వికీపీడియా tewiki https://te.wikipedia.org/wiki/%E0%B0%AE%E0%B1%8A%E0%B0%A6%E0%B0%9F%E0%B0%BF_%E0%B0%AA%E0%B1%87%E0%B0%9C%E0%B1%80 MediaWiki 1.45.0-wmf.7 first-letter మీడియా ప్రత్యేక చర్చ వాడుకరి వాడుకరి చర్చ వికీపీడియా వికీపీడియా చర్చ దస్త్రం దస్త్రంపై చర్చ మీడియావికీ మీడియావికీ చర్చ మూస మూస చర్చ సహాయం సహాయం చర్చ వర్గం వర్గం చర్చ వేదిక వేదిక చర్చ TimedText TimedText talk మాడ్యూల్ మాడ్యూల్ చర్చ Event Event talk Topic 4 3902 4595040 4594125 2025-06-30T03:16:59Z Muralikrishna m 106628 /* 33 వ వారం */ 4595040 wikitext text/x-wiki {{పాత చర్చల పెట్టె|[[/పాత విశేషాలు 1|1]]{{*}}[[/పాత విశేషాలు 2|2]] {{*}}[[/పాత విశేషాలు 3|3]] {{*}}[[/పాత విశేషాలు 4|4]]{{*}} [[/పాత విశేషాలు 5|5]]{{*}} [[/పాత విశేషాలు 6|6]]{{*}} [[/పాత విశేషాలు 7|7]]{{*}} [[/పాత విశేషాలు 8|8]] {{*}} [[/పాత విశేషాలు 9|9]] {{*}} [[/పాత విశేషాలు 10|10]] {{*}} [[/పాత విశేషాలు 11|11]] {{*}} [[/పాత విశేషాలు 12|12]] {{*}} [[/పాత విశేషాలు 13|13]] {{*}}[[/పాత విశేషాలు 14|14]] {{*}}[[/పాత విశేషాలు 15|15]] {{*}}[[/పాత విశేషాలు 16|16]] {{*}}[[/పాత విశేషాలు 17|17]]||వ్యాఖ్య = పాత విశేషాలు}} ఈ జాబితా, మొదటి పేజీ లోని "మీకు తెలుసా?" విభాగంలో ఇప్పటిదాకా ప్రదర్శించిన వాక్యాల భాండాగారం. * ఏదైనా వికిపీడియా వ్యాసం చదువుతున్నపుడు మీకు ఆహా! అనిపించే విషయం ఏదైనా కనిపిస్తే ఇక్కడ దానిని చేర్చండి. బహుశా మీలాగే చాలా మందికి ఆ విషయము తెలిసి ఉండకపోవచ్చు. * ఈ భాండాగారం నుండి ఒక సమయములో కేవలం మూడూ లేదా నాలుగింటిని మాత్రమే [[మూస:మీకు తెలుసా?1|ఈ మూస]]లో చేర్చండి. * వికీపీడియాలో వ్యాసాలు పూర్తవటం అనేది ఉండదు. ఎప్పుడూ ఎవరో ఒకరు వ్యాసాన్ని మెరుగుపరుస్తూనే ఉంటారు. అందుకని మీరు కొత్తగా తెలుసుకున్న విషయాలను ఎప్పటికప్పుడు ఇక్కడ చేర్చేయండి. అలాగే ఇక్కడ చేర్చిన విషయాలను దాయనవసరం లేదు. ---- === మీకు తెలుసా? === {| style="background-color: #fdffe7; border: 4px solid #FFD700;" |style="font-size:large; padding: 2px 2px 0 2px; height: 1.0em;" |<center>2025 సంవత్సరాలలో వివిధ వారాలలో "మీకు తెలుసా!" వాక్యాలు</center> |- |style="vertical-align: middle; padding: 3px;" | <center><small>[[#01 వ వారం|01]]{{*}}[[#02 వ వారం|02]]{{*}}[[#03 వ వారం|03]]{{*}}[[#04 వ వారం|04]]{{*}}[[#05 వ వారం|05]]{{*}}[[#06 వ వారం|06]]{{*}}[[#07 వ వారం|07]]{{*}}[[#08 వ వారం|08]]{{*}}[[#09 వ వారం|09]]{{*}}[[#10 వ వారం|10]]{{*}}[[#11 వ వారం|11]]{{*}}[[#12 వ వారం|12]]{{*}}[[#13 వ వారం|13]]{{*}}[[#14 వ వారం|14]]{{*}}[[#15 వ వారం|15]]{{*}}[[#16 వ వారం|16]]{{*}}[[#17 వ వారం|17]]{{*}}[[#18 వ వారం|18]]{{*}}[[#19 వ వారం|19]]{{*}}[[#20 వ వారం|20]]{{*}}[[#21 వ వారం|21]]{{*}}[[#22 వ వారం|22]]{{*}}[[#23 వ వారం|23]]{{*}}[[#24 వ వారం|24]]{{*}}[[#25 వ వారం|25]]{{*}}[[#26 వ వారం|26]]{{*}}[[#27 వ వారం|27]]{{*}}[[#28 వ వారం|28]]{{*}}[[#29 వ వారం|29]]{{*}}[[#30 వ వారం|30]]{{*}}[[#31 వ వారం|31]]{{*}}[[#32 వ వారం|32]]{{*}}[[#33 వ వారం|33]]{{*}}[[#34 వ వారం|34]]{{*}}[[#35 వ వారం|35]]{{*}}[[#36 వ వారం|36]]{{*}}[[#37 వ వారం|37]]{{*}}[[#38 వ వారం|38]]{{*}}[[#39 వ వారం|39]]{{*}}[[#40 వ వారం|40]]{{*}}[[#41 వ వారం|41]]{{*}}[[#42 వ వారం|42]]{{*}}[[#43 వ వారం|43]]{{*}}[[#44 వ వారం|44]]{{*}}[[#45 వ వారం|45]]{{*}}[[#46 వ వారం|46]]{{*}}[[#47 వ వారం|47]]{{*}}[[#48 వ వారం|48]]{{*}}[[#49 వ వారం|49]]{{*}}[[#50 వ వారం|50]]{{*}}[[#51 వ వారం|51]]{{*}}[[#52 వ వారం|52]]</small></center> |} __NOTOC__ {{clear}} =2025 సంవత్సరంలోని వాక్యాలు= == 01 వ వారం == * ... '''[[కన్నమ దాసు]]''' బ్రహ్మనాయుడికి నమ్మిన బంటు, మాచర్ల సైన్యాధ్యక్షుడు అనీ! * ... '''[[నవపాషాణం ఆలయం]]''' తమిళనాడులో నవగ్రహదేవతలకు అంకితం చేయబడిన దేవాలయమనీ! * ... నికోలస్ కోపర్నికస్ ప్రచురించిన ఖగోళ శాస్త్ర రచనతో '''[[వైజ్ఞానిక విప్లవం]]''' ప్రారంభమైనట్లుగా భావిస్తారనీ! * ... అస్సాంలోని '''[[కాటన్ విశ్వవిద్యాలయం]]''' భారతదేశంలోని అగ్రగామి విద్యాసంస్థల్లో ఒకటనీ! * ... విజయనగరం జిల్లా, భోగాపురం విమానాశ్రయానికి '''[[అల్లూరి సీతారామ రాజు అంతర్జాతీయ విమానాశ్రయం]]''' అని పేరు పెట్టారనీ! == 02 వ వారం == * ... '''[[డేల్ కార్నెగీ]]''' 1930 దశకంలో రాసిన వ్యక్తిత్వ వికాస పుస్తకాలు నేటికీ ప్రజాదరణ పొందుతున్నాయనీ! * ... పురాతన తమిళ భూభాగాన్ని '''[[తమిళకం]]''' అని పిలిచేవారనీ! * ... '''[[బృహత్సంహిత]]''' ప్రాచీన రచయిత [[వరాహమిహిరుడు]] రాసిన విజ్ఞాన సర్వస్వ గ్రంథమనీ! * ... '''[[తలకావేరి]]''' ప్రాంతాన్ని [[కావేరి నది]]కి పుట్టినిల్లుగా భావిస్తారనీ! * ... '''[[గ్రాఫైట్]]''' సాధారణ పరిస్థితుల్లో కర్బనం యొక్క స్థిరమైన రూపమనీ! == 03 వ వారం == * ... 2009 లో వచ్చిన అరుంధతి చిత్రంలో '''[[దివ్య నగేష్]]''' చిన్నప్పటి అరుంధతి పాత్రలో నటించిందనీ! * ... కర్ణాటకలోని '''[[తలకాడు]]''' ప్రాంతంలో సుమారు 30కి పైగా దేవాలయాలు ఇసుకతో కప్పబడిపోయాయనీ! * ... పురాతన తమిళ ప్రాంతాన్ని పరిపాలించిన ముఖ్యమైన రాజవంశాల్లో '''[[చేర రాజవంశం]]''' ఒకటనీ! * ... '''[[సమోసా]]''' అనే పదం పర్షియన్ పదమైన ''సంబూసాగ్'' అనే పదం నుంచి వచ్చిందనీ! * ... కొన్ని వైద్యప్రక్రియలను సులువు చేసేందుకు '''[[అనస్థీషియా]]''' ఉపయోగపడుతుందనీ! == 04 వ వారం == * ... '''[[ఎం. జగన్నాథరావు]]''' మాజీ సుప్రీం కోర్టు న్యాయమూర్తి అనీ! * ... పురాతన వైద్య గ్రంథమైన సుశ్రుత సంహితలో [[అయస్కాంతత్వం|అయస్కాంతాన్ని]] ఉపయోగించి శరీరంలో దిగిన బాణాన్ని వెలికితీయడం గురించిన వర్ణన ఉందనీ! * ... అమెరికాలోని పురాతనమైన, ప్రతిష్టాత్మక విశ్వవిద్యాలయాల్లో '''[[ప్రిన్స్‌టన్ యూనివర్శిటీ]]''' ఒకటనీ! * ... '''[[ఫెమినా (ఇండియా)|ఫెమినా]]''' భారతదేశంలో మహిళకోసం ప్రత్యేకంగా నడుపుతున్న ప్రాచీనమైన పత్రిక అనీ! * ... బెంగళూరులోని '''[[ఇండియన్ మ్యూజిక్ ఎక్స్పీరియన్స్ మ్యూజియం]]''' వివిధ భారతీయ సంగీత పరికరాల సంగ్రహాలయం అనీ! == 05 వ వారం == * ... '''[[హెన్రీ బెక్వరల్]]''' రేడియో ధార్మికత ఆవిష్కరణకు నోబెల్ బహుమతి అందుకున్నాడనీ! * ... ఈజిప్టులోని '''[[అలెగ్జాండ్రియా గ్రంథాలయం]]''' ప్రాచీన ప్రాముఖ్యత కలిగిన అతిపెద్ద గ్రంథాలయమనీ! * ... భూఉపరితలం పైన ఉన్న వాతావరణ వాయువులపై గ్రహం యొక్క గురుత్వాకర్షణ ఆకర్షణ వల్ల '''[[వాతావరణ పీడనం]]''' ఏర్పడుతుందనీ! * ... అంతర్జాల వ్యవస్థలో కంప్యూటర్ పేర్లను ఐపీ అడ్రసుగా మార్చేందుకు '''[[డొమైన్ నేమ్ సిస్టమ్]]''' ఉపయోగపడుతుందనీ! * ... '''[[తనిష్క్]]''' టైటాన్ కు అనుబంధ సంస్థ అయిన ఆభరణాల విక్రయ సంస్థ అనీ! == 06 వ వారం == * ... '''[[జాకీ చాన్]]''' సినిమా చరిత్రలో అత్యంత ప్రభావవంతమైన మార్షల్ ఆర్టిస్టుల్లో ఒకడిగా పేరు గాంచాడనీ! * ... ముంబైలో ఉన్న '''[[సర్ జె. జె. స్కూల్ ఆఫ్ ఆర్ట్]]''' కళలను బోధించే పురాతన విద్యాసంస్థల్లో ఒకటనీ! * ... '''[[పురాతన ఈజిప్టు]]''' నాగరికతలో అనేక నిర్మాణ సాంకేతికతలు రూపుదిద్దుకున్నాయనీ! * ... '''[[మిస్ ఎర్త్ ఇండియా]]''' పర్యావరణ అవగాహనను ప్రోత్సహించే అందాల పోటీ అనీ! * ... రామాయణంలో లంకకు కాపలాగా ఉన్న రాక్షసి '''[[లంకిణి]]''' అనీ! == 07 వ వారం == * ... '''[[అమృత థాపర్]]''' 2005 లో ఫెమినా మిస్ ఇండియా యూనివర్స్ టైటిల్ గెలుచుకుందనీ! *... సా.పూ 2 వ శతాబ్దం నుంచీ '''[[జ్యోతిషశాస్త్రం]]''' వేర్వేరు రూపాల్లో వాడబడుతుందనీ! * ... బిగ్ బ్లూ అని ముద్దుగా పిలవబడే బహుళ జాతి సంస్థ '''[[ఐబిఎం]]''' అనీ! * ... జపాన్ లో పుట్టిన '''[[జూడో]]''' ఆయుధాలు లేకుండా ఆడే యుద్ధ క్రీడ అనీ! * ... '''[[బహుళ వర్ణపట చిత్రాలు]]''' సైనిక, అంతరిక్ష, భూపరివేక్షణ మొదలైన విస్తృతమైన అవసరాలకు ఉపయోగపడుతుందనీ! == 08 వ వారం == * ... '''[[యశస్వి జైస్వాల్]]''' తాను ఆడిన మొదటి టెస్ట్ లోనే శతకం సాధించాడనీ! * ... విటమిన్ సి లోపం వలన '''[[స్కర్వి]]''' వ్యాధి వస్తుందనీ! * ... ఓజోన్ పొరకు చేటు చేసే క్లోరో ఫ్లోరో కార్బన్ లకు ప్రత్యామ్నాయంగా శీతలీకరణ పరికరాల్లో '''[[ద్రవీకృత పెట్రోలియం వాయువు]]'''ను వాడుతున్నారనీ! * ... 42 కిలోమీటర్ల దూరం మేరకు జరిగే పరుగు పందేన్ని '''[[మారథాన్]]''' అంటారనీ! * ... '''[[వ్యర్థ పదార్థాల నిర్వహణ]]''' సరిగా లేకపోతే మానవ ఆరోగ్యానికి ముప్పు వాటిల్లుతుందనీ! == 09 వ వారం == * ... '''[[ప్రణవ్ చాగంటి]]''' తెలుగులో ర్యాప్ సంగీతంలో పేరు గాంచాడనీ! * ... పంటిలో చేరిన బ్యాక్టీరియా ఉత్పత్తి చేసే ఆమ్లాల వలన '''[[దంత క్షయం]]''' కలుగుతుందనీ! * ... '''[[బిందు సేద్యం]]''' ద్వారా ప్రపంచ వ్యాప్తంగా పెరుగుతున్న సాగునీటి ఖర్చును తగ్గించవచ్చనీ! * ... '''[[క్లౌడ్ కంప్యూటింగ్]]''' విధానంలో పలువురు వినియోగ దారులు కలిసి కంప్యూటింగ్ పరికరాలను పంచుకుంటారనీ! * ... '''[[ప్రపంచ వాణిజ్య సంస్థ]]''' ప్రధాన కార్యాలయం స్విట్జర్లాండ్ లోని జెనీవా నగరంలో ఉందనీ! == 10 వ వారం == * ... '''[[మైత్రేయుడు]]''' బౌద్ధ సాంప్రదాయాల ప్రకారం భవిష్యత్తు బుద్ధుని అవతారమనీ! * ... '''[[సూక్ష్మజీవ శాస్త్రం]]''' కి ఆద్యుడు ఆంథోనీ వాన్ లీవెన్‌హాక్ అనీ! * ... శ్రీరాముడు బంగాళాఖాతంలో నవగ్రహ దేవతలను ప్రతిష్టించిన ప్రాంతమే '''[[నవపాషాణం ఆలయం]]''' గా విరాజిల్లుతోందనీ! * ... '''[[రంగనతిట్టు పక్షుల సంరక్షణా కేంద్రం]]''' కర్ణాటకలో అతి పెద్ద పక్షి అభయారణ్యమనీ! * ... పులిట్జర్ బహుమతిని స్థాపించి దానిని నిర్వహిస్తున్నది '''[[కొలంబియా విశ్వవిద్యాలయం]]''' అనీ! == 11 వ వారం == * ... '''[[రెమో ఫెర్నాండెజ్]]''' భారతీయ సంతతికి చెందిన పోర్చుగీసు గాయకుడనీ! * ... ప్రాచీన భారతీయ వైద్య గ్రంథాల్లో '''[[ప్లాస్టిక్ సర్జరీ]]''' గురించిన ప్రస్తావన ఉందనీ! * ... తమిళనాడులోని రామేశ్వరంలో భారత ప్రభుత్వం మాజీ రాష్ట్రపతి '''[[డాక్టర్ ఎ. పి. జె. అబ్దుల్ కలాం నేషనల్ మెమోరియల్, రామేశ్వరం|అబ్దుల్ కలాం స్మారక చిహ్నాన్ని]]''' నిర్మించిందనీ! * ... ఒక పెద్ద '''[[డేటా సెంటర్]]''' నిర్వహించడానికి ఒక మధ్యస్థాయి పట్టణానికి ఖర్చయ్యే విద్యుత్ అవసరమవుతుందనీ! * ... భారత ప్రభుత్వం ఏర్పాటు చేసిన '''[[డీలిమిటేషన్ కమిషన్ ఆఫ్ ఇండియా]]''' మారుతున్న జనసంఖ్యకు అనుగుణంగా శాసనసభ, లోక్‌సభ నియోజకవర్గాల సరిహద్దులను పునఃపరిశీలిస్తుందనీ! == 12 వ వారం == * ... ప్రతిష్టాత్మకమైన కెరీర్ గ్రాండ్ స్లాం పూర్తి చేసిన ముగ్గురు ఆటగాళ్ళలో '''[[రఫెల్ నాదల్]]''' ఒకడనీ! * ... '''[[నీలగిరి పర్వతాలు|నీలగిరి పర్వతాల్లో]]''' అతి ఎత్తైన శిఖరం [[దొడ్డబెట్ట శిఖరం]] అనీ! * ... భరద్వాజ మహర్షి రచించిన '''[[అంశుబోధిని]]''' సూర్యుని నుంచి లభించే వివిధ రకాల శక్తినీ, వాటి ఉపయోగాలను గురించి వివరిస్తుందనీ! * ... మాజీ సైనికులు, అనుభవజ్ఞులు కలిసి 2020 లో '''[[భారతీయ జవాన్ కిసాన్ పార్టీ]]''' స్థాపించారనీ! * ... మధుమేహం కారణంగా నరాలు దెబ్బతినే వ్యాధిని '''[[డయాబెటిక్ న్యూరోపతి]]''' అంటారనీ! == 13 వ వారం == * ... హవాయి రాష్ట్ర శాసనసభకు ఎన్నికైన అతి పిన్న వయస్కురాలు '''[[తులసి గబ్బార్డ్]]''' అనీ! * ... ప్రత్యామ్నాయ సంస్కృతిని పెంపొందించేందుకు బి.రామకృష్ణ '''[[చార్వాక ఆశ్రమం]]''' స్థాపించారనీ! * ... వాణిజ్య రంగంలో పెద్ద ఎత్తున లావాదేవీలు నిర్వహించడానికి '''[[మెయిన్‌ఫ్రేమ్ కంప్యూటర్]]''' వాడతారనీ! * ... శ్రీపాద సుబ్రహ్మణ్యశాస్త్రి స్థాపించిన తొలితరం తెలుగు పత్రిక '''[[ప్రబుద్ధాంధ్ర]]''' అనీ! * ... ప్రఖ్యాత బహుళ జాతీయ వాణిజ్య సంస్థ [[ఐకియా]] డిజైనర్ల బృందంలో ఉన్న ఒకే ఒక్క భారతీయురాలు '''[[ఆకాంక్ష శర్మ]]''' అనీ! == 14 వ వారం == * ... '''[[రాంపిళ్ల నరసాయమ్మ]]''' విజయవాడకు చెందిన స్వాతంత్ర్య సమరయోధురాలనీ! * ... కృత్రిమ మేధకు సంబంధించిన '''[[పెద్ద భాషా నమూనాలు]]''' అనేక అనువాదం, అర్థం చేసుకోవడం, ఉత్పత్తి లాంటి భాష ఆధారిత కార్యాలను నిర్వహించగలవనీ! * ... '''[[పరివేషము]]''' అంటే సూర్యుడు, లేదా చంద్రుని చుట్టూ ఏర్పడే ఒకరకమైన కాంతి వలయాలనీ! * ... చైనాకు చెందిన ప్రాచీన యుద్ధవ్యూహ గ్రంథం '''[[ది ఆర్ట్ ఆఫ్ వార్]]''' లోని సూత్రాలు ఇప్పటికీ పలు రంగాల్లో ఉపయోగిస్తున్నారనీ! * ... కేరళకు చెందిన '''[[ట్రావన్‌కోర్]]''' రాజులు వేలమంది బ్రాహ్మణులకు ఖరీదైన దానాలు చేసేవారనీ! == 15 వ వారం == * ... '''[[మసాకో ఒనో]]''' జపాన్ నుంచి వచ్చి భారతదేశంలో స్థిరపడ్డ ఒడిస్సీ నర్తకి అనీ! * ... '''[[ఆంధ్ర ప్రకాశిక]]''' మద్రాసు నుండి వెలువడిన తొలితరం తెలుగు పత్రికల్లో ఒకటనీ! * ... భారతప్రభుత్వం '''[[జాతీయ పసుపు బోర్డు]]''' ను ఆంధ్రప్రదేశ్ లోని నిజామాబాద్ లో ఏర్పాటు చేసిందనీ! * ... '''[[మోనోశాఖరైడ్‌లు]]''' శరీరానికి శక్తి నిచ్చే ప్రధానమైన వనరులనీ! * ... ప్రమాదవశాత్తూ మరణించిన కుమారుడి జ్ఞాపకార్థం ప్రముఖ రచయిత, నటుడు గొల్లపూడి మారుతీరావు '''[[గొల్లపూడి శ్రీనివాస్ అవార్డు]]''' ఏర్పాటు చేశాడనీ! == 16 వ వారం == * ... '''[[భావన బాలకృష్ణన్]]''' భారతదేశంలో ప్రజాదరణ పొందిన క్రీడా పాత్రికేయుల్లో ఒకరనీ! * ... భారతదేశంలో గ్రామీణ మహిళలు తమలో తాము సహాయం చేసుకోవడం కోసం '''[[స్వయం సహాయక బృందం]]'''గా ఏర్పడుతారనీ! * ... '''[[విశ్వరూపం (1936 పుస్తకం)|విశ్వరూపం]]''' కాళీపట్నపు కొండయ్య 1936 లో తెలుగులో రాసిన ప్రజావిజ్ఞానశాస్త్ర పుస్తకమనీ! * ... పోర్చుగల్ దేశపు రాజధాని '''[[లిస్బన్]]''' నగరం ప్రపంచంలో అత్యంత పురాతన నగరాల్లో ఒకటనీ! * ... '''[[సూలమంగళం సిస్టర్స్]]''' ఆధ్యాత్మిక సంగీతంలో పేరు గాంచిన గాయనీమణులనీ! == 17 వ వారం == * ... భారతీయ బహుళ జాతి సంస్థ వ్యవస్థాపకుడు '''[[సుబ్రతో బాగ్చి]]''' అనీ! * ... తెలంగాణ ప్రాంతంలో హైదరాబాదు బయట నుండి వెలువడ్డ తొలి పత్రిక '''[[తెనుగు పత్రిక]]''' అనీ! * ... నిద్రాణ అగ్నిపర్వతమైన '''[[కిలిమంజారో]]''' ఆఫ్రికాలో అత్యంత ఎత్తయిన పర్వతమనీ! * ... తిరుమల దర్శనానికి వచ్చే భక్తుల నియంత్రణ కోసం '''[[వైకుంఠం క్యూ కాంప్లెక్స్]]''' ఏర్పాటు చేశారనీ! * ... కడప జిల్లాలోని '''[[తుమ్మలపల్లి యురేనియం గని]]''' ప్రపంచంలో అతిపెద్ద యురేనియం నిక్షేపాలు కలిగిన ప్రదేశాల్లో ఒకటనీ! == 18 వ వారం == * ... మహాత్మా గాంధీ '''[[జాన్ రస్కిన్]]''' అనే ఆంగ్ల రచయిత పుస్తకాన్ని గుజరాతీలోకి అనువాదం చేశాడనీ! * ... సినీ దర్శకుడు సుకుమార్ కుమార్తె సుకృతి వేణి ప్రధాన పాత్రలో నటించిన '''[[గాంధీ తాత చెట్టు]]''' పలు చలనచిత్రోత్సవాల్లో పురస్కారాలు గెలుచుకుందనీ! * ... భారత పర్యాటక మంత్రిత్వ శాఖ మొదటిసారిగా తిరుపతిలో '''[[ఇండియన్ కలినరీ ఇన్స్టిట్యూట్ (తిరుపతి)|ఇండియన్ కలినరీ ఇన్స్టిట్యూట్]]''' స్థాపించిందనీ! * ... '''[[డమాస్కస్]]''' నగరం ప్రపంచంలో అతి ప్రాచీనమైన రాజధాని నగరంగా పేరు గాంచిందనీ! * ... స్వాతంత్ర్యోద్యమ కాలంలో పెంచిన పన్నులకు వ్యతిరేకంగా '''[[చీరాల పేరాల ఉద్యమం]]''' జరిగిందనీ! == 19 వ వారం == * ... బరోడా సంస్థానాన్ని పరిపాలించిన '''[[మూడవ శాయాజీరావ్ గైక్వాడ్]]''' తన పాలనలో అనేక ప్రజోపయోగ సంస్కరణలు ప్రవేశపెట్టాడనీ! * ... తిరుపతిలోని '''[[ప్రభుత్వ ప్రసూతి ఆసుపత్రి (తిరుపతి)|ప్రభుత్వ ప్రసూతి ఆసుపత్రి]]''' ఆంధ్రప్రదేశ్ లో అతిపెద్ద ప్రసూతి ఆసుపత్రి అనీ! * ... ప్రముఖ మిఠాయి వ్యాపారి జి. పుల్లారెడ్డి పేరు మీదుగా '''[[జి. పుల్లారెడ్డి కాలేజ్ ఆఫ్ ఇంజనీరింగ్ అండ్ టెక్నాలజీ]]''' స్థాపించబడిందనీ! * ... భారతదేశంలోని భాగల్‌పూర్ లో ప్రాచుర్యంలో ఉన్న '''[[మంజుషా కళ]]''', నాగదేవత పూజలో ఉపయోగిస్తారనీ! * ... భారత ప్రధాన భూభాగాన్ని, పంబన్ ద్వీపంతో కలిపే '''[[కొత్త పంబన్ వంతెన]]''' భారతదేశంలో మొట్టమొదటి వర్టికల్ లిఫ్ట్ వంతెన అనీ! == 20 వ వారం == * ... దర్శకుడు '''[[తిరుపతి స్వామి]]''' తీసిన మొదటి సినిమా గణేష్ ఐదు నంది పురస్కారాలు దక్కించుకున్నదనీ! * ... పుట్టపర్తి నారాయణాచార్యులు రాసిన రచనల్లో ఆయనకు అత్యంత ఖ్యాతి తెచ్చిన పుస్తకం '''[[శివతాండవ కావ్యం]]''' అనీ! * ... తెలుగు నటి '''[[వడ్డీ మహేశ్వరి]]''' కూచిపూడి లో నాట్యం లో గిన్నిస్ బుక్ రికార్డు సృష్టించినందనీ! * ... '''[[బసంతి దేవి కళాశాల]]''' కోల్‌కత లో ఆ రాష్ట్రప్రభుత్వం స్థాపించిన మొదటి ప్రాయోజిత మహిళా కళాశాల అనీ! * ... పత్తితో తయారయ్యే సాంప్రదాయిక '''[[వరంగల్ తివాచీలు]]''' మొఘలాయిల సైన్యం దక్కన్ ప్రాంతంలో ప్రవేశించినప్పటి నుంచీ ప్రాచుర్యం పొందాయనీ! == 21 వ వారం == * ... అంతర్జాతీయ క్రికెట్ రంగంలో 20,000 పరుగులు సాధించిన ఏకైక పాకిస్తాన్ బ్యాట్స్‌మన్ '''[[ఇంజమామ్-ఉల్-హక్]]''' అనీ! * ... శ్రీసత్యసాయి జిల్లాలోని '''[[మడకశిర కోట]]''' ను భారత ప్రభుత్వం జాతీయ ప్రాముఖ్యత కలిగిన కట్టడంగా గుర్తించిందనీ! * ... '''[[లాస్ ఏంజిల్స్ కేంద్ర గ్రంథాలయం]]''' అమెరికాలో మూడవ అతిపెద్ద ప్రజా గ్రంథాలయం అనీ! * ... శ్రీకాకుళం జిల్లాలో తలపెట్టిన థర్మల్ విద్యుత్ కేంద్రానికి వ్యతిరేకంగా చాలా రోజులపాటు '''[[కాకరాపల్లి ఉద్యమం]]''' జరిగిందనీ! * ...'''[[బాగేశ్వరి ఆలయం, నేపాల్|బాగేశ్వరి ఆలయం]]''' నేపాల్ లోని ప్రముఖమైన హిందూ దేవాలయాల్లో ఒకటనీ! == 22 వ వారం == * ... '''[[పుట్టణ్ణ కణగాల్]]''' అత్యంత ప్రభావవంతమైన భారతీయ చలనచిత్ర నిర్మాతల్లో ఒకడిగా పరిగణించబడ్డాడనీ! * ... కర్నూలు జిల్లాలోని కైరుప్పల గ్రామంలో ప్రతి యేటా '''[[పిడకల యుద్ధం]]''' జరుగుతుందనీ! * ... '''[[ఓస్లో విశ్వవిద్యాలయం]]''' నార్వే దేశంలో అత్యంత ప్రాచీనమైన విశ్వవిద్యాలయమనీ! * ... 1929 నుంచి 1939 మధ్యలో ప్రపంచ వ్యాప్తంగా '''[[మహా మాంద్యం]]''' ఏర్పడిందనీ! * ... '''[[గౌర్ బ్రాహ్మణులు]]''' వింధ్య పర్వతాలకు ఉత్తరాన నివసించే ఐదు పంచ గౌడ బ్రాహ్మణ సమాజాలలో ఒకటనీ! == 23 వ వారం == * ... '''[[రణబీర్ సింగ్ హుడా]]''' ఏడుసార్లు లోక్‌సభ, రాజ్యసభ సభ్యుడిగా పనిచేసి లిమ్కా బుక్ ఆఫ్ రికార్డ్స్ లోకి ఎక్కాడనీ! * ... నెల్లూరు జిల్లా, బుచ్చిరెడ్డిపాలెంలో ఉన్న '''[[కోదండరామ ఆలయం, బుచ్చిరెడ్డిపాలెం|కోదండరామ ఆలయ]]''' గోపురం ఆంధ్రప్రదేశ్ లో రెండవ ఎత్తైన గోపురం అనీ! * ... 2000 సంవత్సరంలో అప్పటి సమైక్య ఆంధ్రప్రదేశ్ లో విద్యుత్ చార్జీల పెంపునకు వ్యతిరేకంగా '''[[విద్యుత్ ఉద్యమం (2000)|విద్యుత్ ఉద్యమం]]''' జరిగిందనీ! * ... ఆంధ్రప్రదేశ్ లోని '''[[మనుబోలు రైల్వే స్టేషను]]'''లో భారతదేశంలో అత్యంత పొడవైన రైల్వే ఫ్లైఓవర్ ఉందనీ! * ... భారతదేశంలో '''[[బెంగాల్ క్రికెట్ అసోసియేషన్]]''' 1928 లో స్థాపించబడిందనీ! == 24 వ వారం == * ... పద్మవిభూషణ్ పురస్కార గ్రహీత '''[[బాలు శంకరన్]]''' కృత్రిమ అవయువాల తయారీలో ప్రసిద్ధి చెందాడనీ! * ... '''[[బర్గెన్]]''' నగరం నార్వే దేశంలో రెండవ అతిపెద్ద నగరమనీ! * ... వైకింగ్ యుగంలో స్కాండినేవియన్ దేశాలలో బానిసలను '''[[థ్రాల్]]''' అని పిలిచేవారనీ! * ... పశ్చిమ బెంగాల్ శాసనసభకు వరుసగా 2011, 2016, 2021లలో ఎన్నికైన శాసన సభ్యురాలు డా.'''[[శశి పంజా]]''' ఆంధ్రప్రదేశ్ తెనాలికి చెందినది అనీ! * ... మొఘల్ చక్రవర్తి హుమాయున్, చాలా ఇష్టపడే ఒక రకం మామిడిపండుకు '''[[ఇమామ్ పసంద్]]''' అని పేరు వచ్చిందనీ! == 25 వ వారం == * ... '''[[గులామ్ యాజ్దానీ]]''' హైదరాబాద్ నిజాం పరిపాలనాకాలంలో పురావస్తుశాఖ వ్యవస్థాపకుల్లో ఒకడనీ! * ... ఉత్తరప్రదేశ్ లోని '''[[ఆర్య మహిళా మహావిద్యాలయ]]''' బెనారస్ హిందూ విశ్వవిద్యాలయం ఆధ్వర్యంలో నడిచే మహిళా విద్యాలయమనీ! * ... వాతావరణ మార్పుపై 2016 లో అంతర్జాతీయ దేశాల మధ్య '''[[పారిస్ ఒప్పందం]]''' కుదిరిందనీ! * ... 1968లో విడుదలైన వైజ్ఞానిక కల్పన చిత్రం '''[[2001 ఎ స్పేస్ ఒడిస్సీ]]''' విమర్శకుల దృష్టిలో అత్యుత్తమ చిత్రాల్లో ఒకటిగా పరిగణించబడుతుందనీ! * ... '''[[పెన్నా అహోబిలం బ్యాలెన్సింగ్ రిజర్వాయర్]]''' కు ప్రముఖ నీటిపారుదల ఇంజనీరు కె. శ్రీరామకృష్ణయ్య జ్ఞాపకార్థం పేరు పెట్టారనీ! == 26 వ వారం == * ... భారతీయ, పాశ్చాత్య ఖగోళ శాస్త్రాలను అధ్యయనం చేసిన '''[[బాపుదేవ్ శాస్త్రి]]''' మహామహోపధ్యాయ బిరుదు పొందాడనీ! * ... రాజస్థాన్ లోని ప్రముఖ పర్యాటక ప్రదేశం '''[[అంబర్ కోట, రాజస్థాన్|అంబర్ కోట]]''' యునెస్కో ప్రపంచ వారసత్వ ప్రదేశాల్లో ఒకటనీ! * ... 2025 సంవత్సరానికి '''[[భారతదేశంలో సౌరశక్తి|భారతదేశం సౌరవిద్యుత్ ఉత్పత్తి]]''' లో చైనా, అమెరికా తర్వాత మూడో స్థానంలో నిలిచిందనీ! * ... ప్రపంచంలో అతిపెద్ద గ్రంథాలయం అమెరికాలోని '''[[లైబ్రరీ ఆఫ్ కాంగ్రెస్]]''' అనీ! * ... '''[[ఆస్ట్రియా]]''' ఆర్చ్‌డ్యూక్ ఫ్రాంజ్ ఫెర్డినాండ్ హత్యవల్ల మొదటి ప్రపంచ యుద్ధం ప్రారంభమైందనీ! == 27 వ వారం == * ... ప్రపంచ అత్యుత్తమ గాయకుల్లో ఒకడైన '''[[బాబ్ డిలాన్]]''' 2016 లో సాహిత్యంలో నోబెల్ బహుమతి పొందాడనీ! * ... తెలుగు రాష్ట్రాల్లో లంబాడీలు, సుగాలీలు హోలీ సందర్భంగా చేసే నృత్యాన్ని '''[[లెంగీ నృత్యం]]''' అంటారనీ! * ... '''[[మంచు స్తూపం]]''' అనేది కృత్రిమ హిమానీ నదాలు సృష్టించే ఒక పద్ధతి అనీ! * ... '''[[విటమిన్ డి]]''' మానవులు ఆరోగ్యంగా ఉండడానికి కీలకమైనదనీ! * ... '''[[కేంద్ర సమాచార కమిషన్]]''' 2005 లో సమాచార హక్కు చట్టం కింద భారత ప్రభుత్వం ఏర్పాటు చేసిన చట్టబద్ధమైన సంస్థ అనీ! == 28 వ వారం == * ... భారతదేశంలో రాష్ట్రానికి మొట్టమొదటి మహిళా స్పీకరుగా ఎన్నికైంది '''[[షన్నో దేవి]]''' అనీ! * ... ఇంధన రంగంలో ప్రాచుర్యం పొందిన '''[[ఈక్వినార్]]''' నార్వే దేశానికి చెందినదనీ! * ... కేరళ నుంచి వెలువడే '''[[గృహలక్ష్మి (పత్రిక)|గృహలక్ష్మి]]''' మలయాళ పత్రిక భారతదేశంలో ఐదవ అతిపెద్ద ప్రాంతీయ భాషా పత్రిక అనీ! * ... బెంగుళూరులోని '''[[బసవనగుడి ఆక్వాటిక్ సెంటర్]]''' అనేకమంది అంతర్జాతీయ ఈతగాళ్ళు శిక్షణ పొందారనీ! * ... ప్రముఖ వ్యాపార విద్యాసంస్థ '''[[హార్వర్డ్ బిజినెస్ స్కూల్]]''' తొలుత కేవలం మగవారికి మాత్రమే ప్రవేశం కల్పించేదనీ! == 29 వ వారం == * ... షాజహాన్ చక్రవర్తి కుమారుడైన '''[[దారా షుకో]]''' ముఖ్యమైన హిందూ గ్రంథాలను పర్షియన్ భాషలోకి అనువదించాడనీ! * ... '''[[ఫ్రాగ్నర్ పార్క్]]''' నార్వేలోని ఓస్లోలో అతి పెద్ద చారిత్రాత్మక ఉద్యానవనమనీ! * ... అఖిల భారత కేంద్ర నియామక సంస్థ '''[[యూనియన్ పబ్లిక్ సర్వీస్ కమిషన్ చైర్‌పర్సన్]]''' రాష్ట్రపతికి నివేదిస్తారనీ! * ... టాటా గ్రూప్ ఆఫ్ కంపెనీస్ లో అత్యధిక వాటా కలిగి ఉన్నది '''[[టాటా సన్స్]]''' అనీ! * ... '''[[మెడికల్ టూరిజం]]''' ప్రపంచ వ్యాప్తంగా ప్రసిద్ధి చెందిన దేశాల్లో భారతదేశం కూడా ఒకటనీ! == 30 వ వారం == * ... '''[[శీతల్ దేవి]]''' అతి పిన్న వయసులో పారా ఒలంపిక్స్ లో పతకం సాధించిందనీ! * ... హిందూ పురాణాలలో బలరాముడి భార్య అయిన రేవతి తండ్రి '''[[కకుద్మి]]''' అనీ! * ... చీజ్ ఉత్పత్తిలో ప్రసిద్ధి చెందిన అమెరికాలోని '''[[విస్కాన్సిన్]]''' రాష్ట్రం ''అమెరికన్ డైరీ ల్యాండ్'' అని పిలవబడుతుందనీ! * ... సా.శ.పూ 7000 నుంచీ '''[[వైద్య పరికరం|వైద్యపరికరాలు]]''' తయారు చేయడం ప్రారంభమైందనీ! * ... హిందీ దినపత్రిక '''[[హిందూస్తాన్ (వార్తాపత్రిక)|హిందుస్తాన్]]''' మదన్ మోహన్ మాలవ్యా ప్రారంభించిన దినపత్రిక అనీ! == 31 వ వారం == * ... తాను వాయించే సరస్వతి వీణనే ఇంటిపేరుగా చేసుకున్న ప్రముఖ సంగీత విద్వాంసురాలు '''[[వీణ ధనమ్మాళ్]]''' అనీ! * ... భారతదేశంలో ప్రత్యక్ష పన్నులను నిర్వహించే సంస్థ '''[[సెంట్రల్ బోర్డ్ ఆఫ్ డైరెక్ట్ టాక్సెస్]]''' అనీ! * ... వావిలికొలను సుబ్బారావు రచించిన '''[[ఆర్యకథానిధి]]''' గ్రంథంలో రామాయణ, మహాభారత, భాగవత గ్రంథాల్లోని కథలు పొందుపరచి ఉన్నాయనీ! * ... '''[[కడియా దుంగార్ గుహలు]]''' సా.శ. 1 లేదా 2 వ శతాబ్దానికి చెందిన బౌద్ధ గుహలనీ! * ... హిందీ సినిమారంగ నేపథ్య గాయని [[లతా మంగేష్కర్]] ను తొలుత నటిగా వెండితెరకు పరిచయం చేసిన దర్శకుడు '''[[మాస్టర్ వినాయక్]]''' అనీ! == 32 వ వారం == * ... అత్యధిక కాలం జీవించిన (99 ఏళ్ళు) భారత ప్రధాని '''[[మొరార్జీ దేశాయి]]''' అనీ! * ... ఈస్టిండియా కంపెనీకి చెందిన నావికుడు రిచర్డ్ రోవ్, రాయల్ నేవీ నౌకలో ప్రయాణిస్తూ క్రిస్మస్ రోజున గమనించిన దీవులకు '''[[క్రిస్టమస్ దీవులు]]''' అని పేరు పెట్టారనీ! * ... '''[[ఆహార పటిష్టత]]''' ద్వారా ఆహారంలో సహజంగా లభించని పోషకాలకు చేరుస్తారనీ! * ... ఎయిమ్స్‌ చరిత్రలోనే డైరెక్టర్‌గా చేసిన ఒకే ఒక్క మహిళ డాక్టర్ '''[[స్నేహ్ భార్గవ]]''' అనీ! * ... భారత పరిపాలనా వ్యవస్థలో భాగమైన '''[[రెవెన్యూ గ్రామం]]''' ఆంగ్లేయుల పరిపాలనలో ఏర్పడిన భావన అనీ! == 33 వ వారం == * ... '''[[రోల్డ్ అముండ్సెన్]]''' అంటార్కిటిక్ సాహస యాత్రలో అతి ముఖ్యమైన వ్యక్తి అనీ! * ... ముంబైలోని '''[[బాంబే హౌస్]]''' టాటా గ్రూప్ ప్రధాన కార్యాలయంగా పనిచేస్తుందనీ! * ... నిర్మాణ దశలో ఉన్న [[నాగార్జునసాగర్|నాగార్జున సాగర్ ఆనకట్ట]] వద్ద తెలుగు సినిమాలకు ముందే హిందీ చిత్రం '''[[ఇన్సాన్ జాగ్ ఉఠా]]''' నిర్మాణం జరిగిందనీ! * ... అయోధ్య రామమందిరం వాస్తుశిల్పి గుజరాత్ కు చెందిన '''[[చంద్రకాంత్ సోమ్‌పుర]]''' అనీ! == 34 వ వారం == * ... తమిళ సంగీత దర్శకుడు '''[[దేవా (సంగీత దర్శకుడు)|దేవా]]''' దక్షిణ భారతీయ భాషల్లో 400కి పైగా సినిమాలకు సంగీతం అందించాడనీ! == 35 వ వారం == * ... కంచి కామకోటి పీఠం మఠానికి '''[[దుడ్డు సత్య వెంకట సూర్య సుబ్రహ్మణ్య గణేశ శర్మ ద్రావిడ్]]''' ఉత్తరాధికారిగా నియమితుడయ్యాడనీ! == 36 వ వారం == * ... '''[[బాంబా బాక్య]]''' ఎ.ఆర్. రెహమాన్ తో కలిసి అనేక సినిమాలలో పాడిన విలక్షణ గాయకుడనీ! == 37 వ వారం == * ... గణపతి అని మారు పేరు కలిగిన '''[[ముప్పాళ్ల లక్ష్మణరావు]]''' భారత మావోయిస్ట్ ఉద్యమంలో ప్రధాన వ్యక్తి అనీ! == 38 వ వారం == * ... కర్ణాటకకు చెందిన '''[[బాను ముష్తాక్]]''' 2025 లో సాహిత్యంలో అంతర్జాతీయ బుకర్ పురస్కారం పొందిందనీ! == 39 వ వారం == * ... '''[[రవి కె. చంద్రన్]]''' ఇండియన్ సొసైటీ ఆఫ్ సినిమాటోగ్రాఫర్స్ (ISC) వ్యవస్థాపక సభ్యుడనీ! == 40 వ వారం == * ... పంజాబ్ కి చెందిన '''[[లాలా హంసరాజ్]]''' దయానంద్ ఆంగ్లో వేద (DAV) పాఠశాల స్థాపకుడిగా ప్రసిద్ధుడనీ! == 41 వ వారం == * ... '''[[వాల్మికి థాపర్]]''' ప్రకృతి, పర్యావరణంపై అనేక పుస్తకాలు, డాక్యుమెంటరీలు రూపొందించాడనీ! == 42 వ వారం == * ... '''[[నిషా మిల్లెట్]]''' 2000 సిడ్నీ ఒలింపిక్స్ పోటీల్లో భారతదేశం తరఫున పాల్గొన్న ఏకైక స్విమ్మర్ అనీ! == 43 వ వారం == * ... బెంగుళూరుకు చెందిన '''[[కిషన్ శ్రీకాంత్]]''' పది సంవత్సరాల వయసులో సినిమాకు దర్శకత్వం వహించి గిన్నీస్ బుక్ ఆఫ్ రికార్డ్స్ లోకి ఎక్కాడనీ! == 44 వ వారం == * ... అవధూత '''[[కాశీనాయన]]''' పేరు మీదుగా ఆంధ్రప్రదేశ్‌లో పలుచోట్ల అన్నదాన కార్యక్రమాలు జరుగుతున్నాయనీ! == 45 వ వారం == * ... ప్రపంచ వ్యాప్తంగా ప్రాచుర్యం పొందిన కోల్గేట్ పామోలివ్ సంస్థ అధినేత '''[[విలియం కోల్గేట్]]''' అనీ! == 46 వ వారం == * ... '''[[కాటూరి వేంకటేశ్వరరావు]]''', పింగళి లక్ష్మీకాంతం కలిసి పింగళి కాటూరి కవులనే జంటపేరుతో ప్రసిద్ధమయ్యారనీ! == 47 వ వారం == * ... '''[[మాస్తి వెంకటేశ అయ్యంగార్]]''' సాహిత్యంలో అత్యున్నత పురస్కారమైన జ్ఞానపీఠాన్ని అందుకున్న నాలుగో కన్నడ రచయిత అనీ! == 48 వ వారం == * ... '''[[నటరాజ రామకృష్ణ]]''' మరుగున పడిన అనేక ప్రాచీన నాట్యరీతుల్ని వెలుగులోకి తీసుకువచ్చాడనీ! == 49 వ వారం == * ... బ్రిటిష్ ఇండియా వాస్తు శిల్పి '''[[హెన్రీ ఇర్విన్]]''' భారతదేశంలో మైసూరు రాజభవనం లాంటి అనేక కట్టడాలకు రూపకల్పన చేశాడనీ! == 50 వ వారం == * ... భగత్ సింగ్ మామ అయిన '''[[సర్దార్ అజిత్ సింగ్]]''' కూడా ప్రసిద్ధ దేశభక్తుడు అనీ! == 51 వ వారం == * ... '''[[కౌముది నరసింహం]]''' (1905 - 1983) తెలుగు నాటకంలో తాత్వికతకు స్థానం కల్పించిన వారిలో ఒకరనీ! == 52 వ వారం == rh1pggq5x2buhn26njlygsgb146mds0 4595041 4595040 2025-06-30T03:18:32Z Muralikrishna m 106628 /* 34 వ వారం */ 4595041 wikitext text/x-wiki {{పాత చర్చల పెట్టె|[[/పాత విశేషాలు 1|1]]{{*}}[[/పాత విశేషాలు 2|2]] {{*}}[[/పాత విశేషాలు 3|3]] {{*}}[[/పాత విశేషాలు 4|4]]{{*}} [[/పాత విశేషాలు 5|5]]{{*}} [[/పాత విశేషాలు 6|6]]{{*}} [[/పాత విశేషాలు 7|7]]{{*}} [[/పాత విశేషాలు 8|8]] {{*}} [[/పాత విశేషాలు 9|9]] {{*}} [[/పాత విశేషాలు 10|10]] {{*}} [[/పాత విశేషాలు 11|11]] {{*}} [[/పాత విశేషాలు 12|12]] {{*}} [[/పాత విశేషాలు 13|13]] {{*}}[[/పాత విశేషాలు 14|14]] {{*}}[[/పాత విశేషాలు 15|15]] {{*}}[[/పాత విశేషాలు 16|16]] {{*}}[[/పాత విశేషాలు 17|17]]||వ్యాఖ్య = పాత విశేషాలు}} ఈ జాబితా, మొదటి పేజీ లోని "మీకు తెలుసా?" విభాగంలో ఇప్పటిదాకా ప్రదర్శించిన వాక్యాల భాండాగారం. * ఏదైనా వికిపీడియా వ్యాసం చదువుతున్నపుడు మీకు ఆహా! అనిపించే విషయం ఏదైనా కనిపిస్తే ఇక్కడ దానిని చేర్చండి. బహుశా మీలాగే చాలా మందికి ఆ విషయము తెలిసి ఉండకపోవచ్చు. * ఈ భాండాగారం నుండి ఒక సమయములో కేవలం మూడూ లేదా నాలుగింటిని మాత్రమే [[మూస:మీకు తెలుసా?1|ఈ మూస]]లో చేర్చండి. * వికీపీడియాలో వ్యాసాలు పూర్తవటం అనేది ఉండదు. ఎప్పుడూ ఎవరో ఒకరు వ్యాసాన్ని మెరుగుపరుస్తూనే ఉంటారు. అందుకని మీరు కొత్తగా తెలుసుకున్న విషయాలను ఎప్పటికప్పుడు ఇక్కడ చేర్చేయండి. అలాగే ఇక్కడ చేర్చిన విషయాలను దాయనవసరం లేదు. ---- === మీకు తెలుసా? === {| style="background-color: #fdffe7; border: 4px solid #FFD700;" |style="font-size:large; padding: 2px 2px 0 2px; height: 1.0em;" |<center>2025 సంవత్సరాలలో వివిధ వారాలలో "మీకు తెలుసా!" వాక్యాలు</center> |- |style="vertical-align: middle; padding: 3px;" | <center><small>[[#01 వ వారం|01]]{{*}}[[#02 వ వారం|02]]{{*}}[[#03 వ వారం|03]]{{*}}[[#04 వ వారం|04]]{{*}}[[#05 వ వారం|05]]{{*}}[[#06 వ వారం|06]]{{*}}[[#07 వ వారం|07]]{{*}}[[#08 వ వారం|08]]{{*}}[[#09 వ వారం|09]]{{*}}[[#10 వ వారం|10]]{{*}}[[#11 వ వారం|11]]{{*}}[[#12 వ వారం|12]]{{*}}[[#13 వ వారం|13]]{{*}}[[#14 వ వారం|14]]{{*}}[[#15 వ వారం|15]]{{*}}[[#16 వ వారం|16]]{{*}}[[#17 వ వారం|17]]{{*}}[[#18 వ వారం|18]]{{*}}[[#19 వ వారం|19]]{{*}}[[#20 వ వారం|20]]{{*}}[[#21 వ వారం|21]]{{*}}[[#22 వ వారం|22]]{{*}}[[#23 వ వారం|23]]{{*}}[[#24 వ వారం|24]]{{*}}[[#25 వ వారం|25]]{{*}}[[#26 వ వారం|26]]{{*}}[[#27 వ వారం|27]]{{*}}[[#28 వ వారం|28]]{{*}}[[#29 వ వారం|29]]{{*}}[[#30 వ వారం|30]]{{*}}[[#31 వ వారం|31]]{{*}}[[#32 వ వారం|32]]{{*}}[[#33 వ వారం|33]]{{*}}[[#34 వ వారం|34]]{{*}}[[#35 వ వారం|35]]{{*}}[[#36 వ వారం|36]]{{*}}[[#37 వ వారం|37]]{{*}}[[#38 వ వారం|38]]{{*}}[[#39 వ వారం|39]]{{*}}[[#40 వ వారం|40]]{{*}}[[#41 వ వారం|41]]{{*}}[[#42 వ వారం|42]]{{*}}[[#43 వ వారం|43]]{{*}}[[#44 వ వారం|44]]{{*}}[[#45 వ వారం|45]]{{*}}[[#46 వ వారం|46]]{{*}}[[#47 వ వారం|47]]{{*}}[[#48 వ వారం|48]]{{*}}[[#49 వ వారం|49]]{{*}}[[#50 వ వారం|50]]{{*}}[[#51 వ వారం|51]]{{*}}[[#52 వ వారం|52]]</small></center> |} __NOTOC__ {{clear}} =2025 సంవత్సరంలోని వాక్యాలు= == 01 వ వారం == * ... '''[[కన్నమ దాసు]]''' బ్రహ్మనాయుడికి నమ్మిన బంటు, మాచర్ల సైన్యాధ్యక్షుడు అనీ! * ... '''[[నవపాషాణం ఆలయం]]''' తమిళనాడులో నవగ్రహదేవతలకు అంకితం చేయబడిన దేవాలయమనీ! * ... నికోలస్ కోపర్నికస్ ప్రచురించిన ఖగోళ శాస్త్ర రచనతో '''[[వైజ్ఞానిక విప్లవం]]''' ప్రారంభమైనట్లుగా భావిస్తారనీ! * ... అస్సాంలోని '''[[కాటన్ విశ్వవిద్యాలయం]]''' భారతదేశంలోని అగ్రగామి విద్యాసంస్థల్లో ఒకటనీ! * ... విజయనగరం జిల్లా, భోగాపురం విమానాశ్రయానికి '''[[అల్లూరి సీతారామ రాజు అంతర్జాతీయ విమానాశ్రయం]]''' అని పేరు పెట్టారనీ! == 02 వ వారం == * ... '''[[డేల్ కార్నెగీ]]''' 1930 దశకంలో రాసిన వ్యక్తిత్వ వికాస పుస్తకాలు నేటికీ ప్రజాదరణ పొందుతున్నాయనీ! * ... పురాతన తమిళ భూభాగాన్ని '''[[తమిళకం]]''' అని పిలిచేవారనీ! * ... '''[[బృహత్సంహిత]]''' ప్రాచీన రచయిత [[వరాహమిహిరుడు]] రాసిన విజ్ఞాన సర్వస్వ గ్రంథమనీ! * ... '''[[తలకావేరి]]''' ప్రాంతాన్ని [[కావేరి నది]]కి పుట్టినిల్లుగా భావిస్తారనీ! * ... '''[[గ్రాఫైట్]]''' సాధారణ పరిస్థితుల్లో కర్బనం యొక్క స్థిరమైన రూపమనీ! == 03 వ వారం == * ... 2009 లో వచ్చిన అరుంధతి చిత్రంలో '''[[దివ్య నగేష్]]''' చిన్నప్పటి అరుంధతి పాత్రలో నటించిందనీ! * ... కర్ణాటకలోని '''[[తలకాడు]]''' ప్రాంతంలో సుమారు 30కి పైగా దేవాలయాలు ఇసుకతో కప్పబడిపోయాయనీ! * ... పురాతన తమిళ ప్రాంతాన్ని పరిపాలించిన ముఖ్యమైన రాజవంశాల్లో '''[[చేర రాజవంశం]]''' ఒకటనీ! * ... '''[[సమోసా]]''' అనే పదం పర్షియన్ పదమైన ''సంబూసాగ్'' అనే పదం నుంచి వచ్చిందనీ! * ... కొన్ని వైద్యప్రక్రియలను సులువు చేసేందుకు '''[[అనస్థీషియా]]''' ఉపయోగపడుతుందనీ! == 04 వ వారం == * ... '''[[ఎం. జగన్నాథరావు]]''' మాజీ సుప్రీం కోర్టు న్యాయమూర్తి అనీ! * ... పురాతన వైద్య గ్రంథమైన సుశ్రుత సంహితలో [[అయస్కాంతత్వం|అయస్కాంతాన్ని]] ఉపయోగించి శరీరంలో దిగిన బాణాన్ని వెలికితీయడం గురించిన వర్ణన ఉందనీ! * ... అమెరికాలోని పురాతనమైన, ప్రతిష్టాత్మక విశ్వవిద్యాలయాల్లో '''[[ప్రిన్స్‌టన్ యూనివర్శిటీ]]''' ఒకటనీ! * ... '''[[ఫెమినా (ఇండియా)|ఫెమినా]]''' భారతదేశంలో మహిళకోసం ప్రత్యేకంగా నడుపుతున్న ప్రాచీనమైన పత్రిక అనీ! * ... బెంగళూరులోని '''[[ఇండియన్ మ్యూజిక్ ఎక్స్పీరియన్స్ మ్యూజియం]]''' వివిధ భారతీయ సంగీత పరికరాల సంగ్రహాలయం అనీ! == 05 వ వారం == * ... '''[[హెన్రీ బెక్వరల్]]''' రేడియో ధార్మికత ఆవిష్కరణకు నోబెల్ బహుమతి అందుకున్నాడనీ! * ... ఈజిప్టులోని '''[[అలెగ్జాండ్రియా గ్రంథాలయం]]''' ప్రాచీన ప్రాముఖ్యత కలిగిన అతిపెద్ద గ్రంథాలయమనీ! * ... భూఉపరితలం పైన ఉన్న వాతావరణ వాయువులపై గ్రహం యొక్క గురుత్వాకర్షణ ఆకర్షణ వల్ల '''[[వాతావరణ పీడనం]]''' ఏర్పడుతుందనీ! * ... అంతర్జాల వ్యవస్థలో కంప్యూటర్ పేర్లను ఐపీ అడ్రసుగా మార్చేందుకు '''[[డొమైన్ నేమ్ సిస్టమ్]]''' ఉపయోగపడుతుందనీ! * ... '''[[తనిష్క్]]''' టైటాన్ కు అనుబంధ సంస్థ అయిన ఆభరణాల విక్రయ సంస్థ అనీ! == 06 వ వారం == * ... '''[[జాకీ చాన్]]''' సినిమా చరిత్రలో అత్యంత ప్రభావవంతమైన మార్షల్ ఆర్టిస్టుల్లో ఒకడిగా పేరు గాంచాడనీ! * ... ముంబైలో ఉన్న '''[[సర్ జె. జె. స్కూల్ ఆఫ్ ఆర్ట్]]''' కళలను బోధించే పురాతన విద్యాసంస్థల్లో ఒకటనీ! * ... '''[[పురాతన ఈజిప్టు]]''' నాగరికతలో అనేక నిర్మాణ సాంకేతికతలు రూపుదిద్దుకున్నాయనీ! * ... '''[[మిస్ ఎర్త్ ఇండియా]]''' పర్యావరణ అవగాహనను ప్రోత్సహించే అందాల పోటీ అనీ! * ... రామాయణంలో లంకకు కాపలాగా ఉన్న రాక్షసి '''[[లంకిణి]]''' అనీ! == 07 వ వారం == * ... '''[[అమృత థాపర్]]''' 2005 లో ఫెమినా మిస్ ఇండియా యూనివర్స్ టైటిల్ గెలుచుకుందనీ! *... సా.పూ 2 వ శతాబ్దం నుంచీ '''[[జ్యోతిషశాస్త్రం]]''' వేర్వేరు రూపాల్లో వాడబడుతుందనీ! * ... బిగ్ బ్లూ అని ముద్దుగా పిలవబడే బహుళ జాతి సంస్థ '''[[ఐబిఎం]]''' అనీ! * ... జపాన్ లో పుట్టిన '''[[జూడో]]''' ఆయుధాలు లేకుండా ఆడే యుద్ధ క్రీడ అనీ! * ... '''[[బహుళ వర్ణపట చిత్రాలు]]''' సైనిక, అంతరిక్ష, భూపరివేక్షణ మొదలైన విస్తృతమైన అవసరాలకు ఉపయోగపడుతుందనీ! == 08 వ వారం == * ... '''[[యశస్వి జైస్వాల్]]''' తాను ఆడిన మొదటి టెస్ట్ లోనే శతకం సాధించాడనీ! * ... విటమిన్ సి లోపం వలన '''[[స్కర్వి]]''' వ్యాధి వస్తుందనీ! * ... ఓజోన్ పొరకు చేటు చేసే క్లోరో ఫ్లోరో కార్బన్ లకు ప్రత్యామ్నాయంగా శీతలీకరణ పరికరాల్లో '''[[ద్రవీకృత పెట్రోలియం వాయువు]]'''ను వాడుతున్నారనీ! * ... 42 కిలోమీటర్ల దూరం మేరకు జరిగే పరుగు పందేన్ని '''[[మారథాన్]]''' అంటారనీ! * ... '''[[వ్యర్థ పదార్థాల నిర్వహణ]]''' సరిగా లేకపోతే మానవ ఆరోగ్యానికి ముప్పు వాటిల్లుతుందనీ! == 09 వ వారం == * ... '''[[ప్రణవ్ చాగంటి]]''' తెలుగులో ర్యాప్ సంగీతంలో పేరు గాంచాడనీ! * ... పంటిలో చేరిన బ్యాక్టీరియా ఉత్పత్తి చేసే ఆమ్లాల వలన '''[[దంత క్షయం]]''' కలుగుతుందనీ! * ... '''[[బిందు సేద్యం]]''' ద్వారా ప్రపంచ వ్యాప్తంగా పెరుగుతున్న సాగునీటి ఖర్చును తగ్గించవచ్చనీ! * ... '''[[క్లౌడ్ కంప్యూటింగ్]]''' విధానంలో పలువురు వినియోగ దారులు కలిసి కంప్యూటింగ్ పరికరాలను పంచుకుంటారనీ! * ... '''[[ప్రపంచ వాణిజ్య సంస్థ]]''' ప్రధాన కార్యాలయం స్విట్జర్లాండ్ లోని జెనీవా నగరంలో ఉందనీ! == 10 వ వారం == * ... '''[[మైత్రేయుడు]]''' బౌద్ధ సాంప్రదాయాల ప్రకారం భవిష్యత్తు బుద్ధుని అవతారమనీ! * ... '''[[సూక్ష్మజీవ శాస్త్రం]]''' కి ఆద్యుడు ఆంథోనీ వాన్ లీవెన్‌హాక్ అనీ! * ... శ్రీరాముడు బంగాళాఖాతంలో నవగ్రహ దేవతలను ప్రతిష్టించిన ప్రాంతమే '''[[నవపాషాణం ఆలయం]]''' గా విరాజిల్లుతోందనీ! * ... '''[[రంగనతిట్టు పక్షుల సంరక్షణా కేంద్రం]]''' కర్ణాటకలో అతి పెద్ద పక్షి అభయారణ్యమనీ! * ... పులిట్జర్ బహుమతిని స్థాపించి దానిని నిర్వహిస్తున్నది '''[[కొలంబియా విశ్వవిద్యాలయం]]''' అనీ! == 11 వ వారం == * ... '''[[రెమో ఫెర్నాండెజ్]]''' భారతీయ సంతతికి చెందిన పోర్చుగీసు గాయకుడనీ! * ... ప్రాచీన భారతీయ వైద్య గ్రంథాల్లో '''[[ప్లాస్టిక్ సర్జరీ]]''' గురించిన ప్రస్తావన ఉందనీ! * ... తమిళనాడులోని రామేశ్వరంలో భారత ప్రభుత్వం మాజీ రాష్ట్రపతి '''[[డాక్టర్ ఎ. పి. జె. అబ్దుల్ కలాం నేషనల్ మెమోరియల్, రామేశ్వరం|అబ్దుల్ కలాం స్మారక చిహ్నాన్ని]]''' నిర్మించిందనీ! * ... ఒక పెద్ద '''[[డేటా సెంటర్]]''' నిర్వహించడానికి ఒక మధ్యస్థాయి పట్టణానికి ఖర్చయ్యే విద్యుత్ అవసరమవుతుందనీ! * ... భారత ప్రభుత్వం ఏర్పాటు చేసిన '''[[డీలిమిటేషన్ కమిషన్ ఆఫ్ ఇండియా]]''' మారుతున్న జనసంఖ్యకు అనుగుణంగా శాసనసభ, లోక్‌సభ నియోజకవర్గాల సరిహద్దులను పునఃపరిశీలిస్తుందనీ! == 12 వ వారం == * ... ప్రతిష్టాత్మకమైన కెరీర్ గ్రాండ్ స్లాం పూర్తి చేసిన ముగ్గురు ఆటగాళ్ళలో '''[[రఫెల్ నాదల్]]''' ఒకడనీ! * ... '''[[నీలగిరి పర్వతాలు|నీలగిరి పర్వతాల్లో]]''' అతి ఎత్తైన శిఖరం [[దొడ్డబెట్ట శిఖరం]] అనీ! * ... భరద్వాజ మహర్షి రచించిన '''[[అంశుబోధిని]]''' సూర్యుని నుంచి లభించే వివిధ రకాల శక్తినీ, వాటి ఉపయోగాలను గురించి వివరిస్తుందనీ! * ... మాజీ సైనికులు, అనుభవజ్ఞులు కలిసి 2020 లో '''[[భారతీయ జవాన్ కిసాన్ పార్టీ]]''' స్థాపించారనీ! * ... మధుమేహం కారణంగా నరాలు దెబ్బతినే వ్యాధిని '''[[డయాబెటిక్ న్యూరోపతి]]''' అంటారనీ! == 13 వ వారం == * ... హవాయి రాష్ట్ర శాసనసభకు ఎన్నికైన అతి పిన్న వయస్కురాలు '''[[తులసి గబ్బార్డ్]]''' అనీ! * ... ప్రత్యామ్నాయ సంస్కృతిని పెంపొందించేందుకు బి.రామకృష్ణ '''[[చార్వాక ఆశ్రమం]]''' స్థాపించారనీ! * ... వాణిజ్య రంగంలో పెద్ద ఎత్తున లావాదేవీలు నిర్వహించడానికి '''[[మెయిన్‌ఫ్రేమ్ కంప్యూటర్]]''' వాడతారనీ! * ... శ్రీపాద సుబ్రహ్మణ్యశాస్త్రి స్థాపించిన తొలితరం తెలుగు పత్రిక '''[[ప్రబుద్ధాంధ్ర]]''' అనీ! * ... ప్రఖ్యాత బహుళ జాతీయ వాణిజ్య సంస్థ [[ఐకియా]] డిజైనర్ల బృందంలో ఉన్న ఒకే ఒక్క భారతీయురాలు '''[[ఆకాంక్ష శర్మ]]''' అనీ! == 14 వ వారం == * ... '''[[రాంపిళ్ల నరసాయమ్మ]]''' విజయవాడకు చెందిన స్వాతంత్ర్య సమరయోధురాలనీ! * ... కృత్రిమ మేధకు సంబంధించిన '''[[పెద్ద భాషా నమూనాలు]]''' అనేక అనువాదం, అర్థం చేసుకోవడం, ఉత్పత్తి లాంటి భాష ఆధారిత కార్యాలను నిర్వహించగలవనీ! * ... '''[[పరివేషము]]''' అంటే సూర్యుడు, లేదా చంద్రుని చుట్టూ ఏర్పడే ఒకరకమైన కాంతి వలయాలనీ! * ... చైనాకు చెందిన ప్రాచీన యుద్ధవ్యూహ గ్రంథం '''[[ది ఆర్ట్ ఆఫ్ వార్]]''' లోని సూత్రాలు ఇప్పటికీ పలు రంగాల్లో ఉపయోగిస్తున్నారనీ! * ... కేరళకు చెందిన '''[[ట్రావన్‌కోర్]]''' రాజులు వేలమంది బ్రాహ్మణులకు ఖరీదైన దానాలు చేసేవారనీ! == 15 వ వారం == * ... '''[[మసాకో ఒనో]]''' జపాన్ నుంచి వచ్చి భారతదేశంలో స్థిరపడ్డ ఒడిస్సీ నర్తకి అనీ! * ... '''[[ఆంధ్ర ప్రకాశిక]]''' మద్రాసు నుండి వెలువడిన తొలితరం తెలుగు పత్రికల్లో ఒకటనీ! * ... భారతప్రభుత్వం '''[[జాతీయ పసుపు బోర్డు]]''' ను ఆంధ్రప్రదేశ్ లోని నిజామాబాద్ లో ఏర్పాటు చేసిందనీ! * ... '''[[మోనోశాఖరైడ్‌లు]]''' శరీరానికి శక్తి నిచ్చే ప్రధానమైన వనరులనీ! * ... ప్రమాదవశాత్తూ మరణించిన కుమారుడి జ్ఞాపకార్థం ప్రముఖ రచయిత, నటుడు గొల్లపూడి మారుతీరావు '''[[గొల్లపూడి శ్రీనివాస్ అవార్డు]]''' ఏర్పాటు చేశాడనీ! == 16 వ వారం == * ... '''[[భావన బాలకృష్ణన్]]''' భారతదేశంలో ప్రజాదరణ పొందిన క్రీడా పాత్రికేయుల్లో ఒకరనీ! * ... భారతదేశంలో గ్రామీణ మహిళలు తమలో తాము సహాయం చేసుకోవడం కోసం '''[[స్వయం సహాయక బృందం]]'''గా ఏర్పడుతారనీ! * ... '''[[విశ్వరూపం (1936 పుస్తకం)|విశ్వరూపం]]''' కాళీపట్నపు కొండయ్య 1936 లో తెలుగులో రాసిన ప్రజావిజ్ఞానశాస్త్ర పుస్తకమనీ! * ... పోర్చుగల్ దేశపు రాజధాని '''[[లిస్బన్]]''' నగరం ప్రపంచంలో అత్యంత పురాతన నగరాల్లో ఒకటనీ! * ... '''[[సూలమంగళం సిస్టర్స్]]''' ఆధ్యాత్మిక సంగీతంలో పేరు గాంచిన గాయనీమణులనీ! == 17 వ వారం == * ... భారతీయ బహుళ జాతి సంస్థ వ్యవస్థాపకుడు '''[[సుబ్రతో బాగ్చి]]''' అనీ! * ... తెలంగాణ ప్రాంతంలో హైదరాబాదు బయట నుండి వెలువడ్డ తొలి పత్రిక '''[[తెనుగు పత్రిక]]''' అనీ! * ... నిద్రాణ అగ్నిపర్వతమైన '''[[కిలిమంజారో]]''' ఆఫ్రికాలో అత్యంత ఎత్తయిన పర్వతమనీ! * ... తిరుమల దర్శనానికి వచ్చే భక్తుల నియంత్రణ కోసం '''[[వైకుంఠం క్యూ కాంప్లెక్స్]]''' ఏర్పాటు చేశారనీ! * ... కడప జిల్లాలోని '''[[తుమ్మలపల్లి యురేనియం గని]]''' ప్రపంచంలో అతిపెద్ద యురేనియం నిక్షేపాలు కలిగిన ప్రదేశాల్లో ఒకటనీ! == 18 వ వారం == * ... మహాత్మా గాంధీ '''[[జాన్ రస్కిన్]]''' అనే ఆంగ్ల రచయిత పుస్తకాన్ని గుజరాతీలోకి అనువాదం చేశాడనీ! * ... సినీ దర్శకుడు సుకుమార్ కుమార్తె సుకృతి వేణి ప్రధాన పాత్రలో నటించిన '''[[గాంధీ తాత చెట్టు]]''' పలు చలనచిత్రోత్సవాల్లో పురస్కారాలు గెలుచుకుందనీ! * ... భారత పర్యాటక మంత్రిత్వ శాఖ మొదటిసారిగా తిరుపతిలో '''[[ఇండియన్ కలినరీ ఇన్స్టిట్యూట్ (తిరుపతి)|ఇండియన్ కలినరీ ఇన్స్టిట్యూట్]]''' స్థాపించిందనీ! * ... '''[[డమాస్కస్]]''' నగరం ప్రపంచంలో అతి ప్రాచీనమైన రాజధాని నగరంగా పేరు గాంచిందనీ! * ... స్వాతంత్ర్యోద్యమ కాలంలో పెంచిన పన్నులకు వ్యతిరేకంగా '''[[చీరాల పేరాల ఉద్యమం]]''' జరిగిందనీ! == 19 వ వారం == * ... బరోడా సంస్థానాన్ని పరిపాలించిన '''[[మూడవ శాయాజీరావ్ గైక్వాడ్]]''' తన పాలనలో అనేక ప్రజోపయోగ సంస్కరణలు ప్రవేశపెట్టాడనీ! * ... తిరుపతిలోని '''[[ప్రభుత్వ ప్రసూతి ఆసుపత్రి (తిరుపతి)|ప్రభుత్వ ప్రసూతి ఆసుపత్రి]]''' ఆంధ్రప్రదేశ్ లో అతిపెద్ద ప్రసూతి ఆసుపత్రి అనీ! * ... ప్రముఖ మిఠాయి వ్యాపారి జి. పుల్లారెడ్డి పేరు మీదుగా '''[[జి. పుల్లారెడ్డి కాలేజ్ ఆఫ్ ఇంజనీరింగ్ అండ్ టెక్నాలజీ]]''' స్థాపించబడిందనీ! * ... భారతదేశంలోని భాగల్‌పూర్ లో ప్రాచుర్యంలో ఉన్న '''[[మంజుషా కళ]]''', నాగదేవత పూజలో ఉపయోగిస్తారనీ! * ... భారత ప్రధాన భూభాగాన్ని, పంబన్ ద్వీపంతో కలిపే '''[[కొత్త పంబన్ వంతెన]]''' భారతదేశంలో మొట్టమొదటి వర్టికల్ లిఫ్ట్ వంతెన అనీ! == 20 వ వారం == * ... దర్శకుడు '''[[తిరుపతి స్వామి]]''' తీసిన మొదటి సినిమా గణేష్ ఐదు నంది పురస్కారాలు దక్కించుకున్నదనీ! * ... పుట్టపర్తి నారాయణాచార్యులు రాసిన రచనల్లో ఆయనకు అత్యంత ఖ్యాతి తెచ్చిన పుస్తకం '''[[శివతాండవ కావ్యం]]''' అనీ! * ... తెలుగు నటి '''[[వడ్డీ మహేశ్వరి]]''' కూచిపూడి లో నాట్యం లో గిన్నిస్ బుక్ రికార్డు సృష్టించినందనీ! * ... '''[[బసంతి దేవి కళాశాల]]''' కోల్‌కత లో ఆ రాష్ట్రప్రభుత్వం స్థాపించిన మొదటి ప్రాయోజిత మహిళా కళాశాల అనీ! * ... పత్తితో తయారయ్యే సాంప్రదాయిక '''[[వరంగల్ తివాచీలు]]''' మొఘలాయిల సైన్యం దక్కన్ ప్రాంతంలో ప్రవేశించినప్పటి నుంచీ ప్రాచుర్యం పొందాయనీ! == 21 వ వారం == * ... అంతర్జాతీయ క్రికెట్ రంగంలో 20,000 పరుగులు సాధించిన ఏకైక పాకిస్తాన్ బ్యాట్స్‌మన్ '''[[ఇంజమామ్-ఉల్-హక్]]''' అనీ! * ... శ్రీసత్యసాయి జిల్లాలోని '''[[మడకశిర కోట]]''' ను భారత ప్రభుత్వం జాతీయ ప్రాముఖ్యత కలిగిన కట్టడంగా గుర్తించిందనీ! * ... '''[[లాస్ ఏంజిల్స్ కేంద్ర గ్రంథాలయం]]''' అమెరికాలో మూడవ అతిపెద్ద ప్రజా గ్రంథాలయం అనీ! * ... శ్రీకాకుళం జిల్లాలో తలపెట్టిన థర్మల్ విద్యుత్ కేంద్రానికి వ్యతిరేకంగా చాలా రోజులపాటు '''[[కాకరాపల్లి ఉద్యమం]]''' జరిగిందనీ! * ...'''[[బాగేశ్వరి ఆలయం, నేపాల్|బాగేశ్వరి ఆలయం]]''' నేపాల్ లోని ప్రముఖమైన హిందూ దేవాలయాల్లో ఒకటనీ! == 22 వ వారం == * ... '''[[పుట్టణ్ణ కణగాల్]]''' అత్యంత ప్రభావవంతమైన భారతీయ చలనచిత్ర నిర్మాతల్లో ఒకడిగా పరిగణించబడ్డాడనీ! * ... కర్నూలు జిల్లాలోని కైరుప్పల గ్రామంలో ప్రతి యేటా '''[[పిడకల యుద్ధం]]''' జరుగుతుందనీ! * ... '''[[ఓస్లో విశ్వవిద్యాలయం]]''' నార్వే దేశంలో అత్యంత ప్రాచీనమైన విశ్వవిద్యాలయమనీ! * ... 1929 నుంచి 1939 మధ్యలో ప్రపంచ వ్యాప్తంగా '''[[మహా మాంద్యం]]''' ఏర్పడిందనీ! * ... '''[[గౌర్ బ్రాహ్మణులు]]''' వింధ్య పర్వతాలకు ఉత్తరాన నివసించే ఐదు పంచ గౌడ బ్రాహ్మణ సమాజాలలో ఒకటనీ! == 23 వ వారం == * ... '''[[రణబీర్ సింగ్ హుడా]]''' ఏడుసార్లు లోక్‌సభ, రాజ్యసభ సభ్యుడిగా పనిచేసి లిమ్కా బుక్ ఆఫ్ రికార్డ్స్ లోకి ఎక్కాడనీ! * ... నెల్లూరు జిల్లా, బుచ్చిరెడ్డిపాలెంలో ఉన్న '''[[కోదండరామ ఆలయం, బుచ్చిరెడ్డిపాలెం|కోదండరామ ఆలయ]]''' గోపురం ఆంధ్రప్రదేశ్ లో రెండవ ఎత్తైన గోపురం అనీ! * ... 2000 సంవత్సరంలో అప్పటి సమైక్య ఆంధ్రప్రదేశ్ లో విద్యుత్ చార్జీల పెంపునకు వ్యతిరేకంగా '''[[విద్యుత్ ఉద్యమం (2000)|విద్యుత్ ఉద్యమం]]''' జరిగిందనీ! * ... ఆంధ్రప్రదేశ్ లోని '''[[మనుబోలు రైల్వే స్టేషను]]'''లో భారతదేశంలో అత్యంత పొడవైన రైల్వే ఫ్లైఓవర్ ఉందనీ! * ... భారతదేశంలో '''[[బెంగాల్ క్రికెట్ అసోసియేషన్]]''' 1928 లో స్థాపించబడిందనీ! == 24 వ వారం == * ... పద్మవిభూషణ్ పురస్కార గ్రహీత '''[[బాలు శంకరన్]]''' కృత్రిమ అవయువాల తయారీలో ప్రసిద్ధి చెందాడనీ! * ... '''[[బర్గెన్]]''' నగరం నార్వే దేశంలో రెండవ అతిపెద్ద నగరమనీ! * ... వైకింగ్ యుగంలో స్కాండినేవియన్ దేశాలలో బానిసలను '''[[థ్రాల్]]''' అని పిలిచేవారనీ! * ... పశ్చిమ బెంగాల్ శాసనసభకు వరుసగా 2011, 2016, 2021లలో ఎన్నికైన శాసన సభ్యురాలు డా.'''[[శశి పంజా]]''' ఆంధ్రప్రదేశ్ తెనాలికి చెందినది అనీ! * ... మొఘల్ చక్రవర్తి హుమాయున్, చాలా ఇష్టపడే ఒక రకం మామిడిపండుకు '''[[ఇమామ్ పసంద్]]''' అని పేరు వచ్చిందనీ! == 25 వ వారం == * ... '''[[గులామ్ యాజ్దానీ]]''' హైదరాబాద్ నిజాం పరిపాలనాకాలంలో పురావస్తుశాఖ వ్యవస్థాపకుల్లో ఒకడనీ! * ... ఉత్తరప్రదేశ్ లోని '''[[ఆర్య మహిళా మహావిద్యాలయ]]''' బెనారస్ హిందూ విశ్వవిద్యాలయం ఆధ్వర్యంలో నడిచే మహిళా విద్యాలయమనీ! * ... వాతావరణ మార్పుపై 2016 లో అంతర్జాతీయ దేశాల మధ్య '''[[పారిస్ ఒప్పందం]]''' కుదిరిందనీ! * ... 1968లో విడుదలైన వైజ్ఞానిక కల్పన చిత్రం '''[[2001 ఎ స్పేస్ ఒడిస్సీ]]''' విమర్శకుల దృష్టిలో అత్యుత్తమ చిత్రాల్లో ఒకటిగా పరిగణించబడుతుందనీ! * ... '''[[పెన్నా అహోబిలం బ్యాలెన్సింగ్ రిజర్వాయర్]]''' కు ప్రముఖ నీటిపారుదల ఇంజనీరు కె. శ్రీరామకృష్ణయ్య జ్ఞాపకార్థం పేరు పెట్టారనీ! == 26 వ వారం == * ... భారతీయ, పాశ్చాత్య ఖగోళ శాస్త్రాలను అధ్యయనం చేసిన '''[[బాపుదేవ్ శాస్త్రి]]''' మహామహోపధ్యాయ బిరుదు పొందాడనీ! * ... రాజస్థాన్ లోని ప్రముఖ పర్యాటక ప్రదేశం '''[[అంబర్ కోట, రాజస్థాన్|అంబర్ కోట]]''' యునెస్కో ప్రపంచ వారసత్వ ప్రదేశాల్లో ఒకటనీ! * ... 2025 సంవత్సరానికి '''[[భారతదేశంలో సౌరశక్తి|భారతదేశం సౌరవిద్యుత్ ఉత్పత్తి]]''' లో చైనా, అమెరికా తర్వాత మూడో స్థానంలో నిలిచిందనీ! * ... ప్రపంచంలో అతిపెద్ద గ్రంథాలయం అమెరికాలోని '''[[లైబ్రరీ ఆఫ్ కాంగ్రెస్]]''' అనీ! * ... '''[[ఆస్ట్రియా]]''' ఆర్చ్‌డ్యూక్ ఫ్రాంజ్ ఫెర్డినాండ్ హత్యవల్ల మొదటి ప్రపంచ యుద్ధం ప్రారంభమైందనీ! == 27 వ వారం == * ... ప్రపంచ అత్యుత్తమ గాయకుల్లో ఒకడైన '''[[బాబ్ డిలాన్]]''' 2016 లో సాహిత్యంలో నోబెల్ బహుమతి పొందాడనీ! * ... తెలుగు రాష్ట్రాల్లో లంబాడీలు, సుగాలీలు హోలీ సందర్భంగా చేసే నృత్యాన్ని '''[[లెంగీ నృత్యం]]''' అంటారనీ! * ... '''[[మంచు స్తూపం]]''' అనేది కృత్రిమ హిమానీ నదాలు సృష్టించే ఒక పద్ధతి అనీ! * ... '''[[విటమిన్ డి]]''' మానవులు ఆరోగ్యంగా ఉండడానికి కీలకమైనదనీ! * ... '''[[కేంద్ర సమాచార కమిషన్]]''' 2005 లో సమాచార హక్కు చట్టం కింద భారత ప్రభుత్వం ఏర్పాటు చేసిన చట్టబద్ధమైన సంస్థ అనీ! == 28 వ వారం == * ... భారతదేశంలో రాష్ట్రానికి మొట్టమొదటి మహిళా స్పీకరుగా ఎన్నికైంది '''[[షన్నో దేవి]]''' అనీ! * ... ఇంధన రంగంలో ప్రాచుర్యం పొందిన '''[[ఈక్వినార్]]''' నార్వే దేశానికి చెందినదనీ! * ... కేరళ నుంచి వెలువడే '''[[గృహలక్ష్మి (పత్రిక)|గృహలక్ష్మి]]''' మలయాళ పత్రిక భారతదేశంలో ఐదవ అతిపెద్ద ప్రాంతీయ భాషా పత్రిక అనీ! * ... బెంగుళూరులోని '''[[బసవనగుడి ఆక్వాటిక్ సెంటర్]]''' అనేకమంది అంతర్జాతీయ ఈతగాళ్ళు శిక్షణ పొందారనీ! * ... ప్రముఖ వ్యాపార విద్యాసంస్థ '''[[హార్వర్డ్ బిజినెస్ స్కూల్]]''' తొలుత కేవలం మగవారికి మాత్రమే ప్రవేశం కల్పించేదనీ! == 29 వ వారం == * ... షాజహాన్ చక్రవర్తి కుమారుడైన '''[[దారా షుకో]]''' ముఖ్యమైన హిందూ గ్రంథాలను పర్షియన్ భాషలోకి అనువదించాడనీ! * ... '''[[ఫ్రాగ్నర్ పార్క్]]''' నార్వేలోని ఓస్లోలో అతి పెద్ద చారిత్రాత్మక ఉద్యానవనమనీ! * ... అఖిల భారత కేంద్ర నియామక సంస్థ '''[[యూనియన్ పబ్లిక్ సర్వీస్ కమిషన్ చైర్‌పర్సన్]]''' రాష్ట్రపతికి నివేదిస్తారనీ! * ... టాటా గ్రూప్ ఆఫ్ కంపెనీస్ లో అత్యధిక వాటా కలిగి ఉన్నది '''[[టాటా సన్స్]]''' అనీ! * ... '''[[మెడికల్ టూరిజం]]''' ప్రపంచ వ్యాప్తంగా ప్రసిద్ధి చెందిన దేశాల్లో భారతదేశం కూడా ఒకటనీ! == 30 వ వారం == * ... '''[[శీతల్ దేవి]]''' అతి పిన్న వయసులో పారా ఒలంపిక్స్ లో పతకం సాధించిందనీ! * ... హిందూ పురాణాలలో బలరాముడి భార్య అయిన రేవతి తండ్రి '''[[కకుద్మి]]''' అనీ! * ... చీజ్ ఉత్పత్తిలో ప్రసిద్ధి చెందిన అమెరికాలోని '''[[విస్కాన్సిన్]]''' రాష్ట్రం ''అమెరికన్ డైరీ ల్యాండ్'' అని పిలవబడుతుందనీ! * ... సా.శ.పూ 7000 నుంచీ '''[[వైద్య పరికరం|వైద్యపరికరాలు]]''' తయారు చేయడం ప్రారంభమైందనీ! * ... హిందీ దినపత్రిక '''[[హిందూస్తాన్ (వార్తాపత్రిక)|హిందుస్తాన్]]''' మదన్ మోహన్ మాలవ్యా ప్రారంభించిన దినపత్రిక అనీ! == 31 వ వారం == * ... తాను వాయించే సరస్వతి వీణనే ఇంటిపేరుగా చేసుకున్న ప్రముఖ సంగీత విద్వాంసురాలు '''[[వీణ ధనమ్మాళ్]]''' అనీ! * ... భారతదేశంలో ప్రత్యక్ష పన్నులను నిర్వహించే సంస్థ '''[[సెంట్రల్ బోర్డ్ ఆఫ్ డైరెక్ట్ టాక్సెస్]]''' అనీ! * ... వావిలికొలను సుబ్బారావు రచించిన '''[[ఆర్యకథానిధి]]''' గ్రంథంలో రామాయణ, మహాభారత, భాగవత గ్రంథాల్లోని కథలు పొందుపరచి ఉన్నాయనీ! * ... '''[[కడియా దుంగార్ గుహలు]]''' సా.శ. 1 లేదా 2 వ శతాబ్దానికి చెందిన బౌద్ధ గుహలనీ! * ... హిందీ సినిమారంగ నేపథ్య గాయని [[లతా మంగేష్కర్]] ను తొలుత నటిగా వెండితెరకు పరిచయం చేసిన దర్శకుడు '''[[మాస్టర్ వినాయక్]]''' అనీ! == 32 వ వారం == * ... అత్యధిక కాలం జీవించిన (99 ఏళ్ళు) భారత ప్రధాని '''[[మొరార్జీ దేశాయి]]''' అనీ! * ... ఈస్టిండియా కంపెనీకి చెందిన నావికుడు రిచర్డ్ రోవ్, రాయల్ నేవీ నౌకలో ప్రయాణిస్తూ క్రిస్మస్ రోజున గమనించిన దీవులకు '''[[క్రిస్టమస్ దీవులు]]''' అని పేరు పెట్టారనీ! * ... '''[[ఆహార పటిష్టత]]''' ద్వారా ఆహారంలో సహజంగా లభించని పోషకాలకు చేరుస్తారనీ! * ... ఎయిమ్స్‌ చరిత్రలోనే డైరెక్టర్‌గా చేసిన ఒకే ఒక్క మహిళ డాక్టర్ '''[[స్నేహ్ భార్గవ]]''' అనీ! * ... భారత పరిపాలనా వ్యవస్థలో భాగమైన '''[[రెవెన్యూ గ్రామం]]''' ఆంగ్లేయుల పరిపాలనలో ఏర్పడిన భావన అనీ! == 33 వ వారం == * ... '''[[రోల్డ్ అముండ్సెన్]]''' అంటార్కిటిక్ సాహస యాత్రలో అతి ముఖ్యమైన వ్యక్తి అనీ! * ... ముంబైలోని '''[[బాంబే హౌస్]]''' టాటా గ్రూప్ ప్రధాన కార్యాలయంగా పనిచేస్తుందనీ! * ... నిర్మాణ దశలో ఉన్న [[నాగార్జునసాగర్|నాగార్జున సాగర్ ఆనకట్ట]] వద్ద తెలుగు సినిమాలకు ముందే హిందీ చిత్రం '''[[ఇన్సాన్ జాగ్ ఉఠా]]''' నిర్మాణం జరిగిందనీ! * ... అయోధ్య రామమందిరం వాస్తుశిల్పి గుజరాత్ కు చెందిన '''[[చంద్రకాంత్ సోమ్‌పుర]]''' అనీ! == 34 వ వారం == * ... తమిళ సంగీత దర్శకుడు '''[[దేవా (సంగీత దర్శకుడు)|దేవా]]''' దక్షిణ భారతీయ భాషల్లో 400కి పైగా సినిమాలకు సంగీతం అందించాడనీ! * ... అయోధ్య రామ మందిరంలో శ్రీరాముడి ప్రాణ ప్రతిష్టకు ముహూర్తం నిర్ణయించింది కాశీకి చెందిన '''[[గణేశ్వర్ శాస్త్రి ద్రవిడ్]]''' అనీ! == 35 వ వారం == * ... కంచి కామకోటి పీఠం మఠానికి '''[[దుడ్డు సత్య వెంకట సూర్య సుబ్రహ్మణ్య గణేశ శర్మ ద్రావిడ్]]''' ఉత్తరాధికారిగా నియమితుడయ్యాడనీ! == 36 వ వారం == * ... '''[[బాంబా బాక్య]]''' ఎ.ఆర్. రెహమాన్ తో కలిసి అనేక సినిమాలలో పాడిన విలక్షణ గాయకుడనీ! == 37 వ వారం == * ... గణపతి అని మారు పేరు కలిగిన '''[[ముప్పాళ్ల లక్ష్మణరావు]]''' భారత మావోయిస్ట్ ఉద్యమంలో ప్రధాన వ్యక్తి అనీ! == 38 వ వారం == * ... కర్ణాటకకు చెందిన '''[[బాను ముష్తాక్]]''' 2025 లో సాహిత్యంలో అంతర్జాతీయ బుకర్ పురస్కారం పొందిందనీ! == 39 వ వారం == * ... '''[[రవి కె. చంద్రన్]]''' ఇండియన్ సొసైటీ ఆఫ్ సినిమాటోగ్రాఫర్స్ (ISC) వ్యవస్థాపక సభ్యుడనీ! == 40 వ వారం == * ... పంజాబ్ కి చెందిన '''[[లాలా హంసరాజ్]]''' దయానంద్ ఆంగ్లో వేద (DAV) పాఠశాల స్థాపకుడిగా ప్రసిద్ధుడనీ! == 41 వ వారం == * ... '''[[వాల్మికి థాపర్]]''' ప్రకృతి, పర్యావరణంపై అనేక పుస్తకాలు, డాక్యుమెంటరీలు రూపొందించాడనీ! == 42 వ వారం == * ... '''[[నిషా మిల్లెట్]]''' 2000 సిడ్నీ ఒలింపిక్స్ పోటీల్లో భారతదేశం తరఫున పాల్గొన్న ఏకైక స్విమ్మర్ అనీ! == 43 వ వారం == * ... బెంగుళూరుకు చెందిన '''[[కిషన్ శ్రీకాంత్]]''' పది సంవత్సరాల వయసులో సినిమాకు దర్శకత్వం వహించి గిన్నీస్ బుక్ ఆఫ్ రికార్డ్స్ లోకి ఎక్కాడనీ! == 44 వ వారం == * ... అవధూత '''[[కాశీనాయన]]''' పేరు మీదుగా ఆంధ్రప్రదేశ్‌లో పలుచోట్ల అన్నదాన కార్యక్రమాలు జరుగుతున్నాయనీ! == 45 వ వారం == * ... ప్రపంచ వ్యాప్తంగా ప్రాచుర్యం పొందిన కోల్గేట్ పామోలివ్ సంస్థ అధినేత '''[[విలియం కోల్గేట్]]''' అనీ! == 46 వ వారం == * ... '''[[కాటూరి వేంకటేశ్వరరావు]]''', పింగళి లక్ష్మీకాంతం కలిసి పింగళి కాటూరి కవులనే జంటపేరుతో ప్రసిద్ధమయ్యారనీ! == 47 వ వారం == * ... '''[[మాస్తి వెంకటేశ అయ్యంగార్]]''' సాహిత్యంలో అత్యున్నత పురస్కారమైన జ్ఞానపీఠాన్ని అందుకున్న నాలుగో కన్నడ రచయిత అనీ! == 48 వ వారం == * ... '''[[నటరాజ రామకృష్ణ]]''' మరుగున పడిన అనేక ప్రాచీన నాట్యరీతుల్ని వెలుగులోకి తీసుకువచ్చాడనీ! == 49 వ వారం == * ... బ్రిటిష్ ఇండియా వాస్తు శిల్పి '''[[హెన్రీ ఇర్విన్]]''' భారతదేశంలో మైసూరు రాజభవనం లాంటి అనేక కట్టడాలకు రూపకల్పన చేశాడనీ! == 50 వ వారం == * ... భగత్ సింగ్ మామ అయిన '''[[సర్దార్ అజిత్ సింగ్]]''' కూడా ప్రసిద్ధ దేశభక్తుడు అనీ! == 51 వ వారం == * ... '''[[కౌముది నరసింహం]]''' (1905 - 1983) తెలుగు నాటకంలో తాత్వికతకు స్థానం కల్పించిన వారిలో ఒకరనీ! == 52 వ వారం == 29b5fcg2vxa09vnj88yivae2ag19a0y 4595047 4595041 2025-06-30T03:43:46Z Muralikrishna m 106628 /* 27 వ వారం */ 4595047 wikitext text/x-wiki {{పాత చర్చల పెట్టె|[[/పాత విశేషాలు 1|1]]{{*}}[[/పాత విశేషాలు 2|2]] {{*}}[[/పాత విశేషాలు 3|3]] {{*}}[[/పాత విశేషాలు 4|4]]{{*}} [[/పాత విశేషాలు 5|5]]{{*}} [[/పాత విశేషాలు 6|6]]{{*}} [[/పాత విశేషాలు 7|7]]{{*}} [[/పాత విశేషాలు 8|8]] {{*}} [[/పాత విశేషాలు 9|9]] {{*}} [[/పాత విశేషాలు 10|10]] {{*}} [[/పాత విశేషాలు 11|11]] {{*}} [[/పాత విశేషాలు 12|12]] {{*}} [[/పాత విశేషాలు 13|13]] {{*}}[[/పాత విశేషాలు 14|14]] {{*}}[[/పాత విశేషాలు 15|15]] {{*}}[[/పాత విశేషాలు 16|16]] {{*}}[[/పాత విశేషాలు 17|17]]||వ్యాఖ్య = పాత విశేషాలు}} ఈ జాబితా, మొదటి పేజీ లోని "మీకు తెలుసా?" విభాగంలో ఇప్పటిదాకా ప్రదర్శించిన వాక్యాల భాండాగారం. * ఏదైనా వికిపీడియా వ్యాసం చదువుతున్నపుడు మీకు ఆహా! అనిపించే విషయం ఏదైనా కనిపిస్తే ఇక్కడ దానిని చేర్చండి. బహుశా మీలాగే చాలా మందికి ఆ విషయము తెలిసి ఉండకపోవచ్చు. * ఈ భాండాగారం నుండి ఒక సమయములో కేవలం మూడూ లేదా నాలుగింటిని మాత్రమే [[మూస:మీకు తెలుసా?1|ఈ మూస]]లో చేర్చండి. * వికీపీడియాలో వ్యాసాలు పూర్తవటం అనేది ఉండదు. ఎప్పుడూ ఎవరో ఒకరు వ్యాసాన్ని మెరుగుపరుస్తూనే ఉంటారు. అందుకని మీరు కొత్తగా తెలుసుకున్న విషయాలను ఎప్పటికప్పుడు ఇక్కడ చేర్చేయండి. అలాగే ఇక్కడ చేర్చిన విషయాలను దాయనవసరం లేదు. ---- === మీకు తెలుసా? === {| style="background-color: #fdffe7; border: 4px solid #FFD700;" |style="font-size:large; padding: 2px 2px 0 2px; height: 1.0em;" |<center>2025 సంవత్సరాలలో వివిధ వారాలలో "మీకు తెలుసా!" వాక్యాలు</center> |- |style="vertical-align: middle; padding: 3px;" | <center><small>[[#01 వ వారం|01]]{{*}}[[#02 వ వారం|02]]{{*}}[[#03 వ వారం|03]]{{*}}[[#04 వ వారం|04]]{{*}}[[#05 వ వారం|05]]{{*}}[[#06 వ వారం|06]]{{*}}[[#07 వ వారం|07]]{{*}}[[#08 వ వారం|08]]{{*}}[[#09 వ వారం|09]]{{*}}[[#10 వ వారం|10]]{{*}}[[#11 వ వారం|11]]{{*}}[[#12 వ వారం|12]]{{*}}[[#13 వ వారం|13]]{{*}}[[#14 వ వారం|14]]{{*}}[[#15 వ వారం|15]]{{*}}[[#16 వ వారం|16]]{{*}}[[#17 వ వారం|17]]{{*}}[[#18 వ వారం|18]]{{*}}[[#19 వ వారం|19]]{{*}}[[#20 వ వారం|20]]{{*}}[[#21 వ వారం|21]]{{*}}[[#22 వ వారం|22]]{{*}}[[#23 వ వారం|23]]{{*}}[[#24 వ వారం|24]]{{*}}[[#25 వ వారం|25]]{{*}}[[#26 వ వారం|26]]{{*}}[[#27 వ వారం|27]]{{*}}[[#28 వ వారం|28]]{{*}}[[#29 వ వారం|29]]{{*}}[[#30 వ వారం|30]]{{*}}[[#31 వ వారం|31]]{{*}}[[#32 వ వారం|32]]{{*}}[[#33 వ వారం|33]]{{*}}[[#34 వ వారం|34]]{{*}}[[#35 వ వారం|35]]{{*}}[[#36 వ వారం|36]]{{*}}[[#37 వ వారం|37]]{{*}}[[#38 వ వారం|38]]{{*}}[[#39 వ వారం|39]]{{*}}[[#40 వ వారం|40]]{{*}}[[#41 వ వారం|41]]{{*}}[[#42 వ వారం|42]]{{*}}[[#43 వ వారం|43]]{{*}}[[#44 వ వారం|44]]{{*}}[[#45 వ వారం|45]]{{*}}[[#46 వ వారం|46]]{{*}}[[#47 వ వారం|47]]{{*}}[[#48 వ వారం|48]]{{*}}[[#49 వ వారం|49]]{{*}}[[#50 వ వారం|50]]{{*}}[[#51 వ వారం|51]]{{*}}[[#52 వ వారం|52]]</small></center> |} __NOTOC__ {{clear}} =2025 సంవత్సరంలోని వాక్యాలు= == 01 వ వారం == * ... '''[[కన్నమ దాసు]]''' బ్రహ్మనాయుడికి నమ్మిన బంటు, మాచర్ల సైన్యాధ్యక్షుడు అనీ! * ... '''[[నవపాషాణం ఆలయం]]''' తమిళనాడులో నవగ్రహదేవతలకు అంకితం చేయబడిన దేవాలయమనీ! * ... నికోలస్ కోపర్నికస్ ప్రచురించిన ఖగోళ శాస్త్ర రచనతో '''[[వైజ్ఞానిక విప్లవం]]''' ప్రారంభమైనట్లుగా భావిస్తారనీ! * ... అస్సాంలోని '''[[కాటన్ విశ్వవిద్యాలయం]]''' భారతదేశంలోని అగ్రగామి విద్యాసంస్థల్లో ఒకటనీ! * ... విజయనగరం జిల్లా, భోగాపురం విమానాశ్రయానికి '''[[అల్లూరి సీతారామ రాజు అంతర్జాతీయ విమానాశ్రయం]]''' అని పేరు పెట్టారనీ! == 02 వ వారం == * ... '''[[డేల్ కార్నెగీ]]''' 1930 దశకంలో రాసిన వ్యక్తిత్వ వికాస పుస్తకాలు నేటికీ ప్రజాదరణ పొందుతున్నాయనీ! * ... పురాతన తమిళ భూభాగాన్ని '''[[తమిళకం]]''' అని పిలిచేవారనీ! * ... '''[[బృహత్సంహిత]]''' ప్రాచీన రచయిత [[వరాహమిహిరుడు]] రాసిన విజ్ఞాన సర్వస్వ గ్రంథమనీ! * ... '''[[తలకావేరి]]''' ప్రాంతాన్ని [[కావేరి నది]]కి పుట్టినిల్లుగా భావిస్తారనీ! * ... '''[[గ్రాఫైట్]]''' సాధారణ పరిస్థితుల్లో కర్బనం యొక్క స్థిరమైన రూపమనీ! == 03 వ వారం == * ... 2009 లో వచ్చిన అరుంధతి చిత్రంలో '''[[దివ్య నగేష్]]''' చిన్నప్పటి అరుంధతి పాత్రలో నటించిందనీ! * ... కర్ణాటకలోని '''[[తలకాడు]]''' ప్రాంతంలో సుమారు 30కి పైగా దేవాలయాలు ఇసుకతో కప్పబడిపోయాయనీ! * ... పురాతన తమిళ ప్రాంతాన్ని పరిపాలించిన ముఖ్యమైన రాజవంశాల్లో '''[[చేర రాజవంశం]]''' ఒకటనీ! * ... '''[[సమోసా]]''' అనే పదం పర్షియన్ పదమైన ''సంబూసాగ్'' అనే పదం నుంచి వచ్చిందనీ! * ... కొన్ని వైద్యప్రక్రియలను సులువు చేసేందుకు '''[[అనస్థీషియా]]''' ఉపయోగపడుతుందనీ! == 04 వ వారం == * ... '''[[ఎం. జగన్నాథరావు]]''' మాజీ సుప్రీం కోర్టు న్యాయమూర్తి అనీ! * ... పురాతన వైద్య గ్రంథమైన సుశ్రుత సంహితలో [[అయస్కాంతత్వం|అయస్కాంతాన్ని]] ఉపయోగించి శరీరంలో దిగిన బాణాన్ని వెలికితీయడం గురించిన వర్ణన ఉందనీ! * ... అమెరికాలోని పురాతనమైన, ప్రతిష్టాత్మక విశ్వవిద్యాలయాల్లో '''[[ప్రిన్స్‌టన్ యూనివర్శిటీ]]''' ఒకటనీ! * ... '''[[ఫెమినా (ఇండియా)|ఫెమినా]]''' భారతదేశంలో మహిళకోసం ప్రత్యేకంగా నడుపుతున్న ప్రాచీనమైన పత్రిక అనీ! * ... బెంగళూరులోని '''[[ఇండియన్ మ్యూజిక్ ఎక్స్పీరియన్స్ మ్యూజియం]]''' వివిధ భారతీయ సంగీత పరికరాల సంగ్రహాలయం అనీ! == 05 వ వారం == * ... '''[[హెన్రీ బెక్వరల్]]''' రేడియో ధార్మికత ఆవిష్కరణకు నోబెల్ బహుమతి అందుకున్నాడనీ! * ... ఈజిప్టులోని '''[[అలెగ్జాండ్రియా గ్రంథాలయం]]''' ప్రాచీన ప్రాముఖ్యత కలిగిన అతిపెద్ద గ్రంథాలయమనీ! * ... భూఉపరితలం పైన ఉన్న వాతావరణ వాయువులపై గ్రహం యొక్క గురుత్వాకర్షణ ఆకర్షణ వల్ల '''[[వాతావరణ పీడనం]]''' ఏర్పడుతుందనీ! * ... అంతర్జాల వ్యవస్థలో కంప్యూటర్ పేర్లను ఐపీ అడ్రసుగా మార్చేందుకు '''[[డొమైన్ నేమ్ సిస్టమ్]]''' ఉపయోగపడుతుందనీ! * ... '''[[తనిష్క్]]''' టైటాన్ కు అనుబంధ సంస్థ అయిన ఆభరణాల విక్రయ సంస్థ అనీ! == 06 వ వారం == * ... '''[[జాకీ చాన్]]''' సినిమా చరిత్రలో అత్యంత ప్రభావవంతమైన మార్షల్ ఆర్టిస్టుల్లో ఒకడిగా పేరు గాంచాడనీ! * ... ముంబైలో ఉన్న '''[[సర్ జె. జె. స్కూల్ ఆఫ్ ఆర్ట్]]''' కళలను బోధించే పురాతన విద్యాసంస్థల్లో ఒకటనీ! * ... '''[[పురాతన ఈజిప్టు]]''' నాగరికతలో అనేక నిర్మాణ సాంకేతికతలు రూపుదిద్దుకున్నాయనీ! * ... '''[[మిస్ ఎర్త్ ఇండియా]]''' పర్యావరణ అవగాహనను ప్రోత్సహించే అందాల పోటీ అనీ! * ... రామాయణంలో లంకకు కాపలాగా ఉన్న రాక్షసి '''[[లంకిణి]]''' అనీ! == 07 వ వారం == * ... '''[[అమృత థాపర్]]''' 2005 లో ఫెమినా మిస్ ఇండియా యూనివర్స్ టైటిల్ గెలుచుకుందనీ! *... సా.పూ 2 వ శతాబ్దం నుంచీ '''[[జ్యోతిషశాస్త్రం]]''' వేర్వేరు రూపాల్లో వాడబడుతుందనీ! * ... బిగ్ బ్లూ అని ముద్దుగా పిలవబడే బహుళ జాతి సంస్థ '''[[ఐబిఎం]]''' అనీ! * ... జపాన్ లో పుట్టిన '''[[జూడో]]''' ఆయుధాలు లేకుండా ఆడే యుద్ధ క్రీడ అనీ! * ... '''[[బహుళ వర్ణపట చిత్రాలు]]''' సైనిక, అంతరిక్ష, భూపరివేక్షణ మొదలైన విస్తృతమైన అవసరాలకు ఉపయోగపడుతుందనీ! == 08 వ వారం == * ... '''[[యశస్వి జైస్వాల్]]''' తాను ఆడిన మొదటి టెస్ట్ లోనే శతకం సాధించాడనీ! * ... విటమిన్ సి లోపం వలన '''[[స్కర్వి]]''' వ్యాధి వస్తుందనీ! * ... ఓజోన్ పొరకు చేటు చేసే క్లోరో ఫ్లోరో కార్బన్ లకు ప్రత్యామ్నాయంగా శీతలీకరణ పరికరాల్లో '''[[ద్రవీకృత పెట్రోలియం వాయువు]]'''ను వాడుతున్నారనీ! * ... 42 కిలోమీటర్ల దూరం మేరకు జరిగే పరుగు పందేన్ని '''[[మారథాన్]]''' అంటారనీ! * ... '''[[వ్యర్థ పదార్థాల నిర్వహణ]]''' సరిగా లేకపోతే మానవ ఆరోగ్యానికి ముప్పు వాటిల్లుతుందనీ! == 09 వ వారం == * ... '''[[ప్రణవ్ చాగంటి]]''' తెలుగులో ర్యాప్ సంగీతంలో పేరు గాంచాడనీ! * ... పంటిలో చేరిన బ్యాక్టీరియా ఉత్పత్తి చేసే ఆమ్లాల వలన '''[[దంత క్షయం]]''' కలుగుతుందనీ! * ... '''[[బిందు సేద్యం]]''' ద్వారా ప్రపంచ వ్యాప్తంగా పెరుగుతున్న సాగునీటి ఖర్చును తగ్గించవచ్చనీ! * ... '''[[క్లౌడ్ కంప్యూటింగ్]]''' విధానంలో పలువురు వినియోగ దారులు కలిసి కంప్యూటింగ్ పరికరాలను పంచుకుంటారనీ! * ... '''[[ప్రపంచ వాణిజ్య సంస్థ]]''' ప్రధాన కార్యాలయం స్విట్జర్లాండ్ లోని జెనీవా నగరంలో ఉందనీ! == 10 వ వారం == * ... '''[[మైత్రేయుడు]]''' బౌద్ధ సాంప్రదాయాల ప్రకారం భవిష్యత్తు బుద్ధుని అవతారమనీ! * ... '''[[సూక్ష్మజీవ శాస్త్రం]]''' కి ఆద్యుడు ఆంథోనీ వాన్ లీవెన్‌హాక్ అనీ! * ... శ్రీరాముడు బంగాళాఖాతంలో నవగ్రహ దేవతలను ప్రతిష్టించిన ప్రాంతమే '''[[నవపాషాణం ఆలయం]]''' గా విరాజిల్లుతోందనీ! * ... '''[[రంగనతిట్టు పక్షుల సంరక్షణా కేంద్రం]]''' కర్ణాటకలో అతి పెద్ద పక్షి అభయారణ్యమనీ! * ... పులిట్జర్ బహుమతిని స్థాపించి దానిని నిర్వహిస్తున్నది '''[[కొలంబియా విశ్వవిద్యాలయం]]''' అనీ! == 11 వ వారం == * ... '''[[రెమో ఫెర్నాండెజ్]]''' భారతీయ సంతతికి చెందిన పోర్చుగీసు గాయకుడనీ! * ... ప్రాచీన భారతీయ వైద్య గ్రంథాల్లో '''[[ప్లాస్టిక్ సర్జరీ]]''' గురించిన ప్రస్తావన ఉందనీ! * ... తమిళనాడులోని రామేశ్వరంలో భారత ప్రభుత్వం మాజీ రాష్ట్రపతి '''[[డాక్టర్ ఎ. పి. జె. అబ్దుల్ కలాం నేషనల్ మెమోరియల్, రామేశ్వరం|అబ్దుల్ కలాం స్మారక చిహ్నాన్ని]]''' నిర్మించిందనీ! * ... ఒక పెద్ద '''[[డేటా సెంటర్]]''' నిర్వహించడానికి ఒక మధ్యస్థాయి పట్టణానికి ఖర్చయ్యే విద్యుత్ అవసరమవుతుందనీ! * ... భారత ప్రభుత్వం ఏర్పాటు చేసిన '''[[డీలిమిటేషన్ కమిషన్ ఆఫ్ ఇండియా]]''' మారుతున్న జనసంఖ్యకు అనుగుణంగా శాసనసభ, లోక్‌సభ నియోజకవర్గాల సరిహద్దులను పునఃపరిశీలిస్తుందనీ! == 12 వ వారం == * ... ప్రతిష్టాత్మకమైన కెరీర్ గ్రాండ్ స్లాం పూర్తి చేసిన ముగ్గురు ఆటగాళ్ళలో '''[[రఫెల్ నాదల్]]''' ఒకడనీ! * ... '''[[నీలగిరి పర్వతాలు|నీలగిరి పర్వతాల్లో]]''' అతి ఎత్తైన శిఖరం [[దొడ్డబెట్ట శిఖరం]] అనీ! * ... భరద్వాజ మహర్షి రచించిన '''[[అంశుబోధిని]]''' సూర్యుని నుంచి లభించే వివిధ రకాల శక్తినీ, వాటి ఉపయోగాలను గురించి వివరిస్తుందనీ! * ... మాజీ సైనికులు, అనుభవజ్ఞులు కలిసి 2020 లో '''[[భారతీయ జవాన్ కిసాన్ పార్టీ]]''' స్థాపించారనీ! * ... మధుమేహం కారణంగా నరాలు దెబ్బతినే వ్యాధిని '''[[డయాబెటిక్ న్యూరోపతి]]''' అంటారనీ! == 13 వ వారం == * ... హవాయి రాష్ట్ర శాసనసభకు ఎన్నికైన అతి పిన్న వయస్కురాలు '''[[తులసి గబ్బార్డ్]]''' అనీ! * ... ప్రత్యామ్నాయ సంస్కృతిని పెంపొందించేందుకు బి.రామకృష్ణ '''[[చార్వాక ఆశ్రమం]]''' స్థాపించారనీ! * ... వాణిజ్య రంగంలో పెద్ద ఎత్తున లావాదేవీలు నిర్వహించడానికి '''[[మెయిన్‌ఫ్రేమ్ కంప్యూటర్]]''' వాడతారనీ! * ... శ్రీపాద సుబ్రహ్మణ్యశాస్త్రి స్థాపించిన తొలితరం తెలుగు పత్రిక '''[[ప్రబుద్ధాంధ్ర]]''' అనీ! * ... ప్రఖ్యాత బహుళ జాతీయ వాణిజ్య సంస్థ [[ఐకియా]] డిజైనర్ల బృందంలో ఉన్న ఒకే ఒక్క భారతీయురాలు '''[[ఆకాంక్ష శర్మ]]''' అనీ! == 14 వ వారం == * ... '''[[రాంపిళ్ల నరసాయమ్మ]]''' విజయవాడకు చెందిన స్వాతంత్ర్య సమరయోధురాలనీ! * ... కృత్రిమ మేధకు సంబంధించిన '''[[పెద్ద భాషా నమూనాలు]]''' అనేక అనువాదం, అర్థం చేసుకోవడం, ఉత్పత్తి లాంటి భాష ఆధారిత కార్యాలను నిర్వహించగలవనీ! * ... '''[[పరివేషము]]''' అంటే సూర్యుడు, లేదా చంద్రుని చుట్టూ ఏర్పడే ఒకరకమైన కాంతి వలయాలనీ! * ... చైనాకు చెందిన ప్రాచీన యుద్ధవ్యూహ గ్రంథం '''[[ది ఆర్ట్ ఆఫ్ వార్]]''' లోని సూత్రాలు ఇప్పటికీ పలు రంగాల్లో ఉపయోగిస్తున్నారనీ! * ... కేరళకు చెందిన '''[[ట్రావన్‌కోర్]]''' రాజులు వేలమంది బ్రాహ్మణులకు ఖరీదైన దానాలు చేసేవారనీ! == 15 వ వారం == * ... '''[[మసాకో ఒనో]]''' జపాన్ నుంచి వచ్చి భారతదేశంలో స్థిరపడ్డ ఒడిస్సీ నర్తకి అనీ! * ... '''[[ఆంధ్ర ప్రకాశిక]]''' మద్రాసు నుండి వెలువడిన తొలితరం తెలుగు పత్రికల్లో ఒకటనీ! * ... భారతప్రభుత్వం '''[[జాతీయ పసుపు బోర్డు]]''' ను ఆంధ్రప్రదేశ్ లోని నిజామాబాద్ లో ఏర్పాటు చేసిందనీ! * ... '''[[మోనోశాఖరైడ్‌లు]]''' శరీరానికి శక్తి నిచ్చే ప్రధానమైన వనరులనీ! * ... ప్రమాదవశాత్తూ మరణించిన కుమారుడి జ్ఞాపకార్థం ప్రముఖ రచయిత, నటుడు గొల్లపూడి మారుతీరావు '''[[గొల్లపూడి శ్రీనివాస్ అవార్డు]]''' ఏర్పాటు చేశాడనీ! == 16 వ వారం == * ... '''[[భావన బాలకృష్ణన్]]''' భారతదేశంలో ప్రజాదరణ పొందిన క్రీడా పాత్రికేయుల్లో ఒకరనీ! * ... భారతదేశంలో గ్రామీణ మహిళలు తమలో తాము సహాయం చేసుకోవడం కోసం '''[[స్వయం సహాయక బృందం]]'''గా ఏర్పడుతారనీ! * ... '''[[విశ్వరూపం (1936 పుస్తకం)|విశ్వరూపం]]''' కాళీపట్నపు కొండయ్య 1936 లో తెలుగులో రాసిన ప్రజావిజ్ఞానశాస్త్ర పుస్తకమనీ! * ... పోర్చుగల్ దేశపు రాజధాని '''[[లిస్బన్]]''' నగరం ప్రపంచంలో అత్యంత పురాతన నగరాల్లో ఒకటనీ! * ... '''[[సూలమంగళం సిస్టర్స్]]''' ఆధ్యాత్మిక సంగీతంలో పేరు గాంచిన గాయనీమణులనీ! == 17 వ వారం == * ... భారతీయ బహుళ జాతి సంస్థ వ్యవస్థాపకుడు '''[[సుబ్రతో బాగ్చి]]''' అనీ! * ... తెలంగాణ ప్రాంతంలో హైదరాబాదు బయట నుండి వెలువడ్డ తొలి పత్రిక '''[[తెనుగు పత్రిక]]''' అనీ! * ... నిద్రాణ అగ్నిపర్వతమైన '''[[కిలిమంజారో]]''' ఆఫ్రికాలో అత్యంత ఎత్తయిన పర్వతమనీ! * ... తిరుమల దర్శనానికి వచ్చే భక్తుల నియంత్రణ కోసం '''[[వైకుంఠం క్యూ కాంప్లెక్స్]]''' ఏర్పాటు చేశారనీ! * ... కడప జిల్లాలోని '''[[తుమ్మలపల్లి యురేనియం గని]]''' ప్రపంచంలో అతిపెద్ద యురేనియం నిక్షేపాలు కలిగిన ప్రదేశాల్లో ఒకటనీ! == 18 వ వారం == * ... మహాత్మా గాంధీ '''[[జాన్ రస్కిన్]]''' అనే ఆంగ్ల రచయిత పుస్తకాన్ని గుజరాతీలోకి అనువాదం చేశాడనీ! * ... సినీ దర్శకుడు సుకుమార్ కుమార్తె సుకృతి వేణి ప్రధాన పాత్రలో నటించిన '''[[గాంధీ తాత చెట్టు]]''' పలు చలనచిత్రోత్సవాల్లో పురస్కారాలు గెలుచుకుందనీ! * ... భారత పర్యాటక మంత్రిత్వ శాఖ మొదటిసారిగా తిరుపతిలో '''[[ఇండియన్ కలినరీ ఇన్స్టిట్యూట్ (తిరుపతి)|ఇండియన్ కలినరీ ఇన్స్టిట్యూట్]]''' స్థాపించిందనీ! * ... '''[[డమాస్కస్]]''' నగరం ప్రపంచంలో అతి ప్రాచీనమైన రాజధాని నగరంగా పేరు గాంచిందనీ! * ... స్వాతంత్ర్యోద్యమ కాలంలో పెంచిన పన్నులకు వ్యతిరేకంగా '''[[చీరాల పేరాల ఉద్యమం]]''' జరిగిందనీ! == 19 వ వారం == * ... బరోడా సంస్థానాన్ని పరిపాలించిన '''[[మూడవ శాయాజీరావ్ గైక్వాడ్]]''' తన పాలనలో అనేక ప్రజోపయోగ సంస్కరణలు ప్రవేశపెట్టాడనీ! * ... తిరుపతిలోని '''[[ప్రభుత్వ ప్రసూతి ఆసుపత్రి (తిరుపతి)|ప్రభుత్వ ప్రసూతి ఆసుపత్రి]]''' ఆంధ్రప్రదేశ్ లో అతిపెద్ద ప్రసూతి ఆసుపత్రి అనీ! * ... ప్రముఖ మిఠాయి వ్యాపారి జి. పుల్లారెడ్డి పేరు మీదుగా '''[[జి. పుల్లారెడ్డి కాలేజ్ ఆఫ్ ఇంజనీరింగ్ అండ్ టెక్నాలజీ]]''' స్థాపించబడిందనీ! * ... భారతదేశంలోని భాగల్‌పూర్ లో ప్రాచుర్యంలో ఉన్న '''[[మంజుషా కళ]]''', నాగదేవత పూజలో ఉపయోగిస్తారనీ! * ... భారత ప్రధాన భూభాగాన్ని, పంబన్ ద్వీపంతో కలిపే '''[[కొత్త పంబన్ వంతెన]]''' భారతదేశంలో మొట్టమొదటి వర్టికల్ లిఫ్ట్ వంతెన అనీ! == 20 వ వారం == * ... దర్శకుడు '''[[తిరుపతి స్వామి]]''' తీసిన మొదటి సినిమా గణేష్ ఐదు నంది పురస్కారాలు దక్కించుకున్నదనీ! * ... పుట్టపర్తి నారాయణాచార్యులు రాసిన రచనల్లో ఆయనకు అత్యంత ఖ్యాతి తెచ్చిన పుస్తకం '''[[శివతాండవ కావ్యం]]''' అనీ! * ... తెలుగు నటి '''[[వడ్డీ మహేశ్వరి]]''' కూచిపూడి లో నాట్యం లో గిన్నిస్ బుక్ రికార్డు సృష్టించినందనీ! * ... '''[[బసంతి దేవి కళాశాల]]''' కోల్‌కత లో ఆ రాష్ట్రప్రభుత్వం స్థాపించిన మొదటి ప్రాయోజిత మహిళా కళాశాల అనీ! * ... పత్తితో తయారయ్యే సాంప్రదాయిక '''[[వరంగల్ తివాచీలు]]''' మొఘలాయిల సైన్యం దక్కన్ ప్రాంతంలో ప్రవేశించినప్పటి నుంచీ ప్రాచుర్యం పొందాయనీ! == 21 వ వారం == * ... అంతర్జాతీయ క్రికెట్ రంగంలో 20,000 పరుగులు సాధించిన ఏకైక పాకిస్తాన్ బ్యాట్స్‌మన్ '''[[ఇంజమామ్-ఉల్-హక్]]''' అనీ! * ... శ్రీసత్యసాయి జిల్లాలోని '''[[మడకశిర కోట]]''' ను భారత ప్రభుత్వం జాతీయ ప్రాముఖ్యత కలిగిన కట్టడంగా గుర్తించిందనీ! * ... '''[[లాస్ ఏంజిల్స్ కేంద్ర గ్రంథాలయం]]''' అమెరికాలో మూడవ అతిపెద్ద ప్రజా గ్రంథాలయం అనీ! * ... శ్రీకాకుళం జిల్లాలో తలపెట్టిన థర్మల్ విద్యుత్ కేంద్రానికి వ్యతిరేకంగా చాలా రోజులపాటు '''[[కాకరాపల్లి ఉద్యమం]]''' జరిగిందనీ! * ...'''[[బాగేశ్వరి ఆలయం, నేపాల్|బాగేశ్వరి ఆలయం]]''' నేపాల్ లోని ప్రముఖమైన హిందూ దేవాలయాల్లో ఒకటనీ! == 22 వ వారం == * ... '''[[పుట్టణ్ణ కణగాల్]]''' అత్యంత ప్రభావవంతమైన భారతీయ చలనచిత్ర నిర్మాతల్లో ఒకడిగా పరిగణించబడ్డాడనీ! * ... కర్నూలు జిల్లాలోని కైరుప్పల గ్రామంలో ప్రతి యేటా '''[[పిడకల యుద్ధం]]''' జరుగుతుందనీ! * ... '''[[ఓస్లో విశ్వవిద్యాలయం]]''' నార్వే దేశంలో అత్యంత ప్రాచీనమైన విశ్వవిద్యాలయమనీ! * ... 1929 నుంచి 1939 మధ్యలో ప్రపంచ వ్యాప్తంగా '''[[మహా మాంద్యం]]''' ఏర్పడిందనీ! * ... '''[[గౌర్ బ్రాహ్మణులు]]''' వింధ్య పర్వతాలకు ఉత్తరాన నివసించే ఐదు పంచ గౌడ బ్రాహ్మణ సమాజాలలో ఒకటనీ! == 23 వ వారం == * ... '''[[రణబీర్ సింగ్ హుడా]]''' ఏడుసార్లు లోక్‌సభ, రాజ్యసభ సభ్యుడిగా పనిచేసి లిమ్కా బుక్ ఆఫ్ రికార్డ్స్ లోకి ఎక్కాడనీ! * ... నెల్లూరు జిల్లా, బుచ్చిరెడ్డిపాలెంలో ఉన్న '''[[కోదండరామ ఆలయం, బుచ్చిరెడ్డిపాలెం|కోదండరామ ఆలయ]]''' గోపురం ఆంధ్రప్రదేశ్ లో రెండవ ఎత్తైన గోపురం అనీ! * ... 2000 సంవత్సరంలో అప్పటి సమైక్య ఆంధ్రప్రదేశ్ లో విద్యుత్ చార్జీల పెంపునకు వ్యతిరేకంగా '''[[విద్యుత్ ఉద్యమం (2000)|విద్యుత్ ఉద్యమం]]''' జరిగిందనీ! * ... ఆంధ్రప్రదేశ్ లోని '''[[మనుబోలు రైల్వే స్టేషను]]'''లో భారతదేశంలో అత్యంత పొడవైన రైల్వే ఫ్లైఓవర్ ఉందనీ! * ... భారతదేశంలో '''[[బెంగాల్ క్రికెట్ అసోసియేషన్]]''' 1928 లో స్థాపించబడిందనీ! == 24 వ వారం == * ... పద్మవిభూషణ్ పురస్కార గ్రహీత '''[[బాలు శంకరన్]]''' కృత్రిమ అవయువాల తయారీలో ప్రసిద్ధి చెందాడనీ! * ... '''[[బర్గెన్]]''' నగరం నార్వే దేశంలో రెండవ అతిపెద్ద నగరమనీ! * ... వైకింగ్ యుగంలో స్కాండినేవియన్ దేశాలలో బానిసలను '''[[థ్రాల్]]''' అని పిలిచేవారనీ! * ... పశ్చిమ బెంగాల్ శాసనసభకు వరుసగా 2011, 2016, 2021లలో ఎన్నికైన శాసన సభ్యురాలు డా.'''[[శశి పంజా]]''' ఆంధ్రప్రదేశ్ తెనాలికి చెందినది అనీ! * ... మొఘల్ చక్రవర్తి హుమాయున్, చాలా ఇష్టపడే ఒక రకం మామిడిపండుకు '''[[ఇమామ్ పసంద్]]''' అని పేరు వచ్చిందనీ! == 25 వ వారం == * ... '''[[గులామ్ యాజ్దానీ]]''' హైదరాబాద్ నిజాం పరిపాలనాకాలంలో పురావస్తుశాఖ వ్యవస్థాపకుల్లో ఒకడనీ! * ... ఉత్తరప్రదేశ్ లోని '''[[ఆర్య మహిళా మహావిద్యాలయ]]''' బెనారస్ హిందూ విశ్వవిద్యాలయం ఆధ్వర్యంలో నడిచే మహిళా విద్యాలయమనీ! * ... వాతావరణ మార్పుపై 2016 లో అంతర్జాతీయ దేశాల మధ్య '''[[పారిస్ ఒప్పందం]]''' కుదిరిందనీ! * ... 1968లో విడుదలైన వైజ్ఞానిక కల్పన చిత్రం '''[[2001 ఎ స్పేస్ ఒడిస్సీ]]''' విమర్శకుల దృష్టిలో అత్యుత్తమ చిత్రాల్లో ఒకటిగా పరిగణించబడుతుందనీ! * ... '''[[పెన్నా అహోబిలం బ్యాలెన్సింగ్ రిజర్వాయర్]]''' కు ప్రముఖ నీటిపారుదల ఇంజనీరు కె. శ్రీరామకృష్ణయ్య జ్ఞాపకార్థం పేరు పెట్టారనీ! == 26 వ వారం == * ... భారతీయ, పాశ్చాత్య ఖగోళ శాస్త్రాలను అధ్యయనం చేసిన '''[[బాపుదేవ్ శాస్త్రి]]''' మహామహోపధ్యాయ బిరుదు పొందాడనీ! * ... రాజస్థాన్ లోని ప్రముఖ పర్యాటక ప్రదేశం '''[[అంబర్ కోట, రాజస్థాన్|అంబర్ కోట]]''' యునెస్కో ప్రపంచ వారసత్వ ప్రదేశాల్లో ఒకటనీ! * ... 2025 సంవత్సరానికి '''[[భారతదేశంలో సౌరశక్తి|భారతదేశం సౌరవిద్యుత్ ఉత్పత్తి]]''' లో చైనా, అమెరికా తర్వాత మూడో స్థానంలో నిలిచిందనీ! * ... ప్రపంచంలో అతిపెద్ద గ్రంథాలయం అమెరికాలోని '''[[లైబ్రరీ ఆఫ్ కాంగ్రెస్]]''' అనీ! * ... '''[[ఆస్ట్రియా]]''' ఆర్చ్‌డ్యూక్ ఫ్రాంజ్ ఫెర్డినాండ్ హత్యవల్ల మొదటి ప్రపంచ యుద్ధం ప్రారంభమైందనీ! == 27 వ వారం == * ... ప్రపంచ అత్యుత్తమ గాయకుల్లో ఒకడైన '''[[బాబ్ డిలాన్]]''' 2016లో సాహిత్యంలో నోబెల్ బహుమతి పొందాడనీ! * ... తెలుగు రాష్ట్రాల్లో లంబాడీలు, సుగాలీలు హోలీ సందర్భంగా చేసే నృత్యాన్ని '''[[లెంగీ నృత్యం]]''' అంటారనీ! * ... '''[[మంచు స్తూపం]]''' అనేది కృత్రిమ హిమానీ నదాలు సృష్టించే ఒక పద్ధతి అనీ! * ... సూర్యకాంతి నుండి లభించే '''[[విటమిన్ డి]]''' మానవులు ఆరోగ్యంగా ఉండడానికి కీలకమైనదనీ! * ... '''[[కేంద్ర సమాచార కమిషన్]]''' 2005లో సమాచార హక్కు చట్టం కింద భారత ప్రభుత్వం ఏర్పాటు చేసిన చట్టబద్ధమైన సంస్థ అనీ! == 28 వ వారం == * ... భారతదేశంలో రాష్ట్రానికి మొట్టమొదటి మహిళా స్పీకరుగా ఎన్నికైంది '''[[షన్నో దేవి]]''' అనీ! * ... ఇంధన రంగంలో ప్రాచుర్యం పొందిన '''[[ఈక్వినార్]]''' నార్వే దేశానికి చెందినదనీ! * ... కేరళ నుంచి వెలువడే '''[[గృహలక్ష్మి (పత్రిక)|గృహలక్ష్మి]]''' మలయాళ పత్రిక భారతదేశంలో ఐదవ అతిపెద్ద ప్రాంతీయ భాషా పత్రిక అనీ! * ... బెంగుళూరులోని '''[[బసవనగుడి ఆక్వాటిక్ సెంటర్]]''' అనేకమంది అంతర్జాతీయ ఈతగాళ్ళు శిక్షణ పొందారనీ! * ... ప్రముఖ వ్యాపార విద్యాసంస్థ '''[[హార్వర్డ్ బిజినెస్ స్కూల్]]''' తొలుత కేవలం మగవారికి మాత్రమే ప్రవేశం కల్పించేదనీ! == 29 వ వారం == * ... షాజహాన్ చక్రవర్తి కుమారుడైన '''[[దారా షుకో]]''' ముఖ్యమైన హిందూ గ్రంథాలను పర్షియన్ భాషలోకి అనువదించాడనీ! * ... '''[[ఫ్రాగ్నర్ పార్క్]]''' నార్వేలోని ఓస్లోలో అతి పెద్ద చారిత్రాత్మక ఉద్యానవనమనీ! * ... అఖిల భారత కేంద్ర నియామక సంస్థ '''[[యూనియన్ పబ్లిక్ సర్వీస్ కమిషన్ చైర్‌పర్సన్]]''' రాష్ట్రపతికి నివేదిస్తారనీ! * ... టాటా గ్రూప్ ఆఫ్ కంపెనీస్ లో అత్యధిక వాటా కలిగి ఉన్నది '''[[టాటా సన్స్]]''' అనీ! * ... '''[[మెడికల్ టూరిజం]]''' ప్రపంచ వ్యాప్తంగా ప్రసిద్ధి చెందిన దేశాల్లో భారతదేశం కూడా ఒకటనీ! == 30 వ వారం == * ... '''[[శీతల్ దేవి]]''' అతి పిన్న వయసులో పారా ఒలంపిక్స్ లో పతకం సాధించిందనీ! * ... హిందూ పురాణాలలో బలరాముడి భార్య అయిన రేవతి తండ్రి '''[[కకుద్మి]]''' అనీ! * ... చీజ్ ఉత్పత్తిలో ప్రసిద్ధి చెందిన అమెరికాలోని '''[[విస్కాన్సిన్]]''' రాష్ట్రం ''అమెరికన్ డైరీ ల్యాండ్'' అని పిలవబడుతుందనీ! * ... సా.శ.పూ 7000 నుంచీ '''[[వైద్య పరికరం|వైద్యపరికరాలు]]''' తయారు చేయడం ప్రారంభమైందనీ! * ... హిందీ దినపత్రిక '''[[హిందూస్తాన్ (వార్తాపత్రిక)|హిందుస్తాన్]]''' మదన్ మోహన్ మాలవ్యా ప్రారంభించిన దినపత్రిక అనీ! == 31 వ వారం == * ... తాను వాయించే సరస్వతి వీణనే ఇంటిపేరుగా చేసుకున్న ప్రముఖ సంగీత విద్వాంసురాలు '''[[వీణ ధనమ్మాళ్]]''' అనీ! * ... భారతదేశంలో ప్రత్యక్ష పన్నులను నిర్వహించే సంస్థ '''[[సెంట్రల్ బోర్డ్ ఆఫ్ డైరెక్ట్ టాక్సెస్]]''' అనీ! * ... వావిలికొలను సుబ్బారావు రచించిన '''[[ఆర్యకథానిధి]]''' గ్రంథంలో రామాయణ, మహాభారత, భాగవత గ్రంథాల్లోని కథలు పొందుపరచి ఉన్నాయనీ! * ... '''[[కడియా దుంగార్ గుహలు]]''' సా.శ. 1 లేదా 2 వ శతాబ్దానికి చెందిన బౌద్ధ గుహలనీ! * ... హిందీ సినిమారంగ నేపథ్య గాయని [[లతా మంగేష్కర్]] ను తొలుత నటిగా వెండితెరకు పరిచయం చేసిన దర్శకుడు '''[[మాస్టర్ వినాయక్]]''' అనీ! == 32 వ వారం == * ... అత్యధిక కాలం జీవించిన (99 ఏళ్ళు) భారత ప్రధాని '''[[మొరార్జీ దేశాయి]]''' అనీ! * ... ఈస్టిండియా కంపెనీకి చెందిన నావికుడు రిచర్డ్ రోవ్, రాయల్ నేవీ నౌకలో ప్రయాణిస్తూ క్రిస్మస్ రోజున గమనించిన దీవులకు '''[[క్రిస్టమస్ దీవులు]]''' అని పేరు పెట్టారనీ! * ... '''[[ఆహార పటిష్టత]]''' ద్వారా ఆహారంలో సహజంగా లభించని పోషకాలకు చేరుస్తారనీ! * ... ఎయిమ్స్‌ చరిత్రలోనే డైరెక్టర్‌గా చేసిన ఒకే ఒక్క మహిళ డాక్టర్ '''[[స్నేహ్ భార్గవ]]''' అనీ! * ... భారత పరిపాలనా వ్యవస్థలో భాగమైన '''[[రెవెన్యూ గ్రామం]]''' ఆంగ్లేయుల పరిపాలనలో ఏర్పడిన భావన అనీ! == 33 వ వారం == * ... '''[[రోల్డ్ అముండ్సెన్]]''' అంటార్కిటిక్ సాహస యాత్రలో అతి ముఖ్యమైన వ్యక్తి అనీ! * ... ముంబైలోని '''[[బాంబే హౌస్]]''' టాటా గ్రూప్ ప్రధాన కార్యాలయంగా పనిచేస్తుందనీ! * ... నిర్మాణ దశలో ఉన్న [[నాగార్జునసాగర్|నాగార్జున సాగర్ ఆనకట్ట]] వద్ద తెలుగు సినిమాలకు ముందే హిందీ చిత్రం '''[[ఇన్సాన్ జాగ్ ఉఠా]]''' నిర్మాణం జరిగిందనీ! * ... అయోధ్య రామమందిరం వాస్తుశిల్పి గుజరాత్ కు చెందిన '''[[చంద్రకాంత్ సోమ్‌పుర]]''' అనీ! == 34 వ వారం == * ... తమిళ సంగీత దర్శకుడు '''[[దేవా (సంగీత దర్శకుడు)|దేవా]]''' దక్షిణ భారతీయ భాషల్లో 400కి పైగా సినిమాలకు సంగీతం అందించాడనీ! * ... అయోధ్య రామ మందిరంలో శ్రీరాముడి ప్రాణ ప్రతిష్టకు ముహూర్తం నిర్ణయించింది కాశీకి చెందిన '''[[గణేశ్వర్ శాస్త్రి ద్రవిడ్]]''' అనీ! == 35 వ వారం == * ... కంచి కామకోటి పీఠం మఠానికి '''[[దుడ్డు సత్య వెంకట సూర్య సుబ్రహ్మణ్య గణేశ శర్మ ద్రావిడ్]]''' ఉత్తరాధికారిగా నియమితుడయ్యాడనీ! == 36 వ వారం == * ... '''[[బాంబా బాక్య]]''' ఎ.ఆర్. రెహమాన్ తో కలిసి అనేక సినిమాలలో పాడిన విలక్షణ గాయకుడనీ! == 37 వ వారం == * ... గణపతి అని మారు పేరు కలిగిన '''[[ముప్పాళ్ల లక్ష్మణరావు]]''' భారత మావోయిస్ట్ ఉద్యమంలో ప్రధాన వ్యక్తి అనీ! == 38 వ వారం == * ... కర్ణాటకకు చెందిన '''[[బాను ముష్తాక్]]''' 2025 లో సాహిత్యంలో అంతర్జాతీయ బుకర్ పురస్కారం పొందిందనీ! == 39 వ వారం == * ... '''[[రవి కె. చంద్రన్]]''' ఇండియన్ సొసైటీ ఆఫ్ సినిమాటోగ్రాఫర్స్ (ISC) వ్యవస్థాపక సభ్యుడనీ! == 40 వ వారం == * ... పంజాబ్ కి చెందిన '''[[లాలా హంసరాజ్]]''' దయానంద్ ఆంగ్లో వేద (DAV) పాఠశాల స్థాపకుడిగా ప్రసిద్ధుడనీ! == 41 వ వారం == * ... '''[[వాల్మికి థాపర్]]''' ప్రకృతి, పర్యావరణంపై అనేక పుస్తకాలు, డాక్యుమెంటరీలు రూపొందించాడనీ! == 42 వ వారం == * ... '''[[నిషా మిల్లెట్]]''' 2000 సిడ్నీ ఒలింపిక్స్ పోటీల్లో భారతదేశం తరఫున పాల్గొన్న ఏకైక స్విమ్మర్ అనీ! == 43 వ వారం == * ... బెంగుళూరుకు చెందిన '''[[కిషన్ శ్రీకాంత్]]''' పది సంవత్సరాల వయసులో సినిమాకు దర్శకత్వం వహించి గిన్నీస్ బుక్ ఆఫ్ రికార్డ్స్ లోకి ఎక్కాడనీ! == 44 వ వారం == * ... అవధూత '''[[కాశీనాయన]]''' పేరు మీదుగా ఆంధ్రప్రదేశ్‌లో పలుచోట్ల అన్నదాన కార్యక్రమాలు జరుగుతున్నాయనీ! == 45 వ వారం == * ... ప్రపంచ వ్యాప్తంగా ప్రాచుర్యం పొందిన కోల్గేట్ పామోలివ్ సంస్థ అధినేత '''[[విలియం కోల్గేట్]]''' అనీ! == 46 వ వారం == * ... '''[[కాటూరి వేంకటేశ్వరరావు]]''', పింగళి లక్ష్మీకాంతం కలిసి పింగళి కాటూరి కవులనే జంటపేరుతో ప్రసిద్ధమయ్యారనీ! == 47 వ వారం == * ... '''[[మాస్తి వెంకటేశ అయ్యంగార్]]''' సాహిత్యంలో అత్యున్నత పురస్కారమైన జ్ఞానపీఠాన్ని అందుకున్న నాలుగో కన్నడ రచయిత అనీ! == 48 వ వారం == * ... '''[[నటరాజ రామకృష్ణ]]''' మరుగున పడిన అనేక ప్రాచీన నాట్యరీతుల్ని వెలుగులోకి తీసుకువచ్చాడనీ! == 49 వ వారం == * ... బ్రిటిష్ ఇండియా వాస్తు శిల్పి '''[[హెన్రీ ఇర్విన్]]''' భారతదేశంలో మైసూరు రాజభవనం లాంటి అనేక కట్టడాలకు రూపకల్పన చేశాడనీ! == 50 వ వారం == * ... భగత్ సింగ్ మామ అయిన '''[[సర్దార్ అజిత్ సింగ్]]''' కూడా ప్రసిద్ధ దేశభక్తుడు అనీ! == 51 వ వారం == * ... '''[[కౌముది నరసింహం]]''' (1905 - 1983) తెలుగు నాటకంలో తాత్వికతకు స్థానం కల్పించిన వారిలో ఒకరనీ! == 52 వ వారం == ghh1ir6x8seozcbhrka0lwylcovxmfo 0 12405 4594812 4594811 2025-06-29T12:03:15Z Kopparthi janardhan1965 124192 సాంకేతిక వర్గం 4594812 wikitext text/x-wiki 'లాయర్ భారతీదేవి' తెలుగు చలన చిత్రం,1987 న విడుదల.శ్రీదేవి కళాచిత్ర పతాకంపై నిర్మించిన ఈ చిత్రానికి, జి.రామమోహనరావు దర్శకత్వం వహించారు.ఈ చిత్రంలో శారద,నందమూరి కళ్యాణచక్రవర్తి, పూర్ణిమా, నూతన్ ప్రసాద్ ముఖ్య పాత్రలు పోషించారు.ఈ చిత్రానికి సంగీతం, కె .వి .మహదేవన్ సమకూర్చారు.{{సినిమా | name = లాయర్ భారతీదేవి | image = Lawer Bharatidevi (1987).jpg| caption = సినిమా పోస్టర్| director = జి.రామమోహన్ రావు | year = 1987| language = తెలుగు | production_company = శ్రీ దేవి కళా చిత్ర| music = [[కె.వి.మహదేవన్ ]]| starring = [[శారద ]],<br>[[నందమూరి కళ్యాణ చక్రవర్తి|కళ్యాణచక్రవర్తి]],<br>[[ పూర్ణిమ ]]| }} == తారాగణం == * శారద * నందమూరి కళ్యాణ చక్రవర్తి * పూర్ణిమ * నూతన్ ప్రసాద్ * యర్రా గిరిబాబు * బాలాజీ * రాజ్ వర్మ * హరిబాబు * భీమేశ్వరరావ్ * కిరణ్ * రమణారెడ్డి * పొట్టి ప్రసాద్ * మల్లాది * చిడతల అప్పారావు * కొడాలి రవి * రాళ్ళబండి కామేశ్వరరావు * మురళి * నాగభూషణం * మధుబాబు * వెంకటేశ్వరరావు * చెంచురామయ్య * ప్రసాద్ * శుభ రాజేశ్వరీ * చంద్రిక * స్వాతి * శైలజ * మహేశ్వరి * కళ్యాణి * బేబీ సుజిత * మాస్టర్ సురేష్ * బేబీ శ్వేత * మోనీషా(నూతన నటి) * సుధాకర్(అతిథి నటుడు) * పరుచూరి వెంకటేశ్వరరావు * పరుచూరి గోపాలకృష్ణ . == సాంకేతిక వర్గం == * చిత్రానువాదo,దర్శకత్వం: జి.రామ్మోహనరావు * కధ, మాటలు: పరుచూరి బ్రదర్స్ * సంగీతం: కె.వి.మహదేవన్ * ఛాయా గ్రహణం: పి.లక్ష్మణ్ * పాటలు: వేటూరి సుందర రామమూర్తి * నేపథ్య గానం: శ్రీపతి పండితారాధ్యుల బాలసుబ్రహ్మణ్యం, శిష్ట్లా జానకి, సరోజిని, వసంత * కూర్పు: డి.వెంకటరత్నం * ఆర్ట్ : తోట యాదు * నృత్యాలు: రఘురాం - రవిప్రకాష్ * పోరాటాలు:జూడోరత్నం * నిర్వహణ: టి.శ్రీరాములు * నిర్మాతలు: జి.కె.రెడ్డి- జి.శివన్నారాయణ * నిర్మాణ సంస్థ: శ్రీదేవి కళాచిత్ర * విడుదల:1987. * {{మొలక-తెలుగు సినిమా}} 0ddwoiuh5ihqr40p2teep68uo5hs0zr 4594814 4594812 2025-06-29T12:06:05Z Kopparthi janardhan1965 124192 పాట 4594814 wikitext text/x-wiki 'లాయర్ భారతీదేవి' తెలుగు చలన చిత్రం,1987 న విడుదల.శ్రీదేవి కళాచిత్ర పతాకంపై నిర్మించిన ఈ చిత్రానికి, జి.రామమోహనరావు దర్శకత్వం వహించారు.ఈ చిత్రంలో శారద,నందమూరి కళ్యాణచక్రవర్తి, పూర్ణిమా, నూతన్ ప్రసాద్ ముఖ్య పాత్రలు పోషించారు.ఈ చిత్రానికి సంగీతం, కె .వి .మహదేవన్ సమకూర్చారు.{{సినిమా | name = లాయర్ భారతీదేవి | image = Lawer Bharatidevi (1987).jpg| caption = సినిమా పోస్టర్| director = జి.రామమోహన్ రావు | year = 1987| language = తెలుగు | production_company = శ్రీ దేవి కళా చిత్ర| music = [[కె.వి.మహదేవన్ ]]| starring = [[శారద ]],<br>[[నందమూరి కళ్యాణ చక్రవర్తి|కళ్యాణచక్రవర్తి]],<br>[[ పూర్ణిమ ]]| }} == తారాగణం == * శారద * నందమూరి కళ్యాణ చక్రవర్తి * పూర్ణిమ * నూతన్ ప్రసాద్ * యర్రా గిరిబాబు * బాలాజీ * రాజ్ వర్మ * హరిబాబు * భీమేశ్వరరావ్ * కిరణ్ * రమణారెడ్డి * పొట్టి ప్రసాద్ * మల్లాది * చిడతల అప్పారావు * కొడాలి రవి * రాళ్ళబండి కామేశ్వరరావు * మురళి * నాగభూషణం * మధుబాబు * వెంకటేశ్వరరావు * చెంచురామయ్య * ప్రసాద్ * శుభ రాజేశ్వరీ * చంద్రిక * స్వాతి * శైలజ * మహేశ్వరి * కళ్యాణి * బేబీ సుజిత * మాస్టర్ సురేష్ * బేబీ శ్వేత * మోనీషా(నూతన నటి) * సుధాకర్(అతిథి నటుడు) * పరుచూరి వెంకటేశ్వరరావు * పరుచూరి గోపాలకృష్ణ . == సాంకేతిక వర్గం == * చిత్రానువాదo,దర్శకత్వం: జి.రామ్మోహనరావు * కధ, మాటలు: పరుచూరి బ్రదర్స్ * సంగీతం: కె.వి.మహదేవన్ * ఛాయా గ్రహణం: పి.లక్ష్మణ్ * పాటలు: వేటూరి సుందర రామమూర్తి * నేపథ్య గానం: శ్రీపతి పండితారాధ్యుల బాలసుబ్రహ్మణ్యం, శిష్ట్లా జానకి, సరోజిని, వసంత * కూర్పు: డి.వెంకటరత్నం * ఆర్ట్ : తోట యాదు * నృత్యాలు: రఘురాం - రవిప్రకాష్ * పోరాటాలు:జూడోరత్నం * నిర్వహణ: టి.శ్రీరాములు * నిర్మాతలు: జి.కె.రెడ్డి- జి.శివన్నారాయణ * నిర్మాణ సంస్థ: శ్రీదేవి కళాచిత్ర * విడుదల:1987. == పాటల జాబితా == 1.ఎక్కడిదీ కొత్తరుచి ఎందుకింత వింత కసి, రచన: వేటూరి, గానం.ఎస్. పి. బాలసుబ్రహ్మణ్యం, ఎస్..జానకి{{మొలక-తెలుగు సినిమా}} r8mubyr1jou9kd5nrioo54h3bnfpaw5 4594817 4594814 2025-06-29T12:10:14Z Kopparthi janardhan1965 124192 పాట 4594817 wikitext text/x-wiki 'లాయర్ భారతీదేవి' తెలుగు చలన చిత్రం,1987 న విడుదల.శ్రీదేవి కళాచిత్ర పతాకంపై నిర్మించిన ఈ చిత్రానికి, జి.రామమోహనరావు దర్శకత్వం వహించారు.ఈ చిత్రంలో శారద,నందమూరి కళ్యాణచక్రవర్తి, పూర్ణిమా, నూతన్ ప్రసాద్ ముఖ్య పాత్రలు పోషించారు.ఈ చిత్రానికి సంగీతం, కె .వి .మహదేవన్ సమకూర్చారు.{{సినిమా | name = లాయర్ భారతీదేవి | image = Lawer Bharatidevi (1987).jpg| caption = సినిమా పోస్టర్| director = జి.రామమోహన్ రావు | year = 1987| language = తెలుగు | production_company = శ్రీ దేవి కళా చిత్ర| music = [[కె.వి.మహదేవన్ ]]| starring = [[శారద ]],<br>[[నందమూరి కళ్యాణ చక్రవర్తి|కళ్యాణచక్రవర్తి]],<br>[[ పూర్ణిమ ]]| }} == తారాగణం == * శారద * నందమూరి కళ్యాణ చక్రవర్తి * పూర్ణిమ * నూతన్ ప్రసాద్ * యర్రా గిరిబాబు * బాలాజీ * రాజ్ వర్మ * హరిబాబు * భీమేశ్వరరావ్ * కిరణ్ * రమణారెడ్డి * పొట్టి ప్రసాద్ * మల్లాది * చిడతల అప్పారావు * కొడాలి రవి * రాళ్ళబండి కామేశ్వరరావు * మురళి * నాగభూషణం * మధుబాబు * వెంకటేశ్వరరావు * చెంచురామయ్య * ప్రసాద్ * శుభ రాజేశ్వరీ * చంద్రిక * స్వాతి * శైలజ * మహేశ్వరి * కళ్యాణి * బేబీ సుజిత * మాస్టర్ సురేష్ * బేబీ శ్వేత * మోనీషా(నూతన నటి) * సుధాకర్(అతిథి నటుడు) * పరుచూరి వెంకటేశ్వరరావు * పరుచూరి గోపాలకృష్ణ . == సాంకేతిక వర్గం == * చిత్రానువాదo,దర్శకత్వం: జి.రామ్మోహనరావు * కధ, మాటలు: పరుచూరి బ్రదర్స్ * సంగీతం: కె.వి.మహదేవన్ * ఛాయా గ్రహణం: పి.లక్ష్మణ్ * పాటలు: వేటూరి సుందర రామమూర్తి * నేపథ్య గానం: శ్రీపతి పండితారాధ్యుల బాలసుబ్రహ్మణ్యం, శిష్ట్లా జానకి, సరోజిని, వసంత * కూర్పు: డి.వెంకటరత్నం * ఆర్ట్ : తోట యాదు * నృత్యాలు: రఘురాం - రవిప్రకాష్ * పోరాటాలు:జూడోరత్నం * నిర్వహణ: టి.శ్రీరాములు * నిర్మాతలు: జి.కె.రెడ్డి- జి.శివన్నారాయణ * నిర్మాణ సంస్థ: శ్రీదేవి కళాచిత్ర * విడుదల:1987. == పాటల జాబితా == 1.ఎక్కడిదీ కొత్తరుచి ఎందుకింత వింత కసి, రచన: వేటూరి, గానం.ఎస్. పి. బాలసుబ్రహ్మణ్యం, ఎస్..జానకి 2.ఓమామా మామా సీతారామ శీలంలేని సీతారామ, రచన: వేటూరి, గానం.ఎస్ .పి .బాలసుబ్రహ్మణ్యం.{{మొలక-తెలుగు సినిమా}} rcqm0sztpeilxgrzw3lqwz4dwz26uwh 4594820 4594817 2025-06-29T12:13:09Z Kopparthi janardhan1965 124192 పాట 4594820 wikitext text/x-wiki 'లాయర్ భారతీదేవి' తెలుగు చలన చిత్రం,1987 న విడుదల.శ్రీదేవి కళాచిత్ర పతాకంపై నిర్మించిన ఈ చిత్రానికి, జి.రామమోహనరావు దర్శకత్వం వహించారు.ఈ చిత్రంలో శారద,నందమూరి కళ్యాణచక్రవర్తి, పూర్ణిమా, నూతన్ ప్రసాద్ ముఖ్య పాత్రలు పోషించారు.ఈ చిత్రానికి సంగీతం, కె .వి .మహదేవన్ సమకూర్చారు.{{సినిమా | name = లాయర్ భారతీదేవి | image = Lawer Bharatidevi (1987).jpg| caption = సినిమా పోస్టర్| director = జి.రామమోహన్ రావు | year = 1987| language = తెలుగు | production_company = శ్రీ దేవి కళా చిత్ర| music = [[కె.వి.మహదేవన్ ]]| starring = [[శారద ]],<br>[[నందమూరి కళ్యాణ చక్రవర్తి|కళ్యాణచక్రవర్తి]],<br>[[ పూర్ణిమ ]]| }} == తారాగణం == * శారద * నందమూరి కళ్యాణ చక్రవర్తి * పూర్ణిమ * నూతన్ ప్రసాద్ * యర్రా గిరిబాబు * బాలాజీ * రాజ్ వర్మ * హరిబాబు * భీమేశ్వరరావ్ * కిరణ్ * రమణారెడ్డి * పొట్టి ప్రసాద్ * మల్లాది * చిడతల అప్పారావు * కొడాలి రవి * రాళ్ళబండి కామేశ్వరరావు * మురళి * నాగభూషణం * మధుబాబు * వెంకటేశ్వరరావు * చెంచురామయ్య * ప్రసాద్ * శుభ రాజేశ్వరీ * చంద్రిక * స్వాతి * శైలజ * మహేశ్వరి * కళ్యాణి * బేబీ సుజిత * మాస్టర్ సురేష్ * బేబీ శ్వేత * మోనీషా(నూతన నటి) * సుధాకర్(అతిథి నటుడు) * పరుచూరి వెంకటేశ్వరరావు * పరుచూరి గోపాలకృష్ణ . == సాంకేతిక వర్గం == * చిత్రానువాదo,దర్శకత్వం: జి.రామ్మోహనరావు * కధ, మాటలు: పరుచూరి బ్రదర్స్ * సంగీతం: కె.వి.మహదేవన్ * ఛాయా గ్రహణం: పి.లక్ష్మణ్ * పాటలు: వేటూరి సుందర రామమూర్తి * నేపథ్య గానం: శ్రీపతి పండితారాధ్యుల బాలసుబ్రహ్మణ్యం, శిష్ట్లా జానకి, సరోజిని, వసంత * కూర్పు: డి.వెంకటరత్నం * ఆర్ట్ : తోట యాదు * నృత్యాలు: రఘురాం - రవిప్రకాష్ * పోరాటాలు:జూడోరత్నం * నిర్వహణ: టి.శ్రీరాములు * నిర్మాతలు: జి.కె.రెడ్డి- జి.శివన్నారాయణ * నిర్మాణ సంస్థ: శ్రీదేవి కళాచిత్ర * విడుదల:1987. == పాటల జాబితా == 1.ఎక్కడిదీ కొత్తరుచి ఎందుకింత వింత కసి, రచన: వేటూరి, గానం.ఎస్. పి. బాలసుబ్రహ్మణ్యం, ఎస్..జానకి 2.ఓమామా మామా సీతారామ శీలంలేని సీతారామ, రచన: వేటూరి, గానం.ఎస్ .పి .బాలసుబ్రహ్మణ్యం. 3.అన్నయ్యో వద్దురా నాకీ శోభనం అయ్యయ్యో, రచన: వేటూరి, గానం.ఎస్. పి. బాలసుబ్రహ్మణ్యం, వసంత, సరోజిని{{మొలక-తెలుగు సినిమా}} 5fhbiw2b8cy8g6szgmoro32jxyw7nl6 4594825 4594820 2025-06-29T12:17:17Z Kopparthi janardhan1965 124192 పాట 4594825 wikitext text/x-wiki 'లాయర్ భారతీదేవి' తెలుగు చలన చిత్రం,1987 న విడుదల.శ్రీదేవి కళాచిత్ర పతాకంపై నిర్మించిన ఈ చిత్రానికి, జి.రామమోహనరావు దర్శకత్వం వహించారు.ఈ చిత్రంలో శారద,నందమూరి కళ్యాణచక్రవర్తి, పూర్ణిమా, నూతన్ ప్రసాద్ ముఖ్య పాత్రలు పోషించారు.ఈ చిత్రానికి సంగీతం, కె .వి .మహదేవన్ సమకూర్చారు.{{సినిమా | name = లాయర్ భారతీదేవి | image = Lawer Bharatidevi (1987).jpg| caption = సినిమా పోస్టర్| director = జి.రామమోహన్ రావు | year = 1987| language = తెలుగు | production_company = శ్రీ దేవి కళా చిత్ర| music = [[కె.వి.మహదేవన్ ]]| starring = [[శారద ]],<br>[[నందమూరి కళ్యాణ చక్రవర్తి|కళ్యాణచక్రవర్తి]],<br>[[ పూర్ణిమ ]]| }} == తారాగణం == * శారద * నందమూరి కళ్యాణ చక్రవర్తి * పూర్ణిమ * నూతన్ ప్రసాద్ * యర్రా గిరిబాబు * బాలాజీ * రాజ్ వర్మ * హరిబాబు * భీమేశ్వరరావ్ * కిరణ్ * రమణారెడ్డి * పొట్టి ప్రసాద్ * మల్లాది * చిడతల అప్పారావు * కొడాలి రవి * రాళ్ళబండి కామేశ్వరరావు * మురళి * నాగభూషణం * మధుబాబు * వెంకటేశ్వరరావు * చెంచురామయ్య * ప్రసాద్ * శుభ రాజేశ్వరీ * చంద్రిక * స్వాతి * శైలజ * మహేశ్వరి * కళ్యాణి * బేబీ సుజిత * మాస్టర్ సురేష్ * బేబీ శ్వేత * మోనీషా(నూతన నటి) * సుధాకర్(అతిథి నటుడు) * పరుచూరి వెంకటేశ్వరరావు * పరుచూరి గోపాలకృష్ణ . == సాంకేతిక వర్గం == * చిత్రానువాదo,దర్శకత్వం: జి.రామ్మోహనరావు * కధ, మాటలు: పరుచూరి బ్రదర్స్ * సంగీతం: కె.వి.మహదేవన్ * ఛాయా గ్రహణం: పి.లక్ష్మణ్ * పాటలు: వేటూరి సుందర రామమూర్తి * నేపథ్య గానం: శ్రీపతి పండితారాధ్యుల బాలసుబ్రహ్మణ్యం, శిష్ట్లా జానకి, సరోజిని, వసంత * కూర్పు: డి.వెంకటరత్నం * ఆర్ట్ : తోట యాదు * నృత్యాలు: రఘురాం - రవిప్రకాష్ * పోరాటాలు:జూడోరత్నం * నిర్వహణ: టి.శ్రీరాములు * నిర్మాతలు: జి.కె.రెడ్డి- జి.శివన్నారాయణ * నిర్మాణ సంస్థ: శ్రీదేవి కళాచిత్ర * విడుదల:1987. == పాటల జాబితా == 1.ఎక్కడిదీ కొత్తరుచి ఎందుకింత వింత కసి, రచన: వేటూరి, గానం.ఎస్. పి. బాలసుబ్రహ్మణ్యం, ఎస్..జానకి 2.ఓమామా మామా సీతారామ శీలంలేని సీతారామ, రచన: వేటూరి, గానం.ఎస్ .పి .బాలసుబ్రహ్మణ్యం. 3.అన్నయ్యో వద్దురా నాకీ శోభనం అయ్యయ్యో, రచన: వేటూరి, గానం.ఎస్. పి. బాలసుబ్రహ్మణ్యం, వసంత, సరోజిని 4.కొబ్బరి కొబ్బరి లౌజ్ దాని కొంగుల కోరిక మోజు, రచన: వేటూరి, గానం.ఎస్ . జానకి, ఎస్. పి .బాలసుబ్రహ్మణ్యం. == మూలాలు == * {{మొలక-తెలుగు సినిమా}} ttf07sgcavn9l94gr5ed3smqr5umc2d 0 12418 4594919 3039230 2025-06-29T15:50:00Z Kopparthi janardhan1965 124192 సాంకేతిక వర్గం 4594919 wikitext text/x-wiki {{సినిమా | name = లవ్ ఇన్ ఖజురహో | director = [[ నట్టి కుమార్ ]]| year = 2000| language = తెలుగు | production_company = [[విశాఖ టాకీస్]]| }} లవ్ ఇన్ ఖజురహో 2000లో విడుదలైన తెలుగు సినిమా. విశాఖ టాకీస్ బ్యానర్ పై ఈ సినిమాను నట్టి కుమార్ స్వీయ దర్శకత్వంలో నిర్మించాడు. <ref>{{Cite web|url=https://indiancine.ma/BDGQ|title=Love In Khajuraho (2000)|website=Indiancine.ma|access-date=2020-09-21}}</ref> == సాంకేతిక వర్గం == * దర్శకుడు: నట్టి కుమార్ * నిర్మాత: నట్టి కుమార్ * నిర్మాణ సంస్థ: విశాఖ టాకీస్ * విడుదల:2000. == మూలాలు == {{మూలాల జాబితా}} {{మొలక-తెలుగు సినిమా}} 4kriiv4hacpss6c5rlnqwg2dap79dbw 0 13215 4594910 4594808 2025-06-29T15:38:37Z Kopparthi janardhan1965 124192 పాట 4594910 wikitext text/x-wiki 'వివాహ బంధం' తెలుగు చలన చిత్రం,1986 న విడుదల.సంగీతా ఆర్ట్ ప్రొడక్షన్స్ పతాకంపై , బి.హెచ్.సత్యనారాయణ రాజు, ఎన్.విజయరామరాజు నిర్మించిన ఈ చిత్రంలో మాగంటి మురళి మోహన్, జయసుధ జంటగా నటించారు. ఈ చిత్రానికి జి.రామ్మోహనరావు దర్శకత్వం వహించారు.సంగీతం చక్రవర్తి అందించారు.{{సినిమా| name = వివాహ బంధం | director = [[జి.రామమోహనరావు ]]| year = 1986| language = తెలుగు| production_company = [[సుజిత ఆర్ట్స్ ]]| music = [[కె. చక్రవర్తి]]| starring = [[మాగంటి మురళీమోహన్|మురళీమోహన్ ]],<br>[[జయసుధ ]],<br>[[కె.విజయ]]| |image=వివాహ బంధం1.JPG}} == తారాగణం == * మాగంటి మురళి మోహన్ * జయసుధ * డాక్టర్ మందాడి ప్రభాకరరెడ్డి * కాంతారావు * గిరిబాబు * కోట శ్రీనివాసరావు * బెనర్జీ * హరి * మాస్టర్ కార్తీక్ * అలీ * సాక్షి రంగారావు * టెలిఫోన్ సత్యనారాయణ * వీరభద్ర * పట్టాభి * ధమ్ * జోగారావు * తారాకృష్ణ * పి.నాగేశ్వరరావు * విజయకృష్ణ * గురప్ప చౌదరి * కొల్లి రాము * రాంబాబు * చిత్ర * కె.విజయ * మమత * శ్రీశైలజ * పుష్పలత * దుర్గ * బబిత * కల్పనారాయ్ * బిందుమాధవి * చంద్రలేఖ . == సాంకేతిక వర్గం == * చిత్రానువాదం,దర్శకత్వం: జి.రామమోహనరావు * సంగీతం:కొమ్మినేని చక్రవర్తి * కధ: ఇస్మాయిల్ షరీఫ్ * మాటలు: సత్యానంద్ * పాటలు: వేటూరి సుందర రామమూర్తి * నేపథ్య గానం: శ్రీపతి పండితారాధ్యుల బాలసుబ్రహ్మణ్యం, ఎస్ .పి .శైలజ, పులపాక సుశీల ,శ్రీనివాస చక్రవర్తి * ఫోటోగ్రఫీ: కె.ఎస్.హరి * కూర్పు: డి.వెంకటరత్నం * నృత్యాలు: తార * కళ: భాస్కరరాజు * స్టిల్స్: రాజా * ఫైట్స్: సాహుల్ * ప్రొడక్షన్ ఎగ్జిక్యూటివ్: బి.వి.సుబ్బారావు * అసోసియేట్ డైరెక్టర్:సుధాకరరాజు * అసిస్టెంట్ డైరెక్టర్: కాశీరెడ్డి విజయ్ * సమర్పణ:రామలింగరాజు * నిర్మాతలు: భూపతిరాజు సత్యనారాయణ రాజు, ఎన్.విజయరామరాజు * నిర్మాణ సంస్థ: సంగీతా ఆర్ట్ ప్రొడక్షన్స్ * విడుదల:1986. == పాటల జాబితా == 1.శ్రీవారు తమకింక అలకేందుకో చిరునవ్వే, రచన: వేటూరి: ఎస్ పి .బాలసుబ్రహ్మణ్యం, పి .సుశీల{{మొలక-తెలుగు సినిమా}} [[వర్గం:జయసుధ నటించిన సినిమాలు]] b2537xqrzdrzymx4xga1mlesqnfcruy 4594912 4594910 2025-06-29T15:41:16Z Kopparthi janardhan1965 124192 పాట 4594912 wikitext text/x-wiki 'వివాహ బంధం' తెలుగు చలన చిత్రం,1986 న విడుదల.సంగీతా ఆర్ట్ ప్రొడక్షన్స్ పతాకంపై , బి.హెచ్.సత్యనారాయణ రాజు, ఎన్.విజయరామరాజు నిర్మించిన ఈ చిత్రంలో మాగంటి మురళి మోహన్, జయసుధ జంటగా నటించారు. ఈ చిత్రానికి జి.రామ్మోహనరావు దర్శకత్వం వహించారు.సంగీతం చక్రవర్తి అందించారు.{{సినిమా| name = వివాహ బంధం | director = [[జి.రామమోహనరావు ]]| year = 1986| language = తెలుగు| production_company = [[సుజిత ఆర్ట్స్ ]]| music = [[కె. చక్రవర్తి]]| starring = [[మాగంటి మురళీమోహన్|మురళీమోహన్ ]],<br>[[జయసుధ ]],<br>[[కె.విజయ]]| |image=వివాహ బంధం1.JPG}} == తారాగణం == * మాగంటి మురళి మోహన్ * జయసుధ * డాక్టర్ మందాడి ప్రభాకరరెడ్డి * కాంతారావు * గిరిబాబు * కోట శ్రీనివాసరావు * బెనర్జీ * హరి * మాస్టర్ కార్తీక్ * అలీ * సాక్షి రంగారావు * టెలిఫోన్ సత్యనారాయణ * వీరభద్ర * పట్టాభి * ధమ్ * జోగారావు * తారాకృష్ణ * పి.నాగేశ్వరరావు * విజయకృష్ణ * గురప్ప చౌదరి * కొల్లి రాము * రాంబాబు * చిత్ర * కె.విజయ * మమత * శ్రీశైలజ * పుష్పలత * దుర్గ * బబిత * కల్పనారాయ్ * బిందుమాధవి * చంద్రలేఖ . == సాంకేతిక వర్గం == * చిత్రానువాదం,దర్శకత్వం: జి.రామమోహనరావు * సంగీతం:కొమ్మినేని చక్రవర్తి * కధ: ఇస్మాయిల్ షరీఫ్ * మాటలు: సత్యానంద్ * పాటలు: వేటూరి సుందర రామమూర్తి * నేపథ్య గానం: శ్రీపతి పండితారాధ్యుల బాలసుబ్రహ్మణ్యం, ఎస్ .పి .శైలజ, పులపాక సుశీల ,శ్రీనివాస చక్రవర్తి * ఫోటోగ్రఫీ: కె.ఎస్.హరి * కూర్పు: డి.వెంకటరత్నం * నృత్యాలు: తార * కళ: భాస్కరరాజు * స్టిల్స్: రాజా * ఫైట్స్: సాహుల్ * ప్రొడక్షన్ ఎగ్జిక్యూటివ్: బి.వి.సుబ్బారావు * అసోసియేట్ డైరెక్టర్:సుధాకరరాజు * అసిస్టెంట్ డైరెక్టర్: కాశీరెడ్డి విజయ్ * సమర్పణ:రామలింగరాజు * నిర్మాతలు: భూపతిరాజు సత్యనారాయణ రాజు, ఎన్.విజయరామరాజు * నిర్మాణ సంస్థ: సంగీతా ఆర్ట్ ప్రొడక్షన్స్ * విడుదల:1986. == పాటల జాబితా == 1.శ్రీవారు తమకింక అలకేందుకో చిరునవ్వే, రచన: వేటూరి: ఎస్ పి .బాలసుబ్రహ్మణ్యం, పి .సుశీల 2.దేవీ నీ సొగసుకు జోహారు రాణి నీ మనసుకు, రచన: వేటూరి, గానం.పి . సుశీల, ఎస్. పి .బాలసుబ్రహ్మణ్యం{{మొలక-తెలుగు సినిమా}} [[వర్గం:జయసుధ నటించిన సినిమాలు]] 797rssvmgohhvradm844o9f4l4jvcho 4594915 4594912 2025-06-29T15:43:15Z Kopparthi janardhan1965 124192 పాట 4594915 wikitext text/x-wiki 'వివాహ బంధం' తెలుగు చలన చిత్రం,1986 న విడుదల.సంగీతా ఆర్ట్ ప్రొడక్షన్స్ పతాకంపై , బి.హెచ్.సత్యనారాయణ రాజు, ఎన్.విజయరామరాజు నిర్మించిన ఈ చిత్రంలో మాగంటి మురళి మోహన్, జయసుధ జంటగా నటించారు. ఈ చిత్రానికి జి.రామ్మోహనరావు దర్శకత్వం వహించారు.సంగీతం చక్రవర్తి అందించారు.{{సినిమా| name = వివాహ బంధం | director = [[జి.రామమోహనరావు ]]| year = 1986| language = తెలుగు| production_company = [[సుజిత ఆర్ట్స్ ]]| music = [[కె. చక్రవర్తి]]| starring = [[మాగంటి మురళీమోహన్|మురళీమోహన్ ]],<br>[[జయసుధ ]],<br>[[కె.విజయ]]| |image=వివాహ బంధం1.JPG}} == తారాగణం == * మాగంటి మురళి మోహన్ * జయసుధ * డాక్టర్ మందాడి ప్రభాకరరెడ్డి * కాంతారావు * గిరిబాబు * కోట శ్రీనివాసరావు * బెనర్జీ * హరి * మాస్టర్ కార్తీక్ * అలీ * సాక్షి రంగారావు * టెలిఫోన్ సత్యనారాయణ * వీరభద్ర * పట్టాభి * ధమ్ * జోగారావు * తారాకృష్ణ * పి.నాగేశ్వరరావు * విజయకృష్ణ * గురప్ప చౌదరి * కొల్లి రాము * రాంబాబు * చిత్ర * కె.విజయ * మమత * శ్రీశైలజ * పుష్పలత * దుర్గ * బబిత * కల్పనారాయ్ * బిందుమాధవి * చంద్రలేఖ . == సాంకేతిక వర్గం == * చిత్రానువాదం,దర్శకత్వం: జి.రామమోహనరావు * సంగీతం:కొమ్మినేని చక్రవర్తి * కధ: ఇస్మాయిల్ షరీఫ్ * మాటలు: సత్యానంద్ * పాటలు: వేటూరి సుందర రామమూర్తి * నేపథ్య గానం: శ్రీపతి పండితారాధ్యుల బాలసుబ్రహ్మణ్యం, ఎస్ .పి .శైలజ, పులపాక సుశీల ,శ్రీనివాస చక్రవర్తి * ఫోటోగ్రఫీ: కె.ఎస్.హరి * కూర్పు: డి.వెంకటరత్నం * నృత్యాలు: తార * కళ: భాస్కరరాజు * స్టిల్స్: రాజా * ఫైట్స్: సాహుల్ * ప్రొడక్షన్ ఎగ్జిక్యూటివ్: బి.వి.సుబ్బారావు * అసోసియేట్ డైరెక్టర్:సుధాకరరాజు * అసిస్టెంట్ డైరెక్టర్: కాశీరెడ్డి విజయ్ * సమర్పణ:రామలింగరాజు * నిర్మాతలు: భూపతిరాజు సత్యనారాయణ రాజు, ఎన్.విజయరామరాజు * నిర్మాణ సంస్థ: సంగీతా ఆర్ట్ ప్రొడక్షన్స్ * విడుదల:1986. == పాటల జాబితా == 1.శ్రీవారు తమకింక అలకేందుకో చిరునవ్వే, రచన: వేటూరి: ఎస్ పి .బాలసుబ్రహ్మణ్యం, పి .సుశీల 2.దేవీ నీ సొగసుకు జోహారు రాణి నీ మనసుకు, రచన: వేటూరి, గానం.పి . సుశీల, ఎస్. పి .బాలసుబ్రహ్మణ్యం 3.ఎవరెంత తెంచుకొన్నా తెగిపోని బంధం, రచన: వేటూరి, గానం.ఎస్. పి. బాలసుబ్రహ్మణ్యం {{మొలక-తెలుగు సినిమా}} [[వర్గం:జయసుధ నటించిన సినిమాలు]] 5cg2e9g6nydx1i700lj1ez3si48x4s6 4594918 4594915 2025-06-29T15:46:22Z Kopparthi janardhan1965 124192 పాట 4594918 wikitext text/x-wiki 'వివాహ బంధం' తెలుగు చలన చిత్రం,1986 న విడుదల.సంగీతా ఆర్ట్ ప్రొడక్షన్స్ పతాకంపై , బి.హెచ్.సత్యనారాయణ రాజు, ఎన్.విజయరామరాజు నిర్మించిన ఈ చిత్రంలో మాగంటి మురళి మోహన్, జయసుధ జంటగా నటించారు. ఈ చిత్రానికి జి.రామ్మోహనరావు దర్శకత్వం వహించారు.సంగీతం చక్రవర్తి అందించారు.{{సినిమా| name = వివాహ బంధం | director = [[జి.రామమోహనరావు ]]| year = 1986| language = తెలుగు| production_company = [[సుజిత ఆర్ట్స్ ]]| music = [[కె. చక్రవర్తి]]| starring = [[మాగంటి మురళీమోహన్|మురళీమోహన్ ]],<br>[[జయసుధ ]],<br>[[కె.విజయ]]| |image=వివాహ బంధం1.JPG}} == తారాగణం == * మాగంటి మురళి మోహన్ * జయసుధ * డాక్టర్ మందాడి ప్రభాకరరెడ్డి * కాంతారావు * గిరిబాబు * కోట శ్రీనివాసరావు * బెనర్జీ * హరి * మాస్టర్ కార్తీక్ * అలీ * సాక్షి రంగారావు * టెలిఫోన్ సత్యనారాయణ * వీరభద్ర * పట్టాభి * ధమ్ * జోగారావు * తారాకృష్ణ * పి.నాగేశ్వరరావు * విజయకృష్ణ * గురప్ప చౌదరి * కొల్లి రాము * రాంబాబు * చిత్ర * కె.విజయ * మమత * శ్రీశైలజ * పుష్పలత * దుర్గ * బబిత * కల్పనారాయ్ * బిందుమాధవి * చంద్రలేఖ . == సాంకేతిక వర్గం == * చిత్రానువాదం,దర్శకత్వం: జి.రామమోహనరావు * సంగీతం:కొమ్మినేని చక్రవర్తి * కధ: ఇస్మాయిల్ షరీఫ్ * మాటలు: సత్యానంద్ * పాటలు: వేటూరి సుందర రామమూర్తి * నేపథ్య గానం: శ్రీపతి పండితారాధ్యుల బాలసుబ్రహ్మణ్యం, ఎస్ .పి .శైలజ, పులపాక సుశీల ,శ్రీనివాస చక్రవర్తి * ఫోటోగ్రఫీ: కె.ఎస్.హరి * కూర్పు: డి.వెంకటరత్నం * నృత్యాలు: తార * కళ: భాస్కరరాజు * స్టిల్స్: రాజా * ఫైట్స్: సాహుల్ * ప్రొడక్షన్ ఎగ్జిక్యూటివ్: బి.వి.సుబ్బారావు * అసోసియేట్ డైరెక్టర్:సుధాకరరాజు * అసిస్టెంట్ డైరెక్టర్: కాశీరెడ్డి విజయ్ * సమర్పణ:రామలింగరాజు * నిర్మాతలు: భూపతిరాజు సత్యనారాయణ రాజు, ఎన్.విజయరామరాజు * నిర్మాణ సంస్థ: సంగీతా ఆర్ట్ ప్రొడక్షన్స్ * విడుదల:1986. == పాటల జాబితా == 1.శ్రీవారు తమకింక అలకేందుకో చిరునవ్వే, రచన: వేటూరి: ఎస్ పి .బాలసుబ్రహ్మణ్యం, పి .సుశీల 2.దేవీ నీ సొగసుకు జోహారు రాణి నీ మనసుకు, రచన: వేటూరి, గానం.పి . సుశీల, ఎస్. పి .బాలసుబ్రహ్మణ్యం 3.ఎవరెంత తెంచుకొన్నా తెగిపోని బంధం, రచన: వేటూరి, గానం.ఎస్. పి. బాలసుబ్రహ్మణ్యం 4.వచ్చే వచ్చే వయ్యారాలే విచ్చే మందారాలు, రచన: వేటూరి, గానం.ఎస్ . పి.శైలజ,శ్రీనివాస చక్రవర్తి. == మూలాలు == * {{మొలక-తెలుగు సినిమా}} [[వర్గం:జయసుధ నటించిన సినిమాలు]] t7gwarxxzngzp9bxkzhgt6n2i78p5hh 0 13363 4594924 4593351 2025-06-29T16:33:52Z Kopparthi janardhan1965 124192 సాంకేతిక వర్గం 4594924 wikitext text/x-wiki 'రామ సక్కనోడు' తెలుగు చలన చిత్రం,1999, న విడుదల.స్వర్ణధార క్రియేషన్స్ పతాకంపై నిర్మించిన ఈ చిత్రానికి సాగర్ దర్శకుడు. ఈ చిత్రంలో సుమన్, మహేశ్వరి జంటగా నటించారు. సంగీతం కోటి సమకూర్చారు.{{సినిమా| name = రామసక్కనోడు | director = [[విద్యాసాగర్ రెడ్డి|సాగర్ ]]| year = 1999| language = తెలుగు| production_company = [[స్వర్ణధార క్రియేషన్స్]]| starring = [[సుమన్ (నటుడు)|సుమన్ ]],<br>[[మహేశ్వరి]]| |image=రామసక్కనోడు.jpg}} ఈ చిత్రానికి మూడు [[నంది పురస్కారాలు]] లభించాయి.<ref name="మొదటి సినిమా-సాగర్">{{cite web |url= http://www.koumudi.net/books/modaticinema_koumudi.pdf|title= మొదటి సినిమా-సాగర్|author=సాగర్|last2= |first2= |date= |website= కౌముది.నెట్|publisher=కౌముది.నెట్ |accessdate=సెప్టెంబరు 1, 2015}}</ref> == తారాగణం == * సుమన్ * మహేశ్వరి == సాంకేతిక వర్గం == * దర్శకుడు: సాగర్ * సంగీతం: కోటి * గీత రచయిత: సురేంద్ర కృష్ణ * నేపథ్య గానం: శ్రీపతి పండితారాధ్యుల బాలసుబ్రహ్మణ్యం, గోపికా పూర్ణిమ, కోటి, మంజు, డి నళిని * నిర్మాత: వి.శ్రీనివాస రెడ్డి * నిర్మాణ సంస్థ: కీర్తి క్రియేషన్స్ * విడుదల:1999. ==మూలాలు== {{మూలాలజాబితా}} ==బయటి లంకెలు== [[వర్గం:నంది పురస్కారాలు]] {{మొలక-తెలుగు సినిమా}} e5dn72cz926li0ypllaiqdlkbk41e36 4594931 4594924 2025-06-29T16:38:10Z Kopparthi janardhan1965 124192 పాట 4594931 wikitext text/x-wiki 'రామ సక్కనోడు' తెలుగు చలన చిత్రం,1999, న విడుదల.స్వర్ణధార క్రియేషన్స్ పతాకంపై నిర్మించిన ఈ చిత్రానికి సాగర్ దర్శకుడు. ఈ చిత్రంలో సుమన్, మహేశ్వరి జంటగా నటించారు. సంగీతం కోటి సమకూర్చారు.{{సినిమా| name = రామసక్కనోడు | director = [[విద్యాసాగర్ రెడ్డి|సాగర్ ]]| year = 1999| language = తెలుగు| production_company = [[స్వర్ణధార క్రియేషన్స్]]| starring = [[సుమన్ (నటుడు)|సుమన్ ]],<br>[[మహేశ్వరి]]| |image=రామసక్కనోడు.jpg}} ఈ చిత్రానికి మూడు [[నంది పురస్కారాలు]] లభించాయి.<ref name="మొదటి సినిమా-సాగర్">{{cite web |url= http://www.koumudi.net/books/modaticinema_koumudi.pdf|title= మొదటి సినిమా-సాగర్|author=సాగర్|last2= |first2= |date= |website= కౌముది.నెట్|publisher=కౌముది.నెట్ |accessdate=సెప్టెంబరు 1, 2015}}</ref> == తారాగణం == * సుమన్ * మహేశ్వరి == సాంకేతిక వర్గం == * దర్శకుడు: సాగర్ * సంగీతం: కోటి * గీత రచయిత: సురేంద్ర కృష్ణ * నేపథ్య గానం: శ్రీపతి పండితారాధ్యుల బాలసుబ్రహ్మణ్యం, గోపికా పూర్ణిమ, కోటి, మంజు, డి నళిని * నిర్మాత: వి.శ్రీనివాస రెడ్డి * నిర్మాణ సంస్థ: కీర్తి క్రియేషన్స్ * విడుదల:1999. == పాటల జాబితా == 1.నీ కళ్లలోనే ఉన్నాదమ్మో పిచ్చి పిచ్చి, రచన: సురేంద్ర కృష్ణ, గానం.గోపికా పూర్ణిమ, ఎస్. పి .బాలసుబ్రహ్మణ్యం ==మూలాలు== {{మూలాలజాబితా}} ==బయటి లంకెలు== [[వర్గం:నంది పురస్కారాలు]] {{మొలక-తెలుగు సినిమా}} pt512c3viin1xlsj059n4i3t6dplfgu 4594935 4594931 2025-06-29T16:40:24Z Kopparthi janardhan1965 124192 పాట 4594935 wikitext text/x-wiki 'రామ సక్కనోడు' తెలుగు చలన చిత్రం,1999, న విడుదల.స్వర్ణధార క్రియేషన్స్ పతాకంపై నిర్మించిన ఈ చిత్రానికి సాగర్ దర్శకుడు. ఈ చిత్రంలో సుమన్, మహేశ్వరి జంటగా నటించారు. సంగీతం కోటి సమకూర్చారు.{{సినిమా| name = రామసక్కనోడు | director = [[విద్యాసాగర్ రెడ్డి|సాగర్ ]]| year = 1999| language = తెలుగు| production_company = [[స్వర్ణధార క్రియేషన్స్]]| starring = [[సుమన్ (నటుడు)|సుమన్ ]],<br>[[మహేశ్వరి]]| |image=రామసక్కనోడు.jpg}} ఈ చిత్రానికి మూడు [[నంది పురస్కారాలు]] లభించాయి.<ref name="మొదటి సినిమా-సాగర్">{{cite web |url= http://www.koumudi.net/books/modaticinema_koumudi.pdf|title= మొదటి సినిమా-సాగర్|author=సాగర్|last2= |first2= |date= |website= కౌముది.నెట్|publisher=కౌముది.నెట్ |accessdate=సెప్టెంబరు 1, 2015}}</ref> == తారాగణం == * సుమన్ * మహేశ్వరి == సాంకేతిక వర్గం == * దర్శకుడు: సాగర్ * సంగీతం: కోటి * గీత రచయిత: సురేంద్ర కృష్ణ * నేపథ్య గానం: శ్రీపతి పండితారాధ్యుల బాలసుబ్రహ్మణ్యం, గోపికా పూర్ణిమ, కోటి, మంజు, డి నళిని * నిర్మాత: వి.శ్రీనివాస రెడ్డి * నిర్మాణ సంస్థ: కీర్తి క్రియేషన్స్ * విడుదల:1999. == పాటల జాబితా == 1.నీ కళ్లలోనే ఉన్నాదమ్మో పిచ్చి పిచ్చి, రచన: సురేంద్ర కృష్ణ, గానం.గోపికా పూర్ణిమ, ఎస్. పి .బాలసుబ్రహ్మణ్యం 2.హెల్లొ హెల్లొ అమ్మాయీ పేరే స్వీటి,రచన: సురేంద్ర కృష్ణ,గానం. కోటి, గోపికా పూర్ణిమ ==మూలాలు== {{మూలాలజాబితా}} ==బయటి లంకెలు== [[వర్గం:నంది పురస్కారాలు]] {{మొలక-తెలుగు సినిమా}} g3yewo1swmkbjmvfqvbscc47eb9sv56 4594938 4594935 2025-06-29T16:45:35Z Kopparthi janardhan1965 124192 పాట 4594938 wikitext text/x-wiki 'రామ సక్కనోడు' తెలుగు చలన చిత్రం,1999, న విడుదల.స్వర్ణధార క్రియేషన్స్ పతాకంపై నిర్మించిన ఈ చిత్రానికి సాగర్ దర్శకుడు. ఈ చిత్రంలో సుమన్, మహేశ్వరి జంటగా నటించారు. సంగీతం కోటి సమకూర్చారు.{{సినిమా| name = రామసక్కనోడు | director = [[విద్యాసాగర్ రెడ్డి|సాగర్ ]]| year = 1999| language = తెలుగు| production_company = [[స్వర్ణధార క్రియేషన్స్]]| starring = [[సుమన్ (నటుడు)|సుమన్ ]],<br>[[మహేశ్వరి]]| |image=రామసక్కనోడు.jpg}} ఈ చిత్రానికి మూడు [[నంది పురస్కారాలు]] లభించాయి.<ref name="మొదటి సినిమా-సాగర్">{{cite web |url= http://www.koumudi.net/books/modaticinema_koumudi.pdf|title= మొదటి సినిమా-సాగర్|author=సాగర్|last2= |first2= |date= |website= కౌముది.నెట్|publisher=కౌముది.నెట్ |accessdate=సెప్టెంబరు 1, 2015}}</ref> == తారాగణం == * సుమన్ * మహేశ్వరి == సాంకేతిక వర్గం == * దర్శకుడు: సాగర్ * సంగీతం: కోటి * గీత రచయిత: సురేంద్ర కృష్ణ * నేపథ్య గానం: శ్రీపతి పండితారాధ్యుల బాలసుబ్రహ్మణ్యం, గోపికా పూర్ణిమ, కోటి, మంజు, డి నళిని * నిర్మాత: వి.శ్రీనివాస రెడ్డి * నిర్మాణ సంస్థ: కీర్తి క్రియేషన్స్ * విడుదల:1999. == పాటల జాబితా == 1.నీ కళ్లలోనే ఉన్నాదమ్మో పిచ్చి పిచ్చి, రచన: సురేంద్ర కృష్ణ, గానం.గోపికా పూర్ణిమ, ఎస్. పి .బాలసుబ్రహ్మణ్యం 2.హెల్లొ హెల్లొ అమ్మాయీ పేరే స్వీటి,రచన: సురేంద్ర కృష్ణ,గానం. కోటి, గోపికా పూర్ణిమ 3.అనగనగా ఒక ఇల్లుంది చక్కని జంటోకటుంది , రచన: సురేంద్ర కృష్ణ, గానం.ఎస్ .పి. బాలసుబ్రహ్మణ్యం, మంజు ==మూలాలు== {{మూలాలజాబితా}} ==బయటి లంకెలు== [[వర్గం:నంది పురస్కారాలు]] {{మొలక-తెలుగు సినిమా}} qc0qjldt5a6reggzfzlkwtso871nit1 4594940 4594938 2025-06-29T16:48:29Z Kopparthi janardhan1965 124192 పాట 4594940 wikitext text/x-wiki 'రామ సక్కనోడు' తెలుగు చలన చిత్రం,1999, న విడుదల.స్వర్ణధార క్రియేషన్స్ పతాకంపై నిర్మించిన ఈ చిత్రానికి సాగర్ దర్శకుడు. ఈ చిత్రంలో సుమన్, మహేశ్వరి జంటగా నటించారు. సంగీతం కోటి సమకూర్చారు.{{సినిమా| name = రామసక్కనోడు | director = [[విద్యాసాగర్ రెడ్డి|సాగర్ ]]| year = 1999| language = తెలుగు| production_company = [[స్వర్ణధార క్రియేషన్స్]]| starring = [[సుమన్ (నటుడు)|సుమన్ ]],<br>[[మహేశ్వరి]]| |image=రామసక్కనోడు.jpg}} ఈ చిత్రానికి మూడు [[నంది పురస్కారాలు]] లభించాయి.<ref name="మొదటి సినిమా-సాగర్">{{cite web |url= http://www.koumudi.net/books/modaticinema_koumudi.pdf|title= మొదటి సినిమా-సాగర్|author=సాగర్|last2= |first2= |date= |website= కౌముది.నెట్|publisher=కౌముది.నెట్ |accessdate=సెప్టెంబరు 1, 2015}}</ref> == తారాగణం == * సుమన్ * మహేశ్వరి == సాంకేతిక వర్గం == * దర్శకుడు: సాగర్ * సంగీతం: కోటి * గీత రచయిత: సురేంద్ర కృష్ణ * నేపథ్య గానం: శ్రీపతి పండితారాధ్యుల బాలసుబ్రహ్మణ్యం, గోపికా పూర్ణిమ, కోటి, మంజు, డి నళిని * నిర్మాత: వి.శ్రీనివాస రెడ్డి * నిర్మాణ సంస్థ: కీర్తి క్రియేషన్స్ * విడుదల:1999. == పాటల జాబితా == 1.నీ కళ్లలోనే ఉన్నాదమ్మో పిచ్చి పిచ్చి, రచన: సురేంద్ర కృష్ణ, గానం.గోపికా పూర్ణిమ, ఎస్. పి .బాలసుబ్రహ్మణ్యం 2.హెల్లొ హెల్లొ అమ్మాయీ పేరే స్వీటి,రచన: సురేంద్ర కృష్ణ,గానం. కోటి, గోపికా పూర్ణిమ 3.అనగనగా ఒక ఇల్లుంది చక్కని జంటోకటుంది , రచన: సురేంద్ర కృష్ణ, గానం.ఎస్ .పి. బాలసుబ్రహ్మణ్యం, మంజు 4.హే ఎంటా నవ్వు హే ఎంటా చూపు, రచన: సురేంద్ర కృష్ణ, గానం.కోటి, మంజు ==మూలాలు== {{మూలాలజాబితా}} ==బయటి లంకెలు== [[వర్గం:నంది పురస్కారాలు]] {{మొలక-తెలుగు సినిమా}} evvo0hm423htpjoo83uwtzelm2ij0s3 4594944 4594940 2025-06-29T16:51:30Z Kopparthi janardhan1965 124192 పాట 4594944 wikitext text/x-wiki 'రామ సక్కనోడు' తెలుగు చలన చిత్రం,1999, న విడుదల.స్వర్ణధార క్రియేషన్స్ పతాకంపై నిర్మించిన ఈ చిత్రానికి సాగర్ దర్శకుడు. ఈ చిత్రంలో సుమన్, మహేశ్వరి జంటగా నటించారు. సంగీతం కోటి సమకూర్చారు.{{సినిమా| name = రామసక్కనోడు | director = [[విద్యాసాగర్ రెడ్డి|సాగర్ ]]| year = 1999| language = తెలుగు| production_company = [[స్వర్ణధార క్రియేషన్స్]]| starring = [[సుమన్ (నటుడు)|సుమన్ ]],<br>[[మహేశ్వరి]]| |image=రామసక్కనోడు.jpg}} ఈ చిత్రానికి మూడు [[నంది పురస్కారాలు]] లభించాయి.<ref name="మొదటి సినిమా-సాగర్">{{cite web |url= http://www.koumudi.net/books/modaticinema_koumudi.pdf|title= మొదటి సినిమా-సాగర్|author=సాగర్|last2= |first2= |date= |website= కౌముది.నెట్|publisher=కౌముది.నెట్ |accessdate=సెప్టెంబరు 1, 2015}}</ref> == తారాగణం == * సుమన్ * మహేశ్వరి == సాంకేతిక వర్గం == * దర్శకుడు: సాగర్ * సంగీతం: కోటి * గీత రచయిత: సురేంద్ర కృష్ణ * నేపథ్య గానం: శ్రీపతి పండితారాధ్యుల బాలసుబ్రహ్మణ్యం, గోపికా పూర్ణిమ, కోటి, మంజు, డి నళిని * నిర్మాత: వి.శ్రీనివాస రెడ్డి * నిర్మాణ సంస్థ: కీర్తి క్రియేషన్స్ * విడుదల:1999. == పాటల జాబితా == 1.నీ కళ్లలోనే ఉన్నాదమ్మో పిచ్చి పిచ్చి, రచన: సురేంద్ర కృష్ణ, గానం.గోపికా పూర్ణిమ, ఎస్. పి .బాలసుబ్రహ్మణ్యం 2.హెల్లొ హెల్లొ అమ్మాయీ పేరే స్వీటి,రచన: సురేంద్ర కృష్ణ,గానం. కోటి, గోపికా పూర్ణిమ 3.అనగనగా ఒక ఇల్లుంది చక్కని జంటోకటుంది , రచన: సురేంద్ర కృష్ణ, గానం.ఎస్ .పి. బాలసుబ్రహ్మణ్యం, మంజు 4.హే ఎంటా నవ్వు హే ఎంటా చూపు, రచన: సురేంద్ర కృష్ణ, గానం.కోటి, మంజు 5.భువిలో స్వర్గముంటే వీరి లోగిలే పసిడి, రచన: సురేంద్ర కృష్ణ, గానం.కోటి ==మూలాలు== {{మూలాలజాబితా}} ==బయటి లంకెలు== [[వర్గం:నంది పురస్కారాలు]] {{మొలక-తెలుగు సినిమా}} qcqr927crmden926o2q45p8pnpe46f4 4594949 4594944 2025-06-29T16:54:06Z Kopparthi janardhan1965 124192 పాట 4594949 wikitext text/x-wiki 'రామ సక్కనోడు' తెలుగు చలన చిత్రం,1999, న విడుదల.స్వర్ణధార క్రియేషన్స్ పతాకంపై నిర్మించిన ఈ చిత్రానికి సాగర్ దర్శకుడు. ఈ చిత్రంలో సుమన్, మహేశ్వరి జంటగా నటించారు. సంగీతం కోటి సమకూర్చారు.{{సినిమా| name = రామసక్కనోడు | director = [[విద్యాసాగర్ రెడ్డి|సాగర్ ]]| year = 1999| language = తెలుగు| production_company = [[స్వర్ణధార క్రియేషన్స్]]| starring = [[సుమన్ (నటుడు)|సుమన్ ]],<br>[[మహేశ్వరి]]| |image=రామసక్కనోడు.jpg}} ఈ చిత్రానికి మూడు [[నంది పురస్కారాలు]] లభించాయి.<ref name="మొదటి సినిమా-సాగర్">{{cite web |url= http://www.koumudi.net/books/modaticinema_koumudi.pdf|title= మొదటి సినిమా-సాగర్|author=సాగర్|last2= |first2= |date= |website= కౌముది.నెట్|publisher=కౌముది.నెట్ |accessdate=సెప్టెంబరు 1, 2015}}</ref> == తారాగణం == * సుమన్ * మహేశ్వరి == సాంకేతిక వర్గం == * దర్శకుడు: సాగర్ * సంగీతం: కోటి * గీత రచయిత: సురేంద్ర కృష్ణ * నేపథ్య గానం: శ్రీపతి పండితారాధ్యుల బాలసుబ్రహ్మణ్యం, గోపికా పూర్ణిమ, కోటి, మంజు, డి నళిని * నిర్మాత: వి.శ్రీనివాస రెడ్డి * నిర్మాణ సంస్థ: కీర్తి క్రియేషన్స్ * విడుదల:1999. == పాటల జాబితా == 1.నీ కళ్లలోనే ఉన్నాదమ్మో పిచ్చి పిచ్చి, రచన: సురేంద్ర కృష్ణ, గానం.గోపికా పూర్ణిమ, ఎస్. పి .బాలసుబ్రహ్మణ్యం 2.హెల్లొ హెల్లొ అమ్మాయీ పేరే స్వీటి,రచన: సురేంద్ర కృష్ణ,గానం. కోటి, గోపికా పూర్ణిమ 3.అనగనగా ఒక ఇల్లుంది చక్కని జంటోకటుంది , రచన: సురేంద్ర కృష్ణ, గానం.ఎస్ .పి. బాలసుబ్రహ్మణ్యం, మంజు 4.హే ఎంటా నవ్వు హే ఎంటా చూపు, రచన: సురేంద్ర కృష్ణ, గానం.కోటి, మంజు 5.భువిలో స్వర్గముంటే వీరి లోగిలే పసిడి, రచన: సురేంద్ర కృష్ణ, గానం.కోటి 6.రుక్మిణి రుక్మిణి రావమ్మో కన్నుకొట్టి, రచన:సురేంద్ర కృష్ణ, గానం.ఎస్ .పి .బాలసుబ్రహ్మణ్యం, డి.నళిని ==మూలాలు== {{మూలాలజాబితా}} ==బయటి లంకెలు== [[వర్గం:నంది పురస్కారాలు]] {{మొలక-తెలుగు సినిమా}} ldwnr01k1lhettdhaxpds2olwyhojv6 4594952 4594949 2025-06-29T16:56:48Z Kopparthi janardhan1965 124192 పాట 4594952 wikitext text/x-wiki 'రామ సక్కనోడు' తెలుగు చలన చిత్రం,1999, న విడుదల.స్వర్ణధార క్రియేషన్స్ పతాకంపై నిర్మించిన ఈ చిత్రానికి సాగర్ దర్శకుడు. ఈ చిత్రంలో సుమన్, మహేశ్వరి జంటగా నటించారు. సంగీతం కోటి సమకూర్చారు.{{సినిమా| name = రామసక్కనోడు | director = [[విద్యాసాగర్ రెడ్డి|సాగర్ ]]| year = 1999| language = తెలుగు| production_company = [[స్వర్ణధార క్రియేషన్స్]]| starring = [[సుమన్ (నటుడు)|సుమన్ ]],<br>[[మహేశ్వరి]]| |image=రామసక్కనోడు.jpg}} ఈ చిత్రానికి మూడు [[నంది పురస్కారాలు]] లభించాయి.<ref name="మొదటి సినిమా-సాగర్">{{cite web |url= http://www.koumudi.net/books/modaticinema_koumudi.pdf|title= మొదటి సినిమా-సాగర్|author=సాగర్|last2= |first2= |date= |website= కౌముది.నెట్|publisher=కౌముది.నెట్ |accessdate=సెప్టెంబరు 1, 2015}}</ref> == తారాగణం == * సుమన్ * మహేశ్వరి == సాంకేతిక వర్గం == * దర్శకుడు: సాగర్ * సంగీతం: కోటి * గీత రచయిత: సురేంద్ర కృష్ణ * నేపథ్య గానం: శ్రీపతి పండితారాధ్యుల బాలసుబ్రహ్మణ్యం, గోపికా పూర్ణిమ, కోటి, మంజు, డి నళిని * నిర్మాత: వి.శ్రీనివాస రెడ్డి * నిర్మాణ సంస్థ: కీర్తి క్రియేషన్స్ * విడుదల:1999. == పాటల జాబితా == 1.నీ కళ్లలోనే ఉన్నాదమ్మో పిచ్చి పిచ్చి, రచన: సురేంద్ర కృష్ణ, గానం.గోపికా పూర్ణిమ, ఎస్. పి .బాలసుబ్రహ్మణ్యం 2.హెల్లొ హెల్లొ అమ్మాయీ పేరే స్వీటి,రచన: సురేంద్ర కృష్ణ,గానం. కోటి, గోపికా పూర్ణిమ 3.అనగనగా ఒక ఇల్లుంది చక్కని జంటోకటుంది , రచన: సురేంద్ర కృష్ణ, గానం.ఎస్ .పి. బాలసుబ్రహ్మణ్యం, మంజు 4.హే ఎంటా నవ్వు హే ఎంటా చూపు, రచన: సురేంద్ర కృష్ణ, గానం.కోటి, మంజు 5.భువిలో స్వర్గముంటే వీరి లోగిలే పసిడి, రచన: సురేంద్ర కృష్ణ, గానం.కోటి 6.రుక్మిణి రుక్మిణి రావమ్మో కన్నుకొట్టి, రచన:సురేంద్ర కృష్ణ, గానం.ఎస్ .పి .బాలసుబ్రహ్మణ్యం, డి.నళిని 7.ప్రియసఖి అందం తరగని చందం పదనిసరాగం, రచన: సురేంద్ర కృష్ణ, గానం.గోపికా పూర్ణిమ, ఎస్ .పి .బాలసుబ్రహ్మణ్యం . ==మూలాలు== {{మూలాలజాబితా}} ==బయటి లంకెలు== [[వర్గం:నంది పురస్కారాలు]] {{మొలక-తెలుగు సినిమా}} rl55fa77nzbm0x4pxmxsnwv4tbff0od 0 53375 4594972 4208938 2025-06-29T17:19:27Z Kopparthi janardhan1965 124192 సినిమా పరిచయం 4594972 wikitext text/x-wiki 'రౌడీ రాముడు' తెలుగు చలన చిత్రం1980 న విడుదల.రామకృష్ణ సినీ స్టూడియోస్ పతాకంపై నిర్మించిన ఈ చిత్రంలో నందమూరి తారక రామారావు, శ్రీదేవి జంటగా నటించిన ఈ చిత్రానికి దర్శకుడు కె.రాఘవేంద్రరావు కాగా సంగీతం చక్రవర్తి అందించారు.{{సినిమా| name =రౌడీ రాముడు| director =[[కె.రాఘవేంద్రరావు]]| year =1980| language =తెలుగు| production_company =[[రామకృష్ణ సినీ స్టూడియోస్]]| music =[[కె. చక్రవర్తి]]| starring =[[నందమూరి తారక రామారావు]],<br>[[శ్రీదేవి (నటి)|శ్రీదేవి]],<br>[[రావు గోపాలరావు]]| }} == తారాగణం == * నందమూరి తారక రామారావు * శ్రీదేవి * రావు గోపాలరావు == సాంకేతిక వర్గం == * దర్శకుడు: కోవెలమూడి రాఘవేంద్రరావు * సంగీతం:కొమ్మినేని చక్రవర్తి * నిర్మాణ సంస్థ:రామకృష్ణ సినీ స్టూడియోస్ * విడుదల:1980. {{మొలక-తెలుగు సినిమా}} [[వర్గం:ఎన్టీఆర్‌ సినిమాలు]] [[వర్గం:శ్రీదేవి నటించిన సినిమాలు]] [[వర్గం:రావు గోపాలరావు నటించిన సినిమాలు]] f6hm6a7g8c0q5mg1yf0tkmjosuye2xe 0 62126 4595048 4573153 2025-06-30T03:45:37Z Muralikrishna m 106628 4595048 wikitext text/x-wiki [[Image:Cholecalciferol.svg|thumb|కొలెకాల్సిఫెరాల్(D₃)]] [[Image:Cholecalciferol-3d.png|thumb|కొలెకాల్సిఫెరాల్(D₃)]] [[Image:Ergocalciferol.svg|thumb|ఎర్గోకాల్సిఫెరాల్(D₂).]] '''విటమిన్ డి''' (ఆంగ్లం: Vitamin D) నిర్మాణపరంగా సంబంధం ఉన్న, కొవ్వులో కరిగే సమ్మేళనాల సమూహం. ఇది కాల్షియం, మెగ్నీషియం, ఫాస్ఫేట్‌లను పేగులు ఎక్కువగా శోషింపజేయడంతో పాటు అనేక ఇతర జీవసంబంధ విధులకు బాధ్యత వహిస్తుంది.<ref name="lpi">{{cite web |title=Vitamin D |url=https://lpi.oregonstate.edu/mic/vitamins/vitamin-D |publisher=Micronutrient Information Center, Linus Pauling Institute, Oregon State University, Corvallis |access-date=14 March 2022 |date=11 February 2021 |archive-date=8 April 2015 |archive-url=https://web.archive.org/web/20150408104559/http://lpi.oregonstate.edu/infocenter/vitamins/vitaminD/ |url-status=live }}</ref><ref name="ods">{{cite web |title=Vitamin D: Fact Sheet for Health Professionals |url=https://ods.od.nih.gov/factsheets/VitaminD-HealthProfessional/ |publisher=Office of Dietary Supplements, US National Institutes of Health |date=26 July 2024 |access-date=20 January 2025 |archive-date=9 April 2021 |archive-url=https://web.archive.org/web/20210409043137/https://ods.od.nih.gov/factsheets/VitaminD-HealthProfessional/ |url-status=live }}</ref> మానవులలో, ఈ సమూహంలోని ముఖ్యమైన సమ్మేళనాలు విటమిన్ డి3 (''కొలెకాల్సిఫెరాల్''), విటమిన్ డి2 (''ఎర్గోకాల్సిఫెరాల్'').<ref name="ods" /><ref name=Bikle>{{cite journal | vauthors = Bikle DD | title = Vitamin D metabolism, mechanism of action, and clinical applications | journal = Chemistry & Biology | volume = 21 | issue = 3 | pages = 319–329 | date = March 2014 | pmid = 24529992 | pmc = 3968073 | doi = 10.1016/j.chembiol.2013.12.016 }}</ref> ఇతర పన్నెండు విటమిన్‌ల వలె కాకుండా, విటమిన్ డి కొన్ని సార్లు ప్రత్యేకంగా ఇవ్వాల్సి వస్తుంది. సూర్యరశ్మిలోని అతినీలలోహిత (UVB) కిరణాలకు తగినంత చర్మం బహిర్గతం అయినప్పుడు, చర్మం దిగువ పొరలలో కోలెకాల్సిఫెరాల్ సంశ్లేషణ జరుగుతుంది. చాలా మందికి, ఆహార వనరుల కంటే చర్మ సంశ్లేషణ ఎక్కువగా దోహదపడుతుంది. విటమిన్ డి బలవర్ధకమైన ఆహారం, ఆహార సప్లిమెంట్ల ద్వారా కూడా పొందవచ్చు. అమెరికాలో ఆవు పాలు, మొక్కల ఆధారిత పాల ప్రత్యామ్నాయాలకు విటమిన్ డి3 తో బలవర్థకం చేస్తారు. చాలా అల్పాహార ధాన్యాలకు కూడా అలాగే చేస్తారు. పట్టణ జీవనం, ఆరుబయట ఉన్నప్పుడు కొన్ని సాంస్కృతిక కారణాలతో ధరించే వస్త్రాల వలన, చర్మ క్యాన్సర్ వచ్చే ప్రమాదం, ఇంకా సహా సురక్షితమైన సూర్యరశ్మి స్థాయిల గురించి ఆందోళనల కారణంగా సన్‌స్క్రీన్ వాడతున్నారు.<ref name="ods" /><ref name="Ross_2011"/>{{rp|362–394}} దీనివల్ల సూర్యరశ్మి తగినంతగా లభించకపోవచ్చనే కారణంతో, ప్రభుత్వం విటమిన్ డి ని ఆహార ద్వారా తీసుకోవాలని సిఫారసు చేస్తుంది. కోలెకాల్సిఫెరాల్ కాలేయంలో కాల్సిఫెడియాల్ (కాల్సిడియాల్ లేదా 25-హైడ్రాక్సీకోలెకాల్సిఫెరాల్ అని కూడా పిలుస్తారు) గా మార్చబడుతుంది. ఎర్గోకాల్సిఫెరాల్ ఎర్కాల్సిడియాల్ (25-హైడ్రాక్సీఎర్గోకాల్సిఫెరాల్) గా మార్చబడుతుంది. ఈ రెండు విటమిన్ డి మెటాబోలైట్‌లు, సమిష్టిగా 25-హైడ్రాక్సీవిటమిన్ డి లేదా 25(OH)D గా సూచించబడతాయి. ఒక వ్యక్తి యొక్క విటమిన్ డి స్థితిని అంచనా వేయడానికి సీరంలో కొలుస్తారు. 1922లో రికెట్స్ ఉన్న పిల్లలలో ఆహార లోపాన్ని గుర్తించే ప్రయత్నం కారణంగా ఈ విటమిన్ కనుగొనబడింది.<ref name="Wolf_2004">{{cite journal | vauthors = Wolf G | title = The discovery of vitamin D: the contribution of Adolf Windaus | journal = The Journal of Nutrition | volume = 134 | issue = 6 | pages = 1299–302 | date = June 2004 | pmid = 15173387 | doi = 10.1093/jn/134.6.1299 | title-link = doi | doi-access = free }}</ref><ref name="Deluca2014">{{cite journal | vauthors = Deluca HF | title = History of the discovery of vitamin D and its active metabolites | journal = BoneKEy Reports | volume = 3 | pages = 479 | date = January 2014 | pmid = 24466410 | pmc = 3899558 | doi = 10.1038/bonekey.2013.213 }}</ref> స్టెరాల్స్, విటమిన్‌లతో వాటి సంబంధంపై చేసిన కృషికి అడాల్ఫ్ విండౌస్ 1928లో రసాయన శాస్త్రంలో నోబెల్ బహుమతిని అందుకున్నారు. విటమిన్ డి లోపం వల్ల వచ్చే రికెట్స్, ఆస్టియోమలేసియాను నివారించడానికి లేదా చికిత్స చేయడానికి ప్రస్తుతం కొన్ని దేశాలలో ప్రభుత్వ ఆహార బలవర్థక కార్యక్రమాలు, విటమిన్ డి సప్లిమెంట్‌లను సేవించాలనే సిఫార్సులు చేస్తున్నాయి. విటమిన్ డి లోపం వల్ల అనేక ఇతర ఆరోగ్య లోపాలు కూడా ఉన్నాయి. అయితే, అప్పటికే విటమిన్ డి పుష్కలంగా ఉన్న వ్యక్తులలో విటమిన్ డి సప్లిమెంటేషన్ ఇవ్వడం వల్ల ఆరోగ్య ప్రయోజనం ఉన్నట్లు ఆధారాలు లేవు. ==గర్భిణీలు - విటమిన్ డి ఆవశ్యకత== తమకు పుట్టబోయే పిల్లలు కండలు పెంచాలనుకొనే తల్లులు గర్భవతులుగా ఉన్నప్పుడు విటమిన్ డి పుష్కలంగా తీసుకొంటే పుట్టబోయే పిల్లల కండరాలు శక్తిమంతంగా ఉంటాయట. వారి మజిల్స్ చాలా స్ట్రాంగ్‌గా ఉంటాయని, నాలుగేళ్ల వయసు నుంచే వారి పట్టులో బిగువు ఉంటుందని యూనివర్సిటీ ఆఫ్ సౌతాంప్టన్ పరిశోధకులు తేల్చారు.ఒకవైపు ప్రపంచవ్యాప్తంగా ఆరు పలకల దేహాలకు ప్రాచుర్యం ఎక్కువవుతున్న నేపథ్యంలో ఈ పరిశోధన ఆసక్తికరంగా మారింది. అబ్బాయిల సిక్స్‌ప్యాక్‌ను తీర్చిదిద్దే శక్తి తల్లులకే ఉందని ఈ పరిశోధన తేల్చింది. కేవలం కండలు పెంచడానికే కాదు, కాబోయే అమ్మలు విటమిన్ డి ఎక్కువగా తీసుకొంటే పిల్లల్లో శారీరక సత్తా పెరిగే అవకాశం ఉంటుందని పరిశోధకులు వివరించారు. చర్మానికి సూర్యకాంతి తగిలినప్పుడు శరీరంలో విటమిన్ డి జనిస్తుంది. చేపలను తినడం ద్వారా కూడా గర్భిణీలు విటమిన్ డి ని వృద్ధి చేసుకోవడానికి అవకాశం ఉంటుంది. ఏదైనా ఎంత అవసరమో అంత తీసుకుంటే పర్వాలేదు. కానీ, కొంతమంది విటమిన్ టాబ్లెట్స్ ఎక్కువ వాడి ప్రాణాల మీదకి Hypervitaminosis D తెచ్చుకుంటున్నారు. ఎంతో ఉపయోగకరమైన.. విటమిన్ D అవసరం మేరకే తీసుకోవాలి. Vitamin D ఎక్కువ తీసుకోవటం వాళ్ళ ప్రమాదాన్ని కొని తెచ్చుకోవడమే అని BMJ Case Reports లో ప్రచురితమైన తాజా కథనం హెచ్చరిస్తోంది. విటమిన్ D వారానికి ఒకటి మాత్రమే తీసుకోవాలని నిపుణులు హెచ్చరిస్తున్నారు.<ref>http://telugutaruni.weebly.com/23/post/2014/01/17.html</ref><ref>{{Cite web|last=Raghavendra|date=2022-07-13|title=అతిగా విటమిన్ D తీసుకుంటే ఏమవుతుంది?|url=https://apgap.com/అతిగా-విటమిన్-d-తీసుకుంటే/|access-date=2022-07-13|website=AP GAP|language=en-US}}{{Dead link|date=అక్టోబర్ 2022 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref> == అవలోకనం == విటమిన్ డి మన శరీరానికి చాలా ముఖ్యం. సూర్యకాంతి నుండి మనుషుల శరీరానికి తగినంత మొత్తంలో విటమిన్ డి లభించినప్పటికీ కొన్నిసార్లు తగిన మొత్తంలో  విటమిన్స్ డి శరీరానికి  అందక పోవచ్చు. మన శరీరంలో కాల్షియం గ్రహించడంలో సహాయపడి, ఎముకలు, కండరాలు, నరాలను ఆరోగ్యంగా ఉంచడానికి విటమిన్ డి అవసరం. విటమిన్ డి  మన కండరాలు, నరాలు, రోగనిరోధక శక్తిని బలోపేతం చేయడానికి కూడా సహాయపడుతుంది. విటమిన్ డి లోపం ప్రధానంగా  ఎముకలు,కండరాలతో సమస్యలను కలిగిస్తుంది. మానవ  శరీరంలో  ఎముక అభివృద్ధి, నిర్వహణ కోసం ఉపయోగించే ఒక ముఖ్యమైన విటమిన్. విటమిన్ డి  నాడీ వ్యవస్థ, కండరాల వ్యవస్థ, రోగనిరోధక వ్యవస్థలో సహాయ పడుతుంది. విటమిన్ డి ముఖ్యమైనది గా వైద్యులు పేర్కొంటారు. శరీరం ఆరోగ్యంగా ఉండటానికి అవసరమైన అనేక విటమిన్లలో విటమిన్ డి ఒకటి. మనిషి లో రక్తం, ఎముకలలో కాల్షియం సమతుల్యతను నిర్వహించడం, ఎముకల నిర్మాణంలో, నిర్వహించడంలో కీలక పాత్ర పోషిస్తుంది. మానవ శరీరం లో ఎముకల నిర్మాణానానికి, ఆరోగ్యకరమైన కణజాలాలకు మద్దతు ఇవ్వడానికి కాల్షియం, భాస్వరం ఉపయోగించగలదు. దీర్ఘకాలిక / లేదా తీవ్రమైన విటమిన్ డి లోపంతో, ప్రేగుల ద్వారా కాల్షియం, భాస్వరం శోషణ తగ్గడం హైపోకాల్సెమియా ( రక్తంలో తక్కువ కాల్షియం స్థాయిలు) కు దారితీస్తుంది. ఫలితంగా  సెకండరీ హైపర్పారాథైరాయిడిజానికి దారితీస్తుంది (రక్తంలో కాల్షియం స్థాయిలను సాధారణంగా ఉంచడానికి ప్రయత్నించే అతి చురుకైన పారాథైరాయిడ్ గ్రంథులు). హైపోకాల్సెమియా, హైపర్పారాథైరాయిడిజం రెండూ తీవ్రంగా ఉంటే, కండరాల బలహీనత, తిమ్మిరి, అలసట, నిరాశతో సహా లక్షణాలను  మనిషులు  కలిగిఉంటారు . రక్తంలో కాల్షియం స్థాయిలను సమతుల్యం చేయడానికి  (ద్వితీయ హైపర్పారాథైరాయిడిజం ద్వారా), శరీరం లో  ఎముకల నుండి కాల్షియం తీసుకుంటుంది, తద్వారా  వేగవంతమైన ఎముక డీమినరలైజేషన్కు (ఎముక సంస్కరించగలిగే దానికంటే వేగంగా విచ్ఛిన్నమైనప్పుడు) దారితీస్తుంది. పెద్దవారిలో ఆస్టియోమలాసియా (మృదువైన ఎముకలు), పిల్లలలో రికెట్స్కు దారితీస్తుంది. ఆస్టియోమలాసియా, ఎముకల వ్యాధి  ఎముక పగుళ్లు వచ్చే ప్రమాదాన్ని పెంచుతాయి. రికెట్స్ ఆస్టియోమలాసియా మాదిరిగానే ఉంటుంది, ఇది పిల్లలను మాత్రమే ప్రభావితం చేస్తుంది. పిల్లల ఎముకలు ఇంకా పెరుగుతున్నందున, డీమినరలైజేషన్ ఎముకలు వంగిపోవడం లేదా వంగిపోవడానికి కారణమవుతుంది. విటమిన్ డి లోపం  ప్రపంచ సమస్య. ప్రపంచవ్యాప్తంగా సుమారు 1 బిలియన్ మందికి విటమిన్ డి లోపం ఉంది, జనాభాలో 50% మందికి విటమిన్ డి లోపం ఉంది. ఆమెరికా దేశంలో సుమారు 35% పెద్దలకు విటమిన్ డి లోపం తో ఉన్నారని పేర్కొంటారు<ref>{{Cite web|title=7 Nutritious Foods That Are High in Vitamin D|url=https://my.clevelandclinic.org/health/diseases/15050-vitamin-d-vitamin-d-deficiency|access-date=23 July 2024|website=https://www.healthline.com/}}</ref>. == ప్రయోజనం-లభించే పదార్థాలు == మనుషుల రోజువారి ఆహారంలో తగినంత విటమిన్ డి ని తీసుకోవాల్సిన అవసరం ఉంది. ఎందుకంటే ఆరోగ్యకరమైన కణాలను పెంచడానికి, అనారోగ్యాన్ని నివారించడానికి , రోగనిరోధక వ్యవస్థను పెంచటానికి, ఎముకలు బలంగా ఉండటానికి కాల్షియం శోషణలో సహాయపడుతుంది. ముఖ్యంగా పిల్లలలో ఎముకల వ్యాధిని నివారించడంలో తోడ్పడుతుంది. పెద్దలలో బోలు ఎముకల వ్యాధి నుండి రక్షిస్తుంది. మన శరీరంలో ఉండే మొత్తం విటమిన్ డిలో కేవలం 10% ఆహారం ద్వారా మాత్రమే అందుతుంది. విటమిన్ డి లభించే పదార్థాలలో పుట్టగొడుగులు, సముద్రంలో లభించే పదార్థాలలో విటమిన్ డి ఎక్కువగా ఉంటుంది. చేపల రకాన్ని బట్టి విటమిన్ డి కంటెంట్ మారుతుంది. అందులో ట్యూనా చేప, మాకేరెల్, రొయ్యలు,సార్డినెస్, అంకోవిస్, వీటన్నింటిలో ఒమేగా -3 ఎక్కువగా ఉంటాయి. కాడ్ లివర్ ఆయిల్ ఒక సప్లిమెంట్. విటమిన్ డి లోపానికి చికిత్స చేయడానికి చాలా సంవత్సరాలుగా ఉపయోగించబడుతోంది. రికెట్స్, సోరియాసిస్ , క్షయవ్యాధి చికిత్సలో దీనిని ఉపయోగిస్తున్నారు. ఈ నూనెలో ఒమేగా -3 కొవ్వు ఆమ్లాలు ఎక్కువగా ఉంటాయి. గుడ్డు సొనలు (పచ్చసొన విటమిన్ డితో కూడి ప్రధాన భాగం.) ఒక గుడ్డులో దాదాపు 200 మిల్లీగ్రాముల కొలెస్ట్రాల్ ఉంటుంది. అయితే రోజూ తినకూడదు. సోయా పాలు సాధారణ ఆవు పాలతో సమానమైన ప్రోటీన్‌ను కలిగి ఉంటుంది. ఇందులో అధిక విటమిన్ డి, విటమిన్ సి, ఐరన్ ఉన్నాయి<ref>{{Cite web|date=2019-12-19|title=7 Healthy Foods That Are High in Vitamin D|url=https://www.healthline.com/nutrition/9-foods-high-in-vitamin-d|access-date=2024-07-23|website=Healthline|language=en}}</ref>. వైద్యుల సలహా, సూచనల మేరకు విటమిన్ డి ని ప్రజలు తగిన మోతాదులో తీసుకంటే, విటమిన్ డి లోపం వల్ల వచ్చే బాధలను కొంత మేరకు నివారణ చేయవచ్చును. ==మూలాలు== <references/> [[వర్గం:వైద్యము]] [[వర్గం:విటమిన్లు]] p9eor42kidahr390kimicnufseca2g1 4595049 4595048 2025-06-30T03:46:07Z Muralikrishna m 106628 4595049 wikitext text/x-wiki [[Image:Cholecalciferol.svg|thumb|కొలెకాల్సిఫెరాల్(D₃)]] [[Image:Cholecalciferol-3d.png|thumb|కొలెకాల్సిఫెరాల్(D₃)]] [[Image:Ergocalciferol.svg|thumb|ఎర్గోకాల్సిఫెరాల్(D₂).]] '''విటమిన్ డి''' (ఆంగ్లం: Vitamin D) నిర్మాణపరంగా సంబంధం ఉన్న, కొవ్వులో కరిగే సమ్మేళనాల సమూహం. ఇది కాల్షియం, మెగ్నీషియం, ఫాస్ఫేట్‌లను పేగులు ఎక్కువగా శోషింపజేయడంతో పాటు అనేక ఇతర జీవసంబంధ విధులకు బాధ్యత వహిస్తుంది.<ref name="lpi">{{cite web |title=Vitamin D |url=https://lpi.oregonstate.edu/mic/vitamins/vitamin-D |publisher=Micronutrient Information Center, Linus Pauling Institute, Oregon State University, Corvallis |access-date=14 March 2022 |date=11 February 2021 |archive-date=8 April 2015 |archive-url=https://web.archive.org/web/20150408104559/http://lpi.oregonstate.edu/infocenter/vitamins/vitaminD/ |url-status=live }}</ref><ref name="ods">{{cite web |title=Vitamin D: Fact Sheet for Health Professionals |url=https://ods.od.nih.gov/factsheets/VitaminD-HealthProfessional/ |publisher=Office of Dietary Supplements, US National Institutes of Health |date=26 July 2024 |access-date=20 January 2025 |archive-date=9 April 2021 |archive-url=https://web.archive.org/web/20210409043137/https://ods.od.nih.gov/factsheets/VitaminD-HealthProfessional/ |url-status=live }}</ref> మానవులలో, ఈ సమూహంలోని ముఖ్యమైన సమ్మేళనాలు విటమిన్ డి3 (''కొలెకాల్సిఫెరాల్''), విటమిన్ డి2 (''ఎర్గోకాల్సిఫెరాల్'').<ref name="ods" /><ref name=Bikle>{{cite journal | vauthors = Bikle DD | title = Vitamin D metabolism, mechanism of action, and clinical applications | journal = Chemistry & Biology | volume = 21 | issue = 3 | pages = 319–329 | date = March 2014 | pmid = 24529992 | pmc = 3968073 | doi = 10.1016/j.chembiol.2013.12.016 }}</ref> ఇతర పన్నెండు విటమిన్‌ల వలె కాకుండా, విటమిన్ డి కొన్ని సార్లు ప్రత్యేకంగా ఇవ్వాల్సి వస్తుంది. సూర్యరశ్మిలోని అతినీలలోహిత (UVB) కిరణాలకు తగినంత చర్మం బహిర్గతం అయినప్పుడు, చర్మం దిగువ పొరలలో కోలెకాల్సిఫెరాల్ సంశ్లేషణ జరుగుతుంది. చాలా మందికి, ఆహార వనరుల కంటే చర్మ సంశ్లేషణ ఎక్కువగా దోహదపడుతుంది. విటమిన్ డి బలవర్ధకమైన ఆహారం, ఆహార సప్లిమెంట్ల ద్వారా కూడా పొందవచ్చు. అమెరికాలో ఆవు పాలు, మొక్కల ఆధారిత పాల ప్రత్యామ్నాయాలకు విటమిన్ డి3 తో బలవర్థకం చేస్తారు. చాలా అల్పాహార ధాన్యాలకు కూడా అలాగే చేస్తారు. పట్టణ జీవనం, ఆరుబయట ఉన్నప్పుడు కొన్ని సాంస్కృతిక కారణాలతో ధరించే వస్త్రాల వలన, చర్మ క్యాన్సర్ వచ్చే ప్రమాదం, ఇంకా సహా సురక్షితమైన సూర్యరశ్మి స్థాయిల గురించి ఆందోళనల కారణంగా సన్‌స్క్రీన్ వాడతున్నారు.<ref name="ods" />{{rp|362–394}} దీనివల్ల సూర్యరశ్మి తగినంతగా లభించకపోవచ్చనే కారణంతో, ప్రభుత్వం విటమిన్ డి ని ఆహార ద్వారా తీసుకోవాలని సిఫారసు చేస్తుంది. కోలెకాల్సిఫెరాల్ కాలేయంలో కాల్సిఫెడియాల్ (కాల్సిడియాల్ లేదా 25-హైడ్రాక్సీకోలెకాల్సిఫెరాల్ అని కూడా పిలుస్తారు) గా మార్చబడుతుంది. ఎర్గోకాల్సిఫెరాల్ ఎర్కాల్సిడియాల్ (25-హైడ్రాక్సీఎర్గోకాల్సిఫెరాల్) గా మార్చబడుతుంది. ఈ రెండు విటమిన్ డి మెటాబోలైట్‌లు, సమిష్టిగా 25-హైడ్రాక్సీవిటమిన్ డి లేదా 25(OH)D గా సూచించబడతాయి. ఒక వ్యక్తి యొక్క విటమిన్ డి స్థితిని అంచనా వేయడానికి సీరంలో కొలుస్తారు. 1922లో రికెట్స్ ఉన్న పిల్లలలో ఆహార లోపాన్ని గుర్తించే ప్రయత్నం కారణంగా ఈ విటమిన్ కనుగొనబడింది.<ref name="Wolf_2004">{{cite journal | vauthors = Wolf G | title = The discovery of vitamin D: the contribution of Adolf Windaus | journal = The Journal of Nutrition | volume = 134 | issue = 6 | pages = 1299–302 | date = June 2004 | pmid = 15173387 | doi = 10.1093/jn/134.6.1299 | title-link = doi | doi-access = free }}</ref><ref name="Deluca2014">{{cite journal | vauthors = Deluca HF | title = History of the discovery of vitamin D and its active metabolites | journal = BoneKEy Reports | volume = 3 | pages = 479 | date = January 2014 | pmid = 24466410 | pmc = 3899558 | doi = 10.1038/bonekey.2013.213 }}</ref> స్టెరాల్స్, విటమిన్‌లతో వాటి సంబంధంపై చేసిన కృషికి అడాల్ఫ్ విండౌస్ 1928లో రసాయన శాస్త్రంలో నోబెల్ బహుమతిని అందుకున్నారు. విటమిన్ డి లోపం వల్ల వచ్చే రికెట్స్, ఆస్టియోమలేసియాను నివారించడానికి లేదా చికిత్స చేయడానికి ప్రస్తుతం కొన్ని దేశాలలో ప్రభుత్వ ఆహార బలవర్థక కార్యక్రమాలు, విటమిన్ డి సప్లిమెంట్‌లను సేవించాలనే సిఫార్సులు చేస్తున్నాయి. విటమిన్ డి లోపం వల్ల అనేక ఇతర ఆరోగ్య లోపాలు కూడా ఉన్నాయి. అయితే, అప్పటికే విటమిన్ డి పుష్కలంగా ఉన్న వ్యక్తులలో విటమిన్ డి సప్లిమెంటేషన్ ఇవ్వడం వల్ల ఆరోగ్య ప్రయోజనం ఉన్నట్లు ఆధారాలు లేవు. ==గర్భిణీలు - విటమిన్ డి ఆవశ్యకత== తమకు పుట్టబోయే పిల్లలు కండలు పెంచాలనుకొనే తల్లులు గర్భవతులుగా ఉన్నప్పుడు విటమిన్ డి పుష్కలంగా తీసుకొంటే పుట్టబోయే పిల్లల కండరాలు శక్తిమంతంగా ఉంటాయట. వారి మజిల్స్ చాలా స్ట్రాంగ్‌గా ఉంటాయని, నాలుగేళ్ల వయసు నుంచే వారి పట్టులో బిగువు ఉంటుందని యూనివర్సిటీ ఆఫ్ సౌతాంప్టన్ పరిశోధకులు తేల్చారు.ఒకవైపు ప్రపంచవ్యాప్తంగా ఆరు పలకల దేహాలకు ప్రాచుర్యం ఎక్కువవుతున్న నేపథ్యంలో ఈ పరిశోధన ఆసక్తికరంగా మారింది. అబ్బాయిల సిక్స్‌ప్యాక్‌ను తీర్చిదిద్దే శక్తి తల్లులకే ఉందని ఈ పరిశోధన తేల్చింది. కేవలం కండలు పెంచడానికే కాదు, కాబోయే అమ్మలు విటమిన్ డి ఎక్కువగా తీసుకొంటే పిల్లల్లో శారీరక సత్తా పెరిగే అవకాశం ఉంటుందని పరిశోధకులు వివరించారు. చర్మానికి సూర్యకాంతి తగిలినప్పుడు శరీరంలో విటమిన్ డి జనిస్తుంది. చేపలను తినడం ద్వారా కూడా గర్భిణీలు విటమిన్ డి ని వృద్ధి చేసుకోవడానికి అవకాశం ఉంటుంది. ఏదైనా ఎంత అవసరమో అంత తీసుకుంటే పర్వాలేదు. కానీ, కొంతమంది విటమిన్ టాబ్లెట్స్ ఎక్కువ వాడి ప్రాణాల మీదకి Hypervitaminosis D తెచ్చుకుంటున్నారు. ఎంతో ఉపయోగకరమైన.. విటమిన్ D అవసరం మేరకే తీసుకోవాలి. Vitamin D ఎక్కువ తీసుకోవటం వాళ్ళ ప్రమాదాన్ని కొని తెచ్చుకోవడమే అని BMJ Case Reports లో ప్రచురితమైన తాజా కథనం హెచ్చరిస్తోంది. విటమిన్ D వారానికి ఒకటి మాత్రమే తీసుకోవాలని నిపుణులు హెచ్చరిస్తున్నారు.<ref>http://telugutaruni.weebly.com/23/post/2014/01/17.html</ref><ref>{{Cite web|last=Raghavendra|date=2022-07-13|title=అతిగా విటమిన్ D తీసుకుంటే ఏమవుతుంది?|url=https://apgap.com/అతిగా-విటమిన్-d-తీసుకుంటే/|access-date=2022-07-13|website=AP GAP|language=en-US}}{{Dead link|date=అక్టోబర్ 2022 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref> == అవలోకనం == విటమిన్ డి మన శరీరానికి చాలా ముఖ్యం. సూర్యకాంతి నుండి మనుషుల శరీరానికి తగినంత మొత్తంలో విటమిన్ డి లభించినప్పటికీ కొన్నిసార్లు తగిన మొత్తంలో  విటమిన్స్ డి శరీరానికి  అందక పోవచ్చు. మన శరీరంలో కాల్షియం గ్రహించడంలో సహాయపడి, ఎముకలు, కండరాలు, నరాలను ఆరోగ్యంగా ఉంచడానికి విటమిన్ డి అవసరం. విటమిన్ డి  మన కండరాలు, నరాలు, రోగనిరోధక శక్తిని బలోపేతం చేయడానికి కూడా సహాయపడుతుంది. విటమిన్ డి లోపం ప్రధానంగా  ఎముకలు,కండరాలతో సమస్యలను కలిగిస్తుంది. మానవ  శరీరంలో  ఎముక అభివృద్ధి, నిర్వహణ కోసం ఉపయోగించే ఒక ముఖ్యమైన విటమిన్. విటమిన్ డి  నాడీ వ్యవస్థ, కండరాల వ్యవస్థ, రోగనిరోధక వ్యవస్థలో సహాయ పడుతుంది. విటమిన్ డి ముఖ్యమైనది గా వైద్యులు పేర్కొంటారు. శరీరం ఆరోగ్యంగా ఉండటానికి అవసరమైన అనేక విటమిన్లలో విటమిన్ డి ఒకటి. మనిషి లో రక్తం, ఎముకలలో కాల్షియం సమతుల్యతను నిర్వహించడం, ఎముకల నిర్మాణంలో, నిర్వహించడంలో కీలక పాత్ర పోషిస్తుంది. మానవ శరీరం లో ఎముకల నిర్మాణానానికి, ఆరోగ్యకరమైన కణజాలాలకు మద్దతు ఇవ్వడానికి కాల్షియం, భాస్వరం ఉపయోగించగలదు. దీర్ఘకాలిక / లేదా తీవ్రమైన విటమిన్ డి లోపంతో, ప్రేగుల ద్వారా కాల్షియం, భాస్వరం శోషణ తగ్గడం హైపోకాల్సెమియా ( రక్తంలో తక్కువ కాల్షియం స్థాయిలు) కు దారితీస్తుంది. ఫలితంగా  సెకండరీ హైపర్పారాథైరాయిడిజానికి దారితీస్తుంది (రక్తంలో కాల్షియం స్థాయిలను సాధారణంగా ఉంచడానికి ప్రయత్నించే అతి చురుకైన పారాథైరాయిడ్ గ్రంథులు). హైపోకాల్సెమియా, హైపర్పారాథైరాయిడిజం రెండూ తీవ్రంగా ఉంటే, కండరాల బలహీనత, తిమ్మిరి, అలసట, నిరాశతో సహా లక్షణాలను  మనిషులు  కలిగిఉంటారు . రక్తంలో కాల్షియం స్థాయిలను సమతుల్యం చేయడానికి  (ద్వితీయ హైపర్పారాథైరాయిడిజం ద్వారా), శరీరం లో  ఎముకల నుండి కాల్షియం తీసుకుంటుంది, తద్వారా  వేగవంతమైన ఎముక డీమినరలైజేషన్కు (ఎముక సంస్కరించగలిగే దానికంటే వేగంగా విచ్ఛిన్నమైనప్పుడు) దారితీస్తుంది. పెద్దవారిలో ఆస్టియోమలాసియా (మృదువైన ఎముకలు), పిల్లలలో రికెట్స్కు దారితీస్తుంది. ఆస్టియోమలాసియా, ఎముకల వ్యాధి  ఎముక పగుళ్లు వచ్చే ప్రమాదాన్ని పెంచుతాయి. రికెట్స్ ఆస్టియోమలాసియా మాదిరిగానే ఉంటుంది, ఇది పిల్లలను మాత్రమే ప్రభావితం చేస్తుంది. పిల్లల ఎముకలు ఇంకా పెరుగుతున్నందున, డీమినరలైజేషన్ ఎముకలు వంగిపోవడం లేదా వంగిపోవడానికి కారణమవుతుంది. విటమిన్ డి లోపం  ప్రపంచ సమస్య. ప్రపంచవ్యాప్తంగా సుమారు 1 బిలియన్ మందికి విటమిన్ డి లోపం ఉంది, జనాభాలో 50% మందికి విటమిన్ డి లోపం ఉంది. ఆమెరికా దేశంలో సుమారు 35% పెద్దలకు విటమిన్ డి లోపం తో ఉన్నారని పేర్కొంటారు<ref>{{Cite web|title=7 Nutritious Foods That Are High in Vitamin D|url=https://my.clevelandclinic.org/health/diseases/15050-vitamin-d-vitamin-d-deficiency|access-date=23 July 2024|website=https://www.healthline.com/}}</ref>. == ప్రయోజనం-లభించే పదార్థాలు == మనుషుల రోజువారి ఆహారంలో తగినంత విటమిన్ డి ని తీసుకోవాల్సిన అవసరం ఉంది. ఎందుకంటే ఆరోగ్యకరమైన కణాలను పెంచడానికి, అనారోగ్యాన్ని నివారించడానికి , రోగనిరోధక వ్యవస్థను పెంచటానికి, ఎముకలు బలంగా ఉండటానికి కాల్షియం శోషణలో సహాయపడుతుంది. ముఖ్యంగా పిల్లలలో ఎముకల వ్యాధిని నివారించడంలో తోడ్పడుతుంది. పెద్దలలో బోలు ఎముకల వ్యాధి నుండి రక్షిస్తుంది. మన శరీరంలో ఉండే మొత్తం విటమిన్ డిలో కేవలం 10% ఆహారం ద్వారా మాత్రమే అందుతుంది. విటమిన్ డి లభించే పదార్థాలలో పుట్టగొడుగులు, సముద్రంలో లభించే పదార్థాలలో విటమిన్ డి ఎక్కువగా ఉంటుంది. చేపల రకాన్ని బట్టి విటమిన్ డి కంటెంట్ మారుతుంది. అందులో ట్యూనా చేప, మాకేరెల్, రొయ్యలు,సార్డినెస్, అంకోవిస్, వీటన్నింటిలో ఒమేగా -3 ఎక్కువగా ఉంటాయి. కాడ్ లివర్ ఆయిల్ ఒక సప్లిమెంట్. విటమిన్ డి లోపానికి చికిత్స చేయడానికి చాలా సంవత్సరాలుగా ఉపయోగించబడుతోంది. రికెట్స్, సోరియాసిస్ , క్షయవ్యాధి చికిత్సలో దీనిని ఉపయోగిస్తున్నారు. ఈ నూనెలో ఒమేగా -3 కొవ్వు ఆమ్లాలు ఎక్కువగా ఉంటాయి. గుడ్డు సొనలు (పచ్చసొన విటమిన్ డితో కూడి ప్రధాన భాగం.) ఒక గుడ్డులో దాదాపు 200 మిల్లీగ్రాముల కొలెస్ట్రాల్ ఉంటుంది. అయితే రోజూ తినకూడదు. సోయా పాలు సాధారణ ఆవు పాలతో సమానమైన ప్రోటీన్‌ను కలిగి ఉంటుంది. ఇందులో అధిక విటమిన్ డి, విటమిన్ సి, ఐరన్ ఉన్నాయి<ref>{{Cite web|date=2019-12-19|title=7 Healthy Foods That Are High in Vitamin D|url=https://www.healthline.com/nutrition/9-foods-high-in-vitamin-d|access-date=2024-07-23|website=Healthline|language=en}}</ref>. వైద్యుల సలహా, సూచనల మేరకు విటమిన్ డి ని ప్రజలు తగిన మోతాదులో తీసుకంటే, విటమిన్ డి లోపం వల్ల వచ్చే బాధలను కొంత మేరకు నివారణ చేయవచ్చును. ==మూలాలు== <references/> [[వర్గం:వైద్యము]] [[వర్గం:విటమిన్లు]] lx10inem4ftjajtms8pd14ib84u0gyk 0 63971 4595015 4391847 2025-06-29T22:13:08Z InternetArchiveBot 88395 1 మూలము(ల)ను భద్రపరచటానికి ప్రయత్నించగా, 0 పనిచేయనివిగా గుర్తించాను.) #IABot (v2.0.9.5 4595015 wikitext text/x-wiki {{Taxobox | color = lightgreen | name = ''అత్తిపత్తి'' | image = Mimosa pudica0.jpg | image_width = 240px | image_caption = ముట్టుకుంటే ముడుచుకొనే (''మైమోసా పుడికా'')<br />ఆకులు , పుష్పం | regnum = [[ప్లాంటే]] | divisio = [[మాగ్నోలియోఫైటా]] | classis = [[ద్విదళబీజాలు|మాగ్నోలియోప్సిడా]] | ordo = [[Fabales]] | familia = [[ఫాబేసి]] | subfamilia = [[మైమోసాయిడే]] | genus = ''[[మైమోసా]]'' | species = '''''మై. ప్యూడికా''''' | binomial = ''మైమోసా ప్యూడికా'' | binomial_authority = [[లిన్నయస్]] }} [[File:Mimosa pudica MHNT.BOT.2004.0.0.495.jpg|thumb|'' Mimosa pudica '']] [[File:TouchMeNotMali01.JPG|thumb|touch me not అత్తిపత్తి]] [[File:TouchMeNotMali02.JPG|thumb|TouchMeNot అత్తిపత్తి]] '''అత్తిపత్తి''' లేదా '''సిగ్గాకు''' ([[ఆంగ్లం]] Touch-me-not) ముట్టుకుంటే ముడుచుకునే లక్షణం గల ప్రాకే మొక్క. [[సంస్కృతం]]లో నిద్రభంగి, లజ్జాకు అని, [[హిందీ భాష|హిందీ]]లో లాంజోతి, చుయిముయి, షర్మాని అని, తమిళంలో తోట్టసినింగి, నిన్నసినింగి, అని తెలుగులో నిద్రగన్నిక, నిసిగ్గుచితక అని, లాటిన్ లో Neptuniao Leracea & Mimosa Pidica (Sensitive Plant) అని అంటారు ఇది [[ఫాబేసి]] కుటుంబానికి చెందినది. దీని శాస్త్రీయనామం మైమోసా ప్యూడికా (లాటిన్లో ప్యూడికా అంటే సిగ్గు అని అర్ధం). ఈ మొక్కను కేవలం దాని విలక్షణతకై పెంచుకుంటుంటారు. అత్తిపత్తి ఆకులు ముట్టుకున్న వెంటనే లోపలివైపుకు ముడుచుకొని వాలిపోతాయి. మళ్లీ కొన్ని నిమిషాల్లో తిరిగి యధాస్థితికి చేరతాయి. [[దక్షిణ అమెరికా]], మధ్య అమెరికా ప్రాంతాలకు స్థానికమైన ఈ మొక్క, ప్రస్తుతం ప్రపంచవ్యాప్తంగా సమశీతోష్ణ ప్రాంతాలన్నింటిలో కలుపుమొక్కగా పెరుగుతుంది. == వివరణ == మిమోసా పూడిక అనే మొక్కని సున్నితమైన మొక్క అని కూడా అంటారు. ఈ మొక్క ఫాబేసి కుటుంబంకి చెందినది. ఈ మొక్క పాకే వార్షిక లేదా శాశ్వత మూలిక.దిని స్వస్థలం దక్షిణ అమెరికా, మధ్య అమెరికా. ఇది [[ఆసియా]] ఖండం లోనీ [[థాయిలాండ్]], [[ఇండోనేషియా]], [[మలేషియా]], [[ఫిలిప్పీన్స్]] వంటి దేశాల్లో కూడా చూడ వచ్చు. ఇది చెట్లు లేదా పొదల క్రింద, చీకటిగావుండే ప్రాంతాలలో ఎక్కువగా పెరుగుతుంది. వీటిని తాకినప్పుడు గాని కదిలించినప్పుడు గాని హాని నుండి తమను తాము కాపాడుకొవదడం కోసం ఆకులు ముడుచుకుంటాయి, మళ్ళీ కొన్ని నిమిషాల తర్వాత తిరిగి తెరచుకుంతటాయి. కాండం యువ మొక్కలలో నిటారుగా ఉంటుంది, కాని పెరిగే కొద్ది తీగ లాగ ప్రాకుతుంది.కాండం సన్నగా 1.5&nbsp;m (5&nbsp;ft) పొడవు పెరుగుతుంది.మొక్క పెరిగే కొద్ది పూవ్వులూ బాగా పూస్తాయి.ఈ మొక్క యొక్క పువ్వు లేత గులాభి రంగులో గుండ్రంగా ఉంతటాయి. ఈ మొక్క యొక్క పండు సమూహాలుగా 1–2&nbsp;cm పొడవు ఉంటుంది. ఈ పండు ఎండిపోయినప్పుడు 2-5 సమూహాలుగా విడిపోతాయి. వీటి విత్తనాలు 2.5&nbsp;mm పొడవుతో లేత గోధుమ రంగులో ఉంటాయి.పువ్వులలో గాలి, కీటకాల ద్వారా పరాగ సంపర్కం జరుగుతుంది. [[విత్తనాలు]] మొలకెత్త కుండా గట్టి విత్తన పొర ఉంటుంది. == లక్షణాలు == * కంటకాలు వంటి నిర్మాణాలతో సాగిలబడి పెరిగే చిన్నపొద. * ద్విపిచ్ఛాకార సంయుక్త పత్రాలు. * సమపుష్టి శీర్షవద్విన్యాసంలో అమరి ఉన్న కెంపురంగు పుష్పాలు. * నొక్కులు కలిగి తప్పడగా ఉన్న కాయలు. ముట్టుకోగానే ఆకులన్నీ ముడుచుకొని కొంత సమయం తరువాత మళ్ళి విచ్చుకుంటాయి. వర్షాకాలంలో మన గ్రామాలచుట్టూ నీటితడివున్న ప్రదేశాలలో ఈమొక్క పెరుగుతుంది.ఇందులోఓ ముళ్ళులేని, ముళ్ళుఉన్న రెండురకాలు ఉంటాయి. ముళ్ళున్న అత్తపత్తి భూమినుండి జానెడు మొదలు మూరడు వరకు ఎత్తు పెరుగుతుంది. ఆకులు తుమ్మ ఆకులలాగా చిన్నగా ఉంటాయి. కొమ్మలకు ముళ్ళు ఉంటాయి. పూలు ఎరుపుకల్కిసిన ఊదారంగులో ఉంటాయి. ముళ్ళు లేని అత్తపత్తి నేలపై పరచుకొని ఉంటుంది.ఇదికూడా నీరున్న ప్రాంతాలలోనే పెరుగుతుంది. నేలపైన రెండు మూడు గజాలదాకా పాకుతుంది.దీనికి పసుపు రంగు పూలు పూస్తాయి, సన్నటి కాయలుంటాయి. కాయల్లో [[గింజలు]] లక్కరంగులో ఉంటాయి. == అత్తిపత్తి ఆకులు ముట్టుకుంటే ఎందుకు ముడుచుకుంటాయి? == అత్తిపత్తి ఆకులు మన చేతితో తాకినా, ఏదైనా కీటకం వాలిగా, నీటిచుక్కలు పడినా, పెద్దగా గాలి వీచినా వెంటనే ముడుచుకొనిపోతాయి. అయితే యధాస్థితికి రావడానికి అరగంట నుండి గంట వరకు పడుతుంది. దీనికి కారణం ఆకులు కొమ్మను కలిసే ప్రదేశంలో మందంగా బుడిపెలా ఉండే [[పత్రపీఠం]]. మనం ఆకుల్ని తాకినప్పుడు దీనిలోని మృదుకణజాలం నుండి నీరు కాండంలోనికి వెళ్ళి ఫలితంగా పటుత్వం తగ్గిపోయి ఆకులు వాలిపోతాయి. కొంత సమయానికి కాండం నుండి నీరు బుడిపెలోనికి చేరి ఆకులు తిరిగి యధాస్థితికి వస్తాయి. దీనిలో కొన్ని ప్రత్యేక నిర్మాణాలు ఉన్నాయి. ఆకుల కింద ద్రవంతో నిండిన సంచులుంటాయి. ఆ సంచులలో ద్రవం ఉన్నంత వరకు ఆకులు విచ్చుకొని వుంటాయి. ఎప్పుడైతే ఆకులపై ఉన్న స్పర్శ గ్రాహకాలు స్మర్శని గ్రహిస్తాయో అవి వెంటనే ఆ సంకేతాలను సంచులకు పంపుతాయి. అప్పుడు సంచులలో నుండి ద్రవం బయటకు (మొక్క కొమ్మలోపలికి) వెళ్లి పోతుంది. దాంతో ఆకులు ముడుచుకు పోతాయి. మరల కొద్దిసేపటికి సంచులలో ద్రవం నిండి [[ఆకులు]] విచ్చుకొంటాయి. ఇది ఒక రక్షణ పద్ధతి. పశువులు, జంతువులు ఆకులను తాకగానే ముడుచుకోవటం వలన మొక్క ఎండిపోయినట్లు కనిపిస్తుంది. దీని వల్ల జంతువులు తినకుండా వెళ్లిపోతాయి. మరికొన్ని మొక్కలు రాత్రిళ్ళు వాటంతట అవే ఆకుల్ని ముడుచుకుంటాయి. [[File:అత్తపత్తి. కల్లూరు (2).JPG|thumb|left|అత్తపత్తి/ మొక్క/ కల్లూరు వద్ద తీసిన చిత్రము]] ==ఔషధ గుణాలు== ఈ మొక్కలో వుండే రసాయనం మైమోసిన్ (ఆల్కలాయిడ్). * రక్త శుద్ధి చేస్తుంది. * ముక్కు నుండి కారే రక్తాన్ని ఆపుతుంది * స్త్రీరోగాలను హరించి వేస్తుంది.ఋతురక్తాన్ని, మూత్రాన్ని సాఫీగా జారీచేస్తుంది, * ఇది వాతాన్ని హరిస్తుంది. * పాత వ్రణాలనుమాన్పుతుంది. * మధుమేహ రోగాల్ని, ములవ్యాధిని, బోధకాలును, కమేర్లను, పోడలను కుష్టును, విరేచనాలను, జ్వరమును, గుండెదడను, శ్వాసకాసాలను, తుంటి నొప్పిని, ఉబ్బరోగం వంటి వాటిని తగ్గిస్తుంది. '''అత్తపత్తి - గుణ ప్రభావాలు :''' ఇది వాతాన్ని హరిస్తుంది, రక్త శుద్ధిచేస్తుంది, ఋతురక్తాన్ని, మూత్రాన్ని సాఫీగా జారీ చేస్తుంది. ముక్కునుండి కారే రక్తాన్ని ఆపుతుంది. పాత వ్రణాలను మాన్పుతుంది..మేహ రోగాలను, మూల వ్యాధిని, బోదకాలును, కామెర్లను, పొడలను, కుష్ఠును, విరెచనాలను, జ్వరమును, గుండెదడను, శ్వాసకాలను, తుంటినొప్పిని, ఉబ్బురోగాన్ని, స్త్రీరోగాలౌ హరించి వేస్తుంది. '''వీర్యహీనతకు - బ్రహ్మాస్త్రం :''' అత్తపత్తి గింజలు, చింతగింజలపప్పు, నీరుగొబ్బిగింజలు సమంగా తీసుకొని మఱ్ఱిపాలలో ఒకరాత్రి నానపెట్టి తరువాత గాలికి ఆరపెట్టి మెత్తగానూరి శనగ గింజలంత మాత్రలుచేసి గాలికి ఎండపెట్టి నిలువ చేయాలి. రెందు పూటలా పూటకు మూడు మాత్రలు నీటితో వేసుకొని వెంటనే నాటుఆవుపాలు కండచక్కెర కలిపి తాగాలి. నలభై రోజుల్లో వీర్యము పోవడం, శిఘ్రస్కలనం, నపుంసకత్వం, అంగబలహీనత హరించి ధాతుపుష్టి కలుగుతుంది. వేడి, పులుపు, కారం పదార్థాలు నిషేధించి బ్రహ్మచర్యం పాటించాలి. '''ఎరుపు, తెలుపు, పసుపు శెగలకు :''' ఇది ఇతరులు మూత్రం పోసిన చోట మరొకరు మూత్రంపోయటం వలన గానీ, లేక సెగరోగం ఉన్న వారితో సంభోగం జరపటం వల్లగానీ, ఈ సుఖరోగం కలుగుతుంది. ఈ సమస్యకు అత్తపత్తి ఆకు, మంచిగంధంపొడి సమంగా తీసుకొని కలబందగుజ్జుతో మెత్తగానూరి మాత్రలుకట్టి నీడలో గాలికి బాగా ఎండపెట్టి నిలువ చేయాలి. రోజూ రెండు పూటలా పూటకు ఒక మాత్ర మంచినీటితో వేసుకుంటూవుంటే సెగరోగం తగ్గిపోవటమే కాక వీర్యవృద్ది కలుగుతుంది. '''నారి కురుపులు నశించుటకు :''' అత్తపత్తి ఆకులు మెత్తగానూరి నారికురుపులపై వేసి కట్టుకడుతుంటే అవి హరించి పోతాయి. గోగూర వంకాయ, మాంసం, చేపలు నిషేధం. '''ఆగిన బాహిష్టు మళ్ళి వచ్చుటకు :''' అత్తపత్తి ఆకుపొడి ఒకభాగము, పటికబెల్లం పొడి రెందుభాగాలు కలిపిపూటకు అరచెంచా పొడి మంచినీటితో సేవిస్తుంటే ఆగిన బాహిష్టు మరలా వస్తుంది. రాగానే చూర్ణం వాడటం ఆపాలి. బెల్లం, నువ్వులు, గంజి, తీపి పాదార్థాలు వాడాలి. '''వీర్యస్తంభనకు :''' అత్తపత్తి వేర్లను మేకపాలతోగానీ, గొర్రెపాలతోగానీ, గంధంలాగానూరి ఆగంధాన్ని పురుషులు తమ అరికాళ్ళకు మర్థించుకొని ఆతరువాత రతిలో పాల్గొంటే చాలాసేపటివరకూ వీర్యపతనంకాదు. తీపిపదార్థాలు బాగావాడుకోవాలి. ==మూలాలు== <references/> ==యితర లింకులు== {{commons|Mimosa pudica}} {{wiktionary}} {{wiktionary|Mimosa pudica}} * [https://web.archive.org/web/20041110030953/http://sun.ars-grin.gov:8080/npgspub/xsql/duke/plantdisp.xsql?taxon=625 A list of notable chemical compounds found in ''Mimosa pudica''] * [http://www.biodiversitylibrary.org/name/Mimosa_pudica View occurrences of ''Mimosa pudica'' in the Biodiversity Heritage Library] * [https://web.archive.org/web/20050407172948/http://faculty.ucc.edu/biology-ombrello/POW/sensitive_plant.htm "Sensitive Plant" page by Dr. T. Ombrello] * [https://web.archive.org/web/20110607191144/http://www-saps.plantsci.cam.ac.uk/records/rec117.htm Page about nyctinasty and leaf movement of ''Mimosa pudica''] by John Hewitson * [http://www.youtube.com/watch?v=jiVkpZiV6gY Youtube video: ''Mimosa Pudica''] * Indiana.edu "Plants in motion" videos of ''Mimosa pudica'': [http://plantsinmotion.bio.indiana.edu/plantmotion/movements/nastic/mimosa/mimosa.html 1] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20081210032044/http://plantsinmotion.bio.indiana.edu/plantmotion/movements/nastic/mimosa/mimosa.html |date=2008-12-10 }} and [http://plantsinmotion.bio.indiana.edu/plantmotion/movements/nastic/mimosa/strongmimosa.html 2] [[వర్గం:ఔషధ మొక్కలు]] [[వర్గం:ఫాబేసి]] [[వర్గం:ఆయుర్వేదం]] 992wmo454krw1wh0ss3wsbs7j2uf0xg 0 64439 4594875 3154845 2025-06-29T14:30:58Z Kopparthi janardhan1965 124192 సినిమా పరిచయం 4594875 wikitext text/x-wiki 'రగిలే గుండెలు' తెలుగు చలన చిత్రం 1980 న నవచిత్ర ఇంటర్నేషనల్ పతాకంపై నిర్మించిన ఈ చిత్రంలో ఘట్టమనేని కృష్ణ, జయప్రద, మంచు మోహన్ బాబు నటించారు. ఈ చిత్రానికి దర్శకత్వం ఎం.మల్లికార్జునరావు కాగా , సంగీతం చెళ్లపిళ్ల సత్యం అందించారు.{{సినిమా| name = రగిలేగుండెలు | director = [[యమ్.మల్లిఖార్జునరావు ]]| year = 1980| language = తెలుగు| production_company = [[నవచిత్ర ఇంటర్నేషనల్ ]]| music = [[చెళ్ళపిళ్ళ సత్యం]]| starring = [[ఘట్టమనేని కృష్ణ|కృష్ణ]],<br>[[జయప్రద ]],<br>[[మోహన్ బాబు]]| }} == తారాగణం == * ఘట్టమనేని కృష్ణ * జయప్రద * మంచు మోహన్ బాబు. {{మొలక-తెలుగు సినిమా}} [[వర్గం:ఘట్టమనేని కృష్ణ నటించిన సినిమాలు]] ghh4cxu1k4r0h5c0mhfjlxdw2jwtuek 0 73281 4594947 4586789 2025-06-29T16:52:38Z Pranayraj1985 29393 /* ఇతర క్రికెటర్లు */ 4594947 wikitext text/x-wiki [[భారతదేశం]]లో దేశవాళీ [[క్రికెట్]] టోర్నమెంటు [[దులీప్ ట్రోఫి]] ఆడే 5 జట్లలో ఇది ఒకటి. [[రంజీ ట్రోఫి]]లో ఆడే 6 క్రికెట్ జట్లు ఇందులో ఉన్నాయి. అవి : ఢిల్లీ, హర్యానా, హిమచల్ ప్రదేశ్, జమ్ము కాశ్మీర్, పంజాబ్, సర్వీసెస్. దులీప్ ట్రోఫిలో ఈ జట్టుకు మంచి రికార్డు ఉంది. [[2007]]-[[2008|08]] ట్రోఫితో పాటు ఇప్పటి వరకు 17 సార్లు దులీప్ ట్రోఫిని గెలిచింది. పశ్చిమ జట్టు (వెస్టర్న్ జోన్ క్రికెట్ జట్టు) 16 సార్లు విజయం సాధించింది. అంతేకాకుండా 1990-91 నుంచి 1994-95 వరకు వరుసగా 5 పర్యాయాలు దులీప్ ట్రోఫిని గెల్చిన జట్టుగా నార్త్ జోన్ రికార్డు సృష్టించింది. == 2023 జూలై నాటికి జట్టులో ఉన్న ఆటగాళ్ళు == {| class="wikitable" style="font-size:95%;" !పేరు !దేశీయ జట్టు !పుట్టినరోజు !బ్యాటింగు శైలి !బౌలింగు శైలి !క్రికెట్ రకం !గమనికలు |- ! colspan="7" |బ్యాటర్లు |- |మనన్ వోహ్రా |చండీగఢ్ |{{Birth date and age|1993|7|18|df=y}} |కుడిచేతి వాటం |కుడిచేతి మీడియం పేస్ |ఫస్ట్ క్లాస్ | |- |ధ్రువ్ షోరే |ఢిల్లీ |{{Birth date and age|1992|7|5|df=y}} |కుడిచేతి వాటం |కుడిచేతి ఆఫ్ బ్రేక్ |ఫస్ట్ క్లాస్ | |- |ప్రశాంత్ చోప్రా |హిమాచల్ ప్రదేశ్ |{{Birth date and age|1992|10|7|df=y}} |కుడిచేతి వాటం |కుడిచేతి లెగ్ బ్రేక్ |ఫస్ట్ క్లాస్ | |- |అంకిత్ కల్సి |హిమాచల్ ప్రదేశ్ |{{Birth date and age|1993|9|26|df=y}} |ఎడమచేతి వాటం |[[Slow left-arm orthodox|స్లో ఎడమచేతి ఆర్థడాక్స్]] |ఫస్ట్ క్లాస్ | |- |అంకిత్ కుమార్ |హర్యానా |{{Birth date and age|1997|11|1|df=y}} |కుడిచేతి వాటం |కుడిచేతి ఆఫ్ బ్రేక్ |ఫస్ట్ క్లాస్ | |- |[[నేహాల్ వధేరా]] |పంజాబ్ |{{Birth date and age|2000|9|4|df=y}} |ఎడమచేతి వాటం |కుడిచేతి లెగ్ బ్రేక్ |ఫస్ట్ క్లాస్ | |- |మన్‌దీప్ సింగ్ |పంజాబ్ |{{Birth date and age|1991|12|18|df=y}} |కుడిచేతి వాటం |కుడిచేతి మీడియం పేస్ |లిస్ట్ ఎ | |- |శుభమ్ ఖజురియా |జమ్మూ కాశ్మీరు |{{Birth date and age|1995|9|13|df=y}} |కుడిచేతి వాటం |కుడిచేతి ఆఫ్ బ్రేక్ |లిస్ట్ ఎ | |- |వివ్రంత్ శర్మ |జమ్మూ కాశ్మీరు |{{Birth date and age|1995|9|13|df=y}} |ఎడమచేతి వాటం |కుడిచేతి లెగ్ బ్రేక్ |లిస్ట్ ఎ | |- |హిమాన్షు రానా |హర్యానా |{{Birth date and age|1998|10|1|df=y}} |కుడిచేతి వాటం |కుడిచేతి మీడియం-ఫాస్ట్ |లిస్ట్ ఎ | |- |శుభమ్ రోహిల్లా |Services |{{Birth date and age|1998|3|10|df=y}} |ఎడమచేతి వాటం |కుడిచేతి లెగ్ బ్రేక్ |లిస్ట్ ఎ | |- ! colspan="7" |ఆల్ రౌండర్లు |- |[[నిశాంత్ సింధు]] |హర్యానా |{{Birth date and age|2004|4|9|df=y}} |ఎడమచేతి వాటం |[[Slow left-arm orthodox|స్లో ఎడమచేతి ఆర్థడాక్స్]] |ఫస్ట్ క్లాస్& లిస్ట్ ఎ | |- |రిషి ధావన్ |హిమాచల్ ప్రదేశ్ |{{Birth date and age|1990|2|19|df=y}} |కుడిచేతి వాటం |కుడిచేతి మీడియం-ఫాస్ట్ |లిస్ట్ ఎ | |- |[[నితీష్ రాణా]] |ఢిల్లీ |{{Birth date and age|1993|12|27|df=y}} |కుడిచేతి వాటం |కుడిచేతి ఆఫ్ బ్రేక్ |లిస్ట్ ఎ |లిస్ట్ ఎ కెప్టెన్ |- |[[అభిషేక్ శర్మ]] |పంజాబ్ |{{Birth date and age|2000|9|4|df=y}} |ఎడమచేతి వాటం |[[Slow left-arm orthodox|స్లో ఎడమచేతి ఆర్థడాక్స్]] |లిస్ట్ ఎ | |- ! colspan="7" |వికెట్ కీపర్లు |- |[[ప్రభ్‌సిమ్రాన్ సింగ్|ప్రభసిమ్రాన్ సింగ్]] |పంజాబ్ |{{Birth date and age|2000|8|10|df=y}} |కుడిచేతి వాటం | - |ఫస్ట్ క్లాస్& లిస్ట్ ఎ | |- |శుభమ్ అరోరా |హిమాచల్ ప్రదేశ్ |{{Birth date and age|1997|10|26|df=y}} |ఎడమచేతి వాటం | - |లిస్ట్ ఎ | |- ! colspan="7" |స్పిన్ బౌలర్లు |- |[[జయంత్ యాదవ్]] |హర్యానా |{{Birth date and age|1990|1|22|df=y}} |కుడిచేతి వాటం |కుడిచేతి ఆఫ్ బ్రేక్ |ఫస్ట్ క్లాస్ |ఫస్ట్ క్లాస్ కెప్టెన్ |- |పుల్కిత్ నారంగ్ |Services |{{Birth date and age|1994|6|18|df=y}} |కుడిచేతి వాటం |కుడిచేతి ఆఫ్ బ్రేక్ |ఫస్ట్ క్లాస్ | |- |అబిద్ ముస్తాక్ |జమ్మూ కాశ్మీరు |{{Birth date and age|1997|1|17|df=y}} |ఎడమచేతి వాటం |[[Slow left-arm orthodox|స్లో ఎడమచేతి ఆర్థడాక్స్]] |ఫస్ట్ క్లాస్ | |- |[[మయాంక్ మార్కండే]] |పంజాబ్ |{{Birth date and age|1997|11|11|df=y}} |కుడిచేతి వాటం |కుడిచేతి లెగ్ బ్రేక్ |లిస్ట్ ఎ | |- |మయాంక్ దాగర్ |హిమాచల్ ప్రదేశ్ |{{Birth date and age|1996|11|11|df=y}} |కుడిచేతి వాటం |[[Slow left-arm orthodox|స్లో ఎడమచేతి ఆర్థడాక్స్]] |లిస్ట్ ఎ | |- ! colspan="7" |పేస్ బౌలర్లు |- |[[సిద్దార్థ్ కౌల్]] |పంజాబ్ |{{Birth date and age|1990|5|19|df=y}} |కుడిచేతి వాటం |కుడిచేతి మీడియం-ఫాస్ట్ |ఫస్ట్ క్లాస్ | |- |బల్తేజ్ దండా |పంజాబ్ |{{Birth date and age|1990|11|4|df=y}} |కుడిచేతి వాటం |కుడిచేతి మీడియం-ఫాస్ట్ |ఫస్ట్ క్లాస్ | |- |[[హర్షిత్ రాణా]] |ఢిల్లీ |{{Birth date and age|2001|12|22|df=y}} |కుడిచేతి వాటం |కుడిచేతి మీడియం-ఫాస్ట్ |ఫస్ట్ క్లాస్& లిస్ట్ ఎ | |- |[[వైభవ్ అరోరా]] |హిమాచల్ ప్రదేశ్ |{{Birth date and age|1997|12|14|df=y}} |కుడిచేతి వాటం |కుడిచేతి మీడియం-ఫాస్ట్ |ఫస్ట్ క్లాస్& లిస్ట్ ఎ | |- |[[సందీప్ శర్మ]] |చండీగఢ్ |{{Birth date and age|1993|5|18|df=y}} |కుడిచేతి వాటం |కుడిచేతి మీడియం-ఫాస్ట్ |లిస్ట్ ఎ | |- |[[మయాంక్ యాదవ్]] |ఢిల్లీ |{{Birth date and age|2002|6|17|df=y}} |కుడిచేతి వాటం |కుడిచేతి మీడియం-ఫాస్ట్ |లిస్ట్ ఎ | |} ==దులీప్ ట్రోఫిలో ఆడిన ఆటగాళ్ళు== * [[కపిల్ దేవ్]] * [[గౌతమ్ గంభీర్]] * [[దినేష్ మొంగియా]] * [[వీరేంద్ర సెహ్వాగ్|వీరేందర్ సెహ్వాగ్]] * ఇశాంత్ శర్మ * నవజోత్ సింగ్ సిద్ధూ * [[హర్భజన్ సింగ్]] * [[యువరాజ్ సింగ్]] * [[లాలా అమర్‌నాథ్]] * [[సురీందర్ అమర్‌నాథ్]] * [[మోహిందర్ అమర్‌నాథ్|మొహిందర్ అమర్‌నాథ్]] * [[విరాట్ కోహ్లి|విరాట్ కోహ్లీ]] * [[బిషెన్ సింగ్ బేడి]] * [[ఆకాష్ చోప్రా]] విభజనకు ముందు నార్త్ జోన్ చాలా పేరొందిన పాకిస్తాన్ క్రికెటర్ల సేవలను పొందింది. * [[జహంగీర్ ఖాన్ (క్రికెటర్)| డాక్టర్ జహంగీర్ ఖాన్]] * [[దిలావర్ హుస్సేన్]] * [[గుల్ మొహమ్మద్]] * [[నాజర్ మొహమ్మద్]] * [[అబ్దుల్ హఫీజ్ కర్దార్| ఎ హెచ్ కర్దార్]] * [[ఫజల్ మహమూద్]] * [[ఇంతియాజ్ అహ్మద్ (క్రికెటర్, జననం 1928)| ఇంతియాజ్ అహ్మద్]] == ఇతర క్రికెటర్లు == * [[స్వరంజిత్ సింగ్]] * [[ఇయాన్ దేవ్ సింగ్]] * [[విలియం ఘోష్]] == మూలాలు == {{మూలాల జాబితా}} == బాహ్య లంకెలు == * [https://cricketarchive.com/Archive/Teams/1/1030/match_lists.html Lists of matches played by North Zone] at CricketArchive {{దులీప్ ట్రోఫి క్రికెట్ జట్లు}} {{Authority control}} [[వర్గం:భారతదేశం లోని దేశీయ క్రికెట్ జట్లు]] o0vr14dadd25quawgllh565xpz2bqf4 4594965 4594947 2025-06-29T17:08:12Z యర్రా రామారావు 28161 మూలాలు సమీక్ష మూస ఎక్కించాను 4594965 wikitext text/x-wiki {{మూలాలు సమీక్షించండి}} [[భారతదేశం]]లో దేశవాళీ [[క్రికెట్]] టోర్నమెంటు [[దులీప్ ట్రోఫి]] ఆడే 5 జట్లలో ఇది ఒకటి. [[రంజీ ట్రోఫి]]లో ఆడే 6 క్రికెట్ జట్లు ఇందులో ఉన్నాయి. అవి : ఢిల్లీ, హర్యానా, హిమచల్ ప్రదేశ్, జమ్ము కాశ్మీర్, పంజాబ్, సర్వీసెస్. దులీప్ ట్రోఫిలో ఈ జట్టుకు మంచి రికార్డు ఉంది. [[2007]]-[[2008|08]] ట్రోఫితో పాటు ఇప్పటి వరకు 17 సార్లు దులీప్ ట్రోఫిని గెలిచింది. పశ్చిమ జట్టు (వెస్టర్న్ జోన్ క్రికెట్ జట్టు) 16 సార్లు విజయం సాధించింది. అంతేకాకుండా 1990-91 నుంచి 1994-95 వరకు వరుసగా 5 పర్యాయాలు దులీప్ ట్రోఫిని గెల్చిన జట్టుగా నార్త్ జోన్ రికార్డు సృష్టించింది. == 2023 జూలై నాటికి జట్టులో ఉన్న ఆటగాళ్ళు == {| class="wikitable" style="font-size:95%;" !పేరు !దేశీయ జట్టు !పుట్టినరోజు !బ్యాటింగు శైలి !బౌలింగు శైలి !క్రికెట్ రకం !గమనికలు |- ! colspan="7" |బ్యాటర్లు |- |మనన్ వోహ్రా |చండీగఢ్ |{{Birth date and age|1993|7|18|df=y}} |కుడిచేతి వాటం |కుడిచేతి మీడియం పేస్ |ఫస్ట్ క్లాస్ | |- |ధ్రువ్ షోరే |ఢిల్లీ |{{Birth date and age|1992|7|5|df=y}} |కుడిచేతి వాటం |కుడిచేతి ఆఫ్ బ్రేక్ |ఫస్ట్ క్లాస్ | |- |ప్రశాంత్ చోప్రా |హిమాచల్ ప్రదేశ్ |{{Birth date and age|1992|10|7|df=y}} |కుడిచేతి వాటం |కుడిచేతి లెగ్ బ్రేక్ |ఫస్ట్ క్లాస్ | |- |అంకిత్ కల్సి |హిమాచల్ ప్రదేశ్ |{{Birth date and age|1993|9|26|df=y}} |ఎడమచేతి వాటం |[[Slow left-arm orthodox|స్లో ఎడమచేతి ఆర్థడాక్స్]] |ఫస్ట్ క్లాస్ | |- |అంకిత్ కుమార్ |హర్యానా |{{Birth date and age|1997|11|1|df=y}} |కుడిచేతి వాటం |కుడిచేతి ఆఫ్ బ్రేక్ |ఫస్ట్ క్లాస్ | |- |[[నేహాల్ వధేరా]] |పంజాబ్ |{{Birth date and age|2000|9|4|df=y}} |ఎడమచేతి వాటం |కుడిచేతి లెగ్ బ్రేక్ |ఫస్ట్ క్లాస్ | |- |మన్‌దీప్ సింగ్ |పంజాబ్ |{{Birth date and age|1991|12|18|df=y}} |కుడిచేతి వాటం |కుడిచేతి మీడియం పేస్ |లిస్ట్ ఎ | |- |శుభమ్ ఖజురియా |జమ్మూ కాశ్మీరు |{{Birth date and age|1995|9|13|df=y}} |కుడిచేతి వాటం |కుడిచేతి ఆఫ్ బ్రేక్ |లిస్ట్ ఎ | |- |వివ్రంత్ శర్మ |జమ్మూ కాశ్మీరు |{{Birth date and age|1995|9|13|df=y}} |ఎడమచేతి వాటం |కుడిచేతి లెగ్ బ్రేక్ |లిస్ట్ ఎ | |- |హిమాన్షు రానా |హర్యానా |{{Birth date and age|1998|10|1|df=y}} |కుడిచేతి వాటం |కుడిచేతి మీడియం-ఫాస్ట్ |లిస్ట్ ఎ | |- |శుభమ్ రోహిల్లా |Services |{{Birth date and age|1998|3|10|df=y}} |ఎడమచేతి వాటం |కుడిచేతి లెగ్ బ్రేక్ |లిస్ట్ ఎ | |- ! colspan="7" |ఆల్ రౌండర్లు |- |[[నిశాంత్ సింధు]] |హర్యానా |{{Birth date and age|2004|4|9|df=y}} |ఎడమచేతి వాటం |[[Slow left-arm orthodox|స్లో ఎడమచేతి ఆర్థడాక్స్]] |ఫస్ట్ క్లాస్& లిస్ట్ ఎ | |- |రిషి ధావన్ |హిమాచల్ ప్రదేశ్ |{{Birth date and age|1990|2|19|df=y}} |కుడిచేతి వాటం |కుడిచేతి మీడియం-ఫాస్ట్ |లిస్ట్ ఎ | |- |[[నితీష్ రాణా]] |ఢిల్లీ |{{Birth date and age|1993|12|27|df=y}} |కుడిచేతి వాటం |కుడిచేతి ఆఫ్ బ్రేక్ |లిస్ట్ ఎ |లిస్ట్ ఎ కెప్టెన్ |- |[[అభిషేక్ శర్మ]] |పంజాబ్ |{{Birth date and age|2000|9|4|df=y}} |ఎడమచేతి వాటం |[[Slow left-arm orthodox|స్లో ఎడమచేతి ఆర్థడాక్స్]] |లిస్ట్ ఎ | |- ! colspan="7" |వికెట్ కీపర్లు |- |[[ప్రభ్‌సిమ్రాన్ సింగ్|ప్రభసిమ్రాన్ సింగ్]] |పంజాబ్ |{{Birth date and age|2000|8|10|df=y}} |కుడిచేతి వాటం | - |ఫస్ట్ క్లాస్& లిస్ట్ ఎ | |- |శుభమ్ అరోరా |హిమాచల్ ప్రదేశ్ |{{Birth date and age|1997|10|26|df=y}} |ఎడమచేతి వాటం | - |లిస్ట్ ఎ | |- ! colspan="7" |స్పిన్ బౌలర్లు |- |[[జయంత్ యాదవ్]] |హర్యానా |{{Birth date and age|1990|1|22|df=y}} |కుడిచేతి వాటం |కుడిచేతి ఆఫ్ బ్రేక్ |ఫస్ట్ క్లాస్ |ఫస్ట్ క్లాస్ కెప్టెన్ |- |పుల్కిత్ నారంగ్ |Services |{{Birth date and age|1994|6|18|df=y}} |కుడిచేతి వాటం |కుడిచేతి ఆఫ్ బ్రేక్ |ఫస్ట్ క్లాస్ | |- |అబిద్ ముస్తాక్ |జమ్మూ కాశ్మీరు |{{Birth date and age|1997|1|17|df=y}} |ఎడమచేతి వాటం |[[Slow left-arm orthodox|స్లో ఎడమచేతి ఆర్థడాక్స్]] |ఫస్ట్ క్లాస్ | |- |[[మయాంక్ మార్కండే]] |పంజాబ్ |{{Birth date and age|1997|11|11|df=y}} |కుడిచేతి వాటం |కుడిచేతి లెగ్ బ్రేక్ |లిస్ట్ ఎ | |- |మయాంక్ దాగర్ |హిమాచల్ ప్రదేశ్ |{{Birth date and age|1996|11|11|df=y}} |కుడిచేతి వాటం |[[Slow left-arm orthodox|స్లో ఎడమచేతి ఆర్థడాక్స్]] |లిస్ట్ ఎ | |- ! colspan="7" |పేస్ బౌలర్లు |- |[[సిద్దార్థ్ కౌల్]] |పంజాబ్ |{{Birth date and age|1990|5|19|df=y}} |కుడిచేతి వాటం |కుడిచేతి మీడియం-ఫాస్ట్ |ఫస్ట్ క్లాస్ | |- |బల్తేజ్ దండా |పంజాబ్ |{{Birth date and age|1990|11|4|df=y}} |కుడిచేతి వాటం |కుడిచేతి మీడియం-ఫాస్ట్ |ఫస్ట్ క్లాస్ | |- |[[హర్షిత్ రాణా]] |ఢిల్లీ |{{Birth date and age|2001|12|22|df=y}} |కుడిచేతి వాటం |కుడిచేతి మీడియం-ఫాస్ట్ |ఫస్ట్ క్లాస్& లిస్ట్ ఎ | |- |[[వైభవ్ అరోరా]] |హిమాచల్ ప్రదేశ్ |{{Birth date and age|1997|12|14|df=y}} |కుడిచేతి వాటం |కుడిచేతి మీడియం-ఫాస్ట్ |ఫస్ట్ క్లాస్& లిస్ట్ ఎ | |- |[[సందీప్ శర్మ]] |చండీగఢ్ |{{Birth date and age|1993|5|18|df=y}} |కుడిచేతి వాటం |కుడిచేతి మీడియం-ఫాస్ట్ |లిస్ట్ ఎ | |- |[[మయాంక్ యాదవ్]] |ఢిల్లీ |{{Birth date and age|2002|6|17|df=y}} |కుడిచేతి వాటం |కుడిచేతి మీడియం-ఫాస్ట్ |లిస్ట్ ఎ | |} ==దులీప్ ట్రోఫిలో ఆడిన ఆటగాళ్ళు== * [[కపిల్ దేవ్]] * [[గౌతమ్ గంభీర్]] * [[దినేష్ మొంగియా]] * [[వీరేంద్ర సెహ్వాగ్|వీరేందర్ సెహ్వాగ్]] * ఇశాంత్ శర్మ * నవజోత్ సింగ్ సిద్ధూ * [[హర్భజన్ సింగ్]] * [[యువరాజ్ సింగ్]] * [[లాలా అమర్‌నాథ్]] * [[సురీందర్ అమర్‌నాథ్]] * [[మోహిందర్ అమర్‌నాథ్|మొహిందర్ అమర్‌నాథ్]] * [[విరాట్ కోహ్లి|విరాట్ కోహ్లీ]] * [[బిషెన్ సింగ్ బేడి]] * [[ఆకాష్ చోప్రా]] విభజనకు ముందు నార్త్ జోన్ చాలా పేరొందిన పాకిస్తాన్ క్రికెటర్ల సేవలను పొందింది. * [[జహంగీర్ ఖాన్ (క్రికెటర్)| డాక్టర్ జహంగీర్ ఖాన్]] * [[దిలావర్ హుస్సేన్]] * [[గుల్ మొహమ్మద్]] * [[నాజర్ మొహమ్మద్]] * [[అబ్దుల్ హఫీజ్ కర్దార్| ఎ హెచ్ కర్దార్]] * [[ఫజల్ మహమూద్]] * [[ఇంతియాజ్ అహ్మద్ (క్రికెటర్, జననం 1928)| ఇంతియాజ్ అహ్మద్]] == ఇతర క్రికెటర్లు == * [[స్వరంజిత్ సింగ్]] * [[ఇయాన్ దేవ్ సింగ్]] * [[విలియం ఘోష్]] == మూలాలు == {{మూలాల జాబితా}} == బాహ్య లంకెలు == * [https://cricketarchive.com/Archive/Teams/1/1030/match_lists.html Lists of matches played by North Zone] at CricketArchive {{దులీప్ ట్రోఫి క్రికెట్ జట్లు}} {{Authority control}} [[వర్గం:భారతదేశం లోని దేశీయ క్రికెట్ జట్లు]] gjwhrgzbhyjvzblozbyco9y4mdklg3x 0 73285 4594977 4592244 2025-06-29T17:26:19Z Pranayraj1985 29393 /* సౌత్ జోన్ తరఫున ఆడిన అంతర్జాతీయ ఆటగాళ్ళు */ 4594977 wikitext text/x-wiki [[భారతదేశం]]లో దేశవాళీ [[క్రికెట్]] టోర్నమెంటు [[దులీప్ ట్రోఫి]] ఆడే 5 జట్లలో ఒకటి. [[రంజీ ట్రోఫి]]లో ఆడే 6 క్రికెట్ జట్లు ఇందులో ఉన్నాయి. అవి : [[హైదరాబాద్]], [[గోవా]], [[ఆంధ్రప్రదేశ్]], [[కర్ణాటక]], [[కేరళ]], తముళనాడు.దులీప్ ట్రోఫిలో సౌత్ జోన్ మూడవ బలవంతమైన జట్టుగా రూపొందింది. [[నార్త్ జోన్ క్రికెట్ జట్టు|నార్త్ జోన్]] 17 సార్లు ట్రోఫిని గెల్చి ప్రథమ స్థానంలో ఉండగా, సౌత్ జోన్ 11 సార్లు గెలిచి మూడవ స్థానంలో ఉంది. == జట్టులోని ఆటగాళ్ళు == {| class="wikitable" style="font-size:95%;" !పేరు !పుట్టినరోజు !బ్యాటింగు శైలి !బౌలింగు శైలి !దేశీయ జట్టు !క్రికెట్ రకం !గమనికలు |- ! colspan="7" align="center" style="background: #DCDCDC" |Batsmen |- |[[మయాంక్ అగర్వాల్]] |{{Birth date and age|1991|2|16|df=y}} |కుడిచేతి వాటం |కుడిచేతి ఆఫ్ బ్రేక్ |[[కర్ణాటక క్రికెట్ జట్టు|కర్ణాటక]] |ఫస్ట్ క్లాస్ & లిస్ట్ ఎ |Vice-captain |- |[[హనుమ విహారి]] |{{Birth date and age|1993|10|13|df=y}} |కుడిచేతి వాటం |కుడిచేతి ఆఫ్ బ్రేక్ |[[ఆంధ్ర క్రికెట్ జట్టు|ఆంధ్ర]] |ఫస్ట్ క్లాస్ |Captain |- |ఆర్ సమర్థ్ |{{Birth date and age|1993|1|22|df=y}} |కుడిచేతి వాటం |కుడిచేతి లెగ్ బ్రేక్ |[[కర్ణాటక క్రికెట్ జట్టు|కర్ణాటక]] |ఫస్ట్ క్లాస్ | |- |[[తిలక్ వర్మ]] |{{Birth date and age|2002|11|8|df=y}} |ఎడమచేతి వాటం |కుడిచేతి ఆఫ్ బ్రేక్ |[[హైదరాబాదు క్రికెట్ జట్టు|హైదరాబాదు]] |ఫస్ట్ క్లాస్ | |- |[[సాయి సుదర్శన్]] |{{Birth date and age|2001|10|15|df=y}} |ఎడమచేతి వాటం |కుడిచేతి లెగ్ బ్రేక్ |[[తమిళనాడు క్రికెట్ జట్టు|తమిళనాడు]] |ఫస్ట్ క్లాస్ & లిస్ట్ ఎ | |- |సచిన్ బేబీ |{{Birth date and age|1988|12|18|df=y}} |ఎడమచేతి వాటం |కుడిచేతి ఆఫ్ బ్రేక్ |[[కేరళ క్రికెట్ జట్టు|కేరళ]] |ఫస్ట్ క్లాస్ | |- |ప్రదోష్ రంజన్ పాల్ |{{Birth date and age|2000|12|21|df=y}} |ఎడమచేతి వాటం | |[[తమిళనాడు క్రికెట్ జట్టు|తమిళనాడు]] |ఫస్ట్ క్లాస్ | |- |సుయాష్ ప్రభుదేసాయి |{{Birth date and age|1997|12|6|df=y}} |కుడిచేతి వాటం |కుడిచేతి మీడియం |[[గోవా క్రికెట్ జట్టు|గోవా]] |ఫస్ట్ క్లాస్ | |- |[[దేవదత్ పాడిక్కల్|దేవదత్ పడిక్కల్]] |{{Birth date and age|2000|7|7|df=y}} |ఎడమచేతి వాటం |కుడిచేతి ఆఫ్ బ్రేక్ |[[కర్ణాటక క్రికెట్ జట్టు|కర్ణాటక]] |లిస్ట్ ఎ | |- |రోహన్ కున్నుమ్మల్ |{{Birth date and age|1997|12|6|df=y}} |కుడిచేతి వాటం |కుడిచేతి మీడియం |[[కేరళ క్రికెట్ జట్టు|కేరళ]] |లిస్ట్ ఎ | |- |రోహిత్ రాయుడు |{{Birth date and age|1994|7|29|df=y}} |ఎడమచేతి వాటం |కుడిచేతి ఆఫ్ బ్రేక్ |[[హైదరాబాదు క్రికెట్ జట్టు|హైదరాబాదు]] |లిస్ట్ ఎ | |- ! colspan="7" align="center" style="background: #DCDCDC" |ఆల్ రౌండర్ |- |[[వాషింగ్టన్ సుందర్]] |{{Birth date and age|1999|10|5|df=y}} |ఎడమచేతి వాటం |కుడిచేతి ఆఫ్ బ్రేక్ |[[తమిళనాడు క్రికెట్ జట్టు|తమిళనాడు]] |ఫస్ట్ క్లాస్ & లిస్ట్ ఎ | |- ! colspan="7" align="center" style="background: #DCDCDC" |వికెట్ కీపర్లు |- |రికీ భుయ్ |{{Birth date and age|1996|9|29|df=y}} |కుడిచేతి వాటం | |[[ఆంధ్ర క్రికెట్ జట్టు|ఆంధ్ర]] |ఫస్ట్ క్లాస్ & లిస్ట్ ఎ | |- |ఎన్ జగదీశన్ |{{Birth date and age|1995|12|24|df=y}} |కుడిచేతి వాటం | |[[తమిళనాడు క్రికెట్ జట్టు|తమిళనాడు]] |ఫస్ట్ క్లాస్ & లిస్ట్ ఎ | |- |[[అరుణ్ కార్తిక్|అరుణ్ కార్తీక్]] |{{Birth date and age|1986|2|15|df=y}} |కుడిచేతి వాటం | |[[పాండిచ్చేరి క్రికెట్ జట్టు|పాండిచ్చేరి]] |లిస్ట్ ఎ | |- ! colspan="7" align="center" style="background: #DCDCDC" |స్పిన్ బౌలర్లు |- |సాయి కిషోర్ |{{Birth date and age|1996|11|6|df=y}} |ఎడమచేతి వాటం |[[Slow left-arm orthodox|ఎడమచేతి స్లో ఆర్థడాక్స్]] |[[తమిళనాడు క్రికెట్ జట్టు|తమిళనాడు]] |ఫస్ట్ క్లాస్ & లిస్ట్ ఎ | |- |దర్శన్ మిసల్ |{{Birth date and age|1992|9|11|df=y}} |ఎడమచేతి వాటం |[[Slow left-arm orthodox|ఎడమచేతి స్లో ఆర్థడాక్స్]] |[[గోవా క్రికెట్ జట్టు|గోవా]] |ఫస్ట్ క్లాస్ | |- |సిజోమన్ జోసెఫ్ |{{Birth date and age|1997|9|28|df=y}} |ఎడమచేతి వాటం |[[Slow left-arm orthodox|ఎడమచేతి స్లో ఆర్థడాక్స్]] |[[కేరళ క్రికెట్ జట్టు|కేరళ]] |లిస్ట్ ఎ | |- |మోహిత్ రెడ్కర్ |{{Birth date and age|2000|9|27|df=y}} |కుడిచేతి వాటం |కుడిచేతి ఆఫ్ బ్రేక్ |[[గోవా క్రికెట్ జట్టు|గోవా]] |లిస్ట్ ఎ | |- ! colspan="7" align="center" style="background: #DCDCDC" |పేస్ బౌలర్లు |- |వి వైశాఖ్ |{{Birth date and age|1997|1|31|df=y}} |కుడిచేతి వాటం |కుడిచేతి మీడియం ఫాస్ట్ |[[కర్ణాటక క్రికెట్ జట్టు|కర్ణాటక]] |ఫస్ట్ క్లాస్ & లిస్ట్ ఎ | |- |విద్వాత్ కావరప్ప |{{Birth date and age|1999|2|25|df=y}} |కుడిచేతి వాటం |కుడిచేతి మీడియం ఫాస్ట్ |[[కర్ణాటక క్రికెట్ జట్టు|కర్ణాటక]] |ఫస్ట్ క్లాస్ & లిస్ట్ ఎ | |- |[[కేవీ శశికాంత్]] |{{Birth date and age|1995|7|17|df=y}} |కుడిచేతి వాటం |కుడిచేతి మీడియం ఫాస్ట్ |[[ఆంధ్ర క్రికెట్ జట్టు|ఆంధ్ర]] |ఫస్ట్ క్లాస్ | |- |వి కౌశిక్ |{{Birth date and age|1992|9|19|df=y}} |కుడిచేతి వాటం |కుడిచేతి మీడియం ఫాస్ట్ |[[కర్ణాటక క్రికెట్ జట్టు|కర్ణాటక]] |ఫస్ట్ క్లాస్ & లిస్ట్ ఎ | |- |[[అర్జున్ టెండూల్కర్]] |{{Birth date and age|1999|9|24|df=y}} |ఎడమచేతి వాటం |ఎడమచేతి మీడియం ఫాస్ట్ |[[గోవా క్రికెట్ జట్టు|గోవా]] |లిస్ట్ ఎ | |} ==సౌత్ జోన్ తరఫున ఆడిన అంతర్జాతీయ ఆటగాళ్ళు== {{Div col|colwidth=25em}} * రోజర్ బెన్నీ * [[ఎస్. వెంకటరాఘవన్]] * [[సయ్యద్ అబిద్ అలీ]] * [[మన్సూర్ అలీ ఖాన్ పటౌడి]] * [[సయ్యద్ కిర్మాణీ]] * [[బ్రిజేష్ పటేల్]] * [[మ. ఎల్. జైసింహ]] * [[అబ్బాస్ అలీ బేగ్]] * [[ముహమ్మద్ అజహరుద్దీన్|మొహమ్మద్ అజహరుద్దీన్]] * [[లక్ష్మీపతి బాలాజీ]] * [[రాహుల్ ద్రవిడ్]] * [[దినేష్ కార్తీక్]] * [[అనిల్ కుంబ్లే]] * [[వి.వి.యెస్.లక్ష్మణ్|వి. వి. ఎస్. లక్ష్మణ్]] * [[శ్రీశాంత్]] * [[జవగళ్ శ్రీనాథ్|జవగల్ శ్రీనాథ్]] * [[వెంకటేష్ ప్రసాద్]] * [[ప్రగ్యాన్ ఓజా]] * [[భగవత్ చంద్రశేఖర్]] * [[ఎరపల్లి ప్రసన్న]] * [[క్రిస్ శ్రీకాంత్]] * [[గుండప్ప విశ్వనాథ్]] * [[సునీల్ జోషి]] * [[మురళీ విజయ్]] * [[విజయ్ భరద్వాజ్]] * [[రవిచంద్రన్ అశ్విన్]] * [[రాబిన్ ఉత్తప్ప]] * [[కరుణ్ నాయర్]] * [[మనీష్ పాండే]] * [[స్టువర్ట్ బిన్నీ]] * [[వినయ్ కుమార్]] * [[అభినవ్ ముకుంద్]] * [[అభిమన్యు మిథున్]] * [[శ్రీనాథ్ అరవింద్]] * [[విజయ్ శంకర్]] * [[కె.ఎల్. రాహుల్]] * [[కామరాజ్ కేసరి]] * [[చంద్రశేఖర్ గణపతి]] * [[బాబా అపరాజిత్]] * [[ఎల్.టి. ఆదిశేష్]] {{Div end}} == మూలాలు == {{మూలాలజాబితా}} {{దులీప్ ట్రోఫి క్రికెట్ జట్లు}} [[వర్గం:భారతదేశం లోని దేశీయ క్రికెట్ జట్లు]] jkqyacwddz962lrsbtoz6jloxryykhv 4594995 4594977 2025-06-29T18:56:13Z Pranayraj1985 29393 /* సౌత్ జోన్ తరఫున ఆడిన అంతర్జాతీయ ఆటగాళ్ళు */ 4594995 wikitext text/x-wiki [[భారతదేశం]]లో దేశవాళీ [[క్రికెట్]] టోర్నమెంటు [[దులీప్ ట్రోఫి]] ఆడే 5 జట్లలో ఒకటి. [[రంజీ ట్రోఫి]]లో ఆడే 6 క్రికెట్ జట్లు ఇందులో ఉన్నాయి. అవి : [[హైదరాబాద్]], [[గోవా]], [[ఆంధ్రప్రదేశ్]], [[కర్ణాటక]], [[కేరళ]], తముళనాడు.దులీప్ ట్రోఫిలో సౌత్ జోన్ మూడవ బలవంతమైన జట్టుగా రూపొందింది. [[నార్త్ జోన్ క్రికెట్ జట్టు|నార్త్ జోన్]] 17 సార్లు ట్రోఫిని గెల్చి ప్రథమ స్థానంలో ఉండగా, సౌత్ జోన్ 11 సార్లు గెలిచి మూడవ స్థానంలో ఉంది. == జట్టులోని ఆటగాళ్ళు == {| class="wikitable" style="font-size:95%;" !పేరు !పుట్టినరోజు !బ్యాటింగు శైలి !బౌలింగు శైలి !దేశీయ జట్టు !క్రికెట్ రకం !గమనికలు |- ! colspan="7" align="center" style="background: #DCDCDC" |Batsmen |- |[[మయాంక్ అగర్వాల్]] |{{Birth date and age|1991|2|16|df=y}} |కుడిచేతి వాటం |కుడిచేతి ఆఫ్ బ్రేక్ |[[కర్ణాటక క్రికెట్ జట్టు|కర్ణాటక]] |ఫస్ట్ క్లాస్ & లిస్ట్ ఎ |Vice-captain |- |[[హనుమ విహారి]] |{{Birth date and age|1993|10|13|df=y}} |కుడిచేతి వాటం |కుడిచేతి ఆఫ్ బ్రేక్ |[[ఆంధ్ర క్రికెట్ జట్టు|ఆంధ్ర]] |ఫస్ట్ క్లాస్ |Captain |- |ఆర్ సమర్థ్ |{{Birth date and age|1993|1|22|df=y}} |కుడిచేతి వాటం |కుడిచేతి లెగ్ బ్రేక్ |[[కర్ణాటక క్రికెట్ జట్టు|కర్ణాటక]] |ఫస్ట్ క్లాస్ | |- |[[తిలక్ వర్మ]] |{{Birth date and age|2002|11|8|df=y}} |ఎడమచేతి వాటం |కుడిచేతి ఆఫ్ బ్రేక్ |[[హైదరాబాదు క్రికెట్ జట్టు|హైదరాబాదు]] |ఫస్ట్ క్లాస్ | |- |[[సాయి సుదర్శన్]] |{{Birth date and age|2001|10|15|df=y}} |ఎడమచేతి వాటం |కుడిచేతి లెగ్ బ్రేక్ |[[తమిళనాడు క్రికెట్ జట్టు|తమిళనాడు]] |ఫస్ట్ క్లాస్ & లిస్ట్ ఎ | |- |సచిన్ బేబీ |{{Birth date and age|1988|12|18|df=y}} |ఎడమచేతి వాటం |కుడిచేతి ఆఫ్ బ్రేక్ |[[కేరళ క్రికెట్ జట్టు|కేరళ]] |ఫస్ట్ క్లాస్ | |- |ప్రదోష్ రంజన్ పాల్ |{{Birth date and age|2000|12|21|df=y}} |ఎడమచేతి వాటం | |[[తమిళనాడు క్రికెట్ జట్టు|తమిళనాడు]] |ఫస్ట్ క్లాస్ | |- |సుయాష్ ప్రభుదేసాయి |{{Birth date and age|1997|12|6|df=y}} |కుడిచేతి వాటం |కుడిచేతి మీడియం |[[గోవా క్రికెట్ జట్టు|గోవా]] |ఫస్ట్ క్లాస్ | |- |[[దేవదత్ పాడిక్కల్|దేవదత్ పడిక్కల్]] |{{Birth date and age|2000|7|7|df=y}} |ఎడమచేతి వాటం |కుడిచేతి ఆఫ్ బ్రేక్ |[[కర్ణాటక క్రికెట్ జట్టు|కర్ణాటక]] |లిస్ట్ ఎ | |- |రోహన్ కున్నుమ్మల్ |{{Birth date and age|1997|12|6|df=y}} |కుడిచేతి వాటం |కుడిచేతి మీడియం |[[కేరళ క్రికెట్ జట్టు|కేరళ]] |లిస్ట్ ఎ | |- |రోహిత్ రాయుడు |{{Birth date and age|1994|7|29|df=y}} |ఎడమచేతి వాటం |కుడిచేతి ఆఫ్ బ్రేక్ |[[హైదరాబాదు క్రికెట్ జట్టు|హైదరాబాదు]] |లిస్ట్ ఎ | |- ! colspan="7" align="center" style="background: #DCDCDC" |ఆల్ రౌండర్ |- |[[వాషింగ్టన్ సుందర్]] |{{Birth date and age|1999|10|5|df=y}} |ఎడమచేతి వాటం |కుడిచేతి ఆఫ్ బ్రేక్ |[[తమిళనాడు క్రికెట్ జట్టు|తమిళనాడు]] |ఫస్ట్ క్లాస్ & లిస్ట్ ఎ | |- ! colspan="7" align="center" style="background: #DCDCDC" |వికెట్ కీపర్లు |- |రికీ భుయ్ |{{Birth date and age|1996|9|29|df=y}} |కుడిచేతి వాటం | |[[ఆంధ్ర క్రికెట్ జట్టు|ఆంధ్ర]] |ఫస్ట్ క్లాస్ & లిస్ట్ ఎ | |- |ఎన్ జగదీశన్ |{{Birth date and age|1995|12|24|df=y}} |కుడిచేతి వాటం | |[[తమిళనాడు క్రికెట్ జట్టు|తమిళనాడు]] |ఫస్ట్ క్లాస్ & లిస్ట్ ఎ | |- |[[అరుణ్ కార్తిక్|అరుణ్ కార్తీక్]] |{{Birth date and age|1986|2|15|df=y}} |కుడిచేతి వాటం | |[[పాండిచ్చేరి క్రికెట్ జట్టు|పాండిచ్చేరి]] |లిస్ట్ ఎ | |- ! colspan="7" align="center" style="background: #DCDCDC" |స్పిన్ బౌలర్లు |- |సాయి కిషోర్ |{{Birth date and age|1996|11|6|df=y}} |ఎడమచేతి వాటం |[[Slow left-arm orthodox|ఎడమచేతి స్లో ఆర్థడాక్స్]] |[[తమిళనాడు క్రికెట్ జట్టు|తమిళనాడు]] |ఫస్ట్ క్లాస్ & లిస్ట్ ఎ | |- |దర్శన్ మిసల్ |{{Birth date and age|1992|9|11|df=y}} |ఎడమచేతి వాటం |[[Slow left-arm orthodox|ఎడమచేతి స్లో ఆర్థడాక్స్]] |[[గోవా క్రికెట్ జట్టు|గోవా]] |ఫస్ట్ క్లాస్ | |- |సిజోమన్ జోసెఫ్ |{{Birth date and age|1997|9|28|df=y}} |ఎడమచేతి వాటం |[[Slow left-arm orthodox|ఎడమచేతి స్లో ఆర్థడాక్స్]] |[[కేరళ క్రికెట్ జట్టు|కేరళ]] |లిస్ట్ ఎ | |- |మోహిత్ రెడ్కర్ |{{Birth date and age|2000|9|27|df=y}} |కుడిచేతి వాటం |కుడిచేతి ఆఫ్ బ్రేక్ |[[గోవా క్రికెట్ జట్టు|గోవా]] |లిస్ట్ ఎ | |- ! colspan="7" align="center" style="background: #DCDCDC" |పేస్ బౌలర్లు |- |వి వైశాఖ్ |{{Birth date and age|1997|1|31|df=y}} |కుడిచేతి వాటం |కుడిచేతి మీడియం ఫాస్ట్ |[[కర్ణాటక క్రికెట్ జట్టు|కర్ణాటక]] |ఫస్ట్ క్లాస్ & లిస్ట్ ఎ | |- |విద్వాత్ కావరప్ప |{{Birth date and age|1999|2|25|df=y}} |కుడిచేతి వాటం |కుడిచేతి మీడియం ఫాస్ట్ |[[కర్ణాటక క్రికెట్ జట్టు|కర్ణాటక]] |ఫస్ట్ క్లాస్ & లిస్ట్ ఎ | |- |[[కేవీ శశికాంత్]] |{{Birth date and age|1995|7|17|df=y}} |కుడిచేతి వాటం |కుడిచేతి మీడియం ఫాస్ట్ |[[ఆంధ్ర క్రికెట్ జట్టు|ఆంధ్ర]] |ఫస్ట్ క్లాస్ | |- |వి కౌశిక్ |{{Birth date and age|1992|9|19|df=y}} |కుడిచేతి వాటం |కుడిచేతి మీడియం ఫాస్ట్ |[[కర్ణాటక క్రికెట్ జట్టు|కర్ణాటక]] |ఫస్ట్ క్లాస్ & లిస్ట్ ఎ | |- |[[అర్జున్ టెండూల్కర్]] |{{Birth date and age|1999|9|24|df=y}} |ఎడమచేతి వాటం |ఎడమచేతి మీడియం ఫాస్ట్ |[[గోవా క్రికెట్ జట్టు|గోవా]] |లిస్ట్ ఎ | |} ==సౌత్ జోన్ తరఫున ఆడిన అంతర్జాతీయ ఆటగాళ్ళు== {{Div col|colwidth=25em}} * రోజర్ బెన్నీ * [[ఎస్. వెంకటరాఘవన్]] * [[సయ్యద్ అబిద్ అలీ]] * [[మన్సూర్ అలీ ఖాన్ పటౌడి]] * [[సయ్యద్ కిర్మాణీ]] * [[బ్రిజేష్ పటేల్]] * [[మ. ఎల్. జైసింహ]] * [[అబ్బాస్ అలీ బేగ్]] * [[ముహమ్మద్ అజహరుద్దీన్|మొహమ్మద్ అజహరుద్దీన్]] * [[లక్ష్మీపతి బాలాజీ]] * [[రాహుల్ ద్రవిడ్]] * [[దినేష్ కార్తీక్]] * [[అనిల్ కుంబ్లే]] * [[వి.వి.యెస్.లక్ష్మణ్|వి. వి. ఎస్. లక్ష్మణ్]] * [[శ్రీశాంత్]] * [[జవగళ్ శ్రీనాథ్|జవగల్ శ్రీనాథ్]] * [[వెంకటేష్ ప్రసాద్]] * [[ప్రగ్యాన్ ఓజా]] * [[భగవత్ చంద్రశేఖర్]] * [[ఎరపల్లి ప్రసన్న]] * [[క్రిస్ శ్రీకాంత్]] * [[గుండప్ప విశ్వనాథ్]] * [[సునీల్ జోషి]] * [[మురళీ విజయ్]] * [[విజయ్ భరద్వాజ్]] * [[రవిచంద్రన్ అశ్విన్]] * [[రాబిన్ ఉత్తప్ప]] * [[కరుణ్ నాయర్]] * [[మనీష్ పాండే]] * [[స్టువర్ట్ బిన్నీ]] * [[వినయ్ కుమార్]] * [[అభినవ్ ముకుంద్]] * [[అభిమన్యు మిథున్]] * [[శ్రీనాథ్ అరవింద్]] * [[విజయ్ శంకర్]] * [[కె.ఎల్. రాహుల్]] * [[కామరాజ్ కేసరి]] * [[చంద్రశేఖర్ గణపతి]] * [[బాబా అపరాజిత్]] * [[ఎల్.టి. ఆదిశేష్]] * [[లింగనాథ్ సుబ్బు]] {{Div end}} == మూలాలు == {{మూలాలజాబితా}} {{దులీప్ ట్రోఫి క్రికెట్ జట్లు}} [[వర్గం:భారతదేశం లోని దేశీయ క్రికెట్ జట్లు]] i3yon35do5vfysaj0dri4k39kk6j8o2 0 73332 4594956 4582015 2025-06-29T16:58:34Z Pranayraj1985 29393 /* వెస్ట్ జోన్ తరఫున ఆడిన ప్రముఖ ఆటగాళ్ళు */ 4594956 wikitext text/x-wiki [[భారతదేశం]]లో దేశవాళీ [[క్రికెట్]] టోర్నమెంటు [[దులీప్ ట్రోఫి]] ఆడే 5 జట్లలో ఇది ఒకటి. [[రంజీ ట్రోఫి]]లో ఆడే క్రికెట్ జట్లు ఇందులో ఉన్నాయి. అవి : [[బరోడా|వదోదర]], [[మహారాష్ట్ర]], [[గుజరాత్]], [[సౌరాష్ట్ర]], [[ముంబాయి]]లు. దులీప్ ట్రోఫీలో [[నార్త్ జోన్ క్రికెట్ జట్టు|నార్త్ జోన్]] తర్వాత రెండో బలమైన జట్టుగా ఉంది. ఈ జట్టు దులీప్ ట్రోఫీని ఇప్పటి వరకు 16 సార్లు గెలిచింది. ప్రథమస్థానంలో ఉన్న నార్త్ జోన్ 17 సార్లు గెలిచింది. [[1961]]-[[1962|62]] నుంచి [[1964]]-[[1965|65]] వరకు నాలుగు పర్యాయాలు వరుసగా దులీప్ ట్రోఫి గెలిచింది. చివరిసారిగా రెండేళ్ళ క్రికెతం [[2005]]-[[2006|06]]లో దులీప్ ట్రోఫిలో విజయం సాధించింది. == 2023 నాటి జట్టులో ఆటగాళ్ళు == 2023 జూలై నాటికి జట్టులో కింది ఆటగాళ్ళు ఉన్నారు {| class="wikitable" style="font-size:95%;" !పేరు !దేశీయ జట్టు !పుట్టినరోజు !బ్యాటింగు శైలి !బౌలింగు శైలి !క్రికెట్ రకం !గమనికలు |- ! colspan="7" |బ్యాటర్లు |- |[[పృథ్వీ షా]] |ముంబై |{{Birth date and age|1999|11|9|df=y}} |కుడిచేతి వాటం |కుడిచేతి ఆఫ్ బ్రేక్ |ఫస్ట్ క్లాస్ | |- |[[సర్ఫరాజ్ ఖాన్]] |ముంబై |{{Birth date and age|1997|10|22|df=y}} |కుడిచేతి వాటం |కుడిచేతి లెగ్ బ్రేక్ |ఫస్ట్ క్లాస్ & లిస్ట్ ఎ | |- |[[చతేశ్వర్ పుజారా|చెతేశ్వర్ పుజారా]] |సౌరాష్ట్ర |{{Birth date and age|1988|1|25|df=y}} |కుడిచేతి వాటం |కుడిచేతి లెగ్ బ్రేక్ |ఫస్ట్ క్లాస్ | |- |[[సూర్యకుమార్ యాదవ్]] |ముంబై |{{Birth date and age|1990|9|14|df=y}} |కుడిచేతి వాటం |కుడిచేతి ఆఫ్ బ్రేక్ |ఫస్ట్ క్లాస్ | |- |[[ప్రియాంక్ పంచాల్]] |గుజరాత్ |{{Birth date and age|1990|4|9|df=y}} |కుడిచేతి వాటం |కుడిచేతి మీడియం పేస్ |ఫస్ట్ క్లాస్ & లిస్ట్ ఎ |Captain |- |అర్పిత్ వాసవాడ |సౌరాష్ట్ర |{{Birth date and age|1988|10|28|df=y}} |ఎడమచేతి వాటం |[[నెమ్మది ఎడమ చేయి సనాతన|ఎడమచేతి స్లో ఆర్థడాక్స్]] |ఫస్ట్ క్లాస్ | |- |[[కేదార్ జాదవ్]] |మహారాష్ట్ర |{{Birth date and age|1985|3|26|df=y}} |కుడిచేతి వాటం |కుడిచేతి ఆఫ్ బ్రేక్ |ఫస్ట్ క్లాస్ | |- |అంకిత్ బావ్నే |మహారాష్ట్ర |{{Birth date and age|1992|10|17|df=y}} |కుడిచేతి వాటం |కుడిచేతి ఆఫ్ బ్రేక్ |లిస్ట్ ఎ | |- |[[రాహుల్ త్రిపాఠి]] |మహారాష్ట్ర |{{Birth date and age|1991|3|2|df=y}} |కుడిచేతి వాటం |కుడిచేతి మీడియం పేస్ |లిస్ట్ ఎ | |- |సమర్థ్ వ్యాస్ |సౌరాష్ట్ర |{{Birth date and age|1992|10|17|df=y}} |కుడిచేతి వాటం |కుడిచేతి లెగ్ బ్రేక్ |లిస్ట్ ఎ | |- |కథన్ పటేల్ |గుజరాత్ |{{Birth date and age|1996|10|31|df=y}} |కుడిచేతి వాటం |కుడిచేతి ఆఫ్ బ్రేక్ |లిస్ట్ ఎ | |- ! colspan="7" |ఆల్ రౌండర్ |- |శివం దూబే |ముంబై |{{Birth date and age|1993|6|26|df=y}} |ఎడమచేతి వాటం |కుడిచేతి మీడియం ఫాస్ట్ |లిస్ట్ ఎ | |- ! colspan="7" |వికెట్ కీపర్లు |- |హెట్ పటేల్ |గుజరాత్ |{{Birth date and age|1988|10|13|df=y}} |కుడిచేతి వాటం | - |ఫస్ట్ క్లాస్ & లిస్ట్ ఎ | |- |హార్విక్ దేశాయ్ |సౌరాష్ట్ర |{{Birth date and age|1999|10|4|df=y}} |కుడిచేతి వాటం | - |ఫస్ట్ క్లాస్ & లిస్ట్ ఎ | |- ! colspan="7" |స్పిన్ బౌలర్లు |- |ధర్మేంద్ర జడేజా |సౌరాష్ట్ర |{{Birth date and age|1990|8|4|df=y}} |ఎడమచేతి వాటం |[[నెమ్మది ఎడమ చేయి సనాతన|ఎడమచేతి స్లో ఆర్థడాక్స్]] |ఫస్ట్ క్లాస్ | |- |షామ్స్ ములానీ |ముంబై |{{Birth date and age|1997|5|13|df=y}} |ఎడమచేతి వాటం |[[నెమ్మది ఎడమ చేయి సనాతన|ఎడమచేతి స్లో ఆర్థడాక్స్]] |ఫస్ట్ క్లాస్ & లిస్ట్ ఎ | |- |యువరాజ్ దోడియా |సౌరాష్ట్ర |{{Birth date and age|2000|10|3|df=y}} |కుడిచేతి వాటం |కుడిచేతి ఆఫ్ బ్రేక్ |ఫస్ట్ క్లాస్ | |- |పార్త్ భుట్ |సౌరాష్ట్ర |{{Birth date and age|1997|8|4|df=y}} |కుడిచేతి వాటం |[[నెమ్మది ఎడమ చేయి సనాతన|ఎడమచేతి స్లో ఆర్థడాక్స్]] |లిస్ట్ ఎ | |- ! colspan="7" |పేస్ బౌలర్లు |- |అతిత్ షేట్ |బరోడా |{{Birth date and age|1996|2|3|df=y}} |కుడిచేతి వాటం |కుడిచేతి మీడియం ఫాస్ట్ |ఫస్ట్ క్లాస్ & లిస్ట్ ఎ | |- |చింతన్ గజ |గుజరాత్ |{{Birth date and age|1994|11|13|df=y}} |కుడిచేతి వాటం |కుడిచేతి మీడియం ఫాస్ట్ |ఫస్ట్ క్లాస్ & లిస్ట్ ఎ | |- |అర్జాన్ నాగ్వాస్వాల్లా |గుజరాత్ |{{Birth date and age|1997|10|17|df=y}} |ఎడమచేతి వాటం |ఎడమచేతి మీడియం ఫాస్ట్ |ఫస్ట్ క్లాస్ & లిస్ట్ ఎ | |- |[[తుషార్ దేశ్‌పాండే]] |ముంబై |{{Birth date and age|1995|5|15|df=y}} |ఎడమచేతి వాటం |కుడిచేతి మీడియం ఫాస్ట్ |ఫస్ట్ క్లాస్ | |- |రాజవర్ధన్ హంగర్గేకర్ |మహారాష్ట్ర |{{Birth date and age|2002|11|10|df=y}} |కుడిచేతి వాటం |కుడిచేతి మీడియం ఫాస్ట్ |లిస్ట్ ఎ | |} ==వెస్ట్ జోన్ తరఫున ఆడిన ప్రముఖ ఆటగాళ్ళు== * [[అజిత్ అగార్కర్]] * [[సునీల్ గవాస్కర్]] * [[వినోద్ కాంబ్లీ|వినోద్ కాంబ్లి]] * [[నయన్ మోంగియా]] * [[సచిన్ టెండుల్కర్]] * [[రాకేష్ టాండన్]] == ఇతర క్రికెటర్లు == * [[సత్యజిత్ పరాబ్]] * [[తుషార్ అరోతే]] * [[మిలాప్ మేవాడా]] * [[టోనీ ఫెర్నాండెజ్]] * [[జాయ్ జింటో]] * [[సుధాకర్ అధికారి]] {{దులీప్ ట్రోఫి క్రికెట్ జట్లు}} [[వర్గం:భారతదేశం లోని దేశీయ క్రికెట్ జట్లు]] 1hrz5bp2eyihy2hokmcsr89w4nfdmnn 4594966 4594956 2025-06-29T17:08:45Z యర్రా రామారావు 28161 మూలాలు సమీక్ష మూస ఎక్కించాను 4594966 wikitext text/x-wiki {{మూలాలు సమీక్షించండి}} [[భారతదేశం]]లో దేశవాళీ [[క్రికెట్]] టోర్నమెంటు [[దులీప్ ట్రోఫి]] ఆడే 5 జట్లలో ఇది ఒకటి. [[రంజీ ట్రోఫి]]లో ఆడే క్రికెట్ జట్లు ఇందులో ఉన్నాయి. అవి : [[బరోడా|వదోదర]], [[మహారాష్ట్ర]], [[గుజరాత్]], [[సౌరాష్ట్ర]], [[ముంబాయి]]లు. దులీప్ ట్రోఫీలో [[నార్త్ జోన్ క్రికెట్ జట్టు|నార్త్ జోన్]] తర్వాత రెండో బలమైన జట్టుగా ఉంది. ఈ జట్టు దులీప్ ట్రోఫీని ఇప్పటి వరకు 16 సార్లు గెలిచింది. ప్రథమస్థానంలో ఉన్న నార్త్ జోన్ 17 సార్లు గెలిచింది. [[1961]]-[[1962|62]] నుంచి [[1964]]-[[1965|65]] వరకు నాలుగు పర్యాయాలు వరుసగా దులీప్ ట్రోఫి గెలిచింది. చివరిసారిగా రెండేళ్ళ క్రికెతం [[2005]]-[[2006|06]]లో దులీప్ ట్రోఫిలో విజయం సాధించింది. == 2023 నాటి జట్టులో ఆటగాళ్ళు == 2023 జూలై నాటికి జట్టులో కింది ఆటగాళ్ళు ఉన్నారు {| class="wikitable" style="font-size:95%;" !పేరు !దేశీయ జట్టు !పుట్టినరోజు !బ్యాటింగు శైలి !బౌలింగు శైలి !క్రికెట్ రకం !గమనికలు |- ! colspan="7" |బ్యాటర్లు |- |[[పృథ్వీ షా]] |ముంబై |{{Birth date and age|1999|11|9|df=y}} |కుడిచేతి వాటం |కుడిచేతి ఆఫ్ బ్రేక్ |ఫస్ట్ క్లాస్ | |- |[[సర్ఫరాజ్ ఖాన్]] |ముంబై |{{Birth date and age|1997|10|22|df=y}} |కుడిచేతి వాటం |కుడిచేతి లెగ్ బ్రేక్ |ఫస్ట్ క్లాస్ & లిస్ట్ ఎ | |- |[[చతేశ్వర్ పుజారా|చెతేశ్వర్ పుజారా]] |సౌరాష్ట్ర |{{Birth date and age|1988|1|25|df=y}} |కుడిచేతి వాటం |కుడిచేతి లెగ్ బ్రేక్ |ఫస్ట్ క్లాస్ | |- |[[సూర్యకుమార్ యాదవ్]] |ముంబై |{{Birth date and age|1990|9|14|df=y}} |కుడిచేతి వాటం |కుడిచేతి ఆఫ్ బ్రేక్ |ఫస్ట్ క్లాస్ | |- |[[ప్రియాంక్ పంచాల్]] |గుజరాత్ |{{Birth date and age|1990|4|9|df=y}} |కుడిచేతి వాటం |కుడిచేతి మీడియం పేస్ |ఫస్ట్ క్లాస్ & లిస్ట్ ఎ |Captain |- |అర్పిత్ వాసవాడ |సౌరాష్ట్ర |{{Birth date and age|1988|10|28|df=y}} |ఎడమచేతి వాటం |[[నెమ్మది ఎడమ చేయి సనాతన|ఎడమచేతి స్లో ఆర్థడాక్స్]] |ఫస్ట్ క్లాస్ | |- |[[కేదార్ జాదవ్]] |మహారాష్ట్ర |{{Birth date and age|1985|3|26|df=y}} |కుడిచేతి వాటం |కుడిచేతి ఆఫ్ బ్రేక్ |ఫస్ట్ క్లాస్ | |- |అంకిత్ బావ్నే |మహారాష్ట్ర |{{Birth date and age|1992|10|17|df=y}} |కుడిచేతి వాటం |కుడిచేతి ఆఫ్ బ్రేక్ |లిస్ట్ ఎ | |- |[[రాహుల్ త్రిపాఠి]] |మహారాష్ట్ర |{{Birth date and age|1991|3|2|df=y}} |కుడిచేతి వాటం |కుడిచేతి మీడియం పేస్ |లిస్ట్ ఎ | |- |సమర్థ్ వ్యాస్ |సౌరాష్ట్ర |{{Birth date and age|1992|10|17|df=y}} |కుడిచేతి వాటం |కుడిచేతి లెగ్ బ్రేక్ |లిస్ట్ ఎ | |- |కథన్ పటేల్ |గుజరాత్ |{{Birth date and age|1996|10|31|df=y}} |కుడిచేతి వాటం |కుడిచేతి ఆఫ్ బ్రేక్ |లిస్ట్ ఎ | |- ! colspan="7" |ఆల్ రౌండర్ |- |శివం దూబే |ముంబై |{{Birth date and age|1993|6|26|df=y}} |ఎడమచేతి వాటం |కుడిచేతి మీడియం ఫాస్ట్ |లిస్ట్ ఎ | |- ! colspan="7" |వికెట్ కీపర్లు |- |హెట్ పటేల్ |గుజరాత్ |{{Birth date and age|1988|10|13|df=y}} |కుడిచేతి వాటం | - |ఫస్ట్ క్లాస్ & లిస్ట్ ఎ | |- |హార్విక్ దేశాయ్ |సౌరాష్ట్ర |{{Birth date and age|1999|10|4|df=y}} |కుడిచేతి వాటం | - |ఫస్ట్ క్లాస్ & లిస్ట్ ఎ | |- ! colspan="7" |స్పిన్ బౌలర్లు |- |ధర్మేంద్ర జడేజా |సౌరాష్ట్ర |{{Birth date and age|1990|8|4|df=y}} |ఎడమచేతి వాటం |[[నెమ్మది ఎడమ చేయి సనాతన|ఎడమచేతి స్లో ఆర్థడాక్స్]] |ఫస్ట్ క్లాస్ | |- |షామ్స్ ములానీ |ముంబై |{{Birth date and age|1997|5|13|df=y}} |ఎడమచేతి వాటం |[[నెమ్మది ఎడమ చేయి సనాతన|ఎడమచేతి స్లో ఆర్థడాక్స్]] |ఫస్ట్ క్లాస్ & లిస్ట్ ఎ | |- |యువరాజ్ దోడియా |సౌరాష్ట్ర |{{Birth date and age|2000|10|3|df=y}} |కుడిచేతి వాటం |కుడిచేతి ఆఫ్ బ్రేక్ |ఫస్ట్ క్లాస్ | |- |పార్త్ భుట్ |సౌరాష్ట్ర |{{Birth date and age|1997|8|4|df=y}} |కుడిచేతి వాటం |[[నెమ్మది ఎడమ చేయి సనాతన|ఎడమచేతి స్లో ఆర్థడాక్స్]] |లిస్ట్ ఎ | |- ! colspan="7" |పేస్ బౌలర్లు |- |అతిత్ షేట్ |బరోడా |{{Birth date and age|1996|2|3|df=y}} |కుడిచేతి వాటం |కుడిచేతి మీడియం ఫాస్ట్ |ఫస్ట్ క్లాస్ & లిస్ట్ ఎ | |- |చింతన్ గజ |గుజరాత్ |{{Birth date and age|1994|11|13|df=y}} |కుడిచేతి వాటం |కుడిచేతి మీడియం ఫాస్ట్ |ఫస్ట్ క్లాస్ & లిస్ట్ ఎ | |- |అర్జాన్ నాగ్వాస్వాల్లా |గుజరాత్ |{{Birth date and age|1997|10|17|df=y}} |ఎడమచేతి వాటం |ఎడమచేతి మీడియం ఫాస్ట్ |ఫస్ట్ క్లాస్ & లిస్ట్ ఎ | |- |[[తుషార్ దేశ్‌పాండే]] |ముంబై |{{Birth date and age|1995|5|15|df=y}} |ఎడమచేతి వాటం |కుడిచేతి మీడియం ఫాస్ట్ |ఫస్ట్ క్లాస్ | |- |రాజవర్ధన్ హంగర్గేకర్ |మహారాష్ట్ర |{{Birth date and age|2002|11|10|df=y}} |కుడిచేతి వాటం |కుడిచేతి మీడియం ఫాస్ట్ |లిస్ట్ ఎ | |} ==వెస్ట్ జోన్ తరఫున ఆడిన ప్రముఖ ఆటగాళ్ళు== * [[అజిత్ అగార్కర్]] * [[సునీల్ గవాస్కర్]] * [[వినోద్ కాంబ్లీ|వినోద్ కాంబ్లి]] * [[నయన్ మోంగియా]] * [[సచిన్ టెండుల్కర్]] * [[రాకేష్ టాండన్]] == ఇతర క్రికెటర్లు == * [[సత్యజిత్ పరాబ్]] * [[తుషార్ అరోతే]] * [[మిలాప్ మేవాడా]] * [[టోనీ ఫెర్నాండెజ్]] * [[జాయ్ జింటో]] * [[సుధాకర్ అధికారి]] {{దులీప్ ట్రోఫి క్రికెట్ జట్లు}} [[వర్గం:భారతదేశం లోని దేశీయ క్రికెట్ జట్లు]] oyj5d7i6mzihsec27evzy29uye6i66h 0 80183 4595144 4297806 2025-06-30T07:23:40Z Batthini Vinay Kumar Goud 78298 /* ఎన్నికైన శాసనసభ సభ్యులు */ 4595144 wikitext text/x-wiki {{Databox}}'''సూళ్ళూరుపేట శాసనసభ నియోజకవర్గం''' [[తిరుపతి జిల్లా]]లో గలదు. ఇది [[తిరుపతి లోక్‌సభ నియోజకవర్గం]]లో భాగం. ==చరిత్ర== 2022 కు ముందు ఈ నియోజకవర్గం [[శ్రీ పొట్టి శ్రీరాములు నెల్లూరు జిల్లా]]లో భాగంగా వుండేది. ==నియోజకవర్గంలోని మండలాలు== *[[ఓజిలి మండలం|ఓజిలి]] *[[తడ మండలం|తడ]] *[[దొరవారిసత్రం మండలం|దొరవారిసత్రం]] *[[నాయుడుపేట మండలం|నాయుడుపేట]] *[[పెళ్లకూరు మండలం|పెళ్లకూరు]] *[[సూళ్ళూరుపేట మండలం|సూళ్ళూరుపేట]] ==ఎన్నికైన శాసనసభ సభ్యులు== *1962 - పసుపులేటి సిద్దయ్య నాయుడు *1967, 1972, 1978 - పిట్ల వెంకటసుబ్బయ్య *1983 - సత్తి ప్రకాశం *1985 - మదనంబేటి మనయ్య *1989 - పసల పెంచలయ్య *1994, 1999 - [[పరసా వెంకట రత్నం]] (తెలుగుదేశం పార్టీ) *2004 - నెలవల సుబ్రమణ్యం (కాంగ్రెస్ పార్టీ) *2009- పరస వెంకట రత్నయ్య (తెలుగుదేశం పార్టీ) ==2004 ఎన్నికలు== 2004 లో జరిగిన శాసనసభ ఎన్నికలలో ఈ నియోజకవర్గం నుంచి [[కాంగ్రెస్ పార్టీ]]కి చెందిన అభ్యర్థి నెలవల సుబ్రమణ్యం తన సమీప ప్రత్యర్థి [[తెలుగుదేశం పార్టీ]] అభ్యర్థి అయిన పరస వెంకటరత్నయ్యపై 2815 ఓట్ల మెజారిటీతో గెలుపొందినాడు. సుబ్రమణ్యానికి 56939 ఓట్లురాగా, వెంకటర్త్నయ్యకు 53124 ఓట్లు లభించాయి. ==2009 ఎన్నికలు== 2009 శాసనసభ ఎన్నికలలో తెలుగుదేశం పార్టీ తరఫున పరసా రత్నం పోటీ చేసడు. పరస వెంకటరత్నయ్య .తన సమీప ప్రత్యర్థి కాంగ్రెస్ పార్టీకి చెందిననెలవల సుబ్రమణ్యం పై గెలుపొందినాడు. . He won with nearly 10 thousand votes majority.<ref>ఈనాడు దినపత్రిక, తేది 26-03-2009</ref> == ప్రస్తుత, పూర్వపు శాసనసభ్యుల జాబితా == :{| border=2 cellpadding=3 cellspacing=1 width=90% |- style="background:#0000ff; color:#ffffff;" !సంవత్సరం !సంఖ్య !నియోజకవర్గ పేరు !రకం !విజేత పేరు !లింగం !పార్టీ !ఓట్లు !సమీప ప్రత్యర్థి !లింగం !పార్టీ !ఓట్లు |- |[[2024 ఆంధ్రప్రదేశ్ శాసనసభ ఎన్నికలు|2024]]<ref name="2024 Andhra Pradesh Assembly Election Results - Sullurpeta">{{cite news|url=https://results.eci.gov.in/AcResultGenJune2024/candidateswise-S01121.htm|title=2024 Andhra Pradesh Assembly Election Results - Sullurpeta|last1=Election Commision of India|date=4 June 2024|accessdate=14 June 2024|archiveurl=https://web.archive.org/web/20240614060716/https://results.eci.gov.in/AcResultGenJune2024/candidateswise-S01121.htm|archivedate=14 June 2024}}</ref> |121 |సూళ్లూరుపేట |(ఎస్సీ) |[[నెలవల విజయశ్రీ]] |స్త్రీ |[[తెలుగుదేశం పార్టీ|తె.దే.పా]] |111048 |[[కిలివేటి సంజీవయ్య]] |పు |వైసీపీ |81933 |- |2019 |121 |సూళ్లూరుపేట | (ఎస్సీ) |[[కిలివేటి సంజీవయ్య]] |పు |వైసీపీ | |[[పరసా వెంకట రత్నం]] |పు |[[తెలుగుదేశం పార్టీ|తె.దే.పా]] | |- |2014 |121 |సూళ్లూరుపేట | (ఎస్సీ) |[[కిలివేటి సంజీవయ్య]] |M |YSRC |85343 |[[పరసా వెంకట రత్నం]] |పు |[[తెలుగుదేశం పార్టీ|తె.దే.పా]] |81617 |- |2009 |240 |సూళ్లూరుపేట | (ఎస్సీ) |[[పరసా వెంకట రత్నం]] |పు |[[తెలుగుదేశం పార్టీ|తె.దే.పా]] |66089 |Vinnamala Saraswathi |F |INC |60722 |- |2004 |133 |సూళ్లూరుపేట | (ఎస్సీ) |[[నెలవల సుబ్రహ్మణ్యం]] |M |INC |56939 |పరసా వెంకట రత్నయ్య |పు |[[తెలుగుదేశం పార్టీ|తె.దే.పా]] |48124 |- |1999 |133 |సూళ్లూరుపేట | (ఎస్సీ) |[[పరసా వెంకట రత్నం]] |పు |[[తెలుగుదేశం పార్టీ|తె.దే.పా]] |55606 |Pasala Penchalaiah |M |INC |45611 |- |1994 |133 |సూళ్లూరుపేట | (ఎస్సీ) |[[పరసా వెంకట రత్నం]] |పు |[[తెలుగుదేశం పార్టీ|తె.దే.పా]] |63219 |పసల పెంచలయ్య |M |INC |36218 |- |1989 |133 |సూళ్లూరుపేట | (ఎస్సీ) |పసల పెంచలయ్య |M |INC |49013 |Satti Prakasam |M |[[తెలుగుదేశం పార్టీ|తె.దే.పా]] |47511 |- |1985 |133 |సూళ్లూరుపేట | (ఎస్సీ) |Madanambeti Maneiah |M |[[తెలుగుదేశం పార్టీ|తె.దే.పా]] |50337 |Pitla Venkatasubbaiah |M |INC |22578 |- |1983 |133 |సూళ్లూరుపేట | (ఎస్సీ) |Satti Prakasham |M |IND |41711 |Mylari Lakshmikanthamma |M |INC |23630 |- |1978 |133 |సూళ్లూరుపేట | (ఎస్సీ) |Pitla Venkatasubbaiah |M |INC (I) |37054 |Doddi Veeraswamy |M |JNP |15640 |- |1972 |133 |సూళ్లూరుపేట | (ఎస్సీ) |Pitla Venkatasubbaiah |M |INC |28558 |Muniswamy Katari |M |IND |17133 |- |1967 |130 |సూళ్లూరుపేట | (ఎస్సీ) |P. Venkatasubbiah |M |IND |24840 |M. Muniswamy |M |INC |22987 |- |1962 |137 |Sullurpeta |GEN |Pasupuleti Siddiahnaidu |M |INC |23342 |Baddepudi Perareddy |M |IND |21344 |} ==ఇవి కూడా చూడండి== * [[ఆంధ్రప్రదేశ్ శాసనసభ సభ్యుల జాబితాలు]] ==మూలాలు== {{మూలాలజాబితా}} {{తిరుపతి జిల్లా శాసనసభ నియోజకవర్గాలు}}{{ఆంధ్రప్రదేశ్ శాసనసభ నియోజకవర్గాలు}} [[వర్గం:ఆంధ్రప్రదేశ్ శాసనసభ నియోజకవర్గాలు]] hngvxv10g2uvt0blngy79knyjjq2fyt 0 80727 4595012 4100731 2025-06-29T20:27:00Z వైజాసత్య 58 /* నియోజకవర్గం నుండి గెలుపొందిన శాసనసభ్యులు */ 4595012 wikitext text/x-wiki {{Databox}}[[దస్త్రం:Smt. Maloth Kavitha, MLA, Mahabubabad addressing at the Bharat Nirman Public Information Campaign, in Mahabubabad, Warangal District on September 19, 2013.jpg|thumb|2009-2014 కాలంలో ఈ నియోజక వర్గం నుండి ప్రాతినిథ్యం వహించిన కవిత మాలోత్]] [[వరంగల్]] జిల్లా లోని 12 శాసనసభ నియోజకవర్గాలలో '''మహబూబాబాద్ శాసనసభ నియోజకవర్గం''' ఒకటి.<ref name="విభిన్న రాజకీయం">{{cite news |last1=Sakshi |title=విభిన్న రాజకీయం |url=https://www.sakshi.com/news/telangana/different-constituency-political-informationwarangal-1132796 |accessdate=10 January 2022 |work= |date=9 November 2018 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20220110154830/https://www.sakshi.com/news/telangana/different-constituency-political-informationwarangal-1132796 |archivedate=10 January 2022 |language=te |url-status=live }}</ref><ref name="ఎన్ని మార్పులో..?">{{cite news |last1=Eenadu |title=ఎన్ని మార్పులో..? |url=https://www.eenadu.net/telugu-news/districts/Warangal/697/123202512 |accessdate=10 November 2023 |work= |date=2 November 2023 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20231110170411/https://www.eenadu.net/telugu-news/districts/Warangal/697/123202512 |archivedate=10 November 2023 |language=te}}</ref> ==ఈ నియోజకవర్గం పరిధిలోని మండలాలు== *[[గూడూర్ మండలం (మహబూబాబాదు జిల్లా)|గూడూర్]] *[[నెల్లికుదురు]] *[[కేసముద్రం]] *[[మహబూబాబాద్]] ==ఎన్నికైన శాసనసభ్యులు== ==2009 ఎన్నికలు== 2009 శాసనసభ ఎన్నికలలో ఈ నియోజకవర్గం నుండి మహాకూటమి తరఫున పొత్తులో భాగంగా తెలంగాణ రాష్ట్ర సమితికి చెందిన అజ్మీరా చందూలాల్ పోటీచేయగా, కాంగ్రెస్ పార్టీ తరఫున మాలోత్ కవిత, భారతీయ జనతా పార్టీ నుండి నాయక్ యాప సీతయ్య, ప్రజారాజ్యం పార్టీ తరఫున బి.శంకర్, లోక్‌సత్తా టికెట్టుపై బానోతు ఈర్యా పోటీచేశారు.<ref>సాక్షి దినపత్రిక, తేది 09-04-2009</ref> == నియోజకవర్గం నుండి గెలుపొందిన శాసనసభ్యులు == ఇంతవరకు సంవత్సరాల వారీగా నియోజకవర్గంలో గెలుపొందిన సభ్యుల పూర్తి వివరాలు ఈ క్రింది పట్టికలో నుదహరించబడినవి. :{| border=2 cellpadding=3 cellspacing=1 width=70% |- style="background:#0000ff; color:#ffffff;" !సంవత్సరం !శాసనసభ నియోజకవర్గం సంఖ్య !పేరు !నియోజక వర్గం రకం !గెలుపొందిన అభ్యర్థి పేరు !లింగం !పార్టీ !ఓట్లు !ప్రత్యర్థి పేరు !లింగం !పార్టీ !ఓట్లు |- |[[2023 తెలంగాణ శాసనసభ ఎన్నికలు|2023]]<ref name="తెలంగాణ ఎన్నికల్లో విజేతలు వీరే">{{cite news|url=https://www.eenadu.net/telugu-news/elections/telangana-elections-complete-winners-list/3606/123224858|title=తెలంగాణ ఎన్నికల్లో విజేతలు వీరే|last1=Eenadu|date=8 December 2023|work=|accessdate=8 December 2023|archiveurl=https://web.archive.org/web/20231208152612/https://www.eenadu.net/telugu-news/elections/telangana-elections-complete-winners-list/3606/123224858|archivedate=8 December 2023|language=te}}</ref> |102 |మహబూబాబాద్ |ఎస్టీ |[[మురళి నాయక్ భూక్యా]] |పు |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|కాంగ్రెస్]] |116644 |[[బానోతు శంకర్‌ నాయక్‌]] |పు |[[భారత రాష్ట్ర సమితి]] |66473 |- |2018 |102 |మహబూబాబాద్ |ఎస్టీ |[[బానోతు శంకర్‌ నాయక్‌]] |పు |తెరాస |85397 |[[పోరిక బలరాం నాయక్]] |పు |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|కాంగ్రెస్]] |71863 |- |2014 |102 |మహబూబాబాద్ |ఎస్టీ |[[బానోతు శంకర్‌ నాయక్‌]] |పు |తెరాస |78370 |[[మాలోత్ కవిత]] |మహిళా |కాంగ్రెస్ |69055 |- |2009 |102 |మహబూబాబాద్ |ఎస్టీ |[[మాలోత్ కవిత]] |మహిళా |కాంగ్రెస్ |66209 |[[అజ్మీరా చందులాల్]] |పు |తెరాస |50842 |- |2004 |265 |మహబూబాబాద్ |ఎస్టీ | [[వేం నరేందర్ రెడ్డి]] |పు |[[తెలుగుదేశం పార్టీ|తె.దే.పా]] |50373 | జెన్నారెడ్డి భరత్‌చందర్‌ రెడ్డి |పు |జనతా పార్టీ |47110 |- |1999 |265 |మహబూబాబాద్ |ఎస్టీ |[[శ్రీరాం భద్రయ్య]] |పు |[[తెలుగుదేశం పార్టీ|తె.దే.పా]] |46538 |రాజవర్ధన్ రెడ్డి వేదవల్లి |పు |కాంగ్రెస్ |34110 |- |1994 |265 |మహబూబాబాద్ |ఎస్టీ |[[బండి పుల్లయ్య]]<ref name="నాడు ఎన్నికల ఖర్చు రూ. 4 లక్షల లోపే..">{{cite news |last1=Sakshi |title=నాడు ఎన్నికల ఖర్చు రూ. 4 లక్షల లోపే.. |url=https://www.sakshi.com/telugu-news/hanamkonda/1823291 |accessdate=27 October 2023 |date=25 October 2023 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20231027064827/https://www.sakshi.com/telugu-news/hanamkonda/1823291 |archivedate=27 October 2023 |language=te}}</ref> |పు |సిపిఐ |58797 |[[జెన్నారెడ్డి జనార్దన్‌ రెడ్డి]] |పు |కాంగ్రెస్ |48683 |- |1989 |265 |మహబూబాబాద్ |ఎస్టీ |[[జెన్నారెడ్డి జనార్దన్‌ రెడ్డి]] |పు |కాంగ్రెస్ |46229 |[[బండి పుల్లయ్య]] |పు |సిపిఐ |43016 |- |1985 |265 |మహబూబాబాద్ |ఎస్టీ |[[జెన్నారెడ్డి జనార్దన్‌ రెడ్డి]] |పు |కాంగ్రెస్ |38690 |రావూరి పేద వేరయ్య |పు |[[తెలుగుదేశం పార్టీ|తె.దే.పా]] |31006 |- |1983 |265 |మహబూబాబాద్ |ఎస్టీ |[[జెన్నారెడ్డి జనార్దన్‌ రెడ్డి]] |పు |కాంగ్రెస్ |35728 |గండు ఐలయ్య |పు |స్వతంత్ర అభ్యర్థి |22187 |- |1978 |265 |మహబూబాబాద్ |ఎస్టీ |[[జెన్నారెడ్డి జనార్దన్‌ రెడ్డి]] |పు |కాంగ్రెస్ |24036 |బదావత్ బాబు |పు |కాంగ్రెస్ |20995 |- |1972 |260 |మహబూబాబాద్ |ఎస్టీ |[[జెన్నారెడ్డి జనార్దన్‌ రెడ్డి]] |పు |కాంగ్రెస్ |53122 |తీగల సత్యనారాయణ రావు |పు |సిపిఐ |10651 |- |1967 |260 |మహబూబాబాద్ |ఎస్టీ |తీగల సత్యనారాయణ రావు |పు |సిపిఐ |25635 |జి.మల్లిఖార్జునరావు |పు |కాంగ్రెస్ |22164<br> <br> |} ==ఇవి కూడా చూడండి== *[[ఆంధ్రప్రదేశ్ శాసనసభ సభ్యుల జాబితాలు|ఆంధ్రప్రదేశ్ శాసనసభ్యుల జాబితాలు]] ==మూలాలు== {{మూలాలజాబితా}}{{మహబూబాబాద్ జిల్లా శాసనసభ నియోజకవర్గం}} {{తెలంగాణ శాసనసభ నియోజకవర్గాలు}} [[వర్గం:మహబూబాబాద్ జిల్లా శాసనసభ నియోజకవర్గాలు]] rot82mjiujkeihcf0ghlbcqsp30b67d 0 84986 4595170 4589760 2025-06-30T08:02:14Z Batthini Vinay Kumar Goud 78298 4595170 wikitext text/x-wiki {{Infobox Election|election_name=ఆంధ్రప్రదేశ్ శాసనసభ <br/>ఎన్నికలు 2004|country=India|type=legislative|ongoing=no|party_colour=|previous_election=1999 ఆంధ్రప్రదేశ్ శాసనసభ ఎన్నికలు|previous_year=1999|next_election=2009 ఆంధ్రప్రదేశ్ శాసనసభ ఎన్నికలు|next_year=2009|election_date=|seats_for_election=మొత్తం 294 ఆంధ్రప్రదేశ్ శాసనసభ నియోజకవర్గాలన్నీ| }} 2004 సంవత్సరంలో జరిగిన ఆంధ్ర ప్రదేశ్ శాసన సభ ఎన్నికలలో రాష్ట్రంలో అంతకు ముందున్న 9 సంవత్సరాలు అధికారంలో ఉన్న తెలుగు దేశం పార్టీ పరాజయాన్ని చవిచూడింది. ఎన్నికల అనంతరం డా. వై.ఎస్. రాజశేఖరరెడ్డి నాయకత్వంలో కాంగ్రెస్ ప్రభుత్వం అధికారంలోకి వచ్చింది.<ref>{{Cite web|title=Andhra Pradesh Assembly Election 2004 - Constituency wise Results|url=https://m.rediff.com/election/ap04detail.htm|access-date=2022-09-24|website=m.rediff.com}}</ref> ఈ ఎన్నికల పోలింగ్‌ రెండు దశల్లో ఏప్రిల్‌ 20, 26 తేదీల్లో జరిగింది. భారత జాతీయ కాంగ్రెస్ పార్టీ, తెలంగాణ రాష్ట్ర సమితి, కమ్యూనిస్టులు, మజ్లిస్ పార్టీలు ఎన్నికలలో పొత్తులు పెట్టుకొని ఒక కూటమిగా ఏర్పడ్డారు. తెలుగు దేశం, బి.జె.పి. పార్టీలు ఒక కూటమిగా పోటీ చేశారు. == పార్టీల వారీగా ఫలితాలు<ref name="election2004">{{cite web|title=Andhra Pradesh Legislative Assembly Election, 2004|url=https://eci.gov.in/files/file/4053-andhra-pradesh-2004/|access-date=18 May 2022|publisher=[[Election Commission of India]]}}</ref> == [[Image:Andhra Pradesh in India (1956-2014).png|thumb|right|[[ఆంధ్రప్రదేశ్]]]] {| class="wikitable" |- bgcolor="efefef" ! పార్టీ ! పోటీ చేసిన ఆభ్యర్ధులు !విజేత<ref name="Andhra Pradesh Assembly Election 2004 - Constituency wise Results">{{cite news|url=https://m.rediff.com/election/ap04detail.htm|title=Andhra Pradesh Assembly Election 2004 - Constituency wise Results|last1=Rediff|date=2004|work=|accessdate=30 June 2024|archiveurl=https://web.archive.org/web/20240529122035/https://m.rediff.com/election/ap04detail.htm|archivedate=2024-05-29}}</ref> ! వోట్లు ! % |- | [[భారతీయ జనతా పార్టీ]] | 27 | 2 | 942008 | 2,63% |- | [[బహుజన సమాజ్ పార్టీ]] | 160 | 1 | 440719 | 1,23% |- | [[భారతీయ కమ్యూనిస్టు పార్టీ]] | 12 | 6 | 545867 | 1.53% |- | [[భారతీయ కమ్యూనిస్టు పార్టీ (మార్క్సిస్టు)]] | 14 | 9 | 656721 | 1,84% |- | [[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] | 234 | 185 | 13793461 | 38,56% |- | [[తెలుగు దేశం పార్టీ]] | 267 | 47 | 13444168 | 37,59% |- | [[కమ్యూనిస్టు పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (మార్కిస్టు)]] | 11 | 0 | 66997 | 0,19% |- | [[జనతాదళ్ (సెక్యులర్)|జనతా దళ్ (సెక్యులర్)]] | 5 | 0 | 3864 | 0,01% |- | [[ఇండియన్ యూనియన్ ముస్లిం లీగ్]] | 2 | 0 | 5371 | 0,02% |- | [[రాష్ట్రీయ జనతా దళ్|రాష్ట్రీయ జనతాదళ్]] | 8 | 0 | 2725 | 0,01% |- | [[సమాజ్ వాదీ పార్టీ|సమాజ్ వాది పార్టీ]] | 19 | 1 | 95416 | 0,27% |- | [[భారతీయ జనసంఘ్]] | 4 | 0 | 3792 | 0,01% |- | [[ఆల్ ఇండియా మజ్లిస్ ఎ ఇత్తెహాదుల్ ముస్లిమీన్]] | 7 | 4 | 375165 | 1,05% |- | అంబేద్కర్ నేషనల్ కాంగ్రెస్ | 5 | 0 | 6573 | 0,02% |- | వెనుకబడిన కులాల ఐక్యవేదిక | 7 | 0 | 3652 | 0,01% |- | బహుజన్ రిపబ్లికన్ పార్టీ | 9 | 0 | 10576 | 0,03% |- | [[భారతీయ రాష్ట్రవాది పక్ష]] | 1 | 0 | 542 | 0,00% |- | బహుజన్ సమాజ పార్టీ (అంబేద్కర్) | 1 | 0 | 2339 | 0,01% |- | [[జస్టిస్ పార్టీ|భారతీయ జస్టిస్ పార్టీ]] | 2 | 0 | 1361 | 0,00% |- | [[జనతా పార్టీ]] | 37 | 2 | 306347 | 0,86% |- | [[లోక్ జనశక్తి పార్టీ (రామ్ విలాస్)|లోకజనశక్తి పార్టీ]] | 4 | 0 | 21550 | 0,06% |- | [[మజ్లిస్ బచావో తెహ్రీక్|మజ్లిస్ బచావో తెహరీక్]] | 7 | 0 | 70285 | 0,20% |- | మార్క్సిస్టు కమ్యూనిస్టు పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా | 16 | 0 | 23373 | 0,06% |- | ముదిరాజ్ రాష్ట్రీయ సమితి | 5 | 0 | 10606 | 0,03% |- | ఎన్.టి.ఆర్. తెలుగుదేశం పార్టీ (లక్ష్మీపార్వతి) | 18 | 0 | 7857 | 0,02% |- | ప్రజా పార్టీ | 8 | 0 | 4439 | 0,01% |- | పిరమిడ్ పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా | 65 | 0 | 115187 | 0,32% |- | [[పీపుల్స్ రిపబ్లికన్ పార్టీ]] | 1 | 0 | 1515 | 0,00% |- | రాష్ట్రీయ ప్రజా కాంగ్రెస్ (సెక్యులర్) | 1 | 0 | 1037 | 0,00% |- | రిపబ్లికన్ పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా | 3 | 0 | 1523 | 0,00% |- | రిపబ్లికన్ పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (అథావలె) | 1 | 0 | 956 | 0,00% |- | రిపబ్లికన్ పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (ఖొబ్రగడె) | 5 | 0 | 6031 | 0,02% |- | సమాజవాది జనతా పార్టీ (రాష్ట్రీయ) | 1 | 0 | 1991 | 0,01% |- | తెలంగాణ కాంగ్రెస్ పార్టీ | 1 | 0 | 52161 | 0,15% |- | తెలంగాణ ప్రజా పార్టీ | 2 | 0 | 1083 | 0,00% |- | [[తెలంగాణ రాష్ట్ర సమితి]] | 54 | 26 | 2390940 | 6,68% |- | స్వతంత్ర అభ్యర్థులు | 872 | 11 | 2349436 | 6,57% |- | '''మొత్తం:''' | 1896 | 294 | 35767634 | |} గెలిచినవారిలో ఒకరి "సి.పి.ఐ. ఎమ్-ఎల్., న్యూ డెమోక్రసీ"కి చెందిన అభ్యర్ధి. ==కొన్ని గణాంకాలు == ===ఎన్నికలలో పాల్గొన్న పార్టీలు=== * జాతీయ పార్టీలు ** భారతీయ జనతా పార్టీ ** బహుజన సమాజ పార్టీ ** భారతీయ కమ్యూనిస్టు పార్టీ (సి.పి.ఐ.) ** భారతీయ కమ్యూనిస్టు పార్టీ (సి.పి.ఎమ్.) ** భారత జాతీయ కాంగ్రెస్ * రాష్ట్ర పార్టీలు ** తెలుగు దేశం పార్టీ ** తెలంగాణ కాంగ్రెస్ పార్టీ (రిజిష్టర్ కానిది) ** తెలంగాణ రాష్ట్ర సమితి (రిజిష్టర్ కానిది) ** తెలంగాణ ప్రజా పార్టీ (రిజిష్టర్ కానిది) ** మజ్లిస్ ** మజ్లిస్ బచావో తెహరీక్ ఈ పార్టీల అభ్యర్ధులే కాకుండా అనేక స్వతంత్ర అభ్యర్ధులు ఎన్నికల రంగంలో ఉన్నారు. === నియోజక వర్గ లెక్కలు === {|style="border-collapse: collapse" border="1" cellpadding="2" |మొత్తం నియోజక వర్గాలు | 294 |- |సాధారణ | 240 |- |యస్.సీ. | 39 |- |యస్.టీ. | 15 |} ===నియోజక వర్గం Vs అభ్యర్థుల సంఖ్య === {|style="border-collapse: collapse" border="2" cellpadding="2" |ఏకగ్రీవం |0 |- |ఇద్దరు పోటీపడిన నియోజక వర్గాలు |14 |- |ముగ్గురు పోటీపడిన నియాజక వర్గాలు |19 |- |నలుగురు పోటీపడిన నియోజక వర్గాలు |47 |- |ఐదుగురు పోటీపడిన నియోజక వర్గాలు |53 |- |ఆరు నుండి పది మంది పోటీపడిన నియోజక వర్గాలు |129 |- |పదకొండు నుండి పదయిదు మంది పోటీ పడ్డ నియోజక వర్గాలు |29 |- |పదిహేను లేదా ఆ పైన |3 |} *మొత్తం పోటీపడ్డ అభ్యర్థులు - 1896 *సరాసరి ఒక్కో నియోజక వర్గానికి - 6 చొప్పున *ఏదేనీ నియోజక వర్గంలో గరిష్ఠ అభ్యర్థుల సంఖ్య - 16 === నియోజకవర్గాల వారీగా ఫలితాలు === {| class="wikitable sortable" ! colspan="2" |అసెంబ్లీ నియోజకవర్గం ! colspan="4" |విజేత ! colspan="4" |ద్వితియ విజేత ! rowspan="2" |మెజారిటీ |- !# !పేరు !అభ్యర్థి ! colspan="2" |పార్టీ !ఓట్లు !అభ్యర్థి ! colspan="2" |పార్టీ !ఓట్లు |- | colspan="14" |'''ఆదిలాబాద్ జిల్లా''' |- |1 |సిర్పూర్ |కోనేరు కోనప్ప | |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |55,938 |పలవి రాజ్య లక్ష్మి | |[[తెలుగుదేశం పార్టీ]] |51,619 |4,319 |- |2 |చెన్నూరు |గడ్డం వినోద్ కుమార్ | |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |77,240 |బోడ జనార్దన్ | |[[తెలుగుదేశం పార్టీ]] |40,459 |36,781 |- |3 |లక్సెట్టిపేట |నడిపెల్లి దివాకర్ రావు | |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |60,530 |పోయింది హనుమంత రావు | |[[తెలుగుదేశం పార్టీ]] |60,364 |166 |- |4 |ఆసిఫాబాద్ |[[అమరాజుల శ్రీదేవి]] | |[[తెలుగుదేశం పార్టీ]] |45,817 |గుండా మల్లేష్ | |[[కమ్యూనిస్టు పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (సి.పి.ఐ)|కమ్యూనిస్ట్ పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా]] |40,365 |5,452 |- |5 |ఖానాపూర్ |అజ్మీరా గోవింద్ నాయక్ | |[[తెలంగాణ రాష్ట్ర సమితి]] |50,763 |రమేష్ రాథోడ్ | |[[తెలుగుదేశం పార్టీ]] |41,572 |9,191 |- |6 |ఆదిలాబాద్ |చిలుకూరి రాంచందర్ రెడ్డి | |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |74,765 |జోగు రామన్న | |[[తెలుగుదేశం పార్టీ]] |54,838 |19,837 |- |7 |పడవ |సోయం బాపురావు | |[[తెలంగాణ రాష్ట్ర సమితి]] |53,940 |గోడం నగేష్ | |[[తెలుగుదేశం పార్టీ]] |41,567 |12,373 |- |8 |నిర్మల్ |అల్లోల ఇంద్రకరణ్ రెడ్డి | |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |70,249 |వి.సత్యనారాయణ గౌడ్ | |[[తెలుగుదేశం పార్టీ]] |45,671 |24,578 |- |9 |ముధోల్ |నారాయణరావు | |[[తెలంగాణ రాష్ట్ర సమితి]] |78,175 |జగదీష్ మాశెట్టివ్వర్ | |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |36,613 |41,562 |- | colspan="14" |'''నిజామాబాద్ జిల్లా''' |- |10 |ఆర్మూర్ |[[శనిగరం సంతోష్ రెడ్డి|సంతోష్ రెడ్డి శనిగరం]] | |[[తెలంగాణ రాష్ట్ర సమితి]] |59,274 |అన్నపూర్ణ ఆలేటి | |[[తెలుగుదేశం పార్టీ]] |52,719 |6,555 |- |11 |బోధన్ |సుదర్శన్ రెడ్డి | |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |49,841 |అబ్దుల్ ఖాదర్ | |[[తెలుగుదేశం పార్టీ]] |32,890 |16,951 |- |12 |జుక్కల్ |సౌదాగర్ గంగారాం | |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |50,375 |హన్మంత్ సింధే | |[[తెలుగుదేశం పార్టీ]] |49,106 |1,269 |- |13 |బాన్సువాడ |బజ్జిరెడ్డి గోవర్ధన్ | |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |61,819 |పోచారం శ్రీనివాస్ రెడ్డి | |[[తెలుగుదేశం పార్టీ]] |49,471 |12,348 |- |14 |యల్లారెడ్డి |ఏనుగు రవీందర్ రెడ్డి | |[[తెలంగాణ రాష్ట్ర సమితి]] |40,548 |జనార్ధన్ గౌడ్ బొగుడామీది | |[[స్వతంత్ర రాజకీయ నాయకుడు|స్వతంత్ర]] |30,281 |10,267 |- |15 |కామారెడ్డి |మహ్మద్ అలీ షబ్బీర్ | |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |80,233 |వుప్పునూతుల మురళీధర్ గౌడ్ | |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |27,470 |52,763 |- |16 |నిజామాబాద్ |డి.శ్రీనివాస్ | |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |69,001 |సతీష్ పవార్ | |[[తెలుగుదేశం పార్టీ]] |40,836 |28,165 |- |17 |డిచ్‌పల్లి |గంగారెడ్డి గడ్డం | |[[తెలంగాణ రాష్ట్ర సమితి]] |65,434 |మండవ వెంకటేశ్వరరావు | |[[తెలుగుదేశం పార్టీ]] |38,790 |2,644 |- |18 |బాల్కొండ |కేఆర్ సురేష్ రెడ్డి | |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |54,054 |వసంత్ రెడ్డి | |[[తెలుగుదేశం పార్టీ]] |41,113 |12,941 |- | colspan="14" |'''కరీంనగర్ జిల్లా''' |- |19 |జగిత్యాల |[[టి.జీవన్ రెడ్డి]] | |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |63,812 |ఎల్. రమణ | |[[తెలుగుదేశం పార్టీ]] |55,678 |8,134 |- |20 |మంథని |డి. శ్రీధర్ బాబు | |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |79,318 |సోమారపు సత్యనారాయణ | |[[తెలుగుదేశం పార్టీ]] |36,758 |42,560 |- |21 |పెద్దపల్లె |[[గీట్ల ముకుందారెడ్డి|గీట్ల ముకుంద రెడ్డి]] | |[[తెలంగాణ రాష్ట్ర సమితి]] |59,697 |బిరుదు రాజమల్లు | |[[జనతా పార్టీ]] |35,933 |23,764 |- |22 |కరీంనగర్ |మేనేని సత్యనారాయణ | |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |61,148 |గండ్ర నళిని | |[[తెలుగుదేశం పార్టీ]] |44,571 |16,577 |- |23 |చొప్పదండి |సనా మారుతి | |[[తెలుగుదేశం పార్టీ]] |45,211 |కోడూరి సత్యనారాయణ గౌడ్ | |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |41,096 |4,115 |- |24 |కమలాపూర్ |ఈటెల రాజేందర్ | |[[తెలంగాణ రాష్ట్ర సమితి]] |68,393 |ముద్దసాని దామోదర్ రెడ్డి | |[[తెలుగుదేశం పార్టీ]] |48,774 |19,619 |- |25 |మయాదరం |కొప్పుల ఈశ్వర్ | |[[తెలంగాణ రాష్ట్ర సమితి]] |104,941 |మాలెం మల్లేశం | |[[తెలుగుదేశం పార్టీ]] |48,378 |56,563 |- |26 |ఇందుర్తి |[[చాడ వెంకట్ రెడ్డి]] | |[[కమ్యూనిస్టు పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (సి.పి.ఐ)|కమ్యూనిస్ట్ పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా]] |35,437 |బొమ్మ వెంకటేశ్వర్లు | |[[స్వతంత్ర రాజకీయ నాయకుడు|స్వతంత్ర]] |24,377 |11,060 |- |27 |బుగ్గరం |జువ్వాడి రత్నాకర్ రావు | |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |54,897 |షికారి విశ్వనాథం | |[[తెలుగుదేశం పార్టీ]] |45,109 |9,788 |- |28 |మెట్‌పల్లి |కొమ్మొరెడ్డి రాములు | |[[జనతా పార్టీ]] |31,917 |కల్వకుంట్ల విద్యాసాగర్ రావు | |[[స్వతంత్ర రాజకీయ నాయకుడు|స్వతంత్ర]] |26,319 |5,598 |- |29 |సిరిసిల్ల |[[చెన్నమనేని రాజేశ్వరరావు]] | |[[తెలుగుదేశం పార్టీ]] |64,003 |రేగులపాటి పాపారావు | |[[తెలంగాణ రాష్ట్ర సమితి]] |46,995 |17,008 |- |30 |హుజూరాబాద్ |వి.లక్ష్మీకాంత రావు | |[[తెలంగాణ రాష్ట్ర సమితి]] |81,121 |ఇ.పెద్ది రెడ్డి | |[[తెలుగుదేశం పార్టీ]] |36,451 |44,670 |- | colspan="14" |'''మెదక్ జిల్లా''' |- |31 |సిద్దిపేట |కె. చంద్రశేఖర రావు | |[[తెలంగాణ రాష్ట్ర సమితి]] |74,287 |జిల్లా శ్రీనివాస్ | |[[తెలుగుదేశం పార్టీ]] |29,619 |44,668 |- |32 |మెదక్ |పట్లోళ్ల శశిధర్ రెడ్డి | |[[జనతా పార్టీ]] |43,369 |క్రణం ఉమాదేవి | |[[తెలుగుదేశం పార్టీ]] |38,920 |4,449 |- |33 |నారాయణఖేడ్ |సురేష్ కుమార్ షెట్కార్ | |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |66,453 |ఎం. విజయపాల్ రెడ్డి | |[[తెలుగుదేశం పార్టీ]] |61,704 |4,749 |- |34 |ఆందోల్ |సి.దామోదర రాజ నరసింహ | |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |67,703 |పి. బాబు మోహన్ | |[[తెలుగుదేశం పార్టీ]] |42,857 |24,846 |- |35 |నర్సాపూర్ |వాకిటి సునీత లక్ష్మా రెడ్డి | |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |60,957 |చిలుముల మదన్ రెడ్డి | |[[తెలుగుదేశం పార్టీ]] |35,140 |25,817 |- |36 |జహీరాబాద్ |మహ్మద్ ఫరీదుద్దీన్ | |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |60,273 |చెంగల్ బాగన్న | |[[తెలుగుదేశం పార్టీ]] |47,410 |12,863 |- |37 |సంగారెడ్డి |తూరుపు జయ ప్రకాష్ రెడ్డి | |[[తెలంగాణ రాష్ట్ర సమితి]] |71,158 |కె. సత్యనారాయణ | |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |53,482 |17,676 |- |38 |డొమ్మాట్ |సోలిపేట రామలింగారెడ్డి | |[[తెలంగాణ రాష్ట్ర సమితి]] |66,227 |చెరుకు ముత్యం రెడ్డి | |[[తెలుగుదేశం పార్టీ]] |41,098 |25,129 |- |39 |రామాయంపేట |పద్మా దేవేందర్ రెడ్డి | |[[తెలంగాణ రాష్ట్ర సమితి]] |74,327 |వాణి మైనంపల్లి | |[[తెలుగుదేశం పార్టీ]] |44,120 |30,207 |- |40 |గజ్వేల్ |జెట్టి గీత | |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |71,955 |డి.దుర్గయ్య | |[[తెలుగుదేశం పార్టీ]] |47,695 |24,260 |- |41 |మేడ్చల్ |టి. దేవేందర్ గౌడ్ | |[[తెలుగుదేశం పార్టీ]] |172,916 |కొమ్మారెడ్డి సురేందర్ రెడ్డి | |[[తెలంగాణ రాష్ట్ర సమితి]] |147,209 |25,707 |- | colspan="14" |'''రంగారెడ్డి జిల్లా''' |- |42 |ఇబ్రహీంపట్నం |మస్కు నరసింహ | |[[కమ్యూనిస్టు పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (మార్కిస్టు)|కమ్యూనిస్ట్ పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (మార్క్సిస్ట్)]] |67,288 |నర్రా రవి కుమార్ | |[[తెలుగుదేశం పార్టీ]] |54,481 |12,807 |- |43 |చేవెళ్ల |పి.సబితా ఇంద్రారెడ్డి | |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |96,995 |సామ భూపాల్ రెడ్డి | |[[తెలుగుదేశం పార్టీ]] |55,410 |41,585 |- |44 |పార్గి |కొప్పుల హరీశ్వర్ రెడ్డి | |[[తెలుగుదేశం పార్టీ]] |59,809 |కుంటం రామ్ రెడ్డి | |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |52,161 |7,648 |- |45 |వికారాబాద్ |ఎ. చంద్ర శేఖర్ | |[[తెలంగాణ రాష్ట్ర సమితి]] |56,647 |మధుర వేణి బేగరి | |[[తెలుగుదేశం పార్టీ]] |54,646 |2,001 |- |46 |తాండూరు |మల్కుడ్ నారాయణరావు | |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |69,945 |పి.మహేందర్ రెడ్డి | |[[తెలుగుదేశం పార్టీ]] |56,391 |13,554 |- | colspan="14" |'''హైదరాబాద్ జిల్లా''' |- |47 |ముషీరాబాద్ |నాయని నరసింహా రెడ్డి | |[[తెలంగాణ రాష్ట్ర సమితి]] |53,553 |కె. లక్ష్మణ్ | |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |53,313 |240 |- |48 |మలక్ పేట |మల్రెడ్డి రంగారెడ్డి | |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |138,907 |మాచిరెడ్డి కిషన్ రెడ్డి | |[[తెలుగుదేశం పార్టీ]] |115,549 |23,358 |- |49 |హిమాయత్‌నగర్ |జి. కిషన్ రెడ్డి | |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |55,338 |గోవింద్ గిరి | |[[తెలంగాణ రాష్ట్ర సమితి]] |23,577 |31,761 |- |50 |ఖైరతాబాద్ |పి.జనార్ధన రెడ్డి | |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |210,325 |కె. విజయ రామారావు | |[[తెలుగుదేశం పార్టీ]] |171,226 |39,099 |- |51 |అసఫ్‌నగర్ |డి.నాగేందర్ | |[[తెలుగుదేశం పార్టీ]] |34,001 |మహమ్మద్ అబ్దుల్ మునీమ్ హాజీ సైత్ | |[[ఆల్ ఇండియా మజ్లిస్ ఎ ఇత్తెహాదుల్ ముస్లిమీన్|ఆల్ ఇండియా మజ్లిస్-ఇ-ఇత్తెహాదుల్ ముస్లిమీన్]] |31,227 |2,774 |- |52 |సనత్‌నగర్ |మర్రి శశిధర్ రెడ్డి | |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |51,710 |ఎస్. రాజేశ్వర్ | |[[తెలుగుదేశం పార్టీ]] |42,164 |9,546 |- |53 |మహారాజ్‌గంజ్ |ఎం. ముఖేష్ | |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |31,875 |ప్రేమ్ సింగ్ రాథోడ్ | |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |22,317 |9,558 |- |54 |కార్వాన్ |మహ్మద్ ముక్తాదా ఖాన్ | |[[ఆల్ ఇండియా మజ్లిస్ ఎ ఇత్తెహాదుల్ ముస్లిమీన్|ఆల్ ఇండియా మజ్లిస్-ఇ-ఇత్తెహాదుల్ ముస్లిమీన్]] |84,181 |బద్దం బాల్ రెడ్డి | |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |61,956 |22,235 |- |55 |చార్మినార్ |సయ్యద్ అహ్మద్ పాషా క్వాద్రీ | |[[ఆల్ ఇండియా మజ్లిస్ ఎ ఇత్తెహాదుల్ ముస్లిమీన్|ఆల్ ఇండియా మజ్లిస్-ఇ-ఇత్తెహాదుల్ ముస్లిమీన్]] |130,879 |తయ్యబా తస్లీమ్ | |[[తెలుగుదేశం పార్టీ]] |22,958 |107,921 |- |56 |చాంద్రాయణగుట్ట |అక్బరుద్దీన్ ఒవైసీ | |[[ఆల్ ఇండియా మజ్లిస్ ఎ ఇత్తెహాదుల్ ముస్లిమీన్|ఆల్ ఇండియా మజ్లిస్-ఇ-ఇత్తెహాదుల్ ముస్లిమీన్]] |58,513 |ఖాయం ఖాన్ | |మజ్లిస్ బచావో తెహ్రీక్ |46,569 |11,944 |- |57 |యాకుత్పురా |ముంతాజ్ అహ్మద్ ఖాన్ | |[[ఆల్ ఇండియా మజ్లిస్ ఎ ఇత్తెహాదుల్ ముస్లిమీన్|ఆల్ ఇండియా మజ్లిస్-ఇ-ఇత్తెహాదుల్ ముస్లిమీన్]] |50,194 |మహ్మద్ అబ్దుల్ గని | |మజ్లిస్ బచావో తెహ్రీక్ |15,578 |34,616 |- |58 |సికింద్రాబాద్ |టి పద్మారావు గౌడ్ | |[[తెలంగాణ రాష్ట్ర సమితి]] |56,997 |తలసాని శ్రీనివాస్ యాదవ్ | |[[తెలుగుదేశం పార్టీ]] |53,930 |3,067 |- |59 |సికింద్రాబాద్ కాంట్. |జి. సాయన్న | |[[తెలుగుదేశం పార్టీ]] |89,684 |రావుల అంజయ్య | |[[తెలంగాణ రాష్ట్ర సమితి]] |74,652 |15,032 |- | colspan="14" |'''మహబూబ్ నగర్ జిల్లా''' |- |60 |కొడంగల్ |గురునాథ్ రెడ్డి | |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |61,452 |NM అనురాధ | |[[తెలుగుదేశం పార్టీ]] |55,487 |5,965 |- |61 |అమర్చింత |[[స్వర్ణ సుధాకర్ రెడ్డి|సల్గుటి స్వర్ణ సుధాకర్]] | |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |67,777 |కె. దయాకర్ రెడ్డి | |[[తెలుగుదేశం పార్టీ]] |53,994 |13,783 |- |62 |మహబూబ్ నగర్ |పులి వీరన్న | |[[స్వతంత్ర రాజకీయ నాయకుడు|స్వతంత్ర]] |63,110 |పి. చంద్ర శేఖర్ | |[[తెలుగుదేశం పార్టీ]] |43,828 |19,282 |- |63 |జడ్చర్ల |చర్లకోల లక్ష్మా రెడ్డి | |[[తెలంగాణ రాష్ట్ర సమితి]] |63,480 |ఎం. చంద్ర శేఖర్ | |[[తెలుగుదేశం పార్టీ]] |45,099 |18,381 |- |64 |మక్తల్ |చిట్టెం నర్సిరెడ్డి | |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |55,375 |నాగురావ్ నామాజీ | |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |53,019 |2,356 |- |65 |వనపర్తి |జి. చిన్నా రెడ్డి | |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |64,239 |కందూరు లావణ్య | |[[తెలుగుదేశం పార్టీ]] |60,264 |3,975 |- |66 |గద్వాల్ |డీకే అరుణ | |[[సమాజ్ వాదీ పార్టీ]] |80,703 |ఘట్టు భీముడు | |[[తెలుగుదేశం పార్టీ]] |42,017 |38,686 |- |67 |అలంపూర్ |చల్లా వెంకట్రామిరెడ్డి | |[[స్వతంత్ర రాజకీయ నాయకుడు|స్వతంత్ర]] |37,499 |వావిలాల సునీత | |[[తెలుగుదేశం పార్టీ]] |33,252 |4,247 |- |68 |నాగర్ కర్నూలు |నాగం జనార్దన్ రెడ్డి | |[[తెలుగుదేశం పార్టీ]] |57,350 |కూచకుళ్ల దామోదర్ రెడ్డి | |[[తెలంగాణ రాష్ట్ర సమితి]] |55,901 |1,449 |- |69 |అచ్చంపేట |చిక్కుడు వంశీ కృష్ణ | |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |65,712 |పి. రాములు | |[[తెలుగుదేశం పార్టీ]] |45,047 |20,665 |- |70 |కల్వకుర్తి |యద్మ కిష్టారెడ్డి | |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |76,152 |ఆచారి తల్లోజు | |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |54,035 |22,117 |- |71 |షాద్‌నగర్ |పి. శంకర్ రావు | |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |65,360 |బక్కని నరసింహులు | |[[తెలుగుదేశం పార్టీ]] |54,728 |10,632 |- |72 |కొల్లాపూర్ |జూపల్లి కృష్ణారావు | |[[స్వతంత్ర రాజకీయ నాయకుడు|స్వతంత్ర]] |49,369 |కటికనేని మధుసూదనరావు | |[[తెలుగుదేశం పార్టీ]] |46,329 |3,040 |- | colspan="14" |'''నల్గొండ జిల్లా''' |- |73 |దేవరకొండ |రవీంద్ర కుమార్ రమావత్ | |[[కమ్యూనిస్టు పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (సి.పి.ఐ)|కమ్యూనిస్ట్ పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా]] |61,748 |వడ్త్యా శక్రు నాయక్ | |[[తెలుగుదేశం పార్టీ]] |44,561 |17,187 |- |74 |చలకుర్తి |కుందూరు జానా రెడ్డి | |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |80,116 |గుండెబోయిన రామ్ మూర్తి యాదవ్ | |[[తెలుగుదేశం పార్టీ]] |51,344 |28,772 |- |75 |మిర్యాలగూడ |జూలకంటి రంగారావు | |[[కమ్యూనిస్టు పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (మార్కిస్టు)|కమ్యూనిస్ట్ పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (మార్క్సిస్ట్)]] |81,014 |పోరెడ్డి చంద్రశేఖర్ రెడ్డి | |[[తెలుగుదేశం పార్టీ]] |49,859 |31,155 |- |76 |రామన్నపేట |ఉప్పునూతుల పురుషోత్తం రెడ్డి | |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |52,929 |దాసరి మల్లేశం | |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |31,039 |21,890 |- |77 |కోదాద్ |ఎన్.ఉత్తమ్ కుమార్ రెడ్డి | |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |88,178 |చందర్ రావు వేనేపల్లి | |[[తెలుగుదేశం పార్టీ]] |64,391 |23,787 |- |78 |సూర్యాపేట |వేద వెంకయ్య | |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |66,679 |పాలవై రజనీ కుమారి (నర్రా రజనీ కుమారి) | |[[తెలుగుదేశం పార్టీ]] |55,161 |11,518 |- |79 |నల్గొండ |కోమటిరెడ్డి వెంకట్ రెడ్డి | |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |69,818 |గుత్తా సుఖేందర్ రెడ్డి | |[[తెలుగుదేశం పార్టీ]] |47,080 |22,738 |- |80 |మునుగోడు |పల్లా వెంకట్ రెడ్డి | |[[కమ్యూనిస్టు పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (సి.పి.ఐ)|కమ్యూనిస్ట్ పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా]] |55,252 |చిలువేరు కాశీనాథ్ | |[[తెలుగుదేశం పార్టీ]] |43,967 |11,285 |- |81 |భోంగీర్ |ఎ. ఉమా మాధవ రెడ్డి | |తెలుగుదేశం పార్టీ |66,602 |ఆలే నరేంద్ర | |[[తెలంగాణ రాష్ట్ర సమితి]] |49,066 |17,536 |- |82 |నక్రేకల్ |నోముల నర్సింహయ్య యాదవ్ | |[[కమ్యూనిస్టు పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (మార్కిస్టు)|కమ్యూనిస్ట్ పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (మార్క్సిస్ట్)]] |66,999 |కటికం సత్తయ్య గౌడ్ | |[[తెలుగుదేశం పార్టీ]] |42,777 |24,222 |- |83 |తుంగతుర్తి |రాంరెడ్డి దామోదర్ రెడ్డి | |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |68,821 |సంకినేని వెంకటేశ్వర్ రావు | |[[తెలుగుదేశం పార్టీ]] |55,637 |13,184 |- |84 |అలైర్ |[[కుడుదుల నగేష్]] | |[[తెలంగాణ రాష్ట్ర సమితి]] |66,010 |మోత్కుపల్లి నరసింహులు | |[[తెలుగుదేశం పార్టీ]] |41,185 |24,825 |- | colspan="14" |'''వరంగల్ జిల్లా''' |- |85 |జనగాం |పొన్నాల లక్ష్మయ్య | |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |60,041 |ఆడబోయిన బసవ రెడ్డి | |[[తెలుగుదేశం పార్టీ]] |36,748 |23,293 |- |86 |ఘన్‌పూర్ (స్టేషన్) |గుండె విజయ రామారావు | |[[తెలంగాణ రాష్ట్ర సమితి]] |63,221 |కడియం శ్రీహరి | |[[తెలుగుదేశం పార్టీ]] |43,501 |19,720 |- |87 |చెన్నూరు |దుగ్యాల శ్రీనివాసరావు | |[[తెలంగాణ రాష్ట్ర సమితి]] |67,912 |నెమరుగొమ్ముల సుధాకర్ రావు | |[[తెలుగుదేశం పార్టీ]] |59,821 |8,091 |- |88 |డోర్నకల్ |దారంసోత్ రెడ్యా నాయక్ | |భారత జాతీయ కాంగ్రెస్ |72,669 |బానోత్ జయంత్ నాథ్ | |[[తెలుగుదేశం పార్టీ]] |53,529 |19,140 |- |89 |మహబూబాబాద్ |వేం నరేందర్ రెడ్డి | |[[తెలుగుదేశం పార్టీ]] |50,373 |జన్నారెడ్డి భరత్ చంద్ రెడ్డి | |[[జనతా పార్టీ]] |47,110 |3,263 |- |90 |నర్సంపేట |కమ్మంపాటి లక్ష్మా రెడ్డి | |[[తెలంగాణ రాష్ట్ర సమితి]] |76,566 |రేవూరి ప్రకాష్ రెడ్డి | |[[తెలుగుదేశం పార్టీ]] |61,658 |14,908 |- |91 |పార్కల్ |బండారి శర రాణి | |[[తెలంగాణ రాష్ట్ర సమితి]] |71,773 |దొమ్మాటి సాంబయ్య | |[[తెలుగుదేశం పార్టీ]] |37,176 |34,597 |- |92 |హన్మకొండ |మందడి సత్యనారాయణ రెడ్డి | |[[తెలంగాణ రాష్ట్ర సమితి]] |60,730 |దాస్యం వినయ భాస్కర్ | |[[స్వతంత్ర రాజకీయ నాయకుడు|స్వతంత్ర]] |57,582 |3,148 |- |93 |వరంగల్ |బసవరాజు సారయ్య | |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |78,912 |గుండు సుధా రాణి | |[[తెలుగుదేశం పార్టీ]] |37,745 |41,167 |- |94 |వారధనపేట |ఎర్రబెల్లి దయాకర్ రావు | |[[తెలుగుదేశం పార్టీ]] |73,022 |ముత్తిరెడ్డి యాదగిరి రెడ్డి | |[[జనతా పార్టీ]] |47,928 |25,094 |- |95 |చేర్యాల్ |ప్రతాప్ రెడ్డి కొమ్మూరి | |[[తెలంగాణ రాష్ట్ర సమితి]] |60,350 |మండల శ్రీరాములు | |[[తెలుగుదేశం పార్టీ]] |35,055 |25,250 |- |96 |నరెల్లా |లింగయ్య కాశిపేట | |[[తెలంగాణ రాష్ట్ర సమితి]] |58,702 |సుద్దాల దేవయ్య | |[[తెలుగుదేశం పార్టీ]] |44,429 |14,273 |- |97 |ములుగ్ |పొడెం వీరయ్య | |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |55,701 |అనసూయ దనసరి (సీతక్క) | |[[తెలుగుదేశం పార్టీ]] |41,107 |14,594 |- |98 |శ్యాంపేట్ |కొండా సురేఖ | |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |72,454 |ప్రేమేందర్ రెడ్డి గుజ్జుల | |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |28,430 |44,024 |- | colspan="14" |'''ఖమ్మం జిల్లా''' |- |99 |యెల్లందు |గుమ్మడి నరసయ్య | |[[స్వతంత్ర రాజకీయ నాయకుడు|స్వతంత్ర]] |45,956 |కల్పనాబాయి మాలోతు | |[[తెలుగుదేశం పార్టీ]] |34,030 |11,926 |- |100 |ఖమ్మం |తమ్మినేని వీరభద్రం | |[[కమ్యూనిస్టు పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (మార్కిస్టు)|కమ్యూనిస్ట్ పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (మార్క్సిస్ట్)]] |46,505 |బాలసాని లక్ష్మీనారాయణ | |[[తెలుగుదేశం పార్టీ]] |36,685 |9,820 |- |101 |పలైర్ |చంద్రశేఖర్ సంభాని | |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |78,422 |సండ్ర వెంకట వీరయ్య | |[[తెలుగుదేశం పార్టీ]] |54,500 |23,922 |- |102 |మధిర |కట్టా వెంకట నరసయ్య | |[[కమ్యూనిస్టు పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (మార్కిస్టు)|కమ్యూనిస్ట్ పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (మార్క్సిస్ట్)]] |71,405 |కొండబాల కోటేశ్వరరావు | |[[తెలుగుదేశం పార్టీ]] |49,972 |21,433 |- |103 |బర్గంపహాడ్ |వేంకటేశ్వరులు పాయం | |[[కమ్యూనిస్టు పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (సి.పి.ఐ)|కమ్యూనిస్ట్ పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా]] |68,080 |తాటి వేంకటేశ్వరులు | |[[తెలుగుదేశం పార్టీ]] |52,279 |15,801 |- |104 |సత్తుపల్లి |జలగం వెంకట్ రావు | |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |89,986 |తుమ్మల నాగేశ్వరరావు | |[[తెలుగుదేశం పార్టీ]] |80,450 |9,536 |- |105 |కొత్తగూడెం |వనమా వెంకటేశ్వరరావు | |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |76,333 |కోనేరు నాగేశ్వరరావు | |[[తెలుగుదేశం పార్టీ]] |48,561 |27,772 |- |106 |షుజాత్‌నగర్ |రాంరెడ్డి వెంకట రెడ్డి | |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |59,690 |పోట్ల మాధవి | |[[తెలుగుదేశం పార్టీ]] |53,051 |6,639 |- |107 |భద్రాచలం |సున్నం రాజయ్య | |[[కమ్యూనిస్టు పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (మార్కిస్టు)|కమ్యూనిస్ట్ పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (మార్క్సిస్ట్)]] |64,888 |సోడే రామయ్య | |[[తెలుగుదేశం పార్టీ]] |50,303 |14,585 |- | colspan="14" |'''శ్రీకాకుళం జిల్లా''' |- |108 |ఇచ్ఛాపురం |అగర్వాల్ నరేష్ కుమార్ | |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |51,927 |యాకాంబరి దక్కట | |[[తెలుగుదేశం పార్టీ]] |44,182 |7,745 |- |109 |టెక్కలి |అప్పయ్య దొర హనుమంతు | |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |49,480 |ఎల్ఎల్ నాయుడు | |[[తెలుగుదేశం పార్టీ]] |32,209 |17,271 |- |110 |పాతపట్నం |కలమట మోహనరావు | |[[తెలుగుదేశం పార్టీ]] |44,357 |గొర్లె హరిబాబు నాయుడు | |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |42,293 |2,064 |- |111 |శ్రీకాకుళం |ధర్మాన ప్రసాద రావు | |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |69,168 |అప్పల సూర్యనారాయణ గుండ | |[[తెలుగుదేశం పార్టీ]] |61,941 |7,227 |- |112 |ఆమదాలవలస |సత్యవతి బొడ్డేపల్లి | |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |46,300 |తమ్మినేని సీతారాం | |[[తెలుగుదేశం పార్టీ]] |42,614 |3,686 |- |113 |ఎచ్చెర్ల |కొండూరు మురళీ మోహన్ | |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |58,676 |కె. ప్రతిభా భారతి | |[[తెలుగుదేశం పార్టీ]] |52,987 |5,689 |- |114 |నరసన్నపేట |ధర్మాన కృష్ణ దాస్ | |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |52,312 |బగ్గు లక్ష్మణరావు | |[[తెలుగుదేశం పార్టీ]] |43,444 |8,868 |- |115 |వుణుకూరు |కిమిడి కళా వెంకటరావు | |[[తెలుగుదేశం పార్టీ]] |61,762 |పాలవలస రాజ శేఖరం | |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |48,876 |12,886 |- |116 |పాలకొండ |కంబాల జోగులు | |[[తెలుగుదేశం పార్టీ]] |42,327 |తొంపల రాజబాబు | |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |30,703 |11,624 |- |117 |సోంపేట |గౌతు శ్యామ్ సుందర్ శివాజీ | |[[తెలుగుదేశం పార్టీ]] |53,668 |జగన్నాయకులు జుట్టు | |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |42,518 |11,150 |- |118 |హరిశ్చంద్రపురం |కింజరాపు అచ్చన్నాయుడు | |[[తెలుగుదేశం పార్టీ]] |70,756 |దువ్వాడ వాణి | |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |33,395 |37,361 |- |119 |కొత్తూరు |గోమాంగో జన్ని మినాతి | |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |47,963 |గోపాలరావు నిమ్మక | |[[తెలుగుదేశం పార్టీ]] |44,446 |3,517 |- | colspan="14" |'''విజయనగరం జిల్లా''' |- |120 |పార్వతీపురం |విజయరామరాజు శత్రుచర్ల | |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |48,276 |ద్వారపురెడ్డి జగదీశ్వరరావు | |[[తెలుగుదేశం పార్టీ]] |46,480 |1,796 |- |121 |సాలూరు |ఆర్.పి భంజ్ డియో | |[[తెలుగుదేశం పార్టీ]] |48,580 |పీడిక రాజన్న దొర | |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |46,087 |2,493 |- |122 |బొబ్బిలి |వెంకట సుజయ్ కృష్ణ రంగారావు రావు | |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |53,581 |శంబంగి వెంకట చిన అప్పల నాయుడు | |[[తెలుగుదేశం పార్టీ]] |40,891 |12,690 |- |123 |చీపురుపల్లి |బొత్స సత్యనారాయణ | |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |58,008 |గద్దె బాబు రావు | |[[తెలుగుదేశం పార్టీ]] |46,974 |11,034 |- |124 |గజపతినగరం |పడాల అరుణ | |[[తెలుగుదేశం పార్టీ]] |45,530 |నారాయణ అప్పల నాయుడు వంగపండు | |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |35,168 |10,362 |- |125 |సతివాడ |పెనుమత్స సాంబశివ రాజు | |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |55,981 |పొట్నూరు సూర్యనారాయణ | |[[తెలుగుదేశం పార్టీ]] |52,091 |3,890 |- |126 |భోగాపురం |పతివాడ నారాయణ స్వామి నాయుడు | |[[తెలుగుదేశం పార్టీ]] |50,305 |కొమ్మూరు అప్పల స్వామి | |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |48,300 |2,005 |- |127 |నాగూరు |కోలక లక్ష్మణ మూర్తి | |కమ్యూనిస్ట్ పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (మార్క్సిస్ట్) |47,227 |నిమ్మక జయరాజు | |[[తెలుగుదేశం పార్టీ]] |38,526 |8,701 |- |128 |తెర్లాం |టెంటు జయ ప్రకాష్ | |[[తెలుగుదేశం పార్టీ]] |56,104 |వాసిరెడ్డి వరద రామారావు | |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |49,088 |7,016 |- |129 |ఉత్తరపల్లి |మంగపతిరావు పూడి | |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |55,505 |అప్పలనాయుడు కొల్లా | |[[తెలుగుదేశం పార్టీ]] |39,789 |15,716 |- |130 |విజయనగరం |కోలగట్ల వీరభద్ర స్వామి | |స్వతంత్ర |47,444 |పి. అశోక్ గజపతి రాజు | |[[తెలుగుదేశం పార్టీ]] |46,318 |1,126 |- |131 |శృంగవరపుకోట |డి. కుంబా రవిబాబు | |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |55,224 |హైమవతి దేవి శోభా | |[[తెలుగుదేశం పార్టీ]] |49,362 |5,862 |- | colspan="14" |'''విశాఖపట్నం జిల్లా''' |- |132 |భీమునిపట్నం |సీతారాము కర్రి | |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |57,619 |DPAN రాజు రాజసాగి | |[[తెలుగుదేశం పార్టీ]] |57,378 |241 |- |133 |విశాఖపట్నం-II |రంగరాజు సారిపల్లి | |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |125,347 |[[పల్లా సింహాచలం]] | |[[తెలుగుదేశం పార్టీ]] |74,337 |51,010 |- |134 |విశాఖపట్నం-I |ద్రోణంరాజు సత్యనారాయణ | |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |41,652 |కంభంపాటి హరిబాబు | |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |24,885 |16,767 |- |135 |పరవాడ |బాబ్జీ గాండి | |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |68,045 |బండారు సత్యనారాయణ మూర్తి | |[[తెలుగుదేశం పార్టీ]] |57,250 |10,795 |- |136 |చింతపల్లె |గొడ్డేటి దేముడు | |కమ్యూనిస్ట్ పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా |52,716 |బాలరాజు పసుపులేటి | |[[తెలుగుదేశం పార్టీ]] |35,229 |17,487 |- |137 |చోడవరం |గంటా శ్రీనివాసరావు | |[[తెలుగుదేశం పార్టీ]] |63,250 |బాలిరెడ్డి సత్యారావు | |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |53,649 |9,601 |- |138 |మాడుగుల |కరణం ధర్మశ్రీ | |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |50,361 |రెడ్డి సత్యనారాయణ | |[[తెలుగుదేశం పార్టీ]] |41,624 |8,737 |- |139 |పాడేరు |లేక్ రాజారావు | |బహుజన్ సమాజ్ పార్టీ |33,890 |రవిశంకర్ సమిదా | |[[స్వతంత్ర రాజకీయ నాయకుడు|స్వతంత్ర]] |26,335 |7,555 |- |140 |అనకాపల్లి |కొణతాల రామకృష్ణ | |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |63,277 |దాడి వీరభద్రరావు | |[[తెలుగుదేశం పార్టీ]] |46,244 |17,033 |- |141 |పెందుర్తి |తిప్పల గురుమూర్తి రెడ్డి | |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |132,609 |గుడివాడ నాగమణి | |[[తెలుగుదేశం పార్టీ]] |114,459 |18,150 |- |142 |ఎలమంచిలి |కన్నబాబు (ఉప్పలపాటి వెంకట రమణమూర్తి రాజు) | |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |54,819 |గొంతిన వెంకట నాగేశ్వరరావు | |[[తెలుగుదేశం పార్టీ]] |48,956 |5,863 |- |143 |పాయకరావుపేట |చంగాల వెంకటరావు | |[[తెలుగుదేశం పార్టీ]] |40,794 |సుమన గంతేల | |[[స్వతంత్ర రాజకీయ నాయకుడు|స్వతంత్ర]] |27,105 |13,689 |- |144 |నర్సీపట్నం |చింతకాయల అయ్యన్న పాత్రుడు | |[[తెలుగుదేశం పార్టీ]] |60,689 |వెంకట సూర్యనారాయణరాజు దాట్ల | |[[స్వతంత్ర రాజకీయ నాయకుడు|స్వతంత్ర]] |36,759 |23,930 |- | colspan="14" |'''తూర్పుగోదావరి జిల్లా''' |- |145 |తుని |[[యనమల రామకృష్ణుడు]] | |[[తెలుగుదేశం పార్టీ]] |61,794 |SRVV కృష్ణం రాజు | |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |58,059 |3,735 |- |146 |ప్రత్తిపాడు (తూర్పు గోదావరి) |[[వరుపుల సుబ్బారావు]] | |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |70,962 |బాపనమ్మ పర్వతం | |[[తెలుగుదేశం పార్టీ]] |52,594 |18,368 |- |147 |పిఠాపురం |[[పెండెం దొరబాబు]] | |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |46,527 |కొప్పన వెంకట చంద్ర మోహనరావు | |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |28,628 |17,899 |- |148 |తాళ్లరేవు |[[దొమ్మేటి వెంకటేశ్వరులు|దొమ్మేటి వేంకటేశ్వరులు]] | |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |60,634 |[[చిక్కాల రామచంద్రరావు]] | |[[తెలుగుదేశం పార్టీ]] |46,035 |14,599 |- |149 |ఆలమూరు |[[బిక్కిన కృష్ణార్జున చౌదరి]] | |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |58,488 |[[వేగుళ్ల జోగేశ్వర రావు|జోగేశ్వరరావు వేగుళ్ల]] | |[[తెలుగుదేశం పార్టీ]] |50,368 |8,120 |- |150 |సంపర |[[అనిశెట్టి బుల్లబ్బాయి రెడ్డి]] | |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |59,090 |గుత్తుల వెంకట సత్యవాణి | |[[తెలుగుదేశం పార్టీ]] |44,440 |14,650 |- |151 |కడియం |[[జక్కంపూడి రామ్మోహనరావు]] | |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |79,290 |సోము వీర్రాజు | |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |40,730 |38,560 |- |152 |బూరుగుపూడి |[[చిట్టూరి రవీంద్ర]] | |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |53,506 |అన్నపూర్ణ పెందుర్తి | |[[తెలుగుదేశం పార్టీ]] |52,047 |1,459 |- |153 |ఎల్లవరం |చిన్నం బాబు రమేష్ | |[[తెలుగుదేశం పార్టీ]] |39,325 |పల్లాల వెంకటరమణారెడ్డి | |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |32,652 |6,673 |- |154 |అల్లవరం |గొల్లపల్లి సూర్యారావు | |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |45,948 |పాండు స్వరూప రాణి | |[[తెలుగుదేశం పార్టీ]] |39,458 |6,490 |- |155 |పెద్దాపురం |తోట గోపాల కృష్ణ | |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |56,579 |బొడ్డు భాస్కర రామారావు | |[[తెలుగుదేశం పార్టీ]] |45,995 |10,584 |- |156 |అనపర్తి |తేతలి రామారెడ్డి | |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |61,194 |మూలారెడ్డి నెల్లమిల్లి | |[[తెలుగుదేశం పార్టీ]] |32,466 |28,728 |- |157 |కాకినాడ |ముత్తా గోపాలకృష్ణ | |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |70,902 |వనమాడి వెంకటేశ్వరరావు | |[[తెలుగుదేశం పార్టీ]] |37,456 |33,446 |- |158 |రామచంద్రపురం |పిల్లి బోస్ | |[[స్వతంత్ర రాజకీయ నాయకుడు|స్వతంత్ర]] |53,160 |తోట త్రిమూర్తులు | |[[తెలుగుదేశం పార్టీ]] |45,604 |7,556 |- |159 |ముమ్మిడివరం |పినిపే విశ్వరూపు | |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |53,759 |చెల్లి శేషకుమారి | |[[తెలుగుదేశం పార్టీ]] |38,402 |15,357 |- |160 |అమలాపురం |కుడుపూడి చిట్టబ్బాయి | |[[స్వతంత్ర రాజకీయ నాయకుడు|స్వతంత్ర]] |31,858 |మెటల్ సత్యనారాయణరావు | |[[తెలుగుదేశం పార్టీ]] |27,818 |4,040 |- |161 |రజోల్ |అల్లూరి కృష్ణం రాజు | |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |68,104 |అల్లూరి వెంకట సూర్యనారాయణ రాజు (పెదబాబు) | |[[తెలుగుదేశం పార్టీ]] |40,086 |28,018 |- |162 |నాగారం |పాముల రాజేశ్వరి దేవి | |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |36,325 |అయ్యాజీ వేమ మానేపల్లి | |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |27,044 |9,281 |- |163 |కొత్తపేట |[[చిర్ల జగ్గిరెడ్డి]] | |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |54,265 |[[బండారు సత్యానందరావు]] | |[[తెలుగుదేశం పార్టీ]] |51,994 |2,271 |- |164 |రాజమండ్రి |రౌతు సూర్యప్రకాశరావు | |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |41,826 |గోరంట్ల బుచ్చయ్య చౌదరి | |[[తెలుగుదేశం పార్టీ]] |34,272 |7,554 |- |165 |జగ్గంపేట |తోట నర్సింహం | |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |62,566 |జ్యోతుల వెంకట అప్పారావు (నెహ్రూ) | |[[తెలుగుదేశం పార్టీ]] |59,923 |2,643 |- | colspan="14" |'''పశ్చిమగోదావరి జిల్లా''' |- |166 |కొవ్వూరు |పెండ్యాల వెంకట కృష్ణారావు (కృష్ణబాబు) | |[[తెలుగుదేశం పార్టీ]] |65,329 |జిఎస్ రావు | |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |63,998 |1,331 |- |167 |ఆచంట |పీతల సుజాత | |[[తెలుగుదేశం పార్టీ]] |46,670 |ఆనంద్ ప్రకాష్ చెల్లెం | |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |41,029 |5,641 |- |168 |పాలకొల్లు |సి.హెచ్. సత్యనారాయణ మూర్తి (బాబ్జీ) | |[[తెలుగుదేశం పార్టీ]] |46,077 |గుణ్ణం నాగబాబు (నరసింహ నాగేంద్రరావు గుణ్ణం) | |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |34,076 |12,001 |- |169 |నరసాపురం |కొత్తపల్లి సుబ్బరాయుడు (పెదబాబు) | |[[తెలుగుదేశం పార్టీ]] |63,288 |నాగ రాజ వర ప్రసాద రాజు ముదునూరి (ప్రసాద రాజు) | |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |59,770 |3,518 |- |170 |భీమవరం |గ్రాంధి శ్రీనివాస్ | |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |63,939 |వెంకట నరసింహరాజు పెన్మెత్స | |[[తెలుగుదేశం పార్టీ]] |56,034 |7905 |- |171 |ఉండీ |పాతపాటి సర్రాజు | |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |65,666 |కలిదిండి రామచంద్రరాజు (అబ్బాయి రాజు) | |[[తెలుగుదేశం పార్టీ]] |46,178 |19,488 |- |172 |తణుకు |చిట్టూరి బాపినీడు | |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |65,189 |వై.టి.రాజా | |[[తెలుగుదేశం పార్టీ]] |59,812 |5,377 |- |173 |తాడేపల్లిగూడెం |కొట్టు సత్యనారాయణ | |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |72,477 |కనక సుందరరావు పసల | |[[తెలుగుదేశం పార్టీ]] |47,544 |24,933 |- |174 |ఉంగుటూరు |వట్టి వసంత్ కుమార్ | |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |77,380 |ఇమ్మన్ని రాజేశ్వరి | |[[తెలుగుదేశం పార్టీ]] |61,661 |15,719 |- |175 |దెందులూరు |మాగంటి వెంకటేశ్వరరావు (బాబు) | |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |67,833 |గారపాటి సాంబశివరావు | |[[తెలుగుదేశం పార్టీ]] |54,522 |13,311 |- |176 |ఏలూరు |ఆళ్ల కాళీ కృష్ణ శ్రీనివాస్ (అల్ల నాని) | |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |72,490 |మరదాని రంగారావు | |[[తెలుగుదేశం పార్టీ]] |39,437 |33,053 |- |177 |గోపాలపురం |మద్దాల సునీత | |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |67,500 |అబ్బులు కొప్పాక | |[[తెలుగుదేశం పార్టీ]] |59,878 |7,622 |- |178 |పోలవరం |తెల్లం బాలరాజు | |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |66,614 |సున్నం బుజ్జి | |[[తెలుగుదేశం పార్టీ]] |47,772 |18,842 |- |179 |చింతలపూడి |గంటా మురళీ రామకృష్ణ | |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |75,144 |కోటగిరి విద్యాధర్ రావు | |[[తెలుగుదేశం పార్టీ]] |73,538 |1,606 |- |180 |పెనుగొండ |సత్యనారాయణ పితాని | |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |58,817 |కునపరెడ్డి వీర రాఘవేంద్రరావు (చిన్నబాబు) | |[[తెలుగుదేశం పార్టీ]] |40,797 |18,020 |- |181 |అత్తిలి |చెరుకువాడ శ్రీ రంగనాథ రాజు | |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |53,070 |దండు శివరామ రాజు | |[[తెలుగుదేశం పార్టీ]] |50,547 |2,523 |- | colspan="14" |'''కృష్ణా జిల్లా''' |- |182 |తిరువూరు |కోనేరు రంగారావు | |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |77,124 |నల్లగట్ల స్వామి దాస్ | |[[తెలుగుదేశం పార్టీ]] |60,355 |16,769 |- |183 |నుజ్విద్ |వెంకట ప్రతాప్ అప్పారావు మేక | |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |80,706 |కోటగిరి హనుమంత రావు | |[[తెలుగుదేశం పార్టీ]] |61,498 |19,208 |- |184 |గన్నవరం |ముద్దరబోయిన వెంకటేశ్వరరావు | |[[స్వతంత్ర రాజకీయ నాయకుడు|స్వతంత్ర]] |42,444 |డివి బాలవర్ధనరావు | |[[తెలుగుదేశం పార్టీ]] |40,209 |2,235 |- |185 |గుడివాడ |కొడాలి వెంకటేశ్వరరావు | |[[తెలుగుదేశం పార్టీ]] |57,843 |ఈశ్వర్ కుమార్ కటారి | |భారత జాతీయ కాంగ్రెస్ |48,981 |8,862 |- |186 |కైకలూరు |యెర్నేని రాజా రామచందర్ | |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |54,140 |కమ్మిలి విటల్ రావు | |[[తెలుగుదేశం పార్టీ]] |52,084 |2,056 |- |187 |కంకిపాడు |దేవినేని రాజశేఖర్ (నెహ్రూ) | |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |103,181 |గద్దె రామమోహన్ | |[[తెలుగుదేశం పార్టీ]] |85,656 |17,525 |- |188 |బందర్ |పేర్ని వెంకట రామయ్య | |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |67,570 |నందకుదిటి నరసింహారావు | |[[తెలుగుదేశం పార్టీ]] |36,269 |31,301 |- |189 |అవనిగడ్డ |మండలి బుద్ధ ప్రసాద్ | |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |41,511 |బూరగడ్డ రమేష్ నాయుడు | |[[తెలుగుదేశం పార్టీ]] |33,029 |8,482 |- |190 |వుయ్యూరు |పార్థ సారథి కొలుసు | |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |49,337 |చలసాని వెంకటేశ్వరరావు | |[[తెలుగుదేశం పార్టీ]] |43,023 |6,314 |- |191 |ముదినేపల్లి |పిన్నమనేని వెంకటేశ్వరరావు | |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |50,834 |యెర్నేని సీతాదేవి | |[[తెలుగుదేశం పార్టీ]] |39,040 |11,794 |- |192 |విజయవాడ వెస్ట్ |షేక్ నాసర్ వలి | |కమ్యూనిస్ట్ పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా |62,365 |ఎంకె బేగ్ | |[[తెలుగుదేశం పార్టీ]] |35,846 |26,519 |- |193 |మల్లేశ్వరం |బూరగడ్డ వేదవ్యాస్ | |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |65,300 |కాగిత వెంకటరావు | |[[తెలుగుదేశం పార్టీ]] |41,499 |23,801 |- |194 |నిడుమోలు |రామయ్య పాటూరు | |[[కమ్యూనిస్టు పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (మార్కిస్టు)|కమ్యూనిస్ట్ పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (మార్క్సిస్ట్)]] |45,114 |ఉప్పులేటి కల్పన | |[[తెలుగుదేశం పార్టీ]] |41,925 |3,188 |- |195 |విజయవాడ తూర్పు |వంగవీటి రాధా కృష్ణ | |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |59,340 |ఏలేశ్వరపు నాగ కనక జగన్ మోహన్ రాజు (నాగరాజు) | |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |32,629 |26,711 |- |196 |మైలవరం |చనమోలు వెంకటరావు | |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |77,383 |వడ్డే శోభనాద్రీశ్వరరావు | |[[తెలుగుదేశం పార్టీ]] |63,966 |13,417 |- |197 |నందిగామ |దేవినేని ఉమా మహేశ్వరరావు | |[[తెలుగుదేశం పార్టీ]] |63,445 |నాగేశ్వరరావు వసంత | |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |59,160 |4,285 |- |198 |జగ్గయ్యపేట |సామినేని ఉదయభాను | |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |70,057 |శ్రీరఘురామ్ నెట్టెం | |[[తెలుగుదేశం పార్టీ]] |58,363 |11,694 |- | colspan="14" |'''గుంటూరు జిల్లా''' |- |199 |పెదకూరపాడు |కన్నా లక్ష్మీనారాయణ | |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |76,912 |రావతి రోశయ్య దొప్పలపూడి | |[[తెలుగుదేశం పార్టీ]] |54,791 |22,121 |- |200 |తాడికొండ |డొక్కా మాణిక్య వరప్రసాదరావు | |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |63,411 |JR పుష్ప రాజు | |[[తెలుగుదేశం పార్టీ]] |47,405 |16,006 |- |201 |మంగళగిరి |మురుగుడు హనుమంత రావు | |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |41,980 |తమ్మిశెట్టి జానకీ దేవి | |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |36,599 |5,381 |- |202 |పొన్నూరు |ధూళిపాళ్ల నరేంద్ర కుమార్ | |[[తెలుగుదేశం పార్టీ]] |51,288 |మన్నవ రాజ కిషోర్ | |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |42,243 |9,045 |- |203 |వేమూరు |సతీష్‌పాల్ రాజ్ | |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |52,756 |ఆలపాటి రాజేంద్ర ప్రసాద్ | |[[తెలుగుదేశం పార్టీ]] |44,035 |8,721 |- |204 |రేపల్లె |దేవినేని మల్లిఖార్జునరావు | |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |50,190 |ముమ్మనేని వెంకటసుబ్బయ్య | |[[తెలుగుదేశం పార్టీ]] |32,849 |17,341 |- |205 |తెనాలి |నాదెండ్ల మనోహర్ | |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |53,409 |గోగినేని ఉమ | |[[తెలుగుదేశం పార్టీ]] |40,803 |12,606 |- |206 |బాపట్ల |గద్దె వెంకట రెడ్డి | |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |61,370 |అనంతవర్మ మంతెన | |[[తెలుగుదేశం పార్టీ]] |45,801 |15,569 |- |207 |ప్రత్తిపాడు (గుంటూరు) |రావి వెంకట రమణ | |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |52,403 |పెదరత్తయ్య మాకినేని | |[[తెలుగుదేశం పార్టీ]] |47,479 |4,924 |- |208 |గుంటూరు-II |తాడిశెట్టి వెంకట్ రావు | |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |50,658 |టివి రావు | |[[తెలుగుదేశం పార్టీ]] |35,354 |15,034 |- |209 |గుంటూరు-I |షేక్ సుబానీ | |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |70,353 |ఎస్ఎం జియావుద్దీన్ | |[[తెలుగుదేశం పార్టీ]] |34,389 |35,964 |- |210 |చిలకలూరిపేట |మర్రి రాజశేఖర్ | |[[స్వతంత్ర రాజకీయ నాయకుడు|స్వతంత్ర]] |57,214 |ప్రత్తిపాటి పుల్లారావు | |[[తెలుగుదేశం పార్టీ]] |57,002 |212 |- |211 |నరసరావుపేట |కాసు వెంకట కృష్ణా రెడ్డి | |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |79,568 |కోడెల శివ ప్రసాద రావు | |[[తెలుగుదేశం పార్టీ]] |64,073 |15,495 |- |212 |సత్తెనపల్లె |వీరం వెంకటేశ్వర రెడ్డి | |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |74,467 |కల్లం అంజి రెడ్డి | |[[తెలుగుదేశం పార్టీ]] |50,057 |24,410 |- |213 |వినుకొండ |మక్కెన మల్లికార్జునరావు | |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |71,979 |గోనుగుంట్ల లీలావతి | |[[తెలుగుదేశం పార్టీ]] |64,230 |7,749 |- |214 |గురజాల |జంగా కృష్ణ మూర్తి | |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |73,358 |యరపతినేని శ్రీనివాసరావు | |[[తెలుగుదేశం పార్టీ]] |65,015 |8,343 |- |215 |మాచర్ల |పినెల్లి లక్ష్మా రెడ్డి | |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |70,354 |జూలకంటి బ్రహ్మానంద రెడ్డి | |[[తెలుగుదేశం పార్టీ]] |39,688 |30,666 |- |216 |దుగ్గిరాల |గుడిబండి వెంకట రెడ్డి | |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |54,257 |చందు సాంబశివ రావు | |[[తెలుగుదేశం పార్టీ]] |42,461 |11,796 |- |217 |కూచినపూడి |మోపిదేవి వెంకట రమణారావు | |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |46,311 |కేశన శంకరరావు | |[[తెలుగుదేశం పార్టీ]] |37,770 |8,541 |- | colspan="14" |'''ప్రకాశం జిల్లా''' |- |218 |దర్శి |బూచేపల్లి సుబ్బారెడ్డి | |[[స్వతంత్ర రాజకీయ నాయకుడు|స్వతంత్ర]] |50,431 |కదిరి బాబు రావు | |[[తెలుగుదేశం పార్టీ]] |48,021 |2,410 |- |219 |పర్చూరు |దగ్గుబాటి వెంకటేశ్వరరావు | |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |54,987 |చెచు గరతయ్య బాచిన | |[[తెలుగుదేశం పార్టీ]] |39,441 |15,546 |- |220 |అద్దంకి |[[కరణం బలరామకృష్ణ మూర్తి|కరణం బలరామ కృష్ణ మూర్తి]] | |[[తెలుగుదేశం పార్టీ]] |56,356 |జాగర్లమూడి రాఘవరావు | |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |53,566 |2,790 |- |221 |చీరాల |కొణిజేటి రోశయ్య | |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |73,497 |పాలేటి రామారావు | |[[తెలుగుదేశం పార్టీ]] |43,420 |30,077 |- |222 |సంతనూతలపాడు |[[దారా సాంబయ్య]] | |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |66,464 |[[పాలపర్తి డేవిడ్ రాజు]] | |[[తెలుగుదేశం పార్టీ]] |50,829 |15,635 |- |223 |ఒంగోలు |బాలినేని శ్రీనివాస రెడ్డి | |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |72,380 |సిద్ధా రాఘవరావు | |[[తెలుగుదేశం పార్టీ]] |48,209 |24,171 |- |224 |కందుకూరు |మానుగుంట మహీధర్ రెడ్డి | |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |67,207 |దివి శివ రామ్ | |[[తెలుగుదేశం పార్టీ]] |59,382 |7,879 |- |225 |కొండపి |పోతుల రామారావు | |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |64,074 |ఆంజనేయులు దామచర్ల | |[[తెలుగుదేశం పార్టీ]] |55,202 |8,872 |- |226 |మార్కాపురం |కుందూరు పెద్ద కొండ రెడ్డి | |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |58,108 |కందుల నారాయణ రెడ్డి | |[[తెలుగుదేశం పార్టీ]] |37,370 |20,738 |- |227 |గిద్దలూరు |పగడాల రామయ్య | |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |50,987 |పిడతల సాయి కల్పన | |[[తెలుగుదేశం పార్టీ]] |31,505 |19,482 |- |228 |కనిగిరి |ఎరిగినేని తిరుపతి నాయుడు | |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |53,010 |కాసి రెడ్డి ముక్కు | |[[తెలుగుదేశం పార్టీ]] |43,735 |9,275 |- |229 |మార్టూరు |గొట్టిపాటి రవికుమార్ | |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |64,983 |గొట్టిపాటి నరసింహారావు | |[[తెలుగుదేశం పార్టీ]] |51,177 |13,806 |- |230 |కంబమ్ |వుడుముల శ్రీనివాసులు రెడ్డి | |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |52,738 |చేగిరెడ్డి లింగా రెడ్డి | |[[తెలుగుదేశం పార్టీ]] |45,116 |7,622 |- | colspan="14" |'''నెల్లూరు జిల్లా''' |- |231 |కావలి |పార్వతమ్మ మాగుంట | |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |68,167 |జానకిరామ్ మాదాల | |[[తెలుగుదేశం పార్టీ]] |47,018 |21,149 |- |232 |ఆత్మకూర్ |కొమ్మి లక్ష్మయ్య నాయుడు | |[[స్వతంత్ర రాజకీయ నాయకుడు|స్వతంత్ర]] |43,347 |బొల్లినేని కృష్ణయ్య | |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |38,950 |4,397 |- |233 |కోవూరు |పోలంరెడ్డి శ్రీనివాసులు రెడ్డి | |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |45,270 |నల్లపరెడ్డి ప్రసన్నకుమార్ రెడ్డి | |[[తెలుగుదేశం పార్టీ]] |44,790 |480 |- |234 |నెల్లూరు |ఆనం వివేకానంద రెడ్డి | |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |67,635 |సన్నపరెడ్డి సురేష్ రెడ్డి | |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |45,863 |21,772 |- |235 |సర్వేపల్లి |ఆదాల ప్రభాకర్ రెడ్డి | |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |67,783 |సోమిరెడ్డి చంద్రమోహన్ రెడ్డి | |[[తెలుగుదేశం పార్టీ]] |60,158 |7,625 |- |236 |గూడూరు |పత్ర ప్రకాశరావు | |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |63,809 |వుక్కల రాజేశ్వరమ్మ | |[[తెలుగుదేశం పార్టీ]] |53,978 |8,831 |- |237 |[[సూళ్ళూరుపేట శాసనసభ నియోజకవర్గం|సూళ్ళూరుపేట]] |[[నెలవల సుబ్రహ్మణ్యం]] | |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |56,939 |[[పరసా వెంకట రత్నం]] | |[[తెలుగుదేశం పార్టీ]] |48,124 |8,815 |- |238 |వెంకటగిరి |నేదురుమల్లి రాజలక్ష్మి | |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |57,830 |[[వి.భాస్కర సాయికృష్ణ యాచేంద్ర]] | |[[తెలుగుదేశం పార్టీ]] |51,135 |6,695 |- |239 |ఉదయగిరి |మేకపాటి చంద్రశేఖర్ రెడ్డి | |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |55,076 |కంభం విజయరామిరెడ్డి | |[[తెలుగుదేశం పార్టీ]] |32,001 |23,075 |- |240 |రాపూర్ |ఆనం రామనారాయణ రెడ్డి | |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |67,607 |యల్లసిరి శ్రీనివాసులు రెడ్డి | |[[తెలుగుదేశం పార్టీ]] |61,769 |5,838 |- |241 |అల్లూరు |కాటంరెడ్డి విష్ణువర్ధన్ రెడ్డి | |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |60,760 |బీద మస్తాన్ రావు | |[[తెలుగుదేశం పార్టీ]] |47,388 |13,372 |- | colspan="14" |'''కడప జిల్లా''' |- |242 |బద్వేల్ |చిన్న గోవింద రెడ్డి దేవసాని | |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |57,023 |కోనిరెడ్డి విజయమ్మ | |[[తెలుగుదేశం పార్టీ]] |51,742 |5,281 |- |243 |రాజంపేట |కొండూరు ప్రభావతమ్మ | |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |54,246 |బ్రహ్మయ్య పసుపులేటి | |[[తెలుగుదేశం పార్టీ]] |30,579 |23,667 |- |244 |కడప |అహమదుల్లా మహమ్మద్ సయ్యద్ | |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |75,615 |కందుల శివానంద రెడ్డి | |[[తెలుగుదేశం పార్టీ]] |54,959 |20,656 |- |245 |కోడూరు |గుంటి వెంకటేశ్వర ప్రసాద్ | |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |55,135 |జయమ్మ యర్రతోట | |[[తెలుగుదేశం పార్టీ]] |38,713 |16,422 |- |246 |రాయచోటి |పాలకొండరాయుడు సుగవాసి | |[[తెలుగుదేశం పార్టీ]] |51,026 |శ్రీలత మిన్నంరెడ్డి | |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |47,482 |3,544 |- |247 |పులివెందుల |వైఎస్ రాజశేఖర రెడ్డి | |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |74,432 |ఎస్వీ సతీష్ కుమార్ రెడ్డి | |తెలుగుదేశం పార్టీ |33,655 |40,777 |- |248 |కమలాపురం |గండ్లూరు వీర శివారెడ్డి | |తెలుగుదేశం పార్టీ |57,542 |పూతా నర్సింహా రెడ్డి | |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |46254 |11,288 |- |249 |జమ్మలమడుగు |ఆది నారాయణ రెడ్డి చదిపిరాల | |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |68,463 |పొనపురెడ్డి రామ సుబ్బారెడ్డి | |[[తెలుగుదేశం పార్టీ]] |45,770 |22,693 |- |250 |ప్రొద్దుటూరు |నంద్యాల వరదరాజులు రెడ్డి | |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |54,419 |మల్లెల లింగా రెడ్డి | |[[స్వతంత్ర రాజకీయ నాయకుడు|స్వతంత్ర]] |37,390 |17,029 |- |251 |మైదుకూరు |[[డి. ఎల్. రవీంద్రారెడ్డి]] | |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |54,270 |సెట్టిపల్లి రఘు రామిరెడ్డి | |[[తెలుగుదేశం పార్టీ]] |46,389 |7,881 |- |252 |లక్కిరెడ్డిపల్లి |గడికోట మోహన్ రెడ్డి | |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |51,816 |రెడ్డెప్పగారి రమేష్ కుమార్ రెడ్డి | |[[తెలుగుదేశం పార్టీ]] |38,764 |13,052 |- | colspan="14" |'''కర్నూలు జిల్లా''' |- |253 |ఆళ్లగడ్డ |జి. ప్రతాప్ రెడ్డి | |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |67,596 |భూమా నాగి రెడ్డి | |[[తెలుగుదేశం పార్టీ]] |56,915 |10,681 |- |254 |ఆత్మకూర్ |ఏరాసు ప్రతాప్ రెడ్డి | |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |63,277 |బుడ్డ శైలజ | |[[తెలుగుదేశం పార్టీ]] |47,047 |16,230 |- |255 |నందికొట్కూరు |గౌరు చరిత రెడ్డి | |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |69,209 |బైరెడ్డి రాజశేఖర్ రెడ్డి | |[[తెలుగుదేశం పార్టీ]] |55,721 |13,488 |- |256 |కర్నూలు |ఎం. అబ్దుల్ గఫూర్ | |[[కమ్యూనిస్టు పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (మార్కిస్టు)|కమ్యూనిస్ట్ పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (మార్క్సిస్ట్)]] |54,125 |టిజి వెంకటేష్ | |[[తెలుగుదేశం పార్టీ]] |51,652 |2,473 |- |257 |పాణ్యం |కాటసాని రామభూపాల్ రెడ్డి | |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |63,077 |బిజ్జం పార్థ సారథి రెడ్డి | |[[తెలుగుదేశం పార్టీ]] |59,495 |3,582 |- |258 |నంద్యాల |శిల్పా మోహన్ రెడ్డి | |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |89,612 |[[నాస్యం మహమ్మద్ ఫరూఖ్]] | |[[తెలుగుదేశం పార్టీ]] |40,935 |48,677 |- |259 |కోయిల్‌కుంట్ల |చల్లా రామకృష్ణా రెడ్డి | |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |43,771 |యర్రబోతుల వెంకట రెడ్డి | |[[తెలుగుదేశం పార్టీ]] |40,668 |3,103 |- |260 |ధోన్ |కోట్ల సుజాతమ్మ | |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |55,982 |కంబాలపాడు ఈడిగ ప్రభాకర్ | |[[తెలుగుదేశం పార్టీ]] |53,373 |2,609 |- |261 |పత్తికొండ |ఎస్వీ సుబ్బారెడ్డి | |[[తెలుగుదేశం పార్టీ]] |45,751 |పటీలు నీరజా రెడ్డి | |స్వతంత్ర |40,783 |4,968 |- |262 |కోడుమూరు |ఎం. శిఖామణి | |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |59,730 |ఆకెపోగు ప్రభాకర్ రావు | |[[తెలుగుదేశం పార్టీ]] |42,617 |17,113 |- |263 |యెమ్మిగనూరు |కె. చెన్నకేశవ రెడ్డి | |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |78,586 |బివి మోహన్ రెడ్డి | |[[తెలుగుదేశం పార్టీ]] |60,213 |18,373 |- |264 |ఆదోని |వై.సాయి ప్రసాద్ రెడ్డి | |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |66,242 |జి. కృష్ణమ్మ | |[[తెలుగుదేశం పార్టీ]] |41,501 |24,741 |- |265 |ఆలూర్ |[[మూలింటి మారెప్ప]] | |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |39,469 |మసాలా పద్మజ | |[[తెలుగుదేశం పార్టీ]] |36,332 |3,137 |- | colspan="14" |'''అనంతపురం జిల్లా''' |- |266 |రాయదుర్గం |మెట్టు గోవింద రెడ్డి | |[[తెలుగుదేశం పార్టీ]] |66,188 |పాటిల్ వేణుగోపాల్ రెడ్డి | |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |56,083 |10,105 |- |267 |ఉరవకొండ |పయ్యావుల కేశవ్ | |[[తెలుగుదేశం పార్టీ]] |55,756 |వై.విశ్వేశ్వర రెడ్డి | |కమ్యూనిస్ట్ పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (మార్క్సిస్ట్-లెనినిస్ట్) లిబరేషన్ |47,501 |8,255 |- |268 |తాద్పత్రి |జేసీ దివాకర్ రెడ్డి | |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |66,195 |కేతిరెడ్డి సూర్యప్రతాప రెడ్డి | |[[తెలుగుదేశం పార్టీ]] |58,318 |7,877 |- |269 |సింగనమల |సాకే శైలజానాథ్ | |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |60,029 |పమిడి శమంతక మణి | |[[తెలుగుదేశం పార్టీ]] |51,443 |8,586 |- |270 |అనంతపురం |బి. నారాయణ రెడ్డి | |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |76,059 |KM రహంతుల్లా | |[[తెలుగుదేశం పార్టీ]] |38,278 |37,781 |- |271 |కళ్యాణదుర్గ్ |బీసీ గోవిందప్ప | |[[తెలుగుదేశం పార్టీ]] |76,363 |సూగేపల్లి ఉమాదేవి | |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |66,711 |9,652 |- |272 |గోరంట్ల |పాముదుర్తి రవీంద్రారెడ్డి | |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |58,909 |కిస్తప్ప నిమ్మల | |[[తెలుగుదేశం పార్టీ]] |58,728 |181 |- |273 |గూటి |ఎన్. నీలావతి | |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |52,895 |కె సి నారాయణ | |[[తెలుగుదేశం పార్టీ]] |44,183 |8,712 |- |274 |మడకశిర |నీలకంఠాపురం రఘువీరా రెడ్డి | |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |74,100 |వైటీ ప్రభాకర్ రెడ్డి | |[[తెలుగుదేశం పార్టీ]] |58,764 |15,336 |- |275 |హిందూపూర్ |పి. రంగనాయకులు | |[[తెలుగుదేశం పార్టీ]] |68,108 |బి. నవీన్ నిశ్చల్ | |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |60,745 |7,363 |- |276 |పెనుకొండ |పరిటాల రవీంద్ర | |[[తెలుగుదేశం పార్టీ]] |71,969 |గంగుల భానుమతి | |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |49,758 |22,211 |- |277 |నల్లమాడ |కడపల మోహన్ రెడ్డి | |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |51,261 |పల్లె రఘునాథ రెడ్డి | |[[తెలుగుదేశం పార్టీ]] |46,566 |4,695 |- |278 |ధర్మవరం |గోనుగుంట్ల జయలక్ష్మమ్మ | |[[తెలుగుదేశం పార్టీ]] |64,743 |జి. నాగి రెడ్డి | |[[కమ్యూనిస్టు పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (సి.పి.ఐ)|కమ్యూనిస్ట్ పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా]] |60,956 |3,787 |- |279 |కదిరి |జొన్నా రామయ్య | |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |48,104 |[[కందికుంట వెంకట ప్రసాద్]] | |[[స్వతంత్ర రాజకీయ నాయకుడు|స్వతంత్ర]] |39,166 |8,938 |- | colspan="14" |'''చిత్తూరు జిల్లా''' |- |280 |తంబళ్లపల్లె |కడప ప్రభాకర్ రెడ్డి | |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |36,291 |చల్లపల్లె నర్శింహా రెడ్డి | |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |35,671 |620 |- |281 |పీలేరు |పెద్దిరెడ్డి రామచంద్రారెడ్డి | |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |67,328 |జివి శ్రీనాథ రెడ్డి | |[[తెలుగుదేశం పార్టీ]] |45,740 |21,588 |- |282 |మదనపల్లె |దొమ్మలపాటి రమేష్ | |[[తెలుగుదేశం పార్టీ]] |52,988 |గంగారపు రాందాస్ చౌదరి | |[[స్వతంత్ర రాజకీయ నాయకుడు|స్వతంత్ర]] |47,967 |5,021 |- |283 |పుంగనూరు |ఎన్. అమరనాథ రెడ్డి | |[[తెలుగుదేశం పార్టీ]] |71,492 |R. రెడ్డప్ప రెడ్డి | |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |62,318 |9,174 |- |284 |చంద్రగిరి |అరుణకుమారి గల్లా | |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |46,838 |ఇ. రామనాధం నాయుడు | |[[తెలుగుదేశం పార్టీ]] |32,446 |14,392 |- |285 |తిరుపతి |ఎం. వెంకటరమణ | |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |91,863 |ఎన్వీ ప్రసాద్ | |[[తెలుగుదేశం పార్టీ]] |52,768 |39,095 |- |286 |శ్రీకాళహస్తి |SCV నాయుడు | |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |69262 |బొజ్జల గోపాల కృష్ణా రెడ్డి | |[[తెలుగుదేశం పార్టీ]] |56,184 |13,078 |- |287 |సత్యవేడు |కె. నారాయణస్వామి | |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |68,323 |నారమల్లి శివప్రసాద్ | |[[తెలుగుదేశం పార్టీ]] |36,831 |31,492 |- |288 |పుత్తూరు |గాలి ముద్దు కృష్ణమ నాయుడు | |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |65,788 |కందారి శంకర్ రెడ్డి | |[[తెలుగుదేశం పార్టీ]] |35,837 |29,951 |- |289 |వేపంజేరి |గుమ్మడి కుతూహలం | |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |58,350 |ఓ. చంద్రమ్మ | |[[తెలుగుదేశం పార్టీ]] |46,768 |11,582 |- |290 |వాయల్పాడ్ |నల్లారి కిరణ్ కుమార్ రెడ్డి | |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |54,144 |ఇంతియాజ్ అహ్మద్ .ఎస్ | |[[తెలుగుదేశం పార్టీ]] |39,782 |14,362 |- |291 |నగరి |చెంగారెడ్డి రెడ్డివారి | |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |65,561 |ఆర్కే రోజా | |[[తెలుగుదేశం పార్టీ]] |59,867 |5,694 |- |292 |చిత్తూరు |ఏఎస్ మనోహర్ | |[[తెలుగుదేశం పార్టీ]] |58,788 |సీకే జయచంద్రారెడ్డి | |[[స్వతంత్ర రాజకీయ నాయకుడు|స్వతంత్ర]] |54,900 |3,888 |- |293 |పలమనేరు |ఎల్. లలిత కుమారి | |[[తెలుగుదేశం పార్టీ]] |67,861 |ఎం. తిప్పేస్వామి | |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |67,124 |737 |- |294 |కుప్పం |ఎన్.చంద్రబాబు నాయుడు | |[[తెలుగుదేశం పార్టీ]] |98,123 |ఎం. సుబ్రహ్మణ్యం రెడ్డి | |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |38,535 |59,588 |} == మూలాలు == {{మూలాలు}} == వెలుపలి లంకెలు == * [https://web.archive.org/web/20070304113812/http://www.eci.gov.in/StatisticalReports/SE_2004/StatisticalReports_AP_2004.pdf ఎలక్షన్ కమీషన్ సైట్] {{ఆంధ్రప్రదేశ్ ఎన్నికలు}} [[వర్గం:ఆంధ్రప్రదేశ్ శాసనసభ ఎన్నికలు]] [[వర్గం:2004 భారత రాష్ట్రాల శాసనసభల ఎన్నికలు]] hvvbpt1yt7vmwashgaxtv45pzxto1sl 0 90771 4594865 4572347 2025-06-29T14:12:33Z ధన్నాన కిషోర్ నాయుడు 135457 మా కులం గూర్చి స్పష్టమైన వివరణ 4594865 wikitext text/x-wiki {{Infobox caste|caste_name=తుర్పు కాపు|classification=[[ఆంధ్రప్రదేశ్ వెనుకబడిన కులాల జాబితా]]|religions=[[హిందూమతం]]|state=[[ఆంధ్రప్రదేశ్]],[[ఒడిశా]],[[తెలంగాణ]]|populated_states=[[ఆంధ్రప్రదేశ్]],[[తెలంగాణ]]|subdivisions=గాజుల కాపు|employment_reservation=బి.సి-డి|education_reservation=బి.సి-డి|population=16 లక్షలు}}'''తూర్పు కాపు'''/గాజుల కాపు [[ఆంధ్రప్రదేశ్ వెనుకబడిన కులాల జాబితా]] డి గ్రూపు లోని 30వ [[కులం]]. <ref>{{Cite web|url=https://www.vepachedu.org/caste.htm|title=Caste in Andhra|website=www.vepachedu.org|access-date=2020-09-25}}</ref> భారతదేశంనకు తూర్పు ప్రాంతంలో నివసించు కాపులను తూర్పు కాపులు అంటారు. వీరినే ఆంధ్రప్రదేశ్ కు ఉత్తర ప్రాంత భూభాగమున నివసించుట చేత ఉత్తరంద్రా కాపులనీ, పూర్వ కళింగ రాజ్యమున నివసించుట చేత కళింగాంద్రా కాపులు లేక కళింగ సీమ కాపులు అని పిలవబడుతున్నారు. ==చరిత్ర == కాపు అనగా రక్షకుడు (protector) అని పురాతన కాల నిర్వచనం . వీరు చాలా శాతబ్దాలకి పూర్వము కాంపిల్య నగరం నుండి వచ్చిన కాంపు వారని ప్రతీతీ. చాలా శాతాబ్దాలు గడిచిన పిదప స్థానికులుగా గుర్తింపునొందిరి. ఆంధ్ర ప్రదేశ్ లో ఆంధ్రా ప్రాంతంలో స్థానిక కులాలలో నుండు తూర్పు మరియు పడమర అను దేశీయ భేదమే కాపులలోనూ ఏర్పడినది. నవీన కాలమున వలస వచ్చిన కులాలలో ఇట్టి భేదము కానరాదు. తూర్పు ప్రాంతంలో నివసిస్తున్న కాపులను తూర్పుకాపులు అంటారు. వీరులో అత్యధికులు సైన్యంలో పనిచేస్తూ ఉత్తరాంధ్రా ప్రాంతంలో చాలా గ్రామాలకు పెద్దలుగా వ్యవహరించడం వలన నాయుడోరు ( దక్షణాంద్రలో గ్రామ పెద్దను పెదకాపు అంటారు ) అని తూర్పు నాయుళ్ళని, అంటారు. అనంతర కాలంలో కాపులు వ్యవసాయన్ని ఒక పరిశ్రమగా అభివృద్ధి చేయటం వలన కాపు అంటే వ్యవసాయదారుడు అని కూడా అంటూవుంటారు. ఈ కాపులనుండే వీడిపోయి చాలా కులాలు ఏర్పడ్డాయని చరిత్రకారుల అభిప్రాయం. నాయుడు అనేది తూర్పు కాపుల బిరుదు . వీరితో పాటు గాజుల కాపులు అనువారు కలరు వారు చరిత్రకంగా గంగభూపతులుగా చెప్పుకొందురు.వీరు పూర్వము మాన్యరాజులు మరియు కాపురాజులుగా కీర్తి నొందిన వారు. అనంతర కాలంలో వీరు సైనికులు గాను గ్రామ పెద్దలుగాను, అత్యధిక గ్రామాలకు మున్సబ్లుగా కూడా చేసారు. మరియు వీరు పూర్వము గాజులు తయారుచేసి అమ్మకం చేసే వారు, నేడు వీరు గాజుల వ్యాపారం వదిలి బంగారు నగల వాణిజ్యంలోను మరియు వివిధ వ్యాపారములను చేస్తున్నారు. వీరులో కొందరు బంగారు నగల తయ్యారి యందు ప్రావీణ్యము పొంది స్వర్ణకార వృత్తి చేస్తున్నారు. ఇంకొందరు వ్యవసాయం కూడా చేయుదురు వీరుని గాజుల వారు, గంగభూపతులు (గాంగులు), గాజుల నాయుడోరు, గాజులవణిజులు, గాజుల కాపు వారు, గాజు కాపు వారు, కాపురాజులు, మాన్యరాజులు, అని పిలవబడుతున్నారు. వీరి నుండి ఏర్పడిన వారే అయ్యారిక కాపులు (వీరికి పాత్రుడు బిరుదు కలదు ) నేడు వీరు ప్రత్యేకంగా గుర్తించబడుచున్నారు. ఉత్తరాంధ్రలో మహానాటి కాపులు అను వారు కూడా గాజులకాపు వారే. ఆంధ్ర ప్రాంతమున గాజుల కాపు వారికి నాయుడు, పాత్రుడు అనునవి బిరుదు నామములు. ఒరిస్సా ప్రాంతమున నివసిస్తున్న గాజుల కాపులకు నాయుడు, దేవు, ప్రధాన్, పాత్రుడు అను బిరుదు నామములు ఉన్నాయి. ధరస్ట్రన్ రచించిన క్యాస్ట్ & ట్రైబ్స్ అను పుస్తక సంపుటలలో కాపు విభాగంలో గాజుల వారిని ప్రస్తావిస్తూ వీరికి గోష వున్నదని వీరు బలిజలు అయివుండవచ్చని తెలపడం జరిగింది. ==విస్తరణ== ఉత్తరాంధ్రలో అత్యధిక సంఖ్యాకులు తూర్పుకాపులు / గాజులకాపులు రెండు శాతాబ్దల పూర్వం గంగభూపతులుగా, సైనికులుగా, వ్యాపారులుగా, భూస్వాములుగా ఎంతో ఉన్నతమైన జీవనంతో సామజిక గౌరవం పొందిన వీరు గత శాతబ్ద కాలంగా వీరు జీవన స్థితిగతులు పూర్తిగా దిగజారి ఎకరం నుండి ఐదు, పది ఎకరాల సన్నకారు రైతులుగా మారడం, వర్షాదార పంట వలన కరువులు ఏర్పడిన సందర్భంలో ఉత్తరాంధ్రను విడిచిపెట్టి ఇతర ప్రాంతాలకు గణనీయంగా వలసపోయి వ్యవసాయ కవులు దారులుగా, వ్యవసాయ కూలీలుగా ఇతర పనులయందు జేరి ఆర్థిక, సామాజిక వెనకభాటుకు గురైనారు . తూర్పుకాపులు మరియు గాజులకాపులు ఉత్తరాంధ్రతో పాటు తూర్పు గోదావరి, పశ్చిమ గోదావరి, కృష్ణా, గుంటూరు, చిత్తూరు, తెలంగాణలో హైదరాబాద్, ఒడిస్సాలో గంజాం, గజపతి, రాయగడ జిల్లాలలో పెద్ద సంఖ్యలో ఉన్నారు. ప్రభుత్వ లెక్కల ప్రకారం తూర్పుకాపు /గాజులకాపు జనాభా 16 లక్షలు మాత్రమే<ref>{{Cite news|url=https://www.thehindu.com/news/national/andhra-pradesh/turpu-kapu-association-demands-bc-a-status-for-community/article66313007.ece|title=Turpu Kapu association demands BC-A status for community|last=Rao|first=K. Srinivasa|date=2022-12-28|work=The Hindu|access-date=2023-09-30|language=en-IN|issn=0971-751X}}</ref> కానీ వారి సంఖ్య 25 లక్షల నుండి 30 లక్షల వరకు ఉంటారని ఆ కుల సంఘము వారు తెలుపుచున్నారు. ==రిజర్వేషన్లు== తూర్పుకాపు / గాజులకాపు ఆంధ్రప్రదేశ్ వెనుకబడిన కులాల జాబితా డి గ్రూపు లోని 30వ కులం. రిజర్వేషన్గకు పూర్వము వీరు కాపు వారిగా అగ్రవర్ణ జాభితాలో ఉండెడివారు. ఉత్తరాంధ్రలో వర్షాదార పంటల వల్ల వీరి యొక్క ఆర్థిక, సామాజిక వెనుకబాటు కారణంగా వీరికి వున్న కొద్దిపాటి భూములను అమ్ముకుని వలసలు వెళ్ళుట వలన వెనుకబడిన తరగతులుగా గుర్తింపబడెందుకు గొర్లె శ్రీరాములనాయుడు, లుకలాపు లక్ష్మణదాస్ గార్లు చేసిన ప్రయత్నాన్ని ప్రభుత్వం గుర్తించి అప్పటి వరకు కాపువారిగా అగ్రకులంగా ఉన్న వీరిని తూర్పు, పడమర దేశీయ భేదాన్ని మరియు సామజిక వెనకబాటును ఆధారంగా చేసుకొని తూర్పు ప్రాంత కాపు వారిని తూర్పు కాపు పేరుతో బీసీ (డి ) రిజర్వేషన్ కల్పించడం జరిగింది. పడమటి కాపు వారిని కాలువ ఆధారిత పంటల కారణంగా వారి జీవన స్థితిగతులు మెరుగుగా ఉండుట చేత కాపు పేరుతో ఓసీ లుగానే ఉంచడం జరిగింది. కొంతకాలనికి గాజుల వారు కూడా తూర్పుకాపులతో జేరి గాజులకాపు పేరుతో బీసీలుగా గుర్తించబడినారు. కానీ బీసీ లలో ఏ, బి, సి, డి వర్గీకరణలో ' డి ' కి అంతగా అవకాశాలు లేకపోవడంతో వీరు ఆశించినంతగా అభివృద్ధి చెందలేదనే చెప్పాలి. కావున వీరు తమని బీసీ (ఏ ) జాబితాలో చేర్చవలసిందిగా ప్రభుత్వాన్ని కోరుచున్నారు. ==ప్రముఖులు== ===సినీ నటులు === * కోరాడ సింహాచలం ( ఆంధ్రా దిలీప్ కుమార్ ) (సంబరాల రాంబాబు సినిమా ఫేమ్ చలం ) * కోడి రామకృష్ణ ( సినీ దర్శకుడు, నటుడు ) * గంట్ల రామకృష్ణ ( సినీ నటుడు ) (పూజ, నోము సినిమాల పేమ్ ) * అలమండ పాండురంగస్వామి ( ఏలేశ్వం రంగా ) ( సినీ నటుడు ) * సారిక రామచంద్రరావు ( సినీ నటుడు ) * శివాల ప్రభాకర్ (సినీ దర్శకుడు ) * కొంగరాపి వెంకటరమణ (సినీ దర్శకుడు ) * కరుమజ్జి శివ నాగేశ్వరావు ( సినీ దర్శకుడు ) * మీసాల కోట మావుళ్ళయ్య ( సినీ నిర్మాత ) * వాకాడ అప్పారావు ( సినీ నిర్మాత ) * కొంగరాపు రాంబాబు ( సినీ దర్శకుడు ) * మామిడి సూర్యతేజ ( సినీ నటుడు ) *గేదలు ఆనందబాబు ( g ఆనంద్ ) ( సినీ గేయ రచయిత ) *కరుమజ్జి సత్యన్నారాయణ (సినీ నిర్మాత ) *ఎస్ ఎస్ రవిచంద్ర (సారిక శ్రీ రవిచంద్ర ) (సినీ దర్శకుడు ) ===వ్యాపారవేత్త=== లోలుగు మదన్ ( ఒన్ అఫ్ థ ఫౌండర్ అఫ్ అడాప్ట్ చిప్స్ ) గేదల శ్రీనుబాబు ( ఫౌండర్ అండ్ సి ఇ ఒ అఫ్ పల్సస్ ) ===రాజకీయా నాయకులు === * [[గొర్లె శ్రీరాములు నాయుడు|కీ శే గొర్లె శ్రీరాములు నాయుడు]] (మాజీ మంత్రి) *కీ శే దారపు లచ్చన్న నాయుడు (మాజీ ఎమ్మెల్యే, ఒడిస్సా ) * కోడూరి నారాయణరావు (మాజీ ఎమ్మెల్యే, ఒడిస్సా ) * [[కర్రి నారాయణ రావు]], (మాజీ ఎంపీ) *కీ శే ధర్మాన నారాయణ రావు నాయుడు (మాజీ ఎమ్మెల్యే ) *కీ శే కోట్ల సన్యాసి అప్పలనాయుడు (మాజీ ఎమ్మెల్యే ) * [[పాలవలస రాజశేఖరం]] (మాజీ ఎంపీ, మాజీ ఎమ్మెల్యే) * [[కెంబూరి రామ్మోహన్ రావు]] (మాజీ ఎంపీ, మాజీ ఎమ్మెల్యే) * [[కొండపల్లి పైడితల్లి నాయిడు|కొండపల్లి పైడితల్లి నాయుడు]] (మాజీ ఎంపీ) * డోలా సీతారాములనాయుడు * [[బొత్స ఝాన్సీ లక్ష్మి]] (మాజీ ఎంపీ) ) * [[బొత్స సత్యనారాయణ]] (రాష్ట్ర మంత్రి, పిసిసి మాజీ అధ్యక్షులు, మాజీ ఎంపీ) * [[పతివాడ నారాయణస్వామి నాయుడు]] (మాజీ మంత్రి) * [[కిమిడి కళా వెంకటరావు]] (మాజీ మంత్రి, టీడీపీ ఆంధ్రప్రదేశ్ శాఖకు మాజీ అధ్యక్షుడు) * [[కిమిడి మృణాళిని]] (మాజీ మంత్రి) * [[బడ్డుకొండ అప్పల నాయుడు]] ( మాజీ ఎమ్మెల్యే) * డోల జగన్ * [[కొండపల్లి అప్పల నాయుడు]] (ఎమ్మెల్యే) * మజ్జి చిన్న శ్రీను (జిల్లా పరిషత్ చైర్మన్, విజయనగరం ) * కొండపల్లి శ్రీనివాస్ (ఎమ్మెల్యే ) *కలమట మెహనరావు *కలమట వెంకటరమణ *మీసాల గీత *రౌతు సూర్యప్రకాష్ రావు (మాజీ ఎమ్మెల్యే ) *రెడ్డి అప్పలనాయుడు *కలిశెట్టి అప్పలనాయుడు (ఎంపీ ) *మీసాల నీలకంఠం నాయుడు (మాజీ ఎమ్మెల్యే ) *కీ శే బొత్స ఆదినారాయణ (మాజీ ఎమ్మెల్యే ) *బొత్సా అప్పలనరసయ్య (మాజీ ఎమ్మెల్యే ) *కీ శే గొర్లె హరిబాబు నాయుడు (మాజీ ఎమ్మెల్సీ ) *గొర్లె కిరణ్ కుమార్ నాయుడు (మాజీ ఎమ్మెల్యే ) *పొట్నూరు సూర్యనారాయణ నాయుడు (మాజీ ఎమ్మెల్యే ) *ముదిలి బాబూ పరాంకుశం నాయుడు ( మాజీ ఎమ్మెల్యే ) *బెల్లాన చంద్రశేఖర్ (పెదబాబు ) (మాజీ ఏంపి ) *కొరికాన రవికుమార్ (suda చైర్మన్ ) *దర్మేంద్ర ప్రధాన్ ( ఒడిస్సా ) *దేవేంద్ర ప్రధాన్ ( ఒడిస్సా ) *కరణం ధర్మశ్రీ (ఎమ్మెల్యే ) *మామిడి గోవిందరావు (ఎమ్మెల్యే పాతపట్నం ) *రెడ్డి శాంతి *తాడ్డి శకుంతల (ex మేయర్ అఫ్ విజయవాడ ) *బలగం సేతుబంధన సీతారామం ( ex చైర్పర్సన్ అఫ్ తణుకు ) *మేరగాని నారాయణమ్మ (ex చైర్పర్సన్ అఫ్ భీమవరం ) *గమిడి సూర్యారావు ( ex చైర్పర్సన్ అఫ్ పాలకొల్లు ) *పతివాడ నూక దూర్గారాణి ( చైర్పర్సన్ అఫ్ మండపేట ) *శిడగం పాపారావు ( ex ఛైర్పర్సన్ అఫ్ పాలకొల్లు ) *శ్రీమతి పాలవలస యశస్వి (చైర్ పర్సన్ ఆంధ్ర ప్రదేశ్ రాష్ట్ర తూర్పు కాపు సంక్షేమ అభివృద్ధి కార్పొరేషన్) == మూలాలు == {{మూలాల జాబితా}} [[వర్గం:కులాలు]] ajx8yal36ku9rntfsn5na6h9ga0pxaz 4594869 4594865 2025-06-29T14:20:01Z ధన్నాన కిషోర్ నాయుడు 135457 మా కులం గూర్చి స్పష్టమైన వివరణ 4594869 wikitext text/x-wiki {{Infobox caste|caste_name=తుర్పు కాపు|classification=[[ఆంధ్రప్రదేశ్ వెనుకబడిన కులాల జాబితా]]|religions=[[హిందూమతం]]|state=[[ఆంధ్రప్రదేశ్]],[[ఒడిశా]],[[తెలంగాణ]]|populated_states=[[ఆంధ్రప్రదేశ్]],[[తెలంగాణ]]|subdivisions=గాజుల కాపు|employment_reservation=బి.సి-డి|education_reservation=బి.సి-డి|population=16 లక్షలు}}'''తూర్పు కాపు మరియు గాజులకాపు''' [[ఆంధ్రప్రదేశ్ వెనుకబడిన కులాల జాబితా]] డి గ్రూపు లోని 30వ [[కులం]]. <ref>{{Cite web|url=https://www.vepachedu.org/caste.htm|title=Caste in Andhra|website=www.vepachedu.org|access-date=2020-09-25}}</ref> భారతదేశంనకు తూర్పు ప్రాంతంలో నివసించు కాపులను తూర్పు కాపులు అంటారు. వీరినే ఆంధ్రప్రదేశ్ కు ఉత్తర ప్రాంత భూభాగమున నివసించుట చేత ఉత్తరంద్రా కాపులనీ, పూర్వ కళింగ రాజ్యమున నివసించుట చేత కళింగాంద్రా కాపులు లేక కళింగ సీమ కాపులు అని పిలవబడుతున్నారు. వీరిని ఒరిస్సా లో కాంపులు అని ఆంధ్రప్రదేశ్ లో కాపులు అని సంభోదిస్తారు. ==చరిత్ర == కాపు అనగా రక్షకుడు (protector) అని పురాతన కాల నిర్వచనం . వీరు చాలా శాతబ్దాలకి పూర్వము కాంపిల్య నగరం నుండి వచ్చిన కాంపు వారని ప్రతీతీ. చాలా శాతాబ్దాలు గడిచిన పిదప స్థానికులుగా గుర్తింపునొందిరి. ఆంధ్ర ప్రదేశ్ లో ఆంధ్రా ప్రాంతంలో స్థానిక కులాలలో నుండు తూర్పు మరియు పడమర అను దేశీయ భేదమే కాపులలోనూ ఏర్పడినది. నవీన కాలమున వలస వచ్చిన కులాలలో ఇట్టి భేదము కానరాదు. తూర్పు ప్రాంతంలో నివసిస్తున్న కాపులను తూర్పుకాపులు అంటారు. వీరులో అత్యధికులు సైన్యంలో పనిచేస్తూ ఉత్తరాంధ్రా ప్రాంతంలో చాలా గ్రామాలకు పెద్దలుగా వ్యవహరించడం వలన నాయుడోరు ( దక్షణాంద్రలో గ్రామ పెద్దను పెదకాపు అంటారు ) అని తూర్పు నాయుళ్ళని, అంటారు. అనంతర కాలంలో కాపులు వ్యవసాయన్ని ఒక పరిశ్రమగా అభివృద్ధి చేయటం వలన కాపు అంటే వ్యవసాయదారుడు అని కూడా అంటూవుంటారు. ఈ కాపులనుండే వీడిపోయి చాలా కులాలు ఏర్పడ్డాయని చరిత్రకారుల అభిప్రాయం. నాయుడు అనేది తూర్పు కాపుల బిరుదు . వీరితో పాటు గాజుల కాపులు అనువారు కలరు వారు చరిత్రకంగా గంగభూపతులుగా చెప్పుకొందురు.వీరు పూర్వము మాన్యరాజులు మరియు కాపురాజులుగా కీర్తి నొందిన వారు. అనంతర కాలంలో వీరు సైనికులు గాను గ్రామ పెద్దలుగాను, అత్యధిక గ్రామాలకు మున్సబ్లుగా కూడా చేసారు. మరియు వీరు పూర్వము గాజులు తయారుచేసి అమ్మకం చేసే వారు, నేడు వీరు గాజుల వ్యాపారం వదిలి బంగారు నగల వాణిజ్యంలోను మరియు వివిధ వ్యాపారములను చేస్తున్నారు. వీరులో కొందరు బంగారు నగల తయ్యారి యందు ప్రావీణ్యము పొంది స్వర్ణకార వృత్తి చేస్తున్నారు. ఇంకొందరు వ్యవసాయం కూడా చేయుదురు వీరుని గాజుల వారు, గంగభూపతులు (గాంగులు), గాజుల నాయుడోరు, గాజులవణిజులు, గాజుల కాపు వారు, గాజు కాపు వారు, కాపురాజులు, మాన్యరాజులు, అని పిలవబడుతున్నారు. వీరి నుండి ఏర్పడిన వారే అయ్యారిక కాపులు (వీరికి పాత్రుడు బిరుదు కలదు ) నేడు వీరు ప్రత్యేకంగా గుర్తించబడుచున్నారు. ఉత్తరాంధ్రలో మహానాటి కాపులు అను వారు కూడా గాజులకాపు వారే. ఆంధ్ర ప్రాంతమున గాజుల కాపు వారికి నాయుడు, పాత్రుడు అనునవి బిరుదు నామములు. ఒరిస్సా ప్రాంతమున నివసిస్తున్న గాజుల కాపులకు నాయుడు, దేవు, ప్రధాన్, పాత్రుడు అను బిరుదు నామములు ఉన్నాయి. ధరస్ట్రన్ రచించిన క్యాస్ట్ & ట్రైబ్స్ అను పుస్తక సంపుటలలో కాపు విభాగంలో గాజుల వారిని ప్రస్తావిస్తూ వీరికి గోష వున్నదని వీరు బలిజలు అయివుండవచ్చని తెలపడం జరిగింది. ==విస్తరణ== ఉత్తరాంధ్రలో అత్యధిక సంఖ్యాకులు తూర్పుకాపులు / గాజులకాపులు రెండు శాతాబ్దల పూర్వం గంగభూపతులుగా, సైనికులుగా, వ్యాపారులుగా, భూస్వాములుగా ఎంతో ఉన్నతమైన జీవనంతో సామజిక గౌరవం పొందిన వీరు గత శాతబ్ద కాలంగా వీరు జీవన స్థితిగతులు పూర్తిగా దిగజారి ఎకరం నుండి ఐదు, పది ఎకరాల సన్నకారు రైతులుగా మారడం, వర్షాదార పంట వలన కరువులు ఏర్పడిన సందర్భంలో ఉత్తరాంధ్రను విడిచిపెట్టి ఇతర ప్రాంతాలకు గణనీయంగా వలసపోయి వ్యవసాయ కవులు దారులుగా, వ్యవసాయ కూలీలుగా ఇతర పనులయందు జేరి ఆర్థిక, సామాజిక వెనకభాటుకు గురైనారు . తూర్పుకాపులు మరియు గాజులకాపులు ఉత్తరాంధ్రతో పాటు తూర్పు గోదావరి, పశ్చిమ గోదావరి, కృష్ణా, గుంటూరు, చిత్తూరు, తెలంగాణలో హైదరాబాద్, ఒడిస్సాలో గంజాం, గజపతి, రాయగడ జిల్లాలలో పెద్ద సంఖ్యలో ఉన్నారు. ప్రభుత్వ లెక్కల ప్రకారం తూర్పుకాపు /గాజులకాపు జనాభా 16 లక్షలు మాత్రమే<ref>{{Cite news|url=https://www.thehindu.com/news/national/andhra-pradesh/turpu-kapu-association-demands-bc-a-status-for-community/article66313007.ece|title=Turpu Kapu association demands BC-A status for community|last=Rao|first=K. Srinivasa|date=2022-12-28|work=The Hindu|access-date=2023-09-30|language=en-IN|issn=0971-751X}}</ref> కానీ వారి సంఖ్య 25 లక్షల నుండి 30 లక్షల వరకు ఉంటారని ఆ కుల సంఘము వారు తెలుపుచున్నారు. ==రిజర్వేషన్లు== తూర్పుకాపు / గాజులకాపు ఆంధ్రప్రదేశ్ వెనుకబడిన కులాల జాబితా డి గ్రూపు లోని 30వ కులం. రిజర్వేషన్గకు పూర్వము వీరు కాపు వారిగా అగ్రవర్ణ జాభితాలో ఉండెడివారు. ఉత్తరాంధ్రలో వర్షాదార పంటల వల్ల వీరి యొక్క ఆర్థిక, సామాజిక వెనుకబాటు కారణంగా వీరికి వున్న కొద్దిపాటి భూములను అమ్ముకుని వలసలు వెళ్ళుట వలన వెనుకబడిన తరగతులుగా గుర్తింపబడెందుకు గొర్లె శ్రీరాములనాయుడు, లుకలాపు లక్ష్మణదాస్ గార్లు చేసిన ప్రయత్నాన్ని ప్రభుత్వం గుర్తించి అప్పటి వరకు కాపువారిగా అగ్రకులంగా ఉన్న వీరిని తూర్పు, పడమర దేశీయ భేదాన్ని మరియు సామజిక వెనకబాటును ఆధారంగా చేసుకొని తూర్పు ప్రాంత కాపు వారిని తూర్పు కాపు పేరుతో బీసీ (డి ) రిజర్వేషన్ కల్పించడం జరిగింది. పడమటి కాపు వారిని కాలువ ఆధారిత పంటల కారణంగా వారి జీవన స్థితిగతులు మెరుగుగా ఉండుట చేత కాపు పేరుతో ఓసీ లుగానే ఉంచడం జరిగింది. కొంతకాలనికి గాజుల వారు కూడా తూర్పుకాపులతో జేరి గాజులకాపు పేరుతో బీసీలుగా గుర్తించబడినారు. కానీ బీసీ లలో ఏ, బి, సి, డి వర్గీకరణలో ' డి ' కి అంతగా అవకాశాలు లేకపోవడంతో వీరు ఆశించినంతగా అభివృద్ధి చెందలేదనే చెప్పాలి. కావున వీరు తమని బీసీ (ఏ ) జాబితాలో చేర్చవలసిందిగా ప్రభుత్వాన్ని కోరుచున్నారు. ==ప్రముఖులు== ===సినీ నటులు === * కోరాడ సింహాచలం ( ఆంధ్రా దిలీప్ కుమార్ ) (సంబరాల రాంబాబు సినిమా ఫేమ్ చలం ) * కోడి రామకృష్ణ ( సినీ దర్శకుడు, నటుడు ) * గంట్ల రామకృష్ణ ( సినీ నటుడు ) (పూజ, నోము సినిమాల పేమ్ ) * అలమండ పాండురంగస్వామి ( ఏలేశ్వం రంగా ) ( సినీ నటుడు ) * సారిక రామచంద్రరావు ( సినీ నటుడు ) * శివాల ప్రభాకర్ (సినీ దర్శకుడు ) * కొంగరాపి వెంకటరమణ (సినీ దర్శకుడు ) * కరుమజ్జి శివ నాగేశ్వరావు ( సినీ దర్శకుడు ) * మీసాల కోట మావుళ్ళయ్య ( సినీ నిర్మాత ) * వాకాడ అప్పారావు ( సినీ నిర్మాత ) * కొంగరాపు రాంబాబు ( సినీ దర్శకుడు ) * మామిడి సూర్యతేజ ( సినీ నటుడు ) *గేదలు ఆనందబాబు ( g ఆనంద్ ) ( సినీ గేయ రచయిత ) *కరుమజ్జి సత్యన్నారాయణ (సినీ నిర్మాత ) *ఎస్ ఎస్ రవిచంద్ర (సారిక శ్రీ రవిచంద్ర ) (సినీ దర్శకుడు ) ===వ్యాపారవేత్త=== లోలుగు మదన్ ( ఒన్ అఫ్ థ ఫౌండర్ అఫ్ అడాప్ట్ చిప్స్ ) గేదల శ్రీనుబాబు ( ఫౌండర్ అండ్ సి ఇ ఒ అఫ్ పల్సస్ ) ===రాజకీయా నాయకులు === * [[గొర్లె శ్రీరాములు నాయుడు|కీ శే గొర్లె శ్రీరాములు నాయుడు]] (మాజీ మంత్రి) *కీ శే దారపు లచ్చన్న నాయుడు (మాజీ ఎమ్మెల్యే, ఒడిస్సా ) * కోడూరి నారాయణరావు (మాజీ ఎమ్మెల్యే, ఒడిస్సా ) * [[కర్రి నారాయణ రావు]], (మాజీ ఎంపీ) *కీ శే ధర్మాన నారాయణ రావు నాయుడు (మాజీ ఎమ్మెల్యే ) *కీ శే కోట్ల సన్యాసి అప్పలనాయుడు (మాజీ ఎమ్మెల్యే ) * [[పాలవలస రాజశేఖరం]] (మాజీ ఎంపీ, మాజీ ఎమ్మెల్యే) * [[కెంబూరి రామ్మోహన్ రావు]] (మాజీ ఎంపీ, మాజీ ఎమ్మెల్యే) * [[కొండపల్లి పైడితల్లి నాయిడు|కొండపల్లి పైడితల్లి నాయుడు]] (మాజీ ఎంపీ) * డోలా సీతారాములనాయుడు * [[బొత్స ఝాన్సీ లక్ష్మి]] (మాజీ ఎంపీ) ) * [[బొత్స సత్యనారాయణ]] (రాష్ట్ర మంత్రి, పిసిసి మాజీ అధ్యక్షులు, మాజీ ఎంపీ) * [[పతివాడ నారాయణస్వామి నాయుడు]] (మాజీ మంత్రి) * [[కిమిడి కళా వెంకటరావు]] (మాజీ మంత్రి, టీడీపీ ఆంధ్రప్రదేశ్ శాఖకు మాజీ అధ్యక్షుడు) * [[కిమిడి మృణాళిని]] (మాజీ మంత్రి) * [[బడ్డుకొండ అప్పల నాయుడు]] ( మాజీ ఎమ్మెల్యే) * డోల జగన్ * [[కొండపల్లి అప్పల నాయుడు]] (ఎమ్మెల్యే) * మజ్జి చిన్న శ్రీను (జిల్లా పరిషత్ చైర్మన్, విజయనగరం ) * కొండపల్లి శ్రీనివాస్ (ఎమ్మెల్యే ) *కలమట మెహనరావు *కలమట వెంకటరమణ *మీసాల గీత *రౌతు సూర్యప్రకాష్ రావు (మాజీ ఎమ్మెల్యే ) *రెడ్డి అప్పలనాయుడు *కలిశెట్టి అప్పలనాయుడు (ఎంపీ ) *మీసాల నీలకంఠం నాయుడు (మాజీ ఎమ్మెల్యే ) *కీ శే బొత్స ఆదినారాయణ (మాజీ ఎమ్మెల్యే ) *బొత్సా అప్పలనరసయ్య (మాజీ ఎమ్మెల్యే ) *కీ శే గొర్లె హరిబాబు నాయుడు (మాజీ ఎమ్మెల్సీ ) *గొర్లె కిరణ్ కుమార్ నాయుడు (మాజీ ఎమ్మెల్యే ) *పొట్నూరు సూర్యనారాయణ నాయుడు (మాజీ ఎమ్మెల్యే ) *ముదిలి బాబూ పరాంకుశం నాయుడు ( మాజీ ఎమ్మెల్యే ) *బెల్లాన చంద్రశేఖర్ (పెదబాబు ) (మాజీ ఏంపి ) *కొరికాన రవికుమార్ (suda చైర్మన్ ) *దర్మేంద్ర ప్రధాన్ ( ఒడిస్సా ) *దేవేంద్ర ప్రధాన్ ( ఒడిస్సా ) *కరణం ధర్మశ్రీ (ఎమ్మెల్యే ) *మామిడి గోవిందరావు (ఎమ్మెల్యే పాతపట్నం ) *రెడ్డి శాంతి *తాడ్డి శకుంతల (ex మేయర్ అఫ్ విజయవాడ ) *బలగం సేతుబంధన సీతారామం ( ex చైర్పర్సన్ అఫ్ తణుకు ) *మేరగాని నారాయణమ్మ (ex చైర్పర్సన్ అఫ్ భీమవరం ) *గమిడి సూర్యారావు ( ex చైర్పర్సన్ అఫ్ పాలకొల్లు ) *పతివాడ నూక దూర్గారాణి ( చైర్పర్సన్ అఫ్ మండపేట ) *శిడగం పాపారావు ( ex ఛైర్పర్సన్ అఫ్ పాలకొల్లు ) *శ్రీమతి పాలవలస యశస్వి (చైర్ పర్సన్ ఆంధ్ర ప్రదేశ్ రాష్ట్ర తూర్పు కాపు సంక్షేమ అభివృద్ధి కార్పొరేషన్) == మూలాలు == {{మూలాల జాబితా}} [[వర్గం:కులాలు]] 400nk7g7rienjszvd0do0ngj2va1h8b 4594903 4594869 2025-06-29T15:22:49Z ధన్నాన కిషోర్ నాయుడు 135457 మా కులం గూర్చి స్పష్టత 4594903 wikitext text/x-wiki {{Infobox caste|caste_name=తూర్పు కాపు మరియు గాజుల కాపు|classification=[[ఆంధ్రప్రదేశ్ వెనుకబడిన కులాల జాబితా]]|religions=[[హిందూమతం]]|state=[[ఆంధ్రప్రదేశ్]],[[ఒడిశా]],[[తెలంగాణ]]|populated_states=[[ఆంధ్రప్రదేశ్]],[[తెలంగాణ]],((ఒడిశా))|subdivisions=గాజుల కాపు (గాంగ భూపతులు) :- అయ్యారక కాపు, మహానాటి కావు (పెదకాపు) తూర్పు కాపు :- పంట కాపు, మజ్జుల కాపు, తుడుం కాపు|employment_reservation=బి.సి-డి|education_reservation=బి.సి-డి|population=16 లక్షలు}}'''తూర్పు కాపు మరియు గాజులకాపు''' [[ఆంధ్రప్రదేశ్ వెనుకబడిన కులాల జాబితా]] డి గ్రూపు లోని 30వ [[కులం]]. <ref>{{Cite web|url=https://www.vepachedu.org/caste.htm|title=Caste in Andhra|website=www.vepachedu.org|access-date=2020-09-25}}</ref> భారతదేశంనకు తూర్పు ప్రాంతంలో నివసించు కాపులను తూర్పు కాపులు అంటారు. వీరినే ఆంధ్రప్రదేశ్ కు ఉత్తర ప్రాంత భూభాగమున నివసించుట చేత ఉత్తరంద్రా కాపులనీ, పూర్వ కళింగ రాజ్యమున నివసించుట చేత కళింగాంద్రా కాపులు లేక కళింగ సీమ కాపులు అని పిలవబడుతున్నారు. వీరిని ఒరిస్సా లో కాంపులు అని ఆంధ్రప్రదేశ్ లో కాపులు అని సంభోదిస్తారు. ==చరిత్ర == కాపు అనగా రక్షకుడు (protector) అని పురాతన కాల నిర్వచనం . వీరు చాలా శాతబ్దాలకి పూర్వము కాంపిల్య నగరం నుండి వచ్చిన కాంపు వారని ప్రతీతీ. చాలా శాతాబ్దాలు గడిచిన పిదప స్థానికులుగా గుర్తింపునొందిరి. ఆంధ్ర ప్రదేశ్ లో ఆంధ్రా ప్రాంతంలో స్థానిక కులాలలో నుండు తూర్పు మరియు పడమర అను దేశీయ భేదమే కాపులలోనూ ఏర్పడినది. నవీన కాలమున వలస వచ్చిన కులాలలో ఇట్టి భేదము కానరాదు. తూర్పు ప్రాంతంలో నివసిస్తున్న కాపులను తూర్పుకాపులు అంటారు. వీరులో అత్యధికులు సైన్యంలో పనిచేస్తూ ఉత్తరాంధ్రా ప్రాంతంలో చాలా గ్రామాలకు పెద్దలుగా వ్యవహరించడం వలన నాయుడోరు ( దక్షణాంద్రలో గ్రామ పెద్దను పెదకాపు అంటారు ) అని తూర్పు నాయుళ్ళని, అంటారు. అనంతర కాలంలో కాపులు వ్యవసాయన్ని ఒక పరిశ్రమగా అభివృద్ధి చేయటం వలన కాపు అంటే వ్యవసాయదారుడు అని కూడా అంటూవుంటారు. ఈ కాపులనుండే వీడిపోయి చాలా కులాలు ఏర్పడ్డాయని చరిత్రకారుల అభిప్రాయం. నాయుడు అనేది తూర్పు కాపుల బిరుదు . వీరితో పాటు గాజుల కాపులు అనువారు కలరు వారు చరిత్రకంగా గంగభూపతులుగా చెప్పుకొందురు.వీరు పూర్వము మాన్యరాజులు మరియు కాపురాజులుగా కీర్తి నొందిన వారు. అనంతర కాలంలో వీరు సైనికులు గాను గ్రామ పెద్దలుగాను, అత్యధిక గ్రామాలకు మున్సబ్లుగా కూడా చేసారు. మరియు వీరు పూర్వము గాజులు తయారుచేసి అమ్మకం చేసే వారు, నేడు వీరు గాజుల వ్యాపారం వదిలి బంగారు నగల వాణిజ్యంలోను మరియు వివిధ వ్యాపారములను చేస్తున్నారు. వీరులో కొందరు బంగారు నగల తయ్యారి యందు ప్రావీణ్యము పొంది స్వర్ణకార వృత్తి చేస్తున్నారు. ఇంకొందరు వ్యవసాయం కూడా చేయుదురు వీరుని గాజుల వారు, గంగభూపతులు (గాంగులు), గాజుల నాయుడోరు, గాజులవణిజులు, గాజుల కాపు వారు, గాజు కాపు వారు, కాపురాజులు, మాన్యరాజులు, అని పిలవబడుతున్నారు. వీరి నుండి ఏర్పడిన వారే అయ్యారిక కాపులు (వీరికి పాత్రుడు బిరుదు కలదు ) నేడు వీరు ప్రత్యేకంగా గుర్తించబడుచున్నారు. ఉత్తరాంధ్రలో మహానాటి కాపులు అను వారు కూడా గాజులకాపు వారే. ఆంధ్ర ప్రాంతమున గాజుల కాపు వారికి నాయుడు, పాత్రుడు అనునవి బిరుదు నామములు. ఒరిస్సా ప్రాంతమున నివసిస్తున్న గాజుల కాపులకు నాయుడు, దేవు, ప్రధాన్, పాత్రుడు అను బిరుదు నామములు ఉన్నాయి. ధరస్ట్రన్ రచించిన క్యాస్ట్ & ట్రైబ్స్ అను పుస్తక సంపుటలలో కాపు విభాగంలో గాజుల వారిని ప్రస్తావిస్తూ వీరికి గోష వున్నదని వీరు బలిజలు అయివుండవచ్చని తెలపడం జరిగింది. ==విస్తరణ== ఉత్తరాంధ్రలో అత్యధిక సంఖ్యాకులు తూర్పుకాపులు / గాజులకాపులు రెండు శాతాబ్దల పూర్వం గంగభూపతులుగా, సైనికులుగా, వ్యాపారులుగా, భూస్వాములుగా ఎంతో ఉన్నతమైన జీవనంతో సామజిక గౌరవం పొందిన వీరు గత శాతబ్ద కాలంగా వీరు జీవన స్థితిగతులు పూర్తిగా దిగజారి ఎకరం నుండి ఐదు, పది ఎకరాల సన్నకారు రైతులుగా మారడం, వర్షాదార పంట వలన కరువులు ఏర్పడిన సందర్భంలో ఉత్తరాంధ్రను విడిచిపెట్టి ఇతర ప్రాంతాలకు గణనీయంగా వలసపోయి వ్యవసాయ కవులు దారులుగా, వ్యవసాయ కూలీలుగా ఇతర పనులయందు జేరి ఆర్థిక, సామాజిక వెనకభాటుకు గురైనారు . తూర్పుకాపులు మరియు గాజులకాపులు ఉత్తరాంధ్రతో పాటు తూర్పు గోదావరి, పశ్చిమ గోదావరి, కృష్ణా, గుంటూరు, చిత్తూరు, తెలంగాణలో హైదరాబాద్, ఒడిస్సాలో గంజాం, గజపతి, రాయగడ జిల్లాలలో పెద్ద సంఖ్యలో ఉన్నారు. ప్రభుత్వ లెక్కల ప్రకారం తూర్పుకాపు /గాజులకాపు జనాభా 16 లక్షలు మాత్రమే<ref>{{Cite news|url=https://www.thehindu.com/news/national/andhra-pradesh/turpu-kapu-association-demands-bc-a-status-for-community/article66313007.ece|title=Turpu Kapu association demands BC-A status for community|last=Rao|first=K. Srinivasa|date=2022-12-28|work=The Hindu|access-date=2023-09-30|language=en-IN|issn=0971-751X}}</ref> కానీ వారి సంఖ్య 25 లక్షల నుండి 30 లక్షల వరకు ఉంటారని ఆ కుల సంఘము వారు తెలుపుచున్నారు. ==రిజర్వేషన్లు== తూర్పుకాపు / గాజులకాపు ఆంధ్రప్రదేశ్ వెనుకబడిన కులాల జాబితా డి గ్రూపు లోని 30వ కులం. రిజర్వేషన్గకు పూర్వము వీరు కాపు వారిగా అగ్రవర్ణ జాభితాలో ఉండెడివారు. ఉత్తరాంధ్రలో వర్షాదార పంటల వల్ల వీరి యొక్క ఆర్థిక, సామాజిక వెనుకబాటు కారణంగా వీరికి వున్న కొద్దిపాటి భూములను అమ్ముకుని వలసలు వెళ్ళుట వలన వెనుకబడిన తరగతులుగా గుర్తింపబడెందుకు గొర్లె శ్రీరాములనాయుడు, లుకలాపు లక్ష్మణదాస్ గార్లు చేసిన ప్రయత్నాన్ని ప్రభుత్వం గుర్తించి అప్పటి వరకు కాపువారిగా అగ్రకులంగా ఉన్న వీరిని తూర్పు, పడమర దేశీయ భేదాన్ని మరియు సామజిక వెనకబాటును ఆధారంగా చేసుకొని తూర్పు ప్రాంత కాపు వారిని తూర్పు కాపు పేరుతో బీసీ (డి ) రిజర్వేషన్ కల్పించడం జరిగింది. పడమటి కాపు వారిని కాలువ ఆధారిత పంటల కారణంగా వారి జీవన స్థితిగతులు మెరుగుగా ఉండుట చేత కాపు పేరుతో ఓసీ లుగానే ఉంచడం జరిగింది. కొంతకాలనికి గాజుల వారు కూడా తూర్పుకాపులతో జేరి గాజులకాపు పేరుతో బీసీలుగా గుర్తించబడినారు. కానీ బీసీ లలో ఏ, బి, సి, డి వర్గీకరణలో ' డి ' కి అంతగా అవకాశాలు లేకపోవడంతో వీరు ఆశించినంతగా అభివృద్ధి చెందలేదనే చెప్పాలి. కావున వీరు తమని బీసీ (ఏ ) జాబితాలో చేర్చవలసిందిగా ప్రభుత్వాన్ని కోరుచున్నారు. ==ప్రముఖులు== ===సినీ నటులు === * కోరాడ సింహాచలం ( ఆంధ్రా దిలీప్ కుమార్ ) (సంబరాల రాంబాబు సినిమా ఫేమ్ చలం ) * కోడి రామకృష్ణ ( సినీ దర్శకుడు, నటుడు ) * గంట్ల రామకృష్ణ ( సినీ నటుడు ) (పూజ, నోము సినిమాల పేమ్ ) * అలమండ పాండురంగస్వామి ( ఏలేశ్వం రంగా ) ( సినీ నటుడు ) * సారిక రామచంద్రరావు ( సినీ నటుడు ) * శివాల ప్రభాకర్ (సినీ దర్శకుడు ) * కొంగరాపి వెంకటరమణ (సినీ దర్శకుడు ) * కరుమజ్జి శివ నాగేశ్వరావు ( సినీ దర్శకుడు ) * మీసాల కోట మావుళ్ళయ్య ( సినీ నిర్మాత ) * వాకాడ అప్పారావు ( సినీ నిర్మాత ) * కొంగరాపు రాంబాబు ( సినీ దర్శకుడు ) * మామిడి సూర్యతేజ ( సినీ నటుడు ) *గేదలు ఆనందబాబు ( g ఆనంద్ ) ( సినీ గేయ రచయిత ) *కరుమజ్జి సత్యన్నారాయణ (సినీ నిర్మాత ) *ఎస్ ఎస్ రవిచంద్ర (సారిక శ్రీ రవిచంద్ర ) (సినీ దర్శకుడు ) ===వ్యాపారవేత్త=== లోలుగు మదన్ ( ఒన్ అఫ్ థ ఫౌండర్ అఫ్ అడాప్ట్ చిప్స్ ) గేదల శ్రీనుబాబు ( ఫౌండర్ అండ్ సి ఇ ఒ అఫ్ పల్సస్ ) ===రాజకీయా నాయకులు === * [[గొర్లె శ్రీరాములు నాయుడు|కీ శే గొర్లె శ్రీరాములు నాయుడు]] (మాజీ మంత్రి) *కీ శే దారపు లచ్చన్న నాయుడు (మాజీ ఎమ్మెల్యే, ఒడిస్సా ) * కోడూరి నారాయణరావు (మాజీ ఎమ్మెల్యే, ఒడిస్సా ) * [[కర్రి నారాయణ రావు]], (మాజీ ఎంపీ) *కీ శే ధర్మాన నారాయణ రావు నాయుడు (మాజీ ఎమ్మెల్యే ) *కీ శే కోట్ల సన్యాసి అప్పలనాయుడు (మాజీ ఎమ్మెల్యే ) * [[పాలవలస రాజశేఖరం]] (మాజీ ఎంపీ, మాజీ ఎమ్మెల్యే) * [[కెంబూరి రామ్మోహన్ రావు]] (మాజీ ఎంపీ, మాజీ ఎమ్మెల్యే) * [[కొండపల్లి పైడితల్లి నాయిడు|కొండపల్లి పైడితల్లి నాయుడు]] (మాజీ ఎంపీ) * డోలా సీతారాములనాయుడు * [[బొత్స ఝాన్సీ లక్ష్మి]] (మాజీ ఎంపీ) ) * [[బొత్స సత్యనారాయణ]] (రాష్ట్ర మంత్రి, పిసిసి మాజీ అధ్యక్షులు, మాజీ ఎంపీ) * [[పతివాడ నారాయణస్వామి నాయుడు]] (మాజీ మంత్రి) * [[కిమిడి కళా వెంకటరావు]] (మాజీ మంత్రి, టీడీపీ ఆంధ్రప్రదేశ్ శాఖకు మాజీ అధ్యక్షుడు) * [[కిమిడి మృణాళిని]] (మాజీ మంత్రి) * [[బడ్డుకొండ అప్పల నాయుడు]] ( మాజీ ఎమ్మెల్యే) * డోల జగన్ * [[కొండపల్లి అప్పల నాయుడు]] (ఎమ్మెల్యే) * మజ్జి చిన్న శ్రీను (జిల్లా పరిషత్ చైర్మన్, విజయనగరం ) * కొండపల్లి శ్రీనివాస్ (ఎమ్మెల్యే ) *కలమట మెహనరావు *కలమట వెంకటరమణ *మీసాల గీత *రౌతు సూర్యప్రకాష్ రావు (మాజీ ఎమ్మెల్యే ) *రెడ్డి అప్పలనాయుడు *కలిశెట్టి అప్పలనాయుడు (ఎంపీ ) *మీసాల నీలకంఠం నాయుడు (మాజీ ఎమ్మెల్యే ) *కీ శే బొత్స ఆదినారాయణ (మాజీ ఎమ్మెల్యే ) *బొత్సా అప్పలనరసయ్య (మాజీ ఎమ్మెల్యే ) *కీ శే గొర్లె హరిబాబు నాయుడు (మాజీ ఎమ్మెల్సీ ) *గొర్లె కిరణ్ కుమార్ నాయుడు (మాజీ ఎమ్మెల్యే ) *పొట్నూరు సూర్యనారాయణ నాయుడు (మాజీ ఎమ్మెల్యే ) *ముదిలి బాబూ పరాంకుశం నాయుడు ( మాజీ ఎమ్మెల్యే ) *బెల్లాన చంద్రశేఖర్ (పెదబాబు ) (మాజీ ఏంపి ) *కొరికాన రవికుమార్ (suda చైర్మన్ ) *దర్మేంద్ర ప్రధాన్ ( ఒడిస్సా ) *దేవేంద్ర ప్రధాన్ ( ఒడిస్సా ) *కరణం ధర్మశ్రీ (ఎమ్మెల్యే ) *మామిడి గోవిందరావు (ఎమ్మెల్యే పాతపట్నం ) *రెడ్డి శాంతి *తాడ్డి శకుంతల (ex మేయర్ అఫ్ విజయవాడ ) *బలగం సేతుబంధన సీతారామం ( ex చైర్పర్సన్ అఫ్ తణుకు ) *మేరగాని నారాయణమ్మ (ex చైర్పర్సన్ అఫ్ భీమవరం ) *గమిడి సూర్యారావు ( ex చైర్పర్సన్ అఫ్ పాలకొల్లు ) *పతివాడ నూక దూర్గారాణి ( చైర్పర్సన్ అఫ్ మండపేట ) *శిడగం పాపారావు ( ex ఛైర్పర్సన్ అఫ్ పాలకొల్లు ) *శ్రీమతి పాలవలస యశస్వి (చైర్ పర్సన్ ఆంధ్ర ప్రదేశ్ రాష్ట్ర తూర్పు కాపు సంక్షేమ అభివృద్ధి కార్పొరేషన్) == మూలాలు == {{మూలాల జాబితా}} [[వర్గం:కులాలు]] l91gkcfnpwylk5dxko47ucchbccwbde 4594904 4594903 2025-06-29T15:26:32Z ధన్నాన కిషోర్ నాయుడు 135457 మా కులం గూర్చి స్పష్టత 4594904 wikitext text/x-wiki {{Infobox caste|caste_name=తూర్పు కాపు మరియు గాజుల కాపు|classification=[[ఆంధ్రప్రదేశ్ వెనుకబడిన కులాల జాబితా]]|religions=[[హిందూమతం]]|state=[[ఆంధ్రప్రదేశ్]],[[ఒడిశా]],[[తెలంగాణ]]|populated_states=[[ఆంధ్రప్రదేశ్]],[[తెలంగాణ]],((ఒడిశా))|subdivisions=గాజుల కాపు (గాంగ భూపతులు) :- కావు రాజులు, మాన్యరాజులు, అయ్యారక కాపు, మహానాటి కావు (పెదకాపు) తూర్పు కాపు :- పంట కాపు, మజ్జుల కాపు, తుడుం కాపు|employment_reservation=బి.సి-డి|education_reservation=బి.సి-డి|population=16 లక్షలు}}'''తూర్పు కాపు మరియు గాజులకాపు''' [[ఆంధ్రప్రదేశ్ వెనుకబడిన కులాల జాబితా]] డి గ్రూపు లోని 30వ [[కులం]]. <ref>{{Cite web|url=https://www.vepachedu.org/caste.htm|title=Caste in Andhra|website=www.vepachedu.org|access-date=2020-09-25}}</ref> భారతదేశంనకు తూర్పు ప్రాంతంలో నివసించు కాపులను తూర్పు కాపులు అంటారు. వీరినే ఆంధ్రప్రదేశ్ కు ఉత్తర ప్రాంత భూభాగమున నివసించుట చేత ఉత్తరంద్రా కాపులనీ, పూర్వ కళింగ రాజ్యమున నివసించుట చేత కళింగాంద్రా కాపులు లేక కళింగ సీమ కాపులు అని పిలవబడుతున్నారు. వీరిని ఒరిస్సా లో కాంపులు అని ఆంధ్రప్రదేశ్ లో కాపులు అని సంభోదిస్తారు. ==చరిత్ర == కాపు అనగా రక్షకుడు (protector) అని పురాతన కాల నిర్వచనం . వీరు చాలా శాతబ్దాలకి పూర్వము కాంపిల్య నగరం నుండి వచ్చిన కాంపు వారని ప్రతీతీ. చాలా శాతాబ్దాలు గడిచిన పిదప స్థానికులుగా గుర్తింపునొందిరి. ఆంధ్ర ప్రదేశ్ లో ఆంధ్రా ప్రాంతంలో స్థానిక కులాలలో నుండు తూర్పు మరియు పడమర అను దేశీయ భేదమే కాపులలోనూ ఏర్పడినది. నవీన కాలమున వలస వచ్చిన కులాలలో ఇట్టి భేదము కానరాదు. తూర్పు ప్రాంతంలో నివసిస్తున్న కాపులను తూర్పుకాపులు అంటారు. వీరులో అత్యధికులు సైన్యంలో పనిచేస్తూ ఉత్తరాంధ్రా ప్రాంతంలో చాలా గ్రామాలకు పెద్దలుగా వ్యవహరించడం వలన నాయుడోరు ( దక్షణాంద్రలో గ్రామ పెద్దను పెదకాపు అంటారు ) అని తూర్పు నాయుళ్ళని, అంటారు. అనంతర కాలంలో కాపులు వ్యవసాయన్ని ఒక పరిశ్రమగా అభివృద్ధి చేయటం వలన కాపు అంటే వ్యవసాయదారుడు అని కూడా అంటూవుంటారు. ఈ కాపులనుండే వీడిపోయి చాలా కులాలు ఏర్పడ్డాయని చరిత్రకారుల అభిప్రాయం. నాయుడు అనేది తూర్పు కాపుల బిరుదు . వీరితో పాటు గాజుల కాపులు అనువారు కలరు వారు చరిత్రకంగా గంగభూపతులుగా చెప్పుకొందురు.వీరు పూర్వము మాన్యరాజులు మరియు కాపురాజులుగా కీర్తి నొందిన వారు. అనంతర కాలంలో వీరు సైనికులు గాను గ్రామ పెద్దలుగాను, అత్యధిక గ్రామాలకు మున్సబ్లుగా కూడా చేసారు. మరియు వీరు పూర్వము గాజులు తయారుచేసి అమ్మకం చేసే వారు, నేడు వీరు గాజుల వ్యాపారం వదిలి బంగారు నగల వాణిజ్యంలోను మరియు వివిధ వ్యాపారములను చేస్తున్నారు. వీరులో కొందరు బంగారు నగల తయ్యారి యందు ప్రావీణ్యము పొంది స్వర్ణకార వృత్తి చేస్తున్నారు. ఇంకొందరు వ్యవసాయం కూడా చేయుదురు వీరుని గాజుల వారు, గంగభూపతులు (గాంగులు), గాజుల నాయుడోరు, గాజులవణిజులు, గాజుల కాపు వారు, గాజు కాపు వారు, కాపురాజులు, మాన్యరాజులు, అని పిలవబడుతున్నారు. వీరి నుండి ఏర్పడిన వారే అయ్యారిక కాపులు (వీరికి పాత్రుడు బిరుదు కలదు ) నేడు వీరు ప్రత్యేకంగా గుర్తించబడుచున్నారు. ఉత్తరాంధ్రలో మహానాటి కాపులు అను వారు కూడా గాజులకాపు వారే. ఆంధ్ర ప్రాంతమున గాజుల కాపు వారికి నాయుడు, పాత్రుడు అనునవి బిరుదు నామములు. ఒరిస్సా ప్రాంతమున నివసిస్తున్న గాజుల కాపులకు నాయుడు, దేవు, ప్రధాన్, పాత్రుడు అను బిరుదు నామములు ఉన్నాయి. ధరస్ట్రన్ రచించిన క్యాస్ట్ & ట్రైబ్స్ అను పుస్తక సంపుటలలో కాపు విభాగంలో గాజుల వారిని ప్రస్తావిస్తూ వీరికి గోష వున్నదని వీరు బలిజలు అయివుండవచ్చని తెలపడం జరిగింది. ==విస్తరణ== ఉత్తరాంధ్రలో అత్యధిక సంఖ్యాకులు తూర్పుకాపులు / గాజులకాపులు రెండు శాతాబ్దల పూర్వం గంగభూపతులుగా, సైనికులుగా, వ్యాపారులుగా, భూస్వాములుగా ఎంతో ఉన్నతమైన జీవనంతో సామజిక గౌరవం పొందిన వీరు గత శాతబ్ద కాలంగా వీరు జీవన స్థితిగతులు పూర్తిగా దిగజారి ఎకరం నుండి ఐదు, పది ఎకరాల సన్నకారు రైతులుగా మారడం, వర్షాదార పంట వలన కరువులు ఏర్పడిన సందర్భంలో ఉత్తరాంధ్రను విడిచిపెట్టి ఇతర ప్రాంతాలకు గణనీయంగా వలసపోయి వ్యవసాయ కవులు దారులుగా, వ్యవసాయ కూలీలుగా ఇతర పనులయందు జేరి ఆర్థిక, సామాజిక వెనకభాటుకు గురైనారు . తూర్పుకాపులు మరియు గాజులకాపులు ఉత్తరాంధ్రతో పాటు తూర్పు గోదావరి, పశ్చిమ గోదావరి, కృష్ణా, గుంటూరు, చిత్తూరు, తెలంగాణలో హైదరాబాద్, ఒడిస్సాలో గంజాం, గజపతి, రాయగడ జిల్లాలలో పెద్ద సంఖ్యలో ఉన్నారు. ప్రభుత్వ లెక్కల ప్రకారం తూర్పుకాపు /గాజులకాపు జనాభా 16 లక్షలు మాత్రమే<ref>{{Cite news|url=https://www.thehindu.com/news/national/andhra-pradesh/turpu-kapu-association-demands-bc-a-status-for-community/article66313007.ece|title=Turpu Kapu association demands BC-A status for community|last=Rao|first=K. Srinivasa|date=2022-12-28|work=The Hindu|access-date=2023-09-30|language=en-IN|issn=0971-751X}}</ref> కానీ వారి సంఖ్య 25 లక్షల నుండి 30 లక్షల వరకు ఉంటారని ఆ కుల సంఘము వారు తెలుపుచున్నారు. ==రిజర్వేషన్లు== తూర్పుకాపు / గాజులకాపు ఆంధ్రప్రదేశ్ వెనుకబడిన కులాల జాబితా డి గ్రూపు లోని 30వ కులం. రిజర్వేషన్గకు పూర్వము వీరు కాపు వారిగా అగ్రవర్ణ జాభితాలో ఉండెడివారు. ఉత్తరాంధ్రలో వర్షాదార పంటల వల్ల వీరి యొక్క ఆర్థిక, సామాజిక వెనుకబాటు కారణంగా వీరికి వున్న కొద్దిపాటి భూములను అమ్ముకుని వలసలు వెళ్ళుట వలన వెనుకబడిన తరగతులుగా గుర్తింపబడెందుకు గొర్లె శ్రీరాములనాయుడు, లుకలాపు లక్ష్మణదాస్ గార్లు చేసిన ప్రయత్నాన్ని ప్రభుత్వం గుర్తించి అప్పటి వరకు కాపువారిగా అగ్రకులంగా ఉన్న వీరిని తూర్పు, పడమర దేశీయ భేదాన్ని మరియు సామజిక వెనకబాటును ఆధారంగా చేసుకొని తూర్పు ప్రాంత కాపు వారిని తూర్పు కాపు పేరుతో బీసీ (డి ) రిజర్వేషన్ కల్పించడం జరిగింది. పడమటి కాపు వారిని కాలువ ఆధారిత పంటల కారణంగా వారి జీవన స్థితిగతులు మెరుగుగా ఉండుట చేత కాపు పేరుతో ఓసీ లుగానే ఉంచడం జరిగింది. కొంతకాలనికి గాజుల వారు కూడా తూర్పుకాపులతో జేరి గాజులకాపు పేరుతో బీసీలుగా గుర్తించబడినారు. కానీ బీసీ లలో ఏ, బి, సి, డి వర్గీకరణలో ' డి ' కి అంతగా అవకాశాలు లేకపోవడంతో వీరు ఆశించినంతగా అభివృద్ధి చెందలేదనే చెప్పాలి. కావున వీరు తమని బీసీ (ఏ ) జాబితాలో చేర్చవలసిందిగా ప్రభుత్వాన్ని కోరుచున్నారు. ==ప్రముఖులు== ===సినీ నటులు === * కోరాడ సింహాచలం ( ఆంధ్రా దిలీప్ కుమార్ ) (సంబరాల రాంబాబు సినిమా ఫేమ్ చలం ) * కోడి రామకృష్ణ ( సినీ దర్శకుడు, నటుడు ) * గంట్ల రామకృష్ణ ( సినీ నటుడు ) (పూజ, నోము సినిమాల పేమ్ ) * అలమండ పాండురంగస్వామి ( ఏలేశ్వం రంగా ) ( సినీ నటుడు ) * సారిక రామచంద్రరావు ( సినీ నటుడు ) * శివాల ప్రభాకర్ (సినీ దర్శకుడు ) * కొంగరాపి వెంకటరమణ (సినీ దర్శకుడు ) * కరుమజ్జి శివ నాగేశ్వరావు ( సినీ దర్శకుడు ) * మీసాల కోట మావుళ్ళయ్య ( సినీ నిర్మాత ) * వాకాడ అప్పారావు ( సినీ నిర్మాత ) * కొంగరాపు రాంబాబు ( సినీ దర్శకుడు ) * మామిడి సూర్యతేజ ( సినీ నటుడు ) *గేదలు ఆనందబాబు ( g ఆనంద్ ) ( సినీ గేయ రచయిత ) *కరుమజ్జి సత్యన్నారాయణ (సినీ నిర్మాత ) *ఎస్ ఎస్ రవిచంద్ర (సారిక శ్రీ రవిచంద్ర ) (సినీ దర్శకుడు ) ===వ్యాపారవేత్త=== లోలుగు మదన్ ( ఒన్ అఫ్ థ ఫౌండర్ అఫ్ అడాప్ట్ చిప్స్ ) గేదల శ్రీనుబాబు ( ఫౌండర్ అండ్ సి ఇ ఒ అఫ్ పల్సస్ ) ===రాజకీయా నాయకులు === * [[గొర్లె శ్రీరాములు నాయుడు|కీ శే గొర్లె శ్రీరాములు నాయుడు]] (మాజీ మంత్రి) *కీ శే దారపు లచ్చన్న నాయుడు (మాజీ ఎమ్మెల్యే, ఒడిస్సా ) * కోడూరి నారాయణరావు (మాజీ ఎమ్మెల్యే, ఒడిస్సా ) * [[కర్రి నారాయణ రావు]], (మాజీ ఎంపీ) *కీ శే ధర్మాన నారాయణ రావు నాయుడు (మాజీ ఎమ్మెల్యే ) *కీ శే కోట్ల సన్యాసి అప్పలనాయుడు (మాజీ ఎమ్మెల్యే ) * [[పాలవలస రాజశేఖరం]] (మాజీ ఎంపీ, మాజీ ఎమ్మెల్యే) * [[కెంబూరి రామ్మోహన్ రావు]] (మాజీ ఎంపీ, మాజీ ఎమ్మెల్యే) * [[కొండపల్లి పైడితల్లి నాయిడు|కొండపల్లి పైడితల్లి నాయుడు]] (మాజీ ఎంపీ) * డోలా సీతారాములనాయుడు * [[బొత్స ఝాన్సీ లక్ష్మి]] (మాజీ ఎంపీ) ) * [[బొత్స సత్యనారాయణ]] (రాష్ట్ర మంత్రి, పిసిసి మాజీ అధ్యక్షులు, మాజీ ఎంపీ) * [[పతివాడ నారాయణస్వామి నాయుడు]] (మాజీ మంత్రి) * [[కిమిడి కళా వెంకటరావు]] (మాజీ మంత్రి, టీడీపీ ఆంధ్రప్రదేశ్ శాఖకు మాజీ అధ్యక్షుడు) * [[కిమిడి మృణాళిని]] (మాజీ మంత్రి) * [[బడ్డుకొండ అప్పల నాయుడు]] ( మాజీ ఎమ్మెల్యే) * డోల జగన్ * [[కొండపల్లి అప్పల నాయుడు]] (ఎమ్మెల్యే) * మజ్జి చిన్న శ్రీను (జిల్లా పరిషత్ చైర్మన్, విజయనగరం ) * కొండపల్లి శ్రీనివాస్ (ఎమ్మెల్యే ) *కలమట మెహనరావు *కలమట వెంకటరమణ *మీసాల గీత *రౌతు సూర్యప్రకాష్ రావు (మాజీ ఎమ్మెల్యే ) *రెడ్డి అప్పలనాయుడు *కలిశెట్టి అప్పలనాయుడు (ఎంపీ ) *మీసాల నీలకంఠం నాయుడు (మాజీ ఎమ్మెల్యే ) *కీ శే బొత్స ఆదినారాయణ (మాజీ ఎమ్మెల్యే ) *బొత్సా అప్పలనరసయ్య (మాజీ ఎమ్మెల్యే ) *కీ శే గొర్లె హరిబాబు నాయుడు (మాజీ ఎమ్మెల్సీ ) *గొర్లె కిరణ్ కుమార్ నాయుడు (మాజీ ఎమ్మెల్యే ) *పొట్నూరు సూర్యనారాయణ నాయుడు (మాజీ ఎమ్మెల్యే ) *ముదిలి బాబూ పరాంకుశం నాయుడు ( మాజీ ఎమ్మెల్యే ) *బెల్లాన చంద్రశేఖర్ (పెదబాబు ) (మాజీ ఏంపి ) *కొరికాన రవికుమార్ (suda చైర్మన్ ) *దర్మేంద్ర ప్రధాన్ ( ఒడిస్సా ) *దేవేంద్ర ప్రధాన్ ( ఒడిస్సా ) *కరణం ధర్మశ్రీ (ఎమ్మెల్యే ) *మామిడి గోవిందరావు (ఎమ్మెల్యే పాతపట్నం ) *రెడ్డి శాంతి *తాడ్డి శకుంతల (ex మేయర్ అఫ్ విజయవాడ ) *బలగం సేతుబంధన సీతారామం ( ex చైర్పర్సన్ అఫ్ తణుకు ) *మేరగాని నారాయణమ్మ (ex చైర్పర్సన్ అఫ్ భీమవరం ) *గమిడి సూర్యారావు ( ex చైర్పర్సన్ అఫ్ పాలకొల్లు ) *పతివాడ నూక దూర్గారాణి ( చైర్పర్సన్ అఫ్ మండపేట ) *శిడగం పాపారావు ( ex ఛైర్పర్సన్ అఫ్ పాలకొల్లు ) *శ్రీమతి పాలవలస యశస్వి (చైర్ పర్సన్ ఆంధ్ర ప్రదేశ్ రాష్ట్ర తూర్పు కాపు సంక్షేమ అభివృద్ధి కార్పొరేషన్) == మూలాలు == {{మూలాల జాబితా}} [[వర్గం:కులాలు]] cestur0ydmqocrzrcqdk25to19d093z 4594907 4594904 2025-06-29T15:34:33Z ధన్నాన కిషోర్ నాయుడు 135457 మా కులం గూర్చి స్పష్టత 4594907 wikitext text/x-wiki {{Infobox caste|caste_name=తూర్పు కాపు మరియు గాజుల కాపు|classification=[[ఆంధ్రప్రదేశ్ వెనుకబడిన కులాల జాబితా]]|religions=[[హిందూమతం]]|state=[[ఆంధ్రప్రదేశ్]],[[ఒడిశా]],[[తెలంగాణ]]|populated_states=[[ఆంధ్రప్రదేశ్]],[[తెలంగాణ]],((ఒడిశా))|subdivisions=గాంగ భూపతులు, గాంగులు, కాపు రాజులు, మాన్య రాజులు, అయ్యారక కాపు, మహానాటి కాపు (పెదకాపు), పంట కాపు, మజ్జుల కాపు, తుడుం కాపు|employment_reservation=బి.సి-డి|education_reservation=బి.సి-డి|population=16 లక్షలు}}'''తూర్పు కాపు మరియు గాజులకాపు''' [[ఆంధ్రప్రదేశ్ వెనుకబడిన కులాల జాబితా]] డి గ్రూపు లోని 30వ [[కులం]]. <ref>{{Cite web|url=https://www.vepachedu.org/caste.htm|title=Caste in Andhra|website=www.vepachedu.org|access-date=2020-09-25}}</ref> భారతదేశంనకు తూర్పు ప్రాంతంలో నివసించు కాపులను తూర్పు కాపులు అంటారు. వీరినే ఆంధ్రప్రదేశ్ కు ఉత్తర ప్రాంత భూభాగమున నివసించుట చేత ఉత్తరంద్రా కాపులనీ, పూర్వ కళింగ రాజ్యమున నివసించుట చేత కళింగాంద్రా కాపులు లేక కళింగ సీమ కాపులు అని పిలవబడుతున్నారు. వీరిని ఒరిస్సా లో కాంపులు అని ఆంధ్రప్రదేశ్ లో కాపులు అని సంభోదిస్తారు. ==చరిత్ర == కాపు అనగా రక్షకుడు (protector) అని పురాతన కాల నిర్వచనం . వీరు చాలా శాతబ్దాలకి పూర్వము కాంపిల్య నగరం నుండి వచ్చిన కాంపు వారని ప్రతీతీ. చాలా శాతాబ్దాలు గడిచిన పిదప స్థానికులుగా గుర్తింపునొందిరి. ఆంధ్ర ప్రదేశ్ లో ఆంధ్రా ప్రాంతంలో స్థానిక కులాలలో నుండు తూర్పు మరియు పడమర అను దేశీయ భేదమే కాపులలోనూ ఏర్పడినది. నవీన కాలమున వలస వచ్చిన కులాలలో ఇట్టి భేదము కానరాదు. తూర్పు ప్రాంతంలో నివసిస్తున్న కాపులను తూర్పుకాపులు అంటారు. వీరులో అత్యధికులు సైన్యంలో పనిచేస్తూ ఉత్తరాంధ్రా ప్రాంతంలో చాలా గ్రామాలకు పెద్దలుగా వ్యవహరించడం వలన నాయుడోరు ( దక్షణాంద్రలో గ్రామ పెద్దను పెదకాపు అంటారు ) అని తూర్పు నాయుళ్ళని, అంటారు. అనంతర కాలంలో కాపులు వ్యవసాయన్ని ఒక పరిశ్రమగా అభివృద్ధి చేయటం వలన కాపు అంటే వ్యవసాయదారుడు అని కూడా అంటూవుంటారు. ఈ కాపులనుండే వీడిపోయి చాలా కులాలు ఏర్పడ్డాయని చరిత్రకారుల అభిప్రాయం. నాయుడు అనేది తూర్పు కాపుల బిరుదు . వీరితో పాటు గాజుల కాపులు అనువారు కలరు వారు చరిత్రకంగా గంగభూపతులుగా చెప్పుకొందురు.వీరు పూర్వము మాన్యరాజులు మరియు కాపురాజులుగా కీర్తి నొందిన వారు. అనంతర కాలంలో వీరు సైనికులు గాను గ్రామ పెద్దలుగాను, అత్యధిక గ్రామాలకు మున్సబ్లుగా కూడా చేసారు. మరియు వీరు పూర్వము గాజులు తయారుచేసి అమ్మకం చేసే వారు, నేడు వీరు గాజుల వ్యాపారం వదిలి బంగారు నగల వాణిజ్యంలోను మరియు వివిధ వ్యాపారములను చేస్తున్నారు. వీరులో కొందరు బంగారు నగల తయ్యారి యందు ప్రావీణ్యము పొంది స్వర్ణకార వృత్తి చేస్తున్నారు. ఇంకొందరు వ్యవసాయం కూడా చేయుదురు వీరుని గాజుల వారు, గంగభూపతులు (గాంగులు), గాజుల నాయుడోరు, గాజులవణిజులు, గాజుల కాపు వారు, గాజు కాపు వారు, కాపురాజులు, మాన్యరాజులు, అని పిలవబడుతున్నారు. వీరి నుండి ఏర్పడిన వారే అయ్యారిక కాపులు (వీరికి పాత్రుడు బిరుదు కలదు ) నేడు వీరు ప్రత్యేకంగా గుర్తించబడుచున్నారు. ఉత్తరాంధ్రలో మహానాటి కాపులు అను వారు కూడా గాజులకాపు వారే. ఆంధ్ర ప్రాంతమున గాజుల కాపు వారికి నాయుడు, పాత్రుడు అనునవి బిరుదు నామములు. ఒరిస్సా ప్రాంతమున నివసిస్తున్న గాజుల కాపులకు నాయుడు, దేవు, ప్రధాన్, పాత్రుడు అను బిరుదు నామములు ఉన్నాయి. ధరస్ట్రన్ రచించిన క్యాస్ట్ & ట్రైబ్స్ అను పుస్తక సంపుటలలో కాపు విభాగంలో గాజుల వారిని ప్రస్తావిస్తూ వీరికి గోష వున్నదని వీరు బలిజలు అయివుండవచ్చని తెలపడం జరిగింది. ==విస్తరణ== ఉత్తరాంధ్రలో అత్యధిక సంఖ్యాకులు తూర్పుకాపులు / గాజులకాపులు రెండు శాతాబ్దల పూర్వం గంగభూపతులుగా, సైనికులుగా, వ్యాపారులుగా, భూస్వాములుగా ఎంతో ఉన్నతమైన జీవనంతో సామజిక గౌరవం పొందిన వీరు గత శాతబ్ద కాలంగా వీరు జీవన స్థితిగతులు పూర్తిగా దిగజారి ఎకరం నుండి ఐదు, పది ఎకరాల సన్నకారు రైతులుగా మారడం, వర్షాదార పంట వలన కరువులు ఏర్పడిన సందర్భంలో ఉత్తరాంధ్రను విడిచిపెట్టి ఇతర ప్రాంతాలకు గణనీయంగా వలసపోయి వ్యవసాయ కవులు దారులుగా, వ్యవసాయ కూలీలుగా ఇతర పనులయందు జేరి ఆర్థిక, సామాజిక వెనకభాటుకు గురైనారు . తూర్పుకాపులు మరియు గాజులకాపులు ఉత్తరాంధ్రతో పాటు తూర్పు గోదావరి, పశ్చిమ గోదావరి, కృష్ణా, గుంటూరు, చిత్తూరు, తెలంగాణలో హైదరాబాద్, ఒడిస్సాలో గంజాం, గజపతి, రాయగడ జిల్లాలలో పెద్ద సంఖ్యలో ఉన్నారు. ప్రభుత్వ లెక్కల ప్రకారం తూర్పుకాపు /గాజులకాపు జనాభా 16 లక్షలు మాత్రమే<ref>{{Cite news|url=https://www.thehindu.com/news/national/andhra-pradesh/turpu-kapu-association-demands-bc-a-status-for-community/article66313007.ece|title=Turpu Kapu association demands BC-A status for community|last=Rao|first=K. Srinivasa|date=2022-12-28|work=The Hindu|access-date=2023-09-30|language=en-IN|issn=0971-751X}}</ref> కానీ వారి సంఖ్య 25 లక్షల నుండి 30 లక్షల వరకు ఉంటారని ఆ కుల సంఘము వారు తెలుపుచున్నారు. ==రిజర్వేషన్లు== తూర్పుకాపు / గాజులకాపు ఆంధ్రప్రదేశ్ వెనుకబడిన కులాల జాబితా డి గ్రూపు లోని 30వ కులం. రిజర్వేషన్గకు పూర్వము వీరు కాపు వారిగా అగ్రవర్ణ జాభితాలో ఉండెడివారు. ఉత్తరాంధ్రలో వర్షాదార పంటల వల్ల వీరి యొక్క ఆర్థిక, సామాజిక వెనుకబాటు కారణంగా వీరికి వున్న కొద్దిపాటి భూములను అమ్ముకుని వలసలు వెళ్ళుట వలన వెనుకబడిన తరగతులుగా గుర్తింపబడెందుకు గొర్లె శ్రీరాములనాయుడు, లుకలాపు లక్ష్మణదాస్ గార్లు చేసిన ప్రయత్నాన్ని ప్రభుత్వం గుర్తించి అప్పటి వరకు కాపువారిగా అగ్రకులంగా ఉన్న వీరిని తూర్పు, పడమర దేశీయ భేదాన్ని మరియు సామజిక వెనకబాటును ఆధారంగా చేసుకొని తూర్పు ప్రాంత కాపు వారిని తూర్పు కాపు పేరుతో బీసీ (డి ) రిజర్వేషన్ కల్పించడం జరిగింది. పడమటి కాపు వారిని కాలువ ఆధారిత పంటల కారణంగా వారి జీవన స్థితిగతులు మెరుగుగా ఉండుట చేత కాపు పేరుతో ఓసీ లుగానే ఉంచడం జరిగింది. కొంతకాలనికి గాజుల వారు కూడా తూర్పుకాపులతో జేరి గాజులకాపు పేరుతో బీసీలుగా గుర్తించబడినారు. కానీ బీసీ లలో ఏ, బి, సి, డి వర్గీకరణలో ' డి ' కి అంతగా అవకాశాలు లేకపోవడంతో వీరు ఆశించినంతగా అభివృద్ధి చెందలేదనే చెప్పాలి. కావున వీరు తమని బీసీ (ఏ ) జాబితాలో చేర్చవలసిందిగా ప్రభుత్వాన్ని కోరుచున్నారు. ==ప్రముఖులు== ===సినీ నటులు === * కోరాడ సింహాచలం ( ఆంధ్రా దిలీప్ కుమార్ ) (సంబరాల రాంబాబు సినిమా ఫేమ్ చలం ) * కోడి రామకృష్ణ ( సినీ దర్శకుడు, నటుడు ) * గంట్ల రామకృష్ణ ( సినీ నటుడు ) (పూజ, నోము సినిమాల పేమ్ ) * అలమండ పాండురంగస్వామి ( ఏలేశ్వం రంగా ) ( సినీ నటుడు ) * సారిక రామచంద్రరావు ( సినీ నటుడు ) * శివాల ప్రభాకర్ (సినీ దర్శకుడు ) * కొంగరాపి వెంకటరమణ (సినీ దర్శకుడు ) * కరుమజ్జి శివ నాగేశ్వరావు ( సినీ దర్శకుడు ) * మీసాల కోట మావుళ్ళయ్య ( సినీ నిర్మాత ) * వాకాడ అప్పారావు ( సినీ నిర్మాత ) * కొంగరాపు రాంబాబు ( సినీ దర్శకుడు ) * మామిడి సూర్యతేజ ( సినీ నటుడు ) *గేదలు ఆనందబాబు ( g ఆనంద్ ) ( సినీ గేయ రచయిత ) *కరుమజ్జి సత్యన్నారాయణ (సినీ నిర్మాత ) *ఎస్ ఎస్ రవిచంద్ర (సారిక శ్రీ రవిచంద్ర ) (సినీ దర్శకుడు ) ===వ్యాపారవేత్త=== లోలుగు మదన్ ( ఒన్ అఫ్ థ ఫౌండర్ అఫ్ అడాప్ట్ చిప్స్ ) గేదల శ్రీనుబాబు ( ఫౌండర్ అండ్ సి ఇ ఒ అఫ్ పల్సస్ ) ===రాజకీయా నాయకులు === * [[గొర్లె శ్రీరాములు నాయుడు|కీ శే గొర్లె శ్రీరాములు నాయుడు]] (మాజీ మంత్రి) *కీ శే దారపు లచ్చన్న నాయుడు (మాజీ ఎమ్మెల్యే, ఒడిస్సా ) * కోడూరి నారాయణరావు (మాజీ ఎమ్మెల్యే, ఒడిస్సా ) * [[కర్రి నారాయణ రావు]], (మాజీ ఎంపీ) *కీ శే ధర్మాన నారాయణ రావు నాయుడు (మాజీ ఎమ్మెల్యే ) *కీ శే కోట్ల సన్యాసి అప్పలనాయుడు (మాజీ ఎమ్మెల్యే ) * [[పాలవలస రాజశేఖరం]] (మాజీ ఎంపీ, మాజీ ఎమ్మెల్యే) * [[కెంబూరి రామ్మోహన్ రావు]] (మాజీ ఎంపీ, మాజీ ఎమ్మెల్యే) * [[కొండపల్లి పైడితల్లి నాయిడు|కొండపల్లి పైడితల్లి నాయుడు]] (మాజీ ఎంపీ) * డోలా సీతారాములనాయుడు * [[బొత్స ఝాన్సీ లక్ష్మి]] (మాజీ ఎంపీ) ) * [[బొత్స సత్యనారాయణ]] (రాష్ట్ర మంత్రి, పిసిసి మాజీ అధ్యక్షులు, మాజీ ఎంపీ) * [[పతివాడ నారాయణస్వామి నాయుడు]] (మాజీ మంత్రి) * [[కిమిడి కళా వెంకటరావు]] (మాజీ మంత్రి, టీడీపీ ఆంధ్రప్రదేశ్ శాఖకు మాజీ అధ్యక్షుడు) * [[కిమిడి మృణాళిని]] (మాజీ మంత్రి) * [[బడ్డుకొండ అప్పల నాయుడు]] ( మాజీ ఎమ్మెల్యే) * డోల జగన్ * [[కొండపల్లి అప్పల నాయుడు]] (ఎమ్మెల్యే) * మజ్జి చిన్న శ్రీను (జిల్లా పరిషత్ చైర్మన్, విజయనగరం ) * కొండపల్లి శ్రీనివాస్ (ఎమ్మెల్యే ) *కలమట మెహనరావు *కలమట వెంకటరమణ *మీసాల గీత *రౌతు సూర్యప్రకాష్ రావు (మాజీ ఎమ్మెల్యే ) *రెడ్డి అప్పలనాయుడు *కలిశెట్టి అప్పలనాయుడు (ఎంపీ ) *మీసాల నీలకంఠం నాయుడు (మాజీ ఎమ్మెల్యే ) *కీ శే బొత్స ఆదినారాయణ (మాజీ ఎమ్మెల్యే ) *బొత్సా అప్పలనరసయ్య (మాజీ ఎమ్మెల్యే ) *కీ శే గొర్లె హరిబాబు నాయుడు (మాజీ ఎమ్మెల్సీ ) *గొర్లె కిరణ్ కుమార్ నాయుడు (మాజీ ఎమ్మెల్యే ) *పొట్నూరు సూర్యనారాయణ నాయుడు (మాజీ ఎమ్మెల్యే ) *ముదిలి బాబూ పరాంకుశం నాయుడు ( మాజీ ఎమ్మెల్యే ) *బెల్లాన చంద్రశేఖర్ (పెదబాబు ) (మాజీ ఏంపి ) *కొరికాన రవికుమార్ (suda చైర్మన్ ) *దర్మేంద్ర ప్రధాన్ ( ఒడిస్సా ) *దేవేంద్ర ప్రధాన్ ( ఒడిస్సా ) *కరణం ధర్మశ్రీ (ఎమ్మెల్యే ) *మామిడి గోవిందరావు (ఎమ్మెల్యే పాతపట్నం ) *రెడ్డి శాంతి *తాడ్డి శకుంతల (ex మేయర్ అఫ్ విజయవాడ ) *బలగం సేతుబంధన సీతారామం ( ex చైర్పర్సన్ అఫ్ తణుకు ) *మేరగాని నారాయణమ్మ (ex చైర్పర్సన్ అఫ్ భీమవరం ) *గమిడి సూర్యారావు ( ex చైర్పర్సన్ అఫ్ పాలకొల్లు ) *పతివాడ నూక దూర్గారాణి ( చైర్పర్సన్ అఫ్ మండపేట ) *శిడగం పాపారావు ( ex ఛైర్పర్సన్ అఫ్ పాలకొల్లు ) *శ్రీమతి పాలవలస యశస్వి (చైర్ పర్సన్ ఆంధ్ర ప్రదేశ్ రాష్ట్ర తూర్పు కాపు సంక్షేమ అభివృద్ధి కార్పొరేషన్) == మూలాలు == {{మూలాల జాబితా}} [[వర్గం:కులాలు]] qdc23y2y4gdantw1rremozn5q1we766 0 92899 4594984 2140784 2025-06-29T18:00:51Z 2401:4900:4E07:3061:CC78:5186:9D:8C8A ఈ తెగకు సంబంధించిన కొన్ని రకాల విషయాలను పాత సారాంశంలో లేనందు లేని విషయాలను సవరణ చేసి భద్రపరచడమైనది 4594984 wikitext text/x-wiki '''నాయకపోడులు''' : [[కొలాములు|నాయకపోడులు]] నివసించే ఆదిలాబాద్ జిల్లాలోని కొండలోయలు, అటవీ ప్రాంతంలోనే మరొక తెగ నివాసముంటోంది. వీరే నాయకపోడ్లు. అయితే కొలాములు నివసించే ప్రాంతంలోనే అక్కడక్కడా చిన్న సమూహాలుగా నాయకపోడ్లు నివసిస్తున్నప్పటికీ శరణార్థుల్లాగే బతుకు తుంటారు వాళ్ళు. 1940 వరకూ కూడా పోడు వ్యవసాయ పద్ధతిలో పంటసాగు చేసుకునే నాయకపోడ్లు గుంతలు తవ్వే కర్ర, పారలనే సాగుకు వినియోగిస్తారు. ప్రభుత్వ ఫారెస్ట్ విధానానికి నాయకపోడ్లు బలి అయ్యారు. ఈ రోజు కొండ ప్రాంతాల్ల కొద్దిమంది మాత్రమే నాయకపోడ్లు నివసిస్తున్నారు. తక్కిన వారంతా సమీప మైదాన ప్రాంతాలలోని గ్రామాల్లో బతుకుతున్నారు. అక్కడ వాళ్ళంతా రోజువారీ రైతు కూలీలుగానో లేదా కౌలు (గుత్త) రైతులుగానో బతుకు లీడుస్తున్నారు. చాలా తక్కువ మందికి మాత్రమే చిన్నపాటి స్వంత భూములున్నాయి. చెట్టుకొకరు పుట్టకొకరుగా విసిరి వేయబడ్డ నాయకపోడ్లు [[కరీంనగర్]], [[వరంగ్‌ల్]], [[ఖమ్మం]], జిల్లాలలో కూడా అలాగే ఆంధ్రప్రదేశ్లో పశ్చిమగోదావరి జిల్లాలో ఏలూరు జిల్లా చెదురుమదురుగా కనిపిస్తారు. నాయకపోడ్లకు కూడా తమదైన ప్రత్యేక భాష ఉండేది. అయితే ఎక్కడో [[ఆదిలాబాద్]] జిల్లాలోని పశ్చిమభాగంలో ఉండే కొంతమంది నాయకపోడ్లకు పొరుగు రాష్ట్రమైన [[మహారాష్ట్ర]]లోని సరిహద్దు తాలూకాలలో నివసిస్తున్న మరికొంత మంది నాయకపోడ్లకూ తమ పూర్వభాష రావొచ్చు.దాదాపు నాయకపోడ్లందరూ తెలుగులోనే మాట్లాడుతున్నారిప్పుడు. ఆ విధంగా సమీప హిందూసమాజంలో నాయకపోడ్లు కలిసిపోయారు. నాయకపోడ్లకు ప్రత్యేకమైన ఆచారాలు ప్రత్యేకమైన దేవతలను కొలుస్తారు నాయక పోడు తెగకు చెందినవారు పెద్దమ్మతల్లి కోర్రాజుల స్వామిని పూజిస్తారు పాండవులను భీమన్నను మైసమ్మను మొదలగు దేవతలను కొలుస్తారు విలువంటూ ప్రత్యేక పండగలు కొత్తల కొత్తల పండగ అని ఉంటుంది అంటే పంట పండిన తర్వాత మొదటిగా వచ్చిన పంట పంటను వీళ్ళ దేవుళ్లకు పెట్టిన తర్వాత తింటారువీరికంటూ ప్రత్యేక నాట్యం తప్పుడు గుళ్ళు డప్పునుత్యం వంటి ప్రత్యేక నాట్యకలలో కూడా ఉండేవి ఇప్పుడు మారుతున్న సమాజంలో ఆ కలలు అంతరించిపోతున్ాయి గోండు రాజ్ గుండు నాయకపోడు అని మూడో కాలంలో ఉండవలసిన వాళ్లను నాయక్ ఇన్ ఏజెన్సీ ట్రాక్ 22వ కాలములోకి మార్చేశారు ఇది కొందరు వీళ్లను విద్యలోనూ ఉద్యోగా లలోను ఎలా హక్కుల్లో ఇటువంటి ముందడుగు లేకుండా ఉండడం కోసం ినట్లు అనిపిస్తుందని కొందరు అభిప్రాయం ''''''బొద్దు పాఠ్యం''''''==మూలాలు== * ఆంగ్ల మూలం : Tribes of India : The Struggle for Survival, Cristoph Von Furer-Haimendorf, అనువాదం : వెంకట్ * మనుగడ కోసం పోరాటం, * ఆంధ్రప్రదేశ్ ఆదివాసులు అధివాసి నయకపొడ్స్ థిర్యనిలో కూడా నివసిదస్థినారు [[వర్గం:కులాలు]] [[వర్గం:గిరిజనులు]] 13b9g7enk7i15k0k6q6p0oo0392t641 0 93314 4594921 4566088 2025-06-29T16:19:37Z InternetArchiveBot 88395 1 మూలము(ల)ను భద్రపరచటానికి ప్రయత్నించగా, 0 పనిచేయనివిగా గుర్తించాను.) #IABot (v2.0.9.5 4594921 wikitext text/x-wiki {{Infobox Country |native_name = {{lang|ca|''Principat d'Andorra''}} |conventional_long_name = ప్రిన్సిపాలిటీ ఆఫ్ అండొర్రా |common_name = అండొర్రా |image_flag = Flag of Andorra.svg |image_coat = Coat of arms of Andorra.svg |symbol_type = Coat of arms |image_map = Europe location ANR.png |map_caption = {{map_caption |location=circled in inset |region=[[Europe]] |legend=European location legend en.png}} |national_motto = {{lang|la|''"Virtus Unita Fortior"''}}{{spaces|2}}<small>([[లాటిన్]])<br />"Strength United is Stronger"</small> |national_anthem = [[File:El Gran Carlemany.ogg|అండొర్రా జాతీయగీతం]] |official_languages = [[Catalan language|Catalan]] |capital = [[Andorra la Vella]] |latd=42 |latm=30 |latNS=N |longd=1 |longm=31 |longEW=E |largest_city = capital |government_type = [[:en:Parliamentary system|Parliamentary democracy]] and [[Coregency|Co-principality]] |leader_title1 = [[:en:List of Co-Princes of Andorra|Episcopal&nbsp;Co-Prince]] |leader_name1 = [[Joan Enric Vives Sicília]] |leader_title2 = [[List of Co-Princes of Andorra|French Co-Prince]] |leader_name2 = [[Nicolas Sarkozy]] |leader_title3 = {{nowrap|[[Prime Minister of Andorra|Head of Government]]}} |leader_name3 = [[Albert Pintat]] |sovereignty_type = [[Independence]] |established_event1 = [[:en:Paréage]] |established_date1 = [[:en:History of Andorra|1278]] |accessionEUdate = |area_km2 = 468 |area_sq_mi = 181 <!--Do not remove per [[WP:MOSNUM]]--> |area_rank = 196th |area_magnitude = 1 E8 |percent_water = 0 |population_estimate = 71,822 |population_estimate_year = 2007 |population_estimate_rank = 194th |population_census = 69,150 |population_census_year = 2006 |population_density_km2 = 154 |population_density_sq_mi = 393 <!--Do not remove per [[WP:MOSNUM]]--> |population_density_rank = 69th |GDP_PPP_year = 2005 |GDP_PPP = $2.77 billion <!--CIA (Updated 2007.04.08)--> |GDP_PPP_rank = 177th |GDP_PPP_per_capita = $38,800 <!--CIA (Updated 2007.04.08)--> |GDP_PPP_per_capita_rank = unranked |HDI_year = 2003 |HDI = |HDI_rank = n/a |HDI_category = <span style="color:gray;">unranked</span> |currency = [[:en:Euro|Euro]] (€){{smallsup|1}} |currency_code = EUR |time_zone = [[:en:Central European Time|CET]] |utc_offset = +1 |time_zone_DST = [[:en:Central European Summer Time|CEST]] |utc_offset_DST = +2 |demonym = Andorran |drives_on = right |cctld = [[.ad]]{{smallsup|2}} |calling_code = 376 |footnote1 = Before 1999, the [[:en:French franc|French franc]] and [[:en:Spanish peseta|Spanish peseta]]. Small amounts of [[Andorran diner]]s (divided into 100 centim) were minted after 1982. |footnote2 = Also [[:en:.cat|.cat]], shared with Catalan-speaking territories. }} '''అండొర్రా''' (ఆంగ్లం : '''Andorra'''), అధికారిక నామం '''ప్రిన్సిపాలిటీ ఆఫ్ అండొర్రా''' (ప్రిన్సిపాలిటీ ఆఫ్ వ్యాలీస్ ఆఫ్ అండొర్రా) అని కూడా అంటారు.<ref>Funk and Wagnalls Encyclopedia, 1991</ref> పశ్చిమ [[యూరప్]] లోని ఒక చిన్న [[భూపరివేష్టిత దేశం]]. ఈ దేశం పైరెనీస్ పర్వతాలకు తూర్పున ఈ దేశానికి [[స్పెయిన్]], [[ఫ్రాన్స్]] దేశాలు సరిహద్దులుగా ఉన్నాయి.<ref>{{cite web |url=https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/an.html |title=CIA - The World Factbook - Andorra |publisher=Cia.gov |date= |accessdate=2009-01-03 |website= |archive-date=2010-07-10 |archive-url=https://web.archive.org/web/20100710215526/https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/an.html |url-status=dead }}</ref> ఇది ఇబారియా ద్వీపకల్పంలో ఉన్న భూబంధిత దేశం. దీనిని చార్లెమాగ్నే స్థాపించాడని విశ్వసిస్తున్నారు. 988 వరకు అండొర్రాను ఉర్గెల్ కౌంట్ పాలించాడు. తరువాత 1278 లో ఇది " రోమన్ కాథలిక్ డియోసె ఆఫ్ ఉర్గెల్ "కు బదిలీ చేయబడింది. ప్రస్తుత రాజ్యాన్ని ఒక చార్టర్ స్థాపించాడు. దీనిని ఇద్దరు పాలకులు పాలిస్తున్న రాజ్యంగా గుర్తిస్తున్నారు; కాథలిక్ బిషప్ ఆఫ్ ఉర్గెల్ (స్పెయిన్), ఫ్రెంచి రిపబ్లిక్ అధ్యక్షుడు. అతిచిన్న ఐరోపాదేశాలలో అండొర్రా 6 వ స్థానంలో ఉంది. దేశవైశాల్యం 468 చ.కి.మీ. అండొర్రా ప్రజలు కాటలిన్ మూలాలు కలిగిన రోమన్ సంతతికి చెందిన ప్రజలుగా గుర్తించబడుతున్నారు.<ref name="Minahan">{{cite book |last=Minahan |first=James |author-link= |title=One Europe, Many Nations: A Historical Dictionary of European National Groups |url=https://books.google.com/books?id=NwvoM-ZFoAgC |date=2000 |publisher=[[Greenwood Publishing Group]] |location= |page=47 |isbn=978-0313309847}}</ref> అండొర్రా వైశాల్యపరంగా అతిచిన్న ప్రపంచదేశాలలో 16 వ స్థానంలో ఉంది. జనసంఖ్యాపరంగా ప్రపంచంలో 11 వ స్థానంలో ఉంది.<ref>{{cite web|url=http://tellmenothing.com/2017/04/18/andorra-unusual-facts-european/|title=Andorra: 10 Unusual Facts About The Tiny European Principality|last=Malankar|first=Nikhil|date=2017-04-18|website=Tell Me Nothing|access-date=2017-06-13|archive-date=2017-06-07|archive-url=https://web.archive.org/web/20170607111953/http://tellmenothing.com/2017/04/18/andorra-unusual-facts-european/|url-status=dead}}</ref> దీని రాజధాని " అండొర్రా లా వెల్లా ". ఐరోపాలో ఇది అత్యంత ఎత్తైన రాజధాని నగరంగా (సముద్రమట్టానికి 1,023 మీ) గుర్తించబడుతుంది.<ref>{{cite web|url=http://www.fallingrain.com/world/AN/0/Andorra_la_Vella.html|title=Maps, Weather, and Airports for Andorra la Vella, Andorra |publisher=Fallingrain.com |date= |accessdate=26 August 2012}}</ref> అండొర్రాకు కాటలాన్ అధికార భాషగా ఉంది. స్పానిష్, పోర్చుగీస్, ఫ్రెంచి భాషలు కూడా వాడుకలో ఉన్నాయి.<ref name="cia"/><ref>{{cite web|title=Background Note: Andorra|url=https://2009-2017.state.gov/r/pa/ei/bgn/3164.htm|publisher=State.gov|accessdate=2015-05-14}}</ref> అండోరా దేశాన్ని వార్షికంగా 10.2 మిలియన్ల మంది ప్రజలు సందర్శిస్తున్నారు.<ref name="es2">{{cite web|url=http://www.estadistica.ad/serveiestudis/web/exportar_banc_dades_csv.asp?formules=anualinici&any1=01/01/2008&any2=01/01/2008&codi_divisio=380&lang=1&codi_subtemes=59&codi_tema=10|archive-url=https://web.archive.org/web/20170912144822/http://www.estadistica.ad/serveiestudis/web/exportar_banc_dades_csv.asp?formules=anualinici&any1=01%2F01%2F2008&any2=01%2F01%2F2008&codi_divisio=380&lang=1&codi_subtemes=59&codi_tema=10|url-status = dead|archive-date=12 September 2017|title=HOTELERIA I TURISME|accessdate=14 May 2015|df=dmy-all}}</ref> అండొర్రా ఐరోపా సమాఖ్యలో సభ్యదేశం కానప్పటికీ దేశీయ కరెన్సీగా యూరో వాడుకలో ఉంది. 1993 నుండి ఇది ఐక్యరాజ్యసమితి సభ్యదేశంగా ఉంది.<ref>{{cite web|url=https://www.un.org/en/members/ |title=United Nations Member States |publisher=Un.org |date= |accessdate=2015-05-14}}</ref> 2013 లో " గ్లోబల్ బర్డెన్ ఆఫ్ డీసెస్ స్టడీ " అండొర్రాను ప్రపంచంలో అత్యధిక ఆయుఃపరిమితి (81 సంవత్సరాలు) కలిగిన దేశంగా గుర్తించింది.<ref>{{cite journal |last1= |first1= |date=10 January 2015 |title=Global, regional, and national age-sex specific all-cause and cause-specific mortality for 240 causes of death, 1990-2013: a systematic analysis for the Global Burden of Disease Study 2013. |journal=Lancet |volume=385 |issue=9963 |pages=117–71 |doi=10.1016/S0140-6736(14)61682-2 |pmc=4340604 |pmid=25530442}}</ref> ==పేరు వెనుక చరిత్ర== అండోరా అనే పదం మూలం తెలియనప్పటికీ పేరు గురించి పలు [https://www.organic-seo-dubai.com కథనాలు రూపొందించబడ్డాయి] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20150217203708/http://pakistanrugby.com/index.php/news/71 |date=2015-02-17 }}. అండొర్రా అనే పదాన్ని పురాతన గ్రీకు చరిత్రకారుడు పాలిబియస్ (ది హిస్టరీస్ 3, 35, 1) మొదటిసారిగా పేర్కొన్నాడని భావిస్తున్నారు. అండోర్రా లోయలో ముందుగా ఐబీరియా పూర్వ-రోమన్ తెగ ఆండోసిన్లు నివసించారని భావిస్తున్నారు. ప్యూనిక్ యుద్ధాల సమయంలో పైరినీస్ మీదుగా పయనిస్తున్న కార్థేజినియన్ సైన్యాన్ని వీరు ఎదుర్కొంటున్నట్లు వివరించబడుతుంది. అండోసిని (అండోసిన్స్) అనే పదం బాస్క్ హ్యాండియా నుండి ఉద్భవించింది. దీని అర్ధం "పెద్దది" ("బృహత్తరం").<ref name="Diccionari">''Diccionari d'Història de Catalunya''; ed. 62; Barcelona; 1998; {{ISBN|84-297-3521-6}}; p. 42; entrada "Andorra"</ref> బాస్క్యూ భాష ఆధారంగా అండోరన్ భౌగోళికరూపం ఈ పేరుకు తగినట్లు భావించబడుతుంది. మరొక సిద్ధాంతం ఆధారంగా అండోరా అనే పదం బాస్క్యూ పదం ఉర్ (నీరు) కలిగి ఉన్న పాత పదం అనోరా నుండి ఉద్భవించిందని సూచిస్తుంది.<ref>{{cite book|last=Font Rius |first=José María |title=Estudis sobre els drets i institucions locals en la Catalunya medieval |url=https://books.google.com/books?id=JQL6rtB8VtQC&pg=PA743&dq=Anorra+andorra#v=onepage&q=Anorra%20andorra |publisher=Edicions Universitat Barcelona |year=1985 |page=743 |isbn=978-8475281742 }}</ref> మరొక సిద్ధాంతం అండోరా అరబ్బు పదం అల్-దుర్రా (అంటే "అటవీ" (الدرة) నుండి ఉద్భవించిందని సూచిస్తుంది. అరబ్బులు, మూర్సు ఐబీరియా ద్వీపకల్పాన్ని స్వాధీనం చేసుకున్న సమయంలో హై పైరినీస్ లోయలు పెద్ద అటవీ ప్రాంతాలతో కప్పబడి ఉన్నాయి. భౌగోళిక ఇబ్బందుల కారణంగా ఈ ప్రాంతాలు ముస్లింలు పరిపాలించని ప్రాంతాలుగా ఉన్నాయి.<ref>{{cite book|title=Andorra, the Hidden Republic: Its Origin and Institutions, and the Record of a Journey Thither|year=1912|page=9|last=Gaston|first=L. L.|publisher=McBridge, Nast & Co|location=New York, USA}}</ref> ఇతర సిద్ధాంతాలు ఈ పదం నవారో-అరగోనీస్ ఆండ్రియల్ నుండి ఉద్భవించిందని దీనికి "పొదలతో కప్పబడిన భూమి" ("స్క్రబ్లాండ్") అర్ధం సూచిస్తుంది.<ref>{{cite web|url=http://www.etymonline.com/index.php?term=Andorra |title=Online Etymology Dictionary |publisher=Etymonline.com |date= |accessdate=2015-05-14}}</ref> జానపద శబ్దవ్యుత్పత్తి శాస్త్రం ఆధారంగా చార్లెమాగ్నే ఈ ప్రాంతానికి బైబిలులో ఎండోర్ (అండోర్ (మిడియానీయులు) ) కన్నానిటే లోయ అన్న పేరు సూచించబడింది. మూర్లను "అడవి"లో ఓడించిన తరువాత అతని వారసుడు, కుమారుడు లూయిస్ లే డెబోన్నైర్ ఈ ప్రాంతానికి ఈ పేరు ఇచ్చాడు.<ref>{{cite book|title=Images of the Medieval Peasant|url=https://archive.org/details/imagesofmedieval0000free|page=[https://archive.org/details/imagesofmedieval0000free/page/189 189]|last=Freedman|first=Paul|publisher=Stanford University Press|location=CA, USA|year=1999|isbn=9780804733731}}</ref> ==చరిత్ర== === చరిత్రపూర్వకాలం === [[File:Gravats_del_Roc_de_les_Bruixes.JPG|left|thumb|Roc de les Bruixes prehistorical sanctuary in [[Canillo]] (detail) ]] శాంట్ జూలియా డి లోరియా వద్ద పురావస్తు శాస్త్రవేత్తలు కనుగొన్న లా బాల్మా డి లా మార్గినేడా క్రీ.పూ 9,500 లో పైరినీస్ ప్రర్వతం రెండు వైపుల మద్య ప్రయాణించే మానవుల స్థావరంగా ఉండేదని భావిస్తున్నారు. సీజనల్ స్థావరంగా ఉపయోగించబడిన ఈ స్థావరం అరీజ్, సెగ్రే వేటగాళ్ళ సమూహాల వేట, చేపలు పట్టడం వంటి వృత్తులు కొనసాగించడానికి కచ్చితంగా ఉంది.<ref>{{cite web|url=http://www.elcami.cat/principat-andorra/andorra/andorra-vella/margineda|title=La Margineda - El Camí|date=21 April 2014|url-status=dead|df=dmy-all|access-date=23 ఫిబ్రవరి 2020|archive-date=15 అక్టోబరు 2014|archive-url=https://web.archive.org/web/20141015125705/http://elcami.cat/principat-andorra/andorra/andorra-vella/margineda}}</ref> క్రీ.పూ 6640 లో నవీన శిలాయుగంలో మాడ్రియు లోయకు (ప్రస్తుతం ఎస్కాల్డెస్-ఎంగోర్డనీలో ఉన్న నేచురల్ పార్క్ యునెస్కో ప్రపంచ వారసత్వ ప్రదేశంగా ప్రకటించింది) తరలించబడి ఒక సమూహం దానిని శాశ్వత శిబిరంగా ప్రకటించారు. లోయకు చేరుకున్న ప్రజలు ఈ ప్రాంతంలో తృణధాన్యాలు పండించి, పశువుల మందలను పెంచి సెగ్రే, ఆక్సిటానియా ప్రజలతో వాణిజ్య సంబంధాలు అభివృద్ధి చేసుకున్నారు.{{sfn|Guillamet Anton|2009|pp = 32, 33}}{{sfn|Armengol Aleix|2009|pp = 44 a 92}} ఇతర పురావస్తు నిక్షేపాలలో కనుగొనబడిన సమాధులు సెగుడెట్ (ఆర్డినో), ఫీక్సా డెల్ మోరో (సంట్ జూలియా డి లోరియా) రెండూ క్రీ.పూ 4900–4300 నాటి అండోరాలోని ఉర్ను సంస్కృతికి ఉదాహరణగా ఉన్నాయి.{{sfn|Guillamet Anton|2009|pp = 32, 33}}{{sfn|Armengol Aleix|2009|pp = 44 a 92}} కాంస్య యుగంలో ఈ చిన్న స్థావరాలు సంక్లిష్టమైన పట్టణంగా పరిణామం చెందడం ప్రారంభమైంది. దేశవ్యాప్తంగా చెల్లాచెదురుగా ఉన్న పురాతన అభయారణ్యాలలో లభించిన ఇనుము, పురాతన నాణేలు, అవశేషాల లోహపు వస్తువులు ఇందుకు ఉదాహరణగా చూడవచ్చు. అండోరాలోని కానిల్లో పారిషు ఉన్న రోక్ డి లెస్ బ్రూయిక్స్ (మంత్రగత్తెల రాయి) అభయారణ్యంలో లభించిన పురావస్తు అవశేషాలు, అంత్యక్రియల గుర్తులు, పురాతన గ్రంథాలు, చెక్కిన రాతి కుడ్యచిత్రాల వివరణలు బహుశా ఈప్రాంతం అతి ముఖ్యమైన నిర్మాణ సముదాయంగా ఉందని తెలియజేస్తున్నాయి. {{sfn|Guillamet Anton|2009|pp = 34, 35, 38, 39}}{{sfn|Armengol Aleix|2009|pp = 44 a 92}} ===ఐబేరియా , రోం అండొర్రా === [[File:Ann%C3%ADbal,_andosins.png|left|thumb|[[Hannibal]]'s route (red) during the [[Second Punic War]]. The Iberian tribes (green) fought against the [[Ancient Carthage|Carthaginian]] army in the Pyrenees.]] లోయ నివాసులు సాంప్రదాయకంగా ఐబీరియన్లతో సంబంధం కలిగి ఉన్నారు. చారిత్రాత్మకంగా క్రీస్తుపూర్వం 7 - 2 వ శతాబ్దాలలో అండోరాలో ఐబీరియా తెగ అండోసిన్స్ (అండోసిని) గా ఉన్నారు. అక్విటానియాస్, బాస్క్యూ, ఐబీరియా భాషల ప్రభావంతో స్థానికులు కొందరు ప్రస్తుత భాషాను అభివృద్ధి చేశారు. క్రీస్తుపూర్వం రెండవ శతాబ్దానికి చెందిన గ్రీకు రచయిత పాలిబియస్ తన చరిత్రక రచనలలో వివరించిన ప్యూనిక్ యుద్ధాల వివరణలు ఈ సమూహానికి సంబంధించిన ప్రారంభ వ్రాతపూర్వక ఆధారాలుగా భావించబడుతున్నాయి.<ref>{{cite web|url=http://www15.gencat.net/pres_casa_llengues/mapes/mapes.html?idioma=1&start=cercador|title=Mapes Vius - Linguamon. Casa de les Llengües|date=22 May 2010|url-status=dead|df=dmy-all|access-date=23 ఫిబ్రవరి 2020|archive-date=22 మే 2010|archive-url=https://web.archive.org/web/20100522044257/http://www15.gencat.net/pres_casa_llengues/mapes/mapes.html?idioma=1&start=cercador}}</ref>{{sfn|Guillamet Anton|2009|p = 43}}{{sfn|Armengol Aleix|2009|pp = 44 a 92}}{{sfn|Guillamet Anton|2009|pp = 36, 37}} ఈ యుగానికి చెందిన చాలా ముఖ్యమైన అవశేషాలలో ప్రారంభ మార్కా హిస్పానికాలోని " కాజిల్ ఆఫ్ ది రోక్ డి ఎన్క్లార్ (రాక్ డి ఎంక్లేర్ కోట) {{sfn|Guillamet Anton|2009|pp = 44, 45, 46, 47}} లెస్ ఎస్కాల్డెస్లోని ఎల్ అన్క్సియు, ఎన్‌క్యాంపులోని రోక్ డి లోరల్ ప్రాధాన్యత సంతరించుకున్నాయి. {{sfn|Armengol Aleix|2009|pp = 44 a 92}}{{sfn|Guillamet Anton|2009|pp = 36, 37}} క్రీ.పూ 2 వ శతాబ్దం నుండి సా.శ. 5 వ శతాబ్దం వరకు రోమన్ల ఉనికి నమోదు చేయబడింది. ఎక్కువ రోమన్ ఉనికిని కలిగి ఉన్న ప్రదేశాలలో సంట్ జూలియా డి లోరియాలోని క్యాంపు వెర్మెల్ (రెడ్ ఫీల్డ్), ఎన్‌క్యాంపులోని కొన్ని ప్రదేశాలలో, అలాగే రోక్ డి ఎన్‌క్లార్‌ ఉన్నాయి. ఇక్కడ ఉత్పత్తి చేయబడిన వైన్, తృణధాన్యాలను రోమనా స్ట్రాటా సెరెటానా (స్ట్రాటా కాన్ఫ్లూయెటనా) మీదుగా రోమన్ నగరాలైన ఉర్గెలెట్ (ప్రస్తుతం లా సీ డి ఉర్గెల్) తో, సెగ్రే అంతటా విక్రయించబడ్డాయి.{{sfn|Armengol Aleix|2009|pp = 44 a 92}}{{sfn|Guillamet Anton|2009|pp = 52, 53}}{{sfn|Guillamet Anton|2009|pp = 44, 45, 46, 47}} ===విసిగోథులు , కరొలింగియన్లు === [[File:Charlemagne_et_Louis_le_Pieux.jpg|right|thumb|[[Charlemagne]] instructing his son, [[Louis the Pious]]]] రోమన్ సామ్రాజ్యం పతనం తరువాత ఇది టోలెడో రాజ్యానికి సమీపంలో ఉన్న కారణంగా అండోరా విసిగోత్స్ ప్రభావానికి లోనయ్యింది. స్థానికంగా ఉర్గెల్ డియోసెస్ ఈ రాజ్యానికి మూలంగా ఉంది. ఈ లోయలో క్రైస్తవ మతం వ్యాపించిన సమయంలో ఈ లోయలో విసిగోతులు 200 సంవత్సరాలు నివసించారు. ఐబీరియా ద్వీపకల్పంలో ఎక్కువ భాగాన్ని ముస్లిం సామ్రాజ్యం ఆక్రమించిన తరువాత అండోఋఆలోని పాలక విసిగోతుల స్థానాన్ని ముస్లిములు భర్తీ చేసారు. ఈ ఆక్రమణదారుల నుండి రక్షించుకోవడానికి ఇక్కడి ప్రజలు ఫ్రాంకులను ఆశ్రయించారు.{{sfn|Armengol Aleix|2009}} పుయ్మోర్న్సు నౌకాశ్రయం (సెర్డన్యా) సమీపంలో మూర్సుతో పోరాడినందుకు బదులుగా చార్లెస్ ది గ్రేట్ (చార్లెమాగ్నే) అండోరను ప్రజలకు మార్క్ అల్ముగావర్ నాయకత్వంలోని ఐదు వేల మంది సైనికుల బృందం శిక్షణ కొరకు ఒక శిక్షణాశిబిరాన్ని మంజూరు చేసాడు.<ref>{{cite web|url=http://turisme.andorralavella.ad/llegendes-tradicionals/pas-carlemany|title=El pas de Carlemany - Turisme Andorra la Vella|website=turisme.andorralavella.ad|accessdate=3 August 2017|archive-url=https://web.archive.org/web/20170803170725/http://turisme.andorralavella.ad/llegendes-tradicionals/pas-carlemany|archive-date=3 August 2017|url-status=dead}}</ref> [[File:Parr%C3%B2quies_andorra.png|right|thumb|ఆక్టా డి కాన్సాగ్రేసి ఐ డోటాసిక్ డి లా కాటెడ్రల్ డి లా సీ డి ఉర్గెల్ (839) లో చిత్రీకరించిన ఆరు పాత పారిషులు]] అండోరా ఫ్రాంకిషు సామ్రాజ్యం మార్కా హిస్పానికాలో భాగంగా ఉర్గెల్ కౌంట్ చేత పాలించబడింది. తరువాత ఇది ఉర్గెల్ డియోసెస్ బిషప్ చేత పాలించబడింది.<ref>{{cite web|url=http://www.elpuntavui.cat/article/19-cultura/933027-andorra-mira-els-arxius.html|title=Andorra mira els arxius|first=Jaume|last=Vidal|website=Elpuntavui.cat|accessdate=3 August 2017}}</ref> 988 లో రెండవ బోర్రెల్, కౌంట్ ఆఫ్ అర్గెల్ సెర్డన్యాలోని భూమికి బదులుగా అండోర్రా లోయలను ఉర్గెల్ డియోసెస్‌కు ఇచ్చారు.<ref name="histo1">{{Cite GREC|title=La formació d'Andorra|NDCHEC=0003864|en=1}}</ref> అప్పటి నుండి సియు ఉర్గెల్ కేంద్రంగా ఉర్గెల్ బిషప్, అండోరా సహ-యువరాజు ఈ ప్రాంతాన్ని పాలించారు.<ref name=elements>{{cite web |url=http://www.coprince-fr.ad/catala/elements.htm |title=Elements de la història del Principat d'Andorra |language=Catalan |url-status=dead |df=dmy |access-date=23 ఫిబ్రవరి 2020 |archive-date=9 ఫిబ్రవరి 2010 |archive-url=https://archive.today/20100209181327/http://www.coprince-fr.ad/catala/elements.htm }}</ref> ఆక్టా డి కన్సాగ్రేసి ఐ డోటాసిక్ డి లా కాటెడ్రల్ డి లా సీ డి ఉర్గెల్ (డీడ్ ఆఫ్ కన్సెరేషన్ అండ్ ఎండోమెంట్ ఆఫ్ కేథడ్రల్ ఆఫ్ లా సీ డి ఉర్గెల్) పత్రంలో అండోరా ఒక భూభాగంగా పేర్కొనబడింది. 839 నాటి పాత పత్రం అండోరన్ లోయల ఆరు పాత పారిషులను (పరిపాలనా విభాగం) వర్ణిస్తుంది.{{sfn|Armengol Aleix|2009|pp = 96 a 146}} ===మద్యయుగం:సహ పాలకులు === [[File:Esgl%C3%A9sia_de_Sant_Joan_de_Caselles_-_7.jpg|left|thumb|[[Sant Joan de Caselles]] church, dating from the 11th century, part of the Andorran Romanesque heritage]] 1095 కి ముందు అండోరాకు ఎలాంటి సైనిక రక్షణ లేదు. ఉర్గెల్ కౌంటు అండొర్రా లోయలను తిరిగి పొందాలని ప్రయత్నిస్తున్నట్లు గ్రహించిన ఉర్గెల్ బిషపు <ref name=elements/> సహాయం, రక్షణ కావాలని కాబోయట్ ప్రభువును కోరాడు. బదులుగా 1095 లో కాబోయట్ ప్రభువు, ఉర్గెల్ బిషప్ అండోరా మీద సహ సార్వభౌమాధికారాన్ని ప్రకటించారు. కాబోయట్ ఆర్నావు కుమార్తె ఆర్నాల్డా, కాస్టెల్బే విస్కౌంట్ను వివాహం చేసుకున్నది. వారి కుమార్తె ఎర్మెసెండా, <ref>{{Cite GREC|title=Ermessenda de Castellbò|NDCHEC=0024413|en=1}}</ref> ఫోయిక్సు కౌంటు రెండవ రోజర్-బెర్నార్డును వివాహం చేసుకున్నది. రెండవ రోజర్-బెర్నార్డు, ఎర్మెసెండా లిద్దరూ ఉర్గెల్ బిషపుతో కలిసి అండోరాను పాలించారు. 13 వ శతాబ్దంలో కాథర్ క్రూసేడ్ తరువాత ఉర్గెల్ బిషపు, ఫోయిక్స్ కౌంటు మధ్య సైనిక వివాదం తలెత్తింది. 1278 లో అరగోన్ రాజు, రెండవ పీటర్ మధ్యవర్తిత్వంతో బిషపు, కౌంటు కలిసి మొదటి పార్జేజ్ మీద సంతకం చేయడం ద్వారా వివాదం పరిష్కరించబడింది. ఇది అండోర్రా సార్వభౌమరాజ్యాన్ని ఫోయిక్స్ కౌంటు కలిసి పాలించేలా చేసింది.<ref name=elements/> ఇది రాజ్యానికి భూభాగం, రాజకీయ రూపాన్ని ఇచ్చింది.{{sfn|Armengol Aleix|2009|pp = 96 a 146}}{{sfn|Guillamet Anton|2009}} [[File:065_Absis_de_Sant_Miquel_d%27Engolasters.jpg|left|thumb|" సంతా మిక్వెల్ డి ' ఎంగొలస్టర్స్ " అప్సే ఫ్రెస్కొ చర్చి మెస్ట్రే డీ సాంతా కొలోమ; 12 వ శతాబ్దం<ref>{{cite web|url=http://www.museunacional.cat/ca/colleccio/absis-dengolasters/mestre-de-santa-coloma-dandorra/015972-000|title=Absis d'Engolasters - Museu Nacional d'Art de Catalunya|website=Museunacional.cat|accessdate=3 August 2017}}</ref>]] 1288 లో ఫోయిక్స్ కౌంటు రోయిక్ డి ఎంక్లేరులో కోటను నిర్మించమని ఆదేశించినందుకు వివాదం తలెత్తిన తరువాత రెండవ పార్జేజ్ మీద సంతకం చేయబడింది.{{sfn|Armengol Aleix|2009|pp = 96 a 146}}{{sfn|Guillamet Anton|2009}} ప్యూగ్సర్డేకు చెందిన నోబెల్ నోటరీ జౌమ్ ఒరిగ్ ఈ పత్రాన్ని ధ్రువీకరించింది. తరువాత దేశంలో సైనిక నిర్మాణాలు నిర్మించడం నిషేధించబడ్డాయి.{{sfn|Guillamet Anton|2009|pp = 60, 61}}{{sfn|Armengol Aleix|2009|pp = 96 a 146}} 1364 లో సహ-యువరాజులకు దేశ రాజకీయ సంస్థ అండొర్రా ప్రతినిధిగా సిండిక్ (ఇప్పుడు పార్లమెంటు ప్రతినిధి, అధ్యక్షుడు) పాలనాసౌలభ్యత కొరకు స్థానిక విభాగాలను (కమ్యూన్స్, క్వార్ట్సు, వీనాట్స్) రూపొందించింది. 1419 లో బిషపు ఫ్రాన్సిస్క్ టోవియా, కౌంటు మొదటి జాన్‌లు ఆమోదించిన తరువాత కాన్సెల్ డి లా టెర్రా (కాన్సెల్ జనరల్ డి లెస్ వాల్స్) స్థాపించబడింది. ఇది ఐరోపాలోని రెండవ పురాతన పార్లమెంటు. 1433 లో సహ-పాలకులతో సిండిక్ ఆండ్రూ డి అలేస్, జనరల్ కౌన్సిల్ జస్టిస్ కోర్టులను (లా కోర్ట్ డి జస్టిసియా), ఫోక్ ఐ లాక్ ( ఫైర్ అండ్ సైట్, పన్నులు వసూలు చట్టం) ఏర్పాటు చేయబడింది.{{sfn|Guillamet Anton|2009|pp = 78, 79, 80, 81, 88, 89}}{{sfn|Armengol Aleix|2009}} 9 వ శతాబ్దానికి పూర్వం శాంట్ విసెనే డి ఎంక్లేరు (ఎస్గ్లేసియా డి శాంటా కోలోమా) వంటి మతపరమైన నిర్మాణాల అవశేషాలు ఉన్నాయి. అండోర్రాలో 9 వ - 14 వ శతాబ్దాలలో సున్నితమైన రోమనీయ కళను అభివృద్ధి చేయబడింది. ముఖ్యంగా చర్చిలు, వంతెనలు, మతపరమైన కుడ్యచిత్రాలు, వర్జిన్ అండ్ చైల్డ్ (అవర్ లేడీ ఆఫ్ మెరిట్సెల్) విగ్రహాల నిర్మాణాలు నిర్మించబడ్డాయి.{{sfn|Armengol Aleix|2009}} ఈ రోజులలో అండోరా సాంస్కృతిక వారసత్వంలో భాగమైన రోమనీయ భవన నిర్మాతలు ఎస్గ్లేసియా డి సాంట్ ఎస్టీవె, సంట్ జోన్ డి కాసెల్లెస్, ఎస్గ్లేసియా డి సాంట్ మైఖేల్ డి ఎంగోలాస్టర్స్, సాంట్ మార్టి డి లా కార్టినాడా, మార్గినా, ఎస్కాల్స్, అనేక ఇతర నిర్మాణాలతో మధ్యయుగ వంతెనల మీద దృష్టి సారించారు.{{sfn|Guillamet Anton|2009|pp = 48, 49}}{{sfn|Armengol Aleix|2009|pp = 150 a 194}} 11 వ శతాబ్దం చివరలో కాటలాన్ భాష మూలంగా ఉన్న కాటలాన్ పైరినీస్ భాషారూపం అండోర్రాను ప్రభావితం చేసింది. అది అరగోన్ రాజ్యంలో విస్తరించడానికి దశాబ్దాల ముందే సామీప్యతగా ఉండి ప్రజలను ప్రభావితం చేయబడిన కారణంగా ఈ భాషను అండొర్రా ప్రజలు స్వీకరించారు.<ref>{{cite web|url=http://webs.racocatala.cat/cat1714/d/histcat.pdf|title=HISTÒRIA DE LA LLENGUA CATALANA|website=Racocatala.cat|accessdate=2017-08-03|archive-url=https://web.archive.org/web/20160304035808/http://webs.racocatala.cat/cat1714/d/histcat.pdf|archive-date=2016-03-04|url-status=dead}}</ref> మధ్యయుగ కాలంలో స్థానిక జనాభా పశువుల పెంపకం, వ్యవసాయం, అలాగే ఉన్ని, చేనేత పనులను జీవనాధారంగా స్వీకరించారు. 11 వ శతాబ్దం చివరలో ఆర్డినో వంటి ఉత్తర పారిష్లలో మొదటి ఇనుప కర్మాగారాలు ప్రారంభించబడ్డాయి. 15 వ శతాబ్దం నుండి దేశంలో ఫోర్జెస్ కళాభివృద్ధిని శిల్పకళానిపుణులు ప్రశంశించారు. {{sfn|Armengol Aleix|2009}} ===16 వ నుండి 18 వ శతాబ్ధాలు === [[File:Tribunal_de_Corts_d%27Andorra.JPG|right|thumb|అండొర్రా కేంద్రీయ న్యాయస్థానం " ట్రిబ్యూనల్ కోర్టు " హాలు లోపలి భాగం]] [[స్పెయిన్]] నుండి వచ్చిన విచారణ కోర్టులు, దేశంలో వాడుకలో ఉన్న స్థానిక మంత్రవిద్య కారణంగా తలెత్తిన సమస్యలు, ఫ్రాన్సు నుండి హ్యూగెనోటు తిరుగుబాటుల ఫలితంగా 1601 లో ట్రిబ్యునల్ డి కోర్టు (హైకోర్టు ఆఫ్ జస్టిస్) సృష్టించబడింది. {{sfn|Llop Rovira|1998|pp=44, 45, 47, 48, 50}}{{sfn|Guillamet Anton|2009|pp = 108, 109}}{{sfn|Armengol Aleix|2009|pp = 238, 239}} సమయం గడిచేకొద్దీ అండోరా సహ శీర్షిక నవారే రాజులకు చేరింది. నవారేకు చెందిన మూడవ హెన్రీ ఫ్రాన్సు రాజు అయిన తరువాత ఆయన 1607 లో ఒక శాసనం జారీ చేశాడు. ఈ శాసనం ఆధారంగా ఫ్రెంచి దేశానికి అధిపతిగా, ఉర్గెల్ బిషపు (అండోరా సహపాలకులుగా ఉన్నట్లు) సహపాలకులు అయ్యారు. 1617 లో బాండోలెరిస్మే (బ్రిగేండేజ్) పెరుగుదలను ఎదుర్కోవటానికి కొంతకాలం మతతత్వ మండళ్ళ (జనాదరణ పొందిన మిలీషియా (సైన్యం) ) ను ఏర్పాటు చేసాయి.{{sfn|Llop Rovira|1998|pp=44, 45, 47, 48, 50, 53, 54, 56}} అండోరా 12 వ -14 వ శతాబ్దాలలో లోహపరిశ్రమ (ఫార్గాస్, ఫార్గా కాటలానా వంటి ఒక వ్యవస్థ), పొగాకు సిర్కా 1692, దిగుమతి వాణిజ్యానికి అనుమతి ఇవ్వడంతో ఆర్థిక వ్యవస్థ అదేస్థాయిలో కొనసాగింది. 1371 - 1448 లో సహ-పాలకులు అండొర్రా లా వెల్ల ఉత్సవాన్ని ధ్రువీకరించారు. అప్పటినుండి వాణిజ్యపరంగా అత్యంత ముఖ్యమైన జాతీయ ఉత్సవంగా ఇది వార్షికంగా నిర్వహించబడుతుంది. {{sfn|Llop Rovira|1998|p=14}}{{sfn|Llop Rovira|1998|p=15}}{{sfn|Guillamet Anton|2009|p = 134}} [[File:Building_in_Ordino._Andorra_216.jpg|right|thumb|ఆర్డినో, కాసా రోసెల్‌లోని రోసెల్ కుటుంబానికి చెందిన మనోర్ హౌస్ (1611 లో నిర్మించబడింది). ఈ కుటుంబం అండొర్రాలో ఫార్గా రోసెల్, ఫర్గా డెల్ సెరాట్ వంటి అతిపెద్ద ఇనుప పని ఫోర్జెస్‌ను కలిగి ఉంది.<ref>{{cite web|url=http://www.bondia.ad/cultura/390000-euros-rehabilitar-lexterior-i-obrir-els-jardins-de-la-casa-rossell|title=390.000 euros per rehabilitar l'exterior i obrir els jardins de la Casa Rossell - BonDia Diari digital d'Andorra.|date=9 August 2016|url-status=dead|df=dmy-all|access-date=23 ఫిబ్రవరి 2020|archive-date=9 ఆగస్టు 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20160809133417/http://www.bondia.ad/cultura/390000-euros-rehabilitar-lexterior-i-obrir-els-jardins-de-la-casa-rossell}}</ref>]] 1604 లో స్థాపించబడిన ఎస్కాల్డెస్-ఎంగోర్డనీలో ఉన్న కాన్ఫ్రారియా డి పారైర్సు ఐ టీక్సిడోర్స్ అనుభవజ్ఞులైన నేతపనివారి గిల్డ్ ఈ దేశంలోని ఉష్ణ జలాలను సద్వినియోగం చేసుకుంది. ఈ సమయానికి దేశం ప్రోహోమ్స్ (సంపన్న సమాజం), కాసేలర్స్ (మిగిలిన జనాభా చిన్న ఆర్థిక సముపార్జన) ద్వారా పుబిల్లా, హెర్యూ సంప్రదాయం ఉద్భవించింది.{{sfn|Llop Rovira|1998|pp=20, 21}}{{sfn|Guillamet Anton|2009|pp=106, 107}}{{sfn|Guillamet Anton|2009|pp = 105, 106, 107, 140, 141}}{{sfn|Armengol Aleix|2009|pp = 263 a 270}} స్థాపించబడిన మూడు శతాబ్దాల తరువాత కాన్సెల్ డి లా టెర్రా 1702 లో దాని ప్రధాన కార్యాలయం, " కాసా డి లా వాల్ లో ట్రిబ్యునల్ డి కార్ట్స్ "ను ఏర్పాటు చేసింది. 1580 లో నిర్మించిన మేనరు హౌస్ బుస్కెట్స్ కుటుంబానికి ఒక గొప్ప కోటగా పనిచేసింది. అండోర్రా పారిషులు, అండొర్రా నియోజకవర్గం ఒక్కొక్కదాని నుండి ఒక్కొకరుచొప్పున పార్లమెంటు లోపల ఆరు కీలక ప్రతినిధులు (అర్మారి డి లెస్ సిస్ క్లాజ్) లను నియమించారు. తరువాత ఆండొర్రా రాజ్యాంగం, ఇతర పత్రాలు, చట్టాలు రూపొందించబడ్డాయి.{{sfn|Llop Rovira|1998|p=60}}{{sfn|Guillamet Anton|2009|p = 82}} రీపర్స్ యుద్ధం, స్పానిష్ వారసత్వ యుద్ధం రెండింటిలోనూ అండొర్రా ప్రజలు (తటస్థ దేశంగా చెప్పుకుంటున్నప్పటికీ) 1716 లో తగ్గించబడిన వారి హక్కుల పునరుద్ధరణ కొరకు కాటలాన్లకు మద్దతు ఇచ్చారు. అండొర్రాలో కాటలాన్ రచనలను ప్రోత్సహించిన కారణంగా సాంస్కృతిక రచనలలో భాగంగా బుక్ ఆఫ్ ప్రివిలేజెస్ (లిబ్రే డి ప్రివిలేగిస్ డి 1674), ఆంటోని ఫిటర్ ఐ రోసెల్ రాసిన మాన్యువల్ డైజెస్ట్ (1748) లేదా ఆంటోని పుయిగ్ రాసిన పొలిటీ ఆండోర్ (1763) వంటి రచనలు వెలువరించబడ్డాయి.{{sfn|Armengol Aleix|2009|p = 229}}{{sfn|Llop Rovira|1998|pp = 49 a 52, i 57, 58}} ===19 వ శతాబ్ధం: అండోరా ప్రశ్న , కొత్త సంస్కారణలు === [[File:Guillem d'Areny-Plandolit (cropped).png|thumb|upright|left|1866 న్యూ రిఫార్ముకు నాయకత్వం వహించిన గుయిల్లెం డీ ' అర్నే- ప్లండోలిట్ ']] 1809 లో ఫ్రెంచి విప్లవం తరువాత మొదటి నెపోలియన్ సహ-రాజ్యాన్ని తిరిగి స్థాపించి మధ్యయుగ ఫ్రెంచి ఆధిపత్యాన్ని తొలగించాడు. 1812–1813లో మొదటి ఫ్రెంచి సామ్రాజ్యం ద్వీపకల్ప యుద్ధం (గెరా పెనిన్సులర్) సమయంలో కాటలోనియాను స్వాధీనం చేసుకుని ఈ ప్రాంతాన్ని నాలుగు డిపార్టుమెంట్లుగా విభజించింది. తరువాత అండొర్రా పుయిగ్సర్డే జిల్లాలో భాగంగా ఉంది. 1814 లో సామ్రాజ్య ఉత్తర్వు అండొర్రా స్వాతంత్ర్యం, ఆర్థిక వ్యవస్థను తిరిగి స్థాపించింది.{{sfn|Armengol Aleix|2009|p=172}}{{sfn|Guillamet Anton|2009|p=172}}{{sfn|Armengol Aleix|2009|pp=342–343}} ఈ కాలంలో అండోర్రా మధ్యయుగ సంస్థలు, గ్రామీణ సంస్కృతి పెద్దగా మారలేదు. 1866 లో సిండిక్ గుల్లెం డి అరేనీ-ప్లాండోలిట్ సంస్కరణలకు ఓటింగు ద్వారా ఎన్నికచేయబడిన 24 మంది సభ్యుల కౌన్సిల్ జనరల్‌ నాయకత్వం వహించింది. గతంలో రాజ్యాన్ని పాలించిన కులీన రాజరికాన్ని కౌన్సిల్ జనరల్ భర్తీ చేసింది.<ref name="ReferenceA">Page 966, Volume 1, [[Encyclopædia Britannica]], Eleventh Edition, 1910–1911</ref> సహ-పాలకుల చేత ధ్రువీకరించబడిన రాజ్యాంగం నిర్మాణం తరువాత కొత్త సంస్కరణ (నోవా సంస్కరణ) ప్రారంభమైంది.<ref>{{cite web|url = https://www.elperiodic.ad/opinio/article/49262/150-anys-de-la-nova-reforma|title = Antoni Pol – 150 anys de la (nova) Reforma|language = ca|access-date = 2020-02-23|archive-date = 2019-05-06|archive-url = https://web.archive.org/web/20190506122112/https://www.elperiodic.ad/opinio/article/49262/150-anys-de-la-nova-reforma|url-status = dead}}</ref> అండోరా త్రివర్ణ జెండా వంటి చిహ్నాలు స్థాపించబడ్డాయి. లోయ నివాసుల అవసరాలదృష్ట్యా కొత్త సేవా ఆర్థిక వ్యవస్థ ఉద్భవించింది. హోటళ్ళు, స్పా రిసార్ట్స్, రోడ్లు, టెలిగ్రాఫ్ లైన్లు వంటి మౌలిక సదుపాయాలను నిర్మించడం ప్రారంభించబడ్డాయి.{{sfn|Armengol Aleix|2009|pp=192–193}}{{sfn|Guillamet Anton|2009|pp=191–193}}{{sfn|Armengol Aleix|2009|pp=345–347}} [[File:Revoluci%C3%B3_de_1881_d%27Andorra.jpg|thumb|upright=0.85|1881 విప్లవం సమయంలో కానిల్లో<ref>{{cite web|title = Saqueo de Canillo por las fuerzas del gobierno revolucionario tras el sitio de la aldea|url = https://www.wdl.org/es/item/18266/|language = es|date = 12 March 1881|website = WDL.org|accessdate = 3 August 2017}}</ref>]] సహ - పాలక అధికారులు కాసినోలు, బెట్టింగ్ గృహాలను దేశవ్యాప్తంగా నిషేధించారు. ఈ నిషేధం వల్ల అండొర్రా ప్రజలలో ఆర్థికసంబంధిత వివాదం ఏర్పడింది. 1881 డిసెంబరు 8 న విప్లవకారులు సిండిక్ ఇంటి మీద దాడి చేసి జోన్ ప్లా ఐ కాల్వో, పెరే బార్ ఐ మాస్ నేతృత్వంలోని తాత్కాలిక విప్లవ మండలిని స్థాపించిన తరువాత ఈ వివాదం 1881 నాటి విప్లవానికి దారితీసింది. తాత్కాలిక విప్లవ మండలి విదేశీ సంస్థల కాసినోలు, స్పాకేంద్రాల నిర్మాణానికి అనుమతించింది.{{sfn|Armengol Aleix|2009|pp=198–203}} 1881 జూన్ 7 నుండి 9 వరకు ఎస్కాల్డెస్-ఎంగోర్డనీలో విప్లవశక్తులతో సంబంధాన్ని ఏర్పరచుకోవడం ద్వారా కెనిల్లో, ఎన్క్యాంప్ విధేయులు ఆర్డినో, మసానా పారిషులను తిరిగి స్వాధీనం చేసుకున్నారు.{{sfn|Peruga Guerrero|1998|pp=59–63}} ఒక రోజు పోరాటం తరువాత జూన్ 10 న ఎస్కాల్స్ వంతెన ఒప్పందం కుదుర్చుకుంది.{{sfn|Ministeri d'Educació, Joventut i Esports|1996|pp=58–65}}{{sfn|Armengol Aleix|2009|pp=194–195}}{{sfn|Armengol Aleix|2009|pp=348–350}} కౌన్సిల్ స్థానంలో, కొత్త ఎన్నికలు జరిగాయి. తూర్పు ప్రాంతం " క్వెస్టిక్ డి అండోరా " పేరుతో విభజించబడినందున ఆర్థిక పరిస్థితి మరింత దిగజారింది.{{sfn|Peruga Guerrero|1998|pp=64–68}} 1882 - 1885 లలో కెనిల్లో సమస్యల ఆధారంగా బిషప్ అనుకూల వర్గం, ఫ్రెంచ్ అనుకూల వర్గం, జాతీయవాదుల మధ్య పోరాటాలు కొనసాగాయి.{{sfn|Ministeri d'Educació, Joventut i Esports|1996|pp=67–70}}{{sfn|Guillamet Anton|2009|pp=198–203}}{{sfn|Armengol Aleix|2009|pp=352–353}} కాటలాన్ రెనైక్సేనియా సాంస్కృతిక ఉద్యమంలో అండొర్రా పాల్గొన్నది. 1882 - 1887 మధ్య మొట్టమొదటి విద్యాలయాలు ఏర్పడ్డాయి. విద్యావిధానంలో అధికారిక భాష అయిన కాటలాన్‌తో కలిసి త్రిభాషావాదం తలెత్తింది. ఫ్రాన్సు, స్పెయిన్ నుండి రచయితలు దేశం జాతీయతను మేల్కొలిపారు. జాసింట్ వెర్డాగుర్ 1880 లలో ఆర్డినోలో నివసించాడు. అక్కడ ఆయన రెనైక్సేనియాకు సంబంధించిన రచనలను రచయిత - ఫోటోగ్రాఫర్ జోక్విం డి రిబాతో వ్రాసి పంచుకున్నాడు. 1848 లో ఫ్రోమెంటల్ హాలెవి ఒపెరా లే వాల్ డి అండోర్రే ఐరోపాలో గొప్ప విజయాన్ని సాధించింది. ఇక్కడ ద్వీపకల్ప యుద్ధంలో సాహిత్యరూపంలో లోయల జాతీయ స్పృహ బహిర్గతమైంది.{{sfn|Peruga Guerrero|1998|pp=78–81}}{{sfn|Ministeri d'Educació, Joventut i Esports|1996|p=74}}{{sfn|Armengol Aleix|2009|pp=354–357}} ===20 వ శతాబ్ధం: దేశం ఆధునీకరణ , రాజ్యాంగ నిర్మాణం === మొదటి ప్రపంచ యుద్ధంలో అండొర్రా ఇంపీరియల్ జర్మనీ మీద యుద్ధం ప్రకటించినప్పటికీ నేరుగా పోరాటంలో పాల్గొనలేదు. కొంతమంది ఆండొర్రాన్లు ఫ్రెంచి సైనికబృందంలో భాగంగా ఈ సంఘర్షణలో పాల్గొనడానికి స్వచ్ఛందంగా ముందుకు వచ్చారు.<ref>{{cite web|url=http://andorradifusio.ad/noticies/andorra-va-declarar-guerra-alemanya-1914|title=Andorra va declarar la guerra a Alemanya el 1914? - Andorra Difusió|first=Andorra Difusió.|last=RTVA.|website=andorradifusio.ad|access-date=2020-02-23|archive-date=2019-12-30|archive-url=https://web.archive.org/web/20191230100512/https://www.andorradifusio.ad/noticies/andorra-va-declarar-guerra-alemanya-1914|url-status=dead}}</ref> ఇది వెర్సైల్లెస్ ఒప్పందంలో చేర్చబడనందున ఇది 1958 వరకు అనధికారిక పోరాట స్థితిలో ఉంది.<ref name="DYKAndorra">{{cite news |title=World War I Ends in Andorra |newspaper=New York Times |date=25 September 1958 |page=66 |url=https://www.nytimes.com/1958/09/25/archives/world-war-i-ends-in-andorra.html }}</ref> 1933 విప్లవం - ఎఫ్.హెచ్.ఎ.ఎస్.ఎ సమ్మెలు (వాగ్స్ డి ఎఫ్.హెచ్.ఎ.ఎస్.ఎ) కారణంగా ఎన్నికలకు ముందు సంభవించిన సామాజిక అశాంతి తరువాత ఫ్రాన్సు అండొర్రాను ఆక్రమించింది; జోవ్స్ ఆండొరానుల (స్పానిషు సి.ఎన్.టి, ఎఫ్.ఎ.ఐ.కి సంబంధించిన కార్మిక సంఘ సమూహం) నేతృత్వంలోని తిరుగుబాటు రాజకీయ సంస్కరణలకు పిలుపునిచ్చింది.<ref>{{cite web|url=http://www.international-club-andorra.com/andorra-club-intercomm/historical-andorra-articles/rebellion-in-andorra-1933/|title=Rebellion in Andorra 1933 – International Club of Andorra|website=International-club-andorra.com|access-date=2020-02-23|archive-date=2019-05-06|archive-url=https://web.archive.org/web/20190506122103/https://www.international-club-andorra.com/andorra-club-intercomm/historical-andorra-articles/rebellion-in-andorra-1933/|url-status=dead}}</ref> తరువాత అండోర్రానులు అందరికి సార్వత్రిక ఓటు హక్కు, ఎన్‌క్యాంపులోని ఎఫ్.హెచ్.ఎస్.ఎ. జలవిద్యుత్ కేంద్రం నిర్మాణంలో పనిచేసిన స్థానిక, విదేశీ కార్మికుల హక్కుల పరిరక్షణ కొరకు కృషిచేసింది.<ref>{{cite web|url=https://www.bondia.ad/cultura/1933-la-republica-que-quasi-va-ser|title=1933: la República que quasi va ser}}</ref> 1933 ఏప్రిల్ 5 న జోవ్స్ అండోర్రానులు అండొర్రా పార్లమెంటును స్వాధీనం చేసుకున్నారు.<ref>{{cite web|url=https://www.pressreader.com/spain/la-vanguardia-1%C2%AA-edici%C3%B3n/20170604/282071981866496|title=PressReader.com - Connecting People Through News|website=Pressreader.com}}</ref> ఈ చర్యలకు ముందు కల్నల్ రెనే-జూల్స్ బౌలార్డ్ 50 జెండార్మ్‌లతో రావడం, 200 స్థానిక మిలీషియాలను సమీకరించడం, కొంతమంది సాండిక్ ఫ్రాన్సిస్ కైరాట్ నేతృత్వంలో సైన్యాలను ఏర్పాటు చేసుకోవడానికి ప్రయత్నించారు. <ref>{{cite web|url=https://www.bondia.ad/cultura/quan-vam-treure-lescopeta|title=Quan vam treure l'escopeta}}</ref> 1934 జూలై 6 న, సాహసికుడు, కులీనుడు బోరిస్ స్కోసిరెఫ్ దీనిని పన్ను స్వర్గం చేసి, విదేశీ పెట్టుబడుల స్థాపన చేయడం ద్వారా దేశసంపద, స్వేచ్ఛ, ఆధునికీకరణకు వాగ్దానం చేస్తూ స్వీయ సార్వభౌమాధికారిగా ప్రకటించడానికి జనరల్ కౌన్సిల్ సభ్యుల మద్దతు పొందాడు. 1934 జూలై 8 న బోరిస్ ఉర్గెల్‌లో ఒక ప్రకటనను విడుదల చేశాడు. తనను తాను అండోరా రాజుగా మొదటి బోరిస్ ప్రకటించుకున్నాడు. <ref>{{cite web|url=http://www.andorraantiga.com/boris-i-rei-d-andorra.html|title=Boris I Rei d'Andorra|first=Albert Daina|last=Marsenyach|website=El Coprincipat d'Andorra ara fa molt de temps.}}</ref> ఏకకాలంలో ఉర్గెల్ బిషపు మీద యుద్ధాన్ని ప్రకటించాడు. జూలై 10 న రాజు చేత రాజ్యాంగం ఆమోదించబడింది. <ref>{{cite web|url=https://www.bondia.ad/opinio/la-primera-constitucio|title=La primera Constitució|website=BonDia Diari digital d'Andorra.}}</ref> ఆయనను జూలై 20 న సహ-పాలకులు, బిషప్ జస్టే గిటార్ట్ ఐ విలార్డెబే, వారి అధికారులు అరెస్టు చేసి చివరికి స్పెయిన్ నుండి బహిష్కరించారు.<ref>{{cite news|url=https://www.nytimes.com/1934/09/20/archives/-king-boris-of-andorra-is-sent-to-jail-in-spain.html|title=' King' Boris of Andorra Is Sent to Jail in Spain|date=20 September 1934|website=Nytimes.com}}</ref> 1936 నుండి 1940 మద్యకాలంలో స్పానిష్ సివిల్ వార్, <ref>{{cite web|url=https://www.elperiodic.ad/noticia/60166/limpacte-dels-refugiats-durant-la-guerra-civil|title=L'impacte dels refugiats durant la Guerra Civil|website=El Periòdic d'Andorra}}</ref> ఫ్రాంకోయిస్టు స్పెయిన్<ref>{{cite web|url=https://www.bondia.ad/cultura/1937-baulard-compta-morts|title=1937: Baulard compta morts|website=BonDia Diari digital d'Andorra.}}</ref> నుండి అంతరాయం జరగకుండా రాజ్యాంగాన్ని పొందటానికి ప్రసిద్ధ కల్నల్ రెనే-జూల్స్ బౌలార్డ్ నేతృత్వంలోని ఫ్రెంచ్ సైనిక బృందం అండోరాలో ఉంచబడింది. 1933 విప్లవం తరువాత గణతంత్రం అభివృద్ధి చెందింది.<ref>{{cite web|url=https://publicacions.iec.cat/Front/repository/pdf/00000258/00000034.pdf|title=La revolución andorrana del 1933|website=Publicacions.iec.cat|accessdate=26 March 2019|archive-date=9 అక్టోబరు 2022|archive-url=https://ghostarchive.org/archive/20221009/https://publicacions.iec.cat/Front/repository/pdf/00000258/00000034.pdf|url-status=dead}}</ref> స్పానిషు అంతర్యుద్ధం సమయంలో, అండోరా నివాసులు రెండు వైపుల నుండి వచ్చిన శరణార్థులను స్వాగతించారు. వచ్చినవారిలో చాలామంది దేశంలో శాశ్వతంగా స్థిరపడ్డారు. తద్వారా తరువాతి ఆర్థిక వృద్ధికి, అండోర పెట్టుబడిదారీ యుగంలోకి ప్రవేశించడానికి ఇది దోహదపడింది.<ref>{{cite web|url=http://www.editorialgavarres.cat/index.php?option=com_redshop&view=product&pid=65&Itemid=23&lang=ca|title=Franquisme i repressió - Cadí-Pedraforca - Editorial Gavarres|website=Editorialgavarres.cat|access-date=2020-02-23|archive-date=2019-05-06|archive-url=https://web.archive.org/web/20190506122054/http://www.editorialgavarres.cat/index.php?option=com_redshop&view=product&pid=65&Itemid=23&lang=ca|url-status=dead}}</ref><ref name="qucut.com">{{cite web|url=http://www.qucut.com/portfolio/documental-2/|title=Jordi Sasplugas. El Mirador d'Andorra. Documental|access-date=2020-02-23|website=|archive-date=2019-07-17|archive-url=https://web.archive.org/web/20190717085844/http://www.qucut.com/portfolio/documental-2/|url-status=dead}}</ref> ఫ్రాంకోయిస్ట్ దళాలు యుద్ధం తరువాతి దశలలో అండొర్రా సరిహద్దుకు చేరుకున్నాయి.<ref>{{cite web|url=https://www.elperiodic.ad/noticia/47550/andorra-entre-guerres|title=Andorra entre guerres|website=El Periòdic d'Andorra}}</ref> [[File:22B_andorra_2.jpg|thumb|left|1942 లో బిషప్ రామోన్ ఇగ్లేసియాస్ (మధ్య) సహ-పాలకుల సింహాసనం. స్థానిక సైన్యాలకు 1936 నుండి 1960 వరకు దీర్ఘకాల నాయకత్వం వహించిన మొదటి జనరల్ సిండిక్ ఫ్రాన్సిస్ కైరాట్ (ఎడమ).<ref>{{cite web|url=https://www.elperiodic.ad/opinio/article/44230/francesc-cairat-i-freixes|title=Antoni Pol - Francesc Cairat i Freixes|website=El Periòdic d'Andorra}}</ref>]] రెండవ ప్రపంచ యుద్ధ సమయంలో అండోరా తటస్థంగా ఉన్నప్పటికీ విచి ఫ్రాన్సు, ఫ్రాంకోయిస్ట్ స్పెయిన్ మధ్య ఒక ముఖ్యమైన అక్రమ రవాణా మార్గంగా ఉంది.<ref>{{cite web|url=http://diposit.ub.edu/dspace/bitstream/2445/66337/1/TFG%20Esteves%20Lorenzo%2C%20Sergi.pdf|title=Exili i evasions al Principat d'Andorra durant la Guerra Civil Espanyola i la Segona Guerra Mundial 1936-1945|website=Diposit.ub.edu|accessdate=26 March 2019}}</ref> <ref>{{cite web|url=https://blocs.mesvilaweb.cat/txemabofill/?p=226464|title=Entrevista a Enric Melich Gutiérrez, maquis de la resistència francesa, passador de jueus i clandestins, activista anarquista, llibreter i sindicalista.}}</ref> యుద్ధ సమయంలో, బహిరంగంగా నియంతృత్వ రాజ్యాలుగా ప్రకటించిన రెండు రాజ్యాల మధ్య నివసించిన విదేశీ కౌన్సిల్, శరణార్థుల ప్రవేశించడానికి అనుమతించడం, బహిష్కరించడం, ఆర్థిక ప్రయోజనాల కోసం నేరాలు, పౌరుల హక్కుల తగ్గింపు<ref>{{cite web|url=https://www.cossetania.com/la-crulla-andorrana-de-1933-la-revoluci-de-la-modernitat-939|title=La cruïlla andorrana de 1933: la revolució de la modernitat|website=Cossetania.com}}</ref> వంటి చర్యలతో ఫ్రాంకోయిజానికి చాలా దగ్గరగా, సానుభూతితో ఉన్నారు.<ref>{{cite web|url=http://aquiradioandorra.free.fr/DocumentsInedits/1944-08-15-Lettre.pdf|title=Letter|website=Aquiradioandorra.free.fr|accessdate=26 March 2019|archive-date=2019-02-03|archive-url=https://web.archive.org/web/20190203150323/http://aquiradioandorra.free.fr/DocumentsInedits/1944-08-15-Lettre.pdf|url-status=dead}}</ref><ref name="iec.cat">{{cite web|url=https://publicacions.iec.cat/Front/repository/pdf/00000119/00000079.pdf|title=L'Andorra "fosca " i l'Andorra "generosa " durant la Segona Guerra Mundial Claudi Benet i Mas|website=Publicacions.iec.cat|accessdate=26 March 2019|archive-date=9 అక్టోబరు 2022|archive-url=https://ghostarchive.org/archive/20221009/https://publicacions.iec.cat/Front/repository/pdf/00000119/00000079.pdf|url-status=dead}}</ref> జనరల్ కౌన్సిల్ అండోరా సార్వభౌమాధికారం మనుగడ, రక్షణలో తన రాజకీయ, దౌత్య చర్యలను సమర్థించింది. ఇది చివరకు రెండు ఘర్షణల నుండి సురక్షితంగా బయటపడింది. <ref name="iec.cat"/><ref>{{cite web|url=https://www.bondia.ad/cultura/1936-1945-dues-guerres-i-un-miracle|title=1936-1945: dues guerres i un miracle|website=BonDia Diari digital d'Andorra.}}</ref> ఈ విధంగా నాజీ అణచివేతకు గురైన ఐరోపా నుండి వస్తున్న వారికి సహాయం చేయడానికి కొన్ని సమూహాలు స్వీయ ఏర్పాటు చేసుకున్నాయి. అదే సమయంలో దేశం మనుగడకు సహాయపడటానికి స్మగ్లింగులో పాల్గొంటుంది. అత్యంత ప్రాచుర్యం పొందిన సమూహాలలో బ్రిటిషు మి 6 తో సంబంధం కొనసాగించింది. ఇది దాదాపు పారిపోయినవారిలో 400 మందికి సహాయపడింది.<ref>{{cite web|url=https://www.elperiodic.ad/noticia/32684/adu-a-una-estirp-dherois|title=L'últim del Palanques|website=El Periòdic d'Andorra}}</ref> వీరిలో మిత్రరాజ్యాల సైనిక సిబ్బంది కూడా ఉన్నారు.<ref>{{cite web|url=https://www.elperiodic.ad/noticia/32410/sigues-britnic|title=¡Sigues britànic!|website=El Periòdic d'Andorra}}</ref><ref>{{cite web|url=https://www.elperiodic.ad/noticia/20065/baldrich-heroi-de-novella|title=Baldrich, heroi de novel·la|website=El Periòdic d'Andorra}}</ref> 1941-1944 దేశంలోని యాక్సిస్ అనుకూల ఇన్ఫార్మర్లు, గెస్టపో ఏజెంట్ల మద్య కొన్ని పోరాటాలు జరిగాయి.<ref>{{cite web|url=https://www.elperiodic.ad/noticia/19993/camina-quimet-camina|title=Camina, Quimet, camina|website=El Periòdic d'Andorra|access-date=2020-02-23|archive-date=2019-05-06|archive-url=https://web.archive.org/web/20190506122055/https://www.elperiodic.ad/noticia/19993/camina-quimet-camina|url-status=dead}}</ref> [[File:23-24.10.67. De Gaulle en Andorre (1967) - 53Fi5569.jpg|thumb|left|అండొర్రా లోని సంతా జులియా డీ లోరియా సహపాలకుడు " చార్లెస్ డీ గయుల్లె "; 1967 అక్టోబరు]] రాజధాని నగరంలో నిరంకుశ పాలన పరిస్థితుల కారణంగా సంస్కృతి, సినిమా కళల స్మగ్లింగు బ్లాక్ మార్కెట్ నెట్వర్క్ ఉంది. కొన్ని ప్రదేశాలలో హోటల్ మిరాడోర్ లేదా క్యాసినో హోటల్ స్థాపించబడ్డాయి.<ref>{{cite web|url=https://www.bondia.ad/cultura/en-terres-dandorra-la-primera-obra-de-teatre-escrita-un-autor-autocton|title='En terres d'Andorra', la primera obra de teatre escrita per un autor autòcton|website=BonDia Diari digital d'Andorra.|access-date=2020-02-23|archive-date=2019-05-06|archive-url=https://web.archive.org/web/20190506122103/https://www.bondia.ad/cultura/en-terres-dandorra-la-primera-obra-de-teatre-escrita-un-autor-autocton|url-status=dead}}</ref> దగ్గరి భావజాల ప్రజల సమావేశ స్థలం అండొర్రా - స్పానిష్ రిపబ్లికనిజం, ఫ్రీ ఫ్రాన్స్ సమీపంలో ఉంది.<ref>{{cite web|url=http://pirineosenguerra.blogspot.com/2014/08/el-mirador-vida-y-leyenda-de-un-hotel.html|title=.: El Mirador: vida y leyenda de un hotel|first=Andrés|last=Luengo|date=27 August 2014}}</ref> యుద్ధం తరువాత ఫిల్మ్ సొసైటీలు ఏర్పడ్డాయి. సెన్సార్ చేయబడిన ఫ్రాంకో స్పెయిన్‌ సినిమాలు, సంగీతం, పుస్తకాలు దిగుమతి చేయబడ్డాయి. తద్వారా అండొర్రాలో కాటలాన్, విదేశీ ప్రజలకు సెన్సార్షిపు వ్యతిరేకంగా మారింది.<ref name="qucut.com"/> ఆక్సిటనీ ఫ్రెంచ్ రెసిస్టెన్స్‌తో ముడిపడి ఉన్న నిరంకుశత్వ వ్యతిరేక సంస్థ అండోరన్ గ్రూప్ (అగ్రూపమెంట్ అండోరే), ఫ్రెంచ్ ప్రతినిధి (వేగుర్) నాజీయిజంతో సహకరించారని ఆరోపించారు.<ref>{{cite web|url=https://www.elperiodic.ad/noticia/36296/una-dodis-sarracens-a-la-vegueria|title=Una d'odis sarracens a la vegueria|website=El Periòdic d'Andorra|access-date=2020-02-23|archive-date=2019-05-06|archive-url=https://web.archive.org/web/20190506122126/https://www.elperiodic.ad/noticia/36296/una-dodis-sarracens-a-la-vegueria|url-status=dead}}</ref> పెట్టుబడిదారీ ఆర్థిక వ్యవస్థకు సామూహిక పర్యాటకానికి అనుమతిస్తూ, దేశం పన్ను మినహాయింపు ప్రకటించి పర్యాటకులకు అండొర్రా తలుపులు తెరిచింది. ఎఫ్.హెచ్.ఎ.ఎస్.ఎ. నిర్మాణం, ప్రొఫెషనల్ బ్యాంకింగు ద్వారా 1930 ల నుండి పెట్టుబడిదారీ విజృంభణ దిశగా మొదటి అడుగులు వేసింది.<ref name="iec.cat1">{{cite web|url=http://revistes.iec.cat/index.php/TSCG/article/download/37437/37420|title=La transformació econòmica d’Andorra durant el segle XX}}</ref><ref>{{cite web|url=http://diposit.ub.edu/dspace/bitstream/2445/66337/1/TFG%20Esteves%20Lorenzo%2C%20Sergi.pdf|title=Exili i evasions al Principat d'Andorra durant la Guerra Civil Espanyola i la Segona Guerra Mundial 1936-1945|first=Sergi Esteves|last=Lorenzo|publisher=University of Barcelona|accessdate=1 July 2019}}</ref> బ్యాంకు అగ్రికోల్ (1930), క్రెడిట్ అండోరే (1949), తరువాత బాంకా మోరా (1952), బాంకా కాస్సనీ (1958), సోబాంకా (1960) బ్యాంకులు స్థాపించబడ్డాయి. 1930 ల చివరలో స్కీ రిసార్ట్సు, సాంస్కృతిక సంస్థల ప్రారంభోత్సవంతో స్కీయింగు, షాపింగ్ వంటి కార్యకలాపాలు పర్యాటక ఆకర్షణగా మారాయి.<ref name="iec.cat1"/><ref>{{cite web|url=https://www.elperiodic.ad/noticia/19718/petita-cronica-de-la-gran-passio-blanca|title=Petita crònica de la gran passió blanca|website=El Periòdic d'Andorra|access-date=2020-02-23|archive-date=2019-05-06|archive-url=https://web.archive.org/web/20190506122055/https://www.elperiodic.ad/noticia/19718/petita-cronica-de-la-gran-passio-blanca|url-status=dead}}</ref> మొత్తం మీద, పునరుద్ధరించిన హోటల్ పరిశ్రమ అభివృద్ధి చెందింది. 1968 ఏప్రిల్ న ఒక సామాజిక ఆరోగ్య బీమా వ్యవస్థ సృష్టించబడింది. <ref>{{cite web|url=https://andorraguides.com/healthcare/system/|title=Andorra's Healthcare System|last=Andorra Guides|date=30 April 2018|website=Andorra Guides}}</ref> [[File:Andorra - panoramio (2).jpg|thumb|Streets of the city centre of Andorra la Vella in 1986. From the same year until 1989 Andorra normalized the economic treaties with the [[European Economic Community|EEC]].<ref>{{cite news|url=https://elpais.com/diario/1989/12/18/economia/629938809_850215.html|title=La CE concluye un acuerdo de unión aduanera con Andorra|date=18 December 1989|newspaper=El País|last1=País|first1=Ediciones El}}</ref><ref>{{cite news|url=https://elpais.com/diario/1986/09/27/internacional/528156020_850215.html|title=François Mitterrand alienta las reformas en Andorras|date=27 September 1986|newspaper=El País|last1=País|first1=Ediciones El}}</ref>|alt=]] [[File:Gilbert Saboya Sebastian Kurz (13927283877).jpg|thumb|right|Foreign Minister of Andorra [[Gilbert Saboya Sunye|Gilbert Saboya]] meeting Austrian foreign minister [[Sebastian Kurz]] at the [[Committee of Ministers of the Council of Europe]] in 2014]] భవిష్యత్తు కోసం ప్రణాళిక: 1967 - 1969 లో ఫ్రెంచ్ సహ-యువరాజు చార్లెస్ డి గల్లే అధికారిక సందర్శనతో, మానవ హక్కులు, అంతర్జాతీయ పారదర్శకత చట్రంలో ఆర్థికాభివృద్ధి, జాతీయ డిమాండ్లకు ఆమోదం లభించింది.<ref>{{cite web|url=http://www.coprince-fr.ad/ca/charles-de-gaulle|title=S.E. Charles de Gaulle|website=Coprince-fr.ad}}</ref><ref>{{cite web|url=https://www.elperiodic.ad/opinio/article/61705/el-coprincep-de-gaulle|title=Antoni Pol - El copríncep De Gaulle|website=El Periòdic d'Andorra|access-date=2020-02-23|archive-date=2019-05-06|archive-url=https://web.archive.org/web/20190506122054/https://www.elperiodic.ad/opinio/article/61705/el-coprincep-de-gaulle|url-status=dead}}</ref> అండొర్రా "అండోరన్ డ్రీం"<ref>{{cite web|url=http://www.andorradifusio.ad/noticies/els-anys-50-linici-del-somni-andorra|title=Els anys 50, l'inici del somni andorrà - Andorra Difusió|website=Andorradifusio.ad}}</ref> (అమెరికన్ డ్రీమ్‌కి సంబంధించి) అని పిలువబడే యుగంలో అండొర్రా నివసించారు: దేశంలోని సామూహిక సంస్కృతి ఆర్థిక వ్యవస్థ, సంస్కృతిలో సమూల మార్పులను అనుభవాలను ఎదుర్కొంటుంది. ఈ సంఘటనకు ప్రస్తుత ఐరోపాలోని నంబరు వన్ ట్రాన్స్మిటర్ మ్యూజికల్ రేడియో స్టేషన్ ఋజువుగా ఉంది.<ref>{{cite web|url=https://www.elperiodic.ad/noticia/67199/sintonitzant-la-sobirania|title=Sintonitzant la sobirania|website=El Periòdic d'Andorra}}</ref> అతిథులు, గొప్ప ప్రాముఖ్యత కలిగిన వక్తలతో చాన్సన్ ఫ్రాంకైజ్, స్వింగ్, రిథమ్ & బ్లూస్, జాజ్, రాక్ & రోల్ లేదా అమెరికన్ దేశీయ సంగీతం ప్రాముఖ్యత సంతరించుకున్నాయి.<ref>{{cite web|url=http://diariomnipresente.com/aqui-radio-andorra-la-radio-que-divertia-a-los-europeos/|title=Aquí Radio Andorra, la radio que divertía a los europeos|first=Javi|last=Ruiz-Medrano|date=24 February 2015|website=|access-date=23 ఫిబ్రవరి 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20190123071812/http://diariomnipresente.com/aqui-radio-andorra-la-radio-que-divertia-a-los-europeos/|archive-date=23 జనవరి 2019|url-status=dead}}</ref> అండోరా తలసరి జిడిపి, ప్రస్తుత ఆర్థిక వ్యవస్థ అభివృద్ధితో అత్యంత ప్రామాణిక దేశాల కంటే అధిక ఆయుర్దాయం సాధించింది.<ref name="iec.cat1"/><ref>{{cite web|url=http://www.diariandorra.ad/noticies/opinio/2016/09/26/la_reinvencio_andorra_encert_estrategic_107124_1129.html|title=La reinvenció d'Andorra: un encert estratègic|first=Gonzalo|last=Bernardos|date=26 September 2016|website=DiariAndorra.ad}}</ref> అండోరా యూరోపియన్ చరిత్ర ప్రధాన స్రవంతి వెలుపల ఒంటరిగా ఉనికిలో ఉంది. ఫ్రాన్స్, స్పెయిన్, పోర్చుగల్ కాకుండా ఇతర దేశాలతో కొన్ని సంబంధాలు ఉన్నాయి. అయితే ఇటీవలి కాలంలో అభివృద్ధి చెందుతున్న పర్యాటక పరిశ్రమతో రవాణా, సమాచార మార్పిడి అభివృద్ధి దేశాన్ని ఒంటరితనం నుండి తొలగించాయి. 1976 నుండి దేశం సార్వభౌమాధికారం, మానవ హక్కులు, అధికారాల సమతుల్యత, ఆధునిక అవసరాలకు అనుగుణంగా చట్టాన్ని స్వీకరించాల్సిన అవసరం ఉన్నందున అండొర్రా సంస్థలను సంస్కరించాల్సిన అవసరం ఉంది. 1982 లో, కో-ప్రిన్స్ ఆమోదంతో మొదటి ప్రధాన మంత్రి ఆస్కార్ రిబాస్ రీగ్ అధ్యక్షతన ఎగ్జిక్యూటివ్ బోర్డు (కాన్సెల్ ఎగ్జిక్యూటియు) పేరుతో గవర్న్ డి అండోరాను స్థాపించిన తరువాత మొదటి అధికార విభజన జరిగింది.<ref>{{cite web|url=https://www.elnacional.cat/ca/efemerides/marc-pons-andorra-primer-cap-govern_227061_102.html|title=Andorra tria el primer cap de govern de la seva història|website=ElNacional.cat}}</ref> వాణిజ్య సంబంధాలను క్రమబద్ధీకరించడానికి 1989 లో ప్రిన్సిపాలిటీ యూరోపియన్ ఎకనామిక్ కమ్యూనిటీతో ఒక ఒప్పందం కుదుర్చుకుంది.<ref>{{cite web|url=http://eur-lex.europa.eu/legal-content/EN/TXT/?uri=CELEX:21990A1231(02)|title=EUR-Lex - 21990A1231(02) - EN - EUR-Lex|website=eur-lex.europa.eu}}</ref> అండొర్రా రాజ్యాంగ ప్రజాభిప్రాయ సేకరణ తరువాత 1993 లో దాని రాజకీయ వ్యవస్థ ఆధునీకరించబడింది. రాజ్యాంగాన్ని సహ-పాలకులు, జనరల్ కౌన్సిల్ ముసాయిదా చేసి మార్చి 14 న <ref name="NS">[[Dieter Nohlen|Nohlen, D]] & Stöver, P (2010) ''Elections in Europe: A data handbook'', p160 {{ISBN|978-3-8329-5609-7}}</ref> 74.2% ఓటర్ల 76% ఓటింగ్‌తో ఆమోదం పొందారు.<ref>Nohlen & Stöver, p162</ref> కొత్త రాజ్యాంగం ప్రకారం సంవత్సరం తరువాత మొదటి ఎన్నికలు జరిగాయి.<ref name=NS/> అదే సంవత్సరం అండొర్రా ఐక్యరాజ్యసమితి, కౌన్సిల్ ఆఫ్ యూరప్‌లో సభ్యదేశం అయింది.<ref>{{cite web|url=https://www.exteriors.ad/es/asuntos-multilaterales-y-cooperaciin/andorra-y-los-organismos-internacionales|title=Andorra y los organismos internacionales|website=Exteriors.ad}}</ref> అండోరా 1996 లో 51 వ ఐక్యరాజ్యసమితి సర్వసభ్య సమావేశంలో పాల్గొని అమెరికాతో అధికారికంగా దౌత్య సంబంధాలను ఏర్పాటు చేసుకున్నారు. ఇది దేశం ఆశించిన సరళీకరణ దృష్ట్యా చాలా ముఖ్యమైన విషయంగా భావించబడింది. సంస్థ సంస్కరణను కాపాడటానికి మొదటి జనరల్ సిండిక్ మార్క్ ఫోర్నే జనరల్ కాటన్లో జరిగిన అసెంబ్లీలో ఒక ప్రసంగంలో పాల్గొన్నారు. మూడు రోజుల తరువాత ఫోర్నే భాషా హక్కులను, అండోరా ఆర్థిక వ్యవస్థను కాపాడటానికి యూరోప్ కౌన్సిల్ పార్లమెంటరీ సమావేశంలో పాల్గొన్నారు.<ref>{{cite news|url=https://elpais.com/diario/1996/07/26/internacional/838332014_850215.html|title=Entrevista - "Andorra no quiere ser un lugar donde se recoja dinero negro"|date=26 July 1996|newspaper=El País|last1=País|first1=Ediciones El}}</ref> 2006 మధ్యకాలంలో ఐరోపా సమాఖ్య ద్రవ్య ఒప్పందం లాంఛనప్రాయంగా ఉంది. ఇది యూరోను అధికారిక మార్గంలో ఉపయోగించటానికి అండోరాకు అనుమతిస్తుంది. అలాగే దాని స్వంత యూరో కరెన్సీని నాణెం ముద్రించింది.<ref>{{cite web|url=https://eur-lex.europa.eu/legal-content/ES/TXT/PDF/?uri=CELEX:32004D0548&from=EN|title=DECISIÓN DEL CONSEJO de 11 de mayo de 2004 relativa a la posición que debe adoptar la Comunidad en relación con un acuerdo sobre las relaciones monetarias con el Principado de Andorra|website=Eur-lex.europa.eu|accessdate=26 March 2019}}</ref><ref>{{cite web|url=https://eur-lex.europa.eu/LexUriServ/LexUriServ.do?uri=OJ:C:2011:369:0001:0013:ES:PDF|format=PDF|title=COMUNICACIONES PROCEDENTES DE LAS INSTITUCIONES, ÓRGANOS Y ORGANISMOS DE LA UNIÓN EUROPEA COMISIÓN EUROPEA|website=Eur-lex.europa.eu|accessdate=26 March 2019|archive-date=11 డిసెంబరు 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20181211173542/https://eur-lex.europa.eu/LexUriServ/LexUriServ.do?uri=OJ:C:2011:369:0001:0013:ES:PDF|url-status=dead}}</ref> ==భౌగోళికం== [[File:Andorramap.png|thumb|right|Map of Andorra with its seven parishes labelled]] [[File:Andorra topographic map-en.svg|thumb|Topographic map of Andorra]] ===పారిషులు=== అండొర్రాలో ఏడు పారిషులు ఉన్నాయి: * [[File:Former_Coat_of_Arms_of_Andorra_la_Vella.svg|30px|]] అండోర్రా లా వెల్లా * [[File:Emblem of Canillo.svg|30px|]] కనిల్లో * [[File:Escut d'Encamp.svg|30px|]] ఎంకాంపు * [[File:Escut d'Escaldes-Engordany.svg|35px|]] ఎంకాల్డెస్ - ఎంగార్డెనీ * [[File:Coat of Arms of La Massana.svg|35px|]] లా మస్సానా * [[File:Emblem of Ordino.svg|35px|]] ఆర్డినొ * [[File:Coat of Arms of Sant Julià de Lòria.svg|35px|]] సంత్ జులియా డే లోరియా ===నైసర్గికం === తూర్పు పైరినీసు పర్వత శ్రేణిలో ఉన్నందున, అండోరాలో ప్రధానంగా కఠినమైన పర్వతాలు ఉన్నాయి. వీటిలో ఎత్తైనది కోమా పెడ్రోసా ఎత్తు 2,942 మీటర్లు (9,652 అడుగులు). అండోరా సగటు ఎత్తు 1,996 మీటర్లు (6,549 అడుగులు).<ref>Atlas of Andorra (1991), Andorran Government. {{oclc|801960401}}. {{in lang|ca}}</ref> వై (Y) ఆకారంలో మూడు ఇరుకైన లోయలుదేశాన్ని విభజిస్తున్నాయి. ఈ మూడు ఒకటిగా సంగమిస్తున్న కూడలి నుండి గ్రాన్ వాలిరా నది దేశాన్ని వదిలి (అండోరా అత్యల్ప స్థానం 840 మీ లేదా 2,756 అడుగులు) [[స్పెయిన్]]లో ప్రవేశిస్తుంది. అండోరా వైశాల్యం 468 చ.కి.మీ (181 చదరపు మైళ్ళు). అండోరా బోరియల్ రాజ్యంలోని సర్కుంబోరియల్ ప్రాంతంలోని అట్లాంటిక్ యూరోపియన్ ప్రావింసుకు చెందినది. అండోరా భూభాగం పైరినీస్ కోనిఫెర్, మిశ్రమ అడవుల పర్యావరణ ప్రాంతానికి చెందినది. ===వాతావరణం=== అండోరాలో ఎత్తును బట్టి ఆల్పైన్, ఖండాంతర, సముద్ర వాతావరణం ఉంటుంది. అధిక ఎత్తులో ఉన్న కారణంగా శీతాకాలంలో సగటున మంచు అధికంగా కురుస్తుంది. వేసవిలో కొద్దిగా చల్లగా ఉంటుంది. భౌగోళిక వైవిధ్యం, లోయల విభిన్న ధోరణి, మధ్యధరా వాతావరణం విలక్షణమైన పర్వతవాతావరణం దేశం ఎత్తైన పర్వత వాతావరణం, మద్యధరా వాతావరణం కలిగిన కొండచరియలు సాధారణ వాతావరణ ఆధిపత్యానికి ఆటంకం కలిగిస్తూ గొప్ప వైవిధ్యాన్ని కలిగిన మైక్రొక్లైమేటు వాతావరణానికి ఆసరాగా ఉంటుంది. కనిష్ఠ, గరిష్ఠ పాయింట్లలో ఎత్తులో ఉన్న గొప్ప తేడాలు, మధ్యధరా వాతావరణం ప్రభావంతో కలిపి, అండోరన్ పైరినీసు వాతావరణాన్ని అభివృద్ధి చేస్తాయి. సమృద్ధిగా వర్షాలు వసంత ఋతువు, వేసవిలో ఉంటాయి. ఇది శరదృతువు వరకు ఉంటుంది. (మే, జూన్, ఆగస్టు సాధారణంగా వర్షపు నెలలు) ; శీతాకాలంలో అట్లాంటిక్ సరిహద్దుల ప్రభావానికి లోబడి ఎత్తైన ప్రాంతాలలో మినహా వర్షపాతం తక్కువగా ఉంటుంది. అండోరన్ పర్వతాలలో గొప్ప హిమపాతం ఉంటుంది. సమశీతోష్ణ వేసవి, దీర్ఘమైన చల్లని శీతాకాలం ఉంటుంది.<ref>{{cite web|url=https://es.weatherspark.com/y/46004/Clima-promedio-en-Andorra-la-Vella-Andorra-durante-todo-el-a%C3%B1o|title=Clima promedio en Andorra la Vella, Andorra, durante todo el año - Weather Spark|website=es.weatherspark.com|accessdate=26 March 2019|archive-date=6 మే 2019|archive-url=https://web.archive.org/web/20190506122054/https://es.weatherspark.com/y/46004/Clima-promedio-en-Andorra-la-Vella-Andorra-durante-todo-el-a%C3%B1o|url-status=dead}}</ref> <gallery class="center" mode="packed"> File:Andorra Mountains.JPG|త్రిష్టియానా దృశ్యం File:Pont d'Anyós.jpg| వలిరా డెల్ నార్డ్ నదిన్ File:Carretera de Grau Roig - Encamp - Andorre 1.jpeg|గ్రౌ రోయిగ్ దృశ్యం, గ్రాన్ వలిరా డి ' ఓరియంటు నది File:Valls del Comapedrosa (la Massana) - 9.jpg|కొమా పెడ్రొసా లోయల దృశ్యం File:Pas de la Case panorama.jpg|పాస్ డి లా కాసా </gallery> ==ఆర్ధికం== [[File:Tree map export 2009 Andorra.jpeg|thumb|Exports in 2009]] [[File:Grandvalira ski resort, Andorra5.jpg|thumb|right|Scenery of the Andorran mountains at the Grand Valira ski resort, [[Soldeu]]]] [[File:Caldea des de dins.JPG|thumb|left|[[Caldea]] thermal spa, [[Escaldes-Engordany]], the biggest thermoludic center in Southern Europe]] అండోరా అభివృద్ధి చెందవలసిన ఆర్థిక వ్యవస్థకు పర్యాటకం ప్రధానమైనదిగా ఉంది. దీనికి జిడిపిలో సుమారు 80% వాటా ఉంది. సంవత్సరానికి 10.2 మిలియన్ల మంది పర్యాటకులు అండొర్రాను సందర్శిస్తారు.<ref name="es2"/> అండోరా స్వేచ్ఛా విఫణి, వేసవి, శీతాకాలపు రిసార్టుల ద్వారా పర్యాటకులు ఆకర్షితులవుతారు.<ref>{{cite web|url=http://offshorelicense-regulatory.com/about-andorra/|title=About Andorra - Valsen Fiduciaries|website=Offshorelicense-regulatory.com|accessdate=26 March 2019|archive-date=6 మే 2019|archive-url=https://web.archive.org/web/20190506122108/https://www.offshorelicense-regulatory.com/about-andorra/|url-status=dead}}</ref> అండోరాలో ప్రధాన ఆదాయ వనరులలో ఒకటి స్కీ రిసార్ట్సు. పర్యాటకం, ఇది మొత్తం 175 కిమీ (109 మైళ్ళు) స్కీ గ్రౌండ్. ఈ క్రీడ సంవత్సరానికి 7 మిలియన్లకు పైగా సందర్శకులను, సంవత్సరానికి 340 మిలియన్ యూరోలను అంచనా వేస్తుంది, 2007 నుండి ప్రస్తుతం 2,000 ప్రత్యక్ష, 10,000 పరోక్ష ఉద్యోగాలను కొనసాగిస్తుంది. పన్నురహిత స్వర్గస్థితితో బ్యాంకింగు రంగం కూడా ఆర్థిక వ్యవస్థకు గణనీయంగా దోహదం చేస్తుంది (ఆర్థిక, బీమా రంగం జిడిపిలో సుమారు 19% <ref name="fs2013">{{cite web|url=http://www.aba.ad/pub/publicaciones/financial_system_2013.pdf|title=Andorra and its financial system 2013|publisher=Aba.ad|url-status=dead|df=dmy-all|access-date=1 మార్చి 2020|archive-date=14 డిసెంబరు 2015|archive-url=https://web.archive.org/web/20151214121805/http://www.aba.ad/pub/publicaciones/financial_system_2013.pdf}}</ref>). [128]). ఆర్థిక వ్యవస్థలో ఐదు బ్యాంకింగు గ్రూపులు ఉన్నాయి, <ref>{{cite web|url=http://thebanks.eu/banks-by-country/Andorra |title=List of Banks in Andorra |publisher=Thebanks.eu |date= |accessdate=2015-05-14}}</ref> ఒక ప్రత్యేక క్రెడిట్ ఎంటిటీ, 8 ఇన్వెస్ట్మెంటు మేనేజ్మెంట్ ఎంటిటీలు, 3 అసెట్ మేనేజ్మెంటు కంపెనీలు, 29 ఇన్సూరెన్సు కంపెనీలు, వీటిలో 14 విదేశీ భీమాసంస్థల శాఖలు ఉన్నాయి. ఇవి రాజ్యంలో పనిచేయడానికి అధికారం కలిగి ఉన్నాయి.<ref name="fs2013"/> వ్యవసాయ ఉత్పత్తి పరిమితం; 5% భూమి మాత్రమే వ్యవసాయం చేయదగినదిగా ఉంది. దేశ అవసరాలకు ఆహారాన్ని అధికంగా దిగుమతి చేసుకోవాలి. కొంతమంది స్థానికంగా పొగాకును పండిస్తారు. పశువుల పెంపకంలో దేశీయ గొర్రెల పెంపకం ప్రాధాన్యత వహిస్తుంది. తయారీ రంగంలో సిగరెట్లు, సిగార్లు, ఫర్నిచరు ప్రాధాన్యత వహిస్తుంటాయి. అండోరా సహజ వనరులలో జలవిద్యుత్, మినరల్ వాటర్, కలప, ఇనుము ధాతువు, సీసం ప్రాధాన్యత వహిస్తూ ఉన్నాయి.<ref name="cia">{{cite web |url=https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/an.html |title=CIA World Factbook entry: Andorra |publisher=Cia.gov |date= |accessdate=26 August 2012 |website= |archive-date=10 జూలై 2010 |archive-url=https://web.archive.org/web/20100710215526/https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/an.html |url-status=dead }}</ref> అండోరా ఐరోపా సామాఖ్యలో సభ్యదేశం కానప్పటికీ ఒక ప్రత్యేక సంబంధం కలిగి ఉంది. అంటే తయారు చేసిన వస్తువుల వ్యాపారం కొరకు సుంకాలు (సుంకాలు లేవు), వ్యవసాయ ఉత్పత్తులకు ఐరోపాసామాఖ్య వెలుపలి సభ్యదేశంగా వ్యవహరిస్తుంది. అండోరాకు సొంతంగా కరెన్సీ లేదు. 1999 డిసెంబరు 11 వరకు ఫ్రెంచి ఫ్రాంక్, స్పానిష్ పెసెటా రెండింటినీ బ్యాంకింగు లావాదేవీలలో ఉపయోగించారు. ఈ రెండు కరెన్సీలను ఐరోపాసమాఖ్య కరెన్సీ యూరో ద్వారా భర్తీ చేశారు. 2002 డిసెంబరు వరకు ఫ్రాంక్, పెసెటా రెండింటి నాణేలు, నోట్లు అండోరాలో చట్టబద్దంగా చెలామణిలో ఉన్నాయి. 2014 నుండి అండొర్రా దాని స్వంత యూరో నాణేలను జారీ చేయడానికి చర్చలు జరిపింది. అండోరా సాంప్రదాయకంగా ప్రపంచంలో అతి తక్కువ నిరుద్యోగ రేటును కలిగి ఉంది. 2009 లో నిరుద్యోగం 2.9% ఉంది.<ref>{{cite web |url=https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/rankorder/2129rank.html |title=CIA World Factbook: Andorra |accessdate=5 June 2013 |website= |archive-date=12 జూన్ 2020 |archive-url=https://web.archive.org/web/20200612192233/https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/rankorder/2129rank.html |url-status=dead }}</ref> దిగుమతి సుంకాల ద్వారా ఆదాయాన్ని ప్రత్యేకంగా పెంచడంతో, అండోరా పన్ను స్వర్గంగా దాని స్థితి నుండి చాలాకాలంగా లాభపడింది. అయినప్పటికీ 21 వ శతాబ్దం ఐరోపా సార్వభౌమ- రుణ సంక్షోభం సమయంలో దాని పర్యాటక ఆర్థిక వ్యవస్థ క్షీణించింది. కొంతవరకు స్పెయిన్లో వస్తువుల ధరల తగ్గుదల అండోరా డ్యూటీ-ఫ్రీ షాపింగును తగ్గించింది. ఇది నిరుద్యోగం పెరుగుదలకు దారితీసింది. 2012 జనవరి 1 న 10% వ్యాపార పన్ను ప్రవేశపెట్టబడింది.<ref>{{cite web|title=Andorra gets a taste of taxation|url=https://www.theguardian.com/world/2011/dec/27/andorra-financial-crisis-tax|work=The guardian|accessdate=30 March 2013|date=27 December 2011}}</ref> ఒక సంవత్సరం తరువాత 2% అమ్మకపు పన్ను, ఇది మొదటి త్రైమాసికంలో 14 మిలియన్ల యూరోలకు పైగా వసూలు చేసింది.<ref>{{cite news|title=Andorra Unveils First Indirect Tax Revenue Figures|url=http://www.tax-news.com/news/Andorra_Unveils_First_Indirect_Tax_Revenue_Figures____60703.html|newspaper=Tax News|date=9 May 2013|access-date=1 మార్చి 2020|archive-date=5 డిసెంబరు 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20201205013920/https://www.tax-news.com/news/Andorra_Unveils_First_Indirect_Tax_Revenue_Figures____60703.html|url-status=dead}}</ref> 2013 మే 31 న ఐరోపా సమాఖ్య సభ్యులలో పన్ను స్వర్గాల ఉనికి మీద పెరుగుతున్న అసంతృప్తి నేపథ్యంలో జూన్ చివరి నాటికి ఆదాయపు పన్నును అండోరా చట్టబద్ధం చేయాలని ఉద్దేశించినట్లు ప్రకటించింది.<ref>{{cite news|title=Andorra to introduce income tax for first time|url=https://www.bbc.co.uk/news/business-22745895|newspaper=BBC News|date=2 June 2013}}</ref> పారిసులో ప్రభుత్వ అధిపతి ఆంటోని మార్టి, ఫ్రెంచి అధ్యక్షుడు, అండోరా యువరాజు ఫ్రాంకోయిస్ హాలెండు మధ్య జరిగిన సమావేశం తరువాత ఈ ప్రకటన జారీ చేశారు. అండోరా "అంతర్జాతీయ ప్రమాణాలకు అనుగుణంగా దాని పన్నును తీసుకురావడం" ప్రక్రియలో భాగంగా ఈ చర్యను హాలెండు స్వాగతించాడు.<ref>{{cite news|url=http://www.notretemps.com/argent/andorre-aligne-progressivement-sa,i29431|title=Andorre aligne progressivement sa fiscalité sur les standards internationaux (Elysée)|newspaper=Notre Temps|date=31 May 2011|url-status = dead|archiveurl=https://web.archive.org/web/20130616031601/http://www.notretemps.com/argent/andorre-aligne-progressivement-sa,i29431|archivedate=16 June 2013|df=dmy-all}}</ref> ==గణాంకాలు== [[File:Els Cortals d'Encamp - 1.jpg|thumb|The town of [[Encamp]], as seen from the Vall dels Cortals]] ===జనసంఖ్య=== {{Historical populations |title = Historical populations |align = right |shading = off |percentages = pagr |source = Departament d'Estadística d'Andorra<ref>{{cite web|url=http://www.estadistica.ad/serveiestudis/web/banc_dades4.asp?tipus_grafic=&check=0&bGrafic=&formules=inici&any1=01/01/1947&any2=01/01/2015&codi_divisio=8&lang=1&codi_subtemes=8&codi_tema=2&chkseries=|title=Departament d'Estadística|website=Estadistica.ad|access-date=19 May 2019|archive-url=https://web.archive.org/web/20170115063522/http://www.estadistica.ad/serveiestudis/web/banc_dades4.asp?tipus_grafic=&check=0&bGrafic=&formules=inici&any1=01%2F01%2F1947&any2=01%2F01%2F2015&codi_divisio=8&lang=1&codi_subtemes=8&codi_tema=2&chkseries=|archive-date=15 January 2017|url-status = dead|df=dmy-all}}</ref> |1950|6176 |1960|8392 |1970|19545 |1980|35460 |1990|54507 |2000|65844 |2010|85015 |2015|78014 }} అండోరా జనసంఖ్య 77,281 (2016) గా అంచనా వేయబడింది. అండోరాన్లు కాటలాన్ సంతతికి చెందిన రొమాన్ల జాతికి చెందిన సమూహం.<ref name="Minahan"/> 1900 లో జనసంఖ్య 5,000 ఉండేది. ప్రజలలో మూడింట రెండొంతుల మంది నివాసితులకు అండోరా జాతీయత లేదు. ఎన్నికలలో ఓటు హక్కు లేదు. అంతేకాకుండా వారు ప్రధానమంత్రిగా పోటీ చేయడానికి అనుమతి లేదు.<ref>{{cite web|url=https://2009-2017.state.gov/documents/organization/160178.pdf |title=Andorra |publisher=U.S. Department of State |accessdate=2017-11-11}}</ref> ప్రైవేటు ఆధీనంలో ఉన్న సంస్థ మూలధన స్టాక్‌లో 33% కంటే ఎక్కువ కలిగి ఉండటానికి అవకాశం లేదు.<ref>{{cite news|url=http://www.elpais.com/articulo/internacional/ANDORRA/Parlamento/andorrano/facilita/hijos/residentes/adquisicion/nacionalidad/elpepiint/19850801elpepiint_23/Tes/ |title=El Parlamento andorrano facilita a los hijos de los residentes la adquisición de la nacionalidad &#124; Edición impresa &#124; EL PAÍS |publisher=Elpais.com |date= August 1985|accessdate=2015-05-14|newspaper=El País |last1=País |first1=Ediciones El }}</ref><ref>{{cite news|url=http://www.elpais.com/articulo/internacional/ANDORRA/examen/ser/andorrano/elpepiint/19851027elpepiint_18/Tes/ |title=Un examen para ser andorrano &#124; Edición impresa &#124; EL PAÍS |publisher=Elpais.com |date=1985-10-27 |accessdate=2015-05-14|newspaper=El País |last1=País |first1=Ediciones El }}</ref><ref>{{cite news|url=http://www.elpais.com/articulo/internacional/RIBAS/_oSCAR/MARTi_ALANiS/_JOAN_/ARZOBISPO_DE_URGELL/ANDORRA/Constitucion/Andorra/seguira/limitando/derechos/poblacion/elpepiint/19920509elpepiint_5/Tes/ |title=La Constitución de Andorra seguirá limitando los derechos del 70% de la población &#124; Edición impresa &#124; EL PAÍS |publisher=Elpais.com |date=1992-05-09 |accessdate=2015-05-14|newspaper=El País |last1=País |first1=Ediciones El }}</ref><ref>{{cite news|url=http://www.elpais.com/articulo/sociedad/Andorra/solo/inmigrantes/sanos/elpporint/20060714elpepisoc_8/Tes/ |title=Andorra, sólo inmigrantes sanos &#124; Edición impresa &#124; EL PAÍS |publisher=Elpais.com |date=2006-07-14 |accessdate=2015-05-14|newspaper=El País |last1=País |first1=Ediciones El }}</ref> ===భాషలు=== చారిత్రాత్మక, అధికారిక భాషగా ఉన్న కాటలాన్ భాష ఒక రోమానుభాషాకుటుంబానికి చెందిన భాష. అండొరా ప్రభుత్వం కాటలాన్ వాడకాన్ని ప్రోత్సహిస్తుంది. ఇది అండోరాలోని కాటలాన్ టోపోనిమి కోసం ఏర్పాటు చేసిన ఒక కమిషన్‌కు నిధులు సమకూరుస్తుంది (కాటలాన్: లా కామిసి డి డి టోపోనామియా డి అండోరా).అండొర్రా ప్రభుత్వం వలసదారులకు సహాయం చేయడానికి ఉచిత కాటలాన్ తరగతులను అందిస్తుంది. కాటలాన్ భాషలో అండొర్రా టెలివిజన్, రేడియో స్టేషన్లు నిర్వహించబడుతున్నాయి. వలసలు చారిత్రక సంబంధాలు, దగ్గరి భౌగోళిక సామీప్యత కారణంగా అండొర్రా ప్రజలు స్పానిషు, పోర్చుగీసు, ఫ్రెంచి సాధారణంగా మాట్లాడతారు. చాలా మంది అండోరా నివాసితులు కాటలాన్‌తో పాటు వీటిలో ఒకటి లేదా అంతకంటే ఎక్కువ మాట్లాడగలరు. ప్రధాన పర్యాటక రిసార్టులలో వివిధ ఆంగ్లం ఉపయోగించబడుతుంది. అయినప్పటికీ సాధారణ ప్రజలు ఇంగ్లీషు తక్కువగా మాట్లాడతారు. జాతీయ " కౌన్సిల్ ఆఫ్ యూరప్ ఫ్రేమ్‌వర్క్ కన్వెన్షన్‌ ఆన్ నేషనల్ మైనారిటీసు " మీద సంతకం చేయని నాలుగు ఐరోపా దేశాలలో (ఫ్రాన్స్, మొనాకో, టర్కీతో కలిపి) <ref>{{cite web|author= |url=http://www.coe.int/t/dghl/monitoring/minorities/default_en.asp |title=Framework Convention for the Protection of National Minorities (FCNM) : National Minorities, Council of Europe, 14 September 2010 |publisher=Coe.int |date= |accessdate=26 August 2012}}</ref> అండోరా ఒకటి.<ref>{{cite web|url=http://conventions.coe.int/Treaty/Commun/ChercheSig.asp?NT=157&CM=&DF=&CL=ENG|title=Framework Convention for the Protection of National Minorities CETS No. 157|publisher=Conventions.coe.int|accessdate=25 November 2012|archive-date=7 జూలై 2011|archive-url=https://web.archive.org/web/20110707021551/http://conventions.coe.int/Treaty/Commun/ChercheSig.asp?NT=157&CM=&DF=&CL=ENG|url-status=dead}}</ref> అబ్జర్వేటోరి సోషల్ డి అండోరా ఆధారంగా అండోరాలో భాషా వినియోగం క్రింది విధంగా ఉంది:<ref>{{cite web |url=http://www.iea.ad/cres/observatori/temes/llengua3trimestre2005.htm |archive-url=https://archive.today/20070717032526/http://www.iea.ad/cres/observatori/temes/llengua3trimestre2005.htm |url-status = dead|archive-date=17 July 2007 |title=Observatori de l'Institut d'Estudis Andorrans|language=Catalan |accessdate=5 June 2013}}</ref> {| border="0" style="border:1px solid #999; background:#fff;" |- style="text-align:center;" ! style="background:#ccc;"|Mother tongue || % |- style="text-align:center;" | style="background:#ccc;"|[[Catalan language|Catalan]]|| 38.8% |- style="text-align:center;" | style="background:#ccc;"|[[Spanish language|Spanish]] || 35.4% |- style="text-align:center;" | style="background:#ccc;"|[[Portuguese language|Portuguese]] || 15% |- style="text-align:center;" | style="background:#ccc;"|French || 5.4% |- style="text-align:center;" | style="background:#ccc;"|Others || 5.5% |- style="text-align:center;" | colspan="2" |<small>[https://web.archive.org/web/20130822055051/http://www.iea.ad/images/stories/Documents/CRES/Observatoris/2005/2005_3_PoliticaLinguistica.pdf 2005 3 PoliticaLinguistica.pdf]</small> |} ===మతం=== అండోరా ప్రజలలో (88.2%) కాథలిక్కులు అధికంగా ఉన్నారు.<ref>[http://www.pewforum.org/2011/12/19/table-christian-population-as-percentages-of-total-population-by-country/ PEW 2011] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20170511124911/http://www.pewforum.org/2011/12/19/table-christian-population-as-percentages-of-total-population-by-country/ |date=2017-05-11 }}. Pewforum.org (2011-12-19). Retrieved on 2015-12-30.</ref> వారి పేట్రన్ సెయింటు " అవర్ లేడీ ఆఫ్ మెరిత్క్సెసెల్ ". ఇది అధికారిక మతం కానప్పటికీ రాజ్యాంగం కాథలిక్కు చర్చితో ఒక ప్రత్యేక సంబంధాన్ని అంగీకరించింది. ఆ సమూహానికి కొన్ని ప్రత్యేక అధికారాలను అందిస్తోంది.{{clarify|date=August 2014}} ఇతర క్రైస్తవ వర్గాలలో ఆంగ్లికన్ చర్చి, యూనిఫికేషన్ చర్చి, న్యూ అపోస్టోలిక్ చర్చి, యెహోవాసాక్షులు ఉన్నారు. ప్రధానంగా ఉత్తర ఆఫ్రికా వలసదారులతో రూపొందించబడిన స్వల్పసంఖ్యలో ముస్లిం సమాజం ఉంది. <ref>{{cite web|title=Andorra facts|url=http://www.encyclopedia.com/places/spain-portugal-italy-greece-and-balkans/spanish-and-portuguese-political-geography/andorra|website=Encyclopedia.com|publisher=Encyclopedia.com|accessdate=22 November 2016}}</ref> హిందువులు, బహాయిల చిన్న సంఘం ఒకటి ఉంది, <ref name="ARDA05">{{cite web | title = Andorra | work = International – Regions – Southern Europe | publisher = The Association of Religion Data Archives | year = 2005 | url = http://www.thearda.com/internationalData/countries/Country_6_2.asp | accessdate = 4 July 2009 | archive-date = 12 ఏప్రిల్ 2020 | archive-url = https://web.archive.org/web/20200412111853/http://www.thearda.com/internationalData/countries/Country_6_2.asp | url-status = dead }}</ref><ref name="Wolfram">{{Cite encyclopedia | title = Andorra: population, capital, cities, GDP, map, flag, currency, languages, ... | encyclopedia = [[Wolfram Alpha]] | volume = Online | publisher = Wolfram – Alpha (curated data) | date = 13 March 2010 | url =http://www.wolframalpha.com/entities/countries/andorra/xy/p0/k6/| archiveurl =https://web.archive.org/web/20120308145150/http://www.wolframalpha.com/entities/countries/andorra/xy/p0/k6/| archivedate =2012-03-08}}</ref> అండొర్రాలో సుమారు 100 మంది యూదులు నివసిస్తున్నారు.<ref>{{cite web|url=https://2001-2009.state.gov/g/drl/rls/irf/2005/51537.htm |title=US Dept of State information |publisher=State.gov |date=8 November 2005 |accessdate=9 August 2013}}</ref> (అండోరాలోని యూదుల చరిత్ర చూడండి.) ==విద్య== ===పాఠశాలలు=== 6-16 సంవత్సరాల మద్య పూర్తి సమయం నిర్బంధ విద్యను అభ్యసించడం చట్టబద్ధం చేయబడింది. ద్వితీయ స్థాయి వరకు విద్యను ప్రభుత్వం ఉచితంగా అందిస్తుంది. పాఠశాల విద్య మూడు స్థాయిలు ఉన్నాయి. అవి అండోరా, ఫ్రెంచి, స్పానిషు. ఇవి వరుసగా కాటలాన్, ఫ్రెంచి, స్పానిషు మాధ్యమాలలో విద్యాబోధన చేస్తాయి. ఇవి ప్రధాన బోధనా భాషలుగా ఉన్నాయి. తల్లిదండ్రులు తమ పిల్లలు ఏ వ్యవస్థకు హాజరుకావాలో ఎంచుకోవచ్చు. అన్ని పాఠశాలలు అండోరన్ అధికారులచే నిర్మించబడ్డాయి, నిర్వహించబడుతున్నాయి. కాని ఫ్రెంచి, స్పానిషు పాఠశాలల్లోని ఉపాధ్యాయులకు చాలా వరకు ఫ్రాన్సు, స్పెయిను దేశాల నుండి వేతనాలు అందజేయబడుతుంటాయి. 39% అండోరా పిల్లలు 33% ఫ్రెంచి పాఠశాలలకు, 28% స్పానిషు పాఠశాలలకు హాజరవుతారు. ===అండొర్రా విశ్వవిద్యాలయాలు === ప్రభుత్వ విశ్వవిద్యాలయం యూనివర్సిటీ డి అండోరా (ఉడా) అండోరాలోని ఏకైక విశ్వవిద్యాలయంగా ఉంది. ఇది 1997 లో స్థాపించబడింది. విశ్వవిద్యాలయం ఉన్నత వృత్తి విద్యా కోర్సులతో పాటు నర్సింగు, కంప్యూటర్ సైన్స్, బిజినెస్ అడ్మినిస్ట్రేషన్, విద్యా శాస్త్రాలలో మొదటి స్థాయి డిగ్రీలను అందిస్తుంది. అండోరాలోని రెండు గ్రాడ్యుయేటు పాఠశాలలు నర్సింగు స్కూల్, స్కూల్ ఆఫ్ కంప్యూటర్ సైన్స్, రెండోది పిహెచ్‌డి విద్యను అందిస్తుంది. ====అధ్యయన కేంద్రాలు ==== భౌగోళిక క్లిష్టపరిస్థితి, తక్కువ సంఖ్యలో విద్యార్థులు ఉండడం కారణంగా అండోరా విశ్వవిద్యాలయం పూర్తిస్థాయి విద్యాకార్యక్రమాన్ని అభివృద్ధి చేయడానికి ఆటంకాలుగా ఉన్నాయి. ఇది ప్రధానంగా స్పానిషు, ఫ్రెంచి విశ్వవిద్యాలయాలకు అనుసంధానించబడిన అధ్యయనాల కేంద్రంగా పనిచేస్తుంది. విశ్వవిద్యాలయంలోని వర్చువల్ స్టడీస్ సెంటర్ (సెంటర్ డి ఎస్టూడిస్ వర్చువల్స్) పర్యాటక రంగం, చట్టం, కాటలాన్ భాషాశాస్త్రం, హ్యుమానిటీస్, సైకాలజీ, పొలిటికల్ సైన్సెస్, ఆడియోవిజువల్ కమ్యూనికేషన్, టెలికమ్యూనికేషన్స్ ఇంజనీరింగ్, తూర్పు ఆసియా అధ్యయనాలు విభాగాలలో ఉన్నత విద్యను అందిస్తుంది. ఈ కేంద్రం నిపుణుల కోసం వివిధ పోస్టు గ్రాడ్యుయేటు కార్యక్రమాలు, నిరంతర-విద్యా కోర్సులను నిర్వహిస్తుంది. ==ప్రయాణసౌకర్యాలు== [[File:Pirineus - la Seu d'Urgell airport.jpg|left|thumb|[[Andorra–La Seu d'Urgell Airport]], located 12 km away from Andorra, in [[Montferrer i Castellbò]] ([[Catalonia]], Eastern [[Spain]]) ]] 20 వ శతాబ్దం వరకు అండోరాకు బయటి ప్రపంచానికి మద్య చాలా పరిమిత రవాణా సంబంధాలు ఉన్నాయి. దాని ఒంటరితనం దేశాభివృద్ధిని ప్రభావితం చేసింది. ఇప్పటికీ అండొర్రా సమీప ప్రధాన విమానాశ్రయాలు రెండూ (టౌలౌసు, బార్సిలోనా) అండోరా నుండి మూడు గంటల ప్రయాణదూరంలో ఉన్నాయి. అండోరాలో 279 కిమీ (173 మైళ్ళు) పొడవైన రహదారి నెట్వర్కు ఉంది. వీటిలో 76 కిమీ (47 మైళ్ళు) పొడవైన రహదారి వెంట పాదచారుల బాట నిర్మించబడింది. అండోరా లా వెల్ల నుండి రెండు ప్రధాన రహదారులు స్పానిష్ సరిహద్దు వరకు సి.జి-1, ఎల్ పాస్ డి లా కాసా సమీపంలోని ఎన్వాలిరా కనుమ మీదుగా ఫ్రెంచి సరిహద్దు వరకు సి.జి-2. ఉన్నాయి.<ref name="mobi">{{cite web|url=http://www.mobilitat.ad/CA/default.asp|archive-url=https://web.archive.org/web/20071206123122/http://www.mobilitat.ad/CA/default.asp|url-status = dead|archive-date=2007-12-06|title=Agència de Mobilitat, Govern d'Andorra |publisher=Mobilitat.ad}}</ref> బస్సు సేవలు మహానగర ప్రాంతాలన్నింటికి, అనేక గ్రామీణలకు అందుబాటులో ఉన్నాయి. చాలా ప్రధాన మార్గాలలో సేవలు గరిష్ఠ అరగంటకు ఒకంటే ఎక్కువసార్లు అందుబాటులో ఉన్నాయి. అండోరా నుండి బార్సిలోనా, టౌలౌసు వరకు తరచూ సుదూర బస్సు సర్వీసులు ఉన్నాయి. బస్సు సేవలు ఎక్కువగా ప్రైవేటు సంస్థలచే అందించబడుతున్నాయి. స్థానిక సేవలను కొన్నింటిని ప్రభుత్వం నిర్వహిస్తుంది. [[File:AGC Z 27500.jpg|thumb|లాటూర్-డి-కరోల్ (లా టోర్ డి క్యూరోల్) వద్ద ఒక రైలు; అండోరాకు సేవలు అందించే రెండు స్టేషన్లలో ఇది ఒకటి. లాటూర్-డి-కరోలు, టౌలౌసులను కలిపే మార్గం, టౌలౌసు ఫ్రాన్సులోని టిజివిని అనుసంధానించే మార్గం. అండోరా సరిహద్దు నుండి రెండు కిలోమీటర్ల (1.2 మైళ్ళు) దూరం నడుస్తుంది]] అండోరా సరిహద్దులలో విమానాశ్రయాలు లేవు. అయితే లా మసానా (కామే హెలిపోర్ట్), అరిన్సాల్, ఎస్కాల్డెస్-ఎంగోర్డనీలలో వాణిజ్య హెలికాప్టర్ సేవలు ఉన్నాయి.<ref name="heliand">{{cite web|url=http://www.heliand.com/ |title=Inici – Heliand – Helicopters a Andorra |publisher=Heliand |date= |accessdate=2015-05-14}}</ref><ref name="helitrans">[http://www.helitrans.ad/] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20090715233032/http://www.helitrans.ad/|date=15 July 2009}}</ref> పొరుగున ఉన్న స్పానిషులో విమానాశ్రయం ఉంది. అండోరా-స్పానిషు సరిహద్దుకు దక్షిణాన 12 కిలోమీటర్లు (7.5 మైళ్ళు) కోమార్కా ఆల్ట్ ఉర్గెల్ ఉంది.<ref>{{cite web|url=http://web.gencat.cat/en/actualitat/detall/Aeroport-public-i-comercial-dAndorra-la-Seu-dUrgell-00002|title=Public and regional airport of Andorra-la Seu d'Urgell|access-date=18 March 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20160328143700/http://web.gencat.cat/en/actualitat/detall/Aeroport-public-i-comercial-dAndorra-la-Seu-dUrgell-00002|archive-date=28 March 2016|url-status = dead|df=dmy-all}}</ref> 2015 జూలై నుండి అండోరా-లా సీ డి ఉర్గెల్ విమానాశ్రయం మాడ్రిడ్, పాల్మా డి మల్లోర్కాకు వాణిజ్య విమానాలను నిర్వహించింది. ఎయిర్ అండోరా, అండోరా ఎయిర్‌లైంసుకు ఇది ప్రధాన కేంద్రంగా ఉంది. 2018 జూలై 11 నాటికి విమానాశ్రయంలో రోజువారీ వాణిజ్య విమానాలు లేవు. స్పెయిన్, ఫ్రాన్సులలో ఉన్న సమీప విమానాశ్రయాలు అంతర్జాతీయ విమానసేవలను అందుబాటులోకి తీసుకువచ్చాయి. సమీపంలో ఫ్రాన్సులోని పెర్పిగ్నన్ (అండోరా నుండి 156 కిలోమీటర్లు లేదా 97 మైళ్ళు), స్పెయిన్లోని లీడా (అండోరా నుండి 160 కిలోమీటర్లు లేదా 99 మైళ్ళు) ఉన్నాయి. సమీపంలోని అతిపెద్ద విమానాశ్రయాలు ఫ్రాన్సులోని టౌలౌసు (అండోరా నుండి 165 కిలోమీటర్లు లేదా 103 మైళ్ళు), స్పెయిన్లోని బార్సిలోనా (అండోరా నుండి 215 కిలోమీటర్లు లేదా 134 మైళ్ళు) విమానాశ్రయాలు ఉన్నాయి. బార్సిలోనా, టౌలౌసు విమానాశ్రయాల నుండి అండోరాకు గంటగంటకు బస్సు సర్వీసులు ఉన్నాయి. సమీప రైల్వే స్టేషన్ అండోరాకు తూర్పున 10 కి.మీ (6 మైళ్ళు) ఎల్'హోస్పిటాలెట్-ప్రెస్-ఎల్'ఆండోర్రే ఉంది. ఇది 1,435మి.మీ గేజి (4 నాలో 8 1⁄2) - లాటూర్-డి-కరోల్ నుండి గేజ్ మార్గం (25 కి.మీ. లేదా 16 మైళ్ళు) ఉంది. టౌలౌసుకు, పారిసుకు ఫ్రెంచ్ హై-స్పీడ్ రైళ్ల ద్వారా ఈ మార్గాన్ని ఎస్.ఎన్.సి.ఎఫ్. నిర్వహిస్తుంది. లాటూర్-డి-కరోల్ విల్లెఫ్రాంచె-డి-కాన్ఫ్లెంట్‌కు 1,000 మీటర్ల (3 3 3 38) మీటర్ గేజ్ రైలు మార్గాన్ని కలిగి ఉంది. అలాగే ఎస్ఎన్‌సిఎఫ్ 1,435 ఛేర్ గేజ్ మార్గం పెర్పిగ్ననుతో అనుసంధానిస్తుంది. ఆర్.ఇ.ఎన్.ఎఫ్.ఇ. 1,668% (5) 5 21⁄32) బార్సిలోనాకు గేజ్ మార్గం ఉంది.<ref>{{cite web|url=http://www.bueker.net/trainspotting/map.php?file=maps/french-network/french-network.gif|title=Sncf Map |language=de |publisher=Bueker.net |date= |accessdate=26 August 2012}}</ref><ref>{{cite web|url=http://www.maplandia.com/france/languedoc-roussillon/pyrenees-orientales/prades/latour-de-carol/ |title=Google map |publisher=Maplandia.com |date= |accessdate=26 August 2012}}</ref> కొన్ని మాత్రమే ఎల్'హాస్పిటాలెట్-ప్రెస్-ఎల్'ఆండోర్రే, పారిస్ మధ్య ప్రత్యక్ష ఇంటర్‌సిటీస్ డి న్యూట్ రైలు సేవలు అందిస్తూ ఉన్నాయి.<ref>{{cite web|url=http://www.seat61.com/Andorra.htm|title=How to travel by train from London to Andorra}}</ref> ==మాధ్యమం , సమాచార రంగం == [[File:RTVA logotip.png|thumb|[[Radio i Televisio d'Andorra|RTVA]], the public service television and radio broadcaster in Andorra]] [[File:Andorra Telecom 2019 logo.svg|thumb|[[Andorra Telecom]], the national telecom company in Andorra]] అండోరన్ జాతీయ టెలికమ్యూనికేషన్ సంస్థ ఎస్.ఒ.ఎం. అండోరాలో మొబైల్, లేండ్ లైన్ టెలిఫోన్, అంతర్జాల సేవలను నిర్వహిస్తుంది. దీనిని అండోరా టెలికాం (ఎస్.టి.ఎ) అని కూడా పిలుస్తారు. అదే సంస్థ డిజిటల్ టెలివిజన్, రేడియో జాతీయ ప్రసారాలకి అవసరమైన సాంకేతిక మౌలిక సదుపాయాలను అందిస్తుంది.<ref>{{cite web|title=Company Overview of Andorra Telecom, SAU|url=https://www.bloomberg.com/research/stocks/private/snapshot.asp?privcapId=558958875|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20190126165840/https://www.bloomberg.com/research/stocks/private/snapshot.asp?privcapId=558958875|archive-date=26 January 2019|website=Bloomberg.com|accessdate=26 March 2019}}</ref> 2010 లో గృహాలు, (ఎఫ్.టి.టి.హెచ్.) వ్యాపారాలు అన్నింటికి ప్రత్యక్ష ఆప్టికల్ ఫైబరు లింకును అందించిన మొదటి దేశంగా అండోరా నిలిచింది. <ref>{{cite web|url=https://www.tdworld.com/overhead-distribution/prysmian-verticasa-cable-leads-way-ftth-andorra|title=Prysmian VertiCasa Cable Leads the Way with FTTH in Andorra|date=1 January 2009|website=Transmission & Distribution World|accessdate=26 March 2019}}</ref> మొట్టమొదటి వాణిజ్య రేడియో స్టేషన్ " రేడియో అండోరా " 1939 నుండి 1981 వరకు క్రియాశీలకంగా ఉంది.<ref>{{cite web|url=http://www.vilaweb.cat/noticia/3727499/20100512/aqui-radio-andorra.html|title=Aquí Ràdio Andorra|website=VilaWeb.cat|accessdate=26 March 2019|archive-url=https://web.archive.org/web/20190126220704/https://www.vilaweb.cat/noticia/3727499/20100512/aqui-radio-andorra.html|archive-date=26 January 2019|url-status=dead}}</ref><ref>{{cite news | last=País | first=Ediciones El | title=Desaparece la histórica Radio Andorra | newspaper=El País | date=4 April 1981 | url=https://elpais.com/diario/1981/04/04/ultima/355183203_850215.html | language=es | access-date=26 March 2019}}</ref><ref>{{cite web|url=http://f5nsl.free.fr/andorre/histoireg.html|title=Radio Andorra : a brief history|website=f5nsl.free.fr|accessdate=26 March 2019}}</ref> 1989 అక్టోబరు 12 న జనరల్ కౌన్సిల్ రేడియో, టెలివిజను (ఒ.ఆర్.టి.ఎ) అనే సంస్థను రూపొందించి నిర్వహిస్తుంది. 2000 ఏప్రిల్ 13 న, పబ్లిక్ కంపెనీ రేడియో ఐ టెలివిసిక్ డి అండోరా (ఆర్.టి.వి.ఎ) లో మారింది.<ref>{{cite web|url=https://www.andorradifusio.ad/programes/programes/memories-darxiu/els-25-anys-de-lorta-a-la-radio-lepoca-daurada-25-anys-orta-lepoca-daurada|title=25 anys ORTA: l'època daurada|website=Andorradifusio.ad|accessdate=26 March 2019}}</ref> 1990 లో అండొర్రాలో పబ్లిక్ రేడియో రేడియో నేషనల్ డి' స్థాపించబడింది. 1995 లో జాతీయ పబ్లిక్ టెలివిజన్ నెట్వర్కు అండోరా టెలివిసిక్ స్థాపించబడింది.<ref>{{cite web|url=https://forum.ad/andorra-televisio-estrena-memories-darxiu-per-commemorar-els-25-anys/|title=Andorra Televisió estrena "Memòries d'arxiu" per commemorar els 25 anys|date=10 February 2016|website=Forum.ad|accessdate=26 March 2019|archive-date=25 అక్టోబరు 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20201025164531/https://forum.ad/andorra-televisio-estrena-memories-darxiu-per-commemorar-els-25-anys/|url-status=dead}}</ref> ఐపిటివి ద్వారా స్పెయిన్, ఫ్రాన్స్ నుండి అదనపు టీవీ, రేడియో స్టేషన్లు డిజిటల్ టెరెస్ట్రియల్ టెలివిజన్ ప్రసారాలు ప్రజలకు అందుబాటులో ఉన్నాయి.<ref>{{cite web|url=https://www.lavanguardia.com/tecnologia/20070924/53396909042/andorra-se-convertira-el-martes-en-uno-de-los-primeros-paises-europeos-en-implantar-la-tdt.html|title=Andorra se convertirá el martes en uno de los primeros países europeos en implantar la TDT|website=La Vanguardia|accessdate=26 March 2019}}</ref> అండొర్రాలో మూడు జాతీయ వార్తాపత్రికలు ఉన్నాయి;డియారి డి అండోరా, ఎల్ పెరిస్టిక్ డి అండోరా, బోండియా. అలాగే అనేక స్థానిక వార్తాపత్రికలు.<ref>{{cite web|url=http://www.prensaescrita.com/newspapers/andorra.php|title=ANDORRA NEWSPAPERS|website=Prensaescrita.com|accessdate=26 March 2019}}</ref> అండోరన్ ప్రచురణాసంస్థ చరిత్ర 1917 -1937 లో ప్రారంభం అయింది. ఈ మద్యకాలంలో " లెస్ వల్లాస్ డి అండొర్రా " (1917), " నొవా అండొర్రా " (1832), " అండొర్రా అగ్రికోలా " (1933) పత్రికలు స్థాపించబడ్డాయి.<ref>{{cite web|url=https://www.bondia.ad/cultura/pere-moles-recopila-la-publicitat-grafica-en-la-premsa-del-periode-1917-1969|title=Pere Moles recopila la publicitat gràfica en la premsa del període 1917-1969|website=BonDia Diari digital d'Andorra.|accessdate=26 March 2019}}</ref> 1974 లో " పొబ్లె అండొర్రా " మొదటి దినపత్రికగా గుర్తింపు పొందింది.<ref>{{cite web|url=https://www.enciclopedia.cat/EC-GEC-0051631.xml|title=El Poble Andorrà - enciclopèdia.cat|website=Enciclopedia.cat|accessdate=26 March 2019}}</ref> అలాగే దేశంలో అమెచ్యూరు రేడియో సొసైటీ ఉంది.<ref>[http://www.ura.ad/ Unió de Radioaficionats Andorra]. Ura.ad. Retrieved on 2015-12-30.</ref> స్వతంత్రంగా పనిచేస్తున్న ఎ.ఎన్.ఎ. వార్తా ఏజెన్సీ ఉంది.<ref>{{cite web|url=http://www.newsalliance.org/members/details/9|title=Agència de Notícies Andorrana - European Alliance of News Agencies (EANA)|website=Newsalliance.org|accessdate=26 March 2019|archive-url=https://web.archive.org/web/20190126164453/http://www.newsalliance.org/members/details/9|archive-date=26 January 2019|url-status=dead}}</ref> ==సంస్కృతి== అండొర్రా అధికారిక, చారిత్రక భాష కాటలాన్. అందువలన కాటలాన్ సంస్కృతి దాని స్వంత ప్రత్యేకత కలిగి ఉంది. అండోరా కాంట్రాపాస్, మరాట్క్సా వంటి జానపద నృత్యాలకు నిలయం. ఇవి ముఖ్యంగా శాంట్ జూలి డి డి లారియాలో ఉనికిలో ఉంది. అండోరా జానపద సంగీతానికి దాని పొరుగుదేశాల సంగీతంతో సారూప్యతలు ఉన్నప్పటికీ కానీ ముఖ్యంగా కాటలానియా సంగీతంగా ప్రచారంలో ఉంది. ఇతర అండోరా జానపద నృత్యాలలో అండోరా లా వెల్లాలో " కాంట్రాప్సు ", ఎస్కాల్డెస్-ఎంగోర్డనీలో " సెయింట్ " అన్నే నృత్యం ఉన్నాయి. అండోరా జాతీయ సెలవుదినం అవర్ లేడీ ఆఫ్ మెరిట్సెల్ డే, సెప్టెంబరు 8.<ref name="cia"/> ప్రాముఖ్యత కలిగిన పండుగలు, సంప్రదాయాలలో మే మాసంలో కెనలిచ్ గాదరింగు, జూలైలో రోజర్ డి ఓర్డినో, మెరిట్సెల్ డే (అండోరా జాతీయ దినోత్సవం), అండోరా లా వెల్ల ఫెయిర్, సంట్ జోర్డి డే, శాంటా లూసియా ఫెయిర్ (పండుగ లా కాండెలెరా నుండి కానిల్లో వరకు), కార్నివాల్ ఆఫ్ ఎన్క్యాంప్, కారామెల్లెస్ పాట, సంత్ ఎస్టీవ్ ఉత్సవం, ఫెస్టా డెల్ పోబుల్ ఉన్నాయి.<ref>{{cite web |url=http://www.andorra.ad/en-us/about_andorra/pages/culture_and_traditions.aspx |title=About Andorra - Culture and traditions |access-date=1 July 2019 |archive-url=https://web.archive.org/web/20120629004406/http://www.andorra.ad/en-us/about_andorra/pages/culture_and_traditions.aspx |archive-date=29 June 2012 |url-status = dead|df=dmy-all }}</ref><ref>{{cite web|url=https://www.google.com/search?q=festes+i+tradicions+andorra|title=festes i tradicions andorra - Google Search|website=Google.com|accessdate=26 March 2019}}</ref> ఆండొరాన్ ఇతిహాసాలు చార్లెమాగ్నే పురాణం జనాదరణ కలిగి ఉన్నాయి. వైట్ లేడీ ఆఫ్ అవినీ, బునర్ డి ఓర్డినో, ఎంగోలాస్టర్సు సరస్సు పురాణం, లిజెండ్ ఆఫ్ అవర్ లేడీ ఆఫ్ మెరిట్సెల్ వంటి జానపద కథనాలు ఆధారంగా ఫ్రాంకిషు రాజు ఈ దేశాన్ని స్థాపించాడని భావిస్తున్నారు. అండొర్రా ఆహారవిధానం ప్రధానంగా కాటలాన్ అయినప్పటికీ ఇది ఫ్రెంచి, ఇటాలియన్ వంటకాల ఇతర అంశాలను కూడా స్వీకరించింది. దేశం వంటకాలు సెర్డన్యా, ఆల్ట్ ఉర్గెల్ పొరుగుదేశాలతో బలమైన సాంస్కృతిక సంబంధాల ఉన్న కారణంగా పొరుగుదేశాల ఆహారాలకు సమానమైన లక్షణాలను కలిగి ఉన్నాయి. అండోర్రా వంటకాలు పర్వతలోయల సంస్కృతితో ప్రభావితమై ఉంటాయి. దేశంలోని విలక్షణమైన వంటకాలు క్విన్స్ ఆల్-ఐ-ఓలి, శీతాకాలపు బేరీకాయను చేర్చిన బాతు, డ్రైఫ్రూట్సును చేర్చి ఓవెన్లో కాల్చిన గొర్రె, పోర్కు సివెటు, మాస్సేగాడా కేక్, పియర్ చెట్లతో ఎస్కరోల్, కాన్ఫిటెడ్ డక్, పుట్టగొడుగులు, ఎస్కుడెల్లా, బచ్చలికూర ఎండుద్రాక్ష, పైన్ కాయలు, జెల్లీ మార్మాలాడే, సగ్గుబియ్యము (పుట్టగొడుగులు) చేర్చిన పంది మాంసం, డాండెలైన్ సలాడ్, అండోరాన్ ట్రౌట్. త్రాగడానికి, మల్లేడ్ వైన్, బీర్ కూడా ప్రాచుర్యం పొందాయి.<ref>{{cite web|url=https://www.turisandorra.com/comer-en-andorra|title=Comer en Andorra|website=Turisandorra.com|accessdate=26 March 2019}}</ref> కాటలోనియాలోని పర్వత ప్రాంతాలలో ట్రిన్క్సాటు, ఎంబోటిట్స్, వండిన నత్తలు, పుట్టగొడుగులతో బియ్యం, పర్వత బియ్యం, మాటే వంటి కొన్ని వంటకాలు చాలా సాధారణం. <ref>{{cite web|url=https://www.hoteldeltarter.com/ca/cuina-tradicional-andorra/|title=Cuina tradicional Andorra - Menjar bé i a bon preu|website=Hoteldeltarter.com|accessdate=26 March 2019|archive-date=21 అక్టోబరు 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20201021160801/https://www.hoteldeltarter.com/ca/cuina-tradicional-andorra/|url-status=dead}}</ref> ప్రీ-రోమనెస్కు, రోమనెస్క్ కళలు రాజ్యంలో వ్యక్తీకరించబడిన అతి ముఖ్యమైన కళాత్మక ప్రక్రియలుగా ఉన్నాయి. రోమనెస్క్ వన్ ప్రాంతీయ సమాజాల ఏర్పాటు (సామాజిక, రాజకీయ) శక్తి సంబంధాలు, జాతీయ సంస్కృతి గురించి తెలుసుకోవడానికి అనుమతిస్తుంది. మొత్తం నలభై రోమనెస్కు చర్చిలు ఉన్నాయి. ఇవి చిన్న కఠినమైన అలంకార నిర్మాణాలుగా ఉన్నాయి. అలాగే వంతెనలు, కోటలు, అదే కాలపు వాస్తుశైలిలో నిర్మించబడిన ఇళ్ళు పురాతన అండొర్రా వాస్తుకళకు సాక్ష్యంగా ఉన్నాయి.<ref>{{cite web|url=https://visitandorra.com/ca/cultura/art-romanic|title=Art Romànic|website=Andorra Turisme|accessdate=26 March 2019}}</ref><ref>{{cite web |url=http://www.catala.ad/index.php?option=com_content&view=article&id=22&Itemid=25 |title=Itineraris Culturals |access-date=21 February 2019 |archive-url=https://web.archive.org/web/20120103210900/http://www.catala.ad/index.php?option=com_content&view=article&id=22&Itemid=25 |archive-date=3 January 2012 |url-status = dead|df=dmy-all }}</ref> పైరినీస్లో వేసవి కాలం అగ్ని ఉత్సవాలను యునెస్కో సాంస్కృతిక వారసత్వంగా 2015 లో చేర్చారు.<ref>{{cite web|url=https://ich.unesco.org/en/lists|title=UNESCO - Summer solstice fire festivals in the Pyrenees|website=ich.unesco.org|accessdate=26 March 2019}}</ref> మాడ్రియు-పెరాఫిటా-క్లారర్ వ్యాలీ అండోరా మొట్టమొదటి (2004 లో) అండొర్రా యునెస్కో ప్రపంచ వారసత్వ ప్రదేశంగా ఉంది.<ref>{{cite web|url=https://rsis.ramsar.org/ris/2183|title=Vall de Madriu-Perafita-Claror - Ramsar Sites Information Service|website=rsis.ramsar.org|accessdate=26 March 2019}}</ref><ref>{{cite web|url=https://whc.unesco.org/en/list/1160/|title=Madriu-Perafita-Claror Valley|first=UNESCO World Heritage|last=Centre|website=UNESCO World Heritage Centre|accessdate=26 March 2019}}</ref> <gallery class="center" mode="packed"> File:HPIM0309.JPG|బాల్కనీ మీద ఎగురవేయబడిన అండొర్రా జంఢా;ఆర్డినొ File:Anne-Benoîte-Louise Lavoye in Halévy's Le Val d'Andorre.jpg|జానపద దుస్తులు (లే వల్ డి ' అండొర్రె File:Vall del Madriu-Perafita-Claror - 86.jpg|గ్రండల్లా పుష్పం, జాతీయ చిహ్నం File:Vall del Madriu-Perafita-Claror - 68.jpg|మాడ్రియు-పర్ఫిటా-క్లేరర్; ప్రపంచవారసత్వ సంపద File:(Barcelona) Altar de Sant Romà de Vila - Museu Nacional d'Art de Catalunya.jpg|అల్టర్ ఆఫ్ సంత్ రొమ డీ విలా File:Església de Santa Coloma - 10.jpg|సంతా కొలోమ డీ'అండొర్రా </gallery> ==క్రీడలు== అండోరా శీతాకాలపు క్రీడల అభ్యాసానికి ప్రసిద్ధి చెందింది. పైరినీస్ (3100 హెక్టార్లు, 350 కిలోమీటర్ల వాలుమార్గం), రెండు స్కీ రిసార్టులలో అండోరాలోని అతిపెద్ద స్కీ వాలుమార్గాలు ఉన్నాయి. గ్రాండ్వాలిరా అతిపెద్ద, అత్యంత ప్రజాదరణ పొందిన రిసార్టు. అండోరాలో ఆడే ఇతర ప్రసిద్ధ క్రీడలలో ఫుట్‌బాల్, రగ్బీ యూనియన్, బాస్కెట్బాల్, రోలర్ హాకీ ఉన్నాయి. అండోరాలో సాధారణంగా రోలర్ హాకీ క్రీడాకారులు సి.ఇ.ఆర్.హెచ్. యూరో కప్, ఎఫ్.ఐ.ఆర్.ఎస్. రోలర్ హాకీ ప్రపంచ కప్‌లో ఆడతారు. 2011 లో 2011 యూరోపియన్ లీగ్ ఫైనల్ ఎనిమిదికి అండోరా ఆతిథ్యం ఇచ్చింది. అండోరా జాతీయ ఫుట్‌బాల్ జట్టు అసోసియేషన్ ఫుట్‌బాల్‌లో ప్రాతినిధ్యంలో క్రీడలలో పాల్గొంటున్నది. 2019 అక్టోబరు 11 న జరిగిన ప్రపంచ కప్ క్వాలిఫైయర్లో మోల్డోవాతో జరిగిన యూరోపియన్ ఛాంపియన్షిప్ క్వాలిఫైయర్లో ఈ జట్టు మొదటి విజయాన్ని సాధించింది.<ref>{{cite web|url=https://www.bbc.co.uk/sport/football/50019311|title=Andorra end 21 year wait for Euro win|publisher= British Broadcasting Corporation|date= 11 October 2019| accessdate=12 October 2019}}</ref> అండోరాలో ఫుట్బాలును అండోరా ఫుట్బాల్ సమాఖ్య నిర్వహిస్తుంది - 1994 లో స్థాపించబడింది. ఇది అసోసియేషన్ ఫుట్‌బాల్ (ప్రైమెరా డివిసిక్, కోపా కాన్‌స్టిట్యూసిక్, సూపర్కోపా), ఫుట్సల్ జాతీయ పోటీలను నిర్వహిస్తుంది. 1996 లో అండోరా యు.ఇ.ఎఫ్.ఎ, ఎఫ్.ఐ.ఎఫ్.ఎ.లో చేరింది. 1942 లో స్థాపించబడిన అండోరా లా వెల్లాలో ఉన్న ఎఫ్.సి. అండోరా స్పానిషు బాల్ లీగ్ సిస్టంలో పోటీపడుతుంది. రగ్బీ అండోరాలో ఒక సాంప్రదాయ క్రీడగా ఉంది. ఇది ప్రధానంగా దక్షిణ ఫ్రాన్సులో ప్రజాదరణ పొందింది. ఎల్స్ ఐసార్డ్స్ అనే మారుపేరుతో ఉన్న అండోరా జాతీయ రగ్బీ యూనియన్ జట్టు అంతర్జాతీయ వేదిక మీద రగ్బీ యూనియన్, రగ్బీ సెవెన్స్‌లో పాల్గొంటుంది.<ref>[http://www.irb.com/rankings/sportid=1/news/newsid=2070876.html#usa+andorra+improve+rating+rankings "USA and Andorra improve rating in rankings"] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20140522033240/http://www.irb.com/rankings/sportid%3D1/news/newsid%3D2070876.html|date=22 May 2014}}</ref> అండోరా లా వెల్లాలో ఉన్న వి.పిసి. అండోరా ఎక్స్, వి. రగ్బీ జట్టు ఫ్రెంచి ఛాంపియన్షిప్పులో ఆడుతుంది. 1990 ల నుండి దేశంలో బాస్కెట్బాలుకు ఆదరణ అధికరించింది. అండోరా జట్టు బిసి అండోరా స్పెయిన్ టాప్ లీగ్ (లిగా ఎసిబి) లో ఆడింది.<ref>{{cite web|url=http://www.marca.com/2012/11/13/baloncesto/basketfeb/1352828175.html |title=El BC Andorra quiere volver a la Liga más bella |publisher=MARCA.com |date= |accessdate=2015-05-14}}</ref> 18 సంవత్సరాల తరువాత క్లబ్బు 2014 లో టాప్ లీగులోకి తిరిగి వచ్చింది.<ref>{{cite web|url=http://www.elmundo.es/deportes/2014/03/22/532e12b2e2704e1a3d8b457f.html |title=El River Andorra regresa a la ACB 18 años después &#124; Baloncesto &#124; EL MUNDO |publisher=Elmundo.es |date=2014-03-22 |accessdate=2015-05-14}}</ref> అండోరాలో సాధన చేసే ఇతర క్రీడలలో సైక్లింగు, వాలీబాలు, జూడో, ఆస్ట్రేలియా రూల్స్ ఫుట్బాలు, హ్యాండ్బాలు, స్విమ్మింగు, జిమ్నాస్టిక్సు, టెన్నిసు, మోటరుస్పోర్ట్సు ఉన్నాయి. 2012 లో అండోరా తన మొదటి జాతీయ క్రికెట్టు జట్టును ఏర్పాటు చేసింది. ఈ జట్టు డచ్ ఫెలోషిప్ ఆఫ్ ఫెయిర్లీ ఆడ్ ప్లేసెస్ క్రికెట్టు క్లబ్బుతో స్వదేశీ మ్యాచి ఆడింది. ఇది అండోరా చరిత్రలో 1,300 మీటర్ల (4,300 అడుగులు) ఎత్తులో ఆడిన మొదటి మ్యాచిగా గుర్తింపు పొందింది.<ref>{{cite web|title=Netherlands Based FFOP CC Beats Andorra National Team|url=http://www.cricketworld.com/netherlands-based-ffop-cc-beats-andorra-xi/32216.htm|work=Cricket World|accessdate=18 December 2012|date=3 September 2012}}</ref> 1976 లో అండోరా మొట్టమొదట ఒలింపిక్ క్రీడలలో పాల్గొన్నది. 1976 నుండి వింటర్ ఒలింపిక్ క్రీడలన్నింటిలో అండొర్రా పాల్గొన్నది. అండోరా స్మాల్ స్టేట్స్ ఆఫ్ యూరప్ ఆటలలో పోటీపడుతుంది, 1991 - 2005 లో రెండుసార్లు ఆతిథ్య దేశంగా ఉంది. కాటలాన్ దేశాలలో ఒకటిగా అండోరా కాస్టెల్లర్స్ లేదా కాటలాన్ మానవ టవర్ బిల్డర్ల బృందానికి నిలయంగా ఉంది.. శాంటా కొలోమా డి అండోరా పట్టణంలో ఉన్న కాస్టెల్లర్స్ డి అండోరా (సి.ఎ) ను కాస్టెల్స్ పాలకమండలి కోఆర్డినాడోరా డి కొల్లెస్ కాస్టెల్లెరెస్ డి కాటలున్యా (సి.ఎ) గుర్తించింది. <gallery class="center" mode="packed"> File:2010 Opening Ceremony - Andorra entering.jpg|2010 శీతాకాల ఒలింపిక్సులో ప్రారంభ ఉత్సవాలలో పాల్గొన్న అండొర్రా క్రీడాకారులు. File:Laure Soulie 3.jpg|ల్యూరే సౌలీ, ఒలింపిక్ బియాలిథిలెటె File:Laurent Recouderc Serve.jpg|2010 ఫ్రెంచి ఓపెనులో పాల్గొన్న ల్యూరెంటు రికౌడిక్రె File:Irina KALENTYEVA.JPG|2015 యు.సి.ఐ. మౌంటెన్ బైక్, ట్రియాల్స్ వరల్డు టూర్;వాల్నార్డు, లా మస్సానా File:Cycling in Andorra.jpg|వోల్టా ఆల్స్ పోర్ట్స్ డీ ' అండొర్రా, జాతీయ రోడ్ సైక్లింగ్ టూర్ File:Estadi Comunal Vella.jpg|ఈస్టడి కొమునల్ డీ ' అండొర్రా లా వెల్లా </gallery> == మూలాలు == {{ఐరోపా}} {{reflist|2}} == బయటి లింకులు == ;ప్రభుత్వము * [https://web.archive.org/web/20050124092812/http://www.govern.ad/ Govern d'Andorra] - Official governmental site (in Catalan) * [https://www.cia.gov/library/publications/world-leaders-1/world-leaders-a/andorra.html Chief of State and Cabinet Members] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20100324192802/https://www.cia.gov/library/publications/world-leaders-1/world-leaders-a/andorra.html |date=2010-03-24 }} [[భూపరివేష్టిత దేశాలు]] {{DEFAULTSORT:అండొర్రా}} [[వర్గం:ఐరోపా]] [[వర్గం:1278 స్థాపితాలు]] <!--Interwikis--> d1h5rw81h8xsixgo644fkjdfmtbvxrp 0 97064 4595202 4479513 2025-06-30T09:15:26Z AgniPuthra 114552 అక్షరదోషం సవరించాను, లంకె కలిపాను 4595202 wikitext text/x-wiki {{Infobox musical artist |Name = యు. శ్రీనివాస్ |Img = U. Srinivas 2009.jpg |Img_capt = జనవరి 2009, పూణేలో ప్రదర్శన ఇస్తున్న శ్రీనివాస్ |Img_size = |Background = non_vocal_instrumentalist |Birth_name = |Alias = |Born = [[ఫిబ్రవరి 28]], [[1969]] {{Birth date and age|1969|2|28|mf=y}}<br>[[పాలకొల్లు]], [[భారతదేశం]] |Died = [[సెప్టెంబర్ 19]], [[2014]] |Origin = |Instrument = [[మండొలిన్]] |Genre = [[భారతీయ శాస్త్రీయ సంగీతం]] |Occupation = |Years_active = |Label = |Associated_acts = |URL = [http://www.mandolinshrinivas.org Official website / అధికారిక వెబ్ సైట్] |Current_members = ఎ |Past_members = |Religion = }} '''మాండొలిన్ శ్రీనివాస్''' ([[ఫిబ్రవరి 28]], [[1969]] - [[సెప్టెంబర్ 19]], [[2014]]) గా ప్రసిద్ధిచెందిన '''ఉప్పలపు శ్రీనివాస్''' ప్రముఖ భారతీయ మాండొలిన్ వాద్య నిపుణుడు. ==బాల్య జీవితం== శ్రీనివాస్ [[ఫిబ్రవరి 28]], [[1969]], [[పశ్చిమ గోదావరి జిల్లా]] లోని [[పాలకొల్లు]]లో జన్మించాడు.<ref name=Allmusic>{{cite web|last=Hunt|first=Ken|title=U. Srinivas - Biography|publisher=Allmusic|url=http://www.allmusic.com/artist/u-srinivas-p34614|accessdate=2009-06-02}}</ref> తండ్రి సత్యనారాయణ క్లారినేట్‌ వాద్యకారుడు. శ్రీనివాస్‌ బాల సంగీత మేధావి. ఆరు సంవత్సరాల వయసులోనే మాండొలిన్ ను చేతబట్టాడు. శ్రీనివాస్‌ తొమ్మిదేళ్ల వయసులోనే [[1978]]లో ఆంధ్రరాష్ట్రంలో మాండలిన్‌ వాయిద్యకారుడిగా అరంగేట్రం చేశాడు. [[మద్రాసు]]లో జరిగిన సంగీతోత్సవాల సందర్భంగా ఇండియన్‌ ఫైన్‌ ఆర్ట్స్‌ సొసైటీ నిర్వహించిన కార్యక్రమంలో తొలిసారిగా శ్రీనివాస్‌ మాండలిన్‌ వాయుద్య కచ్చేరీని ఏర్పాటు చేశారు. కొడుకులోని కళాతృష్ణను గుర్తించిన తండ్రి తన గురువైన [[రుద్రరాజు సుబ్బరాజు]] దగ్గరకు శిష్యరికానికి పంపాడు. రుద్రరాజుకు మాండొలిన్ వాయించడం రాదు గాని మంచి గాయకుడు. తన గానకళతో శ్రీనివాస్ కి మాండొలిన్ నేర్పించాడు. 19వ సంవత్సరంలో మాండలిన్‌ వాద్య కచ్చేరీ చేసాడు. శ్రీనివాస్ సోదరుడు యు. రాజేష్ కూడా అన్నకి సంగీతంలో తోడుగా ఉండేవాడు. వీరికి ఒక సోదరి ఉంది. [[కర్ణాటక సంగీతం]]లో మాండొలిన్ ను ఉపయోగించిన ప్రథమ కళాకారుడు శ్రీనివాస్. రాగాలకు స్వరాలకు అనుకూలంగా మాండొలిన్ ను మలచాడు శ్రీనివాస్. భారతదేశంలోనే కాకుండా [[కెనడా]], [[ఆస్ట్రేలియా]] మొదలగు పలు దేశాలలో సంగీత కార్యక్రమాలు నిర్వహించాడు. శ్రీనివాస్‌ విద్యుత్తు వాద్యాలను వాయిస్తూ కర్ణాటక సంగీతాన్ని కొత్త పుంతలు తొక్కించాడు. == కలిసి పనిచేసిన కళాకారులు == విదేశీ పాశ్చాత్య సంగీత కళాకారులు మైఖేల్‌బ్రూక్‌, జాన్‌ మెర్‌ లాగ్లిన్‌, నైగెల్‌ కొండి టైగన్‌, మైఖేల్‌ వైమన్‌ వంటి వారితో కలసి విదేశాలలో పలు కార్యక్రమాలు చేశాడు. శ్రీనివాస్‌ [[కర్ణాటక సంగీతము]]తోబాటు హిందుస్థానీ సంగీతంలోను ప్రావీణ్యం గడించాడు. [[హిందుస్థానీ సంగీతము|హిందుస్థానీ]] క్లాసికల్‌ సంగీత కళాకారులు [[హరిప్రసాద్‌ చౌరాసియా]], [[జాకిర్ హుసేన్ (సంగీత విద్వాంసుడు)|జాకీర్ హుస్సేన్]] వంటి వారితో కలసి పనిచేసాడు. == అవార్డులు == అతి పిన్న వయసులోనే మాండలిన్‌ శ్రీనివాస్‌ను ([[1998]]లో) [[పద్మశ్రీ అవార్డు]] అందుకున్నాడు. [[2010]]లో సంగీత నాటక అకాడమీ అవార్డును అందుకున్నాడు. [[1983]]లోనే [[బెర్లిన్]]లో జరిగిన బజ్‌ ఫెస్టివల్‌లో శ్రీనివాస్‌ మాండలిన్‌ వాదన ఆహూతుల్ని అలరించింది. అత్యంత గౌరవప్రదమైన సంగీత రత్న అవార్డును శ్రీనివాస్‌ గెలుచుకున్నాడు. 15 ఏళ్ల వయసులోనే [[తమిళనాడు]] రాష్ట్ర ఆస్థాన విద్వాంసుడుగా పదవి నలంకరించాడు. సనాతన సంగీత పురస్కార్‌, [[శ్రీ రాజా లక్ష్మీ పురస్కారం|రాజాలక్ష్మి ఫౌండేషన్‌ అవార్డు]], నేషనల్‌ సిటిజన్‌ అవార్డు, రాజీవ్‌గాంధీ నేషనల్‌ ఇంటిగ్రేషన్‌ అవార్డు వంటి పలు అవార్డులు శ్రీనివాస్‌కు అలంకారం అయ్యాయి. శ్రీనివాస్‌ పలు కర్నాటక సంగీత ఆల్బమ్‌లు రూపొందించాడు. ==మరణం== శ్రీనివాస్‌ (45) [[శుక్రవారము|శుక్రవారం]] [[చెన్నై]]లో కన్నుమూసాడు. చెన్నై అపొలో హాస్పిటల్ లో లివర్ మార్పిడి శస్త్ర చికిత్స అనంతరం [[సెప్టెంబర్ 19]], [[2014]] మరణించారు.<ref>http://www.thehindu.com/news/national/tamil-nadu/obituary-mandolin-u-shrinivas/article6426381.ece</ref> కొద్దికాలంగా [[అనారోగ్యం]]తో బాధపడుతున్న మాండలిన్‌ శ్రీనివాస్‌ ఈనెల మూడవ తారీఖున చెన్నైలోని అపోలో ఆసుపత్రిలో చేరారు. ఈయనకు [[కాలేయం]] చెడిపోవడంతో వైద్యులు కాలేయ మార్పిడి చికిత్స అందించినప్పటికీ, అది ఫలించకపోవడంతో శుక్రవారం ఉదయం 9.30 గంటల ప్రాంతంలో మాండలిన్‌ శ్రీనివాస్‌ తుదిశ్వాస విడిచాడు. ==మూలాలు== {{మూలాలజాబితా}} ==బయటి లింకులు== * [https://web.archive.org/web/20090803112333/http://www.mandolinshrinivas.org/ The official website] * [https://web.archive.org/web/20150316095629/http://koumudi.net/gl_new/092914_udyamam.html కౌముది.నెట్ లో గొల్లపూడి కాలం లో విశేషాలు] {{Authority control}} [[వర్గం:1969 జననాలు]] [[వర్గం:2014 మరణాలు]] [[వర్గం:తెలుగువారిలో సంగీతకారులు]] [[వర్గం:పద్మశ్రీ పురస్కారం పొందిన ఆంధ్రప్రదేశ్ వ్యక్తులు]] [[వర్గం:పశ్చిమ గోదావరి జిల్లా సంగీత విద్వాంసులు]] [[వర్గం:సంగీత నాటక అకాడమీ అవార్డు గ్రహీతలు]] htcxxbcm2xesfi1ha6uekcwu3xlqca8 4595203 4595202 2025-06-30T09:16:35Z AgniPuthra 114552 అక్షరదోషం సవరించాను 4595203 wikitext text/x-wiki {{Infobox musical artist |Name = యు. శ్రీనివాస్ |Img = U. Srinivas 2009.jpg |Img_capt = జనవరి 2009, పూణేలో ప్రదర్శన ఇస్తున్న శ్రీనివాస్ |Img_size = |Background = non_vocal_instrumentalist |Birth_name = |Alias = |Born = [[ఫిబ్రవరి 28]], [[1969]] {{Birth date and age|1969|2|28|mf=y}}<br>[[పాలకొల్లు]], [[భారతదేశం]] |Died = [[సెప్టెంబర్ 19]], [[2014]] |Origin = |Instrument = [[మాండొలిన్]] |Genre = [[భారతీయ శాస్త్రీయ సంగీతం]] |Occupation = |Years_active = |Label = |Associated_acts = |URL = [http://www.mandolinshrinivas.org Official website / అధికారిక వెబ్ సైట్] |Current_members = ఎ |Past_members = |Religion = }} '''మాండొలిన్ శ్రీనివాస్''' ([[ఫిబ్రవరి 28]], [[1969]] - [[సెప్టెంబర్ 19]], [[2014]]) గా ప్రసిద్ధిచెందిన '''ఉప్పలపు శ్రీనివాస్''' ప్రముఖ భారతీయ మాండొలిన్ వాద్య నిపుణుడు. ==బాల్య జీవితం== శ్రీనివాస్ [[ఫిబ్రవరి 28]], [[1969]], [[పశ్చిమ గోదావరి జిల్లా]] లోని [[పాలకొల్లు]]లో జన్మించాడు.<ref name=Allmusic>{{cite web|last=Hunt|first=Ken|title=U. Srinivas - Biography|publisher=Allmusic|url=http://www.allmusic.com/artist/u-srinivas-p34614|accessdate=2009-06-02}}</ref> తండ్రి సత్యనారాయణ క్లారినేట్‌ వాద్యకారుడు. శ్రీనివాస్‌ బాల సంగీత మేధావి. ఆరు సంవత్సరాల వయసులోనే మాండొలిన్ ను చేతబట్టాడు. శ్రీనివాస్‌ తొమ్మిదేళ్ల వయసులోనే [[1978]]లో ఆంధ్రరాష్ట్రంలో మాండలిన్‌ వాయిద్యకారుడిగా అరంగేట్రం చేశాడు. [[మద్రాసు]]లో జరిగిన సంగీతోత్సవాల సందర్భంగా ఇండియన్‌ ఫైన్‌ ఆర్ట్స్‌ సొసైటీ నిర్వహించిన కార్యక్రమంలో తొలిసారిగా శ్రీనివాస్‌ మాండలిన్‌ వాయుద్య కచ్చేరీని ఏర్పాటు చేశారు. కొడుకులోని కళాతృష్ణను గుర్తించిన తండ్రి తన గురువైన [[రుద్రరాజు సుబ్బరాజు]] దగ్గరకు శిష్యరికానికి పంపాడు. రుద్రరాజుకు మాండొలిన్ వాయించడం రాదు గాని మంచి గాయకుడు. తన గానకళతో శ్రీనివాస్ కి మాండొలిన్ నేర్పించాడు. 19వ సంవత్సరంలో మాండలిన్‌ వాద్య కచ్చేరీ చేసాడు. శ్రీనివాస్ సోదరుడు యు. రాజేష్ కూడా అన్నకి సంగీతంలో తోడుగా ఉండేవాడు. వీరికి ఒక సోదరి ఉంది. [[కర్ణాటక సంగీతం]]లో మాండొలిన్ ను ఉపయోగించిన ప్రథమ కళాకారుడు శ్రీనివాస్. రాగాలకు స్వరాలకు అనుకూలంగా మాండొలిన్ ను మలచాడు శ్రీనివాస్. భారతదేశంలోనే కాకుండా [[కెనడా]], [[ఆస్ట్రేలియా]] మొదలగు పలు దేశాలలో సంగీత కార్యక్రమాలు నిర్వహించాడు. శ్రీనివాస్‌ విద్యుత్తు వాద్యాలను వాయిస్తూ కర్ణాటక సంగీతాన్ని కొత్త పుంతలు తొక్కించాడు. == కలిసి పనిచేసిన కళాకారులు == విదేశీ పాశ్చాత్య సంగీత కళాకారులు మైఖేల్‌బ్రూక్‌, జాన్‌ మెర్‌ లాగ్లిన్‌, నైగెల్‌ కొండి టైగన్‌, మైఖేల్‌ వైమన్‌ వంటి వారితో కలసి విదేశాలలో పలు కార్యక్రమాలు చేశాడు. శ్రీనివాస్‌ [[కర్ణాటక సంగీతము]]తోబాటు హిందుస్థానీ సంగీతంలోను ప్రావీణ్యం గడించాడు. [[హిందుస్థానీ సంగీతము|హిందుస్థానీ]] క్లాసికల్‌ సంగీత కళాకారులు [[హరిప్రసాద్‌ చౌరాసియా]], [[జాకిర్ హుసేన్ (సంగీత విద్వాంసుడు)|జాకీర్ హుస్సేన్]] వంటి వారితో కలసి పనిచేసాడు. == అవార్డులు == అతి పిన్న వయసులోనే మాండలిన్‌ శ్రీనివాస్‌ను ([[1998]]లో) [[పద్మశ్రీ అవార్డు]] అందుకున్నాడు. [[2010]]లో సంగీత నాటక అకాడమీ అవార్డును అందుకున్నాడు. [[1983]]లోనే [[బెర్లిన్]]లో జరిగిన బజ్‌ ఫెస్టివల్‌లో శ్రీనివాస్‌ మాండలిన్‌ వాదన ఆహూతుల్ని అలరించింది. అత్యంత గౌరవప్రదమైన సంగీత రత్న అవార్డును శ్రీనివాస్‌ గెలుచుకున్నాడు. 15 ఏళ్ల వయసులోనే [[తమిళనాడు]] రాష్ట్ర ఆస్థాన విద్వాంసుడుగా పదవి నలంకరించాడు. సనాతన సంగీత పురస్కార్‌, [[శ్రీ రాజా లక్ష్మీ పురస్కారం|రాజాలక్ష్మి ఫౌండేషన్‌ అవార్డు]], నేషనల్‌ సిటిజన్‌ అవార్డు, రాజీవ్‌గాంధీ నేషనల్‌ ఇంటిగ్రేషన్‌ అవార్డు వంటి పలు అవార్డులు శ్రీనివాస్‌కు అలంకారం అయ్యాయి. శ్రీనివాస్‌ పలు కర్నాటక సంగీత ఆల్బమ్‌లు రూపొందించాడు. ==మరణం== శ్రీనివాస్‌ (45) [[శుక్రవారము|శుక్రవారం]] [[చెన్నై]]లో కన్నుమూసాడు. చెన్నై అపొలో హాస్పిటల్ లో లివర్ మార్పిడి శస్త్ర చికిత్స అనంతరం [[సెప్టెంబర్ 19]], [[2014]] మరణించారు.<ref>http://www.thehindu.com/news/national/tamil-nadu/obituary-mandolin-u-shrinivas/article6426381.ece</ref> కొద్దికాలంగా [[అనారోగ్యం]]తో బాధపడుతున్న మాండలిన్‌ శ్రీనివాస్‌ ఈనెల మూడవ తారీఖున చెన్నైలోని అపోలో ఆసుపత్రిలో చేరారు. ఈయనకు [[కాలేయం]] చెడిపోవడంతో వైద్యులు కాలేయ మార్పిడి చికిత్స అందించినప్పటికీ, అది ఫలించకపోవడంతో శుక్రవారం ఉదయం 9.30 గంటల ప్రాంతంలో మాండలిన్‌ శ్రీనివాస్‌ తుదిశ్వాస విడిచాడు. ==మూలాలు== {{మూలాలజాబితా}} ==బయటి లింకులు== * [https://web.archive.org/web/20090803112333/http://www.mandolinshrinivas.org/ The official website] * [https://web.archive.org/web/20150316095629/http://koumudi.net/gl_new/092914_udyamam.html కౌముది.నెట్ లో గొల్లపూడి కాలం లో విశేషాలు] {{Authority control}} [[వర్గం:1969 జననాలు]] [[వర్గం:2014 మరణాలు]] [[వర్గం:తెలుగువారిలో సంగీతకారులు]] [[వర్గం:పద్మశ్రీ పురస్కారం పొందిన ఆంధ్రప్రదేశ్ వ్యక్తులు]] [[వర్గం:పశ్చిమ గోదావరి జిల్లా సంగీత విద్వాంసులు]] [[వర్గం:సంగీత నాటక అకాడమీ అవార్డు గ్రహీతలు]] 178e6hfanjum24fx4p6dyotz13id8ae 0 100595 4595013 4356271 2025-06-29T20:35:29Z వైజాసత్య 58 4595013 wikitext text/x-wiki '''కోదాటి నారాయణరావు''' ([[డిసెంబరు 15]], [[1914]] - [[నవంబరు 11]], [[2002]]) గ్రంథాలయోద్యమం నేత, విశాలాంధ్ర ప్రచారకులు. వీరు [[నల్గొండ జిల్లా]] [[రేపాల]] గ్రామంలో జన్మించారు. వీరి తండ్రి రంగారావు గారు రేపాల కరణంగా చేసేవారు. తల్లి రంగమ్మ. రేపాలలోని శ్రీ లక్ష్మీనరసింహ మనోహర బాలభారతీ పుస్తక భాండాగారం బాల్యం నుండే అతన్ని ఆకర్షించింది. దాని కార్యకర్తగా గ్రంథాలయ మంచి చెడ్డలు చూసేవారు. ప్రాథమిక తర్వాత [[సూర్యాపేట]]లో మెట్రిక్ పూర్తిచేశారు. ఆర్థిక కారణాల వలన సాయం కళాశాలలో చేరి పట్టా పొందారు. ఎల్.ఎల్.బి. పూర్తిచేశారు. వీరు కొంతకాలం గోలకొండ పత్రికలో పనిచేసి, జర్నలిజంపై ఆసక్తి కలిగి మందుకుల నరసింగరావు సంపాదకత్వంలోని "రయ్యత్" పత్రికలో ఏజెంట్ గా పనిచేశారు. తర్వాత ఆంధ్ర ఇన్సూరెన్స్ కంపెనీ ఏజన్సీ తీసుకోవడంతో ప్రజా జీవనంతో సంబంధంలో ఏర్పడింది. == ఉద్యమాలు, సంఘాలు == వీరు అస్పృశ్యతా నివారణోద్యమం, [[గ్రంథాలయోద్యమం]], జాతీయోద్యమం లలో ప్రముఖ పాత్ర పోషించారు. [[ఖమ్మం]]లో అస్పృశ్యతా నివారణ కోసం నిర్విరామంగా కృషిచేశారు. కోదాటి నాయకత్వంలో ఎందరో యువకులకు తిరుగుబాటు బీజాలు వేసి కనువిప్పు కలిగించారు. [[ముదిగొండ సిద్ద రాజలింగం|ఎం.ఎస్.రాజలింగం]], కొమరగిరి నారాయణరావు, యల్లాప్రగడ కృష్ణమూర్తి, సుగ్గుల అక్షయలింగం గుప్తా, గెల్లా కేశవరావు మరెందరో హరిజజ హాస్టలులో విద్యార్థులకు చదువుచెప్పి జ్ఞానజ్యోతి వెలిగించారు. వర్తక సంఘం ఏర్పాటుచేసి వారిమధ్య తగాదాలను పరిష్కరించేవారు. [[హైదరాబాద్]] లోని రెడ్డి హాస్టల్ లో 10వ [[ఆంధ్ర మహాసభ (తెలంగాణ)|ఆంధ్ర మహాసభ]] జరుగుతున్న సమయంలో నిజాం రాష్ట్ర ఆంధ్ర సారస్వత పరిషత్తు స్థాపించారు. పోలీసు చర్య అనంతరం ఆలంపురంలో జరిగిన ఉత్సవాలలో పరిషత్తు పేరును [[ఆంధ్ర సారస్వత పరిషత్తు]]గా మార్చారు. తెలంగాణా ఉద్యమంలో కోదాటి, [[కాళోజీ నారాయణరావు|కాళోజీ]], కొమరగిరి నారాయణరావు గారలు ఎంతో సన్నిహితంగా ఉండేవారు. వీరిని ''నారాయణ త్రయం'' లేదా ''కకారత్రయం'' అనేవారు. కోదాటి నారాయణరావు పలువురు కవులు కళాకారులు రచయితలను ప్రోత్సహించేవారు. అనేక అవార్డులు సాధించిన నాటకకర్త [[కె. ఎల్. నరసింహారావు (కళాకారుడు)|కె.ఎల్.నరసింహారావు]] తాను తొలినాళ్ళలో రాసిన నాటకాన్ని చదివించుకున్న తొలిశ్రోత, తనకు ప్రోత్సాహం ఇచ్చిన వ్యక్తీ కోదాటియే అని వ్రాసుకున్నారు.<ref name="అడుగుజాడలు నాటకం">{{cite book|url=https://archive.org/details/in.ernet.dli.2015.371954|title=అడుగుజాడలు (నమస్కారం వ్యాసం)|last1=నరసింహారావు|first1=కె.ఎల్.|date=9 నవంబరు 1956|accessdate=5 March 2015}}</ref> [[మాడపాటి హనుమంతరావు|మాడపాటి హనుమంతు రావు]], [[సురవరం ప్రతాపరెడ్డి]], [[బూర్గుల రామకృష్ణారావు|బూర్గుల రామకృష్ణ రావు]], [[మర్రి చెన్నారెడ్డి]] వంటి దేశభక్తులతో కలసి పనిచేసాడు. ఆంధ్ర రాష్ట్ర, అఖిల భారత కాంగ్రెస్ సభ్యులుగా ఉన్నారు. కొంతకాలం రాష్ట్ర స్థాయి సహకార సంఘానిని అధ్యక్షులుగా పనిచేశారు. ఇవికాక గాంధీ స్మారక నిధి కార్యదర్శిగా, గాంధీ భవన్ మేనేజింగ్ ట్రస్టీగా, [[సర్వోత్తమ గ్రంథాలయం|సర్వోత్తమ గ్రంథాలయానికి]] అధ్యక్షునిగా ఆయన వ్యవహరించారు. కృష్ణదేవరాయాంధ్ర భాషానిలయం అధ్యక్షులుగా, భాగ్యనగర ఖాదీ సమితి కార్యదర్శిగా కూడా పనిచేశారు. [[కాకతీయ విశ్వవిద్యాలయం]] కోదాటికి గౌరవ [[డాక్టరేట్]] ప్రదానం చేసింది. తన జీవితానుభవాలతో ''చిన్ననాటి జ్ఞాపకాలు, విద్యార్థి జీవితం అను'' పుస్తకాలను ''నారాయణీయం'' అనే పేరుతో మరొక గ్రంధం ప్రచురించాడు.<ref name=":0">{{Cite journal |date=November 2014 |title=తెలంగాణా గ్రంథాలయోద్యమ రూప శిల్పి - శ్రీ కోదాటి నారాయణ రావు 15.12.14 - 19.11.2002 |journal=గ్రంధాలయ సర్వస్వము |language=తెలుగు |publisher=ఆంధ్ర ప్రదేశ్ గ్రంధాలయ సంస్థ |publication-place=విజయవాడ |volume=71 |issue=8 |pages=11}}</ref> తన 88వ ఏట 2002 నవంబరు 19 న హైదరాబాద్ లో మరణించాడు<ref name=":0" />. == గ్రంథాలయోద్యమం == గ్రంథాలయోద్యమం ద్వారా విశాలాంధ్రకు నాందిపలికాడు. తన 9వ సంవత్సరంలో స్థానిక ప్రాథమిక పాఠశాల విద్యార్థుల కొరకై ప్రత్యేక గ్రంథాలయాన్ని స్థాపించాడు. 1924లో సూర్యాపేట స్థానిక గ్రంధాలయమైన ఆంధ్ర విజ్ఞాన ప్రకాశినీ గ్రంధాలయానికి గౌరవ గ్రంథపాలకునిగా పనిచేసి ఆ గ్రంథాలయాన్ని వృద్ధి చేసాడు, స్వంత భవనాన్ని నిర్మింపచేసాడు తదుపరి దానిని జిల్లా గ్రంధాలయ సంస్థకు అప్పగించాడు. హైదరాబాద్ లో న్యాయవాద వృత్తిలో ఉండి, గౌలిగూడా చమన్ శ్రీ బాల సరస్వతీ ఆంధ్ర భాషా నిలయానికి ఉపాధ్యక్షుడుగా ఉంది దానిని నగర గ్రంధాలయ సంస్థకు అప్పగించాడు. ఖమ్మంలో పురాతన విద్యార్థి సంఘ గ్రంధాలయం పునరుద్ధరణ, విజ్ఞాన నికేతన గ్రంథాలయ స్థాపన అతని కృషి వలన జరిగింది. విజ్ఞాన నికేతనానికి జరిగే వార్షికోత్సవాల ద్వాతా నిజాం, బ్రిటిష్ వారిలో ప్రముఖులను కోదాటి సమావేశపరిచేవాడు. ఖమ్మం మదిర తాలూకాలో అనేక గ్రంధాలయాలు స్థాపించాడు. ఆంధ్ర దేశ గ్రంధాలయ మహాసభలు తెలంగాణాలో జరిపి గ్రంథాలయోద్యమ ప్రగతికి తోడ్పడ్డాడు. 1944లో [[ఇల్లెందు]]లో 25వ ఆంధ్ర గ్రంథాలయ మహాసభకు [[బూర్గుల రామకృష్ణారావు]] అధ్యక్షతన జరిగింది. [[కోస్తా]], [[రాయలసీమ]], [[తెలంగాణ]] ప్రాంతాల నుండి అనేకమంది ప్రముఖులు విచ్చేశారు. విశాలాంధ్ర స్వరూపాన్ని ఆ సభ ప్రతిబింబించింది. గ్రంథాలయోద్యమం యావదాంధ్ర దేశానికి ప్రాతినిధ్యం వహించే ఉద్యమంగా మారింది. కోదాటికి [[ఆంధ్రప్రదేశ్ గ్రంథాలయ సంఘం|ఆంధ్రప్రదేశ్ గ్రంధాలయ సంఘం]]తో 60 సంవత్సరాలు అనుబంధం ఉంది. [[గాడిచర్ల హరిసర్వోత్తమ రావు|గాడిచెర్ల హరిసర్వోత్తమ రావు]] తరువాత 36 సంవత్సరాలు పాటు అధ్యక్ష్యుడుగా ఉన్నాడు. భారత గ్రంధాలయ సంఘానికి కొంత కాలం ఉపాధ్యక్షుడుగా కూడా ఉన్నాడు. హైదరాబాద్ శ్రీ కృష్ణ దేవరాయాంధ్ర భాషానిలయానికి చాలాకాలం అధ్యక్షుడుగా ఉండి, నగర గ్రంధాలయ సంస్థకు తొలి అధ్యక్షుడుగా పనిచేసాడు. ఆంధ్రప్రదేశ్ గ్రంధాలయ పరిషత్ చైర్మైన్ గా ప్రభుత్వం నియమించింది. కొవ్వూరులో జరిగిన 35వ ఆంధ్రప్రదేశ్ గ్రంధాలయ మహాసభలకు అధ్యక్షత వహించారు. తెలంగాణలో గాడిచెర్లతో గ్రంథాలయోద్యమం ప్రచారానికి కృషి చేసాడు<ref name=":0" />. ==మూలాలు== * నారాయణరావు, కోదాటి (1914-2002), 20వ శతాబ్ది తెలుగు వెలుగులు, మొదటి భాగం, [[పొట్టి శ్రీరాములు తెలుగు విశ్వవిద్యాలయం]], హైదరాబాదు, 2005, పేజీలు 314-15. * ప్రచారం గిట్టని ప్రజా సేవకుడు: కోదాటి నారాయణరావు, తెలుగు వెలుగులు, ఆంధ్ర ప్రదేశ్ పత్రిక 2009 డిసెంబరు సంచికలో ప్రచురించిన వ్యాసం, పేజీ: 4. {{మూలాలజాబితా}} {{తెలంగాణ విమోచనోద్యమం}} {{సూర్యాపేట జిల్లాకు సంబంధించిన విషయాలు|state=collapsed}} {{Authority control}} [[వర్గం:1914 జననాలు]] [[వర్గం:2002 మరణాలు]] [[వర్గం:సూర్యాపేట జిల్లా గ్రంథాలయోద్యమ నేతలు]] [[వర్గం:సూర్యాపేట జిల్లా పాత్రికేయులు]] [[వర్గం:సూర్యాపేట జిల్లా సామాజిక కార్యకర్తలు]] [[వర్గం:తెలుగు గ్రంధాలయ ప్రముఖులు]] 87vot72kweoumcga5wh8042er0q99og 0 115959 4595031 3252078 2025-06-30T02:51:30Z Kopparthi janardhan1965 124192 సినిమా పరిచయం 4595031 wikitext text/x-wiki {{సినిమా| name = వ్యాపారి | year = 2007| image = Vyapari poster.jpg | starring = [[ఎస్.జె.సూర్య]], [[తమన్నా]], [[ప్రకాష్ రాజ్]], [[నమిత]], [[మాళవిక]], [[నాజర్ (నటుడు)|నాజర్]]| story = | screenplay =| director = [[శక్తి చిదంబరం]]| dialogues = | lyrics = | producer = [[ఏ.ఎం.రత్నం]] | distributor = | released = [[2007]]| runtime = | language = తెలుగు | music = [[దేవా]]| playback_singer = | choreography = | cinematography = | editing = | production_company = | awards = | budget = | imdb_id = }} '''వ్యాపారి''' 2007 లో విడుదలైన తెలుగు [[డబ్బింగ్ సినిమా]]. ప్రణతి క్రియేషన్స్ పతాకంపై కూనిరెడ్డి శ్రీనివాస్ నిర్మించిన ఈ చిత్రంలో ఎస్. జె. సూర్య, తమన్నా, నమిత , మాళవిక, ప్రధాన పాత్రలు పోషించారు. ఈ చిత్రానికి దర్శకత్వం శక్తి చిదంబరం.సంగీతం దేవా అందించారు. {{మొలక-తెలుగు సినిమా}} 7cr8tfc9upk5f13qlwor9dasixzrgd3 4595035 4595031 2025-06-30T03:07:03Z Kopparthi janardhan1965 124192 సాంకేతిక వర్గం 4595035 wikitext text/x-wiki {{సినిమా| name = వ్యాపారి | year = 2007| image = Vyapari poster.jpg | starring = [[ఎస్.జె.సూర్య]], [[తమన్నా]], [[ప్రకాష్ రాజ్]], [[నమిత]], [[మాళవిక]], [[నాజర్ (నటుడు)|నాజర్]]| story = | screenplay =| director = [[శక్తి చిదంబరం]]| dialogues = | lyrics = | producer = [[ఏ.ఎం.రత్నం]] | distributor = | released = [[2007]]| runtime = | language = తెలుగు | music = [[దేవా]]| playback_singer = | choreography = | cinematography = | editing = | production_company = | awards = | budget = | imdb_id = }} '''వ్యాపారి''' 2007 లో విడుదలైన తెలుగు [[డబ్బింగ్ సినిమా]]. ప్రణతి క్రియేషన్స్ పతాకంపై కూనిరెడ్డి శ్రీనివాస్ నిర్మించిన ఈ చిత్రంలో ఎస్. జె. సూర్య, తమన్నా, నమిత , మాళవిక, ప్రధాన పాత్రలు పోషించారు. ఈ చిత్రానికి దర్శకత్వం శక్తి చిదంబరం.సంగీతం దేవా అందించారు. == తారాగణం == * ఎస్.జె.సూర్య * తమన్నా * నమిత * ప్రకాష్ రాజ్ * మాళవిక * వడివేలు * నాజర్ * సీత == సాంకేతిక వర్గం == * స్క్రీన్ ప్లే, దర్శకత్వం: శక్తి చిదంబరం * కధ: శక్తి చిదంబరం * మాటలు: భారతీరాజా * సంగీతం: దేవా * పాటలు: భారతీరాజా * ఎడిటింగ్: త్రినాధ్ * డ్యాన్స్: రాజు సుందరం- దినేష్- పోటీ పాల్ రాజ్ * ఆర్ట్: వాసన్ కర్ణ * స్టిల్స్: కె.ఎస్.మణీ * ఫైట్స్: జాక్కువర్ తంగం * ప్రొడక్షన్ కంట్రోలర్: అత్తిలి రవిబాబు * కో డైరెక్టర్: ఎ.ఎన్.జవహర్ * అసిస్టెంట్ డైరెక్టర్లు: మడికంటి వేణు- భాస్కర్ * అసోసియేట్ డైరెక్టర్: కె.ఆర్.రాజా * నిర్వహణ: వేణు * సమర్పణ: కూనిరెడ్డీ సోమశేఖర్ * నిర్మాత: కూనిరెడ్డి శ్రీనివాస్ * నిర్మాణ సంస్థ: ప్రణతి క్రియేషన్స్ * విడుదల:2007. {{మొలక-తెలుగు సినిమా}} q9lcdov5tn77mqpxito3fwtd2pqfnj0 4595042 4595035 2025-06-30T03:19:14Z Kopparthi janardhan1965 124192 పాట 4595042 wikitext text/x-wiki {{సినిమా| name = వ్యాపారి | year = 2007| image = Vyapari poster.jpg | starring = [[ఎస్.జె.సూర్య]], [[తమన్నా]], [[ప్రకాష్ రాజ్]], [[నమిత]], [[మాళవిక]], [[నాజర్ (నటుడు)|నాజర్]]| story = | screenplay =| director = [[శక్తి చిదంబరం]]| dialogues = | lyrics = | producer = [[ఏ.ఎం.రత్నం]] | distributor = | released = [[2007]]| runtime = | language = తెలుగు | music = [[దేవా]]| playback_singer = | choreography = | cinematography = | editing = | production_company = | awards = | budget = | imdb_id = }} '''వ్యాపారి''' 2007 లో విడుదలైన తెలుగు [[డబ్బింగ్ సినిమా]]. ప్రణతి క్రియేషన్స్ పతాకంపై కూనిరెడ్డి శ్రీనివాస్ నిర్మించిన ఈ చిత్రంలో ఎస్. జె. సూర్య, తమన్నా, నమిత , మాళవిక, ప్రధాన పాత్రలు పోషించారు. ఈ చిత్రానికి దర్శకత్వం శక్తి చిదంబరం.సంగీతం దేవా అందించారు. == తారాగణం == * ఎస్.జె.సూర్య * తమన్నా * నమిత * ప్రకాష్ రాజ్ * మాళవిక * వడివేలు * నాజర్ * సీత == సాంకేతిక వర్గం == * స్క్రీన్ ప్లే, దర్శకత్వం: శక్తి చిదంబరం * కధ: శక్తి చిదంబరం * మాటలు: భారతీరాజా * సంగీతం: దేవా * పాటలు: భారతీరాజా * ఎడిటింగ్: త్రినాధ్ * డ్యాన్స్: రాజు సుందరం- దినేష్- పోటీ పాల్ రాజ్ * ఆర్ట్: వాసన్ కర్ణ * స్టిల్స్: కె.ఎస్.మణీ * ఫైట్స్: జాక్కువర్ తంగం * ప్రొడక్షన్ కంట్రోలర్: అత్తిలి రవిబాబు * కో డైరెక్టర్: ఎ.ఎన్.జవహర్ * అసిస్టెంట్ డైరెక్టర్లు: మడికంటి వేణు- భాస్కర్ * అసోసియేట్ డైరెక్టర్: కె.ఆర్.రాజా * నిర్వహణ: వేణు * సమర్పణ: కూనిరెడ్డీ సోమశేఖర్ * నిర్మాత: కూనిరెడ్డి శ్రీనివాస్ * నిర్మాణ సంస్థ: ప్రణతి క్రియేషన్స్ * విడుదల:2007. == పాటల జాబితా == 1.ఎదలోయలలో నిదురించిన మమతానురాగాలు, రచన: భారతీరాజా, గానం. 2.చాటుమాటుగా కొంటెదొంగలా, రచన: భారతీరాజా, గానం.{{మొలక-తెలుగు సినిమా}} gte2qggrp9wzi3c1m4yqvmawdrpbjqh 4595045 4595042 2025-06-30T03:23:27Z Kopparthi janardhan1965 124192 పాట 4595045 wikitext text/x-wiki {{సినిమా| name = వ్యాపారి | year = 2007| image = Vyapari poster.jpg | starring = [[ఎస్.జె.సూర్య]], [[తమన్నా]], [[ప్రకాష్ రాజ్]], [[నమిత]], [[మాళవిక]], [[నాజర్ (నటుడు)|నాజర్]]| story = | screenplay =| director = [[శక్తి చిదంబరం]]| dialogues = | lyrics = | producer = [[ఏ.ఎం.రత్నం]] | distributor = | released = [[2007]]| runtime = | language = తెలుగు | music = [[దేవా]]| playback_singer = | choreography = | cinematography = | editing = | production_company = | awards = | budget = | imdb_id = }} '''వ్యాపారి''' 2007 లో విడుదలైన తెలుగు [[డబ్బింగ్ సినిమా]]. ప్రణతి క్రియేషన్స్ పతాకంపై కూనిరెడ్డి శ్రీనివాస్ నిర్మించిన ఈ చిత్రంలో ఎస్. జె. సూర్య, తమన్నా, నమిత , మాళవిక, ప్రధాన పాత్రలు పోషించారు. ఈ చిత్రానికి దర్శకత్వం శక్తి చిదంబరం.సంగీతం దేవా అందించారు. == తారాగణం == * ఎస్.జె.సూర్య * తమన్నా * నమిత * ప్రకాష్ రాజ్ * మాళవిక * వడివేలు * నాజర్ * సీత == సాంకేతిక వర్గం == * స్క్రీన్ ప్లే, దర్శకత్వం: శక్తి చిదంబరం * కధ: శక్తి చిదంబరం * మాటలు: భారతీరాజా * సంగీతం: దేవా * పాటలు: భారతీరాజా * ఎడిటింగ్: త్రినాధ్ * డ్యాన్స్: రాజు సుందరం- దినేష్- పోటీ పాల్ రాజ్ * ఆర్ట్: వాసన్ కర్ణ * స్టిల్స్: కె.ఎస్.మణీ * ఫైట్స్: జాక్కువర్ తంగం * ప్రొడక్షన్ కంట్రోలర్: అత్తిలి రవిబాబు * కో డైరెక్టర్: ఎ.ఎన్.జవహర్ * అసిస్టెంట్ డైరెక్టర్లు: మడికంటి వేణు- భాస్కర్ * అసోసియేట్ డైరెక్టర్: కె.ఆర్.రాజా * నిర్వహణ: వేణు * సమర్పణ: కూనిరెడ్డీ సోమశేఖర్ * నిర్మాత: కూనిరెడ్డి శ్రీనివాస్ * నిర్మాణ సంస్థ: ప్రణతి క్రియేషన్స్ * విడుదల:2007. == పాటల జాబితా == 1.ఎదలోయలలో నిదురించిన మమతానురాగాలు, రచన: భారతీరాజా, గానం. 2.చాటుమాటుగా కొంటెదొంగలా, రచన: భారతీరాజా, గానం. 3.రా రా రా నమిత నిన్ను చూసి పుట్టిందే కవిత, రచన: భారతీరాజా, గానం. 4.వ్యాపారి ఈ వ్యాపారి (టైటిల్ సాంగ్), రచన: భారతీరాజా, గానం. 5.ఆశపడింది ఏదైనా డబ్బు పోసి కొనగలం అమ్మప్రేమ, రచన: భారతీరాజా, గానం. == మూలాలు == {{మొలక-తెలుగు సినిమా}} ayysx2nlgzob3jdjf6zonp845k5979k 0 116810 4594979 4214048 2025-06-29T17:30:40Z Kopparthi janardhan1965 124192 4594979 wikitext text/x-wiki {{సినిమా |name = లవ్ |year = 2001 |image = Love (Film).jpg |starring = |story = |screenplay = |director = చావలి రవి |dialogues = |lyrics = |producer = కె.వి.నరసింహారెడ్డి |distributor = |release_date = |runtime = |language = తెలుగు |music = [[శశి ప్రీతమ్]] |playback_singer = |choreography = |cinematography = |editing = [[కె.రమేష్]] |production_company = లక్ష్మి ఫిల్మ్స్ |awards = |budget = |imdb_id = }} లవ్ 2001 లో విడుదలైన తెలుగు సిన్మా. లక్ష్మీ పిలింస్ పతాకం కింద కె.వి.నరసింహారెడ్డి నిర్మించిన ఈ సినిమాకు చావల రవికుమార్ దర్శకత్వం వహించాడు. ఈ సినిమాకు శశి ప్రీతం సంగీతాన్నందించాడు.<ref>{{Cite web|title=Love (2001)|url=https://indiancine.ma/BFIX|access-date=2022-11-14|website=Indiancine.ma}}</ref> == సాంకేతిక వర్గం == * దర్శకత్వం: చావలి రవి * నిర్మాత: కె.వి.నరసింహా రెడ్ది * సమర్పణ: కె.పద్మారెడ్డి * సహ నిర్మాత: వై.ఎస్.ధర్మా రెడ్డి * సంగీతం : శశి ప్రీతం * కూర్పు: కె.రమేష్ * నిర్మాణ సంస్థ: లక్ష్మి ఫిలింస్ * విడుదల:2001. == మూలాలు == {{మూలాల జాబితా}}{{మొలక-తెలుగు సినిమా}} [[వర్గం:2001 తెలుగు సినిమాలు]] rsn3hd6gixam2pupfn2lzlnpxfl6bst 0 117093 4595175 4594634 2025-06-30T08:05:04Z Kopparthi janardhan1965 124192 తారాగణం 4595175 wikitext text/x-wiki {{సినిమా |name = వనకన్య వండర్ వీరుడు |year = 2011 |image = |starring = [[ఆర్తి అగర్వాల్]],<br>[[కృష్ణ భగవాన్]]<br>[[జీవా]]<br>[[రఘుబాబు]] |story = |screenplay = |director = శివనాగు |dialogues = |lyrics = చిర్రావూరి విజయ్ కుమార్ <br> జయసూర్య<br> [[భాస్కరభట్ల]] |producer = శివశంకరరావు చౌదరి |distributor = |release_date = |runtime = |language = తెలుగు |music = రాజ్ కిరణ్ |playback_singer = |choreography = |cinematography = |editing = |production_company = |awards = |budget = |imdb_id = }} '''వనకన్య వండర్ వీరుడు''' 2011 తెలుగు చిత్రం. ఆర్తి అగర్వాల్, కృష్ణ భగవాన్,నటించిన ఈ చిత్రానికి శివ నాగు దర్శకుడు.సంగీతం రాజ్ కిరణ్ అందించారు. == తారాగణం == * ఆర్తి అగర్వాల్ * మెగా సుప్రీమ్ * గిరిబాబు * సుమన్ శెట్టి * అన్నపూర్ణ * శివాని * శ్రీలక్ష్మీ * జీవా * గుండు హనుమంతరావు * జయవాణి * ప్రసన్న కుమార్ * పృథ్వి * అన్సారి * నర్సింగ్ యాదవ్ * అమన్ * శివశంకర్ రావు(నూతన పరిచయం). ==బయటి లంకెలు== *[http://popcorn.oneindia.in/movie-cast/10220/vanakanya-wonder-veerudu.html చిత్ర వివరాలు]{{Dead link|date=జనవరి 2020 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }} *[http://www.raaga.com/channels/telugu/album/A0002781.html చిత్ర పాటలు] *[https://web.archive.org/web/20111030171733/http://www.cinejosh.com/telugu-movies/5108/3/vana-kanya-wonder-veerudu-movie-stills.html చిత్ర మాలిక]] [[వర్గం:2011 తెలుగు సినిమాలు]] {{మొలక-తెలుగు సినిమా}} 6912z3j8vvsyvcjjat1t3qd1yahplob 0 117687 4594878 3037508 2025-06-29T14:37:17Z Kopparthi janardhan1965 124192 సినిమా పరిచయం 4594878 wikitext text/x-wiki 'రాజావారి చేపల చెరువు' తెలుగు చలన చిత్రం,2009 మే,15 న విడుదల.ఈ చిత్రానికీ పోసాని కృష్ణమురళి దర్శకుడు. ఈ చిత్రంలో పోసాని కృష్ణమురళి, కన్నెగంటి బ్రహ్మానందం,గైనా మొదలగు వారు నటించారు.{{సినిమా |name = రాజావారి చేపల చెరువు |year = 2009 |image = |starring = [[పోసాని కృష్ణ మురళి]], [[కన్నెగంటి బ్రహ్మానందం|బ్రహ్మానందం]], [[గైనా]] |story = |screenplay = |director = [[పోసాని కృష్ణ మురళి]] |dialogues = |lyrics = |producer = |distributor = |released = 15 మే 2009 |runtime = |language = తెలుగు |music = |playback_singer = |choreography = |cinematography = |editing = |production_company = |awards = |budget = |imdb_id =1580014 }} == తారాగణం == * పోసాని కృష్ణమురళి * కన్నెగంటి బ్రహ్మానందం * గైనా . {{మొలక-తెలుగు సినిమా}} [[వర్గం:బ్రహ్మానందం నటించిన సినిమాలు]] 6a4qvnd8yscz9h574sawfk8m3m78acy 0 118108 4594872 3037516 2025-06-29T14:23:55Z Kopparthi janardhan1965 124192 సినిమా పరిచయం 4594872 wikitext text/x-wiki 'రాముడు మంచి బాలుడు' తెలుగు చలన చిత్రం2007, జనవరి,1 న విడుదల.ప్రణీత్ దర్శకత్వంలో తెరకెక్కిన ఈ చిత్రంలో రంగబాబు, ప్రీతీవర్మ, బ్రహ్మానందం మొదలగు వారు నటించిన చిత్రం.{{సినిమా |name = రాముడు మంచి బాలుడు |year = 2007 |image = |starring = [[కన్నెగంటి బ్రహ్మానందం|బ్రహ్మానందం]], [[రంగబాబు]] |story = |screenplay = |director = [[ప్రణీత్]] |dialogues = |lyrics = |producer = |distributor = |release_date = |runtime = |language = తెలుగు |music = |playback_singer = |choreography = |cinematography = |editing = |production_company = |awards = |budget = 16 కోట్లు |imdb_id =1580015 }} == తారాగణం == * కన్నెగంటి బ్రహ్మానందం * రంగబాబు * ప్రీతివర్మ * దాసరి బ్రహ్మం. {{మొలక-తెలుగు సినిమా}} [[వర్గం:బ్రహ్మానందం నటించిన సినిమాలు]] k9pmdgipj5og7kyb7s0fvmaogytnvjz 0 119950 4595011 4588980 2025-06-29T20:23:05Z వైజాసత్య 58 [[వర్గం:నిజాం కళాశాల పూర్వవిద్యార్ధులు]] ను చేర్చారు (హాట్‌కేట్ ఉపయోగించి) 4595011 wikitext text/x-wiki '''ముదిగొండ సిద్దవీర రాజలింగం''' వరంగల్లు జిల్లా తొలి మంత్రి, స్వాతంత్ర్య సమరయోధుడు, గాంధేయవాది, [[స్వాతంత్ర్య సమరయోధుల సంఘం]] రాష్ట్ర అధ్యక్షుడు. సాధనా సమితి అనే సాహితీ సంఘానికి వ్యవస్థాపక సభ్యుడు. == జననం == ఈయన [[ఫిబ్రవరి 9]], [[1919]]లో [[తెనాలి]] దగ్గర [[ఈమని]]లో జన్మించారు. ఈయన తండ్రి వీరలింగశాస్త్రి.<ref name="amritmahotsav"/> రాజలింగం బి.ఏస్సీ, ఎల్.ఎల్.బి పట్టభద్రుడై [[వరంగల్లు]]లో న్యాయవాదిగా జీవితాన్ని ప్రారంభించారు. 1939లో నిజాం కళాశాలలో విద్యార్ధిగా ఉన్న రోజుల్లోనే అనేక రాజకీయ, సాంఘీక కార్యక్రమాల్లో పాల్గొన్నాడు. గ్రాడ్యుయేషన్ పూర్తిచేశాక, 1940లో మహాత్మా గాంధీ ఆశ్రమం వార్ధాలోని గ్రామోద్యోగ విద్యాలయంలో, కుటీరపరిశ్రమల విభాగంలో సామాజికసేవలో రెండు సంవత్సరాలు శిక్షణ పొందాడు.<ref name="amritmahotsav">{{cite web |title=Mudigonda Siddaveera Rajalingam |url=https://cmsadmin.amritmahotsav.nic.in/unsung-heroes-detail.htm?13310 |website=amritmahotsav.nic.in |accessdate=16 June 2025}}</ref> 1942లో జరిగిన [[క్విట్‌ ఇండియా]] ఉద్యమంలో [[టి.హయగ్రీవాచారి]] నాయకత్వంలో పనిచేశారు. ప్రభుత్వ ఆజ్ఞలను ఉల్లంఘిస్తూ 1942లో మహాత్మాగాంధీ జన్మదిన ఉత్సవాల్లో పాల్గొన్నందుకు ఈయనకు జైలుశిక్ష పడి, ఏడాదిన్నరపాటు వరంగల్ కేంద్రకారాగారంలో ఉన్నాడు. అంతటితో ఆగకుండా, ఆంధ్ర మహాసభ, రాష్ట్ర కాంగ్రేసు ఏర్పాటు చేసిన పలు కార్యక్రమాల్లో పాల్గొన్నాడు. బ్రిటీషు ప్రభుత్వం వరంగల్ జిల్లాలో విధించిన ఆంక్షలు ఉల్లంఘించి, 1946, జనవరి 8 నుండి 1947 ఫిబ్రవరి 6 వరకు మరలా జైలుశిక్ష అనుభవించాడు.<ref name="amritmahotsav"/> స్వాతంత్ర్యం తర్వాత 1952లో [[వరంగల్ శాసనసభ నియోజకవర్గం]] నుంచి తొలిసారిగా హైదరాబాద్‌ రాష్ట్ర అసెంబ్లీకి ఎన్నికయ్యారు. ఆ తర్వాత 1957లో [[చిల్లంచెర్ల శాసనసభ నియోజకవర్గం]] నుండి ఉమ్మడి ఆంధ్రప్రదేశ్ రాష్ట్ర శాసనసభకు ఎన్నికయ్యాడు. వరంగల్‌లో 1949లో [[మొగిలయ్య హాలు]] నిర్మాణంలో కీలక భూమిక పోషించారు. ఆయనకు ఒక కుమార్తె, నలుగురు కుమారులు సంతానం. వారిలో ముగ్గురు కుమారులు పరమపదించారు. ముదిగొండ సిద్దవీర రాజలింగం, వరంగల్లో మరణించాడు.<ref name="amritmahotsav"/> ఈయన శతజన్మోత్సవం సందర్భంగా, 2019లో భారత తపాలాశాఖ ప్రత్యేక తపాలా కవరును విడుదల చేసింది.<ref name="collectorbazar">{{cite web |title=India Special Covers Maxim Cards & Event Cover |url=https://www.collectorbazar.com/item/india-mahatma-gandhi-in-background-freedom-fighter-dr-mudigonda-siddaveera-rajalinga-2019-hyderabad-special-cover-sc-g160-496239?srsltid=AfmBOora0ha1n3aSD5EqeKweCSgpD_hZKN1aG323RS94RcTJk-9Xjh8p |website=collectorbazar.com |accessdate=16 June 2025}}</ref> ==మూలాలు== {{మూలాలజాబితా}} [[వర్గం:1919 జననాలు]] [[వర్గం:స్వాతంత్ర్య సమర యోధులు]] [[వర్గం:గుంటూరు జిల్లా న్యాయవాదులు]] [[వర్గం:మహబూబాబాదు జిల్లా నుండి ఎన్నికైన హైదరాబాదు రాష్ట్ర శాసన సభ్యులు]] [[వర్గం:ఆంధ్రప్రదేశ్ శాసన సభ్యులు (1957)]] [[వర్గం:హైదరాబాదు రాష్ట్ర శాసన సభ్యులు]] [[వర్గం:నిజాం కళాశాల పూర్వవిద్యార్ధులు]] tmtsgminr5w859w38x1j1zj7zrisfjl 4595014 4595011 2025-06-29T21:14:24Z వైజాసత్య 58 4595014 wikitext text/x-wiki '''ముదిగొండ సిద్దవీర రాజలింగం''' వరంగల్లు జిల్లాకు చెందిన తొలి మంత్రి, స్వాతంత్ర్య సమరయోధుడు, గాంధేయవాది, [[స్వాతంత్ర్య సమరయోధుల సంఘం]] రాష్ట్ర అధ్యక్షుడు. సాధనా సమితి అనే సాహితీ సంఘానికి వ్యవస్థాపక సభ్యుడు. [[బూర్గుల రామకృష్ణారావు మంత్రివర్గం]]లో ఉపమంత్రిగా పనిచేశాడు. == జననం == ఈయన [[ఫిబ్రవరి 9]], [[1919]]లో [[తెనాలి]] దగ్గర [[ఈమని]]లో జన్మించారు. ఈయన తండ్రి వీరలింగశాస్త్రి,<ref name="amritmahotsav"/> తెనాలి సమీపంలో ఈమని వాస్తవ్యుడు. ఈయన తల్లి వరంగల్లుకు చెందినది. రాజలింగం పుట్టి పెరిగింది వరంగల్లే. ఈయన కుటుంబం వరంగల్లులోనే స్థిరపడింది.<ref name="telugujativedika">{{cite web |url=https://telugujativedika.blogspot.com/2012/01/some-biographical-details-of-sri-ms.html |title=Some biographical details of Sri M.S. Rajalingam|accessdate=29 June 2025}}</ref> రాజలింగం బి.ఏస్సీ, ఎల్.ఎల్.బి పట్టభద్రుడై [[వరంగల్లు]]లో న్యాయవాదిగా వృత్తి జీవితాన్ని ప్రారంభించారు. 1939లో నిజాం కళాశాలలో విద్యార్ధిగా ఉన్న రోజుల్లోనే అనేక రాజకీయ, సాంఘీక కార్యక్రమాల్లో పాల్గొన్నాడు. 1940లో నిజాం కళాశాల నుండి గ్రాడ్యుయేషన్ పూర్తిచేశాక, పిట్టలవానివలే మారువేషంలో నిజాం పోలీసులను తప్పించుకొని వార్ధా చేరి,<ref name="Bapu - Nenu">{{cite book |title=Bapu - Nenu (M.S.Rajalingam) |date=2002 |publisher=UDAYAMBICA PUBLICATIONS |location=Hyderabad |page=19 |url=https://archive.org/details/bapunenumsrajali018431mbp/page/n19/mode/2up |accessdate=29 June 2025}}</ref> 1940లో మహాత్మా గాంధీ ఆశ్రమం వార్ధాలోని గ్రామోద్యోగ విద్యాలయంలో, కుటీరపరిశ్రమల విభాగంలో సామాజికసేవలో రెండు సంవత్సరాలు శిక్షణ పొందాడు.<ref name="amritmahotsav">{{cite web |title=Mudigonda Siddaveera Rajalingam |url=https://cmsadmin.amritmahotsav.nic.in/unsung-heroes-detail.htm?13310 |website=amritmahotsav.nic.in |accessdate=16 June 2025}}</ref> 1942లో జరిగిన [[క్విట్‌ ఇండియా]] ఉద్యమంలో [[టి.హయగ్రీవాచారి]] నాయకత్వంలో పనిచేశారు. ప్రభుత్వ ఆజ్ఞలను ఉల్లంఘిస్తూ 1942లో మహాత్మాగాంధీ జన్మదిన ఉత్సవాల్లో పాల్గొన్నందుకు ఈయనకు జైలుశిక్ష పడి, ఏడాదిన్నరపాటు వరంగల్ కేంద్రకారాగారంలో ఉన్నాడు. అంతటితో ఆగకుండా, ఆంధ్ర మహాసభ, రాష్ట్ర కాంగ్రేసు ఏర్పాటు చేసిన పలు కార్యక్రమాల్లో పాల్గొన్నాడు. బ్రిటీషు ప్రభుత్వం వరంగల్ జిల్లాలో విధించిన ఆంక్షలు ఉల్లంఘించి, 1946, జనవరి 8 నుండి 1947 ఫిబ్రవరి 6 వరకు మరలా జైలుశిక్ష అనుభవించాడు.<ref name="amritmahotsav"/> స్వాతంత్ర్యం తర్వాత 1952లో [[వరంగల్ శాసనసభ నియోజకవర్గం]] నుంచి తొలిసారిగా హైదరాబాద్‌ రాష్ట్ర అసెంబ్లీకి ఎన్నికయ్యారు. ఆ తర్వాత 1957లో [[చిల్లంచెర్ల శాసనసభ నియోజకవర్గం]] నుండి ఉమ్మడి ఆంధ్రప్రదేశ్ రాష్ట్ర శాసనసభకు ఎన్నికయ్యాడు. వరంగల్‌లో 1949లో [[మొగిలయ్య హాలు]] నిర్మాణంలో కీలక భూమిక పోషించారు. ఆయనకు ఒక కుమార్తె, నలుగురు కుమారులు సంతానం. వారిలో ముగ్గురు కుమారులు పరమపదించారు. రాజలింగం, తన 82 ఏట, బాపూజీతో గడిపిన కాలపు స్మృతులను గ్రంథస్తం చేస్తూ, "బాపూ - నేను" అనే పుస్తకాన్ని వ్రాశాడు. దీనికి 82 మంది ప్రముఖులు పరిచయవాక్యాలు వ్రాయగా వాటన్నింటినీ మూలగ్రంథానికి అనుబంధంగా అచ్చువేశారు.<ref name="Abhiprayam-Samputi">{{cite book |title=Bapu _nenu ( M.S.Rajalingam) Abhiprayam-Samputi |date=2002 |publisher=UDAYAMBICA PUBLICATIONS |location=Hyderabad |url=https://ia601404.us.archive.org/29/items/in.ernet.dli.2015.387944/2015.387944.Bapu-nenu_text.pdf |accessdate=29 June 2025}}</ref> ముదిగొండ సిద్దవీర రాజలింగం, జనవరి 23, 2012న అనారోగ్యంతో బాధపడుతూ, 92 ఏళ్ల వయసులో హైదరాబాదులోని ఒక ప్రైవేట్ ఆసుపత్రిలో మరణించాడు.<ref name="missiontelangana">{{cite news |title=MS Rajalingam passes away |url=https://missiontelangana.com/ms-rajalingam-passes-away-2/ |accessdate=29 June 2025 |work=missiontelangana.com |date=January 24, 2012}}</ref><ref name="TOI24012012">{{cite news |title=Veteran Congress leader passes away |url=https://timesofindia.indiatimes.com/city/hyderabad/veteran-congress-leader-passes-away/articleshow/11608947.cms |accessdate=29 June 2025 |work=The Times of India |date=Jan 24, 2012}}</ref> ఈయన శతజన్మోత్సవం సందర్భంగా, 2019లో భారత తపాలాశాఖ ప్రత్యేక తపాలా కవరును విడుదల చేసింది.<ref name="collectorbazar">{{cite web |title=India Special Covers Maxim Cards & Event Cover |url=https://www.collectorbazar.com/item/india-mahatma-gandhi-in-background-freedom-fighter-dr-mudigonda-siddaveera-rajalinga-2019-hyderabad-special-cover-sc-g160-496239?srsltid=AfmBOora0ha1n3aSD5EqeKweCSgpD_hZKN1aG323RS94RcTJk-9Xjh8p |website=collectorbazar.com |accessdate=16 June 2025}}</ref> ==మూలాలు== {{మూలాలజాబితా}} [[వర్గం:1919 జననాలు]] [[వర్గం:2012 మరణాలు]] [[వర్గం:స్వాతంత్ర్య సమర యోధులు]] [[వర్గం:గుంటూరు జిల్లా న్యాయవాదులు]] [[వర్గం:మహబూబాబాదు జిల్లా నుండి ఎన్నికైన హైదరాబాదు రాష్ట్ర శాసన సభ్యులు]] [[వర్గం:ఆంధ్రప్రదేశ్ శాసన సభ్యులు (1957)]] [[వర్గం:హైదరాబాదు రాష్ట్ర శాసన సభ్యులు]] [[వర్గం:నిజాం కళాశాల పూర్వవిద్యార్ధులు]] rujh3yq02el74zrqfynwrdcqp4ly6nc 0 132839 4595217 4513769 2025-06-30T11:41:13Z 2409:40F0:103D:C599:1D81:8F96:1F36:C210 అగ్నికుల క్షత్రియుల గత పూర్వ జీవన విధానం ప్రస్తుత జీవన విధానం 4595217 wikitext text/x-wiki waiting for results{{Infobox caste|caste_name=అగ్ని కుల క్షత్రియులు|populated_states=[[ఆంధ్ర ప్రదేశ్]],[[తెలంగాణ]]|classification=[[ఇతర వెనుకబడిన తరగతులు (ఆంధ్రప్రదేశ్)]]|education_reservation=BC - A - 1}} '''అగ్నికులక్షత్రియులు''' అనే కులం [[ఆంధ్రప్రదేశ్]], [[తెలంగాణ]] రాష్ట్రాలలో వెనుకబడిన తరగతులకు చెందినవారు. ఆంధ్రప్రదేశ్ రాష్ట్రంలో బీసీ ఏ - 1 విభాగానికి చెందుతారు.<ref>{{Cite web|title=National Commission for Backward Classes|url=http://www.ncbc.nic.in/user_panel/GazetteResolution.aspx?Value=mPICjsL1aLvYBtdZSrP4uO+ploAhiJHMALWmHIwbzS8Il37YLL3Fb0FHfWDHzP7c|access-date=2023-05-17|website=www.ncbc.nic.in}}</ref> నేడు ఆంధ్ర ప్రదేశ్లో ఉభయ గోదావరి జిల్లాలలోను, కృష్టా, గుంటూరు, విశాఖ, విజయనగరం, శ్రీకాకుళం ప్రకాశం, నెల్లూరు చిత్తూరు జిల్లాల్లో ఎక్కువగా కనిపిస్తారు. ఒకప్పటి ఈ రాజవంశీయులు యుద్దాలలో ఓడిపోయినపుడు శతృ రాజులనుంచి తనను & తన కుటుంబాన్ని - వారసులను రక్షించుట కొరకు అప్పుడు ఉన్న నిమ్నజాతీయులు ఐన మత్యకార కులాల వారి మద్య జీవించనారంభించినారు కాలక్రమేణా ఆయా వృత్తులలో స్థిరపడినారు. ==ప్రస్తుత సామజిక పరిస్థితి== నేడు అగ్నికులక్షత్రియ కులం నిరక్షరాస్యత,అనైక్యతగా ఎవరికీ వారీగా వుంటూ పార్టీలుగా వర్గాలుగా విడి విడిగా ఉండటం వలన అన్ని రంగాలలో వెనకబడిపోయారు. అధికశాతం కోస్తా తీరా ప్రాంతంలో చేపల పెంపకం, చేతి వృత్తులు చేసుకుంటూ నిరంతరం జీవిత పోరాటం చేస్తున్నారు. ==సమస్యలు== *ప్రపంచ ప్రఖ్యాత చెందిన దక్షిణ కాశీగా పేరుపొందిన అంతర్వేది శ్రీ లక్ష్మి నరసింహ స్వామి వారి ఆలయాన్ని, కోనసీమ తిరుపతిగా ప్రసిద్ధి చెందిన వాడపల్లి శ్రీ వెంకటేశ్వర స్వామి వారి దేవాలయాలని నిర్మించింనది అగ్నికులక్షత్రియ కులస్తులు.<ref>{{Cite web|date=2021-05-22|title=Lakshmi Narasimha Swamy Temple, Antarvedi, Andhra Pradesh|url=https://hindupost.in/dharma-religion/lakshmi-narasimha-swamy-temple-antarvedi-andhra-pradesh/|access-date=2023-05-17|website=hindupost.in|language=en-US}}</ref> *కోపనాతి కృష్ణమవర్మ, పెనబోతూ గజేంద్రుడు ఈ ఆలయాల నిర్మించారు.కానీ ధర్మకర్తలుగా వేరే కులస్తులు ఉంటున్నారు. ఆలయ ధర్మకర్తల వీరి కులస్తులు ఉండేలా వీరి కుల సంఘం ఎప్పటినుంచో పోరాటం చేస్తుంది. ==ఆచార వ్యవహారాలు == అగ్నికులక్షత్రియులకు [[ఉపనయనము]], యజ్ఙోపవీతం ఆచారం ఉంది. వివాహానికి ముందు ఉపనయనం చేసుకుంటారు. వీరి కులస్తులు అందరూ హిందూ మతాన్ని అందులో వైష్ణవాచారమును (నిలువు బొట్టుతో) ఆచరిస్తూ ఉంటారు. వీరు పూర్వము వైష్ణవ బ్రహ్మణులు, వైష్ణవ బ్రహ్మణ కుటుంబములో గల నలుగురు అన్నదమ్ములను అగ్ని హోమము ద్వారా దేశ రక్షణ కోసం హోమము చేసి నలు దిక్కులా పంపబడినారు కనుక 'అగ్నికుల క్షత్రియులుగా' పేరు వచ్చింది. వీరు 'వైష్ణవ బ్రహ్మణ రాజులు'. భారతదేశంలో గుడులు కట్టి విగ్రహరాదనను ఆచరణలోకి తెచ్చి నదే ఈ అగ్నికులక్షత్రియులు. యుద్ధములో శత్రువుల చేతిలో ఓడిపోయి రాజ్యమునకు దూరముగా జీవిస్తున్నారు కనుక వీరు విద్యా అభివృద్ధికి దూరమై వెనుక పడిపోయారు.నౌకా యానంపై పట్టు ఉండటం వలన నదులలో చేపలు పట్టి కొందరు వడృంగం వంటి వృత్తులు చేసుకుంటూ శత్రురాజులకు దొరకకుండా అగ్నాత జీవితం గడిపారు. ఆవిదంగా వెనుక పడి జీవిస్తున్నారు. == ప్రముఖులు== * [[కొపనాతి కృష్ణమ్మ]]- [[అంతర్వేది]] ఆలయ నిర్మాత. *[[మల్లాడి సత్యలింగ నాయకర్|మల్లాడిసత్యలింగంనాయకర్]] - MSN చారిటీస్ విద్యావేత్త. * పినపోతు గజేంద్రుడు - [[వాడపల్లి (ఆత్రేయపురం మండలం)|వాడపల్లి]] ఆలయ నిర్మాత. * [[పెదసింగు లక్ష్మణరావు]] - కులం మీద మత్స్యకార ముద్రవేసిన నాయకుడు ==మూలాలు== {{మూలాలజాబితా}} [[వర్గం:కులాలు]] go5tr1rhc8gg45484nc4wat4n607jbw 4595218 4595217 2025-06-30T11:50:09Z 2409:40F0:103D:C599:1D81:8F96:1F36:C210 అగ్నికుల క్షత్రియుల పూర్వ వైభవం ప్రస్తుత పరిస్థితి 4595218 wikitext text/x-wiki waiting for results{{Infobox caste|caste_name=అగ్ని కుల క్షత్రియులు|populated_states=[[ఆంధ్ర ప్రదేశ్]],[[తెలంగాణ]]|classification=[[ఇతర వెనుకబడిన తరగతులు (ఆంధ్రప్రదేశ్)]]|education_reservation=BC - A - 1}} '''అగ్నికులక్షత్రియులు''' అనే కులం [[ఆంధ్రప్రదేశ్]], [[తెలంగాణ]] రాష్ట్రాలలో వెనుకబడిన తరగతులకు చెందినవారు. ఆంధ్రప్రదేశ్ రాష్ట్రంలో బీసీ ఏ - 1 విభాగానికి చెందుతారు.<ref>{{Cite web|title=National Commission for Backward Classes|url=http://www.ncbc.nic.in/user_panel/GazetteResolution.aspx?Value=mPICjsL1aLvYBtdZSrP4uO+ploAhiJHMALWmHIwbzS8Il37YLL3Fb0FHfWDHzP7c|access-date=2023-05-17|website=www.ncbc.nic.in}}</ref> నేడు ఆంధ్ర ప్రదేశ్లో ఉభయ గోదావరి జిల్లాలలోను, కృష్టా, గుంటూరు, విశాఖ, విజయనగరం, శ్రీకాకుళం ప్రకాశం, నెల్లూరు చిత్తూరు జిల్లాల్లో ఎక్కువగా కనిపిస్తారు. ఒకప్పటి ఈ రాజవంశీయులు యుద్దాలలో ఓడిపోయినపుడు శతృ రాజులనుంచి తనను & తన కుటుంబాన్ని - వారసులను రక్షించుట కొరకు అప్పుడు ఉన్న నిమ్నజాతీయులు ఐన మత్యకార కులాల వారి మద్య జీవించనారంభించినారు కాలక్రమేణా ఆయా వృత్తులలో స్థిరపడినారు. ==ప్రస్తుత సామజిక పరిస్థితి== నేడు అగ్నికులక్షత్రియ కులం ఎవరికీ వారే విడివిడిగా ఉంటూ విభిన్న రాజకీయ పార్టీ లలో వర్గాలుగా విభజింపబడి ఉండటం వలన అన్ని రంగాలలో వెనకబడిపోయారు - వెనుకకు నెట్టబడుచున్నారు - కలసికట్టుగా ఉండటంలేదు - ఉండనివ్వటంలేదు. అంతేకాకుండా కొంతమంది ఇతర కులస్తుల రాజకీయ నాయకులకు బానిసలుగా ఉండే ఈ కులం వారే కులం పేరును మార్చుట కొరకు మరియు రాజ్యాలను పరిపాలించిన పూర్వ వైభవం నకు సంబంధించిన ఆధారాలను రూపుమాపుటకు సహకరిస్తున్నారు. ==సమస్యలు== *ప్రపంచ ప్రఖ్యాత చెందిన దక్షిణ కాశీగా పేరుపొందిన అంతర్వేది శ్రీ లక్ష్మి నరసింహ స్వామి వారి ఆలయాన్ని, కోనసీమ తిరుపతిగా ప్రసిద్ధి చెందిన వాడపల్లి శ్రీ వెంకటేశ్వర స్వామి వారి దేవాలయాలని నిర్మించింనది అగ్నికులక్షత్రియ కులస్తులు.<ref>{{Cite web|date=2021-05-22|title=Lakshmi Narasimha Swamy Temple, Antarvedi, Andhra Pradesh|url=https://hindupost.in/dharma-religion/lakshmi-narasimha-swamy-temple-antarvedi-andhra-pradesh/|access-date=2023-05-17|website=hindupost.in|language=en-US}}</ref> *కోపనాతి కృష్ణమవర్మ, పెనబోతూ గజేంద్రుడు ఈ ఆలయాల నిర్మించారు.కానీ ధర్మకర్తలుగా వేరే కులస్తులు ఉంటున్నారు. ఆలయ ధర్మకర్తల వీరి కులస్తులు ఉండేలా వీరి కుల సంఘం ఎప్పటినుంచో పోరాటం చేస్తుంది. ==ఆచార వ్యవహారాలు == అగ్నికులక్షత్రియులకు [[ఉపనయనము]], యజ్ఙోపవీతం ఆచారం ఉంది. వివాహానికి ముందు ఉపనయనం చేసుకుంటారు. వీరి కులస్తులు అందరూ హిందూ మతాన్ని అందులో వైష్ణవాచారమును (నిలువు బొట్టుతో) ఆచరిస్తూ ఉంటారు. వీరు పూర్వము వైష్ణవ బ్రహ్మణులు, వైష్ణవ బ్రహ్మణ కుటుంబములో గల నలుగురు అన్నదమ్ములను అగ్ని హోమము ద్వారా దేశ రక్షణ కోసం హోమము చేసి నలు దిక్కులా పంపబడినారు కనుక 'అగ్నికుల క్షత్రియులుగా' పేరు వచ్చింది. వీరు 'వైష్ణవ బ్రహ్మణ రాజులు'. భారతదేశంలో గుడులు కట్టి విగ్రహరాదనను ఆచరణలోకి తెచ్చి నదే ఈ అగ్నికులక్షత్రియులు. యుద్ధములో శత్రువుల చేతిలో ఓడిపోయి రాజ్యమునకు దూరముగా జీవిస్తున్నారు కనుక వీరు విద్యా అభివృద్ధికి దూరమై వెనుక పడిపోయారు.నౌకా యానంపై పట్టు ఉండటం వలన నదులలో చేపలు పట్టి కొందరు వడృంగం వంటి వృత్తులు చేసుకుంటూ శత్రురాజులకు దొరకకుండా అగ్నాత జీవితం గడిపారు. ఆవిదంగా వెనుక పడి జీవిస్తున్నారు. == ప్రముఖులు== * [[కొపనాతి కృష్ణమ్మ]]- [[అంతర్వేది]] ఆలయ నిర్మాత. *[[మల్లాడి సత్యలింగ నాయకర్|మల్లాడిసత్యలింగంనాయకర్]] - MSN చారిటీస్ విద్యావేత్త. * పినపోతు గజేంద్రుడు - [[వాడపల్లి (ఆత్రేయపురం మండలం)|వాడపల్లి]] ఆలయ నిర్మాత. * [[పెదసింగు లక్ష్మణరావు]] - కులం మీద మత్స్యకార ముద్రవేసిన నాయకుడు ==మూలాలు== {{మూలాలజాబితా}} [[వర్గం:కులాలు]] 7ldvzsbf1ljfx8bztdgbpeb039nm9zw 0 134539 4594830 4451868 2025-06-29T12:26:19Z Batthini Vinay Kumar Goud 78298 4594830 wikitext text/x-wiki {{Infobox Officeholder | name = చుక్కా రామయ్య | residence = హైదరాబాదు | other_names =ఐ.ఐ.టి రామయ్య | image =Chukka ramayya.jpg | imagesize = 200px | caption = చుక్కా రామయ్య | birth_name = చుక్కా రామయ్య | birth_date = {{Birth date and age|1925|11|20}}<ref>{{Cite web|url=https://www.thebetterindia.com/121992/chukka-ramaiah-telangana-educationist-iit-exam/|title=Chukka Ramaiah, The Man Who Made IIT Exam Accessible to Hundreds of Students|date=23 November 2017|accessdate=29 June 2018|website=The Better India|last=Sanchari|first=Pal}}</ref> | birth_place = [[వరంగల్ జిల్లా]], [[గూడూరు,వరంగల్ జిల్లా|గూడూరు]] గ్రామం | death_date = | death_place = | death_cause = | occupation = ఐఐటీ శిక్షకులు, సామాజిక ఉద్యమకారుడు, మాజీ శాసన మండలి సభ్యులు | religion =హిందూ మతము | spouse= లక్ష్మీబాయి | children = | father = అనంత రామయ్య | mother = నరసమ్మ, | website = | office = [[తెలంగాణ శాసనమండలి|శాసనసభ మండలి సభ్యుడు]] | termstart = 2007 మార్చి 30 | termend = 2013 మార్చి 29 | constituency = వరంగల్‌-ఖమ్మం-నల్లగొండ ఉపాధ్యాయ నియోజకవర్గం | predecessor = | successor = [[పూల రవీందర్]] }} '''చుక్కా రామయ్య''' [[తెలంగాణ]]కు చెందిన ప్రముఖ విద్యావేత్త, సామాజిక ఉద్యమకారుడు, మాజీ శాసనమండలి సభ్యుడు.<ref>{{Cite web|url=https://www.thehindu.com/features/metroplus/society/social-activism-and-algebra/article3284110.ece|title=Social activism and algebra|date=5 April 2012|accessdate=29 June 2018|website=The Hindu|last=Bhandaram|first=Vishnupriya}}</ref><ref>{{Cite web|url=http://www.eenadu.net/special-pages/hai/hai-inner.aspx?featurefullstory=24293|title=మా కుటుంబాన్ని వెలివేశారు|date=28 June 2018|website=eenadu.net|publisher=ఈనాడు|access-date=28 జూన్ 2018|archive-date=28 జూన్ 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180628130340/http://www.eenadu.net/special-pages/hai/hai-inner.aspx?featurefullstory=24293|url-status=dead}}</ref> జనగామ జిల్లా, గూడూరు గ్రామంలో జన్మించిన ఇతను ఐఐటి శిక్షణా కేంద్రం స్థాపించడం కోసం హైదరాబాదుకు వచ్చాడు. ఐఐటీ శిక్షణలో మంచి పేరు సంపాదించి ''ఐఐటి రామయ్య'' అని పేరు తెచ్చుకున్నాడు. హైదరాబాదులోని నల్లకుంటలో ఈ శిక్షణా కేంద్రం ఉంది. ఆయన 2025 జూన్ 28న పీవీ నరసింహారావు గౌరవ పురస్కారాన్ని అందుకున్నాడు. ==బాల్యం, విద్య, ఉద్యోగం== ఇతను [[1925]], [[నవంబర్ 20]] న [[జనగామ జిల్లా]], [[పాలకుర్తి మండలం (జనగామ జిల్లా)|పాలకుర్తి మండలం,]] [[గూదూర్ (పాలకుర్తి)|గూడూరు]] గ్రామంలో జన్మించాడు. తల్లిదండ్రుల పేర్లు నరసమ్మ, అనంత రామయ్య. తండ్రి పౌరోహిత్యం చేసేవాడు. రామయ్యకు ఇద్దరు చెల్లెళ్ళు, ఒక తమ్ముడు. రామయ్య పద్నాలుగేళ్ళ వయసులో ఉండగా తండ్రి మరణించాడు.రామయ్య తన స్వస్థలమైన గూడూరులో మూడవ తరగతి వరకూ చదివాడు. డిగ్రీ, ఎం.ఎస్.సి [[హైదరాబాద్]] [[ఉస్మానియా యూనివర్సిటీ]]లో పూర్తిచేసాడు. హైదరాబాదు సంస్థానంలో భూస్వామ్య వ్యవస్థకు వ్యతిరేకంగా పోరాడాడు. నిజాంకు, రజాకార్లకు వ్యతిరేకంగా పోరాడి జైలుకు వెళ్ళాడు. అస్పృశ్యతా వ్యతిరేక ఉద్యమంలో పాల్గొన్నందుకు వాళ్ళ కుటుంబాన్ని మిగతా బ్రాహ్మణులు వెలివేశారు. జనగామ జిల్లా [[జనగాం]]లో ఉపాధ్యాయుడిగా చేరి తెలంగాణలోని అనేక పాఠశాలల్లో పనిచేసాడు. 1983 లో [[నాగార్జున సాగర్]] లోని రెసిడెన్షియల్ కళాశాల ప్రిన్సిపాల్ గా పదవీ విరమణ చేసాడు. ఉద్యోగంలో ఉండగా ఉపాధ్యాయ సంఘాల్లో చురుగ్గా ఉండేవాడు.<ref name="ఘనంగా చుక్కా రామయ్య 98వ జన్మదినోత్సవం">{{cite news |last1=Andhrajyothy |title=ఘనంగా చుక్కా రామయ్య 98వ జన్మదినోత్సవం |url=https://www.andhrajyothy.com/2024/telangana/celebrating-98th-birthday-of-chukka-ramaiah-1337531.html |accessdate=21 November 2024 |date=21 November 2024 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20241121040829/https://www.andhrajyothy.com/2024/telangana/celebrating-98th-birthday-of-chukka-ramaiah-1337531.html |archivedate=21 November 2024 |language=te}}</ref> ==ఐఐటి రామయ్య== నాగార్జున పాఠశాలలో ప్రిన్సిపల్ గా పనిచేస్తున్న ఇతను ప్రభుత్వ నిబంధనల ప్రకారం 58 ఏళ్ళకు పదవీ విరమణ చేయవలసి ఉండగా కొత్త వారికి అవకాశం ఇవ్వాలనే ఉద్దేశంతో [[1983]]లో ముందస్తు పదవీ విరమణ చేశాడు.దాంతో అతనికి ప్రభుత్వంచే ఆమోదించబడిన పింఛను, ఇతర ఫలాలు రాలేదు. దీనివలన జీవనభృతికి మార్గాలు చూసుకొనవలసి వచ్చింది. [[నిర్మల్ జిల్లా]], [[బాసర]] లోని సరస్వతి ఆలయానికి వెళ్ళి భవిష్యత్తు ఆలోచిస్తూ ఒక వారం పాటు ఉన్నాడు. తిరిగి ప్రయివేటుగా ఉపాధ్యాయ వృత్తినే కొనసాగించాలని అక్కడే నిర్ణయం తీసుకున్నాడు. విరమణానంతరం సాధించిన తన విజయాలను అతని బాసర సరస్వతీదేవి ఆలయానికి ఆపాదిస్తాడు. అతని కుమార్తె ఐఐటికి ఎంపికైంది. అడ్మిషన్లు జరుగుతున్నప్పుడు అక్కడ ఎంపికైన వారిలో తెలుగువారు చాలా తక్కువగా ఉంటున్నారని గ్రహించిన రామయ్య తనే తెలుగు విద్యార్థులకు శిక్షణ ఇవ్వాలని నిర్ణయించుకున్నాడు. [[హైదరాబాదు]], నల్లకుంటలో స్థిరపడి, ఐ.ఐ.టి జె.ఇ.ఇ ప్రవేశ పరీక్షకు సిద్ధమవుతున్న విద్యార్థులకు గణితం బోధించడం మొదలుపెట్టాడు. మొదటి బృందంలో ఎనిమిది మందిలో ఎవరూ ఎంపిక కాలేదు. అయినా నిరాశ పడక ఆ విద్యార్థులు ప్రవేశపరీక్షలో చక్కటి విజయాలను సాధించడంతో చాలా ప్రఖ్యాతి పొందాడు. ఆరకంగా చుక్కా రామయ్య విద్యా సంస్థ బాగా వృద్ధి చెందింది. ఈ సంస్థ నుండి వేలాదిగా విద్యార్థులు ఐ.ఐ.టిలలో ప్రవేశించారు. రామయ్య ఇన్‌స్టిట్యూట్ లో చేరేందుకు ఒక ప్రవేశ పరీక్ష నిర్వహించడం మొదలుపెట్టారు. ఆ పరీక్ష కోసం శికణ ఇచ్చేందుకు ప్రత్యేకంగా సంస్థలు కూడా స్థాపించబడ్డాయి. ఐఐటి ప్రవేశ పరీక్షలో తన సంస్థ సాధించిన విజయాల కారణంగా చుక్కా రామయ్య, ఐఐటి రామయ్యగా ప్రసిద్ధి చెందాడు. [[భారత ప్రభుత్వం]] ఉమ్మడి [[ఆంధ్ర ప్రదేశ్|ఆంధ్రప్రదేశ్]]కు [[ఐఐటి]]ని మంజూరు చేసినపుడు చుక్కా రామయ్య దాన్ని బాసరలో స్థాపించాలని కోరి దానికై తీవ్ర ప్రయత్నం చేసాడు. అయితే వివిధ సౌకర్యాల రీత్యా ప్రభుత్వం దాన్ని [[హైదరాబాదు]]లో నెలకొల్పింది. ==ఇతర వ్యాపకాలు== విద్యా విషయకంగా రామయ్య అనేక పుస్తకాలను రచించాడు. 2007 లో ఆంధ్ర ప్రదేశ్ [[శాసనమండలి]] సభ్యునిగా ఎన్నికయ్యాడు. ప్రత్యేక తెలంగాణ రాష్ట్ర ఏర్పాటును సమర్ధిస్తూ ఉద్యమించాడు. ==రచనలు== {{col-begin}} {{col-3}} * చిన్న పాఠం * దేశదేశాల్లో విద్య * బడిపంతుళ్ళకు రాజకీయాలా? * చదువుల తోవ * చదువులో సగ * చిట్టి చేతులు (వ్యాస సంపుటి) * దర్యాప్తు * ఈ మట్టి రుణం తీర్చుకుంటా * నడక * జ్ఞాన లోగిళ్ళు * ఇంటి భాష (వ్యాస సంపుటి) {{col-3}} * మరో పాఠం * సకల * లెక్కలతో నా ప్రయోగాలు * మన చదువులు * ప్రాథమికం * లాఠీ ఛార్జ్ * ప్రపంచీకరణ - విద్య * రామయ్య జ్ఞాపకాలు * సమత్వం ప్రతిభ * సంక్షేమ విద్య * సంవాదం * తరగతి {{col-end}} ==సూచికలు== {{మూలాలజాబితా}} ==యితర లింకులు== * [http://video.google.com/videoplay?docid=-235310075338941668# Chukka Ramaiah Biography Part 1] * [http://video.google.com/videoplay?docid=-235310075338941668#docid=9203254966253951074 Chukka Ramaiah Biography Part 2] * [http://www.avkf.org/BookLink/display_author_books.php?author_id=786 Books authored by Chukka Ramaiah] * [http://surendranath.tripod.com/Apps.html Website of Ramaiah's colleague at IIT Study Circle Mr.Surendranath Reddy] {{వరంగల్ జిల్లా విషయాలు}} {{Authority control}} [[వర్గం:1925 జననాలు]] [[వర్గం:ఉస్మానియా విశ్వవిద్యాలయం పూర్వ విద్యార్ధులు]] [[వర్గం:జీవిస్తున్న ప్రజలు]] [[వర్గం:తెలుగు రచయితలు]] [[వర్గం:మహబూబాబాదు జిల్లా విద్యావేత్తలు]] [[వర్గం:మహబూబాబాదు జిల్లాకు చెందిన ఆంధ్రప్రదేశ్ శాసనమండలి సభ్యులు]] [[వర్గం:మహబూబాబాదు జిల్లా రచయితలు]] [[వర్గం:చేసిన పని వలన పేరు మారిన తెలంగాణ వ్యక్తులు]] [[వర్గం:మహబూబాబాదు జిల్లా ఉపాధ్యాయులు]] [[వర్గం:ఈ వారం వ్యాసాలు]] rvzhcgv0442fczxmzfulbx2j7da2pqu 4594831 4594830 2025-06-29T12:26:57Z Batthini Vinay Kumar Goud 78298 4594831 wikitext text/x-wiki {{Infobox Officeholder | name = చుక్కా రామయ్య | residence = హైదరాబాదు | other_names =ఐ.ఐ.టి రామయ్య | image =Chukka ramayya.jpg | imagesize = 200px | caption = చుక్కా రామయ్య | birth_name = చుక్కా రామయ్య | birth_date = {{Birth date and age|1925|11|20}}<ref>{{Cite web|url=https://www.thebetterindia.com/121992/chukka-ramaiah-telangana-educationist-iit-exam/|title=Chukka Ramaiah, The Man Who Made IIT Exam Accessible to Hundreds of Students|date=23 November 2017|accessdate=29 June 2018|website=The Better India|last=Sanchari|first=Pal}}</ref> | birth_place = [[వరంగల్ జిల్లా]], [[గూడూరు,వరంగల్ జిల్లా|గూడూరు]] గ్రామం | death_date = | death_place = | death_cause = | occupation = ఐఐటీ శిక్షకులు, సామాజిక ఉద్యమకారుడు, మాజీ శాసన మండలి సభ్యులు | religion =హిందూ మతము | spouse= లక్ష్మీబాయి | children = | father = అనంత రామయ్య | mother = నరసమ్మ, | website = | office = [[తెలంగాణ శాసనమండలి|శాసనసభ మండలి సభ్యుడు]] | termstart = 2007 మార్చి 30 | termend = 2013 మార్చి 29 | constituency = వరంగల్‌-ఖమ్మం-నల్లగొండ ఉపాధ్యాయ నియోజకవర్గం | predecessor = | successor = [[పూల రవీందర్]] }} '''చుక్కా రామయ్య''' [[తెలంగాణ]]కు చెందిన ప్రముఖ విద్యావేత్త, సామాజిక ఉద్యమకారుడు, మాజీ శాసనమండలి సభ్యుడు.<ref>{{Cite web|url=https://www.thehindu.com/features/metroplus/society/social-activism-and-algebra/article3284110.ece|title=Social activism and algebra|date=5 April 2012|accessdate=29 June 2018|website=The Hindu|last=Bhandaram|first=Vishnupriya}}</ref><ref>{{Cite web|url=http://www.eenadu.net/special-pages/hai/hai-inner.aspx?featurefullstory=24293|title=మా కుటుంబాన్ని వెలివేశారు|date=28 June 2018|website=eenadu.net|publisher=ఈనాడు|access-date=28 జూన్ 2018|archive-date=28 జూన్ 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180628130340/http://www.eenadu.net/special-pages/hai/hai-inner.aspx?featurefullstory=24293|url-status=dead}}</ref> జనగామ జిల్లా, గూడూరు గ్రామంలో జన్మించిన ఇతను ఐఐటి శిక్షణా కేంద్రం స్థాపించడం కోసం హైదరాబాదుకు వచ్చాడు. ఐఐటీ శిక్షణలో మంచి పేరు సంపాదించి ''ఐఐటి రామయ్య'' అని పేరు తెచ్చుకున్నాడు. హైదరాబాదులోని నల్లకుంటలో ఈ శిక్షణా కేంద్రం ఉంది. ఆయన 2025 జూన్ 28న పీవీ నరసింహారావు గౌరవ పురస్కారాన్ని అందుకున్నాడు.<ref name="చుక్కా రామయ్యకు పీవీ గౌరవ పురస్కారం">{{cite news |title=చుక్కా రామయ్యకు పీవీ గౌరవ పురస్కారం |url=https://www.eenadu.net/telugu-news/telangana/general/1802/125116214 |accessdate=29 June 2025 |work=EENADU |publisher=Eenadu |date=29 June 2025 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20250629122513/https://www.eenadu.net/telugu-news/telangana/general/1802/125116214 |archivedate=29 June 2025 |language=te}}</ref> ==బాల్యం, విద్య, ఉద్యోగం== ఇతను [[1925]], [[నవంబర్ 20]] న [[జనగామ జిల్లా]], [[పాలకుర్తి మండలం (జనగామ జిల్లా)|పాలకుర్తి మండలం,]] [[గూదూర్ (పాలకుర్తి)|గూడూరు]] గ్రామంలో జన్మించాడు. తల్లిదండ్రుల పేర్లు నరసమ్మ, అనంత రామయ్య. తండ్రి పౌరోహిత్యం చేసేవాడు. రామయ్యకు ఇద్దరు చెల్లెళ్ళు, ఒక తమ్ముడు. రామయ్య పద్నాలుగేళ్ళ వయసులో ఉండగా తండ్రి మరణించాడు.రామయ్య తన స్వస్థలమైన గూడూరులో మూడవ తరగతి వరకూ చదివాడు. డిగ్రీ, ఎం.ఎస్.సి [[హైదరాబాద్]] [[ఉస్మానియా యూనివర్సిటీ]]లో పూర్తిచేసాడు. హైదరాబాదు సంస్థానంలో భూస్వామ్య వ్యవస్థకు వ్యతిరేకంగా పోరాడాడు. నిజాంకు, రజాకార్లకు వ్యతిరేకంగా పోరాడి జైలుకు వెళ్ళాడు. అస్పృశ్యతా వ్యతిరేక ఉద్యమంలో పాల్గొన్నందుకు వాళ్ళ కుటుంబాన్ని మిగతా బ్రాహ్మణులు వెలివేశారు. జనగామ జిల్లా [[జనగాం]]లో ఉపాధ్యాయుడిగా చేరి తెలంగాణలోని అనేక పాఠశాలల్లో పనిచేసాడు. 1983 లో [[నాగార్జున సాగర్]] లోని రెసిడెన్షియల్ కళాశాల ప్రిన్సిపాల్ గా పదవీ విరమణ చేసాడు. ఉద్యోగంలో ఉండగా ఉపాధ్యాయ సంఘాల్లో చురుగ్గా ఉండేవాడు.<ref name="ఘనంగా చుక్కా రామయ్య 98వ జన్మదినోత్సవం">{{cite news |last1=Andhrajyothy |title=ఘనంగా చుక్కా రామయ్య 98వ జన్మదినోత్సవం |url=https://www.andhrajyothy.com/2024/telangana/celebrating-98th-birthday-of-chukka-ramaiah-1337531.html |accessdate=21 November 2024 |date=21 November 2024 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20241121040829/https://www.andhrajyothy.com/2024/telangana/celebrating-98th-birthday-of-chukka-ramaiah-1337531.html |archivedate=21 November 2024 |language=te}}</ref> ==ఐఐటి రామయ్య== నాగార్జున పాఠశాలలో ప్రిన్సిపల్ గా పనిచేస్తున్న ఇతను ప్రభుత్వ నిబంధనల ప్రకారం 58 ఏళ్ళకు పదవీ విరమణ చేయవలసి ఉండగా కొత్త వారికి అవకాశం ఇవ్వాలనే ఉద్దేశంతో [[1983]]లో ముందస్తు పదవీ విరమణ చేశాడు.దాంతో అతనికి ప్రభుత్వంచే ఆమోదించబడిన పింఛను, ఇతర ఫలాలు రాలేదు. దీనివలన జీవనభృతికి మార్గాలు చూసుకొనవలసి వచ్చింది. [[నిర్మల్ జిల్లా]], [[బాసర]] లోని సరస్వతి ఆలయానికి వెళ్ళి భవిష్యత్తు ఆలోచిస్తూ ఒక వారం పాటు ఉన్నాడు. తిరిగి ప్రయివేటుగా ఉపాధ్యాయ వృత్తినే కొనసాగించాలని అక్కడే నిర్ణయం తీసుకున్నాడు. విరమణానంతరం సాధించిన తన విజయాలను అతని బాసర సరస్వతీదేవి ఆలయానికి ఆపాదిస్తాడు. అతని కుమార్తె ఐఐటికి ఎంపికైంది. అడ్మిషన్లు జరుగుతున్నప్పుడు అక్కడ ఎంపికైన వారిలో తెలుగువారు చాలా తక్కువగా ఉంటున్నారని గ్రహించిన రామయ్య తనే తెలుగు విద్యార్థులకు శిక్షణ ఇవ్వాలని నిర్ణయించుకున్నాడు. [[హైదరాబాదు]], నల్లకుంటలో స్థిరపడి, ఐ.ఐ.టి జె.ఇ.ఇ ప్రవేశ పరీక్షకు సిద్ధమవుతున్న విద్యార్థులకు గణితం బోధించడం మొదలుపెట్టాడు. మొదటి బృందంలో ఎనిమిది మందిలో ఎవరూ ఎంపిక కాలేదు. అయినా నిరాశ పడక ఆ విద్యార్థులు ప్రవేశపరీక్షలో చక్కటి విజయాలను సాధించడంతో చాలా ప్రఖ్యాతి పొందాడు. ఆరకంగా చుక్కా రామయ్య విద్యా సంస్థ బాగా వృద్ధి చెందింది. ఈ సంస్థ నుండి వేలాదిగా విద్యార్థులు ఐ.ఐ.టిలలో ప్రవేశించారు. రామయ్య ఇన్‌స్టిట్యూట్ లో చేరేందుకు ఒక ప్రవేశ పరీక్ష నిర్వహించడం మొదలుపెట్టారు. ఆ పరీక్ష కోసం శికణ ఇచ్చేందుకు ప్రత్యేకంగా సంస్థలు కూడా స్థాపించబడ్డాయి. ఐఐటి ప్రవేశ పరీక్షలో తన సంస్థ సాధించిన విజయాల కారణంగా చుక్కా రామయ్య, ఐఐటి రామయ్యగా ప్రసిద్ధి చెందాడు. [[భారత ప్రభుత్వం]] ఉమ్మడి [[ఆంధ్ర ప్రదేశ్|ఆంధ్రప్రదేశ్]]కు [[ఐఐటి]]ని మంజూరు చేసినపుడు చుక్కా రామయ్య దాన్ని బాసరలో స్థాపించాలని కోరి దానికై తీవ్ర ప్రయత్నం చేసాడు. అయితే వివిధ సౌకర్యాల రీత్యా ప్రభుత్వం దాన్ని [[హైదరాబాదు]]లో నెలకొల్పింది. ==ఇతర వ్యాపకాలు== విద్యా విషయకంగా రామయ్య అనేక పుస్తకాలను రచించాడు. 2007 లో ఆంధ్ర ప్రదేశ్ [[శాసనమండలి]] సభ్యునిగా ఎన్నికయ్యాడు. ప్రత్యేక తెలంగాణ రాష్ట్ర ఏర్పాటును సమర్ధిస్తూ ఉద్యమించాడు. ==రచనలు== {{col-begin}} {{col-3}} * చిన్న పాఠం * దేశదేశాల్లో విద్య * బడిపంతుళ్ళకు రాజకీయాలా? * చదువుల తోవ * చదువులో సగ * చిట్టి చేతులు (వ్యాస సంపుటి) * దర్యాప్తు * ఈ మట్టి రుణం తీర్చుకుంటా * నడక * జ్ఞాన లోగిళ్ళు * ఇంటి భాష (వ్యాస సంపుటి) {{col-3}} * మరో పాఠం * సకల * లెక్కలతో నా ప్రయోగాలు * మన చదువులు * ప్రాథమికం * లాఠీ ఛార్జ్ * ప్రపంచీకరణ - విద్య * రామయ్య జ్ఞాపకాలు * సమత్వం ప్రతిభ * సంక్షేమ విద్య * సంవాదం * తరగతి {{col-end}} ==సూచికలు== {{మూలాలజాబితా}} ==యితర లింకులు== * [http://video.google.com/videoplay?docid=-235310075338941668# Chukka Ramaiah Biography Part 1] * [http://video.google.com/videoplay?docid=-235310075338941668#docid=9203254966253951074 Chukka Ramaiah Biography Part 2] * [http://www.avkf.org/BookLink/display_author_books.php?author_id=786 Books authored by Chukka Ramaiah] * [http://surendranath.tripod.com/Apps.html Website of Ramaiah's colleague at IIT Study Circle Mr.Surendranath Reddy] {{వరంగల్ జిల్లా విషయాలు}} {{Authority control}} [[వర్గం:1925 జననాలు]] [[వర్గం:ఉస్మానియా విశ్వవిద్యాలయం పూర్వ విద్యార్ధులు]] [[వర్గం:జీవిస్తున్న ప్రజలు]] [[వర్గం:తెలుగు రచయితలు]] [[వర్గం:మహబూబాబాదు జిల్లా విద్యావేత్తలు]] [[వర్గం:మహబూబాబాదు జిల్లాకు చెందిన ఆంధ్రప్రదేశ్ శాసనమండలి సభ్యులు]] [[వర్గం:మహబూబాబాదు జిల్లా రచయితలు]] [[వర్గం:చేసిన పని వలన పేరు మారిన తెలంగాణ వ్యక్తులు]] [[వర్గం:మహబూబాబాదు జిల్లా ఉపాధ్యాయులు]] [[వర్గం:ఈ వారం వ్యాసాలు]] prr16sss6okra63yw7ind3em6fymv6f 0 135899 4595055 4467733 2025-06-30T04:08:44Z Batthini Vinay Kumar Goud 78298 4595055 wikitext text/x-wiki {{సమాచారపెట్టె వ్యక్తి | name = నోరి దత్తాత్రేయుడు | residence = | other_names = | image = Dr. Nori Dattatreyudu.jpg | imagesize = 200px | caption = నోరి దత్తాత్రేయుడు | birth_name = నోరి దత్తాత్రేయుడు | birth_date = [[1947]] [[అక్టోబరు 21]] | birth_place = [[కృష్ణా జిల్లా]]<br>[[ఆంధ్ర ప్రదేశ్]]<br>[[భారతదేశం]] | native_place = | death_date = | death_place = | death_cause = | known = సుప్రసిద్ధ భారతీయ వైద్యుడు, రేడియేషన్ ఆంకాలజిస్టు | occupation =వైద్యుడు | title = | salary = | term = | predecessor = | successor = | party = | boards = | religion = | wife = | spouse= | partner = | children = | father = | mother = | website = | footnotes = | employer = | height = | weight = }} [[దస్త్రం:The President, Shri Pranab Mukherjee presenting the Padma Shri Award to Dr. Dattatreyudu Nori, at a Civil Investiture Ceremony, at Rashtrapati Bhavan, in New Delhi on April 08, 2015.jpg|thumb|265x265px|భారత రాష్ట్రపతి [[ప్రణబ్ ముఖర్జీ]] చేతుల మాదుగా 2015లో [[పద్మశ్రీ పురస్కారం|పద్మశ్రీ అవార్డు]]<nowiki/>ను అందుకుంటున్న దత్తాత్రేయుడు]] '''డా. నోరి దత్తాత్రేయుడు''' (ఆంగ్లం: Dr. Dattatreyudu Nori), సుప్రసిద్ధ భారతీయ వైద్యుడు, రేడియేషన్ ఆంకాలజిస్టు.<ref>http://timesofindia.indiatimes.com/india/Sonia-goes-abroad-for-surgery-Rahul-steps-up/articleshow/9483496.cms</ref><ref>http://www.telegraphindia.com/1110805/jsp/frontpage/story_14337290.jsp</ref> ఇతడు అమెరికాలోని మెమోరియల్ స్లోన్ కేటరింగ్ ఆసుపత్రి యందు క్యాన్సర్ విభాగానికి అధికారిగా సేవచేస్తున్నాడు.<ref>{{Cite web |url=http://articles.nydailynews.com/2000-06-27/local/18136113_1_cancer-center-holocaust-resource-center-quality-management-systems |title=ఆర్కైవ్ నకలు |website= |access-date=2013-05-08 |archive-url=https://web.archive.org/web/20120606152018/http://articles.nydailynews.com/2000-06-27/local/18136113_1_cancer-center-holocaust-resource-center-quality-management-systems |archive-date=2012-06-06 |url-status=dead }}</ref> 2025 మార్చి 13న ఆంధ్రప్రదేశ్ ప్రభుత్వ సలహాదారుగా నియమిస్తూ ప్రభుత్వం ఉత్తర్వులు జారీచేసింది. ఆయన కేబినెట్‌ హోదాలో రెండు సంవత్సరాలు కొనసాగనున్నారు. అయితే, గత ప్రభుత్వ హయాంలోనూ అక్టోబరు 2021 - సెప్టెంబరు 2023ల మధ్య ఆయన ఈ పదవి నిర్వహించాడు.<ref>{{Cite web|date=2025-03-14|title=రాష్ట్ర ప్రభుత్వ సలహాదారుగా డాక్టర్‌ నోరి దత్తాత్రేయుడు {{!}} general|url=https://www.eenadu.net/telugu-news/andhra-pradesh/general/1702/125047040|access-date=2025-03-14|website=web.archive.org|archive-date=2025-03-14|archive-url=https://web.archive.org/web/20250314022718/https://www.eenadu.net/telugu-news/andhra-pradesh/general/1702/125047040|url-status=bot: unknown}}</ref><ref>{{Cite web|date=2025-03-14|title=ఏపీ ప్రభుత్వ సలహాదారుగా డాక్టర్‌ నోరి  {{!}} Dr Nori Dattatreyudu as Andhra Pradesh Government Adviser {{!}} Sakshi|url=https://www.sakshi.com/telugu-news/andhra-pradesh/dr-nori-dattatreyudu-andhra-pradesh-government-adviser-1400099|access-date=2025-03-14|website=web.archive.org|archive-date=2025-03-14|archive-url=https://web.archive.org/web/20250314023120/https://www.sakshi.com/telugu-news/andhra-pradesh/dr-nori-dattatreyudu-andhra-pradesh-government-adviser-1400099|url-status=bot: unknown}}</ref> నోరి దత్తాత్రేయుడు 2025 జూన్ 29న తెలంగాణ ప్రభుత్వ సలహాదారుగా (నివారణ, నివారణ & సరసమైన క్యాన్సర్ సంరక్షణ) నియమితులయ్యాడు. ==తొలినాటి జీవితం== దత్తాత్రేయుడు [[కృష్ణా జిల్లా]]లో [[మంటాడ]] గ్రామంలో [[1947]] [[అక్టోబరు 21]] న జన్మించాడు. తండ్రిపేరు సత్యనారాయణ. [[మచిలీపట్నం]]లో ప్రాథమిక విద్యాభ్యాసం పూర్తిచేసి, [[కర్నూలు వైద్య కళాశాల]]లో వైద్యశాస్త్రంలో పట్టా పొంది, ఆ తర్వాత ఉస్మానియా వైద్య కళాశాలలో పోస్టుగ్రాడ్యుయేషన్ చేశాడు. ఈయన మహిళలలో వచ్చే [[క్యాన్సర్]] వ్యాధులను నయం చేయడంలో సిద్ధహస్తులు. ఆంధ్రప్రదేశ్ మాజీ ముఖ్యమంత్రి [[నందమూరి తారక రామారావు]] సతీమణి [[బసవ రామ తారకం|బసవ తారకం]] క్యాన్సర్ చికిత్సకు అమెరికా వెళ్లినపుడు అతను చేసిన చిన్న విజ్ఞప్తి [[హైదరాబాదు]]<nowiki/>లో '''బసవతారకం ఇండో-అమెరికన్‌ క్యాన్సర్ ఇస్టిట్యూట్''' కి పునాదిపడింది. ==వైద్యుడిగా== తండ్రి సత్యనారాయణ ఉపాద్యాయుడిగా పనిచేసాడు .తల్లి కనకదుర్గ గృహణి. వీరిది చాల పేద కుటుంబం. ఇతని తోబుట్టువులు పది మంది. 5 గురు మగ, 5 గురు ఆడ పిల్లలు. ఇతను అందరికంటే చిన్నవాడు. తను 5 సం.లు వయసున్నప్పుడే తండ్రి చనిపోయాడు. తల్లి సంరక్షణలో 7వ తరగతి వరకూ [[మచిలీపట్నం|బందరు]]<nowiki/>లో చదువుకున్నాడు. పి.యు.సి, బి.యస్.సి - [[ఆంధ్ర జాతీయ కళాశాల, మచిలీపట్నం|ఆంధ్ర జాతీయ కళాశాలలోను]], 1965 - 1971 వరకు ఎంబిబిఎస్ [[కర్నూలు వైద్య కళాశాల|కర్నూలు వైద్యకళాశాల]]<nowiki/>లోను, 1976లో [[ఉస్మానియా వైద్య కళాశాల|ఉస్మానియా మెడికల్ కాలేజీ]]<nowiki/>లో ఎండి. పూర్తి చేసాడు. పెద్దమ్మ జొన్నలగడ్డ సుందరమ్మ సహాయంతో అతని చదువంతా సాగింది. ఫిబ్రవరి 1972 నుండి, ఫిబ్రవరి 1973 వరకూ [[గాంధీ వైద్య కళాశాల|గాంధీ ఆసుపత్రి]] లోపనిచేసాడు. 1973 నుండి 1976 వరకు హైదరాబాదులోని [[ఉస్మానియా విశ్వవిద్యాలయం|ఉస్మానియా యూనివర్సిటీ]]<nowiki/>కి అనుబంధంగా ఉన్న రేడియం ఇన్స్టిట్యూట్ అండ్ క్యాన్సర్ హాస్పిటల్ లో రెసిడెంట్ డాక్టర్ గా పనిచేసాడు. అనంతరం [[అమెరికా సంయుక్త రాష్ట్రాలు|అమెరికా]] వెళ్ళాడు. ఇతనికి మొదటి నుండి [[కాన్సర్|క్యాన్సర్]] వైద్యరంగంపై తపన ఉండేది. అందుకే ఈ విభాగంలో నూతన విధానాలు కనిపెట్టడానికి కృషిచేసాడు. క్యాన్సర్ వ్యాధికి సంబంధించి 4 పుస్తకాలు, 200లకు పైగా పేపర్లు రాసాడు. ==గౌరవాలు - పురస్కారాలు== *1962 లో ప్రీ-యూనివర్సిటీలో చదివేటపుడు, 1965 లో బి.యస్ .సి చదివేటపుడు, ఉస్మానియాలో ఎం.డి. చేసినపుడు అత్యధిక మార్కులు రావడంతో మెరిట్ స్కాలర్ షిప్ ఇచ్చారు . *1984 లో అమెరికన్‌ క్యాన్సర్ సొసైటీవారు క్లినికల్ పెలోషిప్ ఫ్యాకల్టీ అవార్డ్ ఇచ్చారు . 1990 లో అమెరికన్‌ కాలేజీ ఆఫ్ రేడియేషన్‌ ఫెలోషిప్ కు ఎంపికయ్యారు . 1994 లో అలుమిని సొసైటీ, మెమోరియల్ స్లాన్‌-కెటరింగ్ క్యాన్సర్ సెంటర్ డిస్టింగ్విష్డ్ అలునినస్ అవార్డ్ అందుకున్నాడు . *2000 లో ఇప్పటి వరకు కాస్టల్ అండ్ కానల్లే పబ్లికేషన్ వారి అమెరికా బెస్ట్ డాక్టర్, లేడీస్ హోం జర్నల్ నిర్వహించే సర్వేలో మహిళల క్యాన్సర్ నివారణలో ఉత్తమ డాక్టర్ గా ఎంపికయ్యాడు. *1995 లో ఇండియన్‌ మెడికల్ అసోసియేషన్‌ గోల్డ్ మెడల్ అందుకున్నాడు . *2003 లో అమెరికన్‌ కాలేజి ఆఫ్ రేడియేషన్‌ అంకాలజీ ఫెలోషిప్ అందుకున్నాడు . *బసవతారక క్యాన్స్ ర్ ఇనిస్టిట్యూట్ నిర్మాణము అప్పటి ముఖ్యమంత్రి యన్‌.టి.రామారావు గారి సహాయ సహకారాలతో జరిగింది . ఎన్‌టీ రామారావు భార్య బసవ తారకానికి క్యాన్సర్ సోకడంతో ఆమెను అమెరికాలో ఉన్న దత్తాత్రేయుడు దగ్గరకు తీసుకువెళ్లారు. చికిత్స జరిగి బాగు అయిన కొన్నాళ్ళు బ్రతికింది. అంతకు ముందే దత్తాత్రేయుడికి ఆంధ్రప్రదేశ్ లో ఒక క్యాన్సర్ ఆసుపత్రి స్థాపించాలనే ఉద్దేశం ఉండడం ... దానికి తోడు ముఖ్యమంత్రిని అడగడం జరిగిన పిమ్మట ప్రభుత్వం 7 ఎకరాల భూమిని హైదరాబాద్ లో ఇవ్వడం, కొంతమంది అమెరికా తెలుగు వారి చందాలతోను, ప్రభుత్వ ఆర్థిక సాయంతో 200 పడకల ఆసుపత్రితో అన్ని నూతన వైద్య పరికరాలతో " బసవతారకం ఇండో-అమెరికన్‌ కాన్సర్ ఇన్స్టిట్యూట్ " నిర్మాణం జరిగి ఫెలోషిప్ కోర్సులను కూడా ప్రారంభించడం జరిగింది. *గత 50 సంవత్సరాలలో అమెరికాలోని క్యాన్సర్ వ్యాధులకు అందిస్తున్న ఉన్నత సేవలకు గాను అమెరికన్ క్యాన్సర్ సొసైటీ ఇతనికి "ట్రిబ్యూట్ టు లైఫ్" అనే గౌరవాన్ని బహూకరించింది. * భారత ప్రభుత్వం ఇతడు అందించిన వైద్యసేవలకు [[పద్మశ్రీ పురస్కారం]] 2015లో ప్రదానం చేసింది.<ref name="pdma">{{cite web|url=http://pib.nic.in/newsite/PrintRelease.aspx?relid=114952|title=Padma Awards 2015|website=|publisher=Press Information Bureau|url-status=live|archiveurl=https://www.webcitation.org/6VrWjEuo3?url=http://pib.nic.in/newsite/PrintRelease.aspx?relid=114952|archivedate=26 జనవరి 2015|accessdate=25 January 2015}}</ref> ==వ్యక్తిగత జీవితం== ఆయన భార్య: సుభద్ర కూడా డాక్టర్. వీరికి ఇద్దరు పిల్లలు .ఒక అబ్బాయి సంతోష్ న్యాయవాది, అమ్మాయి డాక్టర్. ==వైద్యసేవలో== డా. నోరి ప్రపంచం లోనే బ్రాకీథిరపీ (brachytherapy) అనే వైద్యప్రక్రియలో అత్యంత నైపుణ్యం కలిగిన వ్యక్తి. ఇతడు ఈ ప్రక్రియను 1979 నుండి ఉపయోగిస్తూ, వైద్యపరిశోధన మీద దృష్టి యుంచి దీనిని అభివృద్ధిచేసి, ఎందరో క్యాన్సర్ వ్యాధిగ్రస్తులకు నయం చేశాడు. ==మూలాలు== {{reflist}} ==బయటి లింకులు== * [https://web.archive.org/web/20130406030715/http://www.weillcornell.org/dattatreyudunori/ Profile] * [https://web.archive.org/web/20131115232057/http://www.teluguone.com/splevents/general/index.jsp?filename=Nori.htm హిందూ లో వ్యాసం] * [http://en.wikipedia.org/wiki/Dattatreyudu_Nori ఆంగ్ల వికీ లో వ్యాసం] {{Authority control}} [[వర్గం:తెలుగువారిలో వైద్యులు]] [[వర్గం:కృష్ణా జిల్లా వైద్యులు]] [[వర్గం:1947 జననాలు]] [[వర్గం:పద్మశ్రీ పురస్కారం పొందిన ఆంధ్రప్రదేశ్ వ్యక్తులు]] [[వర్గం:అమెరికాలో స్థిరపడ్డ కృష్ణా జిల్లా వ్యక్తులు]] qi2daquml663j3vn653pgolw8iit3we 4595056 4595055 2025-06-30T04:09:31Z Batthini Vinay Kumar Goud 78298 4595056 wikitext text/x-wiki {{సమాచారపెట్టె వ్యక్తి | name = నోరి దత్తాత్రేయుడు | residence = | other_names = | image = Dr. Nori Dattatreyudu.jpg | imagesize = 200px | caption = నోరి దత్తాత్రేయుడు | birth_name = నోరి దత్తాత్రేయుడు | birth_date = [[1947]] [[అక్టోబరు 21]] | birth_place = [[కృష్ణా జిల్లా]]<br>[[ఆంధ్ర ప్రదేశ్]]<br>[[భారతదేశం]] | native_place = | death_date = | death_place = | death_cause = | known = సుప్రసిద్ధ భారతీయ వైద్యుడు, రేడియేషన్ ఆంకాలజిస్టు | occupation =వైద్యుడు | title = | salary = | term = | predecessor = | successor = | party = | boards = | religion = | wife = | spouse= | partner = | children = | father = | mother = | website = | footnotes = | employer = | height = | weight = }} [[దస్త్రం:The President, Shri Pranab Mukherjee presenting the Padma Shri Award to Dr. Dattatreyudu Nori, at a Civil Investiture Ceremony, at Rashtrapati Bhavan, in New Delhi on April 08, 2015.jpg|thumb|265x265px|భారత రాష్ట్రపతి [[ప్రణబ్ ముఖర్జీ]] చేతుల మాదుగా 2015లో [[పద్మశ్రీ పురస్కారం|పద్మశ్రీ అవార్డు]]<nowiki/>ను అందుకుంటున్న దత్తాత్రేయుడు]] '''డా. నోరి దత్తాత్రేయుడు''' (ఆంగ్లం: Dr. Dattatreyudu Nori), సుప్రసిద్ధ భారతీయ వైద్యుడు, రేడియేషన్ ఆంకాలజిస్టు.<ref>http://timesofindia.indiatimes.com/india/Sonia-goes-abroad-for-surgery-Rahul-steps-up/articleshow/9483496.cms</ref><ref>http://www.telegraphindia.com/1110805/jsp/frontpage/story_14337290.jsp</ref> ఇతడు అమెరికాలోని మెమోరియల్ స్లోన్ కేటరింగ్ ఆసుపత్రి యందు క్యాన్సర్ విభాగానికి అధికారిగా సేవచేస్తున్నాడు.<ref>{{Cite web |url=http://articles.nydailynews.com/2000-06-27/local/18136113_1_cancer-center-holocaust-resource-center-quality-management-systems |title=ఆర్కైవ్ నకలు |website= |access-date=2013-05-08 |archive-url=https://web.archive.org/web/20120606152018/http://articles.nydailynews.com/2000-06-27/local/18136113_1_cancer-center-holocaust-resource-center-quality-management-systems |archive-date=2012-06-06 |url-status=dead }}</ref> 2025 మార్చి 13న ఆంధ్రప్రదేశ్ ప్రభుత్వ సలహాదారుగా నియమిస్తూ ప్రభుత్వం ఉత్తర్వులు జారీచేసింది. ఆయన కేబినెట్‌ హోదాలో రెండు సంవత్సరాలు కొనసాగనున్నారు. అయితే, గత ప్రభుత్వ హయాంలోనూ అక్టోబరు 2021 - సెప్టెంబరు 2023ల మధ్య ఆయన ఈ పదవి నిర్వహించాడు.<ref>{{Cite web|date=2025-03-14|title=రాష్ట్ర ప్రభుత్వ సలహాదారుగా డాక్టర్‌ నోరి దత్తాత్రేయుడు {{!}} general|url=https://www.eenadu.net/telugu-news/andhra-pradesh/general/1702/125047040|access-date=2025-03-14|website=web.archive.org|archive-date=2025-03-14|archive-url=https://web.archive.org/web/20250314022718/https://www.eenadu.net/telugu-news/andhra-pradesh/general/1702/125047040|url-status=bot: unknown}}</ref><ref>{{Cite web|date=2025-03-14|title=ఏపీ ప్రభుత్వ సలహాదారుగా డాక్టర్‌ నోరి  {{!}} Dr Nori Dattatreyudu as Andhra Pradesh Government Adviser {{!}} Sakshi|url=https://www.sakshi.com/telugu-news/andhra-pradesh/dr-nori-dattatreyudu-andhra-pradesh-government-adviser-1400099|access-date=2025-03-14|website=web.archive.org|archive-date=2025-03-14|archive-url=https://web.archive.org/web/20250314023120/https://www.sakshi.com/telugu-news/andhra-pradesh/dr-nori-dattatreyudu-andhra-pradesh-government-adviser-1400099|url-status=bot: unknown}}</ref> నోరి దత్తాత్రేయుడు 2025 జూన్ 29న తెలంగాణ ప్రభుత్వ సలహాదారుగా (నివారణ, నివారణ & సరసమైన క్యాన్సర్ సంరక్షణ) నియమితులయ్యాడు.<ref name="తెలంగాణ ప్రభుత్వ సలహాదారుడిగా దత్తాత్రేయుడు">{{cite news |title=తెలంగాణ ప్రభుత్వ సలహాదారుడిగా దత్తాత్రేయుడు |url=https://vaartha.com/dattatreyudu-as-advisor-to-the-telangana-government/telangana/508825/ |accessdate=30 June 2025 |publisher=Vartha |date=29 June 2025 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20250630040726/https://vaartha.com/dattatreyudu-as-advisor-to-the-telangana-government/telangana/508825/ |archivedate=30 June 2025}}</ref> ==తొలినాటి జీవితం== దత్తాత్రేయుడు [[కృష్ణా జిల్లా]]లో [[మంటాడ]] గ్రామంలో [[1947]] [[అక్టోబరు 21]] న జన్మించాడు. తండ్రిపేరు సత్యనారాయణ. [[మచిలీపట్నం]]లో ప్రాథమిక విద్యాభ్యాసం పూర్తిచేసి, [[కర్నూలు వైద్య కళాశాల]]లో వైద్యశాస్త్రంలో పట్టా పొంది, ఆ తర్వాత ఉస్మానియా వైద్య కళాశాలలో పోస్టుగ్రాడ్యుయేషన్ చేశాడు. ఈయన మహిళలలో వచ్చే [[క్యాన్సర్]] వ్యాధులను నయం చేయడంలో సిద్ధహస్తులు. ఆంధ్రప్రదేశ్ మాజీ ముఖ్యమంత్రి [[నందమూరి తారక రామారావు]] సతీమణి [[బసవ రామ తారకం|బసవ తారకం]] క్యాన్సర్ చికిత్సకు అమెరికా వెళ్లినపుడు అతను చేసిన చిన్న విజ్ఞప్తి [[హైదరాబాదు]]<nowiki/>లో '''బసవతారకం ఇండో-అమెరికన్‌ క్యాన్సర్ ఇస్టిట్యూట్''' కి పునాదిపడింది. ==వైద్యుడిగా== తండ్రి సత్యనారాయణ ఉపాద్యాయుడిగా పనిచేసాడు .తల్లి కనకదుర్గ గృహణి. వీరిది చాల పేద కుటుంబం. ఇతని తోబుట్టువులు పది మంది. 5 గురు మగ, 5 గురు ఆడ పిల్లలు. ఇతను అందరికంటే చిన్నవాడు. తను 5 సం.లు వయసున్నప్పుడే తండ్రి చనిపోయాడు. తల్లి సంరక్షణలో 7వ తరగతి వరకూ [[మచిలీపట్నం|బందరు]]<nowiki/>లో చదువుకున్నాడు. పి.యు.సి, బి.యస్.సి - [[ఆంధ్ర జాతీయ కళాశాల, మచిలీపట్నం|ఆంధ్ర జాతీయ కళాశాలలోను]], 1965 - 1971 వరకు ఎంబిబిఎస్ [[కర్నూలు వైద్య కళాశాల|కర్నూలు వైద్యకళాశాల]]<nowiki/>లోను, 1976లో [[ఉస్మానియా వైద్య కళాశాల|ఉస్మానియా మెడికల్ కాలేజీ]]<nowiki/>లో ఎండి. పూర్తి చేసాడు. పెద్దమ్మ జొన్నలగడ్డ సుందరమ్మ సహాయంతో అతని చదువంతా సాగింది. ఫిబ్రవరి 1972 నుండి, ఫిబ్రవరి 1973 వరకూ [[గాంధీ వైద్య కళాశాల|గాంధీ ఆసుపత్రి]] లోపనిచేసాడు. 1973 నుండి 1976 వరకు హైదరాబాదులోని [[ఉస్మానియా విశ్వవిద్యాలయం|ఉస్మానియా యూనివర్సిటీ]]<nowiki/>కి అనుబంధంగా ఉన్న రేడియం ఇన్స్టిట్యూట్ అండ్ క్యాన్సర్ హాస్పిటల్ లో రెసిడెంట్ డాక్టర్ గా పనిచేసాడు. అనంతరం [[అమెరికా సంయుక్త రాష్ట్రాలు|అమెరికా]] వెళ్ళాడు. ఇతనికి మొదటి నుండి [[కాన్సర్|క్యాన్సర్]] వైద్యరంగంపై తపన ఉండేది. అందుకే ఈ విభాగంలో నూతన విధానాలు కనిపెట్టడానికి కృషిచేసాడు. క్యాన్సర్ వ్యాధికి సంబంధించి 4 పుస్తకాలు, 200లకు పైగా పేపర్లు రాసాడు. ==గౌరవాలు - పురస్కారాలు== *1962 లో ప్రీ-యూనివర్సిటీలో చదివేటపుడు, 1965 లో బి.యస్ .సి చదివేటపుడు, ఉస్మానియాలో ఎం.డి. చేసినపుడు అత్యధిక మార్కులు రావడంతో మెరిట్ స్కాలర్ షిప్ ఇచ్చారు . *1984 లో అమెరికన్‌ క్యాన్సర్ సొసైటీవారు క్లినికల్ పెలోషిప్ ఫ్యాకల్టీ అవార్డ్ ఇచ్చారు . 1990 లో అమెరికన్‌ కాలేజీ ఆఫ్ రేడియేషన్‌ ఫెలోషిప్ కు ఎంపికయ్యారు . 1994 లో అలుమిని సొసైటీ, మెమోరియల్ స్లాన్‌-కెటరింగ్ క్యాన్సర్ సెంటర్ డిస్టింగ్విష్డ్ అలునినస్ అవార్డ్ అందుకున్నాడు . *2000 లో ఇప్పటి వరకు కాస్టల్ అండ్ కానల్లే పబ్లికేషన్ వారి అమెరికా బెస్ట్ డాక్టర్, లేడీస్ హోం జర్నల్ నిర్వహించే సర్వేలో మహిళల క్యాన్సర్ నివారణలో ఉత్తమ డాక్టర్ గా ఎంపికయ్యాడు. *1995 లో ఇండియన్‌ మెడికల్ అసోసియేషన్‌ గోల్డ్ మెడల్ అందుకున్నాడు . *2003 లో అమెరికన్‌ కాలేజి ఆఫ్ రేడియేషన్‌ అంకాలజీ ఫెలోషిప్ అందుకున్నాడు . *బసవతారక క్యాన్స్ ర్ ఇనిస్టిట్యూట్ నిర్మాణము అప్పటి ముఖ్యమంత్రి యన్‌.టి.రామారావు గారి సహాయ సహకారాలతో జరిగింది . ఎన్‌టీ రామారావు భార్య బసవ తారకానికి క్యాన్సర్ సోకడంతో ఆమెను అమెరికాలో ఉన్న దత్తాత్రేయుడు దగ్గరకు తీసుకువెళ్లారు. చికిత్స జరిగి బాగు అయిన కొన్నాళ్ళు బ్రతికింది. అంతకు ముందే దత్తాత్రేయుడికి ఆంధ్రప్రదేశ్ లో ఒక క్యాన్సర్ ఆసుపత్రి స్థాపించాలనే ఉద్దేశం ఉండడం ... దానికి తోడు ముఖ్యమంత్రిని అడగడం జరిగిన పిమ్మట ప్రభుత్వం 7 ఎకరాల భూమిని హైదరాబాద్ లో ఇవ్వడం, కొంతమంది అమెరికా తెలుగు వారి చందాలతోను, ప్రభుత్వ ఆర్థిక సాయంతో 200 పడకల ఆసుపత్రితో అన్ని నూతన వైద్య పరికరాలతో " బసవతారకం ఇండో-అమెరికన్‌ కాన్సర్ ఇన్స్టిట్యూట్ " నిర్మాణం జరిగి ఫెలోషిప్ కోర్సులను కూడా ప్రారంభించడం జరిగింది. *గత 50 సంవత్సరాలలో అమెరికాలోని క్యాన్సర్ వ్యాధులకు అందిస్తున్న ఉన్నత సేవలకు గాను అమెరికన్ క్యాన్సర్ సొసైటీ ఇతనికి "ట్రిబ్యూట్ టు లైఫ్" అనే గౌరవాన్ని బహూకరించింది. * భారత ప్రభుత్వం ఇతడు అందించిన వైద్యసేవలకు [[పద్మశ్రీ పురస్కారం]] 2015లో ప్రదానం చేసింది.<ref name="pdma">{{cite web|url=http://pib.nic.in/newsite/PrintRelease.aspx?relid=114952|title=Padma Awards 2015|website=|publisher=Press Information Bureau|url-status=live|archiveurl=https://www.webcitation.org/6VrWjEuo3?url=http://pib.nic.in/newsite/PrintRelease.aspx?relid=114952|archivedate=26 జనవరి 2015|accessdate=25 January 2015}}</ref> ==వ్యక్తిగత జీవితం== ఆయన భార్య: సుభద్ర కూడా డాక్టర్. వీరికి ఇద్దరు పిల్లలు .ఒక అబ్బాయి సంతోష్ న్యాయవాది, అమ్మాయి డాక్టర్. ==వైద్యసేవలో== డా. నోరి ప్రపంచం లోనే బ్రాకీథిరపీ (brachytherapy) అనే వైద్యప్రక్రియలో అత్యంత నైపుణ్యం కలిగిన వ్యక్తి. ఇతడు ఈ ప్రక్రియను 1979 నుండి ఉపయోగిస్తూ, వైద్యపరిశోధన మీద దృష్టి యుంచి దీనిని అభివృద్ధిచేసి, ఎందరో క్యాన్సర్ వ్యాధిగ్రస్తులకు నయం చేశాడు. ==మూలాలు== {{reflist}} ==బయటి లింకులు== * [https://web.archive.org/web/20130406030715/http://www.weillcornell.org/dattatreyudunori/ Profile] * [https://web.archive.org/web/20131115232057/http://www.teluguone.com/splevents/general/index.jsp?filename=Nori.htm హిందూ లో వ్యాసం] * [http://en.wikipedia.org/wiki/Dattatreyudu_Nori ఆంగ్ల వికీ లో వ్యాసం] {{Authority control}} [[వర్గం:తెలుగువారిలో వైద్యులు]] [[వర్గం:కృష్ణా జిల్లా వైద్యులు]] [[వర్గం:1947 జననాలు]] [[వర్గం:పద్మశ్రీ పురస్కారం పొందిన ఆంధ్రప్రదేశ్ వ్యక్తులు]] [[వర్గం:అమెరికాలో స్థిరపడ్డ కృష్ణా జిల్లా వ్యక్తులు]] r0483iy0n3peohyf3rch3bp8up2ewdp 4595057 4595056 2025-06-30T04:15:14Z Batthini Vinay Kumar Goud 78298 4595057 wikitext text/x-wiki {{సమాచారపెట్టె వ్యక్తి | name = నోరి దత్తాత్రేయుడు | residence = | other_names = | image = Dr. Nori Dattatreyudu.jpg | imagesize = 200px | caption = నోరి దత్తాత్రేయుడు | birth_name = నోరి దత్తాత్రేయుడు | birth_date = [[1947]] [[అక్టోబరు 21]] | birth_place = [[కృష్ణా జిల్లా]]<br>[[ఆంధ్ర ప్రదేశ్]]<br>[[భారతదేశం]] | native_place = | death_date = | death_place = | death_cause = | known = సుప్రసిద్ధ భారతీయ వైద్యుడు, రేడియేషన్ ఆంకాలజిస్టు | occupation =వైద్యుడు | title = | salary = | term = | predecessor = | successor = | party = | boards = | religion = | wife = | spouse= | partner = | children = | father = | mother = | website = | footnotes = | employer = | height = | weight = }} [[దస్త్రం:The President, Shri Pranab Mukherjee presenting the Padma Shri Award to Dr. Dattatreyudu Nori, at a Civil Investiture Ceremony, at Rashtrapati Bhavan, in New Delhi on April 08, 2015.jpg|thumb|265x265px|భారత రాష్ట్రపతి [[ప్రణబ్ ముఖర్జీ]] చేతుల మాదుగా 2015లో [[పద్మశ్రీ పురస్కారం|పద్మశ్రీ అవార్డు]]<nowiki/>ను అందుకుంటున్న దత్తాత్రేయుడు]] '''డా. నోరి దత్తాత్రేయుడు''' (ఆంగ్లం: Dr. Dattatreyudu Nori), సుప్రసిద్ధ భారతీయ వైద్యుడు, రేడియేషన్ ఆంకాలజిస్టు.<ref>http://timesofindia.indiatimes.com/india/Sonia-goes-abroad-for-surgery-Rahul-steps-up/articleshow/9483496.cms</ref><ref>http://www.telegraphindia.com/1110805/jsp/frontpage/story_14337290.jsp</ref> ఇతడు అమెరికాలోని మెమోరియల్ స్లోన్ కేటరింగ్ ఆసుపత్రి యందు క్యాన్సర్ విభాగానికి అధికారిగా సేవచేస్తున్నాడు.<ref>{{Cite web |url=http://articles.nydailynews.com/2000-06-27/local/18136113_1_cancer-center-holocaust-resource-center-quality-management-systems |title=ఆర్కైవ్ నకలు |website= |access-date=2013-05-08 |archive-url=https://web.archive.org/web/20120606152018/http://articles.nydailynews.com/2000-06-27/local/18136113_1_cancer-center-holocaust-resource-center-quality-management-systems |archive-date=2012-06-06 |url-status=dead }}</ref> 2025 మార్చి 13న ఆంధ్రప్రదేశ్ ప్రభుత్వ సలహాదారుగా నియమిస్తూ ప్రభుత్వం ఉత్తర్వులు జారీచేసింది. ఆయన కేబినెట్‌ హోదాలో రెండు సంవత్సరాలు కొనసాగనున్నారు. అయితే, గత ప్రభుత్వ హయాంలోనూ అక్టోబరు 2021 - సెప్టెంబరు 2023ల మధ్య ఆయన ఈ పదవి నిర్వహించాడు.<ref>{{Cite web|date=2025-03-14|title=రాష్ట్ర ప్రభుత్వ సలహాదారుగా డాక్టర్‌ నోరి దత్తాత్రేయుడు {{!}} general|url=https://www.eenadu.net/telugu-news/andhra-pradesh/general/1702/125047040|access-date=2025-03-14|website=web.archive.org|archive-date=2025-03-14|archive-url=https://web.archive.org/web/20250314022718/https://www.eenadu.net/telugu-news/andhra-pradesh/general/1702/125047040|url-status=bot: unknown}}</ref><ref>{{Cite web|date=2025-03-14|title=ఏపీ ప్రభుత్వ సలహాదారుగా డాక్టర్‌ నోరి  {{!}} Dr Nori Dattatreyudu as Andhra Pradesh Government Adviser {{!}} Sakshi|url=https://www.sakshi.com/telugu-news/andhra-pradesh/dr-nori-dattatreyudu-andhra-pradesh-government-adviser-1400099|access-date=2025-03-14|website=web.archive.org|archive-date=2025-03-14|archive-url=https://web.archive.org/web/20250314023120/https://www.sakshi.com/telugu-news/andhra-pradesh/dr-nori-dattatreyudu-andhra-pradesh-government-adviser-1400099|url-status=bot: unknown}}</ref> నోరి దత్తాత్రేయుడు 2025 జూన్ 29న తెలంగాణ ప్రభుత్వ సలహాదారుగా (నివారణ, నివారణ & సరసమైన క్యాన్సర్ సంరక్షణ) నియమితులయ్యాడు.<ref name="తెలంగాణ ప్రభుత్వ సలహాదారుడిగా దత్తాత్రేయుడు">{{cite news |title=తెలంగాణ ప్రభుత్వ సలహాదారుడిగా దత్తాత్రేయుడు |url=https://vaartha.com/dattatreyudu-as-advisor-to-the-telangana-government/telangana/508825/ |accessdate=30 June 2025 |publisher=Vartha |date=29 June 2025 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20250630040726/https://vaartha.com/dattatreyudu-as-advisor-to-the-telangana-government/telangana/508825/ |archivedate=30 June 2025}}</ref><ref name="రాష్ట్ర ప్రభుత్వ సలహాదారుగా డాక్టర్‌ నోరి">{{cite news |title=రాష్ట్ర ప్రభుత్వ సలహాదారుగా డాక్టర్‌ నోరి |url=https://www.andhrajyothy.com/2025/telangana/dr-nori-dattatreya-appointed-as-advisor-to-telangana-government-for-cancer-care-1420434.html |accessdate=30 June 2025 |publisher=Andhrajyothy |date=29 June 2025 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20250630041429/https://www.andhrajyothy.com/2025/telangana/dr-nori-dattatreya-appointed-as-advisor-to-telangana-government-for-cancer-care-1420434.html |archivedate=30 June 2025}}</ref> ==తొలినాటి జీవితం== దత్తాత్రేయుడు [[కృష్ణా జిల్లా]]లో [[మంటాడ]] గ్రామంలో [[1947]] [[అక్టోబరు 21]] న జన్మించాడు. తండ్రిపేరు సత్యనారాయణ. [[మచిలీపట్నం]]లో ప్రాథమిక విద్యాభ్యాసం పూర్తిచేసి, [[కర్నూలు వైద్య కళాశాల]]లో వైద్యశాస్త్రంలో పట్టా పొంది, ఆ తర్వాత ఉస్మానియా వైద్య కళాశాలలో పోస్టుగ్రాడ్యుయేషన్ చేశాడు. ఈయన మహిళలలో వచ్చే [[క్యాన్సర్]] వ్యాధులను నయం చేయడంలో సిద్ధహస్తులు. ఆంధ్రప్రదేశ్ మాజీ ముఖ్యమంత్రి [[నందమూరి తారక రామారావు]] సతీమణి [[బసవ రామ తారకం|బసవ తారకం]] క్యాన్సర్ చికిత్సకు అమెరికా వెళ్లినపుడు అతను చేసిన చిన్న విజ్ఞప్తి [[హైదరాబాదు]]<nowiki/>లో '''బసవతారకం ఇండో-అమెరికన్‌ క్యాన్సర్ ఇస్టిట్యూట్''' కి పునాదిపడింది. ==వైద్యుడిగా== తండ్రి సత్యనారాయణ ఉపాద్యాయుడిగా పనిచేసాడు .తల్లి కనకదుర్గ గృహణి. వీరిది చాల పేద కుటుంబం. ఇతని తోబుట్టువులు పది మంది. 5 గురు మగ, 5 గురు ఆడ పిల్లలు. ఇతను అందరికంటే చిన్నవాడు. తను 5 సం.లు వయసున్నప్పుడే తండ్రి చనిపోయాడు. తల్లి సంరక్షణలో 7వ తరగతి వరకూ [[మచిలీపట్నం|బందరు]]<nowiki/>లో చదువుకున్నాడు. పి.యు.సి, బి.యస్.సి - [[ఆంధ్ర జాతీయ కళాశాల, మచిలీపట్నం|ఆంధ్ర జాతీయ కళాశాలలోను]], 1965 - 1971 వరకు ఎంబిబిఎస్ [[కర్నూలు వైద్య కళాశాల|కర్నూలు వైద్యకళాశాల]]<nowiki/>లోను, 1976లో [[ఉస్మానియా వైద్య కళాశాల|ఉస్మానియా మెడికల్ కాలేజీ]]<nowiki/>లో ఎండి. పూర్తి చేసాడు. పెద్దమ్మ జొన్నలగడ్డ సుందరమ్మ సహాయంతో అతని చదువంతా సాగింది. ఫిబ్రవరి 1972 నుండి, ఫిబ్రవరి 1973 వరకూ [[గాంధీ వైద్య కళాశాల|గాంధీ ఆసుపత్రి]] లోపనిచేసాడు. 1973 నుండి 1976 వరకు హైదరాబాదులోని [[ఉస్మానియా విశ్వవిద్యాలయం|ఉస్మానియా యూనివర్సిటీ]]<nowiki/>కి అనుబంధంగా ఉన్న రేడియం ఇన్స్టిట్యూట్ అండ్ క్యాన్సర్ హాస్పిటల్ లో రెసిడెంట్ డాక్టర్ గా పనిచేసాడు. అనంతరం [[అమెరికా సంయుక్త రాష్ట్రాలు|అమెరికా]] వెళ్ళాడు. ఇతనికి మొదటి నుండి [[కాన్సర్|క్యాన్సర్]] వైద్యరంగంపై తపన ఉండేది. అందుకే ఈ విభాగంలో నూతన విధానాలు కనిపెట్టడానికి కృషిచేసాడు. క్యాన్సర్ వ్యాధికి సంబంధించి 4 పుస్తకాలు, 200లకు పైగా పేపర్లు రాసాడు. ==గౌరవాలు - పురస్కారాలు== *1962 లో ప్రీ-యూనివర్సిటీలో చదివేటపుడు, 1965 లో బి.యస్ .సి చదివేటపుడు, ఉస్మానియాలో ఎం.డి. చేసినపుడు అత్యధిక మార్కులు రావడంతో మెరిట్ స్కాలర్ షిప్ ఇచ్చారు . *1984 లో అమెరికన్‌ క్యాన్సర్ సొసైటీవారు క్లినికల్ పెలోషిప్ ఫ్యాకల్టీ అవార్డ్ ఇచ్చారు . 1990 లో అమెరికన్‌ కాలేజీ ఆఫ్ రేడియేషన్‌ ఫెలోషిప్ కు ఎంపికయ్యారు . 1994 లో అలుమిని సొసైటీ, మెమోరియల్ స్లాన్‌-కెటరింగ్ క్యాన్సర్ సెంటర్ డిస్టింగ్విష్డ్ అలునినస్ అవార్డ్ అందుకున్నాడు . *2000 లో ఇప్పటి వరకు కాస్టల్ అండ్ కానల్లే పబ్లికేషన్ వారి అమెరికా బెస్ట్ డాక్టర్, లేడీస్ హోం జర్నల్ నిర్వహించే సర్వేలో మహిళల క్యాన్సర్ నివారణలో ఉత్తమ డాక్టర్ గా ఎంపికయ్యాడు. *1995 లో ఇండియన్‌ మెడికల్ అసోసియేషన్‌ గోల్డ్ మెడల్ అందుకున్నాడు . *2003 లో అమెరికన్‌ కాలేజి ఆఫ్ రేడియేషన్‌ అంకాలజీ ఫెలోషిప్ అందుకున్నాడు . *బసవతారక క్యాన్స్ ర్ ఇనిస్టిట్యూట్ నిర్మాణము అప్పటి ముఖ్యమంత్రి యన్‌.టి.రామారావు గారి సహాయ సహకారాలతో జరిగింది . ఎన్‌టీ రామారావు భార్య బసవ తారకానికి క్యాన్సర్ సోకడంతో ఆమెను అమెరికాలో ఉన్న దత్తాత్రేయుడు దగ్గరకు తీసుకువెళ్లారు. చికిత్స జరిగి బాగు అయిన కొన్నాళ్ళు బ్రతికింది. అంతకు ముందే దత్తాత్రేయుడికి ఆంధ్రప్రదేశ్ లో ఒక క్యాన్సర్ ఆసుపత్రి స్థాపించాలనే ఉద్దేశం ఉండడం ... దానికి తోడు ముఖ్యమంత్రిని అడగడం జరిగిన పిమ్మట ప్రభుత్వం 7 ఎకరాల భూమిని హైదరాబాద్ లో ఇవ్వడం, కొంతమంది అమెరికా తెలుగు వారి చందాలతోను, ప్రభుత్వ ఆర్థిక సాయంతో 200 పడకల ఆసుపత్రితో అన్ని నూతన వైద్య పరికరాలతో " బసవతారకం ఇండో-అమెరికన్‌ కాన్సర్ ఇన్స్టిట్యూట్ " నిర్మాణం జరిగి ఫెలోషిప్ కోర్సులను కూడా ప్రారంభించడం జరిగింది. *గత 50 సంవత్సరాలలో అమెరికాలోని క్యాన్సర్ వ్యాధులకు అందిస్తున్న ఉన్నత సేవలకు గాను అమెరికన్ క్యాన్సర్ సొసైటీ ఇతనికి "ట్రిబ్యూట్ టు లైఫ్" అనే గౌరవాన్ని బహూకరించింది. * భారత ప్రభుత్వం ఇతడు అందించిన వైద్యసేవలకు [[పద్మశ్రీ పురస్కారం]] 2015లో ప్రదానం చేసింది.<ref name="pdma">{{cite web|url=http://pib.nic.in/newsite/PrintRelease.aspx?relid=114952|title=Padma Awards 2015|website=|publisher=Press Information Bureau|url-status=live|archiveurl=https://www.webcitation.org/6VrWjEuo3?url=http://pib.nic.in/newsite/PrintRelease.aspx?relid=114952|archivedate=26 జనవరి 2015|accessdate=25 January 2015}}</ref> ==వ్యక్తిగత జీవితం== ఆయన భార్య: సుభద్ర కూడా డాక్టర్. వీరికి ఇద్దరు పిల్లలు .ఒక అబ్బాయి సంతోష్ న్యాయవాది, అమ్మాయి డాక్టర్. ==వైద్యసేవలో== డా. నోరి ప్రపంచం లోనే బ్రాకీథిరపీ (brachytherapy) అనే వైద్యప్రక్రియలో అత్యంత నైపుణ్యం కలిగిన వ్యక్తి. ఇతడు ఈ ప్రక్రియను 1979 నుండి ఉపయోగిస్తూ, వైద్యపరిశోధన మీద దృష్టి యుంచి దీనిని అభివృద్ధిచేసి, ఎందరో క్యాన్సర్ వ్యాధిగ్రస్తులకు నయం చేశాడు. ==మూలాలు== {{reflist}} ==బయటి లింకులు== * [https://web.archive.org/web/20130406030715/http://www.weillcornell.org/dattatreyudunori/ Profile] * [https://web.archive.org/web/20131115232057/http://www.teluguone.com/splevents/general/index.jsp?filename=Nori.htm హిందూ లో వ్యాసం] * [http://en.wikipedia.org/wiki/Dattatreyudu_Nori ఆంగ్ల వికీ లో వ్యాసం] {{Authority control}} [[వర్గం:తెలుగువారిలో వైద్యులు]] [[వర్గం:కృష్ణా జిల్లా వైద్యులు]] [[వర్గం:1947 జననాలు]] [[వర్గం:పద్మశ్రీ పురస్కారం పొందిన ఆంధ్రప్రదేశ్ వ్యక్తులు]] [[వర్గం:అమెరికాలో స్థిరపడ్డ కృష్ణా జిల్లా వ్యక్తులు]] 9s6oy4zfolr2qn0qqyj51xzdl46jfxw 0 155705 4594893 4350279 2025-06-29T15:04:46Z Batthini Vinay Kumar Goud 78298 /* పదవులు */ 4594893 wikitext text/x-wiki {{Infobox_Indian_politician | name =సముద్రాల వేణుగోపాలాచారి | image = Samudrala Venugopal Chary.jpg|thumb | birth_date ={{Birth date and age|1959|05|10|df=y}} | birth_place = [[నిర్మల్]], [[నిర్మల్ జిల్లా]], [[తెలంగాణ]] | residence = | death_date = | death_place = | constituency = [[ఆదిలాబాదు లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ఆదిలాబాద్]] | office = [[లోక్‌సభ సభ్యులు|లోక్‌సభ సభ్యుడు]] | salary = | term = 1996 - 2004 | predecessor =[[అల్లోల ఇంద్రకరణ్ రెడ్డి]] | successor = [[తక్కల మధుసూధనరెడ్డి]] | office1 = ఎమ్మెల్యే | constituency1 = [[ముధోల్ శాసనసభ నియోజకవర్గం|ముధోల్]] | term1 = 1999 - 2004 | predecessor1 = [[భోస్లే నారాయణరావు పాటిల్]] | successor1 = [[గడ్డిగారి విఠల్ రెడ్డి]] | party = [[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] | otherparty = [[File:Indian Election Symbol Cycle.png|40px]][[తెలుగుదేశం పార్టీ]]<br/>[[భారత్ రాష్ట్ర సమితి]] | religion = హిందూ | spouse = రేవతి | children = ఒక కుమారుడు, ఒక కూమార్తె. | website = | footnotes = | date = | year = | source = }} '''సముద్రాల వేణుగోపాలాచారి''' గారు తెలంగాణ రాష్ట్రానికి చెందిన రాజకీయ నాయకుడు.<ref name="స‘ముద్రా’ల ఎక్కడ..?">{{cite news |last1=Sakshi |title=స‘ముద్రా’ల ఎక్కడ..? |url=https://m.sakshi.com/news/telangana/samudrala-venugopal-chary-unhappy-adilabad-mla-ticket-1122323 |accessdate=2 August 2021 |work= |date=3 October 2018 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20210802142645/https://m.sakshi.com/news/telangana/samudrala-venugopal-chary-unhappy-adilabad-mla-ticket-1122323 |archivedate=2 ఆగస్టు 2021 |language=te |url-status=live }}</ref> [[తెలుగుదేశం పార్టీ]] తరపున [[ఆదిలాబాదు లోక్‌సభ నియోజకవర్గం]] ఎం.పి.గా 1996 నుండి 2004 వరకి మూడుసార్లు ఎన్నికయ్యాడు.<ref name="ఆదిలాబాద్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం">{{cite news |last1=ఈనాడు |first1=తాజావార్తలు |title=ఆదిలాబాద్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం |url=https://www.eenadu.net/latestnews/Adilabad-Lok-Sabha-constituency/60000/71653 |accessdate=18 April 2020 |work=www.eenadu.net |date=18 March 2019 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20200418150329/https://www.eenadu.net/latestnews/Adilabad-Lok-Sabha-constituency/60000/71653 |archivedate=18 ఏప్రిల్ 2020 |language=te |url-status=dead }}</ref><ref>{{Cite web |url=http://164.100.47.132/LssNew/members/former_Biography.aspx?mpsno=506 |title= లోక్‌సభ జాలగూడు |website= |access-date=2014-02-04 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160304023028/http://164.100.47.132/LssNew/members/former_Biography.aspx?mpsno=506 |archive-date=2016-03-04 |url-status=dead }}</ref> [[తెలంగాణ రాష్ట్ర సమితి]] పార్టీలో కీలక నాయకుడిగా ఉన్నాడు.<ref name=" Member Profile ">{{cite news|title= Member Profile|publisher= Lok Sabha website|accessdate= 23 January 2020|url= http://164.100.47.132/LssNew/members/former_Biography.aspx?mpsno=506|work= |archive-date= 4 మార్చి 2016|archive-url= https://web.archive.org/web/20160304023028/http://164.100.47.132/LssNew/members/former_Biography.aspx?mpsno=506|url-status= dead}}</ref><ref name=" Election Results 1996 ">{{cite news|title= Election Results 1996|publisher= Election Commission of India|accessdate= 23 January 2020|url= http://eci.nic.in/eci_main/statisticalreports/LS_1996/Vol_I_LS_96.pdf|work= |archive-date= 18 జూలై 2014|archive-url= https://web.archive.org/web/20140718183504/http://eci.nic.in/eci_main/StatisticalReports/LS_1996/Vol_I_LS_96.pdf|url-status= dead}}</ref><ref name=" Election Results 1998 ">{{cite news|title= Election Results 1998|publisher= Election Commission of India|accessdate= 23 January 2020|url= http://eci.nic.in/eci_main/statisticalreports/LS_1998/Vol_I_LS_98.pdf|work= |archive-date= 20 అక్టోబరు 2014|archive-url= https://web.archive.org/web/20141020223306/http://eci.nic.in/eci_main/StatisticalReports/LS_1998/Vol_I_LS_98.pdf|url-status= dead}}</ref> సముద్రాల వేణుగోపాలాచారి 2022 డిసెంబరు 29న [[తెలంగాణ రాష్ట్ర నీటిపారుదల అభివృద్ధి సంస్థ]] (ఐడీసీ) చైర్మన్‌గా నియమితుడై<ref name="టీఎస్‌ఐడీసీ చైర్మన్‌గా వేణుగోపాలాచారి">{{cite news |last1=Namasthe Telangana |first1= |title=టీఎస్‌ఐడీసీ చైర్మన్‌గా వేణుగోపాలాచారి |url=https://www.ntnews.com/telangana/venugopala-chari-appointed-as-tsidc-chairman-905189 |accessdate=12 January 2023 |work= |date=30 December 2022 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20230112180235/https://www.ntnews.com/telangana/venugopala-chari-appointed-as-tsidc-chairman-905189 |archivedate=12 January 2023 |language=te-IN}}</ref>, 2023 జనవరి 5న బాధ్యతలు చేపట్టాడు.<ref name="సాట్స్‌, ఐడీసీ ఛైర్మన్ల బాధ్యతల స్వీకరణ">{{cite news |last1=Eenadu |title=సాట్స్‌, ఐడీసీ ఛైర్మన్ల బాధ్యతల స్వీకరణ |url=https://www.eenadu.net/telugu-news/ts-top-news/general/2601/123003326 |accessdate=12 January 2023 |work= |date=12 January 2023 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20230112180351/https://www.eenadu.net/telugu-news/ts-top-news/general/2601/123003326 |archivedate=12 January 2023 |language=te}}</ref> సముద్రాల వేణుగోపాలాచారి 2024 ఏప్రిల్‌ 16న బీఆర్ఎస్ పార్టీని వీడి ముఖ్యమంత్రి [[ఎనుముల రేవంత్ రెడ్డి|రేవంత్‌రెడ్డి]] సమక్షంలో [[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|కాంగ్రెస్‌ పార్టీలో]] చేరాడు.<ref name="కాంగ్రెస్‌లో చేరిన వేణగోపాలా చారి - బీఆర్ఎస్‌కు షాకిచ్చిన సీనియర్ నేత">{{cite news |last1=ABP |title=కాంగ్రెస్‌లో చేరిన వేణగోపాలా చారి - బీఆర్ఎస్‌కు షాకిచ్చిన సీనియర్ నేత |url=https://telugu.abplive.com/telangana/senior-leader-venugopalachari-joined-the-congress-party-156714 |accessdate=5 May 2024 |date=16 April 2024 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20240505171240/https://telugu.abplive.com/telangana/senior-leader-venugopalachari-joined-the-congress-party-156714 |archivedate=5 May 2024}}</ref> == చదువు == ఈయన 1959, మే 10న లక్ష్మణాచారి, వెంకటరత్నమ్మ దంపతులకు [[నిర్మల్]]లో జన్మించాడు. ఎం.ఏ (సైకాలజీ), ఏం.ఏ (ఆర్కాలజీ) [[ఉస్మానియా విశ్వవిద్యాలయం]] లోనూ, D.H.M.S డా. జయసూర్య ప్రభుత్వ హోమియో వైద్య కళాశాలలో చదివాడు.<ref name=" DHMS Degree ">{{cite news|title= DHMS Degree|publisher= Mananayakudu.com|accessdate= 17 January 2014|url= http://mananayakudu.com/launch.php?m=profiles&sm=detail&id=51&l=en#sthash.bObN8iCQ.dpbs|work= |archive-url= https://web.archive.org/web/20160304103523/http://mananayakudu.com/launch.php?m=profiles&sm=detail&id=51&l=en#sthash.bObN8iCQ.dpbs|archive-date= 4 మార్చి 2016|url-status= dead}}</ref> == వివాహం == 1988, మే 20న రేవతితో వివాహం జరిగింది. వీరికి ఒక కుమారుడు, ఒక కుమార్తె. == వృత్తి == [[వైద్యం]], [[వ్యవసాయం]], సమాజ సేవకుడు == పదవులు == * 1996లో 11వ లోక్‌సభకు, 1998లో 12వ లోక్‌సభకు, 1999 లో 13వ లోక్‌సభకు [[ఆదిలాబాదు లోక్‌సభ నియోజకవర్గం]] లోక్‌సభ సభ్యులు.<ref name=" Earlier Lok Sabha ">{{cite news|title=Earlier Lok Sabha|publisher=Lok Sabha website|accessdate=23 January 2020 |url=http://164.100.47.132/LssNew/members/lokprev.aspx|url-status=dead |archiveurl=https://web.archive.org/web/20140116233330/http://164.100.47.132/LssNew/members/lokprev.aspx|archivedate=16 January 2014|df=dmy-all}}</ref><ref name=" Andhra Pradesh Legislature ">{{cite news|title=Andhra Pradesh Legislature|publisher=Andhra Pradesh Government|accessdate=23 January 2020 |url=http://www.aplegislature.org/exmlas|url-status=dead |archiveurl=https://web.archive.org/web/20120801221120/http://www.aplegislature.org/exmlas|archivedate=1 August 2012|df=dmy-all}}</ref><ref name=" Member Profile"/> * సభ్యులు, ఆంధ్రప్రదేశ్ శాసనసభ (1985-967) * 1987-88 సభ్యులు, ప్రజా పద్దుల సంఘం * 1989-90 సభ్యులు, అధీన శాసన సమితి * 1992-93 సభ్యులు, ప్రజా సంస్థలు సంఘం * 1995-96 సమాచార, ప్రజా సంబంధాలు, పర్యాటక, ఆంధ్రప్రదేశ్ * 1996-97 [[దేవెగౌడ కేంద్ర మంత్రివర్గం|కేంద్ర మంత్రి]], [[విద్యుత్ మంత్రిత్వ శాఖ|విద్యుత్]], సంప్రదాయేతర శక్తి * 1996-98 కేంద్ర మంత్రి, వ్యవసాయ * 1998-99 డిప్యూటీ ఛైర్మన్, అధికార భాషా సంఘం * సభ్యులు, నిబంధనలు కమిటీ * సభ్యులు, ప్రజా సంస్థలు కమిటీ * సభ్యులు, ఆర్థికమంత్రిత్వశాఖ కమిటీ * సభ్యులు, పార్లమెంటు సభ్యులు కమిటీ స్థానిక ప్రాంత అభివృద్ధి స్కీమ్ * సభ్యులు, సంప్రదింపుల కమిటీ, పవర్ మంత్రిత్వ శాఖ * 1999-2000 ఛైర్మన్, ప్రభుత్వం హామీ కమిటీ * సభ్యులు, అంచనాలు కమిటీ * సభ్యులు, హోం అఫైర్స్ కమిటీ * సభ్యులు, జనరల్ పర్పసెస్ కమిటీ == సందర్శన == [[దస్త్రం:Telangana Ministers in Kerala Bhavan's Laying the Foundation Stone Event 04.jpg|thumb|304x304px|హైదరాబాదులోని శిల్పకళా వేదికలో జరిగిన కేరళ భవన్ శంకుస్థాపన కార్యక్రమంలో పాల్గొన్న సముద్రాల వేణుగోపాలచారి ]] [[హరారే]], [[పెరు]], [[రష్యా]], [[స్వీడన్]], [[యునైటెడ్ కింగ్‌డమ్|యు.ఎస్.ఏ]] (విద్యుత్, సంప్రదాయేతర శక్తి వనరుల యూనియన్ మంత్రి; సభ్యుడు, భారతీయ పార్లమెంటరీ ప్రతినిధి, 100 వ IPU కాన్ఫరెన్స్, మాస్కో, 1998) == మూలాలు == {{మూలాలజాబితా}} {{నిర్మల్ జిల్లాకు సంబంధించిన విషయాలు}} [[వర్గం:తెలుగుదేశం పార్టీ రాజకీయ నాయకులు]] [[వర్గం:11వ లోక్‌సభ సభ్యులు]] [[వర్గం:12వ లోక్‌సభ సభ్యులు]] [[వర్గం:13వ లోక్‌సభ సభ్యులు]] [[వర్గం:1959 జననాలు]] [[వర్గం:జీవిస్తున్న ప్రజలు]] [[వర్గం:నిర్మల్ జిల్లా రాజకీయ నాయకులు]] [[వర్గం:ఆదిలాబాదు జిల్లా (సంయుక్త ఆంధ్రప్రదేశ్) నుండి ఎన్నికైన లోక్‌సభ సభ్యులు]] [[వర్గం:నిర్మల్ జిల్లాకు చెందిన ఆంధ్రప్రదేశ్ రాష్ట్ర మంత్రులు]] [[వర్గం:ఆదిలాబాదు జిల్లా (సంయుక్త ఆంధ్రప్రదేశ్) కు చెందిన కేంద్ర మంత్రులు]] [[వర్గం:నిర్మల్ జిల్లా నుండి ఎన్నికైన ఆంధ్రప్రదేశ్ శాసన సభ్యులు]] 8v04gvvpj25qx32t4kyyy0xehgsnasf 0 155793 4595082 4573379 2025-06-30T05:37:27Z Sharon008 140237 /* growthexperiments-addlink-summary-summary:1|1|1 */ 4595082 wikitext text/x-wiki {{వికీకరణ}} ;'''అరటి కుటుంబము''':<ref name="Kress et al. 2001">Kress, W. J., Prince, L. M., Hahn, W. J., & Zimmer, E. A. (2001). Unraveling the evolutionary radiation of the families of the Zingiberales using morphological and molecular evidence. ''Systematic Biology'', 50(6), 926-944. http://download.bioon.com.cn/view/upload/month_0904/20090404_900a6eeb398e881150a8ch7lGaprEVwR.attach.pdf</ref><ref name="Kress and Specht 2005">Kress, W.J. & Specht, C.D. 2005. Between Cancer and Capricorn: Phylogeny, evolution and ecology of the primarily tropical Zingiberales. ''Biol. Skr.'' 55: 459-478. ISSN 0366-3612. ISBN 87-7304- 304-4. [Pp. 459-478, in Friis, I., y Balslev, H. (eds), ''Proceedings of a Symposium on Plant Diversity and Complexity Patterns - Local, Regional and Global Dimensions''. Danish Academy of Sciences and Letters, Copenhagen.] http://spechtlab.berkeley.edu/sites/default/files/spechtlab/publications/12%20Kress%20and%20Specht%202005.pdf {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20171230083257/http://spechtlab.berkeley.edu/sites/default/files/spechtlab/publications/12%20Kress%20and%20Specht%202005.pdf |date=2017-12-30 }}</ref> [[File:AraTikaayalu.JPG|thumb|right|అరటి కాయలు]] [[దస్త్రం:AraTi paLlu plantain.JPG|thumb|left|అరటిపళ్లు]] 1'అరటి. [[అరటి]] చెట్టు ప్రకాండము భూమిలోపలనే వుండును. మనకు మాను అని అనుకొనునది..... దీర్ఘముగాను దట్టంగాను నున్న ఆకుల తొడిమలోక దానినొకటి చుట్టు కొనుటచే ఏర్పడు చున్నకాండము. భూమిలోపల నున్న ప్రకాండము మూలవహము గుల్మము. ;ఆకులు: దీని ఆకులు పెద్దవి. కణుపు పుచ్చములుండవు. నిడివి చౌకపాకారము. లఘు పత్రము. సమాంచలము సమ రేఖ పత్రము. మర్రి ఆకు మొదలగు వాని యందున్నట్లు వీని యందు అంచు చుట్టు ఈ నేలు లేవు. అందు చేతనే గాలికి ఆకులు సులభముగా చిరిగి పోవును. ఆకులు రెండు వైపుల నున్నగా నుండును. ;పుష్పమంజరి. అరటి చెట్టు ఒక మారే పుష్పించును. పుష్పించుటకే వృంతము పైకి వచ్చును. అదియే జంట. రెమ్మకంకి. పువులు మిగుల పెద్దవగు చేటికల సందుల రెండు రెండు వరుసలుగా నున్నవి. పుష్పములకు నుప వృంతములు లేవు. క్రింది చేటికల సందు నున్నవి. స్త్రీపుష్పములు. మధ్య చేటికల సందులున్నవి. మిధున పుష్పములు పైనున్నవి. పురుష పుష్పములు. పుష్ప నిచోళము. 5 దంతములు గల నొక గొట్టమున్నది. దీని కొక వైపున నిలువున జీలిక గలదు. రక్షక పత్రములు 3 ఆకర్షణ ప్త్రములు 2 గలసి ఈ గొట్టమైనదని యూహింప వచ్చును. ఈ గొట్టమునకు లోపలి వైపున విడిగా నొక ఆకర్షణ పత్రము గలదు. వానికి రంగంతగా లేదు ఉచ్చము. ;కింజల్కములు: 5 విడిగా నున్న ఆకర్షణ పత్రముచే నావరింప బడి యున్నవి. దీని కెదిరుగ నొక కింజల్కమును లేదు. పుప్పొడి తిత్తులు వెడల్పుగా నున్నవి. ;అండ కోశము: అండాశయము నీచము. 3 గదులు కండ కాయ. అడవి కాయలందు దప్ప గింజలు లేవు. కీలము సన్నము. అడుగున రోమములతో గూడి లావుగ నున్నది. కీలాగ్రము చీలి 6 తమ్మెలుగ నున్నది. ==2.మెట్ట తామర== మెట్ట తామర హిందూ దేశమునందంతటను పెరుగు చున్నది. ; ప్రకాండము: మూలవహము. ;ఆకులు: లఘు పత్రము ఒంటరి చేరిక అండాకారము కణుపు పుచ్చములు లేవు సమ రేధ పత్ర్ము రెండు వైపుల నున్నగా నుండును కొన సస్న్నము. ;పుష్ప మంజరి: కంకి. కంకి మీద అంగుళము అంగుళ దూరమున రెండేసి పువ్వులు గలవు వీని దగ్గర మూడేసి చేటికలు గలవు. ;పుష్ప కోశము: 3 రక్షక పత్రములు ఉచ్చము. ఎండి పోయినను కాన నంటి పెట్టుకొని యుండును. ;దళ వలయము. ఆకర్షణ పత్రములు 3. రక్షక పత్రముల కంటే పెద్దవి గాను ఎక్కువ రంగుగాను నున్నవి. ఎర్రని రేకులన్నియు ఆకర్షణ పత్రములు గావు. ;కింజల్కములు: దళ వలయము లోపల ఆకర్షణ పత్ర్ముల వంటివి నాలుగైదు ఉన్నాయి. ఇవియే పుష్పమున కందము దెచ్చుచున్నవి. వీనిలో నన్నిటి కంటెను లోపలగా నున్న దాని మీద మధ్యగా నొక పుప్పొడి చిత్తి గలదు. దీనిలో ఒక గది మాత్రమే ఉంది. మిగిలిన కింజల్కములు గొడ్డులై ఆకర్షణ పత్రముల వలె మారినవి. ;అండకోశము: అండాశయము 3 గదులు నీచము కాయ బహు విదారుణ ఫలము. కీలము ప్ల్చగాను కీలాగ్రము వెడల్పుగాను నున్నది. ==3.కచ్చూరము.== కచ్చూరము మొక్క హిందూ దేశములో కెల్ల బంగాళ దేశమ్ందెక్కువగా గలదు. ;ప్రకండము: సశునము. భూమి మీద నిజమైన ప్రకాండము లేదు. ;ఆకులు: లఘు పత్రము కణుపు పుచ్ఛములు లేవు. తొడిమ గలదు బల్లెపాకారము సమాంచలము సమ రేఖ పత్రము క్రింది వైపున బిరుసుగా నున్న రోమములు గలవు. కొన సస్న్నము వేసవి కాలమందు ఆకులెండి రాలి పోవును. ;పుష్పమంజరి. కంకి. వేసవి కాలమందాకు లెండి పోయినప్పుడు బయలు వెడలును. గులాబి రంగు. ;పుష్ప కోశము: సంయుక్తము. 8 దంతములు గలలవు. ఉచ్చము. ;దళవలయము. అడుగున గొట్టము వలె నున్నది. కంఠము లావుగా నుండును. ఆకర్షణ పత్రములును, ఆకర్షణ పత్రములుగా మారిని కింజల్కములును గలసి వెడల్పుగు రెండంచుల గరాటి వలే నైనవి. దీని పై అంచులో నిడివి చౌకముగ నున్న నెర్రని తమ్మెలు 3ను ఆకర్షణ పత్రములు. ;కింజల్కములు: అగరాటి యొక్క పసుపు పచ్చగా నున్న 8 తమ్మెలు కింజల్కములు వీనిలో లోపలగా నున్న అతమ్మె యెక్కువపొడగుగాను నున్నది. పైనవున్న రెండు తమ్మెలకు మధ్య కింజల్కపు కాడ ఉంది. పుప్పొడి తిత్తికి రెండు గదులున్నవి. గదుల క్రింద నుండి చిన్న వాలములు గలవు. ;అండకోశము: అండశయము నీచ్ము సంయుక్తాండాశము 3 గదులు ఒక్కొక గదిలో చాల యండములు గలవు. ;కీలము: సన్నముగా దారము వలెనున్నది. కీలాగ్రము మూడు తమ్మెలుగ చీలి యున్నవి. ప్రతి రెమ్మె మధ్య ఒక సన్నని రంద్రము గలదు. ఈ కుటుంబపు చెట్లలో నన్నియు గుల్మములే. వీనిలో మిక్కిలి ఎత్తుగా బెరుగునది రటి చెట్టు. సాధారణంగా వీని ప్రకాండములు మూల వహములు. అండ కోశము నీచము. 3 గదులు గలల్వు. కింజల్కములీ కుటుంబములో మూడు విధస్ములుగస్ నున్నవి . అరటి చెట్టులో వలె కొన్నిటి యందు 5, 6 కింజల్కములున్నవి. మరికొన్నిటియందు మెట్ట తామరలో నట్లు కింజల్కములన్నియు ఆకర్షణ పత్రముల వలె మారి పుప్పొడి తిత్తి యొక్క ఒక గది మాత్రము మిగులు చున్నది. అల్లము కచ్చూరము మొదలగు కొన్నిటి యందు రెండు గదులు గల యొక పుప్పొడి తిత్తి గలదు. ఈ భేదములను బట్టి అరటి కుటుంబ ఉప కుటుంబములుగా విభజింప బడింది. అరటి చెట్లు మన దేశమునందెల్ల యెడల 5, 6 వేల యడుగుల ఎత్తు ప్రదేశములందు కూడా బెరుగు చున్నవి. వీనిలో బొంత రటి, కొమ్మరటి, చెక్కర కేళి, అమృత పాణి, ఎర్ర అరటి మొదలల్గు పెక్కు ర్కములు గలవు. ఈ రకములన్నియు ఒక అడస్వి ర్కమునుండి సేద్య భేదము వలన గలిగినవి. సేద్యము చేయు రకములు దుంపల మూళముననే వ్యాపించ బడు చున్నవి. వాని పండ్ల యందు విత్తులు లేవు. గొంత అరటి దాదాపుగా అన్ని నేలలందును పెరుగును కాని8 మిగిలిన రకములు పెరుగవు. వీనికి సారవంతమగు నేలలుగా వలెను. కాన క్రొత్తగా దోటలు వేయునపుడు చెరువులో బెడ్డ దీసి తోటలలో వేసెదరు. నీలి రొట్టను బేడను నెరువుగా వేయు చో దోటలకు బలము కలుగును. అరటి చెట్లను దోటలలోనే గాక చేల గట్ల మీదకూడ పాతుదురు. చిన్న చెట్లను పాతిన యొక సంవత్సరమునకు గాపుకు వచ్చును. కెల నుండి కొన్ని కాయలు దిగిన పిదప మిగిలిన పుషములను గోసిస్ వేయుట మంచిది. ట్లు చేసించో ఆహార పదార్థములాకాయలకే సంవృద్ధిగా బోవును. కాన అవి నీరాముగా నుండస్క బాగుగ నుండును. అది గాక చివర పుష్పముల నుంచినను లాభము లేదు. అవి పురుష పుష్పములు గాన కాయలు కాయవు. అరటి చెట్టు పుష్పించి యున్నప్పుడు దసని నాశ్రయించి చుట్తు నున్న చిన్న చిన్న మొక్కలను దీసి వేయుట మంచిది. కాయలు పండిన పిదప అరటి చెట్లను నరికి వేసెదరు. అరటి పండ్లు మిక్కిలి రుచియైనవి. ఇవి మామిడి పండ్లు పనస పండ్లు వలె కొన్ని ఋతువులందే కాక ఎల్లప్పుడును దొరకును. బొంత అరటి కాయలు కూరకే బాగుండును. అరటి [[గెల]] చివర నుండు పువ్వును కూడా కూర వండుకొను చున్నాము. కొందరు అరటి కాయలు బలుచగాముక్కలు కోసి ఎండ బెట్టి పొడి చేసి నిల్వ వుంచు కొనెదరు. ఈ పొడుమును కూడా బియ్యపు పిండి, జొన్నపిండి వలెనే వాడుదురు. అరటి స్తంభముల నేనుగులు తిన్నచో వానికి బలము గలుగును. దుంపలను ఆవులకు బెట్టితిమా అవెక్కువ పాలిచ్చును. స్తంభములందముగా నుండుట చే వివాహాది శుభ కార్యములందు బందిళ్ళకు వీనిని గట్టు చున్నారు. అరటి చెట్ల యుపయోగము పండ్లను దినుట, ఆకులలో భుజించుటయే గాదు, వాని నుండి విలువైన నారయు దొరుకు చున్నది. నారకు గొండ ప్రదేశములందు బెరుగు చెట్లు శ్రేష్టము నారదీయుటకు చెట్లు పుష్పింప బోవు చుండగా నరికి వేసి, స్తంభములను దొప్పలుగా విడదీసి, మూడేసి అంగుళముల వెడల్పున నిలువున జీల్చెదరు. ఆ చీలికలను నొకనున్నని బల్లకును నొక కత్తికిని మధ్య బెట్టి లాగెదరు. అట్లు లాగుట వలన నా చీలికలలోని నీరు మెత్తని పదార్థమును పోయి నార మాత్రము మిగులును. దీనినే ఎండ బెట్టెదరు. ఈ నారతో చల కాలమునుండి పగ్గములు, కాతితములు చాపలు చేస్తున్నారు గాని ఈ మధ్య బట్టలు కూడా నేయు చున్నారు.లేత ఆకులు కాలి పుండ్లు పడిన చోట వేయుచో బాధ తగ్గును. అరటి వేరు, ప్రకాండమును రక్త సంబంధము లగు కొన్ని జబ్బులకు మంచివి. కచ్చూరము మొక్క ఒక బంగాళా దేశమునందే కాక చీనా మొదలాగు నేషియా ఖండమందలి ఇతర దేశములలో కూడా బెరుగు చున్నది. అది వేసవి కాలమందు పుష్పించును. దీని వేళ్లను ముక్కలుగా కోసి ఎండ బెట్టుదురు. ఇవియే గచ్చూరములు. వీనికి మంచి పరిమెళము గలదు. వీనిని పొడుము చేసి పచ్చాకుతో గలపి కొబ్బరి నూనెలో వేయుదురు. 3.పసుపు. పసుపు మొక్కలను తరచుగా వంగ, కంద మొదలగు నితర పాఇఅరులతో గాని విడిగా గాని వేయుదురు. పొలములో నంతయు బసువునేవేసిన యెడల దిరిగి మూడేండ్ల వరకు నచ్చోట పసుపు వేయరు. వరియో రాగులో వండించుదురు. వర్షకాలము మందు దుంపముక్కలను నాటి చైత్ర మాస ప్రాంతముల దుంపలను ద్రవ్వెదరు. ఎకరమునకు పది మణుగులు వేసినచో రెండు వందల మణుగుల వరకు రావచ్చును. (త్రవ్విన పచ్చి దుంపలను నిలువ చేయుటలో మూడు నాలుగు విధములు గలవు. కొందరు పసుపు కొమ్మల నొక కుండలో వేసి మూత వేసి దానిపైన పేడ పూస పూసి, ఉడక బెట్టెదరు. అటు మీద వారము దినములు (రాత్రులందు మంచు దగుల నీయక కప్పుచు) ఎండలో బెట్టెదరు. కొందరు పేడ నీళ్ళలో ఈ దుంపలను వేసి కాచు చున్నారు. మరి కొందరు కాచకనే నీళ్ళలో నిమ్మకాయల రసము గలిపి పసుపు కొమ్ముల నానవేసి ఎండపెట్టుదురు. ఎండ బెట్టుటకు బదులు కొందరు తడి ఆరు వరకు పొయ్యిమీద బెట్టుదురు. చాయ పసుపునకు బిండి పసుపునకు బంట యొకటియే రెండు మూడు సార్లు నీళ్ళలో ఉడక బెట్టుట వలన అదే చాయ పసుపగు చున్నది. పసుపునకు చిరకాలము నుండి చాల గౌరవము గలదు. అది పుణ్యాంగనా చిహ్నము ప్రతి శుభ కార్యమునందును నిదియుండి తీరును. కొత్త బట్టను కట్టు కొనునప్పుడు కూడా వానికించుక పసుపు రాయుట మనలో ఆచారము. పసుపును స్త్రీలు తమ దేహములకు పూసి కొనెదరు. గడపలకు రాతురు. రంగుల్లో పసుపు యొక్కఉపయోగము తగ్గి పోయింది. అది స్థిరముగ నుండు రంగు కాదు. నిప్పుడంత కంటే చౌక రంగులను చేస్తున్నారు. ఔషధము లందు కూడా పసుపు వినియోగ పడుచున్నది. అది దేహమునకు వేడి కలుగ జేయును. చెన్న పట్టణం, బొంబాయి, కలకత్తా నుండి పసుపు జర్మినీ, ఇంగ్లాండు, అరేబియా, పెరిష్యా మొద్లగు ఇతర దేశములకు ఎగుమతి అవు చున్నది.. ==4.ఏలక చెట్లు== ఇది కొండలమీదను అడవులలోను 5 మొదలు 8 అడుగుల ఎత్తు వరకును పెరుగును. అవి 500 మొదలు 50,000 అడుగులవరకు ఎత్తుగా నున్న ప్రదేశములందు గాని పెరుగ జాలవు. ఈ చెట్లలో రెండు రకములు గలవు. ఒక దాని ఆకులు సన్నముగా నుండును. వీనిక్రింది పైపునపట్టు వంటి రోమములు గలవు. రెండవ దాని ఆకులు వెడల్పుగా నుండును. రోమములు లేవు. దీని కాయలు పెద్దవి. సా రవంత మైన నేలయు, దాపున నొక కాలువయు జల్లని గాలియు ఈ మొక్కల కావస్యము.అడవులలో ఏలక చెట్లు పెరుగు చున్న చోట కలుపు దీసి చెత్త మొక్కలను దగుల పెట్టి నేల బాగు చేసెదరు. ఆ మొక్కల మీద నీడ ఎక్కువ గానున్న యెడల కొన్ని చెట్లలు గొట్టి వేయ వలెను. నీడ అంత ఎక్కువగా లేకున్నను వీని దాపుననున్న నొకటి రెండు చెట్లను కొట్టి వేయుట వాడుక అయి యున్నది. అట్లు వృక్షములను బడగొట్టుట వలన వేళ్ళు పైకి వచ్చి నేల అదురును. అందు చేత మొక్కలకు లాభము గలుగును. పెక్కు చిన్న మొక్కలు పెరుగుట కారంభించును. ఒక వేళ అట్లు మొక్కలు మొలవవని తోచిన యెడల లేత మొక్కలను దెచ్చి అచ్చట పాదుదురు. రెండు సంవత్సరములకు 10 ఆకులు వేసి ఒక అడుగెత్తు పెరుగును. అప్పుడు మొక్కలారడుగుల కంటే దగ్గరగా నున్నచో, వానిని దీసి మరల దూర దూరముగ పాతి పెట్టెదరు. మూడవ సంవత్సరమునకు నాలు గడుగుల ఎత్తు పెరుగును. ఇప్పటి నుండియు కాయలు కాయుట ఆరంభించును. తోటలలో పెంచు నపుడు గడ్డి మొక్కలు లేకుండా నేలను బాగు చేసి, దూర దూరముగా గోతులు దీసి గింజలను గాని, దుంపల ముక్కలుగాని పాతెదరు వీనిని లోతుగా పాత కూడదు. గింజల మీద మన్ను ఎక్కువగా బోయుచో అవి కుళ్ళి పోవును. విత్తనములు నాటిన యొక సంవత్సరమునకు నొక అడుగెత్తు మొక్కలు మొలచును. వాని నప్పుడు తీసి దూరముగ బాతి పెట్టెదరు. కాయలెండి పోక మూపే కోసి వేయవలయును; లేని యెడల అవి బ్రద్ధలై గింజలు క్రింద రాలి పోవును. కాని, తరుచుగా నవి పచ్చగా గాక మునుపే కోసి యొక గోతిలో పాతుదురు. మరునాడుదయమున దీసి, చాపల మీద బోసి ఎండలో పెట్టుదరు. వర్షము మంచు మాత్రము తగుల కుండ వానిని జాగ రూకత బెట్టు చుండవలెను. ఎండ లేక వర్షములే కురియు చున్న యెడల వానిని పొయ్యి మీద బెట్టెదరు. కాయల యందలి నీరు ఇగిరి పోయిన పిదప చేతులతో రాసెదరు. ఆ రాపిడికి తొడిమలు, ముచ్చికలు రాలి పోవును. ఏలకులు సుగంధ ద్ర్వవ్యములలో ముఖ్యములైనవి. వాని సువాసనకై తాంబూలమునందును, కొన్ని పిండి వంటలందును వాడుదుము. వాని గింజల నుండి తైలమును దీసెదరు. ఏలకపొడి అనుపానములలో బనికి వచ్చుచున్నది. ==5.అల్లము.== అల్లము హిందూ దేశమునంతంటను సాగు చేస్తున్నారు. అది ఎర్ర మట్తి నేలలో ఏపుగా పెరుగును. వర్షాకాలమునందు బొలమును దున్ని చిన్న చిన్న గోతులు దీసి వానిలో పేడ వేసి అల్లము ముక్కలను నాటెదరు. నాటిన పిదప పొలమంతయు ఆకులతో కప్పుదురు. మొక్కలు పెద్దవి కాక పూర్వము వర్షములు విస్తారముగ గురుసి నీరు నిలిచెనా అల్లము మురిగి కుళ్ళి పోవును. కాన పొలములో నీరంతగా నిలువ కుండ చూచు చుండవలెను. 7, 8 నెలల నాటికె దుంపలు త్రవ్వుటకు వీలుగ నుండును.అల్లము నుండియే సొంఠిని చేతురు. అల్లము ముక్కలను నీళ్ళలో నానబెట్టి మట్తిని రాల్చివైచి ఒక అల్జిప్పతో పై చర్మమును కోసి వేసెదరు. దానిని మరల కడిగి మూడు నాలుగు దినములు ఎండలో పెట్టుదురు. మరిక మాటు దానిని చేతులతోడనే రాపాడించి రెండు గంటలు నీళ్ళలో నాననిచ్చి ఎండలో బెట్టుదురు. ఇంకను నెచ్చటనైనను సొంటిని చర్మమంటి పెట్టుకొని యున్నేడల ఒక గోని గుడ్డమీద పెట్టి రాచెదరు.అల్లము సుంటి మందులలో చాల ఉపయోగ పడు చున్నవి. వీనిలో నొకటైన బెక్కు అనుపానములందు గలియు చున్నది. వీని గుణమూ&లాయామందులను బట్టి యుండును. అల్లమును కూర్ కాయలందును బచ్చళ్ళయందును కూడా వాడు చున్నారు. దీని నుడి యొక విధమగు సారాయిని చేస్తున్నారు.మనదేశమునుండి అల్లము, సొంఠియు కూడా ఇతర దేసములకు ఎగుమతి అగు చున్నవి. మన దేశములో పండి ఎగుంతి అగు చుండినను మనకు చీనా, జపాను దేశముల నుండి కూడా అల్లము వచ్చు చున్నది. మనమెగుమతి చేయు అల్లము పంచ దారతో గలసియు, తేనెతోడ గలసియు, మనకు తిరిగి వచ్చు చున్నది. ==6.పెద్దదుంప రాష్ట్రము== పెద్దదుంప రాష్ట్రము. సన్న దుంప రాష్ట్రం కూడా ఔషధములలో పనికి వచ్చును. పెద్దదుంప రాష్ట్రం మనము కొంత చీనా దేశము నుండి కూడా వచ్చు చున్నది. వీని మొక్కల ఆకులనుండి వచ్చు నారతో కొన్నిచోట్ల కాగితములు చేస్తున్నారు. గంధ మూలిక 3, 3-1/2 అడుగు లెత్తు పెరుగును గాని ప్రకాండము భూమిలోపలనే యున్నది. దీని పువ్వులు పచ్చగా నుండును. ఎండిన వేళ్ళు ఔషధము లోనికి పనికి వచ్చును. చంద్ర మూలికను కూడా ఔషధములలో వాడు చున్నారు. దీని వేరునకు సువాసస్న గలదు. దీని కీలాగ్రము గరాటి వలె నున్నది. కొండ పసుపు ఉల్లి గడ్డల వలె గడ్డలుగా నుండును. కస్తూరి పసుపు పసుపు వలెనే యుండును గాని మంచి వాసన గలదు అడవి యేలక కాయలు. ఏలక కాయలకు బదులుగా వీని నుపయోగించుట కలదు కాని ఇవి అంత రుచిగా నుండవు. ==మూలాలు== <references /> [[వర్గం:వృక్ష కుటుంబాలు]] c8mi0rstex8mvkaxonk85i605bgn123 0 160023 4595009 4308022 2025-06-29T19:19:42Z InternetArchiveBot 88395 1 మూలము(ల)ను భద్రపరచటానికి ప్రయత్నించగా, 0 పనిచేయనివిగా గుర్తించాను.) #IABot (v2.0.9.5 4595009 wikitext text/x-wiki {{Infobox Indian politician | name = అగాథా కె సంగ్మా | image = Agatha Sangma in WEF, 2010.jpg | caption = | birth_date ={{Birth date and age|1980|7|24|df=y}} | birth_place = న్యూఢిల్లీ, ఇండియా.<ref name=lok/> | residence = [[:en:West Garo Hills|పశ్చిమ గరో హిల్స్]] | death_date = | death_place = | constituency = [[:en:Tura (Lok Sabha constituency)|తుర]] | office = పార్లమెంట్ సభ్యులు | term_start = మే 2009 | predecessor = [[పి.ఎ.సంగ్మా]] | successor = | party = నేషనలిస్ట్ కాంగ్రెస్ పార్టీ |office1= స్టేట్ మంత్రిణి. గ్రామీణాభివృద్ధి శాఖ |term_start2= మె 2009 - అక్టోబరు 2012 | religion = | alma_mater = [[పూణె విశ్వవిద్యాలయం]]<br> నాట్టింగం విస్వవిద్యాలయం | profession = లాయర్ | spouse = | children = | website = | footnotes = | date = | year = | source = [http://164.100.47.134/newls/former_Biography.aspx?mpsno=4251 biography] }} '''అగాథా సంగ్మా''' (జననం. [[జూలై 24]] [[1980]]) భారత దేశంలో 15వ లోక్‌సభకు చెందిన పార్లమెంట్ సభ్యులు. ఈమె [[మేఘాలయ]] లోని "తుర" పార్లమెంట్ నియోజకరవర్గం నుండి 2009 పార్లమెంట్ ఎన్నికలలో నేషనలిస్టు కాంగ్రెస్ పార్టీ (ఎన్.సి.పి) నుండి ఎన్నికైనారు. ఈమె అతిపిన్న వయసులో లోక్సభ సభ్యురాలయిన మహిళగా చరిత్ర సృష్టించారు. ఈమె యు.పి.ఎ-2 ప్రభుత్వం లో అతి పిన్నవయస్కురాలైన [[మంత్రిణి]]గా యున్నారు.<ref name="thehindu2009et">{{Citation | title=NCP retains Tura, Congress Shillong | newspaper=The Hindu | date=2009-05-16 | accessdate=2009-05-25 | url=http://www.hindu.com/thehindu/holnus/002200905161632.htm | quote=''... NCP candidate Agatha Sangma, daughter of former Lok Sabha Speaker P A Sangma, retained the Tura parliamentary seat in Meghalaya and Congress the Shillong seat. Ms. Agatha, who is the sitting MP, polled 1,54,476 votes compared to 1,36,531 votes by closest rival Deborah Marak of the Congress. ...'' | location=Chennai, India | archive-date=2012-11-04 | archive-url=https://web.archive.org/web/20121104082418/http://www.hindu.com/thehindu/holnus/002200905161632.htm | url-status=dead }}</ref> ==ప్రారంభ జీవితం== '''అగాథా సంగ్మా''' [[న్యూఢిల్లీ]] లో మాజీ లోక్‌సభ స్పీకర్ అయిన [[పి.ఎ.సంగ్మా]], సొరదిని కె సంగ్మాలకు జన్మించింది. ఆమె [[మేఘాలయ]] లోని వెస్ట్ గారో హిల్స్ లో నివాసముంటున్నారు.<ref name=lok>[http://164.100.47.134/newls/former_Biography.aspx?mpsno=4251 Fifteenth Lok Sabha: Members Bioprofile: Agatha Sangma] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20160128043744/http://164.100.47.134/newls/former_Biography.aspx?mpsno=4251 |date=2016-01-28 }} [[Lok Sabha]] website.</ref><ref name="thehindu2009et" /> ఆమె సోదరుడు "కోన్రాడ్ సంగ్మా" మేఘాలయ రాష్ట్ర అసెంబ్లీ కి ప్రతిపక్ష నాయకునిగా యున్నారు.<ref>{{cite news | url=http://articles.timesofindia.indiatimes.com/2009-06-02/india/28205192_1_foreign-origin-sangma-janpath-residence | work=The Times Of India | title=Sangma meets Sonia, first time in a decade | date=2009-06-02 | access-date=2014-03-19 | archive-date=2012-10-24 | archive-url=https://web.archive.org/web/20121024005950/http://articles.timesofindia.indiatimes.com/2009-06-02/india/28205192_1_foreign-origin-sangma-janpath-residence | url-status=dead }}</ref> ==విద్య== ఈమె [[పూణె]] విశ్వవిద్యాలయం నుండి ఎల్.ఎల్.బి డిగ్రీని పొందారు. ఆ తర్వాత ఆమె [[ఢిల్లీ]] హైకోర్టులో [[న్యాయవాది]]గా చేరారు. ఆమె యు.కె లోని నొట్టింగం విశ్వవిద్యాలయ్ంలో ఎన్విరాన్‌మెంటాల్ మేనేజిమెంట్ లో మాస్టర్స్ డిగ్రీని పొందారు.<ref>{{cite news|url=http://www.rediff.com/news/2008/apr/23sangma.htm|title=Sangma dynasty gains momentum in Meghalaya|date=April 23, 2008|publisher=[[Rediff.com]] News}}</ref> ==కెరీర్== అగాథా సంగ్మా 2008 లో రీ పోలింగ్ లో 14 వ లోక్‌సభకు మొట్టమొదటిసారిగా ఎన్నికైనారు. ఆమె [[తండ్రి]] మాజీ లోక్‌సభ స్పీకర్ అయిన పి.ఎ.సంగ్మా రాష్ట్ర రాజకీయాలలో చేరేందుకు తన పదవికి రాజీనామా చేయడం ఫలితంగా జరిగిన రీ పోలింగ్ లో ఈమె గెలుపొందారు. ఆ తర్వాత 15 వ లోక్‌సభ ఎన్నికలలో కూడా ఎన్నికై అతి పిన్న వయసు గల పార్లమెంటు సభ్యులుగా యున్నారు.<ref name="samaw2009et">{{Citation | title=Agatha K. Sangma: India’s Youngest MP profile & Bio | newspaper=Samaw.com | accessdate=2009-05-25 | url=http://samaw.com/agatha-k-sangma-indias-youngest-mp-profile-bio/1143 | quote=''... Agatha K. Sangma, the youngest India’s Parliamentarian from Meghalaya ... Date of Birth 24.07.1980 ...'' | archive-date=2009-04-01 | archive-url=https://web.archive.org/web/20090401205346/http://samaw.com/agatha-k-sangma-indias-youngest-mp-profile-bio/1143 | url-status=dead }}</ref> తన 29 వ యేట 15వ లోక సభలో అతిపిన్న వయస్కురాలైన మంత్రిణిగా యున్నారు.<ref name="economictimes2009et">{{Citation| title=Agatha Sangma youngest minister in Manmohan ministry| newspaper=economictimes.com| accessdate=2009-05-27| url=http://articles.timesofindia.indiatimes.com/2009-05-27/india/28150808_1_youngest-minister-agatha-sangma-tura| quote=''... P A Sangma, will be the youngest minister in the Manmohan Singh cabinet ...''| date=2009-05-27| archive-date=2012-10-23| archive-url=https://web.archive.org/web/20121023235523/http://articles.timesofindia.indiatimes.com/2009-05-27/india/28150808_1_youngest-minister-agatha-sangma-tura| url-status=dead}}</ref> ఆమె రూరల్ డెవలప్ మెంట్ శాఖకు మాజీ మంత్రిణి. ఆమె ఆమె పదవిని అక్టోబరు 2012న రాజీనామా చేశారు.<ref>{{cite news|url=http://indiatoday.intoday.in/story/agatha-sangma-and-vincent-pala-steps-down-from-cabinet/1/226534.html|title=Agatha Sangma and Vincent Pala step down|accessdate=28 October 2012|newspaper=India today}}</ref> అగర్థా సంగ్మా ఒక న్యాయవాది, [[పర్యావరణవేత్త]], ఒక ఔత్సాహిక ఫోటోగ్రాఫర్ ==మూలాలు== {{Reflist|2}} ==ఇతర లింకులు== * [http://india.gov.in/govt/loksabhampbiodata.php?mpcode=4251 Agatha K. Sangma Profile] at [[Govt. of India]] website [[వర్గం:1980 జననాలు]] [[వర్గం:జీవిస్తున్న ప్రజలు]] [[వర్గం:14వ లోక్‌సభ సభ్యులు]] [[వర్గం:15వ లోక్‌సభ సభ్యులు]] [[వర్గం:మేఘాలయ వ్యక్తులు]] [[వర్గం:మహిళా రాజకీయ నాయకులు]] [[వర్గం:మేఘాలయ రాజకీయ నాయకులు]] [[వర్గం:మేఘాలయ నుండి ఎన్నికైన లోక్‌సభ సభ్యులు]] 1otd83j0fudnf1rcrpdkwbnp6agb0ny 0 163458 4595160 4392449 2025-06-30T07:58:12Z Batthini Vinay Kumar Goud 78298 4595160 wikitext text/x-wiki {{Infobox_Indian_politician | name = కొనకళ్ళ నారాయణరావు | image = | caption = | birth_date ={{Birth date and age|1950|5|4|df=y}} | birth_place =[[మచిలీపట్నం]] | residence = | death_date = | death_place = | constituency = [[మచిలీపట్నం లోకసభ నియోజకవర్గం|మచిలీపట్నం]] | office = [[పార్లమెంటు సభ్యుడు]] | salary = | term =2014-ప్రస్తుత | predecessor = | successor = | office2 = [[పార్లమెంటు సభ్యుడు]] | salary2 = | term2 =2009-2014 | predecessor2 =బాడిగ రామకృష్ణ | successor2 = | party =[[తెలుగుదేశం]] | religion = [[హిందూ మతము]] | spouse = | children = | website = | footnotes = | date = | year = | source = }} '''కొనకళ్ళ నారాయణరావు''' [[ఆంధ్ర ప్రదేశ్]]కు చెందిన [[తెలుగుదేశం]] నాయకుడు. 2009, 2014 లలో [[మచిలీపట్నం లోకసభ నియోజకవర్గం|మచిలీపట్నం]] లోక్ సభ సభ్యుడుగా ఎన్నికయ్యాడు. <ref>[http://eciresults.nic.in/frmWinnerList.aspx ECI Winners List Andhra Pradesh] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20090627024230/http://eciresults.nic.in/frmWinnerList.aspx|date=27 June 2009}}</ref> అతను అనేక సాంఘిక, సాంస్కృతిక కార్యకలాపాలతో అనుబంధంగా ఉంటాడు. మచిలీపట్నం పట్టణంలో నాటక పోటీలను నిర్వహిస్తూంటాడు. <ref name="ఏపీలో నామినేటెడ్ పోస్టులు భర్తీ">{{cite news |title=ఏపీలో నామినేటెడ్ పోస్టులు భర్తీ |url=https://www.eenadu.net/telugu-news/politics/ap-govt-filled-nominated-posts/0500/124174690 |accessdate=30 June 2025 |publisher=Eenadu |date=24 September 2024 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20250630075659/https://www.eenadu.net/telugu-news/politics/ap-govt-filled-nominated-posts/0500/124174690 |archivedate=30 June 2025}}</ref> == ప్రజా జీవనం == నారాయణరావు కాంట్రాక్టరుగా తన వృత్తిని ప్రారంభించాడు. రాజకీయ నాయకుడిగా మారడానికి ముందు అతను వ్యవసాయదారుడు. అతను మచిలీపట్నం ప్రజలతో ఎల్లప్పుడూ సన్నిహితంగా ఉంటాడు. గత 30 సంవత్సరాలుగా ఆయన మచిలీపట్నం ఆర్టీసీ డిపోలో నేషనల్ మజ్దూర్ యూనియన్ అధ్యక్షుడిగా ఉన్నాడు. అతను బ్లూ కాలర్ కార్మికులతో మంచి సంబంధాన్ని కొనసాగించాడు. కార్మికులు ఎదుర్కొన్న అనేక సమస్యలను పరిష్కరించడంలో సహాయపడ్డాడు. === లోక్‌సభ సభ్యునిగా === కొనకళ్ళ నారాయణరావు [[తెలుగుదేశం పార్టీ|తెలుగు దేశం పార్టీ]] సభ్యుడు. [[భారత పార్లమెంటు ఎన్నికలు, 2009|2009 & 2014 (15, 16 వ లోక్‌సభ) ఎన్నికలలో]] [[మచిలీపట్నం లోకసభ నియోజకవర్గం|మచిలీపట్నం]] నియోజకవర్గం నుండి లోక్‌సభకు ఎన్నికయ్యాడు. కోనకల్లా నారాయణరావు 2009 లో లోక్‌సభకు ఎన్నికై అందరినీ ఆశ్చర్యపరిచారు. ఆంధ్రప్రదేశ్‌లోని ఇతర నియోజకవర్గాల్లో కాంగ్రెస్ పార్టీ విజయం సాధించినప్పటికీ, ఆయన తన కాంగ్రెస్ పార్టీ ప్రత్యర్థిపై తేలిగ్గా విజయం సాధించాడు. సాంఘిక సంక్షేమ కార్యకలాపాలతో ఆయనకున్న అనుబంధం 2009 ఎన్నికల్లో విజయం సాధించటానికి సహాయపడింది. నారాయణరావును ప్యానెల్ స్పీకర్‌గా నియమించారు. ప్యానెల్ స్పీకర్లను ప్యానెల్ ఆఫ్ చైర్‌పర్సన్స్ అని కూడా పిలుస్తారు. వీళ్ళు సోపానక్రమంలో డిప్యూటీ స్పీకర్ తరువాతి స్థానంలో ఉంటారు. 15 వ లోక్‌సభ (2009) లో పెట్రోలియం, సహజ వాయువు కమిటీ సభ్యునిగా నియమించారు. == వ్యక్తిగత విశేషాలు == కొనకళ్ళ నారాయణరావు 1950 మే 4 న గణపతి, కాశీ ఈశ్వరమ్మ లకు జన్మించాడు. 1975 మే 30 నన పద్మజతో వివాహం జరిగింది. వీరికి కిరణ్ గణపతి, చైతన్య గణపతి అనే ఇద్దరు కుమారులు ఉన్నారు. == మూలాలు == <references /> [[వర్గం:కృష్ణా జిల్లా రాజకీయ నాయకులు]] [[వర్గం:15వ లోక్‌సభ సభ్యులు]] [[వర్గం:16వ లోక్‌సభ సభ్యులు]] [[వర్గం:జీవిస్తున్న ప్రజలు]] [[వర్గం:కృష్ణా జిల్లా నుండి ఎన్నికైన లోక్‌సభ సభ్యులు]] n6p3odqllv1x25eossao34o8ry3ucn6 3 193501 4595079 4440832 2025-06-30T05:31:17Z Sharon008 140237 /* Sharon008 అడుగుతున్న ప్రశ్న (05:31, 30 జూన్ 2025) */ కొత్త విభాగం 4595079 wikitext text/x-wiki <u><big>'''{{పాత చర్చల పెట్టె|auto=small}}'''</big></u>''' Thank you sir. Prabhakar gowd sir xhanyavadamulu ==స్వాగతం== <div style="align: center; padding: 1em; border: solid 2px Orange; background-color: Orange;"> <center ><font size="+1" color="Black">{{PAGENAME}} గారు, తెలుగు వికిపీడియాకు <font color="white">[[Wikipedia:కొత్త సభ్యులకు స్వాగతము|స్వాగతం!]]</font>! [[Image:Wikipedia-logo.png|40px]]</font></center></div> <div style="align: left; padding: 1em; border: solid 2px Orange; background-color: white;"> {{PAGENAME}} గారు, తెలుగు వికీపీడియాకు [[వికీపీడియా:కొత్త సభ్యులకు స్వాగతము|స్వాగతం!]] వికీపీడియాలో సభ్యులైనందుకు అభినందనలు. * వికీపీడియాను ఉపయోగిస్తున్నప్పుడు మీకేమయినా సందేహాలు వస్తే [http://te.wikipedia.org/w/index.php?title={{TALKPAGENAMEE}}&action=edit&section=new&preload=template:helpme-preload ఇక్కడ] నొక్కి, మీ సందేహాన్ని అడగండి. వీలయినంత త్వరగా వికీ విధివిధానాలు తెలిసిన సభ్యులు మీ సందేహాన్ని నివృత్తి చేస్తారు. {{ #if: | | * తెలుగులో ఎలా రాయాలో తెలుసుకోవడానికి [[వికీపీడియా:తెలుగులో రచనలు చెయ్యడం|తెలుగులో రచనలు చెయ్యడం]] మరియు [[వికీపీడియా:టైపింగు సహాయం|టైపింగు సహాయం]] మరియు [[కీ బోర్డు]] చదవండి. * వికీపీడియాలో మీరు సహాయం చేయదగిన [[వికీపీడియా:WikiProject|ప్రాజెక్టు]]లు కొన్ని నిర్వహిస్తున్నారు. అందులో మీ సహకారం అందించండి. * దిద్దుబాటు పెట్టె పై భాగంలో ని కలంతోసంతకం వున్న బొమ్మ పై నొక్కిన లేక నాలుగు టిల్డెలతో <nowiki>(~~~~)</nowiki> ఇలా సంతకం చేస్తే మీ పేరు, తేదీ, టైము ముద్రితమౌతాయి. (ఇది చర్చా పేజీలకు మాత్రమే పరిమితం, చర్చ ఎవరు జరిపారో తెలియడానికి, వ్యాసాలలో చెయ్యరాదు.) * తెలుగు వికీ సభ్యులు అభిప్రాయాలు పంచుకొనే [http://groups.google.com/group/teluguwiki తెవికీ గూగుల్ గుంపు]లో చేరండి మరియు ఫేస్బుక్ వాడేవారైతే [http://www.facebook.com/pages/%E0%B0%A4%E0%B1%86%E0%B0%B5%E0%B0%BF%E0%B0%95%E0%B1%80/319640018072022 తెవికీ సముదాయ పేజీ] ఇష్టపడండి. * మీరు ఈ సైటు గురించి అభిప్రాయాలు ఇక్కడ వ్రాయండి [[వికీపీడియా:అభిప్రాయాలు|అభిప్రాయాలు]] <!-- * [[వికీపీడియా:ఈ వారపు వ్యాసం|ఈ వారం వ్యాసం]] ఈ-మైయిల్ ద్వారా తెప్పించుకొదలిస్తే [mailto:tewiki-maiku-subscribe@googlegroups.com tewiki-maiku-subscribe@googlegroups.com] అనే ఈ ఎడ్రస్సుకు ఒక మైయిల్ పంపండి. --> }} తెలుగు వికీపీడియాలో మళ్ళీ మళ్ళీ కలుద్దాం. [[బొమ్మ:Smile icon.png|25px]] &nbsp;[[వాడుకరి:Palagiri|Palagiri]] ([[వాడుకరి చర్చ:Palagiri|చర్చ]]) 13:29, 1 ఏప్రిల్ 2015 (UTC) </div><!-- Template:Welcome --> ---- {{వికీపీడియా ప్రకటనలు}} {{ఈ నాటి చిట్కా}} '''కొన్ని ఉపయోగకరమైన లింకులు:''' [[వికీపీడియా:పరిచయము|పరిచయము]] • [[వికీపీడియా:5 నిమిషాల్లో వికీ|5 నిమిషాల్లో వికీ]] • [[వికీపీడియా:పాఠం|పాఠం]] • [[వికీపీడియా:ఐదు మూలస్థంబాలు|వికిపీడియా 5 మూలస్థంబాలు]] • [[సహాయము:సూచిక|సహాయ సూచిక]] • [[వికీపీడియా:సహాయ కేంద్రం|సహాయ కేంద్రం]] • [[వికీపీడియా:శైలి|శైలి మాన్యువల్]] • [[వికీపీడియా:ఇసుకపెట్టె|ప్రయోగశాల]] [[వాడుకరి:Palagiri|Palagiri]] ([[వాడుకరి చర్చ:Palagiri|చర్చ]]) 13:29, 1 ఏప్రిల్ 2015 (UTC) thanks sir [[వాడుకరి:Santhuga|Santhuga]] ([[వాడుకరి చర్చ:Santhuga|చర్చ]]) 15:17, 18 ఆగస్టు 2021 (UTC) == అభినందనలు == వెయ్యేళ్ళ చరిత్ర ఉన్న [[ నాంచారిమాదూర్]] గురించి రాసినందుకు ధన్యవాదాలు. ఐతే ఆ ఊళ్ళో ప్రాచీన ఆలయం ఉందని రాశారు. ఓ చిన్న సలహా. మీ దగ్గర ఆ గుడి ఫోటో ఏదైనా ఉంటే [https://commons.wikimedia.org/wiki/Special:UploadWizard ఈ లింక్‌]లో అప్లోడ్ చేసి తెవికీలో చేర్చవచ్చు. ఆ గ్రామంలోని కాకతీయులు కట్టించిన ప్రాచీనాలయాన్ని ప్రపంచమంతా చూసిన అవకాశం కల్పించినవాళ్ళమవుతాం అని చిన్న ఆశ.--[[వాడుకరి:Pavan santhosh.s|పవన్ సంతోష్ ]] ([[వాడుకరి చర్చ:Pavan santhosh.s|చర్చ]]) 08:34, 3 ఏప్రిల్ 2015 (UTC) <big>'''ఏప్రిల్ 2015...నుండి 2019 వరకు'''. [[వాడుకరి చర్చ:ప్రభాకర్ గౌడ్ నోముల/పాత చర్చ 1]] '''2020...నుండి'''. </big>. <div style="position: fixed; right:30px; top:0; display:block;"> [[File:Animalibrí.gif|43px|link=|alt=EuroCarGT]] </div> ==మూసలకు లింకులు కావాలి== కింద ఉన్న ఆ ముసలో చాలా వ్యాసలు ఇప్పటికి ప్రారంబించని పేజీలు చాలా ఉన్నవి నాకు ఇలాంటి మూసలకు లింకు కావాలి ఏవిదంగా దొరుకునో చెప్పగలరు గురువా ...అందులో కొన్ని ప్రారంబించని పేజీలు కొన్ని నేను ప్రారంబించాలను కుంటున్నాను . <span style="pink-space:nowrap;text-shadow:pink 0em 0em 0.8em,#EE82EE -0.8em -0.8em 0.9em,#1D6B00 0.7em 0.7em 0.8em;color:pink">'''[[వాడుకరి:ప్రభాకర్ గౌడ్ నోముల|ప్రభాకర్ గౌడ్ నోముల]]'''</span> 15:35, 16 ఏప్రిల్ 2020 (UTC) :::[[వాడుకరి:ప్రభాకర్ గౌడ్ నోముల|ప్రభాకర్ గౌడ్ నోముల]] గారూ, ఆంగ్ల వికీపీడియాలో [[:en:template:public transport]] చూడండి. అందులో వ్యాసాలను అనువదించండి.<span style="white-space:nowrap;text-shadow:#00BFFF 0em 0em 0.8em,#EE82EE -0.8em -0.8em 0.9em,#1D6B00 0.7em 0.7em 0.8em;color:#FF0000">'''--[[వాడుకరి:K.Venkataramana|కె.వెంకటరమణ]]⇒[[వాడుకరి చర్చ:K.Venkataramana|చర్చ]]'''</span> 15:45, 16 ఏప్రిల్ 2020 (UTC) ఉదా ... {{tl|ప్రజా రవాణా}} === దారి మార్పు === [[బస్సు స్టేషన్]] తెలుగు పదం [[బస్ స్టేషన్]] ఆంగ్ల పదం అంతర్జాలంలో బస్ అనే వెతుకుతారు కావున [[బస్ స్టేషన్]] అని వ్యాసం శీర్షికను చేర్చాను... కావున ఇప్పుడు దారి మార్పు చేసి [[బస్సు స్టేషన్]] అని మార్చలనీ నా విన్నపం ...<span style="pink-space:nowrap;text-shadow:pink 0em 0em 0.8em,#EE82EE -0.8em -0.8em 0.9em,#1D6B00 0.7em 0.7em 0.8em;color:pink">'''[[వాడుకరి:ప్రభాకర్ గౌడ్ నోముల|ప్రభాకర్ గౌడ్ నోముల]]'''</span> 09:32, 22 ఏప్రిల్ 2020 (UTC) ==వికీప్రాజెక్టు/మొలకల విస్తరణ ఋతువు 2020== తెలుగు వికీపీడియాలో చాలా తక్కువ సమాచారమున్న వ్యాసాల జాబితాలను వివిధ విభాగాలలో తయారుచేయడం జరిగింది. వీటిని సమిష్టి కృషి ద్వారా ఒక ప్రాజెక్టు ద్వారా ద్వారా విస్తరింపదలచాం. కనుక [[వికీపీడియా:వికీప్రాజెక్టు/మొలకల విస్తరణ ఋతువు 2020]] లో చేరి మీకు ఇష్టం ఉన్న రంగంలోని వ్యాసాలను విస్తరణ చేసి వికీలో నాణ్యమైన వ్యాసాలనుంచాలనే లక్ష్యాన్ని నెరవేర్చడానికి మీ తోడ్పాటు నందించగలరు.[[User:K.Venkataramana|''' <span style="font-family:Jokerman; color: #0047AB">K.Venkataramana</span>''']][[User talk:K.Venkataramana|(talk)]] 14:13, 4 జూన్ 2020 (UTC) [[User:K.Venkataramana|''' <span style="font-family:Jokerman; color: #0047AB">K.Venkataramana</span>''']][[User talk:K.Venkataramana|(talk)]] గారు ధన్యవాదాలు, తప్పకుండ చేస్తాను ధన్యవాదాలు సార్.<span style="pink-space:nowrap;text-shadow:pink 0em 0em 0.8em,#EE82EE -0.8em -0.8em 0.9em,#1D6B00 0.7em 0.7em 0.8em;color:pink">'''[[వాడుకరి:ప్రభాకర్ గౌడ్ నోముల|ప్రభాకర్ గౌడ్ నోముల]]'''</span> 15:01, 4 జూన్ 2020 (UTC) == ఇటీవలి మార్పులపై మీ పర్యవేక్షణ == ప్రభాకర్ గారూ, నమస్కారం. "ఇటీవలి మార్పుల"ను మీరు పర్యవేక్షణలో పెట్టారు. వికీలో మనం చెయ్యాల్సిన చాలా చాలా ముఖ్యమైన నిర్వహణ పనుల్లో ఇది ఒకటని నా ఉద్దేశం. డేగ చూపు కావాలి దీనికి. అది మీకుందని నాకు అనిపించింది. ఈ పనిపై దృష్టి పెట్టినందుకు ధన్యవాదాలు సార్. నేను కూడా ఈ పని చేస్తూంటాను. అజ్ఞాతలు చేసేపనులను, కొత్తవారు చేసే పనులను, పెద్దగా అనుభవం లేని వారి పనులనూ వివిధ రంగుల్లో హైలైటు అయ్యేలా పెట్టుకుంటాన్నేను. దానితో మన చూపు ఇంకాస్త పదునెక్కుతుంది. పని కూడా కొంత సులువౌతుంది. __[[User:Chaduvari|చదువరి]]<small> ([[User_Talk:Chaduvari|చర్చ]] • [[Special:Contributions/Chaduvari|రచనలు]])</small> 00:24, 29 జూన్ 2020 (UTC) ::: [[User:Chaduvari|చదువరి]] గారూ, నమస్కారం. మీ నుండి అభినందనలు అంటే నాకు చాలా చాలా సంతోషం సార్... ఎంత అంటే ఒక బంగారు పతకం స్వీకరించిన అంత... వికి గురించి నాకు చాలా తెలియదు, ఈ క్రమంలో నా ద్వారా తప్పు జరుగునేమోనని చిన్న జంకు ... ఉదా. రెండు రోజుల క్రితం [[శ్రీరామ మరియు భక్త గెంటాల నారాయణ రావు డిగ్రీ కళాశాల]] వ్యాసం మద్యలో మరియు వాడారు, కట్టా శ్రీనివాస రావు గారు అనుకోలేదు, ఎవరో వ్యక్తి అజ్ఞాత సృష్టించిన పేజీ అనుకున్నాను, కారణం అతను లాగిన్ కానందున ఐ.పి.అడ్రసు రికార్డు అయింది. డెలిట్ మూస పెట్టిన, ఇక ముందు అలా తప్పు జరిగిన హెచ్చరించ గలరు, దన్యవాదాలు . <span style="block-space:nowrap;text-shadow:white 0em 0em 0.8em,#EE82EE -0.8em -0.8em 0.9em,#1D6B00 0.7em 0.7em 0.8em;color:green"> '''[[వాడుకరి:ప్రభాకర్ గౌడ్ నోముల|ప్రభాకర్ గౌడ్ నోముల]]'''</span> 05:53, 29 జూన్ 2020 (UTC) ==కాలం మొలక వ్యాసాలు== [[:వర్గం:కాలం మొలక వ్యాసాలు]] వర్గంలో ఇంకో 10 పేజీలు మిగిలాయి. వాటిని కూడా విస్తరించేస్తే ఈ వర్గం ఖాళీ అయిపోతుంది. ఇవ్వాళ రేపట్లో వీటిని అవగొట్టొచ్చు, నేను ఈ వర్గం మొత్తం నేను పూర్తి చేయాలని భావిస్తున్నాను, అవకాశం ఇవ్వండి చేస్తాను.<span style="block-space:nowrap;text-shadow:white 0em 0em 0.8em,#EE82EE -0.8em -0.8em 0.9em,#1D6B00 0.7em 0.7em 0.8em;color:green"> '''[[వాడుకరి:ప్రభాకర్ గౌడ్ నోముల|ప్రభాకర్ గౌడ్ నోముల]]'''</span> 16:02, 1 ఆగస్టు 2020 (UTC) :::విస్తరించగలరు.[[User:K.Venkataramana|''' <span style="font-family:Jokerman; color: #0047AB">K.Venkataramana</span>''']][[User talk:K.Venkataramana|(talk)]] 16:37, 1 ఆగస్టు 2020 (UTC) :అలాగే కానివ్వండి, ప్రభాకర్ గారూ. ఈ నెలతో ప్రాజెక్టు పూర్తవుతుంది. ఆలోపు ఆ పదితో పాటు మరో వంద వ్యాసాలను విస్తరించాలనే లక్ష్యం పెట్టుకోండి. __[[User:Chaduvari|చదువరి]]<small> ([[User_Talk:Chaduvari|చర్చ]] • [[Special:Contributions/Chaduvari|రచనలు]])</small> 05:47, 2 ఆగస్టు 2020 (UTC) ==రికార్డుల గురించి== [[వికీపీడియా:వికీప్రాజెక్టు/మొలకల విస్తరణ ఋతువు 2020/సమీక్ష|మొలకల విస్తరణ ఋతువు 2020 సమీక్ష]] పేజీలో మీరు రికార్డుల గురించి అడిగారు. ఏయే రికార్డులున్నాయో ఏంటో నాకు తెలియదు. కానీ ఒక సూచన - మీకు మీరే ఒక రికార్డు లక్ష్యాన్ని సృష్టించుకోండి. బహిరంగంగా ప్రకటించండి. పని మొదలుపెట్టి సాధించండి. ఉదాహరణకు 100 రోజులు-200 పేజీలు, నెల రోజులు-100 పేజీలు, 100 రోజులు-కోటి బైట్లు.. - ఇలాగ. __[[User:Chaduvari|చదువరి]]<small> ([[User_Talk:Chaduvari|చర్చ]] • [[Special:Contributions/Chaduvari|రచనలు]])</small> 04:38, 3 సెప్టెంబరు 2020 (UTC) :[[User:Chaduvari|చదువరి]] గారూ, నమస్కారం. మీ సూచన నాకు చాలా నచ్చింది. ఈ విషయంపై స్పందించినందుకు ముందుగా మీకు ధన్యవాదాలు... ఒక ప్రాజెక్టు లక్ష్యంగా చేస్తున్న కానీ బహిరంగంగా ప్రకటించడమే చేయడం లేదు. నాకు విజయం లభిస్తుందో లేదో తెలియదు కాబట్టి బహిరంగ ప్రకటన చేయలేకపోతున్నా ఇప్పటికి 15 శాతం పని మాత్రమే జరిగింది. ఆ ప్రాజెక్టు కోసమే [[వికీపీడియా:వికీప్రాజెక్టు/మొలకల విస్తరణ ఋతువు 2020]] లక్ష్యం లో మీరు 100 విస్తరణ చేయాలని చెప్పారు, నేను కూడా అదే 100 విస్తరణ చేయాలనుకుని చేయలేకపోయాను. మహోన్నతమైన తెలుగు వికీపీడియాలో 100 వ్యాసాల నుండి 68 వేల వ్యాసాల ఎదుగుదల చూస్తూ ఉన్నా ఎవరెస్ట్ శిఖరం మీరు ఇందులో మీ సహాయం మీ సలహాలు, సూచనలు నాకు చాలా అవసరం పడతాయి... తప్పకుండా కోరుతాను. నాకు విజయం లక్ష్యం, చేరువ అయ్యాను అనుకున్న సమయంలో నిర్వాహకులైన మన వారందరికీ తప్పకుండా వివరిస్తాను తెలియజేస్తాను, ధన్యవాదాలు. [[వాడుకరి:ప్రభాకర్ గౌడ్ నోముల |<span style="text-shadow:grey 1px 1px;"><font color="red">&nbsp;ప్రభాకర్ గౌడ్ నోముల</font></span>]] 19:32, 3 సెప్టెంబరు 2020 (UTC) == తొలగింపు ప్రతిపాదనల గురించి == చొరవగా తొలగింపు ప్రతిపాదనలు చేస్తున్నందుకు మీకు ధన్యవాదాలు. ఈ విషయమై ఒక సూచన. ఏదైనా పేజీని తొలగించడానికి ప్రతిపాదించినపుడు కింది విధంగా చేస్తే ఆ ప్రతిపాదన అందరి దృష్టిలో పడుతుంది: # ప్రతిపాదన మూసను పేజీలో చేర్చాక ఆ మూసలో ప్రతిపాదనపై తొలగింపు చర్చ పేజీకి ఒక ఎర్ర లింకు కనిపిస్తుంది. ఉదా: <code><nowiki>[[వికీపీడియా:తొలగింపు కొరకు వ్యాసాలు/కొసైన్ సారూప్యత]]</nowiki></code> # ఆ లింకును నొక్కి, ఆ పేజీని తెరిచి అక్కడ మీ తొలగింపు కారణాన్ని రాయండి. దీంతో ఆ పేజీ తయారౌతుంది. ఉదా: [[వికీపీడియా:తొలగింపు కొరకు వ్యాసాలు/కొసైన్ సారూప్యత]] # ఆ తరువాత ఈ పేజీ లింకును [[వికీపీడియా:తొలగింపు కొరకు వ్యాసాలు]] పేజీలోని '''తాజా చేర్పులు''' విభాగంలో అడుగున చేర్చండి. దీంతో తొలగింపుకు ఏయే పేజీలున్నాయి అని చూసేవారికి ఈ పేజీ ఉందని తెలిసి పోతుంది. దానిపై వారి వారి అభిప్రాయాలు రాస్తారు. చర్చపై నిర్ణయం తీసుకున్నాక, ఆ నిర్ణయం అమలౌతుంది. ఆ విధంగా తొలగింపు కోసం చేసిన ప్రతిపాదన అడంగుకు చేరుతుంది. లేదంటే ఎవరూ పట్టించుకోక, ఏళ్ళ తరబడి అలా పడి ఉండే అవకాశం ఉంది. :పరిశీలించగలరు. ఒకవేళ ఈ పద్ధతి గురించి మీకు ముందే తెలిసి ఉంటే ఈ సూచనను పట్టించుకోకండి, పక్కన పడెయ్యండి. ఉంటానండి. __[[User:Chaduvari|చదువరి]]<small> ([[User_Talk:Chaduvari|చర్చ]] • [[Special:Contributions/Chaduvari|రచనలు]])</small> 04:49, 3 సెప్టెంబరు 2020 (UTC) :[[User:Chaduvari|చదువరి]] గారూ, ఈ లింకు గురించి తెలియదు సార్. ముందే తెలిసి ఉంటే ఈ లింకు ను వాడిఉండే వాడిని ఆంగ్లములో చెత్త రాతలతో కొత్త పేజీలను అజ్ఞాతవాసి సృష్టించిన పేజీ లను కూడా తొలగించడానికి నిర్వాహకులైన మీరు చాలా సమయం తీసుకుంటే ఇలాంటి పేజీ లను కూడా ఎందుకు తొలగించడం లేదు అని నాకు నేనేమైనా తప్పుగా తొలగింపు మూస తప్పుగా వాడి ఉండవచ్చు అనే అనుమానం ఉండేది ఎందుకు ఆలస్యం అయిందో నాకు ఇప్పుడు తెలిసింది, అర్థమైంది. ఆన్లైన్లో ఈ సంవత్సరం చివరి వరకు అంటే ఎక్కువ రోజులు వికీపీడియాలో ఎక్కువ సమయం ఉంటాను, ఇక ముందు చెత్త రాతలతో కొత్త పేజీలను అజ్ఞాతవాసి సృష్టించిన పేజీల తొలగింపు వ్యాసాలకు ఈ మూస వాడుతాను... ధన్యవాదాలు. [[వాడుకరి:ప్రభాకర్ గౌడ్ నోముల |<span style="text-shadow:grey 1px 1px;"><font color="red">&nbsp;ప్రభాకర్ గౌడ్ నోముల</font></span>]] 19:32, 3 సెప్టెంబరు 2020 (UTC) == కొత్త సభ్యులను స్వాగతించడం == ఉదాహరణకు [[వాడుకరి_చర్చ:Ram_Chinta]] పేజీలో మీరు పాత స్వాగతం మూస సమాచారాన్ని వాడటం గమనించాను. స్వాగతం మూసకు చదువరి గారు కొంతకాలం క్రిందట సవరణలు చేశారు. దానిని వాడటానికి <nowiki>{{subst:స్వాగతం}} --~~~~</nowiki> అనిగాని లేక ట్వింకిల్ వాడతుంటే దానిలో ఆదేశవరుస Wel పై నొక్కడం కాని చేయండి. కొత్త సభ్యులందరికీ ఎవరు స్వాగతించినా ఒకే విధమైన స్వాగత సమాచారం చేర్చడం మెరుగైంది. --[[వాడుకరి:Arjunaraoc|అర్జున]] ([[వాడుకరి చర్చ:Arjunaraoc|చర్చ]]) 22:11, 3 సెప్టెంబరు 2020 (UTC) : [[వాడుకరి:Arjunaraoc|అర్జున]] గురువు గారు, <nowiki>{{subst:స్వాగతం}} --~~~~</nowiki>ఇప్పటినుండి కొత్త దే వాడతాను. <nowiki>{{వికీపీడియా ప్రకటనలు}}</nowiki><nowiki>{{ఈ నాటి చిట్కా}}</nowiki> వాడిన కొత్త వాడుకరులకు ఉపయోగంగా ఉంటుందేమో అని ఈ ముసలు పెట్టవచ్చా వివరించగలరు.[[వాడుకరి:ప్రభాకర్ గౌడ్ నోముల |<span style="text-shadow:grey 1px 1px;"><font color="red">&nbsp;ప్రభాకర్ గౌడ్ నోముల</font></span>]] 13:32, 5 సెప్టెంబరు 2020 (UTC) ::[[వాడుకరి:ప్రభాకర్ గౌడ్ నోముల]] గారు, మీ స్పందనకు ధన్యవాదాలు. ప్రకటనలు, చిట్కాలగురించి మీ ఆలోచన బాగుంది. దీనిగురించి [[మూస చర్చ:స్వాగతం]] లో కొత్త విభాగంలో చర్చించితే మంచిది. అక్కడ చర్చమొదలుపెట్టి విభాగంలో {{tl|సహాయం కావాలి}} చేర్చండి. ధన్యవాదాలు. --[[వాడుకరి:Arjunaraoc|అర్జున]] ([[వాడుకరి చర్చ:Arjunaraoc|చర్చ]]) 17:09, 5 సెప్టెంబరు 2020 (UTC) == We sent you an e-mail == Hello {{PAGENAME}}, Really sorry for the inconvenience. This is a gentle note to request that you check your email. We sent you a message titled "The Community Insights survey is coming!". If you have questions, email surveys@wikimedia.org. You can [[:m:Special:Diff/20479077|see my explanation here]]. [[వాడుకరి:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[వాడుకరి చర్చ:MediaWiki message delivery|చర్చ]]) 18:54, 25 సెప్టెంబరు 2020 (UTC) <!-- Message sent by User:Samuel (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Samuel_(WMF)/Community_Insights_survey/other-languages&oldid=20479295 --> :వికీపీడియా నుండి నాకు ఈ సందేశం అందింది. ఈ సందేశం నాకు పూర్తిగా అర్థం కాలేదు. దయచేసి ఎవరైనా వివరించగలరు....<font color="red" face="Segoe Script" size="3"><b> [[వాడుకరి:ప్రభాకర్ గౌడ్ నోముల|Prabhakargoudnomula]] </b></font>^{<font face="Andalus"> </font>} 19:44, 25 సెప్టెంబరు 2020 (UTC) ::[[వాడుకరి:ప్రభాకర్ గౌడ్ నోముల|Prabhakargoudnomula]] గారు, నాకు కూడా ఈమెయిల్ ద్వారా సందేశం అందింది. ప్రతిసంవత్సరం వికీమీడియా ఫౌండేషన్ వికీ వాడుకరులు సముదాయం పరంగా,సాంకేతికంగా అభిప్రాయాలను తెలుసుకొని, తన వనరులను వికీ ఉద్యమానికి, సముదాయానికి మేలు చేసే విధంగా పనిచేయటానికి సర్వే నిర్వహిస్తుంది. గతంలో వాడుకరి పేజీలలో సందేశాలు పంపటం ద్వారా సభ్యులకు తెలిపేవారు. ఒక్కోసారి, ఒకటి కంటే ఎక్కువ సందేశాలు కూడా చేర్చేవారు. అది కొంతమందికి అసౌకర్యగా వుండవచ్చునని, అలా కాకుండా ఈ సారినుండి సందేశాలు ఈ మెయిల్ ద్వారా పంపటం, ఈ మెయిల్ సందేశానికి సర్వేలో పాల్గొనే ఇష్టాన్ని తెలుసుకొని, అలా కోరినవారికే సర్వే హెచ్చరికలు, లింకులు పంపుతారు. కావున ఈ రాబోయే సర్వేలో పాల్గొనటానికి ఇష్టమైతే మీరు '''Yes,Please contact me about the Community Insights survey''' అనే దానిపై మీకు వచ్చిన ఈ మెయిల్ సందేశం నొక్కండి. దీనివలన మీ ఈమెయిల్ వారు నమోదు చేసుకుంటారు అయినా మీ ఈమెయిల్ సమాచారాన్ని వారి గోప్యత నియమాల ప్రకారం వాడుతారు. ::[https://translate.google.com/translate?sl=en&tl=te&u=https%3A%2F%2Fmeta.wikimedia.org%2Fwiki%2FCommunity_Insights%2FCommunity_Insights_2020_Report గత సంవత్సర సర్వే నివేదిక గూగుల్ ట్రాన్స్లేట్ తెలుగు అనువాదం] చూడండి. --[[వాడుకరి:Arjunaraoc|అర్జున]] ([[వాడుకరి చర్చ:Arjunaraoc|చర్చ]]) 21:31, 25 సెప్టెంబరు 2020 (UTC) : [[వాడుకరి:Arjunaraoc|అర్జున]] గురువు గారు, మీ స్పందనకు ధన్యవాదాలు. చాలా మంచిగా వివరించారు. ధన్యవాదాలు. మరో విషయం గురువా. అనువాద పరికరం ఓటింగ్ విషయములో అనుకూల ఫలితం రాకపోయినా అనువాద పరికరం అనుభవం ఉన్నవారికి, లేనివారికి రెండు విధాలుగా వర్గీకరించే సదుపాయం వస్తే ఆ సదుపాయం తప్పకుండా వస్తుంది. సాంకేతికం ఎన్నో అంశాలు మార్పులు వస్తున్నట్లు ఆ సదుపాయం అనువాద పరికరము లోను తప్పకుండా వస్తుంది. ఆ రోజు మీరు అనుకున్నది తప్పక సాధిస్తారు. ఉంటాను సార్ ధన్యవాదాలు.<font color="red" face="Segoe Script" size="3"><b> [[వాడుకరి:ప్రభాకర్ గౌడ్ నోముల|Prabhakargoudnomula]] </b></font>^{<font face="Andalus"> </font>} 05:18, 26 సెప్టెంబరు 2020 (UTC) ==ప్రయోగశాల పేజీలో వర్గాలు తొలగింపు== [[వాడుకరి:ప్రభాకర్ గౌడ్ నోముల |ప్రభాకర్ గౌడ్]] గారూ, [[వాడుకరి:ప్రభాకర్ గౌడ్ నోముల/ప్రయోగశాల]] పేజీలో [[:వర్గం:లోక్‌సభ స్పీకర్లు]] ఇలాంటి వర్గాలు కొన్ని జోడించారు.అలా జోడించటంవలన మీ పేరు ఆవర్గాలలో చేరుతుంది. గమనించండి.[[:వర్గం:లోక్‌సభ స్పీకర్లు]] వర్గంలో మీపేరు చేరుతుంది.అలాంటి వర్గాలు తొలగించగలరు.--[[వాడుకరి:యర్రా రామారావు|యర్రా రామారావు]] ([[వాడుకరి చర్చ:యర్రా రామారావు|చర్చ]]) 05:21, 27 సెప్టెంబరు 2020 (UTC) == Mahatma Gandhi edit-a-thon on 2 and 3 October 2020 == <div style=" border-left:12px blue ridge; padding-left:18px;box-shadow: 10px 10px;box-radius:40px;>[[File:Mahatma-Gandhi, studio, 1931.jpg|right|180px]] Hello,<br> Thanks for showing interest to participate in the <span style="text-shadow: 1px 1px yellow;">'''[[:m:Mahatma Gandhi 2020 edit-a-thon|Mahatma Gandhi 2020 edit-a-thon]]'''</span>. The event starts tomorrow 2 October 12:01 am IST and will run till 3 October 11:59 pm IST. '''Note a few points'''<br> * You may contribute to any Wikimedia project on the topic: Mahatma Gandhi, his life and contribution. Please see [[:m:Mahatma_Gandhi_2020_edit-a-thon#Scope|this section]] for more details. * If you have added your name in the "[[:m:Mahatma_Gandhi_2020_edit-a-thon#Participants|Participants]]" section, please make sure that you have mentioned only those projects where you'll participate for this particular edit-a-thon. The list is not supposed to be all the projects once contributes to in general. You may go back to the page and re-edit if needed. If you have questions, feel free to ask.<br> Happy Gandhi Jayanti. -- [[User:Nitesh (CIS-A2K)]] <small>(sent using [[వాడుకరి:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[వాడుకరి చర్చ:MediaWiki message delivery|చర్చ]]) 23:09, 30 సెప్టెంబరు 2020 (UTC))</small> </div> <!-- Message sent by User:Titodutta@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Satpal_(CIS-A2K)/Mahatma_Gandhi_2020_edit-a-thon_Participants&oldid=20496916 --> == మూస పేరు, మూస పేజీ పేరు == ప్రభాకర్ గారూ, [[మూస:ప్రపంచంలోని ప్రసిద్ధ లోయలు]] కు సంబంధించి ఒక సలహా.. మూసపేరు (మూసలో name అనే పరామితికి ఇచ్చే విలువ), మూస పేజీ పేరూ ఒకటే ఉండాలండి. ఈ మూసలో అలా లేదు. [[వికీపీడియా:వాడుకరులకు సూచనలు#మూస "పేరు", మూస "పేజీ పేరు" ఒకటే ఉండాలి]] లో దీని గురించిన వివరాలు చూడవచ్చు. ఈ మూసలో తగు మార్పు నేను చేసేవాణ్ణే. కానీ మీ దృష్టికి తీసుకువస్తే మీకు ఉపయోగంగా ఉంటుందని చెయ్యలేదు. పరిశీలించగలరు. __[[User:Chaduvari|చదువరి]]<small> ([[User_Talk:Chaduvari|చర్చ]] • [[Special:Contributions/Chaduvari|రచనలు]])</small> 11:22, 23 అక్టోబరు 2020 (UTC) :[[User:Chaduvari|చదువరి]] గారూ, నమస్తే సార్ మీ సూచనకు ధన్యవాదాలు, మూసలు తయారు చేయడం ఇది మూడవది, మీరు చేసిన సూచన అర్థమైంది, నేను మళ్లీ తర్వాత చేయు మూసలకు మీ సూచనలు, సలహాలు పాటిస్తాను ... ఇప్పటికీ చేసిన మూడు మూసల లో ఏ మార్పులు అయినా మీరు నిరభ్యంతరంగా చేయవచ్చు, నాకు తర్వాత ఉపయోగపడుతుంది, కాబట్టి వెంటనే చేయాలని అభ్యర్థిస్తున్నాను. ధన్యవాదాలు .[[వాడుకరి:ప్రభాకర్ గౌడ్ నోముల|'''<font color="#FF4500">ప్రభాకర్ గౌడ్ </font><font color="#008000">నోముల</font>''']][[వాడుకరి చర్చ:ప్రభాకర్ గౌడ్ నోముల|<font color="#1C39BB">(చర్చ)</font>]]• 11:39, 23 అక్టోబరు 2020 (UTC) ::[[మూస:ప్రపంచంలోని ప్రసిద్ధ లోయలు]] పేజీలో తగు మార్పు చేసాను, చూడండి. తదనుగుణంగా మిగతా మూసల్లో మార్పులు చెయ్యగలరు. __[[User:Chaduvari|చదువరి]]<small> ([[User_Talk:Chaduvari|చర్చ]] • [[Special:Contributions/Chaduvari|రచనలు]])</small> 13:13, 23 అక్టోబరు 2020 (UTC) == కృతజ్ఙతలు == ప్రభాకర్ గౌడ్ నోముల గారు, మీ ఆత్మీయ సందేశానికి కృతజ్ఙతలు. మీ సహాయసహకారాలు ఎళ్ళవేళలా ఉండునని ఆశిస్తున్నాను. ధన్యవాదములు. మళ్ళీ కలుద్దాం.--[[వాడుకరి:Bagathikishore|Bagathikishore]] ([[వాడుకరి చర్చ:Bagathikishore|చర్చ]]) 17:01, 5 నవంబర్ 2020 (UTC) == Festive Season 2020 edit-a-thon == <div style=" border-left:12px red ridge; padding-left:18px;box-shadow: 10px 10px;box-radius:40px;>[[File:Rangoli on Diwali 2020 at Moga, Punjab, India.jpg|right|130px]] Dear editor, Hope you are doing well. As you know, A2K conducted a mini edit-a-thon [[:m: Mahatma Gandhi 2020 edit-a-thon|Mahatma Gandhi 2020 edit-a-thon]] on the 2nd or 3rd October to celebrate Mahatma Gandhi's anniversary. <br>Now, CIS-A2K is going to conduct a 2-day-long '''[[:m: Festive Season 2020 edit-a-thon|Festive Season 2020 edit-a-thon]]''' to celebrate Indian festivals. We request you in person, please contribute to this event too, enthusiastically. Let's make it successful and develop the content on our different Wikimedia projects regarding festivities. Thank you [[User:Nitesh (CIS-A2K)|Nitesh (CIS-A2K)]] ([[User talk:Nitesh (CIS-A2K)|talk]]) 19:28, 2 December 2020 (UTC) </div> <!-- Message sent by User:Nitesh (CIS-A2K)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Satpal_(CIS-A2K)/Participants&oldid=20735829 --> == మీ సంతకం రంగుతో చిరు సమస్య == ప్రభాకర్ గౌడ్ గారూ,<br> రంగురంగులతో సంతకాలు పెట్టడం వికీపీడియాలో ఉన్నదే. అది అనుసరించే చక్కటి ఆకర్షణీయమైన సంతకాన్ని మీరూ రూపొందించుకున్నట్టు ఉన్నారు. మంచిదే. కానీ, చిన్న సమస్య ఉందండీ. మీరు సంతకంలో మీ పేరు ఎర్ర రంగులో వచ్చేలా వాడుతున్నారు. మన వికీపీడియాలో ఎర్ర రంగుతో ఉన్న పదం ఎప్పుడైనా వ్యాసం లేని లింకు (రెడ్ లింక్ అంటాం కదా) సూచించడానికి వాడతాం కదా. మీ సంతకం చూడగానే ఈయన వాడుకరి పేజీ సృష్టించుకోలేదా అనిపిస్తోంది. ఇంతకుముందు మీ వాడుకరి పేజీ సందర్శించిన నాకే ఒక క్షణం అనుమానం కలిగిందంటే ఇతరులు ఖచ్చితంగా పొరబడే వీలుంది. దీనివల్ల ఎక్కువ నష్టం మీతో సంప్రదించదలిచినవారికే (పేజీ లేదు గావును, కొత్తవారేమోలే అని ముందుకువెళ్ళిపోయే అవకాశం ఉండవచ్చు), తద్వారా మీక్కూడాను. కనుక, వేరే రంగు ఎంచుకోరాదూ? ఇది కేవలం సూచనే. ఇలాగే చేయమని కాదు. --[[వాడుకరి:Pavan santhosh.s|పవన్ సంతోష్]] ([[వాడుకరి చర్చ:Pavan santhosh.s|చర్చ]]) 05:51, 6 డిసెంబరు 2020 (UTC) :[[వాడుకరి:Pavan santhosh.s|పవన్ సంతోష్ గురువు గారు,]] ఎరుపు రంగు వాడిన కారణం చిన్నది ఉంది. నా పేజీ సందర్శన ఆ మధ్య చాలా ఎక్కువగా ఉండేది, తగ్గింపు కోసం ఎరుపు వాడాను కావాలని, ఈమధ్య సగానికి సగం తగ్గిపోయింది. మీ సూచనకు ధన్యవాదాలు సార్. ఆకుపచ్చ రంగులోకి మార్చాను. --[[వాడుకరి:ప్రభాకర్ గౌడ్ నోముల|<font color="green"> '''ప్రభాకర్ గౌడ్ నోముల''' </font>]]^{[[వాడుకరి:ప్రభాకర్ గౌడ్ నోముల|<font color="blue"> చర్చ </font>]]} 13:03, 6 డిసెంబరు 2020 (UTC) ==నిర్వాహకత్వ ప్రతిపాదన== నోముల ప్రభాకర్ గౌడ్ కు నమస్కారములు, మీరు వికీపీడియాలో విశేష కృషి చేస్తున్నారు. మీరు నిర్వాహకులుగా మరింత కృషి చేసి వికీపీడియా అభివృద్ధికి పాటుపడతారని భావిస్తూ మిమ్మల్ని నిర్వాహకునిగా ప్రతిపాదించాను. మీరు [[వికీపీడియా:నిర్వాహక హోదా కొరకు విజ్ఞప్తి/ప్రభాకర్ గౌడ్ నోముల]] లో మీ సమ్మతి/అబిప్రాయం తెలుపగలరు.'''{{Spaced en dash}}''' [[User:K.Venkataramana|''' <span style="font-family:Lucida Handwriting; color: #0000CD"><small>K.Venkataramana</small></span>''']] '''{{Spaced en dash}}''' [[User talk:K.Venkataramana|'''<span style="font-family:Lucida Handwriting; color: green"><big>☎</big></span>''']] 15:55, 11 డిసెంబరు 2020 (UTC) :[[User:K.Venkataramana|నమస్కారము గురువు గారు]] ధన్యవాదాలండీ మీ అభిప్రాయాన్ని, సూచనలను తప్పకుండా పాటిస్తా ధన్యవాదాలు. [[వాడుకరి:ప్రభాకర్ గౌడ్ నోముల|<font color="green"> '''ప్రభాకర్ గౌడ్ నోముల''' </font>]]^{[[వాడుకరి:ప్రభాకర్ గౌడ్ నోముల|<font color="blue"> చర్చ </font>]]} 03:52, 12 డిసెంబరు 2020 (UTC) ==వికీపీడియా:తొలగింపు కొరకు వ్యాసాలు/ఆవు పులి కథ== [[వికీపీడియా:తొలగింపు కొరకు వ్యాసాలు/ఆవు పులి కథ]] లో మీరు నేను చేసిన మార్పులను రద్దుచేసి అభిప్రాయం రాసారు. ఆ వ్యాసానికి తొలగింపు మూసను చేర్చాను. కథలను యదాతథంగా రాసి వ్యాసంగా ప్రచురించలేము. కానీ దానిని రవిచంద్ర మూలాలను చేర్చడానికి 7 రోజుల సమయం అడిగారు. కానీ నేనే మూలాలను చేర్చి వ్యాసంగా తీర్చిదిద్దాను. ఆ వ్యాసం చర్చను ముగించాను. మీకు ఆ ఆ వ్యాసంపై ఏవైనా అభిప్రాయాలుంటే ఆ వ్యాస చర్చా పేజీలో రాయండి. అక్కడ చర్చించవచ్చు.'''{{Spaced en dash}}''' [[User:K.Venkataramana|''' <span style="font-family:Lucida Handwriting; color: #0000CD"><small>K.Venkataramana</small></span>''']] '''{{Spaced en dash}}''' [[User talk:K.Venkataramana|'''<span style="font-family:Lucida Handwriting; color: green"><big>☎</big></span>''']] 07:15, 15 డిసెంబరు 2020 (UTC) ==భారత అంతర్జాతీయ సంబంధాలు పేజీ తొలగింపు గురించి== :[[వాడుకరి:ప్రభాకర్ గౌడ్ నోముల |ప్రభాకర్ గౌడ్ నోముల]] గారూ [[భారత అంతర్జాతీయ సంబంధాలు]] అజ్ఞాత వాడుకరి సృష్టించిన పేజీ నేను తొలగించాను కదా?మరలా దానికి వెను వెంటనే సృష్టించి తొలగింపు మూస పెట్టారు.నాకు అర్థం కావటం లేదు.--[[వాడుకరి:యర్రా రామారావు|యర్రా రామారావు]] ([[వాడుకరి చర్చ:యర్రా రామారావు|చర్చ]]) 16:52, 15 డిసెంబరు 2020 (UTC) :[[వాడుకరి:యర్రా రామారావు|యర్రా రామారావు]] గారు అజ్ఞాత వాడుకరి సృష్టించిన పేజీలో నేను మూస చేరుస్తూ ఉన్నాను, మీరు తొలగించారు. దానితో కొత్త పేజీ నా పేరున సృష్టించినట్లు వచ్చింది. ఈ పేజీని కూడా వెంటనే తొలగించండి. --[[వాడుకరి:ప్రభాకర్ గౌడ్ నోముల|<font color="Blue"> ప్రభాకర్ గౌడ్ నోముల </font>]]^{[[వాడుకరి:ప్రభాకర్ గౌడ్ నోముల|<font color="green"> చర్చ </font>]]} 17:04, 15 డిసెంబరు 2020 (UTC) ::సరే నండీ. [[వాడుకరి:యర్రా రామారావు|యర్రా రామారావు]] ([[వాడుకరి చర్చ:యర్రా రామారావు|చర్చ]]) 17:09, 15 డిసెంబరు 2020 (UTC) == మీ ఉపసంహరణ == ప్రభాకర్ గారూ, మీ నిర్వాహకత్వ అభ్యర్థిత్వాన్ని ఉపసంహరించుకున్నందుకు కష్టంగా ఉన్నప్పటికీ సరైన నిర్ణయం తిసుకున్నందుకు అభినందిస్తున్నాను. ఉపసంహరణను ప్రకటిస్తూ "విక్కీ అంటే ఎంత ప్రేమ ఉందో నాకు మీ మీ అందరి పైన నాకు అంత ప్రేమ ఉంది" అంటూ అనడం చాలా హుందాగా ఉంది. మీపై నాకున్న గౌరవం పెరిగింది. "ఇంటర్వ్యూ నాడే ఎక్స్పీరియన్స్ సర్టిఫికెట్ అడిగారు" అనడం కాస్త ఉద్వేగం కలిగించింది కూడా. అయితే మీ అభ్యర్థిత్వాన్ని వ్యతిరేకించినవారు, సమర్ధించిన వారు, నేనూ.. అందరం మిమ్మల్ని అభిమానిస్తున్నామనడంలో నాకే సందేహమూ లేదు. చర్చలో అభ్యర్థిత్వం పట్ల కనిపించిన వ్యతిరేకత మీపట్ల వ్యక్తిగతమైన వ్యతిరేకత కానేకాదనీ, అది కొన్ని అంశాల ప్రాతిపదికన చూపించినదనీ నేను భావిస్తున్నాను. మీరూ అలానే భావిస్తున్నారని నేను గ్రహించాను. వికీపీడియాలో ఇకముందు కూడా ఎప్పట్లాగే మనం సమష్టిగా, పరస్పర గౌరవంతో, మైత్రీ భావంతో పని చేసుకు పోదాం. __[[User:Chaduvari|చదువరి]]<small> ([[User_Talk:Chaduvari|చర్చ]] • [[Special:Contributions/Chaduvari|రచనలు]])</small> 09:00, 16 డిసెంబరు 2020 (UTC) == జిల్లాల ప్రాజెక్టు చర్చ పేజీలో మీరు రాసిన దానికి సమాధానం == [[వికీపీడియా చర్చ:వికీప్రాజెక్టు/భారతదేశ జిల్లాల పేజీల పునర్వ్యవస్థీకరణ]] పేజీలో నన్నుద్దేశించి రాస్తూ "''..అలాగే, నిన్న మొన్న నేను చేసిన అనువాదం పేజీలు గోవా, డయ్యూ డామన్ పేజీల నాణ్యత ఎలా ఉంది. ఒక మాట చెప్పండి అని మనవి... అలాగే, నిన్న మొన్న నేను చేసిన అనువాదం పేజీలు గోవా, డయ్యూ డామన్ పేజీల నాణ్యత ఎలా ఉంది. ఒక మాట చెప్పండి అని మనవి...ఎందుకు అంటున్నాను అంటే నేను మాటవరసకి వికీ గురించి నాకు ఏమీ తెలియదు, అంటే నిజంగానే నన్ను జీరో చేశారు. నా ఉద్దేశం కొత్త అంశాలు నాకు తెలియనివి ఏమైనా చెప్తారేమో అని నేను భావించాను. చీమ 1 అనుకుంటే శివుడు ఒకటి అనుకున్నట్లు, నేను కుట్టగానే చనిపోవాలి(మనిషి అని) చీమ అనుకుంటే, ఓహో చనిపోవాలని అనుకుంటుంది అని శివుడు అనుకున్నట్లు. జరిగింది నా విషయం.''" అని రాసారు.. దానికి సమాధానం ఇక్కడ రాస్తే బాగుంటుందని రాస్తున్నాను: అసలీ నిష్ఠూరాలన్నిటికీ మూలం మీ నిర్వాహక హోదా ప్రతిపాదనపై జరిగిన చర్చ వల్లనేనని నేను అనుకుంటున్నాను. ఆ చర్చలో - అనువాద పరికరం పనితీరు పట్ల వివిధ సందర్భాల్లో మీరు కనబరచిన భిన్నాభిప్రాయాలకు సంబంధించి నాకున్న సందేహాలను అడిగాను. అవి నిలకడగా లేవని, అందుకు మీరు చూపించిన కారణాలు నిలకడగా లేవనీ అన్నాను. మీరు చూపించిన కారణాలు పరిణతి తోనే ఉన్నాయని మీకు అనిపిస్తోంటే ఆ విషయంలో మనిద్దరి మధ్య స్పష్టమైన భేదాభిప్రాయమున్నట్టే! కానీ మీకు ఏమీ తెలియదని నేను అనలేదు. ఇక దాన్ని దాటుకుని ముందుకు పోదాం.. ఒకవేళ మీ నిర్వాహక హోదా ప్రతిపాదనను నేను సమర్ధించి ఉంటే - మీ పరిశీలనా శక్తి కంటే మీ పరిశీలనాసక్తిని నేను లెక్క లోకి తీసుకునేవాణ్ణి. చర్చల్లో మీరు వెల్లడిస్తున్న అభిప్రాయాల కంటే చర్చల్లో ఉత్సాహంగా పాల్గొనడం గురించి మాట్లాడేవాణ్ణి. ఇటీవలి మార్పులను పర్యవేక్షిస్తూ మీరు తీసుకుంటున్న చర్యల కంటే ఆ పని పట్ల మీరు కనబరుస్తున్న శ్రద్ధను గమనం లోకి తీసుకునేవాణ్ణి. ఎంతోమంది అనుభవజ్ఞులు ఓరకంటితో కూడా చూడని అనువాద పరికరాన్ని మీరు సాధన చేస్తున్న విధానం గురించి మాట్టాడేవాణ్ణి. "వాడుకరులకు సూచనలు" పేజీలో చొరవగా మీరు రాసిన సంగతి గురించి మాట్టాడేవాణ్ణి. స్వాగతం ఎవరికి చెప్పాలనే సంగతి గురించి తోటి వాడుకరులతో చర్చ మొదలుపెట్టి కనీసం ఒక మార్పైనా చేసాకే స్వాగతం చెబుదాం అని చొరవ తీసుకోవడం గురించి మాట్టాడేవాణ్ణి. ఇన్ని సుగుణాలున్న మీరు ఆయా పనులను మరింత సమర్ధవంతంగా ఎలా చెయ్యొచ్చో చెప్పేవాణ్ణి, ఇంకా ఏం చేస్తే, ఎలా చేస్తే మీ పని మెరుగవుతుందో చెప్పేవాణ్ణి. ఈ ముక్క చెప్పడానికి నాకున్న అర్హతేంటని (మీరు అడక్కపోయినా మరెవరైనా) అడగొచ్చు - దానికి నాకున్న అర్హతేంటంటే, నేను "ప్రభాకర్ గౌడ్ నోముల"ను కాకపోవడమే. మీరు "ప్రభాకర్ గౌడ్ నోముల" అవడం చేత "ఆయన" లోటుపాట్లు ఇతరులకు తెలిసినంతగా మీకు తెలవదు. ఎలాగంటే.., నేను "చదువరి"ని కాబట్టి, "చదువరి" తప్పులేంటో ప్రభాకర్ కు తెలిసినంతగా నాకు తెలవదు. చాలా సింపులిది. నిర్వాహక హోదా చర్చ, దాని ఫలితం మీకు కష్టం కలిగించాయనడంలో సందేహం లేదు. అయితే దాన్ని దాటుకుని ముందుకు పోయి, మళ్ళీ వికీ రథాన్ని ముందుండి లాక్కెళ్ళే పనిలో పడాలి ప్రభాకర్ గారు. మీరు మరింత శక్తిమంతులు కావాలని కోరుకునేవాణ్ణే గానీ, మీ మైత్రిని మీ సాహచర్యాన్నీ వద్దనుకునేవాణ్ణి కాను. అందరూ అలాగే అనుకుంటారని నా ఉద్దేశం. మిమ్మల్ని సమర్ధించేవారు మీకు మిత్రులే. అంత మాత్రాన మిమ్మల్ని వ్యతిరేకించినవారు మిత్రులు కారని భావించకండి. మీ లోపాలను గుర్తించి మీకు చెప్పేవారు, మీ మెరుగుదలను ఆశించేవారు కూడా మిత్రులే. కలసి ముందుకు సాగుదాం పదండి. పోతే మీరు అడిగినట్టుగా, మీరు అనువాదం చేసిన పేజీలను చూసి నా అభిప్రాయం చెబుతాను. మరో సంగతి.. మీ సంతకంలో "చర్చ" అనే మాటకు లింకు మీ వాడుకరి పేజికి పోతోంది. మీ చర్చకు పోవడం లేదు, గమనించగలరు. __[[User:Chaduvari|చదువరి]]<small> ([[User_Talk:Chaduvari|చర్చ]] • [[Special:Contributions/Chaduvari|రచనలు]])</small> 19:03, 21 డిసెంబరు 2020 (UTC) :[[User:Chaduvari|చదువరి]] గారూ, మీ లోతైన అవగాహన నేను కోరుకుంటున్నాను, అదే చెప్పారు, మీరు అందుకే మీకు నేను కృతజ్ఞుణ్ణి అయితే నిర్వహణ పదవి రాకపోయినా అంత అంతగా విరిగిపోతుంది అని మొదటిరోజు బాధపడ్డాను కానీ, మీరు గమనించిన అంశాలు పరిగణలోకి తీసుకోవాలి అని మాత్రం భావించాను, అది కాక ప్రతిపాదనకు ముందు రోజు ప్రచురించిన ఒక వ్యాసం ను కారణంగా చూపుతూ వ్యతిరేకించడం బాధించింది. నిర్వాహకులకు ఉండవలసిన అంశాలు వదిలేసి, వ్యాసాలు వ్యాఖ్య నిర్మాణం సరిగా లేనందు వలన అనేది విచిత్రంగా అనిపించింది. మరింత నేర్చుకోవాలి అనేది కొంత నిజం అయి ఉండవచ్చు కానీ, ఇల్లు ఉడ్చడానికి చీపిరిలా ఉపయోగపడాలి అనుకున్న , అనువాద పరికరం తో నా వ్యాసాలు గమనించి అభిప్రాయం చెప్పాలని అందుకే అడుగుతున్నా ... ధన్యవాదాలు మీరు స్పందించిన తీరుకు. నా చర్చ పేజీ లింకు కూడా సవరించానండి.__[[వాడుకరి:ప్రభాకర్ గౌడ్ నోముల|<font color="Blue"> ప్రభాకర్ గౌడ్ నోముల </font>]]^{[[వాడుకరి చర్చ:ప్రభాకర్ గౌడ్ నోముల|<font color="green"> చర్చ </font>]]} 06:56, 22 డిసెంబరు 2020 (UTC) ==భారతదేశ జిల్లాలు, పట్టణాల వర్గంలో మార్పులు గురించి== :[[వాడుకరి :ప్రభాకర్ గౌడ్ నోముల|ప్రభాకర్ గౌడ్]] గారూ నమస్కారం. మీరు వర్గాలలో చాలా చురుకుగా సవరణలు చేస్తున్నందుకు ధన్యవాదాలు.[[:వర్గం:భారతదేశ నగరాలు, పట్టణాలు]] వర్గంలో వరంగల్ పట్టణ జిల్లా, మహబూబాబాదు జిల్లాలు చేర్చారు.కానీ నాకు తెలిసినంతవరకు వీటిని చేర్చవలసిన అవసరంలేదు.వాటి ప్రధానకేంద్రాలు చేర్చవచ్చు.జిల్లాలు భారతదేశ జిల్లాలు వర్గంలో చేర్చవచ్చు. వర్గంలో మనం చేర్చవలసినవి లోగడ ఏమైనా చేర్చారా అని నిశితంగా పరిశీలిస్తే మనకు తెలుస్తుంది.నేను ఇలాగే పరిశీలిస్తాను. గమనించగలరు.--[[వాడుకరి:యర్రా రామారావు|యర్రా రామారావు]] ([[వాడుకరి చర్చ:యర్రా రామారావు|చర్చ]]) 09:55, 24 డిసెంబరు 2020 (UTC) == మీ అనువాదాల పరిశీలన == మీరు కోరినట్లుగా అనువాదాల పరిశీలన చేసాను. [[బీదరు]] వ్యాసంలో కొన్ని భాషా సవరణలు చేసాను. ఇంకా ఉండి ఉండవచ్చు. బొమ్మల వ్యాఖ్యలను చూడలేదు. మీరు పరిశీలించి ఇంకా ఏమైనా మార్పుచేర్పులు అవసరమైతే చెయ్యండి. నేను గమనించినంతలో.. ప్రచురించే ముందు అనువాదాలను మరింత పరిశిలించాలని భావిస్తున్నాను. పరిశీలించండి.__[[User:Chaduvari|చదువరి]]<small> ([[User_Talk:Chaduvari|చర్చ]] • [[Special:Contributions/Chaduvari|రచనలు]])</small> 10:25, 24 డిసెంబరు 2020 (UTC) == కృతజ్ఞతలు == నేను రాసిన వ్యాసము అభివృద్ధి లో సహక రించినందుకు హృదయ పూర్వక కృతజ్ఞతలు ([[వాడుకరి:అరుణ|అరుణ]] ([[వాడుకరి చర్చ:అరుణ|చర్చ]]) 19:41, 14 జనవరి 2021 (UTC)) ==[[:ఇనగంటి రవిచంద్ర]] [[Wikipedia:Criteria for speedy deletion|సత్వర తొలగింపు]] ప్రతిపాదన == [[Image:Ambox warning pn.svg|48px|left|alt=|link=]] {{Quote box|quote=<p>If this is the first article that you have created, you may want to read [[WP:Your first article|the guide to writing your first article]].</p><p>You may want to consider using the [[Wikipedia:Article wizard|Article Wizard]] to help you create articles.</p>|width=20%|align=right}} [[:ఇనగంటి రవిచంద్ర]] పేజీని సత్వరమే తొలగించాలని ఆ పేజీలో ఒక ట్యాగును పెట్టారు. సత్వర తొలగింపు కారణాల్లో [[WP:CSD#A7|A7 విభాగం]] కింద ఈ ప్రతిపాదన చేసాఎరు. ఎందుకంటే a person or group of people వంటి అంశానికి సంబంధించిన ఈ పేజీలో విషయానికి ఉన్న ప్రాధాన్యతను ఎలాంటిదో వివరించలేదు: అంటే ఈ విషయానికి విజ్ఞాన సర్వస్వంలో వ్యాసం ఎందుకు ఉండాలి అని. [[WP:CSD#Articles|సత్వర తొలగింపు పద్ధతిలో]] అలాంటి వ్యాసాలను ఎప్పుడైనా తొలగించవచ్చు. [[Wikipedia:Notability (summary)|విషయ ప్రాధాన్యత]] గురించి చదవండి. ఈ కారణం వలన ఈ పేజీని తొలగించకూడదని మీరనుకుంటే, [[:ఇనగంటి రవిచంద్ర|పేజీకి వెళ్ళి]] అక్కడ ఉన్న "ఈ సత్వర తొలగింపును సవాలు చెయ్యండి" అనే మీటను నొక్కి '''ఈ ప్రతిపాదనను సవాలు చెయ్యవచ్చు'''. అక్కడ, పేజీని ఎందుకు తొలగించకూడదని మీరు అనుకుంటున్నారో వివరించవచ్చు. అయితే, సత్వర తొలగింపు ట్యాగు పెట్టిన పేజీని వెంటనే, ఆలస్యం లేకుండా తొలగించే అవకాశం ఉంది. ఈ సత్వర తొలగింపు ట్యాగును మీరు తీసివెయ్యకండి. కానీ [[Wikipedia:List of policies|వికీపీడియా విధానాలు, మార్గదర్శకాలకు]] అనుగుణంగా సమాచారాన్ని చేర్చేందుకు వెనకాడకండి. పేజీని ఈసరికే తొలగించి ఉంటే, తొలగించిన పాఠ్యాన్ని మెరుగుపరచేందుకు కావాలని మీరు అనుకుంటే [[వికీపీడియా:నిర్వాహకుల నోటీసుబోర్డు|ఇక్కడ]] అభ్యర్ధించవచ్చు. <!-- Template:Db-notability-notice --> <!-- Template:Db-csd-notice-custom --> --[[వాడుకరి:Arjunaraoc|అర్జున]] ([[వాడుకరి చర్చ:Arjunaraoc|చర్చ]]) 05:06, 24 ఫిబ్రవరి 2021 (UTC) == కృతజ్ఞతలు == [[వాడుకరి:ప్రభాకర్ గౌడ్ నోముల]] గారు, మీరు నా పేరుతో వ్యాసం సృష్టించిన సంగతి ఇప్పడే గమనించాను. మీ అభిమానానికి ధన్యవాదాలు. వికీపీడియా విధానాల ప్రకారం నా పేరుతో వ్యాసానికి అర్హత లేదని భావించినందున, వ్యాసం తొలగించాను. --[[వాడుకరి:Arjunaraoc|అర్జున]] ([[వాడుకరి చర్చ:Arjunaraoc|చర్చ]]) 08:57, 24 ఫిబ్రవరి 2021 (UTC) ==[[కటకం వెంకటరమణ]] వ్యాసం తొలగింపు ప్రతిపాదన== [[Image:Ambox warning yellow.svg|left|link=|48px|]] [[కటకం వెంకటరమణ]] వ్యాసాన్ని ఈ దిగువ కారణం వలన తొలగింపు కొరకు ప్రతిపాదించాను&#32; : :'''వికీపీడియనుకు ప్రత్యేకంగా వాడుకరి పుట ఉంటుంది. వికీపీడియాలో స్వచ్ఛందంగా సేవ సేసినంత మాత్రాన వికీపీడియాలో వ్యాసం ఉండాలని నియమం లేదు. ఒక్క తెలుగు వెలుగు పత్రిక వాడుకరుల అభిప్రాయాలను తెలుసుకొని దానిని ప్రచురించినంత మాత్రాన వ్యక్తికి వ్యాసం అవసరం లేదని నా అభిప్రాయం. నోటబిలిటీ ఉండాలి. ఈ వ్యాసాన్ని తొలగించాలి.''' వికీపీడియాలో నిర్మాణాత్మకమైన రచనలన్నీ స్వాగతించబడినప్పటికీ, [[WP:DEL#REASON|వివిధ కారాణాల రీత్యా]] కొన్ని వ్యాసాలు లేదా రచనలను తొలగించాల్సిన అవసరం పడవచ్చు. ఈ వ్యాసాన్ని తొలగించకూడదని మీరు భావిస్తే, ప్రతిపాదనకు వ్యతిరేకంగా, మీ వాదనను [[వికీపీడియా:తొలగింపు కొరకు వ్యాసాలు/కటకం వెంకటరమణ]] పేజీలో రాయవచ్చు. లేదా [[Talk:కటకం వెంకటరమణ|వ్యాసపు చర్చా పేజీలో]] నైనా రాయవచ్చు. తొలగింపులో ఎత్తిచూపిన కారణాన్ని దృష్టిలో ఉంచుకుని వ్యాసాన్ని మెరుగుపరచండి. ఏ మార్పూ చెయ్యకుండా, ఏ చర్చా లేకుండా తొలగింపు నోటీసును దయచేసి తీసెయ్యకండి. '''--''' [[User:K.Venkataramana|''' <span style="font-family:Lucida Handwriting; color: #0000CD"><small>K.Venkataramana</small></span>''']] '''--''' [[User talk:K.Venkataramana|'''<span style="font-family:Lucida Handwriting; color: green"><big>☎</big></span>''']] 14:11, 24 ఫిబ్రవరి 2021 (UTC) <!-- Template:Proposed deletion notify --> '''--''' [[User:K.Venkataramana|''' <span style="font-family:Lucida Handwriting; color: #0000CD"><small>K.Venkataramana</small></span>''']] '''--''' [[User talk:K.Venkataramana|'''<span style="font-family:Lucida Handwriting; color: green"><big>☎</big></span>''']] 14:11, 24 ఫిబ్రవరి 2021 (UTC) == వికీమీడియా ఫౌండేషన్ బోర్డ్ అఫ్ ట్రస్టీస్: కమ్యూనిటీ బోర్డు స్థానాల కోసం సంప్రదింపులు == వికీమీడియా ఫౌండేషన్ బోర్డ్ అఫ్ ట్రస్టీస్ వారు ఫిబ్రవరి 1 నుండి మర్చి 14 వరకు, [[:m:Wikimedia Foundation Board of Trustees/Call for feedback: Community Board seats|కమ్యూనిటీ ద్వారా ఎన్నుకోబడే బోర్డు స్థానాల కోసం సంప్రదింపులు జరుపుతున్నారు]]. దీనికి కారణం; గత పది సంవత్సరాలలో వికీమీడియా ఫౌండేషన్, ప్రాజెక్టులు ఐదు రెట్లు పెరగగా, బోర్డ్ పనితీరు, ఏర్పాట్లు, ఏమి మారలేదు. ఇప్పుడు ఉన్న విధానాల ప్రకారం, బోర్డుకు తగినంత సామర్థ్యం, ప్రాతినిధ్యం లేవు. మామూలుగా జరిగే ఎన్నికలు, బహిర్ముఖులుగా ఉంటూ ఇంగ్లీష్ వికీపీడియా వంటి పెద్ద ప్రాజెక్టులు లేదా అమెరికా వంటి పాశ్చాత్య దేశాలు నుండి వచ్చేవారికి తోడ్పడుతున్నాయి. మిగిలిన వారికీ ఎన్ని శక్తిసామర్ధ్యాలు ఉన్నా తగినంత ప్రచారం లేనందు వలన వారికి ఓటు వేసే వారు తక్కువ మంది. ఉదాహరణకి, వికీమీడియా ఫౌండేషన్ పదిహేను సంవత్సరాల చరిత్రలో, భారత ఉపఖండం నుండి కేవలం ఒక్కళ్ళు మాత్రమే బోర్డు లో సేవలు అందించారు. వారు కూడా నిర్దిష్ట నైపుణ్యం కోసం నేరుగా నియమించబడ్డవారే గాని, ఎన్నుకోబడలేదు. రానున్న నెలలో, మొత్తం ఆరు కమ్యూనిటీ బోర్డు స్థానాల కోసం ఎన్నికలు జరగాల్సి ఉంది. ఇప్పుడు జరుగుతున్న సంప్రదింపుల ద్వారా బోర్డు వారు కమ్యూనిటీల నుండి వారి పద్ధతుల మీద అభిప్రాయం సేకరిస్తున్నారు. ఈ నిమిత్తం తెలుగు కమ్యూనిటీలో తో మాట్లాడేందుకు ఒక ఆన్లైన్ సమావేశం ఏర్పాటు చేయబడింది. ఇది ఫిబ్రవరి 6 (శనివారం), 6:00 pm నుండి 7:30 pm వరకు జరుగుతుంది; పాల్గొనడానికి గూగుల్ మీట్ లింకు ఇది https://meet.google.com/oki-espq-kog. ఈ కార్యక్రమములో పాల్గొనవలసిందిగా మిమల్ని ఆహ్వానితున్నాను. [[User:KCVelaga (WMF)|KCVelaga (WMF)]], 11:24, 1 మార్చి 2021 (UTC) <!-- Message sent by User:KCVelaga (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:KCVelaga_(WMF)/Targets/Telugu_volunteers&oldid=21164917 --> == Request == Hi can you translate the article [[ Indian Institute of Science Education and Research Berhampur]] in telugu. You can use Google translate to easily understand the contents in Odia or ahamiya version of this article. Thank you [[వాడుకరి:ଲେଖକ|ଲେଖକ]] ([[వాడుకరి చర్చ:ଲେଖକ|చర్చ]]) 18:42, 17 మార్చి 2021 (UTC) ==సరైన నిర్ణయం తీసుకోండి== రచ్చబండలో చదువరిపై అధికార, నిర్వాహక హోదాల నిరోధంపై సరైన నిర్ణయం తీసుకొని తెవికీ అభివృద్ధికై తోడ్పడండి. [[వికీపీడియా:రచ్చబండ#చదువరిపై అధికార, నిర్వాహక హోదాలపై నిరోధం ప్రతిపాదన]] / / అజయ్ కుమార్ / / తెలుగు భాషాభిమాని. ==సరైన నిర్ణయం తీసుకోండి== రచ్చబండలో చదువరిపై అధికార, నిర్వాహక హోదాల నిరోధంపై సరైన నిర్ణయం తీసుకొని తెవికీ అభివృద్ధికై తోడ్పడండి. [[వికీపీడియా:రచ్చబండ#చదువరిపై అధికార, నిర్వాహక హోదాలపై నిరోధం ప్రతిపాదన]] / / అజయ్ కుమార్ Nomula / / తెలుగు భాషాభిమాని. == 2021 Wikimedia Foundation Board elections: Eligibility requirements for voters == Greetings, The eligibility requirements for voters to participate in the 2021 Board of Trustees elections have been published. You can check the requirements on [[:m:Wikimedia_Foundation_elections/2021#Eligibility_requirements_for_voters|this page]]. You can also verify your eligibility using the [https://meta.toolforge.org/accounteligibility/56 AccountEligiblity tool]. [[వాడుకరి:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[వాడుకరి చర్చ:MediaWiki message delivery|చర్చ]]) 16:39, 30 జూన్ 2021 (UTC) <small>''Note: You are receiving this message as part of outreach efforts to create awareness among the voters.''</small> <!-- Message sent by User:KCVelaga (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:KCVelaga_(WMF)/Targets/Temp&oldid=21669859 --> == ఆహ్వానం WPWP పునసమీక్షా సమావేశం == వికీపీడియా పేజస్ వాంటింగ్ ఫోటోస్ 2021 లో మీ చేర్పులకు ధన్యవాదములు, ఇందులో భాగంగా జూలై 15వ తేదీ సాయంత్రం 7.00 నుండి 8.00 IST వరకు జరుగుతున్న సభ్యుల పునసమీక్షా సమావేశంలో గూగుల్ మీట్ ద్వారా చేరగలరు ([https://meet.google.com/bqk-vdyf-gzc లింకు]) Or Open Google Meet and enter this code: bqk-vdyf-gzc , ప్రాజెక్టు జరిగే కాలంలో ఇందులో పాల్గోనే అందరూ సబ్యులూ వీలయితే నేర్చుకొన్న విషయాలు పంచుకోవచ్చు,సూచనలు కూడా చేయవచ్చు, కొత్త వారికి ప్రోత్సాహకరంగా కూడా ఉంటుంది. == [Wikimedia Foundation elections 2021] Candidates meet with South Asia + ESEAP communities == Hello, As you may already know, the [[:m:Wikimedia_Foundation_elections/2021|2021 Wikimedia Foundation Board of Trustees elections]] are from 4 August 2021 to 17 August 2021. Members of the Wikimedia community have the opportunity to elect four candidates to a three-year term. After a three-week-long Call for Candidates, there are [[:m:Template:WMF elections candidate/2021/candidates gallery|20 candidates for the 2021 election]]. An <u>event for community members to know and interact with the candidates</u> is being organized. During the event, the candidates will briefly introduce themselves and then answer questions from community members. The event details are as follows: *Date: 31 July 2021 (Saturday) *Timings: [https://zonestamp.toolforge.org/1627727412 check in your local time] :*Bangladesh: 4:30 pm to 7:00 pm :*India & Sri Lanka: 4:00 pm to 6:30 pm :*Nepal: 4:15 pm to 6:45 pm :*Pakistan & Maldives: 3:30 pm to 6:00 pm * Live interpretation is being provided in Hindi. *'''Please register using [https://docs.google.com/forms/d/e/1FAIpQLSflJge3dFia9ejDG57OOwAHDq9yqnTdVD0HWEsRBhS4PrLGIg/viewform?usp=sf_link this form] For more details, please visit the event page at [[:m:Wikimedia Foundation elections/2021/Meetings/South Asia + ESEAP|Wikimedia Foundation elections/2021/Meetings/South Asia + ESEAP]]. Hope that you are able to join us, [[:m:User:KCVelaga (WMF)|KCVelaga (WMF)]], 06:35, 23 జూలై 2021 (UTC) <!-- Message sent by User:KCVelaga (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:KCVelaga_(WMF)/Targets/Temp&oldid=21774789 --> == [[User:Vanam Ravinder|Vanam Ravinder]] అడుగుతున్న ప్రశ్న (05:01, 16 ఆగస్టు 2021) == నమస్కారమండి నేను TEWiki workshop అటెండ్ అవుతున్నాను. క్రొత్తగా ఎకౌంటు చేశాను. ఒక వ్యాసం ప్రచురించాను. మీ అభిప్రాయం తెలుపగలరు. భవదీయుడు వనం రవీందర్ B.E.Mech. MBA 7036199102 --[[వాడుకరి:Vanam Ravinder|Vanam Ravinder]] ([[వాడుకరి చర్చ:Vanam Ravinder|చర్చ]]) 05:01, 16 ఆగస్టు 2021 (UTC) == Feedback for Mini edit-a-thons == Dear Wikimedian, Hope everything is fine around you. If you remember that A2K organised [[:Category: Mini edit-a-thons by CIS-A2K|a series of edit-a-thons]] last year and this year. These were only two days long edit-a-thons with different themes. Also, the working area or Wiki project was not restricted. Now, it's time to grab your feedback or opinions on this idea for further work. I would like to request you that please spend a few minutes filling this form out. You can find the form link [https://docs.google.com/forms/d/e/1FAIpQLSdNw6NruQnukDDaZq1OMalhwg7WR2AeqF9ot2HEJfpeKDmYZw/viewform here]. You can fill the form by 31 August because your feedback is precious for us. Thank you [[వాడుకరి:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[వాడుకరి చర్చ:MediaWiki message delivery|చర్చ]]) 18:58, 16 ఆగస్టు 2021 (UTC) <!-- Message sent by User:Nitesh (CIS-A2K)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Nitesh_(CIS-A2K)/Mini_edit-a-thon_Participants&oldid=21886141 --> == 2021 వికీమీడియా ఫౌండేషన్ బోర్డు ఎన్నికలలో ఓటు వేయండి == నమస్తే ప్రభాకర్ గౌడ్ నోముల, 2021 వికీమీడియా ఫౌండేషన్ బోర్డు అఫ్ ట్రస్టీస్ ఎన్నికలలు మొదలయ్యాయి. ఈ ఎన్నిక 18 ఆగష్టు 2021 న మొదలైంది, 31 ఆగష్టు 2021 న ముగుస్తుంది. వికీమీడియా ఫౌండేషన్ తెలుగు వికీపీడియా వంటి ప్రాజెక్టులకు మద్దతు ఇస్తుంది. వికీమీడియా ఫౌండేషన్ కార్యకలాపాలను పర్యవేక్షించేందుకు వికీమీడియా ఫౌండేషన్ బోర్డ్ ఆఫ్ ట్రస్టీస్ ఉంటుంది. బోర్డ్ ఆఫ్ ట్రస్టీల గురించి [[:m:Wikimedia Foundation Board of Trustees/Overview|ఈ లింకులో]] తెలుసుకోండి. ఈ సంవత్సరం నాలుగు బోర్డు సీట్లకు ఎన్నిక జరుగుతుంది. వీటి కోసం 19 మంది అభ్యర్థులు ఉన్నారు. [[:m:Wikimedia_Foundation_elections/2021/Candidates#Candidate_Table|అభ్యర్థుల గురించి మరింత సమాచారం ఈ పేజీలో తెలుసుకోండి]]. 70,000 ఓటర్లు ఉన్నారు. ఓటింగ్ ప్రక్రియ 31 ఆగష్టు 23:59 UTC వరకు నడుస్తుంది. *[[Special:SecurePoll/vote/Wikimedia_Foundation_Board_Elections_2021|'''తెలుగు వికీపీడియా మీద సెక్యూర్ పోల్ లో మీ ఓటు వేయండి''']]. మీరు ఇప్పటికే ఓటు వేసినట్టు అయితే, దయచేసి ఈ ఇమెయిల్‌ను విస్మరించండి. ఓటర్లు ఒక్కసారి మాత్రమే ఓటు వేయవచ్చు. [[:m:Wikimedia Foundation elections/2021|ఈ ఎన్నికలు గురించి మరింత సమాచారం తెలుసుకోండి]]. [[వాడుకరి:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[వాడుకరి చర్చ:MediaWiki message delivery|చర్చ]]) 05:02, 29 ఆగస్టు 2021 (UTC) <!-- Message sent by User:KCVelaga (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:KCVelaga_(WMF)/Targets/Temp&oldid=21949528 --> == ఆహ్వానం : ఆజాదీ కా అమృత్‌ మహోత్సవం - మొదటి Edit-a-thon ( 1 సెప్టెంబర్ నుంచి 14 నవంబర్ 2021 వరకు) == నమస్కారం , తెలుగు వికీపీడియాలో భారత స్వాతంత్ర పోరాటం లో వెలుగు చూడని వీరుల గాథలు, మహిళా స్వాతంత్ర సమరయోధులు, స్వతంత్ర భారతంలో వెలుగు చూసిన ఉద్యమాలు, కీలక సంఘటనల గురించిన సమాచారం, సంబంధిత ఫొటోలు లాంటి విషయాలకు అనుగుణంగా 75 రోజులు ఆజాదీ కా అమృత్ మహోత్సవం అనే పేరుతో నిర్వహిస్తున్నాము, ఇందులో భాగంగా ఈ బుధవారం 1 సెప్టెంబర్ నుంచి 14 నవంబర్ 2021 వరకూ జరిగే మొదటి విడత ఎడిట్ థాన్ కార్యక్రమంలో లో వికీపీడియన్లు అందరూ పాల్గొని విజయవంతం చేయవలసిందిగా అభ్యర్థిస్తున్నాము. ఆజాదీ కా అమృత్‌ మహోత్సవ సంబరాలు ఘనంగా జరుపుకోడానికి సభ్యులందరు తప్పక చొరవ తీసుకుంటారని ఆశిస్తున్నాము. ఆసక్తి గల సభ్యులు, మరిన్ని వివరాలకు , పాల్గొనటానికి [[వికీపీడియా:వికీప్రాజెక్టు/ఆజాదీ_కా_అమృత్‌_మహోత్సవం|ఆజాదీ కా అమృత్‌ మహోత్సవం ప్రాజెక్టు పేజీ ]] చూడగలరు : [[వాడుకరి:Kasyap|Kasyap]] ([[వాడుకరి చర్చ:Kasyap|చర్చ]]) 05:12, 1 సెప్టెంబరు 2021 (UTC) ==అభినందనలు== [[వికీపీడియా:వికీప్రాజెక్టు/వికీపీడియా పేజస్ వాంటింగ్ ఫోటోస్ 2021|వికీపీడియా పేజస్ వాంటింగ్ ఫోటోస్ 2021]] ప్రాజెక్టులో మీ కృషి ప్రశంసనీయం. అభినందనలు. త్వరలో మీకు WPWP సావినీర్లు, సర్టిఫికెట్ పంపబడతాయి. దయచేసి వెంటనే ఈ క్రింది లంకెలో ఉన్న ఫారంలో మీ వివరాలు తెలియజేయండి. https://docs.google.com/forms/d/e/1FAIpQLSd-TaLmENAW9Y3HbSDtLyBsneiZqiGFbStEjrr-lC9ASAZywA/viewform --[[వాడుకరి:స్వరలాసిక|స్వరలాసిక]] ([[వాడుకరి చర్చ:స్వరలాసిక|చర్చ]]) 10:00, 9 సెప్టెంబరు 2021 (UTC) == Mahatma Gandhi 2021 edit-a-thon to celebrate Mahatma Gandhi's birth anniversary == [[File:Mahatma Gandhi 2021 edit-a-thon poster 2nd.pdf|thumb|100px|right|Mahatma Gandhi 2021 edit-a-thon]] Dear Wikimedian, Hope you are doing well. Glad to inform you that A2K is going to conduct a mini edit-a-thon to celebrate Mahatma Gandhi's birth anniversary. It is the second iteration of Mahatma Gandhi mini edit-a-thon. The edit-a-thon will be on the same dates 2nd and 3rd October (Weekend). During the last iteration, we had created or developed or uploaded content related to Mahatma Gandhi. This time, we will create or develop content about Mahatma Gandhi and any article directly related to the Indian Independence movement. The list of articles is given on the [[:m: Mahatma Gandhi 2021 edit-a-thon|event page]]. Feel free to add more relevant articles to the list. The event is not restricted to any single Wikimedia project. For more information, you can visit the event page and if you have any questions or doubts email me at nitesh@cis-india.org. Thank you [[వాడుకరి:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[వాడుకరి చర్చ:MediaWiki message delivery|చర్చ]]) 17:33, 28 సెప్టెంబరు 2021 (UTC) <!-- Message sent by User:Nitesh (CIS-A2K)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Nitesh_(CIS-A2K)/Mini_edit-a-thon_Participants&oldid=21886141 --> == [[User:Little19951212|Little19951212]] అడుగుతున్న ప్రశ్న (11:16, 1 అక్టోబరు 2021) == Sir khonni Articles only English language lony available ga unnye vatini kuda telugu lo pettandi sir --[[వాడుకరి:Little19951212|Little19951212]] ([[వాడుకరి చర్చ:Little19951212|చర్చ]]) 11:16, 1 అక్టోబరు 2021 (UTC) == అభినందలు == [[వాడుకరి:Little19951212|లిటిల్19951212]] గారూ, స్వాగత సందేశంలో నన్ను గురువుగా కేటాయించారు. మీకు మొదటి ప్రశ్న మంచి ప్రశ్న అడిగావు. కొన్నీ ఆర్టికల్స్ ఆంగ్ల భాషలో మాత్రమే అందుబాటులో ఉన్నాయి, అన్నీ లేని వాటిని కూడా తెలుగులో పెట్టండి సర్. ఇది ఒక్క ప్రశ్న కాదు, ఎందుకంటే ఒక ఉదాహరణ పాండవులు ఎంతమంది... 5 మంది అంటాం. వారి పేర్లు చెప్పమంటే చాలామంది వెంటనే చెప్పగలరు. కౌరవులు ఎంతమంది, 100 వారి పేర్లు కూడా చెప్పమంటే ... ఇలాంటిదే ఈ ప్రశ్న. అడగడం తప్ప ఏమి కాదు. అయితే వికీపీడియా పరిచయం మీకు కలగటం, మీరు ఖాతా తీసుకోవటం సంతోషం, అందుకు అభినందనలు... దీని గురించి కొంత పరిచయం చేస్తాను. తెలుగు వికీపీడియాలో 73000 ల వ్యాసాలు ఉంటే ఆంగ్ల వికీపీడియాలో ఆరు లక్షలకు పైగా వ్యాసాలు ఉన్నాయి. అందుకు కారణం కూడా మీ ప్రశ్న లోనే ఉంది. మీ ప్రశ్న అడగడం లో తెలుగులో రాయలేకపోయారు. తెలుగులో రాయడం వచ్చి ఎంతో సమయాన్ని కేటాయించి వ్యాసాలు ఉచిత (వాలెంటరీ)సేవగా రాయవలసి ఉంటుంది. అలాంటి మంచి మనసున్న వారి సంఖ్య కేవలం 50 లోపు మాత్రమే ఉంది. ఇక్కడ మీలాంటి వారి ఆసక్తి సేవ చేయాలని ఉన్నవారి అవసరం చాలా ఉంది. మీరు మీకు తెలిసిన వారు తెలుగు భాష కు సేవ చేయాలి అనుకుంటే ఇక్కడ ఎలా రాయాలో తెలియకపోయినా ఈ చర్చాపేజీలు మీ పూర్తి వివరాలు అనగా ఫోన్ నెంబర్ లేదా ఈమెయిల్ ఐడి ఇవ్వండి... నేరుగా మిమ్మల్ని సంప్రదిస్తాం. నా ఫోన్ నెంబర్ 9440060852. మీరు నాకు ఫోన్ చేయండి. ధన్యవాదాలు. _[[File:Plume pen w.gif|30px|]][[వాడుకరి:ప్రభాకర్ గౌడ్ నోముల|<span style="text-shadow:#EE82EE 3px 3px 2px;"><font color="#0000FF"><b>ప్రభాకర్ గౌడ్</b></font></span>]]^{[[వాడుకరి చర్చ:ప్రభాకర్ గౌడ్ నోముల|<font color="green">చర్చ</font>]]} 07:45, 2 అక్టోబరు 2021 (UTC) == Movement Charter Drafting Committee - Community Elections to take place October 11 - 24 == నమస్కారం ప్రభాకర్ నోముల గారూ , వికీమీడియా ఉద్యమంలో వికిపీమీడియన్ల పాత్రలు బాధ్యతలను ఉద్యమ చార్టర్ నిర్వచిస్తుంది. అందరి భాగస్వామ్యంతో వ్యూహాత్మక దిశలో కలిసి పనిచేయడానికి ఈ ఫ్రేమ్‌వర్క్ ఉపయోగపడననుంది. ఉద్యమ చార్టర్ డ్రాఫ్టింగ్ కమిటీ ఈ చార్టర్ ముసాయిదాను రూపొందిస్తుంది. కంటెంట్ ఈక్విటీ ఇన్ డెసిషన్ మేకింగ్ "అనే మూవ్మెంట్ స్ట్రాటజీ సిఫార్సును అనుసరిస్తుంది. కమిటీ పని ముసాయిదా రాయడం వరకు విస్తరించింది. ఇందులో కమ్యూనిటీలు, నిపుణులు, సంస్థలతో పరిశోధన ఇంకా సంప్రదింపులు ఉంటాయి. ఈ ముసాయిదా చార్టర్‌గా మారడానికి ముందు ఉద్యమం-అంతటా ఆమోదం ద్వారా ఏకాభిప్రాయం పొందాలి. ఈ గ్రూపులో దాదాపు 15 మంది సభ్యులు ఉంటారు. ఇది ఉద్యమంలో వైవిధ్యాన్ని సూచిస్తుందని భావిస్తున్నారు. లింగం, భాష, భౌగోళికం అనుభవం లాంటి వివిధ వైవిద్యాలతో అభ్యర్థుల ఎంపిక జరగనుంది . ఈ సమూహ సభ్యులు ప్రాజెక్టులు, అనుబంధ సంస్థలు వికీమీడియా ఫౌండేషన్‌కి సంబందించిన కార్యకలాపాలలో పాల్గొనవలసి ఉంటుంది. ఈ పోటీలో భారత్ నుండి 9 మంది వ్యక్తులు ఉండగా మన తెలుగు వికీ నుండి నేను ఒక్కడిని పాల్గొంటున్నాను అక్టోబరు 11 అనగా రేపటి నుండి దీని ఎన్నికలు జరగనున్నాయి. ఇది నా [https://meta.wikimedia.org/wiki/Movement_Charter/Drafting_Committee/Candidates#Nethi_Sai_Kiran_(Nskjnv) సభ్యత్వ పేజీ] , పరిశీలించగలరు. ఈ పోటీలో నాకు మీ మద్దతు ఉంటుందని ఆశిస్తున్నాను. ధన్యవాదాలు. <span style="background:Gainsboro">[[User:Nskjnv|<font color="#FF9933">'''Nsk'''</font><font color="white">'''jnv'''</font> ]][[User Talk:Nskjnv|<font color="#128807">_{☚╣✉╠☛}</font>]] </span> 06:25, 10 అక్టోబరు 2021 (UTC) [[వాడుకరి:Nskjnv|నేతి సాయికిరణ్]] గారూ నమస్కారం అతికొద్ది కాలంలోనే అందరి మనసు గెలుచుకున్న అలా ప్రత్యేకతలున్న విలక్షణమైన స్నేహశీలి మీరు, వ్యక్తిగతంగా త్రిపుల్ ఐటీ లోను, తెలుగు వికీపీడియాలోను నాకు సహచరులు, మిత్రులు, మీలాంటి వారికి కాక నా మద్దతు ఎవరికి ఉంటుంది. తెలుగు వికీపీడియాలో వెనక్కి లాగే వారు కొందరు ఉన్నారు జాగ్రత్త, ఈ పాటికి కొద్దిగా మీకు అర్థమై ఉంటుంది అనుకుంటా... జాగ్రత్త. మీ విజయాలకు సహాయ సహకారాలు నావి ఎప్పుడూ ఉంటాయి. మీ నుండి కూడా నేను అలానే ఆశిస్తాను, ధన్యవాదాలు. _[[File:Plume pen w.gif|30px|]][[వాడుకరి:ప్రభాకర్ గౌడ్ నోముల|<span style="text-shadow:#EE82EE 3px 3px 2px;"><font color="#0000FF"><b>ప్రభాకర్ గౌడ్</b></font></span>]]^{[[వాడుకరి చర్చ:ప్రభాకర్ గౌడ్ నోముల|<font color="green">చర్చ</font>]]} 05:51, 11 అక్టోబరు 2021 (UTC) ==[[ప్రామిసరీ నోటు]] వ్యాసం తొలగింపు ప్రతిపాదన== [[Image:Ambox warning yellow.svg|left|link=|48px|]] [[ప్రామిసరీ నోటు]] వ్యాసాన్ని ఈ దిగువ కారణం వలన తొలగింపు కొరకు ప్రతిపాదించాను&#32; : :'''ఈ వ్యాసం ప్రవేశికలో రాసిన రెండు వాక్యాలు దాదాపుగా ప్రామసరీ నోటు అర్థాన్ని సూచించేటట్లుగా మాత్రం రాయబడినవి. ఇక వ్యాసంలో మిగిలిన దాదాపు 46వేల బైట్ల విషయ సంగ్రహం గూగల్ ట్రాన్స్ల్లేట్ అనువాద యంత్రంద్వారా అది ఎలా అనువదించిందో, దానిని ఎటువంటి సవరణలు చేయకుండా అదే సమాచారం గంపగుత్తగా వ్యాసంపేజీ సృష్టించి, దీనిలో అతికించినట్లు వ్యాసం పైపైన పరిశీలిస్తేనే అర్థమవుతుంది.కావున దీనిలోని కృతక భాషను 2021 నవంబరు 10 లోపు సవరించినయెడల తొలగించాలి.''' వికీపీడియాలో నిర్మాణాత్మకమైన రచనలన్నీ స్వాగతించబడినప్పటికీ, [[WP:DEL|వివిధ కారణాల రీత్యా]] కొన్ని వ్యాసాలు లేదా రచనలను తొలగించాల్సిన అవసరం పడవచ్చు. ఈ వ్యాసాన్ని తొలగించకూడదని మీరు భావిస్తే, ఈ ప్రతిపాదనకు వ్యతిరేకంగా మీ వాదనను [[వికీపీడియా:తొలగింపు కొరకు వ్యాసాలు/ప్రామిసరీ నోటు]] పేజీలో రాయవచ్చు. లేదా [[చర్చ:ప్రామిసరీ నోటు|వ్యాసపు చర్చా పేజీలో]] నైనా రాయవచ్చు. తొలగింపులో ఎత్తిచూపిన కారణాన్ని దృష్టిలో ఉంచుకుని వ్యాసాన్ని మెరుగుపరచండి. ఏ మార్పూ చెయ్యకుండా, ఏ చర్చా లేకుండా తొలగింపు నోటీసును దయచేసి తీసెయ్యకండి. [[వాడుకరి:యర్రా రామారావు|యర్రా రామారావు]] ([[వాడుకరి చర్చ:యర్రా రామారావు|చర్చ]]) 07:17, 3 నవంబరు 2021 (UTC) <!-- Template:Proposed deletion notify --> [[వాడుకరి:యర్రా రామారావు|యర్రా రామారావు]] ([[వాడుకరి చర్చ:యర్రా రామారావు|చర్చ]]) 07:17, 3 నవంబరు 2021 (UTC) == [[వేముల ఎల్లయ్య]] గురించి [[User:Vemulayellaiah|Vemulayellaiah]] అడుగుతున్న ప్రశ్న (01:52, 10 నవంబరు 2021) == సవరణ చేయాలి --[[వాడుకరి:Vemulayellaiah|Vemulayellaiah]] ([[వాడుకరి చర్చ:Vemulayellaiah|చర్చ]]) 01:52, 10 నవంబరు 2021 (UTC) == International Mother Language Day 2022 edit-a-thon == Dear Wikimedian, CIS-A2K announced [[:m:International Mother Language Day 2022 edit-a-thon|International Mother Language Day]] edit-a-thon which is going to take place on 19 & 20 February 2022. The motive of conducting this edit-a-thon is to celebrate International Mother Language Day. This time we will celebrate the day by creating & developing articles on local Wikimedia projects, such as proofreading the content on Wikisource, items that need to be created on Wikidata [edit Labels & Descriptions], some language-related content must be uploaded on Wikimedia Commons and so on. It will be a two-days long edit-a-thon to increase content about languages or related to languages. Anyone can participate in this event and editors can add their names [https://meta.wikimedia.org/wiki/International_Mother_Language_Day_2022_edit-a-thon#Participants here]. Thank you [[వాడుకరి:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[వాడుకరి చర్చ:MediaWiki message delivery|చర్చ]]) 13:13, 15 ఫిబ్రవరి 2022 (UTC) <small> On behalf of [[User:Nitesh (CIS-A2K)]]</small> <!-- Message sent by User:Nitesh (CIS-A2K)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Nitesh_(CIS-A2K)/Mini_edit-a-thon_Participants&oldid=21886141 --> == International Women's Month 2022 edit-a-thon == Dear Wikimedians, Hope you are doing well. Glad to inform you that to celebrate the month of March, A2K is to be conducting a mini edit-a-thon, International Women Month 2022 edit-a-thon. The dates are for the event is 19 March and 20 March 2022. It will be a two-day long edit-a-thon, just like the previous mini edit-a-thons. The edits are not restricted to any specific project. We will provide a list of articles to editors which will be suggested by the Art+Feminism team. If users want to add their own list, they are most welcome. Visit the given [[:m:International Women's Month 2022 edit-a-thon|link]] of the event page and add your name and language project. If you have any questions or doubts please write on [[:m:Talk:International Women's Month 2022 edit-a-thon|event discussion page]] or email at nitesh@cis-india.org. Thank you [[వాడుకరి:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[వాడుకరి చర్చ:MediaWiki message delivery|చర్చ]]) 12:53, 14 మార్చి 2022 (UTC) <small>On behalf of [[User:Nitesh (CIS-A2K)]]</small> <!-- Message sent by User:Nitesh (CIS-A2K)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Nitesh_(CIS-A2K)/Mini_edit-a-thon_Participants&oldid=21886141 --> == చర్చలలో చురుకైనవారు == {| style="border: 1px solid gray; background-color: #fdffe7;" |rowspan="2" style="vertical-align:middle;" | [[File:Noun discuss 3764702.svg|100px]] |rowspan="2" | |style="font-size: x-large; padding: 0; vertical-align: middle; height: 1.1em;" | '''చర్చలలో చురుకైనవారు''' |- |style="vertical-align: middle; border-top: 1px solid gray;" | @[[User:ప్రభాకర్ గౌడ్ నోముల|ప్రభాకర్ గౌడ్ నోముల]] గారు, 2021 లో వ్యాస, వికీపీడియా పేరుబరుల చర్చాపేజీలలో చురుకుగా పాల్గొన్నందులకు అభివందనాలు. గుర్తింపుగా ఈ పతకాన్ని స్వీకరించండి. [[వికీపీడియా:2021 సమీక్ష/active talk pages of article, wikipedia namespaces-participants|మరిన్ని వివరాలు]] చూడండి. వికీపీడియా అభివృద్ధికి సామరస్యపూర్వక చర్చలు కీలకం. మీరు మరింత క్రియాశీలంగా చర్చలలో పాల్గొంటారని ఆశిస్తున్నాను. [[వాడుకరి:Arjunaraoc|అర్జున]] ([[వాడుకరి చర్చ:Arjunaraoc|చర్చ]]) 07:10, 23 మార్చి 2022 (UTC) |} == ఆంధ్రప్రదేశ్ కొత్త జిల్లాల గురించి == [[వాడుకరి:ప్రభాకర్ గౌడ్ నోముల]]గారు. ఆంధ్రప్రదేశ్ లో నూతనంగా ఏర్పాటు చేసిన జిల్లాలు ఆల్రెడీ సృష్టించబడినవి. ఒక సారి పరిశీలించండి. # [[అనకాపల్లి జిల్లా|అనకాపల్లి]] # [[అన్నమయ్య జిల్లా|అన్నమయ్య]] # [[అల్లూరి సీతారామరాజు జిల్లా|అల్లూరి సీతారామరాజు]] # [[ఎన్టీఆర్ జిల్లా|ఎన్టీఆర్]] # [[ఏలూరు జిల్లా| ఏలూరు]] # [[కాకినాడ జిల్లా|కాకినాడ]] # [[కోనసీమ జిల్లా|కోనసీమ]] # [[తిరుపతి జిల్లా|తిరుపతి]] # [[నంద్యాల జిల్లా|నంద్యాల]] # [[పల్నాడు జిల్లా|పల్నాడు]] # [[పార్వతీపురం మన్యం జిల్లా|పార్వతీపురం మన్యం]] # [[బాపట్ల జిల్లా|బాపట్ల]] # [[శ్రీ సత్యసాయి జిల్లా|శ్రీ సత్యసాయి]] [[వాడుకరి:Ch Maheswara Raju|Ch Maheswara Raju☻]] ([[వాడుకరి చర్చ:Ch Maheswara Raju|చర్చ]]) 05:12, 4 ఏప్రిల్ 2022 (UTC) == [[తిక్కవరపు పఠాభిరామిరెడ్డి]] గురించి [[User:Purushotham9966|Purushotham9966]] అడుగుతున్న ప్రశ్న (07:09, 13 ఆగస్టు 2022) == అసలు పేరు పట్టాభి రామిరెడ్డి కలంపేరు పఠాభి శీర్షికలో ఫోటో పట్టాభిరామిరెడ్డి అనికదా ఉండాలి --[[వాడుకరి:Purushotham9966|Purushotham9966]] ([[వాడుకరి చర్చ:Purushotham9966|చర్చ]]) 07:09, 13 ఆగస్టు 2022 (UTC) == [[User:Yaswanth veeramallu|Yaswanth veeramallu]] అడుగుతున్న ప్రశ్న (01:27, 13 సెప్టెంబరు 2022) == What is your name --[[వాడుకరి:Yaswanth veeramallu|Yaswanth veeramallu]] ([[వాడుకరి చర్చ:Yaswanth veeramallu|చర్చ]]) 01:27, 13 సెప్టెంబరు 2022 (UTC) == [[User:Purushotham9966|Purushotham9966]] అడుగుతున్న ప్రశ్న (11:07, 13 సెప్టెంబరు 2022) == నేను సీనియర్ సిటిజెన్ ని. వయసు ౮౧. ఏదో ఒకటి రాయాలని. నేను సాంకేతికంగా వెనుక బడ్డాను. నా ఫోన్ ౯౦౦౦౬౪౨౦౭౯. ఒక సరి ఫోన్లో మాట్లాడండి. నేను రాసినవి కొంచం సరిచేయ ప్రార్థన.నమస్తే. --[[వాడుకరి:Purushotham9966|Purushotham9966]] ([[వాడుకరి చర్చ:Purushotham9966|చర్చ]]) 11:07, 13 సెప్టెంబరు 2022 (UTC) == [[User:Purushotham9966|Purushotham9966]] అడుగుతున్న ప్రశ్న (15:14, 18 సెప్టెంబరు 2022) == అయ్యా, --[[వాడుకరి:Purushotham9966|Purushotham9966]] ([[వాడుకరి చర్చ:Purushotham9966|చర్చ]]) 15:14, 18 సెప్టెంబరు 2022 (UTC) :పురుషోత్తం గారు నమస్తే :మీ అభిలాషకు ధన్యవాదాలు ... వికీపీడియాలో రాయాలి అని అభిలాష ఉన్నందుకు మీకు తప్పకుండా సహాయం మీ పట్టుదల నవతరానికి ఆదర్శం ధన్యవాదాలు. [[File:Plume pen w.gif|30px|]][[వాడుకరి:ప్రభాకర్ గౌడ్ నోముల|<span style="text-shadow:#EE82EE 3px 3px 2px;"><font color="#0000FF"><b>ప్రభాకర్ గౌడ్</b></font></span>]]^{[[వాడుకరి చర్చ:ప్రభాకర్ గౌడ్ నోముల|<font color="green">చర్చ</font>]]} 11:21, 24 సెప్టెంబరు 2022 (UTC) == [[User:Purushotham9966|Purushotham9966]] అడుగుతున్న ప్రశ్న (02:37, 5 అక్టోబరు 2022) == న అభ్యర్థనమేరకు అడవిలోనుంచి కొన్ని ఫోటోలు పంపారు మిత్రులు. నాకోసమే. వికీ తిరస్కరిస్తోంది. ఏమిటి సాధనం --[[వాడుకరి:Purushotham9966|Purushotham9966]] ([[వాడుకరి చర్చ:Purushotham9966|చర్చ]]) 02:37, 5 అక్టోబరు 2022 (UTC) == WPWPTE ముగింపు వేడుక == నమస్కారం ! [[వికీపీడియా:వికీప్రాజెక్టు/వికీపీడియా పేజస్ వాంటింగ్ ఫోటోస్ 2022|వికీపీడియా పేజస్ వాంటింగ్ ఫోటోస్ 2022]] ప్రాజెక్టులో మీ కృషికి ధన్యవాదాలు. నవంబరు 12 (రెండవ శనివారం) నాడు హైద్రాబాద్ రవీంద్ర భారతిలో WPWPTE ముగింపు వేడుక నిర్వహిస్తున్నాము. ఆరోజు పోటీలో గెలుపొందిన వారిని సత్కరించుకుందాం, అలాగే ఇటీవల మన సముదాయం కోల్పోయిన వికీపీడియను ఎల్లంకి భాస్కర్ నాయుడు గారిని స్మరించుకుందాం. కావున మీరు తప్పక హాజరవ్వగలరని నా మనవి. వేడుకకి హాజరయ్యే వారు [[వికీపీడియా:వికీప్రాజెక్టు/వికీపీడియా పేజస్ వాంటింగ్ ఫోటోస్ 2022/వేడుక| వేడుక]] పేజీలో పాల్గొనేవారు అనే శీర్షిక కింద మీ సంతకం చేయగలరు. పోటీలో పాల్గొన్న వారందరికీ సావనీర్లు అందించాలని తలుస్తున్నాము, వీటికోసం ఈ [https://docs.google.com/forms/d/e/1FAIpQLSfCDfrUhfsynvNUeKCPR2V49fUr1rOwbghR5-t4ML1RWnn69A/viewform?usp=sf_link] ఫారంలో మీ వివరాలు చేర్చగలరు. ధన్యవాదాలు. <span style="background:Gainsboro">[[వాడుకరి:Nskjnv|<font color="green">'''Nsk'''</font><font color="blue">'''Jnv'''</font>]] </span> 05:43, 5 నవంబరు 2022 (UTC) == WikiConference India 2023: Program submissions and Scholarships form are now open == Dear Wikimedian, We are really glad to inform you that '''[[:m:WikiConference India 2023|WikiConference India 2023]]''' has been successfully funded and it will take place from 3 to 5 March 2023. The theme of the conference will be '''Strengthening the Bonds'''. We also have exciting updates about the Program and Scholarships. The applications for scholarships and program submissions are already open! You can find the form for scholarship '''[[:m:WikiConference India 2023/Scholarships|here]]''' and for program you can go '''[[:m:WikiConference India 2023/Program Submissions|here]]'''. For more information and regular updates please visit the Conference [[:m:WikiConference India 2023|Meta page]]. If you have something in mind you can write on [[:m:Talk:WikiConference India 2023|talk page]]. ‘‘‘Note’’’: Scholarship form and the Program submissions will be open from '''11 November 2022, 00:00 IST''' and the last date to submit is '''27 November 2022, 23:59 IST'''. Regards [[వాడుకరి:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[వాడుకరి చర్చ:MediaWiki message delivery|చర్చ]]) 11:25, 16 నవంబరు 2022 (UTC) (on behalf of the WCI Organizing Committee) <!-- Message sent by User:Nitesh Gill@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/WCI_2023_active_users,_scholarships_and_program&oldid=24082246 --> == WikiConference India 2023: Open Community Call and Extension of program and scholarship submissions deadline == Dear Wikimedian, Thank you for supporting Wiki Conference India 2023. We are humbled by the number of applications we have received and hope to learn more about the work that you all have been doing to take the movement forward. In order to offer flexibility, we have recently extended our deadline for the Program and Scholarships submission- you can find all the details on our [[:m:WikiConference India 2023|Meta Page]]. COT is working hard to ensure we bring together a conference that is truly meaningful and impactful for our movement and one that brings us all together. With an intent to be inclusive and transparent in our process, we are committed to organizing community sessions at regular intervals for sharing updates and to offer an opportunity to the community for engagement and review. Following the same, we are hosting the first Open Community Call on the 3rd of December, 2022. We wish to use this space to discuss the progress and answer any questions, concerns or clarifications, about the conference and the Program/Scholarships. Please add the following to your respective calendars and we look forward to seeing you on the call * '''WCI 2023 Open Community Call''' * '''Date''': 3rd December 2022 * '''Time''': 1800-1900 (IST) * '''Google Link'''': https://meet.google.com/cwa-bgwi-ryx Furthermore, we are pleased to share the email id of the conference contact@wikiconferenceindia.org which is where you could share any thoughts, inputs, suggestions, or questions and someone from the COT will reach out to you. Alternatively, leave us a message on the Conference [[:m:Talk:WikiConference India 2023|talk page]]. Regards [[వాడుకరి:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[వాడుకరి చర్చ:MediaWiki message delivery|చర్చ]]) 16:21, 2 డిసెంబరు 2022 (UTC) On Behalf of, WCI 2023 Core organizing team. <!-- Message sent by User:Nitesh Gill@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/WCI_2023_active_users,_scholarships_and_program&oldid=24083503 --> == [[User:Rarerelativethinks|Rarerelativethinks]] అడుగుతున్న ప్రశ్న (15:49, 9 డిసెంబరు 2022) == hello --[[వాడుకరి:Rarerelativethinks|Rarerelativethinks]] ([[వాడుకరి చర్చ:Rarerelativethinks|చర్చ]]) 15:49, 9 డిసెంబరు 2022 (UTC) == Indic Wiki Improve-a-thon 2022 == Dear Wikimedian, Glad to inform you that CIS-A2K is going to conduct an event, Indic Wiki improve-a-thon 2022, for the Indic language. It will run from 15 December to 5 January 2023. It will be an online activity however if communities want to organise any on-ground activity under Improve-a-thon that would also be welcomed. The event has its own theme '''Azadi Ka Amrit Mahatosav''' which is based on a celebration of the 75th anniversary of Indian Independence. The event will be for 20 days only. This is an effort to work on content enrichment and improvement. We invite you to plan a short activity under this event and work on the content on your local Wikis. The event is not restricted to a project, anyone can edit any project by following the theme. The event page link is [[:m:Indic Wiki Improve-a-thon 2022|here]]. The list is under preparation and will be updated soon. The community can also prepare their list for this improve-a-thon. If you have question or concern please write on [[:m:Talk:Indic Wiki Improve-a-thon 2022|here]]. Regards [[వాడుకరి:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[వాడుకరి చర్చ:MediaWiki message delivery|చర్చ]]) 07:35, 12 డిసెంబరు 2022 (UTC) <!-- Message sent by User:Nitesh (CIS-A2K)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Satpal_(CIS-A2K)/Mahatma_Gandhi_2020_edit-a-thon_Participants&oldid=20516231 --> == Indic Wiki Improve-a-thon 2022 has started == Dear Wikimedians, As you already know, Indic Wiki improve-a-thon 2022 has started today. It runs from 15 December (today) to 5 January 2023. This is an online activity however if communities want to organise any on-ground activity under Improve-a-thon please let us know at program@cis-india.org. Please note the event has a theme ''' Azadi Ka Amrit Mahatosav''' which is based on a celebration of the 75th anniversary of Indian Independence. The event will be for 20 days only. This is an effort to work on content enrichment and improvement. The event is not restricted to a particular project. The event page link is [[:m:Indic Wiki Improve-a-thon 2022|here]] please add your name in the participant's section. A few lists are there and we will add more. The community can also prepare their list for this improve-a-thon but we suggest you list stub articles from your Wiki. If you have a question or concern please write [[:m:Talk:Indic Wiki Improve-a-thon 2022|here]]. Regards [[వాడుకరి:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[వాడుకరి చర్చ:MediaWiki message delivery|చర్చ]]) 08:30, 15 డిసెంబరు 2022 (UTC) <!-- Message sent by User:Nitesh (CIS-A2K)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Satpal_(CIS-A2K)/Mahatma_Gandhi_2020_edit-a-thon_Participants&oldid=20516231 --> == Women's Month Datathon on Commons == Dear Wikimedian, Hope you are doing well. CIS-A2K and [[:commons:Commons Photographers User Group|CPUG]] have planned an online activity for March. The activity will focus on Wikimedia Commons and it will begin on 21 March and end on 31 March 2023. During this campaign, the participants will work on structure data, categories and descriptions of the existing images. We will provide you with the list of the photographs that were uploaded under those campaigns, conducted for Women’s Month. You can find the event page link [[:m:CIS-A2K/Events/Women's Month Datathon on Commons|here]]. We are inviting you to participate in this event and make it successful. There will be at least one online session to demonstrate the tasks of the event. We will come back to you with the date and time. If you have any questions please write to us at the event [[:m:Talk:CIS-A2K/Events/Women's Month Datathon on Commons|talk page]] Regards [[వాడుకరి:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[వాడుకరి చర్చ:MediaWiki message delivery|చర్చ]]) 18:09, 12 మార్చి 2023 (UTC) <!-- Message sent by User:Nitesh (CIS-A2K)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Nitesh_(CIS-A2K)/Mini_edit-a-thon_Participants&oldid=21886141 --> == Women's Month Datathon on Commons Online Session == Dear Wikimedian, Hope you are doing well. As we mentioned in a previous message, CIS-A2K and [[:commons:Commons Photographers User Group|CPUG]] have been starting an online activity for March from 21 March to 31 March 2023. The activity already started yesterday and will end on 31 March 2023. During this campaign, the participants are working on structure data, categories and descriptions of the existing images. The event page link is [[:m:CIS-A2K/Events/Women's Month Datathon on Commons|here]]. We are inviting you to participate in this event. There is an online session to demonstrate the tasks of the event that is going to happen tonight after one hour from 8:00 pm to 9:00 pm. You can find the meeting link [[:m:CIS-A2K/Events/Women's Month Datathon on Commons/Online Session|here]]. We will wait for you. Regards [[వాడుకరి:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[వాడుకరి చర్చ:MediaWiki message delivery|చర్చ]]) 13:38, 22 మార్చి 2023 (UTC) <!-- Message sent by User:Nitesh (CIS-A2K)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Nitesh_(CIS-A2K)/Mini_edit-a-thon_Participants&oldid=21886141 --> == [[User:రవిచంద్రంచ|రవిచంద్రంచ]] అడుగుతున్న ప్రశ్న (12:11, 17 ఏప్రిల్ 2023) == హలో, నా పేరు డూప్లికేట్ అయినందున మార్చాలనుకుంటున్నాను, దయచేసి నాకు మార్గనిర్దేశం చేయండి --[[వాడుకరి:రవిచంద్రంచ|రవిచంద్రంచ]] ([[వాడుకరి చర్చ:రవిచంద్రంచ|చర్చ]]) 12:11, 17 ఏప్రిల్ 2023 (UTC) == [[User:Purushotham9966|Purushotham9966]] అడుగుతున్న ప్రశ్న (04:59, 16 జూన్ 2023) == హలో నమస్తే. ఫోటో లు ఎలా పెట్టాలి. వివరిస్తారా/ --[[వాడుకరి:Purushotham9966|Purushotham9966]] ([[వాడుకరి చర్చ:Purushotham9966|చర్చ]]) 04:59, 16 జూన్ 2023 (UTC) == [[User:Purushotham9966|Purushotham9966]] అడుగుతున్న ప్రశ్న (05:02, 16 జూన్ 2023) == కొన్ని ఫోటోలు వ్యాసంతో పాఆఆఆఆఆటు చేర్చాను. ఇప్పుడు వ్యాసం వద్ద పెట్టలేక పోతున్న. --[[వాడుకరి:Purushotham9966|Purushotham9966]] ([[వాడుకరి చర్చ:Purushotham9966|చర్చ]]) 05:02, 16 జూన్ 2023 (UTC) == Invitation to Rejoin the [https://mdwiki.org/wiki/WikiProjectMed:Translation_task_force Healthcare Translation Task Force] == [[File:Wiki Project Med Foundation logo.svg|right|frameless|125px]] You have been a [https://mdwiki.toolforge.org/prior/index.php medical translators within Wikipedia]. We have recently relaunched our efforts and invite you to [https://mdwiki.toolforge.org/Translation_Dashboard/index.php join the new process]. Let me know if you have questions. Best [[User:Doc James|<span style="color:#0000f1">'''Doc James'''</span>]] ([[User talk:Doc James|talk]] · [[Special:Contributions/Doc James|contribs]] · [[Special:EmailUser/Doc James|email]]) 12:34, 13 August 2023 (UTC) <!-- Message sent by User:Doc James@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Top_translators/40&oldid=25451578 --> == Image Description Month in India Campaign == Dear Wikimedian, A2K has conducted an online activity or campaign which is an ongoing Image Description Month in India description-a-thon, a collaborative effort known as [[:m:Image Description Month|Image Description Month]]. This initiative aims to enhance image-related content across Wikimedia projects and is currently underway, running from October 1st to October 31st, 2023. Throughout this event, our focus remains centered on three primary areas: Wikipedia, Wikidata, and Wikimedia Commons. We have outlined several tasks, including the addition of captions to images on Wikipedia, the association of images with relevant Wikidata items, and improvements in the organization, categorization, and captions of media files on Wikimedia Commons. To participate, please visit our dedicated [[:m:CIS-A2K/Events/Image Description Month in India|event page]]. We encourage you to sign up on the respective meta page and generously contribute your time and expertise to make essential and impactful edits. Should you have any questions or require further information, please do not hesitate to reach out to me at nitesh@cis-india.org or [[User talk:Nitesh (CIS-A2K)|Nitesh (CIS-A2K)]]. Your active participation will play a significant role in enriching Wikimedia content, making it more accessible and informative for users worldwide. Join us in this ongoing journey of improvement and collaboration. Regards [[వాడుకరి:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[వాడుకరి చర్చ:MediaWiki message delivery|చర్చ]]) 16:09, 10 అక్టోబరు 2023 (UTC) <!-- Message sent by User:Nitesh (CIS-A2K)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Satpal_(CIS-A2K)/Mahatma_Gandhi_2020_edit-a-thon_Participants&oldid=20516231 --> == [[User:Manju Reddy N.s|Manju Reddy N.s]] అడుగుతున్న ప్రశ్న (09:36, 5 నవంబరు 2023) == Sir enno charitralanu andaru guddiga Kapil koduthunnaranedi na abhiprayam --[[వాడుకరి:Manju Reddy N.s|Manju Reddy N.s]] ([[వాడుకరి చర్చ:Manju Reddy N.s|చర్చ]]) 09:36, 5 నవంబరు 2023 (UTC) == [[User:చేరల వంశీ|చేరల వంశీ]] అడుగుతున్న ప్రశ్న (04:41, 19 నవంబరు 2023) == Hello --[[వాడుకరి:చేరల వంశీ|చేరల వంశీ]] ([[వాడుకరి చర్చ:చేరల వంశీ|చర్చ]]) 04:41, 19 నవంబరు 2023 (UTC) == తెవికీ 20వ వార్షికోత్సవం స్కాలర్‌షిప్ దరఖాస్తులకు ఆహ్వానం == నమస్కారం, [[తెలుగు వికీపీడియా]] 20వ ఏట అడుగు పెట్టిన సందర్భంగా 2024, జనవరి 26 నుండి 28 వరకు [[విశాఖపట్నం]] వేదికగా [[వికీపీడియా:తెవికీ 20 వ వార్షికోత్సవం|20వ వార్షికోత్సవం]] జరపాలని సముదాయం నిశ్చయించింది. తెవికీ 20వ వార్షికోత్సవ ఉపకారవేతనం కోసం [[వికీపీడియా:తెవికీ 20 వ వార్షికోత్సవం/స్కాలర్‌షిప్స్|తెవికీ 20 వ వార్షికోత్సవం/స్కాలర్‌షిప్స్]] పేజీలో దరఖాస్తు ఫారానికి లింకు ఇచ్చాము. 10 రోజులపాటు (అంటే డిసెంబరు 21, 2023 దాకా) ఈ దరఖాస్తు ఫారం అందుబాటులో ఉంటుంది. ఈ లోపు మీ దరఖాస్తులు సమర్పించగలరు. ధన్యవాదాలు.--<font color="RED" face="Segoe Script" size="3"><b>[[User:Pranayraj1985|ప్రణయ్‌రాజ్ వంగరి]] </b></font>^{<font face="Andalus"> ([[User talk:Pranayraj1985|Talk2Me]]&#124;[[Special:Contributions/Pranayraj1985|Contribs]]) </font>} 14:28, 11 డిసెంబరు 2023 (UTC) (సభ్యుడు, తెవికీ 20వ వార్షికోత్సవ కమ్యూనికేషన్స్ కమిటీ) :నమస్కారం ప్రణయ రాజుగారు. మీ ఆహ్వానానికి నా కృతజ్ఞతలు... తప్పకుండా వస్తానండి, మీరు పంపిన లింకు ద్వారా ఆమోదం తెలియజేశాను మీకు అందినది అనుకుంటున్నాను. ధన్యవాదాలు...[[File:Plume pen w.gif|30px|]][[వాడుకరి:ప్రభాకర్ గౌడ్ నోముల|<span style="text-shadow:#EE82EE 3px 3px 2px;"><font color="#0000FF"><b>ప్రభాకర్ గౌడ్</b></font></span>]]^{[[వాడుకరి చర్చ:ప్రభాకర్ గౌడ్ నోముల|<font color="green">చర్చ</font>]]} 06:02, 14 డిసెంబరు 2023 (UTC) ::ధన్యవాదాలు @[[వాడుకరి:ప్రభాకర్ గౌడ్ నోముల|ప్రభాకర్ గౌడ్ నోముల]] గారు.-- <font color="RED" face="Segoe Script" size="3"><b>[[User:Pranayraj1985|ప్రణయ్‌రాజ్ వంగరి]] </b></font>^{<font face="Andalus"> ([[User talk:Pranayraj1985|Talk2Me]]&#124;[[Special:Contributions/Pranayraj1985|Contribs]]) </font>} 08:09, 14 డిసెంబరు 2023 (UTC) ==[[వికీపీడియా:వికీప్రాజెక్టు/స్త్రీవాదము - జానపదము 2024| స్త్రీవాదము - జానపదము 2024 ప్రాజెక్టు]]== నమస్కారం @ [[వాడుకరి:ప్రభాకర్ గౌడ్ నోముల|ప్రభాకర్ గౌడ్ నోముల]] గారు, స్త్రీవాదము - జానపదము అనేది ప్రతి సంవత్సరం ఫిబ్రవరి, మార్చి నెలలలో వికీపీడియాలో జరిగే అంతర్జాతీయ రచనల పోటీ. వికీపీడియాలో ప్రపంచంలోని వివిధ ప్రాంతాలకు చెందిన జానపద సంస్కృతి, జానపద కథలతో సంబంధం ఉన్న స్త్రీలకు సంబంధించిన అనేక అంశాలను డాక్యుమెంట్ చేయడం దీని ఉద్దేశం. ఈ ప్రాజెక్ట్ ప్రపంచవ్యాప్తంగా జానపద వారసత్వాన్ని డాక్యుమెంట్ చేయడానికి వికీమీడియా కామన్స్‌లో నిర్వహించబడిన వికీ లవ్స్ ఫోక్‌లోర్ (WLF) ఫోటోగ్రఫీ ప్రచారానికి వికీపీడియా మరోరూపం. ఈ ప్రాజెక్టులో జానపద ఉత్సవాలు, జానపద నృత్యాలు, జానపద సంగీతం, జానపద మహిళలు, విచిత్రమైన జానపద కథలు, జానపద ఆటల క్రీడాకారులు, పురాణాలలో మహిళలు, జానపద కథలలో మహిళా యోధులకు గురించిన కొత్త వ్యాసాలను రాయడం లేదా వికీలో ఉన్న వ్యాసాలను మెరుగుపరచవచ్చు. 2024 గాను ఫిబ్రవరి మార్చి రెండు నెలల్లో స్త్రీవాదం- జానపదం ప్రాజెక్టును నిర్వహించడం జరుగుతుంది. ఈ ప్రాజెక్టులో విజేతలుగా నిలిచిన వారికి బహుమతులు కూడ అందిస్తున్నాము. వెంటనే [[వికీపీడియా:వికీప్రాజెక్టు/స్త్రీవాదము - జానపదము 2024| స్త్రీవాదము-జానపదము]] ప్రాజెక్టు పేజీ సందర్శించి మీ వంతు సహకారం అందించగలరు. ధన్యవాదాలు. ఇట్లు [[వాడుకరి:Tmamatha|Tmamatha]] ([[వాడుకరి చర్చ:Tmamatha|చర్చ]]) 10:00, 5 ఫిబ్రవరి 2024 (UTC) :తప్పకుండా మమత గారు, ఈ ప్రాజెక్టు నిర్వహణ కోసం ముందుకు రావడం సంతోషం నా వంతు సహకారం నేను చేయగలను. ఈ ప్రాజెక్టు ద్వారా నీకు మరింత పేరు రావాలని ముందుగా అభినందనలు తెలియజేస్తూ ధన్యవాదాలు. [[File:Plume pen w.gif|30px|]][[వాడుకరి:ప్రభాకర్ గౌడ్ నోముల|<span style="text-shadow:#EE82EE 3px 3px 2px;"><font color="#0000FF"><b>ప్రభాకర్ గౌడ్</b></font></span>]]^{[[వాడుకరి చర్చ:ప్రభాకర్ గౌడ్ నోముల|<font color="green">చర్చ</font>]]} 13:42, 5 ఫిబ్రవరి 2024 (UTC) == నిర్వాహకత్వ హక్కులు పొందటానికి కొత్త మార్గదర్శకాలు పేజీలో స్పందించండి == [[వాడుకరి:ప్రభాకర్ గౌడ్ నోముల|ప్రభాకర్ గౌడ్]] గారూ, నిర్వాహకత్వ బాధ్యతలు స్వీకరించుటకు కావలిసిన కనీస మార్గదర్శకాలు సూచించటానికి [[వికీపీడియా:రచ్చబండ (పాలసీలు)/నిర్వాహకత్వ హక్కులు పొందటానికి మార్గదర్శకాలు|తయారుచేసిన కొత్త మార్గదర్శకాల ప్రతిపాదనల పేజీలో మీరు 2024 మార్చి 31 లోపు స్పందించవలసినదిగా కోరుచున్నాను]]. ధన్యవాదాలు. [[వాడుకరి:యర్రా రామారావు|యర్రా రామారావు]] ([[వాడుకరి చర్చ:యర్రా రామారావు|చర్చ]]) 13:45, 25 మార్చి 2024 (UTC) :[[వాడుకరి:యర్రా రామారావు|యర్రా రామారావు]] గారు తెవికిలో మిమ్మల్ని దాటి ఏ అంశం కూడా పోలేదండి. మార్పు ప్రతి అంశంలోనూ పరిపాటి నిర్వాహకత్వ బాధ్యతలు స్వీకరించడానికి గతంలో పెట్టినవి కాస్త కఠినంగా ఉండగా వాటిని సరళతరం చేసి ఇప్పుడు కొన్ని మంచిగా అనిపించాయి, అందులో ఆరు నెలలు నిర్వాహకులు చురుకుగా లేకపోతే లాంటి నియమం మంచిగా అనిపించింది. ఇదే అంశం విశాఖపట్నంలో 20వ తెవికిలో జన్మదినోత్సవం సందర్భంగా నేను ప్రస్తావించాను. ఈ దెబ్బతో పనిచేయని నిర్వాహకులకు వీడ్కోలు కొత్తవారికి స్వాగతంలా మారుతుంది, ఈ అంశం ధన్యవాదాలు. [[File:Plume pen w.gif|30px|]][[వాడుకరి:ప్రభాకర్ గౌడ్ నోముల|<span style="text-shadow:#EE82EE 3px 3px 2px;"><font color="#0000FF"><b>ప్రభాకర్ గౌడ్</b></font></span>]]^{[[వాడుకరి చర్చ:ప్రభాకర్ గౌడ్ నోముల|<font color="green">చర్చ</font>]]} 16:30, 25 మార్చి 2024 (UTC) == [[ఏప్రిల్ 17]] గురించి [[User:బందెల సుభాష్|బందెల సుభాష్]] అడుగుతున్న ప్రశ్న (22:15, 12 ఏప్రిల్ 2024) == 🙏నా యొక్క ఖాతాను ప్రచురించండి --[[వాడుకరి:బందెల సుభాష్|బందెల సుభాష్]] ([[వాడుకరి చర్చ:బందెల సుభాష్|చర్చ]]) 22:15, 12 ఏప్రిల్ 2024 (UTC) :[[వాడుకరి:బందెల సుభాష్]] గారు, ఈ వాడుకరి పేజీ అనగా మీ సొంత పేరు మీ ఖాతాను మీరే సృష్టించుకోవడం సరి అయినది. మీవాడుకరి పేజీకి వెళ్లడానికి మీ పేరు ఎరుపు రంగులో కనిపిస్తున్నది. ఆ పేజీకి వెళ్ళే లింకు మీ పేరుపై నొక్కడం మీరు చేయండి అక్కడికి వెళుతుంది. ఆ పేజీలు మీ గురించి రాసుకోండి. ఇతరులను బాధించకుండా ఉండే మీ యొక్క సమాచారం మాత్రమే రాయండి. అనగా మీ వ్యక్తిగత విషయాలు మీ చదువు మీ గ్రామం మీ జిల్లా లాంటి విషయాలు మాత్రమే ఎందుకంటే ఇది అందరికీ కనిపిస్తుంది. ఎరుపు రంగు మీ పేరు కనిపిస్తుంది కదా ఇది చదివి ఆ లింకు మీద నొక్కండి ఆ పేరు మీ యూజర్ ఖాతా మీ యూజర్ పేజీకి వెళ్తుంది. మీ ఖాతా పేజీ పక్కన చర్చ అని ఉంటుంది అది నొక్కండి అక్కడ ఉన్న విషయాలు అన్ని పూర్తిగా చదవండి వికీపీడియా గురించి కొంత తెలుస్తుంది. ధన్యవాదాలు [[File:Plume pen w.gif|30px|]][[వాడుకరి:ప్రభాకర్ గౌడ్ నోముల|<span style="text-shadow:#EE82EE 3px 3px 2px;"><font color="#0000FF"><b>ప్రభాకర్ గౌడ్</b></font></span>]]^{[[వాడుకరి చర్చ:ప్రభాకర్ గౌడ్ నోముల|<font color="green">చర్చ</font>]]} 05:54, 5 మే 2024 (UTC) == [[User:Dadi sivaji|Dadi sivaji]] అడుగుతున్న ప్రశ్న (01:33, 12 మే 2024) == Good morning sir --[[వాడుకరి:Dadi sivaji|Dadi sivaji]] ([[వాడుకరి చర్చ:Dadi sivaji|చర్చ]]) 01:33, 12 మే 2024 (UTC) == [[User:Purushotham9966|Purushotham9966]] అడుగుతున్న ప్రశ్న (03:11, 26 మే 2024) == హల్లో, నేను రాసిన వ్యాసాలు చూడండి. మీకు అవకాశం ఉంటే సరిచేయండి. మూలాలు లేని వీసాలు తీసివేయండి. mateeriyal లభించక అసంపూర్ణంగా విడిచిపెట్టవలసి వచ్చింది.~ --[[వాడుకరి:Purushotham9966|Purushotham9966]] ([[వాడుకరి చర్చ:Purushotham9966|చర్చ]]) 03:11, 26 మే 2024 (UTC) == [[User:Gadiyaram Nagaraju|Gadiyaram Nagaraju]] అడుగుతున్న ప్రశ్న (07:20, 30 ఆగస్టు 2024) == I have recently created a page in wikipedia. How to change my wikipedia page name --[[వాడుకరి:Gadiyaram Nagaraju|Gadiyaram Nagaraju]] ([[వాడుకరి చర్చ:Gadiyaram Nagaraju|చర్చ]]) 07:20, 30 ఆగస్టు 2024 (UTC) == ఇండిక్ మీడియావికి డెవలపర్స్ యూజర్ గ్రూప్ - టెక్నికల్ సంప్రదింపులు 2024 == నమస్తే, [[m:Indic MediaWiki Developers User Group|ఇండిక్ మీడియావికీ డెవలపర్స్ యూజర్ గ్రూప్]] వికీమీడియా ప్రాజెక్ట్‌లకు సహకరిస్తున్నప్పుడు వివిధ సాంకేతిక సమస్యలపై సభ్యుల అవసరాలను అర్థం చేసుకోవడానికి కమ్యూనిటీ టెక్నికల్ కన్సల్టేషన్ ప్రక్రియను ప్రారంభించారు. వీటి లక్ష్యం కమ్యూనిటీలలోని సవాళ్లను బాగా అర్థం చేసుకోవడం, సాధారణ సమస్యలను అర్థం చేసుకోవడం మరియు భవిష్యత్ సాంకేతిక అభివృద్ధి కార్యకలాపాలను క్రమబద్ధీకరించడం. మొదటి దశ మీ సాధారణ సమస్యలు, ఆలోచనలు మొదలైనవాటిని ఎక్కడ నివేదించాలనే సర్వే. దయచేసి సర్వేను (మీకు నచ్చిన భాషలో) ఇక్కడ పూరించండి. https://docs.google.com/forms/d/e/1FAIpQLSfvVFtXWzSEL4YlUlxwIQm2s42Tcu1A9a_4uXWi2Q5jUpFZzw/viewform?usp=sf_link చివరి తేదీ 20 సెప్టెంబర్ 2024. మీరు బహుళ సమస్యలు లేదా ఆలోచనలను నివేదించాలనుకుంటే, మీరు సర్వేను ఒకటి కంటే ఎక్కువసార్లు పూరించవచ్చు. కార్యాచరణ గురించి మరింత చదవడానికి, దయచేసి సందర్శించండి: https://w.wiki/AV78 సర్వే తెలుగులో పైన పేజీలో ఉన్నాయ్. ధన్యవాదాలు! [[వాడుకరి:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[వాడుకరి చర్చ:MediaWiki message delivery|చర్చ]]) 13:29, 9 సెప్టెంబరు 2024 (UTC), ఇండిక్ మీడియావికీ డెవలపర్స్ తరపున <!-- Message sent by User:KCVelaga@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Indic_Tech_Consults_2024/te&oldid=27434535 --> == Translation request == Hello, ప్రభాకర్ గౌడ్ నోముల. Can you translate and upload the articles [[:en:Azerbaijan Railway Museum]], [[:en:Baku Puppet Theatre]] and [[:en:Azerbaijan State Academic Russian Drama Theatre]] in Telugu Wikipedia? Yours sincerely, [[వాడుకరి:Oirattas|Oirattas]] ([[వాడుకరి చర్చ:Oirattas|చర్చ]]) 10:13, 12 అక్టోబరు 2024 (UTC) == కృష్ణశాస్త్రి ప్రూఫ్ రీడథాన్ == నమస్కారం! వికీపీడియాలో మనందరం సమిష్టిగా చేస్తున్న కృషి అమోఘం. ఈ చురుకుదనాన్నిసోదర ప్రాజెక్టులలోకి సైతం తీసుకువెళ్లడానికి ఈ నవంబర్ 1న తెలుగు సాహిత్యంలో ఎంతో కృషి చేసిన భావకవి అయిన [[దేవులపల్లి కృష్ణశాస్త్రి]] గారి జన్మదినాన్ని పురస్కరించుకొని వికీసోర్సులో ప్రూఫ్ రీడథాన్ ను నిర్వహించడం జరుగుతుంది. ఈ [[s:వికీసోర్సు:వికీప్రాజెక్టు/కృష్ణశాస్త్రి_ప్రూఫ్_రీడథాన్|ప్రాజెక్టు పేజీ]] ని గమనించి పాల్గొనగలరు. --[[వాడుకరి:MYADAM ABHILASH|అభిలాష్ మ్యాడం]] ([[వాడుకరి చర్చ:MYADAM ABHILASH|చర్చ]]) 09:38, 7 నవంబరు 2024 (UTC) [[వాడుకరి:MYADAM ABHILASH|అభిలాష్]] గారు, అలాగేనండి ధన్యవాదాలు.[[File:Plume pen w.gif|30px|]][[వాడుకరి:ప్రభాకర్ గౌడ్ నోముల|<span style="text-shadow:#EE82EE 3px 3px 2px;"><font color="#0000FF"><b>ప్రభాకర్ గౌడ్</b></font></span>]]^{[[వాడుకరి చర్చ:ప్రభాకర్ గౌడ్ నోముల|<font color="green">చర్చ</font>]]} 07:14, 19 నవంబరు 2024 (UTC) == [[User:Purushotham9966|Purushotham9966]] అడుగుతున్న ప్రశ్న (11:10, 2 డిసెంబరు 2024) == మీత్రులారా, వికిstyle అంటే ఏమిటి? వాడుక భాష కాక మరేమిటి? అందరికీ తెలిసే భాష, వాడుక భాష కాదా? కఠినమయిన, archival, పాతపడిన, వాడుకనుంచి తొలగిన పదాలు వాడుక చేయడం లేదు. మనిషి మనిషికీ కొంచమయిన వయివిధ్యం ఉండదా ? నేను Osmania లో తెలుగు ఎం ఏ, చదివి, అక్కడే పరిశోధించి డాక్టరేట్ తెచ్చుకొన్న. పది పుస్తకాలు ప్రచురణ చేశాను. ఆలోచించండి. --[[వాడుకరి:Purushotham9966|Purushotham9966]] ([[వాడుకరి చర్చ:Purushotham9966|చర్చ]]) 11:10, 2 డిసెంబరు 2024 (UTC) :@[[వాడుకరి:Purushotham9966|Purushotham9966]] పురుషోత్తం గారు నమస్కారమండి మీకు సమాధానం చెప్పడానికి కాస్త ఆలస్యం జరిగింది. వికీ గురించి మంచి ప్రశ్నలు అడిగారు. తెలుగు వికీపీడియాలో మొదటి పేజీ ఉంటుంది. అక్కడి నుండి ప్రారంభించి చదవడం చేస్తే మీ ప్రశ్నలన్నిటికీ సమాధానం దొరుకుతుంది. కచ్చితంగా మీరు అన్నట్లు తెలుగు వికీపీడియాలో శైలి ఒక ప్రత్యేకమైనది భవిష్యత్ తరాలకు అర్థం కావడానికి అనువైనదిగా ఉంటుంది గ్రాంథిక భాష వాడటానికి ఇప్పటి తరానికి టెక్నాలజీ పరమైన ఇబ్బంది కాబట్టి ఇందులో రాసే వాళ్ళు వర్ధమాన రచయితలు కాబట్టి కొత్త ఉండే ఛాన్సులు లేదండి. గ్రాంధిక భాష వాడినా కూడా రాబోయే కొత్త తరానికి చదవడం కూడా ఇబ్బంది కదండీ. సరళమైన భాషని ఉంటుంది. మీరు మొదటి పేజీ నుండి ప్రారంభించితే తెలుగు వికీపీడియా మొత్తం అర్థమవుతుంది కాస్త చదవడానికి టైం కేటాయిస్తే పై విషయాలన్నీ మీకు అర్థం అవుతాయి. ధన్యవాదాలు. [[File:Plume pen w.gif|30px|]][[వాడుకరి:ప్రభాకర్ గౌడ్ నోముల|<span style="text-shadow:#EE82EE 3px 3px 2px;"><font color="#0000FF"><b>ప్రభాకర్ గౌడ్</b></font></span>]]^{[[వాడుకరి చర్చ:ప్రభాకర్ గౌడ్ నోముల|<font color="green">చర్చ</font>]]} 02:31, 5 మార్చి 2025 (UTC) ''' == [[User:Sharon008|Sharon008]] అడుగుతున్న ప్రశ్న (05:31, 30 జూన్ 2025) == Hi --[[వాడుకరి:Sharon008|Sharon008]] ([[వాడుకరి చర్చ:Sharon008|చర్చ]]) 05:31, 30 జూన్ 2025 (UTC) dj27ccquql2lzekin4e69opfp8bx33n 4595186 4595079 2025-06-30T08:42:52Z ప్రభాకర్ గౌడ్ నోముల 44818 /* Sharon008 అడుగుతున్న ప్రశ్న (05:31, 30 జూన్ 2025) */ సమాధానం 4595186 wikitext text/x-wiki <u><big>'''{{పాత చర్చల పెట్టె|auto=small}}'''</big></u>'''''' Thank you sir. Prabhakar gowd sir xhanyavadamulu ==స్వాగతం== <div style="align: center; padding: 1em; border: solid 2px Orange; background-color: Orange;"> <center ><font size="+1" color="Black">{{PAGENAME}} గారు, తెలుగు వికిపీడియాకు <font color="white">[[Wikipedia:కొత్త సభ్యులకు స్వాగతము|స్వాగతం!]]</font>! [[Image:Wikipedia-logo.png|40px]]</font></center></div> <div style="align: left; padding: 1em; border: solid 2px Orange; background-color: white;"> {{PAGENAME}} గారు, తెలుగు వికీపీడియాకు [[వికీపీడియా:కొత్త సభ్యులకు స్వాగతము|స్వాగతం!]] వికీపీడియాలో సభ్యులైనందుకు అభినందనలు. * వికీపీడియాను ఉపయోగిస్తున్నప్పుడు మీకేమయినా సందేహాలు వస్తే [http://te.wikipedia.org/w/index.php?title={{TALKPAGENAMEE}}&action=edit&section=new&preload=template:helpme-preload ఇక్కడ] నొక్కి, మీ సందేహాన్ని అడగండి. వీలయినంత త్వరగా వికీ విధివిధానాలు తెలిసిన సభ్యులు మీ సందేహాన్ని నివృత్తి చేస్తారు. {{ #if: | | * తెలుగులో ఎలా రాయాలో తెలుసుకోవడానికి [[వికీపీడియా:తెలుగులో రచనలు చెయ్యడం|తెలుగులో రచనలు చెయ్యడం]] మరియు [[వికీపీడియా:టైపింగు సహాయం|టైపింగు సహాయం]] మరియు [[కీ బోర్డు]] చదవండి. * వికీపీడియాలో మీరు సహాయం చేయదగిన [[వికీపీడియా:WikiProject|ప్రాజెక్టు]]లు కొన్ని నిర్వహిస్తున్నారు. అందులో మీ సహకారం అందించండి. * దిద్దుబాటు పెట్టె పై భాగంలో ని కలంతోసంతకం వున్న బొమ్మ పై నొక్కిన లేక నాలుగు టిల్డెలతో <nowiki>(~~~~)</nowiki> ఇలా సంతకం చేస్తే మీ పేరు, తేదీ, టైము ముద్రితమౌతాయి. (ఇది చర్చా పేజీలకు మాత్రమే పరిమితం, చర్చ ఎవరు జరిపారో తెలియడానికి, వ్యాసాలలో చెయ్యరాదు.) * తెలుగు వికీ సభ్యులు అభిప్రాయాలు పంచుకొనే [http://groups.google.com/group/teluguwiki తెవికీ గూగుల్ గుంపు]లో చేరండి మరియు ఫేస్బుక్ వాడేవారైతే [http://www.facebook.com/pages/%E0%B0%A4%E0%B1%86%E0%B0%B5%E0%B0%BF%E0%B0%95%E0%B1%80/319640018072022 తెవికీ సముదాయ పేజీ] ఇష్టపడండి. * మీరు ఈ సైటు గురించి అభిప్రాయాలు ఇక్కడ వ్రాయండి [[వికీపీడియా:అభిప్రాయాలు|అభిప్రాయాలు]] <!-- * [[వికీపీడియా:ఈ వారపు వ్యాసం|ఈ వారం వ్యాసం]] ఈ-మైయిల్ ద్వారా తెప్పించుకొదలిస్తే [mailto:tewiki-maiku-subscribe@googlegroups.com tewiki-maiku-subscribe@googlegroups.com] అనే ఈ ఎడ్రస్సుకు ఒక మైయిల్ పంపండి. --> }} తెలుగు వికీపీడియాలో మళ్ళీ మళ్ళీ కలుద్దాం. [[బొమ్మ:Smile icon.png|25px]] &nbsp;[[వాడుకరి:Palagiri|Palagiri]] ([[వాడుకరి చర్చ:Palagiri|చర్చ]]) 13:29, 1 ఏప్రిల్ 2015 (UTC) </div><!-- Template:Welcome --> ---- {{వికీపీడియా ప్రకటనలు}} {{ఈ నాటి చిట్కా}} '''కొన్ని ఉపయోగకరమైన లింకులు:''' [[వికీపీడియా:పరిచయము|పరిచయము]] • [[వికీపీడియా:5 నిమిషాల్లో వికీ|5 నిమిషాల్లో వికీ]] • [[వికీపీడియా:పాఠం|పాఠం]] • [[వికీపీడియా:ఐదు మూలస్థంబాలు|వికిపీడియా 5 మూలస్థంబాలు]] • [[సహాయము:సూచిక|సహాయ సూచిక]] • [[వికీపీడియా:సహాయ కేంద్రం|సహాయ కేంద్రం]] • [[వికీపీడియా:శైలి|శైలి మాన్యువల్]] • [[వికీపీడియా:ఇసుకపెట్టె|ప్రయోగశాల]] [[వాడుకరి:Palagiri|Palagiri]] ([[వాడుకరి చర్చ:Palagiri|చర్చ]]) 13:29, 1 ఏప్రిల్ 2015 (UTC) thanks sir [[వాడుకరి:Santhuga|Santhuga]] ([[వాడుకరి చర్చ:Santhuga|చర్చ]]) 15:17, 18 ఆగస్టు 2021 (UTC) == అభినందనలు == వెయ్యేళ్ళ చరిత్ర ఉన్న [[ నాంచారిమాదూర్]] గురించి రాసినందుకు ధన్యవాదాలు. ఐతే ఆ ఊళ్ళో ప్రాచీన ఆలయం ఉందని రాశారు. ఓ చిన్న సలహా. మీ దగ్గర ఆ గుడి ఫోటో ఏదైనా ఉంటే [https://commons.wikimedia.org/wiki/Special:UploadWizard ఈ లింక్‌]లో అప్లోడ్ చేసి తెవికీలో చేర్చవచ్చు. ఆ గ్రామంలోని కాకతీయులు కట్టించిన ప్రాచీనాలయాన్ని ప్రపంచమంతా చూసిన అవకాశం కల్పించినవాళ్ళమవుతాం అని చిన్న ఆశ.--[[వాడుకరి:Pavan santhosh.s|పవన్ సంతోష్ ]] ([[వాడుకరి చర్చ:Pavan santhosh.s|చర్చ]]) 08:34, 3 ఏప్రిల్ 2015 (UTC) <big>'''ఏప్రిల్ 2015...నుండి 2019 వరకు'''. [[వాడుకరి చర్చ:ప్రభాకర్ గౌడ్ నోముల/పాత చర్చ 1]] '''2020...నుండి'''. </big>. <div style="position: fixed; right:30px; top:0; display:block;"> [[File:Animalibrí.gif|43px|link=|alt=EuroCarGT]] </div> ==మూసలకు లింకులు కావాలి== కింద ఉన్న ఆ ముసలో చాలా వ్యాసలు ఇప్పటికి ప్రారంబించని పేజీలు చాలా ఉన్నవి నాకు ఇలాంటి మూసలకు లింకు కావాలి ఏవిదంగా దొరుకునో చెప్పగలరు గురువా ...అందులో కొన్ని ప్రారంబించని పేజీలు కొన్ని నేను ప్రారంబించాలను కుంటున్నాను . <span style="pink-space:nowrap;text-shadow:pink 0em 0em 0.8em,#EE82EE -0.8em -0.8em 0.9em,#1D6B00 0.7em 0.7em 0.8em;color:pink">'''[[వాడుకరి:ప్రభాకర్ గౌడ్ నోముల|ప్రభాకర్ గౌడ్ నోముల]]'''</span> 15:35, 16 ఏప్రిల్ 2020 (UTC) :::[[వాడుకరి:ప్రభాకర్ గౌడ్ నోముల|ప్రభాకర్ గౌడ్ నోముల]] గారూ, ఆంగ్ల వికీపీడియాలో [[:en:template:public transport]] చూడండి. అందులో వ్యాసాలను అనువదించండి.<span style="white-space:nowrap;text-shadow:#00BFFF 0em 0em 0.8em,#EE82EE -0.8em -0.8em 0.9em,#1D6B00 0.7em 0.7em 0.8em;color:#FF0000">'''--[[వాడుకరి:K.Venkataramana|కె.వెంకటరమణ]]⇒[[వాడుకరి చర్చ:K.Venkataramana|చర్చ]]'''</span> 15:45, 16 ఏప్రిల్ 2020 (UTC) ఉదా ... {{tl|ప్రజా రవాణా}} === దారి మార్పు === [[బస్సు స్టేషన్]] తెలుగు పదం [[బస్ స్టేషన్]] ఆంగ్ల పదం అంతర్జాలంలో బస్ అనే వెతుకుతారు కావున [[బస్ స్టేషన్]] అని వ్యాసం శీర్షికను చేర్చాను... కావున ఇప్పుడు దారి మార్పు చేసి [[బస్సు స్టేషన్]] అని మార్చలనీ నా విన్నపం ...<span style="pink-space:nowrap;text-shadow:pink 0em 0em 0.8em,#EE82EE -0.8em -0.8em 0.9em,#1D6B00 0.7em 0.7em 0.8em;color:pink">'''[[వాడుకరి:ప్రభాకర్ గౌడ్ నోముల|ప్రభాకర్ గౌడ్ నోముల]]'''</span> 09:32, 22 ఏప్రిల్ 2020 (UTC) ==వికీప్రాజెక్టు/మొలకల విస్తరణ ఋతువు 2020== తెలుగు వికీపీడియాలో చాలా తక్కువ సమాచారమున్న వ్యాసాల జాబితాలను వివిధ విభాగాలలో తయారుచేయడం జరిగింది. వీటిని సమిష్టి కృషి ద్వారా ఒక ప్రాజెక్టు ద్వారా ద్వారా విస్తరింపదలచాం. కనుక [[వికీపీడియా:వికీప్రాజెక్టు/మొలకల విస్తరణ ఋతువు 2020]] లో చేరి మీకు ఇష్టం ఉన్న రంగంలోని వ్యాసాలను విస్తరణ చేసి వికీలో నాణ్యమైన వ్యాసాలనుంచాలనే లక్ష్యాన్ని నెరవేర్చడానికి మీ తోడ్పాటు నందించగలరు.[[User:K.Venkataramana|''' <span style="font-family:Jokerman; color: #0047AB">K.Venkataramana</span>''']][[User talk:K.Venkataramana|(talk)]] 14:13, 4 జూన్ 2020 (UTC) [[User:K.Venkataramana|''' <span style="font-family:Jokerman; color: #0047AB">K.Venkataramana</span>''']][[User talk:K.Venkataramana|(talk)]] గారు ధన్యవాదాలు, తప్పకుండ చేస్తాను ధన్యవాదాలు సార్.<span style="pink-space:nowrap;text-shadow:pink 0em 0em 0.8em,#EE82EE -0.8em -0.8em 0.9em,#1D6B00 0.7em 0.7em 0.8em;color:pink">'''[[వాడుకరి:ప్రభాకర్ గౌడ్ నోముల|ప్రభాకర్ గౌడ్ నోముల]]'''</span> 15:01, 4 జూన్ 2020 (UTC) == ఇటీవలి మార్పులపై మీ పర్యవేక్షణ == ప్రభాకర్ గారూ, నమస్కారం. "ఇటీవలి మార్పుల"ను మీరు పర్యవేక్షణలో పెట్టారు. వికీలో మనం చెయ్యాల్సిన చాలా చాలా ముఖ్యమైన నిర్వహణ పనుల్లో ఇది ఒకటని నా ఉద్దేశం. డేగ చూపు కావాలి దీనికి. అది మీకుందని నాకు అనిపించింది. ఈ పనిపై దృష్టి పెట్టినందుకు ధన్యవాదాలు సార్. నేను కూడా ఈ పని చేస్తూంటాను. అజ్ఞాతలు చేసేపనులను, కొత్తవారు చేసే పనులను, పెద్దగా అనుభవం లేని వారి పనులనూ వివిధ రంగుల్లో హైలైటు అయ్యేలా పెట్టుకుంటాన్నేను. దానితో మన చూపు ఇంకాస్త పదునెక్కుతుంది. పని కూడా కొంత సులువౌతుంది. __[[User:Chaduvari|చదువరి]]<small> ([[User_Talk:Chaduvari|చర్చ]] • [[Special:Contributions/Chaduvari|రచనలు]])</small> 00:24, 29 జూన్ 2020 (UTC) ::: [[User:Chaduvari|చదువరి]] గారూ, నమస్కారం. మీ నుండి అభినందనలు అంటే నాకు చాలా చాలా సంతోషం సార్... ఎంత అంటే ఒక బంగారు పతకం స్వీకరించిన అంత... వికి గురించి నాకు చాలా తెలియదు, ఈ క్రమంలో నా ద్వారా తప్పు జరుగునేమోనని చిన్న జంకు ... ఉదా. రెండు రోజుల క్రితం [[శ్రీరామ మరియు భక్త గెంటాల నారాయణ రావు డిగ్రీ కళాశాల]] వ్యాసం మద్యలో మరియు వాడారు, కట్టా శ్రీనివాస రావు గారు అనుకోలేదు, ఎవరో వ్యక్తి అజ్ఞాత సృష్టించిన పేజీ అనుకున్నాను, కారణం అతను లాగిన్ కానందున ఐ.పి.అడ్రసు రికార్డు అయింది. డెలిట్ మూస పెట్టిన, ఇక ముందు అలా తప్పు జరిగిన హెచ్చరించ గలరు, దన్యవాదాలు . <span style="block-space:nowrap;text-shadow:white 0em 0em 0.8em,#EE82EE -0.8em -0.8em 0.9em,#1D6B00 0.7em 0.7em 0.8em;color:green"> '''[[వాడుకరి:ప్రభాకర్ గౌడ్ నోముల|ప్రభాకర్ గౌడ్ నోముల]]'''</span> 05:53, 29 జూన్ 2020 (UTC) ==కాలం మొలక వ్యాసాలు== [[:వర్గం:కాలం మొలక వ్యాసాలు]] వర్గంలో ఇంకో 10 పేజీలు మిగిలాయి. వాటిని కూడా విస్తరించేస్తే ఈ వర్గం ఖాళీ అయిపోతుంది. ఇవ్వాళ రేపట్లో వీటిని అవగొట్టొచ్చు, నేను ఈ వర్గం మొత్తం నేను పూర్తి చేయాలని భావిస్తున్నాను, అవకాశం ఇవ్వండి చేస్తాను.<span style="block-space:nowrap;text-shadow:white 0em 0em 0.8em,#EE82EE -0.8em -0.8em 0.9em,#1D6B00 0.7em 0.7em 0.8em;color:green"> '''[[వాడుకరి:ప్రభాకర్ గౌడ్ నోముల|ప్రభాకర్ గౌడ్ నోముల]]'''</span> 16:02, 1 ఆగస్టు 2020 (UTC) :::విస్తరించగలరు.[[User:K.Venkataramana|''' <span style="font-family:Jokerman; color: #0047AB">K.Venkataramana</span>''']][[User talk:K.Venkataramana|(talk)]] 16:37, 1 ఆగస్టు 2020 (UTC) :అలాగే కానివ్వండి, ప్రభాకర్ గారూ. ఈ నెలతో ప్రాజెక్టు పూర్తవుతుంది. ఆలోపు ఆ పదితో పాటు మరో వంద వ్యాసాలను విస్తరించాలనే లక్ష్యం పెట్టుకోండి. __[[User:Chaduvari|చదువరి]]<small> ([[User_Talk:Chaduvari|చర్చ]] • [[Special:Contributions/Chaduvari|రచనలు]])</small> 05:47, 2 ఆగస్టు 2020 (UTC) ==రికార్డుల గురించి== [[వికీపీడియా:వికీప్రాజెక్టు/మొలకల విస్తరణ ఋతువు 2020/సమీక్ష|మొలకల విస్తరణ ఋతువు 2020 సమీక్ష]] పేజీలో మీరు రికార్డుల గురించి అడిగారు. ఏయే రికార్డులున్నాయో ఏంటో నాకు తెలియదు. కానీ ఒక సూచన - మీకు మీరే ఒక రికార్డు లక్ష్యాన్ని సృష్టించుకోండి. బహిరంగంగా ప్రకటించండి. పని మొదలుపెట్టి సాధించండి. ఉదాహరణకు 100 రోజులు-200 పేజీలు, నెల రోజులు-100 పేజీలు, 100 రోజులు-కోటి బైట్లు.. - ఇలాగ. __[[User:Chaduvari|చదువరి]]<small> ([[User_Talk:Chaduvari|చర్చ]] • [[Special:Contributions/Chaduvari|రచనలు]])</small> 04:38, 3 సెప్టెంబరు 2020 (UTC) :[[User:Chaduvari|చదువరి]] గారూ, నమస్కారం. మీ సూచన నాకు చాలా నచ్చింది. ఈ విషయంపై స్పందించినందుకు ముందుగా మీకు ధన్యవాదాలు... ఒక ప్రాజెక్టు లక్ష్యంగా చేస్తున్న కానీ బహిరంగంగా ప్రకటించడమే చేయడం లేదు. నాకు విజయం లభిస్తుందో లేదో తెలియదు కాబట్టి బహిరంగ ప్రకటన చేయలేకపోతున్నా ఇప్పటికి 15 శాతం పని మాత్రమే జరిగింది. ఆ ప్రాజెక్టు కోసమే [[వికీపీడియా:వికీప్రాజెక్టు/మొలకల విస్తరణ ఋతువు 2020]] లక్ష్యం లో మీరు 100 విస్తరణ చేయాలని చెప్పారు, నేను కూడా అదే 100 విస్తరణ చేయాలనుకుని చేయలేకపోయాను. మహోన్నతమైన తెలుగు వికీపీడియాలో 100 వ్యాసాల నుండి 68 వేల వ్యాసాల ఎదుగుదల చూస్తూ ఉన్నా ఎవరెస్ట్ శిఖరం మీరు ఇందులో మీ సహాయం మీ సలహాలు, సూచనలు నాకు చాలా అవసరం పడతాయి... తప్పకుండా కోరుతాను. నాకు విజయం లక్ష్యం, చేరువ అయ్యాను అనుకున్న సమయంలో నిర్వాహకులైన మన వారందరికీ తప్పకుండా వివరిస్తాను తెలియజేస్తాను, ధన్యవాదాలు. [[వాడుకరి:ప్రభాకర్ గౌడ్ నోముల |<span style="text-shadow:grey 1px 1px;"><font color="red">&nbsp;ప్రభాకర్ గౌడ్ నోముల</font></span>]] 19:32, 3 సెప్టెంబరు 2020 (UTC) == తొలగింపు ప్రతిపాదనల గురించి == చొరవగా తొలగింపు ప్రతిపాదనలు చేస్తున్నందుకు మీకు ధన్యవాదాలు. ఈ విషయమై ఒక సూచన. ఏదైనా పేజీని తొలగించడానికి ప్రతిపాదించినపుడు కింది విధంగా చేస్తే ఆ ప్రతిపాదన అందరి దృష్టిలో పడుతుంది: # ప్రతిపాదన మూసను పేజీలో చేర్చాక ఆ మూసలో ప్రతిపాదనపై తొలగింపు చర్చ పేజీకి ఒక ఎర్ర లింకు కనిపిస్తుంది. ఉదా: <code><nowiki>[[వికీపీడియా:తొలగింపు కొరకు వ్యాసాలు/కొసైన్ సారూప్యత]]</nowiki></code> # ఆ లింకును నొక్కి, ఆ పేజీని తెరిచి అక్కడ మీ తొలగింపు కారణాన్ని రాయండి. దీంతో ఆ పేజీ తయారౌతుంది. ఉదా: [[వికీపీడియా:తొలగింపు కొరకు వ్యాసాలు/కొసైన్ సారూప్యత]] # ఆ తరువాత ఈ పేజీ లింకును [[వికీపీడియా:తొలగింపు కొరకు వ్యాసాలు]] పేజీలోని '''తాజా చేర్పులు''' విభాగంలో అడుగున చేర్చండి. దీంతో తొలగింపుకు ఏయే పేజీలున్నాయి అని చూసేవారికి ఈ పేజీ ఉందని తెలిసి పోతుంది. దానిపై వారి వారి అభిప్రాయాలు రాస్తారు. చర్చపై నిర్ణయం తీసుకున్నాక, ఆ నిర్ణయం అమలౌతుంది. ఆ విధంగా తొలగింపు కోసం చేసిన ప్రతిపాదన అడంగుకు చేరుతుంది. లేదంటే ఎవరూ పట్టించుకోక, ఏళ్ళ తరబడి అలా పడి ఉండే అవకాశం ఉంది. :పరిశీలించగలరు. ఒకవేళ ఈ పద్ధతి గురించి మీకు ముందే తెలిసి ఉంటే ఈ సూచనను పట్టించుకోకండి, పక్కన పడెయ్యండి. ఉంటానండి. __[[User:Chaduvari|చదువరి]]<small> ([[User_Talk:Chaduvari|చర్చ]] • [[Special:Contributions/Chaduvari|రచనలు]])</small> 04:49, 3 సెప్టెంబరు 2020 (UTC) :[[User:Chaduvari|చదువరి]] గారూ, ఈ లింకు గురించి తెలియదు సార్. ముందే తెలిసి ఉంటే ఈ లింకు ను వాడిఉండే వాడిని ఆంగ్లములో చెత్త రాతలతో కొత్త పేజీలను అజ్ఞాతవాసి సృష్టించిన పేజీ లను కూడా తొలగించడానికి నిర్వాహకులైన మీరు చాలా సమయం తీసుకుంటే ఇలాంటి పేజీ లను కూడా ఎందుకు తొలగించడం లేదు అని నాకు నేనేమైనా తప్పుగా తొలగింపు మూస తప్పుగా వాడి ఉండవచ్చు అనే అనుమానం ఉండేది ఎందుకు ఆలస్యం అయిందో నాకు ఇప్పుడు తెలిసింది, అర్థమైంది. ఆన్లైన్లో ఈ సంవత్సరం చివరి వరకు అంటే ఎక్కువ రోజులు వికీపీడియాలో ఎక్కువ సమయం ఉంటాను, ఇక ముందు చెత్త రాతలతో కొత్త పేజీలను అజ్ఞాతవాసి సృష్టించిన పేజీల తొలగింపు వ్యాసాలకు ఈ మూస వాడుతాను... ధన్యవాదాలు. [[వాడుకరి:ప్రభాకర్ గౌడ్ నోముల |<span style="text-shadow:grey 1px 1px;"><font color="red">&nbsp;ప్రభాకర్ గౌడ్ నోముల</font></span>]] 19:32, 3 సెప్టెంబరు 2020 (UTC) == కొత్త సభ్యులను స్వాగతించడం == ఉదాహరణకు [[వాడుకరి_చర్చ:Ram_Chinta]] పేజీలో మీరు పాత స్వాగతం మూస సమాచారాన్ని వాడటం గమనించాను. స్వాగతం మూసకు చదువరి గారు కొంతకాలం క్రిందట సవరణలు చేశారు. దానిని వాడటానికి <nowiki>{{subst:స్వాగతం}} --~~~~</nowiki> అనిగాని లేక ట్వింకిల్ వాడతుంటే దానిలో ఆదేశవరుస Wel పై నొక్కడం కాని చేయండి. కొత్త సభ్యులందరికీ ఎవరు స్వాగతించినా ఒకే విధమైన స్వాగత సమాచారం చేర్చడం మెరుగైంది. --[[వాడుకరి:Arjunaraoc|అర్జున]] ([[వాడుకరి చర్చ:Arjunaraoc|చర్చ]]) 22:11, 3 సెప్టెంబరు 2020 (UTC) : [[వాడుకరి:Arjunaraoc|అర్జున]] గురువు గారు, <nowiki>{{subst:స్వాగతం}} --~~~~</nowiki>ఇప్పటినుండి కొత్త దే వాడతాను. <nowiki>{{వికీపీడియా ప్రకటనలు}}</nowiki><nowiki>{{ఈ నాటి చిట్కా}}</nowiki> వాడిన కొత్త వాడుకరులకు ఉపయోగంగా ఉంటుందేమో అని ఈ ముసలు పెట్టవచ్చా వివరించగలరు.[[వాడుకరి:ప్రభాకర్ గౌడ్ నోముల |<span style="text-shadow:grey 1px 1px;"><font color="red">&nbsp;ప్రభాకర్ గౌడ్ నోముల</font></span>]] 13:32, 5 సెప్టెంబరు 2020 (UTC) ::[[వాడుకరి:ప్రభాకర్ గౌడ్ నోముల]] గారు, మీ స్పందనకు ధన్యవాదాలు. ప్రకటనలు, చిట్కాలగురించి మీ ఆలోచన బాగుంది. దీనిగురించి [[మూస చర్చ:స్వాగతం]] లో కొత్త విభాగంలో చర్చించితే మంచిది. అక్కడ చర్చమొదలుపెట్టి విభాగంలో {{tl|సహాయం కావాలి}} చేర్చండి. ధన్యవాదాలు. --[[వాడుకరి:Arjunaraoc|అర్జున]] ([[వాడుకరి చర్చ:Arjunaraoc|చర్చ]]) 17:09, 5 సెప్టెంబరు 2020 (UTC) == We sent you an e-mail == Hello {{PAGENAME}}, Really sorry for the inconvenience. This is a gentle note to request that you check your email. We sent you a message titled "The Community Insights survey is coming!". If you have questions, email surveys@wikimedia.org. You can [[:m:Special:Diff/20479077|see my explanation here]]. [[వాడుకరి:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[వాడుకరి చర్చ:MediaWiki message delivery|చర్చ]]) 18:54, 25 సెప్టెంబరు 2020 (UTC) <!-- Message sent by User:Samuel (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Samuel_(WMF)/Community_Insights_survey/other-languages&oldid=20479295 --> :వికీపీడియా నుండి నాకు ఈ సందేశం అందింది. ఈ సందేశం నాకు పూర్తిగా అర్థం కాలేదు. దయచేసి ఎవరైనా వివరించగలరు....<font color="red" face="Segoe Script" size="3"><b> [[వాడుకరి:ప్రభాకర్ గౌడ్ నోముల|Prabhakargoudnomula]] </b></font>^{<font face="Andalus"> </font>} 19:44, 25 సెప్టెంబరు 2020 (UTC) ::[[వాడుకరి:ప్రభాకర్ గౌడ్ నోముల|Prabhakargoudnomula]] గారు, నాకు కూడా ఈమెయిల్ ద్వారా సందేశం అందింది. ప్రతిసంవత్సరం వికీమీడియా ఫౌండేషన్ వికీ వాడుకరులు సముదాయం పరంగా,సాంకేతికంగా అభిప్రాయాలను తెలుసుకొని, తన వనరులను వికీ ఉద్యమానికి, సముదాయానికి మేలు చేసే విధంగా పనిచేయటానికి సర్వే నిర్వహిస్తుంది. గతంలో వాడుకరి పేజీలలో సందేశాలు పంపటం ద్వారా సభ్యులకు తెలిపేవారు. ఒక్కోసారి, ఒకటి కంటే ఎక్కువ సందేశాలు కూడా చేర్చేవారు. అది కొంతమందికి అసౌకర్యగా వుండవచ్చునని, అలా కాకుండా ఈ సారినుండి సందేశాలు ఈ మెయిల్ ద్వారా పంపటం, ఈ మెయిల్ సందేశానికి సర్వేలో పాల్గొనే ఇష్టాన్ని తెలుసుకొని, అలా కోరినవారికే సర్వే హెచ్చరికలు, లింకులు పంపుతారు. కావున ఈ రాబోయే సర్వేలో పాల్గొనటానికి ఇష్టమైతే మీరు '''Yes,Please contact me about the Community Insights survey''' అనే దానిపై మీకు వచ్చిన ఈ మెయిల్ సందేశం నొక్కండి. దీనివలన మీ ఈమెయిల్ వారు నమోదు చేసుకుంటారు అయినా మీ ఈమెయిల్ సమాచారాన్ని వారి గోప్యత నియమాల ప్రకారం వాడుతారు. ::[https://translate.google.com/translate?sl=en&tl=te&u=https%3A%2F%2Fmeta.wikimedia.org%2Fwiki%2FCommunity_Insights%2FCommunity_Insights_2020_Report గత సంవత్సర సర్వే నివేదిక గూగుల్ ట్రాన్స్లేట్ తెలుగు అనువాదం] చూడండి. --[[వాడుకరి:Arjunaraoc|అర్జున]] ([[వాడుకరి చర్చ:Arjunaraoc|చర్చ]]) 21:31, 25 సెప్టెంబరు 2020 (UTC) : [[వాడుకరి:Arjunaraoc|అర్జున]] గురువు గారు, మీ స్పందనకు ధన్యవాదాలు. చాలా మంచిగా వివరించారు. ధన్యవాదాలు. మరో విషయం గురువా. అనువాద పరికరం ఓటింగ్ విషయములో అనుకూల ఫలితం రాకపోయినా అనువాద పరికరం అనుభవం ఉన్నవారికి, లేనివారికి రెండు విధాలుగా వర్గీకరించే సదుపాయం వస్తే ఆ సదుపాయం తప్పకుండా వస్తుంది. సాంకేతికం ఎన్నో అంశాలు మార్పులు వస్తున్నట్లు ఆ సదుపాయం అనువాద పరికరము లోను తప్పకుండా వస్తుంది. ఆ రోజు మీరు అనుకున్నది తప్పక సాధిస్తారు. ఉంటాను సార్ ధన్యవాదాలు.<font color="red" face="Segoe Script" size="3"><b> [[వాడుకరి:ప్రభాకర్ గౌడ్ నోముల|Prabhakargoudnomula]] </b></font>^{<font face="Andalus"> </font>} 05:18, 26 సెప్టెంబరు 2020 (UTC) ==ప్రయోగశాల పేజీలో వర్గాలు తొలగింపు== [[వాడుకరి:ప్రభాకర్ గౌడ్ నోముల |ప్రభాకర్ గౌడ్]] గారూ, [[వాడుకరి:ప్రభాకర్ గౌడ్ నోముల/ప్రయోగశాల]] పేజీలో [[:వర్గం:లోక్‌సభ స్పీకర్లు]] ఇలాంటి వర్గాలు కొన్ని జోడించారు.అలా జోడించటంవలన మీ పేరు ఆవర్గాలలో చేరుతుంది. గమనించండి.[[:వర్గం:లోక్‌సభ స్పీకర్లు]] వర్గంలో మీపేరు చేరుతుంది.అలాంటి వర్గాలు తొలగించగలరు.--[[వాడుకరి:యర్రా రామారావు|యర్రా రామారావు]] ([[వాడుకరి చర్చ:యర్రా రామారావు|చర్చ]]) 05:21, 27 సెప్టెంబరు 2020 (UTC) == Mahatma Gandhi edit-a-thon on 2 and 3 October 2020 == <div style=" border-left:12px blue ridge; padding-left:18px;box-shadow: 10px 10px;box-radius:40px;>[[File:Mahatma-Gandhi, studio, 1931.jpg|right|180px]] Hello,<br> Thanks for showing interest to participate in the <span style="text-shadow: 1px 1px yellow;">'''[[:m:Mahatma Gandhi 2020 edit-a-thon|Mahatma Gandhi 2020 edit-a-thon]]'''</span>. The event starts tomorrow 2 October 12:01 am IST and will run till 3 October 11:59 pm IST. '''Note a few points'''<br> * You may contribute to any Wikimedia project on the topic: Mahatma Gandhi, his life and contribution. Please see [[:m:Mahatma_Gandhi_2020_edit-a-thon#Scope|this section]] for more details. * If you have added your name in the "[[:m:Mahatma_Gandhi_2020_edit-a-thon#Participants|Participants]]" section, please make sure that you have mentioned only those projects where you'll participate for this particular edit-a-thon. The list is not supposed to be all the projects once contributes to in general. You may go back to the page and re-edit if needed. If you have questions, feel free to ask.<br> Happy Gandhi Jayanti. -- [[User:Nitesh (CIS-A2K)]] <small>(sent using [[వాడుకరి:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[వాడుకరి చర్చ:MediaWiki message delivery|చర్చ]]) 23:09, 30 సెప్టెంబరు 2020 (UTC))</small> </div> <!-- Message sent by User:Titodutta@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Satpal_(CIS-A2K)/Mahatma_Gandhi_2020_edit-a-thon_Participants&oldid=20496916 --> == మూస పేరు, మూస పేజీ పేరు == ప్రభాకర్ గారూ, [[మూస:ప్రపంచంలోని ప్రసిద్ధ లోయలు]] కు సంబంధించి ఒక సలహా.. మూసపేరు (మూసలో name అనే పరామితికి ఇచ్చే విలువ), మూస పేజీ పేరూ ఒకటే ఉండాలండి. ఈ మూసలో అలా లేదు. [[వికీపీడియా:వాడుకరులకు సూచనలు#మూస "పేరు", మూస "పేజీ పేరు" ఒకటే ఉండాలి]] లో దీని గురించిన వివరాలు చూడవచ్చు. ఈ మూసలో తగు మార్పు నేను చేసేవాణ్ణే. కానీ మీ దృష్టికి తీసుకువస్తే మీకు ఉపయోగంగా ఉంటుందని చెయ్యలేదు. పరిశీలించగలరు. __[[User:Chaduvari|చదువరి]]<small> ([[User_Talk:Chaduvari|చర్చ]] • [[Special:Contributions/Chaduvari|రచనలు]])</small> 11:22, 23 అక్టోబరు 2020 (UTC) :[[User:Chaduvari|చదువరి]] గారూ, నమస్తే సార్ మీ సూచనకు ధన్యవాదాలు, మూసలు తయారు చేయడం ఇది మూడవది, మీరు చేసిన సూచన అర్థమైంది, నేను మళ్లీ తర్వాత చేయు మూసలకు మీ సూచనలు, సలహాలు పాటిస్తాను ... ఇప్పటికీ చేసిన మూడు మూసల లో ఏ మార్పులు అయినా మీరు నిరభ్యంతరంగా చేయవచ్చు, నాకు తర్వాత ఉపయోగపడుతుంది, కాబట్టి వెంటనే చేయాలని అభ్యర్థిస్తున్నాను. ధన్యవాదాలు .[[వాడుకరి:ప్రభాకర్ గౌడ్ నోముల|'''<font color="#FF4500">ప్రభాకర్ గౌడ్ </font><font color="#008000">నోముల</font>''']][[వాడుకరి చర్చ:ప్రభాకర్ గౌడ్ నోముల|<font color="#1C39BB">(చర్చ)</font>]]• 11:39, 23 అక్టోబరు 2020 (UTC) ::[[మూస:ప్రపంచంలోని ప్రసిద్ధ లోయలు]] పేజీలో తగు మార్పు చేసాను, చూడండి. తదనుగుణంగా మిగతా మూసల్లో మార్పులు చెయ్యగలరు. __[[User:Chaduvari|చదువరి]]<small> ([[User_Talk:Chaduvari|చర్చ]] • [[Special:Contributions/Chaduvari|రచనలు]])</small> 13:13, 23 అక్టోబరు 2020 (UTC) == కృతజ్ఙతలు == ప్రభాకర్ గౌడ్ నోముల గారు, మీ ఆత్మీయ సందేశానికి కృతజ్ఙతలు. మీ సహాయసహకారాలు ఎళ్ళవేళలా ఉండునని ఆశిస్తున్నాను. ధన్యవాదములు. మళ్ళీ కలుద్దాం.--[[వాడుకరి:Bagathikishore|Bagathikishore]] ([[వాడుకరి చర్చ:Bagathikishore|చర్చ]]) 17:01, 5 నవంబర్ 2020 (UTC) == Festive Season 2020 edit-a-thon == <div style=" border-left:12px red ridge; padding-left:18px;box-shadow: 10px 10px;box-radius:40px;>[[File:Rangoli on Diwali 2020 at Moga, Punjab, India.jpg|right|130px]] Dear editor, Hope you are doing well. As you know, A2K conducted a mini edit-a-thon [[:m: Mahatma Gandhi 2020 edit-a-thon|Mahatma Gandhi 2020 edit-a-thon]] on the 2nd or 3rd October to celebrate Mahatma Gandhi's anniversary. <br>Now, CIS-A2K is going to conduct a 2-day-long '''[[:m: Festive Season 2020 edit-a-thon|Festive Season 2020 edit-a-thon]]''' to celebrate Indian festivals. We request you in person, please contribute to this event too, enthusiastically. Let's make it successful and develop the content on our different Wikimedia projects regarding festivities. Thank you [[User:Nitesh (CIS-A2K)|Nitesh (CIS-A2K)]] ([[User talk:Nitesh (CIS-A2K)|talk]]) 19:28, 2 December 2020 (UTC) </div> <!-- Message sent by User:Nitesh (CIS-A2K)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Satpal_(CIS-A2K)/Participants&oldid=20735829 --> == మీ సంతకం రంగుతో చిరు సమస్య == ప్రభాకర్ గౌడ్ గారూ,<br> రంగురంగులతో సంతకాలు పెట్టడం వికీపీడియాలో ఉన్నదే. అది అనుసరించే చక్కటి ఆకర్షణీయమైన సంతకాన్ని మీరూ రూపొందించుకున్నట్టు ఉన్నారు. మంచిదే. కానీ, చిన్న సమస్య ఉందండీ. మీరు సంతకంలో మీ పేరు ఎర్ర రంగులో వచ్చేలా వాడుతున్నారు. మన వికీపీడియాలో ఎర్ర రంగుతో ఉన్న పదం ఎప్పుడైనా వ్యాసం లేని లింకు (రెడ్ లింక్ అంటాం కదా) సూచించడానికి వాడతాం కదా. మీ సంతకం చూడగానే ఈయన వాడుకరి పేజీ సృష్టించుకోలేదా అనిపిస్తోంది. ఇంతకుముందు మీ వాడుకరి పేజీ సందర్శించిన నాకే ఒక క్షణం అనుమానం కలిగిందంటే ఇతరులు ఖచ్చితంగా పొరబడే వీలుంది. దీనివల్ల ఎక్కువ నష్టం మీతో సంప్రదించదలిచినవారికే (పేజీ లేదు గావును, కొత్తవారేమోలే అని ముందుకువెళ్ళిపోయే అవకాశం ఉండవచ్చు), తద్వారా మీక్కూడాను. కనుక, వేరే రంగు ఎంచుకోరాదూ? ఇది కేవలం సూచనే. ఇలాగే చేయమని కాదు. --[[వాడుకరి:Pavan santhosh.s|పవన్ సంతోష్]] ([[వాడుకరి చర్చ:Pavan santhosh.s|చర్చ]]) 05:51, 6 డిసెంబరు 2020 (UTC) :[[వాడుకరి:Pavan santhosh.s|పవన్ సంతోష్ గురువు గారు,]] ఎరుపు రంగు వాడిన కారణం చిన్నది ఉంది. నా పేజీ సందర్శన ఆ మధ్య చాలా ఎక్కువగా ఉండేది, తగ్గింపు కోసం ఎరుపు వాడాను కావాలని, ఈమధ్య సగానికి సగం తగ్గిపోయింది. మీ సూచనకు ధన్యవాదాలు సార్. ఆకుపచ్చ రంగులోకి మార్చాను. --[[వాడుకరి:ప్రభాకర్ గౌడ్ నోముల|<font color="green"> '''ప్రభాకర్ గౌడ్ నోముల''' </font>]]^{[[వాడుకరి:ప్రభాకర్ గౌడ్ నోముల|<font color="blue"> చర్చ </font>]]} 13:03, 6 డిసెంబరు 2020 (UTC) ==నిర్వాహకత్వ ప్రతిపాదన== నోముల ప్రభాకర్ గౌడ్ కు నమస్కారములు, మీరు వికీపీడియాలో విశేష కృషి చేస్తున్నారు. మీరు నిర్వాహకులుగా మరింత కృషి చేసి వికీపీడియా అభివృద్ధికి పాటుపడతారని భావిస్తూ మిమ్మల్ని నిర్వాహకునిగా ప్రతిపాదించాను. మీరు [[వికీపీడియా:నిర్వాహక హోదా కొరకు విజ్ఞప్తి/ప్రభాకర్ గౌడ్ నోముల]] లో మీ సమ్మతి/అబిప్రాయం తెలుపగలరు.'''{{Spaced en dash}}''' [[User:K.Venkataramana|''' <span style="font-family:Lucida Handwriting; color: #0000CD"><small>K.Venkataramana</small></span>''']] '''{{Spaced en dash}}''' [[User talk:K.Venkataramana|'''<span style="font-family:Lucida Handwriting; color: green"><big>☎</big></span>''']] 15:55, 11 డిసెంబరు 2020 (UTC) :[[User:K.Venkataramana|నమస్కారము గురువు గారు]] ధన్యవాదాలండీ మీ అభిప్రాయాన్ని, సూచనలను తప్పకుండా పాటిస్తా ధన్యవాదాలు. [[వాడుకరి:ప్రభాకర్ గౌడ్ నోముల|<font color="green"> '''ప్రభాకర్ గౌడ్ నోముల''' </font>]]^{[[వాడుకరి:ప్రభాకర్ గౌడ్ నోముల|<font color="blue"> చర్చ </font>]]} 03:52, 12 డిసెంబరు 2020 (UTC) ==వికీపీడియా:తొలగింపు కొరకు వ్యాసాలు/ఆవు పులి కథ== [[వికీపీడియా:తొలగింపు కొరకు వ్యాసాలు/ఆవు పులి కథ]] లో మీరు నేను చేసిన మార్పులను రద్దుచేసి అభిప్రాయం రాసారు. ఆ వ్యాసానికి తొలగింపు మూసను చేర్చాను. కథలను యదాతథంగా రాసి వ్యాసంగా ప్రచురించలేము. కానీ దానిని రవిచంద్ర మూలాలను చేర్చడానికి 7 రోజుల సమయం అడిగారు. కానీ నేనే మూలాలను చేర్చి వ్యాసంగా తీర్చిదిద్దాను. ఆ వ్యాసం చర్చను ముగించాను. మీకు ఆ ఆ వ్యాసంపై ఏవైనా అభిప్రాయాలుంటే ఆ వ్యాస చర్చా పేజీలో రాయండి. అక్కడ చర్చించవచ్చు.'''{{Spaced en dash}}''' [[User:K.Venkataramana|''' <span style="font-family:Lucida Handwriting; color: #0000CD"><small>K.Venkataramana</small></span>''']] '''{{Spaced en dash}}''' [[User talk:K.Venkataramana|'''<span style="font-family:Lucida Handwriting; color: green"><big>☎</big></span>''']] 07:15, 15 డిసెంబరు 2020 (UTC) ==భారత అంతర్జాతీయ సంబంధాలు పేజీ తొలగింపు గురించి== :[[వాడుకరి:ప్రభాకర్ గౌడ్ నోముల |ప్రభాకర్ గౌడ్ నోముల]] గారూ [[భారత అంతర్జాతీయ సంబంధాలు]] అజ్ఞాత వాడుకరి సృష్టించిన పేజీ నేను తొలగించాను కదా?మరలా దానికి వెను వెంటనే సృష్టించి తొలగింపు మూస పెట్టారు.నాకు అర్థం కావటం లేదు.--[[వాడుకరి:యర్రా రామారావు|యర్రా రామారావు]] ([[వాడుకరి చర్చ:యర్రా రామారావు|చర్చ]]) 16:52, 15 డిసెంబరు 2020 (UTC) :[[వాడుకరి:యర్రా రామారావు|యర్రా రామారావు]] గారు అజ్ఞాత వాడుకరి సృష్టించిన పేజీలో నేను మూస చేరుస్తూ ఉన్నాను, మీరు తొలగించారు. దానితో కొత్త పేజీ నా పేరున సృష్టించినట్లు వచ్చింది. ఈ పేజీని కూడా వెంటనే తొలగించండి. --[[వాడుకరి:ప్రభాకర్ గౌడ్ నోముల|<font color="Blue"> ప్రభాకర్ గౌడ్ నోముల </font>]]^{[[వాడుకరి:ప్రభాకర్ గౌడ్ నోముల|<font color="green"> చర్చ </font>]]} 17:04, 15 డిసెంబరు 2020 (UTC) ::సరే నండీ. [[వాడుకరి:యర్రా రామారావు|యర్రా రామారావు]] ([[వాడుకరి చర్చ:యర్రా రామారావు|చర్చ]]) 17:09, 15 డిసెంబరు 2020 (UTC) == మీ ఉపసంహరణ == ప్రభాకర్ గారూ, మీ నిర్వాహకత్వ అభ్యర్థిత్వాన్ని ఉపసంహరించుకున్నందుకు కష్టంగా ఉన్నప్పటికీ సరైన నిర్ణయం తిసుకున్నందుకు అభినందిస్తున్నాను. ఉపసంహరణను ప్రకటిస్తూ "విక్కీ అంటే ఎంత ప్రేమ ఉందో నాకు మీ మీ అందరి పైన నాకు అంత ప్రేమ ఉంది" అంటూ అనడం చాలా హుందాగా ఉంది. మీపై నాకున్న గౌరవం పెరిగింది. "ఇంటర్వ్యూ నాడే ఎక్స్పీరియన్స్ సర్టిఫికెట్ అడిగారు" అనడం కాస్త ఉద్వేగం కలిగించింది కూడా. అయితే మీ అభ్యర్థిత్వాన్ని వ్యతిరేకించినవారు, సమర్ధించిన వారు, నేనూ.. అందరం మిమ్మల్ని అభిమానిస్తున్నామనడంలో నాకే సందేహమూ లేదు. చర్చలో అభ్యర్థిత్వం పట్ల కనిపించిన వ్యతిరేకత మీపట్ల వ్యక్తిగతమైన వ్యతిరేకత కానేకాదనీ, అది కొన్ని అంశాల ప్రాతిపదికన చూపించినదనీ నేను భావిస్తున్నాను. మీరూ అలానే భావిస్తున్నారని నేను గ్రహించాను. వికీపీడియాలో ఇకముందు కూడా ఎప్పట్లాగే మనం సమష్టిగా, పరస్పర గౌరవంతో, మైత్రీ భావంతో పని చేసుకు పోదాం. __[[User:Chaduvari|చదువరి]]<small> ([[User_Talk:Chaduvari|చర్చ]] • [[Special:Contributions/Chaduvari|రచనలు]])</small> 09:00, 16 డిసెంబరు 2020 (UTC) == జిల్లాల ప్రాజెక్టు చర్చ పేజీలో మీరు రాసిన దానికి సమాధానం == [[వికీపీడియా చర్చ:వికీప్రాజెక్టు/భారతదేశ జిల్లాల పేజీల పునర్వ్యవస్థీకరణ]] పేజీలో నన్నుద్దేశించి రాస్తూ "''..అలాగే, నిన్న మొన్న నేను చేసిన అనువాదం పేజీలు గోవా, డయ్యూ డామన్ పేజీల నాణ్యత ఎలా ఉంది. ఒక మాట చెప్పండి అని మనవి... అలాగే, నిన్న మొన్న నేను చేసిన అనువాదం పేజీలు గోవా, డయ్యూ డామన్ పేజీల నాణ్యత ఎలా ఉంది. ఒక మాట చెప్పండి అని మనవి...ఎందుకు అంటున్నాను అంటే నేను మాటవరసకి వికీ గురించి నాకు ఏమీ తెలియదు, అంటే నిజంగానే నన్ను జీరో చేశారు. నా ఉద్దేశం కొత్త అంశాలు నాకు తెలియనివి ఏమైనా చెప్తారేమో అని నేను భావించాను. చీమ 1 అనుకుంటే శివుడు ఒకటి అనుకున్నట్లు, నేను కుట్టగానే చనిపోవాలి(మనిషి అని) చీమ అనుకుంటే, ఓహో చనిపోవాలని అనుకుంటుంది అని శివుడు అనుకున్నట్లు. జరిగింది నా విషయం.''" అని రాసారు.. దానికి సమాధానం ఇక్కడ రాస్తే బాగుంటుందని రాస్తున్నాను: అసలీ నిష్ఠూరాలన్నిటికీ మూలం మీ నిర్వాహక హోదా ప్రతిపాదనపై జరిగిన చర్చ వల్లనేనని నేను అనుకుంటున్నాను. ఆ చర్చలో - అనువాద పరికరం పనితీరు పట్ల వివిధ సందర్భాల్లో మీరు కనబరచిన భిన్నాభిప్రాయాలకు సంబంధించి నాకున్న సందేహాలను అడిగాను. అవి నిలకడగా లేవని, అందుకు మీరు చూపించిన కారణాలు నిలకడగా లేవనీ అన్నాను. మీరు చూపించిన కారణాలు పరిణతి తోనే ఉన్నాయని మీకు అనిపిస్తోంటే ఆ విషయంలో మనిద్దరి మధ్య స్పష్టమైన భేదాభిప్రాయమున్నట్టే! కానీ మీకు ఏమీ తెలియదని నేను అనలేదు. ఇక దాన్ని దాటుకుని ముందుకు పోదాం.. ఒకవేళ మీ నిర్వాహక హోదా ప్రతిపాదనను నేను సమర్ధించి ఉంటే - మీ పరిశీలనా శక్తి కంటే మీ పరిశీలనాసక్తిని నేను లెక్క లోకి తీసుకునేవాణ్ణి. చర్చల్లో మీరు వెల్లడిస్తున్న అభిప్రాయాల కంటే చర్చల్లో ఉత్సాహంగా పాల్గొనడం గురించి మాట్లాడేవాణ్ణి. ఇటీవలి మార్పులను పర్యవేక్షిస్తూ మీరు తీసుకుంటున్న చర్యల కంటే ఆ పని పట్ల మీరు కనబరుస్తున్న శ్రద్ధను గమనం లోకి తీసుకునేవాణ్ణి. ఎంతోమంది అనుభవజ్ఞులు ఓరకంటితో కూడా చూడని అనువాద పరికరాన్ని మీరు సాధన చేస్తున్న విధానం గురించి మాట్టాడేవాణ్ణి. "వాడుకరులకు సూచనలు" పేజీలో చొరవగా మీరు రాసిన సంగతి గురించి మాట్టాడేవాణ్ణి. స్వాగతం ఎవరికి చెప్పాలనే సంగతి గురించి తోటి వాడుకరులతో చర్చ మొదలుపెట్టి కనీసం ఒక మార్పైనా చేసాకే స్వాగతం చెబుదాం అని చొరవ తీసుకోవడం గురించి మాట్టాడేవాణ్ణి. ఇన్ని సుగుణాలున్న మీరు ఆయా పనులను మరింత సమర్ధవంతంగా ఎలా చెయ్యొచ్చో చెప్పేవాణ్ణి, ఇంకా ఏం చేస్తే, ఎలా చేస్తే మీ పని మెరుగవుతుందో చెప్పేవాణ్ణి. ఈ ముక్క చెప్పడానికి నాకున్న అర్హతేంటని (మీరు అడక్కపోయినా మరెవరైనా) అడగొచ్చు - దానికి నాకున్న అర్హతేంటంటే, నేను "ప్రభాకర్ గౌడ్ నోముల"ను కాకపోవడమే. మీరు "ప్రభాకర్ గౌడ్ నోముల" అవడం చేత "ఆయన" లోటుపాట్లు ఇతరులకు తెలిసినంతగా మీకు తెలవదు. ఎలాగంటే.., నేను "చదువరి"ని కాబట్టి, "చదువరి" తప్పులేంటో ప్రభాకర్ కు తెలిసినంతగా నాకు తెలవదు. చాలా సింపులిది. నిర్వాహక హోదా చర్చ, దాని ఫలితం మీకు కష్టం కలిగించాయనడంలో సందేహం లేదు. అయితే దాన్ని దాటుకుని ముందుకు పోయి, మళ్ళీ వికీ రథాన్ని ముందుండి లాక్కెళ్ళే పనిలో పడాలి ప్రభాకర్ గారు. మీరు మరింత శక్తిమంతులు కావాలని కోరుకునేవాణ్ణే గానీ, మీ మైత్రిని మీ సాహచర్యాన్నీ వద్దనుకునేవాణ్ణి కాను. అందరూ అలాగే అనుకుంటారని నా ఉద్దేశం. మిమ్మల్ని సమర్ధించేవారు మీకు మిత్రులే. అంత మాత్రాన మిమ్మల్ని వ్యతిరేకించినవారు మిత్రులు కారని భావించకండి. మీ లోపాలను గుర్తించి మీకు చెప్పేవారు, మీ మెరుగుదలను ఆశించేవారు కూడా మిత్రులే. కలసి ముందుకు సాగుదాం పదండి. పోతే మీరు అడిగినట్టుగా, మీరు అనువాదం చేసిన పేజీలను చూసి నా అభిప్రాయం చెబుతాను. మరో సంగతి.. మీ సంతకంలో "చర్చ" అనే మాటకు లింకు మీ వాడుకరి పేజికి పోతోంది. మీ చర్చకు పోవడం లేదు, గమనించగలరు. __[[User:Chaduvari|చదువరి]]<small> ([[User_Talk:Chaduvari|చర్చ]] • [[Special:Contributions/Chaduvari|రచనలు]])</small> 19:03, 21 డిసెంబరు 2020 (UTC) :[[User:Chaduvari|చదువరి]] గారూ, మీ లోతైన అవగాహన నేను కోరుకుంటున్నాను, అదే చెప్పారు, మీరు అందుకే మీకు నేను కృతజ్ఞుణ్ణి అయితే నిర్వహణ పదవి రాకపోయినా అంత అంతగా విరిగిపోతుంది అని మొదటిరోజు బాధపడ్డాను కానీ, మీరు గమనించిన అంశాలు పరిగణలోకి తీసుకోవాలి అని మాత్రం భావించాను, అది కాక ప్రతిపాదనకు ముందు రోజు ప్రచురించిన ఒక వ్యాసం ను కారణంగా చూపుతూ వ్యతిరేకించడం బాధించింది. నిర్వాహకులకు ఉండవలసిన అంశాలు వదిలేసి, వ్యాసాలు వ్యాఖ్య నిర్మాణం సరిగా లేనందు వలన అనేది విచిత్రంగా అనిపించింది. మరింత నేర్చుకోవాలి అనేది కొంత నిజం అయి ఉండవచ్చు కానీ, ఇల్లు ఉడ్చడానికి చీపిరిలా ఉపయోగపడాలి అనుకున్న , అనువాద పరికరం తో నా వ్యాసాలు గమనించి అభిప్రాయం చెప్పాలని అందుకే అడుగుతున్నా ... ధన్యవాదాలు మీరు స్పందించిన తీరుకు. నా చర్చ పేజీ లింకు కూడా సవరించానండి.__[[వాడుకరి:ప్రభాకర్ గౌడ్ నోముల|<font color="Blue"> ప్రభాకర్ గౌడ్ నోముల </font>]]^{[[వాడుకరి చర్చ:ప్రభాకర్ గౌడ్ నోముల|<font color="green"> చర్చ </font>]]} 06:56, 22 డిసెంబరు 2020 (UTC) ==భారతదేశ జిల్లాలు, పట్టణాల వర్గంలో మార్పులు గురించి== :[[వాడుకరి :ప్రభాకర్ గౌడ్ నోముల|ప్రభాకర్ గౌడ్]] గారూ నమస్కారం. మీరు వర్గాలలో చాలా చురుకుగా సవరణలు చేస్తున్నందుకు ధన్యవాదాలు.[[:వర్గం:భారతదేశ నగరాలు, పట్టణాలు]] వర్గంలో వరంగల్ పట్టణ జిల్లా, మహబూబాబాదు జిల్లాలు చేర్చారు.కానీ నాకు తెలిసినంతవరకు వీటిని చేర్చవలసిన అవసరంలేదు.వాటి ప్రధానకేంద్రాలు చేర్చవచ్చు.జిల్లాలు భారతదేశ జిల్లాలు వర్గంలో చేర్చవచ్చు. వర్గంలో మనం చేర్చవలసినవి లోగడ ఏమైనా చేర్చారా అని నిశితంగా పరిశీలిస్తే మనకు తెలుస్తుంది.నేను ఇలాగే పరిశీలిస్తాను. గమనించగలరు.--[[వాడుకరి:యర్రా రామారావు|యర్రా రామారావు]] ([[వాడుకరి చర్చ:యర్రా రామారావు|చర్చ]]) 09:55, 24 డిసెంబరు 2020 (UTC) == మీ అనువాదాల పరిశీలన == మీరు కోరినట్లుగా అనువాదాల పరిశీలన చేసాను. [[బీదరు]] వ్యాసంలో కొన్ని భాషా సవరణలు చేసాను. ఇంకా ఉండి ఉండవచ్చు. బొమ్మల వ్యాఖ్యలను చూడలేదు. మీరు పరిశీలించి ఇంకా ఏమైనా మార్పుచేర్పులు అవసరమైతే చెయ్యండి. నేను గమనించినంతలో.. ప్రచురించే ముందు అనువాదాలను మరింత పరిశిలించాలని భావిస్తున్నాను. పరిశీలించండి.__[[User:Chaduvari|చదువరి]]<small> ([[User_Talk:Chaduvari|చర్చ]] • [[Special:Contributions/Chaduvari|రచనలు]])</small> 10:25, 24 డిసెంబరు 2020 (UTC) == కృతజ్ఞతలు == నేను రాసిన వ్యాసము అభివృద్ధి లో సహక రించినందుకు హృదయ పూర్వక కృతజ్ఞతలు ([[వాడుకరి:అరుణ|అరుణ]] ([[వాడుకరి చర్చ:అరుణ|చర్చ]]) 19:41, 14 జనవరి 2021 (UTC)) ==[[:ఇనగంటి రవిచంద్ర]] [[Wikipedia:Criteria for speedy deletion|సత్వర తొలగింపు]] ప్రతిపాదన == [[Image:Ambox warning pn.svg|48px|left|alt=|link=]] {{Quote box|quote=<p>If this is the first article that you have created, you may want to read [[WP:Your first article|the guide to writing your first article]].</p><p>You may want to consider using the [[Wikipedia:Article wizard|Article Wizard]] to help you create articles.</p>|width=20%|align=right}} [[:ఇనగంటి రవిచంద్ర]] పేజీని సత్వరమే తొలగించాలని ఆ పేజీలో ఒక ట్యాగును పెట్టారు. సత్వర తొలగింపు కారణాల్లో [[WP:CSD#A7|A7 విభాగం]] కింద ఈ ప్రతిపాదన చేసాఎరు. ఎందుకంటే a person or group of people వంటి అంశానికి సంబంధించిన ఈ పేజీలో విషయానికి ఉన్న ప్రాధాన్యతను ఎలాంటిదో వివరించలేదు: అంటే ఈ విషయానికి విజ్ఞాన సర్వస్వంలో వ్యాసం ఎందుకు ఉండాలి అని. [[WP:CSD#Articles|సత్వర తొలగింపు పద్ధతిలో]] అలాంటి వ్యాసాలను ఎప్పుడైనా తొలగించవచ్చు. [[Wikipedia:Notability (summary)|విషయ ప్రాధాన్యత]] గురించి చదవండి. ఈ కారణం వలన ఈ పేజీని తొలగించకూడదని మీరనుకుంటే, [[:ఇనగంటి రవిచంద్ర|పేజీకి వెళ్ళి]] అక్కడ ఉన్న "ఈ సత్వర తొలగింపును సవాలు చెయ్యండి" అనే మీటను నొక్కి '''ఈ ప్రతిపాదనను సవాలు చెయ్యవచ్చు'''. అక్కడ, పేజీని ఎందుకు తొలగించకూడదని మీరు అనుకుంటున్నారో వివరించవచ్చు. అయితే, సత్వర తొలగింపు ట్యాగు పెట్టిన పేజీని వెంటనే, ఆలస్యం లేకుండా తొలగించే అవకాశం ఉంది. ఈ సత్వర తొలగింపు ట్యాగును మీరు తీసివెయ్యకండి. కానీ [[Wikipedia:List of policies|వికీపీడియా విధానాలు, మార్గదర్శకాలకు]] అనుగుణంగా సమాచారాన్ని చేర్చేందుకు వెనకాడకండి. పేజీని ఈసరికే తొలగించి ఉంటే, తొలగించిన పాఠ్యాన్ని మెరుగుపరచేందుకు కావాలని మీరు అనుకుంటే [[వికీపీడియా:నిర్వాహకుల నోటీసుబోర్డు|ఇక్కడ]] అభ్యర్ధించవచ్చు. <!-- Template:Db-notability-notice --> <!-- Template:Db-csd-notice-custom --> --[[వాడుకరి:Arjunaraoc|అర్జున]] ([[వాడుకరి చర్చ:Arjunaraoc|చర్చ]]) 05:06, 24 ఫిబ్రవరి 2021 (UTC) == కృతజ్ఞతలు == [[వాడుకరి:ప్రభాకర్ గౌడ్ నోముల]] గారు, మీరు నా పేరుతో వ్యాసం సృష్టించిన సంగతి ఇప్పడే గమనించాను. మీ అభిమానానికి ధన్యవాదాలు. వికీపీడియా విధానాల ప్రకారం నా పేరుతో వ్యాసానికి అర్హత లేదని భావించినందున, వ్యాసం తొలగించాను. --[[వాడుకరి:Arjunaraoc|అర్జున]] ([[వాడుకరి చర్చ:Arjunaraoc|చర్చ]]) 08:57, 24 ఫిబ్రవరి 2021 (UTC) ==[[కటకం వెంకటరమణ]] వ్యాసం తొలగింపు ప్రతిపాదన== [[Image:Ambox warning yellow.svg|left|link=|48px|]] [[కటకం వెంకటరమణ]] వ్యాసాన్ని ఈ దిగువ కారణం వలన తొలగింపు కొరకు ప్రతిపాదించాను&#32; : :'''వికీపీడియనుకు ప్రత్యేకంగా వాడుకరి పుట ఉంటుంది. వికీపీడియాలో స్వచ్ఛందంగా సేవ సేసినంత మాత్రాన వికీపీడియాలో వ్యాసం ఉండాలని నియమం లేదు. ఒక్క తెలుగు వెలుగు పత్రిక వాడుకరుల అభిప్రాయాలను తెలుసుకొని దానిని ప్రచురించినంత మాత్రాన వ్యక్తికి వ్యాసం అవసరం లేదని నా అభిప్రాయం. నోటబిలిటీ ఉండాలి. ఈ వ్యాసాన్ని తొలగించాలి.''' వికీపీడియాలో నిర్మాణాత్మకమైన రచనలన్నీ స్వాగతించబడినప్పటికీ, [[WP:DEL#REASON|వివిధ కారాణాల రీత్యా]] కొన్ని వ్యాసాలు లేదా రచనలను తొలగించాల్సిన అవసరం పడవచ్చు. ఈ వ్యాసాన్ని తొలగించకూడదని మీరు భావిస్తే, ప్రతిపాదనకు వ్యతిరేకంగా, మీ వాదనను [[వికీపీడియా:తొలగింపు కొరకు వ్యాసాలు/కటకం వెంకటరమణ]] పేజీలో రాయవచ్చు. లేదా [[Talk:కటకం వెంకటరమణ|వ్యాసపు చర్చా పేజీలో]] నైనా రాయవచ్చు. తొలగింపులో ఎత్తిచూపిన కారణాన్ని దృష్టిలో ఉంచుకుని వ్యాసాన్ని మెరుగుపరచండి. ఏ మార్పూ చెయ్యకుండా, ఏ చర్చా లేకుండా తొలగింపు నోటీసును దయచేసి తీసెయ్యకండి. '''--''' [[User:K.Venkataramana|''' <span style="font-family:Lucida Handwriting; color: #0000CD"><small>K.Venkataramana</small></span>''']] '''--''' [[User talk:K.Venkataramana|'''<span style="font-family:Lucida Handwriting; color: green"><big>☎</big></span>''']] 14:11, 24 ఫిబ్రవరి 2021 (UTC) <!-- Template:Proposed deletion notify --> '''--''' [[User:K.Venkataramana|''' <span style="font-family:Lucida Handwriting; color: #0000CD"><small>K.Venkataramana</small></span>''']] '''--''' [[User talk:K.Venkataramana|'''<span style="font-family:Lucida Handwriting; color: green"><big>☎</big></span>''']] 14:11, 24 ఫిబ్రవరి 2021 (UTC) == వికీమీడియా ఫౌండేషన్ బోర్డ్ అఫ్ ట్రస్టీస్: కమ్యూనిటీ బోర్డు స్థానాల కోసం సంప్రదింపులు == వికీమీడియా ఫౌండేషన్ బోర్డ్ అఫ్ ట్రస్టీస్ వారు ఫిబ్రవరి 1 నుండి మర్చి 14 వరకు, [[:m:Wikimedia Foundation Board of Trustees/Call for feedback: Community Board seats|కమ్యూనిటీ ద్వారా ఎన్నుకోబడే బోర్డు స్థానాల కోసం సంప్రదింపులు జరుపుతున్నారు]]. దీనికి కారణం; గత పది సంవత్సరాలలో వికీమీడియా ఫౌండేషన్, ప్రాజెక్టులు ఐదు రెట్లు పెరగగా, బోర్డ్ పనితీరు, ఏర్పాట్లు, ఏమి మారలేదు. ఇప్పుడు ఉన్న విధానాల ప్రకారం, బోర్డుకు తగినంత సామర్థ్యం, ప్రాతినిధ్యం లేవు. మామూలుగా జరిగే ఎన్నికలు, బహిర్ముఖులుగా ఉంటూ ఇంగ్లీష్ వికీపీడియా వంటి పెద్ద ప్రాజెక్టులు లేదా అమెరికా వంటి పాశ్చాత్య దేశాలు నుండి వచ్చేవారికి తోడ్పడుతున్నాయి. మిగిలిన వారికీ ఎన్ని శక్తిసామర్ధ్యాలు ఉన్నా తగినంత ప్రచారం లేనందు వలన వారికి ఓటు వేసే వారు తక్కువ మంది. ఉదాహరణకి, వికీమీడియా ఫౌండేషన్ పదిహేను సంవత్సరాల చరిత్రలో, భారత ఉపఖండం నుండి కేవలం ఒక్కళ్ళు మాత్రమే బోర్డు లో సేవలు అందించారు. వారు కూడా నిర్దిష్ట నైపుణ్యం కోసం నేరుగా నియమించబడ్డవారే గాని, ఎన్నుకోబడలేదు. రానున్న నెలలో, మొత్తం ఆరు కమ్యూనిటీ బోర్డు స్థానాల కోసం ఎన్నికలు జరగాల్సి ఉంది. ఇప్పుడు జరుగుతున్న సంప్రదింపుల ద్వారా బోర్డు వారు కమ్యూనిటీల నుండి వారి పద్ధతుల మీద అభిప్రాయం సేకరిస్తున్నారు. ఈ నిమిత్తం తెలుగు కమ్యూనిటీలో తో మాట్లాడేందుకు ఒక ఆన్లైన్ సమావేశం ఏర్పాటు చేయబడింది. ఇది ఫిబ్రవరి 6 (శనివారం), 6:00 pm నుండి 7:30 pm వరకు జరుగుతుంది; పాల్గొనడానికి గూగుల్ మీట్ లింకు ఇది https://meet.google.com/oki-espq-kog. ఈ కార్యక్రమములో పాల్గొనవలసిందిగా మిమల్ని ఆహ్వానితున్నాను. [[User:KCVelaga (WMF)|KCVelaga (WMF)]], 11:24, 1 మార్చి 2021 (UTC) <!-- Message sent by User:KCVelaga (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:KCVelaga_(WMF)/Targets/Telugu_volunteers&oldid=21164917 --> == Request == Hi can you translate the article [[ Indian Institute of Science Education and Research Berhampur]] in telugu. You can use Google translate to easily understand the contents in Odia or ahamiya version of this article. Thank you [[వాడుకరి:ଲେଖକ|ଲେଖକ]] ([[వాడుకరి చర్చ:ଲେଖକ|చర్చ]]) 18:42, 17 మార్చి 2021 (UTC) ==సరైన నిర్ణయం తీసుకోండి== రచ్చబండలో చదువరిపై అధికార, నిర్వాహక హోదాల నిరోధంపై సరైన నిర్ణయం తీసుకొని తెవికీ అభివృద్ధికై తోడ్పడండి. [[వికీపీడియా:రచ్చబండ#చదువరిపై అధికార, నిర్వాహక హోదాలపై నిరోధం ప్రతిపాదన]] / / అజయ్ కుమార్ / / తెలుగు భాషాభిమాని. ==సరైన నిర్ణయం తీసుకోండి== రచ్చబండలో చదువరిపై అధికార, నిర్వాహక హోదాల నిరోధంపై సరైన నిర్ణయం తీసుకొని తెవికీ అభివృద్ధికై తోడ్పడండి. [[వికీపీడియా:రచ్చబండ#చదువరిపై అధికార, నిర్వాహక హోదాలపై నిరోధం ప్రతిపాదన]] / / అజయ్ కుమార్ Nomula / / తెలుగు భాషాభిమాని. == 2021 Wikimedia Foundation Board elections: Eligibility requirements for voters == Greetings, The eligibility requirements for voters to participate in the 2021 Board of Trustees elections have been published. You can check the requirements on [[:m:Wikimedia_Foundation_elections/2021#Eligibility_requirements_for_voters|this page]]. You can also verify your eligibility using the [https://meta.toolforge.org/accounteligibility/56 AccountEligiblity tool]. [[వాడుకరి:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[వాడుకరి చర్చ:MediaWiki message delivery|చర్చ]]) 16:39, 30 జూన్ 2021 (UTC) <small>''Note: You are receiving this message as part of outreach efforts to create awareness among the voters.''</small> <!-- Message sent by User:KCVelaga (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:KCVelaga_(WMF)/Targets/Temp&oldid=21669859 --> == ఆహ్వానం WPWP పునసమీక్షా సమావేశం == వికీపీడియా పేజస్ వాంటింగ్ ఫోటోస్ 2021 లో మీ చేర్పులకు ధన్యవాదములు, ఇందులో భాగంగా జూలై 15వ తేదీ సాయంత్రం 7.00 నుండి 8.00 IST వరకు జరుగుతున్న సభ్యుల పునసమీక్షా సమావేశంలో గూగుల్ మీట్ ద్వారా చేరగలరు ([https://meet.google.com/bqk-vdyf-gzc లింకు]) Or Open Google Meet and enter this code: bqk-vdyf-gzc , ప్రాజెక్టు జరిగే కాలంలో ఇందులో పాల్గోనే అందరూ సబ్యులూ వీలయితే నేర్చుకొన్న విషయాలు పంచుకోవచ్చు,సూచనలు కూడా చేయవచ్చు, కొత్త వారికి ప్రోత్సాహకరంగా కూడా ఉంటుంది. == [Wikimedia Foundation elections 2021] Candidates meet with South Asia + ESEAP communities == Hello, As you may already know, the [[:m:Wikimedia_Foundation_elections/2021|2021 Wikimedia Foundation Board of Trustees elections]] are from 4 August 2021 to 17 August 2021. Members of the Wikimedia community have the opportunity to elect four candidates to a three-year term. After a three-week-long Call for Candidates, there are [[:m:Template:WMF elections candidate/2021/candidates gallery|20 candidates for the 2021 election]]. An <u>event for community members to know and interact with the candidates</u> is being organized. During the event, the candidates will briefly introduce themselves and then answer questions from community members. The event details are as follows: *Date: 31 July 2021 (Saturday) *Timings: [https://zonestamp.toolforge.org/1627727412 check in your local time] :*Bangladesh: 4:30 pm to 7:00 pm :*India & Sri Lanka: 4:00 pm to 6:30 pm :*Nepal: 4:15 pm to 6:45 pm :*Pakistan & Maldives: 3:30 pm to 6:00 pm * Live interpretation is being provided in Hindi. *'''Please register using [https://docs.google.com/forms/d/e/1FAIpQLSflJge3dFia9ejDG57OOwAHDq9yqnTdVD0HWEsRBhS4PrLGIg/viewform?usp=sf_link this form] For more details, please visit the event page at [[:m:Wikimedia Foundation elections/2021/Meetings/South Asia + ESEAP|Wikimedia Foundation elections/2021/Meetings/South Asia + ESEAP]]. Hope that you are able to join us, [[:m:User:KCVelaga (WMF)|KCVelaga (WMF)]], 06:35, 23 జూలై 2021 (UTC) <!-- Message sent by User:KCVelaga (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:KCVelaga_(WMF)/Targets/Temp&oldid=21774789 --> == [[User:Vanam Ravinder|Vanam Ravinder]] అడుగుతున్న ప్రశ్న (05:01, 16 ఆగస్టు 2021) == నమస్కారమండి నేను TEWiki workshop అటెండ్ అవుతున్నాను. క్రొత్తగా ఎకౌంటు చేశాను. ఒక వ్యాసం ప్రచురించాను. మీ అభిప్రాయం తెలుపగలరు. భవదీయుడు వనం రవీందర్ B.E.Mech. MBA 7036199102 --[[వాడుకరి:Vanam Ravinder|Vanam Ravinder]] ([[వాడుకరి చర్చ:Vanam Ravinder|చర్చ]]) 05:01, 16 ఆగస్టు 2021 (UTC) == Feedback for Mini edit-a-thons == Dear Wikimedian, Hope everything is fine around you. If you remember that A2K organised [[:Category: Mini edit-a-thons by CIS-A2K|a series of edit-a-thons]] last year and this year. These were only two days long edit-a-thons with different themes. Also, the working area or Wiki project was not restricted. Now, it's time to grab your feedback or opinions on this idea for further work. I would like to request you that please spend a few minutes filling this form out. You can find the form link [https://docs.google.com/forms/d/e/1FAIpQLSdNw6NruQnukDDaZq1OMalhwg7WR2AeqF9ot2HEJfpeKDmYZw/viewform here]. You can fill the form by 31 August because your feedback is precious for us. Thank you [[వాడుకరి:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[వాడుకరి చర్చ:MediaWiki message delivery|చర్చ]]) 18:58, 16 ఆగస్టు 2021 (UTC) <!-- Message sent by User:Nitesh (CIS-A2K)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Nitesh_(CIS-A2K)/Mini_edit-a-thon_Participants&oldid=21886141 --> == 2021 వికీమీడియా ఫౌండేషన్ బోర్డు ఎన్నికలలో ఓటు వేయండి == నమస్తే ప్రభాకర్ గౌడ్ నోముల, 2021 వికీమీడియా ఫౌండేషన్ బోర్డు అఫ్ ట్రస్టీస్ ఎన్నికలలు మొదలయ్యాయి. ఈ ఎన్నిక 18 ఆగష్టు 2021 న మొదలైంది, 31 ఆగష్టు 2021 న ముగుస్తుంది. వికీమీడియా ఫౌండేషన్ తెలుగు వికీపీడియా వంటి ప్రాజెక్టులకు మద్దతు ఇస్తుంది. వికీమీడియా ఫౌండేషన్ కార్యకలాపాలను పర్యవేక్షించేందుకు వికీమీడియా ఫౌండేషన్ బోర్డ్ ఆఫ్ ట్రస్టీస్ ఉంటుంది. బోర్డ్ ఆఫ్ ట్రస్టీల గురించి [[:m:Wikimedia Foundation Board of Trustees/Overview|ఈ లింకులో]] తెలుసుకోండి. ఈ సంవత్సరం నాలుగు బోర్డు సీట్లకు ఎన్నిక జరుగుతుంది. వీటి కోసం 19 మంది అభ్యర్థులు ఉన్నారు. [[:m:Wikimedia_Foundation_elections/2021/Candidates#Candidate_Table|అభ్యర్థుల గురించి మరింత సమాచారం ఈ పేజీలో తెలుసుకోండి]]. 70,000 ఓటర్లు ఉన్నారు. ఓటింగ్ ప్రక్రియ 31 ఆగష్టు 23:59 UTC వరకు నడుస్తుంది. *[[Special:SecurePoll/vote/Wikimedia_Foundation_Board_Elections_2021|'''తెలుగు వికీపీడియా మీద సెక్యూర్ పోల్ లో మీ ఓటు వేయండి''']]. మీరు ఇప్పటికే ఓటు వేసినట్టు అయితే, దయచేసి ఈ ఇమెయిల్‌ను విస్మరించండి. ఓటర్లు ఒక్కసారి మాత్రమే ఓటు వేయవచ్చు. [[:m:Wikimedia Foundation elections/2021|ఈ ఎన్నికలు గురించి మరింత సమాచారం తెలుసుకోండి]]. [[వాడుకరి:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[వాడుకరి చర్చ:MediaWiki message delivery|చర్చ]]) 05:02, 29 ఆగస్టు 2021 (UTC) <!-- Message sent by User:KCVelaga (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:KCVelaga_(WMF)/Targets/Temp&oldid=21949528 --> == ఆహ్వానం : ఆజాదీ కా అమృత్‌ మహోత్సవం - మొదటి Edit-a-thon ( 1 సెప్టెంబర్ నుంచి 14 నవంబర్ 2021 వరకు) == నమస్కారం , తెలుగు వికీపీడియాలో భారత స్వాతంత్ర పోరాటం లో వెలుగు చూడని వీరుల గాథలు, మహిళా స్వాతంత్ర సమరయోధులు, స్వతంత్ర భారతంలో వెలుగు చూసిన ఉద్యమాలు, కీలక సంఘటనల గురించిన సమాచారం, సంబంధిత ఫొటోలు లాంటి విషయాలకు అనుగుణంగా 75 రోజులు ఆజాదీ కా అమృత్ మహోత్సవం అనే పేరుతో నిర్వహిస్తున్నాము, ఇందులో భాగంగా ఈ బుధవారం 1 సెప్టెంబర్ నుంచి 14 నవంబర్ 2021 వరకూ జరిగే మొదటి విడత ఎడిట్ థాన్ కార్యక్రమంలో లో వికీపీడియన్లు అందరూ పాల్గొని విజయవంతం చేయవలసిందిగా అభ్యర్థిస్తున్నాము. ఆజాదీ కా అమృత్‌ మహోత్సవ సంబరాలు ఘనంగా జరుపుకోడానికి సభ్యులందరు తప్పక చొరవ తీసుకుంటారని ఆశిస్తున్నాము. ఆసక్తి గల సభ్యులు, మరిన్ని వివరాలకు , పాల్గొనటానికి [[వికీపీడియా:వికీప్రాజెక్టు/ఆజాదీ_కా_అమృత్‌_మహోత్సవం|ఆజాదీ కా అమృత్‌ మహోత్సవం ప్రాజెక్టు పేజీ ]] చూడగలరు : [[వాడుకరి:Kasyap|Kasyap]] ([[వాడుకరి చర్చ:Kasyap|చర్చ]]) 05:12, 1 సెప్టెంబరు 2021 (UTC) ==అభినందనలు== [[వికీపీడియా:వికీప్రాజెక్టు/వికీపీడియా పేజస్ వాంటింగ్ ఫోటోస్ 2021|వికీపీడియా పేజస్ వాంటింగ్ ఫోటోస్ 2021]] ప్రాజెక్టులో మీ కృషి ప్రశంసనీయం. అభినందనలు. త్వరలో మీకు WPWP సావినీర్లు, సర్టిఫికెట్ పంపబడతాయి. దయచేసి వెంటనే ఈ క్రింది లంకెలో ఉన్న ఫారంలో మీ వివరాలు తెలియజేయండి. https://docs.google.com/forms/d/e/1FAIpQLSd-TaLmENAW9Y3HbSDtLyBsneiZqiGFbStEjrr-lC9ASAZywA/viewform --[[వాడుకరి:స్వరలాసిక|స్వరలాసిక]] ([[వాడుకరి చర్చ:స్వరలాసిక|చర్చ]]) 10:00, 9 సెప్టెంబరు 2021 (UTC) == Mahatma Gandhi 2021 edit-a-thon to celebrate Mahatma Gandhi's birth anniversary == [[File:Mahatma Gandhi 2021 edit-a-thon poster 2nd.pdf|thumb|100px|right|Mahatma Gandhi 2021 edit-a-thon]] Dear Wikimedian, Hope you are doing well. Glad to inform you that A2K is going to conduct a mini edit-a-thon to celebrate Mahatma Gandhi's birth anniversary. It is the second iteration of Mahatma Gandhi mini edit-a-thon. The edit-a-thon will be on the same dates 2nd and 3rd October (Weekend). During the last iteration, we had created or developed or uploaded content related to Mahatma Gandhi. This time, we will create or develop content about Mahatma Gandhi and any article directly related to the Indian Independence movement. The list of articles is given on the [[:m: Mahatma Gandhi 2021 edit-a-thon|event page]]. Feel free to add more relevant articles to the list. The event is not restricted to any single Wikimedia project. For more information, you can visit the event page and if you have any questions or doubts email me at nitesh@cis-india.org. Thank you [[వాడుకరి:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[వాడుకరి చర్చ:MediaWiki message delivery|చర్చ]]) 17:33, 28 సెప్టెంబరు 2021 (UTC) <!-- Message sent by User:Nitesh (CIS-A2K)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Nitesh_(CIS-A2K)/Mini_edit-a-thon_Participants&oldid=21886141 --> == [[User:Little19951212|Little19951212]] అడుగుతున్న ప్రశ్న (11:16, 1 అక్టోబరు 2021) == Sir khonni Articles only English language lony available ga unnye vatini kuda telugu lo pettandi sir --[[వాడుకరి:Little19951212|Little19951212]] ([[వాడుకరి చర్చ:Little19951212|చర్చ]]) 11:16, 1 అక్టోబరు 2021 (UTC) == అభినందలు == [[వాడుకరి:Little19951212|లిటిల్19951212]] గారూ, స్వాగత సందేశంలో నన్ను గురువుగా కేటాయించారు. మీకు మొదటి ప్రశ్న మంచి ప్రశ్న అడిగావు. కొన్నీ ఆర్టికల్స్ ఆంగ్ల భాషలో మాత్రమే అందుబాటులో ఉన్నాయి, అన్నీ లేని వాటిని కూడా తెలుగులో పెట్టండి సర్. ఇది ఒక్క ప్రశ్న కాదు, ఎందుకంటే ఒక ఉదాహరణ పాండవులు ఎంతమంది... 5 మంది అంటాం. వారి పేర్లు చెప్పమంటే చాలామంది వెంటనే చెప్పగలరు. కౌరవులు ఎంతమంది, 100 వారి పేర్లు కూడా చెప్పమంటే ... ఇలాంటిదే ఈ ప్రశ్న. అడగడం తప్ప ఏమి కాదు. అయితే వికీపీడియా పరిచయం మీకు కలగటం, మీరు ఖాతా తీసుకోవటం సంతోషం, అందుకు అభినందనలు... దీని గురించి కొంత పరిచయం చేస్తాను. తెలుగు వికీపీడియాలో 73000 ల వ్యాసాలు ఉంటే ఆంగ్ల వికీపీడియాలో ఆరు లక్షలకు పైగా వ్యాసాలు ఉన్నాయి. అందుకు కారణం కూడా మీ ప్రశ్న లోనే ఉంది. మీ ప్రశ్న అడగడం లో తెలుగులో రాయలేకపోయారు. తెలుగులో రాయడం వచ్చి ఎంతో సమయాన్ని కేటాయించి వ్యాసాలు ఉచిత (వాలెంటరీ)సేవగా రాయవలసి ఉంటుంది. అలాంటి మంచి మనసున్న వారి సంఖ్య కేవలం 50 లోపు మాత్రమే ఉంది. ఇక్కడ మీలాంటి వారి ఆసక్తి సేవ చేయాలని ఉన్నవారి అవసరం చాలా ఉంది. మీరు మీకు తెలిసిన వారు తెలుగు భాష కు సేవ చేయాలి అనుకుంటే ఇక్కడ ఎలా రాయాలో తెలియకపోయినా ఈ చర్చాపేజీలు మీ పూర్తి వివరాలు అనగా ఫోన్ నెంబర్ లేదా ఈమెయిల్ ఐడి ఇవ్వండి... నేరుగా మిమ్మల్ని సంప్రదిస్తాం. నా ఫోన్ నెంబర్ 9440060852. మీరు నాకు ఫోన్ చేయండి. ధన్యవాదాలు. _[[File:Plume pen w.gif|30px|]][[వాడుకరి:ప్రభాకర్ గౌడ్ నోముల|<span style="text-shadow:#EE82EE 3px 3px 2px;"><font color="#0000FF"><b>ప్రభాకర్ గౌడ్</b></font></span>]]^{[[వాడుకరి చర్చ:ప్రభాకర్ గౌడ్ నోముల|<font color="green">చర్చ</font>]]} 07:45, 2 అక్టోబరు 2021 (UTC) == Movement Charter Drafting Committee - Community Elections to take place October 11 - 24 == నమస్కారం ప్రభాకర్ నోముల గారూ , వికీమీడియా ఉద్యమంలో వికిపీమీడియన్ల పాత్రలు బాధ్యతలను ఉద్యమ చార్టర్ నిర్వచిస్తుంది. అందరి భాగస్వామ్యంతో వ్యూహాత్మక దిశలో కలిసి పనిచేయడానికి ఈ ఫ్రేమ్‌వర్క్ ఉపయోగపడననుంది. ఉద్యమ చార్టర్ డ్రాఫ్టింగ్ కమిటీ ఈ చార్టర్ ముసాయిదాను రూపొందిస్తుంది. కంటెంట్ ఈక్విటీ ఇన్ డెసిషన్ మేకింగ్ "అనే మూవ్మెంట్ స్ట్రాటజీ సిఫార్సును అనుసరిస్తుంది. కమిటీ పని ముసాయిదా రాయడం వరకు విస్తరించింది. ఇందులో కమ్యూనిటీలు, నిపుణులు, సంస్థలతో పరిశోధన ఇంకా సంప్రదింపులు ఉంటాయి. ఈ ముసాయిదా చార్టర్‌గా మారడానికి ముందు ఉద్యమం-అంతటా ఆమోదం ద్వారా ఏకాభిప్రాయం పొందాలి. ఈ గ్రూపులో దాదాపు 15 మంది సభ్యులు ఉంటారు. ఇది ఉద్యమంలో వైవిధ్యాన్ని సూచిస్తుందని భావిస్తున్నారు. లింగం, భాష, భౌగోళికం అనుభవం లాంటి వివిధ వైవిద్యాలతో అభ్యర్థుల ఎంపిక జరగనుంది . ఈ సమూహ సభ్యులు ప్రాజెక్టులు, అనుబంధ సంస్థలు వికీమీడియా ఫౌండేషన్‌కి సంబందించిన కార్యకలాపాలలో పాల్గొనవలసి ఉంటుంది. ఈ పోటీలో భారత్ నుండి 9 మంది వ్యక్తులు ఉండగా మన తెలుగు వికీ నుండి నేను ఒక్కడిని పాల్గొంటున్నాను అక్టోబరు 11 అనగా రేపటి నుండి దీని ఎన్నికలు జరగనున్నాయి. ఇది నా [https://meta.wikimedia.org/wiki/Movement_Charter/Drafting_Committee/Candidates#Nethi_Sai_Kiran_(Nskjnv) సభ్యత్వ పేజీ] , పరిశీలించగలరు. ఈ పోటీలో నాకు మీ మద్దతు ఉంటుందని ఆశిస్తున్నాను. ధన్యవాదాలు. <span style="background:Gainsboro">[[User:Nskjnv|<font color="#FF9933">'''Nsk'''</font><font color="white">'''jnv'''</font> ]][[User Talk:Nskjnv|<font color="#128807">_{☚╣✉╠☛}</font>]] </span> 06:25, 10 అక్టోబరు 2021 (UTC) [[వాడుకరి:Nskjnv|నేతి సాయికిరణ్]] గారూ నమస్కారం అతికొద్ది కాలంలోనే అందరి మనసు గెలుచుకున్న అలా ప్రత్యేకతలున్న విలక్షణమైన స్నేహశీలి మీరు, వ్యక్తిగతంగా త్రిపుల్ ఐటీ లోను, తెలుగు వికీపీడియాలోను నాకు సహచరులు, మిత్రులు, మీలాంటి వారికి కాక నా మద్దతు ఎవరికి ఉంటుంది. తెలుగు వికీపీడియాలో వెనక్కి లాగే వారు కొందరు ఉన్నారు జాగ్రత్త, ఈ పాటికి కొద్దిగా మీకు అర్థమై ఉంటుంది అనుకుంటా... జాగ్రత్త. మీ విజయాలకు సహాయ సహకారాలు నావి ఎప్పుడూ ఉంటాయి. మీ నుండి కూడా నేను అలానే ఆశిస్తాను, ధన్యవాదాలు. _[[File:Plume pen w.gif|30px|]][[వాడుకరి:ప్రభాకర్ గౌడ్ నోముల|<span style="text-shadow:#EE82EE 3px 3px 2px;"><font color="#0000FF"><b>ప్రభాకర్ గౌడ్</b></font></span>]]^{[[వాడుకరి చర్చ:ప్రభాకర్ గౌడ్ నోముల|<font color="green">చర్చ</font>]]} 05:51, 11 అక్టోబరు 2021 (UTC) ==[[ప్రామిసరీ నోటు]] వ్యాసం తొలగింపు ప్రతిపాదన== [[Image:Ambox warning yellow.svg|left|link=|48px|]] [[ప్రామిసరీ నోటు]] వ్యాసాన్ని ఈ దిగువ కారణం వలన తొలగింపు కొరకు ప్రతిపాదించాను&#32; : :'''ఈ వ్యాసం ప్రవేశికలో రాసిన రెండు వాక్యాలు దాదాపుగా ప్రామసరీ నోటు అర్థాన్ని సూచించేటట్లుగా మాత్రం రాయబడినవి. ఇక వ్యాసంలో మిగిలిన దాదాపు 46వేల బైట్ల విషయ సంగ్రహం గూగల్ ట్రాన్స్ల్లేట్ అనువాద యంత్రంద్వారా అది ఎలా అనువదించిందో, దానిని ఎటువంటి సవరణలు చేయకుండా అదే సమాచారం గంపగుత్తగా వ్యాసంపేజీ సృష్టించి, దీనిలో అతికించినట్లు వ్యాసం పైపైన పరిశీలిస్తేనే అర్థమవుతుంది.కావున దీనిలోని కృతక భాషను 2021 నవంబరు 10 లోపు సవరించినయెడల తొలగించాలి.''' వికీపీడియాలో నిర్మాణాత్మకమైన రచనలన్నీ స్వాగతించబడినప్పటికీ, [[WP:DEL|వివిధ కారణాల రీత్యా]] కొన్ని వ్యాసాలు లేదా రచనలను తొలగించాల్సిన అవసరం పడవచ్చు. ఈ వ్యాసాన్ని తొలగించకూడదని మీరు భావిస్తే, ఈ ప్రతిపాదనకు వ్యతిరేకంగా మీ వాదనను [[వికీపీడియా:తొలగింపు కొరకు వ్యాసాలు/ప్రామిసరీ నోటు]] పేజీలో రాయవచ్చు. లేదా [[చర్చ:ప్రామిసరీ నోటు|వ్యాసపు చర్చా పేజీలో]] నైనా రాయవచ్చు. తొలగింపులో ఎత్తిచూపిన కారణాన్ని దృష్టిలో ఉంచుకుని వ్యాసాన్ని మెరుగుపరచండి. ఏ మార్పూ చెయ్యకుండా, ఏ చర్చా లేకుండా తొలగింపు నోటీసును దయచేసి తీసెయ్యకండి. [[వాడుకరి:యర్రా రామారావు|యర్రా రామారావు]] ([[వాడుకరి చర్చ:యర్రా రామారావు|చర్చ]]) 07:17, 3 నవంబరు 2021 (UTC) <!-- Template:Proposed deletion notify --> [[వాడుకరి:యర్రా రామారావు|యర్రా రామారావు]] ([[వాడుకరి చర్చ:యర్రా రామారావు|చర్చ]]) 07:17, 3 నవంబరు 2021 (UTC) == [[వేముల ఎల్లయ్య]] గురించి [[User:Vemulayellaiah|Vemulayellaiah]] అడుగుతున్న ప్రశ్న (01:52, 10 నవంబరు 2021) == సవరణ చేయాలి --[[వాడుకరి:Vemulayellaiah|Vemulayellaiah]] ([[వాడుకరి చర్చ:Vemulayellaiah|చర్చ]]) 01:52, 10 నవంబరు 2021 (UTC) == International Mother Language Day 2022 edit-a-thon == Dear Wikimedian, CIS-A2K announced [[:m:International Mother Language Day 2022 edit-a-thon|International Mother Language Day]] edit-a-thon which is going to take place on 19 & 20 February 2022. The motive of conducting this edit-a-thon is to celebrate International Mother Language Day. This time we will celebrate the day by creating & developing articles on local Wikimedia projects, such as proofreading the content on Wikisource, items that need to be created on Wikidata [edit Labels & Descriptions], some language-related content must be uploaded on Wikimedia Commons and so on. It will be a two-days long edit-a-thon to increase content about languages or related to languages. Anyone can participate in this event and editors can add their names [https://meta.wikimedia.org/wiki/International_Mother_Language_Day_2022_edit-a-thon#Participants here]. Thank you [[వాడుకరి:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[వాడుకరి చర్చ:MediaWiki message delivery|చర్చ]]) 13:13, 15 ఫిబ్రవరి 2022 (UTC) <small> On behalf of [[User:Nitesh (CIS-A2K)]]</small> <!-- Message sent by User:Nitesh (CIS-A2K)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Nitesh_(CIS-A2K)/Mini_edit-a-thon_Participants&oldid=21886141 --> == International Women's Month 2022 edit-a-thon == Dear Wikimedians, Hope you are doing well. Glad to inform you that to celebrate the month of March, A2K is to be conducting a mini edit-a-thon, International Women Month 2022 edit-a-thon. The dates are for the event is 19 March and 20 March 2022. It will be a two-day long edit-a-thon, just like the previous mini edit-a-thons. The edits are not restricted to any specific project. We will provide a list of articles to editors which will be suggested by the Art+Feminism team. If users want to add their own list, they are most welcome. Visit the given [[:m:International Women's Month 2022 edit-a-thon|link]] of the event page and add your name and language project. If you have any questions or doubts please write on [[:m:Talk:International Women's Month 2022 edit-a-thon|event discussion page]] or email at nitesh@cis-india.org. Thank you [[వాడుకరి:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[వాడుకరి చర్చ:MediaWiki message delivery|చర్చ]]) 12:53, 14 మార్చి 2022 (UTC) <small>On behalf of [[User:Nitesh (CIS-A2K)]]</small> <!-- Message sent by User:Nitesh (CIS-A2K)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Nitesh_(CIS-A2K)/Mini_edit-a-thon_Participants&oldid=21886141 --> == చర్చలలో చురుకైనవారు == {| style="border: 1px solid gray; background-color: #fdffe7;" |rowspan="2" style="vertical-align:middle;" | [[File:Noun discuss 3764702.svg|100px]] |rowspan="2" | |style="font-size: x-large; padding: 0; vertical-align: middle; height: 1.1em;" | '''చర్చలలో చురుకైనవారు''' |- |style="vertical-align: middle; border-top: 1px solid gray;" | @[[User:ప్రభాకర్ గౌడ్ నోముల|ప్రభాకర్ గౌడ్ నోముల]] గారు, 2021 లో వ్యాస, వికీపీడియా పేరుబరుల చర్చాపేజీలలో చురుకుగా పాల్గొన్నందులకు అభివందనాలు. గుర్తింపుగా ఈ పతకాన్ని స్వీకరించండి. [[వికీపీడియా:2021 సమీక్ష/active talk pages of article, wikipedia namespaces-participants|మరిన్ని వివరాలు]] చూడండి. వికీపీడియా అభివృద్ధికి సామరస్యపూర్వక చర్చలు కీలకం. మీరు మరింత క్రియాశీలంగా చర్చలలో పాల్గొంటారని ఆశిస్తున్నాను. [[వాడుకరి:Arjunaraoc|అర్జున]] ([[వాడుకరి చర్చ:Arjunaraoc|చర్చ]]) 07:10, 23 మార్చి 2022 (UTC) |} == ఆంధ్రప్రదేశ్ కొత్త జిల్లాల గురించి == [[వాడుకరి:ప్రభాకర్ గౌడ్ నోముల]]గారు. ఆంధ్రప్రదేశ్ లో నూతనంగా ఏర్పాటు చేసిన జిల్లాలు ఆల్రెడీ సృష్టించబడినవి. ఒక సారి పరిశీలించండి. # [[అనకాపల్లి జిల్లా|అనకాపల్లి]] # [[అన్నమయ్య జిల్లా|అన్నమయ్య]] # [[అల్లూరి సీతారామరాజు జిల్లా|అల్లూరి సీతారామరాజు]] # [[ఎన్టీఆర్ జిల్లా|ఎన్టీఆర్]] # [[ఏలూరు జిల్లా| ఏలూరు]] # [[కాకినాడ జిల్లా|కాకినాడ]] # [[కోనసీమ జిల్లా|కోనసీమ]] # [[తిరుపతి జిల్లా|తిరుపతి]] # [[నంద్యాల జిల్లా|నంద్యాల]] # [[పల్నాడు జిల్లా|పల్నాడు]] # [[పార్వతీపురం మన్యం జిల్లా|పార్వతీపురం మన్యం]] # [[బాపట్ల జిల్లా|బాపట్ల]] # [[శ్రీ సత్యసాయి జిల్లా|శ్రీ సత్యసాయి]] [[వాడుకరి:Ch Maheswara Raju|Ch Maheswara Raju☻]] ([[వాడుకరి చర్చ:Ch Maheswara Raju|చర్చ]]) 05:12, 4 ఏప్రిల్ 2022 (UTC) == [[తిక్కవరపు పఠాభిరామిరెడ్డి]] గురించి [[User:Purushotham9966|Purushotham9966]] అడుగుతున్న ప్రశ్న (07:09, 13 ఆగస్టు 2022) == అసలు పేరు పట్టాభి రామిరెడ్డి కలంపేరు పఠాభి శీర్షికలో ఫోటో పట్టాభిరామిరెడ్డి అనికదా ఉండాలి --[[వాడుకరి:Purushotham9966|Purushotham9966]] ([[వాడుకరి చర్చ:Purushotham9966|చర్చ]]) 07:09, 13 ఆగస్టు 2022 (UTC) == [[User:Yaswanth veeramallu|Yaswanth veeramallu]] అడుగుతున్న ప్రశ్న (01:27, 13 సెప్టెంబరు 2022) == What is your name --[[వాడుకరి:Yaswanth veeramallu|Yaswanth veeramallu]] ([[వాడుకరి చర్చ:Yaswanth veeramallu|చర్చ]]) 01:27, 13 సెప్టెంబరు 2022 (UTC) == [[User:Purushotham9966|Purushotham9966]] అడుగుతున్న ప్రశ్న (11:07, 13 సెప్టెంబరు 2022) == నేను సీనియర్ సిటిజెన్ ని. వయసు ౮౧. ఏదో ఒకటి రాయాలని. నేను సాంకేతికంగా వెనుక బడ్డాను. నా ఫోన్ ౯౦౦౦౬౪౨౦౭౯. ఒక సరి ఫోన్లో మాట్లాడండి. నేను రాసినవి కొంచం సరిచేయ ప్రార్థన.నమస్తే. --[[వాడుకరి:Purushotham9966|Purushotham9966]] ([[వాడుకరి చర్చ:Purushotham9966|చర్చ]]) 11:07, 13 సెప్టెంబరు 2022 (UTC) == [[User:Purushotham9966|Purushotham9966]] అడుగుతున్న ప్రశ్న (15:14, 18 సెప్టెంబరు 2022) == అయ్యా, --[[వాడుకరి:Purushotham9966|Purushotham9966]] ([[వాడుకరి చర్చ:Purushotham9966|చర్చ]]) 15:14, 18 సెప్టెంబరు 2022 (UTC) :పురుషోత్తం గారు నమస్తే :మీ అభిలాషకు ధన్యవాదాలు ... వికీపీడియాలో రాయాలి అని అభిలాష ఉన్నందుకు మీకు తప్పకుండా సహాయం మీ పట్టుదల నవతరానికి ఆదర్శం ధన్యవాదాలు. [[File:Plume pen w.gif|30px|]][[వాడుకరి:ప్రభాకర్ గౌడ్ నోముల|<span style="text-shadow:#EE82EE 3px 3px 2px;"><font color="#0000FF"><b>ప్రభాకర్ గౌడ్</b></font></span>]]^{[[వాడుకరి చర్చ:ప్రభాకర్ గౌడ్ నోముల|<font color="green">చర్చ</font>]]} 11:21, 24 సెప్టెంబరు 2022 (UTC) == [[User:Purushotham9966|Purushotham9966]] అడుగుతున్న ప్రశ్న (02:37, 5 అక్టోబరు 2022) == న అభ్యర్థనమేరకు అడవిలోనుంచి కొన్ని ఫోటోలు పంపారు మిత్రులు. నాకోసమే. వికీ తిరస్కరిస్తోంది. ఏమిటి సాధనం --[[వాడుకరి:Purushotham9966|Purushotham9966]] ([[వాడుకరి చర్చ:Purushotham9966|చర్చ]]) 02:37, 5 అక్టోబరు 2022 (UTC) == WPWPTE ముగింపు వేడుక == నమస్కారం ! [[వికీపీడియా:వికీప్రాజెక్టు/వికీపీడియా పేజస్ వాంటింగ్ ఫోటోస్ 2022|వికీపీడియా పేజస్ వాంటింగ్ ఫోటోస్ 2022]] ప్రాజెక్టులో మీ కృషికి ధన్యవాదాలు. నవంబరు 12 (రెండవ శనివారం) నాడు హైద్రాబాద్ రవీంద్ర భారతిలో WPWPTE ముగింపు వేడుక నిర్వహిస్తున్నాము. ఆరోజు పోటీలో గెలుపొందిన వారిని సత్కరించుకుందాం, అలాగే ఇటీవల మన సముదాయం కోల్పోయిన వికీపీడియను ఎల్లంకి భాస్కర్ నాయుడు గారిని స్మరించుకుందాం. కావున మీరు తప్పక హాజరవ్వగలరని నా మనవి. వేడుకకి హాజరయ్యే వారు [[వికీపీడియా:వికీప్రాజెక్టు/వికీపీడియా పేజస్ వాంటింగ్ ఫోటోస్ 2022/వేడుక| వేడుక]] పేజీలో పాల్గొనేవారు అనే శీర్షిక కింద మీ సంతకం చేయగలరు. పోటీలో పాల్గొన్న వారందరికీ సావనీర్లు అందించాలని తలుస్తున్నాము, వీటికోసం ఈ [https://docs.google.com/forms/d/e/1FAIpQLSfCDfrUhfsynvNUeKCPR2V49fUr1rOwbghR5-t4ML1RWnn69A/viewform?usp=sf_link] ఫారంలో మీ వివరాలు చేర్చగలరు. ధన్యవాదాలు. <span style="background:Gainsboro">[[వాడుకరి:Nskjnv|<font color="green">'''Nsk'''</font><font color="blue">'''Jnv'''</font>]] </span> 05:43, 5 నవంబరు 2022 (UTC) == WikiConference India 2023: Program submissions and Scholarships form are now open == Dear Wikimedian, We are really glad to inform you that '''[[:m:WikiConference India 2023|WikiConference India 2023]]''' has been successfully funded and it will take place from 3 to 5 March 2023. The theme of the conference will be '''Strengthening the Bonds'''. We also have exciting updates about the Program and Scholarships. The applications for scholarships and program submissions are already open! You can find the form for scholarship '''[[:m:WikiConference India 2023/Scholarships|here]]''' and for program you can go '''[[:m:WikiConference India 2023/Program Submissions|here]]'''. For more information and regular updates please visit the Conference [[:m:WikiConference India 2023|Meta page]]. If you have something in mind you can write on [[:m:Talk:WikiConference India 2023|talk page]]. ‘‘‘Note’’’: Scholarship form and the Program submissions will be open from '''11 November 2022, 00:00 IST''' and the last date to submit is '''27 November 2022, 23:59 IST'''. Regards [[వాడుకరి:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[వాడుకరి చర్చ:MediaWiki message delivery|చర్చ]]) 11:25, 16 నవంబరు 2022 (UTC) (on behalf of the WCI Organizing Committee) <!-- Message sent by User:Nitesh Gill@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/WCI_2023_active_users,_scholarships_and_program&oldid=24082246 --> == WikiConference India 2023: Open Community Call and Extension of program and scholarship submissions deadline == Dear Wikimedian, Thank you for supporting Wiki Conference India 2023. We are humbled by the number of applications we have received and hope to learn more about the work that you all have been doing to take the movement forward. In order to offer flexibility, we have recently extended our deadline for the Program and Scholarships submission- you can find all the details on our [[:m:WikiConference India 2023|Meta Page]]. COT is working hard to ensure we bring together a conference that is truly meaningful and impactful for our movement and one that brings us all together. With an intent to be inclusive and transparent in our process, we are committed to organizing community sessions at regular intervals for sharing updates and to offer an opportunity to the community for engagement and review. Following the same, we are hosting the first Open Community Call on the 3rd of December, 2022. We wish to use this space to discuss the progress and answer any questions, concerns or clarifications, about the conference and the Program/Scholarships. Please add the following to your respective calendars and we look forward to seeing you on the call * '''WCI 2023 Open Community Call''' * '''Date''': 3rd December 2022 * '''Time''': 1800-1900 (IST) * '''Google Link'''': https://meet.google.com/cwa-bgwi-ryx Furthermore, we are pleased to share the email id of the conference contact@wikiconferenceindia.org which is where you could share any thoughts, inputs, suggestions, or questions and someone from the COT will reach out to you. Alternatively, leave us a message on the Conference [[:m:Talk:WikiConference India 2023|talk page]]. Regards [[వాడుకరి:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[వాడుకరి చర్చ:MediaWiki message delivery|చర్చ]]) 16:21, 2 డిసెంబరు 2022 (UTC) On Behalf of, WCI 2023 Core organizing team. <!-- Message sent by User:Nitesh Gill@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/WCI_2023_active_users,_scholarships_and_program&oldid=24083503 --> == [[User:Rarerelativethinks|Rarerelativethinks]] అడుగుతున్న ప్రశ్న (15:49, 9 డిసెంబరు 2022) == hello --[[వాడుకరి:Rarerelativethinks|Rarerelativethinks]] ([[వాడుకరి చర్చ:Rarerelativethinks|చర్చ]]) 15:49, 9 డిసెంబరు 2022 (UTC) == Indic Wiki Improve-a-thon 2022 == Dear Wikimedian, Glad to inform you that CIS-A2K is going to conduct an event, Indic Wiki improve-a-thon 2022, for the Indic language. It will run from 15 December to 5 January 2023. It will be an online activity however if communities want to organise any on-ground activity under Improve-a-thon that would also be welcomed. The event has its own theme '''Azadi Ka Amrit Mahatosav''' which is based on a celebration of the 75th anniversary of Indian Independence. The event will be for 20 days only. This is an effort to work on content enrichment and improvement. We invite you to plan a short activity under this event and work on the content on your local Wikis. The event is not restricted to a project, anyone can edit any project by following the theme. The event page link is [[:m:Indic Wiki Improve-a-thon 2022|here]]. The list is under preparation and will be updated soon. The community can also prepare their list for this improve-a-thon. If you have question or concern please write on [[:m:Talk:Indic Wiki Improve-a-thon 2022|here]]. Regards [[వాడుకరి:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[వాడుకరి చర్చ:MediaWiki message delivery|చర్చ]]) 07:35, 12 డిసెంబరు 2022 (UTC) <!-- Message sent by User:Nitesh (CIS-A2K)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Satpal_(CIS-A2K)/Mahatma_Gandhi_2020_edit-a-thon_Participants&oldid=20516231 --> == Indic Wiki Improve-a-thon 2022 has started == Dear Wikimedians, As you already know, Indic Wiki improve-a-thon 2022 has started today. It runs from 15 December (today) to 5 January 2023. This is an online activity however if communities want to organise any on-ground activity under Improve-a-thon please let us know at program@cis-india.org. Please note the event has a theme ''' Azadi Ka Amrit Mahatosav''' which is based on a celebration of the 75th anniversary of Indian Independence. The event will be for 20 days only. This is an effort to work on content enrichment and improvement. The event is not restricted to a particular project. The event page link is [[:m:Indic Wiki Improve-a-thon 2022|here]] please add your name in the participant's section. A few lists are there and we will add more. The community can also prepare their list for this improve-a-thon but we suggest you list stub articles from your Wiki. If you have a question or concern please write [[:m:Talk:Indic Wiki Improve-a-thon 2022|here]]. Regards [[వాడుకరి:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[వాడుకరి చర్చ:MediaWiki message delivery|చర్చ]]) 08:30, 15 డిసెంబరు 2022 (UTC) <!-- Message sent by User:Nitesh (CIS-A2K)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Satpal_(CIS-A2K)/Mahatma_Gandhi_2020_edit-a-thon_Participants&oldid=20516231 --> == Women's Month Datathon on Commons == Dear Wikimedian, Hope you are doing well. CIS-A2K and [[:commons:Commons Photographers User Group|CPUG]] have planned an online activity for March. The activity will focus on Wikimedia Commons and it will begin on 21 March and end on 31 March 2023. During this campaign, the participants will work on structure data, categories and descriptions of the existing images. We will provide you with the list of the photographs that were uploaded under those campaigns, conducted for Women’s Month. You can find the event page link [[:m:CIS-A2K/Events/Women's Month Datathon on Commons|here]]. We are inviting you to participate in this event and make it successful. There will be at least one online session to demonstrate the tasks of the event. We will come back to you with the date and time. If you have any questions please write to us at the event [[:m:Talk:CIS-A2K/Events/Women's Month Datathon on Commons|talk page]] Regards [[వాడుకరి:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[వాడుకరి చర్చ:MediaWiki message delivery|చర్చ]]) 18:09, 12 మార్చి 2023 (UTC) <!-- Message sent by User:Nitesh (CIS-A2K)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Nitesh_(CIS-A2K)/Mini_edit-a-thon_Participants&oldid=21886141 --> == Women's Month Datathon on Commons Online Session == Dear Wikimedian, Hope you are doing well. As we mentioned in a previous message, CIS-A2K and [[:commons:Commons Photographers User Group|CPUG]] have been starting an online activity for March from 21 March to 31 March 2023. The activity already started yesterday and will end on 31 March 2023. During this campaign, the participants are working on structure data, categories and descriptions of the existing images. The event page link is [[:m:CIS-A2K/Events/Women's Month Datathon on Commons|here]]. We are inviting you to participate in this event. There is an online session to demonstrate the tasks of the event that is going to happen tonight after one hour from 8:00 pm to 9:00 pm. You can find the meeting link [[:m:CIS-A2K/Events/Women's Month Datathon on Commons/Online Session|here]]. We will wait for you. Regards [[వాడుకరి:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[వాడుకరి చర్చ:MediaWiki message delivery|చర్చ]]) 13:38, 22 మార్చి 2023 (UTC) <!-- Message sent by User:Nitesh (CIS-A2K)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Nitesh_(CIS-A2K)/Mini_edit-a-thon_Participants&oldid=21886141 --> == [[User:రవిచంద్రంచ|రవిచంద్రంచ]] అడుగుతున్న ప్రశ్న (12:11, 17 ఏప్రిల్ 2023) == హలో, నా పేరు డూప్లికేట్ అయినందున మార్చాలనుకుంటున్నాను, దయచేసి నాకు మార్గనిర్దేశం చేయండి --[[వాడుకరి:రవిచంద్రంచ|రవిచంద్రంచ]] ([[వాడుకరి చర్చ:రవిచంద్రంచ|చర్చ]]) 12:11, 17 ఏప్రిల్ 2023 (UTC) == [[User:Purushotham9966|Purushotham9966]] అడుగుతున్న ప్రశ్న (04:59, 16 జూన్ 2023) == హలో నమస్తే. ఫోటో లు ఎలా పెట్టాలి. వివరిస్తారా/ --[[వాడుకరి:Purushotham9966|Purushotham9966]] ([[వాడుకరి చర్చ:Purushotham9966|చర్చ]]) 04:59, 16 జూన్ 2023 (UTC) == [[User:Purushotham9966|Purushotham9966]] అడుగుతున్న ప్రశ్న (05:02, 16 జూన్ 2023) == కొన్ని ఫోటోలు వ్యాసంతో పాఆఆఆఆఆటు చేర్చాను. ఇప్పుడు వ్యాసం వద్ద పెట్టలేక పోతున్న. --[[వాడుకరి:Purushotham9966|Purushotham9966]] ([[వాడుకరి చర్చ:Purushotham9966|చర్చ]]) 05:02, 16 జూన్ 2023 (UTC) == Invitation to Rejoin the [https://mdwiki.org/wiki/WikiProjectMed:Translation_task_force Healthcare Translation Task Force] == [[File:Wiki Project Med Foundation logo.svg|right|frameless|125px]] You have been a [https://mdwiki.toolforge.org/prior/index.php medical translators within Wikipedia]. We have recently relaunched our efforts and invite you to [https://mdwiki.toolforge.org/Translation_Dashboard/index.php join the new process]. Let me know if you have questions. Best [[User:Doc James|<span style="color:#0000f1">'''Doc James'''</span>]] ([[User talk:Doc James|talk]] · [[Special:Contributions/Doc James|contribs]] · [[Special:EmailUser/Doc James|email]]) 12:34, 13 August 2023 (UTC) <!-- Message sent by User:Doc James@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Top_translators/40&oldid=25451578 --> == Image Description Month in India Campaign == Dear Wikimedian, A2K has conducted an online activity or campaign which is an ongoing Image Description Month in India description-a-thon, a collaborative effort known as [[:m:Image Description Month|Image Description Month]]. This initiative aims to enhance image-related content across Wikimedia projects and is currently underway, running from October 1st to October 31st, 2023. Throughout this event, our focus remains centered on three primary areas: Wikipedia, Wikidata, and Wikimedia Commons. We have outlined several tasks, including the addition of captions to images on Wikipedia, the association of images with relevant Wikidata items, and improvements in the organization, categorization, and captions of media files on Wikimedia Commons. To participate, please visit our dedicated [[:m:CIS-A2K/Events/Image Description Month in India|event page]]. We encourage you to sign up on the respective meta page and generously contribute your time and expertise to make essential and impactful edits. Should you have any questions or require further information, please do not hesitate to reach out to me at nitesh@cis-india.org or [[User talk:Nitesh (CIS-A2K)|Nitesh (CIS-A2K)]]. Your active participation will play a significant role in enriching Wikimedia content, making it more accessible and informative for users worldwide. Join us in this ongoing journey of improvement and collaboration. Regards [[వాడుకరి:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[వాడుకరి చర్చ:MediaWiki message delivery|చర్చ]]) 16:09, 10 అక్టోబరు 2023 (UTC) <!-- Message sent by User:Nitesh (CIS-A2K)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Satpal_(CIS-A2K)/Mahatma_Gandhi_2020_edit-a-thon_Participants&oldid=20516231 --> == [[User:Manju Reddy N.s|Manju Reddy N.s]] అడుగుతున్న ప్రశ్న (09:36, 5 నవంబరు 2023) == Sir enno charitralanu andaru guddiga Kapil koduthunnaranedi na abhiprayam --[[వాడుకరి:Manju Reddy N.s|Manju Reddy N.s]] ([[వాడుకరి చర్చ:Manju Reddy N.s|చర్చ]]) 09:36, 5 నవంబరు 2023 (UTC) == [[User:చేరల వంశీ|చేరల వంశీ]] అడుగుతున్న ప్రశ్న (04:41, 19 నవంబరు 2023) == Hello --[[వాడుకరి:చేరల వంశీ|చేరల వంశీ]] ([[వాడుకరి చర్చ:చేరల వంశీ|చర్చ]]) 04:41, 19 నవంబరు 2023 (UTC) == తెవికీ 20వ వార్షికోత్సవం స్కాలర్‌షిప్ దరఖాస్తులకు ఆహ్వానం == నమస్కారం, [[తెలుగు వికీపీడియా]] 20వ ఏట అడుగు పెట్టిన సందర్భంగా 2024, జనవరి 26 నుండి 28 వరకు [[విశాఖపట్నం]] వేదికగా [[వికీపీడియా:తెవికీ 20 వ వార్షికోత్సవం|20వ వార్షికోత్సవం]] జరపాలని సముదాయం నిశ్చయించింది. తెవికీ 20వ వార్షికోత్సవ ఉపకారవేతనం కోసం [[వికీపీడియా:తెవికీ 20 వ వార్షికోత్సవం/స్కాలర్‌షిప్స్|తెవికీ 20 వ వార్షికోత్సవం/స్కాలర్‌షిప్స్]] పేజీలో దరఖాస్తు ఫారానికి లింకు ఇచ్చాము. 10 రోజులపాటు (అంటే డిసెంబరు 21, 2023 దాకా) ఈ దరఖాస్తు ఫారం అందుబాటులో ఉంటుంది. ఈ లోపు మీ దరఖాస్తులు సమర్పించగలరు. ధన్యవాదాలు.--<font color="RED" face="Segoe Script" size="3"><b>[[User:Pranayraj1985|ప్రణయ్‌రాజ్ వంగరి]] </b></font>^{<font face="Andalus"> ([[User talk:Pranayraj1985|Talk2Me]]&#124;[[Special:Contributions/Pranayraj1985|Contribs]]) </font>} 14:28, 11 డిసెంబరు 2023 (UTC) (సభ్యుడు, తెవికీ 20వ వార్షికోత్సవ కమ్యూనికేషన్స్ కమిటీ) :నమస్కారం ప్రణయ రాజుగారు. మీ ఆహ్వానానికి నా కృతజ్ఞతలు... తప్పకుండా వస్తానండి, మీరు పంపిన లింకు ద్వారా ఆమోదం తెలియజేశాను మీకు అందినది అనుకుంటున్నాను. ధన్యవాదాలు...[[File:Plume pen w.gif|30px|]][[వాడుకరి:ప్రభాకర్ గౌడ్ నోముల|<span style="text-shadow:#EE82EE 3px 3px 2px;"><font color="#0000FF"><b>ప్రభాకర్ గౌడ్</b></font></span>]]^{[[వాడుకరి చర్చ:ప్రభాకర్ గౌడ్ నోముల|<font color="green">చర్చ</font>]]} 06:02, 14 డిసెంబరు 2023 (UTC) ::ధన్యవాదాలు @[[వాడుకరి:ప్రభాకర్ గౌడ్ నోముల|ప్రభాకర్ గౌడ్ నోముల]] గారు.-- <font color="RED" face="Segoe Script" size="3"><b>[[User:Pranayraj1985|ప్రణయ్‌రాజ్ వంగరి]] </b></font>^{<font face="Andalus"> ([[User talk:Pranayraj1985|Talk2Me]]&#124;[[Special:Contributions/Pranayraj1985|Contribs]]) </font>} 08:09, 14 డిసెంబరు 2023 (UTC) ==[[వికీపీడియా:వికీప్రాజెక్టు/స్త్రీవాదము - జానపదము 2024| స్త్రీవాదము - జానపదము 2024 ప్రాజెక్టు]]== నమస్కారం @ [[వాడుకరి:ప్రభాకర్ గౌడ్ నోముల|ప్రభాకర్ గౌడ్ నోముల]] గారు, స్త్రీవాదము - జానపదము అనేది ప్రతి సంవత్సరం ఫిబ్రవరి, మార్చి నెలలలో వికీపీడియాలో జరిగే అంతర్జాతీయ రచనల పోటీ. వికీపీడియాలో ప్రపంచంలోని వివిధ ప్రాంతాలకు చెందిన జానపద సంస్కృతి, జానపద కథలతో సంబంధం ఉన్న స్త్రీలకు సంబంధించిన అనేక అంశాలను డాక్యుమెంట్ చేయడం దీని ఉద్దేశం. ఈ ప్రాజెక్ట్ ప్రపంచవ్యాప్తంగా జానపద వారసత్వాన్ని డాక్యుమెంట్ చేయడానికి వికీమీడియా కామన్స్‌లో నిర్వహించబడిన వికీ లవ్స్ ఫోక్‌లోర్ (WLF) ఫోటోగ్రఫీ ప్రచారానికి వికీపీడియా మరోరూపం. ఈ ప్రాజెక్టులో జానపద ఉత్సవాలు, జానపద నృత్యాలు, జానపద సంగీతం, జానపద మహిళలు, విచిత్రమైన జానపద కథలు, జానపద ఆటల క్రీడాకారులు, పురాణాలలో మహిళలు, జానపద కథలలో మహిళా యోధులకు గురించిన కొత్త వ్యాసాలను రాయడం లేదా వికీలో ఉన్న వ్యాసాలను మెరుగుపరచవచ్చు. 2024 గాను ఫిబ్రవరి మార్చి రెండు నెలల్లో స్త్రీవాదం- జానపదం ప్రాజెక్టును నిర్వహించడం జరుగుతుంది. ఈ ప్రాజెక్టులో విజేతలుగా నిలిచిన వారికి బహుమతులు కూడ అందిస్తున్నాము. వెంటనే [[వికీపీడియా:వికీప్రాజెక్టు/స్త్రీవాదము - జానపదము 2024| స్త్రీవాదము-జానపదము]] ప్రాజెక్టు పేజీ సందర్శించి మీ వంతు సహకారం అందించగలరు. ధన్యవాదాలు. ఇట్లు [[వాడుకరి:Tmamatha|Tmamatha]] ([[వాడుకరి చర్చ:Tmamatha|చర్చ]]) 10:00, 5 ఫిబ్రవరి 2024 (UTC) :తప్పకుండా మమత గారు, ఈ ప్రాజెక్టు నిర్వహణ కోసం ముందుకు రావడం సంతోషం నా వంతు సహకారం నేను చేయగలను. ఈ ప్రాజెక్టు ద్వారా నీకు మరింత పేరు రావాలని ముందుగా అభినందనలు తెలియజేస్తూ ధన్యవాదాలు. [[File:Plume pen w.gif|30px|]][[వాడుకరి:ప్రభాకర్ గౌడ్ నోముల|<span style="text-shadow:#EE82EE 3px 3px 2px;"><font color="#0000FF"><b>ప్రభాకర్ గౌడ్</b></font></span>]]^{[[వాడుకరి చర్చ:ప్రభాకర్ గౌడ్ నోముల|<font color="green">చర్చ</font>]]} 13:42, 5 ఫిబ్రవరి 2024 (UTC) == నిర్వాహకత్వ హక్కులు పొందటానికి కొత్త మార్గదర్శకాలు పేజీలో స్పందించండి == [[వాడుకరి:ప్రభాకర్ గౌడ్ నోముల|ప్రభాకర్ గౌడ్]] గారూ, నిర్వాహకత్వ బాధ్యతలు స్వీకరించుటకు కావలిసిన కనీస మార్గదర్శకాలు సూచించటానికి [[వికీపీడియా:రచ్చబండ (పాలసీలు)/నిర్వాహకత్వ హక్కులు పొందటానికి మార్గదర్శకాలు|తయారుచేసిన కొత్త మార్గదర్శకాల ప్రతిపాదనల పేజీలో మీరు 2024 మార్చి 31 లోపు స్పందించవలసినదిగా కోరుచున్నాను]]. ధన్యవాదాలు. [[వాడుకరి:యర్రా రామారావు|యర్రా రామారావు]] ([[వాడుకరి చర్చ:యర్రా రామారావు|చర్చ]]) 13:45, 25 మార్చి 2024 (UTC) :[[వాడుకరి:యర్రా రామారావు|యర్రా రామారావు]] గారు తెవికిలో మిమ్మల్ని దాటి ఏ అంశం కూడా పోలేదండి. మార్పు ప్రతి అంశంలోనూ పరిపాటి నిర్వాహకత్వ బాధ్యతలు స్వీకరించడానికి గతంలో పెట్టినవి కాస్త కఠినంగా ఉండగా వాటిని సరళతరం చేసి ఇప్పుడు కొన్ని మంచిగా అనిపించాయి, అందులో ఆరు నెలలు నిర్వాహకులు చురుకుగా లేకపోతే లాంటి నియమం మంచిగా అనిపించింది. ఇదే అంశం విశాఖపట్నంలో 20వ తెవికిలో జన్మదినోత్సవం సందర్భంగా నేను ప్రస్తావించాను. ఈ దెబ్బతో పనిచేయని నిర్వాహకులకు వీడ్కోలు కొత్తవారికి స్వాగతంలా మారుతుంది, ఈ అంశం ధన్యవాదాలు. [[File:Plume pen w.gif|30px|]][[వాడుకరి:ప్రభాకర్ గౌడ్ నోముల|<span style="text-shadow:#EE82EE 3px 3px 2px;"><font color="#0000FF"><b>ప్రభాకర్ గౌడ్</b></font></span>]]^{[[వాడుకరి చర్చ:ప్రభాకర్ గౌడ్ నోముల|<font color="green">చర్చ</font>]]} 16:30, 25 మార్చి 2024 (UTC) == [[ఏప్రిల్ 17]] గురించి [[User:బందెల సుభాష్|బందెల సుభాష్]] అడుగుతున్న ప్రశ్న (22:15, 12 ఏప్రిల్ 2024) == 🙏నా యొక్క ఖాతాను ప్రచురించండి --[[వాడుకరి:బందెల సుభాష్|బందెల సుభాష్]] ([[వాడుకరి చర్చ:బందెల సుభాష్|చర్చ]]) 22:15, 12 ఏప్రిల్ 2024 (UTC) :[[వాడుకరి:బందెల సుభాష్]] గారు, ఈ వాడుకరి పేజీ అనగా మీ సొంత పేరు మీ ఖాతాను మీరే సృష్టించుకోవడం సరి అయినది. మీవాడుకరి పేజీకి వెళ్లడానికి మీ పేరు ఎరుపు రంగులో కనిపిస్తున్నది. ఆ పేజీకి వెళ్ళే లింకు మీ పేరుపై నొక్కడం మీరు చేయండి అక్కడికి వెళుతుంది. ఆ పేజీలు మీ గురించి రాసుకోండి. ఇతరులను బాధించకుండా ఉండే మీ యొక్క సమాచారం మాత్రమే రాయండి. అనగా మీ వ్యక్తిగత విషయాలు మీ చదువు మీ గ్రామం మీ జిల్లా లాంటి విషయాలు మాత్రమే ఎందుకంటే ఇది అందరికీ కనిపిస్తుంది. ఎరుపు రంగు మీ పేరు కనిపిస్తుంది కదా ఇది చదివి ఆ లింకు మీద నొక్కండి ఆ పేరు మీ యూజర్ ఖాతా మీ యూజర్ పేజీకి వెళ్తుంది. మీ ఖాతా పేజీ పక్కన చర్చ అని ఉంటుంది అది నొక్కండి అక్కడ ఉన్న విషయాలు అన్ని పూర్తిగా చదవండి వికీపీడియా గురించి కొంత తెలుస్తుంది. ధన్యవాదాలు [[File:Plume pen w.gif|30px|]][[వాడుకరి:ప్రభాకర్ గౌడ్ నోముల|<span style="text-shadow:#EE82EE 3px 3px 2px;"><font color="#0000FF"><b>ప్రభాకర్ గౌడ్</b></font></span>]]^{[[వాడుకరి చర్చ:ప్రభాకర్ గౌడ్ నోముల|<font color="green">చర్చ</font>]]} 05:54, 5 మే 2024 (UTC) == [[User:Dadi sivaji|Dadi sivaji]] అడుగుతున్న ప్రశ్న (01:33, 12 మే 2024) == Good morning sir --[[వాడుకరి:Dadi sivaji|Dadi sivaji]] ([[వాడుకరి చర్చ:Dadi sivaji|చర్చ]]) 01:33, 12 మే 2024 (UTC) == [[User:Purushotham9966|Purushotham9966]] అడుగుతున్న ప్రశ్న (03:11, 26 మే 2024) == హల్లో, నేను రాసిన వ్యాసాలు చూడండి. మీకు అవకాశం ఉంటే సరిచేయండి. మూలాలు లేని వీసాలు తీసివేయండి. mateeriyal లభించక అసంపూర్ణంగా విడిచిపెట్టవలసి వచ్చింది.~ --[[వాడుకరి:Purushotham9966|Purushotham9966]] ([[వాడుకరి చర్చ:Purushotham9966|చర్చ]]) 03:11, 26 మే 2024 (UTC) == [[User:Gadiyaram Nagaraju|Gadiyaram Nagaraju]] అడుగుతున్న ప్రశ్న (07:20, 30 ఆగస్టు 2024) == I have recently created a page in wikipedia. How to change my wikipedia page name --[[వాడుకరి:Gadiyaram Nagaraju|Gadiyaram Nagaraju]] ([[వాడుకరి చర్చ:Gadiyaram Nagaraju|చర్చ]]) 07:20, 30 ఆగస్టు 2024 (UTC) == ఇండిక్ మీడియావికి డెవలపర్స్ యూజర్ గ్రూప్ - టెక్నికల్ సంప్రదింపులు 2024 == నమస్తే, [[m:Indic MediaWiki Developers User Group|ఇండిక్ మీడియావికీ డెవలపర్స్ యూజర్ గ్రూప్]] వికీమీడియా ప్రాజెక్ట్‌లకు సహకరిస్తున్నప్పుడు వివిధ సాంకేతిక సమస్యలపై సభ్యుల అవసరాలను అర్థం చేసుకోవడానికి కమ్యూనిటీ టెక్నికల్ కన్సల్టేషన్ ప్రక్రియను ప్రారంభించారు. వీటి లక్ష్యం కమ్యూనిటీలలోని సవాళ్లను బాగా అర్థం చేసుకోవడం, సాధారణ సమస్యలను అర్థం చేసుకోవడం మరియు భవిష్యత్ సాంకేతిక అభివృద్ధి కార్యకలాపాలను క్రమబద్ధీకరించడం. మొదటి దశ మీ సాధారణ సమస్యలు, ఆలోచనలు మొదలైనవాటిని ఎక్కడ నివేదించాలనే సర్వే. దయచేసి సర్వేను (మీకు నచ్చిన భాషలో) ఇక్కడ పూరించండి. https://docs.google.com/forms/d/e/1FAIpQLSfvVFtXWzSEL4YlUlxwIQm2s42Tcu1A9a_4uXWi2Q5jUpFZzw/viewform?usp=sf_link చివరి తేదీ 20 సెప్టెంబర్ 2024. మీరు బహుళ సమస్యలు లేదా ఆలోచనలను నివేదించాలనుకుంటే, మీరు సర్వేను ఒకటి కంటే ఎక్కువసార్లు పూరించవచ్చు. కార్యాచరణ గురించి మరింత చదవడానికి, దయచేసి సందర్శించండి: https://w.wiki/AV78 సర్వే తెలుగులో పైన పేజీలో ఉన్నాయ్. ధన్యవాదాలు! [[వాడుకరి:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[వాడుకరి చర్చ:MediaWiki message delivery|చర్చ]]) 13:29, 9 సెప్టెంబరు 2024 (UTC), ఇండిక్ మీడియావికీ డెవలపర్స్ తరపున <!-- Message sent by User:KCVelaga@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Indic_Tech_Consults_2024/te&oldid=27434535 --> == Translation request == Hello, ప్రభాకర్ గౌడ్ నోముల. Can you translate and upload the articles [[:en:Azerbaijan Railway Museum]], [[:en:Baku Puppet Theatre]] and [[:en:Azerbaijan State Academic Russian Drama Theatre]] in Telugu Wikipedia? Yours sincerely, [[వాడుకరి:Oirattas|Oirattas]] ([[వాడుకరి చర్చ:Oirattas|చర్చ]]) 10:13, 12 అక్టోబరు 2024 (UTC) == కృష్ణశాస్త్రి ప్రూఫ్ రీడథాన్ == నమస్కారం! వికీపీడియాలో మనందరం సమిష్టిగా చేస్తున్న కృషి అమోఘం. ఈ చురుకుదనాన్నిసోదర ప్రాజెక్టులలోకి సైతం తీసుకువెళ్లడానికి ఈ నవంబర్ 1న తెలుగు సాహిత్యంలో ఎంతో కృషి చేసిన భావకవి అయిన [[దేవులపల్లి కృష్ణశాస్త్రి]] గారి జన్మదినాన్ని పురస్కరించుకొని వికీసోర్సులో ప్రూఫ్ రీడథాన్ ను నిర్వహించడం జరుగుతుంది. ఈ [[s:వికీసోర్సు:వికీప్రాజెక్టు/కృష్ణశాస్త్రి_ప్రూఫ్_రీడథాన్|ప్రాజెక్టు పేజీ]] ని గమనించి పాల్గొనగలరు. --[[వాడుకరి:MYADAM ABHILASH|అభిలాష్ మ్యాడం]] ([[వాడుకరి చర్చ:MYADAM ABHILASH|చర్చ]]) 09:38, 7 నవంబరు 2024 (UTC) [[వాడుకరి:MYADAM ABHILASH|అభిలాష్]] గారు, అలాగేనండి ధన్యవాదాలు.[[File:Plume pen w.gif|30px|]][[వాడుకరి:ప్రభాకర్ గౌడ్ నోముల|<span style="text-shadow:#EE82EE 3px 3px 2px;"><font color="#0000FF"><b>ప్రభాకర్ గౌడ్</b></font></span>]]^{[[వాడుకరి చర్చ:ప్రభాకర్ గౌడ్ నోముల|<font color="green">చర్చ</font>]]} 07:14, 19 నవంబరు 2024 (UTC) == [[User:Purushotham9966|Purushotham9966]] అడుగుతున్న ప్రశ్న (11:10, 2 డిసెంబరు 2024) == మీత్రులారా, వికిstyle అంటే ఏమిటి? వాడుక భాష కాక మరేమిటి? అందరికీ తెలిసే భాష, వాడుక భాష కాదా? కఠినమయిన, archival, పాతపడిన, వాడుకనుంచి తొలగిన పదాలు వాడుక చేయడం లేదు. మనిషి మనిషికీ కొంచమయిన వయివిధ్యం ఉండదా ? నేను Osmania లో తెలుగు ఎం ఏ, చదివి, అక్కడే పరిశోధించి డాక్టరేట్ తెచ్చుకొన్న. పది పుస్తకాలు ప్రచురణ చేశాను. ఆలోచించండి. --[[వాడుకరి:Purushotham9966|Purushotham9966]] ([[వాడుకరి చర్చ:Purushotham9966|చర్చ]]) 11:10, 2 డిసెంబరు 2024 (UTC) :@[[వాడుకరి:Purushotham9966|Purushotham9966]] పురుషోత్తం గారు నమస్కారమండి మీకు సమాధానం చెప్పడానికి కాస్త ఆలస్యం జరిగింది. వికీ గురించి మంచి ప్రశ్నలు అడిగారు. తెలుగు వికీపీడియాలో మొదటి పేజీ ఉంటుంది. అక్కడి నుండి ప్రారంభించి చదవడం చేస్తే మీ ప్రశ్నలన్నిటికీ సమాధానం దొరుకుతుంది. కచ్చితంగా మీరు అన్నట్లు తెలుగు వికీపీడియాలో శైలి ఒక ప్రత్యేకమైనది భవిష్యత్ తరాలకు అర్థం కావడానికి అనువైనదిగా ఉంటుంది గ్రాంథిక భాష వాడటానికి ఇప్పటి తరానికి టెక్నాలజీ పరమైన ఇబ్బంది కాబట్టి ఇందులో రాసే వాళ్ళు వర్ధమాన రచయితలు కాబట్టి కొత్త ఉండే ఛాన్సులు లేదండి. గ్రాంధిక భాష వాడినా కూడా రాబోయే కొత్త తరానికి చదవడం కూడా ఇబ్బంది కదండీ. సరళమైన భాషని ఉంటుంది. మీరు మొదటి పేజీ నుండి ప్రారంభించితే తెలుగు వికీపీడియా మొత్తం అర్థమవుతుంది కాస్త చదవడానికి టైం కేటాయిస్తే పై విషయాలన్నీ మీకు అర్థం అవుతాయి. ధన్యవాదాలు. [[File:Plume pen w.gif|30px|]][[వాడుకరి:ప్రభాకర్ గౌడ్ నోముల|<span style="text-shadow:#EE82EE 3px 3px 2px;"><font color="#0000FF"><b>ప్రభాకర్ గౌడ్</b></font></span>]]^{[[వాడుకరి చర్చ:ప్రభాకర్ గౌడ్ నోముల|<font color="green">చర్చ</font>]]} 02:31, 5 మార్చి 2025 (UTC) ''' == [[User:Sharon008|Sharon008]] అడుగుతున్న ప్రశ్న (05:31, 30 జూన్ 2025) == Hi --[[వాడుకరి:Sharon008|Sharon008]] ([[వాడుకరి చర్చ:Sharon008|చర్చ]]) 05:31, 30 జూన్ 2025 (UTC) :@[[వాడుకరి:Sharon008|Sharon008]] గారు నమస్తే, మీరు తెలుగు వికీపీడియాలో చేరారు. అందుకు సంతోషం మీకు తెలుగులో టైప్ చేయడం వచ్చి ఉంటే ఇందులో రాయడానికి, ఎలా రాయాలి అన్న విషయం మీద నేను నేర్పించడానికి ఆసక్తిగా ఉన్నాను. మీరు ఈ అవకాశాన్ని ఉపయోగించుకోగలరు అని కోరుకుంటున్నాము ధన్యవాదాలు. [[File:Plume pen w.gif|30px|]][[వాడుకరి:ప్రభాకర్ గౌడ్ నోముల|<span style="text-shadow:#EE82EE 3px 3px 2px;"><font color="#0000FF"><b>ప్రభాకర్ గౌడ్</b></font></span>]]^{[[వాడుకరి చర్చ:ప్రభాకర్ గౌడ్ నోముల|<font color="green">చర్చ</font>]]} 08:42, 30 జూన్ 2025 (UTC) ''' 4iam33w9duczstivnja1abk4vq7340k 0 235589 4594822 4585815 2025-06-29T12:16:19Z Batthini Vinay Kumar Goud 78298 /* రాజకీయ జీవితం */ 4594822 wikitext text/x-wiki {{Infobox Indian politician | name = బొంతు రామ్మోహన్ | image = Bonthu.jpg | order1 = | office1 = గ్రేటర్ హైదరాబాద్ నగరపాలక సంస్థ యొక్క మేయర్ | term_start1 = ఫిబ్రవరి 11, 2016 | term_end1 = 11 ఫిబ్రవరి 2021 | predecessor1 = మహ్మద్ మజీద్ హుస్సేన్ |spouse= [[బొంతు శ్రీదేవి]] |children = కుజిత, ఉషశ్రీ | successor1 = | party =[[కాంగ్రెస్]] | otherparty = [[భారత్ రాష్ట్ర సమితి]] | రోడ్ నెం. 10, బంజారహిల్స్, [[హైదరాబాద్]], [[తెలంగాణ]] | residence = [[హైదరాబాద్]], [[తెలంగాణ]], [[భారతదేశం]] | birth_date = జూలై 5, 1973 | birth_place =నేరడ, [[కురవి మండలం]], [[మహబూబాబాదు జిల్లా]], [[తెలంగాణ]] | alma_mater = [[ఉస్మానియా విశ్వవిద్యాలయం]] }} '''బొంతు రామ్మోహన్''' (జననం [[1973]] [[జూలై 5]]) [[తెలంగాణ]] రాష్ట్ర గ్రేటర్ హైదరాబాద్ నగరపాలక సంస్థ మేయర్. [[తెలంగాణ రాష్ట్ర సమితి]] పార్టీ రాజకీయ నాయకుడు.తెలంగాణ రాష్ట్రం ఏర్పడిన తరువాత రామ్మోహన్ హైదరాబాద్ నగరానికి మొదటి [[నగర మేయర్|మేయర్]].<ref name="'గ్రేటర్' మేయర్‌గా బొంతు రామ్మోహన్">{{cite news|last1=సాక్షి|first1=హైదరాబాద్, కథ|title='గ్రేటర్' మేయర్‌గా బొంతు రామ్మోహన్|url=http://www.sakshi.com/news/hyderabad/bonthu-rammohan-elected-as-greater-mayor-313078|accessdate=7 January 2017}}</ref> <ref name="గ్రేటర్‌ మేయర్‌ బొంతు రామ్మోహన్‌">{{cite news|last1=ఆంథ్రజ్యోతి|first1=తెలంగాణ ముఖ్యాంశాలు|title=గ్రేటర్‌ మేయర్‌ బొంతు రామ్మోహన్‌|url=http://www.andhrajyothy.com/artical?SID=205637|accessdate=7 January 2017|archive-date=17 మే 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20160517000139/http://www.andhrajyothy.com/Artical?SID=205637|url-status=dead}}</ref> == జననం - కుటుంబం == [[వరంగల్ జిల్లా]], [[మహబూబాబాద్‌]] వాసులైన బొంతు వెంకటయ్య, కమలమ్మ దంపతులకు [[1973]], [[జూలై 5]]న రామ్మోహన్‌ జన్మించాడు. రామ్మోహన్‌కు ఇద్దరు అక్కచెల్లెళ్లున్నారు. [[2004]] లో [[హైదరాబాద్‌]] కు చెందిన శ్రీదేవిని [[పెళ్ళి|వివాహం]] చేసుకున్నాడు.వీరికి ఇద్దరు కుమార్తెలు (కుజిత, ఉషశ్రీ) ఉన్నారు.<ref name="గ్రేటర్‌ మేయర్‌ బొంతు రామ్మోహన్‌"/> == చదువు == బొంతు రామ్మోహన్ ఒకటో తరగతి నుండి ఐదో తరగతి వరకు ఆమనగల్‌‌లో, ఎనిమిది వరకూ నేరడలో, [[మహబూబాబాద్‌]] కంకరబోడ్ హైస్కూల్‌ లో 10వ తరగతి పూతి చేశాడు. ఇంటర్ విద్యను మహబూబాబాద్‌ లోని ఎస్.ఎస్.సి. జూనియర్ కళాశాలలో,వరంగల్ లోని ఆదర్శ కళాశాలలో డిగ్రీ, ఎల్‌ఎల్‌బీ పూర్తి చేసి, ఉస్మానియా యూనివర్సిటీలో ఎంఏ, ఎల్‌ఎల్‌ఎం, పీహెచ్‌డీ (పాలిటిక్స్)‌‌ పూర్తి చేశాడు. <ref name="గ్రేటర్‌ మేయర్‌ బొంతు రామ్మోహన్‌"/> == విద్యార్థి నాయకుడిగా == [[ఉస్మానియా విశ్వవిద్యాలయం]] లో విద్యార్థిగా ఉన్న సమయంలో అక్కడి రాజకీయాల్లో చురుగ్గా పాల్గొన్నాడు. విద్యార్థి నాయకుడిగా [[అఖిల భారతీయ విద్యార్థి పరిషత్తు|ఏబీవీపీ]]లో పనిచేశారు. <ref name="గ్రేటర్‌ మేయర్‌ బొంతు రామ్మోహన్‌"/> ==వివాహం== బొంతు రామ్మోహన్ 7 ఫిబ్రవరి 2004న శ్రీదేవిని ప్రేమ వివాహం చేసుకున్నాడు.<ref name="మేయర్‌ ఇన్‌ లవ్‌..">{{cite news |last1=Sakshi |title=మేయర్‌ ఇన్‌ లవ్‌.. |url=https://m.sakshi.com/news/district/hyderabad-mayor-bonthu-rammohan-wife-sridevi-love-story-449715 |accessdate=19 August 2021 |work= |date=14 February 2017 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20210819120321/https://m.sakshi.com/news/district/hyderabad-mayor-bonthu-rammohan-wife-sridevi-love-story-449715 |archivedate=19 August 2021 |language=te |url-status=live }}</ref> == రాజకీయ జీవితం == [[దస్త్రం:Bonthu Rammohan Speech in Maha Bathukamma Celebrations at LB Stadium (08.10.2016).jpg|thumb|226x226px|2016 హైదరాబాదులోని ఎల్.బి. స్టేడియంలో నిర్వహించబడిన 'బతుకమ్మ మహా ప్రదర్శన' కార్యక్రమంలో మాట్లాడుతున్న బొంతు రామ్మోహన్]] బొంతు రామ్మోహన్ ప్రత్యేక తెలంగాణ రాష్ట్ర సాధన లక్ష్యంతో 2002లో ఏర్పాటైన [[తెలంగాణ రాష్ట్ర సమితి]] పార్టీలో చేరి, తెలంగాణ రాష్ట్ర విద్యార్థి విభాగం ప్రధాన కార్యదర్శిగా నియమించబడ్డాడు. ఆయన 2005లో విద్యార్ధి విభాగం రాష్ట్ర అధ్యక్షులుగా నియమితులై 2007 వరకు పని చేశాడు. రామ్మోహన్ 2007 నుంచి 2009 వరకు టీఆర్ఎస్ కార్యదర్శిగా, విద్యార్ధి విభాగం ఇన్‌ఛార్జిగా పని చేసి, 2009 నుండి 2016 వరకు రాష్ట్ర యువజన విభాగం అధ్యక్షుడిగా పని చేశాడు. బొంతు రామ్మోహన్ 2016లో గ్రేటర్ హైదరాబాద్ నగరపాలక సంస్థకు జరిగిన ఎన్నికలలో [[చర్లపల్లి, హైదరాబాదు|చర్లపల్లి]] డివిజన్ నుంచి కార్పోరేటర్ గా 7,869 ఓట్ల మెజారిటీతో గెలిచి, మేయర్ సీటును దక్కించుకున్నారు.<ref name="New Hyderabad Mayor Bonthu Rammohan vows to make life of citizens better">{{cite news |last1=Deccan Chronicle |title=New Hyderabad Mayor Bonthu Rammohan vows to make life of citizens better |url=https://www.deccanchronicle.com/nation/current-affairs/120216/new-hyderabad-mayor-bonthu-rammohan-vows-to-make-life-of-citizens-better.html |accessdate=19 August 2021 |work= |date=12 February 2016 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20170217152957/http://www.deccanchronicle.com/nation/current-affairs/120216/new-hyderabad-mayor-bonthu-rammohan-vows-to-make-life-of-citizens-better.html |archivedate=17 ఫిబ్రవరి 2017 |language=en |url-status=live }}</ref><ref name="మేయర్‌, డిప్యూటీ మేయర్‌ ఏకగ్రీవం">{{cite news |last1=Janam Sakshi |title=మేయర్‌, డిప్యూటీ మేయర్‌ ఏకగ్రీవం |url=https://janamsakshi.org/%E0%B0%AE%E0%B1%87%E0%B0%AF%E0%B0%B0%E0%B1%8D%E2%80%8C-%E0%B0%A1%E0%B0%BF%E0%B0%AA%E0%B1%8D%E0%B0%AF%E0%B1%82%E0%B0%9F%E0%B1%80-%E0%B0%AE%E0%B1%87%E0%B0%AF%E0%B0%B0%E0%B1%8D%E2%80%8C-%E0%B0%8F |accessdate=4 April 2022 |date=12 February 2016 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20220404061646/https://janamsakshi.org/%E0%B0%AE%E0%B1%87%E0%B0%AF%E0%B0%B0%E0%B1%8D%E2%80%8C-%E0%B0%A1%E0%B0%BF%E0%B0%AA%E0%B1%8D%E0%B0%AF%E0%B1%82%E0%B0%9F%E0%B1%80-%E0%B0%AE%E0%B1%87%E0%B0%AF%E0%B0%B0%E0%B1%8D%E2%80%8C-%E0%B0%8F |archivedate=4 April 2022}}</ref> బొంతు రామ్మోహన్ 2024 ఫిబ్రవరి 16న గాంధీ భవన్‌లో [[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|కాంగ్రెస్‌ పార్టీ]] రాష్ట్ర వ్యవహారాల ఇన్‌చార్జి [[దీపా దాస్ మున్షీ|దీపాదాస్‌ మున్షీ]] సమక్షంలో బీఆర్ఎస్ పార్టీ కార్యకర్తలు, నాయకులు, ప్రజాప్రతినిధులతో కలిసి [[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|కాంగ్రెస్‌ పార్టీలో]] చేరాడు.<ref name="కాంగ్రెస్లో చేరిన పట్నం సునీతారెడ్డి, బొంతు రామ్మోహన్">{{cite news|url=https://www.v6velugu.com/patnam-sunitha-mahender-reddy-joined-in-congress-party-today|title=కాంగ్రెస్లో చేరిన పట్నం సునీతారెడ్డి, బొంతు రామ్మోహన్|last1=V6 Velugu|first1=|date=16 February 2024|accessdate=16 February 2024|archiveurl=https://web.archive.org/web/20240216171203/https://www.v6velugu.com/patnam-sunitha-mahender-reddy-joined-in-congress-party-today|archivedate=16 February 2024|language=te}}</ref> ఆయన 2025 జూన్ 9న తెలంగాణ ప్రదేశ్ కాంగ్రెస్ కమిటీ ఉపాధ్యక్షుడిగా నియమితుడయ్యాడు.<ref name="27 మంది ఉపాధ్యక్షులు.. 69 మంది ప్రధాన కార్యదర్శులు">{{cite news|url=https://www.eenadu.net/telugu-news/telangana/congress-announced-pcc-vice-presidents-and-general-secretaries-for-telangana/1802/125103571|title=27 మంది ఉపాధ్యక్షులు.. 69 మంది ప్రధాన కార్యదర్శులు|date=10 June 2025|work=|accessdate=10 June 2025|archiveurl=https://web.archive.org/web/20250610052613/https://www.eenadu.net/telugu-news/telangana/congress-announced-pcc-vice-presidents-and-general-secretaries-for-telangana/1802/125103571|archivedate=10 June 2025|publisher=Eenadu|language=te}}</ref><ref name="పీసీసీ పదవుల్లోనూ సామాజిక న్యాయం">{{cite news|url=https://www.andhrajyothy.com/2025/telangana/tpcc-committee-social-justice-representation-in-congress-appointments-1413922.html|title=పీసీసీ పదవుల్లోనూ సామాజిక న్యాయం|date=10 June 2025|accessdate=10 June 2025|archiveurl=https://web.archive.org/web/20250610052702/https://www.andhrajyothy.com/2025/telangana/tpcc-committee-social-justice-representation-in-congress-appointments-1413922.html|archivedate=10 June 2025|publisher=Andhrajyothy|language=te}}</ref> బొంతు రామ్మోహన్ 2025 జూన్ 29న [[చేవెళ్ళ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|చేవెళ్ళ లోక్‌సభ నియోజకవర్గ]] ఇన్​ఛార్జ్ వైస్ ప్రెసిడెంట్‌గా నియమితుడయ్యాడు.<ref name="17 పార్లమెంట్ స్థానాలకు వైస్ ప్రెసిడెంట్స్ వీళ్లే..">{{cite news|url=https://www.v6velugu.com/tpcc-chief-mahesh-appoints-in-charges-wise-presidents-for-17-parliamentary-constituencies-in-telangana|title=17 పార్లమెంట్ స్థానాలకు వైస్ ప్రెసిడెంట్స్ వీళ్లే..|last1=|first1=|date=29 June 2025|accessdate=29 June 2025|archiveurl=https://web.archive.org/web/20250629120609/https://www.v6velugu.com/tpcc-chief-mahesh-appoints-in-charges-wise-presidents-for-17-parliamentary-constituencies-in-telangana|archivedate=29 June 2025|publisher=V6 Velugu|language=te}}</ref> == మూలాలు == {{మూలాలజాబితా}} {{Authority control}} [[వర్గం:1973 జననాలు]] [[వర్గం:తెలంగాణ రాష్ట్ర సమితి రాజకీయ నాయకులు]] [[వర్గం:మహబూబాబాదు జిల్లా రాజకీయ నాయకులు]] [[వర్గం:హైదరాబాదు నగర మేయర్లు]] soetbuq90xid2emlwm8o9qjh4etq4t8 0 236275 4594823 4287942 2025-06-29T12:16:44Z Batthini Vinay Kumar Goud 78298 4594823 wikitext text/x-wiki {{Infobox Indian politician | name = కొండా విశ్వేశ్వర్ రెడ్డి | image =Konda Vishweshwar Reddi.jpg | imagesize =200px | birth_date = {{birth date and age|df=yes|1960|02|26}} | birth_place = [[హైదరాబాద్]], [[తెలంగాణ]], [[భారతదేశం]] | residence = [[హైదరాబాద్]], [[తెలంగాణ]], [[భారతదేశం]] | death_date = | death_place = | constituency = [[చేవెళ్ళ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం]] | office = పార్లమెంట్ సభ్యులు (లోక్ సభ) | term = 2024-ప్రస్తుతం | predecessor =రంజిత్ రెడ్డి | successor = | party = [[ భారతీయ జనతా పార్టీ ]] | religion = హిందూ |parents = [[కొండా మాధవరెడ్డి]], కొండా జయలతాదేవి <ref name="కొండా విశ్వేశ్వర్ రెడ్డికి మాతృవియోగం">{{cite news |last1=Andhrajyothy |title=కొండా విశ్వేశ్వర్ రెడ్డికి మాతృవియోగం |url=https://www.andhrajyothy.com/telugunews/konda-visweswara-reddys-mother-1921062602024076 |accessdate=26 June 2021 |work=Andhrajyothy |date=26 June 2021 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20210626120508/https://www.andhrajyothy.com/telugunews/konda-visweswara-reddys-mother-1921062602024076 |archivedate=26 జూన్ 2021 |language=te |url-status=live }}</ref> | spouse = సంగీత రెడ్డి <br> అపోలో హస్పిటల్ ఎగ్జిక్యూటివ్ డైరెక్టర్ | children = | website = [http://kvrformp.org/ కొండా విశ్వేశ్వర్ రెడ్డి] |term2=2014-2019|office2=పార్లమెంట్ సభ్యుడు (లోక్ సభ)|constituency2=చేవెళ్ల లోక్‌సభ నియోజకవర్గం}} '''కొండా విశ్వేశ్వర్ రెడ్డి, ''' [[తెలంగాణ]] రాష్ట్రానికి చెందిన [[రాజకీయవేత్త|రాజకీయ నాయకుడు]], ప్రస్తుతం పార్లమెంటు సభ్యుడు. 2014,2024లో జరిగిన పార్లమెంట్ ఎన్నికలలో [[తెలంగాణ రాష్ట్ర సమితి]],[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] తరపున [[చేవెళ్ళ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం]] నుండి పోటిచేసి గెలుపొందాడు.<ref>{{cite web|title=Constituencywise-All Candidates|url=http://eciresults.nic.in/ConstituencywiseS0110.htm?ac=10|accessdate=17 May 2014|archive-date=17 మే 2014|archive-url=https://web.archive.org/web/20140517135243/http://eciresults.nic.in/ConstituencywiseS0110.htm?ac=10|url-status=dead}}</ref> <ref>{{Cite news|url=https://timesofindia.indiatimes.com/city/hyderabad/chevella-election-results-2024-telangana-chevella-lok-sabha-elections-poll-result-updates-konda-vishweshwar-reddy-bjp-kasani-gyaneshwar-kasani-brs-gaddam-ranjith-reddy-cong/articleshow/110667362.cms|title=Chevella election results 2024 live updates: BJP's Konda Vishweshwar Reddy wins|date=2024-06-04|work=The Times of India|access-date=2024-06-05|issn=0971-8257}}</ref>ఇతని తాత [[కొండా వెంకట రంగారెడ్డి]] పేరుతో [[రంగారెడ్డి జిల్లా]] పేరు పెట్టారు. డెక్కన్ క్రానికల్ ప్రకారం [[తెలంగాణ రాష్ట్రం]]<nowiki/>లోని రాజకీయ నాయకులలో కొండా విశ్వేశ్వర్ రెడ్డి ధనికుడు (4568 కోట్లు).<ref>[http://www.deccanchronicle.com/140407/nation-politics/article/vishweshwar-reddy-richest-telangana-528cr "Vishweshwar Reddy is richest in Telangana with Rs 528 cr"]</ref> == జననం == విశ్వేశ్వర్ రెడ్డి 1960, ఫిబ్రవరి 26న [[కొండా మాధవరెడ్డి]] ([[ఆంధ్రప్రదేశ్]], [[మహారాష్ట్ర]] మాజీ ప్రధాన న్యాయమూర్తి), జయలత దంపతులకు [[తెలంగాణ రాష్ట్రం]] లోని [[హైదరాబాద్]]లో జన్మించాడు. విశ్వేశ్వర్ రెడ్డి తాత [[కొండా వెంకట రంగారెడ్డి]] తెలంగాణ స్వాతంత్ర్య సమరయోధుడు, [[ఆంధ్రప్రదేశ్]] ఉప ముఖ్యమంత్రి. రంగారెడ్డి పేరుమీదుగా తెలంగాణ రాష్ట్రంలోని రంగారెడ్డి జిల్లా అని పేరు పెట్టారు. == విద్యాభ్యాసం - ఉద్యోగం == న్యూజెర్సీ ఇన్స్టిట్యూట్ ఆఫ్ టెక్నాలజీ, ఎన్.జే, ఎసెక్స్ కౌంటీ కాలేజ్ నెవార్క్ లలో అధ్యాపకులుగా పనిచేశాడు. == వివాహం == వీరు అపోలో హాస్పిటల్స్ వ్యవస్థాపకుడు ప్రతాప్ సి రెడ్డి కుమార్తె [[సంగీతా రెడ్డి]]<nowiki/>ని వివాహం చేసుకున్నాడు.<ref>[https://www.apollohospitals.com/corporate/apollo-management/ms-sangita-reddy-joint-managing-director"Sangita Reddy"]</ref> వీరికి ముగ్గురు కుమారులు (ఆనందిత్, విశ్వజిత్, విరాజ్). == వృత్తి జీవితం == విశ్వేశ్వర్ రెడ్డి సాఫ్ట్వేర్ వ్యవస్థాపకులు. కోట రీసెర్చ్ & సొల్యూషన్స్ ఇంజనీరింగ్ రీసెర్చ్ అండ్ డెవలప్మెంట్ అనే సంస్థను స్థాపించాడు. అనేక ఐ.పి.ఆర్. యొక్క క్రియేషన్స్ లో పాల్గొన్నాడు. జనరల్ ఎలక్ట్రిక్ లో చీఫ్ ఎగ్జిక్యైటీవ్ ఆఫీసర్ గా, జి.ఇ ఎం.ఎస్.ఐ.టి, హెచ్.సి.ఐ.టి. ల యొక్క మేనేజింగ్ డైరెక్టర్ గా పనిచేశాడు. == రాజకీయ జీవితం == తెలంగాణ రాష్ట్ర సాధన ఉద్యమంలో పాల్గొన్నాడు. 2013లో తెలంగాణ రాష్ట్ర సమితి పార్టీ అధ్యక్షుడు [[కల్వకుంట్ల చంద్రశేఖరరావు|కె. చంద్రశేఖర్ రావు]] ఆహ్వానం మేరకు రాజకీయాల్లోకి వచ్చాడు. 2014 ఎన్నికల్లో 75,000 ఓట్లకు పైగా తేడాతో [[చేవెళ్ళ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం]] నుంచి గెలుపొందాడు. 2018, నవంబరులో [[తెలంగాణ రాష్ట్ర సమితి|తెలంగాణ రాష్ట్ర సమితికి]] రాజీనామా చేసి [[సోనియా గాంధీ]], [[రాహుల్ గాంధీ]] సమక్షంలో [[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|భారత జాతీయ కాంగ్రెస్‌లో]] చేరాడు. తరువాత 2021 మార్చిలో [[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|కాంగ్రెస్]] పార్టీకి రాజీనామా చేశాడు.<ref name=":0">{{Cite web|url=https://www.indiatoday.in/india/story/mega-jolt-to-congress-in-telangana-former-mp-konda-vishveshwar-reddy-quits-party-1779660-2021-03-15|title=Mega jolt to Congress in Telangana: Former MP Konda Vishveshwar Reddy quits party|last=P|first=Ashish|date=15 March 2021|website=India Today|url-status=live|access-date=2021-05-06}}</ref> అనంతరం 2022 జూలై 03న [[భారతీయ జనతా పార్టీ]]లో చేరాడు.<ref name="పెమ్మసాని చంద్రశేఖర్, కొండా విశ్వేశ్వరరెడ్డి: లోక్‌సభ ఎన్నికలలో పోటీ చేస్తున్న అత్యంత ధనవంతులు వీరేనా? వీళ్ల ఆర్థిక మూలాలేమిటి? వ్యాపారాలేమిటి?">{{cite news |last1=BBC News తెలుగు |title=పెమ్మసాని చంద్రశేఖర్, కొండా విశ్వేశ్వరరెడ్డి: లోక్‌సభ ఎన్నికలలో పోటీ చేస్తున్న అత్యంత ధనవంతులు వీరేనా? వీళ్ల ఆర్థిక మూలాలేమిటి? వ్యాపారాలేమిటి? |url=https://www.bbc.com/telugu/articles/c6pyv27q010o |accessdate=2 May 2024 |date=2 May 2024 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20240502065747/https://www.bbc.com/telugu/articles/c6pyv27q010o |archivedate=2 May 2024 |language=te}}</ref> ఆయన [[2024 భారత సార్వత్రిక ఎన్నికలు|2024లో జరిగిన లోక్‌సభ ఎన్నికలలో]] [[చేవెళ్ల]] నుండి బీజేపీ అభ్యర్థిగా పోటీ చేసి కాంగ్రెస్ అభ్యర్థి [[జి.రంజిత్ రెడ్డి]] పై 1,72,897 ఓట్ల మెజారిటీతో గెలిచి రెండోసారి [[లో‍క్‍సభ సభ్యుడు|లోక్‌సభ సభ్యుడిగా]] ఎన్నికై,<ref name="2024 Loksabha Elections Results - Chevella">{{cite news|url=https://results.eci.gov.in/PcResultGenJune2024/candidateswise-S2910.htm|title=2024 Loksabha Elections Results - Chevella|last1=Election Commision of India|date=4 June 2024|access-date=30 July 2024|archive-url=https://web.archive.org/web/20240730035649/https://results.eci.gov.in/PcResultGenJune2024/candidateswise-S2910.htm|archive-date=30 July 2024}}</ref> జులై 29న లోక్‌సభలో విప్‌గా నియమితుడయ్యాడు.<ref name="లోక్‌సభలో భాజపా విప్‌గా చేవెళ్ల ఎంపీ విశ్వేశ్వర్‌ రెడ్డి">{{cite news |last1=Eenadu |title=లోక్‌సభలో భాజపా విప్‌గా చేవెళ్ల ఎంపీ విశ్వేశ్వర్‌ రెడ్డి |url=https://www.eenadu.net/telugu-news/politics/konda-vishweshwar-reddy-appointed-as-whip-in-lok-sabha/0500/124139867 |accessdate=30 July 2024 |date=29 July 2024 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20240730040413/https://www.eenadu.net/telugu-news/politics/konda-vishweshwar-reddy-appointed-as-whip-in-lok-sabha/0500/124139867 |archivedate=30 July 2024 |language=te}}</ref> == మూలాలు == {{మూలాలజాబితా}} == ఇవ్వి కూడా చూడండి == [[కె.వి.రంగారెడ్డి]] • [[కొండా మాధవరెడ్డి]] {{Authority control}} [[వర్గం:తెలంగాణ రాజకీయ నాయకులు]] [[వర్గం:జీవిస్తున్న ప్రజలు]] [[వర్గం:పార్లమెంటు సభ్యులు]] [[వర్గం:హైదరాబాదు వ్యక్తులు]] [[వర్గం:1960 జననాలు]] [[వర్గం:16వ లోక్‌సభ సభ్యులు]] [[వర్గం:హైదరాబాదు జిల్లా వ్యక్తులు]] [[వర్గం:హైదరాబాదు జిల్లా వ్యాపారవేత్తలు]] [[వర్గం:హైదరాబాదు జిల్లా రాజకీయ నాయకులు]] [[వర్గం:18వ లోక్‌సభ సభ్యులు]] sz34wlvw73svuz6qimx85ibeg0capha 4594824 4594823 2025-06-29T12:17:17Z Batthini Vinay Kumar Goud 78298 4594824 wikitext text/x-wiki {{Infobox Indian politician | name = కొండా విశ్వేశ్వర్ రెడ్డి | image =Konda Vishweshwar Reddi.jpg | imagesize =200px | birth_date = {{birth date and age|df=yes|1960|02|26}} | birth_place = [[హైదరాబాద్]], [[తెలంగాణ]], [[భారతదేశం]] | residence = [[హైదరాబాద్]], [[తెలంగాణ]], [[భారతదేశం]] | death_date = | death_place = | constituency = [[చేవెళ్ళ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|చేవెళ్ళ]] | office = పార్లమెంట్ సభ్యులు (లోక్ సభ) | term = 2024-ప్రస్తుతం | predecessor =రంజిత్ రెడ్డి | successor = | party = [[భారతీయ జనతా పార్టీ]] | religion = హిందూ |parents = [[కొండా మాధవరెడ్డి]], కొండా జయలతాదేవి <ref name="కొండా విశ్వేశ్వర్ రెడ్డికి మాతృవియోగం">{{cite news |last1=Andhrajyothy |title=కొండా విశ్వేశ్వర్ రెడ్డికి మాతృవియోగం |url=https://www.andhrajyothy.com/telugunews/konda-visweswara-reddys-mother-1921062602024076 |accessdate=26 June 2021 |work=Andhrajyothy |date=26 June 2021 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20210626120508/https://www.andhrajyothy.com/telugunews/konda-visweswara-reddys-mother-1921062602024076 |archivedate=26 జూన్ 2021 |language=te |url-status=live }}</ref> | spouse = సంగీత రెడ్డి <br> అపోలో హస్పిటల్ ఎగ్జిక్యూటివ్ డైరెక్టర్ | children = | website = [http://kvrformp.org/ కొండా విశ్వేశ్వర్ రెడ్డి] |term2=2014-2019|office2=పార్లమెంట్ సభ్యుడు (లోక్ సభ)|constituency2=చేవెళ్ల లోక్‌సభ నియోజకవర్గం}} '''కొండా విశ్వేశ్వర్ రెడ్డి, ''' [[తెలంగాణ]] రాష్ట్రానికి చెందిన [[రాజకీయవేత్త|రాజకీయ నాయకుడు]], ప్రస్తుతం పార్లమెంటు సభ్యుడు. 2014,2024లో జరిగిన పార్లమెంట్ ఎన్నికలలో [[తెలంగాణ రాష్ట్ర సమితి]],[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] తరపున [[చేవెళ్ళ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం]] నుండి పోటిచేసి గెలుపొందాడు.<ref>{{cite web|title=Constituencywise-All Candidates|url=http://eciresults.nic.in/ConstituencywiseS0110.htm?ac=10|accessdate=17 May 2014|archive-date=17 మే 2014|archive-url=https://web.archive.org/web/20140517135243/http://eciresults.nic.in/ConstituencywiseS0110.htm?ac=10|url-status=dead}}</ref> <ref>{{Cite news|url=https://timesofindia.indiatimes.com/city/hyderabad/chevella-election-results-2024-telangana-chevella-lok-sabha-elections-poll-result-updates-konda-vishweshwar-reddy-bjp-kasani-gyaneshwar-kasani-brs-gaddam-ranjith-reddy-cong/articleshow/110667362.cms|title=Chevella election results 2024 live updates: BJP's Konda Vishweshwar Reddy wins|date=2024-06-04|work=The Times of India|access-date=2024-06-05|issn=0971-8257}}</ref>ఇతని తాత [[కొండా వెంకట రంగారెడ్డి]] పేరుతో [[రంగారెడ్డి జిల్లా]] పేరు పెట్టారు. డెక్కన్ క్రానికల్ ప్రకారం [[తెలంగాణ రాష్ట్రం]]<nowiki/>లోని రాజకీయ నాయకులలో కొండా విశ్వేశ్వర్ రెడ్డి ధనికుడు (4568 కోట్లు).<ref>[http://www.deccanchronicle.com/140407/nation-politics/article/vishweshwar-reddy-richest-telangana-528cr "Vishweshwar Reddy is richest in Telangana with Rs 528 cr"]</ref> == జననం == విశ్వేశ్వర్ రెడ్డి 1960, ఫిబ్రవరి 26న [[కొండా మాధవరెడ్డి]] ([[ఆంధ్రప్రదేశ్]], [[మహారాష్ట్ర]] మాజీ ప్రధాన న్యాయమూర్తి), జయలత దంపతులకు [[తెలంగాణ రాష్ట్రం]] లోని [[హైదరాబాద్]]లో జన్మించాడు. విశ్వేశ్వర్ రెడ్డి తాత [[కొండా వెంకట రంగారెడ్డి]] తెలంగాణ స్వాతంత్ర్య సమరయోధుడు, [[ఆంధ్రప్రదేశ్]] ఉప ముఖ్యమంత్రి. రంగారెడ్డి పేరుమీదుగా తెలంగాణ రాష్ట్రంలోని రంగారెడ్డి జిల్లా అని పేరు పెట్టారు. == విద్యాభ్యాసం - ఉద్యోగం == న్యూజెర్సీ ఇన్స్టిట్యూట్ ఆఫ్ టెక్నాలజీ, ఎన్.జే, ఎసెక్స్ కౌంటీ కాలేజ్ నెవార్క్ లలో అధ్యాపకులుగా పనిచేశాడు. == వివాహం == వీరు అపోలో హాస్పిటల్స్ వ్యవస్థాపకుడు ప్రతాప్ సి రెడ్డి కుమార్తె [[సంగీతా రెడ్డి]]<nowiki/>ని వివాహం చేసుకున్నాడు.<ref>[https://www.apollohospitals.com/corporate/apollo-management/ms-sangita-reddy-joint-managing-director"Sangita Reddy"]</ref> వీరికి ముగ్గురు కుమారులు (ఆనందిత్, విశ్వజిత్, విరాజ్). == వృత్తి జీవితం == విశ్వేశ్వర్ రెడ్డి సాఫ్ట్వేర్ వ్యవస్థాపకులు. కోట రీసెర్చ్ & సొల్యూషన్స్ ఇంజనీరింగ్ రీసెర్చ్ అండ్ డెవలప్మెంట్ అనే సంస్థను స్థాపించాడు. అనేక ఐ.పి.ఆర్. యొక్క క్రియేషన్స్ లో పాల్గొన్నాడు. జనరల్ ఎలక్ట్రిక్ లో చీఫ్ ఎగ్జిక్యైటీవ్ ఆఫీసర్ గా, జి.ఇ ఎం.ఎస్.ఐ.టి, హెచ్.సి.ఐ.టి. ల యొక్క మేనేజింగ్ డైరెక్టర్ గా పనిచేశాడు. == రాజకీయ జీవితం == తెలంగాణ రాష్ట్ర సాధన ఉద్యమంలో పాల్గొన్నాడు. 2013లో తెలంగాణ రాష్ట్ర సమితి పార్టీ అధ్యక్షుడు [[కల్వకుంట్ల చంద్రశేఖరరావు|కె. చంద్రశేఖర్ రావు]] ఆహ్వానం మేరకు రాజకీయాల్లోకి వచ్చాడు. 2014 ఎన్నికల్లో 75,000 ఓట్లకు పైగా తేడాతో [[చేవెళ్ళ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం]] నుంచి గెలుపొందాడు. 2018, నవంబరులో [[తెలంగాణ రాష్ట్ర సమితి|తెలంగాణ రాష్ట్ర సమితికి]] రాజీనామా చేసి [[సోనియా గాంధీ]], [[రాహుల్ గాంధీ]] సమక్షంలో [[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|భారత జాతీయ కాంగ్రెస్‌లో]] చేరాడు. తరువాత 2021 మార్చిలో [[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|కాంగ్రెస్]] పార్టీకి రాజీనామా చేశాడు.<ref name=":0">{{Cite web|url=https://www.indiatoday.in/india/story/mega-jolt-to-congress-in-telangana-former-mp-konda-vishveshwar-reddy-quits-party-1779660-2021-03-15|title=Mega jolt to Congress in Telangana: Former MP Konda Vishveshwar Reddy quits party|last=P|first=Ashish|date=15 March 2021|website=India Today|url-status=live|access-date=2021-05-06}}</ref> అనంతరం 2022 జూలై 03న [[భారతీయ జనతా పార్టీ]]లో చేరాడు.<ref name="పెమ్మసాని చంద్రశేఖర్, కొండా విశ్వేశ్వరరెడ్డి: లోక్‌సభ ఎన్నికలలో పోటీ చేస్తున్న అత్యంత ధనవంతులు వీరేనా? వీళ్ల ఆర్థిక మూలాలేమిటి? వ్యాపారాలేమిటి?">{{cite news |last1=BBC News తెలుగు |title=పెమ్మసాని చంద్రశేఖర్, కొండా విశ్వేశ్వరరెడ్డి: లోక్‌సభ ఎన్నికలలో పోటీ చేస్తున్న అత్యంత ధనవంతులు వీరేనా? వీళ్ల ఆర్థిక మూలాలేమిటి? వ్యాపారాలేమిటి? |url=https://www.bbc.com/telugu/articles/c6pyv27q010o |accessdate=2 May 2024 |date=2 May 2024 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20240502065747/https://www.bbc.com/telugu/articles/c6pyv27q010o |archivedate=2 May 2024 |language=te}}</ref> ఆయన [[2024 భారత సార్వత్రిక ఎన్నికలు|2024లో జరిగిన లోక్‌సభ ఎన్నికలలో]] [[చేవెళ్ల]] నుండి బీజేపీ అభ్యర్థిగా పోటీ చేసి కాంగ్రెస్ అభ్యర్థి [[జి.రంజిత్ రెడ్డి]] పై 1,72,897 ఓట్ల మెజారిటీతో గెలిచి రెండోసారి [[లో‍క్‍సభ సభ్యుడు|లోక్‌సభ సభ్యుడిగా]] ఎన్నికై,<ref name="2024 Loksabha Elections Results - Chevella">{{cite news|url=https://results.eci.gov.in/PcResultGenJune2024/candidateswise-S2910.htm|title=2024 Loksabha Elections Results - Chevella|last1=Election Commision of India|date=4 June 2024|access-date=30 July 2024|archive-url=https://web.archive.org/web/20240730035649/https://results.eci.gov.in/PcResultGenJune2024/candidateswise-S2910.htm|archive-date=30 July 2024}}</ref> జులై 29న లోక్‌సభలో విప్‌గా నియమితుడయ్యాడు.<ref name="లోక్‌సభలో భాజపా విప్‌గా చేవెళ్ల ఎంపీ విశ్వేశ్వర్‌ రెడ్డి">{{cite news |last1=Eenadu |title=లోక్‌సభలో భాజపా విప్‌గా చేవెళ్ల ఎంపీ విశ్వేశ్వర్‌ రెడ్డి |url=https://www.eenadu.net/telugu-news/politics/konda-vishweshwar-reddy-appointed-as-whip-in-lok-sabha/0500/124139867 |accessdate=30 July 2024 |date=29 July 2024 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20240730040413/https://www.eenadu.net/telugu-news/politics/konda-vishweshwar-reddy-appointed-as-whip-in-lok-sabha/0500/124139867 |archivedate=30 July 2024 |language=te}}</ref> == మూలాలు == {{మూలాలజాబితా}} == ఇవ్వి కూడా చూడండి == [[కె.వి.రంగారెడ్డి]] • [[కొండా మాధవరెడ్డి]] {{Authority control}} [[వర్గం:తెలంగాణ రాజకీయ నాయకులు]] [[వర్గం:జీవిస్తున్న ప్రజలు]] [[వర్గం:పార్లమెంటు సభ్యులు]] [[వర్గం:హైదరాబాదు వ్యక్తులు]] [[వర్గం:1960 జననాలు]] [[వర్గం:16వ లోక్‌సభ సభ్యులు]] [[వర్గం:హైదరాబాదు జిల్లా వ్యక్తులు]] [[వర్గం:హైదరాబాదు జిల్లా వ్యాపారవేత్తలు]] [[వర్గం:హైదరాబాదు జిల్లా రాజకీయ నాయకులు]] [[వర్గం:18వ లోక్‌సభ సభ్యులు]] 2wdu89v0k7cap2vv2jsaq156g1s8fmy 0 279090 4595140 4453677 2025-06-30T07:14:49Z Batthini Vinay Kumar Goud 78298 /* రాజకీయ విశేషాలు */ 4595140 wikitext text/x-wiki {{Infobox_Indian_politician | name = సుంకే రవి శంకర్ | image = Anil Kurmachalam with Choppadandi MLA Sunke Ravi Shankar (cropped).jpg | caption = | birth_date = 1970, జూన్ 30 | birth_place = [[బూరుగుపల్లి (గంగాధర మండలం)|బూరుగుపల్లి]], [[గంగాధర మండలం]], [[కరీంనగర్ జిల్లా]], [[తెలంగాణ]] | residence = | death_date = | death_place = | constituency = [[చొప్పదండి శాసనసభ నియోజకవర్గం]] | office = [[శాసనసభ్యుడు]] | salary = | term = 2018 - 03 డిసెంబర్ 2023 | predecessor = [[బొడిగె శోభ]] | successor = [[మేడిపల్లి సత్యం]] | party =[[భారత్ రాష్ట్ర సమితి]] | religion = | parents = రాఘవులు, రాజమ్మ | spouse = దీవన | children = ఒక కుమారుడు, ఇద్దరు కుమార్తెలు | website = | footnotes = | date = | year = | source = }} '''సుంకే ర‌విశంక‌ర్''' [[తెలంగాణ రాష్ట్రం|తెలంగాణ రాష్ట్రానికి]] చెందిన [[రాజకీయవేత్త|రాజకీయ నాయకుడు]].<ref>{{Cite web|url=https://theleaderspage.com/sunke-ravi-shankar/|title=Sunke Ravi Shankar {{!}} MLA {{!}} Choppadandi {{!}} Karimnagar {{!}} TRS|date=2020-04-29|website=the Leaders Page|language=en-US|access-date=2021-08-25}}</ref> ప్రస్తుతం [[భారత్ రాష్ట్ర సమితి]] పార్టీ తరపున [[చొప్పదండి శాసనసభ నియోజకవర్గం]] శాసన సభ్యుడిగా ప్రాతినిధ్యం వహిస్తున్నాడు.<ref>{{Cite web|url=https://myneta.info/telangana2018/candidate.php?candidate_id=4843|title=Ravi Shankar Sunke(TRS):Constituency- CHOPPADANDI (SC)(KARIMNAGAR) – Affidavit Information of Candidate|website=myneta.info|access-date=2021-08-25}}</ref> == జననం, విద్య == రవిశంకర్ 1970, జూన్ 30న రాఘవులు, రాజమ్మ దంపతులకు [[తెలంగాణ]] రాష్ట్రం, [[కరీంనగర్ జిల్లా]], [[గంగాధర మండలం]]లోని [[బూరుగుపల్లి (గంగాధర మండలం)|బూరుగుపల్లి]] గ్రామంలో జన్మించాడు.<ref>{{Cite web|url=https://www.telanganalegislature.org.in/web/legislative-assembly/members-information?p_auth=KKa63TvH&p_p_id=AssemblyMemberInfo_WAR_TGportlet&p_p_lifecycle=1&p_p_state=normal&p_p_mode=view&p_p_col_id=column-1&p_p_col_count=1&_AssemblyMemberInfo_WAR_TGportlet_const_id=19&_AssemblyMemberInfo_WAR_TGportlet_javax.portlet.action=getMemberDetails&_AssemblyMemberInfo_WAR_TGportlet_mem_id=3076&_AssemblyMemberInfo_WAR_TGportlet_term_id=15|title=Member's Profile – Telangana-Legislature|website=www.telanganalegislature.org.in|url-status=dead|access-date=2021-08-25|archive-date=2021-05-27|archive-url=https://web.archive.org/web/20210527110750/https://www.telanganalegislature.org.in/web/legislative-assembly/members-information?p_auth=KKa63TvH&p_p_id=AssemblyMemberInfo_WAR_TGportlet&p_p_lifecycle=1&p_p_state=normal&p_p_mode=view&p_p_col_id=column-1&p_p_col_count=1&_AssemblyMemberInfo_WAR_TGportlet_const_id=19&_AssemblyMemberInfo_WAR_TGportlet_javax.portlet.action=getMemberDetails&_AssemblyMemberInfo_WAR_TGportlet_mem_id=3076&_AssemblyMemberInfo_WAR_TGportlet_term_id=15}}</ref> 1986లో పదవ తరగతి పూర్తిచేసి, బిఏ వరకు చదువుకున్నాడు. కొంతకాలం ఉపాధ్యాయుడిగా పనిచేసి, తరువాతికాలంలో విద్యాసంస్థలు స్థాపించాడు.<ref>{{Cite web|url=https://tv9telugu.com/telangana/karimnagar-choppadandi-mla-sunke-ravi-shankar-turn-as-a-school-teacher-412731.html|title=MLA Sunke Ravi Shankar: భవిష్యత్‌ అంతా విద్యార్థులదే అని టీచర్‌ అవతారమెత్తిన ఎమ్మెల్యే సుంకెరవిశంకర్‌...|last=Telugu|first=TV9|date=2021-02-07|website=TV9 Telugu|language=te|access-date=2021-08-25}}</ref> కరీంనగర్ జిల్లా ప్రైవేట్ కళాశాలల అధ్యక్షుడిగా కూడా పనిచేశాడు. == వ్యక్తిగత జీవితం == రవిశంకర్ కు దీవనతో వివాహం జరిగింది. వారికి ఒక కుమారుడు, ఇద్దరు కుమార్తెలు. == రాజకీయ విశేషాలు == 2001 తెలంగాణ ఉద్యమంలో కేసీఆర్ గారి నాయకత్వంలో పనిచేయడం ప్రారంభించారు. 2009లో [[ప్రజా రాజ్యం పార్టీ]]లో తన రాజకీయ జీవితాన్ని ప్రారంభించిన రవిశంకర్, 2010లో [[తెలంగాణ రాష్ట్ర సమితి]] సొంత ఇంటికి తిరిగి వచ్చాడు. [[తెలంగాణ శాసనసభ సభ్యుల జాబితా (2018)|2018]]లో జరిగిన [[తెలంగాణ శాసనసభ ఎన్నికలు (2018)|తెలంగాణ ముందస్తు ఎన్నికల్లో]] [[తెలంగాణ రాష్ట్ర సమితి]] పార్టీ టికెట్ పై పోటీచేసి [[కాంగ్రెస్ పార్టీ]] అభ్యర్థి మేడిపెల్లి సత్యంపై 42,127 ఓట్ల అధిక్యంతో గెలుపొందాడు.<ref>{{Cite web|url=https://www.timesnownews.com/amp/elections/telangana-election/article/choppadandi-assembly-constituency-election-2018-telangana-polls-candidates-bjp-bodiga-shobha-galanna-congress-medipally-sathyam-trs-ravi-shankar-sunke/323028|title=Choppadandi Assembly Election Result 2018: TRS' Ravi Shankar Sunke wins by margin of 42,127 votes|website=www.timesnownews.com|access-date=2021-08-25}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://www.news18.com/news/politics/choppadandi-election-result-2018-live-updates-ravi-shankar-sunke-of-trs-wins-1969067.html|title=Choppadandi Election Result 2018 Live Updates: Ravi Shankar Sunke of TRS Wins|website=News18|date=11 December 2018 |language=en|access-date=2021-08-25}}</ref> ఆయన [[2023 తెలంగాణ శాసనసభ ఎన్నికలు|2023]]లో జరిగిన తెలంగాణ శాసనసభ ఎన్నికల్లో [[చొప్పదండి శాసనసభ నియోజకవర్గం|చొప్పదండి నియోజకవర్గం]] నుండి బీఆర్ఎస్ అభ్యర్థిగా పోటీ చేసి తన సమీప ప్రత్యర్థి కాంగ్రెస్ అభ్యర్థి [[మేడిపల్లి సత్యం]] చేతిలో 37,439 ఓట్ల తేడాతో ఓడిపోయాడు.<ref name="Choppadandi Assembly Election Results 2018 - 2023">{{cite news |title=Choppadandi Assembly Election Results 2018 - 2023 |url=https://timesofindia.indiatimes.com/elections/assembly-elections/telangana/constituency-show/choppadandi |accessdate=30 June 2025 |publisher=The Times of India |date=3 December 2023 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20250630071349/https://timesofindia.indiatimes.com/elections/assembly-elections/telangana/constituency-show/choppadandi |archivedate=30 June 2025}}</ref> == మూలాలు == {{Reflist}} {{Authority control}} [[వర్గం:జీవిస్తున్న ప్రజలు]] [[వర్గం:తెలంగాణ రాజకీయ నాయకులు]] [[వర్గం:తెలంగాణ రాష్ట్ర సమితి రాజకీయ నాయకులు]] [[వర్గం:తెలంగాణ శాసన సభ్యులు (2018)]] [[వర్గం:1970 జననాలు]] [[వర్గం:కరీంనగర్ జిల్లా వ్యక్తులు]] [[వర్గం:కరీంనగర్ జిల్లా ఉపాధ్యాయులు]] [[వర్గం:కరీంనగర్ జిల్లా రాజకీయ నాయకులు]] 12t9et3fr3w2etp7xch0bdekwazkc96 0 279217 4594936 4585089 2025-06-29T16:45:07Z Batthini Vinay Kumar Goud 78298 4594936 wikitext text/x-wiki {{Infobox_Indian_politician | name = చంటి క్రాంతి కిరణ్ | image = Chanti Kranthi Kiran.jpg | caption = | birth_date = 06 డిసెంబర్ 1976 | birth_place = [[పోతులబొగుడ (ఆళ్ళదుర్గ్)|పోతులబోగూడ]] గ్రామం, [[వట్‌పల్లి]] మండలం, [[సంగారెడ్డి జిల్లా]], తెలంగాణ రాష్ట్రం | residence = | death_date = | death_place = | constituency = [[ఆందోల్ శాసనసభ నియోజకవర్గం]] | office = [[శాసనసభ్యుడు]] | salary = | term = 2018 - 2013 | predecessor = [[బాబు మోహన్]] | successor = [[దామోదర రాజనర్సింహ]] | party =[[భారత్ రాష్ట్ర సమితి]] | religion = హిందూ | spouse = పద్మావతి | children = ఒక కుమార్తె |parents = భూమయ్య, కొమురమ్మ | website = | footnotes = | date = | year = | source = }} '''చంటి క్రాంతి కిర‌ణ్,''' [[తెలంగాణ]] రాష్ట్రానికి చెందిన [[రాజకీయవేత్త|రాజకీయ నాయకుడు]].<ref>{{Cite web|url=https://www.telanganalegislature.org.in/web/legislative-assembly/members-information?p_auth=KKa63TvH&p_p_id=AssemblyMemberInfo_WAR_TGportlet&p_p_lifecycle=1&p_p_state=normal&p_p_mode=view&p_p_col_id=column-1&p_p_col_count=1&_AssemblyMemberInfo_WAR_TGportlet_const_id=19&_AssemblyMemberInfo_WAR_TGportlet_javax.portlet.action=getMemberDetails&_AssemblyMemberInfo_WAR_TGportlet_mem_id=3076&_AssemblyMemberInfo_WAR_TGportlet_term_id=15|title=Member's Profile – Telangana-Legislature|website=www.telanganalegislature.org.in|url-status=dead|access-date=2021-08-27|archive-date=2021-05-27|archive-url=https://web.archive.org/web/20210527110750/https://www.telanganalegislature.org.in/web/legislative-assembly/members-information?p_auth=KKa63TvH&p_p_id=AssemblyMemberInfo_WAR_TGportlet&p_p_lifecycle=1&p_p_state=normal&p_p_mode=view&p_p_col_id=column-1&p_p_col_count=1&_AssemblyMemberInfo_WAR_TGportlet_const_id=19&_AssemblyMemberInfo_WAR_TGportlet_javax.portlet.action=getMemberDetails&_AssemblyMemberInfo_WAR_TGportlet_mem_id=3076&_AssemblyMemberInfo_WAR_TGportlet_term_id=15}}</ref> ప్రస్తుతం [[భారత్ రాష్ట్ర సమితి]] పార్టీ తరపున [[ఆందోల్ శాసనసభ నియోజకవర్గం]] శాసన సభ్యుడిగా ప్రాతినిధ్యం వహిస్తున్నాడు. == జననం, విద్య == క్రాంతి కిరణ్ 1976, డిసెంబరు 6న భూమయ్య, కొమురమ్మ దంపతులకు [[తెలంగాణ]], [[సంగారెడ్డి జిల్లా]], [[వట్‌పల్లి మండలం]], [[పోతులబొగుడ (ఆళ్ళదుర్గ్)|పోతులబోగూడ]] గ్రామంలో జన్మించాడు. 1993లో బి.హెచ్.సి.ఎల్.లోని ప్రభుత్వ జూనియర్ కళాశాలలో ఇంటర్మీడియట్ చదివాడు. [[ఉస్మానియా విశ్వవిద్యాలయం]] పరిధిలోని పడాల రామిరెడ్డి లా కాలేజీలో ఎల్.ఎల్.బి. పూర్తిచేశాడు.<ref name="అత్యధికులు పట్టభద్రులే">{{cite news|url=https://www.eenadu.net/telugu-news/districts/Medak/533/123210361|title=అత్యధికులు పట్టభద్రులే|last1=Eenadu|date=14 November 2023|work=|accessdate=14 November 2023|archiveurl=https://web.archive.org/web/20231114083308/https://www.eenadu.net/telugu-news/districts/Medak/533/123210361|archivedate=14 November 2023|language=te}}</ref> కొంతకాలం జర్నలిస్ట్‌గా పనిచేశాడు.<ref>{{Cite web|url=https://theleaderspage.com/kranthi-kiran-chanti/|title=Kranthi Kiran Chanti {{!}} MLA {{!}} Andole {{!}} Sangareddy {{!}} Telangana {{!}} TRS|date=2020-05-06|website=the Leaders Page|language=en-US|access-date=2021-08-27}}</ref> == వ్యక్తిగత జీవితం == క్రాంతి కిరణ్ కు పద్మావతితో వివాహం జరిగింది. వారికి ఒక కుమారుడు.<ref>{{Cite web|url=https://telanganadata.news/andole-mla-chanti-kranthi-kiran/|title=Andole MLA Chanti Kranthi Kiran|last=admin|date=2019-01-09|website=Telangana data|language=en-US|access-date=2021-08-27|archive-date=2021-08-27|archive-url=https://web.archive.org/web/20210827080352/https://telanganadata.news/andole-mla-chanti-kranthi-kiran/|url-status=dead}}</ref> == వృత్తిజీవితం == 1995లో జర్నలిస్టుగా తన వృత్తిని ప్రారంభించాడు. ఆ సమయంలో రైతు ఆత్మహత్యల పోరాటంలో (1996) పాల్గొన్నాడు. రైతులకు సంబంధించిన ఫ్యాక్ట్ ఫైండింగ్ టీమ్‌లోని ముఖ్య సభ్యులలో ఒకడిగా ఉన్నాడు. 1996 నుండి 2000 వరకు సివిల్ లిబర్టీస్ కమిటీలో పనిచేశాడు. ఈనాడు (1995 - 1999), విజేత (1999 - 2001), కేబుల్ నెట్‌వర్క్‌ ( 2001 - 2002), జెమినీ న్యూస్ చీఫ్ కంట్రిబ్యూటర్‌ (2002 - 2003), టీవి9 సీనియర్ రిపోర్టర్‌ (2003 - 2006), టీవి5 న్యూస్ సీనియర్ రిపోర్టర్‌ (2008 - 2009), వి6 (2012 - 2014), టీవి1 ఛానెల్ హెడ్ (2014 - 2018)గా పనిచేశాడు. == తెలంగాణ ఉద్యమం == 2001లో తెలంగాణ రాష్ట్ర విముక్తి, జర్నలిస్టుల హక్కుల కోసం పోరాడేందుకు తెలంగాణ జర్నలిస్ట్ ఫోరమ్ ను స్థాపించాడు. ప్రత్యేక తెలంగాణ కోసం జరిగిన ఆందోళనల్లో చురుగ్గా పాల్గొన్నాడు. == రాజకీయ విశేషాలు == సంగారెడ్డికి చెందిన వ్యక్తిగా, సామాజిక కార్యకర్తగా పనిచేసి ఆ ప్రాంతంలో బాగా ప్రాచుర్యం పొందాడు. 2006లో రామచంద్రపురం జెడ్పిటీసిగా గెలుపొందాడు. క్రాంతి కిర‌ణ్ 2009లో స్వతంత్ర అభ్యర్థిగా పోటీ చేసి నాల్గొవ స్థానంలో నిలిచాడు. 2009లో [[తెలంగాణ రాష్ట్ర సమితి]] పార్టీలో చేరిన క్రాంతి కిరణ్, [[తెలంగాణ ఉద్యమం]]లో చురుకుగా పాల్గొన్నాడు. [[తెలంగాణ శాసనసభ సభ్యుల జాబితా (2018)|2018]]లో జరిగిన [[తెలంగాణ శాసనసభ ఎన్నికలు (2018)|తెలంగాణ ముందస్తు ఎన్నికల్లో]] [[తెలంగాణ రాష్ట్ర సమితి]] పార్టీ టికెట్ పై పోటీచేసి [[కాంగ్రెస్ పార్టీ]] అభ్యర్థి [[దామోదర రాజనర్సింహ|దామోదర రాజనరసింహ]]పై 16,000 పైగా ఓట్ల అధిక్యంతో గెలుపొందాడు.<ref>{{Cite web|url=https://www.timesnownews.com/amp/technology-science/article/soon-smart-windows-that-turn-into-tv-screens/32457|title=Soon, 'smart' windows that turn into TV screens {{!}} Tech News|website=www.timesnownews.com|access-date=2021-08-27}}</ref> == ఇతర వివరాలు == [[శ్రీలంక]], [[అమెరికా సంయుక్త రాష్ట్రాలు]] మొదలైన దేశాలను సందర్శించాడు. == మూలాలు == {{Reflist}} {{Authority control}} [[వర్గం:జీవిస్తున్న ప్రజలు]] [[వర్గం:తెలంగాణ శాసన సభ్యులు (2018)]] [[వర్గం:1976 జననాలు]] [[వర్గం:తెలంగాణ రాజకీయ నాయకులు]] [[వర్గం:తెలంగాణ రాష్ట్ర సమితి రాజకీయ నాయకులు]] [[వర్గం:సంగారెడ్డి జిల్లా వ్యక్తులు]] [[వర్గం:సంగారెడ్డి జిల్లా రాజకీయ నాయకులు]] [[వర్గం:సంగారెడ్డి జిల్లా నుండి ఎన్నికైన శాసన సభ్యులు]] [[వర్గం:తెలంగాణ పాత్రికేయులు]] [[వర్గం:తెలంగాణ న్యాయవాదులు]] kroj8asssf1f9agvlnuu5hlwls8s7wh 4594937 4594936 2025-06-29T16:45:23Z Batthini Vinay Kumar Goud 78298 4594937 wikitext text/x-wiki {{Infobox_Indian_politician | name = చంటి క్రాంతి కిరణ్ | image = Chanti Kranthi Kiran.jpg | caption = | birth_date = 06 డిసెంబర్ 1976 | birth_place = [[పోతులబొగుడ (ఆళ్ళదుర్గ్)|పోతులబోగూడ]] గ్రామం, [[వట్‌పల్లి]] మండలం, [[సంగారెడ్డి జిల్లా]], తెలంగాణ రాష్ట్రం | residence = | death_date = | death_place = | constituency = [[ఆందోల్ శాసనసభ నియోజకవర్గం|ఆందోల్]] | office = [[శాసనసభ్యుడు]] | salary = | term = 2018 - 2013 | predecessor = [[బాబు మోహన్]] | successor = [[దామోదర రాజనర్సింహ]] | party =[[భారత్ రాష్ట్ర సమితి]] | religion = హిందూ | spouse = పద్మావతి | children = ఒక కుమార్తె |parents = భూమయ్య, కొమురమ్మ | website = | footnotes = | date = | year = | source = }} '''చంటి క్రాంతి కిర‌ణ్,''' [[తెలంగాణ]] రాష్ట్రానికి చెందిన [[రాజకీయవేత్త|రాజకీయ నాయకుడు]].<ref>{{Cite web|url=https://www.telanganalegislature.org.in/web/legislative-assembly/members-information?p_auth=KKa63TvH&p_p_id=AssemblyMemberInfo_WAR_TGportlet&p_p_lifecycle=1&p_p_state=normal&p_p_mode=view&p_p_col_id=column-1&p_p_col_count=1&_AssemblyMemberInfo_WAR_TGportlet_const_id=19&_AssemblyMemberInfo_WAR_TGportlet_javax.portlet.action=getMemberDetails&_AssemblyMemberInfo_WAR_TGportlet_mem_id=3076&_AssemblyMemberInfo_WAR_TGportlet_term_id=15|title=Member's Profile – Telangana-Legislature|website=www.telanganalegislature.org.in|url-status=dead|access-date=2021-08-27|archive-date=2021-05-27|archive-url=https://web.archive.org/web/20210527110750/https://www.telanganalegislature.org.in/web/legislative-assembly/members-information?p_auth=KKa63TvH&p_p_id=AssemblyMemberInfo_WAR_TGportlet&p_p_lifecycle=1&p_p_state=normal&p_p_mode=view&p_p_col_id=column-1&p_p_col_count=1&_AssemblyMemberInfo_WAR_TGportlet_const_id=19&_AssemblyMemberInfo_WAR_TGportlet_javax.portlet.action=getMemberDetails&_AssemblyMemberInfo_WAR_TGportlet_mem_id=3076&_AssemblyMemberInfo_WAR_TGportlet_term_id=15}}</ref> ప్రస్తుతం [[భారత్ రాష్ట్ర సమితి]] పార్టీ తరపున [[ఆందోల్ శాసనసభ నియోజకవర్గం]] శాసన సభ్యుడిగా ప్రాతినిధ్యం వహిస్తున్నాడు. == జననం, విద్య == క్రాంతి కిరణ్ 1976, డిసెంబరు 6న భూమయ్య, కొమురమ్మ దంపతులకు [[తెలంగాణ]], [[సంగారెడ్డి జిల్లా]], [[వట్‌పల్లి మండలం]], [[పోతులబొగుడ (ఆళ్ళదుర్గ్)|పోతులబోగూడ]] గ్రామంలో జన్మించాడు. 1993లో బి.హెచ్.సి.ఎల్.లోని ప్రభుత్వ జూనియర్ కళాశాలలో ఇంటర్మీడియట్ చదివాడు. [[ఉస్మానియా విశ్వవిద్యాలయం]] పరిధిలోని పడాల రామిరెడ్డి లా కాలేజీలో ఎల్.ఎల్.బి. పూర్తిచేశాడు.<ref name="అత్యధికులు పట్టభద్రులే">{{cite news|url=https://www.eenadu.net/telugu-news/districts/Medak/533/123210361|title=అత్యధికులు పట్టభద్రులే|last1=Eenadu|date=14 November 2023|work=|accessdate=14 November 2023|archiveurl=https://web.archive.org/web/20231114083308/https://www.eenadu.net/telugu-news/districts/Medak/533/123210361|archivedate=14 November 2023|language=te}}</ref> కొంతకాలం జర్నలిస్ట్‌గా పనిచేశాడు.<ref>{{Cite web|url=https://theleaderspage.com/kranthi-kiran-chanti/|title=Kranthi Kiran Chanti {{!}} MLA {{!}} Andole {{!}} Sangareddy {{!}} Telangana {{!}} TRS|date=2020-05-06|website=the Leaders Page|language=en-US|access-date=2021-08-27}}</ref> == వ్యక్తిగత జీవితం == క్రాంతి కిరణ్ కు పద్మావతితో వివాహం జరిగింది. వారికి ఒక కుమారుడు.<ref>{{Cite web|url=https://telanganadata.news/andole-mla-chanti-kranthi-kiran/|title=Andole MLA Chanti Kranthi Kiran|last=admin|date=2019-01-09|website=Telangana data|language=en-US|access-date=2021-08-27|archive-date=2021-08-27|archive-url=https://web.archive.org/web/20210827080352/https://telanganadata.news/andole-mla-chanti-kranthi-kiran/|url-status=dead}}</ref> == వృత్తిజీవితం == 1995లో జర్నలిస్టుగా తన వృత్తిని ప్రారంభించాడు. ఆ సమయంలో రైతు ఆత్మహత్యల పోరాటంలో (1996) పాల్గొన్నాడు. రైతులకు సంబంధించిన ఫ్యాక్ట్ ఫైండింగ్ టీమ్‌లోని ముఖ్య సభ్యులలో ఒకడిగా ఉన్నాడు. 1996 నుండి 2000 వరకు సివిల్ లిబర్టీస్ కమిటీలో పనిచేశాడు. ఈనాడు (1995 - 1999), విజేత (1999 - 2001), కేబుల్ నెట్‌వర్క్‌ ( 2001 - 2002), జెమినీ న్యూస్ చీఫ్ కంట్రిబ్యూటర్‌ (2002 - 2003), టీవి9 సీనియర్ రిపోర్టర్‌ (2003 - 2006), టీవి5 న్యూస్ సీనియర్ రిపోర్టర్‌ (2008 - 2009), వి6 (2012 - 2014), టీవి1 ఛానెల్ హెడ్ (2014 - 2018)గా పనిచేశాడు. == తెలంగాణ ఉద్యమం == 2001లో తెలంగాణ రాష్ట్ర విముక్తి, జర్నలిస్టుల హక్కుల కోసం పోరాడేందుకు తెలంగాణ జర్నలిస్ట్ ఫోరమ్ ను స్థాపించాడు. ప్రత్యేక తెలంగాణ కోసం జరిగిన ఆందోళనల్లో చురుగ్గా పాల్గొన్నాడు. == రాజకీయ విశేషాలు == సంగారెడ్డికి చెందిన వ్యక్తిగా, సామాజిక కార్యకర్తగా పనిచేసి ఆ ప్రాంతంలో బాగా ప్రాచుర్యం పొందాడు. 2006లో రామచంద్రపురం జెడ్పిటీసిగా గెలుపొందాడు. క్రాంతి కిర‌ణ్ 2009లో స్వతంత్ర అభ్యర్థిగా పోటీ చేసి నాల్గొవ స్థానంలో నిలిచాడు. 2009లో [[తెలంగాణ రాష్ట్ర సమితి]] పార్టీలో చేరిన క్రాంతి కిరణ్, [[తెలంగాణ ఉద్యమం]]లో చురుకుగా పాల్గొన్నాడు. [[తెలంగాణ శాసనసభ సభ్యుల జాబితా (2018)|2018]]లో జరిగిన [[తెలంగాణ శాసనసభ ఎన్నికలు (2018)|తెలంగాణ ముందస్తు ఎన్నికల్లో]] [[తెలంగాణ రాష్ట్ర సమితి]] పార్టీ టికెట్ పై పోటీచేసి [[కాంగ్రెస్ పార్టీ]] అభ్యర్థి [[దామోదర రాజనర్సింహ|దామోదర రాజనరసింహ]]పై 16,000 పైగా ఓట్ల అధిక్యంతో గెలుపొందాడు.<ref>{{Cite web|url=https://www.timesnownews.com/amp/technology-science/article/soon-smart-windows-that-turn-into-tv-screens/32457|title=Soon, 'smart' windows that turn into TV screens {{!}} Tech News|website=www.timesnownews.com|access-date=2021-08-27}}</ref> == ఇతర వివరాలు == [[శ్రీలంక]], [[అమెరికా సంయుక్త రాష్ట్రాలు]] మొదలైన దేశాలను సందర్శించాడు. == మూలాలు == {{Reflist}} {{Authority control}} [[వర్గం:జీవిస్తున్న ప్రజలు]] [[వర్గం:తెలంగాణ శాసన సభ్యులు (2018)]] [[వర్గం:1976 జననాలు]] [[వర్గం:తెలంగాణ రాజకీయ నాయకులు]] [[వర్గం:తెలంగాణ రాష్ట్ర సమితి రాజకీయ నాయకులు]] [[వర్గం:సంగారెడ్డి జిల్లా వ్యక్తులు]] [[వర్గం:సంగారెడ్డి జిల్లా రాజకీయ నాయకులు]] [[వర్గం:సంగారెడ్డి జిల్లా నుండి ఎన్నికైన శాసన సభ్యులు]] [[వర్గం:తెలంగాణ పాత్రికేయులు]] [[వర్గం:తెలంగాణ న్యాయవాదులు]] eu7girenyrup0a7bhsmsw7mibol2smb 4594975 4594937 2025-06-29T17:25:27Z KiranBOT 139352 URL నుండి AMP ట్రాకింగ్ తీసివేయబడింది ([[:m:User:KiranBOT/AMP|వివరాలు]]) ([[User talk:Usernamekiran|లోపాన్ని నివేదించండి]]) v2.2.7r 4594975 wikitext text/x-wiki {{Infobox_Indian_politician | name = చంటి క్రాంతి కిరణ్ | image = Chanti Kranthi Kiran.jpg | caption = | birth_date = 06 డిసెంబర్ 1976 | birth_place = [[పోతులబొగుడ (ఆళ్ళదుర్గ్)|పోతులబోగూడ]] గ్రామం, [[వట్‌పల్లి]] మండలం, [[సంగారెడ్డి జిల్లా]], తెలంగాణ రాష్ట్రం | residence = | death_date = | death_place = | constituency = [[ఆందోల్ శాసనసభ నియోజకవర్గం|ఆందోల్]] | office = [[శాసనసభ్యుడు]] | salary = | term = 2018 - 2013 | predecessor = [[బాబు మోహన్]] | successor = [[దామోదర రాజనర్సింహ]] | party =[[భారత్ రాష్ట్ర సమితి]] | religion = హిందూ | spouse = పద్మావతి | children = ఒక కుమార్తె |parents = భూమయ్య, కొమురమ్మ | website = | footnotes = | date = | year = | source = }} '''చంటి క్రాంతి కిర‌ణ్,''' [[తెలంగాణ]] రాష్ట్రానికి చెందిన [[రాజకీయవేత్త|రాజకీయ నాయకుడు]].<ref>{{Cite web|url=https://www.telanganalegislature.org.in/web/legislative-assembly/members-information?p_auth=KKa63TvH&p_p_id=AssemblyMemberInfo_WAR_TGportlet&p_p_lifecycle=1&p_p_state=normal&p_p_mode=view&p_p_col_id=column-1&p_p_col_count=1&_AssemblyMemberInfo_WAR_TGportlet_const_id=19&_AssemblyMemberInfo_WAR_TGportlet_javax.portlet.action=getMemberDetails&_AssemblyMemberInfo_WAR_TGportlet_mem_id=3076&_AssemblyMemberInfo_WAR_TGportlet_term_id=15|title=Member's Profile – Telangana-Legislature|website=www.telanganalegislature.org.in|url-status=dead|access-date=2021-08-27|archive-date=2021-05-27|archive-url=https://web.archive.org/web/20210527110750/https://www.telanganalegislature.org.in/web/legislative-assembly/members-information?p_auth=KKa63TvH&p_p_id=AssemblyMemberInfo_WAR_TGportlet&p_p_lifecycle=1&p_p_state=normal&p_p_mode=view&p_p_col_id=column-1&p_p_col_count=1&_AssemblyMemberInfo_WAR_TGportlet_const_id=19&_AssemblyMemberInfo_WAR_TGportlet_javax.portlet.action=getMemberDetails&_AssemblyMemberInfo_WAR_TGportlet_mem_id=3076&_AssemblyMemberInfo_WAR_TGportlet_term_id=15}}</ref> ప్రస్తుతం [[భారత్ రాష్ట్ర సమితి]] పార్టీ తరపున [[ఆందోల్ శాసనసభ నియోజకవర్గం]] శాసన సభ్యుడిగా ప్రాతినిధ్యం వహిస్తున్నాడు. == జననం, విద్య == క్రాంతి కిరణ్ 1976, డిసెంబరు 6న భూమయ్య, కొమురమ్మ దంపతులకు [[తెలంగాణ]], [[సంగారెడ్డి జిల్లా]], [[వట్‌పల్లి మండలం]], [[పోతులబొగుడ (ఆళ్ళదుర్గ్)|పోతులబోగూడ]] గ్రామంలో జన్మించాడు. 1993లో బి.హెచ్.సి.ఎల్.లోని ప్రభుత్వ జూనియర్ కళాశాలలో ఇంటర్మీడియట్ చదివాడు. [[ఉస్మానియా విశ్వవిద్యాలయం]] పరిధిలోని పడాల రామిరెడ్డి లా కాలేజీలో ఎల్.ఎల్.బి. పూర్తిచేశాడు.<ref name="అత్యధికులు పట్టభద్రులే">{{cite news|url=https://www.eenadu.net/telugu-news/districts/Medak/533/123210361|title=అత్యధికులు పట్టభద్రులే|last1=Eenadu|date=14 November 2023|work=|accessdate=14 November 2023|archiveurl=https://web.archive.org/web/20231114083308/https://www.eenadu.net/telugu-news/districts/Medak/533/123210361|archivedate=14 November 2023|language=te}}</ref> కొంతకాలం జర్నలిస్ట్‌గా పనిచేశాడు.<ref>{{Cite web|url=https://theleaderspage.com/kranthi-kiran-chanti/|title=Kranthi Kiran Chanti {{!}} MLA {{!}} Andole {{!}} Sangareddy {{!}} Telangana {{!}} TRS|date=2020-05-06|website=the Leaders Page|language=en-US|access-date=2021-08-27}}</ref> == వ్యక్తిగత జీవితం == క్రాంతి కిరణ్ కు పద్మావతితో వివాహం జరిగింది. వారికి ఒక కుమారుడు.<ref>{{Cite web|url=https://telanganadata.news/andole-mla-chanti-kranthi-kiran/|title=Andole MLA Chanti Kranthi Kiran|last=admin|date=2019-01-09|website=Telangana data|language=en-US|access-date=2021-08-27|archive-date=2021-08-27|archive-url=https://web.archive.org/web/20210827080352/https://telanganadata.news/andole-mla-chanti-kranthi-kiran/|url-status=dead}}</ref> == వృత్తిజీవితం == 1995లో జర్నలిస్టుగా తన వృత్తిని ప్రారంభించాడు. ఆ సమయంలో రైతు ఆత్మహత్యల పోరాటంలో (1996) పాల్గొన్నాడు. రైతులకు సంబంధించిన ఫ్యాక్ట్ ఫైండింగ్ టీమ్‌లోని ముఖ్య సభ్యులలో ఒకడిగా ఉన్నాడు. 1996 నుండి 2000 వరకు సివిల్ లిబర్టీస్ కమిటీలో పనిచేశాడు. ఈనాడు (1995 - 1999), విజేత (1999 - 2001), కేబుల్ నెట్‌వర్క్‌ ( 2001 - 2002), జెమినీ న్యూస్ చీఫ్ కంట్రిబ్యూటర్‌ (2002 - 2003), టీవి9 సీనియర్ రిపోర్టర్‌ (2003 - 2006), టీవి5 న్యూస్ సీనియర్ రిపోర్టర్‌ (2008 - 2009), వి6 (2012 - 2014), టీవి1 ఛానెల్ హెడ్ (2014 - 2018)గా పనిచేశాడు. == తెలంగాణ ఉద్యమం == 2001లో తెలంగాణ రాష్ట్ర విముక్తి, జర్నలిస్టుల హక్కుల కోసం పోరాడేందుకు తెలంగాణ జర్నలిస్ట్ ఫోరమ్ ను స్థాపించాడు. ప్రత్యేక తెలంగాణ కోసం జరిగిన ఆందోళనల్లో చురుగ్గా పాల్గొన్నాడు. == రాజకీయ విశేషాలు == సంగారెడ్డికి చెందిన వ్యక్తిగా, సామాజిక కార్యకర్తగా పనిచేసి ఆ ప్రాంతంలో బాగా ప్రాచుర్యం పొందాడు. 2006లో రామచంద్రపురం జెడ్పిటీసిగా గెలుపొందాడు. క్రాంతి కిర‌ణ్ 2009లో స్వతంత్ర అభ్యర్థిగా పోటీ చేసి నాల్గొవ స్థానంలో నిలిచాడు. 2009లో [[తెలంగాణ రాష్ట్ర సమితి]] పార్టీలో చేరిన క్రాంతి కిరణ్, [[తెలంగాణ ఉద్యమం]]లో చురుకుగా పాల్గొన్నాడు. [[తెలంగాణ శాసనసభ సభ్యుల జాబితా (2018)|2018]]లో జరిగిన [[తెలంగాణ శాసనసభ ఎన్నికలు (2018)|తెలంగాణ ముందస్తు ఎన్నికల్లో]] [[తెలంగాణ రాష్ట్ర సమితి]] పార్టీ టికెట్ పై పోటీచేసి [[కాంగ్రెస్ పార్టీ]] అభ్యర్థి [[దామోదర రాజనర్సింహ|దామోదర రాజనరసింహ]]పై 16,000 పైగా ఓట్ల అధిక్యంతో గెలుపొందాడు.<ref>{{Cite web|url=https://www.timesnownews.com/technology-science/article/soon-smart-windows-that-turn-into-tv-screens/32457|title=Soon, 'smart' windows that turn into TV screens {{!}} Tech News|website=www.timesnownews.com|access-date=2021-08-27}}</ref> == ఇతర వివరాలు == [[శ్రీలంక]], [[అమెరికా సంయుక్త రాష్ట్రాలు]] మొదలైన దేశాలను సందర్శించాడు. == మూలాలు == {{Reflist}} {{Authority control}} [[వర్గం:జీవిస్తున్న ప్రజలు]] [[వర్గం:తెలంగాణ శాసన సభ్యులు (2018)]] [[వర్గం:1976 జననాలు]] [[వర్గం:తెలంగాణ రాజకీయ నాయకులు]] [[వర్గం:తెలంగాణ రాష్ట్ర సమితి రాజకీయ నాయకులు]] [[వర్గం:సంగారెడ్డి జిల్లా వ్యక్తులు]] [[వర్గం:సంగారెడ్డి జిల్లా రాజకీయ నాయకులు]] [[వర్గం:సంగారెడ్డి జిల్లా నుండి ఎన్నికైన శాసన సభ్యులు]] [[వర్గం:తెలంగాణ పాత్రికేయులు]] [[వర్గం:తెలంగాణ న్యాయవాదులు]] 7mgml2rxtlfk24oek39y70q4jz8yjlx 0 292474 4595023 4368798 2025-06-30T01:58:04Z Muralikrishna m 106628 4595023 wikitext text/x-wiki {{విస్తరణ}} {{Infobox Hindu temple | native_name = అయోధ్య రామమందిరం | image =Pran_Pratishtha_ceremony_of_Shree_Ram_Janmaboomi_Temple_in_Ayodhya,_Uttar_Pradesh_on_January_22,_2024.jpg | alt = | caption = | coordinates = | map_type = | locale = రామ జన్మభూమి, [[అయోధ్య]], [[ఉత్తర ప్రదేశ్]], [[భారతదేశం]] | elevation_m = | deity = రామ్ లల్లా ([[రామావతారం|రాముడు]] బాలుడి రూపం | festivals = శ్రీరామనవమి, దీపావళి, దసరా | temple_quantity = 1 | monument_quantity = | inscriptions = | year_completed = | creator = శ్రీ రామ జన్మభూమి తీర్థ క్షేత్ర | architect = చంద్రకాంత్‌ సోమ్‌పుర<ref>{{cite news |last1=Umarji |first1=Vinay |title=Chandrakant Sompura, the man who designed a Ram temple for Ayodhya |url=https://www.business-standard.com/article/current-affairs/chandrakant-sompura-the-man-who-designed-a-ram-temple-for-ayodhya-119111501801_1.html |accessdate=27 May 2020 |work=Business Standard |date=15 November 2019}}</ref> | website = }} '''అయోధ్య రామమందిరం''' [[ఉత్తర ప్రదేశ్|ఉత్తర ప్రదేశ్‌]]<nowiki/>లోని [[అయోధ్య]]<nowiki/>లో నెలకొనిఉన్న హిందూ దేవాలయం. ఇది [[రామావతారం|రామ]] జన్మభూమి, 2020 ఆగష్టు 5న, రామమందిర నిర్మణ ప్రారంభానికి భూమి పూజని భారత ప్రధాని [[నరేంద్ర మోదీ|నరేంద్ర మోడీ]] నిర్వహించారు. ఈ ఆలయ నిర్మాణం శ్రీ రామ జన్మభూమి తీర్థ క్షేత్ర ట్రస్ట్ పర్యవేక్షించింది. 2024 జనవరి 22న, బాల రాముడు (రామ్ లల్లా) ప్రాణ ప్రతిష్ఠ జరిగింది. మదురు రంగు కృష్ణ‌శిల‌పై రామ్ ల‌ల్లా 51 అంగుళాల పొడవుతో 5 ఏళ్ల బాలుడిలా విల్లు, బాణం పట్టుకుని దర్శనమిస్తాడు.<ref>{{Cite web|date=2024-01-22|title=Ayodhya Ram Mandir: బాలరాముడి ప్రాణప్రతిష్ట వేడుక అప్‌డేట్స్‌ {{!}} Ayodhya Ram Mandir Inauguration Highlights, Live Updates In Telugu - Sakshi|url=https://www.sakshi.com/telugu-news/national/ayodhya-ram-mandir-inauguration-highlights-live-updates-telugu-1926049|access-date=2024-01-22|website=web.archive.org|archive-date=2024-01-22|archive-url=https://web.archive.org/web/20240122073345/https://www.sakshi.com/telugu-news/national/ayodhya-ram-mandir-inauguration-highlights-live-updates-telugu-1926049|url-status=bot: unknown}}</ref> == చరిత్ర == == రామమందిరం నిర్మాణానికి ట్రస్టు == అయోధ్యలోని వివాదాస్పద స్థలంలో రామాలయం నిర్మాణానికి వీలుగా ట్రస్టును ఏర్పాటు చేయాలని సుప్రీంకోర్టు తీర్పులో సూచించింది.దీంతో బోర్డు ట్రస్టీలతో ట్రస్టును ఏర్పాటు చేసి అయోధ్యలో రామమందిరం నిర్మాణానికి వీలుగా ట్రస్టు ఏర్పాటుకు కేంద్ర హోంమంత్రిత్వశాఖ ఏర్పాట్లు మొదలుపెట్టింది.<ref>{{Cite web|url=https://www.andhrajyothy.com/artical?SID=988542|title=రామమందిరం నిర్మాణానికి త్వరలో ట్రస్టు..హోంమంత్రిత్వశాఖ కసరత్తు|date=2019-12-21|website=www.andhrajyothy.com|language=te|access-date=2020-02-05}}{{dead link|date=నవంబర్ 2026 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref> == భూమి పూజ == అయోధ్యలో రామాలయ నిర్మాణానికి 2020,ఆగస్టు,5న మధ్యాహ్నం 12 గంటల 44 నిమిషాల 8 సెకన్ల నుంచి 12 గంటల 44 నిమిషాల 40 సెకన్లదాకా ఈ కార్యక్రమం పూర్తవుతుంది. గర్భగుడి ప్రాంతంలో 40 కిలోల వెండి ఇటుకను స్థాపించనున్నారు. తద్వారా ఆలయ నిర్మాణ పనులకు శ్రీకారం చుట్టనున్నారు.<ref>{{Cite web|url=https://www.andhrajyothy.com/telugunews/ayodhya-rama-mandiram-2020080509283617|title=LIVE: అయోధ్య రామమందిరం భూమి పూజ|website=www.andhrajyothy.com|date=5 August 2020 |access-date=2020-08-05}}</ref> == నిర్మాణ పనుల పురోగతి == ప్రస్తుతం అయోధ్య రామాలయ నిర్మాణ పనులలో మొదటి దశ పనులు పూర్తి అయినవని, రెండవ దశ పనులు నవంబర్ వరకు పూర్తి కావచ్చని అని శ్రీ రామ జన్మ భూమి మందిర తీర్థ ట్రస్ట్ నిర్వాహకులు తెలిపారు. డిసెంబర్ 2023 నుంచి భక్తులకు దర్శనం ప్రారంభం అవుతుందని, అదే సంవత్సరం శ్రీరాముని మూలావిరాట్టు విగ్రహం స్థాపన జరుగగలదని తెలిపారు. ఈ రామాలయ పునరుద్ధరణ పనులను [[గుజరాత్]] లోని [[అహ్మదాబాద్]] కు చెందిన టెంపుల్ ఆర్కిటెక్స్ట్స్ 'సోమ్ పురా ఫామిలీ ' చేపట్టింది. [[అయోధ్య]]లో రామ మందిరం 2.77 ఎకరాల విస్టీర్ణంలో మొదటి అంతస్తు నుంచి గర్భగుడి శిఖరం వరకు 161 అడుగుల ఎత్తులో , ఆలయ పొడవు 360 అడుగులు, వెడల్పు 235 అడుగులు, ఒక్కో అంతస్థు 20 అడుగులతో, మొదట 160, మొదటి అంతస్తులో 160 ,రెండవ అంతస్తులో 74 స్తంభాలతో నిర్మాణ పనులు జరుగుతున్నాయని శ్రీ రామ జన్మ భూమి మందిర తీర్థ ట్రస్ట్ నిర్వాహకులు తెలిపారు.<ref>{{Cite web|url=https://www.eenadu.net/nationalinternational/latestnews/ayodhya-mandir-construction-updates-on-dussehra/0700/121212235|title=Ayodhya: అయోధ్య మందిర నిర్మాణ పనుల అప్‌డేట్‌|website=EENADU|language=te|access-date=2021-12-29}}</ref>మందిరానికి మొత్తం 392 స్తంభాలు మరియు 44 తలుపులు ఉన్నాయి. ప్రధాన గర్భగుడిలో భగవాన్ శ్రీరాముని చిన్ననాటి బాల రూప విగ్రహం (శ్రీరామ్ లల్లా విగ్రహం) ఉంటుంది. మొదటి అంతస్తులో శ్రీరాముని దర్బార్ ఉంటుంది. మందిరంలో ఐదు మండపాలు (హాల్) ఉన్నాయి: నృత్య మండపం, రంగ మండపం, సభా మండపం, ప్రార్థన మరియు కీర్తన మండపాలు. ఈ మండపాలన్నీ దేవతల విగ్రహాలతో అలంకరించబడ్డాయి. మందిరానికి తూర్పు వైపు సింహ ద్వారం గుండా 32 మెట్లతో గుడి లోపలకు వెళ్లాలి. మందిరంలో వికలాంగులు, వృద్ధుల సౌకర్యార్థం ర్యాంప్‌లు మరియు లిఫ్టులు ఉన్నాయి. మందిరం చుట్టూ 732 మీటర్ల పొడవు మరియు 14 అడుగుల వెడల్పుతో ప్రాకార గోడ నిర్మించబడింది. మందిరంలోని నాలుగు మూలల్లో సూర్యుడు, దేవి భగవతి, గణపతి, శివుడి ఆలయాలున్నాయి. ఉత్తరంలో అన్నపూర్ణమ్మ దేవాలయం, దక్షిణాన హనుమంతుని గుడి ఉన్నాయి. మందిర్ సమీపంలో పురాతన కాలం నాటి చారిత్రక బావి (సీతా కూప్) ఉంది. శ్రీ రామ జన్మభూమి మందిర్ కాంప్లెక్స్‌లో, వాల్మీకి మహర్షి, వశిష్ఠ మహర్షి, విశ్వామిత్ర మహర్షి, అగస్త్య మహర్షి, నిషాద్ రాజ్, శబరీ మాత, దేవి అహల్య మందిరాలు ఉన్నాయి.<ref>{{Cite web|last=Desk|first=HT Telugu|title=Ayodhya Ram Mandir: అయోధ్య రామ మందిర విశేషాలు.. తొలిసారి వెల్లడించిన ట్రస్ట్|url=https://telugu.hindustantimes.com/national-international/ram-mandir-to-have-14-ft-wide-percota-zero-discharge-policy-temple-map-revealed-121703662292320.html|access-date=2024-01-04|website=Hindustantimes Telugu|language=te}}</ref> కాంప్లెక్స్ నైరుతి భాగంలో, కుబేర్ తిలా వద్ద, శివుని పురాతన మందిరం, జటాయువు విగ్రహంతోపాటుగా పునరుద్ధరించబడింది. మందిరంలో ఎక్కడా ఇనుము వాడలేదు. మందిర్ పునాది 14-మీటర్ల మందపాటి రోలర్-కాంపాక్ట్ కాంక్రీట్ (RCC)తో నిర్మించబడింది, ఇది కృత్రిమ శిలా రూపాన్ని ఇస్తుంది. నేల తేమ నుండి రక్షణ కోసం, గ్రానైట్ ఉపయోగించి 21 అడుగుల ఎత్తైన పునాది నిర్మించబడింది. 25,000 మంది వ్యక్తుల సామర్థ్యంతో యాత్రికుల సౌకర్య కేంద్రం (PFC) నిర్మాణంలో ఉంది. దీని ద్వారా యాత్రికులకు వైద్య సదుపాయాలు & లాకర్ సౌకర్యాన్ని కల్పించనున్నారు. పూర్తిగా భారతదేశ సాంప్రదాయ పద్ధతిలో నాగర శైలిలో <ref>{{Cite web|date=2024-01-04|title=Ayodhya Rammandir Features: అయోధ్య రామమందిరం ఎలా ఉంటుంది, ప్రత్యేకతలేంటి|url=https://zeenews.india.com/telugu/india/ayodhya-rammandir-silent-features-and-construction-style-how-it-would-be-what-are-the-other-important-things-in-rammandir-rh-119311|access-date=2024-01-04|website=Zee News Telugu|language=te}}</ref>, స్వదేశీ సాంకేతికతను ఉపయోగించి నిర్మించబడింది. 70 ఎకరాల విస్తీర్ణంలో సింహభాగం పచ్చదనం ఉండేలా.. పర్యావరణ, నీటి సంరక్షణకు ప్రత్యేక ప్రాధాన్యతనిస్తూ రామమందిర నిర్మాణం జరిగింది. 2024 జనవరి 22న విగ్రహ ప్రతిష్ఠాపన కార్యక్రమం జరిగింది.<ref>{{Cite web|last=telugu|first=NT News|date=2024-01-04|title=Ayodhya Ram Mandir {{!}} అయోధ్యలోని భవ్య రామ మందిరం ప్రత్యేకతలు..|url=https://www.ntnews.com/national/built-in-traditional-nagara-style-shri-ram-janmabhoomi-mandir-will-be-161-feet-tall-with-five-mandapas-says-temple-trust-1417952|access-date=2024-01-04|website=www.ntnews.com|language=te-IN}}</ref> == ఇవీ చూడండి == * [[అయోధ్య రామ మందిరం ప్రాణ ప్రతిష్ఠ]] * [[సీతాదేవి మందిరం (బీహార్)]] * [[గణేశ్వర్ శాస్త్రి ద్రవిడ్]] == మూలాలు == <references /> == వెలుపలి లంకెలు == [[వర్గం:దేవాలయాలు]] [[వర్గం:హిందూ దేవాలయాలు]] [[వర్గం:అయోధ్య వివాదం]] nvu1r9iqqg649hlq1ko8oqfu5id8cb0 4595034 4595023 2025-06-30T03:06:09Z Muralikrishna m 106628 4595034 wikitext text/x-wiki {{విస్తరణ}} {{Infobox Hindu temple | native_name = అయోధ్య రామమందిరం | image =Pran_Pratishtha_ceremony_of_Shree_Ram_Janmaboomi_Temple_in_Ayodhya,_Uttar_Pradesh_on_January_22,_2024.jpg | alt = | caption = | coordinates = | map_type = | locale = రామ జన్మభూమి, [[అయోధ్య]], [[ఉత్తర ప్రదేశ్]], [[భారతదేశం]] | elevation_m = | deity = రామ్ లల్లా ([[రామావతారం|రాముడు]] బాలుడి రూపం | festivals = శ్రీరామనవమి, దీపావళి, దసరా | temple_quantity = 1 | monument_quantity = | inscriptions = | year_completed = | creator = శ్రీ రామ జన్మభూమి తీర్థ క్షేత్ర | architect = చంద్రకాంత్‌ సోమ్‌పుర<ref>{{cite news |last1=Umarji |first1=Vinay |title=Chandrakant Sompura, the man who designed a Ram temple for Ayodhya |url=https://www.business-standard.com/article/current-affairs/chandrakant-sompura-the-man-who-designed-a-ram-temple-for-ayodhya-119111501801_1.html |accessdate=27 May 2020 |work=Business Standard |date=15 November 2019}}</ref> | website = }} '''అయోధ్య రామమందిరం''' [[ఉత్తర ప్రదేశ్|ఉత్తర ప్రదేశ్‌]]<nowiki/>లోని [[అయోధ్య]]<nowiki/>లో నెలకొనిఉన్న హిందూ దేవాలయం. ఇది [[రామావతారం|రామ]] జన్మభూమి, 2020 ఆగష్టు 5న, రామమందిర నిర్మణ ప్రారంభానికి భూమి పూజని భారత ప్రధాని [[నరేంద్ర మోదీ|నరేంద్ర మోడీ]] నిర్వహించారు. ఈ ఆలయ నిర్మాణం శ్రీ రామ జన్మభూమి తీర్థ క్షేత్ర ట్రస్ట్ పర్యవేక్షించింది. 2024 జనవరి 22న, బాల రాముడు (రామ్ లల్లా) ప్రాణ ప్రతిష్ఠ జరిగింది. మదురు రంగు కృష్ణ‌శిల‌పై రామ్ ల‌ల్లా 51 అంగుళాల పొడవుతో 5 ఏళ్ల బాలుడిలా విల్లు, బాణం పట్టుకుని దర్శనమిస్తాడు.<ref>{{Cite web|date=2024-01-22|title=Ayodhya Ram Mandir: బాలరాముడి ప్రాణప్రతిష్ట వేడుక అప్‌డేట్స్‌ {{!}} Ayodhya Ram Mandir Inauguration Highlights, Live Updates In Telugu - Sakshi|url=https://www.sakshi.com/telugu-news/national/ayodhya-ram-mandir-inauguration-highlights-live-updates-telugu-1926049|access-date=2024-01-22|website=web.archive.org|archive-date=2024-01-22|archive-url=https://web.archive.org/web/20240122073345/https://www.sakshi.com/telugu-news/national/ayodhya-ram-mandir-inauguration-highlights-live-updates-telugu-1926049|url-status=bot: unknown}}</ref> == చరిత్ర == == రామమందిరం నిర్మాణానికి ట్రస్టు == అయోధ్యలోని వివాదాస్పద స్థలంలో రామాలయం నిర్మాణానికి వీలుగా ట్రస్టును ఏర్పాటు చేయాలని సుప్రీంకోర్టు తీర్పులో సూచించింది.దీంతో బోర్డు ట్రస్టీలతో ట్రస్టును ఏర్పాటు చేసి అయోధ్యలో రామమందిరం నిర్మాణానికి వీలుగా ట్రస్టు ఏర్పాటుకు కేంద్ర హోంమంత్రిత్వశాఖ ఏర్పాట్లు మొదలుపెట్టింది.<ref>{{Cite web|url=https://www.andhrajyothy.com/artical?SID=988542|title=రామమందిరం నిర్మాణానికి త్వరలో ట్రస్టు..హోంమంత్రిత్వశాఖ కసరత్తు|date=2019-12-21|website=www.andhrajyothy.com|language=te|access-date=2020-02-05}}{{dead link|date=నవంబర్ 2026 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref> == భూమి పూజ == అయోధ్యలో రామాలయ నిర్మాణానికి 2020,ఆగస్టు,5న మధ్యాహ్నం 12 గంటల 44 నిమిషాల 8 సెకన్ల నుంచి 12 గంటల 44 నిమిషాల 40 సెకన్లదాకా ఈ కార్యక్రమం పూర్తవుతుంది. గర్భగుడి ప్రాంతంలో 40 కిలోల వెండి ఇటుకను స్థాపించనున్నారు. తద్వారా ఆలయ నిర్మాణ పనులకు శ్రీకారం చుట్టనున్నారు.<ref>{{Cite web|url=https://www.andhrajyothy.com/telugunews/ayodhya-rama-mandiram-2020080509283617|title=LIVE: అయోధ్య రామమందిరం భూమి పూజ|website=www.andhrajyothy.com|date=5 August 2020 |access-date=2020-08-05}}</ref> == నిర్మాణ పనుల పురోగతి == ప్రస్తుతం అయోధ్య రామాలయ నిర్మాణ పనులలో మొదటి దశ పనులు పూర్తి అయినవని, రెండవ దశ పనులు నవంబర్ వరకు పూర్తి కావచ్చని అని శ్రీ రామ జన్మ భూమి మందిర తీర్థ ట్రస్ట్ నిర్వాహకులు తెలిపారు. డిసెంబర్ 2023 నుంచి భక్తులకు దర్శనం ప్రారంభం అవుతుందని, అదే సంవత్సరం శ్రీరాముని మూలావిరాట్టు విగ్రహం స్థాపన జరుగగలదని తెలిపారు. ఈ రామాలయ పునరుద్ధరణ పనులను [[గుజరాత్]] లోని [[అహ్మదాబాద్]] కు చెందిన టెంపుల్ ఆర్కిటెక్స్ట్స్ 'సోమ్ పురా ఫామిలీ ' చేపట్టింది. [[అయోధ్య]]లో రామ మందిరం 2.77 ఎకరాల విస్టీర్ణంలో మొదటి అంతస్తు నుంచి గర్భగుడి శిఖరం వరకు 161 అడుగుల ఎత్తులో , ఆలయ పొడవు 360 అడుగులు, వెడల్పు 235 అడుగులు, ఒక్కో అంతస్థు 20 అడుగులతో, మొదట 160, మొదటి అంతస్తులో 160 ,రెండవ అంతస్తులో 74 స్తంభాలతో నిర్మాణ పనులు జరుగుతున్నాయని శ్రీ రామ జన్మ భూమి మందిర తీర్థ ట్రస్ట్ నిర్వాహకులు తెలిపారు.<ref>{{Cite web|url=https://www.eenadu.net/nationalinternational/latestnews/ayodhya-mandir-construction-updates-on-dussehra/0700/121212235|title=Ayodhya: అయోధ్య మందిర నిర్మాణ పనుల అప్‌డేట్‌|website=EENADU|language=te|access-date=2021-12-29}}</ref>మందిరానికి మొత్తం 392 స్తంభాలు మరియు 44 తలుపులు ఉన్నాయి. ప్రధాన గర్భగుడిలో భగవాన్ శ్రీరాముని చిన్ననాటి బాల రూప విగ్రహం (శ్రీరామ్ లల్లా విగ్రహం) ఉంటుంది. మొదటి అంతస్తులో శ్రీరాముని దర్బార్ ఉంటుంది. మందిరంలో ఐదు మండపాలు (హాల్) ఉన్నాయి: నృత్య మండపం, రంగ మండపం, సభా మండపం, ప్రార్థన మరియు కీర్తన మండపాలు. ఈ మండపాలన్నీ దేవతల విగ్రహాలతో అలంకరించబడ్డాయి. మందిరానికి తూర్పు వైపు సింహ ద్వారం గుండా 32 మెట్లతో గుడి లోపలకు వెళ్లాలి. మందిరంలో వికలాంగులు, వృద్ధుల సౌకర్యార్థం ర్యాంప్‌లు మరియు లిఫ్టులు ఉన్నాయి. మందిరం చుట్టూ 732 మీటర్ల పొడవు మరియు 14 అడుగుల వెడల్పుతో ప్రాకార గోడ నిర్మించబడింది. మందిరంలోని నాలుగు మూలల్లో సూర్యుడు, దేవి భగవతి, గణపతి, శివుడి ఆలయాలున్నాయి. ఉత్తరంలో అన్నపూర్ణమ్మ దేవాలయం, దక్షిణాన హనుమంతుని గుడి ఉన్నాయి. మందిర్ సమీపంలో పురాతన కాలం నాటి చారిత్రక బావి (సీతా కూప్) ఉంది. శ్రీ రామ జన్మభూమి మందిర్ కాంప్లెక్స్‌లో, వాల్మీకి మహర్షి, వశిష్ఠ మహర్షి, విశ్వామిత్ర మహర్షి, అగస్త్య మహర్షి, నిషాద్ రాజ్, శబరీ మాత, దేవి అహల్య మందిరాలు ఉన్నాయి.<ref>{{Cite web|last=Desk|first=HT Telugu|title=Ayodhya Ram Mandir: అయోధ్య రామ మందిర విశేషాలు.. తొలిసారి వెల్లడించిన ట్రస్ట్|url=https://telugu.hindustantimes.com/national-international/ram-mandir-to-have-14-ft-wide-percota-zero-discharge-policy-temple-map-revealed-121703662292320.html|access-date=2024-01-04|website=Hindustantimes Telugu|language=te}}</ref> కాంప్లెక్స్ నైరుతి భాగంలో, కుబేర్ తిలా వద్ద, శివుని పురాతన మందిరం, జటాయువు విగ్రహంతోపాటుగా పునరుద్ధరించబడింది. మందిరంలో ఎక్కడా ఇనుము వాడలేదు. మందిర్ పునాది 14-మీటర్ల మందపాటి రోలర్-కాంపాక్ట్ కాంక్రీట్ (RCC)తో నిర్మించబడింది, ఇది కృత్రిమ శిలా రూపాన్ని ఇస్తుంది. నేల తేమ నుండి రక్షణ కోసం, గ్రానైట్ ఉపయోగించి 21 అడుగుల ఎత్తైన పునాది నిర్మించబడింది. 25,000 మంది వ్యక్తుల సామర్థ్యంతో యాత్రికుల సౌకర్య కేంద్రం (PFC) నిర్మాణంలో ఉంది. దీని ద్వారా యాత్రికులకు వైద్య సదుపాయాలు & లాకర్ సౌకర్యాన్ని కల్పించనున్నారు. పూర్తిగా భారతదేశ సాంప్రదాయ పద్ధతిలో నాగర శైలిలో <ref>{{Cite web|date=2024-01-04|title=Ayodhya Rammandir Features: అయోధ్య రామమందిరం ఎలా ఉంటుంది, ప్రత్యేకతలేంటి|url=https://zeenews.india.com/telugu/india/ayodhya-rammandir-silent-features-and-construction-style-how-it-would-be-what-are-the-other-important-things-in-rammandir-rh-119311|access-date=2024-01-04|website=Zee News Telugu|language=te}}</ref>, స్వదేశీ సాంకేతికతను ఉపయోగించి నిర్మించబడింది. 70 ఎకరాల విస్తీర్ణంలో సింహభాగం పచ్చదనం ఉండేలా.. పర్యావరణ, నీటి సంరక్షణకు ప్రత్యేక ప్రాధాన్యతనిస్తూ రామమందిర నిర్మాణం జరిగింది. 2024 జనవరి 22న విగ్రహ ప్రతిష్ఠాపన కార్యక్రమం జరిగింది.<ref>{{Cite web|last=telugu|first=NT News|date=2024-01-04|title=Ayodhya Ram Mandir {{!}} అయోధ్యలోని భవ్య రామ మందిరం ప్రత్యేకతలు..|url=https://www.ntnews.com/national/built-in-traditional-nagara-style-shri-ram-janmabhoomi-mandir-will-be-161-feet-tall-with-five-mandapas-says-temple-trust-1417952|access-date=2024-01-04|website=www.ntnews.com|language=te-IN}}</ref> == ఇవీ చూడండి == * [[అయోధ్య రామ మందిరం ప్రాణ ప్రతిష్ఠ]] * [[సీతాదేవి మందిరం (బీహార్)]] * [[గణేశ్వర్ శాస్త్రి ద్రవిడ్]] * [[చంద్రకాంత్ సోమ్‌పుర]] == మూలాలు == <references /> == వెలుపలి లంకెలు == [[వర్గం:దేవాలయాలు]] [[వర్గం:హిందూ దేవాలయాలు]] [[వర్గం:అయోధ్య వివాదం]] ozvgmnmdv4qg8ipswtr38ce7mzc73b5 2 303595 4595046 4563653 2025-06-30T03:39:59Z 117.200.123.183 is good 4595046 wikitext text/x-wiki Andhra Pradesh giuaipf4v7a0ww4edx6pzx9arebezhe 0 312471 4595022 4594372 2025-06-30T01:57:30Z Muralikrishna m 106628 4595022 wikitext text/x-wiki {{Infobox Indian Awards |awardname = పద్మశ్రీ |image = [[File:Padma Shri India IIIe Klasse.jpg|100px|center]] |type = పౌర |category = సాధారణ |instituted = 1954 |firstawarded = 1954 |lastawarded =2020 |total = 220 |awardedby = [[భారత ప్రభుత్వం]] |cashaward = ... |description = ... |previousnames = |obverse = |reverse = |ribbon = [[File:IND Padma Shri BAR.png|100px]] |firstawardees = |lastawardees = |precededby = |followedby = }} [[పద్మశ్రీ పురస్కారం]], భారతదేశంలో నాలుగవ అత్యున్నత పౌర పురస్కారం. 2020 - 2029 సంవత్సరాల మధ్య విజేతల వివరాలు ఇందులో నమోదు కాబడతాయి.<ref>{{Cite web|url=https://www.indiatoday.in/india/story/govt-announces-names-of-padma-shri-awardees-on-eve-of-republic-day-1640142-2020-01-25|title=Govt announces names of 118 Padma Shri awardees on Republic Day eve {{!}} See full list|last=DelhiJanuary 25|first=India Today Web Desk New|last2=January 26|first2=2020UPDATED:|website=India Today|language=en|access-date=2020-09-06|last3=Ist|first3=2020 02:19}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://www.hmtvlive.com/andhra/2020-padma-awards-list-telugu-38333|title=పద్మ అవార్డు గ్రహీతల పూర్తి జాబితా|last=Raj|date=2020-01-26|website=www.hmtvlive.com|language=en|access-date=2020-09-06|archive-date=2020-02-10|archive-url=https://web.archive.org/web/20200210182801/https://www.hmtvlive.com/andhra/2020-padma-awards-list-telugu-38333|url-status=dead}}</ref><ref>{{Cite news|url=https://www.bbc.com/telugu/india-51250939|title=పద్మ అవార్డ్స్ 2020 : జైట్లీ, సుష్మా స్వరాజ్‌లకు మరణానంతరం పద్మ విభూషణ్.. పీవీ సింధుకు పద్మభూషణ్|work=BBC News తెలుగు|access-date=2020-09-06|language=te}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://www.vyoma.net/current-affairs/|title=Vyoma Telugu Current Affairs articles|website=www.vyoma.net|language=en|access-date=2020-09-06|archive-date=2020-09-24|archive-url=https://web.archive.org/web/20200924121939/https://www.vyoma.net/current-affairs/|url-status=dead}}</ref> == 2020 జాబితా== {| role="presentation" class="wikitable plainrowheaders sortable mw-collapsible mw-collapsed" style="width:73%" |+ class="nowrap" |వివిధ రంగాల్లో పద్మశ్రీ పురస్కారాలు అందుకున్న వారి జాబితా ! scope="col" style="width:5%"|సంఖ్య ! scope="col" style="width:30%" | అవార్డు గ్రహీత ! scope="col" style="width:23%" | రంగం ! scope="col" style="width:17%" |రాష్ట్రము \ దేశం |- | 1 || [[శశధర్ ఆచార్య|గురు శషాధర్ ఆచార్య]] || [[కళ]] || [[జార్ఖండ్]] |- | 2 || [[యోగి ఏరోన్|డా యోగి ఏరోన్]]|| [[వైద్యం]] || [[ఉత్తరాఖండ్]] |- | 3 || జై ప్రకాష్ అగర్వాల్ || [[వాణిజ్యశాస్త్రం|వాణిజ్యం]], [[పరిశ్రమ]] || [[ఢిల్లీ]] |- | 4 || [[జగదీష్ లాల్ అహుజా]]|| [[సామాజిక సేవలు]]|| [[పంజాబ్]] |- | 5 || కాజీ మాసుమ్ అక్తర్ || [[సాహిత్యం]], [[విద్య]] || [[పశ్చిమ బెంగాల్]] |- | 6 || గ్లోరియా అరీరా || [[సాహిత్యం]], [[విద్య]] || [[బ్రెజిల్]] |- | 7 || [[జహీర్ ఖాన్|ఖాన్ జహీర్‌ఖాన్ బక్తియార్ ఖాన్]] || [[క్రీడలు]] || [[మహారాష్ట్ర]] |- | 8 || [[పద్మావతి బందోపాధ్యాయ|డా. పద్మావతి బందోపాధ్యాయ]]|| [[వైద్యం]] || [[ఉత్తర ప్రదేశ్]] |- | 9 || [[సుశోవన్ బెనర్జీ|డాక్టర్ సుశోవన్ బెనర్జీ]]|| [[వైద్యం]] || [[పశ్చిమ బెంగాల్]] |- | 10 || [[దిగంబర్ బెహెరా]]|| [[వైద్యం]] || [[చండీగఢ్]] |- | 11 || దమయంతి బేష్రా || [[సాహిత్యం]], [[విద్య]] || [[ఒడిశా]] |- | 12 || పవార్ పోపాట్రావ్ భగుజీ || సామాజిక సేవలు || [[మహారాష్ట్ర]] |- | 13 || [[హిమ్మత్ రామ్ భంభు]] || సామాజిక సేవలు || [[రాజస్థాన్]] |- | 14 || శ్రీ సంజీవ్ బిఖ్‌చందాని || [[వాణిజ్యశాస్త్రం|వాణిజ్యం]], [[పరిశ్రమ]] || [[ఉత్తర ప్రదేశ్]] |- | 15 || గఫుర్భాయ్ ఎం. బిలాఖియా || వాణిజ్యం, [[పరిశ్రమ]] || [[గుజరాత్]] |- | 16 || బాబ్ బ్లాక్‌మన్ || ప్రజా వ్యవహారాలు || [[యునైటెడ్ కింగ్‌డమ్]] |- | 17 || [[ఇందిరా పి. పి. బోరా]] || [[కళ]] || [[అస్సాం]] |- | 18 || మదన్ సింగ్ చౌహాన్ || [[కళ]] || [[ఛత్తీస్‌గఢ్]] |- | 19 || శ్రీమతి [[ఉషా చౌమర్]] || సామాజిక సేవ || [[రాజస్థాన్]] |- | 20 || [[లిల్ బహదూర్ చెత్రి]] || [[సాహిత్యం]], [[విద్య]] || [[అస్సాం]] |- | 21 || [[బాంబే సిస్టర్స్|శ్రీమతి. లలిత & శ్రీమతి. సరోజా చిదంబరం]] || [[కళ]] || [[తమిళనాడు]] |- | 22 || [[వజీరా చిత్రసేన]] || [[కళ]] || [[శ్రీలంక]] |- | 23 || డా. పురుషోత్తం దాధీచ్ || [[కళ]] || [[మధ్యప్రదేశ్]] |- | 24 || [[ఉత్సవ్ చరణ్ దాస్]]|| [[కళ]] || [[ఒడిశా]] |- | 25 || ప్రొ. ఇంద్ర దస్నాయకే (మరణానంతరం) || [[సాహిత్యం]], [[విద్య]] || [[శ్రీలంక]] |- | 26 || హెచ్‌ఎం దేశాయ్ || [[సాహిత్యం]], [[విద్య]] || [[గుజరాత్]] |- | 27 || మనోహర్ దేవదాస్ || [[కళ]] || [[తమిళనాడు]] |- | 28 ||[[ఒయినాం బెంబెమ్ దేవి]] || [[క్రీడలు]] || [[మణిపూర్]] |- | 29 || శ్రీమతి [[లియా డిస్కిన్]] || సామాజిక సేవ || [[బ్రెజిల్]] |- | 30 || [[ఎం.పి.గణేష్|ఎంపి గణేష్]]|| [[క్రీడలు]] || [[కర్ణాటక]] |- | 31 || డా. బెంగళూరు గంగాధర్ || [[వైద్యం]] || [[కర్ణాటక]] |- | 32 || డా. రామన్ గంగాఖేద్కర్ || [[సైన్స్]], [[ఇంజనీరింగ్]] || [[మహారాష్ట్ర]] |- | 33 || బారీ గార్డినర్ || ప్రజా వ్యవహారాలు || [[యునైటెడ్ కింగ్‌డమ్]] |- | 34 || చేవాంగ్ మోటప్ గోబా || వాణిజ్యం, [[పరిశ్రమ]] || [[లడఖ్]] |- | 35 || భారత్ గోయెంకా || వాణిజ్యం, [[పరిశ్రమ]] || [[కర్ణాటక]] |- | 36 || [[యడ్ల గోపాలరావు]] || [[నాటకం|నాటకరంగం]] || [[ఆంధ్రప్రదేశ్]] |- | 37 || [[మిత్రభాను గౌంటియా ]]|| [[కళ]] || [[ఒడిశా]] |- | 38 || శ్రీమతి [[తులసి గౌడ]]|| సామాజిక సేవ || [[కర్ణాటక]] |- | 39 || [[సుజోయ్ కె. గుహ|సుజోయ్ కె. గుహా]] || [[సైన్స్]], [[ఇంజనీరింగ్]] || [[బీహార్]] |- | 40 || శ్రీ [[హరేకల హజబ్బ]] || సామాజిక సేవ || [[కర్ణాటక]] |- | 41 || [[ఎనాముల్ హక్]] || [[పురావస్తు శాస్త్రం]] || [[బంగ్లాదేశ్]] |- | 42 || [[మధు మన్సూరి హస్ముఖ్]] || [[కళ]] || [[జార్ఖండ్]] |- | 43 || [[అబ్దుల్ జబ్బర్ ఖాన్|అబ్దుల్ జబ్బర్ (మరణానంతరం)]] || సామాజిక సేవ || [[మధ్యప్రదేశ్]] |- | 44 || బిమల్ కుమార్ జైన్ || సామాజిక సేవ || [[బీహార్]] |- | 45 ||[[మీనాక్షి జైన్|శ్రీమతి మీనాక్షి జైన్]] || [[సాహిత్యం]], [[విద్య]] || [[ఢిల్లీ]] |- | 46 || నేమ్నాథ్ జైన్ || వాణిజ్యం, [[పరిశ్రమ]] || [[మధ్యప్రదేశ్]] |- | 47 || శ్రీమతి శాంతి జైన్ || [[కళ]] || [[బీహార్]] |- | 48 || సుధీర్ జైన్ || [[సైన్స్]], [[ఇంజనీరింగ్]] || [[గుజరాత్]] |- | 49 || [[బెనిచంద్ర జమాటియా]] || [[సాహిత్యం]], [[విద్య]] || [[త్రిపుర]] |- | 50 || కెవి సంపత్ కుమార్, శ్రీమతి విదుషి జయలక్ష్మి కెఎస్ || [[సాహిత్యం]], [[విద్య]], [[జర్నలిజం]] || [[కర్ణాటక]] |- | 51 || [[కరణ్ జోహార్]] || [[కళ]] || [[మహారాష్ట్ర]] |- | 52 || డా. [[లీలా జోషి]] || [[వైద్యం]] || [[మధ్యప్రదేశ్]] |- | 53 ||[[సరిత జోషి|శ్రీమతి సరిత జోషి]] || [[కళ]] || [[మహారాష్ట్ర]] |- | 54 || సి. కమ్లోవా || [[సాహిత్యం]], [[విద్య]] || [[మిజోరం]] |- | 55 || డాక్టర్ [[రవి కన్నన్]] || [[వైద్యం]] || [[అస్సాం]] |- | 56 || శ్రీమతి [[ఏక్తా కపూర్]]|| [[సినిమా]] || [[మహారాష్ట్ర]] |- | 57 || యాజ్ది నౌషిర్వాన్ కరంజియా || [[కళ]] || [[గుజరాత్]] |- | 58 || నారాయణ్ జె. జోషి కారయల్ || [[సాహిత్యం]], [[విద్య]] || [[గుజరాత్]] |- | 59 || డా. నరీందర్ నాథ్ ఖన్నా || [[వైద్యం]] || [[ఉత్తర ప్రదేశ్]] |- | 60 || నవీన్ ఖన్నా || [[సైన్స్]], [[ఇంజనీరింగ్]] || [[ఢిల్లీ]] |- | 61 || ఎస్పీ కొఠారి || [[సాహిత్యం]], [[విద్య]] || [[యు.ఎస్.ఏ]] |- | 62 || [[వి. కె. మునుసామి|వి.కె. మునుసామి కృష్ణపక్తర్]]|| [[కళ]] || [[పుదుచ్చేరి]] |- | 63 || [[ఎం. కె. కుంజోల్]] || సామాజిక సేవ || [[కేరళ]] |- | 64 || మన్మోహన్ మహాపాత్ర (మరణానంతరం) || [[కళ]] || [[ఒడిశా]] |- | 65 || ఉస్తాద్ అన్వర్ ఖాన్ మంగ్నియార్ || [[కళ]] || [[రాజస్థాన్]] |- | 66 || శ్రీ కట్టుంగల్ సుబ్రమణ్యం మనీలాల్ || [[సైన్స్]], [[ఇంజనీరింగ్]] || [[కేరళ]] |- | 67 || [[రంజాన్ ఖాన్|మున్నా మాస్టర్]] || [[కళ]] || [[రాజస్థాన్]] |- | 68 || ప్రొ. అభిరాజ్ రాజేంద్ర మిశ్రా || [[సాహిత్యం]], [[విద్య]] || [[హిమాచల్ ప్రదేశ్]] |- | 69 || శ్రీమతి [[బినపాని మొహంతి]] || [[సాహిత్యం]], [[విద్య]] || [[ఒడిశా]] |- | 70 || డాక్టర్ అరుణోదయ్ మొండల్ || [[వైద్యం]] || [[పశ్చిమ బెంగాల్]] |- | 71 || డా. పృథ్వీంద ముఖర్జీ || [[సాహిత్యం]], [[విద్య]] || [[ఫ్రాన్స్]] |- | 72 || సత్యనారాయణ ముండయూర్ || సామాజిక సేవ || [[అరుణాచల్ ప్రదేశ్]] |- | 73 || మనీలాల్ నాగ్ || [[కళ]] || [[పశ్చిమ బెంగాల్]] |- | 74 || ఎన్. చంద్రశేఖరన్ నాయర్ || [[సాహిత్యం]], [[విద్య]] || [[కేరళ]] |- | 75 || డా. టెట్సు నకామురా (మరణానంతరం) || సామాజిక సేవ || [[ఆఫ్ఘనిస్తాన్]] |- | 76 || శివ దత్ నిర్మోహి || [[సాహిత్యం]], [[విద్య]] || [[జమ్మూ కాశ్మీర్]] |- | 77 || పు లాల్బియక్తా పచువా || [[సాహిత్యం]], [[విద్య]], [[జర్నలిజం]] || [[మిజోరం]] |- | 78 || శ్రీమతి మూజిక్కల్ పంకజాక్షి || [[కళ]] || [[కేరళ]] |- | 79 || డా. ప్రశాంత కుమార్ పట్టణాయిక్ || [[సాహిత్యం]], [[విద్య]] || [[యు.ఎస్.ఏ]] |- | 80 || జోగేంద్ర నాథ్ ఫుకాన్ || [[సాహిత్యం]], [[విద్య]] || [[అస్సాం]] |- | 81 || శ్రీమతి [[రాహిబాయి సోమ పోపేరే]] ||[[వ్యవసాయం]] || [[మహారాష్ట్ర]] |- | 82 || యోగేశ్ ప్రవీణ్ || [[సాహిత్యం]], [[విద్య]] || [[ఉత్తర ప్రదేశ్]] |- | 83 || [[జీతూ రాయ్]] || [[క్రీడలు]] || [[ఉత్తర ప్రదేశ్]] |- | 84 || తరుణదీప్ రాయ్ || [[క్రీడలు]] || [[సిక్కిం]] |- | 85 || ఎస్.రామకృష్ణన్ || సామాజిక సేవ || [[తమిళనాడు]] |- | 86 ||[[రాణి రాంపాల్|శ్రీమతి రాణి రాంపాల్]] || [[క్రీడలు]] || [[హర్యానా]] |- | 87 || శ్రీమతి [[కంగనా రనౌత్]] || [[సినిమా]] || [[మహారాష్ట్ర]] |- | 88 ||[[దళవాయి చలపతిరావు|దలైవై చలపతి రావు]]||[[కళ]] || [[ఆంధ్రప్రదేశ్]] |- | 89 || షాబుద్దీన్ రాథోడ్ || [[సాహిత్యం]], [[విద్య]] || [[గుజరాత్]] |- | 90 || కళ్యాణ్ సింగ్ రావత్ || సామాజిక సేవ || [[ఉత్తరాఖండ్]] |- | 91 || [[చింతల వెంకట్ రెడ్డి]] || [[వ్యవసాయం]] || [[తెలంగాణ]] |- | 92 || [[శాంతి రాయ్|శ్రీమతి డా. శాంతి రాయ్]] || [[వైద్యం]] || [[బీహార్]] |- | 93 || రాధమ్మోహన్, [[సబర్మతీ టికి]] || [[వ్యవసాయం]] || [[ఒడిశా]] |- | 94 || [[బటకృష్ణ సాహూ]] || పశుసంవర్ధక || [[ఒడిశా]] |- | 95 || శ్రీమతి ట్రినిటీ సైయో || [[వ్యవసాయం]] || [[మేఘాలయ]] |- | 96 || [[అద్నాన్ సమీ|అద్నాన్ సామి]] || [[సినిమా]] || [[మహారాష్ట్ర]] |- | 97 || [[విజయ్ శంకేశ్వర్|విజయ్ సంకేశ్వర్]] || [[వాణిజ్యం]], [[పరిశ్రమ]] || [[కర్ణాటక]] |- | 98 || [[కుశాల్ కొన్వర్ శర్మ|డా. కుషల్ కొన్వర్ శర్మ]] || [[వైద్యం]] || [[అస్సాం]] |- | 99 || [[సయ్యద్ మెహబూబ్ షా ఖాద్రి|సయీద్ మెహబూబ్ షా ఖాద్రి అలియాస్ సయ్యద్భాయ్]] || సామాజిక సేవ || [[మహారాష్ట్ర]] |- | 100 || [[మొహమ్మద్ షరీఫ్]] || సామాజిక సేవ || [[ఉత్తర ప్రదేశ్]] |- | 101 || శ్యామ్ సుందర్ శర్మ || [[కళ]] || [[బీహార్]] |- | 102 || [[గురుదీప్ సింగ్ (ప్రొఫెసర్)|డా. గురుదీప్ సింగ్]]|| [[వైద్యం]] || [[గుజరాత్]] |- | 103 || రామ్‌జీ సింగ్ || సామాజిక సేవ || [[బీహార్]] |- | 104 || [[వశిష్ఠ నారాయణ సింగ్]] (మరణానంతరం) || [[సైన్స్]], [[ఇంజనీరింగ్]] || [[బీహార్]] |- | 105 || [[దయా ప్రకాష్ సిన్హా]] || [[కళ]] || [[ఉత్తర ప్రదేశ్]] |- | 106 || డా. సాంద్ర దేసా సౌజా || [[వైద్యం]] || [[మహారాష్ట్ర]] |- | 107 || [[శ్రీభాష్యం విజయసారథి]] || [[సాహిత్యం]], [[విద్య]] || [[తెలంగాణ]] |- | 108 || శ్రీమతి కాలే షాబీ మహబూబ్, [[షేక్ మహబూబ్ సుభానీ|షేక్ మహబూబ్ సుబానీ]]|| [[కళ]] || [[తమిళనాడు]] |- | 109 || [[జావేద్ అహ్మద్ తక్]] || సామాజిక సేవ || [[జమ్మూ కాశ్మీర్]] |- | 110 || [[తలప్పిల్ ప్రదీప్]] || [[సైన్స్]], [[ఇంజనీరింగ్]] || [[తమిళనాడు]] |- | 111 || యేషే డోర్జీ తోంగ్చి || [[సాహిత్యం]], [[విద్య]] || [[అరుణాచల్ ప్రదేశ్]] |- | 112 || రాబర్ట్ థుర్మాన్ || [[సాహిత్యం]], [[విద్య]] || [[యు.ఎస్.ఏ]] |- | 113 || అగస్ ఇంద్ర ఉదయనా || సామాజిక సేవ || [[ఇండోనేషియా]] |- | 114 || హరీష్ చంద్ర వర్మ || [[సైన్స్]], [[ఇంజనీరింగ్]] || [[ఉత్తర ప్రదేశ్]] |- | 115 || [[సుందరం వర్మ]]|| సామాజిక సేవ || [[రాజస్థాన్]] |- | 116 || డా. రోమేష్ టెక్చంద్ వాధ్వానీ || వాణిజ్యం, [[పరిశ్రమ]] || [[యు.ఎస్.ఏ]] |- | 117 || [[సురేష్ వాడ్కర్]] || [[కళ]] || [[మహారాష్ట్ర]] |- | 118 || [[ప్రేమ్ వాత్స]] || వాణిజ్యం, [[పరిశ్రమ]] || [[కెనడా]] |} == 2021 జాబితా== {| role="presentation" class="wikitable plainrowheaders sortable mw-collapsible mw-collapsed" style="width:73%" |+ class="nowrap" |వివిధ రంగాల్లో పద్మశ్రీ పురస్కారాలు అందుకున్న వారి జాబితా<ref name="పద్మ అవార్డులు 2021">{{cite web |title=పద్మ అవార్డులు: 2021|url=https://www.mha.gov.in/sites/default/files/2021AwardeesList_25012021_0.pdf |website=మినిస్ట్రీ ఆఫ్ హోం అఫైర్స్ |publisher=భారత ప్రభుత్వం |accessdate=26 January 2021}}</ref> ! scope="col" style="width:5%"|సంఖ్య ! scope="col" style="width:30%" | అవార్డు గ్రహీత ! scope="col" style="width:23%" | రంగం ! scope="col" style="width:17%" |రాష్ట్రము \ దేశం |- | 1 || గులాం అహ్మద్ || [[కళ]] || [[ఉత్తర ప్రదేశ్]] |- | 2 || పి.అనిత || [[క్రీడలు]] || [[తమిళనాడు]] |- | 3 || [[అన్నవరపు రామస్వామి]]|| కళ || [[ఆంధ్రప్రదేశ్]] |- | 4 || [[సుబ్బు ఆరుముగం]] || కళ || తమిళనాడు |- | 5 || [[ఆశావాది ప్రకాశరావు]] || [[సాహిత్యం]], [[విద్య]] || ఆంధ్రప్రదేశ్ |- | 6 || [[భూరి బాయి]] || కళ || [[మధ్యప్రదేశ్]] |- | 7 || [[రాధే శ్యామ్ బార్లే]] || కళ || [[ఛత్తీస్‌గఢ్]] |- | 8 || [[ధర్మ నారాయణ్ బర్మా]] || సాహిత్యం,విద్య || [[పశ్చిమ బెంగాల్]] |- | 9 || లక్ష్మీ బారువా || సామాజిక సేవ || [[అస్సాం]] |- | 10 || [[బీరేన్ కుమార్ బసక్]] || కళ || పశ్చిమ బెంగాల్ |- | 11 || [[రజనీ బెక్టర్|రజనీ బెక్తర్]] || వాణిజ్యం, [[పరిశ్రమ]] || [[పంజాబ్]] |- | 12 || పీటర్ బ్రూక్ || కళ || [[యునైటెడ్ కింగ్‌డమ్]] |- | 13 || సంగ్‌ఖూమీ బువల్‌ఛూక్ || సామాజిక సేవ || [[మిజోరం]] |- | 14 || గోపీరాం బర్గైన్ బురభకత్ || కళ || అస్సాం |- | 15 || [[బిజోయ చక్రవర్తి]] || ప్రజా వ్యవహారాలు || అస్సాం |- | 16 || సుజీత్ ఛట్టోపాధ్యాయ్ || సాహిత్యం, విద్య || పశ్చిమ బెంగాల్ |- | 17 || జగదీష్ చౌదరి (మరణానంతరం) || సామాజిక సేవ || ఉత్తర ప్రదేశ్ |- | 18 || [[త్సుల్ట్రిమ్ చోంజోర్]]|| సామాజిక సేవ || [[లడఖ్]] |- | 19 || మౌమా దాస్ || క్రీడలు || పశ్చిమ బెంగాల్ |- | 20 || [[శ్రీకాంత్ దాతర్]] || సాహిత్యం, విద్య || [[అమెరికా సంయుక్త రాష్ట్రాలు]] |- | 21 || నారాయణ్ దేబ్‌నాథ్ || కళ || పశ్చిమ బెంగాల్ |- | 22 || చుట్ని దేవి || సామాజిక సేవ || [[జార్ఖండ్]] |- | 23 || [[దులారి దేవి]] || కళ || [[బీహార్]] |- | 24 || [[రాధే దేవి]] || కళ || [[మణిపూర్]] |- | 25 || [[శాంతిదేవి]]|| సామాజిక సేవ || ఒరిస్సా |- | 26 || వాయన్ డిబియా || కళ || [[ఇండోనేషియా]] |- | 27 || దాదుదాన్ గడావి|| సాహిత్యం, విద్య || [[గుజరాత్]] |- | 28 || పరశురాం ఆత్మారాం గంగవానే || కళ || [[మహారాష్ట్ర]] |- | 29 || జై భగవాన్ గోయల్ || సాహిత్యం, విద్య || [[హర్యానా]] |- | 30 || జగదీష్ చంద్ర హల్దార్ || సాహిత్యం, విద్య || పశ్చిమ బెంగాల్ |- | 31 || [[మంగళ్ సింగ్ హజోవరి]] || సాహిత్యం, విద్య || గుజరాత్ |- | 32 || అన్షు జంసేన || క్రీడలు || [[అరుణాచల్ ప్రదేశ్]] |- | 33 || [[పూర్ణమాసీ జాని]] || కళ || ఒరిస్సా |- | 34 || బి.మంజమ్మ జోగాటి || కళ || [[కర్ణాటక]] |- | 35 ||[[కైతప్రమ్ దామోదరన్ నంబూత్తిరి|నంబూత్తిరి దామోదరన్ కైతప్రం]] || కళ || [[కేరళ]] |- | 36 || నామ్‌దేవ్ సి. కాంబ్లే || సాహిత్యం, విద్య || మహారాష్ట్ర |- | 37 || మహేష్ భాయ్ & నరేష్ భాయ్ కానొదియ (మరణానంతరం)|| కళ || గుజరాత్ |- | 38 || రజత్ కుమార్ కార్ ||సాహిత్యం, విద్య || ఒరిస్సా |- | 39 || రంగసామి లక్ష్మీనారాయణ కాశ్యప్ || సాహిత్యం, విద్య || కర్ణాటక |- | 40 || ప్రకాష్ కౌర్ || సామాజిక సేవ || పంజాబ్ |- | 41 || నికొలాస్ కజానస్ || సాహిత్యం, విద్య || [[గ్రీస్]] |- | 42 || కె.కేశవసామి || కళ || [[పుదుచ్చేరి]] |- | 43 || గులాం రసూల్ ఖాన్ || కళ || [[జమ్మూ కాశ్మీరు]] |- | 44 || లఖా ఖాన్ || కళ || [[రాజస్థాన్]] |- | 45 || [[సంజిదా ఖాతున్]] || కళ || [[బంగ్లాదేశ్]] |- | 46 || వినాయక్ విష్ణు ఖేదేకర్ || కళ || [[గోవా]] |- | 47 || [[నీరూ కుమార్]]|| సామాజిక సేవ || [[ఢిల్లీ]] |- | 48 || లాజవంతి || కళ || పంజాబ్ |- | 49 || రతన్ లాల్ || [[సైన్స్]], [[ఇంజనీరింగ్]] || అమెరికా సంయుక్త రాష్ట్రాలు |- | 50 || అలీ మానిక్‌ఫన్ ||ఇతరములు- ప్రాథమిక ఆవిష్కరణలు || [[లక్షద్వీప్]] |- | 51 || [[రామచంద్ర మాంఝీ]] || కళ || బీహార్ |- | 52 || [[దులాల్ మాంకీ]] || కళ || అస్సాం |- | 53 || నానాద్రో బి మారక్ || వ్యవసాయం - ఇతరాలు || [[మేఘాలయ]] |- | 54 || రూబెన్ మషాంగ్వా || కళ || మణిపూర్ |- | 55 || చంద్రకాంత్ మెహతా || సాహిత్యం, విద్య || గుజరాత్ |- | 56 || రతన్ లాల్ మిట్టల్ || వైద్యం || పంజాబ్ |- | 57 || మాధవన్ నంబియార్ || క్రీడలు || కేరళ |- | 58 || శ్యామ్‌ సుందర్ పలివల్ || సామాజిక సేవ || రాజస్థాన్ |- | 59 || చంద్రకాంత్ శంభాజీ పాండవ్ || వైద్యం || ఢిల్లీ |- | 60 || [[జితేంద్ర నాథ్ పాండే|జె.ఎన్.పాండే (మరణానంతరం)]] || వైద్యం || ఢిల్లీ |- | 61 || [[సాలమన్ పాపయ్య]] || సాహిత్యం, విద్య, జర్నలిజం || తమిళనాడు |- | 62 || పప్పామాళ్||ఇతరములు - వ్యవసాయం || తమిళనాడు |- | 63 || [[కృష్ణ మోహన్ పతి]] || వైద్యం || ఒరిస్సా |- | 64 || జస్వంతి బెన్ జమునాదాస్ పొపట్|| వాణిజ్యం, పరిశ్రమ || మహారాష్ట్ర |- | 65 || గిరిష్ ప్రభునె || సామాజిక సేవ || మహారాష్ట్ర |- | 66 || [[నందా ప్రస్తీ]] || సాహిత్యం, విద్య || ఒరిస్సా |- | 67 || కె.కె.రామచంద్ర పులవర్ || కళ || కేరళ |- | 68 || బాలన్ పుతేరి || సాహిత్యం, విద్య || కేరళ |- | 69 || బిరుబల రభా || సామాజిక సేవ || అస్సాం |- | 70 || [[గుస్సాడీ కనకరాజు]] || కళ ([[గుస్సాడీ నృత్యం]]) || [[తెలంగాణ]] |- | 71 || [[బాంబే జయశ్రీ|బాంబే జయశ్రీ రామనాథ్]] || కళ || తమిళనాడు |- | 72 || సత్యారాం రియాంగ్ || కళ || [[త్రిపుర]] |- | 73 || ధనంజయ్ దివాకర్ సగ్దేవ్ || వైద్యం || కేరళ |- | 74 || అశోక్ కుమార్ సాహు || వైద్యం || ఉత్తర్ ప్రదేశ్ |- | 75 || భూపేంద్రకుమార్ సింగ్ సంజయ్ || వైద్యం || [[ఉత్తరాఖండ్]] |- | 76 || [[సింధుతాయ్ సప్కల్]] || సామాజిక సేవ || మహారాష్ట్ర |- | 77 || చమన్‌లాల్ సప్రూ (మరణానంతరం) || సాహిత్యం, విద్య || జమ్ము కాశ్మీరు |- | 78 || రోమన్ శర్మ || సాహిత్యం, విద్య, [[జర్నలిజం]] || అస్సాం |- | 79 || ఇమ్రాన్ షా || సాహిత్యం, విద్య || అస్సాం |- | 80 || ప్రేం చంద్ శర్మ || ఇతరములు - వ్యవసాయం || ఉత్తరాఖండ్ |- | 81 || అర్జున్ సింగ్ షెకావత్ || సాహిత్యం, విద్య || రాజస్థాన్ |- | 82 || రాం యత్న శుక్లా || సాహిత్యం, విద్య || ఉత్తర ప్రదేశ్ |- | 83 || [[జితేందర్ సింగ్ షుంటి]] || సామాజిక సేవ || [[ఢిల్లీ]] |- | 84 || కర్తార్ పరశురామ సింగ్|| కళ || హిమాచల్ ప్రదేశ్ |- | 85 || కర్తార్ సింగ్ || కళ || పంజాబ్ |- | 86 || దిలీప్ కుమార్ సింగ్ || వైద్యం || బీహార్ |- | 87 || చంద్రశేఖర్ సింగ్ || ఇతరములు - వ్యవసాయం || ఉత్తర్ ప్రదేశ్ |- | 88 || సుధా హరినారాయణ్ సింగ్ || క్రీడలు || ఉత్తర ప్రదేశ్ |- | 89 || వీరేందర్ సింగ్ || క్రీడలు || హర్యానా |- | 90 || మృదులా సిన్హా (మరణానంతరం) || సాహిత్యం, విద్య || బీహార్ |- | 91 || [[కె.సి.శివశంకరన్]] (మరణానంతరం)|| కళ || తమిళనాడు |- | 92 || కమలీ సోరెన్ || సామాజిక సేవ || పశ్చిమ బెంగాల్ |- | 93 || మరాచి సుబ్బురామన్ || సామాజిక సేవ || తమిళనాడు |- | 94 || పి.సుబ్రమణియన్ (మరణానంతరం)||వాణిజ్యం, పరిశ్రమ || తమిళనాడు |- | 95 || [[దండమూడి సుమతీ రామమోహనరావు|నిడుమోలు సుమతి]] || కళ || ఆంధ్రప్రదేశ్ |- | 96 || [[కపిల్ తివారీ]] || సాహిత్యం, విద్య || మధ్యప్రదేశ్ |- | 97 || ఫాదర్ వాలేస్ || సాహిత్యం, విద్య || [[స్పెయిన్]] |- | 98 || [[తిరువేంగడం]] వీరరాఘవన్ (మరణానంతరం)|| [[వైద్యం]] || తమిళనాడు |- | 99 || [[శ్రీధర్ వెంబు]] || వాణిజ్యం, పరిశ్రమ || తమిళనాడు |- | 100 || [[కె. వై. వెంకటేష్]] || క్రీడలు || కర్ణాటక |- | 101 || ఉషా యాదవ్ || సాహిత్యం, విద్య || ఉత్తర్ ప్రదేశ్ |- | 102 || కల్నల్ ఖాజీ సజ్జాద్ అలీ జహీర్ || ప్రజా వ్యవహారాలు || [[బంగ్లాదేశ్]] |} == 2022 జాబితా== {| role="presentation" class="wikitable plainrowheaders sortable mw-collapsible mw-collapsed" style="width:73%" |+ class="nowrap" |వివిధ రంగాల్లో పద్మశ్రీ పురస్కారాలు అందుకున్న వారి జాబితా<ref>{{cite web |title=Padma Awardees 2022 |url=https://www.padmaawards.gov.in/padmaawardees2022.pdf |website=Padma Awards, Ministry of Home Affairs, Govt of India |publisher=Ministry of Home Affairs, Govt of India |access-date=8 February 2022}}</ref> ! scope="col" style="width:5%"|సంఖ్య ! scope="col" style="width:30%" | Recipient ! scope="col" style="width:23%" | Field ! scope="col" style="width:17%" | State/Country |- |style="text-align:center" |1 |[[ప్రహ్లాద్ రాయ్ అగర్వాలా]] |వాణిజ్యం,యు పరిశ్రమ |పశ్చిమ బెంగాల్ |- |style="text-align:center" |2 |[[నజ్మా అక్తర్]] |సాహిత్యం, విద్య |ఢిల్లీ |- |style="text-align:center" |3 |సుమిత్ ఆంటిల్ |క్రీడలు |హర్యానా |- |style="text-align:center" |4 |టి సెంకా ఏవో |సాహిత్యం, విద్య |నాగాలాండ్ |- |style="text-align:center" |5 |కమలిని ఆస్థాన మరియు నళిని ఆస్థాన (ద్వయం) |కళ |ఉత్తర ప్రదేశ్ |- |style="text-align:center" |6 |సుబ్బన్న అయ్యప్పన్ |సైన్స్, ఇంజనీరింగ్ |కర్ణాటక |- |style="text-align:center" |7 |జె.కె బజాజ్ |సాహిత్యం, విద్య |ఢిల్లీ |- |style="text-align:center" |8 |[[సిర్పి బాలసుబ్రహ్మణ్యం]] |సాహిత్యం, విద్య |తమిళనాడు |- |style="text-align:center" |9 |శ్రీమద్ బాబా బలియా |సామాజిక సేవ |ఒడిశా |- |style="text-align:center" |10 |[[సంగమిత్ర బందోపాధ్యాయ|సంఘమిత్ర బంద్యోపాధ్యాయ]] |సైన్స్, ఇంజనీరింగ్ |పశ్చిమ బెంగాల్ |- |style="text-align:center" |11 |[[మాధురి బర్త్వాల్|మాధురీ బర్త్వాల్]] |కళ |ఉత్తరాఖండ్ |- |style="text-align:center" |12 |అఖోన్ అస్గర్ అలీ బషారత్ |సాహిత్యం, విద్య |లడఖ్ |- |style="text-align:center" |13 |[[హిమ్మత్రావ్ బవస్కర్|డాక్టర్ హిమ్మత్రావు బావస్కర్]] |మెడిసిన్ |మహారాష్ట్ర |- |style="text-align:center" |14 |హర్మోహిందర్ సింగ్ బేడీ |సాహిత్యం, విద్య |పంజాబ్ |- |style="text-align:center" |15 |[[ప్రమోద్ భగత్]] |క్రీడలు |ఒడిశా |- |style="text-align:center" |16 |ఎస్ బల్లేష్ భజంత్రీ |కళ |తమిళనాడు |- |style="text-align:center" |17 |ఖండూ వాంగ్‌చుక్ భూటియా |కళ |సిక్కిం |- |style="text-align:center" |18 |మరియా క్రిస్టోఫర్ బైర్స్కీ |సాహిత్యం, విద్య |పోలాండ్ |- |style="text-align:center" |19 |ఆచార్య చందనాజీ |సామాజిక సేవ |బీహార్ |- |style="text-align:center" |20 |సులోచన చవాన్ |కళ |మహారాష్ట్ర |- |style="text-align:center" |21 |నీరజ్ చోప్రా |క్రీడలు |హర్యానా |- |style="text-align:center" |22 |శకుంతల చౌదరి |సామాజిక సేవ |అస్సాం |- |style="text-align:center" |23 |శంకరనారాయణ మీనన్ చుండయిల్ |క్రీడలు |కేరళ |- |style="text-align:center" |24 |ఎస్ దామోదరన్ |సామాజిక సేవ |తమిళనాడు |- |style="text-align:center" |25 |[[ఫైజల్ అలీ దార్]] |క్రీడలు |జమ్మూ కాశ్మీర్ |- |style="text-align:center" |26 |జగ్జీత్ సింగ్ దార్ది |వాణిజ్యం, పరిశ్రమ |చండీగఢ్ |- |style="text-align:center" |27 |డాక్టర్ ప్రోకర్ దాస్‌గుప్తా |మెడిసిన్ |యునైటెడ్ కింగ్‌డమ్ |- |style="text-align:center" |28 |ఆదిత్య ప్రసాద్ డాష్ |సైన్స్, ఇంజనీరింగ్ |ఒడిశా |- |style="text-align:center" |29 |డాక్టర్ లతా దేశాయ్ |మందు |గుజరాత్ |- |style="text-align:center" |30 |[[మాల్జిభాయ్ దేశాయ్|మల్జీ భాయ్ దేశాయ్]] |ప్రజా వ్యవహారాల |గుజరాత్ |- |style="text-align:center" |31 |బసంతీ దేవి |సామాజిక సేవ |ఉత్తరాఖండ్ |- |style="text-align:center" |32 |లౌరెంబమ్ బినో దేవి |కళ |మణిపూర్ |- |style="text-align:center" |33 |ముక్తామణి దేవి |వాణిజ్యం, పరిశ్రమ |మణిపూర్ |- |style="text-align:center" |34 |[[శ్యామమణి దేవి]] |కళ |ఒడిశా |- |style="text-align:center" |35 |[[ఖలీల్ ధంతేజ్వి]] # |సాహిత్యం, విద్య |గుజరాత్ |- |style="text-align:center" |36 |[[సావ్జీ ధోలాకియా|సావాజీ భాయ్ ధోలాకియా]] |సామాజిక సేవ |గుజరాత్ |- |style="text-align:center" |37 |అర్జున్ సింగ్ ధుర్వే |కళ |మధ్యప్రదేశ్ |- |style="text-align:center" |38 |[[విజయకుమార్ వినాయక్ డోంగ్రే]] |మెడిసిన్ |మహారాష్ట్ర |- |style="text-align:center" |39 |చంద్రప్రకాష్ ద్వివేది |కళ |రాజస్థాన్ |- |style="text-align:center" |40 |ధనేశ్వర్ ఎంగ్టి |సాహిత్యం, విద్య |అస్సాం |- |style="text-align:center" |41 |[[ఓం ప్రకాష్ గాంధీ]] |సామాజిక సేవ |హర్యానా |- |style="text-align:center" |42 |[[గరికిపాటి నరసింహారావు]] |సాహిత్యం, విద్య |ఆంధ్రప్రదేశ్ |- |style="text-align:center" |43 |గిర్ధారి రామ్ గోంఝూ # |సాహిత్యం, విద్య |జార్ఖండ్ |- |style="text-align:center" |44 |[[షైబాల్ గుప్తా|షైబల్ గుప్తా]] # |సాహిత్యం, విద్య |బీహార్ |- |style="text-align:center" |45 |నరసింగ ప్రసాద్ గురువు |సాహిత్యం, విద్య |ఒడిశా |- |style="text-align:center" |46 |[[షేక్ హసన్ సాహెబ్|గోసవీడు షేక్ హసన్]] # |కళ |ఆంధ్రప్రదేశ్ |- |style="text-align:center" |47 |ర్యూకో హిరా |వాణిజ్యం మరియు పరిశ్రమ |జపాన్ |- |style="text-align:center" |48 |సోసమ్మ అయ్యపే |ఇతరులు - పశుసంవర్ధకము |కేరళ |- |style="text-align:center" |49 |అవధ్ కిషోర్ జాడియా |సాహిత్యం, విద్య |మధ్యప్రదేశ్ |- |style="text-align:center" |50 |సౌకార్ జానకి |కళ |తమిళనాడు |- |style="text-align:center" |51 |తారా జౌహర్ |సాహిత్యం, విద్య |ఢిల్లీ |- |style="text-align:center" |52 |[[వందన కటారియా]] |క్రీడలు |ఉత్తరాఖండ్ |- |style="text-align:center" |53 |[[హెచ్.ఆర్. కేశవ మూర్తి]] |కళ |కర్ణాటక |- |style="text-align:center" |54 |రట్గర్ కోర్టెన్‌హోస్ట్ |సాహిత్యం, విద్య |ఐర్లాండ్ |- |style="text-align:center" |55 |పి నారాయణ కురుప్ |సాహిత్యం, విద్య |కేరళ |- |style="text-align:center" |56 |[[అవని లేఖరా]] |క్రీడలు |రాజస్థాన్ |- |style="text-align:center" |57 |మోతీ లాల్ మదన్ |సైన్స్ మరియు ఇంజనీరింగ్ |హర్యానా |- |style="text-align:center" |58 |శివనాథ్ మిశ్రా |కళ |ఉత్తర ప్రదేశ్ |- |style="text-align:center" |59 |డాక్టర్ నరేంద్ర ప్రసాద్ మిశ్రా |మెడిసిన్ |మధ్యప్రదేశ్ |- |style="text-align:center" |60 |[[దర్శనం మొగులయ్య]] |కళ |తెలంగాణ |- |style="text-align:center" |61 |గురుప్రసాద్ మహాపాత్ర |సివిల్ సర్వీస్ |ఢిల్లీ |- |style="text-align:center" |62 |తావిల్ కొంగంపట్టు AV మురుగయ్యన్ |కళ |పుదుచ్చేరి |- |style="text-align:center" |63 |[[ఆర్. ముత్తుకన్నమ్మల్]] |కళ |తమిళనాడు |- |style="text-align:center" |64 |అబ్దుల్ ఖాదర్ నడకటిన్ |ఇతరులు - గ్రాస్‌రూట్స్ ఇన్నోవేషన్ |కర్ణాటక |- |style="text-align:center" |65 |అమై మహాలింగ నాయక్ |ఇతరులు - వ్యవసాయం |కర్ణాటక |- |style="text-align:center" |66 |త్సెరింగ్ నామ్‌గ్యాల్ |కళ |లడఖ్ |- |style="text-align:center" |67 |[[ఎ.కె.సి.నటరాజన్]] |కళ |తమిళనాడు |- |style="text-align:center" |68 |విఎల్ న్ఘాకా |సాహిత్యం, విద్య |మిజోరం |- |style="text-align:center" |69 |[[సోనూ నిగమ్]] |కళ |మహారాష్ట్ర |- |style="text-align:center" |70 |రామ్ సహాయ్ పాండే |కళ |మధ్యప్రదేశ్ |- |style="text-align:center" |71 |చిరాపత్ ప్రపాండవిద్య |సాహిత్యం, విద్య |థాయిలాండ్ |- |style="text-align:center" |72 |కెవి రబియా |సామాజిక సేవ |కేరళ |- |style="text-align:center" |73 |అనిల్ కె. రాజవంశీ |సైన్స్, ఇంజనీరింగ్ |మహారాష్ట్ర |- |style="text-align:center" |74 |శీష్ రామ్ |కళ |ఉత్తర ప్రదేశ్ |- |style="text-align:center" |75 |[[సకిని రామచంద్రయ్య]] |కళ |తెలంగాణ |- |style="text-align:center" |76 |[[సుంకర వెంకట ఆదినారాయణరావు]] |మెడిసిన్ |ఆంధ్రప్రదేశ్ |- |style="text-align:center" |77 |గమిత్ రమిలాబెన్ రేసింగ్‌భాయ్ |సామాజిక సేవ |గుజరాత్ |- |style="text-align:center" |78 |[[పద్మజారెడ్డి|పద్మజా రెడ్డి]] |కళ |తెలంగాణ |- |style="text-align:center" |79 |గురు తుల్కు రింపోచే |ఇతరులు - ఆధ్యాత్మికత |అరుణాచల్ ప్రదేశ్ |- |style="text-align:center" |80 |బ్రహ్మానంద్ శంఖ్వాల్కర్ |క్రీడలు |గోవా |- |style="text-align:center" |81 |విద్యానంద్ సారెక్ |సాహిత్యం, విద్య |హిమాచల్ ప్రదేశ్ |- |style="text-align:center" |82 |కలి పద సరేన్ |సాహిత్యం, విద్య |పశ్చిమ బెంగాల్ |- |style="text-align:center" |83 |డాక్టర్ [[వీరాస్వామి శేషయ్య]] |మెడిసిన్ |తమిళనాడు |- |style="text-align:center" |84 |[[ప్రభాబెన్ షా]] |సామాజిక సేవ |దాద్రా మరియు నగర్ హవేలీ మరియు డామన్ మరియు డయ్యూ |- |style="text-align:center" |85 |దిలీప్ షహానీ |సాహిత్యం, విద్య |ఢిల్లీ |- |style="text-align:center" |86 |రామ్ దయాళ్ శర్మ |కళ |రాజస్థాన్ |- |style="text-align:center" |87 |విశ్వమూర్తి శాస్త్రి |సాహిత్యం, విద్య |జమ్మూ కాశ్మీర్ |- |style="text-align:center" |88 |టటియానా ల్వోవ్నా శౌమ్యాన్ |సాహిత్యం, విద్య |రష్యా |- |style="text-align:center" |89 |సిద్ధలింగయ్య # |సాహిత్యం, విద్య |కర్ణాటక |- |style="text-align:center" |90 |కాజీ సింగ్ |కళ |పశ్చిమ బెంగాల్ |- |style="text-align:center" |91 |[[కొన్సామ్ ఇబోంచా సింగ్|కొన్సామ్ ఇబోమ్చా సింగ్]] |కళ |మణిపూర్ |- |style="text-align:center" |92 |ప్రేమ్ సింగ్ |సామాజిక సేవ |పంజాబ్ |- |style="text-align:center" |93 |సేథ్ పాల్ సింగ్ |ఇతరులు - వ్యవసాయం |ఉత్తర ప్రదేశ్ |- |style="text-align:center" |94 |[[విద్యా విందు సింగ్]] |సాహిత్యం, విద్య |ఉత్తర ప్రదేశ్ |- |style="text-align:center" |95 |[[ఇక్బాల్ సింగ్|బాబా ఇక్బాల్ సింగ్ జీ]] |సామాజిక సేవ |పంజాబ్ |- |style="text-align:center" |96 |[[భీమ్ సింఘాల్|డాక్టర్ భీంసేన్ సింఘాల్]] |[[కళ|వైద్యం]] |మహారాష్ట్ర |- |style="text-align:center" |97 |[[శివానంద్|శివానంద]] |ఇతరులు - యోగా |ఉత్తర ప్రదేశ్ |- |style="text-align:center" |98 |అజయ్ కుమార్ సోంకర్ |సైన్స్, ఇంజనీరింగ్ |ఉత్తర ప్రదేశ్ |- |style="text-align:center" |99 |[[అజితా శ్రీవాస్తవ]] |కళ |ఉత్తర ప్రదేశ్ |- |style="text-align:center" |100 |[[సద్గురు బ్రహ్మేశానంద ఆచార్య స్వామి]] |ఇతరులు - ఆధ్యాత్మికత |గోవా |- |style="text-align:center" |101 |డాక్టర్ బాలాజీ తాంబే (మరణానంతరం) |[[కళ|వైద్యం]] |మహారాష్ట్ర |- |style="text-align:center" |102 |రఘువేంద్ర తన్వర్ |సాహిత్యం, విద్య |హర్యానా |- |style="text-align:center" |103 |కమలాకర్ త్రిపాఠి |మెడిసిన్ |ఉత్తర ప్రదేశ్ |- |style="text-align:center" |104 |[[లలితా వాకిల్|లలితా వకీల్]] |కళ |హిమాచల్ ప్రదేశ్ |- |style="text-align:center" |105 |[[దుర్గా బాయి వ్యామ్|దుర్గా బాయి వ్యోమ్]] |కళ |మధ్యప్రదేశ్ |- |style="text-align:center" |106 |[[జె. ఎమ్. వ్యాస్|జంత్‌కుమార్ మగన్‌లాల్ వ్యాస్]] |సైన్స్, ఇంజనీరింగ్ |గుజరాత్ |- |style="text-align:center" |107 |బడాప్లిన్ యుద్ధం |సాహిత్యం, విద్య |మేఘాలయ |} == 2023 జాబితా == {| role="presentation" class="wikitable plainrowheaders sortable mw-collapsible mw-collapsed" style="width:73%" |+ class="nowrap" |2023లో 91మందికి ఈ పురస్కారం అందజేశారు<ref>{{Cite web|date=2023-01-25|title=Padma awards2023: చినజీయర్‌ స్వామికి పద్మభూషణ్‌.. కీరవాణికి పద్మశ్రీ|url=https://www.eenadu.net/telugu-news/india/padma-awards-2023-announced/0700/123014743|archive-url=https://web.archive.org/web/20230125162509/https://www.eenadu.net/telugu-news/india/padma-awards-2023-announced/0700/123014743|archive-date=2023-01-25|access-date=2023-01-25|website=EENADU|language=te}}</ref> ! scope="col" style="width:5%"|క్రమసంఖ్య ! scope="col" style="width:30%" | అవార్డు గ్రహీత ! scope="col" style="width:23%" | రంగం ! scope="col" style="width:17%" |రాష్ట్రం\దేశం |- |1 |డా. సుకమ ఆచార్య |[[కళ|ఆధ్యాత్మికం]] |[[హర్యానా]] |- |2 |[[జోధయ్య బాయి బైగా|జోధయ్యబాయి బైగా]] |[[కళ]] |[[మధ్య ప్రదేశ్|మధ్యప్రదేశ్]] |- |3 |ప్రేమ్‌జిత్ బారియా |[[కళ]] |[[దాద్రా, నగర్ హవేలీ, డామన్, డయ్యూ|దాద్రా]] |- |4 |ఉషా బార్లే |[[కళ]] |[[ఛత్తీస్‌గఢ్]] |- |5 |[[మునీశ్వర్ చందర్ దావర్]] |[[వైద్యం]] |[[మధ్య ప్రదేశ్|మధ్యప్రదేశ్]] |- |6 |హేమంత్ చౌహాన్ |[[కళ]] |[[గుజరాత్]] |- |7 |భానుభాయ్ చితారా |[[క్రీడలు|కళ]] |[[గుజరాత్]] |- |8 |హెమోప్రోవా చుటియా |[[వైద్యం|కళ]] |[[అసోం|అస్సాం]] |- |9 |నరేంద్ర చంద్ర దేబ్‌బర్మ (మరణానంతరం) |[[వైద్యం|ప్రజా వ్యవహారాలు]] |[[త్రిపుర]] |- |10 |[[సుభద్రా దేవి]] |[[వైద్యం|కళ]] |[[బీహార్]] |- |11 |[[ఖాదర్‌వలి|ఖాదర్ వలీ దూదేకుల]] |[[సైన్స్]], [[ఇంజనీరింగ్]] |[[కర్ణాటక]] |- |12 |[[హేమ్ చంద్ర గోస్వామి]] |[[వైద్యం|కళ]] |[[అసోం|అస్సాం]] |- |13 |ప్రితికనా గోస్వామి |[[వైద్యం|కళ]] |[[పశ్చిమ బెంగాల్]] |- |14 |[[రాధా చరణ్ గుప్తా]] |[[సాహిత్యం]], [[విద్య]] |[[ఉత్తరప్రదేశ్|ఉత్తర ప్రదేశ్]] |- |15 |మోదడుగు విజయ్‌ గుప్తా |[[సైన్స్]], [[ఇంజనీరింగ్]] |[[తెలంగాణ]] |- |16 |అహ్మద్ హుస్సేన్ & శ్రీ మొహద్ హుస్సేన్ * (ద్వయం) |[[కళ]] |[[రాజస్థాన్]] |- |17 |దిల్షాద్ హుస్సేన్ |[[కళ]] |[[ఉత్తరప్రదేశ్|ఉత్తర ప్రదేశ్]] |- |18 |భికు రామ్‌జీ ఇదటే |[[కళ|సామాజిక సేవ]] |[[మహారాష్ట్ర]] |- |19 |సి.ఐ. ఇస్సాక్ |[[సాహిత్యం]], [[విద్య]] |[[కేరళ]] |- |20 |రత్తన్ సింగ్ జగ్గీ |[[సాహిత్యం]], [[విద్య]] |[[పంజాబ్]] |- |21 |[[బిక్రమ్ బహదూర్ జమాతియా]] |[[కళ|సామాజిక సేవ]] |[[త్రిపుర]] |- |22 |రామ్‌కుయివాంగ్‌బే జేన్ |[[కళ|సామాజిక సేవ]] |[[అసోం|అస్సాం]] |- |23 |రాకేష్ రాధేశ్యామ్ ఝున్‌జున్‌వాలా (మరణానంతరం) |[[కళ|వాణిజ్యం,]] [[పరిశ్రమ]] |[[మహారాష్ట్ర]] |- |24 |రతన్‌ చంద్రాకర్‌ |[[కళ|వైద్యం]] |[[అండమాన్ నికోబార్ దీవులు|అండమాన్ నికోబార్]] |- |25 |మహిపత్ కవి |[[కళ]] |[[గుజరాత్]] |- |26 |[[ఎం. ఎం. కీరవాణి|ఎం.ఎం. కీరవాణి]] |[[కళ]] |[[ఆంధ్రప్రదేశ్]] |- |27 |[[అరీజ్ ఖంబట్టా]] (మరణానంతరం) |[[కళ|వాణిజ్యం,]] [[పరిశ్రమ]] |[[గుజరాత్]] |- |28 |పరశురామ్ కోమాజీ ఖునే |[[కళ]] |[[మహారాష్ట్ర]] |- |29 |గణేష్ నాగప్ప కృష్ణరాజనగర |[[సైన్స్]], [[ఇంజనీరింగ్]] |[[ఆంధ్రప్రదేశ్]] |- |30 |[[మాగుని చరణ్ కువాన్|మగుని చరణ్ కుమార్]] |[[కళ]] |[[ఒడిశా|ఒడిషా]] |- |31 |ఆనంద్ కుమార్ |[[సాహిత్యం]], [[విద్య]] |[[బీహార్]] |- |32 |అరవింద్ కుమార్ |[[సైన్స్]], [[ఇంజనీరింగ్]] |[[ఉత్తరప్రదేశ్|ఉత్తర ప్రదేశ్]] |- |33 |దోమర్ సింగ్ కున్వర్ |[[కళ]] |[[ఛత్తీస్‌గఢ్]] |- |34 |రైజింగ్ బోర్ కుర్కలాంగ్ |[[కళ]] |[[మేఘాలయ]] |- |35 |హీరాబాయి లాబీ |సామాజిక సేవ |[[గుజరాత్]] |- |36 |మూల్‌చంద్ లోధా |సామాజిక సేవ |[[రాజస్థాన్]] |- |37 |రాణి మాచయ్య |[[కళ]] |[[కర్ణాటక]] |- |38 |అజయ్ కుమార్ మాండవి |[[కళ]] |[[ఛత్తీస్‌గఢ్]] |- |39 |ప్రభాకర్ భానుదాస్ మందే |[[సాహిత్యం]], [[విద్య]] |[[మహారాష్ట్ర]] |- |40 |గజానన్ జగన్నాథ మనే |సామాజిక సేవ |[[మహారాష్ట్ర]] |- |41 |అంతర్యామి మిశ్రా |[[సాహిత్యం]], [[విద్య]] |[[ఒడిశా|ఒడిషా]] |- |42 |నాడోజ పిండిపాపనహళ్లి మునివెంకటప్ప |[[కళ]] |[[కర్ణాటక]] |- |43 |ప్రొఫెసర్ (డా.) మహేంద్ర పాల్ |[[సైన్స్]], [[ఇంజనీరింగ్]] |[[గుజరాత్]] |- |44 |ఉమా శంకర్ పాండే |సామాజిక సేవ |[[ఉత్తరప్రదేశ్|ఉత్తర ప్రదేశ్]] |- |45 |రమేష్ పర్మార్ & శాంతి పర్మార్ * (ద్వయం) |[[సాహిత్యం]], [[విద్య]] |[[మధ్య ప్రదేశ్|మధ్యప్రదేశ్]] |- |46 |డా. నళిని పార్థసారథి |[[వాణిజ్యం]], [[పరిశ్రమ]] |[[పుదుచ్చేరి]] |- |47 |[[హనుమంత రావు పసుపులేటి]] |[[కళ]] |[[తెలంగాణ]] |- |48 |రమేష్ పతంగే |[[సైన్స్]], [[ఇంజనీరింగ్]] |[[మహారాష్ట్ర]] |- |49 |కృష్ణ పటేల్ |[[సాహిత్యం]], [[విద్య]] |[[ఒడిశా|ఒడిషా]] |- |50 |కె కళ్యాణసుందరం పిళ్లై |[[సాహిత్యం]], [[విద్య]], [[జర్నలిజం]] |[[తమిళనాడు]] |- |51 |[[వి. పి. అప్పుకుట్ట పొదువల్]] |[[కళ]] |[[కేరళ]] |- |52 |కపిల్ దేవ్ ప్రసాద్ |[[వైద్యం]] |[[బీహార్]] |- |53 |ఎస్ ఆర్ డి ప్రసాద్ |[[కళ]] |[[కేరళ]] |- |54 |షా రషీద్ అహ్మద్ క్వాద్రీ |[[సాహిత్యం]], [[విద్య]] |[[కర్ణాటక]] |- |55 |సి వి రాజు |[[వైద్యం]] |[[ఆంధ్రప్రదేశ్]] |- |56 |బక్షి రామ్ |[[సినిమా]] |[[హర్యానా]] |- |57 |[[చెరువయల్ రామన్|చెరువాయల్ కె రామన్]] |[[కళ]] |[[కేరళ]] |- |58 |[[సుజాత రాందొరై]] |[[సాహిత్యం]], [[విద్య]] |[[కెనడా]] |- |59 |[[అబ్బారెడ్డి నాగేశ్వరరావు]] |[[వైద్యం]] |[[ఆంధ్రప్రదేశ్]] |- |60 |పరేష్ భాయ్ రత్వా |[[సైన్స్]], [[ఇంజనీరింగ్]] |[[గుజరాత్]] |- |61 |[[బి. రామకృష్ణారెడ్డి|బి రామకృష్ణారెడ్డి]] |[[సాహిత్యం]], [[విద్య]] |[[తెలంగాణ]] |- |62 |మంగళ కాంతి రాయ్ |[[కళ]] |[[పశ్చిమ బెంగాల్]] |- |63 |కె సి రన్రెంసంగి |సామాజిక సేవ |[[మిజోరం]] |- |64 |వడివేల్ గోపాల్ & మాసి సదయ్యన్ * (ద్వయం) |[[కళ]] |[[తమిళనాడు]] |- |65 |మనోరంజన్ సాహు |[[కళ]] |[[ఉత్తరప్రదేశ్|ఉత్తర ప్రదేశ్]] |- |66 |పతయత్ సాహు |[[సైన్స్]], [[ఇంజనీరింగ్]] |[[ఒడిశా|ఒడిషా]] |- |67 |రిత్విక్ సన్యాల్ |[[కళ]] |[[ఉత్తరప్రదేశ్|ఉత్తర ప్రదేశ్]] |- |68 |[[కోట సచ్చిదానందశాస్త్రి|కోట సచ్చిదానంద శాస్త్రి]] |[[సాహిత్యం]], [[విద్య]] |[[ఆంధ్రప్రదేశ్]] |- |69 |[[సంకురాత్రి చంద్రశేఖర్]] |[[సాహిత్యం]], [[విద్య]] |[[ఆంధ్రప్రదేశ్]] |- |70 |కె షానతోయిబా శర్మ |[[వైద్యం]] |[[మణిపూర్]] |- |71 |నేక్‌రామ్ శర్మ |[[సాహిత్యం]], [[విద్య]] |[[హిమాచల్ ప్రదేశ్]] |- |72 |గురుచరణ్ సింగ్ |సామాజిక సేవ |[[ఢిల్లీ]] |- |73 |లక్ష్మణ్ సింగ్ |[[కళ]] |[[రాజస్థాన్]] |- |74 |మోహన్ సింగ్ |[[సాహిత్యం]], [[విద్య]] |[[జమ్మూ కాశ్మీరు|జమ్మూ & కాశ్మీర్]] |- |75 |తౌనోజం చావోబా సింగ్ |సామాజిక సేవ |[[మణిపూర్]] |- |76 |[[ప్రకాష్ చంద్ర సూద్]] |[[సాహిత్యం]], [[విద్య]] |[[ఆంధ్రప్రదేశ్]] |- |77 |నెయిహునువో సోర్హీ |[[సాహిత్యం]], [[విద్య]], [[జర్నలిజం]] |[[నాగాలాండ్]] |- |78 |డా. జనుమ్ సింగ్ సోయ్ |[[కళ]] |[[జార్ఖండ్]] |- |79 |కుశోక్ థిక్సే నవాంగ్ చంబా స్టాంజిన్ |[[సాహిత్యం]], [[విద్య]] |[[లడఖ్]] |- |80 |ఎస్ సుబ్బరామన్ |[[సాహిత్యం]], [[విద్య]] |[[కర్ణాటక]] |- |81 |మోవా సుబాంగ్ |[[వ్యవసాయం]] |[[నాగాలాండ్]] |- |82 |పాలం కళ్యాణ సుందరం |[[సాహిత్యం]], [[విద్య]] |[[తమిళనాడు]] |- |83 |రవీనా రవి టాండన్ |[[క్రీడలు]] |[[మహారాష్ట్ర]] |- |84 |విశ్వనాథ్ ప్రసాద్ తివారీ |[[క్రీడలు]] |[[ఉత్తరప్రదేశ్|ఉత్తర ప్రదేశ్]] |- |85 |ధనిరామ్ టోటో |సామాజిక సేవ |[[పశ్చిమ బెంగాల్]] |- |86 |తులా రామ్ ఉపేతి |[[క్రీడలు]] |[[సిక్కిం]] |- |87 |డాక్టర్ గోపాల్సామి వేలుచామి |[[సినిమా]] |[[తమిళనాడు]] |- |88 |డాక్టర్ ఈశ్వర్ చందర్ వర్మ |[[కళ]] |[[ఢిల్లీ]] |- |89 |కూమి నారిమన్ వాడియా |[[సాహిత్యం]], [[విద్య]] |[[మహారాష్ట్ర]] |- |90 |కర్మ వాంగ్చు (మరణానంతరం) |సామాజిక సేవ |[[అరుణాచల్ ప్రదేశ్]] |- |91 |[[గులాం మహమ్మద్ జాజ్|గులాం ముహమ్మద్ జాజ్]] |[[వ్యవసాయం]] |[[జమ్మూ కాశ్మీరు|జమ్మూ & కాశ్మీర్]] |} ==2024 జాబితా== 2024లో 110మందికి ఈ పురస్కారానికి ఎంపిక చేశారు.<ref name="వెంకయ్యనాయుడు, చిరంజీవిలకు పద్మవిభూషణ్‌">{{cite news |last1=Eenadu |title=వెంకయ్యనాయుడు, చిరంజీవిలకు పద్మవిభూషణ్‌ |url=https://www.eenadu.net/telugu-news/india/padma-awards-2024/0700/124016640 |accessdate=29 January 2024 |work= |date=26 January 2024 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20240129122839/https://www.eenadu.net/telugu-news/india/padma-awards-2024/0700/124016640 |archivedate=29 January 2024 |language=te}}</ref> {| role="presentation" class="wikitable plainrowheaders sortable mw-collapsible mw-collapsed" style="width:73%" |+ class="nowrap" | ! scope="col" style="width:5%"|క్రమసంఖ్య ! scope="col" style="width:30%" | అవార్డు గ్రహీత ! scope="col" style="width:23%" | రంగం ! scope="col" style="width:17%" |రాష్ట్రం\దేశం |- |1 |పర్బతి బారువా |సామాజిక సేవ |[[అస్సాం]] |- |2 |ఖలీల్ అహమద్ |కళ |ఉత్తర ప్రదేశ్ |- |3 |బద్రప్పన్ ఎం |కళ |తమిళనాడు |- |4 |కలురం బమనీయ |కళ |మధ్యప్రదేశ్ |- |5 |రెజ్వానా చౌదరి బన్నా |కళ |బంగ్లాదేశ్ |- |6 |నసీమ్ బానో |కళ |ఉత్తర ప్రదేశ్ |- |7 |రాంలాల్ బరేత్ |కళ |ఛత్తీస్‌గఢ్ |- |8 |గీతా రాయ్ బర్మన్ |కళ |పశ్చిమ బెంగాల్ |- |9 |సర్బేశ్వర్ బాసుమతరీ |ఇతరులు - వ్యవసాయం |అస్సాం |- |10 |సోమ్ దత్ బట్టు |కళ |హిమాచల్ ప్రదేశ్ |- |11 |తక్దీరా బేగం |కళ |పశ్చిమ బెంగాల్ |- |12 |[[సత్యనారాయణ్ బేలేరి]] |ఇతరులు - వ్యవసాయం |కేరళ |- |13 |ద్రోణ భుయాన్ |కళ |అస్సాం |- |14 |అశోక్ కుమార్ బిస్వాస్ |కళ |బీహార్ |- |15 |రోహన్ మచ్చండ బోపన్న |క్రీడలు |కర్ణాటక |- |16 |స్మృతి రేఖ చక్మా |కళ |త్రిపుర |- |17 |నారాయణ చక్రవర్తి |సైన్స్ & ఇంజనీరింగ్ |పశ్చిమ బెంగాల్ |- |18 |[[వేలు ఆనందాచారి]] |కళ |[[తెలంగాణ]] |- |19 |రామ్ చేత్ చౌదరి |సైన్స్ & ఇంజనీరింగ్ |ఉత్తర ప్రదేశ్ |- |20 |కె చెల్లమ్మాళ్ |ఇతరులు - వ్యవసాయం |అండమాన్ & నికోబార్ దీవులు |- |21 |జోష్నా చినప్ప |క్రీడలు |తమిళనాడు |- |22 |షార్లెట్ చోపిన్ |ఇతరులు - యోగా |– |- |23 |రఘువీర్ చౌదరి |సాహిత్యం & విద్య |గుజరాత్ |- |24 |జో డి క్రజ్ |సాహిత్యం & విద్య |తమిళనాడు |- |25 |గులాం నబీ దార్ |కళ |జమ్మూ & కాశ్మీర్ |- |26 |చిత్త రంజన్ దేబ్‌బర్మ |ఇతరులు - ఆధ్యాత్మికత |త్రిపుర |- |27 |ఉదయ్ విశ్వనాథ్ దేశ్ పాండే |క్రీడలు |మహారాష్ట్ర |- |28 |[[ప్రేమ ధనరాజ్]] |మెడిసిన్ |కర్ణాటక |- |29 |రాధా కృష్ణ ధీమాన్ |మెడిసిన్ |ఉత్తర ప్రదేశ్ |- |30 |మనోహర్ కృష్ణ డోల్ |మెడిసిన్ |మహారాష్ట్ర |- |31 |పియరీ సిల్వైన్ ఫిలియోజాట్ |సాహిత్యం & విద్య |– |- |32 |మహాబీర్ సింగ్ గుడ్డు |కళ |హర్యానా |- |33 |అనుపమ హోస్కెరే |కళ |కర్ణాటక |- |34 |[[యజ్ది ఇటాలియా|యాజ్ది మానేక్ష ఇటాలియా]] |మెడిసిన్ |గుజరాత్ |- |35 |రాజారామ్ జైన్ |సాహిత్యం & విద్య |ఉత్తర ప్రదేశ్ |- |36 |జాంకీలాల్ |కళ |రాజస్థాన్ |- |37 |రతన్ కహర్ |కళ |పశ్చిమ బెంగాల్ |- |38 |యశ్వంత్ సింగ్ కథోచ్ |సాహిత్యం & విద్య |ఉత్తరాఖండ్ |- |39 |జహీర్ నేను కాజీ |సాహిత్యం & విద్య |మహారాష్ట్ర |- |40 |గౌరవ్ ఖన్నా |క్రీడలు |ఉత్తర ప్రదేశ్ |- |41 |సురేంద్ర కిషోర్ |సాహిత్యం & విద్య - జర్నలిజం |బీహార్ |- |42 |[[దాసరి కొండప్ప]] |కళ |[[తెలంగాణ]] |- |43 |శ్రీధర్ మాకం కృష్ణమూర్తి |సాహిత్యం & విద్య |కర్ణాటక |- |44 |యానుంగ్ జమోహ్ లెగో |ఇతరులు - వ్యవసాయం |అరుణాచల్ ప్రదేశ్ |- |45 |జోర్డాన్ లెప్చా |కళ |సిక్కిం |- |46 |సతేంద్ర సింగ్ లోహియా |క్రీడలు |మధ్యప్రదేశ్ |- |47 |బినోద్ మహారాణా |కళ |ఒడిశా |- |48 |పూర్ణిమ మహతో |క్రీడలు |జార్ఖండ్ |- |49 |[[డి. ఉమా మహేశ్వరి]] |కళ |[[ఆంధ్రప్రదేశ్]] |- |50 |దుఖు మాఝీ |సామాజిక సేవ |పశ్చిమ బెంగాల్ |- |51 |రామ్ కుమార్ మల్లిక్ |కళ |బీహార్ |- |52 |హేమచంద్ మాంఝీ |మెడిసిన్ |ఛత్తీస్‌గఢ్ |- |53 |చంద్రశేఖర్ మహదేవరావు మేష్రామ్ |మెడిసిన్ |మహారాష్ట్ర |- |54 |సురేంద్ర మోహన్ మిశ్రా (మరణానంతరం) |కళ |ఉత్తర ప్రదేశ్ |- |55 |అలీ మహమ్మద్ & శ్రీ ఘనీ మహమ్మద్* (ద్వయం) |కళ |రాజస్థాన్ |- |56 |కల్పనా మోర్పారియా |వాణిజ్యం & పరిశ్రమ |మహారాష్ట్ర |- |57 |[[చామీ ముర్ము]] |సామాజిక సేవ |జార్ఖండ్ |- |58 |[[శశీంద్రన్ ముత్తువేల్|శశింద్రన్ ముత్తువేల్]] |ప్రజా వ్యవహారాల |– |- |59 |జి నాచియార్ |మెడిసిన్ |తమిళనాడు |- |60 |[[కిరణ్ నాడార్]] |కళ |ఢిల్లీ |- |61 |పకరావూర్ చిత్రన్ నంబూద్రిపాద్ (మరణానంతరం) |సాహిత్యం & విద్య |కేరళ |- |62 |నారాయణన్ EP |కళ |కేరళ |- |63 |శైలేష్ నాయక్ |సైన్స్ & ఇంజనీరింగ్ |ఢిల్లీ |- |64 |హరీష్ నాయక్ (మరణానంతరం) |సాహిత్యం & విద్య |గుజరాత్ |- |65 |ఫ్రెడ్ నెగ్రిట్ |సాహిత్యం & విద్య |– |- |66 |హరి ఓం |సైన్స్ & ఇంజనీరింగ్ |హర్యానా |- |67 |భగబత్ పధాన్ |కళ |ఒడిశా |- |68 |సనాతన్ రుద్ర పాల్ |కళ |పశ్చిమ బెంగాల్ |- |69 |శంకర్ బాబా పుండ్లిక్రావ్ పాపల్కర్ |సామాజిక సేవ |మహారాష్ట్ర |- |70 |రాధే శ్యామ్ పరీక్ |మందు |ఉత్తర ప్రదేశ్ |- |71 |దయాల్ మావ్జీభాయ్ పర్మార్ |మెడిసిన్ |గుజరాత్ |- |72 |బినోద్ కుమార్ పసాయత్ |కళ |ఒడిశా |- |73 |సిల్బి పాసాహ్ |కళ |మేఘాలయ |- |74 |[[శాంతి దేవి పాశ్వాన్]] & శ్రీ శివన్ పాశ్వాన్* (ద్వయం) |కళ |బీహార్ |- |75 |సంజయ్ అనంత్ పాటిల్ |ఇతరులు - వ్యవసాయం |గోవా |- |76 |ముని నారాయణ ప్రసాద్ |సాహిత్యం & విద్య |కేరళ |- |77 |[[కె. ఎస్. రాజన్న]] |సామాజిక సేవ |కర్ణాటక |- |78 |చంద్రశేఖర్ చన్నపట్న రాజన్నచార్ |మెడిసిన్ |కర్ణాటక |- |79 |భగవతీలాల్ రాజ్‌పురోహిత్ |సాహిత్యం & విద్య |మధ్యప్రదేశ్ |- |80 |రొమాలో రామ్ |కళ |జమ్మూ & కాశ్మీర్ |- |81 |నవజీవన్ రస్తోగి |సాహిత్యం & విద్య |ఉత్తర ప్రదేశ్ |- |82 |నిర్మల్ రిషి |కళ |పంజాబ్ |- |83 |ప్రాణ్ సబర్వాల్ |కళ |పంజాబ్ |- |84 |[[గడ్డం సమ్మయ్య]] |కళ |[[తెలంగాణ]] |- |85 |సంగంకిమ |సామాజిక సేవ |మిజోరం |- |86 |మచిహన్ సాసా |కళ |మణిపూర్ |- |87 |ఓంప్రకాష్ శర్మ |కళ |మధ్యప్రదేశ్ |- |88 |ఏకలబ్య శర్మ |సైన్స్ & ఇంజనీరింగ్ |పశ్చిమ బెంగాల్ |- |89 |రామ్ చందర్ సిహాగ్ |సైన్స్ & ఇంజనీరింగ్ |హర్యానా |- |90 |హర్బిందర్ సింగ్ |క్రీడలు |ఢిల్లీ |- |91 |గుర్విందర్ సింగ్ |సామాజిక సేవ |హర్యానా |- |92 |గోదావ‌రి సింగ్ |కళ |ఉత్తర ప్రదేశ్ |- |93 |రవి ప్రకాష్ సింగ్ |సైన్స్ & ఇంజనీరింగ్ |– |- |94 |శేషంపట్టి టి శివలింగం |కళ |తమిళనాడు |- |95 |సోమన్న |సామాజిక సేవ |కర్ణాటక |- |96 |[[కేతావత సోమ్‌లాల్]] |సాహిత్యం & విద్య |[[తెలంగాణ]] |- |97 |శశి సోని |వాణిజ్యం & పరిశ్రమ |కర్ణాటక |- |98 |ఊర్మిళా శ్రీవాస్తవ |కళ |ఉత్తర ప్రదేశ్ |- |99 |నేపాల్ చంద్ర సూత్రధార్ (మరణానంతరం) |కళ |పశ్చిమ బెంగాల్ |- |100 |గోపీనాథ్ స్వైన్ |కళ |ఒడిశా |- |101 |[[లక్ష్మణ్ భట్ తైలాంగ్]] |కళ |రాజస్థాన్ |- |102 |[[మాయా టాండన్]] |సామాజిక సేవ |రాజస్థాన్ |- |103 |అశ్వతీ తిరునాళ్ గౌరీ లక్ష్మీ బాయి |సాహిత్యం & విద్య |కేరళ |- |104 |జగదీష్ లభశంకర్ త్రివేది |కళ |గుజరాత్ |- |105 |సనో వాముజో |సామాజిక సేవ |నాగాలాండ్ |- |106 |బాలకృష్ణన్ సదనం పుతియా వీటిల్ |కళ |కేరళ |- |107 |[[కూరెళ్ల విఠలాచార్య]] |సాహిత్యం & విద్య |[[తెలంగాణ]] |- |108 |కిరణ్ వ్యాస్ |ఇతరులు - యోగా |– |- |109 |జగేశ్వర్ యాదవ్ |సామాజిక సేవ |ఛత్తీస్‌గఢ్ |- |110 |బాబు రామ్ యాదవ్ |కళ |ఉత్తర ప్రదేశ్ |} ==2025 జాబితా== 2025లో 113మందికి ఈ పురస్కారానికి ఎంపిక చేశారు.<ref name="Full list of Padma Awards 2025">{{cite news|url=https://www.thehindu.com/news/national/full-list-of-padma-awards-2025/article69141094.ece|title=Full list of Padma Awards 2025|date=25 January 2025|access-date=25 January 2025|archive-url=https://web.archive.org/web/20250125180026/https://www.thehindu.com/news/national/full-list-of-padma-awards-2025/article69141094.ece|archive-date=25 January 2025|publisher=The Hindu|language=en-IN}}</ref><ref name="పద్మ అవార్డులు ప్రకటించిన కేంద్రం -">{{cite news|url=https://navatelangana.com/center-where-padma-awards-are-announced/|title=పద్మ అవార్డులు ప్రకటించిన కేంద్రం -|date=25 January 2025|accessdate=26 January 2025|archiveurl=https://web.archive.org/web/20250126062741/https://navatelangana.com/center-where-padma-awards-are-announced/|archivedate=26 January 2025}}</ref><ref name="తెలుగు రాష్ట్రాలకు సప్త పద్మాలు">{{cite news|url=https://www.andhrajyothy.com/2025/national/19-receive-padma-bhushan-and-113-honored-with-padma-shri-1363696.html|title=తెలుగు రాష్ట్రాలకు సప్త పద్మాలు|date=26 January 2025|accessdate=26 January 2025|archiveurl=https://web.archive.org/web/20250126064012/https://www.andhrajyothy.com/2025/national/19-receive-padma-bhushan-and-113-honored-with-padma-shri-1363696.html|archivedate=26 January 2025|publisher=Andhrajyothy|language=te}}</ref> {| role="presentation" class="wikitable plainrowheaders sortable mw-collapsible mw-collapsed" style="width:73%" |+ class="nowrap" | !క్రమసంఖ్య !పేరు !రంగం !రాష్ట్రం/దేశం |- |1 |అద్వైత చరణ్ గదానాయక్ |[[కళలు]] |[[ఒడిశా]] |- |2 |అచ్యుత్ రామచంద్ర పలావ్ |[[కళలు]] |[[మహారాష్ట్ర]] |- |3 |అజయ్ వి భట్ |[[సైన్స్]], [[ఇంజనీరింగ్]] |[[యునైటెడ్ స్టేట్స్ ఆఫ్ అమెరికా]] |- |4 |అనిల్ కుమార్ బోరో |[[సాహిత్యం]], [[విద్య]] |[[అస్సాం]] |- |5 |అరిజిత్ సింగ్ |[[కళలు]] |[[పశ్చిమ బెంగాల్]] |- |6 | [[అరుంధతీ భట్టాచార్య]] |[[వాణిజ్యం]], [[పరిశ్రమ]] |[[మహారాష్ట్ర]] |- |7 |[[అరుణోదయ్ సాహా]] |[[సాహిత్యం]], [[విద్య]] |[[త్రిపుర]] |- |8 |[[అరవింద్ శర్మ]] |[[సాహిత్యం]], [[విద్య]] |[[కెనడా]] |- |9 |అశోక్ కుమార్ మహాపాత్ర |[[వైద్యం]] |[[ఒడిశా]] |- |10 |అశోక్ లక్ష్మణ్ సరాఫ్ |[[కళలు]] |[[మహారాష్ట్ర]] |- |11 |అశుతోష్ శర్మ |[[సైన్స్]], [[ఇంజనీరింగ్]] |[[ఉత్తర ప్రదేశ్]] |- |12 | అశ్విని భిడే దేశ్‌పాండే |[[కళలు]] |[[మహారాష్ట్ర]] |- |13 |బైజనాథ్ మహారాజ్ |ఇతరులు - ఆధ్యాత్మికం |[[రాజస్థాన్]] |- |14 |బారీ గాడ్‌ఫ్రే జాన్ |[[కళలు]] |[[ఢిల్లీ]] |- |15 | బేగం బటూల్ |[[కళలు]] |[[రాజస్థాన్]] |- |16 |భరత్ గుప్త |[[కళలు]] |[[ఢిల్లీ]] |- |17 |భేరు సింగ్ చౌహాన్ |[[కళలు]] |[[మధ్యప్రదేశ్]] |- |18 |భీమ్ సింగ్ భవేష్ |సామాజిక సేవ |[[బీహార్]] |- |19 | భీమవ్వ దొడ్డబాలప్ప శిల్లేఖ్యాతర |[[కళలు]] |[[కర్ణాటక]] |- |20 |బుధేంద్ర కుమార్ జైన్ |[[వైద్యం]] |[[మధ్యప్రదేశ్]] |- |21 |సిఎస్ వైద్యనాథన్ |ప్రజా వ్యవహారాలు |[[ఢిల్లీ]] |- |22 |చైత్రం దేవచంద్ పవార్ |సామాజిక సేవ |[[మహారాష్ట్ర]] |- |23 |చంద్రకాంత్ షేథ్ (మరణానంతరం) |[[సాహిత్యం]], [[విద్య]] |[[గుజరాత్]] |- |24 |చంద్రకాంత్ సోంపురా |ఇతరులు - [[భవన నిర్మాణ శాస్త్రం|ఆర్కిటెక్చర్]] |[[గుజరాత్]] |- |25 |చేతన్ ఇ చిట్నీస్ |[[సైన్స్]], [[ఇంజనీరింగ్]] |[[ఫ్రాన్స్]] |- |26 |డేవిడ్ ఆర్ సియెమ్లీహ్ |[[సాహిత్యం]], [[విద్య]] |[[మేఘాలయ]] |- |27 |దుర్గా చరణ్ రణబీర్ |[[కళలు]] |[[ఒడిశా]] |- |28 |ఫరూక్ అహ్మద్ మీర్ |[[కళలు]] |[[జమ్మూ కాశ్మీరు (కేంద్రపాలిత ప్రాంతం)|జమ్మూ, కాశ్మీర్]] |- |29 |[[గణేశ్వర్ శాస్త్రి ద్రవిడ్]] |[[సాహిత్యం]], [[విద్య]] |[[ఉత్తర ప్రదేశ్]] |- |30 | గీత ఉపాధ్యాయ |[[సాహిత్యం]], [[విద్య]] |[[అస్సాం]] |- |31 |గోకుల్ చంద్ర దాస్ |[[కళలు]] |[[పశ్చిమ బెంగాల్]] |- |32 |గురువాయూర్ దొరై |[[కళలు]] |[[తమిళనాడు]] |- |33 |హరచందన్ సింగ్ భట్టి |[[కళలు]] |[[మధ్యప్రదేశ్]] |- |34 |హరిమన్ శర్మ |ఇతరులు - [[వ్యవసాయం]] |[[హిమాచల్ ప్రదేశ్]] |- |35 |హర్జిందర్ సింగ్ శ్రీనగర్ వాలే |[[కళలు]] |[[పంజాబ్]] |- |36 |హర్విందర్ సింగ్ |[[క్రీడలు]] |[[హర్యానా]] |- |37 |హసన్ రఘు |[[కళలు]] |[[కర్ణాటక]] |- |38 |హేమంత్ కుమార్ |[[వైద్యం]] |[[బీహార్]] |- |39 |హృదయ్ నారాయణ దీక్షిత్ |[[సాహిత్యం]], [[విద్య]] |[[ఉత్తర ప్రదేశ్]] |- |40 |హ్యూ, కొలీన్ గాంట్జెర్ (మరణానంతరం) (ద్వయం)* |[[సాహిత్యం]], [[విద్య]] - [[పాత్రికేయవిద్య|జర్నలిజం]] |[[ఉత్తరాఖండ్]] |- |41 |ఇనివాళప్పిల్ మణి విజయన్ |[[క్రీడలు]] |[[కేరళ]] |- |42 |జగదీష్ జోషిలా |[[సాహిత్యం]], [[విద్య]] |[[మధ్యప్రదేశ్]] |- |43 | జస్పిందర్ నరులా |[[కళలు]] |[[మహారాష్ట్ర]] |- |44 |జోనాస్ మాసెట్టి |ఇతరులు - ఆధ్యాత్మికం |[[బ్రెజిల్]] |- |45 |జోయ్నాచరణ్ బఠారి |[[కళలు]] |[[అస్సాం]] |- |46 | జుమ్డే యోమ్‌గామ్ గామ్లిన్ |సామాజిక సేవ |[[అరుణాచల్ ప్రదేశ్]] |- |47 |[[కె. దామోదరన్]] |ఇతరులు - పాక |[[తమిళనాడు]] |- |48 |కె.ఎల్. కృష్ణ |[[సాహిత్యం]], [[విద్య]] |[[ఆంధ్ర ప్రదేశ్]] |- |49 | కె ఓమనకుట్టి అమ్మ |[[కళలు]] |[[కేరళ]] |- |50 |కిషోర్ కునాల్ (మరణానంతరం) |సివిల్ సర్వీస్ |[[బీహార్]] |- |51 |ఎల్ హ్యాంగింగ్ |ఇతరులు - [[వ్యవసాయం]] |[[నాగాలాండ్]] |- |52 |లక్ష్మీపతి రామసుబ్బయ్యర్ |[[సాహిత్యం]], [[విద్య]] - జర్నలిజం |[[తమిళనాడు]] |- |53 |లలిత్ కుమార్ మంగోత్ర |[[సాహిత్యం]], [[విద్య]] |[[జమ్మూ కాశ్మీరు (కేంద్రపాలిత ప్రాంతం)|జమ్మూ, కాశ్మీర్]] |- |54 |లామా లోబ్జాంగ్ (మరణానంతరం) |ఇతరులు - ఆధ్యాత్మికం |[[లడఖ్]] |- |55 | లిబియా లోబో సర్దేశాయి |సామాజిక సేవ |[[గోవా]] |- |56 |ఎండి శ్రీనివాస్ |[[సైన్స్]], [[ఇంజనీరింగ్]] |[[తమిళనాడు]] |- |57 |[[మాడుగుల నాగఫణి శర్మ]] |[[కళలు]] |[[ఆంధ్ర ప్రదేశ్]] |- |58 |[[మహావీర్ నాయక్|మహాబీర్ నాయక్]] |[[కళలు]] |[[జార్ఖండ్]] |- |59 | మమతా శంకర్ |[[కళలు]] |[[పశ్చిమ బెంగాల్]] |- |60 |[[మంద కృష్ణ మాదిగ]] |ప్రజా వ్యవహారాలు |[[తెలంగాణ]] |- |61 |మారుతీ భుజంగరావు చిటంపల్లి |[[సాహిత్యం]], [[విద్య]] |[[మహారాష్ట్ర]] |- |62 |[[మిరియాల అప్పారావు]] (మరణానంతరం) |[[కళలు]] |[[ఆంధ్రప్రదేశ్|ఆంధ్ర ప్రదేశ్]] |- |63 |నాగేంద్ర నాథ్ రాయ్ |[[సాహిత్యం]], [[విద్య]] |[[పశ్చిమ బెంగాల్]] |- |64 |నారాయణ్ (భూలాయ్ భాయ్) (మరణానంతరం) |ప్రజా వ్యవహారాలు |[[ఉత్తర ప్రదేశ్]] |- |65 |నరేన్ గురుంగ్ |[[కళలు]] |[[సిక్కిం]] |- |66 | నీర్జా భట్ల |[[వైద్యం]] |[[ఢిల్లీ]] |- |67 | నిర్మలా దేవి |[[కళలు]] |[[బీహార్]] |- |68 |నితిన్ నోహ్రియా |[[సాహిత్యం]], [[విద్య]] |[[యునైటెడ్ స్టేట్స్ ఆఫ్ అమెరికా]] |- |69 |ఓంకర్ సింగ్ పహ్వా |[[వాణిజ్యం]], [[పరిశ్రమ]] |[[పంజాబ్]] |- |70 |పి దచనమూర్తి |[[కళలు]] |[[పుదుచ్చేరి]] |- |71 |పాండి రామ్ మాండవి |[[కళలు]] |[[ఛత్తీస్‌గఢ్|ఛత్తీస్‌గఢ్‌]] |- |72 |పర్మార్ లవ్జీభాయ్ నాగ్జీభాయ్ |[[కళలు]] |[[గుజరాత్]] |- |73 |[[పవన్ కుమార్ గోయెంకా]] |[[వాణిజ్యం]], [[పరిశ్రమ]] |[[పశ్చిమ బెంగాల్]] |- |74 |ప్రశాంత్ ప్రకాష్ |[[వాణిజ్యం]], [[పరిశ్రమ]] |[[కర్ణాటక]] |- |75 | ప్రతిభా సత్పతి |[[సాహిత్యం]], [[విద్య]] |[[ఒడిశా]] |- |76 |పురిసాయి కన్నప్ప సంబంధన్ |[[కళలు]] |[[తమిళనాడు]] |- |77 |[[రవిచంద్రన్ అశ్విన్|ఆర్. అశ్విన్]] |[[క్రీడలు]] |[[తమిళనాడు]] |- |78 |ఆర్.జి. చంద్రమోగన్ |[[వాణిజ్యం]], [[పరిశ్రమ]] |[[తమిళనాడు]] |- |79 | రాధా బహిన్ భట్ |సామాజిక సేవ |[[ఉత్తరాఖండ్]] |- |80 |రాధాకృష్ణన్ దేవసేనాపతి |[[కళలు]] |[[తమిళనాడు]] |- |81 |రామదారష్ మిశ్రా |[[సాహిత్యం]], [[విద్య]] |[[ఢిల్లీ]] |- |82 |రణేంద్ర భాను మజుందార్ |[[కళలు]] |[[మహారాష్ట్ర]] |- |83 |రతన్ కుమార్ పరిమూ |[[కళలు]] |[[గుజరాత్]] |- |84 |రెబా కాంత మహంత |[[కళలు]] |[[అస్సాం]] |- |85 |రెంత్లీ లాల్రావ్నా |[[సాహిత్యం]], [[విద్య]] |[[మిజోరం]] |- |86 |రికీ జ్ఞాన్ కేజ్ |[[కళలు]] |[[కర్ణాటక]] |- |87 |సజ్జన్ భజనకా |[[వాణిజ్యం]], [[పరిశ్రమ]] |[[పశ్చిమ బెంగాల్]] |- |88 | సాలీ హోల్కర్ |[[వాణిజ్యం]], [[పరిశ్రమ]] |[[మధ్యప్రదేశ్]] |- |89 |సంత్ రామ్ దేస్వాల్ |[[సాహిత్యం]], [[విద్య]] |[[హర్యానా]] |- |90 |సత్యపాల్ సింగ్ |[[క్రీడలు]] |[[ఉత్తర ప్రదేశ్]] |- |91 |సీని విశ్వనాథన్ |[[సాహిత్యం]], [[విద్య]] |[[తమిళనాడు]] |- |92 |సేతురామన్ పంచనాథన్ |[[సైన్స్]], [[ఇంజనీరింగ్]] |[[యునైటెడ్ స్టేట్స్ ఆఫ్ అమెరికా]] |- |93 | షేఖా షేఖా అలీ అల్-జాబర్ అల్-సబాహ్ |[[వైద్యం]] |[[కువైట్]] |- |94 |షీన్ కాఫ్ నిజాం (శివ్ కిషన్ బిస్సా) |[[సాహిత్యం]], [[విద్య]] |[[రాజస్థాన్]] |- |95 |శ్యామ్ బిహారీ అగర్వాల్ |[[కళలు]] |[[ఉత్తర ప్రదేశ్]] |- |96 | సోనియా నిత్యానంద్ |[[వైద్యం]] |[[ఉత్తర ప్రదేశ్]] |- |97 |స్టీఫెన్ నాప్ |[[సాహిత్యం]], [[విద్య]] |[[యునైటెడ్ స్టేట్స్ ఆఫ్ అమెరికా]] |- |98 |సుభాష్ ఖేతులాల్ శర్మ |ఇతరులు - [[వ్యవసాయం]] |[[మహారాష్ట్ర]] |- |99 |సురేష్ హరిలాల్ సోని |సామాజిక సేవ |[[గుజరాత్]] |- |100 |సురీందర్ కుమార్ వాసల్ |[[సైన్స్]], [[ఇంజనీరింగ్]] |[[ఢిల్లీ]] |- |101 |స్వామి ప్రదీప్తానంద (కార్తీక్ మహరాజ్) |ఇతరులు - ఆధ్యాత్మికం |[[పశ్చిమ బెంగాల్]] |- |102 |సయ్యద్ ఐనుల్ హసన్ |[[సాహిత్యం]], [[విద్య]] |[[ఉత్తర ప్రదేశ్]] |- |103 |తేజేంద్ర నారాయణ్ మజుందార్ |[[కళలు]] |[[పశ్చిమ బెంగాల్]] |- |104 | తీయం సూర్యముఖీ దేవి |[[కళలు]] |[[మణిపూర్]] |- |105 |తుషార్ దుర్గేష్‌భాయ్ శుక్లా |[[సాహిత్యం]], [[విద్య]] |[[గుజరాత్]] |- |106 |[[వి. ఆర్. పంచముఖి|వాదిరాజ్ రాఘవేంద్రాచార్య పంచముఖి]]<ref name="అర్థశాస్త్రవేత్త... సాహిత్యాభిలాష2">{{cite news|url=https://www.eenadu.net/telugu-news/andhra-pradesh/general/1702/125015783|title=అర్థశాస్త్రవేత్త... సాహిత్యాభిలాష|date=26 January 2025|work=|accessdate=26 January 2025|archiveurl=https://web.archive.org/web/20250126081838/https://www.eenadu.net/telugu-news/andhra-pradesh/general/1702/125015783|archivedate=26 January 2025|publisher=Eenadu|language=te}}</ref> |[[సాహిత్యం]], [[విద్య]] |[[ఆంధ్ర ప్రదేశ్]] |- |107 |వాసుదేయో కామత్ |[[కళలు]] |[[మహారాష్ట్ర]] |- |108 |వేలు ఆసన్ |[[కళలు]] |[[తమిళనాడు]] |- |109 |వెంకప్ప అంబాజీ సుగటేకర్ |[[కళలు]] |[[కర్ణాటక]] |- |110 |విజయ్ నిత్యానంద్ సూరీశ్వర్ జీ మహారాజ్ |ఇతరులు - ఆధ్యాత్మికం |[[బీహార్]] |- |111 | [[విజయలక్ష్మి దేశ్‌మనే]] |[[వైద్యం]] |[[కర్ణాటక]] |- |112 |[[విలాస్ డాంగ్రే]] |[[వైద్యం]] |[[మహారాష్ట్ర]] |- |113 |వినాయక్ లోహాని |సామాజిక సేవ |[[పశ్చిమ బెంగాల్]] |} == మూలాలు == {{మూలాలు}} == వెలుపలి లంకెలు == * {{Official website|http://www.padmaawards.gov.in/}} * {{cite web|title=Awards & Medals|url=http://www.mha.nic.in/awards_medals|publisher=Ministry of Home Affairs (India)|date=14 September 2015|accessdate=2020-09-06|archive-url=https://web.archive.org/web/20151007054538/http://www.mha.nic.in/awards_medals|archive-date=7 October 2015|url-status=dead}} {{భారతీయ పురస్కారాలు, పతకాలు}} [[వర్గం:పద్మశ్రీ పురస్కార గ్రహీతలు|*]] [[వర్గం:పురస్కారాలు]] [[వర్గం:పురస్కార గ్రహీతలు]] 2ixfoc54btweb8298y79tfcd50db9dx 0 315082 4594818 4585832 2025-06-29T12:11:32Z Batthini Vinay Kumar Goud 78298 4594818 wikitext text/x-wiki {{Infobox Indian politician | name = బస్వరాజు సారయ్య | image = Baswaraju Saraiah.jpg | caption = | birth_date = [[డిసెంబరు 5]], [[1955]] | birth_place = మట్టెవాడ, [[వరంగల్లు]] | residence = [[హైదరాబాదు]], [[తెలంగాణ]] | death_date = | death_place = | office = శాసనమండలి సభ్యుడు | term = 14 నవంబరు 2020 - ప్రస్తుతం | office1 = బిసి సంక్షేమ శాఖ మాజీ మంత్రి | term1 = 2010 - 2014 | constituency2 = [[తూర్పు వరంగల్ శాసనసభ నియోజకవర్గం]] | office2 = శాసనసభ్యుడు | term2 = 1999-2014 | predecessor = | successor = | otherparty =[[భారత్ రాష్ట్ర సమితి]] | religion = [[హిందూ]] | party = [[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|కాంగ్రెస్]] [[File:Indian National Congress hand logo.svg|40px]] | religion = | parents = చేరాలు (తండ్రి) | spouse = లక్ష్మీ | children = | website = | date = | year = | source = }} '''బస్వరాజు సారయ్య''' [[తెలంగాణ]]కు చెందిన [[రాజకీయ నాయకుడు]], మాజీ మంత్రి. [[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|కాంగ్రెస్ పార్టీ]] తరపున [[తూర్పు వరంగల్ శాసనసభ నియోజకవర్గం]] నుండి వరుసగా మూడుసార్లు ఎమ్మెల్యేగా గెలిచిన సారయ్య, బిసి (వెనుకబడిన కులాల) సంక్షేమ శాఖ మంత్రిగా పనిచేశాడు. [[దక్షిణ భారతదేశం]]లోనే తొలి రజక ఎమ్మెల్యేగా గుర్తింపు పొందాడు.<ref name="దక్షిణాదిలో తొలి రజక ఎమ్మెల్యే">{{cite news |last1=నమస్తే తెలంగాణ |first1=తెలంగాణ |title=దక్షిణాదిలో తొలి రజక ఎమ్మెల్యే |url=https://www.ntnews.com/telangana/the-first-rajaka-mla-in-south-100548 |access-date=14 November 2020 |work=ntnews |date=14 November 2020 |archive-url=https://web.archive.org/web/20201114125521/https://www.ntnews.com/telangana/the-first-rajaka-mla-in-south-100548 |archive-date=14 November 2020}}</ref> 2016లో తెలంగాణ రాష్ట్ర సమితిలో చేరిన సారయ్య 2020, నవంబరులో [[తెలంగాణ శాసన మండలి|శాసనమండలి సభ్యుడిగా]] (గవర్నర్ కోటా) ప్రమాణ స్వీకారం చేశాడు.<ref name="Telangana Cabinet strikes balance with MLC posts">{{cite news |last1=The Hans India |first1=Telangana |title=Telangana Cabinet strikes balance with MLC posts |url=https://www.thehansindia.com/telangana/telangana-cabinet-strikes-balance-with-mlc-posts-656262 |access-date=14 November 2020 |work=www.thehansindia.com |date=14 November 2020 |archive-url=https://web.archive.org/web/20201114122341/https://www.thehansindia.com/telangana/telangana-cabinet-strikes-balance-with-mlc-posts-656262 |archive-date=14 November 2020}}</ref> == జావిత విషయాలు == సారయ్య 1955, డిసెంబరు 5న [[వరంగల్లు]]<nowiki/>లోని మట్టెవాడలో జన్మించాడు. ఇతని తండ్రిపేరు చేరాలు. ఐటిఐ పూర్తిచేశాడు. సారయ్యకు లక్ష్మీతో వివాహం జరిగింది. == రాజకీయ ప్రస్థానం == వరంగల్‌ మున్సిపాలిటీలో మూడుసార్లు కౌన్సిలర్‌గా ఎన్నికయ్యాడు, మున్సిపాలిటీ వైస్‌చైర్మన్‌గా కూడా పనిచేశాడు. [[వరంగల్ జిల్లా]] కాంగ్రెస్‌ అధ్యక్షుడిగా పనిచేశాడు. 1999లో జరిగిన ఉమ్మడి ఆంధ్రప్రదేశ్ శాసనసభ ఎన్నికల్లో కాంగ్రెస్ పార్టీ తరపున పోటిచేసి [[తెలుగుదేశం పార్టీ]] అభ్యర్థి పూడి రమేష్ బాబుపై 9,251 ఓట్ల తేడాతో గెలుపొంది తొలిసారిగా అసెంబ్లీలో అడుగుపెట్టాడు. 2004లో జరిగిన అసెంబ్లీ ఎన్నికల్లో [[వరంగల్ శాసనసభ నియోజకవర్గం]] నుండి కాంగ్రెస్ పార్టీ తరపున పోటిచేసి [[తెలుగుదేశం పార్టీ]] అభ్యర్థి గుండు సుధా రాణీపై 41,167 ఓట్ల తేడాతో గెలుపొందాడు. 2009లో అసెంబ్లీ ఎన్నికల్లో కాంగ్రెస్ పార్టీ తరపున పోటిచేసి [[ప్రజారాజ్యం పార్టీ]] అభ్యర్థి వై. ప్రదీప్ రావుపై 7,255 ఓట్ల తేడాతో గెలుపొందాడు. 2010 నుండి 2014 వరకు మాజీ ముఖ్యమంత్రి కిరణ్ కుమార్ రెడ్డి మంత్రివర్గంలో వెనుకబడిన కులాల సంక్షేమ శాఖ మంత్రిగా ఉన్నాడు.<ref>{{Cite web|url=https://www.thehindu.com/archive/|title=Archive News|website=The Hindu|access-date=2020-11-14}}</ref> 2014లో తెలంగాణ తొలి శాసనసభ ఎన్నికల్లో కాంగ్రెస్ పార్టీ తరపున పోటీచేసి టిఆర్ఎస్ పార్టీ అభ్యర్థి కొండా సురేఖ చేతిలో 55,085 ఓట్ల తేడాతో ఓడిపోయాడు. 2016, ఫిబ్రవరి 23న తెలంగాణ రాష్ట్ర సమితిలో చేరాడు.<ref name="Rude Jolt to Congress as Saraiah Joins TRS">{{cite news |last1=The New Indian Express |title=Rude Jolt to Congress as Saraiah Joins TRS |url=https://www.newindianexpress.com/states/telangana/2016/feb/24/Rude-Jolt-to-Congress-as-Saraiah-Joins-TRS-896209.html |access-date=13 May 2021 |work=The New Indian Express |date=24 February 2016 |archive-url=https://web.archive.org/web/20210513103301/https://www.newindianexpress.com/states/telangana/2016/feb/24/Rude-Jolt-to-Congress-as-Saraiah-Joins-TRS-896209.html |archive-date=13 మే 2021 |url-status=live }}</ref> ఆయన 2017లో తెలంగాణ రాష్ట్ర సమితి ప్రధాన కార్యదర్శిగా నియమితుడయ్యాడు.<ref name="67 మందితో టీఆర్‌ఎస్‌ రాష్ట్ర కార్యవర్గం">{{cite news |last1=Sakshi |title=67 మందితో టీఆర్‌ఎస్‌ రాష్ట్ర కార్యవర్గం |url=https://m.sakshi.com/news/telangana/trs-state-executive-67-people-942306 |access-date=12 January 2022 |work= |date=10 October 2017 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220112163748/https://m.sakshi.com/news/telangana/trs-state-executive-67-people-942306 |archive-date=12 జనవరి 2022 |language=te |url-status=live }}</ref> ఆయన 2020, నవంబరు 18న గవర్నర్ కోటాలో తెలంగాణ రాష్ట్ర సమితి తరపున ఎమ్మెల్సీగా ప్రమాణస్వీకారం చేశాడు.<ref name="ప్రమాణ స్వీకారం చేసిన కొత్త ఎమ్మెల్సీలు">{{cite news |last1=ETV Bharat News |title=ప్రమాణ స్వీకారం చేసిన కొత్త ఎమ్మెల్సీలు |url=https://react.etvbharat.com/telugu/telangana/city/hyderabad/nominated-mlcs-take-oath-in-chairmen-chamber/ts20201118125442815 |access-date=13 May 2021 |work=ETV Bharat News |date=18 November 2020 |archive-date=13 మే 2021 |language=en |archive-url=https://web.archive.org/web/20210513103536/https://react.etvbharat.com/telugu/telangana/city/hyderabad/nominated-mlcs-take-oath-in-chairmen-chamber/ts20201118125442815 |url-status=dead }}</ref><ref name="తెలంగాణలో ముగ్గురికి ఎమ్మెల్సీ పదవులు {{!}} Three MLC posts in Telangana">{{cite news |last1=10TV |title=తెలంగాణలో ముగ్గురికి ఎమ్మెల్సీ పదవులు {{!}} Three MLC posts in Telangana |url=https://10tv.in/telangana/three-mlc-posts-in-telangana-and-their-life-biography-146608.html |access-date=13 May 2021 |work=10TV |date=14 November 2020 |archive-url=https://web.archive.org/web/20210513104118/https://10tv.in/telangana/three-mlc-posts-in-telangana-and-their-life-biography-146608.html |archive-date=13 మే 2021 |language=telugu |url-status=live }}</ref> బస్వరాజు సారయ్య 2024 జూలై 5న టీపీసీసీ అధ్యక్షుడు, ముఖ్యమంత్రి [[ఎనుముల రేవంత్ రెడ్డి|రేవంత్‌ రెడ్డి]], ఏఐసీసీ ఇంచార్జ్ [[దీపా దాస్ మున్షీ|దీపాదాస్ మున్షీ]] సమక్షంలో [[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|కాంగ్రెస్ పార్టీ]]లో చేరాడు.<ref name="కాంగ్రెస్‌లో చేరిన ఆరుగురు ఎమ్మెల్సీలు..">{{cite news |last1=NT News |title=కాంగ్రెస్‌లో చేరిన ఆరుగురు ఎమ్మెల్సీలు.. |url=https://www.ntnews.com/telangana/six-brs-mlcs-joined-congress-1645906 |accessdate=5 July 2024 |work= |date=5 July 2024 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20240705045156/https://www.ntnews.com/telangana/six-brs-mlcs-joined-congress-1645906 |archivedate=5 July 2024 |language=te}}</ref> బస్వరాజు సారయ్య 2025 జూన్ 9న తెలంగాణ ప్రదేశ్ కాంగ్రెస్ కమిటీ ఉపాధ్యక్షుడిగా నియమితుడయ్యాడు.<ref name="27 మంది ఉపాధ్యక్షులు.. 69 మంది ప్రధాన కార్యదర్శులు">{{cite news|url=https://www.eenadu.net/telugu-news/telangana/congress-announced-pcc-vice-presidents-and-general-secretaries-for-telangana/1802/125103571|title=27 మంది ఉపాధ్యక్షులు.. 69 మంది ప్రధాన కార్యదర్శులు|date=10 June 2025|work=|accessdate=10 June 2025|archiveurl=https://web.archive.org/web/20250610052613/https://www.eenadu.net/telugu-news/telangana/congress-announced-pcc-vice-presidents-and-general-secretaries-for-telangana/1802/125103571|archivedate=10 June 2025|publisher=Eenadu|language=te}}</ref><ref name="పీసీసీ పదవుల్లోనూ సామాజిక న్యాయం">{{cite news|url=https://www.andhrajyothy.com/2025/telangana/tpcc-committee-social-justice-representation-in-congress-appointments-1413922.html|title=పీసీసీ పదవుల్లోనూ సామాజిక న్యాయం|date=10 June 2025|accessdate=10 June 2025|archiveurl=https://web.archive.org/web/20250610052702/https://www.andhrajyothy.com/2025/telangana/tpcc-committee-social-justice-representation-in-congress-appointments-1413922.html|archivedate=10 June 2025|publisher=Andhrajyothy|language=te}}</ref><ref name="ఊరడింపు పదవులు..అసం‘తృప్తి’లో నాయకులు">{{cite news |title=ఊరడింపు పదవులు..అసం‘తృప్తి’లో నాయకులు |url=https://www.eenadu.net/telugu-news/districts/warangal-news/697/125103595 |accessdate=10 June 2025 |work= |publisher=Eenadu |date=10 June 2025 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20250610060411/https://www.eenadu.net/telugu-news/districts/warangal-news/697/125103595 |archivedate=10 June 2025 |language=te}}</ref> ఆయన 2025 జూన్ 29న [[మల్కాజ్‌గిరి శాసనసభ నియోజకవర్గం|మల్కాజ్‌గిరి లోక్‌సభ నియోజకవర్గ]] ఇన్​ఛార్జ్ వైస్ ప్రెసిడెంట్‌గా నియమితుడయ్యాడు.<ref name="17 పార్లమెంట్ స్థానాలకు వైస్ ప్రెసిడెంట్స్ వీళ్లే..">{{cite news|url=https://www.v6velugu.com/tpcc-chief-mahesh-appoints-in-charges-wise-presidents-for-17-parliamentary-constituencies-in-telangana|title=17 పార్లమెంట్ స్థానాలకు వైస్ ప్రెసిడెంట్స్ వీళ్లే..|last1=|first1=|date=29 June 2025|accessdate=29 June 2025|archiveurl=https://web.archive.org/web/20250629120609/https://www.v6velugu.com/tpcc-chief-mahesh-appoints-in-charges-wise-presidents-for-17-parliamentary-constituencies-in-telangana|archivedate=29 June 2025|publisher=V6 Velugu|language=te}}</ref>   == మూలాలు == {{మూలాలజాబితా}} [[వర్గం:1955 జననాలు]] [[వర్గం:వరంగల్లు గ్రామీణ జిల్లా నుండి ఎన్నికైన ఆంధ్రప్రదేశ్ శాసన సభ్యులు]] [[వర్గం:జీవిస్తున్న ప్రజలు]] [[వర్గం:భారత జాతీయ కాంగ్రెస్ నాయకులు]] [[వర్గం:తెలంగాణ రాష్ట్ర సమితి రాజకీయ నాయకులు]] [[వర్గం:తెలంగాణ రాజకీయ నాయకులు]] h40kv5u95ava2m9ht15vxyawejl43ce 0 321639 4594906 4339736 2025-06-29T15:31:49Z InternetArchiveBot 88395 0 మూలము(ల)ను భద్రపరచటానికి ప్రయత్నించగా, 1 పనిచేయనివిగా గుర్తించాను.) #IABot (v2.0.9.5 4594906 wikitext text/x-wiki == DHT అంటే ఏమిటి? ఇది మీ జుట్టుకు ఏమి చేస్తుంది? == డైహైడ్రో[[టెస్టోస్టెరాన్]] (DHT) అనేది [[టెస్టోస్టెరాన్]] హార్మోన్ (మగ సెక్స్ హార్మోన్) యొక్క ఉత్పన్నం. పురుష జీవ లక్షణాల అభివృద్ధికి DHT చాలా ముఖ్యమైనది. కానీ, అధిక స్థాయిలో ఉత్పత్తి అయినప్పుడు, DHT అణువులు మీ వెంట్రుకను బంధిస్తాయి, మీ [[వెంట్రుక]] కణాలకు రక్త సరఫరాను అడ్డుకుంటాయి. ఇది జుట్టు పెరుగుదలకు అవసరమైన పోషకాలను స్వీకరించకుండా చర్మపు పాపిల్లాను నిరోధిస్తుంది, దీని ఫలితంగా మీ [[జుట్టు]] కుదుళ్లు సూక్ష్మీకరించబడతాయి. == DHT స్థాయిలను తగ్గిండం వలన సమస్య == * జుట్టు రాలడం * నపుంసకత్వము * తక్కువ సెక్స్ డ్రైవ్ * డిప్రెషన్<ref>{{Cite web|last=Institute|first=Miami Hair|date=2018-03-12|title=Understanding the Side Effects of DHT Blockers|url=https://www.miamihair.com/blog/hair-loss-research/understanding-side-effects-dht-blockers/|access-date=2023-05-11|website=Miami Hair Institute|language=en|archive-date=2023-05-31|archive-url=https://web.archive.org/web/20230531164127/https://www.miamihair.com/blog/hair-loss-research/understanding-side-effects-dht-blockers/|url-status=dead}}</ref> * గైనెకోమాస్టియా == ఆయుర్వేదం ప్రకారం DHT పెరగడానికి కారణమేమిటి? == ఆయుర్వేదం ప్రకారం, త్రిడోషాల సామరస్యంలో అసమతుల్యత ఉన్నప్పుడు జుట్టు రాలడం జరుగుతుంది: వాటా, పిట్ట, కఫా. == ఆయుర్వేదంతో నెత్తిమీద DHT స్థాయిలను ఎలా తగ్గించాలి? == === DHT స్థాయిలను నియంత్రించే ఆయుర్వేద మూలికలు === * కలబంద * నల్ల నువ్వులు * ద్రాక్ష గింజ * అవిసె గింజ * గసగసాల విత్తనం * నల్ల జీలకర్ర * జాతమన్సి * బ్రహ్మి * ఆమ్లా * యష్తిమధు <ref>{{Cite web|title=What Is DHT Hair Loss And How Is It Treated In Ayurveda?|url=https://vedix.com/blogs/articles/dht-and-hair-loss|access-date=2023-05-11|website=Vedix|language=en}}</ref> ==== నెత్తిమీద DHT స్థాయిలను తగ్గించుటకు కావలసిన  ముఖ్యమైన నూనెలు ==== # రోజ్మేరీ ఆయిల్ # టీ ట్రీ ఆయిల్ # గుమ్మడికాయ విత్తన నూనె # లావెండర్ ఆయిల్ # పిప్పరమెంటు నూనె ===== ఆహారం ద్వారా DHT ని నియంత్రించండి ===== # టమోటాలు ఎక్కువగా వాడండి # బాదం, జీడిపప్పు వంటి కొన్ని గింజలను తినండి # గ్రీన్ టీ తాగండి # మీ ఆహారం నుండి చక్కెరను తొలగించండి # కెఫిన్ తీసుకోవడం నియంత్రించండి # సోయా ప్రోటీన్, ఉడికించిన గుడ్లు, వేరుశెనగలు, గుమ్మడి గింజలు, మామిడిపండ్లు కూడా DHTని నిరోధించడానికి, జుట్టు పెరుగుదలకు సహాయపడే మంచి ఆహారాలు. ===== జీవనశైలిలో మార్పులు ===== * వారానికి 3 నుండి 5 రోజులు వ్యాయామాలు చేయండి * విశ్రాంతి * ఒత్తిడిని తగ్గించడానికి మసాజ్ * ధూమపానం మానేయండి <ref>{{Cite web|title=DHT స్థాయిలను ఎలా తగ్గించాలి - సూచించింది - 2023|url=https://te1.wikicell.org/reducir-los-niveles-de-DHT-10620|access-date=2023-05-11|website=wikicell|language=te}}{{Dead link|date=జూన్ 2025 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref><ref>{{cite web|title=వెంట్రుకలను తగ్గించడం ఎలా ఆపాలి?|url=https://choose.clinic/how-to-stop-receding-hairline/}}</ref> ==మూలాలు== <references /> [[వర్గం:చర్మ వ్యాధులు]] sz0n8mx13dfi074lkqj24dus5jwqun0 3 323063 4594826 3177078 2025-06-29T12:19:57Z Malarz pl 26189 Malarz pl, [[వాడుకరి చర్చ:Gabmiral]] పేజీని [[వాడుకరి చర్చ:Elsarchivist]] కు తరలించారు: Automatically moved page while renaming the user "[[Special:CentralAuth/Gabmiral|Gabmiral]]" to "[[Special:CentralAuth/Elsarchivist|Elsarchivist]]" 3177078 wikitext text/x-wiki ==స్వాగతం== <!--{{Subst:Welcome}}~~~~ --> <div style="align: center; padding: 1em; border: solid 2px Orange; background-color: Orange;"> <center ><font size="+1" color="Black">Gabmiral గారు, తెలుగు వికీపీడియాకు [[Wikipedia:కొత్త సభ్యులకు స్వాగతము|<font color="white">స్వాగతం!</font>]]! [[Image:Wikipedia-logo.png|40px]]</font></center></div> Gabmiral గారు, తెలుగు వికీపీడియాకు [[వికీపీడియా:కొత్త సభ్యులకు స్వాగతము|స్వాగతం!]] వికీపీడియాలో సభ్యులైనందుకు అభినందనలు. {{#if:{{#mentor:{{BASEPAGENAME}}}}|<div style="align: center; padding: 1em; border: solid 2px Orange; background-color: light grey;"> వికీపీడియాలో దిద్దుబాట్లు ఎలా చెయ్యాలో మీకు వివరించేందుకు, మీ సందేహాలను తీర్చేందుకూ [[వాడుకరి:{{#mentor:{{BASEPAGENAME}}}}]] గారిని ప్రత్యేకంగా మీకోసం గురువుగా కేటాయించారు. ఏ సంకోచమూ లేకుండా వారిని మీ సందేహాలు అడగవచ్చు. మీకు [[ప్రత్యేక:Homepage|ప్రత్యేకంగా ఒక హోంపేజీ]] కూడా ఉంది చూడండి. అక్కడ మీకవసరమైన ఏ సహాయమైనా చేసేందుకు {{#mentor:{{BASEPAGENAME}}}} గారు సిద్ధంగా ఉన్నారు. వారిని [[ప్రత్యేక:Homepage|పలకరించండి]].</div>|}} * తెలుగు వికీపీడియా పరిచయానికి [[:s:వికీపీడియాలో రచనలు చేయుట|వికీపీడియాలో రచనలు చేయుట (2014 ఈ-పుస్తకం)]], [[వికీపీడియా:తెలుగులో రచనలు చెయ్యడం|తెలుగులో రచనలు చెయ్యడం (వికీ వ్యాసాలు)]], [[వికీపీడియా:టైపింగు సహాయం|టైపింగు సహాయం]], [[కీ బోర్డు]] చదవండి. * "మరియు" అనే పదం తెలుగుకు సహజమైన వాడుక కాదు. ప్రామాణిక ప్రచురణల్లో దాన్ని వాడరు. వికీపీడియాలో కూడా దాన్ని వాడరాదు. మరింత సమాచారం కోసం [[వికీపీడియా:శైలి/భాష]] చూడండి. * వికీపీడియాలో ప్రతీ పేజీకి అనుబంధంగా ఒక చర్చ పేజీ ఉంటుంది. వ్యాస విషయానికి సంబంధించిన చర్చ, సంబంధిత చర్చ పేజీలో చెయ్యాలి. మీ వాడుకరి పేజీకి కూడా అనుబంధంగా చర్చ పేజీ ఉంది. ఆ పేజీలోనే ఈ స్వాగత సందేశం పెట్టాను, గమనించారా? * చర్చ పేజీల్లో ఏమైనా రాసినపుడు దాని పక్కన సంతకం పెట్టాలి. నాలుగు టిల్డెలతో (టిల్డె అంటే - కీబోర్డులో "1" అంకె మీటకు ఎడమ పక్కన ఉన్న మీట. షిఫ్ట్ కీతో కలిపి దాన్ని నొక్కాలి.) <nowiki>~~~~</nowiki> ఇలా రాస్తే మీ పేరు, తేదీ, టైము ముద్రితమౌతాయి - అదే సంతకం! దిద్దుబాటు పెట్టె (వికీలో ఎక్కడైనా సరే.., రాసేది, ఇప్పుడు నేను ఇదంతా రాసినదీ దిద్దుబాటు పెట్టెలోనే) పైభాగం లోని ([[File:OOUI JS signature icon LTR.png|20px]]) బొమ్మపై నొక్కినా సంతకం చేరుతుంది. (సంతకం, చర్చ పేజీల్లో మాత్రమే చెయ్యాలి. వ్యాస పేజీలలో చెయ్యరాదు.) చర్చ పేజీలను [[వికీపీడియా:చర్చ పేజీలను ఉపయోగించడం ఎలా|ఎలా ఉపయోగించుకోవాలో]] తెలుసుకోండి. * వికీపీడియాలో విజ్ఞాన సర్వస్వం పేజీలే కాకుండా వాటికి ఉపయోగపడే అనేక ఇతర పేజీలు కూడా ఉంటాయి. ఇవన్నీ వేరువేరు పేరుబరుల్లో ఉంటాయి. ఈ పేజీల పేర్లకు ముందు ఆ పేరుబరి పేరు వస్తుంది - "వికీపీడియా:" "వాడుకరి:" "మూస:" "వర్గం:" -ఇలాగ (విజ్ఞాన సర్వస పేజీలకు ముందు ఇలాంటిదేమీ ఉండదు.). ఈ పేజీలకు కూడా అనుంబంధంగా చర్చ పేజీలుంటాయి. * వికీ గురించి, వికీపద్ధతుల గురించీ, వికీలో పనిచెయ్యడం గురించీ [[సహాయం:పరిచయం|తెలుసుకోండి]], ఇతరులకు చెప్పండి. * వికీపీడియాలో సవరణలు చెయ్యాలంటే కొత్తవారికి "విజువల్ ఎడిటరు" తేలిగ్గా, చాలా సౌకర్యంగా ఉంటుంది. దాన్ని మీ డిఫాల్టు ఎడిటరుగా ఎంచుకోండి. [[సహాయం:విజువల్ ఎడిటరును ఎంచుకోవడం|ఎలా ఎంచుకోవాలో]] తెలుసుకోండి. ---- ఇకపోతే.. * ఆంధ్రప్రదేశ్, తెలంగాణాల్లోని దాదాపుగా ప్రతీ ఊరికీ, మండలానికీ, జిల్లాకీ, పట్టణానికీ, నగరానికీ వికీలో పేజీ ఉంది. మీ ఊరి పేజీ చూడండి. అందులో సవరణలు ఏమైనా అవసరమనుకుంటే చేసెయ్యండి. వెనకాడకండి. * ప్రతీ తెలుగు సినిమాకీ ఒక పేజీ పెట్టాలనేది సంకల్పం. అందులో మీరూ పాలుపంచుకోవచ్చు. * [[మానవ పరిణామం]], [[మాయాబజార్]], [[ఇస్రో]], [[ఘట్టమనేని కృష్ణ| కృష్ణ (సినిమా నటుడు)]], [[జవాహర్ లాల్ నెహ్రూ]], [[మహా ఘాత పరికల్పన|చంద్రుడెలా పుట్టాడు]], [[తిరుమల ప్రసాదం]], [[హిరోషిమా, నాగసాకిలపై అణ్వస్త్ర దాడులు]], [[కొండారెడ్డి బురుజు]],..ఇలాంటి వేలాది వ్యాసాలు ఉన్నవి. రండి. విజ్ఞాన సర్వస్వ ప్రపంచంలో విహరించండి. ఇక్కడ రాయండి. తప్పులను సరిదిద్దండి. ఒప్పులకు మెరుగులు పెట్టండి. ------ * తెలుగు వికీ సభ్యులు అభిప్రాయాలు పంచుకొనే [http://groups.google.com/group/teluguwiki తెవికీ గూగుల్ గుంపు]లో చేరండి. ఫేస్బుక్ వాడేవారైతే [https://www.facebook.com/groups/560945180622204/ తెలుగు వికీపీడియా సముదాయ పేజీ] ఇష్టపడండి. * ఈ సైటు గురించి [[వికీపీడియా:అభిప్రాయాలు|అభిప్రాయాలు]] తెలపండి. * వికీపీడియాను ఉపయోగిస్తున్నప్పుడు మీకేమయినా సందేహాలు వస్తే [http://te.wikipedia.org/w/index.php?title={{TALKPAGENAMEE}}&action=edit&section=new&preload=template:helpme-preload&preloadtitle=సందేహం ఇక్కడ] నొక్కి, మీ సందేహాన్ని అడగండి. వీలయినంత త్వరగా వికీ విధివిధానాలు తెలిసిన సభ్యులు మీ సందేహాన్ని నివృత్తి చేస్తారు. తెలుగు వికీపీడియాలో మళ్ళీ మళ్ళీ కలుద్దాం. [[బొమ్మ:Smile icon.png|25px]] &nbsp;<!-- Template:Welcome--> [[వాడుకరి:Nrgullapalli|Nrgullapalli]] ([[వాడుకరి చర్చ:Nrgullapalli|చర్చ]]) 00:23, 26 ఏప్రిల్ 2021 (UTC) t0zmjchga2nksi64zo14hvxwy5aeqx2 2 330589 4595117 4453588 2025-06-30T06:52:24Z Kalasagary 107518 /* తెవికి లో నా వ్యాసాలు */ 4595117 wikitext text/x-wiki ==పరిచయం== నమస్తే నా పేరు కళాసాగర్ యల్లపు, నేను చిత్రకారుడను, కార్టూనిస్టును మరియు [[రచయిత]]ను. నేను తెలుగు వికీపీడియా లో 2020 నుండి వ్యాసాలు రాస్తున్నాను. పుట్టింది [[పశ్చిమ గోదావరి]] జిల్లా [[మంచిలి]] గ్రామం, డిశంబర్ 10 న,[[1971]] లో. తల్లిదండ్రులు యల్లపు నరసింహమూర్తి, లక్ష్మీకాంతం. పెయింటింగ్ లోను, జర్నలిజంలోనూ డిప్లొమా చేసి, 1993 సం. నుండి [[విజయవాడ]]లో స్థిరపడి వివిధ పబ్లికేషన్స్ లోనూ, పత్రికల్లోనూ చిత్రకారుడిగా, ఇలస్ట్రేటర్ గా పనిచేశాను. ప్రస్తుతం విజయవాడలో ఒక సాఫ్ట్ వేర్ కంపెనీలో యూజర్ ఇంటర్ ఫేస్ డిజైనర్ (User Interface Designer)గా పని చేస్తున్నాను.    ==నా కార్యకలాపాలు== 2001 సం.లో ఆంధ్రా ఆర్టిస్టు, స్కల్ఫ్టర్స్ అండ్ కార్టూనిస్టు అసోసియేషన్ (AASCA)ను స్థాపించి, రాష్ట్రంలోనున్న సుమారు 500మంది చిత్రకారుల, శిల్పుల, కార్టూనిస్టుల పరిచయాలతో 'ఆంధ్రకళాదర్శిని-1', 'ఆంధ్రకళాదర్శిని-2లను ప్రచురించాను. ఈ పుస్తకాలు కళాకారుల మధ్య సత్సంబంధాలు నెలకొల్పడానికి, వారికి గుర్తింపురావడానికి ఎంతో తోడ్పడ్డాయి. ఆంధ్రప్రదేశ్ చిత్ర, శిల్ప కళాచరిత్రను తెలియజేసే 'తెలుగు చిత్రకళా వైభవం' పేరుతో 40 నిమిషాల వీడియో డాక్యుమెంటరీని, రంగుల రారాజు [[వడ్డాది పాపయ్య]] గారి చిత్రాలతో, జీవితచరిత్రను తెలియజేసే డాక్యుమెంటరీ సి.డి.ని రూపొందించాను. 165 మంది తెలుగు కార్టూనిస్టుల పరిచయాలతో-కార్టూన్లతో 2021లో 'కొంటె బొమ్మల బ్రహ్మలు ' పుస్తకాన్ని ప్రచురించాను. 'ఆస్కా' వ్యవస్థాపక కార్యదర్శిగా ఉంటూ రాష్ట్రస్థాయిలో అనేక పెయింటింగ్, కార్టూన్ పోటీలు, ప్రదర్శనలు, వర్కుషాప్లు నిర్వహించాను. [[2002]] సంవత్సరం విజయవాడలో [[జయదేవ్]] గారు ముఖ్య అతిధిగా 'కార్టూన్ మేళా' ను నిర్వహించాను. విజయవాడ ఆర్ట్ సొసైటి కి ఉపాధ్యక్షులుగా 2022 నుండి 2024 వరకు వున్నాను. [[వడ్డాది పాపయ్య]] శతజయంతి ఉత్సవాలు: 2021 సం.లో వపా శతజయంతి (1921-2021) వేడుకలు విశాఖపట్నం, విజయవాడలలో నిర్వహించి, ఈ సందర్భంగా వపా చిత్రకళాప్రదర్శనతో పాటు నేను, చలపతిరావు సంపాదకత్వం వహించిన 'వపాకు వందనం' రంగుల బొమ్మలతో ప్రచురించిన శతజయంతి ప్రత్యేక సంచికను ఆవిష్కరించాము.   ==64కళలు.కాం (www.64kalalu.com) == ప్రపంచంలో ఏ ప్రాంతం నుంచైనా ఇంటర్నెట్ లో చదువుకునేందుకు, కళాకారులను ప్రోత్సహించేందుకు 64కళలు డాట్ కామ్ (సకల కళల సమాహారం) అంతర్జాల పత్రిక (https://64kalalu.com/) పేరుతో వెబ్ మేగజైను నవంబర్, 2010సం. లో ప్రారంభించాను. <ref>[https://64kalalu.com/ 64కళలు సకల కళల సమాహారం వెబ్ మేగజైన్]</ref>. ఈ వెబ్ మేగజైనుకు సంపాదకులుగా పుష్కరకాలంగా పత్రికను నిర్వహిస్తున్నాను. ఇందులో కళారంగానికి సంబంధించిన సకలకళల సమాచారం అందుబాటులో ఉంటుంది. ఇది పూర్తి ఉచితం. ఇంటర్నెట్ సౌకర్యం ఉన్న ప్రతీవారు చదువుకోవచ్చు.   ప్రముఖ పత్రికలలో కళారంగాలపై, కళాకారుల గురించి వందలాది వ్యాసాలు రాశాను. 2006 సం.లో [[ప్రపంచ ఆరోగ్య సంస్థ]] 'పొగాకు వ్యతిరేక దినోత్సవం' సందర్భంగా నిర్వహించిన అంతర్జాతీయ కార్టూన్ పోటీలలో “బెస్ట్ కార్టూనిస్ట్” అవార్డు అందుకున్నాను. అనేక చిత్రకళా ప్రదర్శలలోనూ, సెమినార్లలోనూ పాల్గొని ఎన్నో బహుమతులు అందుకున్నాను. చిత్రకళ, కార్టూన్ కళలపై [[ఆకాశవాణి]] లోను, [[దూరదర్శన్]] లోను పలు ప్రసంగాలు, ఇంటర్వ్యూలు నిర్వహించాను. అనేక పెయింటింగ్, కార్టూన్ పోటీలకు న్యాయనిర్ణేతగా వ్యవహరించాను. [[2010]] సం.లో కోనసీమ చిత్రకళాపరిషత్, [[అమలాపురం]] వారి రజతోత్సవాలలో 'చిత్రకళా వైజయంతి' పురస్కారం అందుకున్నాను. ==తెవికి లో నా వ్యాసాలు== చిత్రకారులు : 1. [[కౌతా రామమోహన శాస్త్రి]] ‎ 2. [[గుర్రం మల్లయ్య]] 3. [[పన్నూరు శ్రీపతి]] ‎ 4. [[కౌతా ఆనందమోహనశాస్త్రి|కౌతా ఆనంద మోహన శాస్త్రి]] 5. [[మజ్జి రామారావు]] 6. [[జింకా రామారావు]] 7. [[దాసి సుదర్శన్]] 8. [[మాదేటి రాజాజి]] 9. [[పల్లా పర్సినాయుడు]] 10. [[రాయన గిరిధర్ గౌడ్]] 11. [[బొండా జగన్మోహనరావు]] 12. [[సురేష్ కడలి]] 13. [[రమేష్ గురజాల|రమేష్ గుర్జాల]] 14. [[మంచెం సుబ్రమణ్యేశ్వర రావు]] 15. [[బి.ఏ. రెడ్డి చిత్రకారుడు]] 16. [[దార్ల నాగేశ్వరరావు]] శిల్పకారులు : 1. [[శ్రీనాథ రత్నశిల్పి వుడయార్]] 2. [[గవ్వ రవీంద్ర రెడ్డి]] కార్టూనిస్టులు: 1. [[కార్టూనిస్ట్ పాప]] ‎2. [[సుభాని (కార్టూనిస్ట్)]] 3. [[సురేంద్ర (కార్టూనిస్ట్)]] నాటక రంగం : 1. [[మన్నె శ్రీనివాసరావు|మన్నే శ్రీనివాసరావు]] 2. [[బి.సి. కృష్ణ (నటుడు)]] 3. [[శేషయ్యగారిపల్లి అంజనప్ప (నటుడు)]] ==మూలాలు== {{మూలాల జాబితా}} * https://archive.org/details/in.ernet.dli.2015.386109 ==మూలాలు== {{మూలాలజాబితా}} qfg5g12klmpxoishu5c69h30wjnkf25 4595118 4595117 2025-06-30T06:52:36Z Kalasagary 107518 /* తెవికి లో నా వ్యాసాలు */ 4595118 wikitext text/x-wiki ==పరిచయం== నమస్తే నా పేరు కళాసాగర్ యల్లపు, నేను చిత్రకారుడను, కార్టూనిస్టును మరియు [[రచయిత]]ను. నేను తెలుగు వికీపీడియా లో 2020 నుండి వ్యాసాలు రాస్తున్నాను. పుట్టింది [[పశ్చిమ గోదావరి]] జిల్లా [[మంచిలి]] గ్రామం, డిశంబర్ 10 న,[[1971]] లో. తల్లిదండ్రులు యల్లపు నరసింహమూర్తి, లక్ష్మీకాంతం. పెయింటింగ్ లోను, జర్నలిజంలోనూ డిప్లొమా చేసి, 1993 సం. నుండి [[విజయవాడ]]లో స్థిరపడి వివిధ పబ్లికేషన్స్ లోనూ, పత్రికల్లోనూ చిత్రకారుడిగా, ఇలస్ట్రేటర్ గా పనిచేశాను. ప్రస్తుతం విజయవాడలో ఒక సాఫ్ట్ వేర్ కంపెనీలో యూజర్ ఇంటర్ ఫేస్ డిజైనర్ (User Interface Designer)గా పని చేస్తున్నాను.    ==నా కార్యకలాపాలు== 2001 సం.లో ఆంధ్రా ఆర్టిస్టు, స్కల్ఫ్టర్స్ అండ్ కార్టూనిస్టు అసోసియేషన్ (AASCA)ను స్థాపించి, రాష్ట్రంలోనున్న సుమారు 500మంది చిత్రకారుల, శిల్పుల, కార్టూనిస్టుల పరిచయాలతో 'ఆంధ్రకళాదర్శిని-1', 'ఆంధ్రకళాదర్శిని-2లను ప్రచురించాను. ఈ పుస్తకాలు కళాకారుల మధ్య సత్సంబంధాలు నెలకొల్పడానికి, వారికి గుర్తింపురావడానికి ఎంతో తోడ్పడ్డాయి. ఆంధ్రప్రదేశ్ చిత్ర, శిల్ప కళాచరిత్రను తెలియజేసే 'తెలుగు చిత్రకళా వైభవం' పేరుతో 40 నిమిషాల వీడియో డాక్యుమెంటరీని, రంగుల రారాజు [[వడ్డాది పాపయ్య]] గారి చిత్రాలతో, జీవితచరిత్రను తెలియజేసే డాక్యుమెంటరీ సి.డి.ని రూపొందించాను. 165 మంది తెలుగు కార్టూనిస్టుల పరిచయాలతో-కార్టూన్లతో 2021లో 'కొంటె బొమ్మల బ్రహ్మలు ' పుస్తకాన్ని ప్రచురించాను. 'ఆస్కా' వ్యవస్థాపక కార్యదర్శిగా ఉంటూ రాష్ట్రస్థాయిలో అనేక పెయింటింగ్, కార్టూన్ పోటీలు, ప్రదర్శనలు, వర్కుషాప్లు నిర్వహించాను. [[2002]] సంవత్సరం విజయవాడలో [[జయదేవ్]] గారు ముఖ్య అతిధిగా 'కార్టూన్ మేళా' ను నిర్వహించాను. విజయవాడ ఆర్ట్ సొసైటి కి ఉపాధ్యక్షులుగా 2022 నుండి 2024 వరకు వున్నాను. [[వడ్డాది పాపయ్య]] శతజయంతి ఉత్సవాలు: 2021 సం.లో వపా శతజయంతి (1921-2021) వేడుకలు విశాఖపట్నం, విజయవాడలలో నిర్వహించి, ఈ సందర్భంగా వపా చిత్రకళాప్రదర్శనతో పాటు నేను, చలపతిరావు సంపాదకత్వం వహించిన 'వపాకు వందనం' రంగుల బొమ్మలతో ప్రచురించిన శతజయంతి ప్రత్యేక సంచికను ఆవిష్కరించాము.   ==64కళలు.కాం (www.64kalalu.com) == ప్రపంచంలో ఏ ప్రాంతం నుంచైనా ఇంటర్నెట్ లో చదువుకునేందుకు, కళాకారులను ప్రోత్సహించేందుకు 64కళలు డాట్ కామ్ (సకల కళల సమాహారం) అంతర్జాల పత్రిక (https://64kalalu.com/) పేరుతో వెబ్ మేగజైను నవంబర్, 2010సం. లో ప్రారంభించాను. <ref>[https://64kalalu.com/ 64కళలు సకల కళల సమాహారం వెబ్ మేగజైన్]</ref>. ఈ వెబ్ మేగజైనుకు సంపాదకులుగా పుష్కరకాలంగా పత్రికను నిర్వహిస్తున్నాను. ఇందులో కళారంగానికి సంబంధించిన సకలకళల సమాచారం అందుబాటులో ఉంటుంది. ఇది పూర్తి ఉచితం. ఇంటర్నెట్ సౌకర్యం ఉన్న ప్రతీవారు చదువుకోవచ్చు.   ప్రముఖ పత్రికలలో కళారంగాలపై, కళాకారుల గురించి వందలాది వ్యాసాలు రాశాను. 2006 సం.లో [[ప్రపంచ ఆరోగ్య సంస్థ]] 'పొగాకు వ్యతిరేక దినోత్సవం' సందర్భంగా నిర్వహించిన అంతర్జాతీయ కార్టూన్ పోటీలలో “బెస్ట్ కార్టూనిస్ట్” అవార్డు అందుకున్నాను. అనేక చిత్రకళా ప్రదర్శలలోనూ, సెమినార్లలోనూ పాల్గొని ఎన్నో బహుమతులు అందుకున్నాను. చిత్రకళ, కార్టూన్ కళలపై [[ఆకాశవాణి]] లోను, [[దూరదర్శన్]] లోను పలు ప్రసంగాలు, ఇంటర్వ్యూలు నిర్వహించాను. అనేక పెయింటింగ్, కార్టూన్ పోటీలకు న్యాయనిర్ణేతగా వ్యవహరించాను. [[2010]] సం.లో కోనసీమ చిత్రకళాపరిషత్, [[అమలాపురం]] వారి రజతోత్సవాలలో 'చిత్రకళా వైజయంతి' పురస్కారం అందుకున్నాను. ==తెవికి లో నా వ్యాసాలు== చిత్రకారులు : 1. [[కౌతా రామమోహన శాస్త్రి]] ‎ 2. [[గుర్రం మల్లయ్య]] 3. [[పన్నూరు శ్రీపతి]] ‎ 4. [[కౌతా ఆనందమోహనశాస్త్రి|కౌతా ఆనంద మోహన శాస్త్రి]] 5. [[మజ్జి రామారావు]] 6. [[జింకా రామారావు]] 7. [[దాసి సుదర్శన్]] 8. [[మాదేటి రాజాజి]] 9. [[పల్లా పర్సినాయుడు]] 10. [[రాయన గిరిధర్ గౌడ్]] 11. [[బొండా జగన్మోహనరావు]] 12. [[సురేష్ కడలి]] 13. [[రమేష్ గురజాల|రమేష్ గుర్జాల]] 14. [[మంచెం సుబ్రమణ్యేశ్వర రావు]] 15. [[బి.ఏ. రెడ్డి చిత్రకారుడు]] 16. [[దార్ల నాగేశ్వరరావు]] శిల్పకారులు : 1. [[శ్రీనాథ రత్నశిల్పి వుడయార్]] 2. [[గవ్వ రవీంద్ర రెడ్డి]] కార్టూనిస్టులు: 1. [[కార్టూనిస్ట్ పాప]] ‎2. [[సుభాని (కార్టూనిస్ట్)]] 3. [[సురేంద్ర (కార్టూనిస్ట్)]] నాటక రంగం : 1. [[మన్నె శ్రీనివాసరావు|మన్నే శ్రీనివాసరావు]] 2. [[బి.సి. కృష్ణ (నటుడు)]] 3. [[శేషయ్యగారిపల్లి అంజనప్ప]] ==మూలాలు== {{మూలాల జాబితా}} * https://archive.org/details/in.ernet.dli.2015.386109 ==మూలాలు== {{మూలాలజాబితా}} e0knqlad2waaqdaqkstadpmr6axmmcs 0 332846 4595071 4081298 2025-06-30T04:52:35Z Muralikrishna m 106628 4595071 wikitext text/x-wiki {{Infobox Politician | name = నారపరాజు రామచందర్ రావు | image = N Ramchander Rao.jpg | imagesize = 200px | office1 = సభ్యుడు ,బార్ కౌన్సిల్ అఫ్ ఇండియా | term_start1 = 2014 | office2 = మాజీ శాసనమండలి సభ్యుడు | term_start2 = 2015 - 2021 | constituency2 =మహబూబ్‌నగర్‌-రంగారెడ్డి-హైదరాబాద్‌ పట్టభద్రుల నియోజకవర్గం | office4 = హైదరాబాద్ జిల్లా బిజెపి అధ్యక్ష్యుడు | term_start4 = 2017 - ప్రస్తుతం | birth_date = {{Birth date and age|df=yes|1959|4|27}} | otherparty = [[రాష్ట్రీయ స్వయంసేవక్ సంఘ్]], [[అఖిల భారతీయ విద్యార్థి పరిషత్తు|ఏబీవీపీ]], [[భారతీయ జనతా పార్టీ]] | caption = | education = ఎల్.ఎల్.బి ఉస్మానియా యూనివర్సిటీ 1982-85, ఏంఏ పొలిటికల్ సైన్స్ ఉస్మానియా యూనివర్సిటీ | occupation = న్యాయవాది & రాజకీయ నాయకుడు | nationality = {{flag|India}} | spouse = ఎన్. సావిత్రి | children = అముక్త , అవనీష్ | birth_place = [[హైదరాబాద్]] | alma_mater = [[ఉస్మానియా యూనివర్సిటీ]] [[హైదరాబాద్]] | footnote = }} '''నారపరాజు రామచందర్ రావు''' తెలంగాణ రాష్ట్ర చెందిన రాజకీయ నాయకుడు, మాజీ ఎమ్మెల్సీ. ==రాజకీయ జీవితం== ఎన్. రామచందర్ రావు [[భారతీయ జనతా పార్టీ]]లో వివిధ హోదాల్లో పనిచేసి 2009లో జరిగిన ఆంధ్రప్రదేశ్ శాసనమండలి ఎన్నికల్లో [[మహబూబ్‌నగర్‌]] - రంగారెడ్డి - [[హైదరాబాద్‌]] జిల్లాల పట్టభద్రుల నియోజకవర్గం నుండి పోటీ చేసి ఓటమి పాలయ్యాడు. ఆయన తెలంగాణ రాష్ట్ర ఏర్పడ్డాక 2014లో జరిగిన సెంబ్లీ ఎన్నికల్లో [[మల్కాజ్‌గిరి శాసనసభ నియోజకవర్గం|మల్కాజ్‌గిరి నియోజకవర్గం]] నుండి పోటీ చేసి తన సమీప ప్రత్యర్థి టిఆర్ఎస్ అభ్యర్థి [[చింతల కనకారెడ్డి]] చేతిలో 2768 ఓట్ల తేడాతో ఓటమి చెందాడు. ఎన్. రామచందర్ రావు 2015లో జరిగిన తెలంగాణ శాసనమండలి ఎన్నికల్లో [[మహబూబ్‌నగర్‌]] - రంగారెడ్డి - [[హైదరాబాద్‌]] జిల్లాల పట్టభద్రుల నియోజకవర్గం నుండి పోటీ చేసి తన సమీప ప్రత్యర్థి టిఆర్ఎస్ అభ్యర్థి [[జి. దేవీప్రసాద్ రావు]] పై గెలిచి తొలిసారి ఎమ్మెల్సీగా ఎన్నికయ్యాడు. ఆయన 2018లో జరిగిన సెంబ్లీ ఎన్నికల్లో [[మల్కాజ్‌గిరి శాసనసభ నియోజకవర్గం|మల్కాజ్‌గిరి నియోజకవర్గం]] నుండి పోటీ చేసి తన సమీప ప్రత్యర్థి టిఆర్ఎస్ అభ్యర్థి [[మైనంపల్లి హన్మంతరావు]] చేతిలో 73698 ఓట్ల తేడాతో ఓటమి చెందాడు. ఎన్. రామచందర్ రావు 2021లో జరిగిన తెలంగాణ శాసనమండలి ఎన్నికల్లో [[మహబూబ్‌నగర్‌]] - రంగారెడ్డి - [[హైదరాబాద్‌]] జిల్లాల పట్టభద్రుల నియోజకవర్గం నుండి పోటీ చేసి తన సమీప ప్రత్యర్థి టిఆర్ఎస్ అభ్యర్థి [[సురభి వాణి దేవి]] చేతిలో ఓటమిపాలయ్యాడు.<ref name="Telangana Graduates' MLC polls: Defeated BJP MLC N Ramchander Rao demands CBI probe">{{cite news |last1=The New Indian Express |title=Telangana Graduates' MLC polls: Defeated BJP MLC N Ramchander Rao demands CBI probe |url=https://www.newindianexpress.com/states/telangana/2021/mar/23/telangana-graduates-mlc-polls-defeated-bjp-mlc-n-ramchander-rao-demands-cbi-probe-2280258.html |accessdate=2 August 2021 |work= |date=23 March 2021 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20210802042736/https://www.newindianexpress.com/states/telangana/2021/mar/23/telangana-graduates-mlc-polls-defeated-bjp-mlc-n-ramchander-rao-demands-cbi-probe-2280258.html |archivedate=2 August 2021 |url-status=live }}</ref> ఎన్. రాంచందర్ రావును 2024 జనవరి 08న లోక్‌సభ ఎన్నికల నేపథ్యంలో మహబూబ్‌నగర్‌ లోక్‌సభ నియోజకవర్గ ఇన్‌చార్జి బీజేపీ పార్టీ నియమించింది.<ref name="17 లోక్‌సభ స్థానాలకు బీజేపీ ఇన్‌చార్జిలు">{{cite news|url=https://www.andhrajyothy.com/2024/telangana/bjp-in-charge-of-17-lok-sabha-seats-1193751.html|title=17 లోక్‌సభ స్థానాలకు బీజేపీ ఇన్‌చార్జిలు|last1=Andhrajyothy|date=9 January 2024|work=|accessdate=9 January 2024|archiveurl=https://web.archive.org/web/20240109052153/https://www.andhrajyothy.com/2024/telangana/bjp-in-charge-of-17-lok-sabha-seats-1193751.html|archivedate=9 January 2024|language=te}}</ref> ==నిర్వహించిన పదవులు == * 1977-80 : అధ్యక్ష్యుడు స్టూడెంట్స్ యూనియన్, రైల్వే డిగ్రీ కాలేజీ * 1982-85 : స్టూడెంట్స్ యూనియన్ కార్యదర్శి, ఉస్మానియా యూనివర్సిటీ * తొలి రాష్ట్ర కార్యదర్శి - భారతీయ జనతా యువ మోర్చా * లీగల్ సెల్ కన్వీనర్ - భారతీయ జనతా పార్టీ ఆంధ్రప్రదేశ్ శాఖ * లీగల్ సెల్ జాయింట్ కన్వీనర్ - భారతీయ జనతా పార్టీ జాతీయ శాఖ * 2008 : ఉమ్మడి ఆంధ్రప్రదేశ్ రాష్ట్ర అధికార ప్రతినిధి * 2011-2013 : ఉమ్మడి ఆంధ్రప్రదేశ్ రాష్ట్ర ప్రధాన కార్యదర్శి * 2014 : సభ్యుడు, బార్ కౌన్సిల్ అఫ్ ఇండియా * 2015 - 2021 : మాజీ ఎమ్మెల్సీ - మహబూబ్‌నగర్‌-రంగారెడ్డి-హైదరాబాద్‌ పట్టభద్రుల నియోజకవర్గం <ref name="టీఆర్‌ఎస్‌కు ఝలక్!">{{cite news |last1=Sakshi |title=టీఆర్‌ఎస్‌కు ఝలక్! |url=https://m.sakshi.com/news/telangana/trs-jhalak-225026 |accessdate=14 December 2021 |work= |date=26 March 2015 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20211214040959/https://m.sakshi.com/news/telangana/trs-jhalak-225026 |archivedate=14 December 2021 |language=te}}</ref> * 2017 : అధ్యక్షుడు, హైదరాబాద్ జిల్లా బిజెపి <ref name="బీజేపీ నగర అధ్యక్షుడిగా రామచంద్రరావు">{{cite news |last1=Sakshi |title=బీజేపీ నగర అధ్యక్షుడిగా రామచంద్రరావు |url=https://m.sakshi.com/news/hyderabad/mlc-ramachandra-rao-takes-charges-as-bjp-hyderabad-city-president-441600 |accessdate=2 August 2021 |work=Sakshi |date=16 January 2017 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20210802042138/https://m.sakshi.com/news/hyderabad/mlc-ramachandra-rao-takes-charges-as-bjp-hyderabad-city-president-441600 |archivedate=2 August 2021 |language=te |url-status=live }}</ref> ==మూలాలు== {{మూలాలజాబితా}} [[వర్గం:ఉస్మానియా విశ్వవిద్యాలయం పూర్వ విద్యార్ధులు]] 963eubc6o8yqja4s17r120coue9a0rh 4595206 4595071 2025-06-30T09:39:29Z Batthini Vinay Kumar Goud 78298 /* రాజకీయ జీవితం */ 4595206 wikitext text/x-wiki {{Infobox Politician | name = నారపరాజు రామచందర్ రావు | image = N Ramchander Rao.jpg | imagesize = 200px | office1 = సభ్యుడు ,బార్ కౌన్సిల్ అఫ్ ఇండియా | term_start1 = 2014 | office2 = మాజీ శాసనమండలి సభ్యుడు | term_start2 = 2015 - 2021 | constituency2 =మహబూబ్‌నగర్‌-రంగారెడ్డి-హైదరాబాద్‌ పట్టభద్రుల నియోజకవర్గం | office4 = హైదరాబాద్ జిల్లా బిజెపి అధ్యక్ష్యుడు | term_start4 = 2017 - ప్రస్తుతం | birth_date = {{Birth date and age|df=yes|1959|4|27}} | otherparty = [[రాష్ట్రీయ స్వయంసేవక్ సంఘ్]], [[అఖిల భారతీయ విద్యార్థి పరిషత్తు|ఏబీవీపీ]], [[భారతీయ జనతా పార్టీ]] | caption = | education = ఎల్.ఎల్.బి ఉస్మానియా యూనివర్సిటీ 1982-85, ఏంఏ పొలిటికల్ సైన్స్ ఉస్మానియా యూనివర్సిటీ | occupation = న్యాయవాది & రాజకీయ నాయకుడు | nationality = {{flag|India}} | spouse = ఎన్. సావిత్రి | children = అముక్త , అవనీష్ | birth_place = [[హైదరాబాద్]] | alma_mater = [[ఉస్మానియా యూనివర్సిటీ]] [[హైదరాబాద్]] | footnote = }} '''నారపరాజు రామచందర్ రావు''' తెలంగాణ రాష్ట్ర చెందిన రాజకీయ నాయకుడు, మాజీ ఎమ్మెల్సీ. ==రాజకీయ జీవితం== ఎన్. రామచందర్ రావు [[భారతీయ జనతా పార్టీ]]లో వివిధ హోదాల్లో పనిచేసి 2009లో జరిగిన ఆంధ్రప్రదేశ్ శాసనమండలి ఎన్నికల్లో [[మహబూబ్‌నగర్‌]] - రంగారెడ్డి - [[హైదరాబాద్‌]] జిల్లాల పట్టభద్రుల నియోజకవర్గం నుండి పోటీ చేసి ఓటమి పాలయ్యాడు. ఆయన తెలంగాణ రాష్ట్ర ఏర్పడ్డాక 2014లో జరిగిన శాసనసభ ఎన్నికల్లో [[మల్కాజ్‌గిరి శాసనసభ నియోజకవర్గం|మల్కాజ్‌గిరి నియోజకవర్గం]] నుండి పోటీ చేసి తన సమీప ప్రత్యర్థి టిఆర్ఎస్ అభ్యర్థి [[చింతల కనకారెడ్డి]] చేతిలో 2,768 ఓట్ల తేడాతో ఓడిపోయాడు. ఎన్. రామచందర్ రావు 2015లో జరిగిన తెలంగాణ శాసనమండలి ఎన్నికల్లో [[మహబూబ్‌నగర్‌]] - రంగారెడ్డి - [[హైదరాబాద్‌]] జిల్లాల పట్టభద్రుల నియోజకవర్గం నుండి పోటీ చేసి తన సమీప ప్రత్యర్థి టిఆర్ఎస్ అభ్యర్థి [[జి. దేవీప్రసాద్ రావు]] పై గెలిచి తొలిసారి ఎమ్మెల్సీగా ఎన్నికయ్యాడు. ఆయన 2018లో జరిగిన శాసనసభ ఎన్నికల్లో [[మల్కాజ్‌గిరి శాసనసభ నియోజకవర్గం|మల్కాజ్‌గిరి నియోజకవర్గం]] నుండి పోటీ చేసి తన సమీప ప్రత్యర్థి టిఆర్ఎస్ అభ్యర్థి [[మైనంపల్లి హన్మంతరావు]] చేతిలో 73,698 ఓట్ల తేడాతో ఓడిపోయాడు. ఎన్. రామచందర్ రావు 2021లో జరిగిన తెలంగాణ శాసనమండలి ఎన్నికల్లో [[మహబూబ్‌నగర్‌]] - రంగారెడ్డి - [[హైదరాబాద్‌]] జిల్లాల పట్టభద్రుల నియోజకవర్గం నుండి పోటీ చేసి తన సమీప ప్రత్యర్థి టిఆర్ఎస్ అభ్యర్థి [[సురభి వాణి దేవి]] చేతిలో ఓడిపోయాడు.<ref name="Telangana Graduates' MLC polls: Defeated BJP MLC N Ramchander Rao demands CBI probe">{{cite news |last1=The New Indian Express |title=Telangana Graduates' MLC polls: Defeated BJP MLC N Ramchander Rao demands CBI probe |url=https://www.newindianexpress.com/states/telangana/2021/mar/23/telangana-graduates-mlc-polls-defeated-bjp-mlc-n-ramchander-rao-demands-cbi-probe-2280258.html |accessdate=2 August 2021 |work= |date=23 March 2021 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20210802042736/https://www.newindianexpress.com/states/telangana/2021/mar/23/telangana-graduates-mlc-polls-defeated-bjp-mlc-n-ramchander-rao-demands-cbi-probe-2280258.html |archivedate=2 August 2021 |url-status=live }}</ref> ఎన్. రాంచందర్ రావును 2024 జనవరి 08న లోక్‌సభ ఎన్నికల నేపథ్యంలో [[మహబూబ్‌నగర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|మహబూబ్‌నగర్‌ లోక్‌సభ నియోజకవర్గ]] ఇన్‌చార్జి బీజేపీ పార్టీ నియమించింది.<ref name="17 లోక్‌సభ స్థానాలకు బీజేపీ ఇన్‌చార్జిలు">{{cite news|url=https://www.andhrajyothy.com/2024/telangana/bjp-in-charge-of-17-lok-sabha-seats-1193751.html|title=17 లోక్‌సభ స్థానాలకు బీజేపీ ఇన్‌చార్జిలు|last1=Andhrajyothy|date=9 January 2024|work=|accessdate=9 January 2024|archiveurl=https://web.archive.org/web/20240109052153/https://www.andhrajyothy.com/2024/telangana/bjp-in-charge-of-17-lok-sabha-seats-1193751.html|archivedate=9 January 2024|language=te}}</ref> ==నిర్వహించిన పదవులు == * 1977-80 : అధ్యక్ష్యుడు స్టూడెంట్స్ యూనియన్, రైల్వే డిగ్రీ కాలేజీ * 1982-85 : స్టూడెంట్స్ యూనియన్ కార్యదర్శి, ఉస్మానియా యూనివర్సిటీ * తొలి రాష్ట్ర కార్యదర్శి - భారతీయ జనతా యువ మోర్చా * లీగల్ సెల్ కన్వీనర్ - భారతీయ జనతా పార్టీ ఆంధ్రప్రదేశ్ శాఖ * లీగల్ సెల్ జాయింట్ కన్వీనర్ - భారతీయ జనతా పార్టీ జాతీయ శాఖ * 2008 : ఉమ్మడి ఆంధ్రప్రదేశ్ రాష్ట్ర అధికార ప్రతినిధి * 2011-2013 : ఉమ్మడి ఆంధ్రప్రదేశ్ రాష్ట్ర ప్రధాన కార్యదర్శి * 2014 : సభ్యుడు, బార్ కౌన్సిల్ అఫ్ ఇండియా * 2015 - 2021 : మాజీ ఎమ్మెల్సీ - మహబూబ్‌నగర్‌-రంగారెడ్డి-హైదరాబాద్‌ పట్టభద్రుల నియోజకవర్గం <ref name="టీఆర్‌ఎస్‌కు ఝలక్!">{{cite news |last1=Sakshi |title=టీఆర్‌ఎస్‌కు ఝలక్! |url=https://m.sakshi.com/news/telangana/trs-jhalak-225026 |accessdate=14 December 2021 |work= |date=26 March 2015 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20211214040959/https://m.sakshi.com/news/telangana/trs-jhalak-225026 |archivedate=14 December 2021 |language=te}}</ref> * 2017 : అధ్యక్షుడు, హైదరాబాద్ జిల్లా బిజెపి <ref name="బీజేపీ నగర అధ్యక్షుడిగా రామచంద్రరావు">{{cite news |last1=Sakshi |title=బీజేపీ నగర అధ్యక్షుడిగా రామచంద్రరావు |url=https://m.sakshi.com/news/hyderabad/mlc-ramachandra-rao-takes-charges-as-bjp-hyderabad-city-president-441600 |accessdate=2 August 2021 |work=Sakshi |date=16 January 2017 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20210802042138/https://m.sakshi.com/news/hyderabad/mlc-ramachandra-rao-takes-charges-as-bjp-hyderabad-city-president-441600 |archivedate=2 August 2021 |language=te |url-status=live }}</ref> ==మూలాలు== {{మూలాలజాబితా}} [[వర్గం:ఉస్మానియా విశ్వవిద్యాలయం పూర్వ విద్యార్ధులు]] o7izg9yaynasf348n1boh4qn0r0z20m 4595207 4595206 2025-06-30T09:42:12Z Batthini Vinay Kumar Goud 78298 4595207 wikitext text/x-wiki {{Infobox Politician | name = నారపరాజు రామచందర్ రావు | image = N Ramchander Rao.jpg | imagesize = 200px | office1 = సభ్యుడు ,బార్ కౌన్సిల్ అఫ్ ఇండియా | term_start1 = 2014 | office2 = మాజీ శాసనమండలి సభ్యుడు | term_start2 = 2015 - 2021 | constituency2 =మహబూబ్‌నగర్‌-రంగారెడ్డి-హైదరాబాద్‌ పట్టభద్రుల నియోజకవర్గం | office4 = హైదరాబాద్ జిల్లా బిజెపి అధ్యక్ష్యుడు | term_start4 = 2017 - ప్రస్తుతం | birth_date = {{Birth date and age|df=yes|1959|4|27}} | otherparty = [[రాష్ట్రీయ స్వయంసేవక్ సంఘ్]], [[అఖిల భారతీయ విద్యార్థి పరిషత్తు|ఏబీవీపీ]], [[భారతీయ జనతా పార్టీ]] | caption = | education = ఎల్.ఎల్.బి ఉస్మానియా యూనివర్సిటీ 1982-85, ఏంఏ పొలిటికల్ సైన్స్ ఉస్మానియా యూనివర్సిటీ | occupation = న్యాయవాది & రాజకీయ నాయకుడు | nationality = {{flag|India}} | spouse = ఎన్. సావిత్రి | children = అముక్త , అవనీష్ | birth_place = [[హైదరాబాద్]] | alma_mater = [[ఉస్మానియా యూనివర్సిటీ]] [[హైదరాబాద్]] | footnote = }} '''నారపరాజు రామచందర్ రావు''' తెలంగాణ రాష్ట్ర చెందిన రాజకీయ నాయకుడు, మాజీ ఎమ్మెల్సీ. ==జననం & విద్యాభాస్యం== ఎన్. రామచందర్ రావు 1959 ఏప్రిల్ 27న సికింద్రాబాద్‌లో జన్మించి 1977లో సికింద్రాబాద్‌లోని కేంద్రీయ విద్యాలయంలో ఉన్నత విద్యను, 1980లో సికింద్రాబాద్‌లోని రైల్వే డిగ్రీ కళాశాల నుండి బి.ఎ., 1982లో ఉస్మానియా విశ్వవిద్యాలయం నుండి ఆర్ట్స్ (రాజకీయ శాస్త్రం)లో మాస్టర్స్ పూర్తి చేసి 1985లో ఉస్మానియా విశ్వవిద్యాలయం నుండి న్యాయశాస్త్రంలో బ్యాచిలర్ పట్టా పొందాడు. ==రాజకీయ జీవితం== ఎన్. రామచందర్ రావు [[భారతీయ జనతా పార్టీ]]లో వివిధ హోదాల్లో పనిచేసి 2009లో జరిగిన ఆంధ్రప్రదేశ్ శాసనమండలి ఎన్నికల్లో [[మహబూబ్‌నగర్‌]] - రంగారెడ్డి - [[హైదరాబాద్‌]] జిల్లాల పట్టభద్రుల నియోజకవర్గం నుండి పోటీ చేసి ఓటమి పాలయ్యాడు. ఆయన తెలంగాణ రాష్ట్ర ఏర్పడ్డాక 2014లో జరిగిన శాసనసభ ఎన్నికల్లో [[మల్కాజ్‌గిరి శాసనసభ నియోజకవర్గం|మల్కాజ్‌గిరి నియోజకవర్గం]] నుండి పోటీ చేసి తన సమీప ప్రత్యర్థి టిఆర్ఎస్ అభ్యర్థి [[చింతల కనకారెడ్డి]] చేతిలో 2,768 ఓట్ల తేడాతో ఓడిపోయాడు. ఎన్. రామచందర్ రావు 2015లో జరిగిన తెలంగాణ శాసనమండలి ఎన్నికల్లో [[మహబూబ్‌నగర్‌]] - రంగారెడ్డి - [[హైదరాబాద్‌]] జిల్లాల పట్టభద్రుల నియోజకవర్గం నుండి పోటీ చేసి తన సమీప ప్రత్యర్థి టిఆర్ఎస్ అభ్యర్థి [[జి. దేవీప్రసాద్ రావు]] పై గెలిచి తొలిసారి ఎమ్మెల్సీగా ఎన్నికయ్యాడు. ఆయన 2018లో జరిగిన శాసనసభ ఎన్నికల్లో [[మల్కాజ్‌గిరి శాసనసభ నియోజకవర్గం|మల్కాజ్‌గిరి నియోజకవర్గం]] నుండి పోటీ చేసి తన సమీప ప్రత్యర్థి టిఆర్ఎస్ అభ్యర్థి [[మైనంపల్లి హన్మంతరావు]] చేతిలో 73,698 ఓట్ల తేడాతో ఓడిపోయాడు. ఎన్. రామచందర్ రావు 2021లో జరిగిన తెలంగాణ శాసనమండలి ఎన్నికల్లో [[మహబూబ్‌నగర్‌]] - రంగారెడ్డి - [[హైదరాబాద్‌]] జిల్లాల పట్టభద్రుల నియోజకవర్గం నుండి పోటీ చేసి తన సమీప ప్రత్యర్థి టిఆర్ఎస్ అభ్యర్థి [[సురభి వాణి దేవి]] చేతిలో ఓడిపోయాడు.<ref name="Telangana Graduates' MLC polls: Defeated BJP MLC N Ramchander Rao demands CBI probe">{{cite news |last1=The New Indian Express |title=Telangana Graduates' MLC polls: Defeated BJP MLC N Ramchander Rao demands CBI probe |url=https://www.newindianexpress.com/states/telangana/2021/mar/23/telangana-graduates-mlc-polls-defeated-bjp-mlc-n-ramchander-rao-demands-cbi-probe-2280258.html |accessdate=2 August 2021 |work= |date=23 March 2021 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20210802042736/https://www.newindianexpress.com/states/telangana/2021/mar/23/telangana-graduates-mlc-polls-defeated-bjp-mlc-n-ramchander-rao-demands-cbi-probe-2280258.html |archivedate=2 August 2021 |url-status=live }}</ref> ఎన్. రాంచందర్ రావును 2024 జనవరి 08న లోక్‌సభ ఎన్నికల నేపథ్యంలో [[మహబూబ్‌నగర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|మహబూబ్‌నగర్‌ లోక్‌సభ నియోజకవర్గ]] ఇన్‌చార్జి బీజేపీ పార్టీ నియమించింది.<ref name="17 లోక్‌సభ స్థానాలకు బీజేపీ ఇన్‌చార్జిలు">{{cite news|url=https://www.andhrajyothy.com/2024/telangana/bjp-in-charge-of-17-lok-sabha-seats-1193751.html|title=17 లోక్‌సభ స్థానాలకు బీజేపీ ఇన్‌చార్జిలు|last1=Andhrajyothy|date=9 January 2024|work=|accessdate=9 January 2024|archiveurl=https://web.archive.org/web/20240109052153/https://www.andhrajyothy.com/2024/telangana/bjp-in-charge-of-17-lok-sabha-seats-1193751.html|archivedate=9 January 2024|language=te}}</ref> ==నిర్వహించిన పదవులు == * 1977-80 : అధ్యక్ష్యుడు స్టూడెంట్స్ యూనియన్, రైల్వే డిగ్రీ కాలేజీ * 1982-85 : స్టూడెంట్స్ యూనియన్ కార్యదర్శి, ఉస్మానియా యూనివర్సిటీ * తొలి రాష్ట్ర కార్యదర్శి - భారతీయ జనతా యువ మోర్చా * లీగల్ సెల్ కన్వీనర్ - భారతీయ జనతా పార్టీ ఆంధ్రప్రదేశ్ శాఖ * లీగల్ సెల్ జాయింట్ కన్వీనర్ - భారతీయ జనతా పార్టీ జాతీయ శాఖ * 2008 : ఉమ్మడి ఆంధ్రప్రదేశ్ రాష్ట్ర అధికార ప్రతినిధి * 2011-2013 : ఉమ్మడి ఆంధ్రప్రదేశ్ రాష్ట్ర ప్రధాన కార్యదర్శి * 2014 : సభ్యుడు, బార్ కౌన్సిల్ అఫ్ ఇండియా * 2015 - 2021 : మాజీ ఎమ్మెల్సీ - మహబూబ్‌నగర్‌-రంగారెడ్డి-హైదరాబాద్‌ పట్టభద్రుల నియోజకవర్గం <ref name="టీఆర్‌ఎస్‌కు ఝలక్!">{{cite news |last1=Sakshi |title=టీఆర్‌ఎస్‌కు ఝలక్! |url=https://m.sakshi.com/news/telangana/trs-jhalak-225026 |accessdate=14 December 2021 |work= |date=26 March 2015 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20211214040959/https://m.sakshi.com/news/telangana/trs-jhalak-225026 |archivedate=14 December 2021 |language=te}}</ref> * 2017 : అధ్యక్షుడు, హైదరాబాద్ జిల్లా బిజెపి <ref name="బీజేపీ నగర అధ్యక్షుడిగా రామచంద్రరావు">{{cite news |last1=Sakshi |title=బీజేపీ నగర అధ్యక్షుడిగా రామచంద్రరావు |url=https://m.sakshi.com/news/hyderabad/mlc-ramachandra-rao-takes-charges-as-bjp-hyderabad-city-president-441600 |accessdate=2 August 2021 |work=Sakshi |date=16 January 2017 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20210802042138/https://m.sakshi.com/news/hyderabad/mlc-ramachandra-rao-takes-charges-as-bjp-hyderabad-city-president-441600 |archivedate=2 August 2021 |language=te |url-status=live }}</ref> ==మూలాలు== {{మూలాలజాబితా}} [[వర్గం:ఉస్మానియా విశ్వవిద్యాలయం పూర్వ విద్యార్ధులు]] nm2iu14865ttyyqx32tl9lc3h76hoi7 4595208 4595207 2025-06-30T09:44:30Z Batthini Vinay Kumar Goud 78298 /* జననం & విద్యాభాస్యం */ 4595208 wikitext text/x-wiki {{Infobox Politician | name = నారపరాజు రామచందర్ రావు | image = N Ramchander Rao.jpg | imagesize = 200px | office1 = సభ్యుడు ,బార్ కౌన్సిల్ అఫ్ ఇండియా | term_start1 = 2014 | office2 = మాజీ శాసనమండలి సభ్యుడు | term_start2 = 2015 - 2021 | constituency2 =మహబూబ్‌నగర్‌-రంగారెడ్డి-హైదరాబాద్‌ పట్టభద్రుల నియోజకవర్గం | office4 = హైదరాబాద్ జిల్లా బిజెపి అధ్యక్ష్యుడు | term_start4 = 2017 - ప్రస్తుతం | birth_date = {{Birth date and age|df=yes|1959|4|27}} | otherparty = [[రాష్ట్రీయ స్వయంసేవక్ సంఘ్]], [[అఖిల భారతీయ విద్యార్థి పరిషత్తు|ఏబీవీపీ]], [[భారతీయ జనతా పార్టీ]] | caption = | education = ఎల్.ఎల్.బి ఉస్మానియా యూనివర్సిటీ 1982-85, ఏంఏ పొలిటికల్ సైన్స్ ఉస్మానియా యూనివర్సిటీ | occupation = న్యాయవాది & రాజకీయ నాయకుడు | nationality = {{flag|India}} | spouse = ఎన్. సావిత్రి | children = అముక్త , అవనీష్ | birth_place = [[హైదరాబాద్]] | alma_mater = [[ఉస్మానియా యూనివర్సిటీ]] [[హైదరాబాద్]] | footnote = }} '''నారపరాజు రామచందర్ రావు''' తెలంగాణ రాష్ట్ర చెందిన రాజకీయ నాయకుడు, మాజీ ఎమ్మెల్సీ. ==జననం & విద్యాభాస్యం== ఎన్. రామచందర్ రావు 1959 ఏప్రిల్ 27న సికింద్రాబాద్‌లో జన్మించి 1977లో సికింద్రాబాద్‌లోని కేంద్రీయ విద్యాలయంలో ఉన్నత విద్యను, 1980లో సికింద్రాబాద్‌లోని రైల్వే డిగ్రీ కళాశాల నుండి బి.ఎ., 1982లో ఉస్మానియా విశ్వవిద్యాలయం నుండి ఆర్ట్స్ (రాజకీయ శాస్త్రం)లో మాస్టర్స్ పూర్తి చేసి 1985లో ఉస్మానియా విశ్వవిద్యాలయం నుండి న్యాయశాస్త్రంలో బ్యాచిలర్ పట్టా పొందాడు. ==రాజకీయ జీవితం== ఎన్. రామచందర్ రావు ఎమర్జెన్సీ సమయంలో పికెట్ కేంద్రీయ విద్యాలయ పాఠశాలలో చదువుతున్నప్పుడు విద్యార్థి దశలోనే రాజకీయాల్లోకి వచ్చి రైల్వే డిగ్రీ కళాశాలలో బ్యాచిలర్ ఆఫ్ ఆర్ట్స్ చదువుతున్నప్పుడు వరుసగా మూడు సంవత్సరాలు స్టూడెంట్స్ యూనియన్ (అఖిల భారతీయ విద్యార్థి పరిషత్ (ఏబీవీపీ)కి అనుబంధంగా) అధ్యక్షుడిగా ఎన్నికయ్యాడు. ఆయన ఉస్మానియా లా కళాశాల స్టూడెంట్ యూనియన్ కార్యదర్శి (ఏబీవీపీ)గా పని చేశాడు. ఎన్. రామచందర్ రావు [[భారతీయ జనతా పార్టీ]]లో వివిధ హోదాల్లో పనిచేసి 2009లో జరిగిన ఆంధ్రప్రదేశ్ శాసనమండలి ఎన్నికల్లో [[మహబూబ్‌నగర్‌]] - రంగారెడ్డి - [[హైదరాబాద్‌]] జిల్లాల పట్టభద్రుల నియోజకవర్గం నుండి పోటీ చేసి ఓటమి పాలయ్యాడు. ఆయన తెలంగాణ రాష్ట్ర ఏర్పడ్డాక 2014లో జరిగిన శాసనసభ ఎన్నికల్లో [[మల్కాజ్‌గిరి శాసనసభ నియోజకవర్గం|మల్కాజ్‌గిరి నియోజకవర్గం]] నుండి పోటీ చేసి తన సమీప ప్రత్యర్థి టిఆర్ఎస్ అభ్యర్థి [[చింతల కనకారెడ్డి]] చేతిలో 2,768 ఓట్ల తేడాతో ఓడిపోయాడు. ఎన్. రామచందర్ రావు 2015లో జరిగిన తెలంగాణ శాసనమండలి ఎన్నికల్లో [[మహబూబ్‌నగర్‌]] - రంగారెడ్డి - [[హైదరాబాద్‌]] జిల్లాల పట్టభద్రుల నియోజకవర్గం నుండి పోటీ చేసి తన సమీప ప్రత్యర్థి టిఆర్ఎస్ అభ్యర్థి [[జి. దేవీప్రసాద్ రావు]] పై గెలిచి తొలిసారి ఎమ్మెల్సీగా ఎన్నికయ్యాడు. ఆయన 2018లో జరిగిన శాసనసభ ఎన్నికల్లో [[మల్కాజ్‌గిరి శాసనసభ నియోజకవర్గం|మల్కాజ్‌గిరి నియోజకవర్గం]] నుండి పోటీ చేసి తన సమీప ప్రత్యర్థి టిఆర్ఎస్ అభ్యర్థి [[మైనంపల్లి హన్మంతరావు]] చేతిలో 73,698 ఓట్ల తేడాతో ఓడిపోయాడు. ఎన్. రామచందర్ రావు 2021లో జరిగిన తెలంగాణ శాసనమండలి ఎన్నికల్లో [[మహబూబ్‌నగర్‌]] - రంగారెడ్డి - [[హైదరాబాద్‌]] జిల్లాల పట్టభద్రుల నియోజకవర్గం నుండి పోటీ చేసి తన సమీప ప్రత్యర్థి టిఆర్ఎస్ అభ్యర్థి [[సురభి వాణి దేవి]] చేతిలో ఓడిపోయాడు.<ref name="Telangana Graduates' MLC polls: Defeated BJP MLC N Ramchander Rao demands CBI probe">{{cite news |last1=The New Indian Express |title=Telangana Graduates' MLC polls: Defeated BJP MLC N Ramchander Rao demands CBI probe |url=https://www.newindianexpress.com/states/telangana/2021/mar/23/telangana-graduates-mlc-polls-defeated-bjp-mlc-n-ramchander-rao-demands-cbi-probe-2280258.html |accessdate=2 August 2021 |work= |date=23 March 2021 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20210802042736/https://www.newindianexpress.com/states/telangana/2021/mar/23/telangana-graduates-mlc-polls-defeated-bjp-mlc-n-ramchander-rao-demands-cbi-probe-2280258.html |archivedate=2 August 2021 |url-status=live }}</ref> ఎన్. రాంచందర్ రావును 2024 జనవరి 08న లోక్‌సభ ఎన్నికల నేపథ్యంలో [[మహబూబ్‌నగర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|మహబూబ్‌నగర్‌ లోక్‌సభ నియోజకవర్గ]] ఇన్‌చార్జి బీజేపీ పార్టీ నియమించింది.<ref name="17 లోక్‌సభ స్థానాలకు బీజేపీ ఇన్‌చార్జిలు">{{cite news|url=https://www.andhrajyothy.com/2024/telangana/bjp-in-charge-of-17-lok-sabha-seats-1193751.html|title=17 లోక్‌సభ స్థానాలకు బీజేపీ ఇన్‌చార్జిలు|last1=Andhrajyothy|date=9 January 2024|work=|accessdate=9 January 2024|archiveurl=https://web.archive.org/web/20240109052153/https://www.andhrajyothy.com/2024/telangana/bjp-in-charge-of-17-lok-sabha-seats-1193751.html|archivedate=9 January 2024|language=te}}</ref> ==నిర్వహించిన పదవులు == * 1977-80 : అధ్యక్ష్యుడు స్టూడెంట్స్ యూనియన్, రైల్వే డిగ్రీ కాలేజీ * 1982-85 : స్టూడెంట్స్ యూనియన్ కార్యదర్శి, ఉస్మానియా యూనివర్సిటీ * తొలి రాష్ట్ర కార్యదర్శి - భారతీయ జనతా యువ మోర్చా * లీగల్ సెల్ కన్వీనర్ - భారతీయ జనతా పార్టీ ఆంధ్రప్రదేశ్ శాఖ * లీగల్ సెల్ జాయింట్ కన్వీనర్ - భారతీయ జనతా పార్టీ జాతీయ శాఖ * 2008 : ఉమ్మడి ఆంధ్రప్రదేశ్ రాష్ట్ర అధికార ప్రతినిధి * 2011-2013 : ఉమ్మడి ఆంధ్రప్రదేశ్ రాష్ట్ర ప్రధాన కార్యదర్శి * 2014 : సభ్యుడు, బార్ కౌన్సిల్ అఫ్ ఇండియా * 2015 - 2021 : మాజీ ఎమ్మెల్సీ - మహబూబ్‌నగర్‌-రంగారెడ్డి-హైదరాబాద్‌ పట్టభద్రుల నియోజకవర్గం <ref name="టీఆర్‌ఎస్‌కు ఝలక్!">{{cite news |last1=Sakshi |title=టీఆర్‌ఎస్‌కు ఝలక్! |url=https://m.sakshi.com/news/telangana/trs-jhalak-225026 |accessdate=14 December 2021 |work= |date=26 March 2015 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20211214040959/https://m.sakshi.com/news/telangana/trs-jhalak-225026 |archivedate=14 December 2021 |language=te}}</ref> * 2017 : అధ్యక్షుడు, హైదరాబాద్ జిల్లా బిజెపి <ref name="బీజేపీ నగర అధ్యక్షుడిగా రామచంద్రరావు">{{cite news |last1=Sakshi |title=బీజేపీ నగర అధ్యక్షుడిగా రామచంద్రరావు |url=https://m.sakshi.com/news/hyderabad/mlc-ramachandra-rao-takes-charges-as-bjp-hyderabad-city-president-441600 |accessdate=2 August 2021 |work=Sakshi |date=16 January 2017 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20210802042138/https://m.sakshi.com/news/hyderabad/mlc-ramachandra-rao-takes-charges-as-bjp-hyderabad-city-president-441600 |archivedate=2 August 2021 |language=te |url-status=live }}</ref> ==మూలాలు== {{మూలాలజాబితా}} [[వర్గం:ఉస్మానియా విశ్వవిద్యాలయం పూర్వ విద్యార్ధులు]] 0ch17ois2uswuhu7eos5yz6cncs1ut0 4595209 4595208 2025-06-30T09:46:51Z Batthini Vinay Kumar Goud 78298 4595209 wikitext text/x-wiki {{Infobox Politician | name = నారపరాజు రామచందర్ రావు | image = N Ramchander Rao.jpg | imagesize = 200px | office1 = సభ్యుడు ,బార్ కౌన్సిల్ అఫ్ ఇండియా | term_start1 = 2014 | office2 = మాజీ శాసనమండలి సభ్యుడు | term_start2 = 2015 - 2021 | constituency2 =మహబూబ్‌నగర్‌-రంగారెడ్డి-హైదరాబాద్‌ పట్టభద్రుల నియోజకవర్గం | office4 = హైదరాబాద్ జిల్లా బిజెపి అధ్యక్ష్యుడు | term_start4 = 2017 - ప్రస్తుతం | birth_date = {{Birth date and age|df=yes|1959|4|27}} | otherparty = [[రాష్ట్రీయ స్వయంసేవక్ సంఘ్]], [[అఖిల భారతీయ విద్యార్థి పరిషత్తు|ఏబీవీపీ]], [[భారతీయ జనతా పార్టీ]] | caption = | education = ఎల్.ఎల్.బి ఉస్మానియా యూనివర్సిటీ 1982-85, ఏంఏ పొలిటికల్ సైన్స్ ఉస్మానియా యూనివర్సిటీ | occupation = న్యాయవాది & రాజకీయ నాయకుడు | nationality = {{flag|India}} | spouse = ఎన్. సావిత్రి | children = అముక్త , అవనీష్ | birth_place = [[హైదరాబాద్]] | alma_mater = [[ఉస్మానియా యూనివర్సిటీ]] [[హైదరాబాద్]] | parents = ఎన్.వి.ఆర్.ఎల్.ఎన్. రావు }} '''నారపరాజు రామచందర్ రావు''' తెలంగాణ రాష్ట్ర చెందిన రాజకీయ నాయకుడు. ఆయన 2015 నుండి 2021 వరకు హైదరాబాద్, రంగారెడ్డి & మహబూబ్ నగర్ పట్టభద్రుల నియోజకవర్గం నుండి తెలంగాణ శాసన మండలి సభ్యుడిగా పని చేశాడు. ==జననం & విద్యాభాస్యం== ఎన్. రామచందర్ రావు 1959 ఏప్రిల్ 27న సికింద్రాబాద్‌లో జన్మించి 1977లో సికింద్రాబాద్‌లోని కేంద్రీయ విద్యాలయంలో ఉన్నత విద్యను, 1980లో సికింద్రాబాద్‌లోని రైల్వే డిగ్రీ కళాశాల నుండి బి.ఎ., 1982లో ఉస్మానియా విశ్వవిద్యాలయం నుండి ఆర్ట్స్ (రాజకీయ శాస్త్రం)లో మాస్టర్స్ పూర్తి చేసి 1985లో ఉస్మానియా విశ్వవిద్యాలయం నుండి న్యాయశాస్త్రంలో బ్యాచిలర్ పట్టా పొందాడు. ఆయన 1985లో హైదరాబాద్‌లో తన న్యాయవాద వృత్తిని ప్రారంభించి 2014లో బార్ కౌన్సిల్ ఆఫ్ ఇండియా సభ్యుడిగా ఎన్నికయ్యాడు. ==రాజకీయ జీవితం== ఎన్. రామచందర్ రావు ఎమర్జెన్సీ సమయంలో పికెట్ కేంద్రీయ విద్యాలయ పాఠశాలలో చదువుతున్నప్పుడు విద్యార్థి దశలోనే రాజకీయాల్లోకి వచ్చి రైల్వే డిగ్రీ కళాశాలలో బ్యాచిలర్ ఆఫ్ ఆర్ట్స్ చదువుతున్నప్పుడు వరుసగా మూడు సంవత్సరాలు స్టూడెంట్స్ యూనియన్ (అఖిల భారతీయ విద్యార్థి పరిషత్ (ఏబీవీపీ)కి అనుబంధంగా) అధ్యక్షుడిగా ఎన్నికయ్యాడు. ఆయన ఉస్మానియా లా కళాశాల స్టూడెంట్ యూనియన్ కార్యదర్శి (ఏబీవీపీ)గా పని చేశాడు. ఎన్. రామచందర్ రావు [[భారతీయ జనతా పార్టీ]]లో వివిధ హోదాల్లో పనిచేసి 2009లో జరిగిన ఆంధ్రప్రదేశ్ శాసనమండలి ఎన్నికల్లో [[మహబూబ్‌నగర్‌]] - రంగారెడ్డి - [[హైదరాబాద్‌]] జిల్లాల పట్టభద్రుల నియోజకవర్గం నుండి పోటీ చేసి ఓటమి పాలయ్యాడు. ఆయన తెలంగాణ రాష్ట్ర ఏర్పడ్డాక 2014లో జరిగిన శాసనసభ ఎన్నికల్లో [[మల్కాజ్‌గిరి శాసనసభ నియోజకవర్గం|మల్కాజ్‌గిరి నియోజకవర్గం]] నుండి పోటీ చేసి తన సమీప ప్రత్యర్థి టిఆర్ఎస్ అభ్యర్థి [[చింతల కనకారెడ్డి]] చేతిలో 2,768 ఓట్ల తేడాతో ఓడిపోయాడు. ఎన్. రామచందర్ రావు 2015లో జరిగిన తెలంగాణ శాసనమండలి ఎన్నికల్లో [[మహబూబ్‌నగర్‌]] - రంగారెడ్డి - [[హైదరాబాద్‌]] జిల్లాల పట్టభద్రుల నియోజకవర్గం నుండి పోటీ చేసి తన సమీప ప్రత్యర్థి టిఆర్ఎస్ అభ్యర్థి [[జి. దేవీప్రసాద్ రావు]] పై గెలిచి తొలిసారి ఎమ్మెల్సీగా ఎన్నికయ్యాడు. ఆయన 2018లో జరిగిన శాసనసభ ఎన్నికల్లో [[మల్కాజ్‌గిరి శాసనసభ నియోజకవర్గం|మల్కాజ్‌గిరి నియోజకవర్గం]] నుండి పోటీ చేసి తన సమీప ప్రత్యర్థి టిఆర్ఎస్ అభ్యర్థి [[మైనంపల్లి హన్మంతరావు]] చేతిలో 73,698 ఓట్ల తేడాతో ఓడిపోయాడు. ఎన్. రామచందర్ రావు 2021లో జరిగిన తెలంగాణ శాసనమండలి ఎన్నికల్లో [[మహబూబ్‌నగర్‌]] - రంగారెడ్డి - [[హైదరాబాద్‌]] జిల్లాల పట్టభద్రుల నియోజకవర్గం నుండి పోటీ చేసి తన సమీప ప్రత్యర్థి టిఆర్ఎస్ అభ్యర్థి [[సురభి వాణి దేవి]] చేతిలో ఓడిపోయాడు.<ref name="Telangana Graduates' MLC polls: Defeated BJP MLC N Ramchander Rao demands CBI probe">{{cite news |last1=The New Indian Express |title=Telangana Graduates' MLC polls: Defeated BJP MLC N Ramchander Rao demands CBI probe |url=https://www.newindianexpress.com/states/telangana/2021/mar/23/telangana-graduates-mlc-polls-defeated-bjp-mlc-n-ramchander-rao-demands-cbi-probe-2280258.html |accessdate=2 August 2021 |work= |date=23 March 2021 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20210802042736/https://www.newindianexpress.com/states/telangana/2021/mar/23/telangana-graduates-mlc-polls-defeated-bjp-mlc-n-ramchander-rao-demands-cbi-probe-2280258.html |archivedate=2 August 2021 |url-status=live }}</ref> ఎన్. రాంచందర్ రావును 2024 జనవరి 08న లోక్‌సభ ఎన్నికల నేపథ్యంలో [[మహబూబ్‌నగర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|మహబూబ్‌నగర్‌ లోక్‌సభ నియోజకవర్గ]] ఇన్‌చార్జి బీజేపీ పార్టీ నియమించింది.<ref name="17 లోక్‌సభ స్థానాలకు బీజేపీ ఇన్‌చార్జిలు">{{cite news|url=https://www.andhrajyothy.com/2024/telangana/bjp-in-charge-of-17-lok-sabha-seats-1193751.html|title=17 లోక్‌సభ స్థానాలకు బీజేపీ ఇన్‌చార్జిలు|last1=Andhrajyothy|date=9 January 2024|work=|accessdate=9 January 2024|archiveurl=https://web.archive.org/web/20240109052153/https://www.andhrajyothy.com/2024/telangana/bjp-in-charge-of-17-lok-sabha-seats-1193751.html|archivedate=9 January 2024|language=te}}</ref> ==నిర్వహించిన పదవులు == * 1977-80 : అధ్యక్ష్యుడు స్టూడెంట్స్ యూనియన్, రైల్వే డిగ్రీ కాలేజీ * 1982-85 : స్టూడెంట్స్ యూనియన్ కార్యదర్శి, ఉస్మానియా యూనివర్సిటీ * తొలి రాష్ట్ర కార్యదర్శి - భారతీయ జనతా యువ మోర్చా * లీగల్ సెల్ కన్వీనర్ - భారతీయ జనతా పార్టీ ఆంధ్రప్రదేశ్ శాఖ * లీగల్ సెల్ జాయింట్ కన్వీనర్ - భారతీయ జనతా పార్టీ జాతీయ శాఖ * 2008 : ఉమ్మడి ఆంధ్రప్రదేశ్ రాష్ట్ర అధికార ప్రతినిధి * 2011-2013 : ఉమ్మడి ఆంధ్రప్రదేశ్ రాష్ట్ర ప్రధాన కార్యదర్శి * 2014 : సభ్యుడు, బార్ కౌన్సిల్ అఫ్ ఇండియా * 2015 - 2021 : మాజీ ఎమ్మెల్సీ - మహబూబ్‌నగర్‌-రంగారెడ్డి-హైదరాబాద్‌ పట్టభద్రుల నియోజకవర్గం <ref name="టీఆర్‌ఎస్‌కు ఝలక్!">{{cite news |last1=Sakshi |title=టీఆర్‌ఎస్‌కు ఝలక్! |url=https://m.sakshi.com/news/telangana/trs-jhalak-225026 |accessdate=14 December 2021 |work= |date=26 March 2015 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20211214040959/https://m.sakshi.com/news/telangana/trs-jhalak-225026 |archivedate=14 December 2021 |language=te}}</ref> * 2017 : అధ్యక్షుడు, హైదరాబాద్ జిల్లా బిజెపి <ref name="బీజేపీ నగర అధ్యక్షుడిగా రామచంద్రరావు">{{cite news |last1=Sakshi |title=బీజేపీ నగర అధ్యక్షుడిగా రామచంద్రరావు |url=https://m.sakshi.com/news/hyderabad/mlc-ramachandra-rao-takes-charges-as-bjp-hyderabad-city-president-441600 |accessdate=2 August 2021 |work=Sakshi |date=16 January 2017 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20210802042138/https://m.sakshi.com/news/hyderabad/mlc-ramachandra-rao-takes-charges-as-bjp-hyderabad-city-president-441600 |archivedate=2 August 2021 |language=te |url-status=live }}</ref> ==మూలాలు== {{మూలాలజాబితా}} [[వర్గం:ఉస్మానియా విశ్వవిద్యాలయం పూర్వ విద్యార్ధులు]] 7zc65fgy10gm7i13n809j1m1839frpa 0 333918 4595088 4594581 2025-06-30T06:01:16Z Batthini Vinay Kumar Goud 78298 /* పూర్తయిన ఫ్లై ఓవర్ల జాబితా */ 4595088 wikitext text/x-wiki [[File:PV_Narasimha_Rao_Expressway.jpg|link=https://en.wikipedia.org/wiki/File:PV_Narasimha_Rao_Expressway.jpg|కుడి|thumb|280x280px|[[పి.వి. నరసింహారావు ఎక్స్‌ప్రెస్ వే|పి.వి. నరసింహారావు ఎక్స్ ప్రెస్ వే]] (భారతదేశంలోనే అతిపెద్ద ఫ్లైఓవర్)]] [[తెలంగాణ]] రాష్ట్ర రాజధాని [[హైదరాబాదు]] వైశాల్యం పరంగా [[భారత దేశం|భారతదేశంలో]] నాల్గవ అతిపెద్ద నగరం. దాని మొత్తం మెట్రో వైశాల్యం {{Convert|7100|km2|abbr=on}} కాగా,<ref>{{Cite news|url=http://www.hmda.gov.in/aboutHMDA.html|title=Hyderabad Metropolitan Development Authority|date=25 August 2008|work=HMDA|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20160304050123/http://www.hmda.gov.in/aboutHMDA.html|archive-date=2016-03-04}}</ref> అక్కడ 10 మిలియన్లకు పైగా జనాభా ఉంది. హైదరాబాదు మహానగరం 1591లో స్థాపించబడినందున,<ref>{{Cite news|url=http://www.hyderabad.telangana.gov.in/aboutus/aboutus.aspx|title=Hyderabad|date=25 August 2014|work=HMDA|access-date=27 August 2021|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20170110155746/http://hyderabad.telangana.gov.in/aboutus/aboutus.aspx|archive-date=10 January 2017}}</ref> నిత్యం పెరుగుతున్న నగర జనాభాకు ప్రస్తుతమున్న రోడ్లు సరిపోవు. పెరుగుతున్న జనాభాకు అనుకూలంగా [[తెలంగాణా ప్రభుత్వం]], [[హైదరాబాదు మహానగరపాలక సంస్థ]] ల ఆధ్వర్యంలో హైదరాబాదు నగరంలోని రోడ్ల అభివృద్ధి కోసం వివిధ కార్యక్రమాలు చేపట్టబడ్డాయి.<ref>{{Cite news|url=http://www.hmda.gov.in/roads.html|title=Hyderabad Metropolitan Development Authority Roads|date=25 August 2008|work=HMDA|access-date=26 February 2016|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20140725095748/http://hmda.gov.in/roads.html|archive-date=25 July 2014}}</ref> అందులో భాగంగా ప్రభుత్వం నగరం అంతటా అనేక ఫ్లై ఓవర్లు, అండర్‌పాస్‌లను నిర్మించాలని నిర్ణయించింది.<ref name="గ్రేటర్‌లో హై.. ఫ్లై!">{{cite news|url=https://www.sakshi.com/telugu-news/telangana/year-end-2021-flyover-construction-and-openings-hyderabad-1423673|title=గ్రేటర్‌లో హై.. ఫ్లై!|last1=Sakshi|date=30 December 2021|work=sakshi|accessdate=21 January 2022|url-status=live|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220121123454/https://www.sakshi.com/telugu-news/telangana/year-end-2021-flyover-construction-and-openings-hyderabad-1423673|archivedate=21 January 2022|language=te}}</ref> == హైదరాబాద్‌లో ఫ్లైఓవర్‌లు == 2021 మే నెల నాటికి 52 ఫ్లై ఓవర్లు పూర్తికాగా, 16 ఫ్లై ఓవర్లు నిర్మాణ దశలో ఉన్నాయి. === పూర్తయిన ఫ్లై ఓవర్ల జాబితా === హైదరాబాద్‌లో ఉన్న ఫ్లైఓవర్‌లు (పొడవును బట్టి) {| class="wikitable sortable" !క్రమసంఖ్య !ఫ్లైఓవర్ పేరు !స్థలం !పొడవు (కి.మీ.లలో) !లైన్స్ ! class="unsortable" scope="col" |ఇతర వివరాలు ! class="unsortable" scope="col" |మూలాలు |- |1 |[[పి.వి. నరసింహారావు ఎక్స్‌ప్రెస్ వే]] |[[మెహదీపట్నం]] |11.66 |4 |భారతదేశంలోనే అతిపెద్ద ఫ్లైఓవర్ |<ref name="IX1">{{Cite news|url=http://archive.indianexpress.com/news/india-s-longest-flyover-opens/530789/|title=India's longest flyover opens|date=20 October 2009|work=The Indian Express|access-date=27 October 2018}}</ref> |- |2 |జూబ్లీహిల్స్ రోడ్ నెం. 45 |[[జూబ్లీ హిల్స్]] |1.8 |4 |[[దుర్గం చెరువు తీగల వంతెన]] అప్రోచ్ ఫ్లైఓవర్ |<ref>{{Cite web|url=https://www.thehansindia.com/news/cities/hyderabad/hyderabad-madhapurs-durgam-cheruvu-cable-bridge-to-be-opened-on-sep-19-646088|title=Hyderabad: Madhapur's durgam cheruvu cable bridge to be opened on Sep 19|last=Mayabrahma|first=Roja|date=2020-09-17|website=The Hans India|language=en|access-date=2020-10-05}}</ref> |- |3 |పంజాగుట్ట ఫ్లైఓవర్ |[[పంజాగుట్ట]] |1.7 |4 | |<ref name=":1">{{Cite news|url=http://www.htp.gov.in/flyovers.html|title=List of Flyovers In Hyderabad|date=12 August 2013|work=HTP}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://timesofindia.indiatimes.com/city/hyderabad/Flyover-mishap-What-went-wrong/articleshow/2354115.cms|title=Flyover mishap: What went wrong?|date=10 September 2007|website=The Times of India|language=en|access-date=2020-09-22}}</ref> |- |4 |సర్దార్ పటేల్ ఫ్లైఓవర్ |[[సికింద్రాబాద్]] |1.2 |4 | |<ref name=":2">{{Cite web|url=https://www.deccanchronicle.com/nation/current-affairs/160517/hyderabads-busiest-flyovers-languish-for-makeover.html|title=Hyderabad's busiest flyovers languish for makeover|last=Jose|first=Donita|date=2017-05-16|website=Deccan Chronicle|language=en|access-date=2020-09-22}}</ref> |- |5 |మౌలాలీ ఫ్లైఓవర్ |మౌలాలీ |1.2 |4 | | |- |6 |జెఎన్టీయూ-మలేషియా టౌన్ షిప్ ఫ్లైఓవర్ |[[కూకట్‌పల్లి (మేడ్చల్ జిల్లా)|కూకట్‌పల్లి]] |1.2 |6 | |<ref>{{Cite news|url=https://www.thehindu.com/news/cities/Hyderabad/kukatpally-flyover-thrown-open/article26758741.ece|title=Kukatpally flyover thrown open|date=7 April 2019|work=The Hindu}}</ref> |- |7 |[[బాలాన‌గ‌ర్ ఫ్లైఓవ‌ర్]] |[[బాలానగర్ (మేడ్చల్ జిల్లా)|బాలానగర్]] |1.13 |6 |Phase I of Strategic Road Development Plan (SRDP) |<ref>{{Cite news|url=https://www.thehindu.com/news/cities/Hyderabad/balanagar-flyover-inaugurated/article35177412.ece|title=Balanagar flyover inaugurated|date=2021-07-06|work=The Hindu|access-date=2021-07-11|others=Special Correspondent|language=en-IN|issn=0971-751X}}</ref> |- |8 |తెలుగు తల్లి ఫ్లైఓవర్ |[[సైఫాబాద్]] |1.1 |4 | |<ref name=":1" /><ref>{{Cite web|url=https://timesofindia.indiatimes.com/city/hyderabad/Telugu-Talli-flyover-opens-to-traffic/articleshow/998752.cms|title=Telugu Talli flyover opens to traffic|date=22 January 2005|website=The Times of India|language=en|access-date=2020-09-22}}</ref> |- |9 |గ్రీన్ లాండ్స్ ఫ్లైఓవర్ |[[బేగంపేట్ (బాలానగర్ మండలం)|బేగంపేట్]] |1.1 |4 | |<ref name=":1" /> |- |10 |వైఎంసీఏ ఫ్లైఓవర్ |[[నారాయణగూడ]] |1.0 |4 | |<ref name=":1" /> |- |11 |గచ్చిబౌలీ ఫ్లైఓవర్ |[[గచ్చిబౌలి]] |0.95 |4 | | |- |12 |కామినేని ఫ్లైఓవర్ |[[కామినేని వైద్య విజ్ఞాన సంస్థ]] |0.94 |3 | |<ref>{{Cite news|url=https://telanganatoday.com/kamineni-junction-lhs-flyover-to-be-launched-on-wednesday|title=Kamineni Junction LHS flyover to be launched on Wednesday|date=8 August 2018|work=Telangana Today}}</ref> |- |13 |కామినేని (RHS) ఫ్లైఓవర్ |[[కామినేని వైద్య విజ్ఞాన సంస్థ]] |0.94 |3 | |<ref name="Kamineni">{{Cite news|url=https://telanganatoday.com/ktr-to-inaugurate-kamineni-junction-flyover-underpass-on-thursday|title=KTR to inaugurate Kamineni Junction flyover, underpass on Thursday|date=27 May 2020|work=Telangana Today}}</ref> |- |14 |కూకట్‌పల్లి ఫ్లైఓవర్ (ROB) |[[కూకట్‌పల్లి (మేడ్చల్ జిల్లా)|కూకట్‌పల్లి]] |0.91 |4 | | |- |15 |బేగంపేట్ ఫ్లైఓవర్ (ROB) |[[బేగంపేట్ (బాలానగర్ మండలం)|బేగంపేట్]] |0.9 |6 | |<ref name=":1" /> |- |16 |మాసబ్ ట్యాంక్ ఫ్లైఓవర్ |[[మాసబ్ ట్యాంక్]] |0.9 |2 | |<ref name=":1" /> |- |17 |[[జీవ వైవిద్య ఉద్యానవనం, హైదరాబాదు|బయో డైవర్సిటీ]] లెవల్ 2 ఫ్లైఓవర్ |[[గచ్చిబౌలి]] |0.9 |3 | |<ref>{{Cite news|url=https://telanganatoday.com/hyderabad-biodiversity-flyover-thrown-open-to-public|title=Hyderabad: Biodiversity flyover thrown open to public|date=4 November 2019|work=Telangana Today}}</ref> |- |18 |యమ్నాంపేట్ ఫ్లైఓవర్ (ROB) |[[యమ్నాంపేట్]], ఘటకేసర్ |0.9 |2 | | |- |19 |మూసాపేట ఫ్లైఓవర్ (ROB) |[[మూసాపేట]] |0.85 |4 | | |- |20 |మైండ్ స్పేస్ |రహేజా మైండ్ స్పేస్ |0.83 |4 | | |- |21 |[[బైరామల్‌గూడ ఫ్లైఓవర్ లెవల్ 1|బైరామ‌ల్​గూడ కుడివైపు ఫ్లైఓవ‌ర్]] |[[బైరామల్‌గూడ]] |0.78 |3 |Package II of Strategic Road Development Plan (SRDP) |<ref>{{Cite web|url=https://www.newindianexpress.com/cities/hyderabad/2020/aug/11/bairamalguda-flyover-opened-2181830.html|title=Bairamalguda flyover opened|website=The New Indian Express|access-date=2020-08-11}}</ref> |- |22 |లంగర్‌హౌస్ ఫ్లైఓవర్ |[[లంగర్‌హౌస్]] |0.76 |4 | | |- |23 |ఫతేనగర్ ఫ్లైఓవర్ (ROB) |[[బల్కంపేట, హైదరాబాదు|బల్కంపేట]] |0.75 |4 | | |- |24 |పారడైజ్-సిటివో ఫ్లైఓవర్ |[[మహాత్మా గాంధీ రోడ్డు (సికింద్రాబాదు)|పారడేజ్]] |0.7 |4 | |<ref name=":1" /><ref name=":2" /> |- |25 |హైటెక్ సిటీ ఫ్లైఓవర్ |[[హైటెక్ సిటీ]] |0.7 |4 | | |- |26 |తెల్లాపూర్ ఫ్లైఓవర్ (ROB) |[[శేరిలింగంపల్లి]] |0.7 |4 | |<ref>{{Cite news|url=https://www.thehindu.com/news/cities/Hyderabad/tellapur-flyover-gets-ready/article6705123.ece|title=Tellapur flyover gets ready|date=18 December 2014|work=The Hindu}}</ref> |- |27 |హఫీజ్‌పేట ఫ్లైఓవర్ (ROB) |[[హఫీజ్‌పేట]] |0.7 |4 | | |- |28 |[[జీవ వైవిద్య ఉద్యానవనం, హైదరాబాదు|బయో డైవర్సిటీ పార్కు]] లెవల్ 1 ఫ్లైఓవర్ |[[గచ్చిబౌలి]] |0.69 |3 | |<ref>{{Cite news|url=https://www.newindianexpress.com/cities/hyderabad/2020/may/22/level-1-of-hyderabads-biodiversity-flyover-finally-thrown-open-to-public-2146477.html|title=Level-1 of Hyderabad's Biodiversity Flyover finally thrown open to public|date=22 May 2020|work=New Indian Express}}</ref> |- |29 |టోలీచౌకీ ఫ్లైఓవర్ |[[టోలీచౌకీ]] |0.65 |6 | |<ref>{{Cite news|url=http://timesofindia.indiatimes.com/city/hyderabad/Tolichowki-flyover-plans-hit-roadblock/articleshow/19874495.cms|title=Tolichowki flyover|date=4 May 2013|work=Times of India}}</ref> |- |30 |సీతాఫల్‌మండి ఫ్లైఓవర్ (ROB) |[[సీతాఫల్‌మండి]] |0.65 |4 | | |- |31 |ఖైరతాబాదు ఫ్లైఓవర్ (ROB) |[[ఖైరతాబాదు]] |0.6 |4 | |<ref name=":1" /> |- |32 |ఆర్.కె. పురం ఫ్లైఓవర్ (ROB) |[[నేరెడ్‌మెట్‌]] |0.6 |2 | |<ref>{{Cite web|url=https://www.thehansindia.com/telangana/r-k-puram-flyover-back-to-square-one--577709|title=R K Puram flyover back to square one|last=Sinha|first=Tejal|date=2019-11-02|website=www.thehansindia.com|language=en|access-date=2020-09-22}}</ref> |- |33 |లాలాపేట్ ఫ్లైఓవర్ (ROB) |[[తార్నాక]] |0.6 |4 | |<ref>{{Cite web|url=https://telanganatoday.com/ghmc-takes-up-repair-work-on-lalapet-flyover|title=GHMC takes up repair work on Lalapet flyover|last=Kumar|first=S. Sandeep|date=27 May 2019|website=Telangana Today|language=en-US|access-date=2020-09-22}}</ref> |- |34 |తార్నాక ఫ్లైఓవర్ |[[తార్నాక]] |0.6 |3 | |<ref name=":1" /> |- |35 |నల్గొండ క్రాస్ రోడ్ ఫ్లైఓవర్ |[[నల్గొండ క్రాస్ రోడ్]] |0.54 |4 | |<ref name=":1" /> |- |36 |బషీర్‌బాగ్ ఫ్లైఓవర్ |[[బషీర్‌బాగ్]] |0.5 |4 | |<ref name=":1" /> |- |37 |నారాయణగూడ ఫ్లైఓవర్ |[[నారాయణగూడ]] |0.5 |2 | |<ref name=":1" /> |- |38 |డబీర్‌పూర్ ఫ్లైఓవర్ (ROB) |[[డబీర్‌పూర్]] |0.5 |4 | |<ref name=":1" /> |- |39 |జామై ఉస్మానియా ఫ్లైఓవర్ (ROB) |[[జామియా ఉస్మానియా|జామై ఉస్మానియా]] |0.5 |2 | |<ref name=":1" /> |- |40 |[[ఎల్.బి. నగర్ ఎడమవైపు ఫ్లైఓవర్]] |[[లాల్ బహదూర్ నగర్|ఎల్.బి. నగర్]] |0.5 |4 |2019, మార్చి1న ప్రారంభం |<ref>{{Cite news|url=https://telanganatoday.com/lb-nagar-flyover-to-be-thrown-open-on-friday|title=LB Nagar flyover to be thrown open on Friday|date=28 February 2019|work=Telangana Today}}</ref> |- |41 | [[చంద్రాయణగుట్ట ఫ్లైఓవర్]] |[[చాంద్రాయణగుట్ట|చంద్రాయణగుట్ట]] |0.48 |4 | |<ref name=":1" /> |- |42 |[[షేక్‌పేట ఫ్లైఓవర్]] | షేక్‌పేట |2.71 |6 | | |- |43 |[[ఓవైసీ - మిథాని ఫ్లైఓవర్]] | ఒవైసీ- మిధాని జంక్షన్‌ |1.40 |3 | | |- |44 |[[పంజాగుట్ట స్టీల్ బ్రిడ్జి]] | పంజాగుట్ట |110 మీటర్ల | | | |- |45 |[[బహదూర్‌పురా ఫ్లైఓవర్]] |[[బహదూర్‌పుర మండలం (హైదరాబాద్ జిల్లా)|బహదూర్‌పురా]] |690 మీటర్లు |6 | | |- |46 |[[ఆరాంఘర్ ఫ్లైఓవర్]] |ఆరాంఘర్ |4.08 కిలోమీటర్లు |6 | |<ref name="TT1">{{Cite news|url=https://telanganatoday.com/two-new-flyovers-for-hyderabads-old-city|title=Two new flyovers for Hyderabad’s old city|last=Kumar|first=S. Sandeep|date=29 January 2018|work=Telangana Today|access-date=27 October 2018|language=en}}</ref> |- |47 |[[బైరామల్‌గూడ ఫ్లైఓవర్ లెవల్ 2]] |[[బైరామల్‌గూడ]] |780 మీటర్లు |3 | |<ref name="LBNagar">{{Cite news|url=https://telanganatoday.com/ever-busy-lb-nagar-junction-all-set-to-transform|title=Ever-busy LB Nagar junction all set to transform|last=Kumar|first=S. Sandeep|date=2 March 2019|work=Telangana Today|language=en}}</ref> |- |48 |[[నాగోల్ జంక్షన్ ఫ్లైఓవర్]] |[[నాగోల్]] |980 మీటర్లు |6 | |<ref>{{Cite web|last=|first=|date=2022-10-26|title=Vaartha Online Edition ముఖ్యాంశాలు - నాగోల్ లో ఫ్లై ఓవర్ ను ప్రారంభించిన మంత్రి కేటీఆర్|url=https://www.vaartha.com/minister-ktr-inaugurated-the-flyover-in-nagole/|archive-url=https://web.archive.org/web/20221026165147/https://www.vaartha.com/minister-ktr-inaugurated-the-flyover-in-nagole/|archive-date=2022-10-26|access-date=2022-10-26|website=Vaartha}}</ref> |- |49 |[[శిల్పా లేఅవుట్ ఫ్లైఓవర్]] |[[గచ్చిబౌలి]] |1.75 కిలోమీటర్లు |4 | |<ref>{{Cite web|last=ABN|date=2022-11-25|title=Shilpa Layout Flyover: శిల్ప లేఅవుట్ ఫ్లైఓవర్ ప్రారంభం|url=https://www.andhrajyothy.com/2022/telangana/shilpa-layout-flyover-launch-bbr-954294.html|archive-url=https://web.archive.org/web/20221125120513/https://www.andhrajyothy.com/2022/telangana/shilpa-layout-flyover-launch-bbr-954294.html|archive-date=2022-11-25|access-date=2022-11-25|website=Andhrajyothy Telugu News|language=te}}</ref> |- |50 |[[కైత్లాపూర్ ఫ్లై ఓవర్]] |కైత్లాపూర్‌ |675.50 మీటర్లు |4 | |<ref name="కైతలాపూర్ ఫ్లై ఓవర్‌ను ప్రారంభించిన మంత్రి కేటీఆర్‌">{{cite news|url=https://www.ntnews.com/hyderabad/minister-ktr-inaugurates-kaithalapur-flyover-637957|title=కైతలాపూర్ ఫ్లై ఓవర్‌ను ప్రారంభించిన మంత్రి కేటీఆర్‌|last1=Namasthe Telangana|first1=|date=21 June 2022|work=|accessdate=21 June 2022|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220621105845/https://www.ntnews.com/hyderabad/minister-ktr-inaugurates-kaithalapur-flyover-637957|archivedate=21 June 2022|language=te}}</ref> |- |51 |[[కొత్తగూడ ఫ్లైఓవర్]] |[[కొత్తగూడ (శేరిలింగంపల్లి)|కొత్తగూడ]] |3 కిలోమీటర్లు |4 | | |- |52 |[[ఎల్.బి. నగర్ కుడివైపు ఫ్లైఓవర్]] |[[లాల్ బహదూర్ నగర్|ఎల్.బి. నగర్]] |0.5 |4 |2023 | |- |53 | [[పీజేఆర్‌ ఫ్లైఓవర్‌‌]] |కొండాపూర్‌-గచ్చిబౌలి | | | |<ref name="పీజేఆర్‌ ఫ్లైఓవర్‌ ప్రారంభించిన సీఎం రేవంత్‌రెడ్డి">{{cite news |title=పీజేఆర్‌ ఫ్లైఓవర్‌ ప్రారంభించిన సీఎం రేవంత్‌రెడ్డి |url=https://www.eenadu.net/telugu-news/telangana/cm-revanth-reddy-inaugurates-pjr-flyover/1801/125115854 |accessdate=28 June 2025 |work= |publisher=Eenadu |date=28 June 2025 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20250628132440/https://www.eenadu.net/telugu-news/telangana/cm-revanth-reddy-inaugurates-pjr-flyover/1801/125115854 |archivedate=28 June 2025 |language=te}}</ref><ref name="పీజేఆర్‌ ఫ్లైఓవర్‌‌ని ప్రారంభించిన సీఎం రేవంత్‌ రెడ్డి">{{cite news |title=పీజేఆర్‌ ఫ్లైఓవర్‌‌ని ప్రారంభించిన సీఎం రేవంత్‌ రెడ్డి |url=https://www.andhrajyothy.com/2025/telangana/hyderabad/telangana-cm-revanth-reddy-inaugurates-pjr-flyover-in-gachibowli-hyderabad-vk-1420271.html |accessdate=28 June 2025 |publisher=Andhrajyothy |date=28 June 2025 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20250628132709/https://www.andhrajyothy.com/2025/telangana/hyderabad/telangana-cm-revanth-reddy-inaugurates-pjr-flyover-in-gachibowli-hyderabad-vk-1420271.html |archivedate=28 June 2025 |language=te}}</ref> |} === ఆమోదం పొందిన / నిర్మాణంలో ఉన్న ఫ్లైఓవర్‌ల జాబితా === హైదరాబాదు మహానగర స్ట్రాటజిక్ రోడ్ డెవలప్‌మెంట్ ప్రోగ్రామ్‌లో భాగంగా [[తెలంగాణా ప్రభుత్వం]], [[హైదరాబాదు మహానగరపాలక సంస్థ]]<nowiki/>లు హైదరాబాదు అంతటా పద్దెనిమిది ఫ్లైఓవర్లు, నాలుగు అండర్‌పాస్‌లను నిర్మించాలని ప్రణాళిక వేసింది.<ref>{{Cite news|url=http://www.exclventures.com/News/Newslink-11577.asp|title=20 new flyovers|date=20 Jun 2015|work=Excelventures|access-date=26 February 2016|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20160304084110/http://www.exclventures.com/News/Newslink-11577.asp|archive-date=4 March 2016}}</ref><ref>{{Cite news|url=http://timesofindia.indiatimes.com/good-governance/telangana/20-multi-level-flyovers-to-ease-traffic-in-Hyderabad/articleshow/47485805.cms|title=20 new multi-level flyovers in Hyderabad|date=20 Jun 2015|work=TOI}}</ref><ref>{{Cite news|url=http://www.ndtv.com/telangana-news/foundation-stone-laid-for-multi-level-flyovers-in-hyderabad-1261779|title=Foundation Stone for flyover laid at KBR Park|date=3 Jan 2016|work=NDTV}}</ref> వీటికి సంబంధించి టెండర్లు పిలవగా, ఈ ప్రాజెక్ట్ ఎం. వెంకటరావు ఇన్‌ఫ్రా ప్రాజెక్ట్స్ ప్రైవేట్ లిమిటెడ్‌,<ref>{{Cite news|url=http://www.mvrinfra.com/aboutus.htm|title=MVR Infra Official Website|date=15 January 2016|work=MVR|access-date=27 August 2021|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20171024205703/http://www.mvrinfra.com/aboutus.htm|archive-date=24 October 2017}}</ref> బిఎస్పిపిఎల్ ఇన్‌ఫ్రాస్ట్రక్చర్ లిమిటెడ్ లకుకు కేటాయించబడింది.<ref>{{Cite news|url=http://www.bscpl.net/|title=BSCPL Infrastructure Official Website|date=20 Jan 2016|work=BSPCL}}</ref> {| class="wikitable sortable" !క్రమసంఖ్య ! ఫ్లై ఓవర్ స్థానం ! లైన్స్ ! class="unsortable" scope="col" | ఇతర వివరాలు ! class="unsortable" scope="col" | మూలాలు  |- | 1 | [[ఎన్టీఆర్ ట్రస్టు|ఎన్టీఆర్ భవన్ జంక్షన్]] | 4 | | |- | 2 | [[ఫిల్మ్ నగర్]] | 4 | | |- | 3 | [[బంజారా హిల్స్|మహారాజ్ అగ్రసేన్ విగ్రహం]] | 4 | | |- | 4 | [[బంజారా హిల్స్|బసవతారకం క్యాన్సర్ ఆసుపత్రి]] | 4 | | |- | 5 | [[జూబ్లీ హిల్స్|జూబ్లీ హిల్స్ చెక్‌పోస్ట్]] | 4 | | |- | 6 | ఒవైసీ హాస్పిటల్ | 3 | నిర్మాణంలో ఉంది (1.65 KM పొడవు) | |- | 7 | జెబిఎస్ - తుముకుంట | 4 | భారతదేశంలో అతి పొడవైన ఫ్లైఓవర్‌గా మారబోతోంది (18.5 కిమీ) | <ref name=":0">{{Cite news|url=http://www.deccanchronicle.com/nation/current-affairs/040917/hyderabad-metropolitan-development-authority-funds-for-skyway-project.html|title=Hyderabad Metropolitan Development Authority funds for skyway project|date=2017-09-04|work=Deccan Chronicle/|access-date=2017-09-14|language=en}}</ref><ref>{{Cite news|url=http://timesofindia.indiatimes.com/city/hyderabad/cantt-skyways-project-may-take-wing-soon/articleshow/57567564.cms|title=Cantt skyways project may take wing soon|work=The Times of India|access-date=2017-09-14}}</ref><ref>{{Cite web|url=http://www.andhrajyothy.com/artical?SID=459667|title=ఫ్లై ఓవర్ల నిర్మాణానికి గ్రీన్‌ సిగ్నల్‌ -|website=Andhra Jyothy|language=te|access-date=2017-09-15|archive-date=2017-09-15|archive-url=https://web.archive.org/web/20170915204448/http://www.andhrajyothy.com/artical?SID=459667|url-status=dead}}</ref> |- | 8 | [[నల్గొండ క్రాస్ రోడ్]] - ఒవైసీ జంక్షన్ | 4 | నిర్మాణంలో ఉంది (2.56 KM పొడవు) | <ref name="TT1" /> |- | 10 | [[ఉప్పల్ ఖల్సా|ఉప్పల్]] - [[నారెపల్లి|నారపల్లి]] ఎలివేటెడ్ కారిడార్ | 4 | నిర్మాణంలో ఉంది (6.4&nbsp;కి.మీ పొడవు) | <ref>{{Cite news|url=https://timesofindia.indiatimes.com/city/hyderabad/uppal-wont-choke-gadkari-push-for-elevated-corridor/articleshow/62844287.cms|title=Uppal won’t choke: Gadkari push for elevated corridor|date=9 February 2018|work=The Times of India|language=en}}</ref> |- | 11 | [[అంబర్‌పేట మండలం (హైదరాబాదు జిల్లా)|అంబర్‌పేట]] | 4 | ఆమోదించబడింది (1.2&nbsp;కి.మీ పొడవు) | <ref>{{Cite news|url=https://telanganatoday.com/amberpet-flyover-works-to-speed-up|title=Amberpet flyover works to speed up|last=Kumar|first=S. Sandeep|date=12 January 2019|work=Telangana Today|language=en}}</ref> |} == హైదరాబాద్‌లో అండర్ పాస్‌లు == 2021, ఏప్రిల్ 26నాటికి ఆరాంఘర్ జంక్షన్, మాదాపూర్‌లోని అయ్యప్ప సొసైటీ, రహేజా మైండ్‌స్పేస్ ఐటి పార్క్, ఎల్‌బి నగర్, హైటెక్ సిటీ రైల్వే స్టేషన్ మొదలైన ఏడు ప్రాంతాలలోని అండర్‌పాస్ లు పూర్తయ్యాయి. మరో రెండు అండర్‌పాస్‌లు నిర్మాణంలో ఉన్నాయి. === పూర్తయిన అండర్ పాస్‌ల జాబితా === {| class="wikitable sortable" ! క్రమసంఖ్య ! అండర్ పాస్ స్థానం ! లైన్స్ ! class="unsortable" scope="col" | ఇతర వివరాలు ! class="unsortable" scope="col" |మూలాలు  |- | 1 | [[శివరాంపల్లి జాగీర్|ఆరాంఘర్ జంక్షన్]] | 4 | <span style="color:green">పూర్తయింది</span> | |- | 2 | [[మాదాపూర్‌|అయ్యప్ప సొసైటీ]] | 2 | <span style="color:green">పూర్తయింది</span> | |- | 3 | రహేజా మైండ్‌స్పేస్ | 4 | <span style="color:green">పూర్తయింది</span> | |- | 4 | [[సఫిల్‌గూడ|ఉత్తమ్ నగర్, సఫిల్‌గుడా]] (RUB) | 4 | <span style="color:green">పూర్తయింది</span> | <ref>{{Cite news|url=https://telanganatoday.com/ktr-to-inaugurate-rub-at-malkajgiri-today|title=KTR to inaugurate RuB at Malkajgiri today|date=6 April 2018|work=Telangana Today}}</ref> |- | 5 | [[చింతలకుంట (బాలాపూర్ మండలం)|చింతలకుంట]] | 2 | <span style="color:green">పూర్తయింది</span> | <ref>{{Cite news|url=https://telanganatoday.com/hyderabads-chintalkunta-underpass-opened-by-ktr|title=Hyderabad’s Chintalkunta underpass opened by KTR|date=1 May 2018|work=Telangana Today}}</ref> |- | 6 | [[లాల్ బహదూర్ నగర్|ఎల్.బి. నగర్ జంక్షన్]] | 3 | <span style="color:green">పూర్తయింది</span> | <ref name="Kamineni"/> |- | 7 | [[హైటెక్ సిటీ|హైటెక్ సిటీ రైల్వే స్టేషన్]] | 4 | <span style="color:green">పూర్తయింది</span> | <ref>{{Cite web|url=https://www.thenewsminute.com/article/new-road-under-bridge-opened-hyderabads-hitec-city-146565|title=New Road Under Bridge opened in Hyderabad's Hitec City|date=2021-04-05|website=The News Minute|language=en|access-date=2021-04-07}}</ref><ref name="నగరవాసులకు అందుబాటులో వచ్చిన మరో ఎస్ఆర్‌డీపీ ప్రాజెక్ట్.. హైటెక్ సిటీ రైల్వే అండర్ బ్రిడ్జిని ప్రారంభించిన కేటీఆర్">{{cite news|url=https://tv9telugu.com/telangana/hyderabad/minister-ktr-inaugurated-hitech-city-railway-under-bridge-in-hyderabad-449734.html|title=నగరవాసులకు అందుబాటులో వచ్చిన మరో ఎస్ఆర్‌డీపీ ప్రాజెక్ట్.. హైటెక్ సిటీ రైల్వే అండర్ బ్రిడ్జిని ప్రారంభించిన కేటీఆర్|last1=TV9 Telugu|first1=|date=5 April 2021|work=TV9 Telugu|accessdate=21 January 2022|url-status=live|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220121140804/https://tv9telugu.com/telangana/hyderabad/minister-ktr-inaugurated-hitech-city-railway-under-bridge-in-hyderabad-449734.html|archivedate=21 January 2022|language=te}}</ref> |- | 8 | [[తుకారాంగేట్ ఆర్‌యూబీ]] | 4 | <span style="color:green">పూర్తయింది</span> | |} === ఆమోదించబడిన/నిర్మాణ అండర్ పాస్‌ల జాబితా === {| class="wikitable sortable" ! క్రమసంఖ్య ! అండర్ పాస్ స్థానం ! లైన్స్ ! class="unsortable" scope="col" | ఇతర వివరాలు ! class="unsortable" scope="col" | మూలాలు |- | 1 | [[మల్కాజ్‌గిరి|తూర్పు ఆనందబాగ్]] | 4 | <span style="color:green">పూర్తయింది</span> | |- | 2 | [[కామినేని వైద్య విజ్ఞాన సంస్థ|కామినేని హాస్పిటల్ జంక్షన్]] | 4 | నిర్మాణంలో ఉంది | |- |} == మూలాలు == {{మూలాలజాబితా}} [[వర్గం:హైదరాబాదు]] [[వర్గం:తెలంగాణ రహదారులు]] [[వర్గం:తెలంగాణ ప్రభుత్వ నిర్మాణాలు]] [[వర్గం:హైదరాబాదులోని ఫ్లైఓవర్లు]] dcr4l4bpwualtboxeto6526mi909ix2 4595089 4595088 2025-06-30T06:01:51Z Batthini Vinay Kumar Goud 78298 /* పూర్తయిన ఫ్లై ఓవర్ల జాబితా */ 4595089 wikitext text/x-wiki [[File:PV_Narasimha_Rao_Expressway.jpg|link=https://en.wikipedia.org/wiki/File:PV_Narasimha_Rao_Expressway.jpg|కుడి|thumb|280x280px|[[పి.వి. నరసింహారావు ఎక్స్‌ప్రెస్ వే|పి.వి. నరసింహారావు ఎక్స్ ప్రెస్ వే]] (భారతదేశంలోనే అతిపెద్ద ఫ్లైఓవర్)]] [[తెలంగాణ]] రాష్ట్ర రాజధాని [[హైదరాబాదు]] వైశాల్యం పరంగా [[భారత దేశం|భారతదేశంలో]] నాల్గవ అతిపెద్ద నగరం. దాని మొత్తం మెట్రో వైశాల్యం {{Convert|7100|km2|abbr=on}} కాగా,<ref>{{Cite news|url=http://www.hmda.gov.in/aboutHMDA.html|title=Hyderabad Metropolitan Development Authority|date=25 August 2008|work=HMDA|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20160304050123/http://www.hmda.gov.in/aboutHMDA.html|archive-date=2016-03-04}}</ref> అక్కడ 10 మిలియన్లకు పైగా జనాభా ఉంది. హైదరాబాదు మహానగరం 1591లో స్థాపించబడినందున,<ref>{{Cite news|url=http://www.hyderabad.telangana.gov.in/aboutus/aboutus.aspx|title=Hyderabad|date=25 August 2014|work=HMDA|access-date=27 August 2021|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20170110155746/http://hyderabad.telangana.gov.in/aboutus/aboutus.aspx|archive-date=10 January 2017}}</ref> నిత్యం పెరుగుతున్న నగర జనాభాకు ప్రస్తుతమున్న రోడ్లు సరిపోవు. పెరుగుతున్న జనాభాకు అనుకూలంగా [[తెలంగాణా ప్రభుత్వం]], [[హైదరాబాదు మహానగరపాలక సంస్థ]] ల ఆధ్వర్యంలో హైదరాబాదు నగరంలోని రోడ్ల అభివృద్ధి కోసం వివిధ కార్యక్రమాలు చేపట్టబడ్డాయి.<ref>{{Cite news|url=http://www.hmda.gov.in/roads.html|title=Hyderabad Metropolitan Development Authority Roads|date=25 August 2008|work=HMDA|access-date=26 February 2016|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20140725095748/http://hmda.gov.in/roads.html|archive-date=25 July 2014}}</ref> అందులో భాగంగా ప్రభుత్వం నగరం అంతటా అనేక ఫ్లై ఓవర్లు, అండర్‌పాస్‌లను నిర్మించాలని నిర్ణయించింది.<ref name="గ్రేటర్‌లో హై.. ఫ్లై!">{{cite news|url=https://www.sakshi.com/telugu-news/telangana/year-end-2021-flyover-construction-and-openings-hyderabad-1423673|title=గ్రేటర్‌లో హై.. ఫ్లై!|last1=Sakshi|date=30 December 2021|work=sakshi|accessdate=21 January 2022|url-status=live|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220121123454/https://www.sakshi.com/telugu-news/telangana/year-end-2021-flyover-construction-and-openings-hyderabad-1423673|archivedate=21 January 2022|language=te}}</ref> == హైదరాబాద్‌లో ఫ్లైఓవర్‌లు == 2021 మే నెల నాటికి 52 ఫ్లై ఓవర్లు పూర్తికాగా, 16 ఫ్లై ఓవర్లు నిర్మాణ దశలో ఉన్నాయి. === పూర్తయిన ఫ్లై ఓవర్ల జాబితా === హైదరాబాద్‌లో ఉన్న ఫ్లైఓవర్‌లు (పొడవును బట్టి) {| class="wikitable sortable" !క్రమసంఖ్య !ఫ్లైఓవర్ పేరు !స్థలం !పొడవు (కి.మీ.లలో) !లైన్స్ ! class="unsortable" scope="col" |ఇతర వివరాలు ! class="unsortable" scope="col" |మూలాలు |- |1 |[[పి.వి. నరసింహారావు ఎక్స్‌ప్రెస్ వే]] |[[మెహదీపట్నం]] |11.66 |4 |భారతదేశంలోనే అతిపెద్ద ఫ్లైఓవర్ |<ref name="IX1">{{Cite news|url=http://archive.indianexpress.com/news/india-s-longest-flyover-opens/530789/|title=India's longest flyover opens|date=20 October 2009|work=The Indian Express|access-date=27 October 2018}}</ref> |- |2 |జూబ్లీహిల్స్ రోడ్ నెం. 45 |[[జూబ్లీ హిల్స్]] |1.8 |4 |[[దుర్గం చెరువు తీగల వంతెన]] అప్రోచ్ ఫ్లైఓవర్ |<ref>{{Cite web|url=https://www.thehansindia.com/news/cities/hyderabad/hyderabad-madhapurs-durgam-cheruvu-cable-bridge-to-be-opened-on-sep-19-646088|title=Hyderabad: Madhapur's durgam cheruvu cable bridge to be opened on Sep 19|last=Mayabrahma|first=Roja|date=2020-09-17|website=The Hans India|language=en|access-date=2020-10-05}}</ref> |- |3 |పంజాగుట్ట ఫ్లైఓవర్ |[[పంజాగుట్ట]] |1.7 |4 | |<ref name=":1">{{Cite news|url=http://www.htp.gov.in/flyovers.html|title=List of Flyovers In Hyderabad|date=12 August 2013|work=HTP}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://timesofindia.indiatimes.com/city/hyderabad/Flyover-mishap-What-went-wrong/articleshow/2354115.cms|title=Flyover mishap: What went wrong?|date=10 September 2007|website=The Times of India|language=en|access-date=2020-09-22}}</ref> |- |4 |సర్దార్ పటేల్ ఫ్లైఓవర్ |[[సికింద్రాబాద్]] |1.2 |4 | |<ref name=":2">{{Cite web|url=https://www.deccanchronicle.com/nation/current-affairs/160517/hyderabads-busiest-flyovers-languish-for-makeover.html|title=Hyderabad's busiest flyovers languish for makeover|last=Jose|first=Donita|date=2017-05-16|website=Deccan Chronicle|language=en|access-date=2020-09-22}}</ref> |- |5 |మౌలాలీ ఫ్లైఓవర్ |మౌలాలీ |1.2 |4 | | |- |6 |జెఎన్టీయూ-మలేషియా టౌన్ షిప్ ఫ్లైఓవర్ |[[కూకట్‌పల్లి (మేడ్చల్ జిల్లా)|కూకట్‌పల్లి]] |1.2 |6 | |<ref>{{Cite news|url=https://www.thehindu.com/news/cities/Hyderabad/kukatpally-flyover-thrown-open/article26758741.ece|title=Kukatpally flyover thrown open|date=7 April 2019|work=The Hindu}}</ref> |- |7 |[[బాలాన‌గ‌ర్ ఫ్లైఓవ‌ర్]] |[[బాలానగర్ (మేడ్చల్ జిల్లా)|బాలానగర్]] |1.13 |6 |Phase I of Strategic Road Development Plan (SRDP) |<ref>{{Cite news|url=https://www.thehindu.com/news/cities/Hyderabad/balanagar-flyover-inaugurated/article35177412.ece|title=Balanagar flyover inaugurated|date=2021-07-06|work=The Hindu|access-date=2021-07-11|others=Special Correspondent|language=en-IN|issn=0971-751X}}</ref> |- |8 |తెలుగు తల్లి ఫ్లైఓవర్ |[[సైఫాబాద్]] |1.1 |4 | |<ref name=":1" /><ref>{{Cite web|url=https://timesofindia.indiatimes.com/city/hyderabad/Telugu-Talli-flyover-opens-to-traffic/articleshow/998752.cms|title=Telugu Talli flyover opens to traffic|date=22 January 2005|website=The Times of India|language=en|access-date=2020-09-22}}</ref> |- |9 |గ్రీన్ లాండ్స్ ఫ్లైఓవర్ |[[బేగంపేట్ (బాలానగర్ మండలం)|బేగంపేట్]] |1.1 |4 | |<ref name=":1" /> |- |10 |వైఎంసీఏ ఫ్లైఓవర్ |[[నారాయణగూడ]] |1.0 |4 | |<ref name=":1" /> |- |11 |గచ్చిబౌలీ ఫ్లైఓవర్ |[[గచ్చిబౌలి]] |0.95 |4 | | |- |12 |కామినేని ఫ్లైఓవర్ |[[కామినేని వైద్య విజ్ఞాన సంస్థ]] |0.94 |3 | |<ref>{{Cite news|url=https://telanganatoday.com/kamineni-junction-lhs-flyover-to-be-launched-on-wednesday|title=Kamineni Junction LHS flyover to be launched on Wednesday|date=8 August 2018|work=Telangana Today}}</ref> |- |13 |కామినేని (RHS) ఫ్లైఓవర్ |[[కామినేని వైద్య విజ్ఞాన సంస్థ]] |0.94 |3 | |<ref name="Kamineni">{{Cite news|url=https://telanganatoday.com/ktr-to-inaugurate-kamineni-junction-flyover-underpass-on-thursday|title=KTR to inaugurate Kamineni Junction flyover, underpass on Thursday|date=27 May 2020|work=Telangana Today}}</ref> |- |14 |కూకట్‌పల్లి ఫ్లైఓవర్ (ROB) |[[కూకట్‌పల్లి (మేడ్చల్ జిల్లా)|కూకట్‌పల్లి]] |0.91 |4 | | |- |15 |బేగంపేట్ ఫ్లైఓవర్ (ROB) |[[బేగంపేట్ (బాలానగర్ మండలం)|బేగంపేట్]] |0.9 |6 | |<ref name=":1" /> |- |16 |మాసబ్ ట్యాంక్ ఫ్లైఓవర్ |[[మాసబ్ ట్యాంక్]] |0.9 |2 | |<ref name=":1" /> |- |17 |[[జీవ వైవిద్య ఉద్యానవనం, హైదరాబాదు|బయో డైవర్సిటీ]] లెవల్ 2 ఫ్లైఓవర్ |[[గచ్చిబౌలి]] |0.9 |3 | |<ref>{{Cite news|url=https://telanganatoday.com/hyderabad-biodiversity-flyover-thrown-open-to-public|title=Hyderabad: Biodiversity flyover thrown open to public|date=4 November 2019|work=Telangana Today}}</ref> |- |18 |యమ్నాంపేట్ ఫ్లైఓవర్ (ROB) |[[యమ్నాంపేట్]], ఘటకేసర్ |0.9 |2 | | |- |19 |మూసాపేట ఫ్లైఓవర్ (ROB) |[[మూసాపేట]] |0.85 |4 | | |- |20 |మైండ్ స్పేస్ |రహేజా మైండ్ స్పేస్ |0.83 |4 | | |- |21 |[[బైరామల్‌గూడ ఫ్లైఓవర్ లెవల్ 1|బైరామ‌ల్​గూడ కుడివైపు ఫ్లైఓవ‌ర్]] |[[బైరామల్‌గూడ]] |0.78 |3 |Package II of Strategic Road Development Plan (SRDP) |<ref>{{Cite web|url=https://www.newindianexpress.com/cities/hyderabad/2020/aug/11/bairamalguda-flyover-opened-2181830.html|title=Bairamalguda flyover opened|website=The New Indian Express|access-date=2020-08-11}}</ref> |- |22 |లంగర్‌హౌస్ ఫ్లైఓవర్ |[[లంగర్‌హౌస్]] |0.76 |4 | | |- |23 |ఫతేనగర్ ఫ్లైఓవర్ (ROB) |[[బల్కంపేట, హైదరాబాదు|బల్కంపేట]] |0.75 |4 | | |- |24 |పారడైజ్-సిటివో ఫ్లైఓవర్ |[[మహాత్మా గాంధీ రోడ్డు (సికింద్రాబాదు)|పారడేజ్]] |0.7 |4 | |<ref name=":1" /><ref name=":2" /> |- |25 |హైటెక్ సిటీ ఫ్లైఓవర్ |[[హైటెక్ సిటీ]] |0.7 |4 | | |- |26 |తెల్లాపూర్ ఫ్లైఓవర్ (ROB) |[[శేరిలింగంపల్లి]] |0.7 |4 | |<ref>{{Cite news|url=https://www.thehindu.com/news/cities/Hyderabad/tellapur-flyover-gets-ready/article6705123.ece|title=Tellapur flyover gets ready|date=18 December 2014|work=The Hindu}}</ref> |- |27 |హఫీజ్‌పేట ఫ్లైఓవర్ (ROB) |[[హఫీజ్‌పేట]] |0.7 |4 | | |- |28 |[[జీవ వైవిద్య ఉద్యానవనం, హైదరాబాదు|బయో డైవర్సిటీ పార్కు]] లెవల్ 1 ఫ్లైఓవర్ |[[గచ్చిబౌలి]] |0.69 |3 | |<ref>{{Cite news|url=https://www.newindianexpress.com/cities/hyderabad/2020/may/22/level-1-of-hyderabads-biodiversity-flyover-finally-thrown-open-to-public-2146477.html|title=Level-1 of Hyderabad's Biodiversity Flyover finally thrown open to public|date=22 May 2020|work=New Indian Express}}</ref> |- |29 |టోలీచౌకీ ఫ్లైఓవర్ |[[టోలీచౌకీ]] |0.65 |6 | |<ref>{{Cite news|url=http://timesofindia.indiatimes.com/city/hyderabad/Tolichowki-flyover-plans-hit-roadblock/articleshow/19874495.cms|title=Tolichowki flyover|date=4 May 2013|work=Times of India}}</ref> |- |30 |సీతాఫల్‌మండి ఫ్లైఓవర్ (ROB) |[[సీతాఫల్‌మండి]] |0.65 |4 | | |- |31 |ఖైరతాబాదు ఫ్లైఓవర్ (ROB) |[[ఖైరతాబాదు]] |0.6 |4 | |<ref name=":1" /> |- |32 |ఆర్.కె. పురం ఫ్లైఓవర్ (ROB) |[[నేరెడ్‌మెట్‌]] |0.6 |2 | |<ref>{{Cite web|url=https://www.thehansindia.com/telangana/r-k-puram-flyover-back-to-square-one--577709|title=R K Puram flyover back to square one|last=Sinha|first=Tejal|date=2019-11-02|website=www.thehansindia.com|language=en|access-date=2020-09-22}}</ref> |- |33 |లాలాపేట్ ఫ్లైఓవర్ (ROB) |[[తార్నాక]] |0.6 |4 | |<ref>{{Cite web|url=https://telanganatoday.com/ghmc-takes-up-repair-work-on-lalapet-flyover|title=GHMC takes up repair work on Lalapet flyover|last=Kumar|first=S. Sandeep|date=27 May 2019|website=Telangana Today|language=en-US|access-date=2020-09-22}}</ref> |- |34 |తార్నాక ఫ్లైఓవర్ |[[తార్నాక]] |0.6 |3 | |<ref name=":1" /> |- |35 |నల్గొండ క్రాస్ రోడ్ ఫ్లైఓవర్ |[[నల్గొండ క్రాస్ రోడ్]] |0.54 |4 | |<ref name=":1" /> |- |36 |బషీర్‌బాగ్ ఫ్లైఓవర్ |[[బషీర్‌బాగ్]] |0.5 |4 | |<ref name=":1" /> |- |37 |నారాయణగూడ ఫ్లైఓవర్ |[[నారాయణగూడ]] |0.5 |2 | |<ref name=":1" /> |- |38 |డబీర్‌పూర్ ఫ్లైఓవర్ (ROB) |[[డబీర్‌పూర్]] |0.5 |4 | |<ref name=":1" /> |- |39 |జామై ఉస్మానియా ఫ్లైఓవర్ (ROB) |[[జామియా ఉస్మానియా|జామై ఉస్మానియా]] |0.5 |2 | |<ref name=":1" /> |- |40 |[[ఎల్.బి. నగర్ ఎడమవైపు ఫ్లైఓవర్]] |[[లాల్ బహదూర్ నగర్|ఎల్.బి. నగర్]] |0.5 |4 |2019, మార్చి1న ప్రారంభం |<ref>{{Cite news|url=https://telanganatoday.com/lb-nagar-flyover-to-be-thrown-open-on-friday|title=LB Nagar flyover to be thrown open on Friday|date=28 February 2019|work=Telangana Today}}</ref> |- |41 | [[చంద్రాయణగుట్ట ఫ్లైఓవర్]] |[[చాంద్రాయణగుట్ట|చంద్రాయణగుట్ట]] |0.48 |4 | |<ref name=":1" /> |- |42 |[[షేక్‌పేట ఫ్లైఓవర్]] | షేక్‌పేట |2.71 |6 | | |- |43 |[[ఓవైసీ - మిథాని ఫ్లైఓవర్]] | ఒవైసీ- మిధాని జంక్షన్‌ |1.40 |3 | | |- |44 |[[పంజాగుట్ట స్టీల్ బ్రిడ్జి]] | పంజాగుట్ట |110 మీటర్ల | | | |- |45 |[[బహదూర్‌పురా ఫ్లైఓవర్]] |[[బహదూర్‌పుర మండలం (హైదరాబాద్ జిల్లా)|బహదూర్‌పురా]] |690 మీటర్లు |6 | | |- |46 |[[ఆరాంఘర్ ఫ్లైఓవర్]] |ఆరాంఘర్ |4.08 కిలోమీటర్లు |6 | |<ref name="TT1">{{Cite news|url=https://telanganatoday.com/two-new-flyovers-for-hyderabads-old-city|title=Two new flyovers for Hyderabad’s old city|last=Kumar|first=S. Sandeep|date=29 January 2018|work=Telangana Today|access-date=27 October 2018|language=en}}</ref> |- |47 |[[బైరామల్‌గూడ ఫ్లైఓవర్ లెవల్ 2]] |[[బైరామల్‌గూడ]] |780 మీటర్లు |3 | |<ref name="LBNagar">{{Cite news|url=https://telanganatoday.com/ever-busy-lb-nagar-junction-all-set-to-transform|title=Ever-busy LB Nagar junction all set to transform|last=Kumar|first=S. Sandeep|date=2 March 2019|work=Telangana Today|language=en}}</ref> |- |48 |[[నాగోల్ జంక్షన్ ఫ్లైఓవర్]] |[[నాగోల్]] |980 మీటర్లు |6 | |<ref>{{Cite web|last=|first=|date=2022-10-26|title=Vaartha Online Edition ముఖ్యాంశాలు - నాగోల్ లో ఫ్లై ఓవర్ ను ప్రారంభించిన మంత్రి కేటీఆర్|url=https://www.vaartha.com/minister-ktr-inaugurated-the-flyover-in-nagole/|archive-url=https://web.archive.org/web/20221026165147/https://www.vaartha.com/minister-ktr-inaugurated-the-flyover-in-nagole/|archive-date=2022-10-26|access-date=2022-10-26|website=Vaartha}}</ref> |- |49 |[[శిల్పా లేఅవుట్ ఫ్లైఓవర్]] |[[గచ్చిబౌలి]] |1.75 కిలోమీటర్లు |4 | |<ref>{{Cite web|last=ABN|date=2022-11-25|title=Shilpa Layout Flyover: శిల్ప లేఅవుట్ ఫ్లైఓవర్ ప్రారంభం|url=https://www.andhrajyothy.com/2022/telangana/shilpa-layout-flyover-launch-bbr-954294.html|archive-url=https://web.archive.org/web/20221125120513/https://www.andhrajyothy.com/2022/telangana/shilpa-layout-flyover-launch-bbr-954294.html|archive-date=2022-11-25|access-date=2022-11-25|website=Andhrajyothy Telugu News|language=te}}</ref> |- |50 |[[కైత్లాపూర్ ఫ్లై ఓవర్]] |కైత్లాపూర్‌ |675.50 మీటర్లు |4 | |<ref name="కైతలాపూర్ ఫ్లై ఓవర్‌ను ప్రారంభించిన మంత్రి కేటీఆర్‌">{{cite news|url=https://www.ntnews.com/hyderabad/minister-ktr-inaugurates-kaithalapur-flyover-637957|title=కైతలాపూర్ ఫ్లై ఓవర్‌ను ప్రారంభించిన మంత్రి కేటీఆర్‌|last1=Namasthe Telangana|first1=|date=21 June 2022|work=|accessdate=21 June 2022|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220621105845/https://www.ntnews.com/hyderabad/minister-ktr-inaugurates-kaithalapur-flyover-637957|archivedate=21 June 2022|language=te}}</ref> |- |51 |[[కొత్తగూడ ఫ్లైఓవర్]] |[[కొత్తగూడ (శేరిలింగంపల్లి)|కొత్తగూడ]] |3 కిలోమీటర్లు |4 | | |- |52 |[[ఎల్.బి. నగర్ కుడివైపు ఫ్లైఓవర్]] |[[లాల్ బహదూర్ నగర్|ఎల్.బి. నగర్]] |0.5 |4 |2023 | |- |53 | [[పీజేఆర్ ఫ్లైఓవర్]] |కొండాపూర్‌-గచ్చిబౌలి | | | |<ref name="పీజేఆర్‌ ఫ్లైఓవర్‌ ప్రారంభించిన సీఎం రేవంత్‌రెడ్డి">{{cite news |title=పీజేఆర్‌ ఫ్లైఓవర్‌ ప్రారంభించిన సీఎం రేవంత్‌రెడ్డి |url=https://www.eenadu.net/telugu-news/telangana/cm-revanth-reddy-inaugurates-pjr-flyover/1801/125115854 |accessdate=28 June 2025 |work= |publisher=Eenadu |date=28 June 2025 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20250628132440/https://www.eenadu.net/telugu-news/telangana/cm-revanth-reddy-inaugurates-pjr-flyover/1801/125115854 |archivedate=28 June 2025 |language=te}}</ref><ref name="పీజేఆర్‌ ఫ్లైఓవర్‌‌ని ప్రారంభించిన సీఎం రేవంత్‌ రెడ్డి">{{cite news |title=పీజేఆర్‌ ఫ్లైఓవర్‌‌ని ప్రారంభించిన సీఎం రేవంత్‌ రెడ్డి |url=https://www.andhrajyothy.com/2025/telangana/hyderabad/telangana-cm-revanth-reddy-inaugurates-pjr-flyover-in-gachibowli-hyderabad-vk-1420271.html |accessdate=28 June 2025 |publisher=Andhrajyothy |date=28 June 2025 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20250628132709/https://www.andhrajyothy.com/2025/telangana/hyderabad/telangana-cm-revanth-reddy-inaugurates-pjr-flyover-in-gachibowli-hyderabad-vk-1420271.html |archivedate=28 June 2025 |language=te}}</ref> |} === ఆమోదం పొందిన / నిర్మాణంలో ఉన్న ఫ్లైఓవర్‌ల జాబితా === హైదరాబాదు మహానగర స్ట్రాటజిక్ రోడ్ డెవలప్‌మెంట్ ప్రోగ్రామ్‌లో భాగంగా [[తెలంగాణా ప్రభుత్వం]], [[హైదరాబాదు మహానగరపాలక సంస్థ]]<nowiki/>లు హైదరాబాదు అంతటా పద్దెనిమిది ఫ్లైఓవర్లు, నాలుగు అండర్‌పాస్‌లను నిర్మించాలని ప్రణాళిక వేసింది.<ref>{{Cite news|url=http://www.exclventures.com/News/Newslink-11577.asp|title=20 new flyovers|date=20 Jun 2015|work=Excelventures|access-date=26 February 2016|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20160304084110/http://www.exclventures.com/News/Newslink-11577.asp|archive-date=4 March 2016}}</ref><ref>{{Cite news|url=http://timesofindia.indiatimes.com/good-governance/telangana/20-multi-level-flyovers-to-ease-traffic-in-Hyderabad/articleshow/47485805.cms|title=20 new multi-level flyovers in Hyderabad|date=20 Jun 2015|work=TOI}}</ref><ref>{{Cite news|url=http://www.ndtv.com/telangana-news/foundation-stone-laid-for-multi-level-flyovers-in-hyderabad-1261779|title=Foundation Stone for flyover laid at KBR Park|date=3 Jan 2016|work=NDTV}}</ref> వీటికి సంబంధించి టెండర్లు పిలవగా, ఈ ప్రాజెక్ట్ ఎం. వెంకటరావు ఇన్‌ఫ్రా ప్రాజెక్ట్స్ ప్రైవేట్ లిమిటెడ్‌,<ref>{{Cite news|url=http://www.mvrinfra.com/aboutus.htm|title=MVR Infra Official Website|date=15 January 2016|work=MVR|access-date=27 August 2021|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20171024205703/http://www.mvrinfra.com/aboutus.htm|archive-date=24 October 2017}}</ref> బిఎస్పిపిఎల్ ఇన్‌ఫ్రాస్ట్రక్చర్ లిమిటెడ్ లకుకు కేటాయించబడింది.<ref>{{Cite news|url=http://www.bscpl.net/|title=BSCPL Infrastructure Official Website|date=20 Jan 2016|work=BSPCL}}</ref> {| class="wikitable sortable" !క్రమసంఖ్య ! ఫ్లై ఓవర్ స్థానం ! లైన్స్ ! class="unsortable" scope="col" | ఇతర వివరాలు ! class="unsortable" scope="col" | మూలాలు  |- | 1 | [[ఎన్టీఆర్ ట్రస్టు|ఎన్టీఆర్ భవన్ జంక్షన్]] | 4 | | |- | 2 | [[ఫిల్మ్ నగర్]] | 4 | | |- | 3 | [[బంజారా హిల్స్|మహారాజ్ అగ్రసేన్ విగ్రహం]] | 4 | | |- | 4 | [[బంజారా హిల్స్|బసవతారకం క్యాన్సర్ ఆసుపత్రి]] | 4 | | |- | 5 | [[జూబ్లీ హిల్స్|జూబ్లీ హిల్స్ చెక్‌పోస్ట్]] | 4 | | |- | 6 | ఒవైసీ హాస్పిటల్ | 3 | నిర్మాణంలో ఉంది (1.65 KM పొడవు) | |- | 7 | జెబిఎస్ - తుముకుంట | 4 | భారతదేశంలో అతి పొడవైన ఫ్లైఓవర్‌గా మారబోతోంది (18.5 కిమీ) | <ref name=":0">{{Cite news|url=http://www.deccanchronicle.com/nation/current-affairs/040917/hyderabad-metropolitan-development-authority-funds-for-skyway-project.html|title=Hyderabad Metropolitan Development Authority funds for skyway project|date=2017-09-04|work=Deccan Chronicle/|access-date=2017-09-14|language=en}}</ref><ref>{{Cite news|url=http://timesofindia.indiatimes.com/city/hyderabad/cantt-skyways-project-may-take-wing-soon/articleshow/57567564.cms|title=Cantt skyways project may take wing soon|work=The Times of India|access-date=2017-09-14}}</ref><ref>{{Cite web|url=http://www.andhrajyothy.com/artical?SID=459667|title=ఫ్లై ఓవర్ల నిర్మాణానికి గ్రీన్‌ సిగ్నల్‌ -|website=Andhra Jyothy|language=te|access-date=2017-09-15|archive-date=2017-09-15|archive-url=https://web.archive.org/web/20170915204448/http://www.andhrajyothy.com/artical?SID=459667|url-status=dead}}</ref> |- | 8 | [[నల్గొండ క్రాస్ రోడ్]] - ఒవైసీ జంక్షన్ | 4 | నిర్మాణంలో ఉంది (2.56 KM పొడవు) | <ref name="TT1" /> |- | 10 | [[ఉప్పల్ ఖల్సా|ఉప్పల్]] - [[నారెపల్లి|నారపల్లి]] ఎలివేటెడ్ కారిడార్ | 4 | నిర్మాణంలో ఉంది (6.4&nbsp;కి.మీ పొడవు) | <ref>{{Cite news|url=https://timesofindia.indiatimes.com/city/hyderabad/uppal-wont-choke-gadkari-push-for-elevated-corridor/articleshow/62844287.cms|title=Uppal won’t choke: Gadkari push for elevated corridor|date=9 February 2018|work=The Times of India|language=en}}</ref> |- | 11 | [[అంబర్‌పేట మండలం (హైదరాబాదు జిల్లా)|అంబర్‌పేట]] | 4 | ఆమోదించబడింది (1.2&nbsp;కి.మీ పొడవు) | <ref>{{Cite news|url=https://telanganatoday.com/amberpet-flyover-works-to-speed-up|title=Amberpet flyover works to speed up|last=Kumar|first=S. Sandeep|date=12 January 2019|work=Telangana Today|language=en}}</ref> |} == హైదరాబాద్‌లో అండర్ పాస్‌లు == 2021, ఏప్రిల్ 26నాటికి ఆరాంఘర్ జంక్షన్, మాదాపూర్‌లోని అయ్యప్ప సొసైటీ, రహేజా మైండ్‌స్పేస్ ఐటి పార్క్, ఎల్‌బి నగర్, హైటెక్ సిటీ రైల్వే స్టేషన్ మొదలైన ఏడు ప్రాంతాలలోని అండర్‌పాస్ లు పూర్తయ్యాయి. మరో రెండు అండర్‌పాస్‌లు నిర్మాణంలో ఉన్నాయి. === పూర్తయిన అండర్ పాస్‌ల జాబితా === {| class="wikitable sortable" ! క్రమసంఖ్య ! అండర్ పాస్ స్థానం ! లైన్స్ ! class="unsortable" scope="col" | ఇతర వివరాలు ! class="unsortable" scope="col" |మూలాలు  |- | 1 | [[శివరాంపల్లి జాగీర్|ఆరాంఘర్ జంక్షన్]] | 4 | <span style="color:green">పూర్తయింది</span> | |- | 2 | [[మాదాపూర్‌|అయ్యప్ప సొసైటీ]] | 2 | <span style="color:green">పూర్తయింది</span> | |- | 3 | రహేజా మైండ్‌స్పేస్ | 4 | <span style="color:green">పూర్తయింది</span> | |- | 4 | [[సఫిల్‌గూడ|ఉత్తమ్ నగర్, సఫిల్‌గుడా]] (RUB) | 4 | <span style="color:green">పూర్తయింది</span> | <ref>{{Cite news|url=https://telanganatoday.com/ktr-to-inaugurate-rub-at-malkajgiri-today|title=KTR to inaugurate RuB at Malkajgiri today|date=6 April 2018|work=Telangana Today}}</ref> |- | 5 | [[చింతలకుంట (బాలాపూర్ మండలం)|చింతలకుంట]] | 2 | <span style="color:green">పూర్తయింది</span> | <ref>{{Cite news|url=https://telanganatoday.com/hyderabads-chintalkunta-underpass-opened-by-ktr|title=Hyderabad’s Chintalkunta underpass opened by KTR|date=1 May 2018|work=Telangana Today}}</ref> |- | 6 | [[లాల్ బహదూర్ నగర్|ఎల్.బి. నగర్ జంక్షన్]] | 3 | <span style="color:green">పూర్తయింది</span> | <ref name="Kamineni"/> |- | 7 | [[హైటెక్ సిటీ|హైటెక్ సిటీ రైల్వే స్టేషన్]] | 4 | <span style="color:green">పూర్తయింది</span> | <ref>{{Cite web|url=https://www.thenewsminute.com/article/new-road-under-bridge-opened-hyderabads-hitec-city-146565|title=New Road Under Bridge opened in Hyderabad's Hitec City|date=2021-04-05|website=The News Minute|language=en|access-date=2021-04-07}}</ref><ref name="నగరవాసులకు అందుబాటులో వచ్చిన మరో ఎస్ఆర్‌డీపీ ప్రాజెక్ట్.. హైటెక్ సిటీ రైల్వే అండర్ బ్రిడ్జిని ప్రారంభించిన కేటీఆర్">{{cite news|url=https://tv9telugu.com/telangana/hyderabad/minister-ktr-inaugurated-hitech-city-railway-under-bridge-in-hyderabad-449734.html|title=నగరవాసులకు అందుబాటులో వచ్చిన మరో ఎస్ఆర్‌డీపీ ప్రాజెక్ట్.. హైటెక్ సిటీ రైల్వే అండర్ బ్రిడ్జిని ప్రారంభించిన కేటీఆర్|last1=TV9 Telugu|first1=|date=5 April 2021|work=TV9 Telugu|accessdate=21 January 2022|url-status=live|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220121140804/https://tv9telugu.com/telangana/hyderabad/minister-ktr-inaugurated-hitech-city-railway-under-bridge-in-hyderabad-449734.html|archivedate=21 January 2022|language=te}}</ref> |- | 8 | [[తుకారాంగేట్ ఆర్‌యూబీ]] | 4 | <span style="color:green">పూర్తయింది</span> | |} === ఆమోదించబడిన/నిర్మాణ అండర్ పాస్‌ల జాబితా === {| class="wikitable sortable" ! క్రమసంఖ్య ! అండర్ పాస్ స్థానం ! లైన్స్ ! class="unsortable" scope="col" | ఇతర వివరాలు ! class="unsortable" scope="col" | మూలాలు |- | 1 | [[మల్కాజ్‌గిరి|తూర్పు ఆనందబాగ్]] | 4 | <span style="color:green">పూర్తయింది</span> | |- | 2 | [[కామినేని వైద్య విజ్ఞాన సంస్థ|కామినేని హాస్పిటల్ జంక్షన్]] | 4 | నిర్మాణంలో ఉంది | |- |} == మూలాలు == {{మూలాలజాబితా}} [[వర్గం:హైదరాబాదు]] [[వర్గం:తెలంగాణ రహదారులు]] [[వర్గం:తెలంగాణ ప్రభుత్వ నిర్మాణాలు]] [[వర్గం:హైదరాబాదులోని ఫ్లైఓవర్లు]] pdc1jz0njyinfq4z8q2lw4ubnpqhw3j 0 336251 4594813 4585806 2025-06-29T12:04:12Z Batthini Vinay Kumar Goud 78298 /* రాజకీయ జీవితం */ 4594813 wikitext text/x-wiki {{Infobox Indian politician | name = బల్మూరి వెంకట్‌ | birth_name = బల్మూరి వెంకట్‌ నర్సింగరావు | caption = | image = | birth_date = 1990 | birth_place =[[తారుపల్లి]], [[కాల్వ శ్రీరాంపూర్ మండలం]], [[పెద్దపల్లి జిల్లా]], [[తెలంగాణ రాష్ట్రం]] | residence = [[నారాయణగూడ]], [[హైదరాబాదు|హైదరాబాద్]] | death_date = | death_place = | office = [[తెలంగాణ శాసన మండలి|ఎమ్మెల్సీ]] | term_start =23 జనవరి 2024 - 21 నవంబర్ 2027 | predecessor = | successor = | constituency = | office1 = [[నేషనల్ స్టూడెంట్స్ యూనియన్ ఆఫ్ ఇండియా|ఎన్‌ఎస్‌యూఐ తెలంగాణ రాష్ట్ర అధ్యక్షుడు]] | term_start1 = 2018 - ప్రస్తుతం | office2 = [[నేషనల్ స్టూడెంట్స్ యూనియన్ ఆఫ్ ఇండియా|ఎన్‌ఎస్‌యూఐ తెలంగాణ రాష్ట్ర అధ్యక్షుడు]] | term_start2 = 2015 - 2017 | party = [[కాంగ్రెస్ పార్టీ]] |otherparty = | religion = | spouse = | children = | website = | footnotes = | father = | date = | | year = | | source = }}'''బల్మూరి వెంకట్‌ నర్సింగరావు''' తెలంగాణ రాష్ట్రానికి చెందిన రాజకీయ నాయకుడు. ఆయన ప్రస్తుతం భారత జాతీయ విద్యార్థి సంఘం (ఎన్‌ఎస్‌యూఐ) తెలంగాణ రాష్ట్ర అధ్యక్షుడిగా పని చేస్తున్నాడు. 2024 జనవరి 29న [[తెలంగాణ శాసన మండలి|తెలంగాణ శాసనమండలిలో]] ఎమ్మెల్యే కోటాలో రెండు స్థానాలకు జరిగే ఎన్నికల్లో ఆయన పేరును కాంగ్రెస్ అధిష్టానం ప్రకటించింది.<ref name="కాంగ్రెస్‌ ఎమ్మెల్సీ అభ్యర్థులు వీరే2">{{cite news|url=https://www.eenadu.net/breaking-news/424000400|title=కాంగ్రెస్‌ ఎమ్మెల్సీ అభ్యర్థులు వీరే|last1=Eenadu|date=17 January 2024|work=|accessdate=17 January 2024|archiveurl=https://web.archive.org/web/20240117143808/https://www.eenadu.net/breaking-news/424000400|archivedate=17 January 2024|language=te}}</ref> ==జననం, విద్యాభాస్యం== బల్మూరి వెంకట్‌ [[తెలంగాణ రాష్ట్రం]], [[పెద్దపల్లి జిల్లా]], [[కాల్వ శ్రీరాంపూర్ మండలం]], [[తారుపల్లి]] గ్రామంలో జన్మించాడు. ఆయన ఎంబీబీఎస్ పూర్తి చేశాడు.<ref name="కాంగ్రెస్‌ అభ్యర్థిగా బల్మూరి వెంకట్‌">{{cite news |last1=Andrajyothy |title=కాంగ్రెస్‌ అభ్యర్థిగా బల్మూరి వెంకట్‌ |url=https://m.andhrajyothy.com/telugunews/balmuri-venkat-as-the-congress-candidate-ngts-telangana-1921100312075071 |accessdate=4 October 2021 |work= |date=3 October 2021 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20211004052216/https://m.andhrajyothy.com/telugunews/balmuri-venkat-as-the-congress-candidate-ngts-telangana-1921100312075071 |archivedate=4 October 2021 |language=te |url-status=live }}</ref><ref name="వైద్యుడిగా పేరు నమోదు చేయించుకున్న ఎమ్మెల్సీ బల్మూరి వెంకట్‌">{{cite news |last1=EENADU |title=వైద్యుడిగా పేరు నమోదు చేయించుకున్న ఎమ్మెల్సీ బల్మూరి వెంకట్‌ |url=https://www.eenadu.net/telugu-news/ts-top-news/general/2601/124090626 |accessdate=11 May 2024 |date=11 May 2024 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20240511080524/https://www.eenadu.net/telugu-news/ts-top-news/general/2601/124090626 |archivedate=11 May 2024 |language=te}}</ref> ఆయన స్వగ్రామం పెద్దపల్లి కాల్వశ్రీరాంపూర్‌ మండలం తారుపల్లిగా పేర్కొంటున్నా జగిత్యాల జిల్లా మల్యాల మండలం మానాలకు చెందినవారు. మానాల నుంచి చాలా ఏళ్ల క్రితం హైదరాబాద్‌కు వచ్చి స్థిరపడ్డారు. ఆయన అమ్మమ్మ గ్రామమైన తారుపల్లిని స్వగ్రామంగా మార్చుకొని రాజకీయాల్లోకి వచ్చాడు. ==రాజకీయ జీవితం== బల్మూరి వెంకట్‌ కాంగ్రెస్ పార్టీ ద్వారా రాజకీయాల్లోకి వచ్చాడు. ఆయన విద్యార్థి దశనుండి వివిధ ఉద్యమాల్లో పాల్గొన్నారు. బల్మూరి వెంకట్‌ 2015లో కాంగ్రెస్ పార్టీ అనుబంధ సంఘం [[నేషనల్ స్టూడెంట్స్ యూనియన్ ఆఫ్ ఇండియా|ఎన్‌ఎస్‌యూఐ]] కు జరిగిన ఎన్నికల్లో పోటీ చేసి రాష్ట్ర అధ్యక్షుడిగా ఎన్నికయ్యాడు. ఆయన 2017లో ఎన్ఎస్‌యూఐ జాతీయ కార్యదర్శిగా పని చేశాడు. వెంకట్‌ 2018లో తిరిగి ఎన్‌ఎస్‌యూఐ కు జరిగిన ఎన్నికల్లో పోటీ చేసి రెండవసారి రాష్ట్ర అధ్యక్షుడిగా ఎన్నికయ్యాడు. ఆయన 2018 ముందస్తు ఎన్నికల్లో పెద్దపల్లి అసెంబ్లీ నియోజకవర్గం నుంచి టికెట్‌ ఆశించినప్పటికీ కొన్ని కారణాల వల్ల ఆయనకు టికెట్ దక్కలేదు. బల్మూరి వెంకట్‌ నర్సింగరావును 2021 అక్టోబర్ 10న జరిగే హుజూరాబాద్‌ అసెంబ్లీ ఉప ఎన్నికల్లో కాంగ్రెస్‌ పార్టీ అభ్యర్థిగా కాంగ్రెస్ అధిష్టానం ప్రకటించింది.<ref name="హుజూరాబాద్‌ కాంగ్రెస్‌ అభ్యర్థిగా బల్మూరి వెంకట్‌">{{cite news |last1=Sakshi |title=హుజూరాబాద్‌ కాంగ్రెస్‌ అభ్యర్థిగా బల్మూరి వెంకట్‌ |url=https://www.sakshi.com/telugu-news/national/telangana-balmuri-venkat-congress-candidate-huzurabad-poll-1400682 |accessdate=4 October 2021 |work= |date=3 October 2021 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20211004055141/https://www.sakshi.com/telugu-news/national/telangana-balmuri-venkat-congress-candidate-huzurabad-poll-1400682 |archivedate=4 October 2021 |language=te |url-status=live }}</ref><ref name="హుజూరాబాద్ బరిలో మరో విద్యార్థి నేత.. కాంగ్రెస్‌ అభ్యర్థిగా ఎన్‌ఎస్‌యూఐ నాయకుడు.. అసలు ఎవరి వెంకట్?">{{cite news |last1=TV9 Telugu |first1= |title=హుజూరాబాద్ బరిలో మరో విద్యార్థి నేత.. కాంగ్రెస్‌ అభ్యర్థిగా ఎన్‌ఎస్‌యూఐ నాయకుడు.. అసలు ఎవరి వెంకట్? |url=https://tv9telugu.com/telangana/huzurabad-by-election-congress-candidate-balmoori-venkat-narsing-rao-profile-550352.html |accessdate=4 October 2021 |date=2 October 2021 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20211004055236/https://tv9telugu.com/telangana/huzurabad-by-election-congress-candidate-balmoori-venkat-narsing-rao-profile-550352.html |archivedate=4 October 2021 |language=te |work= |url-status=live }}</ref>బల్మూరి వెంకట్ హుజురాబాద్‎ కాంగ్రెస్ అభ్యర్థిగా అక్టోబర్ 8న నామినేషన్ వేశాడు.<ref>{{cite news |last1=V6 Velugu |first1= |title=నామినేషన్ వేసిన కాంగ్రెస్ అభ్యర్థి వెంకట్ |url=https://www.v6velugu.com/congress-candidate-balmoor-venkat-file-his-nomination-at-huzurabad-returning-office |accessdate=15 October 2021 |date=8 October 2021 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20211015150613/https://www.v6velugu.com/congress-candidate-balmoor-venkat-file-his-nomination-at-huzurabad-returning-office |archivedate=15 అక్టోబరు 2021 |language=en |work= |url-status=live }}</ref> ఆయన ఆ ఎన్నికల్లో పోటీ చేసి ఓడిపోయాడు. [[తెలంగాణ శాసన మండలి|తెలంగాణ శాసనమండలికి]] 2024 జనవరి 29న ఎమ్మెల్యే కోటాలో రెండు స్థానాలకు జరిగే ఎన్నికల్లో ఆయన పేరును కాంగ్రెస్ అధిష్టానం ప్రకటించింది.<ref name="కాంగ్రెస్‌ ఎమ్మెల్సీ అభ్యర్థులు వీరే">{{cite news|url=https://www.eenadu.net/breaking-news/424000400|title=కాంగ్రెస్‌ ఎమ్మెల్సీ అభ్యర్థులు వీరే|last1=Eenadu|date=17 January 2024|work=|accessdate=17 January 2024|archiveurl=https://web.archive.org/web/20240117143808/https://www.eenadu.net/breaking-news/424000400|archivedate=17 January 2024|language=te}}</ref><ref name="విద్యార్థి సంఘం నేతకు దక్కిన అవకాశం">{{cite news |last1=Eenadu |title=విద్యార్థి సంఘం నేతకు దక్కిన అవకాశం |url=https://www.eenadu.net/telugu-news/districts/Karimnagar/530/124011151 |accessdate=18 January 2024 |work= |date=18 January 2024 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20240118124639/https://www.eenadu.net/telugu-news/districts/Karimnagar/530/124011151 |archivedate=18 January 2024 |language=te}}</ref> ఎమ్మెల్సీ పదవులకు ఇతర పార్టీల నుండి ఎవరూ నామినేషన్లు దాఖలు చేయకపోవడంతో బల్మూరి వెంకట్ ఏకగ్రీవంగా ఎన్నికైన‌ట్లు అసెంబ్లీ కార్యదర్శి 2024 జనవరి 22న ప్రకటించాడు.<ref name="బల్మూరి వెంకట్, మహేశ్ కుమార్ గౌడ్‌ ఏకగ్రీవ ఎన్నిక">{{cite news |last1=Mana Telangana |title=బల్మూరి వెంకట్, మహేశ్ కుమార్ గౌడ్‌ ఏకగ్రీవ ఎన్నిక |url=https://www.manatelangana.news/balmuri-venkat-and-mahesh-kumar-goud-were-unanimously-elected-as-mlcs/ |accessdate=22 January 2024 |date=22 January 2024 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20240122154855/https://www.manatelangana.news/balmuri-venkat-and-mahesh-kumar-goud-were-unanimously-elected-as-mlcs/ |archivedate=22 January 2024}}</ref><ref name="Mahesh Goud and Venkat Balmoor elected as MLCs2">{{cite news|url=https://www.thehindu.com/news/national/telangana/mahesh-goud-and-venkat-balmoor-elected-as-mlcs/article67766758.ece|title=Mahesh Goud and Venkat Balmoor elected as MLCs|last1=|first1=|date=22 January 2024|access-date=14 April 2025|archive-url=https://web.archive.org/web/20250414150505/https://www.thehindu.com/news/national/telangana/mahesh-goud-and-venkat-balmoor-elected-as-mlcs/article67766758.ece|archive-date=14 April 2025|publisher=The Hindu|language=en-IN}}</ref>ఆయన జనవరి 31న తెలంగాణ శాసనమండలి సభ్యుడిగా ప్రమాణస్వీకారం చేశాడు.<ref name="ఎమ్మెల్సీలుగా ప్రమాణ స్వీకారం చేసిన బల్మూరి వెంకట్‌, మహేష్‌ కుమార్‌ గౌడ్‌">{{cite news|url=https://ntvtelugu.com/news/balmoori-venkat-and-mahesh-kumar-goud-sworn-as-mlc-530380.html|title=ఎమ్మెల్సీలుగా ప్రమాణ స్వీకారం చేసిన బల్మూరి వెంకట్‌, మహేష్‌ కుమార్‌ గౌడ్‌|last1=NTV Telugu|first1=|date=31 January 2024|accessdate=31 January 2024|archiveurl=https://web.archive.org/web/20240131170209/https://ntvtelugu.com/news/balmoori-venkat-and-mahesh-kumar-goud-sworn-as-mlc-530380.html|archivedate=31 January 2024|language=te-IN}}</ref><ref name="ఎమ్మెల్సీలుగా మహేశ్‌గౌడ్‌, వెంకట్‌ ప్రమాణం">{{cite news|url=https://www.andhrajyothy.com/2024/telangana/mahesh-goud-and-venkat-sworn-in-as-mlcs-1204563.html|title=ఎమ్మెల్సీలుగా మహేశ్‌గౌడ్‌, వెంకట్‌ ప్రమాణం|last1=Andhrajyothy|date=1 February 2024|work=|accessdate=1 February 2024|archiveurl=https://web.archive.org/web/20240201063518/https://www.andhrajyothy.com/2024/telangana/mahesh-goud-and-venkat-sworn-in-as-mlcs-1204563.html|archivedate=1 February 2024|language=te}}</ref> బల్మూరి వెంకట్‌ 2025 జూన్ 9న తెలంగాణ ప్రదేశ్ కాంగ్రెస్ కమిటీ ఉపాధ్యక్షుడిగా నియమితుడయ్యాడు.<ref name="27 మంది ఉపాధ్యక్షులు.. 69 మంది ప్రధాన కార్యదర్శులు">{{cite news|url=https://www.eenadu.net/telugu-news/telangana/congress-announced-pcc-vice-presidents-and-general-secretaries-for-telangana/1802/125103571|title=27 మంది ఉపాధ్యక్షులు.. 69 మంది ప్రధాన కార్యదర్శులు|date=10 June 2025|work=|accessdate=10 June 2025|archiveurl=https://web.archive.org/web/20250610052613/https://www.eenadu.net/telugu-news/telangana/congress-announced-pcc-vice-presidents-and-general-secretaries-for-telangana/1802/125103571|archivedate=10 June 2025|publisher=Eenadu|language=te}}</ref><ref name="పీసీసీ పదవుల్లోనూ సామాజిక న్యాయం">{{cite news|url=https://www.andhrajyothy.com/2025/telangana/tpcc-committee-social-justice-representation-in-congress-appointments-1413922.html|title=పీసీసీ పదవుల్లోనూ సామాజిక న్యాయం|date=10 June 2025|accessdate=10 June 2025|archiveurl=https://web.archive.org/web/20250610052702/https://www.andhrajyothy.com/2025/telangana/tpcc-committee-social-justice-representation-in-congress-appointments-1413922.html|archivedate=10 June 2025|publisher=Andhrajyothy|language=te}}</ref> ==మూలాలు== {{మూలాలజాబితా}} [[వర్గం:పెద్దపల్లి జిల్లా రాజకీయ నాయకులు]] [[వర్గం:భారత జాతీయ కాంగ్రెస్ నాయకులు]] qhnfwup6dlie5spj4aiwhaz5z7bxf3g 4594815 4594813 2025-06-29T12:09:08Z Batthini Vinay Kumar Goud 78298 /* రాజకీయ జీవితం */ 4594815 wikitext text/x-wiki {{Infobox Indian politician | name = బల్మూరి వెంకట్‌ | birth_name = బల్మూరి వెంకట్‌ నర్సింగరావు | caption = | image = | birth_date = 1990 | birth_place =[[తారుపల్లి]], [[కాల్వ శ్రీరాంపూర్ మండలం]], [[పెద్దపల్లి జిల్లా]], [[తెలంగాణ రాష్ట్రం]] | residence = [[నారాయణగూడ]], [[హైదరాబాదు|హైదరాబాద్]] | death_date = | death_place = | office = [[తెలంగాణ శాసన మండలి|ఎమ్మెల్సీ]] | term_start =23 జనవరి 2024 - 21 నవంబర్ 2027 | predecessor = | successor = | constituency = | office1 = [[నేషనల్ స్టూడెంట్స్ యూనియన్ ఆఫ్ ఇండియా|ఎన్‌ఎస్‌యూఐ తెలంగాణ రాష్ట్ర అధ్యక్షుడు]] | term_start1 = 2018 - ప్రస్తుతం | office2 = [[నేషనల్ స్టూడెంట్స్ యూనియన్ ఆఫ్ ఇండియా|ఎన్‌ఎస్‌యూఐ తెలంగాణ రాష్ట్ర అధ్యక్షుడు]] | term_start2 = 2015 - 2017 | party = [[కాంగ్రెస్ పార్టీ]] |otherparty = | religion = | spouse = | children = | website = | footnotes = | father = | date = | | year = | | source = }}'''బల్మూరి వెంకట్‌ నర్సింగరావు''' తెలంగాణ రాష్ట్రానికి చెందిన రాజకీయ నాయకుడు. ఆయన ప్రస్తుతం భారత జాతీయ విద్యార్థి సంఘం (ఎన్‌ఎస్‌యూఐ) తెలంగాణ రాష్ట్ర అధ్యక్షుడిగా పని చేస్తున్నాడు. 2024 జనవరి 29న [[తెలంగాణ శాసన మండలి|తెలంగాణ శాసనమండలిలో]] ఎమ్మెల్యే కోటాలో రెండు స్థానాలకు జరిగే ఎన్నికల్లో ఆయన పేరును కాంగ్రెస్ అధిష్టానం ప్రకటించింది.<ref name="కాంగ్రెస్‌ ఎమ్మెల్సీ అభ్యర్థులు వీరే2">{{cite news|url=https://www.eenadu.net/breaking-news/424000400|title=కాంగ్రెస్‌ ఎమ్మెల్సీ అభ్యర్థులు వీరే|last1=Eenadu|date=17 January 2024|work=|accessdate=17 January 2024|archiveurl=https://web.archive.org/web/20240117143808/https://www.eenadu.net/breaking-news/424000400|archivedate=17 January 2024|language=te}}</ref> ==జననం, విద్యాభాస్యం== బల్మూరి వెంకట్‌ [[తెలంగాణ రాష్ట్రం]], [[పెద్దపల్లి జిల్లా]], [[కాల్వ శ్రీరాంపూర్ మండలం]], [[తారుపల్లి]] గ్రామంలో జన్మించాడు. ఆయన ఎంబీబీఎస్ పూర్తి చేశాడు.<ref name="కాంగ్రెస్‌ అభ్యర్థిగా బల్మూరి వెంకట్‌">{{cite news |last1=Andrajyothy |title=కాంగ్రెస్‌ అభ్యర్థిగా బల్మూరి వెంకట్‌ |url=https://m.andhrajyothy.com/telugunews/balmuri-venkat-as-the-congress-candidate-ngts-telangana-1921100312075071 |accessdate=4 October 2021 |work= |date=3 October 2021 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20211004052216/https://m.andhrajyothy.com/telugunews/balmuri-venkat-as-the-congress-candidate-ngts-telangana-1921100312075071 |archivedate=4 October 2021 |language=te |url-status=live }}</ref><ref name="వైద్యుడిగా పేరు నమోదు చేయించుకున్న ఎమ్మెల్సీ బల్మూరి వెంకట్‌">{{cite news |last1=EENADU |title=వైద్యుడిగా పేరు నమోదు చేయించుకున్న ఎమ్మెల్సీ బల్మూరి వెంకట్‌ |url=https://www.eenadu.net/telugu-news/ts-top-news/general/2601/124090626 |accessdate=11 May 2024 |date=11 May 2024 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20240511080524/https://www.eenadu.net/telugu-news/ts-top-news/general/2601/124090626 |archivedate=11 May 2024 |language=te}}</ref> ఆయన స్వగ్రామం పెద్దపల్లి కాల్వశ్రీరాంపూర్‌ మండలం తారుపల్లిగా పేర్కొంటున్నా జగిత్యాల జిల్లా మల్యాల మండలం మానాలకు చెందినవారు. మానాల నుంచి చాలా ఏళ్ల క్రితం హైదరాబాద్‌కు వచ్చి స్థిరపడ్డారు. ఆయన అమ్మమ్మ గ్రామమైన తారుపల్లిని స్వగ్రామంగా మార్చుకొని రాజకీయాల్లోకి వచ్చాడు. ==రాజకీయ జీవితం== బల్మూరి వెంకట్‌ కాంగ్రెస్ పార్టీ ద్వారా రాజకీయాల్లోకి వచ్చాడు. ఆయన విద్యార్థి దశనుండి వివిధ ఉద్యమాల్లో పాల్గొన్నారు. బల్మూరి వెంకట్‌ 2015లో కాంగ్రెస్ పార్టీ అనుబంధ సంఘం [[నేషనల్ స్టూడెంట్స్ యూనియన్ ఆఫ్ ఇండియా|ఎన్‌ఎస్‌యూఐ]] కు జరిగిన ఎన్నికల్లో పోటీ చేసి రాష్ట్ర అధ్యక్షుడిగా ఎన్నికయ్యాడు. ఆయన 2017లో ఎన్ఎస్‌యూఐ జాతీయ కార్యదర్శిగా పని చేశాడు. వెంకట్‌ 2018లో తిరిగి ఎన్‌ఎస్‌యూఐ కు జరిగిన ఎన్నికల్లో పోటీ చేసి రెండవసారి రాష్ట్ర అధ్యక్షుడిగా ఎన్నికయ్యాడు. ఆయన 2018 ముందస్తు ఎన్నికల్లో పెద్దపల్లి అసెంబ్లీ నియోజకవర్గం నుంచి టికెట్‌ ఆశించినప్పటికీ కొన్ని కారణాల వల్ల ఆయనకు టికెట్ దక్కలేదు. బల్మూరి వెంకట్‌ నర్సింగరావును 2021 అక్టోబర్ 10న జరిగే హుజూరాబాద్‌ అసెంబ్లీ ఉప ఎన్నికల్లో కాంగ్రెస్‌ పార్టీ అభ్యర్థిగా కాంగ్రెస్ అధిష్టానం ప్రకటించింది.<ref name="హుజూరాబాద్‌ కాంగ్రెస్‌ అభ్యర్థిగా బల్మూరి వెంకట్‌">{{cite news |last1=Sakshi |title=హుజూరాబాద్‌ కాంగ్రెస్‌ అభ్యర్థిగా బల్మూరి వెంకట్‌ |url=https://www.sakshi.com/telugu-news/national/telangana-balmuri-venkat-congress-candidate-huzurabad-poll-1400682 |accessdate=4 October 2021 |work= |date=3 October 2021 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20211004055141/https://www.sakshi.com/telugu-news/national/telangana-balmuri-venkat-congress-candidate-huzurabad-poll-1400682 |archivedate=4 October 2021 |language=te |url-status=live }}</ref><ref name="హుజూరాబాద్ బరిలో మరో విద్యార్థి నేత.. కాంగ్రెస్‌ అభ్యర్థిగా ఎన్‌ఎస్‌యూఐ నాయకుడు.. అసలు ఎవరి వెంకట్?">{{cite news |last1=TV9 Telugu |first1= |title=హుజూరాబాద్ బరిలో మరో విద్యార్థి నేత.. కాంగ్రెస్‌ అభ్యర్థిగా ఎన్‌ఎస్‌యూఐ నాయకుడు.. అసలు ఎవరి వెంకట్? |url=https://tv9telugu.com/telangana/huzurabad-by-election-congress-candidate-balmoori-venkat-narsing-rao-profile-550352.html |accessdate=4 October 2021 |date=2 October 2021 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20211004055236/https://tv9telugu.com/telangana/huzurabad-by-election-congress-candidate-balmoori-venkat-narsing-rao-profile-550352.html |archivedate=4 October 2021 |language=te |work= |url-status=live }}</ref>బల్మూరి వెంకట్ హుజురాబాద్‎ కాంగ్రెస్ అభ్యర్థిగా అక్టోబర్ 8న నామినేషన్ వేశాడు.<ref>{{cite news |last1=V6 Velugu |first1= |title=నామినేషన్ వేసిన కాంగ్రెస్ అభ్యర్థి వెంకట్ |url=https://www.v6velugu.com/congress-candidate-balmoor-venkat-file-his-nomination-at-huzurabad-returning-office |accessdate=15 October 2021 |date=8 October 2021 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20211015150613/https://www.v6velugu.com/congress-candidate-balmoor-venkat-file-his-nomination-at-huzurabad-returning-office |archivedate=15 అక్టోబరు 2021 |language=en |work= |url-status=live }}</ref> ఆయన ఆ ఎన్నికల్లో పోటీ చేసి ఓడిపోయాడు. [[తెలంగాణ శాసన మండలి|తెలంగాణ శాసనమండలికి]] 2024 జనవరి 29న ఎమ్మెల్యే కోటాలో రెండు స్థానాలకు జరిగే ఎన్నికల్లో ఆయన పేరును కాంగ్రెస్ అధిష్టానం ప్రకటించింది.<ref name="కాంగ్రెస్‌ ఎమ్మెల్సీ అభ్యర్థులు వీరే">{{cite news|url=https://www.eenadu.net/breaking-news/424000400|title=కాంగ్రెస్‌ ఎమ్మెల్సీ అభ్యర్థులు వీరే|last1=Eenadu|date=17 January 2024|work=|accessdate=17 January 2024|archiveurl=https://web.archive.org/web/20240117143808/https://www.eenadu.net/breaking-news/424000400|archivedate=17 January 2024|language=te}}</ref><ref name="విద్యార్థి సంఘం నేతకు దక్కిన అవకాశం">{{cite news |last1=Eenadu |title=విద్యార్థి సంఘం నేతకు దక్కిన అవకాశం |url=https://www.eenadu.net/telugu-news/districts/Karimnagar/530/124011151 |accessdate=18 January 2024 |work= |date=18 January 2024 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20240118124639/https://www.eenadu.net/telugu-news/districts/Karimnagar/530/124011151 |archivedate=18 January 2024 |language=te}}</ref> ఎమ్మెల్సీ పదవులకు ఇతర పార్టీల నుండి ఎవరూ నామినేషన్లు దాఖలు చేయకపోవడంతో బల్మూరి వెంకట్ ఏకగ్రీవంగా ఎన్నికైన‌ట్లు అసెంబ్లీ కార్యదర్శి 2024 జనవరి 22న ప్రకటించాడు.<ref name="బల్మూరి వెంకట్, మహేశ్ కుమార్ గౌడ్‌ ఏకగ్రీవ ఎన్నిక">{{cite news |last1=Mana Telangana |title=బల్మూరి వెంకట్, మహేశ్ కుమార్ గౌడ్‌ ఏకగ్రీవ ఎన్నిక |url=https://www.manatelangana.news/balmuri-venkat-and-mahesh-kumar-goud-were-unanimously-elected-as-mlcs/ |accessdate=22 January 2024 |date=22 January 2024 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20240122154855/https://www.manatelangana.news/balmuri-venkat-and-mahesh-kumar-goud-were-unanimously-elected-as-mlcs/ |archivedate=22 January 2024}}</ref><ref name="Mahesh Goud and Venkat Balmoor elected as MLCs2">{{cite news|url=https://www.thehindu.com/news/national/telangana/mahesh-goud-and-venkat-balmoor-elected-as-mlcs/article67766758.ece|title=Mahesh Goud and Venkat Balmoor elected as MLCs|last1=|first1=|date=22 January 2024|access-date=14 April 2025|archive-url=https://web.archive.org/web/20250414150505/https://www.thehindu.com/news/national/telangana/mahesh-goud-and-venkat-balmoor-elected-as-mlcs/article67766758.ece|archive-date=14 April 2025|publisher=The Hindu|language=en-IN}}</ref>ఆయన జనవరి 31న తెలంగాణ శాసనమండలి సభ్యుడిగా ప్రమాణస్వీకారం చేశాడు.<ref name="ఎమ్మెల్సీలుగా ప్రమాణ స్వీకారం చేసిన బల్మూరి వెంకట్‌, మహేష్‌ కుమార్‌ గౌడ్‌">{{cite news|url=https://ntvtelugu.com/news/balmoori-venkat-and-mahesh-kumar-goud-sworn-as-mlc-530380.html|title=ఎమ్మెల్సీలుగా ప్రమాణ స్వీకారం చేసిన బల్మూరి వెంకట్‌, మహేష్‌ కుమార్‌ గౌడ్‌|last1=NTV Telugu|first1=|date=31 January 2024|accessdate=31 January 2024|archiveurl=https://web.archive.org/web/20240131170209/https://ntvtelugu.com/news/balmoori-venkat-and-mahesh-kumar-goud-sworn-as-mlc-530380.html|archivedate=31 January 2024|language=te-IN}}</ref><ref name="ఎమ్మెల్సీలుగా మహేశ్‌గౌడ్‌, వెంకట్‌ ప్రమాణం">{{cite news|url=https://www.andhrajyothy.com/2024/telangana/mahesh-goud-and-venkat-sworn-in-as-mlcs-1204563.html|title=ఎమ్మెల్సీలుగా మహేశ్‌గౌడ్‌, వెంకట్‌ ప్రమాణం|last1=Andhrajyothy|date=1 February 2024|work=|accessdate=1 February 2024|archiveurl=https://web.archive.org/web/20240201063518/https://www.andhrajyothy.com/2024/telangana/mahesh-goud-and-venkat-sworn-in-as-mlcs-1204563.html|archivedate=1 February 2024|language=te}}</ref> బల్మూరి వెంకట్‌ 2025 జూన్ 9న తెలంగాణ ప్రదేశ్ కాంగ్రెస్ కమిటీ ఉపాధ్యక్షుడిగా నియమితుడయ్యాడు.<ref name="27 మంది ఉపాధ్యక్షులు.. 69 మంది ప్రధాన కార్యదర్శులు">{{cite news|url=https://www.eenadu.net/telugu-news/telangana/congress-announced-pcc-vice-presidents-and-general-secretaries-for-telangana/1802/125103571|title=27 మంది ఉపాధ్యక్షులు.. 69 మంది ప్రధాన కార్యదర్శులు|date=10 June 2025|work=|accessdate=10 June 2025|archiveurl=https://web.archive.org/web/20250610052613/https://www.eenadu.net/telugu-news/telangana/congress-announced-pcc-vice-presidents-and-general-secretaries-for-telangana/1802/125103571|archivedate=10 June 2025|publisher=Eenadu|language=te}}</ref><ref name="పీసీసీ పదవుల్లోనూ సామాజిక న్యాయం">{{cite news|url=https://www.andhrajyothy.com/2025/telangana/tpcc-committee-social-justice-representation-in-congress-appointments-1413922.html|title=పీసీసీ పదవుల్లోనూ సామాజిక న్యాయం|date=10 June 2025|accessdate=10 June 2025|archiveurl=https://web.archive.org/web/20250610052702/https://www.andhrajyothy.com/2025/telangana/tpcc-committee-social-justice-representation-in-congress-appointments-1413922.html|archivedate=10 June 2025|publisher=Andhrajyothy|language=te}}</ref> ఆయన 2025 జూన్ 29న [[నిజామాబాదు లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|నిజామాబాదు లోక్‌సభ నియోజకవర్గ]] ఇన్​ఛార్జ్ వైస్ ప్రెసిడెంట్‌గా   నియమితుడయ్యాడు.   ==మూలాలు== {{మూలాలజాబితా}} [[వర్గం:పెద్దపల్లి జిల్లా రాజకీయ నాయకులు]] [[వర్గం:భారత జాతీయ కాంగ్రెస్ నాయకులు]] 140h5ctf3ivrfxxj9i17klb6nx30uuh 4594816 4594815 2025-06-29T12:10:09Z Batthini Vinay Kumar Goud 78298 /* రాజకీయ జీవితం */ 4594816 wikitext text/x-wiki {{Infobox Indian politician | name = బల్మూరి వెంకట్‌ | birth_name = బల్మూరి వెంకట్‌ నర్సింగరావు | caption = | image = | birth_date = 1990 | birth_place =[[తారుపల్లి]], [[కాల్వ శ్రీరాంపూర్ మండలం]], [[పెద్దపల్లి జిల్లా]], [[తెలంగాణ రాష్ట్రం]] | residence = [[నారాయణగూడ]], [[హైదరాబాదు|హైదరాబాద్]] | death_date = | death_place = | office = [[తెలంగాణ శాసన మండలి|ఎమ్మెల్సీ]] | term_start =23 జనవరి 2024 - 21 నవంబర్ 2027 | predecessor = | successor = | constituency = | office1 = [[నేషనల్ స్టూడెంట్స్ యూనియన్ ఆఫ్ ఇండియా|ఎన్‌ఎస్‌యూఐ తెలంగాణ రాష్ట్ర అధ్యక్షుడు]] | term_start1 = 2018 - ప్రస్తుతం | office2 = [[నేషనల్ స్టూడెంట్స్ యూనియన్ ఆఫ్ ఇండియా|ఎన్‌ఎస్‌యూఐ తెలంగాణ రాష్ట్ర అధ్యక్షుడు]] | term_start2 = 2015 - 2017 | party = [[కాంగ్రెస్ పార్టీ]] |otherparty = | religion = | spouse = | children = | website = | footnotes = | father = | date = | | year = | | source = }}'''బల్మూరి వెంకట్‌ నర్సింగరావు''' తెలంగాణ రాష్ట్రానికి చెందిన రాజకీయ నాయకుడు. ఆయన ప్రస్తుతం భారత జాతీయ విద్యార్థి సంఘం (ఎన్‌ఎస్‌యూఐ) తెలంగాణ రాష్ట్ర అధ్యక్షుడిగా పని చేస్తున్నాడు. 2024 జనవరి 29న [[తెలంగాణ శాసన మండలి|తెలంగాణ శాసనమండలిలో]] ఎమ్మెల్యే కోటాలో రెండు స్థానాలకు జరిగే ఎన్నికల్లో ఆయన పేరును కాంగ్రెస్ అధిష్టానం ప్రకటించింది.<ref name="కాంగ్రెస్‌ ఎమ్మెల్సీ అభ్యర్థులు వీరే2">{{cite news|url=https://www.eenadu.net/breaking-news/424000400|title=కాంగ్రెస్‌ ఎమ్మెల్సీ అభ్యర్థులు వీరే|last1=Eenadu|date=17 January 2024|work=|accessdate=17 January 2024|archiveurl=https://web.archive.org/web/20240117143808/https://www.eenadu.net/breaking-news/424000400|archivedate=17 January 2024|language=te}}</ref> ==జననం, విద్యాభాస్యం== బల్మూరి వెంకట్‌ [[తెలంగాణ రాష్ట్రం]], [[పెద్దపల్లి జిల్లా]], [[కాల్వ శ్రీరాంపూర్ మండలం]], [[తారుపల్లి]] గ్రామంలో జన్మించాడు. ఆయన ఎంబీబీఎస్ పూర్తి చేశాడు.<ref name="కాంగ్రెస్‌ అభ్యర్థిగా బల్మూరి వెంకట్‌">{{cite news |last1=Andrajyothy |title=కాంగ్రెస్‌ అభ్యర్థిగా బల్మూరి వెంకట్‌ |url=https://m.andhrajyothy.com/telugunews/balmuri-venkat-as-the-congress-candidate-ngts-telangana-1921100312075071 |accessdate=4 October 2021 |work= |date=3 October 2021 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20211004052216/https://m.andhrajyothy.com/telugunews/balmuri-venkat-as-the-congress-candidate-ngts-telangana-1921100312075071 |archivedate=4 October 2021 |language=te |url-status=live }}</ref><ref name="వైద్యుడిగా పేరు నమోదు చేయించుకున్న ఎమ్మెల్సీ బల్మూరి వెంకట్‌">{{cite news |last1=EENADU |title=వైద్యుడిగా పేరు నమోదు చేయించుకున్న ఎమ్మెల్సీ బల్మూరి వెంకట్‌ |url=https://www.eenadu.net/telugu-news/ts-top-news/general/2601/124090626 |accessdate=11 May 2024 |date=11 May 2024 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20240511080524/https://www.eenadu.net/telugu-news/ts-top-news/general/2601/124090626 |archivedate=11 May 2024 |language=te}}</ref> ఆయన స్వగ్రామం పెద్దపల్లి కాల్వశ్రీరాంపూర్‌ మండలం తారుపల్లిగా పేర్కొంటున్నా జగిత్యాల జిల్లా మల్యాల మండలం మానాలకు చెందినవారు. మానాల నుంచి చాలా ఏళ్ల క్రితం హైదరాబాద్‌కు వచ్చి స్థిరపడ్డారు. ఆయన అమ్మమ్మ గ్రామమైన తారుపల్లిని స్వగ్రామంగా మార్చుకొని రాజకీయాల్లోకి వచ్చాడు. ==రాజకీయ జీవితం== బల్మూరి వెంకట్‌ కాంగ్రెస్ పార్టీ ద్వారా రాజకీయాల్లోకి వచ్చాడు. ఆయన విద్యార్థి దశనుండి వివిధ ఉద్యమాల్లో పాల్గొన్నారు. బల్మూరి వెంకట్‌ 2015లో కాంగ్రెస్ పార్టీ అనుబంధ సంఘం [[నేషనల్ స్టూడెంట్స్ యూనియన్ ఆఫ్ ఇండియా|ఎన్‌ఎస్‌యూఐ]] కు జరిగిన ఎన్నికల్లో పోటీ చేసి రాష్ట్ర అధ్యక్షుడిగా ఎన్నికయ్యాడు. ఆయన 2017లో ఎన్ఎస్‌యూఐ జాతీయ కార్యదర్శిగా పని చేశాడు. వెంకట్‌ 2018లో తిరిగి ఎన్‌ఎస్‌యూఐ కు జరిగిన ఎన్నికల్లో పోటీ చేసి రెండవసారి రాష్ట్ర అధ్యక్షుడిగా ఎన్నికయ్యాడు. ఆయన 2018 ముందస్తు ఎన్నికల్లో పెద్దపల్లి అసెంబ్లీ నియోజకవర్గం నుంచి టికెట్‌ ఆశించినప్పటికీ కొన్ని కారణాల వల్ల ఆయనకు టికెట్ దక్కలేదు. బల్మూరి వెంకట్‌ నర్సింగరావును 2021 అక్టోబర్ 10న జరిగే హుజూరాబాద్‌ అసెంబ్లీ ఉప ఎన్నికల్లో కాంగ్రెస్‌ పార్టీ అభ్యర్థిగా కాంగ్రెస్ అధిష్టానం ప్రకటించింది.<ref name="హుజూరాబాద్‌ కాంగ్రెస్‌ అభ్యర్థిగా బల్మూరి వెంకట్‌">{{cite news |last1=Sakshi |title=హుజూరాబాద్‌ కాంగ్రెస్‌ అభ్యర్థిగా బల్మూరి వెంకట్‌ |url=https://www.sakshi.com/telugu-news/national/telangana-balmuri-venkat-congress-candidate-huzurabad-poll-1400682 |accessdate=4 October 2021 |work= |date=3 October 2021 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20211004055141/https://www.sakshi.com/telugu-news/national/telangana-balmuri-venkat-congress-candidate-huzurabad-poll-1400682 |archivedate=4 October 2021 |language=te |url-status=live }}</ref><ref name="హుజూరాబాద్ బరిలో మరో విద్యార్థి నేత.. కాంగ్రెస్‌ అభ్యర్థిగా ఎన్‌ఎస్‌యూఐ నాయకుడు.. అసలు ఎవరి వెంకట్?">{{cite news |last1=TV9 Telugu |first1= |title=హుజూరాబాద్ బరిలో మరో విద్యార్థి నేత.. కాంగ్రెస్‌ అభ్యర్థిగా ఎన్‌ఎస్‌యూఐ నాయకుడు.. అసలు ఎవరి వెంకట్? |url=https://tv9telugu.com/telangana/huzurabad-by-election-congress-candidate-balmoori-venkat-narsing-rao-profile-550352.html |accessdate=4 October 2021 |date=2 October 2021 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20211004055236/https://tv9telugu.com/telangana/huzurabad-by-election-congress-candidate-balmoori-venkat-narsing-rao-profile-550352.html |archivedate=4 October 2021 |language=te |work= |url-status=live }}</ref>బల్మూరి వెంకట్ హుజురాబాద్‎ కాంగ్రెస్ అభ్యర్థిగా అక్టోబర్ 8న నామినేషన్ వేశాడు.<ref>{{cite news |last1=V6 Velugu |first1= |title=నామినేషన్ వేసిన కాంగ్రెస్ అభ్యర్థి వెంకట్ |url=https://www.v6velugu.com/congress-candidate-balmoor-venkat-file-his-nomination-at-huzurabad-returning-office |accessdate=15 October 2021 |date=8 October 2021 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20211015150613/https://www.v6velugu.com/congress-candidate-balmoor-venkat-file-his-nomination-at-huzurabad-returning-office |archivedate=15 అక్టోబరు 2021 |language=en |work= |url-status=live }}</ref> ఆయన ఆ ఎన్నికల్లో పోటీ చేసి ఓడిపోయాడు. [[తెలంగాణ శాసన మండలి|తెలంగాణ శాసనమండలికి]] 2024 జనవరి 29న ఎమ్మెల్యే కోటాలో రెండు స్థానాలకు జరిగే ఎన్నికల్లో ఆయన పేరును కాంగ్రెస్ అధిష్టానం ప్రకటించింది.<ref name="కాంగ్రెస్‌ ఎమ్మెల్సీ అభ్యర్థులు వీరే">{{cite news|url=https://www.eenadu.net/breaking-news/424000400|title=కాంగ్రెస్‌ ఎమ్మెల్సీ అభ్యర్థులు వీరే|last1=Eenadu|date=17 January 2024|work=|accessdate=17 January 2024|archiveurl=https://web.archive.org/web/20240117143808/https://www.eenadu.net/breaking-news/424000400|archivedate=17 January 2024|language=te}}</ref><ref name="విద్యార్థి సంఘం నేతకు దక్కిన అవకాశం">{{cite news |last1=Eenadu |title=విద్యార్థి సంఘం నేతకు దక్కిన అవకాశం |url=https://www.eenadu.net/telugu-news/districts/Karimnagar/530/124011151 |accessdate=18 January 2024 |work= |date=18 January 2024 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20240118124639/https://www.eenadu.net/telugu-news/districts/Karimnagar/530/124011151 |archivedate=18 January 2024 |language=te}}</ref> ఎమ్మెల్సీ పదవులకు ఇతర పార్టీల నుండి ఎవరూ నామినేషన్లు దాఖలు చేయకపోవడంతో బల్మూరి వెంకట్ ఏకగ్రీవంగా ఎన్నికైన‌ట్లు అసెంబ్లీ కార్యదర్శి 2024 జనవరి 22న ప్రకటించాడు.<ref name="బల్మూరి వెంకట్, మహేశ్ కుమార్ గౌడ్‌ ఏకగ్రీవ ఎన్నిక">{{cite news |last1=Mana Telangana |title=బల్మూరి వెంకట్, మహేశ్ కుమార్ గౌడ్‌ ఏకగ్రీవ ఎన్నిక |url=https://www.manatelangana.news/balmuri-venkat-and-mahesh-kumar-goud-were-unanimously-elected-as-mlcs/ |accessdate=22 January 2024 |date=22 January 2024 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20240122154855/https://www.manatelangana.news/balmuri-venkat-and-mahesh-kumar-goud-were-unanimously-elected-as-mlcs/ |archivedate=22 January 2024}}</ref><ref name="Mahesh Goud and Venkat Balmoor elected as MLCs2">{{cite news|url=https://www.thehindu.com/news/national/telangana/mahesh-goud-and-venkat-balmoor-elected-as-mlcs/article67766758.ece|title=Mahesh Goud and Venkat Balmoor elected as MLCs|last1=|first1=|date=22 January 2024|access-date=14 April 2025|archive-url=https://web.archive.org/web/20250414150505/https://www.thehindu.com/news/national/telangana/mahesh-goud-and-venkat-balmoor-elected-as-mlcs/article67766758.ece|archive-date=14 April 2025|publisher=The Hindu|language=en-IN}}</ref>ఆయన జనవరి 31న తెలంగాణ శాసనమండలి సభ్యుడిగా ప్రమాణస్వీకారం చేశాడు.<ref name="ఎమ్మెల్సీలుగా ప్రమాణ స్వీకారం చేసిన బల్మూరి వెంకట్‌, మహేష్‌ కుమార్‌ గౌడ్‌">{{cite news|url=https://ntvtelugu.com/news/balmoori-venkat-and-mahesh-kumar-goud-sworn-as-mlc-530380.html|title=ఎమ్మెల్సీలుగా ప్రమాణ స్వీకారం చేసిన బల్మూరి వెంకట్‌, మహేష్‌ కుమార్‌ గౌడ్‌|last1=NTV Telugu|first1=|date=31 January 2024|accessdate=31 January 2024|archiveurl=https://web.archive.org/web/20240131170209/https://ntvtelugu.com/news/balmoori-venkat-and-mahesh-kumar-goud-sworn-as-mlc-530380.html|archivedate=31 January 2024|language=te-IN}}</ref><ref name="ఎమ్మెల్సీలుగా మహేశ్‌గౌడ్‌, వెంకట్‌ ప్రమాణం">{{cite news|url=https://www.andhrajyothy.com/2024/telangana/mahesh-goud-and-venkat-sworn-in-as-mlcs-1204563.html|title=ఎమ్మెల్సీలుగా మహేశ్‌గౌడ్‌, వెంకట్‌ ప్రమాణం|last1=Andhrajyothy|date=1 February 2024|work=|accessdate=1 February 2024|archiveurl=https://web.archive.org/web/20240201063518/https://www.andhrajyothy.com/2024/telangana/mahesh-goud-and-venkat-sworn-in-as-mlcs-1204563.html|archivedate=1 February 2024|language=te}}</ref> బల్మూరి వెంకట్‌ 2025 జూన్ 9న తెలంగాణ ప్రదేశ్ కాంగ్రెస్ కమిటీ ఉపాధ్యక్షుడిగా నియమితుడయ్యాడు.<ref name="27 మంది ఉపాధ్యక్షులు.. 69 మంది ప్రధాన కార్యదర్శులు">{{cite news|url=https://www.eenadu.net/telugu-news/telangana/congress-announced-pcc-vice-presidents-and-general-secretaries-for-telangana/1802/125103571|title=27 మంది ఉపాధ్యక్షులు.. 69 మంది ప్రధాన కార్యదర్శులు|date=10 June 2025|work=|accessdate=10 June 2025|archiveurl=https://web.archive.org/web/20250610052613/https://www.eenadu.net/telugu-news/telangana/congress-announced-pcc-vice-presidents-and-general-secretaries-for-telangana/1802/125103571|archivedate=10 June 2025|publisher=Eenadu|language=te}}</ref><ref name="పీసీసీ పదవుల్లోనూ సామాజిక న్యాయం">{{cite news|url=https://www.andhrajyothy.com/2025/telangana/tpcc-committee-social-justice-representation-in-congress-appointments-1413922.html|title=పీసీసీ పదవుల్లోనూ సామాజిక న్యాయం|date=10 June 2025|accessdate=10 June 2025|archiveurl=https://web.archive.org/web/20250610052702/https://www.andhrajyothy.com/2025/telangana/tpcc-committee-social-justice-representation-in-congress-appointments-1413922.html|archivedate=10 June 2025|publisher=Andhrajyothy|language=te}}</ref> ఆయన 2025 జూన్ 29న [[నిజామాబాదు లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|నిజామాబాదు లోక్‌సభ నియోజకవర్గ]] ఇన్​ఛార్జ్ వైస్ ప్రెసిడెంట్‌గా నియమితుడయ్యాడు.<ref name="17 పార్లమెంట్ స్థానాలకు వైస్ ప్రెసిడెంట్స్ వీళ్లే..">{{cite news |last1= |first1= |title=17 పార్లమెంట్ స్థానాలకు వైస్ ప్రెసిడెంట్స్ వీళ్లే.. |url=https://www.v6velugu.com/tpcc-chief-mahesh-appoints-in-charges-wise-presidents-for-17-parliamentary-constituencies-in-telangana |accessdate=29 June 2025 |publisher=V6 Velugu |date=29 June 2025 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20250629120609/https://www.v6velugu.com/tpcc-chief-mahesh-appoints-in-charges-wise-presidents-for-17-parliamentary-constituencies-in-telangana |archivedate=29 June 2025 |language=te}}</ref>   ==మూలాలు== {{మూలాలజాబితా}} [[వర్గం:పెద్దపల్లి జిల్లా రాజకీయ నాయకులు]] [[వర్గం:భారత జాతీయ కాంగ్రెస్ నాయకులు]] eyi6kwu8t9gztac9l0v5u6uvp4rdj7x 0 342471 4595147 4165974 2025-06-30T07:29:11Z Batthini Vinay Kumar Goud 78298 4595147 wikitext text/x-wiki {{Infobox Indian politician |name = కిలివేటి సంజీవయ్య |image = |birth_date = 1966 | birth_place = [[కడలూరు]], [[తడ మండలం]], [[నెల్లూరు జిల్లా]], [[ఆంధ్రప్రదేశ్|ఆంధ్రప్రదేశ్ రాష్ట్రం]] |residence = మిలిటరీ కాలనీ, [[నెల్లూరు]] | alma_mater = |constituency = [[సూళ్ళూరుపేట శాసనసభ నియోజకవర్గం|సూళ్ళూరుపేట నియోజకవర్గం]] | office = ఎమ్మెల్యే | term_start = 2014 - 2023 |predecessor = [[పరసా వెంకట రత్నం]] |successor = [[నెలవల విజయశ్రీ]] |constituency1 = | office1 = | term_start1 = |predecessor1 = |successor1 = | nationality = భారతీయుడు | religion = | party = [[వై.యస్.ఆర్. కాంగ్రెస్ పార్టీ]] |other party = | years active = |spouse = పసల సుభాషిణి |date of marriage = |children = సౌజన్య, దివిజ |parents = రాజయ్య, మస్తానమ్మ |relatives = [[పసల పెంచలయ్య]] (మామ) }} '''కిలివేటి సంజీవయ్య''' ఆంధ్రప్రదేశ్ రాష్ట్రానికి చెందిన రాజకీయ నాయకుడు. ఆయన 2019లో జరిగిన అసెంబ్లీ ఎన్నికల్లో [[సూళ్ళూరుపేట శాసనసభ నియోజకవర్గం|సూళ్ళూరుపేట నియోజకవర్గం]] ఎమ్మెల్యేగా గెలిచాడు.<ref name="వైఎస్సార్సీపీ">{{cite news |last1=Sakshi |title=వైఎస్సార్సీపీ |url=https://www.sakshi.com/election-2019/results/party/ysrcp/ap.html |accessdate=8 November 2021 |work= |date=2019 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20211102121523/https://www.sakshi.com/election-2019/results/party/ysrcp/ap.html |archivedate=2 November 2021 |url-status=live }}</ref> ==జననం, విద్యాభాస్యం== కిలివేటి సంజీవయ్య [[ఆంధ్రప్రదేశ్|ఆంధ్రప్రదేశ్ రాష్ట్రం]], [[నెల్లూరు జిల్లా]], [[తడ మండలం]], [[కడలూరు]] గ్రామంలో రాజయ్య, మస్తానమ్మ దంపతులకు జన్మించాడు. ఆయన బీటెక్‌ సివిల్‌ ఇంజినీర్‌ పూర్తి చేసిన ఆయన 1993లో గృహనిర్మాణ శాఖలో ఇంజినీర్‌గా ప్రవేశించి డీఈ ఉద్యోగం పొందాడు.<ref name="నెల్లూరు బరిలోని వైఎస్సార్‌సీపీ అభ్యర్థులు వీరే">{{cite news |last1=Sakshi |title=నెల్లూరు బరిలోని వైఎస్సార్‌సీపీ అభ్యర్థులు వీరే |url=https://m.sakshi.com/news/andhra-pradesh/ysrcp-announced-candidates-list-nellore-1171062 |accessdate=5 January 2022 |work= |date=18 March 2019 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20220105042102/https://m.sakshi.com/news/andhra-pradesh/ysrcp-announced-candidates-list-nellore-1171062 |archivedate=5 జనవరి 2022 |language=te |url-status=live }}</ref> ==రాజకీయ జీవితం== కిలివేటి సంజీవయ్య ఉమ్మడి ఆంధ్రప్రదేశ్ మాజీ మంత్రి [[పసల పెంచలయ్య]] రాజకీయ వారసుడిగా రాజకీయాల్లోకి వచ్చి 2013లో [[వై.ఎస్. జగన్మోహన్ రెడ్డి|వైఎస్‌ జగన్‌మోహన్‌రెడ్డి]] స్థాపించిన [[వైఎస్సార్ కాంగ్రెస్ పార్టీ]]లో చేరాడు. ఆయన 2014లో జరిగిన ఎన్నికల్లో [[సూళ్ళూరుపేట శాసనసభ నియోజకవర్గం|సూళ్ళూరుపేట నియోజకవర్గం]] నుండి వైఎస్సార్‌సీపీ తరుపన పోటీ చేసి గెలిచి తొలిసారి ఎమ్మెల్యేగా అసెంబ్లీకి ఎన్నికయ్యాడు.<ref name="ఆంధ్రప్రదేశ్ విజేతలు">{{cite news |last1=Sakshi |title=ఆంధ్రప్రదేశ్ విజేతలు |url=https://m.sakshi.com/news/elections-2014/winners-in-andhra-pradesh-131007 |accessdate=6 November 2021 |work= |date=16 May 2014 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20211106044818/https://m.sakshi.com/news/elections-2014/winners-in-andhra-pradesh-131007 |archivedate=6 November 2021 |language=te |url-status=live }}</ref> కిలివేటి సంజీవయ్య 2019లో నుండి రెండోసారి ఎమ్మెల్యేగా ఎన్నికయ్యాడు.<ref name="MLA Candidates Winners LIST in Andhra Pradesh Elections 2019 ">{{cite news |last1=Sakshi |title=MLA Candidates Winners LIST in Andhra Pradesh Elections 2019 |url=https://www.sakshi.com/election-2019/en/results/andhra_pradesh/mla |accessdate=8 November 2021 |work= |date=2019 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20211108163950/https://www.sakshi.com/election-2019/en/results/andhra_pradesh/mla |archivedate=8 November 2021 |url-status=live }}</ref> ==మూలాలు== {{మూలాలజాబితా}} [[వర్గం:ఆంధ్రప్రదేశ్ శాసన సభ్యులు (2014)]] [[వర్గం:ఆంధ్రప్రదేశ్ శాసన సభ్యులు (2019)]] [[వర్గం:వై.యస్.ఆర్. కాంగ్రెస్ పార్టీ రాజకీయ నాయకులు]] [[వర్గం:నెల్లూరు జిల్లా నుండి ఎన్నికైన శాసన సభ్యులు]] [[వర్గం:నెల్లూరు జిల్లా రాజకీయ నాయకులు]] az39vl6ixi3z6ibx9hyn6ayiifb02og 0 345697 4594978 4591088 2025-06-29T17:29:13Z యర్రా రామారావు 28161 4594978 wikitext text/x-wiki భారతదేశ [[లోకసభ]], [[రాజ్యసభ|రాజ్యసభలలో]] [[అధికారిక ప్రతిపక్షం (భారతదేశం)|అధికారిక ప్రతిపక్షంలో]] [[లోక్‌సభలో ప్రతిపక్ష నాయకుడు|లోక్‌సభ ప్రతిపక్ష నాయకుడు]], [[రాజ్యసభలో ప్రతిపక్ష నాయకుడు|రాజ్యసభ ప్రతిపక్ష నాయకుడు]], అలాగే [[భారతదేశ రాష్ట్రాలు, కేంద్రపాలిత ప్రాంతాలు|భారత రాష్ట్రాలు కేంద్రపాలిత ప్రాంతాల]] [[భారతదేశ రాష్ట్ర శాసనసభలు|శాసనసభలు]], [[శాసనమండలి|శాసనమండలిలలో]] ప్రస్తుత [[అధికారిక ప్రతిపక్షం (భారతదేశం)|ప్రతిపక్ష నాయకులు]] వివరాలు ఈ కథనంలో వివరించబడ్డాయి. == భారత పార్లమెంటు == ఇది [[భారత పార్లమెంట్|భారత పార్లమెంటులో]] ప్రస్తుత [[ప్రతిపక్ష నాయకుడు (భారతదేశం)|ప్రతిపక్ష నాయకుల]] జాబితా: {| class="wikitable" style="text-align:center" ! rowspan="2" |చిత్తరువు ! rowspan="2" |పేరు ! rowspan="2" |ఎన్నికైన నియోజకవర్గం ! colspan="3" |పదవీకాలం ! colspan="2" rowspan="2" |రాజకీయ పార్టీ |- !పదవీ బాధ్యతలు స్వీకరించినవారు !ఆఫీసు నుండి నిష్క్రమణ !పదవీకాలం నిడివి |- ! colspan="8" |[[Rajya Sabha|RAJYA SABHA]] |- |[[దస్త్రం:Mallikarjun_Kharge_briefing_the_media_after_presenting_the_Interim_Railway_Budget_2014-15_in_New_Delhi_(cropped).jpg|107x107px]] |[[మల్లికార్జున్ ఖర్గే]] |[[కర్ణాటక నుండి ఎన్నికైన రాజ్యసభ సభ్యుల జాబితా|కర్ణాటక]] |2021 ఫిబ్రవరి 16 |''పదవీలో ఉన్నారు'' |{{age in years and days|2021|02|16}} |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |{{party color cell|Indian National Congress}} |- ! colspan="8" |[[Lok Sabha|LOK SABHA]] |- |[[దస్త్రం:Rahul_Gandhi.png|frameless|82x82px]] |[[రాహుల్ గాంధీ]] |[[రాయ్‌బరేలి లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|రాయ్‌బరేలీ]] |2024 జూన్ 09 |''పదవిలో ఉన్నారు'' |{{age in years and days|2024|06|09}} |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]]|{{party color cell|Indian National Congress}} |} == రాష్ట్రాలు, కేంద్రపాలిత ప్రాంతాల శాసనసభలు == === రాష్ట్ర శాసనసభలు === [[File:Map of leaders of opposition in state legislative assemblies of India.png|thumb|భారతదేశ శాసనసభలలో ప్రతిపక్ష నాయకుడి పార్టీలను మ్యాప్ చూపిస్తుంది]] ఇది [[భారతదేశ రాష్ట్రాలు, కేంద్రపాలిత ప్రాంతాలు|భారత రాష్ట్రాలు, కేంద్రపాలిత ప్రాంతాల]] [[భారతదేశ రాష్ట్ర శాసనసభలు|శాసనసభలలో]] ప్రస్తుత [[అధికారిక ప్రతిపక్షం (భారతదేశం)|ప్రతిపక్ష నాయకుల]] జాబితా: <ref>{{Cite web|title=Digital Sansad|url=https://sansad.in/|website=Digital Sansad}}</ref> {| class="wikitable" style="text-align:center;" !రాష్ట్రం/కేంద్రపాలితప్రాంతం !చిత్తరువు !పేరు ! colspan="2" scope="col" |పార్టీ |- |[[ఆంధ్రప్రదేశ్]] | colspan="4" rowspan="2" |{{Center|''ఖాళీ<br />{{small|(కనీసం 10% సీట్లతో ప్రతిపక్షం లేదు)}}''}} |- |[[అరుణాచల్ ప్రదేశ్]] |- |[[అసోం]] |[[దస్త్రం:No image available.svg|ఎడమ|frameless|80x80px]] |దేబబ్రత సైకియా |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] | style="background-color: {{party color|Indian National Congress}}" | |- |[[బీహార్]] |[[దస్త్రం:Tejaswi_Yadav_2023.jpg|ఎడమ|frameless|86x86px]] |[[తేజస్వి యాదవ్]] | rowspan="1" |[[రాష్ట్రీయ జనతా దళ్]] | rowspan="1" style="background-color: {{party color|Rashtriya Janata Dal}}" | |- |[[ఛత్తీస్‌గఢ్]] |[[దస్త్రం:Dr._Charan_Das_Mahant_takes_charge_as_Minister_of_State_for_Agriculture_and_Food_Processing_Industries,_in_New_Delhi_on_July_14,_2011.jpg|ఎడమ|frameless|80x80px]] |చరణ్‌దాస్ మహంత్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] | style="background-color: {{party color|Indian National Congress}}" | |- |[[ఢిల్లీ]] |[[దస్త్రం:No image available.svg|ఎడమ|frameless|80x80px]] |'''విజేందర్ గుప్తా''' | rowspan="1" |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] | rowspan="1" style="background-color: {{party color|Bharatiya Janata Party}}" | |- |[[గోవా]] |[[దస్త్రం:Yuri_Alemao_during_Chieftains_Martyrs_Day_at_Cuncolim.jpg|ఎడమ|frameless|80x80px]] |[[యూరి అలెమావో|యూరీ అలెమావో]] |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] | style="background-color: {{party color|Indian National Congress}}" | |- |[[గుజరాత్]] | colspan="4" |{{Center|''ఖాళీ<br />{{small|(కనీసం 10% సీట్లతో ప్రతిపక్షం లేదు)}}''}} |- |[[హర్యానా]] |[[దస్త్రం:Bhupinder_Singh_Hooda.png|ఎడమ|thumb|107x107px]] |[[భూపిందర్ సింగ్ హూడా]] |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] | style="background-color:{{party color|Indian National Congress}}" | |- |[[హిమాచల్ ప్రదేశ్]] |[[దస్త్రం:JRThakur.jpg|ఎడమ|frameless|107x107px]] |[[జై రామ్ థాకూర్]] |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] | style="background-color: {{party color|Bharatiya Janata Party}}" | |- |[[జమ్మూ కాశ్మీరు (రాష్ట్రం)|జమ్మూ కాశ్మీర్]] |[[దస్త్రం:No image available.svg|ఎడమ|frameless|80x80px]] |[[సునీల్ కుమార్ శర్మ]] |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] | style="background-color: {{party color|Bharatiya Janata Party}}" | |- |[[జార్ఖండ్]] |[[దస్త్రం:Amar_Kumar_Bauri_meeting_the_Minister_of_State_for_Culture_and_Tourism_(Independent_Charge),_Dr._Mahesh_Sharma,_in_New_Delhi_(cropped).jpg|ఎడమ|frameless|99x99px]] |[[అమర్ కుమార్ బౌరి]] | rowspan="2" |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] | rowspan="2" style="background-color: {{party color|Bharatiya Janata Party}}" | |- |[[కర్ణాటక]] |[[దస్త్రం:R._Ashoka.jpg|ఎడమ|frameless|85x85px]] |[[ఆర్. అశోక]] |- |[[కేరళ]] |[[దస్త్రం:VD_SATHEESAN.jpg|ఎడమ|frameless|100x100px]] |[[వి. డి. సతీశన్]]<ref>https://www.niyamasabha.nic.in/index.php/contact/contacts_leader_opposition</ref> | rowspan="3" |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] | rowspan="3" style="background-color: {{party color|Indian National Congress}}" | |- |[[మధ్య ప్రదేశ్]] |[[దస్త్రం:No image available.svg|ఎడమ|frameless|80x80px]] |ఉమాంగ్ సింఘార్ |- |[[మహారాష్ట్ర]] |[[దస్త్రం:Vijay_wadettiwar.jpg|ఎడమ|frameless|84x84px]] |[[విజయ్ నామ్‌దేవ్‌రావ్ వాడెట్టివార్]] |- |[[మణిపూర్]] | colspan="4" |{{Center|''ఖాళీ<br />{{small|(కనీసం 10% సీట్లతో ప్రతిపక్షం లేదు)}}''}} |- |[[మేఘాలయ]] |[[దస్త్రం:No image available.svg|ఎడమ|frameless|80x80px]] |రోనీ వి. లింగ్డో |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] | style="background-color: {{party color|Indian National Congress}}" | |- |[[మిజోరం]] |[[దస్త్రం:No image available.svg|ఎడమ|frameless|80x80px]] |లాలఛందమ రాల్తే |[[మిజో నేషనల్ ఫ్రంట్]] | style="background-color: {{party color|Mizo National Front}}" | |- |[[నాగాలాండ్]] | colspan="4" |{{Center|''ఖాళీ<br />{{small|(కనీసం 10% సీట్లతో ప్రతిపక్షం లేదు)}}''}} |- |[[ఒడిశా]] |[[దస్త్రం:Naveen_Patnaik.jpg|alt=80pxx80px|ఎడమ|frameless|107x107px]] |[[నవీన్ పట్నాయక్]] |[[బిజూ జనతా దళ్]] | style="background-color: {{party color|Biju Janata Dal}}" | |- |[[పుదుచ్చేరి]] |[[దస్త్రం:No image available.svg|ఎడమ|frameless|80x80px]] |ఆర్. శివ |[[ద్రవిడ మున్నేట్ర కజగం]] | style="background-color: {{party color| Dravida Munnetra Kazhagam}}" | |- |[[పంజాబ్]] |[[దస్త్రం:Pratap_Singh_Bajwa.jpg|alt=80pxx80px|ఎడమ|frameless|80x80px]] |ప్రతాప్ సింగ్ బజ్వా | rowspan="2" |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] | rowspan="2" style="background-color: {{party color|Indian National Congress}}" | |- |[[రాజస్థాన్]] |[[దస్త్రం:No image available.svg|ఎడమ|frameless|80x80px]] |[[టికా రామ్ జుల్లీ]] |- |[[సిక్కిం]] | colspan="4" |{{Center|''ఖాళీ<br />{{small|(కనీసం 10% సీట్లతో ప్రతిపక్షం లేదు)}}''}} |- |[[తమిళనాడు]] |[[దస్త్రం:Palanisamy.jpg|ఎడమ|frameless|100x100px]] |[[ఎడప్పాడి కె. పళనిస్వామి]] |[[ఆల్ ఇండియా అన్నా ద్రవిడ మున్నేట్ర కజగం]] | style="background-color: {{party color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}}" | |- |[[తెలంగాణ]] |[[దస్త్రం:Kalvakuntla_Chandrashekar_Rao.png|alt=80pxx80px|ఎడమ|frameless|98x98px]] |[[కల్వకుంట్ల చంద్రశేఖరరావు]] |[[భారత్ రాష్ట్ర సమితి]] | style="background-color: {{party color|Bharat Rashtra Samithi}}" | |- |[[త్రిపుర]] |[[దస్త్రం:A_delegation_from_Tripura_led_by_Shri_Jitendra_Chaudhury,_MP_(Lok_Sabha),_calling_on_the_Union_Home_Minister,_Shri_Rajnath_Singh,_in_New_Delhi_on_Thursday,_November_24,_2016_(cropped).jpg|ఎడమ|frameless|97x97px]] |జితేంద్ర చౌదరి |[[కమ్యూనిస్టు పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (మార్కిస్టు)|కమ్యూనిస్టు పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (మార్కిస్టు]] | style="background-color: {{party color|Communist Party of India (Marxist)}}" | |- |[[ఉత్తర ప్రదేశ్]] |[[దస్త్రం:Mata_Prasad_Pandey.jpg|alt=80pxx80px|ఎడమ|frameless|80x80px]] |మాతా ప్రసాద్ పాండే |[[సమాజ్ వాదీ పార్టీ]] | style="background-color: {{party color|Samajwadi Party}}" | |- |[[ఉత్తరాఖండ్]] |[[దస్త్రం:Yashpal_Arya_LOP_Uttarakhand_Assembly.jpg|alt=80pxx80px|ఎడమ|frameless|80x80px]] |[[యశ్‌పాల్ ఆర్య]] |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] | style="background-color: {{party color|Indian National Congress}}" | |- |[[పశ్చిమ బెంగాల్]] |[[దస్త్రం:Suvendu_Adhikari_(cropped).jpg|ఎడమ|frameless|98x98px]] |[[సువెందు అధికారి]] |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] | style="background-color: {{party color|Bharatiya Janata Party}}" | |} === రాష్ట్ర శాసన మండలులు === [[దస్త్రం:Leaders_of_Oppostion_in_Legislative_Councils_in_India.png|thumb|భారతదేశంలోని రాష్ట్ర శాసన మండలిలలో ప్రతిపక్ష నాయకుల పార్టీలను మ్యాప్ చూపిస్తుంది.]] భారత రాష్ట్రాల శాసన మండలులలో ప్రస్తుత ప్రతిపక్ష నాయకుల జాబితా ఇదిః {| class="wikitable" style="text-align:center;" !రాష్ట్రం !చిత్తరువు !పేరు. ! colspan="2" scope="col" |పార్టీ |- |[[ఆంధ్రప్రదేశ్ శాసనమండలి|ఆంధ్రప్రదేశ్]] |[[దస్త్రం:No image available.svg|ఎడమ|frameless|80x80px]] |[[లేళ్ల అప్పిరెడ్డి|లేళ్ల అప్పి రెడ్డి]] |[[యువజన శ్రామిక రైతు కాంగ్రెస్ పార్టీ|వైయస్సార్ కాంగ్రెస్ పార్టీ]] | style="background-color: {{party color|YSR Congress Party}}" | |- |[[బీహార్]] |[[దస్త్రం:Rabri_Devi_presenting_a_cheque_for_Rs._10_crore_on_behalf_of_the_State_Government_to_the_Prime_Minister,_Dr._Manmohan_Singh_for_the_Prime_Minister's_National_Relief_Fund,_in_New_Delhi_on_January_04,_2005_(cropped).jpg|ఎడమ|frameless|100x100px]] |[[రబ్రీ దేవి]] |[[రాష్ట్రీయ జనతా దళ్|రాష్ట్రీయ జనతాదళ్]] | style="background-color: {{party color|Rashtriya Janata Dal}}" | |- |[[కర్ణాటక శాసనమండలిలో ప్రతిపక్ష నాయకుల జాబితా|కర్ణాటక]] |[[దస్త్రం:No image available.svg|ఎడమ|frameless|80x80px]] |చలవాది నారాయణస్వామి |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] | style="background-color: {{party color|Bharatiya Janata Party}}" | |- |[[మహారాష్ట్ర శాసనమండలి ప్రతిపక్ష నాయకుల జాబితా|మహారాష్ట్ర]] |[[దస్త్రం:No image available.svg|ఎడమ|frameless|80x80px]] |అంబాదాస్ దాన్వే |[[శివసేన (యుబిటి)]] | style="background-color: {{party color| Shiv Sena}}" | |- |[[తెలంగాణ శాసనమండలి|తెలంగాణ]] |[[దస్త్రం:Madhusudhanachary.jpg|alt=80pxx80px|ఎడమ|frameless|120x120px]] |[[సిరికొండ మధుసూధనాచారి|ఎస్. మధుసూధన చారి]] |[[భారత్ రాష్ట్ర సమితి]] | style="background-color: {{party color|Bharat Rashtra Samithi}}" | |- |[[ఉత్తర ప్రదేశ్]] |[[దస్త్రం:Lal_Bihari_Yadav.jpg|alt=80pxx80px|ఎడమ|frameless|80x80px]] |లాల్ బిహారీ యాదవ్ |[[సమాజ్ వాదీ పార్టీ|సమాజ్వాదీ పార్టీ]] | style="background-color: {{party color| Samajwadi Party}}" | |} == ఇవి కూడా చూడండి == * [[ప్రస్తుత భారత గవర్నర్ల జాబితా]] * [[ప్రస్తుత భారత ముఖ్యమంత్రుల జాబితా]] * [[ప్రస్తుత భారత ఉప ముఖ్యమంత్రుల జాబితా]] * [[ప్రస్తుత భారత ప్రధాన న్యాయమూర్తుల జాబితా]] * [[ప్రతిపక్ష నాయకుడు (భారతదేశం)|ప్రతిపక్ష నాయకుడు (ఇండియా)]] * [[ప్రస్తుత భారత శాసనసభ స్పీకర్‌లు, ఛైర్‌పర్సన్‌ల జాబితా]] * [[ప్రస్తుత భారత పాలక, ప్రతిపక్ష పార్టీల జాబితా]] * [[లోక్‌సభలో ప్రతిపక్ష నాయకుడు|లోక్సభలో ప్రతిపక్ష నేత]] * [[రాజ్యసభలో ప్రతిపక్ష నాయకుడు|రాజ్యసభలో ప్రతిపక్ష నేత]] * [[అధికారిక ప్రతిపక్షం (భారతదేశం)|అధికారిక వ్యతిరేకత]] == మూలాలు == [[వర్గం:భారత ప్రతిపక్ష నేతలు]] [[వర్గం:భారతదేశంలో ప్రస్తుత కార్యాలయ నిర్వాహకుల జాబితాలు|O]] [[వర్గం:భారత రాష్ట్రాల, భూభాగాల ప్రతిపక్ష నాయకుల జాబితాలు| ]] [[వర్గం:తరచూ నవీకరించవలసిన వ్యాసాలు]] e1oq1812cbyzklf9wk511v4ti249g6x 4594980 4594978 2025-06-29T17:31:28Z యర్రా రామారావు 28161 4594980 wikitext text/x-wiki భారతదేశ [[లోకసభ]], [[రాజ్యసభ|రాజ్యసభలలో]] [[అధికారిక ప్రతిపక్షం (భారతదేశం)|అధికారిక ప్రతిపక్షంలో]] [[లోక్‌సభలో ప్రతిపక్ష నాయకుడు|లోక్‌సభ ప్రతిపక్ష నాయకుడు]], [[రాజ్యసభలో ప్రతిపక్ష నాయకుడు|రాజ్యసభ ప్రతిపక్ష నాయకుడు]], అలాగే [[భారతదేశ రాష్ట్రాలు, కేంద్రపాలిత ప్రాంతాలు|భారత రాష్ట్రాలు కేంద్రపాలిత ప్రాంతాల]] [[భారతదేశ రాష్ట్ర శాసనసభలు|శాసనసభలు]], [[శాసనమండలి|శాసనమండలిలలో]] ప్రస్తుత [[అధికారిక ప్రతిపక్షం (భారతదేశం)|ప్రతిపక్ష నాయకులు]] వివరాలు ఈ కథనంలో వివరించబడ్డాయి. == భారత పార్లమెంటు == ఇది [[భారత పార్లమెంట్|భారత పార్లమెంటులో]] ప్రస్తుత [[ప్రతిపక్ష నాయకుడు (భారతదేశం)|ప్రతిపక్ష నాయకుల]] జాబితా: {| class="wikitable" style="text-align:center" ! rowspan="2" |చిత్తరువు ! rowspan="2" |పేరు ! rowspan="2" |ఎన్నికైన నియోజకవర్గం ! colspan="3" |పదవీకాలం ! colspan="2" rowspan="2" |రాజకీయ పార్టీ |- !పదవీ బాధ్యతలు స్వీకరించినవారు !ఆఫీసు నుండి నిష్క్రమణ !పదవీకాలం నిడివి |- ! colspan="8" |[[Rajya Sabha|RAJYA SABHA]] |- |[[దస్త్రం:Mallikarjun_Kharge_briefing_the_media_after_presenting_the_Interim_Railway_Budget_2014-15_in_New_Delhi_(cropped).jpg|107x107px]] |[[మల్లికార్జున్ ఖర్గే]] |[[కర్ణాటక నుండి ఎన్నికైన రాజ్యసభ సభ్యుల జాబితా|కర్ణాటక]] |2021 ఫిబ్రవరి 16 |''పదవీలో ఉన్నారు'' |{{age in years and days|2021|02|16}} |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |{{party color cell|Indian National Congress}} |- ! colspan="8" |[[Lok Sabha|LOK SABHA]] |- |[[దస్త్రం:Rahul_Gandhi.png|frameless|82x82px]] |[[రాహుల్ గాంధీ]] |[[రాయ్‌బరేలి లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|రాయ్‌బరేలీ]] |2024 జూన్ 09 |''పదవిలో ఉన్నారు'' |{{age in years and days|2024|06|09}} |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |{{party color cell|Indian National Congress}} |} == రాష్ట్రాలు, కేంద్రపాలిత ప్రాంతాల శాసనసభలు == === రాష్ట్ర శాసనసభలు === [[File:Map of leaders of opposition in state legislative assemblies of India.png|thumb|భారతదేశ శాసనసభలలో ప్రతిపక్ష నాయకుడి పార్టీలను మ్యాప్ చూపిస్తుంది]] ఇది [[భారతదేశ రాష్ట్రాలు, కేంద్రపాలిత ప్రాంతాలు|భారత రాష్ట్రాలు, కేంద్రపాలిత ప్రాంతాల]] [[భారతదేశ రాష్ట్ర శాసనసభలు|శాసనసభలలో]] ప్రస్తుత [[అధికారిక ప్రతిపక్షం (భారతదేశం)|ప్రతిపక్ష నాయకుల]] జాబితా: <ref>{{Cite web|title=Digital Sansad|url=https://sansad.in/|website=Digital Sansad}}</ref> {| class="wikitable" style="text-align:center;" !రాష్ట్రం/కేంద్రపాలితప్రాంతం !చిత్తరువు !పేరు ! colspan="2" scope="col" |పార్టీ |- |[[ఆంధ్రప్రదేశ్]] | colspan="4" rowspan="2" |{{Center|''ఖాళీ<br />{{small|(కనీసం 10% సీట్లతో ప్రతిపక్షం లేదు)}}''}} |- |[[అరుణాచల్ ప్రదేశ్]] |- |[[అసోం]] |[[దస్త్రం:No image available.svg|ఎడమ|frameless|80x80px]] |దేబబ్రత సైకియా |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] | style="background-color: {{party color|Indian National Congress}}" | |- |[[బీహార్]] |[[దస్త్రం:Tejaswi_Yadav_2023.jpg|ఎడమ|frameless|86x86px]] |[[తేజస్వి యాదవ్]] | rowspan="1" |[[రాష్ట్రీయ జనతా దళ్]] | rowspan="1" style="background-color: {{party color|Rashtriya Janata Dal}}" | |- |[[ఛత్తీస్‌గఢ్]] |[[దస్త్రం:Dr._Charan_Das_Mahant_takes_charge_as_Minister_of_State_for_Agriculture_and_Food_Processing_Industries,_in_New_Delhi_on_July_14,_2011.jpg|ఎడమ|frameless|80x80px]] |చరణ్‌దాస్ మహంత్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] | style="background-color: {{party color|Indian National Congress}}" | |- |[[ఢిల్లీ]] |[[దస్త్రం:No image available.svg|ఎడమ|frameless|80x80px]] |'''విజేందర్ గుప్తా''' | rowspan="1" |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] | rowspan="1" style="background-color: {{party color|Bharatiya Janata Party}}" | |- |[[గోవా]] |[[దస్త్రం:Yuri_Alemao_during_Chieftains_Martyrs_Day_at_Cuncolim.jpg|ఎడమ|frameless|80x80px]] |[[యూరి అలెమావో|యూరీ అలెమావో]] |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] | style="background-color: {{party color|Indian National Congress}}" | |- |[[గుజరాత్]] | colspan="4" |{{Center|''ఖాళీ<br />{{small|(కనీసం 10% సీట్లతో ప్రతిపక్షం లేదు)}}''}} |- |[[హర్యానా]] |[[దస్త్రం:Bhupinder_Singh_Hooda.png|ఎడమ|thumb|107x107px]] |[[భూపిందర్ సింగ్ హూడా]] |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] | style="background-color:{{party color|Indian National Congress}}" | |- |[[హిమాచల్ ప్రదేశ్]] |[[దస్త్రం:JRThakur.jpg|ఎడమ|frameless|107x107px]] |[[జై రామ్ థాకూర్]] |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] | style="background-color: {{party color|Bharatiya Janata Party}}" | |- |[[జమ్మూ కాశ్మీరు (రాష్ట్రం)|జమ్మూ కాశ్మీర్]] |[[దస్త్రం:No image available.svg|ఎడమ|frameless|80x80px]] |[[సునీల్ కుమార్ శర్మ]] |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] | style="background-color: {{party color|Bharatiya Janata Party}}" | |- |[[జార్ఖండ్]] |[[దస్త్రం:Amar_Kumar_Bauri_meeting_the_Minister_of_State_for_Culture_and_Tourism_(Independent_Charge),_Dr._Mahesh_Sharma,_in_New_Delhi_(cropped).jpg|ఎడమ|frameless|99x99px]] |[[అమర్ కుమార్ బౌరి]] | rowspan="2" |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] | rowspan="2" style="background-color: {{party color|Bharatiya Janata Party}}" | |- |[[కర్ణాటక]] |[[దస్త్రం:R._Ashoka.jpg|ఎడమ|frameless|85x85px]] |[[ఆర్. అశోక]] |- |[[కేరళ]] |[[దస్త్రం:VD_SATHEESAN.jpg|ఎడమ|frameless|100x100px]] |[[వి. డి. సతీశన్]]<ref>https://www.niyamasabha.nic.in/index.php/contact/contacts_leader_opposition</ref> | rowspan="3" |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] | rowspan="3" style="background-color: {{party color|Indian National Congress}}" | |- |[[మధ్య ప్రదేశ్]] |[[దస్త్రం:No image available.svg|ఎడమ|frameless|80x80px]] |ఉమాంగ్ సింఘార్ |- |[[మహారాష్ట్ర]] |[[దస్త్రం:Vijay_wadettiwar.jpg|ఎడమ|frameless|84x84px]] |[[విజయ్ నామ్‌దేవ్‌రావ్ వాడెట్టివార్]] |- |[[మణిపూర్]] | colspan="4" |{{Center|''ఖాళీ<br />{{small|(కనీసం 10% సీట్లతో ప్రతిపక్షం లేదు)}}''}} |- |[[మేఘాలయ]] |[[దస్త్రం:No image available.svg|ఎడమ|frameless|80x80px]] |రోనీ వి. లింగ్డో |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] | style="background-color: {{party color|Indian National Congress}}" | |- |[[మిజోరం]] |[[దస్త్రం:No image available.svg|ఎడమ|frameless|80x80px]] |లాలఛందమ రాల్తే |[[మిజో నేషనల్ ఫ్రంట్]] | style="background-color: {{party color|Mizo National Front}}" | |- |[[నాగాలాండ్]] | colspan="4" |{{Center|''ఖాళీ<br />{{small|(కనీసం 10% సీట్లతో ప్రతిపక్షం లేదు)}}''}} |- |[[ఒడిశా]] |[[దస్త్రం:Naveen_Patnaik.jpg|alt=80pxx80px|ఎడమ|frameless|107x107px]] |[[నవీన్ పట్నాయక్]] |[[బిజూ జనతా దళ్]] | style="background-color: {{party color|Biju Janata Dal}}" | |- |[[పుదుచ్చేరి]] |[[దస్త్రం:No image available.svg|ఎడమ|frameless|80x80px]] |ఆర్. శివ |[[ద్రవిడ మున్నేట్ర కజగం]] | style="background-color: {{party color| Dravida Munnetra Kazhagam}}" | |- |[[పంజాబ్]] |[[దస్త్రం:Pratap_Singh_Bajwa.jpg|alt=80pxx80px|ఎడమ|frameless|80x80px]] |ప్రతాప్ సింగ్ బజ్వా | rowspan="2" |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] | rowspan="2" style="background-color: {{party color|Indian National Congress}}" | |- |[[రాజస్థాన్]] |[[దస్త్రం:No image available.svg|ఎడమ|frameless|80x80px]] |[[టికా రామ్ జుల్లీ]] |- |[[సిక్కిం]] | colspan="4" |{{Center|''ఖాళీ<br />{{small|(కనీసం 10% సీట్లతో ప్రతిపక్షం లేదు)}}''}} |- |[[తమిళనాడు]] |[[దస్త్రం:Palanisamy.jpg|ఎడమ|frameless|100x100px]] |[[ఎడప్పాడి కె. పళనిస్వామి]] |[[ఆల్ ఇండియా అన్నా ద్రవిడ మున్నేట్ర కజగం]] | style="background-color: {{party color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}}" | |- |[[తెలంగాణ]] |[[దస్త్రం:Kalvakuntla_Chandrashekar_Rao.png|alt=80pxx80px|ఎడమ|frameless|98x98px]] |[[కల్వకుంట్ల చంద్రశేఖరరావు]] |[[భారత్ రాష్ట్ర సమితి]] | style="background-color: {{party color|Bharat Rashtra Samithi}}" | |- |[[త్రిపుర]] |[[దస్త్రం:A_delegation_from_Tripura_led_by_Shri_Jitendra_Chaudhury,_MP_(Lok_Sabha),_calling_on_the_Union_Home_Minister,_Shri_Rajnath_Singh,_in_New_Delhi_on_Thursday,_November_24,_2016_(cropped).jpg|ఎడమ|frameless|97x97px]] |జితేంద్ర చౌదరి |[[కమ్యూనిస్టు పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (మార్కిస్టు)|కమ్యూనిస్టు పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (మార్కిస్టు]] | style="background-color: {{party color|Communist Party of India (Marxist)}}" | |- |[[ఉత్తర ప్రదేశ్]] |[[దస్త్రం:Mata_Prasad_Pandey.jpg|alt=80pxx80px|ఎడమ|frameless|80x80px]] |మాతా ప్రసాద్ పాండే |[[సమాజ్ వాదీ పార్టీ]] | style="background-color: {{party color|Samajwadi Party}}" | |- |[[ఉత్తరాఖండ్]] |[[దస్త్రం:Yashpal_Arya_LOP_Uttarakhand_Assembly.jpg|alt=80pxx80px|ఎడమ|frameless|80x80px]] |[[యశ్‌పాల్ ఆర్య]] |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] | style="background-color: {{party color|Indian National Congress}}" | |- |[[పశ్చిమ బెంగాల్]] |[[దస్త్రం:Suvendu_Adhikari_(cropped).jpg|ఎడమ|frameless|98x98px]] |[[సువెందు అధికారి]] |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] | style="background-color: {{party color|Bharatiya Janata Party}}" | |} === రాష్ట్ర శాసన మండలులు === [[దస్త్రం:Leaders_of_Oppostion_in_Legislative_Councils_in_India.png|thumb|భారతదేశంలోని రాష్ట్ర శాసన మండలిలలో ప్రతిపక్ష నాయకుల పార్టీలను మ్యాప్ చూపిస్తుంది.]] భారత రాష్ట్రాల శాసన మండలులలో ప్రస్తుత ప్రతిపక్ష నాయకుల జాబితా ఇదిః {| class="wikitable" style="text-align:center;" !రాష్ట్రం !చిత్తరువు !పేరు. ! colspan="2" scope="col" |పార్టీ |- |[[ఆంధ్రప్రదేశ్ శాసనమండలి|ఆంధ్రప్రదేశ్]] |[[దస్త్రం:No image available.svg|ఎడమ|frameless|80x80px]] |[[లేళ్ల అప్పిరెడ్డి|లేళ్ల అప్పి రెడ్డి]] |[[యువజన శ్రామిక రైతు కాంగ్రెస్ పార్టీ|వైయస్సార్ కాంగ్రెస్ పార్టీ]] | style="background-color: {{party color|YSR Congress Party}}" | |- |[[బీహార్]] |[[దస్త్రం:Rabri_Devi_presenting_a_cheque_for_Rs._10_crore_on_behalf_of_the_State_Government_to_the_Prime_Minister,_Dr._Manmohan_Singh_for_the_Prime_Minister's_National_Relief_Fund,_in_New_Delhi_on_January_04,_2005_(cropped).jpg|ఎడమ|frameless|100x100px]] |[[రబ్రీ దేవి]] |[[రాష్ట్రీయ జనతా దళ్|రాష్ట్రీయ జనతాదళ్]] | style="background-color: {{party color|Rashtriya Janata Dal}}" | |- |[[కర్ణాటక శాసనమండలిలో ప్రతిపక్ష నాయకుల జాబితా|కర్ణాటక]] |[[దస్త్రం:No image available.svg|ఎడమ|frameless|80x80px]] |చలవాది నారాయణస్వామి |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] | style="background-color: {{party color|Bharatiya Janata Party}}" | |- |[[మహారాష్ట్ర శాసనమండలి ప్రతిపక్ష నాయకుల జాబితా|మహారాష్ట్ర]] |[[దస్త్రం:No image available.svg|ఎడమ|frameless|80x80px]] |అంబాదాస్ దాన్వే |[[శివసేన (యుబిటి)]] | style="background-color: {{party color| Shiv Sena}}" | |- |[[తెలంగాణ శాసనమండలి|తెలంగాణ]] |[[దస్త్రం:Madhusudhanachary.jpg|alt=80pxx80px|ఎడమ|frameless|120x120px]] |[[సిరికొండ మధుసూధనాచారి|ఎస్. మధుసూధన చారి]] |[[భారత్ రాష్ట్ర సమితి]] | style="background-color: {{party color|Bharat Rashtra Samithi}}" | |- |[[ఉత్తర ప్రదేశ్]] |[[దస్త్రం:Lal_Bihari_Yadav.jpg|alt=80pxx80px|ఎడమ|frameless|80x80px]] |లాల్ బిహారీ యాదవ్ |[[సమాజ్ వాదీ పార్టీ|సమాజ్వాదీ పార్టీ]] | style="background-color: {{party color| Samajwadi Party}}" | |} == ఇవి కూడా చూడండి == * [[ప్రస్తుత భారత గవర్నర్ల జాబితా]] * [[ప్రస్తుత భారత ముఖ్యమంత్రుల జాబితా]] * [[ప్రస్తుత భారత ఉప ముఖ్యమంత్రుల జాబితా]] * [[ప్రస్తుత భారత ప్రధాన న్యాయమూర్తుల జాబితా]] * [[ప్రతిపక్ష నాయకుడు (భారతదేశం)|ప్రతిపక్ష నాయకుడు (ఇండియా)]] * [[ప్రస్తుత భారత శాసనసభ స్పీకర్‌లు, ఛైర్‌పర్సన్‌ల జాబితా]] * [[ప్రస్తుత భారత పాలక, ప్రతిపక్ష పార్టీల జాబితా]] * [[లోక్‌సభలో ప్రతిపక్ష నాయకుడు|లోక్సభలో ప్రతిపక్ష నేత]] * [[రాజ్యసభలో ప్రతిపక్ష నాయకుడు|రాజ్యసభలో ప్రతిపక్ష నేత]] * [[అధికారిక ప్రతిపక్షం (భారతదేశం)|అధికారిక వ్యతిరేకత]] == మూలాలు == [[వర్గం:భారత ప్రతిపక్ష నేతలు]] [[వర్గం:భారతదేశంలో ప్రస్తుత కార్యాలయ నిర్వాహకుల జాబితాలు|O]] [[వర్గం:భారత రాష్ట్రాల, భూభాగాల ప్రతిపక్ష నాయకుల జాబితాలు| ]] [[వర్గం:తరచూ నవీకరించవలసిన వ్యాసాలు]] g0pkuvcv02kh0mau9r34m5l5jiugh93 4595044 4594980 2025-06-30T03:21:46Z యర్రా రామారావు 28161 /* రాష్ట్ర శాసన మండలులు */ 4595044 wikitext text/x-wiki భారతదేశ [[లోకసభ]], [[రాజ్యసభ|రాజ్యసభలలో]] [[అధికారిక ప్రతిపక్షం (భారతదేశం)|అధికారిక ప్రతిపక్షంలో]] [[లోక్‌సభలో ప్రతిపక్ష నాయకుడు|లోక్‌సభ ప్రతిపక్ష నాయకుడు]], [[రాజ్యసభలో ప్రతిపక్ష నాయకుడు|రాజ్యసభ ప్రతిపక్ష నాయకుడు]], అలాగే [[భారతదేశ రాష్ట్రాలు, కేంద్రపాలిత ప్రాంతాలు|భారత రాష్ట్రాలు కేంద్రపాలిత ప్రాంతాల]] [[భారతదేశ రాష్ట్ర శాసనసభలు|శాసనసభలు]], [[శాసనమండలి|శాసనమండలిలలో]] ప్రస్తుత [[అధికారిక ప్రతిపక్షం (భారతదేశం)|ప్రతిపక్ష నాయకులు]] వివరాలు ఈ కథనంలో వివరించబడ్డాయి. == భారత పార్లమెంటు == ఇది [[భారత పార్లమెంట్|భారత పార్లమెంటులో]] ప్రస్తుత [[ప్రతిపక్ష నాయకుడు (భారతదేశం)|ప్రతిపక్ష నాయకుల]] జాబితా: {| class="wikitable" style="text-align:center" ! rowspan="2" |చిత్తరువు ! rowspan="2" |పేరు ! rowspan="2" |ఎన్నికైన నియోజకవర్గం ! colspan="3" |పదవీకాలం ! colspan="2" rowspan="2" |రాజకీయ పార్టీ |- !పదవీ బాధ్యతలు స్వీకరించినవారు !ఆఫీసు నుండి నిష్క్రమణ !పదవీకాలం నిడివి |- ! colspan="8" |[[Rajya Sabha|RAJYA SABHA]] |- |[[దస్త్రం:Mallikarjun_Kharge_briefing_the_media_after_presenting_the_Interim_Railway_Budget_2014-15_in_New_Delhi_(cropped).jpg|107x107px]] |[[మల్లికార్జున్ ఖర్గే]] |[[కర్ణాటక నుండి ఎన్నికైన రాజ్యసభ సభ్యుల జాబితా|కర్ణాటక]] |2021 ఫిబ్రవరి 16 |''పదవీలో ఉన్నారు'' |{{age in years and days|2021|02|16}} |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |{{party color cell|Indian National Congress}} |- ! colspan="8" |[[Lok Sabha|LOK SABHA]] |- |[[దస్త్రం:Rahul_Gandhi.png|frameless|82x82px]] |[[రాహుల్ గాంధీ]] |[[రాయ్‌బరేలి లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|రాయ్‌బరేలీ]] |2024 జూన్ 09 |''పదవిలో ఉన్నారు'' |{{age in years and days|2024|06|09}} |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |{{party color cell|Indian National Congress}} |} == రాష్ట్రాలు, కేంద్రపాలిత ప్రాంతాల శాసనసభలు == === రాష్ట్ర శాసనసభలు === [[File:Map of leaders of opposition in state legislative assemblies of India.png|thumb|భారతదేశ శాసనసభలలో ప్రతిపక్ష నాయకుడి పార్టీలను మ్యాప్ చూపిస్తుంది]] ఇది [[భారతదేశ రాష్ట్రాలు, కేంద్రపాలిత ప్రాంతాలు|భారత రాష్ట్రాలు, కేంద్రపాలిత ప్రాంతాల]] [[భారతదేశ రాష్ట్ర శాసనసభలు|శాసనసభలలో]] ప్రస్తుత [[అధికారిక ప్రతిపక్షం (భారతదేశం)|ప్రతిపక్ష నాయకుల]] జాబితా: <ref>{{Cite web|title=Digital Sansad|url=https://sansad.in/|website=Digital Sansad}}</ref> {| class="wikitable" style="text-align:center;" !రాష్ట్రం/కేంద్రపాలితప్రాంతం !చిత్తరువు !పేరు ! colspan="2" scope="col" |పార్టీ |- |[[ఆంధ్రప్రదేశ్]] | colspan="4" rowspan="2" |{{Center|''ఖాళీ<br />{{small|(కనీసం 10% సీట్లతో ప్రతిపక్షం లేదు)}}''}} |- |[[అరుణాచల్ ప్రదేశ్]] |- |[[అసోం]] |[[దస్త్రం:No image available.svg|ఎడమ|frameless|80x80px]] |దేబబ్రత సైకియా |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] | style="background-color: {{party color|Indian National Congress}}" | |- |[[బీహార్]] |[[దస్త్రం:Tejaswi_Yadav_2023.jpg|ఎడమ|frameless|86x86px]] |[[తేజస్వి యాదవ్]] | rowspan="1" |[[రాష్ట్రీయ జనతా దళ్]] | rowspan="1" style="background-color: {{party color|Rashtriya Janata Dal}}" | |- |[[ఛత్తీస్‌గఢ్]] |[[దస్త్రం:Dr._Charan_Das_Mahant_takes_charge_as_Minister_of_State_for_Agriculture_and_Food_Processing_Industries,_in_New_Delhi_on_July_14,_2011.jpg|ఎడమ|frameless|80x80px]] |చరణ్‌దాస్ మహంత్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] | style="background-color: {{party color|Indian National Congress}}" | |- |[[ఢిల్లీ]] |[[File:Atishi.jpg|link=https://en.wikipedia.org/wiki/File:Atishi.jpg|ఎడమ|frameless|94x94px]] |'''[[అతిషి మార్లెనా సింగ్]]''' | rowspan="1" |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] | rowspan="1" style="background-color: {{party color|Bharatiya Janata Party}}" | |- |[[గోవా]] |[[దస్త్రం:Yuri_Alemao_during_Chieftains_Martyrs_Day_at_Cuncolim.jpg|ఎడమ|frameless|80x80px]] |[[యూరి అలెమావో|యూరీ అలెమావో]] |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] | style="background-color: {{party color|Indian National Congress}}" | |- |[[గుజరాత్]] | colspan="4" |{{Center|ఖాళీ<br />{{small|(కనీసం 10% సీట్లతో ప్రతిపక్షం సభ్యులు లేరు)}}}} |- |[[హర్యానా]] |colspan="4" |{{Center|ప్రకటించాలి}} |- |[[హిమాచల్ ప్రదేశ్]] |[[దస్త్రం:JRThakur.jpg|ఎడమ|frameless|107x107px]] |[[జై రామ్ ఠాకూర్]] |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] | style="background-color: {{party color|Bharatiya Janata Party}}" | |- |[[జమ్మూ కాశ్మీరు (రాష్ట్రం)|జమ్మూ కాశ్మీర్]] |[[దస్త్రం:No image available.svg|ఎడమ|frameless|80x80px]] |[[సునీల్ కుమార్ శర్మ]] |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] | style="background-color: {{party color|Bharatiya Janata Party}}" | |- | | | | rowspan="2" |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] | rowspan="2" style="background-color: {{party color|Bharatiya Janata Party}}" | |- |[[కర్ణాటక]] |[[దస్త్రం:R._Ashoka.jpg|ఎడమ|frameless|85x85px]] |[[ఆర్. అశోక]] |- |[[కేరళ]] |[[దస్త్రం:VD_SATHEESAN.jpg|ఎడమ|frameless|100x100px]] |[[వి. డి. సతీశన్]]<ref>https://www.niyamasabha.nic.in/index.php/contact/contacts_leader_opposition</ref> | rowspan="3" |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] | rowspan="3" style="background-color: {{party color|Indian National Congress}}" | |- |[[మధ్య ప్రదేశ్]] |[[దస్త్రం:No image available.svg|ఎడమ|frameless|80x80px]] |ఉమాంగ్ సింఘార్ |- |[[మహారాష్ట్ర]] |[[దస్త్రం:Vijay_wadettiwar.jpg|ఎడమ|frameless|84x84px]] |[[విజయ్ నామ్‌దేవ్‌రావ్ వాడెట్టివార్]] |- |[[మణిపూర్]] | colspan="4" |{{Center|''ఖాళీ<br />{{small|(కనీసం 10% సీట్లతో ప్రతిపక్షం లేదు)}}''}} |- |[[మేఘాలయ]] |[[దస్త్రం:No image available.svg|ఎడమ|frameless|80x80px]] |రోనీ వి. లింగ్డో |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] | style="background-color: {{party color|Indian National Congress}}" | |- |[[మిజోరం]] |[[దస్త్రం:No image available.svg|ఎడమ|frameless|80x80px]] |లాలఛందమ రాల్తే |[[మిజో నేషనల్ ఫ్రంట్]] | style="background-color: {{party color|Mizo National Front}}" | |- |[[నాగాలాండ్]] | colspan="4" |{{Center|''ఖాళీ<br />{{small|(కనీసం 10% సీట్లతో ప్రతిపక్షం లేదు)}}''}} |- |[[ఒడిశా]] |[[దస్త్రం:Naveen_Patnaik.jpg|alt=80pxx80px|ఎడమ|frameless|107x107px]] |[[నవీన్ పట్నాయక్]] |[[బిజూ జనతా దళ్]] | style="background-color: {{party color|Biju Janata Dal}}" | |- |[[పుదుచ్చేరి]] |[[దస్త్రం:No image available.svg|ఎడమ|frameless|80x80px]] |ఆర్. శివ |[[ద్రవిడ మున్నేట్ర కజగం]] | style="background-color: {{party color| Dravida Munnetra Kazhagam}}" | |- |[[పంజాబ్]] |[[దస్త్రం:Pratap_Singh_Bajwa.jpg|alt=80pxx80px|ఎడమ|frameless|80x80px]] |ప్రతాప్ సింగ్ బజ్వా | rowspan="2" |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] | rowspan="2" style="background-color: {{party color|Indian National Congress}}" | |- |[[రాజస్థాన్]] |[[దస్త్రం:No image available.svg|ఎడమ|frameless|80x80px]] |[[టికా రామ్ జుల్లీ]] |- |[[సిక్కిం]] | colspan="4" |{{Center|''ఖాళీ<br />{{small|(కనీసం 10% సీట్లతో ప్రతిపక్షం లేదు)}}''}} |- |[[తమిళనాడు]] |[[దస్త్రం:Palanisamy.jpg|ఎడమ|frameless|100x100px]] |[[ఎడప్పాడి కె. పళనిస్వామి]] |[[ఆల్ ఇండియా అన్నా ద్రవిడ మున్నేట్ర కజగం]] | style="background-color: {{party color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}}" | |- |[[తెలంగాణ]] |[[దస్త్రం:Kalvakuntla_Chandrashekar_Rao.png|alt=80pxx80px|ఎడమ|frameless|98x98px]] |[[కల్వకుంట్ల చంద్రశేఖరరావు]] |[[భారత్ రాష్ట్ర సమితి]] | style="background-color: {{party color|Bharat Rashtra Samithi}}" | |- |[[త్రిపుర]] |[[దస్త్రం:A_delegation_from_Tripura_led_by_Shri_Jitendra_Chaudhury,_MP_(Lok_Sabha),_calling_on_the_Union_Home_Minister,_Shri_Rajnath_Singh,_in_New_Delhi_on_Thursday,_November_24,_2016_(cropped).jpg|ఎడమ|frameless|97x97px]] |జితేంద్ర చౌదరి |[[కమ్యూనిస్టు పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (మార్కిస్టు)|కమ్యూనిస్టు పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (మార్కిస్టు]] | style="background-color: {{party color|Communist Party of India (Marxist)}}" | |- |[[ఉత్తర ప్రదేశ్]] |[[దస్త్రం:Mata_Prasad_Pandey.jpg|alt=80pxx80px|ఎడమ|frameless|80x80px]] |మాతా ప్రసాద్ పాండే |[[సమాజ్ వాదీ పార్టీ]] | style="background-color: {{party color|Samajwadi Party}}" | |- |[[ఉత్తరాఖండ్]] |[[దస్త్రం:Yashpal_Arya_LOP_Uttarakhand_Assembly.jpg|alt=80pxx80px|ఎడమ|frameless|80x80px]] |[[యశ్‌పాల్ ఆర్య]] |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] | style="background-color: {{party color|Indian National Congress}}" | |- |[[పశ్చిమ బెంగాల్]] |[[దస్త్రం:Suvendu_Adhikari_(cropped).jpg|ఎడమ|frameless|98x98px]] |[[సువెందు అధికారి]] |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] | style="background-color: {{party color|Bharatiya Janata Party}}" | |} === రాష్ట్ర శాసన మండళ్లు === [[దస్త్రం:Leaders_of_Oppostion_in_Legislative_Councils_in_India.png|thumb|భారతదేశంలోని రాష్ట్ర శాసన మండలిలలో ప్రతిపక్ష నాయకుల పార్టీలను మ్యాప్ చూపిస్తుంది.]] భారత రాష్ట్రాల శాసన మండలులలో ప్రస్తుత ప్రతిపక్ష నాయకుల జాబితా ఇదిః {| class="wikitable" style="text-align:center;" !రాష్ట్రం !చిత్తరువు !పేరు. ! colspan="2" scope="col" |పార్టీ |- |[[ఆంధ్రప్రదేశ్ శాసనమండలి|ఆంధ్రప్రదేశ్]] |[[File:Botsa_Satyanarayana.png|link=https://en.wikipedia.org/wiki/File:Botsa_Satyanarayana.png|ఎడమ|frameless|75x75px]] |[[బొత్స సత్యనారాయణ]] |[[యువజన శ్రామిక రైతు కాంగ్రెస్ పార్టీ|వైయస్సార్ కాంగ్రెస్ పార్టీ]] | style="background-color: {{party color|YSR Congress Party}}" | |- |[[బీహార్]] |[[దస్త్రం:Rabri_Devi_presenting_a_cheque_for_Rs._10_crore_on_behalf_of_the_State_Government_to_the_Prime_Minister,_Dr._Manmohan_Singh_for_the_Prime_Minister's_National_Relief_Fund,_in_New_Delhi_on_January_04,_2005_(cropped).jpg|ఎడమ|frameless|100x100px]] |[[రబ్రీ దేవి]] |[[రాష్ట్రీయ జనతా దళ్|రాష్ట్రీయ జనతాదళ్]] | style="background-color: {{party color|Rashtriya Janata Dal}}" | |- |[[కర్ణాటక శాసనమండలిలో ప్రతిపక్ష నాయకుల జాబితా|కర్ణాటక]] |[[దస్త్రం:No image available.svg|ఎడమ|frameless|80x80px]] |చలవాది నారాయణస్వామి |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] | style="background-color: {{party color|Bharatiya Janata Party}}" | |- |[[మహారాష్ట్ర శాసనమండలి ప్రతిపక్ష నాయకుల జాబితా|మహారాష్ట్ర]] |[[దస్త్రం:No image available.svg|ఎడమ|frameless|80x80px]] |అంబాదాస్ దాన్వే |[[శివసేన (యుబిటి)]] | style="background-color: {{party color| Shiv Sena}}" | |- |[[తెలంగాణ శాసనమండలి|తెలంగాణ]] |[[దస్త్రం:Madhusudhanachary.jpg|alt=80pxx80px|ఎడమ|frameless|120x120px]] |[[సిరికొండ మధుసూధనాచారి|ఎస్. మధుసూధన చారి]] |[[భారత్ రాష్ట్ర సమితి]] | style="background-color: {{party color|Bharat Rashtra Samithi}}" | |- |[[ఉత్తర ప్రదేశ్]] |[[దస్త్రం:Lal_Bihari_Yadav.jpg|alt=80pxx80px|ఎడమ|frameless|80x80px]] |లాల్ బిహారీ యాదవ్ |[[సమాజ్ వాదీ పార్టీ|సమాజ్వాదీ పార్టీ]] | style="background-color: {{party color| Samajwadi Party}}" | |} == ఇవి కూడా చూడండి == * [[ప్రస్తుత భారత గవర్నర్ల జాబితా]] * [[ప్రస్తుత భారత ముఖ్యమంత్రుల జాబితా]] * [[ప్రస్తుత భారత ఉప ముఖ్యమంత్రుల జాబితా]] * [[ప్రస్తుత భారత ప్రధాన న్యాయమూర్తుల జాబితా]] * [[ప్రతిపక్ష నాయకుడు (భారతదేశం)|ప్రతిపక్ష నాయకుడు (ఇండియా)]] * [[ప్రస్తుత భారత శాసనసభ స్పీకర్‌లు, ఛైర్‌పర్సన్‌ల జాబితా]] * [[ప్రస్తుత భారత పాలక, ప్రతిపక్ష పార్టీల జాబితా]] * [[లోక్‌సభలో ప్రతిపక్ష నాయకుడు|లోక్సభలో ప్రతిపక్ష నేత]] * [[రాజ్యసభలో ప్రతిపక్ష నాయకుడు|రాజ్యసభలో ప్రతిపక్ష నేత]] * [[అధికారిక ప్రతిపక్షం (భారతదేశం)|అధికారిక వ్యతిరేకత]] == మూలాలు == [[వర్గం:భారత ప్రతిపక్ష నేతలు]] [[వర్గం:భారతదేశంలో ప్రస్తుత కార్యాలయ నిర్వాహకుల జాబితాలు|O]] [[వర్గం:భారత రాష్ట్రాల, భూభాగాల ప్రతిపక్ష నాయకుల జాబితాలు| ]] [[వర్గం:తరచూ నవీకరించవలసిన వ్యాసాలు]] elaoi7n9h7bgipeq1ss25fkdlqcyzoz 4595051 4595044 2025-06-30T03:59:54Z యర్రా రామారావు 28161 4595051 wikitext text/x-wiki భారతదేశ [[లోకసభ]], [[రాజ్యసభ|రాజ్యసభలలో]] [[అధికారిక ప్రతిపక్షం (భారతదేశం)|అధికారిక ప్రతిపక్షంలో]] [[లోక్‌సభలో ప్రతిపక్ష నాయకుడు|లోక్‌సభ ప్రతిపక్ష నాయకుడు]], [[రాజ్యసభలో ప్రతిపక్ష నాయకుడు|రాజ్యసభ ప్రతిపక్ష నాయకుడు]], అలాగే [[భారతదేశ రాష్ట్రాలు, కేంద్రపాలిత ప్రాంతాలు|భారత రాష్ట్రాలు కేంద్రపాలిత ప్రాంతాల]] [[భారతదేశ రాష్ట్ర శాసనసభలు|శాసనసభలు]], [[శాసనమండలి|శాసనమండలిలలో]] ప్రస్తుత [[అధికారిక ప్రతిపక్షం (భారతదేశం)|ప్రతిపక్ష నాయకులు]] వివరాలు ఈ కథనంలో వివరించబడ్డాయి. == భారత పార్లమెంటు == ఇది [[భారత పార్లమెంట్|భారత పార్లమెంటులో]] ప్రస్తుత [[ప్రతిపక్ష నాయకుడు (భారతదేశం)|ప్రతిపక్ష నాయకుల]] జాబితా: {| class="wikitable" style="text-align:center" ! rowspan="2" |చిత్తరువు ! rowspan="2" |పేరు ! rowspan="2" |ఎన్నికైన నియోజకవర్గం ! colspan="3" |పదవీకాలం ! colspan="2" rowspan="2" |రాజకీయ పార్టీ |- !పదవీ బాధ్యతలు స్వీకరించినవారు !ఆఫీసు నుండి నిష్క్రమణ !పదవీకాలం నిడివి |- ! colspan="8" |[[Rajya Sabha|RAJYA SABHA]] |- |[[దస్త్రం:Mallikarjun_Kharge_briefing_the_media_after_presenting_the_Interim_Railway_Budget_2014-15_in_New_Delhi_(cropped).jpg|107x107px]] |[[మల్లికార్జున్ ఖర్గే]] |[[కర్ణాటక నుండి ఎన్నికైన రాజ్యసభ సభ్యుల జాబితా|కర్ణాటక]] |2021 ఫిబ్రవరి 16 |''పదవీలో ఉన్నారు'' |{{age in years and days|2021|02|16}} |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |{{party color cell|Indian National Congress}} |- ! colspan="8" |[[Lok Sabha|LOK SABHA]] |- |[[దస్త్రం:Rahul_Gandhi.png|frameless|82x82px]] |[[రాహుల్ గాంధీ]] |[[రాయ్‌బరేలి లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|రాయ్‌బరేలీ]] |2024 జూన్ 09 |''పదవిలో ఉన్నారు'' |{{age in years and days|2024|06|09}} |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |{{party color cell|Indian National Congress}} |} == రాష్ట్రాలు, కేంద్రపాలిత ప్రాంతాల శాసనసభలు == === రాష్ట్ర శాసనసభలు === [[File:Map of leaders of opposition in state legislative assemblies of India.png|thumb|భారతదేశ శాసనసభలలో ప్రతిపక్ష నాయకుడి పార్టీలను మ్యాప్ చూపిస్తుంది]] ఇది [[భారతదేశ రాష్ట్రాలు, కేంద్రపాలిత ప్రాంతాలు|భారత రాష్ట్రాలు, కేంద్రపాలిత ప్రాంతాల]] [[భారతదేశ రాష్ట్ర శాసనసభలు|శాసనసభలలో]] ప్రస్తుత [[అధికారిక ప్రతిపక్షం (భారతదేశం)|ప్రతిపక్ష నాయకుల]] జాబితా: <ref>{{Cite web|title=Digital Sansad|url=https://sansad.in/|website=Digital Sansad}}</ref> {| class="wikitable" style="text-align:center;" !రాష్ట్రం/కేంద్రపాలితప్రాంతం !చిత్తరువు !పేరు ! colspan="2" scope="col" |పార్టీ |- |[[ఆంధ్రప్రదేశ్]] | colspan="4" rowspan="2" |{{Center|''ఖాళీ<br />{{small|(కనీసం 10% సీట్లతో ప్రతిపక్షం లేదు)}}''}} |- |[[అరుణాచల్ ప్రదేశ్]] |- |[[అసోం]] |[[దస్త్రం:No image available.svg|ఎడమ|frameless|80x80px]] |దేబబ్రత సైకియా |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] | style="background-color: {{party color|Indian National Congress}}" | |- |[[బీహార్]] |[[దస్త్రం:Tejaswi_Yadav_2023.jpg|ఎడమ|frameless|86x86px]] |[[తేజస్వి యాదవ్]] | rowspan="1" |[[రాష్ట్రీయ జనతా దళ్]] | rowspan="1" style="background-color: {{party color|Rashtriya Janata Dal}}" | |- |[[ఛత్తీస్‌గఢ్]] |[[దస్త్రం:Dr._Charan_Das_Mahant_takes_charge_as_Minister_of_State_for_Agriculture_and_Food_Processing_Industries,_in_New_Delhi_on_July_14,_2011.jpg|ఎడమ|frameless|80x80px]] |చరణ్‌దాస్ మహంత్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] | style="background-color: {{party color|Indian National Congress}}" | |- |[[ఢిల్లీ]] |[[File:Atishi.jpg|link=https://en.wikipedia.org/wiki/File:Atishi.jpg|ఎడమ|frameless|94x94px]] |[[అతిషి మార్లెనా సింగ్]] | rowspan="1" |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] | rowspan="1" style="background-color: {{party color|Bharatiya Janata Party}}" | |- |[[గోవా]] |[[దస్త్రం:Yuri_Alemao_during_Chieftains_Martyrs_Day_at_Cuncolim.jpg|ఎడమ|frameless|80x80px]] |[[యూరి అలెమావో|యూరీ అలెమావో]] |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] | style="background-color: {{party color|Indian National Congress}}" | |- |[[గుజరాత్]] | colspan="4" |{{Center|ఖాళీ<br />{{small|(కనీసం 10% సీట్లతో ప్రతిపక్షం సభ్యులు లేరు)}}}} |- |[[హర్యానా]] |colspan="4" |{{Center|ప్రకటించాలి}} |- |[[హిమాచల్ ప్రదేశ్]] |[[దస్త్రం:JRThakur.jpg|ఎడమ|frameless|107x107px]] |[[జై రామ్ ఠాకూర్]] |rowspan="4" |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |rowspan="4" style="background-color: {{party color|Bharatiya Janata Party}}" | |- |[[జమ్మూ కాశ్మీరు (రాష్ట్రం)|జమ్మూ కాశ్మీర్]] |[[దస్త్రం:No image available.svg|ఎడమ|frameless|80x80px]] |[[సునీల్ కుమార్ శర్మ]] |- |[[జార్ఖండ్]] |[[File:Babulal Marandi.jpg|ఎడమ|frameless|80x80px]] |[[బాబూలాల్ మరాండీ]] |- |[[కర్ణాటక]] |[[దస్త్రం:R._Ashoka.jpg|ఎడమ|frameless|85x85px]] |[[ఆర్. అశోక]] |- |[[కేరళ]] |[[దస్త్రం:VD_SATHEESAN.jpg|ఎడమ|frameless|100x100px]] |[[వి. డి. సతీశన్]]<ref>https://www.niyamasabha.nic.in/index.php/contact/contacts_leader_opposition</ref> | rowspan="3" |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] | rowspan="3" style="background-color: {{party color|Indian National Congress}}" | |- |[[మధ్య ప్రదేశ్]] |[[దస్త్రం:No image available.svg|ఎడమ|frameless|80x80px]] |ఉమాంగ్ సింఘార్ |- |[[మహారాష్ట్ర]] |[[దస్త్రం:Vijay_wadettiwar.jpg|ఎడమ|frameless|84x84px]] |[[విజయ్ నామ్‌దేవ్‌రావ్ వాడెట్టివార్]] |- |[[మణిపూర్]] | colspan="4" |{{Center|''ఖాళీ<br />{{small|(కనీసం 10% సీట్లతో ప్రతిపక్షం లేదు)}}''}} |- |[[మేఘాలయ]] |[[దస్త్రం:No image available.svg|ఎడమ|frameless|80x80px]] |రోనీ వి. లింగ్డో |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] | style="background-color: {{party color|Indian National Congress}}" | |- |[[మిజోరం]] |[[దస్త్రం:No image available.svg|ఎడమ|frameless|80x80px]] |లాలఛందమ రాల్తే |[[మిజో నేషనల్ ఫ్రంట్]] | style="background-color: {{party color|Mizo National Front}}" | |- |[[నాగాలాండ్]] | colspan="4" |{{Center|''ఖాళీ<br />{{small|(కనీసం 10% సీట్లతో ప్రతిపక్షం లేదు)}}''}} |- |[[ఒడిశా]] |[[దస్త్రం:Naveen_Patnaik.jpg|alt=80pxx80px|ఎడమ|frameless|107x107px]] |[[నవీన్ పట్నాయక్]] |[[బిజూ జనతా దళ్]] | style="background-color: {{party color|Biju Janata Dal}}" | |- |[[పుదుచ్చేరి]] |[[దస్త్రం:No image available.svg|ఎడమ|frameless|80x80px]] |ఆర్. శివ |[[ద్రవిడ మున్నేట్ర కజగం]] | style="background-color: {{party color| Dravida Munnetra Kazhagam}}" | |- |[[పంజాబ్]] |[[దస్త్రం:Pratap_Singh_Bajwa.jpg|alt=80pxx80px|ఎడమ|frameless|80x80px]] |ప్రతాప్ సింగ్ బజ్వా | rowspan="2" |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] | rowspan="2" style="background-color: {{party color|Indian National Congress}}" | |- |[[రాజస్థాన్]] |[[దస్త్రం:No image available.svg|ఎడమ|frameless|80x80px]] |[[టికా రామ్ జుల్లీ]] |- |[[సిక్కిం]] | colspan="4" |{{Center|''ఖాళీ<br />{{small|(కనీసం 10% సీట్లతో ప్రతిపక్షం లేదు)}}''}} |- |[[తమిళనాడు]] |[[దస్త్రం:Palanisamy.jpg|ఎడమ|frameless|100x100px]] |[[ఎడప్పాడి కె. పళనిస్వామి]] |[[ఆల్ ఇండియా అన్నా ద్రవిడ మున్నేట్ర కజగం]] | style="background-color: {{party color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}}" | |- |[[తెలంగాణ]] |[[దస్త్రం:Kalvakuntla_Chandrashekar_Rao.png|alt=80pxx80px|ఎడమ|frameless|98x98px]] |[[కల్వకుంట్ల చంద్రశేఖరరావు]] |[[భారత్ రాష్ట్ర సమితి]] | style="background-color: {{party color|Bharat Rashtra Samithi}}" | |- |[[త్రిపుర]] |[[దస్త్రం:A_delegation_from_Tripura_led_by_Shri_Jitendra_Chaudhury,_MP_(Lok_Sabha),_calling_on_the_Union_Home_Minister,_Shri_Rajnath_Singh,_in_New_Delhi_on_Thursday,_November_24,_2016_(cropped).jpg|ఎడమ|frameless|97x97px]] |జితేంద్ర చౌదరి |[[కమ్యూనిస్టు పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (మార్కిస్టు)|కమ్యూనిస్టు పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (మార్కిస్టు]] | style="background-color: {{party color|Communist Party of India (Marxist)}}" | |- |[[ఉత్తర ప్రదేశ్]] |[[దస్త్రం:Mata_Prasad_Pandey.jpg|alt=80pxx80px|ఎడమ|frameless|80x80px]] |మాతా ప్రసాద్ పాండే |[[సమాజ్ వాదీ పార్టీ]] | style="background-color: {{party color|Samajwadi Party}}" | |- |[[ఉత్తరాఖండ్]] |[[దస్త్రం:Yashpal_Arya_LOP_Uttarakhand_Assembly.jpg|alt=80pxx80px|ఎడమ|frameless|80x80px]] |[[యశ్‌పాల్ ఆర్య]] |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] | style="background-color: {{party color|Indian National Congress}}" | |- |[[పశ్చిమ బెంగాల్]] |[[దస్త్రం:Suvendu_Adhikari_(cropped).jpg|ఎడమ|frameless|98x98px]] |[[సువెందు అధికారి]] |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] | style="background-color: {{party color|Bharatiya Janata Party}}" | |} === రాష్ట్ర శాసన మండళ్లు === [[దస్త్రం:Leaders_of_Oppostion_in_Legislative_Councils_in_India.png|thumb|భారతదేశంలోని రాష్ట్ర శాసన మండలిలలో ప్రతిపక్ష నాయకుల పార్టీలను మ్యాప్ చూపిస్తుంది.]] భారత రాష్ట్రాల శాసన మండలులలో ప్రస్తుత ప్రతిపక్ష నాయకుల జాబితా ఇదిః {| class="wikitable" style="text-align:center;" !రాష్ట్రం !చిత్తరువు !పేరు. ! colspan="2" scope="col" |పార్టీ |- |[[ఆంధ్రప్రదేశ్ శాసనమండలి|ఆంధ్రప్రదేశ్]] |[[File:Botsa_Satyanarayana.png|link=https://en.wikipedia.org/wiki/File:Botsa_Satyanarayana.png|ఎడమ|frameless|75x75px]] |[[బొత్స సత్యనారాయణ]] |[[యువజన శ్రామిక రైతు కాంగ్రెస్ పార్టీ|వైయస్సార్ కాంగ్రెస్ పార్టీ]] | style="background-color: {{party color|YSR Congress Party}}" | |- |[[బీహార్]] |[[దస్త్రం:Rabri_Devi_presenting_a_cheque_for_Rs._10_crore_on_behalf_of_the_State_Government_to_the_Prime_Minister,_Dr._Manmohan_Singh_for_the_Prime_Minister's_National_Relief_Fund,_in_New_Delhi_on_January_04,_2005_(cropped).jpg|ఎడమ|frameless|100x100px]] |[[రబ్రీ దేవి]] |[[రాష్ట్రీయ జనతా దళ్|రాష్ట్రీయ జనతాదళ్]] | style="background-color: {{party color|Rashtriya Janata Dal}}" | |- |[[కర్ణాటక శాసనమండలిలో ప్రతిపక్ష నాయకుల జాబితా|కర్ణాటక]] |[[దస్త్రం:No image available.svg|ఎడమ|frameless|80x80px]] |చలవాది నారాయణస్వామి |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] | style="background-color: {{party color|Bharatiya Janata Party}}" | |- |[[మహారాష్ట్ర శాసనమండలి ప్రతిపక్ష నాయకుల జాబితా|మహారాష్ట్ర]] |[[దస్త్రం:No image available.svg|ఎడమ|frameless|80x80px]] |అంబాదాస్ దాన్వే |[[శివసేన (యుబిటి)]] | style="background-color: {{party color| Shiv Sena}}" | |- |[[తెలంగాణ శాసనమండలి|తెలంగాణ]] |[[దస్త్రం:Madhusudhanachary.jpg|alt=80pxx80px|ఎడమ|frameless|120x120px]] |[[సిరికొండ మధుసూధనాచారి|ఎస్. మధుసూధన చారి]] |[[భారత్ రాష్ట్ర సమితి]] | style="background-color: {{party color|Bharat Rashtra Samithi}}" | |- |[[ఉత్తర ప్రదేశ్]] |[[దస్త్రం:Lal_Bihari_Yadav.jpg|alt=80pxx80px|ఎడమ|frameless|80x80px]] |లాల్ బిహారీ యాదవ్ |[[సమాజ్ వాదీ పార్టీ|సమాజ్వాదీ పార్టీ]] | style="background-color: {{party color| Samajwadi Party}}" | |} == ఇవి కూడా చూడండి == * [[ప్రస్తుత భారత గవర్నర్ల జాబితా]] * [[ప్రస్తుత భారత ముఖ్యమంత్రుల జాబితా]] * [[ప్రస్తుత భారత ఉప ముఖ్యమంత్రుల జాబితా]] * [[ప్రస్తుత భారత ప్రధాన న్యాయమూర్తుల జాబితా]] * [[ప్రతిపక్ష నాయకుడు (భారతదేశం)|ప్రతిపక్ష నాయకుడు (ఇండియా)]] * [[ప్రస్తుత భారత శాసనసభ స్పీకర్‌లు, ఛైర్‌పర్సన్‌ల జాబితా]] * [[ప్రస్తుత భారత పాలక, ప్రతిపక్ష పార్టీల జాబితా]] * [[లోక్‌సభలో ప్రతిపక్ష నాయకుడు|లోక్సభలో ప్రతిపక్ష నేత]] * [[రాజ్యసభలో ప్రతిపక్ష నాయకుడు|రాజ్యసభలో ప్రతిపక్ష నేత]] * [[అధికారిక ప్రతిపక్షం (భారతదేశం)|అధికారిక వ్యతిరేకత]] == మూలాలు == [[వర్గం:భారత ప్రతిపక్ష నేతలు]] [[వర్గం:భారతదేశంలో ప్రస్తుత కార్యాలయ నిర్వాహకుల జాబితాలు|O]] [[వర్గం:భారత రాష్ట్రాల, భూభాగాల ప్రతిపక్ష నాయకుల జాబితాలు| ]] [[వర్గం:తరచూ నవీకరించవలసిన వ్యాసాలు]] rqpy04ds1ujijagh5ftoxfycy879ieq 4595052 4595051 2025-06-30T04:01:06Z యర్రా రామారావు 28161 4595052 wikitext text/x-wiki భారతదేశ [[లోకసభ]], [[రాజ్యసభ|రాజ్యసభలలో]] [[అధికారిక ప్రతిపక్షం (భారతదేశం)|అధికారిక ప్రతిపక్షంలో]] [[లోక్‌సభలో ప్రతిపక్ష నాయకుడు|లోక్‌సభ ప్రతిపక్ష నాయకుడు]], [[రాజ్యసభలో ప్రతిపక్ష నాయకుడు|రాజ్యసభ ప్రతిపక్ష నాయకుడు]], అలాగే [[భారతదేశ రాష్ట్రాలు, కేంద్రపాలిత ప్రాంతాలు|భారత రాష్ట్రాలు కేంద్రపాలిత ప్రాంతాల]] [[భారతదేశ రాష్ట్ర శాసనసభలు|శాసనసభలు]], [[శాసనమండలి|శాసనమండలిలలో]] ప్రస్తుత [[అధికారిక ప్రతిపక్షం (భారతదేశం)|ప్రతిపక్ష నాయకులు]] వివరాలు ఈ కథనంలో వివరించబడ్డాయి. == భారత పార్లమెంటు == ఇది [[భారత పార్లమెంట్|భారత పార్లమెంటులో]] ప్రస్తుత [[ప్రతిపక్ష నాయకుడు (భారతదేశం)|ప్రతిపక్ష నాయకుల]] జాబితా: {| class="wikitable" style="text-align:center" ! rowspan="2" |చిత్తరువు ! rowspan="2" |పేరు ! rowspan="2" |ఎన్నికైన నియోజకవర్గం ! colspan="3" |పదవీకాలం ! colspan="2" rowspan="2" |రాజకీయ పార్టీ |- !పదవీ బాధ్యతలు స్వీకరించినవారు !ఆఫీసు నుండి నిష్క్రమణ !పదవీకాలం నిడివి |- ! colspan="8" |[[రాజ్యసభ]] |- |[[దస్త్రం:Mallikarjun_Kharge_briefing_the_media_after_presenting_the_Interim_Railway_Budget_2014-15_in_New_Delhi_(cropped).jpg|107x107px]] |[[మల్లికార్జున్ ఖర్గే]] |[[కర్ణాటక నుండి ఎన్నికైన రాజ్యసభ సభ్యుల జాబితా|కర్ణాటక]] |2021 ఫిబ్రవరి 16 |''పదవీలో ఉన్నారు'' |{{age in years and days|2021|02|16}} |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |{{party color cell|Indian National Congress}} |- ! colspan="8" |[[లోక్‌సభ]] |- |[[దస్త్రం:Rahul_Gandhi.png|frameless|82x82px]] |[[రాహుల్ గాంధీ]] |[[రాయ్‌బరేలి లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|రాయ్‌బరేలీ]] |2024 జూన్ 09 |''పదవిలో ఉన్నారు'' |{{age in years and days|2024|06|09}} |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |{{party color cell|Indian National Congress}} |} == రాష్ట్రాలు, కేంద్రపాలిత ప్రాంతాల శాసనసభలు == === రాష్ట్ర శాసనసభలు === [[File:Map of leaders of opposition in state legislative assemblies of India.png|thumb|భారతదేశ శాసనసభలలో ప్రతిపక్ష నాయకుడి పార్టీలను మ్యాప్ చూపిస్తుంది]] ఇది [[భారతదేశ రాష్ట్రాలు, కేంద్రపాలిత ప్రాంతాలు|భారత రాష్ట్రాలు, కేంద్రపాలిత ప్రాంతాల]] [[భారతదేశ రాష్ట్ర శాసనసభలు|శాసనసభలలో]] ప్రస్తుత [[అధికారిక ప్రతిపక్షం (భారతదేశం)|ప్రతిపక్ష నాయకుల]] జాబితా: <ref>{{Cite web|title=Digital Sansad|url=https://sansad.in/|website=Digital Sansad}}</ref> {| class="wikitable" style="text-align:center;" !రాష్ట్రం/కేంద్రపాలితప్రాంతం !చిత్తరువు !పేరు ! colspan="2" scope="col" |పార్టీ |- |[[ఆంధ్రప్రదేశ్]] | colspan="4" rowspan="2" |{{Center|''ఖాళీ<br />{{small|(కనీసం 10% సీట్లతో ప్రతిపక్షం లేదు)}}''}} |- |[[అరుణాచల్ ప్రదేశ్]] |- |[[అసోం]] |[[దస్త్రం:No image available.svg|ఎడమ|frameless|80x80px]] |దేబబ్రత సైకియా |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] | style="background-color: {{party color|Indian National Congress}}" | |- |[[బీహార్]] |[[దస్త్రం:Tejaswi_Yadav_2023.jpg|ఎడమ|frameless|86x86px]] |[[తేజస్వి యాదవ్]] | rowspan="1" |[[రాష్ట్రీయ జనతా దళ్]] | rowspan="1" style="background-color: {{party color|Rashtriya Janata Dal}}" | |- |[[ఛత్తీస్‌గఢ్]] |[[దస్త్రం:Dr._Charan_Das_Mahant_takes_charge_as_Minister_of_State_for_Agriculture_and_Food_Processing_Industries,_in_New_Delhi_on_July_14,_2011.jpg|ఎడమ|frameless|80x80px]] |చరణ్‌దాస్ మహంత్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] | style="background-color: {{party color|Indian National Congress}}" | |- |[[ఢిల్లీ]] |[[File:Atishi.jpg|link=https://en.wikipedia.org/wiki/File:Atishi.jpg|ఎడమ|frameless|94x94px]] |[[అతిషి మార్లెనా సింగ్]] | rowspan="1" |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] | rowspan="1" style="background-color: {{party color|Bharatiya Janata Party}}" | |- |[[గోవా]] |[[దస్త్రం:Yuri_Alemao_during_Chieftains_Martyrs_Day_at_Cuncolim.jpg|ఎడమ|frameless|80x80px]] |[[యూరి అలెమావో|యూరీ అలెమావో]] |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] | style="background-color: {{party color|Indian National Congress}}" | |- |[[గుజరాత్]] | colspan="4" |{{Center|ఖాళీ<br />{{small|(కనీసం 10% సీట్లతో ప్రతిపక్షం సభ్యులు లేరు)}}}} |- |[[హర్యానా]] |colspan="4" |{{Center|ప్రకటించాలి}} |- |[[హిమాచల్ ప్రదేశ్]] |[[దస్త్రం:JRThakur.jpg|ఎడమ|frameless|107x107px]] |[[జై రామ్ ఠాకూర్]] |rowspan="4" |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |rowspan="4" style="background-color: {{party color|Bharatiya Janata Party}}" | |- |[[జమ్మూ కాశ్మీరు (రాష్ట్రం)|జమ్మూ కాశ్మీర్]] |[[దస్త్రం:No image available.svg|ఎడమ|frameless|80x80px]] |[[సునీల్ కుమార్ శర్మ]] |- |[[జార్ఖండ్]] |[[File:Babulal Marandi.jpg|ఎడమ|frameless|80x80px]] |[[బాబూలాల్ మరాండీ]] |- |[[కర్ణాటక]] |[[దస్త్రం:R._Ashoka.jpg|ఎడమ|frameless|85x85px]] |[[ఆర్. అశోక]] |- |[[కేరళ]] |[[దస్త్రం:VD_SATHEESAN.jpg|ఎడమ|frameless|100x100px]] |[[వి. డి. సతీశన్]]<ref>https://www.niyamasabha.nic.in/index.php/contact/contacts_leader_opposition</ref> | rowspan="3" |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] | rowspan="3" style="background-color: {{party color|Indian National Congress}}" | |- |[[మధ్య ప్రదేశ్]] |[[దస్త్రం:No image available.svg|ఎడమ|frameless|80x80px]] |ఉమాంగ్ సింఘార్ |- |[[మహారాష్ట్ర]] |[[దస్త్రం:Vijay_wadettiwar.jpg|ఎడమ|frameless|84x84px]] |[[విజయ్ నామ్‌దేవ్‌రావ్ వాడెట్టివార్]] |- |[[మణిపూర్]] | colspan="4" |{{Center|''ఖాళీ<br />{{small|(కనీసం 10% సీట్లతో ప్రతిపక్షం లేదు)}}''}} |- |[[మేఘాలయ]] |[[దస్త్రం:No image available.svg|ఎడమ|frameless|80x80px]] |రోనీ వి. లింగ్డో |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] | style="background-color: {{party color|Indian National Congress}}" | |- |[[మిజోరం]] |[[దస్త్రం:No image available.svg|ఎడమ|frameless|80x80px]] |లాలఛందమ రాల్తే |[[మిజో నేషనల్ ఫ్రంట్]] | style="background-color: {{party color|Mizo National Front}}" | |- |[[నాగాలాండ్]] | colspan="4" |{{Center|''ఖాళీ<br />{{small|(కనీసం 10% సీట్లతో ప్రతిపక్షం లేదు)}}''}} |- |[[ఒడిశా]] |[[దస్త్రం:Naveen_Patnaik.jpg|alt=80pxx80px|ఎడమ|frameless|107x107px]] |[[నవీన్ పట్నాయక్]] |[[బిజూ జనతా దళ్]] | style="background-color: {{party color|Biju Janata Dal}}" | |- |[[పుదుచ్చేరి]] |[[దస్త్రం:No image available.svg|ఎడమ|frameless|80x80px]] |ఆర్. శివ |[[ద్రవిడ మున్నేట్ర కజగం]] | style="background-color: {{party color| Dravida Munnetra Kazhagam}}" | |- |[[పంజాబ్]] |[[దస్త్రం:Pratap_Singh_Bajwa.jpg|alt=80pxx80px|ఎడమ|frameless|80x80px]] |ప్రతాప్ సింగ్ బజ్వా | rowspan="2" |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] | rowspan="2" style="background-color: {{party color|Indian National Congress}}" | |- |[[రాజస్థాన్]] |[[దస్త్రం:No image available.svg|ఎడమ|frameless|80x80px]] |[[టికా రామ్ జుల్లీ]] |- |[[సిక్కిం]] | colspan="4" |{{Center|''ఖాళీ<br />{{small|(కనీసం 10% సీట్లతో ప్రతిపక్షం లేదు)}}''}} |- |[[తమిళనాడు]] |[[దస్త్రం:Palanisamy.jpg|ఎడమ|frameless|100x100px]] |[[ఎడప్పాడి కె. పళనిస్వామి]] |[[ఆల్ ఇండియా అన్నా ద్రవిడ మున్నేట్ర కజగం]] | style="background-color: {{party color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}}" | |- |[[తెలంగాణ]] |[[దస్త్రం:Kalvakuntla_Chandrashekar_Rao.png|alt=80pxx80px|ఎడమ|frameless|98x98px]] |[[కల్వకుంట్ల చంద్రశేఖరరావు]] |[[భారత్ రాష్ట్ర సమితి]] | style="background-color: {{party color|Bharat Rashtra Samithi}}" | |- |[[త్రిపుర]] |[[దస్త్రం:A_delegation_from_Tripura_led_by_Shri_Jitendra_Chaudhury,_MP_(Lok_Sabha),_calling_on_the_Union_Home_Minister,_Shri_Rajnath_Singh,_in_New_Delhi_on_Thursday,_November_24,_2016_(cropped).jpg|ఎడమ|frameless|97x97px]] |జితేంద్ర చౌదరి |[[కమ్యూనిస్టు పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (మార్కిస్టు)|కమ్యూనిస్టు పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (మార్కిస్టు]] | style="background-color: {{party color|Communist Party of India (Marxist)}}" | |- |[[ఉత్తర ప్రదేశ్]] |[[దస్త్రం:Mata_Prasad_Pandey.jpg|alt=80pxx80px|ఎడమ|frameless|80x80px]] |మాతా ప్రసాద్ పాండే |[[సమాజ్ వాదీ పార్టీ]] | style="background-color: {{party color|Samajwadi Party}}" | |- |[[ఉత్తరాఖండ్]] |[[దస్త్రం:Yashpal_Arya_LOP_Uttarakhand_Assembly.jpg|alt=80pxx80px|ఎడమ|frameless|80x80px]] |[[యశ్‌పాల్ ఆర్య]] |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] | style="background-color: {{party color|Indian National Congress}}" | |- |[[పశ్చిమ బెంగాల్]] |[[దస్త్రం:Suvendu_Adhikari_(cropped).jpg|ఎడమ|frameless|98x98px]] |[[సువెందు అధికారి]] |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] | style="background-color: {{party color|Bharatiya Janata Party}}" | |} === రాష్ట్ర శాసన మండళ్లు === [[దస్త్రం:Leaders_of_Oppostion_in_Legislative_Councils_in_India.png|thumb|భారతదేశంలోని రాష్ట్ర శాసన మండలిలలో ప్రతిపక్ష నాయకుల పార్టీలను మ్యాప్ చూపిస్తుంది.]] భారత రాష్ట్రాల శాసన మండలులలో ప్రస్తుత ప్రతిపక్ష నాయకుల జాబితా ఇదిః {| class="wikitable" style="text-align:center;" !రాష్ట్రం !చిత్తరువు !పేరు. ! colspan="2" scope="col" |పార్టీ |- |[[ఆంధ్రప్రదేశ్ శాసనమండలి|ఆంధ్రప్రదేశ్]] |[[File:Botsa_Satyanarayana.png|link=https://en.wikipedia.org/wiki/File:Botsa_Satyanarayana.png|ఎడమ|frameless|75x75px]] |[[బొత్స సత్యనారాయణ]] |[[యువజన శ్రామిక రైతు కాంగ్రెస్ పార్టీ|వైయస్సార్ కాంగ్రెస్ పార్టీ]] | style="background-color: {{party color|YSR Congress Party}}" | |- |[[బీహార్]] |[[దస్త్రం:Rabri_Devi_presenting_a_cheque_for_Rs._10_crore_on_behalf_of_the_State_Government_to_the_Prime_Minister,_Dr._Manmohan_Singh_for_the_Prime_Minister's_National_Relief_Fund,_in_New_Delhi_on_January_04,_2005_(cropped).jpg|ఎడమ|frameless|100x100px]] |[[రబ్రీ దేవి]] |[[రాష్ట్రీయ జనతా దళ్|రాష్ట్రీయ జనతాదళ్]] | style="background-color: {{party color|Rashtriya Janata Dal}}" | |- |[[కర్ణాటక శాసనమండలిలో ప్రతిపక్ష నాయకుల జాబితా|కర్ణాటక]] |[[దస్త్రం:No image available.svg|ఎడమ|frameless|80x80px]] |చలవాది నారాయణస్వామి |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] | style="background-color: {{party color|Bharatiya Janata Party}}" | |- |[[మహారాష్ట్ర శాసనమండలి ప్రతిపక్ష నాయకుల జాబితా|మహారాష్ట్ర]] |[[దస్త్రం:No image available.svg|ఎడమ|frameless|80x80px]] |అంబాదాస్ దాన్వే |[[శివసేన (యుబిటి)]] | style="background-color: {{party color| Shiv Sena}}" | |- |[[తెలంగాణ శాసనమండలి|తెలంగాణ]] |[[దస్త్రం:Madhusudhanachary.jpg|alt=80pxx80px|ఎడమ|frameless|120x120px]] |[[సిరికొండ మధుసూధనాచారి|ఎస్. మధుసూధన చారి]] |[[భారత్ రాష్ట్ర సమితి]] | style="background-color: {{party color|Bharat Rashtra Samithi}}" | |- |[[ఉత్తర ప్రదేశ్]] |[[దస్త్రం:Lal_Bihari_Yadav.jpg|alt=80pxx80px|ఎడమ|frameless|80x80px]] |లాల్ బిహారీ యాదవ్ |[[సమాజ్ వాదీ పార్టీ|సమాజ్వాదీ పార్టీ]] | style="background-color: {{party color| Samajwadi Party}}" | |} == ఇవి కూడా చూడండి == * [[ప్రస్తుత భారత గవర్నర్ల జాబితా]] * [[ప్రస్తుత భారత ముఖ్యమంత్రుల జాబితా]] * [[ప్రస్తుత భారత ఉప ముఖ్యమంత్రుల జాబితా]] * [[ప్రస్తుత భారత ప్రధాన న్యాయమూర్తుల జాబితా]] * [[ప్రతిపక్ష నాయకుడు (భారతదేశం)|ప్రతిపక్ష నాయకుడు (ఇండియా)]] * [[ప్రస్తుత భారత శాసనసభ స్పీకర్‌లు, ఛైర్‌పర్సన్‌ల జాబితా]] * [[ప్రస్తుత భారత పాలక, ప్రతిపక్ష పార్టీల జాబితా]] * [[లోక్‌సభలో ప్రతిపక్ష నాయకుడు|లోక్సభలో ప్రతిపక్ష నేత]] * [[రాజ్యసభలో ప్రతిపక్ష నాయకుడు|రాజ్యసభలో ప్రతిపక్ష నేత]] * [[అధికారిక ప్రతిపక్షం (భారతదేశం)|అధికారిక వ్యతిరేకత]] == మూలాలు == [[వర్గం:భారత ప్రతిపక్ష నేతలు]] [[వర్గం:భారతదేశంలో ప్రస్తుత కార్యాలయ నిర్వాహకుల జాబితాలు|O]] [[వర్గం:భారత రాష్ట్రాల, భూభాగాల ప్రతిపక్ష నాయకుల జాబితాలు| ]] [[వర్గం:తరచూ నవీకరించవలసిన వ్యాసాలు]] l1grm080ybvzyxmcd7hqmi0le281bab 4595058 4595052 2025-06-30T04:20:26Z యర్రా రామారావు 28161 4595058 wikitext text/x-wiki భారతదేశ [[లోకసభ]], [[రాజ్యసభ|రాజ్యసభలలో]] [[అధికారిక ప్రతిపక్షం (భారతదేశం)|అధికారిక ప్రతిపక్షంలో]] [[లోక్‌సభలో ప్రతిపక్ష నాయకుడు|లోక్‌సభ ప్రతిపక్ష నాయకుడు]], [[రాజ్యసభలో ప్రతిపక్ష నాయకుడు|రాజ్యసభ ప్రతిపక్ష నాయకుడు]], అలాగే [[భారతదేశ రాష్ట్రాలు, కేంద్రపాలిత ప్రాంతాలు|భారత రాష్ట్రాలు కేంద్రపాలిత ప్రాంతాల]] [[భారతదేశ రాష్ట్ర శాసనసభలు|శాసనసభలు]], [[శాసనమండలి|శాసనమండలిలలో]] ప్రస్తుత [[అధికారిక ప్రతిపక్షం (భారతదేశం)|ప్రతిపక్ష నాయకులు]] వివరాలు ఈ కథనంలో వివరించబడ్డాయి. == భారత పార్లమెంటు == ఇది [[భారత పార్లమెంట్|భారత పార్లమెంటులో]] ప్రస్తుత [[ప్రతిపక్ష నాయకుడు (భారతదేశం)|ప్రతిపక్ష నాయకుల]] జాబితా: {| class="wikitable" style="text-align:center" ! rowspan="2" |చిత్తరువు ! rowspan="2" |పేరు ! rowspan="2" |ఎన్నికైన నియోజకవర్గం ! colspan="3" |పదవీకాలం ! colspan="2" rowspan="2" |రాజకీయ పార్టీ |- !పదవీ బాధ్యతలు స్వీకరించినవారు !ఆఫీసు నుండి నిష్క్రమణ !పదవీకాలం నిడివి |- ! colspan="8" |[[రాజ్యసభ]] |- |[[దస్త్రం:Mallikarjun_Kharge_briefing_the_media_after_presenting_the_Interim_Railway_Budget_2014-15_in_New_Delhi_(cropped).jpg|107x107px]] |[[మల్లికార్జున్ ఖర్గే]] |[[కర్ణాటక నుండి ఎన్నికైన రాజ్యసభ సభ్యుల జాబితా|కర్ణాటక]] |2021 ఫిబ్రవరి 16 |''పదవీలో ఉన్నారు'' |{{age in years and days|2021|02|16}} |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |{{party color cell|Indian National Congress}} |- ! colspan="8" |[[లోక్‌సభ]] |- |[[దస్త్రం:Rahul_Gandhi.png|frameless|82x82px]] |[[రాహుల్ గాంధీ]] |[[రాయ్‌బరేలి లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|రాయ్‌బరేలీ]] |2024 జూన్ 09 |''పదవిలో ఉన్నారు'' |{{age in years and days|2024|06|09}} |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |{{party color cell|Indian National Congress}} |} == రాష్ట్రాలు, కేంద్రపాలిత ప్రాంతాల శాసనసభలు == === రాష్ట్ర శాసనసభలు === [[File:Map of leaders of opposition in state legislative assemblies of India.png|thumb|భారతదేశ శాసనసభలలో ప్రతిపక్ష నాయకుడి పార్టీలను మ్యాప్ చూపిస్తుంది]] ఇది [[భారతదేశ రాష్ట్రాలు, కేంద్రపాలిత ప్రాంతాలు|భారత రాష్ట్రాలు, కేంద్రపాలిత ప్రాంతాల]] [[భారతదేశ రాష్ట్ర శాసనసభలు|శాసనసభలలో]] ప్రస్తుత [[అధికారిక ప్రతిపక్షం (భారతదేశం)|ప్రతిపక్ష నాయకుల]] జాబితా: <ref>{{Cite web|title=Digital Sansad|url=https://sansad.in/|website=Digital Sansad}}</ref> {| class="wikitable" style="text-align:center;" !రాష్ట్రం/కేంద్రపాలితప్రాంతం !చిత్తరువు !పేరు ! colspan="2" scope="col" |పార్టీ |- |[[ఆంధ్రప్రదేశ్]] | colspan="4" rowspan="2" |{{Center|ఖాళీ<br />{{small|(కనీసం 10% సీట్లతో ప్రతిపక్షం లేదు)}}}} |- |[[అరుణాచల్ ప్రదేశ్]] |- |[[అసోం]] |[[దస్త్రం:No image available.svg|ఎడమ|frameless|80x80px]] |దేబబ్రత సైకియా |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] | style="background-color: {{party color|Indian National Congress}}" | |- |[[బీహార్]] |[[దస్త్రం:Tejaswi_Yadav_2023.jpg|ఎడమ|frameless|86x86px]] |[[తేజస్వి యాదవ్]] | rowspan="1" |[[రాష్ట్రీయ జనతా దళ్]] | rowspan="1" style="background-color: {{party color|Rashtriya Janata Dal}}" | |- |[[ఛత్తీస్‌గఢ్]] |[[దస్త్రం:Dr._Charan_Das_Mahant_takes_charge_as_Minister_of_State_for_Agriculture_and_Food_Processing_Industries,_in_New_Delhi_on_July_14,_2011.jpg|ఎడమ|frameless|80x80px]] |చరణ్‌దాస్ మహంత్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] | style="background-color: {{party color|Indian National Congress}}" | |- |[[ఢిల్లీ]] |[[File:Atishi.jpg|link=https://en.wikipedia.org/wiki/File:Atishi.jpg|ఎడమ|frameless|94x94px]] |[[అతిషి మార్లెనా సింగ్]] | rowspan="1" |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] | rowspan="1" style="background-color: {{party color|Bharatiya Janata Party}}" | |- |[[గోవా]] |[[దస్త్రం:Yuri_Alemao_during_Chieftains_Martyrs_Day_at_Cuncolim.jpg|ఎడమ|frameless|80x80px]] |[[యూరి అలెమావో|యూరీ అలెమావో]] |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] | style="background-color: {{party color|Indian National Congress}}" | |- |[[గుజరాత్]] | colspan="4" |{{Center|ఖాళీ<br />{{small|(కనీసం 10% సీట్లతో ప్రతిపక్షం సభ్యులు లేరు)}}}} |- |[[హర్యానా]] |colspan="4" |{{Center|ప్రకటించాలి}} |- |[[హిమాచల్ ప్రదేశ్]] |[[దస్త్రం:JRThakur.jpg|ఎడమ|frameless|107x107px]] |[[జై రామ్ ఠాకూర్]] |rowspan="4" |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |rowspan="4" style="background-color: {{party color|Bharatiya Janata Party}}" | |- |[[జమ్మూ కాశ్మీరు (రాష్ట్రం)|జమ్మూ కాశ్మీర్]] |[[దస్త్రం:No image available.svg|ఎడమ|frameless|80x80px]] |[[సునీల్ కుమార్ శర్మ]] |- |[[జార్ఖండ్]] |[[File:Babulal Marandi.jpg|ఎడమ|frameless|80x80px]] |[[బాబూలాల్ మరాండీ]] |- |[[కర్ణాటక]] |[[దస్త్రం:R._Ashoka.jpg|ఎడమ|frameless|85x85px]] |[[ఆర్. అశోక]] |- |[[కేరళ]] |[[దస్త్రం:VD_SATHEESAN.jpg|ఎడమ|frameless|100x100px]] |[[వి. డి. సతీశన్]]<ref>https://www.niyamasabha.nic.in/index.php/contact/contacts_leader_opposition</ref> | rowspan="2" |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] | rowspan="2" style="background-color: {{party color|Indian National Congress}}" | |- |[[మధ్య ప్రదేశ్]] |[[దస్త్రం:No image available.svg|ఎడమ|frameless|80x80px]] |ఉమాంగ్ సింఘార్ |- |[[మహారాష్ట్ర]] | colspan="4" rowspan="2" |{{Center|ఖాళీ<br />{{small|(కనీసం 10% సీట్లతో ప్రతిపక్షం లేదు)}}}} |- |[[మణిపూర్]] |- |[[మేఘాలయ]] |[[File:Mukul_Sangma_2014.jpg|link=https://en.wikipedia.org/wiki/File:Mukul_Sangma_2014.jpg|ఎడమ|frameless|105x105px]] |ముకుల్ సంగ్మా | [[తృణమూల్ కాంగ్రెస్]] | style="background-color: {{party color|Trinamool Congress}}"| |- |[[మిజోరం]] |[[దస్త్రం:No image available.svg|ఎడమ|frameless|80x80px]] |లాలఛందమ రాల్తే |[[మిజో నేషనల్ ఫ్రంట్]] | style="background-color: {{party color|Mizo National Front}}" | |- |[[నాగాలాండ్]] | colspan="4" |{{Center|ఖాళీ<br />{{small|(కనీసం 10% సీట్లతో ప్రతిపక్షం లేదు)}}}} |- |[[ఒడిశా]] |[[దస్త్రం:Naveen_Patnaik.jpg|alt=80pxx80px|ఎడమ|frameless|107x107px]] |[[నవీన్ పట్నాయక్]] |[[బిజూ జనతా దళ్]] | style="background-color: {{party color|Biju Janata Dal}}" | |- |[[పుదుచ్చేరి]] |[[దస్త్రం:No image available.svg|ఎడమ|frameless|80x80px]] |ఆర్. శివ |[[ద్రవిడ మున్నేట్ర కజగం]] | style="background-color: {{party color| Dravida Munnetra Kazhagam}}" | |- |[[పంజాబ్]] |[[దస్త్రం:Pratap_Singh_Bajwa.jpg|alt=80pxx80px|ఎడమ|frameless|80x80px]] |[[ప్రతాప్ సింగ్ బజ్వా]] | rowspan="2" |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] | rowspan="2" style="background-color: {{party color|Indian National Congress}}" | |- |[[రాజస్థాన్]] |[[దస్త్రం:No image available.svg|ఎడమ|frameless|80x80px]] |[[టికా రామ్ జుల్లీ]] |- |[[సిక్కిం]] | colspan="4" |{{Center|ఖాళీ<br />{{small|(కనీసం 10% సీట్లతో ప్రతిపక్షం లేదు)}}}} |- |[[తమిళనాడు]] |[[దస్త్రం:Palanisamy.jpg|ఎడమ|frameless|100x100px]] |[[ఎడప్పాడి కె. పళనిస్వామి]] |[[ఆల్ ఇండియా అన్నా ద్రవిడ మున్నేట్ర కజగం]] | style="background-color: {{party color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}}" | |- |[[తెలంగాణ]] |[[దస్త్రం:Kalvakuntla_Chandrashekar_Rao.png|alt=80pxx80px|ఎడమ|frameless|98x98px]] |[[కల్వకుంట్ల చంద్రశేఖరరావు]] |[[భారత్ రాష్ట్ర సమితి]] | style="background-color: {{party color|Bharat Rashtra Samithi}}" | |- |[[త్రిపుర]] |[[దస్త్రం:A_delegation_from_Tripura_led_by_Shri_Jitendra_Chaudhury,_MP_(Lok_Sabha),_calling_on_the_Union_Home_Minister,_Shri_Rajnath_Singh,_in_New_Delhi_on_Thursday,_November_24,_2016_(cropped).jpg|ఎడమ|frameless|97x97px]] |జితేంద్ర చౌదరి |[[కమ్యూనిస్టు పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (మార్కిస్టు)|కమ్యూనిస్టు పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (మార్కిస్టు]] | style="background-color: {{party color|Communist Party of India (Marxist)}}" | |- |[[ఉత్తర ప్రదేశ్]] |[[దస్త్రం:Mata_Prasad_Pandey.jpg|alt=80pxx80px|ఎడమ|frameless|80x80px]] |మాతా ప్రసాద్ పాండే |[[సమాజ్ వాదీ పార్టీ]] | style="background-color: {{party color|Samajwadi Party}}" | |- |[[ఉత్తరాఖండ్]] |[[దస్త్రం:Yashpal_Arya_LOP_Uttarakhand_Assembly.jpg|alt=80pxx80px|ఎడమ|frameless|80x80px]] |[[యశ్‌పాల్ ఆర్య]] |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] | style="background-color: {{party color|Indian National Congress}}" | |- |[[పశ్చిమ బెంగాల్]] |[[దస్త్రం:Suvendu_Adhikari_(cropped).jpg|ఎడమ|frameless|98x98px]] |[[సువెందు అధికారి]] |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] | style="background-color: {{party color|Bharatiya Janata Party}}" | |} === రాష్ట్ర శాసన మండళ్లు === [[దస్త్రం:Leaders_of_Oppostion_in_Legislative_Councils_in_India.png|thumb|భారతదేశంలోని రాష్ట్ర శాసన మండలిలలో ప్రతిపక్ష నాయకుల పార్టీలను మ్యాప్ చూపిస్తుంది.]] భారత రాష్ట్రాల శాసన మండలులలో ప్రస్తుత ప్రతిపక్ష నాయకుల జాబితా ఇదిః {| class="wikitable" style="text-align:center;" !రాష్ట్రం !చిత్తరువు !పేరు. ! colspan="2" scope="col" |పార్టీ |- |[[ఆంధ్రప్రదేశ్ శాసనమండలి|ఆంధ్రప్రదేశ్]] |[[File:Botsa_Satyanarayana.png|link=https://en.wikipedia.org/wiki/File:Botsa_Satyanarayana.png|ఎడమ|frameless|75x75px]] |[[బొత్స సత్యనారాయణ]] |[[యువజన శ్రామిక రైతు కాంగ్రెస్ పార్టీ|వైయస్సార్ కాంగ్రెస్ పార్టీ]] | style="background-color: {{party color|YSR Congress Party}}" | |- |[[బీహార్]] |[[దస్త్రం:Rabri_Devi_presenting_a_cheque_for_Rs._10_crore_on_behalf_of_the_State_Government_to_the_Prime_Minister,_Dr._Manmohan_Singh_for_the_Prime_Minister's_National_Relief_Fund,_in_New_Delhi_on_January_04,_2005_(cropped).jpg|ఎడమ|frameless|100x100px]] |[[రబ్రీ దేవి]] |[[రాష్ట్రీయ జనతా దళ్|రాష్ట్రీయ జనతాదళ్]] | style="background-color: {{party color|Rashtriya Janata Dal}}" | |- |[[కర్ణాటక శాసనమండలిలో ప్రతిపక్ష నాయకుల జాబితా|కర్ణాటక]] |[[దస్త్రం:No image available.svg|ఎడమ|frameless|80x80px]] |చలవాది నారాయణస్వామి |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] | style="background-color: {{party color|Bharatiya Janata Party}}" | |- |[[మహారాష్ట్ర శాసనమండలి ప్రతిపక్ష నాయకుల జాబితా|మహారాష్ట్ర]] |[[దస్త్రం:No image available.svg|ఎడమ|frameless|80x80px]] |అంబాదాస్ దాన్వే |[[శివసేన (యుబిటి)]] | style="background-color: {{party color| Shiv Sena}}" | |- |[[తెలంగాణ శాసనమండలి|తెలంగాణ]] |[[దస్త్రం:Madhusudhanachary.jpg|alt=80pxx80px|ఎడమ|frameless|120x120px]] |[[సిరికొండ మధుసూధనాచారి|ఎస్. మధుసూధన చారి]] |[[భారత్ రాష్ట్ర సమితి]] | style="background-color: {{party color|Bharat Rashtra Samithi}}" | |- |[[ఉత్తర ప్రదేశ్]] |[[దస్త్రం:Lal_Bihari_Yadav.jpg|alt=80pxx80px|ఎడమ|frameless|80x80px]] |లాల్ బిహారీ యాదవ్ |[[సమాజ్ వాదీ పార్టీ|సమాజ్వాదీ పార్టీ]] | style="background-color: {{party color| Samajwadi Party}}" | |} == ఇవి కూడా చూడండి == * [[ప్రస్తుత భారత గవర్నర్ల జాబితా]] * [[ప్రస్తుత భారత ముఖ్యమంత్రుల జాబితా]] * [[ప్రస్తుత భారత ఉప ముఖ్యమంత్రుల జాబితా]] * [[ప్రస్తుత భారత ప్రధాన న్యాయమూర్తుల జాబితా]] * [[ప్రతిపక్ష నాయకుడు (భారతదేశం)|ప్రతిపక్ష నాయకుడు (ఇండియా)]] * [[ప్రస్తుత భారత శాసనసభ స్పీకర్‌లు, ఛైర్‌పర్సన్‌ల జాబితా]] * [[ప్రస్తుత భారత పాలక, ప్రతిపక్ష పార్టీల జాబితా]] * [[లోక్‌సభలో ప్రతిపక్ష నాయకుడు|లోక్సభలో ప్రతిపక్ష నేత]] * [[రాజ్యసభలో ప్రతిపక్ష నాయకుడు|రాజ్యసభలో ప్రతిపక్ష నేత]] * [[అధికారిక ప్రతిపక్షం (భారతదేశం)|అధికారిక వ్యతిరేకత]] == మూలాలు == [[వర్గం:భారత ప్రతిపక్ష నేతలు]] [[వర్గం:భారతదేశంలో ప్రస్తుత కార్యాలయ నిర్వాహకుల జాబితాలు|O]] [[వర్గం:భారత రాష్ట్రాల, భూభాగాల ప్రతిపక్ష నాయకుల జాబితాలు| ]] [[వర్గం:తరచూ నవీకరించవలసిన వ్యాసాలు]] thuicxw6x27plroui8t4qealne7pp4z 4595059 4595058 2025-06-30T04:28:02Z యర్రా రామారావు 28161 4595059 wikitext text/x-wiki భారతదేశ [[లోకసభ]], [[రాజ్యసభ|రాజ్యసభలలో]] [[అధికారిక ప్రతిపక్షం (భారతదేశం)|అధికారిక ప్రతిపక్షంలో]] [[లోక్‌సభలో ప్రతిపక్ష నాయకుడు|లోక్‌సభ ప్రతిపక్ష నాయకుడు]], [[రాజ్యసభలో ప్రతిపక్ష నాయకుడు|రాజ్యసభ ప్రతిపక్ష నాయకుడు]], అలాగే [[భారతదేశ రాష్ట్రాలు, కేంద్రపాలిత ప్రాంతాలు|భారత రాష్ట్రాలు కేంద్రపాలిత ప్రాంతాల]] [[భారతదేశ రాష్ట్ర శాసనసభలు|శాసనసభలు]], [[శాసనమండలి|శాసనమండలిలలో]] ప్రస్తుత [[అధికారిక ప్రతిపక్షం (భారతదేశం)|ప్రతిపక్ష నాయకులు]] వివరాలు ఈ కథనంలో వివరించబడ్డాయి. == భారత పార్లమెంటు == ఇది [[భారత పార్లమెంట్|భారత పార్లమెంటులో]] ప్రస్తుత [[ప్రతిపక్ష నాయకుడు (భారతదేశం)|ప్రతిపక్ష నాయకుల]] జాబితా: {| class="wikitable" style="text-align:center" ! rowspan="2" |చిత్తరువు ! rowspan="2" |పేరు ! rowspan="2" |ఎన్నికైన నియోజకవర్గం ! colspan="3" |పదవీకాలం ! colspan="2" rowspan="2" |రాజకీయ పార్టీ |- !పదవీ బాధ్యతలు స్వీకరించినవారు !ఆఫీసు నుండి నిష్క్రమణ !పదవీకాలం నిడివి |- ! colspan="8" |[[రాజ్యసభ]] |- |[[దస్త్రం:Mallikarjun_Kharge_briefing_the_media_after_presenting_the_Interim_Railway_Budget_2014-15_in_New_Delhi_(cropped).jpg|107x107px]] |[[మల్లికార్జున్ ఖర్గే]] |[[కర్ణాటక నుండి ఎన్నికైన రాజ్యసభ సభ్యుల జాబితా|కర్ణాటక]] |2021 ఫిబ్రవరి 16 |''పదవీలో ఉన్నారు'' |{{age in years and days|2021|02|16}} |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |{{party color cell|Indian National Congress}} |- ! colspan="8" |[[లోక్‌సభ]] |- |[[దస్త్రం:Rahul_Gandhi.png|frameless|82x82px]] |[[రాహుల్ గాంధీ]] |[[రాయ్‌బరేలి లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|రాయ్‌బరేలీ]] |2024 జూన్ 09 |''పదవిలో ఉన్నారు'' |{{age in years and days|2024|06|09}} |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |{{party color cell|Indian National Congress}} |} == రాష్ట్రాలు, కేంద్రపాలిత ప్రాంతాల శాసనసభలు == === రాష్ట్ర శాసనసభలు === [[File:Map of leaders of opposition in state legislative assemblies of India.png|thumb|భారతదేశ శాసనసభలలో ప్రతిపక్ష నాయకుడి పార్టీలను మ్యాప్ చూపిస్తుంది]] ఇది [[భారతదేశ రాష్ట్రాలు, కేంద్రపాలిత ప్రాంతాలు|భారత రాష్ట్రాలు, కేంద్రపాలిత ప్రాంతాల]] [[భారతదేశ రాష్ట్ర శాసనసభలు|శాసనసభలలో]] ప్రస్తుత [[అధికారిక ప్రతిపక్షం (భారతదేశం)|ప్రతిపక్ష నాయకుల]] జాబితా: <ref>{{Cite web|title=Digital Sansad|url=https://sansad.in/|website=Digital Sansad}}</ref> {| class="wikitable" style="text-align:center;" !రాష్ట్రం/కేంద్రపాలితప్రాంతం !చిత్తరువు !పేరు ! colspan="2" scope="col" |పార్టీ |- |[[ఆంధ్రప్రదేశ్]] | colspan="4" rowspan="2" |{{Center|ఖాళీ<br />{{small|(కనీసం 10% సీట్లతో ప్రతిపక్షం లేదు)}}}} |- |[[అరుణాచల్ ప్రదేశ్]] |- |[[అసోం]] |[[దస్త్రం:No image available.svg|ఎడమ|frameless|80x80px]] |దేబబ్రత సైకియా |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] | style="background-color: {{party color|Indian National Congress}}" | |- |[[బీహార్]] |[[దస్త్రం:Tejaswi_Yadav_2023.jpg|ఎడమ|frameless|86x86px]] |[[తేజస్వి యాదవ్]] | rowspan="1" |[[రాష్ట్రీయ జనతా దళ్]] | rowspan="1" style="background-color: {{party color|Rashtriya Janata Dal}}" | |- |[[ఛత్తీస్‌గఢ్]] |[[దస్త్రం:Dr._Charan_Das_Mahant_takes_charge_as_Minister_of_State_for_Agriculture_and_Food_Processing_Industries,_in_New_Delhi_on_July_14,_2011.jpg|ఎడమ|frameless|80x80px]] |చరణ్‌దాస్ మహంత్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] | style="background-color: {{party color|Indian National Congress}}" | |- |[[ఢిల్లీ]] |[[File:Atishi.jpg|link=https://en.wikipedia.org/wiki/File:Atishi.jpg|ఎడమ|frameless|94x94px]] |[[అతిషి మార్లెనా సింగ్]] | rowspan="1" |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] | rowspan="1" style="background-color: {{party color|Bharatiya Janata Party}}" | |- |[[గోవా]] |[[దస్త్రం:Yuri_Alemao_during_Chieftains_Martyrs_Day_at_Cuncolim.jpg|ఎడమ|frameless|80x80px]] |[[యూరి అలెమావో|యూరీ అలెమావో]] |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] | style="background-color: {{party color|Indian National Congress}}" | |- |[[గుజరాత్]] | colspan="4" |{{Center|ఖాళీ<br />{{small|(కనీసం 10% సీట్లతో ప్రతిపక్షం సభ్యులు లేరు)}}}} |- |[[హర్యానా]] |colspan="4" |{{Center|ప్రకటించాలి}} |- |[[హిమాచల్ ప్రదేశ్]] |[[దస్త్రం:JRThakur.jpg|ఎడమ|frameless|107x107px]] |[[జై రామ్ ఠాకూర్]] |rowspan="4" |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |rowspan="4" style="background-color: {{party color|Bharatiya Janata Party}}" | |- |[[జమ్మూ కాశ్మీరు (రాష్ట్రం)|జమ్మూ కాశ్మీర్]] |[[దస్త్రం:No image available.svg|ఎడమ|frameless|80x80px]] |[[సునీల్ కుమార్ శర్మ]] |- |[[జార్ఖండ్]] |[[File:Babulal Marandi.jpg|ఎడమ|frameless|80x80px]] |[[బాబూలాల్ మరాండీ]] |- |[[కర్ణాటక]] |[[దస్త్రం:R._Ashoka.jpg|ఎడమ|frameless|85x85px]] |[[ఆర్. అశోక]] |- |[[కేరళ]] |[[దస్త్రం:VD_SATHEESAN.jpg|ఎడమ|frameless|100x100px]] |[[వి. డి. సతీశన్]]<ref>https://www.niyamasabha.nic.in/index.php/contact/contacts_leader_opposition</ref> | rowspan="2" |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] | rowspan="2" style="background-color: {{party color|Indian National Congress}}" | |- |[[మధ్య ప్రదేశ్]] |[[దస్త్రం:No image available.svg|ఎడమ|frameless|80x80px]] |ఉమాంగ్ సింఘార్ |- |[[మహారాష్ట్ర]] | colspan="4" rowspan="2" |{{Center|ఖాళీ<br />{{small|(కనీసం 10% సీట్లతో ప్రతిపక్షం లేదు)}}}} |- |[[మణిపూర్]] |- |[[మేఘాలయ]] |[[File:Mukul_Sangma_2014.jpg|link=https://en.wikipedia.org/wiki/File:Mukul_Sangma_2014.jpg|ఎడమ|frameless|105x105px]] |ముకుల్ సంగ్మా | [[తృణమూల్ కాంగ్రెస్]] | style="background-color: {{party color|Trinamool Congress}}"| |- |[[మిజోరం]] |[[దస్త్రం:No image available.svg|ఎడమ|frameless|80x80px]] |లాలఛందమ రాల్తే |[[మిజో నేషనల్ ఫ్రంట్]] | style="background-color: {{party color|Mizo National Front}}" | |- |[[నాగాలాండ్]] | colspan="4" |{{Center|ఖాళీ<br />{{small|(కనీసం 10% సీట్లతో ప్రతిపక్షం లేదు)}}}} |- |[[ఒడిశా]] |[[దస్త్రం:Naveen_Patnaik.jpg|alt=80pxx80px|ఎడమ|frameless|107x107px]] |[[నవీన్ పట్నాయక్]] |[[బిజూ జనతా దళ్]] | style="background-color: {{party color|Biju Janata Dal}}" | |- |[[పుదుచ్చేరి]] |[[దస్త్రం:No image available.svg|ఎడమ|frameless|80x80px]] |ఆర్. శివ |[[ద్రవిడ మున్నేట్ర కజగం]] | style="background-color: {{party color| Dravida Munnetra Kazhagam}}" | |- |[[పంజాబ్]] |[[దస్త్రం:Pratap_Singh_Bajwa.jpg|alt=80pxx80px|ఎడమ|frameless|80x80px]] |[[ప్రతాప్ సింగ్ బజ్వా]] | rowspan="2" |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] | rowspan="2" style="background-color: {{party color|Indian National Congress}}" | |- |[[రాజస్థాన్]] |[[దస్త్రం:No image available.svg|ఎడమ|frameless|80x80px]] |[[టికా రామ్ జుల్లీ]] |- |[[సిక్కిం]] | colspan="4" |{{Center|ఖాళీ<br />{{small|(కనీసం 10% సీట్లతో ప్రతిపక్షం లేదు)}}}} |- |[[తమిళనాడు]] |[[దస్త్రం:Palanisamy.jpg|ఎడమ|frameless|100x100px]] |[[ఎడప్పాడి కె. పళనిస్వామి]] |[[ఆల్ ఇండియా అన్నా ద్రవిడ మున్నేట్ర కజగం]] | style="background-color: {{party color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}}" | |- |[[తెలంగాణ]] |[[దస్త్రం:Kalvakuntla_Chandrashekar_Rao.png|alt=80pxx80px|ఎడమ|frameless|98x98px]] |[[కల్వకుంట్ల చంద్రశేఖరరావు]] |[[భారత్ రాష్ట్ర సమితి]] | style="background-color: {{party color|Bharat Rashtra Samithi}}" | |- |[[త్రిపుర]] |[[దస్త్రం:A_delegation_from_Tripura_led_by_Shri_Jitendra_Chaudhury,_MP_(Lok_Sabha),_calling_on_the_Union_Home_Minister,_Shri_Rajnath_Singh,_in_New_Delhi_on_Thursday,_November_24,_2016_(cropped).jpg|ఎడమ|frameless|97x97px]] |[[జితేంద్ర చౌదరి]] |[[కమ్యూనిస్టు పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (మార్కిస్టు)|కమ్యూనిస్టు పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (మార్కిస్టు]] | style="background-color: {{party color|Communist Party of India (Marxist)}}" | |- |[[ఉత్తర ప్రదేశ్]] |[[దస్త్రం:Mata_Prasad_Pandey.jpg|alt=80pxx80px|ఎడమ|frameless|80x80px]] |[[మాతా ప్రసాద్ పాండే]] |[[సమాజ్ వాదీ పార్టీ]] | style="background-color: {{party color|Samajwadi Party}}" | |- |[[ఉత్తరాఖండ్]] |[[దస్త్రం:Yashpal_Arya_LOP_Uttarakhand_Assembly.jpg|alt=80pxx80px|ఎడమ|frameless|80x80px]] |[[యశ్‌పాల్ ఆర్య]] |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] | style="background-color: {{party color|Indian National Congress}}" | |- |[[పశ్చిమ బెంగాల్]] |[[దస్త్రం:Suvendu_Adhikari_(cropped).jpg|ఎడమ|frameless|98x98px]] |[[సువెందు అధికారి]] |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] | style="background-color: {{party color|Bharatiya Janata Party}}" | |} === రాష్ట్ర శాసన మండళ్లు === [[దస్త్రం:Leaders_of_Oppostion_in_Legislative_Councils_in_India.png|thumb|భారతదేశంలోని రాష్ట్ర శాసన మండలిలలో ప్రతిపక్ష నాయకుల పార్టీలను మ్యాప్ చూపిస్తుంది.]] భారత రాష్ట్రాల శాసన మండలులలో ప్రస్తుత ప్రతిపక్ష నాయకుల జాబితా ఇదిః {| class="wikitable" style="text-align:center;" !రాష్ట్రం !చిత్తరువు !పేరు. ! colspan="2" scope="col" |పార్టీ |- |[[ఆంధ్రప్రదేశ్ శాసనమండలి|ఆంధ్రప్రదేశ్]] |[[File:Botsa_Satyanarayana.png|link=https://en.wikipedia.org/wiki/File:Botsa_Satyanarayana.png|ఎడమ|frameless|75x75px]] |[[బొత్స సత్యనారాయణ]] |[[యువజన శ్రామిక రైతు కాంగ్రెస్ పార్టీ|వైయస్సార్ కాంగ్రెస్ పార్టీ]] | style="background-color: {{party color|YSR Congress Party}}" | |- |[[బీహార్]] |[[దస్త్రం:Rabri_Devi_presenting_a_cheque_for_Rs._10_crore_on_behalf_of_the_State_Government_to_the_Prime_Minister,_Dr._Manmohan_Singh_for_the_Prime_Minister's_National_Relief_Fund,_in_New_Delhi_on_January_04,_2005_(cropped).jpg|ఎడమ|frameless|100x100px]] |[[రబ్రీ దేవి]] |[[రాష్ట్రీయ జనతా దళ్|రాష్ట్రీయ జనతాదళ్]] | style="background-color: {{party color|Rashtriya Janata Dal}}" | |- |[[కర్ణాటక శాసనమండలిలో ప్రతిపక్ష నాయకుల జాబితా|కర్ణాటక]] |[[దస్త్రం:No image available.svg|ఎడమ|frameless|80x80px]] |చలవాది నారాయణస్వామి |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] | style="background-color: {{party color|Bharatiya Janata Party}}" | |- |[[మహారాష్ట్ర శాసనమండలి ప్రతిపక్ష నాయకుల జాబితా|మహారాష్ట్ర]] |[[దస్త్రం:No image available.svg|ఎడమ|frameless|80x80px]] |అంబాదాస్ దాన్వే |[[శివసేన (యుబిటి)]] | style="background-color: {{party color| Shiv Sena}}" | |- |[[తెలంగాణ శాసనమండలి|తెలంగాణ]] |[[దస్త్రం:Madhusudhanachary.jpg|alt=80pxx80px|ఎడమ|frameless|120x120px]] |[[సిరికొండ మధుసూధనాచారి|ఎస్. మధుసూధన చారి]] |[[భారత్ రాష్ట్ర సమితి]] | style="background-color: {{party color|Bharat Rashtra Samithi}}" | |- |[[ఉత్తర ప్రదేశ్]] |[[దస్త్రం:Lal_Bihari_Yadav.jpg|alt=80pxx80px|ఎడమ|frameless|80x80px]] |లాల్ బిహారీ యాదవ్ |[[సమాజ్ వాదీ పార్టీ|సమాజ్వాదీ పార్టీ]] | style="background-color: {{party color| Samajwadi Party}}" | |} == ఇవి కూడా చూడండి == * [[ప్రస్తుత భారత గవర్నర్ల జాబితా]] * [[ప్రస్తుత భారత ముఖ్యమంత్రుల జాబితా]] * [[ప్రస్తుత భారత ఉప ముఖ్యమంత్రుల జాబితా]] * [[ప్రస్తుత భారత ప్రధాన న్యాయమూర్తుల జాబితా]] * [[ప్రతిపక్ష నాయకుడు (భారతదేశం)|ప్రతిపక్ష నాయకుడు (ఇండియా)]] * [[ప్రస్తుత భారత శాసనసభ స్పీకర్‌లు, ఛైర్‌పర్సన్‌ల జాబితా]] * [[ప్రస్తుత భారత పాలక, ప్రతిపక్ష పార్టీల జాబితా]] * [[లోక్‌సభలో ప్రతిపక్ష నాయకుడు|లోక్సభలో ప్రతిపక్ష నేత]] * [[రాజ్యసభలో ప్రతిపక్ష నాయకుడు|రాజ్యసభలో ప్రతిపక్ష నేత]] * [[అధికారిక ప్రతిపక్షం (భారతదేశం)|అధికారిక వ్యతిరేకత]] == మూలాలు == [[వర్గం:భారత ప్రతిపక్ష నేతలు]] [[వర్గం:భారతదేశంలో ప్రస్తుత కార్యాలయ నిర్వాహకుల జాబితాలు|O]] [[వర్గం:భారత రాష్ట్రాల, భూభాగాల ప్రతిపక్ష నాయకుల జాబితాలు| ]] [[వర్గం:తరచూ నవీకరించవలసిన వ్యాసాలు]] 70g05lzw16507d0orpth9l7dabe4629 0 347331 4595030 4405670 2025-06-30T02:44:01Z InternetArchiveBot 88395 1 మూలము(ల)ను భద్రపరచటానికి ప్రయత్నించగా, 0 పనిచేయనివిగా గుర్తించాను.) #IABot (v2.0.9.5 4595030 wikitext text/x-wiki {{Infobox person | name = అనురాధ రాయ్ | image = | alt = | image_size = | native_name = | native_name_lang = | birth_date = | birth_place = [[కలకత్తా]], [[పశ్చిమ బెంగాల్]] | known_for = ''ఉత్సాబ్''<br/>''మాచ్ మిస్తీ & మోర్''<ref>{{cite web|url=http://timesofindia.indiatimes.com/entertainment/bengali/movie-reviews/Maach-Mishti-More/movie-review/17910719.cms|title=Maach Mishti & More Movie Review|work=The Times of India|accessdate=2022-03-25}}</ref> | occupation = నటి<ref>{{cite web|url=http://www.filmiclub.com/celebrity/anuradha-ray-mhobd0r|title=Anuradha Ray (actor)|work=filmiclub.com|accessdate=2022-03-25|archive-date=2016-01-07|archive-url=https://web.archive.org/web/20160107150147/http://www.filmiclub.com/celebrity/anuradha-ray-mhobd0r|url-status=dead}}</ref><ref>{{cite web|url=http://timesofindia.indiatimes.com/topic/Anuradha-Ray|title=Anuradha Ray|work=The Times of India|accessdate=2022-03-25}}</ref> | parents = మంజు ప్రికాష్ బసు<br/>ప్రభా బసు | years_active = 1988–స్రస్తుతం | spouse = దేబ్‌రాజ్ రాయ్ (వి. 1976) }} '''అనురాధ రాయ్''', [[బంగ్లా భాష|బెంగాలీ]] [[సినిమా నటుడు|సినిమా నటి]]. అజోయ్ బందోపాధ్యాయ తీసిన ''కరోతి'' (1988) అనే హర్రర్ సినిమాతో సినీరంగంలోకి ప్రవేశించింది. [[ఋతుపర్ణ ఘోష్]] దర్శకత్వం వహించిన ''ఉత్సాబ్'' (2000), బెంగాలీ టీవీ సీరియల్ రాజేశ్వరిలో రాణి రష్మోని పాత్రలో నటించి గుర్తింపు పొందింది. == జననం == అనురాధ, మంజు ప్రికాష్ బసు - ప్రభా బసు దంపతులకు [[పశ్చిమ బెంగాల్]] లోని [[కోల్‌కాతా|కలకత్తా]]లో జన్మించింది. == వ్యక్తిగత జీవితం == అనురాధకు 1976లో దేబ్‌రాజ్ రాయ్ తో వివాహం జరిగింది. == సినిమాలు == {{div col|colwidth=18em}} * తుమీ ఓ తుమీ * అమీ అచీ సే జే తోమర్ (2013) * హతత్ విషోన్ వాలో లగ్చే (2013) * హోయ్టో ప్రీమర్ జోన్నో (2013) * హృదయ్ శబ్దో (2013) * జోడీ హృదయే లేఖో నామ్ (2013) * జగ్ జగ్ జియో (2013) * సమాధి (2013) <ref>{{cite web|url=http://in.bookmyshow.com/person/anuradha-ray/33940|title=Anuradha Ray|work=bookmyshow.com|accessdate=2022-03-25}}</ref> * అంటోర్ షుధు తుమీ (2013) * క్లాస్‌మేట్ (2013) <ref>{{cite web|url=https://www.shorshe.com/bollywood/indexSearch.php?actor=Bodhisattwa+Majumdar|title=Classmate movie review|work=shorshe.com|accessdate=2022-03-25|archive-date=2023-07-29|archive-url=https://web.archive.org/web/20230729184622/https://www.shorshe.com/bollywood/indexSearch.php?actor=Bodhisattwa+Majumdar|url-status=dead}}</ref> * హోలుద్ పఖిర్ దానా (2013) <ref>{{cite web|url=http://www.moviebuff.com/anuradha-ray|title=Anuradha Ray Supporting Actress|work=moviebuff.com|accessdate=2022-03-25}}</ref> * అంతర్దాహో (2013) * మాచ్ మిస్తీ & మరిన్ని (2013) * గుండారాజ్ (2013) <ref>{{cite web|url=http://movies.sulekha.com/others_gundaraj_cast-crew.htm|title=Gundaraj Cast and Crew|work=sulekha.com|accessdate=2022-03-25}}</ref> * జాల్ (2012) * విద్యార్థి నం. 1 (2011) * అచెనా ప్రేమ్ (2011) * లవ్ కనెక్షన్ (2010) * పోత్ జోడి నా శేష్ హోయ్ (2010) * ప్రేయషి (2010) * గన్యెర్ మేయే సోవోనా (2010) * బేష్ కోరెచ్చి ప్రేమ్ కొరెచ్చి (2010) * సప్తోసుర్ (2009) * నీల్ ఆకాషెర్ చాందిని (2009) * తుమీ కర్ (2008) * బియర్ లగ్న (2008) <ref>{{cite web|url=http://www.bdprimeit.com/bojhena-se-bojhena-serial-actress-madhumita-sarkar-photos-wiki/|title=Bojhena Se Bojhena serial actress Madhumita Sarkar photos and biography|work=bdprimeit.com|accessdate=2022-03-25|archive-date=2017-10-13|archive-url=https://web.archive.org/web/20171013213806/http://www.bdprimeit.com/bojhena-se-bojhena-serial-actress-madhumita-sarkar-photos-wiki/|url-status=dead}}</ref> * శుదు తోమర్ జోన్యో (2007) * బిధాతర్ లేఖ (2007) * ఐ లవ్ యు (2007) * మహాగురు (2007) * నబాబ్ నందిని (2007) * రుద్ర ది ఫైర్ (2007) * సంఘర్ష (2007) * అగ్నిపరీక్ష (2006) <ref>{{cite web|url=http://www.whatsonindia.com/#!/actor/Anuradha-Ray|title=Anuradha Ray Actress|work=whatsonindia.com|accessdate=2022-03-25|archive-date=2016-10-09|archive-url=https://web.archive.org/web/20161009000425/http://www.whatsonindia.com/#!/actor/Anuradha-Ray|url-status=dead}}</ref> * తపస్య (2006) * నాగర్డోలా (2005) * టిల్ తేకే తాల్ (2005) * తోబు భలోబాసి (2005) * కృతోదాస్ (2004) * కుయాషా (2004) * పరిబార్ (2004) * ప్రతిశోద్ (2004) * రామ్ లక్ష్మణ్ (2004) * సజని (2004) * సముద్ర సాక్షి (2004) * ఆంధ ప్రేమ్ (2003) * అర్జున్ అమర్ నామ్ (2003) * మేయర్ ఆంచల్ (2003) <ref>{{cite web|url=http://archives.anandabazar.com/archive/1131130/30nibon.html|title=বালাই ৬৫|work=Anandabazar Patrika|accessdate=2022-03-25|archive-date=2018-05-20|archive-url=https://web.archive.org/web/20180520064139/http://archives.anandabazar.com/archive/1131130/30nibon.html|url-status=dead}}</ref> * అన్నదాత (2002) * ఎక్తు చోవాన్ (2002) * మనుష్ అమానుష్ (2002) * ప్రతిహింస (2002) * ప్రేమ్ శక్తి (2002) * బంగ్షాధర్ (2001) * బిధాతర్ ఖేలా (2001) * ఎటై స్వర్గ (2001) * జమైబాబు జిందాబాద్ (2001) * రాఖీ పూర్ణిమ (2001) * సుద్ అసల్ (2001) * ఉత్సబ్ (2001) * ఆమదర్ జనని (2000) * భలోభాషర్ చోవాన్ (2000) * హర్జిత్ (2000) * మేనా (2000) * రూపసి దోహై తోమర్ (2000) * శతృత (2000) * స్వషుర్బరీ జిందాబాద్ (2000) * త్రిశూల్ (2000) * అగ్ని శిఖ (1999) * తుమి ఎలే తాయ్ (1999) * అమర్ మా (1998) * చౌదరి పరిబార్ (1998) * సిందూరర్ అధికార్ (1998) * మాయర్ బంధన్ (1997) * మిత్తిర్ బారిర్ ఛోటో బౌ (1997) * నిష్పాప్ ఆసామి (1997) * బనాఫుల్ (1996) * బయ్యర్ ఫుల్ (1996) * జినుక్మల (1996) * నాగింకన్య (1995) * పతిబ్రత (1995) * సంసార్ సంగ్రామ్ (1995) * సుఖేర్ ఆషా (1995) * అమ్రిటర్ పుత్రా (1994) * బిస్వాస్ అబిస్వాస్ (1994) * ధుసర్ గోధూలి (1994) <ref>{{cite web|url=http://www.washingtonbanglaradio.com/content/114854313-aakash-aath-remakes-mega-serial-janani-actress-anuradha-roy-play-lead-role|title=Aakash Aath remakes mega serial Janani; Actress Anuradha Roy to play lead role|work=washingtonbanglaradio.com|accessdate=2022-03-25|archive-date=2022-03-25|archive-url=https://web.archive.org/web/20220325112847/http://www.washingtonbanglaradio.com/content/114854313-aakash-aath-remakes-mega-serial-janani-actress-anuradha-roy-play-lead-role|url-status=dead}}</ref> * ప్రత్యఘాట్ (1994) * తుమీ జే అమర్ (1994) * అమర్ కహిని (1993) * మాన్ సమ్మాన్ (1993) * అపాన్ పర్ (1992) * ధర్మ-యుద్ధ (1992) * ఇంద్రజిత్ (1992) * డిబార్ (1991) * మాన్ మర్యాద (1991) * భంగా గారా (1990) * రాజా బాద్షా (1990) * కరోటి (1988) {{div col end}} == మూలాలు == {{మూలాలజాబితా}} == బయటి లింకులు == * {{IMDb name|1137910}} [[వర్గం:బెంగాలీ సినిమా నటీమణులు]] [[వర్గం:హిందీ సినిమా నటీమణులు]] [[వర్గం:జీవిస్తున్న ప్రజలు]] [[వర్గం:భారతీయ సినిమా నటీమణులు]] 8xe2wd0fxwasixhmd3dvvnlrwk0k4ux 0 352594 4595076 4373621 2025-06-30T05:18:57Z 1WikiCont 133551 4595076 wikitext text/x-wiki {{Infobox Indian politician | name = పోకల వంశీ నాగేంద్ర మాధవ్ | image = | caption = | birth_date = {{birth date and age|1973|08|10|df=yes}} | birth_place = మద్దిలపాలెం, [[విశాఖపట్నం]], [[ఆంధ్రప్రదేశ్|ఆంధ్రప్రదేశ్ రాష్ట్రం]] | residence = [[విశాఖపట్నం]] | office = ఎమ్మెల్సీ | term_start = 2017 మార్చి 30 | term_end = 2023 మార్చి 29 | constituency = పట్టభద్రుల నియోజకవర్గం | predecessor = | successor = | order = | office1 = | prime_minister1 = | predecessor1 = | successor1 = | term_start1 = | term_end1 = | constituency1 = | order2 = | office2 = | term_start2 = | term_end2 = | prime_minister2 = | minister2 = | predecessor2 = | successor2 = | order3 = | office3 = | term_start3 = | term_end3 = | prime_minister3 = | minister3 = | predecessor3 = | successor3 = | order4 = | office4 = | term_start4 = | term_end4 = | prime_minister4 = | minister4 = | predecessor4 = | successor4 = | order5 = | office5 = | term_start5 = | term_end5 = | predecessor5 = | successor5 = | constituency5 = | order6 = | office6 = | term_start6 = | term_end6 = | predecessor6 = | successor6 = | constituency6 = | order7 = | office7 = | term_start7 = | term_end7 = | predecessor7 = | successor7 = | constituency7 = | order8 = | office8 = | term_start8 = | term_end8 = | predecessor8 = | successor8 = | constituency8 = | order9 = | office9 = | term_start9 = | term_end9 = | predecessor9 = | successor9 = | order10 = | office10 = | term_start10 = | term_end10 = | predecessor10 = | successor10 = | order11 = | office11 = | term_start11 = | term_end11 = | predecessor11 = | successor11 = | education = ఎంబీఏ | alma_mater = | party = భారతీయ జనతా పార్టీ | spouse = మాధురి | children = | parents = [[పీ.వీ. చలపతిరావు]]<ref name="పీవీ చలపతిరావు కన్నుమూత">{{cite news |last1=Sakshi |title=పీవీ చలపతిరావు కన్నుమూత |url=https://education.sakshi.com/current-affairs/persons/pv-chalapathi-rao-passes-away-visakhapatnam-122734 |accessdate=19 March 2023 |date=2 January 2023 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20230319150353/https://education.sakshi.com/current-affairs/persons/pv-chalapathi-rao-passes-away-visakhapatnam-122734 |archivedate=19 March 2023 |language=te}}</ref>, రాధా | website = | footnotes = }}'''పోకల వంశీ నాగేంద్ర మాధవ్''' [[ఆంధ్రప్రదేశ్]] రాష్ట్రానికి చెందిన [[రాజకీయ నాయకుడు]]. ఆయన 2017లో [[ఆంధ్రప్రదేశ్ శాసనమండలి]] ఎన్నికల్లో ఎమ్మెల్సీగా ఎన్నికయ్యాడు.<ref name="టీడీపీకి ఎదురుదెబ్బ">{{cite news |last1=Sakshi |title=టీడీపీకి ఎదురుదెబ్బ |url=https://m.sakshi.com/news/andhra-pradesh/shocking-results-for-tdp-in-graduate-and-teacher-mlc-460831 |accessdate=23 June 2022 |work= |date=22 March 2017 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20220623112403/https://m.sakshi.com/news/andhra-pradesh/shocking-results-for-tdp-in-graduate-and-teacher-mlc-460831 |archivedate=23 June 2022 |language=te}}</ref> ఆయన 2023లో ఆంధ్రప్రదేశ్ శాసనమండలికి జరిగిన ఉత్తరాంధ్ర పట్టభధ్రుల నియోజకవర్గం నుండి బీజేపీ అభ్యర్థిగా ఎమ్మెల్సీగా పోటీ చేసి ఓడిపోయాడు.<ref name="డిపాజిట్‌ కోల్పోయిన బీజేపీ అభ్యర్థి.. ట్విస్ట్ ఏంటంటే..">{{cite news |last1=Andhra Jyothy |title=డిపాజిట్‌ కోల్పోయిన బీజేపీ అభ్యర్థి.. ట్విస్ట్ ఏంటంటే.. |url=https://www.andhrajyothy.com/2023/andhra-pradesh/visakhapatnam/bjp-candidate-lost-deposit-1032058.html |accessdate=19 March 2023 |work= |date=18 March 2023 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20230319150045/https://www.andhrajyothy.com/2023/andhra-pradesh/visakhapatnam/bjp-candidate-lost-deposit-1032058.html |archivedate=19 March 2023 |language=te}}</ref> ==మూలాలు== {{మూలాలజాబితా}} [[వర్గం:ఆంధ్రప్రదేశ్ శాసనమండలి సభ్యులు]] fwezp2916ps8ihfcuei6lupghae9vot 0 352990 4595053 4449374 2025-06-30T04:04:35Z యర్రా రామారావు 28161 ఆంగ్ల వ్యాసం నుండి సమాచారపెట్టె కూర్పు 4595053 wikitext text/x-wiki {{Infobox officeholder | honorific-prefix = | name = Vijay Wadettiwar | native_name = | image = File:Vijay wadettiwar.jpg | caption = | order no = | office = 21st [[List of Leader of the Opposition of the Maharashtra Legislative Assembly|Leader of the Opposition <br /> Maharashtra Legislative Assembly]] | status = Second Term | term_start = 3 August 2023 | term_end = 26 November 2024 | governor = *[[Ramesh Bais]] | 1blankname = [[Chief Minister of Maharashtra|Chief Minister]] | 1namedata = *[[Eknath Shinde]] | 2blankname = [[List of deputy chief ministers of Maharashtra|Deputy CMs]] | 2namedata = *[[Devendra Fadnavis]] ''(First Deputy CM)'' *[[Ajit Pawar]] ''(Second Deputy CM)'' | 3blankname = [[List of speakers of the Maharashtra Legislative Assembly|Speaker of the House]] | 3namedata = | deputy = * [[Jitendra Awhad]] [[Nationalist Congress Party (Sharadchandra Pawar)|(NCP (SCP))]] * [[Ajay Choudhari]] ([[Shiv Sena (UBT)|SHS(UBT)]]) | predecessor = *[[Ajit Pawar]] | successor = Vacant | term_start1 = 24 June 2019 | term_end1 = 9 November 2019 | status1 = First Term | 1blankname1 = [[Chief Minister of Maharashtra|Chief Minister]] | 1namedata1 = *[[Devendra Fadnavis]] | 2blankname1 = [[List of deputy chief ministers of Maharashtra|Deputy CM]] | 2namedata1 = *[[Eknath Khadse]] Senior Cabinet Minister | 3blankname1 = [[List of speakers of the Maharashtra Legislative Assembly|Speaker of the House]] | 3namedata1 = *[[Haribhau Bagade]] | governor1 = *[[C. Vidyasagar Rao]] *[[Bhagat Singh Koshyari]] | deputy1 = *[[Shashikant Shinde]] ([[Nationalist Congress Party|NCP]]) | predecessor1 = [[Radhakrishna Vikhe-Patil]] | successor1 = *[[Devendra Fadnavis]] | office2 = [[Uddhav Thackeray ministry|Cabinet Minister]]<br />[[Government of Maharashtra]] | subterm2 = '''Cabinet''' | suboffice2 = *[[Uddhav Thackeray ministry]] | minister2 = *[[Ministry of Disaster Management (Maharashtra)|Disaster Management]] *[[Ministry of Relief & Rehabilitation (Maharashtra)|Relief & Rehabilitation]] *[[Ministry of Other Backward Classes (Maharashtra)|Other Backward Classes]] *[[Ministry of Other Backward Bahujan Welfare (Maharashtra)|Bahujan Welfare]] *[[Ministry of Socially and Educationally Backward Classes (Maharashtra)|Socially and Educationally Backward Classes]] *[[Ministry of Vimukta Jati (Maharashtra)|Vimukta Jati]] *[[Ministry of Nomadic Tribes (Maharashtra)|Nomadic Tribes]] *[[Ministry of Special Backward Classes Welfare (Maharashtra)|Backward Classes Welfare]] *[[Ministry of Khar Land Development (Maharashtra)|Khar Land Development]] *[[Ministry of Earthquake Rehabilitation (Maharashtra)|Earthquake Rehabilitation]] *[[Ministry of Majority Welfare Development (Maharashtra)|Majority Welfare Development]] | term_start2 = 30 December 2019 | term_end2 = 29 June 2022 | 1blankname2 = [[Chief Minister of Maharashtra|Chief Minister]] | 1namedata2 = *[[Uddhav Thackeray]] | 2blankname2 = [[List of deputy chief ministers of Maharashtra|Deputy CM]] | 2namedata2 = *[[Ajit Pawar]] | governor2 = *[[Bhagat Singh Koshyari]] | office4 = [[Maharashtra Legislative Assembly|Member of Maharashtra Legislative Assembly]] | term_start4 = 2014 | term_end4 = | governor4 = | 1blankname4 = [[List of speakers of the Maharashtra Legislative Assembly|Speaker of the House]] | 1namedata4 = | constituency4 = [[Bramhapuri Assembly constituency|Bramhapuri]] | predecessor4 = Atul Deshkar | successor4 = | term_start5 = 2004 | term_end5 = 2014 | governor5 = | 1blankname5 = [[List of speakers of the Maharashtra Legislative Assembly|Speaker of the House]] | 1namedata5 = *Babasaheb Kupekar *[[Dilip Walse-Patil]] | constituency5 = [[Chimur Assembly constituency|Chimur]] | predecessor5 = *Avinash Warjukar | successor5 = *[[Bunty Bhangdiya]] | office6 = [[Government of Maharashtra|Minister of State]] <br>[[Government of Maharashtra]] | minister6 = *[[Ministry of Water Resources (Maharashtra)|Water Resources]] *[[Ministry of Parliamentary Affairs Government of Maharashtra|Parliamentary Affairs]] *[[Ministry of Finance (Maharashtra)|Finance]] *[[Ministry of Planning (Maharashtra)|Planning]] *[[Ministry of Energy, New and Renewable Energy Maharashtra|Energy]] | subterm6 = '''Cabinet''' | suboffice6 = *[[Second Ashok Chavan ministry]] | term_start6 = 7 November 2009 | term_end6 = 9 November 2010 | 1blankname6 = [[Chief Minister of Maharashtra|Chief Minister]] | 1namedata6 = *[[Ashok Chavan]] | 2blankname6 = [[List of deputy chief ministers of Maharashtra|Deputy CM]] | 2namedata6 = *[[Chhagan Bhujbal]] | governor6 = | 3blankname6 = Guardian Minister | 3namedata6 = *[[Dhule district|Dhule District]] | minister7 = *[[Ministry of Water Resources (Maharashtra)|Water Resources]] *[[Ministry of Tribal Development (Maharashtra)|Tribal Development]] *[[Ministry of Environment and Climate Change (Maharashtra)|Environment and Climate]] *[[Forest Department of Maharashtra|Forest]] | subterm7 = '''Cabinet''' | suboffice7 = *[[First Ashok Chavan ministry]] | term_start7 = 8 December 2008 | term_end7 = 6 November 2009 | 1blankname7 = [[Chief Minister of Maharashtra|Chief Minister]] | 1namedata7 = *[[Ashok Chavan]] | 2blankname7 = [[List of deputy chief ministers of Maharashtra|Deputy CM]] | 2namedata7 = *[[Chhagan Bhujbal]] | governor7 = | 3blankname7 = Guardian Minister | 3namedata7 = *[[Chandrapur district|Chandrapur District]] | office8 = [[Maharashtra Legislative Council|Member of Maharashtra Legislative Council]] | governor8 = | 1blankname8 = [[List of Chairman of the Maharashtra Legislative Council|Chairman of the House]] | 1namedata8 = *[[Jayant Shridhar Tilak]] *Bhaurao Tulshiram Deshmukh Acting *[[N. S. Pharande]] *[[Vasant Davkhare]] Acting *[[Shivajirao Deshmukh]] | term_start8 = 1998 | term_end8 = 2004 | predecessor8 = | successor8 = | constituency8 = *Wardha-Chandrapur-Gadhchiroli Local Authorities | birth_date = {{birth date and age|df=y|12 December 1962}} | birth_place = [[Gadchiroli district|Delanwadi]], [[Maharashtra]], India | spouse = Kiran Wadettiwar | children = 4 | nationality = | party = [[Indian National Congress]] (1980–present) | occupation = Politician, Farmer | father = | source = https://ourneta.com/neta/vijay-namdevrao-wadettiwar/ | website = | footnotes = }} '''విజయ్ నామ్‌దేవ్‌రావ్ వాడెట్టివార్''' [[మహారాష్ట్ర]]కు చెందిన [[రాజకీయ నాయకుడు]]. అతను [[బ్రహ్మపురి శాసనసభ నియోజకవర్గం|బ్రహ్మపురి నియోజకవర్గం]] నుండి రెండుసార్లు ఎమ్మెల్యేగా ఎన్నికై 2019 డిసెంబరు 30 నుండి 2022 జూన్ 29 వరకు [[ఉద్ధవ్ ఠాక్రే మంత్రివర్గం|ఉద్ధవ్ ఠాక్రే మంత్రివర్గంలో]] వెనుకబడిన తరగతుల సంక్షేమం, విపత్తు నిర్వహణ, సహాయ & పునరావాస శాఖల మంత్రిగా భాద్యతలు నిర్వహించాడు.<ref name="Maharashtra Cabinet portfolios announced: Dy CM Ajit Pawar gets finance, Aaditya Thackeray allotted tourism and environment ministry">{{cite news |last1=Firstpost |title=Maharashtra Cabinet portfolios announced: Dy CM Ajit Pawar gets finance, Aaditya Thackeray allotted tourism and environment ministry |url=https://www.firstpost.com/politics/maharashtra-cabinet-portfolios-announced-dy-cm-ajit-pawar-gets-finance-aaditya-thackeray-allotted-tourism-and-environment-ministry-7861731.html |accessdate=30 June 2022 |date=5 January 2020 |archivedate=30 June 2022 |language=en}}</ref> ==రాజకీయ పదవులు== *1980-1981: NSUI కార్యకర్తగా రాజకీయ జీవితాన్ని ప్రారంభించాడు *1991-1993: జిల్లా పరిషత్ సభ్యుడు, గడ్చిరోలి * 1996-1998: మహారాష్ట్ర అటవీ అభివృద్ధి సంస్థ ఛైర్మన్ *1998-2004: శివసేన తరపున గడ్చిరోలి నుండి ఎమ్మెల్సీగా ఎన్నిక *2008-2009: అశోక్ చవాన్ మంత్రివర్గంలో నీటిపారుదల, గిరిజన సంక్షేమం, పర్యావరణ, అటవీ శాఖల మంత్రి *2009-2010: [[చిమూర్ శాసనసభ నియోజకవర్గం|చిమూర్ నియోజకవర్గం]] ఎమ్మెల్యేగా ఎన్నిక *2009-2010 నవంబర్: అశోకరావు చవాన్ మంత్రివర్గంలో నీటిపారుదల, ఇంధనం, ఆర్థిక & ప్రణాళిక పార్లమెంటరీ వ్యవహారాల శాఖల మంత్రి * 2010-2011: చంద్రపూర్ డిస్ట్రిక్ట్ సెంట్రల్ కో-ఆపరేటివ్ బ్యాంక్ ఛైర్మన్ * 2008-2011: మహారాష్ట్ర స్టేట్ కో-ఆపరేటివ్ బ్యాంక్, లిమిటెడ్ డైరెక్టర్ * 2022 ఆగస్టు 14 నుండి ప్రస్తుతం: [[మహారాష్ట్ర శాసనసభలో ప్రతిపక్ష నాయకుల జాబితా|ప్రతిపక్ష నాయకుడు]]<ref>{{Cite news|url=https://news.abplive.com/news/india/congress-names-vijay-wadettiwar-leader-of-opposition-in-maharashtra-assembly-abp-live-english-news-1619968/amp#amp_tf=From%20%251%24s&aoh=16909039260998&referrer=https%3A%2F%2Fwww.google.com|title=Congress names Vijay Wadettiwar as leader of opposition in Maharashtra Assembly|access-date=1 August 2023|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20230801153805/https://news.abplive.com/news/india/congress-names-vijay-wadettiwar-leader-of-opposition-in-maharashtra-assembly-abp-live-english-news-1619968/amp#amp_tf=From%20%251%24s&aoh=16909039260998&referrer=https%3A%2F%2Fwww.google.com|archive-date=1 August 2023|language=en}}</ref> == మూలాలు == {{మూలాలజాబితా}} [[వర్గం:మహారాష్ట్ర వ్యక్తులు]] [[వర్గం:మహారాష్ట్ర రాజకీయ నాయకులు]] 1h9s15dy6krvlsl1g8qjsflnjopkbw6 0 356953 4594962 4593612 2025-06-29T17:03:57Z Kopparthi janardhan1965 124192 4594962 wikitext text/x-wiki {{సినిమా| name = రుద్రతాండవం | image = Rudratandavam (1981).jpg| caption = సినిమా పోస్టర్| director = రాజభరత్| year = 1981| language = తెలుగు| production_company = [[శ్యామ్‌ ప్రసాద్ ఆర్ట్ ప్రొడక్షన్స్ ]]| music = [[శంకర్ గణేష్]]| starring = [[శరత్ బాబు ]],<br>[[నూతన్ ప్రసాద్ ]],<br>[[ఈశ్వరరావు]]| }} '''రుద్రతాండవం''' శ్యాంప్రసాద్ ఆర్ట్ మూవీస్ బ్యానర్‌పై రాజ్‌భరత్ దర్శకత్వంలో మాగంటి రవీంద్రనాథ్ చౌదరి నిర్మించిన తెలుగు సినిమా. ఇది [[1981]], [[జూన్ 28]]వ తేదీన విడుదలయ్యింది.<ref name="indiancine.ma">{{cite web |last1=వెబ్ మాస్టర్ |title=Rudrathandavam (Ram Mohan Rao Gullapalli) 1981 |url=https://indiancine.ma/BJPT/info |website=indiancine.ma |accessdate=30 August 2022}}</ref> శరత్ బాబు, నూతన్ ప్రసాద్, ముఖ్య పాత్రలు పోషించారు.ఈ చిత్రానికి సంగీతం శంకర్ గణేష్ సమకూర్చారు. == తారాగణం == * శరత్ బాబు * నూతన్ ప్రసాద్ * ఈశ్వరరావు == సాంకేతిక వర్గం == * దర్శకుడు: రాజ్ భరత్ * సంగీతం: శంకర్ గణేష్ * నిర్మాత: మాగంటి రవీంద్రనాథ్ చౌదరి * నిర్మాణ సంస్థ: శ్యాంప్రసాద్ ఆర్ట్ మూవీస్ * విడుదల:28:06:1981 ==మూలాలు== {{మూలాలజాబితా}} {{మొలక-తెలుగు సినిమా}} 7qryh3hb7256j34s78s47y5yb0myzlu 0 357844 4595184 4587733 2025-06-30T08:41:44Z Batthini Vinay Kumar Goud 78298 /* ఎన్నికైన పార్లమెంటు సభ్యులు */ 4595184 wikitext text/x-wiki {{Databox}}'''బహ్రైచ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం''' [[భారత దేశం|భారతదేశం]]లోని 543 పార్లమెంటరీ నియోజకవర్గాలలో, [[ఉత్తర ప్రదేశ్]] రాష్ట్రంలోని 80 పార్లమెంటరీ నియోజకవర్గాలలో ఒకటి.<ref name="Bahraich Lok Sabha constituency">{{cite news |last1=Zee News |title=Bahraich Lok Sabha constituency |url=https://zeenews.india.com/lok-sabha-general-elections-2019/bahraich-lok-sabha-constituency-2197790.html |access-date=16 September 2022 |date=2019 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220916151933/https://zeenews.india.com/lok-sabha-general-elections-2019/bahraich-lok-sabha-constituency-2197790.html |archive-date=16 September 2022 |language=en}}</ref> ఈ నియోజకవర్గం పరిధిలో ఐదు అసెంబ్లీ స్థానాలు ఉన్నాయి. బహ్రైచ్ నియోజకవర్గం ఎస్సీ రిజర్వ్ చేయబడింది. ==లోక్‌సభ నియోజకవర్గం పరిధిలో అసెంబ్లీ స్థానాలు== {| class="wikitable" width="500px" ! width="50px" style="font-size:75%" |నియోజకవర్గ సంఖ్య ! width="200px" |పేరు ! width="100px" style="font-size:75%" |రిజర్వ్ ! width="150px" |జిల్లా |- |282 |[[బల్హా శాసనసభ నియోజకవర్గం|బల్హా]] |ఎస్సీ |[[బహ్‌రైచ్ జిల్లా|బహ్రైచ్]] |- |283 |[[నాన్‌పరా శాసనసభ నియోజకవర్గం|నాన్‌పరా]] |జనరల్ |[[బహ్‌రైచ్ జిల్లా|బహ్రైచ్]] |- |284 |[[మటేరా శాసనసభ నియోజకవర్గం|మటేరా]] |జనరల్ |[[బహ్‌రైచ్ జిల్లా|బహ్రైచ్]] |- |285 |[[మహాసి శాసనసభ నియోజకవర్గం|మహాసి]] |జనరల్ |[[బహ్‌రైచ్ జిల్లా|బహ్రైచ్]] |- |286 |[[బహ్‌రైచ్ శాసనసభ నియోజకవర్గం|బహ్రైచ్]] |జనరల్ |[[బహ్‌రైచ్ జిల్లా|బహ్రైచ్]] |- |} ==ఎన్నికైన పార్లమెంటు సభ్యులు== {| class="wikitable sortable" !సంవత్సరం !ఎంపీ !పార్టీ |- |1952 |[[రఫీ అహ్మద్ కిద్వాయ్]] | rowspan="2" |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |1957 |జోగేంద్ర సింగ్ |- |1962 |కున్వర్ రామ్ సింగ్ |స్వతంత్ర పార్టీ |- |1967 |కేకే నాయర్ |[[భారతీయ జనసంఘ్|భారతీయ జన్ సంఘ్]] |- |1971 |బద్లు రామ్ శుక్లా |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|కాంగ్రెస్]] |- |1977 |ఓం ప్రకాష్ త్యాగి |భారతీయ లోక్ దళ్ |- |1980 |మౌలానా సయ్యద్ ముజఫర్ హుస్సేన్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|కాంగ్రెస్ (I) ]] |- |1984 |[[ఆరీఫ్ మహమ్మద్ ఖాన్|ఆరిఫ్ మహమ్మద్ ఖాన్]] |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|కాంగ్రెస్]] |- |1989 |[[ఆరీఫ్ మహమ్మద్ ఖాన్|ఆరిఫ్ మహమ్మద్ ఖాన్]] |జనతాదళ్ |- |1991 |రుద్రసేన్ చౌదరి | rowspan="2" |[[భారతీయ జనతా పార్టీ|బీజేపీ]] |- |1996 |[[పదమ్‌సేన్ చౌదరి]] |- |1998 |[[ఆరీఫ్ మహమ్మద్ ఖాన్|ఆరిఫ్ మహమ్మద్ ఖాన్]] |బహుజన్ సమాజ్ పార్టీ |- |1999 |[[పదమ్‌సేన్ చౌదరి]] |[[భారతీయ జనతా పార్టీ|బీజేపీ]] |- |2004 |[[రుబాబ్ సైదా]] |[[సమాజ్ వాదీ పార్టీ]] |- |[[భారత పార్లమెంటు ఎన్నికలు, 2009|2009]] |[[కమల్ కిషోర్]] |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|కాంగ్రెస్]] |- |[[2014 భారత సార్వత్రిక ఎన్నికలు|2014]] |[[సావిత్రీ బాయి ఫూలే]] | rowspan="2" |[[భారతీయ జనతా పార్టీ|బీజేపీ]] |- |[[2019 భారత సార్వత్రిక ఎన్నికలు|2019]] |[[అక్షయ్‌బర్ లాల్]]<ref name="Bahraich Lok Sabha Election Results 2019">{{cite news |last1=((Business Standard))|title=Bahraich Lok Sabha Election Results 2019 |url=https://www.business-standard.com/elections/lok-sabha-elections-2019/uttar-pradesh/bahraich-sc-election-results-1_1277.html |access-date=16 September 2022 |work= |date=2019 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220916151727/https://www.business-standard.com/elections/lok-sabha-elections-2019/uttar-pradesh/bahraich-sc-election-results-1_1277.html |archive-date=16 September 2022}}</ref> |- |2024<ref name="2024 Loksabha Elections Results - Bahraich">{{cite news|url=https://results.eci.gov.in/PcResultGenJune2024/candidateswise-S2456.htm|title=2024 Loksabha Elections Results - Bahraich|date=4 June 2024|work=|accessdate=13 June 2025|archiveurl=https://web.archive.org/web/20250613173257/https://results.eci.gov.in/PcResultGenJune2024/candidateswise-S2456.htm|archivedate=13 June 2025|publisher=Election Commission of India|language=en}}</ref><ref name="Bahraich Constituency Lok Sabha Election Result">{{cite news|url=https://timesofindia.indiatimes.com/elections/lok-sabha-constituencies/uttar-pradesh/bahraich|title=Bahraich Constituency Lok Sabha Election Result|date=4 June 2024|work=|accessdate=13 June 2025|archiveurl=https://web.archive.org/web/20250613173253/https://timesofindia.indiatimes.com/elections/lok-sabha-constituencies/uttar-pradesh/bahraich|archivedate=13 June 2025|publisher=The Times of India|language=en}}</ref> |[[ఆనంద్ కుమార్ గోండ్]] | |} ==మూలాలు== {{మూలాలజాబితా}} {{ఉత్తర ప్రదేశ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గాలు}} [[వర్గం:షెడ్యూల్డ్ కులాలకు కేటాయించిన లోక్‌సభ నియోజకవర్గాలు]] 411aylwwjzgn5mfr3d08a8ffdqfycnc 4595195 4595184 2025-06-30T09:04:08Z Batthini Vinay Kumar Goud 78298 /* ఎన్నికైన పార్లమెంటు సభ్యులు */ 4595195 wikitext text/x-wiki {{Databox}}'''బహ్రైచ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం''' [[భారత దేశం|భారతదేశం]]లోని 543 పార్లమెంటరీ నియోజకవర్గాలలో, [[ఉత్తర ప్రదేశ్]] రాష్ట్రంలోని 80 పార్లమెంటరీ నియోజకవర్గాలలో ఒకటి.<ref name="Bahraich Lok Sabha constituency">{{cite news |last1=Zee News |title=Bahraich Lok Sabha constituency |url=https://zeenews.india.com/lok-sabha-general-elections-2019/bahraich-lok-sabha-constituency-2197790.html |access-date=16 September 2022 |date=2019 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220916151933/https://zeenews.india.com/lok-sabha-general-elections-2019/bahraich-lok-sabha-constituency-2197790.html |archive-date=16 September 2022 |language=en}}</ref> ఈ నియోజకవర్గం పరిధిలో ఐదు అసెంబ్లీ స్థానాలు ఉన్నాయి. బహ్రైచ్ నియోజకవర్గం ఎస్సీ రిజర్వ్ చేయబడింది. ==లోక్‌సభ నియోజకవర్గం పరిధిలో అసెంబ్లీ స్థానాలు== {| class="wikitable" width="500px" ! width="50px" style="font-size:75%" |నియోజకవర్గ సంఖ్య ! width="200px" |పేరు ! width="100px" style="font-size:75%" |రిజర్వ్ ! width="150px" |జిల్లా |- |282 |[[బల్హా శాసనసభ నియోజకవర్గం|బల్హా]] |ఎస్సీ |[[బహ్‌రైచ్ జిల్లా|బహ్రైచ్]] |- |283 |[[నాన్‌పరా శాసనసభ నియోజకవర్గం|నాన్‌పరా]] |జనరల్ |[[బహ్‌రైచ్ జిల్లా|బహ్రైచ్]] |- |284 |[[మటేరా శాసనసభ నియోజకవర్గం|మటేరా]] |జనరల్ |[[బహ్‌రైచ్ జిల్లా|బహ్రైచ్]] |- |285 |[[మహాసి శాసనసభ నియోజకవర్గం|మహాసి]] |జనరల్ |[[బహ్‌రైచ్ జిల్లా|బహ్రైచ్]] |- |286 |[[బహ్‌రైచ్ శాసనసభ నియోజకవర్గం|బహ్రైచ్]] |జనరల్ |[[బహ్‌రైచ్ జిల్లా|బహ్రైచ్]] |- |} ==ఎన్నికైన పార్లమెంటు సభ్యులు== {| class="wikitable sortable" !సంవత్సరం !ఎంపీ !పార్టీ |- |1952 |[[రఫీ అహ్మద్ కిద్వాయ్]] | rowspan="2" |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |1957 |జోగేంద్ర సింగ్ |- |1962 |కున్వర్ రామ్ సింగ్ |స్వతంత్ర పార్టీ |- |1967 |కేకే నాయర్ |[[భారతీయ జనసంఘ్|భారతీయ జన్ సంఘ్]] |- |1971 |బద్లు రామ్ శుక్లా |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|కాంగ్రెస్]] |- |1977 |ఓం ప్రకాష్ త్యాగి |భారతీయ లోక్ దళ్ |- |1980 |మౌలానా సయ్యద్ ముజఫర్ హుస్సేన్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|కాంగ్రెస్ (I) ]] |- |1984 |[[ఆరీఫ్ మహమ్మద్ ఖాన్|ఆరిఫ్ మహమ్మద్ ఖాన్]] |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|కాంగ్రెస్]] |- |1989 |[[ఆరీఫ్ మహమ్మద్ ఖాన్|ఆరిఫ్ మహమ్మద్ ఖాన్]] |జనతాదళ్ |- |1991 |[[రుద్రసేన్ చౌదరి]] | rowspan="2" |[[భారతీయ జనతా పార్టీ|బీజేపీ]] |- |1996 |[[పదమ్‌సేన్ చౌదరి]] |- |1998 |[[ఆరీఫ్ మహమ్మద్ ఖాన్|ఆరిఫ్ మహమ్మద్ ఖాన్]] |బహుజన్ సమాజ్ పార్టీ |- |1999 |[[పదమ్‌సేన్ చౌదరి]] |[[భారతీయ జనతా పార్టీ|బీజేపీ]] |- |2004 |[[రుబాబ్ సైదా]] |[[సమాజ్ వాదీ పార్టీ]] |- |[[భారత పార్లమెంటు ఎన్నికలు, 2009|2009]] |[[కమల్ కిషోర్]] |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|కాంగ్రెస్]] |- |[[2014 భారత సార్వత్రిక ఎన్నికలు|2014]] |[[సావిత్రీ బాయి ఫూలే]] | rowspan="2" |[[భారతీయ జనతా పార్టీ|బీజేపీ]] |- |[[2019 భారత సార్వత్రిక ఎన్నికలు|2019]] |[[అక్షయ్‌బర్ లాల్]]<ref name="Bahraich Lok Sabha Election Results 2019">{{cite news |last1=((Business Standard))|title=Bahraich Lok Sabha Election Results 2019 |url=https://www.business-standard.com/elections/lok-sabha-elections-2019/uttar-pradesh/bahraich-sc-election-results-1_1277.html |access-date=16 September 2022 |work= |date=2019 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220916151727/https://www.business-standard.com/elections/lok-sabha-elections-2019/uttar-pradesh/bahraich-sc-election-results-1_1277.html |archive-date=16 September 2022}}</ref> |- |2024<ref name="2024 Loksabha Elections Results - Bahraich">{{cite news|url=https://results.eci.gov.in/PcResultGenJune2024/candidateswise-S2456.htm|title=2024 Loksabha Elections Results - Bahraich|date=4 June 2024|work=|accessdate=13 June 2025|archiveurl=https://web.archive.org/web/20250613173257/https://results.eci.gov.in/PcResultGenJune2024/candidateswise-S2456.htm|archivedate=13 June 2025|publisher=Election Commission of India|language=en}}</ref><ref name="Bahraich Constituency Lok Sabha Election Result">{{cite news|url=https://timesofindia.indiatimes.com/elections/lok-sabha-constituencies/uttar-pradesh/bahraich|title=Bahraich Constituency Lok Sabha Election Result|date=4 June 2024|work=|accessdate=13 June 2025|archiveurl=https://web.archive.org/web/20250613173253/https://timesofindia.indiatimes.com/elections/lok-sabha-constituencies/uttar-pradesh/bahraich|archivedate=13 June 2025|publisher=The Times of India|language=en}}</ref> |[[ఆనంద్ కుమార్ గోండ్]] | |} ==మూలాలు== {{మూలాలజాబితా}} {{ఉత్తర ప్రదేశ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గాలు}} [[వర్గం:షెడ్యూల్డ్ కులాలకు కేటాయించిన లోక్‌సభ నియోజకవర్గాలు]] 81p16jgq37c1hen97gyktgb10li0uq3 0 357969 4595194 4216780 2025-06-30T09:03:59Z Batthini Vinay Kumar Goud 78298 /* ఎన్నికైన పార్లమెంటు సభ్యులు */ 4595194 wikitext text/x-wiki {{Infobox Lok Sabha Constituency|image=|caption=|Existence=1952–present|CurrentMPParty=[[భారతీయ జనతా పార్టీ]]|CurrentMP=బ్రిజ్ భూషణ్ శరణ్ సింగ్|ElectedByYear= 2009 |State=[[ఉత్తర్ ప్రదేశ్]]|Successful Party=|AssemblyConstituencies=పయాగ్‌పూర్<br>కైసర్‌గంజ్<br>కత్రా బజార్<br>కల్నల్‌గంజ్<br>తారాబ్‌గంజ్|Electorate=|Reservation=జనరల్}} '''కైసర్‌గంజ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం''' [[భారత దేశం|భారతదేశం]]లోని 543 పార్లమెంటరీ నియోజకవర్గాలలో, [[ఉత్తర ప్రదేశ్]] రాష్ట్రంలోని 80 పార్లమెంటరీ నియోజకవర్గాలలో ఒకటి.<ref name="Kaiserganj Lok Sabha constituency">{{cite news |last1=Zee News |title=Kaiserganj Lok Sabha constituency |url=https://zeenews.india.com/lok-sabha-general-elections-2019/kaiserganj-lok-sabha-constituency-2197816.html |accessdate=18 September 2022 |date=2019 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20220918093051/https://zeenews.india.com/lok-sabha-general-elections-2019/kaiserganj-lok-sabha-constituency-2197816.html |archivedate=18 September 2022 |language=en}}</ref> ఈ నియోజకవర్గం పరిధిలో ఐదు అసెంబ్లీ స్థానాలు ఉన్నాయి. ==లోక్‌సభ నియోజకవర్గం పరిధిలో అసెంబ్లీ స్థానాలు== {| class="wikitable" width="500px" ! width="50px" style="font-size:75%" |నియోజకవర్గ సంఖ్య ! width="200px" |పేరు ! width="100px" style="font-size:75%" |రిజర్వ్ ! width="150px" |జిల్లా |- |287 |[[పయాగ్‌పూర్ శాసనసభ నియోజకవర్గం|పయాగ్‌పూర్]] |జనరల్ |[[బహ్‌రైచ్ జిల్లా|బహ్‌రైచ్]] |- |288 |[[కైసర్‌గంజ్ శాసనసభ నియోజకవర్గం|కైసర్‌గంజ్]] |జనరల్ |[[బహ్‌రైచ్ జిల్లా|బహ్‌రైచ్]] |- |297 |[[కత్రా బజార్ శాసనసభ నియోజకవర్గం|కత్రా బజార్]] |జనరల్ |[[గోండా జిల్లా|గోండా]] |- |298 |[[కల్నల్‌గంజ్ శాసనసభ నియోజకవర్గం|కల్నల్‌గంజ్]] |జనరల్ |[[గోండా జిల్లా|గోండా]] |- |299 |[[తారాబ్‌గంజ్ శాసనసభ నియోజకవర్గం|తారాబ్‌గంజ్]] |జనరల్ |[[గోండా జిల్లా|గోండా]] |- |} ==ఎన్నికైన పార్లమెంటు సభ్యులు== {| class="wikitable sortable" !సంవత్సరం !ఎంపీగా ఎన్నికయ్యారు !పార్టీ |- |1952 |శకుంతల నాయర్ <small> (1952లో గోండా జిల్లా స్థానం) </small> |హిందూ మహాసభ |- |1957 |భగవందిన్ మిశ్రా |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |1962 |బసంత్ కున్వారి |స్వతంత్ర పార్టీ |- |1967 | rowspan="2" |శకుంతల నాయర్ | rowspan="2" |[[భారతీయ జనసంఘ్|భారతీయ జన్ సంఘ్]] |- |1971 |- |1977 |[[రుద్రసేన్ చౌదరి]] |భారతీయ లోక్ దళ్ |- |1980 | rowspan="2" |రణవీర్ సింగ్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|భారత జాతీయ కాంగ్రెస్ (I) ]] |- |1984 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |1989 |[[రుద్రసేన్ చౌదరి]] | rowspan="2" |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |- |1991 |లక్ష్మీనారాయణ్ మణి త్రిపాఠి |- |1996 | rowspan="4" |[[బేణి ప్రసాద్ వర్మ]] | rowspan="5" |[[సమాజ్ వాదీ పార్టీ]] |- |1998 |- |1999 |- |2004 |- |[[భారత పార్లమెంటు ఎన్నికలు, 2009|2009]] | rowspan="3" |[[బ్రిజ్ భూషణ్ శరణ్ సింగ్]]<ref name="Brij Bhushan Sharan Singh">{{cite news |last1=Lok Sabha |title=Brij Bhushan Sharan Singh |url=http://164.100.47.194/Loksabha/Members/MemberBioprofile.aspx?mpsno=438 |accessdate=18 September 2022 |work= |date=2019 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20220918092640/http://164.100.47.194/Loksabha/Members/MemberBioprofile.aspx?mpsno=438 |archivedate=18 September 2022}}</ref> |- |[[2014 భారత సార్వత్రిక ఎన్నికలు|2014]] | rowspan="2" |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |- |[[2019 భారత సార్వత్రిక ఎన్నికలు|2019]] |} ==మూలాలు== {{మూలాలజాబితా}} {{ఉత్తర ప్రదేశ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గాలు}} s9pv077klijkjg8rn9bumf2ve40p5rb 0 357971 4595123 4344767 2025-06-30T07:00:36Z Batthini Vinay Kumar Goud 78298 4595123 wikitext text/x-wiki {{Databox}}'''బలరాంపూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం''' [[భారత దేశం|భారతదేశం]]లోని 543 పార్లమెంటరీ నియోజకవర్గాలలో, [[ఉత్తర ప్రదేశ్]] రాష్ట్రంలోని లోక్‌సభ నియోజకవర్గాలలో ఒకటి. ఈ నియోజకవర్గం 2002లో ఏర్పాటైన డీలిమిటేషన్ కమిషన్ ఆఫ్ ఇండియా సిఫార్సుల ఆధారంగా లోక్‌సభ నియోజకవర్గాల పునర్విభజనలో భాగంగా 2008లో ఐదు అసెంబ్లీ స్థానాలతో [[శ్రావస్తి లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|శ్రావస్తి లోక్‌సభ నియోజకవర్గంగా]] నూతనంగా ఏర్పాటైంది. భారత మాజీ ప్రధాని [[అటల్ బిహారీ వాజపేయి]] 1957లో సాధారణ ఎన్నికల్లో మూడు స్థానాల్లో పోటీ చేశారు. అతను [[మథుర లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|మథుర]]లో నాల్గవ స్థానంలో, [[లక్నో లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|లక్నో]]లో రెండవ స్థానంలో నిలిచి మొదటిసారిగా బలరాంపూర్‌ లోక్‌సభ సభ్యుడిగా గెలిచాడు. ఆయన 1962లో బలరాంపూర్ & [[లక్నో లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|లక్నో]] రెండు స్థానాల్లో పోటీ చేసి ఓడిపోయి 1967లో బలరాంపూర్ నుంచి పోటీ చేసి గెలిచాడు.<ref name="Balrampur: Vajpayee started out as an MP from this constituency">{{cite news |last1=The New Indian Express |title=Balrampur: Vajpayee started out as an MP from this constituency |url=https://www.newindianexpress.com/nation/2018/aug/18/balrampur-vajpayee-started-out-as-an-mp-from-this-constituency-1859181.html |accessdate=18 September 2022 |date=18 August 2018 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20220918095736/https://www.newindianexpress.com/nation/2018/aug/18/balrampur-vajpayee-started-out-as-an-mp-from-this-constituency-1859181.html |archivedate=18 September 2022}}</ref> ==ఎన్నికైన సభ్యులు== {| class="wikitable sortable" !సంవత్సరం !విజేత !పార్టీ |- |1952 | colspan="2" |ఏర్పడలేదు |- |[[1957 భారత సార్వత్రిక ఎన్నికలు|1957]]<ref>{{cite web|title=Statistical Report on General Election, 1957 : To the Second Lok Sabha Volume-I|url=http://eci.nic.in/eci_main/StatisticalReports/LS_1957/Vol_I_57_LS.pdf|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20120320181548/http://eci.nic.in/eci_main/StatisticalReports/LS_1957/Vol_I_57_LS.pdf|archive-date=20 March 2012|access-date=11 July 2015|work=Election Commission of India|page=5}}</ref> |[[అటల్ బిహారీ వాజపేయి|అటల్ బిహారీ వాజ్‌పేయి]] <ref name="Atal Bihari Vajpayee Started Out As A Lawmaker From This Constituency">{{cite news |last1=NDTV |title=Atal Bihari Vajpayee Started Out As A Lawmaker From This Constituency |url=https://www.ndtv.com/india-news/atal-bihari-vajpayee-dies-atal-bihari-vajpayee-started-out-as-a-lawmaker-from-balrampur-1902287 |accessdate=18 September 2022 |work= |date=17 August 2018 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20220918095619/https://www.ndtv.com/india-news/atal-bihari-vajpayee-dies-atal-bihari-vajpayee-started-out-as-a-lawmaker-from-balrampur-1902287 |archivedate=18 September 2022}}</ref> |[[భారతీయ జనసంఘ్]] |- |[[1962 భారత సార్వత్రిక ఎన్నికలు|1962]]<ref>{{cite web|title=Statistical Report On General Elections, 1962 To The Third Lok Sabha|url=http://eci.nic.in/eci_main/StatisticalReports/LS_1962/Vol_I_LS_62.pdf|archive-url=https://web.archive.org/web/20140718185518/http://eci.nic.in/eci_main/StatisticalReports/LS_1962/Vol_I_LS_62.pdf|archive-date=18 July 2014|access-date=30 April 2014|publisher=Election Commission of India|format=PDF}}</ref> |[[సుభద్ర జోషి]] |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[1967 భారత సార్వత్రిక ఎన్నికలు|1967]]<ref>{{cite web|title=Statistical report on general elections, 1967 to the Fourth Lok Sabha|url=http://eci.nic.in/eci_main/StatisticalReports/LS_1967/Vol_I_LS_67.pdf|publisher=[[Election Commission of India]]|page=189|accessdate=30 May 2014|archiveurl=https://web.archive.org/web/20140718185108/http://eci.nic.in/eci_main/StatisticalReports/LS_1967/Vol_I_LS_67.pdf|archivedate=18 July 2014}}</ref> |అటల్ బిహారీ వాజ్‌పేయి |[[భారతీయ జనసంఘ్]] |- |[[1971 భారత సార్వత్రిక ఎన్నికలు|1971]]<ref>{{cite web|title=Statistical report on general elections, 1971 to the Fifth Lok Sabha|url=http://eci.nic.in/eci_main/StatisticalReports/LS_1971/Vol_I_LS71.pdf|publisher=[[Election Commission of India]]|page=204|accessdate=30 May 2014|archiveurl=https://web.archive.org/web/20140718175452/http://eci.nic.in/eci_main/StatisticalReports/LS_1971/Vol_I_LS71.pdf|archivedate=18 July 2014}}</ref> |చంద్ర భల్ మణి తివారీ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[1977 భారత సార్వత్రిక ఎన్నికలు|1977]]<ref>{{cite web|title=Statistical report on general elections, 1977 to the Sixth Lok Sabha|url=http://eci.nic.in/eci_main/StatisticalReports/LS_1977/Vol_I_LS_77.pdf|publisher=[[Election Commission of India]]|page=203|accessdate=30 May 2014|archiveurl=https://web.archive.org/web/20140718185438/http://eci.nic.in/eci_main/StatisticalReports/LS_1977/Vol_I_LS_77.pdf|archivedate=18 July 2014}}</ref> |[[నానాజీ దేశ్‌ముఖ్]] |[[జనతా పార్టీ]] |- |[[1980 భారత సార్వత్రిక ఎన్నికలు|1980]]<ref>{{cite web|title=Statistical report on general elections, 1980 to the Seventh Lok Sabha|url=http://eci.nic.in/eci_main/StatisticalReports/LS_1980/Vol_I_LS_80.pdf|publisher=[[Election Commission of India]]|page=250|accessdate=30 May 2014|archiveurl=https://web.archive.org/web/20140718175926/http://eci.nic.in/eci_main/StatisticalReports/LS_1980/Vol_I_LS_80.pdf|archivedate=18 July 2014}}</ref> |చంద్ర భల్ మణి తివారీ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[1984 భారత సార్వత్రిక ఎన్నికలు|1984]]<ref>{{cite web|title=Statistical report on general elections, 1984 to the Eighth Lok Sabha|url=http://eci.nic.in/eci_main/StatisticalReports/LS_1984/Vol_I_LS_84.pdf|publisher=[[Election Commission of India]]|page=249|accessdate=30 May 2014|archiveurl=https://web.archive.org/web/20140718184911/http://eci.nic.in/eci_main/StatisticalReports/LS_1984/Vol_I_LS_84.pdf|archivedate=18 July 2014}}</ref> |మహంత్ దీప్ నారాయణ్ వాన్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[1989 భారత సార్వత్రిక ఎన్నికలు|1989]]<ref>{{cite web|title=Statistical report on general elections, 1989 to the Ninth Lok Sabha|url=http://eci.nic.in/eci_main/StatisticalReports/LS_1989/Vol_I_LS_89.pdf|publisher=[[Election Commission of India]]|page=300|accessdate=30 May 2014|archiveurl=https://web.archive.org/web/20140718183934/http://eci.nic.in/eci_main/StatisticalReports/LS_1989/Vol_I_LS_89.pdf|archivedate=18 July 2014}}</ref> |ఫాసి-ఉర్-రెహ్మాన్ మున్నాన్ ఖాన్ |స్వతంత్ర |- |[[1991 భారత సార్వత్రిక ఎన్నికలు|1991]]<ref>{{cite web|title=Statistical report on general elections, 1991 to the Tenth Lok Sabha|url=http://eci.nic.in/eci_main/StatisticalReports/LS_1991/VOL_I_91.pdf|publisher=[[Election Commission of India]]|page=327|accessdate=30 May 2014|archiveurl=https://web.archive.org/web/20140718183558/http://eci.nic.in/eci_main/StatisticalReports/LS_1991/VOL_I_91.pdf|archivedate=18 July 2014}}</ref> |సత్య దేవ్ సింగ్ |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |- |[[1996 భారత సార్వత్రిక ఎన్నికలు|1996]]<ref>{{cite web|title=Statistical report on general elections, 1996 to the Eleventh Lok Sabha|url=http://eci.nic.in/eci_main/StatisticalReports/LS_1996/Vol_I_LS_96.pdf|publisher=[[Election Commission of India]]|page=497|accessdate=30 May 2014|archiveurl=https://web.archive.org/web/20140718183504/http://eci.nic.in/eci_main/StatisticalReports/LS_1996/Vol_I_LS_96.pdf|archivedate=18 July 2014}}</ref> |సత్య దేవ్ సింగ్ |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |- |[[1998 భారత సార్వత్రిక ఎన్నికలు|1998]]<ref>{{cite web|title=Statistical report on general elections, 1998 to the Twelfth Lok Sabha|url=http://eci.nic.in/eci_main/StatisticalReports/LS_1998/Vol_I_LS_98.pdf|publisher=[[Election Commission of India]]|page=269|accessdate=30 May 2014|archiveurl=https://web.archive.org/web/20140718181833/http://eci.nic.in/eci_main/StatisticalReports/LS_1998/Vol_I_LS_98.pdf|archivedate=18 July 2014}}</ref> |రిజ్వాన్ జహీర్ |[[సమాజ్ వాదీ పార్టీ]] |- |[[1999 భారత సార్వత్రిక ఎన్నికలు|1999]]<ref>{{cite web|title=Statistical report on general elections, 1999 to the Thirteenth Lok Sabha|url=http://eci.nic.in/eci_main/StatisticalReports/LS_1999/Vol_I_LS_99.pdf|publisher=[[Election Commission of India]]|page=265|accessdate=30 May 2014|archiveurl=https://web.archive.org/web/20140718183222/http://eci.nic.in/eci_main/StatisticalReports/LS_1999/Vol_I_LS_99.pdf|archivedate=18 July 2014}}</ref> |రిజ్వాన్ జహీర్ |[[సమాజ్ వాదీ పార్టీ]] |- |[[2004 భారత సార్వత్రిక ఎన్నికలు|2004]]<ref>{{cite web|title=Statistical report on general elections, 2004 to the Fourteenth Lok Sabha|url=http://eci.nic.in/eci_main/StatisticalReports/LS_2004/Vol_I_LS_2004.pdf|publisher=[[Election Commission of India]]|page=361|accessdate=30 May 2014|archiveurl=https://web.archive.org/web/20140718190634/http://eci.nic.in/eci_main/StatisticalReports/LS_2004/Vol_I_LS_2004.pdf|archivedate=18 July 2014}}</ref> |[[బ్రిజ్ భూషణ్ శరణ్ సింగ్]] |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |- |2008 | colspan="2" |లోక్‌సభ నియోజకవర్గాల పునర్విభజనలో భాగంగా 2008లో [[శ్రావస్తి లోక్‌సభ నియోజకవర్గం]]<nowiki/>గా ఏర్పడింది. |} ==మూలాలు== {{మూలాలజాబితా}} {{ఉత్తర ప్రదేశ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గాలు}} == వెలుపలి లంకెలు == [[వర్గం:ఉత్తర ప్రదేశ్‌ మాజీ లోక్‌సభ నియోజకవర్గాలు]] [[వర్గం:లోక్‌సభ మాజీ నియోజకవర్గాలు]] [[వర్గం:2008లో అస్థిరమైన నియోజకవర్గాలు]] ocoxyp7okyv7cy7vkche37pbty9obiq 0 375414 4595010 4403718 2025-06-29T19:46:38Z InternetArchiveBot 88395 0 మూలము(ల)ను భద్రపరచటానికి ప్రయత్నించగా, 1 పనిచేయనివిగా గుర్తించాను.) #IABot (v2.0.9.5 4595010 wikitext text/x-wiki {{Infobox officeholder|name=అజయ్ బంగా|image=The President, Shri Pranab Mukherjee presenting the Padma Shri Award to Shri Ajaypal Singh Banga, at a Civil Investiture Ceremony, at Rashtrapati Bhavan, in New Delhi on March 28, 2016 (cropped).jpg|office=ప్రపంచ బ్యాంక్ గ్రూప్ ప్రెసిడెంట్|status=నియమించారు|1blankname={{nowrap|చీఫ్ ఎగ్జిక్యూటివ్}}|1namedata=అన్షులా కాంత్|term_start=జూన్ 2, 2023|term_end=|succeeding=డేవిడ్ మాల్పాస్|predecessor=డేవిడ్ మాల్పాస్|successor=|birth_name=అజయ్‌పాల్ సింగ్ బంగా|birth_date={{birth date and age|1959|11|10}}|birth_place=[[పూణే]], [[భారతదేశం]]|death_date=|death_place=|relatives=ఎం. ఎస్. బంగా (సోదరుడు)|education=సెయింట్. స్టీఫెన్స్ కాలేజ్, [[ఢిల్లీ]] నుంచి బ్యాచిలర్ ఆఫ్ ఆర్ట్స్ (BA) <br/> ఇండియన్ ఇన్‌స్టిట్యూట్ ఆఫ్ మేనేజ్‌మెంట్ [[అహ్మదాబాద్]] నుండి మాస్టర్ ఆఫ్ బిజినెస్ అడ్మినిస్ట్రేషన్ (MBA)}}'''అజయ్‌పాల్ సింగ్ బంగా''' (జననం 1959 నవంబరు 10) భారతీయ సంతతికి చెందిన అమెరికన్ బిజినెస్ ఎగ్జిక్యూటివ్.<ref name="ledger-enquirer">{{cite web|title=MasterCard CEO discusses diversity, technology, unpredictable world and personal incidents|url=https://www.ledger-enquirer.com/news/business/article101425582.html}}</ref> ఆయన ప్రస్తుతం జనరల్ అట్లాంటిక్‌లో వైస్ ఛైర్మన్‌గా ఉన్నాడు.<ref name=":1">{{Cite web|date=2021-12-01|title=Ajay Banga Joins General Atlantic as Vice Chairman|url=https://www.businesswire.com/news/home/20211201005403/en/Ajay-Banga-Joins-General-Atlantic-as-Vice-Chairman|access-date=2022-08-05|website=www.businesswire.com|language=en}}</ref> ఆయన గతంలో 2010 జూలై నుండి 2020 డిసెంబరు 31 వరకు కంపెనీకి ప్రెసిడెంట్, చీఫ్ ఎగ్జిక్యూటివ్ ఆఫీసర్ గా పనిచేసిన తర్వాత మాస్టర్ కార్డ్‌కి ఎగ్జిక్యూటివ్ ఛైర్మన్‌గా వ్యవహరించాడు.<ref name="indiorg">{{cite news|url=http://www.southreport.com/these-ceos-of-indian-origin-will-make-you-feel-proud/|title=These CEOs of Indian Origin will make you feel proud|last1=Reshmanth|date=April 6, 2015|access-date=May 22, 2017|publisher=South Report}}</ref><ref name="mastercard.com">{{cite web|title=About Mastercard - Smart & Secure Payment Solutions|url=http://www.mastercard.com/us/company/en/newsroom/ceo_transition_announcement.html|website=www.mastercard.com}}</ref> ఆయన జనరల్ అట్లాంటిక్‌లో చేరడానికి 2021 డిసెంబరు 31న దీనికి పదవీ విరమణ చేశాడు.<ref>{{Cite web|title=Longtime Mastercard executive Banga to retire at year's end|url=https://www.bankingdive.com/news/longtime-mastercard-executive-banga-to-retire-at-years-end/607019/|access-date=2021-10-14|website=Banking Dive|language=en-US}}</ref> ఆయన నెదర్లాండ్స్-ఆధారిత ఇన్వెస్ట్‌మెంట్ హోల్డింగ్ కంపెనీ ఎక్సోర్‌కు ఛైర్మన్, అమెరికా వైస్ ప్రెసిడెంట్ [[కమల హారిస్|కమలా హారిస్‌]]తో సెంట్రల్ అమెరికా కోసం పబ్లిక్-ప్రైవేట్ భాగస్వామ్యానికి ఛైర్మన్‌గా కూడా ఉన్నాడు.<ref name="auto3">{{Cite web|last=|first=|title=Partnership for Central America - Ajay Banga|url=https://www.centampartnership.org/ajaybanga|url-status=live|access-date=2023-02-23|website=Partnership for Central America|language=en}}</ref><ref>{{Cite web|last=|first=|date=23 February 2023|title=President Biden Announces U.S. Nomination of Ajay Banga to Lead World Bank|url=https://www.whitehouse.gov/briefing-room/statements-releases/2023/02/23/president-biden-announces-u-s-nomination-of-ajay-banga-to-lead-world-bank/|url-status=dead|access-date=2023-02-23|website=The White House|language=en|archive-date=2023-02-23|archive-url=https://web.archive.org/web/20230223150319/https://www.whitehouse.gov/briefing-room/statements-releases/2023/02/23/president-biden-announces-u-s-nomination-of-ajay-banga-to-lead-world-bank/}}</ref> అజయ్ బంగా యు.ఎస్.-ఇండియా బిజినెస్ కౌన్సిల్ (USIBC) మాజీ ఛైర్మన్, భారతదేశంలో పెట్టుబడులు పెట్టే 300 కంటే ఎక్కువ అతిపెద్ద అంతర్జాతీయ కంపెనీలకు ప్రాతినిధ్యం వహిస్తున్నాడు, ఇంటర్నేషనల్ ఛాంబర్ ఆఫ్ కామర్స్ ఛైర్మన్ కూడా.<ref>{{Cite web|date=23 June 2020|title=ICC elects Mastercard CEO Ajay Banga as new Chair|url=https://iccwbo.org/media-wall/news-speeches/icc-elects-mastercard-ceo-ajay-banga-as-new-chair/|website=International Chamber of Commerce}}</ref> [[ప్రపంచ బ్యాంకు|ప్రపంచ బ్యాంక్‌]] కొత్త అధ్యక్షుడిగా అజయ్‌ బంగా 2023 మే 3న ఎన్నికయ్యాడు, 2023 ఫిబ్రవరిలో [[జో బైడెన్]] పరిపాలనలో ఈ స్థానానికి ఆయన నామినేట్ చేయబడ్డాడు. దీంతో ప్రపంచబ్యాంక్‌కు నాయకత్వం వహించనున్న తొలి భారతీయ అమెరికన్‌గా ఆయన నిలిచాడు. ప్రస్తుతం అధ్యక్షుడిగా ఉన్న డేవిడ్ మాల్‌పాస్ పదవీ కాలం 2023 జూన్ 1తో ముగుస్తుంది. ఆ తరువాత రోజు జూన్‌ 2 నుంచి అయిదేళ్ల పాటు అజయ్ బంగా పదవిలో కొనసాగనున్నాడు.<ref>{{Cite web|date=2023-05-04|title=ప్రపంచ బ్యాంక్‌ అధిపతిగా అజయ్‌ బంగా {{!}}|url=https://www.eenadu.net/telugu-news/world/general/0800/123080404|access-date=2023-05-04|website=web.archive.org|archive-date=2023-05-04|archive-url=https://web.archive.org/web/20230504050333/https://www.eenadu.net/telugu-news/world/general/0800/123080404|url-status=bot: unknown}}</ref><ref name="wbg">{{cite news|url=https://www.reuters.com/business/finance/world-bank-board-poised-elect-us-nominee-ajay-banga-president-2023-05-03/|title=World Bank board elects US nominee Ajay Banga as president|last1=Shalal|first1=Andrea|date=May 3, 2023|publisher=Reuters|last2=Lawder|first2=David}}</ref><ref>{{Cite news|url=https://www.nytimes.com/2023/02/23/business/world-bank-president-nomination.html|title=U.S. Nominates Ajay Banga to Lead World Bank|last1=Rappeport|first1=Alan|date=February 23, 2023|work=The New York Times|last2=Davenport|first2=Coral|via=NYTimes.com}}</ref><ref>{{Cite web|last=House|first=The White|date=February 23, 2023|title=President Biden Announces U.S. Nomination of Ajay Banga to Lead World Bank|url=https://www.whitehouse.gov/briefing-room/statements-releases/2023/02/23/president-biden-announces-u-s-nomination-of-ajay-banga-to-lead-world-bank/|website=The White House|access-date=2023-05-04|archive-date=2023-02-23|archive-url=https://web.archive.org/web/20230223150319/https://www.whitehouse.gov/briefing-room/statements-releases/2023/02/23/president-biden-announces-u-s-nomination-of-ajay-banga-to-lead-world-bank/|url-status=dead}}</ref> ఆయన 2007లో [[:en:Citizenship of the United States|యునైటెడ్ స్టేట్ పౌరసత్వం]] పొందాడు.<ref>[https://www.devex.com/news/biden-nominates-ex-mastercard-ceo-ajay-banga-to-lead-world-bank-105015 Biden nominates ex-Mastercard CEO Ajay Banga to lead World Bank] Devex</ref> == జననం == అజయ్ బంగా 1959 నవంబరు 10న భారతదేశంలోని మహారాష్ట్రలోని [[పూణే]]లోని ఖడ్కీ కంటోన్మెంట్‌లో ఒక సిక్కు కుటుంబంలో జన్మించాడు. అతని తండ్రి హర్భజన్ సింగ్ బంగా ఆర్మీ అధికారి కాగా వారి కుటుంబం పంజాబ్‌లోని [[జలంధర్|జలంధర్‌]]కు చెందినది.<ref name="auto2">Aime Williams, Camilla Hodgson and Anjli Raval (25 February 2023), [https://www.ft.com/content/097b3d80-5b46-4604-a5ce-9726819d9b8a Ajay Banga, World Bank nominee must swap finance for climate] ''[[Financial Times]]''.</ref> == విద్యాభ్యాసం == అజయ్ బంగా [[సిమ్లా]]లోని సెయింట్ ఎడ్వర్డ్ స్కూల్‌లో, <ref>{{Cite web|title=World Bank prez nominee studied at St Edward's : The Tribune India|url=https://www.tribuneindia.com/news/himachal/world-bank-prez-nominee-studied-at-st-edwards-482940|accessdate=5 March 2023}}</ref> [[హైదరాబాదు|హైదరాబాద్‌]]లోని [[హైదరాబాద్ పబ్లిక్ స్కూల్|హైదరాబాద్ పబ్లిక్ స్కూల్‌]]లో చదువుకున్నాడు.<ref>{{Cite web|date=2023-05-04|title=Biden nominates Indian American Ajay Banga for World Bank president news in telugu|url=https://education.sakshi.com/current-affairs/persons/biden-nominates-indian-american-ajay-banga-world-bank-president-125807|access-date=2023-05-04|website=web.archive.org|archive-date=2023-05-04|archive-url=https://web.archive.org/web/20230504055142/https://education.sakshi.com/current-affairs/persons/biden-nominates-indian-american-ajay-banga-world-bank-president-125807|url-status=bot: unknown}}</ref> ఆయన [[ఢిల్లీ]]లోని సెయింట్ స్టీఫెన్స్ కాలేజీ నుండి ఎకనామిక్స్‌లో బ్యాచిలర్ ఆఫ్ ఆర్ట్స్ (ఆనర్స్) డిగ్రీతో పట్టభద్రుడయ్యాడు. ఆ తర్వాత [[అహ్మదాబాద్|అహ్మదాబాద్‌]]లోని ఇండియన్ ఇన్‌స్టిట్యూట్ ఆఫ్ మేనేజ్‌మెంట్ నుండి మేనేజ్‌మెంట్‌లో PGP (MBAకి సమానం) పొందాడు.<ref name=":0">{{Cite web|title=Bloomberg - Executive Profile|url=https://www.bloomberg.com/research/stocks/people/person.asp?personId=23673920&privcapId=6477196|access-date=2019-06-16|website=www.bloomberg.com}}</ref> == గుర్తింపు == 2014 మే 22న జరిగిన NYU స్టెర్న్ 2014 (న్యూయార్క్ యూనివర్సిటీ స్టెర్న్ స్కూల్ ఆఫ్ బిజినెస్) గ్రాడ్యుయేట్ కాన్వొకేషన్‌లో అజయ్ బంగా ముఖ్య వక్తగా ఉన్నాడు, <ref>{{cite web|title=Press Release - Ajay Banga, President & CEO of MasterCard, to Keynote 2014 Graduate Convocation - NYU Stern|url=http://www.stern.nyu.edu/experience-stern/news-events/banga-keynote-convocation-14|website=www.stern.nyu.edu}}</ref> 2015 క్లాస్ కాన్వకేషన్ సమయంలో ఆయన తన అల్మా మేటర్, [[:en:Indian Institute of Management Ahmedabad|ఇండియన్ ఇన్‌స్టిట్యూట్ ఆఫ్ మేనేజ్‌మెంట్ అహ్మదాబాద్‌]]<nowiki/>కు ముఖ్య వక్తగా కూడా ఉన్నాడు.<ref>{{cite web|date=8 April 2015|title=MasterCard CEO Ajay Banga's six lessons on leadership—as told to the IIM-A class of 2015 — Quartz|url=https://qz.com/377104/ajay-bangas-six-lessons-on-leadership-as-told-to-the-iim-a-class-of-2015/|website=qz.com}}{{Dead link|date=జూన్ 2025 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref><ref name="peng_ALea">{{Cite web|author=Ajay Banga|title=A Leader Listens|url=https://penguin.co.in/book/a-leader-listens/|access-date=25 November 2020|work=Penguin Random House India}}</ref> ఆయన వివిధ [[:en:Fintech|ఫిన్‌టెక్]] సమావేశాలు, వివిధ నాయకత్వ సమావేశాలలో సాధారణంగా వక్తగా వ్యవహరించాడు. ఆయన 2014 నవంబరు 6న [[:en:Jim Cramer|జిమ్ క్రామెర్]] హోస్ట్ చేసిన [[:en:Mad Money|మ్యాడ్ మనీ]] షోలో కూడా కనిపించాడు.<ref>{{cite web|last=Allen|first=Karma|date=6 November 2014|title=Cramer, MasterCard CEO talk radical banking moves|url=https://www.cnbc.com/id/102161792#.|website=[[CNBC]]}}</ref> భారత ప్రభుత్వం 2016లో బంగాకు [[పద్మశ్రీ పురస్కారం|పద్మశ్రీ]] పౌర గౌరవాన్ని అందించింది.<ref>{{Cite web|title=Padma Awards 2016|url=https://pib.gov.in/newsite/PrintRelease.aspx?relid=135783}}</ref> == మూలాలు == {{మూలాలజాబితా}} {{Authority control}} [[వర్గం:1960 జననాలు]] [[వర్గం:అమెరికన్ వ్యాపారవేత్తలు]] [[వర్గం:అమెరికన్ చీఫ్ ఎగ్జిక్యూటివ్‌లు]] [[వర్గం:ఫార్చ్యూన్ 500 కంపెనీల అమెరికన్ చీఫ్ ఎగ్జిక్యూటివ్‌లు]] [[వర్గం:అమెరికన్ చీఫ్ ఆపరేటింగ్ ఆఫీసర్లు]] [[వర్గం:భారత సంతతికి చెందిన అమెరికన్ ప్రజలు]] [[వర్గం:అమెరికన్ సిక్కులు]] [[వర్గం:పూణే వ్యాపారవేత్తలు]] [[వర్గం:డౌ ఇంక్ డైరెక్టర్లు.]] [[వర్గం:యునైటెడ్ స్టేట్స్‌కు భారతీయ వలసదారులు]] [[వర్గం:ఇండియన్ ఇన్‌స్టిట్యూట్ ఆఫ్ మేనేజ్‌మెంట్ అహ్మదాబాద్ పూర్వ విద్యార్థులు]] [[వర్గం:భారతీయ సిక్కులు]] [[వర్గం:పీటర్సన్ ఇన్స్టిట్యూట్ ఫర్ ఇంటర్నేషనల్ ఎకనామిక్స్]] [[వర్గం:ప్రపంచ బ్యాంక్ గ్రూప్ అధ్యక్షులు]] [[వర్గం:వాణిజ్యం , పరిశ్రమలలో పద్మశ్రీ గ్రహీతలు]] [[వర్గం:పద్మశ్రీ పురస్కార గ్రహీతలు]] axcc36amry2qf6dmju0euq8vm9v3e2y 0 379787 4595171 4575584 2025-06-30T08:02:34Z Batthini Vinay Kumar Goud 78298 4595171 wikitext text/x-wiki {{Infobox Election|election_name=ఆంధ్రప్రదేశ్ శాసనసభ <br/>ఎన్నికలు 2009|country=India|type=legislative|ongoing=no|party_colour=|previous_election=2004 ఆంధ్రప్రదేశ్ శాసనసభ ఎన్నికలు|previous_year=2004|next_election=2014 ఆంధ్రప్రదేశ్ శాసనసభ ఎన్నికలు|next_year=2014|election_date=2009 ఏప్రిల్ 16, 23|seats_for_election=మొత్తం 294 ఆంధ్రప్రదేశ్ శాసనసభ నియోజకవర్గాలన్నీ|turnout=72.64%<ref name=ECI-analysis>{{cite web|title=Statistical Report on General Election, 2009 to The Legislative Assembly of Andhra Pradesh|url=http://eci.nic.in/eci_main/StatisticalReports/AE2009/Statistical_Report_AP2009.pdf|website=election Commission of India|access-date=4 September 2015}}</ref> <!-- Congress -->|image1=[[File:Y. S. Rajasekhara Reddy, 2008.jpg|120px]]|leader1=[[వై.ఎస్.రాజశేఖరరెడ్డి]]|leader_since1=1978|party1=భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|alliance1=|leaders_seat1=[[పులివెందుల శాసనసభ నియోజకవర్గం|పులివెందుల]]|running_mate1=|last_election1=185|seats_needed1=147|seats1=156|seat_change1={{decrease}} 29|popular_vote1=1,53,74,448|percentage1=36.56%|swing1={{decrease}} 2.00%<ref name="ECI-2004-AP-results">{{cite web|url=http://eci.nic.in/SR_KeyHighLights/SE_2004/StatisticalReports_AP_2004.pdf|archive-url=https://web.archive.org/web/20090410020859/http://eci.nic.in/SR_KeyHighLights/SE_2004/StatisticalReports_AP_2004.pdf|archive-date=2009-04-10|title=Key Highlights of State Election of Andhra Pradesh, 2004|publisher=[[Election Commission of India]]|access-date=2009-10-14}}</ref> <!-- TDP -->|image2=[[File:N. Chandrababu Naidu (cropped)1.jpg|120px]]|leader2=[[నారా చంద్రబాబు నాయుడు]]|leader_since2=1995|party2=తెలుగుదేశం పార్టీ|alliance2=మహా కూటమి|leaders_seat2=[[కుప్పం శాసనసభ నియోజకవర్గం|కుప్పం]]|running_mate2=|last_election2=47|seats_needed2=|seats2=92|seat_change2={{increase}} 45|popular_vote2=1,18,26,457|percentage1=28.12%|swing2={{decrease}} 9.47 |majority_seats=148 <!-- TRS -->|map_image=|before_election=[[వై.ఎస్.రాజశేఖరరెడ్డి]]|before_party=భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|posttitle=Elected [[Chief Minister of Andhra Pradesh|Chief Minister]]|after_election=[[వై.ఎస్.రాజశేఖరరెడ్డి]]|after_party=భారత జాతీయ కాంగ్రెస్}} '''2009 నాటి ఆంధ్రప్రదేశ్ శాసనసభ ఎన్నికలు''' [[భారత పార్లమెంటు ఎన్నికలు, 2009|2009 భారత సాధారణ ఎన్నికలతో]] పాటు 2009 ఏప్రిల్‌లో జరిగాయి. రాష్ట్రంలో రెండు దశల్లో (ఏప్రిల్ 16, ఏప్రిల్ 23) లో ఎన్నికలు జరిగాయి. ఫలితాలు ఏప్రిల్ 16 న ప్రకటించారు. అధికారంలో ఉన్న [[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] మెజారిటీ తగ్గినప్పటికీ అధికారాన్ని నిలుపుకుంది. కాంగ్రెస్ లెజిస్లేచర్ పార్టీ, అప్పటి [[ఆంధ్రప్రదేశ్ ముఖ్యమంత్రులు|ముఖ్యమంత్రి]] [[వై.యస్. రాజశేఖరరెడ్డి]]నే తిరిగి తన నాయకుడిగా ఎన్నుకుంది. అతనే మళ్ళీ ముఖ్యమంత్రి అయ్యాడు. == మునుపటి శాసనసభ == 2004 ఆంధ్రప్రదేశ్ అసెంబ్లీ ఎన్నికలలో కాంగ్రెస్, శాసనసభ లోని 294 సీట్లలో 185 స్థానాలను గెలుచుకుంది. కాంగ్రెస్ ఎన్నికల కూటమి లోని భాగస్వాములు లెఫ్ట్ ఫ్రంట్, [[తెలంగాణ రాష్ట్ర సమితి]] కూడా మంచి ఫలితాలు సాధించాయి. అవి 15, 26 స్థానాలను గెలుచుకోవడాంతో [[ఐక్య ప్రగతిశీల కూటమి|యునైటెడ్ ప్రోగ్రెసివ్ అలయన్స్ (UPA)]] సంఖ్యను 226కి చేరింది.<ref>{{Cite news|url=http://www.hindu.com/2004/05/12/stories/2004051208130100.htm|title=Congress storms back to power in Andhra Pradesh|last=Kumar|first=S. Nagesh|date=12 May 2004|work=[[The Hindu]]|access-date=2009-10-14|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20040604120801/http://www.hindu.com/2004/05/12/stories/2004051208130100.htm|archive-date=4 June 2004}}</ref> కాంగ్రెస్ లెజిస్లేచర్ పార్టీ నేతగా వైఎస్ రాజశేఖరరెడ్డి ముఖ్యమంత్రి అయ్యాడు.<ref>{{Cite news|url=http://www.hindu.com/2004/05/13/stories/2004051304080600.htm|title=Governor invites YSR to form Government|date=13 May 2004|work=[[The Hindu]]|access-date=2009-10-14|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20040620220254/http://www.hindu.com/2004/05/13/stories/2004051304080600.htm|archive-date=20 June 2004}}</ref> ఊహించినట్లుగానే, ప్రభుత్వం 5 సంవత్సరాల పూర్తి పదవీకాలం కొనసాగింది. శాసనసభ పదవీకాలం 2009 మే 30 న ముగిసింది. [[భారత పార్లమెంటు ఎన్నికలు, 2009|సార్వత్రిక ఎన్నికలతో]] పాటు అసెంబ్లీ ఎన్నికలను కూడా నిర్వహించాలని [[భారత ఎన్నికల కమిషను|భారత ఎన్నికల సంఘం]] (ఈసీఐ) నిర్ణయించింది. ఎన్నికలు ఒకే దశలో జరిగాయి.<ref name="ECI-2009">{{Cite web|date=2 March 2009|title=General Elections to Lok Sabha and State Legislative Assemblies of Andhra Pradesh, Orissa and Sikkim|url=http://eci.nic.in/press/current/pn020309.pdf|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20090925131002/http://eci.nic.in/press/current/pn020309.pdf|archive-date=25 September 2009|access-date=2009-10-07|publisher=[[Election Commission of India]]}}</ref> == నేపథ్యం == 2008 లోక్‌సభ విశ్వాస తీర్మానం తర్వాత, రాష్ట్రంలోనూ కాంగ్రెస్‌కు లెఫ్ట్ ఫ్రంట్ మద్దతు ఉపసంహరించుకుంది. [[తెలుగుదేశం పార్టీ]] (టిడిపి), టిఆర్ఎస్ జాతీయ [[థర్డ్ ఫ్రంట్ (ఇండియా)|థర్డ్ ఫ్రంట్]] లో భాగంగా వామపక్షాలతో కలిసాయి. ఆంధ్రప్రదేశ్‌లో, ఈ కూటమి తమను తాము "అవినీతి కాంగ్రెస్", "మతతత్వ బిజెపి" లకు వ్యతిరేకంగా "[[మహా కూటమి (2009)|మహాకూటమి]]" అని వర్ణించుకుంది.<ref>{{Cite news|url=http://www.hindu.com/2009/02/04/stories/2009020460390600.htm|title=Grand alliance a morale booster: CPI|date=4 February 2009|work=[[The Hindu]]|access-date=2009-10-14|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20090207051202/http://hindu.com/2009/02/04/stories/2009020460390600.htm|archive-date=7 February 2009}}</ref> అయితే, ఆంధ్రప్రదేశ్‌లో ఎన్నికలు పూర్తయ్యాక, ఓట్ల లెక్కింపు చేపట్టే లోపే, టీఆర్ఎస్ [[జాతీయ ప్రజాస్వామ్య కూటమి|ఎన్డీయేకి]] మిత్రపక్షంగా మారిపోయింది.<ref>{{Cite news|url=http://www.hindu.com/2009/05/11/stories/2009051157250100.htm|title=TRS joins NDA|last=Pandher|first=Sarabjit|date=11 May 2009|work=[[The Hindu]]|access-date=2009-10-14|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20090513054801/http://www.hindu.com/2009/05/11/stories/2009051157250100.htm|archive-date=13 May 2009}}</ref> == షెడ్యూలు == {| class="wikitable" !మైలురాయి ! దశ 1 ! దశ 2 |- | ప్రకటన & ప్రెస్ నోట్ జారీ | colspan="2" style="text-align:center;" | సోమవారం, 2009 మార్చి 2 |- | నోటిఫికేషన్ జారీ | style="text-align:center;" | సోమవారం, 2009 మార్చి 23 | style="text-align:center;" | శనివారం, 2009 మార్చి 28 |- | నామినేషన్ల దాఖలుకు చివరి తేదీ | style="text-align:center;" | సోమవారం, 2009 మార్చి 30 | style="text-align:center;" | శనివారం, 2009 ఏప్రిల్ 4 |- | నామినేషన్ల పరిశీలన | style="text-align:center;" | మంగళవారం, 2009 మార్చి 31 | style="text-align:center;" | సోమవారం, 2009 ఏప్రిల్ 6 |- | అభ్యర్థిత్వం ఉపసంహరణకు చివరి తేదీ | style="text-align:center;" | గురువారం, 2009 ఏప్రిల్ 2 | style="text-align:center;" | బుధవారం, 2009 ఏప్రిల్ 8 |- | పోల్ తేదీ | style="text-align:center;" | గురువారం, 2009 ఏప్రిల్ 16 | style="text-align:center;" | గురువారం, 2009 ఏప్రిల్ 23 |- | ఓట్ల లెక్కింపు కొనసాగుతోంది | colspan="2" style="text-align:center;" | శనివారం, 2009 మే 16 |- | ఎన్నికల తేదీ పూర్తయింది | colspan="2" style="text-align:center;" | గురువారం, 2009 మే 28 |- ! ఈ రోజు నియోజకవర్గాల పోలింగ్ ! 154 ! 140 |- ! colspan="3" style="text-align:center;" | మూలం: [[భారత ఎన్నికల కమిషను|భారత ఎన్నికల సంఘం]] <ref name="ECI-2009">{{Cite web|date=2 March 2009|title=General Elections to Lok Sabha and State Legislative Assemblies of Andhra Pradesh, Orissa and Sikkim|url=http://eci.nic.in/press/current/pn020309.pdf|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20090925131002/http://eci.nic.in/press/current/pn020309.pdf|archive-date=25 September 2009|access-date=2009-10-07|publisher=[[Election Commission of India]]}}</ref> |} == పార్టీలు, పొత్తులు == {| class="wikitable" width="50%" style="text-align:center; ! colspan=4|కూటమి/పార్టీ ! జెండా ! చిహ్నం ! నాయకుడు ! colspan=4|పోటీ చేసిన సీట్లు |- | style="text-align:center; background:{{party color|Indian National Congress}};color:white" | |colspan=3 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |[[దస్త్రం:Indian_National_Congress_Flag.svg|50x50px]] |[[దస్త్రం:Hand_INC.svg|50x50px]] | [[వై.యస్. రాజశేఖరరెడ్డి|వై. యస్. రాజశేఖరరెడ్డి]] | colspan=3 |294 |- |rowspan=3 style="text-align:center; background:{{party color|Telugu Desam Party}};color:white" | |rowspan=3 |మహా కూటమి | style="text-align:center; background:{{party color|Telugu Desam Party}};color:white" | |[[తెలుగుదేశం పార్టీ]] |[[దస్త్రం:Telugu Desam Party Flag.png|50x50px]] |[[దస్త్రం:Indian Election Symbol Cycle.png|center|50x50px]] | [[నారా చంద్రబాబు నాయుడు]] | 225 |rowspan=3|284 |- | style="text-align:center; background:{{party color|Bharat Rashtra Samithi}};color:white" | |[[భారత్ రాష్ట్ర సమితి|తెలంగాణ రాష్ట్ర సమితి]] |[[దస్త్రం:Flag_of_Bharat_Rashtra_Samithi_(India_Nation_Council).svg|50x50px]] | | [[కల్వకుంట్ల చంద్రశేఖరరావు|కె. చంద్రశేఖర రావు]] | 45 |- | style="text-align:center; background:{{party color|Communist Party of India}};color:white" | |[[కమ్యూనిస్టు పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (సి.పి.ఐ)|కమ్యూనిస్ట్ పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా]] |[[దస్త్రం:CPI-banner.svg|50x50px]] |[[దస్త్రం:CPI_symbol.svg|center|50x50px]] | [[కె. రామకృష్ణ]] | 14 |- | style="text-align:center; background:{{party color|Praja Rajyam Party}};color:white" | | colspan=3 |[[ప్రజా రాజ్యం పార్టీ]] |[[దస్త్రం:PrajaRajyamPartyFlag.png|50x50px]] | | [[చిరంజీవి]] | colspan=3 |288 |- | style="text-align:center; background:{{party color|Bharatiya Janata Party}};color:white" | |colspan=3|[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |[[దస్త్రం:BJP_flag.svg|50x50px]] |[[దస్త్రం:Lotus flower symbol.svg|50x50px]] | [[బండారు దత్తాత్రేయ]] |colspan=3 |271 |- | style="text-align:center; background:{{party color|Lok Satta Party}};color:white" | |colspan=3|[[లోక్ సత్తా పార్టీ]] |[[దస్త్రం:Loksatta party flag.svg|50x50px]] | | [[నాగభైరవ జయప్రకాశ్ నారాయణ్]] |colspan=3 |246 |- | style="text-align:center; background:{{party color|Communist Party of India (Marxist)}};color:white" | | colspan=3 |[[కమ్యూనిస్టు పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (మార్కిస్టు)|కమ్యూనిస్ట్ పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (మార్క్సిస్ట్)]] |[[దస్త్రం:CPI-M-flag.svg|50x50px]] |[[దస్త్రం:CPIM_election_symbol.png|60x60px]] | | colspan=3 |18 |- | style="text-align:center; background:{{party color|All India Majlis-e-Ittehadul Muslimeen}};color:white" | | colspan=3 |[[ఆల్ ఇండియా మజ్లిస్ ఎ ఇత్తెహాదుల్ ముస్లిమీన్|ఆల్ ఇండియా మజ్లిస్-ఇ-ఇత్తెహాదుల్ ముస్లిమీన్]] |[[దస్త్రం:All_India_Majlis-e-Ittehadul_Muslimeen_logo.svg|50x50px]] |[[దస్త్రం:Indian_Election_Symbol_Kite.svg|50x50px]] | [[అక్బరుద్దీన్ ఒవైసీ]] | colspan=3 |8 |- |} == ఫలితాలు == === పార్టీల వారీగా ఫలితాలు === {| class="wikitable sortable" ! colspan="10" |[[దస్త్రం:India_AP_assembly_2009.svg]] |- ! colspan="2" rowspan="2" width="150" | పార్టీలు సంకీర్ణాలు ! colspan="3" | జనాదరణ పొందిన ఓటు ! colspan="3" | సీట్లు |- ! width="70" | ఓటు ! width="45" | % ! width="50" | +/- ! పోటీ చేశారు ! గెలిచింది ! +/- |- align="center" | bgcolor="{{party color|Indian National Congress}}" | | [[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] | 15,374,448 | 36.55% |{{Decrease}} 2.00% | 294 | 156 |{{Decrease}} 29 |- align="center" | bgcolor="{{party color|Telugu Desam Party}}" | | [[తెలుగుదేశం పార్టీ]] | 11,826,457 | 28.12% |{{Decrease}} 9.47% | 225 | 92 |{{Increase}} 45 |- align="center" | bgcolor="{{party color|Praja Rajyam Party}}" | | [[ప్రజా రాజ్యం పార్టీ|ప్రజారాజ్యం పార్టీ]] | 74,63,509 | 18.00% |{{Increase}} 18.00% | 288 | 18 |{{Increase}} 18 |- align="center" | bgcolor="{{party color|Telangana Rashtra Samithi}}" | | [[తెలంగాణ రాష్ట్ర సమితి]] | 1,678,906 | 3.99% |{{Decrease}} 2.69% | 45 | 10 |{{Decrease}} 16 |- align="center" | bgcolor="{{party color|All India Majlis-e-Ittehadul Muslimeen}}" | |[[ఆల్ ఇండియా మజ్లిస్ ఎ ఇత్తెహాదుల్ ముస్లిమీన్|ఆల్ ఇండియా మజ్లిస్-ఇ-ఇత్తెహాదుల్ ముస్లిమీన్]] | 349,896 | 0.83% |{{Decrease}} 0.22% | 8 | 7 |{{Increase}} 3 |- align="center" | bgcolor="#FF0000" | | [[కమ్యూనిస్టు పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (సి.పి.ఐ)|కమ్యూనిస్ట్ పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా]] | 514,682 | 1.22% |{{Decrease}} 0.22% | 14 | 4 |{{Decrease}} 2 |- align="center" | bgcolor="#FF9933" | | [[భారతీయ జనతా పార్టీ]] | 1,192,814 | 2.84% |{{Increase}} 0.21% | 271 | 2 |{{Steady}} |- align="center" | bgcolor="{{party color|Lok Satta Party}}" | |[[లోక్ సత్తా పార్టీ]] | 739,627 | 1.76% |{{Increase}} 1.76% | 246 | 1 |{{Increase}} 1 |- align="center" | bgcolor="#FF0000" | | [[కమ్యూనిస్టు పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (మార్కిస్టు)|కమ్యూనిస్ట్ పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (మార్క్సిస్ట్)]] | 603,407 | 1.43% |{{Decrease}} 0.49% | 18 | 1 |{{Decrease}} 8 |- align="center" | bgcolor="#DDDDDD" | | [[స్వతంత్ర రాజకీయ నాయకుడు|స్వతంత్ర]] | 1,922,490 | 4.57% |{{Decrease}} 2.00% | 1406 | 3 |{{Decrease}} 8 |- align="center" | colspan="8" | మూలం: భారత ఎన్నికల సంఘం [https://eci.gov.in/files/file/4054-andhra-pradesh-2009/] |} === జిల్లాల వారీగా ఫలితాలు === {| class="wikitable sortable" style="text-align:center;" !District !Seats | bgcolor="{{Party color|Indian National Congress}}" |<span style="color:white;">'''INC'''</span> | bgcolor="{{Party color|Telugu Desam Party}}" |<span style="color:black;">'''TDP'''</span> | bgcolor="{{Party color|Praja Rajyam Party}}" |<span style="color:black;">'''PRP'''</span> | bgcolor="{{Party color|Telangana Rashtra Samithi}}" |<span style="color:white;">'''TRS'''</span> | bgcolor="{{Party color|All India Majlis-e-Ittehadul Muslimeen}}" |<span style="color:white;">'''AIMIM'''</span> | bgcolor="{{Party color|Others}}" |<span style="color:black;">'''Others'''</span> |- |ఆదిలాబాద్ !10 |1 | style="background:{{party color|Telugu Desam Party}} ; color:black;" |4 |1 |3 |0 |1 |- |నిజామాబాద్ !9 |1 | style="background:{{party color|Telugu Desam Party}} ; color:black;" |5 |1 |1 |0 |1 |- |కరీంనగర్ !13 |2 | style="background:{{party color|Telugu Desam Party}} ; color:black;" |5 |0 |4 |0 |1 |- |మెదక్ !10 | style="background:{{party color|Indian National Congress}} ; color:white;" |8 |1 |0 |1 |0 |0 |- |రంగారెడ్డి !14 | style="background:{{party color|Indian National Congress}} ; color:white;" |6 |5 |0 |0 |0 |2 |- |హైదరాబాద్ !15 |7 |0 |0 |0 |7 |1 |- |మహబూబ్ నగర్ !14 |4 | style="background:{{party color|Telugu Desam Party}} ; color:black;" |9 |0 |0 |0 |1 |- |నల్గొండ !12 | style="background:{{party color|Indian National Congress}} ; color:white;" |7 |3 |0 |0 |0 |2 |- |వరంగల్ !12 | style="background:{{party color|Indian National Congress}} ; color:white;" |7 |4 |0 |1 |0 |0 |- |ఖమ్మం !10 | style="background:{{party color|Indian National Congress}} ; color:white;" |5 |3 |0 |0 |0 |2 |- |శ్రీకాకుళం !10 | style="background:{{party color|Indian National Congress}} ; color:white;" |9 |1 |0 |0 |0 |0 |- |విజయనగరం !9 | style="background:{{party color|Indian National Congress}} ; color:white;" |7 |2 |0 |0 |0 |0 |- |విశాఖపట్నం !15 | style="background:{{party color|Indian National Congress}} ; color:white;" |7 |4 |4 |0 |0 |0 |- |తూర్పు గోదావరి !19 | style="background:{{party color|Indian National Congress}} ; color:white;" |11 |4 |4 |0 |0 |0 |- |పశ్చిమ గోదావరి !15 | style="background:{{party color|Indian National Congress}} ; color:white;" |9 |5 |1 |0 |0 |0 |- |కృష్ణా !16 |6 | style="background:{{party color|Telugu Desam Party}} ; color:black;" |8 |2 |0 |0 |0 |- |గుంటూరు !17 | style="background:{{party color|Indian National Congress}} ; color:white;" |11 |6 |0 |0 |0 |0 |- |ప్రకాశం !12 | style="background:{{party color|Indian National Congress}} ; color:white;" |10 |1 |1 |0 |0 |0 |- |నెల్లూరు !10 |4 | style="background:{{party color|Telugu Desam Party}} ; color:black;" |5 |1 |0 |0 |0 |- |కడప !10 | style="background:{{party color|Indian National Congress}} ; color:white;" |9 |1 |0 |0 |0 |0 |- |కర్నూలు !14 | style="background:{{party color|Indian National Congress}} ; color:white;" |8 |4 |2 |0 |0 |0 |- |అనంతపురం !14 | style="background:{{party color|Indian National Congress}} ; color:white;" |8 |6 |0 |0 |0 |0 |- |చిత్తూరు !14 | style="background:{{party color|Indian National Congress}} ; color:white;" |7 |6 |1 |0 |0 |0 |- !Total !294 !156 !92 !18 !10 !7 !11 |} === నియోజకవర్గాల వారీగా ఫలితాలు === {| class="wikitable sortable" ! colspan="2" |అసెంబ్లీ నియోజకవర్గం ! colspan="4" |విజేత ! colspan="4" |ద్వితియ విజేత ! rowspan="2" |మార్జిన్ |- !# !పేరు !అభ్యర్థి ! colspan="2" |పార్టీ !ఓట్లు !అభ్యర్థి ! colspan="2" |పార్టీ !ఓట్లు |- | colspan="14" |'''ఆదిలాబాద్ జిల్లా''' |- |1 |సిర్పూర్ |కావేటి సమ్మయ్య | |టీఆర్ఎస్ |47,978 |కోనేరు కోనప్ప | |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |40,564 |7,414 |- |2 |చెన్నూర్ (SC) |నల్లాల ఓదెలు | |టీఆర్ఎస్ |45,012 |గడ్డం వినోద్ | |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |33,463 |11,549 |- |3 |బెల్లంపల్లి (SC) |గుండా మల్లేష్ | |సిపిఐ |41,957 |చిలుముల శంకర్ | |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |33,065 |8,892 |- |4 |మంచిర్యాల |గడ్డం అరవింద రెడ్డి | |టీఆర్ఎస్ |58,340 |దివాకర్ రావు నడిపెల్లి | |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |44,513 |13,827 |- |5 |ఆసిఫాబాద్ (ఎస్టీ) |ఆత్రం సక్కు | |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |42,907 |పెండ్రం గోపి | |టీఆర్ఎస్ |27,621 |15,286 |- |6 |ఖానాపూర్ (ఎస్టీ) |రాథోడ్ సుమన్ | |టీడీపీ |56,014 |అజ్మీరా హరి నాయక్ | |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |29,582 |26,432 |- |7 |ఆదిలాబాద్ |జోగు రామన్న | |టీడీపీ |62,235 |చిల్కూరి రాంచంద్రారెడ్డి | |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |36,655 |25,580 |- |8 |బోత్ (ST) |జి. నగేష్ | |టీడీపీ |64,895 |అనిల్ జాదవ్ | |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |33,900 |30,995 |- |9 |నిర్మల్ |అల్లెటి మహేశ్వర్ రెడ్డి | |[[ప్రజా రాజ్యం పార్టీ|పీఆర్పీ]] |44,261 |అల్లోల ఇంద్రకరణ్ రెడ్డి | |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |41,716 |2,545 |- |10 |ముధోల్ |సముద్రాల వేణుగోపాల్ చారి | |టీడీపీ |45,019 |గడ్డిగారి విట్టల్ రెడ్డి | |[[ప్రజా రాజ్యం పార్టీ|పీఆర్పీ]] |44,836 |183 |- | colspan="14" |'''నిజామాబాద్ జిల్లా''' |- |11 |ఆర్మూర్ |అన్నపూర్ణ ఆలేటి | |టీడీపీ |49,009 |కేఆర్ సురేష్ రెడ్డి | |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |35,950 |13,059 |- |12 |బోధన్ |సుదర్శన్ రెడ్డి పొద్దుటూరి | |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |42,494 |షకీల్ అమీర్ మహ్మద్ | |టీఆర్ఎస్ |41,219 |1,275 |- |13 |జుక్కల్ (SC) |హన్మంత్ షిండే | |టీడీపీ |72,971 |S. సావిత్రి | |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |38,847 |34,124 |- |14 |బాన్సువాడ |పోచారం శ్రీనివాస్ రెడ్డి | |టీడీపీ |69,857 |బాజి రెడ్డి గోవర్ధన్ | |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |43,754 |26,103 |- |15 |యల్లారెడ్డి |ఏనుగు రవీందర్ రెడ్డి | |టీఆర్ఎస్ |77,153 |జనార్ధన్ గౌడ్ బొగుడామీది | |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |40,294 |36,859 |- |16 |కామారెడ్డి |గంప గోవర్ధన్ | |టీడీపీ |86,986 |మహ్మద్ అలీ షబ్బీర్ | |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |39,278 |47,708 |- |17 |నిజామాబాద్ అర్బన్ |ఎండల లక్ష్మీనారాయణ | |బీజేపీ |40,475 |ధర్మపురి శ్రీనివాస్ | |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |29,460 |11,015 |- |18 |నిజామాబాద్ రూరల్ |మండవ వెంకటేశ్వరరావు | |టీడీపీ |71,813 |ఆకుల లలిత | |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |43,086 |28,727 |- |19 |బాల్కొండ |అనిల్ కుమార్ ఎరావత్రి | |[[ప్రజా రాజ్యం పార్టీ|పీఆర్పీ]] |46,313 |శ్రీనివాస్ రెడ్డి శనిగరం | |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |38,154 |8,159 |- | colspan="14" |'''కరీంనగర్ జిల్లా''' |- |20 |కోరుట్ల |కల్వకుంట్ల విద్యాసాగర్ రావు | |టీఆర్ఎస్ |41,861 |జువ్వాడి నర్సింగరావు | |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |26,316 |15,545 |- |21 |జగిత్యాల |ఎల్. రమణ | |టీడీపీ |73,264 |టి.జీవన్ రెడ్డి | |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |43,415 |29,849 |- |22 |ధర్మపురి (SC) |కొప్పుల ఈశ్వర్ | |టీఆర్ఎస్ |45,848 |అడ్లూరి లక్ష్మణ్ కుమార్ | |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |44,364 |1,484 |- |23 |రామగుండం |[[సోమారపు సత్యనారాయణ]] | |[[స్వతంత్ర రాజకీయ నాయకుడు|స్వతంత్ర]] |32,479 |కౌశిక హరినాథ్ | |[[ప్రజా రాజ్యం పార్టీ|పీఆర్పీ]] |30,259 |2,220 |- |24 |మంథని |శ్రీధర్ బాబు | |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |63,770 |పుట్టా మధుకర్ | |[[ప్రజా రాజ్యం పార్టీ|పీఆర్పీ]] |50,561 |13,209 |- |25 |పెద్దపల్లె |చింతకుంట విజయ రమణారావు | |టీడీపీ |64,319 |ముకుంద రెడ్డి గీట్ల | |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |40,837 |23,482 |- |26 |కరీంనగర్ |గంగుల కమలాకర్ | |టీడీపీ |68,738 |సి.లక్ష్మీ నరసింహారావు | |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |38,604 |30,134 |- |27 |చొప్పదండి (SC) |సుద్దాల దేవయ్య | |టీడీపీ |68,841 |గునుకొండ బాబు | |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |35,853 |32,988 |- |28 |వేములవాడ |చెన్నమనేని రమేష్ | |టీడీపీ |36,601 |ఆది శ్రీనివాస్ | |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |34,780 |1,821 |- |29 |సిరిసిల్ల |కెటి రామారావు | |టీఆర్ఎస్ |36,783 |కేకే మహేందర్ రెడ్డి | |[[స్వతంత్ర రాజకీయ నాయకుడు|స్వతంత్ర]] |36,612 |171 |- |30 |మానకొండూర్ (SC) |ఆరెపల్లి మోహన్ | |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |45,304 |వోరగంటి ఆనంద్ | |టీఆర్ఎస్ |43,132 |2,172 |- |31 |హుజూరాబాద్ |ఈటెల రాజేందర్ | |టీఆర్ఎస్ |56,752 |వి.కృష్ణ మోహన్ రావు | |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |41,717 |15,035 |- | colspan="14" |'''మెదక్ జిల్లా''' |- |32 |హుస్నాబాద్ |అలిగిరెడ్డి ప్రవీణ్ రెడ్డి | |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |49,370 |వి.లక్ష్మీకాంత రావు | |టీఆర్ఎస్ |36,195 |13,175 |- |33 |సిద్దిపేట |టి.హరీష్ రావు | |టీఆర్ఎస్ |85,843 |అంజయ్య బైరి | |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |21,166 |64,677 |- |34 |మెదక్ |మైనంపల్లి హనుమంత రావు | |టీడీపీ |57,942 |పి. శశిధర్ రెడ్డి | |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |36,791 |21,151 |- |35 |నారాయణఖేడ్ |పట్లోళ్ల కిష్టారెడ్డి | |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |68,472 |ఎం. విజయపాల్ రెడ్డి | |[[ప్రజా రాజ్యం పార్టీ|పీఆర్పీ]] |40,799 |27,673 |- |36 |ఆందోల్ (SC) |దామోదర రాజ నరసింహ | |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |78,671 |బాబూ మోహన్ | |టీడీపీ |75,765 |2,906 |- |37 |నర్సాపూర్ |వాకిటి సునీత లక్ష్మా రెడ్డి | |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |73,924 |చిలుముల కృష్ణా రెడ్డి | |సిపిఐ |60,650 |13,274 |- |38 |జహీరాబాద్ (SC) |జె.గీతారెడ్డి | |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |62,758 |వై. నరోత్తం | |టీడీపీ |60,572 |2,186 |- |39 |సంగారెడ్డి |జగ్గా రెడ్డి | |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |41,101 |చింతా ప్రభాకర్ | |టీడీపీ |34,329 |6,772 |- |40 |పటాన్చెరు |టి.నందీశ్వర్ గౌడ్ | |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |42,516 |ఎం. సపానాదేవ్ | |టీడీపీ |41,269 |1,247 |- |41 |దుబ్బాక |చెరుకు ముత్యం రెడ్డి | |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |52,989 |సోలిపేట రామలింగారెడ్డి | |టీఆర్ఎస్ |50,349 |2,640 |- |42 |గజ్వేల్ |తూంకుంట నర్సా రెడ్డి | |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |74,443 |ప్రతాప్ రెడ్డి | |టీడీపీ |67,268 |7,175 |- |43 |మేడ్చల్ |కిచ్చన్నగారి లక్ష్మా రెడ్డి | |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |69,312 |నక్కా ప్రభాకర్ గౌడ్ | |టీడీపీ |63,742 |5,570 |- | colspan="14" |'''రంగారెడ్డి జిల్లా''' |- |43 |మల్కాజిగిరి |ఎ. రాజేందర్ | |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |56,629 |సి.కనకా రెడ్డి | |[[ప్రజా రాజ్యం పార్టీ|పీఆర్పీ]] |47,434 |9,195 |- |45 |కుత్బుల్లాపూర్ |కూన శ్రీశైలం గౌడ్ | |[[స్వతంత్ర రాజకీయ నాయకుడు|స్వతంత్ర]] |53,753 |కెపి వివేకానంద్ గౌడ్ | |టీఆర్ఎస్ |30,534 |23,219 |- |46 |కూకట్‌పల్లి |జయ ప్రకాష్ నారాయణ | |LSP |71,753 |వడ్డేపల్లి నర్సింగ్ రావు | |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |56,110 |15,643 |- |47 |ఉప్పల్ |బి. రాజి రెడ్డి | |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |57,874 |ఎం. యాదగిరి రెడ్డి | |టీఆర్ఎస్ |29,691 |28,183 |- |48 |ఇబ్రహీంపట్నం |మంచిరెడ్డి కిషన్ రెడ్డి | |టీడీపీ |56,508 |మల్రెడ్డి రంగారెడ్డి | |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |47,292 |9,216 |- |49 |LB నగర్ |దేవిరెడ్డి సుధీర్ రెడ్డి | |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |67,510 |ఎస్వీ కృష్ణ ప్రసాద్ | |టీడీపీ |54,368 |13,142 |- |50 |మహేశ్వరం |సబితా ఇంద్రారెడ్డి | |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |65,077 |తీగల కృష్ణా రెడ్డి | |టీడీపీ |57,244 |7,833 |- |51 |రాజేంద్రనగర్ |టి.ప్రకాష్ గౌడ్ | |టీడీపీ |49,522 |కాసాని జ్ఞానేశ్వర్ ముదిరాజ్ | |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |42,037 |7,485 |- |52 |సెరిలింగంపల్లి |బిక్షపతి యాదవ్ | |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |61,135 |మొవ్వా సత్యనారాయణ | |టీడీపీ |59,808 |1,327 |- |53 |చేవెళ్ల (SC) |KS రత్నం | |టీడీపీ |62,332 |కాలే యాదయ్య | |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |60,083 |2,249 |- |54 |పార్గి |కె. హరీశ్వర్ రెడ్డి | |టీడీపీ |53,099 |T. రామ్మోహన్ రెడ్డి | |[[స్వతంత్ర రాజకీయ నాయకుడు|స్వతంత్ర]] |38,655 |14,444 |- |55 |వికారాబాద్ (SC) |గడ్డం ప్రసాద్ కుమార్ | |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |58,810 |ఎ. చంద్రశేఖర్ | |టీఆర్ఎస్ |53,951 |4,859 |- |56 |తాండూరు |పి.మహేందర్ రెడ్డి | |టీడీపీ |63,737 |మల్కుడ్ రమేష్ | |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |50,534 |13,203 |- | colspan="14" |'''హైదరాబాద్ జిల్లా''' |- |57 |ముషీరాబాద్ |టి. మణెమ్మ | |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |45,966 |కె. లక్ష్మణ్ | |బీజేపీ |31,123 |14,843 |- |58 |మలక్ పేట |అహ్మద్ బిన్ అబ్దుల్లా బలాలా | |ఎంఐఎం |30,839 |ముజఫర్ అలీ ఖాన్ | |టీడీపీ |22,468 |8,371 |- |59 |అంబర్‌పేట |జి. కిషన్ రెడ్డి | |బీజేపీ |59,134 |మహ్మద్ ఫరీదుద్దీన్ | |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |31,891 |27,243 |- |60 |ఖైరతాబాద్ |దానం నాగేందర్ | |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |50,655 |విజయ రామారావు | |టీడీపీ |36,797 |13,858 |- |61 |జూబ్లీ హిల్స్ |పి.విష్ణువర్ధన్ రెడ్డి | |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |54,519 |మహ్మద్ సలీమ్ | |టీడీపీ |32,778 |21,741 |- |62 |సనత్‌నగర్ |మర్రి శశిధర్ రెడ్డి | |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |37,994 |టి పద్మారావు గౌడ్ | |టీఆర్ఎస్ |29,669 |8,325 |- |63 |[[నాంపల్లి శాసనసభ నియోజకవర్గం|నాంపల్లి]] |[[మహ్మద్ విరాసత్ రసూల్ ఖాన్]] | |ఎంఐఎం |34,439 |మహ్మద్ ఫిరోజ్ ఖాన్ | |[[ప్రజా రాజ్యం పార్టీ|పీఆర్పీ]] |27,640 |6,799 |- |64 |కార్వాన్ |మహ్మద్ ముక్తేదా ఖాన్ | |ఎంఐఎం |44,950 |దేవర కరుణాకర్ | |బీజేపీ |25,667 |19,283 |- |65 |గోషామహల్ |ముఖేష్ గౌడ్ | |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |55,829 |ప్రేమ్ సింగ్ రాథోడ్ | |బీజేపీ |35,341 |20,488 |- |66 |చార్మినార్ |సయ్యద్ అహ్మద్ పాషా క్వాద్రీ | |ఎంఐఎం |43,725 |అలీ బిన్ ఇబ్రహీం మస్కతీ | |టీడీపీ |33030 |10,695 |- |67 |చాంద్రాయణగుట్ట |అక్బరుద్దీన్ ఒవైసీ | |ఎంఐఎం |45,492 |ఖాయం ఖాన్ | |ఎంబీటీ |30315 |15,177 |- |68 |యాకుత్పురా |ముంతాజ్ అహ్మద్ ఖాన్ | |ఎంఐఎం |61,698 |హంజా బిన్ ఒమర్ అల్ జబ్రీ బిన్ అతీఫ్ | |ఎంబీటీ |18,406 |43,292 |- |69 |బహదూర్‌పురా |మహ్మద్ మోజమ్ ఖాన్ | |ఎంఐఎం |65,453 |మీర్ అహ్మద్ అలీ | |సిపిఐ |8,718 |56,735 |- |70 |సికింద్రాబాద్ |జయసుధ | |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |45,063 |తలసాని శ్రీనివాస్ యాదవ్ | |టీడీపీ |40,668 |4,395 |- |71 |సికింద్రాబాద్ కాంట్. (SC) |పి. శంకర్ రావు | |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |36,853 |జి. సాయన్న | |టీడీపీ |32,670 |4,183 |- | colspan="14" |'''మహబూబ్ నగర్ జిల్లా''' |- |72 |కొడంగల్ |రేవంత్ రెడ్డి | |టీడీపీ |61,685 |గురునాథ్ రెడ్డి | |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |54,696 |6,989 |- |73 |నారాయణపేట |యెల్కోటి ఎల్లారెడ్డి | |టీడీపీ |45,945 |సుగప్ప | |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |33,802 |12,143 |- |74 |మహబూబ్ నగర్ |ఎన్ రాజేశ్వర్ రెడ్డి | |[[స్వతంత్ర రాజకీయ నాయకుడు|స్వతంత్ర]] |38,247 |సయ్యద్ ఇబ్రహీం | |టీఆర్ఎస్ |33,110 |5,137 |- |75 |జడ్చర్ల |ఎం. చంద్ర శేఖర్ | |టీడీపీ |66,857 |మల్లు రవి | |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |53,320 |13,537 |- |76 |దేవరకద్ర |సీతా దయాకర్ రెడ్డి | |టీడీపీ |58,576 |స్వర్ణ సుధాకర్ | |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |39,540 |19,036 |- |77 |మక్తల్ |కె. ధయాకర్ రెడ్డి | |టీడీపీ |53,261 |చిట్టెం రాంమోహన్ రెడ్డి | |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |47,560 |5,701 |- |78 |వనపర్తి |రావుల చంద్ర శేఖర్ రెడ్డి | |టీడీపీ |71,190 |జి. చిన్నా రెడ్డి | |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |60,622 |10,568 |- |79 |గద్వాల్ |డీకే అరుణ | |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |63,433 |బండ్ల కృష్ణమోహన్ రెడ్డి | |టీడీపీ |53,006 |10,427 |- |80 |అలంపూర్ (SC) |VM అబ్రహం | |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |49,722 |ప్రసన్న కుమార్ | |టీడీపీ |48,539 |1,183 |- |81 |నాగర్ కర్నూలు |నాగం జనార్దన్ రెడ్డి | |టీడీపీ |68,026 |కూచకుళ్ల దామోదర్ రెడ్డి | |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |61,433 |6,593 |- |82 |అచ్చంపేట (SC) |పోతుగంటి రాములు | |టీడీపీ |67,361 |చిక్కుడు వంశీ కృష్ణ | |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |62,530 |4,831 |- |83 |కల్వకుర్తి |గుర్కా జైపాల్ యాదవ్ | |టీడీపీ |56,990 |యద్మ కిష్టా రెడ్డి | |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |56,393 |597 |- |84 |షాద్‌నగర్ |చౌలపల్లి ప్రతాప్ రెడ్డి | |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |62,222 |అంజయ్య యెలగానమోని | |టీఆర్ఎస్ |52,384 |9,838 |- |85 |కొల్లాపూర్ |జూపల్లి కృష్ణారావు | |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |58,046 |చింతలపల్లి జగదీశ్వర్ రావు | |టీడీపీ |56,538 |1,508 |- | colspan="14" |'''నల్గొండ జిల్లా''' |- |86 |దేవరకొండ (ఎస్టీ) |బాలు నాయక్ నేనావత్ | |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |64,887 |రవీంద్ర కుమార్ రమావత్ | |సిపిఐ |57,419 |7,468 |- |87 |నాగార్జున సాగర్ |కుందూరు జానా రెడ్డి | |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |67,958 |తేరా చిన్నప రెడ్డి | |టీడీపీ |61,744 |6,214 |- |88 |మిర్యాలగూడ |జూలకంటి రంగా రెడ్డి | |సీపీఐ(ఎం) |52,227 |గంగాధర్ తిరునగరు | |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |47,864 |4,363 |- |89 |హుజూర్‌నగర్ |ఎన్.ఉత్తమ్ కుమార్ రెడ్డి | |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |80,835 |గుంటకండ్ల జగదీష్ రెడ్డి | |టీఆర్ఎస్ |51,641 |29,194 |- |90 |కోదాద్ |చందర్ రావు వానేపల్లి | |టీడీపీ |64,742 |మహబూబ్ జానీ | |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |54,918 |9,824 |- |91 |సూర్యాపేట |రాంరెడ్డి దామోదర్ రెడ్డి | |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |57,014 |పోరెడ్డి చంద్రశేఖర్ రెడ్డి | |టీఆర్ఎస్ |50,817 |6,197 |- |92 |నల్గొండ |కోమటిరెడ్డి వెంకట్ రెడ్డి | |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |60,665 |నంద్యాల నర్సింహా రెడ్డి | |సీపీఐ(ఎం) |52,288 |8,377 |- |93 |మునుగోడు |వుజ్జిని యాదగిరిరావు | |సిపిఐ |57,383 |పాల్వాయి గోవర్ధన్ రెడ్డి | |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |53,789 |3,594 |- |94 |భోంగీర్ |ఉమా మాధవ రెడ్డి | |టీడీపీ |53,073 |జిట్టా బాల కృష్ణ రెడ్డి | |[[స్వతంత్ర రాజకీయ నాయకుడు|స్వతంత్ర]] |43,720 |9,353 |- |95 |నక్రేకల్ (SC) |చిరుమర్తి లింగయ్య | |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |72,023 |మామిడి సర్వయ్య | |సీపీఐ(ఎం) |59,847 |12,176 |- |96 |తుంగతుర్తి (SC) |మోత్కుపల్లి నరసింహులు | |టీడీపీ |80,888 |గుడిపాటి నర్సయ్య | |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |69,025 |11,863 |- |97 |అలైర్ |బూడిద బిక్షమయ్య గౌడ్ | |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |66,905 |కళ్లెం యాదగిరి రెడ్డి | |టీఆర్ఎస్ |54,003 |12,902 |- | colspan="14" |'''వరంగల్ జిల్లా''' |- |98 |జనగాం |పొన్నాల లక్ష్మయ్య | |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |61,218 |కొమ్మూరి ప్రతాప్ రెడ్డి | |టీఆర్ఎస్ |60,982 |236 |- |99 |ఘన్‌పూర్ స్టేషన్ (SC) |T. రాజయ్య | |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |68,162 |కడియం శ్రీహరి | |టీడీపీ |56,952 |11,210 |- |100 |పాలకుర్తి |ఎర్రబెల్లి దయాకర్ రావు | |టీడీపీ |65,280 |దుగ్యాల శ్రీనివాసరావు | |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |62,617 |2,663 |- |101 |డోర్నకల్ (ST) |సత్యవతి రాథోడ్ | |టీడీపీ |69,282 |డిఎస్ రెడ్యా నాయక్ | |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |64,659 |4,623 |- |102 |మహబూబాబాద్ (ఎస్టీ) |కవితా మాలోత్ | |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |66,209 |అజ్మీరా చందూలాల్ | |టీఆర్ఎస్ |50,842 |15,367 |- |103 |నర్సంపేట |రేవూరి ప్రకాష్ రెడ్డి | |టీడీపీ |75,400 |దొంతి మాధవ రెడ్డి | |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |66,777 |8,623 |- |104 |పార్కల్ |కొండా సురేఖ | |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |69,135 |బిక్షపతి మొలుగూరి | |టీఆర్ఎస్ |56,335 |12,800 |- |105 |వరంగల్ వెస్ట్ |దాస్యం వినయ్ భాస్కర్ | |టీఆర్ఎస్ |45,807 |కొండపల్లి దయాసాగర్ రావు | |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |39,123 |6,684 |- |106 |వరంగల్ తూర్పు |బసవరాజు సారయ్య | |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |41,952 |ఎర్రబెల్లి ప్రదీప్ కుమార్ రావు | |[[ప్రజా రాజ్యం పార్టీ|పీఆర్పీ]] |34,697 |7,255 |- |107 |వారధనపేట (SC) |కొండేటి శ్రీధర్ | |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |57,871 |గుండె విజయ రామారావు | |టీఆర్ఎస్ |51,287 |6,584 |- |108 |భూపాలపల్లె |గండ్ర వెంకట రమణారెడ్డి | |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |69,570 |ఎస్. మధుసూదనా చారి | |టీఆర్ఎస్ |57,598 |11,972 |- |109 |ములుగు (ST) |దన్సరి అనసూయ | |టీడీపీ |64,285 |పొడెం వీరయ్య | |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |45,510 |18,775 |- | colspan="14" |'''ఖమ్మం జిల్లా''' |- |110 |పినపాక (ఎస్టీ) |రేగా కాంత రావు | |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |40,028 |పాయం వెంకటేశ్వర్లు | |సిపిఐ |39,679 |349 |- |111 |యెల్లందు (ST) |అబ్బయ్య వూకే | |టీడీపీ |41,605 |కోరం కనకయ్య | |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |38,659 |2,946 |- |112 |ఖమ్మం |తుమ్మల నాగేశ్వరరావు | |టీడీపీ |55,555 |జలగం వెంకట్ రావు | |[[స్వతంత్ర రాజకీయ నాయకుడు|స్వతంత్ర]] |53,083 |2,472 |- |113 |పలైర్ |రామిరెడ్డి వెంకటరెడ్డి | |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |64,555 |తమ్మినేని వీరభద్రం | |సీపీఐ(ఎం) |58,889 |5,666 |- |114 |మధిర (SC) |మల్లు భట్టి విక్రమార్క | |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |59,394 |కమల్ రాజు లింగాల | |సీపీఐ(ఎం) |57,977 |1,417 |- |115 |వైరా (ST) |బానోత్ చంద్రావతి | |సిపిఐ |53,090 |భూక్య రామచంద్ర నాయక్ | |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |39,464 |13,626 |- |116 |సత్తుపల్లి (SC) |సండ్ర వెంకట వీరయ్య | |టీడీపీ |79,491 |చంద్రశేఖర్ సంభాని | |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |65,483 |14,008 |- |117 |కొత్తగూడెం |కూనంనేని సాంబశివరావు | |సిపిఐ |47,028 |వనమా వెంకటేశ్వరరావు | |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |45,024 |2,004 |- |118 |అశ్వారావుపేట (ఎస్టీ) |మిత్రసేన వాగ్గెల | |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |46,183 |పాయం వెంకయ్య | |సీపీఐ(ఎం) |41,076 |5,107 |- |119 |భద్రాచలం (ఎస్టీ) |కుంజ సత్యవతి | |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |51,466 |సున్నం రాజయ్య | |సీపీఐ(ఎం) |45,083 |6,383 |- | colspan="14" |'''శ్రీకాకుళం జిల్లా''' |- |120 |ఇచ్ఛాపురం |పిరియా సాయిరాజ్ | |టీడీపీ |45,277 |నర్తు రామారావు | |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |43,002 |2,275 |- |121 |పలాస |జుట్టు జగన్నాయకులు | |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |47,931 |గౌతు శ్యామ్ సుందర్ శివాజీ | |టీడీపీ |41.117 |6,814 |- |122 |టెక్కలి |రేవతీపతి కొర్ల | |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |47,513 |కింజరాపు అచ్చన్నాయుడు | |టీడీపీ |45,620 |1,893 |- |123 |పాతపట్నం |విజయ రామరాజు సెట్రుచర్ల | |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |58,936 |కలమట వెంకట రమణ మూర్తి | |టీడీపీ |38,146 |20,790 |- |124 |శ్రీకాకుళం |ధర్మాన ప్రసాద రావు | |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |56,457 |అప్పల సూర్యనారాయణ గుండ | |టీడీపీ |51,987 |4,470 |- |125 |ఆమదాలవలస |బొడ్డేపల్లి సత్యవతి | |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |48,128 |తమ్మినేని సీతారాం | |[[ప్రజా రాజ్యం పార్టీ|పీఆర్పీ]] |31,919 |16,209 |- |126 |ఎచ్చెర్ల |మీసాల నీలకంఠం | |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |59,365 |నాయన సూర్యనారాయణ రెడ్డి | |టీడీపీ |44,350 |15,015 |- |127 |నరసన్నపేట |ధర్మాన కృష్ణ దాస్ | |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |60,426 |బగ్గు లక్ష్మణరావు | |టీడీపీ |42,837 |17,589 |- |128 |రాజం (SC) |కొండ్రు మురళీ మోహన్ | |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |61,771 |కె. ప్రతిభా భారతి | |టీడీపీ |34,638 |27,133 |- |129 |పాలకొండ (ఎస్టీ) |నిమ్మక సుగ్రీవులు | |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |45,909 |నిమ్మక గోపాలరావు | |టీడీపీ |29,759 |16,150 |- | colspan="14" |'''విజయనగరం జిల్లా''' |- |130 |కురుపాం (ఎస్టీ) |జనార్ధన దట్ రాజ్ వీర వర తొడరమాల | |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |48,493 |నిమ్మక జయరాజు | |[[ప్రజా రాజ్యం పార్టీ|పీఆర్పీ]] |33,440 |15,053 |- |131 |పార్వతీపురం (SC) |జయమణి సవరపు | |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |49,614 |బొబ్బిలి చిరంజీవులు | |టీడీపీ |46896 |2,718 |- |132 |సాలూరు (ST) |పీడిక రాజన్న దొర | |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |49,517 |గుమ్మిడి సంధ్యా రాణి | |టీడీపీ |47,861 |1,656 |- |133 |బొబ్బిలి |రావు వెంకట సుజయ్ కృష్ణ రంగారావు | |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |75,697 |తెంటు లక్ష్ము నాయుడు | |టీడీపీ |51,525 |24,172 |- |134 |చీపురుపల్లి |బొత్స సత్యనారాయణ | |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |60,677 |గద్దె బాబూరావు | |టీడీపీ |54,735 |5,942 |- |135 |గజపతినగరం |అప్పలనరసయ్య బొత్స | |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |66,670 |అరుణ పడాల | |టీడీపీ |38,996 |27,674 |- |136 |నెల్లిమర్ల |అప్పలనాయుడు బద్ధుకొండ | |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |48,155 |నారాయణస్వామి నాయుడు పతివాడ | |టీడీపీ |47,558 |597 |- |137 |విజయనగరం |పూసపాటి అశోక్ గజపతి రాజు | |టీడీపీ |52890 |వీరభద్ర స్వామి కోలగట్ల | |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |49,608 |3,282 |- |138 |శృంగవరపుకోట |కోళ్ల లలిత కుమారి | |టీడీపీ |40,142 |అల్లు కేశవ వెంకట జోగినాయుడు | |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |36,702 |3,440 |- | colspan="14" |'''విశాఖపట్నం జిల్లా''' |- |139 |భీమిలి |ముత్తంశెట్టి శ్రీనివాసరావు | |[[ప్రజా రాజ్యం పార్టీ|పీఆర్పీ]] |52,130 |NR ఆంజనేయ రాజు | |టీడీపీ |45,820 |6,310 |- |140 |విశాఖపట్నం తూర్పు |రామకృష్ణ బాబు వెలగపూడి | |టీడీపీ |44,233 |వంశీ కృష్ణ శ్రీనివాస్ | |[[ప్రజా రాజ్యం పార్టీ|పీఆర్పీ]] |40,202 |4,031 |- |141 |విశాఖపట్నం దక్షిణ |ద్రోణంరాజు శ్రీనివాసరావు | |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |45,971 |కోల గురువులు | |[[ప్రజా రాజ్యం పార్టీ|పీఆర్పీ]] |45,630 |341 |- |142 |విశాఖపట్నం ఉత్తరం |విజయ కుమార్ త్యానాల | |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |49,344 |షిరిన్ రెహమాన్ షేక్ | |[[ప్రజా రాజ్యం పార్టీ|పీఆర్పీ]] |43,821 |5,523 |- |143 |విశాఖపట్నం వెస్ట్ |విజయ ప్రసాద్ మల్ల | |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |45,018 |[[పీజీవీఆర్ నాయుడు]] | |[[ప్రజా రాజ్యం పార్టీ|పీఆర్పీ]] |40,874 |4,144 |- |144 |గాజువాక |చింతలపూడి వెంకటరామయ్య | |[[ప్రజా రాజ్యం పార్టీ|పీఆర్పీ]] |50,994 |నాగిరెడ్డి తిప్పల | |[[స్వతంత్ర రాజకీయ నాయకుడు|స్వతంత్ర]] |33,087 |17,907 |- |145 |చోడవరం |కలిదిండి సూర్య నాగ సన్యాసి రాజు | |టీడీపీ |55,641 |కరణం ధర్మశ్రీ | |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |54,256 |1,385 |- |146 |మాడుగుల |గవిరెడ్డి రామానాయుడు | |టీడీపీ |52,762 |ఆవుగడ్డ రామమూర్తి నాయుడు | |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |45,935 |6,827 |- |147 |అరకులోయ (ST) |సివేరి సోమ | |టీడీపీ |34,959 |వంజంగి కాంతమ్మ | |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |34,557 |402 |- |148 |పాడేరు (ఎస్టీ) |పసుపులేటి బాలరాజు | |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |35,653 |గొడ్డేటి దేముడు | |సిపిఐ |35,066 |587 |- |149 |అనకాపల్లి |గంటా శ్రీనివాసరావు | |[[ప్రజా రాజ్యం పార్టీ|పీఆర్పీ]] |58,568 |కొణతాల రామకృష్ణ | |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |47,702 |10,866 |- |150 |పెందుర్తి |పంచకర్ల రమేష్ బాబు | |[[ప్రజా రాజ్యం పార్టీ|పీఆర్పీ]] |51,700 |గండి బాబ్జీ | |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |48,428 |3,272 |- |151 |ఎలమంచిలి |కన్నబాబు (ఉప్పలపాటి వెంకట రమణమూర్తి రాజు) | |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |53,960 |గొంతిన వెంకట నాగేశ్వరరావు | |[[ప్రజా రాజ్యం పార్టీ|పీఆర్పీ]] |43,870 |10,090 |- |152 |పాయకరావుపేట (SC) |గొల్ల బాబూరావు | |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |50,698 |చంగాల వెంకటరావు | |టీడీపీ |50,042 |656 |- |153 |నర్సీపట్నం |బోలెం ముత్యాల పాప | |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |65,465 |చింతకాయల అయ్యన్న పాత్రుడు | |టీడీపీ |57,178 |8,287 |- | colspan="14" |'''తూర్పుగోదావరి జిల్లా''' |- |154 |తుని |వెంకట కృష్ణం రాజు శ్రీరాజ వత్సవాయి | |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |55,386 |యనమల రామకృష్ణుడు | |టీడీపీ |46,876 |8,510 |- |155 |ప్రత్తిపాడు (తూర్పు గోదావరి) |పర్వత శ్రీ సత్యనారాయణమూర్తి | |టీడీపీ |46,925 |వరపుల సుబ్బారావు | |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |43,639 |3,286 |- |156 |పిఠాపురం |వంగ గీత | |[[ప్రజా రాజ్యం పార్టీ|పీఆర్పీ]] |46,623 |SVSN వర్మ | |టీడీపీ |45,587 |1,036 |- |157 |కాకినాడ రూరల్ |కురసాల కన్నబాబు | |[[ప్రజా రాజ్యం పార్టీ|పీఆర్పీ]] |53,494 |వెంకటేశ్వరరావు నూలుకుర్తి | |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |45,457 |8,037 |- |158 |పెద్దాపురం |పంతం గాంధీ మోహన్ | |[[ప్రజా రాజ్యం పార్టీ|పీఆర్పీ]] |46,211 |బొడ్డు భాస్కర రామారావు | |టీడీపీ |43,155 |3,056 |- |159 |అనపర్తి |నల్లమిల్లి శేషారెడ్డి | |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |70,623 |గొల్లల మామిడాడ డీఆర్కే రెడ్డి | |[[ప్రజా రాజ్యం పార్టీ|పీఆర్పీ]] |34,749 |35,874 |- |160 |కాకినాడ సిటీ |ద్వారంపూడి చంద్రశేఖర రెడ్డి | |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |44,606 |బందన హరి | |[[ప్రజా రాజ్యం పార్టీ|పీఆర్పీ]] |35,327 |9,279 |- |161 |రామచంద్రపురం |పిల్లి సుభాష్ చంద్రబోస్ | |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |56,589 |తోట త్రిమూర్తులు | |[[ప్రజా రాజ్యం పార్టీ|పీఆర్పీ]] |52,558 |4,031 |- |162 |ముమ్మిడివరం |పొన్నాడ వెంకట సతీష్ కుమార్ | |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |51,087 |శ్రీనివాసరాజు నడింపల్లి | |టీడీపీ |49,162 |1,925 |- |163 |అమలాపురం (SC) |పినిపే విశ్వరూప్ | |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |57,922 |చింతా కృష్ణ మూర్తి | |[[ప్రజా రాజ్యం పార్టీ|పీఆర్పీ]] |51,649 |6,273 |- |164 |రజోల్ (SC) |[[రాపాక వరప్రసాద రావు|రాపాక వర ప్రసాద రావు]] | |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |52,319 |నల్లి వెంకట కృష్ణ మల్లిక్ | |[[ప్రజా రాజ్యం పార్టీ|పీఆర్పీ]] |46,450 |5,869 |- |165 |గన్నవరం (తూర్పు గోదావరి) (SC) |[[పాముల రాజేశ్వరి దేవి]] | |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |44,756 |పులపర్తి నారాయణ మూర్తి | |టీడీపీ |41,651 |3,105 |- |166 |కొత్తపేట |[[బండారు సత్యానందరావు]] | |[[ప్రజా రాజ్యం పార్టీ|పీఆర్పీ]] |62,453 |చిర్ల జగ్గిరెడ్డి | |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |59,983 |2,470 |- |167 |మండపేట |వి.జోగేశ్వరరావు | |టీడీపీ |68,104 |చౌదరి Vvss | |[[ప్రజా రాజ్యం పార్టీ|పీఆర్పీ]] |50,664 |17,440 |- |168 |రాజానగరం |పెందుర్తి వెంకటేష్ | |టీడీపీ |51,520 |జక్కంపూడి విజయ లక్ష్మి | |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |44,584 |6,936 |- |169 |రాజమండ్రి నగరం |రౌతు సూర్య ప్రకాశరావు | |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |41,369 |గోరంట్ల బుచ్చయ్య చౌదరి | |టీడీపీ |40,085 |1,284 |- |170 |రాజమండ్రి రూరల్ |చందన రమేష్ | |టీడీపీ |44,617 |రావణం స్వామి నాయుడు | |[[ప్రజా రాజ్యం పార్టీ|పీఆర్పీ]] |43,070 |1,547 |- |171 |జగ్గంపేట |తోట నరసింహం | |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |51,184 |జ్యోతుల నెహ్రూ | |[[ప్రజా రాజ్యం పార్టీ|పీఆర్పీ]] |50,395 |789 |- |172 |రంపచోడవరం (ఎస్టీ) |కెకెవివివి సత్యనారాయణ రెడ్డి | |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |32,654 |చిన్నం బాబు రమేష్ | |టీడీపీ |21,851 |10,803 |- | colspan="14" |'''పశ్చిమగోదావరి జిల్లా''' |- |173 |కొవ్వూరు (SC) |టివి రామారావు | |టీడీపీ |55,669 |కొయ్యే మోసేను రాజు | |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |40,191 |15,478 |- |174 |నిడదవోలే |బూరుగుపల్లి శేషారావు | |టీడీపీ |51,680 |జి. శ్రీనివాస్ నాయుడు | |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |45,914 |5,766 |- |175 |ఆచంట |పితాని సత్యనారాయణ | |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |54,903 |కర్రి రాధా కృష్ణా రెడ్డి | |టీడీపీ |39,148 |15,755 |- |176 |పాలకొల్లు |బంగారు ఉషా రాణి | |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |49,720 |కొణిదెల చిరంజీవి | |[[ప్రజా రాజ్యం పార్టీ|పీఆర్పీ]] |44,274 |5,446 |- |177 |నరసాపురం |ముదునూరి ప్రసాద రాజు | |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |58,560 |కొత్తపల్లి సుబ్బరాయుడు | |[[ప్రజా రాజ్యం పార్టీ|పీఆర్పీ]] |41,235 |17,325 |- |178 |భీమవరం |పులపర్తి రామాంజనేయులు | |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |63,862 |వేగేశ్న సూర్యనారాయణ రాజు | |[[ప్రజా రాజ్యం పార్టీ|పీఆర్పీ]] |41,763 |22,099 |- |179 |ఉండీ |వివి శివ రామరాజు | |టీడీపీ |68,102 |పాతపాటి సర్రాజు | |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |52,354 |15,748 |- |180 |తణుకు |కారుమూరి వెంకట నాగేశ్వరరావు | |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |53,211 |వై.టి.రాజా | |టీడీపీ |51,760 |1,451 |- |181 |తాడేపల్లిగూడెం |ఎలి వెంకట మధుసూదనరావు | |[[ప్రజా రాజ్యం పార్టీ|పీఆర్పీ]] |48,747 |కొట్టు సత్యనారాయణ | |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |45,727 |3,020 |- |182 |ఉంగుటూరు |వట్టి వసంత్ కుమార్ | |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |52,973 |గన్ని లక్ష్మీకాంతం | |టీడీపీ |46,514 |6,459 |- |183 |దెందులూరు |చింతమనేని ప్రభాకర్ | |టీడీపీ |69,673 |కొఠారి రామచంద్రరావు | |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |55,442 |14,231 |- |184 |ఏలూరు |ఆళ్ల కాళీ కృష్ణ శ్రీనివాస్ | |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |49,962 |బడేటి కోట రామారావు | |[[ప్రజా రాజ్యం పార్టీ|పీఆర్పీ]] |36,280 |13,682 |- |185 |గోపాలపురం (SC) |తానేటి వనిత | |టీడీపీ |70,659 |ఉషా తిగిరిపల్లి | |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |56,006 |14,653 |- |186 |పోలవరం (ఎస్టీ) |తెల్లం బాలరాజు | |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |50,298 |పూనెం సింగన్న దొర | |టీడీపీ |44,634 |5,664 |- |187 |చింతలపూడి (SC) |మద్దాల రాజేష్ కుమార్ | |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |68,078 |కర్రా రాజారావు | |టీడీపీ |66,661 |1,417 |- | colspan="14" |'''కృష్ణా జిల్లా''' |- |188 |తిరువూరు (SC) |దిరిసం పద్మ జ్యోతి | |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |63,624 |నల్లగట్ల స్వామి దాస్ | |టీడీపీ |63,359 |265 |- |189 |నుజ్విద్ |చిన్నం రామ కోటయ్య | |టీడీపీ |70,206 |మేకా వెంకట ప్రతాప్ అప్పారావు | |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |65,063 |5,143 |- |190 |గన్నవరం (కృష్ణా) |వెంకట బాల వర్ధనరావు దాసరి | |టీడీపీ |82,218 |ముద్దరబోయిన వెంకటేశ్వరరావు | |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |66,923 |15,295 |- |191 |గుడివాడ |కొడాలి శ్రీ వెంకటేశ్వరరావు (నాని) | |టీడీపీ |68,034 |పిన్నమనేని వెంకటేశ్వరరావు | |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |50,404 |17,630 |- |192 |కైకలూరు |జయమంగళ వెంకట రమణ | |టీడీపీ |50,346 |కామినేని శ్రీనివాస్ | |[[ప్రజా రాజ్యం పార్టీ|పీఆర్పీ]] |49,372 |974 |- |193 |పెడన |జోగి రమేష్ | |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |44,480 |కాగిత వెంకట్ రావు | |టీడీపీ |43,288 |1,192 |- |194 |మచిలీపట్నం |పేర్ని వెంకటరామయ్య (నాని) | |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |48,580 |కొల్లు రవీంద్ర | |టీడీపీ |37,181 |11,399 |- |195 |అవనిగడ్డ |అంబటి బ్రాహ్మణయ్య | |టీడీపీ |55,316 |మండలి బుద్ధ ప్రసాద్ | |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |54,899 |417 |- |196 |పామర్రు (ఎస్సీ) |డివై దాస్ | |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |60,048 |ఉప్పులేటి కల్పన | |టీడీపీ |53,108 |6,940 |- |197 |పెనమలూరు |కొలుసు పార్థసారథి | |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |61,346 |చలసాని వెంకటేశ్వరరావు | |టీడీపీ |61,169 |177 |- |198 |విజయవాడ వెస్ట్ |వెల్లంపల్లి శ్రీనివాస్ | |[[ప్రజా రాజ్యం పార్టీ|పీఆర్పీ]] |51,467 |మల్లికా బేగం | |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |43,125 |8,342 |- |199 |విజయవాడ సెంట్రల్ |మల్లాది విష్ణు | |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |52,426 |వంగవీటి రాధాకృష్ణ | |[[ప్రజా రాజ్యం పార్టీ|పీఆర్పీ]] |51,578 |848 |- |200 |విజయవాడ తూర్పు |రవి యలమంచిలి | |[[ప్రజా రాజ్యం పార్టీ|పీఆర్పీ]] |53,319 |దేవినేని రాజశేఖర్ (నెహ్రూ) | |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |53,129 |190 |- |201 |మైలవరం |దేవినేని ఉమా మహేశ్వరరావు | |టీడీపీ |78,554 |అప్పసాని సందీప్ | |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |65,887 |12,667 |- |202 |నందిగామ (SC) |తంగిరాల ప్రభాకరరావు | |టీడీపీ |60,489 |వేలుప్ల పరమేశ్వరరావు | |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |55,318 |5,171 |- |203 |జగ్గయ్యపేట |రాజగోపాల్ శ్రీరామ్ | |టీడీపీ |75,107 |సామినేని ఉదయభాను | |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |65,429 |9,678 |- | colspan="14" |'''గుంటూరు జిల్లా''' |- |204 |పెదకూరపాడు |కొమ్మాలపాటి శ్రీధర్ | |టీడీపీ |69,013 |నూర్జహాన్ | |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |59,135 |9,878 |- |205 |తాడికొండ (SC) |డొక్కా మాణిక్య వర ప్రసాద్ | |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |61,406 |తెనాలి శ్రావణ్ కుమార్ | |టీడీపీ |57,786 |3,620 |- |206 |మంగళగిరి |కమలా కాండ్రు | |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |52,585 |తమ్మిశెట్టి జానకీ దేవి | |[[ప్రజా రాజ్యం పార్టీ|పీఆర్పీ]] |39,823 |12,762 |- |207 |పొన్నూరు |ధూళిపాళ్ల నరేంద్ర కుమార్ | |టీడీపీ |61,008 |మరుపూడి లీలాధరరావు | |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |58,840 |2,168 |- |208 |వేమూరు (SC) |నక్కా ఆనంద బాబు | |టీడీపీ |55,168 |మేరుగు నాగార్జున | |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |52,938 |2,230 |- |209 |రేపల్లె |మోపిదేవి వెంకటరమణ | |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |64,679 |అనగాని సత్య ప్రసాద్ | |టీడీపీ |58,734 |5,945 |- |210 |తెనాలి |నాదెండ్ల మనోహర్ | |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |61,582 |ఆలపాటి రాజేంద్ర ప్రసాద్ | |టీడీపీ |58,698 |2,884 |- |211 |బాపట్ల |గాదె వెంకట రెడ్డి | |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |37,456 |చీరాల గోవర్ధన రెడ్డి | |టీడీపీ |36,093 |1,363 |- |212 |ప్రత్తిపాడు (గుంటూరు) (SC) |మేకతోటి సుచరిత | |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |66,324 |రావెల కిషోర్ బాబు | |టీడీపీ |64,282 |2,042 |- |213 |గుంటూరు వెస్ట్ |కన్నా లక్ష్మీనారాయణ | |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |44,676 |చుక్కపల్లి రమేష్ | |టీడీపీ |41,375 |3,301 |- |214 |గుంటూరు తూర్పు |మస్తాన్ వలి | |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |45,586 |షేక్ షోకత్ | |టీడీపీ |36,574 |9,012 |- |215 |చిలకలూరిపేట |ప్రత్తిపాటి పుల్లారావు | |టీడీపీ |77,399 |మర్రి రాజశేఖర్ | |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |57,586 |19,813 |- |216 |నరసరావుపేట |కాసు వెంకట కృష్ణా రెడ్డి | |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |58,988 |కోడెల శివ ప్రసాద రావు | |టీడీపీ |53,017 |5,971 |- |217 |సత్తెనపల్లె |యర్రం వెంకటేశ్వరరెడ్డి | |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |61,949 |నిమ్మకాయల రాజ నారాయణ | |టీడీపీ |54,802 |7,147 |- |218 |వినుకొండ |జివి ఆంజనేయులు | |టీడీపీ |89,961 |నరేంద్ర నాథ్ చేబ్రోలు | |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |65,858 |24,103 |- |219 |గురజాల |యరపతినేని శ్రీనివాసరావు | |టీడీపీ |72,250 |ఆల వెంకటేశ్వర్లు | |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |62,229 |10,021 |- |220 |మాచర్ల |రామకృష్ణా రెడ్డి పిన్నెల్లి | |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |66,953 |జూలకంటి బ్రహ్మానంద రెడ్డి | |టీడీపీ |57,168 |9,785 |- | colspan="14" |'''ప్రకాశం జిల్లా''' |- |221 |యర్రగొండపాలెం (SC) |[[ఆదిమూలపు సురేష్]] | |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |67,040 |[[పాలపర్తి డేవిడ్ రాజు]] | |టీడీపీ |53,846 |13,194 |- |222 |దర్శి |బూచేపల్లి శివప్రసాద్ రెడ్డి | |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |66,418 |మన్నం వెంకట రమణ | |టీడీపీ |53,028 |13,390 |- |223 |పర్చూరు |దగ్గుబాటి వెంకటేశ్వరరావు | |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |73,691 |గొట్టిపాటి నరసింహారావు | |టీడీపీ |70,731 |2,960 |- |224 |అద్దంకి |గొట్టిపాటి రవికుమార్ | |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |86,035 |కరణం బలరామ కృష్ణ మూర్తి | |టీడీపీ |70,271 |15,764 |- |225 |చీరాల |ఆమంచి కృష్ణ మోహన్ | |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |56,600 |జంజనం శ్రీనివాసరావు | |టీడీపీ |45,314 |11,286 |- |226 |సంతనూతలపాడు (SC) |బిఎన్ విజయ్ కుమార్ | |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |63,769 |అంజయ్య జల | |సీపీఐ(ఎం) |54,238 |9,531 |- |227 |ఒంగోలు |బాలినేని శ్రీనివాస రెడ్డి | |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |67,214 |ఈదర హరి బాబు | |టీడీపీ |44,228 |22,986 |- |228 |కందుకూరు |మహీధర్ రెడ్డి మానుగుంట | |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |74,553 |దివి శివ రామ్ | |టీడీపీ |70,310 |4,243 |- |229 |కొండపి |గుర్రాల వెంకట శేషు | |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |72,075 |డోలా శ్రీ బాల వీరాంజనేయ స్వామి | |టీడీపీ |66,911 |5,164 |- |230 |మార్కాపురం |కందుల నారాయణ రెడ్డి | |టీడీపీ |69,744 |కుందూరు పెద్ద కొండారెడ్డి | |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |60,690 |9,054 |- |231 |గిద్దలూరు |అన్నా రాంబాబు | |[[ప్రజా రాజ్యం పార్టీ|పీఆర్పీ]] |55,573 |బైరబోయిన చంద్రశేఖర్ | |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |48,027 |7,546 |- |232 |కనిగిరి |ముక్కు ఉగ్ర నరసింహ రెడ్డి | |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |60,161 |సుంకరి మధు సూధనరావు | |[[స్వతంత్ర రాజకీయ నాయకుడు|స్వతంత్ర]] |57,226 |2,935 |- | colspan="14" |'''నెల్లూరు జిల్లా''' |- |233 |కావలి |బీద మస్తాన్ రావు | |టీడీపీ |69,219 |కాటం రెడ్డి విష్ణువర్ధన్ రెడ్డి | |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |50,192 |19,027 |- |234 |ఆత్మకూర్ |ఆనం రామనారాయణ రెడ్డి | |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |76,907 |కొమ్మి లక్ష్మయ్య నాయుడు | |టీడీపీ |58,263 |18,644 |- |235 |కోవూరు |నల్లపరెడ్డి ప్రసన్న కుమార్ రెడ్డి | |టీడీపీ |73,212 |పోలం రెడ్డి శ్రీనివాసులు రెడ్డి | |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |65,768 |7,444 |- |236 |నెల్లూరు సిటీ |ముంగమూరు శ్రీధర కృష్ణా రెడ్డి | |[[ప్రజా రాజ్యం పార్టీ|పీఆర్పీ]] |36,103 |అనిల్ కుమార్ పోలుబోయిన | |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |36,013 |90 |- |237 |నెల్లూరు రూరల్ |ఆనం వివేకానంద రెడ్డి | |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |46,941 |ఆనం వెంకట రమణా రెడ్డి | |[[ప్రజా రాజ్యం పార్టీ|పీఆర్పీ]] |43,810 |3,131 |- |238 |సర్వేపల్లి |ఆదాల ప్రభాకర రెడ్డి | |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |73,760 |సోమిరెడ్డి చంద్రమోహన్ రెడ్డి | |టీడీపీ |63,476 |10,284 |- |239 |గూడూరు (SC) |బల్లి దుర్గా ప్రసాదరావు | |టీడీపీ |64,330 |పనబాక కృష్ణయ్య | |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |53,092 |11,238 |- |240 |[[సూళ్ళూరుపేట శాసనసభ నియోజకవర్గం|సూళ్ళూరుపేట]] (ఎస్సీ) |[[పరసా వెంకట రత్నం]] | |టీడీపీ |66,089 |విన్నమాల సరస్వతి | |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |60,722 |5,367 |- |241 |వెంకటగిరి |కురుగొండ్ల రామకృష్ణ | |టీడీపీ |69,731 |నేదురుమల్లి రాజ్యలక్ష్మి | |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |62,965 |6,766 |- |242 |ఉదయగిరి |మేకపాటి చంద్రశేఖర్ రెడ్డి | |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |69,352 |కంభం విజయ రామిరెడ్డి | |టీడీపీ |55,870 |13,482 |- | colspan="14" |'''కడప జిల్లా''' |- |243 |బద్వేల్ (SC) |పీఎం కమలమ్మ | |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |78,486 |చెన్నయ్య లక్కినేని | |టీడీపీ |41,892 |36,594 |- |244 |రాజంపేట |ఆకేపాటి అమరనాథ్ రెడ్డి | |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |60,397 |కె. మదన్ మోహన్ రెడ్డి | |టీడీపీ |48,055 |12,342 |- |245 |కడప |అహమదుల్లా మహమ్మద్ సయ్యద్ | |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |61,613 |కందుల శివానంద రెడ్డి | |టీడీపీ |54,263 |7,350 |- |246 |కోడూరు (SC) |కొరముట్ల శ్రీనివాసులు | |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |51,747 |అజయ్ బాబు నందవరం బెంజిమిన్ | |టీడీపీ |39,359 |12,388 |- |247 |రాయచోటి |గడికోట శ్రీకాంత్ రెడ్డి | |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |71,901 |పాలకొండ్రాయుడు సుగవాసి | |టీడీపీ |57,069 |14,832 |- |248 |పులివెందుల |వైఎస్ రాజశేఖర రెడ్డి | |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |103,556 |సతీష్ రెడ్డి సింగారెడ్డి | |టీడీపీ |34,875 |68,681 |- |249 |కమలాపురం |గండ్లూరు వీర శివా రెడ్డి | |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |65,386 |పూతా నరసింహా రెడ్డి | |టీడీపీ |61,223 |4,163 |- |250 |జమ్మలమడుగు |చడిపిరాల ఆదినారాయణ రెడ్డి | |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |84,416 |రామ సుబ్బారెడ్డి పొన్నపురెడ్డి | |టీడీపీ |77,032 |7,384 |- |251 |ప్రొద్దుటూరు |లింగారెడ్డి మల్లెల | |టీడీపీ |73,023 |నంద్యాల వరద రాజులు రెడ్డి | |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |56,867 |16,156 |- |252 |మైదుకూరు |డిఎల్ రవీంద్రారెడ్డి | |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |62,377 |రఘురామిరెడ్డి సెట్టిపల్లి | |టీడీపీ |58,016 |4,361 |- | colspan="14" |'''కర్నూలు జిల్లా''' |- |253 |ఆళ్లగడ్డ |భూమా శోభా నాగి రెడ్డి | |[[ప్రజా రాజ్యం పార్టీ|పీఆర్పీ]] |61,555 |గంగుల ప్రతాప్ రెడ్డి | |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |59,597 |1,958 |- |254 |శ్రీశైలం |ఏరాసు ప్రతాప్ రెడ్డి | |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |49,384 |బుడ్డా రాజశేఖర రెడ్డి | |టీడీపీ |45,077 |4,307 |- |255 |నందికొట్కూరు (SC) |లబ్బి వెంకట స్వామి | |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |63,442 |చిమ్మే బిచ్చన్న | |టీడీపీ |57,669 |5,773 |- |256 |కర్నూలు |టిజి వెంకటేష్ | |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |68,467 |ఎం. అబ్దుల్ గఫూర్ | |సీపీఐ(ఎం) |24,400 |44,067 |- |257 |పాణ్యం |కాటసాని రాంభూపాల్ రెడ్డి | |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |63,323 |బైరెడ్డి రాజశేఖర్ రెడ్డి | |టీడీపీ |54,409 |8,914 |- |258 |నంద్యాల |శిల్పా మోహన్ రెడ్డి | |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |67,430 |ఎవి సుబ్బారెడ్డి | |[[ప్రజా రాజ్యం పార్టీ|పీఆర్పీ]] |35,541 |31,889 |- |259 |బనగానపల్లె |కాటసాని రామిరెడ్డి | |[[ప్రజా రాజ్యం పార్టీ|పీఆర్పీ]] |55,438 |చల్లా రామ కృష్ణ రెడ్డి | |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |41,752 |13,686 |- |260 |ధోన్ |కెఇ కృష్ణమూర్తి | |టీడీపీ |60,769 |కోట్ల సుజాతమ్మ | |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |56,118 |4,651 |- |261 |పత్తికొండ |కెఇ ప్రభాకర్ | |టీడీపీ |67,640 |ఎస్వీ చంద్రమోహన్ రెడ్డి | |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |57,668 |9,972 |- |262 |కోడుమూరు (SC) |పరిగెల మురళీ కృష్ణ | |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |47,844 |ఎం. మణి గాంధీ | |టీడీపీ |42,519 |5,325 |- |263 |యెమ్మిగనూరు |కె. చెన్న కేశవ రెడ్డి | |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |53,766 |బివి మోహన్ రెడ్డి | |టీడీపీ |51,443 |2,323 |- |264 |మంత్రాలయం |వై. బాలనాగి రెడ్డి | |టీడీపీ |52431 |దళవాయి రామయ్య | |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |41,734 |10,697 |- |265 |ఆదోని |కొంక మీనాక్షి నాయుడు | |టీడీపీ |45,294 |వై.సాయి ప్రసాద్ రెడ్డి | |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |45,038 |256 |- |266 |ఆలూర్ |పాటిల్ నీరజా రెడ్డి | |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |43,105 |గుమ్మనూరు జయరాం | |[[ప్రజా రాజ్యం పార్టీ|పీఆర్పీ]] |37,460 |5,645 |- | colspan="14" |'''అనంతపురం జిల్లా''' |- |267 |రాయదుర్గం |కాపు రామచంద్రారెడ్డి | |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |76,259 |మెట్టు గోవింద రెడ్డి | |[[తెలుగుదేశం పార్టీ|టీడీపీ]] |62,168 |14,091 |- |268 |ఉరవకొండ |పయ్యావుల కేశవ్ | |[[తెలుగుదేశం పార్టీ|టీడీపీ]] |64,728 |వై.విశ్వేశ్వర రెడ్డి | |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |64,499 |229 |- |269 |గుంతకల్ |కోట్రికే మధుసూదన్ గుప్తా | |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |61,097 |సాయినాథ్ గౌడ్ రామగౌని | |[[తెలుగుదేశం పార్టీ|టీడీపీ]] |51,753 |9,344 |- |270 |తాద్పత్రి |జేసీ దివాకర్ రెడ్డి | |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |63,358 |పేరం నాగి రెడ్డి | |[[తెలుగుదేశం పార్టీ|టీడీపీ]] |56,403 |6,955 |- |271 |సింగనమల (SC) |సాకే శైలజానాథ్ | |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |65,367 |పమిడి శమంతకమణి | |[[తెలుగుదేశం పార్టీ|టీడీపీ]] |62,191 |3,176 |- |272 |అనంతపురం అర్బన్ |బి. గురునాథ రెడ్డి | |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |45,275 |మహాలక్ష్మి శ్రీనివాసులు | |[[తెలుగుదేశం పార్టీ|టీడీపీ]] |32,033 |13,242 |- |273 |కళ్యాణదుర్గ్ |రఘువీరా రెడ్డి | |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |69,614 |వున్నం హనుమంతరాయ చౌదరి | |[[తెలుగుదేశం పార్టీ|టీడీపీ]] |65,226 |4,388 |- |274 |రాప్తాడు |పరిటాల సునీత | |టీడీపీ |64,559 |తోపుదుర్తి ప్రకాష్ రెడ్డి | |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |62,852 |1,707 |- |275 |మడకశిర (SC) |కె. సుధాకర్ | |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |70,657 |కె. ఈరన్న | |[[తెలుగుదేశం పార్టీ|టీడీపీ]] |60,242 |10,415 |- |276 |హిందూపూర్ |పి. అబ్దుల్ ఘని | |[[తెలుగుదేశం పార్టీ|టీడీపీ]] |45,506 |బి. నవీన్ నిశ్చల్ | |[[స్వతంత్ర రాజకీయ నాయకుడు|స్వతంత్ర]] |36,742 |8,764 |- |277 |పెనుకొండ |బికె పార్థసారథి | |[[తెలుగుదేశం పార్టీ|టీడీపీ]] |68,400 |కెటి శ్రీధర్ | |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |54,015 |14,385 |- |278 |పుట్టపర్తి |పల్లె రఘునాథ రెడ్డి | |[[తెలుగుదేశం పార్టీ|టీడీపీ]] |59,356 |కడపల మోహన్ రెడ్డి | |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |58,335 |1,021 |- |279 |ధర్మవరం |కేతిరెడ్డి వెంకటరామిరెడ్డి | |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |61,260 |జి. సూర్యనారాయణ | |[[స్వతంత్ర రాజకీయ నాయకుడు|స్వతంత్ర]] |42,088 |19,172 |- |280 |కదిరి |[[కందికుంట వెంకట ప్రసాద్]] | |[[తెలుగుదేశం పార్టీ|టీడీపీ]] |72,308 |బత్తల వెంకటరమణ | |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |57,331 |14,977 |- | colspan="14" |'''చిత్తూరు జిల్లా''' |- |281 |తంబళ్లపల్లె |అనిపిరెడ్డి వెంకట ప్రవీణ్ కుమార్ రెడ్డి | |[[తెలుగుదేశం పార్టీ|టీడీపీ]] |46,653 |జి. శంకర్ | |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |43,695 |2,958 |- |282 |పీలేరు |నల్లారి కిరణ్ కుమార్ రెడ్డి | |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |53,905 |ఇంతియాజ్ అహ్మద్ షేక్ | |[[తెలుగుదేశం పార్టీ|టీడీపీ]] |44,773 |9,132 |- |283 |మదనపల్లె |[[షాజహాన్ బాషా|ఎం. షాజహాన్ బాషా]] | |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |53,456 |ఆర్.కృష్ణ సాగర్ రెడ్డి | |[[తెలుగుదేశం పార్టీ|టీడీపీ]] |42,584 |10,872 |- |284 |పుంగనూరు |పెద్దిరెడ్డి రామచంద్రారెడ్డి | |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |84,083 |ఎం. వెంకటరమణ రాజు | |[[తెలుగుదేశం పార్టీ|టీడీపీ]] |43,356 |40,727 |- |285 |చంద్రగిరి |అరుణ కుమారి గల్లా | |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |71,942 |రోజా సెల్వమణి | |[[తెలుగుదేశం పార్టీ|టీడీపీ]] |60,962 |10,980 |- |286 |తిరుపతి |కొణిదెల చిరంజీవి | |[[ప్రజా రాజ్యం పార్టీ|పీఆర్పీ]] |56,309 |భూమన కరుణాకర్ రెడ్డి | |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |40,379 |15,930 |- |287 |శ్రీకాళహస్తి |బొజ్జల గోపాల కృష్ణా రెడ్డి | |[[తెలుగుదేశం పార్టీ|టీడీపీ]] |70,707 |SCV నాయుడు | |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |58,244 |12,463 |- |288 |సత్యవేడు (SC) |హెచ్. హేమలత | |[[తెలుగుదేశం పార్టీ|టీడీపీ]] |65,471 |కె. నారాయణ స్వామి | |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |55,780 |9,691 |- |289 |నగరి |గాలి ముద్దు కృష్ణమ నాయుడు | |[[తెలుగుదేశం పార్టీ|టీడీపీ]] |60,849 |చెంగా రెడ్డివారి | |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |59,541 |1,308 |- |290 |గంగాధర నెల్లూరు (SC) |కుతూహలం గుమ్మడి | |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |62,249 |గాంధీ | |[[తెలుగుదేశం పార్టీ|టీడీపీ]] |51,423 |10,826 |- |291 |చిత్తూరు |సీకే జయచంద్రారెడ్డి | |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |46,094 |ఆరణి శ్రీనివాసులు | |[[ప్రజా రాజ్యం పార్టీ|పీఆర్పీ]] |44,384 |1,710 |- |292 |పూతలపట్టు (SC) |పి. రవి | |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |64,484 |లలిత కుమారి | |[[తెలుగుదేశం పార్టీ|టీడీపీ]] |63,533 |951 |- |293 |పలమనేరు |ఎన్. అమరనాథ రెడ్డి | |[[తెలుగుదేశం పార్టీ|టీడీపీ]] |79,977 |ఆర్ రెడ్డెప్ప రెడ్డి | |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |64,429 |15,548 |- |294 |కుప్పం |ఎన్. చంద్రబాబు నాయుడు | |[[తెలుగుదేశం పార్టీ|టీడీపీ]] |89,952 |ఎం. సుబ్రహ్మణ్యం రెడ్డి | |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |43,886 |46,066 |} == మూలాలు == <references /> == వెలుపలి లంకెలు == {{ఆంధ్రప్రదేశ్ ఎన్నికలు}} [[వర్గం:ఆంధ్రప్రదేశ్ శాసనసభ ఎన్నికలు]] [[వర్గం:2009 భారత రాష్ట్రాల శాసనసభల ఎన్నికలు]] kgp3v84byrqjql2evgpi4vz5vazyqgp 0 379788 4595167 4555133 2025-06-30T08:00:48Z Batthini Vinay Kumar Goud 78298 4595167 wikitext text/x-wiki {{Infobox Election|election_name=ఆంధ్రప్రదేశ్ శాసనసభ <br> ఎన్నికలు 1994|country=India|flag_year=|type=Legislative|ongoing=no|party_colour=|previous_election=1989 ఆంధ్రప్రదేశ్ శాసనసభ ఎన్నికలు|previous_year=1989|next_election=1999 ఆంధ్రప్రదేశ్ శాసనసభ ఎన్నికలు|next_year=1999|election_date=|seats_for_election=మొత్తం 294 శాసనసభ నియోజకవర్గాలకు|turnout=|image1=NT Rama Rao.jpg|colour1=|nominee1=|leader1=[[ఎన్.టి.రామారావు]]|party1=తెలుగుదేశం పార్టీ|alliance1=|home_state1=|leaders_seat1=[[టెక్కలి శాసనసభ నియోజకవర్గం|టెక్కలి]], [[హిందూపురం శాసనసభ నియోజకవర్గం|హిందూపురం]]|running_mate1=|last_election1=74|electoral_vote1=|states_carried1=|seats1=226|seat_change1={{increase}} 152|popular_vote1=|percentage1=44.14%|swing1={{increase}} 7.60%|title=[[List of Chief Ministers of Andhra Pradesh|Chief minister]]|posttitle=|before_election=[[కోట్ల విజయభాస్కర రెడ్డి]]|after_election=[[ఎన్.టి.రామారావు]]|before_party=భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|after_party=తెలుగుదేశం పార్టీ|majority_seats=148}} '''1994 నాటి ఆంధ్రప్రదేశ్ రాష్ట్ర శాసనసభ ఎన్నికలు''' 1994 డిసెంబరులో 294 నియోజకవర్గాలలో జరిగాయి. ఆంధ్రప్రదేశ్‌లో ఐదేళ్లపాటు పాలించే ప్రభుత్వాన్ని ఎన్నుకునేందుకు ఈ ఎన్నికలు జరిగాయి. [[తెలుగుదేశం పార్టీ]] 226 స్థానాల్లో గెలిచి భారీ మెజారిటీ సాధించింది. [[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] 26 సీట్లు మాత్రమే గెలుచుకుంది. రాష్ట్ర ముఖ్యమంత్రిగా [[నందమూరి తారక రామారావు|ఎన్టీఆర్]] 3వసారి ప్రమాణ స్వీకారం చేశాడు.<ref name="nic">{{Cite web|title=Key Highlights of General Election, 1994 to the Legislative Assembly of Andhra Pradesh|url=http://eci.nic.in/eci_main/SR_KeyHighLights/SE_1994/StatisticalReport_AP94.pdf|access-date=26 September 2013|publisher=nic.in}}</ref><ref name="aplegislature">{{Cite web|title=Overview|url=http://www.aplegislature.org/overview|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20141129025723/http://www.aplegislature.org/overview|archive-date=29 November 2014|access-date=26 September 2013|publisher=aplegislature.org}}</ref><ref name="indian">{{Cite web|title=P. Ravindra Reddy And Ors. vs The Election Commission, Rep. By ... on 29 November, 1994|url=http://indiankanoon.org/docfragment/231228/?formInput=ravindra|access-date=26 September 2013|publisher=indiankanoon.org}}</ref><ref name="google">{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=RwR59-o19T0C&q=Andhra+Pradesh+Legislative+Assembly+election%2C+1994&pg=PA205|title=Andhra Pradesh Legislative Assembly election, 1994|last=Thakur|first=A. P.|last2=Pandey|first2=Sunil|year=2009|isbn=9788182202696|access-date=26 September 2013}}</ref><ref name="1994 శాసనసభ ఎన్నికలు సామాజికవర్గాల విశ్లేషణ">{{cite news |last1=Sakshi |title=1994 శాసనసభ ఎన్నికలు సామాజికవర్గాల విశ్లేషణ |url=https://www.sakshi.com/telugu-news/politics/1994-andhra-pradesh-caste-equations-1980175 |accessdate=7 May 2024 |work= |date=8 March 2024 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20240507154639/https://www.sakshi.com/telugu-news/politics/1994-andhra-pradesh-caste-equations-1980175 |archivedate=7 May 2024 |language=te}}</ref> సంయుక్త [[ఆంధ్రప్రదేశ్|ఆంధ్రప్రదేశ్‌]] శాసనసభలో 294 నియోజకవర్గాలుండేవి. 1994 ఎన్నికల నాటికి[[దళితులు|షెడ్యూల్డ్ కులాల]] అభ్యర్థులకు 39 నియోజకవర్గాలు, [[ఆదివాసి|షెడ్యూల్డ్ తెగల]] అభ్యర్థులకు 15 నియోజకవర్గాలు రిజర్వ్ చేసి ఉన్నాయి. == ఫలితాలు == {| class="sortable wikitable" ! colspan="10" |అం[[దస్త్రం:India_Andhra_Pradesh_Assembly_1994.svg]] |- ! colspan="2" rowspan="2" width="150" | పార్టీలు సంకీర్ణాలు ! colspan="3" | జనాదరణ పొందిన ఓటు ! colspan="3" | సీట్లు |- ! width="70" | ఓటు ! width="45" | % ! width="50" | +/- ! పోటీ చేశారు ! గెలిచింది ! +/- |- align="center" | bgcolor="{{party color|Telugu Desam Party}}" | | [[తెలుగుదేశం పార్టీ]] | 13743842 | 44.14% | +7.60% | 251 | 216 |{{Increase}} 142 |- align="center" | bgcolor="{{party color|Indian National Congress}}" | | [[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] | 10540182 | 33.85% |{{Decrease}} 13.24% | 294 | 26 |{{Decrease}} 155 |- align="center" | bgcolor="{{party color|Communist Party of India}}" | | [[కమ్యూనిస్టు పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (సి.పి.ఐ)|కమ్యూనిస్ట్ పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా]] | 1056789 | 3.39% |{{Increase}} 0.75% | 21 | 19 |{{Increase}} 11 |- align="center" | bgcolor="{{party color|Communist Party of India (Marxist)}}" | | [[కమ్యూనిస్టు పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (మార్కిస్టు)|కమ్యూనిస్ట్ పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (మార్క్సిస్ట్)]] | 923204 | 2.96% |{{Increase}} 0.50% | 16 | 15 |{{Increase}} 9 |- align="center" | bgcolor="{{party color|Bharatiya Janata Party}}" | |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] | 1210878 | 3.89% |{{Increase}} 2.11% | 280 | 3 |{{Decrease}} 2 |- align="center" | bgcolor="{{party color|Majlis Bachao Tehreek}}" | |[[మజ్లిస్ బచావో తెహ్రీక్]] | 152830 | 0.49% |{{Steady}} | 9 | 2 |{{Increase}} 2 |- align="center" | bgcolor="{{party color|All India Majlis-e-Ittehadul Muslimeen}}" | |[[ఆల్ ఇండియా మజ్లిస్ ఎ ఇత్తెహాదుల్ ముస్లిమీన్|ఆల్ ఇండియా మజ్లిస్-ఇ-ఇత్తెహాదుల్ ముస్లిమీన్]] | 216838 | 0.70% |{{Decrease}} 1.29% | 20 | 1 |{{Decrease}} 3 |- align="center" | bgcolor="{{party color|Independents}}" | |[[స్వతంత్ర రాజకీయ నాయకుడు|స్వతంత్ర (రాజకీయవేత్త)]] | 2696143 | 8.66% |{{Increase}} 2.08% | 1953 | 12 |{{Decrease}} 3 |- | colspan="8" | మూలం: https://eci.gov.in/files/file/4051-andhra-pradesh-1994/ |} == నియోజకవర్గం వారీగా ఫలితాలు == {| class="wikitable sortable" !నియోజకవర్గం !రిజర్వేషన్ !సభ్యుడు ! colspan="2" |పార్టీ |- |ఇచ్చాపురం |జనరల్ |అచ్యుత రామయ్య దక్కట | |[[తెలుగుదేశం పార్టీ|టీడీపీ]] |- |సోంపేట |జనరల్ |గౌతు శ్యామ సుందర శివాజీ | |[[తెలుగుదేశం పార్టీ|టీడీపీ]] |- |టెక్కలి |జనరల్ |ఎన్టీ రామారావు | |[[తెలుగుదేశం పార్టీ|టీడీపీ]] |- |హరిశ్చంద్రుడు |జనరల్ |యర్రన్నాయుడు కింజరాపు | |[[తెలుగుదేశం పార్టీ|టీడీపీ]] |- |నరసన్నపేట |జనరల్ |లక్ష్మణరావు బగ్గు | |[[తెలుగుదేశం పార్టీ|టీడీపీ]] |- |పాతపట్నం |జనరల్ |కలమట మోహనరావు | |[[తెలుగుదేశం పార్టీ|టీడీపీ]] |- |కొత్తూరు |ఎస్టీ |గోపాలరావు నిమ్మక | |[[తెలుగుదేశం పార్టీ|టీడీపీ]] |- |నాగూరు |ఎస్టీ |నిమ్మక జయ రాజు | |[[తెలుగుదేశం పార్టీ|టీడీపీ]] |- |పార్వతీపురం |ఏదీ లేదు |యర్రా కృష్ణ మూర్తి | |[[తెలుగుదేశం పార్టీ|టీడీపీ]] |- |సాలూరు |ఎస్టీ |రాజేంద్ర ప్రతాప్ భంజ్ డియో | |[[తెలుగుదేశం పార్టీ|టీడీపీ]] |- |బొబ్బిలి |ఏదీ లేదు |అప్పలనాయుడు Svch. | |[[తెలుగుదేశం పార్టీ|టీడీపీ]] |- |తెర్లాం |ఏదీ లేదు |టెంటు జయప్రకాష్ | |[[తెలుగుదేశం పార్టీ|టీడీపీ]] |- |వుణుకూరు |ఏదీ లేదు |పాలవలస రాజశేఖరం | |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |- |పాలకొండ |ఎస్సీ |భ్యద్రయ్య కథ | |[[తెలుగుదేశం పార్టీ|టీడీపీ]] |- |ఆమదాలవలస |ఏదీ లేదు |తమ్మినేని సీతారాం | |[[తెలుగుదేశం పార్టీ|టీడీపీ]] |- |శ్రీకాకుళం |ఏదీ లేదు |అప్పలసూర్యనారాయణ గుండ | |[[తెలుగుదేశం పార్టీ|టీడీపీ]] |- |ఎచ్చెర్ల |ఎస్సీ |[[కావలి ప్రతిభా భారతి]] | |[[తెలుగుదేశం పార్టీ|టీడీపీ]] |- |చీపురుపల్లి |జనరల్ |[[గద్దె బాబూరావు]] | |[[తెలుగుదేశం పార్టీ|టీడీపీ]] |- |గజపతినగరం |జనరల్ |అరుణ పడాల | |[[తెలుగుదేశం పార్టీ|టీడీపీ]] |- |విజయనగరం |జనరల్ |అశోక్ గజపతిరాజు పూసపాటి | |[[తెలుగుదేశం పార్టీ|టీడీపీ]] |- |సతివాడ |జనరల్ |సూర్య నారాయణ పొట్నూరు | |[[తెలుగుదేశం పార్టీ|టీడీపీ]] |- |భోగాపురం |జనరల్ |నారాయణస్వామినాయుడు పతివాడ | |[[తెలుగుదేశం పార్టీ|టీడీపీ]] |- |భీమునిపట్నం |జనరల్ |Rsdpan రాజు | |[[తెలుగుదేశం పార్టీ|టీడీపీ]] |- |విశాఖపట్నం-ఐ |జనరల్ |అబ్దుల్ రెహమాన్ షేకు | |[[తెలుగుదేశం పార్టీ|టీడీపీ]] |- |విశాఖపట్నం- II |జనరల్ |[[పల్లా సింహాచలం]] | |[[తెలుగుదేశం పార్టీ|టీడీపీ]] |- |పెందుర్తి |జనరల్ |ఆంజనేయులు ఎం. | |సి.పి.ఐ |- |ఉత్తరపల్లి |జనరల్ |అప్పలనాయుడు కొల్లా | |[[తెలుగుదేశం పార్టీ|టీడీపీ]] |- |శృంగవరపుకోట |ఎస్టీ |దుక్కు లబుడు బరికి | |[[తెలుగుదేశం పార్టీ|టీడీపీ]] |- |పాడేరు |ఎస్టీ |కొత్తగుల్లి చిట్టి నాయుడు | |[[తెలుగుదేశం పార్టీ|టీడీపీ]] |- |మాడుగుల |జనరల్ |రెడ్డి సత్యన్నారాయణ | |[[తెలుగుదేశం పార్టీ|టీడీపీ]] |- |చోడవరం |జనరల్ |గూనూరు యెర్రునాయుడు | |[[తెలుగుదేశం పార్టీ|టీడీపీ]] |- |అనకాపల్లి |జనరల్ |దాడి వీరభద్రరావు | |[[తెలుగుదేశం పార్టీ|టీడీపీ]] |- |[[పరవాడ శాసనసభ నియోజకవర్గం|పరవాడ]] |జనరల్ |[[బండారు సత్యనారాయణ మూర్తి|బండారు సత్యనారాయణమూర్తి]] | |[[తెలుగుదేశం పార్టీ|టీడీపీ]] |- |[[ఎలమంచిలి శాసనసభ నియోజకవర్గం|ఎలమంచిలి]] |జనరల్ |[[పప్పల చలపతిరావు]] | |[[తెలుగుదేశం పార్టీ|టీడీపీ]] |- |[[పాయకరావుపేట శాసనసభ నియోజకవర్గం|పాయకరావుపేట]] |ఎస్సీ |[[కాకర నూకరాజు]] | |[[తెలుగుదేశం పార్టీ|టీడీపీ]] |- |నర్సీపట్నం |ఏదీ లేదు |[[చింతకాయల అయ్యన్న పాత్రుడు]] | |[[తెలుగుదేశం పార్టీ|టీడీపీ]] |- |చింతపల్లి |ఎస్టీ |[[గొట్టేటి దేముడు]] | |[[కమ్యూనిస్టు పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (సి.పి.ఐ)|సీపీఐ]] |- |ఎల్లవరం |ఎస్టీ |సీతం సెట్టి వెంకటేశ్వరరావు | |[[తెలుగుదేశం పార్టీ|టీడీపీ]] |- |బూరుగుపూడి |జనరల్ |వెంకట రామకృష్ణ కోర్పు | |[[తెలుగుదేశం పార్టీ|టీడీపీ]] |- |రాజమండ్రి |జనరల్ |గోరంట్ల బుచ్చయ్య చౌదరి | |[[తెలుగుదేశం పార్టీ|టీడీపీ]] |- |కడియం |జనరల్ |వీరభద్రరావు వడ్డి | |[[తెలుగుదేశం పార్టీ|టీడీపీ]] |- |జగ్గంపేట |జనరల్ |జ్యోతుల వెంకట అప్పారావు | |[[తెలుగుదేశం పార్టీ|టీడీపీ]] |- |పెద్దాపురం |జనరల్ |బొడ్డు భాస్కర రామారావు | |[[తెలుగుదేశం పార్టీ|టీడీపీ]] |- |ప్రత్తిపాడు |జనరల్ |పర్వత సుబ్బారావు | |[[తెలుగుదేశం పార్టీ|టీడీపీ]] |- |తుని |జనరల్ |[[యనమల రామకృష్ణుడు]] | |[[తెలుగుదేశం పార్టీ|టీడీపీ]] |- |పిఠాపురం |జనరల్ |వెన్నా నాగేశ్వరరావు | |[[తెలుగుదేశం పార్టీ|టీడీపీ]] |- |సంపర |జనరల్ |[[తిరుమాని సత్యలింగ నాయకర్]] | |[[తెలుగుదేశం పార్టీ|టీడీపీ]] |- |కాకినాడ |జనరల్ |మూత గోపాల కృష్ణ | |[[తెలుగుదేశం పార్టీ|టీడీపీ]] |- |తాళ్లరేవు |జనరల్ |[[చిక్కాల రామచంద్రరావు]] | |[[తెలుగుదేశం పార్టీ|టీడీపీ]] |- |అనపర్తి |జనరల్ |మూలారెడ్డి నల్లమిల్లి | |[[తెలుగుదేశం పార్టీ|టీడీపీ]] |- |[[రామచంద్రపురం శాసనసభ నియోజకవర్గం|రామచంద్రపురం]] |జనరల్ |[[తోట త్రిమూర్తులు]] | |స్వతంత్ర |- |ఆలమూరు |జనరల్ |వి.వి.ఎస్.ఎస్.చౌదరి | |[[తెలుగుదేశం పార్టీ|టీడీపీ]] |- |ముమ్మిడివరం |ఎస్సీ |బత్తిన సుబ్బారావు | |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |- |అల్లవరం |ఎస్సీ |అయితాబత్తుల జోగేశ్వర వెంకట బుచ్చి మహేశ్వరరావు | |[[తెలుగుదేశం పార్టీ|టీడీపీ]] |- |అమలాపురం |జనరల్ |డా.మెట్ల సత్యనారాయణరావు | |[[తెలుగుదేశం పార్టీ|టీడీపీ]] |- |కొత్తపేట |జనరల్ |[[బండారు సత్యానందరావు]] | |[[తెలుగుదేశం పార్టీ|టీడీపీ]] |- |నాగారం |ఎస్సీ |ఉండ్రు కృష్ణారావు | |[[తెలుగుదేశం పార్టీ|టీడీపీ]] |- |రజోల్ |జనరల్ |అల్లూరు వెంకట సూర్యనారాయణ రాజు | |[[తెలుగుదేశం పార్టీ|టీడీపీ]] |- |నరసాపూర్ |జనరల్ |కొత్తపల్లి సుబ్బరాయుడు (పెదబాబు) | |[[తెలుగుదేశం పార్టీ|టీడీపీ]] |- |పాలకోల్ |జనరల్ |అల్లు వెంకట సత్యనారాయణ | |[[తెలుగుదేశం పార్టీ|టీడీపీ]] |- |ఆచంట |ఎస్సీ |దిగుపాటి రాజగోపాల్ | |[[కమ్యూనిస్టు పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (మార్కిస్టు)|సీపీఐ (ఎం)]] |- |భీమవరం |జనరల్ |వెంకట నరసింహరాజు పెనుమత్స | |[[తెలుగుదేశం పార్టీ|టీడీపీ]] |- |ఉండీ |జనరల్ |కలిదిండి రామచంద్రరాజు | |[[తెలుగుదేశం పార్టీ|టీడీపీ]] |- |పెనుగొండ |జనరల్ |సత్యనారాయణ వంక | |సి.పి.ఐ |- |తణుకు |జనరల్ |ముళ్లపూడి వెంకట కృష్ణారావు | |[[తెలుగుదేశం పార్టీ|టీడీపీ]] |- |అత్తిలి |జనరల్ |కనుమూరు బాపిరాజు | |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |- |తాడేపల్లిగూడెం |జనరల్ |కనక సుందరరావు పసల | |[[తెలుగుదేశం పార్టీ|టీడీపీ]] |- |ఉంగుటూరు |జనరల్ |కొండ్రెడ్డి విశ్వనాథం | |[[తెలుగుదేశం పార్టీ|టీడీపీ]] |- |దెందులూరు |జనరల్ |గారపాటి సాంబశివరావు | |[[తెలుగుదేశం పార్టీ|టీడీపీ]] |- |ఏలూరు |జనరల్ |మరదాని రంగారావు | |[[తెలుగుదేశం పార్టీ|టీడీపీ]] |- |గోపాలపురం |ఎస్సీ |బాబాజీరావు జొన్నకూటి | |టీడీపీ |- |కొవ్వూరు |ఏదీ లేదు |పెండ్యాల వెంకట కృష్ణారావు | |[[తెలుగుదేశం పార్టీ|టీడీపీ]] |- |పోలవరం |ఎస్టీ |సింగన్న దొర పూనెం | |[[తెలుగుదేశం పార్టీ|టీడీపీ]] |- |చింతలపూడి |జనరల్ |విద్యాధరరావు కోటగిరి | |[[తెలుగుదేశం పార్టీ|టీడీపీ]] |- |జగ్గయ్యపేట |జనరల్ |నెట్టెం రఘురాం | |[[తెలుగుదేశం పార్టీ|టీడీపీ]] |- |నందిగామ |జనరల్ |దేవినేని వెంకట రమణ | |[[తెలుగుదేశం పార్టీ|టీడీపీ]] |- |విజయవాడ వెస్ట్ |జనరల్ |కాకర్లపూడి సుబ్బరాజు | |[[కమ్యూనిస్టు పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (సి.పి.ఐ)|సీపీఐ]] |- |విజయవాడ తూర్పు |జనరల్ |రత్నకుమారి వంగవీటి | |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |- |కంకిపాడు |జనరల్ |రాజశేఖర్ (నెహ్రూ) దేవినేని | |[[తెలుగుదేశం పార్టీ|టీడీపీ]] |- |మైలవరం |జనరల్ |జె. రమేష్ బాబు | |[[తెలుగుదేశం పార్టీ|టీడీపీ]] |- |తిరువూరు |ఎస్సీ |స్వామిదాస్ నల్లగట్ల | |[[తెలుగుదేశం పార్టీ|టీడీపీ]] |- |నుజ్విద్ |జనరల్ |హనుమంతరావు కోటగిరి | |[[తెలుగుదేశం పార్టీ|టీడీపీ]] |- |గన్నవరం |జనరల్ |గద్దె రామమోహన్ | |[[స్వతంత్ర రాజకీయ నాయకుడు|స్వతంత్ర]] |- |వుయ్యూర్ |జనరల్ |అన్నే బాబు రావు | |[[తెలుగుదేశం పార్టీ|టీడీపీ]] |- |గుడివాడ |జనరల్ |రవి శోభనాద్రి చౌదరి | |[[తెలుగుదేశం పార్టీ|టీడీపీ]] |- |ముదినేపల్లి |జనరల్ |సీతాదేవి యెర్నేని | |[[తెలుగుదేశం పార్టీ|టీడీపీ]] |- |కైకలూరు |జనరల్ |నంబూరు వెంకట రామరాజు (రాము) | |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |- |మల్లేశ్వరం |జనరల్ |కాగిత వెంకటరావు | |[[తెలుగుదేశం పార్టీ|టీడీపీ]] |- |బందర్ |జనరల్ |అంబటి బ్రాహ్మణయ్య | |[[తెలుగుదేశం పార్టీ|టీడీపీ]] |- |నిడుమోలు |ఎస్సీ |పాటూరు రామయ్య | |[[కమ్యూనిస్టు పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (సి.పి.ఐ)|సీపీఐ]] |- |అవనిగడ్డ |జనరల్ |సింహాద్రి సత్యనారాయణ రావు | |[[తెలుగుదేశం పార్టీ|టీడీపీ]] |- |కూచినపూడి |జనరల్ |సీతారామమ్మ ఏవూరు | |[[తెలుగుదేశం పార్టీ|టీడీపీ]] |- |రేపల్లె |జనరల్ |ముమ్మనేని వెంకట సుబ్బయ్య | |[[తెలుగుదేశం పార్టీ|టీడీపీ]] |- |వేమూరు |జనరల్ |రాజేంద్రప్రసాద్ ఆలపాటి | |[[తెలుగుదేశం పార్టీ|టీడీపీ]] |- |దుగ్గిరాల |జనరల్ |గుడిబండి వెంకటరెడ్డి | |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |- |తెనాలి |జనరల్ |రవి రవీంద్రనాధ్ | |[[తెలుగుదేశం పార్టీ|టీడీపీ]] |- |పొన్నూరు |జనరల్ |నరేంద్రకుమార్ ధూళిపాళ్ల | |[[తెలుగుదేశం పార్టీ|టీడీపీ]] |- |బాపట్ల |జనరల్ |ముప్పలనేని శేషగిరిరావు | |[[తెలుగుదేశం పార్టీ|టీడీపీ]] |- |ప్రత్తిపాడు |జనరల్ |మాకినేని పెద రత్తయ్య | |[[తెలుగుదేశం పార్టీ|టీడీపీ]] |- |గుంటూరు-ఐ |జనరల్ |జియా ఉద్దీన్ Sm | |[[తెలుగుదేశం పార్టీ|టీడీపీ]] |- |గుంటూరు-ii |జనరల్ |చల్లా వెంకట కృష్ణా రెడ్డి | |[[తెలుగుదేశం పార్టీ|టీడీపీ]] |- |మంగళగిరి |జనరల్ |నిమ్మగడ్డ రామమోహన్ రావు | |[[కమ్యూనిస్టు పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (మార్కిస్టు)|సీపీఐ (ఎం)]] |- |తాడికొండ |ఎస్సీ |Gmnv ప్రసాద్ | |[[కమ్యూనిస్టు పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (సి.పి.ఐ)|సీపీఐ]] |- |సత్తెనపల్లి |జనరల్ |పుతుంబక భారతి | |[[కమ్యూనిస్టు పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (మార్కిస్టు)|సీపీఐ (ఎం)]] |- |పెద్దకూరపాడు |జనరల్ |కన్నా లక్ష్మీ నారాయణ | |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |- |గురజాల |జనరల్ |యరపతినేని శ్రీనివాసరావు | |[[తెలుగుదేశం పార్టీ|టీడీపీ]] |- |మాచర్ల |జనరల్ |పున్నా రెడ్డి కుర్రి | |[[తెలుగుదేశం పార్టీ|టీడీపీ]] |- |వినుకొండ |జనరల్ |వీరపనేని ఎల్లమందరావు | |[[స్వతంత్ర రాజకీయ నాయకుడు|స్వతంత్ర]] |- |నరసరావుపేట |జనరల్ |కోడెల శివప్రసాద రావు | |[[తెలుగుదేశం పార్టీ|టీడీపీ]] |- |చిలకలూరిపేట |జనరల్ |సాంబయ్య సోమేపల్లి | |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |- |చీరాల |జనరల్ |పాలేటి రామారావు | |[[తెలుగుదేశం పార్టీ|టీడీపీ]] |- |పర్చూరు |జనరల్ |గాదె వెంకట రెడ్డి | |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |- |మార్టూరు |జనరల్ |గొట్టిపాటి హనుమంతరావు | |[[స్వతంత్ర రాజకీయ నాయకుడు|స్వతంత్ర]] |- |అద్దంకి |జనరల్ |చెంచుగరతయ్య బాచిన | |[[స్వతంత్ర రాజకీయ నాయకుడు|స్వతంత్ర]] |- |ఒంగోలు |జనరల్ |ఈదర హరి బాబు | |[[తెలుగుదేశం పార్టీ|టీడీపీ]] |- |సంతనూతలపాడు |ఎస్సీ |చెంచయ్య తవనం | |[[కమ్యూనిస్టు పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (మార్కిస్టు)|సీపీఐ (ఎం)]] |- |కందుకూరు |జనరల్ |డాక్టర్ దివి శివరామ్ | |[[తెలుగుదేశం పార్టీ|టీడీపీ]] |- |కనిగిరి |జనరల్ |ముకు కాసి రెడ్డి | |[[తెలుగుదేశం పార్టీ|టీడీపీ]] |- |కొండేపి |జనరల్ |ఆంజనేయులు దామచర్ల | |[[తెలుగుదేశం పార్టీ|టీడీపీ]] |- |కంబమ్ |జనరల్ |చప్పిడి వెంగయ్య | |[[తెలుగుదేశం పార్టీ|టీడీపీ]] |- |దర్శి |జనరల్ |నారపశెట్టి శ్రీరాములు | |[[తెలుగుదేశం పార్టీ|టీడీపీ]] |- |మార్కాపూర్ |జనరల్ |జంకె వెంకట రెడ్డి | |[[స్వతంత్ర రాజకీయ నాయకుడు|స్వతంత్ర]] |- |గిద్దలూరు |జనరల్ |పిడతల రామభూపాల రెడ్డి | |[[తెలుగుదేశం పార్టీ|టీడీపీ]] |- |ఉదయగిరి |జనరల్ |కంభం విజయరాణి రెడ్డి | |[[స్వతంత్ర రాజకీయ నాయకుడు|స్వతంత్ర]] |- |కావలి |జనరల్ |కలికి యానాది రెడ్డి | |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |- |అల్లూరు |జనరల్ |జక్కా వెంకయ్య | |[[కమ్యూనిస్టు పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (మార్కిస్టు)|సీపీఐ (ఎం)]] |- |కోవూరు |జనరల్ |నల్లపరెడ్డి ప్రసన్నకుమార్ రెడ్డి | |[[తెలుగుదేశం పార్టీ|టీడీపీ]] |- |ఆత్మకూర్ |జనరల్ |లక్ష్మయ్య నాయుడు కొమ్మి | |[[తెలుగుదేశం పార్టీ|టీడీపీ]] |- |రాపూర్ |జనరల్ |వై.శ్రీనివాసులురెడ్డి | |[[తెలుగుదేశం పార్టీ|టీడీపీ]] |- |నెల్లూరు |జనరల్ |[[తాళ్లపాక రమేష్‌రెడ్డి|టి.రమేష్ రెడ్డి]] | |[[తెలుగుదేశం పార్టీ|టీడీపీ]] |- |సర్వేపల్లి |జనరల్ |సోమిరెడ్డి చంద్రమోహన్ రెడ్డి | |[[తెలుగుదేశం పార్టీ|టీడీపీ]] |- |గూడూరు |ఎస్సీ |బల్లి దుర్గా ప్రసాద రావు | |[[తెలుగుదేశం పార్టీ|టీడీపీ]] |- |సూళ్ళూరుపేట |ఎస్సీ |[[పరసా వెంకట రత్నం]] | |[[తెలుగుదేశం పార్టీ|టీడీపీ]] |- |వెంకటగిరి |జనరల్ |రాజా Vvrk. యాచేంద్ర వెలుగోటి | |[[తెలుగుదేశం పార్టీ|టీడీపీ]] |- |శ్రీ కాళహస్తి |జనరల్ |గోపాలకృష్ణారెడ్డి బొజ్జల | |[[తెలుగుదేశం పార్టీ|టీడీపీ]] |- |సత్యవేడు |ఎస్సీ |ఎమ్సురాజన్ | |[[తెలుగుదేశం పార్టీ|టీడీపీ]] |- |నగరి |జనరల్ |వి.దొరస్వామి రాజు | |[[తెలుగుదేశం పార్టీ|టీడీపీ]] |- |పుత్తూరు |జనరల్ |గాలి ముద్దు కృష్ణమ నాయుడు | |[[తెలుగుదేశం పార్టీ|టీడీపీ]] |- |వేపంజేరి |ఎస్సీ |ఆర్. గాంధీ | |[[తెలుగుదేశం పార్టీ|టీడీపీ]] |- |[[చిత్తూరు శాసనసభ నియోజకవర్గం|చిత్తూరు]] |జనరల్ |[[సి.కె. బాబు]] | |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |- |పల్మనేర్ |ఎస్సీ |డా. పట్నం సుబ్బయ్య | |[[తెలుగుదేశం పార్టీ|టీడీపీ]] |- |కుప్పం |జనరల్ |[[నారా చంద్రబాబునాయుడు|నారా చంద్ర బాబు నాయుడు]] | |[[తెలుగుదేశం పార్టీ|టీడీపీ]] |- |పుంగనూరు |జనరల్ |ఎన్. రామకృష్ణా రెడ్డి | |[[తెలుగుదేశం పార్టీ|టీడీపీ]] |- |మదనపల్లె |జనరల్ |రాటకొండ కృష్ణ సాగర్ | |[[తెలుగుదేశం పార్టీ|టీడీపీ]] |- |తంబళ్లపల్లె |జనరల్ |అనిపిరెడ్డి వెంకటలక్ష్మి దేవమ్మ | |[[తెలుగుదేశం పార్టీ|టీడీపీ]] |- |వాయల్పాడ్ |జనరల్ |చింతల రామచంద్రారెడ్డి | |[[తెలుగుదేశం పార్టీ|టీడీపీ]] |- |పీలేరు |జనరల్ |జివి శ్రీనాథ రెడ్డి | |[[తెలుగుదేశం పార్టీ|టీడీపీ]] |- |చంద్రగిరి |జనరల్ |నారా రామమూర్తి నాయుడు | |[[తెలుగుదేశం పార్టీ|టీడీపీ]] |- |తిరుపతి |జనరల్ |ఎ. మోహన్ | |[[తెలుగుదేశం పార్టీ|టీడీపీ]] |- |కోడూరు |ఎస్సీ |చెన్నయ్య వడ్డి | |[[తెలుగుదేశం పార్టీ|టీడీపీ]] |- |రాజంపేట |జనరల్ |పసుపులేటి బ్రహ్మయ్య | |[[తెలుగుదేశం పార్టీ|టీడీపీ]] |- |రాయచోటి |జనరల్ |ఎం. నారాయణ రెడ్డి | |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |- |లక్కిరెడ్డిపల్లి |జనరల్ |గడికోట ద్వారకానాధ రెడ్డి | |[[తెలుగుదేశం పార్టీ|టీడీపీ]] |- |కడప |జనరల్ |కలీల్ బాషా సా | |[[తెలుగుదేశం పార్టీ|టీడీపీ]] |- |బద్వేల్ |జనరల్ |వీరా రెడ్డి బిజివేముల | |[[తెలుగుదేశం పార్టీ|టీడీపీ]] |- |మైదుకూరు |జనరల్ |దుగ్గిరెడ్డి లక్ష్మీ రెడ్డిగారి రవీంద్రారెడ్డి | |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |- |ప్రొద్దుటూరు |జనరల్ |వరదరాజులు రెడ్డి నంద్యాల | |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |- |జమ్మలమడుగు |జనరల్ |రామసుబ్బారెడ్డి పి. | |[[తెలుగుదేశం పార్టీ|టీడీపీ]] |- |కమలాపురం |జనరల్ |వీర శివారెడ్డి గండ్లూరు | |[[తెలుగుదేశం పార్టీ|టీడీపీ]] |- |పులివెండ్ల |జనరల్ |వైఎస్ వివేకానంద రెడ్డి | |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |- |కదిరి |జనరల్ |సూర్యనారాయణ | |[[తెలుగుదేశం పార్టీ|టీడీపీ]] |- |నల్లమాడ |జనరల్ |టిడి నాగరాజ రెడ్డి | |[[తెలుగుదేశం పార్టీ|టీడీపీ]] |- |గోరంట్ల |జనరల్ |ఎన్. క్రిస్టప్ప | |[[తెలుగుదేశం పార్టీ|టీడీపీ]] |- |హిందూపూర్ |జనరల్ |ఎన్టీ రామారావు | |[[తెలుగుదేశం పార్టీ|టీడీపీ]] |- |మడకశిర |జనరల్ |యస్ ప్రభాకర రెడ్డి | |[[తెలుగుదేశం పార్టీ|టీడీపీ]] |- |పెనుకొండ |జనరల్ |పరిటాల రవీంద్ర | |[[తెలుగుదేశం పార్టీ|టీడీపీ]] |- |కళ్యాణద్రగ్ |ఎస్సీ |బిసి గోవిందప్ప | |[[తెలుగుదేశం పార్టీ|టీడీపీ]] |- |రాయదృగ్ |జనరల్ |బండి హులికుంటప్ప | |[[తెలుగుదేశం పార్టీ|టీడీపీ]] |- |ఉరవకొండ |జనరల్ |కేసన్న | |[[తెలుగుదేశం పార్టీ|టీడీపీ]] |- |గూటి |జనరల్ |గాధి లింగప్ప | |[[తెలుగుదేశం పార్టీ|టీడీపీ]] |- |సింగనమల |ఎస్సీ |కె. జయరామ్ | |[[తెలుగుదేశం పార్టీ|టీడీపీ]] |- |అనంతపురం |జనరల్ |కె. రామకృష్ణ | |[[కమ్యూనిస్టు పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (సి.పి.ఐ)|సీపీఐ]] |- |దామవరం |జనరల్ |వెంకట నాయుడు గుట | |[[తెలుగుదేశం పార్టీ|టీడీపీ]] |- |తాద్పత్రి |జనరల్ |జేసీ దివాకర రెడ్డి | |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |- |ఆలూర్ |ఎస్సీ |మసాలా ఈరన్న | |[[తెలుగుదేశం పార్టీ|టీడీపీ]] |- |ఆదోని |జనరల్ |కె. మినాక్షి నాయుడు | |[[తెలుగుదేశం పార్టీ|టీడీపీ]] |- |యెమ్మిగనూరు |జనరల్ |బివి మోహన్ రెడ్డి | |[[తెలుగుదేశం పార్టీ|టీడీపీ]] |- |కోడుమూరు |ఎస్సీ |ఎం. శిఖామణి | |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |- |కర్నూలు |జనరల్ |అబ్దుల్ గఫూర్ ఎం. | |[[కమ్యూనిస్టు పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (సి.పి.ఐ)|సీపీఐ]] |- |పత్తికొండ |జనరల్ |ఎస్వీ సుబ్బారెడ్డి | |[[తెలుగుదేశం పార్టీ|టీడీపీ]] |- |ధోన్ |జనరల్ |కోట్ల విజయభాస్కర రెడ్డి | |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |- |కోయిల్‌కుంట్ల |జనరల్ |సుబ్బారెడ్డి కర్రా | |[[తెలుగుదేశం పార్టీ|టీడీపీ]] |- |ఆళ్లగడ్డ |జనరల్ |భూమా నాగి రెడ్డి | |[[తెలుగుదేశం పార్టీ|టీడీపీ]] |- |పాణ్యం |జనరల్ |కాటసాని రామభూపాల్ రెడ్డి | |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |- |నందికొట్కూరు |జనరల్ |బైరెడ్డి రాజశేఖర రెడ్డి | |[[తెలుగుదేశం పార్టీ|టీడీపీ]] |- |నంద్యాల |జనరల్ |మహ్మద్ ఫరూక్ | |[[తెలుగుదేశం పార్టీ|టీడీపీ]] |- |ఆత్మకూర్ |జనరల్ |ఏరాసు ప్రతాప రెడ్డి | |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |- |అచ్చంపేట |ఎస్సీ |పి. రాములు | |[[తెలుగుదేశం పార్టీ|టీడీపీ]] |- |నాగర్ కర్నూల్ |జనరల్ |డా. నాగం జనార్దన్ రెడ్డి | |[[తెలుగుదేశం పార్టీ|టీడీపీ]] |- |కల్వకుర్తి |జనరల్ |కిస్తా రెడ్డి యెడ్మ | |[[స్వతంత్ర రాజకీయ నాయకుడు|స్వతంత్ర]] |- |షాద్‌నగర్ |ఎస్సీ |బక్కని నర్సిములు | |[[తెలుగుదేశం పార్టీ|టీడీపీ]] |- |జడ్చర్ల |జనరల్ |సత్యనారాయణ | |[[తెలుగుదేశం పార్టీ|టీడీపీ]] |- |మహబూబ్ నగర్ |జనరల్ |చంద్ర శేఖర్ | |[[తెలుగుదేశం పార్టీ|టీడీపీ]] |- |వనపర్తి |జనరల్ |చంద్ర శేఖర్ రెడ్డి | |[[తెలుగుదేశం పార్టీ|టీడీపీ]] |- |కొల్లాపూర్ |జనరల్ |కాటికేనేని మధుసూధన్ రావు | |[[తెలుగుదేశం పార్టీ|టీడీపీ]] |- |అలంపూర్ |జనరల్ |కొత్తకోట ప్రకాష్ రెడ్డి | |[[తెలుగుదేశం పార్టీ|టీడీపీ]] |- |గద్వాల్ |జనరల్ |భరత్ సింహ రెడ్డి | |స్వతంత్ర |- |అమర్చింత |జనరల్ |దయాకర రెడ్డి | |[[తెలుగుదేశం పార్టీ|టీడీపీ]] |- |మక్తల్ |జనరల్ |ఎల్లా రెడ్డి | |[[తెలుగుదేశం పార్టీ|టీడీపీ]] |- |కొడంగల్ |జనరల్ |నందారం వెంకటయ్య | |[[తెలుగుదేశం పార్టీ|టీడీపీ]] |- |తాండూరు |జనరల్ |పట్నం మహేందర్ రెడ్డి | |[[తెలుగుదేశం పార్టీ|టీడీపీ]] |- |వికారాబాద్ |ఎస్సీ |ఎ. చంద్ర శేఖర్ | |[[తెలుగుదేశం పార్టీ|టీడీపీ]] |- |పార్గి |జనరల్ |కొప్పుల హరీశ్వర్ రెడ్డి | |[[తెలుగుదేశం పార్టీ|టీడీపీ]] |- |చేవెళ్ల |ఏదీ లేదు |ఇంద్రారెడ్డి పట్లోళ్ల | |[[తెలుగుదేశం పార్టీ|టీడీపీ]] |- |ఇబ్రహీంపట్నం |ఎస్సీ |కొండిగారి రాములు | |[[కమ్యూనిస్టు పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (సి.పి.ఐ)|సీపీఐ]] |- |ముషీరాబాద్ |జనరల్ |ఎం. కోదండ రెడ్డి | |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |- |హిమాయత్‌నగర్ |జనరల్ |సి. కృష్ణ యాదవ్ | |[[తెలుగుదేశం పార్టీ|టీడీపీ]] |- |సనత్‌నగర్ |జనరల్ |ఎం. శశిధర్ రెడ్డి | |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |- |సికింద్రాబాద్ |జనరల్ |తలసాని శ్రీనివాస్ యాదవ్ | |[[తెలుగుదేశం పార్టీ|టీడీపీ]] |- |ఖైరతాబాద్ |జనరల్ |పి.జనార్ధన రెడ్డి | |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |- |సికింద్రాబాద్ కంటోన్మెంట్ |ఎస్సీ |జి. సాయన్న | |[[తెలుగుదేశం పార్టీ|టీడీపీ]] |- |మలక్ పేట |జనరల్ |ఎం. రంగా రెడ్డి | |[[తెలుగుదేశం పార్టీ|టీడీపీ]] |- |అసిఫ్‌నగర్ |జనరల్ |డి.నాగేందర్ | |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |- |[[మహరాజ్‌గంజ్ శాసనసభ నియోజకవర్గం (ఆంధ్రప్రదేశ్)|మహారాజ్‌గంజ్]] |జనరల్ |పి. రామస్వామి | |[[భారతీయ జనతా పార్టీ|బీజేపీ]] |- |[[కార్వాన్ శాసనసభ నియోజకవర్గం|కార్వాన్]] |జనరల్ |[[బద్దం బాల్‌రెడ్డి|బద్దం బాల్ రెడ్డి]] | |[[భారతీయ జనతా పార్టీ|బీజేపీ]] |- |[[యాకుత్‌పురా శాసనసభ నియోజకవర్గం|యాకుత్‌పురా]] |జనరల్ |[[ముంతాజ్ అహ్మద్ ఖాన్]] | |మజ్లిస్ బచావో తహ్రీక్ |- |చాంద్రాయణగుట్ట |జనరల్ |మొహమ్మద్ అమానుల్లా ఖాన్ | |మజ్లిస్ బచావో తహ్రీక్ |- |చార్మినార్ |జనరల్ |[[అసదుద్దీన్ ఒవైసీ]] | |[[ఆల్ ఇండియా మజ్లిస్ ఎ ఇత్తెహాదుల్ ముస్లిమీన్|ఎంఐఎం]] |- |మేడ్చల్ |జనరల్ |తుళ్ల దేవేందర్ గౌడ్ | |[[తెలుగుదేశం పార్టీ|టీడీపీ]] |- |సిద్దిపేట |జనరల్ |కల్వకుంట్ల చంద్రశేఖర్ రావు | |[[తెలుగుదేశం పార్టీ|టీడీపీ]] |- |డొమ్మాట్ |జనరల్ |చెరుకు ముత్యం రెడ్డి | |[[తెలుగుదేశం పార్టీ|టీడీపీ]] |- |గజ్వేల్ |ఎస్సీ |జి. విజయ రామారావు | |[[తెలుగుదేశం పార్టీ|టీడీపీ]] |- |నర్సాపూర్ |జనరల్ |చిలుముల విట్టల్ రెడ్డి | |[[కమ్యూనిస్టు పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (సి.పి.ఐ)|సీపీఐ]] |- |సంగారెడ్డి |జనరల్ |కె. సదాశివ రెడ్డి | |[[తెలుగుదేశం పార్టీ|టీడీపీ]] |- |జహీరాబాద్ |జనరల్ |సి.బాగన్న | |[[తెలుగుదేశం పార్టీ|టీడీపీ]] |- |నారాయణఖేడ్ |జనరల్ |ఎం. విజయపాల్ రెడ్డి | |[[తెలుగుదేశం పార్టీ|టీడీపీ]] |- |మెదక్ |జనరల్ |కర్ణం రామచంద్రరావు | |[[తెలుగుదేశం పార్టీ|టీడీపీ]] |- |రామాయంపేట |జనరల్ |దేవర వాసుదేవరావు | |[[తెలుగుదేశం పార్టీ|టీడీపీ]] |- |ఆందోల్ |ఎస్సీ |మల్యాల రాజయ్య | |[[తెలుగుదేశం పార్టీ|టీడీపీ]] |- |బాల్కొండ |జనరల్ |కేతిరెడ్డి సురేష్ రెడ్డి (kr సురేష్ రెడ్డి) | |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |- |ఆర్మూర్ |జనరల్ |ఆలేటి అన్నపూర్ణాదేవి | |[[తెలుగుదేశం పార్టీ|టీడీపీ]] |- |కామారెడ్డి |జనరల్ |గంప గోవర్ధన్ | |[[తెలుగుదేశం పార్టీ|టీడీపీ]] |- |యల్లారెడ్డి |జనరల్ |ఆంజనేయులు నేరెళ్ల | |[[తెలుగుదేశం పార్టీ|టీడీపీ]] |- |జుక్కల్ |ఎస్సీ |బి. పండరి | |[[తెలుగుదేశం పార్టీ|టీడీపీ]] |- |బాన్సువాడ |జనరల్ |పరిగె శ్రీనివాస్ రెడ్డి | |[[తెలుగుదేశం పార్టీ|టీడీపీ]] |- |బోధన్ |జనరల్ |బషీరుద్దీన్ బాబు ఖాన్ | |[[తెలుగుదేశం పార్టీ|టీడీపీ]] |- |నిజామాబాద్ |జనరల్ |సతీష్ పవార్ | |[[తెలుగుదేశం పార్టీ|టీడీపీ]] |- |డిచ్‌పల్లి |జనరల్ |మండవ వెంకటేశ్వరరావు | |[[తెలుగుదేశం పార్టీ|టీడీపీ]] |- |[[ముధోల్ శాసనసభ నియోజకవర్గం|ముధోల్]] |జనరల్ |[[భోస్లే నారాయణరావు పాటిల్]] | |[[తెలుగుదేశం పార్టీ|టీడీపీ]] |- |నిర్మల్ |జనరల్ |ఎస్. వేణుగోపాలా చారి | |[[తెలుగుదేశం పార్టీ|టీడీపీ]] |- |[[బోథ్ శాసనసభ నియోజకవర్గం|బోథ్]] |ఎస్టీ |[[గోడం న‌గేశ్]] | |[[తెలుగుదేశం పార్టీ|టీడీపీ]] |- |ఆదిలాబాద్ |జనరల్ |చిల్కూరి వామన్ రెడ్డి | |[[తెలుగుదేశం పార్టీ|టీడీపీ]] |- |ఖానాపూర్ |ఎస్టీ |అజ్మీరా గోవింద్ నాయక్ | |[[తెలుగుదేశం పార్టీ|టీడీపీ]] |- |ఆసిఫాబాద్ |ఎస్సీ |గుండా మల్లేష్ | |[[కమ్యూనిస్టు పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (సి.పి.ఐ)|సీపీఐ]] |- |లక్సెట్టిపేట |జనరల్ |పోయింది హన్మంత రావు | |[[తెలుగుదేశం పార్టీ|టీడీపీ]] |- |సిర్పూర్ |జనరల్ |పి. పురుషోత్తం రావు | |[[స్వతంత్ర రాజకీయ నాయకుడు|స్వతంత్ర]] |- |చిన్నూరు |ఎస్సీ |బోడ జనార్దన్ | |[[తెలుగుదేశం పార్టీ|టీడీపీ]] |- |మంథని |జనరల్ |రాంరెడ్డి చంద్రపట్ల | |[[తెలుగుదేశం పార్టీ|టీడీపీ]] |- |పెద్దపల్లి |జనరల్ |బిరుదు రాజమల్లు | |[[తెలుగుదేశం పార్టీ|టీడీపీ]] |- |మైదారం |ఎస్సీ |మల్లేశం మాలెం | |[[స్వతంత్ర రాజకీయ నాయకుడు|స్వతంత్ర]] |- |హుజూరాబాద్ |జనరల్ |ఏనుగుల పెద్ది రెడ్డి | |[[తెలుగుదేశం పార్టీ|టీడీపీ]] |- |కమలాపూర్ |జనరల్ |దామోదర్ రెడ్డి ముద్దసాని | |[[తెలుగుదేశం పార్టీ|టీడీపీ]] |- |ఇందుర్తి |జనరల్ |చిన్న మల్లయ్య దేశిని | |[[కమ్యూనిస్టు పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (సి.పి.ఐ)|సీపీఐ]] |- |కరీంనగర్ |జనరల్ |జువ్వాడి చంద్ర శేఖర్ రావు | |[[తెలుగుదేశం పార్టీ|టీడీపీ]] |- |చొప్పదండి |జనరల్ |రాంకిషన్ రావు న్యాలకొండ | |[[తెలుగుదేశం పార్టీ|టీడీపీ]] |- |జగిత్యాల |జనరల్ |ల్గందుల రమణ | |[[తెలుగుదేశం పార్టీ|టీడీపీ]] |- |బుగ్గరం |జనరల్ |షికారి విశ్వనాథం | |[[తెలుగుదేశం పార్టీ|టీడీపీ]] |- |మెట్‌పల్లి |జనరల్ |చెన్నమనాని విద్యాసాగర్ రావు | |బీజేపీ |- |సిరిసిల్ల |జనరల్ |చెన్నమణి రాజేశ్వర్ రావు | |సి.పి.ఐ |- |నరెల్లా |ఎస్సీ |సుద్దాల దేవయ్య | |[[తెలుగుదేశం పార్టీ|టీడీపీ]] |- |చేర్యాల్ |జనరల్ |రాజా రెడ్డి నిమ్మ | |[[తెలుగుదేశం పార్టీ|టీడీపీ]] |- |జనగాం |జనరల్ |చరగొండ రాజి రెడ్డి | |[[కమ్యూనిస్టు పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (మార్కిస్టు)|సీపీఐ (ఎం)]] |- |చెన్నూరు |జనరల్ |ఎన్. ఏతి రాజారావు | |[[తెలుగుదేశం పార్టీ|టీడీపీ]] |- |డోర్నకల్ |జనరల్ |రెడ్యా నాయక్ ధర్మసోత్ | |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |- |[[మహబూబాబాద్ శాసనసభ నియోజకవర్గం|మహబూబాబాద్]] |జనరల్ |బండి పుల్లయ్య | |[[కమ్యూనిస్టు పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (సి.పి.ఐ)|సీపీఐ]] |- |[[నర్సంపేట శాసనసభ నియోజకవర్గం|నర్సంపేట]] |జనరల్ |[[రేవూరి ప్రకాష్ రెడ్డి]] | |[[తెలుగుదేశం పార్టీ|టీడీపీ]] |- |[[వర్ధన్నపేట శాసనసభ నియోజకవర్గం|వర్ధన్నపేట]] |జనరల్ |ఎర్రబెల్లి దయాకర్ రావు | |[[తెలుగుదేశం పార్టీ|టీడీపీ]] |- |[[ఘన్‌పూర్ స్టేషన్ శాసనసభ నియోజకవర్గం|ఘనపూర్]] |ఎస్సీ |కడియం శ్రీహరి | |[[తెలుగుదేశం పార్టీ|టీడీపీ]] |- |వరంగల్ |జనరల్ |[[దోనెపూడి రమేష్ బాబు|దోనేపూడి రమేష్‌బాబు]] | |[[తెలుగుదేశం పార్టీ|టీడీపీ]] |- |[[హన్మకొండ శాసనసభ నియోజకవర్గం|హన్మకొండ]] |జనరల్ |[[దాస్యం ప్రణయ్ భాస్కర్]] | |[[తెలుగుదేశం పార్టీ|టీడీపీ]] |- |శాయంపేట |జనరల్ |[[సిరికొండ మధుసూధనాచారి|సిరికొండ మధు సూదనాచారి]] | |[[తెలుగుదేశం పార్టీ|టీడీపీ]] |- |[[పరకాల శాసనసభ నియోజకవర్గం|పరకాల]] |ఎస్సీ |సారయ్య పోతరాజు | |[[కమ్యూనిస్టు పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (సి.పి.ఐ)|సీపీఐ]] |- |[[ములుగు శాసనసభ నియోజకవర్గం|ములుగు]] |ఎస్టీ |అజ్మీరా చందూలాల్ | |[[తెలుగుదేశం పార్టీ|టీడీపీ]] |- |[[భద్రాచలం శాసనసభ నియోజకవర్గం|భద్రాచలం]] |ఎస్టీ |[[కుంజా బొజ్జి|కుంజ బొజ్జి]] | |[[కమ్యూనిస్టు పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (మార్కిస్టు)|సీపీఐ (ఎం)]] |- |[[బూర్గంపాడు శాసనసభ నియోజకవర్గం|బర్గంపహాడ్]] |ఎస్టీ |కుంజ బిక్షం | |[[కమ్యూనిస్టు పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (సి.పి.ఐ)|సీపీఐ]] |- |కొత్తగూడెం |జనరల్ |కోనేరు నాగేశ్వరరావు | |[[తెలుగుదేశం పార్టీ|టీడీపీ]] |- |సత్తుపల్లి |జనరల్ |నాగేశ్వరరావు తుమ్మల | |[[తెలుగుదేశం పార్టీ|టీడీపీ]] |- |మధిర |జనరల్ |బోడేపూడి వెంకటేశ్వరరావు | |[[కమ్యూనిస్టు పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (మార్కిస్టు)|సీపీఐ (ఎం)]] |- |[[పాలేరు శాసనసభ నియోజకవర్గం|పాలేరు]] |ఎస్సీ |[[సండ్ర వెంకటవీరయ్య]] | |[[కమ్యూనిస్టు పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (మార్కిస్టు)|సీపీఐ (ఎం)]] |- |[[ఖమ్మం శాసనసభ నియోజకవర్గం|ఖమ్మం]] |జనరల్ |[[పువ్వాడ నాగేశ్వరరావు|పువ్వాడ నాగేశ్వర్ రావు]] | |[[కమ్యూనిస్టు పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (సి.పి.ఐ)|సీపీఐ]] |- |సుజాతనగర్ |జనరల్ |మహ్మద్ రజబ్ అలీ | |[[కమ్యూనిస్టు పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (సి.పి.ఐ)|సీపీఐ]] |- |[[ఇల్లందు శాసనసభ నియోజకవర్గం|ఇల్లందు]] |ఎస్టీ |[[ఊకే అబ్బయ్య]] | |[[కమ్యూనిస్టు పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (సి.పి.ఐ)|సీపీఐ]] |- |[[తుంగతుర్తి శాసనసభ నియోజకవర్గం|తుంగతుర్తి]] |జనరల్ |[[రాంరెడ్డి దామోదర్‌రెడ్డి|రాంరెడ్డి దామోదర్ రెడ్డి]] | |[[స్వతంత్ర రాజకీయ నాయకుడు|స్వతంత్ర]] |- |[[సూర్యాపేట శాసనసభ నియోజకవర్గం|సూర్యాపేట]] |ఎస్సీ |[[ఆకారపు సుదర్శన్]] | |[[తెలుగుదేశం పార్టీ|టీడీపీ]] |- |[[కోదాడ శాసనసభ నియోజకవర్గం|కోదాడ]] |జనరల్ |[[వేనేపల్లి చందర్ రావు]] | |[[తెలుగుదేశం పార్టీ|టీడీపీ]] |- |[[మిర్యాలగూడ శాసనసభ నియోజకవర్గం|మిర్యాలగూడ]] |జనరల్ |[[జూలకంటి రంగారెడ్డి|జూలకంటి రంగా రెడ్డి]] | |[[కమ్యూనిస్టు పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (మార్కిస్టు)|సీపీఐ (ఎం)]] |- |చలకుర్తి |జనరల్ |జి. రామ మూర్తి | |[[తెలుగుదేశం పార్టీ|టీడీపీ]] |- |[[నకిరేకల్ శాసనసభ నియోజకవర్గం|నకిరేకల్‌]] |జనరల్ |[[నర్రా రాఘవ రెడ్డి]] | |[[కమ్యూనిస్టు పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (మార్కిస్టు)|సీపీఐ (ఎం)]] |- |[[నల్గొండ శాసనసభ నియోజకవర్గం|నల్గొండ]] |జనరల్ |[[నంద్యాల నర్సింహా రెడ్డి]] | |[[కమ్యూనిస్టు పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (మార్కిస్టు)|సీపీఐ (ఎం)]] |- |[[రామన్నపేట శాసనసభ నియోజకవర్గం|రామన్నపేట]] |జనరల్ |[[గుర్రం యాదగిరి రెడ్డి]] | |[[కమ్యూనిస్టు పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (సి.పి.ఐ)|సీపీఐ]] |- |[[ఆలేరు శాసనసభ నియోజకవర్గం|ఆలేరు]] |ఎస్సీ |[[మోత్కుపల్లి నర్సింహులు]] | |[[తెలుగుదేశం పార్టీ|టీడీపీ]] |- |[[భువనగిరి శాసనసభ నియోజకవర్గం (తెలంగాణ)|భువనగిరి]] |జనరల్ |[[ఎలిమినేటి మాధవ రెడ్డి]] | |[[తెలుగుదేశం పార్టీ|టీడీపీ]] |- |[[మునుగోడు శాసనసభ నియోజకవర్గం|మునుగోడు]] |జనరల్ |[[ఉజ్జిని నారాయణరావు]] | |[[కమ్యూనిస్టు పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (సి.పి.ఐ)|సీపీఐ]] |- |[[దేవరకొండ శాసనసభ నియోజకవర్గం|దేవరకొండ]] |ఎస్టీ |[[బద్దు చౌహాన్]] | |[[కమ్యూనిస్టు పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (సి.పి.ఐ)|సీపీఐ]] |} == మూలాలు == <references /> == వెలుపలి లంకెలు == {{ఆంధ్రప్రదేశ్ ఎన్నికలు}} [[వర్గం:ఆంధ్రప్రదేశ్ శాసనసభ ఎన్నికలు]] [[వర్గం:1994 భారత రాష్ట్రాల శాసనసభల ఎన్నికలు]] mpetnv2dpm1o4pet8cqa3npr3cqbyfm 0 381344 4594955 4592218 2025-06-29T16:58:23Z Pranayraj1985 29393 /* ప్రముఖ ఆటగాళ్లు */ 4594955 wikitext text/x-wiki {{Infobox cricket team|team_name=ముంబై క్రికెట్ జట్టు|native_name=मुंबई क्रिकेट संघ|image=Mumbai cricket team.svg|captain=[[అజింక్య రహానే]]|coach=అమోల్ మజుందార్|owner=[[ముంబై క్రికెట్ అసోసియేషన్]]|founded=1865|ground=[[వాంఖెడే స్టేడియం]]|capacity=33,108|ground2=బాంద్రా కుర్లా కాంప్లెక్స్ మైదానం|capacity2=5,000|title1=[[Ranji Trophy]]|title1wins=41|title2=[[ఇరానీ కప్]]|title2wins=14 (1 పంచుకుంది)|title3=నిస్సార్ ట్రోఫీ|title3wins=1|title4=[[విల్స్ ట్రోఫీ]]|title4wins=8|title5=[[విజయ్ హజారే ట్రోఫీ]]|title5wins=4|title6=[[Syed Mushtaq Ali Trophy]]|title6wins=1|website={{official URL}}|first_fc=లార్డ్ హాక్‌స్ XI|first_fc_year=1892|first_fc_venue=[[బాంబే జింఖానా]]}} '''ముంబై క్రికెట్ జట్టు''' భారత దేశీయ క్రికెట్‌లో [[ముంబై|ముంబైకి]] ప్రాతినిధ్యం వహించే [[క్రికెట్]] జట్టు.{{Efn|It also represents [[Thane district]], [[Palghar district]], [[Navi Mumbai]] and [[Mumbai City district]] .|group=note}} దీని ముంబై క్రికెట్ అసోసియేషను నిర్వహిస్తోంది. దీని హోమ్ గ్రౌండ్ చర్చ్‌గేట్ లోని [[వాంఖెడే స్టేడియం]]. జట్టు తన హోమ్ మ్యాచ్‌లను బాంద్రా కుర్లా కాంప్లెక్స్ గ్రౌండ్, బ్రాబోర్న్ స్టేడియం లలో కూడా ఆడుతుంది. జట్టు [[వెస్ట్ జోన్ క్రికెట్ జట్టు|వెస్ట్ జోన్]] కిందకి వస్తుంది. దీనిని గతంలో '''బాంబే క్రికెట్ టీమ్''' అని పిలిచేవారు, నగరం పేరు అధికారికంగా బొంబాయి నుండి ముంబైగా మారినప్పుడు అది కూడా మారిపోయింది. [[రంజీ ట్రోఫీ]] చరిత్రలో 41 టైటిళ్ళు గెలుచుకుని ముంబై, అత్యంత విజయవంతమైన జట్టుగా నిలిచింది. తాజా విజయం 2015–16లో సాధించింది. ఈ జట్టు 14 (1 పంచుకుంది) ఇరానీ కప్ టైటిల్‌లు గెలిచింది. ఏ జట్టుకూడా ఇన్ని టైటిళ్ళు సాధించలేదు. ముంబై జట్టు, [[సచిన్ టెండుల్కర్|సచిన్ టెండూల్కర్]], [[సునీల్ గవాస్కర్]], [[రోహిత్ శర్మ]], [[విజయ్ మర్చంట్]], అజింక్య రహానే, పాలీ ఉమ్రిగర్, [[దిలీప్ వెంగ్‌సర్కార్]] వంటి అత్యుత్తమ భారతీయ క్రికెటర్లలో కొందరిని జాతీయ జట్టుకు అందించింది. == చరిత్ర == ఇది 2014 నాటికి 67 రంజీ ఫైనల్స్‌లో 44 ఆడి, 40 గెలిచింది. 1934-35లో బాంబే మొట్టమొదటి [[రంజీ ట్రోఫీ]] పోటీని ఉత్తర భారతదేశానికి వ్యతిరేకంగా [[విజయ్ మర్చంట్|విజయ్ మర్చంట్‌తో]] ఫైనల్‌లో ఆడడంతో గెలిచింది. ఫైనల్‌లో మద్రాస్‌పై విజయంతో టైటిల్‌ను తదుపరి సీజన్‌లో నిలబెట్టుకుంది. [[రంజీ ట్రోఫీ]] యొక్క మొదటి 20 సీజన్లలో 7 విజయాలతో బాంబే త్వరగా పోటీలో బలమైన జట్లలో ఒకటిగా నిరూపించుకుంది. పూణేలో 1948-49 సీజన్‌లో సెమీ-ఫైనల్‌లో మహారాష్ట్రతో ఆడినప్పుడు, ముంబై ఫస్ట్-క్లాస్ చరిత్రలో ఒకే మ్యాచ్‌లో రెండు ఇన్నింగ్స్‌లలో 651, 714 లతో 600 కంటే ఎక్కువ పరుగులు చేసిన మొదటి, ఏకైక జట్టుగా నిలిచింది.<ref>{{Cite web|title=Maharashtra v Bombay|url=http://www.cricketarchive.co.uk/Archive/Scorecards/18/18796.html|access-date=3 September 2012|website=cricketarchive.co.uk}}</ref> అయితే, ఈ కాలం తర్వాత వారి ఆధిపత్యం అత్యున్నత స్థాయికి చేరుకుంది. 1955-56 నుండి 1976-77 వరకు, బాంబే 22 టైటిళ్లలో 20 గెలుచుకుంది. వీటిలో 1958-59 నుండి 1972-73 వరకు వరుసగా 15 టైటిళ్ళు గెలుచుకుంది. 1980ల మధ్యకాలం వరకు బొంబాయి క్రమం తప్పకుండా [[రంజీ ట్రోఫీ]] ఫైనల్‌కు చేరుకుంది. 1980వ దశకం చివరి అర్ధభాగం బొంబాయికి అతి తక్కువ విజయవంతమైన కాలం. వరుసగా 5 సీజన్లలో ఫైనలుకు చేరలేదు. అయితే, వారు 1990ల నుండి ముంబయి అనే కొత్త పేరుతో 1993-94 నుండి 2003-04 వరకు మరో 6 రంజీ ట్రోఫీలను గెలుచుకుని తమ పూర్వ వైభవాన్ని తిరిగి పొందగలిగారు. 2006-07లో, వాంఖెడే స్టేడియంలో జరిగిన ఫైనల్‌లో బెంగాల్‌పై విజయంతో ముంబై తమ 37వ [[రంజీ ట్రోఫీ|రంజీ ట్రోఫీని]] గెలుచుకుంది. జట్టు తమ మొదటి మూడు గేమ్‌లలోనూ ఓడిపోవడం, బరోడాతో జరిగిన సెమీ-ఫైనల్‌లో 0/5 కి పడిపోయి, కోలుకుని సాధించిన ఆ విజయం ముఖ్యంగా చిరస్మరణీయమైనది. [[రంజీ ట్రోఫీ|రంజీ ట్రోఫీలో]] ముంబై ఆధిపత్యం ఇరానీ ట్రోఫీలో 15 విజయాలతో సహా అనేక విజయాలతో వరుసగా అనేక ప్రదర్శనలకు దారితీసింది. అయితే, వారు 1998 నుండి రెస్ట్ ఆఫ్ ది ఇండియా జట్టును ఓడించడంలో విఫలమయ్యారు. == గణాంకాలు, గౌరవాలు == * '''[[రంజీ ట్రోఫీ]]''' ** '''విజేత (41):''' 1934–35, 1935–36, 1941–42, 1944–45, 1948–49, 1951–52, 1953–54, 1955–56, 1956–57, 1958–59, 1959–60, 1960–61, 1961–62, 1962–63, 1963–64, 1964–65, 1965–66, 1966–67, 1967–68, 1968–69, 1969–70, 1970–71, 1971–72, 1972–73, 1974–75, 1975–76, 1976–77, 1980–81, 1983–84, 1984–85, 1993–94, 1994–95, 1996–97, 1999–00, 2002–03, 2003–04, 2006–07, 2008–09, 2009–10, 2012–13, 2015–16 ** '''రన్నరప్ (5):''' 1947–48, 1979–80, 1982–83, 1990–91, 2016–17 * '''ఇరానీ కప్ (14) -''' 1959-60, 1962-63, 1963-64, 1967-68, 1969-70, 1970-71, 1972-73, 1975-76, 1976-77, 1981-82, 1981-859,595 -96, 1997-98; 1965-66 లో పంచుకుంది * '''విల్స్ ట్రోఫీ''' ** '''విజేత (8):''' 1981-82, 1982-83, 1985-86, 1990-91, 1990-91, 1994-95, 1996-97, 1997-98; '''(1 భాగస్వామ్యం చేయబడింది) -''' 1978-79 * '''విజయ్ హజారే ట్రోఫీ''' ** '''విజేత (4):''' 2003-04, 2006-07, 2018-19, 2020-21 ** '''రన్నరప్ (1):''' 2011-12 * '''సయ్యద్ ముస్తాక్ అలీ ట్రోఫీ (1)''' ** '''విజేత (1):''' 2022-23 == ప్రముఖ ఆటగాళ్లు == [[దస్త్రం:Sachin_at_Castrol_Golden_Spanner_Awards.jpg|thumb| సచిన్ టెండూల్కర్]] ఈ జట్టు [[బ్యాటింగ్ (క్రికెట్)|బ్యాటింగు]], స్పిన్ బౌలింగుకు ప్రసిద్ధి చెందింది. అనేక సంవత్సరాలుగా [[భారత క్రికెట్ జట్టు]] లోని అగ్రశ్రేణి బ్యాట్స్‌మెన్‌లను తయారు చేసింది. జాతీయ జట్టులో కనిపించిన ఆటగాళ్లు:  {{Div col|colwidth=22em}} * [[ఆవిష్కార్ సాల్వి]] * [[అబే కురువిల్లా]] * [[అభిషేక్ నాయర్]] * [[అజింక్య రహానే]] * [[అజిత్ అగార్కర్]] * [[అజిత్ పాయ్ (క్రికెటర్)|అజిత్ పాయ్]] * [[అజిత్ వాడేకర్]] * [[అమోల్ ముజుందార్]] * [[అరవింద్ ఆప్టే]] * [[అశోక్ మన్కడ్]] * [[బాలూ గుప్తే]] * [[బల్వీందర్ సంధు]] * [[బాపు నాదకర్ణి]] * [[చంద్రకాంత్ పండిట్]] * [[చంద్రకాంత్ పాటంకర్]] * [[చందు బోర్డే]] * [[దత్తారం హింద్లేకర్]] * [[దత్తు ఫడ్కర్]] * [[దిలీప్ సర్దేశాయి]] * [[దిలీప్ వెంగ్‌సర్కార్]] * [[ధావల్ కులకర్ణి]] * [[ఏకనాథ్ సోల్కర్]] * [[ఫరోఖ్ ఇంజనీర్]] * [[గులాం పార్కర్]] * [[గులాబ్రాయ్ రాంచంద్]] * [[గుండిబైల్ సుందరం]] * [[జతిన్ పరంజ్పే]] * [[కర్సన్ ఘవ్రి]] * [[కెసి ఇబ్రహీం]] * [[కేకీ తారాపూర్]] * [[ఖండూ రంగ్నేకర్]] * [[ఖేర్షెడ్ మెహెర్హోమ్జీ]] * [[లాల్‌చంద్ రాజ్‌పుత్]] * [[లక్ష్మీదాస్ జై]] * [[మాధవ్ ఆప్టే]] * [[మాధవ్ మంత్రి]] * [[మనోహర్ హార్దికర్]] * [[నరేన్ తమ్హానే]] * [[నీలేష్ కులకర్ణి]] * [[పరాస్ మాంబ్రే]] * [[ఫిరోజ్ పాలియా]] * [[పాలీ ఉమ్రిగర్]] * [[ప్రవీణ్ ఆమ్రే]] * [[పృథ్వీ షా]] * [[రాజు కులకర్ణి]] * [[రమాకాంత్ దేశాయ్]] * [[రమేష్ పొవార్]] * [[రామ్‌నాథ్ కెన్నీ]] * [[రామ్‌నాథ్ పార్కర్]] * [[రవి శాస్త్రి]] * [[రోహిత్ శర్మ]] * [[రుసి మోడీ]] * [[రుస్తోమ్జీ జంషెడ్జీ]] * [[సచిన్ టెండూల్కర్]] * [[సాదు షిండే]] * [[సాయిరాజ్ బహుతులే]] * [[సలీల్ అంకోలా]] * [[సమీర్ డిఘే]] * [[సందీప్ పాటిల్]] * [[సంజయ్ మంజ్రేకర్]] * [[శార్దూల్ ఠాకూర్]] * [[శివం దూబే]] * [[శ్రేయాస్ అయ్యర్]] * [[సోరబ్జీ కోలా]] * [[సుభాష్ గుప్తే]] * [[సుధీర్ నాయక్]] * [[సునీల్ గవాస్కర్]] * [[సూరు నాయక్]] * [[సూర్యకుమార్ యాదవ్]] * [[ఉమేష్ కులకర్ణి (క్రికెటర్)|ఉమేష్ కులకర్ణి]] * [[విజయ్ మంజ్రేకర్]] * [[విజయ్ వ్యాపారి]] * [[విజయ్ భోంస్లే]] * [[వినోద్ కాంబ్లీ]] * [[వసీం జాఫర్]] * [[యశస్వి జైస్వాల్]] * [[జహీర్ ఖాన్]] * [[మనోజ్ జోగ్లేకర్]] * [[రవి ఠక్కర్]] * [[వినాయక్ సమంత్]] * [[బద్రుద్దీన్ ఖాన్]] * [[రాకేష్ టాండన్]] * [[అభిషేక్ రౌత్]] * [[ఏక్‌నాథ్ కేర్కర్]] * [[ఫైసల్ షేక్]] * [[శంకరరావు గోదాంబే]] * [[అతుల్ మెహతా]] * [[చంపక్ మెహతా]] * [[మదన్ రాయ్‌జీ]] * [[వసంత్ రాయ్‌జీ]] * [[వినీత్ ఇందుల్కర్]] * [[కరపరంబిల్ మోనిష్]] * [[సుధాకర్ అధికారి]] {{div col end}} == ప్రస్తుత స్క్వాడ్ == {| class="wikitable" ! align="center" |పేరు ! align="center" |పుట్టిన రోజు ! align="center" |బ్యటింగు శైలి ! align="center" |బౌలింగు శైలి ! align="center" |గమనికలు |- ! colspan="5" |బ్యాట్స్‌మన్లు |- |[[అజింక్య రహానే]] |{{Birth date and age|1988|6|6|df=y}} |కుడిచేతి వాటం |కుడిచేతి మీడియం పేస్ |కెప్టెన్ ఐపీఎల్‌లో చెన్నై సూపర్‌కింగ్స్‌ తరఫున ఆడతాడు |- |[[పృథ్వీ షా]] |{{Birth date and age|1999|11|9|df=y}} |కుడిచేతి వాటం |కుడిచేతి ఆఫ్ బ్రేక్ |వైస్ కెప్టెన్ ఐపీఎల్‌లో ఢిల్లీ క్యాపిటల్స్‌ తరఫున ఆడతాడు |- |[[సర్ఫరాజ్ ఖాన్]] |{{Birth date and age|1997|10|22|df=y}} |కుడిచేతి వాటం |కుడిచేతి లెగ్ బ్రేక్ |ఐపీఎల్‌లో ఢిల్లీ క్యాపిటల్స్‌ తరఫున ఆడతాడు |- |[[యశస్వి జైస్వాల్]] |{{Birth date and age|2001|12|28|df=y}} |కుడిచేతి వాటం |కుడిచేతి లెగ్ బ్రేక్ |ఐపీఎల్‌లో రాజస్థాన్ రాయల్స్ తరఫున ఆడుతున్నాడు |- |అర్మాన్ జాఫర్ |{{Birth date and age|1998|10|25|df=y}} |కుడిచేతి వాటం |కుడిచేతి ఆఫ్ బ్రేక్ | |- |[[ముషీర్ ఖాన్]] |{{Birth date and age|2005|2|27|df=y}} |ఎడమచేతి వాటం |స్లో ఎడమచేతి ఆర్థడాక్స్ | |- |[[సూర్యకుమార్ యాదవ్]] |{{Birth date and age|1990|9|14|df=y}} |కుడిచేతి వాటం |కుడిచేతి మీడియం పేస్ |ఐపీఎల్‌లో ముంబై ఇండియన్స్‌ తరఫున ఆడుతున్నాడు |- |సువేద్ పార్కర్ |{{Birth date and age|2001|4|6|df=y}} |కుడిచేతి వాటం |కుడిచేతి ఆఫ్ బ్రేక్ | |- |[[శ్రేయాస్ అయ్యర్]] |{{Birth date and age|1994|12|6|df=y}} |కుడిచేతి వాటం |కుడిచేతి ఆఫ్ బ్రేక్ |ఐపీఎల్‌లో కోల్‌కతా నైట్‌రైడర్స్‌ తరఫున ఆడుతున్నాడు |- |[[రోహిత్ శర్మ]] |{{Birth date and age|1987|4|30|df=y}} |కుడిచేతి వాటం |కుడిచేతి ఆఫ్ బ్రేక్ |ఐపీఎల్‌లో ముంబై ఇండియన్స్‌ తరఫున ఆడుతున్నాడు |- ! colspan="5" |ఆల్ రౌండర్లు |- |అమన్ హకీమ్ ఖాన్ |{{Birth date and age|1996|11|23|df=y}} |కుడిచేతి వాటం |కుడిచేతి మీడియం పేస్ |ఐపీఎల్‌లో ఢిల్లీ క్యాపిటల్స్‌ తరఫున ఆడతాడు |- |శివం దూబే |{{Birth date and age|1993|6|26|df=y}} |ఎడమచేతి వాటం |కుడిచేతి మీడియం పేస్ |ఐపీఎల్‌లో చెన్నై సూపర్‌కింగ్స్‌ తరఫున ఆడతాడు |- |సాయిరాజ్ పాటిల్ |{{Birth date and age|1996|10|31|df=y}} |కుడిచేతి వాటం |కుడిచేతి మీడియం పేస్ | |- |దివ్యాంశ్ సక్సేనా |{{Birth date and age|2001|2|13|df=y}} |ఎడమచేతి వాటం |స్లో ఎడమచేతి ఆర్థడాక్స్ | |- | colspan="5" |'''వికెట్ కీపర్''' |- |హార్దిక్ తమోర్ |{{Birth date and age|1997|10|20|df=y}} |కుడిచేతి వాటం | | |- |ప్రసాద్ పవార్ |{{Birth date and age|1995|1|31|df=y}} |కుడిచేతి వాటం | | |- ! colspan="5" |స్పిన్ బౌలర్లు |- |షామ్స్ ములానీ |{{Birth date and age|1997|3|13|df=y}} |ఎడమచేతి వాటం |స్లో ఎడమచేతి ఆర్థడాక్స్ |ఐపీఎల్‌లో ముంబై ఇండియన్స్‌ తరఫున ఆడుతున్నాడు |- |తనుష్ కోటియన్ |{{Birth date and age|1998|10|16|df=y}} |కుడిచేతి వాటం |కుడిచేతి ఆఫ్ బ్రేక్ | |- |ప్రశాంత్ సోలంకి |{{Birth date and age|2000|2|22|df=y}} |కుడిచేతి వాటం |కుడిచేతి లెగ్ బ్రేక్ |ఐపీఎల్‌లో చెన్నై సూపర్‌కింగ్స్‌ తరఫున ఆడతాడు |- ! colspan="5" |పేస్ బౌలర్లు |- |[[తుషార్ దేశ్‌పాండే]] |{{Birth date and age|1995|5|15|df=y}} |కుడిచేతి వాటం |కుడిచేతి మీడియం పేస్ |ఐపీఎల్‌లో చెన్నై సూపర్‌కింగ్స్‌ తరఫున ఆడతాడు |- |మోహిత్ అవస్తి |{{Birth date and age|1992|11|18|df=y}} |కుడిచేతి వాటం |కుడిచేతి మీడియం ఫాస్ట్ | |- |రాయ్స్టన్ డయాస్ |{{Birth date and age|1993|1|30|df=y}} |ఎడమచేతి వాటం |ఎడమచేతి మీడియం పేస్ | |- |సిద్ధార్థ్ రౌత్ |{{Birth date and age|1993|6|24|df=y}} |కుడిచేతి వాటం |కుడిచేతి మీడియం పేస్ | |- |[[ధావల్ కులకర్ణి]] |{{Birth date and age|1988|12|10|df=y}} |కుడిచేతి వాటం |కుడిచేతి మీడియం ఫాస్ట్ | |- |[[శార్దూల్ ఠాకూర్]] |{{Birth date and age|1991|10|16|df=y}} |కుడిచేతి వాటం |కుడిచేతి మీడియం ఫాస్ట్ |ఐపీఎల్‌లో కోల్‌కతా నైట్‌రైడర్స్‌ తరఫున ఆడుతున్నాడు |} == సహాయక సిబ్బంది == ముంబై క్రికెట్ జట్టులోని కోచ్‌లు, ఇతర సహాయక సిబ్బందిని క్రింద చూడవచ్చు: * కోచ్- అమోల్ ముజుందార్ * టీమ్ మేనేజర్ - అర్మాన్ మల్లిక్ * వీడియో విశ్లేషకుడు - గణేష్ త్యాగి * శిక్షకుడు - అమోఘ్ పండిట్ * అసిస్టెంట్ కోచ్ - విల్కిన్ మోటా * ఫిజియో - అభిషేక్ సావంత్ * మసాజ్ - సునీల్ రాజ్‌గురు * సెలెక్టర్లు - 1. సలీల్ అంకోలా - ఛైర్మన్ 2. సంజయ్ పాటిల్ 3. రవీంద్ర ఠాకర్ 4. జుల్ఫికర్ పార్కర్ 5. రవి కులకర్ణి == గమనికలు == <references group="note" responsive="1"></references> == ప్రస్తావనలు == <references responsive="1"></references> [[వర్గం:భారతదేశం లోని దేశీయ క్రికెట్ జట్లు]] elx3xn5sl32ugwpmkv0oyaivwdvliwp 0 382356 4594976 4592261 2025-06-29T17:26:01Z Pranayraj1985 29393 /* ఇతరులు */ 4594976 wikitext text/x-wiki '''కర్ణాటక క్రికెట్ జట్టు''' దేశీయ [[క్రికెట్]] పోటీలలో [[కర్ణాటక|కర్ణాటకకు]] ప్రాతినిధ్యం వహిస్తుంది. ఇది సాంప్రదాయకంగా దేశీయ సర్క్యూట్‌లో బలమైన జట్లలో ఒకటిగా ఉంది. [[భారత క్రికెట్ జట్టు]]<nowiki/>లో ఆడిన అనేక మంది దిగ్గజ ఆటగాళ్లను తయారు చేసింది. 1973లో మైసూర్ రాష్ట్రం అధికారికంగా కర్ణాటకగా పేరు మార్చడానికి ముందు దీనిని '''మైసూరు క్రికెట్ జట్టుగా''' పిలిచేవారు. ఇది ఎనిమిది సార్లు [[రంజీ ట్రోఫీ|రంజీ ట్రోఫీని]] గెలుచుకుంది. ఆరు సార్లు రెండవ స్థానంలో నిలిచింది (అంతకుముందు మైసూరు జట్టుకు చెందిన రెండు రన్నరప్ స్థానాలతో సహా). [[బెంగళూరు|బెంగళూరులోని]] [[ఎం. చిన్నస్వామి స్టేడియం]] ఆ జట్టుకు హోమ్‌ గ్రౌండ్‌. 2010 లలో కర్ణాటకలో క్రికెట్ మౌలిక సదుపాయాల్లో పెద్ద ప్రగతి జరిగింది. ప్రస్తుతం [[ఎం. చిన్నస్వామి స్టేడియం|బెంగళూరు]], మైసూరు, హుబ్బల్లి మైదానాలు నిరంతరం [[రంజీ ట్రోఫీ]], విజయ్ హజారే ట్రోఫీ & కర్ణాటక ప్రీమియర్ లీగ్‌లలో ఉపయోగించబడుతున్నాయి. == పోటీ చరిత్ర == కర్ణాటక కొంతమంది అత్యుత్తమ క్రికెటర్లను తయారు చేసింది. 90వ దశకం చివరిలో భారత జట్టు లోని 11 మంది ఆటగాళ్లలో 8 మంది కర్ణాటకకు చెందినవారు. 1996 నుండి 2001 వరకు కర్ణాటక రాష్ట్రం నుండి దాదాపు 4-5 గురు ఆటగాళ్ళు నిలకడగా భారత జట్టుకు ప్రాతినిధ్యం వహిస్తూ ఉన్నారు. 2 రంజీ ట్రోఫీలు, 2 ఇరానీ కప్‌లు, 4 విజయ్ హజారే ట్రోఫీలు, 2 సయ్యద్ ముస్తాక్ అలీ ట్రోఫీ టైటిళ్లను గెలుచుకున్న కర్ణాటక, 2010–19 దశాబ్దంలో అత్యంత ఆధిపత్య దేశీయ క్రికెట్ జట్టుగా ఉంది. వినయ్ కుమార్, అభిమన్యు మిథున్, శ్రీనాథ్ అరవింద్, రాబిన్ ఉతప్ప, సిఎం గౌతమ్ వంటి ఆటగాళ్ల సమక్షంలో [[లోకేష్ రాహుల్|కెఎల్ రాహుల్]], మనీష్ [[కరుణ్ నాయర్|పాండే]], కరుణ్ నాయర్, [[రాబిన్ ఉత్తప్ప]], [[శ్రేయాస్ గోపాల్]] & [[కృష్ణప్ప గౌతమ్|కృష్ణప్ప]] గౌతమ్ వంటి అనేక మంది యువ ఆటగాళ్లు ఆవిర్భవించడం దీనికి కారణం. 90వ దశకంలో, ముంబైతో పాటు కర్ణాటక దేశీయ క్రికెట్‌పై ఆధిపత్యం చెలాయించాయి. 1995/96, 1998/99, 1997/98 సీజన్లలో [[తమిళనాడు క్రికెట్ జట్టు|తమిళనాడు]], మధ్యప్రదేశ్, ఉత్తరప్రదేశ్‌లపై గెలిచి రంజీ ట్రోఫీలను సాధించింది. [[రాహుల్ ద్రవిడ్]], [[అనిల్ కుంబ్లే]], [[జవగళ్ శ్రీనాథ్|జవగల్ శ్రీనాథ్]], సునీల్ జోషి, [[వెంకటేష్ ప్రసాద్]], [[విజయ్ భరద్వాజ్]] & [[దొడ్డ గణేష్]] వంటి ఆటగాళ్ల ఆవిర్భావం కారణంగా రంజీ ట్రోఫీలో బలమైన జట్టుగా అవతరించింది. అంతకు ముందు, [[ఎర్రపల్లి ప్రసన్న|EAS ప్రసన్న]], [[బి.ఎస్. చంద్రశేఖర్|భగవత్ చంద్రశేఖర్]], [[గుండప్ప విశ్వనాథ్]], [[రోజర్ బిన్నీ]], [[బ్రిజేష్ పటేల్]], [[రఘురామ్ భట్]] & [[సయ్యద్ కిర్మాణీ|సయ్యద్ కిర్మాణీల]] బృందం 1973-82 మధ్య 10 సంవత్సరాల వ్యవధిలో 3 రంజీ టైటిల్స్ (3 రన్నరప్ టైటిల్) సాధించారు. ఇరానీ ట్రోఫీలో కర్ణాటక, రెస్ట్ ఆఫ్ ఇండియా జట్టుపై ఆరుసార్లు గెలిచింది. రెండుసార్లు ఓడిపోయింది. 2007-08 సీజన్‌లో జట్టు మంచి ప్రదర్శన కనబరిచింది. అంతర్జాతీయ ఆటగాళ్ళు తమ జాతీయ విధుల కారణంగా జట్టులోకి రావడం, పోవడం జరిగినందున, తక్కువ వ్యవధిలో జరిగిన మార్పులతో జట్టు సరిగ్గా సర్దుబాటు చేయలేకపోయింది. ఒక యువ కర్ణాటక యూనిట్ 2009–10 సీజన్‌లో మంచి ప్రదర్శన కనబరిచి ఫైనల్స్‌కు చేరుకుంది. మైసూరులోని సుందరమైన గంగోత్రి గ్లేడ్స్‌లో ఫైనల్‌లు జరిగాయి. అక్కడ పూర్తిస్థాయి ప్రేక్షకుల మద్దతుతో కర్నాటక ముంబయి చేతిలో కేవలం 6 పరుగుల తేడాతో ఓడిపోయింది. మనీష్ పాండే 9 మ్యాచ్‌ల్లో 882 పరుగులతో సీజన్‌లో అత్యధిక స్కోరర్‌గా నిలిచాడు. 2013-14 సీజన్‌లో వినయ్ కుమార్ కెప్టెన్సీలో హైదరాబాద్‌లో జరిగిన ఫైనల్స్‌లో మహారాష్ట్రను 7 వికెట్ల తేడాతో ఓడించిన జట్టు విజేతగా నిలిచింది. అదే సీజన్‌లో ఇరానీ ట్రోఫీ (వర్సెస్ రెస్ట్ ఆఫ్ ఇండియా), విజయ్ హజారే ట్రోఫీ (దేశీయ ODI టోర్నమెంట్)లను కూడా గెలుచుకుంది. తద్వారా చారిత్రాత్మక ట్రెబుల్‌ను పూర్తి చేశారు. 2014–15 సీజన్‌లోనూ కర్ణాటక తమ ఆధిపత్యాన్ని కొనసాగించింది. మొదట, పంజాబ్‌పై ఫైనల్‌లో 156 పరుగుల తేడాతో గెలిచి విజయ్ హజారే ట్రోఫీని విజయవంతంగా కాపాడుకున్నారు. రంజీ ట్రోఫీలో కూడా అద్భుతమైన పరుగులను సాధించారు. ముంబైలో జరిగిన ఫైనల్‌లో <ref>{{Cite web|title=TN vs KNTKA, Ranji Trophy 2014/15, Final at Mumbai, March 08 - 12, 2015 - Full Scorecard|url=https://www.espncricinfo.com/series/ranji-trophy-2014-15-775441/karnataka-vs-tamil-nadu-final-776183/full-scorecard|access-date=2023-08-15|website=ESPNcricinfo|language=en}}</ref> తమిళనాడును ఇన్నింగ్స్, 217 పరుగుల తేడాతో ఓడించి ట్రోఫీని నిలబెట్టుకున్నారు. [[కరుణ్ నాయర్]] 328 పరుగులు చేశాడు, ఇది రంజీ ట్రోఫీ ఫైనల్‌లో అత్యధిక వ్యక్తిగత స్కోరు (1946/47 సీజన్ ఫైనల్‌లో [[గుల్ మొహమ్మద్|గుల్ మహ్మద్]] చేసిన 319 పరుగులు అంతకుముందు రికార్డు). రంజీ ఫైనల్‌లో ఐదు వికెట్లు తీసి సెంచరీ చేసిన తొలి కెప్టెన్‌గా వినయ్ కుమార్ నిలిచాడు. ఆ తర్వాత జరిగిన ఇరానీ ట్రోఫీ గేమ్‌లో <ref>{{Cite web|title=KNTKA vs ROI, Irani Cup 2014/15 at Bengaluru, March 17 - 20, 2015 - Full Scorecard|url=https://www.espncricinfo.com/series/irani-cup-2014-15-775439/karnataka-vs-rest-of-india-776117/full-scorecard|access-date=2023-08-15|website=ESPNcricinfo|language=en}}</ref> రెస్ట్ ఆఫ్ ఇండియా జట్టును 246 పరుగుల తేడాతో ఓడించి ట్రోఫీని నిలబెట్టుకుంది. అలా చేయడం ద్వారా, వారు మునుపటి సీజన్‌లోని చారిత్రాత్మక ట్రిబుల్‌ను పునరావృతం చేయడమే కాకుండా, ఇరానీ కప్‌లను వెంటవెంటనే రెండుసార్లు సాధించిన రెండవ దేశీయ జట్టు (బాంబే తర్వాత) కూడా. కర్ణాటక 2015–16 రంజీ సీజన్‌లో పెద్దగా రాణించలేదు. లీగ్ దశలో 2 విజయాలు, 1 ఓటమి, 5 డ్రాలను సాధించింది. జట్టు, నాకౌట్‌కు అర్హత సాధించలేదు. 2012 నవంబరు వరకు సాగిన 37 ఫస్ట్-క్లాస్ మ్యాచ్‌లలో (20 విజయాలు, 17 డ్రాలు) అజేయంగా నిలిచి ఆఖరి లీగ్ గేమ్‌లో మహారాష్ట్రపై ఓడిపోయింది. విజయ్ హజారే ట్రోఫీలో కూడా కర్ణాటక వారి 6 లీగ్ గేమ్‌లలో 4 గెలిచినప్పటికీ, నాకౌట్‌కు అర్హత సాధించలేదు. 2016-17 రంజీ సీజన్‌లో, క్వార్టర్-ఫైనల్స్ వరకు కర్ణాటక మంచి రన్ సాధించింది, అక్కడ వారు తక్కువ స్కోరింగ్ గేమ్‌లో తమిళనాడు చేతిలో ఓడిపోయారు.<ref>{{Cite web|title=KNTKA vs TN, Ranji Trophy 2016/17, 2nd Quarter-final at Visakhapatnam, December 23 - 24, 2016 - Full Scorecard|url=https://www.espncricinfo.com/series/ranji-trophy-2016-17-1053433/karnataka-vs-tamil-nadu-2nd-quarter-final-1053693/full-scorecard|access-date=2023-08-15|website=ESPNcricinfo|language=en}}</ref> కర్ణాటక 2017–18 రంజీ సీజన్‌లో ఆధిపత్యం చెలాయించింది, 4 విజయాలు, 2 డ్రాలతో గ్రూప్ Aలో అగ్రస్థానంలో నిలిచింది. క్వార్టర్-ఫైనల్స్‌లో ముంబైతో తలపడి ఇన్నింగ్స్‌ తేడాతో ఓడించింది.<ref>{{Cite web|title=THE BOARD OF CONTROL FOR CRICKET IN INDIA|url=https://www.bcci.tv/domestic/ranji-trophy-2017-18/match/85|access-date=2023-08-15|website=www.bcci.tv|language=en}}</ref> అయితే, సెమీఫైనల్లో విదర్భ చేతిలో 5 పరుగుల తేడాతో ఓడిపోయి పోటీ నుంచి నిష్క్రమించింది.<ref>{{Cite web|title=THE BOARD OF CONTROL FOR CRICKET IN INDIA|url=https://www.bcci.tv/domestic/ranji-trophy-2017-18/match/89|access-date=2023-08-15|website=www.bcci.tv|language=en}}</ref> మాయాంక్ అగర్వాల్ (1160 పరుగులు), [[కృష్ణప్ప గౌతమ్]] (34 వికెట్లు) ఈ సీజన్‌లో అత్యుత్తమ ప్రదర్శన చేశారు. 2018–19 దేశవాళీ సీజన్‌లో కర్ణాటక తమ తొలి టీ20 టైటిల్‌ను గెలుచుకుంది. సయ్యద్ ముస్తాక్ అలీ ట్రోఫీ ఫైనల్లో <ref>{{Cite web|title=MAHA vs KNTKA, Syed Mushtaq Ali Trophy 2018/19, Final at Indore, March 14, 2019 - Full Scorecard|url=https://www.espncricinfo.com/series/syed-mushtaq-ali-trophy-2018-19-1156774/maharashtra-vs-karnataka-final-1175045/full-scorecard|access-date=2023-08-15|website=ESPNcricinfo|language=en}}</ref> మహారాష్ట్రపై 8 వికెట్ల తేడాతో విజయం సాధించింది . 2019–20 సీజన్‌లో ఫైనల్స్‌లో తమిళనాడును 1 పరుగుతో ఓడించి టైటిల్‌ను కాపాడుకున్నారు. [[దస్త్రం:RahulDravid.jpg|కుడి|thumb|150x150px| [[రాహుల్ ద్రవిడ్]] 1995–96, 1997–98 రంజీ ట్రోఫీ ఫైనల్స్‌ రెండింటిలోనూ శతకాలు చేశాడు.]] === రంజీ ట్రోఫీలో అత్యుత్తమ ప్రదర్శన === {| class="wikitable" !బుతువు ! స్థానం ! కెప్టెన్ ! ఫైనల్‌లో ప్రత్యర్థి ! ఇరానీ కప్ |- | 1941–42 | ద్వితియ విజేత | సఫీ దరాషా | బొంబాయి | – |- | 1959–60 | ద్వితియ విజేత | కె వాసుదేవమూర్తి | బొంబాయి | – |- | 1973–74 | '''విజేత''' | ఈఏఎస్ ప్రసన్న | రాజస్థాన్ | '''అవును''' |- | 1974–75 | ద్వితియ విజేత | ఈఏఎస్ ప్రసన్న | బొంబాయి | – |- | 1977–78 | '''విజేత''' | ఈఏఎస్ ప్రసన్న | ఉత్తర ప్రదేశ్ | నం |- | 1978-79 | ద్వితియ విజేత | జిఆర్ విశ్వనాథ్ | ఢిల్లీ | – |- | 1981–82 | ద్వితియ విజేత | జిఆర్ విశ్వనాథ్ | ఢిల్లీ | – |- | 1982–83 | '''విజేత''' | బ్రిజేష్ పటేల్ | బొంబాయి | '''అవును''' |- | 1995–96 | '''విజేత''' | అనిల్ కుంబ్లే | తమిళనాడు | '''అవును''' |- | 1997–98 | '''విజేత''' | రాహుల్ ద్రవిడ్ | ఉత్తర ప్రదేశ్ | '''అవును''' |- | 1998–99 | '''విజేత''' | సునీల్ జోషి | మధ్యప్రదేశ్ | నం |- | 2009-10 | ద్వితియ విజేత | రాబిన్ ఉతప్ప | ముంబై | – |- | 2013–14 | '''విజేత''' | వినయ్ కుమార్ | మహారాష్ట్ర | '''అవును''' |- | 2014–15 | '''విజేత''' | వినయ్ కుమార్ | తమిళనాడు | '''అవును''' |} === విల్స్ ట్రోఫీలో అత్యుత్తమ ప్రదర్శన === {| class="wikitable" !బుతువు ! స్థానం ! కెప్టెన్ ! ఫైనల్‌లో ప్రత్యర్థి |- | 1983–84 | ద్వితియ విజేత | రోజర్ బిన్నీ | ఇండియన్ బోర్డ్ ప్రెసిడెంట్ XI |- | 1987–88 | ద్వితియ విజేత | రోజర్ బిన్నీ | ఇండియన్ బోర్డ్ ప్రెసిడెంట్ XI |- | 1999-00 | ద్వితియ విజేత | సుజిత్ సోమసుందర్ | ఇండియన్ బోర్డ్ ప్రెసిడెంట్ XI |} === విజయ్ హజారే ట్రోఫీలో అత్యుత్తమ ప్రదర్శన === {| class="wikitable" !బుతువు ! స్థానం ! కెప్టెన్ ! ఫైనల్‌లో ప్రత్యర్థి |- | 2013–14 | '''విజేత''' | వినయ్ కుమార్ | రైల్వేలు |- | 2014–15 | '''విజేత''' | వినయ్ కుమార్ | పంజాబ్ |- | 2017–18 | '''విజేత''' | కరుణ్ నాయర్ | సౌరాష్ట్ర |- | 2019–20 | '''విజేత''' | మనీష్ పాండే | తమిళనాడు |} === సయ్యద్ ముస్తాక్ అలీ ట్రోఫీలో అత్యుత్తమ ప్రదర్శన === {| class="wikitable" !బుతువు ! స్థానం ! కెప్టెన్ ! ఫైనల్‌లో ప్రత్యర్థి |- | 2018–19 | '''విజేత''' | మనీష్ పాండే | మహారాష్ట్ర |- | 2019–20 | '''విజేత''' | మనీష్ పాండే | తమిళనాడు |} == ప్రసిద్ధ క్రీడాకారులు == [[దస్త్రం:Kumble_edited.jpg|కుడి|thumb| టెస్టుల్లో 600కి పైగా వికెట్లు తీసిన నలుగురు బౌలర్లలో [[అనిల్ కుంబ్లే]] ఒకరు.]] {{Div col|colwidth=30em}} *[[ఎరపల్లి ప్రసన్న]] (1962)^† *[[భగవత్ చంద్రశేఖర్]] (1964)^† *[[వెంకటరామన్ సుబ్రమణ్య]] (1965)^† *[[గుండప్ప విశ్వనాథ్]] (1969)^† *[[బ్రిజేష్ పటేల్]] (1974)^† *[[సయ్యద్ కిర్మాణి]] (1976)^† *[[రోజర్ బిన్నీ]] (1979)^† *[[రఘురామ్ భట్]] (1983)^† *[[సదానంద్ విశ్వనాథ్]] (1985)^† *[[అనిల్ కుంబ్లే]] (1990)^† *[[జావగల్ శ్రీనాథ్]] (1991)^† *[[సునీల్ జోషి]] (1996)^† *[[వెంకటేష్ ప్రసాద్]] (1996)^† *[[రాహుల్ ద్రవిడ్]] (1996)^† *[[డేవిడ్ జాన్సన్ (క్రికెట్ క్రీడాకారుడు)|డేవిడ్ జాన్సన్]] (1996)^† *[[దొడ్డ గణేష్]] (1997)^† *[[విజయ్ భరద్వాజ్]] (1999)^† *[[అభిమన్యు మిథున్]] (2010)^† *[[వినయ్ కుమార్]] (2012)^† *[[స్టువర్ట్ బిన్నీ]] (2014)^† *[[KL రాహుల్]] (2014)^† *[[కరుణ్ నాయర్]] (2016)^† *[[మయాంక్ అగర్వాల్]] (2018)^† భారత వన్‌డే జట్టులో ఆడిన (కానీ టెస్ట్ క్రికెట్ ఆడని) కర్ణాటక ఆటగాళ్ళు. బ్రాకెట్లో తొలి మ్యాచ్ ఆడిన సంవత్సరం: *[[సుధాకర్ రావు]] (1976)^† *[[సుజిత్ సోమసుందర్]] (1996)^† *[[రాబిన్ ఉతప్ప]] (2006)^† *[[మనీష్ పాండే]] (2015)^† *[[ప్రసిద్ కృష్ణ]] (2021)^† *[[కృష్ణప్ప గౌతమ్]] (2021) భారత T20I జట్టులో ఆడిన (కానీ ODI లేదా టెస్ట్ క్రికెట్ ఆడని) కర్ణాటక ఆటగాళ్ళు. బ్రాకెట్లో తొలి మ్యాచ్ ఆడిన సంవత్సరం: *[[శ్రీనాథ్ అరవింద్]] (2015)^† *[[దేవదత్ పడిక్కల్]] (2021) కర్ణాటక తరపున తమ ఫస్ట్ క్లాస్ కెరీర్‌లో కొంత భాగాన్ని ఆడి, భారత జట్టులో టెస్టు క్రికెట్ ఆడిన ఆటగాళ్ళు. బ్రాకెట్లో తొలి మ్యాచ్ ఆడిన సంవత్సరం: *[[ఫిరోజ్ పాలియా]] (1932) *[[వెంకటప్ప ముద్దయ్య]] (1959)^† *[[బుధి కుందరన్]] (1960)^† కర్ణాటక తరపున తమ ఫస్ట్-క్లాస్ కెరీర్‌లో గణనీయమైన భాగాన్ని ఆడిన ఇతర ప్రముఖ క్రికెటర్లు: *[[బారింగ్టన్ రోలాండ్]] (1999-2007){{div col end}} == ప్రస్తుత స్క్వాడ్ == అంతర్జాతీయ క్యాప్‌లు ఉన్న ఆటగాళ్లు '''బోల్డ్‌లో''' జాబితా చేయబడ్డారు. {| class="wikitable" style="font-size:95%;" !పేరు !పుట్టినరోజు !బ్యాటింగు శఇలి !బైఉలింగు శైలి !గమనికలు |- ! colspan="5" |బ్యాటర్లు |- |[[మనీష్ పాండే]] |{{Birth date and age|1989|9|10|df=y}} |కుడిచేతి వాటం |కుడిచేతి ఆఫ్ బ్రేక్ |ఐపిఎల్‌లో Delhi Capitals జట్టు తరఫున ఆడతాడు |- |[[మయాంక్ అగర్వాల్]] |{{Birth date and age|1991|2|16|df=y}} |కుడిచేతి వాటం |కుడిచేతి ఆఫ్ బ్రేక్ |కెప్టెన్<br /><br /> ఐపిఎల్‌లో Sunrisers Hyderabad జట్టు తరఫున ఆడతాడు |- |రవికుమార్ సమర్థ్ |{{Birth date and age|1993|1|22|df=y}} |కుడిచేతి వాటం |కుడిచేతి ఆఫ్ బ్రేక్ |'''వైస్ కెప్టెన్''' |- |నికిన్ జోస్ |{{Birth date and age|2000|8|21|df=y}} |కుడిచేతి వాటం |కుడిచేతి ఆఫ్ బ్రేక్ | |- |[[దేవదత్ పాడిక్కల్|దేవదత్ పడిక్కల్]] |{{Birth date and age|2000|7|7|df=y}} |ఎడమచేతి వాటం |కుడిచేతి ఆఫ్ బ్రేక్ |ఐపిఎల్‌లో Rajasthan Royals జట్టు తరఫున ఆడతాడు |- |విశాల్ ఓనాట్ |{{Birth date and age|2003|11|14|df=y}} |కుడిచేతి వాటం |కుడిచేతి ఆఫ్ బ్రేక్ | |- | [[అభినవ్ మనోహర్]] |{{Birth date and age|1994|9|16|df=y}} |కుడిచేతి వాటం |కుడిచేతి లెగ్ బ్రేక్ |ఐపిఎల్‌లో Gujarat Titans జట్టు తరఫున ఆడతాడు |- |ఎల్ఆర్ చేతన్ |{{Birth date and age|2000|5|25|df=y}} |కుడిచేతి వాటం | | |- |రోహన్ పాటిల్ |{{Birth date and age|2001|8|18|df=y}} |ఎడమచేతి వాటం | | |- ! colspan="5" |ఆల్‌రౌండర్లు |- |మనోజ్ భండగే |{{Birth date and age|1998|10|5|df=y}} |ఎడమచేతి వాటం |కుడిచేతి మీడియం పేస్ |ఐపిఎల్‌లో Royal Challengers Bangalore జట్టు తరఫున ఆడతాడు |- |శుభాంగ్ హెగ్డే |{{Birth date and age|2001|3|30|df=y}} |ఎడమచేతి వాటం |ఎడమచేతి స్లో ఆర్థడాక్స్ | |- ! colspan="5" |వికెట్ కీపర్లు |- |BR శరత్ |{{Birth date and age|1996|9|28|df=y}} |కుడిచేతి వాటం | | |- |[[లువ్నిత్ సిసోడియా]] |{{Birth date and age|2000|1|15|df=y}} |ఎడమచేతి వాటం | | |- |నిహాల్ ఉల్లాల్ |{{Birth date and age|1993|1|19|df=y}} |కుడిచేతి వాటం | | |- |[[కె.ఎల్. రాహుల్|కేఎల్ రాహుల్]] |{{Birth date and age|1992|4|18|df=y}} |కుడిచేతి వాటం | |ఐపిఎల్‌లో Lucknow Super Giants జట్టు తరఫున ఆడతాడు |- ! colspan="5" |స్పిన్ బౌలర్లు |- |కృష్ణప్ప గౌతం |{{Birth date and age|1988|10|20|df=y}} |కుడిచేతి వాటం |కుడిచేతి ఆఫ్ బ్రేక్ |ఐపిఎల్‌లో Lucknow Super Giants జట్టు తరఫున ఆడతాడు |- |[[శ్రేయాస్ గోపాల్]] |{{Birth date and age|1993|9|4|df=y}} |కుడిచేతి వాటం |కుడిచేతి లెగ్ బ్రేక్ | |- |జగదీశ సుచిత్ |{{Birth date and age|1994|1|16|df=y}} |ఎడమచేతి వాటం |ఎడమచేతి స్లో ఆర్థడాక్స్ | |- ! colspan="5" |పేస్ బౌలర్లు |- |విధ్వత్ కావేరప్ప |{{Birth date and age|1999|2|25|df=y}} |కుడిచేతి వాటం |కుడిచేతి మీడియం పేస్ |ఐపిఎల్‌లో Punjab Kings జట్టు తరఫున ఆడతాడు |- |వాసుకి కౌశిక్ |{{Birth date and age|1992|9|19|df=y}} |కుడిచేతి వాటం |కుడిచేతి మీడియం పేస్ | |- |విజయ్ కుమార్ వైశాఖ్ |{{Birth date and age|1997|1|31|df=y}} |కుడిచేతి వాటం |కుడిచేతి మీడియం పేస్ |ఐపిఎల్‌లో Royal Challengers Bangalore జట్టు తరఫున ఆడతాడు |- |రోనిత్ మోర్ |{{Birth date and age|1992|2|2|df=y}} |కుడిచేతి వాటం |కుడిచేతి మీడియం పేస్ | |- |ఎం వెంకటేష్ |{{Birth date and age|2000|4|12|df=y}} |కుడిచేతి వాటం |కుడిచేతి మీడియం పేస్ | |} == ఇతరులు == * [[గోపాలస్వామి కస్తూరిరంగన్]] (1948–1963) * [[అమిత్ వర్మ]] * [[యెరె గౌడ్]] * [[జె. అరుణ్ కుమార్]] * [[సోమశేఖర్ శిరగుప్పి]] * [[ర్యాన్ నినాన్]] * [[సి.ఎం. గౌతమ్]] * [[రవికుమార్ సమర్థ్]] * [[గణేష్ సతీష్]] * [[ఎల్.టి. ఆదిశేష్]] == మూలాలు == <references /> [[వర్గం:భారతదేశం లోని దేశీయ క్రికెట్ జట్లు]] 2oa7j7r3bdl0gj6gdkginumcd34ezuz 4594993 4594976 2025-06-29T18:55:35Z Pranayraj1985 29393 /* ఇతరులు */ 4594993 wikitext text/x-wiki '''కర్ణాటక క్రికెట్ జట్టు''' దేశీయ [[క్రికెట్]] పోటీలలో [[కర్ణాటక|కర్ణాటకకు]] ప్రాతినిధ్యం వహిస్తుంది. ఇది సాంప్రదాయకంగా దేశీయ సర్క్యూట్‌లో బలమైన జట్లలో ఒకటిగా ఉంది. [[భారత క్రికెట్ జట్టు]]<nowiki/>లో ఆడిన అనేక మంది దిగ్గజ ఆటగాళ్లను తయారు చేసింది. 1973లో మైసూర్ రాష్ట్రం అధికారికంగా కర్ణాటకగా పేరు మార్చడానికి ముందు దీనిని '''మైసూరు క్రికెట్ జట్టుగా''' పిలిచేవారు. ఇది ఎనిమిది సార్లు [[రంజీ ట్రోఫీ|రంజీ ట్రోఫీని]] గెలుచుకుంది. ఆరు సార్లు రెండవ స్థానంలో నిలిచింది (అంతకుముందు మైసూరు జట్టుకు చెందిన రెండు రన్నరప్ స్థానాలతో సహా). [[బెంగళూరు|బెంగళూరులోని]] [[ఎం. చిన్నస్వామి స్టేడియం]] ఆ జట్టుకు హోమ్‌ గ్రౌండ్‌. 2010 లలో కర్ణాటకలో క్రికెట్ మౌలిక సదుపాయాల్లో పెద్ద ప్రగతి జరిగింది. ప్రస్తుతం [[ఎం. చిన్నస్వామి స్టేడియం|బెంగళూరు]], మైసూరు, హుబ్బల్లి మైదానాలు నిరంతరం [[రంజీ ట్రోఫీ]], విజయ్ హజారే ట్రోఫీ & కర్ణాటక ప్రీమియర్ లీగ్‌లలో ఉపయోగించబడుతున్నాయి. == పోటీ చరిత్ర == కర్ణాటక కొంతమంది అత్యుత్తమ క్రికెటర్లను తయారు చేసింది. 90వ దశకం చివరిలో భారత జట్టు లోని 11 మంది ఆటగాళ్లలో 8 మంది కర్ణాటకకు చెందినవారు. 1996 నుండి 2001 వరకు కర్ణాటక రాష్ట్రం నుండి దాదాపు 4-5 గురు ఆటగాళ్ళు నిలకడగా భారత జట్టుకు ప్రాతినిధ్యం వహిస్తూ ఉన్నారు. 2 రంజీ ట్రోఫీలు, 2 ఇరానీ కప్‌లు, 4 విజయ్ హజారే ట్రోఫీలు, 2 సయ్యద్ ముస్తాక్ అలీ ట్రోఫీ టైటిళ్లను గెలుచుకున్న కర్ణాటక, 2010–19 దశాబ్దంలో అత్యంత ఆధిపత్య దేశీయ క్రికెట్ జట్టుగా ఉంది. వినయ్ కుమార్, అభిమన్యు మిథున్, శ్రీనాథ్ అరవింద్, రాబిన్ ఉతప్ప, సిఎం గౌతమ్ వంటి ఆటగాళ్ల సమక్షంలో [[లోకేష్ రాహుల్|కెఎల్ రాహుల్]], మనీష్ [[కరుణ్ నాయర్|పాండే]], కరుణ్ నాయర్, [[రాబిన్ ఉత్తప్ప]], [[శ్రేయాస్ గోపాల్]] & [[కృష్ణప్ప గౌతమ్|కృష్ణప్ప]] గౌతమ్ వంటి అనేక మంది యువ ఆటగాళ్లు ఆవిర్భవించడం దీనికి కారణం. 90వ దశకంలో, ముంబైతో పాటు కర్ణాటక దేశీయ క్రికెట్‌పై ఆధిపత్యం చెలాయించాయి. 1995/96, 1998/99, 1997/98 సీజన్లలో [[తమిళనాడు క్రికెట్ జట్టు|తమిళనాడు]], మధ్యప్రదేశ్, ఉత్తరప్రదేశ్‌లపై గెలిచి రంజీ ట్రోఫీలను సాధించింది. [[రాహుల్ ద్రవిడ్]], [[అనిల్ కుంబ్లే]], [[జవగళ్ శ్రీనాథ్|జవగల్ శ్రీనాథ్]], సునీల్ జోషి, [[వెంకటేష్ ప్రసాద్]], [[విజయ్ భరద్వాజ్]] & [[దొడ్డ గణేష్]] వంటి ఆటగాళ్ల ఆవిర్భావం కారణంగా రంజీ ట్రోఫీలో బలమైన జట్టుగా అవతరించింది. అంతకు ముందు, [[ఎర్రపల్లి ప్రసన్న|EAS ప్రసన్న]], [[బి.ఎస్. చంద్రశేఖర్|భగవత్ చంద్రశేఖర్]], [[గుండప్ప విశ్వనాథ్]], [[రోజర్ బిన్నీ]], [[బ్రిజేష్ పటేల్]], [[రఘురామ్ భట్]] & [[సయ్యద్ కిర్మాణీ|సయ్యద్ కిర్మాణీల]] బృందం 1973-82 మధ్య 10 సంవత్సరాల వ్యవధిలో 3 రంజీ టైటిల్స్ (3 రన్నరప్ టైటిల్) సాధించారు. ఇరానీ ట్రోఫీలో కర్ణాటక, రెస్ట్ ఆఫ్ ఇండియా జట్టుపై ఆరుసార్లు గెలిచింది. రెండుసార్లు ఓడిపోయింది. 2007-08 సీజన్‌లో జట్టు మంచి ప్రదర్శన కనబరిచింది. అంతర్జాతీయ ఆటగాళ్ళు తమ జాతీయ విధుల కారణంగా జట్టులోకి రావడం, పోవడం జరిగినందున, తక్కువ వ్యవధిలో జరిగిన మార్పులతో జట్టు సరిగ్గా సర్దుబాటు చేయలేకపోయింది. ఒక యువ కర్ణాటక యూనిట్ 2009–10 సీజన్‌లో మంచి ప్రదర్శన కనబరిచి ఫైనల్స్‌కు చేరుకుంది. మైసూరులోని సుందరమైన గంగోత్రి గ్లేడ్స్‌లో ఫైనల్‌లు జరిగాయి. అక్కడ పూర్తిస్థాయి ప్రేక్షకుల మద్దతుతో కర్నాటక ముంబయి చేతిలో కేవలం 6 పరుగుల తేడాతో ఓడిపోయింది. మనీష్ పాండే 9 మ్యాచ్‌ల్లో 882 పరుగులతో సీజన్‌లో అత్యధిక స్కోరర్‌గా నిలిచాడు. 2013-14 సీజన్‌లో వినయ్ కుమార్ కెప్టెన్సీలో హైదరాబాద్‌లో జరిగిన ఫైనల్స్‌లో మహారాష్ట్రను 7 వికెట్ల తేడాతో ఓడించిన జట్టు విజేతగా నిలిచింది. అదే సీజన్‌లో ఇరానీ ట్రోఫీ (వర్సెస్ రెస్ట్ ఆఫ్ ఇండియా), విజయ్ హజారే ట్రోఫీ (దేశీయ ODI టోర్నమెంట్)లను కూడా గెలుచుకుంది. తద్వారా చారిత్రాత్మక ట్రెబుల్‌ను పూర్తి చేశారు. 2014–15 సీజన్‌లోనూ కర్ణాటక తమ ఆధిపత్యాన్ని కొనసాగించింది. మొదట, పంజాబ్‌పై ఫైనల్‌లో 156 పరుగుల తేడాతో గెలిచి విజయ్ హజారే ట్రోఫీని విజయవంతంగా కాపాడుకున్నారు. రంజీ ట్రోఫీలో కూడా అద్భుతమైన పరుగులను సాధించారు. ముంబైలో జరిగిన ఫైనల్‌లో <ref>{{Cite web|title=TN vs KNTKA, Ranji Trophy 2014/15, Final at Mumbai, March 08 - 12, 2015 - Full Scorecard|url=https://www.espncricinfo.com/series/ranji-trophy-2014-15-775441/karnataka-vs-tamil-nadu-final-776183/full-scorecard|access-date=2023-08-15|website=ESPNcricinfo|language=en}}</ref> తమిళనాడును ఇన్నింగ్స్, 217 పరుగుల తేడాతో ఓడించి ట్రోఫీని నిలబెట్టుకున్నారు. [[కరుణ్ నాయర్]] 328 పరుగులు చేశాడు, ఇది రంజీ ట్రోఫీ ఫైనల్‌లో అత్యధిక వ్యక్తిగత స్కోరు (1946/47 సీజన్ ఫైనల్‌లో [[గుల్ మొహమ్మద్|గుల్ మహ్మద్]] చేసిన 319 పరుగులు అంతకుముందు రికార్డు). రంజీ ఫైనల్‌లో ఐదు వికెట్లు తీసి సెంచరీ చేసిన తొలి కెప్టెన్‌గా వినయ్ కుమార్ నిలిచాడు. ఆ తర్వాత జరిగిన ఇరానీ ట్రోఫీ గేమ్‌లో <ref>{{Cite web|title=KNTKA vs ROI, Irani Cup 2014/15 at Bengaluru, March 17 - 20, 2015 - Full Scorecard|url=https://www.espncricinfo.com/series/irani-cup-2014-15-775439/karnataka-vs-rest-of-india-776117/full-scorecard|access-date=2023-08-15|website=ESPNcricinfo|language=en}}</ref> రెస్ట్ ఆఫ్ ఇండియా జట్టును 246 పరుగుల తేడాతో ఓడించి ట్రోఫీని నిలబెట్టుకుంది. అలా చేయడం ద్వారా, వారు మునుపటి సీజన్‌లోని చారిత్రాత్మక ట్రిబుల్‌ను పునరావృతం చేయడమే కాకుండా, ఇరానీ కప్‌లను వెంటవెంటనే రెండుసార్లు సాధించిన రెండవ దేశీయ జట్టు (బాంబే తర్వాత) కూడా. కర్ణాటక 2015–16 రంజీ సీజన్‌లో పెద్దగా రాణించలేదు. లీగ్ దశలో 2 విజయాలు, 1 ఓటమి, 5 డ్రాలను సాధించింది. జట్టు, నాకౌట్‌కు అర్హత సాధించలేదు. 2012 నవంబరు వరకు సాగిన 37 ఫస్ట్-క్లాస్ మ్యాచ్‌లలో (20 విజయాలు, 17 డ్రాలు) అజేయంగా నిలిచి ఆఖరి లీగ్ గేమ్‌లో మహారాష్ట్రపై ఓడిపోయింది. విజయ్ హజారే ట్రోఫీలో కూడా కర్ణాటక వారి 6 లీగ్ గేమ్‌లలో 4 గెలిచినప్పటికీ, నాకౌట్‌కు అర్హత సాధించలేదు. 2016-17 రంజీ సీజన్‌లో, క్వార్టర్-ఫైనల్స్ వరకు కర్ణాటక మంచి రన్ సాధించింది, అక్కడ వారు తక్కువ స్కోరింగ్ గేమ్‌లో తమిళనాడు చేతిలో ఓడిపోయారు.<ref>{{Cite web|title=KNTKA vs TN, Ranji Trophy 2016/17, 2nd Quarter-final at Visakhapatnam, December 23 - 24, 2016 - Full Scorecard|url=https://www.espncricinfo.com/series/ranji-trophy-2016-17-1053433/karnataka-vs-tamil-nadu-2nd-quarter-final-1053693/full-scorecard|access-date=2023-08-15|website=ESPNcricinfo|language=en}}</ref> కర్ణాటక 2017–18 రంజీ సీజన్‌లో ఆధిపత్యం చెలాయించింది, 4 విజయాలు, 2 డ్రాలతో గ్రూప్ Aలో అగ్రస్థానంలో నిలిచింది. క్వార్టర్-ఫైనల్స్‌లో ముంబైతో తలపడి ఇన్నింగ్స్‌ తేడాతో ఓడించింది.<ref>{{Cite web|title=THE BOARD OF CONTROL FOR CRICKET IN INDIA|url=https://www.bcci.tv/domestic/ranji-trophy-2017-18/match/85|access-date=2023-08-15|website=www.bcci.tv|language=en}}</ref> అయితే, సెమీఫైనల్లో విదర్భ చేతిలో 5 పరుగుల తేడాతో ఓడిపోయి పోటీ నుంచి నిష్క్రమించింది.<ref>{{Cite web|title=THE BOARD OF CONTROL FOR CRICKET IN INDIA|url=https://www.bcci.tv/domestic/ranji-trophy-2017-18/match/89|access-date=2023-08-15|website=www.bcci.tv|language=en}}</ref> మాయాంక్ అగర్వాల్ (1160 పరుగులు), [[కృష్ణప్ప గౌతమ్]] (34 వికెట్లు) ఈ సీజన్‌లో అత్యుత్తమ ప్రదర్శన చేశారు. 2018–19 దేశవాళీ సీజన్‌లో కర్ణాటక తమ తొలి టీ20 టైటిల్‌ను గెలుచుకుంది. సయ్యద్ ముస్తాక్ అలీ ట్రోఫీ ఫైనల్లో <ref>{{Cite web|title=MAHA vs KNTKA, Syed Mushtaq Ali Trophy 2018/19, Final at Indore, March 14, 2019 - Full Scorecard|url=https://www.espncricinfo.com/series/syed-mushtaq-ali-trophy-2018-19-1156774/maharashtra-vs-karnataka-final-1175045/full-scorecard|access-date=2023-08-15|website=ESPNcricinfo|language=en}}</ref> మహారాష్ట్రపై 8 వికెట్ల తేడాతో విజయం సాధించింది . 2019–20 సీజన్‌లో ఫైనల్స్‌లో తమిళనాడును 1 పరుగుతో ఓడించి టైటిల్‌ను కాపాడుకున్నారు. [[దస్త్రం:RahulDravid.jpg|కుడి|thumb|150x150px| [[రాహుల్ ద్రవిడ్]] 1995–96, 1997–98 రంజీ ట్రోఫీ ఫైనల్స్‌ రెండింటిలోనూ శతకాలు చేశాడు.]] === రంజీ ట్రోఫీలో అత్యుత్తమ ప్రదర్శన === {| class="wikitable" !బుతువు ! స్థానం ! కెప్టెన్ ! ఫైనల్‌లో ప్రత్యర్థి ! ఇరానీ కప్ |- | 1941–42 | ద్వితియ విజేత | సఫీ దరాషా | బొంబాయి | – |- | 1959–60 | ద్వితియ విజేత | కె వాసుదేవమూర్తి | బొంబాయి | – |- | 1973–74 | '''విజేత''' | ఈఏఎస్ ప్రసన్న | రాజస్థాన్ | '''అవును''' |- | 1974–75 | ద్వితియ విజేత | ఈఏఎస్ ప్రసన్న | బొంబాయి | – |- | 1977–78 | '''విజేత''' | ఈఏఎస్ ప్రసన్న | ఉత్తర ప్రదేశ్ | నం |- | 1978-79 | ద్వితియ విజేత | జిఆర్ విశ్వనాథ్ | ఢిల్లీ | – |- | 1981–82 | ద్వితియ విజేత | జిఆర్ విశ్వనాథ్ | ఢిల్లీ | – |- | 1982–83 | '''విజేత''' | బ్రిజేష్ పటేల్ | బొంబాయి | '''అవును''' |- | 1995–96 | '''విజేత''' | అనిల్ కుంబ్లే | తమిళనాడు | '''అవును''' |- | 1997–98 | '''విజేత''' | రాహుల్ ద్రవిడ్ | ఉత్తర ప్రదేశ్ | '''అవును''' |- | 1998–99 | '''విజేత''' | సునీల్ జోషి | మధ్యప్రదేశ్ | నం |- | 2009-10 | ద్వితియ విజేత | రాబిన్ ఉతప్ప | ముంబై | – |- | 2013–14 | '''విజేత''' | వినయ్ కుమార్ | మహారాష్ట్ర | '''అవును''' |- | 2014–15 | '''విజేత''' | వినయ్ కుమార్ | తమిళనాడు | '''అవును''' |} === విల్స్ ట్రోఫీలో అత్యుత్తమ ప్రదర్శన === {| class="wikitable" !బుతువు ! స్థానం ! కెప్టెన్ ! ఫైనల్‌లో ప్రత్యర్థి |- | 1983–84 | ద్వితియ విజేత | రోజర్ బిన్నీ | ఇండియన్ బోర్డ్ ప్రెసిడెంట్ XI |- | 1987–88 | ద్వితియ విజేత | రోజర్ బిన్నీ | ఇండియన్ బోర్డ్ ప్రెసిడెంట్ XI |- | 1999-00 | ద్వితియ విజేత | సుజిత్ సోమసుందర్ | ఇండియన్ బోర్డ్ ప్రెసిడెంట్ XI |} === విజయ్ హజారే ట్రోఫీలో అత్యుత్తమ ప్రదర్శన === {| class="wikitable" !బుతువు ! స్థానం ! కెప్టెన్ ! ఫైనల్‌లో ప్రత్యర్థి |- | 2013–14 | '''విజేత''' | వినయ్ కుమార్ | రైల్వేలు |- | 2014–15 | '''విజేత''' | వినయ్ కుమార్ | పంజాబ్ |- | 2017–18 | '''విజేత''' | కరుణ్ నాయర్ | సౌరాష్ట్ర |- | 2019–20 | '''విజేత''' | మనీష్ పాండే | తమిళనాడు |} === సయ్యద్ ముస్తాక్ అలీ ట్రోఫీలో అత్యుత్తమ ప్రదర్శన === {| class="wikitable" !బుతువు ! స్థానం ! కెప్టెన్ ! ఫైనల్‌లో ప్రత్యర్థి |- | 2018–19 | '''విజేత''' | మనీష్ పాండే | మహారాష్ట్ర |- | 2019–20 | '''విజేత''' | మనీష్ పాండే | తమిళనాడు |} == ప్రసిద్ధ క్రీడాకారులు == [[దస్త్రం:Kumble_edited.jpg|కుడి|thumb| టెస్టుల్లో 600కి పైగా వికెట్లు తీసిన నలుగురు బౌలర్లలో [[అనిల్ కుంబ్లే]] ఒకరు.]] {{Div col|colwidth=30em}} *[[ఎరపల్లి ప్రసన్న]] (1962)^† *[[భగవత్ చంద్రశేఖర్]] (1964)^† *[[వెంకటరామన్ సుబ్రమణ్య]] (1965)^† *[[గుండప్ప విశ్వనాథ్]] (1969)^† *[[బ్రిజేష్ పటేల్]] (1974)^† *[[సయ్యద్ కిర్మాణి]] (1976)^† *[[రోజర్ బిన్నీ]] (1979)^† *[[రఘురామ్ భట్]] (1983)^† *[[సదానంద్ విశ్వనాథ్]] (1985)^† *[[అనిల్ కుంబ్లే]] (1990)^† *[[జావగల్ శ్రీనాథ్]] (1991)^† *[[సునీల్ జోషి]] (1996)^† *[[వెంకటేష్ ప్రసాద్]] (1996)^† *[[రాహుల్ ద్రవిడ్]] (1996)^† *[[డేవిడ్ జాన్సన్ (క్రికెట్ క్రీడాకారుడు)|డేవిడ్ జాన్సన్]] (1996)^† *[[దొడ్డ గణేష్]] (1997)^† *[[విజయ్ భరద్వాజ్]] (1999)^† *[[అభిమన్యు మిథున్]] (2010)^† *[[వినయ్ కుమార్]] (2012)^† *[[స్టువర్ట్ బిన్నీ]] (2014)^† *[[KL రాహుల్]] (2014)^† *[[కరుణ్ నాయర్]] (2016)^† *[[మయాంక్ అగర్వాల్]] (2018)^† భారత వన్‌డే జట్టులో ఆడిన (కానీ టెస్ట్ క్రికెట్ ఆడని) కర్ణాటక ఆటగాళ్ళు. బ్రాకెట్లో తొలి మ్యాచ్ ఆడిన సంవత్సరం: *[[సుధాకర్ రావు]] (1976)^† *[[సుజిత్ సోమసుందర్]] (1996)^† *[[రాబిన్ ఉతప్ప]] (2006)^† *[[మనీష్ పాండే]] (2015)^† *[[ప్రసిద్ కృష్ణ]] (2021)^† *[[కృష్ణప్ప గౌతమ్]] (2021) భారత T20I జట్టులో ఆడిన (కానీ ODI లేదా టెస్ట్ క్రికెట్ ఆడని) కర్ణాటక ఆటగాళ్ళు. బ్రాకెట్లో తొలి మ్యాచ్ ఆడిన సంవత్సరం: *[[శ్రీనాథ్ అరవింద్]] (2015)^† *[[దేవదత్ పడిక్కల్]] (2021) కర్ణాటక తరపున తమ ఫస్ట్ క్లాస్ కెరీర్‌లో కొంత భాగాన్ని ఆడి, భారత జట్టులో టెస్టు క్రికెట్ ఆడిన ఆటగాళ్ళు. బ్రాకెట్లో తొలి మ్యాచ్ ఆడిన సంవత్సరం: *[[ఫిరోజ్ పాలియా]] (1932) *[[వెంకటప్ప ముద్దయ్య]] (1959)^† *[[బుధి కుందరన్]] (1960)^† కర్ణాటక తరపున తమ ఫస్ట్-క్లాస్ కెరీర్‌లో గణనీయమైన భాగాన్ని ఆడిన ఇతర ప్రముఖ క్రికెటర్లు: *[[బారింగ్టన్ రోలాండ్]] (1999-2007){{div col end}} == ప్రస్తుత స్క్వాడ్ == అంతర్జాతీయ క్యాప్‌లు ఉన్న ఆటగాళ్లు '''బోల్డ్‌లో''' జాబితా చేయబడ్డారు. {| class="wikitable" style="font-size:95%;" !పేరు !పుట్టినరోజు !బ్యాటింగు శఇలి !బైఉలింగు శైలి !గమనికలు |- ! colspan="5" |బ్యాటర్లు |- |[[మనీష్ పాండే]] |{{Birth date and age|1989|9|10|df=y}} |కుడిచేతి వాటం |కుడిచేతి ఆఫ్ బ్రేక్ |ఐపిఎల్‌లో Delhi Capitals జట్టు తరఫున ఆడతాడు |- |[[మయాంక్ అగర్వాల్]] |{{Birth date and age|1991|2|16|df=y}} |కుడిచేతి వాటం |కుడిచేతి ఆఫ్ బ్రేక్ |కెప్టెన్<br /><br /> ఐపిఎల్‌లో Sunrisers Hyderabad జట్టు తరఫున ఆడతాడు |- |రవికుమార్ సమర్థ్ |{{Birth date and age|1993|1|22|df=y}} |కుడిచేతి వాటం |కుడిచేతి ఆఫ్ బ్రేక్ |'''వైస్ కెప్టెన్''' |- |నికిన్ జోస్ |{{Birth date and age|2000|8|21|df=y}} |కుడిచేతి వాటం |కుడిచేతి ఆఫ్ బ్రేక్ | |- |[[దేవదత్ పాడిక్కల్|దేవదత్ పడిక్కల్]] |{{Birth date and age|2000|7|7|df=y}} |ఎడమచేతి వాటం |కుడిచేతి ఆఫ్ బ్రేక్ |ఐపిఎల్‌లో Rajasthan Royals జట్టు తరఫున ఆడతాడు |- |విశాల్ ఓనాట్ |{{Birth date and age|2003|11|14|df=y}} |కుడిచేతి వాటం |కుడిచేతి ఆఫ్ బ్రేక్ | |- | [[అభినవ్ మనోహర్]] |{{Birth date and age|1994|9|16|df=y}} |కుడిచేతి వాటం |కుడిచేతి లెగ్ బ్రేక్ |ఐపిఎల్‌లో Gujarat Titans జట్టు తరఫున ఆడతాడు |- |ఎల్ఆర్ చేతన్ |{{Birth date and age|2000|5|25|df=y}} |కుడిచేతి వాటం | | |- |రోహన్ పాటిల్ |{{Birth date and age|2001|8|18|df=y}} |ఎడమచేతి వాటం | | |- ! colspan="5" |ఆల్‌రౌండర్లు |- |మనోజ్ భండగే |{{Birth date and age|1998|10|5|df=y}} |ఎడమచేతి వాటం |కుడిచేతి మీడియం పేస్ |ఐపిఎల్‌లో Royal Challengers Bangalore జట్టు తరఫున ఆడతాడు |- |శుభాంగ్ హెగ్డే |{{Birth date and age|2001|3|30|df=y}} |ఎడమచేతి వాటం |ఎడమచేతి స్లో ఆర్థడాక్స్ | |- ! colspan="5" |వికెట్ కీపర్లు |- |BR శరత్ |{{Birth date and age|1996|9|28|df=y}} |కుడిచేతి వాటం | | |- |[[లువ్నిత్ సిసోడియా]] |{{Birth date and age|2000|1|15|df=y}} |ఎడమచేతి వాటం | | |- |నిహాల్ ఉల్లాల్ |{{Birth date and age|1993|1|19|df=y}} |కుడిచేతి వాటం | | |- |[[కె.ఎల్. రాహుల్|కేఎల్ రాహుల్]] |{{Birth date and age|1992|4|18|df=y}} |కుడిచేతి వాటం | |ఐపిఎల్‌లో Lucknow Super Giants జట్టు తరఫున ఆడతాడు |- ! colspan="5" |స్పిన్ బౌలర్లు |- |కృష్ణప్ప గౌతం |{{Birth date and age|1988|10|20|df=y}} |కుడిచేతి వాటం |కుడిచేతి ఆఫ్ బ్రేక్ |ఐపిఎల్‌లో Lucknow Super Giants జట్టు తరఫున ఆడతాడు |- |[[శ్రేయాస్ గోపాల్]] |{{Birth date and age|1993|9|4|df=y}} |కుడిచేతి వాటం |కుడిచేతి లెగ్ బ్రేక్ | |- |జగదీశ సుచిత్ |{{Birth date and age|1994|1|16|df=y}} |ఎడమచేతి వాటం |ఎడమచేతి స్లో ఆర్థడాక్స్ | |- ! colspan="5" |పేస్ బౌలర్లు |- |విధ్వత్ కావేరప్ప |{{Birth date and age|1999|2|25|df=y}} |కుడిచేతి వాటం |కుడిచేతి మీడియం పేస్ |ఐపిఎల్‌లో Punjab Kings జట్టు తరఫున ఆడతాడు |- |వాసుకి కౌశిక్ |{{Birth date and age|1992|9|19|df=y}} |కుడిచేతి వాటం |కుడిచేతి మీడియం పేస్ | |- |విజయ్ కుమార్ వైశాఖ్ |{{Birth date and age|1997|1|31|df=y}} |కుడిచేతి వాటం |కుడిచేతి మీడియం పేస్ |ఐపిఎల్‌లో Royal Challengers Bangalore జట్టు తరఫున ఆడతాడు |- |రోనిత్ మోర్ |{{Birth date and age|1992|2|2|df=y}} |కుడిచేతి వాటం |కుడిచేతి మీడియం పేస్ | |- |ఎం వెంకటేష్ |{{Birth date and age|2000|4|12|df=y}} |కుడిచేతి వాటం |కుడిచేతి మీడియం పేస్ | |} == ఇతరులు == * [[గోపాలస్వామి కస్తూరిరంగన్]] (1948–1963) * [[అమిత్ వర్మ]] * [[యెరె గౌడ్]] * [[జె. అరుణ్ కుమార్]] * [[సోమశేఖర్ శిరగుప్పి]] * [[ర్యాన్ నినాన్]] * [[సి.ఎం. గౌతమ్]] * [[రవికుమార్ సమర్థ్]] * [[గణేష్ సతీష్]] * [[ఎల్.టి. ఆదిశేష్]] * [[లింగనాథ్ సుబ్బు]] == మూలాలు == <references /> [[వర్గం:భారతదేశం లోని దేశీయ క్రికెట్ జట్లు]] 7vt5tl83imxznxk9nyqcn9uxwtq0de3 0 382384 4594946 4587323 2025-06-29T16:52:37Z Pranayraj1985 29393 /* ప్రస్తుత స్క్వాడ్ */ 4594946 wikitext text/x-wiki {{Infobox cricket team|name=రైల్వేస్ క్రికెట్ జట్టు|image=|captain=[[ఉపేంద్ర యాదవ్]] (ఫ.క్లా) <br> [[కర్ణ్ శర్మ]] (లిస్ట్ ఎ & టి20)|coach=[[దినేష్ లాడ్]]|owner=[[రైల్వేస్ స్పోర్ట్స్ ప్రమోషన్ బోర్డ్]]|founded=1958|ground=[[కర్నయిల్ సింగ్ స్టేడియం]], న్యూ ఢిల్లీ(ఇంకా ఇతర స్టేడియంలు)|capacity=|title1=[[రంజీ ట్రోఫీ]]|title1wins=2|title2=[[ఇరానీ కప్]]|title2wins=2|title3=[[విజయ్ హజారే ట్రోఫీ]]|title3wins=1|title4=[[సయ్యద్ ముస్తాక్ అలీ ట్రోఫీ]]|title4wins=0|website=[https://indianrailways.gov.in/railwayboard/view_section.jsp?lang=0&id=0,1,304,366,543 RSPB]}} '''రైల్వేస్ క్రికెట్ జట్టు, [[భారతదేశం|భారతదేశంలోని]]''' దేశీయ [[క్రికెట్]] టోర్నమెంట్లలో [[భారతీయ రైల్వేలు|'''ఇండియన్ రైల్వేస్‌కు''']] ప్రాతినిధ్యం వహించే జట్టు. ఈ జట్టు హోమ్ గ్రౌండ్ [[భుబనేశ్వర్|భువనేశ్వర్‌లోని]] ఈస్ట్ కోస్ట్ రైల్వే స్టేడియం, [[క్రొత్త ఢిల్లీ జిల్లా|న్యూఢిల్లీలోని]] కర్నైల్ సింగ్ స్టేడియం. <ref name="cricinfo08">{{Cite news|url=http://www.espncricinfo.com/magazine/content/story/381036.html|title=One city, three matches, one day|date=7 December 2008|work=[[ESPNCricinfo]]|access-date=5 March 2012}}</ref> ఈ జట్టును రైల్వేస్ స్పోర్ట్స్ ప్రమోషన్ బోర్డ్ నిర్వహిస్తుంది. ఇది భారతదేశంలో జరిగే రంజీ ట్రోఫీ వంటి దేశీయ క్రికెట్ పోటీలలో రైల్వేస్ క్రికెట్ జట్టును దించుతుంది. <ref name="toif12">{{Cite news|url=http://timesofindia.indiatimes.com/sports/cricket/domestic-cricket/ranji-trophy/Ex-kabaddi-player-was-in-charge-of-Karnail-Singh-Stadium/articleshow/11940218.cms|title=Ex-kabaddi player was in-charge of Karnail Singh Stadium!|date=18 February 2012|work=[[The Times of India]]|access-date=5 March 2012}}</ref> == పోటీ చరిత్ర == జట్టు చరిత్రలో చాలా వరకు, [[రంజీ ట్రోఫీ|రంజీ ట్రోఫీలో]] పెద్దగా విజయాలు సాధించలేదు. అయితే, 2000 నుండి ఇటీవలి సంవత్సరాలలో, రైల్వేస్ రెండుసార్లు ట్రోఫీని గెలుచుకుని, ఒకసారి రన్నరప్‌గా నిలిచింది. రంజీ ట్రోఫీలో ఛాంపియన్లుగా, రెండుసార్లు ఇరానీ ట్రోఫీని ఆడి, రెండు సందర్భాల్లోనూ విజయం సాధించారు. == విజయాలు == * '''[[రంజీ ట్రోఫీ]]''' ** '''విజేతలు (2):''' 2001–02, 2004–05 ** '''రన్నర్స్-అప్ (2):''' 1987–88, 2000–01 * '''విల్స్ ట్రోఫీ''' ** '''రన్నరప్:''' 1988-89 * '''విజయ్ హజారే ట్రోఫీ''' ** '''విజేతలు:''' 2005–06 ** '''రన్నరప్:''' 2013–14 == ప్రసిద్ధ క్రీడాకారులు == భారతదేశం తరపున టెస్ట్ క్రికెట్ ఆడిన రైల్వేస్‌ ఆటగాళ్లు. బ్రాకెట్లో తొలి మ్యాచ్ ఆడిన సంవత్సరం: * [[హైదర్ అలీ (భారత క్రికెటర్)|హైదర్ అలీ]] (1943) * బుద్ధి కుందరన్ (1960) * మురళీ కార్తీక్ (2000) * [[సంజయ్ బంగర్]] (2001) * [[కర్ణ్ శర్మ]] (2014) భారతదేశం తరపున వన్‌డేలు ఆడిన (కానీ టెస్ట్ క్రికెట్ ఆడని) రైల్వేస్ ఆటగాళ్ళు. బ్రాకెట్లో తొలి మ్యాచ్ ఆడిన సంవత్సరం: * [[జై ప్రకాష్ యాదవ్]] (2002) * [[రంజిత్ మాలి]] * [[రాజేష్ బోరా]] * [[జకారియా జుఫ్రీ]] * [[రాబిన్ ముఖర్జీ]] * [[శివాజీ బోస్]] * [[సౌరభ్ సింగ్]] * [[కనిష్క్ సేథ్]] * [[మంగళ్ మహ్రూర్]] * [[మహేష్ రావత్]] * [[నరేష్ చూరి]] * [[అమిత్ పౌనికర్]] * [[యెరె గౌడ్]] * [[వికాస్ టోకాస్]] * [[అసద్ పఠాన్]] * [[ఉదయ్ జోషి]] * [[జగదీష్ లాల్]] * [[విలియం ఘోష్]] == ప్రస్తుత స్క్వాడ్ == అంతర్జాతీయ క్యాప్‌లు ఉన్న ఆటగాళ్లు '''బోల్డ్‌లో''' జాబితా చేయబడ్డారు. {| class="wikitable" style="font-size:95%;" ! align="center" style="background: skyblue; color:black" |పేరు ! align="center" style="background: skyblue; color:black" |పుట్టినరోజు ! align="center" style="background: skyblue; color:black" |బ్యాటింగు శైలి ! align="center" style="background: skyblue; color:black" |బౌలింగు శైలి ! align="center" style="background: skyblue; color:black" |గమనికలు |- ! colspan="5" |బ్యాటర్లు |- |[[వివేక్ సింగ్]] |{{Birth date and age|1993|11|1|df=y}} |ఎడమచేతి వాటం | | |- |శివం చౌదరి |{{Birth date and age|1997|8|4|df=y}} |కుడిచేతి వాటం |కుడిచేతి ఆఫ్ బ్రేక్ | |- |మహ్మద్ సైఫ్ |{{Birth date and age|1996|8|30|df=y}} |ఎడమచేతి వాటం |ఎడమచేతి స్లో ఆర్థడాక్స్ | |- |ప్రథమ్ సింగ్ |{{Birth date and age|1992|8|31|df=y}} |ఎడమచేతి వాటం |కుడిచేతి ఆఫ్ బ్రేక్ | |- |శుభమ్ చౌబే |{{Birth date and age|1994|10|15|df=y}} |కుడిచేతి వాటం |కుడిచేతి ఆఫ్ బ్రేక్ | |- |[[అరిందం ఘోష్|అరిందమ్ ఘోష్]] |{{Birth date and age|1986|10|19|df=y}} |కుడిచేతి వాటం |కుడిచేతి మీడియం | |- |సూరజ్ అహుజా |{{Birth date and age|1999|9|23|df=y}} |కుడిచేతి వాటం |కుడిచేతి ఆఫ్ బ్రేక్ | |- ! colspan="5" |వికెట్ కీపరు |- |ఉపేంద్ర యాదవ్ |{{Birth date and age|1996|10|8|df=y}} |కుడిచేతి వాటం | |'''First-class Captain''' <br /><br /> Plays for '''[[సన్ రైజర్స్ హైదరాబాద్|Sunrisers Hyderabad]]''' in [[ఇండియన్ ప్రీమియర్ లీగ్|IPL]] |- ! colspan="5" |స్పిన్ బౌలర్లు |- |[[కర్ణ్ శర్మ]] |{{Birth date and age|1987|10|23|df=y}} |ఎడమచేతి వాటం |కుడిచేతి లెగ్ బ్రేక్ |'''List A and Twenty20 Captain'''<br /><br /> Plays for '''[[రాయల్ ఛాలెంజర్స్ బెంగళూర్|Royal Challengers Bangalore]]''' in [[ఇండియన్ ప్రీమియర్ లీగ్|IPL]] |- |ఆకాష్ పాండే |{{Birth date and age|1999|2|2|df=y}} |ఎడమచేతి వాటం |ఎడమచేతి స్లో ఆర్థడాక్స్ | |- |మోహిత్ రౌత్ |{{Birth date and age|1998|1|20|df=y}} |కుడిచేతి వాటం |కుడిచేతి ఆఫ్ బ్రేక్ | |- |హర్ష త్యాగి |{{Birth date and age|1999|12|23|df=y}} |ఎడమచేతి వాటం |ఎడమచేతి స్లో ఆర్థడాక్స్ | |- ! colspan="5" |పేస్ బౌలర్లు |- |యువరాజ్ సింగ్ |{{Birth date and age|1998|8|22|df=y}} |కుడిచేతి వాటం |కుడిచేతి మీడియం ఫాస్ట్ | |- |సాగర్ జాదవ్ |{{Birth date and age|1995|12|4|df=y}} |కుడిచేతి వాటం |కుడిచేతి మీడియం | |- |సుశీల్ కుమార్ |{{Birth date and age|1996|10|30|df=y}} |ఎడమచేతి వాటం |Left-arm medium-fast | |- |ఆదర్శ్ సింగ్ |{{Birth date and age|1999|1|12|df=y}} |కుడిచేతి వాటం |కుడిచేతి మీడియం ఫాస్ట్ | |- |హిమాన్షు సాంగ్వాన్ |{{Birth date and age|1995|9|2|df=y}} |కుడిచేతి వాటం |కుడిచేతి మీడియం | |- |ధృశాంత్ సోని |{{Birth date and age|1985|10|9|df=y}} |కుడిచేతి వాటం |కుడిచేతి మీడియం | |- |టి ప్రదీప్ |{{Birth date and age|1994|11|29|df=y}} |కుడిచేతి వాటం |కుడిచేతి మీడియం ఫాస్ట్ | |- |అక్షత్ పాండే |{{Birth date and age|1993|3|19|df=y}} |ఎడమచేతి వాటం |కుడిచేతి మీడియం | |- |[[రాహుల్ శర్మ]] |{{Birth date and age|1990|12|30|df=y}} |ఎడమచేతి వాటం |Left-arm medium | |} == ఇవి కూడా చూడండి == * [[సర్వీసెస్ క్రికెట్ జట్టు]] * [[హైదరాబాదు క్రికెట్ జట్టు]] == మూలాలు == <div class="reflist"> <references responsive="1"></references> </div> [[వర్గం:భారతదేశం లోని దేశీయ క్రికెట్ జట్లు]] 7hr97syu4ksc2auiy22g6d2vlop4br6 0 383101 4595005 4592243 2025-06-29T19:03:55Z Pranayraj1985 29393 /* మూలాలు */ 4595005 wikitext text/x-wiki {{Infobox cricket team|name=కేరళ క్రికెట్ జట్టు|image=|captain=[[సంజు శామ్సన్]]|coach=[[ఎం. వెంకటరమణ]]|colours=|colors={{color box|#27408B}} Dark Blue|owner=[[కేరళ క్రికెట్ అసోసియేషన్]]|founded=1957|ground=[[గ్రీన్‌ఫీల్డ్ ఇంటర్నేషనల్ స్టేడియం]], [[తిరువనంతపురం]]|capacity=55,000|title1=[[రంజీ ట్రోఫీ]]|title1wins=0|title2=[[విజయ్ హజారే ట్రోఫీ]]|title2wins=0|title3=[[సయ్యద్ ముస్తాక్ అలీ ట్రోఫీ]]|title3wins=0|website=[http://www.keralacricketassociation.com/ KCA]}} '''కేరళ క్రికెట్ జట్టు''' [[కేరళ]] రాష్ట్రంలో ఉన్న దేశీయ క్రికెట్ జట్టు. ఇది భారతదేశంలో ప్రీమియర్ [[ఫస్ట్ క్లాస్ క్రికెట్]] టోర్నమెంట్ అయిన [[రంజీ ట్రోఫీ]] యొక్క ఎలైట్ గ్రూప్‌లో ఉంది. దీనిని 1957/58 వరకు ట్రావెన్‌కోర్-కొచ్చిన్ క్రికెట్ జట్టుగా పిలిచేవారు. {{Sfn|Bose|1990|pp=388}} కేరళ జట్టుకు చెందిన టిను యోహన్నన్, [[శ్రీశాంత్|S. శ్రీశాంత్‌లు]] భారత జట్టుకు ఆడారు.<ref>{{Cite news|url=http://www.thehindu.com/news/cities/Kochi/the-man-who-set-the-pace-for-budding-cricketers-in-kochi/article4644624.ece|title=The man who set the pace for budding cricketers in Kochi|last=Praveen|first=M. P.|date=23 April 2013|work=[[The Hindu]]|access-date=10 November 2021|location=[[Kochi]]}}</ref> [[సంజు శాంసన్|సంజూ శాంసన్]] T20Iలు, వన్‌డేలలో భారతదేశానికి ప్రాతినిధ్యం వహించాడు, <ref>{{Cite web|last=Sadhu|first=Rahul|date=30 July 2021|title=India tour of Sri Lanka: Sanju Samson flatters to deceive, T20 World Cup chances hang by a thread|url=https://indianexpress.com/article/sports/cricket/india-tour-of-sri-lanka-sanju-samson-flatters-to-deceive-t20-world-cup-chances-7429331/|access-date=10 November 2021|website=Indian Express}}</ref> బాసిల్ థంపి అతని పేరును జాతీయ స్థాయిలో పిలుచుకున్నాడు. <ref name="IndT20I">{{Cite web|date=4 December 2017|title=Washington Sundar, Thampi, Hooda in India's T20 squad|url=http://www.espncricinfo.com/story/_/id/21664568/washington-sundar,-basil-thampi,-deepak-hooda-india-t20-squad|access-date=10 November 2021|website=ESPN Cricinfo}}</ref> ఈ జట్టు 2005 నుండి 2007 వరకు రెండు సంవత్సరాల పాటు భారత మాజీ అంతర్జాతీయ ఆటగాడు [[సదాగోపన్ రమేష్|సదాగోపన్ రమేష్‌]] ఈ జట్టులో ఆడాడు.<ref>{{Cite web|date=26 December 2006|title=Ramesh impresses with ton|url=https://www.espncricinfo.com/story/ramesh-impresses-with-ton-273970|access-date=10 November 2021|website=ESPN Cricinfo}}</ref> భారత మాజీ అంతర్జాతీయ ఆటగాడు [[రాబిన్ ఉత్తప్ప|రాబిన్ ఉతప్ప]] కేరళ తరఫున ఆడాడు. <ref>{{Cite web|date=2 July 2019|title=Ranji Trophy: Robin Uthappa set to play for Kerala|url=https://sportstar.thehindu.com/cricket/robin-uthappa-kerala-ranji-trophy-2019-20-season/article27699163.ece|access-date=10 November 2021|website=Sport Star}}</ref> యునైటెడ్ అరబ్ ఎమిరేట్స్ తరపున అంతర్జాతీయ స్థాయిలో ఆడే కృష్ణ చంద్రన్‌ కూడా కేరళ జట్టు నుండి వచ్చినవాడే. <ref>{{Cite web|title=Karate Krishna Chandran: The First Keralite in UAE team|url=http://www.keralacricketassociation.com/?p=3876|access-date=10 November 2021|website=[[Kerala Cricket Association]]}}</ref> రాష్ట్రాల పునర్వ్యవస్థీకరణ తర్వాత, ట్రావెన్‌కోర్-కొచ్చిన్ క్రికెట్ జట్టు కేరళ జట్టుగా మారి1957-58 రంజీ ట్రోఫీలో పోటీపడటం ప్రారంభించింది. {{Sfn|Bose|1990|pp=388}} ఇది సౌత్ జోన్‌లో, [[తమిళనాడు క్రికెట్ జట్టు|మద్రాసు/తమిళనాడు]], [[కర్ణాటక క్రికెట్ జట్టు|మైసూర్/కర్ణాటక]], [[ఆంధ్ర క్రికెట్ జట్టు|ఆంధ్ర]], [[హైదరాబాదు క్రికెట్ జట్టు|హైదరాబాద్‌లతో]] పోటీపడింది. 1957-58లో కేరళ నాలుగు మ్యాచ్‌ల్లోనూ మూడు మ్యాచ్‌ల్లో ఇన్నింగ్స్ తేడాతో ఓడిపోయింది. <ref>''[[Wisden Cricketers' Almanack|Wisden]]'' 1959, pp. 856-57.</ref> 1959-60 సీజన్‌లో, కేరళకు చెందిన బాలన్ పండిట్ (262*), జార్జ్ అబ్రహాం (198) నాలుగో వికెట్‌లో 410 పరుగుల భాగస్వామ్యాన్ని నెలకొల్పారు. ఇది భారత ఫస్ట్-క్లాస్ క్రికెట్‌లో అత్యధికం. {{Sfn|Ramaswami|1976|pp=71}} 2007-08 సీజన్ వరకు FC ఫార్మాట్‌లో కేరళకు పండిట్ స్కోరే అత్యధికంగా ఉంది.{{Sfn|Wisden|2014|pp=74}}<ref>{{Cite web|title=Most Runs in an Innings for Kerala|url=https://cricketarchive.com/Archive/Records/India/Firstclass/Kerala/Batting_Records/Highest_Innings_For.html|url-access=subscription|access-date=29 June 2022|website=CricketArchive}}</ref> 2016-17 సీజన్ ముగిసే సమయానికి, కేరళ 302 ఫస్ట్-క్లాస్ మ్యాచ్‌లు ఆడింది. వాటిలో 46 గెలిచింది, 140 ఓడిపోయింది, 116 డ్రా చేసుకుంది <ref>{{Cite web|title=Kerala's first-class playing record|url=https://cricketarchive.com/Archive/Records/India/Firstclass/Kerala/Team_Records/Playing_Record.html|access-date=13 April 2017|website=CricketArchive}}</ref> [[లిస్ట్ ఎ క్రికెట్|లిస్ట్ ఎ క్రికెట్‌లో]] కేరళ 120 మ్యాచ్‌లు ఆడగా 47 విజయాలు, 71 ఓటములు, రెండు టైలు ఉన్నాయి. <ref>{{Cite web|title=Kerala's List A playing record|url=https://cricketarchive.com/Archive/Records/India/ListA/Kerala/Team_Records/Playing_Record.html|access-date=13 April 2017|website=CricketArchive}}</ref> కేరళ 1994-95 సీజన్‌లో KN అనంతపద్మనాభన్ కెప్టెన్సీలో సౌత్ జోన్ విజేతలుగా పురోగమిస్తూ రంజీ ట్రోఫీ ప్రీ-క్వార్టర్‌ఫైనల్‌కు చేరుకుంది. <ref>{{Cite web|date=29 November 2017|title=In a first, Kerala cricket team makes it to quarter-finals of Ranji Trophy|url=https://www.thenewsminute.com/article/first-kerala-cricket-team-makes-it-quarter-finals-ranji-trophy-72355|url-status=live|access-date=10 November 2021|website=The News Minute|language=en}}</ref> ఫిరోజ్ వి రషీద్ నాయకత్వంలో 1996-97లో సౌత్ జోన్ విజేతలుగా ఎదిగిన తర్వాత వారు సూపర్ లీగ్‌కు అర్హత సాధించారు. కేరళ 2002-03లో ప్లేట్ ఫైనల్‌కు, 2007-08లో సెమీఫైనల్‌కూ చేరుకుంది. <ref name="IE">{{Cite web|last=Rajan|first=Adwaidh|date=29 November 2017|title=Ranji Trophy: Yesteryear stars feel Kerala cricket team can go even further in the contest|url=https://www.newindianexpress.com/sport/cricket/2017/nov/29/ranji-trophy-yesteryear-stars-feel-kerala-cricket-team-can-go-even-further-in-the-contest-1713675.html|url-status=live|access-date=10 November 2021|website=[[The New Indian Express]]|language=en}}</ref> 2017 నవంబరులో, 2017–18 టోర్నమెంట్‌లో గ్రూప్ B లో రెండవ స్థానంలో నిలిచి, మొదటిసారిగా రంజీ ట్రోఫీలో క్వార్టర్-ఫైనల్‌కు చేరుకున్నారు. <ref name="KeralaQtr1">{{Cite news|url=http://www.financialexpress.com/sports/kerala-cricket-team-creates-history-enters-ranji-trophy-quater-finals-in-style/950906/|title=Kerala cricket team creates history! Enters Ranji Trophy quarterfinals in style|date=28 November 2017|access-date=28 November 2017|publisher=Financial Express}}</ref> <ref name="KeralaQtr2">{{Cite news|url=http://www.newindianexpress.com/sport/cricket/2017/nov/28/kerala-ranji-trophy-team-qualifies-for-the-quarterfinals-1712887.html|title=Kerala Ranji Trophy team qualifies for the quarterfinals|date=28 November 2017|access-date=28 November 2017|publisher=The New Indian Express}}</ref> క్వార్టర్స్‌లో మాజీ ఛాంపియన్ గుజరాత్‌ను ఓడించి 2018-19 సీజన్‌లో సెమీఫైనల్‌కు చేరుకోవడాం, కేరళ జట్టు రంజీ ట్రోఫీ చరిత్రలో చేసిన అత్యుత్తమ ప్రదర్శన.<ref name="KeralaQtr4">{{Cite news|url=http://www.bcci.tv/ranji-trophy-2018-19/match/161|title=Ranji Trophy 2018-19, Kerala vs Gujarat|date=17 Jan 2017|access-date=17 Jan 2017|publisher=BCCI|archive-date=17 జనవరి 2019|archive-url=https://web.archive.org/web/20190117122347/http://www.bcci.tv/ranji-trophy-2018-19/match/161|url-status=dead}}</ref> <ref>{{Cite web|date=23 January 2019|title=Ranji Trophy 2018-19: First time semi-finalist Kerala look to turn tables on defending champion Vidharba|url=https://www.firstpost.com/firstcricket/sports-news/ranji-trophy-2018-19-first-time-semi-finalist-kerala-look-to-turn-tables-on-defending-champion-vidharba-5949561.html|url-status=live|access-date=10 November 2021|website=First Post|language=en}}</ref> == పాలక సంస్థ == కేరళ క్రికెట్ అసోసియేషన్ (KCA) కేరళ క్రికెట్ జట్టుకు పాలకమండలిగా వ్యవహరిస్తుంది. దీన్ని 1951 లో స్థాపించారు. ఇది [[బోర్డ్ ఆఫ్ కంట్రోల్ ఫర్ క్రికెట్ ఇన్ ఇండియా]] (BCCI), కేరళ స్టేట్ స్పోర్ట్స్ అథారిటీ (KSSA) లకు అనుబంధంగా ఉంది. ఇది కేరళలోని 14 జిల్లాల సంఘాలకు మాతృ సంస్థ.<ref>{{Cite web|title=Kerala Cricket Association|url=https://www.keralacricketassociation.com/Mission|access-date=15 July 2022|website=Kerala Cricket Association}}</ref> == ప్రస్తుత స్క్వాడ్ == అంతర్జాతీయ టోపీలు ఉన్న ఆటగాళ్లు '''బోల్డ్‌లో''' జాబితా చేయబడ్డారు. {| class="wikitable" style="font-size:95%;" ! align="center" |పేరు ! align="center" |పుట్టినరోజు ! align="center" |బ్యాఅటింగు శైలి ! align="center" |బౌలింగు శైలి ! align="center" |గమనికలు |- ! colspan="5" align="center" style="background: #DCDCDC" |బ్యాటర్లు ! |- |సచిన్ బేబీ |{{Birth date and age|1988|12|18|df=y}} |ఎడమచేతి వాటం |కుడిచేతి ఆఫ్ బ్రేక్ | |- |రోహన్ కున్నుమ్మల్ |{{Birth date and age|1998|5|10|df=y}} |కుడిచేతి వాటం |కుడిచేతి మీడియం | |- |[[రోహన్ ప్రేమ్]] |{{Birth date and age|1986|9|13|df=y}} |ఎడమచేతి వాటం |కుడిచేతి ఆఫ్ బ్రేక్ | |- |వత్సల్ గోవింద్ |{{Birth date and age|2000|1|2|df=y}} |ఎడమచేతి వాటం |కుడిచేతి లెగ్ బ్రేక్ | |- |షోన్ రోజర్ |{{Birth date and age|2002|10|16|df=y}} |కుడిచేతి వాటం |కుడిచేతి ఆఫ్ బ్రేక్ | |- |సల్మాన్ నిజార్ |{{Birth date and age|1997|6|30|df=y}} |ఎడమచేతి వాటం |కుడిచేతి ఆఫ్ బ్రేక్ | |- ! colspan="5" align="center" style="background: #DCDCDC" |ఆల్ రౌండర్లు ! |- |అక్షయ్ చంద్రన్ |{{Birth date and age|1993|10|19|df=y}} |ఎడమచేతి వాటం |[[ఎడమచేతి ఆర్థడాక్స్ స్పిన్|ఎడమచేతి స్లో ఆర్థడాక్స్]] | |- |అబ్దుల్ బాసిత్ |{{Birth date and age|1998|10|9|df=y}} |కుడిచేతి వాటం |కుడిచేతి ఆఫ్ బ్రేక్ |Plays for '''[[రాజస్తాన్ రాయల్స్|Rajasthan Royals]]''' in [[ఇండియన్ ప్రీమియర్ లీగ్|IPL]] |- |వినూప్ మనోహరన్ |{{Birth date and age|1992|6|10|df=y}} |కుడిచేతి వాటం |కుడిచేతి ఆఫ్ బ్రేక్ | |- ! colspan="5" align="center" style="background: #DCDCDC" |వికెట్ కీపర్లు ! |- |పొన్నం రాహుల్ |{{Birth date and age|1992|2|4|df=y}} |ఎడమచేతి వాటం |కుడిచేతి ఆఫ్ బ్రేక్ | |- |విష్ణు వినోద్ |{{Birth date and age|1993|2|15|df=y}} |కుడిచేతి వాటం | |Plays for '''[[ముంబై ఇండియన్స్|Mumbai Indians]]''' in [[ఇండియన్ ప్రీమియర్ లీగ్|IPL]] |- |'''[[సంజు శాంసన్]]''' |{{Birth date and age|1994|11|11|df=y}} |కుడిచేతి వాటం | |'''Captain'''<br /><br />Plays for '''[[రాజస్తాన్ రాయల్స్|Rajasthan Royals]]''' in [[ఇండియన్ ప్రీమియర్ లీగ్|IPL]] |- |మహ్మద్ అజారుద్దీన్ |{{Birth date and age|1994|3|22|df=y}} |కుడిచేతి వాటం | | |- ! colspan="5" align="center" style="background: #DCDCDC" |స్పిన్ బౌలర్లు ! |- |సిజోమన్ జోసెఫ్ |{{Birth date and age|1997|9|28|df=y}} |ఎడమచేతి వాటం |[[ఎడమచేతి ఆర్థడాక్స్ స్పిన్|ఎడమచేతి స్లో ఆర్థడాక్స్]] |'''Vice-captain''' |- |వైశాఖ చంద్రన్ |{{Birth date and age|1996|5|31|df=y}} |కుడిచేతి వాటం |కుడిచేతి ఆఫ్ బ్రేక్ | |- |జలజ్ సక్సేనా |{{Birth date and age|1986|12|15|df=y}} |కుడిచేతి వాటం |కుడిచేతి ఆఫ్ బ్రేక్ | |- |సుధేశన్ మిధున్ |{{Birth date and age|1994|10|7|df=y}} |కుడిచేతి వాటం |కుడిచేతి లెగ్ బ్రేక్ | |- ! colspan="5" align="center" style="background: #DCDCDC" |ఫాస్ట్ బౌలర్లు ! |- |తులసి తంపి |{{Birth date and age|1993|9|11|df=y}} |కుడిచేతి వాటం |కుడిచేతి మీడియం | |- |Nedumankuzhy తులసి |{{Birth date and age|1996|10|20|df=yes}} |కుడిచేతి వాటం |కుడిచేతి మీడియం | |- |ఫాజిల్ ఫానూస్ |{{Birth date and age|1997|10|6|df=y}} |కుడిచేతి వాటం |కుడిచేతి మీడియం | |- |అఖిల్ స్కారియా |{{Birth date and age|1998|10|5|df=y}} |ఎడమచేతి వాటం |కుడిచేతి మీడియం | |- |MD నిధీష్ |{{Birth date and age|1991|5|5|df=y}} |కుడిచేతి వాటం |కుడిచేతి మీడియం | |- |KM ఆసిఫ్ |{{Birth date and age|1993|7|24|df=y}} |కుడిచేతి వాటం |కుడిచేతి మీడియం |Plays for '''[[రాజస్తాన్ రాయల్స్|Rajasthan Royals]]''' in [[ఇండియన్ ప్రీమియర్ లీగ్|IPL]] |- |ఉన్నికృష్ణన్ మనుకృష్ణన్ |{{Birth date and age|1988|10|4|df=y}} |ఎడమచేతి వాటం |Left-arm medium | |- |సురేష్ విశ్వేశ్వర్ |{{Birth date and age|1997|7|25|df=y}} |కుడిచేతి వాటం |కుడిచేతి మీడియం | |} ''2023 జనవరి 24 నాటికి నవీకరించబడింది'' == సహాయక సిబ్బంది == {| class="wikitable" style="font-size:85%; width:58%;" ! style="background: Blue; color: Yellow; text-align:center;" |స్థానం ! style="background: Blue; color: Yellow; text-align:center;" | పేరు |- | టీమ్ మేనేజర్ | నజీర్ మాచన్ |- | ప్రధాన కోచ్ | టిను యోహన్నన్ <ref>{{Cite web|date=2 June 2020|title=Tinu Yohannan appointed Kerala’s Ranji Trophy coach|url=https://english.mathrubhumi.com/sports/cricket/tinu-yohannan-appointed-kerala-s-ranji-trophy-coach-1.4800699|url-status=live|access-date=10 November 2021|website=[[Mathrubhumi]]|language=en}}</ref> |- | అసిస్టెంట్ కోచ్ | మజర్ మొయిదు |- | అసిస్టెంట్ కోచ్ | రాజేష్ రత్నకుమార్ |- | కండిషనింగ్ కోచ్ | వైశాఖ కృష్ణ |- | ఫిజియోథెరపిస్ట్ | ఉన్నికృష్ణన్ RS |- | వీడియో విశ్లేషకుడు | సాజి ఎస్ |} === యాక్టివ్ స్టేడియం === {| class="wikitable sortable" style="font-size: 85%" ! rowspan="2" |క్ర.సం. నం ! rowspan="2" | పేరు ! rowspan="2" | నగరం ! rowspan="2" | కెపాసిటీ ! colspan="3" | మ్యాచ్‌ల సంఖ్య ! rowspan="2" | మొదటి మ్యాచ్ ! rowspan="2" | చివరి మ్యాచ్ ! rowspan="2" | {{Abbr|Ref.|Reference}} |- ! టెస్టులు ! వన్‌డేలు ! టీ20లు |- class="unsortable" |- | 1 | గ్రీన్ ఫీల్డ్ ఇంటర్నేషనల్ స్టేడియం | [[తిరువనంతపురం]] | 55,000 | 0 | 1 | 2 | {{Date table sorting|2017|11|7|format=dmy}} | {{Date table sorting|2019|12|8|format=dmy}} | <ref>{{Cite web|title=Greenfield International Stadium|url=http://www.espncricinfo.com/ci/content/ground/1120086.html|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20180625132802/http://www.espncricinfo.com/ci/content/ground/1120086.html|archive-date=25 June 2018|access-date=15 July 2022|website=ESPN Cricinfo}}</ref> |} === పూర్వపు స్టేడియాలు === {| class="wikitable sortable" style="font-size: 85%" ! rowspan="2" |క్ర.సం. నం ! rowspan="2" | పేరు ! rowspan="2" | నగరం ! rowspan="2" | కెపాసిటీ ! colspan="3" | మ్యాచ్‌ల సంఖ్య ! rowspan="2" | మొదటి మ్యాచ్ ! rowspan="2" | చివరి మ్యాచ్ ! rowspan="2" | {{Abbr|Ref.|Reference}} |- ! టెస్టులు ! వన్‌డేలు ! టీ20లు |- class="unsortable" |- | 1 | జవహర్‌లాల్ నెహ్రూ స్టేడియం | [[కొచ్చి]] | 80,000 | 0 | 9 | 0 | {{Date table sorting|1998|4|1|format=dmy}} | {{Date table sorting|2014|10|8|format=dmy}} | <ref>{{Cite web|title=Nehru Stadium|url=https://www.espncricinfo.com/india/content/ground/58230.html|access-date=15 July 2022|website=ESPN Cricinfo}}</ref> |- | 2 | యూనివర్సిటీ స్టేడియం | [[తిరువనంతపురం]] | 20,000 | 0 | 2 | 0 | {{Date table sorting|1984|10|1|format=dmy}} | {{Date table sorting|1988|1|25|format=dmy}} | <ref>{{Cite web|title=University Stadium|url=https://www.espncricinfo.com/india/content/ground/58479.html|access-date=15 July 2022|website=ESPN Cricinfo}}</ref> |} భారతదేశం తరపున టెస్ట్ క్రికెట్ ఆడిన కేరళ ఆటగాళ్ళు. బ్రాకెట్లో తొలి మ్యాచ్‌ ఆడిన సంవత్సరం: * టిను యోహాన్నన్ (2001) <ref>{{Cite web|date=3 December 2001|title=1st Test, Mohali, Dec 3 - 6 2001, England tour of India|url=https://www.espncricinfo.com/series/england-tour-of-india-2001-02-61791/india-vs-england-1st-test-63961/full-scorecard|access-date=10 November 2021|website=ESPN Cricinfo}}</ref> * [[శ్రీశాంత్|శాంతకుమారన్ శ్రీశాంత్]] (2006) <ref>{{Cite web|date=1 March 2006|title=1st Test, Nagpur, Mar 1 - 5 2006, England tour of India|url=http://www.cricinfo.com/db/ARCHIVE/2005-06/ENG_IN_IND/SCORECARDS/ENG_IND_T1_01-05MAR2006.html|access-date=10 November 2021|website=ESPN Cricinfo}}</ref> భారతదేశం తరపున వన్‌డే ఆడిన (కానీ టెస్ట్ క్రికెట్ ఆడని) కేరళ ఆటగాళ్ళు. బ్రాకెట్లో తొలి మ్యాచ్‌ ఆడిన సంవత్సరం: * [[సంజు శాంసన్]] (2021) <ref>{{Cite web|title=3rd ODI (D/N), Colombo (RPS), Jul 23 2021, India tour of Sri Lanka|url=https://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/1262757.html|access-date=23 July 2021|website=ESPN Cricinfo}}</ref> కేరళ తరపున తమ కెరీర్‌లో ఎక్కువ భాగాన్ని ఆడి, భారతదేశం కోసం T20I ఆడిన క్రికెటర్లు. బ్రాకెట్లో తొలి మ్యాచ్‌ ఆడిన సంవత్సరం: * సందీప్ వారియర్ (2021) <ref>{{Cite web|title=3rd T20I (N), Colombo (RPS), Jul 29 2021, India tour of Sri Lanka|url=https://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/1262760.html|access-date=29 July 2021|website=ESPN Cricinfo}}</ref> కేరళ తరపున కూడా ఆడి, భారతదేశం కోసం అంతర్జాతీయ క్రికెట్ ఆడిన ఇతర రాష్ట్రాల జట్లకు చెందిన క్రికెటర్లు. బ్రాకెట్లో తొలి మ్యాచ్‌ ఆడిన సంవత్సరం: * [[సుజిత్ సోమసుందర్]] (1996) <ref>{{Cite web|date=17 October 1996|title=1st Match (D/N), Hyderabad (Deccan), Oct 17 1996, Titan Cup|url=https://www.espncricinfo.com/series/titan-cup-1996-97-60991/india-vs-south-africa-1st-match-66059/full-scorecard|access-date=10 November 2021|website=ESPN Cricinfo}}</ref> * [[సదాగోపన్ రమేష్]] (1999) <ref>{{Cite web|date=28 January 1999|title=1st Test, Chennai, Jan 28 - 31 1999, Pakistan tour of India|url=https://www.espncricinfo.com/series/pakistan-tour-of-india-1998-99-61521/india-vs-pakistan-1st-test-63828/full-scorecard|access-date=10 November 2021|website=ESPN Cricinfo}}</ref> * [[రాబిన్ ఉత్తప్ప|రాబిన్ ఉతప్ప]] (2006) <ref>{{Cite web|date=15 April 2006|title=7th ODI, Indore, Apr 15 2006, England tour of India|url=https://www.espncricinfo.com/series/england-tour-of-india-2005-06-223017/india-vs-england-7th-odi-238194/full-scorecard|access-date=10 November 2021|website=ESPN Cricinfo}}</ref> దేశీయ స్థాయిలో ప్రముఖ క్రికెటర్లు: * అజయ్ వర్మ * అజయ్ కుడువా * ఆంటోనీ సెబాస్టియన్ * బి. రాంప్రకాష్ * బాలన్ పండిట్ * తులసి తంపి * ఫిరోజ్ వి రషీద్ * కేలప్పన్ తంపురాన్ * కెఎన్ అనంతపద్మనాభన్ * [[కె. జయరామన్|కె జయరామన్]] * పద్మనాభన్ ప్రశాంత్ * ప్రశాంత్ పరమేశ్వరన్ * కృష్ణ చంద్రన్ ( యుఎఇకి ప్రాతినిధ్యం వహిస్తున్నారు) * రైఫీ గోమెజ్ * రోహన్ ప్రేమ్ * [[సచిన్ బేబీ]] * సోనీ చెరువత్తూరు * శ్రీకుమార్ నాయర్ * సునీల్ ఒయాసిస్ * థామస్ మాథ్యూ * VA జగదీష్ * [[అరుణ్ కార్తిక్]] * [[అమిత్ వర్మ]] * [[సూరి గోపాలకృష్ణ]] * [[కరపరంబిల్ మోనిష్]] * [[బాబా అపరాజిత్]] * [[చంద్రోత్ విజయన్]] == మూలాలు == {{Reflist}} [[వర్గం:భారతదేశం లోని దేశీయ క్రికెట్ జట్లు]] loqowm7iltlpum51sr4h8swl1fm91mi 0 383445 4594994 4587220 2025-06-29T18:55:55Z Pranayraj1985 29393 /* ప్రస్తుత స్క్వాడ్ */ 4594994 wikitext text/x-wiki {{Infobox cricket team|name=మధ్య ప్రదేశ్ క్రికెట్ జట్టు|alt_name=MP cricket team|image=https://www.google.com/url?sa=i&url=https%3A%2F%2Fwww.crichq.com%2Fmatches%2F386360&psig=AOvVaw1VmqMAJ_FoOIetVV0h8CgC&ust=1671012669329000&source=images&cd=vfe&ved=0CAwQjRxqFwoTCIilhLet9vsCFQAAAAAdAAAAABAo|nickname=MP|chairman=[[జ్యోతిరాదిత్య సింధియా]]|captain=[[ఆదిత్య శ్రీవాస్తవ]] (ఫ.క్లా& లిస్ట్ ఎ) <br> [[పార్థ్ సహానీ]] (టి20)|coach=[[చంద్రకాంత్ పండిట్]]|bowling_coach=|fieldingcoach=|overseas=|owner=[[మధ్య ప్రదేశ్ క్రికెట్ అసోసియేషన్]]|founded=1950|ground=[[హోల్కార్ స్టేడియం]]|capacity=30,000|ground2=[[కెప్టెన్ రూప్‌సింగ్ స్టేడియం]]|capacity2=18,000|ceo=|manager=|adviser=|title1=[[రంజీ ట్రోఫీ]]|title1wins=5|title2=[[విల్స్ ట్రోఫీ]]|title2wins=1|title3=[[విజయ్ హజారే ట్రోఫీ]]|title3wins=0|title4=[[సయ్యద్ ముస్తాక్ అలీ ట్రోఫీ]]|title4wins=0|website=[http://www.mpcaonline.com/index.php MPCA Official]|current=}} '''మధ్యప్రదేశ్ క్రికెట్ జట్టును''' గతంలో '''హోల్కర్ క్రికెట్ జట్టు''' అని పిలిచేవారు, ఇది [[మధ్య ప్రదేశ్|మధ్యప్రదేశ్]] రాష్ట్రంలో ఉన్న దేశీయ క్రికెట్ జట్టు. ఇది [[రంజీ ట్రోఫీ|రంజీ ట్రోఫీలో]] పోటీపడుతుంది. == చరిత్ర == === హోల్కర్ క్రికెట్ జట్టు === '''సెంట్రల్ ఇండియా''' జట్టు 1934–35, 1939–40 మధ్య [[రంజీ ట్రోఫీ|రంజీ ట్రోఫీలో]] 12 మ్యాచ్‌లు ఆడింది. <ref>{{Cite web|title=First-class matches played by Central India|url=https://cricketarchive.com/Archive/Teams/0/587/First-Class_Matches.html|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20160309190301/http://cricketarchive.com/Archive/Teams/0/587/First-Class_Matches.html|archive-date=9 March 2016|access-date=1 September 2015|website=Cricket Archive}}</ref> 1941లో, హోల్కర్ జట్టు పోటీలో ప్రవేశించింది. మరాఠాల [[హోల్కరు|హోల్కర్]] రాజవంశానికి చెందిన రాజు యశ్వంతరావు హోల్కర్ II ఈ జట్టును ఏర్పరచి, నిర్వహించాడు. [[సి.కె.నాయుడు|సికె నాయుడు]], [[సయ్యద్ ముస్తాక్ అలీ|ముస్తాక్ అలీ]] వంటి ఆటగాళ్ళు ఉన్న హోల్కర్, అది ఉనికిలో ఉన్న పద్నాలుగు సంవత్సరాలలో నాలుగు సార్లు టైటిల్‌ను గెలుచుకుంది. మరో ఆరు సందర్భాలలో రెండవ స్థానంలో నిలిచింది. మధ్యప్రదేశ్‌లో చేరిన మరో రంజీ ట్రోఫీ జట్టు గ్వాలియర్ (1943-44లో ఒక మ్యాచ్). <ref>{{Cite web|title=First-class matches played by Gwalior|url=https://cricketarchive.com/Archive/Teams/0/756/First-Class_Matches.html|access-date=1 September 2015|website=Cricket Archive|archive-date=10 సెప్టెంబరు 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220910131505/https://cricketarchive.com/Archive/Teams/0/756/First-Class_Matches.html|url-status=dead}}</ref> === మధ్యప్రదేశ్ జట్టు === మధ్యప్రదేశ్ 1950-51 నుండి జట్టుగా పోటీ చేయడం ప్రారంభించింది. హోల్కర్ 1954-55 వరకు రంజీ ట్రోఫీలో ఆడింది. ఆ తర్వాత అది రద్దై, దాని స్థానంలో మధ్యభారత్ జట్టు వచ్చింది. రెండు సంవత్సరాల తర్వాత రాష్ట్రాల [[రాష్ట్రాల పునర్వ్యవస్థీకరణ చట్టం, 1956|పునర్వ్యవస్థీకరణతో]] అది మధ్యప్రదేశ్ జట్టులో భాగమైంది. మధ్యప్రదేశ్ మొట్టమొదటి టైటిల్ 1998-99 విల్స్ ట్రోఫీ. ఫైనల్‌లో బెంగాల్‌ను ఓడించింది. <ref>{{Cite web|title=Final: Bengal v Madhya Pradesh at Calcutta, 17 Jan 1999|url=http://static.espncricinfo.com/db/ARCHIVE/1998-99/IND_LOCAL/WILLS/BENG_MP_WTOD-FINAL_17JAN1999.html}}</ref> ఇదే సీజన్‌లో మధ్యప్రదేశ్ జట్టు తొలిసారిగా రంజీ ట్రోఫీలో ఫైనల్‌కు చేరుకుంది. [[కర్ణాటక క్రికెట్ జట్టు|కర్ణాటకతో]] జరిగిన మ్యాచ్‌లో మొదటి ఇన్నింగ్స్‌లో ఆధిక్యం సాధించింది. టైటిల్ గెలవడానికి కేవలం డ్రా అయితే సరిపోయే స్థితిలో, చివరి రోజు చివరి సెషన్‌లో బ్యాటింగు కుప్పకూలడంతో ఐదు ఓవర్లు మిగిలి ఉండగానే ఓడిపోయింది. <ref>[http://cricketarchive.co.uk/Archive/Scorecards/67/67555.html Scorecard of the 1998-99 final]</ref> చివరగా 2021-22 సీజన్‌లో, [[ఎం. చిన్నస్వామి స్టేడియం|బెంగళూరులో జరిగిన]] ఫైనల్‌లో మధ్యప్రదేశ్ 41 సార్లు ఛాంపియన్లైన [[ముంబై క్రికెట్ జట్టు|ముంబైని]] ఓడించి ఐదవ సారి, మధ్యప్రదేశ్‌గా మొదటిసారి [[రంజీ ట్రోఫీ|రంజీ ట్రోఫీని]] గెలుచుకుంది.<ref>{{Cite web|title=Dubey, Shubham, Patidar, bowlers fashion Madhya Pradesh's maiden Ranji Trophy title|url=https://www.espncricinfo.com/series/ranji-trophy-2021-22-2022-1280196/madhya-pradesh-vs-mumbai-final-1313309/match-report}}</ref> == విజయాలు == '''హోల్కర్''' * '''[[రంజీ ట్రోఫీ]]''' ** '''విజేతలు (4):''' 1945–46, 1947–48, 1950–51, 1952–53 ** '''రన్నర్స్-అప్ (6):''' 1944–45, 1946–47, 1949–50, 1951–52, 1953–54, 1954–55 మధ్యప్రదేశ్ * '''[[రంజీ ట్రోఫీ]]''' ** '''విజేతలు:''' 2021–22 ** '''రన్నరప్:''' 1998–99 * '''విల్స్ ట్రోఫీ''' ** '''విజేతలు:''' 1998–99 * '''సయ్యద్ ముస్తాక్ అలీ ట్రోఫీ''' ** '''రన్నరప్:''' 2010-11 == ప్రసిద్ధ క్రీడాకారులు == భారతదేశం తరపున టెస్ట్ క్రికెట్ ఆడిన హోల్కర్, మధ్యప్రదేశ్ జట్ల ఆటగాళ్లు. బ్రాకెట్లలో తొలి మ్యాచ్ ఆడిన సంవత్సరం: * [[సి.కె.నాయుడు|కొఠారి కనకయ్య నాయుడు]] (1932) * [[జనార్దన్ నవ్లే]] (1932) * [[సి.ఎస్. నాయుడు|కొఠారి సుబ్బన్న నాయుడు]] (1934) * [[సయ్యద్ ముస్తాక్ అలీ]] (1934) * చందు సర్వాటే (1946) * [[హీరాలాల్ గైక్వాడ్]] (1952) * [[మనోహర్ శర్మ]] (1959) * [[నరేంద్ర హిర్వాణి]] (1988) * రాజేష్ చౌహాన్ (1993) * [[నమన్ ఓజా]] (2015) భారతదేశం తరపున ODI ఆడిన (కానీ టెస్ట్ క్రికెట్ ఆడని) మధ్యప్రదేశ్ ఆటగాళ్ళు. బ్రాకెట్లలో తొలి మ్యాచ్ ఆడిన సంవత్సరం: * [[అమయ్ ఖురాసియా]] (1999) * [[కుల్దీప్ సేన్]] (2022) మధ్యప్రదేశ్ తరపున, భారతదేశం తరపున టెస్ట్ క్రికెట్ ఆడిన ఇతర రాష్ట్ర జట్ల క్రికెటర్లు. బ్రాకెట్లలో తొలి మ్యాచ్ ఆడిన సంవత్సరం: * ఖండేరావ్ రంగ్నేకర్ (1947) * [[చంద్రకాంత్ పండిట్]] (1986) భారతదేశం తరపున, మధ్యప్రదేశ్ తరపున కూడా ODI ఆడిన (కానీ టెస్ట్ క్రికెట్ ఆడని) ఇతర రాష్ట్ర జట్ల క్రికెటర్లు. బ్రాకెట్లలో తొలి మ్యాచ్ ఆడిన సంవత్సరం: * [[జై ప్రకాష్ యాదవ్]] (2002) దేశీయ స్థాయిలో ప్రముఖ ఆటగాళ్లు: * [[బి.బి. నింబాల్కర్|భౌసాహెబ్ నింబాల్కర్]] * నారాయణ్ నివ్‌సర్కార్ * దేవేంద్ర బుందేలా * ఈశ్వర్ పాండే * జలజ్ సక్సేనా * [[రజత్ పాటిదార్]] * [[టిపి సుధీంద్ర]] * [[అశోక్ జగ్దాలే]] * [[సంజయ్ జగ్దాలే]] * [[మాధవ్‌సిన్హ్ జగ్దాలే]] * [[కామరాజ్ కేసరి]] * [[అంకిత్ శర్మ]] * [[దేవేంద్ర బుందేలా]] * [[సూర్యవీర్ సింగ్]] * [[నరేంద్ర మీనన్]] * [[ఆనంద్ రాజన్]] * [[ఉదిత్ బిర్లా]] * [[సునీల్ లాహోర్]] * [[అశుతోష్ సింగ్]] * [[పంకజ్ కుమార్ రావు]] * [[కమల్ భండార్కర్]] * [[మహేంద్ర శుక్లా]] * [[లింగనాథ్ సుబ్బు]] == ప్రస్తుత స్క్వాడ్ == అంతర్జాతీయ మ్యాచ్‌లు ఆడిన ఆటగాళ్ల పేర్లను '''బొద్దుగా''' చూపించాం. {| class="wikitable" style="font-size:95%;" ! align="center" |పేరు ! align="center" |పుట్టినరోజు ! align="center" |బ్యాఅటింగు శైలి ! align="center" |బౌలింగు శైలి ! align="center" |గమనికలు |- ! colspan="5" |బ్యాటర్లు |- |శుభం శర్మ |{{Birth date and age|1993|12|24|df=y}} |కుడిచేతి వాటం |కుడిచేతి ఆఫ్ బ్రేక్ | |- |[[రజత్ పాటిదార్]] |{{Birth date and age|1993|6|1|df=y}} |కుడిచేతి వాటం |కుడిచేతి ఆఫ్ బ్రేక్ |Plays for '''[[రాయల్ ఛాలెంజర్స్ బెంగళూర్| Royal Challengers Bangalore]]''' in [[ఇండియన్ ప్రీమియర్ లీగ్|IPL]] |- |ఆదిత్య శ్రీవాస్తవ |{{Birth date and age|1993|9|18|df=y}} |కుడిచేతి వాటం |Right-arm leg break |'''ఫస్ట్ క్లాస్, లిస్ట్ ఎ కెప్టెన్''' |- |యష్ దూబే |{{Birth date and age|1998|12|23|df=y}} |కుడిచేతి వాటం | | |- |అక్షత్ రఘువంశీ |{{Birth date and age|2003|9|15|df=y}} |కుడిచేతి వాటం |కుడిచేతి ఆఫ్ బ్రేక్ | |- |హర్ష్ గావ్లీ |{{Birth date and age|1998|11|9|df=y}} |కుడిచేతి వాటం |కుడిచేతి మీడియం | |- |అమన్ సోలంకి |{{Birth date and age|2003|12|27|df=y}} |కుడిచేతి వాటం |కుడిచేతి ఆఫ్ బ్రేక్ | |- |పార్థ్ సహాని |{{Birth date and age|1993|3|9|df=y}} |ఎడమచేతి వాటం |[[ఎడమచేతి ఆర్థడాక్స్ స్పిన్|ఎడమచేతి స్లో ఆర్థడాక్స్]] |'''Twenty20 Captain''' |- |అర్హమ్ అక్విల్ |{{Birth date and age|2002|7|20|df=y}} |ఎడమచేతి వాటం |[[ఎడమచేతి ఆర్థడాక్స్ స్పిన్|ఎడమచేతి స్లో ఆర్థడాక్స్]] | |- ! colspan="5" |ఆల్ రౌండర్లు |- |అశ్విన్ దాస్ |{{Birth date and age|1995|12|16|df=y}} |కుడిచేతి వాటం |కుడిచేతి మీడియం ఫాస్ట్ | |- |'''వెంకటేష్ అయ్యర్''' |{{Birth date and age|1994|12|25|df=y}} |ఎడమచేతి వాటం |కుడిచేతి మీడియం |ఐపిఎల్‌లో Kolkata Knight Riders తరఫున ఆడతాడు |- ! colspan="5" |వికెట్ కీపర్లు |- |హిమాన్షు మంత్రి |{{Birth date and age|1994|2|9|df=y}} |ఎడమచేతి వాటం | | |- |అభిషేక్ భండారి |{{Birth date and age|1994|11|1|df=y}} |కుడిచేతి వాటం | | |- |చంచల్ రాథోడ్ |{{Birth date and age|2002|11|29|df=y}} |కుడిచేతి వాటం | | |- |సిద్ధార్థ్ పాటిదార్ |{{Birth date and age|1997|11|7|df=y}} |కుడిచేతి వాటం | | |- ! colspan="5" |స్పిన్ బౌలర్లు |- |కుమార్ కార్తికేయ |{{Birth date and age|1997|12|26|df=y}} |కుడిచేతి వాటం |[[ఎడమచేతి ఆర్థడాక్స్ స్పిన్|ఎడమచేతి స్లో ఆర్థడాక్స్]] |Plays For '''[[ముంబై ఇండియన్స్|Mumbai Indians]]''' in [[ఇండియన్ ప్రీమియర్ లీగ్|IPL]] |- |శరన్ష్ జైన్ |{{Birth date and age|1993|3|31|df=y}} |ఎడమచేతి వాటం |కుడిచేతి ఆఫ్ బ్రేక్ | |- |కమల్ త్రిపాఠి |{{Birth date and age|1998|8|15|df=y}} |కుడిచేతి వాటం |కుడిచేతి ఆఫ్ బ్రేక్ | |- |అమన్ భడోరియా |{{Birth date and age|2001|10|15|df=y}} |కుడిచేతి వాటం |[[ఎడమచేతి ఆర్థడాక్స్ స్పిన్|ఎడమచేతి స్లో ఆర్థడాక్స్]] | |- |రితేష్ షాక్యా |{{Birth date and age|1998|11|11|df=y}} |ఎడమచేతి వాటం |[[ఎడమచేతి ఆర్థడాక్స్ స్పిన్|ఎడమచేతి స్లో ఆర్థడాక్స్]] | |- ! colspan="5" |Fast-bowlers |- |'''[[అవేష్ ఖాన్]]''' |{{Birth date and age|1996|12|13|df=y}} |కుడిచేతి వాటం |కుడిచేతి ఫాస్ట్ మీడియం |Plays For '''[[లక్నో సూపర్ జెయింట్స్|Lucknow Super Giants]]''' in [[ఇండియన్ ప్రీమియర్ లీగ్|IPL]] |- |గౌరవ్ యాదవ్ |{{Birth date and age|1991|10|31|df=y}} |కుడిచేతి వాటం |కుడిచేతి మీడియం | |- |'''కుల్దీప్ సేన్''' |{{Birth date and age|1996|10|22|df=y}} |కుడిచేతి వాటం |కుడిచేతి మీడియం ఫాస్ట్ |ఐపిఎల్‌లో Rajasthan Royals తరఫున ఆడతాడు |- |అనుభవ్ అగర్వాల్ |{{Birth date and age|1996|10|31|df=y}} |కుడిచేతి వాటం |కుడిచేతి ఫాస్ట్ మీడియం | |- |పునీత్ డేట్ |{{Birth date and age|1994|9|10|df=y}} |కుడిచేతి వాటం |కుడిచేతి మీడియం ఫాస్ట్ | |- |అంకిత్ కుష్వా |{{Birth date and age|1992|4|20|df=y}} |కుడిచేతి వాటం |కుడిచేతి ఫాస్ట్ మీడియం | |} ''2023 మార్చి 1 నాటికి నవీకరించబడింది'' == కోచింగ్ సిబ్బంది == కింది కోచింగ్ సిబ్బంది జట్టుకు సేవలందిస్తున్నారు. * ప్రధాన కోచ్: [[చంద్రకాంత్ పండిట్]] * ట్రైనర్: [[మయాంక్ అగర్వాల్]] * ఫిజియో: బాలాసాహెబ్ టేట్ == మూలాలు == [[వర్గం:భారతదేశం లోని దేశీయ క్రికెట్ జట్లు]] exyww5sdx647f2mm6kjtivev6qrbelw 0 386581 4595126 4511241 2025-06-30T07:05:55Z Batthini Vinay Kumar Goud 78298 4595126 wikitext text/x-wiki '''లోక్‌సభ మాజీ నియోజకవర్గాల జాబితా''', ఈ జాబితా నియోజకవర్గాలు రద్దుచేసిన తేదీ ప్రకారం నిర్వహించబడిన భారత లోక్‌సభ పూర్వ నియోజకవర్గాల జాబితా. కేవలం పేరు మార్చిన నియోజకవర్గాలను ఇందులో చేరలేదు. == 1956లో రద్దు చేసిన నియోజకవర్గాలు == === బొంబాయి (2) === 1951లో నియోజకవర్గాలు ఉనికిలోకి వచ్చాయి. [[రాష్ట్రాల పునర్వ్యవస్థీకరణ చట్టం, 1956|రాష్ట్రాల పునర్వ్యవస్థీకరణ చట్టం,1956]] అమలుతో, పూర్వపు బొంబాయి రాష్ట్రం లోని ఈ ప్రదేశాలు లేదా భూభాగాలు 1956లో మైసూర్ రాష్ట్రంలో విలీనం చేసినప్పుడు, ఈ దిగువ వివరించిన నియోజకవర్గాల ఉనికిలో లేకుండా పోయాయి. # బెల్గాం ఉత్తర లోక్‌సభ నియోజకవర్గం స్థానంలో [[కర్ణాటక|కర్ణాటకలోని]] చిక్కోడి లోక్‌సభ నియోజకవర్గం ఏర్పడింది # బెల్గాం సౌత్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం స్థానంలో [[కర్ణాటక]] లోని [[బెల్గాం లోక్‌సభ నియోజకవర్గం]] ఏర్పడింది. === హైదరాబాద్ (2) === 1951లో నియోజకవర్గాలు ఉనికిలోకి వచ్చాయి. [[రాష్ట్రాల పునర్వ్యవస్థీకరణ చట్టం, 1956|రాష్ట్రాల పునర్వ్యవస్థీకరణ చట్టం,1956]] అమలుతో, 1956లో [[హైదరాబాద్ రాజ్యం|హైదరాబాదు రాష్ట్రం]] లోని ఈ ప్రదేశాలు లేదా భూభాగాలు మైసూర్ రాష్ట్రంలో విలీనం చేసినప్పుడు, ఈ దిగువ వివరించిన నియోజకవర్గాలు ఉనికిలో లేకుండా పోయాయి # కుష్టగి నియోజకవర్గం స్థానంలో [[కర్ణాటక]] లోని [[కొప్పల్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం]] ఏర్పడింది. # యాద్గిర్ నియోజకవర్గం స్థానంలో [[కర్ణాటక]] లోని [[రాయచూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం]] ఏర్పడింది. === మద్రాసు (2) === 1951లో నియోజకవర్గాలు ఉనికిలోకి వచ్చాయి. [[రాష్ట్రాల పునర్వ్యవస్థీకరణ చట్టం, 1956]] అమలుతో, 1956లో [[మద్రాసు రాష్ట్రం]] లోని ఈ ప్రదేశాలు లేదా భూభాగాలు మైసూర్ రాష్ట్రంలో విలీనం చేసినప్పుడు, ఈ దిగువ వివరించిన నియోజకవర్గాలు ఉనికిలో లేకుండా పోయాయి. # దక్షిణ కెనరా (ఉత్తర) లోక్‌సభ నియోజకవర్గం స్థానంలో [[కర్ణాటక|కర్ణాటకలోని]] ఉడిపి లోక్‌సభ నియోజకవర్గం ఏర్పడింది. # దక్షిణ కెనరా (దక్షిణ) లోక్‌సభ నియోజకవర్గం స్థానంలో [[కర్ణాటక|కర్ణాటకలోని]] మంగళూరు లోక్‌సభ నియోజకవర్గం ఏర్పడింది. === మైసూర్ (1) === # హసన్ చిక్‌మగళూరు లోక్‌సభ నియోజకవర్గం == 1966లో రద్దు చేసిన నియోజకవర్గాలు == 1967 లోక్‌సభ ఎన్నికలకు ముందు కొన్ని నియోజకవర్గాలు రద్దు అయ్యాయి. ఫలితంగా రద్దు చేయబడిన లోక్‌సభ నియోజకవర్గాలు ఈ క్రింది విధంగా ఉన్నాయి: === మహారాష్ట్ర (1) === # గోండియా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం === మైసూర్ (3) === # బీజాపూర్ ఉత్తర లోక్‌సభ నియోజకవర్గం స్థానంలో [[కర్ణాటక|కర్ణాటకలోని]] [[బీజాపూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం]] ఏర్పడింది # బీజాపూర్ సౌత్ నియోజకవర్గం స్థానంలో [[కర్ణాటక]] లోని [[బాగల్‌కోట్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం]] ఏర్పడింది # తిప్టూరు లోక్‌సభ నియోజకవర్గం == 1976లో రద్దు చేసిన నియోజకవర్గాలు == [[లోక్‌సభ]] నియోజకవర్గాల సరిహద్దులు, వాటి రిజర్వేషన్ స్థితిని పునర్నిర్మించడానికి 1973లో ఏర్పాటైన డీలిమిటేషన్ కమిషన్ సిఫార్సులు 1976లో ఆమోదించబడ్డాయి. దాని ఫలితంగా రద్దు చేసిన లోక్‌సభ నియోజకవర్గాలు ఈ క్రింది విధంగా ఉన్నాయి: === ఆంధ్రప్రదేశ్ (2) === # గుడివాడ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం # కావలి లోక్‌సభ నియోజకవర్గం === అస్సాం (1) === # క్యాచర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం === కర్ణాటక (2) === # మధుగిరి లోక్‌సభ నియోజకవర్గం # హోస్కోటే లోక్‌సభ నియోజకవర్గం === కేరళ (5) === # [[మావేలికర లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|తిరువళ్ల లోక్‌సభ నియోజకవర్గం]] # [[ఆలప్పుజ్హ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|అంబలపుజ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం]] # [[ఇడుక్కి లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|పీరుమాడే లోక్‌సభ నియోజకవర్గం]] # [[కన్నూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|తలస్సేరి లోక్‌సభ నియోజకవర్గం]] # మువట్టుపుజ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం === మహారాష్ట్ర (1) === # ఖమ్‌గావ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం === ఉత్తర ప్రదేశ్ (1) === # డెహ్రాడూన్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం స్థానంలో [[హరిద్వార్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం]] ఏర్పడింది == 2008లో రద్దు చేసిన నియోజకవర్గాలు == ఇటీవలి డీలిమిటేషన్ కమిషన్ 2002 జూలై 12న ఏర్పాటైంది.కమిషన్ సిఫార్సులు 2008 ఫిబ్రవరి 19న [[భారత రాష్ట్రపతి|రాష్ట్రపతి]] నోటిఫికేషన్ ద్వారా ఆమోదం పొందాయి.<ref>{{Cite news|url=http://www.hindu.com/2008/02/20/stories/2008022058631200.htm|title=Delimitation notification comes into effect|date=February 20, 2008|work=[[The Hindu]]|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20080228022947/http://www.hindu.com/2008/02/20/stories/2008022058631200.htm|archive-date=February 28, 2008}}</ref><ref>{{Cite news|url=http://eci.nic.in/eci_main/CurrentElections/CONSOLIDATED_ORDER%20_ECI%20.pdf|title=DELIMITATION OF PARLIAMENTARY AND ASSEMBLY CONSTITUENCIES ORDER, 2008|publisher=Election Commission of India, NIRVACHAN SADAN, ASHOKA ROAD, NEW DELHI-110001}}</ref> దాని ఫలితంగా రద్దు చేసిన లోక్‌సభ నియోజకవర్గాలు ఈ క్రింది విధంగా ఉన్నాయి: === ఆంధ్రప్రదేశ్ (3) === # [[బొబ్బిలి లోక్‌సభ నియోజకవర్గం]] # [[పార్వతీపురం లోక్‌సభ నియోజకవర్గం]] # [[తెనాలి లోక్‌సభ నియోజకవర్గం]] === తెలంగాణ (4) === # [[భద్రాచలం లోక్‌సభ నియోజకవర్గం]] # [[హనుమకొండ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|హన్మకొండ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం]] # [[మిర్యాలగూడ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం]] # [[సిద్ధిపేట లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|సిద్దిపేట లోక్‌సభ నియోజకవర్గం]] === బీహార్ (10) === # [[బగాహా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బగాహ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం]] # బలియా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం # బార్హ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం # [[బెట్టియా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బెట్టయ్య లోక్‌సభ నియోజకవర్గం]] # బిక్రంగంజ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం # [[చప్రా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|చాప్రా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం]] # [[మోతీహరి లోక్‌సభ నియోజకవర్గం]] # పాట్నా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం # [[రోసెరా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|రోజా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం]] # సహర్సా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం === ఛత్తీస్‌గఢ్ (1) === # సారంగర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం === ఢిల్లీ (3) === # ఢిల్లీ సదర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం # కరోల్ బాగ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం # ఔటర్ ఢిల్లీ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం === గుజరాత్ (4) === # అహ్మదాబాద్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం # కపద్వంజ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం # మాండ్వి లోక్‌సభ నియోజకవర్గం # ధంధూకా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం === హర్యానా (2) === # భివానీ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం # [[మహేంద్రగర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|మహేంద్రగఢ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం]] === కర్ణాటక (6) === # చిక్కమగళూరు లోక్‌సభ నియోజకవర్గం # [[ధార్వాడ్ ఉత్తర లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ధార్వాడ ఉత్తర లోక్‌సభ నియోజకవర్గం]] స్థానంలో [[ధార్వాడ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ధార్వాడ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం]] ఏర్పడింది # ధార్వాడ్ సౌత్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం స్థానంలో [[హవేరి లోక్‌సభ నియోజకవర్గం]] # కనకపుర లోక్‌సభ నియోజకవర్గం స్థానంలో [[బెంగళూరు గ్రామీణ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బెంగళూరు రూరల్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం]] ఏర్పడింది # మంగళూరు లోక్‌సభ నియోజకవర్గం స్థానంలో [[దక్షిణ కన్నడ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం]] ఏర్పడింది # ఉడిపి లోక్‌సభ నియోజకవర్గం === కేరళ (6) === # అదూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం # [[అట్టింగల్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|చిరాయింకిల్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం]] # [[మలప్పురం లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|మంజేరి లోక్‌సభ నియోజకవర్గం]] # మువట్టుపుజ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం # ముకుందాపురం లోక్‌సభ నియోజకవర్గం # ఒట్టపాలెం లోక్‌సభ నియోజకవర్గం === మధ్యప్రదేశ్ (2) === # సియోని లోక్‌సభ నియోజకవర్గం # [[షాజాపూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం]] === మహారాష్ట్ర (15) === # భండారా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం # చిమూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం # దహను లోక్‌సభ నియోజకవర్గం # ఎరండోల్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం # ఇచల్‌కరంజి లోక్‌సభ నియోజకవర్గం # కరాడ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం # ఖేడ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం # కొలబా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం # కోపర్‌గావ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం # మాలెగావ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం # పంఢరపూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం # రాజాపూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం # రత్నగిరి లోక్‌సభ నియోజకవర్గం # వాషిం లోక్‌సభ నియోజకవర్గం # యావత్మాల్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం === ఒడిశా (2) === # దేవఘర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం # ఫుల్బాని లోక్‌సభ నియోజకవర్గం === పంజాబ్ (3) === # ఫిలింనగర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం # రోపర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం # తరన్ తరణ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం === రాజస్థాన్ (5) === # [[బయానా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం]] స్థానంలో [[కరౌలి - ధౌల్‌పూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|కరౌలి-ధోల్‌పూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం]] # [[ఝలావర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం]] స్థానంలో జలావర్-బరన్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం # [[సాలంబర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం]] స్థానంలో [[రాజ్‌సమంద్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం]] # [[సవాయి మాధోపూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం]] స్థానంలో [[టోంక్-సవాయి మాధోపూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|టోంక్-సవాయి లోక్‌సభ మాధోపూర్ నియోజకవర్గం]] # [[టోంక్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం]] స్థానంలో [[జైపూర్ గ్రామీణ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|జైపూర్ రూరల్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం]] ఏర్పడింది === తమిళనాడు (12) === # [[చెంగల్పట్టు లోక్‌సభ నియోజకవర్గం]] స్థానంలో [[కాంచీపురం లోక్‌సభ నియోజకవర్గం]] ఏర్పడింది # [[గోబిచెట్టిపాళయం లోక్‌సభ నియోజకవర్గం]] స్థానంలో [[తిరుప్పూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం]] ఏర్పడింది # [[నాగర్‌కోయిల్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం]] స్థానంలో [[కన్యాకుమారి లోక్‌సభ నియోజకవర్గం]] ఏర్పడింది # [[పళని లోక్‌సభ నియోజకవర్గం]], [[దిండిగల్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|డిండిగల్ నియోజకవర్గం]], [[కరూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|కరూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గాలుగా]] ఏర్పడ్డాయి # [[పెరియకులం లోక్‌సభ నియోజకవర్గం]] స్థానంలో [[థేని లోక్‌సభ నియోజకవర్గం]] # [[పుదుక్కోట్టై లోక్‌సభ నియోజకవర్గం]] [[కరూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం]], [[రామనాథపురం లోక్‌సభ నియోజకవర్గం]], [[శివగంగ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం]], [[తంజావూరు లోక్‌సభ నియోజకవర్గం]], [[తిరుచిరాపల్లి లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|తిరుచిరాపల్లి లోక్‌సభ నియోజకవర్గాల]] మధ్య విభజించబడింది . # [[రాశిపురం లోక్‌సభ నియోజకవర్గం]] స్థానంలో [[కళ్లకురిచి లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|కళ్లకురిచ్చి లోక్‌సభ నియోజకవర్గం]], [[నమక్కల్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|నామక్కల్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గాలు]] వచ్చాయి # [[శివకాశి లోక్‌సభ నియోజకవర్గం]] [[తెన్కాసి లోక్‌సభ నియోజకవర్గం]], [[తూత్తుక్కుడి లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|తూత్తుకుడి లోక్‌సభ నియోజకవర్గం]], [[విరుదునగర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|విరుదునగర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గాల]] మధ్య విడిపోయింది # [[తిండివనం లోక్‌సభ నియోజకవర్గం]] స్థానంలో [[విలుప్పురం లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|విలుపురం లోక్‌సభ నియోజకవర్గం]] ఏర్పడింది # [[తిరుచెందూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం]] [[కన్యాకుమారి లోక్‌సభ నియోజకవర్గం]], [[తిరునెల్వేలి లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|తిరునల్వేలి లోక్‌సభ నియోజకవర్గం]], [[తూత్తుక్కుడి లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|తూత్తుకుడి లోక్‌సభ నియోజకవర్గాల]] మధ్య విభజించబడింది # [[తిరుచెంగోడ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం]] [[ఈరోడ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం]], [[నమక్కల్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం]], [[సేలం లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|సేలం లోక్‌సభ నియోజకవర్గాల]] మధ్య విడిపోయింది # [[వందవాసి లోక్‌సభ నియోజకవర్గం]] స్థానంలో [[ఆరణి లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|అరణి లోక్‌సభ నియోజకవర్గం]], [[తిరువణ్ణామలై లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|తిరువణ్ణామలై లోక్‌సభ నియోజకవర్గాలు]] ఉన్నాయి === ఉత్తర ప్రదేశ్ (11) === # [[బలరాంపూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం]] # బిల్హౌర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం # చైల్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం # ఘటంపూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం # హాపూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం # జలేసర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం # [[ఖలీలాబాద్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం]] # ఖుర్జా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం # పద్రౌనా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం # సైద్‌పూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం # షహాబాద్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం === ఉత్తరాఖండ్ (1) === # నైనిటాల్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం స్థానంలో [[నైనిటాల్-ఉధంసింగ్ నగర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం]] === పశ్చిమ బెంగాల్ (8) === # బుర్ద్వాన్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం # కలకత్తా వాయవ్య లోక్‌సభ నియోజకవర్గం # కలకత్తా ఈశాన్య లోక్‌సభ నియోజకవర్గం # దుర్గాపూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం # కత్వా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం # మాల్దా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం # నబద్వీప్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం # పన్స్కురా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం == ఆంగ్లో-ఇండియన్ రిజర్వుడ్ స్థానాలు == 1952, 2020 మధ్య, ఆంగ్లో-ఇండియన్ కమ్యూనిటీ సభ్యుల కోసం [[భారత పార్లమెంట్|భారత పార్లమెంటు]] దిగువ సభ అయిన [[లోక్‌సభ|లోక్‌సభలో]] రెండు సీట్లు రిజర్వ్ చేయబడ్డాయి. ఈ ఇద్దరు సభ్యులను [[భారత ప్రభుత్వం|భారత ప్రభుత్వ]] సలహా మేరకు [[భారత రాష్ట్రపతి]] ద్వారా నామినేట్ అయ్యేవారు. 2020 జనవరిలో, భారతదేశ పార్లమెంటు, [[శాసనసభ|రాష్ట్ర శాసనసభలలో]] ఆంగ్లో-ఇండియన్ రిజర్వ్డ్ సీట్లు రద్దు చేయబడ్డాయి.<ref>{{Cite web|title=Anglo Indian Representation To Lok Sabha, State Assemblies Done Away; SC-ST Reservation Extended For 10 Years: Constitution (104th Amendment) Act To Come Into Force On 25th Jan|url=https://www.livelaw.in/news-updates/constitution-104th-amendment-act-to-come-into-force-151919|access-date=25 January 2020|website=www.livelaw.in}}</ref><ref>{{Cite web|title=Anglo Indian Members of Parliament (MPs) of India - Powers, Salary, Eligibility, Term|url=http://www.elections.in/government/anglo-indian-mps.html|website=www.elections.in}}</ref> == ఇది కూడ చూడు == * [[లోక్‌సభ నియోజకవర్గాల జాబితా]] == మూలాలు == <references /> == వెలుపలి లంకెలు == {{లోక్‌సభ}} [[వర్గం:లోక్‌సభ మాజీ నియోజకవర్గాలు]] [[వర్గం:మాజీ నియోజకవర్గాల జాబితాలు]] [[వర్గం:జాబితాలు]] dc36axwdax71qcq171uf5h21s0nxhya 10 390927 4595139 4052877 2025-06-30T07:09:22Z Batthini Vinay Kumar Goud 78298 4595139 wikitext text/x-wiki {{Navbox |name = ఉత్తర ప్రదేశ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గాలు |title = [[ఉత్తర ప్రదేశ్]] [[లోక్‌సభ]] నియోజకవర్గాలు |state = {{{state<includeonly>|collapsed</includeonly>}}} |listclass = hlist |group1 = <big>ప్రస్తుత<br />నియోజక వర్గాలు</big> |list1 = * [[ఆగ్రా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ఆగ్రా]] * [[అక్బర్‌పూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|అక్బర్‌పూర్]] * [[అలీఘర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|అలీఘర్]] * [[ఫైజాబాద్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|అయోధ్య]] * [[అంబేద్కర్ నగర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|అంబేద్కర్ నగర్]] * [[అమేథీ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|అమేథి]] * [[అమ్రోహా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|అమ్రోహా]] * [[అయోన్లా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|అయోన్లా]] * [[అజంగఢ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|అజంగఢ్]] * [[బదౌన్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బదౌన్]] * [[బాగ్‌పత్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బాగ్‌పట్]] * [[బహ్రైచ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బహ్రైచ్]] * [[బల్లియా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బల్లియా]] * [[బందా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం |బందా]] * [[బన్స్‌గావ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బాన్స్‌గావ్]] * [[బారాబంకి లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బారాబంకి]] * [[బరేలీ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బరేలీ]] * [[బస్తీ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బస్తీ]] * [[భాదోహి లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|భాదోహి]] * [[బిజ్నోర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బిజ్నోర్]] * [[బులంద్‌షహర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బులంద్‌షహర్]] * [[చందౌలీ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|చందౌలీ]] * [[డియోరియా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|డియోరియా]] * [[ధౌరహ్రా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ధౌరహ్రా]] * [[దొమరియాగంజ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|దోమరియాగంజ్]] * [[ఎటాహ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ఎటాహ్]] * [[ఇటావా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ఇటావా]] * [[ఫరూఖాబాద్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ఫరూఖాబాద్]] * [[ఫతేపూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ఫతేపూర్]] * [[ఫతేపూర్ సిక్రి లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ఫతేపూర్ సిక్రీ]] * [[ఫిరోజాబాద్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ఫిరోజాబాద్]] * [[గౌతమ్ బుద్ధ నగర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|గౌతమ్ బుద్ధ నగర్]] * [[ఘజియాబాద్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ఘజియాబాద్]] * [[ఘాజీపూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ఘాజీపూర్]] * [[ఘోసి లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ఘోసి]] * [[గోండా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|గోండా]] * [[గోరఖ్‌పూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|గోరఖ్‌పూర్]] * [[హమీర్‌పూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం (ఉత్తరప్రదేశ్)|హమీర్‌పూర్]] * [[హర్దోయ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|హర్దోయ్]] * [[హత్రాస్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|హత్రాస్]] * [[జలౌన్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|జలౌన్]] * [[జౌన్‌పూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|జౌన్‌పూర్]] * [[ఝాన్సీ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ఝాన్సీ]] * [[కైరానా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|కైరానా]] * [[కైసర్‌గంజ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|కైసర్‌గంజ్]] * [[కన్నౌజ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|కన్నౌజ్]] * [[కాన్పూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|కాన్పూర్]] * [[కౌశంబి లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|కౌశంబి]] * [[ఖేరీ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ఖేరీ]] * [[కుషి నగర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|కుషి నగర్]] * [[లాల్‌గంజ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|లాల్‌గంజ్]] * [[లక్నో లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|లక్నో]] * [[మచ్లిషహర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|మచ్లిషహర్]] * [[మహరాజ్‌గంజ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం (ఉత్తర ప్రదేశ్)|మహారాజ్‌గంజ్]] * [[మెయిన్‌పురి లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|మైన్‌పురి]] * [[మథుర లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|మథుర]] * [[మీరట్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|మీరట్]] * [[మీర్జాపూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|మీర్జాపూర్]] * [[మిస్రిఖ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|మిస్రిఖ్]] * [[మోహన్‌లాల్‌గంజ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|మోహన్‌లాల్‌గంజ్]] * [[మొరాదాబాద్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|మొరాదాబాద్]] * [[ముజఫర్‌నగర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ముజఫర్‌నగర్]] * [[నగీనా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|నాగినా]] * [[ఫూల్‌పూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ఫూల్‌పూర్]] * [[పిలిభిత్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|పిలిభిత్]] * [[ప్రతాప్‌గఢ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ప్రతాప్‌గఢ్]] * [[అలహాబాద్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ప్రయాగ్‌రాజ్]] * [[రాయ్‌బరేలి లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|రాయ్‌బరేలి]] * [[రాంపూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|రాంపూర్]] * [[రాబర్ట్స్‌గంజ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|రాబర్ట్స్‌గంజ్]] * [[సహారన్‌పూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|సహారన్‌పూర్]] * [[సలేంపూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|సలేంపూర్]] * [[సంభాల్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|సంభాల్]] * [[సంత్ కబీర్ నగర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|సంత్ కబీర్ నగర్]] * [[షాజహాన్‌పూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|షాజహాన్‌పూర్]] * [[శ్రావస్తి లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|శ్రావస్తి]] * [[సీతాపూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|సీతాపూర్]] * [[సుల్తాన్‌పూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|సుల్తాన్‌పూర్]] * [[ఉన్నావ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ఉన్నావ్]] * [[వారణాసి లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|వారణాసి]] |group2=<big>మాజీ<br />నియోజక వర్గాలు</big> |list2= * [[బలరాంపూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బలరాంపూర్]] * [[బిల్హౌర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బిల్హౌర్]] * [[చైల్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|చైల్]] * [[డెహ్రాడూన్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|డెహ్రాడూన్]] * [[జలేసర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|జలేసర్]] * [[ఘతంపూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ఘతంపూర్]] * [[హాపూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|హాపూర్]] * [[ఖుర్జా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ఖుర్జా]] * [[పద్రౌనా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|పద్రౌనా]] * [[రసనేహిఘాట్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|రసనేహిఘాట్ ]] * [[సైద్‌పూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|సైద్‌పూర్]] * [[షహాబాద్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|షహాబాద్]] * [[ఖలీలాబాద్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ఖలీలాబాద్]] }}<noinclude> {{Documentation|content= {{Align|right|{{Check completeness of transclusions}}}} {{collapsible option}} }} [[వర్గం:లోక్‌సభ నియోజకవర్గాల మూసలు|ఉత్తర ప్రదేశ్‌]] [[వర్గం:ఉత్తర ప్రదేశ్‌కు సంబంధించిన మూసలు]] [[వర్గం:నియోజకవర్గాలకు సంబంధించిన మూసలు|ఉత్తర ప్రదేశ్‌]] </noinclude> <includeonly>[[వర్గం:ఉత్తర ప్రదేశ్‌ లోక్‌సభ నియోజకవర్గాలు]]</includeonly> jxciq3g8l6l2pogfzmdjfc2tuxlrvl2 0 392051 4594948 4027909 2025-06-29T16:53:02Z Pranayraj1985 29393 /* మొయిన్ - ఉద్ - దౌలా గోల్డ్ కప్ టోర్నమెంట్ */ 4594948 wikitext text/x-wiki '''ఇండియన్ స్టార్లెట్స్''' 1960, 1967 సంవత్సరాల మధ్య 16 ఫస్ట్ - క్లాస్ మ్యాచ్ లు ఆడిన యువ భారత క్రికెటర్ల జట్టు. == పాకిస్తాన్ పర్యటన (1959 - 1960) == 1960 ఏప్రిల్ , మే నెలల్లో పదిహేడు మంది క్రీడాకారులు [[పాకిస్తాన్]] పర్యటనలో పాల్గొన్నారు. <ref>''Wisden'' 1961 p. 890.</ref> ఏడు ఫస్ట్ - క్లాస్ మ్యాచ్లు ఆడారు, అయితే అన్నీ డ్రాగా ముగిశాయి. పర్యటన ప్రారంభంలో యువ క్రీడాకారుల పేర్లు వారి వయస్సు క్రింద ఇవ్వబడింది. * సుధాకర్ అధికారి (20) <ref>[https://cricketarchive.com/Archive/Players/38/38041/38041.html Sudhakar Adhikari at Cricket Archive]</ref> * [[లాలా అమర్‌నాథ్|లాలా అమర్ నాధ్]] (48) (రెండు మ్యాచ్ లకు కెప్టెన్) * ప్రేమ్ భాటియా (20) <ref>[https://cricketarchive.com/Archive/Players/24/24593/24593.html Prem Bhatia at Cricket Archive]</ref> * దీనబంధు (వయస్సు తెలియదు) <ref>[https://cricketarchive.com/Archive/Players/38/38774/38774.html Dinabandu at Cricket Archive]</ref> * ఫారుఖ్ ఇంజనీర్ (22) * విలియం ఘోష్ (31) * హబీబ్ అహ్మద్ (21) (ఆడిన ఐదు మ్యాచ్ ల లో నాలుగింటికి కెనాయకత్వం వహించాడు.) <ref>[https://cricketarchive.com/Archive/Players/39/39080/39080.html Habib Ahmed at Cricket Archive]</ref> * హరిచరణ్ సింగ్ (21) <ref>[https://cricketarchive.com/Archive/Players/39/39113/39113.html Harcharan Singh at Cricket Archive]</ref> * [[ఎం.ఎల్.జయసింహ|ఎం. ఎల్. జైసింహా]] (21) (అతను ఆడిన ఐదు మ్యాచ్లలో ఒకదానికి నాయకత్వం వహించాడు.) * [[వామన్ కుమార్|వి. వి. కుమార్]] (24) * గుల్షన్ మెహ్రాహ్ 6 (22) <ref>[https://cricketarchive.com/Archive/Players/39/39807/39807.html Gulshran Rai Mehra at Cricket Archive]</ref> * మదన్ మెహ్రా 7 (25) <ref>[https://cricketarchive.com/Archive/Players/39/39810/39810.html Madan Mehra at Cricket Archive]</ref> * [[విజయ్ మెహ్రా]] (22) * [[ఎ.జి. మిల్ఖా సింగ్|ఎ. జి. మిల్కా సింగ్]] (18) * [[బి.బి. నింబాల్కర్|బి. బి. నింబాళ్కర్]] (40) * చట్టా రమేష్ (26) <ref>[https://cricketarchive.com/Archive/Players/40/40579/40579.html Chatta Ramesh at Cricket Archive]</ref> * పొన్నుస్వామి సీతారాం (27) <ref>[https://cricketarchive.com/Archive/Players/3/3332/3332.html Ponnuswami Sitaram at Cricket Archive]</ref> మిల్కా సింగ్ 117.25 సగటుతో 3 శతకాలతో 469 పరుగులు చేశాడు.<ref>[https://cricketarchive.com/Archive/Events/3/Indian_Starlets_in_Pakistan_1959-60/f_Indian_Starlets_Batting.html Indian Starlets batting 1959-60]</ref> ఘోష్, కుమార్ , సీతారాం అత్యంత విజయవంతమైన బౌలర్లుగా నిలిచారు.<ref>[https://cricketarchive.com/Archive/Events/3/Indian_Starlets_in_Pakistan_1959-60/f_Indian_Starlets_Bowling.html Indian Starlets bowling 1959-60]</ref> అనుభవజ్ఞుడైన అమర్ నాధ్ కాకుండా చాలా మంది క్రీడాకారులు భారత దేశీయ క్రికెట్లో గణనీయమైన వృత్తి ని కలిగి ఉన్నారు. వారిలో ఇంజనీర్, జైసింహా, కుమార్, విజయ్ మెహ్రా, మిల్కా సింగ్ మాత్రమే టెస్ట్ క్రికెట్ ఆడారు. == మొయిన్ - ఉద్ - దౌలా గోల్డ్ కప్ టోర్నమెంట్ == ఇండియన్ స్టార్లెట్స్ 1963 మార్చిలో ఆంధ్ర ముఖ్యమంత్రి XI తో స్నేహపూర్వక మ్యాచ్ ఆడింది, అయితే అది డ్రా అయింది. <ref>[https://cricketarchive.com/Archive/Scorecards/25/25973.html Andhra Chief Minister's XI v Indian Starlets 1962-63]</ref> 1964 - 65, 1967 - 68 సంవత్సరాల మధ్య ఇండియన్ స్టార్లెట్స్ [[హైదరాబాదు|హైదరాబాద్]] లోని [[లాల్ బహదూర్ శాస్త్రి స్టేడియం, హైదరాబాదు|లాల్ బహదూర్ శాస్త్రి స్టేడియం]] జరిగిన వార్షిక ఫస్ట్ - క్లాస్ మొయిన్ - ఉద్ - దౌలా గోల్డ్ కప్ టోర్నమెంట్ లో పోటీ పడ్డాయి. వారు మొత్తం ఎనిమిది మ్యాచ్లు ఆడారు. మొదటి ఆరు డ్రా అయ్యాయి, చివరి రెండు మ్యాచ్లను ఓడిపోయారు. 1964 - 65లో ఫైనల్ లో [[అసోసియేటెడ్ సిమెంట్ కంపెనీ క్రికెట్ జట్టు|అసోసియేటెడ్ సిమెంట్ కంపెనీ]] వారి 253 పరుగుల మొదటి ఇన్నింగ్స్ ఆధిక్యం ఆధారంగా విజేతలుగా ప్రకటించారు<ref>[https://cricketarchive.com/Archive/Scorecards/28/28481.html Indian Starlets v State Bank of India 1966-67]</ref> 1966 - 67లో వారు [[స్టేట్ బ్యాంక్ ఆఫ్ ఇండియా క్రికెట్ జట్టు|స్టేట్ బ్యాంక్ ఆఫ్ ఇండియా]] చేతిలో 16 పరుగుల తేడాతో ఓడిపోయారు.<ref>[https://cricketarchive.com/Archive/Scorecards/27/27263.html Associated Cement Company v Indian Starlets 1964-65]</ref> ఇండియన్ స్టార్లెట్స్ జట్టు వారి 16 మొదటి తరగతి మ్యాచ్ లలో మొదటి 14 మ్యాచ్ లు డ్రా అయ్యాయి. చివరి రెండు మ్యాచ్ లు ఓడిపోయింది. స్టార్లెట్స్ జట్లు 1973లో [[మలేషియా]] , 1978 - 79లో [[శ్రీలంక]] కూడా పర్యటించాయి , అయితే ఈ పర్యటనలో ఏ మొదటి తరగతి మ్యాచ్ ఆడలేదు.<ref>{{Cite web|title=Other matches played by Indian Starlets|url=https://cricketarchive.com/Archive/Teams/0/812/Other_Matches.html|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20151003051149/http://cricketarchive.com/Archive/Teams/0/812/Other_Matches.html|archive-date=2015-10-03|access-date=2017-09-09}}</ref> == క్రికెటర్లు == * [[విలియం ఘోష్]] == సూచనలు == [[వర్గం:భారతదేశం లోని దేశీయ క్రికెట్ జట్లు]] 3qiw120bvbqsmn48l8m1c1zkzpq4i8z 0 392567 4594908 4345584 2025-06-29T15:35:36Z Batthini Vinay Kumar Goud 78298 4594908 wikitext text/x-wiki సిర్పూర్ నియోజకవర్గం కాంగ్రెస్ పార్టీ ఇంచార్జ్ {{వికీకరణ}}1983 లో జన్మించిన '''రావి శ్రీనివాస్''' అంబేద్కర్ సార్వత్రిక విశ్వవిద్యాలయం నుంచి తన గ్రాడ్యుయేషన్ ను పూర్తి చేశారు. [[తెలుగుదేశం పార్టీ]]<nowiki/>తో రాజకీయ రంగ ప్రవేశం చేసి ఆ పార్టీలో కార్యకర్త స్థాయి నుంచి ఎమ్మెల్యే అభ్యర్థి వరకు అంచలంచలుగా ఎదుగుతూ వచ్చారు. 2014 తెలంగాణ తొలి శాసనసభ ఎన్నికల్లో టిడిపి అభ్యర్థిగా సిర్పూర్ శాసనసభ నియోజకవర్గం నుంచి పోటీ చేసి నాలుగో స్థానంలో నిలిచారు . ఆ తర్వాత టిడిపి పార్టీ సభ్యత్వానికి రాజీనామా చేసి బహుజన సమాజ్వాది పార్టీలో చేరారు రావి శ్రీనివాస్ . 2018 తెలంగాణ ముందస్తు శాసనసభ ఎన్నికల్లో బీఎస్పీ అభ్యర్థిగా సిర్పూర్ శాసనసభ నియోజకవర్గం నుంచి పోటీ చేసి మళ్లీ 4 స్థానంలో నిలిచారు . ఆ తర్వాత బిఎస్పీకి రాజీనామా చేసి కాంగ్రెస్ పార్టీలో చేరారు. 2023 తెలంగాణలో జరిగనున్న శాసనసభ ఎన్నికల్లో భారత జాతీయ కాంగ్రెస్ పార్టీ అభ్యర్థిగా సిర్పూర్ శాసనసభ నియోజకవర్గం నుంచి పోటీలో ముందున్నారు రావి శ్రీనివాస్. పార్టీలతో సంబంధం లేకుండా నియోజకవర్గంలో తనదైన సేవ, సామాజిక కార్యక్రమాలతో ఎల్లప్పుడూ ప్రజల్లో ఉంటూ ప్రజలకి ఎల్లవేళలా అందుబాటులో ఉండే నిజాయితీ గల వ్యక్తి గా వారి మన్ననలు పొందారు రావి శ్రీనివాస్ . ఇది రావి శ్రీనివాస్ గెలుపుకి ముఖ్యమైన అంశంగా చెప్పవచ్చు . పలుమార్లు గెలిచిన కోనేరు కోనప్ప ఆ నియోజకవర్గంలో బలంగా ఉండటం.. అలాగే బిఎస్పీ అభ్యర్థి ఆర్ఎస్ ప్రవీణ్ కుమార్ ఈసారి సిర్పూర్ నుంచి పోటీ చేయడం అనే అంశాలు నెగిటివ్ అంశాలుగా చెప్పవచ్చు .<ref>{{Cite web|title=సి ఇ ఓ తెలంగాణ అఫిడవిట్|url=https://www.ceotelangana.nic.in/Affidavits/Affidavits.html|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20231120071156/https%3A%2F%2Fwww.ceotelangana.nic.in%2FAffidavits%2FAffidavits.html|archive-date=2023-11-20}}</ref><ref name="Congress expels Raavi Srinivas for six years">{{cite news |last1= |first1= |title=Congress expels Raavi Srinivas for six years |url=https://www.thehindu.com/news/national/telangana/congress-expels-raavi-srinivas-for-six-years/article69751548.ece |accessdate=29 June 2025 |publisher=The Hindu |date=29 June 2025 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20250629153344/https://www.thehindu.com/news/national/telangana/congress-expels-raavi-srinivas-for-six-years/article69751548.ece |archivedate=29 June 2025 |language=en-IN}}</ref><ref name="ఆసిఫాబాద్‌ కాంగ్రెస్‌ నేత రావి శ్రీనివాస్‌పై సస్పెన్షన్‌ వేటు">{{cite news |title=ఆసిఫాబాద్‌ కాంగ్రెస్‌ నేత రావి శ్రీనివాస్‌పై సస్పెన్షన్‌ వేటు |url=https://www.eenadu.net/telugu-news/telangana/asifabad-congress-leader-ravi-srinivas-suspended/1801/125116491 |accessdate=29 June 2025 |work= |publisher=Eenadu |date=29 June 2025 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20250629153246/https://www.eenadu.net/telugu-news/telangana/asifabad-congress-leader-ravi-srinivas-suspended/1801/125116491 |archivedate=29 June 2025 |language=te}}</ref> == మూలాలు == 42d646ynjzmqk7g0hax3ml8m5wer0ix 4594909 4594908 2025-06-29T15:36:38Z Batthini Vinay Kumar Goud 78298 4594909 wikitext text/x-wiki సిర్పూర్ నియోజకవర్గం కాంగ్రెస్ పార్టీ ఇంచార్జ్ {{వికీకరణ}}1983 లో జన్మించిన '''రావి శ్రీనివాస్''' అంబేద్కర్ సార్వత్రిక విశ్వవిద్యాలయం నుంచి తన గ్రాడ్యుయేషన్ ను పూర్తి చేశారు. [[తెలుగుదేశం పార్టీ]]<nowiki/>తో రాజకీయ రంగ ప్రవేశం చేసి ఆ పార్టీలో కార్యకర్త స్థాయి నుంచి ఎమ్మెల్యే అభ్యర్థి వరకు అంచలంచలుగా ఎదుగుతూ వచ్చారు. 2014 తెలంగాణ తొలి శాసనసభ ఎన్నికల్లో టిడిపి అభ్యర్థిగా సిర్పూర్ శాసనసభ నియోజకవర్గం నుంచి పోటీ చేసి నాలుగో స్థానంలో నిలిచారు . ఆ తర్వాత టిడిపి పార్టీ సభ్యత్వానికి రాజీనామా చేసి బహుజన సమాజ్వాది పార్టీలో చేరారు రావి శ్రీనివాస్ . 2018 తెలంగాణ ముందస్తు శాసనసభ ఎన్నికల్లో బీఎస్పీ అభ్యర్థిగా సిర్పూర్ శాసనసభ నియోజకవర్గం నుంచి పోటీ చేసి మళ్లీ 4 స్థానంలో నిలిచారు . ఆ తర్వాత బిఎస్పీకి రాజీనామా చేసి కాంగ్రెస్ పార్టీలో చేరారు. 2023 తెలంగాణలో జరిగనున్న శాసనసభ ఎన్నికల్లో భారత జాతీయ కాంగ్రెస్ పార్టీ అభ్యర్థిగా సిర్పూర్ శాసనసభ నియోజకవర్గం నుంచి పోటీలో ముందున్నారు రావి శ్రీనివాస్. పార్టీలతో సంబంధం లేకుండా నియోజకవర్గంలో తనదైన సేవ, సామాజిక కార్యక్రమాలతో ఎల్లప్పుడూ ప్రజల్లో ఉంటూ ప్రజలకి ఎల్లవేళలా అందుబాటులో ఉండే నిజాయితీ గల వ్యక్తి గా వారి మన్ననలు పొందారు రావి శ్రీనివాస్ . ఇది రావి శ్రీనివాస్ గెలుపుకి ముఖ్యమైన అంశంగా చెప్పవచ్చు . పలుమార్లు గెలిచిన కోనేరు కోనప్ప ఆ నియోజకవర్గంలో బలంగా ఉండటం.. అలాగే బిఎస్పీ అభ్యర్థి ఆర్ఎస్ ప్రవీణ్ కుమార్ ఈసారి సిర్పూర్ నుంచి పోటీ చేయడం అనే అంశాలు నెగిటివ్ అంశాలుగా చెప్పవచ్చు .<ref>{{Cite web|title=సి ఇ ఓ తెలంగాణ అఫిడవిట్|url=https://www.ceotelangana.nic.in/Affidavits/Affidavits.html|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20231120071156/https%3A%2F%2Fwww.ceotelangana.nic.in%2FAffidavits%2FAffidavits.html|archive-date=2023-11-20}}</ref> రావి శ్రీనివాస్‌ పార్టీ వ్యతిరేక కార్యకలాపాలకు పాల్పడటం, పంచాయతీ రాజ్ మంత్రి డి. సీతక్కపై ఆరోపణలు చేసినందుకుగాను కాంగ్రెస్ పార్టీ నుండి 2025 జూన్ 29న నుంచి ఆరు సంవత్సరాల పాటు బహిష్కరించారు.<ref name="Congress expels Raavi Srinivas for six years">{{cite news |last1= |first1= |title=Congress expels Raavi Srinivas for six years |url=https://www.thehindu.com/news/national/telangana/congress-expels-raavi-srinivas-for-six-years/article69751548.ece |accessdate=29 June 2025 |publisher=The Hindu |date=29 June 2025 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20250629153344/https://www.thehindu.com/news/national/telangana/congress-expels-raavi-srinivas-for-six-years/article69751548.ece |archivedate=29 June 2025 |language=en-IN}}</ref><ref name="ఆసిఫాబాద్‌ కాంగ్రెస్‌ నేత రావి శ్రీనివాస్‌పై సస్పెన్షన్‌ వేటు">{{cite news |title=ఆసిఫాబాద్‌ కాంగ్రెస్‌ నేత రావి శ్రీనివాస్‌పై సస్పెన్షన్‌ వేటు |url=https://www.eenadu.net/telugu-news/telangana/asifabad-congress-leader-ravi-srinivas-suspended/1801/125116491 |accessdate=29 June 2025 |work= |publisher=Eenadu |date=29 June 2025 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20250629153246/https://www.eenadu.net/telugu-news/telangana/asifabad-congress-leader-ravi-srinivas-suspended/1801/125116491 |archivedate=29 June 2025 |language=te}}</ref> == మూలాలు == kahccwoa1wwi67quu90qjanlstv5u4p 4594911 4594909 2025-06-29T15:39:18Z Batthini Vinay Kumar Goud 78298 4594911 wikitext text/x-wiki '''రావి శ్రీనివాస్''' ఆదిలాబాద్ జిల్లాకు చెందిన రాజాకీయ నాయకుడు. ఆయన 1983లో జన్మించి అంబేద్కర్ సార్వత్రిక విశ్వవిద్యాలయం నుంచి తన గ్రాడ్యుయేషన్ ను పూర్తి చేశాడు. [[తెలుగుదేశం పార్టీ]]<nowiki/>తో రాజకీయ రంగ ప్రవేశం చేసి ఆ పార్టీలో కార్యకర్త స్థాయి నుంచి ఎమ్మెల్యే అభ్యర్థి వరకు అంచలంచలుగా ఎదుగుతూ వచ్చారు. 2014 తెలంగాణ తొలి శాసనసభ ఎన్నికల్లో టిడిపి అభ్యర్థిగా సిర్పూర్ శాసనసభ నియోజకవర్గం నుంచి పోటీ చేసి నాలుగో స్థానంలో నిలిచారు . ఆ తర్వాత టిడిపి పార్టీ సభ్యత్వానికి రాజీనామా చేసి బహుజన సమాజ్ పార్టీలో చేరారు రావి శ్రీనివాస్ . 2018 తెలంగాణ ముందస్తు శాసనసభ ఎన్నికల్లో [[బహుజన సమాజ్ పార్టీ|బీఎస్‌పీ]] అభ్యర్థిగా సిర్పూర్ శాసనసభ నియోజకవర్గం నుంచి పోటీ చేసి మళ్లీ 4 స్థానంలో నిలిచారు . ఆ తర్వాత [[బహుజన సమాజ్ పార్టీ|బీఎస్‌పీ]] కి రాజీనామా చేసి కాంగ్రెస్ పార్టీలో చేరారు.<ref name="బీఎస్పీ పార్టీకి రావి శ్రీనివాస్​ రాజీనామా">{{cite news |last1= |first1= |title=బీఎస్పీ పార్టీకి రావి శ్రీనివాస్​ రాజీనామా |url=https://www.etvbharat.com/telugu/telangana/state/kumarambheem-asifabad/bsp-party-ki-raajinaama-1-1/ts20190611170515759 |accessdate=29 June 2025 |publisher=ETV Bharat News |date=11 June 2019 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20250629153526/https://www.etvbharat.com/telugu/telangana/state/kumarambheem-asifabad/bsp-party-ki-raajinaama-1-1/ts20190611170515759 |archivedate=29 June 2025 |language=te}}</ref> 2023 తెలంగాణలో జరిగనున్న శాసనసభ ఎన్నికల్లో భారత జాతీయ కాంగ్రెస్ పార్టీ అభ్యర్థిగా సిర్పూర్ శాసనసభ నియోజకవర్గం నుంచి పోటీలో ముందున్నారు రావి శ్రీనివాస్. పార్టీలతో సంబంధం లేకుండా నియోజకవర్గంలో తనదైన సేవ, సామాజిక కార్యక్రమాలతో ఎల్లప్పుడూ ప్రజల్లో ఉంటూ ప్రజలకి ఎల్లవేళలా అందుబాటులో ఉండే నిజాయితీ గల వ్యక్తి గా వారి మన్ననలు పొందారు రావి శ్రీనివాస్ . ఇది రావి శ్రీనివాస్ గెలుపుకి ముఖ్యమైన అంశంగా చెప్పవచ్చు . పలుమార్లు గెలిచిన కోనేరు కోనప్ప ఆ నియోజకవర్గంలో బలంగా ఉండటం.. అలాగే బిఎస్పీ అభ్యర్థి ఆర్ఎస్ ప్రవీణ్ కుమార్ ఈసారి సిర్పూర్ నుంచి పోటీ చేయడం అనే అంశాలు నెగిటివ్ అంశాలుగా చెప్పవచ్చు .<ref>{{Cite web|title=సి ఇ ఓ తెలంగాణ అఫిడవిట్|url=https://www.ceotelangana.nic.in/Affidavits/Affidavits.html|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20231120071156/https%3A%2F%2Fwww.ceotelangana.nic.in%2FAffidavits%2FAffidavits.html|archive-date=2023-11-20}}</ref> రావి శ్రీనివాస్‌ పార్టీ వ్యతిరేక కార్యకలాపాలకు పాల్పడటం, పంచాయతీ రాజ్ మంత్రి డి. సీతక్కపై ఆరోపణలు చేసినందుకుగాను కాంగ్రెస్ పార్టీ నుండి 2025 జూన్ 29న నుంచి ఆరు సంవత్సరాల పాటు బహిష్కరించారు.<ref name="Congress expels Raavi Srinivas for six years">{{cite news |last1= |first1= |title=Congress expels Raavi Srinivas for six years |url=https://www.thehindu.com/news/national/telangana/congress-expels-raavi-srinivas-for-six-years/article69751548.ece |accessdate=29 June 2025 |publisher=The Hindu |date=29 June 2025 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20250629153344/https://www.thehindu.com/news/national/telangana/congress-expels-raavi-srinivas-for-six-years/article69751548.ece |archivedate=29 June 2025 |language=en-IN}}</ref><ref name="ఆసిఫాబాద్‌ కాంగ్రెస్‌ నేత రావి శ్రీనివాస్‌పై సస్పెన్షన్‌ వేటు">{{cite news |title=ఆసిఫాబాద్‌ కాంగ్రెస్‌ నేత రావి శ్రీనివాస్‌పై సస్పెన్షన్‌ వేటు |url=https://www.eenadu.net/telugu-news/telangana/asifabad-congress-leader-ravi-srinivas-suspended/1801/125116491 |accessdate=29 June 2025 |work= |publisher=Eenadu |date=29 June 2025 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20250629153246/https://www.eenadu.net/telugu-news/telangana/asifabad-congress-leader-ravi-srinivas-suspended/1801/125116491 |archivedate=29 June 2025 |language=te}}</ref> == మూలాలు == ps7nbatdmyekgekhj8z69w2qzkxsvnw 4594913 4594911 2025-06-29T15:41:39Z Batthini Vinay Kumar Goud 78298 4594913 wikitext text/x-wiki '''రావి శ్రీనివాస్''' ఆదిలాబాద్ జిల్లాకు చెందిన రాజాకీయ నాయకుడు. ఆయన 1983లో జన్మించి అంబేద్కర్ సార్వత్రిక విశ్వవిద్యాలయం నుంచి తన గ్రాడ్యుయేషన్ ను పూర్తి చేశాడు. [[తెలుగుదేశం పార్టీ]]<nowiki/>తో రాజకీయ రంగ ప్రవేశం చేసి ఆ పార్టీలో కార్యకర్త స్థాయి నుంచి ఎమ్మెల్యే అభ్యర్థి వరకు అంచలంచలుగా ఎదుగుతూ వచ్చారు. 2014 తెలంగాణ తొలి శాసనసభ ఎన్నికల్లో టిడిపి అభ్యర్థిగా సిర్పూర్ శాసనసభ నియోజకవర్గం నుంచి పోటీ చేసి నాలుగో స్థానంలో నిలిచారు . ఆ తర్వాత టిడిపి పార్టీ సభ్యత్వానికి రాజీనామా చేసి బహుజన సమాజ్ పార్టీలో చేరారు రావి శ్రీనివాస్ . 2018 తెలంగాణ ముందస్తు శాసనసభ ఎన్నికల్లో [[బహుజన సమాజ్ పార్టీ|బీఎస్‌పీ]] అభ్యర్థిగా సిర్పూర్ శాసనసభ నియోజకవర్గం నుంచి పోటీ చేసి మళ్లీ 4 స్థానంలో నిలిచారు . ఆ తర్వాత [[బహుజన సమాజ్ పార్టీ|బీఎస్‌పీ]] కి రాజీనామా చేసి కాంగ్రెస్ పార్టీలో చేరారు.<ref name="బీఎస్పీ పార్టీకి రావి శ్రీనివాస్​ రాజీనామా">{{cite news |last1= |first1= |title=బీఎస్పీ పార్టీకి రావి శ్రీనివాస్​ రాజీనామా |url=https://www.etvbharat.com/telugu/telangana/state/kumarambheem-asifabad/bsp-party-ki-raajinaama-1-1/ts20190611170515759 |accessdate=29 June 2025 |publisher=ETV Bharat News |date=11 June 2019 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20250629153526/https://www.etvbharat.com/telugu/telangana/state/kumarambheem-asifabad/bsp-party-ki-raajinaama-1-1/ts20190611170515759 |archivedate=29 June 2025 |language=te}}</ref> 2023 తెలంగాణలో జరిగనున్న శాసనసభ ఎన్నికల్లో భారత జాతీయ కాంగ్రెస్ పార్టీ అభ్యర్థిగా సిర్పూర్ శాసనసభ నియోజకవర్గం నుంచి పోటీలో ముందున్నారు రావి శ్రీనివాస్. పార్టీలతో సంబంధం లేకుండా నియోజకవర్గంలో తనదైన సేవ, సామాజిక కార్యక్రమాలతో ఎల్లప్పుడూ ప్రజల్లో ఉంటూ ప్రజలకి ఎల్లవేళలా అందుబాటులో ఉండే నిజాయితీ గల వ్యక్తి గా వారి మన్ననలు పొందారు రావి శ్రీనివాస్ . ఇది రావి శ్రీనివాస్ గెలుపుకి ముఖ్యమైన అంశంగా చెప్పవచ్చు . పలుమార్లు గెలిచిన కోనేరు కోనప్ప ఆ నియోజకవర్గంలో బలంగా ఉండటం.. అలాగే బిఎస్పీ అభ్యర్థి ఆర్ఎస్ ప్రవీణ్ కుమార్ ఈసారి సిర్పూర్ నుంచి పోటీ చేయడం అనే అంశాలు నెగిటివ్ అంశాలుగా చెప్పవచ్చు .<ref>{{Cite web|title=సి ఇ ఓ తెలంగాణ అఫిడవిట్|url=https://www.ceotelangana.nic.in/Affidavits/Affidavits.html|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20231120071156/https%3A%2F%2Fwww.ceotelangana.nic.in%2FAffidavits%2FAffidavits.html|archive-date=2023-11-20}}</ref><ref name="Sirpur Assembly constituency 2023 Results2">{{cite news|url=https://results.eci.gov.in/AcResultGenDecNew2023/candidateswise-S291.htm|title=Sirpur Assembly constituency 2023 Results|date=2023|work=|accessdate=21 December 2024|archiveurl=https://web.archive.org/web/20241221141256/https://results.eci.gov.in/AcResultGenDecNew2023/candidateswise-S291.htm|archivedate=21 December 2024|language=en|ref=Election Commission of India}}</ref> రావి శ్రీనివాస్‌ పార్టీ వ్యతిరేక కార్యకలాపాలకు పాల్పడటం, పంచాయతీ రాజ్ మంత్రి డి. సీతక్కపై ఆరోపణలు చేసినందుకుగాను కాంగ్రెస్ పార్టీ నుండి 2025 జూన్ 29న నుంచి ఆరు సంవత్సరాల పాటు బహిష్కరించారు.<ref name="Congress expels Raavi Srinivas for six years">{{cite news |last1= |first1= |title=Congress expels Raavi Srinivas for six years |url=https://www.thehindu.com/news/national/telangana/congress-expels-raavi-srinivas-for-six-years/article69751548.ece |accessdate=29 June 2025 |publisher=The Hindu |date=29 June 2025 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20250629153344/https://www.thehindu.com/news/national/telangana/congress-expels-raavi-srinivas-for-six-years/article69751548.ece |archivedate=29 June 2025 |language=en-IN}}</ref><ref name="ఆసిఫాబాద్‌ కాంగ్రెస్‌ నేత రావి శ్రీనివాస్‌పై సస్పెన్షన్‌ వేటు">{{cite news |title=ఆసిఫాబాద్‌ కాంగ్రెస్‌ నేత రావి శ్రీనివాస్‌పై సస్పెన్షన్‌ వేటు |url=https://www.eenadu.net/telugu-news/telangana/asifabad-congress-leader-ravi-srinivas-suspended/1801/125116491 |accessdate=29 June 2025 |work= |publisher=Eenadu |date=29 June 2025 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20250629153246/https://www.eenadu.net/telugu-news/telangana/asifabad-congress-leader-ravi-srinivas-suspended/1801/125116491 |archivedate=29 June 2025 |language=te}}</ref> == మూలాలు == kts36ua544p3lyasyujg0e7wpbz51jc 4594914 4594913 2025-06-29T15:42:47Z Batthini Vinay Kumar Goud 78298 4594914 wikitext text/x-wiki '''రావి శ్రీనివాస్''' ఆదిలాబాద్ జిల్లాకు చెందిన రాజాకీయ నాయకుడు. ఆయన 1983లో జన్మించి అంబేద్కర్ సార్వత్రిక విశ్వవిద్యాలయం నుంచి తన గ్రాడ్యుయేషన్ ను పూర్తి చేశాడు. [[తెలుగుదేశం పార్టీ]]<nowiki/>తో రాజకీయ రంగ ప్రవేశం చేసి ఆ పార్టీలో కార్యకర్త స్థాయి నుంచి ఎమ్మెల్యే అభ్యర్థి వరకు అంచలంచలుగా ఎదుగుతూ వచ్చారు. 2014 తెలంగాణ తొలి శాసనసభ ఎన్నికల్లో టిడిపి అభ్యర్థిగా సిర్పూర్ శాసనసభ నియోజకవర్గం నుంచి పోటీ చేసి నాలుగో స్థానంలో నిలిచారు . ఆ తర్వాత టిడిపి పార్టీ సభ్యత్వానికి రాజీనామా చేసి బహుజన సమాజ్ పార్టీలో చేరారు రావి శ్రీనివాస్ . 2018 తెలంగాణ ముందస్తు శాసనసభ ఎన్నికల్లో [[బహుజన సమాజ్ పార్టీ|బీఎస్‌పీ]] అభ్యర్థిగా సిర్పూర్ శాసనసభ నియోజకవర్గం నుంచి పోటీ చేసి మళ్లీ 4 స్థానంలో నిలిచారు.<ref name="Sirpur Assembly constituency 2023 Results2">{{cite news|url=https://results.eci.gov.in/AcResultGenDecNew2023/candidateswise-S291.htm|title=Sirpur Assembly constituency 2023 Results|date=2023|work=|accessdate=21 December 2024|archiveurl=https://web.archive.org/web/20241221141256/https://results.eci.gov.in/AcResultGenDecNew2023/candidateswise-S291.htm|archivedate=21 December 2024|language=en|ref=Election Commission of India}}</ref> ఆ తర్వాత [[బహుజన సమాజ్ పార్టీ|బీఎస్‌పీ]] కి రాజీనామా చేసి కాంగ్రెస్ పార్టీలో చేరారు.<ref name="బీఎస్పీ పార్టీకి రావి శ్రీనివాస్​ రాజీనామా">{{cite news |last1= |first1= |title=బీఎస్పీ పార్టీకి రావి శ్రీనివాస్​ రాజీనామా |url=https://www.etvbharat.com/telugu/telangana/state/kumarambheem-asifabad/bsp-party-ki-raajinaama-1-1/ts20190611170515759 |accessdate=29 June 2025 |publisher=ETV Bharat News |date=11 June 2019 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20250629153526/https://www.etvbharat.com/telugu/telangana/state/kumarambheem-asifabad/bsp-party-ki-raajinaama-1-1/ts20190611170515759 |archivedate=29 June 2025 |language=te}}</ref> రావి శ్రీనివాస్ 2023 తెలంగాణలో జరిగన శాసనసభ ఎన్నికల్లో భారత జాతీయ కాంగ్రెస్ పార్టీ అభ్యర్థిగా [[సిర్పూర్ శాసనసభ నియోజకవర్గం]] నుంచి పోటీ చేసి నాల్గొవ స్థానంలో నిలిచాడు. పార్టీలతో సంబంధం లేకుండా నియోజకవర్గంలో తనదైన సేవ, సామాజిక కార్యక్రమాలతో ఎల్లప్పుడూ ప్రజల్లో ఉంటూ ప్రజలకి ఎల్లవేళలా అందుబాటులో ఉండే నిజాయితీ గల వ్యక్తి గా వారి మన్ననలు పొందారు రావి శ్రీనివాస్ . ఇది రావి శ్రీనివాస్ గెలుపుకి ముఖ్యమైన అంశంగా చెప్పవచ్చు . పలుమార్లు గెలిచిన కోనేరు కోనప్ప ఆ నియోజకవర్గంలో బలంగా ఉండటం.. అలాగే బిఎస్పీ అభ్యర్థి ఆర్ఎస్ ప్రవీణ్ కుమార్ ఈసారి సిర్పూర్ నుంచి పోటీ చేయడం అనే అంశాలు నెగిటివ్ అంశాలుగా చెప్పవచ్చు .<ref>{{Cite web|title=సి ఇ ఓ తెలంగాణ అఫిడవిట్|url=https://www.ceotelangana.nic.in/Affidavits/Affidavits.html|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20231120071156/https%3A%2F%2Fwww.ceotelangana.nic.in%2FAffidavits%2FAffidavits.html|archive-date=2023-11-20}}</ref> రావి శ్రీనివాస్‌ పార్టీ వ్యతిరేక కార్యకలాపాలకు పాల్పడటం, పంచాయతీ రాజ్ మంత్రి డి. సీతక్కపై ఆరోపణలు చేసినందుకుగాను కాంగ్రెస్ పార్టీ నుండి 2025 జూన్ 29న నుంచి ఆరు సంవత్సరాల పాటు బహిష్కరించారు.<ref name="Congress expels Raavi Srinivas for six years">{{cite news |last1= |first1= |title=Congress expels Raavi Srinivas for six years |url=https://www.thehindu.com/news/national/telangana/congress-expels-raavi-srinivas-for-six-years/article69751548.ece |accessdate=29 June 2025 |publisher=The Hindu |date=29 June 2025 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20250629153344/https://www.thehindu.com/news/national/telangana/congress-expels-raavi-srinivas-for-six-years/article69751548.ece |archivedate=29 June 2025 |language=en-IN}}</ref><ref name="ఆసిఫాబాద్‌ కాంగ్రెస్‌ నేత రావి శ్రీనివాస్‌పై సస్పెన్షన్‌ వేటు">{{cite news |title=ఆసిఫాబాద్‌ కాంగ్రెస్‌ నేత రావి శ్రీనివాస్‌పై సస్పెన్షన్‌ వేటు |url=https://www.eenadu.net/telugu-news/telangana/asifabad-congress-leader-ravi-srinivas-suspended/1801/125116491 |accessdate=29 June 2025 |work= |publisher=Eenadu |date=29 June 2025 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20250629153246/https://www.eenadu.net/telugu-news/telangana/asifabad-congress-leader-ravi-srinivas-suspended/1801/125116491 |archivedate=29 June 2025 |language=te}}</ref> == మూలాలు == 45a7agwhqvurnuj7xjicqt9r6coz7vv 4594917 4594914 2025-06-29T15:44:02Z Batthini Vinay Kumar Goud 78298 4594917 wikitext text/x-wiki '''రావి శ్రీనివాస్''' ఆదిలాబాద్ జిల్లాకు చెందిన రాజాకీయ నాయకుడు. ఆయన 1983లో జన్మించి అంబేద్కర్ సార్వత్రిక విశ్వవిద్యాలయం నుంచి తన గ్రాడ్యుయేషన్ ను పూర్తి చేశాడు. [[తెలుగుదేశం పార్టీ]]<nowiki/>తో రాజకీయ రంగ ప్రవేశం చేసి ఆ పార్టీలో కార్యకర్త స్థాయి నుంచి ఎమ్మెల్యే అభ్యర్థి వరకు అంచలంచలుగా ఎదుగుతూ వచ్చారు. 2014 తెలంగాణ తొలి శాసనసభ ఎన్నికల్లో టిడిపి అభ్యర్థిగా సిర్పూర్ శాసనసభ నియోజకవర్గం నుంచి పోటీ చేసి నాలుగో స్థానంలో నిలిచారు . ఆ తర్వాత టిడిపి పార్టీ సభ్యత్వానికి రాజీనామా చేసి బహుజన సమాజ్ పార్టీలో చేరారు రావి శ్రీనివాస్. 2018 తెలంగాణ ముందస్తు శాసనసభ ఎన్నికల్లో [[బహుజన సమాజ్ పార్టీ|బీఎస్‌పీ]] అభ్యర్థిగా సిర్పూర్ శాసనసభ నియోజకవర్గం నుంచి పోటీ చేసి మళ్లీ 4 స్థానంలో నిలిచారు.<ref name="Sirpur Constituency Election Results 2018 - 2023">{{cite news |title=Sirpur Constituency Election Results 2018 - 2023 |url=https://timesofindia.indiatimes.com/elections/assembly-elections/telangana/constituency-show/sirpur |access-date=29 June 2025 |work= |publisher=The Times of India |date=3 December 2023 |archive-url=https://web.archive.org/web/20250629154206/https://timesofindia.indiatimes.com/elections/assembly-elections/telangana/constituency-show/sirpur |archive-date=29 June 2025 |language=en}}</ref> ఆ తర్వాత [[బహుజన సమాజ్ పార్టీ|బీఎస్‌పీ]] కి రాజీనామా చేసి కాంగ్రెస్ పార్టీలో చేరారు.<ref name="బీఎస్పీ పార్టీకి రావి శ్రీనివాస్​ రాజీనామా">{{cite news |last1= |first1= |title=బీఎస్పీ పార్టీకి రావి శ్రీనివాస్​ రాజీనామా |url=https://www.etvbharat.com/telugu/telangana/state/kumarambheem-asifabad/bsp-party-ki-raajinaama-1-1/ts20190611170515759 |accessdate=29 June 2025 |publisher=ETV Bharat News |date=11 June 2019 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20250629153526/https://www.etvbharat.com/telugu/telangana/state/kumarambheem-asifabad/bsp-party-ki-raajinaama-1-1/ts20190611170515759 |archivedate=29 June 2025 |language=te}}</ref> రావి శ్రీనివాస్ 2023 తెలంగాణలో జరిగన శాసనసభ ఎన్నికల్లో భారత జాతీయ కాంగ్రెస్ పార్టీ అభ్యర్థిగా [[సిర్పూర్ శాసనసభ నియోజకవర్గం]] నుంచి పోటీ చేసి నాల్గొవ స్థానంలో నిలిచాడు.<ref name="Sirpur Assembly constituency 2023 Results2">{{cite news|url=https://results.eci.gov.in/AcResultGenDecNew2023/candidateswise-S291.htm|title=Sirpur Assembly constituency 2023 Results|date=2023|work=|accessdate=21 December 2024|archiveurl=https://web.archive.org/web/20241221141256/https://results.eci.gov.in/AcResultGenDecNew2023/candidateswise-S291.htm|archivedate=21 December 2024|language=en|ref=Election Commission of India}}</ref> పార్టీలతో సంబంధం లేకుండా నియోజకవర్గంలో తనదైన సేవ, సామాజిక కార్యక్రమాలతో ఎల్లప్పుడూ ప్రజల్లో ఉంటూ ప్రజలకి ఎల్లవేళలా అందుబాటులో ఉండే నిజాయితీ గల వ్యక్తి గా వారి మన్ననలు పొందారు రావి శ్రీనివాస్ . ఇది రావి శ్రీనివాస్ గెలుపుకి ముఖ్యమైన అంశంగా చెప్పవచ్చు . పలుమార్లు గెలిచిన కోనేరు కోనప్ప ఆ నియోజకవర్గంలో బలంగా ఉండటం.. అలాగే బిఎస్పీ అభ్యర్థి ఆర్ఎస్ ప్రవీణ్ కుమార్ ఈసారి సిర్పూర్ నుంచి పోటీ చేయడం అనే అంశాలు నెగిటివ్ అంశాలుగా చెప్పవచ్చు .<ref>{{Cite web|title=సి ఇ ఓ తెలంగాణ అఫిడవిట్|url=https://www.ceotelangana.nic.in/Affidavits/Affidavits.html|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20231120071156/https%3A%2F%2Fwww.ceotelangana.nic.in%2FAffidavits%2FAffidavits.html|archive-date=2023-11-20}}</ref> రావి శ్రీనివాస్‌ పార్టీ వ్యతిరేక కార్యకలాపాలకు పాల్పడటం, పంచాయతీ రాజ్ మంత్రి డి. సీతక్కపై ఆరోపణలు చేసినందుకుగాను కాంగ్రెస్ పార్టీ నుండి 2025 జూన్ 29న నుంచి ఆరు సంవత్సరాల పాటు బహిష్కరించారు.<ref name="Congress expels Raavi Srinivas for six years">{{cite news |last1= |first1= |title=Congress expels Raavi Srinivas for six years |url=https://www.thehindu.com/news/national/telangana/congress-expels-raavi-srinivas-for-six-years/article69751548.ece |accessdate=29 June 2025 |publisher=The Hindu |date=29 June 2025 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20250629153344/https://www.thehindu.com/news/national/telangana/congress-expels-raavi-srinivas-for-six-years/article69751548.ece |archivedate=29 June 2025 |language=en-IN}}</ref><ref name="ఆసిఫాబాద్‌ కాంగ్రెస్‌ నేత రావి శ్రీనివాస్‌పై సస్పెన్షన్‌ వేటు">{{cite news |title=ఆసిఫాబాద్‌ కాంగ్రెస్‌ నేత రావి శ్రీనివాస్‌పై సస్పెన్షన్‌ వేటు |url=https://www.eenadu.net/telugu-news/telangana/asifabad-congress-leader-ravi-srinivas-suspended/1801/125116491 |accessdate=29 June 2025 |work= |publisher=Eenadu |date=29 June 2025 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20250629153246/https://www.eenadu.net/telugu-news/telangana/asifabad-congress-leader-ravi-srinivas-suspended/1801/125116491 |archivedate=29 June 2025 |language=te}}</ref> == మూలాలు == llszoewzs59p75f1f29ztn04xp6nalb 0 392976 4595141 4366478 2025-06-30T07:15:18Z Batthini Vinay Kumar Goud 78298 /* రాజకీయ జీవితం */ 4595141 wikitext text/x-wiki {{Infobox Indian politician | name = మేడిపల్లి సత్యం | image = MANI3264.jpg | nationality = భారతీయుడు | birth_date = 25 జూన్ 1980 | birth_place = కోరుట్లపెట గ్రామం, [[యల్లారెడ్డిపేట్ మండలం]], [[రాజన్న జిల్లా|రాజన్న సిరిసిల్ల జిల్లా]], [[తెలంగాణ]] [[భారతదేశం]] | office = | 1blankname = | 1namedata = | predecessor = | term_start = | term_end = |constituency1 = [[చొప్పదండి శాసనసభ నియోజకవర్గం|చొప్పదండి]] | office1 = ఎమ్మెల్యే | term_start1 = 03 డిసెంబర్ 2023 - ప్రస్తుతం | predecessor1 = [[సుంకే ర‌విశంక‌ర్]] |successor = | occupation = రాజకీయ నాయకుడు | party = [[కాంగ్రెస్ పార్టీ]] | otherparty = [[తెలుగుదేశం పార్టీ]] | website = | parents = మేడిపల్లి భూపాల్ | spouse = రూపా దేవి | children = 2 | residence = ఇంటి.నెం 4-153/11, మధురానగర్, [[గంగాధర మండలం]], [[కరీంనగర్ జిల్లా]], [[తెలంగాణ]] [[భారతదేశం]]<ref name="Election Commission of India - Medipally Satyam 2023 Affidavit">{{cite news |title=Election Commission of India - Medipally Satyam 2023 Affidavit |url=https://m.sakshi.com/ts-elections-2023/assets/affidivits/Medipally-Sathyam.pdf |accessdate=27 December 2023 |date=2023 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20231227081030/https://m.sakshi.com/ts-elections-2023/assets/affidivits/Medipally-Sathyam.pdf |archivedate=27 December 2023}}</ref> }} '''మేడిపల్లి సత్యం''' [[తెలంగాణ]] రాష్ట్రానికి చెందిన [[రాజకీయ నాయకుడు]]. అతను[[2023 తెలంగాణ శాసనసభ ఎన్నికలు|2023లో జరిగిన శాసనసభ ఎన్నికల్లో]] [[చొప్పదండి శాసనసభ నియోజకవర్గం|చొప్పదండి నియోజకవర్గం]] నుండి కాంగ్రెస్ పార్టీ ఎమ్మెల్యేగా గెలిచాడు.<ref name="తెలంగాణ ఎన్నికల్లో విజేతలు వీరే">{{cite news|url=https://www.eenadu.net/telugu-news/elections/telangana-elections-complete-winners-list/3606/123224858|title=తెలంగాణ ఎన్నికల్లో విజేతలు వీరే|last1=Eenadu|date=8 December 2023|work=|accessdate=8 December 2023|archiveurl=https://web.archive.org/web/20231208152612/https://www.eenadu.net/telugu-news/elections/telangana-elections-complete-winners-list/3606/123224858|archivedate=8 December 2023|language=te}}</ref> మేడిపల్లి సత్యం [[ఉస్మానియా యూనివర్సిటీ]] నుండి రాజకీయాల్లోకి వచ్చి 2023 ఎన్నికల్లో ఎమ్మెల్యేగా గెలిచి [[ఉస్మానియా యూనివర్సిటీ]] నుండి 2023లో అసెంబ్లీలోకి అడుగుపెట్టిన ఏకైక విద్యార్థి నాయకుడు.<ref name="ఓయూ నుంచి మరో ఎమ్మెల్యే.. చొప్పదండి నుంచి మేడిపల్లి సత్యం విజయం">{{cite news |last1=Disha |first1= |title=ఓయూ నుంచి మరో ఎమ్మెల్యే.. చొప్పదండి నుంచి మేడిపల్లి సత్యం విజయం |url=https://www.dishadaily.com/telangana/another-osmania-university-student-elected-mla-278935 |accessdate=27 December 2023 |work= |date=5 December 2023 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20231227152146/https://www.dishadaily.com/telangana/another-osmania-university-student-elected-mla-278935 |archivedate=27 December 2023 |language=te}}</ref> ==జననం, విద్యాభాస్యం== మేడిపల్లి సత్యం 1979లో [[తెలంగాణ]], [[రాజన్న జిల్లా|రాజన్న సిరిసిల్ల జిల్లా]]<ref name="చొప్పదండి ఎమ్మెల్యేగా సిరిసిల్ల జిల్లా వాసి">{{cite news |last1=Sakshi |title=చొప్పదండి ఎమ్మెల్యేగా సిరిసిల్ల జిల్లా వాసి |url=https://m.sakshi.com/telugu-news/rajanna/1869955 |accessdate=27 December 2023 |date=4 December 2023 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20231227135056/https://m.sakshi.com/telugu-news/rajanna/1869955 |archivedate=27 December 2023 |language=te}}</ref>, [[యల్లారెడ్డిపేట్ మండలం]], కోరుట్లపెట గ్రామంలో జన్మించాడు. అతనుపదవ తరగతి వరకు [[బొప్పాపురం (యల్లారెడ్డి)|బొప్పాపుర్ గ్రామంలోని]] జిల్లా పరిషత్ పాఠశాలలో, 1999లో [[కామారెడ్డి]]లోని జి.వీ.ఎస్.జూనియర్ కాలేజీ నుండి ఇంటర్మీడియట్, 2002లో [[డా.బి.ఆర్.అంబేద్కర్ సార్వత్రిక విశ్వవిద్యాలయం|డా.బి.ఆర్.అంబేద్కర్ విశ్వవిద్యాలయం]] నుండి బీఏ, [[ఉస్మానియా యూనివర్సిటీ]] నుండి 2005లో ఎం.ఏ.(పొలిటికల్ సైన్స్) 2012లో పొలిటికల్ సైన్స్ విభాగంలో పీహెచ్‌డీ పూర్తి చేశాడు. ==రాజకీయ జీవితం== మేడిపల్లి సత్యం విద్యార్థి దశ నుండే రాజకీయాల పట్ల ఆసక్తితో [[తెలంగాణ ఉద్యమం|తెలంగాణ ఉద్యమంలో]] కీలకంగా పని చేసి, [[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|కాంగ్రెస్ పార్టీ]] ద్వారా రాజకీయాల్లోకి వచ్చి పార్టీలో వివిధ హోదాల్లో పని చేసి, ఆ తరువాత [[తెలుగుదేశం పార్టీ|తెలుగుదేశం పార్టీలో]] చేరి 2014లో [[తెలంగాణ రాష్ట్రం|తెలంగాణ ప్రత్యేక రాష్ట్రం]] ఏర్పడిన తర్వాత జరిగిన 2014లో తెలంగాణ శాసనసభ ఎన్నికల్లో [[చొప్పదండి శాసనసభ నియోజకవర్గం|చొప్పదండి నియోజకవర్గం]] నుండి [[తెలుగుదేశం పార్టీ|టీడీపీ]] అభ్యర్థిగా పోటీ చేసి మూడో స్థానంలో నిలిచాడు. అతను31 అక్టోబర్ 2017లో [[ఎనుముల రేవంత్ రెడ్డి|రేవంత్ రెడ్డితో]] కలిసి టీడీపీని వీడి [[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|కాంగ్రెస్ పార్టీ]]<nowiki/>లో చేరి<ref name="కాంగ్రెస్‌ కండువా కప్పుకున్న రేవంత్‌ రెడ్డి">{{cite news |last1=Sakshi |title=కాంగ్రెస్‌ కండువా కప్పుకున్న రేవంత్‌ రెడ్డి |url=https://m.sakshi.com/news/politics/revanth-reddy-reached-delhi-948376 |accessdate=27 December 2023 |date=31 October 2017 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20231227140505/https://m.sakshi.com/news/politics/revanth-reddy-reached-delhi-948376 |archivedate=27 December 2023 |language=te}}</ref> 2018లో పార్టీ అధికార ప్రతినిధిగా నియమితుడయ్యాడు.<ref name="Farmers kept in police station before land survey, alleges Congress">{{cite news |last1=Deccan Chronicle |title=Farmers kept in police station before land survey, alleges Congress |url=https://www.deccanchronicle.com/nation/politics/140522/congress-questions-land-survey-keeping-farmers-in-police-station.html |accessdate=27 December 2023 |date=14 May 2022 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20231227152325/https://www.deccanchronicle.com/nation/politics/140522/congress-questions-land-survey-keeping-farmers-in-police-station.html |archivedate=27 December 2023}}</ref> మేడిపల్లి 2018లో జరిగిన తెలంగాణ శాసనసభ ఎన్నికల్లో [[చొప్పదండి శాసనసభ నియోజకవర్గం|చొప్పదండి నియోజకవర్గం]] నుండి కాంగ్రెస్ అభ్యర్థిగా పోటీ చేసి తన సమీప ప్రత్యర్థి టీఆర్ఎస్ అభ్యర్థి [[సుంకే ర‌విశంక‌ర్]] చేతిలో ఓడిపోయాడు. అతను [[2023 తెలంగాణ శాసనసభ ఎన్నికలు|2023]]<nowiki/>లో జరిగిన తెలంగాణ శాసనసభ ఎన్నికల్లో [[చొప్పదండి శాసనసభ నియోజకవర్గం|చొప్పదండి నియోజకవర్గం]] నుండి కాంగ్రెస్ అభ్యర్థిగా పోటీ చేసి తన సమీప ప్రత్యర్థి బీఆర్ఎస్ అభ్యర్థి [[సుంకే ర‌విశంక‌ర్|సుంకే రవిశంకర్‌పై]] 37,439 ఓట్ల మెజారిటీతో గెలిచి తొలిసారి ఎమ్మెల్యేగా అసెంబ్లీకి ఎన్నికై<ref name="Choppadandi Assembly Election Results 2018 - 2023">{{cite news |title=Choppadandi Assembly Election Results 2018 - 2023 |url=https://timesofindia.indiatimes.com/elections/assembly-elections/telangana/constituency-show/choppadandi |accessdate=30 June 2025 |publisher=The Times of India |date=3 December 2023 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20250630071349/https://timesofindia.indiatimes.com/elections/assembly-elections/telangana/constituency-show/choppadandi |archivedate=30 June 2025}}</ref><ref name="తొలిసారి అధ్యక్షా..!">{{cite news |last1=Namaste Telangana |first1= |title=తొలిసారి అధ్యక్షా..! |url=https://www.ntnews.com/karimnagar/new-mlas-in-karimnagar-district-1370644 |accessdate=27 December 2023 |work= |date=4 December 2023 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20231227141723/https://www.ntnews.com/karimnagar/new-mlas-in-karimnagar-district-1370644 |archivedate=27 December 2023 |language=te-IN}}</ref>, 2023 డిసెంబర్ 9న శాసనసభ్యుడిగా ప్రమాణస్వీకారం చేశాడు.<ref name=".. అనే నేను శాసనసభ సభ్యుడిగా!">{{cite news |last1=Namaste Telangana |first1= |title=.. అనే నేను శాసనసభ సభ్యుడిగా! |url=https://www.ntnews.com/karimnagar/mlas-take-oath-telangana-assembly-begins-1379614 |accessdate=27 December 2023 |work= |date=10 December 2023 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20231227142603/https://www.ntnews.com/karimnagar/mlas-take-oath-telangana-assembly-begins-1379614 |archivedate=27 December 2023 |language=te-IN}}</ref> ==రాజకీయ పదవులు== * 2004 - 2006 వరకు ఉమ్మడి [[ఆంధ్రప్రదేశ్]] ఎన్‌ఎస్‌యూఐ ప్రధాన కార్యదర్శి * 2006 - 2007 వరకు [[ఉస్మానియా యూనివర్సిటీ]] ఎన్‌ఎస్‌యూఐ అధ్యక్షుడు * 2006 - 2007 వరకు ఉమ్మడి [[ఆంధ్రప్రదేశ్]] ఎన్‌ఎస్‌యూఐ సమన్వయకర్త * 2012లో [[కరీంనగర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|కరీంనగర్ లోక్‌సభ]] యువజన కాంగ్రెస్ ఎన్నికల్లో పోటీ చేసి ప్రధాన కార్యదర్శిగా ఎన్నికయ్యాడు. ==వ్యక్తిగత జీవితం== మేడిపల్లి సత్యం 2012లో రూపదేవిని ప్రేమ వివాహం చేసుకున్నాడు. సత్యం, రూపాదేవి దంపతులకు కుమారుడు యోజిత్, కుమార్తె రిషిక శ్రీ ఉన్నారు. రూపాదేవి మేడ్చల్ మునిరాబాద్‌లోని ప్రభుత్వ పాఠశాల ఉపాధ్యాయురాలిగా పని చేసింది. రూపాదేవి 2024 జూన్ 20న అల్వాల్‌లోని పంచశీల కాలనీలోని రోడ్ నంబర్ 12లోని వారి నివాసంలో బలవన్మరణం చేసుకుంది.<ref name="చొప్పదండి ఎమ్మెల్యే భార్య బలవన్మరణం">{{cite news |last1=Eenadu |title=చొప్పదండి ఎమ్మెల్యే భార్య బలవన్మరణం |url=https://www.eenadu.net/telugu-news/crime/choppadandi-mla-medipally-sathyam-rupadevi-wife-get-suicide/0300/124115309 |accessdate=21 June 2024 |date=21 June 2024 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20240621093350/https://www.eenadu.net/telugu-news/crime/choppadandi-mla-medipally-sathyam-rupadevi-wife-get-suicide/0300/124115309 |archivedate=21 June 2024 |language=te}}</ref> ==మూలాలు== [[వర్గం:తెలంగాణ శాసన సభ్యులు (2023)]] [[వర్గం:భారత జాతీయ కాంగ్రెస్ నాయకులు]] [[వర్గం:తెలంగాణ రాజకీయ నాయకులు]] [[వర్గం:ఉస్మానియా విశ్వవిద్యాలయం పూర్వ విద్యార్ధులు]] g0vjvl67708unr7owmde99qed864lwr 0 393644 4594819 4585831 2025-06-29T12:12:30Z Batthini Vinay Kumar Goud 78298 /* రాజకీయ జీవితం */ 4594819 wikitext text/x-wiki {{Infobox Indian politician | name = నాయిని రాజేందర్ రెడ్డి | image = | birth_date = 1965 | death_date = | birth_place = వరంగల్ జిల్లా, [[తెలంగాణ రాష్ట్రం]], [[భారతదేశం]] | office = | term = | constituency = | predecessor = | successor = | office1 = [[తెలంగాణ శాసన సభ|తెలంగాణ శాసనసభ్యుడు]] | term1 = 2023 డిసెంబర్ 03 - ప్రస్తుతం | constituency1 = [[పశ్చిమ వరంగల్ శాసనసభ నియోజకవర్గం|పశ్చిమ వరంగల్ నియోజకవర్గం]] | predecessor1 = [[దాస్యం వినయ్‌భాస్కర్‌]] | successor1 = | office3 = | constituency3 = | term3 = | predecessor3 = | successor3 = | constituency4 = | term4 = | predecessor4 = | successor4 = | party = [[కాంగ్రెస్ పార్టీ]] | otherparty = | parents = | spouse = నీలిమ | children = విశాల్ రెడ్డి |relatives = | nationality = {{flag|India|name=భారతీయుడు}} | website = | footnotes = | date = | | residence = నయీమ్ నగర్ జాగృతి కాలనీ, [[హనుమకొండ]]<ref name="రాహుల్‌జీ మా ఇంటికి రండి..">{{cite news |last1=Eenadu |title=రాహుల్‌జీ మా ఇంటికి రండి.. |url=https://www.eenadu.net/telugu-news/districts/Warangal/697/123056257 |accessdate=8 December 2023 |work= |date=30 March 2023 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20231208182625/https://www.eenadu.net/telugu-news/districts/Warangal/697/123056257 |archivedate=8 December 2023 |language=te}}</ref> | source = | death_date = }}'''నాయిని రాజేందర్ రెడ్డి''' [[తెలంగాణ]] రాష్ట్రానికి చెందిన [[రాజకీయ నాయకుడు]]. ఆయన [[2023 తెలంగాణ శాసనసభ ఎన్నికలు|2023 శాసనసభ ఎన్నికల్లో]] [[పశ్చిమ వరంగల్ శాసనసభ నియోజకవర్గం|పశ్చిమ వరంగల్ నియోజకవర్గం]] నుండి ఎమ్మెల్యేగా గెలిచాడు.<ref name="119 అసెంబ్లీ నియోజకవర్గాల విజేతలు ఎవరో తెలుసుకోండి">{{cite news|url=https://10tv.in/telugu-news/telangana/full-list-of-119-assembly-segments-winners-in-telangana-elections-2023-751027.html/amp|title=119 అసెంబ్లీ నియోజకవర్గాల విజేతలు ఎవరో తెలుసుకోండి|last1=10TV Telugu|date=4 December 2023|accessdate=4 December 2023|archiveurl=https://web.archive.org/web/20231204180544/https://10tv.in/telugu-news/telangana/full-list-of-119-assembly-segments-winners-in-telangana-elections-2023-751027.html/amp|archivedate=4 December 2023|language=telugu}}</ref><ref name="TS Elections Winners: విజేతల వివరాలు ఇలా..">{{cite news|url=https://www.andhrajyothy.com/2023/telangana/assembly-elections/details-of-telangana-assembly-election-winners-msr-spl-1176213.html|title=TS Elections Winners: విజేతల వివరాలు ఇలా..|last1=Andhrajyothy|date=4 December 2023|accessdate=4 December 2023|archiveurl=https://web.archive.org/web/20231204180142/https://www.andhrajyothy.com/2023/telangana/assembly-elections/details-of-telangana-assembly-election-winners-msr-spl-1176213.html|archivedate=4 December 2023|language=te}}</ref> ==రాజకీయ జీవితం== నాయిని రాజేందర్ రెడ్డి విద్యార్థి దశ నుండే కాంగ్రెస్ పార్టీలో చేరి ఎన్‌ఎస్‌యూఐ నాయకుడిగా, లైబ్రరీ కమిటీ చైర్మన్‌గా, యూత్ కాంగ్రెస్‌లో వివిధ హోదాల్లో పని చేసి 2014 సార్వత్రిక ఎన్నికలకు ముందు 2014 ఏప్రిల్‌లో డిసిసి ఇంచార్జి అధ్యక్షుడిగా బాధ్యతలు ఆ ఎన్నికల్లో అసెంబ్లీ టిక్కెట్ నిరాకరించినందుకు నిరసనగా రాజీనామా చేశాడు. నాయిని రాజేందర్ రెడ్డి 2015లో ఉమ్మడి వరంగల్ జిల్లా అధ్యక్షుడిగా నియమితుడయ్యాడు.<ref name="Naini Rajender Reddy is Warangal DCC">{{cite news|url=https://www.thehindu.com/news/national/telangana/naini-rajender-reddy-is-warangal-dcc/article6783268.ece|title=Naini Rajender Reddy is Warangal DCC|last1=The Hindu|date=12 January 2015|accessdate=16 December 2023|archiveurl=https://web.archive.org/web/20231216173533/https://www.thehindu.com/news/national/telangana/naini-rajender-reddy-is-warangal-dcc/article6783268.ece|archivedate=16 December 2023|language=en-IN}}</ref> ఆయన 2018లో [[పశ్చిమ వరంగల్ శాసనసభ నియోజకవర్గం|పశ్చిమ వరంగల్ నియోజకవర్గం]] నుండి కాంగ్రెస్ టికెట్ ఆశించగా, ఆ ఎన్నికల్లో మహాకూటమిలో భాగంగా టీడీపీకి కేటాయించింది.<ref name="Ally got his seat, but this Congress leader Naini Rajender Reddy to go ahead with nomination">{{cite news |last1=The New Indian Express |title=Ally got his seat, but this Congress leader Naini Rajender Reddy to go ahead with nomination |url=https://www.newindianexpress.com/elections/telangana-elections/2018/nov/14/ally-got-his-seat-but-this-congress-leader-naini-rajender-reddy-to-go-ahead-with-nomination-1897963.html |accessdate=16 December 2023 |date=14 November 2018 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20231216173357/https://www.newindianexpress.com/elections/telangana-elections/2018/nov/14/ally-got-his-seat-but-this-congress-leader-naini-rajender-reddy-to-go-ahead-with-nomination-1897963.html |archivedate=16 December 2023}}</ref> నాయిని రాజేందర్ రెడ్డి [[2023 తెలంగాణ శాసనసభ ఎన్నికలు|2023లో జరిగిన అసెంబ్లీ ఎన్నికల్లో]] [[పశ్చిమ వరంగల్ శాసనసభ నియోజకవర్గం|పశ్చిమ వరంగల్ నియోజకవర్గం]] నుండి కాంగ్రెస్ అభ్యర్థిగా పోటీ చేసి తన సమీప ప్రత్యర్థి, బీఆర్ఎస్ అభ్యర్థి దాస్యం వినయ్ భాస్కర్ పై 15331 ఓట్ల మెజారితో గెలిచి తొలిసారి ఎమ్మెల్యేగా అసెంబ్లీకి ఎన్నికయ్యాడు.<ref name="తెలంగాణ రిజల్ట్స్ 2023: మీ నియోజకవర్గంలో ఎవరు గెలిచారు?">{{cite news|url=https://www.bbc.com/telugu/articles/c3g2y79y945o|title=తెలంగాణ రిజల్ట్స్ 2023: మీ నియోజకవర్గంలో ఎవరు గెలిచారు?|last1=BBC News తెలుగు|date=5 December 2023|accessdate=5 December 2023|archiveurl=https://web.archive.org/web/20231205043614/https://www.bbc.com/telugu/articles/c3g2y79y945o|archivedate=5 December 2023|language=te}}</ref><ref name="తెలంగాణ ఎన్నికల్లో విజేతలు వీరే">{{cite news|url=https://www.eenadu.net/telugu-news/elections/telangana-elections-complete-winners-list/3606/123224858|title=తెలంగాణ ఎన్నికల్లో విజేతలు వీరే|last1=Eenadu|date=8 December 2023|work=|accessdate=8 December 2023|archiveurl=https://web.archive.org/web/20231208152612/https://www.eenadu.net/telugu-news/elections/telangana-elections-complete-winners-list/3606/123224858|archivedate=8 December 2023|language=te}}</ref> నాయిని రాజేందర్ రెడ్డి 2025 జూన్ 9న తెలంగాణ ప్రదేశ్ కాంగ్రెస్ కమిటీ ఉపాధ్యక్షుడిగా నియమితుడయ్యాడు.<ref name="27 మంది ఉపాధ్యక్షులు.. 69 మంది ప్రధాన కార్యదర్శులు">{{cite news|url=https://www.eenadu.net/telugu-news/telangana/congress-announced-pcc-vice-presidents-and-general-secretaries-for-telangana/1802/125103571|title=27 మంది ఉపాధ్యక్షులు.. 69 మంది ప్రధాన కార్యదర్శులు|date=10 June 2025|work=|accessdate=10 June 2025|archiveurl=https://web.archive.org/web/20250610052613/https://www.eenadu.net/telugu-news/telangana/congress-announced-pcc-vice-presidents-and-general-secretaries-for-telangana/1802/125103571|archivedate=10 June 2025|publisher=Eenadu|language=te}}</ref><ref name="పీసీసీ పదవుల్లోనూ సామాజిక న్యాయం">{{cite news|url=https://www.andhrajyothy.com/2025/telangana/tpcc-committee-social-justice-representation-in-congress-appointments-1413922.html|title=పీసీసీ పదవుల్లోనూ సామాజిక న్యాయం|date=10 June 2025|accessdate=10 June 2025|archiveurl=https://web.archive.org/web/20250610052702/https://www.andhrajyothy.com/2025/telangana/tpcc-committee-social-justice-representation-in-congress-appointments-1413922.html|archivedate=10 June 2025|publisher=Andhrajyothy|language=te}}</ref><ref name="ఊరడింపు పదవులు..అసం‘తృప్తి’లో నాయకులు">{{cite news|url=https://www.eenadu.net/telugu-news/districts/warangal-news/697/125103595|title=ఊరడింపు పదవులు..అసం‘తృప్తి’లో నాయకులు|date=10 June 2025|work=|accessdate=10 June 2025|archiveurl=https://web.archive.org/web/20250610060411/https://www.eenadu.net/telugu-news/districts/warangal-news/697/125103595|archivedate=10 June 2025|publisher=Eenadu|language=te}}</ref> ఆయన 2025 జూన్ 29న [[కరీంనగర్ శాసనసభ నియోజకవర్గం|కరీంనగర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గ]] ఇన్​ఛార్జ్ వైస్ ప్రెసిడెంట్‌గా నియమితుడయ్యాడు.<ref name="17 పార్లమెంట్ స్థానాలకు వైస్ ప్రెసిడెంట్స్ వీళ్లే..">{{cite news|url=https://www.v6velugu.com/tpcc-chief-mahesh-appoints-in-charges-wise-presidents-for-17-parliamentary-constituencies-in-telangana|title=17 పార్లమెంట్ స్థానాలకు వైస్ ప్రెసిడెంట్స్ వీళ్లే..|last1=|first1=|date=29 June 2025|accessdate=29 June 2025|archiveurl=https://web.archive.org/web/20250629120609/https://www.v6velugu.com/tpcc-chief-mahesh-appoints-in-charges-wise-presidents-for-17-parliamentary-constituencies-in-telangana|archivedate=29 June 2025|publisher=V6 Velugu|language=te}}</ref> == మూలాలు == {{మూలాలజాబితా}} [[వర్గం:భారత జాతీయ కాంగ్రెస్ నాయకులు]] [[వర్గం:తెలంగాణ శాసన సభ్యులు (2023)]] ef5ts1bo77i3xh0yuotnlnez14yksex 0 397718 4594920 4594710 2025-06-29T15:56:21Z Divya4232 105587 4594920 wikitext text/x-wiki {{Infobox person | name = | image = | alt = | caption = | birth_place = లాస్ ఏంజిల్స్, కాలిఫోర్నియా | education = కొలంబియా యూనివర్శిటీ స్కూల్ ఆఫ్ ఆర్ట్స్ | alma_mater = కాలిఫోర్నియా స్టేట్ యూనివర్శిటీ, నార్త్‌రిడ్జ్ | occupation = {{hlist|దర్శకురాలు|నిర్మాత}} | years_active = | notable_works = {{Unbulleted list |''సెయింట్. లూయిస్ సూపర్మ్యాన్'' |''ఏ సూటబుల్ గర్ల్'' |''ఇండియన్ మ్యాచ్ మేకింగ్'' }} | spouse = క్రిస్టియన్ మగాళ్స్ | father = జాగ్ ముంధ్రా }} '''స్మృతి ముంధ్రా''' లాస్ ఏంజెల్స్‌లో ఉన్న అమెరికన్ ఫిల్మ్ మేకర్. ఆమె నిర్మాణ సంస్థ, మెరాల్టా ఫిల్మ్స్, డాక్యుమెంటరీ సినిమాలు, నాన్-ఫిక్షన్ కంటెంట్‌లో ప్రత్యేకత కలిగి ఉంది. ముంధ్రా తన మొదటి ఫీచర్ డాక్యుమెంటరీ చిత్రం ''ఎ సూటబుల్ గర్ల్'' కోసం 2017 ట్రిబెకా ఫిల్మ్ ఫెస్టివల్‌లో ఆల్బర్ట్ మేస్లెస్ న్యూ డాక్యుమెంటరీ డైరెక్టర్ అవార్డును ఆమె సహ-దర్శకురాలు సరితా ఖురానాతో కలిసి గెలుచుకుంది. <ref>{{Cite web|date=19 April 2017|title=Directors use film to speak on social issues at 2017 Tribeca Film Festival|url=https://www.nbcnews.com/news/asian-america/directors-use-film-speak-social-issues-2017-tribeca-film-festival-n747576|access-date=20 July 2020|website=NBC News|language=en}}</ref> <ref>{{Cite web|date=28 April 2017|title=Award-Winning Desi Directors Tackle Arranged Marriage Stigma in 'A Suitable Girl'|url=https://www.colorlines.com/articles/award-winning-desi-directors-tackle-arranged-marriage-stigma-suitable-girl|access-date=20 July 2020|website=www.colorlines.com|language=en}}</ref> [[నెట్‌ఫ్లిక్స్]] యొక్క అసలైన రియాలిటీ టీవీ సిరీస్, ''ఇండియన్ మ్యాచ్ మేకింగ్'' యొక్క ఎగ్జిక్యూటివ్ ప్రొడ్యూసర్, సృష్టికర్త కూడా ముంద్రా. 2020లో, ఆమె ''సెయింట్ లూయిస్ సూపర్‌మ్యాన్'' (2019) చిత్రానికి ఉత్తమ డాక్యుమెంటరీ షార్ట్ సబ్జెక్ట్‌గా అకాడమీ అవార్డుకు ఎంపికైంది. == జీవిత చరిత్ర == === ప్రారంభ జీవితం, విద్య === ముంధ్రా కాలిఫోర్నియాలోని లాస్ ఏంజిల్స్‌లో జన్మించింది, లాస్ ఏంజిల్స్, [[ముంబై|భారతదేశంలోని ముంబై]] మధ్య పెరిగారు. ఆమె తండ్రి జగ్ ముంద్రా కూడా సినిమా నిర్మాత. ఆమె పుట్టకముందే, ఆమె తల్లిదండ్రులు లాస్ ఏంజిల్స్‌లోని కల్వర్ సిటీలో ఒకే స్క్రీన్‌ని అద్దెకు తీసుకున్నారు, యునైటెడ్ స్టేట్స్‌లో బాలీవుడ్ చిత్రాల మొదటి ప్రదర్శనకారులు అయ్యారు. <ref>{{Cite web|last=Lim|first=Woojin|date=15 July 2020|title=Storytelling Without a Script: Interview with Smriti Mundhra|url=https://harvardpolitics.com/interviews/storytelling-without-a-script-interview-with-smriti-mundhra/|access-date=20 July 2020|website=Harvard Political Review|language=en-US|archive-date=21 జూలై 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20200721011328/https://harvardpolitics.com/interviews/storytelling-without-a-script-interview-with-smriti-mundhra/|url-status=dead}}</ref> ముంద్రా 2010లో కాలిఫోర్నియా స్టేట్ యూనివర్శిటీ, నార్త్‌రిడ్జ్ నుండి ఇంగ్లీష్‌లో బ్యాచిలర్ ఆఫ్ ఆర్ట్స్ (BA), కొలంబియా యూనివర్శిటీ స్కూల్ ఆఫ్ ఆర్ట్స్‌లో ఫిల్మ్‌లో మాస్టర్స్ ఆఫ్ ఫైన్ ఆర్ట్స్ (MFA) డిగ్రీని పొందింది <ref>{{Cite web|title=Smriti Mundhra|url=https://arts.columbia.edu/profiles/smriti-mundhra|access-date=21 July 2020|website=Columbia - School of the Arts|language=en}}</ref> ఆ తర్వాత, ముంద్రా తన డాక్యుమెంటరీ దర్శకత్వ తొలి చిత్రం, ''ఎ సూటబుల్ గర్ల్'' నిర్మాణాన్ని ప్రారంభించడానికి ముంబైకి వెళ్లింది. == కెరీర్ == ముంధ్రా తన యుక్తవయస్సులో చలనచిత్రంలో పనిచేయడం ప్రారంభించింది. <ref>{{Cite web|last=Lim|first=Woojin|date=15 July 2020|title=Storytelling Without a Script: Interview with Smriti Mundhra|url=https://harvardpolitics.com/interviews/storytelling-without-a-script-interview-with-smriti-mundhra/|access-date=20 July 2020|website=Harvard Political Review|language=en-US|archive-date=21 జూలై 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20200721011328/https://harvardpolitics.com/interviews/storytelling-without-a-script-interview-with-smriti-mundhra/|url-status=dead}}</ref> ఆమె కోయెన్ బ్రదర్స్ ' ''ది మ్యాన్ హూ వాజ్ నాట్ దేర్'', ''ఓ బ్రదర్, వేర్ ఆర్ట్ యు?'' అలాగే స్పైక్ జోన్జ్ యొక్క ''బీయింగ్ జాన్ మల్కోవిచ్ .'' ఆమె నీల్ లాబ్యూట్ యొక్క నర్స్ బెట్టీలో ప్రొడక్షన్ అసిస్టెంట్‌గా కూడా పనిచేసింది. <ref>{{Cite web|title=Smriti Mundhra|url=http://www.imdb.com/name/nm0612731/|access-date=20 July 2020|website=IMDb}}</ref> తర్వాత, ఆమె మార్క్ వెబ్బర్ <ref>{{Cite web|last=Rooney|first=David|date=12 May 2003|title=Bomb the System|url=https://variety.com/2003/film/reviews/bomb-the-system-1200541771/|access-date=20 July 2020|website=Variety|language=en}}</ref> నటించిన ''బాంబ్ ది సిస్టమ్‌ను'' నిర్మించింది, అది ఉత్తమ మొదటి ఫీచర్ అవార్డుకు ఇండిపెండెంట్ స్పిరిట్ అవార్డుకు ఎంపికైంది. <ref>{{Citation|title=Bomb the System - IMDb|url=http://www.imdb.com/title/tt0337585/awards|access-date=20 July 2020}}</ref> 2005లో, ఆమె ఎల్ఎ యొక్క నీటి సరఫరాపై తీవ్రవాద దాడి తర్వాత కలిసి మూడు సెట్ల నివాసితుల గురించి ''వాటర్‌బోర్న్‌ను'' నిర్మించింది. ఆ సంవత్సరం SXSW ఫిల్మ్ ఫెస్టివల్‌లో ''వాటర్‌బోర్న్'' స్పెషల్ ఆడియన్స్ అవార్డును అందుకుంది. <ref>{{Cite web|title=Tribeca 2017 Women Directors: Meet Smriti Mundhra and Sarita Khurana— "A Suitable Girl"|url=https://womenandhollywood.com/tribeca-2017-women-directors-meet-smriti-mundhra-and-sarita-khurana-a-suitable-girl-6708f9a1f853/|access-date=20 July 2020|website=womenandhollywood.com|language=en-US|archive-date=25 జనవరి 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20200125014342/https://womenandhollywood.com/tribeca-2017-women-directors-meet-smriti-mundhra-and-sarita-khurana-a-suitable-girl-6708f9a1f853/|url-status=dead}}</ref> ''వాటర్‌బోర్న్'' తర్వాత, ముంద్రా తనూజ్ చోప్రా యొక్క ''పంచింగ్ ఎట్ ది సన్ చిత్రాన్ని'' నిర్మించింది. 2006 సన్‌డాన్స్ ఫిల్మ్ ఫెస్టివల్‌లో ''పంచింగ్ ఎట్ ది సన్'' ప్రీమియర్ చేయబడింది, ఇది ట్రిబెకా ఫిల్మ్ ఫెస్టివల్‌లో అధికారిక ఎంపిక, శాన్ ఫ్రాన్సిస్కో ఇంటర్నేషనల్ ఏషియన్ అమెరికన్ ఫిల్మ్ ఫెస్టివల్‌లో గ్రాండ్ జ్యూరీ ప్రైజ్‌ని గెలుచుకుంది. <ref>{{Cite web|title=Punching at the Sun|url=http://www.chopsfilms.com/punching-at-the-sun|access-date=20 July 2020|website=Chops Films|language=en-US|archive-date=21 జూలై 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20200721060934/http://www.chopsfilms.com/punching-at-the-sun|url-status=dead}}</ref> కొలంబియా విశ్వవిద్యాలయం నుండి గ్రాడ్యుయేషన్ పూర్తి చేసిన వెంటనే, ముంద్రా, కొలంబియా పూర్వ విద్యార్థి సరితా ఖురానాతో కలిసి ''ఎ సూటబుల్ గర్ల్'' చిత్రీకరణ ప్రారంభించడానికి ముంబైకి వెళ్లారు. ఈ చిత్రం 2017లో ట్రిబెకా ఫిల్మ్ ఫెస్టివల్‌లో ప్రదర్శించబడింది <ref>{{Cite web|date=27 October 2017|title=Heart of the Matter|url=https://indianexpress.com/article/lifestyle/art-and-culture/a-suitable-girl-vikram-seth-heart-of-the-matter-5-4908152/|access-date=21 July 2020|website=The Indian Express|language=en}}</ref> <ref>{{Cite news|url=https://www.thehindu.com/entertainment/reviews/here-comes-the-bride/article29415191.ece|title='Ready or Not' review: Here comes the bride|last=Cornelious|first=Deborah|date=14 September 2019|work=The Hindu|access-date=21 July 2020|language=en-IN|issn=0971-751X}}</ref> <ref>{{Cite web|date=18 April 2017|title='A Suitable Girl' Doc Explores Arranged Marriage in India (Exclusive Video)|url=https://www.hollywoodreporter.com/news/a-suitable-girl-doc-explores-arranged-marriage-india-video-995096|access-date=21 July 2020|website=The Hollywood Reporter|language=en}}</ref> 2018లో, [[ప్రియాంక చోప్రా|ప్రియాంక చోప్రా జోనాస్]] నటించిన బంబుల్ ఇండియా లాంచ్ కోసం "ఈక్వల్ నాట్ లూస్" అనే ప్రకటన ప్రచారానికి ఆమె దర్శకత్వం వహించారు. <ref>{{Cite web|date=31 January 2020|title=Indian-American filmmakers Smriti Mundhra and Sami Khan win Oscar nominations for "St. Louis Superman", an American tale|url=https://www.cnbctv18.com/buzz/indian-american-filmmakers-smriti-mundhra-and-sami-khan-win-oscar-nominations-for-st-louis-superman-an-american-tale-5178181.htm|access-date=21 July 2020|website=cnbctv18.com|language=en-US}}</ref> ముంధ్రా DOC NYC యొక్క 40 అండర్ 40 ఫిల్మ్‌మేకర్స్‌గా ఎంపికైంది. <ref>{{Cite web|date=17 October 2018|title=DOC NYC ANNOUNCES INAUGURAL "40 UNDER 40" LIST|url=https://www.docnyc.net/featured/inaugural-40-under-40-list/|access-date=21 July 2020|website=DOCNYC|language=en-US}}</ref> ముంద్రా సమీ ఖాన్‌తో కలిసి ''సెయింట్ లూయిస్ సూపర్‌మ్యాన్'' అనే చిన్న డాక్యుమెంటరీకి దర్శకత్వం వహించి నిర్మించారు. ముంధ్రా, ఖాన్, పోహ్ సి టెంగ్ నిర్మించిన ఈ చిత్రం, మాజీ ఫెర్గూసన్ కార్యకర్త, యుద్ధ రాపర్, రాష్ట్ర ప్రతినిధి బ్రూస్ ఫ్రాంక్స్ జూనియర్ తన సంఘం కోసం ఒక క్లిష్టమైన బిల్లును ఆమోదించడానికి ప్రయత్నిస్తున్నప్పుడు అతనిని అనుసరిస్తుంది. <ref>{{Cite web|last=Stevenson|first=Samantha|date=13 January 2020|title='St. Louis Superman,' documentary about Ferguson activist and politician Bruce Franks Jr., among 2020 Oscar nominees|url=https://www.stlmag.com/api/content/6f73bdcc-3620-11ea-a9a9-1244d5f7c7c6/|access-date=21 July 2020|website=www.stlmag.com|language=en-us}}{{Dead link|date=మార్చి 2025 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref> ఇది అల్ జజీరా ఇంగ్లీష్ <ref>{{Cite web|date=13 January 2020|title='St. Louis Superman' film featuring Bruce Franks, Jr. nominated for a 2020 Oscar|url=https://fox2now.com/news/film-featuring-bruce-franks-jr-nominated-for-a-2020-oscar/|access-date=21 July 2020|website=FOX 2|language=en-US|archive-date=21 జూలై 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20200721021714/https://fox2now.com/news/film-featuring-bruce-franks-jr-nominated-for-a-2020-oscar/|url-status=dead}}</ref> చే ప్రారంభించబడింది, 2019లో ట్రిబెకా ఫిల్మ్ ఫెస్టివల్‌లో ప్రదర్శించబడింది, అక్కడ దీనికి ప్రత్యేక జ్యూరీ ప్రస్తావన లభించింది. <ref>{{Cite web|date=2 May 2019|title=Here are the Winners of the 2019 Tribeca Film Festival's Juried Awards|url=https://tribecafilm.com/news/tribeca-film-festival-2019-jury-awards-winners|access-date=21 July 2020|website=Tribeca}}</ref> ఇది ఎంటివి యొక్క కొత్త డాక్యుమెంటరీ బ్యానర్, ఎంటివి డాక్యుమెంటరీ ఫిల్మ్స్ ద్వారా పొందిన మొదటి లఘు డాక్యుమెంటరీగా షీలా నెవిన్స్ హెల్మ్ చేయబడింది. <ref>{{Cite web|date=25 July 2019|title=MTV Documentary Films Unveils '17 Blocks' and 'St. Louis Superman'|url=https://www.thewrap.com/sheila-nevins-mtv-documentary-unit-unveils-first-two-films-17-blocks-and-st-louis-superman/|access-date=21 July 2020|website=TheWrap|language=en-US}}</ref> 2020లో, ''సెయింట్ లూయిస్ సూపర్‌మ్యాన్'' ఉత్తమ డాక్యుమెంటరీ షార్ట్ ఫిల్మ్ విభాగంలో [[92వ అకాడమీ పురస్కారాలు|92వ అకాడమీ అవార్డుకు]] నామినేట్ చేయబడింది. <ref>{{Cite web|title=Oscar Nominations 2021: The Complete List &#124; 93rd Academy Awards|url=https://oscar.go.com/nominees/documentary-short/documentary-short-st-louis-superman|access-date=21 July 2020|website=oscar.go.com}}</ref> [[నెట్‌ఫ్లిక్స్]] యొక్క అసలైన రియాలిటీ టీవీ సిరీస్, ''ఇండియన్ మ్యాచ్ మేకింగ్'' యొక్క ఎగ్జిక్యూటివ్ ప్రొడ్యూసర్, సృష్టికర్త కూడా ముంద్రా. <ref>{{Cite web|last=Menon|first=Radhika|date=16 July 2020|title='Indian Matchmaking' Creator Smriti Mundhra Puts A Spotlight On The Marriage Industrial Complex of the South Asian Diaspora|url=https://decider.com/2020/07/16/smriti-mundhra-indian-matchmaking-interview/|access-date=21 July 2020|website=Decider|language=en-US}}</ref> <ref>{{Cite web|date=20 July 2020|title=Indian Matchmaking's Sima "Aunty" and filmmaker Smriti Mundhra talk modern-day arranged marriages, astrology, and more|url=https://www.vogue.in/culture-and-living/content/netflix-indian-matchmaking-sima-aunty-smriti-mundhra-on-arranged-marriage-astrology|access-date=21 July 2020|website=Vogue India|language=en-IN}}</ref> <ref>{{Cite web|last=Wagmeister|first=Elizabeth|date=23 June 2020|title=Netflix Orders Unscripted Indian Matchmaking Series and Autism Dating Show (EXCLUSIVE)|url=https://variety.com/2020/tv/news/netflix-dating-shows-indian-matchmaking-love-on-the-spectrum-1234646974/|access-date=21 July 2020|website=Variety|language=en}}</ref> <ref>{{Cite web|date=10 July 2020|title='Indian Matchmaking': TV Review|url=https://www.hollywoodreporter.com/review/indian-matchmaking-review-1302712|access-date=21 July 2020|website=The Hollywood Reporter|language=en}}</ref> == వ్యక్తిగత జీవితం == ముంధ్రా ఎమ్మీ-నామినేట్ చేయబడిన స్క్రీన్ రైటర్ క్రిస్టియన్ మగల్హేస్‌ను వివాహం చేసుకున్నారు, వారు తమ ఇద్దరు పిల్లలతో కాలిఫోర్నియాలోని లాస్ ఏంజిల్స్‌లో నివసిస్తున్నారు. <ref>{{Cite web|title=Alumni Directed 'St. Louis Superman' Picked up by Legendary Producer Sheila Nevins and MTV|url=https://arts.columbia.edu/news/alumni-directed-st-louis-superman-picked-legendary-producer-sheila-nevins-and-mtv|access-date=21 July 2020|website=Columbia - School of the Arts|language=en}}</ref> <ref>{{Cite web|date=21 April 2017|title='A Suitable Girl' Will Challenge Everything You Thought You Knew About Arranged Marriage|url=https://www.bustle.com/p/a-suitable-girl-will-challenge-everything-you-thought-you-knew-about-arranged-marriage-52295|access-date=21 July 2020|website=Bustle|language=en}}</ref> == మూలాలు == {{Reflist}} [[వర్గం:హిందీ సినిమా రచయితలు]] [[వర్గం:హిందీ సినిమా దర్శకులు]] [[వర్గం:హిందీ సినిమా నిర్మాతలు]] [[వర్గం:జీవిస్తున్న ప్రజలు]] [[వర్గం:1980 జననాలు]] 3lyroa8d1fphax4i2my2w2fmtz6a46m 0 397881 4595159 4495624 2025-06-30T07:56:07Z Batthini Vinay Kumar Goud 78298 4595159 wikitext text/x-wiki {{Orphan|date=ఏప్రిల్ 2025}} {{మూలాలు లేవు}}కర్రోతు బంగార్రాజు [[విజయనగరం]] జిల్లా [[నెల్లిమర్ల శాసనసభ నియోజకవర్గం]]<nowiki/>కు చెందిన రాజకీయ నాయకుడు, సంఘసేవకుడు. [[తెలుగుదేశం పార్టీ]] ఆంధ్రప్రదేశ్ రాష్ట్ర కార్యదర్శిగా, నెల్లిమర్ల శాసనసభా స్థానానికి తెలుగుదేశం పార్టీ ఇంచార్జిగా బాధ్యతలు నిర్వర్తించారు. ఏపీ మార్క్ ఫెడ్ చైర్మన్ ఇటీవలే ప్రభుత్వం నియమించింది. కాష్వీ మల్టి స్పెషాలిటీ ఆసుపత్రికి చైర్మన్ గా పనిచేసారు.<ref name="పంట ఉత్పత్తులకు మద్దతు ధర కల్పిస్తాం">{{cite news|url=https://www.andhrajyothy.com/2024/andhra-pradesh/karrotu-bangarraju-took-charge-as-ap-market-chairman--1318951.html|title=పంట ఉత్పత్తులకు మద్దతు ధర కల్పిస్తాం|date=6 October 2024|accessdate=30 June 2025|archiveurl=https://web.archive.org/web/20250630075101/https://www.andhrajyothy.com/2024/andhra-pradesh/karrotu-bangarraju-took-charge-as-ap-market-chairman--1318951.html|archivedate=30 June 2025|publisher=Andhrajyothy}}</ref>[[దస్త్రం:KarrothuBangarraju.jpg|thumb|కర్రోతు బంగార్రాజు ]]{{Infobox Indian politician|name=కర్రోతు బంగార్రాజు|image=|nationality=|birth_date=1969 నవంబర్ 03|birth_place=[[పోలిపల్లి గ్రామం]] [[భోగాపురం మండలం]], [[విజయనగరం జిల్లా]]|residence=[[పోలిపల్లి]], [[భోగాపురం మండలం]] [[విజయనగరం జిల్లా]]|office=|1blankname=|1namedata=|predecessor=|term_start=|term_end=|constituency1=[[ నెల్లిమర్ల శాసనసభా నియోజకవర్గం]]|office1=|term_start1=|predecessor1=|successor=|occupation=రాజకీయ నాయకుడు,వ్యవసాయదారుడు సంఘసేవకుడు & చైర్మన్ - కాష్వీ మల్టి స్పెషాలిటీ ఆసుపత్రి, విజయనగరం|party=[[తెలుగుదేశం పార్టీ]]|otherparty=|website=|parents=తండ్రి : కర్రోతు పైడియ్య. తల్లి : కర్రోతు సత్యమమ్మ|spouse=కర్రోతు మంగమ్మ|children=కుమారుడు : కర్రోతు నారాయణరావు (శేఖర్) కుమార్తె: డా. మోపాడ చంద్రకళ M.B.B.S; అల్లుడు: డా. మోపాడ ప్రవీణ్ కుమార్ M.S. (Ortho) - కాష్వీ మల్టి స్పెషాలిటీ ఆసుపత్రి, విజయనగరం}}'''కుటుంబ నేపథ్యం''' బంగార్రాజు విజయనగరం జిల్లా భోగాపురం మండలం పోలిపల్లి గ్రామంలో పైడియ్య, సత్యమమ్మ దంపతులకు 1969 నవంబరు 3న జన్మించారు. వీరిది వ్యవసాయ కుటుంబం. భార్య మంగమ్మ పోలిపల్లి ప్రాధమిక వ్యవసాయ పరపతి సహకార సంఘం (ఎఫ్.ఎస్.సి.ఎస్) అధ్యక్షురాలిగా భాద్యతలు నిర్వర్తిస్తున్నారు. సోదరుడు కర్రోతు సత్యనారాయణ పోలిపల్లి సర్పంచ్ గా రెండు దఫాలు పని చేశారు.పూసపాటిరేగ వ్యవసాయ మార్కెట్ యార్డు చైర్మన్ గా పనిచేసారు. '''రాజకీయ జీవితం''' బంగార్రాజు చిన్నతనము నుండి నందమూరి తారక రామారావు అభిమాని. 1983వ తెలుగుదేశం స్థాపన తరువాత కార్యకర్తగా రాజకీయ ప్రవేశం చేశారు. 1983 నుండి 1987 వరకు బాపూజీ యువజన సేవా సంఘం అధ్యక్షులుగా ఉన్నారు. 1987 నుండి 1995 వరకు పోలిపల్లి గ్రామ తెలుగుదేశం పార్టీ అధ్యక్షుడిగా పనిచేసారు. 1995 నుండి 2005 వరకు భోగాపురం మండల తెలుగుదేశం పార్టీ సాంస్కృతిక విభాగం అధ్యక్షుడిగా పనిచేసారు. 2005 నుండి 2013 వరకు పోలిపల్లి ప్రాధమిక వ్యవసాయ పరపతి సహకార సంఘం (పి.ఎ.సి.ఎస్.) అధ్యక్షుడిగా పనిచేశారు.2014 నుంచి 2019 వరకూ భోగాపురం మండల ప్రజా పరిషత్ అధ్యక్షునిగా పనిచేశారు. ఈ పదవీ కాలంలో భోగాపురం అంతర్జాతీయ విమానాశ్రయం నిర్మాణం కోసం 15000 ఎకరాలు అవసరమని భూసేకరణకు ప్రభుత్వం నోటిఫికేషన్ ఇచ్చింది. భూసేకరణపై రైతులు,ప్రజలు నుంచి తీవ్ర వ్యతిరేకత వచ్చిన సమయంలో బంగార్రాజు క్రియాశీలక పాత్ర పోషించి రైతులను ఒప్పించి,అధికార్లతో సమన్వయం చేశారు. భూసేకరణ ప్రక్రియ సజావుగా సాగేందుకు కృషిచేశారుఓ. ప్రస్తుతం తెలుగుదేశం పార్టీ రాష్ట్ర కార్యదర్శిగా, నెల్లిమర్ల శాసనసభా స్థానం తెలుగుదేశం పార్టీ ఇంచార్జిగా పార్టీ కార్యక్రమాల్లో క్రియాశీలకంగా పనిచేస్తున్నారు. దశాబ్దాలుగా నెల్లిమర్ల నియోజకవర్గంలో వివిధ ఆధ్యాత్మిక, క్రీడా, సాంస్కృతిక, సేవాకార్యక్రమాలకు ఆర్ధిక సహకారం అందిస్తూ గ్రామాల వికాసానికి కృషి చేస్తున్నారు. మూలాలు # [https://www.thehansindia.com/andhra-pradesh/tension-prevails-as-airport-displaced-block-officials-782280 Tension prevails as airport-displaced block officials] # [https://www.andhrajyothy.com/2023/andhra-pradesh/vizianagaram/bangarraju-is-the-incharge-of-nellimarla-tdp-1003716.html నెల్లిమర్ల టీడీపీ ఇన్‌చార్జిగా బంగార్రాజు] # [https://www.andhrajyothy.com/2023/andhra-pradesh/vizianagaram/mahashakti-for-womens-welfare-1125577.html మహిళా సంక్షేమం కోసమే ‘మహాశక్తి’] [[వర్గం:విజయనగరం జిల్లా రాజకీయ నాయకులు]] [[వర్గం:తెలుగుదేశం పార్టీ రాజకీయ నాయకులు]] 1vsh2d9hbbmrzijj3h7cnebrvycxr9q 4595161 4595159 2025-06-30T07:58:14Z Batthini Vinay Kumar Goud 78298 4595161 wikitext text/x-wiki {{Orphan|date=ఏప్రిల్ 2025}} {{మూలాలు లేవు}}కర్రోతు బంగార్రాజు [[విజయనగరం]] జిల్లా [[నెల్లిమర్ల శాసనసభ నియోజకవర్గం]]<nowiki/>కు చెందిన రాజకీయ నాయకుడు, సంఘసేవకుడు. [[తెలుగుదేశం పార్టీ]] ఆంధ్రప్రదేశ్ రాష్ట్ర కార్యదర్శిగా, నెల్లిమర్ల శాసనసభా స్థానానికి తెలుగుదేశం పార్టీ ఇంచార్జిగా బాధ్యతలు నిర్వర్తించారు. ఏపీ మార్క్ ఫెడ్ చైర్మన్ ఇటీవలే ప్రభుత్వం నియమించింది. కాష్వీ మల్టి స్పెషాలిటీ ఆసుపత్రికి చైర్మన్ గా పనిచేసారు.<ref name="పంట ఉత్పత్తులకు మద్దతు ధర కల్పిస్తాం">{{cite news|url=https://www.andhrajyothy.com/2024/andhra-pradesh/karrotu-bangarraju-took-charge-as-ap-market-chairman--1318951.html|title=పంట ఉత్పత్తులకు మద్దతు ధర కల్పిస్తాం|date=6 October 2024|accessdate=30 June 2025|archiveurl=https://web.archive.org/web/20250630075101/https://www.andhrajyothy.com/2024/andhra-pradesh/karrotu-bangarraju-took-charge-as-ap-market-chairman--1318951.html|archivedate=30 June 2025|publisher=Andhrajyothy}}</ref>[[దస్త్రం:KarrothuBangarraju.jpg|thumb|కర్రోతు బంగార్రాజు ]]{{Infobox Indian politician|name=కర్రోతు బంగార్రాజు|image=|nationality=|birth_date=1969 నవంబర్ 03|birth_place=[[పోలిపల్లి గ్రామం]] [[భోగాపురం మండలం]], [[విజయనగరం జిల్లా]]|residence=[[పోలిపల్లి]], [[భోగాపురం మండలం]] [[విజయనగరం జిల్లా]]|office=|1blankname=|1namedata=|predecessor=|term_start=|term_end=|constituency1=[[ నెల్లిమర్ల శాసనసభా నియోజకవర్గం]]|office1=|term_start1=|predecessor1=|successor=|occupation=రాజకీయ నాయకుడు,వ్యవసాయదారుడు సంఘసేవకుడు & చైర్మన్ - కాష్వీ మల్టి స్పెషాలిటీ ఆసుపత్రి, విజయనగరం|party=[[తెలుగుదేశం పార్టీ]]|otherparty=|website=|parents=తండ్రి : కర్రోతు పైడియ్య. తల్లి : కర్రోతు సత్యమమ్మ|spouse=కర్రోతు మంగమ్మ|children=కుమారుడు : కర్రోతు నారాయణరావు (శేఖర్) కుమార్తె: డా. మోపాడ చంద్రకళ M.B.B.S; అల్లుడు: డా. మోపాడ ప్రవీణ్ కుమార్ M.S. (Ortho) - కాష్వీ మల్టి స్పెషాలిటీ ఆసుపత్రి, విజయనగరం}}'''కుటుంబ నేపథ్యం''' బంగార్రాజు విజయనగరం జిల్లా భోగాపురం మండలం పోలిపల్లి గ్రామంలో పైడియ్య, సత్యమమ్మ దంపతులకు 1969 నవంబరు 3న జన్మించారు. వీరిది వ్యవసాయ కుటుంబం. భార్య మంగమ్మ పోలిపల్లి ప్రాధమిక వ్యవసాయ పరపతి సహకార సంఘం (ఎఫ్.ఎస్.సి.ఎస్) అధ్యక్షురాలిగా భాద్యతలు నిర్వర్తిస్తున్నారు. సోదరుడు కర్రోతు సత్యనారాయణ పోలిపల్లి సర్పంచ్ గా రెండు దఫాలు పని చేశారు.పూసపాటిరేగ వ్యవసాయ మార్కెట్ యార్డు చైర్మన్ గా పని చేసారు. '''రాజకీయ జీవితం''' బంగార్రాజు చిన్నతనము నుండి నందమూరి తారక రామారావు అభిమాని. 1983వ తెలుగుదేశం స్థాపన తరువాత కార్యకర్తగా రాజకీయ ప్రవేశం చేశారు. 1983 నుండి 1987 వరకు బాపూజీ యువజన సేవా సంఘం అధ్యక్షులుగా ఉన్నారు. 1987 నుండి 1995 వరకు పోలిపల్లి గ్రామ తెలుగుదేశం పార్టీ అధ్యక్షుడిగా పనిచేసారు. 1995 నుండి 2005 వరకు భోగాపురం మండల తెలుగుదేశం పార్టీ సాంస్కృతిక విభాగం అధ్యక్షుడిగా పనిచేసారు. 2005 నుండి 2013 వరకు పోలిపల్లి ప్రాధమిక వ్యవసాయ పరపతి సహకార సంఘం (పి.ఎ.సి.ఎస్.) అధ్యక్షుడిగా పనిచేశారు.2014 నుంచి 2019 వరకూ భోగాపురం మండల ప్రజా పరిషత్ అధ్యక్షునిగా పనిచేశారు. ఈ పదవీ కాలంలో భోగాపురం అంతర్జాతీయ విమానాశ్రయం నిర్మాణం కోసం 15000 ఎకరాలు అవసరమని భూసేకరణకు ప్రభుత్వం నోటిఫికేషన్ ఇచ్చింది. భూసేకరణపై రైతులు,ప్రజలు నుంచి తీవ్ర వ్యతిరేకత వచ్చిన సమయంలో బంగార్రాజు క్రియాశీలక పాత్ర పోషించి రైతులను ఒప్పించి,అధికార్లతో సమన్వయం చేశారు. భూసేకరణ ప్రక్రియ సజావుగా సాగేందుకు కృషిచేశారుఓ. ప్రస్తుతం తెలుగుదేశం పార్టీ రాష్ట్ర కార్యదర్శిగా, నెల్లిమర్ల శాసనసభా స్థానం తెలుగుదేశం పార్టీ ఇంచార్జిగా పార్టీ కార్యక్రమాల్లో క్రియాశీలకంగా పనిచేస్తున్నారు. దశాబ్దాలుగా నెల్లిమర్ల నియోజకవర్గంలో వివిధ ఆధ్యాత్మిక, క్రీడా, సాంస్కృతిక, సేవాకార్యక్రమాలకు ఆర్ధిక సహకారం అందిస్తూ గ్రామాల వికాసానికి కృషి చేస్తున్నారు.<ref name="ఏపీలో నామినేటెడ్ పోస్టులు భర్తీ">{{cite news |title=ఏపీలో నామినేటెడ్ పోస్టులు భర్తీ |url=https://www.eenadu.net/telugu-news/politics/ap-govt-filled-nominated-posts/0500/124174690 |accessdate=30 June 2025 |publisher=Eenadu |date=24 September 2024 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20250630075659/https://www.eenadu.net/telugu-news/politics/ap-govt-filled-nominated-posts/0500/124174690 |archivedate=30 June 2025}}</ref> ==మూలాలు== {{మూలాలజాబితా}} # [https://www.thehansindia.com/andhra-pradesh/tension-prevails-as-airport-displaced-block-officials-782280 Tension prevails as airport-displaced block officials] # [https://www.andhrajyothy.com/2023/andhra-pradesh/vizianagaram/bangarraju-is-the-incharge-of-nellimarla-tdp-1003716.html నెల్లిమర్ల టీడీపీ ఇన్‌చార్జిగా బంగార్రాజు] # [https://www.andhrajyothy.com/2023/andhra-pradesh/vizianagaram/mahashakti-for-womens-welfare-1125577.html మహిళా సంక్షేమం కోసమే ‘మహాశక్తి’] [[వర్గం:విజయనగరం జిల్లా రాజకీయ నాయకులు]] [[వర్గం:తెలుగుదేశం పార్టీ రాజకీయ నాయకులు]] oyjhoacz7kxvunzn81quoo1jfhytlr5 4595182 4595161 2025-06-30T08:25:27Z ఉదయ్ కిరణ్ 124579 4595182 wikitext text/x-wiki {{Orphan|date=ఏప్రిల్ 2025}} {{మూలాలు లేవు}}కర్రోతు బంగార్రాజు [[విజయనగరం]] జిల్లా [[నెల్లిమర్ల శాసనసభ నియోజకవర్గం]]<nowiki/>కు చెందిన రాజకీయ నాయకుడు, సంఘసేవకుడు. [[తెలుగుదేశం పార్టీ]] ఆంధ్రప్రదేశ్ రాష్ట్ర కార్యదర్శిగా, నెల్లిమర్ల శాసనసభా స్థానానికి తెలుగుదేశం పార్టీ ఇంచార్జిగా బాధ్యతలు నిర్వర్తించారు. ఏపీ మార్క్ ఫెడ్ చైర్మన్ ఇటీవలే ప్రభుత్వం నియమించింది. కాష్వీ మల్టి స్పెషాలిటీ ఆసుపత్రికి చైర్మన్ గా పనిచేసారు.<ref name="పంట ఉత్పత్తులకు మద్దతు ధర కల్పిస్తాం">{{cite news|url=https://www.andhrajyothy.com/2024/andhra-pradesh/karrotu-bangarraju-took-charge-as-ap-market-chairman--1318951.html|title=పంట ఉత్పత్తులకు మద్దతు ధర కల్పిస్తాం|date=6 October 2024|accessdate=30 June 2025|archiveurl=https://web.archive.org/web/20250630075101/https://www.andhrajyothy.com/2024/andhra-pradesh/karrotu-bangarraju-took-charge-as-ap-market-chairman--1318951.html|archivedate=30 June 2025|publisher=Andhrajyothy}}</ref>[[దస్త్రం:KarrothuBangarraju.jpg|thumb|కర్రోతు బంగార్రాజు ]]{{Infobox Indian politician|name=కర్రోతు బంగార్రాజు|image=|nationality=|birth_date=1969 నవంబర్ 03|birth_place=[[పోలిపల్లి గ్రామం]] [[భోగాపురం మండలం]], [[విజయనగరం జిల్లా]]|residence=<nowiki>పోలిపల్లి [భోగాపురం మండలం]] </nowiki>[[విజయనగరం జిల్లా]]|office=|1blankname=|1namedata=|predecessor=|term_start=|term_end=|constituency1=[[ నెల్లిమర్ల శాసనసభ నియోజకవర్గం]]|office1=|term_start1=|predecessor1=|successor=|occupation=రాజకీయ నాయకుడు,వ్యవసాయదారుడు సంఘసేవకుడు & చైర్మన్ - కాష్వీ మల్టి స్పెషాలిటీ ఆసుపత్రి, విజయనగరం|party=[[తెలుగుదేశం పార్టీ]]|otherparty=|website=|parents=తండ్రి : కర్రోతు పైడియ్య. తల్లి : కర్రోతు సత్యమమ్మ|spouse=కర్రోతు మంగమ్మ|children=కుమారుడు : కర్రోతు నారాయణరావు (శేఖర్) కుమార్తె: డా. మోపాడ చంద్రకళ M.B.B.S; అల్లుడు: డా. మోపాడ ప్రవీణ్ కుమార్ M.S. (Ortho) - కాష్వీ మల్టి స్పెషాలిటీ ఆసుపత్రి, విజయనగరం}}'''కుటుంబ నేపథ్యం''' బంగార్రాజు విజయనగరం జిల్లా భోగాపురం మండలం పోలిపల్లి గ్రామంలో పైడియ్య, సత్యమమ్మ దంపతులకు 1969 నవంబరు 3న జన్మించారు. వీరిది వ్యవసాయ కుటుంబం. భార్య మంగమ్మ పోలిపల్లి ప్రాధమిక వ్యవసాయ పరపతి సహకార సంఘం (ఎఫ్.ఎస్.సి.ఎస్) అధ్యక్షురాలిగా భాద్యతలు నిర్వర్తిస్తున్నారు. సోదరుడు కర్రోతు సత్యనారాయణ పోలిపల్లి సర్పంచ్ గా రెండు దఫాలు పని చేశారు.పూసపాటిరేగ వ్యవసాయ మార్కెట్ యార్డు చైర్మన్ గా పని చేసారు. '''రాజకీయ జీవితం''' బంగార్రాజు చిన్నతనము నుండి నందమూరి తారక రామారావు అభిమాని. 1983వ తెలుగుదేశం స్థాపన తరువాత కార్యకర్తగా రాజకీయ ప్రవేశం చేశారు. 1983 నుండి 1987 వరకు బాపూజీ యువజన సేవా సంఘం అధ్యక్షులుగా ఉన్నారు. 1987 నుండి 1995 వరకు పోలిపల్లి గ్రామ తెలుగుదేశం పార్టీ అధ్యక్షుడిగా పనిచేసారు. 1995 నుండి 2005 వరకు భోగాపురం మండల తెలుగుదేశం పార్టీ సాంస్కృతిక విభాగం అధ్యక్షుడిగా పనిచేసారు. 2005 నుండి 2013 వరకు పోలిపల్లి ప్రాధమిక వ్యవసాయ పరపతి సహకార సంఘం (పి.ఎ.సి.ఎస్.) అధ్యక్షుడిగా పనిచేశారు.2014 నుంచి 2019 వరకూ భోగాపురం మండల ప్రజా పరిషత్ అధ్యక్షునిగా పనిచేశారు. ఈ పదవీ కాలంలో భోగాపురం అంతర్జాతీయ విమానాశ్రయం నిర్మాణం కోసం 15000 ఎకరాలు అవసరమని భూసేకరణకు ప్రభుత్వం నోటిఫికేషన్ ఇచ్చింది. భూసేకరణపై రైతులు,ప్రజలు నుంచి తీవ్ర వ్యతిరేకత వచ్చిన సమయంలో బంగార్రాజు క్రియాశీలక పాత్ర పోషించి రైతులను ఒప్పించి,అధికార్లతో సమన్వయం చేశారు. భూసేకరణ ప్రక్రియ సజావుగా సాగేందుకు కృషిచేశారుఓ. ప్రస్తుతం తెలుగుదేశం పార్టీ రాష్ట్ర కార్యదర్శిగా, నెల్లిమర్ల శాసనసభా స్థానం తెలుగుదేశం పార్టీ ఇంచార్జిగా పార్టీ కార్యక్రమాల్లో క్రియాశీలకంగా పనిచేస్తున్నారు. దశాబ్దాలుగా నెల్లిమర్ల నియోజకవర్గంలో వివిధ ఆధ్యాత్మిక, క్రీడా, సాంస్కృతిక, సేవాకార్యక్రమాలకు ఆర్ధిక సహకారం అందిస్తూ గ్రామాల వికాసానికి కృషి చేస్తున్నారు.<ref name="ఏపీలో నామినేటెడ్ పోస్టులు భర్తీ">{{cite news |title=ఏపీలో నామినేటెడ్ పోస్టులు భర్తీ |url=https://www.eenadu.net/telugu-news/politics/ap-govt-filled-nominated-posts/0500/124174690 |accessdate=30 June 2025 |publisher=Eenadu |date=24 September 2024 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20250630075659/https://www.eenadu.net/telugu-news/politics/ap-govt-filled-nominated-posts/0500/124174690 |archivedate=30 June 2025}}</ref> ==మూలాలు== {{మూలాలజాబితా}} # [https://www.thehansindia.com/andhra-pradesh/tension-prevails-as-airport-displaced-block-officials-782280 Tension prevails as airport-displaced block officials] # [https://www.andhrajyothy.com/2023/andhra-pradesh/vizianagaram/bangarraju-is-the-incharge-of-nellimarla-tdp-1003716.html నెల్లిమర్ల టీడీపీ ఇన్‌చార్జిగా బంగార్రాజు] # [https://www.andhrajyothy.com/2023/andhra-pradesh/vizianagaram/mahashakti-for-womens-welfare-1125577.html మహిళా సంక్షేమం కోసమే ‘మహాశక్తి’] [[వర్గం:విజయనగరం జిల్లా రాజకీయ నాయకులు]] [[వర్గం:తెలుగుదేశం పార్టీ రాజకీయ నాయకులు]] dnmwc842657d0rnsl6vzgqyefojojwy 0 398125 4595146 4407474 2025-06-30T07:28:15Z InternetArchiveBot 88395 1 మూలము(ల)ను భద్రపరచటానికి ప్రయత్నించగా, 0 పనిచేయనివిగా గుర్తించాను.) #IABot (v2.0.9.5 4595146 wikitext text/x-wiki {{సమాచారపెట్టె వ్యక్తి|name=అభయ్ & రాణి బాంగ్|image=Dr. Abhay and Rani Bang 3.jpg|alt=a photograph of Abhay and Rani Bang|birth_place=[[వార్ధా]] & [[చంద్రపూర్]], [[మహారాష్ట్ర]], [[భారతదేశం]]|nationality=భారతీయులు|alma_mater=నాగపూర్ యూనివర్సిటీ (MBBS, MD)<br/>జాన్ హాప్కిన్స్ యూనివర్సిటీ, అమెరికా (మాస్టర్స్ ఇన్ పబ్లిక్ హెల్త్)|occupation=సామాజిక కార్యకర్తలు |known_for=సామాజిక సేవ, ప్రజా ఆరోగ్యం, మద్యపాన, ధూమపాన నిషేదం, నవజాత శిశువుల గృహ ఆధారిత సంరక్షణ|children=ఆనంద్ బాంగ్, అమృత్ బాంగ్|awards={{bulleted list | మహారాష్ట్ర భూషణ్ అవార్డ్ {{small|(2003)}} | మెక్ ఆర్థర్ ఫౌండేషన్ అంతర్జాతీయ అవార్డ్ {{small|(2006)}} | శాస్త్ర సాంకేతికాల అమలు ద్వారా మహిళాభివృద్ధి కొరకు జాతీయ అవార్డు {{small|(2008)}} | జమునాలాల్ బజాజ్ అవార్డు {{small|(2006)}} }}|honours=[[పద్మశ్రీ పురస్కారం|పద్మశ్రీ]]}} '''అభయ్ బాంగ్,''' '''రాణి బాంగ్''' దంపతులు [[భారతదేశం]] [[మహారాష్ట్ర|మహారాష్ట్రలోని]] [[గడ్చిరోలి జిల్లా|గడ్చిరోలి జిల్లాలో]] పనిచేస్తున్న భారతీయ కార్యకర్తలు ప్రజారోగ్య పరిశోధకులు. వీరిద్దరూ కలిసి, శిశు మరణాల రేటును గణనీయంగా తగ్గించే కార్యక్రమాన్ని పర్యవేక్షించారు, ఇది [[ప్రపంచ ఆరోగ్య సంస్థ]] (WHO) , [[యునిసెఫ్|UNICEF]]<nowiki/>లచే ఆమోదించబడి, భారతదేశం అంతటా, [[ఆఫ్రికా|ఆఫ్రికాలోని]] కొన్ని ప్రాంతాలలో విస్తరించబడింది. <ref name="RPI">{{Cite web|last=Day|first=Elizabeth|date=2011-03-20|title=Dr Abhay Bang: the revolutionary paediatrician|url=http://www.theguardian.com/global-development/2011/mar/20/dr-abhay-bang-revolutionary-paediatrician|access-date=28 November 2012|website=[[The Guardian]]|language=en}}</ref> <ref>{{Cite web|title=Save the Children UK &#124; International Children's Charity|url=http://savethechildren.org.uk/content/dam/global/reports/advocacy/no-child-born-to-die.pdf}}</ref> అభయ్ బాంగ్, రాణి బాంగ్‌లు గ్రామీణ ఆరోగ్య సేవ పరిశోధనలో పాలుపంచుకున్న లాభాపేక్ష రహిత సంస్థ ''సొసైటీ ఫర్ ఎడ్యుకేషన్, యాక్షన్ అండ్ రీసెర్చ్ ఇన్ కమ్యూనిటీ హెల్త్'' (SEARCH)ని కూడా స్థాపించారు. వీరు మహారాష్ట్ర భూషణ్ అవార్డు తో పాటుగా లక్నోలోని సంజయ్ గాంధీ పోస్ట్ గ్రాడ్యుయేట్ ఇన్‌స్టిట్యూట్ ఆఫ్ మెడికల్ సైన్సెస్ నుండి గౌరవ డాక్టరేట్‌లను పొందారు. <ref>{{Cite web|date=27 September 2015|title=PGI ने मनाया 20वां दीक्षांत समारोह, वीमेन हेल्थ इश्यूज पर हुई चर्चा|url=http://www.bhaskar.com/news/UP-LUCK-governor-ram-naik-join-convocation-of-sgpgi-in-lucknow-5125333-PHO.html?seq=1|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20160304101235/https://www.bhaskar.com/news/UP-LUCK-governor-ram-naik-join-convocation-of-sgpgi-in-lucknow-5125333-PHO.html?seq=1|archive-date=4 March 2016|website=www.bhaskar.com|language=}}</ref> ముంబైలోని SNDT మహిళా విశ్వవిద్యాలయం కూడా రాణి బ్యాంగ్‌కు ''గౌరవ డిగ్రీ'' ప్రదానం చేసింది. <ref name="SNDT">{{Cite web|title=S.N.D.T. Women's University|url=http://sndt.ac.in/convocation/dr-rani-bang.htm|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20130121232115/http://sndt.ac.in/convocation/dr-rani-bang.htm|archive-date=21 January 2013|website=sndt.ac.in}}</ref> ది ''లాన్సెట్'' అనే సైన్స్ జర్నల్ ఈ జంటను "గ్రామీణ భారతదేశంలో ఆరోగ్య సంరక్షణకు మార్గదర్శకులు"గా అభివర్ణించింది. <ref name="Honor">{{Cite web|date=13 January 2011|title=The Lancet honour for Bang couple|url=http://timesofindia.indiatimes.com/city/nagpur/The-Lancet-honour-for-Bang-couple/articleshow/7279436.cms|website=The Times of India}}</ref> జాన్స్ హాప్కిన్స్ బ్లూమ్‌బెర్గ్ స్కూల్ ఆఫ్ పబ్లిక్ హెల్త్‌లో డిపార్ట్‌మెంట్ ఆఫ్ ఇంటర్నేషనల్ హెల్త్ నుండి వీరిద్దరూ మొదటి విశిష్ట పూర్వ విద్యార్థుల అవార్డును అందుకున్నారు. లక్షలాది మంది నవజాత శిశువులు, పిల్లల జీవితాలను రక్షించడంలో సహాయపడే కమ్యూనిటీ-ఆధారిత ఆరోగ్య సంరక్షణలో వారి నాయకత్వం కోసం వీరు జాన్స్ హాప్కిన్స్ సొసైటీ ఆఫ్ స్కాలర్స్‌లో కూడా చేర్చబడ్డారు. వీరి కెరీర్‌లో, బ్యాంగ్స్ కమ్యూనిటీ ఆధారిత ప్రాథమిక ఆరోగ్య సంరక్షణలో పునరుజ్జీవనాన్ని పెంపొందించడంలో సహాయపడింది. <ref name="jhsph.edu">{{Cite web|title=Alumni Award|url=http://www.jhsph.edu/research/centers-and-institutes/international-center-for-maternal-and-newborn-health/bangs.htm|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20130728144859/https://www.jhsph.edu/research/centers-and-institutes/international-center-for-maternal-and-newborn-health/bangs.htm|archive-date=28 July 2013|website=www.jhsph.edu}}</ref> 2016లో, జాన్స్ హాప్‌కిన్స్ విశ్వవిద్యాలయం వారికి విశిష్ట పూర్వ విద్యార్థుల అవార్డును ప్రదానం చేసింది. <ref>{{Cite web|last=लोकसत्ता टीम|date=2 April 2016|title=डॉ. राणी व डॉ. अभय बंग यांना जॉन्स हॉपकिन्स विद्यापीठाचा पुरस्कार|url=https://www.loksatta.com/maharashtra/dr-rani-and-dr-abhay-bang-get-johns-hopkins-university-award-1222248/|access-date=2022-06-15|website=Loksatta|language=mr}}</ref> == జీవితం తొలి దశలో == === అభయ్ బాంగ్ === అభయ్ బాంగ్ [[వార్ధా|మహారాష్ట్రలోని వార్ధాలో]] ఠాకూర్‌దాస్ బాంగ్, సుమన్ బ్యాంగ్‌లకు 1950లో జన్మించాడు. ఇతని తల్లిదండ్రులు [[మహాత్మా గాంధీ]] ఆలోచన నుండి ప్రేరణ పొందిన సర్వోదయ ఉద్యమానికి అనుచరులు. ఇతని తండ్రి, యువ ఆర్థికవేత్త, అతను డాక్టరల్ చదువుల కోసం [[అమెరికా సంయుక్త రాష్ట్రాలు|యునైటెడ్ స్టేట్స్]] వెళ్ళబోతున్నప్పుడు గాంధీ ఆశీర్వాదం పొందడానికి వెళ్ళాడు. ఆర్థిక శాస్త్రం చదవాలనుకుంటే అమెరికాకు బదులుగా భారతదేశంలోని గ్రామాలకు వెళ్లాలని గాంధీ సూచించాడు. గాంధీ సలహా మేరకు ఠాకూర్‌దాస్ తన పర్యటనను రద్దు చేసుకుని, భారతీయ గ్రామాల ఆర్థిక శాస్త్రాన్ని అధ్యయనం చేయడానికి భారతదేశంలోనే ఉన్నాడు. <ref name="MAA">{{Cite web|date=18 December 2006|title=Abhay Bang, SEARCH on MacArthur Award|url=https://www.macfound.org/videos/abhay-bang-search-on-macarthur-award|website=MacArthur Foundation}}</ref> అభయ్ తన బాల్యాన్ని వార్ధాలోని గాంధీ [[సేవాగ్రామ్|సేవాగ్రామ్ ఆశ్రమంలో]] గాంధీ ముఖ్య శిష్యుడు [[వినోబా భావే|ఆచార్య వినోబా భావేతో]] గడిపాడు. తొమ్మిదో తరగతి వరకు, ఇతను గాంధీ స్వయంగా ప్రచారం చేసిన నై తలీమ్ సిద్ధాంతాలను అనుసరించే ఒక పాఠశాలలో చదివాడు. <ref>{{Cite web|last=Bang|first=Abhay|title=My Magical School|url=http://multiworldindia.org/wp-content/uploads/2012/05/my-magical-school-dr.abhay-bang.pdf|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20130908111959/http://multiworldindia.org/wp-content/uploads/2012/05/my-magical-school-dr.abhay-bang.pdf|archive-date=8 September 2013|website=multiworldindia.org}}</ref> అభయ్‌కి 13 సంవత్సరాల వయస్సులో, తన అన్నయ్య అశోక్‌తో కలిసి గ్రామీణుల ఆరోగ్యం కోసం పని చేయాలని నిర్ణయించుకున్నాడు. <ref name="RPI" /> <ref name="MWM">[http://nirman.mkcl.org/Downloads/Articles/Mahatmyashi_bhet.pdf Meeting with Mahatma – Abhay Bang] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20100524233647/http://nirman.mkcl.org/Downloads/Articles/Mahatmyashi_bhet.pdf|date=24 May 2010}} (Accessed on 8 November 2012)</ref> <ref>{{Cite web|last=Sale|first=Amoal|date=10 March 2011|title=Dr. Abhay Bang – Man with Indomitable Spirit|url=http://amoalsale.wordpress.com/2011/03/10/dr-abhay-bang-man-with-indomitable-spirit/|access-date=17 June 2014|website=amoalsale.wordpress.com}}</ref> === రాణి బాంగ్ === రాణి చారి 1951లో చంద్రపూర్‌లో జన్మించింది. ఈమె తండ్రి వైద్యుడు. ఈమె తాత చంద్రాపూర్‌కు చెందిన ప్రముఖ కాంగ్రెస్ పార్టీ పార్లమెంటు సభ్యుడు. దీనితో వైద్య రంగం, ప్రజా సేవారంగంలో ఈమెకు బాల్యం నుండే పరిచయం కలిగింది. <ref>{{Cite web|title=Rani Bang|url=https://www.ashoka.org/fellow/rani-bang|website=www.ashoka.org}}</ref> [[దస్త్రం:Dr._Abhay_and_Rani_Bang_4.jpg|కుడి|thumb| చిన్న కొడుకు అమృత్‌తో అభయ్ బాంగ్, రాణి బాంగ్ ]] == చదువు == అభయ్, రాణి ఇరువురూ నాగ్‌పూర్ విశ్వవిద్యాలయంలో చదువుకున్నారు. ఇద్దరూ 1972లో MBBS పట్టా పొందారు. రాణి 1976లో MD (OB-GY), అభయ్ <ref name="MWM"/> MD లు పూర్తి చేసిన తర్వాత, వారు 1977లో వివాహం చేసుకున్నారు. ఇద్దరూ జాన్స్ హాప్కిన్స్ విశ్వవిద్యాలయంలో పబ్లిక్ హెల్త్‌లో మాస్టర్స్ చదివారు. అభయ్ బాంగ్, రాణి బాంగ్‌లు 1972లో మహారాష్ట్రలోని నాగ్‌పూర్‌లోని ప్రభుత్వ వైద్య కళాశాలలో [[బ్యాచిలర్ ఆఫ్ మెడిసన్, బ్యాచిలర్ ఆఫ్ సర్జరీ|MBBS]] పూర్తి చేశారు. అభయ్ బాంగ్ MBBS లో విశ్వవిద్యాలయంలో మొదటి ర్యాంకును పొంది మూడు బంగారు పతకాలను సాధించాడు. ఇతడు తన MD పట్టా కూడా యూనివర్శిటీ నుండి మొదటి స్థానంతో చేసాడు. రాణి కూడా ప్రసూతి గైనకాలజీ విభాగంలో MD చదివి యూనివర్శిటీలో మొదటి స్థానంలో నిలిచి బంగారు పతకాన్ని సాధించింది. నాణ్యమైన ఆరోగ్య సంరక్షణ , నిర్వహణలకు సంబంధించిన వైద్య నిపుణుల జాతీయ సమూహాన్ని నిర్వహించడంలోను, ముందుకు నడిపించడంలోను వీరు సహాయపడ్డారు. <ref>{{Cite web|title=Ashoka &#124; Everyone a changemaker|url=http://singapore.ashoka.org/fellow/abhay-bang|website=singapore.ashoka.org|access-date=2024-02-08|archive-date=2016-11-10|archive-url=https://web.archive.org/web/20161110235112/http://singapore.ashoka.org/fellow/abhay-bang|url-status=dead}}</ref> వైద్య విద్య పూర్తి అయిన తర్వాత ఈ దంపతులు వార్ధాకు వెళ్ళి చేత్నా వికాస్ అనే స్వచ్ఛంద సంస్థను స్థాపించారు. వార్ధా జిల్లాలోని గ్రామాలలో పనిచేస్తున్నప్పుడు, మహారాష్ట్రలో వ్యవసాయ కార్మికులకు నిర్ణయించిన కనీస వేతనాలను సవాలు చేస్తూ అభయ్ బాంగ్ ఒక నివేదికను ప్రచురించాడు. దాని ప్రభావంతో ప్రభుత్వం వ్యవసాయ కార్మికుల కనీస వేతనాన్ని పెంచింది. <ref>{{Cite web|title=The SEARCH experience &#124; the Center for Health Market Innovations|url=http://healthmarketinnovations.org/blog/search-experience|website=healthmarketinnovations.org|access-date=2024-02-08|archive-date=2021-05-20|archive-url=https://web.archive.org/web/20210520112843/http://healthmarketinnovations.org/blog/search-experience|url-status=dead}}</ref> వీరిద్దరూ 1984లో బాల్టిమోర్, యునైటెడ్ స్టేట్స్ లోని జాన్స్ హాప్కిన్స్ యూనివర్సిటీకి వెళ్ళి అక్కడ పబ్లిక్ హెల్త్‌లో మాస్టర్స్ పూర్తి చేశారు. గాంధేయ సూత్రాలను అనుసరించి, పేదలతో కలిసి పనిచేయడానికి ఉన్నత చదువుల తరువాత ఈ దంపతులు భారతదేశానికి తిరిగి వచ్చారు. <ref name="TL">{{Cite web|last=Perry|first=Alex|date=31 October 2005|title=The Listeners|url=http://www.time.com/time/magazine/article/0,9171,1124299,00.html|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20051101144906/http://www.time.com/time/magazine/article/0,9171,1124299,00.html|archive-date=1 November 2005|access-date=11 November 2013|website=www.time.com}}</ref> == వృత్తి == భారతదేశానికి తిరిగి వచ్చిన తర్వాత వారు గడ్చిరోలిలో పని చేయడం ప్రారంభించారు. వారు డిసెంబరు 1985లో సెర్చ్ (సొసైటీ ఫర్ ఎడ్యుకేషన్, యాక్షన్ అండ్ రీసెర్చ్ ఇన్ కమ్యూనిటీ హెల్త్)ని స్థాపించారు. గడ్చిరోలిలోని గిరిజన గ్రామీణ ప్రాంతాలలో కమ్యూనిటీ హెల్త్ సమస్యలపై పని చేయడం ప్రారంభించారు. SEARCH ఆరోగ్య అభివృద్ధి కోసం గడ్చిరోలిలోని కమ్యూనిటీలతో భాగస్వామ్యాన్ని ఏర్పరచుకుంది. జిల్లాలో "గిరిజన-స్నేహపూర్వక" క్లినిక్‌లను, ఆసుపత్రిని రూపొందించడంలో సహాయపడింది. === శిశు మరణాల రేటు తగ్గింపు === ఈ జంట ప్రజల ఆరోగ్య సమావేశాలను నిర్వహించడం ప్రారంభించినప్పుడు, శిశు మరణాలను పరిష్కరించడం ఒక ముఖ్యమైన అవసరం అని వారు గుర్తించారు. తమ వద్దకు తీసుకొచ్చిన కొద్ది నిమిషాల్లోనే నెల వయసున్న చిన్నారి మృతి చెందడం ఆ దంపతులను ఎంతగానో ప్రభావితం చేసింది. [[పేదరికం]], [[అతిసారం]], ఇన్ఫెక్షన్, [[న్యుమోనియా]] లేదా ఆసుపత్రి లేకపోవడంతో సహా అటువంటి శిశువు మరణానికి 18 కారణాలను వీరు కనుగొన్నారు. <ref name="WEF">[http://www.weforum.org/sessions/summary/insight-idea-abhay-bang]{{Broken|date=October 2016}}</ref> సెర్చ్‌ సంస్థలోని బాంగ్ దంపతులు, వారి సహచరులు వనరుల-నియంత్రిత పరిస్థితులలో చిన్న పిల్లల మరణాలను తగ్గించడానికి ఆచరణాత్మక విధానాలపై ప్రపంచ స్థాయి పరిశోధనలు నిర్వహించారు. నవజాత శిశు సంరక్షణలో గ్రామ మహిళలకు శిక్షణ ఇవ్వడమే దీనికి పరిష్కారంగా భావించారు. <ref name="RPI"/> అభయ్ దీనికి అవరసమైన కార్యాచరణ ముసాయిదాను తయారు చేశాడు. జాన్స్ హాప్కిన్స్ విశ్వవిద్యాలయంలోని తన గురువు అంతర్జాతీయ ఆరోగ్య విభాగం వ్యవస్థాపకుడు కార్ల్ E. టేలర్ నుండి సలహాలను కోరాడు. ఆ ముసాయిదాపై చేతితో రాసిన నోట్‌లో, టేలర్ "అభయ్, ఇది మీ జీవితంలో మీరు చేసే అత్యంత ముఖ్యమైన పని" అని ప్రశంసించాడు. <ref>{{Cite web|last=Richards|first=Sarah|date=2015-09-11|title=SEARCH Mission|url=https://hub.jhu.edu/magazine/2015/fall/abhay-rani-bang/|access-date=3 April 2016|website=The Hub|language=en}}</ref> అభయ్ బాంగ్ అతని సహోద్యోగులు చేసిన అధ్యయనాలలో రెండవది, అత్యంత ముఖ్యమైనది పిల్లలకు వచ్చే న్యుమోనియాను అరికట్టేందుకు కమ్యూనిటీ-ఆధారిత నిర్వహణ సాధ్యాసాధ్యాలు, సామాజిక ఆరోగ్య కార్యకర్తలచేత ఇంటి వద్దనే నియోనాటల్ కేర్‌ను అందించడం. బాంగ్ అభివృద్ధి చేసిన హోమ్ బేస్డ్ నియోనాటల్ కేర్ (HBNC) మోడల్ గడ్చిరోలిలోని అధ్యయనం చేసిన గ్రామాలలో శిశు మరణాలను తగ్గించడానికి దారితీసింది. SEARCHలో అభివృద్ధి చేయబడిన గృహ-ఆధారిత నియోనాటల్ కేర్ ఫలితాలు అధిక-మరణాలు, వనరుల-నిబంధిత పరిస్థితులలో నియోనాటల్ మరణాలను నిరోధించడంపై ప్రపంచవ్యాప్త ఆసక్తికి, పరిశోధనలకు దారి తీశాయి. అంతకు ముందు, ఇటువంటి మరణాలను నివారించడం దాదాపు అసాధ్యంగా పరిగణించబడింది. ఈ దంపతుల కృషి ఫలితంగా, గృహ-ఆధారిత నియోనాటల్ కేర్, పిల్లల న్యుమోనియా సమాజ-ఆధారిత నిర్వహణ ఇప్పుడు ఈ విధానంలో ప్రపంచవ్యాప్తంగా అమలు చేయబడుతోంది. <ref name="jhsph.edu" /> మొదట్లో వైద్యులు బాంగ్ దంపతుల సాంప్రదాయేతర పద్ధతులపై అభ్యంతరం వ్యక్తం చేసినప్పటికీ, గ్రామీణ సమాజానికి ప్రత్యామ్నాయాన్ని అందించడంలోవీరి తపనను క్రమంగా అర్థం చేసుకున్నారు. తరువాత, భారతీయ శిశువైద్యులు, క్షేత్రస్థాయిలో అధ్యయనం చేసిన తర్వాత, నవజాత శిశువులను రక్షించడానికి అభయ్ బాంగ్ చొరవకు హృదయపూర్వకంగా మద్దతు ఇచ్చారు. ప్రస్తుతం, బ్యాంగ్స్ గడ్చిరోలి మోడల్ ఆధారంగా, భారతదేశంలోని 800,000 మంది గ్రామ మహిళలు ఇప్పుడు ఆశా కార్యక్రమం కింద ప్రభుత్వంచే శిక్షణ పొందుతున్నారు. <ref name="WEF" /> హార్వర్డ్ యూనివర్శిటీ సౌత్ ఏషియా ఇన్స్టిట్యూట్ ఇచ్చిన ఒక నివేదిక "సెర్చ్ అనేది గృహ-ఆధారిత నియోనాటల్ కేర్‌లో దాని మార్గదర్శక పనికి ప్రపంచ ప్రసిద్ధి చెందింది", " ''ది లాన్సెట్‌లో'' ప్రచురించబడిన ముఖ్యమైన పరిశోద్ధా పత్రం, సామాజిక ఆరోగ్య కార్యకర్తల పట్ల వైద్యుల అవగాహనలో మార్పు వచ్చింది. యొక్క అవగాహనను మార్చింది. నవజాత శిశువుల కోసం ఎప్పటికీ గృహ ఆధారిత సంరక్షణ శక్తిని వైద్యప్రపంచం గుర్తించింది", "HBNC కార్యక్రమం యొక్క విజయం భారతదేశ జాతీయ గ్రామీణ ఆరోగ్య మిషన్ ద్వారా 800,000 పైగా "ఆశా" కార్యకర్తలను సృష్టించింది." <ref name="cdn2.sph.harvard.edu">{{Cite web|last=Balsari|first=Satchit|last2=Phadke|first2=Mrudula|last3=Simon|first3=Greg|last4=Goyal|first4=Raghav|last5=Mulholland|first5=Ian|date=January 2017|title=TASK SHIFTING IN HEALTHCARE: Reframing the AYUSH Debate|url=https://cdn2.sph.harvard.edu/wp-content/uploads/sites/5/2017/03/Task-Shifting-in-Indian-Healthcare-Jan-2017.pdf|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20170812021453/https://cdn2.sph.harvard.edu/wp-content/uploads/sites/5/2017/03/Task-Shifting-in-Indian-Healthcare-Jan-2017.pdf|archive-date=12 August 2017|access-date=7 July 2017|website=cdn2.sph.harvard.edu}}</ref> అని పేర్కొంది. శిశు మరణాలను తగ్గించడానికి భారతదేశం 12వ జాతీయ పంచవర్ష ప్రణాళికలో ఈ నమూనాను చేర్చింది. నవజాత శిశువుల సంరక్షణను పెద్ద ఆసుపత్రులు, హైటెక్ యూనిట్ల పరిమితుల నుండి బయటకు తీసుకురావచ్చని, ఏ గ్రామంలోనైనా ఏ ఇంటిలోనైనా సంరక్షణను అందించవచ్చని ఈ క్షేత్ర పరిశీలనలో తేలింది. ఈ పరిశోధన తర్వాత ప్రపంచ నవజాత శిశువు సంరక్షణ ఎప్పుడూ ఒకేలా లేదు. గ్రామీణ గడ్చిరోలిలో శిశు మరణాల రేటును ప్రతి 1000 జననాలకు 121 నుండి 30కి తగ్గించిన ఈ విధానం, 2005లో ''ది'' ''లాన్సెట్'' ద్వారా ముఖ్యమైన పరిశోధనా పత్రాలలో ఒకటిగా గౌరవించబడింది. జర్నల్ యొక్క సంపాదకుడు, చరిత్రకారుడు నవజాత శిశువు సంరక్షణపై బాంగ్ సమర్పినచిన పత్రాన్ని 180 సంవత్సరాలలో ప్రచురించబడిన పరిశోధనా పత్రాలలో ఒక మైలురాయిగా పరిగణించారు. <ref name="Honor" /> ఈ విధానాన్ని భారత ప్రభుత్వం జాతీయ కార్యక్రమంలో చేర్చింది. అంతే కాకుండా అభివృద్ధి చెందుతున్న దేశాలలో నవజాత శిశువుల మరణాలను తగ్గించడానికి [[ప్రపంచ ఆరోగ్య సంస్థ|WHO]], [[యునిసెఫ్|UNICEF]] , USAID చే ఆమోదించబడింది. <ref name="CGH">{{Cite web|date=|title=Abhay Bang « Compassion in Global Health|url=http://compassioninglobalhealth.org/about/cigh-carter-center-meeting/abhay-bang/|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20160326233316/http://compassioninglobalhealth.org/about/cigh-carter-center-meeting/abhay-bang/|archive-date=26 March 2016|access-date=1 December 2012|website=compassioninglobalhealth.org}}</ref> <ref name="cdn2.sph.harvard.edu" /> [[దస్త్రం:Dr._Abhay_Bang_with_breath_counter.JPG|కుడి|thumb| తాను రూపొందించిన బ్రీత్ కౌంటర్‌తో అభయ్ బాంగ్]] మే 2017లో, బాంబే హైకోర్టు మహారాష్ట్ర రాష్ట్రంలో పిల్లల మరణాలను, పోషకాహార లోపాన్ని ఎలా తగ్గించాలనే దాని గురించి సూచనలు అందించడానికి అభయ్ బాంగ్‌ను ఆహ్వానించింది. అభయ్ బాంగ్ చేసిన సూచనలను హైకోర్టు ఆమోదించింది. రాష్ట్ర ప్రభుత్వం తన విధాన నిర్ణయాలలో సిఫార్సులను పొందుపరిచి తగిన చర్యలు తీసుకోవాలని ఆదేశించింది. <ref>{{Cite news|url=https://www.thehindu.com/news/cities/mumbai/hc-accepts-report-on-malnutrition/article18379834.ece|title=HC accepts report on malnutrition|date=2017-05-03|work=The Hindu|access-date=6 May 2017|language=en-IN|issn=0971-751X}}</ref> === గడ్చిరోలి జిల్లాలో మద్య నిషేధం === గడ్చిరోలి జిల్లాలో నిషేధానికి అభయ్ & రాణి బ్యాంగ్ చేసిన కృషి అపారం. గడ్చిరోలి మహారాష్ట్రలో ప్రజల వత్తిడ్డి కారణంగా మద్యాన్ని నిషేధించిన మొట్ట మొదటి జిల్లా. 1990లో ఈ జంట గడ్చిరోలి జిల్లాలో మద్యపాన నిషేధం కోసం ఉద్యమించారు. బ్యాంగ్ మద్యపానం వల్ల కలిగే దుష్ప్రభావాల గురించి గడ్చిరోలి ప్రజలకు అవగాహన కల్పించారు. ఫలితంగా గడ్చిరోలిలో మద్యాన్ని నిషేధించాలని ప్రజల నుండి డిమాండ్ వచ్చింది. ఉద్యమం ఫలితంగా 1992లో జిల్లాలో మద్యపాన నిషేధం అమలు అయ్యింద్. ఇది ప్రజల డిమాండ్ కారణంగా భారతదేశంలో అమలైన మొదటి మద్యపాన నిషేధం. మే 2012లో, [[చంద్రపూర్ జిల్లా|చంద్రపూర్ జిల్లాలో]] మద్యపాన నిషేధం సాధ్యాసాధ్యాలను అధ్యయనం చేయడానికి ఏర్పాటయిన సంఘంలో అభయ్ బాంగ్ ఒక సభ్యుడు. <ref>{{Cite web|date=12 February 2012|title=Liquor panel may suggest ban in Chanda|url=http://articles.timesofindia.indiatimes.com/2012-02-12/nagpur/31051719_1_ja-sheikh-manohar-sapre-liquor-ban|archive-url=https://archive.today/20120716055406/http://articles.timesofindia.indiatimes.com/2012-02-12/nagpur/31051719_1_ja-sheikh-manohar-sapre-liquor-ban|archive-date=16 July 2012|website=[[Times of India]]}}</ref> గ్లోబల్ బర్డెన్ ఆఫ్ డిసీజెస్ 2015 ప్రకారం, భారతదేశంలో మరణాలకు, వ్యాధులకు కారణమయ్యే మొదటి పది కారణాలలో ముఖ్యమైన రెండు ఆల్కహాల్, పొగాకు. అందువల్ల మద్యపాన, ధూమపాన రహిత సమాజం అవసరం అని అభయ్ వాదించాడు. గడ్చిరోలి జిల్లాలో మద్యపాన, ధూమపానాలను తగ్గించడానికి అభయ్ బాంగ్ "ముక్తిపథం" పేరుతో ఒక బహుముఖ విధానాన్ని అభివృద్ధి చేశాడు. <ref>{{Cite web|last=Bang|first=Abhay|title=मृत्युपथ विरुद्ध 'मुक्तिपथ'|url=http://beta1.esakal.com/sampadakiya/dr-abhay-bang-artilce-36780|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20170325111125/http://beta1.esakal.com/sampadakiya/dr-abhay-bang-artilce-36780|archive-date=25 March 2017|access-date=8 April 2017|website=beta1.esakal.com}}</ref> రాష్ట్ర, జాతీయ రహదారులపై మద్యం దుకాణాలపై [[భారతదేశ అత్యున్నత న్యాయస్థానం|సుప్రీంకోర్టు]] నిషేధం విధించడాన్ని ఇతడు స్వాగతించాడు. <ref>{{Cite web|last=Bang|first=Abhay|date=2017-03-20|title=None For The Road|url=https://indianexpress.com/article/opinion/columns/none-for-the-road-highway-liquor-ban-drunk-driving-4576589/|access-date=2022-06-15|website=The Indian Express|language=en}}</ref> [[దస్త్రం:Dr._Abhay_and_Rani_Bang_5.JPG|కుడి|thumb| అభయ్ , రాణి దంపతులు]] === మహిళల వైద్య సమస్యలు === రాణి బాంగ్ మహిళల వైద్య సమస్యలపై విస్తృతంగా కృషి చేసింది. 1988లో గ్రామీణ ప్రాంతంలో స్త్రీ జననేంద్రియ సమస్యలపై ఈమె నిర్వహించిన అధ్యయనం ప్రసూతి సంరక్షణకు మించి మహిళల ఆరోగ్యంపై దృష్టి సారిస్తూ ప్రపంచంలోనే చేసిన మొదటి అధ్యయనం. గ్రామీణ స్త్రీలలో స్త్రీ [[గైనకాలజీ|జననేంద్రియ వ్యాధులు]] ఎక్కువగా దాచబడుతున్నాయని రాణి బాంగ్ మొదట ప్రపంచ దృష్టికి తెచ్చింది. ఈమె తదనంతరం గ్రామాలలోని మంత్రసానులను గ్రామ స్థాయి ఆరోగ్య కార్యకర్తలుగా తయారు చేసేందుకు శిక్షణ ఇచ్చింది. నమ్మదగిన సాక్ష్యాలతో భారతదేశంలోని గ్రామీణ మహిళలకు సమగ్ర పునరుత్పత్తి ఆరోగ్య సంరక్షణ అవసరాన్ని ఈమె బలంగా వాదించింది. <ref name="dst.gov.in">{{Cite web|date=8 March 2008|title=National Award for Women's Development through application of Science & Technology Conferred on Dr. Rani Bang|url=http://www.dst.gov.in/whats_new/press-release08/national-award-rani-bang.htm|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20150910135157/http://www.dst.gov.in/whats_new/press-release08/national-award-rani-bang.htm|archive-date=10 September 2015|access-date=14 October 2015|website=www.dst.gov.in}}</ref> ఈ అధ్యయనం ప్రపంచ వ్యాప్తంగా ప్రత్యేకంగా అభివృద్ధి చెందుతున్న దేశాలలో మహిళల పునరుత్పత్తి ఆరోగ్య కార్యక్రమానికి రూపురేఖలు దిద్దింది. ఆమె గ్రామీణ భారతదేశంలోని మహిళల సమస్యలపై వెలుగునిచ్చే పుస్తకాన్ని ''పుటింగ్ ఉమెన్ ఫస్ట్ అనే'' పుస్తకాన్ని వ్రాసింది. దాదాపు 92 శాతం మంది మహిళల్లో స్త్రీ జననేంద్రియ సమస్యలు ఉన్నాయని ఈమె పరిశోధనలో తేలింది. <ref name="TL" /> ఈ రంగంలో ఆమె చేసిన పరిశోధన ప్రపంచవ్యాప్తంగా ఈ సమస్యపై అవగాహనను మార్చివేసింది. తదనుగుణంగా ఈ విషయంలో ప్రపంచ విధానం మారింది. 1990లో బ్రెజిల్‌లోని రియో డి జనీరోలో జరిగిన టైట్జ్ సింపోజియంలో రాణి బాంగ్ ప్రధాన వక్త. ఈమె పునరుత్పత్తి ఆరోగ్యం కోసం INCLEN (ఇంటర్నేషనల్ క్లినికల్ ఎపిడెమియాలజీ నెట్‌వర్క్), IWHAM (మైక్రోబిసైడ్‌లపై అంతర్జాతీయ మహిళా ఆరోగ్య న్యాయవాదులు), 10వ పంచవర్ష ప్రణాళిక మహారాష్ట్ర ఆరోగ్యం, పోషకాహార కమిటీలలో సభ్యురాలిగా, సలహాదారుగా పనిచేసింది. 2003లో [[నోబెల్ శాంతి బహుమతి|నోబెల్]] శాంతి బహుమతి పరిశీలన కోసం ప్రపంచవ్యాప్తంగా ఎంపైకైన 1000 మంది మహిళలలో ఈమె కూడా ఉంది.. <ref name="SNDT" /> రాణి బాంగ్ మహిళల పునరుత్పత్తి ఆరోగ్య సమస్యలు, [[లైంగిక సంక్రమణ వ్యాధి|లైంగికంగా సంక్రమించే వ్యాధులు]], AIDS నియంత్రణ, కౌమార లైంగిక ఆరోగ్యం, గిరిజన ఆరోగ్యం, మద్య వ్యసనంపై మొదలైన రంగాలలో పనిచేసింది. ఆమె మహారాష్ట్ర అంతటా యుక్తవయస్కుల కోసం 'తరుణ్యభాన్' అనే లైంగిక విద్య అవగాహనా తరగతులను నిర్వహించింది. <ref name="sakaaltimes.com">{{Cite web|date=19 November 2010|title='Tarunyabhaan', a workshop on sex education|url=http://www.sakaaltimes.com/NewsDetails.aspx?NewsId=4835353079283494239|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20160518234852/http://www.sakaaltimes.com/NewsDetails.aspx?NewsId=4835353079283494239|archive-date=18 May 2016|access-date=16 October 2015|website=www.sakaaltimes.com}}</ref> వినూత్నమైన, శక్తివంతమైన పరిశోధనా విధానం ద్వారా గ్రామీణ భారతదేశంలో మహిళల ఆరోగ్యాన్ని మెరుగుపరచడంలో రెండున్నర దశాబ్దాలుగా ఈమె చేసిన అత్యుత్తమ, మార్గదర్శక సహకారానికి గుర్తింపుగా రాణి బాంగ్‌కు 2008లో శాస్త్ర సాంకేతిక రంగాల ద్వారా మహిళల అభివృద్ధికి ఇచ్చే జాతీయ అవార్డు లభించింది. న్యూ ఢిల్లీలో జరిగిన ఒక జాతీయ సదస్సులో భారత రాష్ట్రపతి ఈమెకు ఈ అవార్డును ప్రదానం చేశారు. <ref name="dst.gov.in" /> === గిరిజన ఆరోగ్యం === అభయ్ బాంగ్ రాణి బాంగ్ దంపతులు1986 నుండి మహారాష్ట్రలోని గడ్చిరోలి జిల్లా అటవీ ప్రాంతంలో గిరిజన సంఘాలతో కలిసి పనిచేస్తున్నారు. ఇక్కడి ప్రజలకు [[మలేరియా]] అతిపెద్ద ఆరోగ్య సమస్యగా ఉందని వీరు గుర్తించారు. స్థానిక [[ఆదివాసి|ఆదివాసీలకు]] సాధారణ వైద్యంతో పాటు క్రిమి సంహారక మందు వేసిన దోమతెరల వినియోగంపై అవగాహన కల్పించాలని భావించారు. ఈ జంట గడ్చిరోలి జిల్లాలోని ధనోరా బ్లాక్‌లోని నలభై ఎనిమిది గిరిజన గ్రామాలలో మొబైల్ మెడికల్ యూనిట్‌ను నడుపుతోంది. ఈ గ్రామాల్లో ప్రాథమిక సంరక్షణను అందించడంలో శిక్షణ పొందిన గ్రామ వాలంటీర్ల వ్యవస్థను ఏర్పాటు చేశారు. జూలై 2017లో, గడ్చిరోలి జిల్లాలో మలేరియా వ్యాప్తిని నియంత్రించడానికి మహారాష్ట్ర ప్రభుత్వం టాస్క్‌ఫోర్స్‌ను ఏర్పాటు చేసింది. లాభాపేక్ష లేని సెర్చ్, టాటా ట్రస్ట్‌లు, నేషనల్ ఇన్‌స్టిట్యూట్ ఆఫ్ రీసెర్చ్ అండ్ ట్రైబల్ హెల్త్ (NIRTH), మహారాష్ట్ర ప్రభుత్వంతో కూడిన ఈ టాస్క్‌ఫోర్స్‌కు అభయ్ బాంగ్ అధిపతిగా నియమించబడ్డాడు. <ref>{{Cite web|date=18 July 2017|title=Govt forms task force to tackle malaria in G'chiroli|url=https://timesofindia.indiatimes.com/city/nagpur/govt-forms-task-force-to-tackle-malaria-in-gchiroli/articleshow/59639314.cms|access-date=25 July 2017|website=The Times of India|language=en}}</ref> కేంద్ర ఆరోగ్య మంత్రిత్వ శాఖ, గిరిజన వ్యవహారాల మంత్రిత్వ శాఖ గిరిజన ఆరోగ్య సమస్యలపై దేశవ్యాప్త స్థితి నివేదికతో పాటు సాధ్యమైన విధాన సూత్రీకరణలను సూచించేందుకు ఏర్పాటు చేసిన 13 మంది సభ్యుల నిపుణుల కమిటీకి అభయ్ బాంగ్ అధ్యక్షత వహించాడు. మలేరియా, పోషకాహార లోపం, అధిక మరణాల రేటు వంటి "పాత" సమస్యలు కొనసాగుతున్నప్పటికీ, బయటి సామాజిక-సాంస్కృతిక ప్రభావాలు, మార్కెట్ శక్తుల స్థిరమైన చొరబాట్ల కారణంగా గిరిజనులలో తలెత్తుతున్న "కొత్త" ఆరోగ్య సమస్యలను అభయ్ బాంగ్ నొక్కిచెప్పాడు. గిరిజన మహిళలలో పురుషులలో ఉన్న మద్యపాన వ్యసనాన్ని అతిపెద్ద సమస్యగా పేర్కొన్నాడు. పొగాకు విషయంలో కూడా అదే జరుగుతుంది, గడ్చిరోలిలో 60 శాతం మంది పెద్దలు ప్రతిరోజూ దీనిని వినియోగిస్తున్నారు. బాంగ్ ప్రకారం, ఇవి గిరిజనులలో అధిక రక్తపోటు సమస్య పెరగడానికి దోహదం చేస్తున్నాయి. భాషాసమస్య, ఆరోగ్య సంరక్షణ సిబ్బందిలో ఉత్సాహం లేకపోవడం, ఖాళీలు, గిరిజన ప్రాంతాలలో గైర్హాజరు కారణంగా, పభుత్వ ప్రజారోగ్య సంరక్షణ వ్యవస్థ వాస్తవంగా పనిచేయని స్థితికి చేరుకుంది. <ref>{{Cite web|last=Deshpande|first=Vivek|date=14 January 2016|title=Adivasis & Health: When new lifestyle diseases compound 'old' problems|url=https://indianexpress.com/article/lifestyle/health/adivasis-health-when-new-lifestyle-diseases-compound-old-problems/|access-date=18 January 2016|website=The Indian Express|language=en}}</ref> === నిర్మాణ్ === 18 - 28 సంవత్సరాల మధ్య వయస్సు గల యువకుల జీవితాలకు అర్ధం ఇవ్వాలనే ఉద్దేశంతో [[NIRMAN]] అనే సంస్థ 2006లో ప్రారంభించబడింది. అభయ్, రాణి బాంగ్‌ల చిన్న కుమారుడు అమృత్ బాంగ్ నిర్మాణ్‌ను చురుకుగా నిర్వహిస్తున్నాడు. <ref>{{Cite web|date=22 July 2012|title=Where youth's discussions veer to country-building|url=https://timesofindia.indiatimes.com/city/nagpur/where-youths-discussions-veer-to-country-building/articleshow/15084938.cms|access-date=16 October 2015|website=The Times of India|language=en}}</ref> మహారాష్ట్రలోని సామాజిక మార్పును తెచ్చే య్వ నాయకులను గుర్తించడం, వారికి ప్రోత్సహం అందించడం కోసం NIRMAN కృషి చేస్తోంది. ఇది సమాజంలోని కీలకమైన సమస్యలకు పరిష్కారాన్ని చేపట్టేందుకు యువతకు శిక్షణనిచ్చే విద్యా ప్రక్రియ. మార్గదర్శకత్వం, నైపుణ్యం, స్వీయ శిక్షణకు తగిన వాతావరణాన్ని నిర్మాణ్ అందిస్తోంద. సామాజిక మార్పు కోసం యువతను ప్రోత్సహిస్తుంది. NIRMAN అనేది మహాత్మా గాంధీ ప్రవేశపెట్టిన నయీ తాలిమ్ విద్యా విధానంపై ఆధారపడిన అభ్యాస ప్రక్రియ. ఇది తరగతి గది ఆధారిత అభ్యాసానికి బదులుగా సమస్య ఆధారిత అభ్యాసాన్ని విశ్వసిస్తుంది. <ref>{{Cite web|title=About NIRMAN|url=http://www.nirman.mkcl.org/aboutnirman.htm|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20150907113722/http://nirman.mkcl.org/aboutnirman.htm|archive-date=7 September 2015|access-date=17 October 2015|website=www.nirman.mkcl.org}}</ref> యువతక నిమగ్నమవ్వడానికి, స్వీయ-అభ్యాసానికి, వారు సమాజానికి ఎలా మార్పు తీసుకురాగలరో నిర్ణయించుకోవడానికి ఒక వేదికను నిర్మాణ్ అందిస్తోంది. ప్రస్తుత తరం వైద్యులు సామాజిక సవాళ్ల గురించి ఆలోచించేలా చేయడం చాలా ముఖ్యమని అభయ్ అభిప్రాయపడ్డాడు. "వైద్యులందరూ మంచి జీవితాన్ని గడపడానికి తగినంత సంపాదించగలరు. కానీ వారు తమ జీవిత లక్ష్యం గురించి ఆలోచించాలి. వారు ఆలోచించడం ప్రారంభించిన క్షణంలో మార్పు వస్తుంది." వైద్య విద్యార్థులకు వారి పాఠ్యాంశాల్లో భాగంగా గ్రామీణ లేదా గిరిజన అంశాలను క్రమం తప్పకుండా అందించాలని, తద్వారా వారు నిజమైన సవాళ్లను ఎదుర్కొంటారని ఇతని అభిప్రాయం. కార్పొరేట్ ప్రపంచం యొక్క ఆకర్షణకు దూరంగా ఉన్న వైద్యులకు తగిన ప్రతిఫలం ఇవ్వడం కూడా అంతే ముఖ్యం అని ఇతడు భావిస్తున్నాడు. <ref>{{Cite web|date=27 September 2015|title=Doc couple with heart for neglected|url=https://timesofindia.indiatimes.com/city/lucknow/doc-couple-with-heart-for-neglected/articleshow/49121334.cms|access-date=31 October 2015|website=The Times of India|language=en}}</ref> === అంటుకోవడం ద్వారా సంక్రమించని వ్యాధులు === అభయ్ బాంగ్, రాణి బాంగ్, వారి బృందం SEARCHలో అంటు వ్యాధులు కాని వ్యాధులపై పని చేస్తున్నారు. గడ్చిరోలి జిల్లాలోని 86 గ్రామాలలో సెర్చ్ నిర్వహించిన అధ్యయనంలో గ్రామీణ ప్రజలు గుండెపోటు వంటి జీవనశైలి వ్యాధుల బారిన పడుతున్నారని తేలింది, ఇది చాలా తరచుగా మరణానికి కారణమైంది. ఈ గ్రామాల్లో ఏడుగురిలో ఒకరు (14%) మరణాలు గుండెపోటు కారణంగా సంభవిస్తాయి, గడ్చిరోలి వంటి ప్రదేశాలు ఇప్పుడు 'ఎపిడెమియోలాజికల్ ట్రాన్సిషన్' గుండా వెళుతున్నాయని చూపిస్తుంది. 87.3% గుండెపోటు మరణాలు ఇంట్లోనే సంభవించాయి, గ్రామీణ ప్రజలు చికిత్స కోసం ఆసుపత్రులను సంప్రదించరని సూచిస్తుంది. అధ్యయనాన్ని ముందుకు తీసుకెళ్తూ, సెర్చ్ టీమ్ ఇప్పుడు UKకి చెందిన వెల్‌కమ్ ట్రస్ట్ , భారత ప్రభుత్వ బయోటెక్నాలజీ విభాగం సహకారంతో గడ్చిరోలి గ్రామాల్లో గుండె పోటు కారణంగా సంభవించే మరణాలను తగ్గించడానికి గ్రామ ఆధారిత పరిష్కారాలను పరీక్షించాలని యోచిస్తోంది. యోగేశ్వర్ కల్కొండే, న్యూరాలజిస్ట్, సెర్చ్‌లోని సీనియర్ రీసెర్చ్ ఆఫీసర్ ఈ అధ్యయనానికి సూత్రధారి. ఈ బృందంలో నిర్మాణ్‌కు చెందిన ముగ్గురు యువ MBBS వైద్యులు కూడా ఉన్నారు. ఈ అధ్యయనం జూలై 2015లో అమెరికన్ స్ట్రోక్ అండ్ హార్ట్ అసోసియేషన్ ప్రచురించిన ''స్ట్రోక్‌ అనే అంతర్జాతీయ జర్నల్‌లో'' ప్రచురించబడింది, <ref>{{Cite web|last=Shrivastav|first=Snehlata|date=16 July 2015|title=Strokes are major cause of death in Gadchiroli tribals|url=https://timesofindia.indiatimes.com/city/nagpur/strokes-are-major-cause-of-death-in-gadchiroli-tribals/articleshow/48090816.cms|access-date=31 October 2015|website=The Times of India|language=en}}</ref> ఆస్ట్రేలియాలో జరిగిన 5వ ఇంటర్నేషనల్ కాన్ఫరెన్స్ ఆన్ న్యూరాలజీ అండ్ ఎపిడెమియాలజీ (18-20 నవంబరు 2015)లో ఈ నివేదికను సమర్పించారు. <ref>5th International Conference on Neurology and Epidemiology, Australia {{Cite web|title=Programme - Programme & Committees - ICNE 2015|url=http://www.icne2015.com/en/icne2015-programme-committees/programme|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20151208110905/http://www.icne2015.com/en/icne2015-programme-committees/programme|archive-date=8 December 2015|access-date=1 December 2015}} (Accessed on 30 November)</ref> ''ఎకనామిక్ అండ్ పొలిటికల్ వీక్లీలో'' బాంగ్, అతని సెర్చ్ టీమ్ సభ్యులు ప్రచురించిన ఒక అధ్యయనంలో గడ్చిరోలి గ్రామీణ గిరిజన జిల్లా పొగాకు సంబంధిత ఉత్పత్తులను వినియోగించడం కోసం సంవత్సరానికి సుమారు {{Indian Rupee|73.4}} [[కోటి|కోట్లు]] ఖర్చు చేస్తున్నట్లు పేర్కొన్నారు. జనాభాలో 50% కంటే ఎక్కువ మంది పొగాకు వినియోగిస్తున్నారు. SEARCH పొగాకు వాడకం వల్ల కలిగే దుష్ప్రభావాల గురించి అవగాహన కల్పించడానికి, డి-అడిక్షన్ సేవలను అందించడానికి కార్యక్రమాలను నిర్వహిస్తోంది. పొగాకు ఉత్పత్తులను ఉపయోగించడం వల్ల కలిగే దుష్ప్రభావాల గురించి అవగాహన కల్పించడం కోసం మహారాష్ట్ర రాష్ట్ర ప్రభుత్వం ముఖ్యమంత్రి దేవేంద్ర ఫడ్నవీస్ ఆధ్వర్యంలో 12 మంది సభ్యుల టాస్క్‌ఫోర్స్‌ను ఏర్పాటు చేసింది. అభయ్ బాంగ్ ఆ దళంలో సలహాదారుగా ఉన్నాడు. ఇది మొదటి మూడేళ్లపాటు గడ్చిరోలి జిల్లాపై దృష్టి సారిస్తుంది . టాస్క్‌ఫోర్స్ రూపొందించిన ప్రణాళికల అమలు కోసం గడ్చిరోలి జిల్లా కలెక్టర్ ఆధ్వర్యంలో ఒక కమిటీని కూడా ఏర్పాటు చేశారు.<ref>{{Cite web|date=15 January 2016|title=Task force set up to fight tobacco abuse|url=https://timesofindia.indiatimes.com/city/nagpur/task-force-set-up-to-fight-tobacco-abuse/articleshow/50583559.cms|access-date=25 January 2016|website=The Times of India|language=en}}</ref> === శస్త్రచికిత్స సంరక్షణ === ఈ జంట, వారి సంస్థ SEARCH ద్వారా, గడ్చిరోలిలోని గ్రామీణ గిరిజన ప్రజల కోసం మా దంతేశ్వరి ఆసుపత్రిని నిర్మించారు. OPD, IPD సంరక్షణతో పాటు, ఈ ఆసుపత్రిలో వివిధ రకాల శస్త్రచికిత్సలు కూడా నిర్వహించబడతాయి. ఈ ఆసుపత్రిలో మహారాష్ట్ర నలుమూలల నుంచి వైద్యులు వచ్చి ఆపరేషన్లు చేస్తున్నారు. ముంబైకి చెందిన వెన్నెముక శస్త్రచికిత్స నిపుణుడు శేఖర్ భోజరాజ్, అతని బృందం 6-8 మంది ఇతర వెన్నెముక సర్జన్లు 10 సంవత్సరాలకు పైగా శోధనతో అనుబంధం కలిగి ఉన్నారు. గడ్చిరోలిలో 100 కంటే ఎక్కువ వెన్నెముక శస్త్రచికిత్సలు నిర్వహించారు. ఆగష్టు 2016లో, రాణి బాంగ్ స్వయంగా వెన్నెముక శస్త్రచికిత్స చేయించుకోవలసి వచ్చినప్పుడు, ఆమె కూడా ముంబైలోని మత్తుమందు నిపుణుడైన శేఖర్ భోజ్‌రాజ్ , అతని భార్య శిల్ప చేత సెర్చ్ ఆసుపత్రిలో ఆపరేషన్ చేయించుకుంది. <ref>{{Cite web|date=30 August 2016|title=Dr Rani Bang undergoes spine surgery at Gadchiroli's SEARCH hospital|url=https://timesofindia.indiatimes.com/city/nagpur/dr-rani-bang-undergoes-spine-surgery-at-gadchirolis-search-hospital/articleshow/53918334.cms|access-date=30 August 2016|website=The Times of India|language=en}}</ref> == నిర్వహించిన పదవులు == SEARCH వ్యవస్థాపక డైరెక్టర్లుగా మాత్రమే కాకుండా, అభయ్ రాణి బాంగ్ వివిధ జాతీయ, రాష్ట్ర స్థాయి కమిటీలలో పనిచేశారు. వాటిలో కొన్ని క్రింది విధంగా ఉన్నాయి: * భారతదేశంలోని గిరిజన జనాభా కోసం ఆరోగ్య సంరక్షణను ప్లాన్ చేయడానికి నిపుణుల బృందం ఛైర్మన్, ఆరోగ్య కుటుంబ సంక్షేమ మంత్రిత్వ శాఖ, ప్రభుత్వం. భారతదేశం <ref>{{Cite news|url=https://economictimes.indiatimes.com/industry/healthcare/biotech/healthcare/indian-council-of-medical-research-dg-calls-for-new-researches-on-tribal-health/articleshow/49335311.cms|title=Indian Council of Medical Research DG calls for new researches on tribal health|work=The Economic Times|access-date=14 October 2015}}</ref> <ref>{{Cite news|url=https://www.thehindu.com/opinion/op-ed/taking-health-care-to-tribal-heartland/article7927736.ece|title=Taking health care to tribal heartland|last=Veda|first=Gunjan|date=2015-11-28|work=The Hindu|access-date=9 December 2015|language=en-IN|issn=0971-751X}}</ref> * నిపుణుడు సభ్యుడు, సెంట్రల్ హెల్త్ కౌన్సిల్, అపెక్స్ బాడీ ఆఫ్ హెల్త్ అండ్ ఫ్యామిలీ వెల్ఫేర్, భారత ప్రభుత్వం <ref>{{Cite web|date=28 April 2016|title=Bang on Central health council|url=https://timesofindia.indiatimes.com/city/nagpur/bang-on-central-health-council/articleshow/52017255.cms|access-date=2022-06-15|website=The Times of India|language=en}}</ref> * జాతీయ గ్రామీణ ఆరోగ్య మిషన్ స్టీరింగ్ గ్రూప్ సభ్యుడు, ప్రభుత్వం. భారతదేశం <ref>{{Cite web|title=Mission Steering Group for NRHM holds 8th Meeting Hib Vaccines to be introduced in 6 more States Uniform Branding of MMUs as "Rashtriya Mobile Medical Unit" More Incentives to ASHAs Approved|url=https://pib.gov.in/newsite/PrintRelease.aspx?relid=82307|access-date=14 October 2015|website=pib.gov.in}}</ref> * సభ్యుడు, యూనివర్సల్ హెల్త్ కేర్ పై ఉన్నత స్థాయి నిపుణుల బృందం, ప్రణాళికా సంఘం, ప్రభుత్వం. భారతదేశం <ref>{{Cite web|title=::. UHC India .::|url=http://www.uhc-india.org/about_hleg_members.php|access-date=14 October 2015|website=www.uhc-india.org|archive-date=4 అక్టోబరు 2015|archive-url=https://web.archive.org/web/20151004000449/http://www.uhc-india.org/about_hleg_members.php|url-status=dead}}</ref> * స్థూల ఆర్థిక శాస్త్రం, ఆరోగ్యంపై జాతీయ కమిషన్ సభ్యుడు, ప్రభుత్వం. భారతదేశం <ref>{{Cite web|date=August 2005|title=Report of the National Commission on Macroeconomics and Health|url=https://www.who.int/macrohealth/action/Report%20of%20the%20National%20Commission.pdf|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20060324040831/https://www.who.int/macrohealth/action/Report%20of%20the%20National%20Commission.pdf|archive-date=24 March 2006|access-date=14 October 2015|website=www.who.int}}</ref> * 'ప్రాంతీయ అసమతుల్యత, సమతుల్య ప్రాంతీయ అభివృద్ధి'పై కేల్కర్ కమిటీ సభ్యుడు, ప్రభుత్వం. మహారాష్ట్ర <ref>{{Cite web|last=Bhagwat|first=Ramu|date=24 December 2014|title=Kelkar report seeks 10% rise in funds for Vidarbha {{!}} Nagpur News - Times of India|url=https://timesofindia.indiatimes.com/city/nagpur/kelkar-report-seeks-10-rise-in-funds-for-vidarbha/articleshow/45622873.cms|access-date=14 October 2015|website=The Times of India|language=en}}</ref> <ref>{{Cite web|last=Roy|first=Ashish|date=3 September 2016|title='Kelkar report not biased against any region' {{!}} Nagpur News - Times of India|url=https://timesofindia.indiatimes.com/city/nagpur/kelkar-report-not-biased-against-any-region/articleshow/53991286.cms|access-date=4 September 2016|website=The Times of India|language=en}}</ref> * సభ్యుడు, ఆడిట్ అడ్వైజరీ బోర్డ్, కంప్ట్రోలర్ & ఆడిటర్ జనరల్, ప్రభుత్వం. భారతదేశం <ref>{{Cite web|date=10 September 2013|title=Dr Abhay Bang appointed on CAG's audit advisory board|url=http://articles.economictimes.indiatimes.com/2013-09-10/news/41937629_1_cag-maharashtra-bhushan-audit-advisory-board|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20130915173132/http://articles.economictimes.indiatimes.com/2013-09-10/news/41937629_1_cag-maharashtra-bhushan-audit-advisory-board|archive-date=15 September 2013|access-date=14 October 2015|website=[[The Economic Times]]}}</ref> * చైల్డ్ మోర్టాలిటీ ఎవాల్యుయేషన్ కమిటీ చైర్మన్, ప్రభుత్వం మహారాష్ట్ర <ref>{{Cite web|date=19 December 2004|title=Report indicts Maharashtra govt for malnutrition deaths {{!}} India News - Times of India|url=https://timesofindia.indiatimes.com/india/report-indicts-maharashtra-govt-for-malnutrition-deaths/articleshow/963982.cms|access-date=14 October 2015|website=The Times of India|language=en}}</ref> * సభ్యురాలు, జాతీయ ఆశా మెంటరింగ్ గ్రూప్, ఆరోగ్య కుటుంబ సంక్షేమ మంత్రిత్వ శాఖ, ప్రభుత్వం. భారతదేశం <ref>{{Cite web|title=National ASHA Mentoring Group - Governnment of India|url=http://nrhm.gov.in/communitisation/asha/minutes-of-asha-mentoring-group.html|archive-url=https://web.archive.org/web/20151103052757/http://nrhm.gov.in/communitisation/asha/minutes-of-asha-mentoring-group.html|archive-date=3 November 2015|access-date=14 October 2015|website=nrhm.gov.in}}</ref> * సభ్యుడు, గిరిజన సంఘాల స్థితిగతులపై ఉన్నత స్థాయి కమిటీ, ప్రభుత్వం. భారతదేశం <ref>{{Cite web|date=|title=Composition of New Committee:High Level Committee on status of tribal Communities|url=http://hlc.tribal.nic.in/content/2_1_CompositionofNewCommittee.aspx?format=Print|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20140820172541/http://hlc.tribal.nic.in/content/2_1_CompositionofNewCommittee.aspx?format=Print|archive-date=20 August 2014|access-date=14 October 2015}}</ref> * సభ్యుడు, జాతీయ జనాభా కమిషన్, ప్రభుత్వం భారతదేశం <ref>{{Cite web|title=National Award for Women's Development through Application of Science & Technology conferred on Dr. Rani Bang|url=http://pib.nic.in/newsite/erelcontent.aspx?relid=36126|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20171019221257/http://pib.nic.in/newsite/erelcontent.aspx?relid=36126|archive-date=19 October 2017|access-date=14 October 2015|website=pib.nic.in}}</ref> * సభ్యుడు, స్టీరింగ్ కమిటీ, ట్రాపికల్ డిసీజ్ రీసెర్చ్, వరల్డ్ హెల్త్ ఆర్గనైజేషన్, జెనీవా <ref name="SEARCH">{{Cite web|date=|title=Abhay Bang & Rani Bang|url=http://www.searchgadchiroli.org/position.html|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20151120212223/http://www.searchgadchiroli.org/position.html|archive-date=20 November 2015|access-date=17 October 2015|website=www.searchgadchiroli.org}}</ref> * సభ్యుడు, అడ్వైజరీ బోర్డ్, సేవ్ న్యూబోర్న్ లైవ్స్ ఇనిషియేటివ్, సేవ్ ది చిల్డ్రన్, US <ref name="SEARCH" /> * సభ్యుడు, గ్లోబల్ బోర్డ్ ఆన్ హెల్త్, నేషనల్ అకాడెమీ ఆఫ్ సైన్సెస్, US ద్వారా ఏర్పాటు చేయబడిన 'అభివృద్ధి చెందుతున్న దేశాలలో జనన ఫలితాన్ని మెరుగుపరచడం'పై కమిటీ <ref name="SEARCH" /> * సభ్యుడు, సైంటిస్ట్ అడ్వైజరీ బోర్డ్, [[భారత వైద్య పరిశోధన మండలి|ఇండియన్ కౌన్సిల్ ఆఫ్ మెడికల్ రీసెర్చ్]], న్యూఢిల్లీ <ref name="SEARCH" /> * 10వ జాతీయ పంచవర్ష ప్రణాళిక ప్రణాళిక కోసం ఆరోగ్యంపై జాతీయ నిపుణుల బృందం సభ్యుడు, ప్రభుత్వం. భారతదేశం <ref name="SEARCH" /> * సభ్యుడు, గవర్నింగ్ బోర్డ్, నేషనల్ పాపులేషన్ స్టెబిలైజేషన్ ఫండ్, ఇండియా <ref name="SNDT"/> * సభ్యుడు, ఆరోగ్యంపై పంచ్యత్ రాజ్‌పై ప్రణాళికా సంఘం టాస్క్ ఫోర్స్ <ref name="SNDT" /> * సభ్యుడు, సంతానోత్పత్తి నిరోధక టీకాలపై WHO సమీక్ష కమిటీ <ref name="SNDT" /> * సభ్యుడు, పునరుత్పత్తి రోగాలను కొలిచే WHO సమీక్ష కమిటీ <ref name="SNDT" /> * సభ్యుడు, IIHMR (ఇండియన్ ఇన్‌స్టిట్యూట్ ఆఫ్ హెల్త్ మేనేజ్‌మెంట్ అండ్ రీసెర్చ్) యొక్క పాలకమండలి <ref name="SNDT" /> * సభ్యుడు, ఇన్‌స్టిట్యూట్ ఆఫ్ మెడిసిన్ US కమిటీ ఇన్‌ప్రూవింగ్ ప్రెగ్నెన్సీ అవుట్‌కమ్ ఇన్ అభివృద్ధి చెందని దేశాలలో (2000 - 2001) <ref name=":0">{{Cite web|title=Biodata|url=http://planningcommission.gov.in/aboutus/committee/Presentation/AbhayBang/Bang_Profile.pdf|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20120502034855/http://planningcommission.gov.in/aboutus/committee/Presentation/AbhayBang/Bang_Profile.pdf|archive-date=2 May 2012|access-date=16 October 2015|website=planningcommission.gov.in}}</ref> == రచనలు == [[దస్త్రం:Dr._Abhay_and_Rani_Bang_2.jpg|కుడి|thumb| అభయ్ బాంగ్, రాణి బాంగ్]] === పుస్తకాలు === ==== మరాఠీలో ==== * ''माझा साक्षात्कारी हृदयरोग మఝా సాక్షాత్కారి హృదయరోగ్'' - అభయ్ బాంగ్ (ఈ పుస్తకంలో అభయ్ బాంగ్ గుండె జబ్బుతో బాధపడుతున్న సమయంలో తన అనుభవాలను, దాని వల్ల అతను నేర్చుకున్న పాఠాల గురించి రాశాడు. ఈ పుస్తకం మరాఠీలో ఉత్తమ సాహిత్య పుస్తకంగా 2000లో కేల్కర్ అవార్డును గెలుచుకుంది.) * ''गोईण (గోయిన్)'' - రాణి బాంగ్ (ఈ పుస్తకానికి మహారాష్ట్ర ప్రభుత్వ సాహిత్య పురస్కారం లభించింది. గిరిజనుల గోండి భాషలో ''గోయిన్'' అంటే ''స్నేహితుడు''. గడ్చిరోలి జిల్లాలోని వివిధ వృక్షాలతో గిరిజన స్త్రీలకు ఉన్న అనుబంధాన్ని ఈ పుస్తకం వివరిస్తుంది.) * ''कानोसा (కనోసా)'' - రాణి బాంగ్ (ఈ పుస్తకం పునరుత్పత్తి ఆరోగ్యానికి సంబంధించిన వివిధ సమస్యలకు సంబంధించి గ్రామీణ మహిళల అవగాహన గురించి.) ==== ఆంగ్లం లో ==== * ''Putting Women First Women and Health in a Rural Community (మహిళలకు మొదటి స్థానం: గ్రామీణ సమాజంలో మహిళలు - ఆరోగ్యం)'' - రాణి బాంగ్ (2010లో ప్రచురించబడింది.) ==== తమిళంలో ==== * என் மாயாஜாலப் பள்ளி (தன்னறம் வெளியீடு) (ఎన్ మాయాజాలప్ పల్లి - తన్నరం విడుదల) - ''My Magic school'' కు తమిళ అనువాదం  === వ్యాసాలు , లేఖలు === * మహారాష్ట్ర స్టేట్ బోర్డ్ ఆఫ్ సెకండరీ అండ్ హయ్యర్ సెకండరీ ఎడ్యుకేషన్ యొక్క 9వ తరగతికి చెందిన ఇంగ్లీష్ కుమార్‌భారతి పాఠ్య పుస్తకంలో ప్రచురించబడిన అభయ్ బాంగ్ ద్వారా ''మహాత్మా సమావేశం'' * అరవింద్ గుప్తాచే ఆంగ్లంలో అనువదించబడిన అభయ్ బ్యాంగ్ రాసిన ''మై మ్యాజికల్ స్కూల్'' * అభయ్ బాంగ్ రచించిన ''సేవాగ్రామ్ టు శోధగ్రామ్'', దీనిని అరవింద్ గుప్తా ఆంగ్లంలో కూడా అనువదించారు * ''డాక్టర్ అభయ్ బాంగ్ నుండి ఒక పోస్ట్ కార్డ్: విదర్భ, మరఠ్వాడా మీ దృష్టికి తగినది, ముఖ్యమంత్రి ఫడ్నవీస్'', మహారాష్ట్రలోని విదర్భ మరఠ్వాడా ప్రాంతాల సమతుల్య అభివృద్ధికి చర్యలు తీసుకోవాలని, రాష్ట్రంలో మద్యం వినియోగాన్ని తగ్గించాలి కోరుతూ మహారాష్ట్ర ముఖ్యమంత్రి [[దేవేంద్ర ఫడ్నవిస్|దేవేంద్ర ఫడ్నవీస్‌కు]] బహిరంగ లేఖ. == అవార్డులు, సన్మానాలు == అభయ్ బాంగ్, రాణి బాంగ్, వారి సంస్థ SEARCH కాలక్రమానుసారం సమిష్టిగా క్రింది అవార్డులను, గౌరవాలను పొందాయి: === 1980లు === * అశోక ఫెలోషిప్, 1985 <ref>{{Cite web|title=Abhay Bang {{!}} Ashoka {{!}} Everyone a Changemaker|url=https://www.ashoka.org/en-us/fellow/abhay-bang|access-date=22 March 2016|website=www.ashoka.org|language=en-us}}</ref> === 1990లు === * మానవతా సేవకు మహాత్మా గాంధీ అవార్డు, <ref name=":0"/> 1994 * శేషాద్రి గోల్డ్ మెడల్, ఇండియన్ కౌన్సిల్ ఆఫ్ మెడికల్ రీసెర్చ్ (కమ్యూనిటీ మెడిసిన్‌లో అత్యుత్తమ పరిశోధన కోసం), 1996 <ref name=":0" /> === 2000లు === * కేల్కర్ అవార్డ్ (మరాఠీలో ఉత్తమ సాహిత్య పుస్తకానికి), 2000 <ref name=":0"/> * వివేకానంద మానవ సేవా అవార్డు, 2002 <ref name=":0" /> * సత్పాల్ మిట్టల్ అవార్డ్ ఫర్ పాపులేషన్, ఇండియన్ అసోసియేషన్ ఆఫ్ పార్లమెంటేరియన్స్, న్యూఢిల్లీ, 2002 <ref name=":0" /> * సామాజిక న్యాయం కోసం రామశాస్త్రి ప్రభునే పురస్కారం, సతారా, 2002 <ref name=":0" /> * మహారాష్ట్ర భూషణ్ అవార్డు (మహారాష్ట్ర ప్రభుత్వ అత్యున్నత రాష్ట్ర గౌరవం), 2003 <ref name="SNDT"/> * ది గ్లోబల్ హెల్త్ హీరోస్ ( [[టైమ్ (పత్రిక)|''టైమ్'' మ్యాగజైన్]] నుండి), 2005 <ref>[http://www.searchgadchiroli.org/PDF%20files/global.pdf Poster of Duke Global Health Institute on the website of SEARCH] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20111006150556/http://www.searchgadchiroli.org/PDF%20files/global.pdf|date=6 October 2011}} (Accessed on 1 December 2012)</ref> * స్త్రీ శక్తి పురస్కార్, [[మహిళా శిశు అభివృద్ధి శాఖ|మహిళా & శిశు అభివృద్ధి మంత్రిత్వ శాఖ]], భారత ప్రభుత్వం, 2005 <ref name="SNDT" /> * నవరత్న పురస్కారం, దూరదర్శన్ సహ్యాద్రి ఛానల్, ముంబై, 2005 <ref name=":0" /> * మాక్‌ఆర్థర్ ఫౌండేషన్ అంతర్జాతీయ అవార్డు, 2006 <ref name="MAA"/> * [[జమ్నాలాల్ బజాజ్ అవార్డు]], 2006 <ref name="Jamnalal Bajaj Award">{{Cite web|date=2015|title=Jamnalal Bajaj Award|url=http://www.jamnalalbajajfoundation.org/awards/archives/2006/women-and-child-welfare/dr-smt-rani-abhay-bang|access-date=13 October 2015|publisher=Jamnalal Bajaj Foundation|archive-date=19 అక్టోబరు 2017|archive-url=https://wayback.archive-it.org/all/20171019220931/http://www.jamnalalbajajfoundation.org/awards/archives/2006/women-and-child-welfare/dr-smt-rani-abhay-bang|url-status=dead}}{{Broken|date=June 2022}}</ref> * సైన్స్ & టెక్నాలజీ అప్లికేషన్ ద్వారా మహిళల అభివృద్ధికి జాతీయ అవార్డు, భారత ప్రభుత్వం, 2007 <ref name="dst.gov.in"/> * బాపు అవార్డు, గాంధీ నేషనల్ మెమోరియల్ సొసైటీ, పూణే, 2009 <ref name=":0" /> === 2010లు === * సొసైటీ ఆఫ్ స్కాలర్స్, జాన్స్ హాప్కిన్స్ యూనివర్సిటీ, US, 2013 <ref>{{Cite web|title=Society of Scholars, 1969 to Present|url=http://web.jhu.edu/commencement/honorees/scholall.html|url-status=usurped|archive-url=https://web.archive.org/web/20150821062447/http://web.jhu.edu/commencement/honorees/scholall.html|archive-date=21 August 2015|access-date=14 October 2015}}</ref> * జాన్స్ హాప్‌కిన్స్ యూనివర్శిటీ బ్లూమ్‌బెర్గ్ స్కూల్ ఆఫ్ పబ్లిక్ హెల్త్‌లో అంతర్జాతీయ ఆరోగ్య విభాగం, 2013లో మొదటి విశిష్ట పూర్వ విద్యార్థుల పురస్కారం <ref>{{Cite web|title=Alumni Award|url=https://www.jhsph.edu/research/centers-and-institutes/international-center-for-maternal-and-newborn-health/bangs.htm|access-date=16 October 2015|website=Johns Hopkins Bloomberg School of Public Health|language=en}}</ref> * సోషల్ ఇంపాక్ట్ అవార్డు, ''[[ది టైమ్స్ ఆఫ్ ఇండియా|టైమ్స్ ఆఫ్ ఇండియా]]'', 2015 <ref>{{Cite web|last=Warrier|first=Sunil|date=9 March 2015|title=TOI Social Impact Awards 2015: 'Search' light shines on tribal lives|url=https://timesofindia.indiatimes.com/india/toi-social-impact-awards-2015-search-light-shines-on-tribal-lives/articleshow/46497567.cms|website=The Times of India|language=en}}</ref> * డాక్టర్ వంకర్ మెమోరియల్ లైఫ్‌టైమ్ అచీవ్‌మెంట్ అవార్డు, [[భారతీయ వైద్య సంఘం|ఇండియన్ మెడికల్ అసోసియేషన్]], 2015 <ref>{{Cite web|last=Gwalani|first=Payal|date=19 October 2015|title=Don't avoid rural service, Devendra Fadnavis tells docs|url=https://timesofindia.indiatimes.com/city/nagpur/dont-avoid-rural-service-devendra-fadnavis-tells-docs/articleshow/49445066.cms|access-date=25 January 2016|website=The Times of India|language=en}}</ref> * భారతదేశంలో పబ్లిక్ హెల్త్‌కి అత్యుత్తమ సహకారం అందించినందుకు పబ్లిక్ హెల్త్ ఛాంపియన్స్ అవార్డు, WHO ఇండియా, 2016 <ref>{{Cite web|title=WHO India honours public health champions|url=http://www.searo.who.int/india/mediacentre/events/world_health_day/PHC_Awards_2016/en/|url-status=unfit|archive-url=https://web.archive.org/web/20160415210152/http://www.searo.who.int/india/mediacentre/events/world_health_day/PHC_Awards_2016/en/|archive-date=15 April 2016|access-date=8 April 2016}}</ref> <ref>{{Cite web|last=Shrivastav|first=Snehlata|date=9 April 2016|title=Chela gets award along with guru|url=https://timesofindia.indiatimes.com/city/nagpur/chela-gets-award-along-with-guru/articleshow/51749275.cms|access-date=9 April 2016|website=The Times of India|language=en}}</ref> * [[పద్మశ్రీ పురస్కారం|పద్మశ్రీ]] (రిపబ్లిక్ ఆఫ్ ఇండియాలో నాల్గవ అత్యున్నత పౌర పురస్కారం), 2018 <ref>{{Cite web|title=MINISTRY OF HOME AFFAIRS PRESS NOTE|url=http://mha.nic.in/sites/upload_files/mha/files/PadmaAwards2018_E_25012018.pdf|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20180126070641/http://www.mha.nic.in/sites/upload_files/mha/files/PadmaAwards2018_E_25012018.pdf|archive-date=26 January 2018|access-date=25 January 2018|website=mha.nic.in}}</ref> * ఐకానిక్ చేంజ్ మేకర్ అవార్డు, ''[[ది హిందూ]]'', 2018 <ref>{{Cite web|last=Madhavan|first=N.|date=16 March 2018|title='We deliberately chose to go where the problems are'|url=https://www.thehindubusinessline.com/blchangemakers/we-deliberately-chose-to-go-where-the-problems-are/article23275050.ece|access-date=15 June 2022|website=www.thehindubusinessline.com|language=en}}</ref> * మహాత్మా గాంధీ మానవసేవా పురస్కార్, MG కాలేజ్, ఆర్మోరి (2019). <ref name="Founders | Search for Health">{{Cite web|title=Founders &#124; Search for Health|url=http://searchforhealth.ngo/founders}}</ref> * నాసిక్‌లోని మహారాష్ట్ర యూనివర్శిటీ ఆఫ్ హెల్త్ సైన్సెస్ నుండి సాహిత్య డిగ్రీ (D.Litt.) Honoris Causa, ముంబై వద్ద గౌరవం. ముఖ్యమంత్రి మహారాష్ట్ర (2019). <ref name="Founders | Search for Health" /> * షాహు, ఫూలే, అంబేద్కర్, అవార్డు (2019). <ref name="Founders | Search for Health" /> * నాసిక్‌లోని మహారాష్ట్ర యూనివర్శిటీ ఆఫ్ హెల్త్ సైన్సెస్ నుండి సాహిత్య డిగ్రీ (D.Litt.) Honoris Causa, ముంబై వద్ద గౌరవం. ముఖ్యమంత్రి మహారాష్ట్ర (2019). <ref name="Founders | Search for Health" /> === 2020లు === * JRD టాటా అవార్డ్ ఫర్ ఎక్సలెన్స్ ఇన్ పబ్లిక్ సర్వీస్, 2020 <ref>{{Cite web|title=India's 370 mn youth will drive its future: Ratan Tata|url=https://www.outlookindia.com/newsscroll/indias-370-mn-youth-will-drive-its-future-ratan-tata/1747616|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20200229101836/https://www.outlookindia.com/newsscroll/indias-370-mn-youth-will-drive-its-future-ratan-tata/1747616|archive-date=29 February 2020|access-date=29 February 2020|website=outlookindia.com}}</ref> * పాపులేషన్ ఫౌండేషన్ ఆఫ్ ఇండియా, న్యూఢిల్లీ (2020) నుండి రతన్ టాటాచే JRD టాటా అవార్డు. <ref name="Founders | Search for Health"/> * వనితా సమాజ్, ముంబై (2020) నుండి సైన్స్ ఫీల్డ్‌లో అచీవ్‌మెంట్ అవార్డు. <ref name="Founders | Search for Health" /> * D.Sc. ప్రవర ఇన్‌స్టిట్యూట్ ఆఫ్ మెడికల్ సైన్సెస్ (డీమ్డ్ టు బి యూనివర్సిటీ), లోని, జిల్లా నుండి డిగ్రీ. అహ్మద్‌నగర్ (2020). <ref name="Founders | Search for Health" /> == మూలాలు == {{Reflist}} == బాహ్య లింకులు == * [http://searchforhealth.ngo వెబ్‌సైట్‌ని శోధించండి] * [http://nirman.mkcl.org/ NIRMAN వెబ్‌సైట్] * [http://planningcommission.nic.in/aboutus/committee/Presentation/AbhayBang/Bang_Profile.pdf ప్రణాళికా సంఘం వెబ్‌సైట్‌లోని బయో డేటా, ప్రభుత్వ వెబ్‌సైట్] వద్ద {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20171019220935/http://planningcommission.nic.in/aboutus/committee/Presentation/AbhayBang/Bang_Profile.pdf|date=19 October 2017}}</link> * డాక్టర్ అభయ్ బ్యాంగ్: {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20210411182404/https://www.forbesindia.com/article/ideas-to-change-the-world/dr-abhay-bang-research-with-the-people/13742/1|date=11 April 2021}} [http://forbesindia.com/article/ideas-to-change-the-world/dr-abhay-bang-research-with-the-people/13742/1 ''వ్యక్తులతో పరిశోధన'']</link> , ''ఫోర్బ్స్ ఇండియాలో'' అభయ్ బాంగ్ రాసిన 2010 కథనం * [https://web.archive.org/web/20160304185637/http://nirman.mkcl.org/images/downloads/articles/Meeting_the_Mahatma.pdf ''మహాత్మాను కలవడం''], అభయ్ బాంగ్ రాసిన వ్యాసం * [https://www.mkgandhi.org/articles/magical_school.htm ''మై మ్యాజికల్ స్కూల్''], అభయ్ బ్యాంగ్ రాసిన మరో వ్యాసం * [http://arvindguptatoys.com/arvindgupta/sevagramtoshodgram.pdf ''సేవాగ్రామ్ టు షోడ్గ్రామ్''], అభయ్ బాంగ్ ప్రసంగం * [https://indianexpress.com/article/cities/mumbai/a-postcardvidarbha-marathwada-deserve-your-maximum-attention/ ''డాక్టర్ అభయ్ బ్యాంగ్ నుండి పోస్ట్‌కార్డ్: విదర్భ, మరాఠ్వాడా మీ దృష్టికి అర్హమైనది, CM ఫడ్నవిస్''], మహారాష్ట్ర ముఖ్యమంత్రికి అభయ్ బాంగ్ నుండి 2016 బహిరంగ లేఖ {{Authority control}} [[వర్గం:జీవిస్తున్న ప్రజలు]] [[వర్గం:పద్మశ్రీ పురస్కార గ్రహీతలు]] [[వర్గం:సామాజిక ఉద్యమకారులు]] [[వర్గం:వైద్యులు]] [[వర్గం:నారీశక్తి పురస్కార గ్రహీతలు]] [[వర్గం:గాంధేయవాదులు]] 466nu0geltlwwhkaj9gjv9cj3qtfdvv 0 399443 4595063 4386939 2025-06-30T04:33:48Z యర్రా రామారావు 28161 4595063 wikitext text/x-wiki {{Infobox legislature |name = జార్ఖండ్ శాసనసభ |legislature = [[జార్ఖండ్ 6వ శాసనసభ]] |coa_pic = Jharkhand Rajakiya Chihna.svg |coa_res = 200 |house_type = ఏకసభ |term_length = 2024-2029 |body = |houses = జార్ఖండ్ శాసనసభ (ఏకసభ) |foundation = 2000 |disbanded = |preceded_by = [[బీహార్ శాసనసభ]] |succeeded_by = |term_limits = 5 సంవత్సరాలు | leader1_type = [[జార్ఖండ్ గవర్నర్ల జాబితా|జార్ఖండ్ గవర్నరు]] | leader1 = [[సంతోష్ గంగ్వార్]] | party1 = | election1 = [[2024 జార్ఖండ్ శాసనసభ ఎన్నికలు|2024 జులై 31]] |leader2_type = [[జార్ఖండ్ శాసనసభ స్పీకర్ల జాబితా|స్పీకరు]] |leader2 =[[రవీంద్రనాథ్ మహతో]] |party2 = [[జార్ఖండ్ ముక్తి మోర్చా|JMM]] |election2 = 2020 జనవరి 06 |leader3_type = సభా నాయకుడు<br/>([[జార్ఖండ్ ముఖ్యమంత్రుల జాబితా|ముఖ్యమంత్రి]]) |leader3 = [[హేమంత్ సోరెన్]] |party3 = [[జార్ఖండ్ ముక్తి మోర్చా|JMM]] |election3 = [[2024 జార్ఖండ్ శాసనసభ ఎన్నికలు|2024 నవంబరు 28]] |leader5_type = [[జార్ఖండ్ శాసనసభలో ప్రతిపక్ష నాయకుల జాబితా|ప్రతిపక్ష నాయకుడు]] |leader5 = ప్రకటించాలి |election5 = 2024 నవంబరు |party5 = [[భారతీయ జనతా పార్టీ|బిజెపి]] |members = 81 |structure1 = File:Jharkhand Vidhan Sabha 2023.svg |structure1_res = 250px |political_groups1 = <!-- Do not make changes to Party totals without making corresponding changes under section 'Members of Legislative Assembly' --> '''[[జార్ఖండ్ ప్రభుత్వం|ప్రభుత్వం]] (56)'''<br/>''' '''[[భారత జాతీయ అభివృద్ధి సమ్మిళిత కూటమి|I.N.D.I.A]] (56)'''' *{{Color box|#215B30}} [[జార్ఖండ్ ముక్తి మోర్చా|JMM]] (34) *{{Color box|#00BFFF}} [[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|INC]] (16) *{{Color box|#006400}} [[రాష్ట్రీయ జనతా దళ్|RJD]] (4) *{{Color box|{{Party color|Communist Party of India (Marxist–Leninist) Liberation}}}} [[కమ్యూనిస్ట్ పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (మార్క్సిస్ట్-లెనినిస్ట్) లిబరేషన్|CPI (ML) L]] (2) '''అధికారిక ప్రతిపక్షం (24)'''<br/>''' '''[[నేషనల్ డెమోక్రటిక్ అలయన్స్|NDA]] (24)''<ref>{{cite web|title=Champai Soren-led JMM-Cong govt wins trust vote in Jharkhand assembly|url=https://www.hindustantimes.com/india-news/champai-soren-led-jmm-cong-govt-wins-trust-vote-in-jharkhand-assembly-101707122468848.html}}</ref> *{{Color box|#FF9933}} [[భారతీయ జనతా పార్టీ|BJP]] (21) :*{{Color box|#0A1951}} [[జనతా దళ్ (యునైటెడ్)|జెడి(యు)]](1) :*{{colour box|#4E1B5D}} [[లోక్ జనశక్తి పార్టీ (రామ్ విలాస్) |LJP(RV)]] (1) :*{{Color box|#FF33FF}} [[ఆల్ జార్ఖండ్ స్టూడెంట్స్ యూనియన్|AJSU]] (1) :*[[పార్లమెంటరీ ప్రతిపక్షం|ఇతర ప్రతిపక్షం]] (1) :{{Color box|#75ED00}} [[జార్ఖండ్ లోక్తాంత్రిక్ క్రాంతికారి మోర్చా|JLKM]] (1) |voting_system1 = [[ఫస్ట్-పాస్ట్-ది-పోస్ట్ ఓటింగ్|ఫస్ట్ పాస్ట్ ది పోస్ట్]] |last_election1 = [[2024 జార్ఖండ్ శాసనసభ ఎన్నికలు|2024]] |next_election1 = [[తదుపరి జార్ఖండ్ శాసనసభ ఎన్నికలు|2029 నవంబరు - డిసెంబరు]] |session_room = |session_res = 300px |meeting_place = జార్ఖండ్ విధానసభ, కుటే గ్రామం, రాంచీ |session_room2 = |session_res2 = 300px |meeting_place2 = |website = {{URL|jharkhandvidhansabha.nic.in}} |footnotes = }} '''జార్ఖండ్ శాసనసభ, ''' (జార్ఖండ్ విధానసభ) అనేది భారతదేశంలోని జార్ఖండ్ రాష్ట్రానికి ఏకసభ్య శాసనసభ. జార్ఖండ్ శాసనసభకు ప్రస్తుతం 82 మంది శాసనసభ సభ్యులు ఎన్నికయ్యారు. ఎన్నికైన సభ్యుల పదవీకాలం 5 సంవత్సరాల ఉంటుంది. == శాసనసభల జాబితా == {| class="wikitable" style="text-align:center" !అసెంబ్లీ<br/>{{small|([[జార్ఖండ్‌లో ఎన్నికలు|ఎన్నికలు]])}} ! scope="col" |[[జార్ఖండ్ ముఖ్యమంత్రుల జాబితా|మఖ్యమంత్రి]] ! colspan="3" rowspan="1" scope="col" |పదవీకాలం ! colspan="2" scope="col" |పార్టీ {{efn|This column only names the chief minister's party. The state government he headed may have been a complex coalition of several parties and independents; these are not listed here.}} |- | rowspan="2" |[[జార్ఖండ్ 1వ శాసనసభ|1వ]] {{efn|The first Legislative Assembly of Jharkhand was constituted by the [[Member of Legislative Assembly|MLAs]] elected in the 2000 Bihar Legislative Assembly election, whose constituencies were in the newly formed Jharkhand.<ref name=main>{{cite web|url=https://frontline.thehindu.com/static/html/fl1717/17170390.htm|title=Jharkhand, at last|date=1 September 2000|last=Chaudhuri|first=Kalyan|website=Frontline|access-date=4 August 2019|archive-url=https://web.archive.org/web/20190724114939/https://frontline.thehindu.com/static/html/fl1717/17170390.htm|archive-date=24 July 2019|url-status=live}}</ref>}}<br />{{small|([[2000 బీహార్ శాసనసభ ఎన్నికలు|2000&nbsp;ఎన్నిక]])}} | scope="row" |[[బాబూలాల్ మరాండీ]] | 2000 నవంబరు 15 | 2003 మార్చి 18 |{{Age in years and days|2000|11|15|2003|3|18}} | rowspan="2" | [[భారతీయ జనతా పార్టీ]] | rowspan="2" style="background-color: {{party color|Bharatiya Janata Party}}" | |- | scope="row" |[[అర్జున్ ముండా]] | 2003 మార్చి 18 | 2005 మార్చి 2 |{{Age in years and days|2003|3|18|2005|3|2}} |- | rowspan="4" |[[జార్ఖండ్ 2వ శాసనసభ|2వ]]<br/>{{small|([[2005 జార్ఖండ్ శాసనసభ ఎన్నికలు|2005&nbsp;ఎన్నిక]])}} | scope="row" |[[శిబు సోరెన్]] | 2005 మార్చి 2 | 2005 మార్చి 12 |{{Age in years and days|2005|3|2|2005|3|12}} |[[జార్ఖండ్ ముక్తి మోర్చా]] | style="background-color: {{party color|Jharkhand Mukti Morcha}}" | |- | scope="row" |[[అర్జున్ ముండా]] | 2005 మార్చి 12 | 2006 సెప్టెంబరు 18 |{{Age in years and days|2005|3|12|2006|9|18}} |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] | style="background-color: {{party color|Bharatiya Janata Party}}" | |- | scope="row" |[[మధు కోడా]] | 2006 సెప్టెంబరు 18 | 2008 ఆగస్టు 27 |{{Age in years and days|2006|9|19|2008|8|27}} |[[స్వతంత్ర రాజకీయ నాయకులు|స్వతంత్ర]] | style="background-color:{{party color|Independent politician}}" | |- | scope="row" |[[శిబు సోరెన్]] | 2008 ఆగస్టు 27 | 2009 జనవరి 19 |{{Age in years and days|2008|8|27|2009|1|19}} |[[జార్ఖండ్ ముక్తి మోర్చా]] | style="background-color: {{party color|Jharkhand Mukti Morcha}}" | |- | | scope="row" |ఖాళీ {{efn|[[President's rule]] may be imposed when the "government in a state is not able to function as per the Constitution", which often happens because no party or coalition has a majority in the assembly. When President's rule is in force in a state, its council of ministers stands dissolved. The office of chief minister thus lies vacant, and the administration is taken over by the governor, who functions on behalf of the central government. At times, the legislative assembly also stands dissolved.<ref>{{cite web|first=Amberish K.|last=Diwanji|url=http://www.rediff.co.in/news/2005/mar/15spec1.htm|title=A dummy's guide to President's rule|website=Rediff.com|date=15 March 2005|access-date=3 August 2019|archive-url=https://web.archive.org/web/20130519111701/http://www.rediff.co.in/news/2005/mar/15spec1.htm|archive-date=19 May 2013|url-status=live}}</ref>|name=PR}} ([[రాష్ట్రపతి పాలన]]) | 2009 జనవరి 19 | 2009 డిసెంబరు 30 |{{Age in years and days|2009|1|19|2009|12|30}} |వర్తించదు | style="background-color: white" | |- | rowspan="5" |[[జార్ఖండ్ 3వ శాసనసభ|3వ]]<br/>{{small|([[2009 జార్ఖండ్ శాసనసభ ఎన్నికలు|2009&nbsp;ఎన్నిక]])}} | scope="row" |[[శిబు సోరెన్]] | 2009 డిసెంబరు 30 | 2010 జూన్ 1 |{{Age in years and days|2009|12|30|2010|6|1}} |[[జార్ఖండ్ ముక్తి మోర్చా]] | style="background-color: {{party color|Jharkhand Mukti Morcha}}" | |- | scope="row" |ఖాళీ {{efn|name=PR}} ([[రాష్ట్రపతి పాలన]]) | 2010 జూన్ 1 | 2010 సెప్టెంబరు 11 |{{Age in years and days|2010|6|1|2010|9|11}} |వర్తించదు | style="background-color: white" | |- | scope="row" |[[అర్జున్ ముండా]] | 2010 సెప్టెంబరు 11 | 2013 జనవరి 18 |{{Age in years and days|2010|9|11|2013|1|18}} |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] | style="background-color: {{party color|Bharatiya Janata Party}}" | |- | scope="row" |ఖాళీ {{efn|name=PR}} ([[రాష్ట్రపతి పాలన]]) | 2013 జనవరి 18 | 2013 జూలై 13 |{{Age in years and days|2013|1|18|2013|7|13}} |వర్తించదు | style="background-color: white" | |- | scope="row" |[[హేమంత్ సోరెన్]] | 2013 జూలై 13 | 2014 డిసెంబరు 28 |{{Age in years and days|2013|7|13|2014|12|28}} |[[జార్ఖండ్ ముక్తి మోర్చా]] | style="background-color: {{party color|Jharkhand Mukti Morcha}}" | |- |[[జార్ఖండ్ 4వ శాసనసభ|4వ]]<br/>{{small|([[2014 జార్ఖండ్ శాసనసభ ఎన్నికలు|2014&nbsp;ఎన్నిక]])}} | scope="row" |[[రఘుబర్ దాస్]] | 2014 డిసెంబరు 28 | 2019 డిసెంబరు 29 |{{Age in years and days|2014|12|28|2019|12|29}} |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] | style="background-color: {{party color|Bharatiya Janata Party}}" | |- | rowspan="3" |[[జార్ఖండ్ 5వ శాసనసభ|5వ]]<br/>{{small|([[2019 జార్ఖండ్ శాసనసభ ఎన్నికలు|2019&nbsp;ఎన్నిక]])}} | scope="row" |[[హేమంత్ సోరెన్]] | 2019 డిసెంబరు 29 |2024 ఫిబ్రవరి <br>2 |{{Ayd|29 december 2019|2 february 2024}} | rowspan="4" |[[జార్ఖండ్ ముక్తి మోర్చా]] | rowspan="4" style="background-color: {{party color|Jharkhand Mukti Morcha}}" | |- |[[చంపై సోరెన్]] |2024 ఫిబ్రవరి <br>2 |2024 జూలై<br>4 |{{Ayd|2 february 2024|4 july 2024}} |- |[[హేమంత్ సోరెన్]] |2024 జూలై <br>4 |2024 నవంబరు <br>28 |{{Ayd|4 july 2024|28 november 2024}} |- |[[జార్ఖండ్ 6వ శాసనసభ|6వ]]<br/>{{small|([[2024 జార్ఖండ్ శాసనసభ ఎన్నికలు|2024&nbsp;ఎన్నిక]])}} | scope="row" |[[హేమంత్ సోరెన్]] |2024 నవంబరు<br>28 |ఉనికిలో ఉంది |{{Ayd|28 november 2024}} |} ==శాసనసభ సభ్యులు == {{transcluded section|source=జార్ఖండ్ 6వ శాసనసభ}} {{trim|{{#Section-h:జార్ఖండ్ 6వ శాసనసభ|శాసనసభ సభ్యులు}}}} == ఇవి కూడా చూడండి == * [[జార్ఖండ్ ముఖ్యమంత్రుల జాబితా]] * [[జార్ఖండ్ శాసనసభ నియోజకవర్గాల జాబితా]] * [[జార్ఖండ్ ఉప ముఖ్యమంత్రుల జాబితా]] * [[జార్ఖండ్ శాసనసభ స్పీకర్ల జాబితా]] * [[జార్ఖండ్ శాసనసభలో ప్రతిపక్ష నాయకుల జాబితా]] ==మూలాలు== {{మూలాలజాబితా}} == వెలుపలి లంకెలు == {{భారతదేశ శాసనసభలు}} {{భారత ప్రస్తుత శాసనసభలు}} [[వర్గం:భారతదేశ రాష్ట్ర శాసనసభలు]] [[వర్గం:ఏకసభ శాసనసభలు]] [[వర్గం:భారతదేశం లోని దిగువ సభలు]] [[వర్గం:శాసనసభలు]] [[వర్గం:భారత రాజకీయ వ్యవస్థ]] [[వర్గం:జార్ఖండ్ శాసన వ్యవస్థ]] [[వర్గం:జార్ఖండ్ శాసనసభ]] hw1ii3jnr30p9o9gq7yvmwbhsffdseo 4595066 4595063 2025-06-30T04:39:21Z యర్రా రామారావు 28161 4595066 wikitext text/x-wiki {{Infobox legislature |name = జార్ఖండ్ శాసనసభ |legislature = [[జార్ఖండ్ 6వ శాసనసభ]] |coa_pic = Jharkhand Rajakiya Chihna.svg |coa_res = 200 |house_type = ఏకసభ |term_length = 2024-2029 |body = |houses = జార్ఖండ్ శాసనసభ (ఏకసభ) |foundation = 2000 |disbanded = |preceded_by = [[బీహార్ శాసనసభ]] |succeeded_by = |term_limits = 5 సంవత్సరాలు | leader1_type = [[జార్ఖండ్ గవర్నర్ల జాబితా|జార్ఖండ్ గవర్నరు]] | leader1 = [[సంతోష్ గంగ్వార్]] | party1 = | election1 = [[2024 జార్ఖండ్ శాసనసభ ఎన్నికలు|2024 జులై 31]] |leader2_type = [[జార్ఖండ్ శాసనసభ స్పీకర్ల జాబితా|స్పీకరు]] |leader2 =[[రవీంద్రనాథ్ మహతో]] |party2 = [[జార్ఖండ్ ముక్తి మోర్చా|JMM]] |election2 = 2020 జనవరి 06 |leader3_type = సభా నాయకుడు<br/>([[జార్ఖండ్ ముఖ్యమంత్రుల జాబితా|ముఖ్యమంత్రి]]) |leader3 = [[హేమంత్ సోరెన్]] |party3 = [[జార్ఖండ్ ముక్తి మోర్చా|JMM]] |election3 = [[2024 జార్ఖండ్ శాసనసభ ఎన్నికలు|2024 నవంబరు 28]] |leader5_type = [[జార్ఖండ్ శాసనసభలో ప్రతిపక్ష నాయకుల జాబితా|ప్రతిపక్ష నాయకుడు]] |leader5 = [[బాబూలాల్ మరాండీ]] |election5 = 2025 మార్చి 06 |party5 = [[భారతీయ జనతా పార్టీ|బిజెపి]] |members = 81 |structure1 = File:Jharkhand Vidhan Sabha 2023.svg |structure1_res = 250px |political_groups1 = <!-- Do not make changes to Party totals without making corresponding changes under section 'Members of Legislative Assembly' --> '''[[జార్ఖండ్ ప్రభుత్వం|ప్రభుత్వం]] (56)'''<br/>''' '''[[భారత జాతీయ అభివృద్ధి సమ్మిళిత కూటమి|I.N.D.I.A]] (56)'''' *{{Color box|#215B30}} [[జార్ఖండ్ ముక్తి మోర్చా|JMM]] (34) *{{Color box|#00BFFF}} [[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|INC]] (16) *{{Color box|#006400}} [[రాష్ట్రీయ జనతా దళ్|RJD]] (4) *{{Color box|{{Party color|Communist Party of India (Marxist–Leninist) Liberation}}}} [[కమ్యూనిస్ట్ పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (మార్క్సిస్ట్-లెనినిస్ట్) లిబరేషన్|CPI (ML) L]] (2) '''అధికారిక ప్రతిపక్షం (24)'''<br/>''' '''[[నేషనల్ డెమోక్రటిక్ అలయన్స్|NDA]] (24)''<ref>{{cite web|title=Champai Soren-led JMM-Cong govt wins trust vote in Jharkhand assembly|url=https://www.hindustantimes.com/india-news/champai-soren-led-jmm-cong-govt-wins-trust-vote-in-jharkhand-assembly-101707122468848.html}}</ref> *{{Color box|#FF9933}} [[భారతీయ జనతా పార్టీ|BJP]] (21) :*{{Color box|#0A1951}} [[జనతా దళ్ (యునైటెడ్)|జెడి(యు)]](1) :*{{colour box|#4E1B5D}} [[లోక్ జనశక్తి పార్టీ (రామ్ విలాస్) |LJP(RV)]] (1) :*{{Color box|#FF33FF}} [[ఆల్ జార్ఖండ్ స్టూడెంట్స్ యూనియన్|AJSU]] (1) :*[[పార్లమెంటరీ ప్రతిపక్షం|ఇతర ప్రతిపక్షం]] (1) :{{Color box|#75ED00}} [[జార్ఖండ్ లోక్తాంత్రిక్ క్రాంతికారి మోర్చా|JLKM]] (1) |voting_system1 = [[ఫస్ట్-పాస్ట్-ది-పోస్ట్ ఓటింగ్|ఫస్ట్ పాస్ట్ ది పోస్ట్]] |last_election1 = [[2024 జార్ఖండ్ శాసనసభ ఎన్నికలు|2024]] |next_election1 = [[తదుపరి జార్ఖండ్ శాసనసభ ఎన్నికలు|2029]] (నవంబరు - డిసెంబరు) |session_room = |session_res = 300px |meeting_place = జార్ఖండ్ విధానసభ, కుటే గ్రామం, రాంచీ |session_room2 = |session_res2 = 300px |meeting_place2 = |website = {{URL|jharkhandvidhansabha.nic.in}} |footnotes = }} '''జార్ఖండ్ శాసనసభ, ''' (జార్ఖండ్ విధానసభ) అనేది భారతదేశంలోని జార్ఖండ్ రాష్ట్రానికి ఏకసభ్య శాసనసభ. జార్ఖండ్ శాసనసభకు ప్రస్తుతం 82 మంది శాసనసభ సభ్యులు ఎన్నికయ్యారు. ఎన్నికైన సభ్యుల పదవీకాలం 5 సంవత్సరాల ఉంటుంది. == శాసనసభల జాబితా == {| class="wikitable" style="text-align:center" !అసెంబ్లీ<br/>{{small|([[జార్ఖండ్‌లో ఎన్నికలు|ఎన్నికలు]])}} ! scope="col" |[[జార్ఖండ్ ముఖ్యమంత్రుల జాబితా|మఖ్యమంత్రి]] ! colspan="3" rowspan="1" scope="col" |పదవీకాలం ! colspan="2" scope="col" |పార్టీ {{efn|This column only names the chief minister's party. The state government he headed may have been a complex coalition of several parties and independents; these are not listed here.}} |- | rowspan="2" |[[జార్ఖండ్ 1వ శాసనసభ|1వ]] {{efn|The first Legislative Assembly of Jharkhand was constituted by the [[Member of Legislative Assembly|MLAs]] elected in the 2000 Bihar Legislative Assembly election, whose constituencies were in the newly formed Jharkhand.<ref name=main>{{cite web|url=https://frontline.thehindu.com/static/html/fl1717/17170390.htm|title=Jharkhand, at last|date=1 September 2000|last=Chaudhuri|first=Kalyan|website=Frontline|access-date=4 August 2019|archive-url=https://web.archive.org/web/20190724114939/https://frontline.thehindu.com/static/html/fl1717/17170390.htm|archive-date=24 July 2019|url-status=live}}</ref>}}<br />{{small|([[2000 బీహార్ శాసనసభ ఎన్నికలు|2000&nbsp;ఎన్నిక]])}} | scope="row" |[[బాబూలాల్ మరాండీ]] | 2000 నవంబరు 15 | 2003 మార్చి 18 |{{Age in years and days|2000|11|15|2003|3|18}} | rowspan="2" | [[భారతీయ జనతా పార్టీ]] | rowspan="2" style="background-color: {{party color|Bharatiya Janata Party}}" | |- | scope="row" |[[అర్జున్ ముండా]] | 2003 మార్చి 18 | 2005 మార్చి 2 |{{Age in years and days|2003|3|18|2005|3|2}} |- | rowspan="4" |[[జార్ఖండ్ 2వ శాసనసభ|2వ]]<br/>{{small|([[2005 జార్ఖండ్ శాసనసభ ఎన్నికలు|2005&nbsp;ఎన్నిక]])}} | scope="row" |[[శిబు సోరెన్]] | 2005 మార్చి 2 | 2005 మార్చి 12 |{{Age in years and days|2005|3|2|2005|3|12}} |[[జార్ఖండ్ ముక్తి మోర్చా]] | style="background-color: {{party color|Jharkhand Mukti Morcha}}" | |- | scope="row" |[[అర్జున్ ముండా]] | 2005 మార్చి 12 | 2006 సెప్టెంబరు 18 |{{Age in years and days|2005|3|12|2006|9|18}} |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] | style="background-color: {{party color|Bharatiya Janata Party}}" | |- | scope="row" |[[మధు కోడా]] | 2006 సెప్టెంబరు 18 | 2008 ఆగస్టు 27 |{{Age in years and days|2006|9|19|2008|8|27}} |[[స్వతంత్ర రాజకీయ నాయకులు|స్వతంత్ర]] | style="background-color:{{party color|Independent politician}}" | |- | scope="row" |[[శిబు సోరెన్]] | 2008 ఆగస్టు 27 | 2009 జనవరి 19 |{{Age in years and days|2008|8|27|2009|1|19}} |[[జార్ఖండ్ ముక్తి మోర్చా]] | style="background-color: {{party color|Jharkhand Mukti Morcha}}" | |- | | scope="row" |ఖాళీ {{efn|[[President's rule]] may be imposed when the "government in a state is not able to function as per the Constitution", which often happens because no party or coalition has a majority in the assembly. When President's rule is in force in a state, its council of ministers stands dissolved. The office of chief minister thus lies vacant, and the administration is taken over by the governor, who functions on behalf of the central government. At times, the legislative assembly also stands dissolved.<ref>{{cite web|first=Amberish K.|last=Diwanji|url=http://www.rediff.co.in/news/2005/mar/15spec1.htm|title=A dummy's guide to President's rule|website=Rediff.com|date=15 March 2005|access-date=3 August 2019|archive-url=https://web.archive.org/web/20130519111701/http://www.rediff.co.in/news/2005/mar/15spec1.htm|archive-date=19 May 2013|url-status=live}}</ref>|name=PR}} ([[రాష్ట్రపతి పాలన]]) | 2009 జనవరి 19 | 2009 డిసెంబరు 30 |{{Age in years and days|2009|1|19|2009|12|30}} |వర్తించదు | style="background-color: white" | |- | rowspan="5" |[[జార్ఖండ్ 3వ శాసనసభ|3వ]]<br/>{{small|([[2009 జార్ఖండ్ శాసనసభ ఎన్నికలు|2009&nbsp;ఎన్నిక]])}} | scope="row" |[[శిబు సోరెన్]] | 2009 డిసెంబరు 30 | 2010 జూన్ 1 |{{Age in years and days|2009|12|30|2010|6|1}} |[[జార్ఖండ్ ముక్తి మోర్చా]] | style="background-color: {{party color|Jharkhand Mukti Morcha}}" | |- | scope="row" |ఖాళీ {{efn|name=PR}} ([[రాష్ట్రపతి పాలన]]) | 2010 జూన్ 1 | 2010 సెప్టెంబరు 11 |{{Age in years and days|2010|6|1|2010|9|11}} |వర్తించదు | style="background-color: white" | |- | scope="row" |[[అర్జున్ ముండా]] | 2010 సెప్టెంబరు 11 | 2013 జనవరి 18 |{{Age in years and days|2010|9|11|2013|1|18}} |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] | style="background-color: {{party color|Bharatiya Janata Party}}" | |- | scope="row" |ఖాళీ {{efn|name=PR}} ([[రాష్ట్రపతి పాలన]]) | 2013 జనవరి 18 | 2013 జూలై 13 |{{Age in years and days|2013|1|18|2013|7|13}} |వర్తించదు | style="background-color: white" | |- | scope="row" |[[హేమంత్ సోరెన్]] | 2013 జూలై 13 | 2014 డిసెంబరు 28 |{{Age in years and days|2013|7|13|2014|12|28}} |[[జార్ఖండ్ ముక్తి మోర్చా]] | style="background-color: {{party color|Jharkhand Mukti Morcha}}" | |- |[[జార్ఖండ్ 4వ శాసనసభ|4వ]]<br/>{{small|([[2014 జార్ఖండ్ శాసనసభ ఎన్నికలు|2014&nbsp;ఎన్నిక]])}} | scope="row" |[[రఘుబర్ దాస్]] | 2014 డిసెంబరు 28 | 2019 డిసెంబరు 29 |{{Age in years and days|2014|12|28|2019|12|29}} |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] | style="background-color: {{party color|Bharatiya Janata Party}}" | |- | rowspan="3" |[[జార్ఖండ్ 5వ శాసనసభ|5వ]]<br/>{{small|([[2019 జార్ఖండ్ శాసనసభ ఎన్నికలు|2019&nbsp;ఎన్నిక]])}} | scope="row" |[[హేమంత్ సోరెన్]] | 2019 డిసెంబరు 29 |2024 ఫిబ్రవరి <br>2 |{{Ayd|29 december 2019|2 february 2024}} | rowspan="4" |[[జార్ఖండ్ ముక్తి మోర్చా]] | rowspan="4" style="background-color: {{party color|Jharkhand Mukti Morcha}}" | |- |[[చంపై సోరెన్]] |2024 ఫిబ్రవరి <br>2 |2024 జూలై<br>4 |{{Ayd|2 february 2024|4 july 2024}} |- |[[హేమంత్ సోరెన్]] |2024 జూలై <br>4 |2024 నవంబరు <br>28 |{{Ayd|4 july 2024|28 november 2024}} |- |[[జార్ఖండ్ 6వ శాసనసభ|6వ]]<br/>{{small|([[2024 జార్ఖండ్ శాసనసభ ఎన్నికలు|2024&nbsp;ఎన్నిక]])}} | scope="row" |[[హేమంత్ సోరెన్]] |2024 నవంబరు<br>28 |ఉనికిలో ఉంది |{{Ayd|28 november 2024}} |} ==శాసనసభ సభ్యులు == {{transcluded section|source=జార్ఖండ్ 6వ శాసనసభ}} {{trim|{{#Section-h:జార్ఖండ్ 6వ శాసనసభ|శాసనసభ సభ్యులు}}}} == ఇవి కూడా చూడండి == * [[జార్ఖండ్ ముఖ్యమంత్రుల జాబితా]] * [[జార్ఖండ్ శాసనసభ నియోజకవర్గాల జాబితా]] * [[జార్ఖండ్ ఉప ముఖ్యమంత్రుల జాబితా]] * [[జార్ఖండ్ శాసనసభ స్పీకర్ల జాబితా]] * [[జార్ఖండ్ శాసనసభలో ప్రతిపక్ష నాయకుల జాబితా]] ==మూలాలు== {{మూలాలజాబితా}} == వెలుపలి లంకెలు == {{భారతదేశ శాసనసభలు}} {{భారత ప్రస్తుత శాసనసభలు}} [[వర్గం:భారతదేశ రాష్ట్ర శాసనసభలు]] [[వర్గం:ఏకసభ శాసనసభలు]] [[వర్గం:భారతదేశం లోని దిగువ సభలు]] [[వర్గం:శాసనసభలు]] [[వర్గం:భారత రాజకీయ వ్యవస్థ]] [[వర్గం:జార్ఖండ్ శాసన వ్యవస్థ]] [[వర్గం:జార్ఖండ్ శాసనసభ]] qlau3b1pop0g2991l27d8wjiy8nnqx3 4595091 4595066 2025-06-30T06:08:37Z యర్రా రామారావు 28161 /* మూలాలు */ 4595091 wikitext text/x-wiki {{Infobox legislature |name = జార్ఖండ్ శాసనసభ |legislature = [[జార్ఖండ్ 6వ శాసనసభ]] |coa_pic = Jharkhand Rajakiya Chihna.svg |coa_res = 200 |house_type = ఏకసభ |term_length = 2024-2029 |body = |houses = జార్ఖండ్ శాసనసభ (ఏకసభ) |foundation = 2000 |disbanded = |preceded_by = [[బీహార్ శాసనసభ]] |succeeded_by = |term_limits = 5 సంవత్సరాలు | leader1_type = [[జార్ఖండ్ గవర్నర్ల జాబితా|జార్ఖండ్ గవర్నరు]] | leader1 = [[సంతోష్ గంగ్వార్]] | party1 = | election1 = [[2024 జార్ఖండ్ శాసనసభ ఎన్నికలు|2024 జులై 31]] |leader2_type = [[జార్ఖండ్ శాసనసభ స్పీకర్ల జాబితా|స్పీకరు]] |leader2 =[[రవీంద్రనాథ్ మహతో]] |party2 = [[జార్ఖండ్ ముక్తి మోర్చా|JMM]] |election2 = 2020 జనవరి 06 |leader3_type = సభా నాయకుడు<br/>([[జార్ఖండ్ ముఖ్యమంత్రుల జాబితా|ముఖ్యమంత్రి]]) |leader3 = [[హేమంత్ సోరెన్]] |party3 = [[జార్ఖండ్ ముక్తి మోర్చా|JMM]] |election3 = [[2024 జార్ఖండ్ శాసనసభ ఎన్నికలు|2024 నవంబరు 28]] |leader5_type = [[జార్ఖండ్ శాసనసభలో ప్రతిపక్ష నాయకుల జాబితా|ప్రతిపక్ష నాయకుడు]] |leader5 = [[బాబూలాల్ మరాండీ]] |election5 = 2025 మార్చి 06 |party5 = [[భారతీయ జనతా పార్టీ|బిజెపి]] |members = 81 |structure1 = File:Jharkhand Vidhan Sabha 2023.svg |structure1_res = 250px |political_groups1 = <!-- Do not make changes to Party totals without making corresponding changes under section 'Members of Legislative Assembly' --> '''[[జార్ఖండ్ ప్రభుత్వం|ప్రభుత్వం]] (56)'''<br/>''' '''[[భారత జాతీయ అభివృద్ధి సమ్మిళిత కూటమి|I.N.D.I.A]] (56)'''' *{{Color box|#215B30}} [[జార్ఖండ్ ముక్తి మోర్చా|JMM]] (34) *{{Color box|#00BFFF}} [[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|INC]] (16) *{{Color box|#006400}} [[రాష్ట్రీయ జనతా దళ్|RJD]] (4) *{{Color box|{{Party color|Communist Party of India (Marxist–Leninist) Liberation}}}} [[కమ్యూనిస్ట్ పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (మార్క్సిస్ట్-లెనినిస్ట్) లిబరేషన్|CPI (ML) L]] (2) '''అధికారిక ప్రతిపక్షం (24)'''<br/>''' '''[[నేషనల్ డెమోక్రటిక్ అలయన్స్|NDA]] (24)''<ref>{{cite web|title=Champai Soren-led JMM-Cong govt wins trust vote in Jharkhand assembly|url=https://www.hindustantimes.com/india-news/champai-soren-led-jmm-cong-govt-wins-trust-vote-in-jharkhand-assembly-101707122468848.html}}</ref> *{{Color box|#FF9933}} [[భారతీయ జనతా పార్టీ|BJP]] (21) :*{{Color box|#0A1951}} [[జనతా దళ్ (యునైటెడ్)|జెడి(యు)]](1) :*{{colour box|#4E1B5D}} [[లోక్ జనశక్తి పార్టీ (రామ్ విలాస్) |LJP(RV)]] (1) :*{{Color box|#FF33FF}} [[ఆల్ జార్ఖండ్ స్టూడెంట్స్ యూనియన్|AJSU]] (1) :*[[పార్లమెంటరీ ప్రతిపక్షం|ఇతర ప్రతిపక్షం]] (1) :{{Color box|#75ED00}} [[జార్ఖండ్ లోక్తాంత్రిక్ క్రాంతికారి మోర్చా|JLKM]] (1) |voting_system1 = [[ఫస్ట్-పాస్ట్-ది-పోస్ట్ ఓటింగ్|ఫస్ట్ పాస్ట్ ది పోస్ట్]] |last_election1 = [[2024 జార్ఖండ్ శాసనసభ ఎన్నికలు|2024]] |next_election1 = [[తదుపరి జార్ఖండ్ శాసనసభ ఎన్నికలు|2029]] (నవంబరు - డిసెంబరు) |session_room = |session_res = 300px |meeting_place = జార్ఖండ్ విధానసభ, కుటే గ్రామం, రాంచీ |session_room2 = |session_res2 = 300px |meeting_place2 = |website = {{URL|jharkhandvidhansabha.nic.in}} |footnotes = }} '''జార్ఖండ్ శాసనసభ, ''' (జార్ఖండ్ విధానసభ) అనేది భారతదేశంలోని జార్ఖండ్ రాష్ట్రానికి ఏకసభ్య శాసనసభ. జార్ఖండ్ శాసనసభకు ప్రస్తుతం 82 మంది శాసనసభ సభ్యులు ఎన్నికయ్యారు. ఎన్నికైన సభ్యుల పదవీకాలం 5 సంవత్సరాల ఉంటుంది. == శాసనసభల జాబితా == {| class="wikitable" style="text-align:center" !అసెంబ్లీ<br/>{{small|([[జార్ఖండ్‌లో ఎన్నికలు|ఎన్నికలు]])}} ! scope="col" |[[జార్ఖండ్ ముఖ్యమంత్రుల జాబితా|మఖ్యమంత్రి]] ! colspan="3" rowspan="1" scope="col" |పదవీకాలం ! colspan="2" scope="col" |పార్టీ {{efn|This column only names the chief minister's party. The state government he headed may have been a complex coalition of several parties and independents; these are not listed here.}} |- | rowspan="2" |[[జార్ఖండ్ 1వ శాసనసభ|1వ]] {{efn|The first Legislative Assembly of Jharkhand was constituted by the [[Member of Legislative Assembly|MLAs]] elected in the 2000 Bihar Legislative Assembly election, whose constituencies were in the newly formed Jharkhand.<ref name=main>{{cite web|url=https://frontline.thehindu.com/static/html/fl1717/17170390.htm|title=Jharkhand, at last|date=1 September 2000|last=Chaudhuri|first=Kalyan|website=Frontline|access-date=4 August 2019|archive-url=https://web.archive.org/web/20190724114939/https://frontline.thehindu.com/static/html/fl1717/17170390.htm|archive-date=24 July 2019|url-status=live}}</ref>}}<br />{{small|([[2000 బీహార్ శాసనసభ ఎన్నికలు|2000&nbsp;ఎన్నిక]])}} | scope="row" |[[బాబూలాల్ మరాండీ]] | 2000 నవంబరు 15 | 2003 మార్చి 18 |{{Age in years and days|2000|11|15|2003|3|18}} | rowspan="2" | [[భారతీయ జనతా పార్టీ]] | rowspan="2" style="background-color: {{party color|Bharatiya Janata Party}}" | |- | scope="row" |[[అర్జున్ ముండా]] | 2003 మార్చి 18 | 2005 మార్చి 2 |{{Age in years and days|2003|3|18|2005|3|2}} |- | rowspan="4" |[[జార్ఖండ్ 2వ శాసనసభ|2వ]]<br/>{{small|([[2005 జార్ఖండ్ శాసనసభ ఎన్నికలు|2005&nbsp;ఎన్నిక]])}} | scope="row" |[[శిబు సోరెన్]] | 2005 మార్చి 2 | 2005 మార్చి 12 |{{Age in years and days|2005|3|2|2005|3|12}} |[[జార్ఖండ్ ముక్తి మోర్చా]] | style="background-color: {{party color|Jharkhand Mukti Morcha}}" | |- | scope="row" |[[అర్జున్ ముండా]] | 2005 మార్చి 12 | 2006 సెప్టెంబరు 18 |{{Age in years and days|2005|3|12|2006|9|18}} |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] | style="background-color: {{party color|Bharatiya Janata Party}}" | |- | scope="row" |[[మధు కోడా]] | 2006 సెప్టెంబరు 18 | 2008 ఆగస్టు 27 |{{Age in years and days|2006|9|19|2008|8|27}} |[[స్వతంత్ర రాజకీయ నాయకులు|స్వతంత్ర]] | style="background-color:{{party color|Independent politician}}" | |- | scope="row" |[[శిబు సోరెన్]] | 2008 ఆగస్టు 27 | 2009 జనవరి 19 |{{Age in years and days|2008|8|27|2009|1|19}} |[[జార్ఖండ్ ముక్తి మోర్చా]] | style="background-color: {{party color|Jharkhand Mukti Morcha}}" | |- | | scope="row" |ఖాళీ {{efn|[[President's rule]] may be imposed when the "government in a state is not able to function as per the Constitution", which often happens because no party or coalition has a majority in the assembly. When President's rule is in force in a state, its council of ministers stands dissolved. The office of chief minister thus lies vacant, and the administration is taken over by the governor, who functions on behalf of the central government. At times, the legislative assembly also stands dissolved.<ref>{{cite web|first=Amberish K.|last=Diwanji|url=http://www.rediff.co.in/news/2005/mar/15spec1.htm|title=A dummy's guide to President's rule|website=Rediff.com|date=15 March 2005|access-date=3 August 2019|archive-url=https://web.archive.org/web/20130519111701/http://www.rediff.co.in/news/2005/mar/15spec1.htm|archive-date=19 May 2013|url-status=live}}</ref>|name=PR}} ([[రాష్ట్రపతి పాలన]]) | 2009 జనవరి 19 | 2009 డిసెంబరు 30 |{{Age in years and days|2009|1|19|2009|12|30}} |వర్తించదు | style="background-color: white" | |- | rowspan="5" |[[జార్ఖండ్ 3వ శాసనసభ|3వ]]<br/>{{small|([[2009 జార్ఖండ్ శాసనసభ ఎన్నికలు|2009&nbsp;ఎన్నిక]])}} | scope="row" |[[శిబు సోరెన్]] | 2009 డిసెంబరు 30 | 2010 జూన్ 1 |{{Age in years and days|2009|12|30|2010|6|1}} |[[జార్ఖండ్ ముక్తి మోర్చా]] | style="background-color: {{party color|Jharkhand Mukti Morcha}}" | |- | scope="row" |ఖాళీ {{efn|name=PR}} ([[రాష్ట్రపతి పాలన]]) | 2010 జూన్ 1 | 2010 సెప్టెంబరు 11 |{{Age in years and days|2010|6|1|2010|9|11}} |వర్తించదు | style="background-color: white" | |- | scope="row" |[[అర్జున్ ముండా]] | 2010 సెప్టెంబరు 11 | 2013 జనవరి 18 |{{Age in years and days|2010|9|11|2013|1|18}} |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] | style="background-color: {{party color|Bharatiya Janata Party}}" | |- | scope="row" |ఖాళీ {{efn|name=PR}} ([[రాష్ట్రపతి పాలన]]) | 2013 జనవరి 18 | 2013 జూలై 13 |{{Age in years and days|2013|1|18|2013|7|13}} |వర్తించదు | style="background-color: white" | |- | scope="row" |[[హేమంత్ సోరెన్]] | 2013 జూలై 13 | 2014 డిసెంబరు 28 |{{Age in years and days|2013|7|13|2014|12|28}} |[[జార్ఖండ్ ముక్తి మోర్చా]] | style="background-color: {{party color|Jharkhand Mukti Morcha}}" | |- |[[జార్ఖండ్ 4వ శాసనసభ|4వ]]<br/>{{small|([[2014 జార్ఖండ్ శాసనసభ ఎన్నికలు|2014&nbsp;ఎన్నిక]])}} | scope="row" |[[రఘుబర్ దాస్]] | 2014 డిసెంబరు 28 | 2019 డిసెంబరు 29 |{{Age in years and days|2014|12|28|2019|12|29}} |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] | style="background-color: {{party color|Bharatiya Janata Party}}" | |- | rowspan="3" |[[జార్ఖండ్ 5వ శాసనసభ|5వ]]<br/>{{small|([[2019 జార్ఖండ్ శాసనసభ ఎన్నికలు|2019&nbsp;ఎన్నిక]])}} | scope="row" |[[హేమంత్ సోరెన్]] | 2019 డిసెంబరు 29 |2024 ఫిబ్రవరి <br>2 |{{Ayd|29 december 2019|2 february 2024}} | rowspan="4" |[[జార్ఖండ్ ముక్తి మోర్చా]] | rowspan="4" style="background-color: {{party color|Jharkhand Mukti Morcha}}" | |- |[[చంపై సోరెన్]] |2024 ఫిబ్రవరి <br>2 |2024 జూలై<br>4 |{{Ayd|2 february 2024|4 july 2024}} |- |[[హేమంత్ సోరెన్]] |2024 జూలై <br>4 |2024 నవంబరు <br>28 |{{Ayd|4 july 2024|28 november 2024}} |- |[[జార్ఖండ్ 6వ శాసనసభ|6వ]]<br/>{{small|([[2024 జార్ఖండ్ శాసనసభ ఎన్నికలు|2024&nbsp;ఎన్నిక]])}} | scope="row" |[[హేమంత్ సోరెన్]] |2024 నవంబరు<br>28 |ఉనికిలో ఉంది |{{Ayd|28 november 2024}} |} ==శాసనసభ సభ్యులు == {{transcluded section|source=జార్ఖండ్ 6వ శాసనసభ}} {{trim|{{#Section-h:జార్ఖండ్ 6వ శాసనసభ|శాసనసభ సభ్యులు}}}} == ఇవి కూడా చూడండి == * [[జార్ఖండ్ ముఖ్యమంత్రుల జాబితా]] * [[జార్ఖండ్ శాసనసభ నియోజకవర్గాల జాబితా]] * [[జార్ఖండ్ ఉప ముఖ్యమంత్రుల జాబితా]] * [[జార్ఖండ్ శాసనసభ స్పీకర్ల జాబితా]] * [[జార్ఖండ్ శాసనసభలో ప్రతిపక్ష నాయకుల జాబితా]] ==మూలాలు== {{మూలాలజాబితా}} == ఇతర మూలాలు == <references group="lower-alpha" /> == వెలుపలి లంకెలు == {{భారతదేశ శాసనసభలు}} {{భారత ప్రస్తుత శాసనసభలు}} [[వర్గం:భారతదేశ రాష్ట్ర శాసనసభలు]] [[వర్గం:ఏకసభ శాసనసభలు]] [[వర్గం:భారతదేశం లోని దిగువ సభలు]] [[వర్గం:శాసనసభలు]] [[వర్గం:భారత రాజకీయ వ్యవస్థ]] [[వర్గం:జార్ఖండ్ శాసన వ్యవస్థ]] [[వర్గం:జార్ఖండ్ శాసనసభ]] m3v5ah2g3p7hmwztdde5la1ix6lvzdk 0 400010 4594968 4575929 2025-06-29T17:15:10Z యర్రా రామారావు 28161 4594968 wikitext text/x-wiki [[దస్త్రం:New Rajya Sabha chamber in the New Parliament building.jpg|thumb|250x250px|కొత్త పార్లమెంట్ భవనంలో కొత్త రాజ్యసభ ఛాంబర్]] భారతదేశంలో, [[భారత పార్లమెంట్|పార్లమెంటు]] అనేది [[భారత రాష్ట్రపతి]], [[లోక్‌సభ]], [[రాజ్యసభ|రాజ్యసభల]] అనే మూడు భాగాలతో కలిగి ఉంది. ఇది [[రాజ్యసభ]] లేదా కౌన్సిల్ ఆఫ్ స్టేట్స్ అనేదిఎగువ సభగా వ్యవహరిస్తారు. [[భారత పార్లమెంట్]] దీనికి రాజ్యసభ కంటే తక్కువ అధికారం కలిగి ఉంది. [[లోక్‌సభ]] లేదా హౌస్ ఆఫ్ ది పీపుల్ (పార్లమెంటు దిగువసభ అని పిలుస్తారు). రాజ్యసభ సభ్యుల గరిష్ఠ పరిమితి 250 మంది సభ్యులు కాగా, ప్రస్తుత రాజ్యసభలో 245 మంది సభ్యులు మాత్రమే ఉన్నారు. 233 మంది సభ్యులను [[శాసనసభ|రాష్ట్ర శాసనసభలు]] సభ్యుల నుండి పరోక్ష పద్ధతిలో ఎన్నికైన వారు ఉండగా, 12 మంది సభ్యులు కళ, సాహిత్యం, విజ్ఞాన శాస్త్రం, సామాజిక సేవలకు చేసిన కృషికి గుర్తింపుగా [[భారత రాష్ట్రపతి|అధ్యక్షుడు]] ద్వారా నామినేట్ చేయబడినవారు ఉన్నారు. ఎంపికైన వారి పదవీకాలం ఆరు సంవత్సరాలు పాటు కొనసాగుతుంది. ప్రతి రెండు సంవత్సరాలకు మూడింట ఒక వంతు మంది సభ్యులు పదవీ విరమణ పొందుతారు.భారతదేశంలో ఒక్క రాజ్యసభ, [[లోక్‌సభ]] మాత్రమే ఉన్నాయి.<ref>https://www.india.gov.in/my-government/indian-parliament/rajya-sabha</ref> ==ఆంధ్రప్రదేశ్ ప్రస్తుత రాజ్యసభ సభ్యులు== {{transcluded section|source=ఆంధ్రప్రదేశ్ నుండి ఎన్నికైన రాజ్యసభ సభ్యుల జాబితా}} {{trim|{{#Section-h:ఆంధ్రప్రదేశ్ నుండి ఎన్నికైన రాజ్యసభ సభ్యుల జాబితా|ప్రస్తుత రాజ్యసభ సభ్యులు}}}} ==అరుణాచల్ ప్రదేశ్ ప్రస్తుత రాజ్యసభ సభ్యులు== {{transcluded section|source=అరుణాచల్ ప్రదేశ్ నుండి ఎన్నికైన రాజ్యసభ సభ్యుల జాబితా}} {{trim|{{#Section-h:అరుణాచల్ ప్రదేశ్ నుండి ఎన్నికైన రాజ్యసభ సభ్యుల జాబితా|ప్రస్తుత రాజ్యసభ సభ్యులు}}}} ==అసోం ప్రస్తుత రాజ్యసభ సభ్యులు== {{transcluded section|source=అసోం నుండి ఎన్నికైన రాజ్యసభ సభ్యుల జాబితా}} {{trim|{{#Section-h:అసోం నుండి ఎన్నికైన రాజ్యసభ సభ్యుల జాబితా|ప్రస్తుత రాజ్యసభ సభ్యులు}}}} ==బీహార్ ప్రస్తుత రాజ్యసభ సభ్యులు== {{transcluded section|source=బీహార్ నుండి ఎన్నికైన రాజ్యసభ సభ్యుల జాబితా}} {{trim|{{#Section-h:బీహార్ నుండి ఎన్నికైన రాజ్యసభ సభ్యుల జాబితా|ప్రస్తుత రాజ్యసభ సభ్యులు}}}} ==ఛత్తీస్‌గఢ్ ప్రస్తుత రాజ్యసభ సభ్యులు== {{transcluded section|source=ఛత్తీస్‌గఢ్ నుండి ఎన్నికైన రాజ్యసభ సభ్యుల జాబితా}} {{trim|{{#Section-h:ఛత్తీస్‌గఢ్ నుండి ఎన్నికైన రాజ్యసభ సభ్యుల జాబితా|ప్రస్తుత రాజ్యసభ సభ్యులు}}}} ==గోవా ప్రస్తుత రాజ్యసభ సభ్యులు== '''కీలు:'''{{Party legend|Bharatiya Janata Party|1}} {{transcluded section|source=గోవా నుండి ఎన్నికైన రాజ్యసభ సభ్యుల జాబితా}} {{trim|{{#Section-h:గోవా నుండి ఎన్నికైన రాజ్యసభ సభ్యుల జాబితా|ప్రస్తుత రాజ్యసభ సభ్యులు}}}} == గుజరాత్ ప్రస్తుత రాజ్యసభ సభ్యులు == {{transcluded section|source=గుజరాత్ నుండి ఎన్నికైన రాజ్యసభ సభ్యుల జాబితా}} {{trim|{{#Section-h:గుజరాత్ నుండి ఎన్నికైన రాజ్యసభ సభ్యుల జాబితా|ప్రస్తుత రాజ్యసభ సభ్యులు}}}} ==హర్యానా ప్రస్తుత రాజ్యసభ సభ్యులు== '''కీలు:''' {{Party legend|Bharatiya Janata Party|3}} {{Party legend|Indian National Congress|1}} {{Party legend|Independent politician|1|shortname=IND}} {{transcluded section|source=హర్యానా నుండి ఎన్నికైన రాజ్యసభ సభ్యుల జాబితా}} {{trim|{{#Section-h:హర్యానా నుండి ఎన్నికైన రాజ్యసభ సభ్యుల జాబితా|ప్రస్తుత రాజ్యసభ సభ్యులు}}}} == హిమాచల్ ప్రదేశ్ ప్రస్తుత రాజ్యసభ సభ్యులు == '''కీలు:''' {{Party legend|Bharatiya Janata Party|3}} {{transcluded section|source=హిమాచల్ ప్రదేశ్ నుండి ఎన్నికైన రాజ్యసభ సభ్యుల జాబితా}} {{trim|{{#Section-h:హిమాచల్ ప్రదేశ్ నుండి ఎన్నికైన రాజ్యసభ సభ్యుల జాబితా|ప్రస్తుత రాజ్యసభ సభ్యులు}}}} == జార్ఖండ్ ప్రస్తుత రాజ్యసభ సభ్యులు == '''కీలు:'''{{Party legend|Bharatiya Janata Party|3}} {{Party legend|Jharkhand Mukti Morcha|2}} {{Party legend|Indian National Congress|1}} {{transcluded section|source=జార్ఖండ్ నుండి ఎన్నికైన రాజ్యసభ సభ్యుల జాబితా}} {{trim|{{#Section-h:జార్ఖండ్ నుండి ఎన్నికైన రాజ్యసభ సభ్యుల జాబితా|ప్రస్తుత రాజ్యసభ సభ్యులు}}}} ==కర్ణాటక ప్రస్తుత రాజ్యసభ సభ్యులు== {{transcluded section|source=కర్ణాటక నుండి ఎన్నికైన రాజ్యసభ సభ్యుల జాబితా}} {{trim|{{#Section-h:కర్ణాటక నుండి ఎన్నికైన రాజ్యసభ సభ్యుల జాబితా|ప్రస్తుత రాజ్యసభ సభ్యులు}}}} ==కేరళ ప్రస్తుత రాజ్యసభ సభ్యులు== {{transcluded section|source=కేరళ నుండి ఎన్నికైన రాజ్యసభ సభ్యుల జాబితా}} {{trim|{{#Section-h:కేరళ నుండి ఎన్నికైన రాజ్యసభ సభ్యుల జాబితా|ప్రస్తుత రాజ్యసభ సభ్యులు}}}} == మధ్య ప్రదేశ్ ప్రస్తుత రాజ్యసభ సభ్యులు == {{transcluded section|source=మధ్య ప్రదేశ్ నుండి ఎన్నికైన రాజ్యసభ సభ్యుల జాబితా}} {{trim|{{#Section-h:మధ్య ప్రదేశ్ నుండి ఎన్నికైన రాజ్యసభ సభ్యుల జాబితా|ప్రస్తుత రాజ్యసభ సభ్యులు}}}} ==మహారాష్ట్ర ప్రస్తుత రాజ్యసభ సభ్యులు== {{transcluded section|source=మహారాష్ట్ర నుండి ఎన్నికైన రాజ్యసభ సభ్యుల జాబితా}} {{trim|{{#Section-h:మహారాష్ట్ర నుండి ఎన్నికైన రాజ్యసభ సభ్యుల జాబితా|ప్రస్తుత రాజ్యసభ సభ్యులు}}}} ==మణిపూర్ ప్రస్తుత రాజ్యసభ సభ్యులు== {{transcluded section|source=మణిపూర్ నుండి ఎన్నికైన రాజ్యసభ సభ్యుల జాబితా}} {{trim|{{#Section-h:మణిపూర్ నుండి ఎన్నికైన రాజ్యసభ సభ్యుల జాబితా|ప్రస్తుత రాజ్యసభ సభ్యులు}}}} ==మేఘాలయ ప్రస్తుత రాజ్యసభ సభ్యులు== {{transcluded section|source=మేఘాలయ నుండి ఎన్నికైన రాజ్యసభ సభ్యుల జాబితా}} {{trim|{{#Section-h:మేఘాలయ నుండి ఎన్నికైన రాజ్యసభ సభ్యుల జాబితా|ప్రస్తుత రాజ్యసభ సభ్యులు}}}} == మిజోరం ప్రస్తుత రాజ్యసభ సభ్యులు == {{transcluded section|source=మిజోరం నుండి ఎన్నికైన రాజ్యసభ సభ్యుల జాబితా}} {{trim|{{#Section-h:మిజోరం నుండి ఎన్నికైన రాజ్యసభ సభ్యుల జాబితా|ప్రస్తుత రాజ్యసభ సభ్యులు}}}} == నాగాలాండ్ ప్రస్తుత రాజ్యసభ సభ్యులు == {{transcluded section|source=నాగాలాండ్ నుండి ఎన్నికైన రాజ్యసభ సభ్యుల జాబితా}} {{trim|{{#Section-h:నాగాలాండ్ నుండి ఎన్నికైన రాజ్యసభ సభ్యుల జాబితా|ప్రస్తుత రాజ్యసభ సభ్యులు}}}} ==ఒడిశా ప్రస్తుత రాజ్యసభ సభ్యులు== {{transcluded section|source=ఒడిశా నుండి ఎన్నికైన రాజ్యసభ సభ్యుల జాబితా}} {{trim|{{#Section-h:ఒడిశా నుండి ఎన్నికైన రాజ్యసభ సభ్యుల జాబితా|ప్రస్తుత రాజ్యసభ సభ్యులు}}}} ==పంజాబ్ ప్రస్తుత రాజ్యసభ సభ్యులు== '''కీలు:'''{{Party legend|Aam Aadmi Party|7}} {{transcluded section|source=పంజాబ్ నుండి ఎన్నికైన రాజ్యసభ సభ్యుల జాబితా}} {{trim|{{#Section-h:పంజాబ్ నుండి ఎన్నికైన రాజ్యసభ సభ్యుల జాబితా|ప్రస్తుత రాజ్యసభ సభ్యులు}}}} ==రాజస్థాన్ ప్రస్తుత రాజ్యసభ సభ్యులు== {{transcluded section|source=రాజస్థాన్ నుండి ఎన్నికైన రాజ్యసభ సభ్యుల జాబితా}} {{trim|{{#Section-h:రాజస్థాన్ నుండి ఎన్నికైన రాజ్యసభ సభ్యుల జాబితా|ప్రస్తుత రాజ్యసభ సభ్యులు}}}} ==సిక్కిం ప్రస్తుత రాజ్యసభ సభ్యులు== {{transcluded section|source=సిక్కిం నుండి ఎన్నికైన రాజ్యసభ సభ్యుల జాబితా}} {{trim|{{#Section-h:సిక్కిం నుండి ఎన్నికైన రాజ్యసభ సభ్యుల జాబితా|ప్రస్తుత రాజ్యసభ సభ్యులు}}}} ==తమిళనాడు ప్రస్తుత రాజ్యసభ సభ్యులు== {{transcluded section|source= తమిళనాడు నుండి ఎన్నికైన రాజ్యసభ సభ్యుల జాబితా}} {{trim|{{#Section-h:తమిళనాడు నుండి ఎన్నికైన రాజ్యసభ సభ్యుల జాబితా|ప్రస్తుత రాజ్యసభ సభ్యులు}}}} ==తెలంగాణ ప్రస్తుత రాజ్యసభ సభ్యులు == '''కీలు:'''{{Party legend|Bharat Rashtra Samithi|4}}{{Party legend|Indian National Congress|3}} {{transcluded section|source= తెలంగాణ నుండి ఎన్నికైన రాజ్యసభ సభ్యుల జాబితా}} {{trim|{{#Section-h:తెలంగాణ నుండి ఎన్నికైన రాజ్యసభ సభ్యుల జాబితా|ప్రస్తుత రాజ్యసభ సభ్యులు}}}} ==త్రిపుర ప్రస్తుత రాజ్యసభ సభ్యులు== {{transcluded section|source=త్రిపుర నుండి ఎన్నికైన రాజ్యసభ సభ్యుల జాబితా}} {{trim|{{#Section-h:త్రిపుర నుండి ఎన్నికైన రాజ్యసభ సభ్యుల జాబితా|ప్రస్తుత రాజ్యసభ సభ్యులు}}}} ==ఉత్తర ప్రదేశ్ ప్రస్తుత రాజ్యసభ సభ్యులు== {{ప్రధాన వ్యాసం|ఉత్తర ప్రదేశ్ నుండి ఎన్నికైన రాజ్యసభ సభ్యుల జాబితా}} '''కీలు:'''' {{Party legend|Bharatiya Janata Party|25}} {{Party legend|Samajwadi Party|3}} {{Party legend|Rashtriya Lok Dal|1}} {{Party legend|Bahujan Samaj Party|1}} {{Party legend|Independent politician|1|shortname=IND}} {{Party legend}} {| class="wikitable sortable" |- bgcolor="#cccccc" !# ! style="width:200px" | పేరు<ref name="members">{{cite web |title=రాష్ట్రాల వారీగా జాబితా |url=https://rajyasabha.nic.in/Members/StateWise |access-date= |website=rajyasabha.nic.in}} }</ref> !colspan="2"| పార్టీ !టర్మ్ ప్రారంభం<ref name="term" /> !టర్మ్ ఎండ్<ref name="term" /> |- |1 |లక్ష్మీకాంత్ బాజ్‌పాయ్ |{{Party name with color|Bharatiya Janata Party| rowspan=25}} | 2022 జూలై 05 | 2028 జూలై 04 |- |2 |[[రాధా మోహన్ దాస్ అగర్వాల్]] | 2022 జూలై 05 | 2028 జూలై 04 |- |3 | సురేంద్ర సింగ్ నగర్ | 2022 జూలై 05 | 2028 జూలై 04 |- |4 |సంగీతా యాదవ్ | 2022 జూలై 05 | 2028 జూలై 04 |- |5 |దర్శన సింగ్ | 2022 జూలై 05 | 2028 జూలై 04 |- |6 |బాబూరామ్ నిషాద్ | 2022 జూలై 05 | 2028 జూలై 04 |- |7 |[[కె. లక్ష్మణ్]] | 2022 జూలై 05 | 2028 జూలై 04 |- |8 |మిథ్లేష్ కుమార్ | 2022 జూలై 05 | 2028 జూలై 04 |- |9 |దినేష్ శర్మ | 2023 సెప్టెంబరు 08 | 2026 నవంబరు 25 |- |10 |హర్దీప్ సింగ్ పూరి | 2020 నవంబరు 26 | 2026 నవంబరు 25 |- |11 |అరుణ్ సింగ్ | 2020 నవంబరు 26 | 2026 నవంబరు 25 |- |12 | బి. ఎల్. వర్మ | 2020 నవంబరు 26 | 2026 నవంబరు 25 |- |13 |బ్రిజ్ లాల్ | 2020 నవంబరు 26 | 2026 నవంబరు 25 |- |14 |నీరజ్ శేఖర్ | 2020 నవంబరు 26 | 2026 నవంబరు 25 |- |15 |సీమా ద్వివేది | 2020 నవంబరు 26 | 2026 నవంబరు 25 |- |16 |గీతా శక్య | 2020 నవంబరు 26 | 2026 నవంబరు 25 |- |17 |విజయ్పాల్ సింగ్ తోమర్ | 2018 ఏప్రిల్ 03 | 2024 ఏప్రిల్ 02 |- |18 |[[అశోక్ బాజ్‌పాయ్]] | 2018 ఏప్రిల్ 03 | 2024 ఏప్రిల్ 02 |- |19 |అనిల్ జైన్ | 2018 ఏప్రిల్ 03 | 2024 ఏప్రిల్ 02 |- |20 |హరనాథ్ సింగ్ యాదవ్ | 2018 ఏప్రిల్ 03 | 2024 ఏప్రిల్ 02 |- |21 |సకల్ దీప్ రాజ్‌భర్ | 2018 ఏప్రిల్ 03 | 2024 ఏప్రిల్ 02 |- |22 |కాంత కర్దం | 2018 ఏప్రిల్ 03 | 2024 ఏప్రిల్ 02 |- |23 |జి. వి. ఎల్. నరసింహారావు | 2018 ఏప్రిల్ 03 | 2024 ఏప్రిల్ 02 |- |24 |అనిల్ అగర్వాల్ | 2018 ఏప్రిల్ 03 | 2024 ఏప్రిల్ 02 |- |25 |సుధాంశు త్రివేది | 2019 అక్టోబరు 09 | 2024 ఏప్రిల్ 02 |- |26 |జావేద్ అలీ ఖాన్ |{{Party name with color|Samajwadi Party| rowspan=3}} | 2022 జూలై 05 | 2028 జూలై 04 |- |27 |రామ్ గోపాల్ యాదవ్ | 2020 నవంబరు 26 | 2026 నవంబరు 25 |- |28 |జయా బచ్చన్ | 2018 ఏప్రిల్ 03 | 2024 ఏప్రిల్ 02 |- |29 |జయంత్ చౌదరి |{{Party name with color|Rashtriya Lok Dal}} | 2022 జూలై 05 | 2028 జూలై 04 |- |30 |[[కపిల్ సిబల్]] |{{Party name with color|Independent politician|shortname=IND}} | 2022 జూలై 05 | 2028 జూలై 04 |- |31 |రామ్జీ గౌతమ్ |{{Party name with color|Bahujan Samaj Party}} | 2020 నవంబరు 26 | 2026 నవంబరు 25 |} ==ఉత్తరాఖండ్ ప్రస్తుత రాజ్యసభ సభ్యులు== {{transcluded section|source=ఉత్తరాఖండ్ నుండి ఎన్నికైన రాజ్యసభ సభ్యుల జాబితా}} {{trim|{{#Section-h:ఉత్తరాఖండ్ నుండి ఎన్నికైన రాజ్యసభ సభ్యుల జాబితా|ప్రస్తుత రాజ్యసభ సభ్యులు}}}} ==పశ్చిమ బెంగాల్ ప్రస్తుత రాజ్యసభ సభ్యులు== {{transcluded section|source=పశ్చిమ బెంగాల్ నుండి ఎన్నికైన రాజ్యసభ సభ్యుల జాబితా}} {{trim|{{#Section-h:పశ్చిమ బెంగాల్ నుండి ఎన్నికైన రాజ్యసభ సభ్యుల జాబితా|ప్రస్తుత రాజ్యసభ సభ్యులు}}}} ==జమ్మూ కాశ్మీర్ ప్రస్తుత రాజ్యసభ సభ్యులు == {{transcluded section|source=జమ్మూ కాశ్మీర్ నుండి ఎన్నికైన రాజ్యసభ సభ్యుల జాబితా}} {{trim|{{#Section-h:జమ్మూ కాశ్మీర్ నుండి ఎన్నికైన రాజ్యసభ సభ్యుల జాబితా|ప్రస్తుత రాజ్యసభ సభ్యులు}}}} == ఢిల్లీ ప్రస్తుత రాజ్యసభ సభ్యులు (జాతీయ రాజధాని) == {{transcluded section|source=ఢిల్లీ నుండి ఎన్నికైన రాజ్యసభ సభ్యుల జాబితా}} {{trim|{{#Section-h:ఢిల్లీ నుండి ఎన్నికైన రాజ్యసభ సభ్యుల జాబితా|ప్రస్తుత రాజ్యసభ సభ్యులు}}}} ==పుదుచ్చేరి ప్రస్తుత రాజ్యసభ సభ్యులు== {{transcluded section|source=పుదుచ్చేరి నుండి ఎన్నికైన రాజ్యసభ సభ్యుల జాబితా}} {{trim|{{#Section-h:పుదుచ్చేరి నుండి ఎన్నికైన రాజ్యసభ సభ్యుల జాబితా|ప్రస్తుత రాజ్యసభ సభ్యులు}}}} == నామినేటెడ్ ప్రస్తుత రాజ్యసభ సభ్యులు == {{transcluded section|source=రాజ్యసభ నామినేటెడ్ సభ్యుల జాబితా}} {{trim|{{#Section-h:రాజ్యసభ నామినేటెడ్ సభ్యుల జాబితా|రాజ్యసభ ప్రస్తుత నామినేటెడ్ సభ్యులు}}}} ==పార్టీ వారీగా సభ్యత్వం== వారి రాజకీయ పార్టీల వారీగా రాజ్యసభ సభ్యులు 2024 మే 4 నాటికి: {| class="wikitable sortable" style="text-align:center;" ! colspan="2" |కూటమి ! colspan=2| పార్టీ ! సభ్యులు సంఖ్య ! సభా నాయకుడు |- | {{Party color cell|National Democratic Alliance|rowspan=16}} | rowspan="16" |'''[[జాతీయ ప్రజాస్వామ్య కూటమి]]'''<br />స్థానాలు: '''122''' | {{Party name with color|Bharatiya Janata Party}} | 94 | [[పీయూష్ గోయెల్|పియూష్ గోయల్]] |- | {{Party name with color|Janata Dal (United)|shortname=JD(U)}} |4 |[[రామ్ నాథ్ ఠాకూర్]] |- | {{Party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} | 3 | [[ఎం. తంబిదురై|ఎం.తంబిదురై]] |- | {{Party name with color|Nationalist Congress Party}} | 2 | | [[ప్రఫుల్ పటేల్]] |- | {{Party name with color|Janata Dal (Secular)|shortname=JD(S)}} | 2 | | [[హెచ్.డి.దేవెగౌడ|హెచ్. డి. దేవెగౌడ]] |- | {{Party name with color|Shiv Sena}} | 1 | | [[మిలింద్ దేవరా]] |- | {{Party name with color|Rashtriya Lok Dal}} |1 |[[జయంత్ చౌదరి]] |- | {{Party name with color|Pattali Makkal Katchi}} | 1 | | ఎ. రామదాస్ |- | {{Party name with color|Asom Gana Parishad}} | 1 | బి. పి. బైశ్య |- | {{Party name with color|Mizo National Front}} | 1 | కె. వనలల్వేనా |- | {{Party name with color|Tamil Maanila Congress}} | 1 | జి. కె. వాసన్ |- | {{Party name with color|National People's Party (India)}} | 1 | డబ్ల్యు. ఖర్లూఖి |- | {{Party name with color|Republican Party of India (Athawale)}} | 1 | [[రామ్‌దాస్ అథవాలే]] |- | {{Party name with color|United People's Party Liberal}} | 1 |రుంగ్వ్రా నార్జరీ |- | {{Party name with color|Independent politician|shortname=IND}} | 2 |కార్తికేయ శర్మ ఆర్. ధర్మర్ |- | {{Party name with color|Nominated (India)|shortname=NOM}} | 6 | '''ఏదిలేదు''' |- | {{Party color cell|Indian National Congress|rowspan=16}} | rowspan="16" |'''[[ఇండియా కూటమి]]'''<br />స్థానాలు: '''92''' | {{Party name with color|Indian National Congress}} | 30 | [[మల్లికార్జున్ ఖర్గే|ఎం. ఖర్గే]] |- | {{Party name with color|All India Trinamool Congress}} | 13 | [[డెరెక్ ఓబ్రియన్]] |- | {{Party name with color|Aam Aadmi Party}} | 10 | [[సంజయ్ సింగ్]] |- | {{Party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} | 10 | తిరుచ్చి శివ |- | {{Party name with color|Rashtriya Janata Dal}} |6 |పి.సి. గుప్తా |- | {{Party name with color|Communist Party of India (Marxist)}} | 5 | ఎలమరం కరీం |- | {{Party name with color|Samajwadi Party}} | 4 | [[రామ్ గోపాల్ యాదవ్]] |- | {{Party name with color|Nationalist Congress Party (Sharadchandra Pawar)}} | 2 | [[శరద్ పవార్]] |- | {{Party name with color|Shiv Sena (Uddhav Balasaheb Thackeray)}} | 2 | [[సంజయ్ రౌత్]] |- | {{Party name with color|Communist Party of India}} | 2 | [[బినోయ్ విశ్వమ్]] |- | {{Party name with color|Jharkhand Mukti Morcha}} | 2 | [[శిబు సోరెన్]] |- | {{Party name with color|Indian Union Muslim League}} | 1 | పి.వి. అబ్దుల్ వహాబ్ |- | {{Party name with color|Marumalarchi Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1 |వైకో |- | {{Party name with color|Anchalik Gana Morcha}} |1 |అజిత్ కుమార్ భుయాన్ |- | {{Party name with color|Kerala Congress (M)}} | 1 | [[జోస్ కె. మణి]] |- | {{Party name with color|Independent politician|shortname=IND}} | 1 |[[కపిల్ సిబల్]] |- | {{Party color cell|Others|rowspan=4}} | rowspan="4" |సమలేఖనం చేయబడలేదు సీట్లు:: '''28''' | {{Party name with color|YSRCP}} | 11 | [[విజయసాయి రెడ్డి|వి. విజయసాయి రెడ్డి]] |- | {{Party name with color|Biju Janata Dal}} | 9 | సస్మిత్ పాత్రో |- | {{Party name with color|Bharat Rashtra Samithi}} | 7 | [[కే. కేశవరావు|కె.కేశవరావు]] |- | {{Party name with color|Bahujan Samaj Party}} | 1 | రాంజీ గౌతమ్ |- | colspan="4"|ఖాళీ | 6 | *జమ్మూ కాశ్మీర్ (4) *నామినేట్ చేయబడింది (1) *రాజస్థాన్ (1) |- | colspan="4" |'''మొత్తం''' |'''247 - 6 =241''' | — |} ==ఇంకా చూడండి== * [[పార్లమెంటు సభ్యుడు]] * [[రాజ్యసభ సభ్యుడు]] * [[లో‍క్‍సభ సభ్యుడు]] * [[17వ లోక్‌సభ సభ్యుల జాబితా]] == మూలాలు == {{మూలాలు}} == వెలుపలి లంకెలు == {{రాజ్యసభ}}{{భారత పార్లమెంటు}}{{భారత ప్రభుత్వం}} [[వర్గం:రాజ్యసభ సభ్యులు]] [[వర్గం:భారత ప్రస్తుత కార్యాలయ నిర్వాహకుల జాబితాలు]] [[వర్గం:రాజ్యసభ సభ్యుల జాబితాలు]] [[వర్గం:జాబితాలు]] 0wgb6sdiiiwyux7g4ux9a0vsphx60w3 0 403123 4595192 4593575 2025-06-30T08:56:42Z Batthini Vinay Kumar Goud 78298 4595192 wikitext text/x-wiki {{Infobox election | election_name = ఉత్తర ప్రదేశ్‌లో 2009 భారత సార్వత్రిక ఎన్నికలు | country = India | type = parliamentary | ongoing = no | previous_election = ఉత్తర ప్రదేశ్‌లో 2004 భారత సార్వత్రిక ఎన్నికలు | previous_year = 2004 | next_election = ఉత్తర ప్రదేశ్‌లో 2014 భారత సార్వత్రిక ఎన్నికలు | next_year = 2014 | election_date = 2009 ఏప్రిల్–మే | seats_for_election = 80 సీట్లు | turnout = 47.79% | image1 = [[File:Uttar Pradesh Chief Minister Shri.Mulayam Singh Yadav , addressing at the National Development Council, New Delhi on December 9, 2006 (cropped).jpg|80px]] | leader1 = [[ములాయం సింగ్ యాదవ్]] | party1 = Samajwadi Party | alliance1 = ఫోర్త్ ఫ్రంట్ | leaders_seat1 = [[మెయిన్‌పురి లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|మెయిన్‌పురి]] | seats1 = '''23''' | seat_change1 = {{decrease}}12 | popular_vote1 = | percentage1 = 23.26% | swing1 = | image2 = [[File:Sonia Gandhi (cropped).jpg|80px]] | leader2 = [[సోనియా గాంధీ]] | leaders_seat2 = [[రాయ్‌బరేలి లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|రాయ్‌బరేలి]] | party2 = కాంగ్రెస్ | seats2 = '''21''' | seat_change2 = {{increase}}12 | popular_vote2 = | percentage2 = 18.25% | swing2 = | image3 = [[File:Mayawati.jpg|80px]] | leader3 = [[మాయావతి]] | leaders_seat3 = పోటీ చేయలేదు | party3 = Bahujan Samaj Party | alliance3 = [[థర్డ్ ఫ్రంట్ (ఇండియా)|థర్డ్ ఫ్రంట్]] | seats3 = '''20''' | seat_change3 = {{increase}}1 | popular_vote3 = | percentage3 = 27.42% | swing3 = | image4 = [[File:Defence Minister Shri Rajnath Singh.jpg|80px]] | leader4 = [[రాజ్‌నాథ్ సింగ్]] | leaders_seat4 = [[ఘజియాబాద్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ఘజియాబాద్]] | party4 = భాజపా | alliance4 = ఎన్‌డిఎ | seats4 = '''10''' | seat_change4 = {{steady}} | popular_vote4 = | percentage4 = 20.27% | swing4 = | map_image = Uttar Pradesh in India.png | map_size = 200px | map_caption = [[ఉత్తర ప్రదేశ్]] | title = | posttitle = | before_election = | before_party = Samajwadi Party | after_election = | after_party = Samajwadi Party | alliance2 = యుపిఎ }} [[ఉత్తర ప్రదేశ్|ఉత్తరప్రదేశ్‌]]లో 2009లో 80 స్థానాలకు [[2009 భారత సార్వత్రిక ఎన్నికలు]] జరిగాయి. మొత్తం ఐదు దశల్లో [[ఉత్తర ప్రదేశ్|రాష్ట్రంలో]] ఎన్నికలు జరిగాయి. రాష్ట్రంలో [[జాతీయ ప్రజాస్వామ్య కూటమి|నేషనల్ డెమోక్రటిక్ అలయన్స్]], [[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఇండియన్ నేషనల్ కాంగ్రెస్]], [[బహుజన్ సమాజ్ పార్టీ]], ఫోర్త్ ఫ్రంట్ ప్రధాన పోటీదారులుగా ఉన్నాయి. ఎన్‌డిఎలో [[భారతీయ జనతా పార్టీ]] (బిజెపి), [[రాష్ట్రీయ లోక్ దళ్]] ఉన్నాయి, అయితే నాల్గవ ఫ్రంట్ [[సమాజ్ వాదీ పార్టీ]] (ఎస్‌పి), [[రాష్ట్రీయ జనతా దళ్]] (ఆర్‌జెడి) మరియు లోక్ జనశక్తి పార్టీ (ఎల్‌జెపి)తో ఏర్పడింది. 2009, మే 16న లెక్కింపు తర్వాత, అందరినీ ఆశ్చర్యపరిచే విధంగా, జాతీయ పార్టీలు, [[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఇండియన్ నేషనల్ కాంగ్రెస్]], [[భారతీయ జనతా పార్టీ|భారతీయ జనతా పార్టీలు]] చాలా బాగా పనిచేశాయి. అయితే ప్రాంతీయ పార్టీలైన, [[సమాజ్ వాదీ పార్టీ]], [[బహుజన్ సమాజ్ పార్టీ|బహుజన్ సమాజ్ పార్టీలు]] ఊహించిన దానికంటే దారుణంగా ఉన్నాయి. ఫలితాలు ఎస్పీ, బిఎస్పీ, కాంగ్రెస్ మధ్య చీలికను చూపించాయి, వాటిలో ప్రతి ఒక్కటి రాష్ట్రంలో సీట్లను గెలుచుకుంది. [[రాహుల్ గాంధీ]] చేసిన ప్రచారం చాలా ప్రభావవంతంగా ఉందని రుజువైంది, [[ఉత్తర ప్రదేశ్|ఉత్తరప్రదేశ్‌లో]] ఒంటరిగా వెళ్లాలనే [[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|భారత జాతీయ కాంగ్రెస్‌కు]] అతని నిర్ణయం వారికి అనుకూలంగా పనిచేసింది, ఎందుకంటే వారు 21 స్థానాలను కైవసం చేసుకున్నారు. ఎన్నికల తర్వాత, [[భారతీయ జనతా పార్టీ]] విజయం సాధించిందని, యుపి బిజెపి నాయకుడి ప్రకారం, [[కల్యాణ్ సింగ్|కళ్యాణ్ సింగ్]] ఎస్‌పికి మద్దతు ఇవ్వడం, బిఎస్‌పి- కాంగ్రెస్ మధ్య [[దళితులు|దళిత]] ఓట్ల విభజన కారణంగా ఎస్‌పి నుండి కాంగ్రెస్‌కు [[ముస్లిం]] ఓట్లు చీలిపోయాయి. ఈ చీలిక కూడా కాంగ్రెస్‌కు ప్రయోజనం చేకూర్చింది, ఎందుకంటే వారు చాలా స్థానాలను కైవసం చేసుకోగలిగారు. == ఓటింగ్, ఫలితాలు == మూలం: భారత ఎన్నికల సంఘం<ref>{{Cite web|title=Election Commission of India|url=http://eci.nic.in/|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20090521143146/http://eci.nic.in//|archive-date=21 May 2009|access-date=19 May 2009}}</ref> === కూటమి ద్వారా ఫలితాలు === {| class="wikitable" style="width:50%; font-weight:bold; font-size:x-small; font-family:verdana;" ! style="background:#007d48; color:white;" |[[ఐక్య ప్రగతిశీల కూటమి|యు.పి.ఎ]] ! style="background:#007d48; color:white;" | సీట్లు ! style="background:#f90; color:white;" | [[జాతీయ ప్రజాస్వామ్య కూటమి|NDA]] ! style="background:#f90; color:white;" | సీట్లు ! style="background:#f00; color:white;" | TF+ ! style="background:#f00; color:white;" | సీట్లు ! style="background:#0ff; color:white;" | నాల్గవ ఫ్రంట్ ! style="background:#0ff; color:white;" | సీట్లు ! style="background:#ddd; color:black;" | ఇతరులు ! style="background:#ddd; color:black;" | సీట్లు |- | [[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|INC]] | 21 | [[భారతీయ జనతా పార్టీ|బీజేపీ]] | 10 | [[బహుజన్ సమాజ్ పార్టీ|BSP]] | 20 | [[సమాజ్ వాదీ పార్టీ|SP]] | 23 | [[స్వతంత్ర రాజకీయ నాయకుడు|IND]] | 1 |- | | | [[రాష్ట్రీయ లోక్ దళ్|RLD]] | 5 | | | | |- | style="background:#e6ffe6;" | మొత్తం (2009) | style="background:#e6ffe6;" | 21 | style="background:#fff3e1;" | మొత్తం (2009) | style="background:#fff3e1;" | 15 | style="background:#ffe6e6;" | మొత్తం (2009) | style="background:#ffe6e6;" | 20 | style="background:#0ff;" | మొత్తం (2009) | style="background:#0ff;" | 23 | style="background:#ddd;" | మొత్తం (2009) | style="background:#ddd;" | 1 |- | style="background:#e6ffe6;" | మొత్తం (2004) | style="background:#e6ffe6;" | 9 | style="background:#fff3e1;" | మొత్తం (2004) | style="background:#fff3e1;" | 11 | style="background:#ffe6e6;" | మొత్తం (2004) | style="background:#ffe6e6;" | 19* | style="background:#0ff;" | మొత్తం (2004) | style="background:#0ff;" | 35* | style="background:#ddd;" | మొత్తం (2004) | style="background:#ddd;" | 6 |} * 2004లో మూడవ, నాల్గవ ఫ్రంట్ ఉనికిలో లేనందున, 2004 ఫలితాలు [[థర్డ్ ఫ్రంట్ (ఇండియా)|థర్డ్ ఫ్రంట్]] లో బిఎస్పీ, ఫోర్త్ ఫ్రంట్‌లో ఎస్పీ గెలిచిన స్థానాలను సూచిస్తాయి. === ఎన్నికైన ఎంపీల జాబితా === డీలిమిటేషన్ కమిషన్ తర్వాత ఇక్కడ దాదాపు అన్ని నియోజకవర్గాలు మారాయి. అందువల్ల 2009 ఫలితాలు భిన్నమైన జనాభా పంపిణీని ప్రతిబింబిస్తాయి. నియోజకవర్గం పేరు ఒకేలా ఉంటే 2004 నుండి విజేతగా నివేదించబడింది, అయితే ఇది పూర్తిగా భిన్నమైన జిల్లాలను ప్రతిబింబిస్తుంది. మూలాధారాలు: విజేత 2009 డేటా (మొదటి 3 నిలువు వరుసలు): ఈసిఐ వెబ్‌సైట్; 14వ లోక్‌సభ పేజీ నుండి విజేత 2004 డేటా; కొన్నిసార్లు ఈ ఎంపీలు తర్వాత జరిగిన ఉప ఎన్నికల్లో ఎన్నికై ఉండవచ్చు. మార్జిన్ [http://koyippally.blogspot.com/2009/05/election-2009-is-over.html] నుండి. * [[మాయావతి]]; ఉప ఎన్నికలలో, [[అక్బర్‌పూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|అక్బర్‌పూర్]] స్థానం బిఎస్పీ చేతిలో ఓడిపోయింది - అది శంఖ్‌లాల్ మాఝీ (ఎస్పీ), * [[ములాయం సింగ్ యాదవ్]] (ఎస్పీ), [[మైన్‌పురి|మెయిన్‌పురి]] ధర్మేంద్ర యాదవ్ (ఎస్పీ) వద్దకు వెళ్లారు * ఆపరేషన్ దుర్యోధన కుంభకోణంలో లంచం తీసుకున్నందుకు బహిష్కరించబడిన నరేంద్ర కుష్వాహా (బిఎస్పీ), [[మీర్జాపూర్ (ఉత్తర ప్రదేశ్)|మీర్జాపూర్]] స్థానం [[రమేష్ దూబే]] (బిఎస్పీ)కి దక్కింది. {| class="wikitable" |'''క్రమసంఖ్య''' |'''నియోజకవర్గం''' |'''పోలింగ్ శాతం%''' |'''గెలిచిన అభ్యర్థి''' | colspan="2" |'''పార్టీ''' |'''మార్జిన్''' |- |1 |[[సహారన్‌పూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|సహరాన్‌పూర్]] |63.25 |[[జగదీష్ సింగ్ రాణా]] |bgcolor=#0000FF| |[[బహుజన్ సమాజ్ పార్టీ]] |84,873 |- |2 |[[కైరానా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|కైరానా]] |56.59 |[[బేగం తబస్సుమ్ హసన్]] |bgcolor=#0000FF| |[[బహుజన్ సమాజ్ పార్టీ]] |23,429 |- |3 |[[ముజఫర్‌నగర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ముజఫర్‌నగర్]] |54.44 |[[కదిర్ రానా]] |bgcolor=#0000FF| |[[బహుజన్ సమాజ్ పార్టీ]] |20,598 |- |4 |[[బిజ్నోర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బిజ్నోర్]] |55.01 |[[సంజయ్ సింగ్ చౌహాన్]] |bgcolor=#330066| |[[రాష్ట్రీయ లోక్ దళ్]] |18,142 |- |5 |[[నగీనా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|నగీనా ( ఎస్సీ)]] |53.78 |[[యశ్‌వీర్ సింగ్]] |bgcolor=#ED0E0E| |[[సమాజ్ వాదీ పార్టీ]] |46,585 |- |6 |[[మొరాదాబాద్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|మొరాదాబాద్]] |54.82 |[[ముహమ్మద్ అజహరుద్దీన్|మహ్మద్ అజారుద్దీన్]] |bgcolor=#00BFFF| |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |47,454 |- |7 |[[రాంపూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|రాంపూర్]] |52.5 |[[జయప్రద|జయ ప్రద నహత]] |bgcolor=#ED0E0E| |[[సమాజ్ వాదీ పార్టీ]] |30,931 |- |8 |[[సంభాల్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|సంభాల్]] |52.83 |[[షఫీకర్ రెహమాన్ బార్క్]] |bgcolor=#0000FF| |[[బహుజన్ సమాజ్ పార్టీ]] |13,464 |- |9 |[[అమ్రోహా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|అమ్రోహా]] |60.2 |[[దేవేంద్ర నాగ్‌పాల్]] |bgcolor=#330066| |[[రాష్ట్రీయ లోక్ దళ్]] |92,083 |- |10 |[[మీరట్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|మీరట్]] |48.23 |రాజేంద్ర అగర్వాల్ |bgcolor=#FF9933| |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |26,877 |- |11 |[[బాగ్‌పట్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బాగ్పత్]] |47.93 |[[అజిత్ సిం‍గ్|అజిత్ సింగ్]] |bgcolor=#330066| |[[రాష్ట్రీయ లోక్ దళ్]] |63,027 |- |12 |[[ఘజియాబాద్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ఘజియాబాద్]] |45.3 |[[రాజ్‌నాథ్ సింగ్]] |bgcolor=#FF9933| |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |90,681 |- |13 |[[గౌతమ్ బుద్ధ నగర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|గౌతమ్ బుద్ధ నగర్]] |48.54 |సురేంద్ర సింగ్ నగర్ |bgcolor=#0000FF| |[[బహుజన్ సమాజ్ పార్టీ]] |20,330 |- |14 |[[బులంద్‌షహర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బులంద్‌షహర్ ( ఎస్సీ)]] |45.08 |[[కమలేష్ బాల్మీకి]] |bgcolor=#ED0E0E| |[[సమాజ్ వాదీ పార్టీ]] |65,717 |- |15 |[[అలీగఢ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|అలీఘర్]] |51.48 |[[రాజ్ కుమారి చౌహాన్]] |bgcolor=#0000FF| |[[బహుజన్ సమాజ్ పార్టీ]] |9,145 |- |16 |[[హత్రాస్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|హత్రాస్ ( ఎస్సీ)]] |45.1 |సారిక సింగ్ |bgcolor=#330066| |[[రాష్ట్రీయ లోక్ దళ్]] |36,833 |- |17 |[[మథుర లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|మధుర]] |54.15 |జయంత్ చౌదరి |bgcolor=#330066| |[[రాష్ట్రీయ లోక్ దళ్]] |1,36,193 |- |18 |[[ఆగ్రా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ఆగ్రా ( ఎస్సీ)]] |42.03 |డాక్టర్ రాంశంకర్ |bgcolor=#FF9933| |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |17,270 |- |19 |[[ఫతేపూర్ సిక్రి లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ఫతేపూర్ సిక్రి]] |51.56 |[[సీమా ఉపాధ్యాయ్]] |bgcolor=#0000FF| |[[బహుజన్ సమాజ్ పార్టీ]] |6,091 |- |20 |[[ఫిరోజాబాద్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ఫిరోజాబాద్]] |48.16 |[[రాజ్ బబ్బర్]] |bgcolor=#00BFFF| |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |67,301 |- |21 |[[మెయిన్‌పురి లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|మెయిన్‌పురి]] |49.67 |[[ములాయం సింగ్ యాదవ్]] |bgcolor=#ED0E0E| |[[సమాజ్ వాదీ పార్టీ]] |1,64,604 |- |22 |[[ఎటాహ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ఎటాహ్]] |44.46 |కళ్యాణ్ సింగ్ ఆర్వో మధోలి |bgcolor=#B8B8B8| |[[స్వతంత్ర రాజకీయ నాయకుడు|స్వతంత్ర]] |1,28,268 |- |23 |[[బదౌన్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బదౌన్]] |52.46 |[[ధర్మేంద్ర యాదవ్]] |bgcolor=#ED0E0E| |[[సమాజ్ వాదీ పార్టీ]] |32,542 |- |24 |[[అయోన్లా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|అొంలా]] |53.78 |[[మేనకా గాంధీ]] |bgcolor=#FF9933| |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |7,654 |- |25 |[[బరేలీ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బరేలీ]] |50.36 |ప్రవీణ్ సింగ్ ఆరోన్ |bgcolor=#00BFFF| |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |9,338 |- |26 |[[పిలిభిత్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|పిలిభిత్]] |63.96 |[[వరుణ్ గాంధీ]] |bgcolor=#FF9933| |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |2,81,501 |- |27 |[[షాజహాన్‌పూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|షాజహాన్‌పూర్ ( ఎస్సీ)]] |48.68 |మిథ్లేష్ |bgcolor=#ED0E0E| |[[సమాజ్ వాదీ పార్టీ]] |70,579 |- |28 |[[ఖేరీ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ఖేరీ]] |54.59 |జాఫర్ అలీ నఖ్వీ |bgcolor=#00BFFF| |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |8,777 |- |29 |[[ధౌరహ్రా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ధౌరహ్ర]] |59.83 |కున్వర్ జితిన్ ప్రసాద్ |bgcolor=#00BFFF| |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |1,84,509 |- |30 |[[సీతాపూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|సీతాపూర్]] |57.31 |[[కైసర్ జహాన్]] |bgcolor=#0000FF| |[[బహుజన్ సమాజ్ పార్టీ]] |19,632 |- |31 |[[హర్దోయ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|హర్డోయ్]] |40.55 |ఉషా వర్మ |bgcolor=#ED0E0E| |[[సమాజ్ వాదీ పార్టీ]] |92,935 |- |32 |[[మిస్రిఖ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|మిస్రిఖ్ ( ఎస్సీ)]] |41.5 |అశోక్ కుమార్ రావత్ |bgcolor=#0000FF| |[[బహుజన్ సమాజ్ పార్టీ]] |23,292 |- |33 |[[ఉన్నావ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ఉన్నావ్]] |49.73 |[[అన్నూ టాండన్]] |bgcolor=#00BFFF| |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |3,02,076 |- |34 |[[మోహన్‌లాల్‌గంజ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|మోహన్‌లాల్‌గంజ్ ( ఎస్సీ)]] |46.32 |సుశీల సరోజ |bgcolor=#ED0E0E| |[[సమాజ్ వాదీ పార్టీ]] |76,595 |- |35 |[[లక్నో లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|లక్నో]] |35.33 |[[లాల్‌జీ టండన్|లాల్జీ టాండన్]] |bgcolor=#FF9933| |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |40,901 |- |36 |[[రాయ్‌బరేలి లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|రాయ్ బరేలీ]] |48.33 |[[సోనియా గాంధీ]] |bgcolor=#00BFFF| |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |3,72,165 |- |37 |[[అమేథీ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|అమేథి]] |45.16 |[[రాహుల్ గాంధీ]] |bgcolor=#00BFFF| |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |3,31,910 |- |38 |[[సుల్తాన్‌పూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|సుల్తాన్‌పూర్]] |49.47 |సంజయ్ సింగ్ |bgcolor=#00BFFF| |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |98,779 |- |39 |[[ప్రతాప్‌గఢ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ప్రతాప్‌గఢ్]] |44.66 |రాజకుమారి రత్న సింగ్ |bgcolor=#00BFFF| |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |17,619 |- |40 |[[ఫరూఖాబాద్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ఫరూఖాబాద్]] |46.78 |[[సల్మాన్ ఖుర్షీద్]] |bgcolor=#00BFFF| |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |16,347 |- |41 |[[ఇటావా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ఇటావా ( ఎస్సీ)]] |45.04 |ప్రేమదాస్ |bgcolor=#ED0E0E| |[[సమాజ్ వాదీ పార్టీ]] |44,711 |- |42 |[[కన్నౌజ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|కన్నౌజ్]] |49.32 |[[అఖిలేష్ యాదవ్]] |bgcolor=#ED0E0E| |[[సమాజ్ వాదీ పార్టీ]] |1,15,864 |- |43 |[[కాన్పూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|కాన్పూర్]] |36.9 |శ్రీ ప్రకాష్ జైస్వాల్ |bgcolor=#00BFFF| |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |18,906 |- |44 |[[అక్బర్‌పూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|అక్బర్‌పూర్]] |43.63 |రాజారామ్ పాల్ |bgcolor=#00BFFF| |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |32,043 |- |45 |[[జలౌన్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|జలౌన్ ( ఎస్సీ)]] |47.34 |ఘనస్యాం అనురాగి |bgcolor=#ED0E0E| |[[సమాజ్ వాదీ పార్టీ]] |3,607 |- |46 |[[ఝాన్సీ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ఝాన్సీ]] |55.17 |ప్రదీప్ జైన్ ఆదిత్య |bgcolor=#00BFFF| |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |47,670 |- |47 |[[హమీర్‌పూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం (ఉత్తరప్రదేశ్)|హమీర్పూర్]] |48.4 |విజయ్ బహదూర్ సింగ్ |bgcolor=#0000FF| |[[బహుజన్ సమాజ్ పార్టీ]] |25,893 |- |48 |[[బందా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బండ]] |44.71 |ఆర్కే సింగ్ పటేల్ |bgcolor=#ED0E0E| |[[సమాజ్ వాదీ పార్టీ]] |34,593 |- |49 |[[ఫతేపూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ఫతేపూర్]] |45.19 |రాకేష్ సచన్ |bgcolor=#ED0E0E| |[[సమాజ్ వాదీ పార్టీ]] |52,228 |- |50 |[[కౌశంబి లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|కౌశాంబి ( ఎస్సీ)]] |39.63 |శైలేంద్ర కుమార్ |bgcolor=#ED0E0E| |[[సమాజ్ వాదీ పార్టీ]] |28,288 |- |51 |[[ఫూల్‌పూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ఫుల్పూర్]] |38.71 |కపిల్ ముని కర్వారియా |bgcolor=#0000FF| |[[బహుజన్ సమాజ్ పార్టీ]] |14,578 |- |52 |[[అలహాబాద్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|అలహాబాద్]] |43.41 |కున్వర్ రేవతి రమణ్ సింగ్ |bgcolor=#ED0E0E| |[[సమాజ్ వాదీ పార్టీ]] |34,920 |- |53 |[[బారాబంకి లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బారాబంకి ( ఎస్సీ)]] |52.28 |పిఎల్ పునియా |bgcolor=#00BFFF| |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |1,67,913 |- |54 |[[ఫైజాబాద్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ఫైజాబాద్]] |49.94 |[[నిర్మల్ ఖత్రి]] |bgcolor=#00BFFF| |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |54,228 |- |55 |[[అంబేద్కర్ నగర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|అంబేద్కర్ నగర్]] |54.29 |[[రాకేష్ పాండే]] |bgcolor=#0000FF| |[[బహుజన్ సమాజ్ పార్టీ]] |10,124 |- |56 |[[బహ్రైచ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బహ్రైచ్ ( ఎస్సీ)]] |41.12 |[[కమల్ కిషోర్]] |bgcolor=#00BFFF| |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |38,953 |- |57 |[[కైసర్‌గంజ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|కైసర్‌గంజ్]] |41.1 |[[బ్రిజ్ భూషణ్ శరణ్ సింగ్|బ్రిజ్‌భూషణ్ శరణ్ సింగ్]] |bgcolor=#ED0E0E| |[[సమాజ్ వాదీ పార్టీ]] |45,974 |- |58 |[[శ్రావస్తి లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|శ్రావస్తి]] |43.06 |వినయ్ కుమార్ అలియాస్ విన్ను |bgcolor=#00BFFF| |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |42,029 |- |59 |[[గోండా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|గోండా]] |45.18 |[[ప్రసాద్ వర్మ|బేణి ప్రసాద్ వర్మ]] |bgcolor=#00BFFF| |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |23,675 |- |60 |[[దొమరియాగంజ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|దోమరియాగంజ్]] |49.21 |[[జగదాంబిక పాల్]] |bgcolor=#00BFFF| |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |46,871 |- |61 |[[బస్తీ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బస్తీ]] |49.26 |అరవింద్ కుమార్ చౌదరి |bgcolor=#0000FF| |[[బహుజన్ సమాజ్ పార్టీ]] |1,05,210 |- |62 |[[సంత్ కబీర్ నగర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|సంత్ కబీర్ నగర్]] |47.29 |[[భీష్మ శంకర్ తివారీ]] |bgcolor=#0000FF| |[[బహుజన్ సమాజ్ పార్టీ]] |25,846 |- |63 |[[మహరాజ్‌గంజ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం (ఉత్తర ప్రదేశ్)|మహారాజ్‌గంజ్]] |55.63 |హర్షవర్ధన్ |bgcolor=#00BFFF| |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |1,23,628 |- |64 |[[గోరఖ్‌పూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|గోరఖ్‌పూర్]] |44.27 |[[యోగి ఆదిత్యనాథ్]] |bgcolor=#FF9933| |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |1,42,433 |- |65 |[[కుషి నగర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|కుషి నగర్]] |50.84 |రతన్‌జీత్ ప్రతాప్ నారాయణ్ సింగ్ |bgcolor=#00BFFF| |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |19,153 |- |66 |[[డియోరియా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|డియోరియా]] |45.4 |గోరఖ్ ప్రసాద్ జైస్వాల్ |bgcolor=#0000FF| |[[బహుజన్ సమాజ్ పార్టీ]] |28,160 |- |67 |[[బన్స్‌గావ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బన్స్‌గావ్ ( ఎస్సీ)]] |39.07 |[[కమలేష్ పాశ్వాన్]] |bgcolor=#FF9933| |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |42,239 |- |68 |[[లాల్‌గంజ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|లాల్‌గంజ్ ( ఎస్సీ)]] |43.62 |[[బాలి రామ్|డాక్టర్ బలిరాం]] |bgcolor=#0000FF| |[[బహుజన్ సమాజ్ పార్టీ]] |39,948 |- |69 |[[అజంగఢ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|అజంగఢ్]] |44.64 |[[రమాకాంత్ యాదవ్]] |bgcolor=#FF9933| |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |48,494 |- |70 |[[ఘోసి లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ఘోసి]] |45.23 |[[దారా సింగ్ చౌహాన్]] |bgcolor=#0000FF| |[[బహుజన్ సమాజ్ పార్టీ]] |42,990 |- |71 |[[సలేంపూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|సేలంపూర్]] |39.28 |[[రామశంకర్ రాజ్‌భర్]] |bgcolor=#0000FF| |[[బహుజన్ సమాజ్ పార్టీ]] |28,645 |- |72 |[[బల్లియా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బల్లియా]] |40.37 |నీరజ్ శేఖర్ |bgcolor=#ED0E0E| |[[సమాజ్ వాదీ పార్టీ]] |72,429 |- |73 |[[జౌన్‌పూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|జౌన్‌పూర్]] |45.97 |ధనంజయ్ సింగ్ |bgcolor=#0000FF| |[[బహుజన్ సమాజ్ పార్టీ]] |80,351 |- |74 |[[మచ్లిషహర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|మచ్లిషహర్ ( ఎస్సీ)]] |41 |[[తుఫానీ సరోజ్]] |bgcolor=#ED0E0E| |[[సమాజ్ వాదీ పార్టీ]] |29,019 |- |75 |[[ఘాజీపూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ఘాజీపూర్]] |50.43 |[[రాధే మోహన్ సింగ్]] |bgcolor=#ED0E0E| |[[సమాజ్ వాదీ పార్టీ]] |69,260 |- |76 |[[చందౌలీ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|చందౌలీ]] |46.41 |రాంకిషున్ |bgcolor=#ED0E0E| |[[సమాజ్ వాదీ పార్టీ]] |2,387 |- |77 |[[వారణాసి లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|వారణాసి]] |42.61 |[[మురళీ మనోహర్ జోషి|డా. మురళీ మనోహర్ జోషి]] |bgcolor=#FF9933| |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |17,211 |- |78 |[[భాదోహి లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|భదోహి]] |43.39 |గోరఖ్‌నాథ్ |bgcolor=#0000FF| |[[బహుజన్ సమాజ్ పార్టీ]] |12,963 |- |79 |[[మీర్జాపూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|మీర్జాపూర్]] |52.18 |[[బాల్ కుమార్ పటేల్]] |bgcolor=#ED0E0E| |[[సమాజ్ వాదీ పార్టీ]] |21,504 |- |80 |[[రాబర్ట్స్‌గంజ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|రాబర్ట్స్‌గంజ్ ( ఎస్సీ)]] |49.3 |పకౌరీ లాల్ |bgcolor=#ED0E0E| |[[సమాజ్ వాదీ పార్టీ]] |50,259 |} == ప్రాంతాల వారీగా ఫలితాలు == {| class="wikitable sortable" style="text-align:center;" !ప్రాంతం ! మొత్తం సీట్లు ! colspan="2" | [[సమాజ్ వాదీ పార్టీ]] ! colspan="2" | [[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] ! colspan="2" | [[బహుజన్ సమాజ్ పార్టీ]] ! colspan="2" | [[భారతీయ జనతా పార్టీ]] ! ఇతరులు |- | బుందేల్‌ఖండ్ | 4 | 2 |{{Decrease}} 02 | 1 |{{Increase}} 01 | 1 |{{Increase}} 01 | 0 | | 0 |- | మధ్య ఉత్తర ప్రదేశ్ | 24 | '''7''' |{{Decrease}} 02 | '''12''' |{{Increase}} 06 | 4 |{{Decrease}} 03 | 1 | | 0 |- | ఈశాన్య ఉత్తర ప్రదేశ్ | 17 | 2 |{{Decrease}} 03 | '''6''' |{{Increase}} 03 | 6 |{{Decrease}} 04 | 3 | | 0 |- | రోహిల్‌ఖండ్ | 10 | '''4''' |{{Decrease}} 02 | 2 |{{Increase}} 02 | 1 |{{Increase}} 01 | 2 | | 1 |- | ఆగ్నేయ ఉత్తర ప్రదేశ్ | 8 | '''5''' |{{Decrease}} 02 | 0 |{{Steady}} | 2 |{{Increase}} 02 | 1 | | 0 |- | పశ్చిమ ఉత్తర ప్రదేశ్ | 17 | 3 |{{Decrease}} 01 | 0 |{{Steady}} | '''6''' |{{Increase}} 04 | 3 | | 5 |- ! '''మొత్తం''' ! 80 ! 23 !{{Decrease}} 12 ! 21 !{{Increase}} 12 ! 20 !{{Increase}} 1 ! 10 !{{Steady}} ! 6 |} == మూలాలు == {{మూలాలజాబితా}} == బాహ్య లింకులు == * [https://web.archive.org/web/20081218010942/http://www.eci.gov.in/StatisticalReports/ElectionStatistics.asp భారత ఎన్నికల సంఘం] * [https://web.archive.org/web/20110903013316/http://www.upelections.co.in/ ఉత్తరప్రదేశ్ ఎన్నికల గురించి సమాచారం] == మూలాలు == {{మూలాలజాబితా}}{{ఉత్తర ప్రదేశ్ ఎన్నికలు}}{{భారత సార్వత్రిక ఎన్నికలు, 2024}} [[వర్గం:2009 భారత సార్వత్రిక ఎన్నికలు]] [[వర్గం:ఉత్తర ప్రదేశ్‌లో జరిగిన సార్వత్రిక ఎన్నికలు|2009]] lqbdx7qoefh0u11vbiyc6fizksahls7 0 405687 4594922 4581337 2025-06-29T16:26:07Z యర్రా రామారావు 28161 /* ప్రస్తుత రాజ్యసభ సభ్యులు */ 4594922 wikitext text/x-wiki [[రాజ్యసభ]] ("రాష్ట్రాల మండలి" అని అర్థం) దీనిని [[భారత పార్లమెంట్|భారత పార్లమెంటు]] ఎగువ సభ అని కూడా అంటారు. [[అసోం]] నుండి 7 రాజ్యసభ స్థానాలకు సభ్యులు ఎన్నికవుతారు.<ref>https://byjus.com/govt-exams/members-rajya-sabha/</ref><ref>https://www.eci.gov.in/term-of-the-houses</ref> (1952-1956 కంటే ఒకటి ఎక్కువ). సభ్యులు [[అసోం శాసనసభ|అసోం రాష్ట్ర శాసనసభ్యులు]] (ఎన్నిక కాబడిన రాజకీయ నాయకులు) పరోక్షంగా ఎన్నుకోబడతారు. ప్రతి పార్టీకి కేటాయించిన ఏడు సీట్ల సంఖ్య నామినేషన్ సమయంలో శాసనసభ్యుల సంఖ్యకు అనులోమానుపాతంలో ఉంటుంది. అసోం లోని ప్రతి పార్టీ ఈ విధంగా కనీస కోటాలో  1⁄7 స్థానిక స్థానాల్లో సభ్యుడిని నామినేట్ చేస్తుంది. ఒక పార్టీకి  2⁄7 నుండి  3⁄7వ వంతు స్థానిక స్థానాలు ఉన్నట్లయితే, ఆ శాసనసభ్యులు ఇద్దరు సభ్యులను (ఇంకా మొదలైనవారిని) ఎంపిక చేస్తారు. ఒకే బదిలీ [[ఓటు|ఓటుద్వారా]] దామాషా ప్రాతినిధ్యాన్ని ఉపయోగించి రాష్ట్ర [[శాసనసభ|శాసనసభలలో]] ఎన్నికలు జరుగుతాయి. == ప్రస్తుత రాజ్యసభ సభ్యులు == '''కీలు:'''{{Party legend|Bharatiya Janata Party|4}}{{Party legend|United People's Party Liberal|1}}{{Party legend|Asom Gana Parishad|1}}{{Party legend|Anchalik Gana Morcha|1}} అసోం నుండి ఎన్నికైన రాజ్యసభ ప్రస్తుత సభ్యులు వివరాలు దిగువ వివరించబడ్డాయి.<ref>https://ceoassam.nic.in/rajya-sabha/Current%20Rajya%20Sabha%20Members%20List%20of%20Assam.pdf</ref><ref>https://sansad.in/rs/members</ref> {| class="wikitable sortable" |- bgcolor="#cccccc" !వ.సంఖ్య ! style="width:200px" | పేరు<ref name="members">{{cite web|title=Statewise List|url=http://164.100.47.5/Newmembers/memberstatewise.aspx|website=164.100.47.5|accessdate=12 June 2016}}</ref> !colspan="2"| పార్టీ అనుబంధం !రాజకీయ కూటమి !పదవీకాలం ప్రారంభం !పదవీకాలం ముగింపు |- !1 |భువనేశ్వర్ కలిత |{{Full party name with color|Bharatiya Janata Party|rowspan=4}} | rowspan="6" |[[జాతీయ ప్రజాస్వామ్య కూటమి]] ''' (6) ''' | 2020 ఏప్రిల్ 10 | 2026 ఏప్రిల్ 09 |- !2 |కనద్ పుర్కాయస్థ | 2025 జూన్ 19 | 2025 జూన్ 14| 2030 జూన్ 18 |- !3 |[[సర్బానంద సోనోవాల్]] | 2021 అక్టోబరు 6 | 2026 ఏప్రిల్ 09 |- !4 |పబిత్రా మార్గరీటా | 2022 ఏప్రిల్ 2 | 2028 ఏప్రిల్ 2 |- !5 |రుంగ్వ్రా నార్జరీ | {{Full party name with color|United People's Party Liberal}} | 2022 ఏప్రిల్ 2 | 2028 ఏప్రిల్ 2 |- !6 |బీరేంద్ర ప్రసాద్ బైశ్య | {{Full party name with color|Asom Gana Parishad}} | 2025 జూన్ 15 | 2031 జూన్ 14 |- !7 |అజిత్ కుమార్ భుయాన్ |bgcolor={{Party color|Anchalik Gana Morcha}}| |]]<br>{{small|Anchalik Gana Morcha | rowspan="1" |[[United Opposition Forum|యునైటెడ్ ప్రతిపక్ష ఫోరం]]'''(1) ''' | 2020 ఏప్రిల్ 10 | 2026 ఏప్రిల్ 09 |} == అసోం గణపరిషత్ పార్టీకి చెందిన రాజ్యసభ సభ్యులు == [[కామాఖ్య ప్రసాద్ తాసా]] 2019 జూన్ 15 2025 జూన్ 14 {| class="wikitable sortable" border=2 cellpadding=3 cellspacing=1 width=70% !పేరు (వర్ణమాల చివరి పేరు) ! colspan="2" | !ఎప్పటి నుండి !ఎప్పటివరకు !టర్మ్ !గమనికలు |- |బీరేంద్ర ప్రసాద్ బైశ్యా|| {{Party name with color|Asom Gana Parishad}} |10/04/2008 |09/04/2014 |1 | |- |బీరేంద్ర ప్రసాద్ బైశ్యా|| {{Party name with color|Asom Gana Parishad}} |15/06/2019 |04/06/2025 |2 |* |- |[[బిజోయ చక్రవర్తి]]|| {{Party name with color|Asom Gana Parishad}} |03/04/1986 |02/04/1992 |1 | |- |పరాగ్ చలిహా|| {{Party name with color|Asom Gana Parishad}} |15/06/1995 |14/06/2001 |1 |22/06/1999 జె మహంత మరణం కారణంగా ఉప ఎన్నిక |- |భద్రేశ్వర్ బురగోహైన్|| {{Party name with color|Asom Gana Parishad}} |10/04/1990 |09/04/1996 |1 | |- |కుమార్ దీపక్ దాస్|| {{Party name with color|Asom Gana Parishad}} |15/06/2007 |14/06/2013 |1 | |- |దినేష్ గోస్వామి|| {{Party name with color|Asom Gana Parishad}} |10/04/1978 |09/04/1984 |1 | |- |దినేష్ గోస్వామి|| {{Party name with color|Asom Gana Parishad}} |10/04/1990 |09/04/1996 |2 |మరణం 02/06/1991 |- |డేవిడ్ లెడ్జర్|| {{Party name with color|Asom Gana Parishad}} |15/06/1989 |14/06/1995 |1 | |- |డాక్టర్ జయశ్రీ గోస్వామి మహంత|| {{Party name with color|Asom Gana Parishad}} |24/08/1999 |14/06/2001<ref name="jun2001">{{Cite web|title=Biennial elections and bye- elections to the Council of States (Rajya Sabha).|url=http://eci.nic.in/eci_main1/current/PN170501.pdf|access-date=22 August 2017|publisher=Election Commission of India, New Delhi}}</ref> |1 |1999 పరాగ్ చలిహా మరణ కారణంగా ఉప ఎన్నిక |- |డాక్టర్ నాగెన్ సైకియా|| {{Party name with color|Asom Gana Parishad}} |03/04/1986 |02/04/1992 |1 | |- |అజిత్ కుమార్ శర్మ|| {{Party name with color|Asom Gana Parishad}} |03/04/1998 |02/04/2004 |1 | |} ==భారత జాతీయ కాంగ్రెస్ పార్టీకి చెందిన రాజ్యసభ సభ్యులు== {| class="wikitable sortable" border=2 cellpadding=3 cellspacing=1 width=70% !పేరు ! colspan="2" |పార్టి !ఎప్పటి నుండి !ఎప్పటివరకు !టర్మ్ !సెలవు తేదీ/కారణం |- |[[ఫకృద్దీన్ అలీ అహ్మద్]]|| {{Party name with color|Indian National Congress}} |03/04/1954 |02/04/1960 |1 |రాజీనామా 25/03/1957 |- |[[ఫకృద్దీన్ అలీ అహ్మద్]]|| {{Party name with color|Indian National Congress}} |03/04/1966 |02/04/1972 |2 |25/02/1967 |- |బహరుల్ ఇస్లాం|| {{Party name with color|Indian National Congress}} |03/04/1962 |02/04/1968 |1 | |- |బహరుల్ ఇస్లాం|| {{Party name with color|Indian National Congress}} |03/04/1968 |02/04/1974 |2 |రాజీనామా 20/01/1972 |- |బహరుల్ ఇస్లాం|| {{Party name with color|Indian National Congress}} |15/06/1983 |14/06/1989 |3 | |- | లీలా ధర్ బరూహ్|| {{Party name with color|Indian National Congress}} |27/08/1958 |02/04/1960 |1 |ఉప ఎన్నిక 1958 |- | లీలా ధర్ బరూహ్|| {{Party name with color|Indian National Congress}} |03/04/1960 |02/04/1966 |2 | |- |ధరణిధర్ బాసుమతారి|| {{Party name with color|Indian National Congress}} |15/06/1983 |14/06/1989 |1 | |- |బి సి భగవతి|| {{Party name with color|Indian National Congress}} |10/04/1972 |09/04/1978 |1 | |- |కమలేందు భట్టాచార్జీ|| {{Party name with color|Indian National Congress}} |10/04/1984 |09/04/1990 |1 | |- |కమలేందు భట్టాచార్జీ|| {{Party name with color|Indian National Congress}} |10/04/1996 |09/04/2002 |1 | |- |కమలేందు భట్టాచార్జీ|| {{Party name with color|Indian National Congress}} |10/04/2002 |09/04/2008 |1 | |- |పంకజ్ బోరా|| {{Party name with color|Indian National Congress}} |16/11/2011 |02/04/2016 |1 |ఉప ఎన్నిక - డి కాండ్‌పాన్ |- |రిపున్ బోరా|| {{Party name with color|Indian National Congress}} |03/04/2016 |02/04/2022 |1 | |- |ద్రుపద్ బోర్గోహైన్|| {{Party name with color|Indian National Congress}} |03/04/1998 |02/04/2004<ref name="apr2004">{{Cite web|title=Biennial elections to the Council of States to fill the Seats of members retiring in April, 2004.|url=http://eci.nic.in/eci_main1/current/PN_02032004.pdf|access-date=22 August 2017|publisher=Election Commission of India, New Delhi}}</ref> |1 | |- |డి కె బోరోవా|| {{Party name with color|Indian National Congress}} |19/07/1973 |02/04/1974 |1 |ఉప ఎన్నిక - 1973 |- |డి కె బోరోవా|| {{Party name with color|Indian National Congress}} |03/04/1974 |02/04/1980 |2 |21/03/1977 |- |లక్షేశ్వర్ బోరూ|| {{Party name with color|Indian National Congress}} |03/04/1952 |02/04/1954 |1 | |- |బేదావతి బురగోహైన్|| {{Party name with color|Indian National Congress}} |03/04/1954 |02/04/1960 |2 | |- |బేదావతి బురగోహైన్|| {{Party name with color|Indian National Congress}} |03/04/1960 |02/04/1966 |1 | |- |పూర్ణ చద్ర శర్మ|| {{Party name with color|Indian National Congress}} |03/04/1956 |02/04/1962 |1 | |- |ద్విజేంద్ర నాథ్ శర్మ|| {{Party name with color|Indian National Congress}} |10/04/2002 |09/04/2008 |1 | |- |[[మన్మోహన్ సింగ్]]|| {{Party name with color|Indian National Congress}} |01/10/1991 |14/06/1995 |1 |ఉప ఎన్నిక -1991 |- |[[మన్మోహన్ సింగ్]]|| {{Party name with color|Indian National Congress}} |15/06/1995 |14/06/2001<ref name="jun2001">{{Cite web|title=Biennial elections and bye- elections to the Council of States (Rajya Sabha).|url=http://eci.nic.in/eci_main1/current/PN170501.pdf|access-date=22 August 2017|publisher=Election Commission of India, New Delhi}}</ref> |2 | |- |[[మన్మోహన్ సింగ్]]|| {{Party name with color|Indian National Congress}} |15/06/2001 |14/06/2007 |3 | |- |[[మన్మోహన్ సింగ్]]|| {{Party name with color|Indian National Congress}} |15/06/2007 |14/06/2013 |4 | |- |[[మన్మోహన్ సింగ్]]|| {{Party name with color|Indian National Congress}} |15/06/2013 |14/06/2019 |5 | |- |[[సంజయ్ సిన్హ్]]|| {{Party name with color|Indian National Congress}} |10/04/2014 |09/04/2020 |2 |యుపి 1990-96, రాజీనామా 7/30/2019<ref>{{Cite news|url=https://www.indiatoday.in/india/story/sanjay-singh-1575180-2019-07-30|title=Congress MP Sanjay Sinh quits Rajya Sabha and party to join BJP, blames zero leadership|date=30 July 2019|access-date=8 August 2019|publisher=India Today}}</ref> |- |నబీన్‌చంద్ర బురాగోహైన్|| {{Party name with color|Indian National Congress}} |10/04/1972 |09/04/1978 |1 | |- |పూర్ణానంద్ చెటియా|| {{Party name with color|Indian National Congress}} |03/04/2004 |02/04/2010 |1 | |- |మహేంద్రమోహన్ చౌదరి|| {{Party name with color|Indian National Congress}} |01/12/1956 |09/04/1958 |1 |ఉప ఎన్నిక1956 |- |మహేంద్రమోహన్ చౌదరి|| {{Party name with color|Indian National Congress}} |19/06/1972 |02/04/1974 |2 |ఉప ఎన్నిక 1972 |- |నృపతి రంజన్ చౌదరి|| {{Party name with color|Indian National Congress}} |10/04/1984 |09/04/1990 |1 | |- |సిల్వియస్ కాండ్పాన్|| {{Party name with color|Indian National Congress}} |03/04/2004 |02/04/2010 |1 | |- |సిల్వియస్ కాండ్పాన్|| {{Party name with color|Indian National Congress}} |03/04/2010 |02/04/2016 |2 |మరణం 10/10/2011 |- |బిపిన్‌పాల్ దాస్|| {{Party name with color|Indian National Congress}} |03/05/1970 |02/04/1976 |1 | |- |బిపిన్‌పాల్ దాస్|| {{Party name with color|Indian National Congress}} |03/05/1976 |02/04/1982 |2 | |- |[[పుష్పలత దాస్]]|| {{Party name with color|Indian National Congress}} |03/05/1952 |02/04/1956 |1 | |- |[[పుష్పలత దాస్]]|| {{Party name with color|Indian National Congress}} |03/05/1956 |02/04/1962 |2 | |- |దినేష్ చంద్ర దేబ్|| {{Party name with color|Indian National Congress}} |03/05/1957 |02/04/1960 |1 |ఉప ఎన్నిక 1957 |- |దినేష్ చంద్ర దేబ్|| {{Party name with color|Indian National Congress}} |03/04/1960 |02/04/1966 |2 | |- |నజ్నిన్ ఫారూక్|| {{Party name with color|Indian National Congress}} |03/04/2010 |02/04/2016 |1 | |- |మౌలానా ఎం తయ్యెబుల్లా|| {{Party name with color|Indian National Congress}} |03/04/1952 |02/04/1958 |1 | |- |సయ్యదా అన్వారా తైమూర్|| {{Party name with color|Indian National Congress}} |03/04/2004 |02/04/2010 |2 |నామినేట్ 1988-90 |- |రేమండ్ థన్హ్లీరా|| {{Party name with color|Indian National Congress}} |03/04/1952 |02/04/1958 |1 | |- |ఎ తంగ్లూరా|| {{Party name with color|Indian National Congress}} |20/06/1962 |02/04/1964 |1 |ఉప ఎన్నిక 1964 |- |ఎ తంగ్లూరా|| {{Party name with color|Indian National Congress}} |03/04/1964 |02/04/1970 |2 |02/02/1967 |- |జాయ్ భద్ర హాగ్జెర్|| {{Party name with color|Indian National Congress}} |03/04/1958 |02/04/1962 |1 |రాజీనామా 17/03/1962 3LS |- |బిజోయ్ కృష్ణ హ్యాండిక్|| {{Party name with color|Indian National Congress}} |03/04/1980 |02/04/1986 |1 | |- |భువనేశ్వర్ కలిత|| {{Party name with color|Indian National Congress}} |10/04/1984 |09/04/1990 |1 | |- |భువనేశ్వర్ కలిత|| {{Party name with color|Indian National Congress}} |10/04/1990 |09/04/1996 |2 | |- |భువనేశ్వర్ కలిత|| {{Party name with color|Indian National Congress}} |10/04/2008 |09/04/2014 |3 | |- |భువనేశ్వర్ కలిత|| {{Party name with color|Indian National Congress}} |10/04/2014 |09/04/2020 |4 |రాజీనామా 05/08/2019 <ref>{{Cite news|url=https://www.ndtv.com/india-news/its-suicide-congress-loses-chief-bhubaneswar-kalita-whip-over-article-370-stand-2080639|title="It's Suicide": Congress Loses Chief Whip Over Article 370 Stand|date=5 August 2019|access-date=8 August 2019|publisher=NDTV}}</ref> |- |శాంటిస్ కుజుర్|| {{Party name with color|Indian National Congress}} |15/06/2013 |14/06/2019 |1 | |- |పృథిబి మాఝీ|| {{Party name with color|Indian National Congress}} |10/04/1984 |09/04/1990 |1 | |- |సయ్యద్ ఏ మాలిక్|| {{Party name with color|Indian National Congress}} |03/04/1976 |02/04/1982 |1 | |- |మహ్మద్ రఫీక్|| {{Party name with color|Independent politician}} |03/04/1952 |02/04/1956 |1 | |- |తారా చరణ్ మజుందార్|| {{Party name with color|Independent politician}} |03/04/1992 |02/04/1998 |1 | |- |మాతంగ్ సింగ్|| {{Party name with color|Indian National Congress}} |03/04/1992 |02/04/1998 |1 | |- |[[రాణీ నారా]]|| {{Party name with color|Indian National Congress}} |03/04/2016 |02/04/2022 |1 | |- |పూరకయస్థ మహితోష|| {{Party name with color|Indian National Congress}} |03/04/1966 |02/04/1972 |1 |రాజీనామా 21/03/1972 |- |రాబిన్ కాకతి|| {{Party name with color|Indian National Congress}} |03/04/1962 |02/04/1968 |1 | |- |రాబిన్ కాకతి|| {{Party name with color|Indian National Congress}} |10/04/1978 |09/04/1984 |2 | |- |ఎమోన్సింగ్ ఎం సంగ్మా|| {{Party name with color|Indian National Congress}} |04/05/1967 |02/04/1970 |1 |ఉప ఎన్నిక 1967 |- |ఎమోన్సింగ్ ఎం సంగ్మా|| {{Party name with color|Indian National Congress}} |03/04/1970 |02/04/1976 |2 | |- |బసంతి శర్మ|| {{Party name with color|Indian National Congress}} |03/09/1991 |09/04/1996 |1 |ఉప ఎన్నిక 1991 డి డి గోస్వామి |- |బసంతి శర్మ|| {{Party name with color|Indian National Congress}} |10/04/1996 |09/04/2002 |2 | |} == ఇతర పార్టీలకు చెందిన సభ్యుల జాబితా == * నక్షత్రం గుర్తు (ప్రస్తుత రాజ్యసభ సభ్యులను ప్రాతినిధ్యం సూచిస్తుంది) {| class="wikitable sortable" border=2 cellpadding=3 cellspacing=1 width=70% |- !పేరు (వర్ణమాల చివరి పేరు) !! colspan="2" |పార్టీ !! ఎప్పటి నుండి !! ఎప్పటివరకు !! టర్మ్ !! నోట్స్ |- | బిస్వజిత్ డైమరీ || {{Party name with color|Bodoland People's Front}} || 10/04/2008 || 09/04/2014 || 1 || |- | బిస్వజిత్ డైమరీ || {{Party name with color|Bodoland People's Front}} || 10/04/2014 || 09/04/2020 || 2 || |- | బిస్వజిత్ డైమరీ || {{Party name with color|Bodoland People's Front}} || 10/04/2020 || 12/11/2020 || 3 || రాజీనామా 2020 |- | గోలప్ బోర్బోరా || {{Party name with color|Samyukta Socialist Party}} || 03/04/1968 || 02/04/1974 || 1 (అసోం చరిత్రలో ప్రతిపక్షం నుంచి ఎన్నికైన మొదటి రాజ్యసభ సభ్యుడు) || |- | ఉషా బర్తకూర్ || {{Party name with color|Samyukta Socialist Party}} || 03/04/1966 || 02/04/1972 || 1 || |- | అజిత్ కుమార్ భుయాన్ || {{Party name with color|Independent politician|shortname=IND}} || 10/04/2020 || 09/04/2026 || 1 || * |- | ఉర్ఖావో గ్వ్రా బ్రహ్మ || {{Party name with color|Independent politician|shortname=IND}} || 10/04/2002 || 09/04/2008 || 1 || |- | ప్రఫుల్ల గోస్వామి || {{Party name with color|Independent politician|shortname=IND}} || 04/05/1967 || 02/04/1972 || 1 || ఉప ఎన్నిక 1967 |- | శ్రీమాన్ ప్రఫుల్ల గోస్వామి || {{Party name with color|Independent politician|shortname=IND}} || 04/05/1974 || 02/04/1980 || 2 || |- | మౌలానా ఎం తయ్యెబుల్లా || {{Party name with color|Independent politician|shortname=IND}} || 03/04/1958 || 02/04/1964 || 2 || |- | బిస్వా గోస్వామి || {{Party name with color|Janata Party}} || 03/04/1980 || 02/04/1986 || 1 || |- | ఇంద్రమోని బోరా || {{Party name with color|Bharatiya Janata Party}} || 15/06/2001 || 14/06/2007 || 1 || |- | బిస్వజిత్ డైమరీ || {{Party name with color|Bharatiya Janata Party}} || 22/02/2021 || 12/05/2021 || 4 || res 2021 |- | భువనేశ్వర్ కలిత || {{Party name with color|Bharatiya Janata Party}} || 10/04/2020 || 09/04/2026 || 5 || * |- | పబిత్రా మార్గరీటా || {{Party name with color|Bharatiya Janata Party}} || 03/04/2022 || 02/04/2028 || 1 ||* |- | సర్బానంద సోనోవాల్ || {{Party name with color|Bharatiya Janata Party}} || 01/10/2021 || 09/04/2026 || 1 || * bye 2021 <ref>{{cite news |title=Union Minister Sarbananda Sonowal elected unopposed to Rajya Sabha from Assam |url=https://www.indiatoday.in/india/story/union-minister-sarbananda-sonowal-elected-unopposed-to-rajya-sabha-from-assam-1857818-2021-09-27 |access-date=1 December 2021 |agency=IndiaToday |date=27 September 2021}}</ref> |- | కామాఖ్య ప్రసాద్ తాసా || {{Party name with color|Bharatiya Janata Party}} || 15/06/2019 || 14/06/2025 || 1 ||* |- | రంగ్వ్రా నార్జరీ || {{Party name with color|United People's Party Liberal}} || 03/04/2022 || 02/04/2028 || 1 ||* |- | అజిత్ కుమార్ శర్మ || || JAN || 03/04/1978 || 02/04/1984 || 1 || |- | ప్రకంట వారిసా || {{Party name with color|Autonomous State Demand Committee}} || 10/04/1996 || 09/04/2002 || 1 || |- | అమృతలాల్ బసుమతరీ || {{Party name with color|Other parties|shortname=OTH}} || 13/06/1989 || 01/08/1991 || 1 || Disq 01/08/1991 |- |} == మూలాలు == {{మూలాలు}} {{రాజ్యసభ}} [[వర్గం:రాజ్యసభ సభ్యుల జాబితాలు]] [[వర్గం:అసోం నుండి ఎన్నికైన రాజ్యసభ సభ్యులు]] [[వర్గం:అసోంకు సంబంధించిన జాబితాలు]] [[వర్గం:తరచూ నవీకరించవలసిన వ్యాసాలు]] 3ur6fp0c93htd59difpb793vbm84g0v 4594923 4594922 2025-06-29T16:26:58Z యర్రా రామారావు 28161 4594923 wikitext text/x-wiki [[రాజ్యసభ]] ("రాష్ట్రాల మండలి" అని అర్థం) దీనిని [[భారత పార్లమెంట్|భారత పార్లమెంటు]] ఎగువ సభ అని కూడా అంటారు. [[అసోం]] నుండి 7 రాజ్యసభ స్థానాలకు సభ్యులు ఎన్నికవుతారు.<ref>https://byjus.com/govt-exams/members-rajya-sabha/</ref><ref>https://www.eci.gov.in/term-of-the-houses</ref> (1952-1956 కంటే ఒకటి ఎక్కువ). సభ్యులు [[అసోం శాసనసభ|అసోం రాష్ట్ర శాసనసభ్యులు]] (ఎన్నిక కాబడిన రాజకీయ నాయకులు) పరోక్షంగా ఎన్నుకోబడతారు. ప్రతి పార్టీకి కేటాయించిన ఏడు సీట్ల సంఖ్య నామినేషన్ సమయంలో శాసనసభ్యుల సంఖ్యకు అనులోమానుపాతంలో ఉంటుంది. అసోం లోని ప్రతి పార్టీ ఈ విధంగా కనీస కోటాలో  1⁄7 స్థానిక స్థానాల్లో సభ్యుడిని నామినేట్ చేస్తుంది. ఒక పార్టీకి  2⁄7 నుండి  3⁄7వ వంతు స్థానిక స్థానాలు ఉన్నట్లయితే, ఆ శాసనసభ్యులు ఇద్దరు సభ్యులను (ఇంకా మొదలైనవారిని) ఎంపిక చేస్తారు. ఒకే బదిలీ [[ఓటు|ఓటుద్వారా]] దామాషా ప్రాతినిధ్యాన్ని ఉపయోగించి రాష్ట్ర [[శాసనసభ|శాసనసభలలో]] ఎన్నికలు జరుగుతాయి. == ప్రస్తుత రాజ్యసభ సభ్యులు == '''కీలు:'''{{Party legend|Bharatiya Janata Party|4}}{{Party legend|United People's Party Liberal|1}}{{Party legend|Asom Gana Parishad|1}}{{Party legend|Anchalik Gana Morcha|1}} అసోం నుండి ఎన్నికైన రాజ్యసభ ప్రస్తుత సభ్యులు వివరాలు దిగువ వివరించబడ్డాయి.<ref>https://ceoassam.nic.in/rajya-sabha/Current%20Rajya%20Sabha%20Members%20List%20of%20Assam.pdf</ref><ref>https://sansad.in/rs/members</ref> {| class="wikitable sortable" |- bgcolor="#cccccc" !వ.సంఖ్య ! style="width:200px" | పేరు<ref name="members">{{cite web|title=Statewise List|url=http://164.100.47.5/Newmembers/memberstatewise.aspx|website=164.100.47.5|accessdate=12 June 2016}}</ref> !colspan="2"| పార్టీ అనుబంధం !రాజకీయ కూటమి !పదవీకాలం ప్రారంభం !పదవీకాలం ముగింపు |- !1 |భువనేశ్వర్ కలిత |{{Full party name with color|Bharatiya Janata Party|rowspan=4}} | rowspan="6" |[[జాతీయ ప్రజాస్వామ్య కూటమి]] ''' (6) ''' | 2020 ఏప్రిల్ 10 | 2026 ఏప్రిల్ 09 |- !2 |కనద్ పుర్కాయస్థ | 2025 జూన్ 19 | 2025 జూన్ 14| 2030 జూన్ 18 |- !3 |[[సర్బానంద సోనోవాల్]] | 2021 అక్టోబరు 6 | 2026 ఏప్రిల్ 09 |- !4 |పబిత్రా మార్గరీటా | 2022 ఏప్రిల్ 2 | 2028 ఏప్రిల్ 2 |- !5 |రుంగ్వ్రా నార్జరీ | {{Full party name with color|United People's Party Liberal}} | 2022 ఏప్రిల్ 2 | 2028 ఏప్రిల్ 2 |- !6 |బీరేంద్ర ప్రసాద్ బైశ్య | {{Full party name with color|Asom Gana Parishad}} | 2025 జూన్ 15 | 2031 జూన్ 14 |- !7 |అజిత్ కుమార్ భుయాన్ |bgcolor={{Party color|Anchalik Gana Morcha}}| |]]<br>{{small|Anchalik Gana Morcha | rowspan="1" |[[United Opposition Forum|యునైటెడ్ ప్రతిపక్ష ఫోరం]]'''(1) ''' | 2020 ఏప్రిల్ 10 | 2026 ఏప్రిల్ 09 |} == అసోం గణపరిషత్ పార్టీకి చెందిన రాజ్యసభ సభ్యులు == {| class="wikitable sortable" border=2 cellpadding=3 cellspacing=1 width=70% !పేరు (వర్ణమాల చివరి పేరు) ! colspan="2" | !ఎప్పటి నుండి !ఎప్పటివరకు !టర్మ్ !గమనికలు |- |బీరేంద్ర ప్రసాద్ బైశ్యా|| {{Party name with color|Asom Gana Parishad}} |10/04/2008 |09/04/2014 |1 | |- |బీరేంద్ర ప్రసాద్ బైశ్యా|| {{Party name with color|Asom Gana Parishad}} |15/06/2019 |04/06/2025 |2 |* |- |[[బిజోయ చక్రవర్తి]]|| {{Party name with color|Asom Gana Parishad}} |03/04/1986 |02/04/1992 |1 | |- |పరాగ్ చలిహా|| {{Party name with color|Asom Gana Parishad}} |15/06/1995 |14/06/2001 |1 |22/06/1999 జె మహంత మరణం కారణంగా ఉప ఎన్నిక |- |భద్రేశ్వర్ బురగోహైన్|| {{Party name with color|Asom Gana Parishad}} |10/04/1990 |09/04/1996 |1 | |- |కుమార్ దీపక్ దాస్|| {{Party name with color|Asom Gana Parishad}} |15/06/2007 |14/06/2013 |1 | |- |దినేష్ గోస్వామి|| {{Party name with color|Asom Gana Parishad}} |10/04/1978 |09/04/1984 |1 | |- |దినేష్ గోస్వామి|| {{Party name with color|Asom Gana Parishad}} |10/04/1990 |09/04/1996 |2 |మరణం 02/06/1991 |- |డేవిడ్ లెడ్జర్|| {{Party name with color|Asom Gana Parishad}} |15/06/1989 |14/06/1995 |1 | |- |డాక్టర్ జయశ్రీ గోస్వామి మహంత|| {{Party name with color|Asom Gana Parishad}} |24/08/1999 |14/06/2001<ref name="jun2001">{{Cite web|title=Biennial elections and bye- elections to the Council of States (Rajya Sabha).|url=http://eci.nic.in/eci_main1/current/PN170501.pdf|access-date=22 August 2017|publisher=Election Commission of India, New Delhi}}</ref> |1 |1999 పరాగ్ చలిహా మరణ కారణంగా ఉప ఎన్నిక |- |డాక్టర్ నాగెన్ సైకియా|| {{Party name with color|Asom Gana Parishad}} |03/04/1986 |02/04/1992 |1 | |- |అజిత్ కుమార్ శర్మ|| {{Party name with color|Asom Gana Parishad}} |03/04/1998 |02/04/2004 |1 | |} ==భారత జాతీయ కాంగ్రెస్ పార్టీకి చెందిన రాజ్యసభ సభ్యులు== {| class="wikitable sortable" border=2 cellpadding=3 cellspacing=1 width=70% !పేరు ! colspan="2" |పార్టి !ఎప్పటి నుండి !ఎప్పటివరకు !టర్మ్ !సెలవు తేదీ/కారణం |- |[[ఫకృద్దీన్ అలీ అహ్మద్]]|| {{Party name with color|Indian National Congress}} |03/04/1954 |02/04/1960 |1 |రాజీనామా 25/03/1957 |- |[[ఫకృద్దీన్ అలీ అహ్మద్]]|| {{Party name with color|Indian National Congress}} |03/04/1966 |02/04/1972 |2 |25/02/1967 |- |బహరుల్ ఇస్లాం|| {{Party name with color|Indian National Congress}} |03/04/1962 |02/04/1968 |1 | |- |బహరుల్ ఇస్లాం|| {{Party name with color|Indian National Congress}} |03/04/1968 |02/04/1974 |2 |రాజీనామా 20/01/1972 |- |బహరుల్ ఇస్లాం|| {{Party name with color|Indian National Congress}} |15/06/1983 |14/06/1989 |3 | |- | లీలా ధర్ బరూహ్|| {{Party name with color|Indian National Congress}} |27/08/1958 |02/04/1960 |1 |ఉప ఎన్నిక 1958 |- | లీలా ధర్ బరూహ్|| {{Party name with color|Indian National Congress}} |03/04/1960 |02/04/1966 |2 | |- |ధరణిధర్ బాసుమతారి|| {{Party name with color|Indian National Congress}} |15/06/1983 |14/06/1989 |1 | |- |బి సి భగవతి|| {{Party name with color|Indian National Congress}} |10/04/1972 |09/04/1978 |1 | |- |కమలేందు భట్టాచార్జీ|| {{Party name with color|Indian National Congress}} |10/04/1984 |09/04/1990 |1 | |- |కమలేందు భట్టాచార్జీ|| {{Party name with color|Indian National Congress}} |10/04/1996 |09/04/2002 |1 | |- |కమలేందు భట్టాచార్జీ|| {{Party name with color|Indian National Congress}} |10/04/2002 |09/04/2008 |1 | |- |పంకజ్ బోరా|| {{Party name with color|Indian National Congress}} |16/11/2011 |02/04/2016 |1 |ఉప ఎన్నిక - డి కాండ్‌పాన్ |- |రిపున్ బోరా|| {{Party name with color|Indian National Congress}} |03/04/2016 |02/04/2022 |1 | |- |ద్రుపద్ బోర్గోహైన్|| {{Party name with color|Indian National Congress}} |03/04/1998 |02/04/2004<ref name="apr2004">{{Cite web|title=Biennial elections to the Council of States to fill the Seats of members retiring in April, 2004.|url=http://eci.nic.in/eci_main1/current/PN_02032004.pdf|access-date=22 August 2017|publisher=Election Commission of India, New Delhi}}</ref> |1 | |- |డి కె బోరోవా|| {{Party name with color|Indian National Congress}} |19/07/1973 |02/04/1974 |1 |ఉప ఎన్నిక - 1973 |- |డి కె బోరోవా|| {{Party name with color|Indian National Congress}} |03/04/1974 |02/04/1980 |2 |21/03/1977 |- |లక్షేశ్వర్ బోరూ|| {{Party name with color|Indian National Congress}} |03/04/1952 |02/04/1954 |1 | |- |బేదావతి బురగోహైన్|| {{Party name with color|Indian National Congress}} |03/04/1954 |02/04/1960 |2 | |- |బేదావతి బురగోహైన్|| {{Party name with color|Indian National Congress}} |03/04/1960 |02/04/1966 |1 | |- |పూర్ణ చద్ర శర్మ|| {{Party name with color|Indian National Congress}} |03/04/1956 |02/04/1962 |1 | |- |ద్విజేంద్ర నాథ్ శర్మ|| {{Party name with color|Indian National Congress}} |10/04/2002 |09/04/2008 |1 | |- |[[మన్మోహన్ సింగ్]]|| {{Party name with color|Indian National Congress}} |01/10/1991 |14/06/1995 |1 |ఉప ఎన్నిక -1991 |- |[[మన్మోహన్ సింగ్]]|| {{Party name with color|Indian National Congress}} |15/06/1995 |14/06/2001<ref name="jun2001">{{Cite web|title=Biennial elections and bye- elections to the Council of States (Rajya Sabha).|url=http://eci.nic.in/eci_main1/current/PN170501.pdf|access-date=22 August 2017|publisher=Election Commission of India, New Delhi}}</ref> |2 | |- |[[మన్మోహన్ సింగ్]]|| {{Party name with color|Indian National Congress}} |15/06/2001 |14/06/2007 |3 | |- |[[మన్మోహన్ సింగ్]]|| {{Party name with color|Indian National Congress}} |15/06/2007 |14/06/2013 |4 | |- |[[మన్మోహన్ సింగ్]]|| {{Party name with color|Indian National Congress}} |15/06/2013 |14/06/2019 |5 | |- |[[సంజయ్ సిన్హ్]]|| {{Party name with color|Indian National Congress}} |10/04/2014 |09/04/2020 |2 |యుపి 1990-96, రాజీనామా 7/30/2019<ref>{{Cite news|url=https://www.indiatoday.in/india/story/sanjay-singh-1575180-2019-07-30|title=Congress MP Sanjay Sinh quits Rajya Sabha and party to join BJP, blames zero leadership|date=30 July 2019|access-date=8 August 2019|publisher=India Today}}</ref> |- |నబీన్‌చంద్ర బురాగోహైన్|| {{Party name with color|Indian National Congress}} |10/04/1972 |09/04/1978 |1 | |- |పూర్ణానంద్ చెటియా|| {{Party name with color|Indian National Congress}} |03/04/2004 |02/04/2010 |1 | |- |మహేంద్రమోహన్ చౌదరి|| {{Party name with color|Indian National Congress}} |01/12/1956 |09/04/1958 |1 |ఉప ఎన్నిక1956 |- |మహేంద్రమోహన్ చౌదరి|| {{Party name with color|Indian National Congress}} |19/06/1972 |02/04/1974 |2 |ఉప ఎన్నిక 1972 |- |నృపతి రంజన్ చౌదరి|| {{Party name with color|Indian National Congress}} |10/04/1984 |09/04/1990 |1 | |- |సిల్వియస్ కాండ్పాన్|| {{Party name with color|Indian National Congress}} |03/04/2004 |02/04/2010 |1 | |- |సిల్వియస్ కాండ్పాన్|| {{Party name with color|Indian National Congress}} |03/04/2010 |02/04/2016 |2 |మరణం 10/10/2011 |- |బిపిన్‌పాల్ దాస్|| {{Party name with color|Indian National Congress}} |03/05/1970 |02/04/1976 |1 | |- |బిపిన్‌పాల్ దాస్|| {{Party name with color|Indian National Congress}} |03/05/1976 |02/04/1982 |2 | |- |[[పుష్పలత దాస్]]|| {{Party name with color|Indian National Congress}} |03/05/1952 |02/04/1956 |1 | |- |[[పుష్పలత దాస్]]|| {{Party name with color|Indian National Congress}} |03/05/1956 |02/04/1962 |2 | |- |దినేష్ చంద్ర దేబ్|| {{Party name with color|Indian National Congress}} |03/05/1957 |02/04/1960 |1 |ఉప ఎన్నిక 1957 |- |దినేష్ చంద్ర దేబ్|| {{Party name with color|Indian National Congress}} |03/04/1960 |02/04/1966 |2 | |- |నజ్నిన్ ఫారూక్|| {{Party name with color|Indian National Congress}} |03/04/2010 |02/04/2016 |1 | |- |మౌలానా ఎం తయ్యెబుల్లా|| {{Party name with color|Indian National Congress}} |03/04/1952 |02/04/1958 |1 | |- |సయ్యదా అన్వారా తైమూర్|| {{Party name with color|Indian National Congress}} |03/04/2004 |02/04/2010 |2 |నామినేట్ 1988-90 |- |రేమండ్ థన్హ్లీరా|| {{Party name with color|Indian National Congress}} |03/04/1952 |02/04/1958 |1 | |- |ఎ తంగ్లూరా|| {{Party name with color|Indian National Congress}} |20/06/1962 |02/04/1964 |1 |ఉప ఎన్నిక 1964 |- |ఎ తంగ్లూరా|| {{Party name with color|Indian National Congress}} |03/04/1964 |02/04/1970 |2 |02/02/1967 |- |జాయ్ భద్ర హాగ్జెర్|| {{Party name with color|Indian National Congress}} |03/04/1958 |02/04/1962 |1 |రాజీనామా 17/03/1962 3LS |- |బిజోయ్ కృష్ణ హ్యాండిక్|| {{Party name with color|Indian National Congress}} |03/04/1980 |02/04/1986 |1 | |- |భువనేశ్వర్ కలిత|| {{Party name with color|Indian National Congress}} |10/04/1984 |09/04/1990 |1 | |- |భువనేశ్వర్ కలిత|| {{Party name with color|Indian National Congress}} |10/04/1990 |09/04/1996 |2 | |- |భువనేశ్వర్ కలిత|| {{Party name with color|Indian National Congress}} |10/04/2008 |09/04/2014 |3 | |- |భువనేశ్వర్ కలిత|| {{Party name with color|Indian National Congress}} |10/04/2014 |09/04/2020 |4 |రాజీనామా 05/08/2019 <ref>{{Cite news|url=https://www.ndtv.com/india-news/its-suicide-congress-loses-chief-bhubaneswar-kalita-whip-over-article-370-stand-2080639|title="It's Suicide": Congress Loses Chief Whip Over Article 370 Stand|date=5 August 2019|access-date=8 August 2019|publisher=NDTV}}</ref> |- |శాంటిస్ కుజుర్|| {{Party name with color|Indian National Congress}} |15/06/2013 |14/06/2019 |1 | |- |పృథిబి మాఝీ|| {{Party name with color|Indian National Congress}} |10/04/1984 |09/04/1990 |1 | |- |సయ్యద్ ఏ మాలిక్|| {{Party name with color|Indian National Congress}} |03/04/1976 |02/04/1982 |1 | |- |మహ్మద్ రఫీక్|| {{Party name with color|Independent politician}} |03/04/1952 |02/04/1956 |1 | |- |తారా చరణ్ మజుందార్|| {{Party name with color|Independent politician}} |03/04/1992 |02/04/1998 |1 | |- |మాతంగ్ సింగ్|| {{Party name with color|Indian National Congress}} |03/04/1992 |02/04/1998 |1 | |- |[[రాణీ నారా]]|| {{Party name with color|Indian National Congress}} |03/04/2016 |02/04/2022 |1 | |- |పూరకయస్థ మహితోష|| {{Party name with color|Indian National Congress}} |03/04/1966 |02/04/1972 |1 |రాజీనామా 21/03/1972 |- |రాబిన్ కాకతి|| {{Party name with color|Indian National Congress}} |03/04/1962 |02/04/1968 |1 | |- |రాబిన్ కాకతి|| {{Party name with color|Indian National Congress}} |10/04/1978 |09/04/1984 |2 | |- |ఎమోన్సింగ్ ఎం సంగ్మా|| {{Party name with color|Indian National Congress}} |04/05/1967 |02/04/1970 |1 |ఉప ఎన్నిక 1967 |- |ఎమోన్సింగ్ ఎం సంగ్మా|| {{Party name with color|Indian National Congress}} |03/04/1970 |02/04/1976 |2 | |- |బసంతి శర్మ|| {{Party name with color|Indian National Congress}} |03/09/1991 |09/04/1996 |1 |ఉప ఎన్నిక 1991 డి డి గోస్వామి |- |బసంతి శర్మ|| {{Party name with color|Indian National Congress}} |10/04/1996 |09/04/2002 |2 | |} == ఇతర పార్టీలకు చెందిన సభ్యుల జాబితా == * నక్షత్రం గుర్తు (ప్రస్తుత రాజ్యసభ సభ్యులను ప్రాతినిధ్యం సూచిస్తుంది) {| class="wikitable sortable" border=2 cellpadding=3 cellspacing=1 width=70% |- !పేరు (వర్ణమాల చివరి పేరు) !! colspan="2" |పార్టీ !! ఎప్పటి నుండి !! ఎప్పటివరకు !! టర్మ్ !! నోట్స్ |- | బిస్వజిత్ డైమరీ || {{Party name with color|Bodoland People's Front}} || 10/04/2008 || 09/04/2014 || 1 || |- | బిస్వజిత్ డైమరీ || {{Party name with color|Bodoland People's Front}} || 10/04/2014 || 09/04/2020 || 2 || |- | బిస్వజిత్ డైమరీ || {{Party name with color|Bodoland People's Front}} || 10/04/2020 || 12/11/2020 || 3 || రాజీనామా 2020 |- | గోలప్ బోర్బోరా || {{Party name with color|Samyukta Socialist Party}} || 03/04/1968 || 02/04/1974 || 1 (అసోం చరిత్రలో ప్రతిపక్షం నుంచి ఎన్నికైన మొదటి రాజ్యసభ సభ్యుడు) || |- | ఉషా బర్తకూర్ || {{Party name with color|Samyukta Socialist Party}} || 03/04/1966 || 02/04/1972 || 1 || |- | అజిత్ కుమార్ భుయాన్ || {{Party name with color|Independent politician|shortname=IND}} || 10/04/2020 || 09/04/2026 || 1 || * |- | ఉర్ఖావో గ్వ్రా బ్రహ్మ || {{Party name with color|Independent politician|shortname=IND}} || 10/04/2002 || 09/04/2008 || 1 || |- | ప్రఫుల్ల గోస్వామి || {{Party name with color|Independent politician|shortname=IND}} || 04/05/1967 || 02/04/1972 || 1 || ఉప ఎన్నిక 1967 |- | శ్రీమాన్ ప్రఫుల్ల గోస్వామి || {{Party name with color|Independent politician|shortname=IND}} || 04/05/1974 || 02/04/1980 || 2 || |- | మౌలానా ఎం తయ్యెబుల్లా || {{Party name with color|Independent politician|shortname=IND}} || 03/04/1958 || 02/04/1964 || 2 || |- | బిస్వా గోస్వామి || {{Party name with color|Janata Party}} || 03/04/1980 || 02/04/1986 || 1 || |- | ఇంద్రమోని బోరా || {{Party name with color|Bharatiya Janata Party}} || 15/06/2001 || 14/06/2007 || 1 || |- | బిస్వజిత్ డైమరీ || {{Party name with color|Bharatiya Janata Party}} || 22/02/2021 || 12/05/2021 || 4 || res 2021 |- | భువనేశ్వర్ కలిత || {{Party name with color|Bharatiya Janata Party}} || 10/04/2020 || 09/04/2026 || 5 || * |- | పబిత్రా మార్గరీటా || {{Party name with color|Bharatiya Janata Party}} || 03/04/2022 || 02/04/2028 || 1 ||* |- | సర్బానంద సోనోవాల్ || {{Party name with color|Bharatiya Janata Party}} || 01/10/2021 || 09/04/2026 || 1 || * bye 2021 <ref>{{cite news |title=Union Minister Sarbananda Sonowal elected unopposed to Rajya Sabha from Assam |url=https://www.indiatoday.in/india/story/union-minister-sarbananda-sonowal-elected-unopposed-to-rajya-sabha-from-assam-1857818-2021-09-27 |access-date=1 December 2021 |agency=IndiaToday |date=27 September 2021}}</ref> |- | కామాఖ్య ప్రసాద్ తాసా || {{Party name with color|Bharatiya Janata Party}} || 15/06/2019 || 14/06/2025 || 1 ||* |- | రంగ్వ్రా నార్జరీ || {{Party name with color|United People's Party Liberal}} || 03/04/2022 || 02/04/2028 || 1 ||* |- | అజిత్ కుమార్ శర్మ || || JAN || 03/04/1978 || 02/04/1984 || 1 || |- | ప్రకంట వారిసా || {{Party name with color|Autonomous State Demand Committee}} || 10/04/1996 || 09/04/2002 || 1 || |- | అమృతలాల్ బసుమతరీ || {{Party name with color|Other parties|shortname=OTH}} || 13/06/1989 || 01/08/1991 || 1 || Disq 01/08/1991 |- |} == మూలాలు == {{మూలాలు}} {{రాజ్యసభ}} [[వర్గం:రాజ్యసభ సభ్యుల జాబితాలు]] [[వర్గం:అసోం నుండి ఎన్నికైన రాజ్యసభ సభ్యులు]] [[వర్గం:అసోంకు సంబంధించిన జాబితాలు]] [[వర్గం:తరచూ నవీకరించవలసిన వ్యాసాలు]] 245ds1tyusazkv2dwxdrhsgfqq5u921 4594930 4594923 2025-06-29T16:37:58Z యర్రా రామారావు 28161 /* అసోం గణపరిషత్ పార్టీకి చెందిన రాజ్యసభ సభ్యులు */ 4594930 wikitext text/x-wiki [[రాజ్యసభ]] ("రాష్ట్రాల మండలి" అని అర్థం) దీనిని [[భారత పార్లమెంట్|భారత పార్లమెంటు]] ఎగువ సభ అని కూడా అంటారు. [[అసోం]] నుండి 7 రాజ్యసభ స్థానాలకు సభ్యులు ఎన్నికవుతారు.<ref>https://byjus.com/govt-exams/members-rajya-sabha/</ref><ref>https://www.eci.gov.in/term-of-the-houses</ref> (1952-1956 కంటే ఒకటి ఎక్కువ). సభ్యులు [[అసోం శాసనసభ|అసోం రాష్ట్ర శాసనసభ్యులు]] (ఎన్నిక కాబడిన రాజకీయ నాయకులు) పరోక్షంగా ఎన్నుకోబడతారు. ప్రతి పార్టీకి కేటాయించిన ఏడు సీట్ల సంఖ్య నామినేషన్ సమయంలో శాసనసభ్యుల సంఖ్యకు అనులోమానుపాతంలో ఉంటుంది. అసోం లోని ప్రతి పార్టీ ఈ విధంగా కనీస కోటాలో  1⁄7 స్థానిక స్థానాల్లో సభ్యుడిని నామినేట్ చేస్తుంది. ఒక పార్టీకి  2⁄7 నుండి  3⁄7వ వంతు స్థానిక స్థానాలు ఉన్నట్లయితే, ఆ శాసనసభ్యులు ఇద్దరు సభ్యులను (ఇంకా మొదలైనవారిని) ఎంపిక చేస్తారు. ఒకే బదిలీ [[ఓటు|ఓటుద్వారా]] దామాషా ప్రాతినిధ్యాన్ని ఉపయోగించి రాష్ట్ర [[శాసనసభ|శాసనసభలలో]] ఎన్నికలు జరుగుతాయి. == ప్రస్తుత రాజ్యసభ సభ్యులు == '''కీలు:'''{{Party legend|Bharatiya Janata Party|4}}{{Party legend|United People's Party Liberal|1}}{{Party legend|Asom Gana Parishad|1}}{{Party legend|Anchalik Gana Morcha|1}} అసోం నుండి ఎన్నికైన రాజ్యసభ ప్రస్తుత సభ్యులు వివరాలు దిగువ వివరించబడ్డాయి.<ref>https://ceoassam.nic.in/rajya-sabha/Current%20Rajya%20Sabha%20Members%20List%20of%20Assam.pdf</ref><ref>https://sansad.in/rs/members</ref> {| class="wikitable sortable" |- bgcolor="#cccccc" !వ.సంఖ్య ! style="width:200px" | పేరు<ref name="members">{{cite web|title=Statewise List|url=http://164.100.47.5/Newmembers/memberstatewise.aspx|website=164.100.47.5|accessdate=12 June 2016}}</ref> !colspan="2"| పార్టీ అనుబంధం !రాజకీయ కూటమి !పదవీకాలం ప్రారంభం !పదవీకాలం ముగింపు |- !1 |భువనేశ్వర్ కలిత |{{Full party name with color|Bharatiya Janata Party|rowspan=4}} | rowspan="6" |[[జాతీయ ప్రజాస్వామ్య కూటమి]] ''' (6) ''' | 2020 ఏప్రిల్ 10 | 2026 ఏప్రిల్ 09 |- !2 |కనద్ పుర్కాయస్థ | 2025 జూన్ 19 | 2025 జూన్ 14| 2030 జూన్ 18 |- !3 |[[సర్బానంద సోనోవాల్]] | 2021 అక్టోబరు 6 | 2026 ఏప్రిల్ 09 |- !4 |పబిత్రా మార్గరీటా | 2022 ఏప్రిల్ 2 | 2028 ఏప్రిల్ 2 |- !5 |రుంగ్వ్రా నార్జరీ | {{Full party name with color|United People's Party Liberal}} | 2022 ఏప్రిల్ 2 | 2028 ఏప్రిల్ 2 |- !6 |బీరేంద్ర ప్రసాద్ బైశ్య | {{Full party name with color|Asom Gana Parishad}} | 2025 జూన్ 15 | 2031 జూన్ 14 |- !7 |అజిత్ కుమార్ భుయాన్ |bgcolor={{Party color|Anchalik Gana Morcha}}| |]]<br>{{small|Anchalik Gana Morcha | rowspan="1" |[[United Opposition Forum|యునైటెడ్ ప్రతిపక్ష ఫోరం]]'''(1) ''' | 2020 ఏప్రిల్ 10 | 2026 ఏప్రిల్ 09 |} == అసోం గణపరిషత్ పార్టీకి చెందిన రాజ్యసభ సభ్యులు == {| class="wikitable sortable" border=2 cellpadding=3 cellspacing=1 width=70% !పేరు (వర్ణమాల చివరి పేరు) ! colspan="2" | !ఎప్పటి నుండి !ఎప్పటివరకు !టర్మ్ !గమనికలు |- |బీరేంద్ర ప్రసాద్ బైశ్యా|| {{Party name with color|Asom Gana Parishad}} |10/04/2008 |09/04/2014 |1 | |- |బీరేంద్ర ప్రసాద్ బైశ్యా|| {{Party name with color|Asom Gana Parishad}} |10/04/2008 |09/04/2014 |1 | |- |బీరేంద్ర ప్రసాద్ బైశ్యా|| {{Party name with color|Asom Gana Parishad}} |15/06/2019 |04/06/2025 |2 |* |- |[[బిజోయ చక్రవర్తి]]|| {{Party name with color|Asom Gana Parishad}} |03/04/1986 |02/04/1992 |1 | |- |పరాగ్ చలిహా|| {{Party name with color|Asom Gana Parishad}} |15/06/1995 |14/06/2001 |1 |22/06/1999 జె మహంత మరణం కారణంగా ఉప ఎన్నిక |- |భద్రేశ్వర్ బురగోహైన్|| {{Party name with color|Asom Gana Parishad}} |10/04/1990 |09/04/1996 |1 | |- |కుమార్ దీపక్ దాస్|| {{Party name with color|Asom Gana Parishad}} |15/06/2007 |14/06/2013 |1 | |- |దినేష్ గోస్వామి|| {{Party name with color|Asom Gana Parishad}} |10/04/1978 |09/04/1984 |1 | |- |దినేష్ గోస్వామి|| {{Party name with color|Asom Gana Parishad}} |10/04/1990 |09/04/1996 |2 |మరణం 02/06/1991 |- |డేవిడ్ లెడ్జర్|| {{Party name with color|Asom Gana Parishad}} |15/06/1989 |14/06/1995 |1 | |- |డాక్టర్ జయశ్రీ గోస్వామి మహంత|| {{Party name with color|Asom Gana Parishad}} |24/08/1999 |14/06/2001<ref name="jun2001">{{Cite web|title=Biennial elections and bye- elections to the Council of States (Rajya Sabha).|url=http://eci.nic.in/eci_main1/current/PN170501.pdf|access-date=22 August 2017|publisher=Election Commission of India, New Delhi}}</ref> |1 |1999 పరాగ్ చలిహా మరణ కారణంగా ఉప ఎన్నిక |- |డాక్టర్ నాగెన్ సైకియా|| {{Party name with color|Asom Gana Parishad}} |03/04/1986 |02/04/1992 |1 | |- |అజిత్ కుమార్ శర్మ|| {{Party name with color|Asom Gana Parishad}} |03/04/1998 |02/04/2004 |1 | |} ==భారత జాతీయ కాంగ్రెస్ పార్టీకి చెందిన రాజ్యసభ సభ్యులు== {| class="wikitable sortable" border=2 cellpadding=3 cellspacing=1 width=70% !పేరు ! colspan="2" |పార్టి !ఎప్పటి నుండి !ఎప్పటివరకు !టర్మ్ !సెలవు తేదీ/కారణం |- |[[ఫకృద్దీన్ అలీ అహ్మద్]]|| {{Party name with color|Indian National Congress}} |03/04/1954 |02/04/1960 |1 |రాజీనామా 25/03/1957 |- |[[ఫకృద్దీన్ అలీ అహ్మద్]]|| {{Party name with color|Indian National Congress}} |03/04/1966 |02/04/1972 |2 |25/02/1967 |- |బహరుల్ ఇస్లాం|| {{Party name with color|Indian National Congress}} |03/04/1962 |02/04/1968 |1 | |- |బహరుల్ ఇస్లాం|| {{Party name with color|Indian National Congress}} |03/04/1968 |02/04/1974 |2 |రాజీనామా 20/01/1972 |- |బహరుల్ ఇస్లాం|| {{Party name with color|Indian National Congress}} |15/06/1983 |14/06/1989 |3 | |- | లీలా ధర్ బరూహ్|| {{Party name with color|Indian National Congress}} |27/08/1958 |02/04/1960 |1 |ఉప ఎన్నిక 1958 |- | లీలా ధర్ బరూహ్|| {{Party name with color|Indian National Congress}} |03/04/1960 |02/04/1966 |2 | |- |ధరణిధర్ బాసుమతారి|| {{Party name with color|Indian National Congress}} |15/06/1983 |14/06/1989 |1 | |- |బి సి భగవతి|| {{Party name with color|Indian National Congress}} |10/04/1972 |09/04/1978 |1 | |- |కమలేందు భట్టాచార్జీ|| {{Party name with color|Indian National Congress}} |10/04/1984 |09/04/1990 |1 | |- |కమలేందు భట్టాచార్జీ|| {{Party name with color|Indian National Congress}} |10/04/1996 |09/04/2002 |1 | |- |కమలేందు భట్టాచార్జీ|| {{Party name with color|Indian National Congress}} |10/04/2002 |09/04/2008 |1 | |- |పంకజ్ బోరా|| {{Party name with color|Indian National Congress}} |16/11/2011 |02/04/2016 |1 |ఉప ఎన్నిక - డి కాండ్‌పాన్ |- |రిపున్ బోరా|| {{Party name with color|Indian National Congress}} |03/04/2016 |02/04/2022 |1 | |- |ద్రుపద్ బోర్గోహైన్|| {{Party name with color|Indian National Congress}} |03/04/1998 |02/04/2004<ref name="apr2004">{{Cite web|title=Biennial elections to the Council of States to fill the Seats of members retiring in April, 2004.|url=http://eci.nic.in/eci_main1/current/PN_02032004.pdf|access-date=22 August 2017|publisher=Election Commission of India, New Delhi}}</ref> |1 | |- |డి కె బోరోవా|| {{Party name with color|Indian National Congress}} |19/07/1973 |02/04/1974 |1 |ఉప ఎన్నిక - 1973 |- |డి కె బోరోవా|| {{Party name with color|Indian National Congress}} |03/04/1974 |02/04/1980 |2 |21/03/1977 |- |లక్షేశ్వర్ బోరూ|| {{Party name with color|Indian National Congress}} |03/04/1952 |02/04/1954 |1 | |- |బేదావతి బురగోహైన్|| {{Party name with color|Indian National Congress}} |03/04/1954 |02/04/1960 |2 | |- |బేదావతి బురగోహైన్|| {{Party name with color|Indian National Congress}} |03/04/1960 |02/04/1966 |1 | |- |పూర్ణ చద్ర శర్మ|| {{Party name with color|Indian National Congress}} |03/04/1956 |02/04/1962 |1 | |- |ద్విజేంద్ర నాథ్ శర్మ|| {{Party name with color|Indian National Congress}} |10/04/2002 |09/04/2008 |1 | |- |[[మన్మోహన్ సింగ్]]|| {{Party name with color|Indian National Congress}} |01/10/1991 |14/06/1995 |1 |ఉప ఎన్నిక -1991 |- |[[మన్మోహన్ సింగ్]]|| {{Party name with color|Indian National Congress}} |15/06/1995 |14/06/2001<ref name="jun2001">{{Cite web|title=Biennial elections and bye- elections to the Council of States (Rajya Sabha).|url=http://eci.nic.in/eci_main1/current/PN170501.pdf|access-date=22 August 2017|publisher=Election Commission of India, New Delhi}}</ref> |2 | |- |[[మన్మోహన్ సింగ్]]|| {{Party name with color|Indian National Congress}} |15/06/2001 |14/06/2007 |3 | |- |[[మన్మోహన్ సింగ్]]|| {{Party name with color|Indian National Congress}} |15/06/2007 |14/06/2013 |4 | |- |[[మన్మోహన్ సింగ్]]|| {{Party name with color|Indian National Congress}} |15/06/2013 |14/06/2019 |5 | |- |[[సంజయ్ సిన్హ్]]|| {{Party name with color|Indian National Congress}} |10/04/2014 |09/04/2020 |2 |యుపి 1990-96, రాజీనామా 7/30/2019<ref>{{Cite news|url=https://www.indiatoday.in/india/story/sanjay-singh-1575180-2019-07-30|title=Congress MP Sanjay Sinh quits Rajya Sabha and party to join BJP, blames zero leadership|date=30 July 2019|access-date=8 August 2019|publisher=India Today}}</ref> |- |నబీన్‌చంద్ర బురాగోహైన్|| {{Party name with color|Indian National Congress}} |10/04/1972 |09/04/1978 |1 | |- |పూర్ణానంద్ చెటియా|| {{Party name with color|Indian National Congress}} |03/04/2004 |02/04/2010 |1 | |- |మహేంద్రమోహన్ చౌదరి|| {{Party name with color|Indian National Congress}} |01/12/1956 |09/04/1958 |1 |ఉప ఎన్నిక1956 |- |మహేంద్రమోహన్ చౌదరి|| {{Party name with color|Indian National Congress}} |19/06/1972 |02/04/1974 |2 |ఉప ఎన్నిక 1972 |- |నృపతి రంజన్ చౌదరి|| {{Party name with color|Indian National Congress}} |10/04/1984 |09/04/1990 |1 | |- |సిల్వియస్ కాండ్పాన్|| {{Party name with color|Indian National Congress}} |03/04/2004 |02/04/2010 |1 | |- |సిల్వియస్ కాండ్పాన్|| {{Party name with color|Indian National Congress}} |03/04/2010 |02/04/2016 |2 |మరణం 10/10/2011 |- |బిపిన్‌పాల్ దాస్|| {{Party name with color|Indian National Congress}} |03/05/1970 |02/04/1976 |1 | |- |బిపిన్‌పాల్ దాస్|| {{Party name with color|Indian National Congress}} |03/05/1976 |02/04/1982 |2 | |- |[[పుష్పలత దాస్]]|| {{Party name with color|Indian National Congress}} |03/05/1952 |02/04/1956 |1 | |- |[[పుష్పలత దాస్]]|| {{Party name with color|Indian National Congress}} |03/05/1956 |02/04/1962 |2 | |- |దినేష్ చంద్ర దేబ్|| {{Party name with color|Indian National Congress}} |03/05/1957 |02/04/1960 |1 |ఉప ఎన్నిక 1957 |- |దినేష్ చంద్ర దేబ్|| {{Party name with color|Indian National Congress}} |03/04/1960 |02/04/1966 |2 | |- |నజ్నిన్ ఫారూక్|| {{Party name with color|Indian National Congress}} |03/04/2010 |02/04/2016 |1 | |- |మౌలానా ఎం తయ్యెబుల్లా|| {{Party name with color|Indian National Congress}} |03/04/1952 |02/04/1958 |1 | |- |సయ్యదా అన్వారా తైమూర్|| {{Party name with color|Indian National Congress}} |03/04/2004 |02/04/2010 |2 |నామినేట్ 1988-90 |- |రేమండ్ థన్హ్లీరా|| {{Party name with color|Indian National Congress}} |03/04/1952 |02/04/1958 |1 | |- |ఎ తంగ్లూరా|| {{Party name with color|Indian National Congress}} |20/06/1962 |02/04/1964 |1 |ఉప ఎన్నిక 1964 |- |ఎ తంగ్లూరా|| {{Party name with color|Indian National Congress}} |03/04/1964 |02/04/1970 |2 |02/02/1967 |- |జాయ్ భద్ర హాగ్జెర్|| {{Party name with color|Indian National Congress}} |03/04/1958 |02/04/1962 |1 |రాజీనామా 17/03/1962 3LS |- |బిజోయ్ కృష్ణ హ్యాండిక్|| {{Party name with color|Indian National Congress}} |03/04/1980 |02/04/1986 |1 | |- |భువనేశ్వర్ కలిత|| {{Party name with color|Indian National Congress}} |10/04/1984 |09/04/1990 |1 | |- |భువనేశ్వర్ కలిత|| {{Party name with color|Indian National Congress}} |10/04/1990 |09/04/1996 |2 | |- |భువనేశ్వర్ కలిత|| {{Party name with color|Indian National Congress}} |10/04/2008 |09/04/2014 |3 | |- |భువనేశ్వర్ కలిత|| {{Party name with color|Indian National Congress}} |10/04/2014 |09/04/2020 |4 |రాజీనామా 05/08/2019 <ref>{{Cite news|url=https://www.ndtv.com/india-news/its-suicide-congress-loses-chief-bhubaneswar-kalita-whip-over-article-370-stand-2080639|title="It's Suicide": Congress Loses Chief Whip Over Article 370 Stand|date=5 August 2019|access-date=8 August 2019|publisher=NDTV}}</ref> |- |శాంటిస్ కుజుర్|| {{Party name with color|Indian National Congress}} |15/06/2013 |14/06/2019 |1 | |- |పృథిబి మాఝీ|| {{Party name with color|Indian National Congress}} |10/04/1984 |09/04/1990 |1 | |- |సయ్యద్ ఏ మాలిక్|| {{Party name with color|Indian National Congress}} |03/04/1976 |02/04/1982 |1 | |- |మహ్మద్ రఫీక్|| {{Party name with color|Independent politician}} |03/04/1952 |02/04/1956 |1 | |- |తారా చరణ్ మజుందార్|| {{Party name with color|Independent politician}} |03/04/1992 |02/04/1998 |1 | |- |మాతంగ్ సింగ్|| {{Party name with color|Indian National Congress}} |03/04/1992 |02/04/1998 |1 | |- |[[రాణీ నారా]]|| {{Party name with color|Indian National Congress}} |03/04/2016 |02/04/2022 |1 | |- |పూరకయస్థ మహితోష|| {{Party name with color|Indian National Congress}} |03/04/1966 |02/04/1972 |1 |రాజీనామా 21/03/1972 |- |రాబిన్ కాకతి|| {{Party name with color|Indian National Congress}} |03/04/1962 |02/04/1968 |1 | |- |రాబిన్ కాకతి|| {{Party name with color|Indian National Congress}} |10/04/1978 |09/04/1984 |2 | |- |ఎమోన్సింగ్ ఎం సంగ్మా|| {{Party name with color|Indian National Congress}} |04/05/1967 |02/04/1970 |1 |ఉప ఎన్నిక 1967 |- |ఎమోన్సింగ్ ఎం సంగ్మా|| {{Party name with color|Indian National Congress}} |03/04/1970 |02/04/1976 |2 | |- |బసంతి శర్మ|| {{Party name with color|Indian National Congress}} |03/09/1991 |09/04/1996 |1 |ఉప ఎన్నిక 1991 డి డి గోస్వామి |- |బసంతి శర్మ|| {{Party name with color|Indian National Congress}} |10/04/1996 |09/04/2002 |2 | |} == ఇతర పార్టీలకు చెందిన సభ్యుల జాబితా == * నక్షత్రం గుర్తు (ప్రస్తుత రాజ్యసభ సభ్యులను ప్రాతినిధ్యం సూచిస్తుంది) {| class="wikitable sortable" border=2 cellpadding=3 cellspacing=1 width=70% |- !పేరు (వర్ణమాల చివరి పేరు) !! colspan="2" |పార్టీ !! ఎప్పటి నుండి !! ఎప్పటివరకు !! టర్మ్ !! నోట్స్ |- | బిస్వజిత్ డైమరీ || {{Party name with color|Bodoland People's Front}} || 10/04/2008 || 09/04/2014 || 1 || |- | బిస్వజిత్ డైమరీ || {{Party name with color|Bodoland People's Front}} || 10/04/2014 || 09/04/2020 || 2 || |- | బిస్వజిత్ డైమరీ || {{Party name with color|Bodoland People's Front}} || 10/04/2020 || 12/11/2020 || 3 || రాజీనామా 2020 |- | గోలప్ బోర్బోరా || {{Party name with color|Samyukta Socialist Party}} || 03/04/1968 || 02/04/1974 || 1 (అసోం చరిత్రలో ప్రతిపక్షం నుంచి ఎన్నికైన మొదటి రాజ్యసభ సభ్యుడు) || |- | ఉషా బర్తకూర్ || {{Party name with color|Samyukta Socialist Party}} || 03/04/1966 || 02/04/1972 || 1 || |- | అజిత్ కుమార్ భుయాన్ || {{Party name with color|Independent politician|shortname=IND}} || 10/04/2020 || 09/04/2026 || 1 || * |- | ఉర్ఖావో గ్వ్రా బ్రహ్మ || {{Party name with color|Independent politician|shortname=IND}} || 10/04/2002 || 09/04/2008 || 1 || |- | ప్రఫుల్ల గోస్వామి || {{Party name with color|Independent politician|shortname=IND}} || 04/05/1967 || 02/04/1972 || 1 || ఉప ఎన్నిక 1967 |- | శ్రీమాన్ ప్రఫుల్ల గోస్వామి || {{Party name with color|Independent politician|shortname=IND}} || 04/05/1974 || 02/04/1980 || 2 || |- | మౌలానా ఎం తయ్యెబుల్లా || {{Party name with color|Independent politician|shortname=IND}} || 03/04/1958 || 02/04/1964 || 2 || |- | బిస్వా గోస్వామి || {{Party name with color|Janata Party}} || 03/04/1980 || 02/04/1986 || 1 || |- | ఇంద్రమోని బోరా || {{Party name with color|Bharatiya Janata Party}} || 15/06/2001 || 14/06/2007 || 1 || |- | బిస్వజిత్ డైమరీ || {{Party name with color|Bharatiya Janata Party}} || 22/02/2021 || 12/05/2021 || 4 || res 2021 |- | భువనేశ్వర్ కలిత || {{Party name with color|Bharatiya Janata Party}} || 10/04/2020 || 09/04/2026 || 5 || * |- | పబిత్రా మార్గరీటా || {{Party name with color|Bharatiya Janata Party}} || 03/04/2022 || 02/04/2028 || 1 ||* |- | సర్బానంద సోనోవాల్ || {{Party name with color|Bharatiya Janata Party}} || 01/10/2021 || 09/04/2026 || 1 || * bye 2021 <ref>{{cite news |title=Union Minister Sarbananda Sonowal elected unopposed to Rajya Sabha from Assam |url=https://www.indiatoday.in/india/story/union-minister-sarbananda-sonowal-elected-unopposed-to-rajya-sabha-from-assam-1857818-2021-09-27 |access-date=1 December 2021 |agency=IndiaToday |date=27 September 2021}}</ref> |- | కామాఖ్య ప్రసాద్ తాసా || {{Party name with color|Bharatiya Janata Party}} || 15/06/2019 || 14/06/2025 || 1 ||* |- | రంగ్వ్రా నార్జరీ || {{Party name with color|United People's Party Liberal}} || 03/04/2022 || 02/04/2028 || 1 ||* |- | అజిత్ కుమార్ శర్మ || || JAN || 03/04/1978 || 02/04/1984 || 1 || |- | ప్రకంట వారిసా || {{Party name with color|Autonomous State Demand Committee}} || 10/04/1996 || 09/04/2002 || 1 || |- | అమృతలాల్ బసుమతరీ || {{Party name with color|Other parties|shortname=OTH}} || 13/06/1989 || 01/08/1991 || 1 || Disq 01/08/1991 |- |} == మూలాలు == {{మూలాలు}} {{రాజ్యసభ}} [[వర్గం:రాజ్యసభ సభ్యుల జాబితాలు]] [[వర్గం:అసోం నుండి ఎన్నికైన రాజ్యసభ సభ్యులు]] [[వర్గం:అసోంకు సంబంధించిన జాబితాలు]] [[వర్గం:తరచూ నవీకరించవలసిన వ్యాసాలు]] j6upqndf780avuqurhbgs40jb3oyj1g 4594939 4594930 2025-06-29T16:46:35Z యర్రా రామారావు 28161 4594939 wikitext text/x-wiki [[రాజ్యసభ]] ("రాష్ట్రాల మండలి" అని అర్థం) దీనిని [[భారత పార్లమెంట్|భారత పార్లమెంటు]] ఎగువ సభ అని కూడా అంటారు. [[అసోం]] నుండి 7 రాజ్యసభ స్థానాలకు సభ్యులు ఎన్నికవుతారు.<ref>https://byjus.com/govt-exams/members-rajya-sabha/</ref><ref>https://www.eci.gov.in/term-of-the-houses</ref> (1952-1956 కంటే ఒకటి ఎక్కువ). సభ్యులు [[అసోం శాసనసభ|అసోం రాష్ట్ర శాసనసభ్యులు]] (ఎన్నిక కాబడిన రాజకీయ నాయకులు) పరోక్షంగా ఎన్నుకోబడతారు. ప్రతి పార్టీకి కేటాయించిన ఏడు సీట్ల సంఖ్య నామినేషన్ సమయంలో శాసనసభ్యుల సంఖ్యకు అనులోమానుపాతంలో ఉంటుంది. అసోం లోని ప్రతి పార్టీ ఈ విధంగా కనీస కోటాలో  1⁄7 స్థానిక స్థానాల్లో సభ్యుడిని నామినేట్ చేస్తుంది. ఒక పార్టీకి  2⁄7 నుండి  3⁄7వ వంతు స్థానిక స్థానాలు ఉన్నట్లయితే, ఆ శాసనసభ్యులు ఇద్దరు సభ్యులను (ఇంకా మొదలైనవారిని) ఎంపిక చేస్తారు. ఒకే బదిలీ [[ఓటు|ఓటుద్వారా]] దామాషా ప్రాతినిధ్యాన్ని ఉపయోగించి రాష్ట్ర [[శాసనసభ|శాసనసభలలో]] ఎన్నికలు జరుగుతాయి. == ప్రస్తుత రాజ్యసభ సభ్యులు == '''కీలు:'''{{Party legend|Bharatiya Janata Party|4}}{{Party legend|United People's Party Liberal|1}}{{Party legend|Asom Gana Parishad|1}}{{Party legend|Anchalik Gana Morcha|1}} అసోం నుండి ఎన్నికైన రాజ్యసభ ప్రస్తుత సభ్యులు వివరాలు దిగువ వివరించబడ్డాయి.<ref>https://ceoassam.nic.in/rajya-sabha/Current%20Rajya%20Sabha%20Members%20List%20of%20Assam.pdf</ref><ref>https://sansad.in/rs/members</ref> {| class="wikitable sortable" |- bgcolor="#cccccc" !వ.సంఖ్య ! style="width:200px" | పేరు<ref name="members">{{cite web|title=Statewise List|url=http://164.100.47.5/Newmembers/memberstatewise.aspx|website=164.100.47.5|accessdate=12 June 2016}}</ref> !colspan="2"| పార్టీ అనుబంధం !రాజకీయ కూటమి !పదవీకాలం ప్రారంభం !పదవీకాలం ముగింపు |- !1 |భువనేశ్వర్ కలిత |{{Full party name with color|Bharatiya Janata Party|rowspan=4}} | rowspan="6" |[[జాతీయ ప్రజాస్వామ్య కూటమి]] ''' (6) ''' | 2020 ఏప్రిల్ 10 | 2026 ఏప్రిల్ 09 |- !2 |కనద్ పుర్కాయస్థ | 2025 జూన్ 19 | 2025 జూన్ 14| 2030 జూన్ 18 |- !3 |[[సర్బానంద సోనోవాల్]] | 2021 అక్టోబరు 6 | 2026 ఏప్రిల్ 09 |- !4 |పబిత్రా మార్గరీటా | 2022 ఏప్రిల్ 2 | 2028 ఏప్రిల్ 2 |- !5 |రుంగ్వ్రా నార్జరీ | {{Full party name with color|United People's Party Liberal}} | 2022 ఏప్రిల్ 2 | 2028 ఏప్రిల్ 2 |- !6 |బీరేంద్ర ప్రసాద్ బైశ్య | {{Full party name with color|Asom Gana Parishad}} | 2025 జూన్ 15 | 2031 జూన్ 14 |- !7 |అజిత్ కుమార్ భుయాన్ |bgcolor={{Party color|Anchalik Gana Morcha}}| |]]<br>{{small|Anchalik Gana Morcha | rowspan="1" |[[United Opposition Forum|యునైటెడ్ ప్రతిపక్ష ఫోరం]]'''(1) ''' | 2020 ఏప్రిల్ 10 | 2026 ఏప్రిల్ 09 |} == అసోం గణపరిషత్ పార్టీకి చెందిన రాజ్యసభ సభ్యులు == {| class="wikitable sortable" border=2 cellpadding=3 cellspacing=1 width=70% !పేరు (వర్ణమాల చివరి పేరు) ! colspan="2" | !ఎప్పటి నుండి !ఎప్పటివరకు !టర్మ్ !గమనికలు |- |బీరేంద్ర ప్రసాద్ బైశ్యా|| {{Party name with color|Asom Gana Parishad}} |15/06/2025 |09/04/2031 |3 |* |- |బీరేంద్ర ప్రసాద్ బైశ్యా|| {{Party name with color|Asom Gana Parishad}} |15/06/2019 |04/06/2025 |2 | |- |బీరేంద్ర ప్రసాద్ బైశ్యా|| {{Party name with color|Asom Gana Parishad}} |10/04/2008 |09/04/2014 |1 | |- |[[బిజోయ చక్రవర్తి]]|| {{Party name with color|Asom Gana Parishad}} |03/04/1986 |02/04/1992 |1 | |- |పరాగ్ చలిహా|| {{Party name with color|Asom Gana Parishad}} |15/06/1995 |14/06/2001 |1 |22/06/1999 జె మహంత మరణం కారణంగా ఉప ఎన్నిక |- |భద్రేశ్వర్ బురగోహైన్|| {{Party name with color|Asom Gana Parishad}} |10/04/1990 |09/04/1996 |1 | |- |కుమార్ దీపక్ దాస్|| {{Party name with color|Asom Gana Parishad}} |15/06/2007 |14/06/2013 |1 | |- |దినేష్ గోస్వామి|| {{Party name with color|Asom Gana Parishad}} |10/04/1978 |09/04/1984 |1 | |- |దినేష్ గోస్వామి|| {{Party name with color|Asom Gana Parishad}} |10/04/1990 |09/04/1996 |2 |మరణం 02/06/1991 |- |డేవిడ్ లెడ్జర్|| {{Party name with color|Asom Gana Parishad}} |15/06/1989 |14/06/1995 |1 | |- |జయశ్రీ గోస్వామి మహంత|| {{Party name with color|Asom Gana Parishad}} |24/08/1999 |14/06/2001<ref name="jun2001">{{Cite web|title=Biennial elections and bye- elections to the Council of States (Rajya Sabha).|url=http://eci.nic.in/eci_main1/current/PN170501.pdf|access-date=22 August 2017|publisher=Election Commission of India, New Delhi}}</ref> |1 |1999 పరాగ్ చలిహా మరణ కారణంగా ఉప ఎన్నిక |- |నాగెన్ సైకియా|| {{Party name with color|Asom Gana Parishad}} |03/04/1986 |02/04/1992 |1 | |- |అజిత్ కుమార్ శర్మ|| {{Party name with color|Asom Gana Parishad}} |03/04/1998 |02/04/2004 |1 | |} ==భారత జాతీయ కాంగ్రెస్ పార్టీకి చెందిన రాజ్యసభ సభ్యులు== {| class="wikitable sortable" border=2 cellpadding=3 cellspacing=1 width=70% !పేరు ! colspan="2" |పార్టి !ఎప్పటి నుండి !ఎప్పటివరకు !టర్మ్ !సెలవు తేదీ/కారణం |- |[[ఫకృద్దీన్ అలీ అహ్మద్]]|| {{Party name with color|Indian National Congress}} |03/04/1954 |02/04/1960 |1 |రాజీనామా 25/03/1957 |- |[[ఫకృద్దీన్ అలీ అహ్మద్]]|| {{Party name with color|Indian National Congress}} |03/04/1966 |02/04/1972 |2 |25/02/1967 |- |బహరుల్ ఇస్లాం|| {{Party name with color|Indian National Congress}} |03/04/1962 |02/04/1968 |1 | |- |బహరుల్ ఇస్లాం|| {{Party name with color|Indian National Congress}} |03/04/1968 |02/04/1974 |2 |రాజీనామా 20/01/1972 |- |బహరుల్ ఇస్లాం|| {{Party name with color|Indian National Congress}} |15/06/1983 |14/06/1989 |3 | |- | లీలా ధర్ బరూహ్|| {{Party name with color|Indian National Congress}} |27/08/1958 |02/04/1960 |1 |ఉప ఎన్నిక 1958 |- | లీలా ధర్ బరూహ్|| {{Party name with color|Indian National Congress}} |03/04/1960 |02/04/1966 |2 | |- |ధరణిధర్ బాసుమతారి|| {{Party name with color|Indian National Congress}} |15/06/1983 |14/06/1989 |1 | |- |బి సి భగవతి|| {{Party name with color|Indian National Congress}} |10/04/1972 |09/04/1978 |1 | |- |కమలేందు భట్టాచార్జీ|| {{Party name with color|Indian National Congress}} |10/04/1984 |09/04/1990 |1 | |- |కమలేందు భట్టాచార్జీ|| {{Party name with color|Indian National Congress}} |10/04/1996 |09/04/2002 |1 | |- |కమలేందు భట్టాచార్జీ|| {{Party name with color|Indian National Congress}} |10/04/2002 |09/04/2008 |1 | |- |పంకజ్ బోరా|| {{Party name with color|Indian National Congress}} |16/11/2011 |02/04/2016 |1 |ఉప ఎన్నిక - డి కాండ్‌పాన్ |- |రిపున్ బోరా|| {{Party name with color|Indian National Congress}} |03/04/2016 |02/04/2022 |1 | |- |ద్రుపద్ బోర్గోహైన్|| {{Party name with color|Indian National Congress}} |03/04/1998 |02/04/2004<ref name="apr2004">{{Cite web|title=Biennial elections to the Council of States to fill the Seats of members retiring in April, 2004.|url=http://eci.nic.in/eci_main1/current/PN_02032004.pdf|access-date=22 August 2017|publisher=Election Commission of India, New Delhi}}</ref> |1 | |- |డి కె బోరోవా|| {{Party name with color|Indian National Congress}} |19/07/1973 |02/04/1974 |1 |ఉప ఎన్నిక - 1973 |- |డి కె బోరోవా|| {{Party name with color|Indian National Congress}} |03/04/1974 |02/04/1980 |2 |21/03/1977 |- |లక్షేశ్వర్ బోరూ|| {{Party name with color|Indian National Congress}} |03/04/1952 |02/04/1954 |1 | |- |బేదావతి బురగోహైన్|| {{Party name with color|Indian National Congress}} |03/04/1954 |02/04/1960 |2 | |- |బేదావతి బురగోహైన్|| {{Party name with color|Indian National Congress}} |03/04/1960 |02/04/1966 |1 | |- |పూర్ణ చద్ర శర్మ|| {{Party name with color|Indian National Congress}} |03/04/1956 |02/04/1962 |1 | |- |ద్విజేంద్ర నాథ్ శర్మ|| {{Party name with color|Indian National Congress}} |10/04/2002 |09/04/2008 |1 | |- |[[మన్మోహన్ సింగ్]]|| {{Party name with color|Indian National Congress}} |01/10/1991 |14/06/1995 |1 |ఉప ఎన్నిక -1991 |- |[[మన్మోహన్ సింగ్]]|| {{Party name with color|Indian National Congress}} |15/06/1995 |14/06/2001<ref name="jun2001">{{Cite web|title=Biennial elections and bye- elections to the Council of States (Rajya Sabha).|url=http://eci.nic.in/eci_main1/current/PN170501.pdf|access-date=22 August 2017|publisher=Election Commission of India, New Delhi}}</ref> |2 | |- |[[మన్మోహన్ సింగ్]]|| {{Party name with color|Indian National Congress}} |15/06/2001 |14/06/2007 |3 | |- |[[మన్మోహన్ సింగ్]]|| {{Party name with color|Indian National Congress}} |15/06/2007 |14/06/2013 |4 | |- |[[మన్మోహన్ సింగ్]]|| {{Party name with color|Indian National Congress}} |15/06/2013 |14/06/2019 |5 | |- |[[సంజయ్ సిన్హ్]]|| {{Party name with color|Indian National Congress}} |10/04/2014 |09/04/2020 |2 |యుపి 1990-96, రాజీనామా 7/30/2019<ref>{{Cite news|url=https://www.indiatoday.in/india/story/sanjay-singh-1575180-2019-07-30|title=Congress MP Sanjay Sinh quits Rajya Sabha and party to join BJP, blames zero leadership|date=30 July 2019|access-date=8 August 2019|publisher=India Today}}</ref> |- |నబీన్‌చంద్ర బురాగోహైన్|| {{Party name with color|Indian National Congress}} |10/04/1972 |09/04/1978 |1 | |- |పూర్ణానంద్ చెటియా|| {{Party name with color|Indian National Congress}} |03/04/2004 |02/04/2010 |1 | |- |మహేంద్రమోహన్ చౌదరి|| {{Party name with color|Indian National Congress}} |01/12/1956 |09/04/1958 |1 |ఉప ఎన్నిక1956 |- |మహేంద్రమోహన్ చౌదరి|| {{Party name with color|Indian National Congress}} |19/06/1972 |02/04/1974 |2 |ఉప ఎన్నిక 1972 |- |నృపతి రంజన్ చౌదరి|| {{Party name with color|Indian National Congress}} |10/04/1984 |09/04/1990 |1 | |- |సిల్వియస్ కాండ్పాన్|| {{Party name with color|Indian National Congress}} |03/04/2004 |02/04/2010 |1 | |- |సిల్వియస్ కాండ్పాన్|| {{Party name with color|Indian National Congress}} |03/04/2010 |02/04/2016 |2 |మరణం 10/10/2011 |- |బిపిన్‌పాల్ దాస్|| {{Party name with color|Indian National Congress}} |03/05/1970 |02/04/1976 |1 | |- |బిపిన్‌పాల్ దాస్|| {{Party name with color|Indian National Congress}} |03/05/1976 |02/04/1982 |2 | |- |[[పుష్పలత దాస్]]|| {{Party name with color|Indian National Congress}} |03/05/1952 |02/04/1956 |1 | |- |[[పుష్పలత దాస్]]|| {{Party name with color|Indian National Congress}} |03/05/1956 |02/04/1962 |2 | |- |దినేష్ చంద్ర దేబ్|| {{Party name with color|Indian National Congress}} |03/05/1957 |02/04/1960 |1 |ఉప ఎన్నిక 1957 |- |దినేష్ చంద్ర దేబ్|| {{Party name with color|Indian National Congress}} |03/04/1960 |02/04/1966 |2 | |- |నజ్నిన్ ఫారూక్|| {{Party name with color|Indian National Congress}} |03/04/2010 |02/04/2016 |1 | |- |మౌలానా ఎం తయ్యెబుల్లా|| {{Party name with color|Indian National Congress}} |03/04/1952 |02/04/1958 |1 | |- |సయ్యదా అన్వారా తైమూర్|| {{Party name with color|Indian National Congress}} |03/04/2004 |02/04/2010 |2 |నామినేట్ 1988-90 |- |రేమండ్ థన్హ్లీరా|| {{Party name with color|Indian National Congress}} |03/04/1952 |02/04/1958 |1 | |- |ఎ తంగ్లూరా|| {{Party name with color|Indian National Congress}} |20/06/1962 |02/04/1964 |1 |ఉప ఎన్నిక 1964 |- |ఎ తంగ్లూరా|| {{Party name with color|Indian National Congress}} |03/04/1964 |02/04/1970 |2 |02/02/1967 |- |జాయ్ భద్ర హాగ్జెర్|| {{Party name with color|Indian National Congress}} |03/04/1958 |02/04/1962 |1 |రాజీనామా 17/03/1962 3LS |- |బిజోయ్ కృష్ణ హ్యాండిక్|| {{Party name with color|Indian National Congress}} |03/04/1980 |02/04/1986 |1 | |- |భువనేశ్వర్ కలిత|| {{Party name with color|Indian National Congress}} |10/04/1984 |09/04/1990 |1 | |- |భువనేశ్వర్ కలిత|| {{Party name with color|Indian National Congress}} |10/04/1990 |09/04/1996 |2 | |- |భువనేశ్వర్ కలిత|| {{Party name with color|Indian National Congress}} |10/04/2008 |09/04/2014 |3 | |- |భువనేశ్వర్ కలిత|| {{Party name with color|Indian National Congress}} |10/04/2014 |09/04/2020 |4 |రాజీనామా 05/08/2019 <ref>{{Cite news|url=https://www.ndtv.com/india-news/its-suicide-congress-loses-chief-bhubaneswar-kalita-whip-over-article-370-stand-2080639|title="It's Suicide": Congress Loses Chief Whip Over Article 370 Stand|date=5 August 2019|access-date=8 August 2019|publisher=NDTV}}</ref> |- |శాంటిస్ కుజుర్|| {{Party name with color|Indian National Congress}} |15/06/2013 |14/06/2019 |1 | |- |పృథిబి మాఝీ|| {{Party name with color|Indian National Congress}} |10/04/1984 |09/04/1990 |1 | |- |సయ్యద్ ఏ మాలిక్|| {{Party name with color|Indian National Congress}} |03/04/1976 |02/04/1982 |1 | |- |మహ్మద్ రఫీక్|| {{Party name with color|Independent politician}} |03/04/1952 |02/04/1956 |1 | |- |తారా చరణ్ మజుందార్|| {{Party name with color|Independent politician}} |03/04/1992 |02/04/1998 |1 | |- |మాతంగ్ సింగ్|| {{Party name with color|Indian National Congress}} |03/04/1992 |02/04/1998 |1 | |- |[[రాణీ నారా]]|| {{Party name with color|Indian National Congress}} |03/04/2016 |02/04/2022 |1 | |- |పూరకయస్థ మహితోష|| {{Party name with color|Indian National Congress}} |03/04/1966 |02/04/1972 |1 |రాజీనామా 21/03/1972 |- |రాబిన్ కాకతి|| {{Party name with color|Indian National Congress}} |03/04/1962 |02/04/1968 |1 | |- |రాబిన్ కాకతి|| {{Party name with color|Indian National Congress}} |10/04/1978 |09/04/1984 |2 | |- |ఎమోన్సింగ్ ఎం సంగ్మా|| {{Party name with color|Indian National Congress}} |04/05/1967 |02/04/1970 |1 |ఉప ఎన్నిక 1967 |- |ఎమోన్సింగ్ ఎం సంగ్మా|| {{Party name with color|Indian National Congress}} |03/04/1970 |02/04/1976 |2 | |- |బసంతి శర్మ|| {{Party name with color|Indian National Congress}} |03/09/1991 |09/04/1996 |1 |ఉప ఎన్నిక 1991 డి డి గోస్వామి |- |బసంతి శర్మ|| {{Party name with color|Indian National Congress}} |10/04/1996 |09/04/2002 |2 | |} == ఇతర పార్టీలకు చెందిన సభ్యుల జాబితా == * నక్షత్రం గుర్తు (ప్రస్తుత రాజ్యసభ సభ్యులను ప్రాతినిధ్యం సూచిస్తుంది) {| class="wikitable sortable" border=2 cellpadding=3 cellspacing=1 width=70% |- !పేరు (వర్ణమాల చివరి పేరు) !! colspan="2" |పార్టీ !! ఎప్పటి నుండి !! ఎప్పటివరకు !! టర్మ్ !! నోట్స్ |- | బిస్వజిత్ డైమరీ || {{Party name with color|Bodoland People's Front}} || 10/04/2008 || 09/04/2014 || 1 || |- | బిస్వజిత్ డైమరీ || {{Party name with color|Bodoland People's Front}} || 10/04/2014 || 09/04/2020 || 2 || |- | బిస్వజిత్ డైమరీ || {{Party name with color|Bodoland People's Front}} || 10/04/2020 || 12/11/2020 || 3 || రాజీనామా 2020 |- | గోలప్ బోర్బోరా || {{Party name with color|Samyukta Socialist Party}} || 03/04/1968 || 02/04/1974 || 1 (అసోం చరిత్రలో ప్రతిపక్షం నుంచి ఎన్నికైన మొదటి రాజ్యసభ సభ్యుడు) || |- | ఉషా బర్తకూర్ || {{Party name with color|Samyukta Socialist Party}} || 03/04/1966 || 02/04/1972 || 1 || |- | అజిత్ కుమార్ భుయాన్ || {{Party name with color|Independent politician|shortname=IND}} || 10/04/2020 || 09/04/2026 || 1 || * |- | ఉర్ఖావో గ్వ్రా బ్రహ్మ || {{Party name with color|Independent politician|shortname=IND}} || 10/04/2002 || 09/04/2008 || 1 || |- | ప్రఫుల్ల గోస్వామి || {{Party name with color|Independent politician|shortname=IND}} || 04/05/1967 || 02/04/1972 || 1 || ఉప ఎన్నిక 1967 |- | శ్రీమాన్ ప్రఫుల్ల గోస్వామి || {{Party name with color|Independent politician|shortname=IND}} || 04/05/1974 || 02/04/1980 || 2 || |- | మౌలానా ఎం తయ్యెబుల్లా || {{Party name with color|Independent politician|shortname=IND}} || 03/04/1958 || 02/04/1964 || 2 || |- | బిస్వా గోస్వామి || {{Party name with color|Janata Party}} || 03/04/1980 || 02/04/1986 || 1 || |- | ఇంద్రమోని బోరా || {{Party name with color|Bharatiya Janata Party}} || 15/06/2001 || 14/06/2007 || 1 || |- | బిస్వజిత్ డైమరీ || {{Party name with color|Bharatiya Janata Party}} || 22/02/2021 || 12/05/2021 || 4 || రాజినామా 2021 |- | భువనేశ్వర్ కలిత || {{Party name with color|Bharatiya Janata Party}} || 10/04/2020 || 09/04/2026 || 5 || * |- | పబిత్రా మార్గరీటా || {{Party name with color|Bharatiya Janata Party}} || 03/04/2022 || 02/04/2028 || 1 ||* |- | సర్బానంద సోనోవాల్ || {{Party name with color|Bharatiya Janata Party}} || 01/10/2021 || 09/04/2026 || 1 || * ఉప ఎన్నిక 2021 <ref>{{cite news |title=Union Minister Sarbananda Sonowal elected unopposed to Rajya Sabha from Assam |url=https://www.indiatoday.in/india/story/union-minister-sarbananda-sonowal-elected-unopposed-to-rajya-sabha-from-assam-1857818-2021-09-27 |access-date=1 December 2021 |agency=IndiaToday |date=27 September 2021}}</ref> |- | కామాఖ్య ప్రసాద్ తాసా || {{Party name with color|Bharatiya Janata Party}} || 15/06/2019 || 14/06/2025 || 1 ||* |- | రంగ్వ్రా నార్జరీ || {{Party name with color|United People's Party Liberal}} || 03/04/2022 || 02/04/2028 || 1 ||* |- | అజిత్ కుమార్ శర్మ || || JAN || 03/04/1978 || 02/04/1984 || 1 || |- | ప్రకంట వారిసా || {{Party name with color|Autonomous State Demand Committee}} || 10/04/1996 || 09/04/2002 || 1 || |- | అమృతలాల్ బసుమతరీ || {{Party name with color|Other parties|shortname=OTH}} || 13/06/1989 || 01/08/1991 || 1 || అనర్హుడు 01/08/1991 |- |} == మూలాలు == {{మూలాలు}} {{రాజ్యసభ}} [[వర్గం:రాజ్యసభ సభ్యుల జాబితాలు]] [[వర్గం:అసోం నుండి ఎన్నికైన రాజ్యసభ సభ్యులు]] [[వర్గం:అసోంకు సంబంధించిన జాబితాలు]] [[వర్గం:తరచూ నవీకరించవలసిన వ్యాసాలు]] qtidd8jedyx71ckuhgxvwzyrbg54qqm 4594941 4594939 2025-06-29T16:48:51Z Yarra RamaraoAWB 94596 re-categorisation per [[WP:CFD|CFD]], typos fixed: రాజినామా → రాజీనామా, ( → ( 4594941 wikitext text/x-wiki [[రాజ్యసభ]] ("రాష్ట్రాల మండలి" అని అర్థం) దీనిని [[భారత పార్లమెంట్|భారత పార్లమెంటు]] ఎగువ సభ అని కూడా అంటారు. [[అసోం]] నుండి 7 రాజ్యసభ స్థానాలకు సభ్యులు ఎన్నికవుతారు.<ref>https://byjus.com/govt-exams/members-rajya-sabha/</ref><ref>https://www.eci.gov.in/term-of-the-houses</ref> (1952-1956 కంటే ఒకటి ఎక్కువ). సభ్యులు [[అసోం శాసనసభ|అసోం రాష్ట్ర శాసనసభ్యులు]] (ఎన్నిక కాబడిన రాజకీయ నాయకులు) పరోక్షంగా ఎన్నుకోబడతారు. ప్రతి పార్టీకి కేటాయించిన ఏడు సీట్ల సంఖ్య నామినేషన్ సమయంలో శాసనసభ్యుల సంఖ్యకు అనులోమానుపాతంలో ఉంటుంది. అసోం లోని ప్రతి పార్టీ ఈ విధంగా కనీస కోటాలో  1⁄7 స్థానిక స్థానాల్లో సభ్యుడిని నామినేట్ చేస్తుంది. ఒక పార్టీకి  2⁄7 నుండి  3⁄7వ వంతు స్థానిక స్థానాలు ఉన్నట్లయితే, ఆ శాసనసభ్యులు ఇద్దరు సభ్యులను (ఇంకా మొదలైనవారిని) ఎంపిక చేస్తారు. ఒకే బదిలీ [[ఓటు|ఓటుద్వారా]] దామాషా ప్రాతినిధ్యాన్ని ఉపయోగించి రాష్ట్ర [[శాసనసభ|శాసనసభలలో]] ఎన్నికలు జరుగుతాయి. == ప్రస్తుత రాజ్యసభ సభ్యులు == '''కీలు:'''{{Party legend|Bharatiya Janata Party|4}}{{Party legend|United People's Party Liberal|1}}{{Party legend|Asom Gana Parishad|1}}{{Party legend|Anchalik Gana Morcha|1}} అసోం నుండి ఎన్నికైన రాజ్యసభ ప్రస్తుత సభ్యులు వివరాలు దిగువ వివరించబడ్డాయి.<ref>https://ceoassam.nic.in/rajya-sabha/Current%20Rajya%20Sabha%20Members%20List%20of%20Assam.pdf</ref><ref>https://sansad.in/rs/members</ref> {| class="wikitable sortable" |- bgcolor="#cccccc" !వ.సంఖ్య ! style="width:200px" | పేరు<ref name="members">{{cite web|title=Statewise List|url=http://164.100.47.5/Newmembers/memberstatewise.aspx|website=164.100.47.5|accessdate=12 June 2016}}</ref> !colspan="2"| పార్టీ అనుబంధం !రాజకీయ కూటమి !పదవీకాలం ప్రారంభం !పదవీకాలం ముగింపు |- !1 |భువనేశ్వర్ కలిత |{{Full party name with color|Bharatiya Janata Party|rowspan=4}} | rowspan="6" |[[జాతీయ ప్రజాస్వామ్య కూటమి]] ''' (6) ''' | 2020 ఏప్రిల్ 10 | 2026 ఏప్రిల్ 09 |- !2 |కనద్ పుర్కాయస్థ | 2025 జూన్ 19 | 2025 జూన్ 14| 2030 జూన్ 18 |- !3 |[[సర్బానంద సోనోవాల్]] | 2021 అక్టోబరు 6 | 2026 ఏప్రిల్ 09 |- !4 |పబిత్రా మార్గరీటా | 2022 ఏప్రిల్ 2 | 2028 ఏప్రిల్ 2 |- !5 |రుంగ్వ్రా నార్జరీ | {{Full party name with color|United People's Party Liberal}} | 2022 ఏప్రిల్ 2 | 2028 ఏప్రిల్ 2 |- !6 |బీరేంద్ర ప్రసాద్ బైశ్య | {{Full party name with color|Asom Gana Parishad}} | 2025 జూన్ 15 | 2031 జూన్ 14 |- !7 |అజిత్ కుమార్ భుయాన్ |bgcolor={{Party color|Anchalik Gana Morcha}}| |]]<br>{{small|Anchalik Gana Morcha | rowspan="1" |[[United Opposition Forum|యునైటెడ్ ప్రతిపక్ష ఫోరం]]''' (1) ''' | 2020 ఏప్రిల్ 10 | 2026 ఏప్రిల్ 09 |} == అసోం గణపరిషత్ పార్టీకి చెందిన రాజ్యసభ సభ్యులు == {| class="wikitable sortable" border=2 cellpadding=3 cellspacing=1 width=70% !పేరు (వర్ణమాల చివరి పేరు) ! colspan="2" | !ఎప్పటి నుండి !ఎప్పటివరకు !టర్మ్ !గమనికలు |- |బీరేంద్ర ప్రసాద్ బైశ్యా|| {{Party name with color|Asom Gana Parishad}} |15/06/2025 |09/04/2031 |3 |* |- |బీరేంద్ర ప్రసాద్ బైశ్యా|| {{Party name with color|Asom Gana Parishad}} |15/06/2019 |04/06/2025 |2 | |- |బీరేంద్ర ప్రసాద్ బైశ్యా|| {{Party name with color|Asom Gana Parishad}} |10/04/2008 |09/04/2014 |1 | |- |[[బిజోయ చక్రవర్తి]]|| {{Party name with color|Asom Gana Parishad}} |03/04/1986 |02/04/1992 |1 | |- |పరాగ్ చలిహా|| {{Party name with color|Asom Gana Parishad}} |15/06/1995 |14/06/2001 |1 |22/06/1999 జె మహంత మరణం కారణంగా ఉప ఎన్నిక |- |భద్రేశ్వర్ బురగోహైన్|| {{Party name with color|Asom Gana Parishad}} |10/04/1990 |09/04/1996 |1 | |- |కుమార్ దీపక్ దాస్|| {{Party name with color|Asom Gana Parishad}} |15/06/2007 |14/06/2013 |1 | |- |దినేష్ గోస్వామి|| {{Party name with color|Asom Gana Parishad}} |10/04/1978 |09/04/1984 |1 | |- |దినేష్ గోస్వామి|| {{Party name with color|Asom Gana Parishad}} |10/04/1990 |09/04/1996 |2 |మరణం 02/06/1991 |- |డేవిడ్ లెడ్జర్|| {{Party name with color|Asom Gana Parishad}} |15/06/1989 |14/06/1995 |1 | |- |జయశ్రీ గోస్వామి మహంత|| {{Party name with color|Asom Gana Parishad}} |24/08/1999 |14/06/2001<ref name="jun2001">{{Cite web|title=Biennial elections and bye- elections to the Council of States (Rajya Sabha).|url=http://eci.nic.in/eci_main1/current/PN170501.pdf|access-date=22 August 2017|publisher=Election Commission of India, New Delhi}}</ref> |1 |1999 పరాగ్ చలిహా మరణ కారణంగా ఉప ఎన్నిక |- |నాగెన్ సైకియా|| {{Party name with color|Asom Gana Parishad}} |03/04/1986 |02/04/1992 |1 | |- |అజిత్ కుమార్ శర్మ|| {{Party name with color|Asom Gana Parishad}} |03/04/1998 |02/04/2004 |1 | |} ==భారత జాతీయ కాంగ్రెస్ పార్టీకి చెందిన రాజ్యసభ సభ్యులు== {| class="wikitable sortable" border=2 cellpadding=3 cellspacing=1 width=70% !పేరు ! colspan="2" |పార్టి !ఎప్పటి నుండి !ఎప్పటివరకు !టర్మ్ !సెలవు తేదీ/కారణం |- |[[ఫకృద్దీన్ అలీ అహ్మద్]]|| {{Party name with color|Indian National Congress}} |03/04/1954 |02/04/1960 |1 |రాజీనామా 25/03/1957 |- |[[ఫకృద్దీన్ అలీ అహ్మద్]]|| {{Party name with color|Indian National Congress}} |03/04/1966 |02/04/1972 |2 |25/02/1967 |- |బహరుల్ ఇస్లాం|| {{Party name with color|Indian National Congress}} |03/04/1962 |02/04/1968 |1 | |- |బహరుల్ ఇస్లాం|| {{Party name with color|Indian National Congress}} |03/04/1968 |02/04/1974 |2 |రాజీనామా 20/01/1972 |- |బహరుల్ ఇస్లాం|| {{Party name with color|Indian National Congress}} |15/06/1983 |14/06/1989 |3 | |- | లీలా ధర్ బరూహ్|| {{Party name with color|Indian National Congress}} |27/08/1958 |02/04/1960 |1 |ఉప ఎన్నిక 1958 |- | లీలా ధర్ బరూహ్|| {{Party name with color|Indian National Congress}} |03/04/1960 |02/04/1966 |2 | |- |ధరణిధర్ బాసుమతారి|| {{Party name with color|Indian National Congress}} |15/06/1983 |14/06/1989 |1 | |- |బి సి భగవతి|| {{Party name with color|Indian National Congress}} |10/04/1972 |09/04/1978 |1 | |- |కమలేందు భట్టాచార్జీ|| {{Party name with color|Indian National Congress}} |10/04/1984 |09/04/1990 |1 | |- |కమలేందు భట్టాచార్జీ|| {{Party name with color|Indian National Congress}} |10/04/1996 |09/04/2002 |1 | |- |కమలేందు భట్టాచార్జీ|| {{Party name with color|Indian National Congress}} |10/04/2002 |09/04/2008 |1 | |- |పంకజ్ బోరా|| {{Party name with color|Indian National Congress}} |16/11/2011 |02/04/2016 |1 |ఉప ఎన్నిక - డి కాండ్‌పాన్ |- |రిపున్ బోరా|| {{Party name with color|Indian National Congress}} |03/04/2016 |02/04/2022 |1 | |- |ద్రుపద్ బోర్గోహైన్|| {{Party name with color|Indian National Congress}} |03/04/1998 |02/04/2004<ref name="apr2004">{{Cite web|title=Biennial elections to the Council of States to fill the Seats of members retiring in April, 2004.|url=http://eci.nic.in/eci_main1/current/PN_02032004.pdf|access-date=22 August 2017|publisher=Election Commission of India, New Delhi}}</ref> |1 | |- |డి కె బోరోవా|| {{Party name with color|Indian National Congress}} |19/07/1973 |02/04/1974 |1 |ఉప ఎన్నిక - 1973 |- |డి కె బోరోవా|| {{Party name with color|Indian National Congress}} |03/04/1974 |02/04/1980 |2 |21/03/1977 |- |లక్షేశ్వర్ బోరూ|| {{Party name with color|Indian National Congress}} |03/04/1952 |02/04/1954 |1 | |- |బేదావతి బురగోహైన్|| {{Party name with color|Indian National Congress}} |03/04/1954 |02/04/1960 |2 | |- |బేదావతి బురగోహైన్|| {{Party name with color|Indian National Congress}} |03/04/1960 |02/04/1966 |1 | |- |పూర్ణ చద్ర శర్మ|| {{Party name with color|Indian National Congress}} |03/04/1956 |02/04/1962 |1 | |- |ద్విజేంద్ర నాథ్ శర్మ|| {{Party name with color|Indian National Congress}} |10/04/2002 |09/04/2008 |1 | |- |[[మన్మోహన్ సింగ్]]|| {{Party name with color|Indian National Congress}} |01/10/1991 |14/06/1995 |1 |ఉప ఎన్నిక -1991 |- |[[మన్మోహన్ సింగ్]]|| {{Party name with color|Indian National Congress}} |15/06/1995 |14/06/2001<ref name="jun2001">{{Cite web|title=Biennial elections and bye- elections to the Council of States (Rajya Sabha).|url=http://eci.nic.in/eci_main1/current/PN170501.pdf|access-date=22 August 2017|publisher=Election Commission of India, New Delhi}}</ref> |2 | |- |[[మన్మోహన్ సింగ్]]|| {{Party name with color|Indian National Congress}} |15/06/2001 |14/06/2007 |3 | |- |[[మన్మోహన్ సింగ్]]|| {{Party name with color|Indian National Congress}} |15/06/2007 |14/06/2013 |4 | |- |[[మన్మోహన్ సింగ్]]|| {{Party name with color|Indian National Congress}} |15/06/2013 |14/06/2019 |5 | |- |[[సంజయ్ సిన్హ్]]|| {{Party name with color|Indian National Congress}} |10/04/2014 |09/04/2020 |2 |యుపి 1990-96, రాజీనామా 7/30/2019<ref>{{Cite news|url=https://www.indiatoday.in/india/story/sanjay-singh-1575180-2019-07-30|title=Congress MP Sanjay Sinh quits Rajya Sabha and party to join BJP, blames zero leadership|date=30 July 2019|access-date=8 August 2019|publisher=India Today}}</ref> |- |నబీన్‌చంద్ర బురాగోహైన్|| {{Party name with color|Indian National Congress}} |10/04/1972 |09/04/1978 |1 | |- |పూర్ణానంద్ చెటియా|| {{Party name with color|Indian National Congress}} |03/04/2004 |02/04/2010 |1 | |- |మహేంద్రమోహన్ చౌదరి|| {{Party name with color|Indian National Congress}} |01/12/1956 |09/04/1958 |1 |ఉప ఎన్నిక1956 |- |మహేంద్రమోహన్ చౌదరి|| {{Party name with color|Indian National Congress}} |19/06/1972 |02/04/1974 |2 |ఉప ఎన్నిక 1972 |- |నృపతి రంజన్ చౌదరి|| {{Party name with color|Indian National Congress}} |10/04/1984 |09/04/1990 |1 | |- |సిల్వియస్ కాండ్పాన్|| {{Party name with color|Indian National Congress}} |03/04/2004 |02/04/2010 |1 | |- |సిల్వియస్ కాండ్పాన్|| {{Party name with color|Indian National Congress}} |03/04/2010 |02/04/2016 |2 |మరణం 10/10/2011 |- |బిపిన్‌పాల్ దాస్|| {{Party name with color|Indian National Congress}} |03/05/1970 |02/04/1976 |1 | |- |బిపిన్‌పాల్ దాస్|| {{Party name with color|Indian National Congress}} |03/05/1976 |02/04/1982 |2 | |- |[[పుష్పలత దాస్]]|| {{Party name with color|Indian National Congress}} |03/05/1952 |02/04/1956 |1 | |- |[[పుష్పలత దాస్]]|| {{Party name with color|Indian National Congress}} |03/05/1956 |02/04/1962 |2 | |- |దినేష్ చంద్ర దేబ్|| {{Party name with color|Indian National Congress}} |03/05/1957 |02/04/1960 |1 |ఉప ఎన్నిక 1957 |- |దినేష్ చంద్ర దేబ్|| {{Party name with color|Indian National Congress}} |03/04/1960 |02/04/1966 |2 | |- |నజ్నిన్ ఫారూక్|| {{Party name with color|Indian National Congress}} |03/04/2010 |02/04/2016 |1 | |- |మౌలానా ఎం తయ్యెబుల్లా|| {{Party name with color|Indian National Congress}} |03/04/1952 |02/04/1958 |1 | |- |సయ్యదా అన్వారా తైమూర్|| {{Party name with color|Indian National Congress}} |03/04/2004 |02/04/2010 |2 |నామినేట్ 1988-90 |- |రేమండ్ థన్హ్లీరా|| {{Party name with color|Indian National Congress}} |03/04/1952 |02/04/1958 |1 | |- |ఎ తంగ్లూరా|| {{Party name with color|Indian National Congress}} |20/06/1962 |02/04/1964 |1 |ఉప ఎన్నిక 1964 |- |ఎ తంగ్లూరా|| {{Party name with color|Indian National Congress}} |03/04/1964 |02/04/1970 |2 |02/02/1967 |- |జాయ్ భద్ర హాగ్జెర్|| {{Party name with color|Indian National Congress}} |03/04/1958 |02/04/1962 |1 |రాజీనామా 17/03/1962 3LS |- |బిజోయ్ కృష్ణ హ్యాండిక్|| {{Party name with color|Indian National Congress}} |03/04/1980 |02/04/1986 |1 | |- |భువనేశ్వర్ కలిత|| {{Party name with color|Indian National Congress}} |10/04/1984 |09/04/1990 |1 | |- |భువనేశ్వర్ కలిత|| {{Party name with color|Indian National Congress}} |10/04/1990 |09/04/1996 |2 | |- |భువనేశ్వర్ కలిత|| {{Party name with color|Indian National Congress}} |10/04/2008 |09/04/2014 |3 | |- |భువనేశ్వర్ కలిత|| {{Party name with color|Indian National Congress}} |10/04/2014 |09/04/2020 |4 |రాజీనామా 05/08/2019 <ref>{{Cite news|url=https://www.ndtv.com/india-news/its-suicide-congress-loses-chief-bhubaneswar-kalita-whip-over-article-370-stand-2080639|title="It's Suicide": Congress Loses Chief Whip Over Article 370 Stand|date=5 August 2019|access-date=8 August 2019|publisher=NDTV}}</ref> |- |శాంటిస్ కుజుర్|| {{Party name with color|Indian National Congress}} |15/06/2013 |14/06/2019 |1 | |- |పృథిబి మాఝీ|| {{Party name with color|Indian National Congress}} |10/04/1984 |09/04/1990 |1 | |- |సయ్యద్ ఏ మాలిక్|| {{Party name with color|Indian National Congress}} |03/04/1976 |02/04/1982 |1 | |- |మహ్మద్ రఫీక్|| {{Party name with color|Independent politician}} |03/04/1952 |02/04/1956 |1 | |- |తారా చరణ్ మజుందార్|| {{Party name with color|Independent politician}} |03/04/1992 |02/04/1998 |1 | |- |మాతంగ్ సింగ్|| {{Party name with color|Indian National Congress}} |03/04/1992 |02/04/1998 |1 | |- |[[రాణీ నారా]]|| {{Party name with color|Indian National Congress}} |03/04/2016 |02/04/2022 |1 | |- |పూరకయస్థ మహితోష|| {{Party name with color|Indian National Congress}} |03/04/1966 |02/04/1972 |1 |రాజీనామా 21/03/1972 |- |రాబిన్ కాకతి|| {{Party name with color|Indian National Congress}} |03/04/1962 |02/04/1968 |1 | |- |రాబిన్ కాకతి|| {{Party name with color|Indian National Congress}} |10/04/1978 |09/04/1984 |2 | |- |ఎమోన్సింగ్ ఎం సంగ్మా|| {{Party name with color|Indian National Congress}} |04/05/1967 |02/04/1970 |1 |ఉప ఎన్నిక 1967 |- |ఎమోన్సింగ్ ఎం సంగ్మా|| {{Party name with color|Indian National Congress}} |03/04/1970 |02/04/1976 |2 | |- |బసంతి శర్మ|| {{Party name with color|Indian National Congress}} |03/09/1991 |09/04/1996 |1 |ఉప ఎన్నిక 1991 డి డి గోస్వామి |- |బసంతి శర్మ|| {{Party name with color|Indian National Congress}} |10/04/1996 |09/04/2002 |2 | |} == ఇతర పార్టీలకు చెందిన సభ్యుల జాబితా == * నక్షత్రం గుర్తు (ప్రస్తుత రాజ్యసభ సభ్యులను ప్రాతినిధ్యం సూచిస్తుంది) {| class="wikitable sortable" border=2 cellpadding=3 cellspacing=1 width=70% |- !పేరు (వర్ణమాల చివరి పేరు) !! colspan="2" |పార్టీ !! ఎప్పటి నుండి !! ఎప్పటివరకు !! టర్మ్ !! నోట్స్ |- | బిస్వజిత్ డైమరీ || {{Party name with color|Bodoland People's Front}} || 10/04/2008 || 09/04/2014 || 1 || |- | బిస్వజిత్ డైమరీ || {{Party name with color|Bodoland People's Front}} || 10/04/2014 || 09/04/2020 || 2 || |- | బిస్వజిత్ డైమరీ || {{Party name with color|Bodoland People's Front}} || 10/04/2020 || 12/11/2020 || 3 || రాజీనామా 2020 |- | గోలప్ బోర్బోరా || {{Party name with color|Samyukta Socialist Party}} || 03/04/1968 || 02/04/1974 || 1 (అసోం చరిత్రలో ప్రతిపక్షం నుంచి ఎన్నికైన మొదటి రాజ్యసభ సభ్యుడు) || |- | ఉషా బర్తకూర్ || {{Party name with color|Samyukta Socialist Party}} || 03/04/1966 || 02/04/1972 || 1 || |- | అజిత్ కుమార్ భుయాన్ || {{Party name with color|Independent politician|shortname=IND}} || 10/04/2020 || 09/04/2026 || 1 || * |- | ఉర్ఖావో గ్వ్రా బ్రహ్మ || {{Party name with color|Independent politician|shortname=IND}} || 10/04/2002 || 09/04/2008 || 1 || |- | ప్రఫుల్ల గోస్వామి || {{Party name with color|Independent politician|shortname=IND}} || 04/05/1967 || 02/04/1972 || 1 || ఉప ఎన్నిక 1967 |- | శ్రీమాన్ ప్రఫుల్ల గోస్వామి || {{Party name with color|Independent politician|shortname=IND}} || 04/05/1974 || 02/04/1980 || 2 || |- | మౌలానా ఎం తయ్యెబుల్లా || {{Party name with color|Independent politician|shortname=IND}} || 03/04/1958 || 02/04/1964 || 2 || |- | బిస్వా గోస్వామి || {{Party name with color|Janata Party}} || 03/04/1980 || 02/04/1986 || 1 || |- | ఇంద్రమోని బోరా || {{Party name with color|Bharatiya Janata Party}} || 15/06/2001 || 14/06/2007 || 1 || |- | బిస్వజిత్ డైమరీ || {{Party name with color|Bharatiya Janata Party}} || 22/02/2021 || 12/05/2021 || 4 || రాజీనామా 2021 |- | భువనేశ్వర్ కలిత || {{Party name with color|Bharatiya Janata Party}} || 10/04/2020 || 09/04/2026 || 5 || * |- | పబిత్రా మార్గరీటా || {{Party name with color|Bharatiya Janata Party}} || 03/04/2022 || 02/04/2028 || 1 ||* |- | సర్బానంద సోనోవాల్ || {{Party name with color|Bharatiya Janata Party}} || 01/10/2021 || 09/04/2026 || 1 || * ఉప ఎన్నిక 2021 <ref>{{cite news |title=Union Minister Sarbananda Sonowal elected unopposed to Rajya Sabha from Assam |url=https://www.indiatoday.in/india/story/union-minister-sarbananda-sonowal-elected-unopposed-to-rajya-sabha-from-assam-1857818-2021-09-27 |access-date=1 December 2021 |agency=IndiaToday |date=27 September 2021}}</ref> |- | కామాఖ్య ప్రసాద్ తాసా || {{Party name with color|Bharatiya Janata Party}} || 15/06/2019 || 14/06/2025 || 1 ||* |- | రంగ్వ్రా నార్జరీ || {{Party name with color|United People's Party Liberal}} || 03/04/2022 || 02/04/2028 || 1 ||* |- | అజిత్ కుమార్ శర్మ || || JAN || 03/04/1978 || 02/04/1984 || 1 || |- | ప్రకంట వారిసా || {{Party name with color|Autonomous State Demand Committee}} || 10/04/1996 || 09/04/2002 || 1 || |- | అమృతలాల్ బసుమతరీ || {{Party name with color|Other parties|shortname=OTH}} || 13/06/1989 || 01/08/1991 || 1 || అనర్హుడు 01/08/1991 |- |} == మూలాలు == {{మూలాలు}} {{రాజ్యసభ}} [[వర్గం:రాజ్యసభ సభ్యుల జాబితాలు]] [[వర్గం:అసోం నుండి ఎన్నికైన రాజ్యసభ సభ్యులు]] [[వర్గం:అసోంకు సంబంధించిన జాబితాలు]] [[వర్గం:తరచూ నవీకరించవలసిన వ్యాసాలు]] skcurl36lz5wkniwvswc0de7hjbutzt 4594942 4594941 2025-06-29T16:50:10Z యర్రా రామారావు 28161 4594942 wikitext text/x-wiki [[రాజ్యసభ]] ("రాష్ట్రాల మండలి" అని అర్థం) దీనిని [[భారత పార్లమెంట్|భారత పార్లమెంటు]] ఎగువ సభ అని కూడా అంటారు. [[అసోం]] నుండి 7 రాజ్యసభ స్థానాలకు సభ్యులు ఎన్నికవుతారు.<ref>https://byjus.com/govt-exams/members-rajya-sabha/</ref><ref>https://www.eci.gov.in/term-of-the-houses</ref> (1952-1956 కంటే ఒకటి ఎక్కువ). సభ్యులు [[అసోం శాసనసభ|అసోం రాష్ట్ర శాసనసభ్యులు]] (ఎన్నిక కాబడిన రాజకీయ నాయకులు) పరోక్షంగా ఎన్నుకోబడతారు. ప్రతి పార్టీకి కేటాయించిన ఏడు సీట్ల సంఖ్య నామినేషన్ సమయంలో శాసనసభ్యుల సంఖ్యకు అనులోమానుపాతంలో ఉంటుంది. అసోం లోని ప్రతి పార్టీ ఈ విధంగా కనీస కోటాలో  1⁄7 స్థానిక స్థానాల్లో సభ్యుడిని నామినేట్ చేస్తుంది. ఒక పార్టీకి  2⁄7 నుండి  3⁄7వ వంతు స్థానిక స్థానాలు ఉన్నట్లయితే, ఆ శాసనసభ్యులు ఇద్దరు సభ్యులను (ఇంకా మొదలైనవారిని) ఎంపిక చేస్తారు. ఒకే బదిలీ [[ఓటు|ఓటుద్వారా]] దామాషా ప్రాతినిధ్యాన్ని ఉపయోగించి రాష్ట్ర [[శాసనసభ|శాసనసభలలో]] ఎన్నికలు జరుగుతాయి. == ప్రస్తుత రాజ్యసభ సభ్యులు == '''కీలు:'''{{Party legend|Bharatiya Janata Party|4}}{{Party legend|United People's Party Liberal|1}}{{Party legend|Asom Gana Parishad|1}}{{Party legend|Anchalik Gana Morcha|1}} అసోం నుండి ఎన్నికైన రాజ్యసభ ప్రస్తుత సభ్యులు వివరాలు దిగువ వివరించబడ్డాయి.<ref>https://ceoassam.nic.in/rajya-sabha/Current%20Rajya%20Sabha%20Members%20List%20of%20Assam.pdf</ref><ref>https://sansad.in/rs/members</ref> {| class="wikitable sortable" |- bgcolor="#cccccc" !వ.సంఖ్య ! style="width:200px" | పేరు<ref name="members">{{cite web|title=Statewise List|url=http://164.100.47.5/Newmembers/memberstatewise.aspx|website=164.100.47.5|accessdate=12 June 2016}}</ref> !colspan="2"| పార్టీ అనుబంధం !రాజకీయ కూటమి !పదవీకాలం ప్రారంభం !పదవీకాలం ముగింపు |- !1 |భువనేశ్వర్ కలిత |{{Full party name with color|Bharatiya Janata Party|rowspan=4}} | rowspan="6" |[[జాతీయ ప్రజాస్వామ్య కూటమి]] ''' (6) ''' | 2020 ఏప్రిల్ 10 | 2026 ఏప్రిల్ 09 |- !2 |కనద్ పుర్కాయస్థ | 2025 జూన్ 19 | 2025 జూన్ 14| 2030 జూన్ 18 |- !3 |[[సర్బానంద సోనోవాల్]] | 2021 అక్టోబరు 6 | 2026 ఏప్రిల్ 09 |- !4 |పబిత్రా మార్గరీటా | 2022 ఏప్రిల్ 2 | 2028 ఏప్రిల్ 2 |- !5 |రుంగ్వ్రా నార్జరీ | {{Full party name with color|United People's Party Liberal}} | 2022 ఏప్రిల్ 2 | 2028 ఏప్రిల్ 2 |- !6 |బీరేంద్ర ప్రసాద్ బైశ్య | {{Full party name with color|Asom Gana Parishad}} | 2025 జూన్ 15 | 2031 జూన్ 14 |- !7 |అజిత్ కుమార్ భుయాన్ |bgcolor={{Party color|Anchalik Gana Morcha}}| |]]<br>{{small|Anchalik Gana Morcha | rowspan="1" |[[United Opposition Forum|యునైటెడ్ ప్రతిపక్ష ఫోరం]]''' (1) ''' | 2020 ఏప్రిల్ 10 | 2026 ఏప్రిల్ 09 |} == అసోం గణపరిషత్ పార్టీకి చెందిన రాజ్యసభ సభ్యులు == {| class="wikitable sortable" border=2 cellpadding=3 cellspacing=1 width=70% !పేరు (వర్ణమాల చివరి పేరు) ! colspan="2" | !ఎప్పటి నుండి !ఎప్పటివరకు !టర్మ్ !గమనికలు |- |బీరేంద్ర ప్రసాద్ బైశ్యా|| {{Party name with color|Asom Gana Parishad}} |15 06 2025 |09 04 2031 |3 |* |- |బీరేంద్ర ప్రసాద్ బైశ్యా|| {{Party name with color|Asom Gana Parishad}} |15/06/2019 |04/06/2025 |2 | |- |బీరేంద్ర ప్రసాద్ బైశ్యా|| {{Party name with color|Asom Gana Parishad}} |10/04/2008 |09/04/2014 |1 | |- |[[బిజోయ చక్రవర్తి]]|| {{Party name with color|Asom Gana Parishad}} |03/04/1986 |02/04/1992 |1 | |- |పరాగ్ చలిహా|| {{Party name with color|Asom Gana Parishad}} |15/06/1995 |14/06/2001 |1 |22/06/1999 జె మహంత మరణం కారణంగా ఉప ఎన్నిక |- |భద్రేశ్వర్ బురగోహైన్|| {{Party name with color|Asom Gana Parishad}} |10/04/1990 |09/04/1996 |1 | |- |కుమార్ దీపక్ దాస్|| {{Party name with color|Asom Gana Parishad}} |15/06/2007 |14/06/2013 |1 | |- |దినేష్ గోస్వామి|| {{Party name with color|Asom Gana Parishad}} |10/04/1978 |09/04/1984 |1 | |- |దినేష్ గోస్వామి|| {{Party name with color|Asom Gana Parishad}} |10/04/1990 |09/04/1996 |2 |మరణం 02/06/1991 |- |డేవిడ్ లెడ్జర్|| {{Party name with color|Asom Gana Parishad}} |15/06/1989 |14/06/1995 |1 | |- |జయశ్రీ గోస్వామి మహంత|| {{Party name with color|Asom Gana Parishad}} |24/08/1999 |14/06/2001<ref name="jun2001">{{Cite web|title=Biennial elections and bye- elections to the Council of States (Rajya Sabha).|url=http://eci.nic.in/eci_main1/current/PN170501.pdf|access-date=22 August 2017|publisher=Election Commission of India, New Delhi}}</ref> |1 |1999 పరాగ్ చలిహా మరణ కారణంగా ఉప ఎన్నిక |- |నాగెన్ సైకియా|| {{Party name with color|Asom Gana Parishad}} |03/04/1986 |02/04/1992 |1 | |- |అజిత్ కుమార్ శర్మ|| {{Party name with color|Asom Gana Parishad}} |03/04/1998 |02/04/2004 |1 | |} ==భారత జాతీయ కాంగ్రెస్ పార్టీకి చెందిన రాజ్యసభ సభ్యులు== {| class="wikitable sortable" border=2 cellpadding=3 cellspacing=1 width=70% !పేరు ! colspan="2" |పార్టి !ఎప్పటి నుండి !ఎప్పటివరకు !టర్మ్ !సెలవు తేదీ/కారణం |- |[[ఫకృద్దీన్ అలీ అహ్మద్]]|| {{Party name with color|Indian National Congress}} |03/04/1954 |02/04/1960 |1 |రాజీనామా 25/03/1957 |- |[[ఫకృద్దీన్ అలీ అహ్మద్]]|| {{Party name with color|Indian National Congress}} |03/04/1966 |02/04/1972 |2 |25/02/1967 |- |బహరుల్ ఇస్లాం|| {{Party name with color|Indian National Congress}} |03/04/1962 |02/04/1968 |1 | |- |బహరుల్ ఇస్లాం|| {{Party name with color|Indian National Congress}} |03/04/1968 |02/04/1974 |2 |రాజీనామా 20/01/1972 |- |బహరుల్ ఇస్లాం|| {{Party name with color|Indian National Congress}} |15/06/1983 |14/06/1989 |3 | |- | లీలా ధర్ బరూహ్|| {{Party name with color|Indian National Congress}} |27/08/1958 |02/04/1960 |1 |ఉప ఎన్నిక 1958 |- | లీలా ధర్ బరూహ్|| {{Party name with color|Indian National Congress}} |03/04/1960 |02/04/1966 |2 | |- |ధరణిధర్ బాసుమతారి|| {{Party name with color|Indian National Congress}} |15/06/1983 |14/06/1989 |1 | |- |బి సి భగవతి|| {{Party name with color|Indian National Congress}} |10/04/1972 |09/04/1978 |1 | |- |కమలేందు భట్టాచార్జీ|| {{Party name with color|Indian National Congress}} |10/04/1984 |09/04/1990 |1 | |- |కమలేందు భట్టాచార్జీ|| {{Party name with color|Indian National Congress}} |10/04/1996 |09/04/2002 |1 | |- |కమలేందు భట్టాచార్జీ|| {{Party name with color|Indian National Congress}} |10/04/2002 |09/04/2008 |1 | |- |పంకజ్ బోరా|| {{Party name with color|Indian National Congress}} |16/11/2011 |02/04/2016 |1 |ఉప ఎన్నిక - డి కాండ్‌పాన్ |- |రిపున్ బోరా|| {{Party name with color|Indian National Congress}} |03/04/2016 |02/04/2022 |1 | |- |ద్రుపద్ బోర్గోహైన్|| {{Party name with color|Indian National Congress}} |03/04/1998 |02/04/2004<ref name="apr2004">{{Cite web|title=Biennial elections to the Council of States to fill the Seats of members retiring in April, 2004.|url=http://eci.nic.in/eci_main1/current/PN_02032004.pdf|access-date=22 August 2017|publisher=Election Commission of India, New Delhi}}</ref> |1 | |- |డి కె బోరోవా|| {{Party name with color|Indian National Congress}} |19/07/1973 |02/04/1974 |1 |ఉప ఎన్నిక - 1973 |- |డి కె బోరోవా|| {{Party name with color|Indian National Congress}} |03/04/1974 |02/04/1980 |2 |21/03/1977 |- |లక్షేశ్వర్ బోరూ|| {{Party name with color|Indian National Congress}} |03/04/1952 |02/04/1954 |1 | |- |బేదావతి బురగోహైన్|| {{Party name with color|Indian National Congress}} |03/04/1954 |02/04/1960 |2 | |- |బేదావతి బురగోహైన్|| {{Party name with color|Indian National Congress}} |03/04/1960 |02/04/1966 |1 | |- |పూర్ణ చద్ర శర్మ|| {{Party name with color|Indian National Congress}} |03/04/1956 |02/04/1962 |1 | |- |ద్విజేంద్ర నాథ్ శర్మ|| {{Party name with color|Indian National Congress}} |10/04/2002 |09/04/2008 |1 | |- |[[మన్మోహన్ సింగ్]]|| {{Party name with color|Indian National Congress}} |01/10/1991 |14/06/1995 |1 |ఉప ఎన్నిక -1991 |- |[[మన్మోహన్ సింగ్]]|| {{Party name with color|Indian National Congress}} |15/06/1995 |14/06/2001<ref name="jun2001">{{Cite web|title=Biennial elections and bye- elections to the Council of States (Rajya Sabha).|url=http://eci.nic.in/eci_main1/current/PN170501.pdf|access-date=22 August 2017|publisher=Election Commission of India, New Delhi}}</ref> |2 | |- |[[మన్మోహన్ సింగ్]]|| {{Party name with color|Indian National Congress}} |15/06/2001 |14/06/2007 |3 | |- |[[మన్మోహన్ సింగ్]]|| {{Party name with color|Indian National Congress}} |15/06/2007 |14/06/2013 |4 | |- |[[మన్మోహన్ సింగ్]]|| {{Party name with color|Indian National Congress}} |15/06/2013 |14/06/2019 |5 | |- |[[సంజయ్ సిన్హ్]]|| {{Party name with color|Indian National Congress}} |10/04/2014 |09/04/2020 |2 |యుపి 1990-96, రాజీనామా 7/30/2019<ref>{{Cite news|url=https://www.indiatoday.in/india/story/sanjay-singh-1575180-2019-07-30|title=Congress MP Sanjay Sinh quits Rajya Sabha and party to join BJP, blames zero leadership|date=30 July 2019|access-date=8 August 2019|publisher=India Today}}</ref> |- |నబీన్‌చంద్ర బురాగోహైన్|| {{Party name with color|Indian National Congress}} |10/04/1972 |09/04/1978 |1 | |- |పూర్ణానంద్ చెటియా|| {{Party name with color|Indian National Congress}} |03/04/2004 |02/04/2010 |1 | |- |మహేంద్రమోహన్ చౌదరి|| {{Party name with color|Indian National Congress}} |01/12/1956 |09/04/1958 |1 |ఉప ఎన్నిక1956 |- |మహేంద్రమోహన్ చౌదరి|| {{Party name with color|Indian National Congress}} |19/06/1972 |02/04/1974 |2 |ఉప ఎన్నిక 1972 |- |నృపతి రంజన్ చౌదరి|| {{Party name with color|Indian National Congress}} |10/04/1984 |09/04/1990 |1 | |- |సిల్వియస్ కాండ్పాన్|| {{Party name with color|Indian National Congress}} |03/04/2004 |02/04/2010 |1 | |- |సిల్వియస్ కాండ్పాన్|| {{Party name with color|Indian National Congress}} |03/04/2010 |02/04/2016 |2 |మరణం 10/10/2011 |- |బిపిన్‌పాల్ దాస్|| {{Party name with color|Indian National Congress}} |03/05/1970 |02/04/1976 |1 | |- |బిపిన్‌పాల్ దాస్|| {{Party name with color|Indian National Congress}} |03/05/1976 |02/04/1982 |2 | |- |[[పుష్పలత దాస్]]|| {{Party name with color|Indian National Congress}} |03/05/1952 |02/04/1956 |1 | |- |[[పుష్పలత దాస్]]|| {{Party name with color|Indian National Congress}} |03/05/1956 |02/04/1962 |2 | |- |దినేష్ చంద్ర దేబ్|| {{Party name with color|Indian National Congress}} |03/05/1957 |02/04/1960 |1 |ఉప ఎన్నిక 1957 |- |దినేష్ చంద్ర దేబ్|| {{Party name with color|Indian National Congress}} |03/04/1960 |02/04/1966 |2 | |- |నజ్నిన్ ఫారూక్|| {{Party name with color|Indian National Congress}} |03/04/2010 |02/04/2016 |1 | |- |మౌలానా ఎం తయ్యెబుల్లా|| {{Party name with color|Indian National Congress}} |03/04/1952 |02/04/1958 |1 | |- |సయ్యదా అన్వారా తైమూర్|| {{Party name with color|Indian National Congress}} |03/04/2004 |02/04/2010 |2 |నామినేట్ 1988-90 |- |రేమండ్ థన్హ్లీరా|| {{Party name with color|Indian National Congress}} |03/04/1952 |02/04/1958 |1 | |- |ఎ తంగ్లూరా|| {{Party name with color|Indian National Congress}} |20/06/1962 |02/04/1964 |1 |ఉప ఎన్నిక 1964 |- |ఎ తంగ్లూరా|| {{Party name with color|Indian National Congress}} |03/04/1964 |02/04/1970 |2 |02/02/1967 |- |జాయ్ భద్ర హాగ్జెర్|| {{Party name with color|Indian National Congress}} |03/04/1958 |02/04/1962 |1 |రాజీనామా 17/03/1962 3LS |- |బిజోయ్ కృష్ణ హ్యాండిక్|| {{Party name with color|Indian National Congress}} |03/04/1980 |02/04/1986 |1 | |- |భువనేశ్వర్ కలిత|| {{Party name with color|Indian National Congress}} |10/04/1984 |09/04/1990 |1 | |- |భువనేశ్వర్ కలిత|| {{Party name with color|Indian National Congress}} |10/04/1990 |09/04/1996 |2 | |- |భువనేశ్వర్ కలిత|| {{Party name with color|Indian National Congress}} |10/04/2008 |09/04/2014 |3 | |- |భువనేశ్వర్ కలిత|| {{Party name with color|Indian National Congress}} |10/04/2014 |09/04/2020 |4 |రాజీనామా 05/08/2019 <ref>{{Cite news|url=https://www.ndtv.com/india-news/its-suicide-congress-loses-chief-bhubaneswar-kalita-whip-over-article-370-stand-2080639|title="It's Suicide": Congress Loses Chief Whip Over Article 370 Stand|date=5 August 2019|access-date=8 August 2019|publisher=NDTV}}</ref> |- |శాంటిస్ కుజుర్|| {{Party name with color|Indian National Congress}} |15/06/2013 |14/06/2019 |1 | |- |పృథిబి మాఝీ|| {{Party name with color|Indian National Congress}} |10/04/1984 |09/04/1990 |1 | |- |సయ్యద్ ఏ మాలిక్|| {{Party name with color|Indian National Congress}} |03/04/1976 |02/04/1982 |1 | |- |మహ్మద్ రఫీక్|| {{Party name with color|Independent politician}} |03/04/1952 |02/04/1956 |1 | |- |తారా చరణ్ మజుందార్|| {{Party name with color|Independent politician}} |03/04/1992 |02/04/1998 |1 | |- |మాతంగ్ సింగ్|| {{Party name with color|Indian National Congress}} |03/04/1992 |02/04/1998 |1 | |- |[[రాణీ నారా]]|| {{Party name with color|Indian National Congress}} |03/04/2016 |02/04/2022 |1 | |- |పూరకయస్థ మహితోష|| {{Party name with color|Indian National Congress}} |03/04/1966 |02/04/1972 |1 |రాజీనామా 21/03/1972 |- |రాబిన్ కాకతి|| {{Party name with color|Indian National Congress}} |03/04/1962 |02/04/1968 |1 | |- |రాబిన్ కాకతి|| {{Party name with color|Indian National Congress}} |10/04/1978 |09/04/1984 |2 | |- |ఎమోన్సింగ్ ఎం సంగ్మా|| {{Party name with color|Indian National Congress}} |04/05/1967 |02/04/1970 |1 |ఉప ఎన్నిక 1967 |- |ఎమోన్సింగ్ ఎం సంగ్మా|| {{Party name with color|Indian National Congress}} |03/04/1970 |02/04/1976 |2 | |- |బసంతి శర్మ|| {{Party name with color|Indian National Congress}} |03/09/1991 |09/04/1996 |1 |ఉప ఎన్నిక 1991 డి డి గోస్వామి |- |బసంతి శర్మ|| {{Party name with color|Indian National Congress}} |10/04/1996 |09/04/2002 |2 | |} == ఇతర పార్టీలకు చెందిన సభ్యుల జాబితా == * నక్షత్రం గుర్తు (ప్రస్తుత రాజ్యసభ సభ్యులను ప్రాతినిధ్యం సూచిస్తుంది) {| class="wikitable sortable" border=2 cellpadding=3 cellspacing=1 width=70% |- !పేరు (వర్ణమాల చివరి పేరు) !! colspan="2" |పార్టీ !! ఎప్పటి నుండి !! ఎప్పటివరకు !! టర్మ్ !! నోట్స్ |- | బిస్వజిత్ డైమరీ || {{Party name with color|Bodoland People's Front}} || 10/04/2008 || 09/04/2014 || 1 || |- | బిస్వజిత్ డైమరీ || {{Party name with color|Bodoland People's Front}} || 10/04/2014 || 09/04/2020 || 2 || |- | బిస్వజిత్ డైమరీ || {{Party name with color|Bodoland People's Front}} || 10/04/2020 || 12/11/2020 || 3 || రాజీనామా 2020 |- | గోలప్ బోర్బోరా || {{Party name with color|Samyukta Socialist Party}} || 03/04/1968 || 02/04/1974 || 1 (అసోం చరిత్రలో ప్రతిపక్షం నుంచి ఎన్నికైన మొదటి రాజ్యసభ సభ్యుడు) || |- | ఉషా బర్తకూర్ || {{Party name with color|Samyukta Socialist Party}} || 03/04/1966 || 02/04/1972 || 1 || |- | అజిత్ కుమార్ భుయాన్ || {{Party name with color|Independent politician|shortname=IND}} || 10/04/2020 || 09/04/2026 || 1 || * |- | ఉర్ఖావో గ్వ్రా బ్రహ్మ || {{Party name with color|Independent politician|shortname=IND}} || 10/04/2002 || 09/04/2008 || 1 || |- | ప్రఫుల్ల గోస్వామి || {{Party name with color|Independent politician|shortname=IND}} || 04/05/1967 || 02/04/1972 || 1 || ఉప ఎన్నిక 1967 |- | శ్రీమాన్ ప్రఫుల్ల గోస్వామి || {{Party name with color|Independent politician|shortname=IND}} || 04/05/1974 || 02/04/1980 || 2 || |- | మౌలానా ఎం తయ్యెబుల్లా || {{Party name with color|Independent politician|shortname=IND}} || 03/04/1958 || 02/04/1964 || 2 || |- | బిస్వా గోస్వామి || {{Party name with color|Janata Party}} || 03/04/1980 || 02/04/1986 || 1 || |- | ఇంద్రమోని బోరా || {{Party name with color|Bharatiya Janata Party}} || 15/06/2001 || 14/06/2007 || 1 || |- | బిస్వజిత్ డైమరీ || {{Party name with color|Bharatiya Janata Party}} || 22/02/2021 || 12/05/2021 || 4 || రాజీనామా 2021 |- | భువనేశ్వర్ కలిత || {{Party name with color|Bharatiya Janata Party}} || 10/04/2020 || 09/04/2026 || 5 || * |- | పబిత్రా మార్గరీటా || {{Party name with color|Bharatiya Janata Party}} || 03/04/2022 || 02/04/2028 || 1 ||* |- | సర్బానంద సోనోవాల్ || {{Party name with color|Bharatiya Janata Party}} || 01/10/2021 || 09/04/2026 || 1 || * ఉప ఎన్నిక 2021 <ref>{{cite news |title=Union Minister Sarbananda Sonowal elected unopposed to Rajya Sabha from Assam |url=https://www.indiatoday.in/india/story/union-minister-sarbananda-sonowal-elected-unopposed-to-rajya-sabha-from-assam-1857818-2021-09-27 |access-date=1 December 2021 |agency=IndiaToday |date=27 September 2021}}</ref> |- | కామాఖ్య ప్రసాద్ తాసా || {{Party name with color|Bharatiya Janata Party}} || 15/06/2019 || 14/06/2025 || 1 ||* |- | రంగ్వ్రా నార్జరీ || {{Party name with color|United People's Party Liberal}} || 03/04/2022 || 02/04/2028 || 1 ||* |- | అజిత్ కుమార్ శర్మ || || JAN || 03/04/1978 || 02/04/1984 || 1 || |- | ప్రకంట వారిసా || {{Party name with color|Autonomous State Demand Committee}} || 10/04/1996 || 09/04/2002 || 1 || |- | అమృతలాల్ బసుమతరీ || {{Party name with color|Other parties|shortname=OTH}} || 13/06/1989 || 01/08/1991 || 1 || అనర్హుడు 01/08/1991 |- |} == మూలాలు == {{మూలాలు}} {{రాజ్యసభ}} [[వర్గం:రాజ్యసభ సభ్యుల జాబితాలు]] [[వర్గం:అసోం నుండి ఎన్నికైన రాజ్యసభ సభ్యులు]] [[వర్గం:అసోంకు సంబంధించిన జాబితాలు]] [[వర్గం:తరచూ నవీకరించవలసిన వ్యాసాలు]] 6go9h45no9fmqjnp807ym41cym8vuyx 4594960 4594942 2025-06-29T17:01:15Z యర్రా రామారావు 28161 4594960 wikitext text/x-wiki [[రాజ్యసభ]] ("రాష్ట్రాల మండలి" అని అర్థం) దీనిని [[భారత పార్లమెంట్|భారత పార్లమెంటు]] ఎగువ సభ అని కూడా అంటారు. [[అసోం]] నుండి 7 రాజ్యసభ స్థానాలకు సభ్యులు ఎన్నికవుతారు.<ref>https://byjus.com/govt-exams/members-rajya-sabha/</ref><ref>https://www.eci.gov.in/term-of-the-houses</ref> (1952-1956 కంటే ఒకటి ఎక్కువ). సభ్యులు [[అసోం శాసనసభ|అసోం రాష్ట్ర శాసనసభ్యులు]] (ఎన్నిక కాబడిన రాజకీయ నాయకులు) పరోక్షంగా ఎన్నుకోబడతారు. ప్రతి పార్టీకి కేటాయించిన ఏడు సీట్ల సంఖ్య నామినేషన్ సమయంలో శాసనసభ్యుల సంఖ్యకు అనులోమానుపాతంలో ఉంటుంది. అసోం లోని ప్రతి పార్టీ ఈ విధంగా కనీస కోటాలో  1⁄7 స్థానిక స్థానాల్లో సభ్యుడిని నామినేట్ చేస్తుంది. ఒక పార్టీకి  2⁄7 నుండి  3⁄7వ వంతు స్థానిక స్థానాలు ఉన్నట్లయితే, ఆ శాసనసభ్యులు ఇద్దరు సభ్యులను (ఇంకా మొదలైనవారిని) ఎంపిక చేస్తారు. ఒకే బదిలీ [[ఓటు|ఓటుద్వారా]] దామాషా ప్రాతినిధ్యాన్ని ఉపయోగించి రాష్ట్ర [[శాసనసభ|శాసనసభలలో]] ఎన్నికలు జరుగుతాయి. == ప్రస్తుత రాజ్యసభ సభ్యులు == '''కీలు:'''{{Party legend|Bharatiya Janata Party|4}}{{Party legend|United People's Party Liberal|1}}{{Party legend|Asom Gana Parishad|1}}{{Party legend|Anchalik Gana Morcha|1}} అసోం నుండి ఎన్నికైన రాజ్యసభ ప్రస్తుత సభ్యులు వివరాలు దిగువ వివరించబడ్డాయి.<ref>https://ceoassam.nic.in/rajya-sabha/Current%20Rajya%20Sabha%20Members%20List%20of%20Assam.pdf</ref><ref>https://sansad.in/rs/members</ref> {| class="wikitable sortable" |- bgcolor="#cccccc" !వ.సంఖ్య ! style="width:200px" | పేరు<ref name="members">{{cite web|title=Statewise List|url=http://164.100.47.5/Newmembers/memberstatewise.aspx|website=164.100.47.5|accessdate=12 June 2016}}</ref> !colspan="2"| పార్టీ అనుబంధం !రాజకీయ కూటమి !పదవీకాలం ప్రారంభం !పదవీకాలం ముగింపు |- !1 |భువనేశ్వర్ కలిత |{{Full party name with color|Bharatiya Janata Party|rowspan=4}} | rowspan="6" |[[జాతీయ ప్రజాస్వామ్య కూటమి]] ''' (6) ''' | 2020 ఏప్రిల్ 10 | 2026 ఏప్రిల్ 09 |- !2 |కనద్ పుర్కాయస్థ | 2025 జూన్ 19 | 2025 జూన్ 14| 2030 జూన్ 18 |- !3 |[[సర్బానంద సోనోవాల్]] | 2021 అక్టోబరు 6 | 2026 ఏప్రిల్ 09 |- !4 |పబిత్రా మార్గరీటా | 2022 ఏప్రిల్ 2 | 2028 ఏప్రిల్ 2 |- !5 |రుంగ్వ్రా నార్జరీ | {{Full party name with color|United People's Party Liberal}} | 2022 ఏప్రిల్ 2 | 2028 ఏప్రిల్ 2 |- !6 |బీరేంద్ర ప్రసాద్ బైశ్య | {{Full party name with color|Asom Gana Parishad}} | 2025 జూన్ 15 | 2031 జూన్ 14 |- !7 |అజిత్ కుమార్ భుయాన్ |bgcolor={{Party color|Anchalik Gana Morcha}}| |]]<br>{{small|Anchalik Gana Morcha | rowspan="1" |[[United Opposition Forum|యునైటెడ్ ప్రతిపక్ష ఫోరం]]''' (1) ''' | 2020 ఏప్రిల్ 10 | 2026 ఏప్రిల్ 09 |} == అసోం గణపరిషత్ పార్టీకి చెందిన రాజ్యసభ సభ్యులు == {| class="wikitable sortable" border=2 cellpadding=3 cellspacing=1 width=70% !పేరు (వర్ణమాల చివరి పేరు) ! colspan="2" | !ఎప్పటి నుండి !ఎప్పటివరకు !టర్మ్ !గమనికలు |- |బీరేంద్ర ప్రసాద్ బైశ్యా|| {{Party name with color|Asom Gana Parishad}} |15 జూన్ 2025 |09 ఏప్రిల్ 2031 |3 |* |- |బీరేంద్ర ప్రసాద్ బైశ్యా|| {{Party name with color|Asom Gana Parishad}} |15 జూన్ 2019 |04 జూన్ 2025 |2 | |- |బీరేంద్ర ప్రసాద్ బైశ్యా|| {{Party name with color|Asom Gana Parishad}} |10 ఏప్రిల్ 2008 |09 ఏప్రిల్ 2014 |1 | |- |[[బిజోయ చక్రవర్తి]]|| {{Party name with color|Asom Gana Parishad}} |03 ఏప్రిల్ 1986 |02 ఏప్రిల్ 1992 |1 | |- |పరాగ్ చలిహా|| {{Party name with color|Asom Gana Parishad}} |15 జూన్ 1995 |14 జూన్ 2001 |1 |22 జూన్ 1999 జె మహంత మరణం కారణంగా ఉప ఎన్నిక |- |భద్రేశ్వర్ బురగోహైన్|| {{Party name with color|Asom Gana Parishad}} |10 ఏప్రిల్ 1990 |09 ఏప్రిల్ 1996 |1 | |- |కుమార్ దీపక్ దాస్|| {{Party name with color|Asom Gana Parishad}} |15 జూన్ 2007 |14 జూన్ 2013 |1 | |- |దినేష్ గోస్వామి|| {{Party name with color|Asom Gana Parishad}} |10 ఏప్రిల్ 1978 |09 ఏప్రిల్ 1984 |1 | |- |దినేష్ గోస్వామి|| {{Party name with color|Asom Gana Parishad}} |10 ఏప్రిల్ 1990 |09 ఏప్రిల్ 1996 |2 |మరణం 02 జూన్ 1991 |- |డేవిడ్ లెడ్జర్|| {{Party name with color|Asom Gana Parishad}} |15 జూన్ 1989 |14 జూన్ 1995 |1 | |- |జయశ్రీ గోస్వామి మహంత|| {{Party name with color|Asom Gana Parishad}} |24 ఆగస్టు 1999 |14 జూన్ 2001<ref name="jun2001">{{Cite web|title=Biennial elections and bye- elections to the Council of States (Rajya Sabha).|url=http://eci.nic.in/eci_main1/current/PN170501.pdf|access-date=22 August 2017|publisher=Election Commission of India, New Delhi}}</ref> |1 |1999 పరాగ్ చలిహా మరణ కారణంగా ఉప ఎన్నిక |- |నాగెన్ సైకియా|| {{Party name with color|Asom Gana Parishad}} |03 ఏప్రిల్ 1986 |02 ఏప్రిల్ 1992 |1 | |- |అజిత్ కుమార్ శర్మ|| {{Party name with color|Asom Gana Parishad}} |03 ఏప్రిల్ 1998 |02 ఏప్రిల్ 2004 |1 | |} ==భారత జాతీయ కాంగ్రెస్ పార్టీకి చెందిన రాజ్యసభ సభ్యులు== {| class="wikitable sortable" border=2 cellpadding=3 cellspacing=1 width=70% !పేరు ! colspan="2" |పార్టి !ఎప్పటి నుండి !ఎప్పటివరకు !టర్మ్ !సెలవు తేదీ/కారణం |- |[[ఫకృద్దీన్ అలీ అహ్మద్]]|| {{Party name with color|Indian National Congress}} |03 ఏప్రిల్ 1954 |02 ఏప్రిల్ 1960 |1 |రాజీనామా 25/03/1957 |- |[[ఫకృద్దీన్ అలీ అహ్మద్]]|| {{Party name with color|Indian National Congress}} |03 ఏప్రిల్ 1966 |02 ఏప్రిల్ 1972 |2 |25 ఫిబ్రవరి 1967 |- |బహరుల్ ఇస్లాం|| {{Party name with color|Indian National Congress}} |03 ఏప్రిల్ 1962 |02 ఏప్రిల్ 1968 |1 | |- |బహరుల్ ఇస్లాం|| {{Party name with color|Indian National Congress}} |03 ఏప్రిల్ 1968 |02 ఏప్రిల్ 1974 |2 |రాజీనామా 20/01/1972 |- |బహరుల్ ఇస్లాం|| {{Party name with color|Indian National Congress}} |15 జూన్ 1983 |14 జూన్ 1989 |3 | |- | లీలా ధర్ బరూహ్|| {{Party name with color|Indian National Congress}} |27 ఆగస్టు 1958 |02 ఏప్రిల్ 1960 |1 |ఉప ఎన్నిక 1958 |- | లీలా ధర్ బరూహ్|| {{Party name with color|Indian National Congress}} |03 ఏప్రిల్ 1960 |02 ఏప్రిల్ 1966 |2 | |- |ధరణిధర్ బాసుమతారి|| {{Party name with color|Indian National Congress}} |15 జూన్ 1983 |14 జూన్ 1989 |1 | |- |బి సి భగవతి|| {{Party name with color|Indian National Congress}} |10 ఏప్రిల్ 1972 |09 ఏప్రిల్ 1978 |1 | |- |కమలేందు భట్టాచార్జీ|| {{Party name with color|Indian National Congress}} |10 ఏప్రిల్ 1984 |09 ఏప్రిల్ 1990 |1 | |- |కమలేందు భట్టాచార్జీ|| {{Party name with color|Indian National Congress}} |10 ఏప్రిల్ 1996 |09 ఏప్రిల్ 2002 |1 | |- |కమలేందు భట్టాచార్జీ|| {{Party name with color|Indian National Congress}} |10 ఏప్రిల్ 2002 |09 ఏప్రిల్ 2008 |1 | |- |పంకజ్ బోరా|| {{Party name with color|Indian National Congress}} |16 నవంబరు 2011 |02 ఏప్రిల్ 2016 |1 |ఉప ఎన్నిక - డి కాండ్‌పాన్ |- |రిపున్ బోరా|| {{Party name with color|Indian National Congress}} |03 ఏప్రిల్ 2016 |02 ఏప్రిల్ 2022 |1 | |- |ద్రుపద్ బోర్గోహైన్|| {{Party name with color|Indian National Congress}} |03 ఏప్రిల్ 1998 |02 ఏప్రిల్ 2004<ref name="apr2004">{{Cite web|title=Biennial elections to the Council of States to fill the Seats of members retiring in April, 2004.|url=http://eci.nic.in/eci_main1/current/PN_02032004.pdf|access-date=22 August 2017|publisher=Election Commission of India, New Delhi}}</ref> |1 | |- |డి కె బోరోవా|| {{Party name with color|Indian National Congress}} |19 జూలై 1973 |02 ఏప్రిల్ 1974 |1 |ఉప ఎన్నిక - 1973 |- |డి కె బోరోవా|| {{Party name with color|Indian National Congress}} |03 ఏప్రిల్ 1974 |02 ఏప్రిల్ 1980 |2 |21/03/1977 |- |లక్షేశ్వర్ బోరూ|| {{Party name with color|Indian National Congress}} |03 ఏప్రిల్ 1952 |02 ఏప్రిల్ 1954 |1 | |- |బేదావతి బురగోహైన్|| {{Party name with color|Indian National Congress}} |03 ఏప్రిల్ 1954 |02 ఏప్రిల్ 1960 |2 | |- |బేదావతి బురగోహైన్|| {{Party name with color|Indian National Congress}} |03 ఏప్రిల్ 1960 |02 ఏప్రిల్ 1966 |1 | |- |పూర్ణ చద్ర శర్మ|| {{Party name with color|Indian National Congress}} |03 ఏప్రిల్ 1956 |02 ఏప్రిల్ 1962 |1 | |- |ద్విజేంద్ర నాథ్ శర్మ|| {{Party name with color|Indian National Congress}} |10 ఏప్రిల్ 2002 |09 ఏప్రిల్ 2008 |1 | |- |[[మన్మోహన్ సింగ్]]|| {{Party name with color|Indian National Congress}} |01 అక్టోబరు 1991 |14 జూన్ 1995 |1 |ఉప ఎన్నిక -1991 |- |[[మన్మోహన్ సింగ్]]|| {{Party name with color|Indian National Congress}} |15 జూన్ 1995 |14 జూన్ 2001<ref name="jun2001">{{Cite web|title=Biennial elections and bye- elections to the Council of States (Rajya Sabha).|url=http://eci.nic.in/eci_main1/current/PN170501.pdf|access-date=22 August 2017|publisher=Election Commission of India, New Delhi}}</ref> |2 | |- |[[మన్మోహన్ సింగ్]]|| {{Party name with color|Indian National Congress}} |15 జూన్ 2001 |14 జూన్ 2007 |3 | |- |[[మన్మోహన్ సింగ్]]|| {{Party name with color|Indian National Congress}} |15 జూన్ 2007 |14 జూన్ 2013 |4 | |- |[[మన్మోహన్ సింగ్]]|| {{Party name with color|Indian National Congress}} |15 జూన్ 2013 |14 జూన్ 2019 |5 | |- |[[సంజయ్ సిన్హ్]]|| {{Party name with color|Indian National Congress}} |10 ఏప్రిల్ 2014 |09 ఏప్రిల్ 2020 |2 |యుపి 1990-96, రాజీనామా 7/30/2019<ref>{{Cite news|url=https://www.indiatoday.in/india/story/sanjay-singh-1575180-2019-07-30|title=Congress MP Sanjay Sinh quits Rajya Sabha and party to join BJP, blames zero leadership|date=30 July 2019|access-date=8 August 2019|publisher=India Today}}</ref> |- |నబీన్‌చంద్ర బురాగోహైన్|| {{Party name with color|Indian National Congress}} |10 ఏప్రిల్ 1972 |09 ఏప్రిల్ 1978 |1 | |- |పూర్ణానంద్ చెటియా|| {{Party name with color|Indian National Congress}} |03 ఏప్రిల్ 2004 |02 ఏప్రిల్ 2010 |1 | |- |మహేంద్రమోహన్ చౌదరి|| {{Party name with color|Indian National Congress}} |01 డిసెంబరు 1956 |09 ఏప్రిల్ 1958 |1 |ఉప ఎన్నిక1956 |- |మహేంద్రమోహన్ చౌదరి|| {{Party name with color|Indian National Congress}} |19 జూన్ 1972 |02 ఏప్రిల్ 1974 |2 |ఉప ఎన్నిక 1972 |- |నృపతి రంజన్ చౌదరి|| {{Party name with color|Indian National Congress}} |10 ఏప్రిల్ 1984 |09 ఏప్రిల్ 1990 |1 | |- |సిల్వియస్ కాండ్పాన్|| {{Party name with color|Indian National Congress}} |03 ఏప్రిల్ 2004 |02 ఏప్రిల్ 2010 |1 | |- |సిల్వియస్ కాండ్పాన్|| {{Party name with color|Indian National Congress}} |03 ఏప్రిల్ 2010 |02 ఏప్రిల్ 2016 |2 |మరణం 10 అక్టోబరు 2011 |- |బిపిన్‌పాల్ దాస్|| {{Party name with color|Indian National Congress}} |03 మే 1970 |02 ఏప్రిల్ 1976 |1 | |- |బిపిన్‌పాల్ దాస్|| {{Party name with color|Indian National Congress}} |03 మే 1976 |02 ఏప్రిల్ 1982 |2 | |- |[[పుష్పలత దాస్]]|| {{Party name with color|Indian National Congress}} |03 మే 1952 |02 ఏప్రిల్ 1956 |1 | |- |[[పుష్పలత దాస్]]|| {{Party name with color|Indian National Congress}} |03 మే 1956 |02 ఏప్రిల్ 1962 |2 | |- |దినేష్ చంద్ర దేబ్|| {{Party name with color|Indian National Congress}} |03 మే 1957 |02 ఏప్రిల్ 1960 |1 |ఉప ఎన్నిక 1957 |- |దినేష్ చంద్ర దేబ్|| {{Party name with color|Indian National Congress}} |03 ఏప్రిల్ 1960 |02 ఏప్రిల్ 1966 |2 | |- |నజ్నిన్ ఫారూక్|| {{Party name with color|Indian National Congress}} |03 ఏప్రిల్ 2010 |02 ఏప్రిల్ 2016 |1 | |- |మౌలానా ఎం తయ్యెబుల్లా|| {{Party name with color|Indian National Congress}} |03 ఏప్రిల్ 1952 |02 ఏప్రిల్ 1958 |1 | |- |సయ్యదా అన్వారా తైమూర్|| {{Party name with color|Indian National Congress}} |03 ఏప్రిల్ 2004 |02 ఏప్రిల్ 2010 |2 |నామినేట్ 1988-90 |- |రేమండ్ థన్హ్లీరా|| {{Party name with color|Indian National Congress}} |03 ఏప్రిల్ 1952 |02 ఏప్రిల్ 1958 |1 | |- |ఎ తంగ్లూరా|| {{Party name with color|Indian National Congress}} |20 జూన్ 1962 |02 ఏప్రిల్ 1964 |1 |ఉప ఎన్నిక 1964 |- |ఎ తంగ్లూరా|| {{Party name with color|Indian National Congress}} |03 ఏప్రిల్ 1964 |02 ఏప్రిల్ 1970 |2 |02 ఫిబ్రవరి 1967 |- |జాయ్ భద్ర హాగ్జెర్|| {{Party name with color|Indian National Congress}} |03 ఏప్రిల్ 1958 |02 ఏప్రిల్ 1962 |1 |రాజీనామా 17/03/1962 3LS |- |బిజోయ్ కృష్ణ హ్యాండిక్|| {{Party name with color|Indian National Congress}} |03 ఏప్రిల్ 1980 |02 ఏప్రిల్ 1986 |1 | |- |భువనేశ్వర్ కలిత|| {{Party name with color|Indian National Congress}} |10 ఏప్రిల్ 1984 |09 ఏప్రిల్ 1990 |1 | |- |భువనేశ్వర్ కలిత|| {{Party name with color|Indian National Congress}} |10 ఏప్రిల్ 1990 |09 ఏప్రిల్ 1996 |2 | |- |భువనేశ్వర్ కలిత|| {{Party name with color|Indian National Congress}} |10 ఏప్రిల్ 2008 |09 ఏప్రిల్ 2014 |3 | |- |భువనేశ్వర్ కలిత|| {{Party name with color|Indian National Congress}} |10 ఏప్రిల్ 2014 |09 ఏప్రిల్ 2020 |4 |రాజీనామా 05 ఆగస్టు 2019 <ref>{{Cite news|url=https://www.ndtv.com/india-news/its-suicide-congress-loses-chief-bhubaneswar-kalita-whip-over-article-370-stand-2080639|title="It's Suicide": Congress Loses Chief Whip Over Article 370 Stand|date=5 August 2019|access-date=8 August 2019|publisher=NDTV}}</ref> |- |శాంటిస్ కుజుర్|| {{Party name with color|Indian National Congress}} |15 జూన్ 2013 |14 జూన్ 2019 |1 | |- |పృథిబి మాఝీ|| {{Party name with color|Indian National Congress}} |10 ఏప్రిల్ 1984 |09 ఏప్రిల్ 1990 |1 | |- |సయ్యద్ ఏ మాలిక్|| {{Party name with color|Indian National Congress}} |03 ఏప్రిల్ 1976 |02 ఏప్రిల్ 1982 |1 | |- |మహ్మద్ రఫీక్|| {{Party name with color|Independent politician}} |03 ఏప్రిల్ 1952 |02 ఏప్రిల్ 1956 |1 | |- |తారా చరణ్ మజుందార్|| {{Party name with color|Independent politician}} |03 ఏప్రిల్ 1992 |02 ఏప్రిల్ 1998 |1 | |- |మాతంగ్ సింగ్|| {{Party name with color|Indian National Congress}} |03 ఏప్రిల్ 1992 |02 ఏప్రిల్ 1998 |1 | |- |[[రాణీ నారా]]|| {{Party name with color|Indian National Congress}} |03 ఏప్రిల్ 2016 |02 ఏప్రిల్ 2022 |1 | |- |పూరకయస్థ మహితోష|| {{Party name with color|Indian National Congress}} |03 ఏప్రిల్ 1966 |02 ఏప్రిల్ 1972 |1 |రాజీనామా 21/03/1972 |- |రాబిన్ కాకతి|| {{Party name with color|Indian National Congress}} |03 ఏప్రిల్ 1962 |02 ఏప్రిల్ 1968 |1 | |- |రాబిన్ కాకతి|| {{Party name with color|Indian National Congress}} |10 ఏప్రిల్ 1978 |09 ఏప్రిల్ 1984 |2 | |- |ఎమోన్సింగ్ ఎం సంగ్మా|| {{Party name with color|Indian National Congress}} |04 మే 1967 |02 ఏప్రిల్ 1970 |1 |ఉప ఎన్నిక 1967 |- |ఎమోన్సింగ్ ఎం సంగ్మా|| {{Party name with color|Indian National Congress}} |03 ఏప్రిల్ 1970 |02 ఏప్రిల్ 1976 |2 | |- |బసంతి శర్మ|| {{Party name with color|Indian National Congress}} |03 సెప్టెంబరు 1991 |09 ఏప్రిల్ 1996 |1 |ఉప ఎన్నిక 1991 డి డి గోస్వామి |- |బసంతి శర్మ|| {{Party name with color|Indian National Congress}} |10 ఏప్రిల్ 1996 |09 ఏప్రిల్ 2002 |2 | |} == ఇతర పార్టీలకు చెందిన సభ్యుల జాబితా == * నక్షత్రం గుర్తు (ప్రస్తుత రాజ్యసభ సభ్యులను ప్రాతినిధ్యం సూచిస్తుంది) {| class="wikitable sortable" border=2 cellpadding=3 cellspacing=1 width=70% |- !పేరు (వర్ణమాల చివరి పేరు) !! colspan="2" |పార్టీ !! ఎప్పటి నుండి !! ఎప్పటివరకు !! టర్మ్ !! నోట్స్ |- | బిస్వజిత్ డైమరీ || {{Party name with color|Bodoland People's Front}} || 10 ఏప్రిల్ 2008 || 09 ఏప్రిల్ 2014 || 1 || |- | బిస్వజిత్ డైమరీ || {{Party name with color|Bodoland People's Front}} || 10 ఏప్రిల్ 2014 || 09 ఏప్రిల్ 2020 || 2 || |- | బిస్వజిత్ డైమరీ || {{Party name with color|Bodoland People's Front}} || 10 ఏప్రిల్ 2020 || 12 నవంబరు 2020 || 3 || రాజీనామా 2020 |- | గోలప్ బోర్బోరా || {{Party name with color|Samyukta Socialist Party}} || 03 ఏప్రిల్ 1968 || 02 ఏప్రిల్ 1974 || 1 (అసోం చరిత్రలో ప్రతిపక్షం నుంచి ఎన్నికైన మొదటి రాజ్యసభ సభ్యుడు) || |- | ఉషా బర్తకూర్ || {{Party name with color|Samyukta Socialist Party}} || 03 ఏప్రిల్ 1966 || 02 ఏప్రిల్ 1972 || 1 || |- | అజిత్ కుమార్ భుయాన్ || {{Party name with color|Independent politician|shortname=IND}} || 10 ఏప్రిల్ 2020 || 09 ఏప్రిల్ 2026 || 1 || * |- | ఉర్ఖావో గ్వ్రా బ్రహ్మ || {{Party name with color|Independent politician|shortname=IND}} || 10 ఏప్రిల్ 2002 || 09 ఏప్రిల్ 2008 || 1 || |- | ప్రఫుల్ల గోస్వామి || {{Party name with color|Independent politician|shortname=IND}} || 04 మే 1967 || 02 ఏప్రిల్ 1972 || 1 || ఉప ఎన్నిక 1967 |- | శ్రీమాన్ ప్రఫుల్ల గోస్వామి || {{Party name with color|Independent politician|shortname=IND}} || 04 మే 1974 || 02 ఏప్రిల్ 1980 || 2 || |- | మౌలానా ఎం తయ్యెబుల్లా || {{Party name with color|Independent politician|shortname=IND}} || 03 ఏప్రిల్ 1958 || 02 ఏప్రిల్ 1964 || 2 || |- | బిస్వా గోస్వామి || {{Party name with color|Janata Party}} || 03 ఏప్రిల్ 1980 || 02 ఏప్రిల్ 1986 || 1 || |- | ఇంద్రమోని బోరా || {{Party name with color|Bharatiya Janata Party}} || 15 జూన్ 2001 || 14 జూన్ 2007 || 1 || |- | బిస్వజిత్ డైమరీ || {{Party name with color|Bharatiya Janata Party}} || 22 ఫిబ్రవరి 2021 || 12 మే 2021 || 4 || రాజీనామా 2021 |- | భువనేశ్వర్ కలిత || {{Party name with color|Bharatiya Janata Party}} || 10 ఏప్రిల్ 2020 || 09 ఏప్రిల్ 2026 || 5 || * |- | పబిత్రా మార్గరీటా || {{Party name with color|Bharatiya Janata Party}} || 03 ఏప్రిల్ 2022 || 02 ఏప్రిల్ 2028 || 1 ||* |- | సర్బానంద సోనోవాల్ || {{Party name with color|Bharatiya Janata Party}} || 01 అక్టోబరు 2021 || 09 ఏప్రిల్ 2026 || 1 || * ఉప ఎన్నిక 2021 <ref>{{cite news |title=Union Minister Sarbananda Sonowal elected unopposed to Rajya Sabha from Assam |url=https://www.indiatoday.in/india/story/union-minister-sarbananda-sonowal-elected-unopposed-to-rajya-sabha-from-assam-1857818-2021-09-27 |access-date=1 December 2021 |agency=IndiaToday |date=27 September 2021}}</ref> |- | కామాఖ్య ప్రసాద్ తాసా || {{Party name with color|Bharatiya Janata Party}} || 15 జూన్ 2019 || 14 జూన్ 2025 || 1 ||* |- | రంగ్వ్రా నార్జరీ || {{Party name with color|United People's Party Liberal}} || 03 ఏప్రిల్ 2022 || 02 ఏప్రిల్ 2028 || 1 ||* |- | అజిత్ కుమార్ శర్మ || || JAN || 03 ఏప్రిల్ 1978 || 02 ఏప్రిల్ 1984 || 1 || |- | ప్రకంట వారిసా || {{Party name with color|Autonomous State Demand Committee}} || 10 ఏప్రిల్ 1996 || 09 ఏప్రిల్ 2002 || 1 || |- | అమృతలాల్ బసుమతరీ || {{Party name with color|Other parties|shortname=OTH}} || 13 జూన్ 1989 || 01 ఆగస్టు 1991 || 1 || అనర్హుడు 01 ఆగస్టు 1991 |- |} == మూలాలు == {{మూలాలు}} {{రాజ్యసభ}} [[వర్గం:రాజ్యసభ సభ్యుల జాబితాలు]] [[వర్గం:అసోం నుండి ఎన్నికైన రాజ్యసభ సభ్యులు]] [[వర్గం:అసోంకు సంబంధించిన జాబితాలు]] [[వర్గం:తరచూ నవీకరించవలసిన వ్యాసాలు]] efupoi4akbag9zy1lqj03znvei426kf 4594961 4594960 2025-06-29T17:03:35Z Yarra RamaraoAWB 94596 re-categorisation per [[WP:CFD|CFD]], typos fixed: 15 జూన్ 2025 → 2025 జూన్ 15 (209), → (46) 4594961 wikitext text/x-wiki [[రాజ్యసభ]] ("రాష్ట్రాల మండలి" అని అర్థం) దీనిని [[భారత పార్లమెంట్|భారత పార్లమెంటు]] ఎగువ సభ అని కూడా అంటారు. [[అసోం]] నుండి 7 రాజ్యసభ స్థానాలకు సభ్యులు ఎన్నికవుతారు.<ref>https://byjus.com/govt-exams/members-rajya-sabha/</ref><ref>https://www.eci.gov.in/term-of-the-houses</ref> (1952-1956 కంటే ఒకటి ఎక్కువ). సభ్యులు [[అసోం శాసనసభ|అసోం రాష్ట్ర శాసనసభ్యులు]] (ఎన్నిక కాబడిన రాజకీయ నాయకులు) పరోక్షంగా ఎన్నుకోబడతారు. ప్రతి పార్టీకి కేటాయించిన ఏడు సీట్ల సంఖ్య నామినేషన్ సమయంలో శాసనసభ్యుల సంఖ్యకు అనులోమానుపాతంలో ఉంటుంది. అసోం లోని ప్రతి పార్టీ ఈ విధంగా కనీస కోటాలో  1⁄7 స్థానిక స్థానాల్లో సభ్యుడిని నామినేట్ చేస్తుంది. ఒక పార్టీకి  2⁄7 నుండి  3⁄7వ వంతు స్థానిక స్థానాలు ఉన్నట్లయితే, ఆ శాసనసభ్యులు ఇద్దరు సభ్యులను (ఇంకా మొదలైనవారిని) ఎంపిక చేస్తారు. ఒకే బదిలీ [[ఓటు|ఓటుద్వారా]] దామాషా ప్రాతినిధ్యాన్ని ఉపయోగించి రాష్ట్ర [[శాసనసభ|శాసనసభలలో]] ఎన్నికలు జరుగుతాయి. == ప్రస్తుత రాజ్యసభ సభ్యులు == '''కీలు:'''{{Party legend|Bharatiya Janata Party|4}}{{Party legend|United People's Party Liberal|1}}{{Party legend|Asom Gana Parishad|1}}{{Party legend|Anchalik Gana Morcha|1}} అసోం నుండి ఎన్నికైన రాజ్యసభ ప్రస్తుత సభ్యులు వివరాలు దిగువ వివరించబడ్డాయి.<ref>https://ceoassam.nic.in/rajya-sabha/Current%20Rajya%20Sabha%20Members%20List%20of%20Assam.pdf</ref><ref>https://sansad.in/rs/members</ref> {| class="wikitable sortable" |- bgcolor="#cccccc" !వ.సంఖ్య ! style="width:200px" | పేరు<ref name="members">{{cite web|title=Statewise List|url=http://164.100.47.5/Newmembers/memberstatewise.aspx|website=164.100.47.5|accessdate=12 June 2016}}</ref> !colspan="2"| పార్టీ అనుబంధం !రాజకీయ కూటమి !పదవీకాలం ప్రారంభం !పదవీకాలం ముగింపు |- !1 |భువనేశ్వర్ కలిత |{{Full party name with color|Bharatiya Janata Party|rowspan=4}} | rowspan="6" |[[జాతీయ ప్రజాస్వామ్య కూటమి]] ''' (6) ''' | 2020 ఏప్రిల్ 10 | 2026 ఏప్రిల్ 09 |- !2 |కనద్ పుర్కాయస్థ | 2025 జూన్ 19 | 2025 జూన్ 14| 2030 జూన్ 18 |- !3 |[[సర్బానంద సోనోవాల్]] | 2021 అక్టోబరు 6 | 2026 ఏప్రిల్ 09 |- !4 |పబిత్రా మార్గరీటా | 2022 ఏప్రిల్ 2 | 2028 ఏప్రిల్ 2 |- !5 |రుంగ్వ్రా నార్జరీ | {{Full party name with color|United People's Party Liberal}} | 2022 ఏప్రిల్ 2 | 2028 ఏప్రిల్ 2 |- !6 |బీరేంద్ర ప్రసాద్ బైశ్య | {{Full party name with color|Asom Gana Parishad}} | 2025 జూన్ 15 | 2031 జూన్ 14 |- !7 |అజిత్ కుమార్ భుయాన్ |bgcolor={{Party color|Anchalik Gana Morcha}}| |]]<br>{{small|Anchalik Gana Morcha | rowspan="1" |[[United Opposition Forum|యునైటెడ్ ప్రతిపక్ష ఫోరం]]''' (1) ''' | 2020 ఏప్రిల్ 10 | 2026 ఏప్రిల్ 09 |} == అసోం గణపరిషత్ పార్టీకి చెందిన రాజ్యసభ సభ్యులు == {| class="wikitable sortable" border=2 cellpadding=3 cellspacing=1 width=70% !పేరు (వర్ణమాల చివరి పేరు) ! colspan="2" | !ఎప్పటి నుండి !ఎప్పటివరకు !టర్మ్ !గమనికలు |- |బీరేంద్ర ప్రసాద్ బైశ్యా|| {{Party name with color|Asom Gana Parishad}} | 2025 జూన్ 15 | 2031 ఏప్రిల్ 09 |3 |* |- |బీరేంద్ర ప్రసాద్ బైశ్యా|| {{Party name with color|Asom Gana Parishad}} | 2019 జూన్ 15 | 2025 జూన్ 04 |2 | |- |బీరేంద్ర ప్రసాద్ బైశ్యా|| {{Party name with color|Asom Gana Parishad}} | 2008 ఏప్రిల్ 10 | 2014 ఏప్రిల్ 09 |1 | |- |[[బిజోయ చక్రవర్తి]]|| {{Party name with color|Asom Gana Parishad}} | 1986 ఏప్రిల్ 03 | 1992 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |పరాగ్ చలిహా|| {{Party name with color|Asom Gana Parishad}} | 1995 జూన్ 15 | 2001 జూన్ 14 |1 | 1999 జూన్ 22 జె మహంత మరణం కారణంగా ఉప ఎన్నిక |- |భద్రేశ్వర్ బురగోహైన్|| {{Party name with color|Asom Gana Parishad}} | 1990 ఏప్రిల్ 10 | 1996 ఏప్రిల్ 09 |1 | |- |కుమార్ దీపక్ దాస్|| {{Party name with color|Asom Gana Parishad}} | 2007 జూన్ 15 | 2013 జూన్ 14 |1 | |- |దినేష్ గోస్వామి|| {{Party name with color|Asom Gana Parishad}} | 1978 ఏప్రిల్ 10 | 1984 ఏప్రిల్ 09 |1 | |- |దినేష్ గోస్వామి|| {{Party name with color|Asom Gana Parishad}} | 1990 ఏప్రిల్ 10 | 1996 ఏప్రిల్ 09 |2 |మరణం 1991 జూన్ 02 |- |డేవిడ్ లెడ్జర్|| {{Party name with color|Asom Gana Parishad}} | 1989 జూన్ 15 | 1995 జూన్ 14 |1 | |- |జయశ్రీ గోస్వామి మహంత|| {{Party name with color|Asom Gana Parishad}} | 1999 ఆగస్టు 24 | 2001 జూన్ 14<ref name="jun2001">{{Cite web|title=Biennial elections and bye- elections to the Council of States (Rajya Sabha).|url=http://eci.nic.in/eci_main1/current/PN170501.pdf|access-date=22 August 2017|publisher=Election Commission of India, New Delhi}}</ref> |1 |1999 పరాగ్ చలిహా మరణ కారణంగా ఉప ఎన్నిక |- |నాగెన్ సైకియా|| {{Party name with color|Asom Gana Parishad}} | 1986 ఏప్రిల్ 03 | 1992 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |అజిత్ కుమార్ శర్మ|| {{Party name with color|Asom Gana Parishad}} | 1998 ఏప్రిల్ 03 | 2004 ఏప్రిల్ 02 |1 | |} ==భారత జాతీయ కాంగ్రెస్ పార్టీకి చెందిన రాజ్యసభ సభ్యులు== {| class="wikitable sortable" border=2 cellpadding=3 cellspacing=1 width=70% !పేరు ! colspan="2" |పార్టి !ఎప్పటి నుండి !ఎప్పటివరకు !టర్మ్ !సెలవు తేదీ/కారణం |- |[[ఫకృద్దీన్ అలీ అహ్మద్]]|| {{Party name with color|Indian National Congress}} | 1954 ఏప్రిల్ 03 | 1960 ఏప్రిల్ 02 |1 |రాజీనామా 25/03/1957 |- |[[ఫకృద్దీన్ అలీ అహ్మద్]]|| {{Party name with color|Indian National Congress}} | 1966 ఏప్రిల్ 03 | 1972 ఏప్రిల్ 02 |2 | 1967 ఫిబ్రవరి 25 |- |బహరుల్ ఇస్లాం|| {{Party name with color|Indian National Congress}} | 1962 ఏప్రిల్ 03 | 1968 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |బహరుల్ ఇస్లాం|| {{Party name with color|Indian National Congress}} | 1968 ఏప్రిల్ 03 | 1974 ఏప్రిల్ 02 |2 |రాజీనామా 20/01/1972 |- |బహరుల్ ఇస్లాం|| {{Party name with color|Indian National Congress}} | 1983 జూన్ 15 | 1989 జూన్ 14 |3 | |- | లీలా ధర్ బరూహ్|| {{Party name with color|Indian National Congress}} | 1958 ఆగస్టు 27 | 1960 ఏప్రిల్ 02 |1 |ఉప ఎన్నిక 1958 |- | లీలా ధర్ బరూహ్|| {{Party name with color|Indian National Congress}} | 1960 ఏప్రిల్ 03 | 1966 ఏప్రిల్ 02 |2 | |- |ధరణిధర్ బాసుమతారి|| {{Party name with color|Indian National Congress}} | 1983 జూన్ 15 | 1989 జూన్ 14 |1 | |- |బి సి భగవతి|| {{Party name with color|Indian National Congress}} | 1972 ఏప్రిల్ 10 | 1978 ఏప్రిల్ 09 |1 | |- |కమలేందు భట్టాచార్జీ|| {{Party name with color|Indian National Congress}} | 1984 ఏప్రిల్ 10 | 1990 ఏప్రిల్ 09 |1 | |- |కమలేందు భట్టాచార్జీ|| {{Party name with color|Indian National Congress}} | 1996 ఏప్రిల్ 10 | 2002 ఏప్రిల్ 09 |1 | |- |కమలేందు భట్టాచార్జీ|| {{Party name with color|Indian National Congress}} | 2002 ఏప్రిల్ 10 | 2008 ఏప్రిల్ 09 |1 | |- |పంకజ్ బోరా|| {{Party name with color|Indian National Congress}} | 2011 నవంబరు 16 | 2016 ఏప్రిల్ 02 |1 |ఉప ఎన్నిక - డి కాండ్‌పాన్ |- |రిపున్ బోరా|| {{Party name with color|Indian National Congress}} | 2016 ఏప్రిల్ 03 | 2022 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |ద్రుపద్ బోర్గోహైన్|| {{Party name with color|Indian National Congress}} | 1998 ఏప్రిల్ 03 | 2004 ఏప్రిల్ 02<ref name="apr2004">{{Cite web|title=Biennial elections to the Council of States to fill the Seats of members retiring in April, 2004.|url=http://eci.nic.in/eci_main1/current/PN_02032004.pdf|access-date=22 August 2017|publisher=Election Commission of India, New Delhi}}</ref> |1 | |- |డి కె బోరోవా|| {{Party name with color|Indian National Congress}} | 1973 జూలై 19 | 1974 ఏప్రిల్ 02 |1 |ఉప ఎన్నిక - 1973 |- |డి కె బోరోవా|| {{Party name with color|Indian National Congress}} | 1974 ఏప్రిల్ 03 | 1980 ఏప్రిల్ 02 |2 |21/03/1977 |- |లక్షేశ్వర్ బోరూ|| {{Party name with color|Indian National Congress}} | 1952 ఏప్రిల్ 03 | 1954 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |బేదావతి బురగోహైన్|| {{Party name with color|Indian National Congress}} | 1954 ఏప్రిల్ 03 | 1960 ఏప్రిల్ 02 |2 | |- |బేదావతి బురగోహైన్|| {{Party name with color|Indian National Congress}} | 1960 ఏప్రిల్ 03 | 1966 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |పూర్ణ చద్ర శర్మ|| {{Party name with color|Indian National Congress}} | 1956 ఏప్రిల్ 03 | 1962 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |ద్విజేంద్ర నాథ్ శర్మ|| {{Party name with color|Indian National Congress}} | 2002 ఏప్రిల్ 10 | 2008 ఏప్రిల్ 09 |1 | |- |[[మన్మోహన్ సింగ్]]|| {{Party name with color|Indian National Congress}} | 1991 అక్టోబరు 01 | 1995 జూన్ 14 |1 |ఉప ఎన్నిక -1991 |- |[[మన్మోహన్ సింగ్]]|| {{Party name with color|Indian National Congress}} | 1995 జూన్ 15 | 2001 జూన్ 14<ref name="jun2001">{{Cite web|title=Biennial elections and bye- elections to the Council of States (Rajya Sabha).|url=http://eci.nic.in/eci_main1/current/PN170501.pdf|access-date=22 August 2017|publisher=Election Commission of India, New Delhi}}</ref> |2 | |- |[[మన్మోహన్ సింగ్]]|| {{Party name with color|Indian National Congress}} | 2001 జూన్ 15 | 2007 జూన్ 14 |3 | |- |[[మన్మోహన్ సింగ్]]|| {{Party name with color|Indian National Congress}} | 2007 జూన్ 15 | 2013 జూన్ 14 |4 | |- |[[మన్మోహన్ సింగ్]]|| {{Party name with color|Indian National Congress}} | 2013 జూన్ 15 | 2019 జూన్ 14 |5 | |- |[[సంజయ్ సిన్హ్]]|| {{Party name with color|Indian National Congress}} | 2014 ఏప్రిల్ 10 | 2020 ఏప్రిల్ 09 |2 |యుపి 1990-96, రాజీనామా 7/30/2019<ref>{{Cite news|url=https://www.indiatoday.in/india/story/sanjay-singh-1575180-2019-07-30|title=Congress MP Sanjay Sinh quits Rajya Sabha and party to join BJP, blames zero leadership|date=30 July 2019|access-date=8 August 2019|publisher=India Today}}</ref> |- |నబీన్‌చంద్ర బురాగోహైన్|| {{Party name with color|Indian National Congress}} | 1972 ఏప్రిల్ 10 | 1978 ఏప్రిల్ 09 |1 | |- |పూర్ణానంద్ చెటియా|| {{Party name with color|Indian National Congress}} | 2004 ఏప్రిల్ 03 | 2010 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |మహేంద్రమోహన్ చౌదరి|| {{Party name with color|Indian National Congress}} | 1956 డిసెంబరు 01 | 1958 ఏప్రిల్ 09 |1 |ఉప ఎన్నిక1956 |- |మహేంద్రమోహన్ చౌదరి|| {{Party name with color|Indian National Congress}} | 1972 జూన్ 19 | 1974 ఏప్రిల్ 02 |2 |ఉప ఎన్నిక 1972 |- |నృపతి రంజన్ చౌదరి|| {{Party name with color|Indian National Congress}} | 1984 ఏప్రిల్ 10 | 1990 ఏప్రిల్ 09 |1 | |- |సిల్వియస్ కాండ్పాన్|| {{Party name with color|Indian National Congress}} | 2004 ఏప్రిల్ 03 | 2010 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |సిల్వియస్ కాండ్పాన్|| {{Party name with color|Indian National Congress}} | 2010 ఏప్రిల్ 03 | 2016 ఏప్రిల్ 02 |2 |మరణం 2011 అక్టోబరు 10 |- |బిపిన్‌పాల్ దాస్|| {{Party name with color|Indian National Congress}} | 1970 మే 03 | 1976 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |బిపిన్‌పాల్ దాస్|| {{Party name with color|Indian National Congress}} | 1976 మే 03 | 1982 ఏప్రిల్ 02 |2 | |- |[[పుష్పలత దాస్]]|| {{Party name with color|Indian National Congress}} | 1952 మే 03 | 1956 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |[[పుష్పలత దాస్]]|| {{Party name with color|Indian National Congress}} | 1956 మే 03 | 1962 ఏప్రిల్ 02 |2 | |- |దినేష్ చంద్ర దేబ్|| {{Party name with color|Indian National Congress}} | 1957 మే 03 | 1960 ఏప్రిల్ 02 |1 |ఉప ఎన్నిక 1957 |- |దినేష్ చంద్ర దేబ్|| {{Party name with color|Indian National Congress}} | 1960 ఏప్రిల్ 03 | 1966 ఏప్రిల్ 02 |2 | |- |నజ్నిన్ ఫారూక్|| {{Party name with color|Indian National Congress}} | 2010 ఏప్రిల్ 03 | 2016 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |మౌలానా ఎం తయ్యెబుల్లా|| {{Party name with color|Indian National Congress}} | 1952 ఏప్రిల్ 03 | 1958 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |సయ్యదా అన్వారా తైమూర్|| {{Party name with color|Indian National Congress}} | 2004 ఏప్రిల్ 03 | 2010 ఏప్రిల్ 02 |2 |నామినేట్ 1988-90 |- |రేమండ్ థన్హ్లీరా|| {{Party name with color|Indian National Congress}} | 1952 ఏప్రిల్ 03 | 1958 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |ఎ తంగ్లూరా|| {{Party name with color|Indian National Congress}} | 1962 జూన్ 20 | 1964 ఏప్రిల్ 02 |1 |ఉప ఎన్నిక 1964 |- |ఎ తంగ్లూరా|| {{Party name with color|Indian National Congress}} | 1964 ఏప్రిల్ 03 | 1970 ఏప్రిల్ 02 |2 | 1967 ఫిబ్రవరి 02 |- |జాయ్ భద్ర హాగ్జెర్|| {{Party name with color|Indian National Congress}} | 1958 ఏప్రిల్ 03 | 1962 ఏప్రిల్ 02 |1 |రాజీనామా 17/03/1962 3LS |- |బిజోయ్ కృష్ణ హ్యాండిక్|| {{Party name with color|Indian National Congress}} | 1980 ఏప్రిల్ 03 | 1986 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |భువనేశ్వర్ కలిత|| {{Party name with color|Indian National Congress}} | 1984 ఏప్రిల్ 10 | 1990 ఏప్రిల్ 09 |1 | |- |భువనేశ్వర్ కలిత|| {{Party name with color|Indian National Congress}} | 1990 ఏప్రిల్ 10 | 1996 ఏప్రిల్ 09 |2 | |- |భువనేశ్వర్ కలిత|| {{Party name with color|Indian National Congress}} | 2008 ఏప్రిల్ 10 | 2014 ఏప్రిల్ 09 |3 | |- |భువనేశ్వర్ కలిత|| {{Party name with color|Indian National Congress}} | 2014 ఏప్రిల్ 10 | 2020 ఏప్రిల్ 09 |4 |రాజీనామా 2019 ఆగస్టు 05 <ref>{{Cite news|url=https://www.ndtv.com/india-news/its-suicide-congress-loses-chief-bhubaneswar-kalita-whip-over-article-370-stand-2080639|title="It's Suicide": Congress Loses Chief Whip Over Article 370 Stand|date=5 August 2019|access-date=8 August 2019|publisher=NDTV}}</ref> |- |శాంటిస్ కుజుర్|| {{Party name with color|Indian National Congress}} | 2013 జూన్ 15 | 2019 జూన్ 14 |1 | |- |పృథిబి మాఝీ|| {{Party name with color|Indian National Congress}} | 1984 ఏప్రిల్ 10 | 1990 ఏప్రిల్ 09 |1 | |- |సయ్యద్ ఏ మాలిక్|| {{Party name with color|Indian National Congress}} | 1976 ఏప్రిల్ 03 | 1982 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |మహ్మద్ రఫీక్|| {{Party name with color|Independent politician}} | 1952 ఏప్రిల్ 03 | 1956 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |తారా చరణ్ మజుందార్|| {{Party name with color|Independent politician}} | 1992 ఏప్రిల్ 03 | 1998 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |మాతంగ్ సింగ్|| {{Party name with color|Indian National Congress}} | 1992 ఏప్రిల్ 03 | 1998 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |[[రాణీ నారా]]|| {{Party name with color|Indian National Congress}} | 2016 ఏప్రిల్ 03 | 2022 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |పూరకయస్థ మహితోష|| {{Party name with color|Indian National Congress}} | 1966 ఏప్రిల్ 03 | 1972 ఏప్రిల్ 02 |1 |రాజీనామా 21/03/1972 |- |రాబిన్ కాకతి|| {{Party name with color|Indian National Congress}} | 1962 ఏప్రిల్ 03 | 1968 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |రాబిన్ కాకతి|| {{Party name with color|Indian National Congress}} | 1978 ఏప్రిల్ 10 | 1984 ఏప్రిల్ 09 |2 | |- |ఎమోన్సింగ్ ఎం సంగ్మా|| {{Party name with color|Indian National Congress}} | 1967 మే 04 | 1970 ఏప్రిల్ 02 |1 |ఉప ఎన్నిక 1967 |- |ఎమోన్సింగ్ ఎం సంగ్మా|| {{Party name with color|Indian National Congress}} | 1970 ఏప్రిల్ 03 | 1976 ఏప్రిల్ 02 |2 | |- |బసంతి శర్మ|| {{Party name with color|Indian National Congress}} | 1991 సెప్టెంబరు 03 | 1996 ఏప్రిల్ 09 |1 |ఉప ఎన్నిక 1991 డి డి గోస్వామి |- |బసంతి శర్మ|| {{Party name with color|Indian National Congress}} | 1996 ఏప్రిల్ 10 | 2002 ఏప్రిల్ 09 |2 | |} == ఇతర పార్టీలకు చెందిన సభ్యుల జాబితా == * నక్షత్రం గుర్తు (ప్రస్తుత రాజ్యసభ సభ్యులను ప్రాతినిధ్యం సూచిస్తుంది) {| class="wikitable sortable" border=2 cellpadding=3 cellspacing=1 width=70% |- !పేరు (వర్ణమాల చివరి పేరు) !! colspan="2" |పార్టీ !! ఎప్పటి నుండి !! ఎప్పటివరకు !! టర్మ్ !! నోట్స్ |- | బిస్వజిత్ డైమరీ || {{Party name with color|Bodoland People's Front}} || 2008 ఏప్రిల్ 10 || 2014 ఏప్రిల్ 09 || 1 || |- | బిస్వజిత్ డైమరీ || {{Party name with color|Bodoland People's Front}} || 2014 ఏప్రిల్ 10 || 2020 ఏప్రిల్ 09 || 2 || |- | బిస్వజిత్ డైమరీ || {{Party name with color|Bodoland People's Front}} || 2020 ఏప్రిల్ 10 || 2020 నవంబరు 12 || 3 || రాజీనామా 2020 |- | గోలప్ బోర్బోరా || {{Party name with color|Samyukta Socialist Party}} || 1968 ఏప్రిల్ 03 || 1974 ఏప్రిల్ 02 || 1 (అసోం చరిత్రలో ప్రతిపక్షం నుంచి ఎన్నికైన మొదటి రాజ్యసభ సభ్యుడు) || |- | ఉషా బర్తకూర్ || {{Party name with color|Samyukta Socialist Party}} || 1966 ఏప్రిల్ 03 || 1972 ఏప్రిల్ 02 || 1 || |- | అజిత్ కుమార్ భుయాన్ || {{Party name with color|Independent politician|shortname=IND}} || 2020 ఏప్రిల్ 10 || 2026 ఏప్రిల్ 09 || 1 || * |- | ఉర్ఖావో గ్వ్రా బ్రహ్మ || {{Party name with color|Independent politician|shortname=IND}} || 2002 ఏప్రిల్ 10 || 2008 ఏప్రిల్ 09 || 1 || |- | ప్రఫుల్ల గోస్వామి || {{Party name with color|Independent politician|shortname=IND}} || 1967 మే 04 || 1972 ఏప్రిల్ 02 || 1 || ఉప ఎన్నిక 1967 |- | శ్రీమాన్ ప్రఫుల్ల గోస్వామి || {{Party name with color|Independent politician|shortname=IND}} || 1974 మే 04 || 1980 ఏప్రిల్ 02 || 2 || |- | మౌలానా ఎం తయ్యెబుల్లా || {{Party name with color|Independent politician|shortname=IND}} || 1958 ఏప్రిల్ 03 || 1964 ఏప్రిల్ 02 || 2 || |- | బిస్వా గోస్వామి || {{Party name with color|Janata Party}} || 1980 ఏప్రిల్ 03 || 1986 ఏప్రిల్ 02 || 1 || |- | ఇంద్రమోని బోరా || {{Party name with color|Bharatiya Janata Party}} || 2001 జూన్ 15 || 2007 జూన్ 14 || 1 || |- | బిస్వజిత్ డైమరీ || {{Party name with color|Bharatiya Janata Party}} || 2021 ఫిబ్రవరి 22 || 2021 మే 12 || 4 || రాజీనామా 2021 |- | భువనేశ్వర్ కలిత || {{Party name with color|Bharatiya Janata Party}} || 2020 ఏప్రిల్ 10 || 2026 ఏప్రిల్ 09 || 5 || * |- | పబిత్రా మార్గరీటా || {{Party name with color|Bharatiya Janata Party}} || 2022 ఏప్రిల్ 03 || 2028 ఏప్రిల్ 02 || 1 ||* |- | సర్బానంద సోనోవాల్ || {{Party name with color|Bharatiya Janata Party}} || 2021 అక్టోబరు 01 || 2026 ఏప్రిల్ 09 || 1 || * ఉప ఎన్నిక 2021 <ref>{{cite news |title=Union Minister Sarbananda Sonowal elected unopposed to Rajya Sabha from Assam |url=https://www.indiatoday.in/india/story/union-minister-sarbananda-sonowal-elected-unopposed-to-rajya-sabha-from-assam-1857818-2021-09-27 |access-date=1 December 2021 |agency=IndiaToday |date=27 September 2021}}</ref> |- | కామాఖ్య ప్రసాద్ తాసా || {{Party name with color|Bharatiya Janata Party}} || 2019 జూన్ 15 || 2025 జూన్ 14 || 1 ||* |- | రంగ్వ్రా నార్జరీ || {{Party name with color|United People's Party Liberal}} || 2022 ఏప్రిల్ 03 || 2028 ఏప్రిల్ 02 || 1 ||* |- | అజిత్ కుమార్ శర్మ || || JAN || 1978 ఏప్రిల్ 03 || 1984 ఏప్రిల్ 02 || 1 || |- | ప్రకంట వారిసా || {{Party name with color|Autonomous State Demand Committee}} || 1996 ఏప్రిల్ 10 || 2002 ఏప్రిల్ 09 || 1 || |- | అమృతలాల్ బసుమతరీ || {{Party name with color|Other parties|shortname=OTH}} || 1989 జూన్ 13 || 1991 ఆగస్టు 01 || 1 || అనర్హుడు 1991 ఆగస్టు 01 |- |} == మూలాలు == {{మూలాలు}} {{రాజ్యసభ}} [[వర్గం:రాజ్యసభ సభ్యుల జాబితాలు]] [[వర్గం:అసోం నుండి ఎన్నికైన రాజ్యసభ సభ్యులు]] [[వర్గం:అసోంకు సంబంధించిన జాబితాలు]] [[వర్గం:తరచూ నవీకరించవలసిన వ్యాసాలు]] k98mflzrd5uv2sw5qxa4o5orubthw1q 4594963 4594961 2025-06-29T17:05:16Z యర్రా రామారావు 28161 4594963 wikitext text/x-wiki [[రాజ్యసభ]] ("రాష్ట్రాల మండలి" అని అర్థం) దీనిని [[భారత పార్లమెంట్|భారత పార్లమెంటు]] ఎగువ సభ అని కూడా అంటారు. [[అసోం]] నుండి 7 రాజ్యసభ స్థానాలకు సభ్యులు ఎన్నికవుతారు.<ref>https://byjus.com/govt-exams/members-rajya-sabha/</ref><ref>https://www.eci.gov.in/term-of-the-houses</ref> (1952-1956 కంటే ఒకటి ఎక్కువ). సభ్యులు [[అసోం శాసనసభ|అసోం రాష్ట్ర శాసనసభ్యులు]] (ఎన్నిక కాబడిన రాజకీయ నాయకులు) పరోక్షంగా ఎన్నుకోబడతారు. ప్రతి పార్టీకి కేటాయించిన ఏడు సీట్ల సంఖ్య నామినేషన్ సమయంలో శాసనసభ్యుల సంఖ్యకు అనులోమానుపాతంలో ఉంటుంది. అసోం లోని ప్రతి పార్టీ ఈ విధంగా కనీస కోటాలో  1⁄7 స్థానిక స్థానాల్లో సభ్యుడిని నామినేట్ చేస్తుంది. ఒక పార్టీకి  2⁄7 నుండి  3⁄7వ వంతు స్థానిక స్థానాలు ఉన్నట్లయితే, ఆ శాసనసభ్యులు ఇద్దరు సభ్యులను (ఇంకా మొదలైనవారిని) ఎంపిక చేస్తారు. ఒకే బదిలీ [[ఓటు|ఓటుద్వారా]] దామాషా ప్రాతినిధ్యాన్ని ఉపయోగించి రాష్ట్ర [[శాసనసభ|శాసనసభలలో]] ఎన్నికలు జరుగుతాయి. == ప్రస్తుత రాజ్యసభ సభ్యులు == '''కీలు:'''{{Party legend|Bharatiya Janata Party|4}}{{Party legend|United People's Party Liberal|1}}{{Party legend|Asom Gana Parishad|1}}{{Party legend|Anchalik Gana Morcha|1}} అసోం నుండి ఎన్నికైన రాజ్యసభ ప్రస్తుత సభ్యులు వివరాలు దిగువ వివరించబడ్డాయి.<ref>https://ceoassam.nic.in/rajya-sabha/Current%20Rajya%20Sabha%20Members%20List%20of%20Assam.pdf</ref><ref>https://sansad.in/rs/members</ref> {| class="wikitable sortable" |- bgcolor="#cccccc" !వ.సంఖ్య ! style="width:200px" | పేరు<ref name="members">{{cite web|title=Statewise List|url=http://164.100.47.5/Newmembers/memberstatewise.aspx|website=164.100.47.5|accessdate=12 June 2016}}</ref> !colspan="2"| పార్టీ అనుబంధం !రాజకీయ కూటమి !పదవీకాలం ప్రారంభం !పదవీకాలం ముగింపు |- !1 |భువనేశ్వర్ కలిత |{{Full party name with color|Bharatiya Janata Party|rowspan=4}} | rowspan="6" |[[జాతీయ ప్రజాస్వామ్య కూటమి]] ''' (6) ''' | 2020 ఏప్రిల్ 10 | 2026 ఏప్రిల్ 09 |- !2 |కనద్ పుర్కాయస్థ | 2025 జూన్ 19 | 2025 జూన్ 14| 2030 జూన్ 18 |- !3 |[[సర్బానంద సోనోవాల్]] | 2021 అక్టోబరు 6 | 2026 ఏప్రిల్ 09 |- !4 |పబిత్రా మార్గరీటా | 2022 ఏప్రిల్ 2 | 2028 ఏప్రిల్ 2 |- !5 |రుంగ్వ్రా నార్జరీ | {{Full party name with color|United People's Party Liberal}} | 2022 ఏప్రిల్ 2 | 2028 ఏప్రిల్ 2 |- !6 |బీరేంద్ర ప్రసాద్ బైశ్య | {{Full party name with color|Asom Gana Parishad}} | 2025 జూన్ 15 | 2031 జూన్ 14 |- !7 |అజిత్ కుమార్ భుయాన్ |bgcolor={{Party color|Anchalik Gana Morcha}}| |]]<br>{{small|Anchalik Gana Morcha | rowspan="1" |[[United Opposition Forum|యునైటెడ్ ప్రతిపక్ష ఫోరం]]''' (1) ''' | 2020 ఏప్రిల్ 10 | 2026 ఏప్రిల్ 09 |} == అసోం గణపరిషత్ పార్టీకి చెందిన రాజ్యసభ సభ్యులు == {| class="wikitable sortable" border=2 cellpadding=3 cellspacing=1 width=70% !పేరు (వర్ణమాల చివరి పేరు) ! colspan="2" | !ఎప్పటి నుండి !ఎప్పటివరకు !టర్మ్ !గమనికలు |- |బీరేంద్ర ప్రసాద్ బైశ్యా|| {{Party name with color|Asom Gana Parishad}} | 2025 జూన్ 15 | 2031 ఏప్రిల్ 09 |3 |* |- |బీరేంద్ర ప్రసాద్ బైశ్యా|| {{Party name with color|Asom Gana Parishad}} | 2019 జూన్ 15 | 2025 జూన్ 04 |2 | |- |బీరేంద్ర ప్రసాద్ బైశ్యా|| {{Party name with color|Asom Gana Parishad}} | 2008 ఏప్రిల్ 10 | 2014 ఏప్రిల్ 09 |1 | |- |[[బిజోయ చక్రవర్తి]]|| {{Party name with color|Asom Gana Parishad}} | 1986 ఏప్రిల్ 03 | 1992 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |పరాగ్ చలిహా|| {{Party name with color|Asom Gana Parishad}} | 1995 జూన్ 15 | 2001 జూన్ 14 |1 | 1999 జూన్ 22 జె మహంత మరణం కారణంగా ఉప ఎన్నిక |- |భద్రేశ్వర్ బురగోహైన్|| {{Party name with color|Asom Gana Parishad}} | 1990 ఏప్రిల్ 10 | 1996 ఏప్రిల్ 09 |1 | |- |కుమార్ దీపక్ దాస్|| {{Party name with color|Asom Gana Parishad}} | 2007 జూన్ 15 | 2013 జూన్ 14 |1 | |- |దినేష్ గోస్వామి|| {{Party name with color|Asom Gana Parishad}} | 1978 ఏప్రిల్ 10 | 1984 ఏప్రిల్ 09 |1 | |- |దినేష్ గోస్వామి|| {{Party name with color|Asom Gana Parishad}} | 1990 ఏప్రిల్ 10 | 1996 ఏప్రిల్ 09 |2 |మరణం 1991 జూన్ 02 |- |డేవిడ్ లెడ్జర్|| {{Party name with color|Asom Gana Parishad}} | 1989 జూన్ 15 | 1995 జూన్ 14 |1 | |- |జయశ్రీ గోస్వామి మహంత|| {{Party name with color|Asom Gana Parishad}} | 1999 ఆగస్టు 24 | 2001 జూన్ 14 <ref name="jun2001">{{Cite web|title=Biennial elections and bye- elections to the Council of States (Rajya Sabha).|url=http://eci.nic.in/eci_main1/current/PN170501.pdf|access-date=22 August 2017|publisher=Election Commission of India, New Delhi}}</ref> |1 |1999 పరాగ్ చలిహా మరణ కారణంగా ఉప ఎన్నిక |- |నాగెన్ సైకియా|| {{Party name with color|Asom Gana Parishad}} | 1986 ఏప్రిల్ 03 | 1992 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |అజిత్ కుమార్ శర్మ|| {{Party name with color|Asom Gana Parishad}} | 1998 ఏప్రిల్ 03 | 2004 ఏప్రిల్ 02 |1 | |} ==భారత జాతీయ కాంగ్రెస్ పార్టీకి చెందిన రాజ్యసభ సభ్యులు== {| class="wikitable sortable" border=2 cellpadding=3 cellspacing=1 width=70% !పేరు ! colspan="2" |పార్టి !ఎప్పటి నుండి !ఎప్పటివరకు !టర్మ్ !సెలవు తేదీ/కారణం |- |[[ఫకృద్దీన్ అలీ అహ్మద్]]|| {{Party name with color|Indian National Congress}} | 1954 ఏప్రిల్ 03 | 1960 ఏప్రిల్ 02 |1 |రాజీనామా 25/03/1957 |- |[[ఫకృద్దీన్ అలీ అహ్మద్]]|| {{Party name with color|Indian National Congress}} | 1966 ఏప్రిల్ 03 | 1972 ఏప్రిల్ 02 |2 | 1967 ఫిబ్రవరి 25 |- |బహరుల్ ఇస్లాం|| {{Party name with color|Indian National Congress}} | 1962 ఏప్రిల్ 03 | 1968 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |బహరుల్ ఇస్లాం|| {{Party name with color|Indian National Congress}} | 1968 ఏప్రిల్ 03 | 1974 ఏప్రిల్ 02 |2 |రాజీనామా 20/01/1972 |- |బహరుల్ ఇస్లాం|| {{Party name with color|Indian National Congress}} | 1983 జూన్ 15 | 1989 జూన్ 14 |3 | |- | లీలా ధర్ బరూహ్|| {{Party name with color|Indian National Congress}} | 1958 ఆగస్టు 27 | 1960 ఏప్రిల్ 02 |1 |ఉప ఎన్నిక 1958 |- | లీలా ధర్ బరూహ్|| {{Party name with color|Indian National Congress}} | 1960 ఏప్రిల్ 03 | 1966 ఏప్రిల్ 02 |2 | |- |ధరణిధర్ బాసుమతారి|| {{Party name with color|Indian National Congress}} | 1983 జూన్ 15 | 1989 జూన్ 14 |1 | |- |బి సి భగవతి|| {{Party name with color|Indian National Congress}} | 1972 ఏప్రిల్ 10 | 1978 ఏప్రిల్ 09 |1 | |- |కమలేందు భట్టాచార్జీ|| {{Party name with color|Indian National Congress}} | 1984 ఏప్రిల్ 10 | 1990 ఏప్రిల్ 09 |1 | |- |కమలేందు భట్టాచార్జీ|| {{Party name with color|Indian National Congress}} | 1996 ఏప్రిల్ 10 | 2002 ఏప్రిల్ 09 |1 | |- |కమలేందు భట్టాచార్జీ|| {{Party name with color|Indian National Congress}} | 2002 ఏప్రిల్ 10 | 2008 ఏప్రిల్ 09 |1 | |- |పంకజ్ బోరా|| {{Party name with color|Indian National Congress}} | 2011 నవంబరు 16 | 2016 ఏప్రిల్ 02 |1 |ఉప ఎన్నిక - డి కాండ్‌పాన్ |- |రిపున్ బోరా|| {{Party name with color|Indian National Congress}} | 2016 ఏప్రిల్ 03 | 2022 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |ద్రుపద్ బోర్గోహైన్|| {{Party name with color|Indian National Congress}} | 1998 ఏప్రిల్ 03 | 2004 ఏప్రిల్ 02 <ref name="apr2004">{{Cite web|title=Biennial elections to the Council of States to fill the Seats of members retiring in April, 2004.|url=http://eci.nic.in/eci_main1/current/PN_02032004.pdf|access-date=22 August 2017|publisher=Election Commission of India, New Delhi}}</ref> |1 | |- |డి కె బోరోవా|| {{Party name with color|Indian National Congress}} | 1973 జూలై 19 | 1974 ఏప్రిల్ 02 |1 |ఉప ఎన్నిక - 1973 |- |డి కె బోరోవా|| {{Party name with color|Indian National Congress}} | 1974 ఏప్రిల్ 03 | 1980 ఏప్రిల్ 02 |2 |21/03/1977 |- |లక్షేశ్వర్ బోరూ|| {{Party name with color|Indian National Congress}} | 1952 ఏప్రిల్ 03 | 1954 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |బేదావతి బురగోహైన్|| {{Party name with color|Indian National Congress}} | 1954 ఏప్రిల్ 03 | 1960 ఏప్రిల్ 02 |2 | |- |బేదావతి బురగోహైన్|| {{Party name with color|Indian National Congress}} | 1960 ఏప్రిల్ 03 | 1966 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |పూర్ణ చద్ర శర్మ|| {{Party name with color|Indian National Congress}} | 1956 ఏప్రిల్ 03 | 1962 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |ద్విజేంద్ర నాథ్ శర్మ|| {{Party name with color|Indian National Congress}} | 2002 ఏప్రిల్ 10 | 2008 ఏప్రిల్ 09 |1 | |- |[[మన్మోహన్ సింగ్]]|| {{Party name with color|Indian National Congress}} | 1991 అక్టోబరు 01 | 1995 జూన్ 14 |1 |ఉప ఎన్నిక -1991 |- |[[మన్మోహన్ సింగ్]]|| {{Party name with color|Indian National Congress}} | 1995 జూన్ 15 | 2001 జూన్ 14<ref name="jun2001">{{Cite web|title=Biennial elections and bye- elections to the Council of States (Rajya Sabha).|url=http://eci.nic.in/eci_main1/current/PN170501.pdf|access-date=22 August 2017|publisher=Election Commission of India, New Delhi}}</ref> |2 | |- |[[మన్మోహన్ సింగ్]]|| {{Party name with color|Indian National Congress}} | 2001 జూన్ 15 | 2007 జూన్ 14 |3 | |- |[[మన్మోహన్ సింగ్]]|| {{Party name with color|Indian National Congress}} | 2007 జూన్ 15 | 2013 జూన్ 14 |4 | |- |[[మన్మోహన్ సింగ్]]|| {{Party name with color|Indian National Congress}} | 2013 జూన్ 15 | 2019 జూన్ 14 |5 | |- |[[సంజయ్ సిన్హ్]]|| {{Party name with color|Indian National Congress}} | 2014 ఏప్రిల్ 10 | 2020 ఏప్రిల్ 09 |2 |యుపి 1990-96, రాజీనామా 7/30/2019<ref>{{Cite news|url=https://www.indiatoday.in/india/story/sanjay-singh-1575180-2019-07-30|title=Congress MP Sanjay Sinh quits Rajya Sabha and party to join BJP, blames zero leadership|date=30 July 2019|access-date=8 August 2019|publisher=India Today}}</ref> |- |నబీన్‌చంద్ర బురాగోహైన్|| {{Party name with color|Indian National Congress}} | 1972 ఏప్రిల్ 10 | 1978 ఏప్రిల్ 09 |1 | |- |పూర్ణానంద్ చెటియా|| {{Party name with color|Indian National Congress}} | 2004 ఏప్రిల్ 03 | 2010 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |మహేంద్రమోహన్ చౌదరి|| {{Party name with color|Indian National Congress}} | 1956 డిసెంబరు 01 | 1958 ఏప్రిల్ 09 |1 |ఉప ఎన్నిక1956 |- |మహేంద్రమోహన్ చౌదరి|| {{Party name with color|Indian National Congress}} | 1972 జూన్ 19 | 1974 ఏప్రిల్ 02 |2 |ఉప ఎన్నిక 1972 |- |నృపతి రంజన్ చౌదరి|| {{Party name with color|Indian National Congress}} | 1984 ఏప్రిల్ 10 | 1990 ఏప్రిల్ 09 |1 | |- |సిల్వియస్ కాండ్పాన్|| {{Party name with color|Indian National Congress}} | 2004 ఏప్రిల్ 03 | 2010 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |సిల్వియస్ కాండ్పాన్|| {{Party name with color|Indian National Congress}} | 2010 ఏప్రిల్ 03 | 2016 ఏప్రిల్ 02 |2 |మరణం 2011 అక్టోబరు 10 |- |బిపిన్‌పాల్ దాస్|| {{Party name with color|Indian National Congress}} | 1970 మే 03 | 1976 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |బిపిన్‌పాల్ దాస్|| {{Party name with color|Indian National Congress}} | 1976 మే 03 | 1982 ఏప్రిల్ 02 |2 | |- |[[పుష్పలత దాస్]]|| {{Party name with color|Indian National Congress}} | 1952 మే 03 | 1956 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |[[పుష్పలత దాస్]]|| {{Party name with color|Indian National Congress}} | 1956 మే 03 | 1962 ఏప్రిల్ 02 |2 | |- |దినేష్ చంద్ర దేబ్|| {{Party name with color|Indian National Congress}} | 1957 మే 03 | 1960 ఏప్రిల్ 02 |1 |ఉప ఎన్నిక 1957 |- |దినేష్ చంద్ర దేబ్|| {{Party name with color|Indian National Congress}} | 1960 ఏప్రిల్ 03 | 1966 ఏప్రిల్ 02 |2 | |- |నజ్నిన్ ఫారూక్|| {{Party name with color|Indian National Congress}} | 2010 ఏప్రిల్ 03 | 2016 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |మౌలానా ఎం తయ్యెబుల్లా|| {{Party name with color|Indian National Congress}} | 1952 ఏప్రిల్ 03 | 1958 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |సయ్యదా అన్వారా తైమూర్|| {{Party name with color|Indian National Congress}} | 2004 ఏప్రిల్ 03 | 2010 ఏప్రిల్ 02 |2 |నామినేట్ 1988-90 |- |రేమండ్ థన్హ్లీరా|| {{Party name with color|Indian National Congress}} | 1952 ఏప్రిల్ 03 | 1958 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |ఎ తంగ్లూరా|| {{Party name with color|Indian National Congress}} | 1962 జూన్ 20 | 1964 ఏప్రిల్ 02 |1 |ఉప ఎన్నిక 1964 |- |ఎ తంగ్లూరా|| {{Party name with color|Indian National Congress}} | 1964 ఏప్రిల్ 03 | 1970 ఏప్రిల్ 02 |2 | 1967 ఫిబ్రవరి 02 |- |జాయ్ భద్ర హాగ్జెర్|| {{Party name with color|Indian National Congress}} | 1958 ఏప్రిల్ 03 | 1962 ఏప్రిల్ 02 |1 |రాజీనామా 17/03/1962 3LS |- |బిజోయ్ కృష్ణ హ్యాండిక్|| {{Party name with color|Indian National Congress}} | 1980 ఏప్రిల్ 03 | 1986 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |భువనేశ్వర్ కలిత|| {{Party name with color|Indian National Congress}} | 1984 ఏప్రిల్ 10 | 1990 ఏప్రిల్ 09 |1 | |- |భువనేశ్వర్ కలిత|| {{Party name with color|Indian National Congress}} | 1990 ఏప్రిల్ 10 | 1996 ఏప్రిల్ 09 |2 | |- |భువనేశ్వర్ కలిత|| {{Party name with color|Indian National Congress}} | 2008 ఏప్రిల్ 10 | 2014 ఏప్రిల్ 09 |3 | |- |భువనేశ్వర్ కలిత|| {{Party name with color|Indian National Congress}} | 2014 ఏప్రిల్ 10 | 2020 ఏప్రిల్ 09 |4 |రాజీనామా 2019 ఆగస్టు 05 <ref>{{Cite news|url=https://www.ndtv.com/india-news/its-suicide-congress-loses-chief-bhubaneswar-kalita-whip-over-article-370-stand-2080639|title="It's Suicide": Congress Loses Chief Whip Over Article 370 Stand|date=5 August 2019|access-date=8 August 2019|publisher=NDTV}}</ref> |- |శాంటిస్ కుజుర్|| {{Party name with color|Indian National Congress}} | 2013 జూన్ 15 | 2019 జూన్ 14 |1 | |- |పృథిబి మాఝీ|| {{Party name with color|Indian National Congress}} | 1984 ఏప్రిల్ 10 | 1990 ఏప్రిల్ 09 |1 | |- |సయ్యద్ ఏ మాలిక్|| {{Party name with color|Indian National Congress}} | 1976 ఏప్రిల్ 03 | 1982 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |మహ్మద్ రఫీక్|| {{Party name with color|Independent politician}} | 1952 ఏప్రిల్ 03 | 1956 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |తారా చరణ్ మజుందార్|| {{Party name with color|Independent politician}} | 1992 ఏప్రిల్ 03 | 1998 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |మాతంగ్ సింగ్|| {{Party name with color|Indian National Congress}} | 1992 ఏప్రిల్ 03 | 1998 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |[[రాణీ నారా]]|| {{Party name with color|Indian National Congress}} | 2016 ఏప్రిల్ 03 | 2022 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |పూరకయస్థ మహితోష|| {{Party name with color|Indian National Congress}} | 1966 ఏప్రిల్ 03 | 1972 ఏప్రిల్ 02 |1 |రాజీనామా 21/03/1972 |- |రాబిన్ కాకతి|| {{Party name with color|Indian National Congress}} | 1962 ఏప్రిల్ 03 | 1968 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |రాబిన్ కాకతి|| {{Party name with color|Indian National Congress}} | 1978 ఏప్రిల్ 10 | 1984 ఏప్రిల్ 09 |2 | |- |ఎమోన్సింగ్ ఎం సంగ్మా|| {{Party name with color|Indian National Congress}} | 1967 మే 04 | 1970 ఏప్రిల్ 02 |1 |ఉప ఎన్నిక 1967 |- |ఎమోన్సింగ్ ఎం సంగ్మా|| {{Party name with color|Indian National Congress}} | 1970 ఏప్రిల్ 03 | 1976 ఏప్రిల్ 02 |2 | |- |బసంతి శర్మ|| {{Party name with color|Indian National Congress}} | 1991 సెప్టెంబరు 03 | 1996 ఏప్రిల్ 09 |1 |ఉప ఎన్నిక 1991 డి డి గోస్వామి |- |బసంతి శర్మ|| {{Party name with color|Indian National Congress}} | 1996 ఏప్రిల్ 10 | 2002 ఏప్రిల్ 09 |2 | |} == ఇతర పార్టీలకు చెందిన సభ్యుల జాబితా == * నక్షత్రం గుర్తు (ప్రస్తుత రాజ్యసభ సభ్యులను ప్రాతినిధ్యం సూచిస్తుంది) {| class="wikitable sortable" border=2 cellpadding=3 cellspacing=1 width=70% |- !పేరు (వర్ణమాల చివరి పేరు) !! colspan="2" |పార్టీ !! ఎప్పటి నుండి !! ఎప్పటివరకు !! టర్మ్ !! నోట్స్ |- | బిస్వజిత్ డైమరీ || {{Party name with color|Bodoland People's Front}} || 2008 ఏప్రిల్ 10 || 2014 ఏప్రిల్ 09 || 1 || |- | బిస్వజిత్ డైమరీ || {{Party name with color|Bodoland People's Front}} || 2014 ఏప్రిల్ 10 || 2020 ఏప్రిల్ 09 || 2 || |- | బిస్వజిత్ డైమరీ || {{Party name with color|Bodoland People's Front}} || 2020 ఏప్రిల్ 10 || 2020 నవంబరు 12 || 3 || రాజీనామా 2020 |- | గోలప్ బోర్బోరా || {{Party name with color|Samyukta Socialist Party}} || 1968 ఏప్రిల్ 03 || 1974 ఏప్రిల్ 02 || 1 (అసోం చరిత్రలో ప్రతిపక్షం నుంచి ఎన్నికైన మొదటి రాజ్యసభ సభ్యుడు) || |- | ఉషా బర్తకూర్ || {{Party name with color|Samyukta Socialist Party}} || 1966 ఏప్రిల్ 03 || 1972 ఏప్రిల్ 02 || 1 || |- | అజిత్ కుమార్ భుయాన్ || {{Party name with color|Independent politician|shortname=IND}} || 2020 ఏప్రిల్ 10 || 2026 ఏప్రిల్ 09 || 1 || * |- | ఉర్ఖావో గ్వ్రా బ్రహ్మ || {{Party name with color|Independent politician|shortname=IND}} || 2002 ఏప్రిల్ 10 || 2008 ఏప్రిల్ 09 || 1 || |- | ప్రఫుల్ల గోస్వామి || {{Party name with color|Independent politician|shortname=IND}} || 1967 మే 04 || 1972 ఏప్రిల్ 02 || 1 || ఉప ఎన్నిక 1967 |- | శ్రీమాన్ ప్రఫుల్ల గోస్వామి || {{Party name with color|Independent politician|shortname=IND}} || 1974 మే 04 || 1980 ఏప్రిల్ 02 || 2 || |- | మౌలానా ఎం తయ్యెబుల్లా || {{Party name with color|Independent politician|shortname=IND}} || 1958 ఏప్రిల్ 03 || 1964 ఏప్రిల్ 02 || 2 || |- | బిస్వా గోస్వామి || {{Party name with color|Janata Party}} || 1980 ఏప్రిల్ 03 || 1986 ఏప్రిల్ 02 || 1 || |- | ఇంద్రమోని బోరా || {{Party name with color|Bharatiya Janata Party}} || 2001 జూన్ 15 || 2007 జూన్ 14 || 1 || |- | బిస్వజిత్ డైమరీ || {{Party name with color|Bharatiya Janata Party}} || 2021 ఫిబ్రవరి 22 || 2021 మే 12 || 4 || రాజీనామా 2021 |- | భువనేశ్వర్ కలిత || {{Party name with color|Bharatiya Janata Party}} || 2020 ఏప్రిల్ 10 || 2026 ఏప్రిల్ 09 || 5 || * |- | పబిత్రా మార్గరీటా || {{Party name with color|Bharatiya Janata Party}} || 2022 ఏప్రిల్ 03 || 2028 ఏప్రిల్ 02 || 1 ||* |- | సర్బానంద సోనోవాల్ || {{Party name with color|Bharatiya Janata Party}} || 2021 అక్టోబరు 01 || 2026 ఏప్రిల్ 09 || 1 || * ఉప ఎన్నిక 2021 <ref>{{cite news |title=Union Minister Sarbananda Sonowal elected unopposed to Rajya Sabha from Assam |url=https://www.indiatoday.in/india/story/union-minister-sarbananda-sonowal-elected-unopposed-to-rajya-sabha-from-assam-1857818-2021-09-27 |access-date=1 December 2021 |agency=IndiaToday |date=27 September 2021}}</ref> |- | కామాఖ్య ప్రసాద్ తాసా || {{Party name with color|Bharatiya Janata Party}} || 2019 జూన్ 15 || 2025 జూన్ 14 || 1 ||* |- | రంగ్వ్రా నార్జరీ || {{Party name with color|United People's Party Liberal}} || 2022 ఏప్రిల్ 03 || 2028 ఏప్రిల్ 02 || 1 ||* |- | అజిత్ కుమార్ శర్మ || || JAN || 1978 ఏప్రిల్ 03 || 1984 ఏప్రిల్ 02 || 1 || |- | ప్రకంట వారిసా || {{Party name with color|Autonomous State Demand Committee}} || 1996 ఏప్రిల్ 10 || 2002 ఏప్రిల్ 09 || 1 || |- | అమృతలాల్ బసుమతరీ || {{Party name with color|Other parties|shortname=OTH}} || 1989 జూన్ 13 || 1991 ఆగస్టు 01 || 1 || అనర్హుడు 1991 ఆగస్టు 01 |- |} == మూలాలు == {{మూలాలు}} {{రాజ్యసభ}} [[వర్గం:రాజ్యసభ సభ్యుల జాబితాలు]] [[వర్గం:అసోం నుండి ఎన్నికైన రాజ్యసభ సభ్యులు]] [[వర్గం:అసోంకు సంబంధించిన జాబితాలు]] [[వర్గం:తరచూ నవీకరించవలసిన వ్యాసాలు]] fns4ntsbor37ciqs0wydkahqzznactc 0 405843 4595050 4368098 2025-06-30T03:52:43Z యర్రా రామారావు 28161 +Update మూస 4595050 wikitext text/x-wiki {{Update|date=జూన్ 2025}}{{Infobox Officeholder | image = | name = బాబూలాల్ మరాండీ | caption = బాబూలాల్ | birth_date = {{Birth date and age|1958|01|11|df=y}} | birth_place = గిరిదిహ్ , [[బీహార్]] (ప్రస్తుతం [[జార్ఖండ్|జార్ఖండ్‌లో]] ఉంది ), భారతదేశం | nationality = {{flag|India|name=భారతీయుడు}} | residence = [[రాంచీ]] | death_date = | death_place = | office = జార్ఖండ్ శాసనసభ ప్రతిపక్ష నాయకుడు | predecessor = [[హేమంత్ సోరెన్]] | term = 2000 ఫిబ్రవరి 24 - 2023 అక్టోబరు 16 | 1blankname = Chief Minister | 1namedata = [[హేమంత్ సోరెన్]] | order1 = | office1 = [[జార్ఖండ్ ముఖ్యమంత్రుల జాబితా|జార్ఖండ్ 1వ ముఖ్యమంత్రి]] | predecessor1 = ''కార్యాలయం ఏర్పాటు చేయబడింది'' | successor1 = [[అర్జున్ ముండా]] | term_start1 = {{Start date|2000|11|15|df=yes}} | term_end1 = {{End date|2003|03|17|df=yes}} | office2 = జార్ఖండ్ వికాస్ మోర్చా (ప్రజాతాంత్రిక్) అధ్యక్షుడు | term_start2 = {{Start date|2006|09|df=yes}} | term_end2 = {{End date|2020|02|df=yes}} | predecessor2 = కార్యాలయం ఏర్పాటు చేయబడింది | successor2 = కార్యాలయం రద్దు చేయబడింది | office3 = శాసనసభ సభ్యుడు | term_start3 = {{Start date|2019||}} | term_end3 = | constituency3 = ధన్వర్ | predecessor3 = రాజ్ కుమార్ యాదవ్ | constituency4 = [[రామ్‌గఢ్ శాసనసభ నియోజకవర్గం (జార్ఖండ్)|రామ్‌ఘర్]] | term_start4 = {{Start date|2001||}} | term_end4 = {{End date|2004||}} | successor4 = చంద్ర ప్రకాష్ చౌదరి | office5 = కేంద్ర పర్యావరణ, అటవీ శాఖ సహాయ మంత్రి | primeminister5 = [[అటల్ బిహారీ వాజపేయి|అటల్ బిహారీ వాజ్‌పేయి]] | minister5 = [[టీఆర్ బాలు]] | term_start5 = 19 మార్చి 1998 | term_end5 = 7 నవంబర్ 2000 | office7 = లోక్‌సభ సభ్యుడు | constituency7 = [[కోదర్మా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|కోదర్మా]] | term_start7 = {{Start date|2004||}} | term_end7 = {{End date|2014||}} | predecessor7 = తిలకధారి సింగ్ | successor7 = రవీంద్ర కుమార్ రే | constituency8 = [[దుమ్కా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|దుమ్కా]] | term_start8 = {{Start date|1998||}} | term_end8 = {{End date|2002||}} | predecessor8 = [[శిబు సోరెన్]] | successor8 = [[శిబు సోరెన్]] | party = [[భారతీయ జనతా పార్టీ]]<br />(2006 వరకు), (2020 {{endash}} ప్రస్తుతం) | otherparty = [[జార్ఖండ్ వికాస్ మోర్చా (ప్రజాతాంత్రిక్)]]<br />(2006 {{endash}} 2020) | spouse = శాంతి ముర్ము | alma_mater = రాంచీ విశ్వవిద్యాలయం | children = 2 | website = {{Url|http://babulalmarandi.com|Official website}} | footnotes = | source = [https://web.archive.org/web/20060615194333/http://164.100.24.208/ls/lsmember/biodata.asp?mpsno=244] | width = 200 }} '''బాబూలాల్ మరాండీ,''' (జననం 11 జనవరి 1958) భారతదేశానికి చెందిన రాజకీయ నాయకుడు. అతను రెండుసార్లు ఎమ్మెల్యేగా, మూడుసార్లు ఎంపీగా ఎన్నికై 1998 నుండి 2000 వరకు బిజెపి నేతృత్వంలోని నేషనల్ డెమోక్రటిక్ అలయన్స్ ప్రభుత్వంలో కేంద్ర పర్యావరణ & అటవీ శాఖ సహాయ మంత్రిగా, 2000 నవంబరు 15 నుండి 2003 మార్చి 17 వరకు జార్ఖండ్ తొలి ముఖ్యమంత్రిగా పని చేశాడు.<ref name="Babulal Marandi elected as BJP legislative party leader">{{cite news |last1=India TV News |last2= |first2= |title=Babulal Marandi elected as BJP legislative party leader |url=https://www.indiatvnews.com/politics/national-babulal-marandi-elected-bjp-legislative-party-leader-591905 |accessdate=4 April 2024 |work= |date=24 February 2020 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20240404184758/https://www.indiatvnews.com/politics/national-babulal-marandi-elected-bjp-legislative-party-leader-591905 |archivedate=4 April 2024 |language=en}}</ref> బాబూలాల్‌ మరాండీని 2023 జూలై 4న జార్ఖండ్‌ బీజేపీ రాష్ట్ర అధ్యక్షుడిగా నియమించింది.<ref name="ఎన్నికల టీమ్‌కు బీజేపీ శ్రీకారం">{{cite news |last1=Andhrajyothy |title=ఎన్నికల టీమ్‌కు బీజేపీ శ్రీకారం |url=https://www.andhrajyothy.com/2023/national/appointment-of-new-presidents-for-four-states-1097490.html |accessdate=4 April 2024 |work= |date=5 July 2023 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20240404183944/https://www.andhrajyothy.com/2023/national/appointment-of-new-presidents-for-four-states-1097490.html |archivedate=4 April 2024 |language=te}}</ref> ==మూలాలు== {{మూలాలజాబితా}} [[వర్గం:భారతీయ జనతా పార్టీ రాజకీయ నాయకులు]] [[వర్గం:జార్ఖండ్ రాజకీయ నాయకులు]] [[వర్గం:జార్ఖండ్ వ్యక్తులు]] [[వర్గం:జార్ఖండ్ నుండి ఎన్నికైన లోక్‌సభ సభ్యులు]] 5qgc2wbqhz5owxxnwioy8dcuay4oexj 0 410139 4595191 4594007 2025-06-30T08:56:37Z Batthini Vinay Kumar Goud 78298 4595191 wikitext text/x-wiki భారతదేశం 15వ లోక్‌సభను ఏర్పాటు చేయడానికి ఏప్రిల్-2009 మేలో సార్వత్రిక ఎన్నికలు జరిగాయి. ఫలితాలు 2009 మే 16న ప్రకటించబడ్డాయి. ప్రధాన పోటీదారులు అధికారంలో ఉన్న భారత జాతీయ కాంగ్రెస్ నేతృత్వంలోని [[ఐక్య ప్రగతిశీల కూటమి|యూపీఏ]], ప్రతిపక్ష భారతీయ జనతా పార్టీ నేతృత్వంలోని [[జాతీయ ప్రజాస్వామ్య కూటమి|ఎన్‌డీఏ]] రెండు కూటమి సమూహాలు. ఈ కథనం వివిధ రాజకీయ పార్టీల పనితీరును వివరిస్తుంది. వ్యక్తిగత అభ్యర్థుల పనితీరు కోసం [[15వ లోక్‌సభ సభ్యుల జాబితా]]<nowiki/>ను చూడండి . పార్లమెంటరీ నియోజకవర్గం వారీగా '''2009 భారత సాధారణ ఎన్నికల ఫలితాలు'''.<ref>{{Cite web|title=Constituency Wise Detailed Result|url=https://eci.gov.in/files/file/2857-constituency-wise-detailed-result/}}</ref><ref>{{Cite web|title=2009 India General (15th Lok Sabha) Elections Results|url=https://www.elections.in/parliamentary-constituencies/2009-election-results.html}}</ref> ==నియోజకవర్గాల వారీగా ఫలితాలు == {| class="wikitable sortable mw-collapsible" ! rowspan="2" |రాష్ట్రం ! colspan="3" |పార్లమెంటరీ నియోజకవర్గం ! colspan="4" |విజేత ! colspan="4" |ద్వితియ విజేత ! rowspan="2" |మెజారిటీ |- !నం. !పేరు !రిజర్వేషన్ !అభ్యర్థి ! colspan="2" |పార్టీ !ఓట్లు !అభ్యర్థి ! colspan="2" |పార్టీ !ఓట్లు |- !అండమాన్ మరియు నికోబార్ దీవులు |1 |అండమాన్ & నికోబార్ దీవులు |GEN |బిష్ణు పద రే | |{{Party name with color| Bharatiya Janata Party}} |75,211 |కులదీప్ రాయ్ శర్మ | |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|కాంగ్రెస్]] |72,221 |2,990 |- ! rowspan="42" |ఆంధ్రప్రదేశ్ |1 |ఆదిలాబాద్ | (ఎస్.టి) |[[రమేష్ రాథోడ్]] | |{{Party name with color|Telugu Desam Party}} |3,72,268 |కోట్నాక్ రమేష్ | |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|కాంగ్రెస్]] |2,57,181 |1,15,087 |- |2 |పెద్దపల్లి | (ఎస్.సి) |[[జి. వివేకానంద్|గడ్డం వివేక్]] | |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|కాంగ్రెస్]] |3,13,748 |[[గోమాస శ్రీనివాస్]] | |[[తెలంగాణ రాష్ట్ర సమితి|టీఆర్ఎస్]] |2,64,731 |49,017 |- |3 |కరీంనగర్ |GEN |[[పొన్నం ప్రభాకర్]] | |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|కాంగ్రెస్]] |3,17,927 |బోయినపల్లి వినోద్ కుమార్ | |[[తెలంగాణ రాష్ట్ర సమితి|టీఆర్ఎస్]] |2,67,684 |50,243 |- |4 |నిజామాబాద్ |GEN |[[మధు యాష్కీ గౌడ్|మధు గౌడ్ యాస్కీ]] | |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|కాంగ్రెస్]] |2,96,504 |బిగాల గణేష్ గుప్తా | |[[తెలంగాణ రాష్ట్ర సమితి|టీఆర్ఎస్]] |2,36,114 |60,390 |- |5 |జహీరాబాద్ |GEN |సురేష్ షెట్కార్ | |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|కాంగ్రెస్]] |3,95,767 |సయ్యద్ యూసుఫ్ అలీ | |[[తెలంగాణ రాష్ట్ర సమితి|టీఆర్ఎస్]] |3,78,360 |17,407 |- |6 |మెదక్ |GEN |విజయశాంతి | |[[తెలంగాణ రాష్ట్ర సమితి|టీఆర్ఎస్]] |3,88,839 |చాగన్ల నరేంద్ర నాథ్ | |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|కాంగ్రెస్]] |3,82,762 |6,077 |- |7 |మల్కాజిగిరి |GEN |[[సర్వే సత్యనారాయణ]] | |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|కాంగ్రెస్]] |3,88,368 |భీమ్‌సేన్ టి | |{{Party name with color|Telugu Desam Party}} |2,95,042 |93,326 |- |8 |సికింద్రాబాద్ |GEN |అంజన్ కుమార్ యాదవ్ | |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|కాంగ్రెస్]] |3,40,549 |బండారు దత్తాత్రేయ | |{{Party name with color| Bharatiya Janata Party}} |1,70,382 |1,70,167 |- |9 |హైదరాబాద్ |GEN |అసదుద్దీన్ ఒవైసీ | |[[ఆల్ ఇండియా మజ్లిస్ ఎ ఇత్తెహాదుల్ ముస్లిమీన్|ఎంఐఎం]] |3,08,061 |జాహిద్ అలీ ఖాన్ | |{{Party name with color|Telugu Desam Party}} |1,94,196 |1,13,865 |- |10 |చేవెళ్ల |GEN |జైపాల్ రెడ్డి | |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|కాంగ్రెస్]] |4,20,807 |ఏపీ జితేందర్ రెడ్డి | |{{Party name with color|Telugu Desam Party}} |4,02,275 |18,532 |- |11 |మహబూబ్ నగర్ |GEN |కె. చంద్రశేఖర రావు | |[[తెలంగాణ రాష్ట్ర సమితి|టీఆర్ఎస్]] |3,66,569 |దేవరకొండ విట్టల్ రావు | |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|కాంగ్రెస్]] |3,46,385 |20,184 |- |12 |నాగర్ కర్నూలు | (ఎస్.సి) |మందా జగన్నాథం | |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|కాంగ్రెస్]] |4,22,745 |గువ్వల బాలరాజు | |[[తెలంగాణ రాష్ట్ర సమితి|టీఆర్ఎస్]] |3,74,978 |47,767 |- |13 |నల్గొండ |GEN |గుత్తా సుఖేందర్ రెడ్డి | |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|కాంగ్రెస్]] |4,93,849 |సురవరం సుధాకర్ రెడ్డి | |కమ్యూనిస్ట్ పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా |3,40,867 |1,52,982 |- |14 |భోంగీర్ |GEN |కోమటిరెడ్డి రాజ్ గోపాల్ రెడ్డి | |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|కాంగ్రెస్]] |5,04,103 |నోముల నర్సింహయ్య | |కమ్యూనిస్ట్ పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (మార్క్సిస్ట్) |3,64,215 |1,39,888 |- |15 |వరంగల్ | (ఎస్.సి) |సిరిసిల్ల రాజయ్య | |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|కాంగ్రెస్]] |3,96,568 |రామగళ్ల పరమేశ్వర్ | |తెలంగాణ రాష్ట్ర సమితి |2,71,907 |1,24,661 |- |16 |మహబూబాబాద్ | (ఎస్.టి) |బలరాం నాయక్ | |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|కాంగ్రెస్]] |3,94,447 |కుంజా శ్రీనివాసరావు | |కమ్యూనిస్ట్ పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా |3,25,490 |68,957 |- |17 |ఖమ్మం |GEN |నామా నాగేశ్వరరావు | |{{Party name with color|Telugu Desam Party}} |4,69,368 |రేణుకా చౌదరి | |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|కాంగ్రెస్]] |3,44,920 |1,24,448 |- |18 |అరకు | (ఎస్.టి) |కిషోర్ చంద్ర డియో | |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|కాంగ్రెస్]] |3,60,458 |మిడియం బాబు రావు | |కమ్యూనిస్ట్ పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (మార్క్సిస్ట్) |1,68,014 |1,92,444 |- |19 |శ్రీకాకుళం |GEN |కిల్లి కృపా రాణి | |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|కాంగ్రెస్]] |3,87,694 |కింజరాపు యర్రన్ నాయుడు | |{{Party name with color|Telugu Desam Party}} |3,04,707 |82,987 |- |20 |విజయనగరం |GEN |ఝాన్సీ లక్ష్మి బొత్స | |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|కాంగ్రెస్]] |4,11,584 |కొండపల్లి అప్పలనాయుడు | |{{Party name with color|Telugu Desam Party}} |3,51,013 |60,571 |- |21 |విశాఖపట్నం |GEN |దగ్గుబాటి పురందేశ్వరి | |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|కాంగ్రెస్]] |3,68,812 |పల్లా శ్రీనివాసరావు | |ప్రజారాజ్యం పార్టీ |3,02,126 |66,686 |- |22 |అనకాపల్లి |GEN |సబ్బం హరి | |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|కాంగ్రెస్]] |3,69,968 |నూకారపు సూర్య ప్రకాశరావు | |{{Party name with color|Telugu Desam Party}} |3,17,056 |52,912 |- |23 |కాకినాడ |GEN |మల్లిపూడి మంగపతి పల్లం రాజు | |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|కాంగ్రెస్]] |3,23,607 |చలమలశెట్టి సునీల్ | |ప్రజారాజ్యం పార్టీ |2,89,563 |34,044 |- |24 |అమలాపురం | (ఎస్.సి) |జివి హర్ష కుమార్ | |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|కాంగ్రెస్]] |3,68,501 |పోతుల ప్రమీలా దేవి | |ప్రజారాజ్యం పార్టీ |3,28,496 |40,005 |- |25 |రాజమండ్రి |GEN |వుండవల్లి అరుణ కుమార్ | |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|కాంగ్రెస్]] |3,57,449 |మురళీ మోహన్ | |{{Party name with color|Telugu Desam Party}} |3,55,302 |2,147 |- |26 |నరసాపురం |GEN |[[కనుమూరి బాపిరాజు|కనుమూరు బాపి రాజు]] | |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|కాంగ్రెస్]] |3,89,422 |తోట సీతారామ లక్ష్మి | |{{Party name with color|Telugu Desam Party}} |2,74,732 |1,14,690 |- |27 |ఏలూరు |GEN |[[కావూరు సాంబశివరావు|కావూరి సాంబశివరావు]] | |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|కాంగ్రెస్]] |4,23,777 |మాగంటి వెంకటేశ్వరరావు | |{{Party name with color|Telugu Desam Party}} |3,80,994 |42,783 |- |28 |మచిలీపట్నం |GEN |[[కొనకళ్ళ నారాయణరావు|కొనకళ్ల నారాయణరావు]] | |{{Party name with color|Telugu Desam Party}} |4,09,936 |బాడిగ రామకృష్ణ | |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|కాంగ్రెస్]] |3,97,480 |12,456 |- |29 |విజయవాడ |GEN |[[లగడపాటి రాజగోపాల్]] | |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|కాంగ్రెస్]] |4,29,394 |వల్లభనేని వంశీ మోహన్ | |{{Party name with color|Telugu Desam Party}} |4,16,682 |12,712 |- |30 |గుంటూరు |GEN |[[రాయపాటి సాంబశివరావు]] | |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|కాంగ్రెస్]] |4,03,937 |మాదాల రాజేంద్ర | |{{Party name with color|Telugu Desam Party}} |3,64,582 |39,355 |- |31 |నరసరావుపేట |GEN |[[మోదుగుల వేణుగోపాల్ రెడ్డి|మోదుగుల వేణుగోపాల రెడ్డి]] | |{{Party name with color|Telugu Desam Party}} |4,63,358 |వల్లభనేని బాలసౌరి | |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|కాంగ్రెస్]] |4,61,751 |1,607 |- |32 |బాపట్ల | (ఎస్.సి) |[[పనబాక లక్ష్మి]] | |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|కాంగ్రెస్]] |4,60,757 |మాల్యాద్రి శ్రీరామ్ | |{{Party name with color|Telugu Desam Party}} |3,91,419 |69,338 |- |33 |ఒంగోలు |GEN |[[మాగుంట శ్రీనివాసులురెడ్డి|మాగుంట శ్రీనివాసులు రెడ్డి]] | |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|కాంగ్రెస్]] |4,50,442 |[[మద్దులూరి మాలకొండయ్య యాదవ్]] | |{{Party name with color|Telugu Desam Party}} |3,71,919 |78,523 |- |34 |నంద్యాల |GEN |ఎస్పీవై రెడ్డి | |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|కాంగ్రెస్]] |4,00,023 |NMD ఫరూఖ్ | |{{Party name with color|Telugu Desam Party}} |3,09,176 |90,847 |- |35 |కర్నూలు |GEN |కోట్ల జయసూర్య ప్రకాశ రెడ్డి | |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|కాంగ్రెస్]] |3,82,668 |బి.టి.నాయుడు | |{{Party name with color|Telugu Desam Party}} |3,08,895 |73,773 |- |36 |అనంతపురం |GEN |అనంత వెంకటరామిరెడ్డి | |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|కాంగ్రెస్]] |4,57,876 |కాలవ శ్రీనివాసులు | |{{Party name with color|Telugu Desam Party}} |3,79,955 |77,921 |- |37 |హిందూపూర్ |GEN |క్రిస్టప్ప నిమ్మల | |{{Party name with color|Telugu Desam Party}} |4,35,753 |ఖాసిం ఖాన్ | |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|కాంగ్రెస్]] |4,12,918 |22,835 |- |38 |కడప |GEN |వైఎస్ జగన్ మోహన్ రెడ్డి | |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|కాంగ్రెస్]] |5,42,611 |పాలెం శ్రీకాంత్ రెడ్డి | |{{Party name with color|Telugu Desam Party}} |3,63,765 |1,78,846 |- |39 |నెల్లూరు |GEN |మేకపాటి రాజమోహన్ రెడ్డి | |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|కాంగ్రెస్]] |4,30,235 |వంటేరు వేణు గోపాల రెడ్డి | |{{Party name with color|Telugu Desam Party}} |3,75,242 |54,993 |- |40 |తిరుపతి | (ఎస్.సి) |చింతా మోహన్ | |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|కాంగ్రెస్]] |4,28,403 |[[వర్ల రామయ్య]] | |{{Party name with color|Telugu Desam Party}} |4,09,127 |19,276 |- |41 |రాజంపేట |GEN |అన్నయ్యగారి సాయి ప్రతాప్ | |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|కాంగ్రెస్]] |4,23,910 |రమేష్ కుమార్ రెడ్డి రెడ్డప్పగారి | |{{Party name with color|Telugu Desam Party}} |1,80,537 |1,10,377 |- |42 |చిత్తూరు | (ఎస్.సి) |నారమల్లి శివప్రసాద్ | |{{Party name with color|Telugu Desam Party}} |4,34,376 |ఎం. తిప్పేస్వామి | |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|కాంగ్రెస్]] |4,23,717 |10,659 |- ! rowspan="2" |అరుణాచల్ ప్రదేశ్ |1 |అరుణాచల్ వెస్ట్ | (ఎస్.టి) |తాకం సంజోయ్ | |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|కాంగ్రెస్]] |1,40,443 |కిరణ్ రిజిజు | |{{Party name with color| Bharatiya Janata Party}} |1,39,129 |1,314 |- |2 |అరుణాచల్ తూర్పు | (ఎస్.టి) |నినోంగ్ ఎరింగ్ | |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|కాంగ్రెస్]] |1,15,423 |తాపిర్ గావో | |{{Party name with color| Bharatiya Janata Party}} |46,974 |68,449 |- ! rowspan="14" |అస్సాం |1 |కరీంగంజ్ | (ఎస్.సి) |లలిత్ మోహన్ శుక్లబైద్య | |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|కాంగ్రెస్]] |2,59,717 |రాజేష్ మల్లా | |ఆల్ ఇండియా యునైటెడ్ డెమోక్రటిక్ ఫ్రంట్ |2,51,797 |7,920 |- |2 |సిల్చార్ |GEN |కబీంద్ర పురకాయస్థ | |{{Party name with color| Bharatiya Janata Party}} |2,43,532 |బద్రుద్దీన్ అజ్మల్ | |ఆల్ ఇండియా యునైటెడ్ డెమోక్రటిక్ ఫ్రంట్ |2,02,062 |41,470 |- |3 |స్వయంప్రతిపత్తి గల జిల్లా | (ఎస్.టి) |బీరెన్ సింగ్ ఎంగ్టి | |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|కాంగ్రెస్]] |1,97,835 |ఎల్విన్ టెరాన్ | |స్వయంప్రతిపత్త రాష్ట్ర డిమాండ్ కమిటీ |1,23,287 |74,548 |- |4 |ధుబ్రి |GEN |బద్రుద్దీన్ అజ్మల్ | |ఆల్ ఇండియా యునైటెడ్ డెమోక్రటిక్ ఫ్రంట్ |5,40,820 |అన్వర్ హుస్సేన్ | |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|కాంగ్రెస్]] |3,56,401 |1,84,419 |- |5 |కోక్రాఝర్ | (ఎస్.టి) |సన్సుమా ఖుంగూర్ Bwiswmuthiary | |బోడోలాండ్ పీపుల్స్ ఫ్రంట్ |4,95,211 |ఉర్ఖావో గ్వ్రా బ్రహ్మ | |స్వతంత్ర |3,04,889 |1,90,322 |- |6 |బార్పేట |GEN |ఇస్మాయిల్ హుస్సేన్ | |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|కాంగ్రెస్]] |3,22,137 |భూపేన్ రే | |అసోం గణ పరిషత్ |2,91,708 |30,429 |- |7 |గౌహతి |GEN |బిజోయ చక్రవర్తి | |{{Party name with color| Bharatiya Janata Party}} |4,96,047 |రాబిన్ బోర్డోలోయ్ | |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|కాంగ్రెస్]] |4,84,192 |11,855 |- |8 |మంగళ్దోయ్ |GEN |రామెన్ దేకా | |{{Party name with color| Bharatiya Janata Party}} |3,07,881 |మాధబ్ రాజ్‌బంగ్షి | |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|కాంగ్రెస్]] |2,52,032 |55,849 |- |9 |తేజ్‌పూర్ |GEN |జోసెఫ్ టోప్పో | |అసోం గణ పరిషత్ |3,52,246 |మోని కుమార్ సుబ్బా | |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|కాంగ్రెస్]] |3,22,093 |30,153 |- |10 |నౌగాంగ్ |GEN |రాజేన్ గోహైన్ | |{{Party name with color| Bharatiya Janata Party}} |3,80,921 |అనిల్ రాజా | |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|కాంగ్రెస్]] |3,35,541 |45,380 |- |11 |కలియాబోర్ |GEN |డిప్ గొగోయ్ | |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|కాంగ్రెస్]] |4,34,676 |గునిన్ హజారికా | |అసోం గణ పరిషత్ |2,82,687 |1,51,989 |- |12 |జోర్హాట్ |GEN |బిజోయ్ కృష్ణ హ్యాండిక్ | |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|కాంగ్రెస్]] |3,62,320 |కామాఖ్య ప్రసాద్ తాసా | |{{Party name with color| Bharatiya Janata Party}} |2,90,406 |71,914 |- |13 |దిబ్రూఘర్ |GEN |పబన్ సింగ్ ఘటోవర్ | |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|కాంగ్రెస్]] |3,59,163 |సర్బానంద సోనోవాల్ | |అసోం గణ పరిషత్ |3,24,020 |35,143 |- |14 |లఖింపూర్ |GEN |రాణీ నరః | |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|కాంగ్రెస్]] |3,52,330 |అరుణ్ కుమార్ శర్మ | |అసోం గణ పరిషత్ |3,07,758 |44,572 |- ! rowspan="40" |బీహార్ |1 |వాల్మీకి నగర్ |GEN |బైద్యనాథ్ ప్రసాద్ మహతో | |జనతాదళ్ (యునైటెడ్) |2,77,696 |ఫకృద్దీన్ | |స్వతంత్ర |94,021 |1,83,675 |- |2 |పశ్చిమ్ చంపారన్ |GEN |సంజయ్ జైస్వాల్ | |{{Party name with color| Bharatiya Janata Party}} |1,98,781 |ప్రకాష్ ఝా | |లోక్ జనశక్తి పార్టీ |1,51,438 |47,343 |- |3 |పూర్వీ చంపారన్ |GEN |రాధా మోహన్ సింగ్ | |{{Party name with color| Bharatiya Janata Party}} |2,01,114 |అఖిలేష్ ప్రసాద్ సింగ్ | |రాష్ట్రీయ జనతా దళ్ |1,21,824 |79,290 |- |4 |షెయోహర్ |GEN |రమా దేవి | |{{Party name with color| Bharatiya Janata Party}} |2,33,499 |ఎండీ అన్వరుల్ హక్ | |బహుజన్ సమాజ్ పార్టీ |1,07,815 |1,25,684 |- |5 |సీతామర్హి |GEN |అర్జున్ రాయ్ | |జనతాదళ్ (యునైటెడ్) |2,32,782 |సమీర్ కుమార్ మహాసేత్ | |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|కాంగ్రెస్]] |1,22,216 |1,10,566 |- |6 |మధుబని |GEN |హుక్మ్‌దేవ్ నారాయణ్ యాదవ్ | |{{Party name with color| Bharatiya Janata Party}} |1,64,094 |అబ్దుల్ బారీ సిద్ధిఖీ | |రాష్ట్రీయ జనతా దళ్ |1,54,167 |9,927 |- |7 |ఝంఝర్పూర్ |GEN |మంగని లాల్ మండలం | |జనతాదళ్ (యునైటెడ్) |2,65,175 |దేవేంద్ర ప్రసాద్ యాదవ్ | |రాష్ట్రీయ జనతా దళ్ |1,92,466 |72,709 |- |8 |సుపాల్ |GEN |విశ్వ మోహన్ కుమార్ | |జనతాదళ్ (యునైటెడ్) |3,13,677 |రంజీత్ రంజన్ | |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|కాంగ్రెస్]] |1,47,602 |1,66,075 |- |9 |అరారియా |GEN |ప్రదీప్ కుమార్ సింగ్ | |భారతీయ జనతా పార్టీ |2,82,742 |జాకీర్ హుస్సేన్ ఖాన్ | |లోక్ జనశక్తి పార్టీ |2,60,240 |22,502 |- |10 |కిషన్‌గంజ్ |GEN |[[మహ్మద్ అస్రారుల్ హక్]] | |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|కాంగ్రెస్]] |2,39,405 |సయ్యద్ మహమూద్ అష్రఫ్ | |జనతాదళ్ (యునైటెడ్) |1,59,136 |80,269 |- |11 |కతిహార్ |GEN |నిఖిల్ కుమార్ చౌదరి | |{{Party name with color| Bharatiya Janata Party}} |2,69,834 |తారిఖ్ అన్వర్ | |నేషనలిస్ట్ కాంగ్రెస్ పార్టీ |2,55,819 |14,015 |- |12 |పూర్ణియ |GEN |ఉదయ్ సింగ్ | |{{Party name with color| Bharatiya Janata Party}} |3,62,952 |శాంతి ప్రియ | |స్వతంత్ర |1,76,725 |1,86,227 |- |13 |మాధేపురా |GEN |శరద్ యాదవ్ | |[[జనతాదళ్ (యునైటెడ్)|జేడీయూ]] |3,70,585 |రవీంద్ర చరణ్ యాదవ్ | |రాష్ట్రీయ జనతా దళ్ |1,92,964 |1,77,621 |- |14 |దర్భంగా |GEN |కీర్తి ఆజాద్ | |భారతీయ జనతా పార్టీ |2,39,268 |అలీ అష్రఫ్ ఫాత్మీ | |రాష్ట్రీయ జనతా దళ్ |1,92,815 |46,453 |- |15 |ముజఫర్‌పూర్ |GEN |జై నారాయణ్ ప్రసాద్ నిషాద్ | |[[జనతాదళ్ (యునైటెడ్)|జేడీయూ]] |1,95,091 |భగవాన్‌లాల్ సాహ్ని | |లోక్ జనశక్తి పార్టీ |1,47,282 |47,809 |- |16 |వైశాలి |GEN |రఘువంశ్ ప్రసాద్ సింగ్ | |రాష్ట్రీయ జనతా దళ్ |2,84,479 |విజయ్ కుమార్ శుక్లా | |[[జనతాదళ్ (యునైటెడ్)|జేడీయూ]] |2,62,171 |22,308 |- |17 |గోపాల్‌గంజ్ | (ఎస్.సి) |పూర్ణమసి రామ్ | |[[జనతాదళ్ (యునైటెడ్)|జేడీయూ]] |2,00,024 |అనిల్ కుమార్ | |రాష్ట్రీయ జనతా దళ్ |1,57,552 |42,472 |- |18 |శివన్ |GEN |ఓం ప్రకాష్ యాదవ్ | |స్వతంత్ర |2,36,194 |హేనా షహబ్ | |రాష్ట్రీయ జనతా దళ్ |1,72,764 |63,430 |- |19 |మహారాజ్‌గంజ్ |GEN |ఉమాశంకర్ సింగ్ | |రాష్ట్రీయ జనతా దళ్ |2,11,610 |ప్రభునాథ్ సింగ్ | |[[జనతాదళ్ (యునైటెడ్)|జేడీయూ]] |2,08,813 |2,797 |- |20 |శరన్ |GEN |లాలూ ప్రసాద్ యాదవ్ | |రాష్ట్రీయ జనతా దళ్ |2,74,209 |రాజీవ్ ప్రతాప్ రూడీ | |{{Party name with color| Bharatiya Janata Party}} |2,22,394 |51,815 |- |21 |హాజీపూర్ | (ఎస్.సి) |రామ్ సుందర్ దాస్ | |[[జనతాదళ్ (యునైటెడ్)|జేడీయూ]] |2,46,715 |రామ్ విలాస్ పాశ్వాన్ | |లోక్ జనశక్తి పార్టీ |2,08,761 |37,954 |- |22 |ఉజియార్పూర్ |GEN |అశ్వమేధ దేవి | |[[జనతాదళ్ (యునైటెడ్)|జేడీయూ]] |1,80,082 |అలోక్ కుమార్ మెహతా | |రాష్ట్రీయ జనతా దళ్ |1,54,770 |25,312 |- |23 |సమస్తిపూర్ | (ఎస్.సి) |మహేశ్వర్ హాజరై | |[[జనతాదళ్ (యునైటెడ్)|జేడీయూ]] |2,59,458 |రామ్ చంద్ర పాశ్వాన్ | |లోక్ జనశక్తి పార్టీ |1,55,082 |1,04,376 |- |24 |బెగుసరాయ్ |GEN |మోనాజీర్ హసన్ | |[[జనతాదళ్ (యునైటెడ్)|జేడీయూ]] |2,05,680 |శతృఘ్న ప్రసాద్ సింగ్ | |కమ్యూనిస్ట్ పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా |1,64,843 |40,837 |- |25 |ఖగారియా |GEN |దినేష్ చంద్ర యాదవ్ | |[[జనతాదళ్ (యునైటెడ్)|జేడీయూ]] |2,66,964 |రవీందర్ రాణా | |రాష్ట్రీయ జనతా దళ్ |1,28,209 |1,38,755 |- |26 |భాగల్పూర్ |GEN |సయ్యద్ షానవాజ్ హుస్సేన్ | |భారతీయ జనతా పార్టీ |2,28,384 |శకుని చౌదరి | |రాష్ట్రీయ జనతా దళ్ |1,72,573 |55,811 |- |27 |బంకా |GEN |దిగ్విజయ్ సింగ్ | |స్వతంత్ర |1,85,762 |జై ప్రకాష్ నారాయణ్ యాదవ్ | |రాష్ట్రీయ జనతా దళ్ |1,57,046 |28,716 |- |28 |ముంగేర్ |GEN |రాజీవ్ రంజన్ సింగ్ | |[[జనతాదళ్ (యునైటెడ్)|జేడీయూ]] |3,74,317 |రామ్ బదన్ రాయ్ | |రాష్ట్రీయ జనతా దళ్ |1,84,956 |1,89,361 |- |29 |నలంద |GEN |కౌశలేంద్ర కుమార్ | |[[జనతాదళ్ (యునైటెడ్)|జేడీయూ]] |2,99,155 |సతీష్ కుమార్ | |లోక్ జనశక్తి పార్టీ |1,46,478 |1,52,677 |- |30 |పాట్నా సాహిబ్ |GEN |శతృఘ్న సిన్హా | |{{Party name with color| Bharatiya Janata Party}} |3,16,549 |విజయ్ కుమార్ | |రాష్ట్రీయ జనతా దళ్ |1,49,779 |1,66,770 |- |31 |పాటలీపుత్ర |GEN |రంజన్ ప్రసాద్ యాదవ్ | |[[జనతాదళ్ (యునైటెడ్)|జేడీయూ]] |2,69,298 |లాలూ ప్రసాద్ యాదవ్ | |రాష్ట్రీయ జనతా దళ్ |2,45,757 |23,541 |- |32 |అర్రా |GEN |మీనా సింగ్ | |[[జనతాదళ్ (యునైటెడ్)|జేడీయూ]] |2,12,726 |రామ కిషోర్ సింగ్ | |లోక్ జనశక్తి పార్టీ |1,38,006 |74,720 |- |33 |బక్సర్ |GEN |జగదా నంద్ సింగ్ | |రాష్ట్రీయ జనతా దళ్ |1,32,614 |లాల్ముని చౌబే | |{{Party name with color| Bharatiya Janata Party}} |1,30,376 |2,238 |- |34 |ససారం | (ఎస్.సి) |మీరా కుమార్ | |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|కాంగ్రెస్]] |1,92,213 |ముని లాల్ | |{{Party name with color| Bharatiya Janata Party}} |1,49,259 |42,954 |- |35 |కరకాట్ |GEN |మహాబలి సింగ్ | |[[జనతాదళ్ (యునైటెడ్)|జేడీయూ]] |1,96,946 |కాంతి సింగ్ | |రాష్ట్రీయ జనతా దళ్ |1,76,463 |20,483 |- |36 |జహనాబాద్ |GEN |జగదీష్ శర్మ | |[[జనతాదళ్ (యునైటెడ్)|జేడీయూ]] |2,34,769 |సురేంద్ర యాదవ్ | |రాష్ట్రీయ జనతా దళ్ |2,13,442 |21,327 |- |37 |ఔరంగాబాద్ |GEN |సుశీల్ కుమార్ సింగ్ | |[[జనతాదళ్ (యునైటెడ్)|జేడీయూ]] |2,60,153 |షకీల్ అహ్మద్ ఖాన్ | |రాష్ట్రీయ జనతా దళ్ |1,88,095 |72,058 |- |38 |గయా | (ఎస్.సి) |హరి మాంఝీ | |{{Party name with color| Bharatiya Janata Party}} |2,46,255 |రామ్‌జీ మాంఝీ | |రాష్ట్రీయ జనతా దళ్ |1,83,802 |62,453 |- |39 |నవాడ |GEN |భోలా సింగ్ | |{{Party name with color| Bharatiya Janata Party}} |1,30,608 |వీణా దేవి | |లోక్ జనశక్తి పార్టీ |95,691 |34,917 |- |40 |జాముయి | (ఎస్.సి) |భూదేయో చౌదరి | |[[జనతాదళ్ (యునైటెడ్)|జేడీయూ]] |1,78,560 |శ్యామ్ రజక్ | |రాష్ట్రీయ జనతా దళ్ |1,48,763 |29,797 |- !చండీగఢ్ |1 |చండీగఢ్ |GEN |పవన్ కుమార్ బన్సాల్ | |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|కాంగ్రెస్]] |1,61,042 |సత్య పాల్ జైన్ | |{{Party name with color| Bharatiya Janata Party}} |1,02,075 |58,967 |- ! rowspan="11" |ఛత్తీస్‌గఢ్ |1 |సర్గుజా | (ఎస్.టి) |మురారీలాల్ సింగ్ | |{{Party name with color| Bharatiya Janata Party}} |4,16,532 |భాను ప్రతాప్ సింగ్ | |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|కాంగ్రెస్]] |2,56,984 |1,59,548 |- |2 |రాయగఢ్ | (ఎస్.టి) |విష్ణు దేవ సాయి | |{{Party name with color| Bharatiya Janata Party}} |4,43,948 |హృదయారం రథియా | |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|కాంగ్రెస్]] |3,88,100 |55,848 |- |3 |జాంజ్‌గిర్-చంపా | (ఎస్.సి) |కమలా దేవి పాట్లే | |{{Party name with color| Bharatiya Janata Party}} |3,02,142 |శివ కుమార్ దహరియా | |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|కాంగ్రెస్]] |2,14,931 |87,211 |- |4 |కోర్బా |GEN |చరణ్ దాస్ మహంత్ | |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|కాంగ్రెస్]] |3,14,616 |కరుణా శుక్లా | |భారతీయ జనతా పార్టీ |2,93,879 |20,737 |- |5 |బిలాస్పూర్ |GEN |దిలీప్ సింగ్ జూడియో | |{{Party name with color| Bharatiya Janata Party}} |3,47,930 |రేణు జోగి | |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|కాంగ్రెస్]] |3,27,791 |20,139 |- |6 |రాజ్‌నంద్‌గావ్ |GEN |మధుసూదన్ యాదవ్ | |{{Party name with color| Bharatiya Janata Party}} |4,37,721 |దేవవ్రత్ సింగ్ | |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|కాంగ్రెస్]] |3,18,647 |1,19,074 |- |7 |దుర్గ్ |GEN |సరోజ్ పాండే | |{{Party name with color| Bharatiya Janata Party}} |2,83,170 |ప్రదీప్ చౌబే | |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|కాంగ్రెస్]] |2,73,216 |9,954 |- |8 |రాయ్పూర్ |GEN |రమేష్ బైస్ | |{{Party name with color| Bharatiya Janata Party}} |3,64,943 |భూపేష్ బఘేల్ | |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|కాంగ్రెస్]] |3,07,042 |57,901 |- |9 |మహాసముంద్ |GEN |చందూ లాల్ సాహు | |{{Party name with color| Bharatiya Janata Party}} |3,71,201 |మోతీలాల్ సాహు | |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|కాంగ్రెస్]] |3,19,726 |51,475 |- |10 |బస్తర్ | (ఎస్.టి) |బలిరామ్ కశ్యప్ | |{{Party name with color| Bharatiya Janata Party}} |2,49,373 |శంకర్ సోది | |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|కాంగ్రెస్]] |1,49,111 |1,00,262 |- |11 |కాంకర్ | (ఎస్.టి) |సోహన్ పోటై | |{{Party name with color| Bharatiya Janata Party}} |3,41,131 |ఫూలో దేవి నేతమ్ | |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|కాంగ్రెస్]] |3,21,843 |19,288 |- !దాద్రా మరియు నగర్ హవేలీ |1 |దాద్రా మరియు నగర్ హవేలీ | (ఎస్.టి) |నటుభాయ్ గోమన్‌భాయ్ పటేల్ | |{{Party name with color| Bharatiya Janata Party}} |51,242 |మోహన్ భాయ్ సంజీభాయ్ డెల్కర్ | |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|కాంగ్రెస్]] |50,624 |618 |- !డామన్ మరియు డయ్యూ |1 |డామన్ మరియు డయ్యూ |GEN |లాలూభాయ్ పటేల్ | |{{Party name with color| Bharatiya Janata Party}} |44,546 |దహ్యాభాయ్ వల్లభాయ్ పటేల్ | |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|కాంగ్రెస్]] |19,708 |24,838 |- ! rowspan="7" |ఢిల్లీ |1 |చాందినీ చౌక్ |GEN |కపిల్ సిబల్ | |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|కాంగ్రెస్]] |4,65,713 |విజేందర్ గుప్తా | |{{Party name with color| Bharatiya Janata Party}} |2,65,003 |2,00,710 |- |2 |ఈశాన్య ఢిల్లీ |GEN |జై ప్రకాష్ అగర్వాల్ | |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|కాంగ్రెస్]] |5,18,191 |BL శర్మ | |{{Party name with color| Bharatiya Janata Party}} |2,95,948 |2,22,243 |- |3 |తూర్పు ఢిల్లీ |GEN |సందీప్ దీక్షిత్ | |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|కాంగ్రెస్]] |5,18,001 |చేతన్ చౌహాన్ | |{{Party name with color| Bharatiya Janata Party}} |2,76,948 |2,41,053 |- |4 |న్యూఢిల్లీ |GEN |అజయ్ మాకెన్ | |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|కాంగ్రెస్]] |4,55,867 |విజయ్ గోయల్ | |{{Party name with color| Bharatiya Janata Party}} |2,68,058 |1,87,809 |- |5 |వాయవ్య ఢిల్లీ | (ఎస్.సి) |కృష్ణ తీరథ్ | |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|కాంగ్రెస్]] |4,87,404 |మీరా కన్వారియా | |{{Party name with color| Bharatiya Janata Party}} |3,02,971 |1,84,433 |- |6 |పశ్చిమ ఢిల్లీ |GEN |మహాబల్ మిశ్రా | |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|కాంగ్రెస్]] |4,79,899 |జగదీష్ ముఖి | |{{Party name with color| Bharatiya Janata Party}} |3,50,889 |1,29,010 |- |7 |దక్షిణ ఢిల్లీ |GEN |రమేష్ కుమార్ | |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|కాంగ్రెస్]] |3,60,278 |రమేష్ బిధూరి | |{{Party name with color| Bharatiya Janata Party}} |2,67,059 |93,219 |- ! rowspan="2" |గోవా |1 |ఉత్తర గోవా |GEN |శ్రీపాద్ యెస్సో నాయక్ | |{{Party name with color| Bharatiya Janata Party}} |1,37,716 |జితేంద్ర రఘురాజ్ దేశప్రభు | |నేషనలిస్ట్ కాంగ్రెస్ పార్టీ |1,31,363 |6,353 |- |2 |దక్షిణ గోవా |GEN |ఫ్రాన్సిస్కో సార్డిన్హా | |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|కాంగ్రెస్]] |1,27,494 |నరేంద్ర కేశవ్ సవైకర్ | |{{Party name with color| Bharatiya Janata Party}} |1,14,978 |12,516 |- ! rowspan="26" |గుజరాత్ |1 |కచ్ఛ్ | (ఎస్.సి) |పూనంబెన్ జాట్ | |{{Party name with color| Bharatiya Janata Party}} |2,85,300 |వల్జీభాయ్ డానిచా | |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|కాంగ్రెస్]] |2,13,957 |71,343 |- |2 |బనస్కాంత |GEN |ముఖేష్ గాథ్వి | |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|కాంగ్రెస్]] |2,89,409 |హరిభాయ్ పార్థిభాయ్ చౌదరి | |భారతీయ జనతా పార్టీ |2,79,108 |10,301 |- |3 |పటాన్ |GEN |జగదీష్ ఠాకూర్ | |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|కాంగ్రెస్]] |2,83,778 |భావ్‌సింగ్ రాథోడ్ | |భారతీయ జనతా పార్టీ |2,65,274 |18,504 |- |4 |మహేసన |GEN |జయశ్రీబెన్ పటేల్ | |{{Party name with color| Bharatiya Janata Party}} |3,34,631 |జీవాభాయ్ అంబాలాల్ పటేల్ | |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|కాంగ్రెస్]] |3,12,766 |21,865 |- |5 |సబర్కాంత |GEN |మహేంద్రసింగ్ చౌహాన్ | |{{Party name with color| Bharatiya Janata Party}} |3,37,432 |మధుసూదన్ మిస్త్రీ | |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|కాంగ్రెస్]] |3,20,272 |17,160 |- |6 |గాంధీనగర్ |GEN |ఎల్‌కే అద్వానీ | |{{Party name with color| Bharatiya Janata Party}} |4,34,044 |సురేష్‌కుమార్ చతుర్దాస్ పటేల్ | |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|కాంగ్రెస్]] |3,12,297 |1,21,747 |- |7 |అహ్మదాబాద్ తూర్పు |GEN |హరీన్ పాఠక్ | |{{Party name with color| Bharatiya Janata Party}} |3,18,846 |దీపక్‌భాయ్ బబారియా | |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|కాంగ్రెస్]] |2,32,790 |86,056 |- |8 |అహ్మదాబాద్ వెస్ట్ | (ఎస్.సి) |కిరీట్ సోలంకి | |{{Party name with color| Bharatiya Janata Party}} |3,76,823 |శైలేష్ పర్మార్ | |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|కాంగ్రెస్]] |2,85,696 |91,127 |- |9 |సురేంద్రనగర్ |GEN |సోమాభాయ్ పటేల్ | |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|కాంగ్రెస్]] |2,47,710 |లాల్జీభాయ్ మెర్ | |{{Party name with color| Bharatiya Janata Party}} |2,42,879 |4,831 |- |10 |రాజ్‌కోట్ |GEN |కున్వర్జిభాయ్ బవలియా | |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|కాంగ్రెస్]] |3,07,553 |కిరణ్ కుమార్ పటేల్ | |{{Party name with color| Bharatiya Janata Party}} |2,82,818 |24,735 |- |11 |పోర్బందర్ |GEN |విఠల్ రాడాడియా | |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|కాంగ్రెస్]] |3,29,436 |మన్సుఖ్భాయ్ షామ్జీభాయ్ కచారియా | |{{Party name with color| Bharatiya Janata Party}} |2,89,933 |39,503 |- |12 |జామ్‌నగర్ |GEN |విక్రంభాయ్ అర్జన్‌భాయ్ మేడమ్ | |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|కాంగ్రెస్]] |2,81,410 |రమేష్ భాయ్ ముంగ్రా | |{{Party name with color| Bharatiya Janata Party}} |2,54,992 |26,418 |- |13 |జునాగఢ్ |GEN |దినుభాయ్ సోలంకి | |{{Party name with color| Bharatiya Janata Party}} |3,55,335 |జషుభాయ్ బరద్ | |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|కాంగ్రెస్]] |3,41,576 |13,759 |- |14 |అమ్రేలి |GEN |[[నారన్‌భాయ్ కచాడియా]] | |{{Party name with color| Bharatiya Janata Party}} |2,47,666 |నీలాబెన్ తుమ్మర్ | |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|కాంగ్రెస్]] |2,10,349 |37,317 |- |15 |భావ్‌నగర్ |GEN |రాజేంద్రసింగ్ రాణా | |{{Party name with color| Bharatiya Janata Party}} |2,13,376 |మహావీర్సింహ గోహిల్ | |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|కాంగ్రెస్]] |2,07,483 |5,893 |- |16 |ఆనంద్ |GEN |భరత్‌సింగ్ సోలంకి | |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|కాంగ్రెస్]] |3,48,655 |దీపక్ భాయ్ పటేల్ | |{{Party name with color| Bharatiya Janata Party}} |2,81,337 |67,318 |- |17 |ఖేదా |GEN |దిన్షా పటేల్ | |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|కాంగ్రెస్]] |2,84,004 |దేవుసిన్హ చౌహాన్ | |{{Party name with color| Bharatiya Janata Party}} |2,83,158 |846 |- |18 |పంచమహల్ |GEN |ప్రభాత్సిన్హ్ ప్రతాప్సిన్ చౌహాన్ | |{{Party name with color| Bharatiya Janata Party}} |2,82,079 |శంకర్‌సింగ్ వాఘేలా | |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|కాంగ్రెస్]] |2,79,998 |2,081 |- |19 |దాహోద్ | (ఎస్.టి) |ప్రభా కిషోర్ తవియాడ్ | |{{Party name with color| Bharatiya Janata Party}} |2,50,586 |సోమ్జీభాయ్ దామోర్ | |{{Party name with color| Bharatiya Janata Party}} |1,92,050 |58,536 |- |20 |వడోదర |GEN |బాలకృష్ణ ఖండేరావ్ శుక్లా | |{{Party name with color| Bharatiya Janata Party}} |4,28,833 |సత్యజిత్‌సింగ్ గైక్వాడ్ | |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|కాంగ్రెస్]] |2,92,805 |1,36,028 |- |21 |ఛోటా ఉదయపూర్ | (ఎస్.టి) |రామ్‌సిన్హ్ రత్వా | |{{Party name with color| Bharatiya Janata Party}} |3,53,534 |నారన్‌భాయ్ రాత్వా | |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|కాంగ్రెస్]] |3,26,536 |26,998 |- |22 |భరూచ్ |GEN |మన్సుఖ్ భాయ్ వాసవ | |{{Party name with color| Bharatiya Janata Party}} |3,11,019 |అజీజ్ టంకర్వి | |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|కాంగ్రెస్]] |2,83,787 |27,232 |- |23 |బార్డోలి | (ఎస్.టి) |తుషార్ అమర్‌సింహ చౌదరి | |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|కాంగ్రెస్]] |3,98,430 |రితేష్‌కుమార్ వాసవ | |{{Party name with color| Bharatiya Janata Party}} |3,39,445 |58,985 |- |24 |సూరత్ |GEN |దర్శన జర్దోష్ | |{{Party name with color| Bharatiya Janata Party}} |3,64,947 |ధీరూభాయ్ హరిభాయ్ గజేరా | |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|కాంగ్రెస్]] |2,90,149 |74,798 |- |25 |నవసారి |GEN |సిఆర్ పాటిల్ | |{{Party name with color| Bharatiya Janata Party}} |4,23,413 |ధన్సుఖ్ రాజ్‌పుత్ | |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|కాంగ్రెస్]] |2,90,770 |1,32,643 |- |26 |వల్సాద్ | (ఎస్.టి) |[[కిషన్‌భాయ్ వేస్తాభాయ్ పటేల్]] | |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|కాంగ్రెస్]] |3,57,755 |DC పటేల్ | |{{Party name with color| Bharatiya Janata Party}} |3,50,586 |7,169 |- ! rowspan="10" |హర్యానా |1 |అంబాలా | (ఎస్.సి) |కుమారి సెల్జా | |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|కాంగ్రెస్]] |3,22,258 |రత్తన్ లాల్ కటారియా | |{{Party name with color| Bharatiya Janata Party}} |3,07,688 |14,570 |- |2 |కురుక్షేత్రం |GEN |నవీన్ జిందాల్ | |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|కాంగ్రెస్]] |3,97,204 |అశోక్ కుమార్ అరోరా | |ఇండియన్ నేషనల్ లోక్ దళ్ |2,78,475 |1,18,729 |- |3 |సిర్సా | (ఎస్.సి) |అశోక్ తన్వర్ | |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|కాంగ్రెస్]] |4,15,584 |సీతా రామ్ | |ఇండియన్ నేషనల్ లోక్ దళ్ |3,80,085 |35,499 |- |4 |హిసార్ |GEN |భజన్ లాల్ | |హర్యానా జనహిత్ కాంగ్రెస్ (BL) |2,48,476 |సంపత్ సింగ్ | |ఇండియన్ నేషనల్ లోక్ దళ్ |2,41,493 |6,983 |- |5 |కర్నాల్ |GEN |అరవింద్ కుమార్ శర్మ | |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|కాంగ్రెస్]] |3,04,698 |మరాఠా వీరేంద్ర వర్మ | |బహుజన్ సమాజ్ పార్టీ |2,28,352 |76,346 |- |6 |సోనిపట్ |GEN |జితేందర్ సింగ్ మాలిక్ | |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|కాంగ్రెస్]] |3,38,795 |కిషన్ సింగ్ సాంగ్వాన్ | |{{Party name with color| Bharatiya Janata Party}} |1,77,511 |1,61,284 |- |7 |రోహ్తక్ |GEN |దీపేందర్ సింగ్ హుడా | |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|కాంగ్రెస్]] |5,85,016 |నఫే సింగ్ రాథీ | |ఇండియన్ నేషనల్ లోక్ దళ్ |1,39,280 |4,45,736 |- |8 |భివానీ-మహేంద్రగఢ్ |GEN |శృతి చౌదరి | |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|కాంగ్రెస్]] |3,02,817 |అజయ్ సింగ్ చౌతాలా | |ఇండియన్ నేషనల్ లోక్ దళ్ |2,47,240 |55,577 |- |9 |గుర్గావ్ |GEN |రావ్ ఇంద్రజిత్ సింగ్ | |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|కాంగ్రెస్]] |2,78,516 |జాకీర్ హుస్సేన్ | |బహుజన్ సమాజ్ పార్టీ |1,93,652 |84,864 |- |10 |ఫరీదాబాద్ |GEN |అవతార్ సింగ్ భదానా | |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|కాంగ్రెస్]] |2,57,864 |రామ్ చందర్ బైందా | |భారతీయ జనతా పార్టీ |1,89,663 |68,201 |- ! rowspan="4" |హిమాచల్ ప్రదేశ్ |1 |కాంగ్రా |GEN |రాజన్ సుశాంత్ | |{{Party name with color| Bharatiya Janata Party}} |3,22,254 |చందర్ కుమార్ | |{{Party name with color| Bharatiya Janata Party}} |3,01,475 |20,779 |- |2 |మండి |GEN |వీరభద్ర సింగ్ | |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|కాంగ్రెస్]] |3,40,973 |మహేశ్వర్ సింగ్ | |భారతీయ జనతా పార్టీ |3,26,976 |13,997 |- |3 |హమీర్పూర్ |GEN |అనురాగ్ ఠాకూర్ | |{{Party name with color| Bharatiya Janata Party}} |3,73,598 |నరీందర్ ఠాకూర్ | |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|కాంగ్రెస్]] |3,00,866 |72,732 |- |4 |సిమ్లా | (ఎస్.సి) |వీరేంద్ర కశ్యప్ | |{{Party name with color| Bharatiya Janata Party}} |3,10,946 |ధని రామ్ షాండిల్ | |భారత జాతీయ కాంగ్రెస్ |2,83,619 |27,327 |- ! rowspan="6" |జమ్మూ కాశ్మీర్ |1 |బారాముల్లా |GEN |షరీఫుద్దీన్ షరీఖ్ | |జమ్మూ & కాశ్మీర్ నేషనల్ కాన్ఫరెన్స్ |2,03,022 |మహ్మద్ దిలావర్ మీర్ | |జమ్మూ కాశ్మీర్ పీపుల్స్ డెమోక్రటిక్ పార్టీ |1,38,208 |64,814 |- |2 |శ్రీనగర్ |GEN |ఫరూక్ అబ్దుల్లా | |జమ్మూ & కాశ్మీర్ నేషనల్ కాన్ఫరెన్స్ |1,47,035 |ఇఫ్తికార్ హుస్సేన్ అన్సారీ | |జమ్మూ కాశ్మీర్ పీపుల్స్ డెమోక్రటిక్ పార్టీ |1,16,793 |30,242 |- |3 |అనంతనాగ్ |GEN |మీర్జా మెహబూబ్ బేగ్ | |జమ్మూ & కాశ్మీర్ నేషనల్ కాన్ఫరెన్స్ |1,48,317 |పీర్ మొహమ్మద్ హుస్సేన్ | |జమ్మూ కాశ్మీర్ పీపుల్స్ డెమోక్రటిక్ పార్టీ |1,43,093 |5,224 |- |4 |లడఖ్ |GEN |హసన్ ఖాన్ | |స్వతంత్ర |32,701 |Phuntsog Namgyal | |భారత జాతీయ కాంగ్రెస్ |29,017 |3,684 |- |5 |ఉధంపూర్ |GEN |[[చౌదరి లాల్ సింగ్]] | |భారత జాతీయ కాంగ్రెస్ |2,31,853 |నిర్మల్ సింగ్ | |భారతీయ జనతా పార్టీ |2,18,459 |13,394 |- |6 |జమ్మూ |GEN |మదన్ లాల్ శర్మ | |భారత జాతీయ కాంగ్రెస్ |3,82,305 |లీలా కరణ్ శర్మ | |భారతీయ జనతా పార్టీ |2,60,932 |1,21,373 |- ! rowspan="14" |జార్ఖండ్ |1 |రాజమహల్ | (ఎస్.టి) |దేవిధాన్ బెస్రా | |భారతీయ జనతా పార్టీ |1,68,357 |హేమలాల్ ముర్ము | |జార్ఖండ్ ముక్తి మోర్చా |1,59,374 |8,983 |- |2 |దుమ్కా | (ఎస్.టి) |శిబు సోరెన్ | |జార్ఖండ్ ముక్తి మోర్చా |2,08,518 |సునీల్ సోరెన్ | |భారతీయ జనతా పార్టీ |1,89,706 |18,812 |- |3 |గొడ్డ |GEN |నిషికాంత్ దూబే | |భారతీయ జనతా పార్టీ |1,89,526 |ఫుర్కాన్ అన్సారీ | |భారత జాతీయ కాంగ్రెస్ |1,83,119 |6,407 |- |4 |చత్ర |GEN |ఇందర్ సింగ్ నామ్ధారి | |స్వతంత్ర |1,08,336 |[[ధీరజ్ ప్రసాద్ సాహు]] | |భారత జాతీయ కాంగ్రెస్ |92,158 |16,178 |- |5 |కోదర్మ |GEN |బాబూలాల్ మరాండీ | |జార్ఖండ్ వికాస్ మోర్చా (ప్రజాతాంత్రిక్) |1,99,462 |రాజ్ కుమార్ యాదవ్ | |కమ్యూనిస్ట్ పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (మార్క్సిస్ట్-లెనినిస్ట్) లిబరేషన్ |1,50,942 |48,520 |- |6 |గిరిదిః |GEN |రవీంద్ర కుమార్ పాండే | |భారతీయ జనతా పార్టీ |2,33,435 |టేక్ లాల్ మహ్తో | |జార్ఖండ్ ముక్తి మోర్చా |1,38,697 |94,738 |- |7 |[[ధన్‌బాద్ శాసనసభ నియోజకవర్గం|ధన్‌బాద్]] |GEN |[[పశుపతి నాథ్ సింగ్]] | |భారతీయ జనతా పార్టీ |2,60,521 |చంద్ర శేఖర్ దూబే | |భారత జాతీయ కాంగ్రెస్ |2,02,474 |58,047 |- |8 |రాంచీ |GEN |సుబోధ్ కాంత్ సహాయ్ | |భారత జాతీయ కాంగ్రెస్ |3,10,499 |రామ్ తహల్ చౌదరి | |భారతీయ జనతా పార్టీ |2,97,149 |13,350 |- |9 |జంషెడ్‌పూర్ |GEN |అర్జున్ ముండా | |భారతీయ జనతా పార్టీ |3,19,620 |సుమన్ మహతో | |జార్ఖండ్ ముక్తి మోర్చా |1,99,957 |1,19,663 |- |10 |సింగ్భూమ్ | (ఎస్.టి) |మధు కోడా | |స్వతంత్ర |2,56,827 |బార్కువార్ గగ్రాయ్ | |భారతీయ జనతా పార్టీ |1,67,154 |89,673 |- |11 |కుంతి | (ఎస్.టి) |కరియ ముండా | |భారతీయ జనతా పార్టీ |2,10,214 |నీల్ టిర్కీ | |భారత జాతీయ కాంగ్రెస్ |1,30,039 |80,175 |- |12 |లోహర్దగా | (ఎస్.టి) |సుదర్శన్ భగత్ | |భారతీయ జనతా పార్టీ |1,44,628 |చమ్ర లిండా | |స్వతంత్ర |1,36,345 |8,283 |- |13 |పాలమౌ | (ఎస్.సి) |కామేశ్వర్ బైతా | |జార్ఖండ్ ముక్తి మోర్చా |1,67,995 |ఘురాన్ రామ్ | |రాష్ట్రీయ జనతా దళ్ |1,44,457 |23,538 |- |14 |హజారీబాగ్ |GEN |యశ్వంత్ సిన్హా | |భారతీయ జనతా పార్టీ |2,19,810 |సౌరభ్ నారాయణ్ సింగ్ | |భారత జాతీయ కాంగ్రెస్ |1,79,646 |40,164 |- ! rowspan="28" |కర్ణాటక |1 |చిక్కోడి |GEN |రమేష్ కత్తి | |భారతీయ జనతా పార్టీ |4,38,081 |ప్రకాష్ హుక్కేరి | |భారత జాతీయ కాంగ్రెస్ |3,82,794 |55,287 |- |2 |బెల్గాం |GEN |[[సురేష్ అంగడి]] | |భారతీయ జనతా పార్టీ |3,84,324 |[[అమర్‌సిన్హ్ వసంతరావు పాటిల్]] | |భారత జాతీయ కాంగ్రెస్ |2,65,637 |1,18,687 |- |3 |బాగల్‌కోట్ |GEN |పిసి గడ్డిగౌడ్ | |భారతీయ జనతా పార్టీ |4,13,272 |JT పాటిల్ | |భారత జాతీయ కాంగ్రెస్ |3,77,826 |35,446 |- |4 |బీజాపూర్ | (ఎస్.సి) |రమేష్ జిగజినాగి | |భారతీయ జనతా పార్టీ |3,08,939 |ప్రకాష్ రాథోడ్ | |భారత జాతీయ కాంగ్రెస్ |2,66,535 |42,404 |- |5 |గుల్బర్గా | (ఎస్.సి) |మల్లికార్జున్ ఖర్గే | |భారత జాతీయ కాంగ్రెస్ |3,45,241 |రేవు నాయక్ బెళంగి | |భారతీయ జనతా పార్టీ |3,31,837 |13,404 |- |6 |రాయచూరు | (ఎస్.టి) |సన్నా పకీరప్ప | |భారతీయ జనతా పార్టీ |3,16,450 |రాజా వెంకటప్ప నాయక్ | |భారత జాతీయ కాంగ్రెస్ |2,85,814 |30,636 |- |7 |బీదర్ |GEN |ధరమ్ సింగ్ | |భారత జాతీయ కాంగ్రెస్ |3,37,957 |గురుపాదప్ప నాగమారపల్లి | |భారతీయ జనతా పార్టీ |2,98,338 |39,619 |- |8 |కొప్పల్ |GEN |శివరామగౌడ శివనగౌడ | |భారతీయ జనతా పార్టీ |2,91,693 |బసవరాజ రాయరెడ్డి | |భారత జాతీయ కాంగ్రెస్ |2,91,693 |81,789 |- |9 |బళ్లారి | (ఎస్.టి) |J. శాంత | |భారతీయ జనతా పార్టీ |4,02,213 |NY హనుమంతప్ప | |భారత జాతీయ కాంగ్రెస్ |3,99,970 |2,243 |- |10 |హావేరి |GEN |శివకుమార్ చనబసప్ప ఉదాసి | |భారతీయ జనతా పార్టీ |4,30,293 |సలీమ్ అహ్మద్ | |భారత జాతీయ కాంగ్రెస్ |3,42,373 |87,920 |- |11 |ధార్వాడ్ |GEN |ప్రహ్లాద్ జోషి | |భారతీయ జనతా పార్టీ |4,46,786 |మంజునాథ్ కున్నూరు | |భారత జాతీయ కాంగ్రెస్ |3,09,123 |1,37,663 |- |12 |ఉత్తర కన్నడ |GEN |అనంత్ కుమార్ హెగ్డే | |భారతీయ జనతా పార్టీ |3,39,300 |మార్గరెట్ అల్వా | |భారత జాతీయ కాంగ్రెస్ |3,16,531 |22,769 |- |13 |దావణగెరె |GEN |జిఎం సిద్దేశ్వర | |భారతీయ జనతా పార్టీ |4,23,447 |ఎస్ఎస్ మల్లికార్జున | |భారత జాతీయ కాంగ్రెస్ |4,21,423 |2,024 |- |14 |షిమోగా |GEN |BY రాఘవేంద్ర | |భారతీయ జనతా పార్టీ |4,82,783 |సారెకొప్ప బంగారప్ప | |భారత జాతీయ కాంగ్రెస్ |4,29,890 |52,893 |- |15 |ఉడిపి చిక్కమగళూరు |GEN |డివి సదానంద గౌడ | |భారతీయ జనతా పార్టీ |4,01,441 |కె. జయప్రకాష్ హెగ్డే | |భారత జాతీయ కాంగ్రెస్ |3,74,423 |27,018 |- |16 |హసన్ |GEN |హెచ్‌డి దేవెగౌడ | |జనతాదళ్ (సెక్యులర్) |4,96,429 |KH హనుమే గౌడ | |భారతీయ జనతా పార్టీ |2,05,316 |2,91,113 |- |17 |దక్షిణ కన్నడ |GEN |[[నళిన్ కుమార్ కటీల్]] | |భారతీయ జనతా పార్టీ |4,99,385 |జనార్ధన పూజారి | |భారత జాతీయ కాంగ్రెస్ |4,58,965 |40,420 |- |18 |చిత్రదుర్గ | (ఎస్.సి) |జనార్ధన స్వామి | |భారతీయ జనతా పార్టీ |3,70,920 |బి తిప్పేస్వామి | |భారత జాతీయ కాంగ్రెస్ |2,35,349 |1,35,571 |- |19 |తుమకూరు |GEN |జిఎస్ బసవరాజ్ | |భారతీయ జనతా పార్టీ |3,31,064 |ఎస్పీ ముద్దహనుమేగౌడ | |జనతాదళ్ (సెక్యులర్) |3,09,619 |21,445 |- |20 |మండ్య |GEN |ఎన్ చెలువరాయ స్వామి | |జనతాదళ్ (సెక్యులర్) |3,84,443 |అంబరీష్ | |భారత జాతీయ కాంగ్రెస్ |3,60,943 |23,500 |- |21 |మైసూర్ |GEN |[[అడగూర్ హెచ్.విశ్వనాథ్]] | |భారత జాతీయ కాంగ్రెస్ |3,54,810 |[[సి.హెచ్. విజయశంకర్|సి. హెచ్. విజయశంకర్]] | |భారతీయ జనతా పార్టీ |3,47,119 |7,691 |- |22 |చామరాజనగర్ | (ఎస్.సి) |ఆర్.ధ్రువనారాయణ | |భారత జాతీయ కాంగ్రెస్ |3,69,970 |AR కృష్ణమూర్తి | |భారతీయ జనతా పార్టీ |3,65,968 |4,002 |- |23 |బెంగళూరు రూరల్ |GEN |హెచ్‌డి కుమారస్వామి | |జనతాదళ్ (సెక్యులర్) |4,93,302 |సీపీ యోగేశ్వర | |భారతీయ జనతా పార్టీ |3,63,027 |1,30,275 |- |24 |బెంగళూరు ఉత్తర |GEN |డిబి చంద్రే గౌడ | |భారతీయ జనతా పార్టీ |4,52,920 |సీకే జాఫర్ షరీఫ్ | |భారత జాతీయ కాంగ్రెస్ |3,93,255 |59,665 |- |25 |బెంగళూరు సెంట్రల్ |GEN |పిసి మోహన్ | |భారతీయ జనతా పార్టీ |3,40,162 |HT సాంగ్లియానా | |భారత జాతీయ కాంగ్రెస్ |3,04,944 |35,218 |- |26 |బెంగళూరు సౌత్ |GEN |అనంత్ కుమార్ | |భారతీయ జనతా పార్టీ |4,37,953 |కృష్ణ బైరే గౌడ | |భారత జాతీయ కాంగ్రెస్ |4,00,341 |37,612 |- |27 |చిక్కబల్లాపూర్ |GEN |వీరప్ప మొయిలీ | |భారత జాతీయ కాంగ్రెస్ |3,90,500 |సి అశ్వత్థానారాయణ | |భారతీయ జనతా పార్టీ |3,39,119 |51,381 |- |28 |కోలార్ |GEN |KH మునియప్ప | |భారత జాతీయ కాంగ్రెస్ |3,44,771 |డిఎస్ వీరయ్య | |భారతీయ జనతా పార్టీ |3,21,765 |23,006 |- ! rowspan="20" |కేరళ |1 |కాసరగోడ్ |GEN |పి. కరుణాకరన్ | |కమ్యూనిస్ట్ పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (మార్క్సిస్ట్) |3,85,522 |షాహిదా కమల్ | |భారత జాతీయ కాంగ్రెస్ |3,21,095 |64,427 |- |2 |కన్నూర్ |GEN |కె. సుధాకరన్ | |భారత జాతీయ కాంగ్రెస్ |4,32,878 |కెకె రాగేష్ | |కమ్యూనిస్ట్ పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (మార్క్సిస్ట్) |3,89,727 |43,151 |- |3 |వటకార |GEN |ముళ్లపల్లి రామచంద్రన్ | |భారత జాతీయ కాంగ్రెస్ |4,21,255 |పి సతీదేవి | |కమ్యూనిస్ట్ పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (మార్క్సిస్ట్) |3,65,069 |56,186 |- |4 |వాయనాడ్ |GEN |MI షానవాస్ | |భారత జాతీయ కాంగ్రెస్ |4,10,703 |ఎం రహ్మతుల్లా | |కమ్యూనిస్ట్ పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా |2,57,264 |1,53,439 |- |5 |కోజికోడ్ |GEN |MK రాఘవన్ | |భారత జాతీయ కాంగ్రెస్ |3,42,309 |PA మహమ్మద్ రియాస్ | |కమ్యూనిస్ట్ పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (మార్క్సిస్ట్) |3,41,471 |838 |- |6 |మలప్పురం |GEN |ఇ. అహమ్మద్ | |ముస్లిం లీగ్ కేరళ రాష్ట్ర కమిటీ |4,27,940 |TK హంజా | |కమ్యూనిస్ట్ పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (మార్క్సిస్ట్) |3,12,343 |1,15,597 |- |7 |పొన్నాని |GEN |ET మహమ్మద్ బషీర్ | |ముస్లిం లీగ్ కేరళ రాష్ట్ర కమిటీ |3,85,801 |హుస్సేన్ రండతాని | |స్వతంత్ర |3,03,117 |82,684 |- |8 |పాలక్కాడ్ |GEN |ఎంబి రాజేష్ | |కమ్యూనిస్ట్ పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (మార్క్సిస్ట్) |3,38,070 |సతీషన్ పాచేని | |భారత జాతీయ కాంగ్రెస్ |3,36,250 |1,820 |- |9 |అలత్తూరు | (ఎస్.సి) |పికె బిజు | |కమ్యూనిస్ట్ పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (మార్క్సిస్ట్) |3,87,352 |NK సుధీర్ | |భారత జాతీయ కాంగ్రెస్ |3,66,392 |20,960 |- |10 |త్రిస్సూర్ |GEN |పిసి చాకో | |భారత జాతీయ కాంగ్రెస్ |3,85,297 |సిఎన్ జయదేవన్ | |కమ్యూనిస్ట్ పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా |3,60,146 |25,151 |- |11 |చాలకుడి |GEN |KP ధనపాలన్ | |భారత జాతీయ కాంగ్రెస్ |3,99,035 |UP జోసెఫ్ | |కమ్యూనిస్ట్ పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (మార్క్సిస్ట్) |3,27,356 |71,679 |- |12 |ఎర్నాకులం |GEN |KV థామస్ | |భారత జాతీయ కాంగ్రెస్ |3,42,845 |సింధు జాయ్ | |కమ్యూనిస్ట్ పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (మార్క్సిస్ట్) |3,31,055 |11,790 |- |13 |ఇడుక్కి |GEN |PT థామస్ | |భారత జాతీయ కాంగ్రెస్ |4,08,484 |[[ఫ్రాన్సిస్ జార్జ్]] | |కేరళ కాంగ్రెస్ |3,33,688 |74,796 |- |14 |కొట్టాయం |GEN |[[జోస్ కె. మణి]] | |కేరళ కాంగ్రెస్ (ఎం) |4,04,962 |[[కె. సురేష్ కురుప్]] | |కమ్యూనిస్ట్ పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (మార్క్సిస్ట్) |3,33,392 |71,570 |- |15 |అలప్పుజ |GEN |[[కె.సి. వేణుగోపాల్|కెసి వేణుగోపాల్]] | |భారత జాతీయ కాంగ్రెస్ |4,68,679 |కెఎస్ మనోజ్ | |కమ్యూనిస్ట్ పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (మార్క్సిస్ట్) |4,11,044 |57,635 |- |16 |మావెలిక్కర | (ఎస్.సి) |[[కొడికున్నిల్ సురేష్]] | |భారత జాతీయ కాంగ్రెస్ |3,97,211 |ఆర్ఎస్ అనిల్ | |కమ్యూనిస్ట్ పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా |3,49,163 |48,048 |- |17 |పతనంతిట్ట |GEN |ఆంటో ఆంటోనీ | |భారత జాతీయ కాంగ్రెస్ |4,08,232 |కె అనంత గోపన్ | |కమ్యూనిస్ట్ పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (మార్క్సిస్ట్) |2,97,026 |1,11,206 |- |18 |కొల్లం |GEN |[[ఎన్. పీతాంబర కురుప్]] | |భారత జాతీయ కాంగ్రెస్ |3,57,401 |పి. రాజేంద్రన్ | |కమ్యూనిస్ట్ పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (మార్క్సిస్ట్) |3,39,870 |17,531 |- |19 |అట్టింగల్ |GEN |[[అనిరుధన్ సంపత్]] | |కమ్యూనిస్ట్ పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (మార్క్సిస్ట్) |3,28,036 |జి బాలచంద్రన్ | |భారత జాతీయ కాంగ్రెస్ |3,09,695 |18,341 |- |20 |తిరువనంతపురం |GEN |[[శశి థరూర్]] | |భారత జాతీయ కాంగ్రెస్ |3,26,725 |పి రామచంద్రన్ నాయర్ | |కమ్యూనిస్ట్ పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (మార్క్సిస్ట్) |2,26,727 |99,998 |- !లక్షద్వీప్ |1 |లక్షద్వీప్ | (ఎస్.టి) |ముహమ్మద్ హమ్దుల్లా సయీద్ | |భారత జాతీయ కాంగ్రెస్ |20,492 |పి. పూకున్హి కోయా | |నేషనలిస్ట్ కాంగ్రెస్ పార్టీ |18,294 |2,198 |- ! rowspan="29" |మధ్యప్రదేశ్ |1 |మోరెనా |GEN |నరేంద్ర సింగ్ తోమర్ | |భారతీయ జనతా పార్టీ |3,00,647 |[[రామ్‌నివాస్ రావత్]] | |భారత జాతీయ కాంగ్రెస్ |1,99,650 |1,00,997 |- |2 |భింద్ | (ఎస్.సి) |[[అశోక్ అర్గల్]] | |భారతీయ జనతా పార్టీ |2,27,365 |భగీరథ ప్రసాద్ | |భారత జాతీయ కాంగ్రెస్ |2,08,479 |18,886 |- |3 |గ్వాలియర్ |GEN |యశోధర రాజే సింధియా | |భారతీయ జనతా పార్టీ |2,52,314 |అశోక్ సింగ్ | |భారత జాతీయ కాంగ్రెస్ |2,25,723 |26,591 |- |4 |గుణ |GEN |జ్యోతిరాదిత్య సింధియా | |భారత జాతీయ కాంగ్రెస్ |4,13,297 |నరోత్తమ్ మిశ్రా | |భారతీయ జనతా పార్టీ |1,63,560 |2,49,737 |- |5 |సాగర్ |GEN |భూపేంద్ర సింగ్ | |భారతీయ జనతా పార్టీ |3,23,954 |అస్లాం షేర్ ఖాన్ | |భారత జాతీయ కాంగ్రెస్ |1,92,786 |1,31,168 |- |6 |తికమ్‌గర్ | (ఎస్.సి) |వీరేంద్ర కుమార్ | |భారతీయ జనతా పార్టీ |2,00,109 |అహిర్వార్ బృందావనం | |భారత జాతీయ కాంగ్రెస్ |1,58,247 |41,862 |- |7 |దామోహ్ |GEN |శివరాజ్ సింగ్ లోధీ | |భారతీయ జనతా పార్టీ |3,02,673 |చంద్రభాన్ భయ్యా | |భారత జాతీయ కాంగ్రెస్ |2,31,796 |70,877 |- |8 |ఖజురహో |GEN |జీతేంద్ర సింగ్ బుందేలా | |భారతీయ జనతా పార్టీ |2,29,369 |రాజా పటేరియా | |భారత జాతీయ కాంగ్రెస్ |2,01,037 |28,332 |- |9 |సత్నా |GEN |గణేష్ సింగ్ | |భారతీయ జనతా పార్టీ |1,94,624 |సుఖలాల్ కుష్వాహ | |బహుజన్ సమాజ్ పార్టీ |1,90,206 |4,418 |- |10 |రేవా |GEN |దేవరాజ్ సింగ్ పటేల్ | |బహుజన్ సమాజ్ పార్టీ |1,72,002 |సుందర్ లాల్ తివారీ | |భారత జాతీయ కాంగ్రెస్ |1,67,981 |4,021 |- |11 |సిద్ధి |GEN |గోవింద్ ప్రసాద్ మిశ్రా | |భారతీయ జనతా పార్టీ |2,70,914 |ఇంద్రజీత్ కుమార్ | |భారత జాతీయ కాంగ్రెస్ |2,25,174 |45,740 |- |12 |షాడోల్ | (ఎస్.టి) |రాజేష్ నందిని సింగ్ | |భారత జాతీయ కాంగ్రెస్ |2,63,434 |నరేంద్ర సింగ్ మరావి | |భారతీయ జనతా పార్టీ |2,50,019 |13,415 |- |13 |జబల్పూర్ |GEN |రాకేష్ సింగ్ | |భారతీయ జనతా పార్టీ |3,43,922 |రామేశ్వర్ నీఖ్రా | |భారత జాతీయ కాంగ్రెస్ |2,37,919 |1,06,003 |- |14 |మండల | (ఎస్.టి) |బసోరి సింగ్ మస్రం | |భారత జాతీయ కాంగ్రెస్ |3,91,133 |ఫగ్గన్ సింగ్ కులస్తే | |భారతీయ జనతా పార్టీ |3,26,080 |65,053 |- |15 |బాలాఘాట్ |GEN |KD దేశ్‌ముఖ్ | |భారతీయ జనతా పార్టీ |2,99,959 |విశ్వేశ్వర్ భగత్ | |భారత జాతీయ కాంగ్రెస్ |2,59,140 |40,819 |- |16 |చింద్వారా |GEN |[[కమల్ నాథ్]] | |భారత జాతీయ కాంగ్రెస్ |4,09,736 |మరోత్ రావ్ ఖవాసే | |భారతీయ జనతా పార్టీ |2,88,516 |1,21,220 |- |17 |నర్మదాపురం |GEN |[[ఉదయ్ ప్రతాప్ సింగ్]] | |భారత జాతీయ కాంగ్రెస్ |3,39,496 |రాంపాల్ సింగ్ | |భారతీయ జనతా పార్టీ |3,20,251 |19,245 |- |18 |విదిశ |GEN |[[సుష్మాస్వరాజ్|సుష్మా స్వరాజ్]] | |భారతీయ జనతా పార్టీ |4,38,235 |మున్వర్ సలీమ్ | |సమాజ్ వాదీ పార్టీ |48,391 |3,89,844 |- |19 |భోపాల్ |GEN |కైలాష్ జోషి | |భారతీయ జనతా పార్టీ |3,35,678 |సురేంద్ర సింగ్ ఠాకూర్ | |భారత జాతీయ కాంగ్రెస్ |2,70,521 |65,157 |- |20 |రాజ్‌గఢ్ |GEN |నారాయణ్ సింగ్ ఆమ్లాబే | |భారత జాతీయ కాంగ్రెస్ |3,19,371 |లక్ష్మణ్ సింగ్ | |భారతీయ జనతా పార్టీ |2,94,983 |24,388 |- |21 |దేవాస్ | (ఎస్.సి) |సజ్జన్ సింగ్ వర్మ | |భారత జాతీయ కాంగ్రెస్ |3,76,421 |[[థావర్ చంద్ గెహ్లాట్]] | |భారతీయ జనతా పార్టీ |3,60,964 |15,457 |- |22 |ఉజ్జయిని | (ఎస్.సి) |[[ప్రేమ్‌చంద్ గుడ్డు]] | |భారత జాతీయ కాంగ్రెస్ |3,26,905 |[[సత్యనారాయణ జాతీయ]] | |భారతీయ జనతా పార్టీ |3,11,064 |15,841 |- |23 |మందసౌర్ |GEN |[[మీనాక్షి నటరాజన్]] | |భారత జాతీయ కాంగ్రెస్ |3,73,532 |[[లక్ష్మీనారాయణ పాండే]] | |భారతీయ జనతా పార్టీ |3,42,713 |30,819 |- |24 |రత్లాం | (ఎస్.టి) |[[కాంతిలాల్ భూరియా]] | |భారత జాతీయ కాంగ్రెస్ |3,08,923 |[[దిలీప్ సింగ్ భూరియా]] | |భారతీయ జనతా పార్టీ |2,51,255 |57,668 |- |25 |ధర్ | (ఎస్.టి) |గజేంద్ర సింగ్ రాజుఖేడి | |భారత జాతీయ కాంగ్రెస్ |3,02,660 |ముకం సింగ్ కిరాడే | |భారతీయ జనతా పార్టీ |2,99,999 |2,661 |- |26 |ఇండోర్ |GEN |సుమిత్రా మహాజన్ | |భారతీయ జనతా పార్టీ |3,88,662 |సత్యనారాయణ పటేల్ | |భారత జాతీయ కాంగ్రెస్ |3,77,182 |11,480 |- |27 |ఖర్గోన్ | (ఎస్.టి) |మఖన్‌సింగ్ సోలంకి | |భారతీయ జనతా పార్టీ |3,51,296 |బాలా బచ్చన్ | |భారత జాతీయ కాంగ్రెస్ |3,17,121 |34,175 |- |28 |ఖాండ్వా |GEN |[[అరుణ్ సుభాశ్చంద్ర యాదవ్]] | |భారత జాతీయ కాంగ్రెస్ |3,94,241 |నందకుమార్ సింగ్ చౌహాన్ | |భారతీయ జనతా పార్టీ |3,45,160 |49,081 |- |29 |బెతుల్ | (ఎస్.టి) |జ్యోతి ధుర్వే | |భారతీయ జనతా పార్టీ |3,34,939 |ఓఝరం ఇవనే | |భారత జాతీయ కాంగ్రెస్ |2,37,622 |97,317 |- ! rowspan="48" |మహారాష్ట్ర |1 |నందుర్బార్ | (ఎస్.టి) |మాణిక్రావ్ హోడ్ల్యా గావిట్ | |భారత జాతీయ కాంగ్రెస్ |2,75,936 |శరద్ గావిట్ | |సమాజ్ వాదీ పార్టీ |2,35,093 |40,843 |- |2 |ధూలే |GEN |ప్రతాప్ నారాయణరావు సోనావానే | |భారతీయ జనతా పార్టీ |2,63,260 |అమరీష్ భాయ్ రసిక్లాల్ పటేల్ | |భారత జాతీయ కాంగ్రెస్ |2,43,841 |19,419 |- |3 |జలగావ్ |GEN |AT నానా పాటిల్ | |భారతీయ జనతా పార్టీ |3,43,647 |వసంతరావు మోర్ | |నేషనలిస్ట్ కాంగ్రెస్ పార్టీ |2,47,627 |96,020 |- |4 |రావర్ |GEN |హరిభౌ జావాలే | |భారతీయ జనతా పార్టీ |3,28,843 |రవీంద్ర పాటిల్ | |నేషనలిస్ట్ కాంగ్రెస్ పార్టీ |3,00,625 |28,218 |- |5 |బుల్దానా |GEN |[[ప్రతాపరావు గణపత్రావ్ జాదవ్]] | |శివసేన |3,53,671 |రాజేంద్ర షింగనే | |నేషనలిస్ట్ కాంగ్రెస్ పార్టీ |3,25,593 |28,078 |- |6 |అకోలా |GEN |సంజయ్ శ్యాంరావ్ ధోత్రే | |భారతీయ జనతా పార్టీ |2,87,526 |ప్రకాష్ యశ్వంత్ అంబేద్కర్ | |భారీపా బహుజన్ మహాసంఘ్ |2,22,678 |64,848 |- |7 |అమరావతి | (ఎస్.సి) |ఆనందరావు విఠోబా అడ్సుల్ | |శివసేన |3,14,286 |రాజేంద్ర గవాయి | |రిపబ్లికన్ పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (జి) |2,52,570 |61,716 |- |8 |వార్ధా |GEN |దత్తా మేఘే | |భారత జాతీయ కాంగ్రెస్ |3,52,853 |సురేష్ వాగ్మారే | |భారతీయ జనతా పార్టీ |2,56,935 |95,918 |- |9 |రామ్‌టెక్ | (ఎస్.సి) |ముకుల్ వాస్నిక్ | |భారత జాతీయ కాంగ్రెస్ |3,11,614 |కృపాల్ తుమనే | |శివసేన |2,94,913 |16,701 |- |10 |నాగపూర్ |GEN |విలాస్ ముత్తెంవార్ | |భారత జాతీయ కాంగ్రెస్ |3,15,148 |బన్వరీలాల్ పురోహిత్ | |భారతీయ జనతా పార్టీ |2,90,749 |24,399 |- |11 |భండారా-గోండియా |GEN |ప్రఫుల్ పటేల్ | |నేషనలిస్ట్ కాంగ్రెస్ పార్టీ |4,89,814 |నానా పటోలే | |స్వతంత్ర |2,37,899 |2,51,915 |- |12 |గడ్చిరోలి-చిమూర్ | (ఎస్.టి) |మరోత్రావ్ కోవాసే | |భారత జాతీయ కాంగ్రెస్ |3,21,756 |అశోక్ నేతే | |భారతీయ జనతా పార్టీ |2,93,176 |28,580 |- |13 |చంద్రపూర్ |GEN |హన్సరాజ్ గంగారామ్ అహిర్ | |భారతీయ జనతా పార్టీ |3,01,467 |నరేష్ పుగ్లియా | |భారత జాతీయ కాంగ్రెస్ |2,68,972 |32,495 |- |14 |యావత్మాల్-వాషిమ్ |GEN |భావన గావాలి | |శివసేన |3,84,443 |హరిసింగ్ రాథోడ్ | |భారత జాతీయ కాంగ్రెస్ |3,27,492 |56,951 |- |15 |హింగోలి |GEN |సుభాష్ వాంఖడే | |శివసేన |3,40,148 |సూర్యకాంత పాటిల్ | |నేషనలిస్ట్ కాంగ్రెస్ పార్టీ |2,66,514 |73,634 |- |16 |నాందేడ్ |GEN |భాస్కరరావు ఖట్గాంకర్ | |భారత జాతీయ కాంగ్రెస్ |3,46,400 |శంభాజీ పవార్ | |భారతీయ జనతా పార్టీ |2,71,786 |74,614 |- |17 |పర్భాని |GEN |గణేశరావు దూద్‌గాంకర్ | |శివసేన |3,85,387 |సురేష్ వార్పుడ్కర్ | |నేషనలిస్ట్ కాంగ్రెస్ పార్టీ |3,19,969 |65,418 |- |18 |జల్నా |GEN |రావుసాహెబ్ దాన్వే | |భారతీయ జనతా పార్టీ |3,50,710 |కళ్యాణ్ వైజినాథ్ కాలే | |భారత జాతీయ కాంగ్రెస్ |3,42,228 |8,482 |- |19 |ఔరంగాబాద్ |GEN |చంద్రకాంత్ ఖైరే | |శివసేన |2,55,896 |ఉత్తమ్‌సింగ్ పవార్ | |భారత జాతీయ కాంగ్రెస్ |2,22,882 |33,014 |- |20 |దిండోరి | (ఎస్.టి) |హరిశ్చంద్ర దేవరామ్ చవాన్ | |భారతీయ జనతా పార్టీ |2,81,254 |జిర్వాల్ నరహరి సీతారాం | |నేషనలిస్ట్ కాంగ్రెస్ పార్టీ |2,43,907 |37,347 |- |21 |నాసిక్ |GEN |సమీర్ భుజబల్ | |నేషనలిస్ట్ కాంగ్రెస్ పార్టీ |2,38,706 |హేమంత్ గాడ్సే | |మహారాష్ట్ర నవనిర్మాణ సేన |2,16,674 |22,032 |- |22 |పాల్ఘర్ | (ఎస్.టి) |బలిరామ్ జాదవ్ | |బహుజన్ వికాస్ ఆఘడి |2,23,234 |[[చింతామన్ వనగా]] | |భారతీయ జనతా పార్టీ |2,10,874 |12,360 |- |23 |భివాండి |GEN |సురేష్ కాశీనాథ్ తవారే | |భారత జాతీయ కాంగ్రెస్ |1,82,789 |జగన్నాథ్ పాటిల్ | |భారతీయ జనతా పార్టీ |1,41,425 |41,364 |- |24 |కళ్యాణ్ |GEN |ఆనంద్ పరంజపే | |శివసేన |2,12,476 |వసంత్ దావ్‌ఖరే | |నేషనలిస్ట్ కాంగ్రెస్ పార్టీ |1,88,274 |24,202 |- |25 |థానే |GEN |సంజీవ్ నాయక్ | |నేషనలిస్ట్ కాంగ్రెస్ పార్టీ |3,01,000 |విజయ్ చౌగులే | |శివసేన |2,51,980 |49,020 |- |26 |ముంబై నార్త్ |GEN |[[సంజయ్ నిరుపమ్]] | |భారత జాతీయ కాంగ్రెస్ |2,55,157 |రామ్ నాయక్ | |భారతీయ జనతా పార్టీ |2,49,378 |5,779 |- |27 |ముంబై నార్త్ వెస్ట్ |GEN |గురుదాస్ కామత్ | |భారత జాతీయ కాంగ్రెస్ |2,53,920 |గజానన్ కీర్తికర్ | |శివసేన |2,15,533 |38,387 |- |28 |ముంబై నార్త్ ఈస్ట్ |GEN |సంజయ్ దిన పాటిల్ | |నేషనలిస్ట్ కాంగ్రెస్ పార్టీ |2,13,505 |కిరీట్ సోమయ్య | |భారతీయ జనతా పార్టీ |2,10,572 |2,933 |- |29 |ముంబై నార్త్ సెంట్రల్ |GEN |[[ప్రియ దత్|ప్రియా దత్]] | |భారత జాతీయ కాంగ్రెస్ |3,19,352 |మహేష్ రామ్ జెఠ్మలానీ | |భారతీయ జనతా పార్టీ |1,44,797 |1,74,555 |- |30 |ముంబై సౌత్ సెంట్రల్ |GEN |[[ఏక్‌నాథ్ గైక్వాడ్|ఏకనాథ్ గైక్వాడ్]] | |భారత జాతీయ కాంగ్రెస్ |2,57,523 |సురేష్ అనంత్ గంభీర్ | |శివసేన |1,81,817 |75,706 |- |31 |ముంబై సౌత్ |GEN |[[మిలింద్ దేవరా]] | |భారత జాతీయ కాంగ్రెస్ |2,72,411 |బాలా నందగావ్కర్ | |మహారాష్ట్ర నవనిర్మాణ సేన |1,59,729 |1,12,682 |- |32 |రాయగడ |GEN |అనంత్ గీతే | |శివసేన |4,13,546 |AR అంతులే | |భారత జాతీయ కాంగ్రెస్ |2,67,025 |1,46,521 |- |33 |మావల్ |GEN |గజానన్ బాబర్ | |శివసేన |3,64,857 |ఆజం పన్సారే | |నేషనలిస్ట్ కాంగ్రెస్ పార్టీ |2,84,238 |80,619 |- |34 |పూణే |GEN |సురేష్ కల్మాడీ | |భారత జాతీయ కాంగ్రెస్ |2,79,973 |అనిల్ శిరోల్ | |భారతీయ జనతా పార్టీ |2,54,272 |25,701 |- |35 |బారామతి |GEN |సుప్రియా సూలే | |నేషనలిస్ట్ కాంగ్రెస్ పార్టీ |4,87,827 |కాంత నలవాడే | |భారతీయ జనతా పార్టీ |1,50,996 |3,36,831 |- |36 |షిరూర్ |GEN |శివాజీరావు అధలరావు పాటిల్ | |శివసేన |4,82,563 |విలాస్ విఠోబా లాండే | |నేషనలిస్ట్ కాంగ్రెస్ పార్టీ |3,03,952 |1,78,611 |- |37 |అహ్మద్‌నగర్ |GEN |దిలీప్ కుమార్ గాంధీ | |భారతీయ జనతా పార్టీ |3,12,047 |కర్దిలే శివాజీ భానుదాస్ | |నేషనలిస్ట్ కాంగ్రెస్ పార్టీ |2,65,316 |46,731 |- |38 |షిరిడీ | (ఎస్.సి) |భౌసాహెబ్ వాక్చౌరే | |శివసేన |3,59,921 |రాందాస్ అథవాలే | |రిపబ్లికన్ పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (A) |2,27,170 |1,32,751 |- |39 |బీడు |GEN |గోపీనాథ్ ముండే | |భారతీయ జనతా పార్టీ |5,53,994 |రమేష్‌రావు బాబూరావు కొకాటే | |నేషనలిస్ట్ కాంగ్రెస్ పార్టీ |4,13,042 |1,40,952 |- |40 |ఉస్మానాబాద్ |GEN |పదంసింహా పాటిల్ | |నేషనలిస్ట్ కాంగ్రెస్ పార్టీ |4,08,840 |రవీంద్ర గైక్వాడ్ | |శివసేన |4,02,053 |6,787 |- |41 |లాతూర్ | (ఎస్.సి) |జయవంతరావు అవలే | |భారత జాతీయ కాంగ్రెస్ |3,72,890 |సునీల్ గైక్వాడ్ | |భారతీయ జనతా పార్టీ |3,64,915 |7,975 |- |42 |షోలాపూర్ | (ఎస్.సి) |సుశీల్ కుమార్ షిండే | |భారత జాతీయ కాంగ్రెస్ |3,87,591 |శరద్ బన్సోడే | |భారతీయ జనతా పార్టీ |2,87,959 |99,632 |- |43 |మధ |GEN |శరద్ పవార్ | |నేషనలిస్ట్ కాంగ్రెస్ పార్టీ |5,30,596 |సుభాష్ సురేశ్‌చంద్ర దేశ్‌ముఖ్ | |భారతీయ జనతా పార్టీ |2,16,137 |3,14,459 |- |44 |సాంగ్లీ |GEN |ప్రతీక్ పాటిల్ | |భారత జాతీయ కాంగ్రెస్ |3,78,620 |అజిత్రావు శంకర్రావు ఘోర్పడే | |స్వతంత్ర |3,38,837 |39,783 |- |45 |సతారా |GEN |ఉదయన్‌రాజే భోసలే | |నేషనలిస్ట్ కాంగ్రెస్ పార్టీ |5,32,583 |పురుషోత్తం బాజీరావు జాదవ్ | |శివసేన |2,35,068 |2,97,515 |- |46 |రత్నగిరి-సింధుదుర్గ్ |GEN |[[నీలేష్ రాణే|నీలేష్ నారాయణ్ రాణే]] | |భారత జాతీయ కాంగ్రెస్ |3,53,915 |సురేష్ ప్రభు | |శివసేన |3,07,165 |46,750 |- |47 |కొల్హాపూర్ |GEN |సదాశివరావు మాండ్లిక్ | |స్వతంత్ర |4,28,082 |శంభాజీ రాజే | |నేషనలిస్ట్ కాంగ్రెస్ పార్టీ |3,83,282 |44,800 |- |48 |హత్కనాంగిల్ |GEN |రాజు శెట్టి | |స్వాభిమాని పక్షం |4,81,025 |నివేదిత మనే | |నేషనలిస్ట్ కాంగ్రెస్ పార్టీ |3,85,965 |95,060 |- ! rowspan="2" |మణిపూర్ |1 |లోపలి మణిపూర్ |GEN |తోక్చోమ్ మెయిన్య | |భారత జాతీయ కాంగ్రెస్ |2,30,876 |మొయిరంగ్తేం నారా | |కమ్యూనిస్ట్ పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా |1,99,916 |30,960 |- |2 |ఔటర్ మణిపూర్ | (ఎస్.టి) |థాంగ్సో బైట్ | |భారత జాతీయ కాంగ్రెస్ |3,44,517 |మణి చరెనమెయి | |పీపుల్స్ డెమోక్రటిక్ అలయన్స్ |2,24,719 |1,19,798 |- ! rowspan="2" |మేఘాలయ |1 |షిల్లాంగ్ | (ఎస్.టి) |విన్సెంట్ పాల | |భారత జాతీయ కాంగ్రెస్ |2,32,270 |జాన్ ఫిల్మోర్ ఖర్షియింగ్ | |యునైటెడ్ డెమోక్రటిక్ పార్టీ |1,24,402 |1,07,868 |- |2 |తురా | (ఎస్.టి) |అగాథా సంగ్మా | |నేషనలిస్ట్ కాంగ్రెస్ పార్టీ |1,54,476 |డెబోరా సి మారక్ | |భారత జాతీయ కాంగ్రెస్ |1,36,531 |17,945 |- !మిజోరం |1 |మిజోరం | (ఎస్.టి) |CL రువాలా | |భారత జాతీయ కాంగ్రెస్ |2,13,779 |H. లల్లూంగ్‌మునా | |స్వతంత్ర |1,04,824 |1,08,955 |- !నాగాలాండ్ |1 |నాగాలాండ్ | (ఎస్.టి) |CM చాంగ్ | |నాగా పీపుల్స్ ఫ్రంట్ |8,32,224 |కె. అసుంగ్బా సంగతం | |భారత జాతీయ కాంగ్రెస్ |3,49,203 |4,83,021 |- ! rowspan="21" |ఒడిశా |1 |బార్గర్ |GEN |[[సంజయ్ భోయ్]] | |భారత జాతీయ కాంగ్రెస్ |3,97,375 |హమీద్ హుస్సేన్ | |బిజు జనతా దళ్ |2,98,931 |98,444 |- |2 |సుందర్‌ఘర్ | (ఎస్.టి) |హేమానంద బిస్వాల్ | |భారత జాతీయ కాంగ్రెస్ |2,80,054 |జువల్ ఓరం | |భారతీయ జనతా పార్టీ |2,68,430 |11,624 |- |3 |సంబల్పూర్ |GEN |అమర్‌నాథ్ ప్రధాన్ | |భారత జాతీయ కాంగ్రెస్ |3,04,890 |రోహిత్ పూజారి | |బిజు జనతా దళ్ |2,90,016 |14,874 |- |4 |కియోంఝర్ | (ఎస్.టి) |యష్బంత్ నారాయణ్ సింగ్ లగురి | |బిజు జనతా దళ్ |3,89,104 |ధనుర్జయ సిదు | |భారత జాతీయ కాంగ్రెస్ |2,62,620 |1,26,484 |- |5 |మయూర్భంజ్ | (ఎస్.టి) |లక్ష్మణ్ తుడు | |బిజు జనతా దళ్ |2,56,648 |సుదమ్ మార్ంది | |జార్ఖండ్ ముక్తి మోర్చా |1,90,470 |66,178 |- |6 |బాలాసోర్ |GEN |శ్రీకాంత్ కుమార్ జెనా | |భారత జాతీయ కాంగ్రెస్ |3,13,888 |అరుణ్ దే | |నేషనలిస్ట్ కాంగ్రెస్ పార్టీ |2,74,988 |38,900 |- |7 |భద్రక్ | (ఎస్.సి) |అర్జున్ చరణ్ సేథీ | |బిజు జనతా దళ్ |4,16,808 |అనంత ప్రసాద్ సేథీ | |భారత జాతీయ కాంగ్రెస్ |3,61,870 |54,938 |- |8 |జాజ్పూర్ | (ఎస్.సి) |మోహన్ జెనా | |బిజు జనతా దళ్ |4,33,350 |అమియా కాంత మల్లిక్ | |భారత జాతీయ కాంగ్రెస్ |3,05,603 |1,27,747 |- |9 |దెంకనల్ |GEN |తథాగత సత్పతి | |బిజు జనతా దళ్ |3,98,568 |చంద్రశేఖర్ త్రిపాఠి | |భారత జాతీయ కాంగ్రెస్ |2,11,981 |1,86,587 |- |10 |బోలంగీర్ |GEN |కాళికేష్ నారాయణ్ సింగ్ డియో | |బిజు జనతా దళ్ |4,30,150 |నరసింగ మిశ్రా | |భారత జాతీయ కాంగ్రెస్ |3,39,315 |90,835 |- |11 |కలహండి |GEN |భక్త చరణ్ దాస్ | |భారత జాతీయ కాంగ్రెస్ |4,01,736 |సుభాష్ చంద్ర నాయక్ | |బిజు జనతా దళ్ |2,47,699 |1,54,037 |- |12 |నబరంగపూర్ | (ఎస్.టి) |ప్రదీప్ కుమార్ మాఝీ | |భారత జాతీయ కాంగ్రెస్ |3,08,307 |దొంబురు మాఝీ | |బిజు జనతా దళ్ |2,78,330 |29,977 |- |13 |కంధమాల్ |GEN |రుద్ర మాధబ్ రే | |బిజు జనతా దళ్ |3,15,314 |సుజిత్ కుమార్ పాధి | |భారత జాతీయ కాంగ్రెస్ |1,64,307 |1,51,007 |- |14 |కటక్ |GEN |భర్తృహరి మహాతాబ్ | |బిజు జనతా దళ్ |4,65,089 |బిభూతి భూషణ్ మిశ్రా | |భారత జాతీయ కాంగ్రెస్ |2,28,797 |2,36,292 |- |15 |కేంద్రపారా |GEN |బైజయంత్ పాండా | |బిజు జనతా దళ్ |5,02,635 |రంజీబ్ బిస్వాల్ | |భారత జాతీయ కాంగ్రెస్ |3,75,528 |1,27,107 |- |16 |జగత్‌సింగ్‌పూర్ | (ఎస్.సి) |బిభు ప్రసాద్ తారై | |కమ్యూనిస్ట్ పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా |4,57,234 |రవీంద్ర కుమార్ సేథీ | |భారత జాతీయ కాంగ్రెస్ |3,80,499 |76,735 |- |17 |పూరి |GEN |పినాకి మిశ్రా | |బిజు జనతా దళ్ |4,36,961 |దేబేంద్ర నాథ్ మాన్‌సింగ్ | |భారత జాతీయ కాంగ్రెస్ |2,25,656 |2,11,305 |- |18 |భువనేశ్వర్ |GEN |ప్రసన్న కుమార్ పాతసాని | |బిజు జనతా దళ్ |4,00,472 |సంతోష్ మొహంతి | |భారత జాతీయ కాంగ్రెస్ |1,47,712 |2,52,760 |- |19 |అస్కా |GEN |నిత్యానంద ప్రధాన్ | |బిజు జనతా దళ్ |4,19,862 |రామచంద్ర రథ్ | |భారత జాతీయ కాంగ్రెస్ |1,87,028 |2,32,834 |- |20 |బెర్హంపూర్ |GEN |సిద్ధాంత మహాపాత్ర | |బిజు జనతా దళ్ |3,19,839 |చంద్ర శేఖర్ సాహు | |భారత జాతీయ కాంగ్రెస్ |2,62,552 |57,287 |- |21 |కోరాపుట్ | (ఎస్.టి) |జయరామ్ పాంగి | |బిజు జనతా దళ్ |3,12,776 |గిరిధర్ గమాంగ్ | |భారత జాతీయ కాంగ్రెస్ |2,16,416 |96,360 |- !పుదుచ్చేరి |1 |పుదుచ్చేరి |GEN |వి.నారాయణసామి | |భారత జాతీయ కాంగ్రెస్ |3,00,391 |ఎం. రామదాస్ | |పట్టాలి మక్కల్ కట్చి |2,08,619 |91,772 |- ! rowspan="13" |పంజాబ్ |1 |గురుదాస్‌పూర్ |GEN |ప్రతాప్ సింగ్ బజ్వా | |భారత జాతీయ కాంగ్రెస్ |4,47,994 |వినోద్ ఖన్నా | |భారతీయ జనతా పార్టీ |4,39,652 |8,342 |- |2 |అమృత్‌సర్ |GEN |నవజ్యోత్ సింగ్ సిద్ధూ | |భారతీయ జనతా పార్టీ |3,92,046 |ఓం ప్రకాష్ సోని | |భారత జాతీయ కాంగ్రెస్ |3,85,188 |6,858 |- |3 |ఖాదూర్ సాహిబ్ |GEN |రత్తన్ సింగ్ అజ్నాలా | |శిరోమణి అకాలీదళ్ |4,67,980 |రాణా గుర్జీత్ సింగ్ | |భారత జాతీయ కాంగ్రెస్ |4,35,720 |32,260 |- |4 |జలంధర్ | (ఎస్.సి) |మొహిందర్ సింగ్ కేపీ | |భారత జాతీయ కాంగ్రెస్ |4,08,103 |హన్స్ రాజ్ హన్స్ | |శిరోమణి అకాలీదళ్ |3,71,658 |36,445 |- |5 |హోషియార్పూర్ | (ఎస్.సి) |సంతోష్ చౌదరి | |భారత జాతీయ కాంగ్రెస్ |3,58,812 |సోమ్ ప్రకాష్ | |భారతీయ జనతా పార్టీ |3,58,446 |366 |- |6 |ఆనందపూర్ సాహిబ్ |GEN |రవ్‌నీత్ సింగ్ బిట్టు | |భారత జాతీయ కాంగ్రెస్ |4,04,836 |దల్జీత్ సింగ్ చీమా | |శిరోమణి అకాలీదళ్ |3,37,632 |67,204 |- |7 |లూధియానా |GEN |మనీష్ తివారీ | |భారత జాతీయ కాంగ్రెస్ |4,49,264 |గురుచరణ్ సింగ్ గాలిబ్ | |శిరోమణి అకాలీదళ్ |3,35,558 |1,13,706 |- |8 |ఫతేఘర్ సాహిబ్ | (ఎస్.సి) |సుఖ్‌దేవ్ సింగ్ తులారాశి | |భారత జాతీయ కాంగ్రెస్ |3,93,557 |చరణ్‌జిత్ సింగ్ అత్వాల్ | |శిరోమణి అకాలీదళ్ |3,59,258 |34,299 |- |9 |ఫరీద్కోట్ | (ఎస్.సి) |పరమజిత్ కౌర్ గుల్షన్ | |శిరోమణి అకాలీదళ్ |4,57,734 |సుఖ్వీందర్ సింగ్ డానీ | |భారత జాతీయ కాంగ్రెస్ |3,95,692 |62,042 |- |10 |ఫిరోజ్‌పూర్ |GEN |షేర్ సింగ్ ఘుబయా | |శిరోమణి అకాలీదళ్ |4,50,900 |జగ్మీత్ సింగ్ బ్రార్ | |భారత జాతీయ కాంగ్రెస్ |4,29,829 |21,071 |- |11 |భటిండా |GEN |హర్‌సిమ్రత్ కౌర్ బాదల్ | |శిరోమణి అకాలీదళ్ |5,29,472 |రణిందర్ సింగ్ | |భారత జాతీయ కాంగ్రెస్ |4,08,524 |1,20,948 |- |12 |సంగ్రూర్ |GEN |విజయ్ ఇందర్ సింగ్లా | |భారత జాతీయ కాంగ్రెస్ |3,58,670 |సుఖ్‌దేవ్ సింగ్ ధిండా | |శిరోమణి అకాలీదళ్ |3,17,798 |40,872 |- |13 |పాటియాలా |GEN |ప్రణీత్ కౌర్ | |భారత జాతీయ కాంగ్రెస్ |4,74,188 |ప్రేమ్ సింగ్ చందుమజ్రా | |శిరోమణి అకాలీదళ్ |3,76,799 |97,389 |- ! rowspan="25" |రాజస్థాన్ |1 |గంగానగర్ | (ఎస్.సి) |భరత్ రామ్ మేఘవాల్ | |భారత జాతీయ కాంగ్రెస్ |4,76,554 |నిహాల్‌చంద్ | |భారతీయ జనతా పార్టీ |3,35,886 |1,40,668 |- |2 |బికనీర్ | (ఎస్.సి) |అర్జున్ రామ్ మేఘవాల్ | |భారతీయ జనతా పార్టీ |2,44,537 |రేవత్ రామ్ పన్వార్ | |భారత జాతీయ కాంగ్రెస్ |2,24,962 |19,575 |- |3 |చురు |GEN |రామ్ సింగ్ కస్వాన్ | |భారతీయ జనతా పార్టీ |3,76,708 |రఫీక్ మండెలియా | |భారత జాతీయ కాంగ్రెస్ |3,64,268 |12,440 |- |4 |ఝుంఝును |GEN |సిస్ రామ్ ఓలా | |భారత జాతీయ కాంగ్రెస్ |3,06,330 |దశరథ్ సింగ్ షెకావత్ | |భారతీయ జనతా పార్టీ |2,40,998 |65,332 |- |5 |సికర్ |GEN |మహదేవ్ సింగ్ ఖండేలా | |భారత జాతీయ కాంగ్రెస్ |3,24,812 |సుభాష్ మహారియా | |భారతీయ జనతా పార్టీ |1,75,386 |1,49,426 |- |6 |జైపూర్ రూరల్ |GEN |లాల్ చంద్ కటారియా | |భారత జాతీయ కాంగ్రెస్ |2,78,266 |రావ్ రాజేంద్ర సింగ్ | |భారతీయ జనతా పార్టీ |2,26,029 |52,237 |- |7 |జైపూర్ |GEN |మహేష్ జోషి | |భారత జాతీయ కాంగ్రెస్ |3,97,438 |రామ్‌చరణ్ బోహ్రా | |భారతీయ జనతా పార్టీ |3,81,339 |16,099 |- |8 |అల్వార్ |GEN |భన్వర్ జితేంద్ర సింగ్ | |భారత జాతీయ కాంగ్రెస్ |4,50,119 |కిరణ్ యాదవ్ | |భారతీయ జనతా పార్టీ |2,93,500 |1,56,619 |- |9 |భరత్పూర్ | (ఎస్.సి) |రతన్ సింగ్ | |భారత జాతీయ కాంగ్రెస్ |3,01,434 |ఖేమ్‌చంద్ | |భారతీయ జనతా పార్టీ |2,19,980 |81,454 |- |10 |కరౌలి-ధోల్పూర్ | (ఎస్.సి) |ఖిలాడీ లాల్ బైర్వా | |భారత జాతీయ కాంగ్రెస్ |2,15,810 |మనోజ్ రజోరియా | |భారతీయ జనతా పార్టీ |1,86,087 |29,723 |- |11 |దౌసా | (ఎస్.టి) |కిరోడి లాల్ మీనా | |స్వతంత్ర |4,33,666 |కుమ్మర్ రుబ్బానీ | |స్వతంత్ర |2,95,907 |1,37,759 |- |12 |టోంక్-సవాయి మాధోపూర్ |GEN |నమో నారాయణ్ మీనా | |భారత జాతీయ కాంగ్రెస్ |3,75,572 |కిరోరి సింగ్ బైన్స్లా | |భారతీయ జనతా పార్టీ |3,75,255 |317 |- |13 |అజ్మీర్ |GEN |సచిన్ పైలట్ | |భారత జాతీయ కాంగ్రెస్ |4,05,575 |కిరణ్ మహేశ్వరి | |భారతీయ జనతా పార్టీ |3,29,440 |76,135 |- |14 |నాగౌర్ |GEN |జ్యోతి మిర్ధా | |భారత జాతీయ కాంగ్రెస్ |3,33,261 |బిందు చౌదరి | |భారతీయ జనతా పార్టీ |1,78,124 |1,55,137 |- |15 |పాలి |GEN |బద్రీ రామ్ జాఖర్ | |భారత జాతీయ కాంగ్రెస్ |3,87,604 |పుస్ప్ జైన్ | |భారతీయ జనతా పార్టీ |1,90,887 |1,96,717 |- |16 |జోధ్‌పూర్ |GEN |చంద్రేష్ కుమారి కటోచ్ | |భారత జాతీయ కాంగ్రెస్ |3,61,577 |జస్వంత్ సింగ్ బిష్ణోయ్ | |భారతీయ జనతా పార్టీ |2,63,248 |98,329 |- |17 |బార్మర్ |GEN |హరీష్ చౌదరి | |భారత జాతీయ కాంగ్రెస్ |4,16,497 |మన్వేంద్ర సింగ్ | |భారతీయ జనతా పార్టీ |2,97,391 |1,19,106 |- |18 |జాలోర్ | (ఎస్.సి) |దేవ్ జీ పటేల్ | |భారతీయ జనతా పార్టీ |1,94,503 |బూటా సింగ్ | |స్వతంత్ర |1,44,698 |49,805 |- |19 |ఉదయపూర్ | (ఎస్.టి) |రఘువీర్ మీనా | |భారత జాతీయ కాంగ్రెస్ |4,11,510 |మహావీర్ భగోరా | |భారతీయ జనతా పార్టీ |2,46,585 |1,64,925 |- |20 |బన్స్వారా | (ఎస్.టి) |తారాచంద్ భగోరా | |భారత జాతీయ కాంగ్రెస్ |4,13,169 |హకారు మైదా | |భారతీయ జనతా పార్టీ |2,13,751 |1,99,418 |- |21 |చిత్తోర్‌గఢ్ |GEN |[[గిరిజా వ్యాస్]] | |భారత జాతీయ కాంగ్రెస్ |3,99,663 |శ్రీచంద్ క్రిప్లానీ | |భారతీయ జనతా పార్టీ |3,26,885 |72,778 |- |22 |రాజసమంద్ |GEN |గోపాల్ సింగ్ షెకావత్ | |భారత జాతీయ కాంగ్రెస్ |2,94,451 |రాసా సింగ్ రావత్ | |భారతీయ జనతా పార్టీ |2,48,561 |45,890 |- |23 |భిల్వారా |GEN |సీపీ జోషి | |భారత జాతీయ కాంగ్రెస్ |4,13,128 |VP సింగ్ బద్నోర్ | |భారతీయ జనతా పార్టీ |2,77,760 |1,35,368 |- |24 |కోట |GEN |ఇజ్యరాజ్ సింగ్ | |భారత జాతీయ కాంగ్రెస్ |3,60,486 |శ్యామ్ శర్మ | |భారతీయ జనతా పార్టీ |2,77,393 |83,093 |- |25 |ఝలావర్-బరన్ |GEN |దుష్యంత్ సింగ్ | |భారతీయ జనతా పార్టీ |4,29,096 |ఊర్మిళ జైన్ | |భారత జాతీయ కాంగ్రెస్ |3,76,255 |52,841 |- !సిక్కిం |1 |సిక్కిం |GEN |ప్రేమ్ దాస్ రాయ్ | |సిక్కిం డెమోక్రటిక్ ఫ్రంట్ |1,59,351 |ఖరానంద ఉపేతి | |భారత జాతీయ కాంగ్రెస్ |74,483 |84,868 |- ! rowspan="39" |తమిళనాడు |1 |తిరువళ్లూరు | (ఎస్.సి) |పి వేణుగోపాల్ | |ఆల్ ఇండియా అన్నా ద్రవిడ మున్నేట్ర కజగం |3,68,294 |గాయత్రి ఎస్ | |ద్రవిడ మున్నేట్ర కజగం |3,36,621 |31,673 |- |2 |చెన్నై ఉత్తర |GEN |TKS ఇలంగోవన్ | |ద్రవిడ మున్నేట్ర కజగం |2,81,055 |డి. పాండియన్ | |కమ్యూనిస్ట్ పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా |2,61,902 |19,153 |- |3 |చెన్నై సౌత్ |GEN |సి. రాజేంద్రన్ | |ఆల్ ఇండియా అన్నా ద్రవిడ మున్నేట్ర కజగం |3,08,567 |ఆర్ఎస్ భారతి | |ద్రవిడ మున్నేట్ర కజగం |2,75,632 |32,935 |- |4 |చెన్నై సెంట్రల్ |GEN |దయానిధి మారన్ | |ద్రవిడ మున్నేట్ర కజగం |2,85,783 |SMK మొగమెద్ అలీ జిన్నా | |ఆల్ ఇండియా అన్నా ద్రవిడ మున్నేట్ర కజగం |2,52,329 |33,454 |- |5 |శ్రీపెరంబుదూర్ | (ఎస్.సి) |టీఆర్ బాలు | |ద్రవిడ మున్నేట్ర కజగం |3,52,641 |ఎకె మూర్తి | |పట్టాలి మక్కల్ కట్చి |3,27,605 |25,036 |- |6 |కాంచీపురం | (ఎస్.సి) |పి. విశ్వనాథన్ | |భారత జాతీయ కాంగ్రెస్ |3,30,237 |రామకృష్ణన్ ఇ | |ఆల్ ఇండియా అన్నా ద్రవిడ మున్నేట్ర కజగం |3,17,134 |13,103 |- |7 |అరక్కోణం | (ఎస్.సి) |ఎస్. జగత్రక్షకన్ | |ద్రవిడ మున్నేట్ర కజగం |4,15,041 |ఆర్.వేలు | |పట్టాలి మక్కల్ కట్చి |3,05,245 |1,09,796 |- |8 |వెల్లూరు | (ఎస్.సి) |అబ్దుల్ రెహమాన్ | |ద్రవిడ మున్నేట్ర కజగం |3,60,474 |LKMB వాసు | |ఆల్ ఇండియా అన్నా ద్రవిడ మున్నేట్ర కజగం |2,53,081 |1,07,393 |- |9 |కృష్ణగిరి |GEN |EG సుగవనం | |ద్రవిడ మున్నేట్ర కజగం |3,35,977 |నంజేగౌడు కె | |ఆల్ ఇండియా అన్నా ద్రవిడ మున్నేట్ర కజగం |2,59,379 |76,598 |- |10 |ధర్మపురి |GEN |ఆర్. తామరైసెల్వన్ | |ద్రవిడ మున్నేట్ర కజగం |3,65,812 |ఆర్. సెంథిల్ | |పట్టాలి మక్కల్ కట్చి |2,29,870 |1,35,942 |- |11 |తిరువణ్ణామలై |GEN |డి. వేణుగోపాల్ | |ద్రవిడ మున్నేట్ర కజగం |4,36,866 |గురువు గురునాథన్ | |పట్టాలి మక్కల్ కట్చి |2,88,566 |1,48,300 |- |12 |అరణి |GEN |ఎం. కృష్ణసామి | |భారత జాతీయ కాంగ్రెస్ |3,96,728 |ఎన్. సుబ్రమణియన్ | |ఆల్ ఇండియా అన్నా ద్రవిడ మున్నేట్ర కజగం |2,89,898 |1,06,830 |- |13 |విలుప్పురం |GEN |ఆనందన్ ఎం | |ఆల్ ఇండియా అన్నా ద్రవిడ మున్నేట్ర కజగం |3,06,826 |స్వామిదురై కె | |విదుతలై చిరుతైగల్ కట్చి |3,04,029 |2,797 |- |14 |కళ్లకురిచ్చి |GEN |ఆది శంకర్ | |ద్రవిడ మున్నేట్ర కజగం |3,63,601 |కె. ధనరాజు | |పట్టాలి మక్కల్ కట్చి |2,54,993 |1,08,608 |- |15 |సేలం |GEN |S. సెమ్మలై | |ఆల్ ఇండియా అన్నా ద్రవిడ మున్నేట్ర కజగం |3,80,460 |కెవి తంగబాలు | |భారత జాతీయ కాంగ్రెస్ |3,33,969 |46,491 |- |16 |నమక్కల్ |GEN |ఎస్. గాంధీసెల్వన్ | |ద్రవిడ మున్నేట్ర కజగం |3,71,476 |వైరం తమిళరసి | |ఆల్ ఇండియా అన్నా ద్రవిడ మున్నేట్ర కజగం |2,69,045 |1,02,431 |- |17 |ఈరోడ్ |GEN |ఎ. గణేశమూర్తి | |మరుమలార్చి ద్రవిడ మున్నేట్ర కజగం |2,84,148 |EVKS ఇలంగోవన్ | |భారత జాతీయ కాంగ్రెస్ |2,34,812 |49,336 |- |18 |తిరుప్పూర్ |GEN |సి. శివసామి | |ఆల్ ఇండియా అన్నా ద్రవిడ మున్నేట్ర కజగం |2,95,731 |SK ఖర్వేంతన్ | |భారత జాతీయ కాంగ్రెస్ |2,10,385 |85,346 |- |19 |నీలగిరి |GEN |ఎ. రాజా | |ద్రవిడ మున్నేట్ర కజగం |3,16,802 |కృష్ణన్ సి | |మరుమలార్చి ద్రవిడ మున్నేట్ర కజగం |2,30,781 |86,021 |- |20 |కోయంబత్తూరు |GEN |పిఆర్ నటరాజన్ | |కమ్యూనిస్ట్ పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (మార్క్సిస్ట్) |2,93,165 |ఆర్. ప్రభు | |భారత జాతీయ కాంగ్రెస్ |2,54,501 |38,664 |- |21 |పొల్లాచి |GEN |కె. సుకుమార్ | |ఆల్ ఇండియా అన్నా ద్రవిడ మున్నేట్ర కజగం |3,05,935 |కె. శ్యాముగసుందరం | |ద్రవిడ మున్నేట్ర కజగం |2,59,910 |46,025 |- |22 |దిండిగల్ |GEN |NSV చిత్తన్ | |భారత జాతీయ కాంగ్రెస్ |3,61,545 |బాలసుబ్రమణి పి | |ఆల్ ఇండియా అన్నా ద్రవిడ మున్నేట్ర కజగం |3,07,198 |54,347 |- |23 |కరూర్ |GEN |ఎం. తంబిదురై | |ఆల్ ఇండియా అన్నా ద్రవిడ మున్నేట్ర కజగం |3,80,542 |కేసీ పళనిసామి | |ద్రవిడ మున్నేట్ర కజగం |3,33,288 |47,254 |- |24 |తిరుచిరాపల్లి |GEN |పి కుమార్ | |ఆల్ ఇండియా అన్నా ద్రవిడ మున్నేట్ర కజగం |2,98,710 |సరుబల ఆర్ తొండమాన్ | |భారత జాతీయ కాంగ్రెస్ |2,94,375 |4,335 |- |25 |పెరంబలూరు |GEN |నెపోలియన్ డి | |ద్రవిడ మున్నేట్ర కజగం |3,98,742 |బాలసుబ్రమణ్యం కెకె | |ఆల్ ఇండియా అన్నా ద్రవిడ మున్నేట్ర కజగం |3,21,138 |77,604 |- |26 |కడలూరు |GEN |కెఎస్ అళగిరి | |భారత జాతీయ కాంగ్రెస్ |3,20,473 |ఎంసీ సంపత్ | |ఆల్ ఇండియా అన్నా ద్రవిడ మున్నేట్ర కజగం |2,96,941 |23,532 |- |27 |చిదంబరం | (ఎస్.సి) |తోల్. తిరుమావళవన్ | |విదుతలై చిరుతైగల్ కట్చి |4,28,804 |ఇ.పొన్నుస్వామి | |పట్టాలి మక్కల్ కట్చి |3,29,721 |99,083 |- |28 |మైలాడుతురై |GEN |ఓఎస్ మణియన్ | |ఆల్ ఇండియా అన్నా ద్రవిడ మున్నేట్ర కజగం |3,64,089 |మణిశంకర్ అయ్యర్ | |భారత జాతీయ కాంగ్రెస్ |3,27,235 |36,854 |- |29 |నాగపట్టణం | (ఎస్.సి) |ఎకెఎస్ విజయన్ | |ద్రవిడ మున్నేట్ర కజగం |3,69,915 |సెల్వరాజ్ ఎం | |కమ్యూనిస్ట్ పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా |3,21,953 |47,962 |- |30 |తంజావూరు | (ఎస్.సి) |SS పళనిమాణికం | |ద్రవిడ మున్నేట్ర కజగం |4,08,343 |దురై బాలకృష్ణన్ | |మరుమలార్చి ద్రవిడ మున్నేట్ర కజగం |3,06,556 |1,01,787 |- |31 |శివగంగ |GEN |పి. చిదంబరం | |భారత జాతీయ కాంగ్రెస్ |3,34,348 |ఆర్ఎస్ రాజా కన్నప్పన్ | |ఆల్ ఇండియా అన్నా ద్రవిడ మున్నేట్ర కజగం |3,30,994 |3,354 |- |32 |మధురై |GEN |ఎంకే అళగిరి | |ద్రవిడ మున్నేట్ర కజగం |4,31,295 |పి. మోహన్ | |కమ్యూనిస్ట్ పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (మార్క్సిస్ట్) |2,90,310 |1,40,985 |- |33 |అప్పుడు నేను |GEN |JM ఆరూన్ రషీద్ | |భారత జాతీయ కాంగ్రెస్ |3,40,575 |తంగ తమిళ్ సెల్వన్ | |ఆల్ ఇండియా అన్నా ద్రవిడ మున్నేట్ర కజగం |3,34,273 |6,302 |- |34 |విరుదునగర్ |GEN |మాణికం ఠాగూర్ | |భారత జాతీయ కాంగ్రెస్ |3,07,187 |వైకో | |మరుమలార్చి ద్రవిడ మున్నేట్ర కజగం |2,91,423 |15,764 |- |35 |రామనాథపురం |GEN |JK రితేష్ | |ద్రవిడ మున్నేట్ర కజగం |2,94,945 |సత్యమూర్తి వి | |ఆల్ ఇండియా అన్నా ద్రవిడ మున్నేట్ర కజగం |2,25,030 |69,915 |- |36 |తూత్తుక్కుడి |GEN |SR జయదురై | |ద్రవిడ మున్నేట్ర కజగం |3,11,017 |సింథియా పాండియన్ | |ఆల్ ఇండియా అన్నా ద్రవిడ మున్నేట్ర కజగం |2,34,368 |76,649 |- |37 |తెన్కాసి |GEN |పి. లింగం | |కమ్యూనిస్ట్ పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా |2,81,174 |వెల్లైపాండి జి | |భారత జాతీయ కాంగ్రెస్ |2,46,497 |34,677 |- |38 |తిరునెల్వేలి |GEN |SS రామసుబ్బు | |భారత జాతీయ కాంగ్రెస్ |2,74,932 |కె అన్నామలై | |ఆల్ ఇండియా అన్నా ద్రవిడ మున్నేట్ర కజగం |2,53,629 |21,303 |- |39 |కన్యాకుమారి |GEN |J. హెలెన్ డేవిడ్సన్ | |ద్రవిడ మున్నేట్ర కజగం |3,20,161 |పొన్ రాధాకృష్ణన్ | |భారతీయ జనతా పార్టీ |2,54,474 |65,687 |- ! rowspan="2" |త్రిపుర |1 |త్రిపుర వెస్ట్ |GEN |[[ఖగెన్ దాస్]] | |కమ్యూనిస్ట్ పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (మార్క్సిస్ట్) |5,63,799 |సుదీప్ రాయ్ బర్మన్ | |భారత జాతీయ కాంగ్రెస్ |3,15,250 |2,48,549 |- |2 |త్రిపుర తూర్పు | (ఎస్.టి) |బాజు బాన్ రియాన్ | |కమ్యూనిస్ట్ పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (మార్క్సిస్ట్) |5,21,084 |దిబా చంద్ర హ్రాంగ్‌ఖాల్ | |భారత జాతీయ కాంగ్రెస్ |2,25,503 |2,95,581 |- ! rowspan="80" |ఉత్తర ప్రదేశ్ |1 |సహరాన్‌పూర్ |GEN |[[జగదీష్ సింగ్ రాణా]] | |బహుజన్ సమాజ్ పార్టీ |3,54,807 |రషీద్ మసూద్ | |సమాజ్ వాదీ పార్టీ |2,69,934 |84,873 |- |2 |కైరానా |GEN |[[బేగం తబస్సుమ్ హసన్]] | |బహుజన్ సమాజ్ పార్టీ |2,83,259 |హుకుమ్ సింగ్ | |భారతీయ జనతా పార్టీ |2,60,796 |22,463 |- |3 |ముజఫర్‌నగర్ |GEN |కదిర్ రాణా | |బహుజన్ సమాజ్ పార్టీ |2,75,318 |[[అనురాధ చౌదరి]] | |రాష్ట్రీయ లోక్ దళ్ |2,54,720 |20,598 |- |4 |బిజ్నోర్ |GEN |[[సంజయ్ సింగ్ చౌహాన్]] | |రాష్ట్రీయ లోక్ దళ్ |2,44,587 |షాహిద్ సిద్ధిఖీ | |బహుజన్ సమాజ్ పార్టీ |2,16,157 |28,430 |- |5 |నగీనా | (ఎస్.సి) |[[యశ్‌వీర్ సింగ్]] | |సమాజ్ వాదీ పార్టీ |2,34,815 |రామ్ కిషన్ సింగ్ | |బహుజన్ సమాజ్ పార్టీ |1,75,127 |59,688 |- |6 |మొరాదాబాద్ |GEN |మహ్మద్ అజారుద్దీన్ | |భారత జాతీయ కాంగ్రెస్ |3,01,283 |కున్వర్ సర్వేష్ కుమార్ సింగ్ | |భారతీయ జనతా పార్టీ |2,52,176 |49,107 |- |7 |రాంపూర్ |GEN |జయప్రద | |సమాజ్ వాదీ పార్టీ |2,30,724 |బేగం నూర్ బానో | |భారత జాతీయ కాంగ్రెస్ |1,99,793 |30,931 |- |8 |సంభాల్ |GEN |[[షఫీకర్ రెహమాన్ బార్క్]] | |బహుజన్ సమాజ్ పార్టీ |2,07,422 |ఇక్బాల్ మెహమూద్ | |సమాజ్ వాదీ పార్టీ |1,93,958 |13,464 |- |9 |అమ్రోహా |GEN |[[దేవేంద్ర నాగ్‌పాల్]] | |రాష్ట్రీయ లోక్ దళ్ |2,83,182 |మెహబూబ్ అలీ | |సమాజ్ వాదీ పార్టీ |1,91,099 |92,083 |- |10 |మీరట్ |GEN |[[రాజేంద్ర అగర్వాల్]] | |భారతీయ జనతా పార్టీ |2,32,137 |మలూక్ నగర్ | |బహుజన్ సమాజ్ పార్టీ |1,84,991 |47,146 |- |11 |బాగ్పత్ |GEN |అజిత్ సింగ్ | |రాష్ట్రీయ లోక్ దళ్ |2,38,638 |ముఖేష్ శర్మ | |బహుజన్ సమాజ్ పార్టీ |1,75,611 |63,027 |- |12 |ఘజియాబాద్ |GEN |రాజ్‌నాథ్ సింగ్ | |భారతీయ జనతా పార్టీ |3,59,637 |సురేంద్ర ప్రకాష్ గోయల్ | |భారత జాతీయ కాంగ్రెస్ |2,68,956 |90,681 |- |13 |గౌతమ్ బుద్ధ నగర్ |GEN |సురేంద్ర సింగ్ నగర్ | |బహుజన్ సమాజ్ పార్టీ |2,45,613 |మహేష్ శర్మ | |భారతీయ జనతా పార్టీ |2,29,709 |15,904 |- |14 |బులంద్‌షహర్ | (ఎస్.సి) |[[కమలేష్ బాల్మీకి]] | |సమాజ్ వాదీ పార్టీ |2,36,257 |అశోక్ కుమార్ ప్రధాన్ | |భారతీయ జనతా పార్టీ |1,70,192 |66,065 |- |15 |అలీఘర్ |GEN |రాజ్ కుమారి చౌహాన్ | |బహుజన్ సమాజ్ పార్టీ |1,93,444 |జాఫర్ ఆలం | |సమాజ్ వాదీ పార్టీ |1,76,887 |16,557 |- |16 |హత్రాస్ | (ఎస్.సి) |[[సారిక బఘేల్]] | |రాష్ట్రీయ లోక్ దళ్ |2,47,927 |రాజేంద్ర కుమార్ | |బహుజన్ సమాజ్ పార్టీ |2,11,075 |36,852 |- |17 |మధుర |GEN |జయంత్ చౌదరి | |రాష్ట్రీయ లోక్ దళ్ |3,79,870 |శ్యామ్ సుందర్ శర్మ | |బహుజన్ సమాజ్ పార్టీ |2,10,257 |1,69,613 |- |18 |ఆగ్రా | (ఎస్.సి) |రామ్ శంకర్ కతేరియా | |భారతీయ జనతా పార్టీ |2,03,697 |కున్వర్ చంద్ | |బహుజన్ సమాజ్ పార్టీ |1,93,982 |9,715 |- |19 |ఫతేపూర్ సిక్రి |GEN |[[సీమా ఉపాధ్యాయ్]] | |బహుజన్ సమాజ్ పార్టీ |2,09,466 |రాజ్ బబ్బర్ | |భారత జాతీయ కాంగ్రెస్ |1,99,530 |9,936 |- |20 |ఫిరోజాబాద్ |GEN |అఖిలేష్ యాదవ్ | |సమాజ్ వాదీ పార్టీ |2,87,011 |ఎస్పీ సింగ్ బఘేల్ | |బహుజన్ సమాజ్ పార్టీ |2,19,710 |67,301 |- |21 |మెయిన్‌పురి |GEN |ములాయం సింగ్ యాదవ్ | |సమాజ్ వాదీ పార్టీ |3,92,308 |వినయ్ శక్య | |బహుజన్ సమాజ్ పార్టీ |2,19,239 |1,73,069 |- |22 |ఎటాహ్ |GEN |కళ్యాణ్ సింగ్ | |స్వతంత్ర |2,75,717 |దేవేంద్ర సింగ్ యాదవ్ | |బహుజన్ సమాజ్ పార్టీ |1,47,449 |1,28,268 |- |23 |బదౌన్ |GEN |ధర్మేంద్ర యాదవ్ | |సమాజ్ వాదీ పార్టీ |2,33,744 |[[డి.పి. యాదవ్|ధరమ్ పాల్ యాదవ్]] (డి.పి. యాదవ్) | |బహుజన్ సమాజ్ పార్టీ |2,01,202 |32,542 |- |24 |అొంలా |GEN |మేనకా గాంధీ | |భారతీయ జనతా పార్టీ |2,16,503 |ధర్మేంద్ర కశ్యప్ | |సమాజ్ వాదీ పార్టీ |2,08,822 |7,681 |- |25 |బరేలీ |GEN |ప్రవీణ్ సింగ్ ఆరోన్ | |భారత జాతీయ కాంగ్రెస్ |2,20,976 |సంతోష్ కుమార్ గంగ్వార్ | |భారతీయ జనతా పార్టీ |2,11,638 |9,338 |- |26 |పిలిభిత్ |GEN |వరుణ్ గాంధీ | |భారతీయ జనతా పార్టీ |4,19,539 |వీఎం సింగ్ | |భారత జాతీయ కాంగ్రెస్ |1,38,038 |2,81,501 |- |27 |షాజహాన్‌పూర్ | (ఎస్.సి) |మిథ్లేష్ కుమార్ | |సమాజ్ వాదీ పార్టీ |2,57,033 |సునీతా సింగ్ | |బహుజన్ సమాజ్ పార్టీ |1,86,454 |70,579 |- |28 |ఖేరీ |GEN |జాఫర్ అలీ నఖ్వీ | |భారత జాతీయ కాంగ్రెస్ |1,84,982 |ఇలియాస్ అజ్మీ | |బహుజన్ సమాజ్ పార్టీ |1,76,205 |8,777 |- |29 |ధౌరహ్ర |GEN |[[జితిన్ ప్రసాద]] | |భారత జాతీయ కాంగ్రెస్ |3,91,391 |రాజేష్ వర్మ | |బహుజన్ సమాజ్ పార్టీ |2,06,882 |1,84,509 |- |30 |సీతాపూర్ |GEN |[[కైసర్ జహాన్]] | |బహుజన్ సమాజ్ పార్టీ |2,41,106 |మహేంద్ర సింగ్ వర్మ | |సమాజ్ వాదీ పార్టీ |2,21,474 |19,632 |- |31 |హర్డోయ్ | (ఎస్.సి) |ఉషా వర్మ | |సమాజ్ వాదీ పార్టీ |2,94,030 |రామ్ కుమార్ కురిల్ | |బహుజన్ సమాజ్ పార్టీ |2,01,095 |92,935 |- |32 |మిస్రిఖ్ | (ఎస్.సి) |అశోక్ కుమార్ రావత్ | |బహుజన్ సమాజ్ పార్టీ |2,07,627 |శ్యామ్ ప్రకాష్ | |సమాజ్ వాదీ పార్టీ |1,84,335 |23,292 |- |33 |ఉన్నావ్ |GEN |అన్నూ టాండన్ | |భారత జాతీయ కాంగ్రెస్ |4,75,476 |అరుణ్ శంకర్ శుక్లా | |బహుజన్ సమాజ్ పార్టీ |1,73,384 |3,02,092 |- |34 |మోహన్ లాల్ గంజ్ | (ఎస్.సి) |సుశీల సరోజ | |సమాజ్ వాదీ పార్టీ |2,56,367 |జై ప్రకాష్ రావత్ | |బహుజన్ సమాజ్ పార్టీ |1,79,772 |76,595 |- |35 |లక్నో |GEN |లాల్జీ టాండన్ | |భారతీయ జనతా పార్టీ |2,04,028 |రీటా బహుగుణ జోషి | |భారత జాతీయ కాంగ్రెస్ |1,63,127 |40,901 |- |36 |రాయ్ బరేలీ |GEN |సోనియా గాంధీ | |భారత జాతీయ కాంగ్రెస్ |4,81,490 |RS కుష్వాహ | |బహుజన్ సమాజ్ పార్టీ |1,09,325 |3,72,165 |- |37 |అమేథి |GEN |రాహుల్ గాంధీ | |భారత జాతీయ కాంగ్రెస్ |4,64,195 |ఆశిష్ శుక్లా | |బహుజన్ సమాజ్ పార్టీ |93,997 |3,70,198 |- |38 |సుల్తాన్‌పూర్ |GEN |సంజయ సిన్హ్ | |భారత జాతీయ కాంగ్రెస్ |3,00,411 |మహ్మద్ తాహిర్ | |బహుజన్ సమాజ్ పార్టీ |2,01,632 |98,779 |- |39 |ప్రతాప్‌గఢ్ |GEN |రత్న సింగ్ | |భారత జాతీయ కాంగ్రెస్ |1,69,137 |శివకాంత్ ఓజా | |బహుజన్ సమాజ్ పార్టీ |1,39,358 |29,779 |- |40 |ఫరూఖాబాద్ |GEN |సల్మాన్ ఖుర్షీద్ | |భారత జాతీయ కాంగ్రెస్ |1,69,351 |నరేష్ చంద్ర అగర్వాల్ | |బహుజన్ సమాజ్ పార్టీ |1,42,152 |27,199 |- |41 |ఇతావా | (ఎస్.సి) |ప్రేమదాస్ కతేరియా | |సమాజ్ వాదీ పార్టీ |2,78,776 |గౌరీశంకర్ | |బహుజన్ సమాజ్ పార్టీ |2,32,030 |46,746 |- |42 |కన్నౌజ్ |GEN |అఖిలేష్ యాదవ్ | |సమాజ్ వాదీ పార్టీ |3,37,751 |మహేష్ చంద్ర వర్మ | |బహుజన్ సమాజ్ పార్టీ |2,21,887 |1,15,864 |- |43 |కాన్పూర్ అర్బన్ |GEN |శ్రీప్రకాష్ జైస్వాల్ | |భారత జాతీయ కాంగ్రెస్ |2,14,988 |సతీష్ మహానా | |భారతీయ జనతా పార్టీ |1,96,082 |18,906 |- |44 |అక్బర్‌పూర్ |GEN |రాజా రామ్ పాల్ | |భారత జాతీయ కాంగ్రెస్ |1,92,549 |అనిల్ శుక్లా వార్సి | |బహుజన్ సమాజ్ పార్టీ |1,60,506 |32,043 |- |45 |జలౌన్ | (ఎస్.సి) |ఘనశ్యామ్ అనురాగి | |సమాజ్ వాదీ పార్టీ |2,83,023 |తిలక్ చంద్ర అహిర్వార్ | |బహుజన్ సమాజ్ పార్టీ |2,71,614 |11,409 |- |46 |ఝాన్సీ |GEN |ప్రదీప్ జైన్ ఆదిత్య | |భారత జాతీయ కాంగ్రెస్ |2,52,712 |రమేష్ కుమార్ శర్మ | |బహుజన్ సమాజ్ పార్టీ |2,05,042 |47,670 |- |47 |హమీర్పూర్ |GEN |విజయ్ బహదూర్ సింగ్ | |బహుజన్ సమాజ్ పార్టీ |1,99,143 |సిద్ధ గోపాల్ సాహు | |భారత జాతీయ కాంగ్రెస్ |1,73,641 |25,502 |- |48 |బండ |GEN |ఆర్కే సింగ్ పటేల్ | |సమాజ్ వాదీ పార్టీ |2,40,948 |భైరోన్ ప్రసాద్ మిశ్రా | |బహుజన్ సమాజ్ పార్టీ |2,06,355 |34,593 |- |49 |ఫతేపూర్ |GEN |రాకేష్ సచన్ | |సమాజ్ వాదీ పార్టీ |2,18,953 |మహేంద్ర ప్రసాద్ నిషాద్ | |బహుజన్ సమాజ్ పార్టీ |1,66,725 |52,228 |- |50 |కౌశాంబి | (ఎస్.సి) |శైలేంద్ర కుమార్ | |సమాజ్ వాదీ పార్టీ |2,46,501 |గిరీష్ చంద్ర పాసి | |బహుజన్ సమాజ్ పార్టీ |1,90,712 |55,789 |- |51 |ఫుల్పూర్ |GEN |కపిల్ ముని కర్వారియా | |బహుజన్ సమాజ్ పార్టీ |1,67,542 |శ్యామా చరణ్ గుప్తా | |సమాజ్ వాదీ పార్టీ |1,52,964 |14,578 |- |52 |అలహాబాద్ |GEN |రేవతి రమణ్ సింగ్ | |సమాజ్ వాదీ పార్టీ |2,09,431 |అశోక్ కుమార్ బాజ్‌పాయ్ | |బహుజన్ సమాజ్ పార్టీ |1,74,511 |34,920 |- |53 |బారాబంకి | (ఎస్.సి) |PL పునియా | |భారత జాతీయ కాంగ్రెస్ |3,28,418 |రామ్ సాగర్ రావత్ | |సమాజ్ వాదీ పార్టీ |1,60,505 |1,67,913 |- |54 |ఫైజాబాద్ |GEN |[[నిర్మల్ ఖత్రి]] | |భారత జాతీయ కాంగ్రెస్ |2,11,543 |మిత్రసేన్ యాదవ్ | |సమాజ్ వాదీ పార్టీ |1,57,315 |54,228 |- |55 |అంబేద్కర్ నగర్ |GEN |[[రాకేష్ పాండే]] | |బహుజన్ సమాజ్ పార్టీ |2,59,487 |శంఖ్‌లాల్ మాఝీ | |సమాజ్ వాదీ పార్టీ |2,36,751 |22,736 |- |56 |బహ్రైచ్ | (ఎస్.సి) |[[కమల్ కిషోర్]] | |భారత జాతీయ కాంగ్రెస్ |1,60,005 |లాల్ మణి ప్రసాద్ | |బహుజన్ సమాజ్ పార్టీ |1,21,052 |38,953 |- |57 |కైసర్‌గంజ్ |GEN |బ్రిజ్ భూషణ్ శరణ్ సింగ్ | |సమాజ్ వాదీ పార్టీ |1,96,063 |సురేంద్ర నాథ్ అవస్థి | |బహుజన్ సమాజ్ పార్టీ |1,23,864 |72,199 |- |58 |శ్రావస్తి |GEN |వినయ్ కుమార్ పాండే | |భారత జాతీయ కాంగ్రెస్ |2,01,556 |రిజ్వాన్ జహీర్ | |బహుజన్ సమాజ్ పార్టీ |1,59,527 |42,029 |- |59 |గోండా |GEN |బేణి ప్రసాద్ వర్మ | |భారత జాతీయ కాంగ్రెస్ |1,55,675 |[[కీర్తి వర్ధన్ సింగ్]] | |బహుజన్ సమాజ్ పార్టీ |1,32,000 |23,675 |- |60 |దోమరియాగంజ్ |GEN |[[జగదాంబిక పాల్]] | |భారత జాతీయ కాంగ్రెస్ |2,29,872 |జై ప్రతాప్ సింగ్ | |భారతీయ జనతా పార్టీ |1,53,306 |76,566 |- |61 |బస్తీ |GEN |అరవింద్ కుమార్ చౌదరి | |బహుజన్ సమాజ్ పార్టీ |2,68,666 |రాజ్ కిషోర్ సింగ్ | |సమాజ్ వాదీ పార్టీ |1,63,456 |1,05,210 |- |62 |సంత్ కబీర్ నగర్ |GEN |[[భీష్మ శంకర్ తివారీ]] | |బహుజన్ సమాజ్ పార్టీ |2,11,043 |[[శరద్ త్రిపాఠి]] | |భారతీయ జనతా పార్టీ |1,81,547 |29,496 |- |63 |మహారాజ్‌గంజ్ |GEN |హర్షవర్ధన్ | |భారత జాతీయ కాంగ్రెస్ |3,05,474 |గణేష్ శంకర్ పాండే | |బహుజన్ సమాజ్ పార్టీ |1,81,846 |1,23,628 |- |64 |గోరఖ్‌పూర్ |GEN |యోగి ఆదిత్యనాథ్ | |భారతీయ జనతా పార్టీ |4,03,156 |వినయ్ శంకర్ తివారీ | |బహుజన్ సమాజ్ పార్టీ |1,82,885 |2,20,271 |- |65 |కుషి నగర్ |GEN |RPN సింగ్ | |భారత జాతీయ కాంగ్రెస్ |2,23,954 |స్వామి ప్రసాద్ మౌర్య | |బహుజన్ సమాజ్ పార్టీ |2,02,860 |21,094 |- |66 |డియోరియా |GEN |గోరఖ్ ప్రసాద్ జైస్వాల్ | |బహుజన్ సమాజ్ పార్టీ |2,19,889 |ప్రకాష్ మణి త్రిపాఠి | |భారతీయ జనతా పార్టీ |1,78,110 |41,779 |- |67 |బాన్స్‌గావ్ | (ఎస్.సి) |[[కమలేష్ పాశ్వాన్]] | |భారతీయ జనతా పార్టీ |2,23,011 |శ్రీ నాథ్ జీ | |బహుజన్ సమాజ్ పార్టీ |1,70,224 |52,787 |- |68 |లాల్‌గంజ్ | (ఎస్.సి) |[[బాలి రామ్]] | |బహుజన్ సమాజ్ పార్టీ |2,07,998 |[[నీలం సోంకర్]] | |భారతీయ జనతా పార్టీ |1,68,050 |39,948 |- |69 |అజంగఢ్ |GEN |[[రమాకాంత్ యాదవ్]] | |భారతీయ జనతా పార్టీ |2,47,648 |[[అక్బర్ అహ్మద్ డంపీ]] | |బహుజన్ సమాజ్ పార్టీ |1,98,609 |49,039 |- |70 |ఘోసి |GEN |[[దారా సింగ్ చౌహాన్]] | |బహుజన్ సమాజ్ పార్టీ |2,20,695 |అర్షద్ జమాల్ అన్సారీ | |సమాజ్ వాదీ పార్టీ |1,59,750 |60,945 |- |71 |సేలంపూర్ |GEN |[[రామశంకర్ రాజ్‌భర్]] | |బహుజన్ సమాజ్ పార్టీ |1,75,088 |భోలా పాండే | |భారత జాతీయ కాంగ్రెస్ |1,56,783 |18,305 |- |72 |బల్లియా |GEN |నీరజ్ శేఖర్ | |సమాజ్ వాదీ పార్టీ |2,76,649 |సంగ్రామ్ సింగ్ యాదవ్ | |బహుజన్ సమాజ్ పార్టీ |2,04,094 |72,555 |- |73 |జౌన్‌పూర్ |GEN |ధనంజయ్ సింగ్ | |బహుజన్ సమాజ్ పార్టీ |3,02,618 |[[పరస్నాథ్ యాదవ్]] | |సమాజ్ వాదీ పార్టీ |2,22,267 |80,351 |- |74 |మచ్లిషహర్ | (ఎస్.సి) |[[తుఫానీ సరోజ్]] | |సమాజ్ వాదీ పార్టీ |2,23,152 |కమల కాంత్ గౌతమ్ | |బహుజన్ సమాజ్ పార్టీ |1,98,846 |24,306 |- |75 |ఘాజీపూర్ |GEN |[[రాధే మోహన్ సింగ్]] | |సమాజ్ వాదీ పార్టీ |3,79,233 |[[అఫ్జల్ అన్సారీ]] | |బహుజన్ సమాజ్ పార్టీ |3,09,924 |69,309 |- |76 |చందౌలీ |GEN |రాంకిషున్ | |సమాజ్ వాదీ పార్టీ |1,80,114 |కైలాష్ నాథ్ సింగ్ యాదవ్ | |బహుజన్ సమాజ్ పార్టీ |1,79,655 |459 |- |77 |వారణాసి |GEN |మురళీ మనోహర్ జోషి | |భారతీయ జనతా పార్టీ |2,03,122 |ముఖ్తార్ అన్సారీ | |బహుజన్ సమాజ్ పార్టీ |1,85,911 |17,211 |- |78 |భదోహి |GEN |గోరఖ్ నాథ్ పాండే | |బహుజన్ సమాజ్ పార్టీ |1,95,808 |ఛోటేలాల్ బైండ్ | |సమాజ్ వాదీ పార్టీ |1,82,845 |12,963 |- |79 |మీర్జాపూర్ |GEN |[[బాల్ కుమార్ పటేల్]] | |సమాజ్ వాదీ పార్టీ |2,18,898 |అనిల్ కుమార్ మౌర్య | |బహుజన్ సమాజ్ పార్టీ |1,99,216 |19,682 |- |80 |రాబర్ట్స్‌గంజ్ | (ఎస్.సి) |పకౌడీ లాల్ కోల్ | |సమాజ్ వాదీ పార్టీ |2,16,478 |రామ్ చంద్ర త్యాగి | |బహుజన్ సమాజ్ పార్టీ |1,66,219 |50,259 |- ! rowspan="5" |ఉత్తరాఖండ్ |1 |తెహ్రీ గర్వాల్ |GEN |విజయ్ బహుగుణ | |భారత జాతీయ కాంగ్రెస్ |2,63,083 |జస్పాల్ రానా | |భారతీయ జనతా పార్టీ |2,10,144 |52,939 |- |2 |గర్వాల్ |GEN |సత్పాల్ మహారాజ్ | |భారత జాతీయ కాంగ్రెస్ |2,36,949 |తేజ్‌పాల్ సింగ్ రావత్ | |భారతీయ జనతా పార్టీ |2,19,552 |17,397 |- |3 |అల్మోరా | (ఎస్.సి) |ప్రదీప్ టామ్టా | |భారత జాతీయ కాంగ్రెస్ |2,00,824 |[[అజయ్ తమ్తా]] | |భారతీయ జనతా పార్టీ |1,93,874 |6,950 |- |4 |నైనిటాల్-ఉధంసింగ్ నగర్ |GEN |[[కె.సి. సింగ్ బాబా|కరణ్ చంద్ సింగ్ బాబా]] | |భారత జాతీయ కాంగ్రెస్ |3,21,377 |[[బాచి సింగ్ రావత్]] | |భారతీయ జనతా పార్టీ |2,32,965 |88,412 |- |5 |హరిద్వార్ |GEN |హరీష్ రావత్ | |భారత జాతీయ కాంగ్రెస్ |3,32,235 |స్వామి యతీంద్రానంద గిరి | |భారతీయ జనతా పార్టీ |1,27,412 |2,04,823 |- ! rowspan="42" |పశ్చిమ బెంగాల్ |1 |కూచ్ బెహర్ | (ఎస్.సి) |నృపేంద్ర నాథ్ రాయ్ | |ఆల్ ఇండియా ఫార్వర్డ్ బ్లాక్ |5,00,677 |అర్ఘ్య రాయ్ ప్రధాన్ | |ఆల్ ఇండియా తృణమూల్ కాంగ్రెస్ |4,66,928 |33,749 |- |2 |అలీపుర్దువార్లు | (ఎస్.సి) |మనోహర్ టిర్కీ | |రివల్యూషనరీ సోషలిస్ట్ పార్టీ |3,84,890 |పబన్ కుమార్ లక్రా | |ఆల్ ఇండియా తృణమూల్ కాంగ్రెస్ |2,72,068 |1,12,822 |- |3 |జల్పాయ్ గురి | (ఎస్.సి) |మహేంద్ర కుమార్ రాయ్ | |కమ్యూనిస్ట్ పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (మార్క్సిస్ట్) |4,69,613 |సుఖ్బిలాస్ బర్మా | |భారత జాతీయ కాంగ్రెస్ |3,81,242 |88,371 |- |4 |డార్జిలింగ్ |GEN |జస్వంత్ సింగ్ | |భారతీయ జనతా పార్టీ |4,97,649 |జిబేష్ సర్కార్ | |కమ్యూనిస్ట్ పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (మార్క్సిస్ట్) |2,44,360 |2,53,289 |- |5 |రాయ్‌గంజ్ |GEN |దీపా దాస్మున్సి | |భారత జాతీయ కాంగ్రెస్ |4,51,776 |బిరేస్వర్ లాహిరి | |కమ్యూనిస్ట్ పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (మార్క్సిస్ట్) |3,46,573 |1,05,203 |- |6 |బాలూర్ఘాట్ |GEN |ప్రశాంత కుమార్ మజుందార్ | |రివల్యూషనరీ సోషలిస్ట్ పార్టీ |3,88,444 |బిప్లబ్ మిత్ర | |ఆల్ ఇండియా తృణమూల్ కాంగ్రెస్ |3,83,339 |5,105 |- |7 |మల్దహా ఉత్తర |GEN |మౌసమ్ నూర్ | |భారత జాతీయ కాంగ్రెస్ |4,40,264 |సైలెన్ సర్కార్ | |కమ్యూనిస్ట్ పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (మార్క్సిస్ట్) |3,80,123 |60,141 |- |8 |మల్దహా దక్షిణ |GEN |అబూ హసేం ఖాన్ చౌదరి | |భారత జాతీయ కాంగ్రెస్ |4,43,377 |అబ్దుర్ రజాక్ | |కమ్యూనిస్ట్ పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (మార్క్సిస్ట్) |3,07,097 |1,36,280 |- |9 |జంగీపూర్ |GEN |ప్రణబ్ ముఖర్జీ | |భారత జాతీయ కాంగ్రెస్ |5,06,749 |మృగాంక శేఖర్ భట్టాచార్య | |కమ్యూనిస్ట్ పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (మార్క్సిస్ట్) |3,78,600 |1,28,149 |- |10 |బహరంపూర్ |GEN |అధిర్ రంజన్ చౌదరి | |భారత జాతీయ కాంగ్రెస్ |5,41,920 |ముఖర్జీని ప్రమోట్ చేస్తుంది | |రివల్యూషనరీ సోషలిస్ట్ పార్టీ |3,54,943 |1,86,977 |- |11 |ముర్షిదాబాద్ |GEN |అబ్దుల్ మన్నన్ హొస్సేన్ | |భారత జాతీయ కాంగ్రెస్ |4,96,348 |అనిసూర్ రెహమాన్ సర్కార్ | |కమ్యూనిస్ట్ పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (మార్క్సిస్ట్) |4,60,701 |35,647 |- |12 |కృష్ణానగర్ |GEN |తపస్ పాల్ | |ఆల్ ఇండియా తృణమూల్ కాంగ్రెస్ |4,43,679 |జ్యోతిర్మయి సిక్దర్ | |కమ్యూనిస్ట్ పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (మార్క్సిస్ట్) |3,66,293 |77,386 |- |13 |రణఘాట్ | (ఎస్.సి) |సుచారు రంజన్ హల్దార్ | |ఆల్ ఇండియా తృణమూల్ కాంగ్రెస్ |5,75,058 |బాసుదేబ్ బర్మన్ | |కమ్యూనిస్ట్ పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (మార్క్సిస్ట్) |4,73,235 |1,01,823 |- |14 |బంగాన్ | (ఎస్.సి) |గోబింద చంద్ర నస్కర్ | |ఆల్ ఇండియా తృణమూల్ కాంగ్రెస్ |5,46,596 |అసిమ్ బాలా | |కమ్యూనిస్ట్ పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (మార్క్సిస్ట్) |4,53,770 |92,826 |- |15 |బరాక్‌పూర్ |GEN |దినేష్ త్రివేది | |ఆల్ ఇండియా తృణమూల్ కాంగ్రెస్ |4,28,699 |తారిత్ బరన్ తోప్దార్ | |కమ్యూనిస్ట్ పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (మార్క్సిస్ట్) |3,72,675 |56,024 |- |16 |డమ్ డమ్ |GEN |సౌగతా రాయ్ | |ఆల్ ఇండియా తృణమూల్ కాంగ్రెస్ |4,58,988 |అమితవ నంది | |కమ్యూనిస్ట్ పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (మార్క్సిస్ట్) |4,38,510 |20,478 |- |17 |బరాసత్ |GEN |కాకోలి ఘోష్ దస్తిదార్ | |ఆల్ ఇండియా తృణమూల్ కాంగ్రెస్ |5,22,530 |సుదిన్ చటోపాధ్యాయ | |ఆల్ ఇండియా ఫార్వర్డ్ బ్లాక్ |3,99,629 |1,22,901 |- |18 |బసిర్హత్ |GEN |హాజీ నూరుల్ ఇస్లాం | |ఆల్ ఇండియా తృణమూల్ కాంగ్రెస్ |4,79,650 |అజయ్ చక్రవర్తి | |కమ్యూనిస్ట్ పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా |4,19,267 |60,383 |- |19 |జయనగర్ | (ఎస్.సి) |తరుణ్ మండలం | |సోషలిస్ట్ యూనిటీ సెంటర్ ఆఫ్ ఇండియా (C) |4,46,200 |నిమై బర్మన్ | |రివల్యూషనరీ సోషలిస్ట్ పార్టీ |3,92,495 |53,705 |- |20 |మధురాపూర్ | (ఎస్.సి) |చౌదరి మోహన్ జాతువా | |ఆల్ ఇండియా తృణమూల్ కాంగ్రెస్ |5,65,505 |అనిమేష్ నస్కర్ | |కమ్యూనిస్ట్ పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (మార్క్సిస్ట్) |4,35,542 |1,29,963 |- |21 |డైమండ్ హార్బర్ |GEN |సోమెన్ మిత్ర | |ఆల్ ఇండియా తృణమూల్ కాంగ్రెస్ |5,64,612 |సమిక్ లాహిరి | |కమ్యూనిస్ట్ పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (మార్క్సిస్ట్) |4,12,923 |1,51,689 |- |22 |జాదవ్పూర్ |GEN |కబీర్ సుమన్ | |ఆల్ ఇండియా తృణమూల్ కాంగ్రెస్ |5,40,667 |సుజన్ చక్రవర్తి | |కమ్యూనిస్ట్ పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (మార్క్సిస్ట్) |4,84,400 |56,267 |- |23 |కోల్‌కతా దక్షిణ |GEN |మమతా బెనర్జీ | |ఆల్ ఇండియా తృణమూల్ కాంగ్రెస్ |5,76,045 |రాబిన్ దేబ్ | |కమ్యూనిస్ట్ పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (మార్క్సిస్ట్) |3,56,474 |2,19,571 |- |24 |కోల్‌కతా ఉత్తర |GEN |సుదీప్ బంద్యోపాధ్యాయ | |ఆల్ ఇండియా తృణమూల్ కాంగ్రెస్ |4,60,646 |మహ్మద్ సలీం | |కమ్యూనిస్ట్ పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (మార్క్సిస్ట్) |3,51,368 |1,09,278 |- |25 |హౌరా |GEN |అంబికా బెనర్జీ | |ఆల్ ఇండియా తృణమూల్ కాంగ్రెస్ |4,77,449 |స్వదేశ్ చక్రవర్తి | |కమ్యూనిస్ట్ పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (మార్క్సిస్ట్) |4,40,057 |37,392 |- |26 |ఉలుబెరియా |GEN |సుల్తాన్ అహ్మద్ | |ఆల్ ఇండియా తృణమూల్ కాంగ్రెస్ |5,14,193 |హన్నన్ మొల్లా | |కమ్యూనిస్ట్ పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (మార్క్సిస్ట్) |4,15,257 |98,936 |- |27 |శ్రీరాంపూర్ |GEN |కళ్యాణ్ బెనర్జీ | |ఆల్ ఇండియా తృణమూల్ కాంగ్రెస్ |5,69,725 |శాంతశ్రీ ఛటర్జీ | |కమ్యూనిస్ట్ పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (మార్క్సిస్ట్) |4,32,535 |1,37,190 |- |28 |హుగ్లీ |GEN |రత్న దే | |ఆల్ ఇండియా తృణమూల్ కాంగ్రెస్ |5,74,022 |రూపచంద్ పాల్ | |కమ్యూనిస్ట్ పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (మార్క్సిస్ట్) |4,92,499 |81,523 |- |29 |ఆరంబాగ్ | (ఎస్.సి) |శక్తి మోహన్ మాలిక్ | |కమ్యూనిస్ట్ పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (మార్క్సిస్ట్) |6,30,254 |శంభు నాథ్ మాలిక్ | |భారత జాతీయ కాంగ్రెస్ |4,28,696 |2,01,558 |- |30 |తమ్లుక్ |GEN |సువేందు అధికారి | |ఆల్ ఇండియా తృణమూల్ కాంగ్రెస్ |6,37,664 |లక్ష్మణ్ చంద్ర సేథ్ | |కమ్యూనిస్ట్ పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (మార్క్సిస్ట్) |4,64,706 |1,72,958 |- |31 |కాంతి |GEN |సిసిర్ అధికారి | |ఆల్ ఇండియా తృణమూల్ కాంగ్రెస్ |6,06,712 |ప్రశాంత ప్రధాన్ | |కమ్యూనిస్ట్ పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (మార్క్సిస్ట్) |4,77,609 |1,29,103 |- |32 |ఘటల్ |GEN |గురుదాస్ దాస్‌గుప్తా | |కమ్యూనిస్ట్ పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా |6,25,923 |నూర్ ఆలం చౌదరి | |ఆల్ ఇండియా తృణమూల్ కాంగ్రెస్ |4,78,739 |1,47,184 |- |33 |ఝర్గ్రామ్ | (ఎస్.టి) |పులిన్ బిహారీ బాస్కే | |కమ్యూనిస్ట్ పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (మార్క్సిస్ట్) |5,45,231 |అమృత్ హన్స్దా | |భారత జాతీయ కాంగ్రెస్ |2,52,886 |2,92,345 |- |34 |మేదినీపూర్ |GEN |ప్రబోధ్ పాండా | |కమ్యూనిస్ట్ పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా |4,93,021 |దీపక్ కుమార్ ఘోష్ | |ఆల్ ఇండియా తృణమూల్ కాంగ్రెస్ |4,45,004 |48,017 |- |35 |పురూలియా |GEN |నరహరి మహతో | |ఆల్ ఇండియా ఫార్వర్డ్ బ్లాక్ |3,99,201 |శాంతిరామ్ మహతో | |భారత జాతీయ కాంగ్రెస్ |3,79,900 |19,301 |- |36 |బంకురా |GEN |బాసుదేబ్ ఆచార్య | |కమ్యూనిస్ట్ పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (మార్క్సిస్ట్) |4,69,223 |సుబ్రతా ముఖర్జీ | |భారత జాతీయ కాంగ్రెస్ |3,61,421 |1,07,802 |- |37 |బిష్ణుపూర్ | (ఎస్.సి) |సుస్మితా బౌరి | |కమ్యూనిస్ట్ పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (మార్క్సిస్ట్) |5,41,075 |సెయులీ సాహా | |ఆల్ ఇండియా తృణమూల్ కాంగ్రెస్ |4,11,709 |1,29,366 |- |38 |బర్ధమాన్ పుర్బా | (ఎస్.సి) |అనూప్ కుమార్ సాహా | |కమ్యూనిస్ట్ పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (మార్క్సిస్ట్) |5,31,987 |అశోక్ బిస్వాస్ | |ఆల్ ఇండియా తృణమూల్ కాంగ్రెస్ |4,72,568 |59,419 |- |39 |బర్ధమాన్-దుర్గాపూర్ |GEN |షేక్ సైదుల్ హక్ | |కమ్యూనిస్ట్ పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (మార్క్సిస్ట్) |5,73,399 |నర్గీస్ బేగం | |భారత జాతీయ కాంగ్రెస్ |4,65,162 |1,08,237 |- |40 |అసన్సోల్ |GEN |బన్సా గోపాల్ చౌదరి | |కమ్యూనిస్ట్ పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (మార్క్సిస్ట్) |4,35,161 |మోలోయ్ ఘటక్ | |ఆల్ ఇండియా తృణమూల్ కాంగ్రెస్ |3,62,205 |72,956 |- |41 |బోల్పూర్ | (ఎస్.సి) |రామ్ చంద్ర గోపురం | |కమ్యూనిస్ట్ పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (మార్క్సిస్ట్) |5,38,383 |అసిత్ కుమార్ మల్ | |భారత జాతీయ కాంగ్రెస్ |4,11,501 |1,26,882 |- |42 |బీర్భం |GEN |సతాబ్ది రాయ్ | |ఆల్ ఇండియా తృణమూల్ కాంగ్రెస్ |4,86,553 |బ్రజా ముఖర్జీ | |కమ్యూనిస్ట్ పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (మార్క్సిస్ట్) |4,25,034 |61,519 |} ==ఇవి కూడా చూడండి== *[[2009 భారత సార్వత్రిక ఎన్నికల కోసం భారత జాతీయ కాంగ్రెస్ ప్రచారం]] *[[2014 భారత సార్వత్రిక ఎన్నికల కోసం భారత జాతీయ కాంగ్రెస్ ప్రచారం]] *[[2019 భారత సార్వత్రిక ఎన్నికల కోసం భారత జాతీయ కాంగ్రెస్ ప్రచారం]] *[[నియోజకవర్గాల వారీగా 2004 భారత సాధారణ ఎన్నికల ఫలితాలు]] *[[2024 భారత సార్వత్రిక ఎన్నికల్లో నేషనల్ డెమోక్రటిక్ అలయన్స్ అభ్యర్థుల జాబితా]] ==మూలాలు== {{మూలాలజాబితా}} [[వర్గం:భారతదేశంలో ఎన్నికలు]] 1xf0jtg4v5xb0muh9egw1ey2btnhdgs 0 410187 4594821 4586401 2025-06-29T12:14:50Z Batthini Vinay Kumar Goud 78298 4594821 wikitext text/x-wiki {{Infobox Indian politician | name = కుందూరు రఘువీర్ రెడ్డి | birth_name = | caption = | image = | birth_date = 1980 జనవరి 2 | birth_place = [[హైదరాబాదు|హైదరాబాద్]], [[తెలంగాణ]], [[భారతదేశం]] | residence = | death_date = | death_place = | office = [[లో‍క్‍సభ సభ్యుడు]] | term_start = 4 జూన్ 2024 | predecessor = [[నలమాద ఉత్తమ్ కుమార్ రెడ్డి|ఎన్.ఉత్తమ్ కుమార్ రెడ్డి]] | successor = | office1 = | term_start1 = | constituency = [[నల్గొండ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|నల్గొండ]] | party = [[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|కాంగ్రెస్]] |otherparty = | religion = | spouse = లక్ష్మి | children = ఈశ్వని, గౌతమ్ రెడ్డి | parents = [[కుందూరు జానారెడ్డి]], సుమతి | footnotes = | father = | date = | | year = | | source = }}'''కుందూరు రఘువీర్ రెడ్డి''' [[తెలంగాణ]] రాష్ట్రానికి చెందిన [[రాజకీయ నాయకుడు]]. ఆయన [[తెలంగాణలో 2024 భారత సార్వత్రిక ఎన్నికలు|2024 భారత సార్వత్రిక ఎన్నికలలో]] [[నల్గొండ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం]] నుండి కాంగ్రెస్ అభ్యర్థిగా పోటీ చేసి గెలుపొందాడు.<ref name="Congress clears four names from Telangana for Parliament elections">{{cite news |last1=The Hindu |first1= |title=Congress clears four names from Telangana for Parliament elections |url=https://www.thehindu.com/elections/lok-sabha/congress-clears-four-names-from-telangana-for-parliament-elections/article67929881.ece |accessdate=26 April 2024 |date=8 March 2024 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20240426174351/https://www.thehindu.com/elections/lok-sabha/congress-clears-four-names-from-telangana-for-parliament-elections/article67929881.ece |archivedate=26 April 2024 |language=en-IN}}</ref><ref name="కాంగ్రెస్‌ టికెట్‌ రఘువీర్‌కే">{{cite news |last1=Andhrajyothy |title=కాంగ్రెస్‌ టికెట్‌ రఘువీర్‌కే |url=https://www.andhrajyothy.com/2024/telangana/nalgonda/congress-ticket-for-raghuveer-1222556.html |accessdate=26 April 2024 |work= |date=9 March 2024 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20240426174507/https://www.andhrajyothy.com/2024/telangana/nalgonda/congress-ticket-for-raghuveer-1222556.html |archivedate=26 April 2024 |language=te}}</ref><ref name="కుందూరు రఘువీర్‌రెడ్డికే టికెట్‌">{{cite news |last1=Sakshi |title=కుందూరు రఘువీర్‌రెడ్డికే టికెట్‌ |url=https://www.sakshi.com/telugu-news/nalgonda/1980731 |accessdate=26 April 2024 |date=9 March 2024 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20240426174623/https://www.sakshi.com/telugu-news/nalgonda/1980731 |archivedate=26 April 2024 |language=te}}</ref><ref name="Grassroots workers {{!}} Rooted in the masses">{{cite news|url=https://www.indiatoday.in/magazine/cover-story/18th-lok-sabha-the-debutants/story/20240722-grassroots-workers-rooted-in-the-masses-2565853-2024-07-13|title=Grassroots workers {{!}} Rooted in the masses|date=13 July 2024|accessdate=1 June 2025|archiveurl=https://web.archive.org/web/20250601170808/https://www.indiatoday.in/magazine/cover-story/18th-lok-sabha-the-debutants/story/20240722-grassroots-workers-rooted-in-the-masses-2565853-2024-07-13|archivedate=1 June 2025|publisher=India Today|language=en}}</ref> కుందూరు రఘువీర్ రెడ్డి 2024లో జరిగిన ఎన్నికలలో తన సమీప ప్రత్యర్థి బీజేపీ అభ్యర్థి [[శానంపూడి సైది రెడ్డి|శానంపూడి సైది రెడ్డిపై]] 5,59,905 ఓట్ల మెజారిటీతో గెలిచి తొలిసారి లోక్‌సభ సభ్యుడిగా ఎన్నికయ్యాడు.<ref name="ఎంపీగా రఘువీర్‌ రెడ్డి విజయం.. తెలుగు రాష్ట్రాల్లో రికార్డు">{{cite news |last1=EENADU |title=ఎంపీగా రఘువీర్‌ రెడ్డి విజయం.. తెలుగు రాష్ట్రాల్లో రికార్డు |url=https://www.eenadu.net/telugu-news/politics/kunduru-raghuveer-record-victory-in-lok-sabha-elections/0500/124105476 |accessdate=4 June 2024 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20240604140753/https://www.eenadu.net/telugu-news/politics/kunduru-raghuveer-record-victory-in-lok-sabha-elections/0500/124105476 |archivedate=4 June 2024 |language=te}}</ref><ref name="2024 Nalgonda Loksabha Election Results">{{cite news |last1=Election Commision of India |title=2024 Nalgonda Loksabha Election Results |url=https://results.eci.gov.in/PcResultGenJune2024/candidateswise-S2913.htm |accessdate=4 June 2024 |date=4 June 2024 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20240604141231/https://results.eci.gov.in/PcResultGenJune2024/candidateswise-S2913.htm |archivedate=4 June 2024}}</ref><ref name="వైఎస్‌ జగన్‌ రికార్డును బ్రేక్‌ చేసిన రఘువీర్‌ రెడ్డి.. మెజార్టీ ఎంతంటే?">{{cite news |last1=NT News |title=వైఎస్‌ జగన్‌ రికార్డును బ్రేక్‌ చేసిన రఘువీర్‌ రెడ్డి.. మెజార్టీ ఎంతంటే? |url=https://www.ntnews.com/telangana/raghuveer-reddy-won-with-a-huge-majority-in-nallgonda-1609728 |accessdate=4 June 2024 |work= |date=4 June 2024 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20240604182414/https://www.ntnews.com/telangana/raghuveer-reddy-won-with-a-huge-majority-in-nallgonda-1609728 |archivedate=4 June 2024 |language=te}}</ref> ==రాష్ట్ర చరిత్రలో అత్యధిక మెజారిటీ== కుందూరు రఘువీరారెడ్డి 2024లో లోక్‌సభ ఎన్నికల్లో [[నల్లగొండ]] కాంగ్రెస్ అభ్యర్థి [[తెలంగాణ]] రాష్ట్ర చరిత్రలో 5,59,905 ఓట్ల సాధించి రికార్డు సృష్టించారు.ఇది రాష్ట్ర చరిత్రలో అత్యధిక మెజారిటీ.18 వ లోక్ సభ నియోజకవర్గ పరిధిలో మొత్తం 17,26,204 ఓటర్లు ఉండగా ,12,90,238 ఓట్లు పోలయ్యాయి. ఇందులో రఘువీర్ రెడ్డి కి 7,84,337 ,60.5% రాగా ,తన సమీప ప్రత్యర్థి [[భారతీయ జనతా పార్టీ]] అభ్యర్థి శానంపూడి సైదిరెడ్డికి 2,24,432 ఓట్లు వచ్చాయి.<ref>{{Cite web|title=కుందూరు రఘువీరారెడ్డి దిద్దుబాటు - వికీపీడియా|url=https://te.wikipedia.org/wiki/%E0%B0%95%E0%B1%81%E0%B0%82%E0%B0%A6%E0%B1%82%E0%B0%B0%E0%B1%81_%E0%B0%B0%E0%B0%98%E0%B1%81%E0%B0%B5%E0%B1%80%E0%B0%B0%E0%B0%BE%E0%B0%B0%E0%B1%86%E0%B0%A1%E0%B1%8D%E0%B0%A1%E0%B0%BF|access-date=2024-06-06|website=te.wikipedia.org|language=te}}</ref> ఆయన 2025 జూన్ 9న తెలంగాణ ప్రదేశ్ కాంగ్రెస్ కమిటీ ఉపాధ్యక్షుడిగా నియమితుడయ్యాడు.<ref name="27 మంది ఉపాధ్యక్షులు.. 69 మంది ప్రధాన కార్యదర్శులు">{{cite news|url=https://www.eenadu.net/telugu-news/telangana/congress-announced-pcc-vice-presidents-and-general-secretaries-for-telangana/1802/125103571|title=27 మంది ఉపాధ్యక్షులు.. 69 మంది ప్రధాన కార్యదర్శులు|date=10 June 2025|work=|accessdate=10 June 2025|archiveurl=https://web.archive.org/web/20250610052613/https://www.eenadu.net/telugu-news/telangana/congress-announced-pcc-vice-presidents-and-general-secretaries-for-telangana/1802/125103571|archivedate=10 June 2025|publisher=Eenadu|language=te}}</ref><ref name="పీసీసీ పదవుల్లోనూ సామాజిక న్యాయం">{{cite news|url=https://www.andhrajyothy.com/2025/telangana/tpcc-committee-social-justice-representation-in-congress-appointments-1413922.html|title=పీసీసీ పదవుల్లోనూ సామాజిక న్యాయం|date=10 June 2025|accessdate=10 June 2025|archiveurl=https://web.archive.org/web/20250610052702/https://www.andhrajyothy.com/2025/telangana/tpcc-committee-social-justice-representation-in-congress-appointments-1413922.html|archivedate=10 June 2025|publisher=Andhrajyothy|language=te}}</ref><ref name="పీసీసీ కార్యవర్గంలో ఉమ్మడి జిల్లాకు ప్రాధాన్యం">{{cite news |title=పీసీసీ కార్యవర్గంలో ఉమ్మడి జిల్లాకు ప్రాధాన్యం |url=https://www.andhrajyothy.com/2025/telangana/nalgonda/priority-for-joint-district-in-pcc-working-group-1414127.html |accessdate=11 June 2025 |publisher=Andhrajyothy |date=11 June 2025 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20250611042519/https://www.andhrajyothy.com/2025/telangana/nalgonda/priority-for-joint-district-in-pcc-working-group-1414127.html |archivedate=11 June 2025 |language=te}}</ref> రఘువీరారెడ్డి 2025 జూన్ 29న [[ఆదిలాబాదు లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ఆదిలాబాద్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గ]] ఇన్​ఛార్జ్ వైస్ ప్రెసిడెంట్‌గా నియమితుడయ్యాడు.<ref name="17 పార్లమెంట్ స్థానాలకు వైస్ ప్రెసిడెంట్స్ వీళ్లే..">{{cite news|url=https://www.v6velugu.com/tpcc-chief-mahesh-appoints-in-charges-wise-presidents-for-17-parliamentary-constituencies-in-telangana|title=17 పార్లమెంట్ స్థానాలకు వైస్ ప్రెసిడెంట్స్ వీళ్లే..|last1=|first1=|date=29 June 2025|accessdate=29 June 2025|archiveurl=https://web.archive.org/web/20250629120609/https://www.v6velugu.com/tpcc-chief-mahesh-appoints-in-charges-wise-presidents-for-17-parliamentary-constituencies-in-telangana|archivedate=29 June 2025|publisher=V6 Velugu|language=te}}</ref> ==మూలాలు== {{మూలాలజాబితా}} [[వర్గం:భారత జాతీయ కాంగ్రెస్ నాయకులు]] [[వర్గం:18వ లోక్‌సభ సభ్యులు]] d9xqlrtnx9svvxpu8ylypu6q4indqmu 0 410529 4595132 4594471 2025-06-30T07:07:39Z Batthini Vinay Kumar Goud 78298 4595132 wikitext text/x-wiki ఇది [[భారతదేశం]] ప్రాతినిధ్యం వహిస్తున్న [[భారతదేశ రాష్ట్రాలు, కేంద్రపాలిత ప్రాంతాలు|రాష్ట్రం లేదా భూభాగం]] ప్రకారం ఏర్పాటు చేయబడిన [[9వ లోక్‌సభ]] సభ్యుల జాబితా. [[లోక్‌సభ|భారత పార్లమెంటు దిగువసభకు]] చెందిన ఈ సభ్యులు 1989 భారత సార్వత్రిక ఎన్నికలలో [[9వ లోక్‌సభ|9వ]] [[లోక్‌సభ]] (1989 నుండి 1991 వరకు) ఎన్నికయ్యారు.<ref>Lok Sabha. ''[http://loksabha.nic.in/Members/lokprev.aspx Member, Since 1952]''</ref> == అండమాన్, నికోబార్ దీవులు == {| class="wikitable sortable" !నియోజకవర్గ !సభ్యుడు !పార్టీ |- |[[అండమాన్ నికోబార్ దీవులు లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|అండమాన్ నికోబార్ దీవులు]] |[[మనోరంజన్ భక్త]] |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |} == చండీగఢ్ == {| class="wikitable sortable" !నియోజకవర్గం ! సభ్యుడు ! పార్టీ |- | [[చండీగఢ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|చండీగఢ్]] | హర్మోహన్ ధావన్ | [[జనతాదళ్]] |- |} == దాద్రా నగర్ హవేలీ == {| class="wikitable sortable" !నియోజకవర్గం ! సభ్యుడు ! పార్టీ |- | [[దాద్రా నగర్ హవేలీ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|దాద్రా, నగర్ హవేలీ]] (ఎస్.టి) | మోహన్ భాయ్ సంజీభాయ్ డెల్కర్ | [[భారతీయ నవశక్తి పార్టీ]] |} == డామన్ డయ్యూ == {| class="wikitable sortable" !నియోజకవర్గం ! సభ్యుడు ! పార్టీ |- | [[డామన్ డయ్యూ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|డామన్ డయ్యూ]] | దేవ్‌జీభాయ్ టాండెల్ | [[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |} == ఢిల్లీ == {| class="wikitable sortable" !నియోజకవర్గం ! సభ్యుడు ! పార్టీ |- | [[న్యూఢిల్లీ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|న్యూఢిల్లీ]] | [[లాల్ కృష్ణ అద్వానీ]] | [[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |- | [[దక్షిణ ఢిల్లీ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|దక్షిణ ఢిల్లీ]] | [[మదన్ లాల్ ఖురానా]] | [[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |- | ఔటర్ ఢిల్లీ (ఎస్.సి) | టారీఫ్ సింగ్ | [[జనతాదళ్]] |- | [[ఈస్ట్ ఢిల్లీ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|తూర్పు ఢిల్లీ]] | హెచ్.కె.ఎల్. భగత్ | [[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- | [[చాందినీ చౌక్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|చాందినీ చౌక్]] | జై ప్రకాష్ అగర్వాల్ | కాంగ్రెస్ |- | ఢిల్లీ సదర్ | విజయ్ కుమార్ మల్హోత్రా | [[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |- | కరోల్ బాగ్ (ఎస్.సి) | కల్కా దాస్ | [[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |} == లక్షద్వీప్ == {| class="wikitable sortable" !నియోజకవర్గం ! సభ్యుడు ! పార్టీ |- | [[లక్షద్వీప్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|లక్షద్వీప్]] (ఎస్.టి) | పీఎం సయీద్ | [[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |} == పుదుచ్చేరి == {| class="wikitable sortable" !నియోజకవర్గం ! సభ్యుడు ! పార్టీ |- | [[పుదుచ్చేరి లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|పాండిచ్చేరి]] | [[పి.షణ్ముగం|పి. షణ్ముగం]] | [[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |} == ఆంధ్రప్రదేశ్ == {| class="wikitable sortable" !నియోజకవర్గం !సభ్యులు !పార్టీ |- |[[ఆదిలాబాదు లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ఆదిలబాదు]] |[[పి.నర్సారెడ్డి]] |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[అమలాపురం లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|అమలాపురం]] (ఎస్.సి) |కుసుమ కృష్ణ మూర్తి |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[అనకాపల్లి లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|అనకాపల్లి]] |[[కొణతాల రామకృష్ణ|రామకృష్ణ కొణతాల]] |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[అనంతపురం లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|అనంతపురం]] |[[అనంత వెంకటరెడ్డి]] |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[బాపట్ల లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బాపట్ల]] |[[సలగల బెంజమిన్]] |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[భద్రాచలం లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|భద్రాచలం]] (ఎస్.టి) |[[కర్రెద్దుల కమల కుమారి]] |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[బొబ్బిలి లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బొబ్బిలి]] |[[కెంబూరి రామ్మోహన్ రావు|కెంబూరి రామమోహన్ రావు]] |[[తెలుగుదేశం పార్టీ]] |- |[[చిత్తూరు లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|చిత్తూరు]] |ఎం. జ్ఞానేంద్రరెడ్డి |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[కడప లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|కడప]] |[[వై.యస్. రాజశేఖరరెడ్డి|వై. ఎస్. రాజశేఖర రెడ్డి]] |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[ఏలూరు లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ఏలూరు]] |[[ఘట్టమనేని కృష్ణ]] |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[గుంటూరు లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|గుంటూరు]] |[[ఎన్.జి.రంగా|ఎన్. జి. రంగా]] |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[హనుమకొండ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|హనుమకొండ]] |[[కమాలుద్దీన్ అహ్మద్|కమలుద్దీన్ అహ్మద్]] |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[హిందూపురం లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|హిందూపురం]] |[[ఎస్. గంగాధర్]] |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[హైదరాబాదు లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|హైదరాబాదు]] |[[సుల్తాన్ సలాహుద్దీన్ ఒవైసీ|సుల్తాన్ సలావుద్దీన్ ఒవైసీ]] |[[ఆల్ ఇండియా మజ్లిస్ ఎ ఇత్తెహాదుల్ ముస్లిమీన్]] |- |[[కాకినాడ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|కాకినాడ]] |[[మల్లిపూడి మంగపతి పళ్ళంరాజు|ఎం. మంగపాటి పల్లం రాజు]] |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[కరీంనగర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|కరీంనగర్]] |[[జువ్వాడి చొక్కారావు|జువ్వాడి చొక్కా రావు]] |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[ఖమ్మం లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ఖమ్మం]] |[[జలగం వెంగళరావు|జె. వెంగళరావు]] |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[కర్నూలు లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|కర్నూలు]] |[[కోట్ల విజయభాస్కరరెడ్డి|కోట్ల విజయ భాస్కర రెడ్డి]] |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[మహబూబ్‌నగర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|మహబూబ్‌నగర్]] (ఎస్.టి) |[[మల్లికార్జున్ గౌడ్]] |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[మెదక్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|మెదక్]] |[[ఎం.బాగారెడ్డి|ఎం. బాగారెడ్డి]] |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[మిర్యాలగూడ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|మిర్యాలగూడ]] |[[బద్దం నరసింహారెడ్డి|బి ఎన్ రెడ్డి]] |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[నాగర్‌కర్నూల్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|నాగర్‌కర్నూల్]] (ఎస్.సి) |[[మల్లు అనంత రాములు|అనంత రాములు మల్లు]] |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[నల్గొండ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|నల్గొండ]] |[[చకిలం శ్రీనివాసరావు|చకిలం సి. శ్రీనివాసరావు]] |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[నంద్యాల లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|నంద్యాల]] |[[బొజ్జా వెంకటరెడ్డి]] |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[నరసాపురం లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|నరసాపురం]] |భూపతిరాజు విజయకుమార్ రాజు |[[తెలుగుదేశం పార్టీ]] |- |[[నరసరావుపేట లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|నరసరావుపేట]] |[[కాసు వెంకట కృష్ణారెడ్డి]] |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[నెల్లూరు లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|నెల్లూరు]] (ఎస్.సి) |పుచ్చలపల్లి పెంచలయ్య |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[నెల్లూరు లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|నెల్లూరు]] |[[మేకపాటి రాజమోహన రెడ్డి|మేకపాటి రాజమోహన్ రెడ్డి]] |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[నిజామాబాదు లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|నిజామాబాదు]] |[[తాడూరి బాలాగౌడ్|తాడూర్ బాలా గౌడ్]] |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[పార్వతీపురం లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|పార్వతీపురం]] (ఎస్.టి) |[[శత్రుచర్ల విజయరామరాజు|విజయరామరాజు శత్రుచర్ల]] |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[పెద్దపల్లి లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|పెద్దపల్లి]] (ఎస్.సి) |[[గడ్డం వెంకటస్వామి]] |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[రాజమండ్రి లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|రాజమండ్రి]] |[[జమున (నటి)|జూలూరి జమున (నటి)]] |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[రాజంపేట లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|రాజంపేట]] |[[అన్నయ్యగారి సాయిప్రతాప్]] |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[సికింద్రాబాదు లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|సికింద్రాబాదు]] |[[టంగుటూరి మణెమ్మ]] |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[శ్రీకాకుళం లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|శ్రీకాకుళం]] |[[కణితి విశ్వనాథం]] |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[తెనాలి లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|తెనాలి]] |బసవపున్నయ్య సింగం |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[తిరుపతి లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|తిరుపతి]] (ఎస్.సి) |[[చింతా మోహన్]] |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[విజయవాడ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|విజయవాడ]] |[[చెన్నుపాటి విద్య]] |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[విశాఖపట్నం లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|విశాఖపట్నం]] |[[ఉమా గజపతి రాజు|ఉమా గజపతిరాజు]] |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[వరంగల్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|వరంగల్]] |[[రామసహాయం సురేందర్ రెడ్డి]] |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |} == అరుణాచల్ ప్రదేశ్ == {| class="wikitable sortable" !నియోజకవర్గం ! సభ్యుడు ! పార్టీ |- | [[అరుణాచల్ తూర్పు లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|అరుణాచల్ తూర్పు]] | లేటా అంబ్రే | [[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- | [[అరుణాచల్ పశ్చిమ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|అరుణాచల్ వెస్ట్]] | ప్రేమ్ ఖండూ తుంగోన్ | [[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |} == అస్సాం == {| class="wikitable sortable" !నియోజకవర్గం ! సభ్యుడు ! పార్టీ |- | [[నౌగాంగ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|నౌగాంగ్]] | ముహి రామ్ సైకియా | [[అసోం గణ పరిషత్]] |- | [[సిల్చార్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|సిల్చార్]] | సంతోష్ మోహన్ దేవ్ | [[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |} == బీహార్ == {| class="wikitable sortable" !నియోజకవర్గం !సభ్యులు !పార్టీ |- |[[అరారియా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|అరారియా]] (ఎస్.సి) |సుక్దేయో పాశ్వాన్ |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |- |[[అరారియా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|అరారియా]] |తస్లీమ్ ఉద్దీన్ |[[రాష్ట్రీయ జనతా దళ్]] |- | rowspan="2" |[[అర్రా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|అర్రా]] |రామ్ ప్రసాద్ సింగ్ |[[రాష్ట్రీయ జనతా దళ్]] |- |రామేశ్వర ప్రసాద్ |ఇండియన్ పీపుల్స్ ఫ్రంట్ |- |[[ఔరంగాబాద్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం (బీహార్)|ఔరంగాబాద్]] |రామ్ నరేష్ సింగ్ |[[జనతాదళ్|జనతా దళ్]] |- |[[బగాహా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బగాహా]] (ఎస్.సి) |మహేంద్ర బైతా |[[సమతా పార్టీ]] |- |[[బల్లియా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బలియా]] |సూర్య నారాయణ్ సింగ్ |[[కమ్యూనిస్టు పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (సి.పి.ఐ)|సిపిఐ]] |- |[[బంకా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బంకా]] |ప్రతాప్ సింగ్ |[[జనతాదళ్|జనతా దళ్]] |- |[[బేగుసరాయ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బేగుసరాయ్]] |లలిత్ విజయ్ సింగ్ |[[జనతాదళ్|జనతా దళ్]] |- |[[బెట్టియా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బెట్టియా]] |ధర్మేష్ ప్రసాద్ వర్మ |[[జనతాదళ్|జనతా దళ్]] |- |[[భాగల్‌పూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|భాగల్‌పూర్]] |చుంచున్ ప్రసాద్ యాదవ్ |[[రాష్ట్రీయ జనతా దళ్]] |- |[[బక్సర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బక్సర్]] |తేజ్ నారాయణ్ సింగ్ |[[కమ్యూనిస్టు పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (సి.పి.ఐ)|సిపిఐ]] |- |[[చప్రా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|చప్రా]] |లాల్ బాబు రాయ్ |[[జనతాదళ్|జనతా దళ్]] |- |[[చత్రా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|చత్రా]] |ఉపేంద్ర నాథ్ వర్మ |[[జనతాదళ్|జనతా దళ్]] |- |[[దర్భంగా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|దర్భంగా]] |షకీలుర్ రెహ్మాన్ |[[జనతాదళ్|జనతా దళ్]] |- |[[ధన్‌బాద్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ధన్‌బాద్]] |ఎ.కె. రాయ్ |మార్క్సిస్ట్ కో-ఆర్డినేషన్ కమిటీ |- |[[గయా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|గయా]] (ఎస్.సి) |ఈశ్వర్ చౌదరి |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |- |[[గిరిడిహ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|గిరిడిః]] |రాందాస్ సింగ్ |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |- |[[గొడ్డ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|గొడ్డ]] |జనార్దన్ యాదవ్ |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |- |[[గోపాల్‌గంజ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|గోపాల్‌గంజ్]] |రాజ్ మంగళ్ మిశ్రా |[[జనతాదళ్|జనతా దళ్]] |- |[[హాజీపూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|హాజీపూర్]] (ఎస్.సి) |[[రామ్ విలాస్ పాశ్వాన్]] |లోక్ జన శక్తి పార్టీ |- |[[హజారీబాగ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|హజారీబాగ్]] |ప్రొఫె. యదునాథ్ పాండే |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |- |[[జహనాబాద్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|జహనాబాద్]] |రామాశ్రయ్ ప్రసాద్ సింగ్ |[[కమ్యూనిస్టు పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (సి.పి.ఐ)|సిపిఐ]] |- |[[జంషెడ్‌పూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|జంషెడ్‌పూర్]] |శైలేంద్ర మహతో |[[జార్ఖండ్ ముక్తి మోర్చా]] |- |[[ఝంఝార్‌పూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ఝంఝార్‌పూర్]] |దేవేంద్ర ప్రసాద్ యాదవ్ |[[రాష్ట్రీయ జనతా దళ్]] |- |[[కతిహార్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|కతిహార్]] |యువరాజ్ |[[జనతాదళ్|జనతా దళ్]] |- |[[ఖగారియా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ఖగారియా]] |రామ్ శరణ్ యాదవ్ |[[జనతాదళ్|జనతా దళ్]] |- |[[కిషన్‌గంజ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|కిషన్‌గంజ్]] |మోభాషర్ జావేద్ అక్బర్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[కోదర్మా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|కోదర్మా]] |రతీ లాల్ ప్రసాద్ వర్మ |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |- |[[లోహర్దగా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|లోహర్దగా]] (ఎస్.టి) |సుమతి ఒరాన్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- | rowspan="2" |[[మాధేపురా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|మాధేపురా]] |రామేంద్ర కుమార్ 'రవి' యాదవ్ |[[జనతాదళ్|జనతా దళ్]] |- |[[శరద్ యాదవ్]] |[[జనతాదళ్ (యునైటెడ్)|జనతా దళ్ (యునైటెడ్)]] |- | rowspan="2" |[[మధుబని లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|మధుబని]] |భోగేంద్ర ఝా |[[కమ్యూనిస్టు పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (సి.పి.ఐ)|సిపిఐ]] |- |[[హుక్మ్‌దేవ్ నారాయణ్ యాదవ్]] |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |- | rowspan="2" |[[మహరాజ్‌గంజ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|మహరాజ్‌గంజ్]] |చంద్ర శేఖర్ సింగ్ |[[జనతాదళ్|జనతా దళ్]] |- |రామ్ బహదూర్ సింగ్ |[[సమాజ్‌వాది జనతా పార్టీ (రాష్ట్రీయ)|సమాజ్‌వాదీ జనతా పార్టీ (రాష్ట్రీయ)]] |- |[[ముంగేర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ముంగేర్]] |ధనరాజ్ సింగ్ |[[జనతాదళ్|జనతా దళ్]] |- |[[ముజఫర్‌పూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ముజఫర్‌పూర్]] |[[జార్జ్ ఫెర్నాండెజ్]] |[[జనతాదళ్ (యునైటెడ్)|జనతా దళ్ (యునైటెడ్)]] |- | rowspan="2" |[[నలంద లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|నలంద]] |నితీష్ కుమార్ |[[జనతాదళ్ (యునైటెడ్)|జనతా దళ్ (యునైటెడ్)]] |- |రామ్ స్వరూప్ ప్రసాద్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[నవాడా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|నవాడ]] (ఎస్.సి) |ప్రేమ్ ప్రదీప్ |[[కమ్యూనిస్టు పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (మార్కిస్టు)|సిపిఐ (మార్క్సిస్ట్)]] |- |[[పాలము లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|పాలము]] (ఎస్.సి) |జోరావర్ రామ్ |[[జనతాదళ్|జనతా దళ్]] |- |[[పాట్నా సాహిబ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|పాట్నా]] |[[శైలేంద్ర నాథ్ శ్రీవాస్తవ]] |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |- |[[పూర్వి చంపారన్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|పూర్వి చంపారన్]] |[[రాధా మోహన్ సింగ్]] |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |- |[[రాజ్‌మహల్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|రాజ్‌మహల్]] (ఎస్.టి) |[[సైమన్ మరాండి]] |[[జార్ఖండ్ ముక్తి మోర్చా]] |- |[[రోసెరా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|రోసెరా]] (ఎస్.సి) |దాసాయి చౌదరి |[[జనతాదళ్|జనతా దళ్]] |- |సహర్సా |సూర్య నారాయణ్ యాదవ్ |[[జనతాదళ్|జనతా దళ్]] |- |[[సమస్తిపూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|సమస్తిపూర్]] (ఎస్.సి) |మంజయ్ లాల్ |[[సమతా పార్టీ]] |- |[[ససారం లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ససారం]] (ఎస్.సి) |ఛేది పాశ్వాన్ |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |- |[[షెయోహర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|షెయోహర్]] |హరి కిషోర్ సింగ్ |[[జనతాదళ్|జనతా దళ్]] |- |[[సివాన్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|సివాన్]] |జనార్దన్ తివారీ |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |- |[[వైశాలి లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|వైశాలి]] |ఉషా సిన్హా |[[జనతాదళ్|జనతా దళ్]] |- |} == ఛత్తీస్‌గఢ్ == {| class="wikitable sortable" !నియోజకవర్గం ! సభ్యుడు ! పార్టీ |- | [[రాయ్‌పూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|రాయ్పూర్]] | [[రమేష్ బైస్]] | [[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |- | [[సర్గుజా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|సర్గుజా]] (ఎస్.టి) | నంద్ కుమార్ సాయి | [[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |} == గోవా == {| border="2" cellpadding="6" cellpacing="0" style="margin: 1em 1em 1em 0; background: #f9f9f9; border: 1px #aaa solid; border-collapse: collapse; font-size: 95%; " |- bgcolor="#CCCCCC" align="center" ! నం. ! నియోజకవర్గం ! ఎన్నికైన సభ్యుని పేరు ! colspan="2" style="width:18em"| పార్టీ అనుబంధం |- |1 |[[దక్షిణ గోవా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|మోర్ముగావ్]] |ఎడ్వర్డో ఫలేరో |{{Full party name with colour|Indian National Congress}} |- |2 |[[ఉత్తర గోవా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|పనాజి]] |గోపాల్ మాయేకర్ |{{Full party name with colour|Maharashtrawadi Gomantak Party}} |- |} == గుజరాత్ == {| class="wikitable sortable" !నియోజకవర్గం !సభ్యులు !పార్టీ |- |[[అహ్మదాబాదు తూర్పు లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|అహ్మదాబాదు తూర్పు]] |హరిన్ పాఠక్ |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |- |[[అమ్రేలి లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|అమ్రేలి]] |మనుభాయ్ కొటాడియా |[[జనతాదళ్|జనతా దళ్]] |- |[[ఆనంద్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ఆనంద్]] |నాతుభాయ్ మణిభాయ్ పటేల్ |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |- |[[బనస్కంతా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బనస్కంతా]] |జయంతి లాల్ షా |[[జనతాదళ్|జనతా దళ్]] |- |[[వడోదర లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|వడోదర]] |ప్రకాష్ కోకో బ్రహ్మభట్ |[[జనతాదళ్|జనతా దళ్]] |- |[[భావ్‌నగర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|భావ్‌నగర్]] |శశి భాయ్ జామోద్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[బారుచ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బారుచ్]] |చందుభాయ్ షానాభాయ్ దేశ్‌ముఖ్ |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |- |[[వల్సాద్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|వల్సాద్]] (ఎస్.టి) |అర్జున్‌భాయ్ పటేల్ |[[జనతాదళ్|జనతా దళ్]] |- |[[ఛోటా ఉదయ్‌పూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ఛోటా ఉదయ్‌పూర్]] (ఎస్.టి) |నారన్‌భాయ్ రాత్వా |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఇండియన్ నేషనల్ కాంగ్రెస్]] |- |[[ధంధూకా శాసనసభ నియోజకవర్గం|ధందూకా]] (ఎస్.సి) |రతీలాల్ కాళిదాస్ వర్మ |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |- |[[దాహొద్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|దాహోద్]] (ఎస్.టి) |సోమ్జీభాయ్ దామోర్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఇండియన్ నేషనల్ కాంగ్రెస్]] |- |[[గాంధీనగర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|గాంధీనగర్]] |[[శంకర్‌సింగ్ వాఘేలా|శంకర్‌సిన్హ్ వాఘేలా]] |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |- |గోధ్రా |శాంతీలాల్ పురుషోత్తమదాస్ పటేల్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఇండియన్ నేషనల్ కాంగ్రెస్]] |- |[[జాంనగర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|జాంనగర్]] |చంద్రేష్ పటేల్ కోర్డియా |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |- |[[జునాగఢ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|జునాగఢ్]] |గోవింద్ భాయ్ కె. షెఖ్దా |[[జనతాదళ్|జనతా దళ్]] |- |[[ఖేడా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ఖేడా]] |ప్రభాత్‌సిన్హ్ చౌహాన్ |[[జనతాదళ్|జనతా దళ్]] |- | rowspan="2" |కపద్వాంజ్ |గభాజీ మంగాజీ ఠాకోర్ |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |- |శంకర్‌సింగ్ వాఘేలా |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[కచ్చ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|కచ్చ్]] |బాబూభాయ్ షా |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |- |మాండ్వి (ఎస్.టి) |చితుభాయ్ గమిత్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[మహెసానా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|మహేసానా]] |డా. ఎ.కె. పటేల్ |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |- |[[పటాన్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|పటాన్]] (ఎస్.సి) |ఖేమ్‌చంద్‌భాయ్ చావ్డా |[[జనతాదళ్|జనతా దళ్]] |- |[[పోరుబందర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|పోరుబందర్]] |బల్వంత్ భాయ్ మన్వర్ |[[జనతాదళ్|జనతా దళ్]] |- |[[రాజ్‌కోట్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|రాజ్‌కోట్]] |శివ్లాల్ వెకారియా |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |- |[[సబర్కంటా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|సబర్కంట]] |మగన్‌భాయ్ పటేల్ |[[జనతాదళ్|జనతా దళ్]] |- |[[సూరత్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|సూరత్]] |కాశీ రామ్ రాణా |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |- |[[సురేంద్రనగర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|సురేంద్రనగర్]] |సోమాభాయ్ గండలాల్ కోలీ పటేల్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |} == హర్యానా == {| class="wikitable sortable" !నియోజకవర్గం ! సభ్యుడు ! పార్టీ |- | [[అంబాలా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|అంబాలా]] (ఎస్.సి) | రామ్ ప్రకాష్ చౌదరి | [[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- | భివానీ | [[బన్సీలాల్|బన్సీ లాల్]] | [[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- | [[హిసార్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|హిస్సార్]] | [[జై ప్రకాష్]] | [[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- | [[కర్నాల్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|కర్నాల్]] | చిరంజీ లాల్ శర్మ | [[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- | [[కురుక్షేత్ర లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|కురుక్షేత్రం]] | గుర్దియల్ సింగ్ సైనీ | [[జనతాదళ్]] |- | [[మహేంద్రగఢ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|మహేంద్రగర్]] | రావ్ బీరేంద్ర సింగ్ | [[జనతాదళ్]] |- | [[సిర్సా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|సిర్సా]] (ఎస్.సి) | హేట్ రామ్ | [[జనతాదళ్]] |- | [[సోనిపట్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|సోనేపట్]] | కపిల్ దేవ్ శాస్త్రి | [[జనతాదళ్]] |} == హిమాచల్ ప్రదేశ్ == {| class="wikitable sortable" !నియోజకవర్గం ! సభ్యుడు ! పార్టీ |- | [[హమీర్‌పూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|హమీర్పూర్]] | ప్రేమ్ కుమార్ ధుమాల్ | [[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |- | rowspan="2" | [[కాంగ్రా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|కాంగ్రా]] | మేజర్ డిడి ఖనోరియా | [[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |- | [[శాంత కుమార్]] | [[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |- | rowspan="2" | [[మండి లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|మండి]] | మహేశ్వర్ సింగ్ | [[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |- | సుఖ్ రామ్ | [[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- | [[సిమ్లా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|సిమ్లా]] (ఎస్.సి) | క్రిషన్ దత్ సుల్తాన్‌పురి | [[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |} == జమ్మూ కాశ్మీర్ == {| class="wikitable sortable" !నియోజకవర్గం ! సభ్యుడు ! పార్టీ |- | rowspan="2" | [[అనంతనాగ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|అనంతనాగ్]] | [[ముఫ్తీ మహమ్మద్ సయ్యద్|ముఫ్తీ మహమ్మద్ సయీద్]] | [[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- | పియారే లాల్ హ్యాండూ | [[జమ్మూ & కాశ్మీర్ నేషనల్ కాన్ఫరెన్స్|జమ్మూ కాశ్మీర్ నేషనల్ కాన్ఫరెన్స్]] |- | [[బారాముల్లా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బారాముల్లా]] | ప్రొఫెసర్ సైఫుద్దీన్ సోజ్ | [[జమ్మూ & కాశ్మీర్ నేషనల్ కాన్ఫరెన్స్|జమ్మూ కాశ్మీర్ నేషనల్ కాన్ఫరెన్స్]] |- | [[జమ్మూ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|జమ్మూ]] | జనక్ రాజ్ గుప్తా | [[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- | [[లడఖ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|లడఖ్]] | మహ్మద్ హసన్ కమాండర్ | [[స్వతంత్ర రాజకీయ నాయకుడు|స్వతంత్ర]] |- | [[శ్రీనగర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|శ్రీనగర్]] | మహ్మద్ షఫీ భట్ | [[జమ్మూ & కాశ్మీర్ నేషనల్ కాన్ఫరెన్స్|జమ్మూ కాశ్మీర్ నేషనల్ కాన్ఫరెన్స్]] |- | [[ఉధంపూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ఉధంపూర్]] | ధరమ్ పాల్ శర్మ | [[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |} == జార్ఖండ్ == {| class="wikitable sortable" !నియోజకవర్గం ! సభ్యుడు ! పార్టీ |- | [[దుమ్కా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|దుమ్కా]] (ఎస్.టి) | [[శిబు సోరెన్]] | [[జార్ఖండ్ ముక్తి మోర్చా]] |- | [[ఖుంటి లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|కుంతి]] (ఎస్.టి) | [[కరియా ముండా]] | [[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |- | [[రాంచీ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|రాంచీ]] | సుబోధ్ కాంత్ సహాయ్ | [[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- | [[సింగ్‌భూమ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|సింగ్భూమ్]] (ఎస్.టి) | బాగున్ సుంబ్రూయ్ | [[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |} == కర్ణాటక == {| class="wikitable sortable" !నియోజకవర్గం !సభ్యులు !పార్టీ |- |[[బాగల్‌కోట్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బాగల్‌కోట్]] |ఎస్. టి. పాటిల్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[బెంగళూరు ఉత్తర లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బెంగళూరు ఉత్తర]] |[[సి.కె. జాఫర్ షరీఫ్|సి. కె. జాఫర్ షరీఫ్]] |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఇండియన్ నేషనల్ కాంగ్రెస్]] |- |[[బెంగళూరు సౌత్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బెంగళూరు సౌత్]] |[[ఆర్.గుండూరావు|ఆర్. గుండు రావు]] |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[బెల్గాం లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బెల్గాం]] |షణ్ముఖప్ప బసప్ప సిద్నాల్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[బళ్ళారి లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బళ్ళారి]] |[[బసవరాజేశ్వరి|బసవ రాజేశ్వరి]] |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[బీదర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బీదర్]] (ఎస్.సి) |నర్సింగ్ హుల్లా సూర్యవంశీ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఇండియన్ నేషనల్ కాంగ్రెస్]] |- |[[బీజాపూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బీజాపూర్]] |బసగొండప్ప కడప గూడదిన్ని |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[చామరాజనగర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|చామరాజనగర్]] (ఎస్.సి) |[[శ్రీనివాస్ ప్రసాద్|వి. శ్రీనివాస ప్రసాద్]] |[[సమతా పార్టీ]] |- |[[చిక్కబల్లాపూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|చిక్కబల్లాపూర్]] |వి. కృష్ణారావు |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[చిక్కోడి లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|చిక్కోడి]] (ఎస్.సి) |బి. శంకరానంద్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |చిక్మగళూరు |డి. ఎం. పుట్టె గౌడ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[చిత్రదుర్గ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|చిత్రదుర్గ]] |సి. పి.ముదలగిరియప్ప |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఇండియన్ నేషనల్ కాంగ్రెస్]] |- |[[దావణగెరె లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|దావణగెరె]] |చన్నయ్య ఒడెయార్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[ధార్వాడ్ ఉత్తర లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ధార్వాడ్ నార్త్]] |డి. కె. నాయకర్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |ధార్వాడ్ సౌత్ |బాబాజన్ మిరాన్ ముజాహిద్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[గుల్బర్గా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|గుల్బర్గా]] |బసవరాజ్ జవళి |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[హసన్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|హసన్]] |[[హెచ్ సి శ్రీకాంతయ్య|హెచ్. సి. శ్రీకాంతయ్య]] |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |కనకపుర |ఎం. వి. చంద్రశేఖర మూర్తి |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఇండియన్ నేషనల్ కాంగ్రెస్]] |- |[[ఉత్తర కన్నడ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|కనరా]] |దేవరాయ జి. నాయక్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[కోలార్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|కోలార్]] (ఎస్.సి) |వై. రామకృష్ణ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[కొప్పళ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|కొప్పళ]] |బసవరాజ్ పాటిల్ అన్వారి |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[మాండ్య లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|మాండ్య]] |జి. మాదే గౌడ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |మంగుళూరు |జనార్దన పూజారి |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[మైసూరు లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|మైసూరు]] |[[శ్రీకంఠదత్త నరసింహరాజ ఒడయార్]] |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఇండియన్ నేషనల్ కాంగ్రెస్]] |- |[[రాయచూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|రాయచూర్]] |రాజా అంబన్న నాయక్ దొరే |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[షిమోగా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|షిమోగా]] |టి. వి. చంద్రశేఖరప్ప |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[తుమకూరు లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|తుమకూరు]] |గంగసంద్ర సిద్దప్ప బసవరాజ్ |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |- |ఉడిపి |[[ఆస్కార్ ఫెర్నాండేజ్|ఆస్కార్ ఫెర్నాండెజ్]] |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఇండియన్ నేషనల్ కాంగ్రెస్]] |- |} == కేరళ == {| class="wikitable sortable" !నియోజకవర్గం !సభ్యులు !పార్టీ |- |[[ఆలప్పుజ్హ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ఆలప్పుజ్హ]] |వక్కం పురుషోత్తమన్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[వటకర లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|వటకర]] |కె.పి. ఉన్నికృష్ణన్ |ఇండియన్ కాంగ్రెస్ (సోషలిస్ట్) |- |[[కోజికోడ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|కోజికోడ్]] |[[కె. మురళీధరన్]] |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఇండియన్ నేషనల్ కాంగ్రెస్]] |- |[[అట్టింగల్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|అట్టింగల్]] |తలెక్కునిల్ బషీర్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[ఎర్నాకులం లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ఎర్నాకులం]] |కె. V. థామస్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఇండియన్ నేషనల్ కాంగ్రెస్]] |- |[[ఇడుక్కి లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ఇడుక్కి]] |పాలై కె.ఎం. మాథ్యూ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[కాసరగోడ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|కాసరగోడ్]] |ఎం. రామన్న రాయ్ |[[కమ్యూనిస్టు పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (మార్కిస్టు)|సిపిఐ (మార్క్సిస్ట్)]] |- |[[కొట్టాయం లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|కొట్టాయం]] |రమేష్ చెన్నితల |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఇండియన్ నేషనల్ కాంగ్రెస్]] |- |[[మావేలికర లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|మావేలికర]] |ప్రొఫె. P.J. కురియన్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఇండియన్ నేషనల్ కాంగ్రెస్]] |- |అదూర్ (ఎస్.సి) |[[కొడికున్నిల్ సురేష్]] |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఇండియన్ నేషనల్ కాంగ్రెస్]] |- |ముకుందపురం |ప్రొఫె. సావిత్రి లక్ష్మణన్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |మువట్టుపూజ |పి.సి. థామస్ |కేరళ కాంగ్రెస్ |- |ఒట్టపాలెం (ఎస్.సి) |[[కె.ఆర్. నారాయణన్]] |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[పాలక్కాడ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|పాలక్కాడ్]] |[[ఎ. విజయరాఘవన్]] |[[కమ్యూనిస్టు పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (మార్కిస్టు)|సిపిఐ (మార్క్సిస్ట్)]] |- |[[పొన్నాని లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|పొన్నాని]] |గులాం మెహమూద్ బనత్వాల్లా |[[ఇండియన్ యూనియన్ ముస్లిం లీగ్]] |- |[[మలప్పురం లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|మలప్పురం]] |ఇబ్రహీం సులైమాన్ సైత్ |[[ఇండియన్ యూనియన్ ముస్లిం లీగ్]] |- |[[కొల్లాం లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|కొల్లాం]] |ఎస్. కృష్ణ కుమార్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[తిరువనంతపురం లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|తిరువనంతపురం]] |ఎ. చార్లెస్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[త్రిసూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|త్రిసూర్]] |పి.ఎ. ఆంటోనీ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఇండియన్ నేషనల్ కాంగ్రెస్]] |- |[[కన్నూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|కన్నూర్]] |ముల్లపల్లి రామచంద్రన్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఇండియన్ నేషనల్ కాంగ్రెస్]] |- |} == మధ్యప్రదేశ్ == {| class="wikitable sortable" !నియోజకవర్గం !సభ్యులు !పార్టీ |- |[[అజ్మీర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|అజ్మీర్]] |[[రాసా సింగ్ రావత్]] |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |- |[[అల్వార్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|అల్వార్]] |రామ్‌జీ లాల్ యాదవ్ |[[జనతాదళ్|జనతా దళ్]] |- |[[బన్స్వారా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బన్స్వారా]] (ఎస్.టి) |హీరా భాయ్ |[[జనతాదళ్|జనతా దళ్]] |- |[[బార్మర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బార్మర్]] |కళ్యాణ్ సింగ్ కల్వి |[[జనతాదళ్|జనతా దళ్]] |- |బయానా (ఎస్.సి) |థాన్ సింగ్ జాతవ్ |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |- |[[భరత్‌పూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|భారత్‌పూర్]] (ఎస్.సి) |[[విశ్వేంద్ర సింగ్]] |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |- |[[భిల్వారా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|భిల్వారా]] |హేమేంద్ర సింగ్ బనేరా |[[జనతాదళ్|జనతా దళ్]] |- |[[బికనీర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బికనీర్]] |శోపత్ సింగ్ మక్కాసర్ |[[కమ్యూనిస్టు పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (మార్కిస్టు)|సిపిఐ (మార్క్సిస్ట్)]] |- |[[చిత్తోర్‌గఢ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|చిత్తోర్‌గఢ్]] |మహేంద్ర సింగ్ మేవార్ |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |- |[[చురు లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|చురు]] |దౌలత్ రామ్ సరన్ |[[జనతాదళ్|జనతా దళ్]] |- |[[దౌసా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|దౌసా]] |నాథు సింగ్ |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |- |[[గంగానగర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|గంగానగర్]] (ఎస్.సి) |బేగా రామ్ చౌహాన్ |[[జనతాదళ్|జనతా దళ్]] |- |[[జైపూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|జైపూర్]] |గిర్ధారి లాల్ భార్గవ్ |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |- |[[ఝలావర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ఝలావర్]] |[[వసుంధర రాజే]] |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |- |[[జుంఝును లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|జుంఝును]] |చ. [[జగదీప్ ధన్కర్|జగ్దీప్ ధన్కర్]] |[[జనతాదళ్|జనతా దళ్]] |- |[[కోటా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|కోట]] |వైద్య దౌ దయాళ్ జోషి |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |- |[[నాగౌర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|నాగౌర్]] |నాథు రామ్ మిర్ధా |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఇండియన్ నేషనల్ కాంగ్రెస్]] |- |[[పాలి లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|పాలి]] |గుమన్మల్ లోధా |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |- |సాలంబర్ (ఎస్.టి) |నంద్ లాల్ మీనా |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |- |[[సికర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|సికర్]] |[[దేవీలాల్|దేవి లాల్]] |[[జనతాదళ్|జనతా దళ్]] |- | rowspan="2" |టాంక్ (ఎస్.సి) |గోపాల్ పచెర్వాల్ |[[జనతాదళ్|జనతా దళ్]] |- |కైలాష్ మేఘవాల్ |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |- |[[ఉదయ్‌పూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ఉదయ్‌పూర్]] |[[గులాబ్ చంద్ కటారియా]] |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |- |} == మహారాష్ట్ర == {| class="wikitable sortable" !నియోజకవర్గం !సభ్యులు !పార్టీ |- |[[అహ్మద్‌నగర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|అహ్మద్‌నగర్]] |యశ్వంతరావు గడఖ్ పాటిల్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[అకోలా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|అకోలా]] |[[పాండురంగ్ ఫండ్కర్|పాండురంగ్ పుండలిక్ ఫండ్కర్]] |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |- |[[అమరావతి లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|అమరావతి]] |సుదాం దేశ్‌ముఖ్ |[[కమ్యూనిస్టు పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (సి.పి.ఐ)|సిపిఐ]] |- |[[ఔరంగాబాద్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ఔరంగాబాద్]] |మోరేశ్వర్ సేవ్ |[[శివసేన]] |- |[[బారామతి లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బారామతి]] |శంకరరావు పాటిల్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[బీడ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బీడ్]] |బాబన్‌రావ్ దాదాబా ధాక్నే |[[జనతాదళ్|జనతా దళ్]] |- |భండారా |డా. ఖుషల్ పరశ్రమ్ బోప్చే |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |- |[[ముంబై నార్త్ సెంట్రల్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బాంబే నార్త్ సెంట్రల్]] |విద్యాధర్ గోఖలే |[[శివసేన]] |- |[[ముంబై సౌత్ సెంట్రల్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బాంబే సౌత్ సెంట్రల్]] |వామన్‌రావ్ మహాదిక్ |[[శివసేన]] |- |[[బుల్దానా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బుల్దానా]] (ఎస్.సి) |సుఖ్‌దేయో నందాజీ కాలే |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |- |[[చంద్రపూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|చంద్రపూర్]] |[[శాంతారామ్ పొట్దుఖే]] |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |చిమూర్ |మహదేవరావు సుకాజీ శివంకర్ |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |- |దహను (ఎస్.టి) |దామోదర్ బార్కు శింగడ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[ధూలే లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ధూలే]] (ఎస్.టి) |రేష్మా మోతీరామ్ భోయే |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |ఎరండోల్ |ఉత్తమ్రావ్ లక్ష్మణరావు పాటిల్ |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |- |[[హింగోలి లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|హింగోలి]] |ఉత్తమ్ బి. రాథోడ్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |ఇచల్‌కరంజి |రాజారామ్ అలియాస్ బాలాసాహెబ్ శంకర్రావు మానె |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[జల్గావ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|జల్గావ్]] |యాదవ్ శివరామ్ మహాజన్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[జల్నా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|జల్నా]] |పుండ్లిక్ హరి దాన్వే |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |- |కరద్ |ప్రేమలాబాయి దాజీసాహెబ్ చవాన్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |ఖేడ్ |కిసాన్ రావ్ బాంఖేలే |[[జనతాదళ్|జనతా దళ్]] |- |[[కొల్హాపూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|కొల్హాపూర్]] |ఉదయసింగరావు గైక్వాడ్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |కోపర్‌గావ్ |బాలాసాహెబ్ విఖే పాటిల్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |కులబా |[[అబ్దుల్ రహమాన్ అంతూలే|Abdul Rehman Antulay]] |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[లాతూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|లాతూర్]] (ఎస్.సి) |[[శివరాజ్ పాటిల్]] |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |మాలేగావ్ (ఎస్.టి) |హరిభౌ మహాలే |[[జనతాదళ్ (సెక్యులర్)|జనతా దళ్ (సెక్యులర్)]] |- |[[ముంబై సౌత్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ముంబై సౌత్]] |[[మురళీ దేవరా]] |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[ముంబై నార్త్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ముంబై-నార్త్]] |రామ్ నాయక్ |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |- |[[ముంబై నార్త్ వెస్ట్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ముంబై-నార్త్-వెస్ట్]] |[[సునీల్ దత్]] |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[ముంబై సౌత్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ముంబై-సౌత్]] |జయవంతి బెన్ నవీనచంద్ర మెహతా |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |- |[[నాగపూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|నాగపూర్]] |'''బన్వారిలాల్ పురోహిత్''' |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |- |[[నాందేడ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|నాందేడ్]] |వెంకటేష్ కబ్డే |[[జనతాదళ్|జనతా దళ్]] |- |[[నందుర్బార్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|నందుర్బార్]] (ఎస్.టి) |మణిక్రావ్ హోడ్ల్యా గావిట్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[నాసిక్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|నాసిక్]] |దౌలత్రావ్ అహెర్ |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |- |[[ఉస్మానాబాద్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ఉస్మానాబాద్]] (ఎస్.సి) |అరవింద్ తులసీరామ్ కాంబ్లే |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |పంధర్‌పూర్ (ఎస్.సి) |సందీపన్ భగవాన్ థోరట్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[పర్భని లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|పర్భని]] |అశోకరావు ఆనందరావు దేశ్‌ముఖ్ |[[శివసేన]] |- |[[పూణే లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|పూణే]] |విఠల్ నర్హర్ గాడ్గిల్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |రాజాపూర్ |[[మధు దండావతే|మధు దండవతే]] |[[జనతాదళ్|జనతా దళ్]] |- |రత్నగిరి |గోవింద్ రావ్ నికమ్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[సాంగ్లీ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|సాంగ్లీ]] |ప్రకాష్ వి. పాటిల్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[సతారా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|సతారా]] |ప్రతాప్రావు బాబూరావు భోసలే |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[షోలాపూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|షోలాపూర్]] |ధర్మన్న మొండయ్య సదుల్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[థానే లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|థానే]] |రామ్ కప్సే |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |- |[[వార్థా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|వార్థా]] |వసంత్ పురుషోత్తం సాఠే |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |వాషిమ్ |అనంతరావ్ దేశ్‌ముఖ్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |యావత్మాల్ |ఉత్తమ్రావ్ దేవరావ్ పాటిల్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |} == మణిపూర్ == {| border="2" cellpadding="6" style="margin: 1em 1em 1em 0; background: #f9f9f9; border: 1px #aaa solid; border-collapse: collapse; font-size: 95%; " !నం. !నియోజకవర్గం !ఎన్నికైన సభ్యుని పేరు ! colspan="2" style="width:18em" |పార్టీ అనుబంధం |- |1 |[[ఇన్నర్ మణిపూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ఇన్నర్ మణిపూర్]] |ఎన్. టోంబి సింగ్ |{{Full party name with colour|Indian National Congress|rowspan=2}} |- |2 |[[ఔటర్ మణిపూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ఔటర్ మణిపూర్]] (ఎస్.టి) |మీజిన్‌లుంగ్ కామ్సన్ |- |} == మేఘాలయ == {| class="wikitable sortable" !నియోజకవర్గం ! సభ్యుడు ! పార్టీ |- | [[షిల్లాంగ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|షిల్లాంగ్]] | పీటర్ జి. మార్బానియాంగ్ | [[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- | [[తురా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|తురా]] | శాన్‌ఫోర్డ్ మరాక్ | [[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |} == మిజోరం == {| class="wikitable sortable" !నియోజకవర్గం ! సభ్యుడు ! పార్టీ |- | [[మిజోరం లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|మిజోరం]] (ఎస్.టి) | సి. సిల్వేరా | [[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |} == నాగాలాండ్ == {| class="wikitable sortable" !నియోజకవర్గం ! సభ్యుడు ! పార్టీ |- | [[నాగాలాండ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|నాగాలాండ్]] | షికిహో సెమా | [[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |} == ఒడిశా == {| class="wikitable sortable" !నియోజకవర్గం !సభ్యులు !Party |- |[[బాలాఘాట్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బాలాఘాట్]] |కంకర్ ముంజరే |[[స్వతంత్ర రాజకీయ నాయకుడు|స్వతంత్ర]] |- |[[బస్తర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బస్తర్]] (ఎస్.టి) |మానికి రామ్ సోడి |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[బేతుల్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బేతుల్]] |అరిఫ్ బేగ్ |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |- |[[భిండ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|భిండ్]] |నర్సింగరావు దీక్షిత్ |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |- |[[భోపాల్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|భోపాల్]] |డా. సుశీల్ చంద్ర వర్మ |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |- |[[బిలాస్‌పూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బిలాస్‌పూర్]] (ఎస్.సి) |రేషమ్ లాల్ జంగ్డే |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |- |[[చింద్వారా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|చింద్వారా]] |[[కమల్ నాథ్]] |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఇండియన్ నేషనల్ కాంగ్రెస్]] |- | rowspan="2" |[[దామోహ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|దామోహ్]] |లోకేంద్ర సింగ్ |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |- |[[ప్రహ్లాద్ సింగ్ పటేల్]] |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |- |[[ధార్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ధార్]] (ఎస్.టి) |[[సూరజ్‌భాను సోలంకి|సూరజ్ భాను సోలంకి]] |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[దుర్గ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|దుర్గ్]] |పురుషోత్తం కౌశిక్ |[[జనతాదళ్|జనతా దళ్]] |- | rowspan="2" |[[గునా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|గుణ]] |[[మాధవరావు సింధియా]] |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఇండియన్ నేషనల్ కాంగ్రెస్]] |- |విజయ రాజే సింధియా |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |- |[[హోషంగాబాద్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|హోషంగాబాద్]] |[[సర్తాజ్ సింగ్]] |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |- |[[ఇండోర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ఇండోర్]] |[[సుమిత్ర మహాజన్|సుమిత్ర మహాజన్ (తాయ్)]] |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |- |[[జబల్‌పూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|జబల్‌పూర్]] |బాబూరావు పరంజపే |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |- |[[కంకేర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|కంకేర్]] (ఎస్.టి) |అరవింద్ విశ్రమ్ సింగ్ నేతమ్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[ఖాండ్వా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ఖాండ్వా]] |అమ్రత్ లాల్ తర్వాలా |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |- |[[ఖర్గోన్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ఖర్గోన్]] |రామేశ్వర్ పాటిదార్ |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |- |[[మాండ్లా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|మాండ్లా]] (ఎస్.టి) |మోహన్ లాల్ జిక్రమ్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[మందసౌర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|మందసౌర్]] |డా. లక్ష్మీనారాయణ పాండే |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |- |[[మోరెనా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|మోరెనా]] (ఎస్.సి) |ఛబీరామ్ అర్గల్ |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |- |[[రాయ్‌గఢ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం (ఛత్తీస్‌గఢ్)|రాయ్‌ఘర్]] (ఎస్.టి) |ప్యారేలాల్ ఖండేల్వాల్ |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |- |[[రాయ్‌పూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|రాయ్‌పూర్]] |విద్యా చరణ్ శుక్లా |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[రాజ్‌నంద్‌గావ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|రాజ్‌నంద్‌గావ్]] |ధర్మపాల్ సింగ్ గుప్తా |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |- |[[రత్లాం లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|రత్లాం]] |దిలీప్ సింగ్ భూరియా |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |- |[[రేవా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|రేవా]] |యమునా ప్రసాద్ శాస్త్రి |[[జనతాదళ్|జనతా దళ్]] |- |[[సాగర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|సాగర్]] (ఎస్.సి) |శంకర్ లాల్ ఖటిక్ |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |- |[[సారన్‌గఢ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం (ఛత్తీస్‌గఢ్)|సారన్‌గఢ్]] (ఎస్.సి) |పరాస్ రామ్ భరద్వాజ్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఇండియన్ నేషనల్ కాంగ్రెస్]] |- |[[సత్నా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|సత్నా]] |సుఖేంద్ర సింగ్ |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |- |[[షాడోల్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|షాడోల్]] |దల్పత్ సింగ్ పరస్తే |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |- |[[షాజాపూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|షాజాపూర్]] (ఎస్.సి) |ఫూల్ చంద్ వర్మ |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |- |[[సిధి లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|సిధి]] (ఎస్.టి) |జగన్నాథ్ సింగ్ |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |- |[[సర్గుజా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|సర్గుజా]] (ఎస్.టి) |లారంగ్ సాయి |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |- |[[ఉజ్జయిని లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ఉజ్జయిని]] (ఎస్.సి) |[[సత్యనారాయణ జాతీయ|సత్యనారాయణ జాతీయ్]] |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |- |[[విదిశ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|విదిశ]] |రాఘవ్జీ |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |- |} == పంజాబ్ == {| class="wikitable sortable" !నియోజకవర్గం ! సభ్యుడు ! పార్టీ |- | [[అమృత్‌సర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|అమృత్‌సర్]] | కిర్పాల్ సింగ్ | [[స్వతంత్ర రాజకీయ నాయకుడు|స్వతంత్ర]] |- | [[బటిండా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|భటిండా]] (ఎస్.సి) | బాబా సుచా సింగ్ | శిరోమణి అకాలీదళ్ (సిమ్రంజిత్ సింగ్ మాన్) |- | [[ఫరీద్‌కోట్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ఫరీద్కోట్]] | జగదేవ్ సింగ్ ఖుద్దియన్ | శిరోమణి అకాలీదళ్ (సిమ్రంజిత్ సింగ్ మాన్) |- | [[ఫిరోజ్‌పూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ఫిరోజ్‌పూర్]] | భాయ్ ధియాన్ సింగ్ మాండ్ | శిరోమణి అకాలీదళ్ (సిమ్రంజిత్ సింగ్ మాన్) |- | [[గురుదాస్‌పూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|గురుదాస్‌పూర్]] | సుఖ్‌బున్స్ కౌర్ | [[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- | [[హోషియార్‌పూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|హోషియార్పూర్]] | కమల్ చౌదరి | [[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |- | [[జలంధర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|జుల్లుందూర్]] | [[ఐ.కె.గుజ్రాల్|ఇందర్ కుమార్ గుజ్రాల్]] | [[జనతాదళ్]] |- | [[లూథియానా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|లూధియానా]] | రాజిందర్ కౌర్ బులారా | శిరోమణి అకాలీదళ్ (సిమ్రంజిత్ సింగ్ మాన్) |- | [[పాటియాలా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|పాటియాలా]] | సర్దార్ అతిందర్ పాల్ సింగ్ | స్వతంత్ర |- | ఫిలింనగర్ (ఎస్.సి) | హర్భజన్ లఖా | [[బహుజన్ సమాజ్ పార్టీ]] |- | రోపర్ (ఎస్.సి) | బిమల్ కౌర్ ఖల్సా | శిరోమణి అకాలీదళ్ (సిమ్రంజిత్ సింగ్ మాన్) |- | rowspan="2" | [[సంగ్రూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|సంగ్రూర్]] | రాజ్‌దేవ్ సింగ్ | శిరోమణి అకాలీదళ్ (సిమ్రంజిత్ సింగ్ మాన్) |- | [[సిమ్రంజిత్ సింగ్ మాన్]] | శిరోమణి అకాలీదళ్ (సిమ్రంజిత్ సింగ్ మాన్) |- |} == రాజస్థాన్ == {| class="wikitable sortable" !నియోజకవర్గం ! సభ్యుడు ! పార్టీ |- | [[దక్షిణ గోవా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|మోర్ముగావ్]] | ఎడ్వర్డో ఫలేరో | [[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- | [[ఉత్తర గోవా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|పనాజీ]] | గోపాల్ మాయేకర్ | [[మహారాష్ట్రవాది గోమాంతక్ పార్టీ|మహారాష్ట్రవాది గోమంతక్ పార్టీ]] |- |} == రాజస్థాన్ == {| class="wikitable sortable" !నియోజక వర్గం !సభ్యుడు !పార్టీ |- |[[అజ్మీర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|అజ్మీర్]] |రాసా సింగ్ రావత్ |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |- |[[అల్వార్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|అల్వార్]] |రామ్‌జీ లాల్ యాదవ్ |[[జనతాదళ్]] |- |[[బన్స్వారా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బన్స్వారా]] (ఎస్.టి) |హీరా భాయ్ |[[జనతాదళ్]] |- |[[బార్మర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బార్మర్]] |కళ్యాణ్ సింగ్ కల్వి |[[జనతాదళ్]] |- |బయానా (ఎస్.సి) |తన్ సింగ్ జాతవ్ |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |- |[[భరత్‌పూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|భరత్‌పూర్]] (ఎస్.సి) |[[విశ్వేంద్ర సింగ్]] |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |- |[[భిల్వారా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|భిల్వారా]] |హేమేంద్ర సింగ్ బనేరా |[[జనతాదళ్]] |- |[[బికనీర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బికనీర్]] |శోపత్ సింగ్ మక్కాసర్ |[[కమ్యూనిస్టు పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (మార్కిస్టు)|కమ్యూనిస్ట్ పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (మార్క్సిస్ట్)]] |- |[[చిత్తోర్‌గఢ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|చిత్తోర్‌గఢ్]] |మహేంద్ర సింగ్ మేవార్ |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |- |[[చురు లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|చురు]] |దౌలత్ రామ్ సరన్ |[[జనతాదళ్]] |- |[[దౌసా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|దౌసా]] |నాథు సింగ్ |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |- |[[గంగానగర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|గంగానగర్]] (ఎస్.సి) |బేగా రామ్ చౌహాన్ |[[జనతాదళ్]] |- |[[జైపూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|జైపూర్]] |గిర్ధారి లాల్ భార్గవ్ |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |- |[[ఝలావర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ఝలావర్]] |[[వసుంధర రాజే]] |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |- |[[జుంఝును లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|జుంఝును]] |[[జగ్దీప్ ధంఖర్]] |[[జనతాదళ్]] |- |[[కోటా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|కోట]] |వైద్య దౌ దయాళ్ జోషి |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |- |[[నాగౌర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|నాగౌర్]] |నాథు రామ్ మిర్ధా |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[పాలి లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|పాలి]] |గుమన్మల్ లోధా |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |- |సాలంబర్ (ఎస్.టి) |నంద్ లాల్ మీనా |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |- |[[సికర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|సికార్]] |దేవి లాల్ |[[జనతాదళ్]] |- |rowspan=2|టాంక్ (ఎస్.సి) |గోపాల్ పచెర్వాల్ |[[జనతాదళ్]] |- |కైలాష్ మేఘవాల్ |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |- |[[ఉదయ్‌పూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ఉదయ్‌పూర్]] |[[గులాబ్ చంద్ కటారియా]] |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |- |} == సిక్కిం == {| class="wikitable sortable" !నియోజక వర్గం !సభ్యుడు !పార్టీ |- |[[సిక్కిం లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|సిక్కిం]] |నందు థాపా |[[సిక్కిం సంగ్రామ్ పరిషత్]] |- |} == తమిళనాడు == {| class="wikitable sortable" !నియోజక వర్గం !సభ్యుడు !పార్టీ |- |[[అరక్కోణం లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|అరక్కోణం]] |రంగస్వామి జీవరథినం |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[చెంగల్పట్టు లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|చెంగల్పట్టు]] |కంచి పన్నీర్ సెల్వం |[[ఆల్ ఇండియా అన్నా ద్రవిడ మున్నేట్ర కజగం|ఆల్ ఇండియా అన్నా ద్రావిడ మున్నేట్ర కజగం]] |- |[[చిదంబరం లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|చిదంబరం]] (ఎస్.సి) |డా. పి. వల్లాల్ పెరుమాన్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[కోయంబత్తూరు లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|కోయంబత్తూరు]] |సి.కె. కుప్పుస్వామి |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[కడలూరు లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|కడలూరు]] |పి.ఆర్.ఎస్. వెంకటేశన్ |[[తమిళ మానిల కాంగ్రెస్|తమిళ మనిల కాంగ్రెస్]] |- |[[ధర్మపురి లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ధర్మపురి]] |ఎం.జి. శేఖర్ |[[ఆల్ ఇండియా అన్నా ద్రవిడ మున్నేట్ర కజగం|ఆల్ ఇండియా అన్నా ద్రావిడ మున్నేట్ర కజగం]] |- |[[దిండిగల్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|దిండిగల్]] |సి. శ్రీనివాసన్ |[[ఆల్ ఇండియా అన్నా ద్రవిడ మున్నేట్ర కజగం|ఆల్ ఇండియా అన్నా ద్రావిడ మున్నేట్ర కజగం]] |- |[[గోబిచెట్టిపాళయం లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|గోబిచెట్టిపాళయం]] |పి.జి. నారాయణన్ |[[ఆల్ ఇండియా అన్నా ద్రవిడ మున్నేట్ర కజగం|ఆల్ ఇండియా అన్నా ద్రావిడ మున్నేట్ర కజగం]] |- | rowspan="2" |[[కరూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|కరూర్]] |కె. సి. పల్లని షామి |[[ద్రవిడ మున్నేట్ర కజగం|ద్రావిడ మున్నేట్ర కజగం]] |- |[[ఎం. తంబిదురై]] |[[ఆల్ ఇండియా అన్నా ద్రవిడ మున్నేట్ర కజగం|ఆల్ ఇండియా అన్నా ద్రావిడ మున్నేట్ర కజగం]] |- |[[చెన్నై సెంట్రల్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|మద్రాస్ సెంట్రల్]] |ఎరా అన్బరసు |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[చెన్నై సెంట్రల్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|మద్రాస్ నార్త్]] |[[డి. పాండియన్]] |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[చెన్నై దక్షిణ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|మద్రాస్ సౌత్]] |[[వైజయంతిమాల|వైజయంతిమాల బాలి]] |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[మదురై లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|మదురై]] |ఎ. గోవిందరాజులు సుబ్బరామన్ రాంబాబు |[[తమిళ మానిల కాంగ్రెస్|తమిళ మనిల కాంగ్రెస్]] |- |[[మైలాడుతురై లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|మయిలాడుతురై]] |ఇ.ఎస్.ఎం. ప్యాకీర్ మహ్మద్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[నాగపట్నం లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|నాగపట్నం]] (ఎస్.సి) |ఎం. సెల్వరాసు |[[కమ్యూనిస్టు పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (సి.పి.ఐ)|కమ్యూనిస్ట్ పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా]] |- |[[నాగర్‌కోయిల్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|నాగర్‌కోయిల్]] |ఎన్. డెన్నిస్ |[[తమిళ మానిల కాంగ్రెస్|తమిళ మనిల కాంగ్రెస్]] |- |[[నీలగిరి లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|నీలగిరి]] (ఎస్.సి) |ఆర్. ప్రభు |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[పళని లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|పళని]] |సేనాపతి ఎ. గౌండర్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[పెరంబలూరు లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|పెరంబలూరు]] (ఎస్.సి) |ఎ. అశోకరాజ్ |[[ఆల్ ఇండియా అన్నా ద్రవిడ మున్నేట్ర కజగం|ఆల్ ఇండియా అన్నా ద్రావిడ మున్నేట్ర కజగం]] |- |[[పెరియకులం లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|పెరియకులం]] |ఆర్. ముత్తయ్య |[[ఆల్ ఇండియా అన్నా ద్రవిడ మున్నేట్ర కజగం|ఆల్ ఇండియా అన్నా ద్రావిడ మున్నేట్ర కజగం]] |- |[[పొల్లాచ్చి లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|పొల్లాచ్చి]] (ఎస్.సి) |బి. రాజా రవి వర్మ |[[ఆల్ ఇండియా అన్నా ద్రవిడ మున్నేట్ర కజగం|ఆల్ ఇండియా అన్నా ద్రావిడ మున్నేట్ర కజగం]] |- |[[పుదుక్కోట్టై లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|పుదుక్కోట్టై]] |ఎన్. సుందరరాజ్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[రామనాథపురం లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|రామనాథపురం]] |డా. వడివేలు రాజేశ్వరన్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[రాశిపురం లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|రాశిపురం]] (ఎస్.సి) |బి. దేవరాజన్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[సేలం లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|సేలం]] |వజప్పడి కూతప్పదయాచి రామమూర్తి |[[స్వతంత్ర రాజకీయ నాయకులు|స్వతంత్ర]] |- |[[శివగంగ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|శివగంగ]] |పళనియప్పన్ చిదంబరం |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[శివకాశి లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|శివకాశి]] |కె. కల్లిముత్తు |[[ఆల్ ఇండియా అన్నా ద్రవిడ మున్నేట్ర కజగం|ఆల్ ఇండియా అన్నా ద్రావిడ మున్నేట్ర కజగం]] |- |[[శ్రీపెరంబుదూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|శ్రీపెరంబుదూర్]] (ఎస్.సి) |[[మరగతం చంద్రశేఖర్]] |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[తెన్కాసి లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|తెంకాసి]] (ఎస్.సి) |మూకయ్య అరుణాచలం |[[తమిళ మానిల కాంగ్రెస్|తమిళ మనిల కాంగ్రెస్]] |- |[[తంజావూరు లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|తంజావూరు]] |శివానందం సింగరవడివేల్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[తిండివనం లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|తిండివనం]] |ఆర్ రామదాస్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- | rowspan="2" |[[తిరుచిరాపల్లి లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|తిరుచిరాపల్లి]] |లౌర్దుసామి అడైకలరాజ్ |[[తమిళ మానిల కాంగ్రెస్|తమిళ మనిల కాంగ్రెస్]] |- |పి.ఆర్. కుమారమంగళం |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |- | rowspan="2" |[[తిరునెల్వేలి లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|తిరునెల్వేలి]] |ధనుస్కోడి అతితన్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |ఎం.ఆర్. కదంబూర్ జనార్థనన్ |[[ఆల్ ఇండియా అన్నా ద్రవిడ మున్నేట్ర కజగం|ఆల్ ఇండియా అన్నా ద్రావిడ మున్నేట్ర కజగం]] |- |[[తిరుపత్తూరు లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|తిరుపత్తూరు]] |ఆదికేశవన్ జయమోహన్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[వందవాసి లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|వందవాసి]] |ఎల్. బలరామన్ |[[తమిళ మానిల కాంగ్రెస్|తమిళ మనిల కాంగ్రెస్]] |- |[[వెల్లూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|వెల్లూరు]] |ఎ.కె.ఎ. అబ్దుల్ సమద్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |} == త్రిపుర == {| class="wikitable sortable" !నియోజక వర్గం !సభ్యుడు !పార్టీ |- |[[త్రిపుర తూర్పు లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|త్రిపుర తూర్పు]](ఎస్.టి) |మాణిక్య కిరీట్ బిక్రమ్ కిషోర్ దేబ్ బర్మన్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |} == ఉత్తర ప్రదేశ్ == {| class="wikitable sortable" !నియోజక వర్గం !సభ్యుడు !పార్టీ |- |[[ఆగ్రా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ఆగ్రా]] |అజయ్ సింగ్ |[[జనతాదళ్]] |- |[[అక్బర్‌పూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|అక్బర్‌పూర్]] (ఎస్.సి) |రామ్ అవధ్ |[[జనతాదళ్]] |- |[[అక్బర్‌పూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|అక్బర్‌పూర్]] |[[మాయావతి]] |[[బహుజన్ సమాజ్ పార్టీ]] |- |[[అలీఘర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|అలీఘర్]] |సత్య పాల్ మాలిక్ |[[జనతాదళ్]] |- |[[అలహాబాద్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|అలహాబాద్]] |జనేశ్వర్ మిశ్రా |[[జనతాదళ్]] |- |[[అమేథీ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|అమేథి]] |[[రాజీవ్ గాంధీ]] |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[అమ్రోహా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|అమ్రోహా]] |[[హర్ గోవింద్ సింగ్]] |[[జనతాదళ్]] |- |[[అయోన్లా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|అయోన్లా]] |రాజ్‌వీర్ సింగ్ |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |- |[[అజంగఢ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|అజంగఢ్]] |రామ్ కృష్ణ యాదవ్ |[[బహుజన్ సమాజ్ పార్టీ]] |- |[[బాగ్‌పట్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బాగ్‌పట్]] |అజిత్ సింగ్ |[[రాష్ట్రీయ లోక్ దళ్]] |- |rowspan=2|[[బహ్రైచ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బహ్రైచ్]] |ఆరిఫ్ మహమ్మద్ ఖాన్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |రుద్రసేన్ చౌదరి |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |- |[[బల్లియా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బల్లియా]] |చంద్ర శేఖర్ |[[సమాజ్‌వాది జనతా పార్టీ (రాష్ట్రీయ)|సమాజ్ వాదీ జనతా పార్టీ (రాష్ట్రీయ)]] |- |[[బలరాంపూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బల్రాంపూర్]] |ఫాసి-ఉర్-రెహ్మాన్ మున్నాన్ ఖాన్ |[[స్వతంత్ర రాజకీయ నాయకులు|స్వతంత్ర]] |- |[[బందా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బందా]] |రామ్ సజీవన్ |[[బహుజన్ సమాజ్ పార్టీ]] |- |[[బన్స్‌గావ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బాన్స్‌గావ్]] (ఎస్.సి) |మహాబీర్ ప్రసాద్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[బారాబంకి లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బారాబంకి]] (ఎస్.సి) |[[రామ్ సాగర్ రావత్]] |[[జనతాదళ్]] |- |[[బరేలీ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బరేలీ]] |సంతోష్ కుమార్ గంగ్వార్ |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |- |[[బస్తీ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బస్తీ]] (ఎస్.సి) |కల్పనాథ్ సోంకర్ |[[జనతాదళ్]] |- |బిల్హౌర్ |అరుణ్ కుమార్ నెహ్రూ |[[జనతాదళ్]] |- |[[బులంద్‌షహర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బులంద్‌షహర్]] |[[సర్వర్ హుస్సేన్]] |[[జనతాదళ్]] |- |చైల్ (ఎస్.సి) |రామ్ నిహోర్ రాకేష్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[చందౌలీ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|చందౌలి]] |కైలాష్ నాథ్ సింగ్ యాదవ్ |[[జనతాదళ్]] |- |[[డియోరియా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|డియోరియా]] |రాజ్ మంగళ్ పాండే |[[జనతాదళ్]] |- |[[దొమరియాగంజ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|దొమరియాగంజ్]] |బ్రిజ్ భూషణ్ తివారీ |[[జనతాదళ్]] |- |[[ఎటాహ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ఎటాహ్]] |మహాదీపక్ సింగ్ షాక్యా |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |- |[[ఇటావా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ఎటావా]] |రామ్ సింగ్ షక్యా |[[జనతాదళ్]] |- |[[ఫైజాబాద్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ఫైజాబాద్]] |[[మిత్రసేన్ యాదవ్]] |[[కమ్యూనిస్టు పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (సి.పి.ఐ)|కమ్యూనిస్ట్ పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా]] |- |[[ఫరూఖాబాద్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ఫరూఖాబాద్]] |సంతోష్ భారతియా |[[జనతాదళ్]] |- |[[ఫతేపూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ఫతేపూర్]] |[[విశ్వనాథ్ ప్రతాప్ సింగ్]] |[[జనతాదళ్]] |- |[[ఫిరోజాబాద్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ఫిరోజాబాద్]] (ఎస్.సి) |రామ్‌జీ లాల్ సుమన్ |[[జనతాదళ్]] |- |[[గర్హ్వాల్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|గర్హ్వాల్]] |చంద్ర మోహన్ సింగ్ నేగి |[[జనతాదళ్]] |- |ఘతంపూర్ (ఎస్.సి) |కేశరి లాల్ |[[జనతాదళ్]] |- |[[ఘాజీపూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ఘాజీపూర్]] |జగదీష్ సింగ్ కుష్వాహ |[[స్వతంత్ర రాజకీయ నాయకులు|స్వతంత్ర]] |- |[[ఘోసి లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ఘోసి]] |[[కల్పనాథ్ రాయ్]] |[[సమతా పార్టీ]] |- |[[గోండా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|గొండ]] |ఆనంద్ సింగ్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[గోరఖ్‌పూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|గోరఖ్‌పూర్]] |మహంత్ అవేద్యనాథ్ |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |- |[[హమీర్‌పూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|హమీర్పూర్]] |గంగా చరణ్ రాజ్‌పుత్ |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |- |హాపూర్ |కృష్ణ చంద్ర త్యాగి |[[జనతాదళ్]] |- |rowspan=2|[[హర్దోయ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|హర్దోయ్]] (ఎస్.సి) |చంద్ రామ్ |[[జనతాదళ్]] |- |పర్మై లాల్ |[[జనతాదళ్]] |- |[[హరిద్వార్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|హరిద్వార్]] (ఎస్.సి) |జగ్ పాల్ సింగ్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[హత్రాస్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|హత్రాస్]] (ఎస్.సి) |బెంగాలీ సింగ్ |[[జనతాదళ్]] |- |[[జలౌన్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|జలౌన్]] (ఎస్.సి) |రామ్‌సేవక్ భాటియా |[[జనతాదళ్]] |- |జలేసర్ |చౌదరి ముల్తాన్ సింగ్ |[[జనతాదళ్]] |- |[[జౌన్‌పూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|జౌన్‌పూర్]] |[[యాదవేంద్ర దత్ దూబే]] |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |- |rowspan=2|[[ఝాన్సీ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ఝాన్సీ]] |[[రాజేంద్ర అగ్నిహోత్రి]] |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |- |[[ఉమాభారతి]] |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |- |[[కైరానా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|కైరానా]] |హర్పాల్ సింగ్ పన్వార్ |[[జనతాదళ్]] |- |[[కన్నౌజ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|కన్నౌజ్]] |ఛోటే సింగ్ యాదవ్ |[[జనతాదళ్]] |- |[[కాన్పూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|కాన్పూర్]] |[[సుభాషిణి అలీ]] |[[కమ్యూనిస్టు పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (మార్కిస్టు)|కమ్యూనిస్ట్ పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (మార్క్సిస్ట్)]] |- |[[ఖలీలాబాద్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ఖలీలాబాద్]] |[[రామ్ ప్రసాద్ చౌదరి]] |[[జనతాదళ్]] |- |[[ఖేరీ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ఖేరి]] |ఉషా వర్మ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |ఖుర్జా (ఎస్.సి) |భగవాన్ దాస్ రాథోర్ |[[జనతాదళ్]] |- |[[లాల్‌గంజ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|లాల్‌గంజ్]] (ఎస్.సి) |రామ్ ధన్ |[[జనతాదళ్]] |- |[[లక్నో లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|లక్నో]] |మంధాత సింగ్ |[[జనతాదళ్]] |- |[[మచ్లిషహర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|మచ్లిషహర్]] |షియో శరణ్ వర్మ |[[జనతాదళ్]] |- |[[మహరాజ్‌గంజ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం (ఉత్తర ప్రదేశ్)|మహారాజ్‌గంజ్]] |హర్ష్ వర్ధన్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[మెయిన్‌పురి లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|మైన్‌పురి]] |ఉదయ్ ప్రతాప్ సింగ్ |[[జనతా పార్టీ]] |- |[[మథుర లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|మథుర]] |మన్వేంద్ర సింగ్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[మీరట్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|మీరట్]] |హరీష్ పాల్ |[[జనతాదళ్]] |- |[[మీర్జాపూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|మీర్జాపూర్]] |యూసుఫ్ బేగ్ |[[జనతాదళ్]] |- |[[మిస్రిఖ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|మిస్రిఖ్]] (ఎస్.సి) |రామ్ లాల్ రాహి |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[మోహన్‌లాల్‌గంజ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|మోహన్‌లాల్‌గంజ్]] (ఎస్.సి) |సర్జు ప్రసాద్ సరోజ్ |[[జనతాదళ్]] |- |[[మొరాదాబాద్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|మొరాదాబాద్]] |హాజీ గులాం మొహమ్మద్. ఖాన్ |[[జనతాదళ్]] |- |పద్రౌనా |బాలేశ్వర్ యాదవ్ |[[జనతాదళ్]] |- |[[ఫూల్‌పూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ఫుల్పూర్]] |రామ్ పూజన్ పటేల్ |[[జనతాదళ్]] |- |[[పిలిభిత్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|పిలిభిత్]] |[[మేనకా గాంధీ]] |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |- |[[ప్రతాప్‌గఢ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ప్రతాప్‌గఢ్]] |దినేష్ సింగ్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[రాయ్‌బరేలి లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|రాయ్‌బరేలి]] |[[షీలా కౌల్]] |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[రాంపూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|రాంపూర్]] |[[జుల్ఫికర్ అలీ ఖాన్]] |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[రాబర్ట్స్‌గంజ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|రాబర్ట్స్‌గంజ్]] (ఎస్.సి) |సుబేదార్ ప్రసాద్ |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |- |[[సహారన్‌పూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|సహారన్‌పూర్]] |[[రషీద్ మసూద్]] |[[సమాజ్ వాదీ పార్టీ|సమాజ్‌వాదీ పార్టీ]] |- |సైద్‌పూర్ (ఎస్.సి) |రామ్ సాగర్ |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |- |[[సలేంపూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|సేలంపూర్]] |[[హరి కేవల్ ప్రసాద్]] |[[సమాజ్ వాదీ పార్టీ|సమాజ్‌వాదీ పార్టీ]] |- |[[సంభాల్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|సంభాల్]] |[[శ్రీపాల్ సింగ్ యాదవ్]] |[[జనతాదళ్]] |- |షహాబాద్ |ధరమ్ గజ్ సింగ్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[షాజహాన్‌పూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|షాజహాన్‌పూర్]] |సత్యపాల్ సింగ్ యాదవ్ |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |- |[[సీతాపూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|సీతాపూర్]] |రాజేంద్ర కుమారి బాజ్‌పాయ్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[సుల్తాన్‌పూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|సుల్తాన్‌పూర్]] |రామ్ సింగ్ |[[జనతాదళ్]] |- |[[తెహ్రీ గర్వాల్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|తెహ్రీ గర్వాల్]] |బ్రహ్మ దత్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[ఉన్నావ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ఉన్నావ్]] |అన్వర్ అహ్మద్ |[[జనతాదళ్]] |- |[[వారణాసి లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|వారణాసి]] |అనిల్ కుమార్ శాస్త్రి |[[జనతాదళ్]] |- |} == ఉత్తరాఖండ్ == {| class="wikitable sortable" !నియోజక వర్గం !సభ్యుడు !పార్టీ |- |[[హరిద్వార్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|హరిద్వార్]] |[[హరీష్ రావత్]] |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |నైనిటాల్ |మహేంద్ర సింగ్ పాల్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |} == పశ్చిమ బెంగాల్ == {| class="wikitable sortable" !నియోజక వర్గం !సభ్యుడు !పార్టీ |- |[[అలీపుర్దువార్స్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|అలిపుర్దువార్స్ (ఎస్.టి)]] |పియస్ టిర్కీ |[[రివల్యూషనరీ సోషలిస్ట్ పార్టీ (ఇండియా)|రివల్యూషనరీ సోషలిస్ట్ పార్టీ]] |- |[[ఆరంబాగ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ఆరంబాగ్]] (ఎస్.సి) |అనిల్ బసు |[[కమ్యూనిస్టు పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (మార్కిస్టు)|కమ్యూనిస్ట్ పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (మార్క్సిస్ట్)]] |- |[[అస‌న్‌సోల్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|అసన్సోల్]] |హరధన్ రాయ్ |[[కమ్యూనిస్టు పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (మార్కిస్టు)|కమ్యూనిస్ట్ పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (మార్క్సిస్ట్)]] |- |[[బాలూర్‌ఘాట్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బలూర్ఘాట్]] (ఎస్.సి) |పాలాస్ బర్మాన్ |[[రివల్యూషనరీ సోషలిస్ట్ పార్టీ (ఇండియా)|రివల్యూషనరీ సోషలిస్ట్ పార్టీ]] |- |[[బంకురా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బంకురా]] |బాసుదేబ్ ఆచార్య |[[కమ్యూనిస్టు పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (మార్కిస్టు)|కమ్యూనిస్ట్ పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (మార్క్సిస్ట్)]] |- |[[బరాసత్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బరాసత్]] |చిట్టా బసు |[[ఆల్ ఇండియా ఫార్వర్డ్ బ్లాక్]] |- |[[బారక్‌పూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బరాక్‌పూర్]] |తారిత్ బరన్ తోప్దార్ |[[కమ్యూనిస్టు పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (మార్కిస్టు)|కమ్యూనిస్ట్ పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (మార్క్సిస్ట్)]] |- |[[బసిర్హత్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బసిర్హత్]] |మనోరంజన్ సుర్ |[[కమ్యూనిస్టు పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (సి.పి.ఐ)|కమ్యూనిస్ట్ పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా]] |- |[[బెర్హంపూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బెర్హంపూర్]] |నాని భట్టాచార్య |[[రివల్యూషనరీ సోషలిస్ట్ పార్టీ (ఇండియా)|రివల్యూషనరీ సోషలిస్ట్ పార్టీ]] |- |rowspan=2|[[బోల్‌పూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బోల్పూర్]] (ఎస్.సి) |రామ్ చంద్ర గోపురం |[[కమ్యూనిస్టు పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (మార్కిస్టు)|కమ్యూనిస్ట్ పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (మార్క్సిస్ట్)]] |- |[[సోమనాథ్ ఛటర్జీ|సోమ్‌నాథ్ ఛటర్జీ]] | |- |బుర్ద్వాన్ |సుధీర్ రే |[[కమ్యూనిస్టు పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (మార్కిస్టు)|కమ్యూనిస్ట్ పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (మార్క్సిస్ట్)]] |- |కలకత్తా ఈశాన్య |అజిత్ కుమార్ పంజా |[[తృణమూల్ కాంగ్రెస్|ఆల్ ఇండియా తృణమూల్ కాంగ్రెస్]] |- |కలకత్తా నార్త్ వెస్ట్ |దేబిప్రసాద్ పాల్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[కోల్‌కతా దక్షిణ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|కలకత్తా సౌత్]] |బిప్లబ్ దాస్‌గుప్తా |[[కమ్యూనిస్టు పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (మార్కిస్టు)|కమ్యూనిస్ట్ పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (మార్క్సిస్ట్)]] |- |కంఠి |సుధీర్ కుమార్ గిరి |[[కమ్యూనిస్టు పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (మార్కిస్టు)|కమ్యూనిస్ట్ పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (మార్క్సిస్ట్)]] |- |[[కూచ్‌బెహార్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|కూచ్‌బెహార్]] (ఎస్.సి) |అమర్ రాయ్ ప్రధాన్ |[[ఆల్ ఇండియా ఫార్వర్డ్ బ్లాక్]] |- |rowspan=2|[[డార్జిలింగ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|డార్జిలింగ్]] |ఇందర్ జిత్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |జస్వంత్ సింగ్ |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |- |[[డైమండ్ హార్బర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|డైమండ్ హార్బర్]] |అమల్ దత్తా |[[కమ్యూనిస్టు పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (మార్కిస్టు)|కమ్యూనిస్ట్ పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (మార్క్సిస్ట్)]] |- |[[డమ్ డమ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|డమ్‌డమ్]] |నిర్మల్ కాంతి ఛటర్జీ |[[కమ్యూనిస్టు పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (మార్కిస్టు)|కమ్యూనిస్ట్ పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (మార్క్సిస్ట్)]] |- |దుర్గాపూర్ (ఎస్.సి) |పూర్ణ చంద్ర మాలిక్ |[[కమ్యూనిస్టు పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (మార్కిస్టు)|కమ్యూనిస్ట్ పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (మార్క్సిస్ట్)]] |- |[[హుగ్లీ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|హూగ్లీ]] |రూపచంద్ పాల్ |[[కమ్యూనిస్టు పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (మార్కిస్టు)|కమ్యూనిస్ట్ పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (మార్క్సిస్ట్)]] |- |[[హౌరా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|హౌరా]] |సుశాంత చక్రవర్తి |[[కమ్యూనిస్టు పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (మార్కిస్టు)|కమ్యూనిస్ట్ పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (మార్క్సిస్ట్)]] |- |[[జాదవ్‌పూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|జాదవ్‌పూర్]] |ప్రొఫె. మాలినీ భట్టాచార్య |[[కమ్యూనిస్టు పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (మార్కిస్టు)|కమ్యూనిస్ట్ పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (మార్క్సిస్ట్)]] |- |[[జల్పైగురి లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|జల్‌పైగురి]] |మాణిక్ సన్యాల్ |[[కమ్యూనిస్టు పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (మార్కిస్టు)|కమ్యూనిస్ట్ పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (మార్క్సిస్ట్)]] |- |[[జాంగీపూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|జంగీపూర్]] |అబెదిన్ జైనల్ |[[కమ్యూనిస్టు పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (మార్కిస్టు)|కమ్యూనిస్ట్ పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (మార్క్సిస్ట్)]] |- |[[జైనగర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|జయనగర్]] (ఎస్.సి) |సనత్ కుమార్ మండలం |[[రివల్యూషనరీ సోషలిస్ట్ పార్టీ (ఇండియా)|రివల్యూషనరీ సోషలిస్ట్ పార్టీ]] |- |[[ఝర్‌గ్రామ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|జార్గ్రామ్]] (ఎస్.టి) |మతిలాల్ హన్స్దా |[[కమ్యూనిస్టు పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (మార్కిస్టు)|కమ్యూనిస్ట్ పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (మార్క్సిస్ట్)]] |- |కత్వా |సైఫుద్దీన్ చౌదరి |[[కమ్యూనిస్టు పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (మార్కిస్టు)|కమ్యూనిస్ట్ పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (మార్క్సిస్ట్)]] |- |[[కృష్ణానగర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|కృష్ణనగర్]] |అజోయ్ ముఖోపాధ్యాయ |[[కమ్యూనిస్టు పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (మార్కిస్టు)|కమ్యూనిస్ట్ పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (మార్క్సిస్ట్)]] |- |మాల్డా |ఎ.బి.ఎ. ఘనీ ఖాన్ చౌదరి |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[మథురాపూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|మధురాపూర్]] (ఎస్.సి) |రాధిక రంజన్ ప్రమాణిక్ |[[కమ్యూనిస్టు పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (మార్కిస్టు)|కమ్యూనిస్ట్ పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (మార్క్సిస్ట్)]] |- |[[మేదినీపూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|మిడ్నాపూర్]] |[[ఇంద్రజిత్ గుప్తా]] |[[కమ్యూనిస్టు పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (సి.పి.ఐ)|కమ్యూనిస్ట్ పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా]] |- |[[ముర్షిదాబాద్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ముర్షిదాబాద్]] |సయ్యద్ మసుదల్ హొస్సేన్ |[[కమ్యూనిస్టు పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (మార్కిస్టు)|కమ్యూనిస్ట్ పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (మార్క్సిస్ట్)]] |- |నబాద్విప్ (ఎస్.సి) |అసిమ్ బాలా |[[కమ్యూనిస్టు పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (మార్కిస్టు)|కమ్యూనిస్ట్ పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (మార్క్సిస్ట్)]] |- |పాన్స్‌కుర |[[గీతా ముఖర్జీ]] |[[కమ్యూనిస్టు పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (సి.పి.ఐ)|కమ్యూనిస్ట్ పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా]] |- |[[పురూలియా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|పురులియా]] |చిత్త రంజన్ మహాతా |[[ఆల్ ఇండియా ఫార్వర్డ్ బ్లాక్|ఫార్వర్డ్ బ్లాక్ (మార్క్సిస్ట్)]] |- |[[రాయ్‌గంజ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|రాయ్‌గంజ్]] |గోలం యజ్దానీ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[సెరంపూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|సెరంపూర్]] |సుదర్శన్ రాయచౌధురి |[[కమ్యూనిస్టు పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (మార్కిస్టు)|కమ్యూనిస్ట్ పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (మార్క్సిస్ట్)]] |- |[[తమ్లుక్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|తమ్లూక్]] |సత్యగోపాల్ మిశ్రా |[[కమ్యూనిస్టు పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (మార్కిస్టు)|కమ్యూనిస్ట్ పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (మార్క్సిస్ట్)]] |- |[[ఉలుబెరియా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ఉలుబెరియా]] |హన్నన్ మొల్లా |[[కమ్యూనిస్టు పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (మార్కిస్టు)|కమ్యూనిస్ట్ పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (మార్క్సిస్ట్)]] |- |[[బిష్ణుపూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|విష్ణుపూర్]] (ఎస్.సి) |సుఖేందు ఖాన్ |[[కమ్యూనిస్టు పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (మార్కిస్టు)|కమ్యూనిస్ట్ పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (మార్క్సిస్ట్)]] |- |} == మూలాలు == <references /> == వెలుపలి లంకెలు == {{లోక్‌సభ సభ్యులు}} {{భారత పార్లమెంటు}} [[వర్గం:భారత పార్లమెంటు సభ్యులు (1989–1991)|*జాబితా]] [[వర్గం:పదవీకాలం వారీగా లోక్‌సభ సభ్యుల జాబితాలు|9]] 4oh3e6blvapins1v9vcxi0ulnfa5en7 4595201 4595132 2025-06-30T09:12:45Z Batthini Vinay Kumar Goud 78298 4595201 wikitext text/x-wiki ఇది [[భారతదేశం]] ప్రాతినిధ్యం వహిస్తున్న [[భారతదేశ రాష్ట్రాలు, కేంద్రపాలిత ప్రాంతాలు|రాష్ట్రం లేదా భూభాగం]] ప్రకారం ఏర్పాటు చేయబడిన [[9వ లోక్‌సభ]] సభ్యుల జాబితా. [[లోక్‌సభ|భారత పార్లమెంటు దిగువసభకు]] చెందిన ఈ సభ్యులు 1989 భారత సార్వత్రిక ఎన్నికలలో [[9వ లోక్‌సభ|9వ]] [[లోక్‌సభ]] (1989 నుండి 1991 వరకు) ఎన్నికయ్యారు.<ref>Lok Sabha. ''[http://loksabha.nic.in/Members/lokprev.aspx Member, Since 1952]''</ref> == అండమాన్, నికోబార్ దీవులు == {| class="wikitable sortable" !నియోజకవర్గ !సభ్యుడు !పార్టీ |- |[[అండమాన్ నికోబార్ దీవులు లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|అండమాన్ నికోబార్ దీవులు]] |[[మనోరంజన్ భక్త]] |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |} == చండీగఢ్ == {| class="wikitable sortable" !నియోజకవర్గం ! సభ్యుడు ! పార్టీ |- | [[చండీగఢ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|చండీగఢ్]] | హర్మోహన్ ధావన్ | [[జనతాదళ్]] |- |} == దాద్రా నగర్ హవేలీ == {| class="wikitable sortable" !నియోజకవర్గం ! సభ్యుడు ! పార్టీ |- | [[దాద్రా నగర్ హవేలీ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|దాద్రా, నగర్ హవేలీ]] (ఎస్.టి) | మోహన్ భాయ్ సంజీభాయ్ డెల్కర్ | [[భారతీయ నవశక్తి పార్టీ]] |} == డామన్ డయ్యూ == {| class="wikitable sortable" !నియోజకవర్గం ! సభ్యుడు ! పార్టీ |- | [[డామన్ డయ్యూ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|డామన్ డయ్యూ]] | దేవ్‌జీభాయ్ టాండెల్ | [[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |} == ఢిల్లీ == {| class="wikitable sortable" !నియోజకవర్గం ! సభ్యుడు ! పార్టీ |- | [[న్యూఢిల్లీ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|న్యూఢిల్లీ]] | [[లాల్ కృష్ణ అద్వానీ]] | [[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |- | [[దక్షిణ ఢిల్లీ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|దక్షిణ ఢిల్లీ]] | [[మదన్ లాల్ ఖురానా]] | [[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |- | ఔటర్ ఢిల్లీ (ఎస్.సి) | టారీఫ్ సింగ్ | [[జనతాదళ్]] |- | [[ఈస్ట్ ఢిల్లీ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|తూర్పు ఢిల్లీ]] | హెచ్.కె.ఎల్. భగత్ | [[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- | [[చాందినీ చౌక్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|చాందినీ చౌక్]] | జై ప్రకాష్ అగర్వాల్ | కాంగ్రెస్ |- | ఢిల్లీ సదర్ | విజయ్ కుమార్ మల్హోత్రా | [[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |- | కరోల్ బాగ్ (ఎస్.సి) | కల్కా దాస్ | [[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |} == లక్షద్వీప్ == {| class="wikitable sortable" !నియోజకవర్గం ! సభ్యుడు ! పార్టీ |- | [[లక్షద్వీప్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|లక్షద్వీప్]] (ఎస్.టి) | పీఎం సయీద్ | [[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |} == పుదుచ్చేరి == {| class="wikitable sortable" !నియోజకవర్గం ! సభ్యుడు ! పార్టీ |- | [[పుదుచ్చేరి లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|పాండిచ్చేరి]] | [[పి.షణ్ముగం|పి. షణ్ముగం]] | [[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |} == ఆంధ్రప్రదేశ్ == {| class="wikitable sortable" !నియోజకవర్గం !సభ్యులు !పార్టీ |- |[[ఆదిలాబాదు లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ఆదిలబాదు]] |[[పి.నర్సారెడ్డి]] |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[అమలాపురం లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|అమలాపురం]] (ఎస్.సి) |కుసుమ కృష్ణ మూర్తి |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[అనకాపల్లి లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|అనకాపల్లి]] |[[కొణతాల రామకృష్ణ|రామకృష్ణ కొణతాల]] |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[అనంతపురం లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|అనంతపురం]] |[[అనంత వెంకటరెడ్డి]] |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[బాపట్ల లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బాపట్ల]] |[[సలగల బెంజమిన్]] |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[భద్రాచలం లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|భద్రాచలం]] (ఎస్.టి) |[[కర్రెద్దుల కమల కుమారి]] |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[బొబ్బిలి లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బొబ్బిలి]] |[[కెంబూరి రామ్మోహన్ రావు|కెంబూరి రామమోహన్ రావు]] |[[తెలుగుదేశం పార్టీ]] |- |[[చిత్తూరు లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|చిత్తూరు]] |ఎం. జ్ఞానేంద్రరెడ్డి |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[కడప లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|కడప]] |[[వై.యస్. రాజశేఖరరెడ్డి|వై. ఎస్. రాజశేఖర రెడ్డి]] |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[ఏలూరు లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ఏలూరు]] |[[ఘట్టమనేని కృష్ణ]] |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[గుంటూరు లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|గుంటూరు]] |[[ఎన్.జి.రంగా|ఎన్. జి. రంగా]] |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[హనుమకొండ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|హనుమకొండ]] |[[కమాలుద్దీన్ అహ్మద్|కమలుద్దీన్ అహ్మద్]] |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[హిందూపురం లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|హిందూపురం]] |[[ఎస్. గంగాధర్]] |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[హైదరాబాదు లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|హైదరాబాదు]] |[[సుల్తాన్ సలాహుద్దీన్ ఒవైసీ|సుల్తాన్ సలావుద్దీన్ ఒవైసీ]] |[[ఆల్ ఇండియా మజ్లిస్ ఎ ఇత్తెహాదుల్ ముస్లిమీన్]] |- |[[కాకినాడ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|కాకినాడ]] |[[మల్లిపూడి మంగపతి పళ్ళంరాజు|ఎం. మంగపాటి పల్లం రాజు]] |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[కరీంనగర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|కరీంనగర్]] |[[జువ్వాడి చొక్కారావు|జువ్వాడి చొక్కా రావు]] |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[ఖమ్మం లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ఖమ్మం]] |[[జలగం వెంగళరావు|జె. వెంగళరావు]] |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[కర్నూలు లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|కర్నూలు]] |[[కోట్ల విజయభాస్కరరెడ్డి|కోట్ల విజయ భాస్కర రెడ్డి]] |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[మహబూబ్‌నగర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|మహబూబ్‌నగర్]] (ఎస్.టి) |[[మల్లికార్జున్ గౌడ్]] |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[మెదక్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|మెదక్]] |[[ఎం.బాగారెడ్డి|ఎం. బాగారెడ్డి]] |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[మిర్యాలగూడ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|మిర్యాలగూడ]] |[[బద్దం నరసింహారెడ్డి|బి ఎన్ రెడ్డి]] |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[నాగర్‌కర్నూల్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|నాగర్‌కర్నూల్]] (ఎస్.సి) |[[మల్లు అనంత రాములు|అనంత రాములు మల్లు]] |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[నల్గొండ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|నల్గొండ]] |[[చకిలం శ్రీనివాసరావు|చకిలం సి. శ్రీనివాసరావు]] |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[నంద్యాల లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|నంద్యాల]] |[[బొజ్జా వెంకటరెడ్డి]] |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[నరసాపురం లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|నరసాపురం]] |భూపతిరాజు విజయకుమార్ రాజు |[[తెలుగుదేశం పార్టీ]] |- |[[నరసరావుపేట లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|నరసరావుపేట]] |[[కాసు వెంకట కృష్ణారెడ్డి]] |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[నెల్లూరు లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|నెల్లూరు]] (ఎస్.సి) |పుచ్చలపల్లి పెంచలయ్య |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[నెల్లూరు లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|నెల్లూరు]] |[[మేకపాటి రాజమోహన రెడ్డి|మేకపాటి రాజమోహన్ రెడ్డి]] |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[నిజామాబాదు లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|నిజామాబాదు]] |[[తాడూరి బాలాగౌడ్|తాడూర్ బాలా గౌడ్]] |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[పార్వతీపురం లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|పార్వతీపురం]] (ఎస్.టి) |[[శత్రుచర్ల విజయరామరాజు|విజయరామరాజు శత్రుచర్ల]] |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[పెద్దపల్లి లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|పెద్దపల్లి]] (ఎస్.సి) |[[గడ్డం వెంకటస్వామి]] |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[రాజమండ్రి లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|రాజమండ్రి]] |[[జమున (నటి)|జూలూరి జమున (నటి)]] |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[రాజంపేట లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|రాజంపేట]] |[[అన్నయ్యగారి సాయిప్రతాప్]] |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[సికింద్రాబాదు లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|సికింద్రాబాదు]] |[[టంగుటూరి మణెమ్మ]] |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[శ్రీకాకుళం లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|శ్రీకాకుళం]] |[[కణితి విశ్వనాథం]] |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[తెనాలి లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|తెనాలి]] |బసవపున్నయ్య సింగం |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[తిరుపతి లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|తిరుపతి]] (ఎస్.సి) |[[చింతా మోహన్]] |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[విజయవాడ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|విజయవాడ]] |[[చెన్నుపాటి విద్య]] |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[విశాఖపట్నం లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|విశాఖపట్నం]] |[[ఉమా గజపతి రాజు|ఉమా గజపతిరాజు]] |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[వరంగల్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|వరంగల్]] |[[రామసహాయం సురేందర్ రెడ్డి]] |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |} == అరుణాచల్ ప్రదేశ్ == {| class="wikitable sortable" !నియోజకవర్గం ! సభ్యుడు ! పార్టీ |- | [[అరుణాచల్ తూర్పు లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|అరుణాచల్ తూర్పు]] | లేటా అంబ్రే | [[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- | [[అరుణాచల్ పశ్చిమ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|అరుణాచల్ వెస్ట్]] | ప్రేమ్ ఖండూ తుంగోన్ | [[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |} == అస్సాం == {| class="wikitable sortable" !నియోజకవర్గం ! సభ్యుడు ! పార్టీ |- | [[నౌగాంగ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|నౌగాంగ్]] | ముహి రామ్ సైకియా | [[అసోం గణ పరిషత్]] |- | [[సిల్చార్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|సిల్చార్]] | సంతోష్ మోహన్ దేవ్ | [[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |} == బీహార్ == {| class="wikitable sortable" !నియోజకవర్గం !సభ్యులు !పార్టీ |- |[[అరారియా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|అరారియా]] (ఎస్.సి) |సుక్దేయో పాశ్వాన్ |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |- |[[అరారియా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|అరారియా]] |తస్లీమ్ ఉద్దీన్ |[[రాష్ట్రీయ జనతా దళ్]] |- | rowspan="2" |[[అర్రా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|అర్రా]] |రామ్ ప్రసాద్ సింగ్ |[[రాష్ట్రీయ జనతా దళ్]] |- |రామేశ్వర ప్రసాద్ |ఇండియన్ పీపుల్స్ ఫ్రంట్ |- |[[ఔరంగాబాద్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం (బీహార్)|ఔరంగాబాద్]] |రామ్ నరేష్ సింగ్ |[[జనతాదళ్|జనతా దళ్]] |- |[[బగాహా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బగాహా]] (ఎస్.సి) |మహేంద్ర బైతా |[[సమతా పార్టీ]] |- |[[బల్లియా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బలియా]] |సూర్య నారాయణ్ సింగ్ |[[కమ్యూనిస్టు పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (సి.పి.ఐ)|సిపిఐ]] |- |[[బంకా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బంకా]] |ప్రతాప్ సింగ్ |[[జనతాదళ్|జనతా దళ్]] |- |[[బేగుసరాయ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బేగుసరాయ్]] |లలిత్ విజయ్ సింగ్ |[[జనతాదళ్|జనతా దళ్]] |- |[[బెట్టియా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బెట్టియా]] |ధర్మేష్ ప్రసాద్ వర్మ |[[జనతాదళ్|జనతా దళ్]] |- |[[భాగల్‌పూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|భాగల్‌పూర్]] |చుంచున్ ప్రసాద్ యాదవ్ |[[రాష్ట్రీయ జనతా దళ్]] |- |[[బక్సర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బక్సర్]] |తేజ్ నారాయణ్ సింగ్ |[[కమ్యూనిస్టు పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (సి.పి.ఐ)|సిపిఐ]] |- |[[చప్రా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|చప్రా]] |లాల్ బాబు రాయ్ |[[జనతాదళ్|జనతా దళ్]] |- |[[చత్రా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|చత్రా]] |ఉపేంద్ర నాథ్ వర్మ |[[జనతాదళ్|జనతా దళ్]] |- |[[దర్భంగా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|దర్భంగా]] |షకీలుర్ రెహ్మాన్ |[[జనతాదళ్|జనతా దళ్]] |- |[[ధన్‌బాద్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ధన్‌బాద్]] |ఎ.కె. రాయ్ |మార్క్సిస్ట్ కో-ఆర్డినేషన్ కమిటీ |- |[[గయా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|గయా]] (ఎస్.సి) |ఈశ్వర్ చౌదరి |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |- |[[గిరిడిహ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|గిరిడిః]] |రాందాస్ సింగ్ |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |- |[[గొడ్డ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|గొడ్డ]] |జనార్దన్ యాదవ్ |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |- |[[గోపాల్‌గంజ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|గోపాల్‌గంజ్]] |రాజ్ మంగళ్ మిశ్రా |[[జనతాదళ్|జనతా దళ్]] |- |[[హాజీపూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|హాజీపూర్]] (ఎస్.సి) |[[రామ్ విలాస్ పాశ్వాన్]] |లోక్ జన శక్తి పార్టీ |- |[[హజారీబాగ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|హజారీబాగ్]] |ప్రొఫె. యదునాథ్ పాండే |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |- |[[జహనాబాద్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|జహనాబాద్]] |రామాశ్రయ్ ప్రసాద్ సింగ్ |[[కమ్యూనిస్టు పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (సి.పి.ఐ)|సిపిఐ]] |- |[[జంషెడ్‌పూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|జంషెడ్‌పూర్]] |శైలేంద్ర మహతో |[[జార్ఖండ్ ముక్తి మోర్చా]] |- |[[ఝంఝార్‌పూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ఝంఝార్‌పూర్]] |దేవేంద్ర ప్రసాద్ యాదవ్ |[[రాష్ట్రీయ జనతా దళ్]] |- |[[కతిహార్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|కతిహార్]] |యువరాజ్ |[[జనతాదళ్|జనతా దళ్]] |- |[[ఖగారియా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ఖగారియా]] |రామ్ శరణ్ యాదవ్ |[[జనతాదళ్|జనతా దళ్]] |- |[[కిషన్‌గంజ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|కిషన్‌గంజ్]] |మోభాషర్ జావేద్ అక్బర్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[కోదర్మా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|కోదర్మా]] |రతీ లాల్ ప్రసాద్ వర్మ |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |- |[[లోహర్దగా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|లోహర్దగా]] (ఎస్.టి) |సుమతి ఒరాన్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- | rowspan="2" |[[మాధేపురా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|మాధేపురా]] |రామేంద్ర కుమార్ 'రవి' యాదవ్ |[[జనతాదళ్|జనతా దళ్]] |- |[[శరద్ యాదవ్]] |[[జనతాదళ్ (యునైటెడ్)|జనతా దళ్ (యునైటెడ్)]] |- | rowspan="2" |[[మధుబని లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|మధుబని]] |భోగేంద్ర ఝా |[[కమ్యూనిస్టు పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (సి.పి.ఐ)|సిపిఐ]] |- |[[హుక్మ్‌దేవ్ నారాయణ్ యాదవ్]] |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |- | rowspan="2" |[[మహరాజ్‌గంజ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|మహరాజ్‌గంజ్]] |చంద్ర శేఖర్ సింగ్ |[[జనతాదళ్|జనతా దళ్]] |- |రామ్ బహదూర్ సింగ్ |[[సమాజ్‌వాది జనతా పార్టీ (రాష్ట్రీయ)|సమాజ్‌వాదీ జనతా పార్టీ (రాష్ట్రీయ)]] |- |[[ముంగేర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ముంగేర్]] |ధనరాజ్ సింగ్ |[[జనతాదళ్|జనతా దళ్]] |- |[[ముజఫర్‌పూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ముజఫర్‌పూర్]] |[[జార్జ్ ఫెర్నాండెజ్]] |[[జనతాదళ్ (యునైటెడ్)|జనతా దళ్ (యునైటెడ్)]] |- | rowspan="2" |[[నలంద లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|నలంద]] |నితీష్ కుమార్ |[[జనతాదళ్ (యునైటెడ్)|జనతా దళ్ (యునైటెడ్)]] |- |రామ్ స్వరూప్ ప్రసాద్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[నవాడా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|నవాడ]] (ఎస్.సి) |ప్రేమ్ ప్రదీప్ |[[కమ్యూనిస్టు పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (మార్కిస్టు)|సిపిఐ (మార్క్సిస్ట్)]] |- |[[పాలము లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|పాలము]] (ఎస్.సి) |జోరావర్ రామ్ |[[జనతాదళ్|జనతా దళ్]] |- |[[పాట్నా సాహిబ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|పాట్నా]] |[[శైలేంద్ర నాథ్ శ్రీవాస్తవ]] |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |- |[[పూర్వి చంపారన్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|పూర్వి చంపారన్]] |[[రాధా మోహన్ సింగ్]] |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |- |[[రాజ్‌మహల్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|రాజ్‌మహల్]] (ఎస్.టి) |[[సైమన్ మరాండి]] |[[జార్ఖండ్ ముక్తి మోర్చా]] |- |[[రోసెరా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|రోసెరా]] (ఎస్.సి) |దాసాయి చౌదరి |[[జనతాదళ్|జనతా దళ్]] |- |సహర్సా |సూర్య నారాయణ్ యాదవ్ |[[జనతాదళ్|జనతా దళ్]] |- |[[సమస్తిపూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|సమస్తిపూర్]] (ఎస్.సి) |మంజయ్ లాల్ |[[సమతా పార్టీ]] |- |[[ససారం లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ససారం]] (ఎస్.సి) |ఛేది పాశ్వాన్ |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |- |[[షెయోహర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|షెయోహర్]] |హరి కిషోర్ సింగ్ |[[జనతాదళ్|జనతా దళ్]] |- |[[సివాన్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|సివాన్]] |జనార్దన్ తివారీ |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |- |[[వైశాలి లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|వైశాలి]] |ఉషా సిన్హా |[[జనతాదళ్|జనతా దళ్]] |- |} == ఛత్తీస్‌గఢ్ == {| class="wikitable sortable" !నియోజకవర్గం ! సభ్యుడు ! పార్టీ |- | [[రాయ్‌పూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|రాయ్పూర్]] | [[రమేష్ బైస్]] | [[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |- | [[సర్గుజా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|సర్గుజా]] (ఎస్.టి) | నంద్ కుమార్ సాయి | [[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |} == గోవా == {| border="2" cellpadding="6" cellpacing="0" style="margin: 1em 1em 1em 0; background: #f9f9f9; border: 1px #aaa solid; border-collapse: collapse; font-size: 95%; " |- bgcolor="#CCCCCC" align="center" ! నం. ! నియోజకవర్గం ! ఎన్నికైన సభ్యుని పేరు ! colspan="2" style="width:18em"| పార్టీ అనుబంధం |- |1 |[[దక్షిణ గోవా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|మోర్ముగావ్]] |ఎడ్వర్డో ఫలేరో |{{Full party name with colour|Indian National Congress}} |- |2 |[[ఉత్తర గోవా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|పనాజి]] |గోపాల్ మాయేకర్ |{{Full party name with colour|Maharashtrawadi Gomantak Party}} |- |} == గుజరాత్ == {| class="wikitable sortable" !నియోజకవర్గం !సభ్యులు !పార్టీ |- |[[అహ్మదాబాదు తూర్పు లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|అహ్మదాబాదు తూర్పు]] |హరిన్ పాఠక్ |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |- |[[అమ్రేలి లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|అమ్రేలి]] |మనుభాయ్ కొటాడియా |[[జనతాదళ్|జనతా దళ్]] |- |[[ఆనంద్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ఆనంద్]] |నాతుభాయ్ మణిభాయ్ పటేల్ |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |- |[[బనస్కంతా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బనస్కంతా]] |జయంతి లాల్ షా |[[జనతాదళ్|జనతా దళ్]] |- |[[వడోదర లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|వడోదర]] |ప్రకాష్ కోకో బ్రహ్మభట్ |[[జనతాదళ్|జనతా దళ్]] |- |[[భావ్‌నగర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|భావ్‌నగర్]] |శశి భాయ్ జామోద్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[బారుచ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బారుచ్]] |చందుభాయ్ షానాభాయ్ దేశ్‌ముఖ్ |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |- |[[వల్సాద్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|వల్సాద్]] (ఎస్.టి) |అర్జున్‌భాయ్ పటేల్ |[[జనతాదళ్|జనతా దళ్]] |- |[[ఛోటా ఉదయ్‌పూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ఛోటా ఉదయ్‌పూర్]] (ఎస్.టి) |నారన్‌భాయ్ రాత్వా |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఇండియన్ నేషనల్ కాంగ్రెస్]] |- |[[ధంధూకా శాసనసభ నియోజకవర్గం|ధందూకా]] (ఎస్.సి) |రతీలాల్ కాళిదాస్ వర్మ |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |- |[[దాహొద్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|దాహోద్]] (ఎస్.టి) |సోమ్జీభాయ్ దామోర్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఇండియన్ నేషనల్ కాంగ్రెస్]] |- |[[గాంధీనగర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|గాంధీనగర్]] |[[శంకర్‌సింగ్ వాఘేలా|శంకర్‌సిన్హ్ వాఘేలా]] |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |- |గోధ్రా |శాంతీలాల్ పురుషోత్తమదాస్ పటేల్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఇండియన్ నేషనల్ కాంగ్రెస్]] |- |[[జాంనగర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|జాంనగర్]] |చంద్రేష్ పటేల్ కోర్డియా |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |- |[[జునాగఢ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|జునాగఢ్]] |గోవింద్ భాయ్ కె. షెఖ్దా |[[జనతాదళ్|జనతా దళ్]] |- |[[ఖేడా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ఖేడా]] |ప్రభాత్‌సిన్హ్ చౌహాన్ |[[జనతాదళ్|జనతా దళ్]] |- | rowspan="2" |కపద్వాంజ్ |గభాజీ మంగాజీ ఠాకోర్ |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |- |శంకర్‌సింగ్ వాఘేలా |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[కచ్చ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|కచ్చ్]] |బాబూభాయ్ షా |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |- |మాండ్వి (ఎస్.టి) |చితుభాయ్ గమిత్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[మహెసానా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|మహేసానా]] |డా. ఎ.కె. పటేల్ |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |- |[[పటాన్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|పటాన్]] (ఎస్.సి) |ఖేమ్‌చంద్‌భాయ్ చావ్డా |[[జనతాదళ్|జనతా దళ్]] |- |[[పోరుబందర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|పోరుబందర్]] |బల్వంత్ భాయ్ మన్వర్ |[[జనతాదళ్|జనతా దళ్]] |- |[[రాజ్‌కోట్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|రాజ్‌కోట్]] |శివ్లాల్ వెకారియా |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |- |[[సబర్కంటా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|సబర్కంట]] |మగన్‌భాయ్ పటేల్ |[[జనతాదళ్|జనతా దళ్]] |- |[[సూరత్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|సూరత్]] |కాశీ రామ్ రాణా |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |- |[[సురేంద్రనగర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|సురేంద్రనగర్]] |సోమాభాయ్ గండలాల్ కోలీ పటేల్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |} == హర్యానా == {| class="wikitable sortable" !నియోజకవర్గం ! సభ్యుడు ! పార్టీ |- | [[అంబాలా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|అంబాలా]] (ఎస్.సి) | రామ్ ప్రకాష్ చౌదరి | [[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- | భివానీ | [[బన్సీలాల్|బన్సీ లాల్]] | [[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- | [[హిసార్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|హిస్సార్]] | [[జై ప్రకాష్]] | [[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- | [[కర్నాల్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|కర్నాల్]] | చిరంజీ లాల్ శర్మ | [[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- | [[కురుక్షేత్ర లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|కురుక్షేత్రం]] | గుర్దియల్ సింగ్ సైనీ | [[జనతాదళ్]] |- | [[మహేంద్రగఢ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|మహేంద్రగర్]] | రావ్ బీరేంద్ర సింగ్ | [[జనతాదళ్]] |- | [[సిర్సా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|సిర్సా]] (ఎస్.సి) | హేట్ రామ్ | [[జనతాదళ్]] |- | [[సోనిపట్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|సోనేపట్]] | కపిల్ దేవ్ శాస్త్రి | [[జనతాదళ్]] |} == హిమాచల్ ప్రదేశ్ == {| class="wikitable sortable" !నియోజకవర్గం ! సభ్యుడు ! పార్టీ |- | [[హమీర్‌పూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|హమీర్పూర్]] | ప్రేమ్ కుమార్ ధుమాల్ | [[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |- | rowspan="2" | [[కాంగ్రా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|కాంగ్రా]] | మేజర్ డిడి ఖనోరియా | [[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |- | [[శాంత కుమార్]] | [[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |- | rowspan="2" | [[మండి లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|మండి]] | మహేశ్వర్ సింగ్ | [[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |- | సుఖ్ రామ్ | [[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- | [[సిమ్లా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|సిమ్లా]] (ఎస్.సి) | క్రిషన్ దత్ సుల్తాన్‌పురి | [[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |} == జమ్మూ కాశ్మీర్ == {| class="wikitable sortable" !నియోజకవర్గం ! సభ్యుడు ! పార్టీ |- | rowspan="2" | [[అనంతనాగ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|అనంతనాగ్]] | [[ముఫ్తీ మహమ్మద్ సయ్యద్|ముఫ్తీ మహమ్మద్ సయీద్]] | [[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- | పియారే లాల్ హ్యాండూ | [[జమ్మూ & కాశ్మీర్ నేషనల్ కాన్ఫరెన్స్|జమ్మూ కాశ్మీర్ నేషనల్ కాన్ఫరెన్స్]] |- | [[బారాముల్లా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బారాముల్లా]] | ప్రొఫెసర్ సైఫుద్దీన్ సోజ్ | [[జమ్మూ & కాశ్మీర్ నేషనల్ కాన్ఫరెన్స్|జమ్మూ కాశ్మీర్ నేషనల్ కాన్ఫరెన్స్]] |- | [[జమ్మూ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|జమ్మూ]] | జనక్ రాజ్ గుప్తా | [[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- | [[లడఖ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|లడఖ్]] | మహ్మద్ హసన్ కమాండర్ | [[స్వతంత్ర రాజకీయ నాయకుడు|స్వతంత్ర]] |- | [[శ్రీనగర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|శ్రీనగర్]] | మహ్మద్ షఫీ భట్ | [[జమ్మూ & కాశ్మీర్ నేషనల్ కాన్ఫరెన్స్|జమ్మూ కాశ్మీర్ నేషనల్ కాన్ఫరెన్స్]] |- | [[ఉధంపూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ఉధంపూర్]] | ధరమ్ పాల్ శర్మ | [[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |} == జార్ఖండ్ == {| class="wikitable sortable" !నియోజకవర్గం ! సభ్యుడు ! పార్టీ |- | [[దుమ్కా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|దుమ్కా]] (ఎస్.టి) | [[శిబు సోరెన్]] | [[జార్ఖండ్ ముక్తి మోర్చా]] |- | [[ఖుంటి లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|కుంతి]] (ఎస్.టి) | [[కరియా ముండా]] | [[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |- | [[రాంచీ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|రాంచీ]] | సుబోధ్ కాంత్ సహాయ్ | [[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- | [[సింగ్‌భూమ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|సింగ్భూమ్]] (ఎస్.టి) | బాగున్ సుంబ్రూయ్ | [[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |} == కర్ణాటక == {| class="wikitable sortable" !నియోజకవర్గం !సభ్యులు !పార్టీ |- |[[బాగల్‌కోట్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బాగల్‌కోట్]] |ఎస్. టి. పాటిల్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[బెంగళూరు ఉత్తర లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బెంగళూరు ఉత్తర]] |[[సి.కె. జాఫర్ షరీఫ్|సి. కె. జాఫర్ షరీఫ్]] |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఇండియన్ నేషనల్ కాంగ్రెస్]] |- |[[బెంగళూరు సౌత్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బెంగళూరు సౌత్]] |[[ఆర్.గుండూరావు|ఆర్. గుండు రావు]] |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[బెల్గాం లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బెల్గాం]] |షణ్ముఖప్ప బసప్ప సిద్నాల్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[బళ్ళారి లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బళ్ళారి]] |[[బసవరాజేశ్వరి|బసవ రాజేశ్వరి]] |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[బీదర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బీదర్]] (ఎస్.సి) |నర్సింగ్ హుల్లా సూర్యవంశీ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఇండియన్ నేషనల్ కాంగ్రెస్]] |- |[[బీజాపూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బీజాపూర్]] |బసగొండప్ప కడప గూడదిన్ని |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[చామరాజనగర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|చామరాజనగర్]] (ఎస్.సి) |[[శ్రీనివాస్ ప్రసాద్|వి. శ్రీనివాస ప్రసాద్]] |[[సమతా పార్టీ]] |- |[[చిక్కబల్లాపూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|చిక్కబల్లాపూర్]] |వి. కృష్ణారావు |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[చిక్కోడి లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|చిక్కోడి]] (ఎస్.సి) |బి. శంకరానంద్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |చిక్మగళూరు |డి. ఎం. పుట్టె గౌడ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[చిత్రదుర్గ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|చిత్రదుర్గ]] |సి. పి.ముదలగిరియప్ప |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఇండియన్ నేషనల్ కాంగ్రెస్]] |- |[[దావణగెరె లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|దావణగెరె]] |చన్నయ్య ఒడెయార్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[ధార్వాడ్ ఉత్తర లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ధార్వాడ్ నార్త్]] |డి. కె. నాయకర్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |ధార్వాడ్ సౌత్ |బాబాజన్ మిరాన్ ముజాహిద్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[గుల్బర్గా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|గుల్బర్గా]] |బసవరాజ్ జవళి |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[హసన్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|హసన్]] |[[హెచ్ సి శ్రీకాంతయ్య|హెచ్. సి. శ్రీకాంతయ్య]] |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |కనకపుర |ఎం. వి. చంద్రశేఖర మూర్తి |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఇండియన్ నేషనల్ కాంగ్రెస్]] |- |[[ఉత్తర కన్నడ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|కనరా]] |దేవరాయ జి. నాయక్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[కోలార్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|కోలార్]] (ఎస్.సి) |వై. రామకృష్ణ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[కొప్పళ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|కొప్పళ]] |బసవరాజ్ పాటిల్ అన్వారి |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[మాండ్య లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|మాండ్య]] |జి. మాదే గౌడ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |మంగుళూరు |జనార్దన పూజారి |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[మైసూరు లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|మైసూరు]] |[[శ్రీకంఠదత్త నరసింహరాజ ఒడయార్]] |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఇండియన్ నేషనల్ కాంగ్రెస్]] |- |[[రాయచూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|రాయచూర్]] |రాజా అంబన్న నాయక్ దొరే |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[షిమోగా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|షిమోగా]] |టి. వి. చంద్రశేఖరప్ప |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[తుమకూరు లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|తుమకూరు]] |గంగసంద్ర సిద్దప్ప బసవరాజ్ |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |- |ఉడిపి |[[ఆస్కార్ ఫెర్నాండేజ్|ఆస్కార్ ఫెర్నాండెజ్]] |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఇండియన్ నేషనల్ కాంగ్రెస్]] |- |} == కేరళ == {| class="wikitable sortable" !నియోజకవర్గం !సభ్యులు !పార్టీ |- |[[ఆలప్పుజ్హ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ఆలప్పుజ్హ]] |వక్కం పురుషోత్తమన్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[వటకర లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|వటకర]] |కె.పి. ఉన్నికృష్ణన్ |ఇండియన్ కాంగ్రెస్ (సోషలిస్ట్) |- |[[కోజికోడ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|కోజికోడ్]] |[[కె. మురళీధరన్]] |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఇండియన్ నేషనల్ కాంగ్రెస్]] |- |[[అట్టింగల్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|అట్టింగల్]] |తలెక్కునిల్ బషీర్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[ఎర్నాకులం లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ఎర్నాకులం]] |కె. V. థామస్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఇండియన్ నేషనల్ కాంగ్రెస్]] |- |[[ఇడుక్కి లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ఇడుక్కి]] |పాలై కె.ఎం. మాథ్యూ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[కాసరగోడ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|కాసరగోడ్]] |ఎం. రామన్న రాయ్ |[[కమ్యూనిస్టు పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (మార్కిస్టు)|సిపిఐ (మార్క్సిస్ట్)]] |- |[[కొట్టాయం లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|కొట్టాయం]] |రమేష్ చెన్నితల |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఇండియన్ నేషనల్ కాంగ్రెస్]] |- |[[మావేలికర లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|మావేలికర]] |ప్రొఫె. P.J. కురియన్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఇండియన్ నేషనల్ కాంగ్రెస్]] |- |అదూర్ (ఎస్.సి) |[[కొడికున్నిల్ సురేష్]] |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఇండియన్ నేషనల్ కాంగ్రెస్]] |- |ముకుందపురం |ప్రొఫె. సావిత్రి లక్ష్మణన్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |మువట్టుపూజ |పి.సి. థామస్ |కేరళ కాంగ్రెస్ |- |ఒట్టపాలెం (ఎస్.సి) |[[కె.ఆర్. నారాయణన్]] |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[పాలక్కాడ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|పాలక్కాడ్]] |[[ఎ. విజయరాఘవన్]] |[[కమ్యూనిస్టు పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (మార్కిస్టు)|సిపిఐ (మార్క్సిస్ట్)]] |- |[[పొన్నాని లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|పొన్నాని]] |గులాం మెహమూద్ బనత్వాల్లా |[[ఇండియన్ యూనియన్ ముస్లిం లీగ్]] |- |[[మలప్పురం లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|మలప్పురం]] |ఇబ్రహీం సులైమాన్ సైత్ |[[ఇండియన్ యూనియన్ ముస్లిం లీగ్]] |- |[[కొల్లాం లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|కొల్లాం]] |ఎస్. కృష్ణ కుమార్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[తిరువనంతపురం లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|తిరువనంతపురం]] |ఎ. చార్లెస్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[త్రిసూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|త్రిసూర్]] |పి.ఎ. ఆంటోనీ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఇండియన్ నేషనల్ కాంగ్రెస్]] |- |[[కన్నూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|కన్నూర్]] |ముల్లపల్లి రామచంద్రన్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఇండియన్ నేషనల్ కాంగ్రెస్]] |- |} == మధ్యప్రదేశ్ == {| class="wikitable sortable" !నియోజకవర్గం !సభ్యులు !పార్టీ |- |[[అజ్మీర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|అజ్మీర్]] |[[రాసా సింగ్ రావత్]] |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |- |[[అల్వార్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|అల్వార్]] |రామ్‌జీ లాల్ యాదవ్ |[[జనతాదళ్|జనతా దళ్]] |- |[[బన్స్వారా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బన్స్వారా]] (ఎస్.టి) |హీరా భాయ్ |[[జనతాదళ్|జనతా దళ్]] |- |[[బార్మర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బార్మర్]] |కళ్యాణ్ సింగ్ కల్వి |[[జనతాదళ్|జనతా దళ్]] |- |బయానా (ఎస్.సి) |థాన్ సింగ్ జాతవ్ |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |- |[[భరత్‌పూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|భారత్‌పూర్]] (ఎస్.సి) |[[విశ్వేంద్ర సింగ్]] |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |- |[[భిల్వారా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|భిల్వారా]] |హేమేంద్ర సింగ్ బనేరా |[[జనతాదళ్|జనతా దళ్]] |- |[[బికనీర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బికనీర్]] |శోపత్ సింగ్ మక్కాసర్ |[[కమ్యూనిస్టు పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (మార్కిస్టు)|సిపిఐ (మార్క్సిస్ట్)]] |- |[[చిత్తోర్‌గఢ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|చిత్తోర్‌గఢ్]] |మహేంద్ర సింగ్ మేవార్ |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |- |[[చురు లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|చురు]] |దౌలత్ రామ్ సరన్ |[[జనతాదళ్|జనతా దళ్]] |- |[[దౌసా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|దౌసా]] |నాథు సింగ్ |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |- |[[గంగానగర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|గంగానగర్]] (ఎస్.సి) |బేగా రామ్ చౌహాన్ |[[జనతాదళ్|జనతా దళ్]] |- |[[జైపూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|జైపూర్]] |గిర్ధారి లాల్ భార్గవ్ |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |- |[[ఝలావర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ఝలావర్]] |[[వసుంధర రాజే]] |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |- |[[జుంఝును లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|జుంఝును]] |చ. [[జగదీప్ ధన్కర్|జగ్దీప్ ధన్కర్]] |[[జనతాదళ్|జనతా దళ్]] |- |[[కోటా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|కోట]] |వైద్య దౌ దయాళ్ జోషి |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |- |[[నాగౌర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|నాగౌర్]] |నాథు రామ్ మిర్ధా |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఇండియన్ నేషనల్ కాంగ్రెస్]] |- |[[పాలి లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|పాలి]] |గుమన్మల్ లోధా |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |- |సాలంబర్ (ఎస్.టి) |నంద్ లాల్ మీనా |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |- |[[సికర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|సికర్]] |[[దేవీలాల్|దేవి లాల్]] |[[జనతాదళ్|జనతా దళ్]] |- | rowspan="2" |టాంక్ (ఎస్.సి) |గోపాల్ పచెర్వాల్ |[[జనతాదళ్|జనతా దళ్]] |- |కైలాష్ మేఘవాల్ |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |- |[[ఉదయ్‌పూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ఉదయ్‌పూర్]] |[[గులాబ్ చంద్ కటారియా]] |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |- |} == మహారాష్ట్ర == {| class="wikitable sortable" !నియోజకవర్గం !సభ్యులు !పార్టీ |- |[[అహ్మద్‌నగర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|అహ్మద్‌నగర్]] |యశ్వంతరావు గడఖ్ పాటిల్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[అకోలా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|అకోలా]] |[[పాండురంగ్ ఫండ్కర్|పాండురంగ్ పుండలిక్ ఫండ్కర్]] |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |- |[[అమరావతి లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|అమరావతి]] |సుదాం దేశ్‌ముఖ్ |[[కమ్యూనిస్టు పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (సి.పి.ఐ)|సిపిఐ]] |- |[[ఔరంగాబాద్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ఔరంగాబాద్]] |మోరేశ్వర్ సేవ్ |[[శివసేన]] |- |[[బారామతి లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బారామతి]] |శంకరరావు పాటిల్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[బీడ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బీడ్]] |బాబన్‌రావ్ దాదాబా ధాక్నే |[[జనతాదళ్|జనతా దళ్]] |- |భండారా |డా. ఖుషల్ పరశ్రమ్ బోప్చే |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |- |[[ముంబై నార్త్ సెంట్రల్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బాంబే నార్త్ సెంట్రల్]] |విద్యాధర్ గోఖలే |[[శివసేన]] |- |[[ముంబై సౌత్ సెంట్రల్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బాంబే సౌత్ సెంట్రల్]] |వామన్‌రావ్ మహాదిక్ |[[శివసేన]] |- |[[బుల్దానా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బుల్దానా]] (ఎస్.సి) |సుఖ్‌దేయో నందాజీ కాలే |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |- |[[చంద్రపూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|చంద్రపూర్]] |[[శాంతారామ్ పొట్దుఖే]] |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |చిమూర్ |మహదేవరావు సుకాజీ శివంకర్ |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |- |దహను (ఎస్.టి) |దామోదర్ బార్కు శింగడ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[ధూలే లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ధూలే]] (ఎస్.టి) |రేష్మా మోతీరామ్ భోయే |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |ఎరండోల్ |ఉత్తమ్రావ్ లక్ష్మణరావు పాటిల్ |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |- |[[హింగోలి లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|హింగోలి]] |ఉత్తమ్ బి. రాథోడ్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |ఇచల్‌కరంజి |రాజారామ్ అలియాస్ బాలాసాహెబ్ శంకర్రావు మానె |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[జల్గావ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|జల్గావ్]] |యాదవ్ శివరామ్ మహాజన్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[జల్నా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|జల్నా]] |పుండ్లిక్ హరి దాన్వే |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |- |కరద్ |ప్రేమలాబాయి దాజీసాహెబ్ చవాన్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |ఖేడ్ |కిసాన్ రావ్ బాంఖేలే |[[జనతాదళ్|జనతా దళ్]] |- |[[కొల్హాపూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|కొల్హాపూర్]] |ఉదయసింగరావు గైక్వాడ్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |కోపర్‌గావ్ |బాలాసాహెబ్ విఖే పాటిల్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |కులబా |[[అబ్దుల్ రహమాన్ అంతూలే|Abdul Rehman Antulay]] |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[లాతూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|లాతూర్]] (ఎస్.సి) |[[శివరాజ్ పాటిల్]] |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |మాలేగావ్ (ఎస్.టి) |హరిభౌ మహాలే |[[జనతాదళ్ (సెక్యులర్)|జనతా దళ్ (సెక్యులర్)]] |- |[[ముంబై సౌత్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ముంబై సౌత్]] |[[మురళీ దేవరా]] |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[ముంబై నార్త్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ముంబై-నార్త్]] |రామ్ నాయక్ |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |- |[[ముంబై నార్త్ వెస్ట్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ముంబై-నార్త్-వెస్ట్]] |[[సునీల్ దత్]] |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[ముంబై సౌత్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ముంబై-సౌత్]] |జయవంతి బెన్ నవీనచంద్ర మెహతా |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |- |[[నాగపూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|నాగపూర్]] |'''బన్వారిలాల్ పురోహిత్''' |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |- |[[నాందేడ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|నాందేడ్]] |వెంకటేష్ కబ్డే |[[జనతాదళ్|జనతా దళ్]] |- |[[నందుర్బార్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|నందుర్బార్]] (ఎస్.టి) |మణిక్రావ్ హోడ్ల్యా గావిట్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[నాసిక్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|నాసిక్]] |దౌలత్రావ్ అహెర్ |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |- |[[ఉస్మానాబాద్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ఉస్మానాబాద్]] (ఎస్.సి) |అరవింద్ తులసీరామ్ కాంబ్లే |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |పంధర్‌పూర్ (ఎస్.సి) |సందీపన్ భగవాన్ థోరట్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[పర్భని లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|పర్భని]] |అశోకరావు ఆనందరావు దేశ్‌ముఖ్ |[[శివసేన]] |- |[[పూణే లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|పూణే]] |విఠల్ నర్హర్ గాడ్గిల్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |రాజాపూర్ |[[మధు దండావతే|మధు దండవతే]] |[[జనతాదళ్|జనతా దళ్]] |- |రత్నగిరి |గోవింద్ రావ్ నికమ్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[సాంగ్లీ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|సాంగ్లీ]] |ప్రకాష్ వి. పాటిల్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[సతారా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|సతారా]] |ప్రతాప్రావు బాబూరావు భోసలే |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[షోలాపూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|షోలాపూర్]] |ధర్మన్న మొండయ్య సదుల్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[థానే లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|థానే]] |రామ్ కప్సే |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |- |[[వార్థా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|వార్థా]] |వసంత్ పురుషోత్తం సాఠే |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |వాషిమ్ |అనంతరావ్ దేశ్‌ముఖ్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |యావత్మాల్ |ఉత్తమ్రావ్ దేవరావ్ పాటిల్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |} == మణిపూర్ == {| border="2" cellpadding="6" style="margin: 1em 1em 1em 0; background: #f9f9f9; border: 1px #aaa solid; border-collapse: collapse; font-size: 95%; " !నం. !నియోజకవర్గం !ఎన్నికైన సభ్యుని పేరు ! colspan="2" style="width:18em" |పార్టీ అనుబంధం |- |1 |[[ఇన్నర్ మణిపూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ఇన్నర్ మణిపూర్]] |ఎన్. టోంబి సింగ్ |{{Full party name with colour|Indian National Congress|rowspan=2}} |- |2 |[[ఔటర్ మణిపూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ఔటర్ మణిపూర్]] (ఎస్.టి) |మీజిన్‌లుంగ్ కామ్సన్ |- |} == మేఘాలయ == {| class="wikitable sortable" !నియోజకవర్గం ! సభ్యుడు ! పార్టీ |- | [[షిల్లాంగ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|షిల్లాంగ్]] | పీటర్ జి. మార్బానియాంగ్ | [[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- | [[తురా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|తురా]] | శాన్‌ఫోర్డ్ మరాక్ | [[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |} == మిజోరం == {| class="wikitable sortable" !నియోజకవర్గం ! సభ్యుడు ! పార్టీ |- | [[మిజోరం లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|మిజోరం]] (ఎస్.టి) | సి. సిల్వేరా | [[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |} == నాగాలాండ్ == {| class="wikitable sortable" !నియోజకవర్గం ! సభ్యుడు ! పార్టీ |- | [[నాగాలాండ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|నాగాలాండ్]] | షికిహో సెమా | [[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |} == ఒడిశా == {| class="wikitable sortable" !నియోజకవర్గం !సభ్యులు !Party |- |[[బాలాఘాట్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బాలాఘాట్]] |కంకర్ ముంజరే |[[స్వతంత్ర రాజకీయ నాయకుడు|స్వతంత్ర]] |- |[[బస్తర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బస్తర్]] (ఎస్.టి) |మానికి రామ్ సోడి |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[బేతుల్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బేతుల్]] |అరిఫ్ బేగ్ |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |- |[[భిండ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|భిండ్]] |నర్సింగరావు దీక్షిత్ |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |- |[[భోపాల్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|భోపాల్]] |డా. సుశీల్ చంద్ర వర్మ |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |- |[[బిలాస్‌పూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బిలాస్‌పూర్]] (ఎస్.సి) |రేషమ్ లాల్ జంగ్డే |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |- |[[చింద్వారా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|చింద్వారా]] |[[కమల్ నాథ్]] |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఇండియన్ నేషనల్ కాంగ్రెస్]] |- | rowspan="2" |[[దామోహ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|దామోహ్]] |లోకేంద్ర సింగ్ |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |- |[[ప్రహ్లాద్ సింగ్ పటేల్]] |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |- |[[ధార్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ధార్]] (ఎస్.టి) |[[సూరజ్‌భాను సోలంకి|సూరజ్ భాను సోలంకి]] |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[దుర్గ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|దుర్గ్]] |పురుషోత్తం కౌశిక్ |[[జనతాదళ్|జనతా దళ్]] |- | rowspan="2" |[[గునా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|గుణ]] |[[మాధవరావు సింధియా]] |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఇండియన్ నేషనల్ కాంగ్రెస్]] |- |విజయ రాజే సింధియా |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |- |[[హోషంగాబాద్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|హోషంగాబాద్]] |[[సర్తాజ్ సింగ్]] |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |- |[[ఇండోర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ఇండోర్]] |[[సుమిత్ర మహాజన్|సుమిత్ర మహాజన్ (తాయ్)]] |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |- |[[జబల్‌పూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|జబల్‌పూర్]] |బాబూరావు పరంజపే |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |- |[[కంకేర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|కంకేర్]] (ఎస్.టి) |అరవింద్ విశ్రమ్ సింగ్ నేతమ్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[ఖాండ్వా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ఖాండ్వా]] |అమ్రత్ లాల్ తర్వాలా |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |- |[[ఖర్గోన్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ఖర్గోన్]] |రామేశ్వర్ పాటిదార్ |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |- |[[మాండ్లా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|మాండ్లా]] (ఎస్.టి) |మోహన్ లాల్ జిక్రమ్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[మందసౌర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|మందసౌర్]] |డా. లక్ష్మీనారాయణ పాండే |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |- |[[మోరెనా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|మోరెనా]] (ఎస్.సి) |ఛబీరామ్ అర్గల్ |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |- |[[రాయ్‌గఢ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం (ఛత్తీస్‌గఢ్)|రాయ్‌ఘర్]] (ఎస్.టి) |ప్యారేలాల్ ఖండేల్వాల్ |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |- |[[రాయ్‌పూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|రాయ్‌పూర్]] |విద్యా చరణ్ శుక్లా |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[రాజ్‌నంద్‌గావ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|రాజ్‌నంద్‌గావ్]] |ధర్మపాల్ సింగ్ గుప్తా |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |- |[[రత్లాం లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|రత్లాం]] |దిలీప్ సింగ్ భూరియా |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |- |[[రేవా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|రేవా]] |యమునా ప్రసాద్ శాస్త్రి |[[జనతాదళ్|జనతా దళ్]] |- |[[సాగర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|సాగర్]] (ఎస్.సి) |శంకర్ లాల్ ఖటిక్ |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |- |[[సారన్‌గఢ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం (ఛత్తీస్‌గఢ్)|సారన్‌గఢ్]] (ఎస్.సి) |పరాస్ రామ్ భరద్వాజ్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఇండియన్ నేషనల్ కాంగ్రెస్]] |- |[[సత్నా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|సత్నా]] |సుఖేంద్ర సింగ్ |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |- |[[షాడోల్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|షాడోల్]] |దల్పత్ సింగ్ పరస్తే |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |- |[[షాజాపూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|షాజాపూర్]] (ఎస్.సి) |ఫూల్ చంద్ వర్మ |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |- |[[సిధి లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|సిధి]] (ఎస్.టి) |జగన్నాథ్ సింగ్ |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |- |[[సర్గుజా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|సర్గుజా]] (ఎస్.టి) |లారంగ్ సాయి |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |- |[[ఉజ్జయిని లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ఉజ్జయిని]] (ఎస్.సి) |[[సత్యనారాయణ జాతీయ|సత్యనారాయణ జాతీయ్]] |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |- |[[విదిశ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|విదిశ]] |రాఘవ్జీ |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |- |} == పంజాబ్ == {| class="wikitable sortable" !నియోజకవర్గం ! సభ్యుడు ! పార్టీ |- | [[అమృత్‌సర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|అమృత్‌సర్]] | కిర్పాల్ సింగ్ | [[స్వతంత్ర రాజకీయ నాయకుడు|స్వతంత్ర]] |- | [[బటిండా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|భటిండా]] (ఎస్.సి) | బాబా సుచా సింగ్ | శిరోమణి అకాలీదళ్ (సిమ్రంజిత్ సింగ్ మాన్) |- | [[ఫరీద్‌కోట్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ఫరీద్కోట్]] | జగదేవ్ సింగ్ ఖుద్దియన్ | శిరోమణి అకాలీదళ్ (సిమ్రంజిత్ సింగ్ మాన్) |- | [[ఫిరోజ్‌పూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ఫిరోజ్‌పూర్]] | భాయ్ ధియాన్ సింగ్ మాండ్ | శిరోమణి అకాలీదళ్ (సిమ్రంజిత్ సింగ్ మాన్) |- | [[గురుదాస్‌పూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|గురుదాస్‌పూర్]] | సుఖ్‌బున్స్ కౌర్ | [[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- | [[హోషియార్‌పూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|హోషియార్పూర్]] | కమల్ చౌదరి | [[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |- | [[జలంధర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|జుల్లుందూర్]] | [[ఐ.కె.గుజ్రాల్|ఇందర్ కుమార్ గుజ్రాల్]] | [[జనతాదళ్]] |- | [[లూథియానా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|లూధియానా]] | రాజిందర్ కౌర్ బులారా | శిరోమణి అకాలీదళ్ (సిమ్రంజిత్ సింగ్ మాన్) |- | [[పాటియాలా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|పాటియాలా]] | సర్దార్ అతిందర్ పాల్ సింగ్ | స్వతంత్ర |- | ఫిలింనగర్ (ఎస్.సి) | హర్భజన్ లఖా | [[బహుజన్ సమాజ్ పార్టీ]] |- | రోపర్ (ఎస్.సి) | బిమల్ కౌర్ ఖల్సా | శిరోమణి అకాలీదళ్ (సిమ్రంజిత్ సింగ్ మాన్) |- | rowspan="2" | [[సంగ్రూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|సంగ్రూర్]] | రాజ్‌దేవ్ సింగ్ | శిరోమణి అకాలీదళ్ (సిమ్రంజిత్ సింగ్ మాన్) |- | [[సిమ్రంజిత్ సింగ్ మాన్]] | శిరోమణి అకాలీదళ్ (సిమ్రంజిత్ సింగ్ మాన్) |- |} == రాజస్థాన్ == {| class="wikitable sortable" !నియోజకవర్గం ! సభ్యుడు ! పార్టీ |- | [[దక్షిణ గోవా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|మోర్ముగావ్]] | ఎడ్వర్డో ఫలేరో | [[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- | [[ఉత్తర గోవా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|పనాజీ]] | గోపాల్ మాయేకర్ | [[మహారాష్ట్రవాది గోమాంతక్ పార్టీ|మహారాష్ట్రవాది గోమంతక్ పార్టీ]] |- |} == రాజస్థాన్ == {| class="wikitable sortable" !నియోజక వర్గం !సభ్యుడు !పార్టీ |- |[[అజ్మీర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|అజ్మీర్]] |రాసా సింగ్ రావత్ |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |- |[[అల్వార్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|అల్వార్]] |రామ్‌జీ లాల్ యాదవ్ |[[జనతాదళ్]] |- |[[బన్స్వారా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బన్స్వారా]] (ఎస్.టి) |హీరా భాయ్ |[[జనతాదళ్]] |- |[[బార్మర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బార్మర్]] |కళ్యాణ్ సింగ్ కల్వి |[[జనతాదళ్]] |- |బయానా (ఎస్.సి) |తన్ సింగ్ జాతవ్ |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |- |[[భరత్‌పూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|భరత్‌పూర్]] (ఎస్.సి) |[[విశ్వేంద్ర సింగ్]] |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |- |[[భిల్వారా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|భిల్వారా]] |హేమేంద్ర సింగ్ బనేరా |[[జనతాదళ్]] |- |[[బికనీర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బికనీర్]] |శోపత్ సింగ్ మక్కాసర్ |[[కమ్యూనిస్టు పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (మార్కిస్టు)|కమ్యూనిస్ట్ పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (మార్క్సిస్ట్)]] |- |[[చిత్తోర్‌గఢ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|చిత్తోర్‌గఢ్]] |మహేంద్ర సింగ్ మేవార్ |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |- |[[చురు లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|చురు]] |దౌలత్ రామ్ సరన్ |[[జనతాదళ్]] |- |[[దౌసా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|దౌసా]] |నాథు సింగ్ |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |- |[[గంగానగర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|గంగానగర్]] (ఎస్.సి) |బేగా రామ్ చౌహాన్ |[[జనతాదళ్]] |- |[[జైపూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|జైపూర్]] |గిర్ధారి లాల్ భార్గవ్ |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |- |[[ఝలావర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ఝలావర్]] |[[వసుంధర రాజే]] |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |- |[[జుంఝును లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|జుంఝును]] |[[జగ్దీప్ ధంఖర్]] |[[జనతాదళ్]] |- |[[కోటా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|కోట]] |వైద్య దౌ దయాళ్ జోషి |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |- |[[నాగౌర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|నాగౌర్]] |నాథు రామ్ మిర్ధా |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[పాలి లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|పాలి]] |గుమన్మల్ లోధా |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |- |సాలంబర్ (ఎస్.టి) |నంద్ లాల్ మీనా |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |- |[[సికర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|సికార్]] |దేవి లాల్ |[[జనతాదళ్]] |- |rowspan=2|టాంక్ (ఎస్.సి) |గోపాల్ పచెర్వాల్ |[[జనతాదళ్]] |- |కైలాష్ మేఘవాల్ |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |- |[[ఉదయ్‌పూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ఉదయ్‌పూర్]] |[[గులాబ్ చంద్ కటారియా]] |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |- |} == సిక్కిం == {| class="wikitable sortable" !నియోజక వర్గం !సభ్యుడు !పార్టీ |- |[[సిక్కిం లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|సిక్కిం]] |నందు థాపా |[[సిక్కిం సంగ్రామ్ పరిషత్]] |- |} == తమిళనాడు == {| class="wikitable sortable" !నియోజక వర్గం !సభ్యుడు !పార్టీ |- |[[అరక్కోణం లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|అరక్కోణం]] |రంగస్వామి జీవరథినం |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[చెంగల్పట్టు లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|చెంగల్పట్టు]] |కంచి పన్నీర్ సెల్వం |[[ఆల్ ఇండియా అన్నా ద్రవిడ మున్నేట్ర కజగం|ఆల్ ఇండియా అన్నా ద్రావిడ మున్నేట్ర కజగం]] |- |[[చిదంబరం లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|చిదంబరం]] (ఎస్.సి) |డా. పి. వల్లాల్ పెరుమాన్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[కోయంబత్తూరు లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|కోయంబత్తూరు]] |సి.కె. కుప్పుస్వామి |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[కడలూరు లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|కడలూరు]] |పి.ఆర్.ఎస్. వెంకటేశన్ |[[తమిళ మానిల కాంగ్రెస్|తమిళ మనిల కాంగ్రెస్]] |- |[[ధర్మపురి లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ధర్మపురి]] |ఎం.జి. శేఖర్ |[[ఆల్ ఇండియా అన్నా ద్రవిడ మున్నేట్ర కజగం|ఆల్ ఇండియా అన్నా ద్రావిడ మున్నేట్ర కజగం]] |- |[[దిండిగల్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|దిండిగల్]] |సి. శ్రీనివాసన్ |[[ఆల్ ఇండియా అన్నా ద్రవిడ మున్నేట్ర కజగం|ఆల్ ఇండియా అన్నా ద్రావిడ మున్నేట్ర కజగం]] |- |[[గోబిచెట్టిపాళయం లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|గోబిచెట్టిపాళయం]] |పి.జి. నారాయణన్ |[[ఆల్ ఇండియా అన్నా ద్రవిడ మున్నేట్ర కజగం|ఆల్ ఇండియా అన్నా ద్రావిడ మున్నేట్ర కజగం]] |- | rowspan="2" |[[కరూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|కరూర్]] |కె. సి. పల్లని షామి |[[ద్రవిడ మున్నేట్ర కజగం|ద్రావిడ మున్నేట్ర కజగం]] |- |[[ఎం. తంబిదురై]] |[[ఆల్ ఇండియా అన్నా ద్రవిడ మున్నేట్ర కజగం|ఆల్ ఇండియా అన్నా ద్రావిడ మున్నేట్ర కజగం]] |- |[[చెన్నై సెంట్రల్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|మద్రాస్ సెంట్రల్]] |ఎరా అన్బరసు |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[చెన్నై సెంట్రల్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|మద్రాస్ నార్త్]] |[[డి. పాండియన్]] |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[చెన్నై దక్షిణ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|మద్రాస్ సౌత్]] |[[వైజయంతిమాల|వైజయంతిమాల బాలి]] |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[మదురై లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|మదురై]] |ఎ. గోవిందరాజులు సుబ్బరామన్ రాంబాబు |[[తమిళ మానిల కాంగ్రెస్|తమిళ మనిల కాంగ్రెస్]] |- |[[మైలాడుతురై లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|మయిలాడుతురై]] |ఇ.ఎస్.ఎం. ప్యాకీర్ మహ్మద్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[నాగపట్నం లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|నాగపట్నం]] (ఎస్.సి) |ఎం. సెల్వరాసు |[[కమ్యూనిస్టు పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (సి.పి.ఐ)|కమ్యూనిస్ట్ పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా]] |- |[[నాగర్‌కోయిల్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|నాగర్‌కోయిల్]] |ఎన్. డెన్నిస్ |[[తమిళ మానిల కాంగ్రెస్|తమిళ మనిల కాంగ్రెస్]] |- |[[నీలగిరి లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|నీలగిరి]] (ఎస్.సి) |ఆర్. ప్రభు |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[పళని లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|పళని]] |సేనాపతి ఎ. గౌండర్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[పెరంబలూరు లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|పెరంబలూరు]] (ఎస్.సి) |ఎ. అశోకరాజ్ |[[ఆల్ ఇండియా అన్నా ద్రవిడ మున్నేట్ర కజగం|ఆల్ ఇండియా అన్నా ద్రావిడ మున్నేట్ర కజగం]] |- |[[పెరియకులం లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|పెరియకులం]] |ఆర్. ముత్తయ్య |[[ఆల్ ఇండియా అన్నా ద్రవిడ మున్నేట్ర కజగం|ఆల్ ఇండియా అన్నా ద్రావిడ మున్నేట్ర కజగం]] |- |[[పొల్లాచ్చి లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|పొల్లాచ్చి]] (ఎస్.సి) |బి. రాజా రవి వర్మ |[[ఆల్ ఇండియా అన్నా ద్రవిడ మున్నేట్ర కజగం|ఆల్ ఇండియా అన్నా ద్రావిడ మున్నేట్ర కజగం]] |- |[[పుదుక్కోట్టై లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|పుదుక్కోట్టై]] |ఎన్. సుందరరాజ్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[రామనాథపురం లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|రామనాథపురం]] |డా. వడివేలు రాజేశ్వరన్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[రాశిపురం లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|రాశిపురం]] (ఎస్.సి) |బి. దేవరాజన్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[సేలం లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|సేలం]] |వజప్పడి కూతప్పదయాచి రామమూర్తి |[[స్వతంత్ర రాజకీయ నాయకులు|స్వతంత్ర]] |- |[[శివగంగ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|శివగంగ]] |పళనియప్పన్ చిదంబరం |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[శివకాశి లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|శివకాశి]] |కె. కల్లిముత్తు |[[ఆల్ ఇండియా అన్నా ద్రవిడ మున్నేట్ర కజగం|ఆల్ ఇండియా అన్నా ద్రావిడ మున్నేట్ర కజగం]] |- |[[శ్రీపెరంబుదూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|శ్రీపెరంబుదూర్]] (ఎస్.సి) |[[మరగతం చంద్రశేఖర్]] |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[తెన్కాసి లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|తెంకాసి]] (ఎస్.సి) |మూకయ్య అరుణాచలం |[[తమిళ మానిల కాంగ్రెస్|తమిళ మనిల కాంగ్రెస్]] |- |[[తంజావూరు లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|తంజావూరు]] |శివానందం సింగరవడివేల్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[తిండివనం లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|తిండివనం]] |ఆర్ రామదాస్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- | rowspan="2" |[[తిరుచిరాపల్లి లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|తిరుచిరాపల్లి]] |లౌర్దుసామి అడైకలరాజ్ |[[తమిళ మానిల కాంగ్రెస్|తమిళ మనిల కాంగ్రెస్]] |- |పి.ఆర్. కుమారమంగళం |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |- | rowspan="2" |[[తిరునెల్వేలి లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|తిరునెల్వేలి]] |ధనుస్కోడి అతితన్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |ఎం.ఆర్. కదంబూర్ జనార్థనన్ |[[ఆల్ ఇండియా అన్నా ద్రవిడ మున్నేట్ర కజగం|ఆల్ ఇండియా అన్నా ద్రావిడ మున్నేట్ర కజగం]] |- |[[తిరుపత్తూరు లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|తిరుపత్తూరు]] |ఆదికేశవన్ జయమోహన్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[వందవాసి లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|వందవాసి]] |ఎల్. బలరామన్ |[[తమిళ మానిల కాంగ్రెస్|తమిళ మనిల కాంగ్రెస్]] |- |[[వెల్లూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|వెల్లూరు]] |ఎ.కె.ఎ. అబ్దుల్ సమద్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |} == త్రిపుర == {| class="wikitable sortable" !నియోజక వర్గం !సభ్యుడు !పార్టీ |- |[[త్రిపుర తూర్పు లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|త్రిపుర తూర్పు]](ఎస్.టి) |మాణిక్య కిరీట్ బిక్రమ్ కిషోర్ దేబ్ బర్మన్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |} == ఉత్తర ప్రదేశ్ == {| class="wikitable sortable" !నియోజక వర్గం !సభ్యుడు !పార్టీ |- |[[ఆగ్రా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ఆగ్రా]] |అజయ్ సింగ్ |[[జనతాదళ్]] |- |[[అక్బర్‌పూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|అక్బర్‌పూర్]] (ఎస్.సి) |రామ్ అవధ్ |[[జనతాదళ్]] |- |[[అక్బర్‌పూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|అక్బర్‌పూర్]] |[[మాయావతి]] |[[బహుజన్ సమాజ్ పార్టీ]] |- |[[అలీఘర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|అలీఘర్]] |సత్య పాల్ మాలిక్ |[[జనతాదళ్]] |- |[[అలహాబాద్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|అలహాబాద్]] |జనేశ్వర్ మిశ్రా |[[జనతాదళ్]] |- |[[అమేథీ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|అమేథి]] |[[రాజీవ్ గాంధీ]] |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[అమ్రోహా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|అమ్రోహా]] |[[హర్ గోవింద్ సింగ్]] |[[జనతాదళ్]] |- |[[అయోన్లా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|అయోన్లా]] |రాజ్‌వీర్ సింగ్ |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |- |[[అజంగఢ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|అజంగఢ్]] |రామ్ కృష్ణ యాదవ్ |[[బహుజన్ సమాజ్ పార్టీ]] |- |[[బాగ్‌పట్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బాగ్‌పట్]] |అజిత్ సింగ్ |[[రాష్ట్రీయ లోక్ దళ్]] |- |rowspan=2|[[బహ్రైచ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బహ్రైచ్]] |ఆరిఫ్ మహమ్మద్ ఖాన్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[రుద్రసేన్ చౌదరి]] |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |- |[[బల్లియా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బల్లియా]] |చంద్ర శేఖర్ |[[సమాజ్‌వాది జనతా పార్టీ (రాష్ట్రీయ)|సమాజ్ వాదీ జనతా పార్టీ (రాష్ట్రీయ)]] |- |[[బలరాంపూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బల్రాంపూర్]] |ఫాసి-ఉర్-రెహ్మాన్ మున్నాన్ ఖాన్ |[[స్వతంత్ర రాజకీయ నాయకులు|స్వతంత్ర]] |- |[[బందా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బందా]] |రామ్ సజీవన్ |[[బహుజన్ సమాజ్ పార్టీ]] |- |[[బన్స్‌గావ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బాన్స్‌గావ్]] (ఎస్.సి) |మహాబీర్ ప్రసాద్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[బారాబంకి లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బారాబంకి]] (ఎస్.సి) |[[రామ్ సాగర్ రావత్]] |[[జనతాదళ్]] |- |[[బరేలీ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బరేలీ]] |సంతోష్ కుమార్ గంగ్వార్ |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |- |[[బస్తీ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బస్తీ]] (ఎస్.సి) |కల్పనాథ్ సోంకర్ |[[జనతాదళ్]] |- |బిల్హౌర్ |అరుణ్ కుమార్ నెహ్రూ |[[జనతాదళ్]] |- |[[బులంద్‌షహర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బులంద్‌షహర్]] |[[సర్వర్ హుస్సేన్]] |[[జనతాదళ్]] |- |చైల్ (ఎస్.సి) |రామ్ నిహోర్ రాకేష్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[చందౌలీ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|చందౌలి]] |కైలాష్ నాథ్ సింగ్ యాదవ్ |[[జనతాదళ్]] |- |[[డియోరియా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|డియోరియా]] |రాజ్ మంగళ్ పాండే |[[జనతాదళ్]] |- |[[దొమరియాగంజ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|దొమరియాగంజ్]] |బ్రిజ్ భూషణ్ తివారీ |[[జనతాదళ్]] |- |[[ఎటాహ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ఎటాహ్]] |మహాదీపక్ సింగ్ షాక్యా |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |- |[[ఇటావా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ఎటావా]] |రామ్ సింగ్ షక్యా |[[జనతాదళ్]] |- |[[ఫైజాబాద్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ఫైజాబాద్]] |[[మిత్రసేన్ యాదవ్]] |[[కమ్యూనిస్టు పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (సి.పి.ఐ)|కమ్యూనిస్ట్ పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా]] |- |[[ఫరూఖాబాద్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ఫరూఖాబాద్]] |సంతోష్ భారతియా |[[జనతాదళ్]] |- |[[ఫతేపూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ఫతేపూర్]] |[[విశ్వనాథ్ ప్రతాప్ సింగ్]] |[[జనతాదళ్]] |- |[[ఫిరోజాబాద్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ఫిరోజాబాద్]] (ఎస్.సి) |రామ్‌జీ లాల్ సుమన్ |[[జనతాదళ్]] |- |[[గర్హ్వాల్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|గర్హ్వాల్]] |చంద్ర మోహన్ సింగ్ నేగి |[[జనతాదళ్]] |- |ఘతంపూర్ (ఎస్.సి) |కేశరి లాల్ |[[జనతాదళ్]] |- |[[ఘాజీపూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ఘాజీపూర్]] |జగదీష్ సింగ్ కుష్వాహ |[[స్వతంత్ర రాజకీయ నాయకులు|స్వతంత్ర]] |- |[[ఘోసి లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ఘోసి]] |[[కల్పనాథ్ రాయ్]] |[[సమతా పార్టీ]] |- |[[గోండా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|గొండ]] |ఆనంద్ సింగ్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[గోరఖ్‌పూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|గోరఖ్‌పూర్]] |మహంత్ అవేద్యనాథ్ |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |- |[[హమీర్‌పూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|హమీర్పూర్]] |గంగా చరణ్ రాజ్‌పుత్ |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |- |హాపూర్ |కృష్ణ చంద్ర త్యాగి |[[జనతాదళ్]] |- |rowspan=2|[[హర్దోయ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|హర్దోయ్]] (ఎస్.సి) |చంద్ రామ్ |[[జనతాదళ్]] |- |పర్మై లాల్ |[[జనతాదళ్]] |- |[[హరిద్వార్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|హరిద్వార్]] (ఎస్.సి) |జగ్ పాల్ సింగ్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[హత్రాస్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|హత్రాస్]] (ఎస్.సి) |బెంగాలీ సింగ్ |[[జనతాదళ్]] |- |[[జలౌన్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|జలౌన్]] (ఎస్.సి) |రామ్‌సేవక్ భాటియా |[[జనతాదళ్]] |- |జలేసర్ |చౌదరి ముల్తాన్ సింగ్ |[[జనతాదళ్]] |- |[[జౌన్‌పూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|జౌన్‌పూర్]] |[[యాదవేంద్ర దత్ దూబే]] |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |- |rowspan=2|[[ఝాన్సీ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ఝాన్సీ]] |[[రాజేంద్ర అగ్నిహోత్రి]] |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |- |[[ఉమాభారతి]] |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |- |[[కైరానా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|కైరానా]] |హర్పాల్ సింగ్ పన్వార్ |[[జనతాదళ్]] |- |[[కన్నౌజ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|కన్నౌజ్]] |ఛోటే సింగ్ యాదవ్ |[[జనతాదళ్]] |- |[[కాన్పూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|కాన్పూర్]] |[[సుభాషిణి అలీ]] |[[కమ్యూనిస్టు పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (మార్కిస్టు)|కమ్యూనిస్ట్ పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (మార్క్సిస్ట్)]] |- |[[ఖలీలాబాద్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ఖలీలాబాద్]] |[[రామ్ ప్రసాద్ చౌదరి]] |[[జనతాదళ్]] |- |[[ఖేరీ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ఖేరి]] |ఉషా వర్మ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |ఖుర్జా (ఎస్.సి) |భగవాన్ దాస్ రాథోర్ |[[జనతాదళ్]] |- |[[లాల్‌గంజ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|లాల్‌గంజ్]] (ఎస్.సి) |రామ్ ధన్ |[[జనతాదళ్]] |- |[[లక్నో లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|లక్నో]] |మంధాత సింగ్ |[[జనతాదళ్]] |- |[[మచ్లిషహర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|మచ్లిషహర్]] |షియో శరణ్ వర్మ |[[జనతాదళ్]] |- |[[మహరాజ్‌గంజ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం (ఉత్తర ప్రదేశ్)|మహారాజ్‌గంజ్]] |హర్ష్ వర్ధన్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[మెయిన్‌పురి లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|మైన్‌పురి]] |ఉదయ్ ప్రతాప్ సింగ్ |[[జనతా పార్టీ]] |- |[[మథుర లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|మథుర]] |మన్వేంద్ర సింగ్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[మీరట్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|మీరట్]] |హరీష్ పాల్ |[[జనతాదళ్]] |- |[[మీర్జాపూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|మీర్జాపూర్]] |యూసుఫ్ బేగ్ |[[జనతాదళ్]] |- |[[మిస్రిఖ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|మిస్రిఖ్]] (ఎస్.సి) |రామ్ లాల్ రాహి |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[మోహన్‌లాల్‌గంజ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|మోహన్‌లాల్‌గంజ్]] (ఎస్.సి) |సర్జు ప్రసాద్ సరోజ్ |[[జనతాదళ్]] |- |[[మొరాదాబాద్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|మొరాదాబాద్]] |హాజీ గులాం మొహమ్మద్. ఖాన్ |[[జనతాదళ్]] |- |పద్రౌనా |బాలేశ్వర్ యాదవ్ |[[జనతాదళ్]] |- |[[ఫూల్‌పూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ఫుల్పూర్]] |రామ్ పూజన్ పటేల్ |[[జనతాదళ్]] |- |[[పిలిభిత్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|పిలిభిత్]] |[[మేనకా గాంధీ]] |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |- |[[ప్రతాప్‌గఢ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ప్రతాప్‌గఢ్]] |దినేష్ సింగ్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[రాయ్‌బరేలి లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|రాయ్‌బరేలి]] |[[షీలా కౌల్]] |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[రాంపూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|రాంపూర్]] |[[జుల్ఫికర్ అలీ ఖాన్]] |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[రాబర్ట్స్‌గంజ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|రాబర్ట్స్‌గంజ్]] (ఎస్.సి) |సుబేదార్ ప్రసాద్ |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |- |[[సహారన్‌పూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|సహారన్‌పూర్]] |[[రషీద్ మసూద్]] |[[సమాజ్ వాదీ పార్టీ|సమాజ్‌వాదీ పార్టీ]] |- |సైద్‌పూర్ (ఎస్.సి) |రామ్ సాగర్ |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |- |[[సలేంపూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|సేలంపూర్]] |[[హరి కేవల్ ప్రసాద్]] |[[సమాజ్ వాదీ పార్టీ|సమాజ్‌వాదీ పార్టీ]] |- |[[సంభాల్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|సంభాల్]] |[[శ్రీపాల్ సింగ్ యాదవ్]] |[[జనతాదళ్]] |- |షహాబాద్ |ధరమ్ గజ్ సింగ్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[షాజహాన్‌పూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|షాజహాన్‌పూర్]] |సత్యపాల్ సింగ్ యాదవ్ |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |- |[[సీతాపూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|సీతాపూర్]] |రాజేంద్ర కుమారి బాజ్‌పాయ్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[సుల్తాన్‌పూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|సుల్తాన్‌పూర్]] |రామ్ సింగ్ |[[జనతాదళ్]] |- |[[తెహ్రీ గర్వాల్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|తెహ్రీ గర్వాల్]] |బ్రహ్మ దత్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[ఉన్నావ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ఉన్నావ్]] |అన్వర్ అహ్మద్ |[[జనతాదళ్]] |- |[[వారణాసి లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|వారణాసి]] |అనిల్ కుమార్ శాస్త్రి |[[జనతాదళ్]] |- |} == ఉత్తరాఖండ్ == {| class="wikitable sortable" !నియోజక వర్గం !సభ్యుడు !పార్టీ |- |[[హరిద్వార్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|హరిద్వార్]] |[[హరీష్ రావత్]] |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |నైనిటాల్ |మహేంద్ర సింగ్ పాల్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |} == పశ్చిమ బెంగాల్ == {| class="wikitable sortable" !నియోజక వర్గం !సభ్యుడు !పార్టీ |- |[[అలీపుర్దువార్స్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|అలిపుర్దువార్స్ (ఎస్.టి)]] |పియస్ టిర్కీ |[[రివల్యూషనరీ సోషలిస్ట్ పార్టీ (ఇండియా)|రివల్యూషనరీ సోషలిస్ట్ పార్టీ]] |- |[[ఆరంబాగ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ఆరంబాగ్]] (ఎస్.సి) |అనిల్ బసు |[[కమ్యూనిస్టు పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (మార్కిస్టు)|కమ్యూనిస్ట్ పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (మార్క్సిస్ట్)]] |- |[[అస‌న్‌సోల్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|అసన్సోల్]] |హరధన్ రాయ్ |[[కమ్యూనిస్టు పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (మార్కిస్టు)|కమ్యూనిస్ట్ పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (మార్క్సిస్ట్)]] |- |[[బాలూర్‌ఘాట్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బలూర్ఘాట్]] (ఎస్.సి) |పాలాస్ బర్మాన్ |[[రివల్యూషనరీ సోషలిస్ట్ పార్టీ (ఇండియా)|రివల్యూషనరీ సోషలిస్ట్ పార్టీ]] |- |[[బంకురా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బంకురా]] |బాసుదేబ్ ఆచార్య |[[కమ్యూనిస్టు పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (మార్కిస్టు)|కమ్యూనిస్ట్ పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (మార్క్సిస్ట్)]] |- |[[బరాసత్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బరాసత్]] |చిట్టా బసు |[[ఆల్ ఇండియా ఫార్వర్డ్ బ్లాక్]] |- |[[బారక్‌పూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బరాక్‌పూర్]] |తారిత్ బరన్ తోప్దార్ |[[కమ్యూనిస్టు పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (మార్కిస్టు)|కమ్యూనిస్ట్ పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (మార్క్సిస్ట్)]] |- |[[బసిర్హత్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బసిర్హత్]] |మనోరంజన్ సుర్ |[[కమ్యూనిస్టు పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (సి.పి.ఐ)|కమ్యూనిస్ట్ పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా]] |- |[[బెర్హంపూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బెర్హంపూర్]] |నాని భట్టాచార్య |[[రివల్యూషనరీ సోషలిస్ట్ పార్టీ (ఇండియా)|రివల్యూషనరీ సోషలిస్ట్ పార్టీ]] |- |rowspan=2|[[బోల్‌పూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బోల్పూర్]] (ఎస్.సి) |రామ్ చంద్ర గోపురం |[[కమ్యూనిస్టు పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (మార్కిస్టు)|కమ్యూనిస్ట్ పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (మార్క్సిస్ట్)]] |- |[[సోమనాథ్ ఛటర్జీ|సోమ్‌నాథ్ ఛటర్జీ]] | |- |బుర్ద్వాన్ |సుధీర్ రే |[[కమ్యూనిస్టు పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (మార్కిస్టు)|కమ్యూనిస్ట్ పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (మార్క్సిస్ట్)]] |- |కలకత్తా ఈశాన్య |అజిత్ కుమార్ పంజా |[[తృణమూల్ కాంగ్రెస్|ఆల్ ఇండియా తృణమూల్ కాంగ్రెస్]] |- |కలకత్తా నార్త్ వెస్ట్ |దేబిప్రసాద్ పాల్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[కోల్‌కతా దక్షిణ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|కలకత్తా సౌత్]] |బిప్లబ్ దాస్‌గుప్తా |[[కమ్యూనిస్టు పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (మార్కిస్టు)|కమ్యూనిస్ట్ పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (మార్క్సిస్ట్)]] |- |కంఠి |సుధీర్ కుమార్ గిరి |[[కమ్యూనిస్టు పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (మార్కిస్టు)|కమ్యూనిస్ట్ పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (మార్క్సిస్ట్)]] |- |[[కూచ్‌బెహార్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|కూచ్‌బెహార్]] (ఎస్.సి) |అమర్ రాయ్ ప్రధాన్ |[[ఆల్ ఇండియా ఫార్వర్డ్ బ్లాక్]] |- |rowspan=2|[[డార్జిలింగ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|డార్జిలింగ్]] |ఇందర్ జిత్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |జస్వంత్ సింగ్ |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |- |[[డైమండ్ హార్బర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|డైమండ్ హార్బర్]] |అమల్ దత్తా |[[కమ్యూనిస్టు పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (మార్కిస్టు)|కమ్యూనిస్ట్ పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (మార్క్సిస్ట్)]] |- |[[డమ్ డమ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|డమ్‌డమ్]] |నిర్మల్ కాంతి ఛటర్జీ |[[కమ్యూనిస్టు పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (మార్కిస్టు)|కమ్యూనిస్ట్ పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (మార్క్సిస్ట్)]] |- |దుర్గాపూర్ (ఎస్.సి) |పూర్ణ చంద్ర మాలిక్ |[[కమ్యూనిస్టు పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (మార్కిస్టు)|కమ్యూనిస్ట్ పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (మార్క్సిస్ట్)]] |- |[[హుగ్లీ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|హూగ్లీ]] |రూపచంద్ పాల్ |[[కమ్యూనిస్టు పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (మార్కిస్టు)|కమ్యూనిస్ట్ పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (మార్క్సిస్ట్)]] |- |[[హౌరా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|హౌరా]] |సుశాంత చక్రవర్తి |[[కమ్యూనిస్టు పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (మార్కిస్టు)|కమ్యూనిస్ట్ పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (మార్క్సిస్ట్)]] |- |[[జాదవ్‌పూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|జాదవ్‌పూర్]] |ప్రొఫె. మాలినీ భట్టాచార్య |[[కమ్యూనిస్టు పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (మార్కిస్టు)|కమ్యూనిస్ట్ పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (మార్క్సిస్ట్)]] |- |[[జల్పైగురి లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|జల్‌పైగురి]] |మాణిక్ సన్యాల్ |[[కమ్యూనిస్టు పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (మార్కిస్టు)|కమ్యూనిస్ట్ పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (మార్క్సిస్ట్)]] |- |[[జాంగీపూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|జంగీపూర్]] |అబెదిన్ జైనల్ |[[కమ్యూనిస్టు పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (మార్కిస్టు)|కమ్యూనిస్ట్ పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (మార్క్సిస్ట్)]] |- |[[జైనగర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|జయనగర్]] (ఎస్.సి) |సనత్ కుమార్ మండలం |[[రివల్యూషనరీ సోషలిస్ట్ పార్టీ (ఇండియా)|రివల్యూషనరీ సోషలిస్ట్ పార్టీ]] |- |[[ఝర్‌గ్రామ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|జార్గ్రామ్]] (ఎస్.టి) |మతిలాల్ హన్స్దా |[[కమ్యూనిస్టు పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (మార్కిస్టు)|కమ్యూనిస్ట్ పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (మార్క్సిస్ట్)]] |- |కత్వా |సైఫుద్దీన్ చౌదరి |[[కమ్యూనిస్టు పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (మార్కిస్టు)|కమ్యూనిస్ట్ పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (మార్క్సిస్ట్)]] |- |[[కృష్ణానగర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|కృష్ణనగర్]] |అజోయ్ ముఖోపాధ్యాయ |[[కమ్యూనిస్టు పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (మార్కిస్టు)|కమ్యూనిస్ట్ పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (మార్క్సిస్ట్)]] |- |మాల్డా |ఎ.బి.ఎ. ఘనీ ఖాన్ చౌదరి |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[మథురాపూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|మధురాపూర్]] (ఎస్.సి) |రాధిక రంజన్ ప్రమాణిక్ |[[కమ్యూనిస్టు పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (మార్కిస్టు)|కమ్యూనిస్ట్ పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (మార్క్సిస్ట్)]] |- |[[మేదినీపూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|మిడ్నాపూర్]] |[[ఇంద్రజిత్ గుప్తా]] |[[కమ్యూనిస్టు పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (సి.పి.ఐ)|కమ్యూనిస్ట్ పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా]] |- |[[ముర్షిదాబాద్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ముర్షిదాబాద్]] |సయ్యద్ మసుదల్ హొస్సేన్ |[[కమ్యూనిస్టు పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (మార్కిస్టు)|కమ్యూనిస్ట్ పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (మార్క్సిస్ట్)]] |- |నబాద్విప్ (ఎస్.సి) |అసిమ్ బాలా |[[కమ్యూనిస్టు పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (మార్కిస్టు)|కమ్యూనిస్ట్ పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (మార్క్సిస్ట్)]] |- |పాన్స్‌కుర |[[గీతా ముఖర్జీ]] |[[కమ్యూనిస్టు పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (సి.పి.ఐ)|కమ్యూనిస్ట్ పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా]] |- |[[పురూలియా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|పురులియా]] |చిత్త రంజన్ మహాతా |[[ఆల్ ఇండియా ఫార్వర్డ్ బ్లాక్|ఫార్వర్డ్ బ్లాక్ (మార్క్సిస్ట్)]] |- |[[రాయ్‌గంజ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|రాయ్‌గంజ్]] |గోలం యజ్దానీ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[సెరంపూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|సెరంపూర్]] |సుదర్శన్ రాయచౌధురి |[[కమ్యూనిస్టు పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (మార్కిస్టు)|కమ్యూనిస్ట్ పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (మార్క్సిస్ట్)]] |- |[[తమ్లుక్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|తమ్లూక్]] |సత్యగోపాల్ మిశ్రా |[[కమ్యూనిస్టు పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (మార్కిస్టు)|కమ్యూనిస్ట్ పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (మార్క్సిస్ట్)]] |- |[[ఉలుబెరియా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ఉలుబెరియా]] |హన్నన్ మొల్లా |[[కమ్యూనిస్టు పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (మార్కిస్టు)|కమ్యూనిస్ట్ పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (మార్క్సిస్ట్)]] |- |[[బిష్ణుపూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|విష్ణుపూర్]] (ఎస్.సి) |సుఖేందు ఖాన్ |[[కమ్యూనిస్టు పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (మార్కిస్టు)|కమ్యూనిస్ట్ పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (మార్క్సిస్ట్)]] |- |} == మూలాలు == <references /> == వెలుపలి లంకెలు == {{లోక్‌సభ సభ్యులు}} {{భారత పార్లమెంటు}} [[వర్గం:భారత పార్లమెంటు సభ్యులు (1989–1991)|*జాబితా]] [[వర్గం:పదవీకాలం వారీగా లోక్‌సభ సభ్యుల జాబితాలు|9]] bw0qapv8v8gtr6ffw0uyneeeuiqt381 0 410532 4595128 4594218 2025-06-30T07:06:50Z Batthini Vinay Kumar Goud 78298 4595128 wikitext text/x-wiki ఇది [[భారతదేశ రాష్ట్రాలు, కేంద్రపాలిత ప్రాంతాలు|రాష్ట్రం లేదా భూభాగం]] ప్రాతినిధ్యం వహించిన '''8వ లోక్‌సభ సభ్యుల జాబితా'''. [[లోక్‌సభ|భారత పార్లమెంటు దిగువసభ]] చెందిన ఈ సభ్యులు 1984 భారత సార్వత్రిక ఎన్నికలలో [[8వ లోక్‌సభ]] (1984 - 1989) ఎన్నికయ్యారు.<ref>Lok Sabha. ''[http://loksabha.nic.in/Members/lokprev.aspx Member, Since 1952]''</ref> == అండమాన్, నికోబార్ దీవులు == {| class="wikitable sortable" !నియోజకవర్గం !సభ్యుడు !పార్టీ |- |[[అండమాన్ నికోబార్ దీవులు లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|అండమాన్ నికోబార్ దీవులు]] |[[మనోరంజన్ భక్త]] |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |} == ఆంధ్రప్రదేశ్ == {| class="wikitable sortable" !నియోజకవర్గం !సభ్యుడు !పార్టీ |- |[[ఆదిలాబాదు లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ఆదిలాబాద్]] |[[సి.మాధవరెడ్డి|సి. మాధవ రెడ్డి]] |[[తెలుగుదేశం పార్టీ|తెలుగు దేశం పార్టీ]] |- |[[అమలాపురం లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|అమలాపురం]] (ఎస్. సి.) |ఐతాబత్తుల జె. వెంకట బుచ్చి మహేశ్వరరావు |[[తెలుగుదేశం పార్టీ|తెలుగు దేశం పార్టీ]] |- |[[అనకాపల్లి లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|అనకాపల్లి]] |పి. అప్పలనరసింహం |[[తెలుగుదేశం పార్టీ|తెలుగు దేశం పార్టీ]] |- |[[అనంతపురం లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|అనంతపురం]] |డి. నారాయణస్వామి |[[తెలుగుదేశం పార్టీ|తెలుగు దేశం పార్టీ]] |- |[[అరకు లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|అరకు]] (ఎస్.టి) |వి. కిషోర్ చంద్ర దేవ్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[బాపట్ల లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బాపట్ల]] |చిమటా సాంబు |[[తెలుగుదేశం పార్టీ|తెలుగు దేశం పార్టీ]] |- |[[భద్రాచలం లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|భద్రాచలం]] (ఎస్.టి) |సోడే రామయ్య |[[కమ్యూనిస్టు పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (సి.పి.ఐ)|కమ్యూనిస్టు పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా]] |- |[[బొబ్బిలి లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బొబ్బిలి]] |[[పూసపాటి ఆనంద గజపతి రాజు]] |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[చేవెళ్ళ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|చేవెళ్ళ]] |[[సూదిని జైపాల్ రెడ్డి|జైపాల్ రెడ్డి]] |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[చిత్తూరు లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|చిత్తూరు]] |[[ఎన్.పి. ఝాన్సీ లక్ష్మి|ఎన్. పి. ఝాన్సీ లక్ష్మి]] |[[తెలుగుదేశం పార్టీ|తెలుగు దేశం పార్టీ]] |- |[[కడప లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|కడపా]] |డి. ఎన్. రెడ్డి |[[తెలుగుదేశం పార్టీ|తెలుగు దేశం పార్టీ]] |- |[[ఏలూరు లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ఏలూరు]] |[[బోళ్ల బుల్లిరామయ్య|బోళ్ల బుల్లి రామయ్య]] |[[తెలుగుదేశం పార్టీ|తెలుగు దేశం పార్టీ]] |- |[[గుంటూరు లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|గుంటూరు]] |[[ఎన్.జి.రంగా|ఎన్. జి. రంగా]] |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[హనుమకొండ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|హనుమకొండ]] |[[చందుపట్ల జంగారెడ్డి]] |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |- |[[హిందూపురం లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|హిందూపురం]] |కె. రామచంద్రారెడ్డి |[[తెలుగుదేశం పార్టీ|తెలుగు దేశం పార్టీ]] |- |[[హైదరాబాదు లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|హైదరాబాద్]] |[[సుల్తాన్ సలాహుద్దీన్ ఒవైసీ]] |[[ఆల్ ఇండియా మజ్లిస్ ఎ ఇత్తెహాదుల్ ముస్లిమీన్|ఆల్ ఇండియా మజ్లిస్-ఇ-ఇత్తెహాదుల్ ముస్లిమీన్]] |- |[[కాకినాడ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|కాకినాడ]] |[[తోట గోపాలకృష్ణ|తోట గోపాల కృష్ణ]] |[[తెలుగుదేశం పార్టీ|తెలుగు దేశం పార్టీ]] |- |[[కరీంనగర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|కరీంనగర్]] |[[జువ్వాడి చొక్కారావు|జువ్వాడి చోక్కా రావు]] |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[ఖమ్మం లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ఖమ్మం]] |[[జలగం వెంగళరావు|జె. వెంగళ రావు]] |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[కర్నూలు లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|కర్నూలు]] |ఇ. అయ్యపు రెడ్డి |[[తెలుగుదేశం పార్టీ|తెలుగు దేశం పార్టీ]] |- |[[మెదక్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|మెదక్]] |పి. మాణిక్ రెడ్డి |[[తెలుగుదేశం పార్టీ|తెలుగు దేశం పార్టీ]] |- |[[మిర్యాలగూడ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|మిర్యాలగూడ]] |భీమ్ నరసింహారెడ్డి |[[కమ్యూనిస్టు పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (మార్కిస్టు)|కమ్యూనిస్టు పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (మార్క్సిస్ట్)]] |- |[[నాగర్‌కర్నూల్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|నాగర్ కర్నూలు]] (ఎస్. సి) |వి. తులసి రామ్ |[[తెలుగుదేశం పార్టీ|తెలుగు దేశం పార్టీ]] |- |[[నల్గొండ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|నల్గొండ]] |ఎం. రఘురామా రెడ్డి |[[తెలుగుదేశం పార్టీ|తెలుగు దేశం పార్టీ]] |- |[[నంద్యాల లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|నంద్యాల]] |ఎం. సుబ్బారెడ్డి |[[తెలుగుదేశం పార్టీ|తెలుగు దేశం పార్టీ]] |- |[[నరసాపురం లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|నరసాపురం]] |భూపతిరాజు విజయకుమార్ రాజు |[[తెలుగుదేశం పార్టీ|తెలుగు దేశం పార్టీ]] |- |[[నరసరావుపేట లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|నరసరావుపేట]] |[[కాటూరి నారాయణ స్వామి]] |[[తెలుగుదేశం పార్టీ|తెలుగు దేశం పార్టీ]] |- |[[నెల్లూరు లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|నెల్లూరు]] (ఎస్. సి.) |పుచలపల్లి పెంచలయ్య |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[నిజామాబాదు లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|నిజామాబాద్]] |తదుర్ బాల గౌడ్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[ఒంగోలు లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ఒంగోలు]] |బెజవాడ పాపిరెడ్డి |[[తెలుగుదేశం పార్టీ|తెలుగు దేశం పార్టీ]] |- |[[పెద్దపల్లి లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|పెద్దపల్లి]] (ఎస్. సి.) |గోట్టే భూపతి |[[తెలుగుదేశం పార్టీ|తెలుగు దేశం పార్టీ]] |- |[[రాజమండ్రి లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|రాజమండ్రి]] (ఎస్.టి) |చుండ్రు శ్రీహరిరావు |[[తెలుగుదేశం పార్టీ|తెలుగు దేశం పార్టీ]] |- |[[రాజంపేట లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|రాజంపేట్]] |పాలకొండ్రాయుడు సుగవాసి |[[తెలుగుదేశం పార్టీ|తెలుగు దేశం పార్టీ]] |- |[[సికింద్రాబాదు లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|సికింద్రాబాద్]] |[[టంగుటూరి అంజయ్య|టి. అంజయ్య]] |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[సిద్ధిపేట లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|సిద్దిపేట]] (ఎస్. సి.) |[[జి. విజయ రామారావు|జి. విజయ రామరావు]] |[[తెలుగుదేశం పార్టీ|తెలుగు దేశం పార్టీ]] |- |[[శ్రీకాకుళం లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|శ్రీకాకుళం]] |హెచ్. ఎ. దొర |[[తెలుగుదేశం పార్టీ|తెలుగు దేశం పార్టీ]] |- |[[తెనాలి లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|తెనాలి]] |[[నిశ్శంకరరావు వెంకటరత్నం|నిశ్సంకరరావు వెంకటరత్నం]] |[[తెలుగుదేశం పార్టీ|తెలుగు దేశం పార్టీ]] |- |[[తిరుపతి లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|తిరుపతి]] (ఎస్,సి) |[[చింతా మోహన్]] |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[విజయవాడ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|విజయవాడ]] |[[వడ్డే శోభనాద్రీశ్వరరావు]] |[[తెలుగుదేశం పార్టీ|తెలుగు దేశం పార్టీ]] |- |[[విశాఖపట్నం లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|విశాఖపట్నం]] |[[భాట్టం శ్రీరామమూర్తి|బాట్టం శ్రీరామమూర్తి]] |[[తెలుగుదేశం పార్టీ|తెలుగు దేశం పార్టీ]] |- |[[వరంగల్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|వరంగల్]] |[[టి. కల్పనా దేవి]] |[[తెలుగుదేశం పార్టీ|తెలుగు దేశం పార్టీ]] |- |} == అరుణాచల్ ప్రదేశ్ == {| class="wikitable sortable" !నియోజకవర్గం !సభ్యుడు !పార్టీ |- |[[దక్షిణ గోవా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|మోర్ముగావ్]] |ఎడ్వర్డో ఫలేరో |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[ఉత్తర గోవా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|పనాజీ]] |శాంతారామ్ ఎల్. నాయక్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |} == అసోం == {| class="wikitable sortable" !నియోజకవర్గం !సభ్యుడు !పార్టీ |- |[[అటానమస్ డిస్ట్రిక్ట్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|స్వయంప్రతిపత్తి కలిగిన జిల్లా (ఎస్. టి.]] |బీరేన్ సింగ్ ఎంగ్టి |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[బార్పేట లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బార్పేట]] |అతౌర్ రెహమాన్ |[[అసోం గణ పరిషత్|అసోమ్ గణ పరిషత్]] |- |[[ధుబ్రి లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ధుబ్రి]] |అబ్దుల్ హమీద్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[దిబ్రూగఢ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|దిబ్రూగఢ్]] |హరేన్ భూమిజ్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[గౌహతి లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|గువహతి]] |దినేష్ గోస్వామి |[[అసోం గణ పరిషత్|అసోమ్ గణ పరిషత్]] |- |[[జోర్హాట్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|జోర్హాట్]] |పరాగ్ చాలిహా |[[అసోం గణ పరిషత్|అసోమ్ గణ పరిషత్]] |- |[[కలియాబోర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|కలియబోర్]] |భద్రేశ్వర్ తాంతి |[[అసోం గణ పరిషత్|అసోమ్ గణ పరిషత్]] |- |[[కరీంగంజ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|కరీంగంజ్]] (ఎస్. సి.) |సుదర్శన్ దాస్ |ఇండియన్ కాంగ్రెస్ (సోషలిస్ట్) |- |[[కోక్రాఝర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|కోక్రాజార్]] (ఎస్.టి) |సమర్ బ్రహ్మ చౌదరి | |- |[[లఖింపూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|లఖింపూర్]] |గకుల్ సైకియా |[[అసోం గణ పరిషత్|అసోమ్ గణ పరిషత్]] |- |[[మంగళ్‌దోయ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|మంగల్దోయ్]] |సైఫుద్దీన్ అహ్మద్ |[[అసోం గణ పరిషత్|అసోమ్ గణ పరిషత్]] |- |[[నౌగాంగ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|నౌగాంగ్]] |ముహి రామ్ సైకియా |[[అసోం గణ పరిషత్|అసోమ్ గణ పరిషత్]] |- |[[సిల్చార్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|సిల్చార్]] |సొంతోష్ మోహన్ దేవ్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[తేజ్‌పూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|తేజ్పూర్]] |బిపిన్పాల్ దాస్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |} == బీహార్ == {| class="wikitable sortable" !నియోజక వర్గం !సభ్యుడు !పార్టీ |- |[[అరారియా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|అరారియా]] (ఎస్. సి.) |దుమర్ లాల్ బైతా |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |అర్రా అర్రా |[[బలీ రామ్ భగత్]] |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[ఔరంగాబాద్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం (బీహార్)|ఔరంగాబాద్]] |సత్యేంద్ర నారాయణ్ సిన్హా |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[బగాహా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బగాహా]] (ఎస్. సి.) |భోలా రౌత్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |బాలియా |చంద్ర భాను దేవి |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[బంకా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బంకా]] |మనోరమా సింగ్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |బార్హ్ |ప్రకాష్ చంద్ర |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[బేగుసరాయ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బేగుసరాయ్]] |కృష్ణ సాహి |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[బెట్టియా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బెట్టియా]] |మనోజ్ పాండే |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[భాగల్‌పూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|భాగల్‌పూర్]] |[[భగవత్ ఝా ఆజాద్]] |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |బిక్రంగంజ్ |తాపేశ్వర్ సింగ్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[బక్సర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బక్సర్]] |కె.కె. తివారి |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[చత్రా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|చత్రా]] |యోగేశ్వర్ ప్రసాద్ యోగేష్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[దర్భంగా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|దర్భంగా]] |విజయ్ కుమార్ మిశ్రా |[[జనతా పార్టీ]] |- |[[ధన్‌బాద్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ధన్‌బాద్]] |శంకర్ దయాళ్ సింగ్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[దుమ్కా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|దుమ్కా]] (ఎస్.టి) |పృథ్వీ చంద్ కిస్కు |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[గయా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|గయా]] (ఎస్. సి.) |రామ్ స్వరూప్ రామ్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[గిరిడిహ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|గిరిడిహ్]] |సర్ఫరాజ్ అహ్మద్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[గొడ్డ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|గొడ్డ]] |సలావుద్దీన్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- | rowspan="2" |[[గోపాల్‌గంజ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|గోపాల్‌గంజ్]] |అబ్దుల్ గఫూర్ |[[సమతా పార్టీ]] |- |కాళీ ప్రసాద్ పాండే |[[స్వతంత్ర రాజకీయ నాయకుడు]] |- |[[హాజీపూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|హాజీపూర్]] (ఎస్. సి.) |రామ్ రతన్ రామ్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[హజారీబాగ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|హజారీబాగ్]] |దామోదర్ పాండే |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[జహనాబాద్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|జహనాబాద్]] |రామాశ్రయ్ ప్రసాద్ సింగ్ |[[కమ్యూనిస్టు పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (సి.పి.ఐ)]] |- |[[జంషెడ్‌పూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|జంషెడ్‌పూర్]] |గోపేశ్వర్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[ఝంఝార్‌పూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ఝంఝార్‌పూర్]] |జి.ఎస్. రాజన్స్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[కతిహార్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|కతిహార్]] |తారిఖ్ అన్వర్ (రాజకీయవేత్త) |[[నేషనలిస్ట్ కాంగ్రెస్ పార్టీ]] |- |[[ఖగారియా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ఖగారియా]] |సి.ఎస్.వర్మ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[ఖుంటి లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ఖుంటి]] (ఎస్.టి) |సైమన్ టిగ్గా |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- | rowspan="2" |[[కిషన్‌గంజ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|కిషన్‌గంజ్]] |జమీలూర్ రెహమాన్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |సయ్యద్ షహబుద్దీన్ |[[జనతాదళ్|జనతా దళ్]] |- |[[లోహర్దగా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|లోహర్దగా]] (ఎస్.టి) |సుమతి ఒరాన్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[మాధేపురా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|మాధేపుర]] |మహాబీర్ ప్రసాద్ యాదవ్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[మధుబని లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|మధుబని]] |అబ్దుల్ హన్నన్ అన్సారీ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- | rowspan="3" |[[మహరాజ్‌గంజ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|మహరాజ్‌గంజ్]] |చంద్ర శేఖర్ సింగ్ |[[జనతాదళ్|జనతా దళ్]] |- |క్రిషన్ ప్రతాప్ సింగ్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |రామ్ బహదూర్ సింగ్ |[[సమాజ్‌వాది జనతా పార్టీ (రాష్ట్రీయ)|సమాజ్‌వాదీ జనతా పార్టీ (రాష్ట్రీయ)]] |- |[[ముంగేర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ముంగేర్]] |దేవానందన్ ప్రసాద్ యాదవ్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[మోతీహరి లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|మోతీహరి]] |ప్రభావతి గుప్తా |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[ముజఫర్‌పూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ముజఫర్‌పూర్]] |లలితేశ్వర ప్రసాద్ షాహి |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[నలంద లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|నలంద]] |విజయ్ కుమార్ యాదవ్ |[[కమ్యూనిస్టు పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (సి.పి.ఐ)|కమ్యూనిస్ట్ పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా]] |- |[[నవాడా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|నవాడ]] (ఎస్. సి.) |కున్వర్ రామ్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[పాలము లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|పాలమావు]] (ఎస్. సి.) |కుమారి కమల కుమారి |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |పాట్నా |చంద్రేశ్వర్ ప్రసాద్ ఠాకూర్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[పూర్నియా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|పూర్నియా]] |మాధురీ సింగ్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[రాజ్‌మహల్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|రాజ్‌మహల్]] (ఎస్.టి) |సేథ్ హెంబ్రామ్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[రాంచీ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|రాంచీ]] |శివ ప్రసాద్ సాహు |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[రోసెరా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|రోసెరా]] (ఎస్. సి.) |రామ్ భగత్ పాశ్వాన్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |సహర్సా |చంద్ర కిషోర్ పాఠక్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[సమస్తిపూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|సమస్తిపూర్]] |రామ్ డియో రాయ్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- | rowspan="2" |[[ససారం లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ససారం]] (ఎస్. సి.) |[[మీరా కుమార్]] |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఇండియన్ నేషనల్ కాంగ్రెస్]] |- |[[జగ్జీవన్ రాం|జగ్జీవన్ రామ్]] | |- |[[షెయోహర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|షెయోహర్]] |రామ్ దులారి సిన్హా |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[సీతామర్హి లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|సీతామర్హి]] |రామ్ శ్రేష్ట్ ఖిర్హర్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[వైశాలి లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|వైశాలి]] |కిషోరి సిన్హా |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |} == చండీగఢ్ == {| class="wikitable sortable" !నియోజకవర్గ !సభ్యుడు !పార్టీ |- |[[అరుణాచల్ తూర్పు లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|అరుణాచల్ తూర్పు]] |వాంగ్ఫా లోవాంగ్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[అరుణాచల్ పశ్చిమ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|అరుణాచల్ పశ్చిమ]] |ప్రేమ్ ఖండు తుంగోన్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |} == దాద్రా నగర్ హవేలీ == {| class="wikitable sortable" !నియోజకవర్గ !సభ్యుడు !పార్టీ |- |[[దాద్రా నగర్ హవేలీ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|దాద్రా నగర్ హవేలీ]] (ఎస్.టి) |సీతారాం జీవ్యాభాయ్ గవాలి |[[స్వతంత్ర రాజకీయ నాయకుడు|స్వతంత్ర]] |- |} == డామన్ డయ్యూ == {| class="wikitable sortable" !నియోజకవర్గ !సభ్యుడు !పార్టీ |- |[[డామన్ డయ్యూ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|డామన్ డయ్యూ]] |గోపాల్ కలాన్ తాండెల్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |} == ఢిల్లీ == {| class="wikitable sortable" !నియోజకవర్గం ! సభ్యుడు ! పార్టీ |- | ఢిల్లీ సదర్ | జగదీష్ టైట్లర్ | [[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- | [[ఈస్ట్ ఢిల్లీ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|తూర్పు ఢిల్లీ]] | హచ్.కె.ఎల్. భగత్ | [[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- | కరోల్ బాగ్ (ఎస్. సి.) | సుందరవతి నావల్ ప్రభాకర్ | [[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- | [[న్యూఢిల్లీ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|న్యూఢిల్లీ]] | కృష్ణ చంద్ర పంత్ | [[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- | [[నార్త్ ఈస్ట్ ఢిల్లీ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ఈశాన్య ఢిల్లీ]] | జై ప్రకాష్ అగర్వాల్ | [[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- | ఔటర్ ఢిల్లీ (ఎస్. సి.) | చౌదరి భరత్ సింగ్ | [[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- | rowspan="2" | [[దక్షిణ ఢిల్లీ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|దక్షిణ ఢిల్లీ]] | ఎ. సింగ్ | [[స్వతంత్ర రాజకీయ నాయకుడు|స్వతంత్ర]] |- | లలిత్ మాకెన్ | [[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |} == గోవా == {| class="wikitable sortable" !నియోజకవర్గం !సభ్యుడు !పార్టీ |- |[[చండీగఢ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|చండీగఢ్]] |జగన్నాథ్ కౌశల్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|భారత జాతీయ కాంగ్రెస్ (ఐఎన్సి)]] |- |} == గుజరాత్ == {| class="wikitable sortable" !నియోజకవర్గం !సభ్యుడు !పార్టీ |- |అహ్మదాబాద్ |హరూభాయ్ మెహతా |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[అమ్రేలి లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|అమ్రేలి]] |నవీన్ రావణి |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[ఆనంద్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ఆనంద్]] |ఈశ్వరభాయ్ ఖోడాభాయ్ చావ్డా |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఇండియన్ నేషనల్ కాంగ్రెస్]] |- |[[బనస్కంతా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బనస్కంతా]] |భేరవ్దాన్ ఖేత్డాంగి గాథ్వి |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఇండియన్ నేషనల్ కాంగ్రెస్]] |- |[[వడోదర లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బరోడా]] |రంజిత్ సిన్హ్ గైక్వాడ్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[భావ్‌నగర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|భావ్‌నగర్]] |గిగాభాయ్ గోహిల్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[బారుచ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బారుచ్]] |అహ్మద్ మహమ్మద్ పటేల్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[వల్సాద్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బల్సార్]] (ఎస్.టి) |ఉత్తంభాయ్ హర్జీభాయ్ పటేల్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[ఛోటా ఉదయ్‌పూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ఛోటా ఉదయపూర్]] (ఎస్.టి) |అమర్‌సింహ రథావా |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |ధంధూక (ఎస్. సి.) |నర్సింగ్ మక్వానా |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |దోహద్ (ఎస్.టి) |సోమ్జీభాయ్ దామోర్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఇండియన్ నేషనల్ కాంగ్రెస్]] |- |[[గాంధీనగర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|గాంధీనగర్]] |జి.ఐ. పటేల్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- | rowspan="2" |గోధ్రా |జైదీప్ సింగ్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |శాంతీలాల్ పురుషోత్తమదాస్ పటేల్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[జాంనగర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|జామ్‌నగర్]] |డి. పి. జడేజా |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[జునాగఢ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|జునాగఢ్]] |మోహన్‌భాయ్ లాల్జీభాయ్ పటేల్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[ఖేడా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|కైరా]] |అజిత్‌సిన్హ్ దాభి |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |కపద్వంజ్ |నట్వర్సిన్హ్ కేసర్సిన్హ్ సోలంకి |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[కచ్చ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|కచ్చ్]] |ఉషా థాకర్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |మాండ్వి (ఎస్.టి) |చితుభాయ్ గమిత్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[మహెసానా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|మెహసానా]] |ఎ.కె. పటేల్ |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |- |[[పటాన్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|పటాన్]] (ఎస్. సి.) |పునమ్ చంద్ మితాభాయ్ వంకర్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[పోరుబందర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|పోర్‌బందర్]] |భరత్ కుమార్ మాల్దేవ్జీ ఒడెడ్రా |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[రాజ్‌కోట్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|రాజ్‌కోట్]] |రామాభేన్ రాంజీభాయ్ మవానీ పటేల్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[సబర్కంటా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|సబర్కంట]] |హెచ్.ఎం. పటేల్ |[[జనతా పార్టీ]] |- |[[సూరత్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|సూరత్]] |ఛగన్‌భాయ్ దేబాభాయ్ పటేల్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[సురేంద్రనగర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|సురేంద్రనగర్]] |ప్రతాప్‌సింహ జల దిగ్విజయ్‌సింహ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |} == హర్యానా == {| class="wikitable sortable" !నియోజక వర్గం !సభ్యుడు !పార్టీ |- |[[అంబాలా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|అంబాలా]] (ఎస్.సి) |రామ్ ప్రకాష్ చౌదరి |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |rowspan=2|భివాని |బంసీ లాల్ (ఉప ఎన్నిక) |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |రామ్ నారాయణ్ సింగ్ |[[లోక్‌దళ్]] |- |rowspan=2|[[ఫరీదాబాద్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ఫరీదాబాద్]] |ఖుర్షీద్ అహ్మద్ (ఉప ఎన్నిక) |[[లోక్‌దళ్]] |- |చౌదరి రహీమ్ ఖాన్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[హిసార్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|హిసార్]] |బీరేందర్ సింగ్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[కర్నాల్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|కర్నాల్]] |చిరంజి లాల్ శర్మ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[కురుక్షేత్ర లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|కురుక్షేత్ర]] |హర్పాల్ సింగ్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[మహేంద్రగఢ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|మహేంద్రగఢ్]] |రావ్ బీరేంద్ర సింగ్ |[[జనతాదళ్]] |- |[[రోహ్తక్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|రోహ్తక్]] |హరద్వారీ లాల్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |rowspan=2|[[సిర్సా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|సిర్సా]] (ఎస్. సి.) |దల్బీర్ సింగ్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |హెట్ రామ్ |[[జనతాదళ్]] |- |[[సోనిపట్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|సోనేపట్]] |ధరమ్ పాల్ సింగ్ మాలిక్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |} == హిమాచల్ ప్రదేశ్ == {| class="wikitable sortable" !నియోజక వర్గం !సభ్యుడు !పార్టీ |- |[[హమీర్‌పూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|హమీర్పూర్]] |ప్రొఫె. నారాయణ్ చంద్ పరాశర్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[మండి లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|మండి]] |సుఖ్ రామ్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[సిమ్లా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|సిమ్లా]] (ఎస్. సి.) |క్రిషన్ దత్ సుల్తాన్‌పురి |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |} == జమ్మూ కాశ్మీర్ == {| class="wikitable sortable" !నియోజక వర్గం !సభ్యుడు !పార్టీ |- |[[అనంతనాగ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|అనంతనాగ్]] |బేగం అక్బర్ జహాన్ అబ్దుల్లా |[[జమ్మూ కాశ్మీర్ నేషనల్ కాన్ఫరెన్స్]] |- |[[బారాముల్లా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బారాముల్లా]] |సైఫుద్దీన్ సోజ్ |[[జమ్మూ కాశ్మీర్ నేషనల్ కాన్ఫరెన్స్]] |- |[[జమ్మూ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|జమ్ము]] |జనక్ రాజ్ గుప్తా |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[లడఖ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|లడఖ్]] |పి. నామ్‌గ్యాల్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[శ్రీనగర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|శ్రీనగర్]] |అబ్దుల్ రషీద్ కాబూలి |[[జమ్మూ కాశ్మీర్ నేషనల్ కాన్ఫరెన్స్]] |- |rowspan=2|[[ఉధంపూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ఉధంపూర్]] |గిర్ధారి లాల్ డోగ్రా |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |మొహమ్మద్. అయూబ్ ఖాన్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |} == జార్ఖండ్ == {| class="wikitable sortable" !నియోజక వర్గం !సభ్యుడు !పార్టీ |- |[[కోదర్మా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|కోదర్మ]] |తిలక్ధారి ప్రసాద్ సింగ్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[సింగ్‌భూమ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|సింగ్‌భూమ్]] (ఎస్.టి) |బాగున్ సుంబ్రూయి |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |} == కర్ణాటక == {| class="wikitable sortable" !నియోజక వర్గం !సభ్యుడు !పార్టీ |- |[[బాగల్‌కోట్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బాగల్‌కోట్]] |హనుమత్ గౌడ భీమనగౌడ పాటిల్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[బెంగళూరు ఉత్తర లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బెంగళూరు నార్త్]] |సి. కె. జాఫర్ షరీఫ్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[బెంగళూరు సౌత్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బెంగళూరు సౌత్]] |వి. S. కృష్ణ అయ్యర్ |[[జనతా పార్టీ]] |- |[[బెల్గాం లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బెల్గాం]] |షణ్ముఖప్ప బసప్ప సిద్నాల్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[బళ్ళారి లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బళ్లారి]] |[[బసవరాజేశ్వరి|బసవ రాజేశ్వరి]] |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[బీదర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బీదర్]] (ఎస్. సి.) |నర్సింగ్ హుల్లా సూర్యవంశీ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[బీజాపూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బీజాపూర్]] |ఎస్.ఎం.. గురడ్డి |[[జనతా పార్టీ]] |- |[[చామరాజనగర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|చామరాజనగర్]] (ఎస్. సి.) |వి. శ్రీనివాస ప్రసాద్ |[[సమతా పార్టీ]] |- |[[చిక్కబల్లాపూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|చిక్బల్లాపూర్]] |వి. కృష్ణారావు |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[చిక్కోడి లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|చిక్కోడి]] (ఎస్. సి.) |బి. శంకరానంద్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |చిక్‌మగళూరు |డి.కె. తారాదేవి |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[చిత్రదుర్గ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|చిత్రదుర్గ]] |కె.హెచ్. రంగనాథ్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[దావణగెరె లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|దావణగెరె]] |చన్నయ్య ఒడెయార్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[ధార్వాడ్ ఉత్తర లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ధార్వాడ్ నార్త్]] |డి.కె. నాయకర్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |ధార్వాడ్ సౌత్ |అజీజ్ సైట్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[గుల్బర్గా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|గుల్బర్గా]] |[[వీరేంద్ర పాటిల్]] |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[హసన్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|హస్సన్]] |[[హెచ్.ఎన్. నంజే గౌడ]] |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |కనకపుర |ఎం.వి. చంద్రశేఖర మూర్తి |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[ఉత్తర కన్నడ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ఉత్తర కన్నడ]] |దేవరాయ జి. నాయక్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[కోలార్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|కోలార్]] (ఎస్. సి.) |వి.వెంకటేష్ |[[జనతా పార్టీ]] |- |[[కొప్పల్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|కొప్పల్]] | [[హెచ్.జి. రాములు]] |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[మాండ్య లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|మాండ్య]] |కె.వి. శంకరగౌడ |[[జనతా పార్టీ]] |- |మంగళూరు |జనార్దన పూజారి |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[మైసూరు లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|మైసూర్]] |శ్రీకంఠదత్త నరసింహరాజ వడియార్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |rowspan=2|[[రాయచూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|రాయచూర్]] |బి.వి. దేశాయ్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |ఎం. వై. ఘోర్పడే |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[షిమోగా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|షిమోగా]] |టి.వి. చంద్రశేఖరప్ప |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[తుమకూరు లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|తుమకూరు]] |గంగసంద్ర సిద్దప్ప బసవరాజ్ |కాంగ్రెస్ |- |ఉడిపి |ఆస్కార్ ఫెర్నాండెజ్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |} == కేరళ == {| class="wikitable sortable" !నియోజక వర్గం !సభ్యుడు !పార్టీ |- |అడూర్ (ఎస్. సి.) |కె. కుంజుంబు |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[ఆలప్పుజ్హ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ఆలప్పుజ్హ]] |వక్కం పురుషోత్తమన్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[వటకర లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|వటకర]] |కె.పి. ఉన్నికృష్ణన్ |ఇండియన్ కాంగ్రెస్ (సోషలిస్ట్) |- |[[కోజికోడ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|కోజికోడ్]] |కె.జి ఆదియోడి |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[అట్టింగల్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|అట్టింగల్]] |తలెక్కునిల్ బషీర్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[ఎర్నాకులం లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ఎర్నాకులం]] |కె. వి. థామస్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఇండియన్ నేషనల్ కాంగ్రెస్]] |- |[[కాసరగోడ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|కాసరగోడ్]] |ఐ. రామా రాయ్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[కొట్టాయం లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|కొట్టాయం]] |కె. సురేష్ కురుప్ |[[కమ్యూనిస్టు పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (మార్కిస్టు)]] |- |[[ఇడుక్కి లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ఇడుక్కి]] |పి.జె. కురియన్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఇండియన్ నేషనల్ కాంగ్రెస్]] |- |[[మావేలికర లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|మావెలికర]] |థామస్ తంపన్ |[[జనతా పార్టీ]] |- |ముకుందపురం |కె. మోహన్ దాస్ |కేరళ కాంగ్రెస్ |- |మువట్టుపుజ |జార్జ్ జోసెఫ్ ముండకల్ |కేరళ కాంగ్రెస్ |- |ఒట్టపాలెం (ఎస్. సి.) |[[కె. ఆర్. నారాయణన్|కె.ఆర్. నారాయణన్]] |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[పాలక్కాడ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|పాలక్కాడ్]] |[[వి.ఎస్. విజయరాఘవన్]] |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[పొన్నాని లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|పొన్నాని]] |గులాం మెహమూద్ బనత్వాలా |[[ఇండియన్ యూనియన్ ముస్లిం లీగ్]] |- |[[మలప్పురం లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|మంజేరి]] |ఇబ్రహీం సులైమాన్ సైట్ |[[ఇండియన్ యూనియన్ ముస్లిం లీగ్]] |- |[[కొల్లాం లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|కొల్లాం]] |ఎస్. కృష్ణ కుమార్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[తిరువనంతపురం లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|తిరువనంతపురం]] |ఎ. చార్లెస్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[త్రిసూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|త్రిచూర్]] |పి.ఎ. ఆంటోనీ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఇండియన్ నేషనల్ కాంగ్రెస్]] |- |[[వటకర లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|వడకర]] |ముల్లపల్లి రామచంద్రన్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఇండియన్ నేషనల్ కాంగ్రెస్]] |- |} == లక్షద్వీప్ == {| class="wikitable sortable" !నియోజకవర్గం !సభ్యుడు !పార్టీ |- |[[లక్షద్వీప్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|లక్షద్వీప్]] (ఎస్.టి) |పి.ఎం. సయీద్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |} == మధ్యప్రదేశ్ == {| class="wikitable sortable" !నియోజక వర్గం !సభ్యుడు !పార్టీ |- |[[బాలాఘాట్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బాలాఘాట్]] |పండిట్ నంద్ కిషోర్ శర్మ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[బస్తర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బస్తర్]] (ఎస్.టి) |మానికి రామ్ సోడి |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[బేతుల్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బేతుల్]] |అస్లాం షేర్ ఖాన్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[భిండ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|భింద్]] |కృష్ణ సింగ్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[భోపాల్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|భోపాల్]] |కె.ఎన్. ప్రధాన్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[బిలాస్‌పూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బిలాస్పూర్]] (ఎస్. సి.) |ఖేలన్ రామ్ జంగ్డే |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[చింద్వారా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|చింద్వారా]] |[[కమల్ నాథ్]] |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[దామోహ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|దామోహ్]] |దాల్ చందర్ జైన్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[ధార్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ధార్]] (ఎస్.టి) |ప్రతాప్ సింగ్ బఘెల్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[దుర్గ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|దుర్గ్]] |చందులాల్ చంద్రకర్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[గ్వాలియర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|గ్వాలియర్]] |మాధవరావ్ సింధియా |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[గునా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|గుణ]] |మహేంద్ర సింగ్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[హోషంగాబాద్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|హోషంగాబాద్]] |రామేశ్వర్ నీఖ్రా |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[ఇండోర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ఇండోర్]] |ప్రకాష్ చంద్ సేథి |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[జబల్‌పూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|జబల్‌పూర్]] |కల్. అజయ్ నారాయణ్ ముష్రాన్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[జాంజ్‌గిర్-చంపా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|జాంజ్‌గిర్-చంపా]] |ప్రభాత్ కుమార్ మిశ్రా |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[కంకేర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|కంకేర్]] (ఎస్.టి) |అరవింద్ విశ్రమ్ సింగ్ నేతమ్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[ఖజురహో లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ఖజురహో]] |విద్యావతి చతుర్వేది |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[ఖాండ్వా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ఖాండ్వా]] |కాళీచరణ్ సకర్గయం |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[ఖర్గోన్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ఖర్గోన్]] |సుభాష్ యాదవ్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[మాండ్లా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|మండ్లా]] (ఎస్.టి) |మోహన్ లాల్ జిక్రమ్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[మందసౌర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|మంద్‌సౌర్]] |బాల్కవి బైరాగి |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[మోరెనా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|మొరెనా]] (ఎస్. సి.) |కమ్మోదిలాల్ జాతవ్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |rowspan=2|[[రాయ్‌గఢ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం (ఛత్తీస్‌గఢ్)|రాయ్‌గఢ్]] (ఎస్.టి) |దిగ్విజయ సింగ్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |కుమారి పుష్పా దేవి సింగ్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |rowspan=2|[[రాయ్‌పూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|రాయ్‌పూర్]] |కేయూర్ భూషణ్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |విద్యా చరణ్ శుక్లా |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[రాజ్‌నంద్‌గావ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|రాజ్‌నంద్‌గావ్]] |శివేంద్ర బహదూర్ సింగ్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[రత్లాం లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|రత్లాం]] |[[దిలీప్ సింగ్ భూరియా]] |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[రేవా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|రేవా]] |మార్తాండ్ సింగ్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[సాగర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|సాగర్]] (ఎస్. సి.) |నందలాల్ చౌదరి |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[సారన్‌గఢ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం (ఛత్తీస్‌గఢ్)|సారన్‌గఢ్]] (ఎస్. సి.) |పరాస్ రామ్ భరద్వాజ్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |rowspan=2|[[సత్నా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|సత్నా]] |అర్జున్ సింగ్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |అజీజ్ ఖురేషి |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[సియోని లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|సియోని]] |గార్గి శంకర్ మిశ్రా |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[షాడోల్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|షాడోల్]] (ఎస్.టి) |దల్బీర్ సింగ్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[షాజాపూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|షాజాపూర్]] (ఎస్. సి.) |బాపులాల్ మాలవీయ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[సిధి లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|సిధి]] (ఎస్.టి) |మోతీలాల్ సింగ్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[సర్గుజా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|సుర్గుజా]] (ఎస్.టి) |లాల్ విజయ్ ప్రతాప్ సింగ్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[ఉజ్జయిని లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ఉజ్జయిని]] (ఎస్. సి.) |సత్యనారాయణ పవార్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[విదిశ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|విదిష]] |ప్రతాప్ భాను శర్మ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |} == మహారాష్ట్ర == {| class="wikitable sortable" !నియోజక వర్గం !సభ్యుడు !పార్టీ |- |[[అహ్మద్‌నగర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|అహ్మద్‌నగర్]] |యశ్వంతరావు గడఖ్ పాటిల్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[అకోలా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|అకోలా]] |మధుసూదన్ వైరాలే |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[అమరావతి లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|అమరావతి]] |ఉషా ప్రకాష్ చౌదరి |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[ఔరంగాబాద్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ఔరంగాబాద్]] |సాహెబ్రావ్ పి. డొంగాంకర్ |ఇండియన్ కాంగ్రెస్ (సోషలిస్ట్) |- |rowspan=2|[[బారామతి లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బారామతి]] |శరద్ పవార్ |కాంగ్రెస్-ఎస్ |- |సంభాజీరావు సాహెబ్రావ్ కాకడే, 1985 ఉప ఎన్నిక |[[జనతా పార్టీ]] |- |[[బీడ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బీడ్]] |కేశరబాయి క్షీరసాగర్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |భండారా |కేశరావు ఆత్మారాంజీ పార్ధి |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |బొంబాయి నార్త్ |అనూప్‌చంద్ ఖిమ్‌చంద్ షా |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |బొంబాయి నార్త్ సెంట్రల్ |శరద్ దిఘే |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |బొంబాయి నార్త్ వెస్ట్ |సునీల్ దత్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |బొంబాయి సౌత్ |[[మురళీ దేవరా]] |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |బొంబాయి సౌత్ సెంట్రల్ |దత్తా సమంత్ |[[స్వతంత్ర రాజకీయ నాయకుడు|స్వతంత్ర]] |- |[[చంద్రపూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|చంద్రపూర్]] |[[శాంతారామ్ పొట్దుఖే]] |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |దహను (ఎస్.టి) |దామోదర్ బార్కు శింగడ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[ధూలే లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ధూలే]] (ఎస్.టి) |రేష్మా మోతిరామ్ భోయే |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |ఎరండోల్ |విజయ్ కుమార్ నావల్ పాటిల్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[హింగోలి లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|హింగోలి]] |ఉత్తమ్ బి. రాథోడ్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |ఇచల్‌కరంజి |రాజారామ్ అలియాస్ బాలాసాహెబ్ శంకర్రావు మానె |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[జల్గావ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|జల్గావ్]] |యాదవ్ శివరామ్ మహాజన్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[జల్నా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|జల్నా]] |బాలాసాహెబ్ పవార్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |కరద్ |ప్రేమలాబాయి దాజీసాహెబ్ చవాన్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |ఖేడ్ |రామకృష్ణ మోర్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[కొల్హాపూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|కొల్హాపూర్]] |ఉదయసింగరావు గైక్వాడ్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |కోపర్‌గావ్ |బాలాసాహెబ్ విఖే పాటిల్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |కులబ |దినకర్ బాబు పాటిల్ | |- |[[లాతూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|లాతూర్]] (ఎస్. సి.) |శివరాజ్ వి. పాటిల్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |మాలేగావ్ (ఎస్.టి) |సీతారాం సయాజీ భోయే |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[ముంబై సౌత్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ముంబై సౌత్]] |మురళీ దేవరా |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |rowspan=2|[[ముంబై నార్త్ వెస్ట్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ముంబై-నార్త్-వెస్ట్]] |గురుదాస్ కామత్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |సునీల్ దత్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[నాగపూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|నాగ్‌పూర్]] |బన్వారీ లాల్ పురోహిత్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |rowspan=2|[[నాందేడ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|నాందేడ్]] |శంకర్రావు భౌరావ్ చవాన్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[అశోక్ చవాన్]] |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[నందుర్బార్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|నందూర్బార్]] (ఎస్.టి) |మణిక్రావ్ హోడ్ల్యా గావిట్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[నాసిక్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|నాసిక్]] |మురళీధర్ మనే |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[ఉస్మానాబాద్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ఉస్మానాబాద్]] (ఎస్. సి.) |అరవింద్ తులసీరామ్ కాంబ్లే |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |పంధర్పూర్ (ఎస్. సి.) |సందీపన్ భగవాన్ థోరట్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[పర్భని లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|పర్భాని]] |రామ్రావ్ నారాయణరావు యాదవ్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[పూణే లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|పూణె]] |విఠల్ నర్హర్ గాడ్గిల్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |రాజాపూర్ |ప్రొఫె. మధు దండవతే |[[జనతాదళ్]] |- |[[రాంటెక్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|రామ్‌టెక్]] (ఎస్. సి.) |ముకుల్ బాలకృష్ణ వాస్నిక్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |రత్నగిరి |హుస్సేన్ దల్వాయి |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[సాంగ్లీ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|సాంగ్లీ]] |ప్రకాష్ వి. పాటిల్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[సతారా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|సతారా]] |ప్రతాప్రావు బాబూరావు భోసలే |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[షోలాపూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|షోలాపూర్]] |గంగాధర్ సిద్రామప్ప కూచన్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[థానే లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|థానే]] |శాంతారామ్ గోపాల్ ఘోలప్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[వార్థా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|వార్ధా]] |వసంత్ పురుషోత్తం సాఠే |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |వాషిమ్ |గులాం నబీ ఆజాద్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |యావత్మల్ |ఉత్తమ్రావ్ దేవరావ్ పాటిల్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |} == మణిపూర్ == {| class="wikitable sortable" !నియోజక వర్గం !సభ్యుడు !పార్టీ |- |[[ఇన్నర్ మణిపూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ఇన్నర్ మణిపూర్]] |ఎన్. టోంబి సింగ్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[ఔటర్ మణిపూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ఔటర్ మణిపూర్]] (ఎస్.టి) |మీజిన్లుంగ్ కామ్సన్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |} == మేఘాలయ == {| class="wikitable sortable" !నియోజక వర్గం !సభ్యుడు !పార్టీ |- |[[షిల్లాంగ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|షిల్లాంగ్]] |గిల్బర్ట్ జి. స్వెల్ |[[స్వతంత్ర రాజకీయ నాయకుడు|స్వతంత్ర]] |- |[[తురా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|తురా]] (ఎస్.టి) |[[పి.ఎ.సంగ్మా|పి.ఎ. సంగ్మా]] |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |} == మిజోరం == {| class="wikitable sortable" !నియోజక వర్గం !సభ్యుడు !పార్టీ |- |[[మిజోరం లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|మిజోరం]] (ఎస్.టి) |లాల్ దుహోమా |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |} == నాగాలాండ్ == {| class="wikitable sortable" !నియోజక వర్గం !సభ్యుడు !పార్టీ |- |[[నాగాలాండ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|నాగాలాండ్]] |చింగ్వాంగ్ కొన్యాక్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |} == ఒడిశా == {| class="wikitable sortable" !నియోజక వర్గం !సభ్యుడు !పార్టీ |- |rowspan=2|[[అస్కా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|అస్కా]] |బిజూ పట్నాయక్ |[[జనతాదళ్]] |- |సోమ్‌నాథ్ రాథ్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[బాలాసోర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బాలాసోర్]] |చింతామణి జెనా |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |rowspan=3|[[బెర్హంపూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బెర్హంపూర్]] |జయంతీ పట్నాయక్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |పి.వి. నరసింహారావు |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |రాచకొండ జగన్నాథరావు |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[భద్రక్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|భద్రక్]] (ఎస్. సి.) |అనంత ప్రసాద్ సేథీ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[భువనేశ్వర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|భువనేశ్వర్]] |చింతామణి పాణిగ్రాహి |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[బోలంగీర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బోలంగీర్]] |నిత్యానంద మిశ్రా |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |డియోగఢ్ |శ్రీబల్లవ పాణిగ్రాహి |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[ధెంకనల్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ధెంకనల్]] |సింగ్ డియో, ఎవిఎస్ఎం, బ్రిగ్. కామాఖ్య ప్రసాద్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[జగత్‌సింగ్‌పూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|జగత్‌సింగ్‌పూర్]] |లక్ష్మణ్ మల్లిక్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[జాజ్‌పూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|జాజ్‌పూర్]] (ఎస్. సి.) |అనాది చరణ్ దాస్ |[[జనతాదళ్]] |- |[[కలహండి లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|కలహండి]] |జగ్నాథ్ పట్నాయక్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[కేంద్రపారా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|కేంద్రపారా]] |శరత్ కుమార్ దేబ్ |[[జనతా పార్టీ]] |- |[[కియోంజర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|కియోంఝర్]] (ఎస్.టి) |హరిహర్ సోరెన్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[కోరాపుట్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|కోరాపుట్]] (ఎస్.టి) |గిరిధర్ గమాంగ్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[మయూర్‌భంజ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|మయూర్‌భంజ్]] (ఎస్.టి) |సిధ లాల్ ముర్ము |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[నబరంగ్‌పూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|నౌరంగ్‌పూర్]] (ఎస్.టి) |ఖగపతి ప్రధాని |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |ఫుల్బాని (ఎస్. సి.) |రాధాకాంత దిగల్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[పూరీ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|పూరి]] |బ్రజ్మోహన్ మొహంతి |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[సంబల్‌పూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|సంబల్పూర్]] |[[కృపసింధు భోయ్]] |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[సుందర్‌గఢ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|సుందర్‌గఢ్]] (ఎస్.టి) |[[మారిస్ కుజుర్]] |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |} == పుదుచ్చేరి == {| class="wikitable sortable" !నియోజక వర్గం !సభ్యుడు !పార్టీ |- |[[పుదుచ్చేరి లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|పుదుచ్చేరి]] |పి. షణ్ముగం |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |} == పంజాబ్ == {| class="wikitable sortable" !నియోజక వర్గం !సభ్యుడు !పార్టీ |- |[[అమృత్‌సర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|అమృత్‌సర్]] |రఘునందన్ లాల్ భాటియా |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[బటిండా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|భటిండా]] (ఎస్. సి.) |తేజా సింగ్ దార్ది |[[శిరోమణి అకాలీ దళ్|అకాలీ దళ్]] |- |[[ఫరీద్‌కోట్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ఫరీద్‌కోట్]] |షమీందర్ సింగ్ |[[శిరోమణి అకాలీ దళ్|అకాలీ దళ్]] |- |[[ఫిరోజ్‌పూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ఫిరోజ్‌పూర్]] |గుర్దియల్ సింగ్ ధిల్లాన్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[గురుదాస్‌పూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|గురుదాస్పూర్]] |సుఖ్‌బున్స్ కౌర్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[హోషియార్‌పూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|హోషియార్పూర్]] |కమల్ చౌదరి | |- |[[జలంధర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|జులంధర్]] |జనరల్ రాజిందర్ సింగ్ స్పారో |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[లూథియానా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|లూధియానా]] |మేవా సింగ్ గిల్ |[[శిరోమణి అకాలీ దళ్|అకాలీ దళ్]] |- |[[పాటియాలా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|పాటియాలా]] |చరణ్‌జిత్ సింగ్ వాలియా |[[శిరోమణి అకాలీ దళ్|అకాలీ దళ్]] |- |ఫిల్లౌర్ (ఎస్. సి.) |చౌదరి సుందర్ సింగ్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |రోపర్ (ఎస్. సి.) |చరణ్‌జిత్ సింగ్ |[[శిరోమణి అకాలీ దళ్|అకాలీ దళ్]] |- |[[సంగ్రూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|సంగ్రూర్]] |[[బల్వంత్ సింగ్ రామూవాలియా]] |[[శిరోమణి అకాలీ దళ్|అకాలీ దళ్]] |- |తర్న్ తరణ్ |తర్లోచన్ సింగ్ తుర్ |శిరోమణి అకాలీదళ్ |- |} == రాజస్థాన్ == {| class="wikitable sortable" !నియోజకవర్గం !సభ్యుడు !పార్టీ |- |[[అజ్మీర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|అజ్మీర్]] |విష్ణు కుమార్ మోడీ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |rowspan=2|[[అల్వార్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|అల్వార్]] |నావల్ కిషోర్ శర్మ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |రామ్ సింగ్ యాదవ్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[బన్స్వారా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బన్స్వారా]] (ఎస్.టి) |ప్రభు లాల్ రావత్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |rowspan=2|[[బార్మర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బార్మర్]] |రామ్ నివాస్ మిర్ధా |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |విరధి చంద్ జైన్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |బయానా (ఎస్. సి.) |లాలా రామ్ కెన్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[భరత్‌పూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|భరత్‌పూర్]] |[[కె. నట్వర్ సింగ్]] |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[భిల్వారా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|భిల్వారా]] |గిర్ధారి లాల్ వ్యాస్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |rowspan=2|[[బికనీర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బికనీర్]] |బల్ రామ్ జాఖర్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |మన్‌ఫూల్ సింగ్ బదు చౌదరి |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[చిత్తోర్‌గఢ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|చిత్తోర్‌గఢ్]] |ప్రొఫె. నిర్మలా కుమారి శక్తావత్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |rowspan=2|[[చురు లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|చురు]] |మోహర్ సింగ్ రాథోడ్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |నరేంద్ర బుడానియా |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[దౌసా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|దౌసా]] (ఎస్.టి) |రాజేష్ పైలట్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[గంగానగర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|గంగానగర్]] (ఎస్. సి.) |బీర్బల్ రామ్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[జలోర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|జలోర్]] (ఎస్. సి.) |సర్దార్ బూటా సింగ్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[ఝలావర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ఝలావర్]] |జుజార్ సింగ్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[జుంఝును లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|జుంఝును]] |మొహమ్మద్. అయూబ్ ఖాన్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |rowspan=2|[[జోధ్‌పూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|జోధ్‌పూర్]] |చంద్రేష్ కుమారి కటోచ్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |అశోక్ గెహ్లాట్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[కోటా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|కోట]] |శాంతి కుమార్ ధరివాల్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |rowspan=2|[[పాలి లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|పాలి]] |మూల్ చంద్ దాగా |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |శంకర్ లాల్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |సాలంబర్ (ఎస్.టి) |అల్ఖా రామ్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |సవాయి మాధోపూర్ (ఎస్.టి) |రామ్ కుమార్ మీనా |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |టోంక్ (ఎస్.సి) |బన్వారీ లాల్ బైర్వా |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[ఉదయ్‌పూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ఉదయ్‌పూర్]] |ఇందుబాలా సుఖాడియా |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |} == [[సిక్కిం]] == {| class="wikitable sortable" !నియోజక వర్గం !సభ్యుడు !పార్టీ |- |rowspan=2|[[సిక్కిం లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|సిక్కిం]] |దిల్ కుమారి భండారి |సిక్కిం సంగ్రామ్ పరిషత్ |- |ఎన్.బి. భండారి |[[స్వతంత్ర రాజకీయ నాయకుడు|స్వతంత్ర]] |- |} == [[తమిళనాడు]] == {| class="wikitable sortable" !నియోజక వర్గం !సభ్యుడు !పార్టీ |- |rowspan=2|[[అరక్కోణం లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|అరక్కోణం]] |రంగస్వామి జీవరథినం |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |ఎస్. జగత్రక్షకన్ |ద్రావిడ మున్నేట్ర కజగం |- |[[చిదంబరం లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|చిదంబరం]] (ఎస్. సి.) |పి. వల్లాల్ పెరుమాన్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[కోయంబత్తూరు లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|కోయంబత్తూరు]] |సి.కె. కుప్పుస్వామి |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[కడలూరు లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|కడలూరు]] |పి.ఆర్.ఎస్. వెంకటేశన్ |తమిళ మనీలా కాంగ్రెస్ (మూపనార్) |- |[[దిండిగల్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|దిండిగల్]] |కె.ఆర్. నటరాజన్ |ఆల్ ఇండియా అన్నా ద్రావిడ మున్నేట్ర కజగం |- |[[గోబిచెట్టిపాళయం లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|గోబిచెట్టిపాళయం]] |పి. కొలందైవేలు |[[అఖిల భారత అన్నా ద్రావిడ మున్నేట్ర కజగం]] |- |rowspan=2|[[కరూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|కరూర్]] |ఎ.ఆర్. మురుగయ్య |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[ఎం. తంబిదురై]] |[[అఖిల భారత అన్నా ద్రావిడ మున్నేట్ర కజగం]] |- |[[చెన్నై సెంట్రల్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|మద్రాస్ సెంట్రల్]] |ఎ. కళానిత్తి |[[ద్రవిడ మున్నేట్ర కజగం|ద్రావిడ మున్నేట్ర కజగం]] |- |[[చెన్నై నార్త్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|మద్రాస్ నార్త్]] |ఎన్. వి.ఎన్. సోము |[[ద్రవిడ మున్నేట్ర కజగం|ద్రావిడ మున్నేట్ర కజగం]] |- |[[చెన్నై దక్షిణ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|మద్రాస్ సౌత్]] |వైజయంతిమాల బాలి |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[మదురై లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|మదురై]] |ఎ.జి. సుబ్బురామన్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[మైలాడుతురై లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|మయిలాడుతురై]] |ఇఎస్ఎం. ప్యాకీర్ మహ్మద్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[నాగపట్నం లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|నాగపట్నం]] (ఎస్. సి.) |ఎం. మహాలింగం |[[అఖిల భారత అన్నా ద్రావిడ మున్నేట్ర కజగం]] |- |[[నాగర్‌కోయిల్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|నాగర్‌కోయిల్]] |ఎన్. డెన్నిస్ |తమిళ మనీలా కాంగ్రెస్ (మూపనార్) |- |[[నీలగిరి లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|నీలగిరి]] (ఎస్. సి.) |ఆర్. ప్రభు |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[పళని లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|పళని]] |సేనాపతి ఎ. గౌండర్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[పెరంబలూరు లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|పెరంబలూరు]] (ఎస్. సి.) |ఎస్. తంగరాజు |[[అఖిల భారత అన్నా ద్రావిడ మున్నేట్ర కజగం]] |- |[[పెరియకులం లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|పెరియకులం]] |పి. సెల్వేంద్రన్ |[[అఖిల భారత అన్నా ద్రావిడ మున్నేట్ర కజగం]] |- |[[పొల్లాచ్చి లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|పొల్లాచ్చి]] (ఎస్. సి.) |ఆర్. అన్నా నంబి |[[అఖిల భారత అన్నా ద్రావిడ మున్నేట్ర కజగం]] |- |పుదుక్కోట్టై |ఎన్. సుందరరాజ్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[రామనాథపురం లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|రామనాథపురం]] |వడివేలు రాజేశ్వరన్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[రాశిపురం లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|రాశిపురం]] (ఎస్. సి.) |బి. దేవరాజన్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[సేలం లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|సేలం]] |వజప్పడి కూతప్పదయాచి రామమూర్తి |[[స్వతంత్ర రాజకీయ నాయకుడు|స్వతంత్ర]] |- |[[శివగంగ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|శివగంగ]] |పళనియప్పన్ చిదంబరం |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[శివకాశి లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|శివకాశి]] |ఎన్. సౌందరరాజన్ |[[అఖిల భారత అన్నా ద్రావిడ మున్నేట్ర కజగం]] |- |[[శ్రీపెరంబుదూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|శ్రీపెరంబుదూర్]] (ఎస్. సి.) |[[మరగతం చంద్రశేఖర్]] |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[తెన్కాసి లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|తెంకాసి]] (ఎస్. సి.) |మూకయ్య అరుణాచలం |తమిళ మనీలా కాంగ్రెస్ (మూపనార్) |- |[[తంజావూరు లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|తంజావూరు]] |శివానందం సింగరవడివేల్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[తిండివనం లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|తిండివనం]] |S.S. రామస్వామి పడయాచి |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[తిరుచెందూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|తిరుచెందూర్]] |కె.టి. కోసల్రామ్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[తిరుచెంగోడ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|తిరుచెంగోడ్]] |పి. కన్నన్ |[[అఖిల భారత అన్నా ద్రావిడ మున్నేట్ర కజగం]] |- |rowspan=2|[[తిరుచిరాపల్లి లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|తిరుచిరాపల్లి]] |లౌర్దుసామి అడైకలరాజ్ |తమిళ మనీలా కాంగ్రెస్ (మూపనార్) |- |పి. ఆర్. కుమారమంగళం |కాంగ్రెస్ |- |rowspan=2|[[తిరునెల్వేలి లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|తిరునెల్వేలి]] |ధనుస్కోడి అతితన్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |ఎం.ఆర్. కదంబూర్ జనార్థనన్ |[[అఖిల భారత అన్నా ద్రావిడ మున్నేట్ర కజగం]] |- |[[తిరుపత్తూరు లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|తిరుపత్తూరు]] |ఆదికేశవన్ జయమోహన్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[వందవాసి లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|వందవాసి]] |ఎల్. బలరామన్ |తమిళ మనీలా కాంగ్రెస్ (మూపనార్) |- |[[వెల్లూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|వెల్లూరు]] |ఎ.సి. షణ్ముగం |[[అఖిల భారత అన్నా ద్రావిడ మున్నేట్ర కజగం]] |- |} == త్రిపుర == {| class="wikitable sortable" !నియోజక వర్గం !సభ్యుడు !పార్టీ |- |[[త్రిపుర తూర్పు లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|త్రిపుర తూర్పు]] (ఎస్.టి) |బాజు బాన్ రియాన్ |[[కమ్యూనిస్టు పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (మార్కిస్టు)]] |- |[[త్రిపుర పశ్చిమ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|త్రిపుర పశ్చిమ]] |అజోయ్ బిస్వాస్ |[[కమ్యూనిస్టు పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (మార్కిస్టు)]] |- |} == ఉత్తర ప్రదేశ్ == {| class="wikitable sortable" !నియోజక వర్గం !సభ్యుడు !పార్టీ |- |[[ఆగ్రా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ఆగ్రా]] |నిహాల్ సింగ్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[అక్బర్‌పూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|అక్బర్‌పూర్]] (ఎస్. సి.) |రాంపియారే సుమన్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[అలీఘర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|అలీఘర్]] |ఉషా రాణి తోమర్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[అలహాబాద్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|అలహాబాద్]] |[[అమితాబ్ బచ్చన్]] |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[అమేథీ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|అమేథి]] |[[రాజీవ్ గాంధీ]] |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[అమ్రోహా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|అమ్రోహా]] |[[రామ్ పాల్ సింగ్]] |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[అయోన్లా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|అయోన్లా]] |కళ్యాణ్ సింగ్ సోలంకి |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[అజంగఢ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|అజంగఢ్]] |సంతోష్ కుమార్ సింగ్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[బాగ్‌పట్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బాగ్‌పట్]] |చౌదరి చరణ్ సింగ్ |[[లోక్‌దళ్]] |- |[[బహ్రైచ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బహ్రైచ్]] |ఆరిఫ్ మహమ్మద్ ఖాన్ |[[బహుజన్ సమాజ్ పార్టీ]] |- |[[బలరాంపూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బలరాంపూర్]] |మహంత్ దీప్ నారాయణ్ వాన్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[బల్లియా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బల్లియా]] |[[జగన్నాథ్ చౌదరి]] |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[బందా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బందా]] |భీష్మ దేవ్ దూబే |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[బన్స్‌గావ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బాన్స్‌గావ్]] (ఎస్. సి.) |మహాబీర్ ప్రసాద్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[బారాబంకి లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బారాబంకి]] (ఎస్. సి.) |కమల ప్రసాద్ రావత్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[బరేలీ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బరేలీ]] |బేగం అబిదా అహ్మద్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[బస్తీ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బస్తీ]] (ఎస్. సి.) |రామ్ అవధ్ ప్రసాద్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[బిజ్నోర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బిజ్నోర్]] (ఎస్. సి.) |చౌదరి గిర్ధారి లాల్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |rowspan=2|బిల్హౌర్ |అరుణ్ కుమార్ నెహ్రూ |[[జనతాదళ్]] |- |జగదీష్ అవస్థి |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[బదౌన్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బుదౌన్]] |సలీమ్ ఇక్బాల్ షెర్వానీ |[[సమాజ్ వాదీ పార్టీ|సమాజ్‌వాదీ పార్టీ]] |- |[[బులంద్‌షహర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బులంద్‌షహర్]] |సురేంద్ర పాల్ సింగ్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |చైల్ (ఎస్. సి.) |బీహారీ లాల్ శైలేష్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[చందౌలీ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|చందౌలి]] |చంద్ర త్రిపాఠి |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[డియోరియా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|డియోరియా]] |రాజ్ మంగళ్ పాండే |[[జనతాదళ్]] |- |[[దొమరియాగంజ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|దొమరియాగంజ్]] |కాజీ జలీల్ అబ్బాసి |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[ఎటాహ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ఎటాహ్]] |మొహమ్మద్ మహాఫూజ్ అలీ ఖాన్ |[[లోక్‌దళ్]] |- |[[ఇటావా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ఎటావా]] |రఘురాజ్ సింగ్ చౌదరి |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[ఫైజాబాద్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ఫైజాబాద్]] |[[నిర్మల్ ఖత్రి]] |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[ఫరూఖాబాద్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ఫరూఖాబాద్]] |ఖుర్షేద్ ఆలం ఖాన్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |rowspan=2|[[ఫతేపూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ఫతేపూర్]] |హరి కృష్ణ శాస్త్రి |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |విశ్వనాథ్ ప్రతాప్ సింగ్ |[[జనతాదళ్]] |- |[[ఫిరోజాబాద్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ఫిరోజాబాద్]] (ఎస్. సి.) |గంగా రామ్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[గర్హ్వాల్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|గర్హ్వాల్]] |చంద్ర మోహన్ సింగ్ నేగి |[[జనతాదళ్]] |- |ఘతంపూర్ (ఎస్. సి.) |అష్కరన్ శంఖ్వార్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[ఘాజీపూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ఘాజీపూర్]] |జైనుల్ బషర్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[ఘోసి లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ఘోసి]] |రాజ్ కుమార్ రాయ్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[గోండా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|గొండ]] |ఆనంద్ సింగ్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[గోరఖ్‌పూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|గోరఖ్‌పూర్]] |మదన్ పాండే |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[హమీర్‌పూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం (ఉత్తరప్రదేశ్)|హమీర్పూర్]] |స్వామి ప్రసాద్ సింగ్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |హాపూర్ |కేదార్ నాథ్ సింగ్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[హర్దోయ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|హర్దోయ్]] (ఎస్. సి.) |కిందర్ లాల్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |rowspan=2|[[హరిద్వార్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|హరిద్వార్]] (ఎస్. సి.) |రామ్ సింగ్ |కాంగ్రెస్ |- |సుందర్ లాల్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[హత్రాస్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|హత్రాస్]] (ఎస్. సి.) |పురాణ్ చంద్ర |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[జలోర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|జలౌర్]] (ఎస్. సి.) |చౌదరి లచ్చి రామ్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |జలేసర్ |కైలాష్ యాదవ్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[జౌన్‌పూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|జాన్‌పూర్]] |కమల ప్రసాద్ సింగ్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[ఝాన్సీ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ఝాన్సీ]] |సుజన్ సింగ్ బుందేలా |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[కైరానా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|కైరానా]] |అక్తర్ హసన్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[కైసర్‌గంజ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|కైసెర్గంజ్]] |రణవీర్ సింగ్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[కన్నౌజ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|కన్నౌజ్]] |షీలా దీక్షిత్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[కాన్పూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|కాన్పూర్]] |నరేష్ చందర్ చతుర్వేది |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[ఖలీలాబాద్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ఖలీలాబాద్]] |చంద్ర శేఖర్ త్రిపాఠి |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[ఖేరీ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ఖేరి]] |ఉషా వర్మ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |ఖుర్జా (ఎస్. సి.) |వీర్ సేన్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[లాల్‌గంజ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|లాల్‌గంజ్]] (ఎస్. సి.) |రామ్ ధన్ |[[జనతాదళ్]] |- |[[మచ్లిషహర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|మచ్లిషహర్]] |మిశ్రపతి |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[మహరాజ్‌గంజ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం (ఉత్తర ప్రదేశ్)|మహారాజ్‌గంజ్]] |జితేందర్ సింగ్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[మెయిన్‌పురి లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|మైన్‌పురి]] |బల్రామ్ సింగ్ యాదవ్ |[[సమాజ్ వాదీ పార్టీ|సమాజ్‌వాదీ పార్టీ]] |- |[[మథుర లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|మధుర]] |మన్వేంద్ర సింగ్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[మీరట్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|మీరట్]] |మొహ్సినా కిద్వాయ్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[మీర్జాపూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|మీర్జాపూర్]] |ఉమాకాంత్ మిశ్రా |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[మిస్రిఖ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|మిస్రిఖ్]] (ఎస్. సి.) |సంక్త ప్రసాద్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[మోహన్‌లాల్‌గంజ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|మోహన్‌లాల్‌గంజ్]] (ఎస్. సి.) |జగన్నాథ్ ప్రసాద్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[మొరాదాబాద్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|మొరాదాబాద్]] |హఫీజ్ మొహమ్మద్. సిద్ధిక్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[ముజఫర్‌నగర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ముజఫర్ నగర్]] |ధరంవీర్ సింగ్ త్యాగి |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |నైనిటాల్ |సత్యేంద్ర చంద్ర ఘురియా |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |rowspan=2|పద్రౌనా |కున్వర్ చంద్ర ప్రతాప్ నారాయణ్ సింగ్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- | [[రామ్ నాగినా మిశ్రా]] | |- |[[ఫూల్‌పూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ఫుల్పూర్]] |రామ్ పూజన్ పటేల్ |[[జనతాదళ్]] |- |[[పిలిభిత్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|పిలిభిత్]] |భాను ప్రతాప్ సింగ్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[ప్రతాప్‌గఢ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ప్రతాప్‌గఢ్]] |దినేష్ సింగ్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[రాయ్‌బరేలి లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|రాయ్‌బరేలి]] |షీలా కౌల్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[రాంపూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|రాంపూర్]] |[[జుల్ఫికర్ అలీ ఖాన్]] |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[రాబర్ట్స్‌గంజ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|రాబర్ట్స్‌గంజ్]] (ఎస్. సి.) |రామ్ ప్యారే పనికా |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[సహారన్‌పూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|సహారన్‌పూర్]] |యశ్‌పాల్ సింగ్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |సైద్‌పూర్ (ఎస్. సి.) |రామ్ సముఝవన్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[సంభాల్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|సంభాల్]] |శ్రీమతి. శాంతి దేవి |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |షహాబాద్ |ధరమ్ గజ్ సింగ్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[షాజహాన్‌పూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|షాజహాన్‌పూర్]] (ఎస్. సి.) |జితేంద్ర ప్రసాద |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[సీతాపూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|సీతాపూర్]] |రాజేంద్ర కుమారి బాజ్‌పాయ్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[సుల్తాన్‌పూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|సుల్తాన్‌పూర్]] |రాజ్ కరణ్ సింగ్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[తెహ్రీ గర్వాల్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|తెహ్రీ గర్వాల్]] |బ్రహ్మ దత్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[ఉన్నావ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ఉన్నావ్]] |జియావుర్ రెహమాన్ అన్సారీ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[వారణాసి లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|వారణాసి]] |శ్యామ్‌లాల్ యాదవ్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |} == ఉత్తరాఖండ్ == {| class="wikitable sortable" !నియోజక వర్గం !సభ్యుడు !పార్టీ |- |[[హరిద్వార్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|హరిద్వార్]] |హరీష్ రావత్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |} == పశ్చిమ బెంగాల్ == {| class="wikitable sortable" !నియోజక వర్గం !సభ్యుడు !పార్టీ |- |[[అలీపుర్దువార్స్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|అలిపుర్దువార్స్]] (ఎస్.టి) |పియస్ టిర్కీ |రివల్యూషనరీ సోషలిస్ట్ పార్టీ |- |[[ఆరంబాగ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ఆరంబాగ్]] (ఎస్. సి.) |అనిల్ బసు |[[కమ్యూనిస్టు పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (మార్కిస్టు)]] |- |[[అస‌న్‌సోల్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|అసన్సోల్]] |ఆనంద గోపాల్ ముఖోపాధ్యాయ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[బాలూర్‌ఘాట్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బలూర్ఘాట్]] (ఎస్. సి.) |పాలాస్ బర్మాన్ |రివల్యూషనరీ సోషలిస్ట్ పార్టీ |- |[[బంకురా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బంకురా]] |బాసుదేబ్ ఆచార్య |[[కమ్యూనిస్టు పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (మార్కిస్టు)]] |- |[[బరాసత్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బరాసత్]] |తరుణ్ కాంతి ఘోష్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[బారక్‌పూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బరాక్‌పూర్]] |దేబీ ఘోసల్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[బెర్హంపూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బెర్హంపూర్]] |అతీష్ చంద్ర సిన్హా |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[బీర్బం లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బీర్బం]] (ఎస్. సి.) |గదాధర్ సాహా |[[కమ్యూనిస్టు పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (మార్కిస్టు)]] |- |[[బోల్‌పూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బోల్పూర్]] (ఎస్. సి.) |సోమ్‌నాథ్ ఛటర్జీ | |- |[[బోల్‌పూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బోల్పూర్]] |సారథీష్ రాయ్ |[[కమ్యూనిస్టు పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (మార్కిస్టు)]] |- |బుర్ద్వాన్ |సుధీర్ రే |[[కమ్యూనిస్టు పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (మార్కిస్టు)]] |- |కలకత్తా ఈశాన్య |అజిత్ కుమార్ పంజా |ఆల్ ఇండియా తృణమూల్ కాంగ్రెస్ |- |కలకత్తా నార్త్ వెస్ట్ |అశోక్ కుమార్ సేన్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[కోల్‌కతా దక్షిణ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|కలకత్తా సౌత్]] |భోలా నాథ్ సేన్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[కంఠి లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|కంఠి]] |ఫుల్రేణు గుహ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[కూచ్‌బెహార్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|కూచ్‌బెహార్]] (ఎస్. సి.) |అమర్ రాయ్ ప్రధాన్ |[[ఆల్ ఇండియా ఫార్వర్డ్ బ్లాక్]] |- |[[డార్జిలింగ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|డార్జిలింగ్]] |ఆనంద పాఠక్ |[[కమ్యూనిస్టు పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (మార్కిస్టు)]] |- |[[డైమండ్ హార్బర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|డైమండ్ హార్బర్]] |అమల్ దత్తా |[[కమ్యూనిస్టు పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (మార్కిస్టు)]] |- |[[డమ్ డమ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|డమ్‌డమ్]] |అసుతోష్ లా |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |దుర్గాపూర్ (ఎస్. సి.) |పూర్ణ చంద్ర మాలిక్ |[[కమ్యూనిస్టు పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (మార్కిస్టు)]] |- |[[హుగ్లీ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|హూగ్లీ]] |ఇందుమతి భట్టాచార్య |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[జల్పైగురి లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|జల్పైగురి]] |మాణిక్ సన్యాల్ |[[కమ్యూనిస్టు పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (మార్కిస్టు)]] |- |[[జాంగీపూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|జంగీపూర్]] |అబెదిన్ జైనల్ |[[కమ్యూనిస్టు పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (మార్కిస్టు)]] |- |[[జైనగర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|జయనగర్]] (ఎస్. సి.) |సనత్ కుమార్ మండలం |రివల్యూషనరీ సోషలిస్ట్ పార్టీ |- |[[ఝర్‌గ్రామ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ఝర్‌గ్రామ్]] (ఎస్.టి) |మతిలాల్ హన్స్దా |[[కమ్యూనిస్టు పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (మార్కిస్టు)]] |- |కత్వా |సైఫుద్దీన్ చౌదరి |[[కమ్యూనిస్టు పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (మార్కిస్టు)]] |- |[[కృష్ణానగర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|కృష్ణానగర్]] |రేణు పద దాస్ |[[కమ్యూనిస్టు పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (మార్కిస్టు)]] |- |మాల్డా |ఎ.బి.ఎ. ఘనీ ఖాన్ చౌదరి |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[మథురాపూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|మధురాపూర్]] (ఎస్. సి.) |ప్రొఫె. మనోరంజన్ హల్డర్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |rowspan=2|[[మేదినీపూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|మేదినీపూర్]] |నారాయణ్ చౌబే |[[కమ్యూనిస్టు పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (సి.పి.ఐ)|కమ్యూనిస్టు పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా]] |- |[[ఇంద్రజిత్ గుప్తా]] |[[కమ్యూనిస్టు పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (సి.పి.ఐ)|కమ్యూనిస్టు పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా]] |- |[[ముర్షిదాబాద్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ముర్షిదాబాద్]] |సయ్యద్ మసుదల్ హొస్సేన్ |[[కమ్యూనిస్టు పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (మార్కిస్టు)]] |- |నాబాద్విప్ (ఎస్. సి.) |బీభా ఘోష్ గోస్వామి |[[కమ్యూనిస్టు పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (మార్కిస్టు)]] |- |పాన్స్‌కుర |గీతా ముఖర్జీ |[[కమ్యూనిస్టు పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (సి.పి.ఐ)|కమ్యూనిస్టు పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా]] |- |[[పురూలియా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|పురులియా]] |చిత్త రంజన్ మహాతా |[[ఆల్ ఇండియా ఫార్వర్డ్ బ్లాక్|ఫార్వర్డ్ బ్లాక్ (మార్క్సిస్ట్)]] |- |rowspan=2|[[రాయ్‌గంజ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|రాయ్‌గంజ్]] |గోలం యజ్దానీ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |ప్రియా రంజన్ దాస్మున్సీ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[సెరంపూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|సెరంపూర్]] |బిమల్ కాంతి ఘోష్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[తమ్లుక్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|తమ్లూక్]] |సత్యగోపాల్ మిశ్రా |[[కమ్యూనిస్టు పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (మార్కిస్టు)]] |- |[[ఉలుబెరియా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ఉలుబెరియా]] |హన్నన్ మొల్లా |[[కమ్యూనిస్టు పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (మార్కిస్టు)]] |- |[[బిష్ణుపూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|విష్ణుపూర్]] (ఎస్. సి.) |అజిత్ కుమార్ సాహా |[[కమ్యూనిస్టు పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (మార్కిస్టు)]] |- |} == మూలాలు == {{మూలాలు}} == వెలుపలి లంకెలు == {{లోక్‌సభ సభ్యులు}} {{భారత పార్లమెంటు}} [[వర్గం:భారత పార్లమెంటు సభ్యులు (1984–1989)|*జాబితా]] [[వర్గం:పదవీకాలం వారీగా లోక్‌సభ సభ్యుల జాబితాలు|8]] riqxfv7br511czt15dbif46dbo9ggld 0 411083 4595095 4576058 2025-06-30T06:20:06Z యర్రా రామారావు 28161 4595095 wikitext text/x-wiki '''ఇండియన్ నేషనల్ డెవలప్‌మెంటల్ ఇన్‌క్లూజివ్ అలయన్స్''' ('''ఇండియా కూటమి'''), [[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] నేతృత్వంలో, [[భారతదేశం|భారతదేశంలోని]] పెద్ద గుడారం కింద ఏర్పడిన [[రాజకీయ పార్టీ|రాజకీయ పార్టీల]] రాజకీయ కూటమి. ఇది [[2024 భారత సార్వత్రిక ఎన్నికలు|2024 భారత సార్వత్రిక ఎన్నికలలో]] [[భారతీయ జనతా పార్టీ]] నేతృత్వంలోని అధికార [[జాతీయ ప్రజాస్వామ్య కూటమి|జాతీయ ప్రజాస్వామ్య కూటమిని]] ఎదుర్కోవడానికి భారతదేశంలోని 41 రాజకీయ పార్టీలతో ఏర్పడిన సమ్మిళిత కూటమి.<ref>{{Cite news|url=https://www.bbc.com/news/world-asia-india-66230072|title=Opposition meeting: 27 Indian parties form alliance to take on PM Modi|date=18 July 2023|work=BBC News}}</ref><ref>{{Cite news|url=https://timesofindia.indiatimes.com/india/opposition-alliance-named-india-to-hold-third-meeting-in-mumbai/articleshow/101860451.cms|title=Opposition alliance named 'INDIA', 11-member coordination committee to decide on all important issues|date=19 July 2023|work=The Times of India}}</ref> ఈ పార్టీకి బిగ్ టెంట్ అనే మరో పేరుంది == సభ్య పార్టీలు == [[ఇండియా కూటమి]] భారతదేశంలోని వివిధ రకాల రాజకీయ పార్టీలను కలిగి ఉంది. ఈ కూటమిలోని 41 సభ్యపార్టీలుగా ఉన్న జాబితా దిగువ వివరింపబడింది:<ref>https://www.ndtv.com/india-news/the-26-opposition-parties-that-have-formed-mega-alliance-for-2024-lok-sabha-election-4217778</ref> {| class="wikitable sortable" style="text-align: center;" width="60%" ! colspan="3" style="width:30px;" |పార్టీ ! colspan="2" style="width:30px;" |నాయకుడు !లోగో / జెండా ! style="width:100px;" |[[లోక్‌సభ]] ! style="width:100px;" |[[రాజ్యసభ]] ![[శాసనసభ]] ![[శాసన మండలి]] ! style="width:170px;" |బేస్ |- | style="background-color:{{party color|Aam Aadmi Party}}; text-align: center;color:white;" | |'''AAP''' |[[ఆమ్ ఆద్మీ పార్టీ]] |[[దస్త్రం:Arvind_Kejriwal_(potrait).jpg|110x110px]] |[[అరవింద్ కేజ్రివాల్]] |[[దస్త్రం:Aam_Aadmi_Party_logo_(English).svg|center|75x75px]] | style="text-align: center;" |0 | style="text-align: center;" |10 | style="text-align: center;" |161 | style="text-align: center;" |{{Spaced ndash}} | style="text-align: center;" |[[భారతదేశ రాజకీయ పార్టీల జాబితా|జాతీయ పార్టీ]] |- | style="background-color:{{party color|Communist Party of India (Marxist)}}; text-align: center;color:white;" | |'''CPI(M)''' |[[కమ్యూనిస్టు పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (మార్కిస్టు)]] |[[దస్త్రం:Sitaram_Yechury_06918.jpg|132x132px]] |[[సీతారాం ఏచూరి]] |[[దస్త్రం:CPI-M-flag.svg|80x80px]] | style="text-align: center;" |3 | style="text-align: center;" |5 | style="text-align: center;" |81 | style="text-align: center;" |{{Spaced ndash}} | style="text-align: center;" |[[భారతదేశ రాజకీయ పార్టీల జాబితా|జాతీయ పార్టీ]] |- | style="background-color:{{party color|Indian National Congress}}; text-align:center;color:white;" | |'''INC''' |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |[[దస్త్రం:The_Lok_Sabha_Mallikarjun_Kharge_(cropped).jpg|116x116px]] |[[మల్లికార్జున్ ఖర్గే]] |[[దస్త్రం:Indian_National_Congress_Flag.svg|center|75x75px]] | style="text-align:center;" |50 | style="text-align:center;" |29 | style="text-align:center;" |614 | style="text-align:center;" |43 | style="text-align:center;" |[[భారతదేశ రాజకీయ పార్టీల జాబితా|జాతీయ పార్టీ]] |- | style="background-color:{{party color|Dravida Munnetra Kazhagam}}; text-align: center;color:white;" | |'''DMK''' |[[ద్రవిడ మున్నేట్ర కజగం]] | |[[ఎం. కె. స్టాలిన్]] |[[దస్త్రం:Flag_DMK.svg|center|75x75px]] | style="text-align:center;" |24 | style="text-align:center;" |10 | style="text-align:center;" |139 | style="text-align:center;" |{{Spaced ndash}} | style="text-align:center;" |[[పుదుచ్చేరి]], [[తమిళనాడు]] |- | style="background-color:{{party color|All India Trinamool Congress}}; text-align: center;color:white;" | |'''AITC''' |[[తృణమూల్ కాంగ్రెస్]] |[[దస్త్రం:Mamata_Banerjee_Official_Potrait.jpg|108x108px]] |[[మమతా బెనర్జీ]] |[[దస్త్రం:All_India_Trinamool_Congress_flag_(2).svg|center|75x75px]] | style="text-align: center;" |23 | style="text-align: center;" |13 | style="text-align: center;" |228 | style="text-align: center;" |{{Spaced ndash}} |[[పశ్చిమ బెంగాల్]], [[మేఘాలయ]] |- | style="background-color:{{party color|Shiv Sena}}; text-align: center;color:white;" | |'''SHS''' '''(UBT)''' |[[శివసేన (యుబిటి)]] |[[దస్త్రం:The_Chief_Minister_of_Maharashtra,_Shri_Uddhav_Thackeray_calling_on_the_Prime_Minister,_Shri_Narendra_Modi,_in_New_Delhi_on_February_21,_2020_(Uddhav_Thackeray)_(cropped).jpg|130x130px]] |[[ఉద్ధవ్ ఠాక్రే]] |[[దస్త్రం:SS(UBT)_flag.png|center|75x75px]] | style="text-align: center;" |6 | style="text-align: center;" |3 | style="text-align: center;" |17 | style="text-align: center;" |9 | style="text-align: center;" |[[మహారాష్ట్ర]] |- | style="background-color:{{party color|Samajwadi Party}}; text-align: center;color:white;" | |'''SP''' |[[సమాజ్ వాదీ పార్టీ]] | [[దస్త్రం:No_image_available.svg|75x75px]] |[[అఖిలేష్ యాదవ్]] |[[దస్త్రం:Samajwadi_Party.png|80x80px]] | style="text-align: center;" |3 | style="text-align: center;" |3 | style="text-align: center;" |112 | style="text-align: center;" |8 | style="text-align: center;" |[[భారతదేశ రాజకీయ పార్టీల జాబితా|ఉత్తర ప్రదేశ్]] |- | style="background-color:{{party color|Nationalist Congress Party (Sharadchandra Pawar)}}; text-align: center;color:white;" | |'''NCP''' '''(SP)''' |[[నేషనలిస్ట్ కాంగ్రెస్ పార్టీ (శరద్ చంద్రపవార్)]] |[[దస్త్రం:The Union Minister for Agriculture and Food Processing Industries, Shri Sharad Pawar addressing at the launch of the Sahana Group’s New Marathi Channel “Jai Maharashtra”, in Mumbai on April 27, 2013 (cropped).jpg|115x115px]] |[[శరద్ పవార్]] |[[దస్త్రం:No_image_available.svg|75x75px]] | style="text-align: center;" |3 | style="text-align: center;" |3 | style="text-align: center;" |21 | style="text-align: center;" |3 | style="text-align: center;" |[[మహారాష్ట్ర]], [[కేరళ]] |- |- | style="background-color:{{party color|Indian Union Muslim League}}; text-align: center;color:white;" | |'''IUML''' |[[ఇండియన్ యూనియన్ ముస్లిం లీగ్]] |[[దస్త్రం:Shaik_Mydeen_with_K._M._Kader_Mohideen_(cropped).jpg|104x104px]] |కె. ఎం. ఖాథర్ మొహిదీన్ |[[దస్త్రం:Flag_of_the_Indian_Union_Muslim_League.svg|center|75x75px]] | style="text-align: center;" |3 | style="text-align: center;" |1 | style="text-align: center;" |15 | style="text-align: center;" |{{Spaced ndash}} | style="text-align: center;" |[[కేరళ]],[[తమిళనాడు]] |- | style="background:{{party color|Jammu and Kashmir National Conference}}; text-align:center; color:white;" | |'''JKNC''' |[[జమ్మూ & కాశ్మీర్ నేషనల్ కాన్ఫరెన్స్]] |[[దస్త్రం:Farooq_Abdullah_addressing_at_the_presentation_ceremony_of_the_Cash_Prizes_to_the_best_performing_Regional_Rural_Banks_and_Certificates_for_extending_loans_for_SPV_home_lighting_systems_during_2009-10,_in_New_Delhi_(cropped).jpg|118x118px]] |[[ఫరూక్ అబ్దుల్లా]] |[[దస్త్రం:Flag_of_Jammu_and_Kashmir_(1936-1953).svg|center|75x75px]] | style="text-align: center;" |3 | style="text-align: center;" |{{Spaced ndash}} | style="text-align: center;" |{{Spaced ndash}} | style="text-align: center;" |{{Spaced ndash}} | style="text-align: center;" |[[జమ్మూ కాశ్మీరు (రాష్ట్రం)|జమ్మూ కాశ్మీర్]] |- | style="background-color:{{party color|Communist Party of India}}; text-align: center;color:white;" | |'''CPI''' |[[కమ్యూనిస్టు పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (సి.పి.ఐ)]] |[[దస్త్రం:D._RAJA_DSC_0637.resized.JPG|107x107px]] |[[డి. రాజా]] |[[దస్త్రం:CPI-banner.svg|center|75x75px]] | style="text-align: center;" |2 | style="text-align: center;" |2 | style="text-align: center;" |21 | style="text-align: center;" |2 | style="text-align: center;" |[[కేరళ]], [[తమిళనాడు]], [[మణిపూర్]] |- | style="background:{{party color|Jharkhand Mukti Morcha}}; text-align:center; color:white;" | |'''JMM''' |[[జార్ఖండ్ ముక్తి మోర్చా]] |[[దస్త్రం:The_Chief_Minister_of_Jharkhand,_Shri_Hemant_Soren_calling_on_the_Prime_Minister,_Shri_Narendra_Modi,_in_New_Delhi_on_January_11,_2020_(1)_(cropped).jpg|center|114x114px]] |[[హేమంత్ సోరెన్]] |[[దస్త్రం:No_image_available.svg|75x75px]] | style="text-align: center;" |1 | style="text-align: center;" |2 | style="text-align: center;" |29 | style="text-align: center;" |{{Spaced ndash}} | style="text-align: center;" |[[జార్ఖండ్]] |- | style="background-color:{{party color|Kerala Congress (M)}}; text-align: center;color:white;" | |'''KEC(M)''' |[[కేరళ కాంగ్రెస్ (ఎం)]] |[[దస్త్రం:Jose_K_Mani_(cropped).jpg|126x126px]] |జోస్ కె. మణి |[[దస్త్రం:Kerala-Congress-flag.svg|center|75x75px]] | style="text-align: center;" |1 | style="text-align: center;" |1 | style="text-align: center;" |4 | style="text-align: center;" |{{Spaced ndash}} | style="text-align: center;" |[[కేరళ]] |- | style="background:#d10; text-align:center; color:white;" | |'''VCK''' |[[విదుతలై చిరుతైగల్ కట్చి]] |[[దస్త్రం:Thol_Thirumavalavan.jpg|120x120px]] |[[తోల్. తిరుమవల్వన్]] |[[దస్త్రం:Viduthalai_Chiruthaigal_Katchi_banner.png|center|75x75px]] | style="text-align: center;" |1 | style="text-align: center;" |{{Spaced ndash}} | style="text-align: center;" |4 | style="text-align: center;" |{{Spaced ndash}} | style="text-align: center;" |[[తమిళనాడు]] |- | style="background-color:{{party color|Revolutionary Socialist Party (India)}}; text-align: center;color:white;" | |'''RSP''' |[[రివల్యూషనరీ సోషలిస్ట్ పార్టీ (ఇండియా)|రివల్యూషనరీ సోషలిస్ట్ పార్టీ]] |[[దస్త్రం:No_image_available.svg|75x75px]] |మనోజ్ భట్టాచార్య |[[దస్త్రం:RSP-flag.svg|center|75x75px]] | style="text-align: center;" |1 | style="text-align: center;" |{{Spaced ndash}} | style="text-align: center;" |{{Spaced ndash}} | style="text-align: center;" |{{Spaced ndash}} | style="text-align: center;" |[[కేరళ]] |- | style="background-color:{{party color|Rashtriya Janata Dal}}; text-align: center;color:white;" | |'''RJD''' |[[రాష్ట్రీయ జనతా దళ్]] |[[దస్త్రం:Lalu_Prasad_Yadav_addressing_the_EEC_-_2006_(cropped).jpg|90x90px]] |[[లాలూ ప్రసాద్ యాదవ్]] |[[దస్త్రం:RJD_Flag.svg|center|75x75px]] | style="text-align: center;" |{{Spaced ndash}} | style="text-align: center;" |6 | style="text-align: center;" |81 | style="text-align: center;" |14 | style="text-align: center;" |[[బీహార్]], [[జార్ఖండ్]] |- | style="background-color:{{party color|Marumalarchi Dravida Munnetra Kazhagam}}; text-align: center;color:white;" | |'''MDMK''' |[[మరుమలార్చి ద్రవిడ మున్నేట్ర కజగం]] |[[దస్త్రం:Special_screeing_for_Mr._Vaiko_(cropped).JPG|137x137px]] |వైకో |[[దస్త్రం:MDMK.svg|center|75x75px]] | style="text-align: center;" |{{Spaced ndash}} | style="text-align: center;" |1 | style="text-align: center;" |{{Spaced ndash}} | style="text-align: center;" |{{Spaced ndash}} | style="text-align: center;" |[[తమిళనాడు]] |- | style="background-color:{{party color|Communist Party of India (Marxist–Leninist) Liberation}}; text-align: center;color:white;" | |'''CPI (ML)L''' |[[కమ్యూనిస్ట్ పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (మార్క్సిస్ట్-లెనినిస్ట్) లిబరేషన్]] | [[దస్త్రం:No_image_available.svg|75x75px]] |దీపాంకర్ భట్టాచార్య |[[దస్త్రం:CPIML_LIBERATION_FLAG.png|center|75x75px]] | style="text-align: center;" |{{Spaced ndash}} | style="text-align: center;" |{{Spaced ndash}} | style="text-align: center;" |13 | style="text-align: center;" |{{Spaced ndash}} | style="text-align: center;" |[[బీహార్]] |- | style="background-color:{{party color|Kerala Congress (Jacob)}}; text-align: center;color:white;" | |'''KEC''' |[[కేరళ కాంగ్రెస్]] |[[దస్త్రం:P.J_Joseph_(cropped).jpg|120x120px]] |పి.జె. జోసెఫ్ |[[దస్త్రం:Kerala-Congress-flag.svg|75x75px|ఎడమ|frameless]] | style="text-align: center;" |{{Spaced ndash}} | style="text-align: center;" |{{Spaced ndash}} | style="text-align: center;" |2 | style="text-align: center;" |{{Spaced ndash}} | style="text-align: center;" |[[కేరళ]] |- | style="background-color:{{party color|Peasants and Workers Party of India}}; text-align: center;color:white;" | |'''PWPI''' |[[పీజెంట్స్ అండ్ వర్కర్స్ పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా]] |[[దస్త్రం:No_image_available.svg|75x75px]] |జయంత్ ప్రభాకర్ పాటిల్ |[[దస్త్రం:No_image_available.svg|75x75px]] | style="text-align: center;" |{{Spaced ndash}} | style="text-align: center;" |{{Spaced ndash}} | style="text-align: center;" |1 | style="text-align: center;" |1 | style="text-align: center;" |[[మహారాష్ట్ర]] |- | style="background-color:{{party color|All India Forward Bloc}};" | |'''AIFB''' |[[ఆల్ ఇండియా ఫార్వర్డ్ బ్లాక్]] |[[దస్త్రం:No_image_available.svg|75x75px]] |జి. దేవరాజన్ |[[దస్త్రం:AIFB Flag 2023.png|center|thumb|100x100px]] | style="text-align: center;" |{{Spaced ndash}} | style="text-align: center;" |{{Spaced ndash}} | style="text-align: center;" |{{Spaced ndash}} | style="text-align: center;" |{{Spaced ndash}} | style="text-align: center;" |[[పశ్చిమ బెంగాల్]] |- | style="background:{{party color|Jammu and Kashmir Peoples Democratic Party}}; text-align:center; color:white;" | |'''PDP''' |[[జమ్మూ కాశ్మీర్ పీపుల్స్ డెమోక్రటిక్ పార్టీ]] |[[దస్త్రం:Mehbooba Mufti addressing a press conference in Srinagar.jpg|118x118px]] |[[మెహబూబా ముఫ్తీ]] | [[దస్త్రం:No_image_available.svg|75x75px]] | style="text-align: center;" |{{Spaced ndash}} | style="text-align: center;" |{{Spaced ndash}} | style="text-align: center;" |{{Spaced ndash}} | style="text-align: center;" |{{Spaced ndash}} | style="text-align: center;" |[[జమ్మూ కాశ్మీరు (రాష్ట్రం)|జమ్మూ కాశ్మీర్]] |- | style="background-color:{{party color|Manithaneya Makkal Katchi}};" | |'''MMK''' |[[మణితనేయ మక్కల్ కచ్చి]] |[[దస్త్రం:No_image_available.svg|75x75px]] |ఎం. హెచ్. జవహిరుల్లా |[[దస్త్రం:No_image_available.svg|75x75px]] | style="text-align: center;" |{{Spaced ndash}} | style="text-align: center;" |{{Spaced ndash}} | style="text-align: center;" |{{Spaced ndash}} | style="text-align: center;" |{{Spaced ndash}} | style="text-align: center;" |[[తమిళనాడు]] |- | style="background-color:{{party color|Kongunadu Makkal Desia Katchi}}; text-align: center;color:black;" | |'''KMDK''' |[[కొంగునాడు మక్కల్ దేశియా కచ్చి|కొంగునాడు మక్కల్ దేశియా కట్చి]] |[[దస్త్రం:E_R_Eswaran.png|102x102px]] |ఇ.ఆర్. ఈశ్వరన్ |[[దస్త్రం:Kmdkflag.gif|center|75x75px]] | style="text-align: center;" |{{Spaced ndash}} | style="text-align: center;" |{{Spaced ndash}} | style="text-align: center;" |{{Spaced ndash}} | style="text-align: center;" |{{Spaced ndash}} | style="text-align: center;" |[[తమిళనాడు]] |- |{{Party color cell|Raijor Dal}} |'''RD''' |[[రైజోర్ దళ్]] |[[దస్త్రం:Akhil_Gogoi_by_Vikramjit_Kakati.jpg|95x95px]] |[[అఖిల్ గొగోయ్]] |[[దస్త్రం:Raijor_Dal.jpg|center|75x75px]] |1 |0 |0 |0 |[[అసోం శాసనసభ|అసోం]] |- |{{Party color cell|Assam Jatiya Parishad}} |'''AJP''' |[[అస్సాం జాతీయ పరిషత్]] |[[దస్త్రం:JagadishBhuyan.jpeg|120x120px]] |జగదీష్ భుయాన్ |[[దస్త్రం:AJP_FLAG.jpg|center|75x75px]] |0 |0 |0 |0 |[[అసోం శాసనసభ|అసోం]] |- |{{Party color cell|All Party Hill Leaders Conference}} |'''APHLC''' |[[ఆల్ పార్టీ హిల్ లీడర్స్ కాన్ఫరెన్స్]] |[[దస్త్రం:No_image_available.svg|75x75px]] |జి. కథర్ |[[దస్త్రం:No_image_available.svg|75x75px]] |0 |0 |0 |0 |[[అసోం శాసనసభ|అసోం]] |- |{{Party color cell|Anchalik Gana Morcha}} |'''AGM''' |[[అంచలిక్ గణ మోర్చా]] |[[దస్త్రం:No_image_available.svg|75x75px]] |అజిత్ కుమార్ భుయాన్ |[[దస్త్రం:No_image_available.svg|75x75px]] |0 |0 |1 | |[[అసోం శాసనసభ|అసోం]] |- |{{Party color cell|Vanchit Bahujan Aaghadi}} |'''VBA''' |[[వంచిత్ బహుజన్ అఘాడి|వంచిత్ బహుజన్ ఆఘడి]] |[[దస్త్రం:Prakash Yashwant Ambedkar.jpg|center|183x183px]] |[[ప్రకాష్ యశ్వంత్ అంబేద్కర్]] |[[దస్త్రం:VBA_party.jpg|center|75x75px]] |0 |0 |0 |0 |[[మహారాష్ట్ర శాసనసభ|మహారాష్ట్ర]] |- |{{Party color cell|Bharatiya Gorkha Prajatantrik Morcha}} |'''BGPM''' |[[భారతీయ గూర్ఖా ప్రజాతాంత్రిక్ మోర్చా]] |[[దస్త్రం:No_image_available.svg|75x75px]] |అనిత్ థాపా |[[దస్త్రం:No_image_available.svg|75x75px]] |0 |0 |1 |0 |[[పశ్చిమ బెంగాల్ శాసనసభ|పశ్చిమ బెంగాల్]] |- !{{Party color cell|Makkal Needhi Maiam}} |'''MNM''' |[[మక్కల్ నీది మయ్యం]] |[[దస్త్రం:Kamal_Haasan_at_Promotions_of_'Vishwaroop'_with_Videocon_(03).jpg|100x100px]] |[[కమల్ హాసన్]] |[[దస్త్రం:Makkal_Needhi_Maiam_Party_Logo.png|75x75px]] | | | | |[[తమిళనాడు]] |- |{{Party color cell|Indian Secular Front}} |'''ISF''' |[[ఇండియన్ సెక్యులర్ ఫ్రంట్]] |[[దస్త్రం:No_image_available.svg|75x75px]] |నౌసాద్ సిద్ధిక్ |[[దస్త్రం:ISF_flag.svg|75x75px]] |0 |0 |1 |0 |[[పశ్చిమ బెంగాల్ శాసనసభ|పశ్చిమ బెంగాల్]] |- !{{Party color cell|Goa Forward Party}} |'''GFP''' |[[గోవా ఫార్వర్డ్ పార్టీ]] |[[దస్త్రం:No_image_available.svg|75x75px]] |విజయ్ సర్దేశాయి |[[దస్త్రం:Goa_Forward_Party_Flag.jpg|75x75px]] | | | | |[[గోవా]] |- ! {{Party color cell|Zoram Nationalist Party}} |'''ZNP''' |[[జోరం నేషనలిస్ట్ పార్టీ|జోరామ్ నేషనలిస్ట్ పార్టీ]] |[[దస్త్రం:No_image_available.svg|75x75px]] |హెచ్. లాల్రిన్మావియా |[[దస్త్రం:No_image_available.svg|75x75px]] | style="text-align: center;" | - | style="text-align: center;" | - | style="text-align: center;" | - | style="text-align: center;" | - |[[మిజోరం]] |- ! {{Party color cell|Mizoram People's Conference}} |'''MPC''' |[[మిజోరం పీపుల్స్ కాన్ఫరెన్స్]] |[[దస్త్రం:No_image_available.svg|75x75px]] |వనలల్రూట |[[దస్త్రం:Bulb_Election_Symbol.svg|76x76px]] |{{Spaced ndash}} | - | - | - |[[మిజోరం]] |- !{{Party color cell|Mahan Dal}} |'''MD''' |[[మహాన్ దళ్]] |[[దస్త్రం:No_image_available.svg|75x75px]] |కేశవ్ దేవ్ మౌర్య |[[దస్త్రం:No_image_available.svg|75x75px]] | | | | |[[ఉత్తర ప్రదేశ్]] |- !{{Party color cell|Rashtriya Loktantrik Party}} |'''RLP''' |[[రాష్ట్రీయ లోక్ తాంత్రిక్ పార్టీ|రాష్ట్రీయ లోక్తాంత్రిక్ పార్టీ]] |[[దస్త్రం:No_image_available.svg|75x75px]] |[[హనుమాన్ బెనివాల్]] |[[దస్త్రం:No_image_available.svg|75x75px]] |1 | | | |[[రాజస్థాన్]] |- ! |'''HP''' |[[హమ్రో పార్టీ]] |[[దస్త్రం:No_image_available.svg|75x75px]] |అజయ్ ఎడ్వర్డ్స్ |[[దస్త్రం:No_image_available.svg|75x75px]] | | | | | |- |{{Party color cell|Purbanchal Lok Parishad}} |'''PLP''' |పుర్బాంచల్ లోక్ పరిషత్ |[[దస్త్రం:No_image_available.svg|75x75px]] |చరణ్ చంద్ర దేక |[[దస్త్రం:No_image_available.svg|75x75px]] |0 |0 |0 |0 |[[అసోం]] |- |{{Party color cell|Jatiya Dal Assam}} |'''JDA''' |జాతీయ దళ్ అసోం |[[దస్త్రం:No_image_available.svg|75x75px]] |ఎం.జి. హజారికా |[[దస్త్రం:No_image_available.svg|75x75px]] |0 |0 |0 |0 |[[అసోం]] |- | |'''SGP''' |సమాజ్ వాదీ గణరాజ్య పార్టీ |[[దస్త్రం:No_image_available.svg|75x75px]] |కపిల్ పాటిల్ (లోక్‌భారతి) |[[దస్త్రం:No_image_available.svg|75x75px]] |0 |0 |0 |1 |[[మహారాష్ట్ర]] |- | style="background-color:{{party color|Independent politician}}; text-align: center;color:white;" | |'''IND''' |[[స్వతంత్ర రాజకీయ నాయకుడు]] | colspan="3" |{{Spaced ndash}} | style="text-align: center;" |{{Spaced ndash}} |1 |28 |6 |{{Spaced ndash}} |- | style="background-color:{{party color|Indian National Developmental Inclusive Alliance}}; text-align: center;color:white;" | ! colspan="2" style="text-align: center;" |'''[[ఇండియా కూటమి]]''' ![[దస్త్రం:The_Lok_Sabha_Mallikarjun_Kharge_(cropped).jpg|116x116px]](చైర్‌పర్సన్) ! style="text-align: center;" |[[మల్లికార్జున్ ఖర్గే]] | style="text-align: center;" |[[దస్త్రం:No_image_available.svg|75x75px]] ! style="text-align: center;" |'''122''' ! style="text-align: center;" |'''93''' ! style="text-align: center;" |'''1470''' ! style="text-align: center;" |'''78''' ! style="text-align: center;" |I.N.D.I.A |} == మాజీ సభ్యపార్టీలు == {| class="wikitable sortable" style="text-align: center;" ! colspan="2" style="width:30px;" |పార్టీ ! style="width:80px;" |స్వ రాష్ట్రం ! style="width:60px;" |ఉపసంహరణ సంవత్సరం !మూలాలు |- |{{Party color cell|Apna Dal (Kamerawadi)}} |AD(K) |[[ఉత్తర ప్రదేశ్]] |2024 |<ref>{{Cite web|last=PTI|date=2024-03-21|title=No alliance with Apna Dal (Kamerawadi) for Lok Sabha polls: Akhilesh|url=https://theprint.in/india/no-alliance-with-apna-dal-kamerawadi-for-lok-sabha-polls-akhilesh/2010782/|access-date=2024-03-27|website=ThePrint}}</ref> |- |{{Party color cell|Rashtriya Lok Dal}} |[[రాష్ట్రీయ లోక్‌దళ్‌|RLD]] |[[ఉత్తర ప్రదేశ్]] |2024 |<ref>{{Cite web|title=Jayant Chaudhary's Rashtriya Lok Dal Formally Joins BJP-Led NDA Alliance|url=https://www.ndtv.com/india-news/jayant-chaudharys-rashtriya-lok-dal-formally-joins-bjp-led-nda-alliance-5164381|access-date=2024-03-03|website=NDTV.com}}</ref><ref>{{Cite web|title=RLD joins ruling NDA alliance, leaves I.N.D.I Alliance|url=https://newsonair.gov.in/Main-News-Details.aspx?title=RLD-joins-ruling-NDA-alliance,-leaves-I.N.D.I-Alliance&id=477127|access-date=2024-03-03|website=newsonair.gov.in}}</ref> |- | {{Party color cell|Janata Dal (United)}} |[[జనతాదళ్ (యునైటెడ్)|JD(U)]] |[[బీహార్]] |2024 |<ref>{{Cite web|last=Livemint|date=2024-01-28|title=Why Nitish Kumar left INDIA bloc to rejoin BJP-led NDA|url=https://www.livemint.com/politics/why-nitish-kumar-left-india-bloc-to-join-bjp-led-nda-bihar-politics-jdu-rjd-alliance-11706435699140.html|access-date=2024-01-29|website=mint}}</ref><ref>{{Cite web|date=2024-01-28|title=Bihar politics: Why did Nitish Kumar leave NDA and form government with RJD in 2022?|url=https://www.hindustantimes.com/india-news/bihar-politics-why-did-nitish-kumar-leave-nda-and-form-government-with-rjd-in-2022-101706411877404.html|access-date=2024-01-29|website=Hindustan Times}}</ref> |- |{{Party color cell|Nationalist Congress Party}} |NCP |[[మహారాష్ట్ర]] |2023 |<ref>{{Cite web|last=Tirodkar|first=Amey|date=2023-07-03|title=Ajit Pawar’s breakaway from NCP set to transform Maharashtra’s political landscape|url=https://frontline.thehindu.com/news/news-analysis-maharashtra-politics-ajit-pawar-breakaway-from-ncp-set-to-transform-political-landscape-of-state-what-it-means-for-sharad-pawar/article67036798.ece|access-date=2024-01-29|website=Frontline}}</ref><ref>{{Cite news|url=https://www.thehindu.com/news/national/ncp-split-ajit-pawar-faction-submits-40-responses-to-speaker-senior-pawar-group-nine/article67571173.ece|title=NCP split {{!}} Ajit Pawar faction submits 40 responses to Speaker; senior Pawar group nine|last=Bureau|first=The Hindu|date=2023-11-24|work=The Hindu|access-date=2024-01-29|issn=0971-751X}}</ref> |} == మూలాలు == {{మూలాలు}} == వెలుపలి లంకెలు == {{ఇండియా కూటమి}}{{భారతదేశంలోని రాజకీయ పార్టీలు}} [[వర్గం:భారతదేశ రాజకీయ పార్టీల జాబితాలు]] [[వర్గం:యునైటెడ్ ప్రోగ్రెసివ్ అలయన్స్ సభ్య పార్టీలు]] [[వర్గం:ఇండియా కూటమి]] 3vw9c1160hme7ejllkgt7mnwgp86h6w 4595106 4595095 2025-06-30T06:31:57Z యర్రా రామారావు 28161 4595106 wikitext text/x-wiki '''ఇండియన్ నేషనల్ డెవలప్‌మెంటల్ ఇన్‌క్లూజివ్ అలయన్స్''' ('''ఇండియా కూటమి'''), [[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] నేతృత్వంలో, [[భారతదేశం|భారతదేశంలోని]] పెద్ద గుడారం కింద ఏర్పడిన [[రాజకీయ పార్టీ|రాజకీయ పార్టీల]] రాజకీయ కూటమి. ఇది [[2024 భారత సార్వత్రిక ఎన్నికలు|2024 భారత సార్వత్రిక ఎన్నికలలో]] [[భారతీయ జనతా పార్టీ]] నేతృత్వంలోని అధికార [[జాతీయ ప్రజాస్వామ్య కూటమి|జాతీయ ప్రజాస్వామ్య కూటమిని]] ఎదుర్కోవడానికి భారతదేశంలోని 41 రాజకీయ పార్టీలతో ఏర్పడిన సమ్మిళిత కూటమి.<ref>{{Cite news|url=https://www.bbc.com/news/world-asia-india-66230072|title=Opposition meeting: 27 Indian parties form alliance to take on PM Modi|date=18 July 2023|work=BBC News}}</ref><ref>{{Cite news|url=https://timesofindia.indiatimes.com/india/opposition-alliance-named-india-to-hold-third-meeting-in-mumbai/articleshow/101860451.cms|title=Opposition alliance named 'INDIA', 11-member coordination committee to decide on all important issues|date=19 July 2023|work=The Times of India}}</ref> ఈ పార్టీకి బిగ్ టెంట్ అనే మరో పేరుంది == సభ్య పార్టీలు == [[ఇండియా కూటమి]] భారతదేశంలోని వివిధ రకాల రాజకీయ పార్టీలను కలిగి ఉంది. ఈ కూటమిలోని 41 సభ్యపార్టీలుగా ఉన్న జాబితా దిగువ వివరింపబడింది:<ref>https://www.ndtv.com/india-news/the-26-opposition-parties-that-have-formed-mega-alliance-for-2024-lok-sabha-election-4217778</ref> {| class="wikitable sortable" style="text-align: center;" width="60%" ! colspan="3" style="width:30px;" |పార్టీ ! colspan="2" style="width:30px;" |నాయకుడు !లోగో / జెండా ! style="width:100px;" |[[లోక్‌సభ]] ! style="width:100px;" |[[రాజ్యసభ]] ![[శాసనసభ]] ![[శాసన మండలి]] ! style="width:170px;" |బేస్ |- | style="background-color:{{party color|Aam Aadmi Party}}; text-align: center;color:white;" | |'''AAP''' |[[ఆమ్ ఆద్మీ పార్టీ]] |[[దస్త్రం:Arvind_Kejriwal_(potrait).jpg|110x110px]] |[[అరవింద్ కేజ్రివాల్]] |[[దస్త్రం:Aam_Aadmi_Party_logo_(English).svg|center|75x75px]] | style="text-align: center;" |0 | style="text-align: center;" |10 | style="text-align: center;" |161 | style="text-align: center;" |{{Spaced ndash}} | style="text-align: center;" |[[భారతదేశ రాజకీయ పార్టీల జాబితా|జాతీయ పార్టీ]] |- | style="background-color:{{party color|Communist Party of India (Marxist)}}; text-align: center;color:white;" | |'''CPI(M)''' |[[కమ్యూనిస్టు పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (మార్కిస్టు)]] |[[దస్త్రం:Sitaram_Yechury_06918.jpg|132x132px]] |[[సీతారాం ఏచూరి]] |[[దస్త్రం:CPI-M-flag.svg|80x80px]] | style="text-align: center;" |3 | style="text-align: center;" |5 | style="text-align: center;" |81 | style="text-align: center;" |{{Spaced ndash}} | style="text-align: center;" |[[భారతదేశ రాజకీయ పార్టీల జాబితా|జాతీయ పార్టీ]] |- | style="background-color:{{party color|Indian National Congress}}; text-align:center;color:white;" | |'''INC''' |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |[[దస్త్రం:The_Lok_Sabha_Mallikarjun_Kharge_(cropped).jpg|116x116px]] |[[మల్లికార్జున్ ఖర్గే]] |[[దస్త్రం:Indian_National_Congress_Flag.svg|center|75x75px]] | style="text-align:center;" |50 | style="text-align:center;" |29 | style="text-align:center;" |614 | style="text-align:center;" |43 | style="text-align:center;" |[[భారతదేశ రాజకీయ పార్టీల జాబితా|జాతీయ పార్టీ]] |- | style="background-color:{{party color|Dravida Munnetra Kazhagam}}; text-align: center;color:white;" | |'''DMK''' |[[ద్రవిడ మున్నేట్ర కజగం]] | [[File:MkStalin.jpg|link=https://en.wikipedia.org/wiki/File:MkStalin.jpg|106x106px]] |[[ఎం. కె. స్టాలిన్]] |[[దస్త్రం:Flag_DMK.svg|center|75x75px]] | style="text-align:center;" |24 | style="text-align:center;" |10 | style="text-align:center;" |139 | style="text-align:center;" |{{Spaced ndash}} | style="text-align:center;" |[[పుదుచ్చేరి]], [[తమిళనాడు]] |- | style="background-color:{{party color|All India Trinamool Congress}}; text-align: center;color:white;" | |'''AITC''' |[[తృణమూల్ కాంగ్రెస్]] |[[దస్త్రం:Mamata_Banerjee_Official_Potrait.jpg|108x108px]] |[[మమతా బెనర్జీ]] |[[దస్త్రం:All_India_Trinamool_Congress_flag_(2).svg|center|75x75px]] | style="text-align: center;" |23 | style="text-align: center;" |13 | style="text-align: center;" |228 | style="text-align: center;" |{{Spaced ndash}} |[[పశ్చిమ బెంగాల్]], [[మేఘాలయ]] |- | style="background-color:{{party color|Shiv Sena}}; text-align: center;color:white;" | |'''SHS''' '''(UBT)''' |[[శివసేన (యుబిటి)]] |[[దస్త్రం:The_Chief_Minister_of_Maharashtra,_Shri_Uddhav_Thackeray_calling_on_the_Prime_Minister,_Shri_Narendra_Modi,_in_New_Delhi_on_February_21,_2020_(Uddhav_Thackeray)_(cropped).jpg|130x130px]] |[[ఉద్ధవ్ ఠాక్రే]] |[[దస్త్రం:SS(UBT)_flag.png|center|75x75px]] | style="text-align: center;" |6 | style="text-align: center;" |3 | style="text-align: center;" |17 | style="text-align: center;" |9 | style="text-align: center;" |[[మహారాష్ట్ర]] |- | style="background-color:{{party color|Samajwadi Party}}; text-align: center;color:white;" | |'''SP''' |[[సమాజ్ వాదీ పార్టీ]] | [[File:Akhilesh_Yadav_(cropped).JPG|link=https://en.wikipedia.org/wiki/File:Akhilesh_Yadav_(cropped).JPG|center|frameless|123x123px]] |[[అఖిలేష్ యాదవ్]] |[[దస్త్రం:Samajwadi_Party.png|80x80px]] | style="text-align: center;" |3 | style="text-align: center;" |3 | style="text-align: center;" |112 | style="text-align: center;" |8 | style="text-align: center;" |[[భారతదేశ రాజకీయ పార్టీల జాబితా|ఉత్తర ప్రదేశ్]] |- | style="background-color:{{party color|Nationalist Congress Party (Sharadchandra Pawar)}}; text-align: center;color:white;" | |'''NCP''' '''(SP)''' |[[నేషనలిస్ట్ కాంగ్రెస్ పార్టీ (శరద్ చంద్రపవార్)]] |[[దస్త్రం:The Union Minister for Agriculture and Food Processing Industries, Shri Sharad Pawar addressing at the launch of the Sahana Group’s New Marathi Channel “Jai Maharashtra”, in Mumbai on April 27, 2013 (cropped).jpg|115x115px]] |[[శరద్ పవార్]] |[[దస్త్రం:No_image_available.svg|75x75px]] | style="text-align: center;" |3 | style="text-align: center;" |3 | style="text-align: center;" |21 | style="text-align: center;" |3 | style="text-align: center;" |[[మహారాష్ట్ర]], [[కేరళ]] |- |- | style="background-color:{{party color|Indian Union Muslim League}}; text-align: center;color:white;" | |'''IUML''' |[[ఇండియన్ యూనియన్ ముస్లిం లీగ్]] |[[దస్త్రం:Shaik_Mydeen_with_K._M._Kader_Mohideen_(cropped).jpg|104x104px]] |కె. ఎం. ఖాథర్ మొహిదీన్ |[[దస్త్రం:Flag_of_the_Indian_Union_Muslim_League.svg|center|75x75px]] | style="text-align: center;" |3 | style="text-align: center;" |1 | style="text-align: center;" |15 | style="text-align: center;" |{{Spaced ndash}} | style="text-align: center;" |[[కేరళ]],[[తమిళనాడు]] |- | style="background:{{party color|Jammu and Kashmir National Conference}}; text-align:center; color:white;" | |'''JKNC''' |[[జమ్మూ & కాశ్మీర్ నేషనల్ కాన్ఫరెన్స్]] |[[దస్త్రం:Farooq_Abdullah_addressing_at_the_presentation_ceremony_of_the_Cash_Prizes_to_the_best_performing_Regional_Rural_Banks_and_Certificates_for_extending_loans_for_SPV_home_lighting_systems_during_2009-10,_in_New_Delhi_(cropped).jpg|118x118px]] |[[ఫరూక్ అబ్దుల్లా]] |[[దస్త్రం:Flag_of_Jammu_and_Kashmir_(1936-1953).svg|center|75x75px]] | style="text-align: center;" |3 | style="text-align: center;" |{{Spaced ndash}} | style="text-align: center;" |{{Spaced ndash}} | style="text-align: center;" |{{Spaced ndash}} | style="text-align: center;" |[[జమ్మూ కాశ్మీరు (రాష్ట్రం)|జమ్మూ కాశ్మీర్]] |- | style="background-color:{{party color|Communist Party of India}}; text-align: center;color:white;" | |'''CPI''' |[[కమ్యూనిస్టు పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (సి.పి.ఐ)]] |[[దస్త్రం:D._RAJA_DSC_0637.resized.JPG|107x107px]] |[[డి. రాజా]] |[[దస్త్రం:CPI-banner.svg|center|75x75px]] | style="text-align: center;" |2 | style="text-align: center;" |2 | style="text-align: center;" |21 | style="text-align: center;" |2 | style="text-align: center;" |[[కేరళ]], [[తమిళనాడు]], [[మణిపూర్]] |- | style="background:{{party color|Jharkhand Mukti Morcha}}; text-align:center; color:white;" | |'''JMM''' |[[జార్ఖండ్ ముక్తి మోర్చా]] |[[దస్త్రం:The_Chief_Minister_of_Jharkhand,_Shri_Hemant_Soren_calling_on_the_Prime_Minister,_Shri_Narendra_Modi,_in_New_Delhi_on_January_11,_2020_(1)_(cropped).jpg|center|114x114px]] |[[హేమంత్ సోరెన్]] |[[దస్త్రం:No_image_available.svg|75x75px]] | style="text-align: center;" |1 | style="text-align: center;" |2 | style="text-align: center;" |29 | style="text-align: center;" |{{Spaced ndash}} | style="text-align: center;" |[[జార్ఖండ్]] |- | style="background-color:{{party color|Kerala Congress (M)}}; text-align: center;color:white;" | |'''KEC(M)''' |[[కేరళ కాంగ్రెస్ (ఎం)]] |[[దస్త్రం:Jose_K_Mani_(cropped).jpg|126x126px]] |జోస్ కె. మణి |[[దస్త్రం:Kerala-Congress-flag.svg|center|75x75px]] | style="text-align: center;" |1 | style="text-align: center;" |1 | style="text-align: center;" |4 | style="text-align: center;" |{{Spaced ndash}} | style="text-align: center;" |[[కేరళ]] |- | style="background:#d10; text-align:center; color:white;" | |'''VCK''' |[[విదుతలై చిరుతైగల్ కట్చి]] |[[దస్త్రం:Thol_Thirumavalavan.jpg|120x120px]] |[[తోల్. తిరుమవల్వన్]] |[[దస్త్రం:Viduthalai_Chiruthaigal_Katchi_banner.png|center|75x75px]] | style="text-align: center;" |1 | style="text-align: center;" |{{Spaced ndash}} | style="text-align: center;" |4 | style="text-align: center;" |{{Spaced ndash}} | style="text-align: center;" |[[తమిళనాడు]] |- | style="background-color:{{party color|Revolutionary Socialist Party (India)}}; text-align: center;color:white;" | |'''RSP''' |[[రివల్యూషనరీ సోషలిస్ట్ పార్టీ (ఇండియా)|రివల్యూషనరీ సోషలిస్ట్ పార్టీ]] |[[దస్త్రం:No_image_available.svg|75x75px]] |మనోజ్ భట్టాచార్య |[[దస్త్రం:RSP-flag.svg|center|75x75px]] | style="text-align: center;" |1 | style="text-align: center;" |{{Spaced ndash}} | style="text-align: center;" |{{Spaced ndash}} | style="text-align: center;" |{{Spaced ndash}} | style="text-align: center;" |[[కేరళ]] |- | style="background-color:{{party color|Rashtriya Janata Dal}}; text-align: center;color:white;" | |'''RJD''' |[[రాష్ట్రీయ జనతా దళ్]] |[[దస్త్రం:Lalu_Prasad_Yadav_addressing_the_EEC_-_2006_(cropped).jpg|90x90px]] |[[లాలూ ప్రసాద్ యాదవ్]] |[[దస్త్రం:RJD_Flag.svg|center|75x75px]] | style="text-align: center;" |{{Spaced ndash}} | style="text-align: center;" |6 | style="text-align: center;" |81 | style="text-align: center;" |14 | style="text-align: center;" |[[బీహార్]], [[జార్ఖండ్]] |- | style="background-color:{{party color|Marumalarchi Dravida Munnetra Kazhagam}}; text-align: center;color:white;" | |'''MDMK''' |[[మరుమలార్చి ద్రవిడ మున్నేట్ర కజగం]] |[[దస్త్రం:Special_screeing_for_Mr._Vaiko_(cropped).JPG|137x137px]] |వైకో |[[దస్త్రం:MDMK.svg|center|75x75px]] | style="text-align: center;" |{{Spaced ndash}} | style="text-align: center;" |1 | style="text-align: center;" |{{Spaced ndash}} | style="text-align: center;" |{{Spaced ndash}} | style="text-align: center;" |[[తమిళనాడు]] |- | style="background-color:{{party color|Communist Party of India (Marxist–Leninist) Liberation}}; text-align: center;color:white;" | |'''CPI (ML)L''' |[[కమ్యూనిస్ట్ పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (మార్క్సిస్ట్-లెనినిస్ట్) లిబరేషన్]] | [[దస్త్రం:No_image_available.svg|75x75px]] |దీపాంకర్ భట్టాచార్య |[[దస్త్రం:CPIML_LIBERATION_FLAG.png|center|75x75px]] | style="text-align: center;" |{{Spaced ndash}} | style="text-align: center;" |{{Spaced ndash}} | style="text-align: center;" |13 | style="text-align: center;" |{{Spaced ndash}} | style="text-align: center;" |[[బీహార్]] |- | style="background-color:{{party color|Kerala Congress (Jacob)}}; text-align: center;color:white;" | |'''KEC''' |[[కేరళ కాంగ్రెస్]] |[[దస్త్రం:P.J_Joseph_(cropped).jpg|120x120px]] |పి.జె. జోసెఫ్ |[[దస్త్రం:Kerala-Congress-flag.svg|75x75px|ఎడమ|frameless]] | style="text-align: center;" |{{Spaced ndash}} | style="text-align: center;" |{{Spaced ndash}} | style="text-align: center;" |2 | style="text-align: center;" |{{Spaced ndash}} | style="text-align: center;" |[[కేరళ]] |- | style="background-color:{{party color|Peasants and Workers Party of India}}; text-align: center;color:white;" | |'''PWPI''' |[[పీజెంట్స్ అండ్ వర్కర్స్ పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా]] |[[దస్త్రం:No_image_available.svg|75x75px]] |జయంత్ ప్రభాకర్ పాటిల్ |[[దస్త్రం:No_image_available.svg|75x75px]] | style="text-align: center;" |{{Spaced ndash}} | style="text-align: center;" |{{Spaced ndash}} | style="text-align: center;" |1 | style="text-align: center;" |1 | style="text-align: center;" |[[మహారాష్ట్ర]] |- | style="background-color:{{party color|All India Forward Bloc}};" | |'''AIFB''' |[[ఆల్ ఇండియా ఫార్వర్డ్ బ్లాక్]] |[[దస్త్రం:No_image_available.svg|75x75px]] |జి. దేవరాజన్ |[[దస్త్రం:AIFB Flag 2023.png|center|thumb|100x100px]] | style="text-align: center;" |{{Spaced ndash}} | style="text-align: center;" |{{Spaced ndash}} | style="text-align: center;" |{{Spaced ndash}} | style="text-align: center;" |{{Spaced ndash}} | style="text-align: center;" |[[పశ్చిమ బెంగాల్]] |- | style="background:{{party color|Jammu and Kashmir Peoples Democratic Party}}; text-align:center; color:white;" | |'''PDP''' |[[జమ్మూ కాశ్మీర్ పీపుల్స్ డెమోక్రటిక్ పార్టీ]] |[[దస్త్రం:Mehbooba Mufti addressing a press conference in Srinagar.jpg|118x118px]] |[[మెహబూబా ముఫ్తీ]] | [[దస్త్రం:No_image_available.svg|75x75px]] | style="text-align: center;" |{{Spaced ndash}} | style="text-align: center;" |{{Spaced ndash}} | style="text-align: center;" |{{Spaced ndash}} | style="text-align: center;" |{{Spaced ndash}} | style="text-align: center;" |[[జమ్మూ కాశ్మీరు (రాష్ట్రం)|జమ్మూ కాశ్మీర్]] |- | style="background-color:{{party color|Manithaneya Makkal Katchi}};" | |'''MMK''' |[[మణితనేయ మక్కల్ కచ్చి]] |[[దస్త్రం:No_image_available.svg|75x75px]] |ఎం. హెచ్. జవహిరుల్లా |[[దస్త్రం:No_image_available.svg|75x75px]] | style="text-align: center;" |{{Spaced ndash}} | style="text-align: center;" |{{Spaced ndash}} | style="text-align: center;" |{{Spaced ndash}} | style="text-align: center;" |{{Spaced ndash}} | style="text-align: center;" |[[తమిళనాడు]] |- | style="background-color:{{party color|Kongunadu Makkal Desia Katchi}}; text-align: center;color:black;" | |'''KMDK''' |[[కొంగునాడు మక్కల్ దేశియా కచ్చి|కొంగునాడు మక్కల్ దేశియా కట్చి]] |[[దస్త్రం:E_R_Eswaran.png|102x102px]] |ఇ.ఆర్. ఈశ్వరన్ |[[దస్త్రం:Kmdkflag.gif|center|75x75px]] | style="text-align: center;" |{{Spaced ndash}} | style="text-align: center;" |{{Spaced ndash}} | style="text-align: center;" |{{Spaced ndash}} | style="text-align: center;" |{{Spaced ndash}} | style="text-align: center;" |[[తమిళనాడు]] |- |{{Party color cell|Raijor Dal}} |'''RD''' |[[రైజోర్ దళ్]] |[[దస్త్రం:Akhil_Gogoi_by_Vikramjit_Kakati.jpg|95x95px]] |[[అఖిల్ గొగోయ్]] |[[దస్త్రం:Raijor_Dal.jpg|center|75x75px]] |1 |0 |0 |0 |[[అసోం శాసనసభ|అసోం]] |- |{{Party color cell|Assam Jatiya Parishad}} |'''AJP''' |[[అస్సాం జాతీయ పరిషత్]] |[[దస్త్రం:JagadishBhuyan.jpeg|120x120px]] |జగదీష్ భుయాన్ |[[దస్త్రం:AJP_FLAG.jpg|center|75x75px]] |0 |0 |0 |0 |[[అసోం శాసనసభ|అసోం]] |- |{{Party color cell|All Party Hill Leaders Conference}} |'''APHLC''' |[[ఆల్ పార్టీ హిల్ లీడర్స్ కాన్ఫరెన్స్]] |[[దస్త్రం:No_image_available.svg|75x75px]] |జి. కథర్ |[[దస్త్రం:No_image_available.svg|75x75px]] |0 |0 |0 |0 |[[అసోం శాసనసభ|అసోం]] |- |{{Party color cell|Anchalik Gana Morcha}} |'''AGM''' |[[అంచలిక్ గణ మోర్చా]] |[[దస్త్రం:No_image_available.svg|75x75px]] |అజిత్ కుమార్ భుయాన్ |[[దస్త్రం:No_image_available.svg|75x75px]] |0 |0 |1 | |[[అసోం శాసనసభ|అసోం]] |- |{{Party color cell|Vanchit Bahujan Aaghadi}} |'''VBA''' |[[వంచిత్ బహుజన్ అఘాడి|వంచిత్ బహుజన్ ఆఘడి]] |[[దస్త్రం:Prakash Yashwant Ambedkar.jpg|center|183x183px]] |[[ప్రకాష్ యశ్వంత్ అంబేద్కర్]] |[[దస్త్రం:VBA_party.jpg|center|75x75px]] |0 |0 |0 |0 |[[మహారాష్ట్ర శాసనసభ|మహారాష్ట్ర]] |- |{{Party color cell|Bharatiya Gorkha Prajatantrik Morcha}} |'''BGPM''' |[[భారతీయ గూర్ఖా ప్రజాతాంత్రిక్ మోర్చా]] |[[దస్త్రం:No_image_available.svg|75x75px]] |అనిత్ థాపా |[[దస్త్రం:No_image_available.svg|75x75px]] |0 |0 |1 |0 |[[పశ్చిమ బెంగాల్ శాసనసభ|పశ్చిమ బెంగాల్]] |- !{{Party color cell|Makkal Needhi Maiam}} |'''MNM''' |[[మక్కల్ నీది మయ్యం]] |[[దస్త్రం:Kamal_Haasan_at_Promotions_of_'Vishwaroop'_with_Videocon_(03).jpg|100x100px]] |[[కమల్ హాసన్]] |[[దస్త్రం:Makkal_Needhi_Maiam_Party_Logo.png|75x75px]] | | | | |[[తమిళనాడు]] |- |{{Party color cell|Indian Secular Front}} |'''ISF''' |[[ఇండియన్ సెక్యులర్ ఫ్రంట్]] |[[దస్త్రం:No_image_available.svg|75x75px]] |నౌసాద్ సిద్ధిక్ |[[దస్త్రం:ISF_flag.svg|75x75px]] |0 |0 |1 |0 |[[పశ్చిమ బెంగాల్ శాసనసభ|పశ్చిమ బెంగాల్]] |- !{{Party color cell|Goa Forward Party}} |'''GFP''' |[[గోవా ఫార్వర్డ్ పార్టీ]] |[[దస్త్రం:No_image_available.svg|75x75px]] |విజయ్ సర్దేశాయి |[[దస్త్రం:Goa_Forward_Party_Flag.jpg|75x75px]] | | | | |[[గోవా]] |- ! {{Party color cell|Zoram Nationalist Party}} |'''ZNP''' |[[జోరం నేషనలిస్ట్ పార్టీ|జోరామ్ నేషనలిస్ట్ పార్టీ]] |[[దస్త్రం:No_image_available.svg|75x75px]] |హెచ్. లాల్రిన్మావియా |[[దస్త్రం:No_image_available.svg|75x75px]] | style="text-align: center;" | - | style="text-align: center;" | - | style="text-align: center;" | - | style="text-align: center;" | - |[[మిజోరం]] |- ! {{Party color cell|Mizoram People's Conference}} |'''MPC''' |[[మిజోరం పీపుల్స్ కాన్ఫరెన్స్]] |[[దస్త్రం:No_image_available.svg|75x75px]] |వనలల్రూట |[[దస్త్రం:Bulb_Election_Symbol.svg|76x76px]] |{{Spaced ndash}} | - | - | - |[[మిజోరం]] |- !{{Party color cell|Mahan Dal}} |'''MD''' |[[మహాన్ దళ్]] |[[దస్త్రం:No_image_available.svg|75x75px]] |కేశవ్ దేవ్ మౌర్య |[[దస్త్రం:No_image_available.svg|75x75px]] | | | | |[[ఉత్తర ప్రదేశ్]] |- !{{Party color cell|Rashtriya Loktantrik Party}} |'''RLP''' |[[రాష్ట్రీయ లోక్ తాంత్రిక్ పార్టీ|రాష్ట్రీయ లోక్తాంత్రిక్ పార్టీ]] |[[దస్త్రం:No_image_available.svg|75x75px]] |[[హనుమాన్ బెనివాల్]] |[[దస్త్రం:No_image_available.svg|75x75px]] |1 | | | |[[రాజస్థాన్]] |- ! |'''HP''' |[[హమ్రో పార్టీ]] |[[దస్త్రం:No_image_available.svg|75x75px]] |అజయ్ ఎడ్వర్డ్స్ |[[దస్త్రం:No_image_available.svg|75x75px]] | | | | | |- |{{Party color cell|Purbanchal Lok Parishad}} |'''PLP''' |పుర్బాంచల్ లోక్ పరిషత్ |[[దస్త్రం:No_image_available.svg|75x75px]] |చరణ్ చంద్ర దేక |[[దస్త్రం:No_image_available.svg|75x75px]] |0 |0 |0 |0 |[[అసోం]] |- |{{Party color cell|Jatiya Dal Assam}} |'''JDA''' |జాతీయ దళ్ అసోం |[[దస్త్రం:No_image_available.svg|75x75px]] |ఎం.జి. హజారికా |[[దస్త్రం:No_image_available.svg|75x75px]] |0 |0 |0 |0 |[[అసోం]] |- | |'''SGP''' |సమాజ్ వాదీ గణరాజ్య పార్టీ |[[దస్త్రం:No_image_available.svg|75x75px]] |కపిల్ పాటిల్ (లోక్‌భారతి) |[[దస్త్రం:No_image_available.svg|75x75px]] |0 |0 |0 |1 |[[మహారాష్ట్ర]] |- | style="background-color:{{party color|Independent politician}}; text-align: center;color:white;" | |'''IND''' |[[స్వతంత్ర రాజకీయ నాయకుడు]] | colspan="3" |{{Spaced ndash}} | style="text-align: center;" |{{Spaced ndash}} |1 |28 |6 |{{Spaced ndash}} |- | style="background-color:{{party color|Indian National Developmental Inclusive Alliance}}; text-align: center;color:white;" | ! colspan="2" style="text-align: center;" |'''[[ఇండియా కూటమి]]''' ![[దస్త్రం:The_Lok_Sabha_Mallikarjun_Kharge_(cropped).jpg|116x116px]](చైర్‌పర్సన్) ! style="text-align: center;" |[[మల్లికార్జున్ ఖర్గే]] | style="text-align: center;" |[[దస్త్రం:No_image_available.svg|75x75px]] ! style="text-align: center;" |'''122''' ! style="text-align: center;" |'''93''' ! style="text-align: center;" |'''1470''' ! style="text-align: center;" |'''78''' ! style="text-align: center;" |I.N.D.I.A |} == మాజీ సభ్యపార్టీలు == {| class="wikitable sortable" style="text-align: center;" ! colspan="2" style="width:30px;" |పార్టీ ! style="width:80px;" |స్వ రాష్ట్రం ! style="width:60px;" |ఉపసంహరణ సంవత్సరం !మూలాలు |- |{{Party color cell|Apna Dal (Kamerawadi)}} |AD(K) |[[ఉత్తర ప్రదేశ్]] |2024 |<ref>{{Cite web|last=PTI|date=2024-03-21|title=No alliance with Apna Dal (Kamerawadi) for Lok Sabha polls: Akhilesh|url=https://theprint.in/india/no-alliance-with-apna-dal-kamerawadi-for-lok-sabha-polls-akhilesh/2010782/|access-date=2024-03-27|website=ThePrint}}</ref> |- |{{Party color cell|Rashtriya Lok Dal}} |[[రాష్ట్రీయ లోక్‌దళ్‌|RLD]] |[[ఉత్తర ప్రదేశ్]] |2024 |<ref>{{Cite web|title=Jayant Chaudhary's Rashtriya Lok Dal Formally Joins BJP-Led NDA Alliance|url=https://www.ndtv.com/india-news/jayant-chaudharys-rashtriya-lok-dal-formally-joins-bjp-led-nda-alliance-5164381|access-date=2024-03-03|website=NDTV.com}}</ref><ref>{{Cite web|title=RLD joins ruling NDA alliance, leaves I.N.D.I Alliance|url=https://newsonair.gov.in/Main-News-Details.aspx?title=RLD-joins-ruling-NDA-alliance,-leaves-I.N.D.I-Alliance&id=477127|access-date=2024-03-03|website=newsonair.gov.in}}</ref> |- | {{Party color cell|Janata Dal (United)}} |[[జనతాదళ్ (యునైటెడ్)|JD(U)]] |[[బీహార్]] |2024 |<ref>{{Cite web|last=Livemint|date=2024-01-28|title=Why Nitish Kumar left INDIA bloc to rejoin BJP-led NDA|url=https://www.livemint.com/politics/why-nitish-kumar-left-india-bloc-to-join-bjp-led-nda-bihar-politics-jdu-rjd-alliance-11706435699140.html|access-date=2024-01-29|website=mint}}</ref><ref>{{Cite web|date=2024-01-28|title=Bihar politics: Why did Nitish Kumar leave NDA and form government with RJD in 2022?|url=https://www.hindustantimes.com/india-news/bihar-politics-why-did-nitish-kumar-leave-nda-and-form-government-with-rjd-in-2022-101706411877404.html|access-date=2024-01-29|website=Hindustan Times}}</ref> |- |{{Party color cell|Nationalist Congress Party}} |NCP |[[మహారాష్ట్ర]] |2023 |<ref>{{Cite web|last=Tirodkar|first=Amey|date=2023-07-03|title=Ajit Pawar’s breakaway from NCP set to transform Maharashtra’s political landscape|url=https://frontline.thehindu.com/news/news-analysis-maharashtra-politics-ajit-pawar-breakaway-from-ncp-set-to-transform-political-landscape-of-state-what-it-means-for-sharad-pawar/article67036798.ece|access-date=2024-01-29|website=Frontline}}</ref><ref>{{Cite news|url=https://www.thehindu.com/news/national/ncp-split-ajit-pawar-faction-submits-40-responses-to-speaker-senior-pawar-group-nine/article67571173.ece|title=NCP split {{!}} Ajit Pawar faction submits 40 responses to Speaker; senior Pawar group nine|last=Bureau|first=The Hindu|date=2023-11-24|work=The Hindu|access-date=2024-01-29|issn=0971-751X}}</ref> |} == మూలాలు == {{మూలాలు}} == వెలుపలి లంకెలు == {{ఇండియా కూటమి}}{{భారతదేశంలోని రాజకీయ పార్టీలు}} [[వర్గం:భారతదేశ రాజకీయ పార్టీల జాబితాలు]] [[వర్గం:యునైటెడ్ ప్రోగ్రెసివ్ అలయన్స్ సభ్య పార్టీలు]] [[వర్గం:ఇండియా కూటమి]] 16i1qcrn1tzjwlfgum7333hlugtiv9v 4595108 4595106 2025-06-30T06:37:04Z యర్రా రామారావు 28161 4595108 wikitext text/x-wiki '''ఇండియన్ నేషనల్ డెవలప్‌మెంటల్ ఇన్‌క్లూజివ్ అలయన్స్''' ('''ఇండియా కూటమి'''), [[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] నేతృత్వంలో, [[భారతదేశం|భారతదేశంలోని]] పెద్ద గుడారం కింద ఏర్పడిన [[రాజకీయ పార్టీ|రాజకీయ పార్టీల]] రాజకీయ కూటమి. ఇది [[2024 భారత సార్వత్రిక ఎన్నికలు|2024 భారత సార్వత్రిక ఎన్నికలలో]] [[భారతీయ జనతా పార్టీ]] నేతృత్వంలోని అధికార [[జాతీయ ప్రజాస్వామ్య కూటమి|జాతీయ ప్రజాస్వామ్య కూటమిని]] ఎదుర్కోవడానికి భారతదేశంలోని 41 రాజకీయ పార్టీలతో ఏర్పడిన సమ్మిళిత కూటమి.<ref>{{Cite news|url=https://www.bbc.com/news/world-asia-india-66230072|title=Opposition meeting: 27 Indian parties form alliance to take on PM Modi|date=18 July 2023|work=BBC News}}</ref><ref>{{Cite news|url=https://timesofindia.indiatimes.com/india/opposition-alliance-named-india-to-hold-third-meeting-in-mumbai/articleshow/101860451.cms|title=Opposition alliance named 'INDIA', 11-member coordination committee to decide on all important issues|date=19 July 2023|work=The Times of India}}</ref> ఈ పార్టీకి బిగ్ టెంట్ అనే మరో పేరుంది == సభ్య పార్టీలు == [[ఇండియా కూటమి]] భారతదేశంలోని వివిధ రకాల రాజకీయ పార్టీలను కలిగి ఉంది. ఈ కూటమిలోని 41 సభ్యపార్టీలుగా ఉన్న జాబితా దిగువ వివరింపబడింది:<ref>https://www.ndtv.com/india-news/the-26-opposition-parties-that-have-formed-mega-alliance-for-2024-lok-sabha-election-4217778</ref> {| class="wikitable sortable" style="text-align: center;" width="60%" ! colspan="3" style="width:30px;" |పార్టీ ! colspan="2" style="width:30px;" |నాయకుడు !లోగో / జెండా ! style="width:100px;" |[[లోక్‌సభ]] ! style="width:100px;" |[[రాజ్యసభ]] ![[శాసనసభ]] ![[శాసన మండలి]] ! style="width:170px;" |బేస్ |- | style="background-color:{{party color|Indian National Congress}}; text-align:center;color:white;" | |'''INC''' |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |[[దస్త్రం:The_Lok_Sabha_Mallikarjun_Kharge_(cropped).jpg|116x116px]] |[[మల్లికార్జున్ ఖర్గే]] |[[దస్త్రం:Indian_National_Congress_Flag.svg|center|75x75px]] | style="text-align:center;" |50 | style="text-align:center;" |29 | style="text-align:center;" |614 | style="text-align:center;" |43 | style="text-align:center;" |[[భారతదేశ రాజకీయ పార్టీల జాబితా|జాతీయ పార్టీ]] |- | style="background-color:{{party color|Samajwadi Party}}; text-align: center;color:white;" | |'''SP''' |[[సమాజ్ వాదీ పార్టీ]] | [[File:Akhilesh_Yadav_(cropped).JPG|link=https://en.wikipedia.org/wiki/File:Akhilesh_Yadav_(cropped).JPG|center|frameless|123x123px]] |[[అఖిలేష్ యాదవ్]] |[[దస్త్రం:Samajwadi_Party.png|80x80px]] | style="text-align: center;" |3 | style="text-align: center;" |3 | style="text-align: center;" |112 | style="text-align: center;" |8 | style="text-align: center;" |[[భారతదేశ రాజకీయ పార్టీల జాబితా|ఉత్తర ప్రదేశ్]] |- | style="background-color:{{party color|Aam Aadmi Party}}; text-align: center;color:white;" | |'''AAP''' |[[ఆమ్ ఆద్మీ పార్టీ]] |[[దస్త్రం:Arvind_Kejriwal_(potrait).jpg|110x110px]] |[[అరవింద్ కేజ్రివాల్]] |[[దస్త్రం:Aam_Aadmi_Party_logo_(English).svg|center|75x75px]] | style="text-align: center;" |0 | style="text-align: center;" |10 | style="text-align: center;" |161 | style="text-align: center;" |{{Spaced ndash}} | style="text-align: center;" |[[భారతదేశ రాజకీయ పార్టీల జాబితా|జాతీయ పార్టీ]] |- | style="background-color:{{party color|Communist Party of India (Marxist)}}; text-align: center;color:white;" | |'''CPI(M)''' |[[కమ్యూనిస్టు పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (మార్కిస్టు)]] |[[దస్త్రం:Sitaram_Yechury_06918.jpg|132x132px]] |[[సీతారాం ఏచూరి]] |[[దస్త్రం:CPI-M-flag.svg|80x80px]] | style="text-align: center;" |3 | style="text-align: center;" |5 | style="text-align: center;" |81 | style="text-align: center;" |{{Spaced ndash}} | style="text-align: center;" |[[భారతదేశ రాజకీయ పార్టీల జాబితా|జాతీయ పార్టీ]] |- | style="background-color:{{party color|Dravida Munnetra Kazhagam}}; text-align: center;color:white;" | |'''DMK''' |[[ద్రవిడ మున్నేట్ర కజగం]] | [[File:MkStalin.jpg|link=https://en.wikipedia.org/wiki/File:MkStalin.jpg|106x106px]] |[[ఎం. కె. స్టాలిన్]] |[[దస్త్రం:Flag_DMK.svg|center|75x75px]] | style="text-align:center;" |24 | style="text-align:center;" |10 | style="text-align:center;" |139 | style="text-align:center;" |{{Spaced ndash}} | style="text-align:center;" |[[పుదుచ్చేరి]], [[తమిళనాడు]] |- | style="background-color:{{party color|All India Trinamool Congress}}; text-align: center;color:white;" | |'''AITC''' |[[తృణమూల్ కాంగ్రెస్]] |[[దస్త్రం:Mamata_Banerjee_Official_Potrait.jpg|108x108px]] |[[మమతా బెనర్జీ]] |[[దస్త్రం:All_India_Trinamool_Congress_flag_(2).svg|center|75x75px]] | style="text-align: center;" |23 | style="text-align: center;" |13 | style="text-align: center;" |228 | style="text-align: center;" |{{Spaced ndash}} |[[పశ్చిమ బెంగాల్]], [[మేఘాలయ]] |- | style="background-color:{{party color|Shiv Sena}}; text-align: center;color:white;" | |'''SHS''' '''(UBT)''' |[[శివసేన (యుబిటి)]] |[[దస్త్రం:The_Chief_Minister_of_Maharashtra,_Shri_Uddhav_Thackeray_calling_on_the_Prime_Minister,_Shri_Narendra_Modi,_in_New_Delhi_on_February_21,_2020_(Uddhav_Thackeray)_(cropped).jpg|130x130px]] |[[ఉద్ధవ్ ఠాక్రే]] |[[దస్త్రం:SS(UBT)_flag.png|center|75x75px]] | style="text-align: center;" |6 | style="text-align: center;" |3 | style="text-align: center;" |17 | style="text-align: center;" |9 | style="text-align: center;" |[[మహారాష్ట్ర]] |- | style="background-color:{{party color|Nationalist Congress Party (Sharadchandra Pawar)}}; text-align: center;color:white;" | |'''NCP''' '''(SP)''' |[[నేషనలిస్ట్ కాంగ్రెస్ పార్టీ (శరద్ చంద్రపవార్)]] |[[దస్త్రం:The Union Minister for Agriculture and Food Processing Industries, Shri Sharad Pawar addressing at the launch of the Sahana Group’s New Marathi Channel “Jai Maharashtra”, in Mumbai on April 27, 2013 (cropped).jpg|115x115px]] |[[శరద్ పవార్]] |[[దస్త్రం:No_image_available.svg|75x75px]] | style="text-align: center;" |3 | style="text-align: center;" |3 | style="text-align: center;" |21 | style="text-align: center;" |3 | style="text-align: center;" |[[మహారాష్ట్ర]], [[కేరళ]] |- |- | style="background-color:{{party color|Indian Union Muslim League}}; text-align: center;color:white;" | |'''IUML''' |[[ఇండియన్ యూనియన్ ముస్లిం లీగ్]] |[[దస్త్రం:Shaik_Mydeen_with_K._M._Kader_Mohideen_(cropped).jpg|104x104px]] |కె. ఎం. ఖాథర్ మొహిదీన్ |[[దస్త్రం:Flag_of_the_Indian_Union_Muslim_League.svg|center|75x75px]] | style="text-align: center;" |3 | style="text-align: center;" |1 | style="text-align: center;" |15 | style="text-align: center;" |{{Spaced ndash}} | style="text-align: center;" |[[కేరళ]],[[తమిళనాడు]] |- | style="background:{{party color|Jammu and Kashmir National Conference}}; text-align:center; color:white;" | |'''JKNC''' |[[జమ్మూ & కాశ్మీర్ నేషనల్ కాన్ఫరెన్స్]] |[[దస్త్రం:Farooq_Abdullah_addressing_at_the_presentation_ceremony_of_the_Cash_Prizes_to_the_best_performing_Regional_Rural_Banks_and_Certificates_for_extending_loans_for_SPV_home_lighting_systems_during_2009-10,_in_New_Delhi_(cropped).jpg|118x118px]] |[[ఫరూక్ అబ్దుల్లా]] |[[దస్త్రం:Flag_of_Jammu_and_Kashmir_(1936-1953).svg|center|75x75px]] | style="text-align: center;" |3 | style="text-align: center;" |{{Spaced ndash}} | style="text-align: center;" |{{Spaced ndash}} | style="text-align: center;" |{{Spaced ndash}} | style="text-align: center;" |[[జమ్మూ కాశ్మీరు (రాష్ట్రం)|జమ్మూ కాశ్మీర్]] |- | style="background-color:{{party color|Communist Party of India}}; text-align: center;color:white;" | |'''CPI''' |[[కమ్యూనిస్టు పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (సి.పి.ఐ)]] |[[దస్త్రం:D._RAJA_DSC_0637.resized.JPG|107x107px]] |[[డి. రాజా]] |[[దస్త్రం:CPI-banner.svg|center|75x75px]] | style="text-align: center;" |2 | style="text-align: center;" |2 | style="text-align: center;" |21 | style="text-align: center;" |2 | style="text-align: center;" |[[కేరళ]], [[తమిళనాడు]], [[మణిపూర్]] |- | style="background:{{party color|Jharkhand Mukti Morcha}}; text-align:center; color:white;" | |'''JMM''' |[[జార్ఖండ్ ముక్తి మోర్చా]] |[[దస్త్రం:The_Chief_Minister_of_Jharkhand,_Shri_Hemant_Soren_calling_on_the_Prime_Minister,_Shri_Narendra_Modi,_in_New_Delhi_on_January_11,_2020_(1)_(cropped).jpg|center|114x114px]] |[[హేమంత్ సోరెన్]] |[[దస్త్రం:No_image_available.svg|75x75px]] | style="text-align: center;" |1 | style="text-align: center;" |2 | style="text-align: center;" |29 | style="text-align: center;" |{{Spaced ndash}} | style="text-align: center;" |[[జార్ఖండ్]] |- | style="background-color:{{party color|Kerala Congress (M)}}; text-align: center;color:white;" | |'''KEC(M)''' |[[కేరళ కాంగ్రెస్ (ఎం)]] |[[దస్త్రం:Jose_K_Mani_(cropped).jpg|126x126px]] |జోస్ కె. మణి |[[దస్త్రం:Kerala-Congress-flag.svg|center|75x75px]] | style="text-align: center;" |1 | style="text-align: center;" |1 | style="text-align: center;" |4 | style="text-align: center;" |{{Spaced ndash}} | style="text-align: center;" |[[కేరళ]] |- | style="background:#d10; text-align:center; color:white;" | |'''VCK''' |[[విదుతలై చిరుతైగల్ కట్చి]] |[[దస్త్రం:Thol_Thirumavalavan.jpg|120x120px]] |[[తోల్. తిరుమవల్వన్]] |[[దస్త్రం:Viduthalai_Chiruthaigal_Katchi_banner.png|center|75x75px]] | style="text-align: center;" |1 | style="text-align: center;" |{{Spaced ndash}} | style="text-align: center;" |4 | style="text-align: center;" |{{Spaced ndash}} | style="text-align: center;" |[[తమిళనాడు]] |- | style="background-color:{{party color|Revolutionary Socialist Party (India)}}; text-align: center;color:white;" | |'''RSP''' |[[రివల్యూషనరీ సోషలిస్ట్ పార్టీ (ఇండియా)|రివల్యూషనరీ సోషలిస్ట్ పార్టీ]] |[[దస్త్రం:No_image_available.svg|75x75px]] |మనోజ్ భట్టాచార్య |[[దస్త్రం:RSP-flag.svg|center|75x75px]] | style="text-align: center;" |1 | style="text-align: center;" |{{Spaced ndash}} | style="text-align: center;" |{{Spaced ndash}} | style="text-align: center;" |{{Spaced ndash}} | style="text-align: center;" |[[కేరళ]] |- | style="background-color:{{party color|Rashtriya Janata Dal}}; text-align: center;color:white;" | |'''RJD''' |[[రాష్ట్రీయ జనతా దళ్]] |[[దస్త్రం:Lalu_Prasad_Yadav_addressing_the_EEC_-_2006_(cropped).jpg|90x90px]] |[[లాలూ ప్రసాద్ యాదవ్]] |[[దస్త్రం:RJD_Flag.svg|center|75x75px]] | style="text-align: center;" |{{Spaced ndash}} | style="text-align: center;" |6 | style="text-align: center;" |81 | style="text-align: center;" |14 | style="text-align: center;" |[[బీహార్]], [[జార్ఖండ్]] |- | style="background-color:{{party color|Marumalarchi Dravida Munnetra Kazhagam}}; text-align: center;color:white;" | |'''MDMK''' |[[మరుమలార్చి ద్రవిడ మున్నేట్ర కజగం]] |[[దస్త్రం:Special_screeing_for_Mr._Vaiko_(cropped).JPG|137x137px]] |వైకో |[[దస్త్రం:MDMK.svg|center|75x75px]] | style="text-align: center;" |{{Spaced ndash}} | style="text-align: center;" |1 | style="text-align: center;" |{{Spaced ndash}} | style="text-align: center;" |{{Spaced ndash}} | style="text-align: center;" |[[తమిళనాడు]] |- | style="background-color:{{party color|Communist Party of India (Marxist–Leninist) Liberation}}; text-align: center;color:white;" | |'''CPI (ML)L''' |[[కమ్యూనిస్ట్ పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (మార్క్సిస్ట్-లెనినిస్ట్) లిబరేషన్]] | [[దస్త్రం:No_image_available.svg|75x75px]] |దీపాంకర్ భట్టాచార్య |[[దస్త్రం:CPIML_LIBERATION_FLAG.png|center|75x75px]] | style="text-align: center;" |{{Spaced ndash}} | style="text-align: center;" |{{Spaced ndash}} | style="text-align: center;" |13 | style="text-align: center;" |{{Spaced ndash}} | style="text-align: center;" |[[బీహార్]] |- | style="background-color:{{party color|Kerala Congress (Jacob)}}; text-align: center;color:white;" | |'''KEC''' |[[కేరళ కాంగ్రెస్]] |[[దస్త్రం:P.J_Joseph_(cropped).jpg|120x120px]] |పి.జె. జోసెఫ్ |[[దస్త్రం:Kerala-Congress-flag.svg|75x75px|ఎడమ|frameless]] | style="text-align: center;" |{{Spaced ndash}} | style="text-align: center;" |{{Spaced ndash}} | style="text-align: center;" |2 | style="text-align: center;" |{{Spaced ndash}} | style="text-align: center;" |[[కేరళ]] |- | style="background-color:{{party color|Peasants and Workers Party of India}}; text-align: center;color:white;" | |'''PWPI''' |[[పీజెంట్స్ అండ్ వర్కర్స్ పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా]] |[[దస్త్రం:No_image_available.svg|75x75px]] |జయంత్ ప్రభాకర్ పాటిల్ |[[దస్త్రం:No_image_available.svg|75x75px]] | style="text-align: center;" |{{Spaced ndash}} | style="text-align: center;" |{{Spaced ndash}} | style="text-align: center;" |1 | style="text-align: center;" |1 | style="text-align: center;" |[[మహారాష్ట్ర]] |- | style="background-color:{{party color|All India Forward Bloc}};" | |'''AIFB''' |[[ఆల్ ఇండియా ఫార్వర్డ్ బ్లాక్]] |[[దస్త్రం:No_image_available.svg|75x75px]] |జి. దేవరాజన్ |[[దస్త్రం:AIFB Flag 2023.png|center|thumb|100x100px]] | style="text-align: center;" |{{Spaced ndash}} | style="text-align: center;" |{{Spaced ndash}} | style="text-align: center;" |{{Spaced ndash}} | style="text-align: center;" |{{Spaced ndash}} | style="text-align: center;" |[[పశ్చిమ బెంగాల్]] |- | style="background:{{party color|Jammu and Kashmir Peoples Democratic Party}}; text-align:center; color:white;" | |'''PDP''' |[[జమ్మూ కాశ్మీర్ పీపుల్స్ డెమోక్రటిక్ పార్టీ]] |[[దస్త్రం:Mehbooba Mufti addressing a press conference in Srinagar.jpg|118x118px]] |[[మెహబూబా ముఫ్తీ]] | [[దస్త్రం:No_image_available.svg|75x75px]] | style="text-align: center;" |{{Spaced ndash}} | style="text-align: center;" |{{Spaced ndash}} | style="text-align: center;" |{{Spaced ndash}} | style="text-align: center;" |{{Spaced ndash}} | style="text-align: center;" |[[జమ్మూ కాశ్మీరు (రాష్ట్రం)|జమ్మూ కాశ్మీర్]] |- | style="background-color:{{party color|Manithaneya Makkal Katchi}};" | |'''MMK''' |[[మణితనేయ మక్కల్ కచ్చి]] |[[దస్త్రం:No_image_available.svg|75x75px]] |ఎం. హెచ్. జవహిరుల్లా |[[దస్త్రం:No_image_available.svg|75x75px]] | style="text-align: center;" |{{Spaced ndash}} | style="text-align: center;" |{{Spaced ndash}} | style="text-align: center;" |{{Spaced ndash}} | style="text-align: center;" |{{Spaced ndash}} | style="text-align: center;" |[[తమిళనాడు]] |- | style="background-color:{{party color|Kongunadu Makkal Desia Katchi}}; text-align: center;color:black;" | |'''KMDK''' |[[కొంగునాడు మక్కల్ దేశియా కచ్చి|కొంగునాడు మక్కల్ దేశియా కట్చి]] |[[దస్త్రం:E_R_Eswaran.png|102x102px]] |ఇ.ఆర్. ఈశ్వరన్ |[[దస్త్రం:Kmdkflag.gif|center|75x75px]] | style="text-align: center;" |{{Spaced ndash}} | style="text-align: center;" |{{Spaced ndash}} | style="text-align: center;" |{{Spaced ndash}} | style="text-align: center;" |{{Spaced ndash}} | style="text-align: center;" |[[తమిళనాడు]] |- |{{Party color cell|Raijor Dal}} |'''RD''' |[[రైజోర్ దళ్]] |[[దస్త్రం:Akhil_Gogoi_by_Vikramjit_Kakati.jpg|95x95px]] |[[అఖిల్ గొగోయ్]] |[[దస్త్రం:Raijor_Dal.jpg|center|75x75px]] |1 |0 |0 |0 |[[అసోం శాసనసభ|అసోం]] |- |{{Party color cell|Assam Jatiya Parishad}} |'''AJP''' |[[అస్సాం జాతీయ పరిషత్]] |[[దస్త్రం:JagadishBhuyan.jpeg|120x120px]] |జగదీష్ భుయాన్ |[[దస్త్రం:AJP_FLAG.jpg|center|75x75px]] |0 |0 |0 |0 |[[అసోం శాసనసభ|అసోం]] |- |{{Party color cell|All Party Hill Leaders Conference}} |'''APHLC''' |[[ఆల్ పార్టీ హిల్ లీడర్స్ కాన్ఫరెన్స్]] |[[దస్త్రం:No_image_available.svg|75x75px]] |జి. కథర్ |[[దస్త్రం:No_image_available.svg|75x75px]] |0 |0 |0 |0 |[[అసోం శాసనసభ|అసోం]] |- |{{Party color cell|Anchalik Gana Morcha}} |'''AGM''' |[[అంచలిక్ గణ మోర్చా]] |[[దస్త్రం:No_image_available.svg|75x75px]] |అజిత్ కుమార్ భుయాన్ |[[దస్త్రం:No_image_available.svg|75x75px]] |0 |0 |1 | |[[అసోం శాసనసభ|అసోం]] |- |{{Party color cell|Vanchit Bahujan Aaghadi}} |'''VBA''' |[[వంచిత్ బహుజన్ అఘాడి|వంచిత్ బహుజన్ ఆఘడి]] |[[దస్త్రం:Prakash Yashwant Ambedkar.jpg|center|183x183px]] |[[ప్రకాష్ యశ్వంత్ అంబేద్కర్]] |[[దస్త్రం:VBA_party.jpg|center|75x75px]] |0 |0 |0 |0 |[[మహారాష్ట్ర శాసనసభ|మహారాష్ట్ర]] |- |{{Party color cell|Bharatiya Gorkha Prajatantrik Morcha}} |'''BGPM''' |[[భారతీయ గూర్ఖా ప్రజాతాంత్రిక్ మోర్చా]] |[[దస్త్రం:No_image_available.svg|75x75px]] |అనిత్ థాపా |[[దస్త్రం:No_image_available.svg|75x75px]] |0 |0 |1 |0 |[[పశ్చిమ బెంగాల్ శాసనసభ|పశ్చిమ బెంగాల్]] |- !{{Party color cell|Makkal Needhi Maiam}} |'''MNM''' |[[మక్కల్ నీది మయ్యం]] |[[దస్త్రం:Kamal_Haasan_at_Promotions_of_'Vishwaroop'_with_Videocon_(03).jpg|100x100px]] |[[కమల్ హాసన్]] |[[దస్త్రం:Makkal_Needhi_Maiam_Party_Logo.png|75x75px]] | | | | |[[తమిళనాడు]] |- |{{Party color cell|Indian Secular Front}} |'''ISF''' |[[ఇండియన్ సెక్యులర్ ఫ్రంట్]] |[[దస్త్రం:No_image_available.svg|75x75px]] |నౌసాద్ సిద్ధిక్ |[[దస్త్రం:ISF_flag.svg|75x75px]] |0 |0 |1 |0 |[[పశ్చిమ బెంగాల్ శాసనసభ|పశ్చిమ బెంగాల్]] |- !{{Party color cell|Goa Forward Party}} |'''GFP''' |[[గోవా ఫార్వర్డ్ పార్టీ]] |[[దస్త్రం:No_image_available.svg|75x75px]] |విజయ్ సర్దేశాయి |[[దస్త్రం:Goa_Forward_Party_Flag.jpg|75x75px]] | | | | |[[గోవా]] |- ! {{Party color cell|Zoram Nationalist Party}} |'''ZNP''' |[[జోరం నేషనలిస్ట్ పార్టీ|జోరామ్ నేషనలిస్ట్ పార్టీ]] |[[దస్త్రం:No_image_available.svg|75x75px]] |హెచ్. లాల్రిన్మావియా |[[దస్త్రం:No_image_available.svg|75x75px]] | style="text-align: center;" | - | style="text-align: center;" | - | style="text-align: center;" | - | style="text-align: center;" | - |[[మిజోరం]] |- ! {{Party color cell|Mizoram People's Conference}} |'''MPC''' |[[మిజోరం పీపుల్స్ కాన్ఫరెన్స్]] |[[దస్త్రం:No_image_available.svg|75x75px]] |వనలల్రూట |[[దస్త్రం:Bulb_Election_Symbol.svg|76x76px]] |{{Spaced ndash}} | - | - | - |[[మిజోరం]] |- !{{Party color cell|Mahan Dal}} |'''MD''' |[[మహాన్ దళ్]] |[[దస్త్రం:No_image_available.svg|75x75px]] |కేశవ్ దేవ్ మౌర్య |[[దస్త్రం:No_image_available.svg|75x75px]] | | | | |[[ఉత్తర ప్రదేశ్]] |- !{{Party color cell|Rashtriya Loktantrik Party}} |'''RLP''' |[[రాష్ట్రీయ లోక్ తాంత్రిక్ పార్టీ|రాష్ట్రీయ లోక్తాంత్రిక్ పార్టీ]] |[[దస్త్రం:No_image_available.svg|75x75px]] |[[హనుమాన్ బెనివాల్]] |[[దస్త్రం:No_image_available.svg|75x75px]] |1 | | | |[[రాజస్థాన్]] |- ! |'''HP''' |[[హమ్రో పార్టీ]] |[[దస్త్రం:No_image_available.svg|75x75px]] |అజయ్ ఎడ్వర్డ్స్ |[[దస్త్రం:No_image_available.svg|75x75px]] | | | | | |- |{{Party color cell|Purbanchal Lok Parishad}} |'''PLP''' |పుర్బాంచల్ లోక్ పరిషత్ |[[దస్త్రం:No_image_available.svg|75x75px]] |చరణ్ చంద్ర దేక |[[దస్త్రం:No_image_available.svg|75x75px]] |0 |0 |0 |0 |[[అసోం]] |- |{{Party color cell|Jatiya Dal Assam}} |'''JDA''' |జాతీయ దళ్ అసోం |[[దస్త్రం:No_image_available.svg|75x75px]] |ఎం.జి. హజారికా |[[దస్త్రం:No_image_available.svg|75x75px]] |0 |0 |0 |0 |[[అసోం]] |- | |'''SGP''' |సమాజ్ వాదీ గణరాజ్య పార్టీ |[[దస్త్రం:No_image_available.svg|75x75px]] |కపిల్ పాటిల్ (లోక్‌భారతి) |[[దస్త్రం:No_image_available.svg|75x75px]] |0 |0 |0 |1 |[[మహారాష్ట్ర]] |- | style="background-color:{{party color|Independent politician}}; text-align: center;color:white;" | |'''IND''' |[[స్వతంత్ర రాజకీయ నాయకుడు]] | colspan="3" |{{Spaced ndash}} | style="text-align: center;" |{{Spaced ndash}} |1 |28 |6 |{{Spaced ndash}} |- | style="background-color:{{party color|Indian National Developmental Inclusive Alliance}}; text-align: center;color:white;" | ! colspan="2" style="text-align: center;" |'''[[ఇండియా కూటమి]]''' ![[దస్త్రం:The_Lok_Sabha_Mallikarjun_Kharge_(cropped).jpg|116x116px]](చైర్‌పర్సన్) ! style="text-align: center;" |[[మల్లికార్జున్ ఖర్గే]] | style="text-align: center;" |[[దస్త్రం:No_image_available.svg|75x75px]] ! style="text-align: center;" |'''122''' ! style="text-align: center;" |'''93''' ! style="text-align: center;" |'''1470''' ! style="text-align: center;" |'''78''' ! style="text-align: center;" |I.N.D.I.A |} == మాజీ సభ్యపార్టీలు == {| class="wikitable sortable" style="text-align: center;" ! colspan="2" style="width:30px;" |పార్టీ ! style="width:80px;" |స్వ రాష్ట్రం ! style="width:60px;" |ఉపసంహరణ సంవత్సరం !మూలాలు |- |{{Party color cell|Apna Dal (Kamerawadi)}} |AD(K) |[[ఉత్తర ప్రదేశ్]] |2024 |<ref>{{Cite web|last=PTI|date=2024-03-21|title=No alliance with Apna Dal (Kamerawadi) for Lok Sabha polls: Akhilesh|url=https://theprint.in/india/no-alliance-with-apna-dal-kamerawadi-for-lok-sabha-polls-akhilesh/2010782/|access-date=2024-03-27|website=ThePrint}}</ref> |- |{{Party color cell|Rashtriya Lok Dal}} |[[రాష్ట్రీయ లోక్‌దళ్‌|RLD]] |[[ఉత్తర ప్రదేశ్]] |2024 |<ref>{{Cite web|title=Jayant Chaudhary's Rashtriya Lok Dal Formally Joins BJP-Led NDA Alliance|url=https://www.ndtv.com/india-news/jayant-chaudharys-rashtriya-lok-dal-formally-joins-bjp-led-nda-alliance-5164381|access-date=2024-03-03|website=NDTV.com}}</ref><ref>{{Cite web|title=RLD joins ruling NDA alliance, leaves I.N.D.I Alliance|url=https://newsonair.gov.in/Main-News-Details.aspx?title=RLD-joins-ruling-NDA-alliance,-leaves-I.N.D.I-Alliance&id=477127|access-date=2024-03-03|website=newsonair.gov.in}}</ref> |- | {{Party color cell|Janata Dal (United)}} |[[జనతాదళ్ (యునైటెడ్)|JD(U)]] |[[బీహార్]] |2024 |<ref>{{Cite web|last=Livemint|date=2024-01-28|title=Why Nitish Kumar left INDIA bloc to rejoin BJP-led NDA|url=https://www.livemint.com/politics/why-nitish-kumar-left-india-bloc-to-join-bjp-led-nda-bihar-politics-jdu-rjd-alliance-11706435699140.html|access-date=2024-01-29|website=mint}}</ref><ref>{{Cite web|date=2024-01-28|title=Bihar politics: Why did Nitish Kumar leave NDA and form government with RJD in 2022?|url=https://www.hindustantimes.com/india-news/bihar-politics-why-did-nitish-kumar-leave-nda-and-form-government-with-rjd-in-2022-101706411877404.html|access-date=2024-01-29|website=Hindustan Times}}</ref> |- |{{Party color cell|Nationalist Congress Party}} |NCP |[[మహారాష్ట్ర]] |2023 |<ref>{{Cite web|last=Tirodkar|first=Amey|date=2023-07-03|title=Ajit Pawar’s breakaway from NCP set to transform Maharashtra’s political landscape|url=https://frontline.thehindu.com/news/news-analysis-maharashtra-politics-ajit-pawar-breakaway-from-ncp-set-to-transform-political-landscape-of-state-what-it-means-for-sharad-pawar/article67036798.ece|access-date=2024-01-29|website=Frontline}}</ref><ref>{{Cite news|url=https://www.thehindu.com/news/national/ncp-split-ajit-pawar-faction-submits-40-responses-to-speaker-senior-pawar-group-nine/article67571173.ece|title=NCP split {{!}} Ajit Pawar faction submits 40 responses to Speaker; senior Pawar group nine|last=Bureau|first=The Hindu|date=2023-11-24|work=The Hindu|access-date=2024-01-29|issn=0971-751X}}</ref> |} == మూలాలు == {{మూలాలు}} == వెలుపలి లంకెలు == {{ఇండియా కూటమి}}{{భారతదేశంలోని రాజకీయ పార్టీలు}} [[వర్గం:భారతదేశ రాజకీయ పార్టీల జాబితాలు]] [[వర్గం:యునైటెడ్ ప్రోగ్రెసివ్ అలయన్స్ సభ్య పార్టీలు]] [[వర్గం:ఇండియా కూటమి]] t4tdt454yi0qedbrpm65734brxc1ipp 4595119 4595108 2025-06-30T06:54:42Z యర్రా రామారావు 28161 /* మాజీ సభ్యపార్టీలు */ 4595119 wikitext text/x-wiki '''ఇండియన్ నేషనల్ డెవలప్‌మెంటల్ ఇన్‌క్లూజివ్ అలయన్స్''' ('''ఇండియా కూటమి'''), [[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] నేతృత్వంలో, [[భారతదేశం|భారతదేశంలోని]] పెద్ద గుడారం కింద ఏర్పడిన [[రాజకీయ పార్టీ|రాజకీయ పార్టీల]] రాజకీయ కూటమి. ఇది [[2024 భారత సార్వత్రిక ఎన్నికలు|2024 భారత సార్వత్రిక ఎన్నికలలో]] [[భారతీయ జనతా పార్టీ]] నేతృత్వంలోని అధికార [[జాతీయ ప్రజాస్వామ్య కూటమి|జాతీయ ప్రజాస్వామ్య కూటమిని]] ఎదుర్కోవడానికి భారతదేశంలోని 41 రాజకీయ పార్టీలతో ఏర్పడిన సమ్మిళిత కూటమి.<ref>{{Cite news|url=https://www.bbc.com/news/world-asia-india-66230072|title=Opposition meeting: 27 Indian parties form alliance to take on PM Modi|date=18 July 2023|work=BBC News}}</ref><ref>{{Cite news|url=https://timesofindia.indiatimes.com/india/opposition-alliance-named-india-to-hold-third-meeting-in-mumbai/articleshow/101860451.cms|title=Opposition alliance named 'INDIA', 11-member coordination committee to decide on all important issues|date=19 July 2023|work=The Times of India}}</ref> ఈ పార్టీకి బిగ్ టెంట్ అనే మరో పేరుంది == సభ్య పార్టీలు == [[ఇండియా కూటమి]] భారతదేశంలోని వివిధ రకాల రాజకీయ పార్టీలను కలిగి ఉంది. ఈ కూటమిలోని 41 సభ్యపార్టీలుగా ఉన్న జాబితా దిగువ వివరింపబడింది:<ref>https://www.ndtv.com/india-news/the-26-opposition-parties-that-have-formed-mega-alliance-for-2024-lok-sabha-election-4217778</ref> {| class="wikitable sortable" style="text-align: center;" width="60%" ! colspan="3" style="width:30px;" |పార్టీ ! colspan="2" style="width:30px;" |నాయకుడు !లోగో / జెండా ! style="width:100px;" |[[లోక్‌సభ]] ! style="width:100px;" |[[రాజ్యసభ]] ![[శాసనసభ]] ![[శాసన మండలి]] ! style="width:170px;" |బేస్ |- | style="background-color:{{party color|Indian National Congress}}; text-align:center;color:white;" | |'''INC''' |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |[[దస్త్రం:The_Lok_Sabha_Mallikarjun_Kharge_(cropped).jpg|116x116px]] |[[మల్లికార్జున్ ఖర్గే]] |[[దస్త్రం:Indian_National_Congress_Flag.svg|center|75x75px]] | style="text-align:center;" |50 | style="text-align:center;" |29 | style="text-align:center;" |614 | style="text-align:center;" |43 | style="text-align:center;" |[[భారతదేశ రాజకీయ పార్టీల జాబితా|జాతీయ పార్టీ]] |- | style="background-color:{{party color|Samajwadi Party}}; text-align: center;color:white;" | |'''SP''' |[[సమాజ్ వాదీ పార్టీ]] | [[File:Akhilesh_Yadav_(cropped).JPG|link=https://en.wikipedia.org/wiki/File:Akhilesh_Yadav_(cropped).JPG|center|frameless|123x123px]] |[[అఖిలేష్ యాదవ్]] |[[దస్త్రం:Samajwadi_Party.png|80x80px]] | style="text-align: center;" |3 | style="text-align: center;" |3 | style="text-align: center;" |112 | style="text-align: center;" |8 | style="text-align: center;" |[[భారతదేశ రాజకీయ పార్టీల జాబితా|ఉత్తర ప్రదేశ్]] |- | style="background-color:{{party color|Aam Aadmi Party}}; text-align: center;color:white;" | |'''AAP''' |[[ఆమ్ ఆద్మీ పార్టీ]] |[[దస్త్రం:Arvind_Kejriwal_(potrait).jpg|110x110px]] |[[అరవింద్ కేజ్రివాల్]] |[[దస్త్రం:Aam_Aadmi_Party_logo_(English).svg|center|75x75px]] | style="text-align: center;" |0 | style="text-align: center;" |10 | style="text-align: center;" |161 | style="text-align: center;" |{{Spaced ndash}} | style="text-align: center;" |[[భారతదేశ రాజకీయ పార్టీల జాబితా|జాతీయ పార్టీ]] |- | style="background-color:{{party color|Communist Party of India (Marxist)}}; text-align: center;color:white;" | |'''CPI(M)''' |[[కమ్యూనిస్టు పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (మార్కిస్టు)]] |[[దస్త్రం:Sitaram_Yechury_06918.jpg|132x132px]] |[[సీతారాం ఏచూరి]] |[[దస్త్రం:CPI-M-flag.svg|80x80px]] | style="text-align: center;" |3 | style="text-align: center;" |5 | style="text-align: center;" |81 | style="text-align: center;" |{{Spaced ndash}} | style="text-align: center;" |[[భారతదేశ రాజకీయ పార్టీల జాబితా|జాతీయ పార్టీ]] |- | style="background-color:{{party color|Dravida Munnetra Kazhagam}}; text-align: center;color:white;" | |'''DMK''' |[[ద్రవిడ మున్నేట్ర కజగం]] | [[File:MkStalin.jpg|link=https://en.wikipedia.org/wiki/File:MkStalin.jpg|106x106px]] |[[ఎం. కె. స్టాలిన్]] |[[దస్త్రం:Flag_DMK.svg|center|75x75px]] | style="text-align:center;" |24 | style="text-align:center;" |10 | style="text-align:center;" |139 | style="text-align:center;" |{{Spaced ndash}} | style="text-align:center;" |[[పుదుచ్చేరి]], [[తమిళనాడు]] |- | style="background-color:{{party color|All India Trinamool Congress}}; text-align: center;color:white;" | |'''AITC''' |[[తృణమూల్ కాంగ్రెస్]] |[[దస్త్రం:Mamata_Banerjee_Official_Potrait.jpg|108x108px]] |[[మమతా బెనర్జీ]] |[[దస్త్రం:All_India_Trinamool_Congress_flag_(2).svg|center|75x75px]] | style="text-align: center;" |23 | style="text-align: center;" |13 | style="text-align: center;" |228 | style="text-align: center;" |{{Spaced ndash}} |[[పశ్చిమ బెంగాల్]], [[మేఘాలయ]] |- | style="background-color:{{party color|Shiv Sena}}; text-align: center;color:white;" | |'''SHS''' '''(UBT)''' |[[శివసేన (యుబిటి)]] |[[దస్త్రం:The_Chief_Minister_of_Maharashtra,_Shri_Uddhav_Thackeray_calling_on_the_Prime_Minister,_Shri_Narendra_Modi,_in_New_Delhi_on_February_21,_2020_(Uddhav_Thackeray)_(cropped).jpg|130x130px]] |[[ఉద్ధవ్ ఠాక్రే]] |[[దస్త్రం:SS(UBT)_flag.png|center|75x75px]] | style="text-align: center;" |6 | style="text-align: center;" |3 | style="text-align: center;" |17 | style="text-align: center;" |9 | style="text-align: center;" |[[మహారాష్ట్ర]] |- | style="background-color:{{party color|Nationalist Congress Party (Sharadchandra Pawar)}}; text-align: center;color:white;" | |'''NCP''' '''(SP)''' |[[నేషనలిస్ట్ కాంగ్రెస్ పార్టీ (శరద్ చంద్రపవార్)]] |[[దస్త్రం:The Union Minister for Agriculture and Food Processing Industries, Shri Sharad Pawar addressing at the launch of the Sahana Group’s New Marathi Channel “Jai Maharashtra”, in Mumbai on April 27, 2013 (cropped).jpg|115x115px]] |[[శరద్ పవార్]] |[[దస్త్రం:No_image_available.svg|75x75px]] | style="text-align: center;" |3 | style="text-align: center;" |3 | style="text-align: center;" |21 | style="text-align: center;" |3 | style="text-align: center;" |[[మహారాష్ట్ర]], [[కేరళ]] |- |- | style="background-color:{{party color|Indian Union Muslim League}}; text-align: center;color:white;" | |'''IUML''' |[[ఇండియన్ యూనియన్ ముస్లిం లీగ్]] |[[దస్త్రం:Shaik_Mydeen_with_K._M._Kader_Mohideen_(cropped).jpg|104x104px]] |కె. ఎం. ఖాథర్ మొహిదీన్ |[[దస్త్రం:Flag_of_the_Indian_Union_Muslim_League.svg|center|75x75px]] | style="text-align: center;" |3 | style="text-align: center;" |1 | style="text-align: center;" |15 | style="text-align: center;" |{{Spaced ndash}} | style="text-align: center;" |[[కేరళ]],[[తమిళనాడు]] |- | style="background:{{party color|Jammu and Kashmir National Conference}}; text-align:center; color:white;" | |'''JKNC''' |[[జమ్మూ & కాశ్మీర్ నేషనల్ కాన్ఫరెన్స్]] |[[దస్త్రం:Farooq_Abdullah_addressing_at_the_presentation_ceremony_of_the_Cash_Prizes_to_the_best_performing_Regional_Rural_Banks_and_Certificates_for_extending_loans_for_SPV_home_lighting_systems_during_2009-10,_in_New_Delhi_(cropped).jpg|118x118px]] |[[ఫరూక్ అబ్దుల్లా]] |[[దస్త్రం:Flag_of_Jammu_and_Kashmir_(1936-1953).svg|center|75x75px]] | style="text-align: center;" |3 | style="text-align: center;" |{{Spaced ndash}} | style="text-align: center;" |{{Spaced ndash}} | style="text-align: center;" |{{Spaced ndash}} | style="text-align: center;" |[[జమ్మూ కాశ్మీరు (రాష్ట్రం)|జమ్మూ కాశ్మీర్]] |- | style="background-color:{{party color|Communist Party of India}}; text-align: center;color:white;" | |'''CPI''' |[[కమ్యూనిస్టు పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (సి.పి.ఐ)]] |[[దస్త్రం:D._RAJA_DSC_0637.resized.JPG|107x107px]] |[[డి. రాజా]] |[[దస్త్రం:CPI-banner.svg|center|75x75px]] | style="text-align: center;" |2 | style="text-align: center;" |2 | style="text-align: center;" |21 | style="text-align: center;" |2 | style="text-align: center;" |[[కేరళ]], [[తమిళనాడు]], [[మణిపూర్]] |- | style="background:{{party color|Jharkhand Mukti Morcha}}; text-align:center; color:white;" | |'''JMM''' |[[జార్ఖండ్ ముక్తి మోర్చా]] |[[దస్త్రం:The_Chief_Minister_of_Jharkhand,_Shri_Hemant_Soren_calling_on_the_Prime_Minister,_Shri_Narendra_Modi,_in_New_Delhi_on_January_11,_2020_(1)_(cropped).jpg|center|114x114px]] |[[హేమంత్ సోరెన్]] |[[దస్త్రం:No_image_available.svg|75x75px]] | style="text-align: center;" |1 | style="text-align: center;" |2 | style="text-align: center;" |29 | style="text-align: center;" |{{Spaced ndash}} | style="text-align: center;" |[[జార్ఖండ్]] |- | style="background-color:{{party color|Kerala Congress (M)}}; text-align: center;color:white;" | |'''KEC(M)''' |[[కేరళ కాంగ్రెస్ (ఎం)]] |[[దస్త్రం:Jose_K_Mani_(cropped).jpg|126x126px]] |జోస్ కె. మణి |[[దస్త్రం:Kerala-Congress-flag.svg|center|75x75px]] | style="text-align: center;" |1 | style="text-align: center;" |1 | style="text-align: center;" |4 | style="text-align: center;" |{{Spaced ndash}} | style="text-align: center;" |[[కేరళ]] |- | style="background:#d10; text-align:center; color:white;" | |'''VCK''' |[[విదుతలై చిరుతైగల్ కట్చి]] |[[దస్త్రం:Thol_Thirumavalavan.jpg|120x120px]] |[[తోల్. తిరుమవల్వన్]] |[[దస్త్రం:Viduthalai_Chiruthaigal_Katchi_banner.png|center|75x75px]] | style="text-align: center;" |1 | style="text-align: center;" |{{Spaced ndash}} | style="text-align: center;" |4 | style="text-align: center;" |{{Spaced ndash}} | style="text-align: center;" |[[తమిళనాడు]] |- | style="background-color:{{party color|Revolutionary Socialist Party (India)}}; text-align: center;color:white;" | |'''RSP''' |[[రివల్యూషనరీ సోషలిస్ట్ పార్టీ (ఇండియా)|రివల్యూషనరీ సోషలిస్ట్ పార్టీ]] |[[దస్త్రం:No_image_available.svg|75x75px]] |మనోజ్ భట్టాచార్య |[[దస్త్రం:RSP-flag.svg|center|75x75px]] | style="text-align: center;" |1 | style="text-align: center;" |{{Spaced ndash}} | style="text-align: center;" |{{Spaced ndash}} | style="text-align: center;" |{{Spaced ndash}} | style="text-align: center;" |[[కేరళ]] |- | style="background-color:{{party color|Rashtriya Janata Dal}}; text-align: center;color:white;" | |'''RJD''' |[[రాష్ట్రీయ జనతా దళ్]] |[[దస్త్రం:Lalu_Prasad_Yadav_addressing_the_EEC_-_2006_(cropped).jpg|90x90px]] |[[లాలూ ప్రసాద్ యాదవ్]] |[[దస్త్రం:RJD_Flag.svg|center|75x75px]] | style="text-align: center;" |{{Spaced ndash}} | style="text-align: center;" |6 | style="text-align: center;" |81 | style="text-align: center;" |14 | style="text-align: center;" |[[బీహార్]], [[జార్ఖండ్]] |- | style="background-color:{{party color|Marumalarchi Dravida Munnetra Kazhagam}}; text-align: center;color:white;" | |'''MDMK''' |[[మరుమలార్చి ద్రవిడ మున్నేట్ర కజగం]] |[[దస్త్రం:Special_screeing_for_Mr._Vaiko_(cropped).JPG|137x137px]] |వైకో |[[దస్త్రం:MDMK.svg|center|75x75px]] | style="text-align: center;" |{{Spaced ndash}} | style="text-align: center;" |1 | style="text-align: center;" |{{Spaced ndash}} | style="text-align: center;" |{{Spaced ndash}} | style="text-align: center;" |[[తమిళనాడు]] |- | style="background-color:{{party color|Communist Party of India (Marxist–Leninist) Liberation}}; text-align: center;color:white;" | |'''CPI (ML)L''' |[[కమ్యూనిస్ట్ పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (మార్క్సిస్ట్-లెనినిస్ట్) లిబరేషన్]] | [[దస్త్రం:No_image_available.svg|75x75px]] |దీపాంకర్ భట్టాచార్య |[[దస్త్రం:CPIML_LIBERATION_FLAG.png|center|75x75px]] | style="text-align: center;" |{{Spaced ndash}} | style="text-align: center;" |{{Spaced ndash}} | style="text-align: center;" |13 | style="text-align: center;" |{{Spaced ndash}} | style="text-align: center;" |[[బీహార్]] |- | style="background-color:{{party color|Kerala Congress (Jacob)}}; text-align: center;color:white;" | |'''KEC''' |[[కేరళ కాంగ్రెస్]] |[[దస్త్రం:P.J_Joseph_(cropped).jpg|120x120px]] |పి.జె. జోసెఫ్ |[[దస్త్రం:Kerala-Congress-flag.svg|75x75px|ఎడమ|frameless]] | style="text-align: center;" |{{Spaced ndash}} | style="text-align: center;" |{{Spaced ndash}} | style="text-align: center;" |2 | style="text-align: center;" |{{Spaced ndash}} | style="text-align: center;" |[[కేరళ]] |- | style="background-color:{{party color|Peasants and Workers Party of India}}; text-align: center;color:white;" | |'''PWPI''' |[[పీజెంట్స్ అండ్ వర్కర్స్ పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా]] |[[దస్త్రం:No_image_available.svg|75x75px]] |జయంత్ ప్రభాకర్ పాటిల్ |[[దస్త్రం:No_image_available.svg|75x75px]] | style="text-align: center;" |{{Spaced ndash}} | style="text-align: center;" |{{Spaced ndash}} | style="text-align: center;" |1 | style="text-align: center;" |1 | style="text-align: center;" |[[మహారాష్ట్ర]] |- | style="background-color:{{party color|All India Forward Bloc}};" | |'''AIFB''' |[[ఆల్ ఇండియా ఫార్వర్డ్ బ్లాక్]] |[[దస్త్రం:No_image_available.svg|75x75px]] |జి. దేవరాజన్ |[[దస్త్రం:AIFB Flag 2023.png|center|thumb|100x100px]] | style="text-align: center;" |{{Spaced ndash}} | style="text-align: center;" |{{Spaced ndash}} | style="text-align: center;" |{{Spaced ndash}} | style="text-align: center;" |{{Spaced ndash}} | style="text-align: center;" |[[పశ్చిమ బెంగాల్]] |- | style="background:{{party color|Jammu and Kashmir Peoples Democratic Party}}; text-align:center; color:white;" | |'''PDP''' |[[జమ్మూ కాశ్మీర్ పీపుల్స్ డెమోక్రటిక్ పార్టీ]] |[[దస్త్రం:Mehbooba Mufti addressing a press conference in Srinagar.jpg|118x118px]] |[[మెహబూబా ముఫ్తీ]] | [[దస్త్రం:No_image_available.svg|75x75px]] | style="text-align: center;" |{{Spaced ndash}} | style="text-align: center;" |{{Spaced ndash}} | style="text-align: center;" |{{Spaced ndash}} | style="text-align: center;" |{{Spaced ndash}} | style="text-align: center;" |[[జమ్మూ కాశ్మీరు (రాష్ట్రం)|జమ్మూ కాశ్మీర్]] |- | style="background-color:{{party color|Manithaneya Makkal Katchi}};" | |'''MMK''' |[[మణితనేయ మక్కల్ కచ్చి]] |[[దస్త్రం:No_image_available.svg|75x75px]] |ఎం. హెచ్. జవహిరుల్లా |[[దస్త్రం:No_image_available.svg|75x75px]] | style="text-align: center;" |{{Spaced ndash}} | style="text-align: center;" |{{Spaced ndash}} | style="text-align: center;" |{{Spaced ndash}} | style="text-align: center;" |{{Spaced ndash}} | style="text-align: center;" |[[తమిళనాడు]] |- | style="background-color:{{party color|Kongunadu Makkal Desia Katchi}}; text-align: center;color:black;" | |'''KMDK''' |[[కొంగునాడు మక్కల్ దేశియా కచ్చి|కొంగునాడు మక్కల్ దేశియా కట్చి]] |[[దస్త్రం:E_R_Eswaran.png|102x102px]] |ఇ.ఆర్. ఈశ్వరన్ |[[దస్త్రం:Kmdkflag.gif|center|75x75px]] | style="text-align: center;" |{{Spaced ndash}} | style="text-align: center;" |{{Spaced ndash}} | style="text-align: center;" |{{Spaced ndash}} | style="text-align: center;" |{{Spaced ndash}} | style="text-align: center;" |[[తమిళనాడు]] |- |{{Party color cell|Raijor Dal}} |'''RD''' |[[రైజోర్ దళ్]] |[[దస్త్రం:Akhil_Gogoi_by_Vikramjit_Kakati.jpg|95x95px]] |[[అఖిల్ గొగోయ్]] |[[దస్త్రం:Raijor_Dal.jpg|center|75x75px]] |1 |0 |0 |0 |[[అసోం శాసనసభ|అసోం]] |- |{{Party color cell|Assam Jatiya Parishad}} |'''AJP''' |[[అస్సాం జాతీయ పరిషత్]] |[[దస్త్రం:JagadishBhuyan.jpeg|120x120px]] |జగదీష్ భుయాన్ |[[దస్త్రం:AJP_FLAG.jpg|center|75x75px]] |0 |0 |0 |0 |[[అసోం శాసనసభ|అసోం]] |- |{{Party color cell|All Party Hill Leaders Conference}} |'''APHLC''' |[[ఆల్ పార్టీ హిల్ లీడర్స్ కాన్ఫరెన్స్]] |[[దస్త్రం:No_image_available.svg|75x75px]] |జి. కథర్ |[[దస్త్రం:No_image_available.svg|75x75px]] |0 |0 |0 |0 |[[అసోం శాసనసభ|అసోం]] |- |{{Party color cell|Anchalik Gana Morcha}} |'''AGM''' |[[అంచలిక్ గణ మోర్చా]] |[[దస్త్రం:No_image_available.svg|75x75px]] |అజిత్ కుమార్ భుయాన్ |[[దస్త్రం:No_image_available.svg|75x75px]] |0 |0 |1 | |[[అసోం శాసనసభ|అసోం]] |- |{{Party color cell|Vanchit Bahujan Aaghadi}} |'''VBA''' |[[వంచిత్ బహుజన్ అఘాడి|వంచిత్ బహుజన్ ఆఘడి]] |[[దస్త్రం:Prakash Yashwant Ambedkar.jpg|center|183x183px]] |[[ప్రకాష్ యశ్వంత్ అంబేద్కర్]] |[[దస్త్రం:VBA_party.jpg|center|75x75px]] |0 |0 |0 |0 |[[మహారాష్ట్ర శాసనసభ|మహారాష్ట్ర]] |- |{{Party color cell|Bharatiya Gorkha Prajatantrik Morcha}} |'''BGPM''' |[[భారతీయ గూర్ఖా ప్రజాతాంత్రిక్ మోర్చా]] |[[దస్త్రం:No_image_available.svg|75x75px]] |అనిత్ థాపా |[[దస్త్రం:No_image_available.svg|75x75px]] |0 |0 |1 |0 |[[పశ్చిమ బెంగాల్ శాసనసభ|పశ్చిమ బెంగాల్]] |- !{{Party color cell|Makkal Needhi Maiam}} |'''MNM''' |[[మక్కల్ నీది మయ్యం]] |[[దస్త్రం:Kamal_Haasan_at_Promotions_of_'Vishwaroop'_with_Videocon_(03).jpg|100x100px]] |[[కమల్ హాసన్]] |[[దస్త్రం:Makkal_Needhi_Maiam_Party_Logo.png|75x75px]] | | | | |[[తమిళనాడు]] |- |{{Party color cell|Indian Secular Front}} |'''ISF''' |[[ఇండియన్ సెక్యులర్ ఫ్రంట్]] |[[దస్త్రం:No_image_available.svg|75x75px]] |నౌసాద్ సిద్ధిక్ |[[దస్త్రం:ISF_flag.svg|75x75px]] |0 |0 |1 |0 |[[పశ్చిమ బెంగాల్ శాసనసభ|పశ్చిమ బెంగాల్]] |- !{{Party color cell|Goa Forward Party}} |'''GFP''' |[[గోవా ఫార్వర్డ్ పార్టీ]] |[[దస్త్రం:No_image_available.svg|75x75px]] |విజయ్ సర్దేశాయి |[[దస్త్రం:Goa_Forward_Party_Flag.jpg|75x75px]] | | | | |[[గోవా]] |- ! {{Party color cell|Zoram Nationalist Party}} |'''ZNP''' |[[జోరం నేషనలిస్ట్ పార్టీ|జోరామ్ నేషనలిస్ట్ పార్టీ]] |[[దస్త్రం:No_image_available.svg|75x75px]] |హెచ్. లాల్రిన్మావియా |[[దస్త్రం:No_image_available.svg|75x75px]] | style="text-align: center;" | - | style="text-align: center;" | - | style="text-align: center;" | - | style="text-align: center;" | - |[[మిజోరం]] |- ! {{Party color cell|Mizoram People's Conference}} |'''MPC''' |[[మిజోరం పీపుల్స్ కాన్ఫరెన్స్]] |[[దస్త్రం:No_image_available.svg|75x75px]] |వనలల్రూట |[[దస్త్రం:Bulb_Election_Symbol.svg|76x76px]] |{{Spaced ndash}} | - | - | - |[[మిజోరం]] |- !{{Party color cell|Mahan Dal}} |'''MD''' |[[మహాన్ దళ్]] |[[దస్త్రం:No_image_available.svg|75x75px]] |కేశవ్ దేవ్ మౌర్య |[[దస్త్రం:No_image_available.svg|75x75px]] | | | | |[[ఉత్తర ప్రదేశ్]] |- !{{Party color cell|Rashtriya Loktantrik Party}} |'''RLP''' |[[రాష్ట్రీయ లోక్ తాంత్రిక్ పార్టీ|రాష్ట్రీయ లోక్తాంత్రిక్ పార్టీ]] |[[దస్త్రం:No_image_available.svg|75x75px]] |[[హనుమాన్ బెనివాల్]] |[[దస్త్రం:No_image_available.svg|75x75px]] |1 | | | |[[రాజస్థాన్]] |- ! |'''HP''' |[[హమ్రో పార్టీ]] |[[దస్త్రం:No_image_available.svg|75x75px]] |అజయ్ ఎడ్వర్డ్స్ |[[దస్త్రం:No_image_available.svg|75x75px]] | | | | | |- |{{Party color cell|Purbanchal Lok Parishad}} |'''PLP''' |పుర్బాంచల్ లోక్ పరిషత్ |[[దస్త్రం:No_image_available.svg|75x75px]] |చరణ్ చంద్ర దేక |[[దస్త్రం:No_image_available.svg|75x75px]] |0 |0 |0 |0 |[[అసోం]] |- |{{Party color cell|Jatiya Dal Assam}} |'''JDA''' |జాతీయ దళ్ అసోం |[[దస్త్రం:No_image_available.svg|75x75px]] |ఎం.జి. హజారికా |[[దస్త్రం:No_image_available.svg|75x75px]] |0 |0 |0 |0 |[[అసోం]] |- | |'''SGP''' |సమాజ్ వాదీ గణరాజ్య పార్టీ |[[దస్త్రం:No_image_available.svg|75x75px]] |కపిల్ పాటిల్ (లోక్‌భారతి) |[[దస్త్రం:No_image_available.svg|75x75px]] |0 |0 |0 |1 |[[మహారాష్ట్ర]] |- | style="background-color:{{party color|Independent politician}}; text-align: center;color:white;" | |'''IND''' |[[స్వతంత్ర రాజకీయ నాయకుడు]] | colspan="3" |{{Spaced ndash}} | style="text-align: center;" |{{Spaced ndash}} |1 |28 |6 |{{Spaced ndash}} |- | style="background-color:{{party color|Indian National Developmental Inclusive Alliance}}; text-align: center;color:white;" | ! colspan="2" style="text-align: center;" |'''[[ఇండియా కూటమి]]''' ![[దస్త్రం:The_Lok_Sabha_Mallikarjun_Kharge_(cropped).jpg|116x116px]](చైర్‌పర్సన్) ! style="text-align: center;" |[[మల్లికార్జున్ ఖర్గే]] | style="text-align: center;" |[[దస్త్రం:No_image_available.svg|75x75px]] ! style="text-align: center;" |'''122''' ! style="text-align: center;" |'''93''' ! style="text-align: center;" |'''1470''' ! style="text-align: center;" |'''78''' ! style="text-align: center;" |I.N.D.I.A |} == మాజీ సభ్యపార్టీలు == {|class="wikitable sortable" style="text-align:center;" |- !colspan="3" style="width:30px;"|పార్టీ !style="width:80px;"|స్వ రాష్ట్రం !style="width:60px;"|ఉపసంహరణ సంవత్సరం !మూలాలు |- |{{Party color cell|Apna Dal (Kamerawadi)}} |AD(K) |[[అప్నా దళ్ (కామెరావాడి)]] |[[ఉత్తర ప్రదేశ్]] |2024 |<ref>{{Cite web|last=PTI|date=2024-03-21|title=No alliance with Apna Dal (Kamerawadi) for Lok Sabha polls: Akhilesh|url=https://theprint.in/india/no-alliance-with-apna-dal-kamerawadi-for-lok-sabha-polls-akhilesh/2010782/|access-date=2024-03-27|website=ThePrint}}</ref> |- |{{Party color cell|Rashtriya Lok Dal}} |[[రాష్ట్రీయ లోక్‌దళ్‌|RLD]] |[[ఉత్తర ప్రదేశ్]] |2024 |<ref>{{Cite web|title=Jayant Chaudhary's Rashtriya Lok Dal Formally Joins BJP-Led NDA Alliance|url=https://www.ndtv.com/india-news/jayant-chaudharys-rashtriya-lok-dal-formally-joins-bjp-led-nda-alliance-5164381|access-date=2024-03-03|website=NDTV.com}}</ref><ref>{{Cite web|title=RLD joins ruling NDA alliance, leaves I.N.D.I Alliance|url=https://newsonair.gov.in/Main-News-Details.aspx?title=RLD-joins-ruling-NDA-alliance,-leaves-I.N.D.I-Alliance&id=477127|access-date=2024-03-03|website=newsonair.gov.in}}</ref> |- | {{Party color cell|Janata Dal (United)}} |[[జనతాదళ్ (యునైటెడ్)|JD(U)]] |[[బీహార్]] |2024 |<ref>{{Cite web|last=Livemint|date=2024-01-28|title=Why Nitish Kumar left INDIA bloc to rejoin BJP-led NDA|url=https://www.livemint.com/politics/why-nitish-kumar-left-india-bloc-to-join-bjp-led-nda-bihar-politics-jdu-rjd-alliance-11706435699140.html|access-date=2024-01-29|website=mint}}</ref><ref>{{Cite web|date=2024-01-28|title=Bihar politics: Why did Nitish Kumar leave NDA and form government with RJD in 2022?|url=https://www.hindustantimes.com/india-news/bihar-politics-why-did-nitish-kumar-leave-nda-and-form-government-with-rjd-in-2022-101706411877404.html|access-date=2024-01-29|website=Hindustan Times}}</ref> |- |{{Party color cell|Nationalist Congress Party}} |NCP |[[మహారాష్ట్ర]] |2023 |<ref>{{Cite web|last=Tirodkar|first=Amey|date=2023-07-03|title=Ajit Pawar’s breakaway from NCP set to transform Maharashtra’s political landscape|url=https://frontline.thehindu.com/news/news-analysis-maharashtra-politics-ajit-pawar-breakaway-from-ncp-set-to-transform-political-landscape-of-state-what-it-means-for-sharad-pawar/article67036798.ece|access-date=2024-01-29|website=Frontline}}</ref><ref>{{Cite news|url=https://www.thehindu.com/news/national/ncp-split-ajit-pawar-faction-submits-40-responses-to-speaker-senior-pawar-group-nine/article67571173.ece|title=NCP split {{!}} Ajit Pawar faction submits 40 responses to Speaker; senior Pawar group nine|last=Bureau|first=The Hindu|date=2023-11-24|work=The Hindu|access-date=2024-01-29|issn=0971-751X}}</ref> |- |{{party color cell|Hindustani Awam Morcha}} |'''HAM(S)''' |[[హిందుస్తానీ అవామ్ మోర్చా]] |[[బీహార్]] |2023 |<ref>{{Cite news|date=2023-06-22|title=Jitan Ram Manjhi announces Hindustani Awam Morcha's return to NDA-fold|url=https://economictimes.indiatimes.com/news/politics-and-nation/jitan-ram-manjhi-announces-hindustani-awam-morchas-return-to-nda-fold/articleshow/101169561.cms?from=mdr|access-date=2024-08-03|work=The Economic Times|issn=0013-0389}}</ref> |- |{{party color cell|Aam Aadmi Party}} |'''AAP''' |[[ఆమ్ ఆద్మీ పార్టీ]] |జాతీయ పార్టీ |2025 |<ref>https://timesofindia.indiatimes.com/india/aap-disengages-from-india-bloc-says-alliance-was-only-for-2024-ls-polls/articleshow/121605557.cms </ref> |} == మూలాలు == {{మూలాలు}} == వెలుపలి లంకెలు == {{ఇండియా కూటమి}}{{భారతదేశంలోని రాజకీయ పార్టీలు}} [[వర్గం:భారతదేశ రాజకీయ పార్టీల జాబితాలు]] [[వర్గం:యునైటెడ్ ప్రోగ్రెసివ్ అలయన్స్ సభ్య పార్టీలు]] [[వర్గం:ఇండియా కూటమి]] otv7u4niqlafr950au5rxtqmaykizak 4595120 4595119 2025-06-30T06:58:43Z యర్రా రామారావు 28161 /* మాజీ సభ్యపార్టీలు */ 4595120 wikitext text/x-wiki '''ఇండియన్ నేషనల్ డెవలప్‌మెంటల్ ఇన్‌క్లూజివ్ అలయన్స్''' ('''ఇండియా కూటమి'''), [[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] నేతృత్వంలో, [[భారతదేశం|భారతదేశంలోని]] పెద్ద గుడారం కింద ఏర్పడిన [[రాజకీయ పార్టీ|రాజకీయ పార్టీల]] రాజకీయ కూటమి. ఇది [[2024 భారత సార్వత్రిక ఎన్నికలు|2024 భారత సార్వత్రిక ఎన్నికలలో]] [[భారతీయ జనతా పార్టీ]] నేతృత్వంలోని అధికార [[జాతీయ ప్రజాస్వామ్య కూటమి|జాతీయ ప్రజాస్వామ్య కూటమిని]] ఎదుర్కోవడానికి భారతదేశంలోని 41 రాజకీయ పార్టీలతో ఏర్పడిన సమ్మిళిత కూటమి.<ref>{{Cite news|url=https://www.bbc.com/news/world-asia-india-66230072|title=Opposition meeting: 27 Indian parties form alliance to take on PM Modi|date=18 July 2023|work=BBC News}}</ref><ref>{{Cite news|url=https://timesofindia.indiatimes.com/india/opposition-alliance-named-india-to-hold-third-meeting-in-mumbai/articleshow/101860451.cms|title=Opposition alliance named 'INDIA', 11-member coordination committee to decide on all important issues|date=19 July 2023|work=The Times of India}}</ref> ఈ పార్టీకి బిగ్ టెంట్ అనే మరో పేరుంది == సభ్య పార్టీలు == [[ఇండియా కూటమి]] భారతదేశంలోని వివిధ రకాల రాజకీయ పార్టీలను కలిగి ఉంది. ఈ కూటమిలోని 41 సభ్యపార్టీలుగా ఉన్న జాబితా దిగువ వివరింపబడింది:<ref>https://www.ndtv.com/india-news/the-26-opposition-parties-that-have-formed-mega-alliance-for-2024-lok-sabha-election-4217778</ref> {| class="wikitable sortable" style="text-align: center;" width="60%" ! colspan="3" style="width:30px;" |పార్టీ ! colspan="2" style="width:30px;" |నాయకుడు !లోగో / జెండా ! style="width:100px;" |[[లోక్‌సభ]] ! style="width:100px;" |[[రాజ్యసభ]] ![[శాసనసభ]] ![[శాసన మండలి]] ! style="width:170px;" |బేస్ |- | style="background-color:{{party color|Indian National Congress}}; text-align:center;color:white;" | |'''INC''' |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |[[దస్త్రం:The_Lok_Sabha_Mallikarjun_Kharge_(cropped).jpg|116x116px]] |[[మల్లికార్జున్ ఖర్గే]] |[[దస్త్రం:Indian_National_Congress_Flag.svg|center|75x75px]] | style="text-align:center;" |50 | style="text-align:center;" |29 | style="text-align:center;" |614 | style="text-align:center;" |43 | style="text-align:center;" |[[భారతదేశ రాజకీయ పార్టీల జాబితా|జాతీయ పార్టీ]] |- | style="background-color:{{party color|Samajwadi Party}}; text-align: center;color:white;" | |'''SP''' |[[సమాజ్ వాదీ పార్టీ]] | [[File:Akhilesh_Yadav_(cropped).JPG|link=https://en.wikipedia.org/wiki/File:Akhilesh_Yadav_(cropped).JPG|center|frameless|123x123px]] |[[అఖిలేష్ యాదవ్]] |[[దస్త్రం:Samajwadi_Party.png|80x80px]] | style="text-align: center;" |3 | style="text-align: center;" |3 | style="text-align: center;" |112 | style="text-align: center;" |8 | style="text-align: center;" |[[భారతదేశ రాజకీయ పార్టీల జాబితా|ఉత్తర ప్రదేశ్]] |- | style="background-color:{{party color|Aam Aadmi Party}}; text-align: center;color:white;" | |'''AAP''' |[[ఆమ్ ఆద్మీ పార్టీ]] |[[దస్త్రం:Arvind_Kejriwal_(potrait).jpg|110x110px]] |[[అరవింద్ కేజ్రివాల్]] |[[దస్త్రం:Aam_Aadmi_Party_logo_(English).svg|center|75x75px]] | style="text-align: center;" |0 | style="text-align: center;" |10 | style="text-align: center;" |161 | style="text-align: center;" |{{Spaced ndash}} | style="text-align: center;" |[[భారతదేశ రాజకీయ పార్టీల జాబితా|జాతీయ పార్టీ]] |- | style="background-color:{{party color|Communist Party of India (Marxist)}}; text-align: center;color:white;" | |'''CPI(M)''' |[[కమ్యూనిస్టు పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (మార్కిస్టు)]] |[[దస్త్రం:Sitaram_Yechury_06918.jpg|132x132px]] |[[సీతారాం ఏచూరి]] |[[దస్త్రం:CPI-M-flag.svg|80x80px]] | style="text-align: center;" |3 | style="text-align: center;" |5 | style="text-align: center;" |81 | style="text-align: center;" |{{Spaced ndash}} | style="text-align: center;" |[[భారతదేశ రాజకీయ పార్టీల జాబితా|జాతీయ పార్టీ]] |- | style="background-color:{{party color|Dravida Munnetra Kazhagam}}; text-align: center;color:white;" | |'''DMK''' |[[ద్రవిడ మున్నేట్ర కజగం]] | [[File:MkStalin.jpg|link=https://en.wikipedia.org/wiki/File:MkStalin.jpg|106x106px]] |[[ఎం. కె. స్టాలిన్]] |[[దస్త్రం:Flag_DMK.svg|center|75x75px]] | style="text-align:center;" |24 | style="text-align:center;" |10 | style="text-align:center;" |139 | style="text-align:center;" |{{Spaced ndash}} | style="text-align:center;" |[[పుదుచ్చేరి]], [[తమిళనాడు]] |- | style="background-color:{{party color|All India Trinamool Congress}}; text-align: center;color:white;" | |'''AITC''' |[[తృణమూల్ కాంగ్రెస్]] |[[దస్త్రం:Mamata_Banerjee_Official_Potrait.jpg|108x108px]] |[[మమతా బెనర్జీ]] |[[దస్త్రం:All_India_Trinamool_Congress_flag_(2).svg|center|75x75px]] | style="text-align: center;" |23 | style="text-align: center;" |13 | style="text-align: center;" |228 | style="text-align: center;" |{{Spaced ndash}} |[[పశ్చిమ బెంగాల్]], [[మేఘాలయ]] |- | style="background-color:{{party color|Shiv Sena}}; text-align: center;color:white;" | |'''SHS''' '''(UBT)''' |[[శివసేన (యుబిటి)]] |[[దస్త్రం:The_Chief_Minister_of_Maharashtra,_Shri_Uddhav_Thackeray_calling_on_the_Prime_Minister,_Shri_Narendra_Modi,_in_New_Delhi_on_February_21,_2020_(Uddhav_Thackeray)_(cropped).jpg|130x130px]] |[[ఉద్ధవ్ ఠాక్రే]] |[[దస్త్రం:SS(UBT)_flag.png|center|75x75px]] | style="text-align: center;" |6 | style="text-align: center;" |3 | style="text-align: center;" |17 | style="text-align: center;" |9 | style="text-align: center;" |[[మహారాష్ట్ర]] |- | style="background-color:{{party color|Nationalist Congress Party (Sharadchandra Pawar)}}; text-align: center;color:white;" | |'''NCP''' '''(SP)''' |[[నేషనలిస్ట్ కాంగ్రెస్ పార్టీ (శరద్ చంద్రపవార్)]] |[[దస్త్రం:The Union Minister for Agriculture and Food Processing Industries, Shri Sharad Pawar addressing at the launch of the Sahana Group’s New Marathi Channel “Jai Maharashtra”, in Mumbai on April 27, 2013 (cropped).jpg|115x115px]] |[[శరద్ పవార్]] |[[దస్త్రం:No_image_available.svg|75x75px]] | style="text-align: center;" |3 | style="text-align: center;" |3 | style="text-align: center;" |21 | style="text-align: center;" |3 | style="text-align: center;" |[[మహారాష్ట్ర]], [[కేరళ]] |- |- | style="background-color:{{party color|Indian Union Muslim League}}; text-align: center;color:white;" | |'''IUML''' |[[ఇండియన్ యూనియన్ ముస్లిం లీగ్]] |[[దస్త్రం:Shaik_Mydeen_with_K._M._Kader_Mohideen_(cropped).jpg|104x104px]] |కె. ఎం. ఖాథర్ మొహిదీన్ |[[దస్త్రం:Flag_of_the_Indian_Union_Muslim_League.svg|center|75x75px]] | style="text-align: center;" |3 | style="text-align: center;" |1 | style="text-align: center;" |15 | style="text-align: center;" |{{Spaced ndash}} | style="text-align: center;" |[[కేరళ]],[[తమిళనాడు]] |- | style="background:{{party color|Jammu and Kashmir National Conference}}; text-align:center; color:white;" | |'''JKNC''' |[[జమ్మూ & కాశ్మీర్ నేషనల్ కాన్ఫరెన్స్]] |[[దస్త్రం:Farooq_Abdullah_addressing_at_the_presentation_ceremony_of_the_Cash_Prizes_to_the_best_performing_Regional_Rural_Banks_and_Certificates_for_extending_loans_for_SPV_home_lighting_systems_during_2009-10,_in_New_Delhi_(cropped).jpg|118x118px]] |[[ఫరూక్ అబ్దుల్లా]] |[[దస్త్రం:Flag_of_Jammu_and_Kashmir_(1936-1953).svg|center|75x75px]] | style="text-align: center;" |3 | style="text-align: center;" |{{Spaced ndash}} | style="text-align: center;" |{{Spaced ndash}} | style="text-align: center;" |{{Spaced ndash}} | style="text-align: center;" |[[జమ్మూ కాశ్మీరు (రాష్ట్రం)|జమ్మూ కాశ్మీర్]] |- | style="background-color:{{party color|Communist Party of India}}; text-align: center;color:white;" | |'''CPI''' |[[కమ్యూనిస్టు పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (సి.పి.ఐ)]] |[[దస్త్రం:D._RAJA_DSC_0637.resized.JPG|107x107px]] |[[డి. రాజా]] |[[దస్త్రం:CPI-banner.svg|center|75x75px]] | style="text-align: center;" |2 | style="text-align: center;" |2 | style="text-align: center;" |21 | style="text-align: center;" |2 | style="text-align: center;" |[[కేరళ]], [[తమిళనాడు]], [[మణిపూర్]] |- | style="background:{{party color|Jharkhand Mukti Morcha}}; text-align:center; color:white;" | |'''JMM''' |[[జార్ఖండ్ ముక్తి మోర్చా]] |[[దస్త్రం:The_Chief_Minister_of_Jharkhand,_Shri_Hemant_Soren_calling_on_the_Prime_Minister,_Shri_Narendra_Modi,_in_New_Delhi_on_January_11,_2020_(1)_(cropped).jpg|center|114x114px]] |[[హేమంత్ సోరెన్]] |[[దస్త్రం:No_image_available.svg|75x75px]] | style="text-align: center;" |1 | style="text-align: center;" |2 | style="text-align: center;" |29 | style="text-align: center;" |{{Spaced ndash}} | style="text-align: center;" |[[జార్ఖండ్]] |- | style="background-color:{{party color|Kerala Congress (M)}}; text-align: center;color:white;" | |'''KEC(M)''' |[[కేరళ కాంగ్రెస్ (ఎం)]] |[[దస్త్రం:Jose_K_Mani_(cropped).jpg|126x126px]] |జోస్ కె. మణి |[[దస్త్రం:Kerala-Congress-flag.svg|center|75x75px]] | style="text-align: center;" |1 | style="text-align: center;" |1 | style="text-align: center;" |4 | style="text-align: center;" |{{Spaced ndash}} | style="text-align: center;" |[[కేరళ]] |- | style="background:#d10; text-align:center; color:white;" | |'''VCK''' |[[విదుతలై చిరుతైగల్ కట్చి]] |[[దస్త్రం:Thol_Thirumavalavan.jpg|120x120px]] |[[తోల్. తిరుమవల్వన్]] |[[దస్త్రం:Viduthalai_Chiruthaigal_Katchi_banner.png|center|75x75px]] | style="text-align: center;" |1 | style="text-align: center;" |{{Spaced ndash}} | style="text-align: center;" |4 | style="text-align: center;" |{{Spaced ndash}} | style="text-align: center;" |[[తమిళనాడు]] |- | style="background-color:{{party color|Revolutionary Socialist Party (India)}}; text-align: center;color:white;" | |'''RSP''' |[[రివల్యూషనరీ సోషలిస్ట్ పార్టీ (ఇండియా)|రివల్యూషనరీ సోషలిస్ట్ పార్టీ]] |[[దస్త్రం:No_image_available.svg|75x75px]] |మనోజ్ భట్టాచార్య |[[దస్త్రం:RSP-flag.svg|center|75x75px]] | style="text-align: center;" |1 | style="text-align: center;" |{{Spaced ndash}} | style="text-align: center;" |{{Spaced ndash}} | style="text-align: center;" |{{Spaced ndash}} | style="text-align: center;" |[[కేరళ]] |- | style="background-color:{{party color|Rashtriya Janata Dal}}; text-align: center;color:white;" | |'''RJD''' |[[రాష్ట్రీయ జనతా దళ్]] |[[దస్త్రం:Lalu_Prasad_Yadav_addressing_the_EEC_-_2006_(cropped).jpg|90x90px]] |[[లాలూ ప్రసాద్ యాదవ్]] |[[దస్త్రం:RJD_Flag.svg|center|75x75px]] | style="text-align: center;" |{{Spaced ndash}} | style="text-align: center;" |6 | style="text-align: center;" |81 | style="text-align: center;" |14 | style="text-align: center;" |[[బీహార్]], [[జార్ఖండ్]] |- | style="background-color:{{party color|Marumalarchi Dravida Munnetra Kazhagam}}; text-align: center;color:white;" | |'''MDMK''' |[[మరుమలార్చి ద్రవిడ మున్నేట్ర కజగం]] |[[దస్త్రం:Special_screeing_for_Mr._Vaiko_(cropped).JPG|137x137px]] |వైకో |[[దస్త్రం:MDMK.svg|center|75x75px]] | style="text-align: center;" |{{Spaced ndash}} | style="text-align: center;" |1 | style="text-align: center;" |{{Spaced ndash}} | style="text-align: center;" |{{Spaced ndash}} | style="text-align: center;" |[[తమిళనాడు]] |- | style="background-color:{{party color|Communist Party of India (Marxist–Leninist) Liberation}}; text-align: center;color:white;" | |'''CPI (ML)L''' |[[కమ్యూనిస్ట్ పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (మార్క్సిస్ట్-లెనినిస్ట్) లిబరేషన్]] | [[దస్త్రం:No_image_available.svg|75x75px]] |దీపాంకర్ భట్టాచార్య |[[దస్త్రం:CPIML_LIBERATION_FLAG.png|center|75x75px]] | style="text-align: center;" |{{Spaced ndash}} | style="text-align: center;" |{{Spaced ndash}} | style="text-align: center;" |13 | style="text-align: center;" |{{Spaced ndash}} | style="text-align: center;" |[[బీహార్]] |- | style="background-color:{{party color|Kerala Congress (Jacob)}}; text-align: center;color:white;" | |'''KEC''' |[[కేరళ కాంగ్రెస్]] |[[దస్త్రం:P.J_Joseph_(cropped).jpg|120x120px]] |పి.జె. జోసెఫ్ |[[దస్త్రం:Kerala-Congress-flag.svg|75x75px|ఎడమ|frameless]] | style="text-align: center;" |{{Spaced ndash}} | style="text-align: center;" |{{Spaced ndash}} | style="text-align: center;" |2 | style="text-align: center;" |{{Spaced ndash}} | style="text-align: center;" |[[కేరళ]] |- | style="background-color:{{party color|Peasants and Workers Party of India}}; text-align: center;color:white;" | |'''PWPI''' |[[పీజెంట్స్ అండ్ వర్కర్స్ పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా]] |[[దస్త్రం:No_image_available.svg|75x75px]] |జయంత్ ప్రభాకర్ పాటిల్ |[[దస్త్రం:No_image_available.svg|75x75px]] | style="text-align: center;" |{{Spaced ndash}} | style="text-align: center;" |{{Spaced ndash}} | style="text-align: center;" |1 | style="text-align: center;" |1 | style="text-align: center;" |[[మహారాష్ట్ర]] |- | style="background-color:{{party color|All India Forward Bloc}};" | |'''AIFB''' |[[ఆల్ ఇండియా ఫార్వర్డ్ బ్లాక్]] |[[దస్త్రం:No_image_available.svg|75x75px]] |జి. దేవరాజన్ |[[దస్త్రం:AIFB Flag 2023.png|center|thumb|100x100px]] | style="text-align: center;" |{{Spaced ndash}} | style="text-align: center;" |{{Spaced ndash}} | style="text-align: center;" |{{Spaced ndash}} | style="text-align: center;" |{{Spaced ndash}} | style="text-align: center;" |[[పశ్చిమ బెంగాల్]] |- | style="background:{{party color|Jammu and Kashmir Peoples Democratic Party}}; text-align:center; color:white;" | |'''PDP''' |[[జమ్మూ కాశ్మీర్ పీపుల్స్ డెమోక్రటిక్ పార్టీ]] |[[దస్త్రం:Mehbooba Mufti addressing a press conference in Srinagar.jpg|118x118px]] |[[మెహబూబా ముఫ్తీ]] | [[దస్త్రం:No_image_available.svg|75x75px]] | style="text-align: center;" |{{Spaced ndash}} | style="text-align: center;" |{{Spaced ndash}} | style="text-align: center;" |{{Spaced ndash}} | style="text-align: center;" |{{Spaced ndash}} | style="text-align: center;" |[[జమ్మూ కాశ్మీరు (రాష్ట్రం)|జమ్మూ కాశ్మీర్]] |- | style="background-color:{{party color|Manithaneya Makkal Katchi}};" | |'''MMK''' |[[మణితనేయ మక్కల్ కచ్చి]] |[[దస్త్రం:No_image_available.svg|75x75px]] |ఎం. హెచ్. జవహిరుల్లా |[[దస్త్రం:No_image_available.svg|75x75px]] | style="text-align: center;" |{{Spaced ndash}} | style="text-align: center;" |{{Spaced ndash}} | style="text-align: center;" |{{Spaced ndash}} | style="text-align: center;" |{{Spaced ndash}} | style="text-align: center;" |[[తమిళనాడు]] |- | style="background-color:{{party color|Kongunadu Makkal Desia Katchi}}; text-align: center;color:black;" | |'''KMDK''' |[[కొంగునాడు మక్కల్ దేశియా కచ్చి|కొంగునాడు మక్కల్ దేశియా కట్చి]] |[[దస్త్రం:E_R_Eswaran.png|102x102px]] |ఇ.ఆర్. ఈశ్వరన్ |[[దస్త్రం:Kmdkflag.gif|center|75x75px]] | style="text-align: center;" |{{Spaced ndash}} | style="text-align: center;" |{{Spaced ndash}} | style="text-align: center;" |{{Spaced ndash}} | style="text-align: center;" |{{Spaced ndash}} | style="text-align: center;" |[[తమిళనాడు]] |- |{{Party color cell|Raijor Dal}} |'''RD''' |[[రైజోర్ దళ్]] |[[దస్త్రం:Akhil_Gogoi_by_Vikramjit_Kakati.jpg|95x95px]] |[[అఖిల్ గొగోయ్]] |[[దస్త్రం:Raijor_Dal.jpg|center|75x75px]] |1 |0 |0 |0 |[[అసోం శాసనసభ|అసోం]] |- |{{Party color cell|Assam Jatiya Parishad}} |'''AJP''' |[[అస్సాం జాతీయ పరిషత్]] |[[దస్త్రం:JagadishBhuyan.jpeg|120x120px]] |జగదీష్ భుయాన్ |[[దస్త్రం:AJP_FLAG.jpg|center|75x75px]] |0 |0 |0 |0 |[[అసోం శాసనసభ|అసోం]] |- |{{Party color cell|All Party Hill Leaders Conference}} |'''APHLC''' |[[ఆల్ పార్టీ హిల్ లీడర్స్ కాన్ఫరెన్స్]] |[[దస్త్రం:No_image_available.svg|75x75px]] |జి. కథర్ |[[దస్త్రం:No_image_available.svg|75x75px]] |0 |0 |0 |0 |[[అసోం శాసనసభ|అసోం]] |- |{{Party color cell|Anchalik Gana Morcha}} |'''AGM''' |[[అంచలిక్ గణ మోర్చా]] |[[దస్త్రం:No_image_available.svg|75x75px]] |అజిత్ కుమార్ భుయాన్ |[[దస్త్రం:No_image_available.svg|75x75px]] |0 |0 |1 | |[[అసోం శాసనసభ|అసోం]] |- |{{Party color cell|Vanchit Bahujan Aaghadi}} |'''VBA''' |[[వంచిత్ బహుజన్ అఘాడి|వంచిత్ బహుజన్ ఆఘడి]] |[[దస్త్రం:Prakash Yashwant Ambedkar.jpg|center|183x183px]] |[[ప్రకాష్ యశ్వంత్ అంబేద్కర్]] |[[దస్త్రం:VBA_party.jpg|center|75x75px]] |0 |0 |0 |0 |[[మహారాష్ట్ర శాసనసభ|మహారాష్ట్ర]] |- |{{Party color cell|Bharatiya Gorkha Prajatantrik Morcha}} |'''BGPM''' |[[భారతీయ గూర్ఖా ప్రజాతాంత్రిక్ మోర్చా]] |[[దస్త్రం:No_image_available.svg|75x75px]] |అనిత్ థాపా |[[దస్త్రం:No_image_available.svg|75x75px]] |0 |0 |1 |0 |[[పశ్చిమ బెంగాల్ శాసనసభ|పశ్చిమ బెంగాల్]] |- !{{Party color cell|Makkal Needhi Maiam}} |'''MNM''' |[[మక్కల్ నీది మయ్యం]] |[[దస్త్రం:Kamal_Haasan_at_Promotions_of_'Vishwaroop'_with_Videocon_(03).jpg|100x100px]] |[[కమల్ హాసన్]] |[[దస్త్రం:Makkal_Needhi_Maiam_Party_Logo.png|75x75px]] | | | | |[[తమిళనాడు]] |- |{{Party color cell|Indian Secular Front}} |'''ISF''' |[[ఇండియన్ సెక్యులర్ ఫ్రంట్]] |[[దస్త్రం:No_image_available.svg|75x75px]] |నౌసాద్ సిద్ధిక్ |[[దస్త్రం:ISF_flag.svg|75x75px]] |0 |0 |1 |0 |[[పశ్చిమ బెంగాల్ శాసనసభ|పశ్చిమ బెంగాల్]] |- !{{Party color cell|Goa Forward Party}} |'''GFP''' |[[గోవా ఫార్వర్డ్ పార్టీ]] |[[దస్త్రం:No_image_available.svg|75x75px]] |విజయ్ సర్దేశాయి |[[దస్త్రం:Goa_Forward_Party_Flag.jpg|75x75px]] | | | | |[[గోవా]] |- ! {{Party color cell|Zoram Nationalist Party}} |'''ZNP''' |[[జోరం నేషనలిస్ట్ పార్టీ|జోరామ్ నేషనలిస్ట్ పార్టీ]] |[[దస్త్రం:No_image_available.svg|75x75px]] |హెచ్. లాల్రిన్మావియా |[[దస్త్రం:No_image_available.svg|75x75px]] | style="text-align: center;" | - | style="text-align: center;" | - | style="text-align: center;" | - | style="text-align: center;" | - |[[మిజోరం]] |- ! {{Party color cell|Mizoram People's Conference}} |'''MPC''' |[[మిజోరం పీపుల్స్ కాన్ఫరెన్స్]] |[[దస్త్రం:No_image_available.svg|75x75px]] |వనలల్రూట |[[దస్త్రం:Bulb_Election_Symbol.svg|76x76px]] |{{Spaced ndash}} | - | - | - |[[మిజోరం]] |- !{{Party color cell|Mahan Dal}} |'''MD''' |[[మహాన్ దళ్]] |[[దస్త్రం:No_image_available.svg|75x75px]] |కేశవ్ దేవ్ మౌర్య |[[దస్త్రం:No_image_available.svg|75x75px]] | | | | |[[ఉత్తర ప్రదేశ్]] |- !{{Party color cell|Rashtriya Loktantrik Party}} |'''RLP''' |[[రాష్ట్రీయ లోక్ తాంత్రిక్ పార్టీ|రాష్ట్రీయ లోక్తాంత్రిక్ పార్టీ]] |[[దస్త్రం:No_image_available.svg|75x75px]] |[[హనుమాన్ బెనివాల్]] |[[దస్త్రం:No_image_available.svg|75x75px]] |1 | | | |[[రాజస్థాన్]] |- ! |'''HP''' |[[హమ్రో పార్టీ]] |[[దస్త్రం:No_image_available.svg|75x75px]] |అజయ్ ఎడ్వర్డ్స్ |[[దస్త్రం:No_image_available.svg|75x75px]] | | | | | |- |{{Party color cell|Purbanchal Lok Parishad}} |'''PLP''' |పుర్బాంచల్ లోక్ పరిషత్ |[[దస్త్రం:No_image_available.svg|75x75px]] |చరణ్ చంద్ర దేక |[[దస్త్రం:No_image_available.svg|75x75px]] |0 |0 |0 |0 |[[అసోం]] |- |{{Party color cell|Jatiya Dal Assam}} |'''JDA''' |జాతీయ దళ్ అసోం |[[దస్త్రం:No_image_available.svg|75x75px]] |ఎం.జి. హజారికా |[[దస్త్రం:No_image_available.svg|75x75px]] |0 |0 |0 |0 |[[అసోం]] |- | |'''SGP''' |సమాజ్ వాదీ గణరాజ్య పార్టీ |[[దస్త్రం:No_image_available.svg|75x75px]] |కపిల్ పాటిల్ (లోక్‌భారతి) |[[దస్త్రం:No_image_available.svg|75x75px]] |0 |0 |0 |1 |[[మహారాష్ట్ర]] |- | style="background-color:{{party color|Independent politician}}; text-align: center;color:white;" | |'''IND''' |[[స్వతంత్ర రాజకీయ నాయకుడు]] | colspan="3" |{{Spaced ndash}} | style="text-align: center;" |{{Spaced ndash}} |1 |28 |6 |{{Spaced ndash}} |- | style="background-color:{{party color|Indian National Developmental Inclusive Alliance}}; text-align: center;color:white;" | ! colspan="2" style="text-align: center;" |'''[[ఇండియా కూటమి]]''' ![[దస్త్రం:The_Lok_Sabha_Mallikarjun_Kharge_(cropped).jpg|116x116px]](చైర్‌పర్సన్) ! style="text-align: center;" |[[మల్లికార్జున్ ఖర్గే]] | style="text-align: center;" |[[దస్త్రం:No_image_available.svg|75x75px]] ! style="text-align: center;" |'''122''' ! style="text-align: center;" |'''93''' ! style="text-align: center;" |'''1470''' ! style="text-align: center;" |'''78''' ! style="text-align: center;" |I.N.D.I.A |} == మాజీ సభ్యపార్టీలు == {|class="wikitable sortable" style="text-align:center;" |- !colspan="3" style="width:30px;"|పార్టీ !style="width:80px;"|స్వ రాష్ట్రం !style="width:60px;"|ఉపసంహరణ సంవత్సరం !మూలాలు |- |{{Party color cell|Apna Dal (Kamerawadi)}} |AD(K) |[[అప్నా దళ్ (కామెరావాడి)]] |[[ఉత్తర ప్రదేశ్]] |2024 |<ref>{{Cite web|last=PTI|date=2024-03-21|title=No alliance with Apna Dal (Kamerawadi) for Lok Sabha polls: Akhilesh|url=https://theprint.in/india/no-alliance-with-apna-dal-kamerawadi-for-lok-sabha-polls-akhilesh/2010782/|access-date=2024-03-27|website=ThePrint}}</ref> |- |{{Party color cell|Rashtriya Lok Dal}} |RLD |[[రాష్ట్రీయ లోక్‌దళ్‌]] |[[ఉత్తర ప్రదేశ్]] |2024 |<ref>{{Cite web|title=Jayant Chaudhary's Rashtriya Lok Dal Formally Joins BJP-Led NDA Alliance|url=https://www.ndtv.com/india-news/jayant-chaudharys-rashtriya-lok-dal-formally-joins-bjp-led-nda-alliance-5164381|access-date=2024-03-03|website=NDTV.com}}</ref><ref>{{Cite web|title=RLD joins ruling NDA alliance, leaves I.N.D.I Alliance|url=https://newsonair.gov.in/Main-News-Details.aspx?title=RLD-joins-ruling-NDA-alliance,-leaves-I.N.D.I-Alliance&id=477127|access-date=2024-03-03|website=newsonair.gov.in}}</ref> |- |{{Party color cell|Janata Dal (United)}} |JD(U) |[[జనతాదళ్ (యునైటెడ్)]] |[[బీహార్]] |2024 |<ref>{{Cite web|last=Livemint|date=2024-01-28|title=Why Nitish Kumar left INDIA bloc to rejoin BJP-led NDA|url=https://www.livemint.com/politics/why-nitish-kumar-left-india-bloc-to-join-bjp-led-nda-bihar-politics-jdu-rjd-alliance-11706435699140.html|access-date=2024-01-29|website=mint}}</ref><ref>{{Cite web|date=2024-01-28|title=Bihar politics: Why did Nitish Kumar leave NDA and form government with RJD in 2022?|url=https://www.hindustantimes.com/india-news/bihar-politics-why-did-nitish-kumar-leave-nda-and-form-government-with-rjd-in-2022-101706411877404.html|access-date=2024-01-29|website=Hindustan Times}}</ref> |- |{{Party color cell|Nationalist Congress Party}} |NCP |[[నేషనలిస్ట్ కాంగ్రెస్ పార్టీ]] |[[మహారాష్ట్ర]] |2023 |<ref>{{Cite web|last=Tirodkar|first=Amey|date=2023-07-03|title=Ajit Pawar’s breakaway from NCP set to transform Maharashtra’s political landscape|url=https://frontline.thehindu.com/news/news-analysis-maharashtra-politics-ajit-pawar-breakaway-from-ncp-set-to-transform-political-landscape-of-state-what-it-means-for-sharad-pawar/article67036798.ece|access-date=2024-01-29|website=Frontline}}</ref><ref>{{Cite news|url=https://www.thehindu.com/news/national/ncp-split-ajit-pawar-faction-submits-40-responses-to-speaker-senior-pawar-group-nine/article67571173.ece|title=NCP split {{!}} Ajit Pawar faction submits 40 responses to Speaker; senior Pawar group nine|last=Bureau|first=The Hindu|date=2023-11-24|work=The Hindu|access-date=2024-01-29|issn=0971-751X}}</ref> |- |{{party color cell|Hindustani Awam Morcha}} |HAM(S) |[[హిందుస్తానీ అవామ్ మోర్చా]] |[[బీహార్]] |2023 |<ref>{{Cite news|date=2023-06-22|title=Jitan Ram Manjhi announces Hindustani Awam Morcha's return to NDA-fold|url=https://economictimes.indiatimes.com/news/politics-and-nation/jitan-ram-manjhi-announces-hindustani-awam-morchas-return-to-nda-fold/articleshow/101169561.cms?from=mdr|access-date=2024-08-03|work=The Economic Times|issn=0013-0389}}</ref> |- |{{party color cell|Aam Aadmi Party}} |'''AAP''' |[[ఆమ్ ఆద్మీ పార్టీ]] |జాతీయ పార్టీ |2025 |<ref>https://timesofindia.indiatimes.com/india/aap-disengages-from-india-bloc-says-alliance-was-only-for-2024-ls-polls/articleshow/121605557.cms </ref> |} == మూలాలు == {{మూలాలు}} == వెలుపలి లంకెలు == {{ఇండియా కూటమి}}{{భారతదేశంలోని రాజకీయ పార్టీలు}} [[వర్గం:భారతదేశ రాజకీయ పార్టీల జాబితాలు]] [[వర్గం:యునైటెడ్ ప్రోగ్రెసివ్ అలయన్స్ సభ్య పార్టీలు]] [[వర్గం:ఇండియా కూటమి]] s4wy46y3u4updw9erg8jkkp6faeq5ma 0 411423 4595133 4594387 2025-06-30T07:07:45Z Batthini Vinay Kumar Goud 78298 4595133 wikitext text/x-wiki {{మూలాలు సమీక్షించండి}} భారత [[లోక్‌సభ]]<nowiki/>కు (2004 -2009) ఎన్నికైన [[14వ లోక్‌సభ]] సభ్యుల జాబితా రాష్ట్రాల వారీగా క్రింద ఇవ్వబడింది. 2004 భారత సార్వత్రిక ఎన్నికల తర్వాత 2004 ఏప్రిల్ 20 - 2004 మే 10 మధ్య నాలుగు దశల్లో ఎన్నికలు నిర్వహించబడినవి. == ఆంధ్రప్రదేశ్ == '''Keys:''' {{legend2|#00FFFF|[[Indian National Congress|INC]] (29) |border=solid 1px #AAAAAA}} {{legend2|#FFFF00|[[Telugu Desam Party|TDP]] (5) |border=solid 1px #AAAAAA}} {{legend2|#FFC0CB|[[Telangana Rashtra Samithi|TRS]] (5) |border=solid 1px #AAAAAA}} {{legend2|#8D0000|[[Communist Party of India|CPI]] (1) |border=solid 1px #AAAAAA}} {{legend2|#FF0000|[[Communist Party of India (Marxist)|CPI(M)]] (1) |border=solid 1px #AAAAAA}} {{legend2|#009F3C|[[All India Majlis-e-Ittehadul Muslimeen|AIMIM]] (1) |border=solid 1px #AAAAAA}} {| class="wikitable" !వ.సంఖ్య ! style="width:120px" |నియోజక వర్గం ! style="width:180px" |ఎంపికైన సభ్యుని పేరు ! colspan="2" style="width:18em" |పార్టీ అనుబంధం |- !1 |[[శ్రీకాకుళం లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|శ్రీకాకుళం]] |[[కింజరాపు ఎర్రన్నాయుడు]] |{{Full party name with colour|Telugu Desam Party}} |- !2 |[[పార్వతీపురం లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|పార్వతీపురం]] (ఎస్.టి) |[[కిషోర్ చంద్ర దేవ్]] |{{Full party name with colour|Indian National Congress}} |- ! rowspan="2" |3 | rowspan="2" |[[బొబ్బిలి లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బొబ్బిలి]] |[[కొండపల్లి పైడితల్లి నాయుడు]] (18.8.2006న మరణించారు) |{{Full party name with colour|Telugu Desam Party}} |- |[[బొత్స ఝాన్సీ లక్ష్మి]] (7.12.2006న ఎన్నికయ్యారు) |{{Full party name with colour|Indian National Congress|rowspan=2}} |- !4 |[[విశాఖపట్నం లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|విశాఖపట్నం]] |[[నేదురుమల్లి జనార్ధనరెడ్డి]] |- !5 |[[భద్రాచలం లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|భద్రాచలం]] (ఎస్.టి) |[[మెడియం బాబూరావ్]] |{{Full party name with colour|Communist Party of India (Marxist)}} |- !6 |[[అనకాపల్లి లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|అనకాపల్లి]] |[[పప్పల చలపతిరావు]] |{{Full party name with colour|Telugu Desam Party}} |- !7 |[[కాకినాడ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|కాకినాడ]] |[[మల్లిపూడి మంగపతి పళ్ళంరాజు]] |{{Full party name with colour|Indian National Congress|rowspan=14}} |- !8 |[[రాజమండ్రి లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|రాజమండ్రి]] |[[ఉండవల్లి అరుణ కుమార్]] |- !9 |[[అమలాపురం లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|అమలాపురం]] (ఎస్.సి) |జి.వి. హర్ష కుమార్ |- !10 |[[నరసాపురం లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|నరసపూర్]] |[[చేగొండి వెంకట హరిరామజోగయ్య]] |- !11 |[[ఏలూరు లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ఏలూరు]] |[[కావూరు సాంబశివరావు]] |- !12 |[[మచిలీపట్నం లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|మచిలీపట్నం]] |[[బాడిగ రామకృష్ణ]] |- !13 |[[విజయవాడ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|విజయవాడ]] |[[లగడపాటి రాజగోపాల్]] |- !14 |[[తెనాలి లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|తెనాలి]] |[[వల్లభనేని బాలశౌరి]] |- !15 |[[గుంటూరు లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|గుంటూరు]] |[[రాయపాటి సాంబశివరావు]] |- !16 |[[బాపట్ల లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బాపట్ల]] |[[దగ్గుబాటి పురంధేశ్వరి]] |- !17 |[[నరసరావుపేట లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|నరసరావుపేట]] |[[మేకపాటి రాజమోహన రెడ్డి]] |- !18 |[[ఒంగోలు లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ఒంగోలు]] |[[మాగుంట శ్రీనివాసులురెడ్డి]] |- !19 |[[నెల్లూరు లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|నెల్లూరు]] (ఎస్.సి) |[[పనబాక లక్ష్మి]] |- !20 |[[తిరుపతి లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|తిరుపతి]] (ఎస్.సి) |[[చింతా మోహన్]] |- !21 |[[చిత్తూరు లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|చిత్తూరు]] |[[డి.కె.ఆదికేశవులు నాయుడు]] |{{Full party name with colour|Telugu Desam Party}} |- !22 |[[రాజంపేట లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|రాజంపేట]] |[[అన్నయ్యగారి సాయిప్రతాప్]] |{{Full party name with colour|Indian National Congress|rowspan=6}} |- !23 |[[కడప లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|కడప]] |[[వై.ఎస్.వివేకానందరెడ్డి]] |- !24 |[[హిందూపురం లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|హిందూపూర్]] |జి నిజాముద్దీన్ |- !25 |[[అనంతపురం లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|అనంతపురం]] |[[అనంత వెంకట రామిరెడ్డి]] |- !26 |[[కర్నూలు లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|కర్నూలు]] |[[కోట్ల జయసూర్యప్రకాష్ రెడ్డి]] |- !27 |[[నంద్యాల లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|నంద్యాల్]] |[[ఎస్. పి. వై. రెడ్డి]] |- !28 |[[నాగర్‌కర్నూల్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|నాగర్‌కర్నూల్]] (ఎస్.సి) |[[మంద జగన్నాథ్|మందా జగన్నాథం]] |{{Full party name with colour|Telugu Desam Party}} |- !29 |[[మహబూబ్‌నగర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|మహబూబ్‌నగర్]] |[[దేవరకొండ విఠల్ రావు]] |{{Full party name with colour|Indian National Congress}} |- !30 |[[హైదరాబాదు లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|హైదరాబాద్]] |[[అసదుద్దీన్ ఒవైసీ]] |{{Full party name with colour|All India Majlis-e-Ittehadul Muslimeen|AIMIM}} |- !31 |[[సికింద్రాబాదు లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|సికింద్రాబాద్]] |[[ఎం.అంజన్ కుమార్ యాదవ్]] |{{Full party name with colour|Indian National Congress|rowspan=2}} |- !32 |[[సిద్ధిపేట లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|సిద్దిపేట]] (ఎస్.సి) |[[సర్వే సత్యనారాయణ|Sarvey Sathyanarayana]] |- !33 |[[మెదక్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|మెదక్]] |[[ఆలె నరేంద్ర]] |{{Full party name with colour|Telangana Rashtra Samithi}} |- !34 |[[నిజామాబాదు లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|నిజామాబాద్]] |[[మధు యాష్కీ గౌడ్|మధు గౌడ్ యాస్కి]] |{{Full party name with colour|Indian National Congress}} |- ! rowspan="2" |35 | rowspan="2" |[[ఆదిలాబాదు లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ఆదిలాబాదు]] |[[తక్కల మధుసూధనరెడ్డి]] (2008 జనవరిలో రాజీనామా చేశారు) |{{Full party name with colour|Telangana Rashtra Samithi}} |- |[[అల్లోల ఇంద్రకరణ్ రెడ్డి]] (1.6.2008న ఎన్నికయ్యారు) |{{Full party name with colour|Indian National Congress|rowspan=2}} |- !36 |[[పెద్దపల్లి లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|పెద్దపల్లి]] (ఎస్.సి) |[[గడ్డం వెంకటస్వామి|జి. వెంకట స్వామి]] |- ! rowspan="3" |37 | rowspan="3" |[[కరీంనగర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|కరీంనగర్]] |[[కల్వకుంట్ల చంద్రశేఖరరావు|కె. చంద్రశేఖర్ రావు]] (26.9.2006న రాజీనామా చేసి 7.12.2006న ఎన్నికయ్యారు) |{{Full party name with colour|Telangana Rashtra Samithi|rowspan=6}} |- |[[కల్వకుంట్ల చంద్రశేఖరరావు|కె. చంద్రశేఖర్ రావు]] (3.3.2008న రాజీనామా చేసి 1.6.2008న ఎన్నికయ్యారు) |- |[[కల్వకుంట్ల చంద్రశేఖరరావు|కె. చంద్రశేఖర్ రావు]] |- ! rowspan="2" |38 | rowspan="2" |[[హనుమకొండ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|హనంకొండ]] |[[బి. వినోద్ కుమార్]] (3.3.2008న రాజీనామా చేశారు) |- |[[బి. వినోద్ కుమార్]] (1.6.2008న ఎన్నికయ్యారు) |- ! rowspan="2" |39 | rowspan="2" |[[వరంగల్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|వరంగల్]] |[[డి. రవీంద్ర నాయక్|ధరావత్ రవీందర్ నాయక్]] (2008లో రాజీనామా చేశారు) |- |[[ఎర్రబెల్లి దయాకర్ రావు]] (1.6.2008న ఎన్నికయ్యారు) |{{Full party name with colour|Telugu Desam Party}} |- !40 |[[ఖమ్మం లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ఖమ్మం]] |[[రేణుకా చౌదరి]] |{{Full party name with colour|Indian National Congress}} |- !41 |[[నల్గొండ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|నల్గొండ]] |[[సురవరం సుధాకర్ రెడ్డి]] |{{Full party name with colour|Communist Party of India}} |- !42 |[[మిర్యాలగూడ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|మిర్యాలగూడ]] |[[సూదిని జైపాల్ రెడ్డి]] |{{Full party name with colour|Indian National Congress}} |} ==అరుణాచల్ ప్రదేశ్== {| class="wikitable" !నం. !నియోజకవర్గం !ఎంపీ పేరు ! colspan="2" |పార్టీ |- !1 |[[అరుణాచల్ పశ్చిమ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|అరుణాచల్ వెస్ట్]] |[[కిరెణ్ రిజిజు|కిరెన్ రిజిజు]] | rowspan="2" | | rowspan="2" |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |- !2 |[[అరుణాచల్ తూర్పు లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|అరుణాచల్ తూర్పు]] |[[తాపిర్ గావో]] |} [[File:Arunachal Pradesh Lok Sabha election result 2019.png|thumb|200px]] == అసోం == '''Keys:''' {{legend2|#00FFFF|[[Indian National Congress|INC]] (9) |border=solid 1px #AAAAAA}} {{legend2|#FBB917|[[Bharatiya Janata Party|BJP]] (2) |border=solid 1px #AAAAAA}} {{legend2|#99ccff|[[Asom Gana Parishad|AGP]] (2) |border=solid 1px #AAAAAA}} {{legend2|#DDDDDD|[[Independent Politician|Independent]] (1) |border=solid 1px #AAAAAA}} {| class="wikitable" !వ.సంఖ్య ! style="width:120px" |నియోజక వర్గం ! style="width:180px" |ఎంపికైన సభ్యుని పేరు ! colspan="2" style="width:18em" |పార్టీ అనుబంధం |- !1 |[[కరీంగంజ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|కరీంగంజ్]] (ఎస్.సి) |లలిత్ మోహన్ శుక్లబైద్య |{{Full party name with colour|Indian National Congress|rowspan=4}} |- !2 |[[సిల్చార్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|సిల్చార్]] |సంతోష్ మోహన్ దేవ్ |- !3 |[[అటానమస్ డిస్ట్రిక్ట్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|అటానమస్ డిస్ట్రిక్ట్]] (ఎస్.టి) |బీరెన్ సింగ్ ఎంగ్టి |- !4 |[[ధుబ్రి లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ధుబ్రి]] |అన్వర్ హుస్సేన్ |- !5 |[[కోక్రాఝర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|కోక్రాఝర్]] (ఎస్.టి) |సన్సుమా ఖుంగ్గుర్ బివిశ్వముతియరీ | {{Full party name with colour|Independent}} |- !6 |[[బార్పేట లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బార్పేట]] |ఎ. ఎఫ్. గోలం ఉస్మానీ | {{Full party name with colour|Indian National Congress|rowspan=2}} |- !7 |[[గౌహతి లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|గౌహతి]] |కిరిప్ చలిహా |- !8 |[[మంగళ్‌దోయ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|మంగళ్‌దోయ్]] |నారాయణ చంద్ర బోర్కటాకీ |{{Full party name with colour|Bharatiya Janata Party}} |- !9 |[[తేజ్‌పూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|తేజ్‌పూర్]] |మోని కుమార్ సుబ్బ | {{Full party name with colour|Indian National Congress}} |- !10 |[[నౌగాంగ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|నౌగాంగ్]] |[[రాజేన్ గోహైన్|రాజెన్ గోహైన్]] |{{Full party name with colour|Bharatiya Janata Party}} |- !11 |[[కలియాబోర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|కలియాబోర్]] |[[డిప్ గొగోయ్]] | {{Full party name with colour|Indian National Congress|rowspan=2}} |- !12 |[[జోర్హాట్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|జోర్హాట్]] |[[బిజోయ్ కృష్ణ హండిక్]] |- !13 |[[దిబ్రూగఢ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|దిబ్రూగఢ్]] |[[సర్బానంద సోనోవాల్]] | {{Full party name with colour|Asom Gana Parishad|rowspan=2}} |- !14 |[[లఖింపూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|లఖింపూర్]] |అరుణ్ కుమార్ శర్మ |} == బీహార్ == '''Keys:''' {{legend2|#008000|[[Rashtriya Janata Dal|RJD]] (22) |border=solid 1px #AAAAAA}} {{legend2|#909295|[[Janata Dal (United)|JD(U)]] (6) |border=solid 1px #AAAAAA}} {{legend2|#FBB917|[[Bharatiya Janata Party|BJP]] (5) |border=solid 1px #AAAAAA}} {{legend2|#996633|[[Lok Janshakti Party|LJP]] (4) |border=solid 1px #AAAAAA}} {{legend2|#00FFFF|[[Indian National Congress|INC]] (3) |border=solid 1px #AAAAAA}} {| class="wikitable" !వ.సంఖ్య ! style="width:120px" |నియోజక వర్గం ! style="width:180px" |ఎంపికైన సభ్యుని పేరు ! colspan="2" style="width:18em" |పార్టీ అనుబంధం |- !1 |[[బగాహా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బగాహా]] (ఎస్.సి) |కైలాష్ బైతా | {{Full party name with colour|Janata Dal (United)}} |- !2 |[[బెట్టియా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బెట్టియా]] |రఘునాథ్ ఝా | {{Full party name with colour|Rashtriya Janata Dal|rowspan=4}} |- !3 |[[మోతీహరి లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|మోతీహరి]] |[[అఖిలేష్ ప్రసాద్ సింగ్]] |- !4 |[[గోపాల్‌గంజ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|గోపాల్‌గంజ్]] |అనిరుధ్ ప్రసాద్ అలియాస్ సాధు యాదవ్ |- !5 |[[సివాన్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|సివాన్]] |మహమ్మద్ షహబుద్దీన్ |- !6 |'''[[మహరాజ్‌గంజ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం (బీహార్)|మహరాజ్‌గంజ్]]''' |ప్రభునాథ్ సింగ్ | {{Full party name with colour|Janata Dal (United)}} |- !7 |[[చప్రా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|చాప్రా]] |[[లాలూ ప్రసాద్ యాదవ్|లాలు ప్రసాద్]] | {{Full party name with colour|Rashtriya Janata Dal}} |- !8 |[[హాజీపూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|హాజీపూర్]] (ఎస్.సి) |[[రామ్ విలాస్ పాశ్వాన్]] | {{Full party name with colour|Lok Janshakti Party}} |- !9 |[[వైశాలి లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|వైశాలి]] |[[రఘువంశ్ ప్రసాద్ సింగ్]] | {{Full party name with colour|Rashtriya Janata Dal}} |- !10 |[[ముజఫర్‌పూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ముజఫర్‌పూర్]] |[[జార్జ్ ఫెర్నాండెజ్]] | {{Full party name with colour|Janata Dal (United)}} |- !11 |[[సీతామర్హి లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|సీతామర్హి]] |సీతారాం యాదవ్ | {{Full party name with colour|Rashtriya Janata Dal|rowspan=2}} |- !12 |[[షెయోహర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|షెయోహర్]] |సీతారామ్ సింగ్ |- !13 |[[మధుబని లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|మధుబని]] |షకీల్ అహ్మద్ | {{Full party name with colour|Indian National Congress}} |- !14 |[[ఝంఝార్‌పూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ఝంఝార్పూర్]] |దేవేంద్ర ప్రసాద్ యాదవ్ | {{Full party name with colour|Rashtriya Janata Dal|rowspan=2}} |- !15 |[[దర్భంగా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|దర్భంగా]] |ఎం.డి. అలీ అష్రఫ్ ఫాత్మీ |- !16 |[[రోసెరా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|రోసెరా]] (ఎస్.సి) |రామ్ చంద్ర పాశ్వాన్ | {{Full party name with colour|Lok Janshakti Party}} |- !17 |[[సమస్తిపూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|సమస్తిపూర్]] |[[అలోక్ కుమార్ మెహతా]] | {{Full party name with colour|Rashtriya Janata Dal|rowspan=2}} |- !18 |బార్ |విజయ్ కృష్ణ |- !19 |బాలియా |సూరజ్‌భన్ సింగ్ | {{Full party name with colour|Lok Janshakti Party|rowspan=2}} |- !20 |సహర్సా |[[రంజీత్ రంజన్]] |- ! rowspan="2" |21 | rowspan="2" |[[మాధేపురా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|మాధేపుర]] |[[లాలూ ప్రసాద్ యాదవ్|లాలు ప్రసాద్]] (10.6.2004న రాజీనామా చేశారు) | {{Full party name with colour|Rashtriya Janata Dal|rowspan=2}} |- |[[పప్పు యాదవ్|రాజేష్ రంజన్ అలియాస్ పప్పు యాదవ్]] (17.10.2004న ఎన్నికయ్యారు) |- !22 |[[అరారియా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|అరారియా]] (ఎస్.సి) |సుక్దేయో పాశ్వాన్ |{{Full party name with colour|Bharatiya Janata Party}} |- !23 |[[కిషన్‌గంజ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|కిషన్‌గంజ్]] |Md.తస్లీముద్దీన్ |{{Full party name with colour|Rashtriya Janata Dal}} |- !24 |[[పూర్నియా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|పూర్నియా]] |ఉదయ్ సింగ్ |{{Full party name with colour|Bharatiya Janata Party|rowspan=2}} |- !25 |[[కతిహార్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|కటిహార్]] |నిఖిల్ కుమార్ చౌదరి |- !26 |[[బంకా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బంకా]] |గిరిధారి యాదవ్ | {{Full party name with colour|Rashtriya Janata Dal}} |- ! rowspan="2" |27 | rowspan="2" |[[భాగల్‌పూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|భాగల్పూర్]] |[[సుశీల్ కుమార్ మోడీ]] (16.5.2006న రాజీనామా చేశారు) |{{Full party name with colour|Bharatiya Janata Party|rowspan=2}} |- |[[సయ్యద్ షానవాజ్ హుస్సేన్]] (9.11.2006న ఎన్నికయ్యారు) |- !28 |[[ఖగారియా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ఖగారియా]] |రవీంద్ర కు. రానా | {{Full party name with colour|Rashtriya Janata Dal|rowspan=2}} |- !29 |[[ముంగేర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ముంగేర్]] |జయ్ ప్రకాష్ నారాయణ్ యాదవ్ |- !30 |[[బేగుసరాయ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బేగుసరాయ్]] |రాజీవ్ రంజన్ సింగ్ | {{Full party name with colour|Janata Dal (United)|rowspan=3}} |- ! rowspan="2" |31 | rowspan="2" |[[నలంద లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|నలంద]] |[[నితీష్ కుమార్]] (2006లో రాజీనామా చేశారు) |- |రామ్ స్వరూప్ ప్రసాద్ (9.11.2006న ఎన్నికయ్యారు) |- !32 |పాట్నా |[[రామ్ కృపాల్ యాదవ్]] | {{Full party name with colour|Rashtriya Janata Dal|rowspan=2}} |- !33 |[[అర్రా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|అర్రా]] |[[కాంతి సింగ్]] |- !34 |[[బక్సర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బక్సర్]] |లాల్ముని చౌబే |{{Full party name with colour|Bharatiya Janata Party}} |- !35 |[[ససారం లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ససారం]] (ఎస్.సి) |[[మీరా కుమార్]] | {{Full party name with colour|Indian National Congress}} |- !36 |బిక్రంగంజ్ |[[అజిత్ కుమార్ సింగ్]] |{{Full party name with colour|Janata Dal (United)}} |- !37 |[[ఔరంగాబాద్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం (బీహార్)|ఔరంగాబాద్]] |నిఖిల్ కుమార్ | {{Full party name with colour|Indian National Congress}} |- !38 |[[జహనాబాద్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|జహనాబాద్]] |గణేష్ ప్రసాద్ సింగ్ | {{Full party name with colour|Rashtriya Janata Dal|rowspan=3}} |- !39 |[[నవాడా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|నవాడ]] (ఎస్.సి) |వీరచంద్ర పాశ్వాన్ |- !40 |[[గయా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|గయా]] (ఎస్.సి) |రాజేష్ కుమార్ మాంఝీ |} == ఛత్తీస్‌గఢ్ == '''Keys:''' {{legend2|#FBB917|[[Bharatiya Janata Party|BJP]] (9) |border=solid 1px #AAAAAA}} {{legend2|#00FFFF|[[Indian National Congress|INC]] (2) |border=solid 1px #AAAAAA}} {| class="wikitable" !వ.సంఖ్య ! style="width:120px" |నియోజక వర్గం ! style="width:180px" |ఎంపికైన సభ్యుని పేరు ! colspan="2" style="width:18em" |పార్టీ అనుబంధం |- !1 |[[సర్గుజా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|సుర్గుజా]] (ఎస్.టి) |నంద్ కుమార్ సాయి |{{Full party name with colour|Bharatiya Janata Party|rowspan=6}} |- !2 |[[రాయ్‌గఢ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం (ఛత్తీస్‌గఢ్)|రాయ్‌ఘర్]] (ఎస్.టి) |విష్ణుదేవ్ సాయ్ |- !3 |[[జాంజ్‌గిర్-చంపా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|జాంజ్‌గిర్]] |కరుణా శుక్లా |- !4 |[[బిలాస్‌పూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బిలాస్‌పూర్]] (ఎస్.సి) |పున్నులాల్ మోహ్లే |- !5 |[[సారన్‌గఢ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం (ఛత్తీస్‌గఢ్)|సారన్‌ఘర్]] (ఎస్.సి) |గుహరమ్ అజ్గల్లె |- !6 |[[రాయ్‌పూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|రాయ్‌పూర్]] |[[రమేష్ బైస్]] |- !7 |[[మహాసముంద్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|మహాసముంద్]] |[[అజిత్ జోగి]] | {{Full party name with colour|Indian National Congress}} |- !8 |[[కంకేర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|కంకేర్]] (ఎస్.టి) |సోహన్ పోటై | {{Full party name with colour|Bharatiya Janata Party|rowspan=4}} |- !9 |[[బస్తర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బస్తర్]] (ఎస్.టి) |బలిరామ్ కశ్యప్ |- !10 |[[దుర్గ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|దుర్గ్]] |తారాచంద్ సాహు |- ! rowspan="2" |11 | rowspan="2" |[[రాజ్‌నంద్‌గావ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|రాజ్‌నంద్‌గావ్]] |ప్రదీప్ గాంధీ (23.12.2005న లోక్ సభ నుండి బహిష్కరించబడ్డారు) |- |[[దేవవ్రత్ సింగ్]] (1.4.2007న ఎన్నికయ్యారు) | {{Full party name with colour|Indian National Congress}} |} == గోవా == '''Keys:''' {{legend2|#00FFFF|[[Indian National Congress|INC]] (1) |border=solid 1px #AAAAAA}} {{legend2|#FBB917|[[Bharatiya Janata Party|BJP]] (1) |border=solid 1px #AAAAAA}} {| class="wikitable" !వ.సంఖ్య ! style="width:120px" |నియోజక వర్గం ! style="width:180px" |ఎంపికైన సభ్యుని పేరు ! colspan="2" style="width:18em" |పార్టీ అనుబంధం |- !1 |[[ఉత్తర గోవా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|పనాజి]] |[[శ్రీపాద యశోనాయక్]] |{{Full party name with colour|Bharatiya Janata Party}} |- ! rowspan="2" |2 | rowspan="2" |[[దక్షిణ గోవా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|మర్మోముగావ్]] |చర్చిల్ అలెమావో (15.6.2007న రాజీనామా చేశారు) |{{Full party name with colour|Indian National Congress|rowspan=2}} |- |ఫ్రాన్సిస్కో సార్డిన్హా (3.11.2007న ఎన్నికయ్యారు) |} == గుజరాత్ == '''Keys:''' {{legend2|#FBB917|[[Bharatiya Janata Party|BJP]] (14) |border=solid 1px #AAAAAA}} {{legend2|#00FFFF|[[Indian National Congress|INC]] (12) |border=solid 1px #AAAAAA}} {| class="wikitable" !వ.సంఖ్య ! style="width:120px" |నియోజక వర్గం ! style="width:180px" |ఎంపికైన సభ్యుని పేరు ! colspan="2" style="width:18em" |పార్టీ అనుబంధం |- !1 |[[కచ్చ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|కచ్చ్]] |పుష్ప్దన్ శంభుదన్ గాథవి | {{Full party name with colour|Bharatiya Janata Party|rowspan=2}} |- !2 |[[సురేంద్రనగర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|సురేంద్రనగర్]] |సోమాభాయ్ గండలాల్ కోలీ పటేల్ |- !3 |[[జాంనగర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|జామ్‌నగర్]] |అహిర్ విక్రంభాయ్ అర్జన్‌భాయ్ మేడమ్ | {{Full party name with colour|Indian National Congress}} |- !4 |[[రాజ్‌కోట్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|రాజ్‌కోట్]] |డా. వల్లభాయ్ కతీరియా | {{Full party name with colour|Bharatiya Janata Party|rowspan=2}} |- !5 |[[పోరుబందర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|పోర్‌బందర్]] |హరిలాల్ మాధవ్‌జీభాయ్ పటేల్ |- !6 |[[జునాగఢ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|జునాగఢ్]] |జషుభాయ్ ధనభాయ్ బరద్ | {{Full party name with colour|Indian National Congress|rowspan=2}} |- !7 |[[అమ్రేలి లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|అమ్రేలి]] |విర్జీభాయ్ తుమ్మర్ |- !8 |[[భావ్‌నగర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|భావ్‌నగర్]] |రాజేంద్రసింగ్ ఘనశ్యాంసిన్ రానా | {{Full party name with colour|Bharatiya Janata Party|rowspan=4}} |- !9 |ధంధుక (ఎస్.సి) |రతీలాల్ కాళిదాస్ వర్మ |- !10 |అహ్మదాబాద్ |హరిన్ పాఠక్ |- !11 |[[గాంధీనగర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|గాంధీనగర్]] |[[లాల్ కృష్ణ అద్వానీ|ఎల్. కె. అద్వానీ]] |- !12 |[[మహెసానా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|మెహసానా]] |జీవాభాయ్ అంబాలాల్ పటేల్ | {{Full party name with colour|Indian National Congress}} |- !13 |[[పటాన్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|పటాన్]] (ఎస్.సి) |మహేష్ కుమార్ కనోడియా |{{Full party name with colour|Bharatiya Janata Party}} |- !14 |[[బనస్కంతా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బనస్కంతా]] |హరిసింహ ప్రతాప్‌సింహ చావ్డా | {{Full party name with colour|Indian National Congress|rowspan=3}} |- !15 |[[సబర్కంటా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|సబర్కంట]] |మహేంద్రసింగ్ చౌహాన్ |- !16 |కపద్వంజ్ |[[శంకర్‌సింగ్ వాఘేలా|వాఘేలా శంకర్‌సిన్హ్ లక్ష్మణ్‌సిన్హ్]] |- !17 |[[దాహొద్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|దాహోద్]] (ఎస్.టి) |[[బాబూభాయ్ ఖిమాభాయ్ కటారా]] |{{Full party name with colour|Bharatiya Janata Party|rowspan=2}} |- !18 |గోధ్రా |భూపేంద్రసిన్హ్ ప్రభాత్సిన్హ్ సోలంకి |- !19 |[[ఖేడా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|కైరా]] |దిన్షా పటేల్ | {{Full party name with colour|Indian National Congress|rowspan=3}} |- !20 |[[ఆనంద్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ఆనంద్]] |భరత్‌సిన్హ్ మాధవసింగ్ సోలంకి |- !21 |[[ఛోటా ఉదయ్‌పూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ఛోటా ఉదయపూర్]] (ఎస్.టి) |నారన్‌భాయ్ రత్వా |- !22 |[[వడోదర లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|వడోదర]] |జయాబెన్ ఠక్కర్ | {{Full party name with colour|Bharatiya Janata Party|rowspan=3}} |- !23 |[[బారుచ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|భరుచ్]] |[[మన్సుఖ్ భాయ్ వాసవ]] |- !24 |[[సూరత్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|సూరత్]] |[[కాశీరామ్ రాణా|కాశిరామ్ రాణా]] |- !25 |మాండ్వి (ఎస్.టి) |తుషార్ అమర్‌సింహ చౌదరి | {{Full party name with colour|Indian National Congress|rowspan=2}} |- !26 |[[వల్సాద్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బుల్సార్]] (ఎస్.టి) |కిషన్‌భాయ్ వేస్తాభాయ్ పటేల్ |} == హర్యానా == '''Keys:''' {{legend2|#00FFFF|[[Indian National Congress|INC]] (9) |border=solid 1px #AAAAAA}} {{legend2|#FBB917|[[Bharatiya Janata Party|BJP]] (1) |border=solid 1px #AAAAAA}} {| class="wikitable" !వ.సంఖ్య ! style="width:120px" |నియోజక వర్గం ! style="width:180px" |ఎంపికైన సభ్యుని పేరు ! colspan="2" style="width:18em" |పార్టీ అనుబంధం |- !1 |[[అంబాలా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|అంబాల]] (ఎస్.సి) |[[కుమారి సెల్జా]] |{{Full party name with colour|Indian National Congress|rowspan=3}} |- !2 |[[కురుక్షేత్ర లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|కురుక్షేత్ర]] |[[నవీన్ జిందాల్]] |- !3 |[[కర్నాల్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|కర్నాల్]] |అరవింద్ కుమార్ శర్మ |- !4 |[[సోనిపట్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|సోనెపట్]] |కిషన్ సింగ్ సాంగ్వాన్ |{{Full party name with colour|Bharatiya Janata Party}} |- ! rowspan="2" |5 | rowspan="2" |[[రోహ్తక్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|రోహ్తక్]] |[[భూపిందర్ సింగ్ హూడా|భూపిందర్ సింగ్ హుడా]] (6.6.2005న రాజీనామా చేశారు) |{{Full party name with colour|Indian National Congress|rowspan=7}} |- |[[దీపేందర్ సింగ్ హుడా]] (1.10.2005న ఎన్నికయ్యారు) |- !6 |[[ఫరీదాబాద్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ఫరీదాబాద్]] |[[అవతార్ సింగ్ భదానా]] |- !7 |[[మహేంద్రగఢ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|మహేంద్రగఢ్]] |[[రావు ఇంద్రజిత్ సింగ్|ఇందర్‌జిత్ సింగ్ రావు]] |- !8 |[[భివానీ మహేంద్రగఢ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|భివానీ]] |కుల్దీప్ బిష్ణోయ్ |- !9 |[[హిసార్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|హిస్సార్]] |[[జై ప్రకాష్]] |- !10 |[[సిర్సా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|సిర్సా]] (ఎస్.సి) |ఆత్మ సింగ్ గిల్ |} == హిమాచల్ ప్రదేశ్ == '''Keys:''' {{legend2|#00FFFF|[[Indian National Congress|INC]] (3) |border=solid 1px #AAAAAA}} {{legend2|#FBB917|[[Bharatiya Janata Party|BJP]] (1) |border=solid 1px #AAAAAA}} {| class="wikitable" !వ.సంఖ్య ! style="width:120px" |నియోజక వర్గం ! style="width:180px" |ఎంపికైన సభ్యుని పేరు ! colspan="2" style="width:18em" |పార్టీ అనుబంధం |- !1 |[[సిమ్లా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|సిమ్లా]] (ఎస్.సి) |ధని రామ్ షాండిల్ |{{Full party name with colour|Indian National Congress|rowspan=3}} |- !2 |[[మండి లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|మండి]] |[[ప్రతిభా సింగ్]] |- !3 |[[కాంగ్రా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|కంగ్రా]] |చందర్ కుమార్ |- ! rowspan="3" |4 | rowspan="3" |[[హమీర్‌పూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|హమీర్‌పూర్]] |[[సురేష్ చందేల్]] (23.12.2005న నిలిపివేయబడింది) | {{Full party name with colour|Bharatiya Janata Party|rowspan=3}} |- |[[ప్రేమ్‌కుమార్ ధుమాల్]] (5.6.2007న ఎన్నికై 27.2.2008న రాజీనామా చేశారు) |- |[[అనురాగ్ సింగ్ ఠాకూర్]] (25.5.2008న ఎన్నికయ్యారు) |} == జమ్మూ కాశ్మీర్ == '''Keys:''' {{legend2|#00FFFF|[[Indian National Congress|INC]] (2) |border=solid 1px #AAAAAA}} {{legend2|#FF3D3D|[[Jammu & Kashmir National Conference|JKNC]] (2) |border=solid 1px #AAAAAA}} {{legend2|#990099|[[Jammu & Kashmir People's Democratic Party|JKPDP]] (1) |border=solid 1px #AAAAAA}} {{legend2|#DDDDDD|[[Independent Politician|Independent]] (1) |border=solid 1px #AAAAAA}} {| class="wikitable" !వ.సంఖ్య ! style="width:120px" |నియోజక వర్గం ! style="width:180px" |ఎంపికైన సభ్యుని పేరు ! colspan="2" style="width:18em" |పార్టీ అనుబంధం |- !1 |[[బారాముల్లా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బారాముల్లా]] |అబ్దుల్ రషీద్ షాహీన్ |{{Full party name with colour|Jammu & Kashmir National Conference|rowspan=2}} |- !2 |[[శ్రీనగర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|శ్రీనగర్]] |[[ఒమర్ అబ్దుల్లా]] |- !3 |[[అనంతనాగ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|అనంతనాగ్]] |[[మెహబూబా ముఫ్తీ]] |{{Full party name with colour|Jammu & Kashmir People's Democratic Party}} |- !4 |[[లడఖ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|లడఖ్]] |[[తుప్‌స్తాన్ ఛెవాంగ్]] |{{Full party name with colour|Independent}} |- !5 |[[ఉధంపూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ఉధంపూర్]] |చౌదరి లాల్ సింగ్ | {{Full party name with colour|Indian National Congress|rowspan=2}} |- !6 |[[జమ్మూ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|జమ్ము]] |మదన్ లాల్ శర్మ |} == జార్ఖండ్ == '''Keys:''' {{legend2|#00FFFF|[[Indian National Congress|INC]] (6) |border=solid 1px #AAAAAA}} {{legend2|#9F000F|[[Jharkhand Mukti Morcha|JMM]] (4) |border=solid 1px #AAAAAA}} {{legend2|#008000|[[Rashtriya Janata Dal|RJD]] (2) |border=solid 1px #AAAAAA}} {{legend2|#8D0000|[[Communist Party of India|CPI]] (1) |border=solid 1px #AAAAAA}} {{legend2|#DDDDDD|[[Independent Politician|Independent]] (1) |border=solid 1px #AAAAAA}} {| class="wikitable" !వ.సంఖ్య ! style="width:120px" |నియోజక వర్గం ! style="width:180px" |ఎంపికైన సభ్యుని పేరు ! colspan="2" style="width:18em" |పార్టీ అనుబంధం |- !1 |[[రాజ్‌మహల్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|రాజ్‌మహల్]] (ఎస్.టి) |హేమలాల్ ముర్ము | {{Full party name with colour|Jharkhand Mukti Morcha|rowspan=2}} |- !2 |[[దుమ్కా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|దుమ్కా]] (ఎస్.టి) |[[శిబు సోరెన్|షిబు సోరెన్]] |- !3 |[[గొడ్డ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|గొడ్డ]] |ఫుర్కాన్ అన్సారీ | {{Full party name with colour|Indian National Congress}} |- !4 |[[చత్రా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|చత్రా]] |ధీరేంద్ర అగర్వాల్ | {{Full party name with colour|Rashtriya Janata Dal}} |- ! rowspan="2" |5 | rowspan="2" |[[కోదర్మా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|కోదర్మ]] |[[బాబూలాల్ మరాండీ|బాబులాల్ మరాండి]] (17.5.2006న రాజీనామా చేశారు) |{{Full party name with colour|Bharatiya Janata Party}} |- |[[బాబూలాల్ మరాండీ|బాబులాల్ మరాండి]] (9.11.2006న ఎన్నికయ్యారు) | {{Full party name with colour|Independent}} |- !6 |[[గిరిడిహ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|గిరిడిహ్]] |టేక్ లాల్ మహ్తో | {{Full party name with colour|Jharkhand Mukti Morcha}} |- !7 |[[ధన్‌బాద్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ధన్‌బాద్]] |[[చంద్రశేఖర్ దూబే|చంద్ర శేఖర్ దూబే]] | {{Full party name with colour|Indian National Congress|rowspan=2}} |- !8 |[[రాంచీ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|రాంచీ]] |సుబోధ్ కాంత్ సహాయ్ |- ! rowspan="2" |9 | rowspan="2" |[[జంషెడ్‌పూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|జంషెడ్‌పూర్]] |సునీల్ కుమార్ మహతో (4.3.2007న హత్య) | {{Full party name with colour|Jharkhand Mukti Morcha|rowspan=2}} |- |సుమన్ మహతో (2.9.2007న ఎన్నికయ్యారు) |- !10 |[[సింగ్‌భూమ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|సింగ్‌భూమ్]] (ఎస్.టి) |బాగున్ సుంబ్రాయ్ | {{Full party name with colour|Indian National Congress|rowspan=3}} |- !11 |[[ఖుంటి లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ఖుంటి]] (ఎస్.టి) |సుశీల కెర్కెట్టా |- !12 |[[లోహర్దగా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|లోహర్దగా]] (ఎస్.టి) |[[రామేశ్వర్ ఒరాన్]] |- ! rowspan="2" |13 | rowspan="2" |[[పాలము లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|పాలమావు]] (ఎస్.సి) |మనోజ్ కుమార్ | {{Full party name with colour|Rashtriya Janata Dal|rowspan=2}} |- |ఘురన్ రామ్ |- !14 |[[హజారీబాగ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|హజారీబాగ్]] |భుబ్నేశ్వర్ ప్రసాద్ మెహతా | {{Full party name with colour|Communist Party of India}} |} == కర్ణాటక == '''Keys:''' {{legend2|#FBB917|[[Bharatiya Janata Party|BJP]] (16) |border=solid 1px #AAAAAA}} {{legend2|#00FFFF|[[Indian National Congress|INC]] (9) |border=solid 1px #AAAAAA}} {{legend2|#17a60a|[[Janata Dal (Secular)|JD(S)]] (2) |border=solid 1px #AAAAAA}} {{legend2|#66FF99|[[Samajwadi Party|SP]] (1) |border=solid 1px #AAAAAA}} {| class="wikitable" !వ.సంఖ్య ! style="width:120px" |నియోజక వర్గం ! style="width:180px" |ఎంపికైన సభ్యుని పేరు ! colspan="2" style="width:18em" |పార్టీ అనుబంధం |- ! rowspan="2" |1 | rowspan="2" |[[బీదర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బీదర్]] (ఎస్.సి) |రామచంద్ర వీరప్ప (18.7.2004న గడువు ముగిసింది) |{{Full party name with colour|Bharatiya Janata Party}} |- |నర్సింగ్ హుల్లా సూర్యవంశీ (2004 డిసెంబరులో ఎన్నికయ్యారు) | {{Full party name with colour|Indian National Congress|rowspan=4}} |- !2 |[[గుల్బర్గా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|గుల్బర్గా]] |ఇక్బాల్ అహ్మద్ సరద్గీ |- !3 |[[రాయచూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|రాయచూర్]] |[[ఎ. వెంకటేష్ నాయక్]] |- !4 |[[కొప్పళ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|కొప్పల్]] |[[కె. విరూపాక్షప్ప]] |- !5 |[[బళ్ళారి లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బళ్లారి]] |గాలి కరుణాకర రెడ్డి | {{Full party name with colour|Bharatiya Janata Party|rowspan=2}} |- !6 |[[దావణగెరె లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|దావణగెరె]] |[[జి. ఎం. సిద్దేశ్వర|G.M. సిద్దేశ్వర]] |- !7 |[[చిత్రదుర్గ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|చిత్రదుర్గ]] |N.Y. హనుమంతప్ప | {{Full party name with colour|Indian National Congress}} |- !8 |[[తుమకూరు లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|తుంకూరు]] |ఎస్. మల్లికార్జునయ్య |{{Full party name with colour|Bharatiya Janata Party}} |- !9 |[[చిక్కబల్లాపూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|చిక్‌బల్లాపూర్]] |R.L. జాలప్ప | {{Full party name with colour|Indian National Congress|rowspan=3}} |- !10 |[[కోలార్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|కోలార్]] (ఎస్.సి) |[[కె.హెచ్.మునియప్ప|కె.హెచ్. మునియప్ప]] |- !11 |[[కనకపుర లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|కనకపుర]] |[[తేజశ్విని గౌడ|తేజశ్విని రమేష్]] |- !12 |[[బెంగళూరు ఉత్తర లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బెంగళూరు ఉత్తర]] |హెచ్. టి. సాంగ్లియానా |{{Full party name with colour|Bharatiya Janata Party|rowspan=2}} |- !13 |[[బెంగళూరు సౌత్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బెంగళూరు సౌత్]] |[[అనంతకుమార్]] |- !14 |[[మాండ్య లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|మాండ్య]] |[[అంబరీష్]] | {{Full party name with colour|Indian National Congress}} |- !15 |[[చామరాజనగర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|చామరాజ్‌నగర్]] (ఎస్.సి) |కాగల్వాడి ఎం. శివన్న |{{Full party name with colour|Janata Dal (Secular)}} |- !16 |[[మైసూరు లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|మైసూరు]] |[[సి.హెచ్. విజయశంకర్|సి. హెచ్.విజయశంకర్]] | {{Full party name with colour|Bharatiya Janata Party|rowspan=3}} |- !17 |[[మంగళూరు లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|మంగుళూరు]] |[[డి.వి.సదానంద గౌడ]] |- !18 |[[ఉడిపి లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ఉడిపి]] |మనోరమ మధ్వరాజ్ |- !19 |[[హసన్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|హసన్]] |[[హెచ్.డి.దేవగౌడ|హెచ్. డి. దేవెగౌడ]] |{{Full party name with colour|Janata Dal (Secular)}} |- !20 |[[చిక్కమగళూరు లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|చిక్మగళూరు]] |డి. సి. శ్రీకంఠప్ప | {{Full party name with colour|Bharatiya Janata Party|rowspan=2}} |- ! rowspan="2" |21 | rowspan="2" |[[షిమోగా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|షిమోగా]] |[[ఎస్. బంగారప్ప]] (10.3.2005న రాజీనామా చేశారు) |- |[[ఎస్. బంగారప్ప]] (6.6.2005న ఎన్నికయ్యారు) |{{Full party name with colour|Samajwadi Party}} |- !22 |[[ఉత్తర కన్నడ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|కనరా]] |[[అనంత్ కుమార్ హెగ్డే]] | {{Full party name with colour|Bharatiya Janata Party|rowspan=7}} |- !23 |ధార్వాడ్ సౌత్ |మంజునాథ్ కున్నూరు |- !24 |[[ధార్వాడ్ ఉత్తర లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ధార్వాడ్ నార్త్]] |[[ప్రహ్లాద్ జోషి]] |- !25 |[[బెల్గాం లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బెల్గాం]] |[[సురేష్ అంగడి]] |- !26 |[[చిక్కోడి లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|చిక్కోడి]] (ఎస్.సి) |జిగజినాగి రమేష్ చందప్ప |- !27 |[[బాగల్‌కోట్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బాగల్‌కోట్]] |[[పి.సి. గడ్డిగౌడర్|గడ్డిగౌడర్ పర్వతగౌడ చందనగౌడ]] |- !28 |[[బీజాపూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బీజాపూర్]] |బాసంగౌడ పాటిల్ |} == కేరళ == '''Keys:''' {{legend2|#FF0000|[[Communist Party of India (Marxist)|CPI(M)]] (12) |border=solid 1px #AAAAAA}} {{legend2|#8D0000|[[Communist Party of India|CPI]] (3) |border=solid 1px #AAAAAA}} {{legend2|#347C17|[[Janata Dal (Secular)|JD(S)]] (1) |border=solid 1px #AAAAAA}} {{legend2|#CC6600|[[Kerala Congress (Jacob)|KC(J)]] (1) |border=solid 1px #AAAAAA}} {{legend2|#347C17|[[Indian Union Muslim League|IUML]] (1) |border=solid 1px #AAAAAA}} {{legend2|#9933CC|[[Indian Federal Democratic Party|IFDP]] (1) |border=solid 1px #AAAAAA}} {{legend2|#DDDDDD|[[Independent Politician|Independent]] (1) |border=solid 1px #AAAAAA}} {| class="wikitable" !వ.సంఖ్య ! style="width:120px" |నియోజక వర్గం ! style="width:180px" |ఎంపికైన సభ్యుని పేరు ! colspan="2" style="width:18em" |పార్టీ అనుబంధం |- !1 |[[కాసరగోడ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|కాసరగోడ్]] |పి. కరుణాకరన్ | {{Full party name with colour|Communist Party of India (Marxist)|rowspan=3}} |- !2 |[[కన్నూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|కన్నూర్]] |ఎ. పి. అబ్దుల్లాకుట్టి |- !3 |[[వటకర లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|వటకర]] |పి. సతీదేవి |- !4 |[[కోజికోడ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|కోజికోడ్]] |ఎం. పి.వీరేంద్ర కుమార్ | {{Full party name with colour|Janata Dal (Secular)}} |- !5 |[[మలప్పురం లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|మంజేరి]] |టి. కె. హంజా | {{Full party name with colour|Communist Party of India (Marxist)}} |- !6 |[[పొన్నాని లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|పొన్నాని]] |[[ఇ. అహ్మద్]] | {{Full party name with colour|Indian Union Muslim League}} |- !7 |[[పాలక్కాడ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|పాలక్కాడ్]] |[[ఎన్.ఎన్. కృష్ణదాస్]] | {{Full party name with colour|Communist Party of India (Marxist)|rowspan=2}} |- !8 |[[ఒట్టపాలెం శాసనసభ నియోజకవర్గం|ఒట్టపాలెం]] (ఎస్.టి) |ఎస్. అజయ కుమార్ |- !9 |[[త్రిసూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|త్రిచూర్]] |సి. కె. చంద్రప్పన్ | {{Full party name with colour|Communist Party of India}} |- !10 |ముకుందపురం |లోనప్పన్ నంబదన్ |{{Full party name with colour|Communist Party of India (Marxist)}} |- !11 |[[ఎర్నాకులం లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ఎర్నాకులం]] |సెబాస్టియన్ పాల్ | {{Full party name with colour|Independent}} |- !12 |మువట్టపూజ |పి. సి. థామస్ |{{Full party name with colour|Indian Federal Democratic Party}} |- !13 |[[కొట్టాయం లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|కొట్టాయం]] |కె. సురేష్ కురుప్ | {{Full party name with colour|Communist Party of India (Marxist)}} |- !14 |[[ఇడుక్కి లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ఇడుక్కి]] |[[ఫ్రాన్సిస్ జార్జ్]] | {{Full party name with colour|Kerala Congress (Joseph)}} |- !15 |[[ఆలప్పుజ్హ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|అల్లెప్పి]] | కె. ఎస్. మనోజ్ | {{Full party name with colour|Communist Party of India (Marxist)|rowspan=2}} |- !16 |[[మావేలికర లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|మావేలికర]] |సి. ఎస్. సుజాత |- !17 |అడూర్ (ఎస్.సి) |చెంగర సురేంద్రన్ | {{Full party name with colour|Communist Party of India}} |- !18 |[[కొల్లాం లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|క్యులాన్]] |పి. రాజేంద్రన్ |{{Full party name with colour|Communist Party of India (Marxist)|rowspan=2}} |- !19 |[[అట్టింగల్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|చిరాయింకిల్]] |వర్కల రాధాకృష్ణన్ |- ! rowspan="2" |20 | rowspan="2" |[[తిరువనంతపురం లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|త్రివేండ్రం]] |పి. కె. వాసుదేవన్ నాయర్ (12.7.2005న మరణించారు) | {{Full party name with colour|Communist Party of India|rowspan=2}} |- |పన్నయన్ రవీంద్రన్ (22.11.2005న ఎన్నికయ్యారు) |} == మధ్య ప్రదేశ్ == '''Keys:''' {{legend2|#FBB917|[[Bharatiya Janata Party|BJP]] (24) |border=solid 1px #AAAAAA}} {{legend2|#00FFFF|[[Indian National Congress|INC]] (5) |border=solid 1px #AAAAAA}} {| class="wikitable" !వ.సంఖ్య ! style="width:120px" |నియోజక వర్గం ! style="width:180px" |ఎంపికైన సభ్యుని పేరు ! colspan="2" style="width:18em" |పార్టీ అనుబంధం |- !1 |[[మోరెనా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|మోరెనా]] (ఎస్.సి) |[[అశోక్ అర్గల్]] | {{Full party name with colour|Bharatiya Janata Party|rowspan=2}} |- !2 |[[భిండ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|భింద్]] |[[రామ్ లఖన్ సింగ్]] |- ! rowspan="2" |3 | rowspan="2" |[[గ్వాలియర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|గ్వాలియర్]] |రామసేవక్ సింగ్ (23.12.2005న బహిష్కరించబడింది) | {{Full party name with colour|Indian National Congress}} |- |[[యశోధర రాజే సింధియా]] (11.3.2007న ఎన్నికయ్యారు) |{{Full party name with colour|Bharatiya Janata Party}} |- !4 |[[గునా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|గుణ]] |[[జ్యోతిరాదిత్య సింధియా|జ్యోతిరాదిత్య మాధవరావు సింధియా]] | {{Full party name with colour|Indian National Congress}} |- !5 |[[సాగర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|సాగర్]] (ఎస్.సి) |[[వీరేంద్ర కుమార్]] | {{Full party name with colour|Bharatiya Janata Party|rowspan=6}} |- !6 |[[ఖజురహో లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ఖజురహో]] |[[రామకృష్ణ కుస్మారియా]] |- !7 |[[దామోహ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|Damoh]] |చంద్రభన్ భయ్యా |- !8 |[[సత్నా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|సత్నా]] |[[గణేష్ సింగ్]] |- !9 |[[రేవా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|రేవా]] |చంద్రమణి త్రిపాఠి |- ! rowspan="2" |10 | rowspan="2" |[[సిధి లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|సిధి]] (ఎస్.టి) |చంద్రప్రతాప్ సింగ్<br /><br /> ( 23.12.2005న బహిష్కరించబడ్డారు) |- |మాణిక్ సింగ్ (11.3.2007న ఎన్నికయ్యారు) |{{Full party name with colour|Indian National Congress}} |- !11 |[[షాడోల్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|షాడోల్]] (ఎస్.టి) |దల్పత్ సింగ్ పరస్తే | {{Full party name with colour|Bharatiya Janata Party|rowspan=5}} |- !12 |[[బాలాఘాట్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బాలాఘాట్]] |[[గౌరీ శంకర్ బైసెన్]] |- !13 |[[మాండ్లా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|మండ్లా]] (ఎస్.టి) |[[ఫగ్గన్ సింగ్ కులస్తే]] |- !14 |[[జబల్‌పూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|జబల్‌పూర్]] |రాకేష్ సింగ్ |- !15 |[[సియోని లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|సియోని]] |నీతా పటేరియా |- !16 |[[చింద్వారా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|చింద్వారా]] |[[కమల్ నాథ్]] | {{Full party name with colour|Indian National Congress}} |- ! rowspan="2" |17 | rowspan="2" |[[బేతుల్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బేతుల్]] |విజయ్ కుమార్ ఖండేల్వాల్ (12.11.2007న గడువు ముగిసింది) | {{Full party name with colour|Bharatiya Janata Party|rowspan=10}} |- |హేమంత్ ఖండేల్వాల్ (16.4.2008న ఎన్నికయ్యారు) |- !18 |[[హోషంగాబాద్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|హోషంగాబాద్]] |సర్తాజ్ సింగ్ |- !19 |[[భోపాల్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|భోపాల్]] |[[కైలాష్ చంద్ర జోషి|కైలాష్ జోషి]] |- ! rowspan="2" |20 | rowspan="2" |[[విదిశ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|విదిశ]] |[[శివరాజ్ సింగ్ చౌహాన్]] (2006లో ముఖ్యమంత్రి కావడానికి లోక్‌సభకు రాజీనామా చేశారు) |- |రాంపాల్ సింగ్ (2.11.2006న ఎన్నికయ్యారు) |- !21 |[[రాజ్‌గఢ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|రాజ్‌గఢ్]] |లక్ష్మణ్ సింగ్ |- !22 |[[షాజాపూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|షాజాపూర్]] (ఎస్.సి) |[[థావర్ చంద్ గెహ్లాట్]] |- !23 |[[ఖాండ్వా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ఖాండ్వా]] |[[నంద్ కుమార్ సింగ్ చౌహాన్]] (నందు భయ్యా) |- ! rowspan="2" |24 | rowspan="2" |[[ఖర్గోన్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ఖర్గోన్]] |కృష్ణ మురారి మోఘే (10.7.2007న నిలిపివేయబడింది) |- |[[అరుణ్ సుభాశ్చంద్ర యాదవ్|అరుణ్ యాదవ్]] (15.12.2007న ఎన్నికయ్యారు) | {{Full party name with colour|Indian National Congress}} |- !25 |[[ధార్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ధార్]] (ఎస్.టి) |[[ఛతర్ సింగ్ దర్బార్]] | {{Full party name with colour|Bharatiya Janata Party|rowspan=3}} |- !26 |[[ఇండోర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ఇండోర్]] |[[సుమిత్ర మహాజన్]] |- !27 |[[ఉజ్జయిని లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ఉజ్జయిని]] (ఎస్.సి) |[[సత్యనారాయణ జాతీయ]] |- !28 |[[రత్లాం లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ఝబువా]] (ఎస్.టి) |[[కాంతిలాల్ భూరియా]] | {{Full party name with colour|Indian National Congress}} |- !29 |[[మందసౌర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|మంద్‌సౌర్]] |డా. లక్ష్మీనారాయణ పాండేయ |{{Full party name with colour|Bharatiya Janata Party}} |} == మహారాష్ట్ర == '''Keys:''' {{legend2|#00FFFF|[[Indian National Congress|INC]] (13) |border=solid 1px #AAAAAA}} {{legend2|#FBB917|[[Bharatiya Janata Party|BJP]] (12) |border=solid 1px #AAAAAA}} {{legend2|#FF6600|[[Shiv Sena|SS]] (12) |border=solid 1px #AAAAAA}} {{legend2|#00B2B2|[[Nationalist Congress Party|NCP]] (10) |border=solid 1px #AAAAAA}} {{legend2|#000080|[[Republican Party of India (A)|RPI(A)]] (1) |border=solid 1px #AAAAAA}} {| class="wikitable" !వ.సంఖ్య ! style="width:120px" |నియోజక వర్గం ! style="width:180px" |ఎంపికైన సభ్యుని పేరు ! colspan="2" style="width:18em" |పార్టీ అనుబంధం |- !1 |రాజాపూర్ |సురేష్ ప్రభాకర్ ప్రభు | {{Full party name with colour|Shiv Sena|rowspan=2}} |- !2 |రత్నగిరి |[[అనంత్ గీతే|అనంత్ గంగారామ్ గీతే]] |- !3 |కోలాబా |[[అబ్దుల్ రహమాన్ అంతూలే|ఎ. ఆర్. అంతులే]] | {{Full party name with colour|Indian National Congress|rowspan=2}} |- !4 |[[ముంబై సౌత్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ముంబై సౌత్]] |[[మిలింద్ దేవరా]] |- !5 |[[ముంబై సౌత్ సెంట్రల్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ముంబై సౌత్ సెంట్రల్]] |మోహన్ రావలె | {{Full party name with colour|Shiv Sena}} |- !6 |[[ముంబై నార్త్ సెంట్రల్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ముంబై నార్త్ సెంట్రల్]] |ఏక్నాథ్ గైక్వాడ్ | {{Full party name with colour|Indian National Congress|rowspan=5}} |- !7 |[[ముంబై నార్త్ ఈస్ట్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ముంబై నార్త్ ఈస్ట్]] |గురుదాస్ కామత్ |- ! rowspan="2" |8 | rowspan="2" |[[ముంబై నార్త్ వెస్ట్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ముంబై నార్త్ వెస్ట్]] |[[సునీల్ దత్]] (25.5.2005న మరణించారు) |- |[[ప్రియ దత్|ప్రియా దత్]] (22.11.2005న ఎన్నికయ్యారు) |- !9 |[[ముంబై నార్త్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ముంబై నార్త్]] |[[గోవిందా (నటుడు)|Govinda]] |- ! rowspan="2" |10 | rowspan="2" |[[థానే లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|థానే]] |ప్రకాష్ పరాంజపే (20.2.2008న మరణించారు) | {{Full party name with colour|Shiv Sena|rowspan=2}} |- |ఆనంద్ పరంజపే (25.5.2008న ఎన్నికయ్యారు) |- !11 |దహను (ఎస్.టి) |దామోదర్ బార్కు శింగడ | {{Full party name with colour|Indian National Congress}} |- !12 |[[నాసిక్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|నాషిక్]] |దేవీదాస్ ఆనందరావు పింగళే | {{Full party name with colour|Nationalist Congress Party}} |- !13 |మాలేగావ్ (ఎస్.టి) |హరిశ్చంద్ర దేవరామ్ చవాన్ |{{Full party name with colour|Bharatiya Janata Party}} |- !14 |[[ధూలే లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ధూలే]] (ఎస్.టి) |బాపు హరి చౌరే | {{Full party name with colour|Indian National Congress|rowspan=2}} |- !15 |[[నందుర్బార్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|నందుర్బార్]] (ఎస్.టి) |[[మాణిక్‌రావు హోడ్‌ల్యా గవిత్]] |- ! rowspan="2" |16 | rowspan="2" |ఎరాండోల్ |అన్నాసాహెబ్ M. K. పాటిల్<br /><br /> (23.12.2005న బహిష్కరించబడింది) |{{Full party name with colour|Bharatiya Janata Party}} |- |Adv.Vasantrao J More<br /><br /> (12.4.2007న ఎన్నికయ్యారు) | {{Full party name with colour|Nationalist Congress Party}} |- ! rowspan="2" |17 | rowspan="2" |[[జల్గావ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|జల్గావ్]] |[[వై. జి. మహాజన్]] (23.12.2005న బహిష్కరించబడింది) | {{Full party name with colour|Bharatiya Janata Party|rowspan=2}} |- |[[హరిభౌ జావాలే]] (12.4.2007న ఎన్నికయ్యారు) |- !18 |[[బుల్దానా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బుల్దానా]] (ఎస్.సి) |[[ఆనందరావు విఠోబా అడ్సుల్]] | {{Full party name with colour|Shiv Sena}} |- !19 |[[అకోలా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|అకోలా]] |[[సంజయ్ శ్యాంరావ్ ధోత్రే]] |{{Full party name with colour|Bharatiya Janata Party}} |- !20 |వాషిమ్ |[[భావన గవాలీ|భావనా ​​పుండ్లిక్రావ్ గవాలీ]] | {{Full party name with colour|Shiv Sena|rowspan=4}} |- !21 |[[అమరావతి లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|అమరావతి]] |అనంత్ గుధే |- ! rowspan="2" |22 | rowspan="2" |'''[[రాంటెక్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|రాంటెక్]]''' |సుబోధ్ మోహితే (14.2.2007న రాజీనామా చేశారు) |- |ప్రకాష్ జాదవ్ (12.4.2007న ఎన్నికయ్యారు) |- !23 |[[నాగపూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|నాగ్‌పూర్]] |విలాస్ ముత్తెంవార్ | {{Full party name with colour|Indian National Congress}} |- !24 |భండారా |శిశుపాల్ నత్తు పాట్లే | {{Full party name with colour|Bharatiya Janata Party|rowspan=5}} |- !25 |చిమూర్ |మహదేవరావు సుకాజీ శివంకర్ |- !26 |[[చంద్రపూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|చంద్రపూర్]] |[[హన్స్‌రాజ్ గంగారాం అహిర్]] |- !27 |[[వార్థా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|వార్ధా]] |సురేష్ గణపత్ వాగ్మారే |- !28 |[[యావత్మాల్-వాషిం లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|యావత్మల్]] |హరిసింగ్ నసరు రాథోడ్ |- !29 |[[హింగోలి లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|హింగోలి]] |సూర్యకాంత పాటిల్ | {{Full party name with colour|Nationalist Congress Party}} |- !30 |[[నాందేడ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|నాందేడ్]] |డి. బి. పాటిల్ |{{Full party name with colour|Bharatiya Janata Party}} |- !31 |[[పర్భని లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|పర్భని]] |తుకారాం గణపత్రావ్ రెంగే పాటిల్ | {{Full party name with colour|Shiv Sena}} |- !32 |[[జల్నా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|జల్నా]] |[[రావుసాహెబ్ దన్వే]] |{{Full party name with colour|Bharatiya Janata Party}} |- !33 |[[ఔరంగాబాద్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ఔరంగాబాద్]] |చంద్రకాంత్ ఖైరే |{{Full party name with colour|Shiv Sena}} |- !34 |[[బీడ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బీడ్]] |జైసింగరావు గైక్వాడ్ పాటిల్ | {{Full party name with colour|Nationalist Congress Party}} |- !35 |[[లాతూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|లాతూర్]] |రూపటై పాటిల్ నీలంగేకర్ |{{Full party name with colour|Bharatiya Janata Party}} |- !36 |[[ఉస్మానాబాద్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ఒస్మానాబాద్]] (ఎస్.సి) |కల్పనా రమేష్ నర్హిరే | {{Full party name with colour|Shiv Sena}} |- !37 |[[షోలాపూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|సోలాపూర్]] |సుభాష్ సురేశ్‌చంద్ర దేశ్‌ముఖ్ |{{Full party name with colour|Bharatiya Janata Party}} |- !38 |పంధర్‌పూర్ (ఎస్.సి) |[[రామ్‌దాస్ అథవాలే]] | {{Full party name with colour|Republican Party of India (Athvale)}} |- !39 |[[అహ్మద్‌నగర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|అహ్మద్‌నగర్]] |తుకారాం గంగాధర్ గడఖ్ | {{Full party name with colour|Nationalist Congress Party}} |- !40 |కోపర్‌గావ్ |బాలాసాహెబ్ విఖే పాటిల్ | {{Full party name with colour|Indian National Congress}} |- !41 |ఖేడ్ |శివాజీరావు అధలరావు పాటిల్ | {{Full party name with colour|Shiv Sena}} |- !42 |[[పూణే లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|పుణె]] |సురేష్ కల్మాడీ | {{Full party name with colour|Indian National Congress}} |- !43 |[[బారామతి లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బారామతి]] |[[శరద్ పవార్]] |{{Full party name with colour|Nationalist Congress Party|rowspan=3}} |- !44 |[[సతారా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|సతారా]] |లక్ష్మణరావు పాండురంగ్ జాదవ్ (పాటిల్) |- !45 |కరద్ |శ్రీనివాస్ దాదాసాహెబ్ పాటిల్ |- ! rowspan="2" |47 | rowspan="2" |[[సాంగ్లీ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|సాంగ్లీ]] |ప్రకాష్బాపు వసంతదాదా పాటిల్ (2005 అక్టోబరులో రాజీనామా చేశారు) | {{Full party name with colour|Indian National Congress|rowspan=2}} |- |ప్రతిక్ ప్రకాష్‌బాపు పాటిల్ (24.1.2006న ఎన్నికయ్యారు) |- !47 |ఇచల్‌కరంజి |నివేద సంభాజీరావు మనే | {{Full party name with colour|Nationalist Congress Party|rowspan=2}} |- !48 |[[కొల్హాపూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|కొల్హాపూర్]] |సదాశివరావు దాదోబా మాండ్లిక్ |} == మణిపూర్ == {{legend2|#00FFFF|[[Indian National Congress|INC]] (1) |border=solid 1px #AAAAAA}} {{legend2|#DDDDDD|[[Independent Politician|Independent]] (1) |border=solid 1px #AAAAAA}} {| class="wikitable" !వ.సంఖ్య ! style="width:120px" |నియోజక వర్గం ! style="width:180px" |ఎంపికైన సభ్యుని పేరు ! colspan="2" style="width:18em" |పార్టీ అనుబంధం |- !1 |[[ఇన్నర్ మణిపూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ఇన్నర్ మణిపూర్]] |తోక్చోమ్ మెయిన్య |{{Full party name with colour|Indian National Congress}} |- !2 |[[ఔటర్ మణిపూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ఔటర్ మణిపూర్]] (ఎస్.టి) |మణి చరెనమీ |{{Full party name with colour|Independent}} |} == మేఘాలయ == '''Keys:''' {{legend2|#00FFFF|[[Indian National Congress|INC]] (1) |border=solid 1px #AAAAAA}} {{legend2|#00B2B2|[[Nationalist Congress Party|NCP]] (1) |border=solid 1px #AAAAAA}} {| class="wikitable" !వ.సంఖ్య ! style="width:120px" |నియోజక వర్గం ! style="width:180px" |ఎంపికైన సభ్యుని పేరు ! colspan="2" style="width:18em" |పార్టీ అనుబంధం |- !1 |[[షిల్లాంగ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|షిల్లాంగ్]] |పాటీ రిప్పల్ కిండియా | {{Full party name with colour|Indian National Congress}} |- ! rowspan="3" |2 | rowspan="3" |[[తురా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|తురా]] |[[పి.ఎ.సంగ్మా|పి. ఎ. సంగ్మా]] (10.10.2005న రాజీనామా చేశారు) |{{Full party name with colour|All India Trinamool Congress}} |- |[[పి.ఎ.సంగ్మా|పి. ఎ. సంగ్మా]] (19.02.2006న ఎన్నికయ్యారు మరియు 2008 మార్చిలో రాజీనామా చేశారు) | {{Full party name with colour|Nationalist Congress Party|rowspan=2}} |- |[[అగాథా సంగ్మా]] (2008 మేలో ఎన్నికయ్యారు) |} == మిజోరం == '''Keys:''' {{legend2|#2E5694|[[Mizo National Front|MNF]] (1) |border=solid 1px #AAAAAA}} [[దస్త్రం:Mizoram_Lok_Sabha_election_result_2019.png|thumb|241x241px]] {| class="wikitable" !వ.సంఖ్య ! style="width:120px" |నియోజక వర్గం ! style="width:180px" |ఎంపికైన సభ్యుని పేరు ! colspan="2" style="width:18em" |పార్టీ అనుబంధం |- !1 |[[మిజోరం లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|మిజోరం]] (ఎస్.టి) |వాన్లాల్జావ్మా | {{Full party name with colour|Mizo National Front}} |} == నాగాలాండ్ == '''Keys:''' {{legend2|#A41172|[[Nagaland People's Front|NPF]] (1) |border=solid 1px #AAAAAA}} {| class="wikitable" !వ.సంఖ్య ! style="width:120px" |నియోజక వర్గం ! style="width:180px" |ఎంపికైన సభ్యుని పేరు ! colspan="2" style="width:18em" |పార్టీ అనుబంధం |- !1 |[[నాగాలాండ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|నాగాలాండ్]] |W. వాంగ్యుహ్ | {{Full party name with colour|Nagaland People's Front}} |} == ఒడిశా == '''Keys:''' {{legend2|#006400|[[Biju Janata Dal|BJD]] (11) |border=solid 1px #AAAAAA}} {{legend2|#FBB917|[[Bharatiya Janata Party|BJP]] (7) |border=solid 1px #AAAAAA}} {{legend2|#00FFFF|[[Indian National Congress|INC]] (2) |border=solid 1px #AAAAAA}} {{legend2|#9F000F|[[Jharkhand Mukti Morcha|JMM]] (1) |border=solid 1px #AAAAAA}} {| class="wikitable" !వ.సంఖ్య ! style="width:120px" |నియోజక వర్గం ! style="width:180px" |ఎంపికైన సభ్యుని పేరు ! colspan="2" style="width:18em" |పార్టీ అనుబంధం |- !1 |[[మయూర్‌భంజ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|మయూర్‌భంజ్]] (ఎస్.టి) |సుదం మార్ండి |{{Full party name with colour|Jharkhand Mukti Morcha}} |- !2 |[[బాలాసోర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బాలాసోర్]] |మహామేఘ బహన్ ఐరా ఖర్బేలా స్వైన్ |{{Full party name with colour|Bharatiya Janata Party}} |- !3 |[[భద్రక్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|భద్రక్]] (ఎస్.సి) |అర్జున్ చరణ్ సేథీ |{{Full party name with colour|Biju Janata Dal|rowspan=8}} |- !4 |[[జాజ్‌పూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|జాజ్‌పూర్]] (ఎస్.సి) |మోహన్ జెనా |- !5 |[[కేంద్రపారా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|కేంద్రపారా]] |అర్చనా నాయక్ |- !6 |[[కటక్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|కటక్]] |[[భర్తృహరి మహతాబ్]] |- !7 |[[జగత్‌సింగ్‌పూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|జగత్‌సింగ్‌పూర్]] |బ్రహ్మానంద పాండా |- !8 |[[పూరీ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|పూరి]] |బ్రజా కిషోర్ త్రిపాఠి |- !9 |[[భువనేశ్వర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|భువనేశ్వర్]] |ప్రసన్న కుమార్ పటసాని |- !10 |[[అస్కా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|అస్కా]] |హరి హర్ స్వైన్ |- !11 |[[బెర్హంపూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బెర్హంపూర్]] |చంద్ర శేఖర్ సాహు | {{Full party name with colour|Indian National Congress|rowspan=2}} |- !12 |[[కోరాపుట్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|కోరాపుట్]] (ఎస్.టి) |[[గిరిధర్ గమాంగ్]] |- !13 |[[నబరంగ్‌పూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|నౌరంగ్‌పూర్]] (ఎస్.టి) |పర్శురామ్ మాఝీ | {{Full party name with colour|Bharatiya Janata Party|rowspan=2}} |- !14 |[[కలహండి లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|కలహండి]] |బిక్రమ్ కేశరి దేవో |- !15 |ఫుల్బాని (ఎస్.సి) |సుగ్రిబ్ సింగ్ |{{Full party name with colour|Biju Janata Dal}} |- !16 |[[బోలంగీర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బోలాంగిర్]] |[[సంగీతా కుమారి సింగ్ డియో]] |{{Full party name with colour|Bharatiya Janata Party}} |- !17 |[[సంబల్‌పూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|సంబల్‌పూర్]] |ప్రసన్న ఆచార్య | {{Full party name with colour|Biju Janata Dal}} |- !18 |డియోగఢ్ |[[ధర్మేంద్ర ప్రధాన్]] |{{Full party name with colour|Bharatiya Janata Party}} |- !19 |[[ధెంకనల్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ధెంకనల్]] |తథాగత శతపతి | {{Full party name with colour|Biju Janata Dal}} |- !20 |[[సుందర్‌గఢ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|సుందర్‌గఢ్]] (ఎస్.టి) |జుయల్ ఓరం | {{Full party name with colour|Bharatiya Janata Party|rowspan=2}} |- !21 |[[కియోంజర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|కీయోంజర్]] (ఎస్.టి) |అనంత నాయక్ |} == పంజాబ్ == '''Keys:''' {{legend2|#FF9900|[[Shiromani Akali Dal|SAD]] (8) |border=solid 1px #AAAAAA}} {{legend2|#FBB917|[[Bharatiya Janata Party|BJP]] (3) |border=solid 1px #AAAAAA}} {{legend2|#00FFFF|[[Indian National Congress|INC]] (2) |border=solid 1px #AAAAAA}} {| class="wikitable" !వ.సంఖ్య ! style="width:120px" |నియోజక వర్గం ! style="width:180px" |ఎంపికైన సభ్యుని పేరు ! colspan="2" style="width:18em" |పార్టీ అనుబంధం |- !1 |[[గురుదాస్‌పూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|గురుదాస్‌పూర్]] |[[వినోద్ ఖన్నా]] | {{Full party name with colour|Bharatiya Janata Party|rowspan=3}} |- ! rowspan="2" |2 | rowspan="2" |[[అమృత్‌సర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|అమృత్‌సర్]] |[[నవజ్యోత్‌ సింగ్‌ సిద్ధూ|నవ్‌జోత్ సింగ్ సిద్ధూ]] (4.12.2006న రాజీనామా చేశారు) |- |[[నవజ్యోత్‌ సింగ్‌ సిద్ధూ|నవ్‌జోత్ సింగ్ సిద్ధూ]] (27.02.2007న ఎన్నికయ్యారు) |- !3 |[[తార్న్ తరణ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|తార్న్ తరణ్]] |రత్తన్ సింగ్ అజ్నాలా | {{Full party name with colour|Shiromani Akali Dal}} |- !4 |[[జలంధర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|జులంధర్]] |రాణా గుర్జీత్ సింగ్ | {{Full party name with colour|Indian National Congress}} |- !5 |[[ఫిల్లౌర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ఫిల్లౌర్]] (ఎస్.సి) |చరణ్‌జిత్ సింగ్ అత్వాల్ | {{Full party name with colour|Shiromani Akali Dal}} |- !6 |[[హోషియార్‌పూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|హోషియార్‌పూర్]] |అవినాష్ రాయ్ ఖన్నా |{{Full party name with colour|Bharatiya Janata Party}} |- !7 |[[రోపర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|రోపర్]] (ఎస్.సి) |సుఖ్‌దేవ్ సింగ్ తులారాశి | {{Full party name with colour|Shiromani Akali Dal}} |- !8 |[[పాటియాలా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|పాటియాల]] |[[ప్రణీత్ కౌర్]] |{{Full party name with colour|Indian National Congress}} |- !9 |[[లూథియానా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|లుధియానా]] |శరంజిత్ సింగ్ ధిల్లాన్ | {{Full party name with colour|Shiromani Akali Dal|rowspan=5}} |- !10 |[[సంగ్రూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|సంగ్రూర్]] |సుఖ్‌దేవ్ సింగ్ ధిండా |- !11 |[[బటిండా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|భటిండా]] (ఎస్.సి) |పరంజిత్ కౌర్ గుల్షన్ |- !12 |[[ఫరీద్‌కోట్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ఫరీద్‌కోట్]] |[[సుఖ్‌బీర్ సింగ్ బాదల్]] |- !13 |[[ఫిరోజ్‌పూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ఫిరోజ్‌పూర్]] |జోరా సింగ్ మాన్ |} == రాజస్థాన్ == '''Keys:''' {{legend2|#FBB917|[[Bharatiya Janata Party|BJP]] (21) |border=solid 1px #AAAAAA}} {{legend2|#00FFFF|[[Indian National Congress|INC]] (4) |border=solid 1px #AAAAAA}} {| class="wikitable" !వ.సంఖ్య ! style="width:120px" |నియోజక వర్గం ! style="width:180px" |ఎంపికైన సభ్యుని పేరు ! colspan="2" style="width:18em" |పార్టీ అనుబంధం |- !1 |[[గంగానగర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|గంగానగర్]] (ఎస్.సి) |[[నిహాల్ చంద్|నిహాల్‌చంద్ చౌహాన్]] | {{Full party name with colour|Bharatiya Janata Party|rowspan=3}} |- !2 |[[బికనీర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బికనేర్]] |[[ధర్మేంద్ర]] |- !3 |[[చురు లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|చురు]] |రామ్ సింగ్ కస్వాన్ |- !4 |[[జుంఝును లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|జుంఝును]] |సిస్ రామ్ ఓలా | {{Full party name with colour|Indian National Congress}} |- !5 |[[సికర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|సికార్]] |సుభాష్ మహరియా | {{Full party name with colour|Bharatiya Janata Party|rowspan=2}} |- !6 |[[జైపూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|జైపూర్]] |గిర్ధారి లాల్ భార్గవ |- !7 |[[దౌసా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|దౌసా]] |[[స‌చిన్ పైలట్|సచిన్ పైలట్]] | {{Full party name with colour|Indian National Congress|rowspan=2}} |- !8 |[[అల్వార్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ఆల్వార్]] |కరణ్ సింగ్ యాదవ్ |- !9 |[[భరత్‌పూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|భరత్‌పూర్]] |విశ్వేంద్ర సింగ్ | {{Full party name with colour|Bharatiya Janata Party|rowspan=2}} |- !10 |బయానా (ఎస్.సి) |రామస్వరూప్ కోలి |- !11 |సవాయి మాధోపూర్ (ఎస్.టి) |నమో నారాయణ్ మీనా |{{Full party name with colour|Indian National Congress}} |- !12 |[[అజ్మీర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|అజ్మీర్]] |[[రాసా సింగ్ రావత్]] | {{Full party name with colour|Bharatiya Janata Party|rowspan=14}} |- !13 |[[టోంక్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|టోంక్]] (ఎస్.సి) |కైలాష్ మేఘవాల్ |- !14 |[[కోటా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|కోట]] |రఘువీర్ సింగ్ కోశల్ |- !15 |[[ఝలావర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ఝలావర్]] |దుష్యంత్ సింగ్ |- !16 |[[బన్స్వారా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బన్స్వారా]] (ఎస్.టి) |ధన్ సింగ్ రావత్ |- !17 |సాలంబర్ (ఎస్.టి) |మహావీర్ భగోరా |- !18 |[[ఉదయ్‌పూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ఉదయ్‌పూర్]] |[[కిరణ్ మహేశ్వరి]] |- !19 |[[చిత్తోర్‌గఢ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|చిత్తూరు‌గఢ్]] |శ్రీచంద్ కృప్లానీ |- !20 |[[భిల్వారా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|భిల్వారా]] |[[వి.పి. సింగ్ బద్నోర్|విజయేంద్రపాల్ సింగ్]] |- !21 |[[పాలి లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|పాలి]] |పుస్ప్ జైన్ |- !22 |[[జలోర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|జలోర్]] (ఎస్.సి) |బి. సుశీల |- !23 |[[బార్మర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బార్మర్]] |మన్వేంద్ర సింగ్ |- !24 |[[జోధ్‌పూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|జోధ్‌పూర్]] |జస్వంత్ సింగ్ బిష్ణోయ్ |- !25 |[[నాగౌర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|నాగౌర్]] |భన్వర్ సింగ్ దంగావాస్ |} == సిక్కిం == '''Keys:''' {{legend2|#FFFF00|[[Sikkim Democratic Front|SDF]] (1) |border=solid 1px #AAAAAA}} {| class="wikitable" !వ.సంఖ్య ! style="width:120px" |నియోజక వర్గం ! style="width:180px" |ఎంపికైన సభ్యుని పేరు ! colspan="2" style="width:18em" |పార్టీ అనుబంధం |- !1 |[[సిక్కిం లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|సిక్కిం]] |నకుల్ దాస్ రాయ్ |{{Full party name with colour|Sikkim Democratic Front}} |} == తమిళనాడు == '''Keys:''' {{legend2|#BC0111|[[Dravida Munnetra Kazhagam|DMK]] (16) |border=solid 1px #AAAAAA}} {{legend2|#00FFFF|[[Indian National Congress|INC]] (10) |border=solid 1px #AAAAAA}} {{legend2|#99FF00|[[Pattali Makkal Katchi|PMK]] (5) |border=solid 1px #AAAAAA}} {{legend2|#996699|[[Marumalarchi Dravida Munnetra Kazhagam|MDMK]] (4) |border=solid 1px #AAAAAA}} {{legend2|#8D0000|[[Communist Party of India|CPI]] (2) |border=solid 1px #AAAAAA}} {{legend2|#FF0000|[[Communist Party of India (Marxist)|CPI(M)]] (2) |border=solid 1px #AAAAAA}} {| class="wikitable" !వ.సంఖ్య ! style="width:120px" |నియోజక వర్గం ! style="width:180px" |ఎంపికైన సభ్యుని పేరు ! colspan="2" style="width:18em" |పార్టీ అనుబంధం |- !1 |[[చెన్నై నార్త్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|చెన్నై నార్త్]] |సి కుప్పుసామి |{{Full party name with colour|Dravida Munnetra Kazhagam|rowspan=4}} |- !2 |[[చెన్నై సెంట్రల్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|చెన్నై సెంట్రల్]] |[[దయానిధి మారన్]] |- !3 |[[చెన్నై దక్షిణ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|చెన్నై సౌత్]] |[[టీఆర్ బాలు]] |- !4 |[[శ్రీపెరంబుదూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|శ్రీపెరంబుదూర్]] (ఎస్.సి) |ఎ. కృష్ణస్వామి |- !5 |[[చెంగల్పట్టు లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|చెంగల్పట్టు]] |ఎ.కె. మూర్తి | {{Full party name with colour|Pattali Makkal Katchi|rowspan=2}} |- !6 |[[అరక్కోణం లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|అరక్కోణం]] |ఆర్. వేలు |- !7 |[[వెల్లూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|వెల్లూర్]] |[[కె.ఎం. కాదర్ మొహిదీన్]] | {{Full party name with colour|Dravida Munnetra Kazhagam|rowspan=2}} |- !8 |[[తిరుపత్తూరు లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|తిరుప్పత్తూరు]] |డి. వేణుగోపాల్ |- !9 |[[వందవాసి లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|వందవాసి]] |ఎన్. రామచంద్రన్ జింగీ | {{Full party name with colour|Marumalarchi Dravida Munnetra Kazhagam}} |- !10 |[[తిండివనం లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|తిండివనం]] |కె. ధనరాజు | {{Full party name with colour|Pattali Makkal Katchi}} |- !11 |[[కడలూరు లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|కడలూరు]] |కె. వెంకటపతి | {{Full party name with colour|Dravida Munnetra Kazhagam}} |- !12 |[[చిదంబరం లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|చిదంబరం]] (ఎస్.సి) |ఇ. పొన్నుస్వామి | {{Full party name with colour|Pattali Makkal Katchi|rowspan=2}} |- !13 |[[ధర్మపురి లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ధరంపురి]] |డా. ఆర్. సెంథిల్ |- !14 |[[కృష్ణగిరి లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|కృష్ణగిరి]] |[[ఇ.జి.సుగవనం|E.G. సుగవనం]] | {{Full party name with colour|Dravida Munnetra Kazhagam}} |- !15 |[[రాశిపురం లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|రాశిపురం]] (ఎస్.సి) |కె. రాణి | {{Full party name with colour|Indian National Congress|rowspan=2}} |- !16 |[[సేలం లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|సేలం]] |కె. వి. తంగబాలు |- !17 |[[తిరుచెంగోడ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|తిరుచెంగోడ్]] |సుబ్బులక్ష్మి జగదీశన్ | {{Full party name with colour|Dravida Munnetra Kazhagam}} |- !18 |[[నీలగిరి లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|నీలగిరి]] |ఆర్. ప్రభు |{{Full party name with colour|Indian National Congress|rowspan=2}} |- !19 |[[గోబిచెట్టిపాళయం లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|గోబిచెట్టిపాళయం]] |[[ఈ.వీ.కే.ఎస్. ఇళంగోవన్|ఇ.వి.కె.ఎస్. ఇలంగోవన్]] |- !20 |[[కోయంబత్తూరు లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|కోయంబత్తూరు]] |కె. సుబ్బరాయన్ | {{Full party name with colour|Communist Party of India}} |- !21 |[[పొల్లాచ్చి లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|పొల్లాచి]] (ఎస్.సి) |సి. కృష్ణన్ | {{Full party name with colour|Dravida Munnetra Kazhagam}} |- !22 |[[పళని లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|పళని]] |ఎస్.కె. ఖర్వేంతన్ | {{Full party name with colour|Indian National Congress|rowspan=2}} |- !23 |[[దిండిగల్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|దిండిగల్]] |[[ఎన్.ఎస్.వి.చిత్తన్]] |- !24 |[[మదురై లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|మదురై]] |పి. మోహన్ | {{Full party name with colour|Communist Party of India (Marxist)|CPI(M)}} |- !25 |[[పెరియకులం లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|పెరియకులం]] |జె.ఎం. ఆరోన్ రషీద్ | {{Full party name with colour|Indian National Congress}} |- !26 |[[కరూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|కరూర్]] |[[కె.సి. పళనిసామి (DMK రాజకీయ నాయకుడు)|కె. సి. పళనిసామి]] | {{Full party name with colour|Dravida Munnetra Kazhagam}} |- !27 |[[తిరుచిరాపల్లి లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|తిరుచిరాపల్లి]] |ఎల్. గణేశన్ | {{Full party name with colour|Dravida Munnetra Kazhagam}} |- !28 |[[పెరంబలూరు లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|పెరంబలూరు]] (ఎస్.సి) |[[ఎ. రాజా]] | {{Full party name with colour|Dravida Munnetra Kazhagam}} |- !29 |[[మైలాడుతురై లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|మైలాడుతురై]] |[[మణిశంకర్ అయ్యర్|మణి శంకర్ అయ్యర్]] |{{Full party name with colour|Indian National Congress}} |- !30 |[[నాగపట్నం లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|నాగపట్నం]] (ఎస్.సి) |[[ఎ.కె.ఎస్.విజయన్]] | {{Full party name with colour|Dravida Munnetra Kazhagam|rowspan=3}} |- !31 |[[తంజావూరు లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|తంజావూరు]] |ఎస్.ఎస్. పళనిమాణికం |- !32 |[[పుదుక్కోట్టై లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|పుదుక్కోట్టై]] |[[ఎస్.రేగుపతి]] |- !33 |[[శివగంగ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|శివగంగ]] |[[పి. చిదంబరం]] |{{Full party name with colour|Indian National Congress}} |- !34 |[[రామనాథపురం లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|రామనాథపురం]] |ఎం.ఎస్.కె. భవానీ రాజేంద్రన్ | {{Full party name with colour|Dravida Munnetra Kazhagam}} |- !35 |[[శివకాశి లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|శివకాశి]] |ఎ. రవిచంద్రన్ | {{Full party name with colour|Dravida Munnetra Kazhagam}} |- !36 |[[తిరునెల్వేలి లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|తిరునెల్వేలి]] |ఆర్. ధనుస్కోడి అథితన్ | {{Full party name with colour|Indian National Congress}} |- !37 |[[తెన్కాసి లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|Tenkasi]] (ఎస్.సి) |ఎం. అప్పదురై | {{Full party name with colour|Communist Party of India}} |- !38 |[[తిరుచెందూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|తిరుచెందూర్]] |వి. రాధిక సెల్వి | {{Full party name with colour|Dravida Munnetra Kazhagam}} |- !39 |[[నాగర్‌కోయిల్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|నాగర్‌కోయిల్]] |ఎ.వి. బెల్లార్మిన్ | {{Full party name with colour|Communist Party of India (Marxist)|CPI(M)}} |} == త్రిపుర == '''Keys:''' {{legend2|#FF0000|[[Communist Party of India (Marxist)|CPI(M)]] (2) |border=solid 1px #AAAAAA}} {| class="wikitable" !వ.సంఖ్య ! style="width:120px" |నియోజక వర్గం ! style="width:180px" |ఎంపికైన సభ్యుని పేరు ! colspan="2" style="width:18em" |పార్టీ అనుబంధం |- !1 |[[త్రిపుర పశ్చిమ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|త్రిపుర పశ్చిమ]] |[[ఖగెన్ దాస్]] | {{Full party name with colour|Communist Party of India (Marxist)|rowspan=2|CPI(M)}} |- !2 |[[త్రిపుర తూర్పు లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|త్రిపుర తూర్పు]] (ఎస్.టి) |బాజు బాన్ రియాన్ |} == ఉత్తర ప్రదేశ్ == '''Keys:''' {{legend2|#66FF99|[[Samajwadi Party|SP]] (37) |border=solid 1px #AAAAAA}} {{legend2|#0020C2|[[Bahujan Samaj Party|BSP]] (18) |border=solid 1px #AAAAAA}} {{legend2|#FBB917|[[Bharatiya Janata Party|BJP]] (10) |border=solid 1px #AAAAAA}} {{legend2|#00FFFF|[[Indian National Congress|INC]] (9) {{legend2|#330066|[[Rashtriya Lok Dal|RLD]] (3) |border=solid 1px #AAAAAA}} |border=solid 1px #AAAAAA}} {{legend2|#909295|[[Janata Dal (United)|JD(U)]] (1) |border=solid 1px #AAAAAA}} {{legend2|#908007|[[National Loktantrik Party|NLP]] (1) |border=solid 1px #AAAAAA}} {{legend2|#DDDDDD|[[Independent Politician|Independent]] (1) |border=solid 1px #AAAAAA}} {| class="wikitable" !వ.సంఖ్య ! style="width:120px" |నియోజక వర్గం ! style="width:180px" |ఎంపికైన సభ్యుని పేరు ! colspan="2" style="width:18em" |పార్టీ అనుబంధం |- !1 |[[బిజ్నోర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బిజ్నోర్]] (ఎస్.సి) |[[మున్షీరామ్ సింగ్]] | {{Full party name with colour|Rashtriya Lok Dal}} |- !2 |[[అమ్రోహా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|అమ్రోహా]] |[[హరీష్ నాగ్‌పాల్]] | {{Full party name with colour|Independent}} |- !3 |[[మొరాదాబాద్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|మొరాదాబాద్]] |[[షఫీకర్ రెహమాన్ బార్క్|డా. షఫీకుర్రహ్మాన్ బార్క్]] |{{Full party name with colour|Samajwadi Party|rowspan=4}} |- !4 |[[రాంపూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|రాంపూర్]] |[[జయప్రద|పి. జయ ప్రద నహత]] |- !5 |[[సంభాల్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|సంభాల్]] |[[రామ్ గోపాల్ యాదవ్]] |- !6 |[[బదౌన్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బుదౌన్]] |సలీమ్ ఇక్బాల్ షెర్వానీ |- !7 |[[అయోన్లా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|అయోన్లా]] |కున్వర్ సర్వరాజ్ సింగ్ | {{Full party name with colour|Janata Dal (United)}} |- !8 |[[బరేలీ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బరేలీ]] |[[సంతోష్ గంగ్వార్]] |{{Full party name with colour|Bharatiya Janata Party|rowspan=2}} |- !9 |[[పిలిభిత్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|పిలిభిత్]] |[[మేనకా గాంధీ]] |- !10 |[[షాజహాన్‌పూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|షాజహాన్‌పూర్]] |కున్వర్ జితిన్ ప్రసాద్ | {{Full party name with colour|Indian National Congress}} |- !11 |[[ఖేరీ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ఖేరి]] |రవి ప్రకాష్ వర్మ | {{Full party name with colour|Samajwadi Party}} |- !12 |షహాబాద్ |ఇలియాస్ అజ్మీ | {{Full party name with colour|Bahujan Samaj Party|rowspan=3}} |- !13 |[[సీతాపూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|సీతాపూర్]] |[[రాజేశ్ వర్మ|రాజేష్ వర్మ]] |- !14 |[[మిస్రిఖ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|మిస్రిఖ్]] (ఎస్.సి) |అశోక్ కుమార్ రావత్ |- !15 |[[హర్దోయ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|హార్దోయ్]] (ఎస్.సి) |ఉషా వర్మ | {{Full party name with colour|Samajwadi Party}} |- !16 |[[లక్నో లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|లక్నో]] |[[అటల్ బిహారీ వాజపేయి]] |{{Full party name with colour|Bharatiya Janata Party}} |- !17 |[[మోహన్‌లాల్‌గంజ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|మోహన్‌లాల్‌గంజ్]] (ఎస్.సి) |జై ప్రకాష్ | {{Full party name with colour|Samajwadi Party}} |- !18 |[[ఉన్నావ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ఉన్నావో]] |బ్రజేష్ పాఠక్ |{{Full party name with colour|Bahujan Samaj Party}} |- ! rowspan="2" |19 | rowspan="2" |[[రాయ్‌బరేలి లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|రాయ్ బరేలి]] |[[సోనియా గాంధీ]] (23.3.2006న రాజీనామా చేశారు) | {{Full party name with colour|Indian National Congress|rowspan=2}} |- |[[సోనియా గాంధీ]] (15.5.2006న ఎన్నికయ్యారు) |- !20 |[[ప్రతాప్‌గఢ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ప్రతాప్‌గఢ్]] |అక్షయ్ ప్రతాప్ సింగ్ | {{Full party name with colour|Samajwadi Party}} |- !21 |[[అమేథీ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|అమేథి]] |[[రాహుల్ గాంధీ]] | {{Full party name with colour|Indian National Congress}} |- !22 |[[సుల్తాన్‌పూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|సుల్తాన్‌పూర్]] |[[మొహమ్మద్ తాహిర్ ఖాన్]] |{{Full party name with colour|Bahujan Samaj Party|rowspan=2}} |- ! rowspan="2" |23 | rowspan="2" |[[అక్బర్‌పూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|అక్బర్‌పూర్]] (ఎస్.సి) |[[మాయావతి]] (5.7.2004న రాజ్యసభకు ఎన్నికైన కారణంగా రాజీనామా చేశారు) |- |శంఖ్‌లాల్ మాఝీ (23.12.2004న ఎన్నికయ్యారు) |{{Full party name with colour|Samajwadi Party}} |- !24 |[[ఫైజాబాద్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ఫైజాబాద్]] |మిత్రసేన్ |{{Full party name with colour|Bahujan Samaj Party|rowspan=2}} |- !25 |[[బారాబంకి లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బారా బంకి]] (ఎస్.సి) |కమల ప్రసాద్ |- !26 |[[కైసర్‌గంజ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|కైసర్‌గంజ్]] |[[ప్రసాద్ వర్మ|బేని ప్రసాద్ వర్మ]] | {{Full party name with colour|Samajwadi Party|rowspan=2}} |- !27 |[[బహ్రైచ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బహ్రైచ్]] |[[రుబాబ్ సైదా]] |- !28 |[[బలరాంపూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బల్రాంపూర్]] |[[బ్రిజ్ భూషణ్ శరణ్ సింగ్]] |{{Full party name with colour|Bharatiya Janata Party}} |- !29 |[[గోండా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|గోండా]] |[[కీర్తి వర్ధన్ సింగ్]] | {{Full party name with colour|Samajwadi Party}} |- !30 |[[బస్తీ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బస్తీ]] (ఎస్.సి) |లాల్ మణి ప్రసాద్ |{{Full party name with colour|Bahujan Samaj Party|rowspan=4}} |- !31 |[[దొమరియాగంజ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|దొమరియాగంజ్]] |మొహమ్మద్. ముక్వీమ్ |- ! rowspan="2" |32 | rowspan="2" |[[ఖలీలాబాద్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ఖలీలాబాద్]] |భాలచంద్ర యాదవ్ (28.1.2008న నిలిపివేయబడింది) |- |[[భీష్మ శంకర్ తివారీ]] (16.4.2008న ఎన్నికయ్యారు) |- !33 |[[బన్స్‌గావ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బన్స్‌గావ్]] (ఎస్.సి) |మహావీర్ ప్రసాద్ | {{Full party name with colour|Indian National Congress}} |- !34 |[[గోరఖ్‌పూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|గోరఖ్‌పూర్]] |[[యోగి ఆదిత్యనాథ్]] | {{Full party name with colour|Bharatiya Janata Party|rowspan=2}} |- !35 |[[మహరాజ్‌గంజ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం (ఉత్తర ప్రదేశ్)|మహరాజ్‌గంజ్]] |[[పంకజ్ చౌదరీ|పంకజ్ చౌదరి]] |- !36 |పద్రౌనా |బాలేశ్వర్ యాదవ్ |{{Full party name with colour|National Loktantrik Party}} |- !37 |[[డియోరియా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|డియోరియా]] |[[మోహన్ సింగ్]] | {{Full party name with colour|Samajwadi Party|rowspan=2}} |- !38 |[[సలేంపూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|సేలంపూర్]] |[[హరి కేవల్ ప్రసాద్]] |- ! rowspan="2" |39 | rowspan="2" |[[బల్లియా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బల్లియా]] |[[చంద్రశేఖర్|చంద్ర శేఖర్]] (8.7.2007న మరణించారు) | {{Full party name with colour|Samajwadi Janata Party (Rashtriya)}} |- |[[నీరజ్ శేఖర్]] (2.1.2008న ఎన్నుకోబడినది) | {{Full party name with colour|Samajwadi Party|rowspan=2}} |- !40 |[[ఘోసి లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ఘోసి]] |[[చంద్రదేవ్ ప్రసాద్ రాజ్‌భర్]] |- ! rowspan="2" |41 | rowspan="2" |[[అజంగఢ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|అజంగర్]] |[[రమాకాంత్ యాదవ్]] (28.1.2008న నిలిపివేయబడింది) |{{Full party name with colour|Bahujan Samaj Party|rowspan=2}} |- |[[అక్బర్ అహ్మద్ డంపీ]] (16.4.2008న ఎన్నికయ్యారు) |- !42 |[[లాల్‌గంజ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|లాల్‌గంజ్]] (ఎస్.సి) |[[దరోగ ప్రసాద్ సరోజ]] |{{Full party name with colour|Samajwadi Party}} |- !43 |[[మచ్లిషహర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|మచ్లిషహర్]] |[[ఉమాకాంత్ యాదవ్]] |{{Full party name with colour|Bahujan Samaj Party}} |- !44 |[[జౌన్‌పూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|జౌన్‌పూర్]] |[[పరస్నాథ్ యాదవ్]] |{{Full party name with colour|Samajwadi Party|rowspan=3}} |- !45 |సైద్‌పూర్ (ఎస్.సి) |[[తుఫానీ సరోజ్]] |- !46 |[[ఘాజీపూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ఘాజీపూర్]] |[[అఫ్జల్ అన్సారీ]] |- !47 |[[చందౌలీ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|చందౌలి]] |కైలాష్ నాథ్ సింగ్ యాదవ్ |{{Full party name with colour|Bahujan Samaj Party}} |- !48 |[[వారణాసి లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|వారణాసి]] |రాజేష్ కుమార్ మిశ్రా | {{Full party name with colour|Indian National Congress}} |- ! rowspan="2" |49 | rowspan="2" |[[రాబర్ట్స్‌గంజ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|రాబర్ట్స్‌గంజ్]] (ఎస్.సి) |[[లాల్ చంద్ర కోల్]] (23.12.2005న బహిష్కరించబడింది) | {{Full party name with colour|Bahujan Samaj Party|rowspan=4}} |- |భాయ్ లాల్ (11.5.2007న ఎన్నికయ్యారు) |- ! rowspan="2" |50 | rowspan="2" |[[మీర్జాపూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|మీర్జాపూర్]] |[[నరేంద్ర కుమార్ కుష్వాహ]] (23.12.2005న బహిష్కరించబడింది) |- |[[రమేష్ దూబే]] (11.5.2007న ఎన్నికయ్యారు) |- !51 |[[ఫూల్‌పూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ఫుల్పూర్]] |[[అతీక్ అహ్మద్]] | {{Full party name with colour|Samajwadi Party|rowspan=3}} |- !52 |[[అలహాబాద్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|అలహాబాద్]] |రేవతి రమణ్ సింగ్ |- !53 |చైల్ (ఎస్.సి) |[[శైలేంద్ర కుమార్]] |- !54 |[[ఫతేపూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ఫతేపూర్]] |[[మహేంద్ర ప్రసాద్ నిషాద్]] |{{Full party name with colour|Bahujan Samaj Party}} |- !55 |[[బందా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బండ]] |[[శ్యామా చరణ్ గుప్తా]] | {{Full party name with colour|Samajwadi Party|rowspan=3}} |- !56 |[[హమీర్‌పూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం (ఉత్తరప్రదేశ్)|హమీర్‌పూర్]] |[[రాజ్‌నారాయణ్ బుధోలియా]] |- !57 |[[ఝాన్సీ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ఝాన్సీ]] |[[చంద్రపాల్ సింగ్ యాదవ్]] |- !58 |[[జలౌన్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|జలౌన్]] (ఎస్.సి) |[[భానుప్రతాప్ సింగ్ వర్మ|భాను ప్రతాప్ సింగ్ వర్మ]] |{{Full party name with colour|Bharatiya Janata Party}} |- !59 |ఘతంపూర్ (ఎస్.సి) |రాధే శ్యామ్ కోరి |{{Full party name with colour|Samajwadi Party}} |- ! rowspan="2" |60 | rowspan="2" |బిల్హౌర్ |రాజా రామ్ పాల్ (23.12.2005న బహిష్కరించబడింది) | {{Full party name with colour|Bahujan Samaj Party|rowspan=2}} |- |అనిల్ శుక్లా వార్సి (11.5.2007న ఎన్నికయ్యారు) |- !61 |[[కాన్పూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|కాన్పూర్]] |[[శ్రీప్రకాశ్ జైస్వాల్|శ్రీప్రకాష్ జైస్వాల్]] | {{Full party name with colour|Indian National Congress}} |- !62 |[[ఇటావా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ఎటావా]] |రఘురాజ్ సింగ్ షాక్యా | {{Full party name with colour|Samajwadi Party|rowspan=9}} |- !63 |[[కన్నౌజ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|కన్నౌజ్]] |[[అఖిలేష్ యాదవ్]] |- !64 |[[ఫరూఖాబాద్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ఫరూఖాబాద్]] |చంద్ర భూషణ్ సింగ్ (మున్నూ బాబు) |- ! rowspan="2" |65 | rowspan="2" |[[మెయిన్‌పురి లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|మెయిన్‌పురి]] |[[ములాయం సింగ్ యాదవ్]] (2004 మేలో రాజీనామా చేశారు) |- |ధర్మేంద్ర యాదవ్ (23.12.2004న ఎన్నికయ్యారు) |- !66 |జలేసర్ |[[ఎస్.పి. సింగ్ బఘేల్]] |- !67 |[[ఎటాహ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ఎటా]] |కు. దేవేంద్ర సింగ్ యాదవ్ |- !68 |[[ఫిరోజాబాద్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ఫిరోజాబాద్]] (ఎస్.సి) |రామ్ జీ లాల్ సుమన్ |- !69 |[[ఆగ్రా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ఆగ్రా]] |[[రాజ్ బబ్బర్]] |- !70 |[[మథుర లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|మధుర]] |మన్వేంద్ర సింగ్ | {{Full party name with colour|Indian National Congress}} |- !71 |[[హత్రాస్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|హత్రాస్]] (ఎస్.సి) |కిషన్ లాల్ దిలేర్ |{{Full party name with colour|Bharatiya Janata Party}} |- !72 |[[అలీగఢ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|అలీఘర్]] |బిజేంద్ర సింగ్ | {{Full party name with colour|Indian National Congress}} |- !73 |ఖుర్జా (ఎస్.సి) |అశోక్ కుమార్ ప్రధాన్ |{{Full party name with colour|Bharatiya Janata Party|rowspan=2}} |- !74 |[[బులంద్‌షహర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బులంద్‌షహర్]] |[[కల్యాణ్ సింగ్]] |- !75 |హాపూర్ |సురేంద్ర ప్రకాష్ గోయల్ |{{Full party name with colour|Indian National Congress}} |- !76 |[[మీరట్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|మీరట్]] |[[మహమ్మద్ షాహిద్ అఖ్లాఖ్]] |{{Full party name with colour|Bahujan Samaj Party}} |- !77 |[[బాగ్‌పట్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బాగ్‌పట్]] |[[అజిత్ సింగ్]] | {{Full party name with colour|Rashtriya Lok Dal}} |- !78 |[[ముజఫర్‌నగర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ముజఫర్‌నగర్]] |[[చౌదరి మునవ్వర్ హసన్]] | {{Full party name with colour|Samajwadi Party}} |- !79 |[[కైరానా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|కైరానా]] |అనురాధ చౌదరి | {{Full party name with colour|Rashtriya Lok Dal}} |- !80 |[[సహారన్‌పూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|సహారన్‌పూర్]] |రషీద్ మసూద్ |{{Full party name with colour|Samajwadi Party}} |} == ఉత్తరాఖండ్ == '''Keys:''' {{legend2|#00FFFF|[[Indian National Congress|INC]] (2) |border=solid 1px #AAAAAA}} {{legend2|#FBB917|[[Bharatiya Janata Party|BJP]] (2) |border=solid 1px #AAAAAA}} {{legend2|#66FF99|[[Samajwadi Party|SP]] (1) |border=solid 1px #AAAAAA}} {| class="wikitable" !వ.సంఖ్య ! style="width:120px" |నియోజక వర్గం ! style="width:180px" |ఎంపికైన సభ్యుని పేరు ! colspan="2" style="width:18em" |పార్టీ అనుబంధం |- ! rowspan="2" |1 | rowspan="2" |[[తెహ్రీ గర్వాల్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|తెహ్రీ గర్వాల్]] |[[మనబేంద్ర షా]] (5.1.2007న మరణించారు) |{{Full party name with colour|Bharatiya Janata Party}} |- |[[విజయ్ బహుగుణ]] (27.2.2007న ఎన్నికయ్యారు) |{{Full party name with colour|Indian National Congress}} |- !2 |[[గర్హ్వాల్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|గర్హ్వాల్]] |[[భువన్ చంద్ర ఖండూరి]] |{{Full party name with colour|Bharatiya Janata Party|rowspan=2}} |- !3 |[[అల్మోరా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|అల్మోరా]] |[[బాచి సింగ్ రావత్]] |- !4 |[[నైనిటాల్-ఉధంసింగ్ నగర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|నైనిటాల్]] |కరణ్ చంద్ సింగ్ బాబా |{{Full party name with colour|Indian National Congress}} |- !5 |[[హరిద్వార్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|హరిద్వార్]] (ఎస్.సి) |రాజేంద్ర కుమార్ బడి | {{Full party name with colour|Samajwadi Party}} |} == పశ్చిమ బెంగాల్ == '''Keys:''' {{legend2|#FF0000|[[Communist Party of India (Marxist)|CPI(M)]] (26) |border=solid 1px #AAAAAA}} {{legend2|#00FFFF|[[Indian National Congress|INC]] (6) |border=solid 1px #AAAAAA}} {{legend2|#8D0000|[[Communist Party of India|CPI]] (3) |border=solid 1px #AAAAAA}} {{legend2|#800080|[[All India Forward Bloc|AIFB]] (3) |border=solid 1px #AAAAAA}} {{legend2|#FF4A4A|[[Revolutionary Socialist Party (India)|RSP]] (3) |border=solid 1px #AAAAAA}} {{legend2|#66FF00|[[All India Trinamool Congress|AITC]] (1) |border=solid 1px #AAAAAA}} {| class="wikitable" !వ.సంఖ్య ! style="width:120px" |నియోజక వర్గం ! style="width:180px" |ఎంపికైన సభ్యుని పేరు ! colspan="2" style="width:18em" |పార్టీ అనుబంధం |- !1 |[[కూచ్‌బెహార్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|కూచ్ బెహార్]] (ఎస్.సి) |హిటెన్ బార్మాన్ | {{Full party name with colour|All India Forward Bloc}} |- !2 |[[అలీపుర్దువార్స్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|అలీపుర్దువార్స్]] (ఎస్.టి) |జోచిమ్ బాక్స్లా | {{Full party name with colour|Revolutionary Socialist Party (India)|Revolutionary Socialist Party}} |- !3 |[[జల్పైగురి లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|జల్పైగురి]] |మినాటి సేన్ | {{Full party name with colour|Communist Party of India (Marxist)|CPI(M)}} |- !4 |[[డార్జిలింగ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|డార్జిలింగ్]] |దావా నర్బులా | {{Full party name with colour|Indian National Congress|rowspan=2}} |- !5 |[[రాయ్‌గంజ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|రాయ్‌గంజ్]] |[[ప్రియారంజన్ దాస్ మున్షీ]] |- !6 |[[బాలూర్‌ఘాట్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బాలూర్‌ఘాట్]] (ఎస్.సి) |రానెన్ బర్మాన్ | {{Full party name with colour|Revolutionary Socialist Party (India)|Revolutionary Socialist Party}} |- ! rowspan="2" |7 | rowspan="2" |మాల్డా |ఎ. బి. ఎ. ఘనీ ఖాన్ చౌదరి (14.4.2006న మరణించారు) |{{Full party name with colour|Indian National Congress|rowspan=5}} |- |అబు హసేం ఖాన్ చౌదరి (19.9.2006న ఎన్నికయ్యారు) |- !8 |[[జాంగీపూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|జంగీపూర్]] |[[ప్రణబ్ ముఖర్జీ]] |- !9 |[[ముర్షిదాబాద్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ముర్షిదాబాద్]] |అబ్దుల్ మన్నన్ హొస్సేన్ |- !10 |[[బహరంపూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బెహ్రంపూర్]] |[[అధీర్ రంజన్ చౌదరి]] |- !11 |[[కృష్ణానగర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|కృష్ణానగర్]] |జ్యోతిర్మయి సిక్దర్ | {{Full party name with colour|Communist Party of India (Marxist)|rowspan=2|CPI(M)}} |- !12 |నబద్వీప్ (ఎస్.సి) |అలకేష్ దాస్ |- !13 |[[బరాసత్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బరాసత్]] |[[సుబ్రతా బోస్]] |{{Full party name with colour|All India Forward Bloc}} |- !14 |[[బసిర్హత్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బసిర్హత్]] |అజయ్ చక్రవర్తి | {{Full party name with colour|Communist Party of India}} |- !15 |[[జైనగర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|జయనగర్]] (ఎస్.సి) |సనత్ కుమార్ మండలం | {{Full party name with colour|Revolutionary Socialist Party (India)|Revolutionary Socialist Party}} |- !16 |[[మథురాపూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|మథురాపూర్]] (ఎస్.సి) |బాసుదేబ్ బర్మాన్ | {{Full party name with colour|Communist Party of India (Marxist)|rowspan=7|CPI(M)}} |- !17 |[[డైమండ్ హార్బర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|డైమండ్ హార్బర్]] |సమిక్ లాహిరి |- !18 |[[జాదవ్‌పూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|జాదవ్‌పూర్]] |సుజన్ చక్రవర్తి |- !19 |[[బారక్‌పూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బారక్‌పూర్]] |తారిత్ బరన్ తోప్దార్ |- !20 |[[డమ్ డమ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|డమ్ దమ్]] |అమితావ నంది |- !21 |కలకత్తా నార్త్ వెస్ట్ |సుధాంగ్షు ముద్ర |- !22 |కలకత్తా నార్త్ ఈస్ట్ |మహమ్మద్ సలీం |- !23 |[[కోల్‌కతా దక్షిణ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|కలకత్తా సౌత్]] |[[మమతా బెనర్జీ]] | {{Full party name with colour|All India Trinamool Congress}} |- !24 |[[హౌరా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|హౌరా]] |స్వదేశ్ చక్రవర్తి |{{Full party name with colour|Communist Party of India (Marxist)|CPI(M)|rowspan=5}} |- !25 |[[ఉలుబెరియా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ఉలుబెరియా]] |హన్నన్ మొల్లా |- !26 |[[సెరంపూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|సెరంపూర్]] |శాంతశ్రీ ఛటర్జీ |- !27 |[[హుగ్లీ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|హూగ్లీ]] |రూపచంద్ పాల్ |- !28 |[[ఆరంబాగ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ఆరంబాగ్]] |అనిల్ బసు |- !29 |పాంస్కురా |గురుదాస్ దాస్‌గుప్తా | {{Full party name with colour|Communist Party of India}} |- !30 |[[తమ్లుక్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|తమ్లుక్]] |లక్ష్మణ్ చంద్ర సేథ్ | {{Full party name with colour|Communist Party of India (Marxist)|rowspan=2|CPI(M)}} |- !31 |[[కంఠి లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|కొంటాయి]] |ప్రశాంత ప్రధాన్ |- !32 |[[మేదినీపూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|మిడ్నాపూర్]] |ప్రబోధ్ పాండా | {{Full party name with colour|Communist Party of India}} |- !33 |[[ఝర్‌గ్రామ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|జార్గ్రామ్]] (ఎస్.టి) |రూపచంద్ ముర్ము |{{Full party name with colour|Communist Party of India (Marxist)|CPI(M)}} |- ! rowspan="2" |34 | rowspan="2" |[[పురూలియా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|పురులియా]] |బీర్ సింగ్ మహతో (30.5.2006న రాజీనామా చేశారు) |{{Full party name with colour|All India Forward Bloc|rowspan=2}} |- |నరహరి మహతో (19.9.2006న ఎన్నికయ్యారు) |- !35 |[[బంకురా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బంకూరా]] |[[వాసుదేవ్ ఆచార్య|ఆచారియా బాసుదేబ్]] | {{Full party name with colour|Communist Party of India (Marxist)|rowspan=10|CPI(M)}} |- !36 |[[బిష్ణుపూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|విష్ణుపూర్]] (ఎస్.సి) |సుస్మితా బౌరి |- !37 |దుర్గాపూర్ (ఎస్.సి) |సునీల్ ఖాన్ |- ! rowspan="2" |38 | rowspan="2" |[[అస‌న్‌సోల్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|అసన్‌సోల్]] |బికాష్ చౌదరి (1.8.2005న మరణించారు) |- |బంసా గోపాల్ చౌదరి (4.10.2005న ఎన్నికయ్యారు) |- !39 |బుర్ద్వాన్ |నిఖిలానంద సార్ |- ! rowspan="2" |40 | rowspan="2" |కత్వా |మహబూబ్ జాహెదీ (8.4.2006న మరణించారు) |- |అబు అయేష్ మోండల్ (19.9.2006న ఎన్నికయ్యారు) |- !41 |[[బోల్‌పూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బోల్పూర్]] |[[సోమనాథ్ ఛటర్జీ|సోమ్నాథ్ ఛటర్జీ]] |- !42 |[[బీర్బం లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బిర్భుమ్]] (ఎస్.సి) |రామ్ చంద్ర డోమ్ |} == అండమాన్ నికోబార్ దీవులు == '''Keys:''' {{legend2|#00FFFF|[[Indian National Congress|INC]] (1) |border=solid 1px #AAAAAA}} {| class="wikitable" !వ.సంఖ్య ! style="width:120px" |నియోజక వర్గం ! style="width:180px" |ఎంపికైన సభ్యుని పేరు ! colspan="2" style="width:18em" |పార్టీ అనుబంధం |- !1 |[[అండమాన్ నికోబార్ దీవులు లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|అండమాన్ నికోబార్ దీవులు]] |మనోరంజన్ భక్త | {{Full party name with color|Indian National Congress}} |} == చండీగఢ్ == '''Keys:''' {{legend2|#00FFFF|[[Indian National Congress|INC]] (1) |border=solid 1px #AAAAAA}} {| class="wikitable" !వ.సంఖ్య ! style="width:120px" |నియోజక వర్గం ! style="width:180px" |ఎంపికైన సభ్యుని పేరు ! colspan="2" style="width:18em" |పార్టీ అనుబంధం |- !1 |[[చండీగఢ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|చండీగఢ్]] |[[పవన్ కుమార్ బన్సాల్]] | {{Full party name with colour|Indian National Congress}} |} == దాద్రా నగర్ హవేలీ == '''Keys:''' {{legend2|#FFCC66|[[భారతీయ నవశక్తి పార్టీ|BNP]] (1) |border=solid 1px #AAAAAA}} {| class="wikitable" !వ.సంఖ్య ! style="width:120px" |నియోజక వర్గం ! style="width:180px" |ఎంపికైన సభ్యుని పేరు ! colspan="2" style="width:18em" |పార్టీ అనుబంధం |- !1 |[[దాద్రా నగర్ హవేలీ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|దాద్రా నగర్ హవేలీ]] (ఎస్.టి) |దేల్కర్ మోహన్ భాయ్ సంజీభాయ్ |{{Full party name with colour|Bharatiya Navshakti Party}} |} == డామన్ డయ్యూ == '''Keys:''' {{legend2|#00FFFF|[[Indian National Congress|INC]] (1) |border=solid 1px #AAAAAA}} {| class="wikitable" !వ.సంఖ్య ! style="width:120px" |నియోజక వర్గం ! style="width:180px" |ఎంపికైన సభ్యుని పేరు ! colspan="2" style="width:18em" |పార్టీ అనుబంధం |- !1 |[[డామన్ డయ్యూ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|డామన్ డయ్యూ]] |పటేల్ దహ్యాభాయ్ వల్లభాయ్ | {{Full party name with colour|Indian National Congress}} |} == ఢిల్లీ జాతీయ రాజధాని ప్రాంతం == '''Keys:''' {{legend2|#00FFFF|[[Indian National Congress|INC]] (6) |border=solid 1px #AAAAAA}} {{legend2|#FBB917|[[Bharatiya Janata Party|BJP]] (1) |border=solid 1px #AAAAAA}} {| class="wikitable" !వ.సంఖ్య ! style="width:120px" |నియోజక వర్గం ! style="width:180px" |ఎంపికైన సభ్యుని పేరు ! colspan="2" style="width:18em" |పార్టీ అనుబంధం |- !1 |[[న్యూఢిల్లీ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|న్యూ ఢిల్లీ]] |[[అజెయ్ మాకెన్|అజయ్ మాకెన్]] | {{Full party name with colour|Indian National Congress}} |- !2 |[[దక్షిణ ఢిల్లీ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|దక్షిణ ఢిల్లీ]] |[[విజయ్‌కుమార్ మల్హోత్రా|విజయ్ మల్హోత్రా]] |{{Full party name with colour|Bharatiya Janata Party}} |- !3 |అవుటర్ ఢిల్లీ |సజ్జన్ కుమార్ | {{Full party name with colour|Indian National Congress|rowspan=5}} |- !4 |[[ఈస్ట్ ఢిల్లీ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|తూర్పు ఢిల్లీ]] |సందీప్ దీక్షిత్ |- !5 |[[చాందినీ చౌక్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|చాందినీ చౌక్]] |[[కపిల్ సిబల్]] |- !6 |ఢిల్లీ సదర్ |జగదీష్ టైట్లర్ |- !7 |కరోల్ బాగ్ (ఎస్.సి) |[[కృష్ణ తీరత్]] |} == లక్షద్వీప్ == '''Keys:''' {{legend2|#909295|[[Janata Dal (United)|JD(U)]] (1) |border=solid 1px #AAAAAA}} {| class="wikitable" !వ.సంఖ్య ! style="width:120px" |నియోజక వర్గం ! style="width:180px" |ఎంపికైన సభ్యుని పేరు ! colspan="2" style="width:18em" |పార్టీ అనుబంధం |- !1 |[[లక్షద్వీప్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|లక్షద్వీప్]] (ఎస్.టి) |పి. పుకున్హికోయ |{{Full party name with colour|Janata Dal (United)}} |} == పుదుచ్చేరి == '''Keys:''' {{legend2|#99FF00|[[Pattali Makkal Katchi|PMK]] (1) |border=solid 1px #AAAAAA}} {| class="wikitable" !వ.సంఖ్య ! style="width:120px" |నియోజక వర్గం ! style="width:180px" |ఎంపికైన సభ్యుని పేరు ! colspan="2" style="width:18em" |పార్టీ అనుబంధం |- !1 |[[పుదుచ్చేరి లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|పుదుచ్చేరి]] |ఎం. రామదాస్ |{{Full party name with colour|Pattali Makkal Katchi}} |} =నామినేట్ = '''Keys:''' {{legend2|#00FFFF|[[Indian National Congress|INC]] (2) |border=solid 1px #AAAAAA}} {| class="wikitable" |- style="background:#ccc; text-align:center;" ! నం. ! style="వెడల్పు:120px" | నియోజకవర్గం ! style="వెడల్పు:180px" | నామినేటెడ్ సభ్యుని పేరు ! colspan="2" style="width:18em"| పార్టీ అనుబంధం |- ! 1 |rowspan="2"|ఆంగ్లో-ఇండియన్ కమ్యూనిటీ | ఇంగ్రిడ్ మెక్లీడ్ | {{Full party name with colour|Indian National Congress|rowspan=2}} |- ! 2 | ఫాంథోమ్ ఫ్రాన్సిస్ |} == ఇవి కూడా చూడండి == * [[13వ లోక్‌సభ సభ్యుల జాబితా]] * [[15వ లోక్‌సభ సభ్యుల జాబితా]] == మూలాలు == {{మూలాలు}} {{లోక్‌సభ సభ్యులు}} {{భారత పార్లమెంటు}} [[వర్గం:పదవీకాలం వారీగా లోక్‌సభ సభ్యుల జాబితాలు]] [[వర్గం:14వ లోక్‌సభ సభ్యులు]] rvg21px8mk0u18ql9lot0tk71c3hm4x 0 411814 4594852 4594801 2025-06-29T13:39:52Z యర్రా రామారావు 28161 4594852 wikitext text/x-wiki తమిళనాడు నుండి రాజ్యసభ ( కౌన్సిల్ ఆఫ్ స్టేట్స్) సభ్యులు, [[తమిళనాడు శాసనసభ]] సభ్యులచే ఎన్నుకుంటారు. [[రాజ్యసభ]] ఎన్నికలలో గెలిచిన అభ్యర్థులను " [[పార్లమెంటు సభ్యుడు|పార్లమెంటు సభ్యులు]]" అని పిలుస్తారు. వారు ఆరేళ్లపాటు ఆ పదవిలో ఉంటారు. కొత్త చట్టాలను రూపొందించడం లేదా [[భారతదేశం|భారతదేశంలోని]] పౌరులందరిపై ప్రభావం చూపే ప్రస్తుత చట్టాలను తొలగించడం లేదా మెరుగుపరచడం వంటి విషయాలపై [[న్యూ ఢిల్లీ|న్యూఢిల్లీ]] లోని [[నూతన పార్లమెంటు భవనం (న్యూఢిల్లీ)|సంసద్ భవన్‌లోని]] రాజ్యసభ ఛాంబర్‌లో సభ సమావేశమవుతుంది. [[తమిళనాడు]] నుంచి 18 మంది సభ్యులను ఎన్నుకునేందుకు ఎన్నికలు జరుగుతాయి.<ref name="RSat-work">{{cite web|title=Composition of Rajya Sabha - Rajya Sabha At Work|url=http://rajyasabha.nic.in/rsnew/rsat_work/chapter-2.pdf|url-status=dead|website=rajyasabha.nic.in|publisher=Rajya Sabha Secretariat, New Delhi|accessdate=28 December 2015|archiveurl=https://web.archive.org/web/20160305020442/http://rajyasabha.nic.in/rsnew/rsat_work/chapter-2.pdf|archivedate=5 March 2016}}</ref><ref>{{cite web|title=Rajya Sabha Election 2017: Here Is How Members Are Elected To Upper House|url=https://www.ndtv.com/india-news/rajya-sabha-election-2017-here-is-how-members-are-elected-to-upper-house-1734558|access-date=5 April 2021|website=NDTV.com}}</ref> == ప్రస్తుత రాజ్యసభ సభ్యులు == మూలం: డిజిటల్ సంసద్<ref>{{cite web|url=https://sansad.in/rs/members|title=List of Members|date=19 May 2025|work=[[National Informatics Centre]]|access-date=25 May 2025|archive-date=29 May 2025|archive-url=https://web.archive.org/web/20250529091102/https://sansad.in/rs/members|url-status=live}}</ref> {|class="wikitable sortable" style="text-align:center;" !colspan=9|{{Party index link|Indian National Developmental Inclusive Alliance|INDIA}} (12){{pad}}{{Party index link|National Democratic Alliance|NDA}} (6) |- !colspan=9|{{Party index link|Dravida Munnetra Kazhagam|DMK}} (10){{pad}}{{Party index link|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam|AIADMK}} (4){{pad}}{{Party index link|Independent politician|IND}} (1){{pad}}{{Party index link|Indian National Congress|INC}} (1){{pad}}{{Party index link|Makkal Needhi Maiam|MNM}} (1){{pad}}{{Party index link|Tamil Maanila Congress (Moopanar)|TMC(M)}} (1) |- !rowspan=2|. !rowspan=2|పేరు !rowspan=2 colspan=2|రాజకీయ పార్టీ !rowspan=2 colspan=2|కూటమి !colspan=2|తేదీ !rowspan=2|మొత్తం పదవీ కాలాలు |- !పదవీకాలం ప్రారంభం !పదవీకాలం ముగింపు |- !1 |ఐ. ఎస్. ఇన్బదురై |[[ఆల్ ఇండియా అన్నా ద్రవిడ మున్నేట్ర కజగం]] |{{party color cell|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} |[[National Democratic Alliance|NDA]] |{{party color cell|National Democratic Alliance}} |25 జూలై 2025 |24 జూలై 2031 |1 |- !2 |ఎం. ధనపాల్ |[[ఆల్ ఇండియా అన్నా ద్రవిడ మున్నేట్ర కజగం]] |{{party color cell|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} |[[National Democratic Alliance|NDA]] |{{party color cell|National Democratic Alliance}} |25 జూలై 2025 |24 జూలై 2031 |1 |- !3 |పి. విల్సన్ |[[ద్రవిడ మున్నేట్ర కజగం]] |{{party color cell|Dravida Munnetra Kazhagam}} |[[Indian National Developmental Inclusive Alliance|INDIA]] |{{party color cell|Indian National Developmental Inclusive Alliance}} |25 జూలై 2025 |24 జూలై 2031 |2 |- !4 |[[సల్మా (రచయిత్రి)|రక్కయ్య]] |[[ద్రవిడ మున్నేట్ర కజగం]] |{{party color cell|Dravida Munnetra Kazhagam}} |[[Indian National Developmental Inclusive Alliance|INDIA]] |{{party color cell|Indian National Developmental Inclusive Alliance}} |25 జూలై 2025 |24 జూలై 2031 |1 |- !5 |ఎస్.ఆర్.శివలింగం |[[ద్రవిడ మున్నేట్ర కజగం]] |{{party color cell|Dravida Munnetra Kazhagam}} |[[Indian National Developmental Inclusive Alliance|INDIA]] |{{party color cell|Indian National Developmental Inclusive Alliance}} |25 జూలై 2025 |24 జూలై 2031 |1 |- !6 |[[కమల్ హాసన్]] |[[మక్కల్ నీది మయ్యం]] |{{party color cell|Makkal Needhi Maiam}} |[[Indian National Developmental Inclusive Alliance|INDIA]] |{{party color cell|Indian National Developmental Inclusive Alliance}} |25 జూలై 2025 |24 జూలై 2031 |1 |- !7 |సి.వీ. షణ్ముగం |[[ఆల్ ఇండియా అన్నా ద్రవిడ మున్నేట్ర కజగం]] |{{party color cell|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} |[[National Democratic Alliance|NDA]] |{{party color cell|National Democratic Alliance}} |30 జూన్ 2022 |29 జూన్ 2028 |1 |- !8 |కె.ఆర్.ఎన్. రాజేష్‌కుమార్ |[[ద్రవిడ మున్నేట్ర కజగం]] |{{party color cell|Dravida Munnetra Kazhagam}} |[[Indian National Developmental Inclusive Alliance|INDIA]] |{{party color cell|Indian National Developmental Inclusive Alliance}} |30 జూన్ 2022 |29 జూన్ 2028 |2 |- !9 |ఆర్. గిరిరాజన్ |[[ద్రవిడ మున్నేట్ర కజగం]] |{{party color cell|Dravida Munnetra Kazhagam}} |[[Indian National Developmental Inclusive Alliance|INDIA]] |{{party color cell|Indian National Developmental Inclusive Alliance}} |30 జూన్ 2022 |29 జూన్ 2028 |1 |- !10 |ఎస్. కళ్యాణసుందరం |[[ద్రవిడ మున్నేట్ర కజగం]] |{{party color cell|Dravida Munnetra Kazhagam}} |[[Indian National Developmental Inclusive Alliance|INDIA]] |{{party color cell|Indian National Developmental Inclusive Alliance}} |30 జూన్ 2022 |29 జూన్ 2028 |1 |- !11 |ఆర్. ధర్మర్ |[[స్వతంత్ర రాజకీయ నాయకులు|స్వతంత్ర]] |{{party color cell|Independent politician}} |[[National Democratic Alliance|NDA]] |{{party color cell|National Democratic Alliance}} |30 జూన్ 2022 |29 జూన్ 2028 |1 |- !12 |పి. చిదంబరం |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |{{party color cell|Indian National Congress}} |[[Indian National Developmental Inclusive Alliance|INDIA]] |{{party color cell|Indian National Developmental Inclusive Alliance}} |30 జూన్ 2022 |29 జూన్ 2028 |2 |- !13 |[[కనిమొళి ఎన్.వీ.ఎన్.సోము]] |[[ద్రవిడ మున్నేట్ర కజగం]] |{{party color cell|Dravida Munnetra Kazhagam}} |[[Indian National Developmental Inclusive Alliance|INDIA]] |{{party color cell|Indian National Developmental Inclusive Alliance}} |27 సెప్టెంబరు 2021 |2 ఏప్రిల్ 2026 |1 |- !14 |[[మునిస్వామి తంబిదురై|ఎం. తంబిదురై]] |[[ఆల్ ఇండియా అన్నా ద్రవిడ మున్నేట్ర కజగం]] |{{party color cell|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} |[[National Democratic Alliance|NDA]] |{{party color cell|National Democratic Alliance}} |3 ఏప్రిల్ 2020 |2 ఏప్రిల్ 2026 |1 |- !15 |తిరుచ్చి శివ |[[ద్రవిడ మున్నేట్ర కజగం]] |{{party color cell|Dravida Munnetra Kazhagam}} |[[Indian National Developmental Inclusive Alliance|INDIA]] |{{party color cell|Indian National Developmental Inclusive Alliance}} |3 ఏప్రిల్ 2020 |2 ఏప్రిల్ 2026 |4 |- !16 |అంతియూర్ పి. సెల్వరాసు |[[ద్రవిడ మున్నేట్ర కజగం]] |{{party color cell|Dravida Munnetra Kazhagam}} |[[Indian National Developmental Inclusive Alliance|INDIA]] |{{party color cell|Indian National Developmental Inclusive Alliance}} |3 ఏప్రిల్ 2020 |2 ఏప్రిల్ 2026 |1 |- !17 |ఎన్.ఆర్. ఎలాంగో |[[ద్రవిడ మున్నేట్ర కజగం]] |{{party color cell|Dravida Munnetra Kazhagam}} |[[Indian National Developmental Inclusive Alliance|INDIA]] |{{party color cell|Indian National Developmental Inclusive Alliance}} |3 ఏప్రిల్ 2020 |2 ఏప్రిల్ 2026 |1 |- !18 |జి. కె. వాసన్ |[[తమిళ మానిల కాంగ్రెస్|తమిళ మానిలా కాంగ్రెస్]] |{{party color cell|Tamil Maanila Congress (Moopanar)}} |[[National Democratic Alliance|NDA]] |{{party color cell|National Democratic Alliance}} |3 ఏప్రిల్ 2020 |2 ఏప్రిల్ 2026 |3 |} == రాజ్యసభ సభ్యులందరి కాలక్రమ జాబితా == ఇది తమిళనాడు నుండి మాజీ రాజ్యసభ సభ్యుల పదవీకాలం వారీగా జాబితా, సభ్యుని ఎన్నిక చివరి తేదీ నాటికి కాలక్రమానుసారంగా ఏర్పాటు చేయబడింది. === తమిళనాడు === {| class="wikitable sortable" !పేరు ! colspan="2" |పార్టీ !పదవీకాలం ప్రారంభం !పదవీకాలం ముగింపు !పర్యాయాలు !గమనికలు |- |కె. ఆర్. ఎన్. రాజేష్‌కుమార్ |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} | 2022 జూన్ 30 | 2028 జూన్ 29 |2 | |- |ఎస్. కళ్యాణసుందరం |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} | 2022 జూన్ 30 | 2028 జూన్ 29 |1 | |- |ఆర్. గిరిరాజన్ |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} | 2022 జూన్ 30 | 2028 జూన్ 29 |1 | |- |[[పి. చిదంబరం]] |{{party name with color|Indian National Congress}} | 2022 జూన్ 30 | 2028 జూన్ 29 |1 | |- |సి. వి. షణ్ముగం |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} | 2022 జూన్ 30 | 2028 జూన్ 29 |1 | |- |ఆర్. ధర్మర్ |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} | 2022 జూన్ 30 | 2028 జూన్ 29 |1 | |- |కె. ఆర్. ఎన్. రాజేష్‌కుమార్ |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} | 2021 సెప్టెంబరు 27 | 2022 జూన్ 29 |1 |ఉపఎన్నిక - రాజీనామా ఆర్. వైతిలింగం |- |కనిమొళి ఎన్.వి.ఎన్. సోము |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} | 2021 సెప్టెంబరు 27 | 2026 ఏప్రిల్ 02 |1 |ఉపఎన్నిక - రాజీనామా కె. పి. మునుసామి |- |ఎం. ఎం. అబ్దుల్లా |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} | 2021 సెప్టెంబరు 06 |2025 జూలై 24 |1 |ఉపఎన్నిక - మరణం ఎ. మహమ్మద్జాన్ |- |[[ఎం. తంబిదురై]] |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} | 2020 ఏప్రిల్ 03 | 2026 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |కె. పి. మునుసామి |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} | 2020 ఏప్రిల్ 03 | 2021 మే 07 |1 |[[వేప్పనహళ్లి శాసనసభ నియోజకవర్గం|వేప్పనహళ్లి]] శాసనసభ సభ్యుడుగా ఎన్నికయ్యారు |- |జి. కె. వాసన్ |{{party name with color|Tamil Maanila Congress}} | 2020 ఏప్రిల్ 03 | 2026 ఏప్రిల్ 02 |3 | |- |పి. సెల్వరాజ్ |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} | 2020 ఏప్రిల్ 03 | 2026 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |తిరుచ్చి శివ |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} | 2020 ఏప్రిల్ 03 | 2026 ఏప్రిల్ 02 |4 | |- |ఎన్. ఆర్. ఎలాంగో |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} | 2020 ఏప్రిల్ 03 | 2026 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |ఎ. మహమ్మద్జాన్ |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} |2019 జూలై 25 | 2021 మార్చి 23 |1 |మరణం |- |ఎన్. చంద్రశేఖరన్ |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} |2019 జూలై 25 |2025 జూలై 24 |1 | |- |అన్బుమణి రామదాస్ |{{party name with color|Pattali Makkal Katchi}} |2019 జూలై 25 |2025 జూలై 24 |2 | |- |ఎం. షణ్ముగం |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} |2019 జూలై 25 |2025 జూలై 24 |1 | |- |పి. విల్సన్ |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} |2019 జూలై 25 |2025 జూలై 24 |1 | |- |వైకో |{{party name with color|Marumalarchi Dravida Munnetra Kazhagam}} |2019 జూలై 25 |2025 జూలై 24 |4 | |- |ఎ. నవనీతకృష్ణన్ |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} | 2016 జూన్ 30 | 2022 జూన్ 29 |2 | |- |ఎస్. ఆర్. బాలసుబ్రమణియన్ |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} | 2016 జూన్ 30 | 2022 జూన్ 29 |1 | |- |ఎ. విజయకుమార్ |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} | 2016 జూన్ 30 | 2022 జూన్ 29 |1 | |- |ఆర్. వైతిలింగం |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} | 2016 జూన్ 30 | 2021 మే 07 |1 |ఒరత్తనాడ్ శాసనసభ సభ్యుడుగా ఎన్నికయ్యారు |- |ఆర్. ఎస్. భారతి |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} | 2016 జూన్ 30 | 2022 జూన్ 29 |1 | |- |టి. కె. ఎస్. ఇలంగోవన్ |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} | 2016 జూన్ 30 | 2022 జూన్ 29 |1 | |- |ఎ. నవనీతకృష్ణన్ |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} | 2014 జూన్ 26 | 2016 జూన్ 29 |1 |ఉపఎన్నిక - అనర్హత టి. ఎం. సెల్వగణపతి |- |ఎస్. ముత్తుకరుప్పన్ |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} | 2014 ఏప్రిల్ 03 | 2020 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |విజిలా సత్యానంద్ |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} | 2014 ఏప్రిల్ 03 | 2020 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |కె. సెల్వరాజ్ |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} | 2014 ఏప్రిల్ 03 | 2020 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |శశికళ పుష్ప |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} | 2014 ఏప్రిల్ 03 | 2020 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |తిరుచ్చి శివ |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} | 2014 ఏప్రిల్ 03 | 2020 ఏప్రిల్ 02 |3 | |- |టి. కె. రంగరాజన్ | style="background-color: {{party color|Communist Party of India (Marxist)}}" | |[[కమ్యూనిస్టు పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (మార్కిస్టు)|CPM]]) | 2014 ఏప్రిల్ 03 | 2020 ఏప్రిల్ 02 |2 | |- |కె. ఆర్. అర్జునన్ |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} |2013 జూలై 25 | 2019 జూలై 24 |1 | |- |ఆర్. లక్ష్మణన్ |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} |2013 జూలై 25 | 2019 జూలై 24 |1 | |- |వి. మైత్రేయన్ |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} |2013 జూలై 25 | 2019 జూలై 24 |3 | |- |టి. రత్నవేల్ |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} |2013 జూలై 25 | 2019 జూలై 24 |1 | |- |[[కనిమొళి]] |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} |2013 జూలై 25 | 2019 మే 23 |2 |[[తూత్తుక్కుడి లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|తూత్తుక్కుడి లోక్‌సభ]] సభ్యుడుగా ఎన్నికయ్యారు |- |[[డి. రాజా]] |{{party name with color|Communist Party of India}} |2013 జూలై 25 |2019 జూలై 24 |2 | |- |ఎ. డబ్ల్యు. రబీ బెర్నార్డ్ |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} |2011 జూలై 19 | 2016 జూన్ 29 |1 |ఉపఎన్నిక - రాజీనామా కె వి. రామలింగం |- |కె. పి. రామలింగం |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} | 2010 జూన్ 30 | 2016 జూన్ 29 |1 | |- |టి. ఎం. సెల్వగణపతి |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} | 2010 జూన్ 30 | 2014 ఏప్రిల్ 17 |1 | అనర్హులు |- |ఎస్. తంగవేలు |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} | 2010 జూన్ 30 | 2016 జూన్ 29 |1 | |- |సుదర్శన నాచ్చియప్పన్ |{{party name with color|Indian National Congress}} | 2010 జూన్ 30 | 2016 జూన్ 29 |2 | |- |పాల్ మనోజ్ పాండియన్ |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} | 2010 జూన్ 30 | 2016 జూన్ 29 |1 | |- |కె. వి. రామలింగం |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} | 2010 జూన్ 30 | 2011 మే 20 |1 |ఈరోడ్ పశ్చిమ శాసనసభకు ఎన్నికయ్యారు |- |ఎస్. అమీర్ అలీ జిన్నా |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} | 2008 ఏప్రిల్ 03 | 2014 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |[[వాసంతి స్టాన్లీ]] |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} | 2008 ఏప్రిల్ 03 | 2014 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |జి. కె. వాసన్ |{{party name with color|Indian National Congress}} | 2008 ఏప్రిల్ 03 | 2014 ఏప్రిల్ 02 |2 | |- |జయంతీ నటరాజన్ |{{party name with color|Indian National Congress}} | 2008 ఏప్రిల్ 03 | 2014 ఏప్రిల్ 02 |4 | |- |టి. కె. రంగరాజన్ | style="background-color: {{party color|Communist Party of India (Marxist)}}" | |[[కమ్యూనిస్టు పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (మార్కిస్టు)|CPM]] | 2008 ఏప్రిల్ 03 | 2014 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |ఎన్. బాలగంగ |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} | 2008 ఏప్రిల్ 03 | 2014 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |[[కనిమొళి]] |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} |2007 జూలై 25 |2013 జూలై 25 |1 | |- |తిరుచ్చి శివ |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} |2007 జూలై 25 |2013 జూలై 25 |2 | |- |బి.ఎస్. జ్ఞానదేశికన్ |{{party name with color|Indian National Congress}} |2007 జూలై 25 |2013 జూలై 25 |2 | |- |[[డి. రాజా]] |{{party name with color|Communist Party of India}} |2007 జూలై 25 |2013 జూలై 25 |1 | |- |ఎ. ఇళవరసన్ |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} |2007 జూలై 25 |2013 జూలై 25 |1 | |- |వి. మైత్రేయన్ |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} |2007 జూలై 25 |2013 జూలై 25 |2 | |- |కె. పి. కె. కుమరన్ |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} |2006 జూలై 11 |2007 జూలై 24 |1 |ఉపఎన్నిక - రాజీనామా ఆర్. శరత్‌కుమార్ |- |ఎస్. అన్బళగన్ |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} | 2004 జూన్ 30 | 2010 జూన్ 29 |1 | |- |టి. టి. వి. దినకరన్ |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} | 2004 జూన్ 30 | 2010 జూన్ 29 |1 | |- |ఎన్. ఆర్. గోవిందరాజర్ |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} | 2004 జూన్ 30 | 2010 జూన్ 29 |1 | |- |కె. మలైసామి |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} | 2004 జూన్ 30 | 2010 జూన్ 29 |1 | |- |అన్బుమణి రామదాస్ |{{party name with color|Pattali Makkal Katchi}} | 2004 జూన్ 30 | 2010 జూన్ 29 |1 | |- |సుదర్శన నాచ్చియప్పన్ |{{party name with color|Indian National Congress}} | 2004 జూన్ 30 | 2010 జూన్ 29 |1 | |- |ఎన్. జోతి |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} | 2002 ఏప్రిల్ 03 | 2008 మార్చి 27 |1 |రాజీనామా చేశారు |- |ఎస్. పి. ఎం. సయ్యద్ ఖాన్ |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} | 2002 ఏప్రిల్ 03 | 2008 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |సి. పెరుమాళ్ |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} | 2002 ఏప్రిల్ 03 | 2008 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |తంగ తమిళ్ సెల్వన్ |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} | 2002 ఏప్రిల్ 03 | 2008 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |ఆర్. షుణ్ముగసుందరం |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} | 2002 ఏప్రిల్ 03 | 2008 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |జి. కె. వాసన్ |{{party name with color|Indian National Congress}} | 2002 ఏప్రిల్ 03 | 2008 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |వి. మైత్రేయన్ |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} | 2002 జనవరి 15 | 2004 జూన్ 29 |1 |ఉపఎన్నిక - మరణం జి. కె. మూపనార్ |- |ఎస్. ఎస్. చంద్రన్ |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} |2001 జూలై 25 |2007 జూలై 24 |1 | |- |ఎస్. జి. ఇందిర |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} |2001 జూలై 25 |2007 జూలై 24 |1 | |- |ఆర్. కామరాజ్ |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} |2001 జూలై 25 |2007 జూలై 24 |1 | |- |పి. జి. నారాయణన్ |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} |2001 జూలై 25 |2007 జూలై 24 |1 | |- |ఆర్. శరత్‌కుమార్ |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} |2001 జూలై 25 | 2006 మే 31 |1 |రాజీనామా చేశారు |- |బి.ఎస్. జ్ఞానదేశికన్ |{{party name with color|Indian National Congress}} |2001 జూలై 25 |2007 జూలై 24 |1 | |- |తిరుచ్చి శివ |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} | 2000 జనవరి 14 | 2002 ఏప్రిల్ 02 |1 |ఉపఎన్నిక - మరణం ఆర్. కె. కుమార్ |- |కా. రా. సుబ్బియన్ |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} | 2000 జనవరి 14 | 2002 ఏప్రిల్ 02 |1 |ఉపఎన్నిక - టి. ఎం. వెంకటాచలం మరణం |- |ఎస్. అగ్నిరాజ్ |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1998 జూన్ 30 | 2004 జూన్ 29 |1 | |- |ఎం. ఎ. కాదర్ |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1998 జూన్ 30 | 2004 జూన్ 29 |1 | |- |ఎం. శంకరలింగం |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1998 జూన్ 30 | 2004 జూన్ 29 |1 | |- |ఎస్. శివసుబ్రమణియన్ |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1998 జూన్ 30 | 2004 జూన్ 29 |1 | |- |విడుతలై విరుంబి |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1998 జూన్ 30 | 2004 జూన్ 29 |3 | |- |[[జి కె మూపనర్|జి. కె. మూపనార్]] |{{party name with color|Tamil Maanila Congress}} | 1998 జూన్ 30 |30-ఆగస్టు-2001 |4 |మరణం |- |ఎస్. పీటర్ ఆల్ఫోన్స్ |{{party name with color|Tamil Maanila Congress}} | 1997 అక్టోబరు 10 | 2002 ఏప్రిల్ 02 |2 |ఉపఎన్నిక - స్వయంగా రాజీనామా |- |[[జయంతి నటరాజన్|జయంతీ నటరాజన్]] |{{party name with color|Tamil Maanila Congress}} | 1997 అక్టోబరు 10 |2001 జూలై 24 |3 |ఉపఎన్నిక - రాజీనామా జి. కె. మూపనార్ |- |ఎన్. అబ్దుల్ ఖాదర్ |{{party name with color|Tamil Maanila Congress}} | 1997 అక్టోబరు 10 | 1998 జూన్ 29 |1 |ఉపఎన్నిక - జయంతీ నటరాజన్ రాజీనామా |- |వి. పి. దురైసామి |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} |1996 నవంబరు 26 |2001 జూలై 24 |2 |ఉపఎన్నిక - స్వయంగా రాజీనామా |- |ఆర్. కె. కుమార్ |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1996 ఏప్రిల్ 03 | 1999 అక్టోబరు 03 |1 |మరణం |- |ఎస్. నిరైకులతన్ |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1996 ఏప్రిల్ 03 | 2002 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |టి. ఎం. వెంకటాచలం |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1996 ఏప్రిల్ 03 | 1999 డిసెంబరు 02 |1 |మరణం |- |పి. సౌందరరాజన్ |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1996 ఏప్రిల్ 03 | 2002 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |తలవాయి ఎన్. సుందరం |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1996 ఏప్రిల్ 03 | 2001 మే 18 |1 |కన్నియాకుమారి శాసనసభ్యుడుగా ఎన్నికయ్యారు |- |ఎస్. పీటర్ ఆల్ఫోన్స్ |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1996 ఏప్రిల్ 03 | 1997 సెప్టెంబరు 09 |1 |రాజీనామా చేశారు |- |ఒ. ఎస్. మణియన్ |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} |1995 జూలై 25 |2001 జూలై 24 |1 | |- |ఎన్. రాజేంద్రన్ |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} |1995 జూలై 25 |2001 జూలై 24 |1 | |- |ఆర్. మార్గబంధు |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} |1995 జూలై 25 |2001 జూలై 24 |1 | |- |డి. మస్తాన్ |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} |1995 జూలై 25 |2001 జూలై 24 |1 | |- |వి. పి. దురైసామి |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} |1995 జూలై 25 | 1996 అక్టోబరు 10 |1 |రాజీనామా చేశారు |- |జి. కె. మూపనార్ |{{party name with color|Indian National Congress}} |1995 జూలై 25 | 1997 సెప్టెంబరు 09 |3 | |- |ఎస్. ఆస్టిన్ |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1992 జూన్ 30 | 1998 జూన్ 29 |1 | |- |వి. వి. రాజన్ చెల్లప్ప |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1992 జూన్ 30 | 1998 జూన్ 29 |1 | |- |ఎస్. ముత్తు మణి |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1992 జూన్ 30 | 1998 జూన్ 29 |1 | |- |ఎన్. తంగరాజ్ పాండియన్ |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1992 జూన్ 30 | 1998 జూన్ 29 |1 | |- |జి. స్వామినాథన్ |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1992 జూన్ 30 | 1998 జూన్ 29 |2 | |- |జయంతీ నటరాజన్ |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1992 జూన్ 30 | 1997 సెప్టెంబరు 09 |2 |రాజీనామా చేశారు |- |మీసా ఆర్. గణేశన్ |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1990 ఏప్రిల్ 03 | 1996 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |టి. కిరుట్టినన్ |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1990 ఏప్రిల్ 03 | 1996 ఏప్రిల్ 02 |2 | |- |టి. ఎ. మహమ్మద్ సఖీ |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1990 ఏప్రిల్ 03 | 1996 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |వైకో |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1990 ఏప్రిల్ 03 | 1996 ఏప్రిల్ 02 |3 | |- |కె. కె. వీరప్పన్ |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1990 ఏప్రిల్ 03 | 1996 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |ఎస్. మాధవన్ |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1990 ఏప్రిల్ 03 | 1996 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |[[మురసోలి మారన్]] |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} |1989 జూలై 25 |1995 జూలై 24 |3 | |- |జె. ఎస్. రాజు |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} |1989 జూలై 25 |1995 జూలై 24 |1 | |- |జి. వెంకట్రామన్ |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} |1989 జూలై 25 |1995 జూలై 24 |1 | |- |విడుతలై విరుంబి |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} |1989 జూలై 25 |1995 జూలై 24 |2 | |- |ఎస్. కె. టి. రామచంద్రన్ |{{party name with color|Indian National Congress}} |1989 జూలై 25 |1995 జూలై 24 |1 | |- |ఎ. నల్లశివన్ |{{party name with color|Communist Party of India}} |1989 జూలై 25 |1995 జూలై 24 |1 | |- |టి. కిరుత్తినన్ |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1989 మార్చి 15 | 1990 ఏప్రిల్ 02 |1 |ఉపఎన్నిక - రాజీనామా జె. జయలలిత |- |విడుతలై విరుంబి |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1989 మార్చి 15 | 1989 జూలై 24 |1 |ఉపఎన్నిక - రాజీనామా జి. కె. మూపనార్ |- |ఆర్. టి. గోపాలన్ |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1986 జూన్ 30 | 1992 జూన్ 29 |1 | |- |ఎం. విన్సెంట్ |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1986 జూన్ 30 | 1992 జూన్ 29 |1 | |- |జి. స్వామినాథన్ |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1986 జూన్ 30 | 1992 జూన్ 29 |1 | |- |ఎం. పళనియాండి |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1986 జూన్ 30 | 1992 జూన్ 29 |1 | |- |జయంతీ నటరాజన్ |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1986 జూన్ 30 | 1992 జూన్ 29 |1 | |- |టి. ఆర్. బాలు |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1986 జూన్ 30 | 1992 జూన్ 29 |1 | |- |[[జె. జయలలిత]] |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1984 ఏప్రిల్ 03 | 1989 జనవరి 28 |1 |[[బోడినాయకనూరు శాసనసభ నియోజకవర్గం|బోడినాయకనూర్]] శాసనసభ్యుడుగా ఎన్నికయ్యారు |- |వలంపురి జాన్ |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1984 ఏప్రిల్ 03 | 1990 ఏప్రిల్ 02 |2 | |- |ఎన్. రాజాంగం |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1984 ఏప్రిల్ 03 | 1990 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |వి. రామనాథన్ |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1984 ఏప్రిల్ 03 | 1990 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |కె.వి. తంగబాలు |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1984 ఏప్రిల్ 03 | 1990 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |వైకో |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1984 ఏప్రిల్ 03 | 1990 ఏప్రిల్ 02 |2 | |- |అలాది అరుణ |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1983 జూలై 25 | 1989 జూలై 24 |1 | |- |ఎం. కథర్ష |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1983 జూలై 25 | 1989 జూలై 24 |2 | |- |జి. వరదరాజ్ |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1983 జూలై 25 | 1989 జూలై 24 |1 | |- |యుగం. సాంబశివం |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1983 జూలై 25 | 1989 జూలై 24 |1 | |- |[[జి కె మూపనర్|జి. కె. మూపనార్]] |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1983 జూలై 25 | 1989 ఫిబ్రవరి 02 |2 |[[పాపనాశం శాసనసభ నియోజకవర్గం|పాపనాశం]] శాసనసభ్యుడుగా ఎన్నికయ్యారు |- |[[మురసోలి మారన్]] |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1983 జూలై 25 | 1989 జూలై 24 |2 | |- |ఆర్. మోహనరంగం |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1983 ఫిబ్రవరి 11 | 1986 జూన్ 29 |2 |ఉపఎన్నిక - ఆర్. మోహనరంగంపై అనర్హత |- |పి. అన్బళగన్ |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1980 జూలై 28 | 1984 ఏప్రిల్ 02 |1 |ఉపఎన్నిక - రాజీనామా వి. వి. స్వామినాథన్ |- |డి. హీరాచంద్ |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1980 జూన్ 30 | 1986 జూన్ 29 |1 | |- |ఆర్. రామకృష్ణన్ |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1980 జూన్ 30 | 1986 జూన్ 29 |1 | |- |ఆర్. మోహనరంగం |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1980 జూన్ 30 | 1982 సెప్టెంబరు 08 |1 | అనర్హులు |- |ఎం.ఎస్. రామచంద్రన్ |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1980 జూన్ 30 | 1986 జూన్ 29 |1 | |- |ఎల్. గణేశన్ |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1980 జూన్ 30 | 1986 ఏప్రిల్ 10 |1 |రాజీనామా చేశారు |- |ఎం. కళ్యాణసుందరం |{{party name with color|Communist Party of India}} | 1980 జూన్ 30 | 1986 జూన్ 29 |1 | |- |సత్యవాణి ముత్తు |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1978 ఏప్రిల్ 03 | 1984 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |వి. వి. స్వామినాథన్ |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1978 ఏప్రిల్ 03 | 1980 జూన్ 19 |2 |[[భువనగిరి శాసనసభ నియోజకవర్గం (తెలంగాణ)|భువనగిరి]] శాసనసభ్యుడుగా ఎన్నికయ్యారు |- |ఎం. మోసెస్ |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1978 ఏప్రిల్ 03 | 1984 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |వి. వెంక |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1978 ఏప్రిల్ 03 | 1984 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |వైకో |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1978 ఏప్రిల్ 03 | 1984 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |ఎరా సెజియన్ |{{party name with color|Janata Party}} | 1978 ఏప్రిల్ 03 | 1984 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |ఎ. పి.జనార్ధనం |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1977 జూలై 25 | 1983 జూలై 24 |1 | |- |యు. ఆర్. కృష్ణన్ |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1977 జూలై 25 | 1983 జూలై 24 |1 | |- |నూర్జెహాన్ రజాక్ |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1977 జూలై 25 | 1983 జూలై 24 |1 | |- |జి. కె. మూపనార్ |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1977 జూలై 25 | 1983 జూలై 24 |1 | |- |[[మురసోలి మారన్]] |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1977 జూలై 25 | 1983 జూలై 24 |1 | |- |పి. రామమూర్తి | style="background-color: {{party color|Communist Party of India (Marxist)}}" | |[[కమ్యూనిస్టు పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (మార్కిస్టు)|CPM]] | 1977 జూలై 25 | 1983 జూలై 24 |2 | |- |ఇ. ఆర్. కృష్ణన్ |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1977 జూలై 18 | 1980 ఏప్రిల్ 02 |1 |ఉపఎన్నిక - వలంపురి జాన్ అనర్హత |- |ఎం. కథర్ష |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1974 ఏప్రిల్ 03 | 1980 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |సి. డి. నటరాజన్ |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1974 ఏప్రిల్ 03 | 1980 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |[[జి. లక్ష్మణన్]] |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1974 ఏప్రిల్ 03 | 1980 జనవరి 08 |1 |[[చెన్నై నార్త్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|చెన్నై ఉత్తర]] [[లోక్‌సభ]] సభ్యుడుగా ఎన్నికయ్యారు |- |ఎస్. ఎ. ఖాజా మొహిదీన్ |{{party name with color|Indian Union Muslim League}} | 1974 ఏప్రిల్ 03 | 1980 ఏప్రిల్ 02 |2 | |- |వలంపురి జాన్ |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1974 ఏప్రిల్ 03 | 1974 అక్టోబరు 14 |1 | అనర్హులు |- |ఎస్. రంగనాథన్ |style="background-color: {{party color|Independent politician}}" | |[[స్వతంత్రపురం|IND]] | 1974 ఏప్రిల్ 03 | 1980 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |ఎం. ఎస్. అబ్దుల్ ఖాదర్ |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1972 ఏప్రిల్ 03 | 1978 ఏప్రిల్ 02 |1 |అన్నాడీఎంకేలో చేరారు |- |ఎం. సి. బాలన్ |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1972 ఏప్రిల్ 03 | 1978 ఏప్రిల్ 02 |1 |అన్నాడీఎంకేలో చేరారు |- |కె. ఎ. కృష్ణస్వామి |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1972 ఏప్రిల్ 03 | 1978 ఏప్రిల్ 02 |1 |అన్నాడీఎంకేలో చేరారు |- |వి. వి. స్వామినాథన్ |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1972 ఏప్రిల్ 03 | 1978 ఏప్రిల్ 02 |1 |అన్నాడీఎంకేలో చేరారు |- |ఎం. కమలనాథన్ |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1972 ఏప్రిల్ 03 | 1978 ఏప్రిల్ 02 |2 | |- |ఎ. కె. రెఫాయే |{{party name with color|Indian Union Muslim League}} | 1972 ఏప్రిల్ 03 | 1978 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |ఎం. కమలనాథన్ |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1971 జూలై 29 | 1972 ఏప్రిల్ 02 |1 |ఉపఎన్నిక - జి పి. సోమసుందరం మరణం |- |టి. కె. శ్రీనివాసన్ |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1970 ఏప్రిల్ 03 | 1976 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |ఎస్. ఎస్. రాజేంద్రన్ |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1970 ఏప్రిల్ 03 | 1976 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |ఎస్. S. మరిస్వామి |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1970 ఏప్రిల్ 03 | 1976 ఏప్రిల్ 02 |2 | |- |కంచి కళ్యాణసుందరం |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1970 ఏప్రిల్ 03 | 1976 ఏప్రిల్ 02 |2 | |- |టి. వి. ఆనందన్ |{{party name with color|Indian National Congress (Organisation)}} | 1970 ఏప్రిల్ 03 | 1976 ఏప్రిల్ 02 |2 | |- |ఎ. కె. ఎ. అబ్దుల్ సమద్ |{{party name with color|Indian Union Muslim League}} | 1970 ఏప్రిల్ 03 | 1976 ఏప్రిల్ 02 |2 | |- |కంచి కళ్యాణసుందరం |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1969 సెప్టెంబరు 23 | 1970 ఏప్రిల్ 02 |1 |ఉపఎన్నిక - ఎస్. ఎస్. వాసన్ మరణం |} === మద్రాసు రాష్ట్రం === {| class="wikitable sortable" !పేరు ! colspan="2" |పార్టీ !పదవీకాలం ప్రారంభం !పదవీకాలం ముగింపు !పర్యాయాలు !గమనికలు |- |జి. ఎ. అప్పన్ |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1968 ఏప్రిల్ 03 | 1974 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |తిల్లై విల్లలన్ |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1968 ఏప్రిల్ 03 | 1974 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |కె. ఎస్. రామస్వామి |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1968 ఏప్రిల్ 03 | 1974 ఏప్రిల్ 02 |2 | |- |ఎం. ఆర్. వెంకటరామన్ | style="background-color: {{party color|Communist Party of India (Marxist)}}" | |[[కమ్యూనిస్టు పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (మార్కిస్టు)|CPM]] | 1968 ఏప్రిల్ 03 | 1974 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |మరియాదాస్ రుత్నస్వామి |{{party name with color|Swatantra Party}} | 1968 ఏప్రిల్ 03 | 1974 ఏప్రిల్ 02 |2 | |- |ఎస్. ఎ. ఖాజా మొహిదీన్ |{{party name with color|Indian Union Muslim League}} | 1968 ఏప్రిల్ 03 | 1974 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |వి. వి. రామసామి |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1967 మార్చి 20 | 1968 ఏప్రిల్ 02 |1 |ఉపఎన్నిక - రాజీనామా సి. ఎన్. అన్నాదురై |- |టి. చెంగల్వరోయన్ |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1966 ఏప్రిల్ 03 | 1972 ఏప్రిల్ 02 |2 |[[ఇండియన్ నేషనల్ కాంగ్రెస్ (ఆర్గనైజేషన్)|INC (O)]] చేరారు |- |ఎన్. రామకృష్ణ అయ్యర్ |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1966 ఏప్రిల్ 03 | 1972 ఏప్రిల్ 02 |3 | |- |ఆర్. టి.పార్థసారథి |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1966 ఏప్రిల్ 03 | 1972 ఏప్రిల్ 02 |1 |[[ఇండియన్ నేషనల్ కాంగ్రెస్ (ఆర్గనైజేషన్)|INC (O)]] చేరారు |- |ఎన్. ఆర్. ఎం. స్వామి |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1966 ఏప్రిల్ 03 | 1972 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |జి. పి. సోమసుందరం |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1966 ఏప్రిల్ 03 | 1971 జూన్ 25 |1 |మరణం |- |కె. సుందరం |{{party name with color|Swatantra Party}} | 1966 ఏప్రిల్ 03 | 1972 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |లలిత జి రాజగోపాలన్ |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1965 జనవరి 13 | 1970 ఏప్రిల్ 02 |1 |ఉపఎన్నిక - జి. రాజగోపాలన్ మరణం |- |పి. తనులింగం |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1964 జూలై 09 | 1968 ఏప్రిల్ 02 |1 |ఉపఎన్నిక - రాజీనామా ఎం. ఎ. మాణిక్కవేలు నాయకర్ |- |టి. వి. ఆనందన్ |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1964 ఏప్రిల్ 03 | 1970 ఏప్రిల్ 02 |1 |[[ఇండియన్ నేషనల్ కాంగ్రెస్ (ఆర్గనైజేషన్)|INC (O)]] చేరారు |- |ఎస్. చంద్రశేఖర్ |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1964 ఏప్రిల్ 03 | 1970 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |జి. రాజగోపాలన్ |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1964 ఏప్రిల్ 03 |1964 నవంబరు 16 |1 |మరణం |- |ఎస్. ఎస్. వాసన్ |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1964 ఏప్రిల్ 03 |28-ఆగస్టు-1969 |1 |మరణం |- |ఎస్. S. మరిస్వామి |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1964 ఏప్రిల్ 03 | 1970 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |ఎ. కె. ఎ. అబ్దుల్ సమద్ |{{party name with color|Indian Union Muslim League}} | 1964 ఏప్రిల్ 03 | 1970 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |టి. చెంగల్వరోయన్ |{{party name with color|Indian National Congress}} |1963 ఆగస్టు 09 | 1966 ఏప్రిల్ 02 |1 |ఉపఎన్నిక - థామస్ శ్రీనివాసన్ మరణం |- |కె. సంతానం |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1962 ఏప్రిల్ 17 | 1964 ఏప్రిల్ 02 |2 |ఉపఎన్నిక - రాజీనామా బి. పరమేశ్వరన్ |- |ఎం. జె. జమాల్ మొహిదీన్ |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1962 ఏప్రిల్ 03 | 1968 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |శివషణ్ముగం పిళ్లై |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1962 ఏప్రిల్ 03 | 1968 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |కె. ఎస్. రామస్వామి |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1962 ఏప్రిల్ 03 | 1968 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |ఎం. ఎ. మాణిక్కవేలు నాయకర్ |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1962 ఏప్రిల్ 03 | 1964 ఏప్రిల్ 15 |1 |రాజీనామా చేశారు |- |[[సి.ఎన్.అన్నాదురై|సి. ఎన్. అన్నాదురై]] |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1962 ఏప్రిల్ 03 | 1967 ఫిబ్రవరి 25 |1 |మద్రాస్ లెజిస్లేటివ్ కౌన్సిల్కు ఎన్నికయ్యారు |- |మరియాదాస్ రుత్నస్వామి |{{party name with color|Swatantra Party}} | 1962 ఏప్రిల్ 03 | 1968 ఏప్రిల్ 02 |2 | |- |కె. సంతానం |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1960 ఏప్రిల్ 18 | 1962 ఏప్రిల్ 02 |1 |ఉపఎన్నిక |- |ఎన్. ఎం. అన్వర్ |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1960 ఏప్రిల్ 03 | 1966 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |కె. మాధవ మీనన్ |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1960 ఏప్రిల్ 03 | 1966 ఏప్రిల్ 02 |2 | |- |టి. ఎస్. పట్టాభిరామన్ |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1960 ఏప్రిల్ 03 | 1966 ఏప్రిల్ 02 |3 | |- |థామస్ శ్రీనివాసన్ |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1960 ఏప్రిల్ 03 | 1963 ఏప్రిల్ 17 |1 |మరణం |- |ఎన్. రామకృష్ణ అయ్యర్ |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1960 ఏప్రిల్ 03 | 1966 ఏప్రిల్ 02 |2 | |- |జి. పార్థసారథి |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1960 ఏప్రిల్ 03 | 1966 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |పి. రామమూర్తి |{{party name with color|Communist Party of India}} | 1960 ఏప్రిల్ 03 | 1966 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |ఆర్. గోపాలకృష్ణన్ |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1960 మార్చి 12 | 1964 ఏప్రిల్ 02 |1 |ఉపఎన్నిక - హెచ్. డి. రాజా మరణం |- |అబ్దుల్ రహీమ్ |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1958 ఏప్రిల్ 03 | 1962 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |అవినాశిలింగం చెట్టియార్ |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1958 ఏప్రిల్ 03 | 1964 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |ఎస్. చట్టనాథ కరాయలర్ |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1958 ఏప్రిల్ 03 | 1964 ఏప్రిల్ 02 |2 | |- |ఎన్. ఎం. లింగం |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1958 ఏప్రిల్ 03 | 1964 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |బి. పరమేశ్వరన్ |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1958 ఏప్రిల్ 03 | 1962 మార్చి 12 |1 |[[మదురాంతకం శాసనసభ నియోజకవర్గం|మదురాంతకం]] శాసనసభ సభ్యుడుగా ఎన్నికయ్యారు |- |జి. రాజగోపాలన్ |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1958 ఏప్రిల్ 03 | 1964 ఏప్రిల్ 02 |2 | |- |హెచ్. డి. రాజా |{{party name with color|Republican Party of India}} | 1958 ఏప్రిల్ 03 |1959 నవంబరు 30 |2 |మరణం |- |[[అమ్ము స్వామినాథన్]] |{{party name with color|Indian National Congress}} |1957 నవంబరు 09 | 1960 ఏప్రిల్ 02 |1 |ఉపఎన్నిక - రాజీనామా కె. ఎస్. హెగ్డే |- |ఎన్. రామకృష్ణ అయ్యర్ |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1957 ఏప్రిల్ 22 | 1960 ఏప్రిల్ 02 |1 |ఉపఎన్నిక - పార్వతి కృష్ణన్ రాజీనామా |- |టి. ఎస్. పట్టాభిరామన్ |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1957 ఏప్రిల్ 20 | 1960 ఏప్రిల్ 02 |2 |ఉపఎన్నిక - రాజీనామా పి. సుబ్బరాయన్ |- |దావూద్ అలీ మీర్జా |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1956 డిసెంబరు 11 | 1962 ఏప్రిల్ 02 |1 |ఉపఎన్నిక - |- |టి. ఎన్. రామమూర్తి |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1956 ఏప్రిల్ 03 | 1962 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |ఎస్. వెంకటరామన్ |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1956 ఏప్రిల్ 03 | 1962 ఏప్రిల్ 02 |2 | |- |[[వి. కె. కృష్ణ మేనన్|వి. కె. కృష్ణ మీనన్]] |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1956 ఏప్రిల్ 03 | 1957 మార్చి 15 |2 |[[ముంబై నార్త్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ముంబై నార్త్]] [[లోక్‌సభ]] సభ్యుడుగా ఎన్నికయ్యారు |- |వి.ఎం. ఒబైదుల్లా సాహిబ్ |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1956 ఏప్రిల్ 03 | 1958 ఫిబ్రవరి 21 |2 |మరణం |- |ఆర్కాట్ రామసామి ముదలియార్ |style="background-color: {{party color|Independent politician}}" | |[[స్వతంత్ర రాజకీయవేత్త|IND]] | 1956 ఏప్రిల్ 03 | 1962 ఏప్రిల్ 02 |2 | |- |టి. వి. కమలస్వామి |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1954 ఏప్రిల్ 03 | 1960 ఏప్రిల్ 02 |2 | |- |పి. ఎస్. రాజగోపాల్ నాయుడు |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1954 ఏప్రిల్ 03 | 1960 ఏప్రిల్ 02 |2 | |- |కె. మాధవ మీనన్ |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1954 ఏప్రిల్ 03 | 1960 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |[[కె.ఎస్.హెగ్డే|కె.ఎస్. హెగ్డే]] |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1954 ఏప్రిల్ 03 | 1957 ఆగస్టు 21 |2 |రాజీనామా చేశారు |- |పి. సుబ్బరాయన్ |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1954 ఏప్రిల్ 03 | 1957 మార్చి 04 |1 |[[తిరుచెంగోడ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|తిరుచెంగోడ్ లోక్‌సభ]] సభ్యుడుగా ఎన్నికయ్యారు |- |పార్వతి కృష్ణన్ |{{party name with color|Communist Party of India}} | 1954 ఏప్రిల్ 03 | 1957 మార్చి 12 |1 |[[కోయంబత్తూరు లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|కోయంబత్తూరు లోక్‌సభ]] సభ్యుడా ఎన్నికయ్యారు |- |వి. కె. కృష్ణ మీనన్ |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1953 మే 26 | 1956 ఏప్రిల్ 02 |1 |ఉపఎన్నిక |- |[[నీలం సంజీవ రెడ్డి]] |{{party name with color|Indian National Congress}} |1952 ఆగస్టు 22 | 1953 సెప్టెంబరు 15 |1 | |- |టి. భాస్కర్ రావు |style="background-color: {{party color|Independent politician}}" | |[[స్వతంత్ర రాజకీయవేత్త|IND]] | 1952 ఏప్రిల్ 03 | 1960 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |ఎన్. గోపాలస్వామి అయ్యంగార్ |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1952 ఏప్రిల్ 03 | 1953 ఫిబ్రవరి 10 |1 |మరణం |- |ఎస్. చట్టనాథ కరాయలర్ |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1952 ఏప్రిల్ 03 | 1958 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |జి. రాజగోపాలన్ |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1952 ఏప్రిల్ 03 | 1958 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |వి. ఎం. సురేంద్ర రామ్ |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1952 ఏప్రిల్ 03 | 1958 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |[[ఎన్. జి. రంగా]] |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1952 ఏప్రిల్ 03 | 1957 మార్చి 16 |1 |[[తెనాలి లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|తెనాలి లోక్‌సభ]] సభ్యుడుగా ఎన్నికయ్యారు |- |పైడా వెంకటనారాయణ |{{party name with color|Praja Socialist Party}} | 1952 ఏప్రిల్ 03 | 1958 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |హెచ్. డి. రాజా |{{party name with color|Republican Party of India}} | 1952 ఏప్రిల్ 03 | 1958 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |ఎం. ముహమ్మద్ ఇస్మాయిల్ |{{party name with color|Indian Union Muslim League}} | 1952 ఏప్రిల్ 03 | 1958 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |మోనా హెన్స్‌మాన్ |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1952 ఏప్రిల్ 03 | 1956 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |వి. ఎం. ఒబైదుల్లా సాహిబ్ |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1952 ఏప్రిల్ 03 | 1956 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |టి. ఎస్. పట్టాభిరామన్ |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1952 ఏప్రిల్ 03 | 1956 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |ఎస్. వెంకటరామన్ |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1952 ఏప్రిల్ 03 | 1956 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |ఎస్. శంభు ప్రసాద్ |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1952 ఏప్రిల్ 03 | 1956 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |ఆర్కాట్ రామసామి ముదలియార్ |style="background-color: {{party color|Independent politician}}" | |[[స్వతంత్ర రాజకీయవేత్త|IND]] | 1952 ఏప్రిల్ 03 | 1956 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |[[పుచ్చలపల్లి సుందరయ్య]] |{{party name with color|Communist Party of India}} | 1952 ఏప్రిల్ 03 | 1955 మార్చి 21 |1 | |- |కె. రామారావు |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1952 ఏప్రిల్ 03 | 1954 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |కె. ఎం. రహమతుల్లా |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1952 ఏప్రిల్ 03 | 1954 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |పి. ఎస్. రాజగోపాల్ నాయుడు |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1952 ఏప్రిల్ 03 | 1954 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |టి.వి. కమలస్వామి |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1952 ఏప్రిల్ 03 | 1954 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |కె. ఎస్. హెగ్డే |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1952 ఏప్రిల్ 03 | 1954 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |ఎస్. గురుస్వామి అయ్యర్ |style="background-color: {{party color|Independent politician}}" | |[[స్వతంత్ర రాజకీయవేత్త|IND]] | 1952 ఏప్రిల్ 03 | 1954 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |బి.వి. కక్కిలయ |{{party name with color|Communist Party of India}} | 1952 ఏప్రిల్ 03 | 1954 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |ఇ. కె. ఇంబిచ్చి బావ |{{party name with color|Communist Party of India}} | 1952 ఏప్రిల్ 03 | 1954 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |[[భోగరాజు పట్టాభి సీతారామయ్య|పట్టాభి సీతారామయ్య]] |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1952 ఏప్రిల్ 03 | 1952 జూలై 02 |1 | |} == ఇవి కూడా చూడండి == * [[2013 రాజ్యసభ ఎన్నికలు]] == మూలాలు == {{మూలాలజాబితా}} == వెలుపలి లంకెలు == *[http://rajyasabha.nic.in Rajya Sabha homepage hosted by the Indian government] *[https://web.archive.org/web/20090621155536/http://rajyasabha.nic.in/faq/freaq.htm Rajya Sabha FAQ page hosted by the Indian government] *[https://web.archive.org/web/20090419110344/http://www.rajyasabha.nic.in/whoswho/hindiwhoswho.htm Nominated members list] *[https://web.archive.org/web/20090419165814/http://164.100.24.167:8080/members/StatewiseList.asp State wise list] {{రాజ్యసభ}} [[వర్గం:రాజ్యసభ సభ్యుల జాబితాలు]] [[వర్గం:రాజ్యసభ సభ్యుల జాబితాలు|తమిళనాడు]] [[వర్గం:తమిళనాడు నుండి ఎన్నికైన రాజ్యసభ సభ్యులు]] [[వర్గం:తమిళనాడుకు సంబంధించిన జాబితాలు|రాజ్యసభ]] [[వర్గం:జాబితాలు]] [[వర్గం:రాజ్యసభ సభ్యులు]] [[వర్గం:తరచూ నవీకరించవలసిన వ్యాసాలు]] 7gv2g7ckqaaxialpekht5s18lfv65sv 4594860 4594852 2025-06-29T14:03:18Z యర్రా రామారావు 28161 /* రాజ్యసభ సభ్యులందరి కాలక్రమ జాబితా */ 4594860 wikitext text/x-wiki తమిళనాడు నుండి రాజ్యసభ ( కౌన్సిల్ ఆఫ్ స్టేట్స్) సభ్యులు, [[తమిళనాడు శాసనసభ]] సభ్యులచే ఎన్నుకుంటారు. [[రాజ్యసభ]] ఎన్నికలలో గెలిచిన అభ్యర్థులను " [[పార్లమెంటు సభ్యుడు|పార్లమెంటు సభ్యులు]]" అని పిలుస్తారు. వారు ఆరేళ్లపాటు ఆ పదవిలో ఉంటారు. కొత్త చట్టాలను రూపొందించడం లేదా [[భారతదేశం|భారతదేశంలోని]] పౌరులందరిపై ప్రభావం చూపే ప్రస్తుత చట్టాలను తొలగించడం లేదా మెరుగుపరచడం వంటి విషయాలపై [[న్యూ ఢిల్లీ|న్యూఢిల్లీ]] లోని [[నూతన పార్లమెంటు భవనం (న్యూఢిల్లీ)|సంసద్ భవన్‌లోని]] రాజ్యసభ ఛాంబర్‌లో సభ సమావేశమవుతుంది. [[తమిళనాడు]] నుంచి 18 మంది సభ్యులను ఎన్నుకునేందుకు ఎన్నికలు జరుగుతాయి.<ref name="RSat-work">{{cite web|title=Composition of Rajya Sabha - Rajya Sabha At Work|url=http://rajyasabha.nic.in/rsnew/rsat_work/chapter-2.pdf|url-status=dead|website=rajyasabha.nic.in|publisher=Rajya Sabha Secretariat, New Delhi|accessdate=28 December 2015|archiveurl=https://web.archive.org/web/20160305020442/http://rajyasabha.nic.in/rsnew/rsat_work/chapter-2.pdf|archivedate=5 March 2016}}</ref><ref>{{cite web|title=Rajya Sabha Election 2017: Here Is How Members Are Elected To Upper House|url=https://www.ndtv.com/india-news/rajya-sabha-election-2017-here-is-how-members-are-elected-to-upper-house-1734558|access-date=5 April 2021|website=NDTV.com}}</ref> == ప్రస్తుత రాజ్యసభ సభ్యులు == మూలం: డిజిటల్ సంసద్<ref>{{cite web|url=https://sansad.in/rs/members|title=List of Members|date=19 May 2025|work=[[National Informatics Centre]]|access-date=25 May 2025|archive-date=29 May 2025|archive-url=https://web.archive.org/web/20250529091102/https://sansad.in/rs/members|url-status=live}}</ref> {|class="wikitable sortable" style="text-align:center;" !colspan=9|{{Party index link|Indian National Developmental Inclusive Alliance|INDIA}} (12){{pad}}{{Party index link|National Democratic Alliance|NDA}} (6) |- !colspan=9|{{Party index link|Dravida Munnetra Kazhagam|DMK}} (10){{pad}}{{Party index link|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam|AIADMK}} (4){{pad}}{{Party index link|Independent politician|IND}} (1){{pad}}{{Party index link|Indian National Congress|INC}} (1){{pad}}{{Party index link|Makkal Needhi Maiam|MNM}} (1){{pad}}{{Party index link|Tamil Maanila Congress (Moopanar)|TMC(M)}} (1) |- !rowspan=2|. !rowspan=2|పేరు !rowspan=2 colspan=2|రాజకీయ పార్టీ !rowspan=2 colspan=2|కూటమి !colspan=2|తేదీ !rowspan=2|మొత్తం పదవీ కాలాలు |- !పదవీకాలం ప్రారంభం !పదవీకాలం ముగింపు |- !1 |ఐ. ఎస్. ఇన్బదురై |[[ఆల్ ఇండియా అన్నా ద్రవిడ మున్నేట్ర కజగం]] |{{party color cell|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} |[[National Democratic Alliance|NDA]] |{{party color cell|National Democratic Alliance}} |25 జూలై 2025 |24 జూలై 2031 |1 |- !2 |ఎం. ధనపాల్ |[[ఆల్ ఇండియా అన్నా ద్రవిడ మున్నేట్ర కజగం]] |{{party color cell|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} |[[National Democratic Alliance|NDA]] |{{party color cell|National Democratic Alliance}} |25 జూలై 2025 |24 జూలై 2031 |1 |- !3 |పి. విల్సన్ |[[ద్రవిడ మున్నేట్ర కజగం]] |{{party color cell|Dravida Munnetra Kazhagam}} |[[Indian National Developmental Inclusive Alliance|INDIA]] |{{party color cell|Indian National Developmental Inclusive Alliance}} |25 జూలై 2025 |24 జూలై 2031 |2 |- !4 |[[సల్మా (రచయిత్రి)|రక్కయ్య]] |[[ద్రవిడ మున్నేట్ర కజగం]] |{{party color cell|Dravida Munnetra Kazhagam}} |[[Indian National Developmental Inclusive Alliance|INDIA]] |{{party color cell|Indian National Developmental Inclusive Alliance}} |25 జూలై 2025 |24 జూలై 2031 |1 |- !5 |ఎస్.ఆర్.శివలింగం |[[ద్రవిడ మున్నేట్ర కజగం]] |{{party color cell|Dravida Munnetra Kazhagam}} |[[Indian National Developmental Inclusive Alliance|INDIA]] |{{party color cell|Indian National Developmental Inclusive Alliance}} |25 జూలై 2025 |24 జూలై 2031 |1 |- !6 |[[కమల్ హాసన్]] |[[మక్కల్ నీది మయ్యం]] |{{party color cell|Makkal Needhi Maiam}} |[[Indian National Developmental Inclusive Alliance|INDIA]] |{{party color cell|Indian National Developmental Inclusive Alliance}} |25 జూలై 2025 |24 జూలై 2031 |1 |- !7 |సి.వీ. షణ్ముగం |[[ఆల్ ఇండియా అన్నా ద్రవిడ మున్నేట్ర కజగం]] |{{party color cell|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} |[[National Democratic Alliance|NDA]] |{{party color cell|National Democratic Alliance}} |30 జూన్ 2022 |29 జూన్ 2028 |1 |- !8 |కె.ఆర్.ఎన్. రాజేష్‌కుమార్ |[[ద్రవిడ మున్నేట్ర కజగం]] |{{party color cell|Dravida Munnetra Kazhagam}} |[[Indian National Developmental Inclusive Alliance|INDIA]] |{{party color cell|Indian National Developmental Inclusive Alliance}} |30 జూన్ 2022 |29 జూన్ 2028 |2 |- !9 |ఆర్. గిరిరాజన్ |[[ద్రవిడ మున్నేట్ర కజగం]] |{{party color cell|Dravida Munnetra Kazhagam}} |[[Indian National Developmental Inclusive Alliance|INDIA]] |{{party color cell|Indian National Developmental Inclusive Alliance}} |30 జూన్ 2022 |29 జూన్ 2028 |1 |- !10 |ఎస్. కళ్యాణసుందరం |[[ద్రవిడ మున్నేట్ర కజగం]] |{{party color cell|Dravida Munnetra Kazhagam}} |[[Indian National Developmental Inclusive Alliance|INDIA]] |{{party color cell|Indian National Developmental Inclusive Alliance}} |30 జూన్ 2022 |29 జూన్ 2028 |1 |- !11 |ఆర్. ధర్మర్ |[[స్వతంత్ర రాజకీయ నాయకులు|స్వతంత్ర]] |{{party color cell|Independent politician}} |[[National Democratic Alliance|NDA]] |{{party color cell|National Democratic Alliance}} |30 జూన్ 2022 |29 జూన్ 2028 |1 |- !12 |పి. చిదంబరం |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |{{party color cell|Indian National Congress}} |[[Indian National Developmental Inclusive Alliance|INDIA]] |{{party color cell|Indian National Developmental Inclusive Alliance}} |30 జూన్ 2022 |29 జూన్ 2028 |2 |- !13 |[[కనిమొళి ఎన్.వీ.ఎన్.సోము]] |[[ద్రవిడ మున్నేట్ర కజగం]] |{{party color cell|Dravida Munnetra Kazhagam}} |[[Indian National Developmental Inclusive Alliance|INDIA]] |{{party color cell|Indian National Developmental Inclusive Alliance}} |27 సెప్టెంబరు 2021 |2 ఏప్రిల్ 2026 |1 |- !14 |[[మునిస్వామి తంబిదురై|ఎం. తంబిదురై]] |[[ఆల్ ఇండియా అన్నా ద్రవిడ మున్నేట్ర కజగం]] |{{party color cell|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} |[[National Democratic Alliance|NDA]] |{{party color cell|National Democratic Alliance}} |3 ఏప్రిల్ 2020 |2 ఏప్రిల్ 2026 |1 |- !15 |తిరుచ్చి శివ |[[ద్రవిడ మున్నేట్ర కజగం]] |{{party color cell|Dravida Munnetra Kazhagam}} |[[Indian National Developmental Inclusive Alliance|INDIA]] |{{party color cell|Indian National Developmental Inclusive Alliance}} |3 ఏప్రిల్ 2020 |2 ఏప్రిల్ 2026 |4 |- !16 |అంతియూర్ పి. సెల్వరాసు |[[ద్రవిడ మున్నేట్ర కజగం]] |{{party color cell|Dravida Munnetra Kazhagam}} |[[Indian National Developmental Inclusive Alliance|INDIA]] |{{party color cell|Indian National Developmental Inclusive Alliance}} |3 ఏప్రిల్ 2020 |2 ఏప్రిల్ 2026 |1 |- !17 |ఎన్.ఆర్. ఎలాంగో |[[ద్రవిడ మున్నేట్ర కజగం]] |{{party color cell|Dravida Munnetra Kazhagam}} |[[Indian National Developmental Inclusive Alliance|INDIA]] |{{party color cell|Indian National Developmental Inclusive Alliance}} |3 ఏప్రిల్ 2020 |2 ఏప్రిల్ 2026 |1 |- !18 |జి. కె. వాసన్ |[[తమిళ మానిల కాంగ్రెస్|తమిళ మానిలా కాంగ్రెస్]] |{{party color cell|Tamil Maanila Congress (Moopanar)}} |[[National Democratic Alliance|NDA]] |{{party color cell|National Democratic Alliance}} |3 ఏప్రిల్ 2020 |2 ఏప్రిల్ 2026 |3 |} == రాజ్యసభ సభ్యులందరి కాలక్రమ జాబితా == ఇది తమిళనాడు నుండి మాజీ రాజ్యసభ సభ్యుల పదవీకాలం వారీగా జాబితా, సభ్యుని ఎన్నిక చివరి తేదీ నాటికి కాలక్రమానుసారంగా ఏర్పాటు చేయబడింది. === తమిళనాడు === {|class="wikitable sortable" style="width:100%; text-align:center" !rowspan=2|పేరు !rowspan=2 colspan=2|రాజకీయ పార్టీ !colspan=2|తేది !rowspan=2|పదవీ పర్యాయాలు !rowspan=2|సెలవు తేదీ/కారణం |- !పదవి ప్రారంభం !పదవీ విరమణ |- |style="background:#DBD7D2;"|[[ఐ. ఎస్. ఇన్బాదురై]] |{{party color cell|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} |style="background:#DBD7D2;"|AIADMK |style="background:#DBD7D2;"|2025 జులై 25 |style="background:#DBD7D2;"|2031 జులై 24 |style="background:#DBD7D2;"|1 |style="background:#DBD7D2;"|పదవిలో ఉన్నారు |- |style="background:#DBD7D2;"|[[ఎం. ధనపాల్]] |{{party color cell|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} |style="background:#DBD7D2;"|AIADMK |style="background:#DBD7D2;"|2025 జులై 25 |style="background:#DBD7D2;"|2031 జులై 24 |style="background:#DBD7D2;"|1 |style="background:#DBD7D2;"|పదవిలో ఉన్నారు |- |style="background:#DBD7D2;"|[[పి. విల్సన్]] |{{party color cell|Dravida Munnetra Kazhagam}} |style="background:#DBD7D2;"|DMK |style="background:#DBD7D2;"|2025 జులై 25 |style="background:#DBD7D2;"|2031 జులై 24 |style="background:#DBD7D2;"|2 |style="background:#DBD7D2;"|పదవిలో ఉన్నారు |- |style="background:#DBD7D2;"|[[రక్కియ్య]] |{{party color cell|Dravida Munnetra Kazhagam}} |style="background:#DBD7D2;"|DMK |style="background:#DBD7D2;"|2025 జులై 25 |style="background:#DBD7D2;"|2031 జులై 24 |style="background:#DBD7D2;"|1 |style="background:#DBD7D2;"|పదవిలో ఉన్నారు |- |style="background:#DBD7D2;"|[[ఎస్. ఆర్. శివలింగం]] |{{party color cell|Dravida Munnetra Kazhagam}} |style="background:#DBD7D2;"|DMK |style="background:#DBD7D2;"|2025 జులై 25 |style="background:#DBD7D2;"|2031 జులై 24 |style="background:#DBD7D2;"|1 |style="background:#DBD7D2;"|పదవిలో ఉన్నారు |- |style="background:#DBD7D2;"|[[కమల్ హాసన్]] |{{party color cell|Makkal Needhi Maiam}} |style="background:#DBD7D2;"|MNM |style="background:#DBD7D2;"|2025 జులై 25 |style="background:#DBD7D2;"|2031 జులై 24 |style="background:#DBD7D2;"|1 |style="background:#DBD7D2;"|పదవిలో ఉన్నారు |- |కె. ఆర్. ఎన్. రాజేష్‌కుమార్ |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} | 2022 జూన్ 30 | 2028 జూన్ 29 |2 | |- |ఎస్. కళ్యాణసుందరం |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} | 2022 జూన్ 30 | 2028 జూన్ 29 |1 | |- |ఆర్. గిరిరాజన్ |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} | 2022 జూన్ 30 | 2028 జూన్ 29 |1 | |- |[[పి. చిదంబరం]] |{{party name with color|Indian National Congress}} | 2022 జూన్ 30 | 2028 జూన్ 29 |1 | |- |సి. వి. షణ్ముగం |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} | 2022 జూన్ 30 | 2028 జూన్ 29 |1 | |- |ఆర్. ధర్మర్ |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} | 2022 జూన్ 30 | 2028 జూన్ 29 |1 | |- |కె. ఆర్. ఎన్. రాజేష్‌కుమార్ |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} | 2021 సెప్టెంబరు 27 | 2022 జూన్ 29 |1 |ఉపఎన్నిక - రాజీనామా ఆర్. వైతిలింగం |- |కనిమొళి ఎన్.వి.ఎన్. సోము |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} | 2021 సెప్టెంబరు 27 | 2026 ఏప్రిల్ 02 |1 |ఉపఎన్నిక - రాజీనామా కె. పి. మునుసామి |- |ఎం. ఎం. అబ్దుల్లా |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} | 2021 సెప్టెంబరు 06 |2025 జూలై 24 |1 |ఉపఎన్నిక - మరణం ఎ. మహమ్మద్జాన్ |- |[[ఎం. తంబిదురై]] |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} | 2020 ఏప్రిల్ 03 | 2026 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |కె. పి. మునుసామి |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} | 2020 ఏప్రిల్ 03 | 2021 మే 07 |1 |[[వేప్పనహళ్లి శాసనసభ నియోజకవర్గం|వేప్పనహళ్లి]] శాసనసభ సభ్యుడుగా ఎన్నికయ్యారు |- |జి. కె. వాసన్ |{{party name with color|Tamil Maanila Congress}} | 2020 ఏప్రిల్ 03 | 2026 ఏప్రిల్ 02 |3 | |- |పి. సెల్వరాజ్ |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} | 2020 ఏప్రిల్ 03 | 2026 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |తిరుచ్చి శివ |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} | 2020 ఏప్రిల్ 03 | 2026 ఏప్రిల్ 02 |4 | |- |ఎన్. ఆర్. ఎలాంగో |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} | 2020 ఏప్రిల్ 03 | 2026 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |ఎ. మహమ్మద్జాన్ |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} |2019 జూలై 25 | 2021 మార్చి 23 |1 |మరణం |- |ఎన్. చంద్రశేఖరన్ |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} |2019 జూలై 25 |2025 జూలై 24 |1 | |- |అన్బుమణి రామదాస్ |{{party name with color|Pattali Makkal Katchi}} |2019 జూలై 25 |2025 జూలై 24 |2 | |- |ఎం. షణ్ముగం |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} |2019 జూలై 25 |2025 జూలై 24 |1 | |- |పి. విల్సన్ |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} |2019 జూలై 25 |2025 జూలై 24 |1 | |- |వైకో |{{party name with color|Marumalarchi Dravida Munnetra Kazhagam}} |2019 జూలై 25 |2025 జూలై 24 |4 | |- |ఎ. నవనీతకృష్ణన్ |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} | 2016 జూన్ 30 | 2022 జూన్ 29 |2 | |- |ఎస్. ఆర్. బాలసుబ్రమణియన్ |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} | 2016 జూన్ 30 | 2022 జూన్ 29 |1 | |- |ఎ. విజయకుమార్ |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} | 2016 జూన్ 30 | 2022 జూన్ 29 |1 | |- |ఆర్. వైతిలింగం |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} | 2016 జూన్ 30 | 2021 మే 07 |1 |ఒరత్తనాడ్ శాసనసభ సభ్యుడుగా ఎన్నికయ్యారు |- |ఆర్. ఎస్. భారతి |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} | 2016 జూన్ 30 | 2022 జూన్ 29 |1 | |- |టి. కె. ఎస్. ఇలంగోవన్ |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} | 2016 జూన్ 30 | 2022 జూన్ 29 |1 | |- |ఎ. నవనీతకృష్ణన్ |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} | 2014 జూన్ 26 | 2016 జూన్ 29 |1 |ఉపఎన్నిక - అనర్హత టి. ఎం. సెల్వగణపతి |- |ఎస్. ముత్తుకరుప్పన్ |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} | 2014 ఏప్రిల్ 03 | 2020 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |విజిలా సత్యానంద్ |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} | 2014 ఏప్రిల్ 03 | 2020 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |కె. సెల్వరాజ్ |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} | 2014 ఏప్రిల్ 03 | 2020 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |శశికళ పుష్ప |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} | 2014 ఏప్రిల్ 03 | 2020 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |తిరుచ్చి శివ |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} | 2014 ఏప్రిల్ 03 | 2020 ఏప్రిల్ 02 |3 | |- |టి. కె. రంగరాజన్ | style="background-color: {{party color|Communist Party of India (Marxist)}}" | |[[కమ్యూనిస్టు పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (మార్కిస్టు)|CPM]]) | 2014 ఏప్రిల్ 03 | 2020 ఏప్రిల్ 02 |2 | |- |కె. ఆర్. అర్జునన్ |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} |2013 జూలై 25 | 2019 జూలై 24 |1 | |- |ఆర్. లక్ష్మణన్ |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} |2013 జూలై 25 | 2019 జూలై 24 |1 | |- |వి. మైత్రేయన్ |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} |2013 జూలై 25 | 2019 జూలై 24 |3 | |- |టి. రత్నవేల్ |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} |2013 జూలై 25 | 2019 జూలై 24 |1 | |- |[[కనిమొళి]] |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} |2013 జూలై 25 | 2019 మే 23 |2 |[[తూత్తుక్కుడి లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|తూత్తుక్కుడి లోక్‌సభ]] సభ్యుడుగా ఎన్నికయ్యారు |- |[[డి. రాజా]] |{{party name with color|Communist Party of India}} |2013 జూలై 25 |2019 జూలై 24 |2 | |- |ఎ. డబ్ల్యు. రబీ బెర్నార్డ్ |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} |2011 జూలై 19 | 2016 జూన్ 29 |1 |ఉపఎన్నిక - రాజీనామా కె వి. రామలింగం |- |కె. పి. రామలింగం |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} | 2010 జూన్ 30 | 2016 జూన్ 29 |1 | |- |టి. ఎం. సెల్వగణపతి |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} | 2010 జూన్ 30 | 2014 ఏప్రిల్ 17 |1 | అనర్హులు |- |ఎస్. తంగవేలు |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} | 2010 జూన్ 30 | 2016 జూన్ 29 |1 | |- |సుదర్శన నాచ్చియప్పన్ |{{party name with color|Indian National Congress}} | 2010 జూన్ 30 | 2016 జూన్ 29 |2 | |- |పాల్ మనోజ్ పాండియన్ |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} | 2010 జూన్ 30 | 2016 జూన్ 29 |1 | |- |కె. వి. రామలింగం |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} | 2010 జూన్ 30 | 2011 మే 20 |1 |ఈరోడ్ పశ్చిమ శాసనసభకు ఎన్నికయ్యారు |- |ఎస్. అమీర్ అలీ జిన్నా |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} | 2008 ఏప్రిల్ 03 | 2014 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |[[వాసంతి స్టాన్లీ]] |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} | 2008 ఏప్రిల్ 03 | 2014 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |జి. కె. వాసన్ |{{party name with color|Indian National Congress}} | 2008 ఏప్రిల్ 03 | 2014 ఏప్రిల్ 02 |2 | |- |జయంతీ నటరాజన్ |{{party name with color|Indian National Congress}} | 2008 ఏప్రిల్ 03 | 2014 ఏప్రిల్ 02 |4 | |- |టి. కె. రంగరాజన్ | style="background-color: {{party color|Communist Party of India (Marxist)}}" | |[[కమ్యూనిస్టు పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (మార్కిస్టు)|CPM]] | 2008 ఏప్రిల్ 03 | 2014 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |ఎన్. బాలగంగ |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} | 2008 ఏప్రిల్ 03 | 2014 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |[[కనిమొళి]] |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} |2007 జూలై 25 |2013 జూలై 25 |1 | |- |తిరుచ్చి శివ |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} |2007 జూలై 25 |2013 జూలై 25 |2 | |- |బి.ఎస్. జ్ఞానదేశికన్ |{{party name with color|Indian National Congress}} |2007 జూలై 25 |2013 జూలై 25 |2 | |- |[[డి. రాజా]] |{{party name with color|Communist Party of India}} |2007 జూలై 25 |2013 జూలై 25 |1 | |- |ఎ. ఇళవరసన్ |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} |2007 జూలై 25 |2013 జూలై 25 |1 | |- |వి. మైత్రేయన్ |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} |2007 జూలై 25 |2013 జూలై 25 |2 | |- |కె. పి. కె. కుమరన్ |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} |2006 జూలై 11 |2007 జూలై 24 |1 |ఉపఎన్నిక - రాజీనామా ఆర్. శరత్‌కుమార్ |- |ఎస్. అన్బళగన్ |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} | 2004 జూన్ 30 | 2010 జూన్ 29 |1 | |- |టి. టి. వి. దినకరన్ |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} | 2004 జూన్ 30 | 2010 జూన్ 29 |1 | |- |ఎన్. ఆర్. గోవిందరాజర్ |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} | 2004 జూన్ 30 | 2010 జూన్ 29 |1 | |- |కె. మలైసామి |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} | 2004 జూన్ 30 | 2010 జూన్ 29 |1 | |- |అన్బుమణి రామదాస్ |{{party name with color|Pattali Makkal Katchi}} | 2004 జూన్ 30 | 2010 జూన్ 29 |1 | |- |సుదర్శన నాచ్చియప్పన్ |{{party name with color|Indian National Congress}} | 2004 జూన్ 30 | 2010 జూన్ 29 |1 | |- |ఎన్. జోతి |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} | 2002 ఏప్రిల్ 03 | 2008 మార్చి 27 |1 |రాజీనామా చేశారు |- |ఎస్. పి. ఎం. సయ్యద్ ఖాన్ |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} | 2002 ఏప్రిల్ 03 | 2008 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |సి. పెరుమాళ్ |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} | 2002 ఏప్రిల్ 03 | 2008 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |తంగ తమిళ్ సెల్వన్ |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} | 2002 ఏప్రిల్ 03 | 2008 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |ఆర్. షుణ్ముగసుందరం |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} | 2002 ఏప్రిల్ 03 | 2008 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |జి. కె. వాసన్ |{{party name with color|Indian National Congress}} | 2002 ఏప్రిల్ 03 | 2008 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |వి. మైత్రేయన్ |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} | 2002 జనవరి 15 | 2004 జూన్ 29 |1 |ఉపఎన్నిక - మరణం జి. కె. మూపనార్ |- |ఎస్. ఎస్. చంద్రన్ |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} |2001 జూలై 25 |2007 జూలై 24 |1 | |- |ఎస్. జి. ఇందిర |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} |2001 జూలై 25 |2007 జూలై 24 |1 | |- |ఆర్. కామరాజ్ |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} |2001 జూలై 25 |2007 జూలై 24 |1 | |- |పి. జి. నారాయణన్ |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} |2001 జూలై 25 |2007 జూలై 24 |1 | |- |ఆర్. శరత్‌కుమార్ |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} |2001 జూలై 25 | 2006 మే 31 |1 |రాజీనామా చేశారు |- |బి.ఎస్. జ్ఞానదేశికన్ |{{party name with color|Indian National Congress}} |2001 జూలై 25 |2007 జూలై 24 |1 | |- |తిరుచ్చి శివ |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} | 2000 జనవరి 14 | 2002 ఏప్రిల్ 02 |1 |ఉపఎన్నిక - మరణం ఆర్. కె. కుమార్ |- |కా. రా. సుబ్బియన్ |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} | 2000 జనవరి 14 | 2002 ఏప్రిల్ 02 |1 |ఉపఎన్నిక - టి. ఎం. వెంకటాచలం మరణం |- |ఎస్. అగ్నిరాజ్ |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1998 జూన్ 30 | 2004 జూన్ 29 |1 | |- |ఎం. ఎ. కాదర్ |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1998 జూన్ 30 | 2004 జూన్ 29 |1 | |- |ఎం. శంకరలింగం |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1998 జూన్ 30 | 2004 జూన్ 29 |1 | |- |ఎస్. శివసుబ్రమణియన్ |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1998 జూన్ 30 | 2004 జూన్ 29 |1 | |- |విడుతలై విరుంబి |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1998 జూన్ 30 | 2004 జూన్ 29 |3 | |- |[[జి కె మూపనర్|జి. కె. మూపనార్]] |{{party name with color|Tamil Maanila Congress}} | 1998 జూన్ 30 |30-ఆగస్టు-2001 |4 |మరణం |- |ఎస్. పీటర్ ఆల్ఫోన్స్ |{{party name with color|Tamil Maanila Congress}} | 1997 అక్టోబరు 10 | 2002 ఏప్రిల్ 02 |2 |ఉపఎన్నిక - స్వయంగా రాజీనామా |- |[[జయంతి నటరాజన్|జయంతీ నటరాజన్]] |{{party name with color|Tamil Maanila Congress}} | 1997 అక్టోబరు 10 |2001 జూలై 24 |3 |ఉపఎన్నిక - రాజీనామా జి. కె. మూపనార్ |- |ఎన్. అబ్దుల్ ఖాదర్ |{{party name with color|Tamil Maanila Congress}} | 1997 అక్టోబరు 10 | 1998 జూన్ 29 |1 |ఉపఎన్నిక - జయంతీ నటరాజన్ రాజీనామా |- |వి. పి. దురైసామి |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} |1996 నవంబరు 26 |2001 జూలై 24 |2 |ఉపఎన్నిక - స్వయంగా రాజీనామా |- |ఆర్. కె. కుమార్ |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1996 ఏప్రిల్ 03 | 1999 అక్టోబరు 03 |1 |మరణం |- |ఎస్. నిరైకులతన్ |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1996 ఏప్రిల్ 03 | 2002 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |టి. ఎం. వెంకటాచలం |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1996 ఏప్రిల్ 03 | 1999 డిసెంబరు 02 |1 |మరణం |- |పి. సౌందరరాజన్ |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1996 ఏప్రిల్ 03 | 2002 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |తలవాయి ఎన్. సుందరం |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1996 ఏప్రిల్ 03 | 2001 మే 18 |1 |కన్నియాకుమారి శాసనసభ్యుడుగా ఎన్నికయ్యారు |- |ఎస్. పీటర్ ఆల్ఫోన్స్ |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1996 ఏప్రిల్ 03 | 1997 సెప్టెంబరు 09 |1 |రాజీనామా చేశారు |- |ఒ. ఎస్. మణియన్ |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} |1995 జూలై 25 |2001 జూలై 24 |1 | |- |ఎన్. రాజేంద్రన్ |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} |1995 జూలై 25 |2001 జూలై 24 |1 | |- |ఆర్. మార్గబంధు |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} |1995 జూలై 25 |2001 జూలై 24 |1 | |- |డి. మస్తాన్ |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} |1995 జూలై 25 |2001 జూలై 24 |1 | |- |వి. పి. దురైసామి |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} |1995 జూలై 25 | 1996 అక్టోబరు 10 |1 |రాజీనామా చేశారు |- |జి. కె. మూపనార్ |{{party name with color|Indian National Congress}} |1995 జూలై 25 | 1997 సెప్టెంబరు 09 |3 | |- |ఎస్. ఆస్టిన్ |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1992 జూన్ 30 | 1998 జూన్ 29 |1 | |- |వి. వి. రాజన్ చెల్లప్ప |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1992 జూన్ 30 | 1998 జూన్ 29 |1 | |- |ఎస్. ముత్తు మణి |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1992 జూన్ 30 | 1998 జూన్ 29 |1 | |- |ఎన్. తంగరాజ్ పాండియన్ |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1992 జూన్ 30 | 1998 జూన్ 29 |1 | |- |జి. స్వామినాథన్ |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1992 జూన్ 30 | 1998 జూన్ 29 |2 | |- |జయంతీ నటరాజన్ |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1992 జూన్ 30 | 1997 సెప్టెంబరు 09 |2 |రాజీనామా చేశారు |- |మీసా ఆర్. గణేశన్ |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1990 ఏప్రిల్ 03 | 1996 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |టి. కిరుట్టినన్ |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1990 ఏప్రిల్ 03 | 1996 ఏప్రిల్ 02 |2 | |- |టి. ఎ. మహమ్మద్ సఖీ |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1990 ఏప్రిల్ 03 | 1996 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |వైకో |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1990 ఏప్రిల్ 03 | 1996 ఏప్రిల్ 02 |3 | |- |కె. కె. వీరప్పన్ |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1990 ఏప్రిల్ 03 | 1996 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |ఎస్. మాధవన్ |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1990 ఏప్రిల్ 03 | 1996 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |[[మురసోలి మారన్]] |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} |1989 జూలై 25 |1995 జూలై 24 |3 | |- |జె. ఎస్. రాజు |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} |1989 జూలై 25 |1995 జూలై 24 |1 | |- |జి. వెంకట్రామన్ |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} |1989 జూలై 25 |1995 జూలై 24 |1 | |- |విడుతలై విరుంబి |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} |1989 జూలై 25 |1995 జూలై 24 |2 | |- |ఎస్. కె. టి. రామచంద్రన్ |{{party name with color|Indian National Congress}} |1989 జూలై 25 |1995 జూలై 24 |1 | |- |ఎ. నల్లశివన్ |{{party name with color|Communist Party of India}} |1989 జూలై 25 |1995 జూలై 24 |1 | |- |టి. కిరుత్తినన్ |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1989 మార్చి 15 | 1990 ఏప్రిల్ 02 |1 |ఉపఎన్నిక - రాజీనామా జె. జయలలిత |- |విడుతలై విరుంబి |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1989 మార్చి 15 | 1989 జూలై 24 |1 |ఉపఎన్నిక - రాజీనామా జి. కె. మూపనార్ |- |ఆర్. టి. గోపాలన్ |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1986 జూన్ 30 | 1992 జూన్ 29 |1 | |- |ఎం. విన్సెంట్ |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1986 జూన్ 30 | 1992 జూన్ 29 |1 | |- |జి. స్వామినాథన్ |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1986 జూన్ 30 | 1992 జూన్ 29 |1 | |- |ఎం. పళనియాండి |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1986 జూన్ 30 | 1992 జూన్ 29 |1 | |- |జయంతీ నటరాజన్ |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1986 జూన్ 30 | 1992 జూన్ 29 |1 | |- |టి. ఆర్. బాలు |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1986 జూన్ 30 | 1992 జూన్ 29 |1 | |- |[[జె. జయలలిత]] |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1984 ఏప్రిల్ 03 | 1989 జనవరి 28 |1 |[[బోడినాయకనూరు శాసనసభ నియోజకవర్గం|బోడినాయకనూర్]] శాసనసభ్యుడుగా ఎన్నికయ్యారు |- |వలంపురి జాన్ |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1984 ఏప్రిల్ 03 | 1990 ఏప్రిల్ 02 |2 | |- |ఎన్. రాజాంగం |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1984 ఏప్రిల్ 03 | 1990 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |వి. రామనాథన్ |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1984 ఏప్రిల్ 03 | 1990 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |కె.వి. తంగబాలు |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1984 ఏప్రిల్ 03 | 1990 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |వైకో |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1984 ఏప్రిల్ 03 | 1990 ఏప్రిల్ 02 |2 | |- |అలాది అరుణ |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1983 జూలై 25 | 1989 జూలై 24 |1 | |- |ఎం. కథర్ష |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1983 జూలై 25 | 1989 జూలై 24 |2 | |- |జి. వరదరాజ్ |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1983 జూలై 25 | 1989 జూలై 24 |1 | |- |యుగం. సాంబశివం |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1983 జూలై 25 | 1989 జూలై 24 |1 | |- |[[జి కె మూపనర్|జి. కె. మూపనార్]] |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1983 జూలై 25 | 1989 ఫిబ్రవరి 02 |2 |[[పాపనాశం శాసనసభ నియోజకవర్గం|పాపనాశం]] శాసనసభ్యుడుగా ఎన్నికయ్యారు |- |[[మురసోలి మారన్]] |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1983 జూలై 25 | 1989 జూలై 24 |2 | |- |ఆర్. మోహనరంగం |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1983 ఫిబ్రవరి 11 | 1986 జూన్ 29 |2 |ఉపఎన్నిక - ఆర్. మోహనరంగంపై అనర్హత |- |పి. అన్బళగన్ |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1980 జూలై 28 | 1984 ఏప్రిల్ 02 |1 |ఉపఎన్నిక - రాజీనామా వి. వి. స్వామినాథన్ |- |డి. హీరాచంద్ |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1980 జూన్ 30 | 1986 జూన్ 29 |1 | |- |ఆర్. రామకృష్ణన్ |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1980 జూన్ 30 | 1986 జూన్ 29 |1 | |- |ఆర్. మోహనరంగం |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1980 జూన్ 30 | 1982 సెప్టెంబరు 08 |1 | అనర్హులు |- |ఎం.ఎస్. రామచంద్రన్ |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1980 జూన్ 30 | 1986 జూన్ 29 |1 | |- |ఎల్. గణేశన్ |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1980 జూన్ 30 | 1986 ఏప్రిల్ 10 |1 |రాజీనామా చేశారు |- |ఎం. కళ్యాణసుందరం |{{party name with color|Communist Party of India}} | 1980 జూన్ 30 | 1986 జూన్ 29 |1 | |- |సత్యవాణి ముత్తు |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1978 ఏప్రిల్ 03 | 1984 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |వి. వి. స్వామినాథన్ |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1978 ఏప్రిల్ 03 | 1980 జూన్ 19 |2 |[[భువనగిరి శాసనసభ నియోజకవర్గం (తెలంగాణ)|భువనగిరి]] శాసనసభ్యుడుగా ఎన్నికయ్యారు |- |ఎం. మోసెస్ |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1978 ఏప్రిల్ 03 | 1984 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |వి. వెంక |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1978 ఏప్రిల్ 03 | 1984 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |వైకో |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1978 ఏప్రిల్ 03 | 1984 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |ఎరా సెజియన్ |{{party name with color|Janata Party}} | 1978 ఏప్రిల్ 03 | 1984 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |ఎ. పి.జనార్ధనం |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1977 జూలై 25 | 1983 జూలై 24 |1 | |- |యు. ఆర్. కృష్ణన్ |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1977 జూలై 25 | 1983 జూలై 24 |1 | |- |నూర్జెహాన్ రజాక్ |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1977 జూలై 25 | 1983 జూలై 24 |1 | |- |జి. కె. మూపనార్ |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1977 జూలై 25 | 1983 జూలై 24 |1 | |- |[[మురసోలి మారన్]] |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1977 జూలై 25 | 1983 జూలై 24 |1 | |- |పి. రామమూర్తి | style="background-color: {{party color|Communist Party of India (Marxist)}}" | |[[కమ్యూనిస్టు పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (మార్కిస్టు)|CPM]] | 1977 జూలై 25 | 1983 జూలై 24 |2 | |- |ఇ. ఆర్. కృష్ణన్ |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1977 జూలై 18 | 1980 ఏప్రిల్ 02 |1 |ఉపఎన్నిక - వలంపురి జాన్ అనర్హత |- |ఎం. కథర్ష |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1974 ఏప్రిల్ 03 | 1980 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |సి. డి. నటరాజన్ |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1974 ఏప్రిల్ 03 | 1980 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |[[జి. లక్ష్మణన్]] |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1974 ఏప్రిల్ 03 | 1980 జనవరి 08 |1 |[[చెన్నై నార్త్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|చెన్నై ఉత్తర]] [[లోక్‌సభ]] సభ్యుడుగా ఎన్నికయ్యారు |- |ఎస్. ఎ. ఖాజా మొహిదీన్ |{{party name with color|Indian Union Muslim League}} | 1974 ఏప్రిల్ 03 | 1980 ఏప్రిల్ 02 |2 | |- |వలంపురి జాన్ |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1974 ఏప్రిల్ 03 | 1974 అక్టోబరు 14 |1 | అనర్హులు |- |ఎస్. రంగనాథన్ |style="background-color: {{party color|Independent politician}}" | |[[స్వతంత్రపురం|IND]] | 1974 ఏప్రిల్ 03 | 1980 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |ఎం. ఎస్. అబ్దుల్ ఖాదర్ |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1972 ఏప్రిల్ 03 | 1978 ఏప్రిల్ 02 |1 |అన్నాడీఎంకేలో చేరారు |- |ఎం. సి. బాలన్ |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1972 ఏప్రిల్ 03 | 1978 ఏప్రిల్ 02 |1 |అన్నాడీఎంకేలో చేరారు |- |కె. ఎ. కృష్ణస్వామి |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1972 ఏప్రిల్ 03 | 1978 ఏప్రిల్ 02 |1 |అన్నాడీఎంకేలో చేరారు |- |వి. వి. స్వామినాథన్ |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1972 ఏప్రిల్ 03 | 1978 ఏప్రిల్ 02 |1 |అన్నాడీఎంకేలో చేరారు |- |ఎం. కమలనాథన్ |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1972 ఏప్రిల్ 03 | 1978 ఏప్రిల్ 02 |2 | |- |ఎ. కె. రెఫాయే |{{party name with color|Indian Union Muslim League}} | 1972 ఏప్రిల్ 03 | 1978 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |ఎం. కమలనాథన్ |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1971 జూలై 29 | 1972 ఏప్రిల్ 02 |1 |ఉపఎన్నిక - జి పి. సోమసుందరం మరణం |- |టి. కె. శ్రీనివాసన్ |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1970 ఏప్రిల్ 03 | 1976 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |ఎస్. ఎస్. రాజేంద్రన్ |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1970 ఏప్రిల్ 03 | 1976 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |ఎస్. S. మరిస్వామి |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1970 ఏప్రిల్ 03 | 1976 ఏప్రిల్ 02 |2 | |- |కంచి కళ్యాణసుందరం |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1970 ఏప్రిల్ 03 | 1976 ఏప్రిల్ 02 |2 | |- |టి. వి. ఆనందన్ |{{party name with color|Indian National Congress (Organisation)}} | 1970 ఏప్రిల్ 03 | 1976 ఏప్రిల్ 02 |2 | |- |ఎ. కె. ఎ. అబ్దుల్ సమద్ |{{party name with color|Indian Union Muslim League}} | 1970 ఏప్రిల్ 03 | 1976 ఏప్రిల్ 02 |2 | |- |కంచి కళ్యాణసుందరం |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1969 సెప్టెంబరు 23 | 1970 ఏప్రిల్ 02 |1 |ఉపఎన్నిక - ఎస్. ఎస్. వాసన్ మరణం |} === మద్రాసు రాష్ట్రం === {| class="wikitable sortable" !పేరు ! colspan="2" |పార్టీ !పదవీకాలం ప్రారంభం !పదవీకాలం ముగింపు !పర్యాయాలు !గమనికలు |- |జి. ఎ. అప్పన్ |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1968 ఏప్రిల్ 03 | 1974 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |తిల్లై విల్లలన్ |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1968 ఏప్రిల్ 03 | 1974 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |కె. ఎస్. రామస్వామి |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1968 ఏప్రిల్ 03 | 1974 ఏప్రిల్ 02 |2 | |- |ఎం. ఆర్. వెంకటరామన్ | style="background-color: {{party color|Communist Party of India (Marxist)}}" | |[[కమ్యూనిస్టు పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (మార్కిస్టు)|CPM]] | 1968 ఏప్రిల్ 03 | 1974 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |మరియాదాస్ రుత్నస్వామి |{{party name with color|Swatantra Party}} | 1968 ఏప్రిల్ 03 | 1974 ఏప్రిల్ 02 |2 | |- |ఎస్. ఎ. ఖాజా మొహిదీన్ |{{party name with color|Indian Union Muslim League}} | 1968 ఏప్రిల్ 03 | 1974 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |వి. వి. రామసామి |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1967 మార్చి 20 | 1968 ఏప్రిల్ 02 |1 |ఉపఎన్నిక - రాజీనామా సి. ఎన్. అన్నాదురై |- |టి. చెంగల్వరోయన్ |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1966 ఏప్రిల్ 03 | 1972 ఏప్రిల్ 02 |2 |[[ఇండియన్ నేషనల్ కాంగ్రెస్ (ఆర్గనైజేషన్)|INC (O)]] చేరారు |- |ఎన్. రామకృష్ణ అయ్యర్ |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1966 ఏప్రిల్ 03 | 1972 ఏప్రిల్ 02 |3 | |- |ఆర్. టి.పార్థసారథి |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1966 ఏప్రిల్ 03 | 1972 ఏప్రిల్ 02 |1 |[[ఇండియన్ నేషనల్ కాంగ్రెస్ (ఆర్గనైజేషన్)|INC (O)]] చేరారు |- |ఎన్. ఆర్. ఎం. స్వామి |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1966 ఏప్రిల్ 03 | 1972 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |జి. పి. సోమసుందరం |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1966 ఏప్రిల్ 03 | 1971 జూన్ 25 |1 |మరణం |- |కె. సుందరం |{{party name with color|Swatantra Party}} | 1966 ఏప్రిల్ 03 | 1972 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |లలిత జి రాజగోపాలన్ |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1965 జనవరి 13 | 1970 ఏప్రిల్ 02 |1 |ఉపఎన్నిక - జి. రాజగోపాలన్ మరణం |- |పి. తనులింగం |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1964 జూలై 09 | 1968 ఏప్రిల్ 02 |1 |ఉపఎన్నిక - రాజీనామా ఎం. ఎ. మాణిక్కవేలు నాయకర్ |- |టి. వి. ఆనందన్ |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1964 ఏప్రిల్ 03 | 1970 ఏప్రిల్ 02 |1 |[[ఇండియన్ నేషనల్ కాంగ్రెస్ (ఆర్గనైజేషన్)|INC (O)]] చేరారు |- |ఎస్. చంద్రశేఖర్ |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1964 ఏప్రిల్ 03 | 1970 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |జి. రాజగోపాలన్ |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1964 ఏప్రిల్ 03 |1964 నవంబరు 16 |1 |మరణం |- |ఎస్. ఎస్. వాసన్ |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1964 ఏప్రిల్ 03 |28-ఆగస్టు-1969 |1 |మరణం |- |ఎస్. S. మరిస్వామి |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1964 ఏప్రిల్ 03 | 1970 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |ఎ. కె. ఎ. అబ్దుల్ సమద్ |{{party name with color|Indian Union Muslim League}} | 1964 ఏప్రిల్ 03 | 1970 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |టి. చెంగల్వరోయన్ |{{party name with color|Indian National Congress}} |1963 ఆగస్టు 09 | 1966 ఏప్రిల్ 02 |1 |ఉపఎన్నిక - థామస్ శ్రీనివాసన్ మరణం |- |కె. సంతానం |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1962 ఏప్రిల్ 17 | 1964 ఏప్రిల్ 02 |2 |ఉపఎన్నిక - రాజీనామా బి. పరమేశ్వరన్ |- |ఎం. జె. జమాల్ మొహిదీన్ |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1962 ఏప్రిల్ 03 | 1968 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |శివషణ్ముగం పిళ్లై |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1962 ఏప్రిల్ 03 | 1968 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |కె. ఎస్. రామస్వామి |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1962 ఏప్రిల్ 03 | 1968 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |ఎం. ఎ. మాణిక్కవేలు నాయకర్ |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1962 ఏప్రిల్ 03 | 1964 ఏప్రిల్ 15 |1 |రాజీనామా చేశారు |- |[[సి.ఎన్.అన్నాదురై|సి. ఎన్. అన్నాదురై]] |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1962 ఏప్రిల్ 03 | 1967 ఫిబ్రవరి 25 |1 |మద్రాస్ లెజిస్లేటివ్ కౌన్సిల్కు ఎన్నికయ్యారు |- |మరియాదాస్ రుత్నస్వామి |{{party name with color|Swatantra Party}} | 1962 ఏప్రిల్ 03 | 1968 ఏప్రిల్ 02 |2 | |- |కె. సంతానం |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1960 ఏప్రిల్ 18 | 1962 ఏప్రిల్ 02 |1 |ఉపఎన్నిక |- |ఎన్. ఎం. అన్వర్ |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1960 ఏప్రిల్ 03 | 1966 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |కె. మాధవ మీనన్ |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1960 ఏప్రిల్ 03 | 1966 ఏప్రిల్ 02 |2 | |- |టి. ఎస్. పట్టాభిరామన్ |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1960 ఏప్రిల్ 03 | 1966 ఏప్రిల్ 02 |3 | |- |థామస్ శ్రీనివాసన్ |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1960 ఏప్రిల్ 03 | 1963 ఏప్రిల్ 17 |1 |మరణం |- |ఎన్. రామకృష్ణ అయ్యర్ |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1960 ఏప్రిల్ 03 | 1966 ఏప్రిల్ 02 |2 | |- |జి. పార్థసారథి |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1960 ఏప్రిల్ 03 | 1966 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |పి. రామమూర్తి |{{party name with color|Communist Party of India}} | 1960 ఏప్రిల్ 03 | 1966 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |ఆర్. గోపాలకృష్ణన్ |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1960 మార్చి 12 | 1964 ఏప్రిల్ 02 |1 |ఉపఎన్నిక - హెచ్. డి. రాజా మరణం |- |అబ్దుల్ రహీమ్ |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1958 ఏప్రిల్ 03 | 1962 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |అవినాశిలింగం చెట్టియార్ |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1958 ఏప్రిల్ 03 | 1964 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |ఎస్. చట్టనాథ కరాయలర్ |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1958 ఏప్రిల్ 03 | 1964 ఏప్రిల్ 02 |2 | |- |ఎన్. ఎం. లింగం |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1958 ఏప్రిల్ 03 | 1964 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |బి. పరమేశ్వరన్ |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1958 ఏప్రిల్ 03 | 1962 మార్చి 12 |1 |[[మదురాంతకం శాసనసభ నియోజకవర్గం|మదురాంతకం]] శాసనసభ సభ్యుడుగా ఎన్నికయ్యారు |- |జి. రాజగోపాలన్ |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1958 ఏప్రిల్ 03 | 1964 ఏప్రిల్ 02 |2 | |- |హెచ్. డి. రాజా |{{party name with color|Republican Party of India}} | 1958 ఏప్రిల్ 03 |1959 నవంబరు 30 |2 |మరణం |- |[[అమ్ము స్వామినాథన్]] |{{party name with color|Indian National Congress}} |1957 నవంబరు 09 | 1960 ఏప్రిల్ 02 |1 |ఉపఎన్నిక - రాజీనామా కె. ఎస్. హెగ్డే |- |ఎన్. రామకృష్ణ అయ్యర్ |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1957 ఏప్రిల్ 22 | 1960 ఏప్రిల్ 02 |1 |ఉపఎన్నిక - పార్వతి కృష్ణన్ రాజీనామా |- |టి. ఎస్. పట్టాభిరామన్ |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1957 ఏప్రిల్ 20 | 1960 ఏప్రిల్ 02 |2 |ఉపఎన్నిక - రాజీనామా పి. సుబ్బరాయన్ |- |దావూద్ అలీ మీర్జా |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1956 డిసెంబరు 11 | 1962 ఏప్రిల్ 02 |1 |ఉపఎన్నిక - |- |టి. ఎన్. రామమూర్తి |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1956 ఏప్రిల్ 03 | 1962 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |ఎస్. వెంకటరామన్ |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1956 ఏప్రిల్ 03 | 1962 ఏప్రిల్ 02 |2 | |- |[[వి. కె. కృష్ణ మేనన్|వి. కె. కృష్ణ మీనన్]] |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1956 ఏప్రిల్ 03 | 1957 మార్చి 15 |2 |[[ముంబై నార్త్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ముంబై నార్త్]] [[లోక్‌సభ]] సభ్యుడుగా ఎన్నికయ్యారు |- |వి.ఎం. ఒబైదుల్లా సాహిబ్ |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1956 ఏప్రిల్ 03 | 1958 ఫిబ్రవరి 21 |2 |మరణం |- |ఆర్కాట్ రామసామి ముదలియార్ |style="background-color: {{party color|Independent politician}}" | |[[స్వతంత్ర రాజకీయవేత్త|IND]] | 1956 ఏప్రిల్ 03 | 1962 ఏప్రిల్ 02 |2 | |- |టి. వి. కమలస్వామి |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1954 ఏప్రిల్ 03 | 1960 ఏప్రిల్ 02 |2 | |- |పి. ఎస్. రాజగోపాల్ నాయుడు |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1954 ఏప్రిల్ 03 | 1960 ఏప్రిల్ 02 |2 | |- |కె. మాధవ మీనన్ |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1954 ఏప్రిల్ 03 | 1960 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |[[కె.ఎస్.హెగ్డే|కె.ఎస్. హెగ్డే]] |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1954 ఏప్రిల్ 03 | 1957 ఆగస్టు 21 |2 |రాజీనామా చేశారు |- |పి. సుబ్బరాయన్ |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1954 ఏప్రిల్ 03 | 1957 మార్చి 04 |1 |[[తిరుచెంగోడ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|తిరుచెంగోడ్ లోక్‌సభ]] సభ్యుడుగా ఎన్నికయ్యారు |- |పార్వతి కృష్ణన్ |{{party name with color|Communist Party of India}} | 1954 ఏప్రిల్ 03 | 1957 మార్చి 12 |1 |[[కోయంబత్తూరు లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|కోయంబత్తూరు లోక్‌సభ]] సభ్యుడా ఎన్నికయ్యారు |- |వి. కె. కృష్ణ మీనన్ |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1953 మే 26 | 1956 ఏప్రిల్ 02 |1 |ఉపఎన్నిక |- |[[నీలం సంజీవ రెడ్డి]] |{{party name with color|Indian National Congress}} |1952 ఆగస్టు 22 | 1953 సెప్టెంబరు 15 |1 | |- |టి. భాస్కర్ రావు |style="background-color: {{party color|Independent politician}}" | |[[స్వతంత్ర రాజకీయవేత్త|IND]] | 1952 ఏప్రిల్ 03 | 1960 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |ఎన్. గోపాలస్వామి అయ్యంగార్ |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1952 ఏప్రిల్ 03 | 1953 ఫిబ్రవరి 10 |1 |మరణం |- |ఎస్. చట్టనాథ కరాయలర్ |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1952 ఏప్రిల్ 03 | 1958 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |జి. రాజగోపాలన్ |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1952 ఏప్రిల్ 03 | 1958 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |వి. ఎం. సురేంద్ర రామ్ |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1952 ఏప్రిల్ 03 | 1958 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |[[ఎన్. జి. రంగా]] |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1952 ఏప్రిల్ 03 | 1957 మార్చి 16 |1 |[[తెనాలి లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|తెనాలి లోక్‌సభ]] సభ్యుడుగా ఎన్నికయ్యారు |- |పైడా వెంకటనారాయణ |{{party name with color|Praja Socialist Party}} | 1952 ఏప్రిల్ 03 | 1958 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |హెచ్. డి. రాజా |{{party name with color|Republican Party of India}} | 1952 ఏప్రిల్ 03 | 1958 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |ఎం. ముహమ్మద్ ఇస్మాయిల్ |{{party name with color|Indian Union Muslim League}} | 1952 ఏప్రిల్ 03 | 1958 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |మోనా హెన్స్‌మాన్ |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1952 ఏప్రిల్ 03 | 1956 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |వి. ఎం. ఒబైదుల్లా సాహిబ్ |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1952 ఏప్రిల్ 03 | 1956 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |టి. ఎస్. పట్టాభిరామన్ |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1952 ఏప్రిల్ 03 | 1956 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |ఎస్. వెంకటరామన్ |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1952 ఏప్రిల్ 03 | 1956 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |ఎస్. శంభు ప్రసాద్ |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1952 ఏప్రిల్ 03 | 1956 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |ఆర్కాట్ రామసామి ముదలియార్ |style="background-color: {{party color|Independent politician}}" | |[[స్వతంత్ర రాజకీయవేత్త|IND]] | 1952 ఏప్రిల్ 03 | 1956 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |[[పుచ్చలపల్లి సుందరయ్య]] |{{party name with color|Communist Party of India}} | 1952 ఏప్రిల్ 03 | 1955 మార్చి 21 |1 | |- |కె. రామారావు |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1952 ఏప్రిల్ 03 | 1954 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |కె. ఎం. రహమతుల్లా |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1952 ఏప్రిల్ 03 | 1954 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |పి. ఎస్. రాజగోపాల్ నాయుడు |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1952 ఏప్రిల్ 03 | 1954 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |టి.వి. కమలస్వామి |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1952 ఏప్రిల్ 03 | 1954 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |కె. ఎస్. హెగ్డే |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1952 ఏప్రిల్ 03 | 1954 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |ఎస్. గురుస్వామి అయ్యర్ |style="background-color: {{party color|Independent politician}}" | |[[స్వతంత్ర రాజకీయవేత్త|IND]] | 1952 ఏప్రిల్ 03 | 1954 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |బి.వి. కక్కిలయ |{{party name with color|Communist Party of India}} | 1952 ఏప్రిల్ 03 | 1954 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |ఇ. కె. ఇంబిచ్చి బావ |{{party name with color|Communist Party of India}} | 1952 ఏప్రిల్ 03 | 1954 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |[[భోగరాజు పట్టాభి సీతారామయ్య|పట్టాభి సీతారామయ్య]] |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1952 ఏప్రిల్ 03 | 1952 జూలై 02 |1 | |} == ఇవి కూడా చూడండి == * [[2013 రాజ్యసభ ఎన్నికలు]] == మూలాలు == {{మూలాలజాబితా}} == వెలుపలి లంకెలు == *[http://rajyasabha.nic.in Rajya Sabha homepage hosted by the Indian government] *[https://web.archive.org/web/20090621155536/http://rajyasabha.nic.in/faq/freaq.htm Rajya Sabha FAQ page hosted by the Indian government] *[https://web.archive.org/web/20090419110344/http://www.rajyasabha.nic.in/whoswho/hindiwhoswho.htm Nominated members list] *[https://web.archive.org/web/20090419165814/http://164.100.24.167:8080/members/StatewiseList.asp State wise list] {{రాజ్యసభ}} [[వర్గం:రాజ్యసభ సభ్యుల జాబితాలు]] [[వర్గం:రాజ్యసభ సభ్యుల జాబితాలు|తమిళనాడు]] [[వర్గం:తమిళనాడు నుండి ఎన్నికైన రాజ్యసభ సభ్యులు]] [[వర్గం:తమిళనాడుకు సంబంధించిన జాబితాలు|రాజ్యసభ]] [[వర్గం:జాబితాలు]] [[వర్గం:రాజ్యసభ సభ్యులు]] [[వర్గం:తరచూ నవీకరించవలసిన వ్యాసాలు]] 7ilm1hbzoc7d01xlz73qdn5cvd8b1e1 4594870 4594860 2025-06-29T14:21:20Z యర్రా రామారావు 28161 /* రాజ్యసభ సభ్యులందరి కాలక్రమ జాబితా */ 4594870 wikitext text/x-wiki తమిళనాడు నుండి రాజ్యసభ ( కౌన్సిల్ ఆఫ్ స్టేట్స్) సభ్యులు, [[తమిళనాడు శాసనసభ]] సభ్యులచే ఎన్నుకుంటారు. [[రాజ్యసభ]] ఎన్నికలలో గెలిచిన అభ్యర్థులను " [[పార్లమెంటు సభ్యుడు|పార్లమెంటు సభ్యులు]]" అని పిలుస్తారు. వారు ఆరేళ్లపాటు ఆ పదవిలో ఉంటారు. కొత్త చట్టాలను రూపొందించడం లేదా [[భారతదేశం|భారతదేశంలోని]] పౌరులందరిపై ప్రభావం చూపే ప్రస్తుత చట్టాలను తొలగించడం లేదా మెరుగుపరచడం వంటి విషయాలపై [[న్యూ ఢిల్లీ|న్యూఢిల్లీ]] లోని [[నూతన పార్లమెంటు భవనం (న్యూఢిల్లీ)|సంసద్ భవన్‌లోని]] రాజ్యసభ ఛాంబర్‌లో సభ సమావేశమవుతుంది. [[తమిళనాడు]] నుంచి 18 మంది సభ్యులను ఎన్నుకునేందుకు ఎన్నికలు జరుగుతాయి.<ref name="RSat-work">{{cite web|title=Composition of Rajya Sabha - Rajya Sabha At Work|url=http://rajyasabha.nic.in/rsnew/rsat_work/chapter-2.pdf|url-status=dead|website=rajyasabha.nic.in|publisher=Rajya Sabha Secretariat, New Delhi|accessdate=28 December 2015|archiveurl=https://web.archive.org/web/20160305020442/http://rajyasabha.nic.in/rsnew/rsat_work/chapter-2.pdf|archivedate=5 March 2016}}</ref><ref>{{cite web|title=Rajya Sabha Election 2017: Here Is How Members Are Elected To Upper House|url=https://www.ndtv.com/india-news/rajya-sabha-election-2017-here-is-how-members-are-elected-to-upper-house-1734558|access-date=5 April 2021|website=NDTV.com}}</ref> == ప్రస్తుత రాజ్యసభ సభ్యులు == మూలం: డిజిటల్ సంసద్<ref>{{cite web|url=https://sansad.in/rs/members|title=List of Members|date=19 May 2025|work=[[National Informatics Centre]]|access-date=25 May 2025|archive-date=29 May 2025|archive-url=https://web.archive.org/web/20250529091102/https://sansad.in/rs/members|url-status=live}}</ref> {|class="wikitable sortable" style="text-align:center;" !colspan=9|{{Party index link|Indian National Developmental Inclusive Alliance|INDIA}} (12){{pad}}{{Party index link|National Democratic Alliance|NDA}} (6) |- !colspan=9|{{Party index link|Dravida Munnetra Kazhagam|DMK}} (10){{pad}}{{Party index link|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam|AIADMK}} (4){{pad}}{{Party index link|Independent politician|IND}} (1){{pad}}{{Party index link|Indian National Congress|INC}} (1){{pad}}{{Party index link|Makkal Needhi Maiam|MNM}} (1){{pad}}{{Party index link|Tamil Maanila Congress (Moopanar)|TMC(M)}} (1) |- !rowspan=2|. !rowspan=2|పేరు !rowspan=2 colspan=2|రాజకీయ పార్టీ !rowspan=2 colspan=2|కూటమి !colspan=2|తేదీ !rowspan=2|మొత్తం పదవీ కాలాలు |- !పదవీకాలం ప్రారంభం !పదవీకాలం ముగింపు |- !1 |ఐ. ఎస్. ఇన్బదురై |[[ఆల్ ఇండియా అన్నా ద్రవిడ మున్నేట్ర కజగం]] |{{party color cell|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} |[[National Democratic Alliance|NDA]] |{{party color cell|National Democratic Alliance}} |25 జూలై 2025 |24 జూలై 2031 |1 |- !2 |ఎం. ధనపాల్ |[[ఆల్ ఇండియా అన్నా ద్రవిడ మున్నేట్ర కజగం]] |{{party color cell|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} |[[National Democratic Alliance|NDA]] |{{party color cell|National Democratic Alliance}} |25 జూలై 2025 |24 జూలై 2031 |1 |- !3 |పి. విల్సన్ |[[ద్రవిడ మున్నేట్ర కజగం]] |{{party color cell|Dravida Munnetra Kazhagam}} |[[Indian National Developmental Inclusive Alliance|INDIA]] |{{party color cell|Indian National Developmental Inclusive Alliance}} |25 జూలై 2025 |24 జూలై 2031 |2 |- !4 |[[సల్మా (రచయిత్రి)|రక్కయ్య]] |[[ద్రవిడ మున్నేట్ర కజగం]] |{{party color cell|Dravida Munnetra Kazhagam}} |[[Indian National Developmental Inclusive Alliance|INDIA]] |{{party color cell|Indian National Developmental Inclusive Alliance}} |25 జూలై 2025 |24 జూలై 2031 |1 |- !5 |ఎస్.ఆర్.శివలింగం |[[ద్రవిడ మున్నేట్ర కజగం]] |{{party color cell|Dravida Munnetra Kazhagam}} |[[Indian National Developmental Inclusive Alliance|INDIA]] |{{party color cell|Indian National Developmental Inclusive Alliance}} |25 జూలై 2025 |24 జూలై 2031 |1 |- !6 |[[కమల్ హాసన్]] |[[మక్కల్ నీది మయ్యం]] |{{party color cell|Makkal Needhi Maiam}} |[[Indian National Developmental Inclusive Alliance|INDIA]] |{{party color cell|Indian National Developmental Inclusive Alliance}} |25 జూలై 2025 |24 జూలై 2031 |1 |- !7 |సి.వీ. షణ్ముగం |[[ఆల్ ఇండియా అన్నా ద్రవిడ మున్నేట్ర కజగం]] |{{party color cell|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} |[[National Democratic Alliance|NDA]] |{{party color cell|National Democratic Alliance}} |30 జూన్ 2022 |29 జూన్ 2028 |1 |- !8 |కె.ఆర్.ఎన్. రాజేష్‌కుమార్ |[[ద్రవిడ మున్నేట్ర కజగం]] |{{party color cell|Dravida Munnetra Kazhagam}} |[[Indian National Developmental Inclusive Alliance|INDIA]] |{{party color cell|Indian National Developmental Inclusive Alliance}} |30 జూన్ 2022 |29 జూన్ 2028 |2 |- !9 |ఆర్. గిరిరాజన్ |[[ద్రవిడ మున్నేట్ర కజగం]] |{{party color cell|Dravida Munnetra Kazhagam}} |[[Indian National Developmental Inclusive Alliance|INDIA]] |{{party color cell|Indian National Developmental Inclusive Alliance}} |30 జూన్ 2022 |29 జూన్ 2028 |1 |- !10 |ఎస్. కళ్యాణసుందరం |[[ద్రవిడ మున్నేట్ర కజగం]] |{{party color cell|Dravida Munnetra Kazhagam}} |[[Indian National Developmental Inclusive Alliance|INDIA]] |{{party color cell|Indian National Developmental Inclusive Alliance}} |30 జూన్ 2022 |29 జూన్ 2028 |1 |- !11 |ఆర్. ధర్మర్ |[[స్వతంత్ర రాజకీయ నాయకులు|స్వతంత్ర]] |{{party color cell|Independent politician}} |[[National Democratic Alliance|NDA]] |{{party color cell|National Democratic Alliance}} |30 జూన్ 2022 |29 జూన్ 2028 |1 |- !12 |పి. చిదంబరం |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |{{party color cell|Indian National Congress}} |[[Indian National Developmental Inclusive Alliance|INDIA]] |{{party color cell|Indian National Developmental Inclusive Alliance}} |30 జూన్ 2022 |29 జూన్ 2028 |2 |- !13 |[[కనిమొళి ఎన్.వీ.ఎన్.సోము]] |[[ద్రవిడ మున్నేట్ర కజగం]] |{{party color cell|Dravida Munnetra Kazhagam}} |[[Indian National Developmental Inclusive Alliance|INDIA]] |{{party color cell|Indian National Developmental Inclusive Alliance}} |27 సెప్టెంబరు 2021 |2 ఏప్రిల్ 2026 |1 |- !14 |[[మునిస్వామి తంబిదురై|ఎం. తంబిదురై]] |[[ఆల్ ఇండియా అన్నా ద్రవిడ మున్నేట్ర కజగం]] |{{party color cell|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} |[[National Democratic Alliance|NDA]] |{{party color cell|National Democratic Alliance}} |3 ఏప్రిల్ 2020 |2 ఏప్రిల్ 2026 |1 |- !15 |తిరుచ్చి శివ |[[ద్రవిడ మున్నేట్ర కజగం]] |{{party color cell|Dravida Munnetra Kazhagam}} |[[Indian National Developmental Inclusive Alliance|INDIA]] |{{party color cell|Indian National Developmental Inclusive Alliance}} |3 ఏప్రిల్ 2020 |2 ఏప్రిల్ 2026 |4 |- !16 |అంతియూర్ పి. సెల్వరాసు |[[ద్రవిడ మున్నేట్ర కజగం]] |{{party color cell|Dravida Munnetra Kazhagam}} |[[Indian National Developmental Inclusive Alliance|INDIA]] |{{party color cell|Indian National Developmental Inclusive Alliance}} |3 ఏప్రిల్ 2020 |2 ఏప్రిల్ 2026 |1 |- !17 |ఎన్.ఆర్. ఎలాంగో |[[ద్రవిడ మున్నేట్ర కజగం]] |{{party color cell|Dravida Munnetra Kazhagam}} |[[Indian National Developmental Inclusive Alliance|INDIA]] |{{party color cell|Indian National Developmental Inclusive Alliance}} |3 ఏప్రిల్ 2020 |2 ఏప్రిల్ 2026 |1 |- !18 |జి. కె. వాసన్ |[[తమిళ మానిల కాంగ్రెస్|తమిళ మానిలా కాంగ్రెస్]] |{{party color cell|Tamil Maanila Congress (Moopanar)}} |[[National Democratic Alliance|NDA]] |{{party color cell|National Democratic Alliance}} |3 ఏప్రిల్ 2020 |2 ఏప్రిల్ 2026 |3 |} == రాజ్యసభ సభ్యులందరి కాలక్రమ జాబితా == ఇది తమిళనాడు నుండి మాజీ రాజ్యసభ సభ్యుల పదవీకాలం వారీగా జాబితా, సభ్యుని ఎన్నిక చివరి తేదీ నాటికి కాలక్రమానుసారంగా ఏర్పాటు చేయబడింది. === తమిళనాడు === {|class="wikitable sortable" style="width:100%; text-align:center" !rowspan=2|పేరు !rowspan=2 colspan=2|రాజకీయ పార్టీ !colspan=2|తేది !rowspan=2|పదవీ పర్యాయాలు !rowspan=2|సెలవు తేదీ/కారణం |- !పదవి ప్రారంభం !పదవీ విరమణ |- |style="background:#DBD7D2;"|[[ఐ. ఎస్. ఇన్బాదురై]] |{{party color cell|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} |style="background:#DBD7D2;"|AIADMK |style="background:#DBD7D2;"|2025 జులై 25 |style="background:#DBD7D2;"|2031 జులై 24 |style="background:#DBD7D2;"|1 |style="background:#DBD7D2;"|పదవిలో ఉన్నారు |- |style="background:#DBD7D2;"|[[ఎం. ధనపాల్]] |{{party color cell|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} |style="background:#DBD7D2;"|AIADMK |style="background:#DBD7D2;"|2025 జులై 25 |style="background:#DBD7D2;"|2031 జులై 24 |style="background:#DBD7D2;"|1 |style="background:#DBD7D2;"|పదవిలో ఉన్నారు |- |style="background:#DBD7D2;"|[[పి. విల్సన్]] |{{party color cell|Dravida Munnetra Kazhagam}} |style="background:#DBD7D2;"|DMK |style="background:#DBD7D2;"|2025 జులై 25 |style="background:#DBD7D2;"|2031 జులై 24 |style="background:#DBD7D2;"|2 |style="background:#DBD7D2;"|పదవిలో ఉన్నారు |- |style="background:#DBD7D2;"|[[రక్కియ్య]] |{{party color cell|Dravida Munnetra Kazhagam}} |style="background:#DBD7D2;"|DMK |style="background:#DBD7D2;"|2025 జులై 25 |style="background:#DBD7D2;"|2031 జులై 24 |style="background:#DBD7D2;"|1 |style="background:#DBD7D2;"|పదవిలో ఉన్నారు |- |style="background:#DBD7D2;"|[[ఎస్. ఆర్. శివలింగం]] |{{party color cell|Dravida Munnetra Kazhagam}} |style="background:#DBD7D2;"|DMK |style="background:#DBD7D2;"|2025 జులై 25 |style="background:#DBD7D2;"|2031 జులై 24 |style="background:#DBD7D2;"|1 |style="background:#DBD7D2;"|పదవిలో ఉన్నారు |- |style="background:#DBD7D2;"|[[కమల్ హాసన్]] |{{party color cell|Makkal Needhi Maiam}} |style="background:#DBD7D2;"|MNM |style="background:#DBD7D2;"|2025 జులై 25 |style="background:#DBD7D2;"|2031 జులై 24 |style="background:#DBD7D2;"|1 |style="background:#DBD7D2;"|పదవిలో ఉన్నారు |- |style="background:#DBD7D2;"|[[C. Ve. Shanmugam]] |{{party color cell|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} |style="background:#DBD7D2;"|[[AIADMK]] |style="background:#DBD7D2;"|30 June 2022 |style="background:#DBD7D2;"|29 June 2028 |style="background:#DBD7D2;"|1 |style="background:#DBD7D2;"|''Incumbent'' |- |style="background:#DBD7D2;"|[[R. Dharmar]] |{{party color cell|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} |style="background:#DBD7D2;"|[[AIADMK]] |style="background:#DBD7D2;"|30 June 2022 |style="background:#DBD7D2;"|29 June 2028 |style="background:#DBD7D2;"|1 |style="background:#DBD7D2;"|''Incumbent'' |- |style="background:#DBD7D2;"|[[K. R. N. Rajeshkumar]] |{{party color cell|Dravida Munnetra Kazhagam}} |style="background:#DBD7D2;"|[[Dravida Munnetra Kazhagam|DMK]] |style="background:#DBD7D2;"|30 June 2022 |style="background:#DBD7D2;"|29 June 2028 |style="background:#DBD7D2;"|2 |style="background:#DBD7D2;"|''Incumbent'' |- |style="background:#DBD7D2;"|[[R. Girirajan]] |{{party color cell|Dravida Munnetra Kazhagam}} |style="background:#DBD7D2;"|[[Dravida Munnetra Kazhagam|DMK]] |style="background:#DBD7D2;"|30 June 2022 |style="background:#DBD7D2;"|29 June 2028 |style="background:#DBD7D2;"|1 |style="background:#DBD7D2;"|''Incumbent'' |- |style="background:#DBD7D2;"|[[S. Kalyanasundaram]] |{{party color cell|Dravida Munnetra Kazhagam}} |style="background:#DBD7D2;"|[[Dravida Munnetra Kazhagam|DMK]] |style="background:#DBD7D2;"|30 June 2022 |style="background:#DBD7D2;"|29 June 2028 |style="background:#DBD7D2;"|1 |style="background:#DBD7D2;"|''Incumbent'' |- |style="background:#DBD7D2;"|[[P. Chidambaram]] |{{party color cell|Indian National Congress}} |style="background:#DBD7D2;"|[[Indian National Congress|INC]] |style="background:#DBD7D2;"|30 June 2022 |style="background:#DBD7D2;"|29 June 2028 |style="background:#DBD7D2;"|2 |style="background:#DBD7D2;"|''Incumbent'' |- |కె. ఆర్. ఎన్. రాజేష్‌కుమార్ |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} | 2022 జూన్ 30 | 2028 జూన్ 29 |2 | |- |ఎస్. కళ్యాణసుందరం |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} | 2022 జూన్ 30 | 2028 జూన్ 29 |1 | |- |ఆర్. గిరిరాజన్ |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} | 2022 జూన్ 30 | 2028 జూన్ 29 |1 | |- |[[పి. చిదంబరం]] |{{party name with color|Indian National Congress}} | 2022 జూన్ 30 | 2028 జూన్ 29 |1 | |- |సి. వి. షణ్ముగం |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} | 2022 జూన్ 30 | 2028 జూన్ 29 |1 | |- |ఆర్. ధర్మర్ |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} | 2022 జూన్ 30 | 2028 జూన్ 29 |1 | |- |కె. ఆర్. ఎన్. రాజేష్‌కుమార్ |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} | 2021 సెప్టెంబరు 27 | 2022 జూన్ 29 |1 |ఉపఎన్నిక - రాజీనామా ఆర్. వైతిలింగం |- |కనిమొళి ఎన్.వి.ఎన్. సోము |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} | 2021 సెప్టెంబరు 27 | 2026 ఏప్రిల్ 02 |1 |ఉపఎన్నిక - రాజీనామా కె. పి. మునుసామి |- |ఎం. ఎం. అబ్దుల్లా |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} | 2021 సెప్టెంబరు 06 |2025 జూలై 24 |1 |ఉపఎన్నిక - మరణం ఎ. మహమ్మద్జాన్ |- |[[ఎం. తంబిదురై]] |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} | 2020 ఏప్రిల్ 03 | 2026 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |కె. పి. మునుసామి |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} | 2020 ఏప్రిల్ 03 | 2021 మే 07 |1 |[[వేప్పనహళ్లి శాసనసభ నియోజకవర్గం|వేప్పనహళ్లి]] శాసనసభ సభ్యుడుగా ఎన్నికయ్యారు |- |జి. కె. వాసన్ |{{party name with color|Tamil Maanila Congress}} | 2020 ఏప్రిల్ 03 | 2026 ఏప్రిల్ 02 |3 | |- |పి. సెల్వరాజ్ |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} | 2020 ఏప్రిల్ 03 | 2026 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |తిరుచ్చి శివ |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} | 2020 ఏప్రిల్ 03 | 2026 ఏప్రిల్ 02 |4 | |- |ఎన్. ఆర్. ఎలాంగో |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} | 2020 ఏప్రిల్ 03 | 2026 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |ఎ. మహమ్మద్జాన్ |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} |2019 జూలై 25 | 2021 మార్చి 23 |1 |మరణం |- |ఎన్. చంద్రశేఖరన్ |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} |2019 జూలై 25 |2025 జూలై 24 |1 | |- |అన్బుమణి రామదాస్ |{{party name with color|Pattali Makkal Katchi}} |2019 జూలై 25 |2025 జూలై 24 |2 | |- |ఎం. షణ్ముగం |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} |2019 జూలై 25 |2025 జూలై 24 |1 | |- |పి. విల్సన్ |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} |2019 జూలై 25 |2025 జూలై 24 |1 | |- |వైకో |{{party name with color|Marumalarchi Dravida Munnetra Kazhagam}} |2019 జూలై 25 |2025 జూలై 24 |4 | |- |ఎ. నవనీతకృష్ణన్ |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} | 2016 జూన్ 30 | 2022 జూన్ 29 |2 | |- |ఎస్. ఆర్. బాలసుబ్రమణియన్ |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} | 2016 జూన్ 30 | 2022 జూన్ 29 |1 | |- |ఎ. విజయకుమార్ |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} | 2016 జూన్ 30 | 2022 జూన్ 29 |1 | |- |ఆర్. వైతిలింగం |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} | 2016 జూన్ 30 | 2021 మే 07 |1 |ఒరత్తనాడ్ శాసనసభ సభ్యుడుగా ఎన్నికయ్యారు |- |ఆర్. ఎస్. భారతి |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} | 2016 జూన్ 30 | 2022 జూన్ 29 |1 | |- |టి. కె. ఎస్. ఇలంగోవన్ |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} | 2016 జూన్ 30 | 2022 జూన్ 29 |1 | |- |ఎ. నవనీతకృష్ణన్ |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} | 2014 జూన్ 26 | 2016 జూన్ 29 |1 |ఉపఎన్నిక - అనర్హత టి. ఎం. సెల్వగణపతి |- |ఎస్. ముత్తుకరుప్పన్ |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} | 2014 ఏప్రిల్ 03 | 2020 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |విజిలా సత్యానంద్ |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} | 2014 ఏప్రిల్ 03 | 2020 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |కె. సెల్వరాజ్ |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} | 2014 ఏప్రిల్ 03 | 2020 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |శశికళ పుష్ప |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} | 2014 ఏప్రిల్ 03 | 2020 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |తిరుచ్చి శివ |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} | 2014 ఏప్రిల్ 03 | 2020 ఏప్రిల్ 02 |3 | |- |టి. కె. రంగరాజన్ | style="background-color: {{party color|Communist Party of India (Marxist)}}" | |[[కమ్యూనిస్టు పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (మార్కిస్టు)|CPM]]) | 2014 ఏప్రిల్ 03 | 2020 ఏప్రిల్ 02 |2 | |- |కె. ఆర్. అర్జునన్ |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} |2013 జూలై 25 | 2019 జూలై 24 |1 | |- |ఆర్. లక్ష్మణన్ |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} |2013 జూలై 25 | 2019 జూలై 24 |1 | |- |వి. మైత్రేయన్ |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} |2013 జూలై 25 | 2019 జూలై 24 |3 | |- |టి. రత్నవేల్ |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} |2013 జూలై 25 | 2019 జూలై 24 |1 | |- |[[కనిమొళి]] |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} |2013 జూలై 25 | 2019 మే 23 |2 |[[తూత్తుక్కుడి లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|తూత్తుక్కుడి లోక్‌సభ]] సభ్యుడుగా ఎన్నికయ్యారు |- |[[డి. రాజా]] |{{party name with color|Communist Party of India}} |2013 జూలై 25 |2019 జూలై 24 |2 | |- |ఎ. డబ్ల్యు. రబీ బెర్నార్డ్ |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} |2011 జూలై 19 | 2016 జూన్ 29 |1 |ఉపఎన్నిక - రాజీనామా కె వి. రామలింగం |- |కె. పి. రామలింగం |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} | 2010 జూన్ 30 | 2016 జూన్ 29 |1 | |- |టి. ఎం. సెల్వగణపతి |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} | 2010 జూన్ 30 | 2014 ఏప్రిల్ 17 |1 | అనర్హులు |- |ఎస్. తంగవేలు |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} | 2010 జూన్ 30 | 2016 జూన్ 29 |1 | |- |సుదర్శన నాచ్చియప్పన్ |{{party name with color|Indian National Congress}} | 2010 జూన్ 30 | 2016 జూన్ 29 |2 | |- |పాల్ మనోజ్ పాండియన్ |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} | 2010 జూన్ 30 | 2016 జూన్ 29 |1 | |- |కె. వి. రామలింగం |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} | 2010 జూన్ 30 | 2011 మే 20 |1 |ఈరోడ్ పశ్చిమ శాసనసభకు ఎన్నికయ్యారు |- |ఎస్. అమీర్ అలీ జిన్నా |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} | 2008 ఏప్రిల్ 03 | 2014 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |[[వాసంతి స్టాన్లీ]] |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} | 2008 ఏప్రిల్ 03 | 2014 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |జి. కె. వాసన్ |{{party name with color|Indian National Congress}} | 2008 ఏప్రిల్ 03 | 2014 ఏప్రిల్ 02 |2 | |- |జయంతీ నటరాజన్ |{{party name with color|Indian National Congress}} | 2008 ఏప్రిల్ 03 | 2014 ఏప్రిల్ 02 |4 | |- |టి. కె. రంగరాజన్ | style="background-color: {{party color|Communist Party of India (Marxist)}}" | |[[కమ్యూనిస్టు పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (మార్కిస్టు)|CPM]] | 2008 ఏప్రిల్ 03 | 2014 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |ఎన్. బాలగంగ |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} | 2008 ఏప్రిల్ 03 | 2014 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |[[కనిమొళి]] |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} |2007 జూలై 25 |2013 జూలై 25 |1 | |- |తిరుచ్చి శివ |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} |2007 జూలై 25 |2013 జూలై 25 |2 | |- |బి.ఎస్. జ్ఞానదేశికన్ |{{party name with color|Indian National Congress}} |2007 జూలై 25 |2013 జూలై 25 |2 | |- |[[డి. రాజా]] |{{party name with color|Communist Party of India}} |2007 జూలై 25 |2013 జూలై 25 |1 | |- |ఎ. ఇళవరసన్ |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} |2007 జూలై 25 |2013 జూలై 25 |1 | |- |వి. మైత్రేయన్ |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} |2007 జూలై 25 |2013 జూలై 25 |2 | |- |కె. పి. కె. కుమరన్ |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} |2006 జూలై 11 |2007 జూలై 24 |1 |ఉపఎన్నిక - రాజీనామా ఆర్. శరత్‌కుమార్ |- |ఎస్. అన్బళగన్ |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} | 2004 జూన్ 30 | 2010 జూన్ 29 |1 | |- |టి. టి. వి. దినకరన్ |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} | 2004 జూన్ 30 | 2010 జూన్ 29 |1 | |- |ఎన్. ఆర్. గోవిందరాజర్ |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} | 2004 జూన్ 30 | 2010 జూన్ 29 |1 | |- |కె. మలైసామి |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} | 2004 జూన్ 30 | 2010 జూన్ 29 |1 | |- |అన్బుమణి రామదాస్ |{{party name with color|Pattali Makkal Katchi}} | 2004 జూన్ 30 | 2010 జూన్ 29 |1 | |- |సుదర్శన నాచ్చియప్పన్ |{{party name with color|Indian National Congress}} | 2004 జూన్ 30 | 2010 జూన్ 29 |1 | |- |ఎన్. జోతి |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} | 2002 ఏప్రిల్ 03 | 2008 మార్చి 27 |1 |రాజీనామా చేశారు |- |ఎస్. పి. ఎం. సయ్యద్ ఖాన్ |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} | 2002 ఏప్రిల్ 03 | 2008 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |సి. పెరుమాళ్ |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} | 2002 ఏప్రిల్ 03 | 2008 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |తంగ తమిళ్ సెల్వన్ |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} | 2002 ఏప్రిల్ 03 | 2008 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |ఆర్. షుణ్ముగసుందరం |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} | 2002 ఏప్రిల్ 03 | 2008 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |జి. కె. వాసన్ |{{party name with color|Indian National Congress}} | 2002 ఏప్రిల్ 03 | 2008 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |వి. మైత్రేయన్ |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} | 2002 జనవరి 15 | 2004 జూన్ 29 |1 |ఉపఎన్నిక - మరణం జి. కె. మూపనార్ |- |ఎస్. ఎస్. చంద్రన్ |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} |2001 జూలై 25 |2007 జూలై 24 |1 | |- |ఎస్. జి. ఇందిర |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} |2001 జూలై 25 |2007 జూలై 24 |1 | |- |ఆర్. కామరాజ్ |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} |2001 జూలై 25 |2007 జూలై 24 |1 | |- |పి. జి. నారాయణన్ |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} |2001 జూలై 25 |2007 జూలై 24 |1 | |- |ఆర్. శరత్‌కుమార్ |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} |2001 జూలై 25 | 2006 మే 31 |1 |రాజీనామా చేశారు |- |బి.ఎస్. జ్ఞానదేశికన్ |{{party name with color|Indian National Congress}} |2001 జూలై 25 |2007 జూలై 24 |1 | |- |తిరుచ్చి శివ |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} | 2000 జనవరి 14 | 2002 ఏప్రిల్ 02 |1 |ఉపఎన్నిక - మరణం ఆర్. కె. కుమార్ |- |కా. రా. సుబ్బియన్ |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} | 2000 జనవరి 14 | 2002 ఏప్రిల్ 02 |1 |ఉపఎన్నిక - టి. ఎం. వెంకటాచలం మరణం |- |ఎస్. అగ్నిరాజ్ |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1998 జూన్ 30 | 2004 జూన్ 29 |1 | |- |ఎం. ఎ. కాదర్ |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1998 జూన్ 30 | 2004 జూన్ 29 |1 | |- |ఎం. శంకరలింగం |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1998 జూన్ 30 | 2004 జూన్ 29 |1 | |- |ఎస్. శివసుబ్రమణియన్ |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1998 జూన్ 30 | 2004 జూన్ 29 |1 | |- |విడుతలై విరుంబి |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1998 జూన్ 30 | 2004 జూన్ 29 |3 | |- |[[జి కె మూపనర్|జి. కె. మూపనార్]] |{{party name with color|Tamil Maanila Congress}} | 1998 జూన్ 30 |30-ఆగస్టు-2001 |4 |మరణం |- |ఎస్. పీటర్ ఆల్ఫోన్స్ |{{party name with color|Tamil Maanila Congress}} | 1997 అక్టోబరు 10 | 2002 ఏప్రిల్ 02 |2 |ఉపఎన్నిక - స్వయంగా రాజీనామా |- |[[జయంతి నటరాజన్|జయంతీ నటరాజన్]] |{{party name with color|Tamil Maanila Congress}} | 1997 అక్టోబరు 10 |2001 జూలై 24 |3 |ఉపఎన్నిక - రాజీనామా జి. కె. మూపనార్ |- |ఎన్. అబ్దుల్ ఖాదర్ |{{party name with color|Tamil Maanila Congress}} | 1997 అక్టోబరు 10 | 1998 జూన్ 29 |1 |ఉపఎన్నిక - జయంతీ నటరాజన్ రాజీనామా |- |వి. పి. దురైసామి |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} |1996 నవంబరు 26 |2001 జూలై 24 |2 |ఉపఎన్నిక - స్వయంగా రాజీనామా |- |ఆర్. కె. కుమార్ |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1996 ఏప్రిల్ 03 | 1999 అక్టోబరు 03 |1 |మరణం |- |ఎస్. నిరైకులతన్ |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1996 ఏప్రిల్ 03 | 2002 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |టి. ఎం. వెంకటాచలం |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1996 ఏప్రిల్ 03 | 1999 డిసెంబరు 02 |1 |మరణం |- |పి. సౌందరరాజన్ |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1996 ఏప్రిల్ 03 | 2002 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |తలవాయి ఎన్. సుందరం |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1996 ఏప్రిల్ 03 | 2001 మే 18 |1 |కన్నియాకుమారి శాసనసభ్యుడుగా ఎన్నికయ్యారు |- |ఎస్. పీటర్ ఆల్ఫోన్స్ |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1996 ఏప్రిల్ 03 | 1997 సెప్టెంబరు 09 |1 |రాజీనామా చేశారు |- |ఒ. ఎస్. మణియన్ |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} |1995 జూలై 25 |2001 జూలై 24 |1 | |- |ఎన్. రాజేంద్రన్ |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} |1995 జూలై 25 |2001 జూలై 24 |1 | |- |ఆర్. మార్గబంధు |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} |1995 జూలై 25 |2001 జూలై 24 |1 | |- |డి. మస్తాన్ |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} |1995 జూలై 25 |2001 జూలై 24 |1 | |- |వి. పి. దురైసామి |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} |1995 జూలై 25 | 1996 అక్టోబరు 10 |1 |రాజీనామా చేశారు |- |జి. కె. మూపనార్ |{{party name with color|Indian National Congress}} |1995 జూలై 25 | 1997 సెప్టెంబరు 09 |3 | |- |ఎస్. ఆస్టిన్ |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1992 జూన్ 30 | 1998 జూన్ 29 |1 | |- |వి. వి. రాజన్ చెల్లప్ప |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1992 జూన్ 30 | 1998 జూన్ 29 |1 | |- |ఎస్. ముత్తు మణి |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1992 జూన్ 30 | 1998 జూన్ 29 |1 | |- |ఎన్. తంగరాజ్ పాండియన్ |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1992 జూన్ 30 | 1998 జూన్ 29 |1 | |- |జి. స్వామినాథన్ |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1992 జూన్ 30 | 1998 జూన్ 29 |2 | |- |జయంతీ నటరాజన్ |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1992 జూన్ 30 | 1997 సెప్టెంబరు 09 |2 |రాజీనామా చేశారు |- |మీసా ఆర్. గణేశన్ |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1990 ఏప్రిల్ 03 | 1996 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |టి. కిరుట్టినన్ |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1990 ఏప్రిల్ 03 | 1996 ఏప్రిల్ 02 |2 | |- |టి. ఎ. మహమ్మద్ సఖీ |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1990 ఏప్రిల్ 03 | 1996 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |వైకో |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1990 ఏప్రిల్ 03 | 1996 ఏప్రిల్ 02 |3 | |- |కె. కె. వీరప్పన్ |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1990 ఏప్రిల్ 03 | 1996 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |ఎస్. మాధవన్ |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1990 ఏప్రిల్ 03 | 1996 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |[[మురసోలి మారన్]] |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} |1989 జూలై 25 |1995 జూలై 24 |3 | |- |జె. ఎస్. రాజు |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} |1989 జూలై 25 |1995 జూలై 24 |1 | |- |జి. వెంకట్రామన్ |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} |1989 జూలై 25 |1995 జూలై 24 |1 | |- |విడుతలై విరుంబి |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} |1989 జూలై 25 |1995 జూలై 24 |2 | |- |ఎస్. కె. టి. రామచంద్రన్ |{{party name with color|Indian National Congress}} |1989 జూలై 25 |1995 జూలై 24 |1 | |- |ఎ. నల్లశివన్ |{{party name with color|Communist Party of India}} |1989 జూలై 25 |1995 జూలై 24 |1 | |- |టి. కిరుత్తినన్ |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1989 మార్చి 15 | 1990 ఏప్రిల్ 02 |1 |ఉపఎన్నిక - రాజీనామా జె. జయలలిత |- |విడుతలై విరుంబి |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1989 మార్చి 15 | 1989 జూలై 24 |1 |ఉపఎన్నిక - రాజీనామా జి. కె. మూపనార్ |- |ఆర్. టి. గోపాలన్ |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1986 జూన్ 30 | 1992 జూన్ 29 |1 | |- |ఎం. విన్సెంట్ |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1986 జూన్ 30 | 1992 జూన్ 29 |1 | |- |జి. స్వామినాథన్ |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1986 జూన్ 30 | 1992 జూన్ 29 |1 | |- |ఎం. పళనియాండి |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1986 జూన్ 30 | 1992 జూన్ 29 |1 | |- |జయంతీ నటరాజన్ |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1986 జూన్ 30 | 1992 జూన్ 29 |1 | |- |టి. ఆర్. బాలు |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1986 జూన్ 30 | 1992 జూన్ 29 |1 | |- |[[జె. జయలలిత]] |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1984 ఏప్రిల్ 03 | 1989 జనవరి 28 |1 |[[బోడినాయకనూరు శాసనసభ నియోజకవర్గం|బోడినాయకనూర్]] శాసనసభ్యుడుగా ఎన్నికయ్యారు |- |వలంపురి జాన్ |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1984 ఏప్రిల్ 03 | 1990 ఏప్రిల్ 02 |2 | |- |ఎన్. రాజాంగం |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1984 ఏప్రిల్ 03 | 1990 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |వి. రామనాథన్ |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1984 ఏప్రిల్ 03 | 1990 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |కె.వి. తంగబాలు |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1984 ఏప్రిల్ 03 | 1990 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |వైకో |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1984 ఏప్రిల్ 03 | 1990 ఏప్రిల్ 02 |2 | |- |అలాది అరుణ |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1983 జూలై 25 | 1989 జూలై 24 |1 | |- |ఎం. కథర్ష |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1983 జూలై 25 | 1989 జూలై 24 |2 | |- |జి. వరదరాజ్ |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1983 జూలై 25 | 1989 జూలై 24 |1 | |- |యుగం. సాంబశివం |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1983 జూలై 25 | 1989 జూలై 24 |1 | |- |[[జి కె మూపనర్|జి. కె. మూపనార్]] |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1983 జూలై 25 | 1989 ఫిబ్రవరి 02 |2 |[[పాపనాశం శాసనసభ నియోజకవర్గం|పాపనాశం]] శాసనసభ్యుడుగా ఎన్నికయ్యారు |- |[[మురసోలి మారన్]] |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1983 జూలై 25 | 1989 జూలై 24 |2 | |- |ఆర్. మోహనరంగం |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1983 ఫిబ్రవరి 11 | 1986 జూన్ 29 |2 |ఉపఎన్నిక - ఆర్. మోహనరంగంపై అనర్హత |- |పి. అన్బళగన్ |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1980 జూలై 28 | 1984 ఏప్రిల్ 02 |1 |ఉపఎన్నిక - రాజీనామా వి. వి. స్వామినాథన్ |- |డి. హీరాచంద్ |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1980 జూన్ 30 | 1986 జూన్ 29 |1 | |- |ఆర్. రామకృష్ణన్ |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1980 జూన్ 30 | 1986 జూన్ 29 |1 | |- |ఆర్. మోహనరంగం |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1980 జూన్ 30 | 1982 సెప్టెంబరు 08 |1 | అనర్హులు |- |ఎం.ఎస్. రామచంద్రన్ |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1980 జూన్ 30 | 1986 జూన్ 29 |1 | |- |ఎల్. గణేశన్ |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1980 జూన్ 30 | 1986 ఏప్రిల్ 10 |1 |రాజీనామా చేశారు |- |ఎం. కళ్యాణసుందరం |{{party name with color|Communist Party of India}} | 1980 జూన్ 30 | 1986 జూన్ 29 |1 | |- |సత్యవాణి ముత్తు |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1978 ఏప్రిల్ 03 | 1984 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |వి. వి. స్వామినాథన్ |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1978 ఏప్రిల్ 03 | 1980 జూన్ 19 |2 |[[భువనగిరి శాసనసభ నియోజకవర్గం (తెలంగాణ)|భువనగిరి]] శాసనసభ్యుడుగా ఎన్నికయ్యారు |- |ఎం. మోసెస్ |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1978 ఏప్రిల్ 03 | 1984 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |వి. వెంక |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1978 ఏప్రిల్ 03 | 1984 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |వైకో |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1978 ఏప్రిల్ 03 | 1984 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |ఎరా సెజియన్ |{{party name with color|Janata Party}} | 1978 ఏప్రిల్ 03 | 1984 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |ఎ. పి.జనార్ధనం |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1977 జూలై 25 | 1983 జూలై 24 |1 | |- |యు. ఆర్. కృష్ణన్ |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1977 జూలై 25 | 1983 జూలై 24 |1 | |- |నూర్జెహాన్ రజాక్ |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1977 జూలై 25 | 1983 జూలై 24 |1 | |- |జి. కె. మూపనార్ |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1977 జూలై 25 | 1983 జూలై 24 |1 | |- |[[మురసోలి మారన్]] |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1977 జూలై 25 | 1983 జూలై 24 |1 | |- |పి. రామమూర్తి | style="background-color: {{party color|Communist Party of India (Marxist)}}" | |[[కమ్యూనిస్టు పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (మార్కిస్టు)|CPM]] | 1977 జూలై 25 | 1983 జూలై 24 |2 | |- |ఇ. ఆర్. కృష్ణన్ |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1977 జూలై 18 | 1980 ఏప్రిల్ 02 |1 |ఉపఎన్నిక - వలంపురి జాన్ అనర్హత |- |ఎం. కథర్ష |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1974 ఏప్రిల్ 03 | 1980 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |సి. డి. నటరాజన్ |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1974 ఏప్రిల్ 03 | 1980 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |[[జి. లక్ష్మణన్]] |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1974 ఏప్రిల్ 03 | 1980 జనవరి 08 |1 |[[చెన్నై నార్త్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|చెన్నై ఉత్తర]] [[లోక్‌సభ]] సభ్యుడుగా ఎన్నికయ్యారు |- |ఎస్. ఎ. ఖాజా మొహిదీన్ |{{party name with color|Indian Union Muslim League}} | 1974 ఏప్రిల్ 03 | 1980 ఏప్రిల్ 02 |2 | |- |వలంపురి జాన్ |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1974 ఏప్రిల్ 03 | 1974 అక్టోబరు 14 |1 | అనర్హులు |- |ఎస్. రంగనాథన్ |style="background-color: {{party color|Independent politician}}" | |[[స్వతంత్రపురం|IND]] | 1974 ఏప్రిల్ 03 | 1980 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |ఎం. ఎస్. అబ్దుల్ ఖాదర్ |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1972 ఏప్రిల్ 03 | 1978 ఏప్రిల్ 02 |1 |అన్నాడీఎంకేలో చేరారు |- |ఎం. సి. బాలన్ |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1972 ఏప్రిల్ 03 | 1978 ఏప్రిల్ 02 |1 |అన్నాడీఎంకేలో చేరారు |- |కె. ఎ. కృష్ణస్వామి |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1972 ఏప్రిల్ 03 | 1978 ఏప్రిల్ 02 |1 |అన్నాడీఎంకేలో చేరారు |- |వి. వి. స్వామినాథన్ |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1972 ఏప్రిల్ 03 | 1978 ఏప్రిల్ 02 |1 |అన్నాడీఎంకేలో చేరారు |- |ఎం. కమలనాథన్ |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1972 ఏప్రిల్ 03 | 1978 ఏప్రిల్ 02 |2 | |- |ఎ. కె. రెఫాయే |{{party name with color|Indian Union Muslim League}} | 1972 ఏప్రిల్ 03 | 1978 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |ఎం. కమలనాథన్ |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1971 జూలై 29 | 1972 ఏప్రిల్ 02 |1 |ఉపఎన్నిక - జి పి. సోమసుందరం మరణం |- |టి. కె. శ్రీనివాసన్ |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1970 ఏప్రిల్ 03 | 1976 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |ఎస్. ఎస్. రాజేంద్రన్ |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1970 ఏప్రిల్ 03 | 1976 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |ఎస్. S. మరిస్వామి |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1970 ఏప్రిల్ 03 | 1976 ఏప్రిల్ 02 |2 | |- |కంచి కళ్యాణసుందరం |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1970 ఏప్రిల్ 03 | 1976 ఏప్రిల్ 02 |2 | |- |టి. వి. ఆనందన్ |{{party name with color|Indian National Congress (Organisation)}} | 1970 ఏప్రిల్ 03 | 1976 ఏప్రిల్ 02 |2 | |- |ఎ. కె. ఎ. అబ్దుల్ సమద్ |{{party name with color|Indian Union Muslim League}} | 1970 ఏప్రిల్ 03 | 1976 ఏప్రిల్ 02 |2 | |- |కంచి కళ్యాణసుందరం |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1969 సెప్టెంబరు 23 | 1970 ఏప్రిల్ 02 |1 |ఉపఎన్నిక - ఎస్. ఎస్. వాసన్ మరణం |} === మద్రాసు రాష్ట్రం === {| class="wikitable sortable" !పేరు ! colspan="2" |పార్టీ !పదవీకాలం ప్రారంభం !పదవీకాలం ముగింపు !పర్యాయాలు !గమనికలు |- |జి. ఎ. అప్పన్ |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1968 ఏప్రిల్ 03 | 1974 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |తిల్లై విల్లలన్ |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1968 ఏప్రిల్ 03 | 1974 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |కె. ఎస్. రామస్వామి |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1968 ఏప్రిల్ 03 | 1974 ఏప్రిల్ 02 |2 | |- |ఎం. ఆర్. వెంకటరామన్ | style="background-color: {{party color|Communist Party of India (Marxist)}}" | |[[కమ్యూనిస్టు పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (మార్కిస్టు)|CPM]] | 1968 ఏప్రిల్ 03 | 1974 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |మరియాదాస్ రుత్నస్వామి |{{party name with color|Swatantra Party}} | 1968 ఏప్రిల్ 03 | 1974 ఏప్రిల్ 02 |2 | |- |ఎస్. ఎ. ఖాజా మొహిదీన్ |{{party name with color|Indian Union Muslim League}} | 1968 ఏప్రిల్ 03 | 1974 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |వి. వి. రామసామి |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1967 మార్చి 20 | 1968 ఏప్రిల్ 02 |1 |ఉపఎన్నిక - రాజీనామా సి. ఎన్. అన్నాదురై |- |టి. చెంగల్వరోయన్ |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1966 ఏప్రిల్ 03 | 1972 ఏప్రిల్ 02 |2 |[[ఇండియన్ నేషనల్ కాంగ్రెస్ (ఆర్గనైజేషన్)|INC (O)]] చేరారు |- |ఎన్. రామకృష్ణ అయ్యర్ |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1966 ఏప్రిల్ 03 | 1972 ఏప్రిల్ 02 |3 | |- |ఆర్. టి.పార్థసారథి |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1966 ఏప్రిల్ 03 | 1972 ఏప్రిల్ 02 |1 |[[ఇండియన్ నేషనల్ కాంగ్రెస్ (ఆర్గనైజేషన్)|INC (O)]] చేరారు |- |ఎన్. ఆర్. ఎం. స్వామి |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1966 ఏప్రిల్ 03 | 1972 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |జి. పి. సోమసుందరం |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1966 ఏప్రిల్ 03 | 1971 జూన్ 25 |1 |మరణం |- |కె. సుందరం |{{party name with color|Swatantra Party}} | 1966 ఏప్రిల్ 03 | 1972 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |లలిత జి రాజగోపాలన్ |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1965 జనవరి 13 | 1970 ఏప్రిల్ 02 |1 |ఉపఎన్నిక - జి. రాజగోపాలన్ మరణం |- |పి. తనులింగం |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1964 జూలై 09 | 1968 ఏప్రిల్ 02 |1 |ఉపఎన్నిక - రాజీనామా ఎం. ఎ. మాణిక్కవేలు నాయకర్ |- |టి. వి. ఆనందన్ |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1964 ఏప్రిల్ 03 | 1970 ఏప్రిల్ 02 |1 |[[ఇండియన్ నేషనల్ కాంగ్రెస్ (ఆర్గనైజేషన్)|INC (O)]] చేరారు |- |ఎస్. చంద్రశేఖర్ |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1964 ఏప్రిల్ 03 | 1970 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |జి. రాజగోపాలన్ |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1964 ఏప్రిల్ 03 |1964 నవంబరు 16 |1 |మరణం |- |ఎస్. ఎస్. వాసన్ |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1964 ఏప్రిల్ 03 |28-ఆగస్టు-1969 |1 |మరణం |- |ఎస్. S. మరిస్వామి |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1964 ఏప్రిల్ 03 | 1970 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |ఎ. కె. ఎ. అబ్దుల్ సమద్ |{{party name with color|Indian Union Muslim League}} | 1964 ఏప్రిల్ 03 | 1970 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |టి. చెంగల్వరోయన్ |{{party name with color|Indian National Congress}} |1963 ఆగస్టు 09 | 1966 ఏప్రిల్ 02 |1 |ఉపఎన్నిక - థామస్ శ్రీనివాసన్ మరణం |- |కె. సంతానం |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1962 ఏప్రిల్ 17 | 1964 ఏప్రిల్ 02 |2 |ఉపఎన్నిక - రాజీనామా బి. పరమేశ్వరన్ |- |ఎం. జె. జమాల్ మొహిదీన్ |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1962 ఏప్రిల్ 03 | 1968 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |శివషణ్ముగం పిళ్లై |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1962 ఏప్రిల్ 03 | 1968 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |కె. ఎస్. రామస్వామి |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1962 ఏప్రిల్ 03 | 1968 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |ఎం. ఎ. మాణిక్కవేలు నాయకర్ |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1962 ఏప్రిల్ 03 | 1964 ఏప్రిల్ 15 |1 |రాజీనామా చేశారు |- |[[సి.ఎన్.అన్నాదురై|సి. ఎన్. అన్నాదురై]] |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1962 ఏప్రిల్ 03 | 1967 ఫిబ్రవరి 25 |1 |మద్రాస్ లెజిస్లేటివ్ కౌన్సిల్కు ఎన్నికయ్యారు |- |మరియాదాస్ రుత్నస్వామి |{{party name with color|Swatantra Party}} | 1962 ఏప్రిల్ 03 | 1968 ఏప్రిల్ 02 |2 | |- |కె. సంతానం |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1960 ఏప్రిల్ 18 | 1962 ఏప్రిల్ 02 |1 |ఉపఎన్నిక |- |ఎన్. ఎం. అన్వర్ |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1960 ఏప్రిల్ 03 | 1966 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |కె. మాధవ మీనన్ |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1960 ఏప్రిల్ 03 | 1966 ఏప్రిల్ 02 |2 | |- |టి. ఎస్. పట్టాభిరామన్ |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1960 ఏప్రిల్ 03 | 1966 ఏప్రిల్ 02 |3 | |- |థామస్ శ్రీనివాసన్ |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1960 ఏప్రిల్ 03 | 1963 ఏప్రిల్ 17 |1 |మరణం |- |ఎన్. రామకృష్ణ అయ్యర్ |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1960 ఏప్రిల్ 03 | 1966 ఏప్రిల్ 02 |2 | |- |జి. పార్థసారథి |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1960 ఏప్రిల్ 03 | 1966 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |పి. రామమూర్తి |{{party name with color|Communist Party of India}} | 1960 ఏప్రిల్ 03 | 1966 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |ఆర్. గోపాలకృష్ణన్ |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1960 మార్చి 12 | 1964 ఏప్రిల్ 02 |1 |ఉపఎన్నిక - హెచ్. డి. రాజా మరణం |- |అబ్దుల్ రహీమ్ |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1958 ఏప్రిల్ 03 | 1962 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |అవినాశిలింగం చెట్టియార్ |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1958 ఏప్రిల్ 03 | 1964 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |ఎస్. చట్టనాథ కరాయలర్ |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1958 ఏప్రిల్ 03 | 1964 ఏప్రిల్ 02 |2 | |- |ఎన్. ఎం. లింగం |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1958 ఏప్రిల్ 03 | 1964 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |బి. పరమేశ్వరన్ |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1958 ఏప్రిల్ 03 | 1962 మార్చి 12 |1 |[[మదురాంతకం శాసనసభ నియోజకవర్గం|మదురాంతకం]] శాసనసభ సభ్యుడుగా ఎన్నికయ్యారు |- |జి. రాజగోపాలన్ |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1958 ఏప్రిల్ 03 | 1964 ఏప్రిల్ 02 |2 | |- |హెచ్. డి. రాజా |{{party name with color|Republican Party of India}} | 1958 ఏప్రిల్ 03 |1959 నవంబరు 30 |2 |మరణం |- |[[అమ్ము స్వామినాథన్]] |{{party name with color|Indian National Congress}} |1957 నవంబరు 09 | 1960 ఏప్రిల్ 02 |1 |ఉపఎన్నిక - రాజీనామా కె. ఎస్. హెగ్డే |- |ఎన్. రామకృష్ణ అయ్యర్ |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1957 ఏప్రిల్ 22 | 1960 ఏప్రిల్ 02 |1 |ఉపఎన్నిక - పార్వతి కృష్ణన్ రాజీనామా |- |టి. ఎస్. పట్టాభిరామన్ |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1957 ఏప్రిల్ 20 | 1960 ఏప్రిల్ 02 |2 |ఉపఎన్నిక - రాజీనామా పి. సుబ్బరాయన్ |- |దావూద్ అలీ మీర్జా |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1956 డిసెంబరు 11 | 1962 ఏప్రిల్ 02 |1 |ఉపఎన్నిక - |- |టి. ఎన్. రామమూర్తి |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1956 ఏప్రిల్ 03 | 1962 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |ఎస్. వెంకటరామన్ |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1956 ఏప్రిల్ 03 | 1962 ఏప్రిల్ 02 |2 | |- |[[వి. కె. కృష్ణ మేనన్|వి. కె. కృష్ణ మీనన్]] |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1956 ఏప్రిల్ 03 | 1957 మార్చి 15 |2 |[[ముంబై నార్త్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ముంబై నార్త్]] [[లోక్‌సభ]] సభ్యుడుగా ఎన్నికయ్యారు |- |వి.ఎం. ఒబైదుల్లా సాహిబ్ |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1956 ఏప్రిల్ 03 | 1958 ఫిబ్రవరి 21 |2 |మరణం |- |ఆర్కాట్ రామసామి ముదలియార్ |style="background-color: {{party color|Independent politician}}" | |[[స్వతంత్ర రాజకీయవేత్త|IND]] | 1956 ఏప్రిల్ 03 | 1962 ఏప్రిల్ 02 |2 | |- |టి. వి. కమలస్వామి |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1954 ఏప్రిల్ 03 | 1960 ఏప్రిల్ 02 |2 | |- |పి. ఎస్. రాజగోపాల్ నాయుడు |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1954 ఏప్రిల్ 03 | 1960 ఏప్రిల్ 02 |2 | |- |కె. మాధవ మీనన్ |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1954 ఏప్రిల్ 03 | 1960 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |[[కె.ఎస్.హెగ్డే|కె.ఎస్. హెగ్డే]] |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1954 ఏప్రిల్ 03 | 1957 ఆగస్టు 21 |2 |రాజీనామా చేశారు |- |పి. సుబ్బరాయన్ |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1954 ఏప్రిల్ 03 | 1957 మార్చి 04 |1 |[[తిరుచెంగోడ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|తిరుచెంగోడ్ లోక్‌సభ]] సభ్యుడుగా ఎన్నికయ్యారు |- |పార్వతి కృష్ణన్ |{{party name with color|Communist Party of India}} | 1954 ఏప్రిల్ 03 | 1957 మార్చి 12 |1 |[[కోయంబత్తూరు లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|కోయంబత్తూరు లోక్‌సభ]] సభ్యుడా ఎన్నికయ్యారు |- |వి. కె. కృష్ణ మీనన్ |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1953 మే 26 | 1956 ఏప్రిల్ 02 |1 |ఉపఎన్నిక |- |[[నీలం సంజీవ రెడ్డి]] |{{party name with color|Indian National Congress}} |1952 ఆగస్టు 22 | 1953 సెప్టెంబరు 15 |1 | |- |టి. భాస్కర్ రావు |style="background-color: {{party color|Independent politician}}" | |[[స్వతంత్ర రాజకీయవేత్త|IND]] | 1952 ఏప్రిల్ 03 | 1960 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |ఎన్. గోపాలస్వామి అయ్యంగార్ |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1952 ఏప్రిల్ 03 | 1953 ఫిబ్రవరి 10 |1 |మరణం |- |ఎస్. చట్టనాథ కరాయలర్ |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1952 ఏప్రిల్ 03 | 1958 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |జి. రాజగోపాలన్ |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1952 ఏప్రిల్ 03 | 1958 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |వి. ఎం. సురేంద్ర రామ్ |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1952 ఏప్రిల్ 03 | 1958 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |[[ఎన్. జి. రంగా]] |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1952 ఏప్రిల్ 03 | 1957 మార్చి 16 |1 |[[తెనాలి లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|తెనాలి లోక్‌సభ]] సభ్యుడుగా ఎన్నికయ్యారు |- |పైడా వెంకటనారాయణ |{{party name with color|Praja Socialist Party}} | 1952 ఏప్రిల్ 03 | 1958 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |హెచ్. డి. రాజా |{{party name with color|Republican Party of India}} | 1952 ఏప్రిల్ 03 | 1958 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |ఎం. ముహమ్మద్ ఇస్మాయిల్ |{{party name with color|Indian Union Muslim League}} | 1952 ఏప్రిల్ 03 | 1958 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |మోనా హెన్స్‌మాన్ |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1952 ఏప్రిల్ 03 | 1956 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |వి. ఎం. ఒబైదుల్లా సాహిబ్ |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1952 ఏప్రిల్ 03 | 1956 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |టి. ఎస్. పట్టాభిరామన్ |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1952 ఏప్రిల్ 03 | 1956 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |ఎస్. వెంకటరామన్ |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1952 ఏప్రిల్ 03 | 1956 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |ఎస్. శంభు ప్రసాద్ |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1952 ఏప్రిల్ 03 | 1956 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |ఆర్కాట్ రామసామి ముదలియార్ |style="background-color: {{party color|Independent politician}}" | |[[స్వతంత్ర రాజకీయవేత్త|IND]] | 1952 ఏప్రిల్ 03 | 1956 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |[[పుచ్చలపల్లి సుందరయ్య]] |{{party name with color|Communist Party of India}} | 1952 ఏప్రిల్ 03 | 1955 మార్చి 21 |1 | |- |కె. రామారావు |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1952 ఏప్రిల్ 03 | 1954 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |కె. ఎం. రహమతుల్లా |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1952 ఏప్రిల్ 03 | 1954 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |పి. ఎస్. రాజగోపాల్ నాయుడు |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1952 ఏప్రిల్ 03 | 1954 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |టి.వి. కమలస్వామి |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1952 ఏప్రిల్ 03 | 1954 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |కె. ఎస్. హెగ్డే |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1952 ఏప్రిల్ 03 | 1954 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |ఎస్. గురుస్వామి అయ్యర్ |style="background-color: {{party color|Independent politician}}" | |[[స్వతంత్ర రాజకీయవేత్త|IND]] | 1952 ఏప్రిల్ 03 | 1954 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |బి.వి. కక్కిలయ |{{party name with color|Communist Party of India}} | 1952 ఏప్రిల్ 03 | 1954 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |ఇ. కె. ఇంబిచ్చి బావ |{{party name with color|Communist Party of India}} | 1952 ఏప్రిల్ 03 | 1954 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |[[భోగరాజు పట్టాభి సీతారామయ్య|పట్టాభి సీతారామయ్య]] |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1952 ఏప్రిల్ 03 | 1952 జూలై 02 |1 | |} == ఇవి కూడా చూడండి == * [[2013 రాజ్యసభ ఎన్నికలు]] == మూలాలు == {{మూలాలజాబితా}} == వెలుపలి లంకెలు == *[http://rajyasabha.nic.in Rajya Sabha homepage hosted by the Indian government] *[https://web.archive.org/web/20090621155536/http://rajyasabha.nic.in/faq/freaq.htm Rajya Sabha FAQ page hosted by the Indian government] *[https://web.archive.org/web/20090419110344/http://www.rajyasabha.nic.in/whoswho/hindiwhoswho.htm Nominated members list] *[https://web.archive.org/web/20090419165814/http://164.100.24.167:8080/members/StatewiseList.asp State wise list] {{రాజ్యసభ}} [[వర్గం:రాజ్యసభ సభ్యుల జాబితాలు]] [[వర్గం:రాజ్యసభ సభ్యుల జాబితాలు|తమిళనాడు]] [[వర్గం:తమిళనాడు నుండి ఎన్నికైన రాజ్యసభ సభ్యులు]] [[వర్గం:తమిళనాడుకు సంబంధించిన జాబితాలు|రాజ్యసభ]] [[వర్గం:జాబితాలు]] [[వర్గం:రాజ్యసభ సభ్యులు]] [[వర్గం:తరచూ నవీకరించవలసిన వ్యాసాలు]] jk7fst22qv2hqo4nr2wt91eq5nlo6kx 4594873 4594870 2025-06-29T14:28:27Z యర్రా రామారావు 28161 /* తమిళనాడు */ 4594873 wikitext text/x-wiki తమిళనాడు నుండి రాజ్యసభ ( కౌన్సిల్ ఆఫ్ స్టేట్స్) సభ్యులు, [[తమిళనాడు శాసనసభ]] సభ్యులచే ఎన్నుకుంటారు. [[రాజ్యసభ]] ఎన్నికలలో గెలిచిన అభ్యర్థులను " [[పార్లమెంటు సభ్యుడు|పార్లమెంటు సభ్యులు]]" అని పిలుస్తారు. వారు ఆరేళ్లపాటు ఆ పదవిలో ఉంటారు. కొత్త చట్టాలను రూపొందించడం లేదా [[భారతదేశం|భారతదేశంలోని]] పౌరులందరిపై ప్రభావం చూపే ప్రస్తుత చట్టాలను తొలగించడం లేదా మెరుగుపరచడం వంటి విషయాలపై [[న్యూ ఢిల్లీ|న్యూఢిల్లీ]] లోని [[నూతన పార్లమెంటు భవనం (న్యూఢిల్లీ)|సంసద్ భవన్‌లోని]] రాజ్యసభ ఛాంబర్‌లో సభ సమావేశమవుతుంది. [[తమిళనాడు]] నుంచి 18 మంది సభ్యులను ఎన్నుకునేందుకు ఎన్నికలు జరుగుతాయి.<ref name="RSat-work">{{cite web|title=Composition of Rajya Sabha - Rajya Sabha At Work|url=http://rajyasabha.nic.in/rsnew/rsat_work/chapter-2.pdf|url-status=dead|website=rajyasabha.nic.in|publisher=Rajya Sabha Secretariat, New Delhi|accessdate=28 December 2015|archiveurl=https://web.archive.org/web/20160305020442/http://rajyasabha.nic.in/rsnew/rsat_work/chapter-2.pdf|archivedate=5 March 2016}}</ref><ref>{{cite web|title=Rajya Sabha Election 2017: Here Is How Members Are Elected To Upper House|url=https://www.ndtv.com/india-news/rajya-sabha-election-2017-here-is-how-members-are-elected-to-upper-house-1734558|access-date=5 April 2021|website=NDTV.com}}</ref> == ప్రస్తుత రాజ్యసభ సభ్యులు == మూలం: డిజిటల్ సంసద్<ref>{{cite web|url=https://sansad.in/rs/members|title=List of Members|date=19 May 2025|work=[[National Informatics Centre]]|access-date=25 May 2025|archive-date=29 May 2025|archive-url=https://web.archive.org/web/20250529091102/https://sansad.in/rs/members|url-status=live}}</ref> {|class="wikitable sortable" style="text-align:center;" !colspan=9|{{Party index link|Indian National Developmental Inclusive Alliance|INDIA}} (12){{pad}}{{Party index link|National Democratic Alliance|NDA}} (6) |- !colspan=9|{{Party index link|Dravida Munnetra Kazhagam|DMK}} (10){{pad}}{{Party index link|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam|AIADMK}} (4){{pad}}{{Party index link|Independent politician|IND}} (1){{pad}}{{Party index link|Indian National Congress|INC}} (1){{pad}}{{Party index link|Makkal Needhi Maiam|MNM}} (1){{pad}}{{Party index link|Tamil Maanila Congress (Moopanar)|TMC(M)}} (1) |- !rowspan=2|. !rowspan=2|పేరు !rowspan=2 colspan=2|రాజకీయ పార్టీ !rowspan=2 colspan=2|కూటమి !colspan=2|తేదీ !rowspan=2|మొత్తం పదవీ కాలాలు |- !పదవీకాలం ప్రారంభం !పదవీకాలం ముగింపు |- !1 |ఐ. ఎస్. ఇన్బదురై |[[ఆల్ ఇండియా అన్నా ద్రవిడ మున్నేట్ర కజగం]] |{{party color cell|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} |[[National Democratic Alliance|NDA]] |{{party color cell|National Democratic Alliance}} |25 జూలై 2025 |24 జూలై 2031 |1 |- !2 |ఎం. ధనపాల్ |[[ఆల్ ఇండియా అన్నా ద్రవిడ మున్నేట్ర కజగం]] |{{party color cell|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} |[[National Democratic Alliance|NDA]] |{{party color cell|National Democratic Alliance}} |25 జూలై 2025 |24 జూలై 2031 |1 |- !3 |పి. విల్సన్ |[[ద్రవిడ మున్నేట్ర కజగం]] |{{party color cell|Dravida Munnetra Kazhagam}} |[[Indian National Developmental Inclusive Alliance|INDIA]] |{{party color cell|Indian National Developmental Inclusive Alliance}} |25 జూలై 2025 |24 జూలై 2031 |2 |- !4 |[[సల్మా (రచయిత్రి)|రక్కయ్య]] |[[ద్రవిడ మున్నేట్ర కజగం]] |{{party color cell|Dravida Munnetra Kazhagam}} |[[Indian National Developmental Inclusive Alliance|INDIA]] |{{party color cell|Indian National Developmental Inclusive Alliance}} |25 జూలై 2025 |24 జూలై 2031 |1 |- !5 |ఎస్.ఆర్.శివలింగం |[[ద్రవిడ మున్నేట్ర కజగం]] |{{party color cell|Dravida Munnetra Kazhagam}} |[[Indian National Developmental Inclusive Alliance|INDIA]] |{{party color cell|Indian National Developmental Inclusive Alliance}} |25 జూలై 2025 |24 జూలై 2031 |1 |- !6 |[[కమల్ హాసన్]] |[[మక్కల్ నీది మయ్యం]] |{{party color cell|Makkal Needhi Maiam}} |[[Indian National Developmental Inclusive Alliance|INDIA]] |{{party color cell|Indian National Developmental Inclusive Alliance}} |25 జూలై 2025 |24 జూలై 2031 |1 |- !7 |సి.వీ. షణ్ముగం |[[ఆల్ ఇండియా అన్నా ద్రవిడ మున్నేట్ర కజగం]] |{{party color cell|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} |[[National Democratic Alliance|NDA]] |{{party color cell|National Democratic Alliance}} |30 జూన్ 2022 |29 జూన్ 2028 |1 |- !8 |కె.ఆర్.ఎన్. రాజేష్‌కుమార్ |[[ద్రవిడ మున్నేట్ర కజగం]] |{{party color cell|Dravida Munnetra Kazhagam}} |[[Indian National Developmental Inclusive Alliance|INDIA]] |{{party color cell|Indian National Developmental Inclusive Alliance}} |30 జూన్ 2022 |29 జూన్ 2028 |2 |- !9 |ఆర్. గిరిరాజన్ |[[ద్రవిడ మున్నేట్ర కజగం]] |{{party color cell|Dravida Munnetra Kazhagam}} |[[Indian National Developmental Inclusive Alliance|INDIA]] |{{party color cell|Indian National Developmental Inclusive Alliance}} |30 జూన్ 2022 |29 జూన్ 2028 |1 |- !10 |ఎస్. కళ్యాణసుందరం |[[ద్రవిడ మున్నేట్ర కజగం]] |{{party color cell|Dravida Munnetra Kazhagam}} |[[Indian National Developmental Inclusive Alliance|INDIA]] |{{party color cell|Indian National Developmental Inclusive Alliance}} |30 జూన్ 2022 |29 జూన్ 2028 |1 |- !11 |ఆర్. ధర్మర్ |[[స్వతంత్ర రాజకీయ నాయకులు|స్వతంత్ర]] |{{party color cell|Independent politician}} |[[National Democratic Alliance|NDA]] |{{party color cell|National Democratic Alliance}} |30 జూన్ 2022 |29 జూన్ 2028 |1 |- !12 |పి. చిదంబరం |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |{{party color cell|Indian National Congress}} |[[Indian National Developmental Inclusive Alliance|INDIA]] |{{party color cell|Indian National Developmental Inclusive Alliance}} |30 జూన్ 2022 |29 జూన్ 2028 |2 |- !13 |[[కనిమొళి ఎన్.వీ.ఎన్.సోము]] |[[ద్రవిడ మున్నేట్ర కజగం]] |{{party color cell|Dravida Munnetra Kazhagam}} |[[Indian National Developmental Inclusive Alliance|INDIA]] |{{party color cell|Indian National Developmental Inclusive Alliance}} |27 సెప్టెంబరు 2021 |2 ఏప్రిల్ 2026 |1 |- !14 |[[మునిస్వామి తంబిదురై|ఎం. తంబిదురై]] |[[ఆల్ ఇండియా అన్నా ద్రవిడ మున్నేట్ర కజగం]] |{{party color cell|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} |[[National Democratic Alliance|NDA]] |{{party color cell|National Democratic Alliance}} |3 ఏప్రిల్ 2020 |2 ఏప్రిల్ 2026 |1 |- !15 |తిరుచ్చి శివ |[[ద్రవిడ మున్నేట్ర కజగం]] |{{party color cell|Dravida Munnetra Kazhagam}} |[[Indian National Developmental Inclusive Alliance|INDIA]] |{{party color cell|Indian National Developmental Inclusive Alliance}} |3 ఏప్రిల్ 2020 |2 ఏప్రిల్ 2026 |4 |- !16 |అంతియూర్ పి. సెల్వరాసు |[[ద్రవిడ మున్నేట్ర కజగం]] |{{party color cell|Dravida Munnetra Kazhagam}} |[[Indian National Developmental Inclusive Alliance|INDIA]] |{{party color cell|Indian National Developmental Inclusive Alliance}} |3 ఏప్రిల్ 2020 |2 ఏప్రిల్ 2026 |1 |- !17 |ఎన్.ఆర్. ఎలాంగో |[[ద్రవిడ మున్నేట్ర కజగం]] |{{party color cell|Dravida Munnetra Kazhagam}} |[[Indian National Developmental Inclusive Alliance|INDIA]] |{{party color cell|Indian National Developmental Inclusive Alliance}} |3 ఏప్రిల్ 2020 |2 ఏప్రిల్ 2026 |1 |- !18 |జి. కె. వాసన్ |[[తమిళ మానిల కాంగ్రెస్|తమిళ మానిలా కాంగ్రెస్]] |{{party color cell|Tamil Maanila Congress (Moopanar)}} |[[National Democratic Alliance|NDA]] |{{party color cell|National Democratic Alliance}} |3 ఏప్రిల్ 2020 |2 ఏప్రిల్ 2026 |3 |} == రాజ్యసభ సభ్యులందరి కాలక్రమ జాబితా == ఇది తమిళనాడు నుండి మాజీ రాజ్యసభ సభ్యుల పదవీకాలం వారీగా జాబితా, సభ్యుని ఎన్నిక చివరి తేదీ నాటికి కాలక్రమానుసారంగా ఏర్పాటు చేయబడింది. === తమిళనాడు === {|class="wikitable sortable" style="width:100%; text-align:center" !rowspan=2|పేరు !rowspan=2 colspan=2|రాజకీయ పార్టీ !colspan=2|తేది !rowspan=2|పదవీ పర్యాయాలు !rowspan=2|సెలవు తేదీ/కారణం |- !పదవి ప్రారంభం !పదవీ విరమణ |- |style="background:#DBD7D2;"|ఐ. ఎస్. ఇన్బాదురై |{{party color cell|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} |style="background:#DBD7D2;"|AIADMK |style="background:#DBD7D2;"|2025 జులై 25 |style="background:#DBD7D2;"|2031 జులై 24 |style="background:#DBD7D2;"|1 |style="background:#DBD7D2;"|పదవిలో ఉన్నారు |- |style="background:#DBD7D2;"|ఎం. ధనపాల్ |{{party color cell|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} |style="background:#DBD7D2;"|AIADMK |style="background:#DBD7D2;"|2025 జులై 25 |style="background:#DBD7D2;"|2031 జులై 24 |style="background:#DBD7D2;"|1 |style="background:#DBD7D2;"|పదవిలో ఉన్నారు |- |style="background:#DBD7D2;"|పి. విల్సన్ |{{party color cell|Dravida Munnetra Kazhagam}} |style="background:#DBD7D2;"|DMK |style="background:#DBD7D2;"|2025 జులై 25 |style="background:#DBD7D2;"|2031 జులై 24 |style="background:#DBD7D2;"|2 |style="background:#DBD7D2;"|పదవిలో ఉన్నారు |- |style="background:#DBD7D2;"|[[సల్మా (రచయిత్రి)|రక్కియ్య]] |{{party color cell|Dravida Munnetra Kazhagam}} |style="background:#DBD7D2;"|DMK |style="background:#DBD7D2;"|2025 జులై 25 |style="background:#DBD7D2;"|2031 జులై 24 |style="background:#DBD7D2;"|1 |style="background:#DBD7D2;"|పదవిలో ఉన్నారు |- |style="background:#DBD7D2;"|ఎస్. ఆర్. శివలింగం |{{party color cell|Dravida Munnetra Kazhagam}} |style="background:#DBD7D2;"|DMK |style="background:#DBD7D2;"|2025 జులై 25 |style="background:#DBD7D2;"|2031 జులై 24 |style="background:#DBD7D2;"|1 |style="background:#DBD7D2;"|పదవిలో ఉన్నారు |- |style="background:#DBD7D2;"|[[కమల్ హాసన్]] |{{party color cell|Makkal Needhi Maiam}} |style="background:#DBD7D2;"|MNM |style="background:#DBD7D2;"|2025 జులై 25 |style="background:#DBD7D2;"|2031 జులై 24 |style="background:#DBD7D2;"|1 |style="background:#DBD7D2;"|పదవిలో ఉన్నారు |- |style="background:#DBD7D2;"|సి.వి. షణ్ముగం |{{party color cell|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} |style="background:#DBD7D2;"|AIADMK |style="background:#DBD7D2;"|30 June 2022 |style="background:#DBD7D2;"|29 June 2028 |style="background:#DBD7D2;"|1 |style="background:#DBD7D2;"|పదవిలో ఉన్నారు |- |style="background:#DBD7D2;"|ఆర్. ధర్మర్ |{{party color cell|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} |style="background:#DBD7D2;"|AIADMK |style="background:#DBD7D2;"|30 June 2022 |style="background:#DBD7D2;"|29 June 2028 |style="background:#DBD7D2;"|1 |style="background:#DBD7D2;"|పదవిలో ఉన్నారు |- |style="background:#DBD7D2;"|కె.ఆర్.ఎన్. రాజేష్‌కుమార్ |{{party color cell|Dravida Munnetra Kazhagam}} |style="background:#DBD7D2;"|DMK |style="background:#DBD7D2;"|30 June 2022 |style="background:#DBD7D2;"|29 June 2028 |style="background:#DBD7D2;"|2 |style="background:#DBD7D2;"|పదవిలో ఉన్నారు |- |style="background:#DBD7D2;"|ఆర్. గిరిరాజన్ |{{party color cell|Dravida Munnetra Kazhagam}} |style="background:#DBD7D2;"|DMK |style="background:#DBD7D2;"|30 June 2022 |style="background:#DBD7D2;"|29 June 2028 |style="background:#DBD7D2;"|1 |style="background:#DBD7D2;"|పదవిలో ఉన్నారు |- |style="background:#DBD7D2;"|ఎస్. కళ్యాణసుందరం |{{party color cell|Dravida Munnetra Kazhagam}} |style="background:#DBD7D2;"|DMK |style="background:#DBD7D2;"|30 June 2022 |style="background:#DBD7D2;"|29 June 2028 |style="background:#DBD7D2;"|1 |style="background:#DBD7D2;"|పదవిలో ఉన్నారు |- |style="background:#DBD7D2;"|పి. చిదంబరం |{{party color cell|Indian National Congress}} |style="background:#DBD7D2;"|[[Indian National Congress|INC]] |style="background:#DBD7D2;"|30 June 2022 |style="background:#DBD7D2;"|29 June 2028 |style="background:#DBD7D2;"|2 |style="background:#DBD7D2;"|పదవిలో ఉన్నారు |- |కె. ఆర్. ఎన్. రాజేష్‌కుమార్ |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} | 2022 జూన్ 30 | 2028 జూన్ 29 |2 | |- |ఎస్. కళ్యాణసుందరం |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} | 2022 జూన్ 30 | 2028 జూన్ 29 |1 | |- |ఆర్. గిరిరాజన్ |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} | 2022 జూన్ 30 | 2028 జూన్ 29 |1 | |- |[[పి. చిదంబరం]] |{{party name with color|Indian National Congress}} | 2022 జూన్ 30 | 2028 జూన్ 29 |1 | |- |సి. వి. షణ్ముగం |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} | 2022 జూన్ 30 | 2028 జూన్ 29 |1 | |- |ఆర్. ధర్మర్ |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} | 2022 జూన్ 30 | 2028 జూన్ 29 |1 | |- |కె. ఆర్. ఎన్. రాజేష్‌కుమార్ |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} | 2021 సెప్టెంబరు 27 | 2022 జూన్ 29 |1 |ఉపఎన్నిక - రాజీనామా ఆర్. వైతిలింగం |- |కనిమొళి ఎన్.వి.ఎన్. సోము |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} | 2021 సెప్టెంబరు 27 | 2026 ఏప్రిల్ 02 |1 |ఉపఎన్నిక - రాజీనామా కె. పి. మునుసామి |- |ఎం. ఎం. అబ్దుల్లా |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} | 2021 సెప్టెంబరు 06 |2025 జూలై 24 |1 |ఉపఎన్నిక - మరణం ఎ. మహమ్మద్జాన్ |- |[[ఎం. తంబిదురై]] |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} | 2020 ఏప్రిల్ 03 | 2026 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |కె. పి. మునుసామి |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} | 2020 ఏప్రిల్ 03 | 2021 మే 07 |1 |[[వేప్పనహళ్లి శాసనసభ నియోజకవర్గం|వేప్పనహళ్లి]] శాసనసభ సభ్యుడుగా ఎన్నికయ్యారు |- |జి. కె. వాసన్ |{{party name with color|Tamil Maanila Congress}} | 2020 ఏప్రిల్ 03 | 2026 ఏప్రిల్ 02 |3 | |- |పి. సెల్వరాజ్ |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} | 2020 ఏప్రిల్ 03 | 2026 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |తిరుచ్చి శివ |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} | 2020 ఏప్రిల్ 03 | 2026 ఏప్రిల్ 02 |4 | |- |ఎన్. ఆర్. ఎలాంగో |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} | 2020 ఏప్రిల్ 03 | 2026 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |ఎ. మహమ్మద్జాన్ |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} |2019 జూలై 25 | 2021 మార్చి 23 |1 |మరణం |- |ఎన్. చంద్రశేఖరన్ |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} |2019 జూలై 25 |2025 జూలై 24 |1 | |- |అన్బుమణి రామదాస్ |{{party name with color|Pattali Makkal Katchi}} |2019 జూలై 25 |2025 జూలై 24 |2 | |- |ఎం. షణ్ముగం |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} |2019 జూలై 25 |2025 జూలై 24 |1 | |- |పి. విల్సన్ |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} |2019 జూలై 25 |2025 జూలై 24 |1 | |- |వైకో |{{party name with color|Marumalarchi Dravida Munnetra Kazhagam}} |2019 జూలై 25 |2025 జూలై 24 |4 | |- |ఎ. నవనీతకృష్ణన్ |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} | 2016 జూన్ 30 | 2022 జూన్ 29 |2 | |- |ఎస్. ఆర్. బాలసుబ్రమణియన్ |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} | 2016 జూన్ 30 | 2022 జూన్ 29 |1 | |- |ఎ. విజయకుమార్ |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} | 2016 జూన్ 30 | 2022 జూన్ 29 |1 | |- |ఆర్. వైతిలింగం |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} | 2016 జూన్ 30 | 2021 మే 07 |1 |ఒరత్తనాడ్ శాసనసభ సభ్యుడుగా ఎన్నికయ్యారు |- |ఆర్. ఎస్. భారతి |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} | 2016 జూన్ 30 | 2022 జూన్ 29 |1 | |- |టి. కె. ఎస్. ఇలంగోవన్ |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} | 2016 జూన్ 30 | 2022 జూన్ 29 |1 | |- |ఎ. నవనీతకృష్ణన్ |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} | 2014 జూన్ 26 | 2016 జూన్ 29 |1 |ఉపఎన్నిక - అనర్హత టి. ఎం. సెల్వగణపతి |- |ఎస్. ముత్తుకరుప్పన్ |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} | 2014 ఏప్రిల్ 03 | 2020 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |విజిలా సత్యానంద్ |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} | 2014 ఏప్రిల్ 03 | 2020 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |కె. సెల్వరాజ్ |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} | 2014 ఏప్రిల్ 03 | 2020 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |శశికళ పుష్ప |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} | 2014 ఏప్రిల్ 03 | 2020 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |తిరుచ్చి శివ |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} | 2014 ఏప్రిల్ 03 | 2020 ఏప్రిల్ 02 |3 | |- |టి. కె. రంగరాజన్ | style="background-color: {{party color|Communist Party of India (Marxist)}}" | |[[కమ్యూనిస్టు పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (మార్కిస్టు)|CPM]]) | 2014 ఏప్రిల్ 03 | 2020 ఏప్రిల్ 02 |2 | |- |కె. ఆర్. అర్జునన్ |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} |2013 జూలై 25 | 2019 జూలై 24 |1 | |- |ఆర్. లక్ష్మణన్ |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} |2013 జూలై 25 | 2019 జూలై 24 |1 | |- |వి. మైత్రేయన్ |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} |2013 జూలై 25 | 2019 జూలై 24 |3 | |- |టి. రత్నవేల్ |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} |2013 జూలై 25 | 2019 జూలై 24 |1 | |- |[[కనిమొళి]] |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} |2013 జూలై 25 | 2019 మే 23 |2 |[[తూత్తుక్కుడి లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|తూత్తుక్కుడి లోక్‌సభ]] సభ్యుడుగా ఎన్నికయ్యారు |- |[[డి. రాజా]] |{{party name with color|Communist Party of India}} |2013 జూలై 25 |2019 జూలై 24 |2 | |- |ఎ. డబ్ల్యు. రబీ బెర్నార్డ్ |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} |2011 జూలై 19 | 2016 జూన్ 29 |1 |ఉపఎన్నిక - రాజీనామా కె వి. రామలింగం |- |కె. పి. రామలింగం |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} | 2010 జూన్ 30 | 2016 జూన్ 29 |1 | |- |టి. ఎం. సెల్వగణపతి |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} | 2010 జూన్ 30 | 2014 ఏప్రిల్ 17 |1 | అనర్హులు |- |ఎస్. తంగవేలు |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} | 2010 జూన్ 30 | 2016 జూన్ 29 |1 | |- |సుదర్శన నాచ్చియప్పన్ |{{party name with color|Indian National Congress}} | 2010 జూన్ 30 | 2016 జూన్ 29 |2 | |- |పాల్ మనోజ్ పాండియన్ |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} | 2010 జూన్ 30 | 2016 జూన్ 29 |1 | |- |కె. వి. రామలింగం |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} | 2010 జూన్ 30 | 2011 మే 20 |1 |ఈరోడ్ పశ్చిమ శాసనసభకు ఎన్నికయ్యారు |- |ఎస్. అమీర్ అలీ జిన్నా |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} | 2008 ఏప్రిల్ 03 | 2014 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |[[వాసంతి స్టాన్లీ]] |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} | 2008 ఏప్రిల్ 03 | 2014 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |జి. కె. వాసన్ |{{party name with color|Indian National Congress}} | 2008 ఏప్రిల్ 03 | 2014 ఏప్రిల్ 02 |2 | |- |జయంతీ నటరాజన్ |{{party name with color|Indian National Congress}} | 2008 ఏప్రిల్ 03 | 2014 ఏప్రిల్ 02 |4 | |- |టి. కె. రంగరాజన్ | style="background-color: {{party color|Communist Party of India (Marxist)}}" | |[[కమ్యూనిస్టు పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (మార్కిస్టు)|CPM]] | 2008 ఏప్రిల్ 03 | 2014 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |ఎన్. బాలగంగ |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} | 2008 ఏప్రిల్ 03 | 2014 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |[[కనిమొళి]] |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} |2007 జూలై 25 |2013 జూలై 25 |1 | |- |తిరుచ్చి శివ |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} |2007 జూలై 25 |2013 జూలై 25 |2 | |- |బి.ఎస్. జ్ఞానదేశికన్ |{{party name with color|Indian National Congress}} |2007 జూలై 25 |2013 జూలై 25 |2 | |- |[[డి. రాజా]] |{{party name with color|Communist Party of India}} |2007 జూలై 25 |2013 జూలై 25 |1 | |- |ఎ. ఇళవరసన్ |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} |2007 జూలై 25 |2013 జూలై 25 |1 | |- |వి. మైత్రేయన్ |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} |2007 జూలై 25 |2013 జూలై 25 |2 | |- |కె. పి. కె. కుమరన్ |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} |2006 జూలై 11 |2007 జూలై 24 |1 |ఉపఎన్నిక - రాజీనామా ఆర్. శరత్‌కుమార్ |- |ఎస్. అన్బళగన్ |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} | 2004 జూన్ 30 | 2010 జూన్ 29 |1 | |- |టి. టి. వి. దినకరన్ |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} | 2004 జూన్ 30 | 2010 జూన్ 29 |1 | |- |ఎన్. ఆర్. గోవిందరాజర్ |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} | 2004 జూన్ 30 | 2010 జూన్ 29 |1 | |- |కె. మలైసామి |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} | 2004 జూన్ 30 | 2010 జూన్ 29 |1 | |- |అన్బుమణి రామదాస్ |{{party name with color|Pattali Makkal Katchi}} | 2004 జూన్ 30 | 2010 జూన్ 29 |1 | |- |సుదర్శన నాచ్చియప్పన్ |{{party name with color|Indian National Congress}} | 2004 జూన్ 30 | 2010 జూన్ 29 |1 | |- |ఎన్. జోతి |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} | 2002 ఏప్రిల్ 03 | 2008 మార్చి 27 |1 |రాజీనామా చేశారు |- |ఎస్. పి. ఎం. సయ్యద్ ఖాన్ |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} | 2002 ఏప్రిల్ 03 | 2008 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |సి. పెరుమాళ్ |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} | 2002 ఏప్రిల్ 03 | 2008 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |తంగ తమిళ్ సెల్వన్ |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} | 2002 ఏప్రిల్ 03 | 2008 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |ఆర్. షుణ్ముగసుందరం |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} | 2002 ఏప్రిల్ 03 | 2008 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |జి. కె. వాసన్ |{{party name with color|Indian National Congress}} | 2002 ఏప్రిల్ 03 | 2008 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |వి. మైత్రేయన్ |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} | 2002 జనవరి 15 | 2004 జూన్ 29 |1 |ఉపఎన్నిక - మరణం జి. కె. మూపనార్ |- |ఎస్. ఎస్. చంద్రన్ |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} |2001 జూలై 25 |2007 జూలై 24 |1 | |- |ఎస్. జి. ఇందిర |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} |2001 జూలై 25 |2007 జూలై 24 |1 | |- |ఆర్. కామరాజ్ |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} |2001 జూలై 25 |2007 జూలై 24 |1 | |- |పి. జి. నారాయణన్ |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} |2001 జూలై 25 |2007 జూలై 24 |1 | |- |ఆర్. శరత్‌కుమార్ |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} |2001 జూలై 25 | 2006 మే 31 |1 |రాజీనామా చేశారు |- |బి.ఎస్. జ్ఞానదేశికన్ |{{party name with color|Indian National Congress}} |2001 జూలై 25 |2007 జూలై 24 |1 | |- |తిరుచ్చి శివ |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} | 2000 జనవరి 14 | 2002 ఏప్రిల్ 02 |1 |ఉపఎన్నిక - మరణం ఆర్. కె. కుమార్ |- |కా. రా. సుబ్బియన్ |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} | 2000 జనవరి 14 | 2002 ఏప్రిల్ 02 |1 |ఉపఎన్నిక - టి. ఎం. వెంకటాచలం మరణం |- |ఎస్. అగ్నిరాజ్ |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1998 జూన్ 30 | 2004 జూన్ 29 |1 | |- |ఎం. ఎ. కాదర్ |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1998 జూన్ 30 | 2004 జూన్ 29 |1 | |- |ఎం. శంకరలింగం |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1998 జూన్ 30 | 2004 జూన్ 29 |1 | |- |ఎస్. శివసుబ్రమణియన్ |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1998 జూన్ 30 | 2004 జూన్ 29 |1 | |- |విడుతలై విరుంబి |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1998 జూన్ 30 | 2004 జూన్ 29 |3 | |- |[[జి కె మూపనర్|జి. కె. మూపనార్]] |{{party name with color|Tamil Maanila Congress}} | 1998 జూన్ 30 |30-ఆగస్టు-2001 |4 |మరణం |- |ఎస్. పీటర్ ఆల్ఫోన్స్ |{{party name with color|Tamil Maanila Congress}} | 1997 అక్టోబరు 10 | 2002 ఏప్రిల్ 02 |2 |ఉపఎన్నిక - స్వయంగా రాజీనామా |- |[[జయంతి నటరాజన్|జయంతీ నటరాజన్]] |{{party name with color|Tamil Maanila Congress}} | 1997 అక్టోబరు 10 |2001 జూలై 24 |3 |ఉపఎన్నిక - రాజీనామా జి. కె. మూపనార్ |- |ఎన్. అబ్దుల్ ఖాదర్ |{{party name with color|Tamil Maanila Congress}} | 1997 అక్టోబరు 10 | 1998 జూన్ 29 |1 |ఉపఎన్నిక - జయంతీ నటరాజన్ రాజీనామా |- |వి. పి. దురైసామి |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} |1996 నవంబరు 26 |2001 జూలై 24 |2 |ఉపఎన్నిక - స్వయంగా రాజీనామా |- |ఆర్. కె. కుమార్ |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1996 ఏప్రిల్ 03 | 1999 అక్టోబరు 03 |1 |మరణం |- |ఎస్. నిరైకులతన్ |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1996 ఏప్రిల్ 03 | 2002 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |టి. ఎం. వెంకటాచలం |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1996 ఏప్రిల్ 03 | 1999 డిసెంబరు 02 |1 |మరణం |- |పి. సౌందరరాజన్ |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1996 ఏప్రిల్ 03 | 2002 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |తలవాయి ఎన్. సుందరం |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1996 ఏప్రిల్ 03 | 2001 మే 18 |1 |కన్నియాకుమారి శాసనసభ్యుడుగా ఎన్నికయ్యారు |- |ఎస్. పీటర్ ఆల్ఫోన్స్ |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1996 ఏప్రిల్ 03 | 1997 సెప్టెంబరు 09 |1 |రాజీనామా చేశారు |- |ఒ. ఎస్. మణియన్ |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} |1995 జూలై 25 |2001 జూలై 24 |1 | |- |ఎన్. రాజేంద్రన్ |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} |1995 జూలై 25 |2001 జూలై 24 |1 | |- |ఆర్. మార్గబంధు |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} |1995 జూలై 25 |2001 జూలై 24 |1 | |- |డి. మస్తాన్ |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} |1995 జూలై 25 |2001 జూలై 24 |1 | |- |వి. పి. దురైసామి |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} |1995 జూలై 25 | 1996 అక్టోబరు 10 |1 |రాజీనామా చేశారు |- |జి. కె. మూపనార్ |{{party name with color|Indian National Congress}} |1995 జూలై 25 | 1997 సెప్టెంబరు 09 |3 | |- |ఎస్. ఆస్టిన్ |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1992 జూన్ 30 | 1998 జూన్ 29 |1 | |- |వి. వి. రాజన్ చెల్లప్ప |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1992 జూన్ 30 | 1998 జూన్ 29 |1 | |- |ఎస్. ముత్తు మణి |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1992 జూన్ 30 | 1998 జూన్ 29 |1 | |- |ఎన్. తంగరాజ్ పాండియన్ |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1992 జూన్ 30 | 1998 జూన్ 29 |1 | |- |జి. స్వామినాథన్ |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1992 జూన్ 30 | 1998 జూన్ 29 |2 | |- |జయంతీ నటరాజన్ |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1992 జూన్ 30 | 1997 సెప్టెంబరు 09 |2 |రాజీనామా చేశారు |- |మీసా ఆర్. గణేశన్ |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1990 ఏప్రిల్ 03 | 1996 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |టి. కిరుట్టినన్ |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1990 ఏప్రిల్ 03 | 1996 ఏప్రిల్ 02 |2 | |- |టి. ఎ. మహమ్మద్ సఖీ |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1990 ఏప్రిల్ 03 | 1996 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |వైకో |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1990 ఏప్రిల్ 03 | 1996 ఏప్రిల్ 02 |3 | |- |కె. కె. వీరప్పన్ |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1990 ఏప్రిల్ 03 | 1996 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |ఎస్. మాధవన్ |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1990 ఏప్రిల్ 03 | 1996 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |[[మురసోలి మారన్]] |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} |1989 జూలై 25 |1995 జూలై 24 |3 | |- |జె. ఎస్. రాజు |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} |1989 జూలై 25 |1995 జూలై 24 |1 | |- |జి. వెంకట్రామన్ |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} |1989 జూలై 25 |1995 జూలై 24 |1 | |- |విడుతలై విరుంబి |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} |1989 జూలై 25 |1995 జూలై 24 |2 | |- |ఎస్. కె. టి. రామచంద్రన్ |{{party name with color|Indian National Congress}} |1989 జూలై 25 |1995 జూలై 24 |1 | |- |ఎ. నల్లశివన్ |{{party name with color|Communist Party of India}} |1989 జూలై 25 |1995 జూలై 24 |1 | |- |టి. కిరుత్తినన్ |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1989 మార్చి 15 | 1990 ఏప్రిల్ 02 |1 |ఉపఎన్నిక - రాజీనామా జె. జయలలిత |- |విడుతలై విరుంబి |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1989 మార్చి 15 | 1989 జూలై 24 |1 |ఉపఎన్నిక - రాజీనామా జి. కె. మూపనార్ |- |ఆర్. టి. గోపాలన్ |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1986 జూన్ 30 | 1992 జూన్ 29 |1 | |- |ఎం. విన్సెంట్ |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1986 జూన్ 30 | 1992 జూన్ 29 |1 | |- |జి. స్వామినాథన్ |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1986 జూన్ 30 | 1992 జూన్ 29 |1 | |- |ఎం. పళనియాండి |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1986 జూన్ 30 | 1992 జూన్ 29 |1 | |- |జయంతీ నటరాజన్ |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1986 జూన్ 30 | 1992 జూన్ 29 |1 | |- |టి. ఆర్. బాలు |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1986 జూన్ 30 | 1992 జూన్ 29 |1 | |- |[[జె. జయలలిత]] |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1984 ఏప్రిల్ 03 | 1989 జనవరి 28 |1 |[[బోడినాయకనూరు శాసనసభ నియోజకవర్గం|బోడినాయకనూర్]] శాసనసభ్యుడుగా ఎన్నికయ్యారు |- |వలంపురి జాన్ |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1984 ఏప్రిల్ 03 | 1990 ఏప్రిల్ 02 |2 | |- |ఎన్. రాజాంగం |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1984 ఏప్రిల్ 03 | 1990 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |వి. రామనాథన్ |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1984 ఏప్రిల్ 03 | 1990 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |కె.వి. తంగబాలు |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1984 ఏప్రిల్ 03 | 1990 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |వైకో |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1984 ఏప్రిల్ 03 | 1990 ఏప్రిల్ 02 |2 | |- |అలాది అరుణ |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1983 జూలై 25 | 1989 జూలై 24 |1 | |- |ఎం. కథర్ష |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1983 జూలై 25 | 1989 జూలై 24 |2 | |- |జి. వరదరాజ్ |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1983 జూలై 25 | 1989 జూలై 24 |1 | |- |యుగం. సాంబశివం |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1983 జూలై 25 | 1989 జూలై 24 |1 | |- |[[జి కె మూపనర్|జి. కె. మూపనార్]] |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1983 జూలై 25 | 1989 ఫిబ్రవరి 02 |2 |[[పాపనాశం శాసనసభ నియోజకవర్గం|పాపనాశం]] శాసనసభ్యుడుగా ఎన్నికయ్యారు |- |[[మురసోలి మారన్]] |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1983 జూలై 25 | 1989 జూలై 24 |2 | |- |ఆర్. మోహనరంగం |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1983 ఫిబ్రవరి 11 | 1986 జూన్ 29 |2 |ఉపఎన్నిక - ఆర్. మోహనరంగంపై అనర్హత |- |పి. అన్బళగన్ |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1980 జూలై 28 | 1984 ఏప్రిల్ 02 |1 |ఉపఎన్నిక - రాజీనామా వి. వి. స్వామినాథన్ |- |డి. హీరాచంద్ |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1980 జూన్ 30 | 1986 జూన్ 29 |1 | |- |ఆర్. రామకృష్ణన్ |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1980 జూన్ 30 | 1986 జూన్ 29 |1 | |- |ఆర్. మోహనరంగం |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1980 జూన్ 30 | 1982 సెప్టెంబరు 08 |1 | అనర్హులు |- |ఎం.ఎస్. రామచంద్రన్ |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1980 జూన్ 30 | 1986 జూన్ 29 |1 | |- |ఎల్. గణేశన్ |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1980 జూన్ 30 | 1986 ఏప్రిల్ 10 |1 |రాజీనామా చేశారు |- |ఎం. కళ్యాణసుందరం |{{party name with color|Communist Party of India}} | 1980 జూన్ 30 | 1986 జూన్ 29 |1 | |- |సత్యవాణి ముత్తు |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1978 ఏప్రిల్ 03 | 1984 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |వి. వి. స్వామినాథన్ |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1978 ఏప్రిల్ 03 | 1980 జూన్ 19 |2 |[[భువనగిరి శాసనసభ నియోజకవర్గం (తెలంగాణ)|భువనగిరి]] శాసనసభ్యుడుగా ఎన్నికయ్యారు |- |ఎం. మోసెస్ |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1978 ఏప్రిల్ 03 | 1984 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |వి. వెంక |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1978 ఏప్రిల్ 03 | 1984 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |వైకో |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1978 ఏప్రిల్ 03 | 1984 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |ఎరా సెజియన్ |{{party name with color|Janata Party}} | 1978 ఏప్రిల్ 03 | 1984 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |ఎ. పి.జనార్ధనం |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1977 జూలై 25 | 1983 జూలై 24 |1 | |- |యు. ఆర్. కృష్ణన్ |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1977 జూలై 25 | 1983 జూలై 24 |1 | |- |నూర్జెహాన్ రజాక్ |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1977 జూలై 25 | 1983 జూలై 24 |1 | |- |జి. కె. మూపనార్ |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1977 జూలై 25 | 1983 జూలై 24 |1 | |- |[[మురసోలి మారన్]] |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1977 జూలై 25 | 1983 జూలై 24 |1 | |- |పి. రామమూర్తి | style="background-color: {{party color|Communist Party of India (Marxist)}}" | |[[కమ్యూనిస్టు పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (మార్కిస్టు)|CPM]] | 1977 జూలై 25 | 1983 జూలై 24 |2 | |- |ఇ. ఆర్. కృష్ణన్ |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1977 జూలై 18 | 1980 ఏప్రిల్ 02 |1 |ఉపఎన్నిక - వలంపురి జాన్ అనర్హత |- |ఎం. కథర్ష |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1974 ఏప్రిల్ 03 | 1980 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |సి. డి. నటరాజన్ |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1974 ఏప్రిల్ 03 | 1980 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |[[జి. లక్ష్మణన్]] |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1974 ఏప్రిల్ 03 | 1980 జనవరి 08 |1 |[[చెన్నై నార్త్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|చెన్నై ఉత్తర]] [[లోక్‌సభ]] సభ్యుడుగా ఎన్నికయ్యారు |- |ఎస్. ఎ. ఖాజా మొహిదీన్ |{{party name with color|Indian Union Muslim League}} | 1974 ఏప్రిల్ 03 | 1980 ఏప్రిల్ 02 |2 | |- |వలంపురి జాన్ |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1974 ఏప్రిల్ 03 | 1974 అక్టోబరు 14 |1 | అనర్హులు |- |ఎస్. రంగనాథన్ |style="background-color: {{party color|Independent politician}}" | |[[స్వతంత్రపురం|IND]] | 1974 ఏప్రిల్ 03 | 1980 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |ఎం. ఎస్. అబ్దుల్ ఖాదర్ |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1972 ఏప్రిల్ 03 | 1978 ఏప్రిల్ 02 |1 |అన్నాడీఎంకేలో చేరారు |- |ఎం. సి. బాలన్ |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1972 ఏప్రిల్ 03 | 1978 ఏప్రిల్ 02 |1 |అన్నాడీఎంకేలో చేరారు |- |కె. ఎ. కృష్ణస్వామి |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1972 ఏప్రిల్ 03 | 1978 ఏప్రిల్ 02 |1 |అన్నాడీఎంకేలో చేరారు |- |వి. వి. స్వామినాథన్ |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1972 ఏప్రిల్ 03 | 1978 ఏప్రిల్ 02 |1 |అన్నాడీఎంకేలో చేరారు |- |ఎం. కమలనాథన్ |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1972 ఏప్రిల్ 03 | 1978 ఏప్రిల్ 02 |2 | |- |ఎ. కె. రెఫాయే |{{party name with color|Indian Union Muslim League}} | 1972 ఏప్రిల్ 03 | 1978 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |ఎం. కమలనాథన్ |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1971 జూలై 29 | 1972 ఏప్రిల్ 02 |1 |ఉపఎన్నిక - జి పి. సోమసుందరం మరణం |- |టి. కె. శ్రీనివాసన్ |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1970 ఏప్రిల్ 03 | 1976 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |ఎస్. ఎస్. రాజేంద్రన్ |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1970 ఏప్రిల్ 03 | 1976 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |ఎస్. S. మరిస్వామి |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1970 ఏప్రిల్ 03 | 1976 ఏప్రిల్ 02 |2 | |- |కంచి కళ్యాణసుందరం |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1970 ఏప్రిల్ 03 | 1976 ఏప్రిల్ 02 |2 | |- |టి. వి. ఆనందన్ |{{party name with color|Indian National Congress (Organisation)}} | 1970 ఏప్రిల్ 03 | 1976 ఏప్రిల్ 02 |2 | |- |ఎ. కె. ఎ. అబ్దుల్ సమద్ |{{party name with color|Indian Union Muslim League}} | 1970 ఏప్రిల్ 03 | 1976 ఏప్రిల్ 02 |2 | |- |కంచి కళ్యాణసుందరం |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1969 సెప్టెంబరు 23 | 1970 ఏప్రిల్ 02 |1 |ఉపఎన్నిక - ఎస్. ఎస్. వాసన్ మరణం |} === మద్రాసు రాష్ట్రం === {| class="wikitable sortable" !పేరు ! colspan="2" |పార్టీ !పదవీకాలం ప్రారంభం !పదవీకాలం ముగింపు !పర్యాయాలు !గమనికలు |- |జి. ఎ. అప్పన్ |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1968 ఏప్రిల్ 03 | 1974 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |తిల్లై విల్లలన్ |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1968 ఏప్రిల్ 03 | 1974 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |కె. ఎస్. రామస్వామి |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1968 ఏప్రిల్ 03 | 1974 ఏప్రిల్ 02 |2 | |- |ఎం. ఆర్. వెంకటరామన్ | style="background-color: {{party color|Communist Party of India (Marxist)}}" | |[[కమ్యూనిస్టు పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (మార్కిస్టు)|CPM]] | 1968 ఏప్రిల్ 03 | 1974 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |మరియాదాస్ రుత్నస్వామి |{{party name with color|Swatantra Party}} | 1968 ఏప్రిల్ 03 | 1974 ఏప్రిల్ 02 |2 | |- |ఎస్. ఎ. ఖాజా మొహిదీన్ |{{party name with color|Indian Union Muslim League}} | 1968 ఏప్రిల్ 03 | 1974 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |వి. వి. రామసామి |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1967 మార్చి 20 | 1968 ఏప్రిల్ 02 |1 |ఉపఎన్నిక - రాజీనామా సి. ఎన్. అన్నాదురై |- |టి. చెంగల్వరోయన్ |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1966 ఏప్రిల్ 03 | 1972 ఏప్రిల్ 02 |2 |[[ఇండియన్ నేషనల్ కాంగ్రెస్ (ఆర్గనైజేషన్)|INC (O)]] చేరారు |- |ఎన్. రామకృష్ణ అయ్యర్ |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1966 ఏప్రిల్ 03 | 1972 ఏప్రిల్ 02 |3 | |- |ఆర్. టి.పార్థసారథి |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1966 ఏప్రిల్ 03 | 1972 ఏప్రిల్ 02 |1 |[[ఇండియన్ నేషనల్ కాంగ్రెస్ (ఆర్గనైజేషన్)|INC (O)]] చేరారు |- |ఎన్. ఆర్. ఎం. స్వామి |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1966 ఏప్రిల్ 03 | 1972 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |జి. పి. సోమసుందరం |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1966 ఏప్రిల్ 03 | 1971 జూన్ 25 |1 |మరణం |- |కె. సుందరం |{{party name with color|Swatantra Party}} | 1966 ఏప్రిల్ 03 | 1972 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |లలిత జి రాజగోపాలన్ |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1965 జనవరి 13 | 1970 ఏప్రిల్ 02 |1 |ఉపఎన్నిక - జి. రాజగోపాలన్ మరణం |- |పి. తనులింగం |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1964 జూలై 09 | 1968 ఏప్రిల్ 02 |1 |ఉపఎన్నిక - రాజీనామా ఎం. ఎ. మాణిక్కవేలు నాయకర్ |- |టి. వి. ఆనందన్ |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1964 ఏప్రిల్ 03 | 1970 ఏప్రిల్ 02 |1 |[[ఇండియన్ నేషనల్ కాంగ్రెస్ (ఆర్గనైజేషన్)|INC (O)]] చేరారు |- |ఎస్. చంద్రశేఖర్ |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1964 ఏప్రిల్ 03 | 1970 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |జి. రాజగోపాలన్ |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1964 ఏప్రిల్ 03 |1964 నవంబరు 16 |1 |మరణం |- |ఎస్. ఎస్. వాసన్ |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1964 ఏప్రిల్ 03 |28-ఆగస్టు-1969 |1 |మరణం |- |ఎస్. S. మరిస్వామి |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1964 ఏప్రిల్ 03 | 1970 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |ఎ. కె. ఎ. అబ్దుల్ సమద్ |{{party name with color|Indian Union Muslim League}} | 1964 ఏప్రిల్ 03 | 1970 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |టి. చెంగల్వరోయన్ |{{party name with color|Indian National Congress}} |1963 ఆగస్టు 09 | 1966 ఏప్రిల్ 02 |1 |ఉపఎన్నిక - థామస్ శ్రీనివాసన్ మరణం |- |కె. సంతానం |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1962 ఏప్రిల్ 17 | 1964 ఏప్రిల్ 02 |2 |ఉపఎన్నిక - రాజీనామా బి. పరమేశ్వరన్ |- |ఎం. జె. జమాల్ మొహిదీన్ |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1962 ఏప్రిల్ 03 | 1968 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |శివషణ్ముగం పిళ్లై |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1962 ఏప్రిల్ 03 | 1968 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |కె. ఎస్. రామస్వామి |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1962 ఏప్రిల్ 03 | 1968 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |ఎం. ఎ. మాణిక్కవేలు నాయకర్ |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1962 ఏప్రిల్ 03 | 1964 ఏప్రిల్ 15 |1 |రాజీనామా చేశారు |- |[[సి.ఎన్.అన్నాదురై|సి. ఎన్. అన్నాదురై]] |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1962 ఏప్రిల్ 03 | 1967 ఫిబ్రవరి 25 |1 |మద్రాస్ లెజిస్లేటివ్ కౌన్సిల్కు ఎన్నికయ్యారు |- |మరియాదాస్ రుత్నస్వామి |{{party name with color|Swatantra Party}} | 1962 ఏప్రిల్ 03 | 1968 ఏప్రిల్ 02 |2 | |- |కె. సంతానం |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1960 ఏప్రిల్ 18 | 1962 ఏప్రిల్ 02 |1 |ఉపఎన్నిక |- |ఎన్. ఎం. అన్వర్ |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1960 ఏప్రిల్ 03 | 1966 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |కె. మాధవ మీనన్ |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1960 ఏప్రిల్ 03 | 1966 ఏప్రిల్ 02 |2 | |- |టి. ఎస్. పట్టాభిరామన్ |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1960 ఏప్రిల్ 03 | 1966 ఏప్రిల్ 02 |3 | |- |థామస్ శ్రీనివాసన్ |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1960 ఏప్రిల్ 03 | 1963 ఏప్రిల్ 17 |1 |మరణం |- |ఎన్. రామకృష్ణ అయ్యర్ |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1960 ఏప్రిల్ 03 | 1966 ఏప్రిల్ 02 |2 | |- |జి. పార్థసారథి |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1960 ఏప్రిల్ 03 | 1966 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |పి. రామమూర్తి |{{party name with color|Communist Party of India}} | 1960 ఏప్రిల్ 03 | 1966 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |ఆర్. గోపాలకృష్ణన్ |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1960 మార్చి 12 | 1964 ఏప్రిల్ 02 |1 |ఉపఎన్నిక - హెచ్. డి. రాజా మరణం |- |అబ్దుల్ రహీమ్ |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1958 ఏప్రిల్ 03 | 1962 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |అవినాశిలింగం చెట్టియార్ |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1958 ఏప్రిల్ 03 | 1964 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |ఎస్. చట్టనాథ కరాయలర్ |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1958 ఏప్రిల్ 03 | 1964 ఏప్రిల్ 02 |2 | |- |ఎన్. ఎం. లింగం |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1958 ఏప్రిల్ 03 | 1964 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |బి. పరమేశ్వరన్ |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1958 ఏప్రిల్ 03 | 1962 మార్చి 12 |1 |[[మదురాంతకం శాసనసభ నియోజకవర్గం|మదురాంతకం]] శాసనసభ సభ్యుడుగా ఎన్నికయ్యారు |- |జి. రాజగోపాలన్ |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1958 ఏప్రిల్ 03 | 1964 ఏప్రిల్ 02 |2 | |- |హెచ్. డి. రాజా |{{party name with color|Republican Party of India}} | 1958 ఏప్రిల్ 03 |1959 నవంబరు 30 |2 |మరణం |- |[[అమ్ము స్వామినాథన్]] |{{party name with color|Indian National Congress}} |1957 నవంబరు 09 | 1960 ఏప్రిల్ 02 |1 |ఉపఎన్నిక - రాజీనామా కె. ఎస్. హెగ్డే |- |ఎన్. రామకృష్ణ అయ్యర్ |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1957 ఏప్రిల్ 22 | 1960 ఏప్రిల్ 02 |1 |ఉపఎన్నిక - పార్వతి కృష్ణన్ రాజీనామా |- |టి. ఎస్. పట్టాభిరామన్ |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1957 ఏప్రిల్ 20 | 1960 ఏప్రిల్ 02 |2 |ఉపఎన్నిక - రాజీనామా పి. సుబ్బరాయన్ |- |దావూద్ అలీ మీర్జా |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1956 డిసెంబరు 11 | 1962 ఏప్రిల్ 02 |1 |ఉపఎన్నిక - |- |టి. ఎన్. రామమూర్తి |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1956 ఏప్రిల్ 03 | 1962 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |ఎస్. వెంకటరామన్ |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1956 ఏప్రిల్ 03 | 1962 ఏప్రిల్ 02 |2 | |- |[[వి. కె. కృష్ణ మేనన్|వి. కె. కృష్ణ మీనన్]] |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1956 ఏప్రిల్ 03 | 1957 మార్చి 15 |2 |[[ముంబై నార్త్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ముంబై నార్త్]] [[లోక్‌సభ]] సభ్యుడుగా ఎన్నికయ్యారు |- |వి.ఎం. ఒబైదుల్లా సాహిబ్ |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1956 ఏప్రిల్ 03 | 1958 ఫిబ్రవరి 21 |2 |మరణం |- |ఆర్కాట్ రామసామి ముదలియార్ |style="background-color: {{party color|Independent politician}}" | |[[స్వతంత్ర రాజకీయవేత్త|IND]] | 1956 ఏప్రిల్ 03 | 1962 ఏప్రిల్ 02 |2 | |- |టి. వి. కమలస్వామి |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1954 ఏప్రిల్ 03 | 1960 ఏప్రిల్ 02 |2 | |- |పి. ఎస్. రాజగోపాల్ నాయుడు |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1954 ఏప్రిల్ 03 | 1960 ఏప్రిల్ 02 |2 | |- |కె. మాధవ మీనన్ |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1954 ఏప్రిల్ 03 | 1960 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |[[కె.ఎస్.హెగ్డే|కె.ఎస్. హెగ్డే]] |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1954 ఏప్రిల్ 03 | 1957 ఆగస్టు 21 |2 |రాజీనామా చేశారు |- |పి. సుబ్బరాయన్ |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1954 ఏప్రిల్ 03 | 1957 మార్చి 04 |1 |[[తిరుచెంగోడ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|తిరుచెంగోడ్ లోక్‌సభ]] సభ్యుడుగా ఎన్నికయ్యారు |- |పార్వతి కృష్ణన్ |{{party name with color|Communist Party of India}} | 1954 ఏప్రిల్ 03 | 1957 మార్చి 12 |1 |[[కోయంబత్తూరు లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|కోయంబత్తూరు లోక్‌సభ]] సభ్యుడా ఎన్నికయ్యారు |- |వి. కె. కృష్ణ మీనన్ |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1953 మే 26 | 1956 ఏప్రిల్ 02 |1 |ఉపఎన్నిక |- |[[నీలం సంజీవ రెడ్డి]] |{{party name with color|Indian National Congress}} |1952 ఆగస్టు 22 | 1953 సెప్టెంబరు 15 |1 | |- |టి. భాస్కర్ రావు |style="background-color: {{party color|Independent politician}}" | |[[స్వతంత్ర రాజకీయవేత్త|IND]] | 1952 ఏప్రిల్ 03 | 1960 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |ఎన్. గోపాలస్వామి అయ్యంగార్ |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1952 ఏప్రిల్ 03 | 1953 ఫిబ్రవరి 10 |1 |మరణం |- |ఎస్. చట్టనాథ కరాయలర్ |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1952 ఏప్రిల్ 03 | 1958 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |జి. రాజగోపాలన్ |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1952 ఏప్రిల్ 03 | 1958 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |వి. ఎం. సురేంద్ర రామ్ |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1952 ఏప్రిల్ 03 | 1958 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |[[ఎన్. జి. రంగా]] |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1952 ఏప్రిల్ 03 | 1957 మార్చి 16 |1 |[[తెనాలి లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|తెనాలి లోక్‌సభ]] సభ్యుడుగా ఎన్నికయ్యారు |- |పైడా వెంకటనారాయణ |{{party name with color|Praja Socialist Party}} | 1952 ఏప్రిల్ 03 | 1958 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |హెచ్. డి. రాజా |{{party name with color|Republican Party of India}} | 1952 ఏప్రిల్ 03 | 1958 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |ఎం. ముహమ్మద్ ఇస్మాయిల్ |{{party name with color|Indian Union Muslim League}} | 1952 ఏప్రిల్ 03 | 1958 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |మోనా హెన్స్‌మాన్ |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1952 ఏప్రిల్ 03 | 1956 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |వి. ఎం. ఒబైదుల్లా సాహిబ్ |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1952 ఏప్రిల్ 03 | 1956 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |టి. ఎస్. పట్టాభిరామన్ |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1952 ఏప్రిల్ 03 | 1956 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |ఎస్. వెంకటరామన్ |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1952 ఏప్రిల్ 03 | 1956 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |ఎస్. శంభు ప్రసాద్ |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1952 ఏప్రిల్ 03 | 1956 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |ఆర్కాట్ రామసామి ముదలియార్ |style="background-color: {{party color|Independent politician}}" | |[[స్వతంత్ర రాజకీయవేత్త|IND]] | 1952 ఏప్రిల్ 03 | 1956 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |[[పుచ్చలపల్లి సుందరయ్య]] |{{party name with color|Communist Party of India}} | 1952 ఏప్రిల్ 03 | 1955 మార్చి 21 |1 | |- |కె. రామారావు |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1952 ఏప్రిల్ 03 | 1954 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |కె. ఎం. రహమతుల్లా |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1952 ఏప్రిల్ 03 | 1954 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |పి. ఎస్. రాజగోపాల్ నాయుడు |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1952 ఏప్రిల్ 03 | 1954 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |టి.వి. కమలస్వామి |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1952 ఏప్రిల్ 03 | 1954 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |కె. ఎస్. హెగ్డే |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1952 ఏప్రిల్ 03 | 1954 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |ఎస్. గురుస్వామి అయ్యర్ |style="background-color: {{party color|Independent politician}}" | |[[స్వతంత్ర రాజకీయవేత్త|IND]] | 1952 ఏప్రిల్ 03 | 1954 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |బి.వి. కక్కిలయ |{{party name with color|Communist Party of India}} | 1952 ఏప్రిల్ 03 | 1954 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |ఇ. కె. ఇంబిచ్చి బావ |{{party name with color|Communist Party of India}} | 1952 ఏప్రిల్ 03 | 1954 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |[[భోగరాజు పట్టాభి సీతారామయ్య|పట్టాభి సీతారామయ్య]] |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1952 ఏప్రిల్ 03 | 1952 జూలై 02 |1 | |} == ఇవి కూడా చూడండి == * [[2013 రాజ్యసభ ఎన్నికలు]] == మూలాలు == {{మూలాలజాబితా}} == వెలుపలి లంకెలు == *[http://rajyasabha.nic.in Rajya Sabha homepage hosted by the Indian government] *[https://web.archive.org/web/20090621155536/http://rajyasabha.nic.in/faq/freaq.htm Rajya Sabha FAQ page hosted by the Indian government] *[https://web.archive.org/web/20090419110344/http://www.rajyasabha.nic.in/whoswho/hindiwhoswho.htm Nominated members list] *[https://web.archive.org/web/20090419165814/http://164.100.24.167:8080/members/StatewiseList.asp State wise list] {{రాజ్యసభ}} [[వర్గం:రాజ్యసభ సభ్యుల జాబితాలు]] [[వర్గం:రాజ్యసభ సభ్యుల జాబితాలు|తమిళనాడు]] [[వర్గం:తమిళనాడు నుండి ఎన్నికైన రాజ్యసభ సభ్యులు]] [[వర్గం:తమిళనాడుకు సంబంధించిన జాబితాలు|రాజ్యసభ]] [[వర్గం:జాబితాలు]] [[వర్గం:రాజ్యసభ సభ్యులు]] [[వర్గం:తరచూ నవీకరించవలసిన వ్యాసాలు]] 493i9bkzzjzlk3l782wtm9594zksr9q 4594876 4594873 2025-06-29T14:36:30Z యర్రా రామారావు 28161 /* రాజ్యసభ సభ్యులందరి కాలక్రమ జాబితా */ 4594876 wikitext text/x-wiki తమిళనాడు నుండి రాజ్యసభ ( కౌన్సిల్ ఆఫ్ స్టేట్స్) సభ్యులు, [[తమిళనాడు శాసనసభ]] సభ్యులచే ఎన్నుకుంటారు. [[రాజ్యసభ]] ఎన్నికలలో గెలిచిన అభ్యర్థులను " [[పార్లమెంటు సభ్యుడు|పార్లమెంటు సభ్యులు]]" అని పిలుస్తారు. వారు ఆరేళ్లపాటు ఆ పదవిలో ఉంటారు. కొత్త చట్టాలను రూపొందించడం లేదా [[భారతదేశం|భారతదేశంలోని]] పౌరులందరిపై ప్రభావం చూపే ప్రస్తుత చట్టాలను తొలగించడం లేదా మెరుగుపరచడం వంటి విషయాలపై [[న్యూ ఢిల్లీ|న్యూఢిల్లీ]] లోని [[నూతన పార్లమెంటు భవనం (న్యూఢిల్లీ)|సంసద్ భవన్‌లోని]] రాజ్యసభ ఛాంబర్‌లో సభ సమావేశమవుతుంది. [[తమిళనాడు]] నుంచి 18 మంది సభ్యులను ఎన్నుకునేందుకు ఎన్నికలు జరుగుతాయి.<ref name="RSat-work">{{cite web|title=Composition of Rajya Sabha - Rajya Sabha At Work|url=http://rajyasabha.nic.in/rsnew/rsat_work/chapter-2.pdf|url-status=dead|website=rajyasabha.nic.in|publisher=Rajya Sabha Secretariat, New Delhi|accessdate=28 December 2015|archiveurl=https://web.archive.org/web/20160305020442/http://rajyasabha.nic.in/rsnew/rsat_work/chapter-2.pdf|archivedate=5 March 2016}}</ref><ref>{{cite web|title=Rajya Sabha Election 2017: Here Is How Members Are Elected To Upper House|url=https://www.ndtv.com/india-news/rajya-sabha-election-2017-here-is-how-members-are-elected-to-upper-house-1734558|access-date=5 April 2021|website=NDTV.com}}</ref> == ప్రస్తుత రాజ్యసభ సభ్యులు == మూలం: డిజిటల్ సంసద్<ref>{{cite web|url=https://sansad.in/rs/members|title=List of Members|date=19 May 2025|work=[[National Informatics Centre]]|access-date=25 May 2025|archive-date=29 May 2025|archive-url=https://web.archive.org/web/20250529091102/https://sansad.in/rs/members|url-status=live}}</ref> {|class="wikitable sortable" style="text-align:center;" !colspan=9|{{Party index link|Indian National Developmental Inclusive Alliance|INDIA}} (12){{pad}}{{Party index link|National Democratic Alliance|NDA}} (6) |- !colspan=9|{{Party index link|Dravida Munnetra Kazhagam|DMK}} (10){{pad}}{{Party index link|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam|AIADMK}} (4){{pad}}{{Party index link|Independent politician|IND}} (1){{pad}}{{Party index link|Indian National Congress|INC}} (1){{pad}}{{Party index link|Makkal Needhi Maiam|MNM}} (1){{pad}}{{Party index link|Tamil Maanila Congress (Moopanar)|TMC(M)}} (1) |- !rowspan=2|. !rowspan=2|పేరు !rowspan=2 colspan=2|రాజకీయ పార్టీ !rowspan=2 colspan=2|కూటమి !colspan=2|తేదీ !rowspan=2|మొత్తం పదవీ కాలాలు |- !పదవీకాలం ప్రారంభం !పదవీకాలం ముగింపు |- !1 |ఐ. ఎస్. ఇన్బదురై |[[ఆల్ ఇండియా అన్నా ద్రవిడ మున్నేట్ర కజగం]] |{{party color cell|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} |[[National Democratic Alliance|NDA]] |{{party color cell|National Democratic Alliance}} |25 జూలై 2025 |24 జూలై 2031 |1 |- !2 |ఎం. ధనపాల్ |[[ఆల్ ఇండియా అన్నా ద్రవిడ మున్నేట్ర కజగం]] |{{party color cell|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} |[[National Democratic Alliance|NDA]] |{{party color cell|National Democratic Alliance}} |25 జూలై 2025 |24 జూలై 2031 |1 |- !3 |పి. విల్సన్ |[[ద్రవిడ మున్నేట్ర కజగం]] |{{party color cell|Dravida Munnetra Kazhagam}} |[[Indian National Developmental Inclusive Alliance|INDIA]] |{{party color cell|Indian National Developmental Inclusive Alliance}} |25 జూలై 2025 |24 జూలై 2031 |2 |- !4 |[[సల్మా (రచయిత్రి)|రక్కయ్య]] |[[ద్రవిడ మున్నేట్ర కజగం]] |{{party color cell|Dravida Munnetra Kazhagam}} |[[Indian National Developmental Inclusive Alliance|INDIA]] |{{party color cell|Indian National Developmental Inclusive Alliance}} |25 జూలై 2025 |24 జూలై 2031 |1 |- !5 |ఎస్.ఆర్.శివలింగం |[[ద్రవిడ మున్నేట్ర కజగం]] |{{party color cell|Dravida Munnetra Kazhagam}} |[[Indian National Developmental Inclusive Alliance|INDIA]] |{{party color cell|Indian National Developmental Inclusive Alliance}} |25 జూలై 2025 |24 జూలై 2031 |1 |- !6 |[[కమల్ హాసన్]] |[[మక్కల్ నీది మయ్యం]] |{{party color cell|Makkal Needhi Maiam}} |[[Indian National Developmental Inclusive Alliance|INDIA]] |{{party color cell|Indian National Developmental Inclusive Alliance}} |25 జూలై 2025 |24 జూలై 2031 |1 |- !7 |సి.వీ. షణ్ముగం |[[ఆల్ ఇండియా అన్నా ద్రవిడ మున్నేట్ర కజగం]] |{{party color cell|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} |[[National Democratic Alliance|NDA]] |{{party color cell|National Democratic Alliance}} |30 జూన్ 2022 |29 జూన్ 2028 |1 |- !8 |కె.ఆర్.ఎన్. రాజేష్‌కుమార్ |[[ద్రవిడ మున్నేట్ర కజగం]] |{{party color cell|Dravida Munnetra Kazhagam}} |[[Indian National Developmental Inclusive Alliance|INDIA]] |{{party color cell|Indian National Developmental Inclusive Alliance}} |30 జూన్ 2022 |29 జూన్ 2028 |2 |- !9 |ఆర్. గిరిరాజన్ |[[ద్రవిడ మున్నేట్ర కజగం]] |{{party color cell|Dravida Munnetra Kazhagam}} |[[Indian National Developmental Inclusive Alliance|INDIA]] |{{party color cell|Indian National Developmental Inclusive Alliance}} |30 జూన్ 2022 |29 జూన్ 2028 |1 |- !10 |ఎస్. కళ్యాణసుందరం |[[ద్రవిడ మున్నేట్ర కజగం]] |{{party color cell|Dravida Munnetra Kazhagam}} |[[Indian National Developmental Inclusive Alliance|INDIA]] |{{party color cell|Indian National Developmental Inclusive Alliance}} |30 జూన్ 2022 |29 జూన్ 2028 |1 |- !11 |ఆర్. ధర్మర్ |[[స్వతంత్ర రాజకీయ నాయకులు|స్వతంత్ర]] |{{party color cell|Independent politician}} |[[National Democratic Alliance|NDA]] |{{party color cell|National Democratic Alliance}} |30 జూన్ 2022 |29 జూన్ 2028 |1 |- !12 |పి. చిదంబరం |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |{{party color cell|Indian National Congress}} |[[Indian National Developmental Inclusive Alliance|INDIA]] |{{party color cell|Indian National Developmental Inclusive Alliance}} |30 జూన్ 2022 |29 జూన్ 2028 |2 |- !13 |[[కనిమొళి ఎన్.వీ.ఎన్.సోము]] |[[ద్రవిడ మున్నేట్ర కజగం]] |{{party color cell|Dravida Munnetra Kazhagam}} |[[Indian National Developmental Inclusive Alliance|INDIA]] |{{party color cell|Indian National Developmental Inclusive Alliance}} |27 సెప్టెంబరు 2021 |2 ఏప్రిల్ 2026 |1 |- !14 |[[మునిస్వామి తంబిదురై|ఎం. తంబిదురై]] |[[ఆల్ ఇండియా అన్నా ద్రవిడ మున్నేట్ర కజగం]] |{{party color cell|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} |[[National Democratic Alliance|NDA]] |{{party color cell|National Democratic Alliance}} |3 ఏప్రిల్ 2020 |2 ఏప్రిల్ 2026 |1 |- !15 |తిరుచ్చి శివ |[[ద్రవిడ మున్నేట్ర కజగం]] |{{party color cell|Dravida Munnetra Kazhagam}} |[[Indian National Developmental Inclusive Alliance|INDIA]] |{{party color cell|Indian National Developmental Inclusive Alliance}} |3 ఏప్రిల్ 2020 |2 ఏప్రిల్ 2026 |4 |- !16 |అంతియూర్ పి. సెల్వరాసు |[[ద్రవిడ మున్నేట్ర కజగం]] |{{party color cell|Dravida Munnetra Kazhagam}} |[[Indian National Developmental Inclusive Alliance|INDIA]] |{{party color cell|Indian National Developmental Inclusive Alliance}} |3 ఏప్రిల్ 2020 |2 ఏప్రిల్ 2026 |1 |- !17 |ఎన్.ఆర్. ఎలాంగో |[[ద్రవిడ మున్నేట్ర కజగం]] |{{party color cell|Dravida Munnetra Kazhagam}} |[[Indian National Developmental Inclusive Alliance|INDIA]] |{{party color cell|Indian National Developmental Inclusive Alliance}} |3 ఏప్రిల్ 2020 |2 ఏప్రిల్ 2026 |1 |- !18 |జి. కె. వాసన్ |[[తమిళ మానిల కాంగ్రెస్|తమిళ మానిలా కాంగ్రెస్]] |{{party color cell|Tamil Maanila Congress (Moopanar)}} |[[National Democratic Alliance|NDA]] |{{party color cell|National Democratic Alliance}} |3 ఏప్రిల్ 2020 |2 ఏప్రిల్ 2026 |3 |} == రాజ్యసభ సభ్యులందరి కాలక్రమ జాబితా == ఇది తమిళనాడు నుండి మాజీ రాజ్యసభ సభ్యుల పదవీకాలం వారీగా జాబితా, సభ్యుని ఎన్నిక చివరి తేదీ నాటికి కాలక్రమానుసారంగా ఏర్పాటు చేయబడింది. === తమిళనాడు === {|class="wikitable sortable" style="width:100%; text-align:center" !rowspan=2|పేరు !rowspan=2 colspan=2|రాజకీయ పార్టీ !colspan=2|తేది !rowspan=2|పదవీ పర్యాయాలు !rowspan=2|సెలవు తేదీ/కారణం |- !పదవి ప్రారంభం !పదవీ విరమణ |- |style="background:#DBD7D2;"|ఐ. ఎస్. ఇన్బాదురై |{{party color cell|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} |style="background:#DBD7D2;"|AIADMK |style="background:#DBD7D2;"|2025 జులై 25 |style="background:#DBD7D2;"|2031 జులై 24 |style="background:#DBD7D2;"|1 |style="background:#DBD7D2;"|పదవిలో ఉన్నారు |- |style="background:#DBD7D2;"|ఎం. ధనపాల్ |{{party color cell|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} |style="background:#DBD7D2;"|AIADMK |style="background:#DBD7D2;"|2025 జులై 25 |style="background:#DBD7D2;"|2031 జులై 24 |style="background:#DBD7D2;"|1 |style="background:#DBD7D2;"|పదవిలో ఉన్నారు |- |style="background:#DBD7D2;"|పి. విల్సన్ |{{party color cell|Dravida Munnetra Kazhagam}} |style="background:#DBD7D2;"|DMK |style="background:#DBD7D2;"|2025 జులై 25 |style="background:#DBD7D2;"|2031 జులై 24 |style="background:#DBD7D2;"|2 |style="background:#DBD7D2;"|పదవిలో ఉన్నారు |- |style="background:#DBD7D2;"|[[సల్మా (రచయిత్రి)|రక్కియ్య]] |{{party color cell|Dravida Munnetra Kazhagam}} |style="background:#DBD7D2;"|DMK |style="background:#DBD7D2;"|2025 జులై 25 |style="background:#DBD7D2;"|2031 జులై 24 |style="background:#DBD7D2;"|1 |style="background:#DBD7D2;"|పదవిలో ఉన్నారు |- |style="background:#DBD7D2;"|ఎస్. ఆర్. శివలింగం |{{party color cell|Dravida Munnetra Kazhagam}} |style="background:#DBD7D2;"|DMK |style="background:#DBD7D2;"|2025 జులై 25 |style="background:#DBD7D2;"|2031 జులై 24 |style="background:#DBD7D2;"|1 |style="background:#DBD7D2;"|పదవిలో ఉన్నారు |- |style="background:#DBD7D2;"|[[కమల్ హాసన్]] |{{party color cell|Makkal Needhi Maiam}} |style="background:#DBD7D2;"|MNM |style="background:#DBD7D2;"|2025 జులై 25 |style="background:#DBD7D2;"|2031 జులై 24 |style="background:#DBD7D2;"|1 |style="background:#DBD7D2;"|పదవిలో ఉన్నారు |- |style="background:#DBD7D2;"|సి.వి. షణ్ముగం |{{party color cell|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} |style="background:#DBD7D2;"|AIADMK |style="background:#DBD7D2;"|30 June 2022 |style="background:#DBD7D2;"|29 June 2028 |style="background:#DBD7D2;"|1 |style="background:#DBD7D2;"|పదవిలో ఉన్నారు |- |style="background:#DBD7D2;"|ఆర్. ధర్మర్ |{{party color cell|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} |style="background:#DBD7D2;"|AIADMK |style="background:#DBD7D2;"|30 June 2022 |style="background:#DBD7D2;"|29 June 2028 |style="background:#DBD7D2;"|1 |style="background:#DBD7D2;"|పదవిలో ఉన్నారు |- |style="background:#DBD7D2;"|కె.ఆర్.ఎన్. రాజేష్‌కుమార్ |{{party color cell|Dravida Munnetra Kazhagam}} |style="background:#DBD7D2;"|DMK |style="background:#DBD7D2;"|30 June 2022 |style="background:#DBD7D2;"|29 June 2028 |style="background:#DBD7D2;"|2 |style="background:#DBD7D2;"|పదవిలో ఉన్నారు |- |style="background:#DBD7D2;"|ఆర్. గిరిరాజన్ |{{party color cell|Dravida Munnetra Kazhagam}} |style="background:#DBD7D2;"|DMK |style="background:#DBD7D2;"|30 June 2022 |style="background:#DBD7D2;"|29 June 2028 |style="background:#DBD7D2;"|1 |style="background:#DBD7D2;"|పదవిలో ఉన్నారు |- |style="background:#DBD7D2;"|ఎస్. కళ్యాణసుందరం |{{party color cell|Dravida Munnetra Kazhagam}} |style="background:#DBD7D2;"|DMK |style="background:#DBD7D2;"|30 June 2022 |style="background:#DBD7D2;"|29 June 2028 |style="background:#DBD7D2;"|1 |style="background:#DBD7D2;"|పదవిలో ఉన్నారు |- |style="background:#DBD7D2;"|పి. చిదంబరం |{{party color cell|Indian National Congress}} |style="background:#DBD7D2;"|[[Indian National Congress|INC]] |style="background:#DBD7D2;"|30 June 2022 |style="background:#DBD7D2;"|29 June 2028 |style="background:#DBD7D2;"|2 |style="background:#DBD7D2;"|పదవిలో ఉన్నారు |- |కె. ఆర్. ఎన్. రాజేష్‌కుమార్ |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} | 2022 జూన్ 30 | 2028 జూన్ 29 |2 | |- |style="background:#DBD7D2;"|[[Kanimozhi NVN Somu]] |style="background:#DBD7D2;"|[[Dravida Munnetra Kazhagam|DMK]] |{{party color cell|Dravida Munnetra Kazhagam}} |style="background:#DBD7D2;"|27 September 2021 |style="background:#DBD7D2;"|2 April 2026 |style="background:#DBD7D2;"|1 |style="background:#DBD7D2;"|''Incumbent'' |- |ఎస్. కళ్యాణసుందరం |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} | 2022 జూన్ 30 | 2028 జూన్ 29 |1 | |- |ఆర్. గిరిరాజన్ |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} | 2022 జూన్ 30 | 2028 జూన్ 29 |1 | |- |[[పి. చిదంబరం]] |{{party name with color|Indian National Congress}} | 2022 జూన్ 30 | 2028 జూన్ 29 |1 | |- |సి. వి. షణ్ముగం |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} | 2022 జూన్ 30 | 2028 జూన్ 29 |1 | |- |ఆర్. ధర్మర్ |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} | 2022 జూన్ 30 | 2028 జూన్ 29 |1 | |- |కె. ఆర్. ఎన్. రాజేష్‌కుమార్ |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} | 2021 సెప్టెంబరు 27 | 2022 జూన్ 29 |1 |ఉపఎన్నిక - రాజీనామా ఆర్. వైతిలింగం |- |కనిమొళి ఎన్.వి.ఎన్. సోము |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} | 2021 సెప్టెంబరు 27 | 2026 ఏప్రిల్ 02 |1 |ఉపఎన్నిక - రాజీనామా కె. పి. మునుసామి |- |ఎం. ఎం. అబ్దుల్లా |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} | 2021 సెప్టెంబరు 06 |2025 జూలై 24 |1 |ఉపఎన్నిక - మరణం ఎ. మహమ్మద్జాన్ |- |[[ఎం. తంబిదురై]] |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} | 2020 ఏప్రిల్ 03 | 2026 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |కె. పి. మునుసామి |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} | 2020 ఏప్రిల్ 03 | 2021 మే 07 |1 |[[వేప్పనహళ్లి శాసనసభ నియోజకవర్గం|వేప్పనహళ్లి]] శాసనసభ సభ్యుడుగా ఎన్నికయ్యారు |- |style="background:#DBD7D2;"|[[M. Thambidurai]] |style="background:#DBD7D2;"|[[AIADMK]] |{{party color cell|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} |style="background:#DBD7D2;"|3 April 2020 |style="background:#DBD7D2;"|2 April 2026 |style="background:#DBD7D2;"|1 |style="background:#DBD7D2;"|''Incumbent'' |- |style="background:#DBD7D2;"|[[Tiruchi Siva]] |style="background:#DBD7D2;"|[[Dravida Munnetra Kazhagam|DMK]] |{{party color cell|Dravida Munnetra Kazhagam}} |style="background:#DBD7D2;"|3 April 2020 |style="background:#DBD7D2;"|2 April 2026 |style="background:#DBD7D2;"|4 |style="background:#DBD7D2;"|''Incumbent'' |- |style="background:#DBD7D2;"|[[P. Selvarasu|Anthiyur P. Selvarasu]] |style="background:#DBD7D2;"|[[Dravida Munnetra Kazhagam|DMK]] |{{party color cell|Dravida Munnetra Kazhagam}} |style="background:#DBD7D2;"|3 April 2020 |style="background:#DBD7D2;"|2 April 2026 |style="background:#DBD7D2;"|1 |style="background:#DBD7D2;"|''Incumbent'' |- |style="background:#DBD7D2;"|[[N. R. Elango]] |style="background:#DBD7D2;"|[[Dravida Munnetra Kazhagam|DMK]] |{{party color cell|Dravida Munnetra Kazhagam}} |style="background:#DBD7D2;"|3 April 2020 |style="background:#DBD7D2;"|2 April 2026 |style="background:#DBD7D2;"|1 |style="background:#DBD7D2;"|''Incumbent'' |- |style="background:#DBD7D2;"|[[G. K. Vasan]] |style="background:#DBD7D2;"|[[Tamil Maanila Congress (Moopanar)|TMC(M)]] |{{party color cell|Tamil Maanila Congress (Moopanar)}} |style="background:#DBD7D2;"|3 April 2020 |style="background:#DBD7D2;"|2 April 2026 |style="background:#DBD7D2;"|3 |style="background:#DBD7D2;"|''Incumbent'' |- |జి. కె. వాసన్ |{{party name with color|Tamil Maanila Congress}} | 2020 ఏప్రిల్ 03 | 2026 ఏప్రిల్ 02 |3 | |- |పి. సెల్వరాజ్ |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} | 2020 ఏప్రిల్ 03 | 2026 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |తిరుచ్చి శివ |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} | 2020 ఏప్రిల్ 03 | 2026 ఏప్రిల్ 02 |4 | |- |ఎన్. ఆర్. ఎలాంగో |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} | 2020 ఏప్రిల్ 03 | 2026 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |ఎ. మహమ్మద్జాన్ |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} |2019 జూలై 25 | 2021 మార్చి 23 |1 |మరణం |- |ఎన్. చంద్రశేఖరన్ |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} |2019 జూలై 25 |2025 జూలై 24 |1 | |- |అన్బుమణి రామదాస్ |{{party name with color|Pattali Makkal Katchi}} |2019 జూలై 25 |2025 జూలై 24 |2 | |- |ఎం. షణ్ముగం |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} |2019 జూలై 25 |2025 జూలై 24 |1 | |- |పి. విల్సన్ |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} |2019 జూలై 25 |2025 జూలై 24 |1 | |- |వైకో |{{party name with color|Marumalarchi Dravida Munnetra Kazhagam}} |2019 జూలై 25 |2025 జూలై 24 |4 | |- |ఎ. నవనీతకృష్ణన్ |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} | 2016 జూన్ 30 | 2022 జూన్ 29 |2 | |- |ఎస్. ఆర్. బాలసుబ్రమణియన్ |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} | 2016 జూన్ 30 | 2022 జూన్ 29 |1 | |- |ఎ. విజయకుమార్ |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} | 2016 జూన్ 30 | 2022 జూన్ 29 |1 | |- |ఆర్. వైతిలింగం |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} | 2016 జూన్ 30 | 2021 మే 07 |1 |ఒరత్తనాడ్ శాసనసభ సభ్యుడుగా ఎన్నికయ్యారు |- |ఆర్. ఎస్. భారతి |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} | 2016 జూన్ 30 | 2022 జూన్ 29 |1 | |- |టి. కె. ఎస్. ఇలంగోవన్ |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} | 2016 జూన్ 30 | 2022 జూన్ 29 |1 | |- |ఎ. నవనీతకృష్ణన్ |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} | 2014 జూన్ 26 | 2016 జూన్ 29 |1 |ఉపఎన్నిక - అనర్హత టి. ఎం. సెల్వగణపతి |- |ఎస్. ముత్తుకరుప్పన్ |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} | 2014 ఏప్రిల్ 03 | 2020 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |విజిలా సత్యానంద్ |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} | 2014 ఏప్రిల్ 03 | 2020 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |కె. సెల్వరాజ్ |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} | 2014 ఏప్రిల్ 03 | 2020 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |శశికళ పుష్ప |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} | 2014 ఏప్రిల్ 03 | 2020 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |తిరుచ్చి శివ |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} | 2014 ఏప్రిల్ 03 | 2020 ఏప్రిల్ 02 |3 | |- |టి. కె. రంగరాజన్ | style="background-color: {{party color|Communist Party of India (Marxist)}}" | |[[కమ్యూనిస్టు పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (మార్కిస్టు)|CPM]]) | 2014 ఏప్రిల్ 03 | 2020 ఏప్రిల్ 02 |2 | |- |కె. ఆర్. అర్జునన్ |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} |2013 జూలై 25 | 2019 జూలై 24 |1 | |- |ఆర్. లక్ష్మణన్ |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} |2013 జూలై 25 | 2019 జూలై 24 |1 | |- |వి. మైత్రేయన్ |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} |2013 జూలై 25 | 2019 జూలై 24 |3 | |- |టి. రత్నవేల్ |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} |2013 జూలై 25 | 2019 జూలై 24 |1 | |- |[[కనిమొళి]] |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} |2013 జూలై 25 | 2019 మే 23 |2 |[[తూత్తుక్కుడి లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|తూత్తుక్కుడి లోక్‌సభ]] సభ్యుడుగా ఎన్నికయ్యారు |- |[[డి. రాజా]] |{{party name with color|Communist Party of India}} |2013 జూలై 25 |2019 జూలై 24 |2 | |- |ఎ. డబ్ల్యు. రబీ బెర్నార్డ్ |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} |2011 జూలై 19 | 2016 జూన్ 29 |1 |ఉపఎన్నిక - రాజీనామా కె వి. రామలింగం |- |కె. పి. రామలింగం |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} | 2010 జూన్ 30 | 2016 జూన్ 29 |1 | |- |టి. ఎం. సెల్వగణపతి |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} | 2010 జూన్ 30 | 2014 ఏప్రిల్ 17 |1 | అనర్హులు |- |ఎస్. తంగవేలు |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} | 2010 జూన్ 30 | 2016 జూన్ 29 |1 | |- |సుదర్శన నాచ్చియప్పన్ |{{party name with color|Indian National Congress}} | 2010 జూన్ 30 | 2016 జూన్ 29 |2 | |- |పాల్ మనోజ్ పాండియన్ |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} | 2010 జూన్ 30 | 2016 జూన్ 29 |1 | |- |కె. వి. రామలింగం |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} | 2010 జూన్ 30 | 2011 మే 20 |1 |ఈరోడ్ పశ్చిమ శాసనసభకు ఎన్నికయ్యారు |- |ఎస్. అమీర్ అలీ జిన్నా |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} | 2008 ఏప్రిల్ 03 | 2014 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |[[వాసంతి స్టాన్లీ]] |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} | 2008 ఏప్రిల్ 03 | 2014 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |జి. కె. వాసన్ |{{party name with color|Indian National Congress}} | 2008 ఏప్రిల్ 03 | 2014 ఏప్రిల్ 02 |2 | |- |జయంతీ నటరాజన్ |{{party name with color|Indian National Congress}} | 2008 ఏప్రిల్ 03 | 2014 ఏప్రిల్ 02 |4 | |- |టి. కె. రంగరాజన్ | style="background-color: {{party color|Communist Party of India (Marxist)}}" | |[[కమ్యూనిస్టు పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (మార్కిస్టు)|CPM]] | 2008 ఏప్రిల్ 03 | 2014 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |ఎన్. బాలగంగ |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} | 2008 ఏప్రిల్ 03 | 2014 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |[[కనిమొళి]] |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} |2007 జూలై 25 |2013 జూలై 25 |1 | |- |తిరుచ్చి శివ |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} |2007 జూలై 25 |2013 జూలై 25 |2 | |- |బి.ఎస్. జ్ఞానదేశికన్ |{{party name with color|Indian National Congress}} |2007 జూలై 25 |2013 జూలై 25 |2 | |- |[[డి. రాజా]] |{{party name with color|Communist Party of India}} |2007 జూలై 25 |2013 జూలై 25 |1 | |- |ఎ. ఇళవరసన్ |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} |2007 జూలై 25 |2013 జూలై 25 |1 | |- |వి. మైత్రేయన్ |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} |2007 జూలై 25 |2013 జూలై 25 |2 | |- |కె. పి. కె. కుమరన్ |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} |2006 జూలై 11 |2007 జూలై 24 |1 |ఉపఎన్నిక - రాజీనామా ఆర్. శరత్‌కుమార్ |- |ఎస్. అన్బళగన్ |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} | 2004 జూన్ 30 | 2010 జూన్ 29 |1 | |- |టి. టి. వి. దినకరన్ |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} | 2004 జూన్ 30 | 2010 జూన్ 29 |1 | |- |ఎన్. ఆర్. గోవిందరాజర్ |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} | 2004 జూన్ 30 | 2010 జూన్ 29 |1 | |- |కె. మలైసామి |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} | 2004 జూన్ 30 | 2010 జూన్ 29 |1 | |- |అన్బుమణి రామదాస్ |{{party name with color|Pattali Makkal Katchi}} | 2004 జూన్ 30 | 2010 జూన్ 29 |1 | |- |సుదర్శన నాచ్చియప్పన్ |{{party name with color|Indian National Congress}} | 2004 జూన్ 30 | 2010 జూన్ 29 |1 | |- |ఎన్. జోతి |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} | 2002 ఏప్రిల్ 03 | 2008 మార్చి 27 |1 |రాజీనామా చేశారు |- |ఎస్. పి. ఎం. సయ్యద్ ఖాన్ |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} | 2002 ఏప్రిల్ 03 | 2008 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |సి. పెరుమాళ్ |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} | 2002 ఏప్రిల్ 03 | 2008 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |తంగ తమిళ్ సెల్వన్ |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} | 2002 ఏప్రిల్ 03 | 2008 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |ఆర్. షుణ్ముగసుందరం |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} | 2002 ఏప్రిల్ 03 | 2008 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |జి. కె. వాసన్ |{{party name with color|Indian National Congress}} | 2002 ఏప్రిల్ 03 | 2008 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |వి. మైత్రేయన్ |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} | 2002 జనవరి 15 | 2004 జూన్ 29 |1 |ఉపఎన్నిక - మరణం జి. కె. మూపనార్ |- |ఎస్. ఎస్. చంద్రన్ |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} |2001 జూలై 25 |2007 జూలై 24 |1 | |- |ఎస్. జి. ఇందిర |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} |2001 జూలై 25 |2007 జూలై 24 |1 | |- |ఆర్. కామరాజ్ |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} |2001 జూలై 25 |2007 జూలై 24 |1 | |- |పి. జి. నారాయణన్ |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} |2001 జూలై 25 |2007 జూలై 24 |1 | |- |ఆర్. శరత్‌కుమార్ |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} |2001 జూలై 25 | 2006 మే 31 |1 |రాజీనామా చేశారు |- |బి.ఎస్. జ్ఞానదేశికన్ |{{party name with color|Indian National Congress}} |2001 జూలై 25 |2007 జూలై 24 |1 | |- |తిరుచ్చి శివ |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} | 2000 జనవరి 14 | 2002 ఏప్రిల్ 02 |1 |ఉపఎన్నిక - మరణం ఆర్. కె. కుమార్ |- |కా. రా. సుబ్బియన్ |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} | 2000 జనవరి 14 | 2002 ఏప్రిల్ 02 |1 |ఉపఎన్నిక - టి. ఎం. వెంకటాచలం మరణం |- |ఎస్. అగ్నిరాజ్ |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1998 జూన్ 30 | 2004 జూన్ 29 |1 | |- |ఎం. ఎ. కాదర్ |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1998 జూన్ 30 | 2004 జూన్ 29 |1 | |- |ఎం. శంకరలింగం |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1998 జూన్ 30 | 2004 జూన్ 29 |1 | |- |ఎస్. శివసుబ్రమణియన్ |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1998 జూన్ 30 | 2004 జూన్ 29 |1 | |- |విడుతలై విరుంబి |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1998 జూన్ 30 | 2004 జూన్ 29 |3 | |- |[[జి కె మూపనర్|జి. కె. మూపనార్]] |{{party name with color|Tamil Maanila Congress}} | 1998 జూన్ 30 |30-ఆగస్టు-2001 |4 |మరణం |- |ఎస్. పీటర్ ఆల్ఫోన్స్ |{{party name with color|Tamil Maanila Congress}} | 1997 అక్టోబరు 10 | 2002 ఏప్రిల్ 02 |2 |ఉపఎన్నిక - స్వయంగా రాజీనామా |- |[[జయంతి నటరాజన్|జయంతీ నటరాజన్]] |{{party name with color|Tamil Maanila Congress}} | 1997 అక్టోబరు 10 |2001 జూలై 24 |3 |ఉపఎన్నిక - రాజీనామా జి. కె. మూపనార్ |- |ఎన్. అబ్దుల్ ఖాదర్ |{{party name with color|Tamil Maanila Congress}} | 1997 అక్టోబరు 10 | 1998 జూన్ 29 |1 |ఉపఎన్నిక - జయంతీ నటరాజన్ రాజీనామా |- |వి. పి. దురైసామి |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} |1996 నవంబరు 26 |2001 జూలై 24 |2 |ఉపఎన్నిక - స్వయంగా రాజీనామా |- |ఆర్. కె. కుమార్ |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1996 ఏప్రిల్ 03 | 1999 అక్టోబరు 03 |1 |మరణం |- |ఎస్. నిరైకులతన్ |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1996 ఏప్రిల్ 03 | 2002 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |టి. ఎం. వెంకటాచలం |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1996 ఏప్రిల్ 03 | 1999 డిసెంబరు 02 |1 |మరణం |- |పి. సౌందరరాజన్ |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1996 ఏప్రిల్ 03 | 2002 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |తలవాయి ఎన్. సుందరం |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1996 ఏప్రిల్ 03 | 2001 మే 18 |1 |కన్నియాకుమారి శాసనసభ్యుడుగా ఎన్నికయ్యారు |- |ఎస్. పీటర్ ఆల్ఫోన్స్ |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1996 ఏప్రిల్ 03 | 1997 సెప్టెంబరు 09 |1 |రాజీనామా చేశారు |- |ఒ. ఎస్. మణియన్ |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} |1995 జూలై 25 |2001 జూలై 24 |1 | |- |ఎన్. రాజేంద్రన్ |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} |1995 జూలై 25 |2001 జూలై 24 |1 | |- |ఆర్. మార్గబంధు |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} |1995 జూలై 25 |2001 జూలై 24 |1 | |- |డి. మస్తాన్ |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} |1995 జూలై 25 |2001 జూలై 24 |1 | |- |వి. పి. దురైసామి |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} |1995 జూలై 25 | 1996 అక్టోబరు 10 |1 |రాజీనామా చేశారు |- |జి. కె. మూపనార్ |{{party name with color|Indian National Congress}} |1995 జూలై 25 | 1997 సెప్టెంబరు 09 |3 | |- |ఎస్. ఆస్టిన్ |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1992 జూన్ 30 | 1998 జూన్ 29 |1 | |- |వి. వి. రాజన్ చెల్లప్ప |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1992 జూన్ 30 | 1998 జూన్ 29 |1 | |- |ఎస్. ముత్తు మణి |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1992 జూన్ 30 | 1998 జూన్ 29 |1 | |- |ఎన్. తంగరాజ్ పాండియన్ |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1992 జూన్ 30 | 1998 జూన్ 29 |1 | |- |జి. స్వామినాథన్ |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1992 జూన్ 30 | 1998 జూన్ 29 |2 | |- |జయంతీ నటరాజన్ |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1992 జూన్ 30 | 1997 సెప్టెంబరు 09 |2 |రాజీనామా చేశారు |- |మీసా ఆర్. గణేశన్ |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1990 ఏప్రిల్ 03 | 1996 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |టి. కిరుట్టినన్ |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1990 ఏప్రిల్ 03 | 1996 ఏప్రిల్ 02 |2 | |- |టి. ఎ. మహమ్మద్ సఖీ |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1990 ఏప్రిల్ 03 | 1996 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |వైకో |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1990 ఏప్రిల్ 03 | 1996 ఏప్రిల్ 02 |3 | |- |కె. కె. వీరప్పన్ |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1990 ఏప్రిల్ 03 | 1996 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |ఎస్. మాధవన్ |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1990 ఏప్రిల్ 03 | 1996 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |[[మురసోలి మారన్]] |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} |1989 జూలై 25 |1995 జూలై 24 |3 | |- |జె. ఎస్. రాజు |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} |1989 జూలై 25 |1995 జూలై 24 |1 | |- |జి. వెంకట్రామన్ |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} |1989 జూలై 25 |1995 జూలై 24 |1 | |- |విడుతలై విరుంబి |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} |1989 జూలై 25 |1995 జూలై 24 |2 | |- |ఎస్. కె. టి. రామచంద్రన్ |{{party name with color|Indian National Congress}} |1989 జూలై 25 |1995 జూలై 24 |1 | |- |ఎ. నల్లశివన్ |{{party name with color|Communist Party of India}} |1989 జూలై 25 |1995 జూలై 24 |1 | |- |టి. కిరుత్తినన్ |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1989 మార్చి 15 | 1990 ఏప్రిల్ 02 |1 |ఉపఎన్నిక - రాజీనామా జె. జయలలిత |- |విడుతలై విరుంబి |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1989 మార్చి 15 | 1989 జూలై 24 |1 |ఉపఎన్నిక - రాజీనామా జి. కె. మూపనార్ |- |ఆర్. టి. గోపాలన్ |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1986 జూన్ 30 | 1992 జూన్ 29 |1 | |- |ఎం. విన్సెంట్ |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1986 జూన్ 30 | 1992 జూన్ 29 |1 | |- |జి. స్వామినాథన్ |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1986 జూన్ 30 | 1992 జూన్ 29 |1 | |- |ఎం. పళనియాండి |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1986 జూన్ 30 | 1992 జూన్ 29 |1 | |- |జయంతీ నటరాజన్ |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1986 జూన్ 30 | 1992 జూన్ 29 |1 | |- |టి. ఆర్. బాలు |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1986 జూన్ 30 | 1992 జూన్ 29 |1 | |- |[[జె. జయలలిత]] |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1984 ఏప్రిల్ 03 | 1989 జనవరి 28 |1 |[[బోడినాయకనూరు శాసనసభ నియోజకవర్గం|బోడినాయకనూర్]] శాసనసభ్యుడుగా ఎన్నికయ్యారు |- |వలంపురి జాన్ |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1984 ఏప్రిల్ 03 | 1990 ఏప్రిల్ 02 |2 | |- |ఎన్. రాజాంగం |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1984 ఏప్రిల్ 03 | 1990 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |వి. రామనాథన్ |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1984 ఏప్రిల్ 03 | 1990 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |కె.వి. తంగబాలు |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1984 ఏప్రిల్ 03 | 1990 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |వైకో |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1984 ఏప్రిల్ 03 | 1990 ఏప్రిల్ 02 |2 | |- |అలాది అరుణ |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1983 జూలై 25 | 1989 జూలై 24 |1 | |- |ఎం. కథర్ష |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1983 జూలై 25 | 1989 జూలై 24 |2 | |- |జి. వరదరాజ్ |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1983 జూలై 25 | 1989 జూలై 24 |1 | |- |యుగం. సాంబశివం |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1983 జూలై 25 | 1989 జూలై 24 |1 | |- |[[జి కె మూపనర్|జి. కె. మూపనార్]] |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1983 జూలై 25 | 1989 ఫిబ్రవరి 02 |2 |[[పాపనాశం శాసనసభ నియోజకవర్గం|పాపనాశం]] శాసనసభ్యుడుగా ఎన్నికయ్యారు |- |[[మురసోలి మారన్]] |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1983 జూలై 25 | 1989 జూలై 24 |2 | |- |ఆర్. మోహనరంగం |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1983 ఫిబ్రవరి 11 | 1986 జూన్ 29 |2 |ఉపఎన్నిక - ఆర్. మోహనరంగంపై అనర్హత |- |పి. అన్బళగన్ |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1980 జూలై 28 | 1984 ఏప్రిల్ 02 |1 |ఉపఎన్నిక - రాజీనామా వి. వి. స్వామినాథన్ |- |డి. హీరాచంద్ |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1980 జూన్ 30 | 1986 జూన్ 29 |1 | |- |ఆర్. రామకృష్ణన్ |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1980 జూన్ 30 | 1986 జూన్ 29 |1 | |- |ఆర్. మోహనరంగం |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1980 జూన్ 30 | 1982 సెప్టెంబరు 08 |1 | అనర్హులు |- |ఎం.ఎస్. రామచంద్రన్ |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1980 జూన్ 30 | 1986 జూన్ 29 |1 | |- |ఎల్. గణేశన్ |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1980 జూన్ 30 | 1986 ఏప్రిల్ 10 |1 |రాజీనామా చేశారు |- |ఎం. కళ్యాణసుందరం |{{party name with color|Communist Party of India}} | 1980 జూన్ 30 | 1986 జూన్ 29 |1 | |- |సత్యవాణి ముత్తు |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1978 ఏప్రిల్ 03 | 1984 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |వి. వి. స్వామినాథన్ |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1978 ఏప్రిల్ 03 | 1980 జూన్ 19 |2 |[[భువనగిరి శాసనసభ నియోజకవర్గం (తెలంగాణ)|భువనగిరి]] శాసనసభ్యుడుగా ఎన్నికయ్యారు |- |ఎం. మోసెస్ |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1978 ఏప్రిల్ 03 | 1984 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |వి. వెంక |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1978 ఏప్రిల్ 03 | 1984 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |వైకో |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1978 ఏప్రిల్ 03 | 1984 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |ఎరా సెజియన్ |{{party name with color|Janata Party}} | 1978 ఏప్రిల్ 03 | 1984 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |ఎ. పి.జనార్ధనం |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1977 జూలై 25 | 1983 జూలై 24 |1 | |- |యు. ఆర్. కృష్ణన్ |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1977 జూలై 25 | 1983 జూలై 24 |1 | |- |నూర్జెహాన్ రజాక్ |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1977 జూలై 25 | 1983 జూలై 24 |1 | |- |జి. కె. మూపనార్ |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1977 జూలై 25 | 1983 జూలై 24 |1 | |- |[[మురసోలి మారన్]] |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1977 జూలై 25 | 1983 జూలై 24 |1 | |- |పి. రామమూర్తి | style="background-color: {{party color|Communist Party of India (Marxist)}}" | |[[కమ్యూనిస్టు పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (మార్కిస్టు)|CPM]] | 1977 జూలై 25 | 1983 జూలై 24 |2 | |- |ఇ. ఆర్. కృష్ణన్ |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1977 జూలై 18 | 1980 ఏప్రిల్ 02 |1 |ఉపఎన్నిక - వలంపురి జాన్ అనర్హత |- |ఎం. కథర్ష |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1974 ఏప్రిల్ 03 | 1980 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |సి. డి. నటరాజన్ |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1974 ఏప్రిల్ 03 | 1980 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |[[జి. లక్ష్మణన్]] |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1974 ఏప్రిల్ 03 | 1980 జనవరి 08 |1 |[[చెన్నై నార్త్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|చెన్నై ఉత్తర]] [[లోక్‌సభ]] సభ్యుడుగా ఎన్నికయ్యారు |- |ఎస్. ఎ. ఖాజా మొహిదీన్ |{{party name with color|Indian Union Muslim League}} | 1974 ఏప్రిల్ 03 | 1980 ఏప్రిల్ 02 |2 | |- |వలంపురి జాన్ |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1974 ఏప్రిల్ 03 | 1974 అక్టోబరు 14 |1 | అనర్హులు |- |ఎస్. రంగనాథన్ |style="background-color: {{party color|Independent politician}}" | |[[స్వతంత్రపురం|IND]] | 1974 ఏప్రిల్ 03 | 1980 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |ఎం. ఎస్. అబ్దుల్ ఖాదర్ |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1972 ఏప్రిల్ 03 | 1978 ఏప్రిల్ 02 |1 |అన్నాడీఎంకేలో చేరారు |- |ఎం. సి. బాలన్ |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1972 ఏప్రిల్ 03 | 1978 ఏప్రిల్ 02 |1 |అన్నాడీఎంకేలో చేరారు |- |కె. ఎ. కృష్ణస్వామి |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1972 ఏప్రిల్ 03 | 1978 ఏప్రిల్ 02 |1 |అన్నాడీఎంకేలో చేరారు |- |వి. వి. స్వామినాథన్ |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1972 ఏప్రిల్ 03 | 1978 ఏప్రిల్ 02 |1 |అన్నాడీఎంకేలో చేరారు |- |ఎం. కమలనాథన్ |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1972 ఏప్రిల్ 03 | 1978 ఏప్రిల్ 02 |2 | |- |ఎ. కె. రెఫాయే |{{party name with color|Indian Union Muslim League}} | 1972 ఏప్రిల్ 03 | 1978 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |ఎం. కమలనాథన్ |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1971 జూలై 29 | 1972 ఏప్రిల్ 02 |1 |ఉపఎన్నిక - జి పి. సోమసుందరం మరణం |- |టి. కె. శ్రీనివాసన్ |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1970 ఏప్రిల్ 03 | 1976 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |ఎస్. ఎస్. రాజేంద్రన్ |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1970 ఏప్రిల్ 03 | 1976 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |ఎస్. S. మరిస్వామి |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1970 ఏప్రిల్ 03 | 1976 ఏప్రిల్ 02 |2 | |- |కంచి కళ్యాణసుందరం |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1970 ఏప్రిల్ 03 | 1976 ఏప్రిల్ 02 |2 | |- |టి. వి. ఆనందన్ |{{party name with color|Indian National Congress (Organisation)}} | 1970 ఏప్రిల్ 03 | 1976 ఏప్రిల్ 02 |2 | |- |ఎ. కె. ఎ. అబ్దుల్ సమద్ |{{party name with color|Indian Union Muslim League}} | 1970 ఏప్రిల్ 03 | 1976 ఏప్రిల్ 02 |2 | |- |కంచి కళ్యాణసుందరం |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1969 సెప్టెంబరు 23 | 1970 ఏప్రిల్ 02 |1 |ఉపఎన్నిక - ఎస్. ఎస్. వాసన్ మరణం |} === మద్రాసు రాష్ట్రం === {| class="wikitable sortable" !పేరు ! colspan="2" |పార్టీ !పదవీకాలం ప్రారంభం !పదవీకాలం ముగింపు !పర్యాయాలు !గమనికలు |- |జి. ఎ. అప్పన్ |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1968 ఏప్రిల్ 03 | 1974 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |తిల్లై విల్లలన్ |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1968 ఏప్రిల్ 03 | 1974 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |కె. ఎస్. రామస్వామి |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1968 ఏప్రిల్ 03 | 1974 ఏప్రిల్ 02 |2 | |- |ఎం. ఆర్. వెంకటరామన్ | style="background-color: {{party color|Communist Party of India (Marxist)}}" | |[[కమ్యూనిస్టు పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (మార్కిస్టు)|CPM]] | 1968 ఏప్రిల్ 03 | 1974 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |మరియాదాస్ రుత్నస్వామి |{{party name with color|Swatantra Party}} | 1968 ఏప్రిల్ 03 | 1974 ఏప్రిల్ 02 |2 | |- |ఎస్. ఎ. ఖాజా మొహిదీన్ |{{party name with color|Indian Union Muslim League}} | 1968 ఏప్రిల్ 03 | 1974 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |వి. వి. రామసామి |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1967 మార్చి 20 | 1968 ఏప్రిల్ 02 |1 |ఉపఎన్నిక - రాజీనామా సి. ఎన్. అన్నాదురై |- |టి. చెంగల్వరోయన్ |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1966 ఏప్రిల్ 03 | 1972 ఏప్రిల్ 02 |2 |[[ఇండియన్ నేషనల్ కాంగ్రెస్ (ఆర్గనైజేషన్)|INC (O)]] చేరారు |- |ఎన్. రామకృష్ణ అయ్యర్ |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1966 ఏప్రిల్ 03 | 1972 ఏప్రిల్ 02 |3 | |- |ఆర్. టి.పార్థసారథి |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1966 ఏప్రిల్ 03 | 1972 ఏప్రిల్ 02 |1 |[[ఇండియన్ నేషనల్ కాంగ్రెస్ (ఆర్గనైజేషన్)|INC (O)]] చేరారు |- |ఎన్. ఆర్. ఎం. స్వామి |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1966 ఏప్రిల్ 03 | 1972 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |జి. పి. సోమసుందరం |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1966 ఏప్రిల్ 03 | 1971 జూన్ 25 |1 |మరణం |- |కె. సుందరం |{{party name with color|Swatantra Party}} | 1966 ఏప్రిల్ 03 | 1972 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |లలిత జి రాజగోపాలన్ |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1965 జనవరి 13 | 1970 ఏప్రిల్ 02 |1 |ఉపఎన్నిక - జి. రాజగోపాలన్ మరణం |- |పి. తనులింగం |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1964 జూలై 09 | 1968 ఏప్రిల్ 02 |1 |ఉపఎన్నిక - రాజీనామా ఎం. ఎ. మాణిక్కవేలు నాయకర్ |- |టి. వి. ఆనందన్ |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1964 ఏప్రిల్ 03 | 1970 ఏప్రిల్ 02 |1 |[[ఇండియన్ నేషనల్ కాంగ్రెస్ (ఆర్గనైజేషన్)|INC (O)]] చేరారు |- |ఎస్. చంద్రశేఖర్ |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1964 ఏప్రిల్ 03 | 1970 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |జి. రాజగోపాలన్ |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1964 ఏప్రిల్ 03 |1964 నవంబరు 16 |1 |మరణం |- |ఎస్. ఎస్. వాసన్ |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1964 ఏప్రిల్ 03 |28-ఆగస్టు-1969 |1 |మరణం |- |ఎస్. S. మరిస్వామి |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1964 ఏప్రిల్ 03 | 1970 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |ఎ. కె. ఎ. అబ్దుల్ సమద్ |{{party name with color|Indian Union Muslim League}} | 1964 ఏప్రిల్ 03 | 1970 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |టి. చెంగల్వరోయన్ |{{party name with color|Indian National Congress}} |1963 ఆగస్టు 09 | 1966 ఏప్రిల్ 02 |1 |ఉపఎన్నిక - థామస్ శ్రీనివాసన్ మరణం |- |కె. సంతానం |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1962 ఏప్రిల్ 17 | 1964 ఏప్రిల్ 02 |2 |ఉపఎన్నిక - రాజీనామా బి. పరమేశ్వరన్ |- |ఎం. జె. జమాల్ మొహిదీన్ |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1962 ఏప్రిల్ 03 | 1968 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |శివషణ్ముగం పిళ్లై |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1962 ఏప్రిల్ 03 | 1968 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |కె. ఎస్. రామస్వామి |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1962 ఏప్రిల్ 03 | 1968 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |ఎం. ఎ. మాణిక్కవేలు నాయకర్ |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1962 ఏప్రిల్ 03 | 1964 ఏప్రిల్ 15 |1 |రాజీనామా చేశారు |- |[[సి.ఎన్.అన్నాదురై|సి. ఎన్. అన్నాదురై]] |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1962 ఏప్రిల్ 03 | 1967 ఫిబ్రవరి 25 |1 |మద్రాస్ లెజిస్లేటివ్ కౌన్సిల్కు ఎన్నికయ్యారు |- |మరియాదాస్ రుత్నస్వామి |{{party name with color|Swatantra Party}} | 1962 ఏప్రిల్ 03 | 1968 ఏప్రిల్ 02 |2 | |- |కె. సంతానం |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1960 ఏప్రిల్ 18 | 1962 ఏప్రిల్ 02 |1 |ఉపఎన్నిక |- |ఎన్. ఎం. అన్వర్ |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1960 ఏప్రిల్ 03 | 1966 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |కె. మాధవ మీనన్ |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1960 ఏప్రిల్ 03 | 1966 ఏప్రిల్ 02 |2 | |- |టి. ఎస్. పట్టాభిరామన్ |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1960 ఏప్రిల్ 03 | 1966 ఏప్రిల్ 02 |3 | |- |థామస్ శ్రీనివాసన్ |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1960 ఏప్రిల్ 03 | 1963 ఏప్రిల్ 17 |1 |మరణం |- |ఎన్. రామకృష్ణ అయ్యర్ |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1960 ఏప్రిల్ 03 | 1966 ఏప్రిల్ 02 |2 | |- |జి. పార్థసారథి |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1960 ఏప్రిల్ 03 | 1966 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |పి. రామమూర్తి |{{party name with color|Communist Party of India}} | 1960 ఏప్రిల్ 03 | 1966 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |ఆర్. గోపాలకృష్ణన్ |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1960 మార్చి 12 | 1964 ఏప్రిల్ 02 |1 |ఉపఎన్నిక - హెచ్. డి. రాజా మరణం |- |అబ్దుల్ రహీమ్ |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1958 ఏప్రిల్ 03 | 1962 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |అవినాశిలింగం చెట్టియార్ |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1958 ఏప్రిల్ 03 | 1964 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |ఎస్. చట్టనాథ కరాయలర్ |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1958 ఏప్రిల్ 03 | 1964 ఏప్రిల్ 02 |2 | |- |ఎన్. ఎం. లింగం |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1958 ఏప్రిల్ 03 | 1964 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |బి. పరమేశ్వరన్ |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1958 ఏప్రిల్ 03 | 1962 మార్చి 12 |1 |[[మదురాంతకం శాసనసభ నియోజకవర్గం|మదురాంతకం]] శాసనసభ సభ్యుడుగా ఎన్నికయ్యారు |- |జి. రాజగోపాలన్ |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1958 ఏప్రిల్ 03 | 1964 ఏప్రిల్ 02 |2 | |- |హెచ్. డి. రాజా |{{party name with color|Republican Party of India}} | 1958 ఏప్రిల్ 03 |1959 నవంబరు 30 |2 |మరణం |- |[[అమ్ము స్వామినాథన్]] |{{party name with color|Indian National Congress}} |1957 నవంబరు 09 | 1960 ఏప్రిల్ 02 |1 |ఉపఎన్నిక - రాజీనామా కె. ఎస్. హెగ్డే |- |ఎన్. రామకృష్ణ అయ్యర్ |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1957 ఏప్రిల్ 22 | 1960 ఏప్రిల్ 02 |1 |ఉపఎన్నిక - పార్వతి కృష్ణన్ రాజీనామా |- |టి. ఎస్. పట్టాభిరామన్ |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1957 ఏప్రిల్ 20 | 1960 ఏప్రిల్ 02 |2 |ఉపఎన్నిక - రాజీనామా పి. సుబ్బరాయన్ |- |దావూద్ అలీ మీర్జా |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1956 డిసెంబరు 11 | 1962 ఏప్రిల్ 02 |1 |ఉపఎన్నిక - |- |టి. ఎన్. రామమూర్తి |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1956 ఏప్రిల్ 03 | 1962 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |ఎస్. వెంకటరామన్ |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1956 ఏప్రిల్ 03 | 1962 ఏప్రిల్ 02 |2 | |- |[[వి. కె. కృష్ణ మేనన్|వి. కె. కృష్ణ మీనన్]] |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1956 ఏప్రిల్ 03 | 1957 మార్చి 15 |2 |[[ముంబై నార్త్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ముంబై నార్త్]] [[లోక్‌సభ]] సభ్యుడుగా ఎన్నికయ్యారు |- |వి.ఎం. ఒబైదుల్లా సాహిబ్ |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1956 ఏప్రిల్ 03 | 1958 ఫిబ్రవరి 21 |2 |మరణం |- |ఆర్కాట్ రామసామి ముదలియార్ |style="background-color: {{party color|Independent politician}}" | |[[స్వతంత్ర రాజకీయవేత్త|IND]] | 1956 ఏప్రిల్ 03 | 1962 ఏప్రిల్ 02 |2 | |- |టి. వి. కమలస్వామి |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1954 ఏప్రిల్ 03 | 1960 ఏప్రిల్ 02 |2 | |- |పి. ఎస్. రాజగోపాల్ నాయుడు |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1954 ఏప్రిల్ 03 | 1960 ఏప్రిల్ 02 |2 | |- |కె. మాధవ మీనన్ |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1954 ఏప్రిల్ 03 | 1960 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |[[కె.ఎస్.హెగ్డే|కె.ఎస్. హెగ్డే]] |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1954 ఏప్రిల్ 03 | 1957 ఆగస్టు 21 |2 |రాజీనామా చేశారు |- |పి. సుబ్బరాయన్ |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1954 ఏప్రిల్ 03 | 1957 మార్చి 04 |1 |[[తిరుచెంగోడ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|తిరుచెంగోడ్ లోక్‌సభ]] సభ్యుడుగా ఎన్నికయ్యారు |- |పార్వతి కృష్ణన్ |{{party name with color|Communist Party of India}} | 1954 ఏప్రిల్ 03 | 1957 మార్చి 12 |1 |[[కోయంబత్తూరు లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|కోయంబత్తూరు లోక్‌సభ]] సభ్యుడా ఎన్నికయ్యారు |- |వి. కె. కృష్ణ మీనన్ |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1953 మే 26 | 1956 ఏప్రిల్ 02 |1 |ఉపఎన్నిక |- |[[నీలం సంజీవ రెడ్డి]] |{{party name with color|Indian National Congress}} |1952 ఆగస్టు 22 | 1953 సెప్టెంబరు 15 |1 | |- |టి. భాస్కర్ రావు |style="background-color: {{party color|Independent politician}}" | |[[స్వతంత్ర రాజకీయవేత్త|IND]] | 1952 ఏప్రిల్ 03 | 1960 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |ఎన్. గోపాలస్వామి అయ్యంగార్ |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1952 ఏప్రిల్ 03 | 1953 ఫిబ్రవరి 10 |1 |మరణం |- |ఎస్. చట్టనాథ కరాయలర్ |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1952 ఏప్రిల్ 03 | 1958 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |జి. రాజగోపాలన్ |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1952 ఏప్రిల్ 03 | 1958 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |వి. ఎం. సురేంద్ర రామ్ |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1952 ఏప్రిల్ 03 | 1958 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |[[ఎన్. జి. రంగా]] |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1952 ఏప్రిల్ 03 | 1957 మార్చి 16 |1 |[[తెనాలి లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|తెనాలి లోక్‌సభ]] సభ్యుడుగా ఎన్నికయ్యారు |- |పైడా వెంకటనారాయణ |{{party name with color|Praja Socialist Party}} | 1952 ఏప్రిల్ 03 | 1958 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |హెచ్. డి. రాజా |{{party name with color|Republican Party of India}} | 1952 ఏప్రిల్ 03 | 1958 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |ఎం. ముహమ్మద్ ఇస్మాయిల్ |{{party name with color|Indian Union Muslim League}} | 1952 ఏప్రిల్ 03 | 1958 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |మోనా హెన్స్‌మాన్ |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1952 ఏప్రిల్ 03 | 1956 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |వి. ఎం. ఒబైదుల్లా సాహిబ్ |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1952 ఏప్రిల్ 03 | 1956 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |టి. ఎస్. పట్టాభిరామన్ |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1952 ఏప్రిల్ 03 | 1956 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |ఎస్. వెంకటరామన్ |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1952 ఏప్రిల్ 03 | 1956 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |ఎస్. శంభు ప్రసాద్ |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1952 ఏప్రిల్ 03 | 1956 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |ఆర్కాట్ రామసామి ముదలియార్ |style="background-color: {{party color|Independent politician}}" | |[[స్వతంత్ర రాజకీయవేత్త|IND]] | 1952 ఏప్రిల్ 03 | 1956 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |[[పుచ్చలపల్లి సుందరయ్య]] |{{party name with color|Communist Party of India}} | 1952 ఏప్రిల్ 03 | 1955 మార్చి 21 |1 | |- |కె. రామారావు |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1952 ఏప్రిల్ 03 | 1954 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |కె. ఎం. రహమతుల్లా |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1952 ఏప్రిల్ 03 | 1954 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |పి. ఎస్. రాజగోపాల్ నాయుడు |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1952 ఏప్రిల్ 03 | 1954 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |టి.వి. కమలస్వామి |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1952 ఏప్రిల్ 03 | 1954 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |కె. ఎస్. హెగ్డే |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1952 ఏప్రిల్ 03 | 1954 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |ఎస్. గురుస్వామి అయ్యర్ |style="background-color: {{party color|Independent politician}}" | |[[స్వతంత్ర రాజకీయవేత్త|IND]] | 1952 ఏప్రిల్ 03 | 1954 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |బి.వి. కక్కిలయ |{{party name with color|Communist Party of India}} | 1952 ఏప్రిల్ 03 | 1954 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |ఇ. కె. ఇంబిచ్చి బావ |{{party name with color|Communist Party of India}} | 1952 ఏప్రిల్ 03 | 1954 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |[[భోగరాజు పట్టాభి సీతారామయ్య|పట్టాభి సీతారామయ్య]] |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1952 ఏప్రిల్ 03 | 1952 జూలై 02 |1 | |} == ఇవి కూడా చూడండి == * [[2013 రాజ్యసభ ఎన్నికలు]] == మూలాలు == {{మూలాలజాబితా}} == వెలుపలి లంకెలు == *[http://rajyasabha.nic.in Rajya Sabha homepage hosted by the Indian government] *[https://web.archive.org/web/20090621155536/http://rajyasabha.nic.in/faq/freaq.htm Rajya Sabha FAQ page hosted by the Indian government] *[https://web.archive.org/web/20090419110344/http://www.rajyasabha.nic.in/whoswho/hindiwhoswho.htm Nominated members list] *[https://web.archive.org/web/20090419165814/http://164.100.24.167:8080/members/StatewiseList.asp State wise list] {{రాజ్యసభ}} [[వర్గం:రాజ్యసభ సభ్యుల జాబితాలు]] [[వర్గం:రాజ్యసభ సభ్యుల జాబితాలు|తమిళనాడు]] [[వర్గం:తమిళనాడు నుండి ఎన్నికైన రాజ్యసభ సభ్యులు]] [[వర్గం:తమిళనాడుకు సంబంధించిన జాబితాలు|రాజ్యసభ]] [[వర్గం:జాబితాలు]] [[వర్గం:రాజ్యసభ సభ్యులు]] [[వర్గం:తరచూ నవీకరించవలసిన వ్యాసాలు]] 1ye7lad7libvc3agoh1e67pnzbg57wy 4594879 4594876 2025-06-29T14:38:58Z యర్రా రామారావు 28161 /* రాజ్యసభ సభ్యులందరి కాలక్రమ జాబితా */ 4594879 wikitext text/x-wiki తమిళనాడు నుండి రాజ్యసభ ( కౌన్సిల్ ఆఫ్ స్టేట్స్) సభ్యులు, [[తమిళనాడు శాసనసభ]] సభ్యులచే ఎన్నుకుంటారు. [[రాజ్యసభ]] ఎన్నికలలో గెలిచిన అభ్యర్థులను " [[పార్లమెంటు సభ్యుడు|పార్లమెంటు సభ్యులు]]" అని పిలుస్తారు. వారు ఆరేళ్లపాటు ఆ పదవిలో ఉంటారు. కొత్త చట్టాలను రూపొందించడం లేదా [[భారతదేశం|భారతదేశంలోని]] పౌరులందరిపై ప్రభావం చూపే ప్రస్తుత చట్టాలను తొలగించడం లేదా మెరుగుపరచడం వంటి విషయాలపై [[న్యూ ఢిల్లీ|న్యూఢిల్లీ]] లోని [[నూతన పార్లమెంటు భవనం (న్యూఢిల్లీ)|సంసద్ భవన్‌లోని]] రాజ్యసభ ఛాంబర్‌లో సభ సమావేశమవుతుంది. [[తమిళనాడు]] నుంచి 18 మంది సభ్యులను ఎన్నుకునేందుకు ఎన్నికలు జరుగుతాయి.<ref name="RSat-work">{{cite web|title=Composition of Rajya Sabha - Rajya Sabha At Work|url=http://rajyasabha.nic.in/rsnew/rsat_work/chapter-2.pdf|url-status=dead|website=rajyasabha.nic.in|publisher=Rajya Sabha Secretariat, New Delhi|accessdate=28 December 2015|archiveurl=https://web.archive.org/web/20160305020442/http://rajyasabha.nic.in/rsnew/rsat_work/chapter-2.pdf|archivedate=5 March 2016}}</ref><ref>{{cite web|title=Rajya Sabha Election 2017: Here Is How Members Are Elected To Upper House|url=https://www.ndtv.com/india-news/rajya-sabha-election-2017-here-is-how-members-are-elected-to-upper-house-1734558|access-date=5 April 2021|website=NDTV.com}}</ref> == ప్రస్తుత రాజ్యసభ సభ్యులు == మూలం: డిజిటల్ సంసద్<ref>{{cite web|url=https://sansad.in/rs/members|title=List of Members|date=19 May 2025|work=[[National Informatics Centre]]|access-date=25 May 2025|archive-date=29 May 2025|archive-url=https://web.archive.org/web/20250529091102/https://sansad.in/rs/members|url-status=live}}</ref> {|class="wikitable sortable" style="text-align:center;" !colspan=9|{{Party index link|Indian National Developmental Inclusive Alliance|INDIA}} (12){{pad}}{{Party index link|National Democratic Alliance|NDA}} (6) |- !colspan=9|{{Party index link|Dravida Munnetra Kazhagam|DMK}} (10){{pad}}{{Party index link|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam|AIADMK}} (4){{pad}}{{Party index link|Independent politician|IND}} (1){{pad}}{{Party index link|Indian National Congress|INC}} (1){{pad}}{{Party index link|Makkal Needhi Maiam|MNM}} (1){{pad}}{{Party index link|Tamil Maanila Congress (Moopanar)|TMC(M)}} (1) |- !rowspan=2|. !rowspan=2|పేరు !rowspan=2 colspan=2|రాజకీయ పార్టీ !rowspan=2 colspan=2|కూటమి !colspan=2|తేదీ !rowspan=2|మొత్తం పదవీ కాలాలు |- !పదవీకాలం ప్రారంభం !పదవీకాలం ముగింపు |- !1 |ఐ. ఎస్. ఇన్బదురై |[[ఆల్ ఇండియా అన్నా ద్రవిడ మున్నేట్ర కజగం]] |{{party color cell|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} |[[National Democratic Alliance|NDA]] |{{party color cell|National Democratic Alliance}} |25 జూలై 2025 |24 జూలై 2031 |1 |- !2 |ఎం. ధనపాల్ |[[ఆల్ ఇండియా అన్నా ద్రవిడ మున్నేట్ర కజగం]] |{{party color cell|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} |[[National Democratic Alliance|NDA]] |{{party color cell|National Democratic Alliance}} |25 జూలై 2025 |24 జూలై 2031 |1 |- !3 |పి. విల్సన్ |[[ద్రవిడ మున్నేట్ర కజగం]] |{{party color cell|Dravida Munnetra Kazhagam}} |[[Indian National Developmental Inclusive Alliance|INDIA]] |{{party color cell|Indian National Developmental Inclusive Alliance}} |25 జూలై 2025 |24 జూలై 2031 |2 |- !4 |[[సల్మా (రచయిత్రి)|రక్కయ్య]] |[[ద్రవిడ మున్నేట్ర కజగం]] |{{party color cell|Dravida Munnetra Kazhagam}} |[[Indian National Developmental Inclusive Alliance|INDIA]] |{{party color cell|Indian National Developmental Inclusive Alliance}} |25 జూలై 2025 |24 జూలై 2031 |1 |- !5 |ఎస్.ఆర్.శివలింగం |[[ద్రవిడ మున్నేట్ర కజగం]] |{{party color cell|Dravida Munnetra Kazhagam}} |[[Indian National Developmental Inclusive Alliance|INDIA]] |{{party color cell|Indian National Developmental Inclusive Alliance}} |25 జూలై 2025 |24 జూలై 2031 |1 |- !6 |[[కమల్ హాసన్]] |[[మక్కల్ నీది మయ్యం]] |{{party color cell|Makkal Needhi Maiam}} |[[Indian National Developmental Inclusive Alliance|INDIA]] |{{party color cell|Indian National Developmental Inclusive Alliance}} |25 జూలై 2025 |24 జూలై 2031 |1 |- !7 |సి.వీ. షణ్ముగం |[[ఆల్ ఇండియా అన్నా ద్రవిడ మున్నేట్ర కజగం]] |{{party color cell|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} |[[National Democratic Alliance|NDA]] |{{party color cell|National Democratic Alliance}} |30 జూన్ 2022 |29 జూన్ 2028 |1 |- !8 |కె.ఆర్.ఎన్. రాజేష్‌కుమార్ |[[ద్రవిడ మున్నేట్ర కజగం]] |{{party color cell|Dravida Munnetra Kazhagam}} |[[Indian National Developmental Inclusive Alliance|INDIA]] |{{party color cell|Indian National Developmental Inclusive Alliance}} |30 జూన్ 2022 |29 జూన్ 2028 |2 |- !9 |ఆర్. గిరిరాజన్ |[[ద్రవిడ మున్నేట్ర కజగం]] |{{party color cell|Dravida Munnetra Kazhagam}} |[[Indian National Developmental Inclusive Alliance|INDIA]] |{{party color cell|Indian National Developmental Inclusive Alliance}} |30 జూన్ 2022 |29 జూన్ 2028 |1 |- !10 |ఎస్. కళ్యాణసుందరం |[[ద్రవిడ మున్నేట్ర కజగం]] |{{party color cell|Dravida Munnetra Kazhagam}} |[[Indian National Developmental Inclusive Alliance|INDIA]] |{{party color cell|Indian National Developmental Inclusive Alliance}} |30 జూన్ 2022 |29 జూన్ 2028 |1 |- !11 |ఆర్. ధర్మర్ |[[స్వతంత్ర రాజకీయ నాయకులు|స్వతంత్ర]] |{{party color cell|Independent politician}} |[[National Democratic Alliance|NDA]] |{{party color cell|National Democratic Alliance}} |30 జూన్ 2022 |29 జూన్ 2028 |1 |- !12 |పి. చిదంబరం |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |{{party color cell|Indian National Congress}} |[[Indian National Developmental Inclusive Alliance|INDIA]] |{{party color cell|Indian National Developmental Inclusive Alliance}} |30 జూన్ 2022 |29 జూన్ 2028 |2 |- !13 |[[కనిమొళి ఎన్.వీ.ఎన్.సోము]] |[[ద్రవిడ మున్నేట్ర కజగం]] |{{party color cell|Dravida Munnetra Kazhagam}} |[[Indian National Developmental Inclusive Alliance|INDIA]] |{{party color cell|Indian National Developmental Inclusive Alliance}} |27 సెప్టెంబరు 2021 |2 ఏప్రిల్ 2026 |1 |- !14 |[[మునిస్వామి తంబిదురై|ఎం. తంబిదురై]] |[[ఆల్ ఇండియా అన్నా ద్రవిడ మున్నేట్ర కజగం]] |{{party color cell|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} |[[National Democratic Alliance|NDA]] |{{party color cell|National Democratic Alliance}} |3 ఏప్రిల్ 2020 |2 ఏప్రిల్ 2026 |1 |- !15 |తిరుచ్చి శివ |[[ద్రవిడ మున్నేట్ర కజగం]] |{{party color cell|Dravida Munnetra Kazhagam}} |[[Indian National Developmental Inclusive Alliance|INDIA]] |{{party color cell|Indian National Developmental Inclusive Alliance}} |3 ఏప్రిల్ 2020 |2 ఏప్రిల్ 2026 |4 |- !16 |అంతియూర్ పి. సెల్వరాసు |[[ద్రవిడ మున్నేట్ర కజగం]] |{{party color cell|Dravida Munnetra Kazhagam}} |[[Indian National Developmental Inclusive Alliance|INDIA]] |{{party color cell|Indian National Developmental Inclusive Alliance}} |3 ఏప్రిల్ 2020 |2 ఏప్రిల్ 2026 |1 |- !17 |ఎన్.ఆర్. ఎలాంగో |[[ద్రవిడ మున్నేట్ర కజగం]] |{{party color cell|Dravida Munnetra Kazhagam}} |[[Indian National Developmental Inclusive Alliance|INDIA]] |{{party color cell|Indian National Developmental Inclusive Alliance}} |3 ఏప్రిల్ 2020 |2 ఏప్రిల్ 2026 |1 |- !18 |జి. కె. వాసన్ |[[తమిళ మానిల కాంగ్రెస్|తమిళ మానిలా కాంగ్రెస్]] |{{party color cell|Tamil Maanila Congress (Moopanar)}} |[[National Democratic Alliance|NDA]] |{{party color cell|National Democratic Alliance}} |3 ఏప్రిల్ 2020 |2 ఏప్రిల్ 2026 |3 |} == రాజ్యసభ సభ్యులందరి కాలక్రమ జాబితా == ఇది తమిళనాడు నుండి మాజీ రాజ్యసభ సభ్యుల పదవీకాలం వారీగా జాబితా, సభ్యుని ఎన్నిక చివరి తేదీ నాటికి కాలక్రమానుసారంగా ఏర్పాటు చేయబడింది. === తమిళనాడు === {|class="wikitable sortable" style="width:100%; text-align:center" !rowspan=2|పేరు !rowspan=2 colspan=2|రాజకీయ పార్టీ !colspan=2|తేది !rowspan=2|పదవీ పర్యాయాలు !rowspan=2|సెలవు తేదీ/కారణం |- !పదవి ప్రారంభం !పదవీ విరమణ |- |style="background:#DBD7D2;"|ఐ. ఎస్. ఇన్బాదురై |{{party color cell|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} |style="background:#DBD7D2;"|AIADMK |style="background:#DBD7D2;"|2025 జులై 25 |style="background:#DBD7D2;"|2031 జులై 24 |style="background:#DBD7D2;"|1 |style="background:#DBD7D2;"|పదవిలో ఉన్నారు |- |style="background:#DBD7D2;"|ఎం. ధనపాల్ |{{party color cell|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} |style="background:#DBD7D2;"|AIADMK |style="background:#DBD7D2;"|2025 జులై 25 |style="background:#DBD7D2;"|2031 జులై 24 |style="background:#DBD7D2;"|1 |style="background:#DBD7D2;"|పదవిలో ఉన్నారు |- |style="background:#DBD7D2;"|పి. విల్సన్ |{{party color cell|Dravida Munnetra Kazhagam}} |style="background:#DBD7D2;"|DMK |style="background:#DBD7D2;"|2025 జులై 25 |style="background:#DBD7D2;"|2031 జులై 24 |style="background:#DBD7D2;"|2 |style="background:#DBD7D2;"|పదవిలో ఉన్నారు |- |style="background:#DBD7D2;"|[[సల్మా (రచయిత్రి)|రక్కియ్య]] |{{party color cell|Dravida Munnetra Kazhagam}} |style="background:#DBD7D2;"|DMK |style="background:#DBD7D2;"|2025 జులై 25 |style="background:#DBD7D2;"|2031 జులై 24 |style="background:#DBD7D2;"|1 |style="background:#DBD7D2;"|పదవిలో ఉన్నారు |- |style="background:#DBD7D2;"|ఎస్. ఆర్. శివలింగం |{{party color cell|Dravida Munnetra Kazhagam}} |style="background:#DBD7D2;"|DMK |style="background:#DBD7D2;"|2025 జులై 25 |style="background:#DBD7D2;"|2031 జులై 24 |style="background:#DBD7D2;"|1 |style="background:#DBD7D2;"|పదవిలో ఉన్నారు |- |style="background:#DBD7D2;"|[[కమల్ హాసన్]] |{{party color cell|Makkal Needhi Maiam}} |style="background:#DBD7D2;"|MNM |style="background:#DBD7D2;"|2025 జులై 25 |style="background:#DBD7D2;"|2031 జులై 24 |style="background:#DBD7D2;"|1 |style="background:#DBD7D2;"|పదవిలో ఉన్నారు |- |style="background:#DBD7D2;"|సి.వి. షణ్ముగం |{{party color cell|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} |style="background:#DBD7D2;"|AIADMK |style="background:#DBD7D2;"|30 June 2022 |style="background:#DBD7D2;"|29 June 2028 |style="background:#DBD7D2;"|1 |style="background:#DBD7D2;"|పదవిలో ఉన్నారు |- |style="background:#DBD7D2;"|ఆర్. ధర్మర్ |{{party color cell|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} |style="background:#DBD7D2;"|AIADMK |style="background:#DBD7D2;"|30 June 2022 |style="background:#DBD7D2;"|29 June 2028 |style="background:#DBD7D2;"|1 |style="background:#DBD7D2;"|పదవిలో ఉన్నారు |- |style="background:#DBD7D2;"|కె.ఆర్.ఎన్. రాజేష్‌కుమార్ |{{party color cell|Dravida Munnetra Kazhagam}} |style="background:#DBD7D2;"|DMK |style="background:#DBD7D2;"|30 June 2022 |style="background:#DBD7D2;"|29 June 2028 |style="background:#DBD7D2;"|2 |style="background:#DBD7D2;"|పదవిలో ఉన్నారు |- |style="background:#DBD7D2;"|ఆర్. గిరిరాజన్ |{{party color cell|Dravida Munnetra Kazhagam}} |style="background:#DBD7D2;"|DMK |style="background:#DBD7D2;"|30 June 2022 |style="background:#DBD7D2;"|29 June 2028 |style="background:#DBD7D2;"|1 |style="background:#DBD7D2;"|పదవిలో ఉన్నారు |- |style="background:#DBD7D2;"|ఎస్. కళ్యాణసుందరం |{{party color cell|Dravida Munnetra Kazhagam}} |style="background:#DBD7D2;"|DMK |style="background:#DBD7D2;"|30 June 2022 |style="background:#DBD7D2;"|29 June 2028 |style="background:#DBD7D2;"|1 |style="background:#DBD7D2;"|పదవిలో ఉన్నారు |- |style="background:#DBD7D2;"|పి. చిదంబరం |{{party color cell|Indian National Congress}} |style="background:#DBD7D2;"|[[Indian National Congress|INC]] |style="background:#DBD7D2;"|30 June 2022 |style="background:#DBD7D2;"|29 June 2028 |style="background:#DBD7D2;"|2 |style="background:#DBD7D2;"|పదవిలో ఉన్నారు |- |కె. ఆర్. ఎన్. రాజేష్‌కుమార్ |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} | 2022 జూన్ 30 | 2028 జూన్ 29 |2 | |- |style="background:#DBD7D2;"|[[Kanimozhi NVN Somu]] |{{party color cell|Dravida Munnetra Kazhagam}} |style="background:#DBD7D2;"|[[Dravida Munnetra Kazhagam|DMK]] |style="background:#DBD7D2;"|27 September 2021 |style="background:#DBD7D2;"|2 April 2026 |style="background:#DBD7D2;"|1 |style="background:#DBD7D2;"|''Incumbent'' |- |ఎస్. కళ్యాణసుందరం |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} | 2022 జూన్ 30 | 2028 జూన్ 29 |1 | |- |ఆర్. గిరిరాజన్ |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} | 2022 జూన్ 30 | 2028 జూన్ 29 |1 | |- |[[పి. చిదంబరం]] |{{party name with color|Indian National Congress}} | 2022 జూన్ 30 | 2028 జూన్ 29 |1 | |- |సి. వి. షణ్ముగం |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} | 2022 జూన్ 30 | 2028 జూన్ 29 |1 | |- |ఆర్. ధర్మర్ |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} | 2022 జూన్ 30 | 2028 జూన్ 29 |1 | |- |కె. ఆర్. ఎన్. రాజేష్‌కుమార్ |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} | 2021 సెప్టెంబరు 27 | 2022 జూన్ 29 |1 |ఉపఎన్నిక - రాజీనామా ఆర్. వైతిలింగం |- |కనిమొళి ఎన్.వి.ఎన్. సోము |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} | 2021 సెప్టెంబరు 27 | 2026 ఏప్రిల్ 02 |1 |ఉపఎన్నిక - రాజీనామా కె. పి. మునుసామి |- |ఎం. ఎం. అబ్దుల్లా |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} | 2021 సెప్టెంబరు 06 |2025 జూలై 24 |1 |ఉపఎన్నిక - మరణం ఎ. మహమ్మద్జాన్ |- |[[ఎం. తంబిదురై]] |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} | 2020 ఏప్రిల్ 03 | 2026 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |కె. పి. మునుసామి |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} | 2020 ఏప్రిల్ 03 | 2021 మే 07 |1 |[[వేప్పనహళ్లి శాసనసభ నియోజకవర్గం|వేప్పనహళ్లి]] శాసనసభ సభ్యుడుగా ఎన్నికయ్యారు |- |style="background:#DBD7D2;"|[[M. Thambidurai]] |{{party color cell|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} |style="background:#DBD7D2;"|[[AIADMK]] |style="background:#DBD7D2;"|3 April 2020 |style="background:#DBD7D2;"|2 April 2026 |style="background:#DBD7D2;"|1 |style="background:#DBD7D2;"|''Incumbent'' |- |style="background:#DBD7D2;"|[[Tiruchi Siva]] |{{party color cell|Dravida Munnetra Kazhagam}} |style="background:#DBD7D2;"|[[Dravida Munnetra Kazhagam|DMK]] |style="background:#DBD7D2;"|3 April 2020 |style="background:#DBD7D2;"|2 April 2026 |style="background:#DBD7D2;"|4 |style="background:#DBD7D2;"|''Incumbent'' |- |style="background:#DBD7D2;"|[[P. Selvarasu|Anthiyur P. Selvarasu]] |{{party color cell|Dravida Munnetra Kazhagam}} |style="background:#DBD7D2;"|[[Dravida Munnetra Kazhagam|DMK]] |style="background:#DBD7D2;"|3 April 2020 |style="background:#DBD7D2;"|2 April 2026 |style="background:#DBD7D2;"|1 |style="background:#DBD7D2;"|''Incumbent'' |- |style="background:#DBD7D2;"|[[N. R. Elango]] |{{party color cell|Dravida Munnetra Kazhagam}} |style="background:#DBD7D2;"|[[Dravida Munnetra Kazhagam|DMK]] |style="background:#DBD7D2;"|3 April 2020 |style="background:#DBD7D2;"|2 April 2026 |style="background:#DBD7D2;"|1 |style="background:#DBD7D2;"|''Incumbent'' |- |style="background:#DBD7D2;"|[[G. K. Vasan]] |{{party color cell|Tamil Maanila Congress (Moopanar)}} |style="background:#DBD7D2;"|[[Tamil Maanila Congress (Moopanar)|TMC(M)]] |style="background:#DBD7D2;"|3 April 2020 |style="background:#DBD7D2;"|2 April 2026 |style="background:#DBD7D2;"|3 |style="background:#DBD7D2;"|''Incumbent'' |- |జి. కె. వాసన్ |{{party name with color|Tamil Maanila Congress}} | 2020 ఏప్రిల్ 03 | 2026 ఏప్రిల్ 02 |3 | |- |పి. సెల్వరాజ్ |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} | 2020 ఏప్రిల్ 03 | 2026 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |తిరుచ్చి శివ |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} | 2020 ఏప్రిల్ 03 | 2026 ఏప్రిల్ 02 |4 | |- |ఎన్. ఆర్. ఎలాంగో |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} | 2020 ఏప్రిల్ 03 | 2026 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |ఎ. మహమ్మద్జాన్ |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} |2019 జూలై 25 | 2021 మార్చి 23 |1 |మరణం |- |ఎన్. చంద్రశేఖరన్ |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} |2019 జూలై 25 |2025 జూలై 24 |1 | |- |అన్బుమణి రామదాస్ |{{party name with color|Pattali Makkal Katchi}} |2019 జూలై 25 |2025 జూలై 24 |2 | |- |ఎం. షణ్ముగం |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} |2019 జూలై 25 |2025 జూలై 24 |1 | |- |పి. విల్సన్ |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} |2019 జూలై 25 |2025 జూలై 24 |1 | |- |వైకో |{{party name with color|Marumalarchi Dravida Munnetra Kazhagam}} |2019 జూలై 25 |2025 జూలై 24 |4 | |- |ఎ. నవనీతకృష్ణన్ |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} | 2016 జూన్ 30 | 2022 జూన్ 29 |2 | |- |ఎస్. ఆర్. బాలసుబ్రమణియన్ |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} | 2016 జూన్ 30 | 2022 జూన్ 29 |1 | |- |ఎ. విజయకుమార్ |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} | 2016 జూన్ 30 | 2022 జూన్ 29 |1 | |- |ఆర్. వైతిలింగం |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} | 2016 జూన్ 30 | 2021 మే 07 |1 |ఒరత్తనాడ్ శాసనసభ సభ్యుడుగా ఎన్నికయ్యారు |- |ఆర్. ఎస్. భారతి |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} | 2016 జూన్ 30 | 2022 జూన్ 29 |1 | |- |టి. కె. ఎస్. ఇలంగోవన్ |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} | 2016 జూన్ 30 | 2022 జూన్ 29 |1 | |- |ఎ. నవనీతకృష్ణన్ |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} | 2014 జూన్ 26 | 2016 జూన్ 29 |1 |ఉపఎన్నిక - అనర్హత టి. ఎం. సెల్వగణపతి |- |ఎస్. ముత్తుకరుప్పన్ |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} | 2014 ఏప్రిల్ 03 | 2020 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |విజిలా సత్యానంద్ |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} | 2014 ఏప్రిల్ 03 | 2020 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |కె. సెల్వరాజ్ |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} | 2014 ఏప్రిల్ 03 | 2020 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |శశికళ పుష్ప |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} | 2014 ఏప్రిల్ 03 | 2020 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |తిరుచ్చి శివ |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} | 2014 ఏప్రిల్ 03 | 2020 ఏప్రిల్ 02 |3 | |- |టి. కె. రంగరాజన్ | style="background-color: {{party color|Communist Party of India (Marxist)}}" | |[[కమ్యూనిస్టు పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (మార్కిస్టు)|CPM]]) | 2014 ఏప్రిల్ 03 | 2020 ఏప్రిల్ 02 |2 | |- |కె. ఆర్. అర్జునన్ |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} |2013 జూలై 25 | 2019 జూలై 24 |1 | |- |ఆర్. లక్ష్మణన్ |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} |2013 జూలై 25 | 2019 జూలై 24 |1 | |- |వి. మైత్రేయన్ |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} |2013 జూలై 25 | 2019 జూలై 24 |3 | |- |టి. రత్నవేల్ |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} |2013 జూలై 25 | 2019 జూలై 24 |1 | |- |[[కనిమొళి]] |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} |2013 జూలై 25 | 2019 మే 23 |2 |[[తూత్తుక్కుడి లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|తూత్తుక్కుడి లోక్‌సభ]] సభ్యుడుగా ఎన్నికయ్యారు |- |[[డి. రాజా]] |{{party name with color|Communist Party of India}} |2013 జూలై 25 |2019 జూలై 24 |2 | |- |ఎ. డబ్ల్యు. రబీ బెర్నార్డ్ |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} |2011 జూలై 19 | 2016 జూన్ 29 |1 |ఉపఎన్నిక - రాజీనామా కె వి. రామలింగం |- |కె. పి. రామలింగం |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} | 2010 జూన్ 30 | 2016 జూన్ 29 |1 | |- |టి. ఎం. సెల్వగణపతి |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} | 2010 జూన్ 30 | 2014 ఏప్రిల్ 17 |1 | అనర్హులు |- |ఎస్. తంగవేలు |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} | 2010 జూన్ 30 | 2016 జూన్ 29 |1 | |- |సుదర్శన నాచ్చియప్పన్ |{{party name with color|Indian National Congress}} | 2010 జూన్ 30 | 2016 జూన్ 29 |2 | |- |పాల్ మనోజ్ పాండియన్ |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} | 2010 జూన్ 30 | 2016 జూన్ 29 |1 | |- |కె. వి. రామలింగం |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} | 2010 జూన్ 30 | 2011 మే 20 |1 |ఈరోడ్ పశ్చిమ శాసనసభకు ఎన్నికయ్యారు |- |ఎస్. అమీర్ అలీ జిన్నా |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} | 2008 ఏప్రిల్ 03 | 2014 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |[[వాసంతి స్టాన్లీ]] |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} | 2008 ఏప్రిల్ 03 | 2014 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |జి. కె. వాసన్ |{{party name with color|Indian National Congress}} | 2008 ఏప్రిల్ 03 | 2014 ఏప్రిల్ 02 |2 | |- |జయంతీ నటరాజన్ |{{party name with color|Indian National Congress}} | 2008 ఏప్రిల్ 03 | 2014 ఏప్రిల్ 02 |4 | |- |టి. కె. రంగరాజన్ | style="background-color: {{party color|Communist Party of India (Marxist)}}" | |[[కమ్యూనిస్టు పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (మార్కిస్టు)|CPM]] | 2008 ఏప్రిల్ 03 | 2014 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |ఎన్. బాలగంగ |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} | 2008 ఏప్రిల్ 03 | 2014 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |[[కనిమొళి]] |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} |2007 జూలై 25 |2013 జూలై 25 |1 | |- |తిరుచ్చి శివ |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} |2007 జూలై 25 |2013 జూలై 25 |2 | |- |బి.ఎస్. జ్ఞానదేశికన్ |{{party name with color|Indian National Congress}} |2007 జూలై 25 |2013 జూలై 25 |2 | |- |[[డి. రాజా]] |{{party name with color|Communist Party of India}} |2007 జూలై 25 |2013 జూలై 25 |1 | |- |ఎ. ఇళవరసన్ |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} |2007 జూలై 25 |2013 జూలై 25 |1 | |- |వి. మైత్రేయన్ |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} |2007 జూలై 25 |2013 జూలై 25 |2 | |- |కె. పి. కె. కుమరన్ |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} |2006 జూలై 11 |2007 జూలై 24 |1 |ఉపఎన్నిక - రాజీనామా ఆర్. శరత్‌కుమార్ |- |ఎస్. అన్బళగన్ |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} | 2004 జూన్ 30 | 2010 జూన్ 29 |1 | |- |టి. టి. వి. దినకరన్ |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} | 2004 జూన్ 30 | 2010 జూన్ 29 |1 | |- |ఎన్. ఆర్. గోవిందరాజర్ |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} | 2004 జూన్ 30 | 2010 జూన్ 29 |1 | |- |కె. మలైసామి |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} | 2004 జూన్ 30 | 2010 జూన్ 29 |1 | |- |అన్బుమణి రామదాస్ |{{party name with color|Pattali Makkal Katchi}} | 2004 జూన్ 30 | 2010 జూన్ 29 |1 | |- |సుదర్శన నాచ్చియప్పన్ |{{party name with color|Indian National Congress}} | 2004 జూన్ 30 | 2010 జూన్ 29 |1 | |- |ఎన్. జోతి |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} | 2002 ఏప్రిల్ 03 | 2008 మార్చి 27 |1 |రాజీనామా చేశారు |- |ఎస్. పి. ఎం. సయ్యద్ ఖాన్ |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} | 2002 ఏప్రిల్ 03 | 2008 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |సి. పెరుమాళ్ |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} | 2002 ఏప్రిల్ 03 | 2008 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |తంగ తమిళ్ సెల్వన్ |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} | 2002 ఏప్రిల్ 03 | 2008 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |ఆర్. షుణ్ముగసుందరం |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} | 2002 ఏప్రిల్ 03 | 2008 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |జి. కె. వాసన్ |{{party name with color|Indian National Congress}} | 2002 ఏప్రిల్ 03 | 2008 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |వి. మైత్రేయన్ |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} | 2002 జనవరి 15 | 2004 జూన్ 29 |1 |ఉపఎన్నిక - మరణం జి. కె. మూపనార్ |- |ఎస్. ఎస్. చంద్రన్ |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} |2001 జూలై 25 |2007 జూలై 24 |1 | |- |ఎస్. జి. ఇందిర |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} |2001 జూలై 25 |2007 జూలై 24 |1 | |- |ఆర్. కామరాజ్ |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} |2001 జూలై 25 |2007 జూలై 24 |1 | |- |పి. జి. నారాయణన్ |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} |2001 జూలై 25 |2007 జూలై 24 |1 | |- |ఆర్. శరత్‌కుమార్ |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} |2001 జూలై 25 | 2006 మే 31 |1 |రాజీనామా చేశారు |- |బి.ఎస్. జ్ఞానదేశికన్ |{{party name with color|Indian National Congress}} |2001 జూలై 25 |2007 జూలై 24 |1 | |- |తిరుచ్చి శివ |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} | 2000 జనవరి 14 | 2002 ఏప్రిల్ 02 |1 |ఉపఎన్నిక - మరణం ఆర్. కె. కుమార్ |- |కా. రా. సుబ్బియన్ |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} | 2000 జనవరి 14 | 2002 ఏప్రిల్ 02 |1 |ఉపఎన్నిక - టి. ఎం. వెంకటాచలం మరణం |- |ఎస్. అగ్నిరాజ్ |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1998 జూన్ 30 | 2004 జూన్ 29 |1 | |- |ఎం. ఎ. కాదర్ |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1998 జూన్ 30 | 2004 జూన్ 29 |1 | |- |ఎం. శంకరలింగం |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1998 జూన్ 30 | 2004 జూన్ 29 |1 | |- |ఎస్. శివసుబ్రమణియన్ |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1998 జూన్ 30 | 2004 జూన్ 29 |1 | |- |విడుతలై విరుంబి |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1998 జూన్ 30 | 2004 జూన్ 29 |3 | |- |[[జి కె మూపనర్|జి. కె. మూపనార్]] |{{party name with color|Tamil Maanila Congress}} | 1998 జూన్ 30 |30-ఆగస్టు-2001 |4 |మరణం |- |ఎస్. పీటర్ ఆల్ఫోన్స్ |{{party name with color|Tamil Maanila Congress}} | 1997 అక్టోబరు 10 | 2002 ఏప్రిల్ 02 |2 |ఉపఎన్నిక - స్వయంగా రాజీనామా |- |[[జయంతి నటరాజన్|జయంతీ నటరాజన్]] |{{party name with color|Tamil Maanila Congress}} | 1997 అక్టోబరు 10 |2001 జూలై 24 |3 |ఉపఎన్నిక - రాజీనామా జి. కె. మూపనార్ |- |ఎన్. అబ్దుల్ ఖాదర్ |{{party name with color|Tamil Maanila Congress}} | 1997 అక్టోబరు 10 | 1998 జూన్ 29 |1 |ఉపఎన్నిక - జయంతీ నటరాజన్ రాజీనామా |- |వి. పి. దురైసామి |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} |1996 నవంబరు 26 |2001 జూలై 24 |2 |ఉపఎన్నిక - స్వయంగా రాజీనామా |- |ఆర్. కె. కుమార్ |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1996 ఏప్రిల్ 03 | 1999 అక్టోబరు 03 |1 |మరణం |- |ఎస్. నిరైకులతన్ |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1996 ఏప్రిల్ 03 | 2002 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |టి. ఎం. వెంకటాచలం |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1996 ఏప్రిల్ 03 | 1999 డిసెంబరు 02 |1 |మరణం |- |పి. సౌందరరాజన్ |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1996 ఏప్రిల్ 03 | 2002 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |తలవాయి ఎన్. సుందరం |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1996 ఏప్రిల్ 03 | 2001 మే 18 |1 |కన్నియాకుమారి శాసనసభ్యుడుగా ఎన్నికయ్యారు |- |ఎస్. పీటర్ ఆల్ఫోన్స్ |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1996 ఏప్రిల్ 03 | 1997 సెప్టెంబరు 09 |1 |రాజీనామా చేశారు |- |ఒ. ఎస్. మణియన్ |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} |1995 జూలై 25 |2001 జూలై 24 |1 | |- |ఎన్. రాజేంద్రన్ |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} |1995 జూలై 25 |2001 జూలై 24 |1 | |- |ఆర్. మార్గబంధు |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} |1995 జూలై 25 |2001 జూలై 24 |1 | |- |డి. మస్తాన్ |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} |1995 జూలై 25 |2001 జూలై 24 |1 | |- |వి. పి. దురైసామి |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} |1995 జూలై 25 | 1996 అక్టోబరు 10 |1 |రాజీనామా చేశారు |- |జి. కె. మూపనార్ |{{party name with color|Indian National Congress}} |1995 జూలై 25 | 1997 సెప్టెంబరు 09 |3 | |- |ఎస్. ఆస్టిన్ |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1992 జూన్ 30 | 1998 జూన్ 29 |1 | |- |వి. వి. రాజన్ చెల్లప్ప |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1992 జూన్ 30 | 1998 జూన్ 29 |1 | |- |ఎస్. ముత్తు మణి |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1992 జూన్ 30 | 1998 జూన్ 29 |1 | |- |ఎన్. తంగరాజ్ పాండియన్ |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1992 జూన్ 30 | 1998 జూన్ 29 |1 | |- |జి. స్వామినాథన్ |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1992 జూన్ 30 | 1998 జూన్ 29 |2 | |- |జయంతీ నటరాజన్ |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1992 జూన్ 30 | 1997 సెప్టెంబరు 09 |2 |రాజీనామా చేశారు |- |మీసా ఆర్. గణేశన్ |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1990 ఏప్రిల్ 03 | 1996 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |టి. కిరుట్టినన్ |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1990 ఏప్రిల్ 03 | 1996 ఏప్రిల్ 02 |2 | |- |టి. ఎ. మహమ్మద్ సఖీ |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1990 ఏప్రిల్ 03 | 1996 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |వైకో |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1990 ఏప్రిల్ 03 | 1996 ఏప్రిల్ 02 |3 | |- |కె. కె. వీరప్పన్ |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1990 ఏప్రిల్ 03 | 1996 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |ఎస్. మాధవన్ |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1990 ఏప్రిల్ 03 | 1996 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |[[మురసోలి మారన్]] |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} |1989 జూలై 25 |1995 జూలై 24 |3 | |- |జె. ఎస్. రాజు |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} |1989 జూలై 25 |1995 జూలై 24 |1 | |- |జి. వెంకట్రామన్ |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} |1989 జూలై 25 |1995 జూలై 24 |1 | |- |విడుతలై విరుంబి |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} |1989 జూలై 25 |1995 జూలై 24 |2 | |- |ఎస్. కె. టి. రామచంద్రన్ |{{party name with color|Indian National Congress}} |1989 జూలై 25 |1995 జూలై 24 |1 | |- |ఎ. నల్లశివన్ |{{party name with color|Communist Party of India}} |1989 జూలై 25 |1995 జూలై 24 |1 | |- |టి. కిరుత్తినన్ |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1989 మార్చి 15 | 1990 ఏప్రిల్ 02 |1 |ఉపఎన్నిక - రాజీనామా జె. జయలలిత |- |విడుతలై విరుంబి |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1989 మార్చి 15 | 1989 జూలై 24 |1 |ఉపఎన్నిక - రాజీనామా జి. కె. మూపనార్ |- |ఆర్. టి. గోపాలన్ |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1986 జూన్ 30 | 1992 జూన్ 29 |1 | |- |ఎం. విన్సెంట్ |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1986 జూన్ 30 | 1992 జూన్ 29 |1 | |- |జి. స్వామినాథన్ |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1986 జూన్ 30 | 1992 జూన్ 29 |1 | |- |ఎం. పళనియాండి |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1986 జూన్ 30 | 1992 జూన్ 29 |1 | |- |జయంతీ నటరాజన్ |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1986 జూన్ 30 | 1992 జూన్ 29 |1 | |- |టి. ఆర్. బాలు |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1986 జూన్ 30 | 1992 జూన్ 29 |1 | |- |[[జె. జయలలిత]] |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1984 ఏప్రిల్ 03 | 1989 జనవరి 28 |1 |[[బోడినాయకనూరు శాసనసభ నియోజకవర్గం|బోడినాయకనూర్]] శాసనసభ్యుడుగా ఎన్నికయ్యారు |- |వలంపురి జాన్ |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1984 ఏప్రిల్ 03 | 1990 ఏప్రిల్ 02 |2 | |- |ఎన్. రాజాంగం |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1984 ఏప్రిల్ 03 | 1990 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |వి. రామనాథన్ |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1984 ఏప్రిల్ 03 | 1990 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |కె.వి. తంగబాలు |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1984 ఏప్రిల్ 03 | 1990 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |వైకో |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1984 ఏప్రిల్ 03 | 1990 ఏప్రిల్ 02 |2 | |- |అలాది అరుణ |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1983 జూలై 25 | 1989 జూలై 24 |1 | |- |ఎం. కథర్ష |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1983 జూలై 25 | 1989 జూలై 24 |2 | |- |జి. వరదరాజ్ |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1983 జూలై 25 | 1989 జూలై 24 |1 | |- |యుగం. సాంబశివం |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1983 జూలై 25 | 1989 జూలై 24 |1 | |- |[[జి కె మూపనర్|జి. కె. మూపనార్]] |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1983 జూలై 25 | 1989 ఫిబ్రవరి 02 |2 |[[పాపనాశం శాసనసభ నియోజకవర్గం|పాపనాశం]] శాసనసభ్యుడుగా ఎన్నికయ్యారు |- |[[మురసోలి మారన్]] |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1983 జూలై 25 | 1989 జూలై 24 |2 | |- |ఆర్. మోహనరంగం |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1983 ఫిబ్రవరి 11 | 1986 జూన్ 29 |2 |ఉపఎన్నిక - ఆర్. మోహనరంగంపై అనర్హత |- |పి. అన్బళగన్ |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1980 జూలై 28 | 1984 ఏప్రిల్ 02 |1 |ఉపఎన్నిక - రాజీనామా వి. వి. స్వామినాథన్ |- |డి. హీరాచంద్ |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1980 జూన్ 30 | 1986 జూన్ 29 |1 | |- |ఆర్. రామకృష్ణన్ |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1980 జూన్ 30 | 1986 జూన్ 29 |1 | |- |ఆర్. మోహనరంగం |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1980 జూన్ 30 | 1982 సెప్టెంబరు 08 |1 | అనర్హులు |- |ఎం.ఎస్. రామచంద్రన్ |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1980 జూన్ 30 | 1986 జూన్ 29 |1 | |- |ఎల్. గణేశన్ |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1980 జూన్ 30 | 1986 ఏప్రిల్ 10 |1 |రాజీనామా చేశారు |- |ఎం. కళ్యాణసుందరం |{{party name with color|Communist Party of India}} | 1980 జూన్ 30 | 1986 జూన్ 29 |1 | |- |సత్యవాణి ముత్తు |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1978 ఏప్రిల్ 03 | 1984 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |వి. వి. స్వామినాథన్ |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1978 ఏప్రిల్ 03 | 1980 జూన్ 19 |2 |[[భువనగిరి శాసనసభ నియోజకవర్గం (తెలంగాణ)|భువనగిరి]] శాసనసభ్యుడుగా ఎన్నికయ్యారు |- |ఎం. మోసెస్ |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1978 ఏప్రిల్ 03 | 1984 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |వి. వెంక |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1978 ఏప్రిల్ 03 | 1984 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |వైకో |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1978 ఏప్రిల్ 03 | 1984 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |ఎరా సెజియన్ |{{party name with color|Janata Party}} | 1978 ఏప్రిల్ 03 | 1984 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |ఎ. పి.జనార్ధనం |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1977 జూలై 25 | 1983 జూలై 24 |1 | |- |యు. ఆర్. కృష్ణన్ |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1977 జూలై 25 | 1983 జూలై 24 |1 | |- |నూర్జెహాన్ రజాక్ |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1977 జూలై 25 | 1983 జూలై 24 |1 | |- |జి. కె. మూపనార్ |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1977 జూలై 25 | 1983 జూలై 24 |1 | |- |[[మురసోలి మారన్]] |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1977 జూలై 25 | 1983 జూలై 24 |1 | |- |పి. రామమూర్తి | style="background-color: {{party color|Communist Party of India (Marxist)}}" | |[[కమ్యూనిస్టు పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (మార్కిస్టు)|CPM]] | 1977 జూలై 25 | 1983 జూలై 24 |2 | |- |ఇ. ఆర్. కృష్ణన్ |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1977 జూలై 18 | 1980 ఏప్రిల్ 02 |1 |ఉపఎన్నిక - వలంపురి జాన్ అనర్హత |- |ఎం. కథర్ష |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1974 ఏప్రిల్ 03 | 1980 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |సి. డి. నటరాజన్ |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1974 ఏప్రిల్ 03 | 1980 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |[[జి. లక్ష్మణన్]] |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1974 ఏప్రిల్ 03 | 1980 జనవరి 08 |1 |[[చెన్నై నార్త్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|చెన్నై ఉత్తర]] [[లోక్‌సభ]] సభ్యుడుగా ఎన్నికయ్యారు |- |ఎస్. ఎ. ఖాజా మొహిదీన్ |{{party name with color|Indian Union Muslim League}} | 1974 ఏప్రిల్ 03 | 1980 ఏప్రిల్ 02 |2 | |- |వలంపురి జాన్ |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1974 ఏప్రిల్ 03 | 1974 అక్టోబరు 14 |1 | అనర్హులు |- |ఎస్. రంగనాథన్ |style="background-color: {{party color|Independent politician}}" | |[[స్వతంత్రపురం|IND]] | 1974 ఏప్రిల్ 03 | 1980 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |ఎం. ఎస్. అబ్దుల్ ఖాదర్ |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1972 ఏప్రిల్ 03 | 1978 ఏప్రిల్ 02 |1 |అన్నాడీఎంకేలో చేరారు |- |ఎం. సి. బాలన్ |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1972 ఏప్రిల్ 03 | 1978 ఏప్రిల్ 02 |1 |అన్నాడీఎంకేలో చేరారు |- |కె. ఎ. కృష్ణస్వామి |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1972 ఏప్రిల్ 03 | 1978 ఏప్రిల్ 02 |1 |అన్నాడీఎంకేలో చేరారు |- |వి. వి. స్వామినాథన్ |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1972 ఏప్రిల్ 03 | 1978 ఏప్రిల్ 02 |1 |అన్నాడీఎంకేలో చేరారు |- |ఎం. కమలనాథన్ |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1972 ఏప్రిల్ 03 | 1978 ఏప్రిల్ 02 |2 | |- |ఎ. కె. రెఫాయే |{{party name with color|Indian Union Muslim League}} | 1972 ఏప్రిల్ 03 | 1978 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |ఎం. కమలనాథన్ |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1971 జూలై 29 | 1972 ఏప్రిల్ 02 |1 |ఉపఎన్నిక - జి పి. సోమసుందరం మరణం |- |టి. కె. శ్రీనివాసన్ |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1970 ఏప్రిల్ 03 | 1976 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |ఎస్. ఎస్. రాజేంద్రన్ |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1970 ఏప్రిల్ 03 | 1976 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |ఎస్. S. మరిస్వామి |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1970 ఏప్రిల్ 03 | 1976 ఏప్రిల్ 02 |2 | |- |కంచి కళ్యాణసుందరం |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1970 ఏప్రిల్ 03 | 1976 ఏప్రిల్ 02 |2 | |- |టి. వి. ఆనందన్ |{{party name with color|Indian National Congress (Organisation)}} | 1970 ఏప్రిల్ 03 | 1976 ఏప్రిల్ 02 |2 | |- |ఎ. కె. ఎ. అబ్దుల్ సమద్ |{{party name with color|Indian Union Muslim League}} | 1970 ఏప్రిల్ 03 | 1976 ఏప్రిల్ 02 |2 | |- |కంచి కళ్యాణసుందరం |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1969 సెప్టెంబరు 23 | 1970 ఏప్రిల్ 02 |1 |ఉపఎన్నిక - ఎస్. ఎస్. వాసన్ మరణం |} === మద్రాసు రాష్ట్రం === {| class="wikitable sortable" !పేరు ! colspan="2" |పార్టీ !పదవీకాలం ప్రారంభం !పదవీకాలం ముగింపు !పర్యాయాలు !గమనికలు |- |జి. ఎ. అప్పన్ |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1968 ఏప్రిల్ 03 | 1974 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |తిల్లై విల్లలన్ |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1968 ఏప్రిల్ 03 | 1974 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |కె. ఎస్. రామస్వామి |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1968 ఏప్రిల్ 03 | 1974 ఏప్రిల్ 02 |2 | |- |ఎం. ఆర్. వెంకటరామన్ | style="background-color: {{party color|Communist Party of India (Marxist)}}" | |[[కమ్యూనిస్టు పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (మార్కిస్టు)|CPM]] | 1968 ఏప్రిల్ 03 | 1974 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |మరియాదాస్ రుత్నస్వామి |{{party name with color|Swatantra Party}} | 1968 ఏప్రిల్ 03 | 1974 ఏప్రిల్ 02 |2 | |- |ఎస్. ఎ. ఖాజా మొహిదీన్ |{{party name with color|Indian Union Muslim League}} | 1968 ఏప్రిల్ 03 | 1974 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |వి. వి. రామసామి |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1967 మార్చి 20 | 1968 ఏప్రిల్ 02 |1 |ఉపఎన్నిక - రాజీనామా సి. ఎన్. అన్నాదురై |- |టి. చెంగల్వరోయన్ |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1966 ఏప్రిల్ 03 | 1972 ఏప్రిల్ 02 |2 |[[ఇండియన్ నేషనల్ కాంగ్రెస్ (ఆర్గనైజేషన్)|INC (O)]] చేరారు |- |ఎన్. రామకృష్ణ అయ్యర్ |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1966 ఏప్రిల్ 03 | 1972 ఏప్రిల్ 02 |3 | |- |ఆర్. టి.పార్థసారథి |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1966 ఏప్రిల్ 03 | 1972 ఏప్రిల్ 02 |1 |[[ఇండియన్ నేషనల్ కాంగ్రెస్ (ఆర్గనైజేషన్)|INC (O)]] చేరారు |- |ఎన్. ఆర్. ఎం. స్వామి |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1966 ఏప్రిల్ 03 | 1972 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |జి. పి. సోమసుందరం |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1966 ఏప్రిల్ 03 | 1971 జూన్ 25 |1 |మరణం |- |కె. సుందరం |{{party name with color|Swatantra Party}} | 1966 ఏప్రిల్ 03 | 1972 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |లలిత జి రాజగోపాలన్ |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1965 జనవరి 13 | 1970 ఏప్రిల్ 02 |1 |ఉపఎన్నిక - జి. రాజగోపాలన్ మరణం |- |పి. తనులింగం |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1964 జూలై 09 | 1968 ఏప్రిల్ 02 |1 |ఉపఎన్నిక - రాజీనామా ఎం. ఎ. మాణిక్కవేలు నాయకర్ |- |టి. వి. ఆనందన్ |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1964 ఏప్రిల్ 03 | 1970 ఏప్రిల్ 02 |1 |[[ఇండియన్ నేషనల్ కాంగ్రెస్ (ఆర్గనైజేషన్)|INC (O)]] చేరారు |- |ఎస్. చంద్రశేఖర్ |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1964 ఏప్రిల్ 03 | 1970 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |జి. రాజగోపాలన్ |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1964 ఏప్రిల్ 03 |1964 నవంబరు 16 |1 |మరణం |- |ఎస్. ఎస్. వాసన్ |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1964 ఏప్రిల్ 03 |28-ఆగస్టు-1969 |1 |మరణం |- |ఎస్. S. మరిస్వామి |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1964 ఏప్రిల్ 03 | 1970 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |ఎ. కె. ఎ. అబ్దుల్ సమద్ |{{party name with color|Indian Union Muslim League}} | 1964 ఏప్రిల్ 03 | 1970 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |టి. చెంగల్వరోయన్ |{{party name with color|Indian National Congress}} |1963 ఆగస్టు 09 | 1966 ఏప్రిల్ 02 |1 |ఉపఎన్నిక - థామస్ శ్రీనివాసన్ మరణం |- |కె. సంతానం |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1962 ఏప్రిల్ 17 | 1964 ఏప్రిల్ 02 |2 |ఉపఎన్నిక - రాజీనామా బి. పరమేశ్వరన్ |- |ఎం. జె. జమాల్ మొహిదీన్ |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1962 ఏప్రిల్ 03 | 1968 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |శివషణ్ముగం పిళ్లై |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1962 ఏప్రిల్ 03 | 1968 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |కె. ఎస్. రామస్వామి |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1962 ఏప్రిల్ 03 | 1968 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |ఎం. ఎ. మాణిక్కవేలు నాయకర్ |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1962 ఏప్రిల్ 03 | 1964 ఏప్రిల్ 15 |1 |రాజీనామా చేశారు |- |[[సి.ఎన్.అన్నాదురై|సి. ఎన్. అన్నాదురై]] |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1962 ఏప్రిల్ 03 | 1967 ఫిబ్రవరి 25 |1 |మద్రాస్ లెజిస్లేటివ్ కౌన్సిల్కు ఎన్నికయ్యారు |- |మరియాదాస్ రుత్నస్వామి |{{party name with color|Swatantra Party}} | 1962 ఏప్రిల్ 03 | 1968 ఏప్రిల్ 02 |2 | |- |కె. సంతానం |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1960 ఏప్రిల్ 18 | 1962 ఏప్రిల్ 02 |1 |ఉపఎన్నిక |- |ఎన్. ఎం. అన్వర్ |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1960 ఏప్రిల్ 03 | 1966 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |కె. మాధవ మీనన్ |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1960 ఏప్రిల్ 03 | 1966 ఏప్రిల్ 02 |2 | |- |టి. ఎస్. పట్టాభిరామన్ |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1960 ఏప్రిల్ 03 | 1966 ఏప్రిల్ 02 |3 | |- |థామస్ శ్రీనివాసన్ |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1960 ఏప్రిల్ 03 | 1963 ఏప్రిల్ 17 |1 |మరణం |- |ఎన్. రామకృష్ణ అయ్యర్ |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1960 ఏప్రిల్ 03 | 1966 ఏప్రిల్ 02 |2 | |- |జి. పార్థసారథి |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1960 ఏప్రిల్ 03 | 1966 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |పి. రామమూర్తి |{{party name with color|Communist Party of India}} | 1960 ఏప్రిల్ 03 | 1966 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |ఆర్. గోపాలకృష్ణన్ |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1960 మార్చి 12 | 1964 ఏప్రిల్ 02 |1 |ఉపఎన్నిక - హెచ్. డి. రాజా మరణం |- |అబ్దుల్ రహీమ్ |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1958 ఏప్రిల్ 03 | 1962 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |అవినాశిలింగం చెట్టియార్ |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1958 ఏప్రిల్ 03 | 1964 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |ఎస్. చట్టనాథ కరాయలర్ |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1958 ఏప్రిల్ 03 | 1964 ఏప్రిల్ 02 |2 | |- |ఎన్. ఎం. లింగం |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1958 ఏప్రిల్ 03 | 1964 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |బి. పరమేశ్వరన్ |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1958 ఏప్రిల్ 03 | 1962 మార్చి 12 |1 |[[మదురాంతకం శాసనసభ నియోజకవర్గం|మదురాంతకం]] శాసనసభ సభ్యుడుగా ఎన్నికయ్యారు |- |జి. రాజగోపాలన్ |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1958 ఏప్రిల్ 03 | 1964 ఏప్రిల్ 02 |2 | |- |హెచ్. డి. రాజా |{{party name with color|Republican Party of India}} | 1958 ఏప్రిల్ 03 |1959 నవంబరు 30 |2 |మరణం |- |[[అమ్ము స్వామినాథన్]] |{{party name with color|Indian National Congress}} |1957 నవంబరు 09 | 1960 ఏప్రిల్ 02 |1 |ఉపఎన్నిక - రాజీనామా కె. ఎస్. హెగ్డే |- |ఎన్. రామకృష్ణ అయ్యర్ |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1957 ఏప్రిల్ 22 | 1960 ఏప్రిల్ 02 |1 |ఉపఎన్నిక - పార్వతి కృష్ణన్ రాజీనామా |- |టి. ఎస్. పట్టాభిరామన్ |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1957 ఏప్రిల్ 20 | 1960 ఏప్రిల్ 02 |2 |ఉపఎన్నిక - రాజీనామా పి. సుబ్బరాయన్ |- |దావూద్ అలీ మీర్జా |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1956 డిసెంబరు 11 | 1962 ఏప్రిల్ 02 |1 |ఉపఎన్నిక - |- |టి. ఎన్. రామమూర్తి |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1956 ఏప్రిల్ 03 | 1962 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |ఎస్. వెంకటరామన్ |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1956 ఏప్రిల్ 03 | 1962 ఏప్రిల్ 02 |2 | |- |[[వి. కె. కృష్ణ మేనన్|వి. కె. కృష్ణ మీనన్]] |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1956 ఏప్రిల్ 03 | 1957 మార్చి 15 |2 |[[ముంబై నార్త్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ముంబై నార్త్]] [[లోక్‌సభ]] సభ్యుడుగా ఎన్నికయ్యారు |- |వి.ఎం. ఒబైదుల్లా సాహిబ్ |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1956 ఏప్రిల్ 03 | 1958 ఫిబ్రవరి 21 |2 |మరణం |- |ఆర్కాట్ రామసామి ముదలియార్ |style="background-color: {{party color|Independent politician}}" | |[[స్వతంత్ర రాజకీయవేత్త|IND]] | 1956 ఏప్రిల్ 03 | 1962 ఏప్రిల్ 02 |2 | |- |టి. వి. కమలస్వామి |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1954 ఏప్రిల్ 03 | 1960 ఏప్రిల్ 02 |2 | |- |పి. ఎస్. రాజగోపాల్ నాయుడు |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1954 ఏప్రిల్ 03 | 1960 ఏప్రిల్ 02 |2 | |- |కె. మాధవ మీనన్ |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1954 ఏప్రిల్ 03 | 1960 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |[[కె.ఎస్.హెగ్డే|కె.ఎస్. హెగ్డే]] |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1954 ఏప్రిల్ 03 | 1957 ఆగస్టు 21 |2 |రాజీనామా చేశారు |- |పి. సుబ్బరాయన్ |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1954 ఏప్రిల్ 03 | 1957 మార్చి 04 |1 |[[తిరుచెంగోడ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|తిరుచెంగోడ్ లోక్‌సభ]] సభ్యుడుగా ఎన్నికయ్యారు |- |పార్వతి కృష్ణన్ |{{party name with color|Communist Party of India}} | 1954 ఏప్రిల్ 03 | 1957 మార్చి 12 |1 |[[కోయంబత్తూరు లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|కోయంబత్తూరు లోక్‌సభ]] సభ్యుడా ఎన్నికయ్యారు |- |వి. కె. కృష్ణ మీనన్ |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1953 మే 26 | 1956 ఏప్రిల్ 02 |1 |ఉపఎన్నిక |- |[[నీలం సంజీవ రెడ్డి]] |{{party name with color|Indian National Congress}} |1952 ఆగస్టు 22 | 1953 సెప్టెంబరు 15 |1 | |- |టి. భాస్కర్ రావు |style="background-color: {{party color|Independent politician}}" | |[[స్వతంత్ర రాజకీయవేత్త|IND]] | 1952 ఏప్రిల్ 03 | 1960 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |ఎన్. గోపాలస్వామి అయ్యంగార్ |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1952 ఏప్రిల్ 03 | 1953 ఫిబ్రవరి 10 |1 |మరణం |- |ఎస్. చట్టనాథ కరాయలర్ |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1952 ఏప్రిల్ 03 | 1958 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |జి. రాజగోపాలన్ |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1952 ఏప్రిల్ 03 | 1958 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |వి. ఎం. సురేంద్ర రామ్ |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1952 ఏప్రిల్ 03 | 1958 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |[[ఎన్. జి. రంగా]] |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1952 ఏప్రిల్ 03 | 1957 మార్చి 16 |1 |[[తెనాలి లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|తెనాలి లోక్‌సభ]] సభ్యుడుగా ఎన్నికయ్యారు |- |పైడా వెంకటనారాయణ |{{party name with color|Praja Socialist Party}} | 1952 ఏప్రిల్ 03 | 1958 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |హెచ్. డి. రాజా |{{party name with color|Republican Party of India}} | 1952 ఏప్రిల్ 03 | 1958 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |ఎం. ముహమ్మద్ ఇస్మాయిల్ |{{party name with color|Indian Union Muslim League}} | 1952 ఏప్రిల్ 03 | 1958 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |మోనా హెన్స్‌మాన్ |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1952 ఏప్రిల్ 03 | 1956 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |వి. ఎం. ఒబైదుల్లా సాహిబ్ |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1952 ఏప్రిల్ 03 | 1956 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |టి. ఎస్. పట్టాభిరామన్ |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1952 ఏప్రిల్ 03 | 1956 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |ఎస్. వెంకటరామన్ |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1952 ఏప్రిల్ 03 | 1956 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |ఎస్. శంభు ప్రసాద్ |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1952 ఏప్రిల్ 03 | 1956 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |ఆర్కాట్ రామసామి ముదలియార్ |style="background-color: {{party color|Independent politician}}" | |[[స్వతంత్ర రాజకీయవేత్త|IND]] | 1952 ఏప్రిల్ 03 | 1956 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |[[పుచ్చలపల్లి సుందరయ్య]] |{{party name with color|Communist Party of India}} | 1952 ఏప్రిల్ 03 | 1955 మార్చి 21 |1 | |- |కె. రామారావు |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1952 ఏప్రిల్ 03 | 1954 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |కె. ఎం. రహమతుల్లా |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1952 ఏప్రిల్ 03 | 1954 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |పి. ఎస్. రాజగోపాల్ నాయుడు |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1952 ఏప్రిల్ 03 | 1954 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |టి.వి. కమలస్వామి |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1952 ఏప్రిల్ 03 | 1954 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |కె. ఎస్. హెగ్డే |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1952 ఏప్రిల్ 03 | 1954 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |ఎస్. గురుస్వామి అయ్యర్ |style="background-color: {{party color|Independent politician}}" | |[[స్వతంత్ర రాజకీయవేత్త|IND]] | 1952 ఏప్రిల్ 03 | 1954 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |బి.వి. కక్కిలయ |{{party name with color|Communist Party of India}} | 1952 ఏప్రిల్ 03 | 1954 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |ఇ. కె. ఇంబిచ్చి బావ |{{party name with color|Communist Party of India}} | 1952 ఏప్రిల్ 03 | 1954 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |[[భోగరాజు పట్టాభి సీతారామయ్య|పట్టాభి సీతారామయ్య]] |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1952 ఏప్రిల్ 03 | 1952 జూలై 02 |1 | |} == ఇవి కూడా చూడండి == * [[2013 రాజ్యసభ ఎన్నికలు]] == మూలాలు == {{మూలాలజాబితా}} == వెలుపలి లంకెలు == *[http://rajyasabha.nic.in Rajya Sabha homepage hosted by the Indian government] *[https://web.archive.org/web/20090621155536/http://rajyasabha.nic.in/faq/freaq.htm Rajya Sabha FAQ page hosted by the Indian government] *[https://web.archive.org/web/20090419110344/http://www.rajyasabha.nic.in/whoswho/hindiwhoswho.htm Nominated members list] *[https://web.archive.org/web/20090419165814/http://164.100.24.167:8080/members/StatewiseList.asp State wise list] {{రాజ్యసభ}} [[వర్గం:రాజ్యసభ సభ్యుల జాబితాలు]] [[వర్గం:రాజ్యసభ సభ్యుల జాబితాలు|తమిళనాడు]] [[వర్గం:తమిళనాడు నుండి ఎన్నికైన రాజ్యసభ సభ్యులు]] [[వర్గం:తమిళనాడుకు సంబంధించిన జాబితాలు|రాజ్యసభ]] [[వర్గం:జాబితాలు]] [[వర్గం:రాజ్యసభ సభ్యులు]] [[వర్గం:తరచూ నవీకరించవలసిన వ్యాసాలు]] fek8yuxt9775mn0jbb71pdqhq0mery2 4594884 4594879 2025-06-29T14:48:11Z యర్రా రామారావు 28161 /* రాజ్యసభ సభ్యులందరి కాలక్రమ జాబితా */ 4594884 wikitext text/x-wiki తమిళనాడు నుండి రాజ్యసభ ( కౌన్సిల్ ఆఫ్ స్టేట్స్) సభ్యులు, [[తమిళనాడు శాసనసభ]] సభ్యులచే ఎన్నుకుంటారు. [[రాజ్యసభ]] ఎన్నికలలో గెలిచిన అభ్యర్థులను " [[పార్లమెంటు సభ్యుడు|పార్లమెంటు సభ్యులు]]" అని పిలుస్తారు. వారు ఆరేళ్లపాటు ఆ పదవిలో ఉంటారు. కొత్త చట్టాలను రూపొందించడం లేదా [[భారతదేశం|భారతదేశంలోని]] పౌరులందరిపై ప్రభావం చూపే ప్రస్తుత చట్టాలను తొలగించడం లేదా మెరుగుపరచడం వంటి విషయాలపై [[న్యూ ఢిల్లీ|న్యూఢిల్లీ]] లోని [[నూతన పార్లమెంటు భవనం (న్యూఢిల్లీ)|సంసద్ భవన్‌లోని]] రాజ్యసభ ఛాంబర్‌లో సభ సమావేశమవుతుంది. [[తమిళనాడు]] నుంచి 18 మంది సభ్యులను ఎన్నుకునేందుకు ఎన్నికలు జరుగుతాయి.<ref name="RSat-work">{{cite web|title=Composition of Rajya Sabha - Rajya Sabha At Work|url=http://rajyasabha.nic.in/rsnew/rsat_work/chapter-2.pdf|url-status=dead|website=rajyasabha.nic.in|publisher=Rajya Sabha Secretariat, New Delhi|accessdate=28 December 2015|archiveurl=https://web.archive.org/web/20160305020442/http://rajyasabha.nic.in/rsnew/rsat_work/chapter-2.pdf|archivedate=5 March 2016}}</ref><ref>{{cite web|title=Rajya Sabha Election 2017: Here Is How Members Are Elected To Upper House|url=https://www.ndtv.com/india-news/rajya-sabha-election-2017-here-is-how-members-are-elected-to-upper-house-1734558|access-date=5 April 2021|website=NDTV.com}}</ref> == ప్రస్తుత రాజ్యసభ సభ్యులు == మూలం: డిజిటల్ సంసద్<ref>{{cite web|url=https://sansad.in/rs/members|title=List of Members|date=19 May 2025|work=[[National Informatics Centre]]|access-date=25 May 2025|archive-date=29 May 2025|archive-url=https://web.archive.org/web/20250529091102/https://sansad.in/rs/members|url-status=live}}</ref> {|class="wikitable sortable" style="text-align:center;" !colspan=9|{{Party index link|Indian National Developmental Inclusive Alliance|INDIA}} (12){{pad}}{{Party index link|National Democratic Alliance|NDA}} (6) |- !colspan=9|{{Party index link|Dravida Munnetra Kazhagam|DMK}} (10){{pad}}{{Party index link|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam|AIADMK}} (4){{pad}}{{Party index link|Independent politician|IND}} (1){{pad}}{{Party index link|Indian National Congress|INC}} (1){{pad}}{{Party index link|Makkal Needhi Maiam|MNM}} (1){{pad}}{{Party index link|Tamil Maanila Congress (Moopanar)|TMC(M)}} (1) |- !rowspan=2|. !rowspan=2|పేరు !rowspan=2 colspan=2|రాజకీయ పార్టీ !rowspan=2 colspan=2|కూటమి !colspan=2|తేదీ !rowspan=2|మొత్తం పదవీ కాలాలు |- !పదవీకాలం ప్రారంభం !పదవీకాలం ముగింపు |- !1 |ఐ. ఎస్. ఇన్బదురై |[[ఆల్ ఇండియా అన్నా ద్రవిడ మున్నేట్ర కజగం]] |{{party color cell|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} |[[National Democratic Alliance|NDA]] |{{party color cell|National Democratic Alliance}} |25 జూలై 2025 |24 జూలై 2031 |1 |- !2 |ఎం. ధనపాల్ |[[ఆల్ ఇండియా అన్నా ద్రవిడ మున్నేట్ర కజగం]] |{{party color cell|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} |[[National Democratic Alliance|NDA]] |{{party color cell|National Democratic Alliance}} |25 జూలై 2025 |24 జూలై 2031 |1 |- !3 |పి. విల్సన్ |[[ద్రవిడ మున్నేట్ర కజగం]] |{{party color cell|Dravida Munnetra Kazhagam}} |[[Indian National Developmental Inclusive Alliance|INDIA]] |{{party color cell|Indian National Developmental Inclusive Alliance}} |25 జూలై 2025 |24 జూలై 2031 |2 |- !4 |[[సల్మా (రచయిత్రి)|రక్కయ్య]] |[[ద్రవిడ మున్నేట్ర కజగం]] |{{party color cell|Dravida Munnetra Kazhagam}} |[[Indian National Developmental Inclusive Alliance|INDIA]] |{{party color cell|Indian National Developmental Inclusive Alliance}} |25 జూలై 2025 |24 జూలై 2031 |1 |- !5 |ఎస్.ఆర్.శివలింగం |[[ద్రవిడ మున్నేట్ర కజగం]] |{{party color cell|Dravida Munnetra Kazhagam}} |[[Indian National Developmental Inclusive Alliance|INDIA]] |{{party color cell|Indian National Developmental Inclusive Alliance}} |25 జూలై 2025 |24 జూలై 2031 |1 |- !6 |[[కమల్ హాసన్]] |[[మక్కల్ నీది మయ్యం]] |{{party color cell|Makkal Needhi Maiam}} |[[Indian National Developmental Inclusive Alliance|INDIA]] |{{party color cell|Indian National Developmental Inclusive Alliance}} |25 జూలై 2025 |24 జూలై 2031 |1 |- !7 |సి.వీ. షణ్ముగం |[[ఆల్ ఇండియా అన్నా ద్రవిడ మున్నేట్ర కజగం]] |{{party color cell|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} |[[National Democratic Alliance|NDA]] |{{party color cell|National Democratic Alliance}} |30 జూన్ 2022 |29 జూన్ 2028 |1 |- !8 |కె.ఆర్.ఎన్. రాజేష్‌కుమార్ |[[ద్రవిడ మున్నేట్ర కజగం]] |{{party color cell|Dravida Munnetra Kazhagam}} |[[Indian National Developmental Inclusive Alliance|INDIA]] |{{party color cell|Indian National Developmental Inclusive Alliance}} |30 జూన్ 2022 |29 జూన్ 2028 |2 |- !9 |ఆర్. గిరిరాజన్ |[[ద్రవిడ మున్నేట్ర కజగం]] |{{party color cell|Dravida Munnetra Kazhagam}} |[[Indian National Developmental Inclusive Alliance|INDIA]] |{{party color cell|Indian National Developmental Inclusive Alliance}} |30 జూన్ 2022 |29 జూన్ 2028 |1 |- !10 |ఎస్. కళ్యాణసుందరం |[[ద్రవిడ మున్నేట్ర కజగం]] |{{party color cell|Dravida Munnetra Kazhagam}} |[[Indian National Developmental Inclusive Alliance|INDIA]] |{{party color cell|Indian National Developmental Inclusive Alliance}} |30 జూన్ 2022 |29 జూన్ 2028 |1 |- !11 |ఆర్. ధర్మర్ |[[స్వతంత్ర రాజకీయ నాయకులు|స్వతంత్ర]] |{{party color cell|Independent politician}} |[[National Democratic Alliance|NDA]] |{{party color cell|National Democratic Alliance}} |30 జూన్ 2022 |29 జూన్ 2028 |1 |- !12 |పి. చిదంబరం |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |{{party color cell|Indian National Congress}} |[[Indian National Developmental Inclusive Alliance|INDIA]] |{{party color cell|Indian National Developmental Inclusive Alliance}} |30 జూన్ 2022 |29 జూన్ 2028 |2 |- !13 |[[కనిమొళి ఎన్.వీ.ఎన్.సోము]] |[[ద్రవిడ మున్నేట్ర కజగం]] |{{party color cell|Dravida Munnetra Kazhagam}} |[[Indian National Developmental Inclusive Alliance|INDIA]] |{{party color cell|Indian National Developmental Inclusive Alliance}} |27 సెప్టెంబరు 2021 |2 ఏప్రిల్ 2026 |1 |- !14 |[[మునిస్వామి తంబిదురై|ఎం. తంబిదురై]] |[[ఆల్ ఇండియా అన్నా ద్రవిడ మున్నేట్ర కజగం]] |{{party color cell|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} |[[National Democratic Alliance|NDA]] |{{party color cell|National Democratic Alliance}} |3 ఏప్రిల్ 2020 |2 ఏప్రిల్ 2026 |1 |- !15 |తిరుచ్చి శివ |[[ద్రవిడ మున్నేట్ర కజగం]] |{{party color cell|Dravida Munnetra Kazhagam}} |[[Indian National Developmental Inclusive Alliance|INDIA]] |{{party color cell|Indian National Developmental Inclusive Alliance}} |3 ఏప్రిల్ 2020 |2 ఏప్రిల్ 2026 |4 |- !16 |అంతియూర్ పి. సెల్వరాసు |[[ద్రవిడ మున్నేట్ర కజగం]] |{{party color cell|Dravida Munnetra Kazhagam}} |[[Indian National Developmental Inclusive Alliance|INDIA]] |{{party color cell|Indian National Developmental Inclusive Alliance}} |3 ఏప్రిల్ 2020 |2 ఏప్రిల్ 2026 |1 |- !17 |ఎన్.ఆర్. ఎలాంగో |[[ద్రవిడ మున్నేట్ర కజగం]] |{{party color cell|Dravida Munnetra Kazhagam}} |[[Indian National Developmental Inclusive Alliance|INDIA]] |{{party color cell|Indian National Developmental Inclusive Alliance}} |3 ఏప్రిల్ 2020 |2 ఏప్రిల్ 2026 |1 |- !18 |జి. కె. వాసన్ |[[తమిళ మానిల కాంగ్రెస్|తమిళ మానిలా కాంగ్రెస్]] |{{party color cell|Tamil Maanila Congress (Moopanar)}} |[[National Democratic Alliance|NDA]] |{{party color cell|National Democratic Alliance}} |3 ఏప్రిల్ 2020 |2 ఏప్రిల్ 2026 |3 |} == రాజ్యసభ సభ్యులందరి కాలక్రమ జాబితా == ఇది తమిళనాడు నుండి మాజీ రాజ్యసభ సభ్యుల పదవీకాలం వారీగా జాబితా, సభ్యుని ఎన్నిక చివరి తేదీ నాటికి కాలక్రమానుసారంగా ఏర్పాటు చేయబడింది. === తమిళనాడు === {|class="wikitable sortable" style="width:100%; text-align:center" !rowspan=2|పేరు !rowspan=2 colspan=2|రాజకీయ పార్టీ !colspan=2|తేది !rowspan=2|పదవీ పర్యాయాలు !rowspan=2|సెలవు తేదీ/కారణం |- !పదవి ప్రారంభం !పదవీ విరమణ |- |style="background:#DBD7D2;"|ఐ. ఎస్. ఇన్బాదురై |{{party color cell|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} |style="background:#DBD7D2;"|AIADMK |style="background:#DBD7D2;"|2025 జులై 25 |style="background:#DBD7D2;"|2031 జులై 24 |style="background:#DBD7D2;"|1 |style="background:#DBD7D2;"|పదవిలో ఉన్నారు |- |style="background:#DBD7D2;"|ఎం. ధనపాల్ |{{party color cell|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} |style="background:#DBD7D2;"|AIADMK |style="background:#DBD7D2;"|2025 జులై 25 |style="background:#DBD7D2;"|2031 జులై 24 |style="background:#DBD7D2;"|1 |style="background:#DBD7D2;"|పదవిలో ఉన్నారు |- |style="background:#DBD7D2;"|పి. విల్సన్ |{{party color cell|Dravida Munnetra Kazhagam}} |style="background:#DBD7D2;"|DMK |style="background:#DBD7D2;"|2025 జులై 25 |style="background:#DBD7D2;"|2031 జులై 24 |style="background:#DBD7D2;"|2 |style="background:#DBD7D2;"|పదవిలో ఉన్నారు |- |style="background:#DBD7D2;"|[[సల్మా (రచయిత్రి)|రక్కియ్య]] |{{party color cell|Dravida Munnetra Kazhagam}} |style="background:#DBD7D2;"|DMK |style="background:#DBD7D2;"|2025 జులై 25 |style="background:#DBD7D2;"|2031 జులై 24 |style="background:#DBD7D2;"|1 |style="background:#DBD7D2;"|పదవిలో ఉన్నారు |- |style="background:#DBD7D2;"|ఎస్. ఆర్. శివలింగం |{{party color cell|Dravida Munnetra Kazhagam}} |style="background:#DBD7D2;"|DMK |style="background:#DBD7D2;"|2025 జులై 25 |style="background:#DBD7D2;"|2031 జులై 24 |style="background:#DBD7D2;"|1 |style="background:#DBD7D2;"|పదవిలో ఉన్నారు |- |style="background:#DBD7D2;"|[[కమల్ హాసన్]] |{{party color cell|Makkal Needhi Maiam}} |style="background:#DBD7D2;"|MNM |style="background:#DBD7D2;"|2025 జులై 25 |style="background:#DBD7D2;"|2031 జులై 24 |style="background:#DBD7D2;"|1 |style="background:#DBD7D2;"|పదవిలో ఉన్నారు |- |style="background:#DBD7D2;"|సి.వి. షణ్ముగం |{{party color cell|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} |style="background:#DBD7D2;"|AIADMK |style="background:#DBD7D2;"|30 June 2022 |style="background:#DBD7D2;"|29 June 2028 |style="background:#DBD7D2;"|1 |style="background:#DBD7D2;"|పదవిలో ఉన్నారు |- |style="background:#DBD7D2;"|ఆర్. ధర్మర్ |{{party color cell|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} |style="background:#DBD7D2;"|AIADMK |style="background:#DBD7D2;"|30 June 2022 |style="background:#DBD7D2;"|29 June 2028 |style="background:#DBD7D2;"|1 |style="background:#DBD7D2;"|పదవిలో ఉన్నారు |- |style="background:#DBD7D2;"|కె.ఆర్.ఎన్. రాజేష్‌కుమార్ |{{party color cell|Dravida Munnetra Kazhagam}} |style="background:#DBD7D2;"|DMK |style="background:#DBD7D2;"|30 June 2022 |style="background:#DBD7D2;"|29 June 2028 |style="background:#DBD7D2;"|2 |style="background:#DBD7D2;"|పదవిలో ఉన్నారు |- |style="background:#DBD7D2;"|ఆర్. గిరిరాజన్ |{{party color cell|Dravida Munnetra Kazhagam}} |style="background:#DBD7D2;"|DMK |style="background:#DBD7D2;"|30 June 2022 |style="background:#DBD7D2;"|29 June 2028 |style="background:#DBD7D2;"|1 |style="background:#DBD7D2;"|పదవిలో ఉన్నారు |- |style="background:#DBD7D2;"|ఎస్. కళ్యాణసుందరం |{{party color cell|Dravida Munnetra Kazhagam}} |style="background:#DBD7D2;"|DMK |style="background:#DBD7D2;"|30 June 2022 |style="background:#DBD7D2;"|29 June 2028 |style="background:#DBD7D2;"|1 |style="background:#DBD7D2;"|పదవిలో ఉన్నారు |- |style="background:#DBD7D2;"|పి. చిదంబరం |{{party color cell|Indian National Congress}} |style="background:#DBD7D2;"|[[Indian National Congress|INC]] |style="background:#DBD7D2;"|30 June 2022 |style="background:#DBD7D2;"|29 June 2028 |style="background:#DBD7D2;"|2 |style="background:#DBD7D2;"|పదవిలో ఉన్నారు |- |కె. ఆర్. ఎన్. రాజేష్‌కుమార్ |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} | 2022 జూన్ 30 | 2028 జూన్ 29 |2 | |- |style="background:#DBD7D2;"|కనిమొళి ఎన్.వి.ఎన్. సోము |{{party color cell|Dravida Munnetra Kazhagam}} |style="background:#DBD7D2;"|DMK |style="background:#DBD7D2;"|2021 సెప్టెంబరు 27 |style="background:#DBD7D2;"|2026 ఏప్రిల్ 02 |style="background:#DBD7D2;"|1 |style="background:#DBD7D2;"|''పదవిలో ఉన్నారు'' |- |ఎస్. కళ్యాణసుందరం |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} | 2022 జూన్ 30 | 2028 జూన్ 29 |1 | |- |ఆర్. గిరిరాజన్ |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} | 2022 జూన్ 30 | 2028 జూన్ 29 |1 | |- |[[పి. చిదంబరం]] |{{party name with color|Indian National Congress}} | 2022 జూన్ 30 | 2028 జూన్ 29 |1 | |- |సి. వి. షణ్ముగం |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} | 2022 జూన్ 30 | 2028 జూన్ 29 |1 | |- |ఆర్. ధర్మర్ |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} | 2022 జూన్ 30 | 2028 జూన్ 29 |1 | |- |కె. ఆర్. ఎన్. రాజేష్‌కుమార్ |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} | 2021 సెప్టెంబరు 27 | 2022 జూన్ 29 |1 |ఉపఎన్నిక - రాజీనామా ఆర్. వైతిలింగం |- |ఎం. ఎం. అబ్దుల్లా |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} | 2021 సెప్టెంబరు 06 |2025 జూలై 24 |1 |ఉపఎన్నిక - మరణం ఎ. మహమ్మద్జాన్ |- |కె. పి. మునుసామి |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} | 2020 ఏప్రిల్ 03 | 2021 మే 07 |1 |[[వేప్పనహళ్లి శాసనసభ నియోజకవర్గం|వేప్పనహళ్లి]] శాసనసభ సభ్యుడుగా ఎన్నికయ్యారు |- |style="background:#DBD7D2;"|[[మునిస్వామి తంబిదురై|ఎం. తంబిదురై]] |{{party color cell|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} |style="background:#DBD7D2;"|AIADMK |style="background:#DBD7D2;"|2020 ఏప్రిల్ 03 |style="background:#DBD7D2;"|2026 ఏప్రిల్ 02 |style="background:#DBD7D2;"|1 |style="background:#DBD7D2;"|''పదవిలో ఉన్నారు'' |- |style="background:#DBD7D2;"|తిరుచ్చి శివ |{{party color cell|Dravida Munnetra Kazhagam}} |style="background:#DBD7D2;"|DMK |style="background:#DBD7D2;"|2020 ఏప్రిల్ 03 |style="background:#DBD7D2;"|2026 ఏప్రిల్ 02 |style="background:#DBD7D2;"|4 |style="background:#DBD7D2;"|''పదవిలో ఉన్నారు'' |- |style="background:#DBD7D2;"|పి. సెల్వరాజ్ |{{party color cell|Dravida Munnetra Kazhagam}} |style="background:#DBD7D2;"|DMK |style="background:#DBD7D2;"|2020 ఏప్రిల్ 03 |style="background:#DBD7D2;"|2026 ఏప్రిల్ 02 |style="background:#DBD7D2;"|1 |style="background:#DBD7D2;"|''పదవిలో ఉన్నారు'' |- |style="background:#DBD7D2;"|ఎన్. ఆర్. ఎలాంగో |{{party color cell|Dravida Munnetra Kazhagam}} |style="background:#DBD7D2;"|DMK |style="background:#DBD7D2;"|2020 ఏప్రిల్ 03 |style="background:#DBD7D2;"|2026 ఏప్రిల్ 02 |style="background:#DBD7D2;"|1 |style="background:#DBD7D2;"|''పదవిలో ఉన్నారు'' |- |style="background:#DBD7D2;"|జి. కె. వాసన్ |{{party color cell|Tamil Maanila Congress (Moopanar)}} |style="background:#DBD7D2;"|TMC(M) |style="background:#DBD7D2;"|2020 ఏప్రిల్ 03 |style="background:#DBD7D2;"|2026 ఏప్రిల్ 02 |style="background:#DBD7D2;"|3 |style="background:#DBD7D2;"|''పదవిలో ఉన్నారు'' |- |ఎ. మహమ్మద్జాన్ |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} |2019 జూలై 25 | 2021 మార్చి 23 |1 |మరణం |- |ఎన్. చంద్రశేఖరన్ |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} |2019 జూలై 25 |2025 జూలై 24 |1 | |- |అన్బుమణి రామదాస్ |{{party name with color|Pattali Makkal Katchi}} |2019 జూలై 25 |2025 జూలై 24 |2 | |- |ఎం. షణ్ముగం |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} |2019 జూలై 25 |2025 జూలై 24 |1 | |- |పి. విల్సన్ |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} |2019 జూలై 25 |2025 జూలై 24 |1 | |- |వైకో |{{party name with color|Marumalarchi Dravida Munnetra Kazhagam}} |2019 జూలై 25 |2025 జూలై 24 |4 | |- |ఎ. నవనీతకృష్ణన్ |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} | 2016 జూన్ 30 | 2022 జూన్ 29 |2 | |- |ఎస్. ఆర్. బాలసుబ్రమణియన్ |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} | 2016 జూన్ 30 | 2022 జూన్ 29 |1 | |- |ఎ. విజయకుమార్ |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} | 2016 జూన్ 30 | 2022 జూన్ 29 |1 | |- |ఆర్. వైతిలింగం |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} | 2016 జూన్ 30 | 2021 మే 07 |1 |ఒరత్తనాడ్ శాసనసభ సభ్యుడుగా ఎన్నికయ్యారు |- |ఆర్. ఎస్. భారతి |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} | 2016 జూన్ 30 | 2022 జూన్ 29 |1 | |- |టి. కె. ఎస్. ఇలంగోవన్ |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} | 2016 జూన్ 30 | 2022 జూన్ 29 |1 | |- |ఎ. నవనీతకృష్ణన్ |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} | 2014 జూన్ 26 | 2016 జూన్ 29 |1 |ఉపఎన్నిక - అనర్హత టి. ఎం. సెల్వగణపతి |- |ఎస్. ముత్తుకరుప్పన్ |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} | 2014 ఏప్రిల్ 03 | 2020 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |విజిలా సత్యానంద్ |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} | 2014 ఏప్రిల్ 03 | 2020 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |కె. సెల్వరాజ్ |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} | 2014 ఏప్రిల్ 03 | 2020 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |శశికళ పుష్ప |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} | 2014 ఏప్రిల్ 03 | 2020 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |తిరుచ్చి శివ |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} | 2014 ఏప్రిల్ 03 | 2020 ఏప్రిల్ 02 |3 | |- |టి. కె. రంగరాజన్ | style="background-color: {{party color|Communist Party of India (Marxist)}}" | |[[కమ్యూనిస్టు పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (మార్కిస్టు)|CPM]]) | 2014 ఏప్రిల్ 03 | 2020 ఏప్రిల్ 02 |2 | |- |కె. ఆర్. అర్జునన్ |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} |2013 జూలై 25 | 2019 జూలై 24 |1 | |- |ఆర్. లక్ష్మణన్ |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} |2013 జూలై 25 | 2019 జూలై 24 |1 | |- |వి. మైత్రేయన్ |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} |2013 జూలై 25 | 2019 జూలై 24 |3 | |- |టి. రత్నవేల్ |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} |2013 జూలై 25 | 2019 జూలై 24 |1 | |- |[[కనిమొళి]] |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} |2013 జూలై 25 | 2019 మే 23 |2 |[[తూత్తుక్కుడి లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|తూత్తుక్కుడి లోక్‌సభ]] సభ్యుడుగా ఎన్నికయ్యారు |- |[[డి. రాజా]] |{{party name with color|Communist Party of India}} |2013 జూలై 25 |2019 జూలై 24 |2 | |- |ఎ. డబ్ల్యు. రబీ బెర్నార్డ్ |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} |2011 జూలై 19 | 2016 జూన్ 29 |1 |ఉపఎన్నిక - రాజీనామా కె వి. రామలింగం |- |కె. పి. రామలింగం |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} | 2010 జూన్ 30 | 2016 జూన్ 29 |1 | |- |టి. ఎం. సెల్వగణపతి |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} | 2010 జూన్ 30 | 2014 ఏప్రిల్ 17 |1 | అనర్హులు |- |ఎస్. తంగవేలు |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} | 2010 జూన్ 30 | 2016 జూన్ 29 |1 | |- |సుదర్శన నాచ్చియప్పన్ |{{party name with color|Indian National Congress}} | 2010 జూన్ 30 | 2016 జూన్ 29 |2 | |- |పాల్ మనోజ్ పాండియన్ |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} | 2010 జూన్ 30 | 2016 జూన్ 29 |1 | |- |కె. వి. రామలింగం |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} | 2010 జూన్ 30 | 2011 మే 20 |1 |ఈరోడ్ పశ్చిమ శాసనసభకు ఎన్నికయ్యారు |- |ఎస్. అమీర్ అలీ జిన్నా |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} | 2008 ఏప్రిల్ 03 | 2014 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |[[వాసంతి స్టాన్లీ]] |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} | 2008 ఏప్రిల్ 03 | 2014 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |జి. కె. వాసన్ |{{party name with color|Indian National Congress}} | 2008 ఏప్రిల్ 03 | 2014 ఏప్రిల్ 02 |2 | |- |జయంతీ నటరాజన్ |{{party name with color|Indian National Congress}} | 2008 ఏప్రిల్ 03 | 2014 ఏప్రిల్ 02 |4 | |- |టి. కె. రంగరాజన్ | style="background-color: {{party color|Communist Party of India (Marxist)}}" | |[[కమ్యూనిస్టు పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (మార్కిస్టు)|CPM]] | 2008 ఏప్రిల్ 03 | 2014 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |ఎన్. బాలగంగ |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} | 2008 ఏప్రిల్ 03 | 2014 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |[[కనిమొళి]] |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} |2007 జూలై 25 |2013 జూలై 25 |1 | |- |తిరుచ్చి శివ |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} |2007 జూలై 25 |2013 జూలై 25 |2 | |- |బి.ఎస్. జ్ఞానదేశికన్ |{{party name with color|Indian National Congress}} |2007 జూలై 25 |2013 జూలై 25 |2 | |- |[[డి. రాజా]] |{{party name with color|Communist Party of India}} |2007 జూలై 25 |2013 జూలై 25 |1 | |- |ఎ. ఇళవరసన్ |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} |2007 జూలై 25 |2013 జూలై 25 |1 | |- |వి. మైత్రేయన్ |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} |2007 జూలై 25 |2013 జూలై 25 |2 | |- |కె. పి. కె. కుమరన్ |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} |2006 జూలై 11 |2007 జూలై 24 |1 |ఉపఎన్నిక - రాజీనామా ఆర్. శరత్‌కుమార్ |- |ఎస్. అన్బళగన్ |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} | 2004 జూన్ 30 | 2010 జూన్ 29 |1 | |- |టి. టి. వి. దినకరన్ |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} | 2004 జూన్ 30 | 2010 జూన్ 29 |1 | |- |ఎన్. ఆర్. గోవిందరాజర్ |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} | 2004 జూన్ 30 | 2010 జూన్ 29 |1 | |- |కె. మలైసామి |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} | 2004 జూన్ 30 | 2010 జూన్ 29 |1 | |- |అన్బుమణి రామదాస్ |{{party name with color|Pattali Makkal Katchi}} | 2004 జూన్ 30 | 2010 జూన్ 29 |1 | |- |సుదర్శన నాచ్చియప్పన్ |{{party name with color|Indian National Congress}} | 2004 జూన్ 30 | 2010 జూన్ 29 |1 | |- |ఎన్. జోతి |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} | 2002 ఏప్రిల్ 03 | 2008 మార్చి 27 |1 |రాజీనామా చేశారు |- |ఎస్. పి. ఎం. సయ్యద్ ఖాన్ |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} | 2002 ఏప్రిల్ 03 | 2008 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |సి. పెరుమాళ్ |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} | 2002 ఏప్రిల్ 03 | 2008 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |తంగ తమిళ్ సెల్వన్ |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} | 2002 ఏప్రిల్ 03 | 2008 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |ఆర్. షుణ్ముగసుందరం |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} | 2002 ఏప్రిల్ 03 | 2008 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |జి. కె. వాసన్ |{{party name with color|Indian National Congress}} | 2002 ఏప్రిల్ 03 | 2008 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |వి. మైత్రేయన్ |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} | 2002 జనవరి 15 | 2004 జూన్ 29 |1 |ఉపఎన్నిక - మరణం జి. కె. మూపనార్ |- |ఎస్. ఎస్. చంద్రన్ |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} |2001 జూలై 25 |2007 జూలై 24 |1 | |- |ఎస్. జి. ఇందిర |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} |2001 జూలై 25 |2007 జూలై 24 |1 | |- |ఆర్. కామరాజ్ |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} |2001 జూలై 25 |2007 జూలై 24 |1 | |- |పి. జి. నారాయణన్ |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} |2001 జూలై 25 |2007 జూలై 24 |1 | |- |ఆర్. శరత్‌కుమార్ |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} |2001 జూలై 25 | 2006 మే 31 |1 |రాజీనామా చేశారు |- |బి.ఎస్. జ్ఞానదేశికన్ |{{party name with color|Indian National Congress}} |2001 జూలై 25 |2007 జూలై 24 |1 | |- |తిరుచ్చి శివ |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} | 2000 జనవరి 14 | 2002 ఏప్రిల్ 02 |1 |ఉపఎన్నిక - మరణం ఆర్. కె. కుమార్ |- |కా. రా. సుబ్బియన్ |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} | 2000 జనవరి 14 | 2002 ఏప్రిల్ 02 |1 |ఉపఎన్నిక - టి. ఎం. వెంకటాచలం మరణం |- |ఎస్. అగ్నిరాజ్ |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1998 జూన్ 30 | 2004 జూన్ 29 |1 | |- |ఎం. ఎ. కాదర్ |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1998 జూన్ 30 | 2004 జూన్ 29 |1 | |- |ఎం. శంకరలింగం |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1998 జూన్ 30 | 2004 జూన్ 29 |1 | |- |ఎస్. శివసుబ్రమణియన్ |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1998 జూన్ 30 | 2004 జూన్ 29 |1 | |- |విడుతలై విరుంబి |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1998 జూన్ 30 | 2004 జూన్ 29 |3 | |- |[[జి కె మూపనర్|జి. కె. మూపనార్]] |{{party name with color|Tamil Maanila Congress}} | 1998 జూన్ 30 |30-ఆగస్టు-2001 |4 |మరణం |- |ఎస్. పీటర్ ఆల్ఫోన్స్ |{{party name with color|Tamil Maanila Congress}} | 1997 అక్టోబరు 10 | 2002 ఏప్రిల్ 02 |2 |ఉపఎన్నిక - స్వయంగా రాజీనామా |- |[[జయంతి నటరాజన్|జయంతీ నటరాజన్]] |{{party name with color|Tamil Maanila Congress}} | 1997 అక్టోబరు 10 |2001 జూలై 24 |3 |ఉపఎన్నిక - రాజీనామా జి. కె. మూపనార్ |- |ఎన్. అబ్దుల్ ఖాదర్ |{{party name with color|Tamil Maanila Congress}} | 1997 అక్టోబరు 10 | 1998 జూన్ 29 |1 |ఉపఎన్నిక - జయంతీ నటరాజన్ రాజీనామా |- |వి. పి. దురైసామి |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} |1996 నవంబరు 26 |2001 జూలై 24 |2 |ఉపఎన్నిక - స్వయంగా రాజీనామా |- |ఆర్. కె. కుమార్ |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1996 ఏప్రిల్ 03 | 1999 అక్టోబరు 03 |1 |మరణం |- |ఎస్. నిరైకులతన్ |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1996 ఏప్రిల్ 03 | 2002 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |టి. ఎం. వెంకటాచలం |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1996 ఏప్రిల్ 03 | 1999 డిసెంబరు 02 |1 |మరణం |- |పి. సౌందరరాజన్ |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1996 ఏప్రిల్ 03 | 2002 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |తలవాయి ఎన్. సుందరం |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1996 ఏప్రిల్ 03 | 2001 మే 18 |1 |కన్నియాకుమారి శాసనసభ్యుడుగా ఎన్నికయ్యారు |- |ఎస్. పీటర్ ఆల్ఫోన్స్ |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1996 ఏప్రిల్ 03 | 1997 సెప్టెంబరు 09 |1 |రాజీనామా చేశారు |- |ఒ. ఎస్. మణియన్ |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} |1995 జూలై 25 |2001 జూలై 24 |1 | |- |ఎన్. రాజేంద్రన్ |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} |1995 జూలై 25 |2001 జూలై 24 |1 | |- |ఆర్. మార్గబంధు |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} |1995 జూలై 25 |2001 జూలై 24 |1 | |- |డి. మస్తాన్ |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} |1995 జూలై 25 |2001 జూలై 24 |1 | |- |వి. పి. దురైసామి |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} |1995 జూలై 25 | 1996 అక్టోబరు 10 |1 |రాజీనామా చేశారు |- |జి. కె. మూపనార్ |{{party name with color|Indian National Congress}} |1995 జూలై 25 | 1997 సెప్టెంబరు 09 |3 | |- |ఎస్. ఆస్టిన్ |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1992 జూన్ 30 | 1998 జూన్ 29 |1 | |- |వి. వి. రాజన్ చెల్లప్ప |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1992 జూన్ 30 | 1998 జూన్ 29 |1 | |- |ఎస్. ముత్తు మణి |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1992 జూన్ 30 | 1998 జూన్ 29 |1 | |- |ఎన్. తంగరాజ్ పాండియన్ |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1992 జూన్ 30 | 1998 జూన్ 29 |1 | |- |జి. స్వామినాథన్ |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1992 జూన్ 30 | 1998 జూన్ 29 |2 | |- |జయంతీ నటరాజన్ |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1992 జూన్ 30 | 1997 సెప్టెంబరు 09 |2 |రాజీనామా చేశారు |- |మీసా ఆర్. గణేశన్ |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1990 ఏప్రిల్ 03 | 1996 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |టి. కిరుట్టినన్ |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1990 ఏప్రిల్ 03 | 1996 ఏప్రిల్ 02 |2 | |- |టి. ఎ. మహమ్మద్ సఖీ |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1990 ఏప్రిల్ 03 | 1996 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |వైకో |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1990 ఏప్రిల్ 03 | 1996 ఏప్రిల్ 02 |3 | |- |కె. కె. వీరప్పన్ |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1990 ఏప్రిల్ 03 | 1996 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |ఎస్. మాధవన్ |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1990 ఏప్రిల్ 03 | 1996 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |[[మురసోలి మారన్]] |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} |1989 జూలై 25 |1995 జూలై 24 |3 | |- |జె. ఎస్. రాజు |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} |1989 జూలై 25 |1995 జూలై 24 |1 | |- |జి. వెంకట్రామన్ |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} |1989 జూలై 25 |1995 జూలై 24 |1 | |- |విడుతలై విరుంబి |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} |1989 జూలై 25 |1995 జూలై 24 |2 | |- |ఎస్. కె. టి. రామచంద్రన్ |{{party name with color|Indian National Congress}} |1989 జూలై 25 |1995 జూలై 24 |1 | |- |ఎ. నల్లశివన్ |{{party name with color|Communist Party of India}} |1989 జూలై 25 |1995 జూలై 24 |1 | |- |టి. కిరుత్తినన్ |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1989 మార్చి 15 | 1990 ఏప్రిల్ 02 |1 |ఉపఎన్నిక - రాజీనామా జె. జయలలిత |- |విడుతలై విరుంబి |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1989 మార్చి 15 | 1989 జూలై 24 |1 |ఉపఎన్నిక - రాజీనామా జి. కె. మూపనార్ |- |ఆర్. టి. గోపాలన్ |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1986 జూన్ 30 | 1992 జూన్ 29 |1 | |- |ఎం. విన్సెంట్ |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1986 జూన్ 30 | 1992 జూన్ 29 |1 | |- |జి. స్వామినాథన్ |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1986 జూన్ 30 | 1992 జూన్ 29 |1 | |- |ఎం. పళనియాండి |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1986 జూన్ 30 | 1992 జూన్ 29 |1 | |- |జయంతీ నటరాజన్ |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1986 జూన్ 30 | 1992 జూన్ 29 |1 | |- |టి. ఆర్. బాలు |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1986 జూన్ 30 | 1992 జూన్ 29 |1 | |- |[[జె. జయలలిత]] |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1984 ఏప్రిల్ 03 | 1989 జనవరి 28 |1 |[[బోడినాయకనూరు శాసనసభ నియోజకవర్గం|బోడినాయకనూర్]] శాసనసభ్యుడుగా ఎన్నికయ్యారు |- |వలంపురి జాన్ |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1984 ఏప్రిల్ 03 | 1990 ఏప్రిల్ 02 |2 | |- |ఎన్. రాజాంగం |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1984 ఏప్రిల్ 03 | 1990 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |వి. రామనాథన్ |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1984 ఏప్రిల్ 03 | 1990 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |కె.వి. తంగబాలు |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1984 ఏప్రిల్ 03 | 1990 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |వైకో |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1984 ఏప్రిల్ 03 | 1990 ఏప్రిల్ 02 |2 | |- |అలాది అరుణ |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1983 జూలై 25 | 1989 జూలై 24 |1 | |- |ఎం. కథర్ష |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1983 జూలై 25 | 1989 జూలై 24 |2 | |- |జి. వరదరాజ్ |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1983 జూలై 25 | 1989 జూలై 24 |1 | |- |యుగం. సాంబశివం |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1983 జూలై 25 | 1989 జూలై 24 |1 | |- |[[జి కె మూపనర్|జి. కె. మూపనార్]] |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1983 జూలై 25 | 1989 ఫిబ్రవరి 02 |2 |[[పాపనాశం శాసనసభ నియోజకవర్గం|పాపనాశం]] శాసనసభ్యుడుగా ఎన్నికయ్యారు |- |[[మురసోలి మారన్]] |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1983 జూలై 25 | 1989 జూలై 24 |2 | |- |ఆర్. మోహనరంగం |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1983 ఫిబ్రవరి 11 | 1986 జూన్ 29 |2 |ఉపఎన్నిక - ఆర్. మోహనరంగంపై అనర్హత |- |పి. అన్బళగన్ |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1980 జూలై 28 | 1984 ఏప్రిల్ 02 |1 |ఉపఎన్నిక - రాజీనామా వి. వి. స్వామినాథన్ |- |డి. హీరాచంద్ |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1980 జూన్ 30 | 1986 జూన్ 29 |1 | |- |ఆర్. రామకృష్ణన్ |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1980 జూన్ 30 | 1986 జూన్ 29 |1 | |- |ఆర్. మోహనరంగం |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1980 జూన్ 30 | 1982 సెప్టెంబరు 08 |1 | అనర్హులు |- |ఎం.ఎస్. రామచంద్రన్ |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1980 జూన్ 30 | 1986 జూన్ 29 |1 | |- |ఎల్. గణేశన్ |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1980 జూన్ 30 | 1986 ఏప్రిల్ 10 |1 |రాజీనామా చేశారు |- |ఎం. కళ్యాణసుందరం |{{party name with color|Communist Party of India}} | 1980 జూన్ 30 | 1986 జూన్ 29 |1 | |- |సత్యవాణి ముత్తు |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1978 ఏప్రిల్ 03 | 1984 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |వి. వి. స్వామినాథన్ |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1978 ఏప్రిల్ 03 | 1980 జూన్ 19 |2 |[[భువనగిరి శాసనసభ నియోజకవర్గం (తెలంగాణ)|భువనగిరి]] శాసనసభ్యుడుగా ఎన్నికయ్యారు |- |ఎం. మోసెస్ |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1978 ఏప్రిల్ 03 | 1984 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |వి. వెంక |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1978 ఏప్రిల్ 03 | 1984 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |వైకో |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1978 ఏప్రిల్ 03 | 1984 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |ఎరా సెజియన్ |{{party name with color|Janata Party}} | 1978 ఏప్రిల్ 03 | 1984 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |ఎ. పి.జనార్ధనం |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1977 జూలై 25 | 1983 జూలై 24 |1 | |- |యు. ఆర్. కృష్ణన్ |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1977 జూలై 25 | 1983 జూలై 24 |1 | |- |నూర్జెహాన్ రజాక్ |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1977 జూలై 25 | 1983 జూలై 24 |1 | |- |జి. కె. మూపనార్ |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1977 జూలై 25 | 1983 జూలై 24 |1 | |- |[[మురసోలి మారన్]] |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1977 జూలై 25 | 1983 జూలై 24 |1 | |- |పి. రామమూర్తి | style="background-color: {{party color|Communist Party of India (Marxist)}}" | |[[కమ్యూనిస్టు పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (మార్కిస్టు)|CPM]] | 1977 జూలై 25 | 1983 జూలై 24 |2 | |- |ఇ. ఆర్. కృష్ణన్ |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1977 జూలై 18 | 1980 ఏప్రిల్ 02 |1 |ఉపఎన్నిక - వలంపురి జాన్ అనర్హత |- |ఎం. కథర్ష |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1974 ఏప్రిల్ 03 | 1980 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |సి. డి. నటరాజన్ |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1974 ఏప్రిల్ 03 | 1980 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |[[జి. లక్ష్మణన్]] |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1974 ఏప్రిల్ 03 | 1980 జనవరి 08 |1 |[[చెన్నై నార్త్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|చెన్నై ఉత్తర]] [[లోక్‌సభ]] సభ్యుడుగా ఎన్నికయ్యారు |- |ఎస్. ఎ. ఖాజా మొహిదీన్ |{{party name with color|Indian Union Muslim League}} | 1974 ఏప్రిల్ 03 | 1980 ఏప్రిల్ 02 |2 | |- |వలంపురి జాన్ |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1974 ఏప్రిల్ 03 | 1974 అక్టోబరు 14 |1 | అనర్హులు |- |ఎస్. రంగనాథన్ |style="background-color: {{party color|Independent politician}}" | |[[స్వతంత్రపురం|IND]] | 1974 ఏప్రిల్ 03 | 1980 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |ఎం. ఎస్. అబ్దుల్ ఖాదర్ |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1972 ఏప్రిల్ 03 | 1978 ఏప్రిల్ 02 |1 |అన్నాడీఎంకేలో చేరారు |- |ఎం. సి. బాలన్ |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1972 ఏప్రిల్ 03 | 1978 ఏప్రిల్ 02 |1 |అన్నాడీఎంకేలో చేరారు |- |కె. ఎ. కృష్ణస్వామి |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1972 ఏప్రిల్ 03 | 1978 ఏప్రిల్ 02 |1 |అన్నాడీఎంకేలో చేరారు |- |వి. వి. స్వామినాథన్ |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1972 ఏప్రిల్ 03 | 1978 ఏప్రిల్ 02 |1 |అన్నాడీఎంకేలో చేరారు |- |ఎం. కమలనాథన్ |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1972 ఏప్రిల్ 03 | 1978 ఏప్రిల్ 02 |2 | |- |ఎ. కె. రెఫాయే |{{party name with color|Indian Union Muslim League}} | 1972 ఏప్రిల్ 03 | 1978 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |ఎం. కమలనాథన్ |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1971 జూలై 29 | 1972 ఏప్రిల్ 02 |1 |ఉపఎన్నిక - జి పి. సోమసుందరం మరణం |- |టి. కె. శ్రీనివాసన్ |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1970 ఏప్రిల్ 03 | 1976 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |ఎస్. ఎస్. రాజేంద్రన్ |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1970 ఏప్రిల్ 03 | 1976 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |ఎస్. S. మరిస్వామి |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1970 ఏప్రిల్ 03 | 1976 ఏప్రిల్ 02 |2 | |- |కంచి కళ్యాణసుందరం |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1970 ఏప్రిల్ 03 | 1976 ఏప్రిల్ 02 |2 | |- |టి. వి. ఆనందన్ |{{party name with color|Indian National Congress (Organisation)}} | 1970 ఏప్రిల్ 03 | 1976 ఏప్రిల్ 02 |2 | |- |ఎ. కె. ఎ. అబ్దుల్ సమద్ |{{party name with color|Indian Union Muslim League}} | 1970 ఏప్రిల్ 03 | 1976 ఏప్రిల్ 02 |2 | |- |కంచి కళ్యాణసుందరం |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1969 సెప్టెంబరు 23 | 1970 ఏప్రిల్ 02 |1 |ఉపఎన్నిక - ఎస్. ఎస్. వాసన్ మరణం |} === మద్రాసు రాష్ట్రం === {| class="wikitable sortable" !పేరు ! colspan="2" |పార్టీ !పదవీకాలం ప్రారంభం !పదవీకాలం ముగింపు !పర్యాయాలు !గమనికలు |- |జి. ఎ. అప్పన్ |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1968 ఏప్రిల్ 03 | 1974 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |తిల్లై విల్లలన్ |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1968 ఏప్రిల్ 03 | 1974 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |కె. ఎస్. రామస్వామి |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1968 ఏప్రిల్ 03 | 1974 ఏప్రిల్ 02 |2 | |- |ఎం. ఆర్. వెంకటరామన్ | style="background-color: {{party color|Communist Party of India (Marxist)}}" | |[[కమ్యూనిస్టు పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (మార్కిస్టు)|CPM]] | 1968 ఏప్రిల్ 03 | 1974 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |మరియాదాస్ రుత్నస్వామి |{{party name with color|Swatantra Party}} | 1968 ఏప్రిల్ 03 | 1974 ఏప్రిల్ 02 |2 | |- |ఎస్. ఎ. ఖాజా మొహిదీన్ |{{party name with color|Indian Union Muslim League}} | 1968 ఏప్రిల్ 03 | 1974 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |వి. వి. రామసామి |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1967 మార్చి 20 | 1968 ఏప్రిల్ 02 |1 |ఉపఎన్నిక - రాజీనామా సి. ఎన్. అన్నాదురై |- |టి. చెంగల్వరోయన్ |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1966 ఏప్రిల్ 03 | 1972 ఏప్రిల్ 02 |2 |[[ఇండియన్ నేషనల్ కాంగ్రెస్ (ఆర్గనైజేషన్)|INC (O)]] చేరారు |- |ఎన్. రామకృష్ణ అయ్యర్ |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1966 ఏప్రిల్ 03 | 1972 ఏప్రిల్ 02 |3 | |- |ఆర్. టి.పార్థసారథి |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1966 ఏప్రిల్ 03 | 1972 ఏప్రిల్ 02 |1 |[[ఇండియన్ నేషనల్ కాంగ్రెస్ (ఆర్గనైజేషన్)|INC (O)]] చేరారు |- |ఎన్. ఆర్. ఎం. స్వామి |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1966 ఏప్రిల్ 03 | 1972 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |జి. పి. సోమసుందరం |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1966 ఏప్రిల్ 03 | 1971 జూన్ 25 |1 |మరణం |- |కె. సుందరం |{{party name with color|Swatantra Party}} | 1966 ఏప్రిల్ 03 | 1972 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |లలిత జి రాజగోపాలన్ |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1965 జనవరి 13 | 1970 ఏప్రిల్ 02 |1 |ఉపఎన్నిక - జి. రాజగోపాలన్ మరణం |- |పి. తనులింగం |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1964 జూలై 09 | 1968 ఏప్రిల్ 02 |1 |ఉపఎన్నిక - రాజీనామా ఎం. ఎ. మాణిక్కవేలు నాయకర్ |- |టి. వి. ఆనందన్ |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1964 ఏప్రిల్ 03 | 1970 ఏప్రిల్ 02 |1 |[[ఇండియన్ నేషనల్ కాంగ్రెస్ (ఆర్గనైజేషన్)|INC (O)]] చేరారు |- |ఎస్. చంద్రశేఖర్ |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1964 ఏప్రిల్ 03 | 1970 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |జి. రాజగోపాలన్ |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1964 ఏప్రిల్ 03 |1964 నవంబరు 16 |1 |మరణం |- |ఎస్. ఎస్. వాసన్ |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1964 ఏప్రిల్ 03 |28-ఆగస్టు-1969 |1 |మరణం |- |ఎస్. S. మరిస్వామి |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1964 ఏప్రిల్ 03 | 1970 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |ఎ. కె. ఎ. అబ్దుల్ సమద్ |{{party name with color|Indian Union Muslim League}} | 1964 ఏప్రిల్ 03 | 1970 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |టి. చెంగల్వరోయన్ |{{party name with color|Indian National Congress}} |1963 ఆగస్టు 09 | 1966 ఏప్రిల్ 02 |1 |ఉపఎన్నిక - థామస్ శ్రీనివాసన్ మరణం |- |కె. సంతానం |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1962 ఏప్రిల్ 17 | 1964 ఏప్రిల్ 02 |2 |ఉపఎన్నిక - రాజీనామా బి. పరమేశ్వరన్ |- |ఎం. జె. జమాల్ మొహిదీన్ |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1962 ఏప్రిల్ 03 | 1968 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |శివషణ్ముగం పిళ్లై |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1962 ఏప్రిల్ 03 | 1968 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |కె. ఎస్. రామస్వామి |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1962 ఏప్రిల్ 03 | 1968 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |ఎం. ఎ. మాణిక్కవేలు నాయకర్ |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1962 ఏప్రిల్ 03 | 1964 ఏప్రిల్ 15 |1 |రాజీనామా చేశారు |- |[[సి.ఎన్.అన్నాదురై|సి. ఎన్. అన్నాదురై]] |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1962 ఏప్రిల్ 03 | 1967 ఫిబ్రవరి 25 |1 |మద్రాస్ లెజిస్లేటివ్ కౌన్సిల్కు ఎన్నికయ్యారు |- |మరియాదాస్ రుత్నస్వామి |{{party name with color|Swatantra Party}} | 1962 ఏప్రిల్ 03 | 1968 ఏప్రిల్ 02 |2 | |- |కె. సంతానం |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1960 ఏప్రిల్ 18 | 1962 ఏప్రిల్ 02 |1 |ఉపఎన్నిక |- |ఎన్. ఎం. అన్వర్ |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1960 ఏప్రిల్ 03 | 1966 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |కె. మాధవ మీనన్ |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1960 ఏప్రిల్ 03 | 1966 ఏప్రిల్ 02 |2 | |- |టి. ఎస్. పట్టాభిరామన్ |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1960 ఏప్రిల్ 03 | 1966 ఏప్రిల్ 02 |3 | |- |థామస్ శ్రీనివాసన్ |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1960 ఏప్రిల్ 03 | 1963 ఏప్రిల్ 17 |1 |మరణం |- |ఎన్. రామకృష్ణ అయ్యర్ |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1960 ఏప్రిల్ 03 | 1966 ఏప్రిల్ 02 |2 | |- |జి. పార్థసారథి |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1960 ఏప్రిల్ 03 | 1966 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |పి. రామమూర్తి |{{party name with color|Communist Party of India}} | 1960 ఏప్రిల్ 03 | 1966 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |ఆర్. గోపాలకృష్ణన్ |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1960 మార్చి 12 | 1964 ఏప్రిల్ 02 |1 |ఉపఎన్నిక - హెచ్. డి. రాజా మరణం |- |అబ్దుల్ రహీమ్ |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1958 ఏప్రిల్ 03 | 1962 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |అవినాశిలింగం చెట్టియార్ |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1958 ఏప్రిల్ 03 | 1964 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |ఎస్. చట్టనాథ కరాయలర్ |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1958 ఏప్రిల్ 03 | 1964 ఏప్రిల్ 02 |2 | |- |ఎన్. ఎం. లింగం |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1958 ఏప్రిల్ 03 | 1964 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |బి. పరమేశ్వరన్ |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1958 ఏప్రిల్ 03 | 1962 మార్చి 12 |1 |[[మదురాంతకం శాసనసభ నియోజకవర్గం|మదురాంతకం]] శాసనసభ సభ్యుడుగా ఎన్నికయ్యారు |- |జి. రాజగోపాలన్ |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1958 ఏప్రిల్ 03 | 1964 ఏప్రిల్ 02 |2 | |- |హెచ్. డి. రాజా |{{party name with color|Republican Party of India}} | 1958 ఏప్రిల్ 03 |1959 నవంబరు 30 |2 |మరణం |- |[[అమ్ము స్వామినాథన్]] |{{party name with color|Indian National Congress}} |1957 నవంబరు 09 | 1960 ఏప్రిల్ 02 |1 |ఉపఎన్నిక - రాజీనామా కె. ఎస్. హెగ్డే |- |ఎన్. రామకృష్ణ అయ్యర్ |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1957 ఏప్రిల్ 22 | 1960 ఏప్రిల్ 02 |1 |ఉపఎన్నిక - పార్వతి కృష్ణన్ రాజీనామా |- |టి. ఎస్. పట్టాభిరామన్ |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1957 ఏప్రిల్ 20 | 1960 ఏప్రిల్ 02 |2 |ఉపఎన్నిక - రాజీనామా పి. సుబ్బరాయన్ |- |దావూద్ అలీ మీర్జా |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1956 డిసెంబరు 11 | 1962 ఏప్రిల్ 02 |1 |ఉపఎన్నిక - |- |టి. ఎన్. రామమూర్తి |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1956 ఏప్రిల్ 03 | 1962 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |ఎస్. వెంకటరామన్ |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1956 ఏప్రిల్ 03 | 1962 ఏప్రిల్ 02 |2 | |- |[[వి. కె. కృష్ణ మేనన్|వి. కె. కృష్ణ మీనన్]] |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1956 ఏప్రిల్ 03 | 1957 మార్చి 15 |2 |[[ముంబై నార్త్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ముంబై నార్త్]] [[లోక్‌సభ]] సభ్యుడుగా ఎన్నికయ్యారు |- |వి.ఎం. ఒబైదుల్లా సాహిబ్ |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1956 ఏప్రిల్ 03 | 1958 ఫిబ్రవరి 21 |2 |మరణం |- |ఆర్కాట్ రామసామి ముదలియార్ |style="background-color: {{party color|Independent politician}}" | |[[స్వతంత్ర రాజకీయవేత్త|IND]] | 1956 ఏప్రిల్ 03 | 1962 ఏప్రిల్ 02 |2 | |- |టి. వి. కమలస్వామి |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1954 ఏప్రిల్ 03 | 1960 ఏప్రిల్ 02 |2 | |- |పి. ఎస్. రాజగోపాల్ నాయుడు |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1954 ఏప్రిల్ 03 | 1960 ఏప్రిల్ 02 |2 | |- |కె. మాధవ మీనన్ |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1954 ఏప్రిల్ 03 | 1960 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |[[కె.ఎస్.హెగ్డే|కె.ఎస్. హెగ్డే]] |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1954 ఏప్రిల్ 03 | 1957 ఆగస్టు 21 |2 |రాజీనామా చేశారు |- |పి. సుబ్బరాయన్ |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1954 ఏప్రిల్ 03 | 1957 మార్చి 04 |1 |[[తిరుచెంగోడ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|తిరుచెంగోడ్ లోక్‌సభ]] సభ్యుడుగా ఎన్నికయ్యారు |- |పార్వతి కృష్ణన్ |{{party name with color|Communist Party of India}} | 1954 ఏప్రిల్ 03 | 1957 మార్చి 12 |1 |[[కోయంబత్తూరు లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|కోయంబత్తూరు లోక్‌సభ]] సభ్యుడా ఎన్నికయ్యారు |- |వి. కె. కృష్ణ మీనన్ |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1953 మే 26 | 1956 ఏప్రిల్ 02 |1 |ఉపఎన్నిక |- |[[నీలం సంజీవ రెడ్డి]] |{{party name with color|Indian National Congress}} |1952 ఆగస్టు 22 | 1953 సెప్టెంబరు 15 |1 | |- |టి. భాస్కర్ రావు |style="background-color: {{party color|Independent politician}}" | |[[స్వతంత్ర రాజకీయవేత్త|IND]] | 1952 ఏప్రిల్ 03 | 1960 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |ఎన్. గోపాలస్వామి అయ్యంగార్ |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1952 ఏప్రిల్ 03 | 1953 ఫిబ్రవరి 10 |1 |మరణం |- |ఎస్. చట్టనాథ కరాయలర్ |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1952 ఏప్రిల్ 03 | 1958 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |జి. రాజగోపాలన్ |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1952 ఏప్రిల్ 03 | 1958 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |వి. ఎం. సురేంద్ర రామ్ |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1952 ఏప్రిల్ 03 | 1958 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |[[ఎన్. జి. రంగా]] |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1952 ఏప్రిల్ 03 | 1957 మార్చి 16 |1 |[[తెనాలి లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|తెనాలి లోక్‌సభ]] సభ్యుడుగా ఎన్నికయ్యారు |- |పైడా వెంకటనారాయణ |{{party name with color|Praja Socialist Party}} | 1952 ఏప్రిల్ 03 | 1958 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |హెచ్. డి. రాజా |{{party name with color|Republican Party of India}} | 1952 ఏప్రిల్ 03 | 1958 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |ఎం. ముహమ్మద్ ఇస్మాయిల్ |{{party name with color|Indian Union Muslim League}} | 1952 ఏప్రిల్ 03 | 1958 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |మోనా హెన్స్‌మాన్ |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1952 ఏప్రిల్ 03 | 1956 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |వి. ఎం. ఒబైదుల్లా సాహిబ్ |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1952 ఏప్రిల్ 03 | 1956 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |టి. ఎస్. పట్టాభిరామన్ |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1952 ఏప్రిల్ 03 | 1956 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |ఎస్. వెంకటరామన్ |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1952 ఏప్రిల్ 03 | 1956 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |ఎస్. శంభు ప్రసాద్ |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1952 ఏప్రిల్ 03 | 1956 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |ఆర్కాట్ రామసామి ముదలియార్ |style="background-color: {{party color|Independent politician}}" | |[[స్వతంత్ర రాజకీయవేత్త|IND]] | 1952 ఏప్రిల్ 03 | 1956 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |[[పుచ్చలపల్లి సుందరయ్య]] |{{party name with color|Communist Party of India}} | 1952 ఏప్రిల్ 03 | 1955 మార్చి 21 |1 | |- |కె. రామారావు |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1952 ఏప్రిల్ 03 | 1954 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |కె. ఎం. రహమతుల్లా |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1952 ఏప్రిల్ 03 | 1954 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |పి. ఎస్. రాజగోపాల్ నాయుడు |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1952 ఏప్రిల్ 03 | 1954 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |టి.వి. కమలస్వామి |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1952 ఏప్రిల్ 03 | 1954 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |కె. ఎస్. హెగ్డే |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1952 ఏప్రిల్ 03 | 1954 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |ఎస్. గురుస్వామి అయ్యర్ |style="background-color: {{party color|Independent politician}}" | |[[స్వతంత్ర రాజకీయవేత్త|IND]] | 1952 ఏప్రిల్ 03 | 1954 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |బి.వి. కక్కిలయ |{{party name with color|Communist Party of India}} | 1952 ఏప్రిల్ 03 | 1954 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |ఇ. కె. ఇంబిచ్చి బావ |{{party name with color|Communist Party of India}} | 1952 ఏప్రిల్ 03 | 1954 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |[[భోగరాజు పట్టాభి సీతారామయ్య|పట్టాభి సీతారామయ్య]] |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1952 ఏప్రిల్ 03 | 1952 జూలై 02 |1 | |} == ఇవి కూడా చూడండి == * [[2013 రాజ్యసభ ఎన్నికలు]] == మూలాలు == {{మూలాలజాబితా}} == వెలుపలి లంకెలు == *[http://rajyasabha.nic.in Rajya Sabha homepage hosted by the Indian government] *[https://web.archive.org/web/20090621155536/http://rajyasabha.nic.in/faq/freaq.htm Rajya Sabha FAQ page hosted by the Indian government] *[https://web.archive.org/web/20090419110344/http://www.rajyasabha.nic.in/whoswho/hindiwhoswho.htm Nominated members list] *[https://web.archive.org/web/20090419165814/http://164.100.24.167:8080/members/StatewiseList.asp State wise list] {{రాజ్యసభ}} [[వర్గం:రాజ్యసభ సభ్యుల జాబితాలు]] [[వర్గం:రాజ్యసభ సభ్యుల జాబితాలు|తమిళనాడు]] [[వర్గం:తమిళనాడు నుండి ఎన్నికైన రాజ్యసభ సభ్యులు]] [[వర్గం:తమిళనాడుకు సంబంధించిన జాబితాలు|రాజ్యసభ]] [[వర్గం:జాబితాలు]] [[వర్గం:రాజ్యసభ సభ్యులు]] [[వర్గం:తరచూ నవీకరించవలసిన వ్యాసాలు]] tbdn7redss1gubuctbzno6pgoqczrd6 4594885 4594884 2025-06-29T14:48:51Z యర్రా రామారావు 28161 /* రాజ్యసభ సభ్యులందరి కాలక్రమ జాబితా */ 4594885 wikitext text/x-wiki తమిళనాడు నుండి రాజ్యసభ ( కౌన్సిల్ ఆఫ్ స్టేట్స్) సభ్యులు, [[తమిళనాడు శాసనసభ]] సభ్యులచే ఎన్నుకుంటారు. [[రాజ్యసభ]] ఎన్నికలలో గెలిచిన అభ్యర్థులను " [[పార్లమెంటు సభ్యుడు|పార్లమెంటు సభ్యులు]]" అని పిలుస్తారు. వారు ఆరేళ్లపాటు ఆ పదవిలో ఉంటారు. కొత్త చట్టాలను రూపొందించడం లేదా [[భారతదేశం|భారతదేశంలోని]] పౌరులందరిపై ప్రభావం చూపే ప్రస్తుత చట్టాలను తొలగించడం లేదా మెరుగుపరచడం వంటి విషయాలపై [[న్యూ ఢిల్లీ|న్యూఢిల్లీ]] లోని [[నూతన పార్లమెంటు భవనం (న్యూఢిల్లీ)|సంసద్ భవన్‌లోని]] రాజ్యసభ ఛాంబర్‌లో సభ సమావేశమవుతుంది. [[తమిళనాడు]] నుంచి 18 మంది సభ్యులను ఎన్నుకునేందుకు ఎన్నికలు జరుగుతాయి.<ref name="RSat-work">{{cite web|title=Composition of Rajya Sabha - Rajya Sabha At Work|url=http://rajyasabha.nic.in/rsnew/rsat_work/chapter-2.pdf|url-status=dead|website=rajyasabha.nic.in|publisher=Rajya Sabha Secretariat, New Delhi|accessdate=28 December 2015|archiveurl=https://web.archive.org/web/20160305020442/http://rajyasabha.nic.in/rsnew/rsat_work/chapter-2.pdf|archivedate=5 March 2016}}</ref><ref>{{cite web|title=Rajya Sabha Election 2017: Here Is How Members Are Elected To Upper House|url=https://www.ndtv.com/india-news/rajya-sabha-election-2017-here-is-how-members-are-elected-to-upper-house-1734558|access-date=5 April 2021|website=NDTV.com}}</ref> == ప్రస్తుత రాజ్యసభ సభ్యులు == మూలం: డిజిటల్ సంసద్<ref>{{cite web|url=https://sansad.in/rs/members|title=List of Members|date=19 May 2025|work=[[National Informatics Centre]]|access-date=25 May 2025|archive-date=29 May 2025|archive-url=https://web.archive.org/web/20250529091102/https://sansad.in/rs/members|url-status=live}}</ref> {|class="wikitable sortable" style="text-align:center;" !colspan=9|{{Party index link|Indian National Developmental Inclusive Alliance|INDIA}} (12){{pad}}{{Party index link|National Democratic Alliance|NDA}} (6) |- !colspan=9|{{Party index link|Dravida Munnetra Kazhagam|DMK}} (10){{pad}}{{Party index link|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam|AIADMK}} (4){{pad}}{{Party index link|Independent politician|IND}} (1){{pad}}{{Party index link|Indian National Congress|INC}} (1){{pad}}{{Party index link|Makkal Needhi Maiam|MNM}} (1){{pad}}{{Party index link|Tamil Maanila Congress (Moopanar)|TMC(M)}} (1) |- !rowspan=2|. !rowspan=2|పేరు !rowspan=2 colspan=2|రాజకీయ పార్టీ !rowspan=2 colspan=2|కూటమి !colspan=2|తేదీ !rowspan=2|మొత్తం పదవీ కాలాలు |- !పదవీకాలం ప్రారంభం !పదవీకాలం ముగింపు |- !1 |ఐ. ఎస్. ఇన్బదురై |[[ఆల్ ఇండియా అన్నా ద్రవిడ మున్నేట్ర కజగం]] |{{party color cell|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} |[[National Democratic Alliance|NDA]] |{{party color cell|National Democratic Alliance}} |25 జూలై 2025 |24 జూలై 2031 |1 |- !2 |ఎం. ధనపాల్ |[[ఆల్ ఇండియా అన్నా ద్రవిడ మున్నేట్ర కజగం]] |{{party color cell|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} |[[National Democratic Alliance|NDA]] |{{party color cell|National Democratic Alliance}} |25 జూలై 2025 |24 జూలై 2031 |1 |- !3 |పి. విల్సన్ |[[ద్రవిడ మున్నేట్ర కజగం]] |{{party color cell|Dravida Munnetra Kazhagam}} |[[Indian National Developmental Inclusive Alliance|INDIA]] |{{party color cell|Indian National Developmental Inclusive Alliance}} |25 జూలై 2025 |24 జూలై 2031 |2 |- !4 |[[సల్మా (రచయిత్రి)|రక్కయ్య]] |[[ద్రవిడ మున్నేట్ర కజగం]] |{{party color cell|Dravida Munnetra Kazhagam}} |[[Indian National Developmental Inclusive Alliance|INDIA]] |{{party color cell|Indian National Developmental Inclusive Alliance}} |25 జూలై 2025 |24 జూలై 2031 |1 |- !5 |ఎస్.ఆర్.శివలింగం |[[ద్రవిడ మున్నేట్ర కజగం]] |{{party color cell|Dravida Munnetra Kazhagam}} |[[Indian National Developmental Inclusive Alliance|INDIA]] |{{party color cell|Indian National Developmental Inclusive Alliance}} |25 జూలై 2025 |24 జూలై 2031 |1 |- !6 |[[కమల్ హాసన్]] |[[మక్కల్ నీది మయ్యం]] |{{party color cell|Makkal Needhi Maiam}} |[[Indian National Developmental Inclusive Alliance|INDIA]] |{{party color cell|Indian National Developmental Inclusive Alliance}} |25 జూలై 2025 |24 జూలై 2031 |1 |- !7 |సి.వీ. షణ్ముగం |[[ఆల్ ఇండియా అన్నా ద్రవిడ మున్నేట్ర కజగం]] |{{party color cell|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} |[[National Democratic Alliance|NDA]] |{{party color cell|National Democratic Alliance}} |30 జూన్ 2022 |29 జూన్ 2028 |1 |- !8 |కె.ఆర్.ఎన్. రాజేష్‌కుమార్ |[[ద్రవిడ మున్నేట్ర కజగం]] |{{party color cell|Dravida Munnetra Kazhagam}} |[[Indian National Developmental Inclusive Alliance|INDIA]] |{{party color cell|Indian National Developmental Inclusive Alliance}} |30 జూన్ 2022 |29 జూన్ 2028 |2 |- !9 |ఆర్. గిరిరాజన్ |[[ద్రవిడ మున్నేట్ర కజగం]] |{{party color cell|Dravida Munnetra Kazhagam}} |[[Indian National Developmental Inclusive Alliance|INDIA]] |{{party color cell|Indian National Developmental Inclusive Alliance}} |30 జూన్ 2022 |29 జూన్ 2028 |1 |- !10 |ఎస్. కళ్యాణసుందరం |[[ద్రవిడ మున్నేట్ర కజగం]] |{{party color cell|Dravida Munnetra Kazhagam}} |[[Indian National Developmental Inclusive Alliance|INDIA]] |{{party color cell|Indian National Developmental Inclusive Alliance}} |30 జూన్ 2022 |29 జూన్ 2028 |1 |- !11 |ఆర్. ధర్మర్ |[[స్వతంత్ర రాజకీయ నాయకులు|స్వతంత్ర]] |{{party color cell|Independent politician}} |[[National Democratic Alliance|NDA]] |{{party color cell|National Democratic Alliance}} |30 జూన్ 2022 |29 జూన్ 2028 |1 |- !12 |పి. చిదంబరం |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |{{party color cell|Indian National Congress}} |[[Indian National Developmental Inclusive Alliance|INDIA]] |{{party color cell|Indian National Developmental Inclusive Alliance}} |30 జూన్ 2022 |29 జూన్ 2028 |2 |- !13 |[[కనిమొళి ఎన్.వీ.ఎన్.సోము]] |[[ద్రవిడ మున్నేట్ర కజగం]] |{{party color cell|Dravida Munnetra Kazhagam}} |[[Indian National Developmental Inclusive Alliance|INDIA]] |{{party color cell|Indian National Developmental Inclusive Alliance}} |27 సెప్టెంబరు 2021 |2 ఏప్రిల్ 2026 |1 |- !14 |[[మునిస్వామి తంబిదురై|ఎం. తంబిదురై]] |[[ఆల్ ఇండియా అన్నా ద్రవిడ మున్నేట్ర కజగం]] |{{party color cell|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} |[[National Democratic Alliance|NDA]] |{{party color cell|National Democratic Alliance}} |3 ఏప్రిల్ 2020 |2 ఏప్రిల్ 2026 |1 |- !15 |తిరుచ్చి శివ |[[ద్రవిడ మున్నేట్ర కజగం]] |{{party color cell|Dravida Munnetra Kazhagam}} |[[Indian National Developmental Inclusive Alliance|INDIA]] |{{party color cell|Indian National Developmental Inclusive Alliance}} |3 ఏప్రిల్ 2020 |2 ఏప్రిల్ 2026 |4 |- !16 |అంతియూర్ పి. సెల్వరాసు |[[ద్రవిడ మున్నేట్ర కజగం]] |{{party color cell|Dravida Munnetra Kazhagam}} |[[Indian National Developmental Inclusive Alliance|INDIA]] |{{party color cell|Indian National Developmental Inclusive Alliance}} |3 ఏప్రిల్ 2020 |2 ఏప్రిల్ 2026 |1 |- !17 |ఎన్.ఆర్. ఎలాంగో |[[ద్రవిడ మున్నేట్ర కజగం]] |{{party color cell|Dravida Munnetra Kazhagam}} |[[Indian National Developmental Inclusive Alliance|INDIA]] |{{party color cell|Indian National Developmental Inclusive Alliance}} |3 ఏప్రిల్ 2020 |2 ఏప్రిల్ 2026 |1 |- !18 |జి. కె. వాసన్ |[[తమిళ మానిల కాంగ్రెస్|తమిళ మానిలా కాంగ్రెస్]] |{{party color cell|Tamil Maanila Congress (Moopanar)}} |[[National Democratic Alliance|NDA]] |{{party color cell|National Democratic Alliance}} |3 ఏప్రిల్ 2020 |2 ఏప్రిల్ 2026 |3 |} == రాజ్యసభ సభ్యులందరి కాలక్రమ జాబితా == ఇది తమిళనాడు నుండి మాజీ రాజ్యసభ సభ్యుల పదవీకాలం వారీగా జాబితా, సభ్యుని ఎన్నిక చివరి తేదీ నాటికి కాలక్రమానుసారంగా ఏర్పాటు చేయబడింది. === తమిళనాడు === {|class="wikitable sortable" style="width:100%; text-align:center" !rowspan=2|పేరు !rowspan=2 colspan=2|రాజకీయ పార్టీ !colspan=2|తేది !rowspan=2|పదవీ పర్యాయాలు !rowspan=2|సెలవు తేదీ/కారణం |- !పదవి ప్రారంభం !పదవీ విరమణ |- |style="background:#DBD7D2;"|ఐ. ఎస్. ఇన్బాదురై |{{party color cell|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} |style="background:#DBD7D2;"|AIADMK |style="background:#DBD7D2;"|2025 జులై 25 |style="background:#DBD7D2;"|2031 జులై 24 |style="background:#DBD7D2;"|1 |style="background:#DBD7D2;"|పదవిలో ఉన్నారు |- |style="background:#DBD7D2;"|ఎం. ధనపాల్ |{{party color cell|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} |style="background:#DBD7D2;"|AIADMK |style="background:#DBD7D2;"|2025 జులై 25 |style="background:#DBD7D2;"|2031 జులై 24 |style="background:#DBD7D2;"|1 |style="background:#DBD7D2;"|పదవిలో ఉన్నారు |- |style="background:#DBD7D2;"|పి. విల్సన్ |{{party color cell|Dravida Munnetra Kazhagam}} |style="background:#DBD7D2;"|DMK |style="background:#DBD7D2;"|2025 జులై 25 |style="background:#DBD7D2;"|2031 జులై 24 |style="background:#DBD7D2;"|2 |style="background:#DBD7D2;"|పదవిలో ఉన్నారు |- |style="background:#DBD7D2;"|[[సల్మా (రచయిత్రి)|రక్కియ్య]] |{{party color cell|Dravida Munnetra Kazhagam}} |style="background:#DBD7D2;"|DMK |style="background:#DBD7D2;"|2025 జులై 25 |style="background:#DBD7D2;"|2031 జులై 24 |style="background:#DBD7D2;"|1 |style="background:#DBD7D2;"|పదవిలో ఉన్నారు |- |style="background:#DBD7D2;"|ఎస్. ఆర్. శివలింగం |{{party color cell|Dravida Munnetra Kazhagam}} |style="background:#DBD7D2;"|DMK |style="background:#DBD7D2;"|2025 జులై 25 |style="background:#DBD7D2;"|2031 జులై 24 |style="background:#DBD7D2;"|1 |style="background:#DBD7D2;"|పదవిలో ఉన్నారు |- |style="background:#DBD7D2;"|[[కమల్ హాసన్]] |{{party color cell|Makkal Needhi Maiam}} |style="background:#DBD7D2;"|MNM |style="background:#DBD7D2;"|2025 జులై 25 |style="background:#DBD7D2;"|2031 జులై 24 |style="background:#DBD7D2;"|1 |style="background:#DBD7D2;"|పదవిలో ఉన్నారు |- |style="background:#DBD7D2;"|సి.వి. షణ్ముగం |{{party color cell|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} |style="background:#DBD7D2;"|AIADMK |style="background:#DBD7D2;"|30 జూన్ 2022 |style="background:#DBD7D2;"|29 జూన్ 2028 |style="background:#DBD7D2;"|1 |style="background:#DBD7D2;"|పదవిలో ఉన్నారు |- |style="background:#DBD7D2;"|ఆర్. ధర్మర్ |{{party color cell|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} |style="background:#DBD7D2;"|AIADMK |style="background:#DBD7D2;"|30 జూన్ 2022 |style="background:#DBD7D2;"|29 జూన్ 2028 |style="background:#DBD7D2;"|1 |style="background:#DBD7D2;"|పదవిలో ఉన్నారు |- |style="background:#DBD7D2;"|కె.ఆర్.ఎన్. రాజేష్‌కుమార్ |{{party color cell|Dravida Munnetra Kazhagam}} |style="background:#DBD7D2;"|DMK |style="background:#DBD7D2;"|30 జూన్ 2022 |style="background:#DBD7D2;"|29 జూన్ 2028 |style="background:#DBD7D2;"|2 |style="background:#DBD7D2;"|పదవిలో ఉన్నారు |- |style="background:#DBD7D2;"|ఆర్. గిరిరాజన్ |{{party color cell|Dravida Munnetra Kazhagam}} |style="background:#DBD7D2;"|DMK |style="background:#DBD7D2;"|30 జూన్ 2022 |style="background:#DBD7D2;"|29 జూన్ 2028 |style="background:#DBD7D2;"|1 |style="background:#DBD7D2;"|పదవిలో ఉన్నారు |- |style="background:#DBD7D2;"|ఎస్. కళ్యాణసుందరం |{{party color cell|Dravida Munnetra Kazhagam}} |style="background:#DBD7D2;"|DMK |style="background:#DBD7D2;"|30 జూన్ 2022 |style="background:#DBD7D2;"|29 జూన్ 2028 |style="background:#DBD7D2;"|1 |style="background:#DBD7D2;"|పదవిలో ఉన్నారు |- |style="background:#DBD7D2;"|పి. చిదంబరం |{{party color cell|Indian National Congress}} |style="background:#DBD7D2;"|[[Indian National Congress|INC]] |style="background:#DBD7D2;"|30 జూన్ 2022 |style="background:#DBD7D2;"|29 జూన్ 2028 |style="background:#DBD7D2;"|2 |style="background:#DBD7D2;"|పదవిలో ఉన్నారు |- |కె. ఆర్. ఎన్. రాజేష్‌కుమార్ |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} | 2022 జూన్ 30 | 2028 జూన్ 29 |2 | |- |style="background:#DBD7D2;"|కనిమొళి ఎన్.వి.ఎన్. సోము |{{party color cell|Dravida Munnetra Kazhagam}} |style="background:#DBD7D2;"|DMK |style="background:#DBD7D2;"|2021 సెప్టెంబరు 27 |style="background:#DBD7D2;"|2026 ఏప్రిల్ 02 |style="background:#DBD7D2;"|1 |style="background:#DBD7D2;"|''పదవిలో ఉన్నారు'' |- |ఎస్. కళ్యాణసుందరం |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} | 2022 జూన్ 30 | 2028 జూన్ 29 |1 | |- |ఆర్. గిరిరాజన్ |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} | 2022 జూన్ 30 | 2028 జూన్ 29 |1 | |- |[[పి. చిదంబరం]] |{{party name with color|Indian National Congress}} | 2022 జూన్ 30 | 2028 జూన్ 29 |1 | |- |సి. వి. షణ్ముగం |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} | 2022 జూన్ 30 | 2028 జూన్ 29 |1 | |- |ఆర్. ధర్మర్ |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} | 2022 జూన్ 30 | 2028 జూన్ 29 |1 | |- |కె. ఆర్. ఎన్. రాజేష్‌కుమార్ |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} | 2021 సెప్టెంబరు 27 | 2022 జూన్ 29 |1 |ఉపఎన్నిక - రాజీనామా ఆర్. వైతిలింగం |- |ఎం. ఎం. అబ్దుల్లా |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} | 2021 సెప్టెంబరు 06 |2025 జూలై 24 |1 |ఉపఎన్నిక - మరణం ఎ. మహమ్మద్జాన్ |- |కె. పి. మునుసామి |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} | 2020 ఏప్రిల్ 03 | 2021 మే 07 |1 |[[వేప్పనహళ్లి శాసనసభ నియోజకవర్గం|వేప్పనహళ్లి]] శాసనసభ సభ్యుడుగా ఎన్నికయ్యారు |- |style="background:#DBD7D2;"|[[మునిస్వామి తంబిదురై|ఎం. తంబిదురై]] |{{party color cell|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} |style="background:#DBD7D2;"|AIADMK |style="background:#DBD7D2;"|2020 ఏప్రిల్ 03 |style="background:#DBD7D2;"|2026 ఏప్రిల్ 02 |style="background:#DBD7D2;"|1 |style="background:#DBD7D2;"|''పదవిలో ఉన్నారు'' |- |style="background:#DBD7D2;"|తిరుచ్చి శివ |{{party color cell|Dravida Munnetra Kazhagam}} |style="background:#DBD7D2;"|DMK |style="background:#DBD7D2;"|2020 ఏప్రిల్ 03 |style="background:#DBD7D2;"|2026 ఏప్రిల్ 02 |style="background:#DBD7D2;"|4 |style="background:#DBD7D2;"|''పదవిలో ఉన్నారు'' |- |style="background:#DBD7D2;"|పి. సెల్వరాజ్ |{{party color cell|Dravida Munnetra Kazhagam}} |style="background:#DBD7D2;"|DMK |style="background:#DBD7D2;"|2020 ఏప్రిల్ 03 |style="background:#DBD7D2;"|2026 ఏప్రిల్ 02 |style="background:#DBD7D2;"|1 |style="background:#DBD7D2;"|''పదవిలో ఉన్నారు'' |- |style="background:#DBD7D2;"|ఎన్. ఆర్. ఎలాంగో |{{party color cell|Dravida Munnetra Kazhagam}} |style="background:#DBD7D2;"|DMK |style="background:#DBD7D2;"|2020 ఏప్రిల్ 03 |style="background:#DBD7D2;"|2026 ఏప్రిల్ 02 |style="background:#DBD7D2;"|1 |style="background:#DBD7D2;"|''పదవిలో ఉన్నారు'' |- |style="background:#DBD7D2;"|జి. కె. వాసన్ |{{party color cell|Tamil Maanila Congress (Moopanar)}} |style="background:#DBD7D2;"|TMC(M) |style="background:#DBD7D2;"|2020 ఏప్రిల్ 03 |style="background:#DBD7D2;"|2026 ఏప్రిల్ 02 |style="background:#DBD7D2;"|3 |style="background:#DBD7D2;"|''పదవిలో ఉన్నారు'' |- |ఎ. మహమ్మద్జాన్ |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} |2019 జూలై 25 | 2021 మార్చి 23 |1 |మరణం |- |ఎన్. చంద్రశేఖరన్ |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} |2019 జూలై 25 |2025 జూలై 24 |1 | |- |అన్బుమణి రామదాస్ |{{party name with color|Pattali Makkal Katchi}} |2019 జూలై 25 |2025 జూలై 24 |2 | |- |ఎం. షణ్ముగం |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} |2019 జూలై 25 |2025 జూలై 24 |1 | |- |పి. విల్సన్ |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} |2019 జూలై 25 |2025 జూలై 24 |1 | |- |వైకో |{{party name with color|Marumalarchi Dravida Munnetra Kazhagam}} |2019 జూలై 25 |2025 జూలై 24 |4 | |- |ఎ. నవనీతకృష్ణన్ |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} | 2016 జూన్ 30 | 2022 జూన్ 29 |2 | |- |ఎస్. ఆర్. బాలసుబ్రమణియన్ |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} | 2016 జూన్ 30 | 2022 జూన్ 29 |1 | |- |ఎ. విజయకుమార్ |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} | 2016 జూన్ 30 | 2022 జూన్ 29 |1 | |- |ఆర్. వైతిలింగం |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} | 2016 జూన్ 30 | 2021 మే 07 |1 |ఒరత్తనాడ్ శాసనసభ సభ్యుడుగా ఎన్నికయ్యారు |- |ఆర్. ఎస్. భారతి |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} | 2016 జూన్ 30 | 2022 జూన్ 29 |1 | |- |టి. కె. ఎస్. ఇలంగోవన్ |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} | 2016 జూన్ 30 | 2022 జూన్ 29 |1 | |- |ఎ. నవనీతకృష్ణన్ |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} | 2014 జూన్ 26 | 2016 జూన్ 29 |1 |ఉపఎన్నిక - అనర్హత టి. ఎం. సెల్వగణపతి |- |ఎస్. ముత్తుకరుప్పన్ |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} | 2014 ఏప్రిల్ 03 | 2020 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |విజిలా సత్యానంద్ |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} | 2014 ఏప్రిల్ 03 | 2020 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |కె. సెల్వరాజ్ |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} | 2014 ఏప్రిల్ 03 | 2020 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |శశికళ పుష్ప |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} | 2014 ఏప్రిల్ 03 | 2020 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |తిరుచ్చి శివ |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} | 2014 ఏప్రిల్ 03 | 2020 ఏప్రిల్ 02 |3 | |- |టి. కె. రంగరాజన్ | style="background-color: {{party color|Communist Party of India (Marxist)}}" | |[[కమ్యూనిస్టు పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (మార్కిస్టు)|CPM]]) | 2014 ఏప్రిల్ 03 | 2020 ఏప్రిల్ 02 |2 | |- |కె. ఆర్. అర్జునన్ |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} |2013 జూలై 25 | 2019 జూలై 24 |1 | |- |ఆర్. లక్ష్మణన్ |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} |2013 జూలై 25 | 2019 జూలై 24 |1 | |- |వి. మైత్రేయన్ |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} |2013 జూలై 25 | 2019 జూలై 24 |3 | |- |టి. రత్నవేల్ |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} |2013 జూలై 25 | 2019 జూలై 24 |1 | |- |[[కనిమొళి]] |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} |2013 జూలై 25 | 2019 మే 23 |2 |[[తూత్తుక్కుడి లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|తూత్తుక్కుడి లోక్‌సభ]] సభ్యుడుగా ఎన్నికయ్యారు |- |[[డి. రాజా]] |{{party name with color|Communist Party of India}} |2013 జూలై 25 |2019 జూలై 24 |2 | |- |ఎ. డబ్ల్యు. రబీ బెర్నార్డ్ |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} |2011 జూలై 19 | 2016 జూన్ 29 |1 |ఉపఎన్నిక - రాజీనామా కె వి. రామలింగం |- |కె. పి. రామలింగం |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} | 2010 జూన్ 30 | 2016 జూన్ 29 |1 | |- |టి. ఎం. సెల్వగణపతి |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} | 2010 జూన్ 30 | 2014 ఏప్రిల్ 17 |1 | అనర్హులు |- |ఎస్. తంగవేలు |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} | 2010 జూన్ 30 | 2016 జూన్ 29 |1 | |- |సుదర్శన నాచ్చియప్పన్ |{{party name with color|Indian National Congress}} | 2010 జూన్ 30 | 2016 జూన్ 29 |2 | |- |పాల్ మనోజ్ పాండియన్ |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} | 2010 జూన్ 30 | 2016 జూన్ 29 |1 | |- |కె. వి. రామలింగం |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} | 2010 జూన్ 30 | 2011 మే 20 |1 |ఈరోడ్ పశ్చిమ శాసనసభకు ఎన్నికయ్యారు |- |ఎస్. అమీర్ అలీ జిన్నా |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} | 2008 ఏప్రిల్ 03 | 2014 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |[[వాసంతి స్టాన్లీ]] |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} | 2008 ఏప్రిల్ 03 | 2014 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |జి. కె. వాసన్ |{{party name with color|Indian National Congress}} | 2008 ఏప్రిల్ 03 | 2014 ఏప్రిల్ 02 |2 | |- |జయంతీ నటరాజన్ |{{party name with color|Indian National Congress}} | 2008 ఏప్రిల్ 03 | 2014 ఏప్రిల్ 02 |4 | |- |టి. కె. రంగరాజన్ | style="background-color: {{party color|Communist Party of India (Marxist)}}" | |[[కమ్యూనిస్టు పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (మార్కిస్టు)|CPM]] | 2008 ఏప్రిల్ 03 | 2014 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |ఎన్. బాలగంగ |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} | 2008 ఏప్రిల్ 03 | 2014 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |[[కనిమొళి]] |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} |2007 జూలై 25 |2013 జూలై 25 |1 | |- |తిరుచ్చి శివ |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} |2007 జూలై 25 |2013 జూలై 25 |2 | |- |బి.ఎస్. జ్ఞానదేశికన్ |{{party name with color|Indian National Congress}} |2007 జూలై 25 |2013 జూలై 25 |2 | |- |[[డి. రాజా]] |{{party name with color|Communist Party of India}} |2007 జూలై 25 |2013 జూలై 25 |1 | |- |ఎ. ఇళవరసన్ |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} |2007 జూలై 25 |2013 జూలై 25 |1 | |- |వి. మైత్రేయన్ |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} |2007 జూలై 25 |2013 జూలై 25 |2 | |- |కె. పి. కె. కుమరన్ |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} |2006 జూలై 11 |2007 జూలై 24 |1 |ఉపఎన్నిక - రాజీనామా ఆర్. శరత్‌కుమార్ |- |ఎస్. అన్బళగన్ |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} | 2004 జూన్ 30 | 2010 జూన్ 29 |1 | |- |టి. టి. వి. దినకరన్ |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} | 2004 జూన్ 30 | 2010 జూన్ 29 |1 | |- |ఎన్. ఆర్. గోవిందరాజర్ |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} | 2004 జూన్ 30 | 2010 జూన్ 29 |1 | |- |కె. మలైసామి |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} | 2004 జూన్ 30 | 2010 జూన్ 29 |1 | |- |అన్బుమణి రామదాస్ |{{party name with color|Pattali Makkal Katchi}} | 2004 జూన్ 30 | 2010 జూన్ 29 |1 | |- |సుదర్శన నాచ్చియప్పన్ |{{party name with color|Indian National Congress}} | 2004 జూన్ 30 | 2010 జూన్ 29 |1 | |- |ఎన్. జోతి |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} | 2002 ఏప్రిల్ 03 | 2008 మార్చి 27 |1 |రాజీనామా చేశారు |- |ఎస్. పి. ఎం. సయ్యద్ ఖాన్ |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} | 2002 ఏప్రిల్ 03 | 2008 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |సి. పెరుమాళ్ |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} | 2002 ఏప్రిల్ 03 | 2008 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |తంగ తమిళ్ సెల్వన్ |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} | 2002 ఏప్రిల్ 03 | 2008 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |ఆర్. షుణ్ముగసుందరం |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} | 2002 ఏప్రిల్ 03 | 2008 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |జి. కె. వాసన్ |{{party name with color|Indian National Congress}} | 2002 ఏప్రిల్ 03 | 2008 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |వి. మైత్రేయన్ |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} | 2002 జనవరి 15 | 2004 జూన్ 29 |1 |ఉపఎన్నిక - మరణం జి. కె. మూపనార్ |- |ఎస్. ఎస్. చంద్రన్ |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} |2001 జూలై 25 |2007 జూలై 24 |1 | |- |ఎస్. జి. ఇందిర |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} |2001 జూలై 25 |2007 జూలై 24 |1 | |- |ఆర్. కామరాజ్ |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} |2001 జూలై 25 |2007 జూలై 24 |1 | |- |పి. జి. నారాయణన్ |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} |2001 జూలై 25 |2007 జూలై 24 |1 | |- |ఆర్. శరత్‌కుమార్ |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} |2001 జూలై 25 | 2006 మే 31 |1 |రాజీనామా చేశారు |- |బి.ఎస్. జ్ఞానదేశికన్ |{{party name with color|Indian National Congress}} |2001 జూలై 25 |2007 జూలై 24 |1 | |- |తిరుచ్చి శివ |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} | 2000 జనవరి 14 | 2002 ఏప్రిల్ 02 |1 |ఉపఎన్నిక - మరణం ఆర్. కె. కుమార్ |- |కా. రా. సుబ్బియన్ |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} | 2000 జనవరి 14 | 2002 ఏప్రిల్ 02 |1 |ఉపఎన్నిక - టి. ఎం. వెంకటాచలం మరణం |- |ఎస్. అగ్నిరాజ్ |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1998 జూన్ 30 | 2004 జూన్ 29 |1 | |- |ఎం. ఎ. కాదర్ |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1998 జూన్ 30 | 2004 జూన్ 29 |1 | |- |ఎం. శంకరలింగం |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1998 జూన్ 30 | 2004 జూన్ 29 |1 | |- |ఎస్. శివసుబ్రమణియన్ |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1998 జూన్ 30 | 2004 జూన్ 29 |1 | |- |విడుతలై విరుంబి |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1998 జూన్ 30 | 2004 జూన్ 29 |3 | |- |[[జి కె మూపనర్|జి. కె. మూపనార్]] |{{party name with color|Tamil Maanila Congress}} | 1998 జూన్ 30 |30-ఆగస్టు-2001 |4 |మరణం |- |ఎస్. పీటర్ ఆల్ఫోన్స్ |{{party name with color|Tamil Maanila Congress}} | 1997 అక్టోబరు 10 | 2002 ఏప్రిల్ 02 |2 |ఉపఎన్నిక - స్వయంగా రాజీనామా |- |[[జయంతి నటరాజన్|జయంతీ నటరాజన్]] |{{party name with color|Tamil Maanila Congress}} | 1997 అక్టోబరు 10 |2001 జూలై 24 |3 |ఉపఎన్నిక - రాజీనామా జి. కె. మూపనార్ |- |ఎన్. అబ్దుల్ ఖాదర్ |{{party name with color|Tamil Maanila Congress}} | 1997 అక్టోబరు 10 | 1998 జూన్ 29 |1 |ఉపఎన్నిక - జయంతీ నటరాజన్ రాజీనామా |- |వి. పి. దురైసామి |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} |1996 నవంబరు 26 |2001 జూలై 24 |2 |ఉపఎన్నిక - స్వయంగా రాజీనామా |- |ఆర్. కె. కుమార్ |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1996 ఏప్రిల్ 03 | 1999 అక్టోబరు 03 |1 |మరణం |- |ఎస్. నిరైకులతన్ |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1996 ఏప్రిల్ 03 | 2002 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |టి. ఎం. వెంకటాచలం |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1996 ఏప్రిల్ 03 | 1999 డిసెంబరు 02 |1 |మరణం |- |పి. సౌందరరాజన్ |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1996 ఏప్రిల్ 03 | 2002 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |తలవాయి ఎన్. సుందరం |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1996 ఏప్రిల్ 03 | 2001 మే 18 |1 |కన్నియాకుమారి శాసనసభ్యుడుగా ఎన్నికయ్యారు |- |ఎస్. పీటర్ ఆల్ఫోన్స్ |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1996 ఏప్రిల్ 03 | 1997 సెప్టెంబరు 09 |1 |రాజీనామా చేశారు |- |ఒ. ఎస్. మణియన్ |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} |1995 జూలై 25 |2001 జూలై 24 |1 | |- |ఎన్. రాజేంద్రన్ |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} |1995 జూలై 25 |2001 జూలై 24 |1 | |- |ఆర్. మార్గబంధు |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} |1995 జూలై 25 |2001 జూలై 24 |1 | |- |డి. మస్తాన్ |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} |1995 జూలై 25 |2001 జూలై 24 |1 | |- |వి. పి. దురైసామి |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} |1995 జూలై 25 | 1996 అక్టోబరు 10 |1 |రాజీనామా చేశారు |- |జి. కె. మూపనార్ |{{party name with color|Indian National Congress}} |1995 జూలై 25 | 1997 సెప్టెంబరు 09 |3 | |- |ఎస్. ఆస్టిన్ |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1992 జూన్ 30 | 1998 జూన్ 29 |1 | |- |వి. వి. రాజన్ చెల్లప్ప |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1992 జూన్ 30 | 1998 జూన్ 29 |1 | |- |ఎస్. ముత్తు మణి |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1992 జూన్ 30 | 1998 జూన్ 29 |1 | |- |ఎన్. తంగరాజ్ పాండియన్ |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1992 జూన్ 30 | 1998 జూన్ 29 |1 | |- |జి. స్వామినాథన్ |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1992 జూన్ 30 | 1998 జూన్ 29 |2 | |- |జయంతీ నటరాజన్ |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1992 జూన్ 30 | 1997 సెప్టెంబరు 09 |2 |రాజీనామా చేశారు |- |మీసా ఆర్. గణేశన్ |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1990 ఏప్రిల్ 03 | 1996 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |టి. కిరుట్టినన్ |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1990 ఏప్రిల్ 03 | 1996 ఏప్రిల్ 02 |2 | |- |టి. ఎ. మహమ్మద్ సఖీ |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1990 ఏప్రిల్ 03 | 1996 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |వైకో |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1990 ఏప్రిల్ 03 | 1996 ఏప్రిల్ 02 |3 | |- |కె. కె. వీరప్పన్ |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1990 ఏప్రిల్ 03 | 1996 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |ఎస్. మాధవన్ |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1990 ఏప్రిల్ 03 | 1996 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |[[మురసోలి మారన్]] |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} |1989 జూలై 25 |1995 జూలై 24 |3 | |- |జె. ఎస్. రాజు |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} |1989 జూలై 25 |1995 జూలై 24 |1 | |- |జి. వెంకట్రామన్ |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} |1989 జూలై 25 |1995 జూలై 24 |1 | |- |విడుతలై విరుంబి |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} |1989 జూలై 25 |1995 జూలై 24 |2 | |- |ఎస్. కె. టి. రామచంద్రన్ |{{party name with color|Indian National Congress}} |1989 జూలై 25 |1995 జూలై 24 |1 | |- |ఎ. నల్లశివన్ |{{party name with color|Communist Party of India}} |1989 జూలై 25 |1995 జూలై 24 |1 | |- |టి. కిరుత్తినన్ |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1989 మార్చి 15 | 1990 ఏప్రిల్ 02 |1 |ఉపఎన్నిక - రాజీనామా జె. జయలలిత |- |విడుతలై విరుంబి |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1989 మార్చి 15 | 1989 జూలై 24 |1 |ఉపఎన్నిక - రాజీనామా జి. కె. మూపనార్ |- |ఆర్. టి. గోపాలన్ |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1986 జూన్ 30 | 1992 జూన్ 29 |1 | |- |ఎం. విన్సెంట్ |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1986 జూన్ 30 | 1992 జూన్ 29 |1 | |- |జి. స్వామినాథన్ |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1986 జూన్ 30 | 1992 జూన్ 29 |1 | |- |ఎం. పళనియాండి |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1986 జూన్ 30 | 1992 జూన్ 29 |1 | |- |జయంతీ నటరాజన్ |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1986 జూన్ 30 | 1992 జూన్ 29 |1 | |- |టి. ఆర్. బాలు |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1986 జూన్ 30 | 1992 జూన్ 29 |1 | |- |[[జె. జయలలిత]] |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1984 ఏప్రిల్ 03 | 1989 జనవరి 28 |1 |[[బోడినాయకనూరు శాసనసభ నియోజకవర్గం|బోడినాయకనూర్]] శాసనసభ్యుడుగా ఎన్నికయ్యారు |- |వలంపురి జాన్ |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1984 ఏప్రిల్ 03 | 1990 ఏప్రిల్ 02 |2 | |- |ఎన్. రాజాంగం |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1984 ఏప్రిల్ 03 | 1990 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |వి. రామనాథన్ |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1984 ఏప్రిల్ 03 | 1990 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |కె.వి. తంగబాలు |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1984 ఏప్రిల్ 03 | 1990 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |వైకో |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1984 ఏప్రిల్ 03 | 1990 ఏప్రిల్ 02 |2 | |- |అలాది అరుణ |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1983 జూలై 25 | 1989 జూలై 24 |1 | |- |ఎం. కథర్ష |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1983 జూలై 25 | 1989 జూలై 24 |2 | |- |జి. వరదరాజ్ |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1983 జూలై 25 | 1989 జూలై 24 |1 | |- |యుగం. సాంబశివం |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1983 జూలై 25 | 1989 జూలై 24 |1 | |- |[[జి కె మూపనర్|జి. కె. మూపనార్]] |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1983 జూలై 25 | 1989 ఫిబ్రవరి 02 |2 |[[పాపనాశం శాసనసభ నియోజకవర్గం|పాపనాశం]] శాసనసభ్యుడుగా ఎన్నికయ్యారు |- |[[మురసోలి మారన్]] |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1983 జూలై 25 | 1989 జూలై 24 |2 | |- |ఆర్. మోహనరంగం |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1983 ఫిబ్రవరి 11 | 1986 జూన్ 29 |2 |ఉపఎన్నిక - ఆర్. మోహనరంగంపై అనర్హత |- |పి. అన్బళగన్ |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1980 జూలై 28 | 1984 ఏప్రిల్ 02 |1 |ఉపఎన్నిక - రాజీనామా వి. వి. స్వామినాథన్ |- |డి. హీరాచంద్ |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1980 జూన్ 30 | 1986 జూన్ 29 |1 | |- |ఆర్. రామకృష్ణన్ |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1980 జూన్ 30 | 1986 జూన్ 29 |1 | |- |ఆర్. మోహనరంగం |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1980 జూన్ 30 | 1982 సెప్టెంబరు 08 |1 | అనర్హులు |- |ఎం.ఎస్. రామచంద్రన్ |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1980 జూన్ 30 | 1986 జూన్ 29 |1 | |- |ఎల్. గణేశన్ |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1980 జూన్ 30 | 1986 ఏప్రిల్ 10 |1 |రాజీనామా చేశారు |- |ఎం. కళ్యాణసుందరం |{{party name with color|Communist Party of India}} | 1980 జూన్ 30 | 1986 జూన్ 29 |1 | |- |సత్యవాణి ముత్తు |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1978 ఏప్రిల్ 03 | 1984 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |వి. వి. స్వామినాథన్ |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1978 ఏప్రిల్ 03 | 1980 జూన్ 19 |2 |[[భువనగిరి శాసనసభ నియోజకవర్గం (తెలంగాణ)|భువనగిరి]] శాసనసభ్యుడుగా ఎన్నికయ్యారు |- |ఎం. మోసెస్ |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1978 ఏప్రిల్ 03 | 1984 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |వి. వెంక |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1978 ఏప్రిల్ 03 | 1984 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |వైకో |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1978 ఏప్రిల్ 03 | 1984 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |ఎరా సెజియన్ |{{party name with color|Janata Party}} | 1978 ఏప్రిల్ 03 | 1984 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |ఎ. పి.జనార్ధనం |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1977 జూలై 25 | 1983 జూలై 24 |1 | |- |యు. ఆర్. కృష్ణన్ |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1977 జూలై 25 | 1983 జూలై 24 |1 | |- |నూర్జెహాన్ రజాక్ |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1977 జూలై 25 | 1983 జూలై 24 |1 | |- |జి. కె. మూపనార్ |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1977 జూలై 25 | 1983 జూలై 24 |1 | |- |[[మురసోలి మారన్]] |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1977 జూలై 25 | 1983 జూలై 24 |1 | |- |పి. రామమూర్తి | style="background-color: {{party color|Communist Party of India (Marxist)}}" | |[[కమ్యూనిస్టు పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (మార్కిస్టు)|CPM]] | 1977 జూలై 25 | 1983 జూలై 24 |2 | |- |ఇ. ఆర్. కృష్ణన్ |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1977 జూలై 18 | 1980 ఏప్రిల్ 02 |1 |ఉపఎన్నిక - వలంపురి జాన్ అనర్హత |- |ఎం. కథర్ష |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1974 ఏప్రిల్ 03 | 1980 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |సి. డి. నటరాజన్ |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1974 ఏప్రిల్ 03 | 1980 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |[[జి. లక్ష్మణన్]] |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1974 ఏప్రిల్ 03 | 1980 జనవరి 08 |1 |[[చెన్నై నార్త్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|చెన్నై ఉత్తర]] [[లోక్‌సభ]] సభ్యుడుగా ఎన్నికయ్యారు |- |ఎస్. ఎ. ఖాజా మొహిదీన్ |{{party name with color|Indian Union Muslim League}} | 1974 ఏప్రిల్ 03 | 1980 ఏప్రిల్ 02 |2 | |- |వలంపురి జాన్ |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1974 ఏప్రిల్ 03 | 1974 అక్టోబరు 14 |1 | అనర్హులు |- |ఎస్. రంగనాథన్ |style="background-color: {{party color|Independent politician}}" | |[[స్వతంత్రపురం|IND]] | 1974 ఏప్రిల్ 03 | 1980 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |ఎం. ఎస్. అబ్దుల్ ఖాదర్ |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1972 ఏప్రిల్ 03 | 1978 ఏప్రిల్ 02 |1 |అన్నాడీఎంకేలో చేరారు |- |ఎం. సి. బాలన్ |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1972 ఏప్రిల్ 03 | 1978 ఏప్రిల్ 02 |1 |అన్నాడీఎంకేలో చేరారు |- |కె. ఎ. కృష్ణస్వామి |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1972 ఏప్రిల్ 03 | 1978 ఏప్రిల్ 02 |1 |అన్నాడీఎంకేలో చేరారు |- |వి. వి. స్వామినాథన్ |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1972 ఏప్రిల్ 03 | 1978 ఏప్రిల్ 02 |1 |అన్నాడీఎంకేలో చేరారు |- |ఎం. కమలనాథన్ |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1972 ఏప్రిల్ 03 | 1978 ఏప్రిల్ 02 |2 | |- |ఎ. కె. రెఫాయే |{{party name with color|Indian Union Muslim League}} | 1972 ఏప్రిల్ 03 | 1978 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |ఎం. కమలనాథన్ |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1971 జూలై 29 | 1972 ఏప్రిల్ 02 |1 |ఉపఎన్నిక - జి పి. సోమసుందరం మరణం |- |టి. కె. శ్రీనివాసన్ |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1970 ఏప్రిల్ 03 | 1976 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |ఎస్. ఎస్. రాజేంద్రన్ |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1970 ఏప్రిల్ 03 | 1976 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |ఎస్. S. మరిస్వామి |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1970 ఏప్రిల్ 03 | 1976 ఏప్రిల్ 02 |2 | |- |కంచి కళ్యాణసుందరం |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1970 ఏప్రిల్ 03 | 1976 ఏప్రిల్ 02 |2 | |- |టి. వి. ఆనందన్ |{{party name with color|Indian National Congress (Organisation)}} | 1970 ఏప్రిల్ 03 | 1976 ఏప్రిల్ 02 |2 | |- |ఎ. కె. ఎ. అబ్దుల్ సమద్ |{{party name with color|Indian Union Muslim League}} | 1970 ఏప్రిల్ 03 | 1976 ఏప్రిల్ 02 |2 | |- |కంచి కళ్యాణసుందరం |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1969 సెప్టెంబరు 23 | 1970 ఏప్రిల్ 02 |1 |ఉపఎన్నిక - ఎస్. ఎస్. వాసన్ మరణం |} === మద్రాసు రాష్ట్రం === {| class="wikitable sortable" !పేరు ! colspan="2" |పార్టీ !పదవీకాలం ప్రారంభం !పదవీకాలం ముగింపు !పర్యాయాలు !గమనికలు |- |జి. ఎ. అప్పన్ |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1968 ఏప్రిల్ 03 | 1974 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |తిల్లై విల్లలన్ |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1968 ఏప్రిల్ 03 | 1974 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |కె. ఎస్. రామస్వామి |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1968 ఏప్రిల్ 03 | 1974 ఏప్రిల్ 02 |2 | |- |ఎం. ఆర్. వెంకటరామన్ | style="background-color: {{party color|Communist Party of India (Marxist)}}" | |[[కమ్యూనిస్టు పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (మార్కిస్టు)|CPM]] | 1968 ఏప్రిల్ 03 | 1974 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |మరియాదాస్ రుత్నస్వామి |{{party name with color|Swatantra Party}} | 1968 ఏప్రిల్ 03 | 1974 ఏప్రిల్ 02 |2 | |- |ఎస్. ఎ. ఖాజా మొహిదీన్ |{{party name with color|Indian Union Muslim League}} | 1968 ఏప్రిల్ 03 | 1974 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |వి. వి. రామసామి |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1967 మార్చి 20 | 1968 ఏప్రిల్ 02 |1 |ఉపఎన్నిక - రాజీనామా సి. ఎన్. అన్నాదురై |- |టి. చెంగల్వరోయన్ |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1966 ఏప్రిల్ 03 | 1972 ఏప్రిల్ 02 |2 |[[ఇండియన్ నేషనల్ కాంగ్రెస్ (ఆర్గనైజేషన్)|INC (O)]] చేరారు |- |ఎన్. రామకృష్ణ అయ్యర్ |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1966 ఏప్రిల్ 03 | 1972 ఏప్రిల్ 02 |3 | |- |ఆర్. టి.పార్థసారథి |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1966 ఏప్రిల్ 03 | 1972 ఏప్రిల్ 02 |1 |[[ఇండియన్ నేషనల్ కాంగ్రెస్ (ఆర్గనైజేషన్)|INC (O)]] చేరారు |- |ఎన్. ఆర్. ఎం. స్వామి |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1966 ఏప్రిల్ 03 | 1972 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |జి. పి. సోమసుందరం |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1966 ఏప్రిల్ 03 | 1971 జూన్ 25 |1 |మరణం |- |కె. సుందరం |{{party name with color|Swatantra Party}} | 1966 ఏప్రిల్ 03 | 1972 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |లలిత జి రాజగోపాలన్ |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1965 జనవరి 13 | 1970 ఏప్రిల్ 02 |1 |ఉపఎన్నిక - జి. రాజగోపాలన్ మరణం |- |పి. తనులింగం |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1964 జూలై 09 | 1968 ఏప్రిల్ 02 |1 |ఉపఎన్నిక - రాజీనామా ఎం. ఎ. మాణిక్కవేలు నాయకర్ |- |టి. వి. ఆనందన్ |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1964 ఏప్రిల్ 03 | 1970 ఏప్రిల్ 02 |1 |[[ఇండియన్ నేషనల్ కాంగ్రెస్ (ఆర్గనైజేషన్)|INC (O)]] చేరారు |- |ఎస్. చంద్రశేఖర్ |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1964 ఏప్రిల్ 03 | 1970 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |జి. రాజగోపాలన్ |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1964 ఏప్రిల్ 03 |1964 నవంబరు 16 |1 |మరణం |- |ఎస్. ఎస్. వాసన్ |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1964 ఏప్రిల్ 03 |28-ఆగస్టు-1969 |1 |మరణం |- |ఎస్. S. మరిస్వామి |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1964 ఏప్రిల్ 03 | 1970 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |ఎ. కె. ఎ. అబ్దుల్ సమద్ |{{party name with color|Indian Union Muslim League}} | 1964 ఏప్రిల్ 03 | 1970 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |టి. చెంగల్వరోయన్ |{{party name with color|Indian National Congress}} |1963 ఆగస్టు 09 | 1966 ఏప్రిల్ 02 |1 |ఉపఎన్నిక - థామస్ శ్రీనివాసన్ మరణం |- |కె. సంతానం |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1962 ఏప్రిల్ 17 | 1964 ఏప్రిల్ 02 |2 |ఉపఎన్నిక - రాజీనామా బి. పరమేశ్వరన్ |- |ఎం. జె. జమాల్ మొహిదీన్ |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1962 ఏప్రిల్ 03 | 1968 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |శివషణ్ముగం పిళ్లై |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1962 ఏప్రిల్ 03 | 1968 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |కె. ఎస్. రామస్వామి |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1962 ఏప్రిల్ 03 | 1968 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |ఎం. ఎ. మాణిక్కవేలు నాయకర్ |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1962 ఏప్రిల్ 03 | 1964 ఏప్రిల్ 15 |1 |రాజీనామా చేశారు |- |[[సి.ఎన్.అన్నాదురై|సి. ఎన్. అన్నాదురై]] |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1962 ఏప్రిల్ 03 | 1967 ఫిబ్రవరి 25 |1 |మద్రాస్ లెజిస్లేటివ్ కౌన్సిల్కు ఎన్నికయ్యారు |- |మరియాదాస్ రుత్నస్వామి |{{party name with color|Swatantra Party}} | 1962 ఏప్రిల్ 03 | 1968 ఏప్రిల్ 02 |2 | |- |కె. సంతానం |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1960 ఏప్రిల్ 18 | 1962 ఏప్రిల్ 02 |1 |ఉపఎన్నిక |- |ఎన్. ఎం. అన్వర్ |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1960 ఏప్రిల్ 03 | 1966 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |కె. మాధవ మీనన్ |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1960 ఏప్రిల్ 03 | 1966 ఏప్రిల్ 02 |2 | |- |టి. ఎస్. పట్టాభిరామన్ |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1960 ఏప్రిల్ 03 | 1966 ఏప్రిల్ 02 |3 | |- |థామస్ శ్రీనివాసన్ |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1960 ఏప్రిల్ 03 | 1963 ఏప్రిల్ 17 |1 |మరణం |- |ఎన్. రామకృష్ణ అయ్యర్ |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1960 ఏప్రిల్ 03 | 1966 ఏప్రిల్ 02 |2 | |- |జి. పార్థసారథి |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1960 ఏప్రిల్ 03 | 1966 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |పి. రామమూర్తి |{{party name with color|Communist Party of India}} | 1960 ఏప్రిల్ 03 | 1966 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |ఆర్. గోపాలకృష్ణన్ |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1960 మార్చి 12 | 1964 ఏప్రిల్ 02 |1 |ఉపఎన్నిక - హెచ్. డి. రాజా మరణం |- |అబ్దుల్ రహీమ్ |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1958 ఏప్రిల్ 03 | 1962 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |అవినాశిలింగం చెట్టియార్ |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1958 ఏప్రిల్ 03 | 1964 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |ఎస్. చట్టనాథ కరాయలర్ |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1958 ఏప్రిల్ 03 | 1964 ఏప్రిల్ 02 |2 | |- |ఎన్. ఎం. లింగం |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1958 ఏప్రిల్ 03 | 1964 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |బి. పరమేశ్వరన్ |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1958 ఏప్రిల్ 03 | 1962 మార్చి 12 |1 |[[మదురాంతకం శాసనసభ నియోజకవర్గం|మదురాంతకం]] శాసనసభ సభ్యుడుగా ఎన్నికయ్యారు |- |జి. రాజగోపాలన్ |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1958 ఏప్రిల్ 03 | 1964 ఏప్రిల్ 02 |2 | |- |హెచ్. డి. రాజా |{{party name with color|Republican Party of India}} | 1958 ఏప్రిల్ 03 |1959 నవంబరు 30 |2 |మరణం |- |[[అమ్ము స్వామినాథన్]] |{{party name with color|Indian National Congress}} |1957 నవంబరు 09 | 1960 ఏప్రిల్ 02 |1 |ఉపఎన్నిక - రాజీనామా కె. ఎస్. హెగ్డే |- |ఎన్. రామకృష్ణ అయ్యర్ |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1957 ఏప్రిల్ 22 | 1960 ఏప్రిల్ 02 |1 |ఉపఎన్నిక - పార్వతి కృష్ణన్ రాజీనామా |- |టి. ఎస్. పట్టాభిరామన్ |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1957 ఏప్రిల్ 20 | 1960 ఏప్రిల్ 02 |2 |ఉపఎన్నిక - రాజీనామా పి. సుబ్బరాయన్ |- |దావూద్ అలీ మీర్జా |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1956 డిసెంబరు 11 | 1962 ఏప్రిల్ 02 |1 |ఉపఎన్నిక - |- |టి. ఎన్. రామమూర్తి |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1956 ఏప్రిల్ 03 | 1962 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |ఎస్. వెంకటరామన్ |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1956 ఏప్రిల్ 03 | 1962 ఏప్రిల్ 02 |2 | |- |[[వి. కె. కృష్ణ మేనన్|వి. కె. కృష్ణ మీనన్]] |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1956 ఏప్రిల్ 03 | 1957 మార్చి 15 |2 |[[ముంబై నార్త్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ముంబై నార్త్]] [[లోక్‌సభ]] సభ్యుడుగా ఎన్నికయ్యారు |- |వి.ఎం. ఒబైదుల్లా సాహిబ్ |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1956 ఏప్రిల్ 03 | 1958 ఫిబ్రవరి 21 |2 |మరణం |- |ఆర్కాట్ రామసామి ముదలియార్ |style="background-color: {{party color|Independent politician}}" | |[[స్వతంత్ర రాజకీయవేత్త|IND]] | 1956 ఏప్రిల్ 03 | 1962 ఏప్రిల్ 02 |2 | |- |టి. వి. కమలస్వామి |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1954 ఏప్రిల్ 03 | 1960 ఏప్రిల్ 02 |2 | |- |పి. ఎస్. రాజగోపాల్ నాయుడు |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1954 ఏప్రిల్ 03 | 1960 ఏప్రిల్ 02 |2 | |- |కె. మాధవ మీనన్ |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1954 ఏప్రిల్ 03 | 1960 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |[[కె.ఎస్.హెగ్డే|కె.ఎస్. హెగ్డే]] |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1954 ఏప్రిల్ 03 | 1957 ఆగస్టు 21 |2 |రాజీనామా చేశారు |- |పి. సుబ్బరాయన్ |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1954 ఏప్రిల్ 03 | 1957 మార్చి 04 |1 |[[తిరుచెంగోడ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|తిరుచెంగోడ్ లోక్‌సభ]] సభ్యుడుగా ఎన్నికయ్యారు |- |పార్వతి కృష్ణన్ |{{party name with color|Communist Party of India}} | 1954 ఏప్రిల్ 03 | 1957 మార్చి 12 |1 |[[కోయంబత్తూరు లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|కోయంబత్తూరు లోక్‌సభ]] సభ్యుడా ఎన్నికయ్యారు |- |వి. కె. కృష్ణ మీనన్ |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1953 మే 26 | 1956 ఏప్రిల్ 02 |1 |ఉపఎన్నిక |- |[[నీలం సంజీవ రెడ్డి]] |{{party name with color|Indian National Congress}} |1952 ఆగస్టు 22 | 1953 సెప్టెంబరు 15 |1 | |- |టి. భాస్కర్ రావు |style="background-color: {{party color|Independent politician}}" | |[[స్వతంత్ర రాజకీయవేత్త|IND]] | 1952 ఏప్రిల్ 03 | 1960 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |ఎన్. గోపాలస్వామి అయ్యంగార్ |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1952 ఏప్రిల్ 03 | 1953 ఫిబ్రవరి 10 |1 |మరణం |- |ఎస్. చట్టనాథ కరాయలర్ |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1952 ఏప్రిల్ 03 | 1958 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |జి. రాజగోపాలన్ |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1952 ఏప్రిల్ 03 | 1958 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |వి. ఎం. సురేంద్ర రామ్ |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1952 ఏప్రిల్ 03 | 1958 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |[[ఎన్. జి. రంగా]] |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1952 ఏప్రిల్ 03 | 1957 మార్చి 16 |1 |[[తెనాలి లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|తెనాలి లోక్‌సభ]] సభ్యుడుగా ఎన్నికయ్యారు |- |పైడా వెంకటనారాయణ |{{party name with color|Praja Socialist Party}} | 1952 ఏప్రిల్ 03 | 1958 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |హెచ్. డి. రాజా |{{party name with color|Republican Party of India}} | 1952 ఏప్రిల్ 03 | 1958 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |ఎం. ముహమ్మద్ ఇస్మాయిల్ |{{party name with color|Indian Union Muslim League}} | 1952 ఏప్రిల్ 03 | 1958 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |మోనా హెన్స్‌మాన్ |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1952 ఏప్రిల్ 03 | 1956 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |వి. ఎం. ఒబైదుల్లా సాహిబ్ |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1952 ఏప్రిల్ 03 | 1956 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |టి. ఎస్. పట్టాభిరామన్ |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1952 ఏప్రిల్ 03 | 1956 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |ఎస్. వెంకటరామన్ |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1952 ఏప్రిల్ 03 | 1956 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |ఎస్. శంభు ప్రసాద్ |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1952 ఏప్రిల్ 03 | 1956 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |ఆర్కాట్ రామసామి ముదలియార్ |style="background-color: {{party color|Independent politician}}" | |[[స్వతంత్ర రాజకీయవేత్త|IND]] | 1952 ఏప్రిల్ 03 | 1956 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |[[పుచ్చలపల్లి సుందరయ్య]] |{{party name with color|Communist Party of India}} | 1952 ఏప్రిల్ 03 | 1955 మార్చి 21 |1 | |- |కె. రామారావు |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1952 ఏప్రిల్ 03 | 1954 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |కె. ఎం. రహమతుల్లా |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1952 ఏప్రిల్ 03 | 1954 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |పి. ఎస్. రాజగోపాల్ నాయుడు |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1952 ఏప్రిల్ 03 | 1954 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |టి.వి. కమలస్వామి |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1952 ఏప్రిల్ 03 | 1954 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |కె. ఎస్. హెగ్డే |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1952 ఏప్రిల్ 03 | 1954 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |ఎస్. గురుస్వామి అయ్యర్ |style="background-color: {{party color|Independent politician}}" | |[[స్వతంత్ర రాజకీయవేత్త|IND]] | 1952 ఏప్రిల్ 03 | 1954 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |బి.వి. కక్కిలయ |{{party name with color|Communist Party of India}} | 1952 ఏప్రిల్ 03 | 1954 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |ఇ. కె. ఇంబిచ్చి బావ |{{party name with color|Communist Party of India}} | 1952 ఏప్రిల్ 03 | 1954 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |[[భోగరాజు పట్టాభి సీతారామయ్య|పట్టాభి సీతారామయ్య]] |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1952 ఏప్రిల్ 03 | 1952 జూలై 02 |1 | |} == ఇవి కూడా చూడండి == * [[2013 రాజ్యసభ ఎన్నికలు]] == మూలాలు == {{మూలాలజాబితా}} == వెలుపలి లంకెలు == *[http://rajyasabha.nic.in Rajya Sabha homepage hosted by the Indian government] *[https://web.archive.org/web/20090621155536/http://rajyasabha.nic.in/faq/freaq.htm Rajya Sabha FAQ page hosted by the Indian government] *[https://web.archive.org/web/20090419110344/http://www.rajyasabha.nic.in/whoswho/hindiwhoswho.htm Nominated members list] *[https://web.archive.org/web/20090419165814/http://164.100.24.167:8080/members/StatewiseList.asp State wise list] {{రాజ్యసభ}} [[వర్గం:రాజ్యసభ సభ్యుల జాబితాలు]] [[వర్గం:రాజ్యసభ సభ్యుల జాబితాలు|తమిళనాడు]] [[వర్గం:తమిళనాడు నుండి ఎన్నికైన రాజ్యసభ సభ్యులు]] [[వర్గం:తమిళనాడుకు సంబంధించిన జాబితాలు|రాజ్యసభ]] [[వర్గం:జాబితాలు]] [[వర్గం:రాజ్యసభ సభ్యులు]] [[వర్గం:తరచూ నవీకరించవలసిన వ్యాసాలు]] pp13xps2iz11zpxxaj361uggc2muq4l 4594887 4594885 2025-06-29T14:51:09Z యర్రా రామారావు 28161 4594887 wikitext text/x-wiki తమిళనాడు నుండి రాజ్యసభ ( కౌన్సిల్ ఆఫ్ స్టేట్స్) సభ్యులు, [[తమిళనాడు శాసనసభ]] సభ్యులచే ఎన్నుకుంటారు. [[రాజ్యసభ]] ఎన్నికలలో గెలిచిన అభ్యర్థులను " [[పార్లమెంటు సభ్యుడు|పార్లమెంటు సభ్యులు]]" అని పిలుస్తారు. వారు ఆరేళ్లపాటు ఆ పదవిలో ఉంటారు. కొత్త చట్టాలను రూపొందించడం లేదా [[భారతదేశం|భారతదేశంలోని]] పౌరులందరిపై ప్రభావం చూపే ప్రస్తుత చట్టాలను తొలగించడం లేదా మెరుగుపరచడం వంటి విషయాలపై [[న్యూ ఢిల్లీ|న్యూఢిల్లీ]] లోని [[నూతన పార్లమెంటు భవనం (న్యూఢిల్లీ)|సంసద్ భవన్‌లోని]] రాజ్యసభ ఛాంబర్‌లో సభ సమావేశమవుతుంది. [[తమిళనాడు]] నుంచి 18 మంది సభ్యులను ఎన్నుకునేందుకు ఎన్నికలు జరుగుతాయి.<ref name="RSat-work">{{cite web|title=Composition of Rajya Sabha - Rajya Sabha At Work|url=http://rajyasabha.nic.in/rsnew/rsat_work/chapter-2.pdf|url-status=dead|website=rajyasabha.nic.in|publisher=Rajya Sabha Secretariat, New Delhi|accessdate=28 December 2015|archiveurl=https://web.archive.org/web/20160305020442/http://rajyasabha.nic.in/rsnew/rsat_work/chapter-2.pdf|archivedate=5 March 2016}}</ref><ref>{{cite web|title=Rajya Sabha Election 2017: Here Is How Members Are Elected To Upper House|url=https://www.ndtv.com/india-news/rajya-sabha-election-2017-here-is-how-members-are-elected-to-upper-house-1734558|access-date=5 April 2021|website=NDTV.com}}</ref> == ప్రస్తుత రాజ్యసభ సభ్యులు == మూలం: డిజిటల్ సంసద్<ref>{{cite web|url=https://sansad.in/rs/members|title=List of Members|date=19 May 2025|work=[[National Informatics Centre]]|access-date=25 May 2025|archive-date=29 May 2025|archive-url=https://web.archive.org/web/20250529091102/https://sansad.in/rs/members|url-status=live}}</ref> {|class="wikitable sortable" style="text-align:center;" !colspan=9|{{Party index link|Indian National Developmental Inclusive Alliance|INDIA}} (12){{pad}}{{Party index link|National Democratic Alliance|NDA}} (6) |- !colspan=9|{{Party index link|Dravida Munnetra Kazhagam|DMK}} (10){{pad}}{{Party index link|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam|AIADMK}} (4){{pad}}{{Party index link|Independent politician|IND}} (1){{pad}}{{Party index link|Indian National Congress|INC}} (1){{pad}}{{Party index link|Makkal Needhi Maiam|MNM}} (1){{pad}}{{Party index link|Tamil Maanila Congress (Moopanar)|TMC(M)}} (1) |- !rowspan=2|. !rowspan=2|పేరు !rowspan=2 colspan=2|రాజకీయ పార్టీ !rowspan=2 colspan=2|కూటమి !colspan=2|తేదీ !rowspan=2|మొత్తం పదవీ కాలాలు |- !పదవీకాలం ప్రారంభం !పదవీకాలం ముగింపు |- !1 |ఐ. ఎస్. ఇన్బదురై |[[ఆల్ ఇండియా అన్నా ద్రవిడ మున్నేట్ర కజగం]] |{{party color cell|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} |[[National Democratic Alliance|NDA]] |{{party color cell|National Democratic Alliance}} |25 జూలై 2025 |24 జూలై 2031 |1 |- !2 |ఎం. ధనపాల్ |[[ఆల్ ఇండియా అన్నా ద్రవిడ మున్నేట్ర కజగం]] |{{party color cell|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} |[[National Democratic Alliance|NDA]] |{{party color cell|National Democratic Alliance}} |25 జూలై 2025 |24 జూలై 2031 |1 |- !3 |పి. విల్సన్ |[[ద్రవిడ మున్నేట్ర కజగం]] |{{party color cell|Dravida Munnetra Kazhagam}} |[[Indian National Developmental Inclusive Alliance|INDIA]] |{{party color cell|Indian National Developmental Inclusive Alliance}} |25 జూలై 2025 |24 జూలై 2031 |2 |- !4 |[[సల్మా (రచయిత్రి)|రక్కయ్య]] |[[ద్రవిడ మున్నేట్ర కజగం]] |{{party color cell|Dravida Munnetra Kazhagam}} |[[Indian National Developmental Inclusive Alliance|INDIA]] |{{party color cell|Indian National Developmental Inclusive Alliance}} |25 జూలై 2025 |24 జూలై 2031 |1 |- !5 |ఎస్.ఆర్.శివలింగం |[[ద్రవిడ మున్నేట్ర కజగం]] |{{party color cell|Dravida Munnetra Kazhagam}} |[[Indian National Developmental Inclusive Alliance|INDIA]] |{{party color cell|Indian National Developmental Inclusive Alliance}} |25 జూలై 2025 |24 జూలై 2031 |1 |- !6 |[[కమల్ హాసన్]] |[[మక్కల్ నీది మయ్యం]] |{{party color cell|Makkal Needhi Maiam}} |[[Indian National Developmental Inclusive Alliance|INDIA]] |{{party color cell|Indian National Developmental Inclusive Alliance}} |25 జూలై 2025 |24 జూలై 2031 |1 |- !7 |సి.వీ. షణ్ముగం |[[ఆల్ ఇండియా అన్నా ద్రవిడ మున్నేట్ర కజగం]] |{{party color cell|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} |[[National Democratic Alliance|NDA]] |{{party color cell|National Democratic Alliance}} |30 జూన్ 2022 |29 జూన్ 2028 |1 |- !8 |కె.ఆర్.ఎన్. రాజేష్‌కుమార్ |[[ద్రవిడ మున్నేట్ర కజగం]] |{{party color cell|Dravida Munnetra Kazhagam}} |[[Indian National Developmental Inclusive Alliance|INDIA]] |{{party color cell|Indian National Developmental Inclusive Alliance}} |30 జూన్ 2022 |29 జూన్ 2028 |2 |- !9 |ఆర్. గిరిరాజన్ |[[ద్రవిడ మున్నేట్ర కజగం]] |{{party color cell|Dravida Munnetra Kazhagam}} |[[Indian National Developmental Inclusive Alliance|INDIA]] |{{party color cell|Indian National Developmental Inclusive Alliance}} |30 జూన్ 2022 |29 జూన్ 2028 |1 |- !10 |ఎస్. కళ్యాణసుందరం |[[ద్రవిడ మున్నేట్ర కజగం]] |{{party color cell|Dravida Munnetra Kazhagam}} |[[Indian National Developmental Inclusive Alliance|INDIA]] |{{party color cell|Indian National Developmental Inclusive Alliance}} |30 జూన్ 2022 |29 జూన్ 2028 |1 |- !11 |ఆర్. ధర్మర్ |[[స్వతంత్ర రాజకీయ నాయకులు|స్వతంత్ర]] |{{party color cell|Independent politician}} |[[National Democratic Alliance|NDA]] |{{party color cell|National Democratic Alliance}} |30 జూన్ 2022 |29 జూన్ 2028 |1 |- !12 |పి. చిదంబరం |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |{{party color cell|Indian National Congress}} |[[Indian National Developmental Inclusive Alliance|INDIA]] |{{party color cell|Indian National Developmental Inclusive Alliance}} |30 జూన్ 2022 |29 జూన్ 2028 |2 |- !13 |[[కనిమొళి ఎన్.వీ.ఎన్.సోము]] |[[ద్రవిడ మున్నేట్ర కజగం]] |{{party color cell|Dravida Munnetra Kazhagam}} |[[Indian National Developmental Inclusive Alliance|INDIA]] |{{party color cell|Indian National Developmental Inclusive Alliance}} |27 సెప్టెంబరు 2021 |2 ఏప్రిల్ 2026 |1 |- !14 |[[మునిస్వామి తంబిదురై|ఎం. తంబిదురై]] |[[ఆల్ ఇండియా అన్నా ద్రవిడ మున్నేట్ర కజగం]] |{{party color cell|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} |[[National Democratic Alliance|NDA]] |{{party color cell|National Democratic Alliance}} |3 ఏప్రిల్ 2020 |2 ఏప్రిల్ 2026 |1 |- !15 |తిరుచ్చి శివ |[[ద్రవిడ మున్నేట్ర కజగం]] |{{party color cell|Dravida Munnetra Kazhagam}} |[[Indian National Developmental Inclusive Alliance|INDIA]] |{{party color cell|Indian National Developmental Inclusive Alliance}} |3 ఏప్రిల్ 2020 |2 ఏప్రిల్ 2026 |4 |- !16 |అంతియూర్ పి. సెల్వరాసు |[[ద్రవిడ మున్నేట్ర కజగం]] |{{party color cell|Dravida Munnetra Kazhagam}} |[[Indian National Developmental Inclusive Alliance|INDIA]] |{{party color cell|Indian National Developmental Inclusive Alliance}} |3 ఏప్రిల్ 2020 |2 ఏప్రిల్ 2026 |1 |- !17 |ఎన్.ఆర్. ఎలాంగో |[[ద్రవిడ మున్నేట్ర కజగం]] |{{party color cell|Dravida Munnetra Kazhagam}} |[[Indian National Developmental Inclusive Alliance|INDIA]] |{{party color cell|Indian National Developmental Inclusive Alliance}} |3 ఏప్రిల్ 2020 |2 ఏప్రిల్ 2026 |1 |- !18 |జి. కె. వాసన్ |[[తమిళ మానిల కాంగ్రెస్|తమిళ మానిలా కాంగ్రెస్]] |{{party color cell|Tamil Maanila Congress (Moopanar)}} |[[National Democratic Alliance|NDA]] |{{party color cell|National Democratic Alliance}} |3 ఏప్రిల్ 2020 |2 ఏప్రిల్ 2026 |3 |} == రాజ్యసభ సభ్యులందరి కాలక్రమ జాబితా == ఇది తమిళనాడు నుండి మాజీ రాజ్యసభ సభ్యుల పదవీకాలం వారీగా జాబితా, సభ్యుని ఎన్నిక చివరి తేదీ నాటికి కాలక్రమానుసారంగా ఏర్పాటు చేయబడింది. === తమిళనాడు === {|class="wikitable sortable" style="width:100%; text-align:center" !rowspan=2|పేరు !rowspan=2 colspan=2|రాజకీయ పార్టీ !colspan=2|తేది !rowspan=2|పదవీ పర్యాయాలు !rowspan=2|సెలవు తేదీ/కారణం |- !పదవి ప్రారంభం !పదవీ విరమణ |- |style="background:#DBD7D2;"|ఐ. ఎస్. ఇన్బాదురై |{{party color cell|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} |style="background:#DBD7D2;"|AIADMK |style="background:#DBD7D2;"|2025 జులై 25 |style="background:#DBD7D2;"|2031 జులై 24 |style="background:#DBD7D2;"|1 |style="background:#DBD7D2;"|పదవిలో ఉన్నారు |- |style="background:#DBD7D2;"|ఎం. ధనపాల్ |{{party color cell|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} |style="background:#DBD7D2;"|AIADMK |style="background:#DBD7D2;"|2025 జులై 25 |style="background:#DBD7D2;"|2031 జులై 24 |style="background:#DBD7D2;"|1 |style="background:#DBD7D2;"|పదవిలో ఉన్నారు |- |style="background:#DBD7D2;"|పి. విల్సన్ |{{party color cell|Dravida Munnetra Kazhagam}} |style="background:#DBD7D2;"|DMK |style="background:#DBD7D2;"|2025 జులై 25 |style="background:#DBD7D2;"|2031 జులై 24 |style="background:#DBD7D2;"|2 |style="background:#DBD7D2;"|పదవిలో ఉన్నారు |- |style="background:#DBD7D2;"|[[సల్మా (రచయిత్రి)|రక్కియ్య]] |{{party color cell|Dravida Munnetra Kazhagam}} |style="background:#DBD7D2;"|DMK |style="background:#DBD7D2;"|2025 జులై 25 |style="background:#DBD7D2;"|2031 జులై 24 |style="background:#DBD7D2;"|1 |style="background:#DBD7D2;"|పదవిలో ఉన్నారు |- |style="background:#DBD7D2;"|ఎస్. ఆర్. శివలింగం |{{party color cell|Dravida Munnetra Kazhagam}} |style="background:#DBD7D2;"|DMK |style="background:#DBD7D2;"|2025 జులై 25 |style="background:#DBD7D2;"|2031 జులై 24 |style="background:#DBD7D2;"|1 |style="background:#DBD7D2;"|పదవిలో ఉన్నారు |- |style="background:#DBD7D2;"|[[కమల్ హాసన్]] |{{party color cell|Makkal Needhi Maiam}} |style="background:#DBD7D2;"|MNM |style="background:#DBD7D2;"|2025 జులై 25 |style="background:#DBD7D2;"|2031 జులై 24 |style="background:#DBD7D2;"|1 |style="background:#DBD7D2;"|పదవిలో ఉన్నారు |- |style="background:#DBD7D2;"|సి.వి. షణ్ముగం |{{party color cell|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} |style="background:#DBD7D2;"|AIADMK |style="background:#DBD7D2;"|30 జూన్ 2022 |style="background:#DBD7D2;"|29 జూన్ 2028 |style="background:#DBD7D2;"|1 |style="background:#DBD7D2;"|పదవిలో ఉన్నారు |- |style="background:#DBD7D2;"|ఆర్. ధర్మర్ |{{party color cell|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} |style="background:#DBD7D2;"|AIADMK |style="background:#DBD7D2;"|30 జూన్ 2022 |style="background:#DBD7D2;"|29 జూన్ 2028 |style="background:#DBD7D2;"|1 |style="background:#DBD7D2;"|పదవిలో ఉన్నారు |- |style="background:#DBD7D2;"|కె.ఆర్.ఎన్. రాజేష్‌కుమార్ |{{party color cell|Dravida Munnetra Kazhagam}} |style="background:#DBD7D2;"|DMK |style="background:#DBD7D2;"|30 జూన్ 2022 |style="background:#DBD7D2;"|29 జూన్ 2028 |style="background:#DBD7D2;"|2 |style="background:#DBD7D2;"|పదవిలో ఉన్నారు |- |style="background:#DBD7D2;"|ఆర్. గిరిరాజన్ |{{party color cell|Dravida Munnetra Kazhagam}} |style="background:#DBD7D2;"|DMK |style="background:#DBD7D2;"|30 జూన్ 2022 |style="background:#DBD7D2;"|29 జూన్ 2028 |style="background:#DBD7D2;"|1 |style="background:#DBD7D2;"|పదవిలో ఉన్నారు |- |style="background:#DBD7D2;"|ఎస్. కళ్యాణసుందరం |{{party color cell|Dravida Munnetra Kazhagam}} |style="background:#DBD7D2;"|DMK |style="background:#DBD7D2;"|30 జూన్ 2022 |style="background:#DBD7D2;"|29 జూన్ 2028 |style="background:#DBD7D2;"|1 |style="background:#DBD7D2;"|పదవిలో ఉన్నారు |- |style="background:#DBD7D2;"|[[పి. చిదంబరం]] |{{party color cell|Indian National Congress}} |style="background:#DBD7D2;"|[[Indian National Congress|INC]] |style="background:#DBD7D2;"|30 జూన్ 2022 |style="background:#DBD7D2;"|29 జూన్ 2028 |style="background:#DBD7D2;"|2 |style="background:#DBD7D2;"|పదవిలో ఉన్నారు |- |కె. ఆర్. ఎన్. రాజేష్‌కుమార్ |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} | 2022 జూన్ 30 | 2028 జూన్ 29 |2 | |- |style="background:#DBD7D2;"|[[కనిమొళి ఎన్.వీ.ఎన్.సోము]] |{{party color cell|Dravida Munnetra Kazhagam}} |style="background:#DBD7D2;"|DMK |style="background:#DBD7D2;"|2021 సెప్టెంబరు 27 |style="background:#DBD7D2;"|2026 ఏప్రిల్ 02 |style="background:#DBD7D2;"|1 |style="background:#DBD7D2;"|''పదవిలో ఉన్నారు'' |- |ఎస్. కళ్యాణసుందరం |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} | 2022 జూన్ 30 | 2028 జూన్ 29 |1 | |- |ఆర్. గిరిరాజన్ |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} | 2022 జూన్ 30 | 2028 జూన్ 29 |1 | |- |[[పి. చిదంబరం]] |{{party name with color|Indian National Congress}} | 2022 జూన్ 30 | 2028 జూన్ 29 |1 | |- |సి. వి. షణ్ముగం |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} | 2022 జూన్ 30 | 2028 జూన్ 29 |1 | |- |ఆర్. ధర్మర్ |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} | 2022 జూన్ 30 | 2028 జూన్ 29 |1 | |- |కె. ఆర్. ఎన్. రాజేష్‌కుమార్ |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} | 2021 సెప్టెంబరు 27 | 2022 జూన్ 29 |1 |ఉపఎన్నిక - రాజీనామా ఆర్. వైతిలింగం |- |ఎం. ఎం. అబ్దుల్లా |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} | 2021 సెప్టెంబరు 06 |2025 జూలై 24 |1 |ఉపఎన్నిక - మరణం ఎ. మహమ్మద్జాన్ |- |కె. పి. మునుసామి |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} | 2020 ఏప్రిల్ 03 | 2021 మే 07 |1 |[[వేప్పనహళ్లి శాసనసభ నియోజకవర్గం|వేప్పనహళ్లి]] శాసనసభ సభ్యుడుగా ఎన్నికయ్యారు |- |style="background:#DBD7D2;"|[[మునిస్వామి తంబిదురై|ఎం. తంబిదురై]] |{{party color cell|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} |style="background:#DBD7D2;"|AIADMK |style="background:#DBD7D2;"|2020 ఏప్రిల్ 03 |style="background:#DBD7D2;"|2026 ఏప్రిల్ 02 |style="background:#DBD7D2;"|1 |style="background:#DBD7D2;"|''పదవిలో ఉన్నారు'' |- |style="background:#DBD7D2;"|తిరుచ్చి శివ |{{party color cell|Dravida Munnetra Kazhagam}} |style="background:#DBD7D2;"|DMK |style="background:#DBD7D2;"|2020 ఏప్రిల్ 03 |style="background:#DBD7D2;"|2026 ఏప్రిల్ 02 |style="background:#DBD7D2;"|4 |style="background:#DBD7D2;"|''పదవిలో ఉన్నారు'' |- |style="background:#DBD7D2;"|పి. సెల్వరాజ్ |{{party color cell|Dravida Munnetra Kazhagam}} |style="background:#DBD7D2;"|DMK |style="background:#DBD7D2;"|2020 ఏప్రిల్ 03 |style="background:#DBD7D2;"|2026 ఏప్రిల్ 02 |style="background:#DBD7D2;"|1 |style="background:#DBD7D2;"|''పదవిలో ఉన్నారు'' |- |style="background:#DBD7D2;"|ఎన్. ఆర్. ఎలాంగో |{{party color cell|Dravida Munnetra Kazhagam}} |style="background:#DBD7D2;"|DMK |style="background:#DBD7D2;"|2020 ఏప్రిల్ 03 |style="background:#DBD7D2;"|2026 ఏప్రిల్ 02 |style="background:#DBD7D2;"|1 |style="background:#DBD7D2;"|''పదవిలో ఉన్నారు'' |- |style="background:#DBD7D2;"|జి. కె. వాసన్ |{{party color cell|Tamil Maanila Congress (Moopanar)}} |style="background:#DBD7D2;"|TMC(M) |style="background:#DBD7D2;"|2020 ఏప్రిల్ 03 |style="background:#DBD7D2;"|2026 ఏప్రిల్ 02 |style="background:#DBD7D2;"|3 |style="background:#DBD7D2;"|''పదవిలో ఉన్నారు'' |- |ఎ. మహమ్మద్జాన్ |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} |2019 జూలై 25 | 2021 మార్చి 23 |1 |మరణం |- |ఎన్. చంద్రశేఖరన్ |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} |2019 జూలై 25 |2025 జూలై 24 |1 | |- |అన్బుమణి రామదాస్ |{{party name with color|Pattali Makkal Katchi}} |2019 జూలై 25 |2025 జూలై 24 |2 | |- |ఎం. షణ్ముగం |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} |2019 జూలై 25 |2025 జూలై 24 |1 | |- |పి. విల్సన్ |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} |2019 జూలై 25 |2025 జూలై 24 |1 | |- |వైకో |{{party name with color|Marumalarchi Dravida Munnetra Kazhagam}} |2019 జూలై 25 |2025 జూలై 24 |4 | |- |ఎ. నవనీతకృష్ణన్ |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} | 2016 జూన్ 30 | 2022 జూన్ 29 |2 | |- |ఎస్. ఆర్. బాలసుబ్రమణియన్ |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} | 2016 జూన్ 30 | 2022 జూన్ 29 |1 | |- |ఎ. విజయకుమార్ |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} | 2016 జూన్ 30 | 2022 జూన్ 29 |1 | |- |ఆర్. వైతిలింగం |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} | 2016 జూన్ 30 | 2021 మే 07 |1 |ఒరత్తనాడ్ శాసనసభ సభ్యుడుగా ఎన్నికయ్యారు |- |ఆర్. ఎస్. భారతి |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} | 2016 జూన్ 30 | 2022 జూన్ 29 |1 | |- |టి. కె. ఎస్. ఇలంగోవన్ |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} | 2016 జూన్ 30 | 2022 జూన్ 29 |1 | |- |ఎ. నవనీతకృష్ణన్ |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} | 2014 జూన్ 26 | 2016 జూన్ 29 |1 |ఉపఎన్నిక - అనర్హత టి. ఎం. సెల్వగణపతి |- |ఎస్. ముత్తుకరుప్పన్ |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} | 2014 ఏప్రిల్ 03 | 2020 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |విజిలా సత్యానంద్ |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} | 2014 ఏప్రిల్ 03 | 2020 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |కె. సెల్వరాజ్ |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} | 2014 ఏప్రిల్ 03 | 2020 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |శశికళ పుష్ప |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} | 2014 ఏప్రిల్ 03 | 2020 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |తిరుచ్చి శివ |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} | 2014 ఏప్రిల్ 03 | 2020 ఏప్రిల్ 02 |3 | |- |టి. కె. రంగరాజన్ | style="background-color: {{party color|Communist Party of India (Marxist)}}" | |[[కమ్యూనిస్టు పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (మార్కిస్టు)|CPM]]) | 2014 ఏప్రిల్ 03 | 2020 ఏప్రిల్ 02 |2 | |- |కె. ఆర్. అర్జునన్ |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} |2013 జూలై 25 | 2019 జూలై 24 |1 | |- |ఆర్. లక్ష్మణన్ |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} |2013 జూలై 25 | 2019 జూలై 24 |1 | |- |వి. మైత్రేయన్ |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} |2013 జూలై 25 | 2019 జూలై 24 |3 | |- |టి. రత్నవేల్ |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} |2013 జూలై 25 | 2019 జూలై 24 |1 | |- |[[కనిమొళి]] |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} |2013 జూలై 25 | 2019 మే 23 |2 |[[తూత్తుక్కుడి లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|తూత్తుక్కుడి లోక్‌సభ]] సభ్యుడుగా ఎన్నికయ్యారు |- |[[డి. రాజా]] |{{party name with color|Communist Party of India}} |2013 జూలై 25 |2019 జూలై 24 |2 | |- |ఎ. డబ్ల్యు. రబీ బెర్నార్డ్ |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} |2011 జూలై 19 | 2016 జూన్ 29 |1 |ఉపఎన్నిక - రాజీనామా కె వి. రామలింగం |- |కె. పి. రామలింగం |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} | 2010 జూన్ 30 | 2016 జూన్ 29 |1 | |- |టి. ఎం. సెల్వగణపతి |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} | 2010 జూన్ 30 | 2014 ఏప్రిల్ 17 |1 | అనర్హులు |- |ఎస్. తంగవేలు |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} | 2010 జూన్ 30 | 2016 జూన్ 29 |1 | |- |సుదర్శన నాచ్చియప్పన్ |{{party name with color|Indian National Congress}} | 2010 జూన్ 30 | 2016 జూన్ 29 |2 | |- |పాల్ మనోజ్ పాండియన్ |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} | 2010 జూన్ 30 | 2016 జూన్ 29 |1 | |- |కె. వి. రామలింగం |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} | 2010 జూన్ 30 | 2011 మే 20 |1 |ఈరోడ్ పశ్చిమ శాసనసభకు ఎన్నికయ్యారు |- |ఎస్. అమీర్ అలీ జిన్నా |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} | 2008 ఏప్రిల్ 03 | 2014 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |[[వాసంతి స్టాన్లీ]] |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} | 2008 ఏప్రిల్ 03 | 2014 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |జి. కె. వాసన్ |{{party name with color|Indian National Congress}} | 2008 ఏప్రిల్ 03 | 2014 ఏప్రిల్ 02 |2 | |- |జయంతీ నటరాజన్ |{{party name with color|Indian National Congress}} | 2008 ఏప్రిల్ 03 | 2014 ఏప్రిల్ 02 |4 | |- |టి. కె. రంగరాజన్ | style="background-color: {{party color|Communist Party of India (Marxist)}}" | |[[కమ్యూనిస్టు పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (మార్కిస్టు)|CPM]] | 2008 ఏప్రిల్ 03 | 2014 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |ఎన్. బాలగంగ |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} | 2008 ఏప్రిల్ 03 | 2014 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |[[కనిమొళి]] |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} |2007 జూలై 25 |2013 జూలై 25 |1 | |- |తిరుచ్చి శివ |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} |2007 జూలై 25 |2013 జూలై 25 |2 | |- |బి.ఎస్. జ్ఞానదేశికన్ |{{party name with color|Indian National Congress}} |2007 జూలై 25 |2013 జూలై 25 |2 | |- |[[డి. రాజా]] |{{party name with color|Communist Party of India}} |2007 జూలై 25 |2013 జూలై 25 |1 | |- |ఎ. ఇళవరసన్ |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} |2007 జూలై 25 |2013 జూలై 25 |1 | |- |వి. మైత్రేయన్ |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} |2007 జూలై 25 |2013 జూలై 25 |2 | |- |కె. పి. కె. కుమరన్ |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} |2006 జూలై 11 |2007 జూలై 24 |1 |ఉపఎన్నిక - రాజీనామా ఆర్. శరత్‌కుమార్ |- |ఎస్. అన్బళగన్ |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} | 2004 జూన్ 30 | 2010 జూన్ 29 |1 | |- |టి. టి. వి. దినకరన్ |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} | 2004 జూన్ 30 | 2010 జూన్ 29 |1 | |- |ఎన్. ఆర్. గోవిందరాజర్ |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} | 2004 జూన్ 30 | 2010 జూన్ 29 |1 | |- |కె. మలైసామి |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} | 2004 జూన్ 30 | 2010 జూన్ 29 |1 | |- |అన్బుమణి రామదాస్ |{{party name with color|Pattali Makkal Katchi}} | 2004 జూన్ 30 | 2010 జూన్ 29 |1 | |- |సుదర్శన నాచ్చియప్పన్ |{{party name with color|Indian National Congress}} | 2004 జూన్ 30 | 2010 జూన్ 29 |1 | |- |ఎన్. జోతి |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} | 2002 ఏప్రిల్ 03 | 2008 మార్చి 27 |1 |రాజీనామా చేశారు |- |ఎస్. పి. ఎం. సయ్యద్ ఖాన్ |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} | 2002 ఏప్రిల్ 03 | 2008 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |సి. పెరుమాళ్ |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} | 2002 ఏప్రిల్ 03 | 2008 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |తంగ తమిళ్ సెల్వన్ |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} | 2002 ఏప్రిల్ 03 | 2008 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |ఆర్. షుణ్ముగసుందరం |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} | 2002 ఏప్రిల్ 03 | 2008 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |జి. కె. వాసన్ |{{party name with color|Indian National Congress}} | 2002 ఏప్రిల్ 03 | 2008 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |వి. మైత్రేయన్ |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} | 2002 జనవరి 15 | 2004 జూన్ 29 |1 |ఉపఎన్నిక - మరణం జి. కె. మూపనార్ |- |ఎస్. ఎస్. చంద్రన్ |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} |2001 జూలై 25 |2007 జూలై 24 |1 | |- |ఎస్. జి. ఇందిర |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} |2001 జూలై 25 |2007 జూలై 24 |1 | |- |ఆర్. కామరాజ్ |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} |2001 జూలై 25 |2007 జూలై 24 |1 | |- |పి. జి. నారాయణన్ |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} |2001 జూలై 25 |2007 జూలై 24 |1 | |- |ఆర్. శరత్‌కుమార్ |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} |2001 జూలై 25 | 2006 మే 31 |1 |రాజీనామా చేశారు |- |బి.ఎస్. జ్ఞానదేశికన్ |{{party name with color|Indian National Congress}} |2001 జూలై 25 |2007 జూలై 24 |1 | |- |తిరుచ్చి శివ |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} | 2000 జనవరి 14 | 2002 ఏప్రిల్ 02 |1 |ఉపఎన్నిక - మరణం ఆర్. కె. కుమార్ |- |కా. రా. సుబ్బియన్ |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} | 2000 జనవరి 14 | 2002 ఏప్రిల్ 02 |1 |ఉపఎన్నిక - టి. ఎం. వెంకటాచలం మరణం |- |ఎస్. అగ్నిరాజ్ |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1998 జూన్ 30 | 2004 జూన్ 29 |1 | |- |ఎం. ఎ. కాదర్ |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1998 జూన్ 30 | 2004 జూన్ 29 |1 | |- |ఎం. శంకరలింగం |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1998 జూన్ 30 | 2004 జూన్ 29 |1 | |- |ఎస్. శివసుబ్రమణియన్ |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1998 జూన్ 30 | 2004 జూన్ 29 |1 | |- |విడుతలై విరుంబి |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1998 జూన్ 30 | 2004 జూన్ 29 |3 | |- |[[జి కె మూపనర్|జి. కె. మూపనార్]] |{{party name with color|Tamil Maanila Congress}} | 1998 జూన్ 30 |30-ఆగస్టు-2001 |4 |మరణం |- |ఎస్. పీటర్ ఆల్ఫోన్స్ |{{party name with color|Tamil Maanila Congress}} | 1997 అక్టోబరు 10 | 2002 ఏప్రిల్ 02 |2 |ఉపఎన్నిక - స్వయంగా రాజీనామా |- |[[జయంతి నటరాజన్|జయంతీ నటరాజన్]] |{{party name with color|Tamil Maanila Congress}} | 1997 అక్టోబరు 10 |2001 జూలై 24 |3 |ఉపఎన్నిక - రాజీనామా జి. కె. మూపనార్ |- |ఎన్. అబ్దుల్ ఖాదర్ |{{party name with color|Tamil Maanila Congress}} | 1997 అక్టోబరు 10 | 1998 జూన్ 29 |1 |ఉపఎన్నిక - జయంతీ నటరాజన్ రాజీనామా |- |వి. పి. దురైసామి |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} |1996 నవంబరు 26 |2001 జూలై 24 |2 |ఉపఎన్నిక - స్వయంగా రాజీనామా |- |ఆర్. కె. కుమార్ |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1996 ఏప్రిల్ 03 | 1999 అక్టోబరు 03 |1 |మరణం |- |ఎస్. నిరైకులతన్ |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1996 ఏప్రిల్ 03 | 2002 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |టి. ఎం. వెంకటాచలం |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1996 ఏప్రిల్ 03 | 1999 డిసెంబరు 02 |1 |మరణం |- |పి. సౌందరరాజన్ |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1996 ఏప్రిల్ 03 | 2002 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |తలవాయి ఎన్. సుందరం |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1996 ఏప్రిల్ 03 | 2001 మే 18 |1 |కన్నియాకుమారి శాసనసభ్యుడుగా ఎన్నికయ్యారు |- |ఎస్. పీటర్ ఆల్ఫోన్స్ |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1996 ఏప్రిల్ 03 | 1997 సెప్టెంబరు 09 |1 |రాజీనామా చేశారు |- |ఒ. ఎస్. మణియన్ |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} |1995 జూలై 25 |2001 జూలై 24 |1 | |- |ఎన్. రాజేంద్రన్ |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} |1995 జూలై 25 |2001 జూలై 24 |1 | |- |ఆర్. మార్గబంధు |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} |1995 జూలై 25 |2001 జూలై 24 |1 | |- |డి. మస్తాన్ |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} |1995 జూలై 25 |2001 జూలై 24 |1 | |- |వి. పి. దురైసామి |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} |1995 జూలై 25 | 1996 అక్టోబరు 10 |1 |రాజీనామా చేశారు |- |జి. కె. మూపనార్ |{{party name with color|Indian National Congress}} |1995 జూలై 25 | 1997 సెప్టెంబరు 09 |3 | |- |ఎస్. ఆస్టిన్ |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1992 జూన్ 30 | 1998 జూన్ 29 |1 | |- |వి. వి. రాజన్ చెల్లప్ప |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1992 జూన్ 30 | 1998 జూన్ 29 |1 | |- |ఎస్. ముత్తు మణి |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1992 జూన్ 30 | 1998 జూన్ 29 |1 | |- |ఎన్. తంగరాజ్ పాండియన్ |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1992 జూన్ 30 | 1998 జూన్ 29 |1 | |- |జి. స్వామినాథన్ |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1992 జూన్ 30 | 1998 జూన్ 29 |2 | |- |జయంతీ నటరాజన్ |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1992 జూన్ 30 | 1997 సెప్టెంబరు 09 |2 |రాజీనామా చేశారు |- |మీసా ఆర్. గణేశన్ |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1990 ఏప్రిల్ 03 | 1996 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |టి. కిరుట్టినన్ |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1990 ఏప్రిల్ 03 | 1996 ఏప్రిల్ 02 |2 | |- |టి. ఎ. మహమ్మద్ సఖీ |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1990 ఏప్రిల్ 03 | 1996 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |వైకో |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1990 ఏప్రిల్ 03 | 1996 ఏప్రిల్ 02 |3 | |- |కె. కె. వీరప్పన్ |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1990 ఏప్రిల్ 03 | 1996 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |ఎస్. మాధవన్ |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1990 ఏప్రిల్ 03 | 1996 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |[[మురసోలి మారన్]] |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} |1989 జూలై 25 |1995 జూలై 24 |3 | |- |జె. ఎస్. రాజు |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} |1989 జూలై 25 |1995 జూలై 24 |1 | |- |జి. వెంకట్రామన్ |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} |1989 జూలై 25 |1995 జూలై 24 |1 | |- |విడుతలై విరుంబి |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} |1989 జూలై 25 |1995 జూలై 24 |2 | |- |ఎస్. కె. టి. రామచంద్రన్ |{{party name with color|Indian National Congress}} |1989 జూలై 25 |1995 జూలై 24 |1 | |- |ఎ. నల్లశివన్ |{{party name with color|Communist Party of India}} |1989 జూలై 25 |1995 జూలై 24 |1 | |- |టి. కిరుత్తినన్ |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1989 మార్చి 15 | 1990 ఏప్రిల్ 02 |1 |ఉపఎన్నిక - రాజీనామా జె. జయలలిత |- |విడుతలై విరుంబి |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1989 మార్చి 15 | 1989 జూలై 24 |1 |ఉపఎన్నిక - రాజీనామా జి. కె. మూపనార్ |- |ఆర్. టి. గోపాలన్ |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1986 జూన్ 30 | 1992 జూన్ 29 |1 | |- |ఎం. విన్సెంట్ |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1986 జూన్ 30 | 1992 జూన్ 29 |1 | |- |జి. స్వామినాథన్ |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1986 జూన్ 30 | 1992 జూన్ 29 |1 | |- |ఎం. పళనియాండి |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1986 జూన్ 30 | 1992 జూన్ 29 |1 | |- |జయంతీ నటరాజన్ |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1986 జూన్ 30 | 1992 జూన్ 29 |1 | |- |టి. ఆర్. బాలు |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1986 జూన్ 30 | 1992 జూన్ 29 |1 | |- |[[జె. జయలలిత]] |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1984 ఏప్రిల్ 03 | 1989 జనవరి 28 |1 |[[బోడినాయకనూరు శాసనసభ నియోజకవర్గం|బోడినాయకనూర్]] శాసనసభ్యుడుగా ఎన్నికయ్యారు |- |వలంపురి జాన్ |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1984 ఏప్రిల్ 03 | 1990 ఏప్రిల్ 02 |2 | |- |ఎన్. రాజాంగం |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1984 ఏప్రిల్ 03 | 1990 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |వి. రామనాథన్ |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1984 ఏప్రిల్ 03 | 1990 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |కె.వి. తంగబాలు |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1984 ఏప్రిల్ 03 | 1990 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |వైకో |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1984 ఏప్రిల్ 03 | 1990 ఏప్రిల్ 02 |2 | |- |అలాది అరుణ |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1983 జూలై 25 | 1989 జూలై 24 |1 | |- |ఎం. కథర్ష |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1983 జూలై 25 | 1989 జూలై 24 |2 | |- |జి. వరదరాజ్ |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1983 జూలై 25 | 1989 జూలై 24 |1 | |- |యుగం. సాంబశివం |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1983 జూలై 25 | 1989 జూలై 24 |1 | |- |[[జి కె మూపనర్|జి. కె. మూపనార్]] |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1983 జూలై 25 | 1989 ఫిబ్రవరి 02 |2 |[[పాపనాశం శాసనసభ నియోజకవర్గం|పాపనాశం]] శాసనసభ్యుడుగా ఎన్నికయ్యారు |- |[[మురసోలి మారన్]] |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1983 జూలై 25 | 1989 జూలై 24 |2 | |- |ఆర్. మోహనరంగం |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1983 ఫిబ్రవరి 11 | 1986 జూన్ 29 |2 |ఉపఎన్నిక - ఆర్. మోహనరంగంపై అనర్హత |- |పి. అన్బళగన్ |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1980 జూలై 28 | 1984 ఏప్రిల్ 02 |1 |ఉపఎన్నిక - రాజీనామా వి. వి. స్వామినాథన్ |- |డి. హీరాచంద్ |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1980 జూన్ 30 | 1986 జూన్ 29 |1 | |- |ఆర్. రామకృష్ణన్ |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1980 జూన్ 30 | 1986 జూన్ 29 |1 | |- |ఆర్. మోహనరంగం |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1980 జూన్ 30 | 1982 సెప్టెంబరు 08 |1 | అనర్హులు |- |ఎం.ఎస్. రామచంద్రన్ |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1980 జూన్ 30 | 1986 జూన్ 29 |1 | |- |ఎల్. గణేశన్ |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1980 జూన్ 30 | 1986 ఏప్రిల్ 10 |1 |రాజీనామా చేశారు |- |ఎం. కళ్యాణసుందరం |{{party name with color|Communist Party of India}} | 1980 జూన్ 30 | 1986 జూన్ 29 |1 | |- |సత్యవాణి ముత్తు |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1978 ఏప్రిల్ 03 | 1984 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |వి. వి. స్వామినాథన్ |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1978 ఏప్రిల్ 03 | 1980 జూన్ 19 |2 |[[భువనగిరి శాసనసభ నియోజకవర్గం (తెలంగాణ)|భువనగిరి]] శాసనసభ్యుడుగా ఎన్నికయ్యారు |- |ఎం. మోసెస్ |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1978 ఏప్రిల్ 03 | 1984 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |వి. వెంక |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1978 ఏప్రిల్ 03 | 1984 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |వైకో |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1978 ఏప్రిల్ 03 | 1984 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |ఎరా సెజియన్ |{{party name with color|Janata Party}} | 1978 ఏప్రిల్ 03 | 1984 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |ఎ. పి.జనార్ధనం |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1977 జూలై 25 | 1983 జూలై 24 |1 | |- |యు. ఆర్. కృష్ణన్ |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1977 జూలై 25 | 1983 జూలై 24 |1 | |- |నూర్జెహాన్ రజాక్ |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1977 జూలై 25 | 1983 జూలై 24 |1 | |- |జి. కె. మూపనార్ |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1977 జూలై 25 | 1983 జూలై 24 |1 | |- |[[మురసోలి మారన్]] |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1977 జూలై 25 | 1983 జూలై 24 |1 | |- |పి. రామమూర్తి | style="background-color: {{party color|Communist Party of India (Marxist)}}" | |[[కమ్యూనిస్టు పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (మార్కిస్టు)|CPM]] | 1977 జూలై 25 | 1983 జూలై 24 |2 | |- |ఇ. ఆర్. కృష్ణన్ |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1977 జూలై 18 | 1980 ఏప్రిల్ 02 |1 |ఉపఎన్నిక - వలంపురి జాన్ అనర్హత |- |ఎం. కథర్ష |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1974 ఏప్రిల్ 03 | 1980 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |సి. డి. నటరాజన్ |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1974 ఏప్రిల్ 03 | 1980 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |[[జి. లక్ష్మణన్]] |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1974 ఏప్రిల్ 03 | 1980 జనవరి 08 |1 |[[చెన్నై నార్త్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|చెన్నై ఉత్తర]] [[లోక్‌సభ]] సభ్యుడుగా ఎన్నికయ్యారు |- |ఎస్. ఎ. ఖాజా మొహిదీన్ |{{party name with color|Indian Union Muslim League}} | 1974 ఏప్రిల్ 03 | 1980 ఏప్రిల్ 02 |2 | |- |వలంపురి జాన్ |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1974 ఏప్రిల్ 03 | 1974 అక్టోబరు 14 |1 | అనర్హులు |- |ఎస్. రంగనాథన్ |style="background-color: {{party color|Independent politician}}" | |[[స్వతంత్రపురం|IND]] | 1974 ఏప్రిల్ 03 | 1980 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |ఎం. ఎస్. అబ్దుల్ ఖాదర్ |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1972 ఏప్రిల్ 03 | 1978 ఏప్రిల్ 02 |1 |అన్నాడీఎంకేలో చేరారు |- |ఎం. సి. బాలన్ |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1972 ఏప్రిల్ 03 | 1978 ఏప్రిల్ 02 |1 |అన్నాడీఎంకేలో చేరారు |- |కె. ఎ. కృష్ణస్వామి |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1972 ఏప్రిల్ 03 | 1978 ఏప్రిల్ 02 |1 |అన్నాడీఎంకేలో చేరారు |- |వి. వి. స్వామినాథన్ |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1972 ఏప్రిల్ 03 | 1978 ఏప్రిల్ 02 |1 |అన్నాడీఎంకేలో చేరారు |- |ఎం. కమలనాథన్ |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1972 ఏప్రిల్ 03 | 1978 ఏప్రిల్ 02 |2 | |- |ఎ. కె. రెఫాయే |{{party name with color|Indian Union Muslim League}} | 1972 ఏప్రిల్ 03 | 1978 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |ఎం. కమలనాథన్ |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1971 జూలై 29 | 1972 ఏప్రిల్ 02 |1 |ఉపఎన్నిక - జి పి. సోమసుందరం మరణం |- |టి. కె. శ్రీనివాసన్ |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1970 ఏప్రిల్ 03 | 1976 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |ఎస్. ఎస్. రాజేంద్రన్ |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1970 ఏప్రిల్ 03 | 1976 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |ఎస్. S. మరిస్వామి |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1970 ఏప్రిల్ 03 | 1976 ఏప్రిల్ 02 |2 | |- |కంచి కళ్యాణసుందరం |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1970 ఏప్రిల్ 03 | 1976 ఏప్రిల్ 02 |2 | |- |టి. వి. ఆనందన్ |{{party name with color|Indian National Congress (Organisation)}} | 1970 ఏప్రిల్ 03 | 1976 ఏప్రిల్ 02 |2 | |- |ఎ. కె. ఎ. అబ్దుల్ సమద్ |{{party name with color|Indian Union Muslim League}} | 1970 ఏప్రిల్ 03 | 1976 ఏప్రిల్ 02 |2 | |- |కంచి కళ్యాణసుందరం |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1969 సెప్టెంబరు 23 | 1970 ఏప్రిల్ 02 |1 |ఉపఎన్నిక - ఎస్. ఎస్. వాసన్ మరణం |} === మద్రాసు రాష్ట్రం === {| class="wikitable sortable" !పేరు ! colspan="2" |పార్టీ !పదవీకాలం ప్రారంభం !పదవీకాలం ముగింపు !పర్యాయాలు !గమనికలు |- |జి. ఎ. అప్పన్ |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1968 ఏప్రిల్ 03 | 1974 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |తిల్లై విల్లలన్ |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1968 ఏప్రిల్ 03 | 1974 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |కె. ఎస్. రామస్వామి |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1968 ఏప్రిల్ 03 | 1974 ఏప్రిల్ 02 |2 | |- |ఎం. ఆర్. వెంకటరామన్ | style="background-color: {{party color|Communist Party of India (Marxist)}}" | |[[కమ్యూనిస్టు పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (మార్కిస్టు)|CPM]] | 1968 ఏప్రిల్ 03 | 1974 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |మరియాదాస్ రుత్నస్వామి |{{party name with color|Swatantra Party}} | 1968 ఏప్రిల్ 03 | 1974 ఏప్రిల్ 02 |2 | |- |ఎస్. ఎ. ఖాజా మొహిదీన్ |{{party name with color|Indian Union Muslim League}} | 1968 ఏప్రిల్ 03 | 1974 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |వి. వి. రామసామి |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1967 మార్చి 20 | 1968 ఏప్రిల్ 02 |1 |ఉపఎన్నిక - రాజీనామా సి. ఎన్. అన్నాదురై |- |టి. చెంగల్వరోయన్ |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1966 ఏప్రిల్ 03 | 1972 ఏప్రిల్ 02 |2 |[[ఇండియన్ నేషనల్ కాంగ్రెస్ (ఆర్గనైజేషన్)|INC (O)]] చేరారు |- |ఎన్. రామకృష్ణ అయ్యర్ |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1966 ఏప్రిల్ 03 | 1972 ఏప్రిల్ 02 |3 | |- |ఆర్. టి.పార్థసారథి |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1966 ఏప్రిల్ 03 | 1972 ఏప్రిల్ 02 |1 |[[ఇండియన్ నేషనల్ కాంగ్రెస్ (ఆర్గనైజేషన్)|INC (O)]] చేరారు |- |ఎన్. ఆర్. ఎం. స్వామి |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1966 ఏప్రిల్ 03 | 1972 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |జి. పి. సోమసుందరం |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1966 ఏప్రిల్ 03 | 1971 జూన్ 25 |1 |మరణం |- |కె. సుందరం |{{party name with color|Swatantra Party}} | 1966 ఏప్రిల్ 03 | 1972 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |లలిత జి రాజగోపాలన్ |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1965 జనవరి 13 | 1970 ఏప్రిల్ 02 |1 |ఉపఎన్నిక - జి. రాజగోపాలన్ మరణం |- |పి. తనులింగం |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1964 జూలై 09 | 1968 ఏప్రిల్ 02 |1 |ఉపఎన్నిక - రాజీనామా ఎం. ఎ. మాణిక్కవేలు నాయకర్ |- |టి. వి. ఆనందన్ |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1964 ఏప్రిల్ 03 | 1970 ఏప్రిల్ 02 |1 |[[ఇండియన్ నేషనల్ కాంగ్రెస్ (ఆర్గనైజేషన్)|INC (O)]] చేరారు |- |ఎస్. చంద్రశేఖర్ |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1964 ఏప్రిల్ 03 | 1970 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |జి. రాజగోపాలన్ |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1964 ఏప్రిల్ 03 |1964 నవంబరు 16 |1 |మరణం |- |ఎస్. ఎస్. వాసన్ |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1964 ఏప్రిల్ 03 |28-ఆగస్టు-1969 |1 |మరణం |- |ఎస్. S. మరిస్వామి |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1964 ఏప్రిల్ 03 | 1970 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |ఎ. కె. ఎ. అబ్దుల్ సమద్ |{{party name with color|Indian Union Muslim League}} | 1964 ఏప్రిల్ 03 | 1970 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |టి. చెంగల్వరోయన్ |{{party name with color|Indian National Congress}} |1963 ఆగస్టు 09 | 1966 ఏప్రిల్ 02 |1 |ఉపఎన్నిక - థామస్ శ్రీనివాసన్ మరణం |- |కె. సంతానం |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1962 ఏప్రిల్ 17 | 1964 ఏప్రిల్ 02 |2 |ఉపఎన్నిక - రాజీనామా బి. పరమేశ్వరన్ |- |ఎం. జె. జమాల్ మొహిదీన్ |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1962 ఏప్రిల్ 03 | 1968 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |శివషణ్ముగం పిళ్లై |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1962 ఏప్రిల్ 03 | 1968 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |కె. ఎస్. రామస్వామి |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1962 ఏప్రిల్ 03 | 1968 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |ఎం. ఎ. మాణిక్కవేలు నాయకర్ |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1962 ఏప్రిల్ 03 | 1964 ఏప్రిల్ 15 |1 |రాజీనామా చేశారు |- |[[సి.ఎన్.అన్నాదురై|సి. ఎన్. అన్నాదురై]] |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1962 ఏప్రిల్ 03 | 1967 ఫిబ్రవరి 25 |1 |మద్రాస్ లెజిస్లేటివ్ కౌన్సిల్కు ఎన్నికయ్యారు |- |మరియాదాస్ రుత్నస్వామి |{{party name with color|Swatantra Party}} | 1962 ఏప్రిల్ 03 | 1968 ఏప్రిల్ 02 |2 | |- |కె. సంతానం |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1960 ఏప్రిల్ 18 | 1962 ఏప్రిల్ 02 |1 |ఉపఎన్నిక |- |ఎన్. ఎం. అన్వర్ |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1960 ఏప్రిల్ 03 | 1966 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |కె. మాధవ మీనన్ |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1960 ఏప్రిల్ 03 | 1966 ఏప్రిల్ 02 |2 | |- |టి. ఎస్. పట్టాభిరామన్ |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1960 ఏప్రిల్ 03 | 1966 ఏప్రిల్ 02 |3 | |- |థామస్ శ్రీనివాసన్ |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1960 ఏప్రిల్ 03 | 1963 ఏప్రిల్ 17 |1 |మరణం |- |ఎన్. రామకృష్ణ అయ్యర్ |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1960 ఏప్రిల్ 03 | 1966 ఏప్రిల్ 02 |2 | |- |జి. పార్థసారథి |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1960 ఏప్రిల్ 03 | 1966 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |పి. రామమూర్తి |{{party name with color|Communist Party of India}} | 1960 ఏప్రిల్ 03 | 1966 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |ఆర్. గోపాలకృష్ణన్ |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1960 మార్చి 12 | 1964 ఏప్రిల్ 02 |1 |ఉపఎన్నిక - హెచ్. డి. రాజా మరణం |- |అబ్దుల్ రహీమ్ |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1958 ఏప్రిల్ 03 | 1962 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |అవినాశిలింగం చెట్టియార్ |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1958 ఏప్రిల్ 03 | 1964 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |ఎస్. చట్టనాథ కరాయలర్ |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1958 ఏప్రిల్ 03 | 1964 ఏప్రిల్ 02 |2 | |- |ఎన్. ఎం. లింగం |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1958 ఏప్రిల్ 03 | 1964 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |బి. పరమేశ్వరన్ |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1958 ఏప్రిల్ 03 | 1962 మార్చి 12 |1 |[[మదురాంతకం శాసనసభ నియోజకవర్గం|మదురాంతకం]] శాసనసభ సభ్యుడుగా ఎన్నికయ్యారు |- |జి. రాజగోపాలన్ |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1958 ఏప్రిల్ 03 | 1964 ఏప్రిల్ 02 |2 | |- |హెచ్. డి. రాజా |{{party name with color|Republican Party of India}} | 1958 ఏప్రిల్ 03 |1959 నవంబరు 30 |2 |మరణం |- |[[అమ్ము స్వామినాథన్]] |{{party name with color|Indian National Congress}} |1957 నవంబరు 09 | 1960 ఏప్రిల్ 02 |1 |ఉపఎన్నిక - రాజీనామా కె. ఎస్. హెగ్డే |- |ఎన్. రామకృష్ణ అయ్యర్ |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1957 ఏప్రిల్ 22 | 1960 ఏప్రిల్ 02 |1 |ఉపఎన్నిక - పార్వతి కృష్ణన్ రాజీనామా |- |టి. ఎస్. పట్టాభిరామన్ |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1957 ఏప్రిల్ 20 | 1960 ఏప్రిల్ 02 |2 |ఉపఎన్నిక - రాజీనామా పి. సుబ్బరాయన్ |- |దావూద్ అలీ మీర్జా |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1956 డిసెంబరు 11 | 1962 ఏప్రిల్ 02 |1 |ఉపఎన్నిక - |- |టి. ఎన్. రామమూర్తి |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1956 ఏప్రిల్ 03 | 1962 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |ఎస్. వెంకటరామన్ |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1956 ఏప్రిల్ 03 | 1962 ఏప్రిల్ 02 |2 | |- |[[వి. కె. కృష్ణ మేనన్|వి. కె. కృష్ణ మీనన్]] |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1956 ఏప్రిల్ 03 | 1957 మార్చి 15 |2 |[[ముంబై నార్త్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ముంబై నార్త్]] [[లోక్‌సభ]] సభ్యుడుగా ఎన్నికయ్యారు |- |వి.ఎం. ఒబైదుల్లా సాహిబ్ |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1956 ఏప్రిల్ 03 | 1958 ఫిబ్రవరి 21 |2 |మరణం |- |ఆర్కాట్ రామసామి ముదలియార్ |style="background-color: {{party color|Independent politician}}" | |[[స్వతంత్ర రాజకీయవేత్త|IND]] | 1956 ఏప్రిల్ 03 | 1962 ఏప్రిల్ 02 |2 | |- |టి. వి. కమలస్వామి |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1954 ఏప్రిల్ 03 | 1960 ఏప్రిల్ 02 |2 | |- |పి. ఎస్. రాజగోపాల్ నాయుడు |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1954 ఏప్రిల్ 03 | 1960 ఏప్రిల్ 02 |2 | |- |కె. మాధవ మీనన్ |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1954 ఏప్రిల్ 03 | 1960 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |[[కె.ఎస్.హెగ్డే|కె.ఎస్. హెగ్డే]] |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1954 ఏప్రిల్ 03 | 1957 ఆగస్టు 21 |2 |రాజీనామా చేశారు |- |పి. సుబ్బరాయన్ |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1954 ఏప్రిల్ 03 | 1957 మార్చి 04 |1 |[[తిరుచెంగోడ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|తిరుచెంగోడ్ లోక్‌సభ]] సభ్యుడుగా ఎన్నికయ్యారు |- |పార్వతి కృష్ణన్ |{{party name with color|Communist Party of India}} | 1954 ఏప్రిల్ 03 | 1957 మార్చి 12 |1 |[[కోయంబత్తూరు లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|కోయంబత్తూరు లోక్‌సభ]] సభ్యుడా ఎన్నికయ్యారు |- |వి. కె. కృష్ణ మీనన్ |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1953 మే 26 | 1956 ఏప్రిల్ 02 |1 |ఉపఎన్నిక |- |[[నీలం సంజీవ రెడ్డి]] |{{party name with color|Indian National Congress}} |1952 ఆగస్టు 22 | 1953 సెప్టెంబరు 15 |1 | |- |టి. భాస్కర్ రావు |style="background-color: {{party color|Independent politician}}" | |[[స్వతంత్ర రాజకీయవేత్త|IND]] | 1952 ఏప్రిల్ 03 | 1960 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |ఎన్. గోపాలస్వామి అయ్యంగార్ |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1952 ఏప్రిల్ 03 | 1953 ఫిబ్రవరి 10 |1 |మరణం |- |ఎస్. చట్టనాథ కరాయలర్ |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1952 ఏప్రిల్ 03 | 1958 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |జి. రాజగోపాలన్ |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1952 ఏప్రిల్ 03 | 1958 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |వి. ఎం. సురేంద్ర రామ్ |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1952 ఏప్రిల్ 03 | 1958 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |[[ఎన్. జి. రంగా]] |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1952 ఏప్రిల్ 03 | 1957 మార్చి 16 |1 |[[తెనాలి లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|తెనాలి లోక్‌సభ]] సభ్యుడుగా ఎన్నికయ్యారు |- |పైడా వెంకటనారాయణ |{{party name with color|Praja Socialist Party}} | 1952 ఏప్రిల్ 03 | 1958 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |హెచ్. డి. రాజా |{{party name with color|Republican Party of India}} | 1952 ఏప్రిల్ 03 | 1958 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |ఎం. ముహమ్మద్ ఇస్మాయిల్ |{{party name with color|Indian Union Muslim League}} | 1952 ఏప్రిల్ 03 | 1958 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |మోనా హెన్స్‌మాన్ |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1952 ఏప్రిల్ 03 | 1956 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |వి. ఎం. ఒబైదుల్లా సాహిబ్ |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1952 ఏప్రిల్ 03 | 1956 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |టి. ఎస్. పట్టాభిరామన్ |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1952 ఏప్రిల్ 03 | 1956 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |ఎస్. వెంకటరామన్ |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1952 ఏప్రిల్ 03 | 1956 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |ఎస్. శంభు ప్రసాద్ |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1952 ఏప్రిల్ 03 | 1956 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |ఆర్కాట్ రామసామి ముదలియార్ |style="background-color: {{party color|Independent politician}}" | |[[స్వతంత్ర రాజకీయవేత్త|IND]] | 1952 ఏప్రిల్ 03 | 1956 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |[[పుచ్చలపల్లి సుందరయ్య]] |{{party name with color|Communist Party of India}} | 1952 ఏప్రిల్ 03 | 1955 మార్చి 21 |1 | |- |కె. రామారావు |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1952 ఏప్రిల్ 03 | 1954 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |కె. ఎం. రహమతుల్లా |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1952 ఏప్రిల్ 03 | 1954 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |పి. ఎస్. రాజగోపాల్ నాయుడు |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1952 ఏప్రిల్ 03 | 1954 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |టి.వి. కమలస్వామి |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1952 ఏప్రిల్ 03 | 1954 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |కె. ఎస్. హెగ్డే |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1952 ఏప్రిల్ 03 | 1954 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |ఎస్. గురుస్వామి అయ్యర్ |style="background-color: {{party color|Independent politician}}" | |[[స్వతంత్ర రాజకీయవేత్త|IND]] | 1952 ఏప్రిల్ 03 | 1954 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |బి.వి. కక్కిలయ |{{party name with color|Communist Party of India}} | 1952 ఏప్రిల్ 03 | 1954 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |ఇ. కె. ఇంబిచ్చి బావ |{{party name with color|Communist Party of India}} | 1952 ఏప్రిల్ 03 | 1954 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |[[భోగరాజు పట్టాభి సీతారామయ్య|పట్టాభి సీతారామయ్య]] |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1952 ఏప్రిల్ 03 | 1952 జూలై 02 |1 | |} == ఇవి కూడా చూడండి == * [[2013 రాజ్యసభ ఎన్నికలు]] == మూలాలు == {{మూలాలజాబితా}} == వెలుపలి లంకెలు == *[http://rajyasabha.nic.in Rajya Sabha homepage hosted by the Indian government] *[https://web.archive.org/web/20090621155536/http://rajyasabha.nic.in/faq/freaq.htm Rajya Sabha FAQ page hosted by the Indian government] *[https://web.archive.org/web/20090419110344/http://www.rajyasabha.nic.in/whoswho/hindiwhoswho.htm Nominated members list] *[https://web.archive.org/web/20090419165814/http://164.100.24.167:8080/members/StatewiseList.asp State wise list] {{రాజ్యసభ}} [[వర్గం:రాజ్యసభ సభ్యుల జాబితాలు]] [[వర్గం:రాజ్యసభ సభ్యుల జాబితాలు|తమిళనాడు]] [[వర్గం:తమిళనాడు నుండి ఎన్నికైన రాజ్యసభ సభ్యులు]] [[వర్గం:తమిళనాడుకు సంబంధించిన జాబితాలు|రాజ్యసభ]] [[వర్గం:జాబితాలు]] [[వర్గం:రాజ్యసభ సభ్యులు]] [[వర్గం:తరచూ నవీకరించవలసిన వ్యాసాలు]] lz2g98g9vxqvn01vwenhowoky04mhe4 4594891 4594887 2025-06-29T14:58:12Z యర్రా రామారావు 28161 /* రాజ్యసభ సభ్యులందరి కాలక్రమ జాబితా */ 4594891 wikitext text/x-wiki తమిళనాడు నుండి రాజ్యసభ ( కౌన్సిల్ ఆఫ్ స్టేట్స్) సభ్యులు, [[తమిళనాడు శాసనసభ]] సభ్యులచే ఎన్నుకుంటారు. [[రాజ్యసభ]] ఎన్నికలలో గెలిచిన అభ్యర్థులను " [[పార్లమెంటు సభ్యుడు|పార్లమెంటు సభ్యులు]]" అని పిలుస్తారు. వారు ఆరేళ్లపాటు ఆ పదవిలో ఉంటారు. కొత్త చట్టాలను రూపొందించడం లేదా [[భారతదేశం|భారతదేశంలోని]] పౌరులందరిపై ప్రభావం చూపే ప్రస్తుత చట్టాలను తొలగించడం లేదా మెరుగుపరచడం వంటి విషయాలపై [[న్యూ ఢిల్లీ|న్యూఢిల్లీ]] లోని [[నూతన పార్లమెంటు భవనం (న్యూఢిల్లీ)|సంసద్ భవన్‌లోని]] రాజ్యసభ ఛాంబర్‌లో సభ సమావేశమవుతుంది. [[తమిళనాడు]] నుంచి 18 మంది సభ్యులను ఎన్నుకునేందుకు ఎన్నికలు జరుగుతాయి.<ref name="RSat-work">{{cite web|title=Composition of Rajya Sabha - Rajya Sabha At Work|url=http://rajyasabha.nic.in/rsnew/rsat_work/chapter-2.pdf|url-status=dead|website=rajyasabha.nic.in|publisher=Rajya Sabha Secretariat, New Delhi|accessdate=28 December 2015|archiveurl=https://web.archive.org/web/20160305020442/http://rajyasabha.nic.in/rsnew/rsat_work/chapter-2.pdf|archivedate=5 March 2016}}</ref><ref>{{cite web|title=Rajya Sabha Election 2017: Here Is How Members Are Elected To Upper House|url=https://www.ndtv.com/india-news/rajya-sabha-election-2017-here-is-how-members-are-elected-to-upper-house-1734558|access-date=5 April 2021|website=NDTV.com}}</ref> == ప్రస్తుత రాజ్యసభ సభ్యులు == మూలం: డిజిటల్ సంసద్<ref>{{cite web|url=https://sansad.in/rs/members|title=List of Members|date=19 May 2025|work=[[National Informatics Centre]]|access-date=25 May 2025|archive-date=29 May 2025|archive-url=https://web.archive.org/web/20250529091102/https://sansad.in/rs/members|url-status=live}}</ref> {|class="wikitable sortable" style="text-align:center;" !colspan=9|{{Party index link|Indian National Developmental Inclusive Alliance|INDIA}} (12){{pad}}{{Party index link|National Democratic Alliance|NDA}} (6) |- !colspan=9|{{Party index link|Dravida Munnetra Kazhagam|DMK}} (10){{pad}}{{Party index link|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam|AIADMK}} (4){{pad}}{{Party index link|Independent politician|IND}} (1){{pad}}{{Party index link|Indian National Congress|INC}} (1){{pad}}{{Party index link|Makkal Needhi Maiam|MNM}} (1){{pad}}{{Party index link|Tamil Maanila Congress (Moopanar)|TMC(M)}} (1) |- !rowspan=2|. !rowspan=2|పేరు !rowspan=2 colspan=2|రాజకీయ పార్టీ !rowspan=2 colspan=2|కూటమి !colspan=2|తేదీ !rowspan=2|మొత్తం పదవీ కాలాలు |- !పదవీకాలం ప్రారంభం !పదవీకాలం ముగింపు |- !1 |ఐ. ఎస్. ఇన్బదురై |[[ఆల్ ఇండియా అన్నా ద్రవిడ మున్నేట్ర కజగం]] |{{party color cell|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} |[[National Democratic Alliance|NDA]] |{{party color cell|National Democratic Alliance}} |25 జూలై 2025 |24 జూలై 2031 |1 |- !2 |ఎం. ధనపాల్ |[[ఆల్ ఇండియా అన్నా ద్రవిడ మున్నేట్ర కజగం]] |{{party color cell|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} |[[National Democratic Alliance|NDA]] |{{party color cell|National Democratic Alliance}} |25 జూలై 2025 |24 జూలై 2031 |1 |- !3 |పి. విల్సన్ |[[ద్రవిడ మున్నేట్ర కజగం]] |{{party color cell|Dravida Munnetra Kazhagam}} |[[Indian National Developmental Inclusive Alliance|INDIA]] |{{party color cell|Indian National Developmental Inclusive Alliance}} |25 జూలై 2025 |24 జూలై 2031 |2 |- !4 |[[సల్మా (రచయిత్రి)|రక్కయ్య]] |[[ద్రవిడ మున్నేట్ర కజగం]] |{{party color cell|Dravida Munnetra Kazhagam}} |[[Indian National Developmental Inclusive Alliance|INDIA]] |{{party color cell|Indian National Developmental Inclusive Alliance}} |25 జూలై 2025 |24 జూలై 2031 |1 |- !5 |ఎస్.ఆర్.శివలింగం |[[ద్రవిడ మున్నేట్ర కజగం]] |{{party color cell|Dravida Munnetra Kazhagam}} |[[Indian National Developmental Inclusive Alliance|INDIA]] |{{party color cell|Indian National Developmental Inclusive Alliance}} |25 జూలై 2025 |24 జూలై 2031 |1 |- !6 |[[కమల్ హాసన్]] |[[మక్కల్ నీది మయ్యం]] |{{party color cell|Makkal Needhi Maiam}} |[[Indian National Developmental Inclusive Alliance|INDIA]] |{{party color cell|Indian National Developmental Inclusive Alliance}} |25 జూలై 2025 |24 జూలై 2031 |1 |- !7 |సి.వీ. షణ్ముగం |[[ఆల్ ఇండియా అన్నా ద్రవిడ మున్నేట్ర కజగం]] |{{party color cell|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} |[[National Democratic Alliance|NDA]] |{{party color cell|National Democratic Alliance}} |30 జూన్ 2022 |29 జూన్ 2028 |1 |- !8 |కె.ఆర్.ఎన్. రాజేష్‌కుమార్ |[[ద్రవిడ మున్నేట్ర కజగం]] |{{party color cell|Dravida Munnetra Kazhagam}} |[[Indian National Developmental Inclusive Alliance|INDIA]] |{{party color cell|Indian National Developmental Inclusive Alliance}} |30 జూన్ 2022 |29 జూన్ 2028 |2 |- !9 |ఆర్. గిరిరాజన్ |[[ద్రవిడ మున్నేట్ర కజగం]] |{{party color cell|Dravida Munnetra Kazhagam}} |[[Indian National Developmental Inclusive Alliance|INDIA]] |{{party color cell|Indian National Developmental Inclusive Alliance}} |30 జూన్ 2022 |29 జూన్ 2028 |1 |- !10 |ఎస్. కళ్యాణసుందరం |[[ద్రవిడ మున్నేట్ర కజగం]] |{{party color cell|Dravida Munnetra Kazhagam}} |[[Indian National Developmental Inclusive Alliance|INDIA]] |{{party color cell|Indian National Developmental Inclusive Alliance}} |30 జూన్ 2022 |29 జూన్ 2028 |1 |- !11 |ఆర్. ధర్మర్ |[[స్వతంత్ర రాజకీయ నాయకులు|స్వతంత్ర]] |{{party color cell|Independent politician}} |[[National Democratic Alliance|NDA]] |{{party color cell|National Democratic Alliance}} |30 జూన్ 2022 |29 జూన్ 2028 |1 |- !12 |పి. చిదంబరం |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |{{party color cell|Indian National Congress}} |[[Indian National Developmental Inclusive Alliance|INDIA]] |{{party color cell|Indian National Developmental Inclusive Alliance}} |30 జూన్ 2022 |29 జూన్ 2028 |2 |- !13 |[[కనిమొళి ఎన్.వీ.ఎన్.సోము]] |[[ద్రవిడ మున్నేట్ర కజగం]] |{{party color cell|Dravida Munnetra Kazhagam}} |[[Indian National Developmental Inclusive Alliance|INDIA]] |{{party color cell|Indian National Developmental Inclusive Alliance}} |27 సెప్టెంబరు 2021 |2 ఏప్రిల్ 2026 |1 |- !14 |[[మునిస్వామి తంబిదురై|ఎం. తంబిదురై]] |[[ఆల్ ఇండియా అన్నా ద్రవిడ మున్నేట్ర కజగం]] |{{party color cell|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} |[[National Democratic Alliance|NDA]] |{{party color cell|National Democratic Alliance}} |3 ఏప్రిల్ 2020 |2 ఏప్రిల్ 2026 |1 |- !15 |తిరుచ్చి శివ |[[ద్రవిడ మున్నేట్ర కజగం]] |{{party color cell|Dravida Munnetra Kazhagam}} |[[Indian National Developmental Inclusive Alliance|INDIA]] |{{party color cell|Indian National Developmental Inclusive Alliance}} |3 ఏప్రిల్ 2020 |2 ఏప్రిల్ 2026 |4 |- !16 |అంతియూర్ పి. సెల్వరాసు |[[ద్రవిడ మున్నేట్ర కజగం]] |{{party color cell|Dravida Munnetra Kazhagam}} |[[Indian National Developmental Inclusive Alliance|INDIA]] |{{party color cell|Indian National Developmental Inclusive Alliance}} |3 ఏప్రిల్ 2020 |2 ఏప్రిల్ 2026 |1 |- !17 |ఎన్.ఆర్. ఎలాంగో |[[ద్రవిడ మున్నేట్ర కజగం]] |{{party color cell|Dravida Munnetra Kazhagam}} |[[Indian National Developmental Inclusive Alliance|INDIA]] |{{party color cell|Indian National Developmental Inclusive Alliance}} |3 ఏప్రిల్ 2020 |2 ఏప్రిల్ 2026 |1 |- !18 |జి. కె. వాసన్ |[[తమిళ మానిల కాంగ్రెస్|తమిళ మానిలా కాంగ్రెస్]] |{{party color cell|Tamil Maanila Congress (Moopanar)}} |[[National Democratic Alliance|NDA]] |{{party color cell|National Democratic Alliance}} |3 ఏప్రిల్ 2020 |2 ఏప్రిల్ 2026 |3 |} == రాజ్యసభ సభ్యులందరి కాలక్రమ జాబితా == ఇది తమిళనాడు నుండి మాజీ రాజ్యసభ సభ్యుల పదవీకాలం వారీగా జాబితా, సభ్యుని ఎన్నిక చివరి తేదీ నాటికి కాలక్రమానుసారంగా ఏర్పాటు చేయబడింది. === తమిళనాడు === {|class="wikitable sortable" style="width:100%; text-align:center" !rowspan=2|పేరు !rowspan=2 colspan=2|రాజకీయ పార్టీ !colspan=2|తేది !rowspan=2|పదవీ పర్యాయాలు !rowspan=2|సెలవు తేదీ/కారణం |- !పదవి ప్రారంభం !పదవీ విరమణ |- |style="background:#DBD7D2;"|ఐ. ఎస్. ఇన్బాదురై |{{party color cell|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} |style="background:#DBD7D2;"|AIADMK |style="background:#DBD7D2;"|2025 జులై 25 |style="background:#DBD7D2;"|2031 జులై 24 |style="background:#DBD7D2;"|1 |style="background:#DBD7D2;"|పదవిలో ఉన్నారు |- |style="background:#DBD7D2;"|ఎం. ధనపాల్ |{{party color cell|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} |style="background:#DBD7D2;"|AIADMK |style="background:#DBD7D2;"|2025 జులై 25 |style="background:#DBD7D2;"|2031 జులై 24 |style="background:#DBD7D2;"|1 |style="background:#DBD7D2;"|పదవిలో ఉన్నారు |- |style="background:#DBD7D2;"|పి. విల్సన్ |{{party color cell|Dravida Munnetra Kazhagam}} |style="background:#DBD7D2;"|DMK |style="background:#DBD7D2;"|2025 జులై 25 |style="background:#DBD7D2;"|2031 జులై 24 |style="background:#DBD7D2;"|2 |style="background:#DBD7D2;"|పదవిలో ఉన్నారు |- |style="background:#DBD7D2;"|[[సల్మా (రచయిత్రి)|రక్కియ్య]] |{{party color cell|Dravida Munnetra Kazhagam}} |style="background:#DBD7D2;"|DMK |style="background:#DBD7D2;"|2025 జులై 25 |style="background:#DBD7D2;"|2031 జులై 24 |style="background:#DBD7D2;"|1 |style="background:#DBD7D2;"|పదవిలో ఉన్నారు |- |style="background:#DBD7D2;"|ఎస్. ఆర్. శివలింగం |{{party color cell|Dravida Munnetra Kazhagam}} |style="background:#DBD7D2;"|DMK |style="background:#DBD7D2;"|2025 జులై 25 |style="background:#DBD7D2;"|2031 జులై 24 |style="background:#DBD7D2;"|1 |style="background:#DBD7D2;"|పదవిలో ఉన్నారు |- |style="background:#DBD7D2;"|[[కమల్ హాసన్]] |{{party color cell|Makkal Needhi Maiam}} |style="background:#DBD7D2;"|MNM |style="background:#DBD7D2;"|2025 జులై 25 |style="background:#DBD7D2;"|2031 జులై 24 |style="background:#DBD7D2;"|1 |style="background:#DBD7D2;"|పదవిలో ఉన్నారు |- |style="background:#DBD7D2;"|సి.వి. షణ్ముగం |{{party color cell|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} |style="background:#DBD7D2;"|AIADMK |style="background:#DBD7D2;"|30 జూన్ 2022 |style="background:#DBD7D2;"|29 జూన్ 2028 |style="background:#DBD7D2;"|1 |style="background:#DBD7D2;"|పదవిలో ఉన్నారు |- |style="background:#DBD7D2;"|ఆర్. ధర్మర్ |{{party color cell|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} |style="background:#DBD7D2;"|AIADMK |style="background:#DBD7D2;"|30 జూన్ 2022 |style="background:#DBD7D2;"|29 జూన్ 2028 |style="background:#DBD7D2;"|1 |style="background:#DBD7D2;"|పదవిలో ఉన్నారు |- |style="background:#DBD7D2;"|కె.ఆర్.ఎన్. రాజేష్‌కుమార్ |{{party color cell|Dravida Munnetra Kazhagam}} |style="background:#DBD7D2;"|DMK |style="background:#DBD7D2;"|30 జూన్ 2022 |style="background:#DBD7D2;"|29 జూన్ 2028 |style="background:#DBD7D2;"|2 |style="background:#DBD7D2;"|పదవిలో ఉన్నారు |- |style="background:#DBD7D2;"|ఆర్. గిరిరాజన్ |{{party color cell|Dravida Munnetra Kazhagam}} |style="background:#DBD7D2;"|DMK |style="background:#DBD7D2;"|30 జూన్ 2022 |style="background:#DBD7D2;"|29 జూన్ 2028 |style="background:#DBD7D2;"|1 |style="background:#DBD7D2;"|పదవిలో ఉన్నారు |- |style="background:#DBD7D2;"|ఎస్. కళ్యాణసుందరం |{{party color cell|Dravida Munnetra Kazhagam}} |style="background:#DBD7D2;"|DMK |style="background:#DBD7D2;"|30 జూన్ 2022 |style="background:#DBD7D2;"|29 జూన్ 2028 |style="background:#DBD7D2;"|1 |style="background:#DBD7D2;"|పదవిలో ఉన్నారు |- |style="background:#DBD7D2;"|[[పి. చిదంబరం]] |{{party color cell|Indian National Congress}} |style="background:#DBD7D2;"|[[Indian National Congress|INC]] |style="background:#DBD7D2;"|30 జూన్ 2022 |style="background:#DBD7D2;"|29 జూన్ 2028 |style="background:#DBD7D2;"|2 |style="background:#DBD7D2;"|పదవిలో ఉన్నారు |- |కె. ఆర్. ఎన్. రాజేష్‌కుమార్ |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} | 2022 జూన్ 30 | 2028 జూన్ 29 |2 | |- |style="background:#DBD7D2;"|[[కనిమొళి ఎన్.వీ.ఎన్.సోము]] |{{party color cell|Dravida Munnetra Kazhagam}} |style="background:#DBD7D2;"|DMK |style="background:#DBD7D2;"|2021 సెప్టెంబరు 27 |style="background:#DBD7D2;"|2026 ఏప్రిల్ 02 |style="background:#DBD7D2;"|1 |style="background:#DBD7D2;"|''పదవిలో ఉన్నారు'' |- |ఎం. ఎం. అబ్దుల్లా |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} | 2021 సెప్టెంబరు 06 |2025 జూలై 24 |1 |ఉపఎన్నిక - మరణం ఎ. మహమ్మద్జాన్ |- |కె. పి. మునుసామి |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} | 2020 ఏప్రిల్ 03 | 2021 మే 07 |1 |[[వేప్పనహళ్లి శాసనసభ నియోజకవర్గం|వేప్పనహళ్లి]] శాసనసభ సభ్యుడుగా ఎన్నికయ్యారు |- |style="background:#DBD7D2;"|[[మునిస్వామి తంబిదురై|ఎం. తంబిదురై]] |{{party color cell|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} |style="background:#DBD7D2;"|AIADMK |style="background:#DBD7D2;"|2020 ఏప్రిల్ 03 |style="background:#DBD7D2;"|2026 ఏప్రిల్ 02 |style="background:#DBD7D2;"|1 |style="background:#DBD7D2;"|''పదవిలో ఉన్నారు'' |- |style="background:#DBD7D2;"|తిరుచ్చి శివ |{{party color cell|Dravida Munnetra Kazhagam}} |style="background:#DBD7D2;"|DMK |style="background:#DBD7D2;"|2020 ఏప్రిల్ 03 |style="background:#DBD7D2;"|2026 ఏప్రిల్ 02 |style="background:#DBD7D2;"|4 |style="background:#DBD7D2;"|''పదవిలో ఉన్నారు'' |- |style="background:#DBD7D2;"|పి. సెల్వరాజ్ |{{party color cell|Dravida Munnetra Kazhagam}} |style="background:#DBD7D2;"|DMK |style="background:#DBD7D2;"|2020 ఏప్రిల్ 03 |style="background:#DBD7D2;"|2026 ఏప్రిల్ 02 |style="background:#DBD7D2;"|1 |style="background:#DBD7D2;"|''పదవిలో ఉన్నారు'' |- |style="background:#DBD7D2;"|ఎన్. ఆర్. ఎలాంగో |{{party color cell|Dravida Munnetra Kazhagam}} |style="background:#DBD7D2;"|DMK |style="background:#DBD7D2;"|2020 ఏప్రిల్ 03 |style="background:#DBD7D2;"|2026 ఏప్రిల్ 02 |style="background:#DBD7D2;"|1 |style="background:#DBD7D2;"|''పదవిలో ఉన్నారు'' |- |style="background:#DBD7D2;"|జి. కె. వాసన్ |{{party color cell|Tamil Maanila Congress (Moopanar)}} |style="background:#DBD7D2;"|TMC(M) |style="background:#DBD7D2;"|2020 ఏప్రిల్ 03 |style="background:#DBD7D2;"|2026 ఏప్రిల్ 02 |style="background:#DBD7D2;"|3 |style="background:#DBD7D2;"|''పదవిలో ఉన్నారు'' |- |ఎ. మహమ్మద్జాన్ |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} |2019 జూలై 25 | 2021 మార్చి 23 |1 |మరణం |- |ఎన్. చంద్రశేఖరన్ |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} |2019 జూలై 25 |2025 జూలై 24 |1 | |- |అన్బుమణి రామదాస్ |{{party name with color|Pattali Makkal Katchi}} |2019 జూలై 25 |2025 జూలై 24 |2 | |- |ఎం. షణ్ముగం |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} |2019 జూలై 25 |2025 జూలై 24 |1 | |- |పి. విల్సన్ |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} |2019 జూలై 25 |2025 జూలై 24 |1 | |- |వైకో |{{party name with color|Marumalarchi Dravida Munnetra Kazhagam}} |2019 జూలై 25 |2025 జూలై 24 |4 | |- |ఎ. నవనీతకృష్ణన్ |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} | 2016 జూన్ 30 | 2022 జూన్ 29 |2 | |- |ఎస్. ఆర్. బాలసుబ్రమణియన్ |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} | 2016 జూన్ 30 | 2022 జూన్ 29 |1 | |- |ఎ. విజయకుమార్ |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} | 2016 జూన్ 30 | 2022 జూన్ 29 |1 | |- |ఆర్. వైతిలింగం |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} | 2016 జూన్ 30 | 2021 మే 07 |1 |ఒరత్తనాడ్ శాసనసభ సభ్యుడుగా ఎన్నికయ్యారు |- |ఆర్. ఎస్. భారతి |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} | 2016 జూన్ 30 | 2022 జూన్ 29 |1 | |- |టి. కె. ఎస్. ఇలంగోవన్ |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} | 2016 జూన్ 30 | 2022 జూన్ 29 |1 | |- |ఎ. నవనీతకృష్ణన్ |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} | 2014 జూన్ 26 | 2016 జూన్ 29 |1 |ఉపఎన్నిక - అనర్హత టి. ఎం. సెల్వగణపతి |- |ఎస్. ముత్తుకరుప్పన్ |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} | 2014 ఏప్రిల్ 03 | 2020 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |విజిలా సత్యానంద్ |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} | 2014 ఏప్రిల్ 03 | 2020 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |కె. సెల్వరాజ్ |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} | 2014 ఏప్రిల్ 03 | 2020 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |శశికళ పుష్ప |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} | 2014 ఏప్రిల్ 03 | 2020 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |తిరుచ్చి శివ |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} | 2014 ఏప్రిల్ 03 | 2020 ఏప్రిల్ 02 |3 | |- |టి. కె. రంగరాజన్ | style="background-color: {{party color|Communist Party of India (Marxist)}}" | |[[కమ్యూనిస్టు పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (మార్కిస్టు)|CPM]]) | 2014 ఏప్రిల్ 03 | 2020 ఏప్రిల్ 02 |2 | |- |కె. ఆర్. అర్జునన్ |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} |2013 జూలై 25 | 2019 జూలై 24 |1 | |- |ఆర్. లక్ష్మణన్ |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} |2013 జూలై 25 | 2019 జూలై 24 |1 | |- |వి. మైత్రేయన్ |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} |2013 జూలై 25 | 2019 జూలై 24 |3 | |- |టి. రత్నవేల్ |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} |2013 జూలై 25 | 2019 జూలై 24 |1 | |- |[[కనిమొళి]] |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} |2013 జూలై 25 | 2019 మే 23 |2 |[[తూత్తుక్కుడి లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|తూత్తుక్కుడి లోక్‌సభ]] సభ్యుడుగా ఎన్నికయ్యారు |- |[[డి. రాజా]] |{{party name with color|Communist Party of India}} |2013 జూలై 25 |2019 జూలై 24 |2 | |- |ఎ. డబ్ల్యు. రబీ బెర్నార్డ్ |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} |2011 జూలై 19 | 2016 జూన్ 29 |1 |ఉపఎన్నిక - రాజీనామా కె వి. రామలింగం |- |కె. పి. రామలింగం |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} | 2010 జూన్ 30 | 2016 జూన్ 29 |1 | |- |టి. ఎం. సెల్వగణపతి |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} | 2010 జూన్ 30 | 2014 ఏప్రిల్ 17 |1 | అనర్హులు |- |ఎస్. తంగవేలు |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} | 2010 జూన్ 30 | 2016 జూన్ 29 |1 | |- |సుదర్శన నాచ్చియప్పన్ |{{party name with color|Indian National Congress}} | 2010 జూన్ 30 | 2016 జూన్ 29 |2 | |- |పాల్ మనోజ్ పాండియన్ |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} | 2010 జూన్ 30 | 2016 జూన్ 29 |1 | |- |కె. వి. రామలింగం |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} | 2010 జూన్ 30 | 2011 మే 20 |1 |ఈరోడ్ పశ్చిమ శాసనసభకు ఎన్నికయ్యారు |- |ఎస్. అమీర్ అలీ జిన్నా |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} | 2008 ఏప్రిల్ 03 | 2014 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |[[వాసంతి స్టాన్లీ]] |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} | 2008 ఏప్రిల్ 03 | 2014 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |జి. కె. వాసన్ |{{party name with color|Indian National Congress}} | 2008 ఏప్రిల్ 03 | 2014 ఏప్రిల్ 02 |2 | |- |జయంతీ నటరాజన్ |{{party name with color|Indian National Congress}} | 2008 ఏప్రిల్ 03 | 2014 ఏప్రిల్ 02 |4 | |- |టి. కె. రంగరాజన్ | style="background-color: {{party color|Communist Party of India (Marxist)}}" | |[[కమ్యూనిస్టు పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (మార్కిస్టు)|CPM]] | 2008 ఏప్రిల్ 03 | 2014 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |ఎన్. బాలగంగ |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} | 2008 ఏప్రిల్ 03 | 2014 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |[[కనిమొళి]] |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} |2007 జూలై 25 |2013 జూలై 25 |1 | |- |తిరుచ్చి శివ |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} |2007 జూలై 25 |2013 జూలై 25 |2 | |- |బి.ఎస్. జ్ఞానదేశికన్ |{{party name with color|Indian National Congress}} |2007 జూలై 25 |2013 జూలై 25 |2 | |- |[[డి. రాజా]] |{{party name with color|Communist Party of India}} |2007 జూలై 25 |2013 జూలై 25 |1 | |- |ఎ. ఇళవరసన్ |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} |2007 జూలై 25 |2013 జూలై 25 |1 | |- |వి. మైత్రేయన్ |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} |2007 జూలై 25 |2013 జూలై 25 |2 | |- |కె. పి. కె. కుమరన్ |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} |2006 జూలై 11 |2007 జూలై 24 |1 |ఉపఎన్నిక - రాజీనామా ఆర్. శరత్‌కుమార్ |- |ఎస్. అన్బళగన్ |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} | 2004 జూన్ 30 | 2010 జూన్ 29 |1 | |- |టి. టి. వి. దినకరన్ |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} | 2004 జూన్ 30 | 2010 జూన్ 29 |1 | |- |ఎన్. ఆర్. గోవిందరాజర్ |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} | 2004 జూన్ 30 | 2010 జూన్ 29 |1 | |- |కె. మలైసామి |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} | 2004 జూన్ 30 | 2010 జూన్ 29 |1 | |- |అన్బుమణి రామదాస్ |{{party name with color|Pattali Makkal Katchi}} | 2004 జూన్ 30 | 2010 జూన్ 29 |1 | |- |సుదర్శన నాచ్చియప్పన్ |{{party name with color|Indian National Congress}} | 2004 జూన్ 30 | 2010 జూన్ 29 |1 | |- |ఎన్. జోతి |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} | 2002 ఏప్రిల్ 03 | 2008 మార్చి 27 |1 |రాజీనామా చేశారు |- |ఎస్. పి. ఎం. సయ్యద్ ఖాన్ |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} | 2002 ఏప్రిల్ 03 | 2008 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |సి. పెరుమాళ్ |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} | 2002 ఏప్రిల్ 03 | 2008 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |తంగ తమిళ్ సెల్వన్ |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} | 2002 ఏప్రిల్ 03 | 2008 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |ఆర్. షుణ్ముగసుందరం |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} | 2002 ఏప్రిల్ 03 | 2008 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |జి. కె. వాసన్ |{{party name with color|Indian National Congress}} | 2002 ఏప్రిల్ 03 | 2008 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |వి. మైత్రేయన్ |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} | 2002 జనవరి 15 | 2004 జూన్ 29 |1 |ఉపఎన్నిక - మరణం జి. కె. మూపనార్ |- |ఎస్. ఎస్. చంద్రన్ |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} |2001 జూలై 25 |2007 జూలై 24 |1 | |- |ఎస్. జి. ఇందిర |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} |2001 జూలై 25 |2007 జూలై 24 |1 | |- |ఆర్. కామరాజ్ |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} |2001 జూలై 25 |2007 జూలై 24 |1 | |- |పి. జి. నారాయణన్ |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} |2001 జూలై 25 |2007 జూలై 24 |1 | |- |ఆర్. శరత్‌కుమార్ |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} |2001 జూలై 25 | 2006 మే 31 |1 |రాజీనామా చేశారు |- |బి.ఎస్. జ్ఞానదేశికన్ |{{party name with color|Indian National Congress}} |2001 జూలై 25 |2007 జూలై 24 |1 | |- |తిరుచ్చి శివ |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} | 2000 జనవరి 14 | 2002 ఏప్రిల్ 02 |1 |ఉపఎన్నిక - మరణం ఆర్. కె. కుమార్ |- |కా. రా. సుబ్బియన్ |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} | 2000 జనవరి 14 | 2002 ఏప్రిల్ 02 |1 |ఉపఎన్నిక - టి. ఎం. వెంకటాచలం మరణం |- |ఎస్. అగ్నిరాజ్ |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1998 జూన్ 30 | 2004 జూన్ 29 |1 | |- |ఎం. ఎ. కాదర్ |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1998 జూన్ 30 | 2004 జూన్ 29 |1 | |- |ఎం. శంకరలింగం |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1998 జూన్ 30 | 2004 జూన్ 29 |1 | |- |ఎస్. శివసుబ్రమణియన్ |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1998 జూన్ 30 | 2004 జూన్ 29 |1 | |- |విడుతలై విరుంబి |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1998 జూన్ 30 | 2004 జూన్ 29 |3 | |- |[[జి కె మూపనర్|జి. కె. మూపనార్]] |{{party name with color|Tamil Maanila Congress}} | 1998 జూన్ 30 |30-ఆగస్టు-2001 |4 |మరణం |- |ఎస్. పీటర్ ఆల్ఫోన్స్ |{{party name with color|Tamil Maanila Congress}} | 1997 అక్టోబరు 10 | 2002 ఏప్రిల్ 02 |2 |ఉపఎన్నిక - స్వయంగా రాజీనామా |- |[[జయంతి నటరాజన్|జయంతీ నటరాజన్]] |{{party name with color|Tamil Maanila Congress}} | 1997 అక్టోబరు 10 |2001 జూలై 24 |3 |ఉపఎన్నిక - రాజీనామా జి. కె. మూపనార్ |- |ఎన్. అబ్దుల్ ఖాదర్ |{{party name with color|Tamil Maanila Congress}} | 1997 అక్టోబరు 10 | 1998 జూన్ 29 |1 |ఉపఎన్నిక - జయంతీ నటరాజన్ రాజీనామా |- |వి. పి. దురైసామి |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} |1996 నవంబరు 26 |2001 జూలై 24 |2 |ఉపఎన్నిక - స్వయంగా రాజీనామా |- |ఆర్. కె. కుమార్ |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1996 ఏప్రిల్ 03 | 1999 అక్టోబరు 03 |1 |మరణం |- |ఎస్. నిరైకులతన్ |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1996 ఏప్రిల్ 03 | 2002 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |టి. ఎం. వెంకటాచలం |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1996 ఏప్రిల్ 03 | 1999 డిసెంబరు 02 |1 |మరణం |- |పి. సౌందరరాజన్ |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1996 ఏప్రిల్ 03 | 2002 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |తలవాయి ఎన్. సుందరం |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1996 ఏప్రిల్ 03 | 2001 మే 18 |1 |కన్నియాకుమారి శాసనసభ్యుడుగా ఎన్నికయ్యారు |- |ఎస్. పీటర్ ఆల్ఫోన్స్ |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1996 ఏప్రిల్ 03 | 1997 సెప్టెంబరు 09 |1 |రాజీనామా చేశారు |- |ఒ. ఎస్. మణియన్ |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} |1995 జూలై 25 |2001 జూలై 24 |1 | |- |ఎన్. రాజేంద్రన్ |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} |1995 జూలై 25 |2001 జూలై 24 |1 | |- |ఆర్. మార్గబంధు |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} |1995 జూలై 25 |2001 జూలై 24 |1 | |- |డి. మస్తాన్ |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} |1995 జూలై 25 |2001 జూలై 24 |1 | |- |వి. పి. దురైసామి |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} |1995 జూలై 25 | 1996 అక్టోబరు 10 |1 |రాజీనామా చేశారు |- |జి. కె. మూపనార్ |{{party name with color|Indian National Congress}} |1995 జూలై 25 | 1997 సెప్టెంబరు 09 |3 | |- |ఎస్. ఆస్టిన్ |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1992 జూన్ 30 | 1998 జూన్ 29 |1 | |- |వి. వి. రాజన్ చెల్లప్ప |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1992 జూన్ 30 | 1998 జూన్ 29 |1 | |- |ఎస్. ముత్తు మణి |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1992 జూన్ 30 | 1998 జూన్ 29 |1 | |- |ఎన్. తంగరాజ్ పాండియన్ |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1992 జూన్ 30 | 1998 జూన్ 29 |1 | |- |జి. స్వామినాథన్ |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1992 జూన్ 30 | 1998 జూన్ 29 |2 | |- |జయంతీ నటరాజన్ |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1992 జూన్ 30 | 1997 సెప్టెంబరు 09 |2 |రాజీనామా చేశారు |- |మీసా ఆర్. గణేశన్ |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1990 ఏప్రిల్ 03 | 1996 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |టి. కిరుట్టినన్ |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1990 ఏప్రిల్ 03 | 1996 ఏప్రిల్ 02 |2 | |- |టి. ఎ. మహమ్మద్ సఖీ |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1990 ఏప్రిల్ 03 | 1996 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |వైకో |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1990 ఏప్రిల్ 03 | 1996 ఏప్రిల్ 02 |3 | |- |కె. కె. వీరప్పన్ |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1990 ఏప్రిల్ 03 | 1996 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |ఎస్. మాధవన్ |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1990 ఏప్రిల్ 03 | 1996 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |[[మురసోలి మారన్]] |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} |1989 జూలై 25 |1995 జూలై 24 |3 | |- |జె. ఎస్. రాజు |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} |1989 జూలై 25 |1995 జూలై 24 |1 | |- |జి. వెంకట్రామన్ |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} |1989 జూలై 25 |1995 జూలై 24 |1 | |- |విడుతలై విరుంబి |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} |1989 జూలై 25 |1995 జూలై 24 |2 | |- |ఎస్. కె. టి. రామచంద్రన్ |{{party name with color|Indian National Congress}} |1989 జూలై 25 |1995 జూలై 24 |1 | |- |ఎ. నల్లశివన్ |{{party name with color|Communist Party of India}} |1989 జూలై 25 |1995 జూలై 24 |1 | |- |టి. కిరుత్తినన్ |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1989 మార్చి 15 | 1990 ఏప్రిల్ 02 |1 |ఉపఎన్నిక - రాజీనామా జె. జయలలిత |- |విడుతలై విరుంబి |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1989 మార్చి 15 | 1989 జూలై 24 |1 |ఉపఎన్నిక - రాజీనామా జి. కె. మూపనార్ |- |ఆర్. టి. గోపాలన్ |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1986 జూన్ 30 | 1992 జూన్ 29 |1 | |- |ఎం. విన్సెంట్ |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1986 జూన్ 30 | 1992 జూన్ 29 |1 | |- |జి. స్వామినాథన్ |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1986 జూన్ 30 | 1992 జూన్ 29 |1 | |- |ఎం. పళనియాండి |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1986 జూన్ 30 | 1992 జూన్ 29 |1 | |- |జయంతీ నటరాజన్ |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1986 జూన్ 30 | 1992 జూన్ 29 |1 | |- |టి. ఆర్. బాలు |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1986 జూన్ 30 | 1992 జూన్ 29 |1 | |- |[[జె. జయలలిత]] |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1984 ఏప్రిల్ 03 | 1989 జనవరి 28 |1 |[[బోడినాయకనూరు శాసనసభ నియోజకవర్గం|బోడినాయకనూర్]] శాసనసభ్యుడుగా ఎన్నికయ్యారు |- |వలంపురి జాన్ |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1984 ఏప్రిల్ 03 | 1990 ఏప్రిల్ 02 |2 | |- |ఎన్. రాజాంగం |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1984 ఏప్రిల్ 03 | 1990 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |వి. రామనాథన్ |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1984 ఏప్రిల్ 03 | 1990 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |కె.వి. తంగబాలు |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1984 ఏప్రిల్ 03 | 1990 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |వైకో |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1984 ఏప్రిల్ 03 | 1990 ఏప్రిల్ 02 |2 | |- |అలాది అరుణ |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1983 జూలై 25 | 1989 జూలై 24 |1 | |- |ఎం. కథర్ష |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1983 జూలై 25 | 1989 జూలై 24 |2 | |- |జి. వరదరాజ్ |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1983 జూలై 25 | 1989 జూలై 24 |1 | |- |యుగం. సాంబశివం |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1983 జూలై 25 | 1989 జూలై 24 |1 | |- |[[జి కె మూపనర్|జి. కె. మూపనార్]] |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1983 జూలై 25 | 1989 ఫిబ్రవరి 02 |2 |[[పాపనాశం శాసనసభ నియోజకవర్గం|పాపనాశం]] శాసనసభ్యుడుగా ఎన్నికయ్యారు |- |[[మురసోలి మారన్]] |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1983 జూలై 25 | 1989 జూలై 24 |2 | |- |ఆర్. మోహనరంగం |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1983 ఫిబ్రవరి 11 | 1986 జూన్ 29 |2 |ఉపఎన్నిక - ఆర్. మోహనరంగంపై అనర్హత |- |పి. అన్బళగన్ |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1980 జూలై 28 | 1984 ఏప్రిల్ 02 |1 |ఉపఎన్నిక - రాజీనామా వి. వి. స్వామినాథన్ |- |డి. హీరాచంద్ |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1980 జూన్ 30 | 1986 జూన్ 29 |1 | |- |ఆర్. రామకృష్ణన్ |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1980 జూన్ 30 | 1986 జూన్ 29 |1 | |- |ఆర్. మోహనరంగం |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1980 జూన్ 30 | 1982 సెప్టెంబరు 08 |1 | అనర్హులు |- |ఎం.ఎస్. రామచంద్రన్ |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1980 జూన్ 30 | 1986 జూన్ 29 |1 | |- |ఎల్. గణేశన్ |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1980 జూన్ 30 | 1986 ఏప్రిల్ 10 |1 |రాజీనామా చేశారు |- |ఎం. కళ్యాణసుందరం |{{party name with color|Communist Party of India}} | 1980 జూన్ 30 | 1986 జూన్ 29 |1 | |- |సత్యవాణి ముత్తు |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1978 ఏప్రిల్ 03 | 1984 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |వి. వి. స్వామినాథన్ |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1978 ఏప్రిల్ 03 | 1980 జూన్ 19 |2 |[[భువనగిరి శాసనసభ నియోజకవర్గం (తెలంగాణ)|భువనగిరి]] శాసనసభ్యుడుగా ఎన్నికయ్యారు |- |ఎం. మోసెస్ |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1978 ఏప్రిల్ 03 | 1984 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |వి. వెంక |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1978 ఏప్రిల్ 03 | 1984 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |వైకో |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1978 ఏప్రిల్ 03 | 1984 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |ఎరా సెజియన్ |{{party name with color|Janata Party}} | 1978 ఏప్రిల్ 03 | 1984 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |ఎ. పి.జనార్ధనం |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1977 జూలై 25 | 1983 జూలై 24 |1 | |- |యు. ఆర్. కృష్ణన్ |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1977 జూలై 25 | 1983 జూలై 24 |1 | |- |నూర్జెహాన్ రజాక్ |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1977 జూలై 25 | 1983 జూలై 24 |1 | |- |జి. కె. మూపనార్ |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1977 జూలై 25 | 1983 జూలై 24 |1 | |- |[[మురసోలి మారన్]] |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1977 జూలై 25 | 1983 జూలై 24 |1 | |- |పి. రామమూర్తి | style="background-color: {{party color|Communist Party of India (Marxist)}}" | |[[కమ్యూనిస్టు పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (మార్కిస్టు)|CPM]] | 1977 జూలై 25 | 1983 జూలై 24 |2 | |- |ఇ. ఆర్. కృష్ణన్ |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1977 జూలై 18 | 1980 ఏప్రిల్ 02 |1 |ఉపఎన్నిక - వలంపురి జాన్ అనర్హత |- |ఎం. కథర్ష |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1974 ఏప్రిల్ 03 | 1980 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |సి. డి. నటరాజన్ |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1974 ఏప్రిల్ 03 | 1980 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |[[జి. లక్ష్మణన్]] |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1974 ఏప్రిల్ 03 | 1980 జనవరి 08 |1 |[[చెన్నై నార్త్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|చెన్నై ఉత్తర]] [[లోక్‌సభ]] సభ్యుడుగా ఎన్నికయ్యారు |- |ఎస్. ఎ. ఖాజా మొహిదీన్ |{{party name with color|Indian Union Muslim League}} | 1974 ఏప్రిల్ 03 | 1980 ఏప్రిల్ 02 |2 | |- |వలంపురి జాన్ |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1974 ఏప్రిల్ 03 | 1974 అక్టోబరు 14 |1 | అనర్హులు |- |ఎస్. రంగనాథన్ |style="background-color: {{party color|Independent politician}}" | |[[స్వతంత్రపురం|IND]] | 1974 ఏప్రిల్ 03 | 1980 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |ఎం. ఎస్. అబ్దుల్ ఖాదర్ |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1972 ఏప్రిల్ 03 | 1978 ఏప్రిల్ 02 |1 |అన్నాడీఎంకేలో చేరారు |- |ఎం. సి. బాలన్ |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1972 ఏప్రిల్ 03 | 1978 ఏప్రిల్ 02 |1 |అన్నాడీఎంకేలో చేరారు |- |కె. ఎ. కృష్ణస్వామి |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1972 ఏప్రిల్ 03 | 1978 ఏప్రిల్ 02 |1 |అన్నాడీఎంకేలో చేరారు |- |వి. వి. స్వామినాథన్ |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1972 ఏప్రిల్ 03 | 1978 ఏప్రిల్ 02 |1 |అన్నాడీఎంకేలో చేరారు |- |ఎం. కమలనాథన్ |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1972 ఏప్రిల్ 03 | 1978 ఏప్రిల్ 02 |2 | |- |ఎ. కె. రెఫాయే |{{party name with color|Indian Union Muslim League}} | 1972 ఏప్రిల్ 03 | 1978 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |ఎం. కమలనాథన్ |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1971 జూలై 29 | 1972 ఏప్రిల్ 02 |1 |ఉపఎన్నిక - జి పి. సోమసుందరం మరణం |- |టి. కె. శ్రీనివాసన్ |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1970 ఏప్రిల్ 03 | 1976 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |ఎస్. ఎస్. రాజేంద్రన్ |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1970 ఏప్రిల్ 03 | 1976 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |ఎస్. S. మరిస్వామి |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1970 ఏప్రిల్ 03 | 1976 ఏప్రిల్ 02 |2 | |- |కంచి కళ్యాణసుందరం |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1970 ఏప్రిల్ 03 | 1976 ఏప్రిల్ 02 |2 | |- |టి. వి. ఆనందన్ |{{party name with color|Indian National Congress (Organisation)}} | 1970 ఏప్రిల్ 03 | 1976 ఏప్రిల్ 02 |2 | |- |ఎ. కె. ఎ. అబ్దుల్ సమద్ |{{party name with color|Indian Union Muslim League}} | 1970 ఏప్రిల్ 03 | 1976 ఏప్రిల్ 02 |2 | |- |కంచి కళ్యాణసుందరం |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1969 సెప్టెంబరు 23 | 1970 ఏప్రిల్ 02 |1 |ఉపఎన్నిక - ఎస్. ఎస్. వాసన్ మరణం |} === మద్రాసు రాష్ట్రం === {| class="wikitable sortable" !పేరు ! colspan="2" |పార్టీ !పదవీకాలం ప్రారంభం !పదవీకాలం ముగింపు !పర్యాయాలు !గమనికలు |- |జి. ఎ. అప్పన్ |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1968 ఏప్రిల్ 03 | 1974 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |తిల్లై విల్లలన్ |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1968 ఏప్రిల్ 03 | 1974 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |కె. ఎస్. రామస్వామి |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1968 ఏప్రిల్ 03 | 1974 ఏప్రిల్ 02 |2 | |- |ఎం. ఆర్. వెంకటరామన్ | style="background-color: {{party color|Communist Party of India (Marxist)}}" | |[[కమ్యూనిస్టు పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (మార్కిస్టు)|CPM]] | 1968 ఏప్రిల్ 03 | 1974 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |మరియాదాస్ రుత్నస్వామి |{{party name with color|Swatantra Party}} | 1968 ఏప్రిల్ 03 | 1974 ఏప్రిల్ 02 |2 | |- |ఎస్. ఎ. ఖాజా మొహిదీన్ |{{party name with color|Indian Union Muslim League}} | 1968 ఏప్రిల్ 03 | 1974 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |వి. వి. రామసామి |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1967 మార్చి 20 | 1968 ఏప్రిల్ 02 |1 |ఉపఎన్నిక - రాజీనామా సి. ఎన్. అన్నాదురై |- |టి. చెంగల్వరోయన్ |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1966 ఏప్రిల్ 03 | 1972 ఏప్రిల్ 02 |2 |[[ఇండియన్ నేషనల్ కాంగ్రెస్ (ఆర్గనైజేషన్)|INC (O)]] చేరారు |- |ఎన్. రామకృష్ణ అయ్యర్ |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1966 ఏప్రిల్ 03 | 1972 ఏప్రిల్ 02 |3 | |- |ఆర్. టి.పార్థసారథి |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1966 ఏప్రిల్ 03 | 1972 ఏప్రిల్ 02 |1 |[[ఇండియన్ నేషనల్ కాంగ్రెస్ (ఆర్గనైజేషన్)|INC (O)]] చేరారు |- |ఎన్. ఆర్. ఎం. స్వామి |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1966 ఏప్రిల్ 03 | 1972 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |జి. పి. సోమసుందరం |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1966 ఏప్రిల్ 03 | 1971 జూన్ 25 |1 |మరణం |- |కె. సుందరం |{{party name with color|Swatantra Party}} | 1966 ఏప్రిల్ 03 | 1972 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |లలిత జి రాజగోపాలన్ |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1965 జనవరి 13 | 1970 ఏప్రిల్ 02 |1 |ఉపఎన్నిక - జి. రాజగోపాలన్ మరణం |- |పి. తనులింగం |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1964 జూలై 09 | 1968 ఏప్రిల్ 02 |1 |ఉపఎన్నిక - రాజీనామా ఎం. ఎ. మాణిక్కవేలు నాయకర్ |- |టి. వి. ఆనందన్ |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1964 ఏప్రిల్ 03 | 1970 ఏప్రిల్ 02 |1 |[[ఇండియన్ నేషనల్ కాంగ్రెస్ (ఆర్గనైజేషన్)|INC (O)]] చేరారు |- |ఎస్. చంద్రశేఖర్ |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1964 ఏప్రిల్ 03 | 1970 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |జి. రాజగోపాలన్ |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1964 ఏప్రిల్ 03 |1964 నవంబరు 16 |1 |మరణం |- |ఎస్. ఎస్. వాసన్ |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1964 ఏప్రిల్ 03 |28-ఆగస్టు-1969 |1 |మరణం |- |ఎస్. S. మరిస్వామి |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1964 ఏప్రిల్ 03 | 1970 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |ఎ. కె. ఎ. అబ్దుల్ సమద్ |{{party name with color|Indian Union Muslim League}} | 1964 ఏప్రిల్ 03 | 1970 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |టి. చెంగల్వరోయన్ |{{party name with color|Indian National Congress}} |1963 ఆగస్టు 09 | 1966 ఏప్రిల్ 02 |1 |ఉపఎన్నిక - థామస్ శ్రీనివాసన్ మరణం |- |కె. సంతానం |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1962 ఏప్రిల్ 17 | 1964 ఏప్రిల్ 02 |2 |ఉపఎన్నిక - రాజీనామా బి. పరమేశ్వరన్ |- |ఎం. జె. జమాల్ మొహిదీన్ |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1962 ఏప్రిల్ 03 | 1968 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |శివషణ్ముగం పిళ్లై |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1962 ఏప్రిల్ 03 | 1968 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |కె. ఎస్. రామస్వామి |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1962 ఏప్రిల్ 03 | 1968 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |ఎం. ఎ. మాణిక్కవేలు నాయకర్ |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1962 ఏప్రిల్ 03 | 1964 ఏప్రిల్ 15 |1 |రాజీనామా చేశారు |- |[[సి.ఎన్.అన్నాదురై|సి. ఎన్. అన్నాదురై]] |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1962 ఏప్రిల్ 03 | 1967 ఫిబ్రవరి 25 |1 |మద్రాస్ లెజిస్లేటివ్ కౌన్సిల్కు ఎన్నికయ్యారు |- |మరియాదాస్ రుత్నస్వామి |{{party name with color|Swatantra Party}} | 1962 ఏప్రిల్ 03 | 1968 ఏప్రిల్ 02 |2 | |- |కె. సంతానం |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1960 ఏప్రిల్ 18 | 1962 ఏప్రిల్ 02 |1 |ఉపఎన్నిక |- |ఎన్. ఎం. అన్వర్ |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1960 ఏప్రిల్ 03 | 1966 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |కె. మాధవ మీనన్ |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1960 ఏప్రిల్ 03 | 1966 ఏప్రిల్ 02 |2 | |- |టి. ఎస్. పట్టాభిరామన్ |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1960 ఏప్రిల్ 03 | 1966 ఏప్రిల్ 02 |3 | |- |థామస్ శ్రీనివాసన్ |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1960 ఏప్రిల్ 03 | 1963 ఏప్రిల్ 17 |1 |మరణం |- |ఎన్. రామకృష్ణ అయ్యర్ |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1960 ఏప్రిల్ 03 | 1966 ఏప్రిల్ 02 |2 | |- |జి. పార్థసారథి |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1960 ఏప్రిల్ 03 | 1966 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |పి. రామమూర్తి |{{party name with color|Communist Party of India}} | 1960 ఏప్రిల్ 03 | 1966 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |ఆర్. గోపాలకృష్ణన్ |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1960 మార్చి 12 | 1964 ఏప్రిల్ 02 |1 |ఉపఎన్నిక - హెచ్. డి. రాజా మరణం |- |అబ్దుల్ రహీమ్ |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1958 ఏప్రిల్ 03 | 1962 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |అవినాశిలింగం చెట్టియార్ |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1958 ఏప్రిల్ 03 | 1964 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |ఎస్. చట్టనాథ కరాయలర్ |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1958 ఏప్రిల్ 03 | 1964 ఏప్రిల్ 02 |2 | |- |ఎన్. ఎం. లింగం |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1958 ఏప్రిల్ 03 | 1964 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |బి. పరమేశ్వరన్ |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1958 ఏప్రిల్ 03 | 1962 మార్చి 12 |1 |[[మదురాంతకం శాసనసభ నియోజకవర్గం|మదురాంతకం]] శాసనసభ సభ్యుడుగా ఎన్నికయ్యారు |- |జి. రాజగోపాలన్ |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1958 ఏప్రిల్ 03 | 1964 ఏప్రిల్ 02 |2 | |- |హెచ్. డి. రాజా |{{party name with color|Republican Party of India}} | 1958 ఏప్రిల్ 03 |1959 నవంబరు 30 |2 |మరణం |- |[[అమ్ము స్వామినాథన్]] |{{party name with color|Indian National Congress}} |1957 నవంబరు 09 | 1960 ఏప్రిల్ 02 |1 |ఉపఎన్నిక - రాజీనామా కె. ఎస్. హెగ్డే |- |ఎన్. రామకృష్ణ అయ్యర్ |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1957 ఏప్రిల్ 22 | 1960 ఏప్రిల్ 02 |1 |ఉపఎన్నిక - పార్వతి కృష్ణన్ రాజీనామా |- |టి. ఎస్. పట్టాభిరామన్ |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1957 ఏప్రిల్ 20 | 1960 ఏప్రిల్ 02 |2 |ఉపఎన్నిక - రాజీనామా పి. సుబ్బరాయన్ |- |దావూద్ అలీ మీర్జా |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1956 డిసెంబరు 11 | 1962 ఏప్రిల్ 02 |1 |ఉపఎన్నిక - |- |టి. ఎన్. రామమూర్తి |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1956 ఏప్రిల్ 03 | 1962 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |ఎస్. వెంకటరామన్ |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1956 ఏప్రిల్ 03 | 1962 ఏప్రిల్ 02 |2 | |- |[[వి. కె. కృష్ణ మేనన్|వి. కె. కృష్ణ మీనన్]] |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1956 ఏప్రిల్ 03 | 1957 మార్చి 15 |2 |[[ముంబై నార్త్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ముంబై నార్త్]] [[లోక్‌సభ]] సభ్యుడుగా ఎన్నికయ్యారు |- |వి.ఎం. ఒబైదుల్లా సాహిబ్ |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1956 ఏప్రిల్ 03 | 1958 ఫిబ్రవరి 21 |2 |మరణం |- |ఆర్కాట్ రామసామి ముదలియార్ |style="background-color: {{party color|Independent politician}}" | |[[స్వతంత్ర రాజకీయవేత్త|IND]] | 1956 ఏప్రిల్ 03 | 1962 ఏప్రిల్ 02 |2 | |- |టి. వి. కమలస్వామి |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1954 ఏప్రిల్ 03 | 1960 ఏప్రిల్ 02 |2 | |- |పి. ఎస్. రాజగోపాల్ నాయుడు |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1954 ఏప్రిల్ 03 | 1960 ఏప్రిల్ 02 |2 | |- |కె. మాధవ మీనన్ |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1954 ఏప్రిల్ 03 | 1960 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |[[కె.ఎస్.హెగ్డే|కె.ఎస్. హెగ్డే]] |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1954 ఏప్రిల్ 03 | 1957 ఆగస్టు 21 |2 |రాజీనామా చేశారు |- |పి. సుబ్బరాయన్ |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1954 ఏప్రిల్ 03 | 1957 మార్చి 04 |1 |[[తిరుచెంగోడ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|తిరుచెంగోడ్ లోక్‌సభ]] సభ్యుడుగా ఎన్నికయ్యారు |- |పార్వతి కృష్ణన్ |{{party name with color|Communist Party of India}} | 1954 ఏప్రిల్ 03 | 1957 మార్చి 12 |1 |[[కోయంబత్తూరు లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|కోయంబత్తూరు లోక్‌సభ]] సభ్యుడా ఎన్నికయ్యారు |- |వి. కె. కృష్ణ మీనన్ |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1953 మే 26 | 1956 ఏప్రిల్ 02 |1 |ఉపఎన్నిక |- |[[నీలం సంజీవ రెడ్డి]] |{{party name with color|Indian National Congress}} |1952 ఆగస్టు 22 | 1953 సెప్టెంబరు 15 |1 | |- |టి. భాస్కర్ రావు |style="background-color: {{party color|Independent politician}}" | |[[స్వతంత్ర రాజకీయవేత్త|IND]] | 1952 ఏప్రిల్ 03 | 1960 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |ఎన్. గోపాలస్వామి అయ్యంగార్ |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1952 ఏప్రిల్ 03 | 1953 ఫిబ్రవరి 10 |1 |మరణం |- |ఎస్. చట్టనాథ కరాయలర్ |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1952 ఏప్రిల్ 03 | 1958 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |జి. రాజగోపాలన్ |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1952 ఏప్రిల్ 03 | 1958 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |వి. ఎం. సురేంద్ర రామ్ |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1952 ఏప్రిల్ 03 | 1958 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |[[ఎన్. జి. రంగా]] |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1952 ఏప్రిల్ 03 | 1957 మార్చి 16 |1 |[[తెనాలి లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|తెనాలి లోక్‌సభ]] సభ్యుడుగా ఎన్నికయ్యారు |- |పైడా వెంకటనారాయణ |{{party name with color|Praja Socialist Party}} | 1952 ఏప్రిల్ 03 | 1958 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |హెచ్. డి. రాజా |{{party name with color|Republican Party of India}} | 1952 ఏప్రిల్ 03 | 1958 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |ఎం. ముహమ్మద్ ఇస్మాయిల్ |{{party name with color|Indian Union Muslim League}} | 1952 ఏప్రిల్ 03 | 1958 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |మోనా హెన్స్‌మాన్ |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1952 ఏప్రిల్ 03 | 1956 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |వి. ఎం. ఒబైదుల్లా సాహిబ్ |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1952 ఏప్రిల్ 03 | 1956 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |టి. ఎస్. పట్టాభిరామన్ |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1952 ఏప్రిల్ 03 | 1956 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |ఎస్. వెంకటరామన్ |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1952 ఏప్రిల్ 03 | 1956 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |ఎస్. శంభు ప్రసాద్ |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1952 ఏప్రిల్ 03 | 1956 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |ఆర్కాట్ రామసామి ముదలియార్ |style="background-color: {{party color|Independent politician}}" | |[[స్వతంత్ర రాజకీయవేత్త|IND]] | 1952 ఏప్రిల్ 03 | 1956 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |[[పుచ్చలపల్లి సుందరయ్య]] |{{party name with color|Communist Party of India}} | 1952 ఏప్రిల్ 03 | 1955 మార్చి 21 |1 | |- |కె. రామారావు |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1952 ఏప్రిల్ 03 | 1954 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |కె. ఎం. రహమతుల్లా |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1952 ఏప్రిల్ 03 | 1954 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |పి. ఎస్. రాజగోపాల్ నాయుడు |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1952 ఏప్రిల్ 03 | 1954 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |టి.వి. కమలస్వామి |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1952 ఏప్రిల్ 03 | 1954 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |కె. ఎస్. హెగ్డే |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1952 ఏప్రిల్ 03 | 1954 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |ఎస్. గురుస్వామి అయ్యర్ |style="background-color: {{party color|Independent politician}}" | |[[స్వతంత్ర రాజకీయవేత్త|IND]] | 1952 ఏప్రిల్ 03 | 1954 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |బి.వి. కక్కిలయ |{{party name with color|Communist Party of India}} | 1952 ఏప్రిల్ 03 | 1954 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |ఇ. కె. ఇంబిచ్చి బావ |{{party name with color|Communist Party of India}} | 1952 ఏప్రిల్ 03 | 1954 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |[[భోగరాజు పట్టాభి సీతారామయ్య|పట్టాభి సీతారామయ్య]] |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1952 ఏప్రిల్ 03 | 1952 జూలై 02 |1 | |} == ఇవి కూడా చూడండి == * [[2013 రాజ్యసభ ఎన్నికలు]] == మూలాలు == {{మూలాలజాబితా}} == వెలుపలి లంకెలు == *[http://rajyasabha.nic.in Rajya Sabha homepage hosted by the Indian government] *[https://web.archive.org/web/20090621155536/http://rajyasabha.nic.in/faq/freaq.htm Rajya Sabha FAQ page hosted by the Indian government] *[https://web.archive.org/web/20090419110344/http://www.rajyasabha.nic.in/whoswho/hindiwhoswho.htm Nominated members list] *[https://web.archive.org/web/20090419165814/http://164.100.24.167:8080/members/StatewiseList.asp State wise list] {{రాజ్యసభ}} [[వర్గం:రాజ్యసభ సభ్యుల జాబితాలు]] [[వర్గం:రాజ్యసభ సభ్యుల జాబితాలు|తమిళనాడు]] [[వర్గం:తమిళనాడు నుండి ఎన్నికైన రాజ్యసభ సభ్యులు]] [[వర్గం:తమిళనాడుకు సంబంధించిన జాబితాలు|రాజ్యసభ]] [[వర్గం:జాబితాలు]] [[వర్గం:రాజ్యసభ సభ్యులు]] [[వర్గం:తరచూ నవీకరించవలసిన వ్యాసాలు]] 4uzz9cjv6dkkupw1moam063o4s0mld6 4594899 4594891 2025-06-29T15:17:52Z యర్రా రామారావు 28161 /* ప్రస్తుత రాజ్యసభ సభ్యులు */ 4594899 wikitext text/x-wiki తమిళనాడు నుండి రాజ్యసభ ( కౌన్సిల్ ఆఫ్ స్టేట్స్) సభ్యులు, [[తమిళనాడు శాసనసభ]] సభ్యులచే ఎన్నుకుంటారు. [[రాజ్యసభ]] ఎన్నికలలో గెలిచిన అభ్యర్థులను " [[పార్లమెంటు సభ్యుడు|పార్లమెంటు సభ్యులు]]" అని పిలుస్తారు. వారు ఆరేళ్లపాటు ఆ పదవిలో ఉంటారు. కొత్త చట్టాలను రూపొందించడం లేదా [[భారతదేశం|భారతదేశంలోని]] పౌరులందరిపై ప్రభావం చూపే ప్రస్తుత చట్టాలను తొలగించడం లేదా మెరుగుపరచడం వంటి విషయాలపై [[న్యూ ఢిల్లీ|న్యూఢిల్లీ]] లోని [[నూతన పార్లమెంటు భవనం (న్యూఢిల్లీ)|సంసద్ భవన్‌లోని]] రాజ్యసభ ఛాంబర్‌లో సభ సమావేశమవుతుంది. [[తమిళనాడు]] నుంచి 18 మంది సభ్యులను ఎన్నుకునేందుకు ఎన్నికలు జరుగుతాయి.<ref name="RSat-work">{{cite web|title=Composition of Rajya Sabha - Rajya Sabha At Work|url=http://rajyasabha.nic.in/rsnew/rsat_work/chapter-2.pdf|url-status=dead|website=rajyasabha.nic.in|publisher=Rajya Sabha Secretariat, New Delhi|accessdate=28 December 2015|archiveurl=https://web.archive.org/web/20160305020442/http://rajyasabha.nic.in/rsnew/rsat_work/chapter-2.pdf|archivedate=5 March 2016}}</ref><ref>{{cite web|title=Rajya Sabha Election 2017: Here Is How Members Are Elected To Upper House|url=https://www.ndtv.com/india-news/rajya-sabha-election-2017-here-is-how-members-are-elected-to-upper-house-1734558|access-date=5 April 2021|website=NDTV.com}}</ref> == ప్రస్తుత రాజ్యసభ సభ్యులు == మూలం: డిజిటల్ సంసద్<ref>{{cite web|date=19 May 2025|title=List of Members|url=https://sansad.in/rs/members|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20250529091102/https://sansad.in/rs/members|archive-date=29 May 2025|access-date=25 May 2025|work=National Informatics Centre}}</ref> {|class="wikitable sortable" style="text-align:center;" !colspan=9|{{Party index link|Indian National Developmental Inclusive Alliance|INDIA}} (12){{pad}}{{Party index link|National Democratic Alliance|NDA}} (6) |- !colspan=9|{{Party index link|Dravida Munnetra Kazhagam|DMK}} (10){{pad}}{{Party index link|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam|AIADMK}} (4){{pad}}{{Party index link|Independent politician|IND}} (1){{pad}}{{Party index link|Indian National Congress|INC}} (1){{pad}}{{Party index link|Makkal Needhi Maiam|MNM}} (1){{pad}}{{Party index link|Tamil Maanila Congress (Moopanar)|TMC(M)}} (1) |- !rowspan=2|. !rowspan=2|పేరు !rowspan=2 colspan=2|రాజకీయ పార్టీ !rowspan=2 colspan=2|కూటమి !colspan=2|తేదీ !rowspan=2|మొత్తం పదవీ కాలాలు |- !పదవీకాలం ప్రారంభం !పదవీకాలం ముగింపు |- !1 |ఐ. ఎస్. ఇన్బదురై |[[ఆల్ ఇండియా అన్నా ద్రవిడ మున్నేట్ర కజగం]] |{{party color cell|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} |[[National Democratic Alliance|NDA]] |{{party color cell|National Democratic Alliance}} |25 జూలై 2025 |24 జూలై 2031 |1 |- !2 |ఎం. ధనపాల్ |[[ఆల్ ఇండియా అన్నా ద్రవిడ మున్నేట్ర కజగం]] |{{party color cell|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} |[[National Democratic Alliance|NDA]] |{{party color cell|National Democratic Alliance}} |25 జూలై 2025 |24 జూలై 2031 |1 |- !3 |పి. విల్సన్ |[[ద్రవిడ మున్నేట్ర కజగం]] |{{party color cell|Dravida Munnetra Kazhagam}} |[[Indian National Developmental Inclusive Alliance|INDIA]] |{{party color cell|Indian National Developmental Inclusive Alliance}} |25 జూలై 2025 |24 జూలై 2031 |2 |- !4 |[[సల్మా (రచయిత్రి)|రక్కయ్య]] |[[ద్రవిడ మున్నేట్ర కజగం]] |{{party color cell|Dravida Munnetra Kazhagam}} |[[Indian National Developmental Inclusive Alliance|INDIA]] |{{party color cell|Indian National Developmental Inclusive Alliance}} |25 జూలై 2025 |24 జూలై 2031 |1 |- !5 |ఎస్.ఆర్.శివలింగం |[[ద్రవిడ మున్నేట్ర కజగం]] |{{party color cell|Dravida Munnetra Kazhagam}} |[[Indian National Developmental Inclusive Alliance|INDIA]] |{{party color cell|Indian National Developmental Inclusive Alliance}} |25 జూలై 2025 |24 జూలై 2031 |1 |- !6 |[[కమల్ హాసన్]] |[[మక్కల్ నీది మయ్యం]] |{{party color cell|Makkal Needhi Maiam}} |[[Indian National Developmental Inclusive Alliance|INDIA]] |{{party color cell|Indian National Developmental Inclusive Alliance}} |25 జూలై 2025 |24 జూలై 2031 |1 |- !7 |సి.వీ. షణ్ముగం |[[ఆల్ ఇండియా అన్నా ద్రవిడ మున్నేట్ర కజగం]] |{{party color cell|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} |[[National Democratic Alliance|NDA]] |{{party color cell|National Democratic Alliance}} |30 జూన్ 2022 |29 జూన్ 2028 |1 |- !8 |కె.ఆర్.ఎన్. రాజేష్‌కుమార్ |[[ద్రవిడ మున్నేట్ర కజగం]] |{{party color cell|Dravida Munnetra Kazhagam}} |[[Indian National Developmental Inclusive Alliance|INDIA]] |{{party color cell|Indian National Developmental Inclusive Alliance}} |30 జూన్ 2022 |29 జూన్ 2028 |2 |- !9 |ఆర్. గిరిరాజన్ |[[ద్రవిడ మున్నేట్ర కజగం]] |{{party color cell|Dravida Munnetra Kazhagam}} |[[Indian National Developmental Inclusive Alliance|INDIA]] |{{party color cell|Indian National Developmental Inclusive Alliance}} |30 జూన్ 2022 |29 జూన్ 2028 |1 |- !10 |ఎస్. కళ్యాణసుందరం |[[ద్రవిడ మున్నేట్ర కజగం]] |{{party color cell|Dravida Munnetra Kazhagam}} |[[Indian National Developmental Inclusive Alliance|INDIA]] |{{party color cell|Indian National Developmental Inclusive Alliance}} |30 జూన్ 2022 |29 జూన్ 2028 |1 |- !11 |ఆర్. ధర్మర్ |[[స్వతంత్ర రాజకీయ నాయకులు|స్వతంత్ర]] |{{party color cell|Independent politician}} |[[National Democratic Alliance|NDA]] |{{party color cell|National Democratic Alliance}} |30 జూన్ 2022 |29 జూన్ 2028 |1 |- !12 |పి. చిదంబరం |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |{{party color cell|Indian National Congress}} |[[Indian National Developmental Inclusive Alliance|INDIA]] |{{party color cell|Indian National Developmental Inclusive Alliance}} |30 జూన్ 2022 |29 జూన్ 2028 |2 |- !13 |[[కనిమొళి ఎన్.వీ.ఎన్.సోము]] |[[ద్రవిడ మున్నేట్ర కజగం]] |{{party color cell|Dravida Munnetra Kazhagam}} |[[Indian National Developmental Inclusive Alliance|INDIA]] |{{party color cell|Indian National Developmental Inclusive Alliance}} |27 సెప్టెంబరు 2021 |2 ఏప్రిల్ 2026 |1 |- !14 |[[మునిస్వామి తంబిదురై|ఎం. తంబిదురై]] |[[ఆల్ ఇండియా అన్నా ద్రవిడ మున్నేట్ర కజగం]] |{{party color cell|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} |[[National Democratic Alliance|NDA]] |{{party color cell|National Democratic Alliance}} |3 ఏప్రిల్ 2020 |2 ఏప్రిల్ 2026 |1 |- !15 |తిరుచ్చి శివ |[[ద్రవిడ మున్నేట్ర కజగం]] |{{party color cell|Dravida Munnetra Kazhagam}} |[[Indian National Developmental Inclusive Alliance|INDIA]] |{{party color cell|Indian National Developmental Inclusive Alliance}} |3 ఏప్రిల్ 2020 |2 ఏప్రిల్ 2026 |4 |- !16 |అంతియూర్ పి. సెల్వరాసు |[[ద్రవిడ మున్నేట్ర కజగం]] |{{party color cell|Dravida Munnetra Kazhagam}} |[[Indian National Developmental Inclusive Alliance|INDIA]] |{{party color cell|Indian National Developmental Inclusive Alliance}} |3 ఏప్రిల్ 2020 |2 ఏప్రిల్ 2026 |1 |- !17 |ఎన్.ఆర్. ఎలాంగో |[[ద్రవిడ మున్నేట్ర కజగం]] |{{party color cell|Dravida Munnetra Kazhagam}} |[[Indian National Developmental Inclusive Alliance|INDIA]] |{{party color cell|Indian National Developmental Inclusive Alliance}} |3 ఏప్రిల్ 2020 |2 ఏప్రిల్ 2026 |1 |- !18 |జి. కె. వాసన్ |[[తమిళ మానిల కాంగ్రెస్|తమిళ మానిలా కాంగ్రెస్]] |{{party color cell|Tamil Maanila Congress (Moopanar)}} |[[National Democratic Alliance|NDA]] |{{party color cell|National Democratic Alliance}} |3 ఏప్రిల్ 2020 |2 ఏప్రిల్ 2026 |3 |} == రాజ్యసభ సభ్యులందరి కాలక్రమ జాబితా == ఇది తమిళనాడు నుండి మాజీ రాజ్యసభ సభ్యుల పదవీకాలం వారీగా జాబితా, సభ్యుని ఎన్నిక చివరి తేదీ నాటికి కాలక్రమానుసారంగా ఏర్పాటు చేయబడింది. === తమిళనాడు === {|class="wikitable sortable" style="width:100%; text-align:center" !rowspan=2|పేరు !rowspan=2 colspan=2|రాజకీయ పార్టీ !colspan=2|తేది !rowspan=2|పదవీ పర్యాయాలు !rowspan=2|సెలవు తేదీ/కారణం |- !పదవి ప్రారంభం !పదవీ విరమణ |- |style="background:#DBD7D2;"|ఐ. ఎస్. ఇన్బాదురై |{{party color cell|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} |style="background:#DBD7D2;"|AIADMK |style="background:#DBD7D2;"|2025 జులై 25 |style="background:#DBD7D2;"|2031 జులై 24 |style="background:#DBD7D2;"|1 |style="background:#DBD7D2;"|పదవిలో ఉన్నారు |- |style="background:#DBD7D2;"|ఎం. ధనపాల్ |{{party color cell|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} |style="background:#DBD7D2;"|AIADMK |style="background:#DBD7D2;"|2025 జులై 25 |style="background:#DBD7D2;"|2031 జులై 24 |style="background:#DBD7D2;"|1 |style="background:#DBD7D2;"|పదవిలో ఉన్నారు |- |style="background:#DBD7D2;"|పి. విల్సన్ |{{party color cell|Dravida Munnetra Kazhagam}} |style="background:#DBD7D2;"|DMK |style="background:#DBD7D2;"|2025 జులై 25 |style="background:#DBD7D2;"|2031 జులై 24 |style="background:#DBD7D2;"|2 |style="background:#DBD7D2;"|పదవిలో ఉన్నారు |- |style="background:#DBD7D2;"|[[సల్మా (రచయిత్రి)|రక్కియ్య]] |{{party color cell|Dravida Munnetra Kazhagam}} |style="background:#DBD7D2;"|DMK |style="background:#DBD7D2;"|2025 జులై 25 |style="background:#DBD7D2;"|2031 జులై 24 |style="background:#DBD7D2;"|1 |style="background:#DBD7D2;"|పదవిలో ఉన్నారు |- |style="background:#DBD7D2;"|ఎస్. ఆర్. శివలింగం |{{party color cell|Dravida Munnetra Kazhagam}} |style="background:#DBD7D2;"|DMK |style="background:#DBD7D2;"|2025 జులై 25 |style="background:#DBD7D2;"|2031 జులై 24 |style="background:#DBD7D2;"|1 |style="background:#DBD7D2;"|పదవిలో ఉన్నారు |- |style="background:#DBD7D2;"|[[కమల్ హాసన్]] |{{party color cell|Makkal Needhi Maiam}} |style="background:#DBD7D2;"|MNM |style="background:#DBD7D2;"|2025 జులై 25 |style="background:#DBD7D2;"|2031 జులై 24 |style="background:#DBD7D2;"|1 |style="background:#DBD7D2;"|పదవిలో ఉన్నారు |- |style="background:#DBD7D2;"|సి.వి. షణ్ముగం |{{party color cell|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} |style="background:#DBD7D2;"|AIADMK |style="background:#DBD7D2;"|30 జూన్ 2022 |style="background:#DBD7D2;"|29 జూన్ 2028 |style="background:#DBD7D2;"|1 |style="background:#DBD7D2;"|పదవిలో ఉన్నారు |- |style="background:#DBD7D2;"|ఆర్. ధర్మర్ |{{party color cell|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} |style="background:#DBD7D2;"|AIADMK |style="background:#DBD7D2;"|30 జూన్ 2022 |style="background:#DBD7D2;"|29 జూన్ 2028 |style="background:#DBD7D2;"|1 |style="background:#DBD7D2;"|పదవిలో ఉన్నారు |- |style="background:#DBD7D2;"|కె.ఆర్.ఎన్. రాజేష్‌కుమార్ |{{party color cell|Dravida Munnetra Kazhagam}} |style="background:#DBD7D2;"|DMK |style="background:#DBD7D2;"|30 జూన్ 2022 |style="background:#DBD7D2;"|29 జూన్ 2028 |style="background:#DBD7D2;"|2 |style="background:#DBD7D2;"|పదవిలో ఉన్నారు |- |style="background:#DBD7D2;"|ఆర్. గిరిరాజన్ |{{party color cell|Dravida Munnetra Kazhagam}} |style="background:#DBD7D2;"|DMK |style="background:#DBD7D2;"|30 జూన్ 2022 |style="background:#DBD7D2;"|29 జూన్ 2028 |style="background:#DBD7D2;"|1 |style="background:#DBD7D2;"|పదవిలో ఉన్నారు |- |style="background:#DBD7D2;"|ఎస్. కళ్యాణసుందరం |{{party color cell|Dravida Munnetra Kazhagam}} |style="background:#DBD7D2;"|DMK |style="background:#DBD7D2;"|30 జూన్ 2022 |style="background:#DBD7D2;"|29 జూన్ 2028 |style="background:#DBD7D2;"|1 |style="background:#DBD7D2;"|పదవిలో ఉన్నారు |- |style="background:#DBD7D2;"|[[పి. చిదంబరం]] |{{party color cell|Indian National Congress}} |style="background:#DBD7D2;"|[[Indian National Congress|INC]] |style="background:#DBD7D2;"|30 జూన్ 2022 |style="background:#DBD7D2;"|29 జూన్ 2028 |style="background:#DBD7D2;"|2 |style="background:#DBD7D2;"|పదవిలో ఉన్నారు |- |కె. ఆర్. ఎన్. రాజేష్‌కుమార్ |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} | 2022 జూన్ 30 | 2028 జూన్ 29 |2 | |- |style="background:#DBD7D2;"|[[కనిమొళి ఎన్.వీ.ఎన్.సోము]] |{{party color cell|Dravida Munnetra Kazhagam}} |style="background:#DBD7D2;"|DMK |style="background:#DBD7D2;"|2021 సెప్టెంబరు 27 |style="background:#DBD7D2;"|2026 ఏప్రిల్ 02 |style="background:#DBD7D2;"|1 |style="background:#DBD7D2;"|''పదవిలో ఉన్నారు'' |- |ఎం. ఎం. అబ్దుల్లా |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} | 2021 సెప్టెంబరు 06 |2025 జూలై 24 |1 |ఉపఎన్నిక - మరణం ఎ. మహమ్మద్జాన్ |- |కె. పి. మునుసామి |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} | 2020 ఏప్రిల్ 03 | 2021 మే 07 |1 |[[వేప్పనహళ్లి శాసనసభ నియోజకవర్గం|వేప్పనహళ్లి]] శాసనసభ సభ్యుడుగా ఎన్నికయ్యారు |- |style="background:#DBD7D2;"|[[మునిస్వామి తంబిదురై|ఎం. తంబిదురై]] |{{party color cell|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} |style="background:#DBD7D2;"|AIADMK |style="background:#DBD7D2;"|2020 ఏప్రిల్ 03 |style="background:#DBD7D2;"|2026 ఏప్రిల్ 02 |style="background:#DBD7D2;"|1 |style="background:#DBD7D2;"|''పదవిలో ఉన్నారు'' |- |style="background:#DBD7D2;"|తిరుచ్చి శివ |{{party color cell|Dravida Munnetra Kazhagam}} |style="background:#DBD7D2;"|DMK |style="background:#DBD7D2;"|2020 ఏప్రిల్ 03 |style="background:#DBD7D2;"|2026 ఏప్రిల్ 02 |style="background:#DBD7D2;"|4 |style="background:#DBD7D2;"|''పదవిలో ఉన్నారు'' |- |style="background:#DBD7D2;"|పి. సెల్వరాజ్ |{{party color cell|Dravida Munnetra Kazhagam}} |style="background:#DBD7D2;"|DMK |style="background:#DBD7D2;"|2020 ఏప్రిల్ 03 |style="background:#DBD7D2;"|2026 ఏప్రిల్ 02 |style="background:#DBD7D2;"|1 |style="background:#DBD7D2;"|''పదవిలో ఉన్నారు'' |- |style="background:#DBD7D2;"|ఎన్. ఆర్. ఎలాంగో |{{party color cell|Dravida Munnetra Kazhagam}} |style="background:#DBD7D2;"|DMK |style="background:#DBD7D2;"|2020 ఏప్రిల్ 03 |style="background:#DBD7D2;"|2026 ఏప్రిల్ 02 |style="background:#DBD7D2;"|1 |style="background:#DBD7D2;"|''పదవిలో ఉన్నారు'' |- |style="background:#DBD7D2;"|జి. కె. వాసన్ |{{party color cell|Tamil Maanila Congress (Moopanar)}} |style="background:#DBD7D2;"|TMC(M) |style="background:#DBD7D2;"|2020 ఏప్రిల్ 03 |style="background:#DBD7D2;"|2026 ఏప్రిల్ 02 |style="background:#DBD7D2;"|3 |style="background:#DBD7D2;"|''పదవిలో ఉన్నారు'' |- |ఎ. మహమ్మద్జాన్ |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} |2019 జూలై 25 | 2021 మార్చి 23 |1 |మరణం |- |ఎన్. చంద్రశేఖరన్ |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} |2019 జూలై 25 |2025 జూలై 24 |1 | |- |అన్బుమణి రామదాస్ |{{party name with color|Pattali Makkal Katchi}} |2019 జూలై 25 |2025 జూలై 24 |2 | |- |ఎం. షణ్ముగం |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} |2019 జూలై 25 |2025 జూలై 24 |1 | |- |పి. విల్సన్ |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} |2019 జూలై 25 |2025 జూలై 24 |1 | |- |వైకో |{{party name with color|Marumalarchi Dravida Munnetra Kazhagam}} |2019 జూలై 25 |2025 జూలై 24 |4 | |- |ఎ. నవనీతకృష్ణన్ |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} | 2016 జూన్ 30 | 2022 జూన్ 29 |2 | |- |ఎస్. ఆర్. బాలసుబ్రమణియన్ |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} | 2016 జూన్ 30 | 2022 జూన్ 29 |1 | |- |ఎ. విజయకుమార్ |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} | 2016 జూన్ 30 | 2022 జూన్ 29 |1 | |- |ఆర్. వైతిలింగం |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} | 2016 జూన్ 30 | 2021 మే 07 |1 |ఒరత్తనాడ్ శాసనసభ సభ్యుడుగా ఎన్నికయ్యారు |- |ఆర్. ఎస్. భారతి |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} | 2016 జూన్ 30 | 2022 జూన్ 29 |1 | |- |టి. కె. ఎస్. ఇలంగోవన్ |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} | 2016 జూన్ 30 | 2022 జూన్ 29 |1 | |- |ఎ. నవనీతకృష్ణన్ |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} | 2014 జూన్ 26 | 2016 జూన్ 29 |1 |ఉపఎన్నిక - అనర్హత టి. ఎం. సెల్వగణపతి |- |ఎస్. ముత్తుకరుప్పన్ |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} | 2014 ఏప్రిల్ 03 | 2020 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |విజిలా సత్యానంద్ |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} | 2014 ఏప్రిల్ 03 | 2020 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |కె. సెల్వరాజ్ |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} | 2014 ఏప్రిల్ 03 | 2020 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |శశికళ పుష్ప |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} | 2014 ఏప్రిల్ 03 | 2020 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |తిరుచ్చి శివ |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} | 2014 ఏప్రిల్ 03 | 2020 ఏప్రిల్ 02 |3 | |- |టి. కె. రంగరాజన్ | style="background-color: {{party color|Communist Party of India (Marxist)}}" | |[[కమ్యూనిస్టు పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (మార్కిస్టు)|CPM]]) | 2014 ఏప్రిల్ 03 | 2020 ఏప్రిల్ 02 |2 | |- |కె. ఆర్. అర్జునన్ |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} |2013 జూలై 25 | 2019 జూలై 24 |1 | |- |ఆర్. లక్ష్మణన్ |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} |2013 జూలై 25 | 2019 జూలై 24 |1 | |- |వి. మైత్రేయన్ |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} |2013 జూలై 25 | 2019 జూలై 24 |3 | |- |టి. రత్నవేల్ |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} |2013 జూలై 25 | 2019 జూలై 24 |1 | |- |[[కనిమొళి]] |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} |2013 జూలై 25 | 2019 మే 23 |2 |[[తూత్తుక్కుడి లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|తూత్తుక్కుడి లోక్‌సభ]] సభ్యుడుగా ఎన్నికయ్యారు |- |[[డి. రాజా]] |{{party name with color|Communist Party of India}} |2013 జూలై 25 |2019 జూలై 24 |2 | |- |ఎ. డబ్ల్యు. రబీ బెర్నార్డ్ |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} |2011 జూలై 19 | 2016 జూన్ 29 |1 |ఉపఎన్నిక - రాజీనామా కె వి. రామలింగం |- |కె. పి. రామలింగం |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} | 2010 జూన్ 30 | 2016 జూన్ 29 |1 | |- |టి. ఎం. సెల్వగణపతి |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} | 2010 జూన్ 30 | 2014 ఏప్రిల్ 17 |1 | అనర్హులు |- |ఎస్. తంగవేలు |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} | 2010 జూన్ 30 | 2016 జూన్ 29 |1 | |- |సుదర్శన నాచ్చియప్పన్ |{{party name with color|Indian National Congress}} | 2010 జూన్ 30 | 2016 జూన్ 29 |2 | |- |పాల్ మనోజ్ పాండియన్ |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} | 2010 జూన్ 30 | 2016 జూన్ 29 |1 | |- |కె. వి. రామలింగం |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} | 2010 జూన్ 30 | 2011 మే 20 |1 |ఈరోడ్ పశ్చిమ శాసనసభకు ఎన్నికయ్యారు |- |ఎస్. అమీర్ అలీ జిన్నా |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} | 2008 ఏప్రిల్ 03 | 2014 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |[[వాసంతి స్టాన్లీ]] |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} | 2008 ఏప్రిల్ 03 | 2014 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |జి. కె. వాసన్ |{{party name with color|Indian National Congress}} | 2008 ఏప్రిల్ 03 | 2014 ఏప్రిల్ 02 |2 | |- |జయంతీ నటరాజన్ |{{party name with color|Indian National Congress}} | 2008 ఏప్రిల్ 03 | 2014 ఏప్రిల్ 02 |4 | |- |టి. కె. రంగరాజన్ | style="background-color: {{party color|Communist Party of India (Marxist)}}" | |[[కమ్యూనిస్టు పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (మార్కిస్టు)|CPM]] | 2008 ఏప్రిల్ 03 | 2014 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |ఎన్. బాలగంగ |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} | 2008 ఏప్రిల్ 03 | 2014 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |[[కనిమొళి]] |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} |2007 జూలై 25 |2013 జూలై 25 |1 | |- |తిరుచ్చి శివ |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} |2007 జూలై 25 |2013 జూలై 25 |2 | |- |బి.ఎస్. జ్ఞానదేశికన్ |{{party name with color|Indian National Congress}} |2007 జూలై 25 |2013 జూలై 25 |2 | |- |[[డి. రాజా]] |{{party name with color|Communist Party of India}} |2007 జూలై 25 |2013 జూలై 25 |1 | |- |ఎ. ఇళవరసన్ |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} |2007 జూలై 25 |2013 జూలై 25 |1 | |- |వి. మైత్రేయన్ |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} |2007 జూలై 25 |2013 జూలై 25 |2 | |- |కె. పి. కె. కుమరన్ |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} |2006 జూలై 11 |2007 జూలై 24 |1 |ఉపఎన్నిక - రాజీనామా ఆర్. శరత్‌కుమార్ |- |ఎస్. అన్బళగన్ |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} | 2004 జూన్ 30 | 2010 జూన్ 29 |1 | |- |టి. టి. వి. దినకరన్ |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} | 2004 జూన్ 30 | 2010 జూన్ 29 |1 | |- |ఎన్. ఆర్. గోవిందరాజర్ |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} | 2004 జూన్ 30 | 2010 జూన్ 29 |1 | |- |కె. మలైసామి |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} | 2004 జూన్ 30 | 2010 జూన్ 29 |1 | |- |అన్బుమణి రామదాస్ |{{party name with color|Pattali Makkal Katchi}} | 2004 జూన్ 30 | 2010 జూన్ 29 |1 | |- |సుదర్శన నాచ్చియప్పన్ |{{party name with color|Indian National Congress}} | 2004 జూన్ 30 | 2010 జూన్ 29 |1 | |- |ఎన్. జోతి |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} | 2002 ఏప్రిల్ 03 | 2008 మార్చి 27 |1 |రాజీనామా చేశారు |- |ఎస్. పి. ఎం. సయ్యద్ ఖాన్ |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} | 2002 ఏప్రిల్ 03 | 2008 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |సి. పెరుమాళ్ |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} | 2002 ఏప్రిల్ 03 | 2008 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |తంగ తమిళ్ సెల్వన్ |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} | 2002 ఏప్రిల్ 03 | 2008 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |ఆర్. షుణ్ముగసుందరం |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} | 2002 ఏప్రిల్ 03 | 2008 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |జి. కె. వాసన్ |{{party name with color|Indian National Congress}} | 2002 ఏప్రిల్ 03 | 2008 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |వి. మైత్రేయన్ |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} | 2002 జనవరి 15 | 2004 జూన్ 29 |1 |ఉపఎన్నిక - మరణం జి. కె. మూపనార్ |- |ఎస్. ఎస్. చంద్రన్ |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} |2001 జూలై 25 |2007 జూలై 24 |1 | |- |ఎస్. జి. ఇందిర |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} |2001 జూలై 25 |2007 జూలై 24 |1 | |- |ఆర్. కామరాజ్ |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} |2001 జూలై 25 |2007 జూలై 24 |1 | |- |పి. జి. నారాయణన్ |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} |2001 జూలై 25 |2007 జూలై 24 |1 | |- |ఆర్. శరత్‌కుమార్ |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} |2001 జూలై 25 | 2006 మే 31 |1 |రాజీనామా చేశారు |- |బి.ఎస్. జ్ఞానదేశికన్ |{{party name with color|Indian National Congress}} |2001 జూలై 25 |2007 జూలై 24 |1 | |- |తిరుచ్చి శివ |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} | 2000 జనవరి 14 | 2002 ఏప్రిల్ 02 |1 |ఉపఎన్నిక - మరణం ఆర్. కె. కుమార్ |- |కా. రా. సుబ్బియన్ |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} | 2000 జనవరి 14 | 2002 ఏప్రిల్ 02 |1 |ఉపఎన్నిక - టి. ఎం. వెంకటాచలం మరణం |- |ఎస్. అగ్నిరాజ్ |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1998 జూన్ 30 | 2004 జూన్ 29 |1 | |- |ఎం. ఎ. కాదర్ |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1998 జూన్ 30 | 2004 జూన్ 29 |1 | |- |ఎం. శంకరలింగం |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1998 జూన్ 30 | 2004 జూన్ 29 |1 | |- |ఎస్. శివసుబ్రమణియన్ |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1998 జూన్ 30 | 2004 జూన్ 29 |1 | |- |విడుతలై విరుంబి |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1998 జూన్ 30 | 2004 జూన్ 29 |3 | |- |[[జి కె మూపనర్|జి. కె. మూపనార్]] |{{party name with color|Tamil Maanila Congress}} | 1998 జూన్ 30 |30-ఆగస్టు-2001 |4 |మరణం |- |ఎస్. పీటర్ ఆల్ఫోన్స్ |{{party name with color|Tamil Maanila Congress}} | 1997 అక్టోబరు 10 | 2002 ఏప్రిల్ 02 |2 |ఉపఎన్నిక - స్వయంగా రాజీనామా |- |[[జయంతి నటరాజన్|జయంతీ నటరాజన్]] |{{party name with color|Tamil Maanila Congress}} | 1997 అక్టోబరు 10 |2001 జూలై 24 |3 |ఉపఎన్నిక - రాజీనామా జి. కె. మూపనార్ |- |ఎన్. అబ్దుల్ ఖాదర్ |{{party name with color|Tamil Maanila Congress}} | 1997 అక్టోబరు 10 | 1998 జూన్ 29 |1 |ఉపఎన్నిక - జయంతీ నటరాజన్ రాజీనామా |- |వి. పి. దురైసామి |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} |1996 నవంబరు 26 |2001 జూలై 24 |2 |ఉపఎన్నిక - స్వయంగా రాజీనామా |- |ఆర్. కె. కుమార్ |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1996 ఏప్రిల్ 03 | 1999 అక్టోబరు 03 |1 |మరణం |- |ఎస్. నిరైకులతన్ |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1996 ఏప్రిల్ 03 | 2002 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |టి. ఎం. వెంకటాచలం |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1996 ఏప్రిల్ 03 | 1999 డిసెంబరు 02 |1 |మరణం |- |పి. సౌందరరాజన్ |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1996 ఏప్రిల్ 03 | 2002 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |తలవాయి ఎన్. సుందరం |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1996 ఏప్రిల్ 03 | 2001 మే 18 |1 |కన్నియాకుమారి శాసనసభ్యుడుగా ఎన్నికయ్యారు |- |ఎస్. పీటర్ ఆల్ఫోన్స్ |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1996 ఏప్రిల్ 03 | 1997 సెప్టెంబరు 09 |1 |రాజీనామా చేశారు |- |ఒ. ఎస్. మణియన్ |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} |1995 జూలై 25 |2001 జూలై 24 |1 | |- |ఎన్. రాజేంద్రన్ |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} |1995 జూలై 25 |2001 జూలై 24 |1 | |- |ఆర్. మార్గబంధు |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} |1995 జూలై 25 |2001 జూలై 24 |1 | |- |డి. మస్తాన్ |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} |1995 జూలై 25 |2001 జూలై 24 |1 | |- |వి. పి. దురైసామి |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} |1995 జూలై 25 | 1996 అక్టోబరు 10 |1 |రాజీనామా చేశారు |- |జి. కె. మూపనార్ |{{party name with color|Indian National Congress}} |1995 జూలై 25 | 1997 సెప్టెంబరు 09 |3 | |- |ఎస్. ఆస్టిన్ |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1992 జూన్ 30 | 1998 జూన్ 29 |1 | |- |వి. వి. రాజన్ చెల్లప్ప |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1992 జూన్ 30 | 1998 జూన్ 29 |1 | |- |ఎస్. ముత్తు మణి |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1992 జూన్ 30 | 1998 జూన్ 29 |1 | |- |ఎన్. తంగరాజ్ పాండియన్ |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1992 జూన్ 30 | 1998 జూన్ 29 |1 | |- |జి. స్వామినాథన్ |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1992 జూన్ 30 | 1998 జూన్ 29 |2 | |- |జయంతీ నటరాజన్ |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1992 జూన్ 30 | 1997 సెప్టెంబరు 09 |2 |రాజీనామా చేశారు |- |మీసా ఆర్. గణేశన్ |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1990 ఏప్రిల్ 03 | 1996 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |టి. కిరుట్టినన్ |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1990 ఏప్రిల్ 03 | 1996 ఏప్రిల్ 02 |2 | |- |టి. ఎ. మహమ్మద్ సఖీ |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1990 ఏప్రిల్ 03 | 1996 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |వైకో |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1990 ఏప్రిల్ 03 | 1996 ఏప్రిల్ 02 |3 | |- |కె. కె. వీరప్పన్ |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1990 ఏప్రిల్ 03 | 1996 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |ఎస్. మాధవన్ |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1990 ఏప్రిల్ 03 | 1996 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |[[మురసోలి మారన్]] |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} |1989 జూలై 25 |1995 జూలై 24 |3 | |- |జె. ఎస్. రాజు |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} |1989 జూలై 25 |1995 జూలై 24 |1 | |- |జి. వెంకట్రామన్ |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} |1989 జూలై 25 |1995 జూలై 24 |1 | |- |విడుతలై విరుంబి |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} |1989 జూలై 25 |1995 జూలై 24 |2 | |- |ఎస్. కె. టి. రామచంద్రన్ |{{party name with color|Indian National Congress}} |1989 జూలై 25 |1995 జూలై 24 |1 | |- |ఎ. నల్లశివన్ |{{party name with color|Communist Party of India}} |1989 జూలై 25 |1995 జూలై 24 |1 | |- |టి. కిరుత్తినన్ |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1989 మార్చి 15 | 1990 ఏప్రిల్ 02 |1 |ఉపఎన్నిక - రాజీనామా జె. జయలలిత |- |విడుతలై విరుంబి |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1989 మార్చి 15 | 1989 జూలై 24 |1 |ఉపఎన్నిక - రాజీనామా జి. కె. మూపనార్ |- |ఆర్. టి. గోపాలన్ |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1986 జూన్ 30 | 1992 జూన్ 29 |1 | |- |ఎం. విన్సెంట్ |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1986 జూన్ 30 | 1992 జూన్ 29 |1 | |- |జి. స్వామినాథన్ |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1986 జూన్ 30 | 1992 జూన్ 29 |1 | |- |ఎం. పళనియాండి |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1986 జూన్ 30 | 1992 జూన్ 29 |1 | |- |జయంతీ నటరాజన్ |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1986 జూన్ 30 | 1992 జూన్ 29 |1 | |- |టి. ఆర్. బాలు |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1986 జూన్ 30 | 1992 జూన్ 29 |1 | |- |[[జె. జయలలిత]] |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1984 ఏప్రిల్ 03 | 1989 జనవరి 28 |1 |[[బోడినాయకనూరు శాసనసభ నియోజకవర్గం|బోడినాయకనూర్]] శాసనసభ్యుడుగా ఎన్నికయ్యారు |- |వలంపురి జాన్ |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1984 ఏప్రిల్ 03 | 1990 ఏప్రిల్ 02 |2 | |- |ఎన్. రాజాంగం |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1984 ఏప్రిల్ 03 | 1990 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |వి. రామనాథన్ |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1984 ఏప్రిల్ 03 | 1990 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |కె.వి. తంగబాలు |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1984 ఏప్రిల్ 03 | 1990 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |వైకో |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1984 ఏప్రిల్ 03 | 1990 ఏప్రిల్ 02 |2 | |- |అలాది అరుణ |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1983 జూలై 25 | 1989 జూలై 24 |1 | |- |ఎం. కథర్ష |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1983 జూలై 25 | 1989 జూలై 24 |2 | |- |జి. వరదరాజ్ |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1983 జూలై 25 | 1989 జూలై 24 |1 | |- |యుగం. సాంబశివం |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1983 జూలై 25 | 1989 జూలై 24 |1 | |- |[[జి కె మూపనర్|జి. కె. మూపనార్]] |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1983 జూలై 25 | 1989 ఫిబ్రవరి 02 |2 |[[పాపనాశం శాసనసభ నియోజకవర్గం|పాపనాశం]] శాసనసభ్యుడుగా ఎన్నికయ్యారు |- |[[మురసోలి మారన్]] |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1983 జూలై 25 | 1989 జూలై 24 |2 | |- |ఆర్. మోహనరంగం |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1983 ఫిబ్రవరి 11 | 1986 జూన్ 29 |2 |ఉపఎన్నిక - ఆర్. మోహనరంగంపై అనర్హత |- |పి. అన్బళగన్ |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1980 జూలై 28 | 1984 ఏప్రిల్ 02 |1 |ఉపఎన్నిక - రాజీనామా వి. వి. స్వామినాథన్ |- |డి. హీరాచంద్ |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1980 జూన్ 30 | 1986 జూన్ 29 |1 | |- |ఆర్. రామకృష్ణన్ |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1980 జూన్ 30 | 1986 జూన్ 29 |1 | |- |ఆర్. మోహనరంగం |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1980 జూన్ 30 | 1982 సెప్టెంబరు 08 |1 | అనర్హులు |- |ఎం.ఎస్. రామచంద్రన్ |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1980 జూన్ 30 | 1986 జూన్ 29 |1 | |- |ఎల్. గణేశన్ |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1980 జూన్ 30 | 1986 ఏప్రిల్ 10 |1 |రాజీనామా చేశారు |- |ఎం. కళ్యాణసుందరం |{{party name with color|Communist Party of India}} | 1980 జూన్ 30 | 1986 జూన్ 29 |1 | |- |సత్యవాణి ముత్తు |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1978 ఏప్రిల్ 03 | 1984 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |వి. వి. స్వామినాథన్ |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1978 ఏప్రిల్ 03 | 1980 జూన్ 19 |2 |[[భువనగిరి శాసనసభ నియోజకవర్గం (తెలంగాణ)|భువనగిరి]] శాసనసభ్యుడుగా ఎన్నికయ్యారు |- |ఎం. మోసెస్ |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1978 ఏప్రిల్ 03 | 1984 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |వి. వెంక |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1978 ఏప్రిల్ 03 | 1984 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |వైకో |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1978 ఏప్రిల్ 03 | 1984 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |ఎరా సెజియన్ |{{party name with color|Janata Party}} | 1978 ఏప్రిల్ 03 | 1984 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |ఎ. పి.జనార్ధనం |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1977 జూలై 25 | 1983 జూలై 24 |1 | |- |యు. ఆర్. కృష్ణన్ |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1977 జూలై 25 | 1983 జూలై 24 |1 | |- |నూర్జెహాన్ రజాక్ |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1977 జూలై 25 | 1983 జూలై 24 |1 | |- |జి. కె. మూపనార్ |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1977 జూలై 25 | 1983 జూలై 24 |1 | |- |[[మురసోలి మారన్]] |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1977 జూలై 25 | 1983 జూలై 24 |1 | |- |పి. రామమూర్తి | style="background-color: {{party color|Communist Party of India (Marxist)}}" | |[[కమ్యూనిస్టు పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (మార్కిస్టు)|CPM]] | 1977 జూలై 25 | 1983 జూలై 24 |2 | |- |ఇ. ఆర్. కృష్ణన్ |{{party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1977 జూలై 18 | 1980 ఏప్రిల్ 02 |1 |ఉపఎన్నిక - వలంపురి జాన్ అనర్హత |- |ఎం. కథర్ష |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1974 ఏప్రిల్ 03 | 1980 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |సి. డి. నటరాజన్ |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1974 ఏప్రిల్ 03 | 1980 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |[[జి. లక్ష్మణన్]] |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1974 ఏప్రిల్ 03 | 1980 జనవరి 08 |1 |[[చెన్నై నార్త్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|చెన్నై ఉత్తర]] [[లోక్‌సభ]] సభ్యుడుగా ఎన్నికయ్యారు |- |ఎస్. ఎ. ఖాజా మొహిదీన్ |{{party name with color|Indian Union Muslim League}} | 1974 ఏప్రిల్ 03 | 1980 ఏప్రిల్ 02 |2 | |- |వలంపురి జాన్ |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1974 ఏప్రిల్ 03 | 1974 అక్టోబరు 14 |1 | అనర్హులు |- |ఎస్. రంగనాథన్ |style="background-color: {{party color|Independent politician}}" | |[[స్వతంత్రపురం|IND]] | 1974 ఏప్రిల్ 03 | 1980 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |ఎం. ఎస్. అబ్దుల్ ఖాదర్ |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1972 ఏప్రిల్ 03 | 1978 ఏప్రిల్ 02 |1 |అన్నాడీఎంకేలో చేరారు |- |ఎం. సి. బాలన్ |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1972 ఏప్రిల్ 03 | 1978 ఏప్రిల్ 02 |1 |అన్నాడీఎంకేలో చేరారు |- |కె. ఎ. కృష్ణస్వామి |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1972 ఏప్రిల్ 03 | 1978 ఏప్రిల్ 02 |1 |అన్నాడీఎంకేలో చేరారు |- |వి. వి. స్వామినాథన్ |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1972 ఏప్రిల్ 03 | 1978 ఏప్రిల్ 02 |1 |అన్నాడీఎంకేలో చేరారు |- |ఎం. కమలనాథన్ |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1972 ఏప్రిల్ 03 | 1978 ఏప్రిల్ 02 |2 | |- |ఎ. కె. రెఫాయే |{{party name with color|Indian Union Muslim League}} | 1972 ఏప్రిల్ 03 | 1978 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |ఎం. కమలనాథన్ |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1971 జూలై 29 | 1972 ఏప్రిల్ 02 |1 |ఉపఎన్నిక - జి పి. సోమసుందరం మరణం |- |టి. కె. శ్రీనివాసన్ |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1970 ఏప్రిల్ 03 | 1976 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |ఎస్. ఎస్. రాజేంద్రన్ |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1970 ఏప్రిల్ 03 | 1976 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |ఎస్. S. మరిస్వామి |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1970 ఏప్రిల్ 03 | 1976 ఏప్రిల్ 02 |2 | |- |కంచి కళ్యాణసుందరం |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1970 ఏప్రిల్ 03 | 1976 ఏప్రిల్ 02 |2 | |- |టి. వి. ఆనందన్ |{{party name with color|Indian National Congress (Organisation)}} | 1970 ఏప్రిల్ 03 | 1976 ఏప్రిల్ 02 |2 | |- |ఎ. కె. ఎ. అబ్దుల్ సమద్ |{{party name with color|Indian Union Muslim League}} | 1970 ఏప్రిల్ 03 | 1976 ఏప్రిల్ 02 |2 | |- |కంచి కళ్యాణసుందరం |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1969 సెప్టెంబరు 23 | 1970 ఏప్రిల్ 02 |1 |ఉపఎన్నిక - ఎస్. ఎస్. వాసన్ మరణం |} === మద్రాసు రాష్ట్రం === {| class="wikitable sortable" !పేరు ! colspan="2" |పార్టీ !పదవీకాలం ప్రారంభం !పదవీకాలం ముగింపు !పర్యాయాలు !గమనికలు |- |జి. ఎ. అప్పన్ |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1968 ఏప్రిల్ 03 | 1974 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |తిల్లై విల్లలన్ |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1968 ఏప్రిల్ 03 | 1974 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |కె. ఎస్. రామస్వామి |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1968 ఏప్రిల్ 03 | 1974 ఏప్రిల్ 02 |2 | |- |ఎం. ఆర్. వెంకటరామన్ | style="background-color: {{party color|Communist Party of India (Marxist)}}" | |[[కమ్యూనిస్టు పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (మార్కిస్టు)|CPM]] | 1968 ఏప్రిల్ 03 | 1974 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |మరియాదాస్ రుత్నస్వామి |{{party name with color|Swatantra Party}} | 1968 ఏప్రిల్ 03 | 1974 ఏప్రిల్ 02 |2 | |- |ఎస్. ఎ. ఖాజా మొహిదీన్ |{{party name with color|Indian Union Muslim League}} | 1968 ఏప్రిల్ 03 | 1974 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |వి. వి. రామసామి |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1967 మార్చి 20 | 1968 ఏప్రిల్ 02 |1 |ఉపఎన్నిక - రాజీనామా సి. ఎన్. అన్నాదురై |- |టి. చెంగల్వరోయన్ |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1966 ఏప్రిల్ 03 | 1972 ఏప్రిల్ 02 |2 |[[ఇండియన్ నేషనల్ కాంగ్రెస్ (ఆర్గనైజేషన్)|INC (O)]] చేరారు |- |ఎన్. రామకృష్ణ అయ్యర్ |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1966 ఏప్రిల్ 03 | 1972 ఏప్రిల్ 02 |3 | |- |ఆర్. టి.పార్థసారథి |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1966 ఏప్రిల్ 03 | 1972 ఏప్రిల్ 02 |1 |[[ఇండియన్ నేషనల్ కాంగ్రెస్ (ఆర్గనైజేషన్)|INC (O)]] చేరారు |- |ఎన్. ఆర్. ఎం. స్వామి |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1966 ఏప్రిల్ 03 | 1972 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |జి. పి. సోమసుందరం |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1966 ఏప్రిల్ 03 | 1971 జూన్ 25 |1 |మరణం |- |కె. సుందరం |{{party name with color|Swatantra Party}} | 1966 ఏప్రిల్ 03 | 1972 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |లలిత జి రాజగోపాలన్ |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1965 జనవరి 13 | 1970 ఏప్రిల్ 02 |1 |ఉపఎన్నిక - జి. రాజగోపాలన్ మరణం |- |పి. తనులింగం |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1964 జూలై 09 | 1968 ఏప్రిల్ 02 |1 |ఉపఎన్నిక - రాజీనామా ఎం. ఎ. మాణిక్కవేలు నాయకర్ |- |టి. వి. ఆనందన్ |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1964 ఏప్రిల్ 03 | 1970 ఏప్రిల్ 02 |1 |[[ఇండియన్ నేషనల్ కాంగ్రెస్ (ఆర్గనైజేషన్)|INC (O)]] చేరారు |- |ఎస్. చంద్రశేఖర్ |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1964 ఏప్రిల్ 03 | 1970 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |జి. రాజగోపాలన్ |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1964 ఏప్రిల్ 03 |1964 నవంబరు 16 |1 |మరణం |- |ఎస్. ఎస్. వాసన్ |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1964 ఏప్రిల్ 03 |28-ఆగస్టు-1969 |1 |మరణం |- |ఎస్. S. మరిస్వామి |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1964 ఏప్రిల్ 03 | 1970 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |ఎ. కె. ఎ. అబ్దుల్ సమద్ |{{party name with color|Indian Union Muslim League}} | 1964 ఏప్రిల్ 03 | 1970 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |టి. చెంగల్వరోయన్ |{{party name with color|Indian National Congress}} |1963 ఆగస్టు 09 | 1966 ఏప్రిల్ 02 |1 |ఉపఎన్నిక - థామస్ శ్రీనివాసన్ మరణం |- |కె. సంతానం |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1962 ఏప్రిల్ 17 | 1964 ఏప్రిల్ 02 |2 |ఉపఎన్నిక - రాజీనామా బి. పరమేశ్వరన్ |- |ఎం. జె. జమాల్ మొహిదీన్ |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1962 ఏప్రిల్ 03 | 1968 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |శివషణ్ముగం పిళ్లై |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1962 ఏప్రిల్ 03 | 1968 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |కె. ఎస్. రామస్వామి |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1962 ఏప్రిల్ 03 | 1968 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |ఎం. ఎ. మాణిక్కవేలు నాయకర్ |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1962 ఏప్రిల్ 03 | 1964 ఏప్రిల్ 15 |1 |రాజీనామా చేశారు |- |[[సి.ఎన్.అన్నాదురై|సి. ఎన్. అన్నాదురై]] |{{party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} | 1962 ఏప్రిల్ 03 | 1967 ఫిబ్రవరి 25 |1 |మద్రాస్ లెజిస్లేటివ్ కౌన్సిల్కు ఎన్నికయ్యారు |- |మరియాదాస్ రుత్నస్వామి |{{party name with color|Swatantra Party}} | 1962 ఏప్రిల్ 03 | 1968 ఏప్రిల్ 02 |2 | |- |కె. సంతానం |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1960 ఏప్రిల్ 18 | 1962 ఏప్రిల్ 02 |1 |ఉపఎన్నిక |- |ఎన్. ఎం. అన్వర్ |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1960 ఏప్రిల్ 03 | 1966 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |కె. మాధవ మీనన్ |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1960 ఏప్రిల్ 03 | 1966 ఏప్రిల్ 02 |2 | |- |టి. ఎస్. పట్టాభిరామన్ |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1960 ఏప్రిల్ 03 | 1966 ఏప్రిల్ 02 |3 | |- |థామస్ శ్రీనివాసన్ |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1960 ఏప్రిల్ 03 | 1963 ఏప్రిల్ 17 |1 |మరణం |- |ఎన్. రామకృష్ణ అయ్యర్ |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1960 ఏప్రిల్ 03 | 1966 ఏప్రిల్ 02 |2 | |- |జి. పార్థసారథి |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1960 ఏప్రిల్ 03 | 1966 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |పి. రామమూర్తి |{{party name with color|Communist Party of India}} | 1960 ఏప్రిల్ 03 | 1966 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |ఆర్. గోపాలకృష్ణన్ |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1960 మార్చి 12 | 1964 ఏప్రిల్ 02 |1 |ఉపఎన్నిక - హెచ్. డి. రాజా మరణం |- |అబ్దుల్ రహీమ్ |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1958 ఏప్రిల్ 03 | 1962 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |అవినాశిలింగం చెట్టియార్ |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1958 ఏప్రిల్ 03 | 1964 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |ఎస్. చట్టనాథ కరాయలర్ |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1958 ఏప్రిల్ 03 | 1964 ఏప్రిల్ 02 |2 | |- |ఎన్. ఎం. లింగం |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1958 ఏప్రిల్ 03 | 1964 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |బి. పరమేశ్వరన్ |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1958 ఏప్రిల్ 03 | 1962 మార్చి 12 |1 |[[మదురాంతకం శాసనసభ నియోజకవర్గం|మదురాంతకం]] శాసనసభ సభ్యుడుగా ఎన్నికయ్యారు |- |జి. రాజగోపాలన్ |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1958 ఏప్రిల్ 03 | 1964 ఏప్రిల్ 02 |2 | |- |హెచ్. డి. రాజా |{{party name with color|Republican Party of India}} | 1958 ఏప్రిల్ 03 |1959 నవంబరు 30 |2 |మరణం |- |[[అమ్ము స్వామినాథన్]] |{{party name with color|Indian National Congress}} |1957 నవంబరు 09 | 1960 ఏప్రిల్ 02 |1 |ఉపఎన్నిక - రాజీనామా కె. ఎస్. హెగ్డే |- |ఎన్. రామకృష్ణ అయ్యర్ |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1957 ఏప్రిల్ 22 | 1960 ఏప్రిల్ 02 |1 |ఉపఎన్నిక - పార్వతి కృష్ణన్ రాజీనామా |- |టి. ఎస్. పట్టాభిరామన్ |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1957 ఏప్రిల్ 20 | 1960 ఏప్రిల్ 02 |2 |ఉపఎన్నిక - రాజీనామా పి. సుబ్బరాయన్ |- |దావూద్ అలీ మీర్జా |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1956 డిసెంబరు 11 | 1962 ఏప్రిల్ 02 |1 |ఉపఎన్నిక - |- |టి. ఎన్. రామమూర్తి |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1956 ఏప్రిల్ 03 | 1962 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |ఎస్. వెంకటరామన్ |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1956 ఏప్రిల్ 03 | 1962 ఏప్రిల్ 02 |2 | |- |[[వి. కె. కృష్ణ మేనన్|వి. కె. కృష్ణ మీనన్]] |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1956 ఏప్రిల్ 03 | 1957 మార్చి 15 |2 |[[ముంబై నార్త్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ముంబై నార్త్]] [[లోక్‌సభ]] సభ్యుడుగా ఎన్నికయ్యారు |- |వి.ఎం. ఒబైదుల్లా సాహిబ్ |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1956 ఏప్రిల్ 03 | 1958 ఫిబ్రవరి 21 |2 |మరణం |- |ఆర్కాట్ రామసామి ముదలియార్ |style="background-color: {{party color|Independent politician}}" | |[[స్వతంత్ర రాజకీయవేత్త|IND]] | 1956 ఏప్రిల్ 03 | 1962 ఏప్రిల్ 02 |2 | |- |టి. వి. కమలస్వామి |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1954 ఏప్రిల్ 03 | 1960 ఏప్రిల్ 02 |2 | |- |పి. ఎస్. రాజగోపాల్ నాయుడు |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1954 ఏప్రిల్ 03 | 1960 ఏప్రిల్ 02 |2 | |- |కె. మాధవ మీనన్ |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1954 ఏప్రిల్ 03 | 1960 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |[[కె.ఎస్.హెగ్డే|కె.ఎస్. హెగ్డే]] |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1954 ఏప్రిల్ 03 | 1957 ఆగస్టు 21 |2 |రాజీనామా చేశారు |- |పి. సుబ్బరాయన్ |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1954 ఏప్రిల్ 03 | 1957 మార్చి 04 |1 |[[తిరుచెంగోడ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|తిరుచెంగోడ్ లోక్‌సభ]] సభ్యుడుగా ఎన్నికయ్యారు |- |పార్వతి కృష్ణన్ |{{party name with color|Communist Party of India}} | 1954 ఏప్రిల్ 03 | 1957 మార్చి 12 |1 |[[కోయంబత్తూరు లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|కోయంబత్తూరు లోక్‌సభ]] సభ్యుడా ఎన్నికయ్యారు |- |వి. కె. కృష్ణ మీనన్ |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1953 మే 26 | 1956 ఏప్రిల్ 02 |1 |ఉపఎన్నిక |- |[[నీలం సంజీవ రెడ్డి]] |{{party name with color|Indian National Congress}} |1952 ఆగస్టు 22 | 1953 సెప్టెంబరు 15 |1 | |- |టి. భాస్కర్ రావు |style="background-color: {{party color|Independent politician}}" | |[[స్వతంత్ర రాజకీయవేత్త|IND]] | 1952 ఏప్రిల్ 03 | 1960 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |ఎన్. గోపాలస్వామి అయ్యంగార్ |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1952 ఏప్రిల్ 03 | 1953 ఫిబ్రవరి 10 |1 |మరణం |- |ఎస్. చట్టనాథ కరాయలర్ |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1952 ఏప్రిల్ 03 | 1958 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |జి. రాజగోపాలన్ |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1952 ఏప్రిల్ 03 | 1958 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |వి. ఎం. సురేంద్ర రామ్ |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1952 ఏప్రిల్ 03 | 1958 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |[[ఎన్. జి. రంగా]] |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1952 ఏప్రిల్ 03 | 1957 మార్చి 16 |1 |[[తెనాలి లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|తెనాలి లోక్‌సభ]] సభ్యుడుగా ఎన్నికయ్యారు |- |పైడా వెంకటనారాయణ |{{party name with color|Praja Socialist Party}} | 1952 ఏప్రిల్ 03 | 1958 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |హెచ్. డి. రాజా |{{party name with color|Republican Party of India}} | 1952 ఏప్రిల్ 03 | 1958 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |ఎం. ముహమ్మద్ ఇస్మాయిల్ |{{party name with color|Indian Union Muslim League}} | 1952 ఏప్రిల్ 03 | 1958 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |మోనా హెన్స్‌మాన్ |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1952 ఏప్రిల్ 03 | 1956 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |వి. ఎం. ఒబైదుల్లా సాహిబ్ |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1952 ఏప్రిల్ 03 | 1956 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |టి. ఎస్. పట్టాభిరామన్ |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1952 ఏప్రిల్ 03 | 1956 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |ఎస్. వెంకటరామన్ |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1952 ఏప్రిల్ 03 | 1956 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |ఎస్. శంభు ప్రసాద్ |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1952 ఏప్రిల్ 03 | 1956 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |ఆర్కాట్ రామసామి ముదలియార్ |style="background-color: {{party color|Independent politician}}" | |[[స్వతంత్ర రాజకీయవేత్త|IND]] | 1952 ఏప్రిల్ 03 | 1956 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |[[పుచ్చలపల్లి సుందరయ్య]] |{{party name with color|Communist Party of India}} | 1952 ఏప్రిల్ 03 | 1955 మార్చి 21 |1 | |- |కె. రామారావు |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1952 ఏప్రిల్ 03 | 1954 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |కె. ఎం. రహమతుల్లా |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1952 ఏప్రిల్ 03 | 1954 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |పి. ఎస్. రాజగోపాల్ నాయుడు |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1952 ఏప్రిల్ 03 | 1954 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |టి.వి. కమలస్వామి |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1952 ఏప్రిల్ 03 | 1954 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |కె. ఎస్. హెగ్డే |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1952 ఏప్రిల్ 03 | 1954 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |ఎస్. గురుస్వామి అయ్యర్ |style="background-color: {{party color|Independent politician}}" | |[[స్వతంత్ర రాజకీయవేత్త|IND]] | 1952 ఏప్రిల్ 03 | 1954 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |బి.వి. కక్కిలయ |{{party name with color|Communist Party of India}} | 1952 ఏప్రిల్ 03 | 1954 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |ఇ. కె. ఇంబిచ్చి బావ |{{party name with color|Communist Party of India}} | 1952 ఏప్రిల్ 03 | 1954 ఏప్రిల్ 02 |1 | |- |[[భోగరాజు పట్టాభి సీతారామయ్య|పట్టాభి సీతారామయ్య]] |{{party name with color|Indian National Congress}} | 1952 ఏప్రిల్ 03 | 1952 జూలై 02 |1 | |} == ఇవి కూడా చూడండి == * [[2013 రాజ్యసభ ఎన్నికలు]] == మూలాలు == {{మూలాలజాబితా}} == వెలుపలి లంకెలు == *[http://rajyasabha.nic.in Rajya Sabha homepage hosted by the Indian government] *[https://web.archive.org/web/20090621155536/http://rajyasabha.nic.in/faq/freaq.htm Rajya Sabha FAQ page hosted by the Indian government] *[https://web.archive.org/web/20090419110344/http://www.rajyasabha.nic.in/whoswho/hindiwhoswho.htm Nominated members list] *[https://web.archive.org/web/20090419165814/http://164.100.24.167:8080/members/StatewiseList.asp State wise list] {{రాజ్యసభ}} [[వర్గం:రాజ్యసభ సభ్యుల జాబితాలు]] [[వర్గం:రాజ్యసభ సభ్యుల జాబితాలు|తమిళనాడు]] [[వర్గం:తమిళనాడు నుండి ఎన్నికైన రాజ్యసభ సభ్యులు]] [[వర్గం:తమిళనాడుకు సంబంధించిన జాబితాలు|రాజ్యసభ]] [[వర్గం:జాబితాలు]] [[వర్గం:రాజ్యసభ సభ్యులు]] [[వర్గం:తరచూ నవీకరించవలసిన వ్యాసాలు]] 1qas4riop30lzpgafio3r0jmqslge50 1 411815 4594900 4215321 2025-06-29T15:18:39Z యర్రా రామారావు 28161 4594900 wikitext text/x-wiki {{Updatedone}} {{వికీప్రాజెక్టు ఎన్నికలు 2024 లో భాగం}} 9y55l5qum5ddr7cw08ui01qcuz17qac 0 412903 4595083 4591086 2025-06-30T05:40:27Z యర్రా రామారావు 28161 4595083 wikitext text/x-wiki {{Infobox Political post | post = ప్రతిపక్ష నాయకుడు | body = ఢిల్లీ శాసనసభ | insignia = | insigniasize = 150 | insigniacaption = | image = Atishi Marlena.jpg | imagesize = 200px | incumbent = అతిషి మర్లేనా సింగ్ | incumbentsince = 2025 ఫిబ్రవరి 23 | style = గౌరవనీయులు | termlength = 5 సంవత్సరాలు<br />''అసెంబ్లీ కొనసాగే వరకు'' | appointer = శాసనసభ స్పీకరు | inaugural = | website = | member_of = [[ఢిల్లీ శాసనసభ]] | nominator = శాసనసభ అధికార ప్రతిపక్ష సభ్యులు | seat = }} ఢిల్లీ శాసనసభలో ప్రతిపక్ష నాయకుడు [[ఢిల్లీ శాసనసభ|ఢిల్లీ శాసనసభలో]] అధికారిక ప్రతిపక్షానికి నాయకత్వం వహించే [[రాజకీయవేత్త|రాజకీయ నాయకుడు]]. ప్రస్తుతం ఢిల్లీ ప్రతిపక్ష నేత రాంవీర్ సింగ్ బిధూరి. == అర్హత == ఢిల్లీ శాసనసభలో [[అధికారిక ప్రతిపక్షం (భారతదేశం)|అధికారిక ప్రతిపక్షం]] శాసనసభలో రెండవ అత్యధిక స్థానాలను పొందిన రాజకీయ పార్టీని సూచించడానికి ఉపయోగించే పదం. అధికారిక గుర్తింపు పొందడానికి పార్టీ శాసనసభ మొత్తం సభ్యత్వంలో కనీసం 10% కలిగి ఉండాలి.<ref>{{Cite web|date=16 January 2010|title=THE SALARY AND ALLOWANCES OF LEADERS OF OPPOSITION IN PARLIAMENT ACT, 1977 AND RULES MADE THEREUNDER|url=http://mpa.nic.in/actopp.htm|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20100116211914/http://mpa.nic.in/actopp.htm|archive-date=16 January 2010}}</ref> == పాత్ర == నాటి ప్రభుత్వాన్ని ప్రశ్నించడం, ప్రజలకు జవాబుదారీగా నిలవడం ప్రతిపక్షాల ప్రధాన పాత్ర. దేశ ప్రజల ప్రయోజనాలను కాపాడటంలో ప్రతిపక్షం కూడా అంతే బాధ్యత వహిస్తుంది. దేశ ప్రజలపై ప్రతికూల ప్రభావాలు చూపే ప్రభుత్వం ఎలాంటి చర్యలు తీసుకోకుండా చూసుకోవాలి.<ref>[http://www.elections.in/political-corner/role-opposition-party-parliament/ Role of Leader of Opposition in India]</ref> శాసనసభలో ప్రతిపక్ష పాత్ర ప్రాథమికంగా అధికార లేదా ఆధిపత్య పక్షం మితిమీరిన చర్యలను తనిఖీ చేయడం, పూర్తిగా విరుద్ధమైనది కాదు. ప్రజానీకానికి మేలు చేసే అధికార పక్షం చర్యలు ఉన్నాయి, ప్రతిపక్షాలు అలాంటి చర్యలకు మద్దతు ఇస్తాయని భావిస్తున్నారు.<ref>[http://www.politicalsciencenotes.com/parliament/opposition/role-of-opposition-in-parliament-india/976 Role of Opposition in Parliament of India]</ref> శాసనసభలో ప్రతిపక్ష పార్టీ ప్రధాన పాత్రను కలిగి ఉంటుంది. దేశం & సామాన్య ప్రజల ప్రయోజనాలకు వ్యతిరేకంగా ప్రవర్తించకుండా అధికారంలో ఉన్న పార్టీని నిరుత్సాహపరిచేలా వ్యవహరించాలి. దేశ ప్రయోజనాలకు అనుకూలంగా లేని ఏదైనా బిల్లులోని కంటెంట్‌పై వారు జనాభాను, ప్రభుత్వాన్ని అప్రమత్తం చేయాలని భావిస్తున్నారు. == ఢిల్లీ ప్రతిపక్ష నాయకుల జాబితా == {| class="wikitable" !## !పోర్ట్రైట్ !పేరు !నియోజకవర్గం ! colspan="3" |పదం !అసెంబ్లీ (ఎన్నికలు) ! colspan="2" |పార్టీ |- ! colspan="10" |ఖాళీగా ఉంది.(కనీసం 10% సీట్లతో ప్రతిపక్షం లేదు) |- ! colspan="10" |రాష్ట్ర పునర్వ్యవస్థీకరణ |- |1. 1. |[[File:No_image_available.svg|link=https://en.wikipedia.org/wiki/File:No_image_available.svg|98x98px]] |దీప్ చంద్ బంధు |[[వజీర్‌పూర్ శాసనసభ నియోజకవర్గం|వజీర్‌పూర్]] |1993 |1998 |5 సంవత్సరాలు |[[ఢిల్లీ 1వ శాసనసభ|1వ శాసనసభ]] ([[1993 ఢిల్లీ శాసనసభ ఎన్నికలు|1993 ఎన్నికలు]]) |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] | style="background-color: {{party color|Indian National Congress}}" | |- |2 |[[File:Madan_Lal_Khurana.jpg|link=https://en.wikipedia.org/wiki/File:Madan_Lal_Khurana.jpg|98x98px]] |మదన్ లాల్ ఖురానా |[[మోతీ నగర్ శాసనసభ నియోజకవర్గం|మోతీ నగర్]] |1998 |2003 |5 సంవత్సరాలు |[[ఢిల్లీ 2వ శాసనసభ|2వ శాసనసభ]] ([[1998 ఢిల్లీ శాసనసభ ఎన్నికలు|1998 ఎన్నికలు]]) | rowspan="7" |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] | rowspan="7" style="background-color: {{party color|Bharatiya Janata Party}}" | |- |3 |[[File:The_Governor_of_Assam,_Shri_Jagdish_Mukhi_meeting_the_Union_Home_Minister,_Shri_Rajnath_Singh,_in_New_Delhi_on_October_28,_2018_(cropped).JPG|link=https://en.wikipedia.org/wiki/File:The_Governor_of_Assam,_Shri_Jagdish_Mukhi_meeting_the_Union_Home_Minister,_Shri_Rajnath_Singh,_in_New_Delhi_on_October_28,_2018_(cropped).JPG|98x98px]] |జగదీష్ ముఖి |జనక్‌పురి |2003 |2008 |5 సంవత్సరాలు |[[ఢిల్లీ 3వ శాసనసభ|3వ శాసనసభ]] ([[2003 ఢిల్లీ శాసనసభ ఎన్నికలు|2003 ఎన్నికలు]]) |- |4 |[[File:Vijay_Kumar_Malhotra.jpeg|link=https://en.wikipedia.org/wiki/File:Vijay_Kumar_Malhotra.jpeg|123x123px]] |విజయ్ కుమార్ మల్హోత్రా |గ్రేటర్ కైలాష్ |2008 |2013 |5 సంవత్సరాలు |[[ఢిల్లీ 4వ శాసనసభ|4వ శాసనసభ]] ([[2008 ఢిల్లీ శాసనసభ ఎన్నికలు|2008 ఎన్నికలు]]) |- |5 |[[File:Harsh_Vardhan_in_2017.jpg|link=https://en.wikipedia.org/wiki/File:Harsh_Vardhan_in_2017.jpg|88x88px]] |[[హర్షవర్థన్ (రాజకీయ నాయకుడు)|హర్షవర్ధన్]] ([[కృష్ణా నగర్ శాసనసభ నియోజకవర్గం|కృష్ణా నగర్]]) |కృష్ణ నగర్ |2 డిసెంబరు 2013 |16 మే 2014 |165 రోజులు |[[ఢిల్లీ 5వ శాసనసభ]] ([[2013 ఢిల్లీ శాసనసభ ఎన్నికలు|2013 ఎన్నికలు]]) |- |6 |[[File:Vijender_Gupta_on_Mulakat.png|link=https://en.wikipedia.org/wiki/File:Vijender_Gupta_on_Mulakat.png|92x92px]] |[[విజేందర్ గుప్తా]] |[[రోహిణి శాసనసభ నియోజకవర్గం|రోహిణి]] |16 ఏప్రిల్ 2015 |11 ఫిబ్రవరి 2020 |4 సంవత్సరాలు, 276 రోజులు |[[ఢిల్లీ 6వ శాసనసభ]] ([[2015 ఢిల్లీ శాసనసభ ఎన్నికలు|2015 ఎన్నికలు]]) |- |7 |[[File:Ramvir_Singh_Bidhuri.jpg|link=https://en.wikipedia.org/wiki/File:Ramvir_Singh_Bidhuri.jpg|75x75px]] |[[రాంవీర్ సింగ్ బిధూరి]]<ref name="Ramvir Bidhuri to be Leader of Opposition in Delhi Assembly">{{cite news|url=https://indianexpress.com/article/cities/delhi/ramvir-bidhuri-to-be-leader-of-opposition-in-delhi-assembly-6283629/|title=Ramvir Bidhuri to be Leader of Opposition in Delhi Assembly|last1=The Indian Express|date=24 February 2020|accessdate=18 May 2024|archiveurl=https://web.archive.org/web/20240518074942/https://indianexpress.com/article/cities/delhi/ramvir-bidhuri-to-be-leader-of-opposition-in-delhi-assembly-6283629/|archivedate=18 May 2024|language=en}}</ref> ([[బదర్‌పూర్ శాసనసభ నియోజకవర్గం (ఢిల్లీ)|బాదర్‌పూర్]]) |బాదర్పూర్ |24 ఫిబ్రవరి 2020 |4 జూన్, 2024 |4 సంవత్సరాలు, 101 రోజులు | rowspan="2" |[[ఢిల్లీ 7వ శాసనసభ]] ([[2020 ఢిల్లీ శాసనసభ ఎన్నికలు|2020 ఎన్నికలు]]) |- |(6) |[[File:Shri_Vijender_Gupta,_Speaker_of_the_Delhi_Legislative_Assembly.jpg|link=https://en.wikipedia.org/wiki/File:Shri_Vijender_Gupta,_Speaker_of_the_Delhi_Legislative_Assembly.jpg|92x92px]] |[[విజేందర్ గుప్తా]] |[[రోహిణి శాసనసభ నియోజకవర్గం|రోహిణి]] |5 ఆగస్టు 2024 |8 ఫిబ్రవరి 2025 |187 రోజులు |- |8 |[[File:Atishi_Marlena.jpg|link=https://en.wikipedia.org/wiki/File:Atishi_Marlena.jpg|92x92px]] |[[అతిషి మార్లెనా సింగ్]] |[[కల్కాజీ శాసనసభ నియోజకవర్గం|కల్కాజీ]] |23 ఫిబ్రవరి 2025 |పదవిలో ఉన్నారు | {{ayd|23 February 2025|}} |[[ఢిల్లీ 8వ శాసనసభ]] (<small>[[2025 ఢిల్లీ శాసనసభ ఎన్నికలు|2025 ఎన్నికలు]])</small> |[[ఆమ్ ఆద్మీ పార్టీ]] | style="background-color: {{party color|Aam Aadmi Party}}" | |} ==మూలాలు== {{మూలాలజాబితా}} [[వర్గం:భారత రాష్ట్రాల, భూభాగాల ప్రతిపక్ష నాయకుల జాబితాలు]] 5l7g7qkvhiqcwy4dekonn0wge1ewqsm 4595085 4595083 2025-06-30T05:44:10Z యర్రా రామారావు 28161 [[వర్గం:ప్రతిపక్ష నాయకుల జాబితాలు]] ను చేర్చారు (హాట్‌కేట్ ఉపయోగించి) 4595085 wikitext text/x-wiki {{Infobox Political post | post = ప్రతిపక్ష నాయకుడు | body = ఢిల్లీ శాసనసభ | insignia = | insigniasize = 150 | insigniacaption = | image = Atishi Marlena.jpg | imagesize = 200px | incumbent = అతిషి మర్లేనా సింగ్ | incumbentsince = 2025 ఫిబ్రవరి 23 | style = గౌరవనీయులు | termlength = 5 సంవత్సరాలు<br />''అసెంబ్లీ కొనసాగే వరకు'' | appointer = శాసనసభ స్పీకరు | inaugural = | website = | member_of = [[ఢిల్లీ శాసనసభ]] | nominator = శాసనసభ అధికార ప్రతిపక్ష సభ్యులు | seat = }} ఢిల్లీ శాసనసభలో ప్రతిపక్ష నాయకుడు [[ఢిల్లీ శాసనసభ|ఢిల్లీ శాసనసభలో]] అధికారిక ప్రతిపక్షానికి నాయకత్వం వహించే [[రాజకీయవేత్త|రాజకీయ నాయకుడు]]. ప్రస్తుతం ఢిల్లీ ప్రతిపక్ష నేత రాంవీర్ సింగ్ బిధూరి. == అర్హత == ఢిల్లీ శాసనసభలో [[అధికారిక ప్రతిపక్షం (భారతదేశం)|అధికారిక ప్రతిపక్షం]] శాసనసభలో రెండవ అత్యధిక స్థానాలను పొందిన రాజకీయ పార్టీని సూచించడానికి ఉపయోగించే పదం. అధికారిక గుర్తింపు పొందడానికి పార్టీ శాసనసభ మొత్తం సభ్యత్వంలో కనీసం 10% కలిగి ఉండాలి.<ref>{{Cite web|date=16 January 2010|title=THE SALARY AND ALLOWANCES OF LEADERS OF OPPOSITION IN PARLIAMENT ACT, 1977 AND RULES MADE THEREUNDER|url=http://mpa.nic.in/actopp.htm|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20100116211914/http://mpa.nic.in/actopp.htm|archive-date=16 January 2010}}</ref> == పాత్ర == నాటి ప్రభుత్వాన్ని ప్రశ్నించడం, ప్రజలకు జవాబుదారీగా నిలవడం ప్రతిపక్షాల ప్రధాన పాత్ర. దేశ ప్రజల ప్రయోజనాలను కాపాడటంలో ప్రతిపక్షం కూడా అంతే బాధ్యత వహిస్తుంది. దేశ ప్రజలపై ప్రతికూల ప్రభావాలు చూపే ప్రభుత్వం ఎలాంటి చర్యలు తీసుకోకుండా చూసుకోవాలి.<ref>[http://www.elections.in/political-corner/role-opposition-party-parliament/ Role of Leader of Opposition in India]</ref> శాసనసభలో ప్రతిపక్ష పాత్ర ప్రాథమికంగా అధికార లేదా ఆధిపత్య పక్షం మితిమీరిన చర్యలను తనిఖీ చేయడం, పూర్తిగా విరుద్ధమైనది కాదు. ప్రజానీకానికి మేలు చేసే అధికార పక్షం చర్యలు ఉన్నాయి, ప్రతిపక్షాలు అలాంటి చర్యలకు మద్దతు ఇస్తాయని భావిస్తున్నారు.<ref>[http://www.politicalsciencenotes.com/parliament/opposition/role-of-opposition-in-parliament-india/976 Role of Opposition in Parliament of India]</ref> శాసనసభలో ప్రతిపక్ష పార్టీ ప్రధాన పాత్రను కలిగి ఉంటుంది. దేశం & సామాన్య ప్రజల ప్రయోజనాలకు వ్యతిరేకంగా ప్రవర్తించకుండా అధికారంలో ఉన్న పార్టీని నిరుత్సాహపరిచేలా వ్యవహరించాలి. దేశ ప్రయోజనాలకు అనుకూలంగా లేని ఏదైనా బిల్లులోని కంటెంట్‌పై వారు జనాభాను, ప్రభుత్వాన్ని అప్రమత్తం చేయాలని భావిస్తున్నారు. == ఢిల్లీ ప్రతిపక్ష నాయకుల జాబితా == {| class="wikitable" !## !పోర్ట్రైట్ !పేరు !నియోజకవర్గం ! colspan="3" |పదం !అసెంబ్లీ (ఎన్నికలు) ! colspan="2" |పార్టీ |- ! colspan="10" |ఖాళీగా ఉంది.(కనీసం 10% సీట్లతో ప్రతిపక్షం లేదు) |- ! colspan="10" |రాష్ట్ర పునర్వ్యవస్థీకరణ |- |1. 1. |[[File:No_image_available.svg|link=https://en.wikipedia.org/wiki/File:No_image_available.svg|98x98px]] |దీప్ చంద్ బంధు |[[వజీర్‌పూర్ శాసనసభ నియోజకవర్గం|వజీర్‌పూర్]] |1993 |1998 |5 సంవత్సరాలు |[[ఢిల్లీ 1వ శాసనసభ|1వ శాసనసభ]] ([[1993 ఢిల్లీ శాసనసభ ఎన్నికలు|1993 ఎన్నికలు]]) |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] | style="background-color: {{party color|Indian National Congress}}" | |- |2 |[[File:Madan_Lal_Khurana.jpg|link=https://en.wikipedia.org/wiki/File:Madan_Lal_Khurana.jpg|98x98px]] |మదన్ లాల్ ఖురానా |[[మోతీ నగర్ శాసనసభ నియోజకవర్గం|మోతీ నగర్]] |1998 |2003 |5 సంవత్సరాలు |[[ఢిల్లీ 2వ శాసనసభ|2వ శాసనసభ]] ([[1998 ఢిల్లీ శాసనసభ ఎన్నికలు|1998 ఎన్నికలు]]) | rowspan="7" |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] | rowspan="7" style="background-color: {{party color|Bharatiya Janata Party}}" | |- |3 |[[File:The_Governor_of_Assam,_Shri_Jagdish_Mukhi_meeting_the_Union_Home_Minister,_Shri_Rajnath_Singh,_in_New_Delhi_on_October_28,_2018_(cropped).JPG|link=https://en.wikipedia.org/wiki/File:The_Governor_of_Assam,_Shri_Jagdish_Mukhi_meeting_the_Union_Home_Minister,_Shri_Rajnath_Singh,_in_New_Delhi_on_October_28,_2018_(cropped).JPG|98x98px]] |జగదీష్ ముఖి |జనక్‌పురి |2003 |2008 |5 సంవత్సరాలు |[[ఢిల్లీ 3వ శాసనసభ|3వ శాసనసభ]] ([[2003 ఢిల్లీ శాసనసభ ఎన్నికలు|2003 ఎన్నికలు]]) |- |4 |[[File:Vijay_Kumar_Malhotra.jpeg|link=https://en.wikipedia.org/wiki/File:Vijay_Kumar_Malhotra.jpeg|123x123px]] |విజయ్ కుమార్ మల్హోత్రా |గ్రేటర్ కైలాష్ |2008 |2013 |5 సంవత్సరాలు |[[ఢిల్లీ 4వ శాసనసభ|4వ శాసనసభ]] ([[2008 ఢిల్లీ శాసనసభ ఎన్నికలు|2008 ఎన్నికలు]]) |- |5 |[[File:Harsh_Vardhan_in_2017.jpg|link=https://en.wikipedia.org/wiki/File:Harsh_Vardhan_in_2017.jpg|88x88px]] |[[హర్షవర్థన్ (రాజకీయ నాయకుడు)|హర్షవర్ధన్]] ([[కృష్ణా నగర్ శాసనసభ నియోజకవర్గం|కృష్ణా నగర్]]) |కృష్ణ నగర్ |2 డిసెంబరు 2013 |16 మే 2014 |165 రోజులు |[[ఢిల్లీ 5వ శాసనసభ]] ([[2013 ఢిల్లీ శాసనసభ ఎన్నికలు|2013 ఎన్నికలు]]) |- |6 |[[File:Vijender_Gupta_on_Mulakat.png|link=https://en.wikipedia.org/wiki/File:Vijender_Gupta_on_Mulakat.png|92x92px]] |[[విజేందర్ గుప్తా]] |[[రోహిణి శాసనసభ నియోజకవర్గం|రోహిణి]] |16 ఏప్రిల్ 2015 |11 ఫిబ్రవరి 2020 |4 సంవత్సరాలు, 276 రోజులు |[[ఢిల్లీ 6వ శాసనసభ]] ([[2015 ఢిల్లీ శాసనసభ ఎన్నికలు|2015 ఎన్నికలు]]) |- |7 |[[File:Ramvir_Singh_Bidhuri.jpg|link=https://en.wikipedia.org/wiki/File:Ramvir_Singh_Bidhuri.jpg|75x75px]] |[[రాంవీర్ సింగ్ బిధూరి]]<ref name="Ramvir Bidhuri to be Leader of Opposition in Delhi Assembly">{{cite news|url=https://indianexpress.com/article/cities/delhi/ramvir-bidhuri-to-be-leader-of-opposition-in-delhi-assembly-6283629/|title=Ramvir Bidhuri to be Leader of Opposition in Delhi Assembly|last1=The Indian Express|date=24 February 2020|accessdate=18 May 2024|archiveurl=https://web.archive.org/web/20240518074942/https://indianexpress.com/article/cities/delhi/ramvir-bidhuri-to-be-leader-of-opposition-in-delhi-assembly-6283629/|archivedate=18 May 2024|language=en}}</ref> ([[బదర్‌పూర్ శాసనసభ నియోజకవర్గం (ఢిల్లీ)|బాదర్‌పూర్]]) |బాదర్పూర్ |24 ఫిబ్రవరి 2020 |4 జూన్, 2024 |4 సంవత్సరాలు, 101 రోజులు | rowspan="2" |[[ఢిల్లీ 7వ శాసనసభ]] ([[2020 ఢిల్లీ శాసనసభ ఎన్నికలు|2020 ఎన్నికలు]]) |- |(6) |[[File:Shri_Vijender_Gupta,_Speaker_of_the_Delhi_Legislative_Assembly.jpg|link=https://en.wikipedia.org/wiki/File:Shri_Vijender_Gupta,_Speaker_of_the_Delhi_Legislative_Assembly.jpg|92x92px]] |[[విజేందర్ గుప్తా]] |[[రోహిణి శాసనసభ నియోజకవర్గం|రోహిణి]] |5 ఆగస్టు 2024 |8 ఫిబ్రవరి 2025 |187 రోజులు |- |8 |[[File:Atishi_Marlena.jpg|link=https://en.wikipedia.org/wiki/File:Atishi_Marlena.jpg|92x92px]] |[[అతిషి మార్లెనా సింగ్]] |[[కల్కాజీ శాసనసభ నియోజకవర్గం|కల్కాజీ]] |23 ఫిబ్రవరి 2025 |పదవిలో ఉన్నారు | {{ayd|23 February 2025|}} |[[ఢిల్లీ 8వ శాసనసభ]] (<small>[[2025 ఢిల్లీ శాసనసభ ఎన్నికలు|2025 ఎన్నికలు]])</small> |[[ఆమ్ ఆద్మీ పార్టీ]] | style="background-color: {{party color|Aam Aadmi Party}}" | |} ==మూలాలు== {{మూలాలజాబితా}} [[వర్గం:భారత రాష్ట్రాల, భూభాగాల ప్రతిపక్ష నాయకుల జాబితాలు]] [[వర్గం:ప్రతిపక్ష నాయకుల జాబితాలు]] fgeq4mzldfp03ae4bgza6zo0lx3a1pb 0 412961 4595087 4591110 2025-06-30T05:49:13Z యర్రా రామారావు 28161 4595087 wikitext text/x-wiki {{Infobox Political post | post = ప్రతిపక్ష నాయకుడు | body = హర్యానా శాసనసభ | insignia = | insigniasize = 150 | insigniacaption = | image = File:Bhupinder Singh Hooda.png | imagesize = 150 | incumbent = [[భూపిందర్ సింగ్ హూడా]] | incumbentsince = 4 సెప్టెంబర్ 2019 | style = గౌరవనీయులు | termlength = 5 సంవత్సరాలు<br />''అసెంబ్లీ కొనసాగే వరకు'' | appointer = శాసనసభ స్పీకర్ | inaugural = | website = | member_of = [[హర్యానా శాసనసభ]] | nominator = హర్యానా శాసనసభ అధికార ప్రతిపక్ష సభ్యులు | seat = }} హర్యానా శాసనసభలో ప్రతిపక్ష నాయకుడు హర్యానా శాసనసభలో అధికారిక ప్రతిపక్షానికి నాయకత్వం వహించే రాజకీయ నాయకుడు. == అర్హత == హర్యానా శాసనసభలో అధికారిక ప్రతిపక్షం శాసనసభలో రెండవ అత్యధిక స్థానాలను పొందిన రాజకీయ పార్టీని సూచించడానికి ఉపయోగించే పదం. అధికారిక గుర్తింపు పొందడానికి పార్టీ శాసనసభ మొత్తం సభ్యత్వంలో కనీసం 10% కలిగి ఉండాలి.<ref>{{Cite web|date=16 January 2010|title=THE SALARY AND ALLOWANCES OF LEADERS OF OPPOSITION IN PARLIAMENT ACT, 1977 AND RULES MADE THEREUNDER|url=http://mpa.nic.in/actopp.htm|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20100116211914/http://mpa.nic.in/actopp.htm|archive-date=16 January 2010}}</ref> == పాత్ర == నాటి ప్రభుత్వాన్ని ప్రశ్నించడం, ప్రజలకు జవాబుదారీగా నిలవడం ప్రతిపక్షాల ప్రధాన పాత్ర. దేశ ప్రజల ప్రయోజనాలను కాపాడటంలో ప్రతిపక్షం కూడా అంతే బాధ్యత వహిస్తుంది. దేశ ప్రజలపై ప్రతికూల ప్రభావాలు చూపే ప్రభుత్వం ఎలాంటి చర్యలు తీసుకోకుండా చూసుకోవాలి.<ref>[http://www.elections.in/political-corner/role-opposition-party-parliament/ Role of Leader of Opposition in India]</ref> శాసనసభలో ప్రతిపక్ష పాత్ర ప్రాథమికంగా అధికార లేదా ఆధిపత్య పక్షం మితిమీరిన చర్యలను తనిఖీ చేయడం, పూర్తిగా విరుద్ధమైనది కాదు. ప్రజానీకానికి మేలు చేసే అధికార పక్షం చర్యలు ఉన్నాయి, ప్రతిపక్షాలు అలాంటి చర్యలకు మద్దతు ఇస్తాయని భావిస్తున్నారు.<ref>[http://www.politicalsciencenotes.com/parliament/opposition/role-of-opposition-in-parliament-india/976 Role of Opposition in Parliament of India]</ref> శాసనసభలో ప్రతిపక్ష పార్టీ ప్రధాన పాత్రను కలిగి ఉంటుంది. దేశం & సామాన్య ప్రజల ప్రయోజనాలకు వ్యతిరేకంగా ప్రవర్తించకుండా అధికారంలో ఉన్న పార్టీని నిరుత్సాహపరిచేలా వ్యవహరించాలి. దేశ ప్రయోజనాలకు అనుకూలంగా లేని ఏదైనా బిల్లులోని కంటెంట్‌పై వారు జనాభాను, ప్రభుత్వాన్ని అప్రమత్తం చేయాలని భావిస్తున్నారు. == ప్రతిపక్ష నాయకుల జాబితా == {| class="wikitable" !నం !ఫోటో !పేరు !నియోజకవర్గం ! colspan="2" |పదం !శాసనసభ (ఎన్నికలు) ! colspan="2" |పార్టీ |- | | | | |1982 |1987 |6వ శాసనసభ (1982) |[[లోక్‌దళ్|లోక్ దళ్]] | |- | | | | |1987 |1991 |7వ శాసనసభ (1987) |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] | |- | | |సంపత్ సింగ్ |భట్టు కలాన్ |1991 |1996 |8వ శాసనసభ (1991) |[[జనతా పార్టీ]] | |- | |[[File:Om_Prakash_Chautala.jpg|link=https://en.wikipedia.org/wiki/File:Om_Prakash_Chautala.jpg|75x75px]] |ఓం ప్రకాష్ చౌతాలా |రోరి |24 మార్చి 1996 |1999 |9వ శాసనసభ (1996) |[[సమతా పార్టీ]] | |- | | | | |2000 |2005 |10వ శాసనసభ (2000) |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] | |- | |[[File:Om_Prakash_Chautala.jpg|link=https://en.wikipedia.org/wiki/File:Om_Prakash_Chautala.jpg|75x75px]] |ఓం ప్రకాష్ చౌతాలా |రోరి |17 నవంబర్ 2009 |2014 |12వ శాసనసభ (2009) | rowspan="2" |[[ఇండియన్ నేషనల్ లోక్‌దళ్‌|ఇండియన్ నేషనల్ లోక్ దళ్]] | rowspan="2" | |- | | |అభయ్ సింగ్ చౌతాలా |[[ఎల్లెనాబాద్ శాసనసభ నియోజకవర్గం|ఎల్లెనాబాద్]] |5 నవంబర్ 2014 |23 మార్చి 2019 | rowspan="2" |13వ శాసనసభ (2014) |- | |rowspan="2" | [[File:Bhupinder Singh Hooda.png|75x75px]] | rowspan="2" |[[భూపిందర్ సింగ్ హూడా]]<ref name="Congress Elects Bhupinder Hooda As Leader Of Opposition In Haryana">{{cite news |last1=NDTV |title=Congress Elects Bhupinder Hooda As Leader Of Opposition In Haryana |url=https://www.ndtv.com/india-news/bhupinder-singh-hooda-to-be-leader-of-opposition-in-haryana-assembly-2126219 |accessdate=19 May 2024 |work= |archiveurl=https://web.archive.org/web/20240519055224/https://www.ndtv.com/india-news/bhupinder-singh-hooda-to-be-leader-of-opposition-in-haryana-assembly-2126219 |archivedate=19 May 2024}}</ref> | rowspan="2" |[[గర్హి సంప్లా-కిలోయ్ శాసనసభ నియోజకవర్గం|గర్హి సంప్లా-కిలోయి]] |4 సెప్టెంబర్ 2019 |27 అక్టోబర్ 2019 | rowspan="2" |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] | rowspan="2" | |- | |2 నవంబర్ 2019 |2024 సెప్టెంబరు 12 |[[హర్యానా 14వ శాసనసభ|14వ శాసనసభ]] (2019) |} ==మూలాలు== {{మూలాలజాబితా}} [[వర్గం:భారత రాష్ట్రాల, భూభాగాల ప్రతిపక్ష నాయకుల జాబితాలు]] 1fl8furq53oyn6wkts7z94aizk2wuow 0 412964 4595043 4220793 2025-06-30T03:19:55Z యర్రా రామారావు 28161 +Update మూస 4595043 wikitext text/x-wiki {{Update|date=జూన్ 2025}}{{Infobox Officeholder | image = Amar Kumar Bauri meeting the Minister of State for Culture and Tourism (Independent Charge), Dr. Mahesh Sharma, in New Delhi.jpg | caption = | office = [[జార్ఖండ్ శాసనసభలో ప్రతిపక్ష నాయకుల జాబితా|జార్ఖండ్ శాసనసభలో ప్రతిపక్ష నాయకుడు]] | term_start = 16 అక్టోబర్ 2023 | term_end = | 1blankname = [[Chief Minister of Jharkhand|Chief Minister]] | 1namedata = [[హేమంత్ సోరెన్]] | predecessor = [[హేమంత్ సోరెన్]] | successor = | office1 = రెవిన్యూ & పర్యాటక శాఖ మంత్రి | term_start1 = 19 ఫిబ్రవరి 2015 | term_end1 = 29 డిసెంబర్ 2019 | 1blankname1 = [[Chief Minister of Jharkhand|Chief Minister]] | 1namedata1 = [[రఘుబర్ దాస్]] | predecessor1 = | successor1 = [[హేమంత్ సోరెన్]] | office2 = ఎమ్మెల్యే | term_start2 = 2014 | predecessor2 = ఉమాకాంత్ రజాక్ | constituency2 = [[చందంకియారి శాసనసభ నియోజకవర్గం|చందంకియారి]] (ఎస్సీ) | birth_date = 1978 | birth_place =చందంకియారి, [[బొకారో జిల్లా]], [[బీహార్]], భారతదేశం (ప్రస్తుతం జార్ఖండ్‌లో ఉంది ) | party = [[భారతీయ జనతా పార్టీ]] | otherparty =[[జార్ఖండ్ వికాస్ మోర్చా (ప్రజాతాంత్రిక్)]] | spouse = }} '''అమర్ కుమార్ బౌరి''' [[జార్ఖండ్]] రాష్ట్రానికి చెందిన [[రాజకీయ నాయకుడు]]. ఆయన రెండుసార్లు శాసనసభకు ఎన్నికై 16 అక్టోబర్ 2023 నుండి [[జార్ఖండ్ శాసనసభలో ప్రతిపక్ష నాయకుల జాబితా|జార్ఖండ్ శాసనసభలో ప్రతిపక్ష నాయకుడిగా]] ఉన్నాడు.<ref name="Amar Bauri appointed leader of BJP Legislative Party in Jharkhand">{{cite news |last1=ThePrint |title=Amar Bauri appointed leader of BJP Legislative Party in Jharkhand |url=https://theprint.in/india/amar-bauri-appointed-leader-of-bjp-legislative-party-in-jharkhand/1805456/ |accessdate=19 May 2024 |date=16 October 2023 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20240519062827/https://theprint.in/india/amar-bauri-appointed-leader-of-bjp-legislative-party-in-jharkhand/1805456/ |archivedate=19 May 2024}}</ref> ==జననం, విద్యాభాస్యం== అమర్ కుమార్ బౌరి 1978లో [[జార్ఖండ్|జార్ఖండ్‌ రాష్ట్రం]], [[బొకారో జిల్లా]], చందంకియారిలో జన్మించాడు. ఆయన 1994లో ఆర్‌డి టాటా హైస్కూల్ జంషెడ్‌పూర్ నుండి మెట్రిక్యులేషన్, 1997లో కో-ఆపరేటివ్ కాలేజ్ జంషెడ్‌పూర్ నుండి ఇంటర్‌, జంషెడ్‌పూర్ కోఆపరేటివ్ కాలేజీ నుండి గ్రాడ్యుయేషన్ పూర్తి చేసి 2005లో రాంచీ యూనివర్శిటీ నుండి హిస్టరీలో పోస్ట్ గ్రాడ్యుయేషన్, 2008లో హజారీబాగ్ వినోభా భావే యూనివర్సిటీ నుండి బ్యాచిలర్ ఆఫ్ ఎడ్యుకేషన్ పూర్తి చేశాడు. ==రాజకీయ జీవితం== అమర్ కుమార్ బౌరి 2004లో జరిగిన శాసనసభ ఎన్నికలలో [[చందంకియారి శాసనసభ నియోజకవర్గం]] నుండి స్వతంత్ర అభ్యర్థిగా పోటీ చేసి ఓడిపోయాడు. ఆయన ఆ తరువాత [[జార్ఖండ్ వికాస్ మోర్చా (ప్రజాతాంత్రిక్)]] పార్టీలో చేరి 2009 అసెంబ్లీ ఎన్నికలలో ఆ పార్టీ టిక్కెట్‌పై పోటీ చేసి తన సమీప ప్రత్యర్థి ఆల్ జార్ఖండ్ స్టూడెంట్స్ యూనియన్ అభ్యర్థి ఉమాకాంత్ రజక్ చేతిలో 3517 ఓట్ల తేడాతో ఓడిపోయాడు. అమర్ కుమార్ బౌరి 2014 అసెంబ్లీ ఎన్నికలలో తిరిగి పోటీ చేసి [[జార్ఖండ్ వికాస్ మోర్చా (ప్రజాతాంత్రిక్)]] పార్టీ టిక్కెట్‌పై పోటీ చేసి తన సమీప ప్రత్యర్థి ఆల్ జార్ఖండ్ స్టూడెంట్స్ యూనియన్ అభ్యర్థి ఉమాకాంత్ రజక్ పై 34,164 ఓట్ల మెజారిటీతో గెలిచి తొలిసారి ఎమ్మెల్యేగా ఎన్నికయ్యాడు. అయితే వెంటనే ఆయన మరో ఐదుగురు [[జార్ఖండ్ వికాస్ మోర్చా (ప్రజాతాంత్రిక్)]] పార్టీ ఎమ్మెల్యేలతో కలిసి బీజేపీ నేతృత్వంలోని ప్రభుత్వంలో చేరి 19 ఫిబ్రవరి 2015న [[రఘుబర్ దాస్]] మంత్రివర్గంలో రెవిన్యూ & పర్యాటక శాఖ మంత్రిగా పని చేశాడు. అమర్ కుమార్ బౌరి 2019లో జరిగిన శాసనసభ ఎన్నికలలో బీజేపీ అభ్యర్థిగా పోటీ చేసి గెలిచి 16 అక్టోబర్ 2023న [[జార్ఖండ్ శాసనసభలో ప్రతిపక్ష నాయకుల జాబితా|జార్ఖండ్ శాసనసభలో ప్రతిపక్ష నేతగా]] నియమితులయ్యాడు.<ref name="Amar Kumar Bauri Appointed As Leader Of BJP Legislative Party In Jharkhand">{{cite news |last1=Outlook India |date=16 October 2023 |title=Amar Kumar Bauri Appointed As Leader Of BJP Legislative Party In Jharkhand |url=https://www.outlookindia.com/national/amar-kumar-bauri-appointed-as-leader-of-bjp-legislative-party-in-jharkhand-news-324794 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20240519060906/https://www.outlookindia.com/national/amar-kumar-bauri-appointed-as-leader-of-bjp-legislative-party-in-jharkhand-news-324794 |archivedate=19 May 2024 |accessdate=19 May 2024 |language=en}}</ref> ==మూలాలు== {{మూలాలజాబితా}} [[వర్గం:1978 జననాలు]] [[వర్గం:భారతీయ జనతా పార్టీ రాజకీయ నాయకులు]] [[వర్గం:జార్ఖండ్ రాజకీయ నాయకులు]] eslvy3vxrrvx2agnqgqqwsv269yk4zr 0 413032 4595131 4594397 2025-06-30T07:07:34Z Batthini Vinay Kumar Goud 78298 4595131 wikitext text/x-wiki ఇది '''12వ లోక్‌సభ సభ్యుల జాబితా,''' [[భారతదేశ రాష్ట్రాలు, కేంద్రపాలిత ప్రాంతాలు|రాష్ట్రం లేదా ప్రాతినిథ్యం వహించే ప్రాంతం]] ద్వారా ఏర్పడింది. [[లోక్‌సభ|భారత పార్లమెంటు దిగువసభకు]] చెందిన ఈ సభ్యులు [[1998 భారత సార్వత్రిక ఎన్నికలు|1998 భారత సార్వత్రిక ఎన్నికలలో]], [[12వ లోక్‌సభ|12వ లోక్‌సభకు]] (1998 నుండి 1999 వరకు) ఎన్నికయ్యారు.<ref>Lok Sabha. ''[http://loksabha.nic.in/Members/lokprev.aspx Member, Since 1952]''</ref> == ఆంధ్రప్రదేశ్ == {{color box|{{Party color|Indian National Congress}}}} [[Indian National Congress|INC]] (22) {{legend2|#FFFF00|[[Telugu Desam Party|TDP]] (12) |border=solid 1px #AAAAAA}}{{legend2|#FBB917|[[భారతీయ జనతా పార్టీ|BJP]] (4) |border=solid 1px #AAAAAA}}{{legend2|#8D0000|[[Communist Party of India|CPI]] (2) |border=solid 1px #AAAAAA}}{{legend2|#009F3C|[[All India Majlis-e-Ittehadul Muslimeen|AIMIM]] (1) |border=solid 1px #AAAAAA}}{{color box|{{Party color|Janata Dal}}}} JD (1) {| border="2" cellpadding="6" cellspacing="0" style="margin: 1em 1em 1em 0; background: #f9f9f9; border: 1px #aaa solid; border-collapse: collapse; font-size: 95%;" !లేదు. !నియోజక వర్గం !రకం !ఎంపికైన అభ్యర్థి పేరు ! colspan="2" style="width:18em" |పార్టీ అనుబంధం |- |1 |[[శ్రీకాకుళం లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|శ్రీకాకుళం]] |జన |[[కింజరాపు ఎర్రన్నాయుడు]]|| {{Full party name with colour|Telugu Desam Party|rowspan=3}} |- |2 |[[పార్వతీపురం లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|పార్వతీపురం]] |ST |[[శత్రుచర్ల విజయరామరాజు|విజయ రామరాజు శత్రుచర్ల]] |- |3 |[[బొబ్బిలి లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బొబ్బిలి]] |జన |[[కొండపల్లి పైడితల్లి నాయుడు]] |- |4 |[[విశాఖపట్నం లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|విశాఖపట్నం]] |జన |[[తిక్కవరపు సుబ్బరామిరెడ్డి|టి. సుబ్బరామిరెడ్డి]]|| {{Full party name with colour|Indian National Congress}} |- |5 |[[భద్రాచలం లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|భద్రాచలం]] |ST |సోడె రామయ్య|| {{Full party name with colour|Communist Party of India}} |- |6 |[[అనకాపల్లి లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|అనకాపల్లి]] |జన |[[గుడివాడ గురునాథరావు]]|| {{Full party name with colour|Indian National Congress}} |- |7 |[[కాకినాడ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|కాకినాడ]] |జన |[[కృష్ణంరాజు (నటుడు)]]|| {{Full party name with colour|Bharatiya Janata Party|rowspan=2}} |- |8 |[[రాజమండ్రి లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|రాజమండ్రి]] |జన |[[గిరజాల వెంకటస్వామి నాయుడు]] |- |9 |[[అమలాపురం లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|అమలాపురం]] |SC |[[జి.ఎం.సి.బాలయోగి|గంటి మోహనచంద్ర బాలయోగి]]|| {{Full party name with colour|Telugu Desam Party}} |- |10 |[[నరసాపురం లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|నరసపూర్]] |జన |[[కనుమూరి బాపిరాజు]]|| {{Full party name with colour|Indian National Congress|rowspan=11}} |- |11 |[[ఏలూరు లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ఏలూరు]] |జన |[[మాగంటి వెంకటేశ్వరరావు]] |- |12 |[[మచిలీపట్నం లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|మచిలీపట్నం]] |జన |'''[[కావూరు సాంబశివరావు]]''' |- |13 |[[విజయవాడ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|విజయవాడ]] |జన |[[పర్వతనేని ఉపేంద్ర]] |- |14 |[[తెనాలి లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|తెనాలి]] |జన |[[పి. శివశంకర్]] |- |15 |[[గుంటూరు లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|గుంటూరు]] |జన |[[రాయపాటి సాంబశివరావు]] |- |16 |[[బాపట్ల లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బాపట్ల]] |జన |[[నేదురుమల్లి జనార్ధనరెడ్డి|నేదురుమల్లి జనార్ధన రెడ్డి]] |- |17 |[[నరసరావుపేట లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|నరసరావుపేట]] |జన |[[కొణిజేటి రోశయ్య]] |- |18 |[[ఒంగోలు లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ఒంగోలు]] |జన |[[మాగుంట శ్రీనివాసులురెడ్డి]] |- |19 |[[నెల్లూరు లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|నెల్లూరు]] |SC |[[పనబాక లక్ష్మి]] |- |20 |[[తిరుపతి లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|తిరుపతి]] |SC |[[చింతా మోహన్]] |- |21 |[[చిత్తూరు లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|చిత్తూరు]] |జన |[[నూతనకాల్వ రామకృష్ణారెడ్డి]]|| {{Full party name with colour|Telugu Desam Party}} |- |22 |[[రాజంపేట లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|రాజంపేట]] |జన |[[అన్నయ్యగారి సాయిప్రతాప్|సాయి ప్రతాప్ అన్నయ్యగారి]]|| {{Full party name with colour|Indian National Congress|rowspan=5}} |- |23 |[[కడప లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|కడప]] |జన |[[వై.యస్. రాజశేఖరరెడ్డి|వై. ఎస్. రాజశేఖర్ రెడ్డి]] |- |24 |[[హిందూపురం లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|హిందూపూర్]] |జన |[[ఎస్. గంగాధర్]] |- |25 |[[అనంతపురం లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|అనంతపురం]] |జన |[[అనంత వెంకట రామిరెడ్డి|అనంత వెంకటరామిరెడ్డి]] |- |26 |[[కర్నూలు లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|కర్నూలు]] |జన |[[కోట్ల విజయభాస్కరరెడ్డి|కోట్ల విజయ భాస్కర రెడ్డి]] |- |27 |[[నంద్యాల లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|నంద్యాల్]] |జన |[[భూమా నాగిరెడ్డి|భూమా నాగి రెడ్డి]]|| {{Full party name with colour|Telugu Desam Party}} |- |28 |[[నాగర్‌కర్నూల్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|నాగర్‌కర్నూల్]] |SC |[[మల్లు రవి]]|| {{Full party name with colour|Indian National Congress}} |- |29 |[[మహబూబ్‌నగర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|మహబూబ్‌నగర్]] |జన |[[సూదిని జైపాల్ రెడ్డి|ఎస్. జైపాల్ రెడ్డి]]|| {{Full party name with colour|Janata Dal (Secular)}} |- |30 |[[హైదరాబాదు లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|హైదరాబాద్]]||జన||[[సుల్తాన్ సలాహుద్దీన్ ఒవైసీ]]|| {{Full party name with colour|All India Majlis-e-Ittehadul Muslimeen|AIMIM}} |- |31 |[[సికింద్రాబాదు లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|సికింద్రాబాద్]] |జన |[[బండారు దత్తాత్రేయ]]|| {{Full party name with colour|Bharatiya Janata Party}} |- |32 |[[సిద్ధిపేట లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|సిద్దిపేట]] |SC |[[మల్యాల రాజయ్య]]|| {{Full party name with colour|Telugu Desam Party}} |- |33 |[[మెదక్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|మెదక్]] |జన |[[ఎం.బాగారెడ్డి|బాగా రెడ్డి]]|| {{Full party name with colour|Indian National Congress}} |- |34 |[[నిజామాబాదు లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|నిజామాబాద్]] |జన |[[గడ్డం గంగారెడ్డి]]|| {{Full party name with colour|Telugu Desam Party|rowspan=3}} |- |35 |[[ఆదిలాబాదు లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ఆదిలాబాదు]] |జన |[[సముద్రాల వేణుగోపాలాచారి|సముద్రాల వేణుగోపాల్ చారి]] |- |36 |[[పెద్దపల్లి లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|పెద్దపల్లి]] |SC |[[చెల్లమెల్ల సుగుణ కుమారి]] |- |37 |[[కరీంనగర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|కరీంనగర్]] |జన |[[సి.హెచ్.విద్యాసాగర్ రావు|చెన్నమనేని విద్యాసాగర్ రావు]]|| {{Full party name with colour|Bharatiya Janata Party}} |- | 38 || [[హనుమకొండ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|హనుమకొండ]]|| జన || [[చాడ సురేష్ రెడ్డి]]|| {{Full party name with colour|Telugu Desam Party|rowspan=2}} |- |39 |[[వరంగల్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|వరంగల్]] |జన |[[అజ్మీరా చందులాల్|అజ్మీరా చందూలాల్]] |- |40 |[[ఖమ్మం లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ఖమ్మం]] |జన |[[నాదెండ్ల భాస్కరరావు]]||{{Full party name with colour|Indian National Congress}} |- |41 |[[నల్గొండ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|నల్గొండ]] |జన |[[సురవరం సుధాకర్ రెడ్డి]]|| {{Full party name with colour|Communist Party of India}} |- |42 |[[మిర్యాలగూడ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|మిర్యాలగూడ]] |జన |[[బద్దం నరసింహారెడ్డి]]|| {{Full party name with colour|Indian National Congress}} |- |} == అరుణాచల్ ప్రదేశ్ == {{color box|{{Party color|Arunachal Congress}}}} Arunachal Congress (2) {| border="2" cellpadding="6" cellspacing="0" style="margin: 1em 1em 1em 0; background: #f9f9f9; border: 1px #aaa solid; border-collapse: collapse; font-size: 95%;" |- bgcolor="#CCCCCC" align="center" ! సం. ! నియోజకవర్గం ! రకం ! ఎన్నికైన ఎం.పి. పేరు ! colspan="2" style="width:18em"| పార్టీ |- | 1 || [[అరుణాచల్ పశ్చిమ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం |అరుణాచల్ వెస్ట్]] || జన || ఒమాక్ అపాంగ్ || {{Full party name with colour|Arunachal Congress|rowspan=2}} |- | 2 || [[అరుణాచల్ తూర్పు లోక్‌సభ నియోజకవర్గం |అరుణాచల్ ఈస్ట్]] || జన || వాంగ్చా రాజ్‌కుమార్ |- |} == అసోం == {{color box|{{Party color|Indian National Congress}}}} [[Indian National Congress|INC]] (10) {{legend2|#FBB917|[[భారతీయ జనతా పార్టీ|BJP]](1)|border=solid 1px #AAAAAA}}{{Color box|#FF0000|border=darkgray}} ASDC (1){{legend2|#DDDDDD|[[యునైటెడ్ మైనారిటీస్ ఫ్రంట్ (అస్సాం)|UMFA]](1) |border=solid 1px #AAAAAA}}{{legend2|#DDDDDD|[[స్వతంత్ర రాజకీయ నాయకులు|స్వతంత్ర]](1) |border=solid 1px #AAAAAA}} {| border="2" cellpadding="6" cellspacing="0" style="margin: 1em 1em 1em 0; background: #f9f9f9; border: 1px #aaa solid; border-collapse: collapse; font-size: 95%;" !లేదు. !నియోజక వర్గం !రకం !ఎంపికైన అభ్యర్థి పేరు ! colspan="2" |పార్టీ అనుబంధం |- |1 |[[కరీంగంజ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|కరీంగంజ్]] |SC |నేపాల్ చంద్ర దాస్|| {{Full party name with colour|Indian National Congress}} |- |2 |[[సిల్చార్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|సిల్చార్]] |జన |కబీంద్ర పుర్కాయస్థ|| {{Full party name with colour|Bharatiya Janata Party}} |- |3 |[[అటానమస్ డిస్ట్రిక్ట్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|అటానమస్ డిస్ట్రిక్ట్]]||ST|| జయంత రోంగ్పి || {{Full party name with colour|Autonomous State Demand Committee}} |- |4 |[[ధుబ్రి లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ధుబ్రి]] |జన |అబ్దుల్ హమీద్|| {{Full party name with colour|Indian National Congress}} |- |5 |[[కోక్రాఝర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|కోక్రాఝర్]]||ST||సంసుమా ఖుంగ్గుర్ బి విశ్వము తియరీ ||{{Full party name with colour|Independent (politician)|స్వతంత్ర}} |- |6 |[[బార్పేట లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బార్పేట]]||జన||ఎ. యఫ్. గోలాం ఉస్మానీ|| {{{Full party name with colour|United Minorities Front Assam}} |- |7 |[[గౌహతి లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|గౌహతి]] |జన |భువనేశ్వర్ కలిత|| {{Full party name with colour|Indian National Congress|rowspan=8}} |- |8 |[[మంగళ్‌దోయ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|మంగళ్‌దోయ్]] |జన |మాధబ్ రాజ్‌బంగ్షి |- |9 |[[తేజ్‌పూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|తేజ్‌పూర్]] |జన |మోని కుమార్ సుబ్బ |- |10 |[[నౌగాంగ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|నౌగాంగ్]] |జన |నృపెన్ గోస్వామి |- |11 |[[కలియాబోర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|కలియాబోర్]] |జన |[[తరుణ్ గొగోయ్]] |- |12 |[[జోర్హాట్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|జోర్హాట్]] |జన |[[బిజోయ్ కృష్ణ హండిక్]] |- |13 |[[దిబ్రూగఢ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|దిబ్రూగఢ్]] |జన |పబన్ సింగ్ ఘటోవర్ |- |14 |[[లఖింపూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|లఖింపూర్]] |జన |రాణీ నరః |- |} == బీహార్ == {{legend2|#FBB917|[[భారతీయ జనతా పార్టీ|BJP]] (20) |border=solid 1px #AAAAAA}}{{legend2|#008000|[[Rashtriya Janata Dal|RJD]] (17) |border=solid 1px #AAAAAA}}{{legend2|#FF6600|[[సమతా పార్టీ|SAP]] (10) |border=solid 1px #AAAAAA}}{{color box|{{Party color|Indian National Congress}}}} [[Indian National Congress|INC]] (5){{color box|{{Party color|Janata Dal}}}} JD (1){{color box|{{Party color|Rashtriya Janata Party}}}}RJP (1) {| border="2" cellpadding="6" cellspacing="0" style="margin: 1em 1em 1em 0; background: #f9f9f9; border: 1px #aaa solid; border-collapse: collapse; font-size: 95%;" |- bgcolor="#CCCCCC" align="center" ! సం. ! నియోజకవర్గం ! రకం ! ఎన్నికైన ఎం.పి. పేరు ! colspan="2" style="width:18em"| పార్టీ |- | 1 || [[బగాహా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బగాహా]] (SC) || ఎస్సీ || మహేంద్ర బైత || {{Full party name with colour|Samata Party}} |- | 2 || [[బెట్టియా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బెట్టియా]]|| జన || [[మదన్ ప్రసాద్ జైస్వాల్]]|| {{Full party name with colour|Bharatiya Janata Party}} |- | 3 || [[మోతీహరి లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|మోతిహారి]]|| జన || రమా దేవి || {{Full party name with colour|Rashtriya Janata Dal}} |- | 4 || [[గోపాల్‌గంజ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|గోపాల్‌గంజ్]]|| జన || అబ్దుల్ గఫూర్ || {{Full party name with colour|Samata Party}} |- | 5 || [[సివాన్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|సివాన్]]|| జన || మొహమ్మద్ షహబుద్దీన్ || {{Full party name with colour|Rashtriya Janata Dal}} |- | 6 || [[మహరాజ్‌గంజ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|మహరాజ్‌గంజ్]]|| జన || ప్రభునాథ్ సింగ్ || {{Full party name with colour|Samata Party}} |- | 7 || [[చప్రా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|చప్రా]]|| జన || హీరా లాల్ రాయ్ || {{Full party name with colour|Rashtriya Janata Dal}} |- | 8 || [[హాజీపూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|హాజీపూర్]] (SC) || ఎస్సీ || [[రామ్ విలాస్ పాశ్వాన్]] || {{Full party name with colour|Janata Dal (Secular)}} |- | 9 || [[వైశాలి లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|వైశాలి]]|| జన || [[రఘువంశ్ ప్రసాద్ సింగ్]] || {{Full party name with colour|Rashtriya Janata Dal|rowspan=3}} |- | 10 || [[ముజఫర్‌పూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ముజఫర్‌పూర్]]|| జన || జైనరైన్ ప్రసాద్ నిషాద్ |- | 11 || [[సీతామర్హి లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|సీతామర్హి]] || జన || సీతారాం యాదవ్ |- | 12 || [[షెయోహర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|షెయోహర్]] || జన || ఆనంద్ మోహన్ || {{Full party name with colour|Rashtriya Janata Dal}} |- | 13 || [[మధుబని లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|మధుబని]]|| జన || షకీల్ అహ్మద్ || {{Full party name with colour|Indian National Congress}} |- | 14 || [[ఝంఝార్‌పూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ఝంఝార్‌పూర్]]|| జన || [[సురేంద్ర ప్రసాద్ యాదవ్]] || {{Full party name with colour|Rashtriya Janata Dal|rowspan=4}} |- | 15 || [[దర్భంగా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|దర్భంగా]]|| జన || మొహమ్మద్ అలీ అష్రఫ్ ఫాత్మీ |- | 16 || [[రోసెరా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|రోసెరా]] (SC) || ఎస్సీ || పీతాంబర్ పాశ్వాన్ |- | 17 || [[సమస్తిపూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|సమస్తిపూర్]] (SC) || జన || అజిత్ కుమార్ మెహతా |- | 18 || బార్హ్ || జన || [[నితీష్ కుమార్]] || {{Full party name with colour|Samata Party}} |- | 19 || [[బల్లియా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బలియా]]|| జన || రాజ్ బన్షీ మహ్తో || {{Full party name with colour|Rashtriya Janata Dal|rowspan=3}} |- | 20 || సహర్స || జన || అనూప్ లాల్ యాదవ్ |- | 21 || [[మాధేపురా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|మాధేపురా]]|| జన || [[లాలూ ప్రసాద్ యాదవ్]] |- | 22 || [[అరారియా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|అరారియా]] (SC) || ఎస్సీ || రామ్‌జీదాస్ రిషిదేవ్ || {{Full party name with colour|Bharatiya Janata Party}} |- | 23 || [[కిషన్‌గంజ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|కిషన్‌గంజ్]]|| జన || |తస్లీమ్ ఉద్దీన్ || {{Full party name with colour|Rashtriya Janata Dal}} |- | 24 || [[పూర్నియా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|పూర్నియా]] || జన || జై కృష్ణ మండలం || {{Full party name with colour|Bharatiya Janata Party}} |- | 25 || [[కతిహార్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|కతిహార్]]|| జన || తారిఖ్_అన్వర్ || {{Full party name with colour|Indian National Congress}} |- | 26 || [[రాజ్‌మహల్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|రాజ్‌మహల్]] (ఎస్.టి) || ST || సోమ్ మరాండి || {{Full party name with colour|Bharatiya Janata Party|rowspan=3}} |- | 27 || [[దుమ్కా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|దుమ్కా]] || ST || బాబులాల్ మరాండీ |- | 28 || [[గొడ్డ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|గొడ్డ]] || జన || జగదాంబి ప్రసాద్ యాదవ్ |- | 29 || [[బంకా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బంకా]]|| జన || [[దిగ్విజయ్ సింగ్]]|| {{Full party name with colour|Samata Party}} |- | 30 || [[భాగల్‌పూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|భాగల్‌పూర్]]|| జన || ప్రభాస్ చంద్ర తివారీ || {{Full party name with colour|Bharatiya Janata Party}} |- | 31 || [[ఖగారియా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ఖగారియా]]|| జన || శకుని చౌదరి || {{Full party name with colour|Samata Party}} |- | 32 || [[ముంగేర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ముంగేర్]]|| జన || విజయ్ కుమార్ యాదవ్ || {{Full party name with colour|Rashtriya Janata Dal}} |- | 33 || [[బేగుసరాయ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బేగుసరాయ్]]|| జన || రాజో సింగ్ || {{Full party name with colour|Indian National Congress}} |- | 34 || [[నలంద లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|నలంద]]|| జన || [[జార్జ్ ఫెర్నాండెజ్]] || {{Full party name with colour|Samata Party}} |- | 35 || [[పాట్నా సాహిబ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|పాట్నా]]|| జన || సి. పి. ఠాకూర్ || {{Full party name with colour|Bharatiya Janata Party}} |- | 36 || [[అర్రా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|అర్రా]]|| జన || హరిద్వార్ ప్రసాద్ సింగ్ || {{Full party name with colour|Samata Party}} |- | 37 || [[బక్సర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బక్సర్]]|| జన || లాల్ముని చౌబే || {{Full party name with colour|Bharatiya Janata Party|rowspan=2}} |- | 38 || [[ససారం లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ససారం]] (SC) || ఎస్సీ |- | 39 || బిక్రంగంజ్ || జన || బశిష్ట నారాయణ్ సింగ్ || {{Full party name with colour|Samata Party|rowspan=2}} |- | 40 || [[ఔరంగాబాద్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం (బీహార్)|ఔరంగాబాద్]]|| జన || సుశీల్ కుమార్ సింగ్ |- | 41 || [[జహనాబాద్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|జహనాబాద్]]|| జన || [[సురేంద్ర ప్రసాద్ యాదవ్]] || {{Full party name with colour|Rashtriya Janata Dal|rowspan=2}} |- | 42 || [[నవాడా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|నవాడా]] (SC) || ఎస్సీ || మాల్తీ దేవి |- | 43 || [[గయా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|గయా]] (SC) || ఎస్సీ || కృష్ణ కుమార్ చౌదరి || {{Full party name with colour|Bharatiya Janata Party|rowspan=8}} |- | 44 || [[చత్రా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|చత్ర]]|| జన || ధీరేంద్ర అగర్వాల్ |- | 45 || [[కోదర్మా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|కోదర్మా]]|| జన || ఆర్.ఎల్.పి. వర్మ |- | 46 || [[గిరిడిహ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|గిరిడిః]]|| జన || రవీంద్ర కుమార్ పాండే |- | 47 || [[ధన్‌బాద్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ధన్‌బాద్]]|| జన || రీటా వర్మ |- | 48 || [[హజారీబాగ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|హజారీబాగ్]]|| జన || [[యశ్వంత్ సిన్హా]] |- | 49 || [[రాంచీ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|రాంచీ]] || జన || రామ్ తహల్ చౌదరి |- | 50 || [[జంషెడ్‌పూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|జంషెడ్‌పూర్]]|| జన || అభా మహతో |- | 51 || [[సింగ్‌భూమ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|సింగ్‌భూమ్]] || ST || విజయ్ సింగ్ సోయ్ || {{Full party name with colour|Indian National Congress}} |- | 52 || [[ఖుంటి లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ఖుంటి]] || ST || కరియ ముండా || {{Full party name with colour|Bharatiya Janata Party}} |- | 53 || [[లోహర్దగా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|లోహర్దగా]] (ఎస్.టి) || ST || ఇంద్ర నాథ్ భగత్ || {{Full party name with colour|Indian National Congress}} |- | 54 || [[పాలము లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|పాలము]] (SC) || ఎస్సీ || బ్రాజ్ మోహన్ రామ్ || {{Full party name with colour|Bharatiya Janata Party}} |- |} == గోవా == {{color box|{{Party color|Indian National Congress}}}} [[Indian National Congress|INC]] (2) {| border="2" cellpadding="6" cellspacing="0" style="margin: 1em 1em 1em 0; background: #f9f9f9; border: 1px #aaa solid; border-collapse: collapse; font-size: 95%;" |- bgcolor="#CCCCCC" align="center" ! సం. ! నియోజకవర్గం ! రకం ! ఎన్నికైన ఎం.పి. పేరు ! colspan="2" style="width:18em"| పార్టీ |- | 1 || [[ఉత్తర గోవా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ఉత్తర గోవా]]|| జన || రవి నాయక్ || {{Full party name with colour|Indian National Congress|rowspan=2}} |- | 2 || [[దక్షిణ గోవా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|దక్షిణ గోవా]] || జన || ఫ్రాన్సిస్కో సార్డిన్హా |- |} == గుజరాత్ == {{legend2|#FBB917|[[Bharatiya Janata Party|BJP]] (19) |border=solid 1px #AAAAAA}}{{color box|{{Party color|Indian National Congress}}}} [[Indian National Congress|INC]] (7) {| border="2" cellpadding="6" cellspacing="0" style="margin: 1em 1em 1em 0; background: #f9f9f9; border: 1px #aaa solid; border-collapse: collapse; font-size: 95%;" |- bgcolor="#CCCCCC" align="center" ! సం. ! నియోజకవర్గం ! రకం ! ఎన్నికైన ఎం.పి. పేరు ! colspan="2" style="width:18em"| పార్టీ |- | 1 || [[కచ్చ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|కచ్చ్]]|| జన || పుష్ప్దాన్ శంభుదాన్ గాధవి || {{Full party name with colour|Bharatiya Janata Party|rowspan=14}} |- | 2 || [[సురేంద్రనగర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|సురేంద్రనగర్]]|| జన || భావనా ​​దవే |- | 3 || [[జాంనగర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|జాంనగర్]]|| జన || చంద్రేష్ పటేల్ కోర్డియా |- | 4 || [[రాజ్‌కోట్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|రాజ్‌కోట్]]|| జన || వల్లభాయ్ కతీరియా |- | 5 || [[పోరుబందర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|పోరుబందర్]]|| జన || గోర్ధన్‌భాయ్ జావియా |- | 6 || [[జునాగఢ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|జునాగఢ్]]|| జన || భావనా ​​చిఖాలియా |- | 7 || [[అమ్రేలి లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|అమ్రేలి]]|| జన || దిలీప్ సంఘాని |- | 8 || [[భావ్‌నగర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|భావ్‌నగర్]]|| జన || రాజేంద్రసింహ రాణా |- | 9 || [[ధంధూకా శాసనసభ నియోజకవర్గం|ధందూకా]]|| ఎస్సీ || రతీలాల్ కాళిదాస్ వర్మ |- | 10 || [[అహ్మదాబాదు తూర్పు లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|అహ్మదాబాదు తూర్పు]]|| జన || [[హరీన్ పాఠక్]] |- | 11 || [[గాంధీనగర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|గాంధీనగర్]]|| జన || [[లాల్ కృష్ణ అద్వానీ]] |- | 12 || [[మహెసానా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|మహేసానా]]|| జన || ఎ.కె. పటేల్ |- | 13 || [[పటాన్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|పటాన్]]|| ఎస్సీ || మహేష్ కనోడియా |- | 14 || [[బనస్కంతా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బనస్కంతా]]|| జన || హరిభాయ్ చౌదరి |- | 15 || [[సబర్కంటా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|సబర్కంట]]|| జన || నిషా చౌదరి || {{Full party name with colour|Indian National Congress}} |- | 16 || కపద్వంజ్ || జన || జయ్‌సిన్హ్జీ చౌహాన్ || {{Full party name with colour|Bharatiya Janata Party}} |- | 17 || [[దాహొద్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|దాహోద్]] (ఎస్.టి) || ST || దామోర్ సోమ్జిభాయ్ పంజాభాయి || {{Full party name with colour|Indian National Congress|rowspan=5}} |- | 18 || గోధ్ర || జన || శాంతీలాల్ పటేల్ |- | 19 || [[ఖేడా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|కైరా]]|| జన || దిన్షా పటేల్ |- | 20 || [[ఆనంద్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ఆనంద్]]|| జన || ఈశ్వరభాయ్ చావ్డా |- | 21 || [[ఛోటా ఉదయ్‌పూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ఛోటా ఉదయపూర్]] (ఎస్.టి) || ST || నారన్‌భాయ్ రథ్వా |- | 22 || [[వడోదర లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|వడోదర]]|| జన || జయాబెన్ థక్కర్ || {{Full party name with colour|Bharatiya Janata Party|rowspan=3}} |- | 23 || [[బారుచ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బారుచ్]]|| జన || చందుభాయ్ దేశ్‌ముఖ్ |- | 24 || [[సూరత్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|సూరత్]]|| జన || [[కాశీరామ్ రాణా]] |- | 25 || మాండ్వి (ST) || ST || చితుభాయ్ గమిత్ || {{Full party name with colour|Indian National Congress}} |- | 26 || [[వల్సాద్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బుల్సార్]]|| ST || [[మణిభాయ్ చౌదరి]]|| {{Full party name with colour|Bharatiya Janata Party}} |- |} == హర్యానా == {| border="2" cellpadding="6" cellspacing="0" style="margin: 1em 1em 1em 0; background: #f9f9f9; border: 1px #aaa solid; border-collapse: collapse; font-size: 95%;" |- bgcolor="#CCCCCC" align="center" ! సం. ! నియోజకవర్గం ! రకం ! ఎన్నికైన ఎం.పి. పేరు ! colspan="2" style="width:18em"| పార్టీ |- | 1 || [[అంబాలా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|అంబాలా (SC)]]|| ఎస్సీ || రాజేష్ వర్మ || {{Full party name with colour|Bahujan Samaj Party}} |- | 2 || [[కురుక్షేత్ర లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|కురుక్షేత్రం]]|| జన || కైలాశో దేవి || {{Full party name with colour|Haryana Lok Dal (Rastriya)}} |- | 3 || [[కర్నాల్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|కర్నాల్]]|| జన || భజన్ లాల్ || {{Full party name with colour|Indian National Congress}} |- | 4 || [[సోనిపట్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|సోనేపట్]]|| జన || కిషన్ సింగ్ సాంగ్వాన్ || {{Full party name with colour|Haryana Lok Dal (Rastriya)}} |- | 5 || [[రోహ్తక్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|రోహతక్]]|| జన || భూపీందర్ సింగ్ హుడా || {{Full party name with colour|Indian National Congress}} |- | 6 || [[ఫరీదాబాద్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ఫరీదాబాద్]]|| జన || చౌదరి రామచంద్ర బైంద్రా || {{Full party name with colour|Bharatiya Janata Party}} |- | 7 || [[మహేంద్రగఢ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|మహేంద్రగఢ్]]|| జన || ఇందర్జిత్ సింగ్ రావు || {{Full party name with colour|Indian National Congress}} |- | 8 || భివానీ || జన || సురేందర్ సింగ్ || {{Full party name with colour|Haryana Vikas Party}} |- | 9 || [[హిసార్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|హిస్సార్]]|| జన || సురేందర్ సింగ్ బర్వాలా || {{Full party name with colour|Haryana Lok Dal (Rastriya)|rowspan=2}} |- | 10 || [[సిర్సా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|సిర్సా (SC)]]|| ఎస్సీ || సుశీల్ కుమార్ ఇండోరా |- |} == హిమాచల్ ప్రదేశ్ == {| border="2" cellpadding="6" cellspacing="0" style="margin: 1em 1em 1em 0; background: #f9f9f9; border: 1px #aaa solid; border-collapse: collapse; font-size: 95%;" |- bgcolor="#CCCCCC" align="center" ! సం. ! నియోజకవర్గం ! రకం ! ఎన్నికైన ఎం.పి. పేరు ! colspan="2" style="width:18em"| పార్టీ |- | 1 || [[సిమ్లా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|సిమ్లా]] || ఎస్సీ || క్రిషన్ దత్ సుల్తాన్‌పురి || {{Full party name with colour|Indian National Congress}} |- | 2 || [[మండి లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|మండి]] || జన || మహేశ్వర్ సింగ్ || {{Full party name with colour|Bharatiya Janata Party|rowspan=3}} |- | 3 || [[కాంగ్రా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|కంగ్రా]]|| జన || [[శాంత కుమార్]] |- | 4 || [[హమీర్‌పూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|హమీర్‌పూర్]]|| జన || [[సురేష్ చందేల్]] |- |} == జమ్మూ కాశ్మీర్ == {| border="2" cellpadding="6" cellspacing="0" style="margin: 1em 1em 1em 0; background: #f9f9f9; border: 1px #aaa solid; border-collapse: collapse; font-size: 95%;" |- bgcolor="#CCCCCC" align="center" ! సం. ! నియోజకవర్గం ! రకం ! ఎన్నికైన ఎం.పి. పేరు ! colspan="2" style="width:18em"| పార్టీ |- | 1 || [[బారాముల్లా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బారాముల్లా]] || జన || సైఫుద్దీన్ సోజ్ || {{Full party name with colour|Jammu & Kashmir National Conference|rowspan=2}} |- | 2 || [[శ్రీనగర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|శ్రీనగర్]] || జన || [[ఒమర్ అబ్దుల్లా]] |- | 3 || [[అనంతనాగ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|అనంతనాగ్]] || జన || ముఫ్తీ మొహమ్మద్ సయీద్ || {{Full party name with colour|Indian National Congress}} |- | 4 || [[లడఖ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|లడఖ్]] || జన || సయ్యద్ హుస్సేన్ || {{Full party name with colour|Jammu & Kashmir National Conference}} |- | 5 || [[ఉధంపూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ఉధంపూర్]] || జన || [[చమన్ లాల్ గుప్తా]]|| {{Full party name with colour|Bharatiya Janata Party|rowspan=2}} |- | 6 || [[జమ్మూ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|జమ్ము]]|| జన || విష్ణో దత్ శర్మ |- |} == కర్ణాటక == {| border="2" cellpadding="6" cellspacing="0" style="margin: 1em 1em 1em 0; background: #f9f9f9; border: 1px #aaa solid; border-collapse: collapse; font-size: 95%;" |- bgcolor="#CCCCCC" align="center" ! సం. ! నియోజకవర్గం ! రకం ! ఎన్నికైన ఎం.పి. పేరు ! colspan="2" style="width:18em"| పార్టీ |- | 1 || [[బీదర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బీదార్]] || ఎస్సీ || రామచంద్ర వీరప్ప || {{Full party name with colour|Bharatiya Janata Party|rowspan=2}} |- | 2 || [[గుల్బర్గా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|గుల్బర్గా]] || జన || [[బసవరాజ్ పాటిల్ సేడం]] |- | 3 || [[రాయచూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|రాయచూర్]] || జన || [[ఎ. వెంకటేష్ నాయక్]] || {{Full party name with colour|Indian National Congress|rowspan=5}} |- | 4 || [[కొప్పల్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|కొప్పల్]] || జన || [[హెచ్.జి. రాములు]] |- | 5 || [[బళ్ళారి లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బళ్లారి]]|| జన || కె.సి. కొండయ్య |- | 6 || [[దావణగెరె లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|దావణగెరె]] || జన || [[శామనూరు శివశంకరప్ప]] |- | 7 || [[చిత్రదుర్గ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|చిత్రదుర్గ]] || జన || సి. పి. ముదాల గిరియప్ప |- | 8 || [[తుమకూరు లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|తుంకూరు]]|| జన || [[ఎస్. మల్లికార్జునయ్య]] || {{Full party name with colour|Bharatiya Janata Party}} |- | 9 || [[చిక్కబల్లాపూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|చిక్‌బల్లాపూర్]]|| జన || ఆర్.ఎల్. జాలప్ప || {{Full party name with colour|Indian National Congress|rowspan=2}} |- | 10 || [[కోలార్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|కోలార్]] || ఎస్సీ || కె.హెచ్. మునియప్ప |- | 11 || [[కనకపుర లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|కనకపుర]] || జన || ఎం. శ్రీనివాస్|| {{Full party name with colour|Bharatiya Janata Party}} |- | 12 || [[బెంగళూరు ఉత్తర లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బెంగళూరు నార్త్]]|| జన || [[సి.కె. జాఫర్ షరీఫ్]] || {{Full party name with colour|Indian National Congress}} |- | 13 || [[బెంగళూరు సౌత్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బెంగళూరు సౌత్]] || జన || అనంత్ కుమార్ || {{Full party name with colour|Bharatiya Janata Party}} |- | 14 || [[మాండ్య లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|మాండ్య]]|| జన || [[అంబరీష్]] || {{Full party name with colour|Janata Dal (Secular)|rowspan=2}} |- | 15 || [[చామరాజనగర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|చామరాజనగర్]] || ఎస్సీ || సిద్దరాజు ఎ. |- | 16 || [[మైసూరు లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|మైసూరు]] || జన || [[సి.హెచ్. విజయశంకర్|సి. హెచ్.విజయశంకర్]]|| {{Full party name with colour|Bharatiya Janata Party|rowspan=3}} |- | 17 || [[దక్షిణ కన్నడ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|మంగళూరు]] || జన || ధనంజయ్ కుమార్ |- | 18 || [[ఉడిపి లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ఉడుపి]]|| జన || ఐ. ఎం. జయరామ శెట్టి |- | 19 || [[హసన్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|హస్సన్]]|| జన || [[హెచ్.డి.దేవెగౌడ|హెచ్.డి. దేవెగౌడ]]|| {{Full party name with colour|Janata Dal (Secular)}} |- | 20 || [[చిక్కమగళూరు లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|చిక్‌మగళూరు]]|| జన || డి. సి. శ్రీకంఠప్ప || {{Full party name with colour|Bharatiya Janata Party|rowspan=3}} |- | 21 || [[షిమోగా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|షిమోగా]] || జన || ఆయనూరు మంజునాథ |- | 22 || [[ఉత్తర కన్నడ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|కనరా]]|| జన || [[అనంత్ కుమార్ హెగ్డే]] |- | 23 || [[ధార్వాడ్ దక్షిణ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ధార్వాడ్ దక్షిణ]]|| జన || బి.ఎం మెనసినకై || {{Full party name with colour|Lok Shakti}} |- | 24 || [[ధార్వాడ్ ఉత్తర లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ధార్వాడ్ నార్త్]]|| జన || విజయ్ సంకేశ్వర్ || {{Full party name with colour|Bharatiya Janata Party|rowspan=2}} |- | 25 || [[బెల్గాం లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బెల్గాం]] || జన || బాబాగౌడ రుద్రగౌడ పాటిల్ |- | 26 || [[చిక్కోడి లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|చిక్కోడి]] || ఎస్సీ || జిగజినాగి రమేష్ చందప్ప || {{Full party name with colour|Lok Shakti|rowspan=2}} |- | 27 || [[బాగల్‌కోట్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బాగల్‌కోట్]] || జన || అజయ్‌కుమార్ సాంబసదాశివ్ సర్నాయక్ |- | 28 || [[బీజాపూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బీజాపూర్]] || జన || పాటిల్ మల్లనగౌడ బసనగౌడ || {{Full party name with colour|Indian National Congress}} |- |} == కేరళ == {| border="2" cellpadding="6" cellspacing="0" style="margin: 1em 1em 1em 0; background: #f9f9f9; border: 1px #aaa solid; border-collapse: collapse; font-size: 95%;" |- bgcolor="#CCCCCC" align="center" ! సం. ! నియోజకవర్గం ! రకం ! ఎన్నికైన ఎం.పి. పేరు ! colspan="2" style="width:18em"| పార్టీ |- | 1 || [[కాసరగోడ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|కాసరగోడ్]] || జన || [[టి. గోవిందన్]]|| {{Full party name with colour|Communist Party of India (Marxist)}} |- | 2 || [[కన్నూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|కన్నూర్]] || జన || ముల్లపల్లి రామచంద్రన్ || {{Full party name with colour|Indian National Congress}} |- | 3 || [[వటకర లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|వటకర]] || జన || ఎ.కె. ప్రేమజం ||{{Full party name with colour|Communist Party of India (Marxist)}} |- | 4 || [[కోజికోడ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బేపూర్]]|| జన || [[పి. శంకరన్]]|| {{Full party name with colour|Indian National Congress}} |- | 5 || [[మలప్పురం లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|మంజేరి]]|| జన || ఇ. అహమ్మద్ || {{Full party name with colour|Muslim League Kerala State Committee|rowspan=2}}} |- | 6 || [[పొన్నాని లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|పొన్నాని]] || జన || జి. ఎం. బనాట్‌వాలా |- | 7 || [[పాలక్కాడ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|పాలక్కాడ్]]|| జన || [[ఎన్.ఎన్. కృష్ణదాస్]]|| {{Full party name with colour|Communist Party of India (Marxist)| rowspan=2}} |- | 8 || ఒట్టపాలెం || ఎస్సీ || ఎస్. అజయ కుమార్ |- | 9 || [[త్రిసూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|త్రిచూర్]]|| జన || వి.వి. రాఘవన్ || {{Full party name with colour|Communist Party of India}} |- | 10 || ముకుందపురం || జన || ఎ.సి. జోస్ || {{Full party name with colour|Indian National Congress}} |- | 11 || [[ఎర్నాకులం లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ఎర్నాకులం]] || జన || జార్జ్ ఈడెన్ || {{Full party name with colour|Indian National Congress}} |- | 12 || మువట్టుపూజ || జన || పి. సి. థామస్ || {{Full party name with colour|Kerala Congress (Mani)}} |- | 13 || [[కొట్టాయం లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|కొట్టాయం]] || జన || కె. సురేష్ కురుప్ || {{Full party name with colour|Communist Party of India (Marxist)}} |- | 14 || [[ఇడుక్కి లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ఇడుక్కి]] || జన || పి. సి. చాకో || {{Full party name with colour|Indian National Congress|rowspan=3}} |- | 15 || [[ఆలప్పుజ్హ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ఆలప్పుజ్హ]] || జన || వి. ఎం. సుధీరన్ |- | 16 || [[మావేలికర లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|మావెలికర]] || జన || పి. జె. కురియన్ |- | 17 || అదూర్ || ఎస్సీ || చెంగార సురేంద్రన్ || {{Full party name with colour|Communist Party of India}} |- | 18 || [[కొల్లాం లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|క్విలాన్]]|| జన || ఎన్. కె. ప్రేమచంద్రన్ || {{Full party name with colour|Communist Party of India}} |- | 19 || [[అట్టింగల్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|అట్టింగల్]]|| జన || వర్కాల రాధాకృష్ణన్ ||{{Full party name with colour|Revolutionary Socialist Party (India)|Revolutionary Socialist Party}} |- | 20 || [[తిరువనంతపురం లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|త్రివేండ్రం]]|| జన || [[కె. కరుణాకరన్]] || {{Full party name with colour|Indian National Congress}} |- |} == మధ్య ప్రదేశ్ == {| border="2" cellpadding="6" cellspacing="0" style="margin: 1em 1em 1em 0; background: #f9f9f9; border: 1px #aaa solid; border-collapse: collapse; font-size: 95%;" |- bgcolor="#CCCCCC" align="center" ! సం. ! నియోజకవర్గం ! రకం ! ఎన్నికైన ఎం.పి. పేరు ! colspan="2" style="width:18em"| పార్టీ |- | 1 || [[మోరెనా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|మోరెనా]] || ఎస్సీ || అశోక్ ఛబిరామ్ || {{Full party name with colour|Bharatiya Janata Party|rowspan=2}} |- | 2 || [[భిండ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|భింద్]]|| జన || [[రామ్ లఖన్ సింగ్]] |- | 3 || [[గ్వాలియర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|గ్వాలియర్]] || జన || మాధవరావ్ సింధియా || {{Full party name with colour|Indian National Congress}} |- | 4 || [[గునా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|గుణ]]|| జన || రాజమాతా విజయరాజే సింధియా || {{Full party name with colour|Bharatiya Janata Party|rowspan=9}} |- | 5 || [[సాగర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|సాగర్]] || ఎస్సీ || [[వీరేంద్ర కుమార్ ఖతిక్|వీరేంద్ర కుమార్]] |- | 6 || [[ఖజురహో లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ఖజురహో]] || జన || [[ఉమాభారతి]] |- | 7 || [[దామోహ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|దామోహ్]]|| జన || [[రామకృష్ణ కుస్మారియా]] |- | 8 || [[సత్నా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|సత్నా]] || జన || [[రామానంద్ సింగ్]] |- | 9 || [[రేవా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|రేవా]] || జన || చంద్రమణి త్రిపాఠి |- | 10 || [[సిధి లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|సిధి]] || ST || జగన్నాథ్ సింగ్ |- | 11 || [[షాడోల్ జిల్లా|షాహదోల్]]|| ST || జ్ఞాన్ సింగ్ |- | 12 || [[సర్గుజా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|సుర్గుజా]]|| ST || లరంగ్ సాయి |- | 13 || [[రాయ్‌గఢ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం (ఛత్తీస్‌గఢ్)|రాయ్‌గఢ్]]|| ST || [[అజిత్ జోగి]] || {{Full party name with colour|Indian National Congress|rowspan=2}} |- | 14 || [[జాంజ్‌గిర్-చంపా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|జాంజ్‌గిర్]]|| జన || చరణ్ దాస్ మహంత్ |- | 15 || [[బిలాస్‌పూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బిలాస్‌పూర్]] || ఎస్సీ || పున్నులాల్ మోహ్లే || {{Full party name with colour|Bharatiya Janata Party}} |- | 16 || [[సారన్‌గఢ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం (ఛత్తీస్‌గఢ్)|సారంగఢ్]]|| ఎస్సీ || పరాస్ రామ్ భరద్వాజ్ || {{Full party name with colour|Indian National Congress}} |- | 17 || [[రాయ్‌పూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|రాయ్‌పూర్]] || జన || [[రమేష్ బైస్]] || {{Full party name with colour|Bharatiya Janata Party|rowspan=5}} |- | 18 || [[మహాసముంద్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|మహాసముండ్]] || జన || చంద్రశేఖర్ సాహు |- | 19 || [[కంకేర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|కంకర్]] || ST || సోహన్ పోటై |- | 20 || [[బస్తర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బస్తర్]] || ST || బలిరామ్ కశ్యప్ |- | 21 || [[దుర్గ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|దుర్గ్]] || జన || తారాచంద్ సాహు |- | 22 || [[రాజ్‌నంద్‌గావ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|రాజ్‌నంద్‌గావ్]] || జన || [[మోతీలాల్ వోరా]] || {{Full party name with colour|Indian National Congress}} |- | 23 || [[బాలాఘాట్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బాలాఘాట్]] || జన || గౌరీశంకర్ బిసెన్ || {{Full party name with colour|Bharatiya Janata Party|rowspan=3}} |- | 24 || [[మాండ్లా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|మండ్లా]]|| ST || [[ఫగ్గన్ సింగ్ కులస్తే]] |- | 25 || [[జబల్‌పూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|జబల్‌పూర్]] || జన || బాబూరావు పరంజపే |- | 26 || [[సియోని లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|సియోని]] || జన || విమల వర్మ || {{Full party name with colour|Indian National Congress|rowspan=2}} |- | 27 || [[చింద్వారా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|చింద్వారా]]|| జన || [[కమల్ నాథ్]] |- | 28 || [[బేతుల్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బెతుల్]] || జన || విజయ్ కుమార్ ఖండేల్వాల్ || {{Full party name with colour|Bharatiya Janata Party|rowspan=4}} |- | 29 || [[హోషంగాబాద్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|హోషంగాబాద్]] || జన || [[సర్తాజ్ సింగ్]] |- | 30 || [[భోపాల్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|భోపాల్]] || జన || సుశీల్ చంద్ర వర్మ |- | 31 || [[విదిశ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|విదిష]]|| జన || [[శివరాజ్ సింగ్ చౌహాన్]] |- | 32 || [[రాజ్‌గఢ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|రాజ్‌గఢ్]] || జన || లక్ష్మణ్ సింగ్ || {{Full party name with colour|Indian National Congress}} |- | 33 || [[షాజాపూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|షాజాపూర్]] || ఎస్సీ || [[థావర్ చంద్ గెహ్లాట్]] || {{Full party name with colour|Bharatiya Janata Party|rowspan=3}} |- | 34 || [[ఖాండ్వా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ఖాండ్వా]] || జన || నంద్ కుమార్ సింగ్ చౌహాన్ |- | 35 || [[ఖర్గోన్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ఖర్గోన్]] || జన || రామేశ్వర్ పటీదార్ |- | 36 || [[ధార్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ధార్]] || ST || గజేంద్ర సింగ్ రాజుఖేడి || {{Full party name with colour|Indian National Congress}} |- | 37 || [[ఇండోర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ఇండోర్]] || జన || [[సుమిత్రా మహాజన్]] || {{Full party name with colour|Bharatiya Janata Party|rowspan=2}} |- | 38 || [[ఉజ్జయిని లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ఉజ్జయిని]] || ఎస్సీ || [[సత్యనారాయణ జాతీయ]] |- | 39 || [[రత్లాం లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ఝబువా]]|| ST || కాంతిలాల్ భూరియా || {{Full party name with colour|Indian National Congress}} |- | 40 || [[మందసౌర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|మంద్‌సౌర్]]|| జన || లక్ష్మీనారాయణ పాండే || {{Full party name with colour|Bharatiya Janata Party}} |- |} == మహారాష్ట్ర == {| border="2" cellpadding="6" cellspacing="0" style="margin: 1em 1em 1em 0; background: #f9f9f9; border: 1px #aaa solid; border-collapse: collapse; font-size: 95%;" |- bgcolor="#CCCCCC" align="center" ! సం. ! నియోజకవర్గం ! రకం ! ఎన్నికైన ఎం.పి. పేరు ! colspan="2" style="width:18em"| పార్టీ |- | 1 || రాజాపూర్ || జన || సురేష్ ప్రభాకర్ ప్రభు ||{{Full party name with colour|Shiv Sena|rowspan=2}} |- | 2 || రత్నగిరి || జన || [[అనంత్ గీతే]] |- | 3 || కోలాబ || జన || రామ్‌షేత్ ఠాకూర్ || {{Full party name with colour|Peasants and Workers Party of India}} |- | 4 || [[ముంబై సౌత్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ముంబయి సౌత్]] || జన || [[మురళీ దేవరా]] || {{Full party name with colour|Indian National Congress}} |- | 5 || [[ముంబై సౌత్ సెంట్రల్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ముంబై సౌత్ సెంట్రల్]] || జన || మోహన్ రావలే || {{Full party name with colour|Shiv Sena}} |- | 6 || [[ముంబై నార్త్ సెంట్రల్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ముంబై నార్త్ సెంట్రల్]] || జన || [[రామ్‌దాస్ అథవాలే]]|| {{Full party name with colour|Republican Party of India}} |- | 7 || [[ముంబై నార్త్ ఈస్ట్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ముంబై నార్త్ ఈస్ట్]] || జన || గురుదాస్ కామత్ ||{{Full party name with colour|Indian National Congress}} |- | 8 || [[ముంబై నార్త్ వెస్ట్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ముంబై నార్త్ వెస్ట్]] || జన || మధుకర్ సర్పోత్దార్ || {{Full party name with colour|Shiv Sena}} |- | 9 || [[ముంబై నార్త్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ముంబై నార్త్]] || జన || రామ్ నాయక్ || {{Full party name with colour|Bharatiya Janata Party}} |- | 10 || [[థానే లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|థానే]] || జన || పరంజపే ప్రకాష్ విశ్వనాథ్ || {{Full party name with colour|Shiv Sena}} |- | 11 || దహను || ST || శంకర్ సఖారం || {{Full party name with colour|Indian National Congress|rowspan=5}} |- | 12 || [[నాసిక్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|నాషిక్]] || జన || మాధవ్ పాటిల్ |- | 13 || మాలేగావ్ || ST || జమ్రు మంగ్లూ కహండోలే |- | 14 || [[ధూలే లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ధూలే]]|| ST || ధనాజీ సీతారాం అహిరే |- | 15 || [[నందుర్బార్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|నందూర్‌బార్]]|| ST || మణిక్రావ్ హోడ్ల్యా గావిట్ |- | 16 || ఎరండోల్ || జన || అన్నాసాహెబ్ ఎం. కె. పాటిల్ || {{Full party name with colour|Bharatiya Janata Party}} |- | 17 || [[జల్గావ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|జల్గావ్]] || జన || ఉల్హాస్ వాసుదేయో పాటిల్ ||{{Full party name with colour|Indian National Congress|rowspan=2}} |- | 18 || [[బుల్దానా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బుల్ధాన]] || ఎస్సీ || ముకుల్ బాలకృష్ణ వాస్నిక్ |- | 19 || [[అకోలా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|అకోలా]] || జన || అంబేద్కర్ ప్రకాష్ యశ్వంత్ || {{Full party name with colour|Republican Party of India}} |- | 20 || వాషిమ్ || జన || సుధాకరరావు నాయక్ || {{Full party name with colour|Indian National Congress}} |- | 21 || [[అమరావతి లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|అమరావతి]] || జన || రామకృష్ణన్ సూర్యభాన్ గవై || {{Full party name with colour|Republican Party of India}} |- | 22 || [[రాంటెక్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|రామ్‌టెక్]]|| జన || రాణి చిత్రలేఖ భోంస్లే || {{Full party name with colour|Indian National Congress|rowspan=3}} |- | 23 || [[నాగపూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|నాగ్‌పూర్]]|| జన || విలాస్ ముత్తెంవార్ |- | 24 || భండార || జన || [[ప్రఫుల్ పటేల్]] |- | 25 || చిమూర్ || జన || జోగేంద్ర కవాడే || {{Full party name with colour|Republican Party of India}} |- | 26 || [[చంద్రపూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|చంద్రపూర్]] || జన || నరేష్‌కుమార్ చున్నాలాల్ పుగ్లియా || {{Full party name with colour|Indian National Congress|rowspan=6}} |- | 27 || [[వార్థా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|వార్ధా]]|| జన || దత్తా మేఘే |- | 28 || యావత్మాల్ || జన || ఉత్తమ్రావ్ దేవరావ్ పాటిల్ |- | 29 || [[హింగోలి లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|హింగోలి]] || జన || సూర్యకాంత పాటిల్ |- | 30 || [[నాందేడ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|నాందేడ్]] || జన || భాస్కరరావు బాపురావ్ ఖట్గావ్కర్ |- | 31 || [[పర్భని లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|పర్భాని]]|| జన || సురేష్ వార్పుడ్కర్ |- | 32 || [[జల్నా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|జల్నా]] || జన || ఉత్తమ్సింగ్ పవార్ || {{Full party name with colour|Bharatiya Janata Party}} |- | 33 || [[ఔరంగాబాద్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ఔరంగాబాద్]]|| జన || రామకృష్ణ బాబా పాటిల్ || {{Full party name with colour|Indian National Congress}} |- | 34 || [[బీడ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బీడ్]] || జన || జైసింగరావు గైక్వాడ్ పాటిల్ || {{Full party name with colour|Bharatiya Janata Party}} |- | 35 || [[లాతూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|లాతూర్]] || జన || [[శివరాజ్ పాటిల్]] || {{Full party name with colour|Indian National Congress|rowspan=4}} |- | 36 || [[ఉస్మానాబాద్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ఒస్మానాబాద్]] || ఎస్సీ || అరవింద్ కాంబ్లే |- | 37 || [[షోలాపూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|షోలాపూర్]]|| జన || [[సుశీల్ కుమార్ షిండే]] |- | 38 || పంధర్‌పూర్ || ఎస్సీ || సందీపన్ థోరట్ |- | 39 || [[అహ్మద్‌నగర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|అహ్మద్‌నగర్]] || జన || బాలాసాహెబ్ విఖే పాటిల్ || {{Full party name with colour|Shiv Sena}} |- | 40 || కోపర్‌గావ్ || జన || ప్రసాద్ తాన్పురే || {{Full party name with colour|Indian National Congress|rowspan=9}} |- | 41 || [[ఖేడా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ఖేడ్]]|| జన || అశోక్ మోహోల్ |- | 42 || [[పూణే లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|పూణె]]|| జన || విఠల్ ట్యూప్ |- | 43 || [[బారామతి లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బారామతి]] || జన || [[శరద్ పవార్]] |- | 44 || [[సతారా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|సతారా]] || జన || అభయ్‌సిన్హ్ భోంస్లే |- | 45 || కరద్ || జన || [[పృథ్వీరాజ్ చవాన్]] |- | 46 || [[సాంగ్లీ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|సాంగ్లీ]] || జన || మదన్ పాటిల్ |- | 47 || ఇచల్‌కరన్‌జి || జన || కల్లప్ప అవడే |- | 48 || [[కొల్హాపూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|కొల్హాపూర్]] || జన || సదాశివరావు దాదోబా మాండ్లిక్ |- |} == మణిపూర్ == {| border="2" cellpadding="6" cellspacing="0" style="margin: 1em 1em 1em 0; background: #f9f9f9; border: 1px #aaa solid; border-collapse: collapse; font-size: 95%;" |- bgcolor="#CCCCCC" align="center" ! సం. ! నియోజకవర్గం ! రకం ! ఎన్నికైన ఎం.పి. పేరు ! colspan="2" style="width:18em"| పార్టీ |- | 1 || [[ఇన్నర్ మణిపూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ఇన్నర్ మణిపూర్]]|| జన || టి.హచ్ చావోబా సింగ్ || {{Full party name with colour|Manipur State Congress Party}} |- | 2 || [[ఔటర్ మణిపూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|అవుటర్]] || ST || కుమారీ కిం గాంగ్తే || {{Full party name with colour|Communist Party of India}} |- |} == మోఘాలయ == {| border="2" cellpadding="6" cellspacing="0" style="margin: 1em 1em 1em 0; background: #f9f9f9; border: 1px #aaa solid; border-collapse: collapse; font-size: 95%;" |- bgcolor="#CCCCCC" align="center" ! సం. ! నియోజకవర్గం ! రకం ! ఎన్నికైన ఎం.పి. పేరు ! colspan="2" style="width:18em"| పార్టీ |- | 1 || [[షిల్లాంగ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|షిల్లాంగ్]]|| జన || పాటీ రిప్పల్ కిండియా || {{Full party name with colour|Indian National Congress|rowspan=2}} |- | 2 || [[తురా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|తురా]]|| జన || పూర్ణో అగిటోక్ సంగ్మా |- |} == మిజోరం == {| border="2" cellpadding="6" cellspacing="0" style="margin: 1em 1em 1em 0; background: #f9f9f9; border: 1px #aaa solid; border-collapse: collapse; font-size: 95%;" |- bgcolor="#CCCCCC" align="center" ! సం. ! నియోజకవర్గం ! రకం ! ఎన్నికైన ఎం.పి. పేరు ! colspan="2" style="width:18em"| పార్టీ |- | 1 || [[మిజోరం లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|మిజోరం]]|| ST || హెచ్. లాలుంగ్‌మునా || {{Full party name with colour|Independent (politician)|Independent}} |- |} == నాగాలాండ్ == {| border="2" cellpadding="6" cellspacing="0" style="margin: 1em 1em 1em 0; background: #f9f9f9; border: 1px #aaa solid; border-collapse: collapse; font-size: 95%;" |- bgcolor="#CCCCCC" align="center" ! సం. ! నియోజకవర్గం ! రకం ! ఎన్నికైన ఎం.పి. పేరు ! colspan="2" style="width:18em"| పార్టీ |- | 1 || [[నాగాలాండ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|నాగాలాండ్]]|| జన || కె. అసుంగ్బా సంగతం || {{Full party name with colour|Indian National Congress}} |- |} == ఒడిశా == {| border="2" cellpadding="6" cellspacing="0" style="margin: 1em 1em 1em 0; background: #f9f9f9; border: 1px #aaa solid; border-collapse: collapse; font-size: 95%;" |- bgcolor="#CCCCCC" align="center" ! సం. ! నియోజకవర్గం ! రకం ! ఎన్నికైన ఎం.పి. పేరు ! colspan="2" style="width:18em"| పార్టీ |- | 1 || [[మయూర్‌భంజ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|మయూర్‌భంజ్]] || ST || సల్ఖాన్ ముర్ము || {{Full party name with colour|Bharatiya Janata Party|rowspan=2}} |- | 2 || [[బాలాసోర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బాలాసోర్]] || జన || ఖరబేలా స్వైన్ |- | 3 || [[భద్రక్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|భద్రక్]] || ఎస్సీ || అర్జున్ చరణ్ సేథి ||{{Full party name with colour|Biju Janata Dal}} |- | 4 || [[జాజ్‌పూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|జాజ్‌పూర్]] || ఎస్సీ || రామ చంద్ర మల్లిక్ || {{Full party name with colour|Indian National Congress}} |- | 5 || [[కేంద్రపారా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|కేంద్రపారా]]|| జన || ప్రభాత్ కుమార్ సామంతరాయ్ || {{Full party name with colour|Biju Janata Dal|rowspan=2}} |- | 6 || [[కటక్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|కటక్]] || జన || [[భర్తృహరి మహతాబ్]] |- | 7 || [[జగత్‌సింగ్‌పూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|జగత్‌సింగ్‌పూర్]] || జన || రంజీబ్ బిస్వాల్ || {{Full party name with colour|Indian National Congress}} |- | 8 || [[పూరీ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|పూరి]]|| జన || బ్రజా కిషోర్ త్రిపాఠి || {{Full party name with colour|Biju Janata Dal|rowspan=3}} |- | 9 || [[భువనేశ్వర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|భువనేశ్వర్]] || జన || ప్రసన్న కుమార్ పాతసాని |- | 10 || [[అస్కా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|అస్కా]] || జన || [[నవీన్ పట్నాయక్]] |- | 11 || [[బెర్హంపూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బెర్హంపూర్]] || జన || జయంతి పట్నాయక్ || {{Full party name with colour|Indian National Congress|rowspan=3}} |- | 12 || [[కోరాపుట్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|కోరాపుట్]] || ST || [[గిరిధర్ గమాంగ్]] |- | 13 || [[నబరంగ్‌పూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|నౌరంగ్‌పూర్]]|| ST || ఖగపతి ప్రధాని |- | 14 || [[కలహండి లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|కలహండి]]|| జన || బిక్రమ్ కేశరి దేవో || {{Full party name with colour|Bharatiya Janata Party}} |- | 15 || ఫుల్బాని || ఎస్సీ || పద్మానవ బెహరా || {{Full party name with colour|Biju Janata Dal}} |- | 16 || [[బోలంగీర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బోలాంగిర్]]|| జన || [[సంగీతా కుమారి సింగ్ డియో]]|| {{Full party name with colour|Bharatiya Janata Party}} |- | 17 || [[సంబల్‌పూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|సంబల్‌పూర్]] || జన || ప్రసన్న ఆచార్య ||{{Full party name with colour|Biju Janata Dal}} |- | 18 || డియోగఢ్ || జన || దేబేంద్ర ప్రధాన్ || {{Full party name with colour|Bharatiya Janata Party}} |- | 19 || [[ధెంకనల్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ధెంకనల్]] || జన || తథాగత శతపతి || {{Full party name with colour|Biju Janata Dal}} |- | 20 || [[సుందర్‌గఢ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|సుందర్‌గఢ్]]|| ST || [[జువల్ ఓరం]] || {{Full party name with colour|Bharatiya Janata Party|rowspan=2}} |- | 21 || [[కియోంజర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|కీయోంఝర్]]|| ST || ఉపేంద్ర నాథ్ నాయక్ |- |} == పంజాబ్ == {| border="2" cellpadding="6" cellspacing="0" style="margin: 1em 1em 1em 0; background: #f9f9f9; border: 1px #aaa solid; border-collapse: collapse; font-size: 95%;" |- bgcolor="#CCCCCC" align="center" ! సం. ! నియోజకవర్గం ! రకం ! ఎన్నికైన ఎం.పి. పేరు ! colspan="2" style="width:18em"| పార్టీ |- | 1 || [[గురుదాస్‌పూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|గురుదాస్పూర్]] || జన || [[వినోద్ ఖన్నా]] || {{Full party name with colour|Bharatiya Janata Party|rowspan=2}} |- | 2 || [[అమృత్‌సర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|అమృత్‌సర్]] || జన || దయా సింగ్ సోధి |- | 3 || [[తార్న్ తరణ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|తార్న్ తరణ్]] || జన || తర్లోచన్ సింగ్ తుర్|| {{Full party name with colour|Janata Dal (Secular)}} |- | 4 || [[జలంధర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|జులంధర్]]|| జన || ఇందర్ కుమార్ గుజ్రాల్ || {{Full party name with colour|Janata Dal (Secular)}} |- | 5 || [[ఫిల్లౌర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ఫిల్లౌర్]] || ఎస్సీ || సత్నామ్ సింగ్ కైంత్ ||{{Full party name with colour|Independent (politician)|Independent}} |- | 6 || [[హోషియార్‌పూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|హోషియార్‌పూర్]] || జన || కమల్ చౌదరి || {{Full party name with colour|Bharatiya Janata Party}} |- | 7 || [[రోపర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|రోపార్]]|| ఎస్సీ || సత్వీందర్ కౌర్ ధాలివాల్ ||{{Full party name with colour|Shiromani Akali Dal|rowspan=7}} |- | 8 || [[పాటియాలా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|పాటియాల]] || జన || ప్రేమ్ సింగ్ చందుమజ్రా |- | 9 || [[లూథియానా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|లూధియానా]]|| జన || అమ్రిక్ సింగ్ అలివాల్ |- | 10 || [[సంగ్రూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|సంగ్రూర్]] || జన || సుర్జిత్ సింగ్ బర్నాలా |- | 11 || [[బటిండా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|భటిండా]]|| ఎస్సీ || చతిన్ సింగ్ సమోన్ |- | 12 || [[ఫరీద్‌కోట్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ఫరీద్‌కోట్]] || జన || సుఖ్బీర్ సింగ్ బాదల్ |- | 13 || [[ఫిరోజ్‌పూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ఫిరోజ్‌పూర్]] || జన || జోరా సింగ్ మాన్ |- |} == రాజస్థాన్ == {| border="2" cellpadding="6" cellspacing="0" style="margin: 1em 1em 1em 0; background: #f9f9f9; border: 1px #aaa solid; border-collapse: collapse; font-size: 95%;" |- bgcolor="#CCCCCC" align="center" ! సం. ! నియోజకవర్గం ! రకం ! ఎన్నికైన ఎం.పి. పేరు ! colspan="2" style="width:18em"| పార్టీ |- | 1 || [[గంగానగర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|గంగానగర్]] || ఎస్సీ || శంకర్ పన్ను || {{Full party name with colour|Indian National Congress|rowspan=3}} |- | 2 || [[బికనీర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బికానెర్]]|| జన || [[బలరామ్ జాఖర్]] |- | 3 || [[చురు లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|చురు]] || జన || నరేంద్ర బుడానియా |- | 4 || [[ఝుంఝును శాసనసభ నియోజకవర్గం|ఝుంఝును]]|| జన || సిస్ రామ్ ఓలా || {{Full party name with colour|All India Indira Congress (Secular)}} |- | 5 || [[సికర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|సికర్]]|| జన || సుభాష్ మహరియా || {{Full party name with colour|Bharatiya Janata Party|rowspan=2}} |- | 6 || [[జైపూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|జైపూర్]] || జన || గిర్ధారి లాల్ భార్గవ |- | 7 || [[దౌసా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|దౌసా]] || జన || రాజేష్ పైలట్ || {{Full party name with colour|Indian National Congress|rowspan=3}} |- | 8 || [[అల్వార్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ఆల్వార్]]|| జన || ఘాసి రామ్ యాదవ్ |- | 9 || [[భరత్‌పూర్ శాసనసభ నియోజకవర్గం (రాజస్థాన్)|భరత్‌పూర్]]|| జన || [[కె. నట్వర్ సింగ్]] |- | 10 || బయానా || ఎస్సీ || గంగా రామ్ కోలి || || {{Full party name with colour|Bharatiya Janata Party}} |- | 11 || సవాయి మాధోపూర్ || ST || ఉషా మీనా || {{Full party name with colour|Indian National Congress|rowspan=4}} |- | 12 || [[అజ్మీర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|అజ్మీర్]] || జన || ప్రభా ఠాకూర్ |- | 13 || [[టోంక్-సవాయి మాధోపూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|టోంక్]]|| ఎస్సీ || దోవరక ప్రసాద్ బైర్వా |- | 14 || [[కోటా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|కోటా]]|| జన || రామ్నారాయణ్ మీనా |- | 15 || [[ఝలావర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ఝలవార్]] || జన || [[వసుంధర రాజే]] || || {{Full party name with colour|Bharatiya Janata Party}} |- | 16 || [[బన్స్వారా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బన్స్వారా]] || ST || మహేంద్రజీత్ సింగ్ మాల్వియా || {{Full party name with colour|Indian National Congress|rowspan=2}} |- | 17 || సాలంబర్ || ST || భేరు లాల్ మీనా |- | 18 || [[ఉదయ్‌పూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ఉదయ్‌పూర్]] || జన || శాంతి లాల్ చాప్లోట్ || || {{Full party name with colour|Bharatiya Janata Party}} |- | 19 || [[చిత్తోర్‌గఢ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|చిత్తోర్‌గఢ్]] || జన || ఉదయ్ లాల్ అంజనా || {{Full party name with colour|Indian National Congress|rowspan=3}} |- | 20 || [[భిల్వారా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|భిల్వారా]] || జన || రాంపాల్ ఉపాధ్యాయ |- | 21 || [[పాలి లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|పాలి]] || జన || మిథా లాల్ జైన్ |- | 22 || [[జలోర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|జలోర్]] || ఎస్సీ || సర్దార్ బూటా సింగ్ || {{Full party name with colour|Independent (politician)|Independent}} |- | 23 || [[బార్మర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బార్మెర్]] || జన || సోనా రామ్ || {{Full party name with colour|Indian National Congress|rowspan=3}} |- | 24 || [[జోధ్‌పూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|జోధ్‌పూర్]] || జన || అశోక్ గెహ్లాట్ |- | 25 || [[నాగౌర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|నాగౌర్]] || జన || రామ్ రఘునాథ్ చౌదరి |- |} == సిక్కిం == {| border="2" cellpadding="6" cellspacing="0" style="margin: 1em 1em 1em 0; background: #f9f9f9; border: 1px #aaa solid; border-collapse: collapse; font-size: 95%;" |- bgcolor="#CCCCCC" align="center" ! సం. ! నియోజకవర్గం ! రకం ! ఎన్నికైన ఎం.పి. పేరు ! colspan="2" style="width:18em"| పార్టీ |- | 1 || సిక్కిం || జన || భీమ్ ప్రసాద్ దహల్ || {{Full party name with colour|Sikkim Democratic Front}} |- |} == తమిళనాడు == {| border="2" cellpadding="6" cellspacing="0" style="margin: 1em 1em 1em 0; background: #f9f9f9; border: 1px #aaa solid; border-collapse: collapse; font-size: 95%;" |- bgcolor="#CCCCCC" align="center" ! సం. ! నియోజకవర్గం ! రకం ! ఎన్నికైన ఎం.పి. పేరు ! colspan="2" style="width:18em"| పార్టీ |- | 1 || [[చెన్నై నార్త్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|మద్రాస్ నార్త్]]|| జన || సి. కుప్పుసామి || {{Full party name with colour|Dravida Munnetra Kazhagam|rowspan=3}} |- | 2 || [[చెన్నై సెంట్రల్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|మద్రాస్ సెంట్రల్]]|| జన || [[మురసోలి మారన్]] |- | 3 || [[చెన్నై దక్షిణ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|మద్రాస్ సౌత్]]|| జన || టి. ఆర్. బాలు |- | 4 || [[శ్రీపెరంబుదూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|శ్రీపెరంబుదూరు]]|| ఎస్సీ || కె. వేణుగోపాల్ || {{Full party name with colour|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam|rowspan=3}} |- | 5 || [[చెంగల్పట్టు లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|చెంగల్పట్టు]] || జన || కంచి పన్నీర్ సెల్వం |- | 6 || [[అరక్కోణం లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|అరక్కోణం]] || జన || సి. గోపాల్ ముదలియార్ |- | 7 || [[వెల్లూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|వెల్లూర్]] || జన || ఎన్. టి. షణ్ముగం || {{Full party name with colour|Pattali Makkal Katchi}} |- | 8 || [[తిరుపత్తూరు లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|తిరుపత్తూరు]]|| జన || డి. వేణుగోపాల్ || {{Full party name with colour|Dravida Munnetra Kazhagam}} |- | 9 || [[వందవాసి లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|వందవాసి]] || జన || ఎం. దురై || {{Full party name with colour|Pattali Makkal Katchi}} |- | 10 || [[తిండివనం లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|తిండివనం]] || జన || జింగీ ఎన్. రామచంద్రన్ || {{Full party name with colour|Marumalarchi Dravida Munnetra Kazhagam}} |- | 11 || [[కడలూరు లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|కడలూరు]] || జన || ఎం. సి. ధమోదరన్ ||{{Full party name with colour|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} |- | 12 || [[చిదంబరం లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|చిదంబరం]] || ఎస్సీ || దళిత ఎళిల్మలై || {{Full party name with colour|Pattali Makkal Katchi|rowspan=2}} |- | 13 || [[ధర్మపురి లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ధర్మపురి]] || జన || కె. పరి మోహన్ |- | 14 || [[కృష్ణగిరి లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|కృష్ణగిరి]] || జన || కె. పి. మునుసామి || {{Full party name with colour|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam|rowspan=2}} |- | 15 || [[రాశిపురం లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|రాసిపురం]]|| ఎస్సీ || వి. సరోజ |- | 16 || [[సేలం లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|సేలం]] || జన || వాజప్పాడి కె. రామమూర్తి || {{Full party name with colour|Independent (politician)|Independent}} |- | 17 || [[తిరుచెంగోడ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|తిరుచెంగోడ్]] || జన || కె. పళనిస్వామి || {{Full party name with colour|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} |- | 18 || [[నీలగిరి లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|నీలగిరి]] || జన || మాస్టర్ మథన్ || {{Full party name with colour|Bharatiya Janata Party}} |- | 19 || [[గోబిచెట్టిపాళయం లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|గోబిచెట్టిపాళయం]]|| జన || వి. కె. చిన్నసామి || {{Full party name with colour|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} |- | 20 || [[కోయంబత్తూరు లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|కోయంబత్తూరు]] || జన || సి. పి. రాధాకృష్ణన్ || {{Full party name with colour|Bharatiya Janata Party}} |- | 21 || [[పొల్లాచ్చి లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|పొల్లాచి]]|| ఎస్సీ || ఎం. త్యాగరాజన్ || {{Full party name with colour|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} |- | 22 || [[పళని లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|పళని]] || జన || ఎ. గణేశమూర్తి ||{{Full party name with colour|Marumalarchi Dravida Munnetra Kazhagam}} |- | 23 || [[దిండిగల్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|దిండిగల్]] || జన || సి. శ్రీనివాసన్ || {{Full party name with colour|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} |- | 24 || [[మదురై లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|మదురై]] || జన || సుబ్రమణ్యస్వామి || {{Full party name with colour|Janata Party}} |- | 25 || [[పెరియకులం లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|పెరియకులం]] || జన || ఆర్. ముత్తయ్య || {{Full party name with colour|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam|rowspan=2}} |- | 26 || [[కరూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|కరూర్]] || జన || ఎం. తంబి దురై |- | 27 || [[తిరుచిరాపల్లి లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|తిరుచిరాపల్లి]] || జన || రంగరాజన్ కుమారమంగళం || {{Full party name with colour|Bharatiya Janata Party}} |- | 28 || [[పెరంబలూరు లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|పెరంబలూరు]] || ఎస్సీ || పి. రాజరేతినం || {{Full party name with colour|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} |- | 29 || [[మైలాడుతురై లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|మైలాడుతురై]] || జన || [[కె. కృష్ణమూర్తి]] || {{Full party name with colour|Tamil Maanila Congress}} |- | 30 || [[నాగపట్నం లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|నాగపట్నం]]|| ఎస్సీ || ఎం. సెల్వరాసు || {{Full party name with colour|Communist Party of India}} |- | 31 || [[తంజావూరు లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|తంజావూరు]] || జన || ఎస్. ఎస్. పళనిమాణికం ||{{Full party name with colour|Dravida Munnetra Kazhagam}} |- | 32 || [[పుదుక్కోట్టై లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|పుదుక్కోట్టై]] || జన || రాజా పరమశివం ||{{Full party name with colour|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} |- | 33 || [[శివగంగ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|శివగంగ]] || జన || [[పి. చిదంబరం]] || {{Full party name with colour|Tamil Maanila Congress}} |- | 34 || [[రామనాథపురం లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|రామనాథపురం]] || జన || వి. సత్యమూర్తి ||{{Full party name with colour|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} |- | 35 || [[శివకాశి లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|శివకాశి]] || జన || వైకో ||{{Full party name with colour|Marumalarchi Dravida Munnetra Kazhagam}} |- | 36 || [[తిరునెల్వేలి లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|తిరునెల్వేలి]] || జన || ఎం. ఆర్. కదంబూర్ జనార్థనన్ ||{{Full party name with colour|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam|rowspan=3}} |- | 37 || [[తెన్కాసి లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|తెంకాసి]]|| ఎస్సీ || ఎస్. మురుగేషన్ |- | 38 || [[తిరుచెందూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|తిరుచెందూర్]] || జన || రామరాజన్ |- | 39 || [[నాగర్‌కోయిల్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|నాగర్‌కోయిల్]] || జన || ఎన్. డెన్నిస్ || {{Full party name with colour|Tamil Maanila Congress}} |- |} == త్రిపుర == {| border="2" cellpadding="6" cellspacing="0" style="margin: 1em 1em 1em 0; background: #f9f9f9; border: 1px #aaa solid; border-collapse: collapse; font-size: 95%;" |- bgcolor="#CCCCCC" align="center" ! సం. ! నియోజకవర్గం ! రకం ! ఎన్నికైన ఎం.పి. పేరు ! colspan="2" style="width:18em"| పార్టీ |- | 1 || [[త్రిపుర పశ్చిమ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|త్రిపుర వెస్ట్]]|| జన || |[[సమర్ చౌదరి]]|| {{Full party name with colour|Communist Party of India (Marxist)|rowspan=2}} |- | 2 || [[త్రిపుర తూర్పు లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|త్రిపుర ఈష్ట్]]|| ST || [[బాజు బాన్ రియాన్]] |- |} == ఉత్తర ప్రదేశ్ == {| border="2" cellpadding="6" cellspacing="0" style="margin: 1em 1em 1em 0; background: #f9f9f9; border: 1px #aaa solid; border-collapse: collapse; font-size: 95%;" |- bgcolor="#CCCCCC" align="center" ! సం. ! నియోజకవర్గం ! రకం ! ఎన్నికైన ఎం.పి. పేరు ! colspan="2" style="width:18em"| పార్టీ |- | 1 || [[తెహ్రీ గర్వాల్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|తెహ్రీ గర్వాల్]] || జన || [[మనబేంద్ర షా]] || {{Full party name with colour|Bharatiya Janata Party|rowspan=4}} |- | 2 || [[గర్హ్వాల్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|గర్హ్వాల్]] || జన || బి. సి. ఖండూరి |- | 3 || [[అల్మోరా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|అల్మోర]]|| జన || బాచి సింగ్ రావత్ |- | 4 || నైనిటాల్ || జన || ఇలా పంత్ |- | 5 || [[బిజ్నోర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బిజ్నోర్]] || ఎస్సీ ||[[ఓంవతి దేవి]] || {{Full party name with colour|Samajwadi Party}} |- | 6 || [[అమ్రోహా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|అమ్రోహా]] || జన || చేతన్ చౌహాన్ || {{Full party name with colour|Bharatiya Janata Party}} |- | 7 || [[మొరాదాబాద్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|మొరాదాబాద్]] || జన || [[షఫీకర్ రెహమాన్ బార్క్]] || {{Full party name with colour|Samajwadi Party}} |- | 8 || [[రాంపూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|రాంపూర్]] || జన || ముక్తార్ అబ్బాస్ నఖ్వీ || {{Full party name with colour|Bharatiya Janata Party}} |- | 9 || [[సంభాల్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|సంభాల్]] || జన || [[ములాయం సింగ్ యాదవ్]] || {{Full party name with colour|Samajwadi Party|rowspan=2}} |- | 10 || [[బదౌన్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బుదౌన్]]|| జన || సలీమ్ ఇక్బాల్ షెర్వానీ |- | 11 || [[అయోన్లా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|అయోన్లో]]|| జన || రాజ్‌వీర్ సింగ్ || {{Full party name with colour|Bharatiya Janata Party|rowspan=2}} |- | 12 || [[బరేలీ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బరేలీ]] || జన || [[సంతోష్ గంగ్వార్]] |- | 13 || [[పిలిభిత్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|పిలిభిత్]] || జన || [[మేనకా గాంధీ]] || {{Full party name with colour|Independent (politician)|Independent}} |- | 14 || [[షాజహాన్‌పూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|షాజహాన్‌పూర్]] || జన || సత్యపాల్ సింగ్ యాదవ్ || {{Full party name with colour|Bharatiya Janata Party}} |- | 15 || [[ఖేరీ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ఖేరి]]|| జన || రవి ప్రకాష్ వర్మ || {{Full party name with colour|Samajwadi Party}} |- | 16 || షహాబాద్ || జన || రాఘవేంద్ర సింగ్ || {{Full party name with colour|Bharatiya Janata Party|rowspan=2}} |- | 17 || [[సీతాపూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|సీతాపూర్]] || జన || [[జనార్దన్ ప్రసాద్ మిశ్రా]] |- | 18 || [[మిస్రిఖ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|మిస్రిఖ్]] || ఎస్సీ || రామ్ శంకర్ భార్గవ || {{Full party name with colour|Bahujan Samaj Party}} |- | 19 || [[హర్దోయ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|హర్డోయి]] || ఎస్సీ || ఉషా వర్మ || {{Full party name with colour|Samajwadi Party}} |- | 20 || [[లక్నో లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|లక్నో]] || జన || [[అటల్ బిహారీ వాజ్‌పేయి]] || {{Full party name with colour|Bharatiya Janata Party}} |- | 21 || [[మోహన్‌లాల్‌గంజ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|మోహన్‌లాల్‌గంజ్]] || ఎస్సీ || [[రీనా చౌదరి]] || {{Full party name with colour|Samajwadi Party}} |- | 22 || [[ఉన్నావ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ఉన్నావ్]]|| జన || దేవి బక్స్ సింగ్ || {{Full party name with colour|Bharatiya Janata Party|rowspan=5}} |- | 23 || [[రాయ్‌బరేలి లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|రాయ్‌బరేలి]]|| జన || అశోక్ సింగ్ |- | 24 || [[ప్రతాప్‌గఢ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ప్రతాప్‌గఢ్]] || జన || రామ్ విలాస్ వేదాంతి |- | 25 || [[అమేథీ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|అమేథి]]|| జన || సంజయ్ సింగ్ |- | 26 || [[సుల్తాన్‌పూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|సుల్తాన్‌పూర్]] || జన || [[దేవేంద్ర బహదూర్ రాయ్]] |- | 27 || [[అక్బర్‌పూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|అక్బర్‌పూర్]] || ఎస్సీ || [[మాయావతి]] || {{Full party name with colour|Bahujan Samaj Party}} |- | 28 || [[ఫైజాబాద్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ఫైజాబాద్]] || జన || [[మిత్రసేన్ యాదవ్]] || {{Full party name with colour|Samajwadi Party}} |- | 29 || [[బారాబంకి లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బారాబంకి]]|| ఎస్సీ || [[బైజ్‌నాథ్ రావత్]] || {{Full party name with colour|Bharatiya Janata Party}} |- | 30 || [[కైసర్‌గంజ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|కైసెర్గంజ్]] || జన || [[బేణి ప్రసాద్ వర్మ]] ||{{Full party name with colour|Samajwadi Party}} |- | 31 || [[బహ్రైచ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బహ్రైచ్]] || జన || ఆరిఫ్ మొహమ్మద్ ఖాన్ || {{Full party name with colour|Bahujan Samaj Party}} |- | 32 || [[బలరాంపూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బల్రాంపూర్]]|| జన || రిజ్వాన్ జహీర్ || {{Full party name with colour|Samajwadi Party|rowspan=2}} |- | 33 || [[గోండా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|గొండ]]|| జన || [[కీర్తి వర్ధన్ సింగ్]] |- | 34 || [[బస్తీ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బస్తీ]] || ఎస్సీ || [[శ్రీరామ్ చౌహాన్]] || {{Full party name with colour|Bharatiya Janata Party|rowspan=7}} |- | 35 || [[దొమరియాగంజ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|దోమరియాగంజ్]]|| జన || రాంపాల్ సింగ్ |- | 36 || [[ఖలీలాబాద్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ఖలీలాబాద్]]|| జన || ఇంద్రజీత్ మిశ్రా |- | 37 || [[బన్స్‌గావ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బాన్స్‌గావ్]]|| ఎస్సీ || రాజ్ నారాయణ్ పాసి |- | 38 || [[గోరఖ్‌పూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|గోరఖ్‌పూర్]] || జన || ఆదిత్యనాథ్ యోగి |- | 39 || [[మహరాజ్‌గంజ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం (ఉత్తర ప్రదేశ్)|మహారాజ్‌గంజ్]]|| జన || పంకజ్ చౌదరి |- | 40 || పద్రౌన || జన || [[రామ్ నాగినా మిశ్రా]] |- | 41 || [[డియోరియా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|డియోరియా]] || జన || మోహన్ సింగ్ || {{Full party name with colour|Samajwadi Party}} |- | 42 || [[సలేంపూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|సలంపూ]]<nowiki/>ర్ || జన ||[[హరి కేవల్ ప్రసాద్]]|| {{Full party name with colour|Samata Party}} |- | 43 || [[బల్లియా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బల్లియా]] || జన || చంద్ర శేఖర్ || {{Full party name with colour|Samajwadi Janata Party (Rashtriya)}} |- | 44 || [[ఘోసి లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ఘోసి]] || జన || [[కల్పనాథ్ రాయ్]]|| {{Full party name with colour|Samata Party}} |- | 45 || [[అజంగఢ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|అజంగఢ్]]|| జన || [[అక్బర్ అహ్మద్ డంపీ]] || {{Full party name with colour|Bahujan Samaj Party}} |- | 46 || [[లాల్‌గంజ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|లాల్గంజ్]] || ఎస్సీ || [[దరోగ ప్రసాద్ సరోజ]] || {{Full party name with colour|Samajwadi Party}} |- | 47 || [[మచ్లిషహర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|మచ్‌లిషహర్]] || జన || [[స్వామి చిన్మయానంద్|చిన్మయానంద్]] || {{Full party name with colour|Bharatiya Janata Party}} |- | 48 || [[జౌన్‌పూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|జౌన్‌పూర్]]|| జన || [[పరస్నాథ్ యాదవ్]] || {{Full party name with colour|Samajwadi Party}} |- | 49 || సైద్‌పూర్ || ఎస్సీ || బిజయ్ సోంకర్ శాస్త్రి || {{Full party name with colour|Bharatiya Janata Party}} |- | 50 || [[ఘాజీపూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ఘాజీపూర్]] || జన || [[ఓంప్రకాష్ సింగ్]] || {{Full party name with colour|Samajwadi Party}} |- | 51 || [[చందౌలీ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|చందౌలి]]|| జన || ఆనంద రత్న మౌర్య || {{Full party name with colour|Bharatiya Janata Party|rowspan=4}} |- | 52 || [[వారణాసి లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|వారణాసి]] || జన || శంకర్ ప్రసాద్ జైస్వాల్ |- | 53 || [[రాబర్ట్స్‌గంజ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|రాబర్ట్స్‌గంజ్]]|| ఎస్సీ || [[రామ్ షకల్]] |- | 54 || [[మీర్జాపూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|మీర్జాపూర్]] || జన || వీరేంద్ర సింగ్ |- | 55 || [[ఫూల్‌పూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ఫుల్పూర్]]|| జన || జంగ్ బహదూర్ సింగ్ పటేల్ || {{Full party name with colour|Samajwadi Party}} |- | 56 || [[అలహాబాద్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|అలహాబాద్]] || జన || [[మురళీ మనోహర్ జోషి]] || {{Full party name with colour|Bharatiya Janata Party}} |- | 57 || చైల్ || ఎస్సీ || శైలేంద్ర కుమార్ || {{Full party name with colour|Samajwadi Party}} |- | 58 || [[ఫతేపూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ఫతేపూర్]] || జన || [[అశోక్ కుమార్ పటేల్]] || {{Full party name with colour|Bharatiya Janata Party|rowspan=9}} |- | 59 || [[బందా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బండ]]|| జన || రమేష్ చంద్ర ద్వివేది |- | 60 || [[హమీర్‌పూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం (ఉత్తరప్రదేశ్)|హమీర్‌పూర్]]|| జన || గంగా చరణ్ రాజ్‌పుత్ |- | 61 || [[ఝాన్సీ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ఝాన్సీ]] || జన || [[రాజేంద్ర అగ్నిహోత్రి]] |- | 62 || [[జలౌన్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|జలౌన్]] || ఎస్సీ || భాను ప్రతాప్ సింగ్ వర్మ |- | 63 || [[ఘటంపూర్ శాసనసభ నియోజకవర్గం|ఘటంపూర్]]|| ఎస్సీ || కమల్ రాణి |- | 64 || బిల్హౌర్ || జన || శ్యామ్ బిహారీ మిశ్రా |- | 65 || [[కాన్పూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|కాన్పూర్]] || జన || జగత్వీర్ సింగ్ ద్రోణ |- | 66 || [[ఇటావా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ఇటావా]]|| జన || [[సుఖదా మిశ్రా]] |- | 67 || [[కన్నౌజ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|కన్నౌజ్]] || జన || [[ప్రదీప్ కుమార్ యాదవ్]] ||{{Full party name with colour|Samajwadi Party}} |- | 68 || [[ఫరూఖాబాద్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ఫరూఖాబాద్]] || జన || సాక్షి మహారాజ్ || {{Full party name with colour|Bharatiya Janata Party}} |- | 69 || [[మెయిన్‌పురి లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|మైన్‌పురి]] || జన || బల్రామ్ సింగ్ యాదవ్ || {{Full party name with colour|Samajwadi Party|rowspan=2}} |- | 70 || జలేసర్ || జన || ఎస్. పి. సింగ్ బాఘెల్ |- | 71 || [[ఎటాహ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ఎటాహ్]] || జన || మహాదీపక్ సింగ్ శక్య || {{Full party name with colour|Bharatiya Janata Party|rowspan=15}} |- | 72 || [[ఫిరోజాబాద్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ఫిరోజాబాద్]] || ఎస్సీ || ప్రభు దయాళ్ కతేరియా |- | 73 || [[ఆగ్రా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ఆగ్రా]] || జన || భగవాన్ శంకర్ రావత్ |- | 74 || [[మథుర లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|మథుర]]|| జన || [[చౌదరి తేజ్‌వీర్ సింగ్]] |- | 75 || [[హత్రాస్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|హత్రాస్]] || ఎస్సీ || కిషన్ లాల్ దిలేర్ |- | 76 || [[అలీఘర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|అలీగర్]] || జన || [[షీలా గౌతమ్]] |- | 77 || ఖుర్జా || ఎస్సీ || అశోక్ కుమార్ ప్రధాన్ |- | 78 || [[బులంద్‌షహర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బులంద్‌షహర్]] || జన || [[ఛత్రపాల్ సింగ్ లోధా]] |- | 79 || హాపూర్ || జన || రమేష్ చంద్ తోమర్ |- | 80 || [[మీరట్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|మీరట్]] || జన || [[అమర్ పాల్ సింగ్]] |- | 81 || [[బాగ్‌పట్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బాగ్‌పట్]] || జన || సోమ్ పాల్ |- | 82 || [[ముజఫర్‌నగర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ముజఫర్‌నగర్]] || జన || సోహన్వీర్ సింగ్ |- | 83 || [[కైరానా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|కైరానా]] || జన || వీరేంద్ర వర్మ |- | 84 || [[సహారన్‌పూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|సహారన్‌పూర్]] || జన || [[నక్లి సింగ్]] |- | 85 || [[హరిద్వార్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|హార్డ్వార్]]|| ఎస్సీ || హర్పాల్ సింగ్ సతీ |- |} == పశ్చిమ బెంగాల్ == {| border="2" cellpadding="6" cellspacing="0" style="margin: 1em 1em 1em 0; background: #f9f9f9; border: 1px #aaa solid; border-collapse: collapse; font-size: 95%;" |- bgcolor="#CCCCCC" align="center" ! సం. ! నియోజకవర్గం ! రకం ! ఎన్నికైన ఎం.పి. పేరు ! colspan="2" style="width:18em"| పార్టీ |- | 1 || [[కూచ్‌బెహార్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|కూచ్ బెహార్]]|| ఎస్సీ || అమర్ రాయ్ ప్రధాన్ || {{Full party name with colour|All India Forward Bloc}} |- | 2 || [[అలీపుర్దువార్స్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|అలిపుర్దువార్స్]]|| ST || జోచిమ్ బాక్స్లా || {{Full party name with colour|Revolutionary Socialist Party (India)|Revolutionary Socialist Party}} |- | 3 || [[జల్పైగురి లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|జల్పైగురి]] || జన || మినాటి సేన్ || {{Full party name with colour|Communist Party of India (Marxist)|rowspan=3}} |- | 4 || [[డార్జిలింగ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|డార్జిలింగ్]] || జన || ఆనంద పాఠక్ |- | 5 || [[రాయ్‌గంజ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|రాయ్‌గంజ్]] || జన || సుబ్రతా ముఖర్జీ |- | 6 || [[బాలూర్‌ఘాట్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బాలూర్‌ఘాట్]]|| ఎస్సీ || రానెన్ బర్మాన్ ||{{Full party name with colour|Revolutionary Socialist Party (India)|Revolutionary Socialist Party}} |- | 7 || మాల్డా || జన || ఎ. బి. ఎ. ఘనీ ఖాన్ చౌదరి || {{Full party name with colour|Indian National Congress}} |- | 8 || [[జాంగీపూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|జంగీపూర్]]|| జన || అబుల్ హస్నత్ ఖాన్ || {{Full party name with colour|Communist Party of India (Marxist)|rowspan=2}} |- | 9 || [[ముర్షిదాబాద్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ముర్షిదాబాద్]] || జన || మొయినుల్ హసన్ |- | 10 || [[బెర్హంపూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బెర్హంపూర్]] || జన || ముఖర్జీని ప్రోత్సహిస్తుంది || {{Full party name with colour|Revolutionary Socialist Party (India)|Revolutionary Socialist Party}} |- | 11 || [[కృష్ణానగర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|కృష్ణనగర్]]|| జన || అజోయ్ ముఖోపాధ్యాయ || {{Full party name with colour|Communist Party of India (Marxist)|rowspan=2}} |- | 12 || నబద్వీఫ్ || ఎస్సీ || అసిమ్ బాలా |- | 13 || [[బరాసత్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బరాసత్]] || జన || రంజిత్ కుమార్ పంజా || {{Full party name with colour|All India Trinamool Congress}} |- | 14 || [[బసిర్హత్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బసిర్హత్]]|| జన || అజయ్ చక్రవర్తి || {{Full party name with colour|Communist Party of India}} |- | 15 || [[జైనగర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|జయనగర్]]|| ఎస్సీ || సనత్ కుమార్ మండల్ || {{Full party name with colour|Revolutionary Socialist Party (India)|Revolutionary Socialist Party}} |- | 16 || [[మథురాపూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|మథురాపూర్]]|| ఎస్సీ || రాధిక రంజన్ ప్రమాణిక్ || {{Full party name with colour|Communist Party of India (Marxist)|rowspan=2}} |- | 17 || [[డైమండ్ హార్బర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|డైమండ్ హార్బర్]] || జన || సమిక్ లాహిరి |- | 18 || [[జాదవ్‌పూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|జాదవ్‌పూర్]] || జన || కృష్ణ బోస్ || {{Full party name with colour|All India Trinamool Congress}} |- | 19 || [[బారక్‌పూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బారక్‌పూర్]] || జన || తారిత్ బరన్ తోప్దార్ || {{Full party name with colour|Communist Party of India (Marxist)}} |- | 20 || [[డమ్ డమ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|డమ్ డమ్]]|| జన || తపన్ సిక్దర్ || {{Full party name with colour|Bharatiya Janata Party}} |- | 21 || కలకత్తా నార్త్ వెస్ట్ || జన || [[సుదీప్ బందోపాధ్యాయ్]]|| {{Full party name with colour|All India Trinamool Congress|rowspan=4}} |- | 22 || కలకత్తా నార్త్ ఈస్ట్ || జన || అజిత్ కుమార్ పంజా |- | 23 || [[కోల్‌కతా దక్షిణ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|కోల్‌కతా దక్షిణ]]|| జన || [[మమతా బెనర్జీ]] |- | 24 || [[హౌరా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|హౌరా]] || జన || బిక్రమ్ సర్కార్ |- | 25 || [[ఉలుబెరియా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ఉలుబెరియా]]|| జన || హన్నన్ మొల్లా || {{Full party name with colour|Communist Party of India (Marxist)}} |- | 26 || [[సెరంపూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|సెరంపూర్]]|| జన || అక్బర్ అలీ ఖోండ్కర్ || {{Full party name with colour|All India Trinamool Congress}} |- | 27 || [[హుగ్లీ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|హూగ్లీ]] || జన || రూపచంద్ పాల్ ||{{Full party name with colour|Communist Party of India (Marxist)|rowspan=2}} |- | 28 || [[ఆరంబాగ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ఆరంబాగ్]] || జన || అనిల్ బసు |- | 29 || పాన్స్‌కుర || జన || [[గీతా ముఖర్జీ]] || {{Full party name with colour|Communist Party of India}} |- | 30 || [[తమ్లుక్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|తమ్లూక్]]|| జన || లక్ష్మణ్ చంద్ర సేథ్ || {{Full party name with colour|Communist Party of India (Marxist)|rowspan=2}} |- | 31 || [[కంఠి లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|కంఠి]]|| జన || సుధీర్ కుమార్ గిరి |- | 32 || [[మేదినీపూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|మేదినీపూర్]]|| జన || [[ఇంద్రజిత్ గుప్తా]] || {{Full party name with colour|Communist Party of India}} |- | 33 || [[ఝర్‌గ్రామ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|జార్గ్రామ్]]|| ST || రూప్‌చంద్ ముర్ము ||{{Full party name with colour|Communist Party of India (Marxist)}} |- | 34 || [[పురూలియా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|పురులియా]]|| జన || బీర్ సింగ్ మహతో ||{{Full party name with colour|All India Forward Bloc}} |- | 35 || [[బంకురా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బంకుర]]|| జన || బాసుదేబ్ ఆచార్య || {{Full party name with colour|Communist Party of India (Marxist)|rowspan=8}} |- | 36 || [[బిష్ణుపూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|విష్ణుపూర్]]|| ఎస్సీ || సంధ్య బౌరి |- | 37 || దుర్గాపూర్ || ఎస్సీ || సునీల్ ఖాన్ |- | 38 || [[అస‌న్‌సోల్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|అసన్సోల్]]|| జన || బికాష్ చౌదరి |- | 39 || బుర్ద్వాన్ || జన || నిఖిలానంద సార్ |- | 40 || కట్వా || జన || మహబూబ్ జాహెదీ |- | 41 || [[బోల్‌పూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బోల్పూర్]]|| జన || సోమ్‌నాథ్ ఛటర్జీ |- | 42 || [[బీర్బం లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బీర్బం]] || ఎస్సీ || రామ్ చంద్ర గోపురం |} == అండమాన్ నికోబార్ దీవులు == {| border="2" cellpadding="6" cellspacing="0" style="margin: 1em 1em 1em 0; background: #f9f9f9; border: 1px #aaa solid; border-collapse: collapse; font-size: 95%;" |- bgcolor="#CCCCCC" align="center" ! సం. ! నియోజకవర్గం ! రకం ! ఎన్నికైన ఎం.పి. పేరు ! colspan="2" style="width:18em"| పార్టీ |- | 1 || అండమాన్ నికోబార్ దీవులు || జన || [[బిష్ణు పద రే]]|| {{Full party name with colour|Bharatiya Janata Party}} |- |} == చండీగఢ్ == {| border="2" cellpadding="6" cellspacing="0" style="margin: 1em 1em 1em 0; background: #f9f9f9; border: 1px #aaa solid; border-collapse: collapse; font-size: 95%;" |- bgcolor="#CCCCCC" align="center" ! సం. ! నియోజకవర్గం ! రకం ! ఎన్నికైన ఎం.పి. పేరు ! colspan="2" style="width:18em"| పార్టీ |- | 1 || [[చండీగఢ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|చండీగఢ్]]|| జన || సత్య పాల్ జైన్ || {{Full party name with colour|Bharatiya Janata Party}} |- |} == దాద్రా నగర్ హవేలీ == {| border="2" cellpadding="6" cellspacing="0" style="margin: 1em 1em 1em 0; background: #f9f9f9; border: 1px #aaa solid; border-collapse: collapse; font-size: 95%;" |- bgcolor="#CCCCCC" align="center" ! సం. ! నియోజకవర్గం ! రకం ! ఎన్నికైన ఎం.పి. పేరు ! colspan="2" style="width:18em"| పార్టీ |- | 1 || [[దాద్రా నగర్ హవేలీ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|దాద్రా నగర్ హవేలీ]]|| ST || దేల్కర్ మోహన్ భాయ్ సంజీభాయ్ || {{Full party name with colour|Bharatiya Janata Party}} |- |} == డామన్ డయ్యూ == {| border="2" cellpadding="6" cellspacing="0" style="margin: 1em 1em 1em 0; background: #f9f9f9; border: 1px #aaa solid; border-collapse: collapse; font-size: 95%;" |- bgcolor="#CCCCCC" align="center" ! సం. ! నియోజకవర్గం ! రకం ! ఎన్నికైన ఎం.పి. పేరు ! colspan="2" style="width:18em"| పార్టీ |- | 1 || [[డామన్ డయ్యూ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|డామన్ డయ్యూ]]|| జన || తాండల్ దేవ్‌జీ జోగిభాయ్ || {{Full party name with colour|Bharatiya Janata Party}} |- |} == ఢిల్లీ జాతీయ రాజధాని == {| border="2" cellpadding="6" cellspacing="0" style="margin: 1em 1em 1em 0; background: #f9f9f9; border: 1px #aaa solid; border-collapse: collapse; font-size: 95%;" |- bgcolor="#CCCCCC" align="center" ! సం. ! నియోజకవర్గం ! రకం ! ఎన్నికైన ఎం.పి. పేరు ! colspan="2" style="width:18em"| పార్టీ |- | 1 || [[న్యూఢిల్లీ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|న్యూ ఢిల్లీ]]|| జన || జగ్మోహన్ || {{Full party name with colour|Bharatiya Janata Party|rowspan=6}} |- | 2 || [[దక్షిణ ఢిల్లీ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|దక్షిణ ఢిల్లీ]] || జన || [[సుష్మా స్వరాజ్]] |- | 3 || అవుటర్ ఢిల్లీ || జన || క్రిషన్ లాల్ శర్మ |- | 4 || [[ఈస్ట్ ఢిల్లీ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ఈస్ట్ ఢిల్లీ]] || జన || [[లాల్ బిహారీ తివారీ]] |- | 5 || [[చాందినీ చౌక్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|చాంద్నీ చౌక్]]|| జన || విజయ్ గోయెల్ |- | 6 || ఢిల్లీ సదర్ || జన || [[మదన్ లాల్ ఖురానా]] |- | 7 || కరోల్ బాగ్ || ఎస్సీ || [[మీరా కుమార్]] ||{{Full party name with colour|Indian National Congress}} |- |} == లక్షద్వీపాలు == {| border="2" cellpadding="6" cellspacing="0" style="margin: 1em 1em 1em 0; background: #f9f9f9; border: 1px #aaa solid; border-collapse: collapse; font-size: 95%;" |- bgcolor="#CCCCCC" align="center" ! సం. ! నియోజకవర్గం ! రకం ! ఎన్నికైన ఎం.పి. పేరు ! colspan="2" style="width:18em"| పార్టీ |- | 1 || లక్షద్వీప్ || ST || పి.ఎం. సయీద్ || {{Full party name with colour|Indian National Congress}} |- |} == పుదుచ్చేరి == {| border="2" cellpadding="6" cellspacing="0" style="margin: 1em 1em 1em 0; background: #f9f9f9; border: 1px #aaa solid; border-collapse: collapse; font-size: 95%;" |- bgcolor="#CCCCCC" align="center" ! సం. ! నియోజకవర్గం ! రకం ! ఎన్నికైన ఎం.పి. పేరు ! colspan="2" style="width:18em"| పార్టీ |- | 1 || [[పుదుచ్చేరి లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|పాండిచ్చేరి]]|| జన || ఎస్. ఆర్ముగం || {{Full party name with colour|Dravida Munnetra Kazhagam}} |- |} == మూలాలు == <references /> == వెలుపలి లంకెలు == {{లోక్‌సభ సభ్యులు}} [[వర్గం:పదవీకాలం వారీగా లోక్‌సభ సభ్యుల జాబితాలు]] o48tycze9o92wfhph023109zq91t64o 0 413034 4595134 4594395 2025-06-30T07:07:50Z Batthini Vinay Kumar Goud 78298 4595134 wikitext text/x-wiki ఇది'''10వ లోక్‌సభ సభ్యుల జాబితా,''' [[భారతదేశ రాష్ట్రాలు, కేంద్రపాలిత ప్రాంతాలు|రాష్ట్రం లేదా ప్రాతినిథ్యం వహించే ప్రాంతం]] ద్వారా ఏర్పాటు చేయబడింది. [[లోక్‌సభ|భారత పార్లమెంటు దిగువసభకు]] చెందిన ఈ సభ్యులు [[1991 భారత సార్వత్రిక ఎన్నికలు|1991 భారత సార్వత్రిక ఎన్నికలలో]], [[10వ లోక్‌సభ|10వ లోక్‌సభకు]] (1991 నుండి 1996 వరకు) ఎన్నికయ్యారు.<ref>Lok Sabha. ''[http://loksabha.nic.in/Members/lokprev.aspx Member, Since 1952]''</ref> ==అండమాన్ నికోబార్ దీవులు== {| border="2" cellpadding="6" cellpacing="0" style="margin: 1em 1em 1em 0; background: #f9f9f9; border: 1px #aaa solid; border-collapse: collapse; font-size: 95%; " |- bgcolor="#CCCCCC" align="center" ! నియోజకవర్గం ! టైప్ ! ఎన్నికైన ఎం.పి. పేరు ! colspan="2" style="width:18em"| పార్టీ అనుబంధం |- |[[అండమాన్ నికోబార్ దీవులు లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|అండమాన్ నికోబార్ దీవులు]] |జనరల్ |మనోరంజన్ భక్త | {{Full party name with colour|Indian National Congress}} |- |} ==చండీగఢ్== {| border="2" cellpadding="6" cellpacing="0" style="margin: 1em 1em 1em 0; background: #f9f9f9; border: 1px #aaa solid; border-collapse: collapse; font-size: 95%; " |- bgcolor="#CCCCCC" align="center" ! నియోజకవర్గం ! టైప్ ! ఎన్నికైన ఎం.పి. పేరు ! colspan="2" style="width:18em"| పార్టీ అనుబంధం |- |[[చండీగఢ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|చండీగఢ్]] |జనరల్ |[[పవన్ కుమార్ బన్సాల్]] |{{Full party name with colour|Indian National Congress}} |- |} ==దాద్రా నగర్ హవేలీ== {| border="2" cellpadding="6" cellpacing="0" style="margin: 1em 1em 1em 0; background: #f9f9f9; border: 1px #aaa solid; border-collapse: collapse; font-size: 95%; " |- bgcolor="#CCCCCC" align="center" ! నియోజకవర్గం ! టైప్ ! ఎన్నికైన ఎం.పి. పేరు ! colspan="2" style="width:18em"| పార్టీ అనుబంధం |- |[[దాద్రా నగర్ హవేలీ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|దాద్రా నగర్ హవేలీ]] | ఎస్.టి |మోహన్ భాయ్ సంజీభాయ్ డెల్కర్ |{{Full party name with colour|Bharatiya Navshakti Party}} |- |} ==డామన్ డయ్యూ== {| border="2" cellpadding="6" cellpacing="0" style="margin: 1em 1em 1em 0; background: #f9f9f9; border: 1px #aaa solid; border-collapse: collapse; font-size: 95%; " |- bgcolor="#CCCCCC" align="center" ! నియోజకవర్గం ! టైప్ ! ఎన్నికైన ఎం.పి. పేరు ! colspan="2" style="width:18em"| పార్టీ అనుబంధం |- |[[డామన్ డయ్యూ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|డామన్ డయ్యూ]] |జనరల్ |దేవ్జీభాయ్ టాండెల్ |{{Full party name with colour|Bharatiya Janata Party}} |- |} ==ఢిల్లీ== {| border="2" cellpadding="6" cellpacing="0" style="margin: 1em 1em 1em 0; background: #f9f9f9; border: 1px #aaa solid; border-collapse: collapse; font-size: 95%; " |- bgcolor="#CCCCCC" align="center" ! నం. ! నియోజకవర్గం ! టైప్ ! ఎన్నికైన ఎం.పి. పేరు ! colspan="2" style="width:18em"| పార్టీ అనుబంధం |- |rowspan=2|1 |rowspan=2|[[న్యూఢిల్లీ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|న్యూ ఢిల్లీ]] |rowspan=2|జనరల్ |[[లాల్ కృష్ణ అద్వానీ]] |{{Full party name with colour|Bharatiya Janata Party}} |- |[[రాజేష్ ఖన్నా]] (ఉప ఎన్నిక) |{{Full party name with colour|Indian National Congress}} |- |2 |[[దక్షిణ ఢిల్లీ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|దక్షిణ ఢిల్లీ]] |జనరల్ |[[మదన్ లాల్ ఖురానా]] |{{Full party name with colour|Bharatiya Janata Party}} |- |3 |అవుటర్ ఢిల్లీ |జనరల్ |సజ్జన్ కుమార్ |{{Full party name with colour|Indian National Congress}} |- |4 |[[ఈస్ట్ ఢిల్లీ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|తూర్పు ఢిల్లీ]] |జనరల్ |బైకుంత్ లాల్ శర్మ |{{Full party name with colour|Bharatiya Janata Party|rowspan=2}} |- |5 |[[చాందినీ చౌక్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|చాందినీ చౌక్]] |జనరల్ |తారాచంద్ ఖండేల్వాల్ |- |6 |ఢిల్లీ సదర్ |జనరల్ |జగదీష్ టైట్లర్ |{{Full party name with colour|Indian National Congress}} |- |7 |కరోల్ బాగ్ | ఎస్,సి |కల్కా దాస్ |{{Full party name with colour|Bharatiya Janata Party}} |- |} ==లక్షద్వీప్== {| border="2" cellpadding="6" cellpacing="0" style="margin: 1em 1em 1em 0; background: #f9f9f9; border: 1px #aaa solid; border-collapse: collapse; font-size: 95%; " |- bgcolor="#CCCCCC" align="center" ! నియోజకవర్గం ! టైప్ ! ఎన్నికైన ఎం.పి. పేరు ! colspan="2" style="width:18em"| పార్టీ అనుబంధం |- |[[లక్షద్వీప్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|లక్షద్వీప్]] | ఎస్.టి |పి.ఎం. సయీద్ |{{Full party name with colour|Indian National Congress}} |- |} ==పుదుచ్చేరి== {| border="2" cellpadding="6" cellpacing="0" style="margin: 1em 1em 1em 0; background: #f9f9f9; border: 1px #aaa solid; border-collapse: collapse; font-size: 95%; " |- bgcolor="#CCCCCC" align="center" ! నియోజకవర్గం ! టైప్ ! ఎన్నికైన ఎం.పి. పేరు ! colspan="2" style="width:18em"| పార్టీ అనుబంధం |- |[[పుదుచ్చేరి లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|పాండిచ్చేరి]] |జనరల్ |ఎం. ఒ. హచ్. ఫరూక్ |{{Full party name with colour|Indian National Congress}} |- |} ==ఆంధ్రప్రదేశ్== '''కీలు:'''{{legend2|#00FFFF|[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|INC]] (27) |border=solid 1px #AAAAAA}}{{legend2|#FFFF31|[[తెలుగు దేశం పార్టీ|TDP]] (13) |border=solid 1px #AAAAAA}}{{legend2|#0000FF|[[కమ్యూనిస్టు పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (సి.పి.ఐ)|CPI]] (1) |border=solid 1px #AAAAAA}}{{legend2|#009F3C|[[ఆల్ ఇండియా మజ్లిస్ ఎ ఇత్తెహాదుల్ ముస్లిమీన్|AIMIM]] (1) |border=solid 1px #AAAAAA}}{{legend2|#FBB917|[[భారతీయ జనతా పార్టీ|BJP]] (1) |border=solid 1px #AAAAAA}}{{legend2|#FF0000|[[కమ్యూనిస్టు పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (మార్కిస్టు)|CPI(M)]](1) |border=solid 1px #AAAAAA}} {| border="2" cellpadding="6" cellpacing="0" style="margin: 1em 1em 1em 0; background: #f9f9f9; border: 1px #aaa solid; border-collapse: collapse; font-size: 95%; " |- bgcolor="#CCCCCC" align="center" ! నం. ! నియోజకవర్గం ! టైప్ ! ఎన్నికైన ఎం.పి. పేరు ! colspan="2" style="width:18em"| పార్టీ అనుబంధం |- | 1 || [[శ్రీకాకుళం లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|శ్రీకాకుళం]] || జనరల్ || [[కణితి విశ్వనాథం]]||{{Full party name with colour|Indian National Congress|rowspan=3}} |- | 2 || [[పార్వతీపురం లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|పార్వతీపురం]] || ఎస్.టి || [[శత్రుచర్ల విజయరామరాజు|విజయరామరాజు శత్రుచర్ల]] |- | 3 || [[బొబ్బిలి లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బొబ్బిలి]] || జనరల్ || [[పూసపాటి ఆనంద గజపతి రాజు]] |- | 4 || [[విశాఖపట్నం లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|విశాఖపట్నం]] || జనరల్ ||ఎమ్.వి.వి.ఎస్. మూర్తి||{{Full party name with colour|Telugu Desam Party}} |- | 5 || [[భద్రాచలం లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|భద్రాచలం]] || ఎస్.టి || కమల కుమారి కర్రేదుల ||{{Full party name with colour|Indian National Congress|rowspan=2}} |- | 6 || [[అనకాపల్లి లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|అనకాపల్లి]] || జనరల్ || [[కొణతాల రామకృష్ణ]] |- | 7 || [[కాకినాడ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|కాకినాడ]] || జనరల్ || తోట సుబ్బారావు ||{{Full party name with colour|Telugu Desam Party|rowspan=10}} |- | 8 || [[రాజమండ్రి లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|రాజమండ్రి]] || జనరల్ ||కె.వి.ఆర్.చౌదరి |- | 9 || [[అమలాపురం లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|అమలాపురం]] || ఎస్.సి || [[జి.ఎం.సి.బాలయోగి|జి. ఎం. సి. బాలయోగి]] |- | 10 || [[నరసాపురం లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|నరసాపురం]]|| జనరల్ || భూపతిరాజు విజయకుమార్ రాజు |- | 11 || [[ఏలూరు లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ఏలూరు]] || జనరల్ || [[బోళ్ల బుల్లిరామయ్య|బొల్ల బుల్లి రామయ్య]] |- | 12 || [[మచిలీపట్నం లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|మచిలీపట్నం]] || జనరల్ || [[కొలుసు పెద రెడ్డయ్య యాదవ్]] |- | 13 || [[విజయవాడ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|విజయవాడ]] || జనరల్ || [[వడ్డే శోభనాద్రీశ్వరరావు]] |- | 14 || [[తెనాలి లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|తెనాలి]] || జనరల్ || |[[ఉమ్మారెడ్డి వెంకటేశ్వర్లు]] |- | 15 || [[గుంటూరు లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|గుంటూరు]] || జనరల్ || [[లాల్‌జాన్ బాషా|ఎస్. ఎం. లాల్‌జాన్ బాషా]] |- | 16 || [[బాపట్ల లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బాపట్ల]] || జనరల్ || [[దగ్గుబాటి వెంకటేశ్వరరావు]] |- | 17 || [[నరసరావుపేట లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|నరసరావుపేట]] || జనరల్ || [[కాసు వెంకట కృష్ణారెడ్డి|కాసు ​​వెంకట కృష్ణారెడ్డి]]||{{Full party name with colour|Indian National Congress|rowspan=14}} |- | 18 || [[ఒంగోలు లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ఒంగోలు]] || జనరల్ || [[మాగుంట సుబ్బరామ రెడ్డి]] |- | 19 || [[నెల్లూరు లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|నెల్లూరు]] || ఎస్.సి || పద్మశ్రీ కుడుముల |- | 20 || [[తిరుపతి లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|తిరుపతి]] || ఎస్.సి || [[చింతా మోహన్]] |- | 21 || [[చిత్తూరు లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|చిత్తూరు]] || జనరల్ || ఎం. జ్ఞానేంద్ర రెడ్డి |- | 22 || [[రాజంపేట లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|రాజంపేట]] || జనరల్ || [[సాయి ప్రతాప్ అన్నయ్యగారి]] |- | 23 || [[కడప లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|కడప]] || జనరల్ || [[వై.యస్. రాజశేఖరరెడ్డి|వై. యస్. రాజశేఖర్ రెడ్డి]] |- | 24 || [[హిందూపురం లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|హిందూపురం]]|| జనరల్ || [[ఎస్. గంగాధర్]] |- | 25 || [[అనంతపురం లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|అనంతపురం]] || జనరల్ || [[అనంత వెంకట రామిరెడ్డి]] |- |rowspan=2|26 ||rowspan=2| [[కర్నూలు లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|కర్నూలు]]|| rowspan="2" | జనరల్ || [[కోట్ల విజయ భాస్కర రెడ్డి]] |- |[[కోట్ల జయసూర్యప్రకాష్ రెడ్డి|కోట్ల జయసూర్య ప్రకాశ రెడ్డి]] (ఉపఎన్నిక) |- | 27 || [[నంద్యాల లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|నంద్యాల]]|| జనరల్ || [[గంగుల ప్రతాప్ రెడ్డి]] |- | 28 || [[నాగర్‌కర్నూల్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|నాగర్‌కర్నూల్]]|| ఎస్.సి || [[మల్లు రవి]] |- | 29 || [[మహబూబ్‌నగర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|మహబూబ్ నగర్]]|| జనరల్ || [[మల్లికార్జున్ గౌడ్]] |- | 30 || [[హైదరాబాదు లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|హైదరాబాద్]]|| జనరల్ || [[సుల్తాన్ సలాహుద్దీన్ ఒవైసీ]] ||{{Full party name with colour|All India Majlis-e-Ittehadul Muslimeen|AIMIM}} |- | 31 || [[సికింద్రాబాదు లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|సికింద్రాబాద్]]|| జనరల్ || [[బండారు దత్తాత్రేయ]] ||{{Full party name with colour|Bharatiya Janata Party}} |- | 32 || [[సిద్ధిపేట లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|సిద్దిపేట]]|| ఎస్.సి || [[నంది ఎల్లయ్య|నంది యల్లయ్య]]|| {{Full party name with colour|Indian National Congress|rowspan=2}} |- | 33 || [[మెదక్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|మెదక్]] || జనరల్ || [[ఎం.బాగారెడ్డి|ఎం. బాగారెడ్డి]] |- | 34 || [[నిజామాబాదు లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|నిజామాబాద్]]|| జనరల్ || [[గడ్డం గంగారెడ్డి]]||{{Full party name with colour|Telugu Desam Party|rowspan=2}} |- | 35 || [[ఆదిలాబాదు లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ఆదిలాబాద్]]|| జనరల్ || [[అల్లోల ఇంద్రకరణ్ రెడ్డి]] |- | 36 || [[పెద్దపల్లి లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|పెద్దపల్లి]] || ఎస్.సి || [[గడ్డం వెంకటస్వామి|జి. వెంకటస్వామి]]|| {{Full party name with colour|Indian National Congress|rowspan=5}} |- | 37 || [[కరీంనగర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|కరీంనగర్]] || జనరల్ || [[జువ్వాడి చొక్కారావు|జువ్వాడి చొక్కా రావు]] |- | 38 || [[హనుమకొండ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|హన్మకొండ]]|| జనరల్ || [[కమాలుద్దీన్ అహ్మద్|కమలుద్దీన్ అహ్మద్]] |- | 39 || [[వరంగల్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|వరంగల్]] || జనరల్ || [[రామసహాయం సురేందర్ రెడ్డి|సురేంద్రరెడ్డి]] |- | 40 || [[ఖమ్మం లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ఖమ్మం]] || జనరల్ || [[పీవీ రంగయ్య నాయుడు|పి. వి. రంగయ్య నాయుడు]] |- | 41 || [[నల్గొండ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|నల్గొండ]] || జనరల్ || [[బొమ్మగాని ధర్మభిక్షం గౌడ్|బొమ్మగాని ధర్మ భిక్షం]]||{{Full party name with colour|Communist Party of India}} |- | 42 || [[మిర్యాలగూడ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|మిర్యాల్‌గూడ]]|| జనరల్ || భీమ్ నర్సింహా రెడ్డి ||{{Full party name with colour|Communist Party of India (Marxist)}} |- |} ==అరుణాచల్ ప్రదేశ్== '''కీలు:'''{{legend2|#00FFFF|[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|INC]] (2) |border=solid 1px #AAAAAA}} {| border="2" cellpadding="6" cellpacing="0" style="margin: 1em 1em 1em 0; background: #f9f9f9; border: 1px #aaa solid; border-collapse: collapse; font-size: 95%; " |- bgcolor="#CCCCCC" align="center" ! నం. ! నియోజకవర్గం ! టైప్ ! ఎన్నికైన ఎం.పి. పేరు ! colspan="2" style="width:18em"| పార్టీ అనుబంధం |- | 1 || [[అరుణాచల్ పశ్చిమ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|అరుణాచల్ వెస్ట్]]|| జనరల్ || లేటా అంబ్రే ||{{Full party name with colour|Indian National Congress|rowspan=2}} |- | 2 || [[అరుణాచల్ తూర్పు లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|అరుణాచల్ తూర్పు]] || జనరల్ || ప్రేమ్ ఖండూ తుంగోన్ |- |} ==అసోం== '''కీలు:'''{{legend2|#00FFFF|[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|INC]] (8) |border=solid 1px #AAAAAA}}{{legend2|#FBB917|[[భారతీయ జనతా పార్టీ|BJP]] (2) |border=solid 1px #AAAAAA}}{{legend2|#FF0000|[[కమ్యూనిస్టు పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (మార్కిస్టు)|CPI(M)]](2) |border=solid 1px #AAAAAA}}{{legend2|#99CCFF|[[అసోం గణ పరిషత్|AGP]] (1) |border=solid 1px #AAAAAA}}{{legend2||ఇండిపెండెంట్ (1)|border=solid 1px #AAAAAA}} {| border="2" cellpadding="6" cellpacing="0" style="margin: 1em 1em 1em 0; background: #f9f9f9; border: 1px #aaa solid; border-collapse: collapse; font-size: 95%; " |- bgcolor="#CCCCCC" align="center" ! నం. ! నియోజకవర్గం ! టైప్ ! ఎన్నికైన ఎం.పి. పేరు ! colspan="2" style="width:18em"| పార్టీ అనుబంధం |- | 1 || [[కరీంగంజ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|కరీంగంజ్]] || ఎస్.సి || ద్వారకా నాథ్ దాస్ || {{Full party name with colour|Bharatiya Janta Party|rowspan=2}} |- | 2 || [[సిల్చార్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|సిల్చార్]]|| జనరల్ || కబీంద్ర పురకాయస్థ |- | 3 || [[అటానమస్ డిస్ట్రిక్ట్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|అటానమస్ డిస్ట్రిక్ట్]] || ఎస్.టి || జయంత రోంగ్పి || {{Full party name with colour|Autonomous State Demand Committee}} |- | 4 || [[ధుబ్రి లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ధుబ్రి]]|| జనరల్ || నూరుల్ ఇస్లాం || {{Full party name with colour|Indian National Congress}} |- | 5 || [[కోక్రాఝర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|కోక్రాఝర్]]|| ఎస్.టి || సత్యేంద్ర నాథ్ బ్రోమో చౌదరి || {{Full party name with colour|Independent (politician)|Independent}} |- | 6 || [[బార్పేట లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బార్పేట]] || జనరల్ || ఉద్దబ్ బెర్మన్ || {{Full party name with colour|Communist Party of India|CPI(M)}} |- | 7 || [[గౌహతి లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|గౌహతి]] || జనరల్ || కిరిప్ చలిహ || {{Full party name with colour|Indian National Congress|rowspan=3}} |- | 8 || [[మంగళ్‌దోయ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|మంగల్దోయ్]]|| జనరల్ || ప్రోబిన్ దేకా |- | 9 || [[తేజ్‌పూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|తేజ్‌పూర్]]|| జనరల్ || స్వరూప్ ఉపాధ్యాయ్ |- | 10 || [[నౌగాంగ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|నౌగాంగ్]] || జనరల్ || ముహి రామ్ సైకియా || {{Full party name with colour|Asom Gana Parishad}} |- | 11 || [[కలియాబోర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|కలియాబోర్]] || జనరల్ || తరుణ్ గొగోయ్ || {{Full party name with colour|Indian National Congress|rowspan=4}} |- | 12 || [[జోర్హాట్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|జోర్హాట్]] || జనరల్ || [[బిజోయ్ కృష్ణ హండిక్]] |- | 13 || [[దిబ్రూగఢ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|దిబ్రూగఢ్]]|| జనరల్ || పబన్ సింగ్ ఘటోవర్ |- | 14 || [[లఖింపూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|లఖింపూర్]] || జనరల్ || బలిన్ కులీ |- |} ==బీహార్== {| border="2" cellpadding="6" cellpacing="0" style="margin: 1em 1em 1em 0; background: #f9f9f9; border: 1px #aaa solid; border-collapse: collapse; font-size: 95%; " |- bgcolor="#CCCCCC" align="center" ! నం. ! నియోజకవర్గం ! టైప్ ! ఎన్నికైన ఎం.పి. పేరు ! colspan="2" style="width:18em"| పార్టీ అనుబంధం |- | 1 || [[బగాహా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బగాహా]]|| ఎస్.సి || మహేంద్ర బైత || {{Full party name with colour|Janata Dal|rowspan=2}} |- | 2 || [[బెట్టియా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బెట్టియా]]|| జనరల్ || ఫైయాజుల్ ఆజం |- | 3 || [[మోతీహరి లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|మోతిహారి]]|| జనరల్ || కమల మిశ్రా మధుకర్ || {{Full party name with colour|Communist Party of India}} |- | 4 || [[గోపాల్‌గంజ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|గోపాలగంజ్]] || జనరల్ || [[అబ్దుల్ గఫూర్]] || {{Full party name with colour|Janata Dal|rowspan=6}} |- | 5 || [[సివాన్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|సివాన్]] || జనరల్ || బ్రిషిన్ పటేల్ |- | 6 || [[మహరాజ్‌గంజ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం (బీహార్)|మహారాజ్‌గంజ్]]|| జనరల్ || గిరిజా దేవి |- | 7 || [[చప్రా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|చాప్రా]]|| జనరల్ || లాల్ బాబు రాయ్ |- | 8 || [[హాజీపూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|హాజీపూర్]] || ఎస్.సి || [[రామ్ సుందర్ దాస్]] |- | rowspan=2| 9 || rowspan=2| [[వైశాలి లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|వైశాలి]] || rowspan=2| జనరల్ || శివ శరణ్ సింగ్ |- || [[లవ్లీ ఆనంద్]] (ఉప ఎన్నిక) || {{Full party name with colour|Samata Party}} |- | 10 || [[ముజఫర్‌పూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ముజఫర్‌పూర్]] || జనరల్ || [[జార్జ్ ఫెర్నాండెజ్]]|| {{Full party name with colour|Janata Dal|rowspan=3}} |- | 11 || [[సీతామర్హి లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|సీతామర్హి]] || జనరల్ || నవల్ కిషోర్ రాయ్ |- | 12 || [[షెయోహర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|షెయోహర్]]|| జనరల్ || హరి కిషోర్ సింగ్ |- | 13 || [[మధుబని లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|మధుబని]] || జనరల్ || భోగేంద్ర ఝా ||{{Full party name with colour|Communist Party of India}} |- | 14 || [[ఝంఝార్‌పూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ఝంఝర్పూర్]]|| జనరల్ || దేవేంద్ర ప్రసాద్ యాదవ్ ||{{Full party name with colour|Janata Dal|rowspan=5}} |- | 15 || [[దర్భంగా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|దర్భంగా]] || జనరల్ || మొహమ్మద్ అలీ అష్రఫ్ ఫాత్మీ |- | 16 || [[రోసెరా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|రోసెరా]] || ఎస్.సి || [[రామ్ విలాస్ పాశ్వాన్]] |- | 17 || [[సమస్తిపూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|సమస్తిపూర్]] || జనరల్ || మంజయ్ లాల్ |- | 18 || బర్హ్ || జనరల్ || [[నితీష్ కుమార్]] |- | 19 || బలియా || జనరల్ || సూర్య నారాయణ్ సింగ్ ||{{Full party name with colour|Communist Party of India}} |- | 20 || సహర్సా || జనరల్ || సూర్య నారాయణ్ యాదవ్|| {{Full party name with colour|Janata Dal|rowspan=4}} |- | 21 || [[మాధేపురా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|మాధేపురా]] || జనరల్ || [[శరద్ యాదవ్]] |- | 22 || [[అరారియా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|అరారియా]] || ఎస్.సి || సుక్దేయో పాశ్వాన్ |- | 23 || [[కిషన్‌గంజ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|కిషన్‌గంజ్]] || జనరల్ || సయ్యద్ షహబుద్దీన్ |- | 24 || [[పూర్నియా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|పూర్ణియా]]|| జనరల్ || [[పప్పు యాదవ్]] || {{Full party name with colour|Independent}} |- | 25 || [[కతిహార్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|కటిహార్]]|| జనరల్ || యూనస్ సలీమ్ || {{Full party name with colour|Janata Dal}} |- | 26 || [[రాజ్‌మహల్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|రాజ్‌మహల్]] || ఎస్.టి || [[సైమన్ మరాండి]]|| {{Full party name with colour|Jharkhand Mukti Morcha|rowspan=3}} |- | 27 || [[దుమ్కా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|దుమ్కా]] || ఎస్.టి || [[శిబు సోరెన్]] |- | 28 || [[గొడ్డ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|గొడ్డ]] || జనరల్ || సూరజ్ మండల్ |- | 29 || [[బంకా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బంకా]] || జనరల్ || ప్రతాప్ సింగ్ || {{Full party name with colour|Janata Dal|rowspan=3}} |- | 30 || [[భాగల్‌పూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|భాగల్పూర్]]|| జనరల్ || చుంచున్ ప్రసాద్ యాదవ్ |- | 31 || [[ఖగారియా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ఖగారియా]] || జనరల్ || రామ్ శరణ్ యాదవ్ |- | 32 || [[ముంగేర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ముంగేర్]]|| జనరల్ || బ్రహ్మానంద మండల్ ||{{Full party name with colour|Communist Party of India}} |- | 33 || [[బేగుసరాయ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బెగుసరాయ్]]|| జనరల్ || కృష్ణ సాహి | {{Full party name with colour|Indian National Congress}} |- | 34 || [[నలంద లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|నలంద]] || జనరల్ || విజయ్ కుమార్ యాదవ్ ||{{Full party name with colour|Communist Party of India}} |- | 35 || పాట్నా || జనరల్ || [[రామ్ కృపాల్ యాదవ్]] (1993)<ref>https://hindi.oneindia.com/news/india/lok-sabha-elections-2019-bihar-patna-sahib-seat-1991-election-history-500833 .html</ref> || {{Full party name with colour|Janata Dal|rowspan=2}} |- | 36 || [[అర్రా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|అర్రా]] || జనరల్ || రామ్ లఖన్ సింగ్ యాదవ్ |- | 37 || [[బక్సర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బక్సర్]] || జనరల్ || తేజ్ నారాయణ్ సింగ్ || {{Full party name with colour|Communist Party of India}} |- | 38 || [[ససారం లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ససారం]] || ఎస్.సి || ఛేది పాశ్వాన్ || {{Full party name with colour|Janata Dal|rowspan=3}} |- | 39 || బిక్రమగంజ్ || జనరల్ || రామ్ ప్రసాద్ సింగ్ |- | 40 || [[ఔరంగాబాద్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం (బీహార్)|ఔరంగాబాద్]]|| జనరల్ || రామ్ నరేష్ సింగ్ |- | 41 || [[జహనాబాద్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|జహనాబాద్]] || జనరల్ || రామాశ్రయ్ ప్రసాద్ సింగ్ ||{{Full party name with colour|Communist Party of India|rowspan=2}} |- | 42 || [[నవాడా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|నవాడ]]|| ఎస్.సి || ప్రేమ్ చంద్ రామ్ |- | 43 || [[గయా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|గయా]] || ఎస్.సి || రాజేష్ కుమార్ || {{Full party name with colour|Janata Dal|rowspan=3}} |- | 44 || [[చత్రా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ఛత్రా]]|| జనరల్ || ఉపేంద్ర నాథ్ వర్మ |- | 45 || [[కోదర్మా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|కోదర్మ]]|| జనరల్ || ముంతాజ్ అన్సారీ |- | 46 || [[గిరిడిహ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|గిరిడిహ్]] || జనరల్ || బినోద్ బిహారీ మహతో || {{Full party name with colour|Jharkhand Mukti Morcha}} |- | 47 || [[ధన్‌బాద్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ధన్‌బాద్]]|| జనరల్ || రీటా వర్మ || {{Full party name with color|Bhartiya Janata Party}} |- | 48 || [[హజారీబాగ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|హజారీబాగ్]] || జనరల్ || |భుబ్నేశ్వర్ ప్రసాద్ మెహతా || {{Full party name with colour|Communist Party of India}} |- | 49 || [[రాంచీ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|రాంచీ]] || జనరల్ || రామ్ తహల్ చౌదరి || {{Full party name with color|Bhartiya Janata Party}} |- | 50 || [[జంషెడ్‌పూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|జంషెడ్‌పూర్]] || జనరల్ || శైలేంద్ర మహతో || {{Full party name with colour|Jharkhand Mukti Morcha|rowspan=2}} |- | 51 || [[సింగ్‌భూమ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|సింగ్‌భూమ్]] || ఎస్.టి || కృష్ణ మరాండి |- | 52 || [[ఖుంటి లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ఖుంటి]] || ఎస్.టి || [[కరియా ముండా]] ||{{Full party name with colour|Bharatiya Janata Party|rowspan=3}} |- | 53 || [[లోహర్దగా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|లోహర్దగ]]|| ఎస్.టి || లలిత్ ఒరాన్ |- | 54 || [[పాలము లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|పాలము]]|| ఎస్.సి || రామ్ దేవ్ రామ్ |- |} ==గోవా== {| border="2" cellpadding="6" cellpacing="0" style="margin: 1em 1em 1em 0; background: #f9f9f9; border: 1px #aaa solid; border-collapse: collapse; font-size: 95%; " |- bgcolor="#CCCCCC" align="center" ! నం. ! నియోజకవర్గం ! టైప్ ! ఎన్నికైన ఎం.పి. పేరు ! colspan="2" style="width:18em"| పార్టీ అనుబంధం |- |1 |[[దక్షిణ గోవా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|మోర్ముగావ్]] |జనరల్ |ఎడ్వర్డో ఫలేరో |{{Full party name with colour|Indian National Congress|rowspan=2}} |- |2 |[[ఉత్తర గోవా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|పనాజి]] |జనరల్ |హరీష్ నారాయణ్ ప్రభు జాన్త్యే |- |} ==గుజరాత్== {| border="2" cellpadding="6" cellpacing="0" style="margin: 1em 1em 1em 0; background: #f9f9f9; border: 1px #aaa solid; border-collapse: collapse; font-size: 95%; " |- bgcolor="#CCCCCC" align="center" ! నం. ! నియోజకవర్గం ! టైప్ ! ఎన్నికైన ఎం.పి. పేరు ! colspan="2" style="width:18em"| పార్టీ అనుబంధం |- | 1 || [[కచ్చ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|కచ్]]|| జనరల్ || బాబూభాయ్ షా ||{{Full party name with colour|Indian National Congress}} |- | 2 || [[సురేంద్రనగర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|సురేంద్రనగర్]] || జనరల్ || సోమాభాయ్ గండలాల్ కోలీ పటేల్ ||{{Full party name with colour|Bharatiya Janata Party|rowspan=15}} |- | 3 || [[జాంనగర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|జామ్‌నగర్]]|| జనరల్ || చంద్రేష్ పటేల్ కోర్డియా |- | 4 || [[రాజ్‌కోట్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|రాజ్‌కోట్]] || జనరల్ || శివ్లాల్ వెకారియా |- | 5 || [[పోరుబందర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|పోరుబందర్]] || జనరల్ || హరిలాల్ మాధవ్‌జీభాయ్ పటేల్ |- | 6 || [[జునాగఢ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|జునాగఢ్]] || జనరల్ || భావనా ​​చిఖాలియా |- | 7 || [[అమ్రేలి లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|అమ్రేలి]] || జనరల్ || దిలీప్ సంఘాని |- | 8 || [[భావ్‌నగర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|భావనగర్]]|| జనరల్ || మహావీర్ సింగ్ గోహిల్ |- | 9 || ధంధుక || ఎస్.సి || రతీలాల్ కాళిదాస్ వర్మ |- | 10 || అహ్మదాబాద్ || జనరల్ || [[హరీన్ పాఠక్]] |- | 11 || [[గాంధీనగర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|గాంధీనగర్]] || జనరల్ || [[లాల్ కృష్ణ అద్వానీ]] |- | 12 || [[మహెసానా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|మెహ్సానా]]|| జనరల్ || ఎ.కె. పటేల్ |- | 13 || [[పటాన్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|పటాన్]] || ఎస్.సి || మహేష్ కనోడియా |- | 14 || [[బనస్కంతా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బనస్కంతా]]|| జనరల్ || హరిసింహ ప్రతాప్సిన్ చావ్డా |- | 15 || [[సబర్కంటా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|సబర్కంటా]]|| జనరల్ || [[అరవింద్ త్రివేది]] |- | 16 || కపద్వాంజ్ || జనరల్ || గభాజీ మంగాజీ ఠాకోర్ |- | 17 || [[దాహొద్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|దాహొద్]] || ఎస్.టి || దామోర్ సోమ్జిభాయ్ పంజాభాయి | {{Full party name with colour|Indian National Congress}} |- | 18 || గోధ్రా || జనరల్ || [[శంకర్‌సింగ్ వాఘేలా]] || {{Full party name with colour|Bharatiya Janata Party|rowspan=2}} |- | 19 || [[ఖేడా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|కైరా]]|| జనరల్ || ఖుషీరామ్ జెస్వానీ |- | 20 || [[ఆనంద్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ఆనంద్]] || జనరల్ || ఈశ్వరభాయ్ చావ్డా || {{Full party name with colour|Indian National Congress|rowspan=2}} |- | 21 || [[ఛోటా ఉదయ్‌పూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ఛోటా ఉదయపూర్]]|| ఎస్.టి || నారన్‌భాయ్ రథ్వా |- | 22 || [[వడోదర లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బరోడా]]|| జనరల్ || దీపికా టోపివాలా || {{Full party name with colour|Bharatiya Janata Party|rowspan=3}} |- | 23 || [[బారుచ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బారుచ్]] || జనరల్ || చందుభాయ్ దేశ్‌ముఖ్ |- | 24 || [[సూరత్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|సూరత్]] || జనరల్ || [[కాశీరామ్ రాణా]] |- | 25 || మాండ్వి || ఎస్.టి || చితుభాయ్ గమిత్ || {{Full party name with colour|Indian National Congress|rowspan=2}} |- | 26 || [[వల్సాద్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బల్సర్]]|| ఎస్.టి || ఉత్తంభాయ్ హర్జీభాయ్ పటేల్ |- |} ==హర్యానా== {| border="2" cellpadding="6" cellpacing="0" style="margin: 1em 1em 1em 0; background: #f9f9f9; border: 1px #aaa solid; border-collapse: collapse; font-size: 95%; " |- bgcolor="#CCCCCC" align="center" ! నం. ! నియోజకవర్గం ! టైప్ ! ఎన్నికైన ఎం.పి. పేరు ! colspan="2" style="width:18em"| పార్టీ అనుబంధం |- | 1 || [[అంబాలా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|అంబలా]]|| ఎస్.సి || రామ్ ప్రకాష్ చౌదరి || {{Full party name with colour|Indian National Congress|rowspan=7}} |- | 2 || [[కురుక్షేత్ర లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|కురుక్షేత్ర]] || జనరల్ || తారా సింగ్ |- | 3 || [[కర్నాల్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|కర్నాల్]] || జనరల్ || చిరంజి లాల్ శర్మ |- | 4 || [[సోనిపట్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|సోనేపట్]]|| జనరల్ || ధరమ్ పాల్ సింగ్ మాలిక్ |- | 5 || [[రోహ్తక్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|రోహ్తక్]] || జనరల్ || భూపీందర్ సింగ్ హుడా |- | 6 || [[ఫరీదాబాద్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ఫరీదాబాద్]] || జనరల్ || [[అవతార్ సింగ్ భదానా]] |- | 7 || [[మహేంద్రగఢ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|మహేంద్రగఢ్]] || జనరల్ || రావ్ రామ్ సింగ్ |- | 8 || భివాని || జనరల్ || జంగ్బీర్ సింగ్ || {{Full party name with colour|Haryana Vikas Party}} |- | 9 || [[హిసార్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|హిస్సార్]]|| జనరల్ || నారాయణ్ సింగ్ || {{Full party name with colour|Indian National Congress|rowspan=2}} |- | 10 || [[సిర్సా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|సిర్సా]] || ఎస్.సి || సెల్జా కుమారి |- |} ==హిమాచల్ ప్రదేశ్== {| border="2" cellpadding="6" cellpacing="0" style="margin: 1em 1em 1em 0; background: #f9f9f9; border: 1px #aaa solid; border-collapse: collapse; font-size: 95%; " |- bgcolor="#CCCCCC" align="center" ! నం. ! నియోజకవర్గం ! టైప్ ! ఎన్నికైన ఎం.పి. పేరు ! colspan="2" style="width:18em"| పార్టీ అనుబంధం |- | 1 || [[సిమ్లా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|సిమ్లా]] || ఎస్.సి || క్రిషన్ దత్ సుల్తాన్‌పురి || {{Full party name with colour|Indian National Congress|rowspan=2}} |- | 2 || [[మండి లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|మండి]] || జనరల్ || [[సుఖ్ రామ్]] |- | 3 || [[కాంగ్రా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|కంగ్రా]]|| జనరల్ || డి. డి. ఖనోరియా || {{Full party name with colour|Bharatiya Janata Party|rowspan=2}} |- | 4 || [[హమీర్‌పూర్ శాసనసభ నియోజకవర్గం (హిమాచల్ ప్రదేశ్)|హమీర్పూర్]]|| జనరల్ || [[ప్రేమ్ కుమార్ ధుమాల్]] |- |} ==కర్ణాటక== {| border="2" cellpadding="6" cellpacing="0" style="margin: 1em 1em 1em 0; background: #f9f9f9; border: 1px #aaa solid; border-collapse: collapse; font-size: 95%; " |- bgcolor="#CCCCCC" align="center" ! నం. ! నియోజకవర్గం ! టైప్ ! ఎన్నికైన ఎం.పి. పేరు ! colspan="2" style="width:18em"| పార్టీ అనుబంధం |- | 1 || [[బీదర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బీదర్]] || ఎస్.సి || రామచంద్ర వీరప్ప || {{Full party name with colour|Bharatiya Janata Party}} |- | 2 || [[గుల్బర్గా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|గుల్బర్గా]] || జనరల్ || బసవరాజ్ జవళి || {{Full party name with colour|Indian National Congress|rowspan=6}} |- | 3 || [[రాయచూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|రాయచూర్]] || జనరల్ || వెంకటేష్ నాయక్ |- | 4 || [[కొప్పల్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|కొప్పల్]] || జనరల్ || బసవరాజ్ పాటిల్ అన్వారి |- | 5 || [[బళ్ళారి లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బళ్లారి]]|| జనరల్ || [[బసవరాజేశ్వరి]] |- | 6 || [[దావణగెరె లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|దావణగెరె]] || జనరల్ || చన్నయ్య ఒడెయార్ |- | 7 || [[చిత్రదుర్గ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|చిత్రదుర్గ]] || జనరల్ || సి. పి.ముదలగిరియప్ప |- | 8 || [[తుమకూరు లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|తుమకూరు]]|| జనరల్ || [[ఎస్. మల్లికార్జునయ్య]] ||{{Full party name with colour|Bharatiya Janata Party}} |- | 9 || [[చిక్కబల్లాపూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|చిక్బల్లాపూర్]]|| జనరల్ || వి. కృష్ణారావు ||{{Full party name with colour|Indian National Congress|rowspan=4}} |- | 10 || [[కోలార్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|కోలార్]] || ఎస్.సి || కె.హెచ్. మునియప్ప |- | 11 || [[కనకపుర లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|కనకపుర]] || జనరల్ || ఎం. వి. చంద్రశేఖర మూర్తి |- | 12 || [[బెంగళూరు ఉత్తర లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బెంగళూరు నార్త్]]|| జనరల్ || సి. కె. జాఫర్ షరీఫ్ |- | 13 || [[బెంగళూరు సౌత్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బెంగళూరు సౌత్]] || జనరల్ || కె. వెంకటగిరి గౌడ ||{{Full party name with colour|Bharatiya Janata Party}} |- | 14 || [[మాండ్య లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|మాండ్య]] || జనరల్ || జి. మాడే గౌడ || {{Full party name with colour|Indian National Congress|rowspan=3}} |- | 15 || [[చామరాజనగర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|చామరాజనగర్]] || ఎస్.సి || శ్రీనివాస ప్రసాద్ |- | 16 || [[మైసూరు లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|మైసూర్]] || జనరల్ || చంద్రప్రభ ఉర్స్ |- | 17 || [[దక్షిణ కన్నడ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|మంగళూరు]] || జనరల్ || ధనంజయ్ కుమార్ ||{{Full party name with colour|Bharatiya Janata Party}} |- | 18 || [[ఉడిపి లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ఉడిపి]] || జనరల్ || ఆస్కార్ ఫెర్నాండెజ్ || {{Full party name with colour|Indian National Congress}} |- | 19 || [[హసన్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|హసన్]] || జనరల్ || హెచ్. డి. దేవెగౌడ|| {{Full party name with colour|Janata Dal}} |- | 20 || [[చిక్కమగళూరు లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|చిక్‌మగళూరు]]|| జనరల్ || తారాదేవి సిద్ధార్థ || {{Full party name with colour|Indian National Congress|rowspan=9}} |- | 21 || [[షిమోగా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|షిమోగా]] || జనరల్ || కె.జి.శివప్ప |- | 22 || [[ఉత్తర కన్నడ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|కనరా]]|| జనరల్ || జి. దేవరాయ నాయక్ |- | 23 || ధార్వాడ్ సౌత్ || జనరల్ || బి. ఎం. ముజాహిద్ |- | 24 || [[ధార్వాడ్ ఉత్తర లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ధార్వాడ్ నార్త్]]|| జనరల్ || డి. కె. నాయకర్ |- | 25 || [[బెల్గాం లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బెల్గాం]] || జనరల్ || సిడ్నాల్ షణ్ముఖప్ప బసప్ప |- | 26 || [[చిక్కోడి లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|చిక్కోడి]] || ఎస్.సి || |బి. శంకరానంద్ |- | 27 || [[బాగల్‌కోట్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బాగల్‌కోట్]] || జనరల్ || సిద్దు న్యామగౌడ |- | 28 || [[బీజాపూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బీజాపూర్]] || జనరల్ || బసగొండప్ప గూడదిన్ని |- |} ==కేరళ== {| border="2" cellpadding="6" cellpacing="0" style="margin: 1em 1em 1em 0; background: #f9f9f9; border: 1px #aaa solid; border-collapse: collapse; font-size: 95%; " |- bgcolor="#CCCCCC" align="center" ! నం. ! నియోజకవర్గం ! టైప్ ! ఎన్నికైన ఎం.పి. పేరు ! colspan="2" style="width:18em"| పార్టీ అనుబంధం |- | 1 || [[కాసరగోడ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|కాసరగోడ్]] || జనరల్ || ఎం. రామన్న రాయ్|| {{Full party name with colour|Communist Party of India (Marxist)}} |- | 2 || [[కన్నూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|కన్నూర్]]|| జనరల్ || ముల్లపల్లి రామచంద్రన్ ||{{Full party name with colour|Indian National Congress}} |- | 3 || [[వటకర లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|వటకర]] || జనరల్ || కె. పి. ఉన్నికృష్ణన్ || {{Full party name with colour|Indian Congress (Socialist) – Sarat Chandra Sinha}} |- | 4 || [[కోజికోడ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|కాలికట్]]|| జనరల్ || [[కె. మురళీధరన్]]||{{Full party name with colour|Indian National Congress}} |- | 5 || [[మలప్పురం లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|మంజేరి]]|| జనరల్ || ఇ. అహమ్మద్ || {{Full party name with colour|Muslim League Kerala State Committee|rowspan=2}} |- | 6 || [[పొన్నాని లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|పొన్నాని]] || జనరల్ || ఇబ్రహీం సులైమాన్ సైట్ |- | 7 || [[పాలక్కాడ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|పాలక్కాడ్]]|| జనరల్ || [[వి.ఎస్. విజయరాఘవన్]]|| {{Full party name with colour|Indian National Congress|rowspan=2}} |- |rowspan=2| 8 || rowspan=2|ఒట్టపాలెం |rowspan=2| ఎస్.సి |[[కె.ఆర్. నారాయణన్]] |- |ఎస్. శివరారామన్ (ఉప ఎన్నిక) |{{Full party name with colour|Communist Party of India}} |- | 9 || [[త్రిసూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|త్రిసూర్]] || జనరల్ || పి.సి.చాకో || {{Full party name with colour|Indian National Congress|rowspan=3}} |- | 10 || ముకుందపురం || జనరల్ || సావిత్రి లక్ష్మణన్ |- | 11 || [[ఎర్నాకులం లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ఎర్నాకులం]] || జనరల్ || కె. వి. థామస్ |- | 12 || మువట్టుపుజ || జనరల్ || పి. సి. థామస్ ||{{Full party name with colour|Kerala Congress (Mani)}} |- | 13 || [[కొట్టాయం లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|కొట్టాయం]] || జనరల్ || రమేష్ చెన్నితల || {{Full party name with colour|Indian National Congress|rowspan=2}} |- | 14 || [[ఇడుక్కి లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ఇడుక్కి]] || జనరల్ || పాలై కె.ఎం. మాథ్యూ |- | 15 || [[ఆలప్పుజ్హ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|అలెప్పి]]|| జనరల్ || టి. జె. అంజలోస్ || {{Full party name with colour|Communist Party of India (Marxist)}} |- | 16 || [[మావేలికర లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|మావెలికర]]|| జనరల్ || పి. జె. కురియన్ || {{Full party name with colour|Indian National Congress|rowspan=3}} |- | 17 || అదూర్ || ఎస్.సి || [[కొడికున్నిల్ సురేష్]] |- | 18 || [[కొల్లాం లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|క్విలాన్]]|| జనరల్ || ఎస్. కృష్ణ కుమార్ |- | 19 || [[అట్టింగల్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|చిరాయింకిల్]]|| జనరల్ || సుశీల గోపాలన్||{{Full party name with colour|Communist Party of India (Marxist)}} |- | 20 || [[తిరువనంతపురం లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|త్రివేండ్రం]]|| జనరల్ || ఎ. చార్లెస్ ||{{Full party name with colour|Indian National Congress}} |- |} ==మధ్య ప్రదేశ్== {| border="2" cellpadding="6" cellpacing="0" style="margin: 1em 1em 1em 0; background: #f9f9f9; border: 1px #aaa solid; border-collapse: collapse; font-size: 95%; " |- bgcolor="#CCCCCC" align="center" ! నం. ! నియోజకవర్గం ! టైప్ ! ఎన్నికైన ఎం.పి. పేరు ! colspan="2" style="width:18em"| పార్టీ అనుబంధం |- | 1 || [[మోరెనా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|మోరెనా]] || ఎస్సీ || బరేలాల్ జాతవ్ || {{Full party name with colour|Indian National Congress}} |- | 2 || [[భిండ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|భింద్]]|| జనరల్ || యోగానంద్ సరస్వతి ||{{Full party name with colour|Bharatiya Janata Party}} |- | 3 || [[గ్వాలియర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|గ్వాలియర్]] || జనరల్ || మాధవరావ్ సింధియా || {{Full party name with colour|Indian National Congress}} |- | 4 || [[గునా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|గుణ]]|| జనరల్ || రాజమాతా విజయరాజే సింధియా ||{{Full party name with colour|Bharatiya Janata Party}} |- | 5 || [[సాగర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|సాగర్]] || ఎస్.సి || ఆనంద్ అహిర్వార్ ||{{Full party name with colour|Indian National Congress}} |- | 6 || [[ఖజురహో లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ఖజురహో]] || జనరల్ || [[ఉమాభారతి]] || {{Full party name with colour|Bharatiya Janata Party|rowspan=2}} |- | 7 || [[దామోహ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|దామోహ్]] || జనరల్ || [[రామకృష్ణ కుస్మారియా]] |- | 8 || [[సత్నా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|సత్నా]] || జనరల్ || అర్జున్ సింగ్ ||{{Full party name with colour|Indian National Congress}} |- | 9 || [[రేవా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|రేవా]] || జనరల్ || భీమ్ సింగ్ పటేల్ || {{Party name with color|Bahujan Samaj Party}} |- | 10 || [[సిధి లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|సిధి]] || ఎస్.టి || మోతీలాల్ సింగ్ || {{Full party name with colour|Indian National Congress|rowspan=19}} |- | 11 || [[షాడోల్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|షాహ్డోల్]] || ఎస్.టి || దల్బీర్ సింగ్ |- | 12 || [[సర్గుజా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|సుర్గుజా]]|| ఎస్.టి || ఖేల్సాయి సింగ్ |- | 13 || [[రాయ్‌గఢ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం (ఛత్తీస్‌గఢ్)|రాయ్‌గఢ్]]|| ఎస్.టి || పుష్పా దేవి సింగ్ |- | 14 || [[జాంజ్‌గిర్-చంపా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|జంజ్‌గిర్]]|| జనరల్ || భవాని లాల్ వర్మ |- | 15 || [[బిలాస్‌పూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బిలాస్పూర్]]|| ఎస్.సి || ఖేలన్ రామ్ జంగ్డే |- | 16 || [[సారన్‌గఢ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం (ఛత్తీస్‌గఢ్)|సారన్‌గఢ్]]|| ఎస్.సి || పరాస్ రామ్ భరద్వాజ్ |- | 17 || [[రాయ్‌పూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|రాయ్‌పూర్]] || జనరల్ || [[విద్యా చరణ్ శుక్లా]] |- | 18 || [[మహాసముంద్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|మహాసముంద్]] || జనరల్ || పవన్ దివాన్ |- | 19 || [[కంకేర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|కంకేర్]] || ఎస్.టి || అరవింద్ నేతమ్ |- | 20 || [[బస్తర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బస్తర్]] || ఎస్.టి || మంకు రామ్ సోధి |- | 21 || [[దుర్గ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|దుర్గ్]] || జనరల్ || చందులాల్ చంద్రకర్ |- | 22 || [[రాజ్‌నంద్‌గావ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|రాజ్‌నంద్‌గావ్]] || జనరల్ || శివేంద్ర బహదూర్ సింగ్ |- | 23 || [[బాలాఘాట్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బాలాఘాట్]] || జనరల్ || విశ్వేశ్వర్ భగత్ |- | 24 || [[మాండ్లా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|మండ్లా]]|| ఎస్.టి || మోహన్ లాల్ జిక్రమ్ |- | 25 || [[జబల్‌పూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|జబల్పూర్]]|| జనరల్ || శ్రవణ్ కుమార్ పటేల్ |- | 26 || [[సియోని లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|సియోని]] || జనరల్ || విమల వర్మ |- | 27 || [[చింద్వారా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|చింద్వారా]] || జనరల్ || [[కమల్ నాథ్]] |- | 28 || [[బేతుల్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బేతుల్]] || జనరల్ || అస్లాం షేర్ ఖాన్ |- | 29 || [[హోషంగాబాద్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|హోషంగాబాద్]] || జనరల్ || [[సర్తాజ్ సింగ్]]|| {{Full party name with colour|Bharatiya Janata Party|rowspan=3}} |- | 30 || [[భోపాల్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|భోపాల్]] || జనరల్ || సుశీల్ చంద్ర వర్మ |- | 31 || [[విదిశ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|విదిశ]]|| జనరల్ || [[అటల్ బిహారీ వాజ్‌పేయి]] |- | 32 || [[రాజ్‌గఢ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|రాజ్‌గఢ్]] || జనరల్ || దిగ్విజయ్ సింగ్ || {{Full party name with colour|Indian National Congress}} |- | 33 || [[షాజాపూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|షాజాపూర్]] || ఎస్.సి || ఫూల్ చంద్ వర్మ ||{{Full party name with colour|Bharatiya Janata Party}} |- | 34 || [[ఖాండ్వా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ఖాండ్వా]] || జనరల్ || మహేంద్ర కుమార్ సింగ్ || {{Full party name with colour|Indian National Congress}} |- | 35 || [[ఖర్గోన్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ఖర్గోన్]] || జనరల్ || రామేశ్వర్ పాటిదార్|| {{Full party name with colour|Bharatiya Janata Party}} |- | 36 || [[ధార్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ధార్]] || ఎస్.టి || [[సూరజ్‌భాను సోలంకి]]|| {{Full party name with colour|Indian National Congress}} |- | 37 || [[ఇండోర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ఇండోర్]] || జనరల్ || [[సుమిత్రా మహాజన్]] || {{Full party name with colour|Bharatiya Janata Party|rowspan=2}} |- | 38 || [[ఉజ్జయిని లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ఉజ్జయిని]] || ఎస్.సి || [[సత్యనారాయణ జాతీయ]] |- | 39 || [[రత్లాం లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ఝబువా]]|| ఎస్.టి || దిలీప్ సింగ్ భూరియా|| {{Full party name with colour|Indian National Congress}} |- | 40 || [[మందసౌర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|మంద్‌సౌర్]]|| జనరల్ || లక్ష్మీనారాయణ పాండే ||{{Full party name with colour|Bharatiya Janata Party}} |- |} == మహారాష్ట్ర == {| border="2" cellpadding="6" cellpacing="0" style="margin: 1em 1em 1em 0; background: #f9f9f9; border: 1px #aaa solid; border-collapse: collapse; font-size: 95%; " |- bgcolor="#CCCCCC" align="center" ! నం. ! నియోజకవర్గం ! టైప్ ! ఎన్నికైన ఎం.పి. పేరు ! colspan="2" style="width:18em"| పార్టీ అనుబంధం |- | 1 || రాజాపూర్ || జనరల్ || సుధీర్ సావంత్ || {{Full party name with colour|Indian National Congress|rowspan=4}} |- | 2 || రత్నగిరి || జనరల్ || గోవింద్ రావ్ నికమ్ |- | 3 || కొలాబా || జనరల్ || ఎ. ఆర్. అంతులే |- | 4 || [[ముంబై సౌత్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బాంబే సౌత్]]|| జనరల్ || [[మురళీ దేవరా]] |- | 5 || [[ముంబై సౌత్ సెంట్రల్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బాంబే సౌత్ సెంట్రల్]]|| జనరల్ || మోహన్ రావలే || {{Full party name with colour|Shiv Sena}} |- | 6 || [[ముంబై నార్త్ సెంట్రల్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బాంబే నార్త్ సెంట్రల్]] || జనరల్ || శరద్ దిఘే || {{Full party name with colour|Indian National Congress|rowspan=3}} |- | 7 || [[ముంబై నార్త్ ఈస్ట్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బాంబే నార్త్ ఈస్ట్]] || జనరల్ || గురుదాస్ కామత్ |- | 8 || [[ముంబై నార్త్ వెస్ట్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బాంబే నార్త్ వెస్ట్]] || జనరల్ || [[సునీల్ దత్]] |- | 9 || [[ముంబై నార్త్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బాంబే నార్త్]] || జనరల్ || రామ్ నాయక్ || {{Full party name with colour|Bharatiya Janata Party|rowspan=2}} |- | 10 || [[థానే లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|థానే]] || జనరల్ || రామ్ కప్సే |- | 11 || దహను || ఎస్.టి || దామోదర్ బార్కు శింగడ || {{Full party name with colour|Indian National Congress|rowspan=6}} |- | 12 || [[నాసిక్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|నాసిక్]] || జనరల్ || వసంత్ పవార్ |- | 13 || మాలేగావ్ || ఎస్.టి || జమ్రు మంగ్లూ కహండోలే |- | 14 || [[ధూలే లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ధులే]] || ఎస్.టి || బాపు హరి చౌరే |- | 15 || [[నందుర్బార్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|నందూర్బార్]]|| ఎస్.టి || మణిక్రావ్ హోడ్ల్యా గావిట్ |- | 16 || ఎరండోల్ || జనరల్ || విజయ్‌కుమార్ నావల్ పాటిల్ |- | 17 || [[జల్గావ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|జల్గావ్]] || జనరల్ || గుణవంతరావు సరోదే ||{{Full party name with colour|Bharatiya Janata Party}} |- | 18 || [[బుల్దానా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బుల్దానా]] || ఎస్.సి || ముకుల్ బాలకృష్ణ వాస్నిక్ || {{Full party name with colour|Indian National Congress}} |- | 19 || [[అకోలా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|అకోలా]] || జనరల్ || [[పాండురంగ్ ఫండ్కర్|పాండురంగ్ పుండలిక్ ఫండ్కర్]]||{{Full party name with colour|Bharatiya Janata Party}} |- | 20 || వాషిమ్ || జనరల్ || అనంతరావు విఠల్‌రావు దేశ్‌ముఖ్ || {{Full party name with colour|Indian National Congress|rowspan=9}} |- | 21 || [[అమరావతి లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|అమరావతి]] || జనరల్ || ప్రతిభా దేవిసింగ్ పాటిల్ |- | 22 || [[రాంటెక్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|రామ్‌టెక్]]|| జనరల్ || రాజే తేజ్‌సింగ్ రావ్ భోంస్లే |- | 23 || [[నాగపూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|నాగ్‌పూర్]]|| జనరల్ || దత్తా మేఘే |- | 24 || భండారా || జనరల్ || [[ప్రఫుల్ పటేల్]] |- | 25 || చిమూర్ || జనరల్ || విలాస్ ముత్తెంవార్ |- | 26 || [[చంద్రపూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|చంద్రపూర్]] || జనరల్ || [[శాంతారామ్ పొట్దుఖే]] |- | 27 || [[వార్థా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|వార్ధా]]|| జనరల్ || రామచంద్ర ఘంగారే |- | 28 || యావత్మల్ || జనరల్ || ఉత్తమ్రావ్ దేవరావ్ పాటిల్ |- | 29 || [[హింగోలి లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|హింగోలి]] || జనరల్ || విలాస్‌రావ్ గుండేవార్ || {{Full party name with colour|Shiv Sena}} |- | 30 || [[నాందేడ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|నాందేడ్]] || జనరల్ || సూర్యకాంత పాటిల్ ||{{Full party name with colour|Indian National Congress}} |- | 31 || [[పర్భని లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|పర్భాని]]|| జనరల్ || అశోకరావు ఆనందరావు దేశ్‌ముఖ్ || {{Full party name with colour|Shiv Sena}} |- | 32 || [[జల్నా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|జల్నా]] || జనరల్ || అంకుష్రావ్ తోపే || {{Full party name with colour|Indian National Congress}} |- | 33 || [[ఔరంగాబాద్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ఔరంగాబాద్]]|| జనరల్ || మోరేశ్వర్ సేవ్ || {{Full party name with colour|Shiv Sena}} |- | 34 || [[బీడ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బీడ్]] || జనరల్ || కేశరబాయి క్షీరసాగర్ ||{{Full party name with colour|Indian National Congress|rowspan=9}} |- | 35 || [[లాతూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|లాతూర్]] || జనరల్ || [[శివరాజ్ పాటిల్]] |- | 36 || [[ఉస్మానాబాద్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ఉస్మానాబాద్]] || ఎస్.సి || అరవింద్ కాంబ్లే |- | 37 || [[షోలాపూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|షోలాపూర్]]|| జనరల్ || ధర్మన్న సదుల్ |- | 38 || పంధర్పూర్ || ఎస్.సి || సందీపన్ థోరట్ |- |rowspan=2| 39 ||rowspan=2| [[అహ్మద్‌నగర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|అహ్మద్‌నగర్]]|| rowspan="2" | జనరల్ || యశ్వంతరావు గడఖ్ పాటిల్ |- || మారుతి షెల్కే (ఉప ఎన్నిక) |- | 40 || కోపర్గావ్ || జనరల్ || శంకర్రావు కాలే |- | 41 || [[ఖేడా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ఖేడ్]]|| జనరల్ || విదుర నావాలే |- | 42 || [[పూణే లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|పూణె]]|| జనరల్ || అన్నా జోషి ||{{Full party name with colour|Bharatiya Janata Party}} |- |rowspan=3| 43 ||rowspan=3| [[బారామతి లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బారామతి]] ||rowspan=3| జనరల్ || [[అజిత్ పవార్]] || {{Full party name with colour|Indian National Congress|rowspan=8}} |- |[[శరద్ పవార్]] (1991) |- |బాపుసాహెబ్ థితే (1994) |- | 44 || [[సతారా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|సతారా]] || జనరల్ || ప్రతాపరావు బాబూరావు భోసలే |- | 45 || కరడ్ || జనరల్ || [[పృథ్వీరాజ్ చవాన్]] |- | 46 || [[సాంగ్లీ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|సాంగ్లీ]] || జనరల్ || ప్రకాష్బాపు వసంతదాదా పాటిల్ |- | 47 || ఇచల్‌కరంజి || జనరల్ || బాలాసాహెబ్ శంకర్రావు మానె |- | 48 || [[కొల్హాపూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|కొల్హాపూర్]] || జనరల్ || ఉదయ్సింగరావు గైక్వాడ్ |- |} == మణిపూర్ == {| border="2" cellpadding="6" cellpacing="0" style="margin: 1em 1em 1em 0; background: #f9f9f9; border: 1px #aaa solid; border-collapse: collapse; font-size: 95%; " |- bgcolor="#CCCCCC" align="center" ! సంఖ్య ! నియోజకవర్గం ! టైప్ ! ఎన్నికైన ఎం.పి. పేరు ! colspan="2" style="width:18em"| పార్టీ అనుబంధం |- |1 |[[ఇన్నర్ మణిపూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ఇన్నర్ మణిపూర్]] |జనరల్ |యుమ్నం యైమా సింగ్ |{{Full party name with colour|Manipur People's Party}} |- |2 |[[ఔటర్ మణిపూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ఔటర్ మణిపూర్]] | ఎస్.టి |మీజిన్‌లుంగ్ కమ్సన్ |{{Full party name with colour|Indian National Congress}} |- |} == మేఘాలయ == {| border="2" cellpadding="6" cellpacing="0" style="margin: 1em 1em 1em 0; background: #f9f9f9; border: 1px #aaa solid; border-collapse: collapse; font-size: 95%; " |- bgcolor="#CCCCCC" align="center" ! సంఖ్య ! నియోజకవర్గం ! టైప్ ! ఎన్నికైన ఎం.పి. పేరు ! colspan="2" style="width:18em"| పార్టీ అనుబంధం |- |1 |[[షిల్లాంగ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|షిల్లాంగ్]] |జనరల్ |పీటర్ జి. మార్బానియాంగ్ |{{Full party name with colour|Indian National Congress}} |- |2 |[[తురా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|తురా]] |ఎస్.టి |పి.ఎ. సంగ్మా |{{Full party name with colour|National People's Party (India)}} |- |} == మిజోరం == {| border="2" cellpadding="6" cellpacing="0" style="margin: 1em 1em 1em 0; background: #f9f9f9; border: 1px #aaa solid; border-collapse: collapse; font-size: 95%; " |- bgcolor="#CCCCCC" align="center" ! నియోజకవర్గం ! టైప్ ! ఎన్నికైన ఎం.పి. పేరు ! colspan="2" style="width:18em"| పార్టీ అనుబంధం |- |[[మిజోరం లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|మిజోరం]] | ఎస్.టి |సి. సిల్వెరా |{{Full party name with colour|Indian National Congress}} |- |} == నాగాలాండ్ == {| border="2" cellpadding="6" cellpacing="0" style="margin: 1em 1em 1em 0; background: #f9f9f9; border: 1px #aaa solid; border-collapse: collapse; font-size: 95%; " |- bgcolor="#CCCCCC" align="center" ! నియోజకవర్గం ! టైప్ ! ఎన్నికైన ఎం.పి. పేరు ! colspan="2" style="width:18em"| పార్టీ అనుబంధం |- |[[నాగాలాండ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|నాగాలాండ్]] |జనరల్ |ఇమ్చలెంబ |{{Full party name with colour|Indian National Congress}} |- |} ==ఒడిషా== {| border="2" cellpadding="6" cellpacing="0" style="margin: 1em 1em 1em 0; background: #f9f9f9; border: 1px #aaa solid; border-collapse: collapse; font-size: 95%; " |- bgcolor="#CCCCCC" align="center" ! నం. ! నియోజకవర్గం ! టైప్ ! ఎన్నికైన ఎం.పి. పేరు ! colspan="2" style="width:18em"| పార్టీ అనుబంధం |- | 1 || [[మయూర్‌భంజ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|మయూర్భంజ్]]|| ఎస్.టి || భాగే గోబర్ధన్ || {{Full party name with colour|Indian National Congress|rowspan=2}} |- | 2 || [[బాలాసోర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బాలాసోర్]] || జనరల్ || కార్తీక్ మహాపాత్ర |- | 3 || [[భద్రక్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|భద్రక్]] || ఎస్.సి || అర్జున్ చరణ్ సేథి|| {{Full party name with colour|Janata Dal|rowspan=4}} |- | 4 || [[జాజ్‌పూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|జాజ్‌పూర్]] || ఎస్.సి || [[అనాది చరణ్ దాస్]] |- | 5 || [[కేంద్రపారా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|కేంద్రపార]]|| జనరల్ || రబీ రే |- | 6 || [[కటక్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|కటక్]] || జనరల్ || శ్రీకాంత్ కుమార్ జెనా |- | 7 || [[జగత్‌సింగ్‌పూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|జగత్‌సింగ్‌పూర్]] || జనరల్ || లోకనాథ్ చౌదరి || {{Full party name with colour|Communist Party of India}} |- | 8 || [[పూరీ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|పూరి]]|| జనరల్ || బ్రజా కిషోర్ త్రిపాఠి|| {{Full party name with colour|Janata Dal}} |- | 9 || [[భువనేశ్వర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|భువనేశ్వర్]] || జనరల్ || శివాజీ పట్నాయక్ || {{Full party name with colour|Communist Party of India}} |- | 10 || [[అస్కా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|అస్కా]] || జనరల్ || రామచంద్ర రథ్ || {{Full party name with colour|Indian National Congress|rowspan=11}} |- | 11 || [[బెర్హంపూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బెర్హంపూర్]] || జనరల్ || [[గోపీనాథ్ గజపతి]] |- | 12 || [[కోరాపుట్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|కోరాపుట్]] || ఎస్.టి || [[గిరిధర్ గమాంగ్]] |- | 13 || [[నబరంగ్‌పూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|నౌరంగ్పూర్]]|| ఎస్.టి || ఖగపతి ప్రధాని |- | 14 || [[కలహండి లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|కలహండి]] || జనరల్ || సుభాష్ చంద్ర నాయక్ |- | 15 || ఫుల్బాని || ఎస్.సి || మృత్యుంజయ నాయక్ |- | 16 || [[బోలంగీర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బోలంగీర్]] || జనరల్ || శరత్ పట్టనాయక్ |- | 17 || [[సంబల్‌పూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|సంబల్పూర్]]|| జనరల్ || [[కృపసింధు భోయ్]] |- | 18 || డియోగఢ్ || జనరల్ || శ్రీబల్లవ్ పాణిగ్రాహి |- | 19 || [[ధెంకనల్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ధెంకనల్]] || జనరల్ || కామాఖ్య ప్రసాద్ సింగ్ డియో |- | 20 || [[సుందర్‌గఢ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|సుందర్‌గఢ్]]|| ఎస్.టి || ఫ్రిదా టాప్నో |- | 21 || [[కియోంజర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|కియోంఝర్]] || ఎస్.టి || గోవింద్ చంద్ర ముండా ||{{Full party name with colour|Janata Dal}} |- |} ==పంజాబ్== {| border="2" cellpadding="6" cellpacing="0" style="margin: 1em 1em 1em 0; background: #f9f9f9; border: 1px #aaa solid; border-collapse: collapse; font-size: 95%; " |- bgcolor="#CCCCCC" align="center" ! సంఖ్య ! నియోజకవర్గం ! టైప్ ! ఎన్నికైన ఎం.పి. పేరు ! colspan="2" style="width:18em"| పార్టీ అనుబంధం |- | 1 || [[గురుదాస్‌పూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|గురుదాస్పూర్]]|| జనరల్ || సుఖ్బన్స్ కౌర్ భిందర్ || {{Full party name with colour|Indian National Congress|rowspan=13}} |- | 2 || [[అమృత్‌సర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|అమృతసర్]]|| జనరల్ || రఘునందన్ లాల్ భాటియా |- | 3 || [[తార్న్ తరణ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|తార్న్ తరణ్]]|| జనరల్ || సురీందర్ సింగ్ కైరోన్ |- |rowspan=2| 4 ||rowspan=2| [[జలంధర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|జలంథర్]]|| rowspan="2" | జనరల్ ||యష్ |- |ఉమ్రావ్ సింగ్ (ఉప ఎన్నిక) |- | 5 || [[ఫిల్లౌర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ఫిల్లౌర్]] || ఎస్.సి || సంతోష్ చౌదరి |- | 6 || [[హోషియార్‌పూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|హోషియార్పూర్]]|| జనరల్ || కమల్ చౌదరి |- | 7 || [[రోపర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|రోపార్]] || ఎస్.సి || హర్చంద్ సింగ్ |- | 8 || [[పాటియాలా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|పాటియాలా]] || జనరల్ || సంత్ రామ్ సింగ్లా |- | 9 || [[లూథియానా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|లూధియానా]] || జనరల్ || గురుచరణ్ సింగ్ గాలిబ్ |- | 10 || [[సంగ్రూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|సంగ్రూర్]] || జనరల్ || గురుచరణ్ సింగ్ దధాహూర్ |- | 11 || [[బటిండా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|భటిండా]]|| ఎస్.సి || కేవల్ సింగ్ |- | 12 || [[ఫరీద్‌కోట్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ఫరీద్‌కోట్]] || జనరల్ || జగ్మీత్ సింగ్ బ్రార్ |- | 13 || [[ఫిరోజ్‌పూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ఫిరోజ్‌పూర్]] || జనరల్ || మోహన్ సింగ్ || {{Full party name with colour|Bahujan Samaj Party}} |- |} ==రాజస్థాన్== {| border="2" cellpadding="6" cellpacing="0" style="margin: 1em 1em 1em 0; background: #f9f9f9; border: 1px #aaa solid; border-collapse: collapse; font-size: 95%; " |- bgcolor="#CCCCCC" align="center" ! సంఖ్య ! నియోజకవర్గం ! టైప్ ! ఎన్నికైన ఎం.పి. పేరు ! colspan="2" style="width:18em"| పార్టీ అనుబంధం |- | 1 || [[గంగానగర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|గంగానగర్]] || ఎస్.సి || బీర్బల్ రామ్ ||{{Full party name with colour|Indian National Congress|rowspan=2}} |- | 2 || [[బికనీర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బికనీర్]] || జనరల్ || మన్‌ఫూల్ సింగ్ చౌదరి |- | 3 || [[చురు లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|చురు]] || జనరల్ ||రామ్ సింగ్ కస్వాన్|| {{Full party name with colour|Bharatiya Janata Party}} |- | 4 || [[ఝుంఝును శాసనసభ నియోజకవర్గం|ఝుంఝును]]|| జనరల్ || మొహమ్మద్. అయూబ్ ఖాన్ || {{Full party name with colour|Indian National Congress|rowspan=2}} |- | 5 || [[సికర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|సికార్]]|| జనరల్ || [[బలరామ్ జాఖర్]] |- | 6 || [[జైపూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|జైపూర్]] || జనరల్ || గిర్ధారి లాల్ భార్గవ ||{{Full party name with colour|Bharatiya Janata Party}} |- | 7 || [[దౌసా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|దౌసా]] || జనరల్ || రాజేష్ పైలట్ || {{Full party name with colour|Indian National Congress}} |- | 8 || [[అల్వార్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|అల్వార్]] || జనరల్ || మహేంద్ర కుమారి ||{{Full party name with colour|Bharatiya Janata Party|rowspan=8}} |- | 9 || [[భరత్‌పూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|భారత్‌పూర్]]|| జనరల్ || కృష్ణేంద్ర కౌర్ |- | 10 || బయానా || ఎస్.సి || గంగా రామ్ కోలీ |- | 11 || సవాయి మాధోపూర్ || ఎస్.టి || కుంజి లాల్ మీనా |- | 12 || [[అజ్మీర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|అజ్మీర్]] || జనరల్ ||[[రాసా సింగ్ రావత్]] |- | 13 || టాంక్ || ఎస్.సి || రామ్ నారాయణ్ బెర్వా |- | 14 || [[కోటా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|కోట]]|| జనరల్ || దౌ దయాళ్ జోషి |- | 15 || [[ఝలావర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|జలావర్]] || జనరల్ || [[వసుంధర రాజే]] |- | 16 || [[బన్స్వారా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బన్స్వారా]] || ఎస్.టి || ప్రభు లాల్ రావత్ ||{{Full party name with colour|Indian National Congress|rowspan=3}} |- | 17 || సాలంబర్ || ఎస్.టి || భేరు లాల్ మీనా |- | 18 || [[ఉదయ్‌పూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ఉదయ్‌పూర్]] || జనరల్ || [[గిరిజా వ్యాస్]] |- | 19 || [[చిత్తోర్‌గఢ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|చిత్తోర్‌గఢ్]] || జనరల్ || [[జస్వంత్ సింగ్]] ||{{Full party name with colour|Bharatiya Janata Party}} |- | 20 || [[భిల్వారా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|భిల్వారా]] || జనరల్ || శివ చరణ్ మాధుర్ || {{Full party name with colour|Indian National Congress}} |- | 21 || [[పాలి లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|పాలి]] || జనరల్ || గుమన్ మల్ లోధా ||{{Full party name with colour|Bharatiya Janata Party}} |- | 22 || [[జలోర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|జలోర్]] || ఎస్.సి || బుటా సింగ్ || {{Full party name with colour|Indian National Congress|rowspan=4}} |- | 23 || [[బార్మర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బార్మర్]] || జనరల్ || రామ్ నివాస్ మిర్ధా |- | 24 || [[జోధ్‌పూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|జోధ్‌పూర్]] || జనరల్ || అశోక్ గెహ్లాట్ |- | 25 || [[నాగౌర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|నాగౌర్]] || జనరల్ || నాథూరామ్ మిర్ధా |- |} ==సిక్కిం== {| border="2" cellpadding="6" cellpacing="0" style="margin: 1em 1em 1em 0; background: #f9f9f9; border: 1px #aaa solid; border-collapse: collapse; font-size: 95%; " |- bgcolor="#CCCCCC" align="center" ! నియోజకవర్గం ! టైప్ ! ఎన్నికైన ఎం.పి. పేరు ! colspan="2" style="width:18em"| పార్టీ అనుబంధం |- |[[సిక్కిం లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|సిక్కిం]] |జనరల్ |దిల్ కుమారి భండారి | {{Full party name with colour|Sikkim Sangram Parishad}} |- |} == తమిళనాడు == {| class="wikitable sortable" !నియోజక వర్గం !సభ్యుడు !పార్టీ |- |[[అరక్కోణం లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|అరక్కోణం]] |రంగస్వామి జీవరథినం |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[ఆరణి లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ఆరణి]] |ఎం. కృష్ణస్వామి |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[చెంగల్పట్టు లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|చెంగల్పట్టు]] |ఎస్.ఎస్.ఆర్. రాజేంద్ర కుమార్ |[[అఖిల భారత అన్నా ద్రావిడ మున్నేట్ర కజగం]] |- |[[చిదంబరం లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|చిదంబరం]] (ఎస్.సి) |పి. వల్లాల్ పెరుమాన్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[కోయంబత్తూరు లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|కోయంబత్తూరు]] |సి.కె. కుప్పుస్వామి |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[కడలూరు లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|కడలూరు]] |పి.పి. కలియపెరుమాళ్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[దిండిగల్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|దిండిగల్]] |సి. శ్రీనివాసన్ |[[అఖిల భారత అన్నా ద్రావిడ మున్నేట్ర కజగం]] |- |[[గోబిచెట్టిపాళయం లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|గోబిచెట్టిపాళయం]] |పి.జి. నారాయణన్ |[[ఆల్ ఇండియా అన్నా ద్రవిడ మున్నేట్ర కజగం]] |- |[[కరూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|కరూర్]] |ఎన్. మురుగేషన్ |[[ఆల్ ఇండియా అన్నా ద్రవిడ మున్నేట్ర కజగం]] |- |[[చెన్నై సెంట్రల్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|మద్రాస్ సెంట్రల్]] |ఎరా అన్బరసు |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[చెన్నై నార్త్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|మద్రాస్ నార్త్]] |డి. పాండియన్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[చెన్నై దక్షిణ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|చెన్నై దక్షిణ]] |ఆర్. శ్రీధరన్ |[[అఖిల భారత అన్నా ద్రావిడ మున్నేట్ర కజగం]] |- |[[మదురై లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|మదురై]] |ఎ. గోవిందరాజులు సుబ్బరామన్ రాంబాబు |[[తమిళ్ మానిలా కాంగ్రెస్|తమిళ మానిలా కాంగ్రెస్ (మూపనార్)]] |- |[[మైలాడుతురై లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|మయిలాడుతురై]] |మణిశంకర్ అయ్యర్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[నాగపట్నం లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|నాగపట్టినం]] (ఎస్.సి) |పద్మ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[నాగర్‌కోయిల్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|నాగర్‌కోయిల్]] |ఎన్. డెన్నిస్ |[[తమిళ్ మానిలా కాంగ్రెస్|తమిళ మానిలా కాంగ్రెస్ (మూపనార్)]] |- |[[నీలగిరి లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|నీలగిరి]] (ఎస్.సి) |ఆర్. ప్రభు |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |rowspan=2|[[పళని లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|పళని]] |పళనియప్ప గౌండర్ కుమారస్వామి |[[ఆల్ ఇండియా అన్నా ద్రవిడ మున్నేట్ర కజగం]] |- |సేనాపతి ఎ. గౌండర్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[పెరంబలూరు లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|పెరంబలూరు]] (ఎస్.సి) |ఎ. అశోకరాజ్ |[[ఆల్ ఇండియా అన్నా ద్రవిడ మున్నేట్ర కజగం]] |- |[[పెరియకులం లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|పెరియకులం]] |ఆర్. రామసామి |[[ఆల్ ఇండియా అన్నా ద్రవిడ మున్నేట్ర కజగం]] |- |[[పొల్లాచ్చి లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|పొల్లాచ్చి]] (ఎస్.సి) |బి. రాజా రవి వర్మ |[[ఆల్ ఇండియా అన్నా ద్రవిడ మున్నేట్ర కజగం]] |- |[[పుదుక్కోట్టై లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|పుదుక్కోట్టై]] |ఎన్. సుందరరాజ్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[రామనాథపురం లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|రామనాథపురం]] |వడివేలు రాజేశ్వరన్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[రాశిపురం లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|రాశిపురం]] (ఎస్.సి) |బి. దేవరాజన్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |rowspan=2|[[సేలం లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|సేలం]] |కె.వి. తంగ్కా బాలు |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |వజప్పడి కూతప్పదయాచి రామమూర్తి |[[స్వతంత్ర రాజకీయ నాయకులు|స్వతంత్ర]] |- |[[శివగంగ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|శివగంగ]] |పళనియప్పన్ చిదంబరం |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[శివకాశి లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|శివకాశి]] |ఆర్. కనగ గోవింద రాజులు |[[ఆల్ ఇండియా అన్నా ద్రవిడ మున్నేట్ర కజగం]] |- |[[శ్రీపెరంబుదూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|శ్రీపెరంబుదూర్]] (ఎస్.సి) |[[మరగతం చంద్రశేఖర్]] |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[తెన్కాసి లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|తెంకాసి]] (ఎస్.సి) |మూకయ్య అరుణాచలం |[[తమిళ్ మానిలా కాంగ్రెస్|తమిళ మానిలా కాంగ్రెస్ (మూపనార్)]] |- |[[తంజావూరు లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|తంజావూరు]] |కృష్ణసామి తులసియ వందయార్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[తిండివనం లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|తిండివనం]] |కె. రామమూర్తి తిండివనం |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[తిరుచెంగోడ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|తిరుచెంగోడ్]] |కె.ఎస్. సౌందరం |[[ఆల్ ఇండియా అన్నా ద్రవిడ మున్నేట్ర కజగం]] |- |rowspan=2|[[తిరుచిరాపల్లి లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|తిరుచిరాపల్లి]] |లౌర్దుసామి అడైకలరాజ్ |[[తమిళ్ మానిలా కాంగ్రెస్|తమిళ మానిలా కాంగ్రెస్ (మూపనార్)]] |- |పి.ఆర్. కుమారమంగళం |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |- |rowspan=2|[[తిరునెల్వేలి లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|తిరునెల్వేలి]] |ధనుస్కోడి అతితన్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |ఎం.ఆర్. కదంబూర్ జనార్థనన్ |[[ఆల్ ఇండియా అన్నా ద్రవిడ మున్నేట్ర కజగం]] |- |[[తిరుపత్తూరు లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|తిరుపత్తూరు]] |ఆదికేశవన్ జయమోహన్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[వెల్లూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|వెల్లూరు]] |బి. అక్బర్ పాషా |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |} == త్రిపుర == {| class="wikitable sortable" !నియోజక వర్గం !సభ్యుడు !పార్టీ |- |[[త్రిపుర తూర్పు లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|త్రిపుర తూర్పు]] (ఎస్.టి) |మహారాణి బిభు కుమారి దేవి |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |} == ఉత్తర ప్రదేశ్ == {| border="2" cellpadding="6" cellpacing="0" style="margin: 1em 1em 1em 0; background: #f9f9f9; border: 1px #aaa solid; border-collapse: collapse; font-size: 95%; " |- bgcolor="#CCCCCC" align="center" ! నం. ! నియోజకవర్గం ! టైప్ చేయండి ! ఎన్నికైన ఎం.పి. పేరు ! colspan="2" style="width:18em"| పార్టీ అనుబంధం |- | 1 || [[తెహ్రీ గర్వాల్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|తెహ్రీ గర్వాల్]] || జనరల్ ||[[మనబేంద్ర షా]] ||{{Full party name with colour|Bharatiya Janata Party|rowspan=6}} |- | 2 || [[గర్హ్వాల్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|గర్హ్వాల్]] || జనరల్ || భువన్ చంద్ |- | 3 || [[అల్మోరా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|అల్మోర]]|| జనరల్ || జీవన్ శర్మ |- | 4 || నైనిటాల్ || జనరల్ || బాల్రాజ్ పాసి |- | 5 || [[బిజ్నోర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బిజ్నోర్]] || ఎస్.సి || [[మంగళ్ రామ్ ప్రేమి]] |- | 6 || [[అమ్రోహా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|అమ్రోహా]] || జనరల్ || చేతన్ చౌహాన్ |- | 7 || [[మొరాదాబాద్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|మొరాదాబాద్]] || జనరల్ || గులాం మొహమ్మద్ ఖాన్ ||{{Full party name with colour|Janata Dal}} |- | 8 || [[రాంపూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|రాంపూర్]] || జనరల్ || రాజేంద్ర కుమార్ శర్మ ||{{Full party name with colour|Bharatiya Janata Party}} |- | 9 || [[సంభాల్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|సంభాల్]] || జనరల్ || [[శ్రీపాల్ సింగ్ యాదవ్]] ||{{Full party name with colour|Janata Dal}} |- | 10 || [[బదౌన్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బుదౌన్]]|| జనరల్ || చిన్మయానంద్ || {{Full party name with colour|Bharatiya Janata Party|rowspan=4}} |- | 11 || [[అయోన్లా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|అయోన్లా]]|| జనరల్ || రాజ్‌వీర్ సింగ్ |- | 12 || [[బరేలీ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బరేలీ]] || జనరల్ || [[సంతోష్ గంగ్వార్]] |- | 13 || [[పిలిభిత్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|పిలిభిత్]] || జనరల్ || పరశురామ్ గాంగ్వార్ |- | 14 || [[షాజహాన్‌పూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|షాజహాన్‌పూర్]] || జనరల్ || సత్యపాల్ సింగ్ యాదవ్ ||{{Full party name with colour|Janata Dal}} |- | 15 || [[ఖేరీ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ఖేరీ]] || జనరల్ || గెందన్ లాల్ కనౌజియా ||{{Full party name with colour|Bharatiya Janata Party|rowspan=3}} |- | 16 || షహాబాద్ || జనరల్ || సురేంద్ర పాల్ పాఠక్ |- | 17 || [[సీతాపూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|సీతాపూర్]] || జనరల్ || [[జనార్దన్ ప్రసాద్ మిశ్రా]] |- | 18 || [[మిస్రిఖ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|మిస్రిఖ్]] || ఎస్.సి || [[రామ్ లాల్ రాహి]] || {{Full party name with colour|Indian National Congress}} |- | 19 || [[హర్దోయ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|హర్దోయ్]] || ఎస్.సి || జై ప్రకాష్ || {{Full party name with colour|Bharatiya Janata Party|rowspan=4}} |- | 20 || [[లక్నో లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|లక్నో]] || జనరల్ || [[అటల్ బిహారీ వాజ్‌పేయి]] |- | 21 || [[మోహన్‌లాల్‌గంజ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|మోహన్‌లాల్‌గంజ్]] || ఎస్.సి || ఛోటే లాల్ |- | 22 || [[ఉన్నావ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ఉన్నావ్]] || జనరల్ || దేవి బక్స్ సింగ్ |- | 23 || [[రాయ్‌బరేలి లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|రాయ్ బరేలి]]|| జనరల్ || [[షీలా కౌల్]] || {{Full party name with colour|Indian National Congress}} |- | 24 || [[ప్రతాప్‌గఢ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ప్రతాప్‌గఢ్]] || జనరల్ || అభయ్ ప్రతాప్ సింగ్ ||{{Full party name with colour|Janata Dal}} |- | 25 || [[అమేథీ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|అమేథి]]|| జనరల్ || [[రాజీవ్ గాంధీ]] || {{Full party name with colour|Indian National Congress}} |- | 26 || [[సుల్తాన్‌పూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|సుల్తాన్‌పూర్]] || జనరల్ || విశ్వనాథ్ దాస్ శాస్త్రి ||{{Full party name with colour|Bharatiya Janata Party}} |- | 27 || [[అక్బర్‌పూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|అక్బర్‌పూర్]] || ఎస్.సి || రామ్ అవధ్|| {{Full party name with colour|Janata Dal}} |- | 28 || [[ఫైజాబాద్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ఫైజాబాద్]] || జనరల్ ||[[వినయ్ కతియార్]]||{{Full party name with colour|Bharatiya Janata Party}} |- | 29 || [[బారాబంకి లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బారా బంకి]]|| ఎస్.సి || [[రామ్ సాగర్ రావత్]]||{{Full party name with colour|Janata Party}} |- | 30 || [[కైసర్‌గంజ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|కైసెర్గంజ్]]|| జనరల్ || లక్ష్మీనారాయణ మణి త్రిపాఠి ||{{Full party name with colour|Bharatiya Janata Party|rowspan=11}} |- | 31 || [[బహ్రైచ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బహ్రైచ్]] || జనరల్ || రుద్రసేన్ చౌదరి |- | 32 || [[బలరాంపూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బల్రాంపూర్]]|| జనరల్ || సత్య దేవ్ సింగ్ |- | 33 || [[గోండా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|గొండ]]|| జనరల్ || [[బ్రిజ్ భూషణ్ శరణ్ సింగ్]] |- | 34 || [[బస్తీ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బస్తీ]] || ఎస్.సి || శ్యామ్ లాల్ కమల్ |- | 35 || [[దొమరియాగంజ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|దొమరియాగంజ్]] || జనరల్ || రాంపాల్ సింగ్ |- | 36 || [[ఖలీలాబాద్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ఖలీలాబాద్]]|| జనరల్ || అష్టభుజ ప్రసాద్ శుక్లా |- | 37 || [[బన్స్‌గావ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బాన్స్‌గావ్]]|| ఎస్.సి || రాజ్ నారాయణ్ పాసి |- | 38 || [[గోరఖ్‌పూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|గోరఖ్‌పూర్]] || జనరల్ || మహంత్ అవేద్యనాథ్ |- | 39 || [[మహరాజ్‌గంజ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం (ఉత్తర ప్రదేశ్)|మహారాజ్ గంజ్]]|| జనరల్ || పంకజ్ చౌదరి |- | 40 || పద్రౌనా || జనరల్ || [[రామ్ నాగినా మిశ్రా]] |- | 41 || [[డియోరియా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|డియోరియా]] || జనరల్ || మోహన్ సింగ్|| {{Full party name with colour|Janata Dal|rowspan=2}} |- | 42 || [[సలేంపూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|సేలంపూర్]]|| జనరల్ || [[హరి కేవల్ ప్రసాద్]] |- | 43 || [[బల్లియా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బల్లియా]] || జనరల్ || చంద్ర శేఖర్ || {{Full party name with colour|Janata Party}} |- | 44 || [[ఘోసి లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ఘోసి]] || జనరల్ || [[కల్పనాథ్ రాయ్]]|| {{Full party name with colour|Indian National Congress}} |- | 45 || [[అజంగఢ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|అజంగఢ్]] || జనరల్ || చంద్రజిత్ యాదవ్ ||{{Full party name with colour|Janata Dal|rowspan=5}} |- | 46 || [[లాల్‌గంజ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|లాల్గంజ్]]|| ఎస్.సి || రామ్ బదన్ |- | 47 || [[మచ్లిషహర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|మచ్లిషహర్]] || జనరల్ || షియో శరణ్ వర్మ |- | 48 || [[జౌన్‌పూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|జౌన్‌పూర్]]|| జనరల్ || అర్జున్ సింగ్ యాదవ్ |- | 49 || సైద్‌పూర్ || ఎస్.సి || రాజ్‌నాథ్ సోంకర్ శాస్త్రి |- | 50 || [[ఘాజీపూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ఘాజీపూర్]] || జనరల్ || విశ్వనాథ్ శాస్త్రి || {{Full party name with colour|Communist Party of India}} |- | 51 || [[చందౌలీ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|చందౌలి]]|| జనరల్ || ఆనంద రత్న మౌర్య || {{Full party name with colour|Bharatiya Janata Party|rowspan=2}} |- | 52 || [[వారణాసి లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|వారణాసి]] || జనరల్ || శ్రీష్ చంద్ర దీక్షిత్ |- | 53 || [[రాబర్ట్స్‌గంజ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|రాబర్ట్స్ గంజ్]]|| ఎస్.సి || రామ్ నిహోర్|| {{Full party name with colour|Janata Dal}} |- | 54 || [[మీర్జాపూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|మీర్జాపూర్]] || జనరల్ || వీరేంద్ర సింగ్ ||{{Full party name with colour|Bharatiya Janata Party}} |- | 55 || [[ఫూల్‌పూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ఫుల్పూర్]]|| జనరల్ || రామ్ పూజన్ పటేల్ ||{{Full party name with colour|Janata Dal|rowspan=4}} |- | 56 || [[అలహాబాద్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|అలహాబాద్]] || జనరల్ || సరోజ్ దూబే |- | 57 || చైల్ || ఎస్.సి || శశి ప్రకాష్ |- | 58 || [[ఫతేపూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ఫతేపూర్]] || జనరల్ || [[విశ్వనాథ్ ప్రతాప్ సింగ్]] |- | 59 || [[బందా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బండ]]|| జనరల్ || ప్రకాష్ నారాయణ్ త్రిపాఠి ||{{Full party name with colour|Bharatiya Janata Party|rowspan=4}} |- | 60 || [[హమీర్‌పూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|హమీర్పూర్]]|| జనరల్ || విశ్వనాథ్ శర్మ |- | 61 || [[ఝాన్సీ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ఝాన్సీ]] || జనరల్ || [[రాజేంద్ర అగ్నిహోత్రి]] |- | 62 || [[జలౌన్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|జలౌన్]] || ఎస్.సి || గయా ప్రసాద్ కోరి |- | 63 || ఘతంపూర్ || ఎస్.సి || కేశరి లాల్ ||{{Full party name with colour|Janata Dal}} |- | 64 || బిల్హౌర్ || జనరల్ || శ్యామ్ బిహారీ మిశ్రా ||{{Full party name with colour|Bharatiya Janata Party|rowspan=2}} |- | 65 || [[కాన్పూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|కాన్పూర్]] || జనరల్ || జగత్వీర్ సింగ్ ద్రోణ |- | 66 || [[ఇటావా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ఇటావా]]|| జనరల్ || [[కాన్షీరామ్|కాన్షీ రామ్]]||{{Full party name with colour|Bahujan Samaj Party}} |- | 67 || [[కన్నౌజ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|కన్నౌజ్]] || జనరల్ || ఛోటే సింగ్ యాదవ్|| {{Full party name with colour|Janata Party}} |- | 68 || [[ఫరూఖాబాద్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ఫరూఖాబాద్]] || జనరల్ || [[సల్మాన్ ఖుర్షీద్]] ||{{Full party name with colour|Indian National Congress}} |- | 69 || [[మెయిన్‌పురి లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|మైన్‌పురి]] || జనరల్ || ఉదయ్ ప్రతాప్ సింగ్ ||{{Full party name with colour|Janata Party}} |- | 70 || జలేసర్ || జనరల్ || స్వామి సురేశానంద్ ||{{Full party name with colour|Bharatiya Janata Party|rowspan=7}} |- | 71 || [[ఎటాహ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ఎటాహ్]] || జనరల్ || మహాదీపక్ సింగ్ షాక్యా |- | 72 || [[ఫిరోజాబాద్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ఫిరోజాబాద్]] || ఎస్.సి || ప్రభు దయాళ్ కతేరియా |- | 73 || [[ఆగ్రా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ఆగ్రా]] || జనరల్ || భగవాన్ శంకర్ రావత్ |- | 74 || [[మథుర లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|మధుర]]|| జనరల్ || సాక్షి మహారాజ్ |- | 75 || [[హత్రాస్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|హత్రాస్]] || ఎస్.సి || లాల్ బహదూర్ రావల్ |- | 76 || [[అలీఘర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|అలీఘర్]] || జనరల్ || [[షీలా గౌతమ్]] |- | 77 || ఖుర్జా || ఎస్.సి || రోషన్ లాల్|| {{Full party name with colour|Janata Dal}} |- | 78 || [[బులంద్‌షహర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బులంద్‌షహర్]] || జనరల్ || [[ఛత్రపాల్ సింగ్ లోధా]]||{{Full party name with colour|Bharatiya Janata Party|rowspan=3}} |- | 79 || హాపూర్ || జనరల్ || రమేష్ చంద్ తోమర్ |- | 80 || [[మీరట్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|మీరట్]] || జనరల్ || [[అమర్ పాల్ సింగ్]] (1994)<ref>https://www.rediff.com/news/1998/feb/up80.htm</ref> |- | 81 || [[బాగ్‌పట్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బాగ్‌పట్]] || జనరల్ || చౌదరి అజిత్ సింగ్ ||{{Full party name with colour|Janata Dal}} |- | 82 || [[ముజఫర్‌నగర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ముజఫర్ నగర్]]|| జనరల్ || నరేష్ కుమార్ బలియన్ ||{{Full party name with colour|Bharatiya Janata Party}} |- | 83 || [[కైరానా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|కైరానా]] || జనరల్ || హర్పాల్ సింగ్ పన్వార్ ||{{Full party name with colour|Janata Dal|rowspan=2}} |- | 84 || [[సహారన్‌పూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|సహారన్‌పూర్]]|| జనరల్ || [[రషీద్ మసూద్]] |- | 85 || [[హరిద్వార్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|హరిద్వార్]]|| ఎస్.సి || రామ్ సింగ్ మండేబాస్|| {{Full party name with colour|Bharatiya Janata Party}} |- |} == పశ్చిమ బెంగాల్ == {| class="wikitable sortable" !నియోజక వర్గం !సభ్యుడు !పార్టీ |- |[[అలీపుర్దువార్స్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|అలిపుర్దువార్స్]] (ఎస్.టి) |పియస్ టిర్కీ |[[రివల్యూషనరీ సోషలిస్ట్ పార్టీ (ఇండియా)|రివల్యూషనరీ సోషలిస్ట్ పార్టీ]] |- |[[ఆరంబాగ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ఆరంబాగ్]] (ఎస్.సి) |అనిల్ బసు |[[కమ్యూనిస్టు పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (మార్కిస్టు)]] |- |[[అస‌న్‌సోల్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|అసన్సోల్]] |హరధన్ రాయ్ |[[కమ్యూనిస్టు పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (మార్కిస్టు)]] |- |[[బాలూర్‌ఘాట్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బలూర్ఘాట్]] (ఎస్.సి) |పాలాస్ బర్మాన్ |[[రివల్యూషనరీ సోషలిస్ట్ పార్టీ (ఇండియా)|రివల్యూషనరీ సోషలిస్ట్ పార్టీ]] |- |[[బంకురా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బంకురా]] |బాసుదేబ్ ఆచార్య |[[కమ్యూనిస్టు పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (మార్కిస్టు)]] |- |[[బరాసత్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బరాసత్]] |చిట్టా బసు |[[ఆల్ ఇండియా ఫార్వర్డ్ బ్లాక్]] |- |[[బారక్‌పూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బeరాక్‌పూర్]] |తారిత్ బరన్ తోప్దార్ |[[కమ్యూనిస్టు పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (మార్కిస్టు)]] |- |[[బసిర్హత్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బసిర్హత్]] |మనోరంజన్ సుర్ |[[కమ్యూనిస్టు పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (సి.పి.ఐ)|కమ్యూనిస్ట్ పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా]] |- |rowspan=2|[[బెర్హంపూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బెర్హంపూర్]] |నాని భట్టాచార్య |[[రివల్యూషనరీ సోషలిస్ట్ పార్టీ (ఇండియా)|రివల్యూషనరీ సోషలిస్ట్ పార్టీ]] |- |ప్రమోత్ ముఖర్జీ |[[రివల్యూషనరీ సోషలిస్ట్ పార్టీ (ఇండియా)|రివల్యూషనరీ సోషలిస్ట్ పార్టీ]] |- |rowspan=2|[[బోల్‌పూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బోల్పూర్]] (ఎస్.సి) |రామ్ చంద్ర గోపురం |[[కమ్యూనిస్టు పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (మార్కిస్టు)]] |- |[[సోమనాథ్ ఛటర్జీ|సోమ్‌నాథ్ ఛటర్జీ]] | |- |బుర్ద్వాన్ |సుధీర్ రే |[[కమ్యూనిస్టు పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (మార్కిస్టు)]] |- |కలకత్తా ఈశాన్య |అజిత్ కుమార్ పంజా |[[తృణమూల్ కాంగ్రెస్|ఆల్ ఇండియా తృణమూల్ కాంగ్రెస్]] |- |కలకత్తా నార్త్ వెస్ట్ |దేబిప్రసాద్ పాల్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[కంఠి లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|కంఠి]] |సుధీర్ కుమార్ గిరి |[[కమ్యూనిస్టు పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (మార్కిస్టు)]] |- |[[కూచ్‌బెహార్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|కూచ్‌బెహార్]] (ఎస్.సి) |అమర్ రాయ్ ప్రధాన్ |[[ఆల్ ఇండియా ఫార్వర్డ్ బ్లాక్]] |- |rowspan=2|[[డార్జిలింగ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|డార్జిలింగ్]] |ఇందర్ జిత్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |జస్వంత్ సింగ్ |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |- |[[డైమండ్ హార్బర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|డైమండ్ హార్బర్]] |అమల్ దత్తా |[[కమ్యూనిస్టు పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (మార్కిస్టు)]] |- |[[డమ్ డమ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|డమ్‌డమ్]] |నిర్మల్ కాంతి ఛటర్జీ |[[కమ్యూనిస్టు పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (మార్కిస్టు)]] |- |దుర్గాపూర్ (ఎస్.సి) |పూర్ణ చంద్ర మాలిక్ |[[కమ్యూనిస్టు పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (మార్కిస్టు)]] |- |[[హుగ్లీ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|హూగ్లీ]] |రూపచంద్ పాల్ |[[కమ్యూనిస్టు పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (మార్కిస్టు)]] |- |[[హౌరా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|హౌరా]] |సుశాంత చక్రవర్తి |[[కమ్యూనిస్టు పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (మార్కిస్టు)]] |- |[[జాదవ్‌పూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|జాదవ్‌పూర్]] |మాలిని భట్టాచార్య |[[కమ్యూనిస్టు పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (మార్కిస్టు)]] |- |[[జల్పైగురి లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|జల్పైగురి]] |జితేంద్ర నాథ్ దాస్ |[[కమ్యూనిస్టు పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (మార్కిస్టు)]] |- |[[జాంగీపూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|జంగీపూర్]] |అబెదిన్ జైనల్ |[[కమ్యూనిస్టు పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (మార్కిస్టు)]] |- |[[జైనగర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|జయనగర్]] (ఎస్.సి) |సనత్ కుమార్ మండల్ |[[రివల్యూషనరీ సోషలిస్ట్ పార్టీ (ఇండియా)|రివల్యూషనరీ సోషలిస్ట్ పార్టీ]] |- |[[ఝర్‌గ్రామ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ఝర్‌గ్రామ్]] (ఎస్.టి) |రూపచంద్ ముర్ము |[[కమ్యూనిస్టు పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (మార్కిస్టు)]] |- |కత్వా |సైఫుద్దీన్ చౌదరి |[[కమ్యూనిస్టు పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (మార్కిస్టు)]] |- |[[కృష్ణానగర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|కృష్ణనగర్]] |అజోయ్ ముఖోపాధ్యాయ |[[కమ్యూనిస్టు పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (మార్కిస్టు)]] |- |మాల్డా |ఎ.బి.ఎ. ఘనీ ఖాన్ చౌదరి |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[మథురాపూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|మథురాపూర్]] (ఎస్.సి) |రాధిక రంజన్ ప్రమాణిక్ |[[కమ్యూనిస్టు పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (మార్కిస్టు)]] |- |[[మేదినీపూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|మేదినీపూర్]] |[[ఇంద్రజిత్ గుప్తా]] |[[కమ్యూనిస్టు పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (సి.పి.ఐ)|కమ్యూనిస్ట్ పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా]] |- |[[ముర్షిదాబాద్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ముర్షిదాబాద్]] |సయ్యద్ మసుదల్ హొస్సేన్ |[[కమ్యూనిస్టు పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (మార్కిస్టు)]] |- |నబాద్విప్ (ఎస్.సి) |అసిమ్ బాలా |[[కమ్యూనిస్టు పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (మార్కిస్టు)]] |- |పాన్స్‌కుర |[[గీతా ముఖర్జీ]] |[[కమ్యూనిస్టు పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (సి.పి.ఐ)|కమ్యూనిస్ట్ పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా]] |- |rowspan=2|[[పురూలియా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|పురులియా]] |బిర్ సింగ్ మహతో |[[ఆల్ ఇండియా ఫార్వర్డ్ బ్లాక్]] |- |చిత్త రంజన్ మహాతా |[[ఆల్ ఇండియా ఫార్వర్డ్ బ్లాక్|ఫార్వర్డ్ బ్లాక్ (మార్క్సిస్ట్)]] |- |[[రాయ్‌గంజ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|రాయ్‌గంజ్]] |సుబ్రతా ముఖర్జీ |[[కమ్యూనిస్టు పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (మార్కిస్టు)]] |- |[[సెరంపూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|సెరంపూర్]] |సుదర్శన్ రాయచౌధురి |[[కమ్యూనిస్టు పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (మార్కిస్టు)]] |- |[[తమ్లుక్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|తమ్లూక్]] |సత్యగోపాల్ మిశ్రా |[[కమ్యూనిస్టు పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (మార్కిస్టు)]] |- |[[ఉలుబెరియా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ఉలుబెరియా]] |హన్నన్ మొల్లా |[[కమ్యూనిస్టు పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (మార్కిస్టు)]] |- |[[బిష్ణుపూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|విష్ణుపూర్]] (ఎస్.సి) |సుఖేందు ఖాన్ |[[కమ్యూనిస్టు పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (మార్కిస్టు)]] |- |} == మూలాలు == <references /> == వెలుపలి లంకెలు == {{లోక్‌సభ సభ్యులు}} [[వర్గం:పదవీకాలం వారీగా లోక్‌సభ సభ్యుల జాబితాలు]] [[వర్గం:10వ లోక్‌సభ సభ్యులు]] [[వర్గం:జాబితాలు]] [[వర్గం:భారతదేశ ఎంపీలు 1991-1996]] 7z568eg4z1vdslag30an77uqz678x99 4595200 4595134 2025-06-30T09:12:39Z Batthini Vinay Kumar Goud 78298 4595200 wikitext text/x-wiki ఇది'''10వ లోక్‌సభ సభ్యుల జాబితా,''' [[భారతదేశ రాష్ట్రాలు, కేంద్రపాలిత ప్రాంతాలు|రాష్ట్రం లేదా ప్రాతినిథ్యం వహించే ప్రాంతం]] ద్వారా ఏర్పాటు చేయబడింది. [[లోక్‌సభ|భారత పార్లమెంటు దిగువసభకు]] చెందిన ఈ సభ్యులు [[1991 భారత సార్వత్రిక ఎన్నికలు|1991 భారత సార్వత్రిక ఎన్నికలలో]], [[10వ లోక్‌సభ|10వ లోక్‌సభకు]] (1991 నుండి 1996 వరకు) ఎన్నికయ్యారు.<ref>Lok Sabha. ''[http://loksabha.nic.in/Members/lokprev.aspx Member, Since 1952]''</ref> ==అండమాన్ నికోబార్ దీవులు== {| border="2" cellpadding="6" cellpacing="0" style="margin: 1em 1em 1em 0; background: #f9f9f9; border: 1px #aaa solid; border-collapse: collapse; font-size: 95%; " |- bgcolor="#CCCCCC" align="center" ! నియోజకవర్గం ! టైప్ ! ఎన్నికైన ఎం.పి. పేరు ! colspan="2" style="width:18em"| పార్టీ అనుబంధం |- |[[అండమాన్ నికోబార్ దీవులు లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|అండమాన్ నికోబార్ దీవులు]] |జనరల్ |మనోరంజన్ భక్త | {{Full party name with colour|Indian National Congress}} |- |} ==చండీగఢ్== {| border="2" cellpadding="6" cellpacing="0" style="margin: 1em 1em 1em 0; background: #f9f9f9; border: 1px #aaa solid; border-collapse: collapse; font-size: 95%; " |- bgcolor="#CCCCCC" align="center" ! నియోజకవర్గం ! టైప్ ! ఎన్నికైన ఎం.పి. పేరు ! colspan="2" style="width:18em"| పార్టీ అనుబంధం |- |[[చండీగఢ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|చండీగఢ్]] |జనరల్ |[[పవన్ కుమార్ బన్సాల్]] |{{Full party name with colour|Indian National Congress}} |- |} ==దాద్రా నగర్ హవేలీ== {| border="2" cellpadding="6" cellpacing="0" style="margin: 1em 1em 1em 0; background: #f9f9f9; border: 1px #aaa solid; border-collapse: collapse; font-size: 95%; " |- bgcolor="#CCCCCC" align="center" ! నియోజకవర్గం ! టైప్ ! ఎన్నికైన ఎం.పి. పేరు ! colspan="2" style="width:18em"| పార్టీ అనుబంధం |- |[[దాద్రా నగర్ హవేలీ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|దాద్రా నగర్ హవేలీ]] | ఎస్.టి |మోహన్ భాయ్ సంజీభాయ్ డెల్కర్ |{{Full party name with colour|Bharatiya Navshakti Party}} |- |} ==డామన్ డయ్యూ== {| border="2" cellpadding="6" cellpacing="0" style="margin: 1em 1em 1em 0; background: #f9f9f9; border: 1px #aaa solid; border-collapse: collapse; font-size: 95%; " |- bgcolor="#CCCCCC" align="center" ! నియోజకవర్గం ! టైప్ ! ఎన్నికైన ఎం.పి. పేరు ! colspan="2" style="width:18em"| పార్టీ అనుబంధం |- |[[డామన్ డయ్యూ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|డామన్ డయ్యూ]] |జనరల్ |దేవ్జీభాయ్ టాండెల్ |{{Full party name with colour|Bharatiya Janata Party}} |- |} ==ఢిల్లీ== {| border="2" cellpadding="6" cellpacing="0" style="margin: 1em 1em 1em 0; background: #f9f9f9; border: 1px #aaa solid; border-collapse: collapse; font-size: 95%; " |- bgcolor="#CCCCCC" align="center" ! నం. ! నియోజకవర్గం ! టైప్ ! ఎన్నికైన ఎం.పి. పేరు ! colspan="2" style="width:18em"| పార్టీ అనుబంధం |- |rowspan=2|1 |rowspan=2|[[న్యూఢిల్లీ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|న్యూ ఢిల్లీ]] |rowspan=2|జనరల్ |[[లాల్ కృష్ణ అద్వానీ]] |{{Full party name with colour|Bharatiya Janata Party}} |- |[[రాజేష్ ఖన్నా]] (ఉప ఎన్నిక) |{{Full party name with colour|Indian National Congress}} |- |2 |[[దక్షిణ ఢిల్లీ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|దక్షిణ ఢిల్లీ]] |జనరల్ |[[మదన్ లాల్ ఖురానా]] |{{Full party name with colour|Bharatiya Janata Party}} |- |3 |అవుటర్ ఢిల్లీ |జనరల్ |సజ్జన్ కుమార్ |{{Full party name with colour|Indian National Congress}} |- |4 |[[ఈస్ట్ ఢిల్లీ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|తూర్పు ఢిల్లీ]] |జనరల్ |బైకుంత్ లాల్ శర్మ |{{Full party name with colour|Bharatiya Janata Party|rowspan=2}} |- |5 |[[చాందినీ చౌక్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|చాందినీ చౌక్]] |జనరల్ |తారాచంద్ ఖండేల్వాల్ |- |6 |ఢిల్లీ సదర్ |జనరల్ |జగదీష్ టైట్లర్ |{{Full party name with colour|Indian National Congress}} |- |7 |కరోల్ బాగ్ | ఎస్,సి |కల్కా దాస్ |{{Full party name with colour|Bharatiya Janata Party}} |- |} ==లక్షద్వీప్== {| border="2" cellpadding="6" cellpacing="0" style="margin: 1em 1em 1em 0; background: #f9f9f9; border: 1px #aaa solid; border-collapse: collapse; font-size: 95%; " |- bgcolor="#CCCCCC" align="center" ! నియోజకవర్గం ! టైప్ ! ఎన్నికైన ఎం.పి. పేరు ! colspan="2" style="width:18em"| పార్టీ అనుబంధం |- |[[లక్షద్వీప్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|లక్షద్వీప్]] | ఎస్.టి |పి.ఎం. సయీద్ |{{Full party name with colour|Indian National Congress}} |- |} ==పుదుచ్చేరి== {| border="2" cellpadding="6" cellpacing="0" style="margin: 1em 1em 1em 0; background: #f9f9f9; border: 1px #aaa solid; border-collapse: collapse; font-size: 95%; " |- bgcolor="#CCCCCC" align="center" ! నియోజకవర్గం ! టైప్ ! ఎన్నికైన ఎం.పి. పేరు ! colspan="2" style="width:18em"| పార్టీ అనుబంధం |- |[[పుదుచ్చేరి లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|పాండిచ్చేరి]] |జనరల్ |ఎం. ఒ. హచ్. ఫరూక్ |{{Full party name with colour|Indian National Congress}} |- |} ==ఆంధ్రప్రదేశ్== '''కీలు:'''{{legend2|#00FFFF|[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|INC]] (27) |border=solid 1px #AAAAAA}}{{legend2|#FFFF31|[[తెలుగు దేశం పార్టీ|TDP]] (13) |border=solid 1px #AAAAAA}}{{legend2|#0000FF|[[కమ్యూనిస్టు పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (సి.పి.ఐ)|CPI]] (1) |border=solid 1px #AAAAAA}}{{legend2|#009F3C|[[ఆల్ ఇండియా మజ్లిస్ ఎ ఇత్తెహాదుల్ ముస్లిమీన్|AIMIM]] (1) |border=solid 1px #AAAAAA}}{{legend2|#FBB917|[[భారతీయ జనతా పార్టీ|BJP]] (1) |border=solid 1px #AAAAAA}}{{legend2|#FF0000|[[కమ్యూనిస్టు పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (మార్కిస్టు)|CPI(M)]](1) |border=solid 1px #AAAAAA}} {| border="2" cellpadding="6" cellpacing="0" style="margin: 1em 1em 1em 0; background: #f9f9f9; border: 1px #aaa solid; border-collapse: collapse; font-size: 95%; " |- bgcolor="#CCCCCC" align="center" ! నం. ! నియోజకవర్గం ! టైప్ ! ఎన్నికైన ఎం.పి. పేరు ! colspan="2" style="width:18em"| పార్టీ అనుబంధం |- | 1 || [[శ్రీకాకుళం లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|శ్రీకాకుళం]] || జనరల్ || [[కణితి విశ్వనాథం]]||{{Full party name with colour|Indian National Congress|rowspan=3}} |- | 2 || [[పార్వతీపురం లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|పార్వతీపురం]] || ఎస్.టి || [[శత్రుచర్ల విజయరామరాజు|విజయరామరాజు శత్రుచర్ల]] |- | 3 || [[బొబ్బిలి లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బొబ్బిలి]] || జనరల్ || [[పూసపాటి ఆనంద గజపతి రాజు]] |- | 4 || [[విశాఖపట్నం లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|విశాఖపట్నం]] || జనరల్ ||ఎమ్.వి.వి.ఎస్. మూర్తి||{{Full party name with colour|Telugu Desam Party}} |- | 5 || [[భద్రాచలం లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|భద్రాచలం]] || ఎస్.టి || కమల కుమారి కర్రేదుల ||{{Full party name with colour|Indian National Congress|rowspan=2}} |- | 6 || [[అనకాపల్లి లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|అనకాపల్లి]] || జనరల్ || [[కొణతాల రామకృష్ణ]] |- | 7 || [[కాకినాడ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|కాకినాడ]] || జనరల్ || తోట సుబ్బారావు ||{{Full party name with colour|Telugu Desam Party|rowspan=10}} |- | 8 || [[రాజమండ్రి లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|రాజమండ్రి]] || జనరల్ ||కె.వి.ఆర్.చౌదరి |- | 9 || [[అమలాపురం లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|అమలాపురం]] || ఎస్.సి || [[జి.ఎం.సి.బాలయోగి|జి. ఎం. సి. బాలయోగి]] |- | 10 || [[నరసాపురం లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|నరసాపురం]]|| జనరల్ || భూపతిరాజు విజయకుమార్ రాజు |- | 11 || [[ఏలూరు లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ఏలూరు]] || జనరల్ || [[బోళ్ల బుల్లిరామయ్య|బొల్ల బుల్లి రామయ్య]] |- | 12 || [[మచిలీపట్నం లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|మచిలీపట్నం]] || జనరల్ || [[కొలుసు పెద రెడ్డయ్య యాదవ్]] |- | 13 || [[విజయవాడ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|విజయవాడ]] || జనరల్ || [[వడ్డే శోభనాద్రీశ్వరరావు]] |- | 14 || [[తెనాలి లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|తెనాలి]] || జనరల్ || |[[ఉమ్మారెడ్డి వెంకటేశ్వర్లు]] |- | 15 || [[గుంటూరు లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|గుంటూరు]] || జనరల్ || [[లాల్‌జాన్ బాషా|ఎస్. ఎం. లాల్‌జాన్ బాషా]] |- | 16 || [[బాపట్ల లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బాపట్ల]] || జనరల్ || [[దగ్గుబాటి వెంకటేశ్వరరావు]] |- | 17 || [[నరసరావుపేట లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|నరసరావుపేట]] || జనరల్ || [[కాసు వెంకట కృష్ణారెడ్డి|కాసు ​​వెంకట కృష్ణారెడ్డి]]||{{Full party name with colour|Indian National Congress|rowspan=14}} |- | 18 || [[ఒంగోలు లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ఒంగోలు]] || జనరల్ || [[మాగుంట సుబ్బరామ రెడ్డి]] |- | 19 || [[నెల్లూరు లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|నెల్లూరు]] || ఎస్.సి || పద్మశ్రీ కుడుముల |- | 20 || [[తిరుపతి లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|తిరుపతి]] || ఎస్.సి || [[చింతా మోహన్]] |- | 21 || [[చిత్తూరు లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|చిత్తూరు]] || జనరల్ || ఎం. జ్ఞానేంద్ర రెడ్డి |- | 22 || [[రాజంపేట లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|రాజంపేట]] || జనరల్ || [[సాయి ప్రతాప్ అన్నయ్యగారి]] |- | 23 || [[కడప లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|కడప]] || జనరల్ || [[వై.యస్. రాజశేఖరరెడ్డి|వై. యస్. రాజశేఖర్ రెడ్డి]] |- | 24 || [[హిందూపురం లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|హిందూపురం]]|| జనరల్ || [[ఎస్. గంగాధర్]] |- | 25 || [[అనంతపురం లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|అనంతపురం]] || జనరల్ || [[అనంత వెంకట రామిరెడ్డి]] |- |rowspan=2|26 ||rowspan=2| [[కర్నూలు లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|కర్నూలు]]|| rowspan="2" | జనరల్ || [[కోట్ల విజయ భాస్కర రెడ్డి]] |- |[[కోట్ల జయసూర్యప్రకాష్ రెడ్డి|కోట్ల జయసూర్య ప్రకాశ రెడ్డి]] (ఉపఎన్నిక) |- | 27 || [[నంద్యాల లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|నంద్యాల]]|| జనరల్ || [[గంగుల ప్రతాప్ రెడ్డి]] |- | 28 || [[నాగర్‌కర్నూల్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|నాగర్‌కర్నూల్]]|| ఎస్.సి || [[మల్లు రవి]] |- | 29 || [[మహబూబ్‌నగర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|మహబూబ్ నగర్]]|| జనరల్ || [[మల్లికార్జున్ గౌడ్]] |- | 30 || [[హైదరాబాదు లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|హైదరాబాద్]]|| జనరల్ || [[సుల్తాన్ సలాహుద్దీన్ ఒవైసీ]] ||{{Full party name with colour|All India Majlis-e-Ittehadul Muslimeen|AIMIM}} |- | 31 || [[సికింద్రాబాదు లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|సికింద్రాబాద్]]|| జనరల్ || [[బండారు దత్తాత్రేయ]] ||{{Full party name with colour|Bharatiya Janata Party}} |- | 32 || [[సిద్ధిపేట లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|సిద్దిపేట]]|| ఎస్.సి || [[నంది ఎల్లయ్య|నంది యల్లయ్య]]|| {{Full party name with colour|Indian National Congress|rowspan=2}} |- | 33 || [[మెదక్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|మెదక్]] || జనరల్ || [[ఎం.బాగారెడ్డి|ఎం. బాగారెడ్డి]] |- | 34 || [[నిజామాబాదు లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|నిజామాబాద్]]|| జనరల్ || [[గడ్డం గంగారెడ్డి]]||{{Full party name with colour|Telugu Desam Party|rowspan=2}} |- | 35 || [[ఆదిలాబాదు లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ఆదిలాబాద్]]|| జనరల్ || [[అల్లోల ఇంద్రకరణ్ రెడ్డి]] |- | 36 || [[పెద్దపల్లి లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|పెద్దపల్లి]] || ఎస్.సి || [[గడ్డం వెంకటస్వామి|జి. వెంకటస్వామి]]|| {{Full party name with colour|Indian National Congress|rowspan=5}} |- | 37 || [[కరీంనగర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|కరీంనగర్]] || జనరల్ || [[జువ్వాడి చొక్కారావు|జువ్వాడి చొక్కా రావు]] |- | 38 || [[హనుమకొండ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|హన్మకొండ]]|| జనరల్ || [[కమాలుద్దీన్ అహ్మద్|కమలుద్దీన్ అహ్మద్]] |- | 39 || [[వరంగల్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|వరంగల్]] || జనరల్ || [[రామసహాయం సురేందర్ రెడ్డి|సురేంద్రరెడ్డి]] |- | 40 || [[ఖమ్మం లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ఖమ్మం]] || జనరల్ || [[పీవీ రంగయ్య నాయుడు|పి. వి. రంగయ్య నాయుడు]] |- | 41 || [[నల్గొండ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|నల్గొండ]] || జనరల్ || [[బొమ్మగాని ధర్మభిక్షం గౌడ్|బొమ్మగాని ధర్మ భిక్షం]]||{{Full party name with colour|Communist Party of India}} |- | 42 || [[మిర్యాలగూడ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|మిర్యాల్‌గూడ]]|| జనరల్ || భీమ్ నర్సింహా రెడ్డి ||{{Full party name with colour|Communist Party of India (Marxist)}} |- |} ==అరుణాచల్ ప్రదేశ్== '''కీలు:'''{{legend2|#00FFFF|[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|INC]] (2) |border=solid 1px #AAAAAA}} {| border="2" cellpadding="6" cellpacing="0" style="margin: 1em 1em 1em 0; background: #f9f9f9; border: 1px #aaa solid; border-collapse: collapse; font-size: 95%; " |- bgcolor="#CCCCCC" align="center" ! నం. ! నియోజకవర్గం ! టైప్ ! ఎన్నికైన ఎం.పి. పేరు ! colspan="2" style="width:18em"| పార్టీ అనుబంధం |- | 1 || [[అరుణాచల్ పశ్చిమ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|అరుణాచల్ వెస్ట్]]|| జనరల్ || లేటా అంబ్రే ||{{Full party name with colour|Indian National Congress|rowspan=2}} |- | 2 || [[అరుణాచల్ తూర్పు లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|అరుణాచల్ తూర్పు]] || జనరల్ || ప్రేమ్ ఖండూ తుంగోన్ |- |} ==అసోం== '''కీలు:'''{{legend2|#00FFFF|[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|INC]] (8) |border=solid 1px #AAAAAA}}{{legend2|#FBB917|[[భారతీయ జనతా పార్టీ|BJP]] (2) |border=solid 1px #AAAAAA}}{{legend2|#FF0000|[[కమ్యూనిస్టు పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (మార్కిస్టు)|CPI(M)]](2) |border=solid 1px #AAAAAA}}{{legend2|#99CCFF|[[అసోం గణ పరిషత్|AGP]] (1) |border=solid 1px #AAAAAA}}{{legend2||ఇండిపెండెంట్ (1)|border=solid 1px #AAAAAA}} {| border="2" cellpadding="6" cellpacing="0" style="margin: 1em 1em 1em 0; background: #f9f9f9; border: 1px #aaa solid; border-collapse: collapse; font-size: 95%; " |- bgcolor="#CCCCCC" align="center" ! నం. ! నియోజకవర్గం ! టైప్ ! ఎన్నికైన ఎం.పి. పేరు ! colspan="2" style="width:18em"| పార్టీ అనుబంధం |- | 1 || [[కరీంగంజ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|కరీంగంజ్]] || ఎస్.సి || ద్వారకా నాథ్ దాస్ || {{Full party name with colour|Bharatiya Janta Party|rowspan=2}} |- | 2 || [[సిల్చార్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|సిల్చార్]]|| జనరల్ || కబీంద్ర పురకాయస్థ |- | 3 || [[అటానమస్ డిస్ట్రిక్ట్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|అటానమస్ డిస్ట్రిక్ట్]] || ఎస్.టి || జయంత రోంగ్పి || {{Full party name with colour|Autonomous State Demand Committee}} |- | 4 || [[ధుబ్రి లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ధుబ్రి]]|| జనరల్ || నూరుల్ ఇస్లాం || {{Full party name with colour|Indian National Congress}} |- | 5 || [[కోక్రాఝర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|కోక్రాఝర్]]|| ఎస్.టి || సత్యేంద్ర నాథ్ బ్రోమో చౌదరి || {{Full party name with colour|Independent (politician)|Independent}} |- | 6 || [[బార్పేట లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బార్పేట]] || జనరల్ || ఉద్దబ్ బెర్మన్ || {{Full party name with colour|Communist Party of India|CPI(M)}} |- | 7 || [[గౌహతి లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|గౌహతి]] || జనరల్ || కిరిప్ చలిహ || {{Full party name with colour|Indian National Congress|rowspan=3}} |- | 8 || [[మంగళ్‌దోయ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|మంగల్దోయ్]]|| జనరల్ || ప్రోబిన్ దేకా |- | 9 || [[తేజ్‌పూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|తేజ్‌పూర్]]|| జనరల్ || స్వరూప్ ఉపాధ్యాయ్ |- | 10 || [[నౌగాంగ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|నౌగాంగ్]] || జనరల్ || ముహి రామ్ సైకియా || {{Full party name with colour|Asom Gana Parishad}} |- | 11 || [[కలియాబోర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|కలియాబోర్]] || జనరల్ || తరుణ్ గొగోయ్ || {{Full party name with colour|Indian National Congress|rowspan=4}} |- | 12 || [[జోర్హాట్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|జోర్హాట్]] || జనరల్ || [[బిజోయ్ కృష్ణ హండిక్]] |- | 13 || [[దిబ్రూగఢ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|దిబ్రూగఢ్]]|| జనరల్ || పబన్ సింగ్ ఘటోవర్ |- | 14 || [[లఖింపూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|లఖింపూర్]] || జనరల్ || బలిన్ కులీ |- |} ==బీహార్== {| border="2" cellpadding="6" cellpacing="0" style="margin: 1em 1em 1em 0; background: #f9f9f9; border: 1px #aaa solid; border-collapse: collapse; font-size: 95%; " |- bgcolor="#CCCCCC" align="center" ! నం. ! నియోజకవర్గం ! టైప్ ! ఎన్నికైన ఎం.పి. పేరు ! colspan="2" style="width:18em"| పార్టీ అనుబంధం |- | 1 || [[బగాహా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బగాహా]]|| ఎస్.సి || మహేంద్ర బైత || {{Full party name with colour|Janata Dal|rowspan=2}} |- | 2 || [[బెట్టియా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బెట్టియా]]|| జనరల్ || ఫైయాజుల్ ఆజం |- | 3 || [[మోతీహరి లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|మోతిహారి]]|| జనరల్ || కమల మిశ్రా మధుకర్ || {{Full party name with colour|Communist Party of India}} |- | 4 || [[గోపాల్‌గంజ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|గోపాలగంజ్]] || జనరల్ || [[అబ్దుల్ గఫూర్]] || {{Full party name with colour|Janata Dal|rowspan=6}} |- | 5 || [[సివాన్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|సివాన్]] || జనరల్ || బ్రిషిన్ పటేల్ |- | 6 || [[మహరాజ్‌గంజ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం (బీహార్)|మహారాజ్‌గంజ్]]|| జనరల్ || గిరిజా దేవి |- | 7 || [[చప్రా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|చాప్రా]]|| జనరల్ || లాల్ బాబు రాయ్ |- | 8 || [[హాజీపూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|హాజీపూర్]] || ఎస్.సి || [[రామ్ సుందర్ దాస్]] |- | rowspan=2| 9 || rowspan=2| [[వైశాలి లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|వైశాలి]] || rowspan=2| జనరల్ || శివ శరణ్ సింగ్ |- || [[లవ్లీ ఆనంద్]] (ఉప ఎన్నిక) || {{Full party name with colour|Samata Party}} |- | 10 || [[ముజఫర్‌పూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ముజఫర్‌పూర్]] || జనరల్ || [[జార్జ్ ఫెర్నాండెజ్]]|| {{Full party name with colour|Janata Dal|rowspan=3}} |- | 11 || [[సీతామర్హి లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|సీతామర్హి]] || జనరల్ || నవల్ కిషోర్ రాయ్ |- | 12 || [[షెయోహర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|షెయోహర్]]|| జనరల్ || హరి కిషోర్ సింగ్ |- | 13 || [[మధుబని లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|మధుబని]] || జనరల్ || భోగేంద్ర ఝా ||{{Full party name with colour|Communist Party of India}} |- | 14 || [[ఝంఝార్‌పూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ఝంఝర్పూర్]]|| జనరల్ || దేవేంద్ర ప్రసాద్ యాదవ్ ||{{Full party name with colour|Janata Dal|rowspan=5}} |- | 15 || [[దర్భంగా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|దర్భంగా]] || జనరల్ || మొహమ్మద్ అలీ అష్రఫ్ ఫాత్మీ |- | 16 || [[రోసెరా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|రోసెరా]] || ఎస్.సి || [[రామ్ విలాస్ పాశ్వాన్]] |- | 17 || [[సమస్తిపూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|సమస్తిపూర్]] || జనరల్ || మంజయ్ లాల్ |- | 18 || బర్హ్ || జనరల్ || [[నితీష్ కుమార్]] |- | 19 || బలియా || జనరల్ || సూర్య నారాయణ్ సింగ్ ||{{Full party name with colour|Communist Party of India}} |- | 20 || సహర్సా || జనరల్ || సూర్య నారాయణ్ యాదవ్|| {{Full party name with colour|Janata Dal|rowspan=4}} |- | 21 || [[మాధేపురా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|మాధేపురా]] || జనరల్ || [[శరద్ యాదవ్]] |- | 22 || [[అరారియా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|అరారియా]] || ఎస్.సి || సుక్దేయో పాశ్వాన్ |- | 23 || [[కిషన్‌గంజ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|కిషన్‌గంజ్]] || జనరల్ || సయ్యద్ షహబుద్దీన్ |- | 24 || [[పూర్నియా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|పూర్ణియా]]|| జనరల్ || [[పప్పు యాదవ్]] || {{Full party name with colour|Independent}} |- | 25 || [[కతిహార్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|కటిహార్]]|| జనరల్ || యూనస్ సలీమ్ || {{Full party name with colour|Janata Dal}} |- | 26 || [[రాజ్‌మహల్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|రాజ్‌మహల్]] || ఎస్.టి || [[సైమన్ మరాండి]]|| {{Full party name with colour|Jharkhand Mukti Morcha|rowspan=3}} |- | 27 || [[దుమ్కా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|దుమ్కా]] || ఎస్.టి || [[శిబు సోరెన్]] |- | 28 || [[గొడ్డ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|గొడ్డ]] || జనరల్ || సూరజ్ మండల్ |- | 29 || [[బంకా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బంకా]] || జనరల్ || ప్రతాప్ సింగ్ || {{Full party name with colour|Janata Dal|rowspan=3}} |- | 30 || [[భాగల్‌పూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|భాగల్పూర్]]|| జనరల్ || చుంచున్ ప్రసాద్ యాదవ్ |- | 31 || [[ఖగారియా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ఖగారియా]] || జనరల్ || రామ్ శరణ్ యాదవ్ |- | 32 || [[ముంగేర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ముంగేర్]]|| జనరల్ || బ్రహ్మానంద మండల్ ||{{Full party name with colour|Communist Party of India}} |- | 33 || [[బేగుసరాయ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బెగుసరాయ్]]|| జనరల్ || కృష్ణ సాహి | {{Full party name with colour|Indian National Congress}} |- | 34 || [[నలంద లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|నలంద]] || జనరల్ || విజయ్ కుమార్ యాదవ్ ||{{Full party name with colour|Communist Party of India}} |- | 35 || పాట్నా || జనరల్ || [[రామ్ కృపాల్ యాదవ్]] (1993)<ref>https://hindi.oneindia.com/news/india/lok-sabha-elections-2019-bihar-patna-sahib-seat-1991-election-history-500833 .html</ref> || {{Full party name with colour|Janata Dal|rowspan=2}} |- | 36 || [[అర్రా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|అర్రా]] || జనరల్ || రామ్ లఖన్ సింగ్ యాదవ్ |- | 37 || [[బక్సర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బక్సర్]] || జనరల్ || తేజ్ నారాయణ్ సింగ్ || {{Full party name with colour|Communist Party of India}} |- | 38 || [[ససారం లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ససారం]] || ఎస్.సి || ఛేది పాశ్వాన్ || {{Full party name with colour|Janata Dal|rowspan=3}} |- | 39 || బిక్రమగంజ్ || జనరల్ || రామ్ ప్రసాద్ సింగ్ |- | 40 || [[ఔరంగాబాద్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం (బీహార్)|ఔరంగాబాద్]]|| జనరల్ || రామ్ నరేష్ సింగ్ |- | 41 || [[జహనాబాద్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|జహనాబాద్]] || జనరల్ || రామాశ్రయ్ ప్రసాద్ సింగ్ ||{{Full party name with colour|Communist Party of India|rowspan=2}} |- | 42 || [[నవాడా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|నవాడ]]|| ఎస్.సి || ప్రేమ్ చంద్ రామ్ |- | 43 || [[గయా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|గయా]] || ఎస్.సి || రాజేష్ కుమార్ || {{Full party name with colour|Janata Dal|rowspan=3}} |- | 44 || [[చత్రా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ఛత్రా]]|| జనరల్ || ఉపేంద్ర నాథ్ వర్మ |- | 45 || [[కోదర్మా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|కోదర్మ]]|| జనరల్ || ముంతాజ్ అన్సారీ |- | 46 || [[గిరిడిహ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|గిరిడిహ్]] || జనరల్ || బినోద్ బిహారీ మహతో || {{Full party name with colour|Jharkhand Mukti Morcha}} |- | 47 || [[ధన్‌బాద్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ధన్‌బాద్]]|| జనరల్ || రీటా వర్మ || {{Full party name with color|Bhartiya Janata Party}} |- | 48 || [[హజారీబాగ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|హజారీబాగ్]] || జనరల్ || |భుబ్నేశ్వర్ ప్రసాద్ మెహతా || {{Full party name with colour|Communist Party of India}} |- | 49 || [[రాంచీ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|రాంచీ]] || జనరల్ || రామ్ తహల్ చౌదరి || {{Full party name with color|Bhartiya Janata Party}} |- | 50 || [[జంషెడ్‌పూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|జంషెడ్‌పూర్]] || జనరల్ || శైలేంద్ర మహతో || {{Full party name with colour|Jharkhand Mukti Morcha|rowspan=2}} |- | 51 || [[సింగ్‌భూమ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|సింగ్‌భూమ్]] || ఎస్.టి || కృష్ణ మరాండి |- | 52 || [[ఖుంటి లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ఖుంటి]] || ఎస్.టి || [[కరియా ముండా]] ||{{Full party name with colour|Bharatiya Janata Party|rowspan=3}} |- | 53 || [[లోహర్దగా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|లోహర్దగ]]|| ఎస్.టి || లలిత్ ఒరాన్ |- | 54 || [[పాలము లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|పాలము]]|| ఎస్.సి || రామ్ దేవ్ రామ్ |- |} ==గోవా== {| border="2" cellpadding="6" cellpacing="0" style="margin: 1em 1em 1em 0; background: #f9f9f9; border: 1px #aaa solid; border-collapse: collapse; font-size: 95%; " |- bgcolor="#CCCCCC" align="center" ! నం. ! నియోజకవర్గం ! టైప్ ! ఎన్నికైన ఎం.పి. పేరు ! colspan="2" style="width:18em"| పార్టీ అనుబంధం |- |1 |[[దక్షిణ గోవా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|మోర్ముగావ్]] |జనరల్ |ఎడ్వర్డో ఫలేరో |{{Full party name with colour|Indian National Congress|rowspan=2}} |- |2 |[[ఉత్తర గోవా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|పనాజి]] |జనరల్ |హరీష్ నారాయణ్ ప్రభు జాన్త్యే |- |} ==గుజరాత్== {| border="2" cellpadding="6" cellpacing="0" style="margin: 1em 1em 1em 0; background: #f9f9f9; border: 1px #aaa solid; border-collapse: collapse; font-size: 95%; " |- bgcolor="#CCCCCC" align="center" ! నం. ! నియోజకవర్గం ! టైప్ ! ఎన్నికైన ఎం.పి. పేరు ! colspan="2" style="width:18em"| పార్టీ అనుబంధం |- | 1 || [[కచ్చ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|కచ్]]|| జనరల్ || బాబూభాయ్ షా ||{{Full party name with colour|Indian National Congress}} |- | 2 || [[సురేంద్రనగర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|సురేంద్రనగర్]] || జనరల్ || సోమాభాయ్ గండలాల్ కోలీ పటేల్ ||{{Full party name with colour|Bharatiya Janata Party|rowspan=15}} |- | 3 || [[జాంనగర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|జామ్‌నగర్]]|| జనరల్ || చంద్రేష్ పటేల్ కోర్డియా |- | 4 || [[రాజ్‌కోట్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|రాజ్‌కోట్]] || జనరల్ || శివ్లాల్ వెకారియా |- | 5 || [[పోరుబందర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|పోరుబందర్]] || జనరల్ || హరిలాల్ మాధవ్‌జీభాయ్ పటేల్ |- | 6 || [[జునాగఢ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|జునాగఢ్]] || జనరల్ || భావనా ​​చిఖాలియా |- | 7 || [[అమ్రేలి లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|అమ్రేలి]] || జనరల్ || దిలీప్ సంఘాని |- | 8 || [[భావ్‌నగర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|భావనగర్]]|| జనరల్ || మహావీర్ సింగ్ గోహిల్ |- | 9 || ధంధుక || ఎస్.సి || రతీలాల్ కాళిదాస్ వర్మ |- | 10 || అహ్మదాబాద్ || జనరల్ || [[హరీన్ పాఠక్]] |- | 11 || [[గాంధీనగర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|గాంధీనగర్]] || జనరల్ || [[లాల్ కృష్ణ అద్వానీ]] |- | 12 || [[మహెసానా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|మెహ్సానా]]|| జనరల్ || ఎ.కె. పటేల్ |- | 13 || [[పటాన్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|పటాన్]] || ఎస్.సి || మహేష్ కనోడియా |- | 14 || [[బనస్కంతా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బనస్కంతా]]|| జనరల్ || హరిసింహ ప్రతాప్సిన్ చావ్డా |- | 15 || [[సబర్కంటా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|సబర్కంటా]]|| జనరల్ || [[అరవింద్ త్రివేది]] |- | 16 || కపద్వాంజ్ || జనరల్ || గభాజీ మంగాజీ ఠాకోర్ |- | 17 || [[దాహొద్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|దాహొద్]] || ఎస్.టి || దామోర్ సోమ్జిభాయ్ పంజాభాయి | {{Full party name with colour|Indian National Congress}} |- | 18 || గోధ్రా || జనరల్ || [[శంకర్‌సింగ్ వాఘేలా]] || {{Full party name with colour|Bharatiya Janata Party|rowspan=2}} |- | 19 || [[ఖేడా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|కైరా]]|| జనరల్ || ఖుషీరామ్ జెస్వానీ |- | 20 || [[ఆనంద్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ఆనంద్]] || జనరల్ || ఈశ్వరభాయ్ చావ్డా || {{Full party name with colour|Indian National Congress|rowspan=2}} |- | 21 || [[ఛోటా ఉదయ్‌పూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ఛోటా ఉదయపూర్]]|| ఎస్.టి || నారన్‌భాయ్ రథ్వా |- | 22 || [[వడోదర లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బరోడా]]|| జనరల్ || దీపికా టోపివాలా || {{Full party name with colour|Bharatiya Janata Party|rowspan=3}} |- | 23 || [[బారుచ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బారుచ్]] || జనరల్ || చందుభాయ్ దేశ్‌ముఖ్ |- | 24 || [[సూరత్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|సూరత్]] || జనరల్ || [[కాశీరామ్ రాణా]] |- | 25 || మాండ్వి || ఎస్.టి || చితుభాయ్ గమిత్ || {{Full party name with colour|Indian National Congress|rowspan=2}} |- | 26 || [[వల్సాద్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బల్సర్]]|| ఎస్.టి || ఉత్తంభాయ్ హర్జీభాయ్ పటేల్ |- |} ==హర్యానా== {| border="2" cellpadding="6" cellpacing="0" style="margin: 1em 1em 1em 0; background: #f9f9f9; border: 1px #aaa solid; border-collapse: collapse; font-size: 95%; " |- bgcolor="#CCCCCC" align="center" ! నం. ! నియోజకవర్గం ! టైప్ ! ఎన్నికైన ఎం.పి. పేరు ! colspan="2" style="width:18em"| పార్టీ అనుబంధం |- | 1 || [[అంబాలా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|అంబలా]]|| ఎస్.సి || రామ్ ప్రకాష్ చౌదరి || {{Full party name with colour|Indian National Congress|rowspan=7}} |- | 2 || [[కురుక్షేత్ర లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|కురుక్షేత్ర]] || జనరల్ || తారా సింగ్ |- | 3 || [[కర్నాల్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|కర్నాల్]] || జనరల్ || చిరంజి లాల్ శర్మ |- | 4 || [[సోనిపట్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|సోనేపట్]]|| జనరల్ || ధరమ్ పాల్ సింగ్ మాలిక్ |- | 5 || [[రోహ్తక్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|రోహ్తక్]] || జనరల్ || భూపీందర్ సింగ్ హుడా |- | 6 || [[ఫరీదాబాద్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ఫరీదాబాద్]] || జనరల్ || [[అవతార్ సింగ్ భదానా]] |- | 7 || [[మహేంద్రగఢ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|మహేంద్రగఢ్]] || జనరల్ || రావ్ రామ్ సింగ్ |- | 8 || భివాని || జనరల్ || జంగ్బీర్ సింగ్ || {{Full party name with colour|Haryana Vikas Party}} |- | 9 || [[హిసార్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|హిస్సార్]]|| జనరల్ || నారాయణ్ సింగ్ || {{Full party name with colour|Indian National Congress|rowspan=2}} |- | 10 || [[సిర్సా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|సిర్సా]] || ఎస్.సి || సెల్జా కుమారి |- |} ==హిమాచల్ ప్రదేశ్== {| border="2" cellpadding="6" cellpacing="0" style="margin: 1em 1em 1em 0; background: #f9f9f9; border: 1px #aaa solid; border-collapse: collapse; font-size: 95%; " |- bgcolor="#CCCCCC" align="center" ! నం. ! నియోజకవర్గం ! టైప్ ! ఎన్నికైన ఎం.పి. పేరు ! colspan="2" style="width:18em"| పార్టీ అనుబంధం |- | 1 || [[సిమ్లా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|సిమ్లా]] || ఎస్.సి || క్రిషన్ దత్ సుల్తాన్‌పురి || {{Full party name with colour|Indian National Congress|rowspan=2}} |- | 2 || [[మండి లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|మండి]] || జనరల్ || [[సుఖ్ రామ్]] |- | 3 || [[కాంగ్రా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|కంగ్రా]]|| జనరల్ || డి. డి. ఖనోరియా || {{Full party name with colour|Bharatiya Janata Party|rowspan=2}} |- | 4 || [[హమీర్‌పూర్ శాసనసభ నియోజకవర్గం (హిమాచల్ ప్రదేశ్)|హమీర్పూర్]]|| జనరల్ || [[ప్రేమ్ కుమార్ ధుమాల్]] |- |} ==కర్ణాటక== {| border="2" cellpadding="6" cellpacing="0" style="margin: 1em 1em 1em 0; background: #f9f9f9; border: 1px #aaa solid; border-collapse: collapse; font-size: 95%; " |- bgcolor="#CCCCCC" align="center" ! నం. ! నియోజకవర్గం ! టైప్ ! ఎన్నికైన ఎం.పి. పేరు ! colspan="2" style="width:18em"| పార్టీ అనుబంధం |- | 1 || [[బీదర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బీదర్]] || ఎస్.సి || రామచంద్ర వీరప్ప || {{Full party name with colour|Bharatiya Janata Party}} |- | 2 || [[గుల్బర్గా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|గుల్బర్గా]] || జనరల్ || బసవరాజ్ జవళి || {{Full party name with colour|Indian National Congress|rowspan=6}} |- | 3 || [[రాయచూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|రాయచూర్]] || జనరల్ || వెంకటేష్ నాయక్ |- | 4 || [[కొప్పల్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|కొప్పల్]] || జనరల్ || బసవరాజ్ పాటిల్ అన్వారి |- | 5 || [[బళ్ళారి లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బళ్లారి]]|| జనరల్ || [[బసవరాజేశ్వరి]] |- | 6 || [[దావణగెరె లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|దావణగెరె]] || జనరల్ || చన్నయ్య ఒడెయార్ |- | 7 || [[చిత్రదుర్గ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|చిత్రదుర్గ]] || జనరల్ || సి. పి.ముదలగిరియప్ప |- | 8 || [[తుమకూరు లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|తుమకూరు]]|| జనరల్ || [[ఎస్. మల్లికార్జునయ్య]] ||{{Full party name with colour|Bharatiya Janata Party}} |- | 9 || [[చిక్కబల్లాపూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|చిక్బల్లాపూర్]]|| జనరల్ || వి. కృష్ణారావు ||{{Full party name with colour|Indian National Congress|rowspan=4}} |- | 10 || [[కోలార్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|కోలార్]] || ఎస్.సి || కె.హెచ్. మునియప్ప |- | 11 || [[కనకపుర లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|కనకపుర]] || జనరల్ || ఎం. వి. చంద్రశేఖర మూర్తి |- | 12 || [[బెంగళూరు ఉత్తర లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బెంగళూరు నార్త్]]|| జనరల్ || సి. కె. జాఫర్ షరీఫ్ |- | 13 || [[బెంగళూరు సౌత్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బెంగళూరు సౌత్]] || జనరల్ || కె. వెంకటగిరి గౌడ ||{{Full party name with colour|Bharatiya Janata Party}} |- | 14 || [[మాండ్య లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|మాండ్య]] || జనరల్ || జి. మాడే గౌడ || {{Full party name with colour|Indian National Congress|rowspan=3}} |- | 15 || [[చామరాజనగర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|చామరాజనగర్]] || ఎస్.సి || శ్రీనివాస ప్రసాద్ |- | 16 || [[మైసూరు లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|మైసూర్]] || జనరల్ || చంద్రప్రభ ఉర్స్ |- | 17 || [[దక్షిణ కన్నడ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|మంగళూరు]] || జనరల్ || ధనంజయ్ కుమార్ ||{{Full party name with colour|Bharatiya Janata Party}} |- | 18 || [[ఉడిపి లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ఉడిపి]] || జనరల్ || ఆస్కార్ ఫెర్నాండెజ్ || {{Full party name with colour|Indian National Congress}} |- | 19 || [[హసన్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|హసన్]] || జనరల్ || హెచ్. డి. దేవెగౌడ|| {{Full party name with colour|Janata Dal}} |- | 20 || [[చిక్కమగళూరు లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|చిక్‌మగళూరు]]|| జనరల్ || తారాదేవి సిద్ధార్థ || {{Full party name with colour|Indian National Congress|rowspan=9}} |- | 21 || [[షిమోగా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|షిమోగా]] || జనరల్ || కె.జి.శివప్ప |- | 22 || [[ఉత్తర కన్నడ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|కనరా]]|| జనరల్ || జి. దేవరాయ నాయక్ |- | 23 || ధార్వాడ్ సౌత్ || జనరల్ || బి. ఎం. ముజాహిద్ |- | 24 || [[ధార్వాడ్ ఉత్తర లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ధార్వాడ్ నార్త్]]|| జనరల్ || డి. కె. నాయకర్ |- | 25 || [[బెల్గాం లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బెల్గాం]] || జనరల్ || సిడ్నాల్ షణ్ముఖప్ప బసప్ప |- | 26 || [[చిక్కోడి లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|చిక్కోడి]] || ఎస్.సి || |బి. శంకరానంద్ |- | 27 || [[బాగల్‌కోట్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బాగల్‌కోట్]] || జనరల్ || సిద్దు న్యామగౌడ |- | 28 || [[బీజాపూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బీజాపూర్]] || జనరల్ || బసగొండప్ప గూడదిన్ని |- |} ==కేరళ== {| border="2" cellpadding="6" cellpacing="0" style="margin: 1em 1em 1em 0; background: #f9f9f9; border: 1px #aaa solid; border-collapse: collapse; font-size: 95%; " |- bgcolor="#CCCCCC" align="center" ! నం. ! నియోజకవర్గం ! టైప్ ! ఎన్నికైన ఎం.పి. పేరు ! colspan="2" style="width:18em"| పార్టీ అనుబంధం |- | 1 || [[కాసరగోడ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|కాసరగోడ్]] || జనరల్ || ఎం. రామన్న రాయ్|| {{Full party name with colour|Communist Party of India (Marxist)}} |- | 2 || [[కన్నూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|కన్నూర్]]|| జనరల్ || ముల్లపల్లి రామచంద్రన్ ||{{Full party name with colour|Indian National Congress}} |- | 3 || [[వటకర లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|వటకర]] || జనరల్ || కె. పి. ఉన్నికృష్ణన్ || {{Full party name with colour|Indian Congress (Socialist) – Sarat Chandra Sinha}} |- | 4 || [[కోజికోడ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|కాలికట్]]|| జనరల్ || [[కె. మురళీధరన్]]||{{Full party name with colour|Indian National Congress}} |- | 5 || [[మలప్పురం లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|మంజేరి]]|| జనరల్ || ఇ. అహమ్మద్ || {{Full party name with colour|Muslim League Kerala State Committee|rowspan=2}} |- | 6 || [[పొన్నాని లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|పొన్నాని]] || జనరల్ || ఇబ్రహీం సులైమాన్ సైట్ |- | 7 || [[పాలక్కాడ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|పాలక్కాడ్]]|| జనరల్ || [[వి.ఎస్. విజయరాఘవన్]]|| {{Full party name with colour|Indian National Congress|rowspan=2}} |- |rowspan=2| 8 || rowspan=2|ఒట్టపాలెం |rowspan=2| ఎస్.సి |[[కె.ఆర్. నారాయణన్]] |- |ఎస్. శివరారామన్ (ఉప ఎన్నిక) |{{Full party name with colour|Communist Party of India}} |- | 9 || [[త్రిసూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|త్రిసూర్]] || జనరల్ || పి.సి.చాకో || {{Full party name with colour|Indian National Congress|rowspan=3}} |- | 10 || ముకుందపురం || జనరల్ || సావిత్రి లక్ష్మణన్ |- | 11 || [[ఎర్నాకులం లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ఎర్నాకులం]] || జనరల్ || కె. వి. థామస్ |- | 12 || మువట్టుపుజ || జనరల్ || పి. సి. థామస్ ||{{Full party name with colour|Kerala Congress (Mani)}} |- | 13 || [[కొట్టాయం లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|కొట్టాయం]] || జనరల్ || రమేష్ చెన్నితల || {{Full party name with colour|Indian National Congress|rowspan=2}} |- | 14 || [[ఇడుక్కి లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ఇడుక్కి]] || జనరల్ || పాలై కె.ఎం. మాథ్యూ |- | 15 || [[ఆలప్పుజ్హ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|అలెప్పి]]|| జనరల్ || టి. జె. అంజలోస్ || {{Full party name with colour|Communist Party of India (Marxist)}} |- | 16 || [[మావేలికర లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|మావెలికర]]|| జనరల్ || పి. జె. కురియన్ || {{Full party name with colour|Indian National Congress|rowspan=3}} |- | 17 || అదూర్ || ఎస్.సి || [[కొడికున్నిల్ సురేష్]] |- | 18 || [[కొల్లాం లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|క్విలాన్]]|| జనరల్ || ఎస్. కృష్ణ కుమార్ |- | 19 || [[అట్టింగల్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|చిరాయింకిల్]]|| జనరల్ || సుశీల గోపాలన్||{{Full party name with colour|Communist Party of India (Marxist)}} |- | 20 || [[తిరువనంతపురం లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|త్రివేండ్రం]]|| జనరల్ || ఎ. చార్లెస్ ||{{Full party name with colour|Indian National Congress}} |- |} ==మధ్య ప్రదేశ్== {| border="2" cellpadding="6" cellpacing="0" style="margin: 1em 1em 1em 0; background: #f9f9f9; border: 1px #aaa solid; border-collapse: collapse; font-size: 95%; " |- bgcolor="#CCCCCC" align="center" ! నం. ! నియోజకవర్గం ! టైప్ ! ఎన్నికైన ఎం.పి. పేరు ! colspan="2" style="width:18em"| పార్టీ అనుబంధం |- | 1 || [[మోరెనా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|మోరెనా]] || ఎస్సీ || బరేలాల్ జాతవ్ || {{Full party name with colour|Indian National Congress}} |- | 2 || [[భిండ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|భింద్]]|| జనరల్ || యోగానంద్ సరస్వతి ||{{Full party name with colour|Bharatiya Janata Party}} |- | 3 || [[గ్వాలియర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|గ్వాలియర్]] || జనరల్ || మాధవరావ్ సింధియా || {{Full party name with colour|Indian National Congress}} |- | 4 || [[గునా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|గుణ]]|| జనరల్ || రాజమాతా విజయరాజే సింధియా ||{{Full party name with colour|Bharatiya Janata Party}} |- | 5 || [[సాగర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|సాగర్]] || ఎస్.సి || ఆనంద్ అహిర్వార్ ||{{Full party name with colour|Indian National Congress}} |- | 6 || [[ఖజురహో లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ఖజురహో]] || జనరల్ || [[ఉమాభారతి]] || {{Full party name with colour|Bharatiya Janata Party|rowspan=2}} |- | 7 || [[దామోహ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|దామోహ్]] || జనరల్ || [[రామకృష్ణ కుస్మారియా]] |- | 8 || [[సత్నా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|సత్నా]] || జనరల్ || అర్జున్ సింగ్ ||{{Full party name with colour|Indian National Congress}} |- | 9 || [[రేవా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|రేవా]] || జనరల్ || భీమ్ సింగ్ పటేల్ || {{Party name with color|Bahujan Samaj Party}} |- | 10 || [[సిధి లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|సిధి]] || ఎస్.టి || మోతీలాల్ సింగ్ || {{Full party name with colour|Indian National Congress|rowspan=19}} |- | 11 || [[షాడోల్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|షాహ్డోల్]] || ఎస్.టి || దల్బీర్ సింగ్ |- | 12 || [[సర్గుజా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|సుర్గుజా]]|| ఎస్.టి || ఖేల్సాయి సింగ్ |- | 13 || [[రాయ్‌గఢ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం (ఛత్తీస్‌గఢ్)|రాయ్‌గఢ్]]|| ఎస్.టి || పుష్పా దేవి సింగ్ |- | 14 || [[జాంజ్‌గిర్-చంపా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|జంజ్‌గిర్]]|| జనరల్ || భవాని లాల్ వర్మ |- | 15 || [[బిలాస్‌పూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బిలాస్పూర్]]|| ఎస్.సి || ఖేలన్ రామ్ జంగ్డే |- | 16 || [[సారన్‌గఢ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం (ఛత్తీస్‌గఢ్)|సారన్‌గఢ్]]|| ఎస్.సి || పరాస్ రామ్ భరద్వాజ్ |- | 17 || [[రాయ్‌పూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|రాయ్‌పూర్]] || జనరల్ || [[విద్యా చరణ్ శుక్లా]] |- | 18 || [[మహాసముంద్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|మహాసముంద్]] || జనరల్ || పవన్ దివాన్ |- | 19 || [[కంకేర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|కంకేర్]] || ఎస్.టి || అరవింద్ నేతమ్ |- | 20 || [[బస్తర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బస్తర్]] || ఎస్.టి || మంకు రామ్ సోధి |- | 21 || [[దుర్గ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|దుర్గ్]] || జనరల్ || చందులాల్ చంద్రకర్ |- | 22 || [[రాజ్‌నంద్‌గావ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|రాజ్‌నంద్‌గావ్]] || జనరల్ || శివేంద్ర బహదూర్ సింగ్ |- | 23 || [[బాలాఘాట్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బాలాఘాట్]] || జనరల్ || విశ్వేశ్వర్ భగత్ |- | 24 || [[మాండ్లా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|మండ్లా]]|| ఎస్.టి || మోహన్ లాల్ జిక్రమ్ |- | 25 || [[జబల్‌పూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|జబల్పూర్]]|| జనరల్ || శ్రవణ్ కుమార్ పటేల్ |- | 26 || [[సియోని లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|సియోని]] || జనరల్ || విమల వర్మ |- | 27 || [[చింద్వారా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|చింద్వారా]] || జనరల్ || [[కమల్ నాథ్]] |- | 28 || [[బేతుల్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బేతుల్]] || జనరల్ || అస్లాం షేర్ ఖాన్ |- | 29 || [[హోషంగాబాద్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|హోషంగాబాద్]] || జనరల్ || [[సర్తాజ్ సింగ్]]|| {{Full party name with colour|Bharatiya Janata Party|rowspan=3}} |- | 30 || [[భోపాల్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|భోపాల్]] || జనరల్ || సుశీల్ చంద్ర వర్మ |- | 31 || [[విదిశ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|విదిశ]]|| జనరల్ || [[అటల్ బిహారీ వాజ్‌పేయి]] |- | 32 || [[రాజ్‌గఢ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|రాజ్‌గఢ్]] || జనరల్ || దిగ్విజయ్ సింగ్ || {{Full party name with colour|Indian National Congress}} |- | 33 || [[షాజాపూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|షాజాపూర్]] || ఎస్.సి || ఫూల్ చంద్ వర్మ ||{{Full party name with colour|Bharatiya Janata Party}} |- | 34 || [[ఖాండ్వా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ఖాండ్వా]] || జనరల్ || మహేంద్ర కుమార్ సింగ్ || {{Full party name with colour|Indian National Congress}} |- | 35 || [[ఖర్గోన్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ఖర్గోన్]] || జనరల్ || రామేశ్వర్ పాటిదార్|| {{Full party name with colour|Bharatiya Janata Party}} |- | 36 || [[ధార్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ధార్]] || ఎస్.టి || [[సూరజ్‌భాను సోలంకి]]|| {{Full party name with colour|Indian National Congress}} |- | 37 || [[ఇండోర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ఇండోర్]] || జనరల్ || [[సుమిత్రా మహాజన్]] || {{Full party name with colour|Bharatiya Janata Party|rowspan=2}} |- | 38 || [[ఉజ్జయిని లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ఉజ్జయిని]] || ఎస్.సి || [[సత్యనారాయణ జాతీయ]] |- | 39 || [[రత్లాం లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ఝబువా]]|| ఎస్.టి || దిలీప్ సింగ్ భూరియా|| {{Full party name with colour|Indian National Congress}} |- | 40 || [[మందసౌర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|మంద్‌సౌర్]]|| జనరల్ || లక్ష్మీనారాయణ పాండే ||{{Full party name with colour|Bharatiya Janata Party}} |- |} == మహారాష్ట్ర == {| border="2" cellpadding="6" cellpacing="0" style="margin: 1em 1em 1em 0; background: #f9f9f9; border: 1px #aaa solid; border-collapse: collapse; font-size: 95%; " |- bgcolor="#CCCCCC" align="center" ! నం. ! నియోజకవర్గం ! టైప్ ! ఎన్నికైన ఎం.పి. పేరు ! colspan="2" style="width:18em"| పార్టీ అనుబంధం |- | 1 || రాజాపూర్ || జనరల్ || సుధీర్ సావంత్ || {{Full party name with colour|Indian National Congress|rowspan=4}} |- | 2 || రత్నగిరి || జనరల్ || గోవింద్ రావ్ నికమ్ |- | 3 || కొలాబా || జనరల్ || ఎ. ఆర్. అంతులే |- | 4 || [[ముంబై సౌత్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బాంబే సౌత్]]|| జనరల్ || [[మురళీ దేవరా]] |- | 5 || [[ముంబై సౌత్ సెంట్రల్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బాంబే సౌత్ సెంట్రల్]]|| జనరల్ || మోహన్ రావలే || {{Full party name with colour|Shiv Sena}} |- | 6 || [[ముంబై నార్త్ సెంట్రల్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బాంబే నార్త్ సెంట్రల్]] || జనరల్ || శరద్ దిఘే || {{Full party name with colour|Indian National Congress|rowspan=3}} |- | 7 || [[ముంబై నార్త్ ఈస్ట్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బాంబే నార్త్ ఈస్ట్]] || జనరల్ || గురుదాస్ కామత్ |- | 8 || [[ముంబై నార్త్ వెస్ట్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బాంబే నార్త్ వెస్ట్]] || జనరల్ || [[సునీల్ దత్]] |- | 9 || [[ముంబై నార్త్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బాంబే నార్త్]] || జనరల్ || రామ్ నాయక్ || {{Full party name with colour|Bharatiya Janata Party|rowspan=2}} |- | 10 || [[థానే లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|థానే]] || జనరల్ || రామ్ కప్సే |- | 11 || దహను || ఎస్.టి || దామోదర్ బార్కు శింగడ || {{Full party name with colour|Indian National Congress|rowspan=6}} |- | 12 || [[నాసిక్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|నాసిక్]] || జనరల్ || వసంత్ పవార్ |- | 13 || మాలేగావ్ || ఎస్.టి || జమ్రు మంగ్లూ కహండోలే |- | 14 || [[ధూలే లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ధులే]] || ఎస్.టి || బాపు హరి చౌరే |- | 15 || [[నందుర్బార్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|నందూర్బార్]]|| ఎస్.టి || మణిక్రావ్ హోడ్ల్యా గావిట్ |- | 16 || ఎరండోల్ || జనరల్ || విజయ్‌కుమార్ నావల్ పాటిల్ |- | 17 || [[జల్గావ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|జల్గావ్]] || జనరల్ || గుణవంతరావు సరోదే ||{{Full party name with colour|Bharatiya Janata Party}} |- | 18 || [[బుల్దానా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బుల్దానా]] || ఎస్.సి || ముకుల్ బాలకృష్ణ వాస్నిక్ || {{Full party name with colour|Indian National Congress}} |- | 19 || [[అకోలా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|అకోలా]] || జనరల్ || [[పాండురంగ్ ఫండ్కర్|పాండురంగ్ పుండలిక్ ఫండ్కర్]]||{{Full party name with colour|Bharatiya Janata Party}} |- | 20 || వాషిమ్ || జనరల్ || అనంతరావు విఠల్‌రావు దేశ్‌ముఖ్ || {{Full party name with colour|Indian National Congress|rowspan=9}} |- | 21 || [[అమరావతి లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|అమరావతి]] || జనరల్ || ప్రతిభా దేవిసింగ్ పాటిల్ |- | 22 || [[రాంటెక్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|రామ్‌టెక్]]|| జనరల్ || రాజే తేజ్‌సింగ్ రావ్ భోంస్లే |- | 23 || [[నాగపూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|నాగ్‌పూర్]]|| జనరల్ || దత్తా మేఘే |- | 24 || భండారా || జనరల్ || [[ప్రఫుల్ పటేల్]] |- | 25 || చిమూర్ || జనరల్ || విలాస్ ముత్తెంవార్ |- | 26 || [[చంద్రపూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|చంద్రపూర్]] || జనరల్ || [[శాంతారామ్ పొట్దుఖే]] |- | 27 || [[వార్థా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|వార్ధా]]|| జనరల్ || రామచంద్ర ఘంగారే |- | 28 || యావత్మల్ || జనరల్ || ఉత్తమ్రావ్ దేవరావ్ పాటిల్ |- | 29 || [[హింగోలి లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|హింగోలి]] || జనరల్ || విలాస్‌రావ్ గుండేవార్ || {{Full party name with colour|Shiv Sena}} |- | 30 || [[నాందేడ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|నాందేడ్]] || జనరల్ || సూర్యకాంత పాటిల్ ||{{Full party name with colour|Indian National Congress}} |- | 31 || [[పర్భని లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|పర్భాని]]|| జనరల్ || అశోకరావు ఆనందరావు దేశ్‌ముఖ్ || {{Full party name with colour|Shiv Sena}} |- | 32 || [[జల్నా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|జల్నా]] || జనరల్ || అంకుష్రావ్ తోపే || {{Full party name with colour|Indian National Congress}} |- | 33 || [[ఔరంగాబాద్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ఔరంగాబాద్]]|| జనరల్ || మోరేశ్వర్ సేవ్ || {{Full party name with colour|Shiv Sena}} |- | 34 || [[బీడ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బీడ్]] || జనరల్ || కేశరబాయి క్షీరసాగర్ ||{{Full party name with colour|Indian National Congress|rowspan=9}} |- | 35 || [[లాతూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|లాతూర్]] || జనరల్ || [[శివరాజ్ పాటిల్]] |- | 36 || [[ఉస్మానాబాద్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ఉస్మానాబాద్]] || ఎస్.సి || అరవింద్ కాంబ్లే |- | 37 || [[షోలాపూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|షోలాపూర్]]|| జనరల్ || ధర్మన్న సదుల్ |- | 38 || పంధర్పూర్ || ఎస్.సి || సందీపన్ థోరట్ |- |rowspan=2| 39 ||rowspan=2| [[అహ్మద్‌నగర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|అహ్మద్‌నగర్]]|| rowspan="2" | జనరల్ || యశ్వంతరావు గడఖ్ పాటిల్ |- || మారుతి షెల్కే (ఉప ఎన్నిక) |- | 40 || కోపర్గావ్ || జనరల్ || శంకర్రావు కాలే |- | 41 || [[ఖేడా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ఖేడ్]]|| జనరల్ || విదుర నావాలే |- | 42 || [[పూణే లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|పూణె]]|| జనరల్ || అన్నా జోషి ||{{Full party name with colour|Bharatiya Janata Party}} |- |rowspan=3| 43 ||rowspan=3| [[బారామతి లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బారామతి]] ||rowspan=3| జనరల్ || [[అజిత్ పవార్]] || {{Full party name with colour|Indian National Congress|rowspan=8}} |- |[[శరద్ పవార్]] (1991) |- |బాపుసాహెబ్ థితే (1994) |- | 44 || [[సతారా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|సతారా]] || జనరల్ || ప్రతాపరావు బాబూరావు భోసలే |- | 45 || కరడ్ || జనరల్ || [[పృథ్వీరాజ్ చవాన్]] |- | 46 || [[సాంగ్లీ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|సాంగ్లీ]] || జనరల్ || ప్రకాష్బాపు వసంతదాదా పాటిల్ |- | 47 || ఇచల్‌కరంజి || జనరల్ || బాలాసాహెబ్ శంకర్రావు మానె |- | 48 || [[కొల్హాపూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|కొల్హాపూర్]] || జనరల్ || ఉదయ్సింగరావు గైక్వాడ్ |- |} == మణిపూర్ == {| border="2" cellpadding="6" cellpacing="0" style="margin: 1em 1em 1em 0; background: #f9f9f9; border: 1px #aaa solid; border-collapse: collapse; font-size: 95%; " |- bgcolor="#CCCCCC" align="center" ! సంఖ్య ! నియోజకవర్గం ! టైప్ ! ఎన్నికైన ఎం.పి. పేరు ! colspan="2" style="width:18em"| పార్టీ అనుబంధం |- |1 |[[ఇన్నర్ మణిపూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ఇన్నర్ మణిపూర్]] |జనరల్ |యుమ్నం యైమా సింగ్ |{{Full party name with colour|Manipur People's Party}} |- |2 |[[ఔటర్ మణిపూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ఔటర్ మణిపూర్]] | ఎస్.టి |మీజిన్‌లుంగ్ కమ్సన్ |{{Full party name with colour|Indian National Congress}} |- |} == మేఘాలయ == {| border="2" cellpadding="6" cellpacing="0" style="margin: 1em 1em 1em 0; background: #f9f9f9; border: 1px #aaa solid; border-collapse: collapse; font-size: 95%; " |- bgcolor="#CCCCCC" align="center" ! సంఖ్య ! నియోజకవర్గం ! టైప్ ! ఎన్నికైన ఎం.పి. పేరు ! colspan="2" style="width:18em"| పార్టీ అనుబంధం |- |1 |[[షిల్లాంగ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|షిల్లాంగ్]] |జనరల్ |పీటర్ జి. మార్బానియాంగ్ |{{Full party name with colour|Indian National Congress}} |- |2 |[[తురా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|తురా]] |ఎస్.టి |పి.ఎ. సంగ్మా |{{Full party name with colour|National People's Party (India)}} |- |} == మిజోరం == {| border="2" cellpadding="6" cellpacing="0" style="margin: 1em 1em 1em 0; background: #f9f9f9; border: 1px #aaa solid; border-collapse: collapse; font-size: 95%; " |- bgcolor="#CCCCCC" align="center" ! నియోజకవర్గం ! టైప్ ! ఎన్నికైన ఎం.పి. పేరు ! colspan="2" style="width:18em"| పార్టీ అనుబంధం |- |[[మిజోరం లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|మిజోరం]] | ఎస్.టి |సి. సిల్వెరా |{{Full party name with colour|Indian National Congress}} |- |} == నాగాలాండ్ == {| border="2" cellpadding="6" cellpacing="0" style="margin: 1em 1em 1em 0; background: #f9f9f9; border: 1px #aaa solid; border-collapse: collapse; font-size: 95%; " |- bgcolor="#CCCCCC" align="center" ! నియోజకవర్గం ! టైప్ ! ఎన్నికైన ఎం.పి. పేరు ! colspan="2" style="width:18em"| పార్టీ అనుబంధం |- |[[నాగాలాండ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|నాగాలాండ్]] |జనరల్ |ఇమ్చలెంబ |{{Full party name with colour|Indian National Congress}} |- |} ==ఒడిషా== {| border="2" cellpadding="6" cellpacing="0" style="margin: 1em 1em 1em 0; background: #f9f9f9; border: 1px #aaa solid; border-collapse: collapse; font-size: 95%; " |- bgcolor="#CCCCCC" align="center" ! నం. ! నియోజకవర్గం ! టైప్ ! ఎన్నికైన ఎం.పి. పేరు ! colspan="2" style="width:18em"| పార్టీ అనుబంధం |- | 1 || [[మయూర్‌భంజ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|మయూర్భంజ్]]|| ఎస్.టి || భాగే గోబర్ధన్ || {{Full party name with colour|Indian National Congress|rowspan=2}} |- | 2 || [[బాలాసోర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బాలాసోర్]] || జనరల్ || కార్తీక్ మహాపాత్ర |- | 3 || [[భద్రక్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|భద్రక్]] || ఎస్.సి || అర్జున్ చరణ్ సేథి|| {{Full party name with colour|Janata Dal|rowspan=4}} |- | 4 || [[జాజ్‌పూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|జాజ్‌పూర్]] || ఎస్.సి || [[అనాది చరణ్ దాస్]] |- | 5 || [[కేంద్రపారా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|కేంద్రపార]]|| జనరల్ || రబీ రే |- | 6 || [[కటక్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|కటక్]] || జనరల్ || శ్రీకాంత్ కుమార్ జెనా |- | 7 || [[జగత్‌సింగ్‌పూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|జగత్‌సింగ్‌పూర్]] || జనరల్ || లోకనాథ్ చౌదరి || {{Full party name with colour|Communist Party of India}} |- | 8 || [[పూరీ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|పూరి]]|| జనరల్ || బ్రజా కిషోర్ త్రిపాఠి|| {{Full party name with colour|Janata Dal}} |- | 9 || [[భువనేశ్వర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|భువనేశ్వర్]] || జనరల్ || శివాజీ పట్నాయక్ || {{Full party name with colour|Communist Party of India}} |- | 10 || [[అస్కా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|అస్కా]] || జనరల్ || రామచంద్ర రథ్ || {{Full party name with colour|Indian National Congress|rowspan=11}} |- | 11 || [[బెర్హంపూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బెర్హంపూర్]] || జనరల్ || [[గోపీనాథ్ గజపతి]] |- | 12 || [[కోరాపుట్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|కోరాపుట్]] || ఎస్.టి || [[గిరిధర్ గమాంగ్]] |- | 13 || [[నబరంగ్‌పూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|నౌరంగ్పూర్]]|| ఎస్.టి || ఖగపతి ప్రధాని |- | 14 || [[కలహండి లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|కలహండి]] || జనరల్ || సుభాష్ చంద్ర నాయక్ |- | 15 || ఫుల్బాని || ఎస్.సి || మృత్యుంజయ నాయక్ |- | 16 || [[బోలంగీర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బోలంగీర్]] || జనరల్ || శరత్ పట్టనాయక్ |- | 17 || [[సంబల్‌పూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|సంబల్పూర్]]|| జనరల్ || [[కృపసింధు భోయ్]] |- | 18 || డియోగఢ్ || జనరల్ || శ్రీబల్లవ్ పాణిగ్రాహి |- | 19 || [[ధెంకనల్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ధెంకనల్]] || జనరల్ || కామాఖ్య ప్రసాద్ సింగ్ డియో |- | 20 || [[సుందర్‌గఢ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|సుందర్‌గఢ్]]|| ఎస్.టి || ఫ్రిదా టాప్నో |- | 21 || [[కియోంజర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|కియోంఝర్]] || ఎస్.టి || గోవింద్ చంద్ర ముండా ||{{Full party name with colour|Janata Dal}} |- |} ==పంజాబ్== {| border="2" cellpadding="6" cellpacing="0" style="margin: 1em 1em 1em 0; background: #f9f9f9; border: 1px #aaa solid; border-collapse: collapse; font-size: 95%; " |- bgcolor="#CCCCCC" align="center" ! సంఖ్య ! నియోజకవర్గం ! టైప్ ! ఎన్నికైన ఎం.పి. పేరు ! colspan="2" style="width:18em"| పార్టీ అనుబంధం |- | 1 || [[గురుదాస్‌పూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|గురుదాస్పూర్]]|| జనరల్ || సుఖ్బన్స్ కౌర్ భిందర్ || {{Full party name with colour|Indian National Congress|rowspan=13}} |- | 2 || [[అమృత్‌సర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|అమృతసర్]]|| జనరల్ || రఘునందన్ లాల్ భాటియా |- | 3 || [[తార్న్ తరణ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|తార్న్ తరణ్]]|| జనరల్ || సురీందర్ సింగ్ కైరోన్ |- |rowspan=2| 4 ||rowspan=2| [[జలంధర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|జలంథర్]]|| rowspan="2" | జనరల్ ||యష్ |- |ఉమ్రావ్ సింగ్ (ఉప ఎన్నిక) |- | 5 || [[ఫిల్లౌర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ఫిల్లౌర్]] || ఎస్.సి || సంతోష్ చౌదరి |- | 6 || [[హోషియార్‌పూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|హోషియార్పూర్]]|| జనరల్ || కమల్ చౌదరి |- | 7 || [[రోపర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|రోపార్]] || ఎస్.సి || హర్చంద్ సింగ్ |- | 8 || [[పాటియాలా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|పాటియాలా]] || జనరల్ || సంత్ రామ్ సింగ్లా |- | 9 || [[లూథియానా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|లూధియానా]] || జనరల్ || గురుచరణ్ సింగ్ గాలిబ్ |- | 10 || [[సంగ్రూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|సంగ్రూర్]] || జనరల్ || గురుచరణ్ సింగ్ దధాహూర్ |- | 11 || [[బటిండా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|భటిండా]]|| ఎస్.సి || కేవల్ సింగ్ |- | 12 || [[ఫరీద్‌కోట్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ఫరీద్‌కోట్]] || జనరల్ || జగ్మీత్ సింగ్ బ్రార్ |- | 13 || [[ఫిరోజ్‌పూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ఫిరోజ్‌పూర్]] || జనరల్ || మోహన్ సింగ్ || {{Full party name with colour|Bahujan Samaj Party}} |- |} ==రాజస్థాన్== {| border="2" cellpadding="6" cellpacing="0" style="margin: 1em 1em 1em 0; background: #f9f9f9; border: 1px #aaa solid; border-collapse: collapse; font-size: 95%; " |- bgcolor="#CCCCCC" align="center" ! సంఖ్య ! నియోజకవర్గం ! టైప్ ! ఎన్నికైన ఎం.పి. పేరు ! colspan="2" style="width:18em"| పార్టీ అనుబంధం |- | 1 || [[గంగానగర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|గంగానగర్]] || ఎస్.సి || బీర్బల్ రామ్ ||{{Full party name with colour|Indian National Congress|rowspan=2}} |- | 2 || [[బికనీర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బికనీర్]] || జనరల్ || మన్‌ఫూల్ సింగ్ చౌదరి |- | 3 || [[చురు లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|చురు]] || జనరల్ ||రామ్ సింగ్ కస్వాన్|| {{Full party name with colour|Bharatiya Janata Party}} |- | 4 || [[ఝుంఝును శాసనసభ నియోజకవర్గం|ఝుంఝును]]|| జనరల్ || మొహమ్మద్. అయూబ్ ఖాన్ || {{Full party name with colour|Indian National Congress|rowspan=2}} |- | 5 || [[సికర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|సికార్]]|| జనరల్ || [[బలరామ్ జాఖర్]] |- | 6 || [[జైపూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|జైపూర్]] || జనరల్ || గిర్ధారి లాల్ భార్గవ ||{{Full party name with colour|Bharatiya Janata Party}} |- | 7 || [[దౌసా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|దౌసా]] || జనరల్ || రాజేష్ పైలట్ || {{Full party name with colour|Indian National Congress}} |- | 8 || [[అల్వార్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|అల్వార్]] || జనరల్ || మహేంద్ర కుమారి ||{{Full party name with colour|Bharatiya Janata Party|rowspan=8}} |- | 9 || [[భరత్‌పూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|భారత్‌పూర్]]|| జనరల్ || కృష్ణేంద్ర కౌర్ |- | 10 || బయానా || ఎస్.సి || గంగా రామ్ కోలీ |- | 11 || సవాయి మాధోపూర్ || ఎస్.టి || కుంజి లాల్ మీనా |- | 12 || [[అజ్మీర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|అజ్మీర్]] || జనరల్ ||[[రాసా సింగ్ రావత్]] |- | 13 || టాంక్ || ఎస్.సి || రామ్ నారాయణ్ బెర్వా |- | 14 || [[కోటా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|కోట]]|| జనరల్ || దౌ దయాళ్ జోషి |- | 15 || [[ఝలావర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|జలావర్]] || జనరల్ || [[వసుంధర రాజే]] |- | 16 || [[బన్స్వారా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బన్స్వారా]] || ఎస్.టి || ప్రభు లాల్ రావత్ ||{{Full party name with colour|Indian National Congress|rowspan=3}} |- | 17 || సాలంబర్ || ఎస్.టి || భేరు లాల్ మీనా |- | 18 || [[ఉదయ్‌పూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ఉదయ్‌పూర్]] || జనరల్ || [[గిరిజా వ్యాస్]] |- | 19 || [[చిత్తోర్‌గఢ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|చిత్తోర్‌గఢ్]] || జనరల్ || [[జస్వంత్ సింగ్]] ||{{Full party name with colour|Bharatiya Janata Party}} |- | 20 || [[భిల్వారా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|భిల్వారా]] || జనరల్ || శివ చరణ్ మాధుర్ || {{Full party name with colour|Indian National Congress}} |- | 21 || [[పాలి లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|పాలి]] || జనరల్ || గుమన్ మల్ లోధా ||{{Full party name with colour|Bharatiya Janata Party}} |- | 22 || [[జలోర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|జలోర్]] || ఎస్.సి || బుటా సింగ్ || {{Full party name with colour|Indian National Congress|rowspan=4}} |- | 23 || [[బార్మర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బార్మర్]] || జనరల్ || రామ్ నివాస్ మిర్ధా |- | 24 || [[జోధ్‌పూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|జోధ్‌పూర్]] || జనరల్ || అశోక్ గెహ్లాట్ |- | 25 || [[నాగౌర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|నాగౌర్]] || జనరల్ || నాథూరామ్ మిర్ధా |- |} ==సిక్కిం== {| border="2" cellpadding="6" cellpacing="0" style="margin: 1em 1em 1em 0; background: #f9f9f9; border: 1px #aaa solid; border-collapse: collapse; font-size: 95%; " |- bgcolor="#CCCCCC" align="center" ! నియోజకవర్గం ! టైప్ ! ఎన్నికైన ఎం.పి. పేరు ! colspan="2" style="width:18em"| పార్టీ అనుబంధం |- |[[సిక్కిం లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|సిక్కిం]] |జనరల్ |దిల్ కుమారి భండారి | {{Full party name with colour|Sikkim Sangram Parishad}} |- |} == తమిళనాడు == {| class="wikitable sortable" !నియోజక వర్గం !సభ్యుడు !పార్టీ |- |[[అరక్కోణం లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|అరక్కోణం]] |రంగస్వామి జీవరథినం |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[ఆరణి లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ఆరణి]] |ఎం. కృష్ణస్వామి |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[చెంగల్పట్టు లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|చెంగల్పట్టు]] |ఎస్.ఎస్.ఆర్. రాజేంద్ర కుమార్ |[[అఖిల భారత అన్నా ద్రావిడ మున్నేట్ర కజగం]] |- |[[చిదంబరం లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|చిదంబరం]] (ఎస్.సి) |పి. వల్లాల్ పెరుమాన్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[కోయంబత్తూరు లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|కోయంబత్తూరు]] |సి.కె. కుప్పుస్వామి |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[కడలూరు లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|కడలూరు]] |పి.పి. కలియపెరుమాళ్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[దిండిగల్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|దిండిగల్]] |సి. శ్రీనివాసన్ |[[అఖిల భారత అన్నా ద్రావిడ మున్నేట్ర కజగం]] |- |[[గోబిచెట్టిపాళయం లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|గోబిచెట్టిపాళయం]] |పి.జి. నారాయణన్ |[[ఆల్ ఇండియా అన్నా ద్రవిడ మున్నేట్ర కజగం]] |- |[[కరూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|కరూర్]] |ఎన్. మురుగేషన్ |[[ఆల్ ఇండియా అన్నా ద్రవిడ మున్నేట్ర కజగం]] |- |[[చెన్నై సెంట్రల్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|మద్రాస్ సెంట్రల్]] |ఎరా అన్బరసు |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[చెన్నై నార్త్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|మద్రాస్ నార్త్]] |డి. పాండియన్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[చెన్నై దక్షిణ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|చెన్నై దక్షిణ]] |ఆర్. శ్రీధరన్ |[[అఖిల భారత అన్నా ద్రావిడ మున్నేట్ర కజగం]] |- |[[మదురై లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|మదురై]] |ఎ. గోవిందరాజులు సుబ్బరామన్ రాంబాబు |[[తమిళ్ మానిలా కాంగ్రెస్|తమిళ మానిలా కాంగ్రెస్ (మూపనార్)]] |- |[[మైలాడుతురై లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|మయిలాడుతురై]] |మణిశంకర్ అయ్యర్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[నాగపట్నం లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|నాగపట్టినం]] (ఎస్.సి) |పద్మ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[నాగర్‌కోయిల్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|నాగర్‌కోయిల్]] |ఎన్. డెన్నిస్ |[[తమిళ్ మానిలా కాంగ్రెస్|తమిళ మానిలా కాంగ్రెస్ (మూపనార్)]] |- |[[నీలగిరి లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|నీలగిరి]] (ఎస్.సి) |ఆర్. ప్రభు |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |rowspan=2|[[పళని లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|పళని]] |పళనియప్ప గౌండర్ కుమారస్వామి |[[ఆల్ ఇండియా అన్నా ద్రవిడ మున్నేట్ర కజగం]] |- |సేనాపతి ఎ. గౌండర్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[పెరంబలూరు లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|పెరంబలూరు]] (ఎస్.సి) |ఎ. అశోకరాజ్ |[[ఆల్ ఇండియా అన్నా ద్రవిడ మున్నేట్ర కజగం]] |- |[[పెరియకులం లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|పెరియకులం]] |ఆర్. రామసామి |[[ఆల్ ఇండియా అన్నా ద్రవిడ మున్నేట్ర కజగం]] |- |[[పొల్లాచ్చి లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|పొల్లాచ్చి]] (ఎస్.సి) |బి. రాజా రవి వర్మ |[[ఆల్ ఇండియా అన్నా ద్రవిడ మున్నేట్ర కజగం]] |- |[[పుదుక్కోట్టై లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|పుదుక్కోట్టై]] |ఎన్. సుందరరాజ్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[రామనాథపురం లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|రామనాథపురం]] |వడివేలు రాజేశ్వరన్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[రాశిపురం లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|రాశిపురం]] (ఎస్.సి) |బి. దేవరాజన్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |rowspan=2|[[సేలం లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|సేలం]] |కె.వి. తంగ్కా బాలు |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |వజప్పడి కూతప్పదయాచి రామమూర్తి |[[స్వతంత్ర రాజకీయ నాయకులు|స్వతంత్ర]] |- |[[శివగంగ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|శివగంగ]] |పళనియప్పన్ చిదంబరం |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[శివకాశి లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|శివకాశి]] |ఆర్. కనగ గోవింద రాజులు |[[ఆల్ ఇండియా అన్నా ద్రవిడ మున్నేట్ర కజగం]] |- |[[శ్రీపెరంబుదూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|శ్రీపెరంబుదూర్]] (ఎస్.సి) |[[మరగతం చంద్రశేఖర్]] |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[తెన్కాసి లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|తెంకాసి]] (ఎస్.సి) |మూకయ్య అరుణాచలం |[[తమిళ్ మానిలా కాంగ్రెస్|తమిళ మానిలా కాంగ్రెస్ (మూపనార్)]] |- |[[తంజావూరు లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|తంజావూరు]] |కృష్ణసామి తులసియ వందయార్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[తిండివనం లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|తిండివనం]] |కె. రామమూర్తి తిండివనం |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[తిరుచెంగోడ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|తిరుచెంగోడ్]] |కె.ఎస్. సౌందరం |[[ఆల్ ఇండియా అన్నా ద్రవిడ మున్నేట్ర కజగం]] |- |rowspan=2|[[తిరుచిరాపల్లి లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|తిరుచిరాపల్లి]] |లౌర్దుసామి అడైకలరాజ్ |[[తమిళ్ మానిలా కాంగ్రెస్|తమిళ మానిలా కాంగ్రెస్ (మూపనార్)]] |- |పి.ఆర్. కుమారమంగళం |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |- |rowspan=2|[[తిరునెల్వేలి లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|తిరునెల్వేలి]] |ధనుస్కోడి అతితన్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |ఎం.ఆర్. కదంబూర్ జనార్థనన్ |[[ఆల్ ఇండియా అన్నా ద్రవిడ మున్నేట్ర కజగం]] |- |[[తిరుపత్తూరు లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|తిరుపత్తూరు]] |ఆదికేశవన్ జయమోహన్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[వెల్లూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|వెల్లూరు]] |బి. అక్బర్ పాషా |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |} == త్రిపుర == {| class="wikitable sortable" !నియోజక వర్గం !సభ్యుడు !పార్టీ |- |[[త్రిపుర తూర్పు లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|త్రిపుర తూర్పు]] (ఎస్.టి) |మహారాణి బిభు కుమారి దేవి |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |} == ఉత్తర ప్రదేశ్ == {| border="2" cellpadding="6" cellpacing="0" style="margin: 1em 1em 1em 0; background: #f9f9f9; border: 1px #aaa solid; border-collapse: collapse; font-size: 95%; " |- bgcolor="#CCCCCC" align="center" ! నం. ! నియోజకవర్గం ! టైప్ చేయండి ! ఎన్నికైన ఎం.పి. పేరు ! colspan="2" style="width:18em"| పార్టీ అనుబంధం |- | 1 || [[తెహ్రీ గర్వాల్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|తెహ్రీ గర్వాల్]] || జనరల్ ||[[మనబేంద్ర షా]] ||{{Full party name with colour|Bharatiya Janata Party|rowspan=6}} |- | 2 || [[గర్హ్వాల్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|గర్హ్వాల్]] || జనరల్ || భువన్ చంద్ |- | 3 || [[అల్మోరా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|అల్మోర]]|| జనరల్ || జీవన్ శర్మ |- | 4 || నైనిటాల్ || జనరల్ || బాల్రాజ్ పాసి |- | 5 || [[బిజ్నోర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బిజ్నోర్]] || ఎస్.సి || [[మంగళ్ రామ్ ప్రేమి]] |- | 6 || [[అమ్రోహా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|అమ్రోహా]] || జనరల్ || చేతన్ చౌహాన్ |- | 7 || [[మొరాదాబాద్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|మొరాదాబాద్]] || జనరల్ || గులాం మొహమ్మద్ ఖాన్ ||{{Full party name with colour|Janata Dal}} |- | 8 || [[రాంపూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|రాంపూర్]] || జనరల్ || రాజేంద్ర కుమార్ శర్మ ||{{Full party name with colour|Bharatiya Janata Party}} |- | 9 || [[సంభాల్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|సంభాల్]] || జనరల్ || [[శ్రీపాల్ సింగ్ యాదవ్]] ||{{Full party name with colour|Janata Dal}} |- | 10 || [[బదౌన్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బుదౌన్]]|| జనరల్ || చిన్మయానంద్ || {{Full party name with colour|Bharatiya Janata Party|rowspan=4}} |- | 11 || [[అయోన్లా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|అయోన్లా]]|| జనరల్ || రాజ్‌వీర్ సింగ్ |- | 12 || [[బరేలీ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బరేలీ]] || జనరల్ || [[సంతోష్ గంగ్వార్]] |- | 13 || [[పిలిభిత్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|పిలిభిత్]] || జనరల్ || పరశురామ్ గాంగ్వార్ |- | 14 || [[షాజహాన్‌పూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|షాజహాన్‌పూర్]] || జనరల్ || సత్యపాల్ సింగ్ యాదవ్ ||{{Full party name with colour|Janata Dal}} |- | 15 || [[ఖేరీ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ఖేరీ]] || జనరల్ || గెందన్ లాల్ కనౌజియా ||{{Full party name with colour|Bharatiya Janata Party|rowspan=3}} |- | 16 || షహాబాద్ || జనరల్ || సురేంద్ర పాల్ పాఠక్ |- | 17 || [[సీతాపూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|సీతాపూర్]] || జనరల్ || [[జనార్దన్ ప్రసాద్ మిశ్రా]] |- | 18 || [[మిస్రిఖ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|మిస్రిఖ్]] || ఎస్.సి || [[రామ్ లాల్ రాహి]] || {{Full party name with colour|Indian National Congress}} |- | 19 || [[హర్దోయ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|హర్దోయ్]] || ఎస్.సి || జై ప్రకాష్ || {{Full party name with colour|Bharatiya Janata Party|rowspan=4}} |- | 20 || [[లక్నో లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|లక్నో]] || జనరల్ || [[అటల్ బిహారీ వాజ్‌పేయి]] |- | 21 || [[మోహన్‌లాల్‌గంజ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|మోహన్‌లాల్‌గంజ్]] || ఎస్.సి || ఛోటే లాల్ |- | 22 || [[ఉన్నావ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ఉన్నావ్]] || జనరల్ || దేవి బక్స్ సింగ్ |- | 23 || [[రాయ్‌బరేలి లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|రాయ్ బరేలి]]|| జనరల్ || [[షీలా కౌల్]] || {{Full party name with colour|Indian National Congress}} |- | 24 || [[ప్రతాప్‌గఢ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ప్రతాప్‌గఢ్]] || జనరల్ || అభయ్ ప్రతాప్ సింగ్ ||{{Full party name with colour|Janata Dal}} |- | 25 || [[అమేథీ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|అమేథి]]|| జనరల్ || [[రాజీవ్ గాంధీ]] || {{Full party name with colour|Indian National Congress}} |- | 26 || [[సుల్తాన్‌పూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|సుల్తాన్‌పూర్]] || జనరల్ || విశ్వనాథ్ దాస్ శాస్త్రి ||{{Full party name with colour|Bharatiya Janata Party}} |- | 27 || [[అక్బర్‌పూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|అక్బర్‌పూర్]] || ఎస్.సి || రామ్ అవధ్|| {{Full party name with colour|Janata Dal}} |- | 28 || [[ఫైజాబాద్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ఫైజాబాద్]] || జనరల్ ||[[వినయ్ కతియార్]]||{{Full party name with colour|Bharatiya Janata Party}} |- | 29 || [[బారాబంకి లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బారా బంకి]]|| ఎస్.సి || [[రామ్ సాగర్ రావత్]]||{{Full party name with colour|Janata Party}} |- | 30 || [[కైసర్‌గంజ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|కైసెర్గంజ్]]|| జనరల్ || లక్ష్మీనారాయణ మణి త్రిపాఠి ||{{Full party name with colour|Bharatiya Janata Party|rowspan=11}} |- | 31 || [[బహ్రైచ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బహ్రైచ్]] || జనరల్ ||[[రుద్రసేన్ చౌదరి]] |- | 32 || [[బలరాంపూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బల్రాంపూర్]]|| జనరల్ || సత్య దేవ్ సింగ్ |- | 33 || [[గోండా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|గొండ]]|| జనరల్ || [[బ్రిజ్ భూషణ్ శరణ్ సింగ్]] |- | 34 || [[బస్తీ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బస్తీ]] || ఎస్.సి || శ్యామ్ లాల్ కమల్ |- | 35 || [[దొమరియాగంజ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|దొమరియాగంజ్]] || జనరల్ || రాంపాల్ సింగ్ |- | 36 || [[ఖలీలాబాద్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ఖలీలాబాద్]]|| జనరల్ || అష్టభుజ ప్రసాద్ శుక్లా |- | 37 || [[బన్స్‌గావ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బాన్స్‌గావ్]]|| ఎస్.సి || రాజ్ నారాయణ్ పాసి |- | 38 || [[గోరఖ్‌పూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|గోరఖ్‌పూర్]] || జనరల్ || మహంత్ అవేద్యనాథ్ |- | 39 || [[మహరాజ్‌గంజ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం (ఉత్తర ప్రదేశ్)|మహారాజ్ గంజ్]]|| జనరల్ || పంకజ్ చౌదరి |- | 40 || పద్రౌనా || జనరల్ || [[రామ్ నాగినా మిశ్రా]] |- | 41 || [[డియోరియా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|డియోరియా]] || జనరల్ || మోహన్ సింగ్|| {{Full party name with colour|Janata Dal|rowspan=2}} |- | 42 || [[సలేంపూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|సేలంపూర్]]|| జనరల్ || [[హరి కేవల్ ప్రసాద్]] |- | 43 || [[బల్లియా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బల్లియా]] || జనరల్ || చంద్ర శేఖర్ || {{Full party name with colour|Janata Party}} |- | 44 || [[ఘోసి లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ఘోసి]] || జనరల్ || [[కల్పనాథ్ రాయ్]]|| {{Full party name with colour|Indian National Congress}} |- | 45 || [[అజంగఢ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|అజంగఢ్]] || జనరల్ || చంద్రజిత్ యాదవ్ ||{{Full party name with colour|Janata Dal|rowspan=5}} |- | 46 || [[లాల్‌గంజ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|లాల్గంజ్]]|| ఎస్.సి || రామ్ బదన్ |- | 47 || [[మచ్లిషహర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|మచ్లిషహర్]] || జనరల్ || షియో శరణ్ వర్మ |- | 48 || [[జౌన్‌పూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|జౌన్‌పూర్]]|| జనరల్ || అర్జున్ సింగ్ యాదవ్ |- | 49 || సైద్‌పూర్ || ఎస్.సి || రాజ్‌నాథ్ సోంకర్ శాస్త్రి |- | 50 || [[ఘాజీపూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ఘాజీపూర్]] || జనరల్ || విశ్వనాథ్ శాస్త్రి || {{Full party name with colour|Communist Party of India}} |- | 51 || [[చందౌలీ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|చందౌలి]]|| జనరల్ || ఆనంద రత్న మౌర్య || {{Full party name with colour|Bharatiya Janata Party|rowspan=2}} |- | 52 || [[వారణాసి లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|వారణాసి]] || జనరల్ || శ్రీష్ చంద్ర దీక్షిత్ |- | 53 || [[రాబర్ట్స్‌గంజ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|రాబర్ట్స్ గంజ్]]|| ఎస్.సి || రామ్ నిహోర్|| {{Full party name with colour|Janata Dal}} |- | 54 || [[మీర్జాపూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|మీర్జాపూర్]] || జనరల్ || వీరేంద్ర సింగ్ ||{{Full party name with colour|Bharatiya Janata Party}} |- | 55 || [[ఫూల్‌పూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ఫుల్పూర్]]|| జనరల్ || రామ్ పూజన్ పటేల్ ||{{Full party name with colour|Janata Dal|rowspan=4}} |- | 56 || [[అలహాబాద్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|అలహాబాద్]] || జనరల్ || సరోజ్ దూబే |- | 57 || చైల్ || ఎస్.సి || శశి ప్రకాష్ |- | 58 || [[ఫతేపూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ఫతేపూర్]] || జనరల్ || [[విశ్వనాథ్ ప్రతాప్ సింగ్]] |- | 59 || [[బందా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బండ]]|| జనరల్ || ప్రకాష్ నారాయణ్ త్రిపాఠి ||{{Full party name with colour|Bharatiya Janata Party|rowspan=4}} |- | 60 || [[హమీర్‌పూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|హమీర్పూర్]]|| జనరల్ || విశ్వనాథ్ శర్మ |- | 61 || [[ఝాన్సీ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ఝాన్సీ]] || జనరల్ || [[రాజేంద్ర అగ్నిహోత్రి]] |- | 62 || [[జలౌన్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|జలౌన్]] || ఎస్.సి || గయా ప్రసాద్ కోరి |- | 63 || ఘతంపూర్ || ఎస్.సి || కేశరి లాల్ ||{{Full party name with colour|Janata Dal}} |- | 64 || బిల్హౌర్ || జనరల్ || శ్యామ్ బిహారీ మిశ్రా ||{{Full party name with colour|Bharatiya Janata Party|rowspan=2}} |- | 65 || [[కాన్పూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|కాన్పూర్]] || జనరల్ || జగత్వీర్ సింగ్ ద్రోణ |- | 66 || [[ఇటావా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ఇటావా]]|| జనరల్ || [[కాన్షీరామ్|కాన్షీ రామ్]]||{{Full party name with colour|Bahujan Samaj Party}} |- | 67 || [[కన్నౌజ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|కన్నౌజ్]] || జనరల్ || ఛోటే సింగ్ యాదవ్|| {{Full party name with colour|Janata Party}} |- | 68 || [[ఫరూఖాబాద్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ఫరూఖాబాద్]] || జనరల్ || [[సల్మాన్ ఖుర్షీద్]] ||{{Full party name with colour|Indian National Congress}} |- | 69 || [[మెయిన్‌పురి లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|మైన్‌పురి]] || జనరల్ || ఉదయ్ ప్రతాప్ సింగ్ ||{{Full party name with colour|Janata Party}} |- | 70 || జలేసర్ || జనరల్ || స్వామి సురేశానంద్ ||{{Full party name with colour|Bharatiya Janata Party|rowspan=7}} |- | 71 || [[ఎటాహ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ఎటాహ్]] || జనరల్ || మహాదీపక్ సింగ్ షాక్యా |- | 72 || [[ఫిరోజాబాద్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ఫిరోజాబాద్]] || ఎస్.సి || ప్రభు దయాళ్ కతేరియా |- | 73 || [[ఆగ్రా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ఆగ్రా]] || జనరల్ || భగవాన్ శంకర్ రావత్ |- | 74 || [[మథుర లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|మధుర]]|| జనరల్ || సాక్షి మహారాజ్ |- | 75 || [[హత్రాస్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|హత్రాస్]] || ఎస్.సి || లాల్ బహదూర్ రావల్ |- | 76 || [[అలీఘర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|అలీఘర్]] || జనరల్ || [[షీలా గౌతమ్]] |- | 77 || ఖుర్జా || ఎస్.సి || రోషన్ లాల్|| {{Full party name with colour|Janata Dal}} |- | 78 || [[బులంద్‌షహర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బులంద్‌షహర్]] || జనరల్ || [[ఛత్రపాల్ సింగ్ లోధా]]||{{Full party name with colour|Bharatiya Janata Party|rowspan=3}} |- | 79 || హాపూర్ || జనరల్ || రమేష్ చంద్ తోమర్ |- | 80 || [[మీరట్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|మీరట్]] || జనరల్ || [[అమర్ పాల్ సింగ్]] (1994)<ref>https://www.rediff.com/news/1998/feb/up80.htm</ref> |- | 81 || [[బాగ్‌పట్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బాగ్‌పట్]] || జనరల్ || చౌదరి అజిత్ సింగ్ ||{{Full party name with colour|Janata Dal}} |- | 82 || [[ముజఫర్‌నగర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ముజఫర్ నగర్]]|| జనరల్ || నరేష్ కుమార్ బలియన్ ||{{Full party name with colour|Bharatiya Janata Party}} |- | 83 || [[కైరానా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|కైరానా]] || జనరల్ || హర్పాల్ సింగ్ పన్వార్ ||{{Full party name with colour|Janata Dal|rowspan=2}} |- | 84 || [[సహారన్‌పూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|సహారన్‌పూర్]]|| జనరల్ || [[రషీద్ మసూద్]] |- | 85 || [[హరిద్వార్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|హరిద్వార్]]|| ఎస్.సి || రామ్ సింగ్ మండేబాస్|| {{Full party name with colour|Bharatiya Janata Party}} |- |} == పశ్చిమ బెంగాల్ == {| class="wikitable sortable" !నియోజక వర్గం !సభ్యుడు !పార్టీ |- |[[అలీపుర్దువార్స్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|అలిపుర్దువార్స్]] (ఎస్.టి) |పియస్ టిర్కీ |[[రివల్యూషనరీ సోషలిస్ట్ పార్టీ (ఇండియా)|రివల్యూషనరీ సోషలిస్ట్ పార్టీ]] |- |[[ఆరంబాగ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ఆరంబాగ్]] (ఎస్.సి) |అనిల్ బసు |[[కమ్యూనిస్టు పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (మార్కిస్టు)]] |- |[[అస‌న్‌సోల్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|అసన్సోల్]] |హరధన్ రాయ్ |[[కమ్యూనిస్టు పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (మార్కిస్టు)]] |- |[[బాలూర్‌ఘాట్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బలూర్ఘాట్]] (ఎస్.సి) |పాలాస్ బర్మాన్ |[[రివల్యూషనరీ సోషలిస్ట్ పార్టీ (ఇండియా)|రివల్యూషనరీ సోషలిస్ట్ పార్టీ]] |- |[[బంకురా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బంకురా]] |బాసుదేబ్ ఆచార్య |[[కమ్యూనిస్టు పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (మార్కిస్టు)]] |- |[[బరాసత్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బరాసత్]] |చిట్టా బసు |[[ఆల్ ఇండియా ఫార్వర్డ్ బ్లాక్]] |- |[[బారక్‌పూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బeరాక్‌పూర్]] |తారిత్ బరన్ తోప్దార్ |[[కమ్యూనిస్టు పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (మార్కిస్టు)]] |- |[[బసిర్హత్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బసిర్హత్]] |మనోరంజన్ సుర్ |[[కమ్యూనిస్టు పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (సి.పి.ఐ)|కమ్యూనిస్ట్ పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా]] |- |rowspan=2|[[బెర్హంపూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బెర్హంపూర్]] |నాని భట్టాచార్య |[[రివల్యూషనరీ సోషలిస్ట్ పార్టీ (ఇండియా)|రివల్యూషనరీ సోషలిస్ట్ పార్టీ]] |- |ప్రమోత్ ముఖర్జీ |[[రివల్యూషనరీ సోషలిస్ట్ పార్టీ (ఇండియా)|రివల్యూషనరీ సోషలిస్ట్ పార్టీ]] |- |rowspan=2|[[బోల్‌పూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బోల్పూర్]] (ఎస్.సి) |రామ్ చంద్ర గోపురం |[[కమ్యూనిస్టు పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (మార్కిస్టు)]] |- |[[సోమనాథ్ ఛటర్జీ|సోమ్‌నాథ్ ఛటర్జీ]] | |- |బుర్ద్వాన్ |సుధీర్ రే |[[కమ్యూనిస్టు పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (మార్కిస్టు)]] |- |కలకత్తా ఈశాన్య |అజిత్ కుమార్ పంజా |[[తృణమూల్ కాంగ్రెస్|ఆల్ ఇండియా తృణమూల్ కాంగ్రెస్]] |- |కలకత్తా నార్త్ వెస్ట్ |దేబిప్రసాద్ పాల్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[కంఠి లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|కంఠి]] |సుధీర్ కుమార్ గిరి |[[కమ్యూనిస్టు పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (మార్కిస్టు)]] |- |[[కూచ్‌బెహార్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|కూచ్‌బెహార్]] (ఎస్.సి) |అమర్ రాయ్ ప్రధాన్ |[[ఆల్ ఇండియా ఫార్వర్డ్ బ్లాక్]] |- |rowspan=2|[[డార్జిలింగ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|డార్జిలింగ్]] |ఇందర్ జిత్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |జస్వంత్ సింగ్ |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |- |[[డైమండ్ హార్బర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|డైమండ్ హార్బర్]] |అమల్ దత్తా |[[కమ్యూనిస్టు పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (మార్కిస్టు)]] |- |[[డమ్ డమ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|డమ్‌డమ్]] |నిర్మల్ కాంతి ఛటర్జీ |[[కమ్యూనిస్టు పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (మార్కిస్టు)]] |- |దుర్గాపూర్ (ఎస్.సి) |పూర్ణ చంద్ర మాలిక్ |[[కమ్యూనిస్టు పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (మార్కిస్టు)]] |- |[[హుగ్లీ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|హూగ్లీ]] |రూపచంద్ పాల్ |[[కమ్యూనిస్టు పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (మార్కిస్టు)]] |- |[[హౌరా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|హౌరా]] |సుశాంత చక్రవర్తి |[[కమ్యూనిస్టు పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (మార్కిస్టు)]] |- |[[జాదవ్‌పూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|జాదవ్‌పూర్]] |మాలిని భట్టాచార్య |[[కమ్యూనిస్టు పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (మార్కిస్టు)]] |- |[[జల్పైగురి లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|జల్పైగురి]] |జితేంద్ర నాథ్ దాస్ |[[కమ్యూనిస్టు పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (మార్కిస్టు)]] |- |[[జాంగీపూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|జంగీపూర్]] |అబెదిన్ జైనల్ |[[కమ్యూనిస్టు పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (మార్కిస్టు)]] |- |[[జైనగర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|జయనగర్]] (ఎస్.సి) |సనత్ కుమార్ మండల్ |[[రివల్యూషనరీ సోషలిస్ట్ పార్టీ (ఇండియా)|రివల్యూషనరీ సోషలిస్ట్ పార్టీ]] |- |[[ఝర్‌గ్రామ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ఝర్‌గ్రామ్]] (ఎస్.టి) |రూపచంద్ ముర్ము |[[కమ్యూనిస్టు పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (మార్కిస్టు)]] |- |కత్వా |సైఫుద్దీన్ చౌదరి |[[కమ్యూనిస్టు పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (మార్కిస్టు)]] |- |[[కృష్ణానగర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|కృష్ణనగర్]] |అజోయ్ ముఖోపాధ్యాయ |[[కమ్యూనిస్టు పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (మార్కిస్టు)]] |- |మాల్డా |ఎ.బి.ఎ. ఘనీ ఖాన్ చౌదరి |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[మథురాపూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|మథురాపూర్]] (ఎస్.సి) |రాధిక రంజన్ ప్రమాణిక్ |[[కమ్యూనిస్టు పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (మార్కిస్టు)]] |- |[[మేదినీపూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|మేదినీపూర్]] |[[ఇంద్రజిత్ గుప్తా]] |[[కమ్యూనిస్టు పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (సి.పి.ఐ)|కమ్యూనిస్ట్ పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా]] |- |[[ముర్షిదాబాద్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ముర్షిదాబాద్]] |సయ్యద్ మసుదల్ హొస్సేన్ |[[కమ్యూనిస్టు పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (మార్కిస్టు)]] |- |నబాద్విప్ (ఎస్.సి) |అసిమ్ బాలా |[[కమ్యూనిస్టు పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (మార్కిస్టు)]] |- |పాన్స్‌కుర |[[గీతా ముఖర్జీ]] |[[కమ్యూనిస్టు పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (సి.పి.ఐ)|కమ్యూనిస్ట్ పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా]] |- |rowspan=2|[[పురూలియా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|పురులియా]] |బిర్ సింగ్ మహతో |[[ఆల్ ఇండియా ఫార్వర్డ్ బ్లాక్]] |- |చిత్త రంజన్ మహాతా |[[ఆల్ ఇండియా ఫార్వర్డ్ బ్లాక్|ఫార్వర్డ్ బ్లాక్ (మార్క్సిస్ట్)]] |- |[[రాయ్‌గంజ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|రాయ్‌గంజ్]] |సుబ్రతా ముఖర్జీ |[[కమ్యూనిస్టు పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (మార్కిస్టు)]] |- |[[సెరంపూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|సెరంపూర్]] |సుదర్శన్ రాయచౌధురి |[[కమ్యూనిస్టు పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (మార్కిస్టు)]] |- |[[తమ్లుక్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|తమ్లూక్]] |సత్యగోపాల్ మిశ్రా |[[కమ్యూనిస్టు పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (మార్కిస్టు)]] |- |[[ఉలుబెరియా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ఉలుబెరియా]] |హన్నన్ మొల్లా |[[కమ్యూనిస్టు పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (మార్కిస్టు)]] |- |[[బిష్ణుపూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|విష్ణుపూర్]] (ఎస్.సి) |సుఖేందు ఖాన్ |[[కమ్యూనిస్టు పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (మార్కిస్టు)]] |- |} == మూలాలు == <references /> == వెలుపలి లంకెలు == {{లోక్‌సభ సభ్యులు}} [[వర్గం:పదవీకాలం వారీగా లోక్‌సభ సభ్యుల జాబితాలు]] [[వర్గం:10వ లోక్‌సభ సభ్యులు]] [[వర్గం:జాబితాలు]] [[వర్గం:భారతదేశ ఎంపీలు 1991-1996]] c2netzg1vzqp1nvtpoe1rp06x30s6s1 0 413042 4595129 4594396 2025-06-30T07:06:55Z Batthini Vinay Kumar Goud 78298 4595129 wikitext text/x-wiki ఇది '''11వ లోక్‌సభ సభ్యుల జాబితా,''' [[భారతదేశ రాష్ట్రాలు, కేంద్రపాలిత ప్రాంతాలు|రాష్ట్రం లేదా ప్రాతినిథ్యం వహించే ప్రాంతం]] ద్వారా ఏర్పాటైంది. [[లోక్‌సభ|భారత పార్లమెంటు దిగువ సభకు]] చెందిన ఈ సభ్యులు [[1996 భారత సార్వత్రిక ఎన్నికలు|1996 భారత సార్వత్రిక ఎన్నికలలో]] [[11వ లోక్‌సభ|11వ లోక్‌సభకు]] (1996 నుండి1998 వరకు) ఎన్నికయ్యారు.<ref>Lok Sabha. ''[http://loksabha.nic.in/Members/lokprev.aspx Member, Since 1952]''</ref> == అండమాన్ నికోబార్ దీవులు == {| class="wikitable sortable" !నియోజకవర్గం ! సభ్యుడు ! పార్టీ |- | [[అండమాన్ నికోబార్ దీవులు లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|అండమాన్ నికోబార్ దీవులు]] | [[మనోరంజన్ భక్త]] | [[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |} == ఆంధ్రప్రదేశ్ == {| class="wikitable sortable" !నియోజక వర్గం !సభ్యుడు !పార్టీ |- |[[ఆదిలాబాదు శాసనసభ నియోజకవర్గం|ఆదిలాబాదు]] (ఎస్.టి) |[[సముద్రాల వేణుగోపాలాచారి]] |[[తెలుగుదేశం పార్టీ]] |- |[[అమలాపురం లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|అమలాపురం]] (ఎస్.సి) |కె. ఎస్. ఆర్. మూర్తి |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[అనకాపల్లి లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|అనకాపల్లి]] |[[చింతకాయల అయ్యన్న పాత్రుడు]] |[[తెలుగుదేశం పార్టీ]] |- |[[అనంతపురం లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|అనంతపురం]] |[[అనంత వెంకట రామిరెడ్డి|అనంత వెంకటరామిరెడ్డి]] |[[తెలుగుదేశం పార్టీ]] |- |[[బాపట్ల లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బాపట్ల]] (ఎస్.సి) |[[పనబాక లక్ష్మి]] |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[భద్రాచలం లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|భద్రాచలం]] (ఎస్.టి) |సోడె రామయ్య |[[కమ్యూనిస్టు పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (సి.పి.ఐ)|కమ్యూనిస్ట్ పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా]] |- |[[బొబ్బిలి లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బొబ్బిలి]] |[[కొండపల్లి పైడితల్లి నాయుడు]] |[[తెలుగుదేశం పార్టీ]] |- |[[చిత్తూరు లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|చిత్తూరు]] (ఎస్.సి) |[[నూతనకాల్వ రామకృష్ణారెడ్డి|నూతనకాలవ రామకృష్ణారెడ్డి]] |[[తెలుగుదేశం పార్టీ]] |- |[[కడప లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|కడప]] |[[వై.యస్. రాజశేఖరరెడ్డి|వై. ఎస్. రాజశేఖర రెడ్డి]] |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[హనుమకొండ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|హనంకొండ]] |[[కమాలుద్దీన్ అహ్మద్|కమలుద్దీన్ అహ్మద్]] |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[హిందూపురం లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|హిందూపూర్]] |[[ఎస్. రామచంద్రారెడ్డి|S. రామచంద్రారెడ్డి]] |[[తెలుగుదేశం పార్టీ]] |- |[[హైదరాబాదు లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|హైదరాబాద్]] |[[సుల్తాన్ సలాహుద్దీన్ ఒవైసీ]] |[[ఆల్ ఇండియా మజ్లిస్ ఎ ఇత్తెహాదుల్ ముస్లిమీన్]] |- |[[కాకినాడ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|కాకినాడ]] |గోపాల కృష్ణ తోట |[[తెలుగుదేశం పార్టీ]] |- |[[కరీంనగర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|కరీంనగర్]] |[[ఎల్.రమణ|లగందుల రమణ]] |[[తెలుగుదేశం పార్టీ]] |- |[[ఖమ్మం లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ఖమ్మం]] |[[తమ్మినేని వీరభద్రం]] |[[కమ్యూనిస్టు పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (మార్కిస్టు)|కమ్యూనిస్ట్ పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (మార్క్సిస్ట్)]] |- |[[కర్నూలు లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|కర్నూలు]] |[[కోట్ల విజయభాస్కరరెడ్డి|కోట్ల విజయ భాస్కర రెడ్డి]] |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[మచిలీపట్నం లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|మచిలీపట్నం]] |[[కైకాల సత్యనారాయణ|సత్యనారాయణ కైకాల]] |[[తెలుగుదేశం పార్టీ]] |- |[[మహబూబ్‌నగర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|మహబూబ్‌నగర్]] (ఎస్.టి) |[[మల్లికార్జున్ గౌడ్]] |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[మెదక్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|మెదక్]] |[[ఎం.బాగారెడ్డి|ఎం. బాగా రెడ్డి]] |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[మిర్యాలగూడ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|మిర్యాలగూడ]] |బి ఎన్ రెడ్డి |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[నాగర్‌కర్నూల్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|నాగర్‌కర్నూల్]] (ఎస్.సి) |[[మంద జగన్నాథ్]] |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[నల్గొండ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|నల్గొండ]] |[[బొమ్మగాని ధర్మభిక్షం గౌడ్]] |[[కమ్యూనిస్టు పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (సి.పి.ఐ)|కమ్యూనిస్ట్ పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా]] |- |[[నంద్యాల లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|నంద్యాల్]] |[[భూమా నాగిరెడ్డి|భూమా నాగి రెడ్డి]] |[[తెలుగుదేశం పార్టీ]] |- |[[నరసాపురం లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|నరసపూర్]] (ఎస్.సి) |[[కొత్తపల్లి సుబ్బా రాయుడు|కొత్తపల్లి సుబ్బరాయుడు]] |[[తెలుగుదేశం పార్టీ]] |- |[[నరసరావుపేట లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|నరసరావుపేట]] |కోట సైదయ్య |[[తెలుగుదేశం పార్టీ]] |- |[[నిజామాబాదు లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|నిజామాబాద్]] |ఆత్మచరణ్ రెడ్డి |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[ఒంగోలు లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ఒంగోలు]] |[[మాగుంట పార్వతమ్మ]] |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[పార్వతీపురం లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|పార్వతీపురం]] (ఎస్.టి) |ప్రదీప్ కుమార్ దేవ్ వైరిచెర్ల |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[పెద్దపల్లి లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|పెద్దపల్లి]] (ఎస్.సి) |జి. వెంకటస్వామి |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[రాజమండ్రి లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|రాజమండ్రి]] (ఎస్.టి) |రవీంద్ర చిట్టూరి |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[రాజంపేట లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|రాజంపేట]] | [[అన్నయ్యగారి సాయిప్రతాప్|అన్నయ్యగారి సాయి ప్రతాప్]] |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[సికింద్రాబాదు లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|సికింద్రాబాద్]] |[[పి.వి. రాజేశ్వర్ రావు|పి. వి. రాజేశ్వర్ రావు]] |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[శ్రీకాకుళం లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|శ్రీకాకుళం]] |[[కింజరాపు ఎర్రన్నాయుడు]] |[[తెలుగుదేశం పార్టీ]] |- |[[తెనాలి లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|తెనాలి]] |[[శారద|సరద తాడిపర్తి]] |[[తెలుగుదేశం పార్టీ]] |- |[[తిరుపతి లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|తిరుపతి]] (ఎస్.సి) |నెలవల సుబ్రహ్మణ్యం |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[విజయవాడ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|విజయవాడ]] |[[పర్వతనేని ఉపేంద్ర]] |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[విశాఖపట్నం లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|విశాఖపట్నం]] |[[తిక్కవరపు సుబ్బరామిరెడ్డి|టి. సుబ్బరామిరెడ్డి]] |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[వరంగల్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|వరంగల్]] |[[అజ్మీరా చందులాల్|అజ్మీరా చందూలాల్]] |[[తెలుగుదేశం పార్టీ]] |- |} == అరుణాచల్ ప్రదేశ్ == {| class="wikitable sortable" !నియోజకవర్గం ! సభ్యుడు ! పార్టీ |- | [[అరుణాచల్ తూర్పు లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|అరుణాచల్ తూర్పు]] | వాంగ్చా రాజ్‌కుమార్ | [[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- | [[అరుణాచల్ పశ్చిమ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|అరుణాచల్ వెస్ట్]] | టోమో రిబా | [[స్వతంత్ర రాజకీయ నాయకుడు|స్వతంత్ర]] |- |} == అసోం == {| class="wikitable sortable" !నియోజకవర్గం ! సభ్యుడు ! పార్టీ |- | [[అటానమస్ డిస్ట్రిక్ట్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|స్వయంప్రతిపత్త జిల్లా]] (ఎస్.టి) | జయంత రోంగ్పి | [[కమ్యూనిస్ట్ పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (మార్క్సిస్ట్-లెనినిస్ట్) లిబరేషన్]] |- | [[బార్పేట లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బార్పేట]] | ఉద్ధబ్ బర్మన్ | [[కమ్యూనిస్టు పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (మార్కిస్టు)|కమ్యూనిస్ట్ పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (మార్క్సిస్ట్)]] |- | [[ధుబ్రి లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ధుబ్రి]] | నూరుల్ ఇస్లాం | [[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- | [[దిబ్రూగఢ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|దిబ్రూఘర్]] | పబన్ సింగ్ ఘటోవర్ | [[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- | [[గౌహతి లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|గౌహతి]] | ప్రబిన్ చంద్ర శర్మ | [[అసోం గణ పరిషత్]] |- | [[జోర్హాట్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|జోర్హాట్]] | [[బిజోయ్ కృష్ణ హండిక్]] | [[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- | [[కలియాబోర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|కలియాబోర్]] | కేశబ్ మహంత | [[అసోం గణ పరిషత్]] |- | [[కరీంగంజ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|కరీంగంజ్]] (ఎస్.సి) | ద్వారకా నాథ్ దాస్ | [[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |- | [[కోక్రాఝర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|కోక్రాఝర్]] (ఎస్.టి) | లూయిస్ ఇస్లారీ | [[స్వతంత్ర రాజకీయ నాయకుడు|స్వతంత్ర]] |- | [[లఖింపూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|లఖింపూర్]] | అరుణ్ కుమార్ శర్మ | [[అసోం గణ పరిషత్]] |- | [[మంగళ్‌దోయ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|మంగళ్దోయ్]] | బీరేంద్ర ప్రసాద్ బైశ్యా | [[అసోం గణ పరిషత్]] |- | [[సిల్చార్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|సిల్చార్]] | సంతోష్ మోహన్ దేవ్ | [[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- | [[తేజ్‌పూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|తేజ్‌పూర్]] | ఈశ్వర్ ప్రసన్న హజారికా | [[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |} == బీహార్ == {| class="wikitable sortable" !నియోజక వర్గం !సభ్యుడు !పార్టీ |- |[[అరారియా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|అరారియా]] (ఎస్.సి) |సుక్దేయో పాశ్వాన్ |[[జనతాదళ్]] |- |[[అర్రా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|అర్రా]] |చంద్రదేవ్ ప్రసాద్ వర్మ |[[జనతాదళ్]] |- |[[ఔరంగాబాద్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం (బీహార్)|ఔరంగాబాద్]] | వీరేంద్ర కుమార్ సింగ్ |[[జనతాదళ్]] |- |[[బగాహా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బగహ]] (ఎస్.సి) | మహేంద్ర బైతా |[[సమతా పార్టీ]] |- |బలియా | శత్రుఘ్న ప్రసాద్ సింగ్ |[[కమ్యూనిస్టు పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (సి.పి.ఐ)|కమ్యూనిస్ట్ పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా]] |- |[[బంకా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బంకా]] |గిరిధారి యాదవ్ |[[జనతాదళ్]] |- | బర్హ్ | [[నితీష్ కుమార్]] |[[సమతా పార్టీ]] |- | [[బేగుసరాయ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బెగుసరాయ్]] | రామేంద్ర కుమార్ |[[స్వతంత్ర రాజకీయ నాయకులు|స్వతంత్ర]] |- |[[బెట్టియా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బెట్టియా]] | మదన్ ప్రసాద్ జైస్వాల్ |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |- |[[భాగల్‌పూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|భాగల్‌పూర్]] | చుంచున్ ప్రసాద్ యాదవ్ |[[జనతాదళ్]] |- |బిక్రమగంజ్ |[[కాంతి సింగ్]] |[[జనతాదళ్]] |- |[[బక్సర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బక్సర్]] |లాల్ముని చౌబే |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |- |[[దర్భంగా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|దర్భంగా]] | మొహమ్మద్ అలీ అష్రఫ్ ఫాత్మీ |[[జనతాదళ్]] |- |[[గయా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|గయా]] (ఎస్.సి) | భగవతీ దేవి |[[జనతాదళ్]] |- |[[గోపాల్‌గంజ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|గోపాల్‌గంజ్]] | లాల్ బాబు ప్రసాద్ యాదవ్ |[[జనతాదళ్]] |- |[[హాజీపూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|హాజీపూర్]] (ఎస్.సి) |[[రామ్ విలాస్ పాశ్వాన్]] |[[జనతాదళ్]] |- |[[హజారీబాగ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|హజారీబాగ్]] |ఎం. ఎల్. విశ్వకర్మ |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |- |[[జహనాబాద్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|జహనాబాద్]] |రామాశ్రయ్ ప్రసాద్ సింగ్ |[[కమ్యూనిస్టు పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (సి.పి.ఐ)|కమ్యూనిస్ట్ పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా]] |- |[[జంషెడ్‌పూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|జంషెడ్‌పూర్]] |నితీష్ భరద్వాజ్ |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |- |[[ఝంఝార్‌పూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ఝంఝర్పూర్]] |దేవేంద్ర ప్రసాద్ యాదవ్ |[[రాష్ట్రీయ జనతా దళ్|రాష్ట్రీయ జనతాదళ్]] |- |[[కతిహార్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|కటిహార్]] |తారిఖ్ అన్వర్ |[[నేషనలిస్ట్ కాంగ్రెస్ పార్టీ]] |- |rowspan=2|[[ఖగారియా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ఖగారియా]] |అనిల్ కుమార్ యాదవ్ |[[రాష్ట్రీయ జనతా దళ్]] |- |దినేష్ చంద్ర యాదవ్ |[[జనతాదళ్ (యునైటెడ్)]] |- |[[కోదర్మా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|కోదర్మ]] |రతీలాల్ ప్రసాద్ వర్మ |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |- |[[లోహర్దగా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|లోహర్దగ (ఎస్టీ)]] |లలిత్ ఒరాన్ |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |- |rowspan=2|[[మాధేపురా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|మాధేపురా]] |[[పప్పు యాదవ్]] |[[రాష్ట్రీయ జనతా దళ్]] |- |[[శరద్ యాదవ్]] |[[జనతాదళ్ (యునైటెడ్)]] |- |[[మధుబని లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|మధుబని]] |చతురనన్ మిశ్రా |[[కమ్యూనిస్టు పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (సి.పి.ఐ)]] |- |[[మహరాజ్‌గంజ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం (బీహార్)|మహారాజ్‌గంజ్]] |రామ్ బహదూర్ సింగ్ |[[సమాజ్‌వాది జనతా పార్టీ (రాష్ట్రీయ)|సమాజ్ వాదీ జనతా పార్టీ (రాష్ట్రీయ)]] |- |[[ముంగేర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ముంగేర్]] |బ్రహ్మానంద మండల్ |[[సమతా పార్టీ]] |- |rowspan=2|[[ముజఫర్‌పూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ముజఫర్‌పూర్]] |కెప్టెన్ జైనరైన్ ప్రసాద్ నిషాద్ |[[జనతాదళ్ (యునైటెడ్)]] |- |[[జార్జ్ ఫెర్నాండెజ్]] |[[జనతాదళ్ (యునైటెడ్)]] |- |[[నలంద లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|నలంద]] |[[నితీష్ కుమార్]] |[[జనతాదళ్ (యునైటెడ్)]] |- |[[నవాడా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|నవాడా]] (ఎస్.సి) |కామేశ్వర్ పాశ్వాన్ |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |- |[[పాటలీపుత్ర లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|పాటలీపుత్ర]] |[[రామ్ కృపాల్ యాదవ్]] |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |- |[[పూర్వి చంపారన్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|పూర్వీ చంపారన్]] |[[రాధా మోహన్ సింగ్]] |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |- |[[రోసెరా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|రోసెరా]] (ఎస్.సి) |పీతాంబర్ పాశ్వాన్ |[[రాష్ట్రీయ జనతా దళ్|రాష్ట్రీయ జనతాదళ్]] |- |[[సమస్తిపూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|సమస్తిపూర్]] |అజిత్ కుమార్ మెహతా |[[రాష్ట్రీయ జనతా దళ్]] |- |[[సరన్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|సరణ్]] |[[రాజీవ్ ప్రతాప్ రూడీ]] |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |- |rowspan=2|[[ససారం లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ససారం]] (ఎస్.సి) |[[మీరా కుమార్]] |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |ముని లాల్ |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |- |[[షెయోహర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|షియోహర్]] |ఆనంద్ మోహన్ |ఆలిండియా రాష్ట్రీయ జనతా పార్టీ |- |[[సింగ్‌భూమ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|సింగ్‌భూమ్]] (ఎస్.టి) |చిత్రసేన్ సింకు |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |- |[[సీతామర్హి లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|సీతామర్హి]] |నావల్ కిషోర్ రాయ్ |[[జనతాదళ్ (యునైటెడ్)]] |- |[[సివాన్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|సివాన్]] |మహ్మద్ షహబుద్దీన్ |[[రాష్ట్రీయ జనతా దళ్|రాష్ట్రీయ జనతాదళ్]] |- |[[వైశాలి లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|వైశాలి]] |[[రఘువంశ్ ప్రసాద్ సింగ్]] |[[రాష్ట్రీయ జనతా దళ్|రాష్ట్రీయ జనతాదళ్]] |- |} == చండీగఢ్ == {| class="wikitable sortable" !నియోజక వర్గం !సభ్యుడు !పార్టీ |- |[[చండీగఢ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|చండీగఢ్]] |సత్యపాల్ జైన్ |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |- |} == ఛత్తీస్‌గఢ్ == {| class="wikitable sortable" !నియోజక వర్గం !సభ్యుడు !పార్టీ |- |[[బిలాస్‌పూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బిలాస్పూర్]] (ఎస్.సి) |పున్నులాల్ మోహ్లే |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |- |[[దుర్గ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|దుర్గ్]] |తారాచంద్ సాహు |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |- |[[రాయ్‌పూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|రాయ్‌పూర్]] |[[రమేష్ బైస్]] |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |- |rowspan=2|[[సర్గుజా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|సుర్గుజా]] (ఎస్.టి) |ఖేల్సాయ్ సింగ్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |నంద్ కుమార్ సాయి |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |- |} == దాద్రా నగర్ హవేలీ == {| class="wikitable sortable" !నియోజక వర్గం !సభ్యుడు !పార్టీ |- |[[దాద్రా నగర్ హవేలీ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|దాద్రా నగర్ హవేలీ]] (ఎస్.టి) |మోహన్ భాయ్ సంజీభాయ్ డెల్కర్ |[[భారతీయ నవశక్తి పార్టీ]] |- |} == డామన్ డయ్యూ == {| class="wikitable sortable" !నియోజక వర్గం !సభ్యుడు !పార్టీ |- |[[డామన్ డయ్యూ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|డామన్ డయ్యూ]] |గోపాల్ కలాన్ టాండెల్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |} == ఢిల్లీ == {| class="wikitable sortable" !నియోజక వర్గం !సభ్యుడు !పార్టీ |- |[[చాందినీ చౌక్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|చాందినీ చౌక్]] |విజయ్ గోయెల్ |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |- |rowspan=2|[[ఈస్ట్ ఢిల్లీ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|తూర్పు ఢిల్లీ]] |బైకుంత్ లాల్ శర్మ |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |- |లాల్ బిహారీ తివారీ |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |- |[[న్యూఢిల్లీ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|న్యూ ఢిల్లీ]] |జగ్మోహన్ |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |- |[[నార్త్ ఈస్ట్ ఢిల్లీ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ఈశాన్య ఢిల్లీ]] |జై ప్రకాష్ అగర్వాల్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |ఔటర్ ఢిల్లీ (ఎస్.సి) |క్రిషన్ లాల్ శర్మ |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |- |} == గోవా == {| class="wikitable sortable" !నియోజక వర్గం !సభ్యుడు !పార్టీ |- |[[దక్షిణ గోవా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|మోర్ముగావ్]] |చర్చిల్ బ్రజ్ అలెమావో |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[ఉత్తర గోవా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|పనాజి]] |రమాకాంత్ డి. ఖలప్ |[[మహారాష్ట్రవాది గోమంతక్ పార్టీ]] |- |} == గుజరాత్ == {| class="wikitable sortable" !నియోజక వర్గం !సభ్యుడు !పార్టీ |- |[[అహ్మదాబాదు తూర్పు లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|అహ్మదాబాద్ తూర్పు]] |హరిన్ పాఠక్ |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |- |[[అమ్రేలి లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|అమ్రేలి]] |దిలీప్ సంఘాని |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |- |[[ఆనంద్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ఆనంద్]] |ఈశ్వరభాయ్ ఖోడాభాయ్ చావ్డా |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[బనస్కంతా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బనస్కాంత]] |భేరవ్దాన్ ఖేత్డాంగి గాథ్వి |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[వడోదర లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బరోడా]] |సత్యజిత్ సిన్హ్ డి. గైక్వాడ్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[భావ్‌నగర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|భావనగర్]] |రాజేంద్రసిన్హ్ ఘనశ్యాంసింహ రాణా |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |- |[[బారుచ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బారుచే]] |చందుభాయ్ షానాభాయ్ దేశ్‌ముఖ్ |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |- |[[వల్సాద్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బల్సర్]] (ఎస్.టి) |మణిభాయ్ రాంజీభాయ్ చౌదరి |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |- |[[ఛోటా ఉదయ్‌పూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ఛోటా ఉదయపూర్]] (ఎస్.టి) |నారన్‌భాయ్ రథ్వా |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |ధంధుక (ఎస్.సి) |రతీలాల్ కాళిదాస్ వర్మ |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |- |[[దాహొద్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|దోహద్]] (ఎస్.టి) |సోమ్జీభాయ్ దామోర్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[గాంధీనగర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|గాంధీనగర్]] |విజయ్ పటేల్ |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |- |గోధ్రా |శాంతీలాల్ పురుషోత్తమదాస్ పటేల్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[జాంనగర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|జామ్‌నగర్]] |చంద్రేష్ పటేల్ కోర్డియా |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |- |[[జునాగఢ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|జునాగఢ్]] |భావనా ​​దేవరాజ్ చిఖాలియా |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |- |కపద్వాంజ్ |జైసిన్హ్జీ మన్సిన్హ్జీ చౌహాన్ |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |- |[[ఖేడా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ఖేడా]] |దిన్షా జె. పటేల్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[కచ్చ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|కచ్చ్]] |పుష్ప్దాన్ శంభుదన్ గాథవి |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |- |మాండ్వి (ఎస్.టి) |చితుభాయ్ గమిత్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[మహెసానా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|మహెసానా]] |ఎ.కె. పటేల్ |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |- |[[పటాన్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|పటాన్]] (ఎస్.సి) |మహేష్ కుమార్ కనోడియా |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |- |[[పోరుబందర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|పోరుబందర్]] |గోర్ధన్‌భాయ్ జావియా |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |- |[[రాజ్‌కోట్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|రాజ్‌కోట్]] |వల్లభాయ్ కతీరియా |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |- |సబర్‌కాంత |నిషా అమర్‌సింహ చౌదరి |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[సూరత్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|సూరత్]] |కాశీ రామ్ రాణా |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |- |[[సురేంద్రనగర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|సురేంద్రనగర్]] |సనత్ మెహతా |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |} == హర్యానా == {| class="wikitable sortable" !నియోజక వర్గం !సభ్యుడు !పార్టీ |- |[[అంబాలా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|అంబలా]] (ఎస్.సి) |[[సూరజ్ భాన్]] |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |- |భివానీ |సురేందర్ సింగ్ |హర్యానా వికాస్ పార్టీ |- |[[ఫరీదాబాద్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ఫరీదాబాద్]] |చౌదరి రామచంద్ర బైండా |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |- |[[హిసార్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|హిసార్]] |[[జై ప్రకాష్]] |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |rowspan=2|[[కర్నాల్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|కర్నాల్]] |అరవింద్ కుమార్ శర్మ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |ఈశ్వర్ దయాళ్ స్వామి |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |- |[[కురుక్షేత్ర లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|కురుక్షేత్ర]] |ఓం ప్రకాష్ జిందాల్ |హర్యానా వికాస్ పార్టీ |- |[[మహేంద్రగఢ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|మహేంద్రగఢ్]] |రామ్ సింగ్ రావ్ |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |- |[[రోహ్తక్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|రోహ్తక్]] |భూపీందర్ సింగ్ హుడా |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |} == హిమాచల్ ప్రదేశ్ == {| class="wikitable sortable" !నియోజక వర్గం !సభ్యుడు !పార్టీ |- |[[హమీర్‌పూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం (ఉత్తరప్రదేశ్)|హమీర్పూర్]] |మేజర్ జనరల్ బిక్రమ్ సింగ్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[కాంగ్రా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|కంగ్రా]] |సత్ మహాజన్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[సిమ్లా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|సిమ్లా]] (ఎస్.సి) |క్రిషన్ దత్ సుల్తాన్‌పురి |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |} == జమ్మూ కాశ్మీర్ == {| class="wikitable sortable" !నియోజక వర్గం !సభ్యుడు !పార్టీ |- |[[అనంతనాగ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|అనంతనాగ్]] |మొహమ్మద్ మక్బూల్ దార్ |[[జనతాదళ్]] |- |[[బారాముల్లా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బారాముల్లా]] |గులాం రసూల్ కర్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[జమ్మూ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|జమ్ము]] |మంగత్ రామ్ శర్మ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[లడఖ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|లడఖ్]] |పి. నామ్‌గ్యాల్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[శ్రీనగర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|శ్రీనగర్]] |గులాం మొహమ్మద్ మీర్ మగామి |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[ఉధంపూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ఉధంపూర్]] |చమన్ లాల్ గుప్తా |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |- |} == జార్ఖండ్ == {| class="wikitable sortable" !నియోజక వర్గం !సభ్యుడు !పార్టీ |- |[[చత్రాయిపుట్టు|ఛత్ర]] |ధీరేంద్ర అగర్వాల్ |[[రాష్ట్రీయ జనతా దళ్|రాష్ట్రీయ జనతాదళ్]] |- |[[ధన్‌బాద్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ధన్‌బాద్]] |రీటా వర్మ |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |- |[[దుమ్కా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|దుమ్కా]] (ఎస్.టి) |షిబు సోరెన్ |[[జార్ఖండ్ ముక్తి మోర్చా]] |- |[[గిరిడిహ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|గిరిడిహ్]] |రవీంద్ర కుమార్ పాండే |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |- |[[గొడ్డ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|గొడ్డ]] |జగ్దాంబి ప్రసాద్ యాదవ్ |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |- |[[కంఠి లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ఖంటి]] (ఎస్.టి) |[[కరియా ముండా]] |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |- |[[పాలము లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|పాలమావు]] (ఎస్.సి) |బ్రాజ్ మోహన్ రామ్ |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |- |[[రాజ్‌మహల్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|రాజ్‌మహల్]] (ఎస్.టి) |థామస్ హన్స్డా |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[రాంచీ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|రాంచీ]] |రామ్ తహల్ చౌదరి |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |- |} == కర్ణాటక == {| class="wikitable sortable" !నియోజక వర్గం !సభ్యుడు !పార్టీ |- |[[బాగల్‌కోట్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బాగల్‌కోట్]] |హెచ్. వై. మేటి |[[జనతాదళ్]] |- |[[బెంగళూరు ఉత్తర లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బెంగళూరు నార్త్]] |సి. నారాయణస్వామి |[[జనతాదళ్]] |- |[[బెంగళూరు సౌత్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బెంగళూరు సౌత్]] |అనంత్ కుమార్ |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |- |[[బెల్గాం లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బెల్గాం]] |శివానంద్ హేమప్ప కౌజల్గి |[[జనతాదళ్]] |- |[[బళ్ళారి లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బళ్లారి]] |కె. సి. కొండయ్య |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[బీదర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బీదర్]] (ఎస్.సి) |రామచంద్ర వీరప్ప |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |- |[[బీజాపూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బీజాపూర్]] |బి.ఆర్. పాటిల్ |[[జనతాదళ్]] |- |[[చామరాజనగర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|చామరాజనగర్]] (ఎస్.సి) |ఎ. సిద్దరాజు |[[జనతాదళ్]] |- |[[చిక్కబల్లాపూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|చిక్‌బల్లాపూర్]] |ఆర్. ఎల్. జాలప్ప |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[చిక్కోడి లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|చిక్కోడి]] (ఎస్.సి) |రత్నమాల డి. సవనూరు |[[జనతాదళ్]] |- |[[చిక్కమగళూరు లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|చిక్‌మగళూరు]] |బి. ఎల్. శంకర్ |[[జనతాదళ్]] |- |[[చిత్రదుర్గ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|చిత్రదుర్గ]] |పులి కోదండరామయ్య |[[జనతాదళ్]] |- |[[దావణగెరె లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|దావణగెరె]] |గౌడ్ మల్లికార్జునప్ప |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |- |[[ధార్వాడ్ ఉత్తర లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ధార్వాడ్ నార్త్]] |విజయ్ సంకేశ్వర్ |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |- |[[ధార్వాడ్ దక్షిణ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ధార్వాడ్ దక్షిణ]] |ఇమామ్ సనాది |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[గుల్బర్గా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|గుల్బర్గా]] |ఖమరుల్ ఇస్లాం |[[జనతాదళ్]] |- |[[హసన్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|హస్సన్]] |[[రుద్రేష్ గౌడ|వై. ఎన్. రుద్రేష గౌడ్]] |[[జనతాదళ్]] |- |[[కోలార్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|కోలార్]] (ఎస్.సి) |కె. హెచ్. మునియప్ప |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[కొప్పల్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|కొప్పల్]] |బసవరాజ్ రాయరెడ్డి |[[జనతాదళ్]] |- |[[మాండ్య లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|మాండ్య]] |కృష్ణ |[[జనతాదళ్]] |- |[[మంగళూరు లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|మంగళూరు]] |వేనూర్ ధనంజయ కుమార్ |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |- |[[మైసూరు లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|మైసూర్]] |శ్రీకంఠదత్త నరసింహరాజ వడియార్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[రాయచూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|రాయచూర్]] |రాజా రంగప్ప నాయక్ |[[జనతాదళ్]] |- |[[షిమోగా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|షిమోగా]] |[[ఎస్. బంగారప్ప]] |[[సమాజ్ వాదీ పార్టీ|సమాజ్‌వాదీ పార్టీ]] |- |[[తుమకూరు లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|తుమకూరు]] |సి. ఎన్. భాస్కరప్ప |[[జనతాదళ్]] |- |[[ఉడిపి లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ఉడిపి]] |[[ఆస్కార్ ఫెర్నాండేజ్|ఆస్కార్ ఫెర్నాండెజ్]] |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[ఉత్తర కన్నడ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ఉత్తర కన్నడ]] |అనంత్‌కుమార్ హెగ్డే |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |- |} == కేరళ == {| class="wikitable sortable" !నియోజక వర్గం !సభ్యుడు !పార్టీ |- |[[ఆలప్పుజ్హ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|అలెప్పి]] |వి. ఎం. సుధీరన్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[అట్టింగల్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|అట్టింగల్]] |[[అనిరుధన్ సంపత్]] |[[కమ్యూనిస్టు పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (మార్కిస్టు)]] |- |[[వటకర లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బడగర]] |ఓ. భరతన్ |[[కమ్యూనిస్టు పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (మార్కిస్టు)]] |- |[[కోజికోడ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|కాలికట్]] |ఎం. పి. వీరేంద్ర కుమార్ |[[జనతాదళ్ (సెక్యులర్)]] |- |rowspan=2|[[ఎర్నాకులం లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ఎర్నాకులం]] |జేవియర్ వర్గీస్ అరకల్ |[[స్వతంత్ర రాజకీయ నాయకులు|స్వతంత్ర]] |- |సెబాస్టియన్ పాల్ |[[స్వతంత్ర రాజకీయ నాయకులు|స్వతంత్ర]] |- |[[ఇడుక్కి లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ఇడుక్కి]] |ఎ.సి జోస్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[కాసరగోడ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|కాసరగోడ్]] |[[టి. గోవిందన్]] |[[కమ్యూనిస్టు పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (మార్కిస్టు)]] |- |[[కొల్లాం లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|కొల్లాం]] |ఎన్. కె. ప్రేమచంద్రన్ |[[రివల్యూషనరీ సోషలిస్ట్ పార్టీ (ఇండియా)|రివల్యూషనరీ సోషలిస్ట్ పార్టీ]] |- |[[మలప్పురం లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|మలప్పురం]] |ఇ. అహమ్మద్ |[[ఇండియన్ యూనియన్ ముస్లిం లీగ్]] |- |[[కొట్టాయం లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|కొట్టాయం]] |[[రమేష్ చెన్నితాల|రమేష్ చెన్నితల]] |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[మావేలికర లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|మావెలికర]] |పి.జె. కురియన్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |అడూర్ (ఎస్.సి) |[[కొడికున్నిల్ సురేష్]] |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |మువట్టుపుజ |పి.సి. థామస్ |కేరళ కాంగ్రెస్ |- |ఒట్టపాలెం (ఎస్.సి) |ఎస్. అజయ కుమార్ |[[కమ్యూనిస్టు పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (మార్కిస్టు)]] |- |[[పాలక్కాడ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|పాలక్కాడ్]] |[[ఎన్.ఎన్. కృష్ణదాస్]] |[[కమ్యూనిస్టు పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (మార్కిస్టు)]] |- |[[పొన్నాని లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|పొన్నాని]] |గులాం మెహమూద్ బనత్వాలా |[[ఇండియన్ యూనియన్ ముస్లిం లీగ్]] |- |[[త్రిసూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|త్రిసూర్]] |[[పి.సి. చాకో]] |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |rowspan=2|త్రిచూర్ |ఎ.సి. జోస్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |వి.వి. రాఘవన్ |[[కమ్యూనిస్టు పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (సి.పి.ఐ)|కమ్యూనిస్ట్ పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా]] |- |[[తిరువనంతపురం|త్రివేండ్రం]] |కె.వి. సురేంద్ర నాథ్ |[[కమ్యూనిస్టు పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (సి.పి.ఐ)|కమ్యూనిస్ట్ పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా]] |- |[[కన్నూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|కన్ననూర్]] |ముల్లపల్లి రామచంద్రన్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |} == లక్షద్వీప్ == {| class="wikitable sortable" !నియోజక వర్గం !సభ్యుడు !పార్టీ |- |[[లక్షద్వీప్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|లక్షద్వీప్]] (ఎస్.టి) |పి.ఎం. సయీద్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |} == మధ్య ప్రదేశ్ == {| class="wikitable sortable" !నియోజక వర్గం !సభ్యుడు !పార్టీ |- |[[బాలాఘాట్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బాలాఘాట్]] |విశ్వేశ్వర్ భగత్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[బస్తర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బస్తర్]] (ఎస్.టి) |మహేంద్ర కర్మ |[[స్వతంత్ర రాజకీయ నాయకులు|స్వతంత్ర]] |- |[[బేతుల్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బేతుల్ (ఎస్టీ)]] |విజయ్ కుమార్ ఖండేల్వాల్ |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |- |rowspan=2|[[భిండ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|భింద్]] (ఎస్.సి) |[[అశోక్ అర్గల్]] |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |- |[[రామ్ లఖన్ సింగ్]] |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |- |[[భోపాల్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|భోపాల్]] |సుశీల్ చంద్ర వర్మ |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |- |[[చింద్వారా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|చింద్వారా]] |అల్కా నాథ్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[దామోహ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|దామోహ్]] |[[ప్రహ్లాద్ సింగ్ పటేల్]] |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |- |[[ధార్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ధార్ (ఎస్టీ)]] |ఛతర్ సింగ్ దర్బార్ |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |- |rowspan=2|[[గునా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|గుణ]] |మాధవరావ్ సింధియా |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[విజయ రాజే సింధియా]] |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |- |rowspan=2|[[హోషంగాబాద్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|హోషంగాబాద్]] |[[సర్తాజ్ సింగ్]] |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |- |సుందర్ లాల్ పట్వా |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |- |[[ఇండోర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ఇండోర్]] |[[సుమిత్రా మహాజన్|సుమిత్రా మహాజన్ (తాయ్)]] |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |- |[[జబల్‌పూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|జబల్పూర్]] |బాబూరావు పరంజపే |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |- |[[జాంజ్‌గిర్-చంపా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|జంజ్‌గిర్]] |మన్హరన్ లాల్ పాండే |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |- |[[కంకేర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|కంకేర్]] (ఎస్.టి) |ఛబిల అరవింద్ నేతమ్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[ఖజురహో లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ఖజురహో]] |[[రామకృష్ణ కుస్మారియా]] |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |- |[[ఖాండ్వా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ఖాండ్వా]] |నందకుమార్ సింగ్ చౌహాన్ |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |- |[[ఖర్గోన్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ఖర్గోన్]] |రామేశ్వర్ పాటిదార్ |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |- |[[మహాసముంద్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|మహాసముంద్]] |పవన్ దివాన్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[మాండ్లా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|మండ్లా]] (ఎస్.టి) |[[ఫగ్గన్ సింగ్ కులస్తే]] |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |- |[[మందసౌర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|మంద్‌సోర్]] |లక్ష్మీనారాయణ పాండే |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |- |[[రాజ్‌గఢ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|రాజ్‌గఢ్]] |లక్ష్మణ్ సింగ్ |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |- |[[రాజ్‌నంద్‌గావ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|రాజ్‌నంద్‌గావ్]] |అశోక్ శర్మ |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |- |[[రత్లాం లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|రత్లాం]] |[[దిలీప్ సింగ్ భూరియా]] |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |- |[[రేవా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|రేవా]] |బుద్సేన్ పటేల్ |[[బహుజన్ సమాజ్ పార్టీ]] |- |[[సారన్‌గఢ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం (ఛత్తీస్‌గఢ్)|సారన్‌గఢ్]] (ఎస్.సి) |పరాస్ రామ్ భరద్వాజ్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[సత్నా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|సత్నా]] |సుఖ్ లాల్ కుష్వాహ |[[బహుజన్ సమాజ్ పార్టీ]] |- |[[షాడోల్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|షాడోల్]] (ఎస్.టి) |జ్ఞాన్ సింగ్ |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |- |[[షాజాపూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|షాజాపూర్]] (ఎస్.సి) |[[థావర్ చంద్ గెహ్లాట్]] |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |- |[[సిధి లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|సిధి]] (ఎస్.టి) |తిలక్ రాజ్ సింగ్ |[[అఖిల భారత ఇందిరా కాంగ్రెస్ (తివారీ)]] |- |[[టికంగఢ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|టికమ్‌గఢ్]] (ఎస్.సి) |వీరేంద్ర కుమార్ |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |- |[[ఉజ్జయిని లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ఉజ్జయిని]] (ఎస్.సి) |[[సత్యనారాయణ జాతీయ]] |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |- |rowspan=2|[[విదిశ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|విదిష]] |[[శివరాజ్ సింగ్ చౌహాన్]] |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |- |[[సుష్మా స్వరాజ్]] |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |- |} == మహారాష్ట్ర == {| class="wikitable sortable" !నియోజక వర్గం !సభ్యుడు !పార్టీ |- |[[అహ్మద్‌నగర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|అహ్మద్‌నగర్]] |మారుతి షెల్కే |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[అకోలా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|అకోలా]] |[[పాండురంగ్ ఫండ్కర్|పాండురంగ్ పుండలిక్ ఫండ్కర్]] |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |- |rowspan=2|[[అమరావతి లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|అమరావతి]] (ఎస్.సి) |ఆనందరావు విఠోబా అద్సుల్ |[[శివసేన]] |- |అనంత్ గుధే |[[శివసేన]] |- |[[ఔరంగాబాద్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ఔరంగాబాద్]] |ప్రదీప్ జైస్వాల్ |[[శివసేన]] |- |[[బారామతి లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బారామతి]] |శరద్ పవార్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[బీడ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బీడ్]] |రజనీ అశోకరావ్ పాటిల్ |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |- |[[బాంద్రా గొండియా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|భాంద్రా-గోండియా]] |ప్రఫుల్ మనోహర్ భాయ్ పటేల్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[చంద్రపూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|చంద్రపూర్]] |హంసరాజ్ గంగారామ్ అహిర్ |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |- |చిమూర్ |నామ్‌డియో హర్బాజీ దివాతే |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |- |[[ధూలే లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ధూలే]] (ఎస్.టి) |సాహెబ్రావ్ బాగుల్ |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |- |ఎరండోల్ |అన్నాసాహెబ్ ఎం. కె. పాటిల్ |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |- |[[హింగోలి లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|హింగోలి]] |శివాజీ మనే |[[శివసేన]] |- |ఇచల్‌కరంజి |కల్లప్ప బాబూరావు అవడే |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[జల్గావ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|జల్గావ్]] |గుణవంత్ సరోదే |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |- |[[జల్నా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|జల్నా]] |ఉత్తమ్‌సింగ్ ఆర్. పవార్ |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |- |కరద్ |పృథ్వీరాజ్ డి. చవాన్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[ఖేడా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ఖేడా]] |నివృత్తి షెర్కర్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[కొల్హాపూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|కొల్హాపూర్]] |ఉదయసింగరావు గైక్వాడ్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |కోపర్‌గావ్ |భీంరావు విష్ణుజీ బడడే |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |- |కులబ |అబ్దుల్ రెహ్మాన్ అంతులయ్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[లాతూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|లాతూర్]] (ఎస్.సి) |శివరాజ్ వి. పాటిల్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |మాలేగావ్ (ఎస్.టి) |కచ్రు రౌత్ |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |- |[[ముంబై నార్త్ సెంట్రల్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ముంబయి నార్త్ సెంట్రల్]] |నారాయణ గజానన్ అథవాలే |[[శివసేన]] |- |[[ముంబై నార్త్ ఈస్ట్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ముంబయి నార్త్ ఈస్ట్]] |[[ప్రమోద్ మహాజన్]] |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |- |[[ముంబయి నార్త్ వెస్ట్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ముంబయి నార్త్ వెస్ట్]] |మధుకర్ సిర్పోత్దార్ |[[శివసేన]] |- |[[ముంబై సౌత్ సెంట్రల్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ముంబయి సౌత్-సెంట్రల్]] |మోహన్ రావలె |[[శివసేన]] |- |[[ముంబై నార్త్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ముంబయి-నార్త్]] |రామ్ నాయక్ |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |- |[[ముంబై సౌత్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ముంబయి-సౌత్]] |జయవంతి బెన్ నవీనచంద్ర మెహతా |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |- |[[నాగపూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|నాగ్‌పూర్]] |బన్వరీలాల్ పురోహిత్ |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |- |[[నాందేడ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|నాందేడ్]] |గంగాధర్ కుంటూర్కర్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[నందుర్బార్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|నందూర్బార్]] (ఎస్.టి) |మణిక్రావ్ హోడ్ల్యా గావిత్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[నాసిక్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|నాసిక్]] |రాజారామ్ గాడ్సే |[[శివసేన]] |- |[[ఉస్మానాబాద్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ఉస్మానాబాద్]] (ఎస్.సి) |శివాజీ విఠల్‌రావు కాంబ్లే |[[శివసేన]] |- |[[పాల్ఘర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|పాల్ఘర్]] (ఎస్.టి) |చింతామన్ వనగా |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |- |పంధర్పూర్ (ఎస్.సి) |సందీపన్ భగవాన్ థోరట్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[పర్భని లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|పర్భాని]] |సురేష్ రాంరావ్ జాదవ్ (పాటిల్) |[[శివసేన]] |- |[[పూణే లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|పూణె]] |సురేష్ కల్మాడీ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[రాయ్‌గడ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం (మహారాష్ట్ర)|రాయ్‌గఢ్]] |[[అనంత్ గీతే]] |[[శివసేన]] |- |రాజాపూర్ |సురేష్ ప్రభాకర్ ప్రభు |[[శివసేన]] |- |[[సాంగ్లీ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|సాంగ్లీ]] |మదన్ పాటిల్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[సతారా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|సతారా]] |హిందూరావ్ నాయక్-నింబాల్కర్ |[[శివసేన]] |- |[[షోలాపూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|సోలాపూర్]] |లింగరాజ్ వల్యాల్ |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |- |[[థానే లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|థానే]] |ప్రకాష్ విశ్వనాథ్ పరంజపే |[[శివసేన]] |- |[[వార్థా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|వార్ధా]] |విజయ్ అన్నాజీ మూడే |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |- |వాషిమ్ |పుండ్లికరావు రామ్‌జీ గావాలి |[[శివసేన]] |- |యావత్మల్ |రాజాభౌ (రాజేంద్ర) ఠాక్రే |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |- |} == మణిపూర్ == {| class="wikitable sortable" !నియోజక వర్గం !సభ్యుడు !పార్టీ |- |[[ఇన్నర్ మణిపూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ఇన్నర్ మణిపూర్]] |వ. చావోబా సింగ్ |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |- |[[ఔటర్ మణిపూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ఔటర్ మణిపూర్]] (ఎస్.టి) |మీజిన్లుంగ్ కామ్సన్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |} == మేఘాలయ == {| class="wikitable sortable" !నియోజక వర్గం !సభ్యుడు !పార్టీ |- |[[షిల్లాంగ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|షిల్లాంగ్]] |గిల్బర్ట్ జి. స్వెల్ |[[స్వతంత్ర రాజకీయ నాయకులు|స్వతంత్ర]] |- |[[తురా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|తురా]] (ఎస్.టి) |[[పి.ఎ.సంగ్మా|పి.ఎ. సంగ్మా]] |[[నేషనల్ పీపుల్స్ పార్టీ]] |- |} == మిజోరం == {| class="wikitable sortable" !నియోజక వర్గం !సభ్యుడు !పార్టీ |- |[[మిజోరం లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|మిజోరం]] (ఎస్.టి) |సి. సిల్వెరా |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |} == నాగాలాండ్ == {| class="wikitable sortable" !నియోజక వర్గం !సభ్యుడు !పార్టీ |- |[[నాగాలాండ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|నాగాలాండ్]] |ఇమ్చలెంబ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |} == ఒడిశా == {| class="wikitable sortable" !నియోజక వర్గం !సభ్యుడు !పార్టీ |- |rowspan=2|[[అస్కా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|అస్కా]] |[[బిజూ పట్నాయక్]] |[[జనతాదళ్]] |- |[[నవీన్ పట్నాయక్]] |[[బిజూ జనతా దళ్|బిజు జనతా దళ్]] |- |rowspan=2|[[బాలాసోర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బాలాసోర్]] |కార్తీక్ మహాపాత్ర |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |శ్రీకాంత్ కుమార్ జెనా |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |rowspan=2|[[బెర్హంపూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బెర్హంపూర్]] |అనాది చరణ్ సాహు |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |- |[[పి. వి. నరసింహారావు]] |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[భద్రక్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|భద్రక్]] (ఎస్.సి) |మురళీధర్ జెనా |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[భువనేశ్వర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|భువనేశ్వర్]] |సౌమ్య రంజన్ పట్నాయక్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[బోలంగీర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బోలంగీర్]] |శరత్ పట్టణాయక్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[ధెంకనల్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ధెంకనల్]] |సింగ్ డియో బ్రిగ్ కామాఖ్య ప్రసాద్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[జగత్‌సింగ్‌పూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|జగత్‌సింగ్‌పూర్]] |రంజీబ్ బిస్వాల్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[జాజ్‌పూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|జాజ్‌పూర్]] (ఎస్.సి) |అంచల్ దాస్ |[[జనతాదళ్]] |- |[[కలహండి లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|కలహండి]] |భక్త చరణ్ దాస్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[కియోంజర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|కియోంఝర్]] (ఎస్.టి) |మధబా సర్దార్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[కోరాపుట్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|కోరాపుట్]] (ఎస్.టి) |[[గిరిధర్ గమాంగ్]] |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[మయూర్‌భంజ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|మయూర్‌భంజ్]] (ఎస్.టి) |కుమారి సుశీల తిరియా |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[నబరంగ్‌పూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|నౌరంగ్‌పూర్]] (ఎస్.టి) |ఖగపతి ప్రధాని |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |ఫుల్బాని (ఎస్.సి) |మృత్యుంజయ నాయక్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[పూరీ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|పూరీ]] |పినాకి మిశ్రా |[[బిజూ జనతా దళ్|బిజు జనతా దళ్]] |- |[[సంబల్‌పూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|సంబల్పూర్]] |[[కృపసింధు భోయ్]] |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |సుందర్‌గఢ్ (ఎస్.టి) |[[ఫ్రిదా టోప్నో]] |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |} == పుదుచ్చేరి == {| class="wikitable sortable" !నియోజక వర్గం !సభ్యుడు !పార్టీ |- |[[పుదుచ్చేరి లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|పాండిచ్చేరి]] |ఎం. ఒ. హెచ్. ఫరూక్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |} == పంజాబ్ == {| class="wikitable sortable" !నియోజక వర్గం !సభ్యుడు !పార్టీ |- |[[అమృత్‌సర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|అమృతసర్]] |రఘునందన్ లాల్ భాటియా |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[ఆనంద్‌పూర్ సాహిబ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ఆనంద్‌పూర్ సాహిబ్]] |ప్రేమ్ సింగ్ చందుమజ్రా |[[శిరోమణి అకాలీ దళ్|శిరోమణి అకాలీదళ్]] |- |[[ఫరీద్‌కోట్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ఫరీద్‌కోట్]] (ఎస్.సి) |సుఖ్బీర్ సింగ్ బాదల్ |[[శిరోమణి అకాలీ దళ్|శిరోమణి అకాలీదళ్]] |- |[[ఫతేఘర్ సాహిబ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ఫతేగర్ సాహిబ్]] (ఎస్.సి) |హరీందర్ సింగ్ ఖల్సా |[[ఆమ్ ఆద్మీ పార్టీ]] |- |[[ఫిరోజ్‌పూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ఫిరోజ్‌పూర్]] |మోహన్ సింగ్ |[[బహుజన్ సమాజ్ పార్టీ]] |- |[[గురుదాస్‌పూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|గురుదాస్‌పూర్]] |సుఖ్‌బున్స్ కౌర్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[హోషియార్‌పూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|హోషియార్పూర్]] |[[కాన్షీరామ్|కాన్షీ రామ్]] |[[బహుజన్ సమాజ్ పార్టీ]] |- |[[జలంధర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|జలంధర్]] |దర్బారా సింగ్ |[[శిరోమణి అకాలీ దళ్|శిరోమణి అకాలీదళ్]] |- |[[లూథియానా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|లూధియానా]] |అమ్రిక్ సింగ్ అలివాల్ |[[శిరోమణి అకాలీ దళ్|శిరోమణి అకాలీదళ్]] |- |[[ఫిల్లౌర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ఫిల్లౌర్]] (ఎస్.సి) |హర్భజన్ లఖా |[[బహుజన్ సమాజ్ పార్టీ]] |- |rowspan=2|[[రోపర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|రోపర్]] (ఎస్.సి) |బసంత్ సింగ్ ఖల్సా |[[శిరోమణి అకాలీ దళ్|శిరోమణి అకాలీదళ్]] |- |సత్వీందర్ కౌర్ ధాలివాల్ |[[శిరోమణి అకాలీ దళ్|శిరోమణి అకాలీదళ్]] |- |[[సంగ్రూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|సంగ్రూర్]] |[[సుర్జీత్ సింగ్ బర్నాలా|సుర్జిత్ సింగ్ బర్నాలా]] |[[శిరోమణి అకాలీ దళ్|శిరోమణి అకాలీదళ్]] |- |[[తార్న్ తరణ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|తరణ్ తరణ్]] |మేజర్ సింగ్ ఉబోకే |[[శిరోమణి అకాలీ దళ్|శిరోమణి అకాలీదళ్]] |- |} == రాజస్థాన్ == {| class="wikitable sortable" !నియోజక వర్గం !సభ్యుడు !పార్టీ |- |[[అజ్మీర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|అజ్మీర్]] |[[రాసా సింగ్ రావత్]] |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |- |[[అల్వార్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|అల్వార్]] |నవల్ కిషోర్ శర్మ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[బన్స్వారా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బన్స్వారా]] (ఎస్.టి) |తారాచంద్ భగోరా |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[బార్మర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బార్మర్]] |సోనా రామ్ |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |- |బయానా (ఎస్.సి) |గంగా రామ్ కోలి |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |- |[[భరత్‌పూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|భరత్‌పూర్]] |మహారాణి దివ్య సింగ్ |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |- |[[భిల్వారా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|భిల్వారా]] |సుభాష్ బహేరియా |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |- |[[బికనీర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బికనీర్]] |మహేంద్ర సింగ్ భాటి |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |- |[[చిత్తోర్‌గఢ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|చిత్తోర్‌గఢ్]] |[[గిరిజా వ్యాస్|కె. గిరిజా వ్యాస్]] |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[చురు లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|చురు]] |నరేంద్ర బుడానియా |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[దౌసా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|దౌసా]] (ఎస్.టి) |రాజేష్ పైలట్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[గంగానగర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|గంగానగర్]] (ఎస్.సి) |నిహాల్‌చంద్ |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |- |[[జైపూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|జైపూర్]] |గిర్ధారి లాల్ భార్గవ్ |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |- |[[జలోర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|జలోర్]] (ఎస్.సి) |పర్శరామ్ మేఘవాల్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[ఝలావర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ఝలావర్]] |[[వసుంధర రాజే]] |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |- |[[జోధ్‌పూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|జోధ్‌పూర్]] |అశోక్ గెహ్లాట్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[కోటా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|కోట]] |వైద్య దౌ దయాళ్ జోషి |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |- |rowspan=2|[[నాగౌర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|నాగౌర్]] |భాను ప్రకాష్ మిర్ధా |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |- |నాథు రామ్ మిర్ధా |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[పాలి లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|పాలి]] |గుమన్మల్ లోధా |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |- |సాలంబర్ (ఎస్.టి) |భేరు లాల్ మీనా |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |సవాయి మాధోపూర్ (ఎస్.టి) |ఉషా మీనా |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[సికర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|సికార్]] |హరి సింగ్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |టోంక్ (ఎస్.సి) |శ్యామ్ లాల్ బన్సివాల్ |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |- |} == సిక్కిం == {| class="wikitable sortable" !నియోజక వర్గం !సభ్యుడు !పార్టీ |- |[[సిక్కిం లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|సిక్కిం]] |భీమ్ ప్రసాద్ దహల్ |[[సిక్కిం డెమోక్రటిక్ ఫ్రంట్]] |- |} == తమిళనాడు == {| class="wikitable sortable" !నియోజక వర్గం !సభ్యుడు !పార్టీ |- |[[అరక్కోణం లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|అరక్కోణం]] |ఎ.ఎం. వేలు |[[తమిళ మనిలా కాంగ్రెస్]] |- |[[చెంగల్పట్టు లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|చెంగల్పట్టు]] |కులశేఖర పరశురామన్ |[[ద్రవిడ మున్నేట్ర కజగం]] |- |[[చెన్నై సెంట్రల్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|చెన్నై సెంట్రల్]] |[[మురసోలి మారన్]] |[[ద్రవిడ మున్నేట్ర కజగం]] |- |[[చిదంబరం లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|చిదంబరం]] (ఎస్.సి) |వి. గణేశన్ |[[ద్రవిడ మున్నేట్ర కజగం]] |- |[[కోయంబత్తూరు లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|కోయంబత్తూరు]] |ఎం. రామనాథన్ |[[ద్రవిడ మున్నేట్ర కజగం]] |- |[[కడలూరు లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|కడలూరు]] |పి.ఆర్.ఎస్. వెంకటేశన్ |[[తమిళ మనిలా కాంగ్రెస్]] |- |[[ధర్మపురి లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ధర్మపురి]] |పి. తీర్థరామన్ |[[తమిళ మనిలా కాంగ్రెస్]] |- |[[దిండిగల్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|దిండిగల్]] |ఎన్.ఎస్.వి. చిత్తన్ |[[తమిళ మనిలా కాంగ్రెస్]] |- |[[గోబిచెట్టిపాళయం లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|గోబిచెట్టిపాళయం]] |వి.పి. షణ్ముగసుందరం |[[ద్రవిడ మున్నేట్ర కజగం]] |- |[[కరూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|కరూర్]] |కె. నట్రాయన్ |[[తమిళ మనిలా కాంగ్రెస్]] |- |[[కృష్ణగిరి లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|కృష్ణగిరి]] |సి. నరసింహన్ |[[తమిళ మనిలా కాంగ్రెస్]] |- |[[చెన్నై నార్త్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|మద్రాస్ నార్త్]] |ఎన్.వి.ఎన్. సోము |[[ద్రవిడ మున్నేట్ర కజగం]] |- |[[మదురై లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|మదురై]] |ఎ. గోవిందరాజులు సుబ్బరామన్ రాంబాబు |[[తమిళ మనిలా కాంగ్రెస్]] |- |[[మైలాడుతురై లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|మయిలాడుతురై]] |పి.వి. రాజేంద్రన్ |[[తమిళ మనిలా కాంగ్రెస్]] |- |[[నాగపట్నం లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|నాగపట్నం]] (ఎస్.సి) |ఎం. సెల్వరాసు |[[కమ్యూనిస్టు పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (సి.పి.ఐ)|కమ్యూనిస్ట్ పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా]] |- |[[నాగర్‌కోయిల్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|నాగర్‌కోయిల్]] |ఎన్. డెన్నిస్ |[[తమిళ మనిలా కాంగ్రెస్]] |- |[[నీలగిరి లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|నీలగిరి]] |ఎస్. ఆర్. బాలసుబ్రహ్మణ్యం |[[తమిళ మనిలా కాంగ్రెస్]] |- |[[పళని లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|పళని]] |సలారపట్టి కుప్పుసామి ఖర్వెంతన్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[పెరియకులం లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|పెరియకులం]] |ఆర్. జ్ఞానగురుసామి |[[ద్రవిడ మున్నేట్ర కజగం]] |- |[[పొల్లాచ్చి లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|పొల్లాచ్చి]] (ఎస్.సి) |వి. కందసామి |[[తమిళ మనిలా కాంగ్రెస్]] |- |[[పుదుక్కోట్టై లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|పుదుక్కోట్టై]] |పి.ఎన్. శివ |[[ద్రవిడ మున్నేట్ర కజగం]] |- |[[రామనాథపురం లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|రామనాథపురం]] |సుబ్రమణియన్ ఉదయప్పన్ |[[తమిళ మనిలా కాంగ్రెస్]] |- |[[రాశిపురం లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|రాశిపురం]] (ఎస్.సి) |కె. కందసామి |[[తమిళ మనిలా కాంగ్రెస్]] |- |[[సేలం లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|సేలం]] |ఆర్. దేవదాస్ |[[తమిళ మనిలా కాంగ్రెస్]] |- |[[శివగంగ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|శివగంగ]] |పళనియప్పన్ చిదంబరం |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[శివకాశి లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|శివకాశి]] |వి. అళగిరి సామి |[[కమ్యూనిస్టు పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (సి.పి.ఐ)|కమ్యూనిస్ట్ పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా]] |- |[[శ్రీపెరంబుదూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|శ్రీపెరంబుదూర్]] (ఎస్.సి) |టి. నాగరత్నం |[[ద్రవిడ మున్నేట్ర కజగం]] |- |[[శ్రీపెరంబుదూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|శ్రీపెరంబుదూర్]] |తల్లికోట్టై రాజుతేవర్ బాలు |[[ద్రవిడ మున్నేట్ర కజగం]] |- |[[తెన్కాసి లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|తెంకాసి]] (ఎస్.సి) |మూకయ్య అరుణాచలం |[[తమిళ మనిలా కాంగ్రెస్]] |- |[[తంజావూరు లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|తంజావూరు]] |ఎస్.ఎస్. పళనిమాణికం |[[ద్రవిడ మున్నేట్ర కజగం]] |- |[[తిండివనం లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|తిండివనం]] |తిండివనం జి. వెంకట్రామన్ |[[ద్రవిడ మున్నేట్ర కజగం]] |- |[[తిరుచెంగోడ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|తిరుచెంగోడ్]] |కె.పి. రామలింగం |[[ద్రవిడ మున్నేట్ర కజగం]] |- |[[తిరుచిరాపల్లి లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|తిరుచిరాపల్లి]] |లౌర్దుసామి అడైకలరాజ్ |[[తమిళ మనిలా కాంగ్రెస్]] |- |rowspan=2|[[తిరునెల్వేలి లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|తిరునెల్వేలి]] |డి.ఎస్.ఎ. శివప్రకాశం |[[ద్రవిడ మున్నేట్ర కజగం]] |- |ధనుస్కోడి అతితన్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[తిరువణ్ణామలై లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|తిరువణ్ణామలై]] |తిరు దనపాల్ వేణుగోపాల్ |[[ద్రవిడ మున్నేట్ర కజగం]] |- |[[వందవాసి లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|వందవాసి]] |ఎల్. బలరామన్ |[[తమిళ మనిలా కాంగ్రెస్]] |- |[[వెల్లూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|వెల్లూర్]] |పి. షణ్ముగం |[[ద్రవిడ మున్నేట్ర కజగం]] |- |} == త్రిపుర == {| class="wikitable sortable" !నియోజక వర్గం !సభ్యుడు !పార్టీ |- |[[త్రిపుర తూర్పు లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|త్రిపుర తూర్పు]] (ఎస్.టి) |బాజు బాన్ రియాన్ |[[కమ్యూనిస్టు పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (మార్కిస్టు)]] |- |[[త్రిపుర పశ్చిమ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|త్రిపుర పశ్చిమ]] |బాదల్ చౌదరి |[[కమ్యూనిస్టు పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (మార్కిస్టు)]] |- |} == ఉత్తర ప్రదేశ్ == {| class="wikitable sortable" !నియోజక వర్గం !సభ్యుడు !పార్టీ |- |[[ఆగ్రా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ఆగ్రా]] |భగవాన్ శంకర్ రావత్ |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |- |[[అక్బర్‌పూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|అక్బర్‌పూర్]] (ఎస్.సి) |ఘనశ్యామ్ చంద్ర ఖార్వార్ |[[బహుజన్ సమాజ్ పార్టీ]] |- |[[అలీఘర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|అలీఘర్]] |[[షీలా గౌతమ్]] |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |- |[[అమ్రోహా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|అమ్రోహా]] |[[ప్రతాప్ సింగ్ సైనీ]] |[[సమాజ్ వాదీ పార్టీ|సమాజ్‌వాదీ పార్టీ]] |- |[[అయోన్లా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|అయోన్లా]] |కున్వర్ సర్వరాజ్ సింగ్ |[[సమాజ్ వాదీ పార్టీ|సమాజ్‌వాదీ పార్టీ]] |- |rowspan=2|[[అజంగఢ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|అజంగఢ్]] |[[ములాయం సింగ్ యాదవ్]] |[[సమాజ్ వాదీ పార్టీ|సమాజ్‌వాదీ పార్టీ]] |- |[[రమాకాంత్ యాదవ్]] |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |- |[[బాగ్‌పట్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బాగ్‌పట్]] |అజిత్ సింగ్ |[[రాష్ట్రీయ లోక్ దళ్]] |- |[[బహ్రైచ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బహ్రైచ్]] (ఎస్.సి) |[[పదమ్‌సేన్ చౌదరి]] |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |- |[[బల్లియా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బల్లియా]] |చంద్రశేఖర్ |[[సమాజ్‌వాది జనతా పార్టీ (రాష్ట్రీయ)|సమాజ్ వాదీ జనతా పార్టీ (రాష్ట్రీయ)]] |- |[[బలరాంపూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బల్రాంపూర్]] |సత్య దేవ్ సింగ్ |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |- |[[బందా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బందా]] |రామ్ సజీవన్ |[[బహుజన్ సమాజ్ పార్టీ]] |- |[[బన్స్‌గావ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బాన్స్‌గావ్]] (ఎస్.సి) |సుభావతీ దేవి |[[సమాజ్ వాదీ పార్టీ|సమాజ్‌వాదీ పార్టీ]] |- |[[బారాబంకి లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బారాబంకి]] (ఎస్.సి) |[[రామ్ సాగర్ రావత్]] |[[సమాజ్ వాదీ పార్టీ|సమాజ్‌వాదీ పార్టీ]] |- |[[బరేలీ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బరేలీ]] |సంతోష్ కుమార్ గంగ్వార్ |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |- |[[బస్తీ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బస్తీ]] (ఎస్.సి) | [[శ్రీరామ్ చౌహాన్]] |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |- |[[బిజ్నోర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బిజ్నోర్]] (ఎస్.సి) |[[మంగళ్ రామ్ ప్రేమి]] |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |- |బిల్హౌర్ |శ్యామ్ బిహారీ మిశ్రా |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |- |[[బదౌన్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బదౌన్]] |సలీమ్ ఇక్బాల్ షెర్వానీ |[[సమాజ్ వాదీ పార్టీ|సమాజ్‌వాదీ పార్టీ]] |- |[[బులంద్‌షహర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బులంద్‌షహర్]] (ఎస్.సి) |[[ఛత్రపాల్ సింగ్ లోధా]] |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |- |చైల్ (ఎస్.సి) |అమృత్ లాల్ భారతి |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |- |[[చందౌలీ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|చందౌలి]] |ఆనంద రత్న మౌర్య |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |- |[[డియోరియా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|డియోరియా]] |ప్రకాష్ మణి త్రిపాఠి |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |- |[[దొమరియాగంజ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|దొమరియాగంజ్]] |బ్రిజ్ భూషణ్ తివారీ |[[సమాజ్ వాదీ పార్టీ|సమాజ్‌వాదీ పార్టీ]] |- |[[ఎటాహ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ఎటాహ్]] |మహాదీపక్ సింగ్ షాక్యా |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |- |[[ఇటావా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ఎటావా]] |రామ్ సింగ్ షక్యా |[[సమాజ్ వాదీ పార్టీ|సమాజ్‌వాదీ పార్టీ]] |- |[[ఫైజాబాద్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ఫైజాబాద్]] |[[వినయ్ కతియార్]] |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |- |[[ఫరూఖాబాద్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ఫరూఖాబాద్]] |చంద్ర భూషణ్ సింగ్ |[[సమాజ్ వాదీ పార్టీ|సమాజ్‌వాదీ పార్టీ]] |- |[[ఫతేపూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ఫతేపూర్]] |విశంభర్ ప్రసాద్ నిషాద్ |[[బహుజన్ సమాజ్ పార్టీ]] |- |[[ఫిరోజాబాద్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ఫిరోజాబాద్]] (ఎస్.సి) |ప్రభు దయాళ్ కతేరియా |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |- |ఘతంపూర్ (ఎస్.సి) |కమల్ రాణి |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |- |[[ఘాజీపూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ఘాజీపూర్]] |[[మనోజ్ సిన్హా]] |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |- |[[ఘోసి లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ఘోసి]] |[[కల్పనాథ్ రాయ్]] |[[సమతా పార్టీ]] |- |rowspan=2|[[గోండా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|గోండా]] |[[బేణి ప్రసాద్ వర్మ]] |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |కేత్కీ దేవి సింగ్ |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |- |[[గోరఖ్‌పూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|గోరఖ్‌పూర్]] |మహంత్ అవేద్యనాథ్ |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |- |[[హమీర్‌పూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం (ఉత్తరప్రదేశ్)|హమీర్పూర్]] |గంగా చరణ్ రాజ్‌పుత్ |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |- |హాపూర్ |రమేష్ చంద్ తోమర్ |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |- |[[హత్రాస్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|హత్రాస్]] (ఎస్.సి) |కిషన్ లాల్ దిలేర్ |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |- |[[జలౌన్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|జలౌన్]] (ఎస్.సి) |భాను ప్రతాప్ సింగ్ వర్మ |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |- |జలేసర్ |ఓంపాల్ సింగ్ నిదర్ |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |- |[[జౌన్‌పూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|జౌన్‌పూర్]] |రాజకేశర్ సింగ్ |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |- |rowspan=2|[[ఝాన్సీ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ఝాన్సీ]] |[[రాజేంద్ర అగ్నిహోత్రి]] |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |- |[[ఉమాభారతి]] |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |- |rowspan=2|[[కాన్పూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|కాన్పూర్]] |జగత్వీర్ సింగ్ ద్రోణా |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |- |[[మురళీ మనోహర్ జోషి]] |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |- |[[ఖలీలాబాద్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ఖలీలాబాద్]] |సురేంద్ర యాదవ్ |[[జనతాదళ్]] |- |[[ఖేరీ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ఖేరి]] |గెందన్ లాల్ కనౌజియా |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |- |ఖుర్జా (ఎస్.సి) |అశోక్ కుమార్ ప్రధాన్ |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |- |[[లాల్‌గంజ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|లాల్‌గంజ్]] (ఎస్.సి) |బలి రామ్ |[[బహుజన్ సమాజ్ పార్టీ]] |- |[[లక్నో లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|లక్నో]] |[[అటల్ బిహారీ వాజ్‌పేయి]] |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |- |[[మహరాజ్‌గంజ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం (ఉత్తర ప్రదేశ్)|మహారాజ్‌గంజ్]] |పంకజ్ చౌదరి |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |- |[[మథుర లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|మథర]] |[[చౌదరి తేజ్‌వీర్ సింగ్]] |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |- |[[మీరట్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|మీరట్]] |[[అమర్ పాల్ సింగ్]] |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |- |[[మీర్జాపూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|మీర్జాపూర్]] |[[ఫూలన్ దేవి]] |[[సమాజ్ వాదీ పార్టీ|సమాజ్‌వాదీ పార్టీ]] |- |[[మిస్రిఖ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|మిస్రిఖ్]] (ఎస్.సి) |చ. పరాగి లాల్ |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |- |rowspan=2|[[మోహన్‌లాల్‌గంజ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|మోహన్‌లాల్‌గంజ్]] (ఎస్.సి) |[[జై ప్రకాష్ రావత్]] |[[సమాజ్ వాదీ పార్టీ|సమాజ్‌వాదీ పార్టీ]] |- |పూర్ణిమ వర్మ |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |- |rowspan=2|[[ముజఫర్‌నగర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ముజఫర్‌నగర్]] |[[చౌదరి మునవ్వర్ హసన్]] |[[సమాజ్ వాదీ పార్టీ|సమాజ్‌వాదీ పార్టీ]] |- |సోహన్ వీర్ సింగ్ |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |- |పద్రౌనా | [[రామ్ నాగినా మిశ్రా]] |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |- |[[ఫూల్‌పూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ఫుల్పూర్]] |జంగ్ బహదూర్ సింగ్ పటేల్ |[[సమాజ్ వాదీ పార్టీ|సమాజ్‌వాదీ పార్టీ]] |- |[[పిలిభిత్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|పిలిభిత్]] |[[మేనకా గాంధీ]] |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |- |rowspan=2|[[ప్రతాప్‌గఢ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ప్రతాప్‌గఢ్]] |రామ్ విలాస్ వేదాంతి |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |- |రాజకుమారి రత్న సింగ్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[రాయ్‌బరేలి లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|రాయ్‌బరేలి]] |కెప్టెన్. సతీష్ శర్మ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[రాయ్‌బరేలి లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|రాయ్‌బరేలి]] |అశోక్ సింగ్ |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |- |[[రాంపూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|రాంపూర్]] |[[బేగం నూర్ బానో]] |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[రాబర్ట్స్‌గంజ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|రాబర్ట్స్‌గంజ్]] (ఎస్.సి) |[[రామ్ షకల్]] |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |- |[[సహారన్‌పూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|సహారన్‌పూర్]] |[[నక్లి సింగ్]] |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |- |సైద్‌పూర్ (ఎస్.సి) |విద్యాసాగర్ సోంకర్ |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |- |[[సలేంపూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|సేలంపూర్]] |హరివంశ్ సహాయ్ |[[సమాజ్ వాదీ పార్టీ|సమాజ్‌వాదీ పార్టీ]] |- |rowspan=2|[[సంభాల్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|సంభాల్]] |ధరంపాల్ యాదవ్ |[[బహుజన్ సమాజ్ పార్టీ]] |- |షఫీకర్ రెహమాన్ బార్క్ |[[బహుజన్ సమాజ్ పార్టీ]] |- |షహాబాద్ |ఇలియాస్ అజ్మీ |[[బహుజన్ సమాజ్ పార్టీ]] |- |[[షాజహాన్‌పూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|షాజహాన్‌పూర్]] (ఎస్.సి) |రామ్ మూర్తి సింగ్ వర్మ |[[సమాజ్ వాదీ పార్టీ|సమాజ్‌వాదీ పార్టీ]] |- |[[సీతాపూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|సీతాపూర్]] |[[ముక్తార్ అనీస్]] |[[సమాజ్ వాదీ పార్టీ|సమాజ్‌వాదీ పార్టీ]] |- |[[సుల్తాన్‌పూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|సుల్తాన్‌పూర్]] |[[దేవేంద్ర బహదూర్ రాయ్]] |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |- |rowspan=2|[[ఉన్నావ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ఉన్నావ్]] |దేవి బక్స్ సింగ్ |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |- |సాక్షి మహారాజ్ |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |- |[[వారణాసి లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|వారణాసి]] |శంకర్ ప్రసాద్ జైస్వాల్ |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |- |} == ఉత్తరాఖండ్ == {| class="wikitable sortable" !నియోజక వర్గం !సభ్యుడు !పార్టీ |- |[[అల్మోరా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|అల్మోరా]] (ఎస్.సి) |బాచి సింగ్ రావత్ |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |- |[[హరిద్వార్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|హరిద్వార్]] (ఎస్.సి) |హర్పాల్ సింగ్ సతి |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |- |నైనిటాల్ |[[నారాయణ్ దత్ తివారీ]] |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[తెహ్రీ గర్వాల్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|తెహ్రీ గర్వాల్]] |[[మనబేంద్ర షా]] |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |- |} == పశ్చిమ బెంగాల్ == {| class="wikitable sortable" !నియోజక వర్గం !సభ్యుడు !పార్టీ |- |[[అలీపుర్దువార్స్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|అలిపుర్దువార్స్]] (ఎస్.టి) |జోచిమ్ బాక్స్లా |[[రివల్యూషనరీ సోషలిస్ట్ పార్టీ (ఇండియా)|రివల్యూషనరీ సోషలిస్ట్ పార్టీ]] |- |[[ఆరంబాగ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ఆరంబాగ్]] (ఎస్.సి) |అనిల్ బసు |[[కమ్యూనిస్టు పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (మార్కిస్టు)]] |- |[[అస‌న్‌సోల్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|అసన్సోల్]] |హరధన్ రాయ్ |[[కమ్యూనిస్టు పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (మార్కిస్టు)]] |- |[[బాలూర్‌ఘాట్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బలూర్ఘాట్]] (ఎస్.సి) |రానెన్ బర్మాన్ |[[రివల్యూషనరీ సోషలిస్ట్ పార్టీ (ఇండియా)|రివల్యూషనరీ సోషలిస్ట్ పార్టీ]] |- |[[బంకురా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బంకురా]] |బాసుదేబ్ ఆచార్య |[[కమ్యూనిస్టు పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (మార్కిస్టు)]] |- |[[బరాసత్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బరాసత్]] |చిట్టా బసు |[[ఆల్ ఇండియా ఫార్వర్డ్ బ్లాక్]] |- |[[బారక్‌పూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బరాక్‌పూర్]] |తారిత్ బరన్ తోప్దార్ |[[కమ్యూనిస్టు పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (మార్కిస్టు)]] |- |[[బసిర్హత్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బసిర్హత్]] |అజయ్ చక్రవర్తి |[[కమ్యూనిస్టు పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (సి.పి.ఐ)|కమ్యూనిస్ట్ పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా]] |- |[[బెర్హంపూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బెర్హంపూర్]] |ప్రమోత్ ముఖర్జీ |[[రివల్యూషనరీ సోషలిస్ట్ పార్టీ (ఇండియా)|రివల్యూషనరీ సోషలిస్ట్ పార్టీ]] |- |[[బోల్‌పూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బోల్పూర్]] (ఎస్.సి) |సోమ్‌నాథ్ ఛటర్జీ |[[కమ్యూనిస్టు పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (మార్కిస్టు)]] |- |బుర్ద్వాన్ |బలాయ్ రే |[[కమ్యూనిస్టు పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (మార్కిస్టు)]] |- |కలకత్తా ఈశాన్య |అజిత్ కుమార్ పంజా |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |కలకత్తా నార్త్ వెస్ట్ |దేబిప్రసాద్ పాల్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[కంఠి లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|కంఠి]] |సుధీర్ కుమార్ గిరి |[[కమ్యూనిస్టు పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (మార్కిస్టు)]] |- |[[కూచ్‌బెహార్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|కూచ్‌బెహార్]] (ఎస్.సి) |అమర్ రాయ్ ప్రధాన్ |[[ఆల్ ఇండియా ఫార్వర్డ్ బ్లాక్]] |- |[[డార్జిలింగ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|డార్జిలింగ్]] |రత్న బహదూర్ రాయ్ |[[కమ్యూనిస్టు పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (మార్కిస్టు)]] |- |[[డైమండ్ హార్బర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|డైమండ్ హార్బర్]] |సమిక్ లాహిరి |[[కమ్యూనిస్టు పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (మార్కిస్టు)]] |- |[[డమ్ డమ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|డమ్‌డమ్]] |నిర్మల్ కాంతి ఛటర్జీ |[[కమ్యూనిస్టు పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (మార్కిస్టు)]] |- |దుర్గాపూర్ (ఎస్.సి) |సునీల్ ఖాన్ |[[కమ్యూనిస్టు పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (మార్కిస్టు)]] |- |[[హుగ్లీ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|హూగ్లీ]] |రూపచంద్ పాల్ |[[కమ్యూనిస్టు పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (మార్కిస్టు)]] |- |[[జాదవ్‌పూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|జాదవ్‌పూర్]] |కృష్ణ బోస్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[జల్పైగురి లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|జల్‌పైగురి]] |జితేంద్ర నాథ్ దాస్ |[[కమ్యూనిస్టు పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (మార్కిస్టు)]] |- |[[జంగీపూర్ శాసనసభ నియోజకవర్గం (పశ్చిమ బెంగాల్)|జంగీపూర్]] |మొహమ్మద్ ఇద్రిస్ అలీ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[జైనగర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|జయనగర్]] (ఎస్.సి) |సనత్ కుమార్ మండలం |[[రివల్యూషనరీ సోషలిస్ట్ పార్టీ (ఇండియా)|రివల్యూషనరీ సోషలిస్ట్ పార్టీ]] |- |[[ఝర్‌గ్రామ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|జార్గ్రామ్]] (ఎస్.టి) |రూపచంద్ ముర్ము |[[కమ్యూనిస్టు పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (మార్కిస్టు)]] |- |కత్వా |మహబూబ్ జాహెదీ |[[కమ్యూనిస్టు పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (మార్కిస్టు)]] |- |[[కృష్ణానగర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|కృష్ణనగర్]] |అజోయ్ ముఖోపాధ్యాయ |[[కమ్యూనిస్టు పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (మార్కిస్టు)]] |- |మాల్డా |ఎ.బి.ఎ. ఘనీ ఖాన్ చౌదరి |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[మథురాపూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|మథురాపూర్]] (ఎస్.సి) |రాధిక రంజన్ ప్రమాణిక్ |[[కమ్యూనిస్టు పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (మార్కిస్టు)]] |- |[[మేదినీపూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|మిడ్నాపూర్]] |[[ఇంద్రజిత్ గుప్తా]] |[[కమ్యూనిస్టు పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (సి.పి.ఐ)|కమ్యూనిస్ట్ పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా]] |- |[[ముర్షిదాబాద్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ముర్షిదాబాద్]] |సయ్యద్ మసుదల్ హొస్సేన్ |[[కమ్యూనిస్టు పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (మార్కిస్టు)]] |- |నాబాద్విప్ (ఎస్.సి) |అసిమ్ బాలా |[[కమ్యూనిస్టు పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (మార్కిస్టు)]] |- |పాన్స్‌కుర |[[గీతా ముఖర్జీ]] |[[కమ్యూనిస్టు పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (సి.పి.ఐ)|కమ్యూనిస్ట్ పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా]] |- |[[పురూలియా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|పురులియా]] |బిర్ సింగ్ మహతో |[[ఆల్ ఇండియా ఫార్వర్డ్ బ్లాక్]] |- |[[రాయ్‌గంజ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|రాయ్‌గంజ్]] |సుబ్రతా ముఖర్జీ |[[కమ్యూనిస్టు పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (మార్కిస్టు)]] |- |[[సెరంపూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|సెరంపూర్]] |ప్రదీప్ భట్టాచార్య |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[తమ్లుక్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|తమ్లూక్]] |జయంత భట్టాచార్య |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[ఉలుబెరియా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ఉలుబెరియా]] |హన్నన్ మొల్లా |[[కమ్యూనిస్టు పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (మార్కిస్టు)]] |- |[[బిష్ణుపూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|విష్ణుపూర్]] (ఎస్.సి) |సంధ్య బౌరి |[[కమ్యూనిస్టు పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (మార్కిస్టు)]] |- |} == ఇవికూడా చూడండి == * [[ఆంధ్రప్రదేశ్ నుండి ఎన్నికైన 11వ లోక్‌సభ సభ్యుల జాబితా]] == మూలాలు == <references /> == వెలుపలి లంకెలు == {{లోక్‌సభ సభ్యులు}} [[వర్గం:పదవీకాలం వారీగా లోక్‌సభ సభ్యుల జాబితాలు]] [[వర్గం:11వ లోక్‌సభ సభ్యులు]] 6et6rkr0iormk7fk8fnypajekac1z2p 0 413104 4595127 4594270 2025-06-30T07:06:42Z Batthini Vinay Kumar Goud 78298 4595127 wikitext text/x-wiki ఇది 5వ లోక్‌సభకు ప్రాతినిధ్యం వహించే [[భారతదేశ రాష్ట్రాలు, కేంద్రపాలిత ప్రాంతాలు|రాష్ట్రం లేదా ప్రాదేశిక ప్రాంతం]] ద్వారా ఏర్పాటు చేయబడిన '''సభ్యుల జాబితా'''. [[లోక్‌సభ|భారత పార్లమెంటు దిగువసభ]] సభ్యులు [[1971 భారత సార్వత్రిక ఎన్నికలు|1971 భారత సార్వత్రిక ఎన్నికలలో]] [[5వ లోక్‌సభ|5వ లోక్‌సభకు]] (1971 నుండి 1977 వరకు) ఎన్నికయ్యారు.<ref>Lok Sabha. ''[http://loksabha.nic.in/Members/lokprev.aspx Member, Since 1952]''</ref> == అండమాన్ నికోబార్ దీవులు == {| class="wikitable sortable" !నియోజకవర్గం ! సభ్యుడు ! పార్టీ |- | [[అండమాన్ నికోబార్ దీవులు లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|అండమాన్ నికోబార్ దీవులు]] | కెఆర్ గణేష్ | [[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |} == ఆంధ్రప్రదేశ్ == {| class="wikitable sortable" !నియోజక వర్గం !సభ్యుడు !పార్టీ |- |[[ఆదిలాబాదు లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ఆదిలబాదు]] |[[పొద్దుటూరి గంగారెడ్డి]] |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[అమలాపురం లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|అమలాపురం]] (ఎస్.సి) |[[బయ్యా సూర్యనారాయణ మూర్తి]] |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[అనకాపల్లి లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|అనకాపల్లి]] |ఎస్.ఆర్.ఎ.ఎస్. అప్పలనాయుడు |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[అనంతపురం లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|అనంతపురం]] (ఎస్.సి) |[[పొన్నపాటి ఆంటోని రెడ్డి]] |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[బాపట్ల లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బాపట్ల]] |పి. అంకినీడు ప్రసాద రావు |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[భద్రాచలం లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|భద్రాచలం]] ఎస్.టి) |[[బి. రాధాబాయి ఆనందరావు]] |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[బొబ్బిలి లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బొబ్బిలి]] |కె. నారాయణరావు |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[చిత్తూరు లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|చిత్తూరు]] |పి. నరసింహ రెడ్డి |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[కడప లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|కడప]] |[[యెద్దుల ఈశ్వరరెడ్డి|యెద్దుల ఈశ్వర రెడ్డి]] |[[కమ్యూనిస్టు పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (సి.పి.ఐ)|కమ్యూనిస్ట్ పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా]] |- |[[ఏలూరు లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ఏలూరు]] |[[కొమ్మారెడ్డి సూర్యనారాయణ]] |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[గుంటూరు లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|గుంటూరు]] |[[కొత్త రఘురామయ్య]] |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[హిందూపురం లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|హిందూపూర్]] |పాముదుర్తి భయప రెడ్డి |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[హైదరాబాదు లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|హైదరాబాద్]] |[[జి.ఎస్.మేల్కోటే]] |[[తెలంగాణ ప్రజా సమితి]] |- |[[కాకినాడ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|కాకినాడ]] |[[మల్లిపూడి శ్రీరామ సంజీవరావు]] |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[కరీంనగర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|కరీంనగర్]] |[[ఎం. సత్యనారాయణరావు|ఎం. సత్యనారాయణ రావు]] |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[ఖమ్మం లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ఖమ్మం]] |[[తేళ్ల లక్ష్మీకాంతమ్మ]] |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[కర్నూలు లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|కర్నూలు]] |కె. కోదండ రామిరెడ్డి |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[మచిలీపట్నం లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|మచిలీపట్నం]] |[[మాగంటి అంకినీడు]] |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[మహబూబ్‌నగర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|మహబూబ్‌నగర్]] ఎస్.టి) |జనుంపల్లి రామేశ్వర్ రావు |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[మెదక్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|మెదక్]] |[[ఇందిరా గాంధీ]] |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[మిర్యాలగూడ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|మిర్యాలగూడ]] |భీం నర్సింహా రెడ్డి |[[కమ్యూనిస్టు పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (మార్కిస్టు)|కమ్యూనిస్ట్ పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (మార్క్సిస్ట్)]] |- |[[నాగర్‌కర్నూల్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|నాగర్‌కర్నూల్]] (ఎస్.సి) |ఎం. భీష్మ దేవ్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[నల్గొండ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|నల్గొండ]] |[[కంచర్ల రామకృష్ణారెడ్డి|కంచెర్ల రామకృష్ణా రెడ్డి]] |[[తెలంగాణ ప్రజా సమితి]] |- |[[నంద్యాల లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|నంద్యాల్]] |[[పెండేకంటి వెంకటసుబ్బయ్య]] |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[నరసాపురం లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|నరసపూర్]] (ఎస్.సి) |ఎం.టి. రాజు |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[నరసరావుపేట లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|నరసరావుపేట]] |మద్ది సుదర్శనం |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[నెల్లూరు లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|నెల్లూరు]] (ఎస్.సి) |దొడ్డవరపు కామాక్షయ్య |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[నిజామాబాదు లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|నిజామాబాద్]] |ఎం. రామ్ గోపాల్ రెడ్డి |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[ఒంగోలు లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ఒంగోలు]] |పులి వెంకట రెడ్డి |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[పార్వతీపురం లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|పార్వతీపురం]] ఎస్.టి) |బిడ్డిక శతనారాయణ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[పెద్దపల్లి లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|పెద్దపల్లి]] (ఎస్.సి) |జి. వెంకటస్వామి |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[రాజమండ్రి లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|రాజమండ్రి]] ఎస్.టి) |ఎస్.బి.పి పట్టాభి రామారావు |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[రాజంపేట లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|రాజంపేట]] |[[పోతురాజు పార్థసారథి]] |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[సికింద్రాబాదు లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|సికింద్రాబాద్]] |ఎం. ఎం. హషీమ్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[శ్రీకాకుళం లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|శ్రీకాకుళం]] |[[బొడ్డేపల్లి రాజగోపాలరావు]] |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[తెనాలి లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|తెనాలి]] |[[మేడూరి నాగేశ్వరరావు]] |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[తిరుపతి లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|తిరుపతి]] (ఎస్.సి) |తంబూరు బాలకృష్ణయ్య |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[విజయవాడ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|విజయవాడ]] |[[కె.ఎల్.రావు|కె.ఎల్. రావు]] |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[వరంగల్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|వరంగల్]] |[[ఎస్.బి. గిరి]] |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |} == అసోం == {| class="wikitable sortable" !నియోజకవర్గం ! సభ్యుడు ! పార్టీ |- | [[అటానమస్ డిస్ట్రిక్ట్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|స్వయంప్రతిపత్త జిల్లా]] (ఎస్.టి) | బీరెన్ సింగ్ ఎంగ్టి | [[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- | [[బార్పేట లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బార్పేట]] | [[ఫకృద్దీన్ అలీ అహ్మద్]] | [[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- | కాచర్ (ఎస్.సి) | జ్యోత్స్నా చందా | [[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- | [[ధుబ్రి లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ధుబ్రి]] | మొయినుల్ హక్ చౌదరి | [[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- | [[దిబ్రూగఢ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|దిబ్రూఘర్]] | రవీంద్ర నాథ్ కాకోటి | [[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- | [[గౌహతి లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|గౌహతి]] | దినేష్ చంద్ర గోస్వామి | [[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- | rowspan="2" | [[కలియాబోర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|కలియాబోర్]] | బెడబ్రత బారువా | [[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- | [[తరుణ్ గొగోయ్]] | [[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- | [[కరీంగంజ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|కరీంగంజ్]] (ఎస్.సి) | నిహార్ రంజన్ లస్కర్ | [[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- | [[కోక్రాఝర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|కోక్రాఝర్]] ఎస్.టి) | బసుమతరి ధరణిధోర్ | [[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- | [[లఖింపూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|లఖింపూర్]] | బిశ్వనారాయణ శాస్త్రి | [[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- | [[మంగళ్‌దోయ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|మంగళ్దోయ్]] | ధరణిధర్ దాస్ | [[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- | [[నౌగాంగ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|నౌగాంగ్]] | లీలాధర్ కోటోకి | [[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- | [[తేజ్‌పూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|తేజ్‌పూర్]] | కమలా ప్రసాద్ అగర్వాలా | [[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |} == బీహార్ == {| class="wikitable sortable" !నియోజక వర్గం !సభ్యుడు !పార్టీ |- |[[అరారియా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|అరారియా]] (ఎస్.సి) |టి. మోహన్ రామ్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[అర్రా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|అర్రా]] |[[బలీ రామ్ భగత్|బలి రామ్ భగత్]] |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[ఔరంగాబాద్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం (బీహార్)|ఔరంగాబాద్]] |సత్యేంద్ర నారాయణ్ సిన్హా |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[బగాహా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బగాహా]] (ఎస్.సి) |భోలా రౌత్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- | rowspan="2" |[[బంకా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బంకా]] |శివ చండికా ప్రసాద్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[మధు లిమయే]] (ఉపపోల్) |[[సోషలిస్ట్ పార్టీ (ఇండియా) 2011|సోషలిస్ట్ పార్టీ]] |- |బార్ |ధరమ్ బీర్ సిన్హా |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్ (యు)]] |- |[[బేగుసరాయ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బేగుసరాయ్]] |[[శ్యామ్ నందన్ ప్రసాద్ మిశ్రా]] | |- |[[బెట్టియా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బెట్టియా]] |[[కమల్ నాథ్ తివారి]] |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[భాగల్‌పూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|భాగల్పూర్]] |[[భగవత్ ఝా ఆజాద్|భాగవత్ ఝా ఆజాద్]] |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |బిక్రంగంజ్ |శియోపూజన్ శాస్త్రి |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[బక్సర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బక్సర్]] |అనంత్ ప్రసాద్ శర్మ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[చప్రా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|చాప్రా]] |రామశేఖర్ ప్రసాద్ సింగ్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[చత్రా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|చత్ర]] |శంకర్ దయాల్ సింగ్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- | rowspan="2" |[[దర్భంగా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|దర్భంగా]] |బినోదానంద్ ఝా |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |లలిత్ నారాయణ్ మిశ్రా |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- | rowspan="2" |[[ధన్‌బాద్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ధన్‌బాద్]] |రామ్ నారాయణ్ శర్మ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |శంకర్ దయాళ్ సింగ్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[దుమ్కా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|దుమ్కా]] (ఎస్.టి) |సత్య చంద్ర బెస్రా |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[గయా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|గయా]] (ఎస్.సి) |ఈశ్వర్ చౌదరి |[[భారతీయ జనసంఘ్|భారతీయ జన సంఘ్]] |- |[[గిరిడిహ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|గిరిడిహ్]] |చాపలేందు భట్టాచార్య |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[గొడ్డ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|గొడ్డ]] |జగదీష్ నారాయణ్ మండలం |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[గోపాల్‌గంజ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|గోపాల్‌గంజ్]] |[[ద్వారకనాథ్ తివారీ|ద్వారక నాథ్ తివారీ]] |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[హజారీబాగ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|హజారీబాగ్]] |దామోదర్ పాండే |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[జంషెడ్‌పూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|జంషెడ్‌పూర్]] |సర్దార్ స్వరణ్ సింగ్ సోఖీ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[జముయి లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|జాముయి]] (ఎస్.సి) |భోలా మాంఝీ |[[కమ్యూనిస్టు పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (సి.పి.ఐ)|కమ్యూనిస్ట్ పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా]] |- |[[ఖగారియా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ఖగారియా]] |శివ శంకర్ ప్రసాద్ యాదవ్ |[[సంయుక్త సోషలిస్ట్ పార్టీ]] |- |[[ఖుంటి లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ఖుంటి]] ఎస్.టి) |నిరల్ ఎనిమ్ హోరో | |- |[[కిషన్‌గంజ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|కిషన్‌గంజ్]] |జమీలూర్ రెహమాన్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[లోహర్దగా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|లోహర్దగా]] ఎస్.టి) |కార్తీక్ ఓరాన్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[మాధేపురా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|మాధేపుర]] |రాజేంద్ర ప్రసాద్ యాదవ్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- | rowspan="2" |[[మధుబని లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|మధుబని]] |భోగేంద్ర ఝా |[[కమ్యూనిస్టు పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (సి.పి.ఐ)|కమ్యూనిస్ట్ పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా]] |- |[[జగన్నాథ్ మిశ్రా]] |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[మహరాజ్‌గంజ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|మహరాజ్‌గంజ్]] |సిబ్బన్ లాల్ సక్సేనా |[[స్వతంత్ర రాజకీయ నాయకుడు|స్వతంత్ర]] |- |[[ముంగేర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ముంగేర్]] |దేవానందన్ ప్రసాద్ యాదవ్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[మోతీహరి లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|మోతీహరి]] |బిభూతి మిశ్రా |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[ముజఫర్‌పూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ముజఫర్‌పూర్]] |నావల్ కిషోర్ సిన్హా |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[నలంద లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|నలంద]] |ప్రొఫె. సిద్ధేశ్వర ప్రసాద్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[పాలము లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|పాలమావు]] (ఎస్.సి) |కుమారి కమల కుమారి |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |పాట్నా |రామావతార్ శాస్త్రి |[[కమ్యూనిస్టు పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (సి.పి.ఐ)|కమ్యూనిస్ట్ పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా]] |- |[[పూర్నియా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|పూర్నియా]] |మహమ్మద్ తాహిర్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- | rowspan="2" |[[రాజ్‌మహల్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|రాజ్‌మహల్]] ఎస్.టి) |ఈశ్వర్ మరాండి |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |యోగేష్ చంద్ర ముర్ము |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[రాంచీ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|రాంచీ]] |ప్రశాంత్ కుమార్ ఘోష్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[రోసెరా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|రోసెరా]] (ఎస్.సి) |రామ్ భగత్ పాశ్వాన్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |సహర్సా |చిరంజీబ్ ఝా |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[సమస్తిపూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|సమస్తిపూర్]] |యమునా ప్రసాద్ మండలం |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[ససారం లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ససారం]] (ఎస్.సి) |[[జగ్జీవన్ రాం|జగ్జీవన్ రామ్]] | |- |[[షెయోహర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|షెయోహర్]] |హరి కిషోర్ సింగ్ | |- |[[సింగ్‌భూమ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|సింగ్‌భూమ్]] ఎస్.టి) |మోరన్ సింగ్ పూర్తి |జార్ఖండ్ పార్టీ |- |[[సీతామర్హి లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|సీతామర్హి]] |నాగేంద్ర ప్రసాద్ యాదవ్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[సివాన్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|సివాన్]] |మహమ్మద్ యూసుఫ్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |} == చండీగఢ్ == {| class="wikitable sortable" !నియోజక వర్గం !సభ్యుడు !పార్టీ |- |[[చండీగఢ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|చండీగఢ్]] |అమర్‌నాథ్ విద్యాలంకర్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |} == దాద్రా నగర్ హవేలీ == {| class="wikitable sortable" !నియోజక వర్గం !సభ్యుడు !పార్టీ |- |దాద్రా నగర్ హవేలీ ఎస్.టి) |రౌభాయ్ రాంజీభాయ్ పటేల్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |} == ఢిల్లీ == {| class="wikitable sortable" !నియోజక వర్గం !సభ్యుడు !పార్టీ |- |[[చాందినీ చౌక్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|చాందానీ చౌక్]] |సుభద్ర జోషి |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |ఢిల్లీ సదర్ |అమర్ నాథ్ చావ్లా |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[ఈస్ట్ ఢిల్లీ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ఈస్ట్ ఢిల్లీ]] |హెచ్.కె.ఎల్. భగత్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |కరోల్ బాగ్ (ఎస్.సి) |టి. సోహన్ లాల్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- | rowspan="2" |[[న్యూఢిల్లీ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|న్యూ ఢిల్లీ]] |కృష్ణ చంద్ర పంత్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |ముకుల్ బెనర్జీ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |ఔటర్ ఢిల్లీ (ఎస్.సి) |చౌదరి దలీప్ సింగ్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[దక్షిణ ఢిల్లీ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|దక్షిణ ఢిల్లీ]] |శశి భూషణ్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |} == గోవా, డామన్ డయ్యు == {| class="wikitable sortable" !నియోజక వర్గం !సభ్యుడు !పార్టీ |- |[[దక్షిణ గోవా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|మోర్ముగావ్]] |ఎరాస్మో డి సెక్వెరా |యునైటెడ్ గోన్స్ పార్టీ |- |పంజిం |పురుషోత్తం శాస్త్రి కకోద్కర్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |} == గుజరాత్ == {| class="wikitable sortable" !నియోజక వర్గం !సభ్యుడు !పార్టీ |- |అహ్మదాబాద్ |ఇందులాల్ కనైయాలాల్ యాగ్నిక్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[అమ్రేలి లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|అమ్రేలి]] |[[జీవరాజ్ నారాయణ్ మెహతా]] |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[ఆనంద్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ఆనంద్]] |ప్రవీంసింహ నటవర్సింహ సోలంకి |[[ఇండియన్ నేషనల్ కాంగ్రెస్ (ఆర్గనైజేషన్)]] |- |[[బనస్కంతా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బనస్కాంత]] |పోపట్లాల్ ముల్శంకర్ భాయ్ జోషి |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[వడోదర లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బరోడా]] |ఫటేసింగ్రావ్ ప్రతాప్సింగ్రావ్ గైక్వాడ్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[భావ్‌నగర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|భావనగర్]] |ప్రసన్భాయ్ మెహతా |[[ఇండియన్ నేషనల్ కాంగ్రెస్ (ఆర్గనైజేషన్)]] |- |[[బారుచ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బ్రోచ్]] |టి.ఎస్.మాన్సిన్హ్జీ భాసాహెబ్ రాణా |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[వల్సాద్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బల్సర్]] ఎస్.టి) |నానుభాయ్ నిచాభాయ్ పటేల్ |[[ఇండియన్ నేషనల్ కాంగ్రెస్ (ఆర్గనైజేషన్)|ఇండియన్ నేషనల్ కాంగ్రెస్ (ఆర్గనైజేషన్]] |- |దభోయ్ |ప్రభుదాస్ పటేల్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[దాహొద్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|దాహోద్]] (ఎస్.టి) |భాల్జీభాయ్ రావ్జీభాయ్ పర్మార్ |[[ఇండియన్ నేషనల్ కాంగ్రెస్ (ఆర్గనైజేషన్)]] |- | rowspan="2" |[[గాంధీనగర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|గాంధీనగర్]] |పురుషోత్తం గణేష్ మావలంకర్ | |- |సోమ్‌చంద్‌భాయ్ మనుభాయ్ సోలంకి |[[ఇండియన్ నేషనల్ కాంగ్రెస్ (ఆర్గనైజేషన్)]] |- |గోధ్రా |పిలూ హోమి మోడీ |[[స్వతంత్ర పార్టీ]] |- |[[జాంనగర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|జామ్‌నగర్]] |డి. పి. జడేజా |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[జునాగఢ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|జునాగఢ్]] |నంజీభాయ్ రావ్జీభాయ్ వెకారియా |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[ఖేడా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|కైరా]] |ధర్మసిన్హ్ దాదుభాయ్ దేశాయ్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[కచ్చ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|కచ్]] |మహిపాత్రయ్ ఎం. మెహతా |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |మాండ్వి ఎస్.టి) |అమర్‌సిన్హ్ జినాభాయ్ చౌదరి |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[మహెసానా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|మెహ్సానా]] |నట్వర్‌లాల్ అమృతలాల్ పటేల్ |[[ఇండియన్ నేషనల్ కాంగ్రెస్ (ఆర్గనైజేషన్)]] |- |[[పటాన్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|పటాన్]] (ఎస్.సి) |ఖేమ్‌చంద్‌భాయ్ చావ్డా | |- | rowspan="2" |[[రాజ్‌కోట్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|రాజ్‌కోట్]] |ఘన్శ్యాంభాయ్ ఛోటాలాల్ ఓజా |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |అరవింద్ మోహన్ లాల్ పటేల్ (1972 ఉపఎన్నిక) |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[సబర్కంటా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|సబర్కంటా]] |చందులాల్ చున్నిలాల్ దేశాయ్ |[[ఇండియన్ నేషనల్ కాంగ్రెస్ (ఆర్గనైజేషన్)]] |- |[[సూరత్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|సూరత్]] |[[మొరార్జీ దేశాయ్]] |1971లో కాంగ్రెస్-ఓ, 1977లో మాత్రమే జనతాపార్టీ |- |[[సురేంద్రనగర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|సురేంద్రనగర్]] |రసిక్లాల్ ఉమేద్‌చంద్ పారిఖ్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |} == హర్యానా == {| class="wikitable sortable" !నియోజక వర్గం !సభ్యుడు !పార్టీ |- |[[అంబాలా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|అంబలా]] (ఎస్.సి) |రామ్ ప్రకాష్ చౌదరి |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[ఫరీదాబాద్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ఫరీదాబాద్]] |తయ్యబ్ హుస్సేన్ ఖాన్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[హిసార్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|హిస్సార్]] |మణి రామ్ గోదారా |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |కైతాల్ |[[గుల్జారీలాల్ నందా]] |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[కర్నాల్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|కర్నాల్]] |మధో రామ్ శర్మ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[మహేంద్రగఢ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|మహేంద్రగఢ్]] |రావ్ బీరేంద్ర సింగ్ |[[విశ్వ హిందూ పరిషత్]] |- |[[రోహ్తక్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|రోహ్తక్]] |ముక్తియార్ సింగ్ మాలిక్ |[[భారతీయ జనసంఘ్|జన సంఘ్]] |- |[[సిర్సా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|సిర్సా]] (ఎస్.సి) |దల్బీర్ సింగ్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |} == హిమాచల్ ప్రదేశ్ == {| class="wikitable sortable" !నియోజక వర్గం !సభ్యుడు !పార్టీ |- |[[హమీర్‌పూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|హమీర్పూర్]] |నారాయణ్ చంద్ పరాశర్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[కాంగ్రా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|కంగ్రా]] |విక్రమ్ చంద్ మహాజన్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[మండి లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|మండి]] |[[వీరభద్ర సింగ్]] |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[సిమ్లా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|సిమ్లా]] (ఎస్.సి) |పర్తాప్ సింగ్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |} == జమ్మూ కాశ్మీరు == {| class="wikitable sortable" !నియోజక వర్గం !సభ్యుడు !పార్టీ |- |[[అనంతనాగ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|అనంతనాగ్]] |మొహమ్మద్ షఫీ ఖురేషి |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[బారాముల్లా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బారాముల్లా]] |సయ్యద్ అహ్మద్ అగా |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[జమ్మూ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|జమ్ము]] |ఇందర్ జిత్ మల్హోత్రా |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[లడఖ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|లడఖ్]] |కుశోక్ జి. బకుల |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[శ్రీనగర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|శ్రీనగర్]] |షమీమ్ అహ్మద్ షమీమ్ |[[స్వతంత్ర రాజకీయ నాయకుడు|స్వతంత్ర]] |- |[[ఉధంపూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ఉధంపూర్]] |కరణ్ సింగ్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్ (యు)]] |} == కర్ణాటక == {| class="wikitable sortable" !నియోజక వర్గం !సభ్యుడు !పార్టీ |- |[[బాగల్‌కోట్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బాగల్‌కోట్]] |సంగనగౌడ బసనగౌడ పాటిల్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |కనకపుర |సి. కె. జాఫర్ షరీఫ్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[బెల్గాం లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బెల్గాం]] |అప్పయ్య క్రవీరప్ప కొట్రశెట్టి |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[బీదర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బీదర్]] (ఎస్.సి) |శంకర్ దేవ్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[చిక్కబల్లాపూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|చిక్‌బల్లాపూర్]] |ఎం. వి. కృష్ణప్ప |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[చిక్కోడి లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|చిక్కోడి]] (ఎస్.సి) |బి. శంకరానంద్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[చిత్రదుర్గ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|చిత్రదుర్గ]] |కె. మల్లన్న |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[దావణగెరె లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|దావణగెరె]] |కొండజ్జి బసప్ప |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[ధార్వాడ్ ఉత్తర లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ధార్వాడ్ ఉత్తర]] |[[సరోజినీ మహిషి|సరోజినీ బిందురావు మహిషి]] |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |ధార్వాడ్ సౌత్ |ఫక్రుద్దీన్ హుస్సేన్సాద్ మొహ్సిన్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |rowspan=2|[[గుల్బర్గా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|గుల్బర్గా]] |సి. ఎం. స్టీఫెన్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |సిద్రాం రెడ్డి |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[కోలార్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|కోలార్]] (ఎస్.సి) |జి. వై. కృష్ణన్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[కొప్పల్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|కొప్పల్]] |స్వామి సిద్ధరామేశ్వర బస్సయ్య |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |rowspan=2|[[మాండ్య లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|మాండ్య]] |కెరగోడ్ చిక్కలింగయ్య |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |ఎస్. ఎం. కృష్ణ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[మైసూరు లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|మైసూర్]] |ఎం.తులసీదాస్ దాసప్ప |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[షిమోగా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|షిమోగా]] |టి.వి. చంద్రశేఖరప్ప |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[తుమకూరు లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|తుమకూరు]] |కె. లక్కప్ప |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |} == కేరళ == {| class="wikitable sortable" !నియోజక వర్గం !సభ్యుడు !పార్టీ |- |అడూర్ (ఎస్.సి) |భార్గవి తంకప్పన్ |[[కమ్యూనిస్టు పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (సి.పి.ఐ)|కమ్యూనిస్ట్ పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా]] |- |[[ఆలప్పుజ్హ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ఆలప్పుజ్హ]] |కె. బాలకృష్ణన్ |[[రివల్యూషనరీ సోషలిస్ట్ పార్టీ (ఇండియా)|రివల్యూషనరీ సోషలిస్ట్ పార్టీ]] |- |[[వటకర లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బడగర]] |కె.పి. ఉన్నికృష్ణన్ |[[ఇండియన్ కాంగ్రెస్ (సోషలిస్ట్) -శరత్ చంద్ర సిన్హా|ఇండియన్ కాంగ్రెస్ (సోషలిస్ట్)]] |- |[[అట్టింగల్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|చిరాయింకిల్]] |[[వాయలార్ రవి]] |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[ఎర్నాకులం లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ఎర్నాకులం]] |హెన్రీ ఆస్టిన్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[కాసరగోడ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|కాసరగోడ్]] |కదన్నపల్లి రామచంద్రన్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[కొట్టాయం లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|కొట్టాయం]] |వర్కీ జార్జ్ |కేరళ కాంగ్రెస్ |- |[[కోజికోడ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|కోజికోడ్]] |ఇబ్రహీం సులైమాన్ సైట్ |[[ఇండియన్ యూనియన్ ముస్లిం లీగ్]] |- |[[మలప్పురం లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|మంజేరి]] |ఎం. ముహమ్మద్ ఇస్మాయిల్ |[[ఇండియన్ యూనియన్ ముస్లిం లీగ్]] |- |[[మావేలికర లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|మావెలికర]] |ఆర్. బాలకృష్ణ పిళ్లై |కేరళ కాంగ్రెస్ |- |ముకుందపురం |ఎ.సి. జార్జ్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[పాలక్కాడ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|పాల్ఘాట్]] |[[ఎ. కె. గోపాలన్]] |[[కమ్యూనిస్టు పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (మార్కిస్టు)|కమ్యూనిస్ట్ పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (మార్క్సిస్ట్)]] |- |[[ఇడుక్కి లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|పీర్మాడే]] |ఎం.ఎం. జోసెఫ్ |కేరళ కాంగ్రెస్ |- |[[పొన్నాని లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|పొన్నాని]] |ఎం.కె. కృష్ణన్ |[[కమ్యూనిస్టు పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (మార్కిస్టు)|కమ్యూనిస్ట్ పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (మార్క్సిస్ట్)]] |- |[[కొల్లాం లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|క్విలాన్]] |ఎన్. శ్రీకంఠన్ నాయర్ |[[రివల్యూషనరీ సోషలిస్ట్ పార్టీ (ఇండియా)|రివల్యూషనరీ సోషలిస్ట్ పార్టీ]] |- |[[కన్నూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|తెల్లిచ్చేరి]] |సి.కె. చంద్రప్పన్ |[[కమ్యూనిస్టు పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (సి.పి.ఐ)|కమ్యూనిస్ట్ పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా]] |- |[[త్రిసూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|త్రిచూర్]] |సి. జనార్దనన్ |[[కమ్యూనిస్టు పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (సి.పి.ఐ)|కమ్యూనిస్ట్ పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా]] |- |[[తిరువనంతపురం లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|త్రివేండ్రం]] |వి.కె. కృష్ణ మీనన్ |[[స్వతంత్ర రాజకీయ నాయకుడు|స్వతంత్ర]] |- |} == లక్షద్వీప్ == {| class="wikitable sortable" !నియోజక వర్గం !సభ్యుడు !పార్టీ |- |[[లక్షద్వీప్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|లక్షద్వీప్]] ఎస్.టి) |పి.ఎం. సయీద్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |} == మధ్య ప్రదేశ్ == {| class="wikitable sortable" !నియోజక వర్గం !సభ్యుడు !పార్టీ |- |[[బాలాఘాట్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బాలాఘాట్]] |చింతమన్ రావు గౌతమ్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[బస్తర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బస్తర్]] ఎస్.టి) |లంబోదర్ బలియార్ |[[స్వతంత్ర రాజకీయ నాయకుడు|స్వతంత్ర]] |- |[[బేతుల్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బేతుల్]] |ఎన్. కె. పి. సాల్వే |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[భోపాల్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|భోపాల్]] |[[శంకర్ దయాళ్ శర్మ]] |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[దామోహ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|దామోహ్]] |వరహ శంకర్ గిరి |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[ధార్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ధార్ (ఎస్టీ)]] |భరత్ సింగ్ చౌహాన్ |జన సంఘ్ |- |[[దుర్గ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|దుర్గ్]] |చందులాల్ చంద్రకర్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[గునా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|గుణ]] |[[మాధవరావు సింధియా|మాధవరావ్ సింధియా]] |[[భారతీయ జన సంఘ్]] |- |[[గ్వాలియర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|గ్వాలియర్]] |[[అటల్ బిహారీ వాజ్‌పేయి]] |[[భారతీయ జన సంఘ్]] |- |[[హోషంగాబాద్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|హోషంగాబాద్]] |చౌదరి నితిరాజ్ సింగ్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |rowspan=2|[[ఇండోర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ఇండోర్]] |ప్రకాష్ చంద్ సేథి |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |రామ్ సింగ్ భాయ్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[జబల్‌పూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|జబల్పూర్]] |[[సేథ్ గోవింద్ దాస్]] |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[జాంజ్‌గిర్-చంపా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|జంజ్‌గిర్]] |మినీమాట ఆగమ్ దాస్ గురు |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[రత్లాం లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ఝబువా]] ఎస్.టి) |భగీరథ్ రాంజీ భన్వర్ | ఎస్.ఎస్.పి |- |[[కంకేర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|కంకేర్]] ఎస్.టి) |అరవింద్ విశ్రమ్ సింగ్ నేతమ్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[ఖాండ్వా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ఖాండ్వా]] |గంగాచరణ్ దీక్షిత్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[ఖర్గోన్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ఖర్గోన్]] |రామ్ చంద్ర బడే |[[భారతీయ జనసంఘ్|భారతీయ జన్ సంఘ్]] |- |[[మహాసముంద్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|మహాసముంద్]] |శ్రీకృష్ణ అగర్వాల్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[మాండ్లా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|మండ్లా]] (ఎస్.సి) |మంగ్రు గను ఉయికే |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[మందసౌర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|మందసౌర్]] |లక్ష్మీనారాయణ పాండే |[[భారతీయ జనసంఘ్|జన సంఘ్]] |- |[[రాయ్‌గఢ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం (ఛత్తీస్‌గఢ్)|రాయ్‌గఢ్]] ఎస్.టి) |ఉమ్మద్ సింగ్ రాథియా |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[రాయ్‌పూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|రాయ్‌పూర్]] |[[విద్యా చరణ్ శుక్లా]] |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[రాజ్‌నంద్‌గావ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|రాజ్‌నంద్‌గావ్]] |రాంసహై పాండే |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[రేవా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|రేవా]] |మార్తాండ్ సింగ్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[సాగర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|సాగర్]] (ఎస్.సి) |సహోద్రబాయి మురళీధర్ రాయ్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[సియోని లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|సియోని]] |గార్గి శంకర్ మిశ్రా |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[షాడోల్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|షాడోల్]] ఎస్.టి) |ధన్ షా ప్రధాన్ |[[స్వతంత్ర రాజకీయ నాయకుడు|స్వతంత్ర]] |- |[[షాజాపూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|షాజాపూర్]] (ఎస్.సి) |జగన్నాథ్ రావు జోషి <ref>{{Cite web|url=https://www.elections.in/parliamentary-constituencies/1971-election-results.html|title = 1971 భారతదేశ సాధారణ (5వ లోక్‌సభ) ఎన్నికల ఫలితాలు}}</ref> |[[భారతీయ జనసంఘ్|భారతీయ జన్ సంఘ్]] |- |[[సిధి లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|సిధి]] ఎస్.టి) |రాణాబహదూర్ సింగ్ |[[స్వతంత్ర రాజకీయ నాయకుడు|స్వతంత్ర]] |- |[[సర్గుజా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|సర్గుజా]] ఎస్.టి) |బాబు నాథ్ సింగ్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[టికంగఢ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|టికమ్‌గఢ్]] (ఎస్.సి) |నాథు రామ్ అహిర్వార్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[ఉజ్జయిని లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ఉజ్జయిని]] (ఎస్.సి) |ఫూల్ చంద్ వర్మ |[[భారతీయ జనసంఘ్|జన సంఘ్]] |- |[[విదిశ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|విదిష]] |రామ్‌నాథ్ గోయెంకా |[[భారతీయ జనసంఘ్|భారతీయ జన్ సంఘ్]] |- |} == మహారాష్ట్ర == {| class="wikitable sortable" !నియోజక వర్గం !సభ్యుడు !పార్టీ |- |[[అహ్మద్‌నగర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|అహ్మద్ నగర్]] |అన్నాసాహెబ్ పాండురంగే షిండే |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[అకోలా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|అకోలా]] |కె.ఎం. అస్గర్ హుస్సేన్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[అమరావతి లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|అమరావతి]] |కృష్ణారావు గులాబ్రావ్ దేశ్‌ముఖ్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[ఔరంగాబాద్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం (బీహార్)|ఔరంగాబాద్]] |మణిక్రావ్ పలోడకర్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[బారామతి లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బారామతి]] |రఘునాథ్ కేశవ్ ఖాదిల్కర్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |భండారా |విష్మ్భరదాస్ జ్వాలా ప్రసాద్ దూబే |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[బీడ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|భీర్]] |సాయాజీరావు త్రయంబక్రరావు పండిట్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[భివాండి లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|భివండి]] |శ్రీకృష్ణ వైజనాథ్ ధమన్కర్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |rowspan=2|బాంబే సెంట్రల్ |ఆర్.డి. భండారే |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |రోజా విద్యాధర్ దేశ్‌పాండే |[[కమ్యూనిస్టు పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (సి.పి.ఐ)|కమ్యూనిస్ట్ పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా]] |- |[[ముంబై సౌత్ సెంట్రల్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బాంబే సెంట్రల్ సౌత్]] |అబ్దుల్ కాదర్ సలేబోయ్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[ముంబై నార్త్ ఈస్ట్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బాంబే నార్త్ ఈస్ట్]] |రాజారామ్ గోపాల్ అలియాస్ రాజా కులకర్ణి |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[ముంబై నార్త్ వెస్ట్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బాంబే నార్త్ వెస్ట్]] |హరి రామచంద్ర గోఖలే |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[ముంబై సౌత్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బాంబే సౌత్]] |డా. నారాయణ్ నీరులా కైలాస్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[బుల్దానా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బుల్దానా]] (ఎస్.సి) |వై ఎస్ మహాజన్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[చంద్రపూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|చంద]] |అబ్దుల్ షఫీ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |చిమూర్ |కృష్ణారావు ఠాకూర్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |దహను ఎస్.టి) |లక్ష్మణ్ కాకద్య దుమడ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[ధూలే లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ధులియా]] |చూడామన్ ఆనంద రావండాలే పాటిల్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[హత్కనాంగ్లే లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|హత్కనంగలే]] |దత్తాజీరావు బాబూరావు కదం |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |rowspan=2|[[జల్గావ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|జల్గావ్]] |కృష్ణారావు మాధవరావు పాటిల్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |యాదవ్ శివరామ్ మహాజన్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[జల్నా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|జల్నా]] |బాబూరావు జంగ్లూ కాలే |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |rowspan=2|కరద్ |ప్రేమలాబాయి దాజీసాహెబ్ చవాన్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |దాజీసాహెబ్ చవాన్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[ఖమ్‌గావ్ శాసనసభ నియోజకవర్గం|ఖామ్‌గావ్]] (ఎస్.సి) |అర్జున్ శ్రీపత్ కస్తూరే |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[ఖేడా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ఖేడ్]] |అనంతరావు పాటిల్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |కొలాబా |శంకర్ రావు బి. సావంత్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[కొల్హాపూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|కొల్హాపూర్]] |రాజారామ్ దాదాసాహెబ్ నింబాల్కర్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[కోపర్‌గావ్ శాసనసభ నియోజకవర్గం|కోపర్‌గావ్]] |బాలాసాహెబ్ విఖే పాటిల్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[లాతూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|లాతూర్]] |తులసీరామ్ దశరథ్ కాంబ్లే |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |మాలేగావ్ ఎస్.టి) |జాంబ్రు మంగళు కహండోలే |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[నాగపూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|నాగ్‌పూర్]] |జంబువంత్ బాపురావ్ ధోటే |[[ఫార్వర్డ్ బ్లాక్]], జనసంఘ్ మద్దతుతో |- |[[నాందేడ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|నాందేడ్]] |వెంకటరావు బాబారావు తారోడేకర్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[నందుర్బార్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|నందూర్బార్]] ఎస్.టి) |తుకారాం హురాజీ గావిట్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[నాసిక్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|నాసిక్]] |భానుదాస్ రామచంద్ర కవాడే |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[ఉస్మానాబాద్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ఉస్మానాబాద్]] (ఎస్.సి) |తులసీరామ్ అబాజీ పాటిల్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |పంధర్పూర్ (ఎస్.సి) |నివృత్తి సత్వాజీ కాంబ్లే |[[భారతీయ రిపబ్లికన్ పార్టీ]] |- |[[పర్భని లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|పర్భాని]] |శివాజీరావు శంకర్‌రావ్ దేశ్‌ముఖ్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[పూణే లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|పూణె]] |మోహన్ మాణిక్‌చంద్ ధరియా |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |రాజాపూర్ |[[మధు దండావతే]] |[[సోషలిస్ట్ పార్టీ (ఇండియా) 2011|సోషలిస్ట్ పార్టీ]] |- |rowspan=2|[[రాంటెక్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|రామ్‌టెక్]] |అమృత్ గణపత్ సోనార్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |రామ్ హెడావో |[[స్వతంత్ర రాజకీయ నాయకుడు|స్వతంత్ర]] |- |రత్నగిరి |శాంతారామ్ లక్ష్మణ్ పెజే |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[సాంగ్లీ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|సాంగ్లీ]] |గణపతి తుకారాం గోట్ఖిండే |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[సతారా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|సతారా]] |యశ్వంతరావు బల్వంతరావు చవాన్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్ (యు)|ఇండియన్ నేషనల్ కాంగ్రెస్ (యు)]] |- |[[షోలాపూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|షోలాపూర్]] |సూరజ్రతన్ ఫతేచంద్ దమాని |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[వార్థా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|వార్ధా]] |జగ్జీవనరావు గణపతిరావు కదం |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |యావత్మల్ |సదాశివరావు బాపూజీ ఠాక్రే |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |} == మణిపూర్ == {| class="wikitable sortable" !నియోజక వర్గం !సభ్యుడు !పార్టీ |- |[[ఇన్నర్ మణిపూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ఇన్నర్ మణిపూర్]] |ప్రొఫె. ఎన్. టోంబి సింగ్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |ఔటర్ మణిపూర్ ఎస్.టి) |పావోకై హాకిప్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |} == మేఘాలయ == {| class="wikitable sortable" !నియోజక వర్గం !సభ్యుడు !పార్టీ |- |[[షిల్లాంగ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|షిల్లాంగ్]] |గిల్బర్ట్ జి. స్వెల్ |[[స్వతంత్ర రాజకీయ నాయకుడు|స్వతంత్ర]] |- |[[తురా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|తురా]] |కె.ఆర్. మరక్ |[[ఆల్ పార్టీ హిల్ లీడర్స్ కాన్ఫరెన్స్]] |- |} == మిజోరం == {| class="wikitable sortable" !నియోజక వర్గం !సభ్యుడు !పార్టీ |- |[[మిజోరం లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|మిజోరం (ఎస్టీ)]] |సాంగ్లియానా |[[స్వతంత్ర రాజకీయ నాయకుడు|స్వతంత్ర]] |- |} == మైసూరు రాష్ట్రం == {| class="wikitable sortable" !నియోజక వర్గం !సభ్యుడు !పార్టీ |- |బెంగళూరు నగరం |[[కెంగల్ హనుమంతయ్య|కె. హనుమంతయ్య]] |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[బళ్ళారి లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బళ్లారి]] |వి.కె.ఆర్. వరదరాజ రావు |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[బీజాపూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బీజాపూర్]] |చౌదరి భీమప్ప ఎల్లప్ప |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[చామరాజనగర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|చామరాజనగర్]] (ఎస్.సి) |S.M. సిద్దయ్య|ఎస్.ఎం. సిద్దయ్య |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[గుల్బర్గా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|గుల్బర్గా]] |ధరమావో శరణప్ప అఫ్జల్‌పుర్కర్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[హసన్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|హస్సన్]] |నుగ్గెహళ్లి శివప్ప |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[ఉత్తర కన్నడ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|కనరా]] |బాలకృష్ణ వెంకన్న నాయక్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |మంగళూరు |కె.కె. శెట్టి |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[రాయచూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|రాయచూర్]] |పంపన్ గూడ సక్రెప్ప గౌడ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |ఉడిపి |పి. రంగనాథ్ షెనాయ్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |} == నాగాలాండ్ == {| class="wikitable sortable" !నియోజక వర్గం !సభ్యుడు !పార్టీ |- |[[నాగాలాండ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|నాగాలాండ్]] |కెవిచూసా అంగామి |[[స్వతంత్ర రాజకీయ నాయకుడు|స్వతంత్ర]] |- |} == ఒడిశా == {| class="wikitable sortable" !నియోజక వర్గం !సభ్యుడు !పార్టీ |- |అంగుల్ |బడకుమార్ ప్రతాప్ గంగాదేబ్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[బాలాసోర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బాలాసోర్]] |శ్యామ్ సుందర్ మహాపాత్ర |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[బెర్హంపూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బెర్హంపూర్]] |రాచకొండ జగన్నాథరావు |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[భద్రక్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|భద్రక్]] (ఎస్.సి) |అర్జున్ చరణ్ సేథి |కాంగ్రెస్ (తరువాత 2004లో బిజు జనతాదళ్) |- |[[అస్కా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|భంజానగర్]] |దుతీ కృష్ణ పాండా |[[కమ్యూనిస్టు పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (సి.పి.ఐ)|కమ్యూనిస్ట్ పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా]] |- |[[భువనేశ్వర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|భువనేశ్వర్]] |చింతామణి పాణిగ్రాహి |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[బోలంగీర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బోలంగీర్]] |రాజ్ రాజ్ సింగ్ డియో |[[స్వతంత్ర పార్టీ]] |- |[[కటక్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|కటక్]] |జానకీ బల్లభ్ పట్నాయక్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[ధెంకనల్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ధెంకనల్]] |దేవేంద్ర సత్పతి | |- |[[జాజ్‌పూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|జాజ్‌పూర్]] (ఎస్.సి) |అనాది చరణ్ దాస్ | |- |[[కలహండి లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|కలహండి]] |ప్రతాప్ కేశరి డియో |[[స్వతంత్ర రాజకీయ నాయకుడు|స్వతంత్ర]] |- |[[కేంద్రపారా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|కేంద్రపరా]] |సురేంద్ర మొహంతి |[[ఉత్కల్ కాంగ్రెస్]] |- |[[కియోంజర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|కియోంఝర్]] ఎస్.టి) |కుమార్ మాఝీ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |rowspan=2|[[కోరాపుట్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|కోరాపుట్]] ఎస్.టి) |[[గిరిధర్ గమాంగ్]] |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |శ్రీమతి. భాగీరథి గమంగ్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |rowspan=2|[[మయూర్‌భంజ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|మయూర్‌భంజ్]] ఎస్.టి) |మన్ మోహన్ తుడు |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |చంద్ర మోహన్ సిన్హా | యుటిపి (1972 ఉప ఎన్నిక) |- |[[నబరంగ్‌పూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|నౌరంగ్‌పూర్]] ఎస్.టి) |ఖగపతి ప్రధాని |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |ఫుల్బాని (ఎస్.సి) |బక్సీ నాయక్ |[[స్వతంత్ర పార్టీ]] |- |[[పూరీ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|పూరి]] |బనమాలి పట్నాయక్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[సంబల్‌పూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|సంబల్పూర్]] |బనమాలి బాబు |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[సుందర్‌గఢ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|సుందర్‌గఢ్]] ఎస్.టి) |గజధర్ మాఝీ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |} == పుదుచ్చేరి == {| class="wikitable sortable" !నియోజక వర్గం !సభ్యుడు !పార్టీ |- |rowspan=2|[[పుదుచ్చేరి లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|పాండిచ్చేరి]] |అరవింద బాల పజనర్ |[[ఆల్ ఇండియా అన్నా ద్రవిడ మున్నేట్ర కజగం|ఆల్ ఇండియా అన్నా ద్రావిడ మున్నేట్ర కజగం]] |- |మోహన్ కుమారమంగళం |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |} == పంజాబ్ == {| class="wikitable sortable" !నియోజక వర్గం !సభ్యుడు !పార్టీ |- |rowspan=2|[[అమృత్‌సర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|అమృత్‌సర్]] |దుర్గాదాస్ భాటియా |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |రఘునందన్ లాల్ భాటియా |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[బటిండా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బటిండా]] (ఎస్.సి) |భాన్ సింగ్ భౌరా |[[కమ్యూనిస్టు పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (సి.పి.ఐ)|కమ్యూనిస్ట్ పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా]] |- |ఫాజిల్కా |గురుదాస్ సింగ్ బాదల్ |[[శిరోమణి అకాలీ దళ్|అకాలీ దళ్]] |- |rowspan=2|[[ఫిరోజ్‌పూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ఫిరోజ్‌పూర్]] |గుర్దియల్ సింగ్ ధిల్లాన్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |సర్దార్ మొహిందర్ సింగ్ గిల్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[గురుదాస్‌పూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|గురుదాస్‌పూర్]] |ప్రబోధ్ చంద్ర |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[హోషియార్‌పూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|హోషియార్‌పూర్]] |దర్బారా సింగ్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[జలంధర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|జులంధర్]] |సర్దార్ [[స్వరణ్ సింగ్]] |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[లూథియానా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|లూధియానా]] |దేవీందర్ సింగ్ గార్చ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[పాటియాలా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|పాటియాలా]] |సత్ పాల్ కపూర్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[ఫిల్లౌర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ఫిల్లౌర్]] (ఎస్.సి) |చౌదరి సాధు రామ్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[సంగ్రూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|సంగ్రూర్]] |తేజ సింగ్ స్వతంత్ర |[[కమ్యూనిస్టు పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (సి.పి.ఐ)|కమ్యూనిస్ట్ పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా]] |- |} == రాజస్థాన్ == {| class="wikitable sortable" !నియోజక వర్గం !సభ్యుడు !పార్టీ |- |[[అజ్మీర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|అజ్మీర్]] |బశ్వేశ్వర్ నాథ్ భార్గవ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |rowspan=2|[[అల్వార్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|అల్వార్]] |హరి ప్రసాద్ శర్మ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |నవల్ కిషోర్ శర్మ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[బన్స్వారా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బన్స్వారా]] ఎస్.టి) |హీరా లాల్ దోడా |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |బయానా (ఎస్.సి) |[[జగన్నాథ్ పహాడియా]] |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[భరత్‌పూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|భారత్‌పూర్]] |రాజ్ బహదూర్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[భిల్వారా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|భిల్వారా]] |హేమేంద్ర సింగ్ బనేరా |జన సంఘ్ |- |[[బికనీర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బికనీర్]] |కర్ణి సింగ్ |[[స్వతంత్ర రాజకీయ నాయకుడు|స్వతంత్ర]] |- |[[చిత్తోర్‌గఢ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|చిత్తోర్‌గఢ్]] |బిశ్వనాథ్ జుంఝున్‌వాలా |[[భారతీయ జనసంఘ్|భారతీయ జన్ సంఘ్]] |- |[[గంగానగర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|గంగానగర్]] (ఎస్.సి) |పన్నాలాల్ బరుపాల్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[జైపూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|జైపూర్]] |రాజమాత ఆఫ్ జైపూర్ గాయత్రీ దేవి |[[స్వతంత్ర పార్టీ]] |- |rowspan=2|[[జలోర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|జలోర్]] (ఎస్.సి) |నరేంద్ర కుమార్ సంఘీ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |సర్దార్ [[బూటా సింగ్]] |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[ఝలావర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|జలావర్]] |బ్రిజ్‌రాజ్ సింగ్ |[[భారతీయ జనసంఘ్|భారతీయ జన్ సంఘ్]] |- |[[జుంఝును లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|జుంఝును]] |శివనాథ్ సింగ్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[జోధ్‌పూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|జోధ్‌పూర్]] |రాజమాత (జోధ్‌పూర్) కృష్ణ కుమారి |[[స్వతంత్ర రాజకీయ నాయకుడు|స్వతంత్ర]] |- |[[కోటా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|కోట]] |ఓంకర్‌లాల్ బెర్వా |[[భారతీయ జనసంఘ్|భారతీయ జన్ సంఘ్]] |- |[[నాగౌర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|నాగౌర్]] |నాథు రామ్ మిర్ధా |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[పాలి లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|పాలి]] |మూల్ చంద్ దాగా |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |సవాయి మాధోపూర్ ఎస్.టి) |చుట్టెన్ లాల్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[సికర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|సికార్]] |శ్రీకృష్ణ మోడీ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |టోంక్ (ఎస్.సి) |రామ్ కన్వర్ బైర్వా |[[స్వతంత్ర పార్టీ]] |- |} == సిక్కిం == {| class="wikitable sortable" !నియోజక వర్గం !సభ్యుడు !పార్టీ |- |[[సిక్కిం లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|సిక్కిం]] |ఎస్.కె. రాయ్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |} == తమిళనాడు == {| class="wikitable sortable" !నియోజక వర్గం !సభ్యుడు !పార్టీ |- |[[అరక్కోణం లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|అరక్కోణం]] |ఒ.వి అళగేశన్ ముదలియార్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[చెంగల్పట్టు లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|చెంగల్‌పుట్]] |సి. చిట్టి బాబు |[[ద్రవిడ మున్నేట్ర కజగం|ద్రావిడ మున్నేట్ర కజగం]] |- |[[చెన్నై సెంట్రల్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|చెన్నై సెంట్రల్]] |[[మురసోలి మారన్]] |[[ద్రవిడ మున్నేట్ర కజగం|ద్రావిడ మున్నేట్ర కజగం]] |- |[[చిదంబరం లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|చిదంబరం]] (ఎస్.సి) |వి. మాయవన్ |[[ద్రవిడ మున్నేట్ర కజగం|ద్రావిడ మున్నేట్ర కజగం]] |- |rowspan=2|[[కోయంబత్తూరు లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|కోయంబత్తూరు]] |కె. బలదండయుతం |[[కమ్యూనిస్టు పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (సి.పి.ఐ)|కమ్యూనిస్ట్ పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా]] |- |పార్వతి కృష్ణన్ |[[కమ్యూనిస్టు పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (సి.పి.ఐ)|కమ్యూనిస్ట్ పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా]] |- |rowspan=2|[[కడలూరు లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|కడలూరు]] |ఇరుప్పు గోవిందస్వామి భూవరాహన్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |ఎస్. రాధాకృష్ణన్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[ధారాపురం లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ధారాపురం]] |సి.టి. దండపాణి |[[ద్రవిడ మున్నేట్ర కజగం|ద్రావిడ మున్నేట్ర కజగం]] |- |rowspan=2|[[దిండిగల్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|దిండిగల్]] |కె. మాయాథెవర్ |[[ద్రవిడ మున్నేట్ర కజగం|ద్రావిడ మున్నేట్ర కజగం]] |- |ఎం. రాజాంగం |[[ద్రవిడ మున్నేట్ర కజగం|ద్రావిడ మున్నేట్ర కజగం]] |- |[[గోబిచెట్టిపాళయం లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|గోబిచెట్టిపాళయం]] |పి.ఎ. స్వామినాథన్ |[[ద్రవిడ మున్నేట్ర కజగం|ద్రావిడ మున్నేట్ర కజగం]] |- |[[కళ్లకురిచి లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|కల్లకురిచి]] |ఎం. దైవీకన్ |[[ద్రవిడ మున్నేట్ర కజగం|ద్రావిడ మున్నేట్ర కజగం]] |- |[[కరూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|కరూర్]] |కె. గోపాల్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[కృష్ణగిరి లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|కృష్ణగిరి]] |టి. తీర్థగిరి గౌండర్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[కుంభకోణం లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|కుంభకోణం]] |ఎరా సెజియన్ |[[ద్రవిడ మున్నేట్ర కజగం|ద్రావిడ మున్నేట్ర కజగం]] |- |[[చెన్నై నార్త్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|మద్రాస్ నార్త్]] |కృష్ణన్ మనోహరన్ |[[ద్రవిడ మున్నేట్ర కజగం|ద్రావిడ మున్నేట్ర కజగం]] |- |[[మైలాడుతురై లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|మయూరం]] (ఎస్.సి) |కె. సుబ్రవేలు |[[ద్రవిడ మున్నేట్ర కజగం|ద్రావిడ మున్నేట్ర కజగం]] |- |[[నాగపట్నం లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|నాగపట్టినం]] (ఎస్.సి) |ఎం. కథముత్తు |[[కమ్యూనిస్టు పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (సి.పి.ఐ)|కమ్యూనిస్ట్ పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా]] |- |[[నాగర్‌కోయిల్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|నాగర్‌కోయిల్]] |[[కె.కామరాజ్|కె. కామరాజ్ నాడార్]] |[[ఇండియన్ నేషనల్ కాంగ్రెస్ (ఆర్గనైజేషన్)]] |- |[[నీలగిరి లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|నీలగిరి]] |జె. మఠం గౌడ్ |[[ద్రవిడ మున్నేట్ర కజగం|ద్రావిడ మున్నేట్ర కజగం]] |- |[[పళని లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|పళని]] |[[సి.సుబ్రమణ్యం|సి. సుబ్రమణ్యం]] |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[పెరంబలూరు లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|పెరంబలూరు]] (ఎస్.సి) |ఎ. దురైరాసు |[[ద్రవిడ మున్నేట్ర కజగం|ద్రావిడ మున్నేట్ర కజగం]] |- |[[పెరియకులం లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|పెరియకులం]] |ఎస్.ఎం. మహమ్మద్ షెరీఫ్ |[[ఇండియన్ యూనియన్ ముస్లిం లీగ్]] |- ||[[పొల్లాచ్చి లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|పొల్లాచ్చి]] (ఎస్.సి) |ఎ.ఎమ్.ఆర్. మోహన్‌రాజ్ కళింగరాయర్ |[[ద్రవిడ మున్నేట్ర కజగం|ద్రావిడ మున్నేట్ర కజగం]] |- |[[పుదుక్కోట్టై లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|పుదుక్కోట్టై]] |కె. వీరయ్య |[[ద్రవిడ మున్నేట్ర కజగం|ద్రావిడ మున్నేట్ర కజగం]] |- |[[రామనాథపురం లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|రామనాథపురం]] |పి.కె.మూక్కయ్య తేవర్ |[[ఆల్ ఇండియా ఫార్వర్డ్ బ్లాక్]] |- |[[సేలం లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|సేలం]] |ఇ.ఆర్. కృష్ణన్ |[[ద్రవిడ మున్నేట్ర కజగం|ద్రావిడ మున్నేట్ర కజగం]] |- |rowspan=2|[[శివగంగ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|శివగంగ]] |ఆర్.వి. స్వామినాథన్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |టి. కిరుట్టినన్ |[[ద్రవిడ మున్నేట్ర కజగం|ద్రావిడ మున్నేట్ర కజగం]] |- |[[శివకాశి లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|శివకాశి]] |వెంకటసామి జయలక్ష్మి |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[శ్రీపెరంబుదూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|శ్రీపెరంబుదూర్]] (ఎస్.సి) |టి.ఎస్. లక్ష్మణన్ |[[ద్రవిడ మున్నేట్ర కజగం|ద్రావిడ మున్నేట్ర కజగం]] |- |[[తెన్కాసి లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|తెంకాసి]] (ఎస్.సి) |ఎ.ఎం. చెల్లచామి |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[తంజావూరు లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|తంజావూరు]] |ఎస్.డి. సోమసుందరం |[[ఆల్ ఇండియా అన్నా ద్రవిడ మున్నేట్ర కజగం|ఆల్ ఇండియా అన్నా ద్రావిడ మున్నేట్ర కజగం]] |- |[[తిండివనం లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|తిండివనం]] |ఎం.ఆర్. లక్ష్మీనారాయణన్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[తిరుచెందూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|తిరుచెందూర్]] |ఎం.ఎస్. శివసామి |[[ద్రవిడ మున్నేట్ర కజగం|ద్రావిడ మున్నేట్ర కజగం]] |- |[[తిరుచిరాపల్లి లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|తిరుచిరాపల్లి]] |ఎం. కళ్యాణసుందరం |[[కమ్యూనిస్టు పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (సి.పి.ఐ)|కమ్యూనిస్ట్ పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా]] |- |[[తిరునెల్వేలి లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|తిరునెల్వేలి]] |ఎస్.ఎ. మురుగానందం |[[కమ్యూనిస్టు పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (సి.పి.ఐ)|కమ్యూనిస్ట్ పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా]] |- |[[తిరుపత్తూరు లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|తిరుపత్తూరు]] |సి.కె. చిన్నరాజే గౌండర్ |[[ద్రవిడ మున్నేట్ర కజగం|ద్రావిడ మున్నేట్ర కజగం]] |- |[[తిరుచెంగోడ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|తిరుచెంగోడ్]] |ఎం. ముత్తుస్వామి |[[ద్రవిడ మున్నేట్ర కజగం|ద్రావిడ మున్నేట్ర కజగం]] |- |[[వెల్లూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|వెల్లూర్]] |ఆర్.పి. ఉలగనంబి |[[ద్రవిడ మున్నేట్ర కజగం|ద్రావిడ మున్నేట్ర కజగం]] |- |[[వందవాసి లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|వాండివాష్]] |జి. విశ్వనాథన్ |[[ద్రవిడ మున్నేట్ర కజగం|ద్రావిడ మున్నేట్ర కజగం]] |- |} == త్రిపుర == {| class="wikitable sortable" !నియోజక వర్గం !సభ్యుడు !పార్టీ |- |[[త్రిపుర తూర్పు లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|త్రిపుర తూర్పు]] ఎస్.టి) |దశరథ్ దేబ్ |[[కమ్యూనిస్టు పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (మార్కిస్టు)|కమ్యూనిస్ట్ పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (మార్క్సిస్ట్)]] |- |[[త్రిపుర పశ్చిమ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|త్రిపుర పశ్చిమ]] |బీరేంద్ర చంద్ర దత్తా |[[కమ్యూనిస్టు పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (మార్కిస్టు)|కమ్యూనిస్ట్ పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (మార్క్సిస్ట్)]] |- |} == ఉత్తర ప్రదేశ్ == {| class="wikitable sortable" !నియోజక వర్గం !సభ్యుడు !పార్టీ |- |[[ఆగ్రా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ఆగ్రా]] |సేథ్ అచల్ సింగ్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[అక్బర్‌పూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|అక్బర్‌పూర్]] (ఎస్.సి) |రామ్‌జీ రామ్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[అలీఘర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|అలీఘర్]] |శివ కుమార్ శాస్త్రి |[[భారతీయ క్రాంతి దళ్]] |- |[[అలహాబాద్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|అలహాబాద్]] |హేమవతి నందన్ బహుగుణ |కాంగ్రెస్ |- |[[అల్మోరా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|అల్మోర]] |నరేంద్ర సింగ్ బిష్ట్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[అమేథీ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|అమేథి]] |విద్యా ధర్ బాజ్‌పాయ్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[అమ్రోహా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|అమ్రోహా]] |[[ఇషాక్ సంభాలి|మౌలానా ఇషాక్ సంభాలీ]] |[[కమ్యూనిస్టు పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (సి.పి.ఐ)|కమ్యూనిస్ట్ పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా]] |- |[[అయోన్లా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|అయోన్లా]] |సావిత్రి శ్యామ్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[అజంగఢ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|అజంగఢ్]] |చంద్రజిత్ యాదవ్ |కాంగ్రెస్ |- |[[బాగ్‌పట్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బాగ్‌పట్]] |రామ్ చంద్ర వికల్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[బహ్రైచ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బహ్రైచ్]] |బద్లు రామ్ శుక్లా |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[బల్లియా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బల్లియా]] |చంద్రికా ప్రసాద్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[బలరాంపూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బల్రాంపూర్]] |చంద్ర భల్ మణి తివారీ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[బందా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బండ]] |రామ్ రతన్ శర్మ |[[భారతీయ జనసంఘ్|భారతీయ జన్ సంఘ్]] |- |[[బన్స్‌గావ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బాన్స్‌గావ్]] (ఎస్.సి) |రామ్ సూరత్ ప్రసాద్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[బారాబంకి లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బారాబంకి]] (ఎస్.సి) |రుద్ర ప్రతాప్ సింగ్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[బరేలీ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బరేలీ]] |సతీష్ చంద్ర |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[బస్తీ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బస్తీ]] (ఎస్.సి) |ఆనంద్ ప్రసాద్ ధుసియా |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |rowspan=2|[[బిజ్నోర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బిజ్నోర్]] (ఎస్.సి) |రామ్ దయాళ్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |స్వామి రామానంద్ శాస్త్రి |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |బిల్హౌర్ |సుశీల రోహత్గి |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[బదౌన్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బుదౌన్]] |కరణ్ సింగ్ యాదవ్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[బులంద్‌షహర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బులంద్‌షహర్]] |సురేంద్ర పాల్ సింగ్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[చందౌలీ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|చందౌలి]] |సుధాకర్ పాండే |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |డెహ్రాడూన్ |ముల్కీ రాజ్ సైనీ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[డియోరియా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|డియోరియా]] |బిశ్వనాథ్ రాయ్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[దొమరియాగంజ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|దొమరియాగంజ్]] |కేశవ్ దేవ్ మాల్వియా |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[ఎటాహ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ఎటా]] |రోహన్‌లాల్ చతుర్వేది |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[ఇటావా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ఇటావా]] |శ్రీ శంకర్ తివారి |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[ఫైజాబాద్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ఫైజాబాద్]] |రామ్ కృష్ణ సిన్హా |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[ఫరూఖాబాద్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ఫరూఖాబాద్]] |అవధేష్ చంద్ర సింగ్ రాథోడ్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[ఫతేపూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ఫతేపూర్]] |సంత్ బక్స్ సింగ్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[ఫూల్‌పూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ఫుల్పూర్]] |[[విశ్వనాథ్ ప్రతాప్ సింగ్]] |కాంగ్రెస్ |- |[[ఫిరోజాబాద్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ఫిరోజాబాద్]] (ఎస్.సి) |ఛత్రపతి అంబేష్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |rowspan=2|[[గర్హ్వాల్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|గర్హ్వాల్]] |హేమవతి నందన్ బహుగుణ |కాంగ్రెస్ |- |ప్రతాప్ సింగ్ నేగి |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |ఘతంపూర్ (ఎస్.సి) |తుల రామ్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[ఘాజీపూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ఘాజీపూర్]] |సర్జూ పాండే |[[కమ్యూనిస్టు పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (సి.పి.ఐ)|కమ్యూనిస్ట్ పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా]] |- |[[ఘోసి లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ఘోసి]] |జార్ఖండే రాయ్ |[[కమ్యూనిస్టు పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (సి.పి.ఐ)|కమ్యూనిస్ట్ పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా]] |- |[[గోండా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|గొండ]] |ఆనంద్ సింగ్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[గోరఖ్‌పూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|గోరఖ్‌పూర్]] |నర్సింగ్ నారాయణ్ పాండే |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[హమీర్‌పూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం (ఉత్తరప్రదేశ్)|హమీర్పూర్]] |స్వామి బ్రహ్మానంద్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |rowspan=2|హాపూర్ |బుద్ధ ప్రియ మౌర్య |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |కేదార్ నాథ్ సింగ్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[హర్దోయ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|హర్దోయ్]] (ఎస్.సి) |కిందర్ లాల్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[హరిద్వార్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|హర్ద్వార్]] (ఎస్.సి) |సుందర్ లాల్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[హత్రాస్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|హత్రాస్]] (ఎస్.సి) |చంద్ర పాల్ శైలాని |కాంగ్రెస్ |- |[[జలౌన్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|జలౌన్]] (ఎస్.సి) |చౌదరి రామ్ సేవక్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[జౌన్‌పూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|జౌన్‌పూర్]] |రాజదేయో సింగ్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[ఝాన్సీ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ఝాన్సీ]] |డా. గోవింద్ దాస్ రిచార్య |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[కైరానా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|కైరానా]] |షఫ్క్వాట్ జంగ్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[కైసర్‌గంజ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|కైసెర్గంజ్]] |శకుంతల నాయర్ |[[భారతీయ జనసంఘ్|భారతీయ జన్ సంఘ్]] |- |[[కన్నౌజ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|కన్నౌజ్]] |ఎస్.ఎన్. మిశ్రా |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[కాన్పూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|కాన్పూర్]] |ఎస్. ఎం. బెనర్జీ |[[స్వతంత్ర రాజకీయ నాయకుడు|స్వతంత్ర]] |- |[[ఖలీలాబాద్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ఖలీలాబాద్]] |కృష్ణ చంద్ర పాండే |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[ఖేరీ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ఖేరి]] |బాలగోవింద్ వర్మ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |ఖుర్జా (ఎస్.సి) |హరి సింగ్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[లాల్‌గంజ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|లాల్‌గంజ్]] (ఎస్.సి) |రామ్ ధన్ | |- |[[లక్నో లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|లక్నో]] |[[షీలా కౌల్]] |కాంగ్రెస్ |- |[[మచ్లిషహర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|మచ్లిషహర్]] |నాగేశ్వర్ ద్వివేది |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[మహరాజ్‌గంజ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం (ఉత్తర ప్రదేశ్)|మహారాజ్‌గంజ్]] |శిబ్బన్‌లాల్ సక్సేనా |[[స్వతంత్ర రాజకీయ నాయకుడు|స్వతంత్ర]] |- |[[మెయిన్‌పురి లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|మైన్‌పురి]] |మహారాజ్ సింగ్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[మథుర లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|మధుర]] |చకలేశ్వర్ సింగ్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[మీరట్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|మీరట్]] |షా నవాజ్ ఖాన్ (జనరల్) |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[మీర్జాపూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|మీర్జాపూర్]] |అజీజ్ ఇమామ్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[మిస్రిఖ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|మిస్రిఖ్]] (ఎస్.సి) |సంక్త ప్రసాద్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[మోహన్‌లాల్‌గంజ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|మోహన్‌లాల్‌గంజ్]] (ఎస్.సి) |గంగా దేవి |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[మొరాదాబాద్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|మొరాదాబాద్]] |వీరేంద్ర అగర్వాలా |[[భారతీయ జనసంఘ్|భారతీయ జన్ సంఘ్]] |- |[[ముజఫర్‌నగర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ముజఫర్ నగర్]] |విజయ్ పాల్ సింగ్ |[[కమ్యూనిస్టు పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (సి.పి.ఐ)|కమ్యూనిస్ట్ పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా]] |- |పద్రౌనా |గెండా సింగ్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[పిలిభిత్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|పిలిభిత్]] |మోహన్ స్వరూప్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[ప్రతాప్‌గఢ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ప్రతాప్‌గఢ్]] |దినేష్ సింగ్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[రాయ్‌బరేలి లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|రాయ్‌బరేలి]] |[[ఇందిరా గాంధీ|ఇందిరా నెహ్రూ గాంధీ]] |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[రాంపూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|రాంపూర్]] |[[జుల్ఫికర్ అలీ ఖాన్]] |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |రాంసానేహిఘాట్ (ఎస్.సి) |బైజ్నాథ్ కురీల్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[రాబర్ట్స్‌గంజ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|రాబర్ట్స్‌గంజ్]] (ఎస్.సి) |రామ్ స్వరూప్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |సైద్‌పూర్ (ఎస్.సి) |శంభు నాథ్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[సలేంపూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|సేలంపూర్]] |తారకేశ్వర్ పాండే |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |షహాబాద్ |ధరమ్ గజ్ సింగ్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[షాజహాన్‌పూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|షాజహాన్‌పూర్]] (ఎస్.సి) |జితేంద్ర ప్రసాద |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[సీతాపూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|సీతాపూర్]] |జగదీష్ చంద్ర దీక్షిత్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[తెహ్రీ గర్వాల్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|తెహ్రీ గర్వాల్]] |పరిపూర్ణానంద్ పైనులి |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[ఉన్నావ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ఉన్నావ్]] |జియావుర్ రెహమాన్ అన్సారీ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[వారణాసి లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|వారణాసి]] |ప్రొఫె. రాజా రామ్ శాస్త్రి |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |} == పశ్చిమ బెంగాల్ == {| class="wikitable sortable" !నియోజక వర్గం !సభ్యుడు !పార్టీ |- |[[ఆరంబాగ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ఆరంబాగ్]] |మనోరంజన్ హజ్రా |[[కమ్యూనిస్టు పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (మార్కిస్టు)|కమ్యూనిస్ట్ పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (మార్క్సిస్ట్)]] |- |[[అస‌న్‌సోల్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|అసన్సోల్]] |రాబిన్ సేన్ |[[కమ్యూనిస్టు పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (మార్కిస్టు)|కమ్యూనిస్ట్ పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (మార్క్సిస్ట్)]] |- |[[హుగ్లీ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|అజంబాగ్]] |బిజోయ్ కృష్ణ మోదక్ |[[కమ్యూనిస్టు పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (మార్కిస్టు)|కమ్యూనిస్ట్ పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (మార్క్సిస్ట్)]] |- |[[బాలూర్‌ఘాట్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బలూర్ఘాట్]] (ఎస్.సి) |రాసేంద్ర నాథ్ బర్మన్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[బంకురా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బంకురా]] |శంకర్ నారాయణ్ సింగ్ డియో |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[బరాసత్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బరాసత్]] |రణేంద్ర నాథ్ సేన్ |[[కమ్యూనిస్టు పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (సి.పి.ఐ)|కమ్యూనిస్ట్ పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా]] |- |[[బారక్‌పూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బరాక్‌పూర్]] |మహమ్మద్ ఇస్మాయిల్ |[[కమ్యూనిస్టు పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (మార్కిస్టు)|కమ్యూనిస్ట్ పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (మార్క్సిస్ట్)]] |- |[[బసిర్హత్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బసిర్హత్]] |ఎ.కె.ఎం. ఇషాక్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[బెర్హంపూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బెర్హంపూర్]] |త్రిదిబ్ చౌధురి |[[రివల్యూషనరీ సోషలిస్ట్ పార్టీ (ఇండియా)|రివల్యూషనరీ సోషలిస్ట్ పార్టీ]] |- |[[బీర్బం లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బీర్భూమ్]] (ఎస్.సి) |గదాధర్ సాహా |[[కమ్యూనిస్టు పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (మార్కిస్టు)|కమ్యూనిస్ట్ పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (మార్క్సిస్ట్)]] |- |[[బోల్‌పూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బోల్పూర్]] (ఎస్.సి) |సోమ్‌నాథ్ ఛటర్జీ | |- |[[బోల్‌పూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బోల్‌పూర్]] |సారథీష్ రాయ్ |[[కమ్యూనిస్టు పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (మార్కిస్టు)|కమ్యూనిస్ట్ పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (మార్క్సిస్ట్)]] |- |కలకత్తా ఈశాన్య |హీరేంద్రనాథ్ ముఖర్జీ |[[కమ్యూనిస్టు పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (సి.పి.ఐ)|కమ్యూనిస్ట్ పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా]] |- |కలకత్తా నార్త్ వెస్ట్ |అశోక్ కుమార్ సేన్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[కంఠి లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|కంఠి]] |ప్రొఫె. సమర్ గుహ | |- |[[కూచ్‌బెహార్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|కూచ్ బెహర్]] (ఎస్.సి) |బెనోయ్ కృష్ణ దాశ్చౌదరి |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[డార్జిలింగ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|డార్జిలింగ్]] |రత్తన్‌లాల్ బ్రాహ్మణ్ |[[కమ్యూనిస్టు పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (మార్కిస్టు)|కమ్యూనిస్ట్ పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (మార్క్సిస్ట్)]] |- |[[డైమండ్ హార్బర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|డైమండ్ హార్బర్]] |జ్యోతిర్మయి బోసు |[[కమ్యూనిస్టు పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (మార్కిస్టు)|కమ్యూనిస్ట్ పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (మార్క్సిస్ట్)]] |- |దుర్గాపూర్ (ఎస్.సి) |కృష్ణ చంద్ర హల్డర్ |[[కమ్యూనిస్టు పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (మార్కిస్టు)|కమ్యూనిస్ట్ పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (మార్క్సిస్ట్)]] |- |[[ఘటల్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ఘటల్]] |జగదీష్ భట్టాచార్య |[[కమ్యూనిస్టు పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (మార్కిస్టు)|కమ్యూనిస్ట్ పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (మార్క్సిస్ట్)]] |- |[[హౌరా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|హౌరా]] |సమర్ ముఖర్జీ |[[కమ్యూనిస్టు పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (మార్కిస్టు)|కమ్యూనిస్ట్ పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (మార్క్సిస్ట్)]] |- |[[జల్పైగురి లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|జల్‌పైగురి]] |ట్యూనా ఒరాన్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[జాంగీపూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|జంగీపూర్]] |హాజీ లుత్ఫాల్ హక్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[జైనగర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|జయనగర్]] (ఎస్.సి) |శక్తి కుమార్ సర్కార్ | |- |[[ఝర్‌గ్రామ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|జార్గ్రామ్]] ఎస్.టి) |ప్రొఫె. అమియా కుమార్ కిస్కు |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |కత్వా |సరోజ్ ముఖర్జీ |[[కమ్యూనిస్టు పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (మార్కిస్టు)|కమ్యూనిస్ట్ పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (మార్క్సిస్ట్)]] |- |[[కృష్ణానగర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|కృష్ణనగర్]] |రేణు పద దాస్ |[[కమ్యూనిస్టు పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (మార్కిస్టు)|కమ్యూనిస్ట్ పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (మార్క్సిస్ట్)]] |- |మాల్డా |దినేష్ చంద్ర జోర్డర్ |[[కమ్యూనిస్టు పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (మార్కిస్టు)|కమ్యూనిస్ట్ పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (మార్క్సిస్ట్)]] |- |[[మథురాపూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|మధురాపూర్]] (ఎస్.సి) |మాధుర్య హల్దార్ |[[కమ్యూనిస్టు పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (మార్కిస్టు)|కమ్యూనిస్ట్ పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (మార్క్సిస్ట్)]] |- |rowspan=2|[[మేదినీపూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|మిడ్నాపూర్]] |సుబోధ్ చంద్ర హన్స్దా |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[ఇంద్రజిత్ గుప్తా]] |[[కమ్యూనిస్టు పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (సి.పి.ఐ)|కమ్యూనిస్ట్ పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా]] |- |rowspan=2|[[ముర్షిదాబాద్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ముర్షిదాబాద్]] |అబు తలేబ్ చౌదరి |[[స్వతంత్ర రాజకీయ నాయకుడు|స్వతంత్ర]] |- |ముహమ్మద్ ఖుదా బుక్ష్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |నాబాద్విప్ (ఎస్.సి) |బీభా ఘోష్ గోస్వామి |[[కమ్యూనిస్టు పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (మార్కిస్టు)|కమ్యూనిస్ట్ పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (మార్క్సిస్ట్)]] |- |[[పురూలియా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|పురులియా]] |దేబేంద్ర నాథ్ మహాతా |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |rowspan=3|[[రాయ్‌గంజ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|రాయ్‌గంజ్]] |మాయ రే |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |సిద్ధార్థ శంకర్ రే |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |ప్రియా రంజన్ దాస్మున్సీ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[సెరంపూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|సెరంపూర్]] |దినేంద్ర నాథ్ భట్టాచార్య |[[కమ్యూనిస్టు పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (మార్కిస్టు)|కమ్యూనిస్ట్ పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (మార్క్సిస్ట్)]] |- |[[తమ్లుక్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|తమ్లూక్]] |సతీష్ చంద్ర సమంత |బంగ్లా కాంగ్రెస్ |- |[[ఉలుబెరియా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ఉలుబెరియా]] |శ్యామప్రసన్న భట్టాచార్య |[[కమ్యూనిస్టు పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (మార్కిస్టు)|కమ్యూనిస్ట్ పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (మార్క్సిస్ట్)]] |- |[[బిష్ణుపూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|విష్ణుపూర్]] (ఎస్.సి) |అజిత్ కుమార్ సాహా |[[కమ్యూనిస్టు పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (మార్కిస్టు)|కమ్యూనిస్ట్ పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (మార్క్సిస్ట్)]] |- |} == ఇవికూడా చూడండి == * [[ఆంధ్రప్రదేశ్ నుండి ఎన్నికైన 5వ లోక్‌సభ సభ్యుల జాబితా]] == మూలాలు == <references /> == వెలుపలి లంకెలు == {{లోక్‌సభ సభ్యులు}}{{భారత పార్లమెంటు}} [[వర్గం:పదవీకాలం వారీగా లోక్‌సభ సభ్యుల జాబితాలు]] [[వర్గం:5వ లోక్‌సభ సభ్యులు]] egb6wnfhuwr6et3k4qk8tykx186b7c1 0 413106 4595199 4594256 2025-06-30T09:12:34Z Batthini Vinay Kumar Goud 78298 4595199 wikitext text/x-wiki ఇది '''6వ లోక్‌సభ సభ్యులజాబితా,''' [[భారతదేశ రాష్ట్రాలు, కేంద్రపాలిత ప్రాంతాలు|రాష్ట్రం లేదా ప్రాతినిథ్యంవహించే ప్రాంతం]] ద్వారా ఏర్పడింది.[[లోక్‌సభ|భారత పార్లమెంటు దిగువసభకు]] చెందిన ఈ సభ్యులు [[1977 భారత సార్వత్రిక ఎన్నికలు|1977 భారత సార్వత్రిక ఎన్నికలలో]] [[6వ లోక్‌సభ|6వ లోక్‌సభకు]] (1977 నుండి 1980 వరకు) ఎన్నికయ్యారు.<ref>Lok Sabha. ''[http://loksabha.nic.in/Members/lokprev.aspx Member, Since 1952]''</ref><ref>{{Cite web|title=1977 India General (6th Lok Sabha) Elections Results|url=https://www.elections.in/parliamentary-constituencies/1977-election-results.html|access-date=2024-05-26|website=www.elections.in}}</ref> == అండమాన్ నికోబార్ దీవులు == {| class="wikitable sortable" !నియోజకవర్గం ! సభ్యుడు ! పార్టీ |- | [[అండమాన్ నికోబార్ దీవులు లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|అండమాన్ నికోబార్ దీవులు]] | [[మనోరంజన్ భక్త]] | [[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |} == ఆంధ్రప్రదేశ్ == {| class="wikitable sortable" !నియోజక వర్గం !సభ్యుడు !పార్టీ |- |[[ఆదిలాబాదు లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ఆదిలాబాద్]] |[[గడ్డం నర్సింహారెడ్డి|జి. నర్సింహారెడ్డి]] |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[అమలాపురం లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|అమలాపురం]] (ఎస్.సి) |కుసుమ కృష్ణ మూర్తి |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[అనకాపల్లి లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|అనకాపల్లి]] |[[ఎస్.ఆర్.ఎ.ఎస్. అప్పలనాయుడు]] |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[అనంతపురం లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|అనంతపురం]] (ఎస్.సి) |[[ధరూరు పుల్లయ్య]] |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[అరకు లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|అరకు (ఎస్టీ)]] |[[కిషోర్ చంద్ర దేవ్]] |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[బాపట్ల లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బాపట్ల]] |[[పాములపాటి అంకినీడు ప్రసాదరావు|పి. అంకినీడు ప్రసాద రావు]] |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[భద్రాచలం లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|భద్రాచలం]] (ఎస్.టి) |[[బి. రాధాబాయి ఆనందరావు]] |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[బొబ్బిలి లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బొబ్బిలి]] |[[పూసపాటి విజయరామ గజపతి రాజు]] |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[చిత్తూరు లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|చిత్తూరు]] |[[పాతూరి రాజగోపాల నాయుడు|పి. రాజగోపాల్ నాయుడు]] |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[కడప లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|కడప]] |[[కందుల ఓబుల్ రెడ్డి]] |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[ఏలూరు లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ఏలూరు]] |[[కొమ్మారెడ్డి సూర్యనారాయణ]] |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[గుంటూరు లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|గుంటూరు]] |[[కొత్త రఘురామయ్య]] |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[హిందూపురం లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|హిందూపూర్]] |పాముదుర్తి భయపరెడ్డి |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[హైదరాబాదు లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|హైదరాబాద్]] |[[కె.ఎస్. నారాయణ]] |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[కాకినాడ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|కాకినాడ]] |[[మల్లిపూడి శ్రీరామ సంజీవరావు|ఎం.ఎస్. సంజీవరావు]] |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[కరీంనగర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|కరీంనగర్]] |[[ఎం. సత్యనారాయణరావు|ఎం. సత్యనారాయణ రావు]] |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[ఖమ్మం లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ఖమ్మం]] |[[జలగం కొండలరావు|జలగం కొండల రావు]] |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[కర్నూలు లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|కర్నూలు]] |[[కోట్ల విజయ భాస్కర రెడ్డి]] |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[మచిలీపట్నం లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|మచిలీపట్నం]] |[[మాగంటి అంకినీడు]] |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |'''[[మహబూబ్‌నగర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|మహబూబ్‌నగర్]]''' |[[జానంపల్లి రామేశ్వరరావు|జనుంపల్లి రామేశ్వరరావు]] |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[మెదక్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|మెదక్]] |[[ఇందిరా గాంధీ]] |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[మిర్యాలగూడ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|మిర్యాలగూడ]] |[[జి.ఎస్.రెడ్డి|జి.ఎస్. రెడ్డి]] |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[నాగర్‌కర్నూల్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|నాగర్‌కర్నూల్]] (ఎస్.సి) |[[ఎం. భీష్మదేవ్]] |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[నల్గొండ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|నల్గొండ]] |[[అబ్దుల్ లతీఫ్]] |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |rowspan=2|[[నంద్యాల లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|నంద్యాల]] |[[నీలం సంజీవరెడ్డి]] |[[జనతా పార్టీ]] |- |[[పెండేకంటి వెంకటసుబ్బయ్య]] |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[నరసాపురం లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|నరసాపురం]] |అల్లూరి సుభాష్ చంద్రబోస్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[నరసరావుపేట లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|నరసరావుపేట]] |[[కె. బ్రహ్మానంద రెడ్డి]] |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[నెల్లూరు లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|నెల్లూరు]] (ఎస్.సి) |దొడ్డవరపు కామాక్షయ్య |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[నిజామాబాదు లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|నిజామాబాద్]] |[[ముదుగంటి రామగోపాల్ రెడ్డి]] |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[ఒంగోలు లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ఒంగోలు]] |పులి వెంకట రెడ్డి |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[పెద్దపల్లి లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|పెద్దపల్లి]] (ఎస్.సి) |[[గడ్డం వెంకటస్వామి|జి. వెంకటస్వామి]] |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[రాజమండ్రి లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|రాజమండ్రి]] |[[యస్.బి.పి. పట్టాభిరామారావు]] |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[రాజంపేట లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|రాజంపేట]] |[[పోతురాజు పార్థసారథి]] |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[సికింద్రాబాదు లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|సికింద్రాబాద్]] |[[మిర్జా మొహమ్మద్ హషీమ్]] |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[శ్రీకాకుళం లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|శ్రీకాకుళం]] |[[బొడ్డేపల్లి రాజగోపాలరావు]] |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[తెనాలి లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|తెనాలి]] |[[మేడూరి నాగేశ్వరరావు]] |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[తిరుపతి లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|తిరుపతి]] (ఎస్.సి) |తంబూరు బాలకృష్ణయ్య |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[విజయవాడ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|విజయవాడ]] |[[గోడే మురహరి]] |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[విశాఖపట్నం లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|విశాఖపట్నం]] |[[ద్రోణంరాజు సత్యనారాయణ]] |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[వరంగల్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|వరంగల్]] |జి. మల్లికార్జునరావు |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |} == అరుణాచల్ ప్రదేశ్ == {| class="wikitable sortable" !నియోజక వర్గం !సభ్యుడు !పార్టీ |- |[[అరుణాచల్ తూర్పు లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|అరుణాచల్ తూర్పు]] |బాకిన్ పెర్టిన్ |[[స్వతంత్ర రాజకీయ నాయకులు|స్వతంత్ర]] |- |[[అరుణాచల్ పశ్చిమ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|అరుణాచల్ వెస్ట్]] |రించింగ్ ఖండూ ఖ్రీమ్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |} == అసోం == {| class="wikitable sortable" !నియోజక వర్గం !సభ్యుడు !పార్టీ |- |[[అటానమస్ డిస్ట్రిక్ట్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|స్వయంప్రతిపత్తి గల జిల్లా]] (ఎస్.టి) |బిరెన్ సింగ్ ఎంగ్టి |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[బార్పేట లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బార్పేట]] |ఇస్మాయిల్ హొస్సేన్ ఖాన్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[ధుబ్రి లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ధుబ్రి]] |అహ్మద్ హుస్సేన్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[దిబ్రూగఢ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|దిబ్రూగఢ్]] |హరేన్ భూమిజ్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[గౌహతి లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|గౌహతి]] |రేణుకా దేవి బర్కటాకి |[[జనతా పార్టీ]] |- | rowspan="2" |[[కలియాబోర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|కలియాబోర్]] |బెదబ్రత బారువా |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[తరుణ్ గొగోయ్]] |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[కరీంగంజ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|కరీంగంజ్]] (ఎస్.సి) |నిహార్ రంజన్ లస్కర్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[కోక్రాఝర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|కోక్రాఝర్]] (ఎస్.టి) |చరణ్ నార్జరీ |[[స్వతంత్ర రాజకీయ నాయకులు|స్వతంత్ర]] |- |[[లఖింపూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|లఖింపూర్]] |లలిత్ కుమార్ డోలీ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[మంగళ్‌దోయ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|మంగల్దోయ్]] |హీరా లాల్ హెచ్.పి. పట్వారీ |[[జనతా పార్టీ]] |- |[[నౌగాంగ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|నౌగాంగ్]] |దేవ్ కాంత బోరూహ్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[సిల్చార్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|సిల్చార్]] |రషీదా హక్ చౌదరి |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[తేజ్‌పూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|తేజ్‌పూర్]] |పూర్ణ నారాయణ్ సిన్హా |[[జనతా పార్టీ]] |- |} == బీహార్ == {| class="wikitable sortable" !నియోజక వర్గం !సభ్యుడు !పార్టీ |- |[[అరారియా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|అరారియా]] (ఎస్.సి) |మహేంద్ర నారాయణ్ సర్దార్ |[[జనతా పార్టీ]] / (అధికారికంగా [[భారతీయ లోక్ దళ్|భారతీయ లోక్‌దళ్]] బ్యానర్ క్రింద) |- |[[అర్రా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|అర్రా]] |చంద్రదేయో ప్రసాద్ వర్మ |[[జనతా పార్టీ]] |- |[[ఔరంగాబాద్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం (బీహార్)|ఔరంగాబాద్]] |సత్యేంద్ర నారాయణ్ సిన్హా |[[జనతా పార్టీ]] |- |[[బగాహా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బగహ]] (ఎస్.సి) |జగన్నాథ్ ప్రసాద్ స్వతంత్ర |[[జనతా పార్టీ]] |- |బలియా |రామ్ జీవన్ సింగ్ | |- |[[బంకా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బంకా]] |[[మధులిమాయె|మధు లిమాయే]] |[[జనతా పార్టీ]] |- |బర్హ్ |శ్యామ్ సుందర్ గుప్తా |[[జనతా పార్టీ]] |- |[[బేగుసరాయ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బెగుసరాయ్]] |[[శ్యామ్ నందన్ ప్రసాద్ మిశ్రా]] |[[జనతా పార్టీ]] |- |[[బెట్టియా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బెట్టియా]] |ఫజ్లూర్ రెహమాన్ |[[జనతా పార్టీ]] |- |[[భాగల్‌పూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|భాగల్పూర్]] |రాంజీ సింగ్ |[[జనతా పార్టీ]] |- |బిక్రమగంజ్ |రామ్ అవధేష్ సింగ్ |[[జనతా పార్టీ]] |- |[[బక్సర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బక్సర్]] |రామానంద్ తివారీ |[[జనతా పార్టీ]] |- |[[చత్రా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ఛత్ర]] |సుఖ్‌దేవ్ ప్రసాద్ వర్మ |[[జనతా పార్టీ]] |- |[[దర్భంగా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|దర్భంగా]] |ఝా, `సుమన్`, సురేంద్ర |[[జనతా పార్టీ]] |- |[[ధన్‌బాద్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ధన్‌బాద్]] |ఎ. కె. రాయ్ |మార్క్సిస్ట్ కో-ఆర్డినేషన్ కమిటీ |- |[[దుమ్కా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|దుమ్కా]] (ఎస్.టి) |బటేశ్వర్ హెంబ్రం |[[జనతా పార్టీ]] |- |[[గయా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|గయా]] (ఎస్.సి) |ఈశ్వర్ చౌదరి |[[జనతా పార్టీ]] |- |[[గిరిడిహ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|గిరిడిహ్]] |రాందాస్ సింగ్ |[[జనతా పార్టీ]] |- |[[గోపాల్‌గంజ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|గోపాలగంజ్]] |ద్వారకా నాథ్ తివారీ |[[జనతా పార్టీ]] |- |[[హాజీపూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|హాజీపూర్]] (ఎస్.సి) |[[రామ్ విలాస్ పాశ్వాన్]] |[[జనతా పార్టీ]] |- |[[హజారీబాగ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|హజారీబాగ్]] |బసంత్ నారాయణ్ సింగ్ |[[జనతా పార్టీ]] |- |[[జహనాబాద్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|జహనాబాద్]] |హరి లాల్ ప్రసాద్ సిన్హా |[[జనతా పార్టీ]] |- |[[జంషెడ్‌పూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|జంషెడ్‌పూర్]] |రుద్ర ప్రతాప్ సారంగి |[[జనతా పార్టీ]] |- |[[ఝంఝార్‌పూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ఝంఝర్పూర్]] |ధనిక్ లాల్ మండల్ |[[జనతా పార్టీ]] |- |[[కతిహార్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|కటిహార్]] |యువరాజ్ |[[జనతాదళ్]] |- |[[ఖగారియా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ఖగారియా]] |జ్ఞానేశ్వర్ ప్రసాద్ యాదవ్ |[[జనతా పార్టీ]] |- |[[కిషన్‌గంజ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|కిషన్‌గంజ్]] |హలీముద్దీన్ అహ్మద్ |[[జనతా పార్టీ]] |- |[[కోదర్మా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|కోదర్మ]] |రతీ లాల్ ప్రసాద్ వర్మ |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |- |[[లోహర్దగా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|లోహర్దగ (ఎస్టీ)]] |లాలూ ఒరాన్ |[[జనతా పార్టీ]] |- |rowspan=2|[[మాధేపురా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|మాధేపురా]] |బింధ్యేశ్వరి ప్రసాద్ మండల్ |[[జనతా పార్టీ]] |- |[[శరద్ యాదవ్]] |[[జనతాదళ్ (యునైటెడ్)]] |- |[[మధుబని లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|మధుబని]] |హుక్మదీయో నారాయణ్ యాదవ్ |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |- |rowspan=2|[[మహరాజ్‌గంజ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం (బీహార్)|మహారాజ్‌గంజ్]] |చంద్ర శేఖర్ సింగ్ |[[జనతాదళ్]] |- |రామ్‌దేవ్ సింగ్ |[[జనతా పార్టీ]] |- |[[ముంగేర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|మోంఘైర్]] |శ్రీకృష్ణ సింగ్ |[[జనతా పార్టీ]] |- |[[మోతీహరి లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|మోతిహారి]] |ఠాకూర్ రమాపతి సిన్హా |[[జనతా పార్టీ]] |- |[[ముజఫర్‌పూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ముజఫర్‌పూర్]] |[[జార్జ్ ఫెర్నాండెజ్]] |[[జనతా పార్టీ]] |- |[[నలంద లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|నలంద]] |బీరేంద్ర ప్రసాద్ |[[జనతా పార్టీ]] |- |[[నవాడా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|నవాడ]] (ఎస్.సి) |నాథుని రామ్ |[[జనతా పార్టీ]] |- |[[పాలము లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|పాలమావు]] (ఎస్.సి) |రామదేని రామ్ |[[జనతా పార్టీ]] |- |పాట్నా |మహామాయ ప్రసాద్ సిన్హా |[[జనతా పార్టీ]] |- |[[పూర్నియా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|పూర్ణ]] |లఖన్ లాల్ కపూర్ |[[జనతా పార్టీ]] |- |[[రాజ్‌మహల్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|రాజ్‌మహల్]] (ఎస్.టి) |ఫాదర్ ఆంథోనీ ముర్ము |[[జనతా పార్టీ]] |- |[[రోసెరా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|రోసెరా]] (ఎస్.సి) |రామ్ సేవక్ హజారీ |[[జనతా పార్టీ]] |- |సహర్సా |వినాయక్ ప్రసాద్ యాదవ్ |[[జనతా పార్టీ]] |- |rowspan=2|[[సమస్తిపూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|సమస్తిపూర్]] |కర్పూరి ఠాకూర్ |[[జనతా పార్టీ]] |- |అజిత్ కుమార్ మెహతా |[[జనతా పార్టీ]] |- |[[ససారం లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ససారం]] (ఎస్.సి) |[[జగ్జీవన్ రామ్]] |[[కాంగ్రెస్ ఫర్ డెమోక్రసీ]], ([[జనతా పార్టీ|జనతా పార్టీతో పొత్తు]]) |- |[[షెయోహర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|షియోహర్]] |ఠాకూర్ గిరిజా నందన్ సింగ్ |[[జనతా పార్టీ]] |- |[[సీతామర్హి లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|సీతామర్హి]] |మహంత్ శ్యామ్ సుందర్ దాస్ |[[జనతా పార్టీ]] |- |[[సివాన్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|సివాన్]] |మృత్యుంజయ్ ప్రసాద్ |[[జనతా పార్టీ]] |- |[[వైశాలి లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|వైశాలి]] |దిగ్విజయ్ నారాయణ్ సింగ్ |[[జనతా పార్టీ]] |- |} == చండీగఢ్ == {| class="wikitable sortable" !నియోజక వర్గం !సభ్యుడు !పార్టీ |- |[[చండీగఢ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|చండీగఢ్]] |క్రిషన్ కాంత్ |[[జనతా పార్టీ]] |- |} == దాద్రా నగర్ హవేలీ == {| class="wikitable sortable" !నియోజక వర్గం !సభ్యుడు !పార్టీ |- |[[దాద్రా నగర్ హవేలీ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|దాద్రా నగర్ హవేలీ]] (ఎస్.టి) |రౌభాయ్ రాంజీభాయ్ పటేల్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |} == ఢిల్లీ == {| class="wikitable sortable" !నియోజక వర్గం !సభ్యుడు !పార్టీ |- |[[చాందినీ చౌక్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|చాందినీ చౌక్]] |[[సికందర్ బఖ్త్]] |[[జనతా పార్టీ]] (అయితే జనతా పార్టీ అభ్యర్థులందరూ [[భారతీయ లోక్ దళ్]] పేరుతో ఎన్నికయ్యారు, ఎన్నికల తర్వాత మాత్రమే జనతా పార్టీ అధికారికంగా నమోదు చేయబడింది.) <ref>{{Cite web|title=1977 India General (6th Lok Sabha) Elections Results|url=https://www.elections.in/parliamentary-constituencies/1977-election-results.html|access-date=2024-05-26|website=www.elections.in}}</ref> |- |ఢిల్లీ సదర్ |కన్వర్ లాల్ గుప్తా |[[జనతా పార్టీ]] |- |[[ఈస్ట్ ఢిల్లీ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|తూర్పు ఢిల్లీ]] |కిషోర్ లాల్ |[[జనతా పార్టీ]] |- |[[న్యూఢిల్లీ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|న్యూ ఢిల్లీ]] |[[అటల్ బిహారీ వాజ్‌పేయి]] |[[జనతా పార్టీ]] |- |కరోల్ బాగ్(ఎస్.సి) |శివ్ నారాయణ్ సర్సోనియా |[[జనతా పార్టీ]] |- |ఔటర్ ఢిల్లీ (ఎస్.సి) |చౌదరి [[బ్రహ్మ ప్రకాష్]] |[[జనతా పార్టీ]] |- |[[దక్షిణ ఢిల్లీ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|దక్షిణ ఢిల్లీ]] |[[విజయ్‌కుమార్ మల్హోత్రా|విజయ్ కుమార్ మల్హోత్రా]] |[[జనతా పార్టీ]] |- |} == గోవా, డయ్యు డామన్ == {| class="wikitable sortable" !నియోజక వర్గం !సభ్యుడు !పార్టీ |- |[[ఉత్తర గోవా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|పనాజి]] |అమృత్ కాన్సర్ |[[మహారాష్ట్రవాది గోమంతక్ పార్టీ]] |- |[[దక్షిణ గోవా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|మోర్ముగావ్]] |ఎడ్వర్డో ఫలేరో |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |} == గుజరాత్ == {| class="wikitable sortable" !నియోజక వర్గం !సభ్యుడు !పార్టీ |- |అహ్మదాబాద్ |అహ్సన్ జాఫ్రి |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[అమ్రేలి లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|అమ్రేలి]] |ద్వారకాదాస్ మోహన్ లాల్ పటేల్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[వడోదర లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బరోడా]] |ఫటేసింగ్రావ్ ప్రతాప్సింగ్రావ్ గైక్వాడ్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[భావ్‌నగర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|భావనగర్]] |ప్రసన్భాయ్ మెహతా |[[జనతా పార్టీ]] |- |[[బారుచ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బ్రోచ్]] |అహ్మద్ మహమ్మద్ పటేల్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[వల్సాద్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బల్సర్]] (ఎస్.టి) |నానుభాయ్ నిచాభాయ్ పటేల్ |[[జనతా పార్టీ]] |- |[[ఛోటా ఉదయ్‌పూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ఛోటా ఉదయపూర్]] (ఎస్.టి) |అమర్‌సింహ రథావా |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |ధంధుక (ఎస్.సి) |నట్వర్‌లాల్ భగవందాస్ పర్మార్ |[[జనతా పార్టీ]] |- |[[దాహొద్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|దాహొద్]] (ఎస్.టి) |సోమ్జీభాయ్ దామోర్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[గాంధీనగర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|గాంధీనగర్]] |పురుషోత్తం గణేష్ మావలంకర్ | |- |గోధ్రా |హితేంద్ర దేశాయ్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[జాంనగర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|జాంనగర్]] |వినోద్భాయ్ బి. షెథ్ |[[జనతా పార్టీ]] |- |[[జునాగఢ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|జునాగఢ్]] |నరేంద్ర పరాగ్జీ నత్వానీ |[[జనతా పార్టీ]] |- | rowspan="2" |[[ఖేడా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ఖేడా]] |అజిత్‌సిన్హ్ దాభి |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |ధర్మసిన్హ్ దాదుభాయ్ దేశాయ్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |కపద్వాంజ్ |శంకర్‌సిన్హ్ వాఘేలా |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[కచ్చ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|కచ్చ్]] |అనంత్ దేవశంకర్ దవే |[[జనతా పార్టీ]] |- |మాండ్వి (ఎస్.టి) |చితుభాయ్ గమిత్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- | rowspan="2" |[[మహెసానా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|మెహ్సానా]] |మోతీభాయ్ రాంఛోద్భాయ్ చౌదరి |[[జనతా పార్టీ]] |- |[[మణిబెన్ పటేల్]] |[[జనతా పార్టీ]] |- |[[పటాన్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|పటాన్]] (ఎస్.సి) |ఖేమ్‌చంద్‌భాయ్ చావ్డా |[[జనతాదళ్]] |- |[[పోరుబందర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|పోరుబందర్]] |ధర్మసింహభాయ్ దహ్యాభాయ్ పటేల్ |[[జనతా పార్టీ]] |- |[[రాజ్‌కోట్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|రాజ్‌కోట్]] |చిమన్ భాయ్ శుక్లా |[[జనతా పార్టీ]] |- |సబర్‌కాంత |హెచ్. ఎం. పటేల్ |[[జనతా పార్టీ]] |- |[[సూరత్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|సూరత్]] |[[మొరార్జీ దేశాయ్]] |[[జనతా పార్టీ]] |- |[[సురేంద్రనగర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|సురేంద్రనగర్]] |రాందాస్ కిశోర్దాస్ అమీన్ |[[జనతా పార్టీ]] |- |} == హర్యానా == {| class="wikitable sortable" !నియోజక వర్గం !సభ్యుడు !పార్టీ |- |[[అంబాలా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|అంబలా]] (ఎస్.సి) |[[సూరజ్ భాన్]] |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |- |భివానీ |చంద్రావతి |[[జనతా పార్టీ]] |- |[[ఫరీదాబాద్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ఫరీదాబాద్]] |ధర్మ్ వీర్ వశిష్ట్ |[[జనతా పార్టీ]] |- | rowspan="2" |[[హిసార్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|హిస్సార్]] |ఇందర్ సింగ్ షియోకంద్ |[[జనతా పార్టీ]] |- |మణి రామ్ బగ్రీ |[[జనతా పార్టీ (సెక్యులర్)]] |- | rowspan="2" |[[కర్నాల్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|కర్నాల్]] |భగవత్ దయాళ్ శర్మ |[[జనతా పార్టీ]] |- |మొహిందర్ సింగ్ |[[జనతా పార్టీ]] |- | rowspan="2" |[[కురుక్షేత్ర లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|కురుక్షేత్ర]] |మనోహర్ లాల్ సైనీ |[[జనతా పార్టీ (సెక్యులర్)|జనతా పార్టీ (సెక్యులర్))]] |- |సర్దార్ రఘుబీర్ సింగ్ విర్క్ |[[జనతా పార్టీ]] |- |[[రోహ్తక్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|రోహ్తక్]] |షేర్ సింగ్ |[[జనతా పార్టీ]] |- |[[సోనిపట్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|సోనేపట్]] |ముక్తియార్ సింగ్ మాలిక్ |[[జనతా పార్టీ]] |- |} == హిమాచల్ ప్రదేశ్ == {| class="wikitable sortable" !నియోజక వర్గం !సభ్యుడు !పార్టీ |- |[[హమీర్‌పూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|హమీర్పూర్]] |రంజిత్ సింగ్ |[[జనతా పార్టీ]] |- |[[కాంగ్రా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|కంగ్రా]] |దుర్గా చంద్ కన్వర్ |[[జనతా పార్టీ]] |- |[[మండి లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|మండి]] |గంగా సింగ్ |[[జనతా పార్టీ]] |- |[[సిమ్లా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|సిమ్లా]] (ఎస్.సి) |బాలక్ రామ్ |[[జనతా పార్టీ]] |- |} == జమ్మూ కాశ్మీరు == {| class="wikitable sortable" !నియోజక వర్గం !సభ్యుడు !పార్టీ |- | rowspan="2" |[[అనంతనాగ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|అనంతనాగ్]] |బేగం అక్బర్ జహాన్ అబ్దుల్లా |[[జమ్మూ కాశ్మీర్ నేషనల్ కాన్ఫరెన్స్]] |- |మొహమ్మద్ షఫీ ఖురేషి |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[బారాముల్లా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బారాముల్లా]] |అబ్దుల్ అహద్ వకీల్ |[[జమ్మూ కాశ్మీర్ నేషనల్ కాన్ఫరెన్స్]] |- |[[జమ్మూ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|జమ్ము]] |ఠాకూర్ బల్దేవ్ సింగ్ జస్రోతియా |[[జనతా పార్టీ]] |- |[[లడఖ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|లడఖ్]] |పార్వతీ దేవి |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[ఉధంపూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ఉధంపూర్]] |కరణ్ సింగ్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్ (యు)]] |- |} == జార్ఖండ్ == {| class="wikitable sortable" !నియోజక వర్గం !సభ్యుడు !పార్టీ |- |[[గొడ్డ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|గొడ్డ]] |జగ్దాంబి ప్రసాద్ యాదవ్ |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |- |[[ఖుంటి లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ఖుంటి]] (ఎస్.టి) |[[కరియా ముండా]] |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |- |[[సింగ్‌భూమ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|సింగ్‌భూమ్]] (ఎస్.టి) |బాగున్ సుంబ్రూయి |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |} == కర్ణాటక == {| class="wikitable sortable" !నియోజక వర్గం !సభ్యుడు !పార్టీ |- |[[బాగల్‌కోట్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బాగల్‌కోట్]] |సంగనగౌడ బసనగౌడ పాటిల్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- | rowspan="2" |[[బెంగళూరు ఉత్తర లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బెంగళూరు నార్త్]] |సి. కె. జాఫర్ షరీఫ్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |చంద్రే డి.బి. గౌడ |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |- |[[బెంగళూరు సౌత్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బెంగళూరు సౌత్]] |కె. ఎస్. హెగ్డే |[[జనతా పార్టీ]] |- |[[బెల్గాం లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బెల్గాం]] |అప్పయ్య క్రవీరప్ప కొట్రశెట్టి |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[బళ్ళారి లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బళ్లారి]] |కె.ఎస్. వీరభద్రప్ప |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[బీదర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బీదర్]] (ఎస్.సి) |శంకర్ దేవ్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[బీజాపూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బీజాపూర్]] |కళింగప్ప భీమన్న చౌదరి |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[చామరాజనగర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|చామరాజనగర్]] (ఎస్.సి) |బి. రాచయ్య |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[చిక్కబల్లాపూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|చిక్‌బల్లాపూర్]] |ఎం. వి. కృష్ణప్ప |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[చిక్కోడి లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|చిక్కోడి]] (ఎస్.సి) |బి. శంకరానంద్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[చిత్రదుర్గ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|చిత్రదుర్గ]] |కె. మల్లన్న |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[దావణగెరె లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|దావణగెరె]] |కొండజ్జి బసప్ప |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[ధార్వాడ్ ఉత్తర లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ధార్వాడ్ నార్త్]] |[[సరోజినీ మహిషి|సరోజినీ బిందురావు మహిషి]] |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |ధార్వాడ్ సౌత్ |ఫక్రుద్దీన్ హుస్సేన్సాద్ మొహ్సిన్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- | rowspan="2" |[[గుల్బర్గా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|గుల్బర్గా]] |సి. ఎం. స్టీఫెన్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |సిద్ రామ్ రెడ్డి |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[హసన్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|హసన్]] |శివర నంజేష గౌడ |[[జనతా పార్టీ]] |- |కనకపుర |[[ఎం. వి. చంద్రశేఖర మూర్తి]] |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[ఉత్తర కన్నడ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|కనరా]] |బల్సు పర్సు కదమ్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[కోలార్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|కోలార్]] (ఎస్.సి) |జి.వై. కృష్ణన్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[కొప్పల్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|కొప్పల్]] |స్వామి సిద్ధరామేశ్వర బస్సయ్య |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[మాండ్య లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|మాండ్య]] |కెరగోడ్ చిక్కలింగయ్య |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |మంగళూరు |జనార్ధన్ పూజారి |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[మైసూరు లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|మైసూర్]] |ఎం.తులసీదాస్ దాసప్ప |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[రాయచూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|రాయచూర్]] |రాజశేఖర్ కోలూర్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[షిమోగా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|షిమోగా]] |ఎ.ఆర్. బద్రీ నారాయణ్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[తుమకూరు లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|తుమకూరు]] |కె. లక్కప్ప |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |ఉడిపి |టి. ఎ. పాయ్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |} == కేరళ == {| class="wikitable sortable" !నియోజక వర్గం !సభ్యుడు !పార్టీ |- |అడూర్ (ఎస్.సి) |పి.కె. కొడియన్ |[[కమ్యూనిస్టు పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (సి.పి.ఐ)|కమ్యూనిస్ట్ పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా]] |- |ఒట్టపాలెం (ఎస్.సి) |కె. కుంజుంబు |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[ఆలప్పుజ్హ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|అలెప్పి]] |వి. ఎం. సుధీరన్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[వటకర లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బడగర]] |కె.పి. ఉన్నికృష్ణన్ |ఇండియన్ కాంగ్రెస్ (సోషలిస్ట్) |- |[[కోజికోడ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|కాలికట్]] |వి.ఎ. సయ్యద్ ముహమ్మద్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[అట్టింగల్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|చిరాయింకిల్]] |[[వాయలార్ రవి]] |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[ఎర్నాకులం లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ఎర్నాకులం]] |హెన్రీ ఆస్టిన్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[కాసరగోడ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|కాసరగోడ్]] |రామచంద్రన్ కదన్నపల్లి |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[కొట్టాయం లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|కొట్టాయం]] |స్కరియా థామస్ |కేరళ కాంగ్రెస్ |- |ముకుందపురం |ఎ.సి. జార్జ్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |మువట్టుపుజ |జార్జ్ జె. మాథ్యూ |కేరళ కాంగ్రెస్ |- |[[పాలక్కాడ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|పాల్ఘాట్]] |ఎ. సున్నా సాహిబ్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[పొన్నాని లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|పొన్నాని]] |గులాం మెహమూద్ బనత్వాలా |[[ఇండియన్ యూనియన్ ముస్లిం లీగ్]] |- |[[మలప్పురం లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|మంజేరి]] |ఇబ్రహీం సులైమాన్ సైట్ |[[ఇండియన్ యూనియన్ ముస్లిం లీగ్]] |- |[[మావేలికర లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|మావెలిక్కర]] |బి.కె. నాయర్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[కొల్లాం లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|క్విలాన్]] |ఎన్. శ్రీకంఠన్ నాయర్ |[[రివల్యూషనరీ సోషలిస్ట్ పార్టీ (ఇండియా)|రివల్యూషనరీ సోషలిస్ట్ పార్టీ]] |- |[[కన్నూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|కన్ననూర్]] |సి.కె. చంద్రప్పన్ |[[కమ్యూనిస్టు పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (సి.పి.ఐ)|కమ్యూనిస్ట్ పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా]] |- |[[త్రిసూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|త్రిచూర్]] |కె.ఎ. రాజన్ |[[కమ్యూనిస్టు పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (సి.పి.ఐ)|కమ్యూనిస్ట్ పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా]] |- |[[తిరువనంతపురం లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|త్రివేండ్రం]] |ఎం.ఎన్. గోవిందన్ నాయర్ |[[కమ్యూనిస్టు పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (సి.పి.ఐ)|కమ్యూనిస్ట్ పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా]] |- |} == లక్షద్వీప్ == {| class="wikitable sortable" !నియోజక వర్గం !సభ్యుడు !పార్టీ |- |[[లక్షద్వీప్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|లక్షద్వీప్]] (ఎస్.టి) |పి.ఎం. సయీద్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |} == మధ్య ప్రదేశ్ == {| class="wikitable sortable" !నియోజక వర్గం !సభ్యుడు !పార్టీ |- |[[బాలాఘాట్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బాలాఘాట్]] |కచ్రులాల్ హేమరాజ్ జైన్ | |- |[[బస్తర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బస్తర్]] (ఎస్.టి) |డ్రిగ్ పాల్ షా |[[జనతా పార్టీ]] |- | rowspan="2" |[[బేతుల్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బేతుల్]] |అరిఫ్ బేగ్ |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |- |సుభాష్ అహుజా |[[జనతా పార్టీ]] |- |[[భిండ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|భింద్]] |రఘుబీర్ సింగ్ మచంద్ |[[జనతా పార్టీ]] |- |[[బిలాస్‌పూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బిలాస్పూర్]] (ఎస్.సి) |నిరంజన్ ప్రసాద్ కేశర్వాణి |[[జనతా పార్టీ]] |- |[[దామోహ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|దామోహ్]] |నరేంద్ర సింగ్ |[[జనతా పార్టీ]] |- |[[ధార్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ధార్ (ఎస్టీ)]] |భరత్ సింగ్ చౌహాన్ |[[జనతా పార్టీ]] |- | rowspan="2" |[[దుర్గ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|దుర్గ్]] |మోహన్ జైన్ |[[జనతా పార్టీ]] |- |పురుషోత్తం కౌశిక్ |[[జనతాదళ్]] |- |[[గునా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|గుణ]] |[[మాధవరావు సింధియా|మాధవరావ్ సింధియా]] |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[గ్వాలియర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|గ్వాలియర్]] |నారాయణ కృష్ణారావు షెజ్వాల్కర్ |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |- |[[హోషంగాబాద్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|హోషంగాబాద్]] |హరి విష్ణు కామత్ |[[జనతా పార్టీ]] |- |[[ఇండోర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ఇండోర్]] |కల్యాణ్ జైన్ |[[జనతా పార్టీ]] |- |[[జంజ్‌గిర్-చంపా శాసనసభ నియోజకవర్గం|జంజ్‌గిర్]] |మదన్ లాల్ శుక్లా |[[జనతా పార్టీ]] |- |[[రత్లాం లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ఝబువా]] (ఎస్.టి) |భగీరథ్ రాంజీ భన్వర్ |[[జనతా పార్టీ]] |- |[[కంకేర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|కంకేర్]] (ఎస్.టి) |అఘన్ సింగ్ ఠాకూర్ |[[జనతా పార్టీ]] |- |[[ఖజురహో లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ఖజురహో]] |లక్ష్మీ నారాయణ్ నాయక్ |[[జనతా పార్టీ]] |- | rowspan="2" |[[ఖాండ్వా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ఖాండ్వా]] |కుషాభౌ ఠాక్రే |[[జనతా పార్టీ]] |- |పర్మానంద్ గోవింద్జీవాలా |[[జనతా పార్టీ]] |- |[[ఖర్గోన్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ఖర్గోన్]] |రామేశ్వర్ పాటిదార్ |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |- |[[మహాసముంద్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|మహాసముంద్]] |బ్రిజ్‌లాల్ వర్మ |[[జనతా పార్టీ]] |- |[[మాండ్లా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|మాండ్లా]] (ఎస్.టి) |శ్యామ్ లాల్ ధుర్వే |[[జనతా పార్టీ]] |- |[[మందసౌర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|మంద్‌సోర్]] |లక్ష్మీనారాయణ పాండే |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |- |[[మోరెనా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|మొరెనా]] (ఎస్.సి) |ఛబీరామ్ అర్గల్ |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |- | rowspan="2" |[[రాయ్‌గఢ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం (ఛత్తీస్‌గఢ్)|రాయ్‌గఢ్]] (ఎస్.టి) |వసంత్ కుమార్ పండిట్ |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |- |నరహరి ప్రసాద్ సాయి |[[జనతా పార్టీ]] |- |[[రాజ్‌నంద్‌గావ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|రాజ్‌నంద్‌గావ్]] |మదన్ తివారీ |[[జనతా పార్టీ]] |- |[[రేవా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|రేవా]] |యమునా ప్రసాద్ శాస్త్రి |[[జనతాదళ్]] |- |[[సాగర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|సాగర్]] (ఎస్.సి) |నర్మదా ప్రసాద్ రాయ్ |[[జనతా పార్టీ]] |- |[[సారన్‌గఢ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం (ఛత్తీస్‌గఢ్)|సారన్‌గఢ్]] (ఎస్.సి) |గోవింద్రం మీరి |[[జనతా పార్టీ]] |- |[[సత్నా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|సత్నా]] |సుఖేంద్ర సింగ్ |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |- | rowspan="2" |[[సియోని లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|సియోని]] |గార్గి శంకర్ మిశ్రా |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |నిర్మల్ చంద్ర జైన్ |[[జనతా పార్టీ]] |- |[[షాడోల్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|షాడోల్]] |దల్పత్ సింగ్ పరస్తే |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |- |[[షాజాపూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|షాజాపూర్]] (ఎస్.సి) |ఫూల్ చంద్ వర్మ |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |- | rowspan="2" |[[సిధి లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|సిధి]] (ఎస్.టి) |రవి నందన్ సింగ్ |[[జనతా పార్టీ]] |- |సూర్య నారాయణ్ సింగ్ |[[జనతా పార్టీ]] |- |[[సర్గుజా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|సుర్గుజా]] (ఎస్.టి) |లారంగ్ సాయి |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |- |[[ఉజ్జయిని లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ఉజ్జయిని]] (ఎస్.సి) |హుకమ్ చంద్ కచ్వై |[[జనతా పార్టీ]] |- |[[విదిశ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|విదిష]] |రాఘవ్జీ |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |- |} == మహారాష్ట్ర == {| class="wikitable sortable" !నియోజక వర్గం !సభ్యుడు !పార్టీ |- |[[అహ్మద్‌నగర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|అహ్మద్ నగర్]] |అన్నాసాహెబ్ పాండురంగే షిండే |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[అమరావతి లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|అమరావతి]] |నానాసాహెబ్ బోండే |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[ఔరంగాబాద్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం (బీహార్)|ఔరంగాబాద్]] |బాపు కల్దాటే |[[జనతా పార్టీ]] |- |[[బారామతి లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బారామతి]] |సంభాజీరావు సాహెబ్రావ్ కాకడే |[[జనతా పార్టీ]] |- |భండారా |లక్ష్మణరావు మాన్కర్ |[[జనతా పార్టీ]] |- |[[బీడ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|భీర్]] |గంగాధరప్ప మహారుద్రప్ప బురండే |[[కమ్యూనిస్టు పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (మార్కిస్టు)|కమ్యూనిస్ట్ పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (మార్క్సిస్ట్)]] |- |rowspan=2|[[ముంబై నార్త్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బాంబే నార్త్]] |మృణాల్ గోర్ |[[జనతా పార్టీ]] |- |రవీంద్ర వర్మ |[[జనతా పార్టీ]] |- |[[ముంబై నార్త్ సెంట్రల్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బాంబే నార్త్ సెంట్రల్]] |అహల్య పి. రంగ్నేకర్ |[[కమ్యూనిస్టు పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (మార్కిస్టు)|కమ్యూనిస్ట్ పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (మార్క్సిస్ట్)]] |- |[[ముంబై నార్త్ వెస్ట్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బాంబే నార్త్ వెస్ట్]] |[[రామ్ జెఠ్మలానీ]] |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |- |[[ముంబై సౌత్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బాంబే సౌత్]] |రతన్‌సిన్హ్ రాజ్దా |[[జనతా పార్టీ]] |- |[[ముంబై సౌత్ సెంట్రల్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బాంబే సౌత్ సెంట్రల్]] |బాపు చంద్రసేన్ కాంబ్లే |[[జనతా పార్టీ]] |- |[[బుల్దానా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బుల్దానా]] (ఎస్.సి) |దౌలత్ గునాజీ గవాయ్ | |- |[[చంద్రపూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|చంద్రపూర్]] |రాజేమన్ విశ్వేశ్వర రావు (రాజా సాహెబ్ అహేరి) |[[జనతా పార్టీ]] |- |చిమూర్ |కృష్ణారావు ఠాకూర్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |దహను (ఎస్.టి) |లియాహను శిద్వా కోమ్ |[[కమ్యూనిస్టు పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (మార్కిస్టు)|కమ్యూనిస్ట్ పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (మార్క్సిస్ట్)]] |- |rowspan=2|ఎరండోల్ |సోనుసింగ్ పాటిల్ |[[జనతా పార్టీ]] |- |విజయ్ కుమార్ నావల్ పాటిల్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[హింగోలి లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|హింగోలి]] |చంద్రకాంత్ పాటిల్ |[[జనతా పార్టీ]] |- |ఇచల్‌కరంజి |రాజారామ్ అలియాస్ బాలాసాహెబ్ శంకర్రావు మానే |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[జల్గావ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|జల్గావ్]] |యశవంత్ బోరోలే |[[జనతా పార్టీ]] |- |[[జల్నా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|జల్నా]] |పుండ్లిక్ హరి దాన్వే |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |- |కరద్ |ప్రేమలాబాయి దాజీసాహెబ్ చవాన్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[ఖేడా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ఖేడ్]] |అన్నాసాహెబ్ మగర్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[కొల్హాపూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|కొల్హాపూర్]] |దజీబా దేశాయ్ |పేసెంట్స్ అండ్ వర్కర్స్ పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా |- |కోపర్‌గావ్ |బాలాసాహెబ్ విఖే పాటిల్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |కులబ |దినకర్ బాబు పాటిల్ | |- |[[లాతూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|లాతూర్]] |ఉదవరావ్ సాహెబ్రావ్ పాటిల్ |పేసెంట్స్ అండ్ వర్కర్స్ పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా |- |మాలేగావ్ (ఎస్.టి) |హరిభౌ మహాలే |[[జనతాదళ్ (సెక్యులర్)]] |- |[[నాగపూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|నాగ్‌పూర్]] |జిఇవి మంచర్ష వారి |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[నాందేడ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|నాందేడ్]] |కేశవ్ శంకర్ ధోంగే | |- |[[నందుర్బార్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|నందూర్బార్]] (ఎస్.టి) |సురూప్ సింగ్ హిర్యా నాయక్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[నాసిక్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|నాసిక్]] |విఠల్రావు గణపతిరావు హండే |పేసెంట్స్ అండ్ వర్కర్స్ పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా |- |[[ఉస్మానాబాద్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ఉస్మానాబాద్]] (ఎస్.సి) |తుకారం సదాశివ శృంగారే |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |పంధర్పూర్ (ఎస్.సి) |సందీపన్ భగవాన్ థోరట్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[పర్భని లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|పర్భాని]] |శేషారావు అప్పారావు దేశ్‌ముఖ్ |రైతులు, కార్మికుల పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా |- |[[పూణే లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|పూణె]] |మోహన్ మాణిక్‌చంద్ ధరియా |[[జనతా పార్టీ]] |- |రాజాపూర్ |[[మధు దండావతే]] |[[జనతాదళ్]] |- |[[రాంటెక్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|రామ్‌టెక్]] |జాతిరామ్ చైతారం బార్వే |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |రత్నగిరి |బాపు సాహెబ్ పరులేకర్ |[[జనతా పార్టీ]] |- |[[సాంగ్లీ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|సాంగ్లీ]] |అన్నాసాహెబ్ గోట్ఖిండే |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[సతారా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|సతారా]] |యశ్వంతరావు బల్వంతరావు చవాన్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్ (యు)|ఇండియన్ నేషనల్ కాంగ్రెస్ (యు)]] |- |[[షోలాపూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|సోలాపూర్]] |సూరజ్రతన్ ఫతేచంద్ దమానీ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[థానే లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|థానే]] |రామచంద్ర కాశీనాథ్ మల్గి |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |- |rowspan=2|[[వార్థా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|వార్ధా]] |సంతోష్రావ్ గోడే |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |వసంత్ పురుషోత్తం సాఠే |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |వాషిమ్ |వసంత్రావ్ ఫుల్ సింగ్ నాయక్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |యావత్మల్ |జవదేధరరావు అలియాస్ భయ్యాసాహెబ్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |} == మణిపూర్ == {| class="wikitable sortable" !నియోజక వర్గం !సభ్యుడు !పార్టీ |- |[[ఇన్నర్ మణిపూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ఇన్నర్ మణిపూర్]] |ఎన్. టోంబి సింగ్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |rowspan=2|[[ఔటర్ మణిపూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ఔటర్ మణిపూర్]] (ఎస్.టి) |కైహో |[[జనతా పార్టీ]] |- |యాంగ్మాసో షైజా |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |} == మేఘాలయ == {| class="wikitable sortable" !నియోజక వర్గం !సభ్యుడు !పార్టీ |- |[[షిల్లాంగ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|షిల్లాంగ్]] |హోపింగ్ స్టోన్ లింగ్డోహ్ |[[స్వతంత్ర రాజకీయ నాయకులు|స్వతంత్ర]] |- |[[తురా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|తురా (ఎస్టీ)]] |పి.ఎ. సంగ్మా |[[నేషనల్ పీపుల్స్ పార్టీ]] |- |} == మిజోరం == {| class="wikitable sortable" !నియోజక వర్గం !సభ్యుడు !పార్టీ |- |[[మిజోరం లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|మిజోరం (ఎస్టీ)]] |ఆర్. రోతుమా |[[స్వతంత్ర రాజకీయ నాయకులు|స్వతంత్ర]] |- |} == నాగాలాండ్ == {| class="wikitable sortable" !నియోజక వర్గం !సభ్యుడు !పార్టీ |- |[[నాగాలాండ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|నాగాలాండ్]] |రానో ఎం. షైజా | |- |} == ఒరిస్సా == {| class="wikitable sortable" !నియోజక వర్గం !సభ్యుడు !పార్టీ |- |rowspan=2|[[అస్కా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|అస్కా]] |[[బిజూ పట్నాయక్]] |[[జనతాదళ్]] |- |రామచంద్ర రథ్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[బాలాసోర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బాలాసోర్]] |సమరేంద్ర కుందు |[[జనతాదళ్]] |- |rowspan=2|[[బెర్హంపూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బెర్హంపూర్]] |[[పి. వి. నరసింహారావు]] |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |రాచకొండ జగన్నాథరావు |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[భద్రక్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|భద్రక్]] (ఎస్.సి) |జెనా బైరాగి |[[జనతా పార్టీ]] |- |[[భువనేశ్వర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|భువనేశ్వర్]] |శివాజీ పట్నాయక్ |[[కమ్యూనిస్టు పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (మార్కిస్టు)|కమ్యూనిస్ట్ పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (మార్క్సిస్ట్)]] |- |[[బోలంగీర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బోలంగీర్]] |ఐంతు సాహూ |[[జనతా పార్టీ]] |- |[[కటక్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|కటక్]] |శరత్ కుమార్ కర్ |[[జనతా పార్టీ]] |- |దీయోగర్ |పబిత్రా మోహన్ ప్రధాన్ |[[జనతా పార్టీ]] |- |[[ధెంకనల్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ధెంకనల్]] |దేవేంద్ర సత్పతి |[[జనతా పార్టీ]] |- |[[జగత్‌సింగ్‌పూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|జగత్‌సింగ్‌పూర్]] |ప్రద్యుమ్న కిషోర్ బాల్ |[[జనతా పార్టీ]] |- |[[జాజ్‌పూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|జాజ్‌పూర్]] (ఎస్.సి) |రామ చంద్ర మల్లిక్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[కలహండి లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|కలహండి]] |ప్రతాప్ కేశరి డియో |[[స్వతంత్ర రాజకీయ నాయకులు|స్వతంత్ర]] |- |[[కియోంజర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|కియోంఝర్]] (ఎస్.టి) |గోవింద ముండా |[[జనతా పార్టీ]] |- |[[కోరాపుట్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|కోరాపుట్]] (ఎస్.టి) |[[గిరిధర్ గమాంగ్]] |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[మయూర్‌భంజ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|మయూర్‌భంజ్]] (ఎస్.టి) |చంద్ర మోహన్ సిన్హా |[[జనతా పార్టీ]] |- |[[నబరంగ్‌పూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|నబరంగ్‌పూర్]] (ఎస్.టి) |ఖగపతి ప్రధాని |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |ఫుల్బాని (ఎస్.సి) |శ్రీబట్చా దిగల్ |[[జనతా పార్టీ]] |- |[[పూరీ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|పూరి]] |పద్మచరణ్ సమంతాసిన్హర్ |[[జనతా పార్టీ]] |- |[[సంబల్‌పూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|సంబల్పూర్]] |గణనాథ్ ప్రధాన్ |[[జనతా పార్టీ]] |- |[[సుందర్‌గఢ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|సుందర్‌గఢ్]] (ఎస్.టి) |[[దేబనంద అమత్]] |[[జనతాదళ్]] |- |} == పుదుచ్చేరి == {| class="wikitable sortable" !నియోజక వర్గం !సభ్యుడు !పార్టీ |- |[[పుదుచ్చేరి లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|పాండిచ్చేరి]] |అరవింద బాల పజనర్ |[[ఆల్ ఇండియా అన్నా ద్రవిడ మున్నేట్ర కజగం]] |- |} == పంజాబ్ == {| class="wikitable sortable" !నియోజక వర్గం !సభ్యుడు !పార్టీ |- |[[అమృత్‌సర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|అమృతసర్]] |బలదేవ్ ప్రకాష్ |[[జనతా పార్టీ]] |- |[[బటిండా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|భటిండా]] (ఎస్.సి) |సర్దార్ ధన్నా సింగ్ గుల్షన్ |[[శిరోమణి అకాలీ దళ్|అకాలీ దళ్]] |- |[[ఫిరోజ్‌పూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ఫిరోజ్‌పూర్]] |మొహిందర్ సింగ్ సయన్‌వాలా |[[శిరోమణి అకాలీ దళ్|అకాలీ దళ్]] |- |[[గురుదాస్‌పూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|గురుదాస్‌పూర్]] |యజ్ఞ దత్ శర్మ |[[జనతా పార్టీ]] |- |[[హోషియార్‌పూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|హోషియార్‌పూర్]] |చౌదరి బల్బీర్ సింగ్ |[[జనతా పార్టీ]] |- |[[జలంధర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|జలంధర్]] |ఇక్బాల్ సింగ్ ధిల్లాన్ |[[శిరోమణి అకాలీ దళ్|అకాలీ దళ్]] |- |[[లూథియానా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|లూధియానా]] |జగ్‌దేవ్ సింగ్ తల్వాండి |[[శిరోమణి అకాలీ దళ్|అకాలీ దళ్]] |- |[[పాటియాలా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|పాటియాలా]] |సర్దార్ గుర్చరణ్ సింగ్ తోహ్రా |[[శిరోమణి అకాలీ దళ్|అకాలీ దళ్]] |- |[[ఫిల్లౌర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ఫిల్లౌర్]] (ఎస్.సి) |భగత్ రామ్ |[[కమ్యూనిస్టు పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (మార్కిస్టు)|కమ్యూనిస్ట్ పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (మార్క్సిస్ట్)]] |- |[[రోపర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|రోపర్]] (ఎస్.సి) |బసంత్ సింగ్ ఖల్సా |[[శిరోమణి అకాలీ దళ్|శిరోమణి అకాలీదళ్]] |- | rowspan="2" |[[సంగ్రూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|సంగ్రూర్]] |[[బల్వంత్ సింగ్ రామూవాలియా]] |[[శిరోమణి అకాలీ దళ్|అకాలీ దళ్]] |- |[[సుర్జీత్ సింగ్ బర్నాలా|సుర్జిత్ సింగ్ బర్నాలా]] |[[శిరోమణి అకాలీ దళ్|శిరోమణి అకాలీదళ్]] |- |[[తార్న్ తరణ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|తార్న్ తరణ్]] |మోహన్ సింగ్ తుర్ |[[శిరోమణి అకాలీ దళ్|అకాలీ దళ్]] |- |} == రాజస్థాన్ == {| class="wikitable sortable" !నియోజక వర్గం !సభ్యుడు !పార్టీ |- |[[అజ్మీర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|అజ్మీర్]] |శ్రీకరణ్ శారదా |[[జనతా పార్టీ]] |- |[[అల్వార్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|అల్వార్]] |రామ్‌జీలాల్ యాదవ్ |[[జనతాదళ్]] |- |[[బన్స్వారా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బన్స్వారా]] (ఎస్.టి) |హీరా భాయ్ |[[జనతాదళ్]] |- |[[బార్మర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బార్మర్]] |తాన్సింగ్ |[[జనతా పార్టీ]] |- |బయానా (ఎస్.సి) |శ్యామ్ సుందర్ లాల్ |[[జనతా పార్టీ]] |- |[[భరత్‌పూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|భరత్‌పూర్]] |రామ్ కిషన్ |[[జనతా పార్టీ]] |- |[[భిల్వారా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|భిల్వారా]] |రూపలాల్ సోమాని |[[జనతా పార్టీ]] |- |[[బికనీర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బికనీర్]] |చౌదరి హరి రామ్ మక్కాసర్ గోదారా |[[జనతా పార్టీ]] |- |[[చిత్తోర్‌గఢ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|చిత్తోర్‌గఢ్]] |శ్యామ్ సుందర్ సోమాని |[[జనతా పార్టీ]] |- |[[చురు లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|చురు]] |దౌలత్ రామ్ సరన్ |[[జనతాదళ్]] |- |[[దౌసా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|దౌసా]] |నాథు సింగ్ |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |- |[[గంగానగర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|గంగానగర్]] (ఎస్.సి) |బేగా రామ్ చౌహాన్ |[[జనతాదళ్]] |- |[[జైపూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|జైపూర్]] |సతీష్ చంద్ర అగర్వాల్ |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |- |[[జలోర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|జలోర్]] (ఎస్.సి) |హుకం రామ్ |[[జనతా పార్టీ]] |- |[[ఝలావర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|జలావర్]] |చతుర్భుజ్ |[[జనతా పార్టీ]] |- |[[జుంఝును లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|జుంఝును]] |కన్హయ్యలాల్ మహ్లా |[[జనతా పార్టీ]] |- |[[జోధ్‌పూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|జోధ్‌పూర్]] |రాంఛోర్ దాస్ గట్టాని |[[జనతా పార్టీ]] |- |[[కోటా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|కోట]] |కృష్ణ కుమార్ గోయల్ |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |- |[[నాగౌర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|నాగౌర్]] |నాథు రామ్ మిర్ధా |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[పాలి లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|పాలి]] |అమృత్ నహతా |[[జనతా పార్టీ]] |- |సాలంబర్ (ఎస్.టి) |మీనా లాల్జీభాయ్ |[[జనతా పార్టీ]] |- |సవాయి మాధోపూర్ (ఎస్.టి) |మీథా లాల్ పటేల్ |[[జనతా పార్టీ]] |- |[[సికర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|సికార్]] |జగదీష్ ప్రసాద్ మాథుర్ |[[జనతా పార్టీ]] |- |టోంక్ (ఎస్.సి) |రామ్ కన్వర్ బెర్వా |[[జనతా పార్టీ]] |- |[[ఉదయ్‌పూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ఉదయ్‌పూర్]] |భాను కుమార్ శాస్త్రి |[[జనతా పార్టీ]] |- |} == సిక్కిం == {| class="wikitable sortable" !నియోజక వర్గం !సభ్యుడు !పార్టీ |- |[[సిక్కిం లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|సిక్కిం]] |ఛత్ర బహదూర్ చెత్రీ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |} == తమిళనాడు == {| class="wikitable sortable" !నియోజక వర్గం !సభ్యుడు !పార్టీ |- |[[అరక్కోణం లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|అరక్కోణం]] |ఒ.వి. అళగేశన్ ముదలియార్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[చెంగల్పట్టు లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|చెంగల్పట్టు]] |ఆర్. మోహనరంగం |[[ఆల్ ఇండియా అన్నా ద్రవిడ మున్నేట్ర కజగం]] |- |[[చిదంబరం లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|చిదంబరం]] (ఎస్.సి) |అరసన్ మురుగేషన్ |[[ఆల్ ఇండియా అన్నా ద్రవిడ మున్నేట్ర కజగం|ఆల్ ఇండియా అన్నా ద్రావిడ మున్నేట్ర కజగం]] |- |[[కోయంబత్తూరు లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|కోయంబత్తూరు]] |పార్వతి కృష్ణన్ |[[కమ్యూనిస్టు పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (సి.పి.ఐ)|కమ్యూనిస్ట్ పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా]] |- |[[కడలూరు లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|కడలూరు]] |ఇరుప్పు గోవిందస్వామి భూవరాహన్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[దిండిగల్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|దిండిగల్]] |కె. మాయాథెవర్ |[[ద్రవిడ మున్నేట్ర కజగం]] |- |[[గోబిచెట్టిపాళయం లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|గోబిచెట్టిపాళయం]] |కె.ఎస్. రామస్వామి |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[కరూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|కరూర్]] |కె. గోపాల్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[కృష్ణగిరి లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|కృష్ణగిరి]] |పి.వి. పెరియసామి |[[ఆల్ ఇండియా అన్నా ద్రవిడ మున్నేట్ర కజగం|ఆల్ ఇండియా అన్నా ద్రావిడ మున్నేట్ర కజగం]] |- |[[చెన్నై సెంట్రల్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|మద్రాస్ సెంట్రల్]] |పి. రామచంద్రన్ |[[జనతా పార్టీ]] |- |[[చెన్నై నార్త్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|మద్రాస్ నార్త్]] |ఎ.వి.పి. ఆసైతంబి |[[ద్రవిడ మున్నేట్ర కజగం]] |- |[[చెన్నై దక్షిణ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|మద్రాస్ సౌత్]] |[[రామస్వామి వెంకట్రామన్|ఆర్. వెంకటరామన్]] |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[మదురై లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|మదురై]] |[[సుబ్రమణియన్ స్వామి]] |[[జనతా పార్టీ]] |- |[[మైలాడుతురై లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|మైలాడుతురై]] (ఎస్.సి) |కూడంతై రామలింగం ఎన్. |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[నాగపట్నం లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|నాగపట్టినం]] (ఎస్.సి) |సీతమల్లి గోవిందన్ మురుగయ్యన్ |[[కమ్యూనిస్టు పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (సి.పి.ఐ)|కమ్యూనిస్ట్ పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా]] |- |[[నాగర్‌కోయిల్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|నాగర్‌కోయిల్]] |కుమారి అనంతన్ |[[జనతా పార్టీ]] |- |[[నీలగిరి లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|నీలగిరి]] |పి.ఎస్. రామలింగం |[[ఆల్ ఇండియా అన్నా ద్రవిడ మున్నేట్ర కజగం|ఆల్ ఇండియా అన్నా ద్రావిడ మున్నేట్ర కజగం]] |- |[[పళని లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|పళని]] |సి. సుబ్రమణ్యం |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[పెరంబలూరు లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|పెరంబలూరు]] (ఎస్.సి) |ఎ. అశోకరాజ్ |[[ఆల్ ఇండియా అన్నా ద్రవిడ మున్నేట్ర కజగం|ఆల్ ఇండియా అన్నా ద్రావిడ మున్నేట్ర కజగం]] |- |[[పెరియకులం లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|పెరియకులం]] |ఎస్. రామసామి |[[ఆల్ ఇండియా అన్నా ద్రవిడ మున్నేట్ర కజగం|ఆల్ ఇండియా అన్నా ద్రావిడ మున్నేట్ర కజగం]] |- |[[పొల్లాచ్చి లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|పొల్లాచ్చి]] (ఎస్.సి) |కె.ఎ. రాజు |[[ఆల్ ఇండియా అన్నా ద్రవిడ మున్నేట్ర కజగం]] |- |[[పుదుక్కోట్టై లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|పుదుక్కోట్టై]] |వి.ఎస్. ఇలంచెజియన్ |[[ఆల్ ఇండియా అన్నా ద్రవిడ మున్నేట్ర కజగం]] |- |[[రామనాథపురం లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|రామనాథపురం]] |పి. అన్బళగన్ |[[ఆల్ ఇండియా అన్నా ద్రవిడ మున్నేట్ర కజగం]] |- |[[రాశిపురం లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|రాశిపురం]] (ఎస్.సి) |బి. దేవరాజన్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[సేలం లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|సేలం]] |వజప్పడి కూతప్పదయాచి రామమూర్తి |[[స్వతంత్ర రాజకీయ నాయకులు|స్వతంత్ర]] |- | rowspan="2" |[[శివగంగ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|శివగంగ]] |పెరియసామి త్యాగరాజన్ |[[ఆల్ ఇండియా అన్నా ద్రవిడ మున్నేట్ర కజగం|ఆల్ ఇండియా అన్నా ద్రావిడ మున్నేట్ర కజగం]] |- |ఆర్.వి. స్వామినాథన్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[శివకాశి లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|శివకాశి]] |వెంకటసామి జయలక్ష్మి |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[శ్రీపెరంబుదూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|శ్రీపెరంబుదూర్]] (ఎస్.సి) |సీరలన్ జగన్నాథన్ |[[ఆల్ ఇండియా అన్నా ద్రవిడ మున్నేట్ర కజగం|ఆల్ ఇండియా అన్నా ద్రావిడ మున్నేట్ర కజగం]] |- |[[తెన్కాసి లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|తెంకాసి]] (ఎస్.సి) |మూకయ్య అరుణాచలం |తమిళ మనీలా కాంగ్రెస్ (మూపనార్) |- | rowspan="2" |[[తంజావూరు లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|తంజావూరు]] |ఎస్.డి. సోమసుందరం |[[ఆల్ ఇండియా అన్నా ద్రవిడ మున్నేట్ర కజగం|ఆల్ ఇండియా అన్నా ద్రావిడ మున్నేట్ర కజగం]] |- |శివానందం సింగరవడివేల్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[తిరుపత్తూరు లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|తిరుపత్తూరు]] |సి.ఎన్. విశ్వనాథన్ |[[ఆల్ ఇండియా అన్నా ద్రవిడ మున్నేట్ర కజగం|ఆల్ ఇండియా అన్నా ద్రావిడ మున్నేట్ర కజగం]] |- |[[తిండివనం లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|తిండివనం]] |ఎం.ఆర్. లక్ష్మీనారాయణన్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[తిరుచెందూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|తిరుచెందూర్]] |కె.టి. కోసల్రామ్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- | rowspan="2" |[[తిరుచెంగోడ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|తిరుచెంగోడ్]] |పి. కన్నన్ |[[ఆల్ ఇండియా అన్నా ద్రవిడ మున్నేట్ర కజగం]] |- |ఆర్. కోలంతైవేలు |[[ఆల్ ఇండియా అన్నా ద్రవిడ మున్నేట్ర కజగం|ఆల్ ఇండియా అన్నా ద్రావిడ మున్నేట్ర కజగం]] |- |[[తిరుచిరాపల్లి లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|తిరుచిరాపల్లి]] |ఎం. కళ్యాణసుందరం |[[కమ్యూనిస్టు పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (సి.పి.ఐ)|కమ్యూనిస్ట్ పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా]] |- |[[తిరునెల్వేలి లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|తిరునెల్వేలి]] |వి. అరుణాచలం అలియాస్ అలాది అరుణ |[[ఆల్ ఇండియా అన్నా ద్రవిడ మున్నేట్ర కజగం]] |- |[[వెల్లూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|వెల్లూర్]] |వి. దండాయుతపాణి |[[జనతా పార్టీ]] |- |[[వందవాసి లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|వాండివాష్]] |సి. వేణుగోపాల్ గౌండర్ |[[ఆల్ ఇండియా అన్నా ద్రవిడ మున్నేట్ర కజగం]] |- |} == త్రిపుర == {| class="wikitable sortable" !నియోజక వర్గం !సభ్యుడు !పార్టీ |- |[[త్రిపుర తూర్పు లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|త్రిపుర తూర్పు]] (ఎస్.టి) |మహారాజ మాణిక్య కిరీట్ బిక్రమ్ కిషోర్ దేబ్ బర్మన్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[త్రిపుర పశ్చిమ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|త్రిపుర పశ్చిమ]] |సచింద్రలాల్ సింగ్ |[[జనతా పార్టీ]] |- |} == ఉత్తర ప్రదేశ్ == {| class="wikitable sortable" !నియోజక వర్గం !సభ్యుడు !పార్టీ |- |[[ఆగ్రా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ఆగ్రా]] | శంభు నాథ్ చతుర్వేది |[[భారతీయ లోక్ దళ్]] |- |[[అక్బర్‌పూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|అక్బర్‌పూర్]] (ఎస్.సి) |విశారద్ మంగళదేయో |[[భారతీయ లోక్ దళ్]] |- |[[అలీఘర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|అలీఘర్]] |నవాబ్ సింగ్ చౌహాన్ |[[జనతా పార్టీ]] |- |[[అలహాబాద్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|అలహాబాద్]] |జనేశ్వర్ మిశ్రా |[[భారతీయ లోక్ దళ్]] |- |[[అమేథీ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|అమేథి]] |రవీంద్ర ప్రతాప్ సింగ్ |[[భారతీయ లోక్ దళ్]] |- |[[అమ్రోహా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|అమ్రోహా]] |[[చౌదరి చంద్రపాల్ సింగ్]] |[[భారతీయ లోక్ దళ్]] |- |[[అయోన్లా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ఆన్లా]] |బ్రిజ్ రాజ్ సింగ్ |[[భారతీయ లోక్ దళ్]] |- |[[అజంగఢ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|అజంగఢ్]] |[[రామ్ నరేష్ యాదవ్]] |[[భారతీయ లోక్ దళ్]] |- |[[బాగ్‌పట్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బాగ్‌పట్]] | [[చరణ్ సింగ్|చౌదరి చరణ్ సింగ్]] |[[భారతీయ లోక్ దళ్]] |- |rowspan=2|[[బహ్రైచ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బహ్రైచ్]] |ఓం ప్రకాష్ త్యాగి |[[భారతీయ లోక్ దళ్]] |- |[[రుద్రసేన్ చౌదరి]] |[[జనతా పార్టీ]] |- |[[బల్లియా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బల్లియా]] |చంద్ర శేఖర్ |[[భారతీయ లోక్ దళ్]] |- |rowspan=2|[[బలరాంపూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బల్రాంపూర్]] |నానాజీ దేశ్‌ముఖ్ |[[భారతీయ లోక్ దళ్]] |- |సత్య దేవ్ సింగ్ |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |- |[[బందా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బండ]] |అంబికా ప్రసాద్ పాండే |[[జనతా పార్టీ]] |- |[[బన్స్‌గావ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బాన్స్‌గావ్]] (ఎస్.సి) |విశారద్ ఫిరంగి ప్రసాద్ |[[జనతా పార్టీ]] |- |rowspan=2|[[బారాబంకి లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బారాబంకి]] (ఎస్.సి) |రామ్ కింకర్ |[[జనతా పార్టీ (సెక్యులర్)|జనతా పార్టీ (ఎస్)]] |- |రామ్ సాగర్ |[[సమాజ్‌వాదీ పార్టీ]] |- |[[బరేలీ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బరేలీ]] |రామ్ మూర్తి |[[జనతా పార్టీ]] |- |[[బస్తీ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బస్తీ]] (ఎస్.సి) |షియో నారాయణ్ |[[జనతా పార్టీ]] |- |[[బిజ్నోర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బిజ్నోర్]] (ఎస్.సి) |మహి లాల్ |[[జనతా పార్టీ]] |- |బిల్హౌర్ |చౌదరి రామ్ గోపాల్ సింగ్ యాదవ్ |[[జనతా పార్టీ]] |- |[[బదౌన్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బుదౌన్]] |జె.ఎస్. ఓంకార్ సింగ్ |[[జనతా పార్టీ]] |- |[[బులంద్‌షహర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బులంద్‌షహర్]] |మహమూద్ హసన్ ఖాన్ |[[జనతా పార్టీ (సెక్యులర్)|జనతా పార్టీ (ఎస్)]] |- |చైల్ (ఎస్.సి) |రామ్ నిహోర్ రాకేష్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[చందౌలీ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|చందౌలి]] |నర్సింగ్ |[[జనతా పార్టీ]] |- |[[డియోరియా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|డియోరియా]] |ఉగ్రసేన్ |[[జనతా పార్టీ]] |- |rowspan=2|[[దొమరియాగంజ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|దొమరియాగంజ్]] |బ్రిజ్ భూషణ్ తివారీ |[[సమాజ్ వాదీ పార్టీ|సమాజ్‌వాదీ పార్టీ]] |- |మాధవ్ ప్రసాద్ త్రిపాఠి |[[జనతా పార్టీ]] |- |[[ఎటాహ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ఎటా]] |మహాదీపక్ సింగ్ షాక్యా |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |- |[[ఇటావా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ఎటావా]] |అర్జున్ సింగ్ భడోరియా |[[జనతా పార్టీ]] |- |[[ఫైజాబాద్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ఫైజాబాద్]] |అనంతరం జైస్వాల్ |[[జనతా పార్టీ]] |- |[[ఫరూఖాబాద్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ఫరూఖాబాద్]] |దయా రామ్ శక్య |[[జనతా పార్టీ]] |- |rowspan=2|[[ఫతేపూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ఫతేపూర్]] |బషీర్ అహ్మద్ |[[జనతా పార్టీ]] |- |సయ్యద్ లియాఖత్ హుస్సేన్ |[[జనతా పార్టీ]] |- |[[ఫిరోజాబాద్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ఫిరోజాబాద్]] (ఎస్.సి) |రామ్‌జీ లాల్ సుమన్ |[[సమాజ్ వాదీ పార్టీ|సమాజ్‌వాదీ పార్టీ]] |- |rowspan=2|[[గర్హ్వాల్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|గర్హ్వాల్]] |హేమవతి నందన్ బహుగుణ |[[జనతా పార్టీ (సెక్యులర్)|జనతా పార్టీ (ఎస్)]] |- |జగన్నాథ్ శర్మ |[[జనతా పార్టీ]] |- |ఘతంపూర్ (ఎస్.సి) |జ్వాలా ప్రసాద్ కురీల్ |[[జనతా పార్టీ]] |- |[[ఘాజీపూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ఘాజీపూర్]] |గౌరీ శంకర్ రాయ్ |[[జనతా పార్టీ]] |- |[[ఘోసి లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ఘోసి]] |శివ్ రామ్ రాయ్ |[[జనతా పార్టీ]] |- |[[గోరఖ్‌పూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|గోరఖ్‌పూర్]] |హరికేష్ బహదూర్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[హమీర్‌పూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|హమీర్పూర్]] |తేజ్ ప్రతాప్ సింగ్ |[[జనతా పార్టీ]] |- |హాపూర్ |కున్వర్ మహమూద్ అలీ ఖాన్ |[[జనతా పార్టీ]] |- |rowspan=2|[[హర్దోయ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|హర్దోయ్]] (ఎస్.సి) |చంద్ రామ్ |[[జనతాదళ్]] |- |పర్మై లాల్ |[[జనతాదళ్]] |- |[[హత్రాస్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|హత్రాస్]] (ఎస్.సి) |రామ్ ప్రకాష్ దేశ్‌ముఖ్ |[[జనతా పార్టీ]] |- |[[జలౌన్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|జలౌన్]] (ఎస్.సి) |రామ్ చరణ్ |[[జనతా పార్టీ]] |- |జలేసర్ |చౌదరి ముల్తాన్ సింగ్ |[[జనతాదళ్]] |- |rowspan=2|[[జౌన్‌పూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|జౌన్‌పూర్]] |రాజకేశర్ సింగ్ |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |- |[[యాదవేంద్ర దత్ దూబే]] |[[జనతా పార్టీ]] |- |[[ఝాన్సీ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ఝాన్సీ]] |డా. సుశీల నాయర్ |[[జనతా పార్టీ]] |- |[[కైరానా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|కైరానా]] |చందన్ సింగ్ |[[జనతా పార్టీ]] |- |[[కన్నౌజ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|కన్నౌజ్]] |రామ్ ప్రకాష్ త్రిపాఠి |[[జనతా పార్టీ]] |- |rowspan=2|[[కాన్పూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|కాన్పూర్]] |మనోహర్ లాల్ |[[జనతా పార్టీ]] |- |[[మురళీ మనోహర్ జోషి]] |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |- |[[ఖేరీ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ఖేరి]] |సూరత్ బహదూర్ షా |[[జనతా పార్టీ]] |- |rowspan=2|ఖుర్జా (ఎస్.సి) |డా. భగవాన్ దాస్ రాథోర్ |[[జనతాదళ్]] |- |మోహన్ లాల్ పిపిల్ |[[జనతా పార్టీ]] |- |[[లాల్‌గంజ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|లాల్‌గంజ్]] (ఎస్.సి) |రామ్ ధన్ |[[జనతాదళ్]] |- |[[లక్నో లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|లక్నో]] |[[అటల్ బిహారీ వాజ్‌పేయి]] |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |- |[[మహరాజ్‌గంజ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం (ఉత్తర ప్రదేశ్)|మహారాజ్‌గంజ్]] |శిబ్బన్‌లాల్ సక్సేనా |[[జనతా పార్టీ]] |- |[[మెయిన్‌పురి లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|మైన్‌పురి]] |రఘునాథ్ సింగ్ వర్మ |[[జనతా పార్టీ (సెక్యులర్)|జనతా పార్టీ (ఎస్)]] |- |rowspan=2|[[మీరట్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|మీరట్]] |కైలాష్ ప్రకాష్ |[[జనతా పార్టీ]] |- |మొహ్సినా కిద్వాయ్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[మీర్జాపూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|మీర్జాపూర్]] |ఫక్విర్ అలీ అన్సారీ |[[జనతా పార్టీ]] |- |[[మిస్రిఖ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|మిస్రిఖ్]] (ఎస్.సి) |రామ్ లాల్ రాహి |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[మోహన్‌లాల్‌గంజ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|మోహన్‌లాల్‌గంజ్]] (ఎస్.సి) |రామ్ లాల్ కురీల్ |[[జనతా పార్టీ]] |- |[[మొరాదాబాద్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|మొరాదాబాద్]] |హాజీ గులాం మొహమ్మద్. ఖాన్ |[[జనతాదళ్]] |- |[[ముజఫర్‌నగర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ముజఫర్ నగర్]] |సయీద్ ముర్తజా |[[జనతా పార్టీ]] |- |నైనిటాల్ |భారత్ భూషణ్ |[[జనతా పార్టీ]] |- |పద్రౌనా |రామ్ ధారి శాస్త్రి |[[జనతా పార్టీ]] |- |[[ఫూల్‌పూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ఫుల్పూర్]] |కమలా బహుగుణ |[[జనతా పార్టీ]] |- |[[పిలిభిత్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|పిలిభిత్]] |మొహద్. షంసుల్ హసన్ ఖాన్ |[[జనతా పార్టీ]] |- |[[ప్రతాప్‌గఢ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ప్రతాప్‌గఢ్]] |రూప్ నాథ్ సింగ్ యాదవ్ |[[జనతా పార్టీ]] |- |[[రాయ్‌బరేలి లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|రాయ్‌బరేలి]] |రాజ్ నారాయణ్ |[[జనతా పార్టీ]] |- |[[రాంపూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|రాంపూర్]] |రాజేంద్ర కుమార్ శర్మ |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |- |[[రాబర్ట్స్‌గంజ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|రాబర్ట్స్‌గంజ్]] (ఎస్.సి) |శివ సంపతి రామ్ |[[జనతా పార్టీ]] |- |[[సహారన్‌పూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|సహారన్‌పూర్]] |రషీద్ మసూద్ |[[సమాజ్ వాదీ పార్టీ|సమాజ్‌వాదీ పార్టీ]] |- |[[సలేంపూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|సేలంపూర్]] |రామ్ నరేష్ కుష్వాహ |[[జనతా పార్టీ]] |- |[[సంభాల్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|సంభాల్]] |శాంతి దేవి |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |షహాబాద్ |గంగా భక్త్ సింగ్ |[[జనతా పార్టీ]] |- |[[షాజహాన్‌పూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|షాజహాన్‌పూర్]] |సురేంద్ర విక్రమ్ |[[జనతా పార్టీ]] |- |[[సీతాపూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|సీతాపూర్]] |హరగోవింద్ వర్మ |[[జనతా పార్టీ]] |- |[[సుల్తాన్‌పూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|సుల్తాన్‌పూర్]] |జుల్ఫిఖరుల్లా |[[జనతా పార్టీ]] |- |[[తెహ్రీ గర్వాల్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|తెహ్రీ గర్వాల్]] |[[ట్రెపాన్ సింగ్ నేగి]] |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[ఉన్నావ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ఉన్నావ్]] |రాఘవేంద్ర సింగ్ |[[జనతా పార్టీ]] |- |} == పశ్చిమ బెంగాల్ == {| class="wikitable sortable" !నియోజక వర్గం !సభ్యుడు !పార్టీ |- |[[అలీపుర్దువార్స్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|అలిపుర్దువార్స్]] (ఎస్.టి) |పియస్ టిర్కీ |[[రివల్యూషనరీ సోషలిస్ట్ పార్టీ (ఇండియా)|రివల్యూషనరీ సోషలిస్ట్ పార్టీ]] |- |[[ఆరంబాగ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ఆరంబాగ్]] |ప్రొఫుల్ల చంద్ర సేన్ |[[జనతా పార్టీ]] |- |[[అస‌న్‌సోల్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|అసన్సోల్]] |రాబిన్ సేన్ |[[కమ్యూనిస్టు పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (మార్కిస్టు)|కమ్యూనిస్ట్ పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (మార్క్సిస్ట్)]] |- |అజాంబాగ్ |బిజోయ్ కృష్ణ మోదక్ |[[కమ్యూనిస్టు పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (మార్కిస్టు)|కమ్యూనిస్ట్ పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (మార్క్సిస్ట్)]] |- |[[బాలూర్‌ఘాట్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బలూర్ఘాట్]] (ఎస్.సి) |పాలాస్ బర్మాన్ |[[రివల్యూషనరీ సోషలిస్ట్ పార్టీ (ఇండియా)|రివల్యూషనరీ సోషలిస్ట్ పార్టీ]] |- |[[బంకురా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బంకురా]] |డా. బిజోయ్ కుమార్ మోండల్ |[[జనతా పార్టీ]] |- |[[బరాసత్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బరాసత్]] |చిట్టా బసు |[[ఆల్ ఇండియా ఫార్వర్డ్ బ్లాక్]] |- |[[బసిర్హత్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బసిర్హత్]] |ఎం.ఎ. హన్నన్ అల్హాజ్ |[[జనతా పార్టీ]] |- |[[బెర్హంపూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బెర్హంపూర్]] |త్రిదిబ్ చౌధురి |[[రివల్యూషనరీ సోషలిస్ట్ పార్టీ (ఇండియా)|రివల్యూషనరీ సోషలిస్ట్ పార్టీ]] |- |[[బీర్బం లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బీర్భూమ్]] (ఎస్.సి) |గదాధర్ సాహా |[[కమ్యూనిస్టు పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (మార్కిస్టు)|కమ్యూనిస్ట్ పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (మార్క్సిస్ట్)]] |- |[[జాదవ్‌పూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|జాదవ్‌పూర్]] |[[సోమనాథ్ ఛటర్జీ|సోమ్‌నాథ్ ఛటర్జీ]] |[[కమ్యూనిస్టు పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (మార్కిస్టు)|కమ్యూనిస్ట్ పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (మార్క్సిస్ట్)]] |- |[[బోల్‌పూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బోల్పూర్]] |సారథీష్ రాయ్ |[[కమ్యూనిస్టు పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (మార్కిస్టు)|కమ్యూనిస్ట్ పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (మార్క్సిస్ట్)]] |- |బుర్ద్వాన్ |రాజ్ కృష్ణ డాన్ |[[జనతా పార్టీ]] |- |కలకత్తా ఈశాన్య |ప్రతాప్ చంద్ర చుందర్ |[[జనతా పార్టీ]] |- |కలకత్తా నార్త్ వెస్ట్ |బిజోయ్ సింగ్ నహర్ |[[జనతా పార్టీ]] |- |[[కోల్‌కతా దక్షిణ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|కలకత్తా సౌత్]] |దిలీప్ కుమార్ చక్రవర్తి |[[జనతా పార్టీ]] |- |[[కంఠి లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|కొంతై]] |సమర్ గుహ |[[జనతా పార్టీ]] |- |[[కూచ్‌బెహార్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|కూచ్‌బెహార్]] (ఎస్.సి) |అమర్ రాయ్ ప్రధాన్ |[[ఆల్ ఇండియా ఫార్వర్డ్ బ్లాక్]] |- |[[డార్జిలింగ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|డార్జిలింగ్]] |కృష్ణ బహదూర్ చెత్రీ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[డైమండ్ హార్బర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|డైమండ్ హార్బర్]] |జ్యోతిర్మయి బోసు |[[కమ్యూనిస్టు పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (మార్కిస్టు)|కమ్యూనిస్ట్ పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (మార్క్సిస్ట్)]] |- |[[బారక్‌పూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బరాక్‌పూర్]] |[[సౌగతా రాయ్]] |ఇండియన్ నేషనల్ కాంగ్రెస్ (ఆర్) |- |[[డమ్ డమ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|డమ్‌డమ్]] |అశోక్ కృష్ణ దత్ |[[జనతా పార్టీ]] |- |దుర్గాపూర్ (ఎస్.సి) |కృష్ణ చంద్ర హల్డర్ |[[కమ్యూనిస్టు పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (మార్కిస్టు)|కమ్యూనిస్ట్ పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (మార్క్సిస్ట్)]] |- |[[హౌరా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|హౌరా]] |సమర్ ముఖర్జీ |[[కమ్యూనిస్టు పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (మార్కిస్టు)|కమ్యూనిస్ట్ పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (మార్క్సిస్ట్)]] |- |[[జల్పైగురి లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|జల్‌పైగురి]] |ఖగేంద్ర నాథ్ దాస్‌గుప్తా |[[జనతా పార్టీ]] |- |[[జాంగీపూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|జంగీపూర్]] |శశాంకశేఖర్ సన్యాల్ |[[కమ్యూనిస్టు పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (మార్కిస్టు)|కమ్యూనిస్ట్ పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (మార్క్సిస్ట్)]] |- |[[జైనగర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|జయనగర్]] (ఎస్.సి) |శక్తి కుమార్ సర్కార్ |[[జనతా పార్టీ]] |- |[[ఝర్‌గ్రామ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|జార్గ్రామ్]] (ఎస్.టి) |జాదునాథ్ కిస్కు |[[కమ్యూనిస్టు పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (మార్కిస్టు)|కమ్యూనిస్ట్ పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (మార్క్సిస్ట్)]] |- |కత్వా |ధీరేంద్రనాథ్ బసు |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[కృష్ణానగర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|కృష్ణనగర్]] |రేణు పద దాస్ |[[కమ్యూనిస్టు పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (మార్కిస్టు)|కమ్యూనిస్ట్ పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (మార్క్సిస్ట్)]] |- |మాల్డా |దినేష్ చంద్ర జోర్డర్ |[[కమ్యూనిస్టు పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (మార్కిస్టు)|కమ్యూనిస్ట్ పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (మార్క్సిస్ట్)]] |- |[[మథురాపూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|మధురాపూర్]] (ఎస్.సి) |ప్రొఫె. ముకుంద కుమార్ మండల్ |[[కమ్యూనిస్టు పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (మార్కిస్టు)|కమ్యూనిస్ట్ పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (మార్క్సిస్ట్)]] |- |[[మేదినీపూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|మిడ్నాపూర్]] |సుధీర్ కుమార్ ఘోషల్ |[[జనతా పార్టీ]] |- |[[ముర్షిదాబాద్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ముర్షిదాబాద్]] |కాజిమ్ అలీ మీర్జా |[[జనతా పార్టీ]] |- |నాబాద్విప్ (ఎస్.సి) |బీభా ఘోష్ గోస్వామి |[[కమ్యూనిస్టు పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (మార్కిస్టు)|కమ్యూనిస్ట్ పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (మార్క్సిస్ట్)]] |- |పాన్స్‌కుర |కుమారి అభా మైతీ |[[జనతా పార్టీ]] |- |[[పురూలియా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|పురులియా]] |చిత్త రంజన్ మహాతా |[[ఆల్ ఇండియా ఫార్వర్డ్ బ్లాక్|ఫార్వర్డ్ బ్లాక్ (మార్క్సిస్ట్)]] |- |[[రాయ్‌గంజ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|రాయ్‌గంజ్]] |మహమ్మద్ హయత్ అలీ |[[జనతా పార్టీ]] |- |[[సెరంపూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|సెరంపూర్]] |దినేంద్ర నాథ్ భట్టాచార్య |[[కమ్యూనిస్టు పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (మార్కిస్టు)|కమ్యూనిస్ట్ పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (మార్క్సిస్ట్)]] |- |[[తమ్లుక్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|తమ్లూక్]] |సుశీల్ కుమార్ ధార |[[జనతా పార్టీ]] |- |[[ఉలుబెరియా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ఉలుబెరియా]] |శ్యామప్రసన్న భట్టాచార్య |[[కమ్యూనిస్టు పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (మార్కిస్టు)|కమ్యూనిస్ట్ పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (మార్క్సిస్ట్)]] |- |[[బిష్ణుపూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బిష్ణుపూర్]] (ఎస్.సి) |అజిత్ కుమార్ సాహా |[[కమ్యూనిస్టు పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (మార్కిస్టు)|కమ్యూనిస్ట్ పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (మార్క్సిస్ట్)]] |- |} == ఇవికూడా చూడండి == * [[ఆంధ్రప్రదేశ్ నుండి ఎన్నికైన 6వ లోక్‌సభ సభ్యుల జాబితా]] == మూలాలు == <references /> == వెలుపలి లంకెలు == {{లోక్‌సభ సభ్యులు}} [[వర్గం:పదవీకాలం వారీగా లోక్‌సభ సభ్యుల జాబితాలు]] 2lu4xt77kie7zkkyl2iflrz4wcfi8ww 0 413108 4595135 4594257 2025-06-30T07:07:53Z Batthini Vinay Kumar Goud 78298 4595135 wikitext text/x-wiki ఇది 7వ లోక్‌సభకు ప్రాతినిధ్యం వహించే [[భారతదేశ రాష్ట్రాలు, కేంద్రపాలిత ప్రాంతాలు|రాష్ట్రం లేదా ప్రాదేశిక ప్రాంతం]] ద్వారా ఏర్పాటు చేయబడిన '''సభ్యుల జాబితా'''. [[లోక్‌సభ|భారత పార్లమెంటు దిగువసభ]] సభ్యులు [[1980 భారత సార్వత్రిక ఎన్నికలు|1980 భారత సార్వత్రిక ఎన్నికలలో]], [[7వ లోక్‌సభ|7వలోక్‌సభకు]] (1980 నుండి 1984 వరకు) ఎన్నికయ్యారు.<ref>Lok Sabha. ''[http://loksabha.nic.in/Members/lokprev.aspx Member, Since 1952] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20180127084030/http://loksabha.nic.in/Members/lokprev.aspx#|date=27 January 2018}}''</ref> == అండమాన్ నికోబార్ దీవులు == {| class="wikitable sortable" !నియోజకవర్గం ! సభ్యుడు ! పార్టీ |- | [[అండమాన్ నికోబార్ దీవులు లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|అండమాన్ నికోబార్ దీవులు]] | మనోరంజన్ భక్త | [[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |} == ఆంధ్రప్రదేశ్ == {| class="wikitable sortable" !నియోజక వర్గం !సభ్యుడు !పార్టీ |- |[[ఆదిలాబాదు లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ఆదిలాబాదు]] |[[గడ్డం నర్సింహారెడ్డి|జి. నర్సింహారెడ్డి]] | [[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- | [[అమలాపురం లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|అమలాపురం]] (ఎస్.సి) | కుసుమ మూర్తి | [[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[అనకాపల్లి లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|అనకాపల్లి]] | [[ఎస్.ఆర్.ఎ.ఎస్. అప్పలనాయుడు|ఎస్ఆర్ఎఎస్ అప్పలనాయుడు]] | [[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[అనంతపురం లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|అనంతపురం]] (ఎస్.సి) | [[ధరూరు పుల్లయ్య]] | [[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[అరకు లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|అరకు (ఎస్టీ)]] | [[కిషోర్ చంద్ర దేవ్]] | [[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[బాపట్ల లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బాపట్ల]] | [[పాములపాటి అంకినీడు ప్రసాదరావు]] | [[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[భద్రాచలం లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|భద్రాచలం]] (ఎస్.టి) | [[బి. రాధాబాయి ఆనందరావు]] | [[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[బొబ్బిలి లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బొబ్బిలి]] | [[పూసపాటి విజయరామ గజపతి రాజు]] | [[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[చిత్తూరు లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|చిత్తూరు]] | [[పాతూరి రాజగోపాల నాయుడు]] | [[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[కడప లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|కడప]] | [[కందుల ఓబుల్ రెడ్డి]] | [[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[ఏలూరు లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ఏలూరు]] | సుబ్బారావు చౌదరి చిట్టూరి | [[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[గుంటూరు లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|గుంటూరు]] | [[ఎన్.జి.రంగా|ఎన్.జి. రంగా]] | [[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[హనుమకొండ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|హనుమకొండ]] | [[కమాలుద్దీన్ అహ్మద్]] | [[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[హిందూపురం లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|హిందూపురం]] | పాముదుర్తి భయపరెడ్డి | [[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[హైదరాబాదు లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|హైదరాబాదు]] | [[కె.ఎస్. నారాయణ|కె. ఎస్. నారాయణ]] | [[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[కాకినాడ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|కాకినాడ]] | [[ఎంఎస్ సంజీవి రావు]] | [[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[కరీంనగర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|కరీంనగర్]] | [[ఎం. సత్యనారాయణరావు]] | [[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[ఖమ్మం లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ఖమ్మం]] | [[జలగం కొండలరావు]] | [[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[కర్నూలు లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|కర్నూలు]] | [[కోట్ల విజయ భాస్కర రెడ్డి]] | [[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[మచిలీపట్నం లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|మచిలీపట్నం]] | [[మాగంటి అంకినీడు]] | [[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[మహబూబ్‌నగర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|మహబూబ్‌నగర్]] (ఎస్.టి) |[[మల్లికార్జున్]] | [[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[మెదక్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|మెదక్]] | [[ఇందిరా గాంధీ|ఇందిరాగాంధీ]] | [[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[మిర్యాలగూడ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|మిర్యాలగూడ]] | [[జి.ఎస్.రెడ్డి]] | [[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[నాగర్‌కర్నూల్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|నాగర్‌కర్నూల్]] (ఎస్.సి) | [[మల్లు అనంత రాములు|ఎ ఆర్ మల్లు]] | [[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[నల్గొండ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|నల్గొండ]] | [[టి. దామోదర్ రెడ్డి]] | [[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[నంద్యాల లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|నంద్యాల]] | [[పెండేకంటి వెంకటసుబ్బయ్య]] | [[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[నరసాపురం లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|నరసాపురం]] | అల్లూరి సుభాష్ చంద్రబోస్ | [[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[నరసరావుపేట లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|నరసరావుపేట]] | [[కె. బ్రహ్మానంద రెడ్డి]] | [[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[నెల్లూరు లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|నెల్లూరు]] (ఎస్.సి) | దొడ్డవరపు కామాక్షయ్య | [[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[నిజామాబాదు లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|నిజామాబాదు]] | [[ముదుగంటి రామగోపాల్ రెడ్డి]] | [[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[ఒంగోలు లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ఒంగోలు]] | పులి వెంకట రెడ్డి | [[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[పెద్దపల్లి లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|పెద్దపల్లి]] (ఎస్.సి) | [[కోదాటి రాజమల్లు]] | [[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[రాజమండ్రి లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|రాజమండ్రి]] (ఎస్.టి) | [[యస్.బి.పి. పట్టాభిరామారావు]] | [[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[రాజంపేట లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|రాజంపేట]] | [[పోతురాజు పార్థసారథి]] | [[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[శ్రీకాకుళం లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|శ్రీకాకుళం]] |[[బొడ్డేపల్లి రాజగోపాలరావు]] | [[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[తెనాలి లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|తెనాలి]] | [[మేడూరి నాగేశ్వరరావు]] | [[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[తిరుపతి లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|తిరుపతి]] (ఎస్.సి) | [[పసల పెంచలయ్య]] | [[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[విజయవాడ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|విజయవాడ]] | [[చెన్నుపాటి విద్య]] | [[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[విశాఖపట్నం లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|విశాఖపట్నం]] | కొమ్మూరు అప్పలస్వామి | [[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |} == అరుణాచల్ ప్రదేశ్ == {| class="wikitable sortable" !నియోజక వర్గం !సభ్యుడు !పార్టీ |- |[[అరుణాచల్ తూర్పు లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|అరుణాచల్ తూర్పు]] |సోబెంగ్ తాయెంగ్ | [[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[అరుణాచల్ పశ్చిమ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|అరుణాచల్ పశ్చిమ]] |ప్రేమ్ ఖండూ తుంగోన్ | [[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |} == అసోం == {| class="wikitable sortable" !నియోజక వర్గం !సభ్యుడు !పార్టీ |- |[[అటానమస్ డిస్ట్రిక్ట్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|స్వయంప్రతిపత్తి గల జిల్లా]] (ఎస్.టి) |బిరెన్ సింగ్ ఎంగ్టి | [[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[ధుబ్రి లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ధుబ్రి]] | నూరుల్ ఇస్లాం | [[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[గౌహతి లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|గౌహతి]] | భువనేశ్వర్ భుయాన్ | [[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |rowspan=2|[[కలియాబోర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|కలియాబోర్]] | బిష్ణు ప్రసాద్ | [[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[తరుణ్ గొగోయ్]] | [[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[కరీంగంజ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|కరీంగంజ్]] (ఎస్.సి) |నిహార్ రంజన్ లస్కర్ | [[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[సిల్చార్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|సిల్చార్]] | సంతోష్ మోహన్ దేవ్ | [[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |} == బీహార్ == {| class="wikitable sortable" !నియోజక వర్గం !సభ్యుడు !పార్టీ |- |[[అరారియా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|అరారియా]] (ఎస్.సి) | దుమర్ లాల్ బైతా | [[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- | |[[అర్రా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|అర్రా]] | చంద్రదేవ్ ప్రసాద్ వర్మ |[[జనతా పార్టీ (సెక్యులర్)]] |- |[[ఔరంగాబాద్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం (బీహార్)|ఔరంగాబాద్]] |సత్యేంద్ర నారాయణ్ సిన్హా | [[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[బగాహా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బగహ]] (ఎస్.సి) |భోలా రౌత్ | [[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |బలియా | సూర్య నారాయణ్ సింగ్ | [[కమ్యూనిస్టు పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (సి.పి.ఐ)|కమ్యూనిస్ట్ పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా]] |- |[[బంకా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బంకా]] |[[చంద్రశేఖర్ సింగ్]] | [[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |బర్హ్ | ధరమ్ బీర్ సిన్హా | [[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్ (యు)]] |- |[[బేగుసరాయ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బెగుసరాయ్]] | కృష్ణ సాహి | [[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |rowspan=2|[[బెట్టియా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బెట్టియా]] | కేదార్ పాండే | [[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- | పితాంబర్ సిన్హా | [[కమ్యూనిస్టు పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (సి.పి.ఐ)|కమ్యూనిస్ట్ పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా]] |- |[[భాగల్‌పూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|భాగల్పూర్]] |[[భగవత్ ఝా ఆజాద్]] | [[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |బిక్రమగంజ్ | తాపేశ్వర్ సింగ్ | [[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[బక్సర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బక్సర్]] | కె. కె. తివారి | [[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[చప్రా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|చాప్రా]] | సత్య దేవ్ సింగ్ | [[జనతా పార్టీ]] |- |[[చత్రా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ఛత్రా]] | [[రంజిత్ సింగ్]] | [[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[దర్భంగా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|దర్భంగా]] | హరినాథ మిశ్ర | [[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[ధన్‌బాద్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ధన్‌బాద్]] | ఎ. కె. రాయ్ | మార్క్సిస్ట్ కో-ఆర్డినేషన్ కమిటీ |- |[[దుమ్కా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|దుమ్కా]] | [[శిబు సోరెన్]] | [[జార్ఖండ్ ముక్తి మోర్చా]] |- |[[గయా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|గయా]] (ఎస్.సి) | రామ్ స్వరూప్ రామ్ | [[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[గిరిడిహ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|గిరిడిహ్]] |[[బిందేశ్వరి దూబే]] | [[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[గొడ్డ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|గొడ్డ]] | సమీనుద్దీన్ | [[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[గోపాల్‌గంజ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|గోపాలగంజ్]] | నాగీనా రాయ్ | [[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[హాజీపూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|హాజీపూర్]] (ఎస్.సి) |[[రామ్ విలాస్ పాశ్వాన్]] | [[జనతా పార్టీ]] |- |[[హజారీబాగ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|హజారీబాగ్]] | బసంత్ నారాయణ్ సింగ్ | [[జనతా పార్టీ]] |- |[[జహనాబాద్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|జహనాబాద్]] | మహేంద్ర ప్రసాద్ | [[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[జంషెడ్‌పూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|జంషెడ్‌పూర్]] | రుద్ర ప్రతాప్ సారంగి | [[జనతా పార్టీ (సెక్యులర్)]] |- |[[ఝంఝార్‌పూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ఝంఝర్పూర్]] | ధనిక్ లాల్ మండలం |[[జనతా పార్టీ (సెక్యులర్)]] |- |[[కతిహార్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|కటిహార్]] |తారిఖ్ అన్వర్ | [[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[ఖగారియా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ఖగారియా]] | సతీష్ ప్రసాద్ సింగ్ | [[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[కంఠి లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|కంటి]] (ఎస్.టి) | నిరల్ ఎనిమ్ హోరో | జార్ఖండ్ పార్టీ |- |[[కిషన్‌గంజ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|కిషన్‌గంజ్]] | జమీలూర్ రెహమాన్ | [[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[కోదర్మా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|కోదర్మ]] | రతీ లాల్ ప్రసాద్ వర్మ | [[జనతా పార్టీ]] |- |rowspan=2|[[లోహర్దగా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|లోహర్దగా]] (ఎస్.టి) | కార్తీక్ ఒరాన్ | [[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- | సుమతి ఒరాన్ | [[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[మాధేపురా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|మాధేపురా]] | రాజేంద్ర ప్రసాద్ యాదవ్ | [[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్ (యు)]] |- |rowspan=2|[[మధుబని లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|మధుబని]] | భోగేంద్ర ఝా | [[కమ్యూనిస్టు పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (సి.పి.ఐ)|కమ్యూనిస్ట్ పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా]] |- | షఫీఖుల్లా అన్సారీ | [[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- | [[మహరాజ్‌గంజ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం (బీహార్)|మహారాజ్‌గంజ్]] | క్రిషన్ ప్రతాప్ సింగ్ | [[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[ముంగేర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ముంగేర్]] | దేవానందన్ ప్రసాద్ యాదవ్ | [[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[మోతీహరి లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|మోతిహారి]] | కమల మిశ్రా మధుకర్ | [[కమ్యూనిస్టు పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (సి.పి.ఐ)|కమ్యూనిస్ట్ పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా]] |- |[[ముజఫర్‌పూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ముజఫర్‌పూర్]] |[[జార్జ్ ఫెర్నాండెజ్]] | [[జనతా పార్టీ (సెక్యులర్)]] |- |[[నలంద లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|నలంద]] | విజయ్ కుమార్ యాదవ్ | [[కమ్యూనిస్టు పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (సి.పి.ఐ)|కమ్యూనిస్ట్ పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా]] |- |[[నవాడా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|నవాడ]] (ఎస్.సి) | కున్వర్ రామ్ | [[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[పాలము లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|పాలమావు]] (ఎస్.సి) | కమల కుమారి | [[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |పాట్నా | రామావతార శాస్త్రి | [[కమ్యూనిస్టు పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (సి.పి.ఐ)|కమ్యూనిస్ట్ పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా]] |- |[[పూర్నియా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|పూర్ణియా]] | మాధురీ సింగ్ | [[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[రాజ్‌మహల్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|రాజ్‌మహల్]] (ఎస్.టి) | సేథ్ హెంబ్రామ్ | [[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[రాంచీ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|రాంచీ]] | శివప్రసాద్ సాహు | [[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[రోసెరా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|రోసెరా]] (ఎస్.సి) | బాలేశ్వర్ రామ్ | [[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |సహర్సా | కమల్ నాథ్ ఝా | [[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[సమస్తిపూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|సమస్తిపూర్]] |అజిత్ కుమార్ మెహతా | [[జనతా పార్టీ (సెక్యులర్)]] |- |[[ససారం లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ససారం]] (ఎస్.సి) |[[జగ్జీవన్ రామ్]] | [[జనతా పార్టీ]] |- |[[షెయోహర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|షియోహర్]] | రామ్ దులారి సిన్హా | [[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[సింగ్‌భూమ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|సింగ్‌భూమ్]] | బగున్ సుంబ్రాయ్ | [[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[సీతామర్హి లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|సీతామర్హి]] | [[బలీ రామ్ భగత్]] | [[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్ (యు)]] |- |[[సివాన్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|సివాన్]] | మొహమ్మద్ యూసుఫ్ | [[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[వైశాలి లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|వైశాలి]] | [[కిషోరి సిన్హా]] | [[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |} == చండీగఢ్ == {| class="wikitable sortable" !నియోజక వర్గం !సభ్యుడు !పార్టీ |- |[[చండీగఢ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|చండీగఢ్]] | జగన్నాథ్ కౌశల్ | [[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |} == దాద్రా నగర్ హవేలీ == {| class="wikitable sortable" !నియోజక వర్గం !సభ్యుడు !పార్టీ |- |[[దాద్రా నగర్ హవేలీ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|దాద్రా నగర్ హవేలీ]] (ఎస్.టి) | రామ్జీ పోట్ల మహాల | [[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |} == ఢిల్లీ == {| class="wikitable sortable" !నియోజక వర్గం !సభ్యుడు !పార్టీ |- |[[చాందినీ చౌక్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|చాందినీ చౌక్]] | భికు రామ్ జైన్ | [[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |ఢిల్లీ సదర్ | జగదీష్ టైట్లర్ | [[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[ఈస్ట్ ఢిల్లీ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|తూర్పు ఢిల్లీ]] | హెచ్. కె. ఎల్. భగత్ | [[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |కరోల్ బాగ్ (ఎస్.సి) | ధరమ్ దాస్ శాస్త్రి | [[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[న్యూఢిల్లీ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|న్యూ ఢిల్లీ]] | [[అటల్ బిహారీ వాజ్‌పేయి]] | style="background-color:; text-align: center;" | [[జనతా పార్టీ]] (1980 ఏప్రిల్ తర్వాత, [[భారతీయ జనతా పార్టీ]]) |- |అవుటర్ ఢిల్లీ | సజ్జన్ కుమార్ | [[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[దక్షిణ ఢిల్లీ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|దక్షిణ ఢిల్లీ]] | [[చరణ్‌జిత్ సింగ్ అత్వాల్|చరణ్‌జిత్ సింగ్]] | [[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |} == గోవా, డామన్ డయ్యు == {| class="wikitable sortable" !నియోజక వర్గం !సభ్యుడు !పార్టీ |- |[[ఉత్తర గోవా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|పనాజి]] | సంయోగితా రాణే | [[మహారాష్ట్రవాది గోమంతక్ పార్టీ]] |- |[[దక్షిణ గోవా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|మోర్ముగావ్]] | ఎడ్వర్డో ఫలీరో | [[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |} == గుజరాత్ == {| class="wikitable sortable" !నియోజకవర్గం ! సభ్యుడు ! పార్టీ |- |అహ్మదాబాద్ |మగన్‌భాయ్ బరోట్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[అమ్రేలి లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|అమ్రేలి]] | నవీంచంద్ర రావణి |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[ఆనంద్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ఆనంద్]] | ఈశ్వరభాయ్ చావ్డా |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[బనస్కంతా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బనస్కాంత]] | బి.కె. గాథ్వి |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[వడోదర లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బరోడా]] | రంజిత్‌సిన్హ్ గైక్వాడ్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[భావ్‌నగర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|భావనగర్]] | గిగాభాయ్ గోహిల్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[బారుచ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బారుచ్]] | అహ్మద్ పటేల్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[వల్సాద్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బల్సర్]] (ఎస్.టి) | ఉత్తంభాయ్ పటేల్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[ఛోటా ఉదయ్‌పూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ఛోటా ఉదయపూర్]] (ఎస్.టి) | అమర్‌సింహ రథావా |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |ధంధుక (ఎస్.సి) | నర్సింగ్ మక్వానా |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[దాహొద్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|దాహొద్]] (ఎస్.టి) | సోమ్జీభాయ్ దామోర్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[గాంధీనగర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|గాంధీనగర్]] | అమృత్ పటేల్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |గోధ్రా | జైదీప్ సింగ్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[జాంనగర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|జామ్‌నగర్]] |డి. పి. జడేజా |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[జునాగఢ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|జునాగఢ్]] | మోహన్ భాయ్ పటేల్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[ఖేడా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|కైరా]] | అజిత్‌సిన్హ్ దాభి |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |కపద్వాంజ్ | నట్వర్‌సింగ్ సోలంకి |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[కచ్చ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|కచ్చ్]] | మహీపాత్రయ్ మెహతా |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |మాండ్వి (ఎస్.టి) | చితుభాయ్ గమిత్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[మహెసానా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|మెహ్సానా]] | మోతీభాయ్ చౌదరి |[[జనతా పార్టీ]] |- |[[పటాన్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|పటాన్]] (ఎస్.సి) | హీరాలాల్ పర్మార్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |rowspan=2|[[పోరుబందర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|పోరుబందర్]] | భరత్‌కుమార్ ఒడెడ్రా |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- | మాల్దేవ్జీ ఒడెడ్రా |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[రాజ్‌కోట్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|రాజ్‌కోట్]] | రామ్జీభాయ్ మవానీ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |సబర్‌కాంత | శాంతుభాయ్ పటేల్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[సూరత్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|సూరత్]] | ఛగన్‌భాయ్ దేవభాయ్ పటేల్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[సురేంద్రనగర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|సురేంద్రనగర్]] | దిగ్విజయ్‌సింహ జాలా |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |} == హర్యానా == {| class="wikitable sortable" !నియోజక వర్గం !సభ్యుడు !పార్టీ |- |[[అంబాలా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|అంబలా]] (ఎస్.సి) | [[సూరజ్ భాన్]] | [[జనతా పార్టీ]] |- |భివాని | [[బన్సీ లాల్]] | [[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[ఫరీదాబాద్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ఫరీదాబాద్]] | తయ్యబ్ హుస్సేన్ | [[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[హిసార్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|హిస్సార్]] | మణి రామ్ బాగ్రీ | [[జనతా పార్టీ (సెక్యులర్)]] |- |[[కర్నాల్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|కర్నాల్]] | చిరంజి లాల్ శర్మ | [[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[కురుక్షేత్ర లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|కురుక్షేత్ర]] | మనోహర్ లాల్ సైనీ | [[జనతా పార్టీ (సెక్యులర్)]] |- |[[మహేంద్రగఢ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|మహేంద్రగఢ్]] | రావ్ బీరేంద్ర సింగ్ | [[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[రోహ్తక్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|రోహ్తక్]] | ఇంద్రేవేష్ స్వామి | [[జనతా పార్టీ (సెక్యులర్)]] |- |[[సిర్సా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|సిర్సా]] (ఎస్.సి) | చౌదరి దల్బీర్ సింగ్ | [[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[సోనిపట్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|సోనేపట్]] | చౌదరి దేవి లాల్ | [[జనతా పార్టీ (సెక్యులర్)]] |- |} == హిమాచల్ ప్రదేశ్ == {| class="wikitable sortable" !నియోజక వర్గం !సభ్యుడు !పార్టీ |- |[[హమీర్‌పూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|హమీర్పూర్]] | నారాయణ్ చంద్ పరాశర్ | [[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[కాంగ్రా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|కంగ్రా]] | విక్రమ్ చంద్ మహాజన్ | [[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[మండి లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|మండి]] | [[వీరభద్ర సింగ్]] | [[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[సిమ్లా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|సిమ్లా]] (ఎస్.సి) | క్రిషన్ దత్ సుల్తాన్‌పురి | [[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |} == జమ్మూ కాశ్మీర్ == {| class="wikitable sortable" !నియోజక వర్గం !సభ్యుడు !పార్టీ |- |[[అనంతనాగ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|అనంతనాగ్]] | గులాం రసూల్ కొచ్చాక్ | [[జమ్మూ కాశ్మీర్ నేషనల్ కాన్ఫరెన్స్]] |- |rowspan=2|[[బారాముల్లా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బారాముల్లా]] | ఖ్వాజా ముబారక్ షా |[[జమ్మూ కాశ్మీర్ నేషనల్ కాన్ఫరెన్స్]] |- | సైఫుద్దీన్ సోజ్ | [[జమ్మూ కాశ్మీర్ నేషనల్ కాన్ఫరెన్స్]] |- |[[లడఖ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|లడఖ్]] | పి. నామ్‌గ్యాల్ | [[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |rowspan=2|[[శ్రీనగర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|శ్రీనగర్]] | అబ్దుల్ రషీద్ కాబూలి |[[జమ్మూ కాశ్మీర్ నేషనల్ కాన్ఫరెన్స్]] |- | [[ఫరూక్ అబ్దుల్లా]] | [[జమ్మూ కాశ్మీర్ నేషనల్ కాన్ఫరెన్స్]] |- |rowspan=2|[[ఉధంపూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ఉధంపూర్]] | [[కరణ్ సింగ్]] | [[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్ (యు)]] |- |} == కర్ణాటక == {| class="wikitable sortable" !నియోజక వర్గం !సభ్యుడు !పార్టీ |- |[[బెంగళూరు ఉత్తర లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బెంగళూరు నార్త్]] | సి. కె. జాఫర్ షరీఫ్ | [[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[బెంగళూరు సౌత్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బెంగళూరు సౌత్]] | టి. ఆర్. షామన్న | [[జనతా పార్టీ]] |- |[[బెల్గాం లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బెల్గాం]] | సిడ్నాల్ షణ్ముఖప్ప బసప్ప | [[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[బళ్ళారి లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బళ్లారి]] | ఆర్. వై. ఘోర్పడే | [[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[బీదర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బీదర్]] (ఎస్.సి) |నర్సింగ్ హుల్లా సూర్యవంశీ | [[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[బీజాపూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బీజాపూర్]] | కళింగప్ప భీమన్న చౌదరి | [[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[చామరాజనగర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|చామరాజనగర్]] (ఎస్.సి) | శ్రీనివాస ప్రసాద్ | [[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[చిక్కబల్లాపూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|చిక్‌బల్లాపూర్]] | ఎస్. ఎన్. ప్రసన్ కుమార్ | [[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[చిక్కోడి లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|చిక్కోడి]] (ఎస్.సి) | బి. శంకరానంద్ | [[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |చిక్‌మగళూరు | డి. ఎం. పుట్టె గౌడ | [[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[చిత్రదుర్గ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|చిత్రదుర్గ]] | కె. మల్లన్న | [[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[ధార్వాడ్ ఉత్తర లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ధార్వాడ్ నార్త్]] | డి. కె. నాయకర్ | [[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |ధార్వాడ్ సౌత్ | ఫక్రుద్దీన్సాబ్ హుస్సేన్సాబ్ మొహ్సిన్ | [[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |rowspan=2|[[గుల్బర్గా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|గుల్బర్గా]] | ధరమ్ సింగ్ | [[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- | సి. ఎం. స్టీఫెన్ | [[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[హసన్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|హసన్]] | [[హెచ్.ఎన్. నంజే గౌడ]] | [[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |కనకపుర | ఎం. వి. చంద్రశేఖర మూర్తి | [[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[ఉత్తర కన్నడ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|కనరా]] | జి. దేవరాయ నాయక్ | [[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[కోలార్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|కోలార్]] (ఎస్.సి) | జి.వై. కృష్ణన్ | [[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[కొప్పల్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|కొప్పల్]] | [[హెచ్.జి. రాములు]] | [[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[మాండ్య లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|మాండ్య]] | ఎస్. ఎం. కృష్ణ | [[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |మంగళూరు | జనార్దన పూజారి | [[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[మైసూరు లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|మైసూర్]] | ఎం. రాజశేఖర మూర్తి | [[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[రాయచూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|రాయచూర్]] | బి. వి. దేశాయ్ | [[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[షిమోగా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|షిమోగా]] | ఎస్. టి. క్వాడ్రీ | [[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[తుమకూరు లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|తుమకూరు]] | కె. లక్కప్ప | [[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |ఉడిపి | ఆస్కార్ ఫెర్నాండెజ్ | [[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |} == కేరళ == {| class="wikitable sortable" !నియోజక వర్గం !సభ్యుడు !పార్టీ |- |[[కన్నూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|కన్ననూర్]] |కె. కుంజుంబు |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్ (యు)]] |- |అడూర్ (ఎస్.సి) |పి.కె. కొడియన్ |[[కమ్యూనిస్టు పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (సి.పి.ఐ)|కమ్యూనిస్ట్ పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా]] |- |[[వటకర లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బడగర]] |కె.పి. ఉన్నికృష్ణన్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్ (యు)]] |- |[[కోజికోడ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|కాలికట్]] |ఎజు కుడిక్కల్ ఇంబిచ్చిబావ |[[కమ్యూనిస్టు పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (మార్కిస్టు)]] |- |[[అట్టింగల్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|చిరాయింకిల్]] |ఎ.ఎ. రహీమ్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[అలప్పుజ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|అలెప్పి]] |సుశీల గోపాలన్ |[[కమ్యూనిస్టు పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (మార్కిస్టు)]] |- |[[ఎర్నాకులం లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ఎర్నాకులం]] |జేవియర్ వర్గీస్ అరకల్ |[[స్వతంత్ర రాజకీయ నాయకులు|స్వతంత్ర]] |- |[[ఇడుక్కి లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ఇడుక్కి]] |ఎఁ.ఎం. లారెన్స్ |[[కమ్యూనిస్టు పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (మార్కిస్టు)]] |- |[[కాసరగోడ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|కాసరగోడ్]] |ఎం. రామన్న రాయ్ |[[కమ్యూనిస్టు పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (మార్కిస్టు)]] |- |[[కొట్టాయం లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|కొట్టాయం]] |స్కరియా థామస్ |కేరళ కాంగ్రెస్ |- |[[మావేలికర లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|మావెలికర]] |పి.జె. కురియన్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్ (యు)]] |- |ముకుందపురం |ఇ. బాలానందన్ |[[కమ్యూనిస్టు పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (మార్కిస్టు)]] |- |మువట్టుపుజ |జార్జ్ జోసెఫ్ ముండకల్ |కేరళ కాంగ్రెస్ |- |ఒట్టపాలెం (ఎస్.సి) |ఎ.కె. బాలన్ |[[కమ్యూనిస్టు పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (మార్కిస్టు)]] |- |[[పాలక్కాడ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|పాలక్కాడ్]] |[[వి.ఎస్. విజయరాఘవన్]] |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[పొన్నాని లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|పొన్నాని]] |గులాం మెహమూద్ బనత్వాలా |[[ఇండియన్ యూనియన్ ముస్లిం లీగ్]] |- |[[మలప్పురం లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|మంజేరి]] |ఇబ్రహీం సులైమాన్ సైట్ |[[ఇండియన్ యూనియన్ ముస్లిం లీగ్]] |- |[[కొల్లాం లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|క్విలాన్]] |బి.కె. నాయర్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[త్రిసూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|త్రిచూర్]] |కె.ఎ. రాజన్ |[[కమ్యూనిస్టు పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (సి.పి.ఐ)|కమ్యూనిస్ట్ పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా]] |- |[[తిరువనంతపురం లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|త్రివేండ్రం]] |ఎ. నీలలోహితదాసన్ నాడార్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |} == లక్షద్వీప్ == {| class="wikitable sortable" !నియోజక వర్గం !సభ్యుడు !పార్టీ |- |[[లక్షద్వీప్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|లక్షద్వీప్]] (ఎస్.టి) |పి.ఎం. సయీద్ [[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |} == మధ్య ప్రదేశ్ == {| class="wikitable sortable" !నియోజక వర్గం !సభ్యుడు !పార్టీ |- |[[బాలాఘాట్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బాలాఘాట్]] |పండిట్ నంద్ కిషోర్ శర్మ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[బస్తర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బస్తర్]] (ఎస్.టి) |లక్ష్మణ్ కర్మ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[బేతుల్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బేతుల్]] |గుఫ్రాన్ ఆజం |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[భిండ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|భింద్]] |కాళీ చరణ్ శర్మ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[భోపాల్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|భోపాల్]] |[[శంకర్ దయాళ్ శర్మ]] |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[బిలాస్‌పూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బిలాస్పూర్]] (ఎస్.సి) |గోడిల్ ప్రసాద్ అనురాగి |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[చింద్వారా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|చింద్వారా]] |[[కమల్ నాథ్]] [[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[దామోహ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|దామోహ్]] |ప్రభునారాయణ్ టాండన్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[ధార్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ధార్ (ఎస్టీ)]] |ఫతేభాన్ సింగ్ చౌహాన్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[దుర్గ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|దుర్గ్]] |చందులాల్ చంద్రకర్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[గునా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|గుణ]] |[[మాధవరావు సింధియా|మాధవరావ్ సింధియా]] [[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[గ్వాలియర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|గ్వాలియర్]] |నారాయణ కృష్ణారావు షెజ్వాల్కర్ |[[జనతా పార్టీ]], 1980 ఏప్రిల్ చీలిక తర్వాత, BJP |- |[[హోషంగాబాద్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|హోషంగాబాద్]] |రామేశ్వర్ నీఖ్రా |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[ఇండోర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ఇండోర్]] |ప్రకాష్ చంద్ సేథి |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |rowspan=2|[[జబల్‌పూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|జబల్పూర్]] |ముందర్ శర్మ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- | బాబూరావు పరాంజపే (1982 ఉప ఎన్నిక) |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |- |[[జాంజ్‌గిర్-చంపా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|జంజ్‌గిర్]] |రామ్ గోపాల్ తివారీ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[కంకేర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|కంకేర్]] (ఎస్.టి) |అరవింద్ విశ్రమ్ సింగ్ నేతమ్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[ఖజురహో లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ఖజురహో]] |విద్యావతి చతుర్వేది |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[ఖాండ్వా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ఖాండ్వా]] |శివ్ కుమార్ సింగ్ ఠాకూర్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[ఖర్గోన్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ఖర్గోన్]] |సుభాష్ యాదవ్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[మాండ్లా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|మాండ్లా]] (ఎస్.టి) |ఛోటే లాల్ ఉకే |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[మందసౌర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|మంద్‌సౌర్]] |భన్వర్‌లాల్ రాజ్మల్ నహతా |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[మోరెనా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|మొరెనా]] (ఎస్.సి) |బాబు లాల్ సోలంకి |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[రాయ్‌గఢ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం (ఛత్తీస్‌గఢ్)|రాయ్‌గఢ్]] (ఎస్.టి) |కుమారి పుష్పా దేవి సింగ్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |rowspan=2|[[రాయ్‌పూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|రాయ్‌పూర్]] |కేయూర్ భూషణ్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[విద్యా చరణ్ శుక్లా]] |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[రాజ్‌నంద్‌గావ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|రాజ్‌నంద్‌గావ్]] |శివేంద్ర బహదూర్ సింగ్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[రత్లాం లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|రత్లాం]] |[[దిలీప్ సింగ్ భూరియా]] | |- |[[రేవా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|రేవా]] |మార్తాండ్ సింగ్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |rowspan=2|[[సాగర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|సాగర్]] (ఎస్.సి) |సహోద్రబాయి మురళీధర్ రాయ్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |రామ్ ప్రసాద్ అహిర్వార్ (1981 ఉప ఎన్నిక) |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |- |[[సారన్‌గఢ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం (ఛత్తీస్‌గఢ్)|సారన్‌గఢ్]] (ఎస్.సి) |పరాస్ రామ్ భరద్వాజ్ [[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[సర్గుజా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|సర్గుజా]] (ఎస్.టి) |చక్రధారి సింగ్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[సత్నా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|సత్నా]] |గుల్షేర్ అహ్మద్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[సియోని లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|సియోని]] |గార్గి శంకర్ మిశ్రా |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[షాడోల్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|షాడోల్]] (ఎస్.టి) |దల్బీర్ సింగ్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[షాజాపూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|షాజాపూర్]] (ఎస్.సి) |ఫూల్ చంద్ వర్మ |[[జనతా పార్టీ]] 1980 ఏప్రిల్ లో బీజేపీలో చేరిక |- |[[సిధి లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|సిధి]] (ఎస్.టి) |మోతీలాల్ సింగ్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[ఉజ్జయిని లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ఉజ్జయిని]] (ఎస్.సి) |సత్యనారాయణ జాతీయ |[[జనతా పార్టీ]] |- |[[విదిశ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|విదిష]] |ప్రతాప్ భాను శర్మ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |} == మహారాష్ట్ర == {| class="wikitable sortable" !నియోజక వర్గం !సభ్యుడు !పార్టీ |- |[[అహ్మద్‌నగర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|అహ్మద్‌నగర్]] |చంద్రభన్ అథారే పాటిల్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[అకోలా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|అకోలా]] |మధుసూదన్ వైరాలే |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[అమరావతి లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|అమరావతి]] |ఉషా ప్రకాష్ చౌదరి |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[ఔరంగాబాద్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ఔరంగాబాద్]] |ఖాజీ సలీమ్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[బారామతి లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బారామతి]] |శంకరరావు పాటిల్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[బీడ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బీడ్]] |కేశరబాయి క్షీరసాగర్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |భండారా |కేశరావు ఆత్మారాంజీ పార్ధి |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[ముంబై నార్త్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బాంబే నార్త్]] |రవీంద్ర వర్మ |[[జనతా పార్టీ]] |- |[[ముంబై నార్త్ సెంట్రల్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బాంబే నార్త్ సెంట్రల్]] |ప్రమీలా దండావతే |[[జనతా పార్టీ]] |- |[[ముంబై నార్త్ వెస్ట్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బాంబే నార్త్ వెస్ట్]] |[[రామ్ జెఠ్మలానీ]] |[[జనతా పార్టీ]] |- |[[ముంబై సౌత్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బాంబే సౌత్]] |రతన్‌సిన్హ్ రాజ్దా |[[జనతా పార్టీ]] |- |[[ముంబై సౌత్ సెంట్రల్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ముంబై సౌత్ సెంట్రల్]] |ఆర్.ఆర్. భోలే |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[బుల్దానా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బుల్దానా]] (ఎస్.సి) |బాలకృష్ణ రామచంద్ర వాస్నిక్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[చంద్రపూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|చంద్రపూర్]] |[[శాంతారామ్ పొట్దుఖే]] |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |దహను (ఎస్.టి) |దామోదర్ బార్కు శింగడ [[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[ధూలే లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ధులే]] (ఎస్.టి) |రేష్మా మోతీరామ్ భోయే |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |ఎరండోల్ |విజయ్ కుమార్ నావల్ పాటిల్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[హింగోలి లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|హింగోలి]] |ఉత్తమ్ బి. రాథోడ్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |ఇచల్‌కరంజి |రాజారామ్ అలియాస్ బాలాసాహెబ్ శంకర్రావు మానే |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[జల్గావ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|జల్గావ్]] |యాదవ్ శివరామ్ మహాజన్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[జల్నా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|జల్నా]] |బాలాసాహెబ్ పవార్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |కరద్ |యశవంతరావు జీజాబే మోహితే |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |ఖేడ్ |రామకృష్ణ మోర్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[కొల్హాపూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|కొల్హాపూర్]] |ఉదయసింగరావు గైక్వాడ్ [[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |కోపర్‌గావ్ |బాలాసాహెబ్ విఖే పాటిల్ [[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |కులబ |అంబాజీ తుకారాం పాటిల్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[లాతూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|లాతూర్]] (ఎస్.సి) |[[శివరాజ్ పాటిల్]] [[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |మాలేగావ్ (ఎస్.టి) |జాంబ్రు మంగళు కహండోలే [[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |rowspan=2|[[నాగపూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|నాగ్‌పూర్]] |జంబువంత్ బాపురావ్ ధోటే |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |విలాస్ బాబూరావు ముత్తెంవార్ [[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[నాందేడ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|నాందేడ్]] |శంకర్రావు భౌరావ్ చవాన్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |rowspan=2|[[నందుర్బార్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|నందూర్బార్]] (ఎస్.టి) |మణిక్రావ్ హోడ్ల్యా గావిత్ [[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |సురూప్ సింగ్ హిర్యా నాయక్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[నాసిక్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|నాసిక్]] |డా. ప్రతాప్ వాఘ్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[ఉస్మానాబాద్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ఉస్మానాబాద్]] (ఎస్.సి) |టి.ఎం. సావంత్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |పంధర్పూర్ (ఎస్.సి) |సందీపన్ భగవాన్ థోరట్ [[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[పర్భని లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|పర్భాని]] |రామ్రావ్ నారాయణరావు యాదవ్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[పూణే లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|పూణె]] |విఠల్ నర్హర్ గాడ్గిల్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |రాజాపూర్ |[[మధు దండావతే]] |[[జనతాదళ్]] |- |[[రాంటెక్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|రామ్‌టెక్]] |జాతిరామ్ చైతారం బార్వే |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |రత్నగిరి |బాపు సాహెబ్ పరులేకర్ |[[జనతా పార్టీ]] |- |rowspan=2|[[సాంగ్లీ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|సాంగ్లీ]] |షాలిని వి. పాటిల్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |వసంతరావు పాటిల్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[సతారా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|సతారా]] |యశ్వంతరావు చవాన్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్ (యు)]] |- |[[షోలాపూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|సోలాపూర్]] |గంగాధర్ సిద్రామప్ప కూచన్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |rowspan=2|[[థానే లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|థానే]] |రామచంద్ర కాశీనాథ్ మల్గి |[[జనతా పార్టీ]], తర్వాత బీజేపీలో చేరిక |- |జగన్నాథ్ పాటిల్ (1982 ఉప ఎన్నిక) |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |- |[[వార్థా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|వార్ధా]] |వసంత్ పురుషోత్తం సాఠే |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |వాషిమ్ |[[గులాం నబీ ఆజాద్]] |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |యావత్మల్ |ఉత్తమ్రావ్ దేవరావ్ పాటిల్ [[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |} == మణిపూర్ == {| class="wikitable sortable" !నియోజక వర్గం !సభ్యుడు !పార్టీ |- |[[ఇన్నర్ మణిపూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ఇన్నర్ మణిపూర్]] |నాంగోమ్ మొహేంద్ర |[[కమ్యూనిస్టు పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (సి.పి.ఐ)|కమ్యూనిస్ట్ పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా]] |- |[[ఔటర్ మణిపూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ఔటర్ మణిపూర్]] (ఎస్.టి) |ఎన్. గౌజాగిన్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |} == మేఘాలయ == {| class="wikitable sortable" !నియోజక వర్గం !సభ్యుడు !పార్టీ |- |[[షిల్లాంగ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|షిల్లాంగ్]] |బజుబోన్ ఆర్. ఖర్లూఖి |[[ఆల్ పార్టీ హిల్ లీడర్స్ కాన్ఫరెన్స్]] |- |[[తురా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|తురా]] (ఎస్.టి) |[[పి.ఎ.సంగ్మా|పి.ఎ. సంగ్మా]] |[[నేషనల్ పీపుల్స్ పార్టీ]] |- |} == మిజోరం == {| class="wikitable sortable" !నియోజక వర్గం !సభ్యుడు !పార్టీ |- |[[మిజోరం లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|మిజోరం (ఎస్టీ)]] |ఆర్. రోతుమా |[[స్వతంత్ర రాజకీయ నాయకులు|స్వతంత్ర]] |- |} == నాగాలాండ్ == {| class="wikitable sortable" !నియోజక వర్గం !సభ్యుడు !పార్టీ |- |[[నాగాలాండ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|నాగాలాండ్]] |చింగ్వాంగ్ కొన్యాక్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |} == ఒడిశా == {| class="wikitable sortable" !నియోజక వర్గం !సభ్యుడు !పార్టీ |- | rowspan="2" |[[అస్కా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|అస్కా]] |[[బిజు పట్నాయక్]] |[[జనతాదళ్]] |- |రామచంద్ర రథ్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[బాలాసోర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బాలాసోర్]] |చింతామణి జెనా |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- | rowspan="3" |[[బెర్హంపూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బెర్హంపూర్]] |జయంతీ పట్నాయక్ [[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[పి. వి. నరసింహారావు]] [[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |రాచకొండ జగన్నాథరావు |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[భద్రక్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|భద్రక్]] (ఎస్.సి) |అర్జున్ చరణ్ సేథి |[[బిజూ జనతా దళ్|బిజు జనతా దళ్]] |- |[[భువనేశ్వర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|భువనేశ్వర్]] |చింతామణి పాణిగ్రాహి |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[బోలంగీర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బోలంగీర్]] |నిత్యానంద మిశ్రా |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[కటక్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|కటక్]] |జానకీ బల్లభ్ పట్నాయక్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |దేవగఢ్ |నారాయణ్ సాహు |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[ధెంకనల్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ధెంకనల్]] |సింగ్ డియో, ఎవిఎస్ఎం బ్రిగ్. (రిటైర్డ్) కామాఖ్య ప్రసాద్ [[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[జగత్‌సింగ్‌పూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|జగత్‌సింగ్‌పూర్]] |లక్ష్మణ్ మల్లిక్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[జాజ్‌పూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|జాజ్‌పూర్]] (ఎస్.సి) |అనాది చరణ్ దాస్ |[[జనతాదళ్]] |- |[[కలహండి లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|కలహండి]] |రాసా బెహారీ బెహెరా |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[కియోంజర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|కియోంఝర్]] (ఎస్.టి) |హరిహర్ సోరెన్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[కోరాపుట్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|కోరాపుట్]] (ఎస్.టి) |[[గిరిధర్ గమాంగ్]] [[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[మయూర్‌భంజ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|మయూర్‌భంజ్]] (ఎస్.టి) |మన్ మోహన్ తుడు |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[నబరంగ్‌పూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|నౌరంగ్‌పూర్]] (ఎస్.టి) |ఖగపతి ప్రధాని [[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |ఫుల్బాని (ఎస్.సి) |మృత్యుంజయ నాయక్ [[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[పూరీ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|పూరి]] |బ్రజ్మోహన్ మొహంతి |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[సంబల్‌పూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|సంబల్పూర్]] |డా. కృపాసింధు భోయీ [[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[సుందర్‌గఢ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|సుందర్‌గఢ్]] (ఎస్.టి) |క్రిస్టోఫర్ ఎక్కా |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |} == పుదుచ్చేరి == {| class="wikitable sortable" !నియోజక వర్గం !సభ్యుడు !పార్టీ |- |[[పుదుచ్చేరి లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|పాండిచ్చేరి]] |పి. షణ్ముగం |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |} == పంజాబ్ == {| class="wikitable sortable" !నియోజక వర్గం !సభ్యుడు !పార్టీ |- | rowspan="2" |[[అమృత్‌సర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|అమృత్‌సర్]] |రఘునందన్ లాల్ భాటియా [[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |అమరీందర్ సింగ్ [[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[బటిండా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|భటిండా]] (ఎస్.సి) |హకం సింగ్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[ఫరీద్‌కోట్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ఫరీద్‌కోట్]] |గుర్బిందర్ కౌర్ బ్రార్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[గురుదాస్‌పూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|గురుదాస్‌పూర్]] |సుఖ్బన్స్ కౌర్ భిందర్ [[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[హోషియార్‌పూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|హోషియార్‌పూర్]] |గియాని [[జైల్ సింగ్]] |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[జలంధర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|జలంధర్]] |జనరల్ రాజిందర్ సింగ్ స్పారో |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[లూథియానా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|లూధియానా]] |దేవీందర్ సింగ్ గార్చ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[ఫిల్లౌర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ఫిల్లౌర్]] (ఎస్.సి) |చౌదరి సుందర్ సింగ్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[సంగ్రూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|సంగ్రూర్]] |గుర్చరణ్ సింగ్ నిహాల్‌సింగ్‌వాలా |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[తార్న్ తరణ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|తరణ్ తరణ్]] |లెహ్నా సింగ్ తుర్ | |- |} == రాజస్థాన్ == {| class="wikitable sortable" !నియోజక వర్గం !సభ్యుడు !పార్టీ |- |[[అజ్మీర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|అజ్మీర్]] |భగవాన్ దేవ్ ఆచార్య |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- | rowspan="2" |[[అల్వార్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|అల్వార్]] |నవల్ కిషోర్ శర్మ [[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |రామ్ సింగ్ యాదవ్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[బన్స్వారా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బన్స్వారా]] (ఎస్.టి) |భీఖాభాయ్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[బార్మర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బార్మర్]] |విరధి చంద్ జైన్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- | rowspan="2" |బయానా (ఎస్.సి) |[[జగన్నాథ్ పహాడియా]] |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |లాలా రామ్ కెన్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[భిల్వారా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|భిల్వారా]] |గిర్ధారి లాల్ వ్యాస్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- | rowspan="2" |[[బికనీర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బికనీర్]] |బల్ రామ్ జాఖర్ [[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |మన్‌ఫూల్ సింగ్ బదు చౌదరి |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[చిత్తోర్‌గఢ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|చిత్తోర్‌గఢ్]] |ప్రొఫె. నిర్మలా కుమారి శక్తావత్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[చురు లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|చురు]] |దౌలత్ రామ్ సరన్ |[[జనతాదళ్]] |- |[[దౌసా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|దౌసా]] (ఎస్.టి) |రాజేష్ పైలట్ [[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[గంగానగర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|గంగానగర్]] (ఎస్.సి) |బీర్బల్ రామ్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[జైపూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|జైపూర్]] |సతీష్ చంద్ర అగర్వాల్ |[[జనతా పార్టీ]] |- | rowspan="2" |[[జలోర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|జలోర్]] (ఎస్.సి) |సర్దార్ [[బూటా సింగ్]] [[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |విర్దా రామ్ ఫుల్వారియా |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[ఝలావర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|జలావర్]] |చతుర్భుజ్ |[[జనతా పార్టీ]] |- |[[జుంఝును లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|జుంఝును]] |భీమ్ సింగ్ |[[జనతా పార్టీ]] |- |[[జోధ్‌పూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|జోధ్‌పూర్]] |అశోక్ గెహ్లాట్ [[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[కోటా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|కోట]] |కృష్ణ కుమార్ గోయల్ |[[జనతా పార్టీ]] |- |[[నాగౌర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|నాగౌర్]] |నాథు రామ్ మిర్ధా [[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[పాలి లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|పాలి]] |మూల్ చంద్ దాగా |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |సాలంబర్ (ఎస్.టి) |జై నారాయణ్ రోట్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |సవాయి మాధోపూర్ (ఎస్.టి) |రామ్ కుమార్ మీనా |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- | rowspan="2" |[[సికర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|సికార్]] |దేవి లాల్ |[[జనతాదళ్]] |- |కుంభ రామ్ ఆర్య |[[జనతా పార్టీ (సెక్యులర్)|జనతా పార్టీ (ఎస్)]] |- |టోంక్ (ఎస్.సి) |బన్వారీ లాల్ బైర్వా |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- | rowspan="2" |[[ఉదయ్‌పూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ఉదయ్‌పూర్]] |దీన్ బంధు వర్మ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[మోహన్ లాల్ సుఖాడియా]] |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |} == సిక్కిం == {| class="wikitable sortable" !నియోజక వర్గం !సభ్యుడు !పార్టీ |- |[[సిక్కిం లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|సిక్కిం]] |పహల్మాన్ సుబ్బా | |- |} == తమిళనాడు == {| class="wikitable sortable" !నియోజక వర్గం !సభ్యుడు !పార్టీ |- |[[అరక్కోణం లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|అరక్కోణం]] |ఎ.ఎం. వేలు |తమిళ మనీలా కాంగ్రెస్ (మూపనార్) |- |[[చిదంబరం లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|చిదంబరం]] (ఎస్.సి) |వి.కులందైవేలు |[[ద్రవిడ మున్నేట్ర కజగం|ద్రావిడ మున్నేట్ర కజగం]] |- |[[కోయంబత్తూరు లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|కోయంబత్తూరు]] |ఎరా మోహన్ |[[ద్రవిడ మున్నేట్ర కజగం|ద్రావిడ మున్నేట్ర కజగం]] |- |[[కడలూరు లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|కడలూరు]] |ఆర్. ముత్తుకుమారన్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[ధర్మపురి లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ధర్మపురి]] |కె. అర్జునన్ |[[ద్రవిడ మున్నేట్ర కజగం|ద్రావిడ మున్నేట్ర కజగం]] |- |[[దిండిగల్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|దిండిగల్]] |కె. మాయతేవర్ |[[ద్రవిడ మున్నేట్ర కజగం|ద్రావిడ మున్నేట్ర కజగం]] |- |[[గోబిచెట్టిపాళయం లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|గోబిచెట్టిపాళయం]] |సి. చిన్నస్వామి |[[అఖిల భారత అన్నా ద్రావిడ మున్నేట్ర కజగం]] |- |[[కరూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|కరూర్]] |ఎస్.ఎ. దొరై సెబాస్టియన్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- | rowspan="2" |[[చెన్నై సెంట్రల్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|మద్రాస్ సెంట్రల్]] |ఎ. కళానిత్తి |[[ద్రవిడ మున్నేట్ర కజగం|ద్రావిడ మున్నేట్ర కజగం]] |- |ఎరా అన్బరసు |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[చెన్నై నార్త్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|మద్రాస్ నార్త్]] |జి. లక్ష్మణన్ |[[ద్రవిడ మున్నేట్ర కజగం|ద్రావిడ మున్నేట్ర కజగం]] |- |[[చెన్నై దక్షిణ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|చెన్నై దక్షిణ]] |[[రామస్వామి వెంకట్రామన్|ఆర్. వెంకటరామన్]] |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- | rowspan="2" |[[మదురై లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|మదురై]] |ఎ.జి. సుబ్బురామన్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[సుబ్రమణియన్ స్వామి]] |[[జనతా పార్టీ]] |- |[[మైలాడుతురై లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|మయూరం]] (ఎస్.సి) |కూడంతై రామలింగం ఎన్. |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- | rowspan="2" |[[నాగపట్నం లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|నాగపట్నం]] (ఎస్.సి) |కె. మురుగయ్యన్ |[[కమ్యూనిస్టు పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (సి.పి.ఐ)|కమ్యూనిస్ట్ పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా]] |- |తజ్హై ఎం. కరుణానితి |[[ద్రవిడ మున్నేట్ర కజగం|ద్రావిడ మున్నేట్ర కజగం]] |- |[[నాగర్‌కోయిల్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|నాగర్‌కోయిల్]] |ఎన్. డెన్నిస్ |తమిళ మనీలా కాంగ్రెస్ (మూపనార్) |- |[[నీలగిరి లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|నీలగిరి]] (ఎస్.సి) |ఆర్. ప్రభు |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[పళని లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|పళని]] |సేనాపతి ఎ. గౌండర్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[పెరంబలూరు లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|పెరంబలూరు]] (ఎస్.సి) |కె.బి.ఎస్. మణి |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- | rowspan="2" |[[పెరియకులం లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|పెరియకులం]] |కంబమ్ ఎన్. నటరాజన్ |[[ద్రవిడ మున్నేట్ర కజగం|ద్రావిడ మున్నేట్ర కజగం]] |- |ఎస్.టి.కె. జక్కయ్యన్ |[[అఖిల భారత అన్నా ద్రావిడ మున్నేట్ర కజగం]] |- |[[పొల్లాచ్చి లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|పొల్లాచ్చి]] (ఎస్.సి) |సి.టి. దండపాణి |[[ద్రవిడ మున్నేట్ర కజగం|ద్రావిడ మున్నేట్ర కజగం]] |- |[[పుదుక్కోట్టై లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|పుదుక్కోట్టై]] |వి.ఎన్. స్వామినాథన్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[రామనాథపురం లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|రామనాథపురం]] |ఎం.ఎస్.కె. సత్యేంద్రన్ |[[ద్రవిడ మున్నేట్ర కజగం|ద్రావిడ మున్నేట్ర కజగం]] |- |[[రాశిపురం లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|రాశిపురం]] (ఎస్.సి) |బి. దేవరాజన్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- | rowspan="2" |[[సేలం లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|సేలం]] |సి. పళనియప్పన్ |[[ద్రవిడ మున్నేట్ర కజగం|ద్రావిడ మున్నేట్ర కజగం]] |- |వజప్పడి కూతప్పదయాచి రామమూర్తి |[[స్వతంత్ర రాజకీయ నాయకులు|స్వతంత్ర]] |- |[[శివగంగ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|శివగంగ]] |ఆర్.వి. స్వామినాథన్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[శివకాశి లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|శివకాశి]] |ఎన్. సౌందరరాజన్ |[[ఆల్ ఇండియా అన్నా ద్రవిడ మున్నేట్ర కజగం|అఖిల భారత అన్నా ద్రావిడ మున్నేట్ర కజగం]] |- |[[శ్రీపెరంబుదూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|శ్రీపెరంబుదూర్]] (ఎస్.సి) |టి. నాగరత్నం |[[ద్రవిడ మున్నేట్ర కజగం|ద్రావిడ మున్నేట్ర కజగం]] |- |[[తెన్కాసి లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|తెంకాసి]] (ఎస్.సి) |మూకయ్య అరుణాచలం |తమిళ మనీలా కాంగ్రెస్ (మూపనార్) |- |[[తంజావూరు లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|తంజావూరు]] |శివానందం సింగరవడివేల్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[తిండివనం లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|తిండివనం]] |S.S. రామస్వామి పడయాచి |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[తిరుచెందూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|తిరుచెందూర్]] |కె.టి. కోసల్రామ్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[తిరుచెంగోడ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|తిరుచెంగోడ్]] |ఎం. కందస్వామి |[[ద్రవిడ మున్నేట్ర కజగం|ద్రావిడ మున్నేట్ర కజగం]] |- |[[తిరుచిరాపల్లి లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|తిరుచిరాపల్లి]] |ఎన్. సెల్వరాజు |[[ద్రవిడ మున్నేట్ర కజగం|ద్రావిడ మున్నేట్ర కజగం]] |- |[[తిరునెల్వేలి లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|తిరునెల్వేలి]] |డి.ఎస్.ఎ. శివప్రకాశం |[[ద్రవిడ మున్నేట్ర కజగం|ద్రావిడ మున్నేట్ర కజగం]] |- |[[తిరుపత్తూరు లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|తిరుపత్తూరు]] |ఎస్. మురుగియన్ |[[ద్రవిడ మున్నేట్ర కజగం|ద్రావిడ మున్నేట్ర కజగం]] |- |[[వందవాసి లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|వందవాసి]] |డి. పట్టుస్వామి |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[వెల్లూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|వెల్లూర్]] |ఎ.కె.ఎ. అబ్దుల్ సమద్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |} == త్రిపుర == {| class="wikitable sortable" !నియోజక వర్గం !సభ్యుడు !పార్టీ |- |[[త్రిపుర తూర్పు లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|త్రిపుర తూర్పు]] (ఎస్.టి) |బాజు బాన్ రియాన్ |[[కమ్యూనిస్టు పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (మార్కిస్టు)]] |- |[[త్రిపుర పశ్చిమ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|త్రిపుర పశ్చిమ]] |అజోయ్ బిస్వాస్ |[[కమ్యూనిస్టు పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (మార్కిస్టు)]] |- |} == ఉత్తర ప్రదేశ్ == {| class="wikitable sortable" !నియోజక వర్గం !సభ్యుడు !పార్టీ |- |[[ఆగ్రా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ఆగ్రా]] |నిహాల్ సింగ్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[అక్బర్‌పూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|అక్బర్‌పూర్]] (ఎస్.సి) |రామ్ అవధ్ |[[జనతాదళ్]] |- |[[అలీఘర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|అలీఘర్]] |ఇంద్ర కుమారి |[[జనతా పార్టీ (సెక్యులర్)|జనతా పార్టీ (ఎస్]] |- |[[అలహాబాద్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|అలహాబాద్]] |కృష్ణ ప్రకాష్ తివారీ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |rowspan=2|[[అమేథీ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|అమేథి]] |[[సంజయ్ గాంధీ]] |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[రాజీవ్ గాంధీ]] |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[అమ్రోహా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|అమ్రోహా]] |[[చౌదరి చంద్రపాల్ సింగ్]] |[[జనతా పార్టీ (సెక్యులర్)|జనతా పార్టీ (ఎస్]] |- |[[అయోన్లా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|అయోన్లా]] |జైపాల్ సింగ్ కశ్యప్ |[[జనతా పార్టీ (సెక్యులర్)|జనతా పార్టీ (ఎస్]] |- |[[అజంగఢ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|అజంగఢ్]] |చంద్రజిత్ యాదవ్ |[[జనతాదళ్]] |- |[[బాగ్‌పట్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బాగ్‌పట్]] |చౌదరి [[చరణ్ సింగ్]] |[[లోక్‌దళ్|లోక్ దళ్]] |- |rowspan=2|[[బహ్రైచ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బహ్రైచ్]] |ఆరిఫ్ మహమ్మద్ ఖాన్ |[[బహుజన్ సమాజ్ పార్టీ]] |- |సయ్యద్ ముజఫర్ హుస్సేన్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[బల్లియా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బల్లియా]] |చంద్ర శేఖర్ |[[సమాజ్‌వాది జనతా పార్టీ (రాష్ట్రీయ)|సమాజ్ వాదీ జనతా పార్టీ (రాష్ట్రీయ)]] |- |[[బలరాంపూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బల్రాంపూర్]] |చంద్ర భల్ మణి తివారీ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[బందా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బండ]] |రామ్‌నాథ్ దూబే |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[బన్స్‌గావ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బాన్స్‌గావ్]] (ఎస్.సి) |మహాబీర్ ప్రసాద్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[బారాబంకి లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బారాబంకి]] (ఎస్.సి) |రామ్ కింకర్ |[[జనతా పార్టీ (సెక్యులర్)|జనతా పార్టీ (ఎస్]] |- |rowspan=2|[[బరేలీ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బరేలీ]] |బేగం అబిదా అహ్మద్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |మిసార్యార్ ఖాన్ |[[జనతా పార్టీ (సెక్యులర్)|జనతా పార్టీ (ఎస్)]] |- |[[బస్తీ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బస్తీ]] (ఎస్.సి) |కల్పనాథ్ సోంకర్ |[[జనతాదళ్]] |- |[[బిజ్నోర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బిజ్నోర్]] (ఎస్.సి) |[[మంగళ్ రామ్ ప్రేమి]] |[[జనతా పార్టీ]] |- |rowspan=2|బిల్హౌర్ |అరుణ్ కుమార్ నెహ్రూ |[[జనతాదళ్]] |- |రామ్ నారాయణ్ త్రిపాఠి |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[బదౌన్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బుదౌన్]] |మొహమ్మద్ అస్రార్ అహ్మద్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |rowspan=2|[[బులంద్‌షహర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బులంద్‌షహర్]] |బనారాసి దాస్ |[[జనతా పార్టీ]] |- |మహమూద్ హసన్ ఖాన్ |[[జనతా పార్టీ (సెక్యులర్)|జనతా పార్టీ (ఎస్)]] |- |చైల్ (ఎస్.సి) |రామ్ నిహోర్ రాకేష్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[చందౌలీ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|చందౌలి]] |నిహాల్ సింగ్ | |- |[[డియోరియా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|డియోరియా]] |రామయ్య రాయ్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[దొమరియాగంజ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|దొమరియాగంజ్]] |కాజీ జలీల్ అబ్బాసి |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[ఎటాహ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ఎటాహ్]] |మాలిక్ మొహమ్మద్. ముషీర్ అహ్మద్ ఖాన్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[ఇటావా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ఎటావా]] |రామ్ సింగ్ షక్యా |[[సమాజ్ వాదీ పార్టీ|సమాజ్‌వాదీ పార్టీ]] |- |[[ఫైజాబాద్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ఫైజాబాద్]] |జై రామ్ వర్మ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[ఫరూఖాబాద్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ఫరూఖాబాద్]] |దయా రామ్ శక్య |[[జనతా పార్టీ]] |- |rowspan=2|[[ఫతేపూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ఫతేపూర్]] |హరి కృష్ణ శాస్త్రి |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[విశ్వనాథ్ ప్రతాప్ సింగ్]] |[[జనతాదళ్]] |- |[[ఫిరోజాబాద్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ఫిరోజాబాద్]] (ఎస్.సి) |రాజేష్ కుమార్ సింగ్ |[[స్వతంత్ర రాజకీయ నాయకులు|స్వతంత్ర]] |- |[[గర్హ్వాల్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|గర్హ్వాల్]] |హేమవతి నందన్ బహుగుణ |[[జనతా పార్టీ (సెక్యులర్)|జనతా పార్టీ (ఎస్)]] |- |ఘతంపూర్ (ఎస్.సి) |అష్కరన్ శంఖ్వార్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[ఘాజీపూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ఘాజీపూర్]] |జైనుల్ బషర్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[ఘోసి లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ఘోసి]] |జార్ఖండే రాయ్ |[[కమ్యూనిస్టు పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (సి.పి.ఐ)|కమ్యూనిస్ట్ పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా]] |- |[[గోండా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|గొండ]] |ఆనంద్ సింగ్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[గోరఖ్‌పూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|గోరఖ్‌పూర్]] |హరికేష్ బహదూర్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[హమీర్‌పూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం (ఉత్తరప్రదేశ్)|హమీర్పూర్]] |దూంగర్ సింగ్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[హర్దోయ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|హర్దోయ్]] (ఎస్.సి) |మన్ని లాల్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[హరిద్వార్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|హర్ద్వార్]] (ఎస్.సి) |జగ్ పాల్ సింగ్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[హత్రాస్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|హత్రాస్]] (ఎస్.సి) |చంద్ర పాల్ శైలాని |[[జనతా పార్టీ (సెక్యులర్)|జనతా పార్టీ (ఎస్)]] |- |[[జలౌన్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|జలౌన్]] (ఎస్.సి) |నాథురామ్ శక్యవార్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |జలేసర్ |చౌదరి ముల్తాన్ సింగ్ |[[జనతాదళ్]] |- |[[జౌన్‌పూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|జౌన్‌పూర్]] |అజీజుల్లా అజ్మీ |[[జనతా పార్టీ (సెక్యులర్)|జనతా పార్టీ (ఎస్)]] |- |[[కైరానా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|కైరానా]] |గాయత్రీ దేవి |[[జనతా పార్టీ (సెక్యులర్)|జనతా పార్టీ (ఎస్)]] |- |[[కైసర్‌గంజ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|కైసెర్గంజ్]] |రణవీర్ సింగ్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[కన్నౌజ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|కన్నౌజ్]] |ఛోటే సింగ్ యాదవ్ |[[జనతా పార్టీ]] |- |[[ఖలీలాబాద్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ఖలీలాబాద్]] |కృష్ణ చంద్ర పాండే |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |rowspan=2|[[ఖేరీ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ఖేరీ]] |బాలగోవింద్ వర్మ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |ఉషా వర్మ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |ఖుర్జా (ఎస్.సి) |త్రిలోక్ చంద్ |[[జనతా పార్టీ (సెక్యులర్)|జనతా పార్టీ (ఎస్)]] |- |[[లాల్‌గంజ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|లాల్‌గంజ్]] (ఎస్.సి) |ఛంగూర్ రామ్ |[[జనతా పార్టీ (సెక్యులర్)|జనతా పార్టీ (ఎస్)]] |- |[[లక్నో లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|లక్నో]] | | |- |[[మచ్లిషహర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|మచ్లిషహర్]] |షియో శరణ్ వర్మ |[[జనతాదళ్]] |- |[[మోహన్‌లాల్‌గంజ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|మోహన్‌లాల్‌గంజ్]] |అష్ఫాక్ హుస్సేన్ అన్సారీ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[మెయిన్‌పురి లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|మైన్‌పురి]] |రఘునాథ్ సింగ్ వర్మ |[[జనతా పార్టీ (సెక్యులర్)|జనతా పార్టీ (ఎస్)]] |- |[[మథుర లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|మథుర]] |చౌదరి దిగంబర్ సింగ్ |[[జనతా పార్టీ (సెక్యులర్)|జనతా పార్టీ (ఎస్)]] |- |[[మీరట్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|మీరట్]] |[[మొహ్సినా కిద్వాయ్]] |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |rowspan=2|[[మీర్జాపూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|మీర్జాపూర్]] |అజీజ్ ఇమామ్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |ఉమాకాంత్ మిశ్రా |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[మిస్రిఖ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|మిస్రిఖ్]] (ఎస్.సి) |రామ్ లాల్ రాహి |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[మోహన్‌లాల్‌గంజ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|మోహన్‌లాల్‌గంజ్]] (ఎస్.సి) |శ్రీమతి. కైలాస్పతి |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[మొరాదాబాద్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|మొరాదాబాద్]] |హాజీ గులాం మొహమ్మద్. ఖాన్ |[[జనతాదళ్]] |- |[[ముజఫర్‌నగర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ముజఫర్ నగర్]] |ఘయూర్ అలీ ఖాన్ |[[జనతా పార్టీ (సెక్యులర్)|జనతా పార్టీ (ఎస్)]] |- |rowspan=2|పద్రౌనా |కున్వర్ చంద్ర ప్రతాప్ నారాయణ్ సింగ్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- | [[రామ్ నాగినా మిశ్రా]] | |- |[[ఫూల్‌పూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ఫుల్పూర్]] |బి.డి. సింగ్ |[[జనతా పార్టీ (సెక్యులర్)|జనతా పార్టీ (ఎస్)]] |- |[[పిలిభిత్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|పిలిభిత్]] |హరీష్ కుమార్ గంగావార్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[ప్రతాప్‌గఢ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ప్రతాప్‌గఢ్]] |అజిత్ ప్రతాప్ సింగ్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[రాయ్‌బరేలి లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|రాయ్‌బరేలి]] |[[షీలా కౌల్]] |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[రాంపూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|రాంపూర్]] |[[జుల్ఫికర్ అలీ ఖాన్]] |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[రాబర్ట్స్‌గంజ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|రాబర్ట్స్‌గంజ్]] (ఎస్.సి) |రామ్ ప్యారే పనికా |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[సహారన్‌పూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|సహారన్‌పూర్]] |రషీద్ మసూద్ |[[సమాజ్ వాదీ పార్టీ|సమాజ్‌వాదీ పార్టీ]] |- |సైద్‌పూర్ (ఎస్.సి) |రాజ్‌నాథ్ సోంకర్ శాస్త్రి |[[జనతాదళ్]] |- |[[సంభాల్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|సంభాల్]] |బిజేంద్ర పాల్ సింగ్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |షహాబాద్ |ధరమ్ గజ్ సింగ్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[షాజహాన్‌పూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|షాజహాన్‌పూర్]] (ఎస్.సి) |జితేంద్ర ప్రసాద |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[సీతాపూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|సీతాపూర్]] |రాజేంద్ర కుమారి బాజ్‌పాయ్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[సుల్తాన్‌పూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|సుల్తాన్‌పూర్]] |గిరేరాజ్ సింగ్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[తెహ్రీ గర్వాల్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|తెహ్రీ గర్వాల్]] |త్రేపాన్ సింగ్ నేగి |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |rowspan=2|[[ఉన్నావ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ఉన్నావ్]] |అన్వర్ అహ్మద్ |[[జనతాదళ్]] |- |జియావుర్ రెహమాన్ అన్సారీ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[వారణాసి లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|వారణాసి]] | కమలాపతి శాస్త్రి త్రిపాఠి |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |} == ఉత్తరాఖండ్ == {| class="wikitable sortable" !నియోజక వర్గం !సభ్యుడు !పార్టీ |- |[[హరిద్వార్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|హరిద్వార్]] |[[హరీష్ రావత్]] |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |నైనిటాల్ |[[నారాయణదత్ తివారీ|ఎన్. డి. తివారీ]] |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |} == పశ్చిమ బెంగాల్ == {| class="wikitable sortable" !నియోజక వర్గం !సభ్యుడు !పార్టీ |- |[[అలీపుర్దువార్స్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|అలిపుర్దువార్స్]] (ఎస్.టి) |పియస్ టిర్కీ |[[రివల్యూషనరీ సోషలిస్ట్ పార్టీ (ఇండియా)|రివల్యూషనరీ సోషలిస్ట్ పార్టీ]] |- |[[అస‌న్‌సోల్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|అసన్సోల్]] |ఆనంద గోపాల్ ముఖోపాధ్యాయ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |అజాంబాగ్ |బిజోయ్ కృష్ణ మోదక్ |[[కమ్యూనిస్టు పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (మార్కిస్టు)]] |- |[[బాలూర్‌ఘాట్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బలూర్ఘాట్]] (ఎస్.సి) |పాలాస్ బర్మాన్ |[[రివల్యూషనరీ సోషలిస్ట్ పార్టీ (ఇండియా)|రివల్యూషనరీ సోషలిస్ట్ పార్టీ]] |- |[[బంకురా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బంకురా]] |బాసుదేబ్ ఆచార్య |[[కమ్యూనిస్టు పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (మార్కిస్టు)]] |- |[[బరాసత్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బరాసత్]] |చిట్టా బసు |[[ఆల్ ఇండియా ఫార్వర్డ్ బ్లాక్]] |- |[[బారక్‌పూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బరాక్‌పూర్]] |మహమ్మద్ ఇస్మాయిల్ |[[కమ్యూనిస్టు పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (మార్కిస్టు)]] |- |[[బెర్హంపూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బెర్హంపూర్]] |త్రిదిబ్ చౌధురి |[[రివల్యూషనరీ సోషలిస్ట్ పార్టీ (ఇండియా)|రివల్యూషనరీ సోషలిస్ట్ పార్టీ]] |- |[[బీర్బం లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బీర్భూమ్]] (ఎస్.సి) |గదాధర్ సాహా |[[కమ్యూనిస్టు పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (మార్కిస్టు)]] |- |[[బోల్‌పూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బోల్పూర్]] |సారథీష్ రాయ్ |[[కమ్యూనిస్టు పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (మార్కిస్టు)]] |- |బుర్ద్వాన్ |సుశీల్ కుమార్ భట్టాచార్య |[[కమ్యూనిస్టు పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (మార్కిస్టు)]] |- |కలకత్తా ఈశాన్య |సునీల్ మైత్రా |[[కమ్యూనిస్టు పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (మార్కిస్టు)]] |- |కలకత్తా నార్త్ వెస్ట్ |అశోక్ కుమార్ సేన్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |[[కోల్‌కతా దక్షిణ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|కలకత్తా సౌత్]] |సత్యసాధన్ చక్రవర్తి |[[కమ్యూనిస్టు పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (మార్కిస్టు)]] |- |[[కంఠి లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|కంఠి]] |సుధీర్ కుమార్ గిరి |[[కమ్యూనిస్టు పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (మార్కిస్టు)]] |- |[[కూచ్‌బెహార్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|కూచ్‌బెహార్]] (ఎస్.సి) |అమర్ రాయ్ ప్రధాన్ |[[ఆల్ ఇండియా ఫార్వర్డ్ బ్లాక్]] |- |[[డార్జిలింగ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|డార్జిలింగ్]] |ఆనంద పాఠక్ |[[కమ్యూనిస్టు పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (మార్కిస్టు)]] |- |rowspan=2|[[డైమండ్ హార్బర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|డైమండ్ హార్బర్]] |అమల్ దత్తా |[[కమ్యూనిస్టు పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (మార్కిస్టు)]] |- |జ్యోతిర్మయి బోసు |[[కమ్యూనిస్టు పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (మార్కిస్టు)]] |- |[[డమ్ డమ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|డమ్‌డమ్]] |నిరేన్ ఘోష్ |[[కమ్యూనిస్టు పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (మార్కిస్టు)]] |- |దుర్గాపూర్ (ఎస్.సి) |కృష్ణ చంద్ర హల్డర్ |[[కమ్యూనిస్టు పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (మార్కిస్టు)]] |- |[[హుగ్లీ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|హూగ్లీ]] |రూపచంద్ పాల్ |[[కమ్యూనిస్టు పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (మార్కిస్టు)]] |- |[[హౌరా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|హౌరా]] |సమర్ ముఖర్జీ |[[కమ్యూనిస్టు పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (మార్కిస్టు)]] |- |[[జల్పైగురి లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|జల్‌పైగురి]] |సుబోధ్ సేన్ |[[కమ్యూనిస్టు పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (మార్కిస్టు)]] |- |[[జాంగీపూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|జంగీపూర్]] |అబెదిన్ జైనల్ |[[కమ్యూనిస్టు పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (మార్కిస్టు)]] |- |[[జైనగర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|జయనగర్]] (ఎస్.సి) |సనత్ కుమార్ మండలం |[[రివల్యూషనరీ సోషలిస్ట్ పార్టీ (ఇండియా)|రివల్యూషనరీ సోషలిస్ట్ పార్టీ]] |- |[[ఝర్‌గ్రామ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ఝర్‌గ్రామ్]] (ఎస్.టి) |మతిలాల్ హన్స్దా |[[కమ్యూనిస్టు పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (మార్కిస్టు)]] |- |కత్వా |సైఫుద్దీన్ చౌదరి |[[కమ్యూనిస్టు పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (మార్కిస్టు)]] |- |[[కృష్ణానగర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|కృష్ణనగర్]] |రేణు పద దాస్ |[[కమ్యూనిస్టు పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (మార్కిస్టు)]] |- |మాల్డా |ఎ. బి. ఎ. ఘనీ ఖాన్ చౌదరి |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |rowspan=2|[[మథురాపూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|మధురాపూర్]] (ఎస్.సి) |నిర్మల్ కుమార్ సిన్హా |[[కమ్యూనిస్టు పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (మార్కిస్టు)]] |- |ముకుంద కుమార్ మండలం |[[కమ్యూనిస్టు పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (మార్కిస్టు)]] |- |rowspan=2|[[మేదినీపూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|మిడ్నాపూర్]] |నారాయణ్ చౌబే |[[కమ్యూనిస్టు పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (సి.పి.ఐ)|కమ్యూనిస్ట్ పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా]] |- |[[ఇంద్రజిత్ గుప్తా]] |[[కమ్యూనిస్టు పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (సి.పి.ఐ)|కమ్యూనిస్ట్ పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా]] |- |[[ముర్షిదాబాద్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ముర్షిదాబాద్]] |సయ్యద్ మసుదల్ హొస్సేన్ |[[కమ్యూనిస్టు పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (మార్కిస్టు)]] |- |నాబాద్విప్ (ఎస్.సి) |బీభా ఘోష్ గోస్వామి |[[కమ్యూనిస్టు పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (మార్కిస్టు)]] |- |పాన్స్‌కుర |[[గీతా ముఖర్జీ]] |[[కమ్యూనిస్టు పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (సి.పి.ఐ)|కమ్యూనిస్ట్ పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా]] |- |[[పురూలియా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|పురులియా]] |చిత్త రంజన్ మహాతా |[[ఆల్ ఇండియా ఫార్వర్డ్ బ్లాక్|ఫార్వర్డ్ బ్లాక్ (మార్క్సిస్ట్)]] |- |[[రాయ్‌గంజ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|రాయ్‌గంజ్]] |గోలం యజ్దానీ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |- |rowspan=2|[[సెరంపూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|సెరంపూర్]] |అజిత్ బాగ్ |[[కమ్యూనిస్టు పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (మార్కిస్టు)]] |- |దినేంద్ర నాథ్ భట్టాచార్య |[[కమ్యూనిస్టు పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (మార్కిస్టు)]] |- |[[తమ్లుక్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|తమ్లూక్]] |సత్యగోపాల్ మిశ్రా |[[కమ్యూనిస్టు పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (మార్కిస్టు)]] |- |[[ఉలుబెరియా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ఉలుబెరియా]] |హన్నన్ మొల్లా |[[కమ్యూనిస్టు పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (మార్కిస్టు)]] |- |[[బిష్ణుపూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బిష్ణుపూర్]] (ఎస్.సి) |అజిత్ కుమార్ సాహా |[[కమ్యూనిస్టు పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (మార్కిస్టు)]] |- |} == ఇవికూడా చూడండి == [[ఆంధ్రప్రదేశ్ నుండి ఎన్నికైన 7వ లోక్‌సభ సభ్యుల జాబితా]] == మూలాలు == <references /> == వెలుపలి లంకెలు == {{లోక్‌సభ సభ్యులు}} [[వర్గం:పదవీకాలం వారీగా లోక్‌సభ సభ్యుల జాబితాలు]] 8wejy24i7snxfbrb6g9f6pt6nv9zx4p 0 413118 4595130 4593628 2025-06-30T07:07:00Z Batthini Vinay Kumar Goud 78298 4595130 wikitext text/x-wiki ఇది 13వ లోక్‌సభకు ప్రాతినిధ్యం వహించే [[భారతదేశ రాష్ట్రాలు, కేంద్రపాలిత ప్రాంతాలు|రాష్ట్రం లేదా ప్రాదేశిక ప్రాంతం]] ద్వారా ఏర్పాటు చేయబడిన '''సభ్యుల జాబితా'''. [[లోక్‌సభ|భారత పార్లమెంటు దిగువసభ]] సభ్యులు [[1999 భారత సార్వత్రిక ఎన్నికలు|1999 భారత సార్వత్రిక ఎన్నికలలో]], [[13వ లోక్‌సభ|13వ లోక్‌సభకు]] (1999 నుండి 2004 వరకు) ఎన్నికయ్యారు.<ref>Lok Sabha. ''[http://loksabha.nic.in/Members/lokprev.aspx Member, Since 1952] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20180127084030/http://loksabha.nic.in/Members/lokprev.aspx#|date=27 January 2018}}''</ref> రాష్ట్రాల వారీగా [[13వ లోక్‌సభ]] (1999-2004) సభ్యుల జాబితా.<ref name="GE1999StatReportPages">{{Cite web|title=Statistical Report on General Elections, 1999 to the 13th Lok Sabha|url=http://eci.nic.in/eci_main/statisticalreports/LS_1999/Vol_I_LS_99.pdf|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20140718183222/http://eci.nic.in/eci_main/StatisticalReports/LS_1999/Vol_I_LS_99.pdf|archive-date=18 July 2014|access-date=14 July 2014|publisher=[[Election Commission of India]]|pages=76–89}}</ref> [[దస్త్రం:AP_lok_sabha_1999.jpg|thumb|350x350px| 1999లో లోక్‌సభ పార్టీ స్థానం (ఆంధ్రప్రదేశ్)]] == ఆంధ్రప్రదేశ్ == '''Keys:'''{{legend2|#FFFF00|[[Telugu Desam Party|TDP]] (29) |border=solid 1px #AAAAAA}}{{legend2|#FBB917|[[భారతీయ జనతా పార్టీ|BJP]] (7) |border=solid 1px #AAAAAA}}{{legend2|#00FFFF|[[Indian National Congress|INC]] (5) |border=solid 1px #AAAAAA}}{{legend2|#009F3C|[[All India Majlis-e-Ittehadul Muslimeen|AIMIM]] (1) |border=solid 1px #AAAAAA}} {| class="wikitable" |- style="background:#ccc; text-align:center;" ! నం. ! style="width:120px" | నియోజకవర్గం ! style="width:180px" | ఎన్నికైన సభ్యుని పేరు ! colspan="2" style="width:18em"| పార్టీ అనుబంధం |- |1||[[శ్రీకాకుళం లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|శ్రీకాకుళం]]||[[కింజరాపు ఎర్రన్నాయుడు|ఎర్రన్నాయుడు కింజరాపు]]||{{Full party name with colour|Telugu Desam Party|rowspan=2}} |- |2||[[పార్వతీపురం లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|పార్వతీపురం]] (ఎస్.టి)||[[దాడిచిలుక వీర గౌరీశంకర రావు|దాడిచిలుక వీర గౌరీ శంకరరావు]] |- |3||[[బొబ్బిలి లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బొబ్బిలి]]||[[బొత్స సత్యనారాయణ]]||{{Full party name with colour|Indian National Congress}} |- |4||[[విశాఖపట్నం లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|విశాఖపట్నం]]||ఎం.వి.ని.ఎస్. మూర్తి||{{Full party name with colour|Telugu Desam Party|rowspan=4}} |- |5||[[భద్రాచలం లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|భద్రాచలం]] (ఎస్.టి)||దుంప మేరీ విజయకుమారి |- |6||[[అనకాపల్లి లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|అనకాపల్లి]]||[[గంటా శ్రీనివాసరావు]] |- |7||[[కాకినాడ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|కాకినాడ]]||[[ముద్రగడ పద్మనాభం]] |- |8||[[రాజమండ్రి లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|రాజమండ్రి]]||[[యస్.బి.పి.బి.కె. సత్యనారాయణ రావు]]||{{Full party name with colour|Bharatiya Janata Party}} |- |rowspan="2"|9 |rowspan="2"|[[అమలాపురం లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|అమలాపురం]] (ఎస్.సి) |[[జి.ఎం.సి.బాలయోగి|గంటి మోహనచంద్ర బాలయోగి]] (3.3.2002 మరణించారు) |{{Full party name with colour|Telugu Desam Party|rowspan=2}} |- |[[గంటి విజయ కుమారి]] (3.6.2002 ఉప ఎన్నికలో గెలిచింది) |- |10||[[నరసాపురం లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|నరసాపురం]]||[[కృష్ణంరాజు (నటుడు)|వెంకట కృష్ణంరాజు ఉప్పలపాటి]]||{{Full party name with colour|Bharatiya Janata Party}} |- |11||[[ఏలూరు లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ఏలూరు]]||బొల్ల బుల్లిరామయ్య||{{Full party name with colour|Telugu Desam Party|rowspan=6}} |- |12||[[మచిలీపట్నం లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|మచిలీపట్నం]]||[[అంబటి బ్రాహ్మణయ్య]] |- |13||[[విజయవాడ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|విజయవాడ]]||[[గద్దె రామమోహన్]] |- |14||[[తెనాలి లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|తెనాలి]]||[[ఉమ్మారెడ్డి వెంకటేశ్వర్లు]] |- |15||[[గుంటూరు లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|గుంటూరు]]||యెంపరాల వెంకటేశ్వరరావు |- |16||[[బాపట్ల లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బాపట్ల]]||[[డి. రామానాయుడు|దగ్గుబాటి రామానాయుడు]] |- |17||[[నరసరావుపేట లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|నరసరావుపేట]]||[[నేదురుమల్లి జనార్ధనరెడ్డి|నేదురుమల్లి జనార్దన రెడ్డి]]||{{Full party name with colour|Indian National Congress}} |- |18||[[ఒంగోలు లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ఒంగోలు]]||[[కరణం బలరామకృష్ణ మూర్తి]]||{{Full party name with colour|Telugu Desam Party|rowspan=2}} |- |19||[[నెల్లూరు లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|నెల్లూరు]] (ఎస్.సి)||వుక్కల రాజేశ్వరమ్మ |- |20||[[తిరుపతి లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|తిరుపతి]] (ఎస్.సి)||[[నందిపాకు వెంకటస్వామి]]||{{Full party name with colour|Bharatiya Janata Party}} |- |21||[[చిత్తూరు లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|చిత్తూరు]]||[[నూతనకాల్వ రామకృష్ణారెడ్డి|నూతనకాల్వ రామకృష్ణ రెడ్డి]]||{{Full party name with colour|Telugu Desam Party|rowspan=2}} |- |22||[[రాజంపేట లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|రాజంపేట]]||[[గునిపాటి రామయ్య]] |- |23||[[కడప లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|కడప]]||[[వై.ఎస్.వివేకానందరెడ్డి|వై. ఎస్. వివేకానంద రెడ్డి]]||{{Full party name with colour|Indian National Congress}} |- |24||[[హిందూపురం లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|హిందూపురం]]||[[బి.కె. పార్థసారథి|బి కె పార్థసారథి]]||{{Full party name with colour|Telugu Desam Party|rowspan=5}} |- |25||[[అనంతపురం లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|అనంతపురం]]||[[కాల్వ శ్రీనివాసులు|కాలవ శ్రీనివాసులు]] |- |26||[[కర్నూలు లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|కర్నూలు]]||[[కె.ఇ. కృష్ణమూర్తి|కె. ఇ. కృష్ణమూర్తి]] |- |27||[[నంద్యాల లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|నంద్యాల]]||[[భూమా నాగిరెడ్డి]] |- |28||[[నాగర్‌కర్నూల్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|నాగర్‌కర్నూల్]] (ఎస్.సి)||[[మంద జగన్నాథం|మందా జగన్నాథం]] |- |29||[[మహబూబ్‌నగర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|మహబూబ్‌నగర్]]||[[ఎ.పి. జితేందర్ రెడ్డి]]||{{Full party name with colour|Bharatiya Janata Party}} |- |30||[[హైదరాబాదు లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|హైదరాబాదు]]||[[సుల్తాన్ సలాహుద్దీన్ ఒవైసీ]]||{{Full party name with colour|All India Majlis-e-Ittehadul Muslimeen|AIMIM}} |- |31||[[సికింద్రాబాదు లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|సికింద్రాబాద్]]||[[బండారు దత్తాత్రేయ|బండారు దత్తాత్రయ]]||{{Full party name with colour|Bharatiya Janata Party}} |- |32||[[సిద్ధిపేట లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|సిద్దిపేట]] (ఎస్.సి)||[[మల్యాల రాజయ్య]]||{{Full party name with colour|Telugu Desam Party}} |- |33||[[మెదక్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|మెదక్]]||[[ఆలె నరేంద్ర|ఎ. నరేంద్ర]]||{{Full party name with colour|Bharatiya Janata Party}} |- |34||[[నిజామాబాదు లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|నిజామాబాదు]]||[[గడ్డం గంగారెడ్డి]]||{{Full party name with colour|Telugu Desam Party|rowspan=3}} |- |35||[[ఆదిలాబాదు లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ఆదిలాబాదు]]||[[సముద్రాల వేణుగోపాలాచారి|సముద్రాల వేణుగోపాల్ చారి]] |- |36||[[పెద్దపల్లి లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|పెద్దపల్లి]] (ఎస్.సి)||[[చెల్లమల్ల సుగుణ కుమారి]] |- |37||[[కరీంనగర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|కరీంనగర్]]||[[చెన్నమనేని విద్యాసాగర్ రావు]]||{{Full party name with colour|Bharatiya Janata Party}} |- |38||[[హనుమకొండ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|హనుమకొండ]]||[[చాడ సురేష్ రెడ్డి]]||{{Full party name with colour|Telugu Desam Party|rowspan=2}} |- |39||[[వరంగల్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|వరంగల్]]||[[బోడకుంటి వెంకటేశ్వర్లు]] |- |40||[[ఖమ్మం లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ఖమ్మం]]||[[రేణుకా చౌదరి]]||{{Full party name with colour|Indian National Congress}} |- |41||[[నల్గొండ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|నల్గొండ]]||[[గుత్తా సుఖేందర్ రెడ్డి]]||{{Full party name with colour|Telugu Desam Party}} |- |42||[[మిర్యాలగూడ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|మిర్యాల్‌గూడ]]||[[జైపాల్ రెడ్డి|జైపాల్ రెడ్డి సుదిని]]||{{Full party name with colour|Indian National Congress}} |} ==అరుణాచల్ ప్రదేశ్== '''Keys:''' {{legend2|#00FFFF|[[Indian National Congress|INC]] (2) |border=solid 1px #AAAAAA}} {| class="wikitable" |- style="background:#ccc; text-align:center;" ! style="width:60px"| నం. ! style="width:120px" | నియోజకవర్గం ! style="width:180px" | ఎన్నికైన సభ్యుని పేరు ! colspan="2" style="width:18em"| పార్టీ అనుబంధం |- |1||[[అరుణాచల్ పశ్చిమ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|అరుణాచల్ వెస్ట్]]||జార్బోమ్ గామ్లిన్||{{Full party name with colour|Indian National Congress|rowspan=2}} |- |2||[[అరుణాచల్ తూర్పు లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|అరుణాచల్ తూర్పు]]||వాంగ్చా రాజ్ కుమార్ |} ==అసోం== '''Keys:''' {{legend2|#00FFFF|[[Indian National Congress|INC]] (10) |border=solid 1px #AAAAAA}}{{legend2|#FBB917|[[భారతీయ జనతా పార్టీ|BJP]](2)|border=solid 1px #AAAAAA}}{{Color box|#FF0000|border=darkgray}} CPI(ML)L (1){{legend2|#DDDDDD|[[స్వతంత్ర రాజకీయ నాయకులు|స్వతంత్ర]](1) |border=solid 1px #AAAAAA}} {| class="wikitable" |- style="background:#ccc; text-align:center;" ! నం. ! style="width:120px" | నియోజకవర్గం ! style="width:180px" | ఎన్నికైన సభ్యుని పేరు ! colspan="2" style="width:18em"| పార్టీ అనుబంధం |- |1||[[కరీంగంజ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|కరీంగంజ్]] (ఎస్.సి)||నేపాల్ చంద్ర దాస్||{{Full party name with colour|Indian National Congress|rowspan=2}} |- |2||[[సిల్చార్]]||సంతోష్ మోహన్ దేవ్ |- |3||[[అటానమస్ డిస్ట్రిక్ట్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|స్వయంప్రతిపత్తి జిల్లా]] (ఎస్.టి)||జయంత రోంగ్పి||{{Full party name with colour|Communist Party of India (Marxist-Leninist) (Liberation)}} |- |4||[[ధుబ్రి]]||అబ్దుల్ హమీద్ (భారత రాజకీయ నాయకుడు)|అబ్దుల్ హమీద్||{{Full party name with colour|Indian National Congress}} |- |5||[[కోక్రాఝర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|కోక్రాఝర్]] (ఎస్.టి)||సన్సుమా ఖుంగూర్ బివిశ్వముత్యరి||{{Full party name with colour|Independent (politician)|Independent}} |- |6||[[బార్పేట]]||ఎ. ఎఫ్. గోలం ఉస్మానీ||{{Full party name with colour|Indian National Congress}} |- |7||[[గౌహతి]]||[[బిజోయ చక్రవర్తి]]||{{Full party name with colour|Bharatiya Janata Party}} |- |8||[[మంగళ్‌దోయ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|మంగల్దోయ్]]||నారాయణ చంద్ర బోర్కటాకీ||{{Full party name with colour|Indian National Congress|rowspan=2}} |- |9||[[తేజ్‌పూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|తేజ్‌పూర్]]||మాధబ్ రాజ్‌బంగ్షి |- |10||నౌగాంగ్||రాజెన్ గోహైన్||{{Full party name with colour|Bharatiya Janata Party}} |- |11||[[కలియాబోర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|కలియాబోర్]]||[[తరుణ్ గొగోయ్]]||{{Full party name with colour|Indian National Congress|rowspan=4}} |- |12||[[జోర్హాట్]]||[[బిజోయ్ కృష్ణ హండిక్]] |- |13||[[దిబ్రూగఢ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|దిబ్రూగఢ్]]||పబన్ సింగ్ ఘటోవర్ |- |14||[[లఖింపూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|లఖింపూర్]]||రాణీ నరహ్ |} ==బీహార్== '''Keys:''' {{legend2|#FBB917|[[భారతీయ జనతా పార్టీ|BJP]] (23) |border=solid 1px #AAAAAA}}{{legend2|#909295|[[జనతాదళ్ (యునైటెడ్)|JD (U)]] (18) |border=solid 1px #AAAAAA}}{{legend2|#008000|[[Rashtriya Janata Dal|RJD]] (7) |border=solid 1px #AAAAAA}}{{legend2|#00FFFF|[[Indian National Congress|INC]] (4) |border=solid 1px #AAAAAA}}{{legend2|#FF0000|[[కమ్యూనిస్టు పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (మార్కిస్టు)|CPI(M)]] (1) |border=solid 1px #AAAAAA}}{{legend2|#DDDDDD|[[స్వతంత్ర రాజకీయ నాయకులు|స్వతంత్ర]] (1) |border=solid 1px #AAAAAA}} {| class="wikitable" |- style="background:#ccc; text-align:center;" ! నం. ! style="width:120px" | నియోజకవర్గం ! style="width:180px" | ఎన్నికైన సభ్యుని పేరు ! colspan="2" style="width:18em"| పార్టీ అనుబంధం |- |1||[[బగాహా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బగాహ]] (ఎస్.సి)||మహేంద్ర బైత||{{Full party name with colour|Janata Dal (United)}} |- |2||[[బెట్టియా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బెట్టియా]]||మదన్ ప్రసాద్ జైస్వాల్||{{Full party name with colour|Bharatiya Janata Party|rowspan=2}} |- |3||[[మోతీహరి లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|మోతిహారి]]||[[రాధా మోహన్ సింగ్]] |- |4||[[గోపాల్‌గంజ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|గోపాల్‌గంజ్]]||రఘునాథ్ ఝా||{{Full party name with colour|Janata Dal (United)}} |- |5||[[సివాన్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|సివాన్]]||మొహమ్మద్ షహబుద్దీన్||{{Full party name with colour|Rashtriya Janata Dal}} |- |6||[[మహరాజ్‌గంజ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం (బీహార్)|మహారాజ్‌గంజ్]]||ప్రభునాథ్ సింగ్||{{Full party name with colour|Janata Dal (United)}} |- |7||[[చప్రా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|చాప్రా]]||రాజీవ్ ప్రతాప్ రూడి||{{Full party name with colour|Bharatiya Janata Party}} |- |8||[[హాజీపూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|హాజీపూర్]] (ఎస్.సి)||[[రామ్ విలాస్ పాశ్వాన్]]||{{Full party name with colour|Janata Dal (United)}} |- |9||[[వైశాలి లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|వైశాలి]]||రఘుబన్ష్ ప్రసాద్ సింగ్||{{Full party name with colour|Rashtriya Janata Dal}} |- |10||[[ముజఫర్‌పూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ముజఫర్‌పూర్]]||కెప్టెన్ జై నారాయణ్ ప్రసాద్ నిషాద్||{{Full party name with colour|Janata Dal (United)|rowspan=2}} |- |11||[[సీతామర్హి లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|సీతామర్హి]]||నవల్ కిషోర్ రాయ్ |- |12||[[షెయోహర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|షియోహర్]]||అన్వరుల్ హక్||{{Full party name with colour|Rashtriya Janata Dal}} |- |13||[[మధుబని లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|మధుబని]]||హుకుమ్‌డియో నారాయణ్ యాదవ్||{{Full party name with colour|Bharatiya Janata Party}} |- |14||[[ఝంఝార్‌పూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ఝంఝర్పూర్]]||దేవేంద్ర ప్రసాద్ యాదవ్||{{Full party name with colour|Janata Dal (United)}} |- |15||[[దర్భంగా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|దర్భంగా]]||[[కీర్తి ఆజాద్]]||{{Full party name with colour|Bharatiya Janata Party}} |- |16||[[రోసెరా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|రోసెరా]] (ఎస్.సి)||రామ్ చంద్ర పాశ్వాన్||{{Full party name with colour|Janata Dal (United)|rowspan=6}} |- |17||[[సమస్తిపూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|సమస్తిపూర్]]||మంజయ్ లాల్ |- |18||బర్హ్||[[నితీష్ కుమార్]] |- |19||[[బల్లియా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బలియా]]||రామ్ జీవన్ సింగ్ |- |20||సహర్స||దినేష్ చంద్ర యాదవ్ |- |21||[[మాధేపురా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|మాధేపురా]]||[[శరద్ యాదవ్]] |- |22||[[అరారియా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|అరారియా]] (ఎస్.సి)||సుక్దేయో పాశ్వాన్||{{Full party name with colour|Rashtriya Janata Dal}} |- |23||[[కిషన్‌గంజ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|కిషన్‌గంజ్]]||[[సయ్యద్ షానవాజ్ హుస్సేన్]]||{{Full party name with colour|Bharatiya Janata Party}} |- |24||[[పూర్ణియా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|పూర్ణ]]||రాజేష్ రంజన్||{{Full party name with colour|Independent (politician)|Independent}} |- |25||[[కతిహార్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|కతిహార్]]||నిఖిల్ కుమార్ చౌదరి||{{Full party name with colour|Bharatiya Janata Party}} |- |26||[[రాజ్‌మహల్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|రాజ్‌మహల్]] (ఎస్.టి)||థామస్ హన్స్దా||{{Full party name with colour|Indian National Congress}} |- |27||[[దుమ్కా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|దుమ్కా]] (ఎస్.టి)||బాబులాల్ మరాండి||{{Full party name with colour|Bharatiya Janata Party|rowspan=2}} |- |28||[[గొడ్డ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|గొడ్డ]]||జగ్దాంబి ప్రసాద్ యాదవ్ |- |29||[[బంకా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బంకా]]||దిగ్విజయ్ సింగ్||{{Full party name with colour|Janata Dal (United)}} |- |30||[[భాగల్‌పూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|భాగల్పూర్]]||సుబోధ్ రే||{{Full party name with colour|Communist Party of India (Marxist)}} |- |31||[[ఖగారియా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ఖగారియా]]||రేణు కుమారి||{{Full party name with colour|Janata Dal (United)|rowspan=2}} |- |32||[[ముంగేర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ముంగేర్]]||బ్రహ్మానంద మండలం |- |33||[[బేగుసరాయ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బెగుసరాయ్]]||రాజో సింగ్||{{Full party name with colour|Indian National Congress}} |- |34||[[నలంద లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|నలంద]]||[[జార్జ్ ఫెర్నాండెజ్]]||{{Full party name with colour|Janata Dal (United)}} |- |35||[[పాట్నా సాహిబ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|పాట్నా]]||సి పి ఠాకూర్||{{Full party name with colour|Bharatiya Janata Party}} |- |36||[[అర్రా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|అర్రా]]||రామ్ ప్రసాద్ సింగ్||{{Full party name with colour|Rashtriya Janata Dal}} |- |37||[[బక్సర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బక్సర్]]||లాల్ముని చౌబే||{{Full party name with colour|Bharatiya Janata Party|rowspan=2}} |- |38||[[ససారం లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ససారం]] (ఎస్.సి)||ముని లాల్ |- |39||బిక్రమ్‌గంజ్||[[కాంతి సింగ్]]||{{Full party name with colour|Rashtriya Janata Dal}} |- |40||[[ఔరంగాబాద్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం (బీహార్)|ఔరంగాబాద్]]||శ్యామా సింగ్||{{Full party name with colour|Indian National Congress}} |- |41||[[జహనాబాద్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|జహనాబాద్]]||అరుణ్ కుమార్||{{Full party name with colour|Janata Dal (United)}} |- |42||[[నవాడా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|నవాడ]] (ఎస్.సి)||సంజయ్ పాశ్వాన్||{{Full party name with colour|Bharatiya Janata Party|rowspan=2}} |- |43||[[గయా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|గయా]] (ఎస్.సి)||రామ్జీ మాంఝీ |- |44||[[చత్రా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|చత్రా]]||[[నాగమణి]]||{{Full party name with colour|Rashtriya Janata Dal}} |- |45||[[కోదర్మా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|కొదర్మ]]||తిలక్ధారి సింగ్||{{Full party name with colour|Indian National Congress}} |- |46||[[గిరిదిహ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|గిరిధ్]]||[[రవీంద్ర కుమార్ పాండే]]||{{Full party name with colour|Bharatiya Janata Party|rowspan=9}} |- |47||[[ధన్‌బాద్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ధన్‌బాద్]]||రీటా వర్మ |- |48||[[హజారీబాగ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|హజారీబాగ్]]||[[యశ్వంత్ సిన్హా]] |- |49||[[రాంచీ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|రాంచీ]]||రామ్ తహల్ చౌదరి |- |50||[[జంషెడ్‌పూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|జంషెడ్‌పూర్]]||అభా మహతో |- |51||[[సింగ్‌భూమ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|సింగ్‌భూమ్]] (ఎస్.టి)||లక్ష్మణ్ గిలువా |- |52||[[ఖుంటి లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ఖుంటి]] (ఎస్.టి)||[[కరియా ముండా]] |- |53||[[లోహర్దగా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|లోహర్దగావ్]] (ఎస్.టి)||దుఖా భగత్ |- |54||[[పాలము లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|పాలమావు]] (ఎస్.సి)||బ్రాజ్ మోహన్ రామ్ |} ==గోవా== {{legend2|#FBB917|[[భారతీయ జనతా పార్టీ|BJP]] (2) |border=solid 1px #AAAAAA}} {| class="wikitable" |- style="background:#ccc; text-align:center;" ! నం. ! style="width:120px" | నియోజకవర్గం ! style="width:180px" | ఎన్నికైన సభ్యుని పేరు ! colspan="2" style="width:18em"| పార్టీ అనుబంధం |- |1||[[ఉత్తర గోవా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|పనాజి]]||శ్రీపాద్ యాసో నాయక్||{{Full party name with colour|Bharatiya Janata Party|rowspan=2}} |- |2||[[దక్షిణ గోవా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|మోర్ముగావ్]]||రమాకాంత్ యాంగిల్ |} ==గుజరాత్== '''Keys:'''{{legend2|#FBB917|[[Bharatiya Janata Party|BJP]] (20) |border=solid 1px #AAAAAA}}{{legend2|#00FFFF|[[Indian National Congress|INC]] (6) |border=solid 1px #AAAAAA}} {| class="wikitable" |- style="background:#ccc; text-align:center;" ! నం. ! style="width:120px" | నియోజకవర్గం ! style="width:180px" | ఎన్నికైన సభ్యుని పేరు ! colspan="2" style="width:18em"| పార్టీ అనుబంధం |- |1||[[కచ్చ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|కచ్]]||పుష్ప్దన్ శంభుదన్ గాథవి||{{Full party name with colour|Bharatiya Janata Party}} |- |2||[[సురేంద్రనగర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|సురేంద్రనగర్]]||సావ్షిభాయ్ కంజిభాయ్ మక్వానా||{{Full party name with colour|Indian National Congress}} |- |3||[[జాంనగర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|జామ్‌నగర్]]||చంద్రేష్ పటేల్ కోర్డియా||{{Full party name with colour|Bharatiya Janata Party|rowspan=9}} |- |4||[[రాజ్‌కోట్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|రాజ్‌కోట్]]||వల్లభాయ్ కతీరియా |- |5||[[పోరుబందర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|పోరుబందర్]]||గోర్ధన్ భాయ్ జావియా |- |6||[[జునాగఢ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|జునాగఢ్]]||చిల్‌హలియా భవ్నాబెన్ దేవరాజ్‌భాయ్ |- |7||[[అమ్రేలి లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|అమ్రేలి]]||దిలీప్ సంఘాని |- |8||[[భావ్‌నగర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|భావ్‌నగర్]]||రాజేంద్రసిన్హ్ ఘనశ్యాంసిన్హ్ రాణా |- |9||ధంధుక (ఎస్.సి)||రతీలాల్ కాళిదాస్ వర్మ |- |10||అహ్మదాబాద్||[[హరీన్ పాఠక్]] |- |11||[[గాంధీనగర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|గాంధీనగర్]]||[[లాల్ కృష్ణ అద్వానీ|ఎల్. కె. అద్వానీ]] |- |12||[[మహెసానా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|మెహ్సానా]]||ఆత్మారం మగన్‌భాయ్ పటేల్||{{Full party name with colour|Indian National Congress|rowspan=2}} |- |13||[[పటాన్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|పటాన్]] (ఎస్.సి)||ప్రవీణ్ రాష్ట్రపాల్ |- |14||[[బనస్కంతా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బనస్కాంతా]]||[[హరిభాయ్ పార్థిభాయ్ చౌదరి]]||{{Full party name with colour|Bharatiya Janata Party}} |- |15||సబర్కంటా||నిహ్సా అమర్‌సింగ్ చౌదరి||{{Full party name with colour|Indian National Congress|rowspan=2}} |- |16||కపద్వాంజ్||వాఘేలా శంకర్‌సిన్హ్ లక్ష్మణ్‌సిన్హ్ |- |17||[[దాహొద్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|దోహద్]] (ఎస్.టి)||బాబూభాయ్ ఖిమాభాయ్ కతారా||{{Full party name with colour|Bharatiya Janata Party|rowspan=2}} |- |18||గోద్రా||భూపేంద్రసింగ్ ప్రభాత్‌సిన్హ్ సోలంకి |- |19||[[ఖేడా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|కైరా]]||దిన్షా పటేల్||{{Full party name with colour|Indian National Congress}} |- |20||[[ఆనంద్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ఆనంద్]]||దీపక్ భాయ్ చిమన్‌భాయ్ పటేల్||{{Full party name with colour|Bharatiya Janata Party|rowspan=7}} |- |21||[[ఛోటా ఉదయ్‌పూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ఛోటా ఉదయపూర్]] (ఎస్.టి)||రామ్‌సిన్హ్ రథ్వా |- |22||[[వడోదర లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|వడోదర]]||జయబెన్ థక్కర్ |- |23||[[బారుచ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|భారుచ్]]||[[మన్సుఖ్ భాయ్ వాసవ]] |- |24||[[సూరత్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|సూరత్]]||కాశీరాం రాణా |- |25||మాండ్వి (ఎస్.టి)||మన్‌సిన్హ్ పటేల్ |- |26||బల్సర్ (ఎస్.టి)||[[మణిభాయ్ చౌదరి|మణిభాయ్ రాంజీభాయ్ చౌదరి]] |} ==హర్యానా== '''Keys:'''{{legend2|#FBB917|[[Bharatiya Janata Party|BJP]] (5) |border=solid 1px #AAAAAA}}{{legend2|#666600|[[ఇండియన్ నేషనల్ లోక్‌దళ్‌|INLD]] (5) |border=solid 1px #AAAAAA}} {| class="wikitable" |- style="background:#ccc; text-align:center;" ! నం. ! style="width:120px" | నియోజకవర్గం ! style="width:180px" | ఎన్నికైన సభ్యుని పేరు ! colspan="2" style="width:18em"| పార్టీ అనుబంధం |- |1||[[అంబాలా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|అంబలా]] (ఎస్.సి)||రత్తన్ లాల్ కటారియా||{{Full party name with colour|Bharatiya Janata Party}} |- |2||[[కురుక్షేత్ర లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|కురుక్షేత్ర]]||కైలాశో దేవి||{{Full party name with colour|Indian National Lok Dal}} |- |3||[[కర్నాల్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|కర్నాల్]]||ఐ డ్ స్వామి||{{Full party name with colour|Bharatiya Janata Party|rowspan=2}} |- |4||[[సోనిపట్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|సోనేపట్]]||కిషన్ సింగ్ సాంగ్వాన్ |- |5||[[రోహ్తక్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|రోహ్తక్]]||ఇందర్ సింగ్|| {{Full party name with colour|Indian National Lok Dal}} |- |6||[[ఫరీదాబాద్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ఫరీదాబాద్]]||రామ్ చందర్ బైందా||{{Full party name with colour|Bharatiya Janata Party|rowspan=2}} |- |7||[[మహేంద్రగఢ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|మహేంద్రగఢ్]]||సుధా యాదవ్ |- |8||భివానీ||అజయ్ సింగ్ చౌతాలా||{{Full party name with colour|Indian National Lok Dal|rowspan=3}} |- |9||[[హిసార్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|హిస్సార్]]||సురేందర్ సింగ్ బర్వాలా |- |10||[[సిర్సా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|సిర్సా]] (ఎస్.సి)||సుశీల్ కుమార్ ఇండోరా |} ==హిమాచల్ ప్రదేశ్== '''Keys:''' {{legend2|#FBB917|[[భారతీయ జనతా పార్టీ|BJP]] (3) |border=solid 1px #AAAAAA}}{{legend2|#DDDDDD|[[హిమాచల్ వికాస్ కాంగ్రెస్|HVC]] (1) |border=solid 1px #AAAAAA}} <!-- Deleted image removed: [[Image:HP lok sabha 1999.jpg|thumb|250px|Lok Sabha party position in 1999 (Himachal Pradesh)]] --> {| class="wikitable" |- style="background:#ccc; text-align:center;" ! నం. ! style="width:120px" | నియోజకవర్గం ! style="width:180px" | ఎన్నికైన సభ్యుని పేరు ! colspan="2" style="width:18em"| పార్టీ అనుబంధం |- |1||[[సిమ్లా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|సిమ్లా]] (ఎస్.సి)||ధని రామ్ షాండిల్||{{Full party name with colour|Himachal Vikas Congress}} |- |2||[[మండి లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|మండి]]||మహేశ్వర్ సింగ్||{{Full party name with colour|Bharatiya Janata Party|rowspan=3}} |- |3||[[కాంగ్రా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|కాంగ్రా]]||[[శాంత కుమార్]] |- |4||[[హమీర్‌పూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|హమీర్‌పూర్]] || [[సురేష్ చందేల్]] |} ==జమ్మూ కాశ్మీరు== '''Keys:''' {{legend2|#FF3D3D|[[జమ్మూ కాశ్మీర్ నేషనల్ కాన్ఫరెన్స్|JKNC]] (4) |border=solid 1px #AAAAAA}}{{legend2|#FBB917|[[భారతీయ జనతా పార్టీ|BJP]] (2) |border=solid 1px #AAAAAA}} <!-- Deleted image removed: [[Image:JK lok sabha 1999.jpg|thumb|250px|Lok Sabha party position in 1999 (Jammu & Kashmir)]] --> {| class="sortable wikitable" style="margin: 1em 1em 1em 0; background: #f9f9f9; border: 1px #aaa solid; border-collapse: collapse; font-size: 100%;" |- bgcolor="#CCCCCC" align="center" ! నం. ! style="width:120px" | నియోజకవర్గం ! style="width:180px" | ఎన్నికైన సభ్యుని పేరు ! colspan="2" style="width:18em"| పార్టీ అనుబంధం |- |1||[[బారాముల్లా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బారాముల్లా]]||అబ్దుల్ రషీద్ షాహీన్||{{Full party name with colour|Jammu & Kashmir National Conference|rowspan=4}} |- |2||[[శ్రీనగర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|శ్రీనగర్]]||[[ఒమర్ అబ్దుల్లా]] |- |3||[[అనంతనాగ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|అనంతనాగ్]]||అలీ మొహద్. నాయక్ |- |4||[[లడఖ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|లడఖ్]]||హసన్ ఖాన్ |- |5||[[ఉధంపూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ఉధంపూర్]]||చమన్ లాల్ గుప్తా||{{Full party name with colour|Bharatiya Janata Party|rowspan=2}} |- |6||[[జమ్మూ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|జమ్ము]]||విష్ణో దత్ శర్మ |} ==కర్ణాటక== '''Keys:''' {{legend2|#00FFFF|[[Indian National Congress|INC]] (18) |border=solid 1px #AAAAAA}}{{legend2|#FBB917|[[భారతీయ జనతా పార్టీ|BJP]] (7) |border=solid 1px #AAAAAA}}{{legend2|#909295|[[జనతాదళ్ (యునైటెడ్)|JD(U)]] (3) |border=solid 1px #AAAAAA}} {| class="sortable wikitable" style="margin: 1em 1em 1em 0; background: #f9f9f9; border: 1px #aaa solid; border-collapse: collapse; font-size: 100%;" |- bgcolor="#CCCCCC" align="center" ! నం. ! style="width:120px" | నియోజకవర్గం ! style="width:180px" | ఎన్నికైన సభ్యుని పేరు ! colspan="2" style="width:18em"| పార్టీ అనుబంధం |- |1||[[బీదర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బీదర్]] (ఎస్.సి)||రామచంద్ర వీరప్ప||{{Full party name with colour|Bharatiya Janata Party}} |- |2||[[గుల్బర్గా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|గుల్బర్గా]]||ఇక్బాల్ అహ్మద్ సరద్గీ||{{Full party name with colour|Indian National Congress|rowspan=4}} |- |3||[[రాయచూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|రాయచూర్]]||[[ఎ. వెంకటేష్ నాయక్]] |- |4||[[కొప్పల్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|కొప్పల్]]|| [[హెచ్.జి. రాములు]] |- |5||[[బళ్ళారి లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బళ్లారి]]||[[సోనియా గాంధీ]] |- |6||[[దావణగెరె లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|దావణగెరె]]||జి. మల్లికార్జునప్ప||{{Full party name with colour|Bharatiya Janata Party}} |- |7||[[చిత్రదుర్గ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|చిత్రదుర్గ]]||శశి కుమార్||{{Full party name with colour|Janata Dal (United)}} |- |8||[[తుమకూరు లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|తుమకూరు]]||[[జి. ఎస్. బసవరాజ్]]||{{Full party name with colour|Indian National Congress|rowspan=5}} |- |9||[[చిక్కబల్లాపూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|చిక్బల్లాపూర్]]||ఆర్.ఎల్. జాలప్ప |- |10||[[కోలార్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|కోలార్]] (ఎస్.సి)||కె.హచ్. మునియప్ప |- |11||[[కనకపుర లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|కనకపుర]]||ఎం. వి. చంద్రశేఖర మూర్తి |- |12||[[బెంగళూరు ఉత్తర లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బెంగళూరు నార్త్]]||సి కె జాఫర్ షరీఫ్ |- |13||[[బెంగళూరు సౌత్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బెంగళూరు సౌత్]]||అనంత్ కుమార్||{{Full party name with colour|Bharatiya Janata Party}} |- |14||[[మాండ్య లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|మాండ్య]]||[[అంబరీష్|అంబరీష్ ఎం. హెచ్.]]||{{Full party name with colour|Indian National Congress}} |- |15||[[చామరాజనగర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|చామరాజ్ నగర్]] (ఎస్.సి)||వి. శ్రీనివాస ప్రసాద్||{{Full party name with colour|Janata Dal (United)}} |- |16||[[మైసూరు లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|మైసూరు]]||శ్రీకంఠదత్త నరసింహరాజ వడియార్||{{Full party name with colour|Indian National Congress}} |- |17||[[మంగళూరు లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|మంగళూరు]]||వి. ధనంజయ కుమార్||{{Full party name with colour|Bharatiya Janata Party}} |- |18||[[ఉడిపి లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ఉడిపి]]||వినయ్ కుమార్ సొరకే||{{Full party name with colour|Indian National Congress|rowspan=2}} |- |19||[[హసన్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|హసన్]]||[[జి. పుట్టస్వామి గౌడ]] |- |20||[[చిక్కమగళూరు లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|చిక్‌మగళూరు]]||డి. సి. శ్రీకాంతప్ప||{{Full party name with colour|Bharatiya Janata Party}} |- |21||[[షిమోగా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|షిమోగా]]||[[ఎస్. బంగారప్ప]]||{{Full party name with colour|Indian National Congress|rowspan=3}} |- |22||[[ఉత్తర కన్నడ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|కనరా]]||[[మార్గరెట్ అల్వా]] |- |23||[[ధార్వాడ్ దక్షిణ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ధార్వాడ్ సౌత్]]||ఐ.జి. సనది |- |24||[[ధార్వాడ్ ఉత్తర లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ధార్వాడ్ నార్త్]]||విజయ్ సంకేశ్వర్||{{Full party name with colour|Bharatiya Janata Party}} |- |25||[[బెల్గాం లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బెల్గాం]]||[[అమర్‌సిన్హ్ వసంతరావు పాటిల్]]||{{Full party name with colour|Indian National Congress}} |- |26||[[చిక్కోడి లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|చిక్కోడి]] (ఎస్.సి)||జిగజినాగి రమేష్ చందప్ప||{{Full party name with colour|Janata Dal (United)}} |- |27||[[బాగల్‌కోట్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బాగల్‌కోట్]]||ఆర్ ఎస్ పాటిల్||{{Full party name with colour|Indian National Congress}} |- |28||[[బీజాపూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బీజాపూర్]]||బసనగౌడ ఆర్ పాటిల్||{{Full party name with colour|Bharatiya Janata Party}} |} ==కేరళ== '''Keys:''' {{legend2|#FF0000|[[Communist Party of India (Marxist)|CPI(M)]] (8) |border=solid 1px #AAAAAA}}{{legend2|#00FFFF|[[Indian National Congress|INC]] (8) |border=solid 1px #AAAAAA}}{{legend2|#347C17|[[Indian Union Muslim League|IUML]] (2) |border=solid 1px #AAAAAA}}{{legend2|#DDDDDD|[[కేరళ కాంగ్రెస్|KC]] (1) |border=solid 1px #AAAAAA}}{{legend2|#43C6DB|[[కేరళ కాంగ్రెస్ (ఎం)|KC(M)]] (1) |border=solid 1px #AAAAAA}} <!-- Deleted image removed: [[Image:KL lok sabha 1999.jpg|thumb|450px|Lok Sabha party position in 1999 (Kerala)]] --> {| class="sortable wikitable" style="margin: 1em 1em 1em 0; background: #f9f9f9; border: 1px #aaa solid; border-collapse: collapse; font-size: 100%;" |- bgcolor="#CCCCCC" align="center" ! నం. ! style="width:120px" | నియోజకవర్గం ! style="width:180px" | ఎన్నికైన సభ్యుని పేరు ! colspan="2" style="width:18em"| పార్టీ అనుబంధం |- |1||[[కాసరగోడ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|కాసరగోడ్]]||[[టి. గోవిందన్]]||{{Full party name with colour|Communist Party of India (Marxist)|rowspan=3}} |- |2||[[కన్నూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|కన్ననూర్]]||ఎ. పి. అబ్దుల్లాకుట్టి |- |3||[[వటకర లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|వటకర]]||ఎ.కె. ప్రేమజం |- |4||[[కోజికోడ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|కోజికోడ్]]||[[కె. మురళీధరన్]]||{{Full party name with colour|Indian National Congress}} |- |5||[[మలప్పురం లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|మంజేరి]]||ఇ. అహమ్మద్||{{Full party name with colour|Indian Union Muslim League|rowspan=2}} |- |6||[[పొన్నాని లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|పొన్నాని]]||జి.ఎం. బనాట్‌వాలా |- |7||[[పాలక్కాడ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|పాలక్కాడ్]]||[[ఎన్.ఎన్. కృష్ణదాస్]]||{{Full party name with colour|Communist Party of India (Marxist)|rowspan=2}} |- |8||ఒట్టపాలెం (ఎస్.సి)||ఎస్. అజయ కుమార్ |- |9||[[త్రిసూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|త్రిచూర్]]||ఎ.సి. జోస్||{{Full party name with colour|Indian National Congress|rowspan=3}} |- |10||ముకుందపురం||[[కె. కరుణాకరన్]] |- |11||[[ఎర్నాకులం లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ఎర్నాకులం]]||జార్జ్ ఈడెన్ |- |12||మువత్తపుజ||పి. సి. థామస్ (పుల్లోలిల్)||{{Full party name with colour|Kerala Congress (M)}} |- |13||[[కొట్టాయం లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|కొట్టాయం]]||కె. సురేష్ కురుప్||{{Full party name with colour|Communist Party of India (Marxist)}} |- |14||[[ఇడుక్కి లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ఇడుక్కి]]||[[ఫ్రాన్సిస్ జార్జ్]]||{{Full party name with colour|Kerala Congress}} |- |15||[[ఆలప్పుజ్హ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|అలెప్పి]]||వి. ఎం. సుధీరన్||{{Full party name with colour|Indian National Congress|rowspan=3}} |- |16||[[మావేలికర లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|మావెలికర]]||[[రమేష్ చెన్నితాల]] |- |17||అడూర్ (ఎస్.సి)||కోడికున్నిల్ సురేష్ |- |18||[[కొల్లాం లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|క్విలాన్]]||పి. రాజేంద్రన్||{{Full party name with colour|Communist Party of India (Marxist)|rowspan=2}} |- |19||[[అట్టింగల్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|చిరాయింకిల్]]||వర్కాల రాధాకృష్ణన్ |- |20||[[తిరువనంతపురం లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|త్రివేండ్రం]]||వి. S. శివకుమార్||{{Full party name with colour|Indian National Congress}} |} ==మధ్య ప్రదేశ్== '''Keys:'''{{legend2|#FBB917|[[భారతీయ జనతా పార్టీ|BJP]] (29) |border=solid 1px #AAAAAA}}{{legend2|#00FFFF|[[Indian National Congress|INC]] (11) |border=solid 1px #AAAAAA}} {| class="sortable wikitable" |- ! నం. ! నియోజకవర్గం ! ఎన్నికైన M.P పేరు ! colspan="2" style="width:18em"| పార్టీ |- |1||[[మోరెనా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|మోరెనా]] (ఎస్.సి)||[[అశోక్ అర్గల్]]||{{Full party name with colour|Bharatiya Janata Party|rowspan=3}} |- |2||[[భిండ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|భింద్]]||[[రామ్ లఖన్ సింగ్]] |- |3||[[గ్వాలియర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|గ్వాలియర్]]||జైభన్ సింగ్ పావయ్య |- |4||[[గునా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|గుణ]]||[[మాధవరావు సింధియా]]||{{Full party name with colour|Indian National Congress}} |- |5||[[సాగర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|సాగర్]] (ఎస్.సి)||[[వీరేంద్ర కుమార్ ఖతిక్|వీరేంద్ర కుమార్]]||{{Full party name with colour|Bharatiya Janata Party}} |- |6||[[ఖజురహో లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ఖజురహో]]||[[సత్యవ్రత్ చతుర్వేది]]||{{Full party name with colour|Indian National Congress}} |- |7||[[దామోహ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|దామోహ్]]||[[రామకృష్ణ కుస్మారియా|రామకృష్ణ కుస్మరియా]]|| {{Full party name with colour|Bharatiya Janata Party|rowspan=2}} |- |8||[[సత్నా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|సత్నా]]||[[రామానంద్ సింగ్]] |- |9||[[రేవా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|రేవా]]||సుందర్ లాల్ తివారీ||{{Full party name with colour|Indian National Congress}} |- |10||[[సిధి లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|సిధి]] (ఎస్.టి)||చంద్రప్రతాప్ సింగ్||{{Full party name with colour|Bharatiya Janata Party|rowspan=2}} |- |11||[[షాడోల్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|షాడోల్]] (ఎస్.టి)||దల్పత్ సింగ్ పరస్తే |- |12||[[సర్గుజా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|సుర్గుజా]] (ఎస్.టి)||ఖేల్ సాయి సింగ్|| {{Full party name with colour|Indian National Congress}} |- |13||[[రాయ్‌గఢ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం (ఛత్తీస్‌గఢ్)|రాయ్‌గఢ్]] (ఎస్.టి)||విష్ణుదేయో సాయి||{{Full party name with colour|Bharatiya Janata Party}} |- |14||[[జాంజ్‌గిర్-చంపా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|జాంజ్‌గిర్-చంపా]] ||చరణ్ దాస్ మహంత్||{{Full party name with colour|Indian National Congress}} |- |15||[[బిలాస్‌పూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బిలాస్‌పూర్]] (ఎస్.సి)||పున్నూలాల్ మోహ్లే||{{Full party name with colour|Bharatiya Janata Party|rowspan=3}} |- |16||[[సారన్‌గఢ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం (ఛత్తీస్‌గఢ్)|సారన్‌గఢ్]] (ఎస్.సి)||పి పి ఖుటే |- |17||[[రాయ్‌పూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|రాయ్‌పూర్]]||[[రమేష్ బైస్]] |- |18||[[మహాసముంద్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|మహాసముంద్]]||శ్యామ చరణ్ శుక్లా||{{Full party name with colour|Indian National Congress}} |- |19||[[కంకేర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|కంకేర్]] (ఎస్.టి)||సోహన్ పొటై||{{Full party name with colour|Bharatiya Janata Party|rowspan=8}} |- |20||[[బస్తర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బస్తర్]] (ఎస్.టి)||బలిరామ్ కశ్యప్ |- |21||[[దుర్గ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|దుర్గ్]]||తారాచంద్ సాహు |- |22||[[రాజ్‌నంద్‌గావ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|రాజ్‌నంద్‌గావ్]]||రమణ్ సింగ్ |- |23||[[బాలాఘాట్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బాలాఘాట్]]||[[ప్రహ్లాద్ సింగ్ పటేల్]] |- |24||[[మాండ్లా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|మండ్లా]] (ఎస్.టి)||[[ఫగ్గన్ సింగ్ కులస్తే]] |- |25||[[జబల్‌పూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|జబల్పూర్]]||జైశ్రీ బెనర్జీ |- |26||[[సియోని లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|సియోని]]||రామ్ నరేష్ త్రిపాఠి |- |27||[[చింద్వారా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|చింద్వారా]]||కమల్నాథ్||{{Full party name with colour|Indian National Congress}} |- |28||[[బేతుల్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బేతుల్]]||ఖండేల్వాల్ విజయ్ కుమార్||{{Full party name with colour|Bharatiya Janata Party|rowspan=4}} |- |29||[[హోషంగాబాద్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|హోషంగాబాద్]]||సుందర్ లాల్ పట్వా |- |30||[[భోపాల్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|భోపాల్]]||[[ఉమాభారతి]] |- |31||[[విదిశ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|విదిషా]]||[[శివరాజ్ సింగ్ చౌహాన్]] |- |32||[[రాజ్‌గఢ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|రాజ్‌గఢ్]]||లక్ష్మణ్ సింగ్||{{Full party name with colour|Indian National Congress}} |- |33||[[షాజాపూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|షాజాపూర్]] (ఎస్.సి)||[[థావర్ చంద్ గెహ్లాట్]]||{{Full party name with colour|Bharatiya Janata Party|rowspan=2}} |- |34||[[ఖాండ్వా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ఖాండ్వా]]||నంద్ కుమార్ సింగ్ చౌహాన్ (నందు భయ్యా) |- |35||[[ఖర్గోన్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ఖర్గోన్]]||తారాచంద్ పటేల్||{{Full party name with colour|Indian National Congress|rowspan=2}} |- |36||[[ధార్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ధార్]] (ఎస్.టి)||గజేంద్ర సింగ్ రాజుఖేడి |- |37||[[ఇండోర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ఇండోర్]]||[[సుమిత్రా మహాజన్]]||{{Full party name with colour|Bharatiya Janata Party|rowspan=2}} |- |38||[[ఉజ్జయిని లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ఉజ్జయిని]] (ఎస్.సి)||[[సత్యనారాయణ జాతీయ]] |- |39||[[రత్లాం లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ఝబువా]] (ఎస్.టి)||కాంతిలాల్ భూరియా||{{Full party name with colour|Indian National Congress}} |- |40||[[మందసౌర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|మంద్‌సౌర్]]||లక్ష్మీనారాయణ పాండే||{{Full party name with colour|Bharatiya Janata Party}} |} ==మహారాష్ట్ర== '''Keys:''' {{legend2|#FF6600|[[Shiv Sena|SHS]] (15) |border=solid 1px #AAAAAA}}{{legend2|#FBB917|[[భారతీయ జనతా పార్టీ|BJP]] (13) |border=solid 1px #AAAAAA}}{{legend2|#00FFFF|[[Indian National Congress|INC]] (10) |border=solid 1px #AAAAAA}}{{legend2|#00B2B2|[[Nationalist Congress Party|NCP]] (6) |border=solid 1px #AAAAAA}}{{legend2|#0000FF|[[భారీపా బహుజన్ మహాసంఘ్|BBM]] (1) |border=solid 1px #AAAAAA}}{{legend2|#347C17|[[Janata Dal (Secular)|JD (S)]] (1) |border=solid 1px #AAAAAA}}{{legend2|#BC0000|[[Peasants and Workers Party of India|PWPI]] (1) |border=solid 1px #AAAAAA}}{{legend2|#DDDDDD|[[స్వతంత్ర రాజకీయ నాయకులు|స్వతంత్ర]] (1) |border=solid 1px #AAAAAA}} {| class="wikitable" |- style="background:#ccc; text-align:center;" ! నం. ! style="width:120px" | నియోజకవర్గం ! style="width:180px" | ఎన్నికైన సభ్యుని పేరు ! colspan="2" style="width:18em"| పార్టీ అనుబంధం |- |1||రాజాపూర్||సురేష్ ప్రభాకర్ ప్రభు||{{Full party name with colour|Shiv Sena|rowspan=2}} |- |2||రత్నగిరి||[[అనంత్ గీతే]] |- |3||కొలాబా||రామ్‌షేత్ ఠాకూర్||{{Full party name with colour|Peasants and Workers Party of India}} |- |4||[[ముంబై సౌత్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ముంబయి సౌత్]]||[[జయవంతిబెన్ మెహతా]]||{{Full party name with colour|Bharatiya Janata Party}} |- |5||[[ముంబై సౌత్ సెంట్రల్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ముంబయి సౌత్ సెంట్రల్]]||మోహన్ రావలే||{{Full party name with colour|Shiv Sena|rowspan=2}} |- |6||[[ముంబై నార్త్ సెంట్రల్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ముంబయి నార్త్ సెంట్రల్]]||[[మనోహర్ జోషి]] |- |7||[[ముంబయి నార్త్ ఈస్ట్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ముంబయి ఈశాన్య]]||కిరిట్ సోమయ్య||{{Full party name with colour|Bharatiya Janata Party}} |- |8||[[ముంబయి నార్త్ వెస్ట్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ముంబయి నార్త్ వెస్ట్]]||[[సునీల్ దత్]]||{{Full party name with colour|Indian National Congress}} |- |9||[[ముంబై నార్త్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ముంబయి నార్త్]]||రామ్ నాయక్||{{Full party name with colour|Bharatiya Janata Party}} |- |10||[[థానే లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|థానే]]||పరంజాపే ప్రకాష్ విశ్వనాథ్||{{Full party name with colour|Shiv Sena}} |- |11||దహను (ఎస్.టి)||అడ్వ. చింతామన్ వనగా|| {{Full party name with colour|Bharatiya Janata Party}} |- |12||[[నాసిక్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|నాసిక్]]||డికాలే ఉత్తమ్రావ్ నాథూజీ|| {{Full party name with colour|Shiv Sena}} |- |13||మాలేగావ్ (ఎస్.టి)||హరిబాహు శంకర్ మహాలే||{{Full party name with colour|Janata Dal (Secular)}} |- |14||[[ధూలే లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ధూలే]] (ఎస్.టి)||రాందాస్ రూప్లా గావిత్||{{Full party name with colour|Bharatiya Janata Party}} |- |15||[[నందుర్బార్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|నందూర్‌బార్]] (ఎస్.టి)||గవిత్ మాణిక్రావ్ హోడ్లియా||{{Full party name with colour|Indian National Congress}} |- |16||ఎరండోల్||అన్నాసాహెబ్ ఎం. కె. పాటిల్||{{Full party name with colour|Bharatiya Janata Party|rowspan=2}} |- |17||[[జల్గావ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|జల్గావ్]]||వై. జి. మహాజన్ |- |18||[[బుల్దానా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బుల్దానా]] (ఎస్.సి)||అద్సుల్ ఆనందరావు విఠోబా||{{Full party name with colour|Shiv Sena}} |- |19||[[అకోలా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|అకోలా]]||అంబేద్కర్ ప్రకాష్ యశ్వంత్||{{Full party name with colour|Bharipa Bahujan Mahasangha}} |- |20||వాషిమ్||గవాలి భావన పుండ్లికరావు||{{Full party name with colour|Shiv Sena|rowspan=3}} |- |21||[[అమరావతి లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|అమరావతి]]||అనంత్ గుధే |- |22||[[రాంటెక్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|రామ్‌టెక్]]||మోహితే సుబోధ్ బాబురావు |- |23||[[నాగపూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|నాగ్‌పూర్]]||విలాస్ ముత్తెంవార్||{{Full party name with colour|Indian National Congress}} |- |24||భండారా||చున్నిలాల్భౌ ఠాకూర్|| {{Full party name with colour|Bharatiya Janata Party|rowspan=2}} |- |25||చిమూర్||దివతే నామ్‌డియో హర్బాజీ |- |26||[[చంద్రపూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|చంద్రపూర్]]||నరేష్ కుమార్ పుగ్లియా||{{Full party name with colour|Indian National Congress|rowspan=3}} |- |27||[[వార్థా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|వార్ధా]]||[[ప్రభా రావు]] |- |28||యావత్మల్||ఉత్తమ్రావ్ దేవరావ్ పాటిల్ |- |29||[[హింగోలి లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|హింగోలి]]||శివాజీ జ్ఞానబరావు మానె|| {{Full party name with colour|Shiv Sena}} |- |30||[[నాందేడ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|నాందేడ్]]||భాస్కరరావు బాపురావ్ ఖట్గాంకర్||{{Full party name with colour|Indian National Congress}} |- |31||[[పర్భని లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|పర్భాని]]||సురేష్ రాంరావ్ జాదవ్|| {{Full party name with colour|Shiv Sena}} |- |32||[[జల్నా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|జల్నా]]||దన్వే రావుసాహెబ్ దాదారావు పాటిల్||{{Full party name with colour|Bharatiya Janata Party}} |- |33||[[ఔరంగాబాద్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ఔరంగాబాద్]]||చంద్రకాంత్ ఖైరే||{{Full party name with colour|Shiv Sena}} |- |34||[[బీడ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బీడ్]]||జైసింగ్‌రావ్ గైక్వాడ్ పాటిల్||{{Full party name with colour|Bharatiya Janata Party}} |- |35||[[లాతూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|లాతూర్]]||[[శివరాజ్ విశ్వనాథ్ పాటిల్]]||{{Full party name with colour|Indian National Congress}} |- |36||[[ఉస్మానాబాద్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ఉస్మానాబాద్]] (ఎస్.సి)||శివాజీ విఠల్‌రావు కాంబ్లే|| {{Full party name with colour|Shiv Sena}} |- |37||[[షోలాపూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|సోలాపూర్]]||[[సుశీల్ కుమార్ షిండే]]||{{Full party name with colour|Indian National Congress}} |- |38||పంధర్‌పూర్ (ఎస్.సి)||అథవాలే రాందాస్ బందు||{{Full party name with colour|Independent (politician)|Independent}} |- |39||[[అహ్మద్‌నగర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|అహ్మద్‌నగర్]]||దిలీప్ కుమార్ మన్సుఖ్లాల్ గాంధీ||{{Full party name with colour|Bharatiya Janata Party}} |- |40||కోపర్‌గావ్||ఇ. వి. అలియాస్ బాలాసాహెబ్ విఖే పాటిల్||{{Full party name with colour|Shiv Sena}} |- |41||[[ఖేడా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ఖేడా]]||అశోక్ నమ్‌డియోరావ్ మోహోల్|| {{Full party name with colour|Nationalist Congress Party}} |- |42||[[పూణే లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|పూణె]]||ప్రదీప్ రావత్||{{Full party name with colour|Bharatiya Janata Party}} |- |43||[[బారామతి లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బారామతి]]||పవార్ శరద్‌చంద్ర గోవిందరావు||{{Full party name with colour|Nationalist Congress Party|rowspan=3}} |- bgcolor=#FFFFFF |- |44||[[సతారా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|సతారా]]||లక్ష్మణరావు పాండురంగ్ జాదవ్ (పాటిల్) |- |45||కరద్||పాటిల్ శ్రీనివాస్ దాదాసాహెబ్ |- |46||[[సాంగ్లీ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|సాంగ్లీ]]||పాటిల్ ప్రకాష్బాపు వసంతదాదా||{{Full party name with colour|Indian National Congress}} |- |47||ఇచల్‌కరంజి||మనే నివేదిత సాంభాజీరావు||{{Full party name with colour|Nationalist Congress Party|rowspan=2}} |- |48||[[కొల్హాపూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|కొల్హాపూర్]]||మాండ్లిక్ సదాశివరావు దాదోబా |} ==మణిపూర్== '''Keys:''' {{legend2|#99CC99|[[మణిపూర్ రాష్ట్ర కాంగ్రెస్ పార్టీ|MSCP]] (1) |border=solid 1px #AAAAAA}} {{legend2|#00B2B2|[[Nationalist Congress Party|NCP]] (1) |border=solid 1px #AAAAAA}} {| class="wikitable" |- style="background:#ccc; text-align:center;" ! నం. ! style="width:120px" | నియోజకవర్గం ! style="width:180px" | ఎన్నికైన సభ్యుని పేరు ! colspan="2" style="width:18em"| పార్టీ అనుబంధం |- |1||[[ఇన్నర్ మణిపూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ఇన్నర్ మైపూర్]]||వ. చావోబా సింగ్||{{Full party name with colour|Manipur State Congress Party}} |- |2||[[ఔటర్ మణిపూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ఔటర్ మణిపూర్]] (ఎస్.టి)||హోల్ఖోమాంగ్ హాకిప్||{{Full party name with colour|Nationalist Congress Party}} |} ==మేఘాలయ== '''Keys:''' {{legend2|#00FFFF|[[Indian National Congress|INC]] (1) |border=solid 1px #AAAAAA}}{{legend2|#00B2B2|[[Nationalist Congress Party|NCP]] (1) |border=solid 1px #AAAAAA}} {| class="wikitable" |- style="background:#ccc; text-align:center;" ! నం. ! style="width:120px" | నియోజకవర్గం ! style="width:180px" | ఎన్నికైన సభ్యుని పేరు ! colspan="2" style="width:18em"| పార్టీ అనుబంధం |- |1||[[షిల్లాంగ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|షిల్లోగ్]]||పాటీ రిప్పల్ కిండియా||{{Full party name with colour|Indian National Congress}} |- |2||[[తురా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|తురా]]||పురాణో అగితోక్ సంగ్మా||{{Full party name with colour|Nationalist Congress Party}} |} ==మిజోరం== '''Keys:'''{{legend2|#DDDDDD|[[స్వతంత్ర రాజకీయ నాయకులు|స్వతంత్ర]] (1) |border=solid 1px #AAAAAA}} {| class="wikitable" |- style="background:#ccc; text-align:center;" ! నం. ! style="width:120px" | నియోజకవర్గం ! style="width:180px" | ఎన్నికైన సభ్యుని పేరు ! colspan="2" style="width:18em"| పార్టీ అనుబంధం |- |1||[[మిజోరం లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|మిజోరం]] (ఎస్.టి)||వన్‌లాల్జావ్మా||{{Full party name with colour|Independent (politician)|Independent}} |} ==నాగాలాండ్== '''Keys:''' {{legend2|#00FFFF|[[Indian National Congress|INC]] (1) |border=solid 1px #AAAAAA }} {| class="wikitable" |- style="background:#ccc; text-align:center;" ! నం. ! style="width:120px" | నియోజకవర్గం ! style="width:180px" | ఎన్నికైన సభ్యుని పేరు ! colspan="2" style="width:18em"| పార్టీ అనుబంధం |- |1||[[నాగాలాండ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|నాగాలాండ్]]||కె. అసుంగ్బా సంగతం||{{Full party name with colour|Indian National Congress}} |} ==ఒడిశా== '''Keys:''' {{legend2|#006400|[[Biju Janata Dal|BJD]] (10) |border=solid 1px #AAAAAA}} {{legend2|#FBB917|[[Bharatiya Janata Party|BJP]] (9) |border=solid 1px #AAAAAA}} {{legend2|#00FFFF|[[Indian National Congress|INC]] (2) |border=solid 1px #AAAAAA}} {|class="sortable wikitable" style="margin: 1em 1em 1em 0; background: #f9f9f9; border: 1px #aaa solid; border-collapse: collapse; font-size: 100%;" |- bgcolor="#CCCCCC" align="center" ! నం. ! style="width:120px" | నియోజకవర్గం ! style="width:180px" | ఎన్నికైన సభ్యుని పేరు ! colspan="2" style="width:18em"| పార్టీ అనుబంధం |- |1||[[మయూర్‌భంజ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|మయూర్‌భంజ్]] (ఎస్‌టి)||సల్ఖాన్ ముర్ము||{{Full party name with colour|Bharatiya Janata Party|rowspan=2}} |- |2||[[బాలాసోర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బాలాసోర్]]||మహామేఘ బహన్ ఐరా ఖర్బేలా స్వైన్ |- |3||[[భద్రక్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|భద్రక్]] (ఎస్.సి)||అర్జున్ చరణ్ సేథి||{{Full party name with colour|Biju Janata Dal|rowspan=8}} |- |4||[[జాజ్‌పూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|జాజ్‌పూర్]] (ఎస్.సి)||జగన్నాథ్ మల్లిక్ |- |5||[[కేంద్రపారా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|కేంద్రపారా]]||ప్రభాత్ కుమార్ సమంత్రయ |- |6||[[కటక్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|కటక్]]||[[భర్తృహరి మహతాబ్]] |- |7||[[జగత్‌సింగ్‌పూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|జగత్‌సింగ్‌పూర్]]||[[త్రిలోచన్ కనుంగో]] |- |8||[[పూరీ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|పూరి]] |- |9||[[భువనేశ్వర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|భువనేశ్వర్]] |- |10||[[అస్కా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|అస్కా]]||[[నవీన్ పట్నాయక్]] |- |11||[[బెర్హంపూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బెర్హంపూర్]]||అనాది చరణ్ సాహు||{{Full party name with colour|Bharatiya Janata Party}} |- |12||[[కోరాపుట్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|కోరాపుట్]] (ఎస్.టి)||హేమా గమాంగ్||{{Full party name with colour|Indian National Congress}} |- |13||[[నబరంగ్‌పూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|నౌరంగ్‌పూర్]] (ఎస్.టి)||పర్శురామ్ మాఝీ||{{Full party name with colour|Bharatiya Janata Party|rowspan=2}} |- |14||[[కలహండి లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|కలహండి]]||బిక్రమ్ కేశరీ దేవో |- |15||ఫుల్బాని (ఎస్.సి)||పద్మానవ బెహరా||{{Full party name with colour|Biju Janata Dal}} |- |16||[[బోలంగీర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బోలంగీర్]]||[[సంగీతా కుమారి సింగ్ డియో]]||{{Full party name with colour|Bharatiya Janata Party}} |- |17||[[సంబల్‌పూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|సంబల్పూర్]]||ప్రసన్న ఆచార్య||{{Full party name with colour|Biju Janata Dal}} |- |18||దియోగఢ్||దేబేంద్ర ప్రధాన్||{{Full party name with colour|Bharatiya Janata Party}} |- |19||[[ధెంకనల్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ధెంకనల్]]||కామాఖ్య ప్రసాద్ సింగ్ డియో||{{Full party name with colour|Indian National Congress}} |- |20||[[సుందర్‌గఢ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|సుందర్‌గఢ్]] (ఎస్‌టి)||[[జువల్ ఓరం]]||{{Full party name with colour|Bharatiya Janata Party|rowspan=2}} |- |21||[[కియోంజర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|కియోంజర్]] (ఎస్.టి)||అనంత నాయక్ |} ==పంజాబ్== '''Keys:'''{{legend2|#00FFFF|[[Indian National Congress|INC]] (8) |border=solid 1px #AAAAAA}}{{legend2|#FF9900|[[శిరోమణి అకాలీ దళ్|SAD]] (3) |border=solid 1px #AAAAAA}}{{legend2|#FBB917|[[Bharatiya Janata Party|BJP]] (1) |border=solid 1px #AAAAAA}}{{legend2|#8D0000|[[Communist Party of India|CPI]] (1) |border=solid 1px #AAAAAA}} {|class="sortable wikitable" style="margin: 1em 1em 1em 0; background: #f9f9f9; border: 1px #aaa solid; border-collapse: collapse; font-size: 100%;" |- bgcolor="#CCCCCC" align="center" ! నం. ! style="width:120px" | నియోజకవర్గం ! style="width:180px" | ఎన్నికైన సభ్యుని పేరు ! colspan="2" style="width:18em"| పార్టీ అనుబంధం |- |1||[[గురుదాస్‌పూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|గురుదాస్‌పూర్]]||[[వినోద్ ఖన్నా]]||{{Full party name with colour|Bharatiya Janata Party}} |- |2||[[అమృత్‌సర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|అమృతసర్]]||రఘునందన్ లాల్ భాటియా||{{Full party name with colour|Indian National Congress}} |- |3||[[తార్న్ తరణ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|తర్ంతరన్]]||తర్లోచన్ సింగ్ తుర్||{{Full party name with colour|Shiromani Akali Dal}} |- |4||[[జలంధర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|జులంధర్]]|| బల్బీర్ సింగ్ (రాజకీయ నాయకుడు) |బల్బీర్ సింగ్||{{Full party name with colour|Indian National Congress|rowspan=6}} |- |5||[[ఫిల్లౌర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ఫిల్లౌర్]] (ఎస్.సి)||సంతోష్ చౌదరి |- |6||[[హోషియార్‌పూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|హోషియార్‌పూర్]]||[[చరణ్‌జిత్ సింగ్ చన్నీ]] |- |7||[[రోపర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|రోపర్]] (ఎస్.సి)||[[షంషేర్ సింగ్ దుల్లో]] |- |8||[[పాటియాలా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|పాటియాలా]]||ప్రీనీత్ కౌర్ |- |9||[[లూథియానా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|లూధియానా]]||గుర్చరన్ సింగ్ గాలిబ్ |- |10||[[సంగ్రూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|సంగ్రూర్]]||[[సిమ్రంజిత్ సింగ్ మాన్]]||{{Full party name with colour|Shiromani Akali Dal (Simranjit Singh Mann)}} |- |11||[[బటిండా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|భటిండా]] (ఎస్.సి)||భాన్ సింగ్ భౌరా||{{Full party name with colour|Communist Party of India}} |- |12||[[ఫరీద్‌కోట్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ఫరీద్‌కోట్]]||జగ్మీత్ సింగ్ బ్రార్||{{Full party name with colour|Indian National Congress}} |- |13||[[ఫిరోజ్‌పూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ఫిరోజ్‌పూర్]]||జోరా సింగ్ మాన్||{{Full party name with colour|Shiromani Akali Dal}} |} ==రాాజస్థాన్== '''Keys;''' {{legend2|#FBB917|[[భారతీయ జనతా పార్టీ|BJP]] (16) |border=solid 1px #AAAAAA}} {{legend2|#00FFFF|[[Indian National Congress|INC]] (9) |border=solid 1px #AAAAAA}} {| class="wikitable" |- style="background:#ccc; text-align:center;" ! నం. ! style="width:120px" | నియోజకవర్గం ! style="width:180px" | ఎన్నికైన సభ్యుని పేరు ! colspan="2" style="width:18em"| పార్టీ అనుబంధం |- |1||[[గంగానగర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|గంగానగర్]] (ఎస్.సి)||నిహాల్‌చంద్ చౌహాన్||{{Full party name with colour|Bharatiya Janata Party}} |- |2||[[బికనీర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బికనేర్]]||రామేశ్వర్ దుడి||{{Full party name with colour|Indian National Congress}} |- |3||[[చురు లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|చురు]]||రామ్ సింగ్ కస్వాన్||{{Full party name with colour|Bharatiya Janata Party}} |- |4||[[జుంఝును లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|జుంఝును]] ||సిస్ రామ్ ఓలా||{{Full party name with colour|Indian National Congress}} |- |5||[[సికర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|సికార్]]||సుభాష్ మహరియా||{{Full party name with colour|Bharatiya Janata Party|rowspan=2}} |- |6||[[జైపూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|జైపూర్]]||గిర్ధారి లాల్ భార్గవ |- |7||[[దౌసా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|దౌసా]]||రాజేష్ పైలట్||{{Full party name with colour|Indian National Congress}} |- |8||[[అల్వార్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|అల్వార్]]||జస్వంత్ సింగ్ యాదవ్||{{Full party name with colour|Bharatiya Janata Party|rowspan=8}} |- |9||[[భరత్‌పూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|భరత్‌పూర్]]||విశ్వేంద్ర సింగ్ |- |10||బయానా (ఎస్.సి)||బహదూర్ సింగ్ కోలి |- |11||సవాయి మాధోపూర్ (ఎస్.టి)||జస్కౌర్ మీనా |- |12||[[అజ్మీర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|అజ్మీర్]]||[[రాసా సింగ్ రావత్]] |- |13||టాంక్ (ఎస్.సి)||శ్యామ్ లాల్ బన్సీవాల్ |- |14||[[కోటా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|కోట]]||రఘువీర్ సింగ్ కోషల్ |- |15||[[ఝలావర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ఝలావర్]]||వసుంధర రాజే సింధియా |- |16||[[బన్స్వారా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బన్స్వారా]] (ఎస్.టి)||తారాచంద్ భగోరా||{{Full party name with colour|Indian National Congress|rowspan=3}} |- |17||సాలంబర్ (ఎస్.టి)||భేరు లాల్ మీనా |- |18||[[ఉదయ్‌పూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ఉదయ్‌పూర్]]||[[గిరిజా వ్యాస్]] |- |19||[[చిత్తోర్‌గఢ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|చిత్తోర్‌గఢ్]]||శ్రీచంద్ కృప్లానీ||{{Full party name with colour|Bharatiya Janata Party|rowspan=3}} |- |20||[[భిల్వారా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|భిల్వారా]]||విజయేంద్రపాల్ సింగ్ |- |21||[[పాలి లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|పాలి]]||పుస్ప్ జైన్ |- |22||[[జలోర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|జలోర్]] (ఎస్.సి)||సర్దార్ బూటా సింగ్||{{Full party name with colour|Indian National Congress|rowspan=2}} |- |23||[[బార్మర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బార్మర్]]||సోనా రామ్ |- |24||[[జోధ్‌పూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|జోధ్‌పూర్]]||జస్వంత్ సింగ్ బిష్ణోయ్||{{Full party name with colour|Bharatiya Janata Party}} |- |25||[[నాగౌర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|నాగౌర్]]||రామ్ రఘునాథ్ చౌదరి|| {{Full party name with colour|Indian National Congress}} |} ==సిక్కిం== '''Keys;''' {{legend2|#FFFF00|[[సిక్కిం డెమోక్రటిక్ ఫ్రంట్|SDF]] (1) |border=solid 1px #AAAAAA}} {| class="wikitable" |- style="background:#ccc; text-align:center;" ! నం. ! style="width:120px" | నియోజకవర్గం ! style="width:180px" | ఎన్నికైన సభ్యుని పేరు ! colspan="2" style="width:18em"| పార్టీ అనుబంధం |- |1||[[సిక్కిం లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|సిక్కిం]]||భీమ్ పిడి. పహల్|| {{Full party name with colour|Sikkim Democratic Front}} |} ==తమిళనాడు== '''Keys;''' {{legend2|#BC0111|[[ద్రవిడ మున్నేట్ర కజగం|DMK]] (12) |border=solid 1px #AAAAAA}}{{legend2|#99CC00|[[ఆల్ ఇండియా అన్నా ద్రవిడ మున్నేట్ర కజగం|AIADMK]] (10) |border=solid 1px #AAAAAA}}{{legend2|#99FF00|[[పట్టాలి మక్కల్ కట్చి|PMK]] (5) |border=solid 1px #AAAAAA}}{{legend2|#FBB917|[[భారతీయ జనతా పార్టీ|BJP]] (4) |border=solid 1px #AAAAAA}}{{legend2|#DD1100|[[మరుమలార్చి ద్రవిడ మున్నేట్ర కజగం|MDMK]] (4) |border=solid 1px #AAAAAA}}{{legend2|#00FFFF|[[Indian National Congress|INC]] (2) |border=solid 1px #AAAAAA}}{{legend2|#FF0000|[[Communist Party of India (Marxist)|CPI(M)]] (1) |border=solid 1px #AAAAAA}}{{legend2|#FFFF00|[[ఎంజీఆర్ అన్నా ద్రవిడ మున్నేట్ర కజగం|MGR ADMK]] (1) |border=solid 1px #AAAAAA}} {| class="wikitable" |- style="background:#ccc; text-align:center;" ! నం. ! style="width:120px" | నియోజకవర్గం ! style="width:180px" | ఎన్నికైన సభ్యుని పేరు ! colspan="2" style="width:18em"| పార్టీ అనుబంధం |- |1||[[చెన్నై నార్త్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|చెన్నై నార్త్]]||సి కుప్పుసామి||{{Full party name with colour|Dravida Munnetra Kazhagam|rowspan=4}} |- |2||[[చెన్నై సెంట్రల్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|చెన్నై సెంట్రల్]]||[[మురసోలి మారన్]] |- |3||[[చెన్నై దక్షిణ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|చెన్నై దక్షిణ]]||టి.ఆర్. బాలు |- |4||[[శ్రీపెరంబుదూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|శ్రీపెరంబుదూర్]] (ఎస్.సి)||ఎ. కృష్ణస్వామి |- |5||[[చెంగల్పట్టు లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|చెంగల్పట్టు]]||ఎ.కె. మూర్తి||{{Full party name with colour|Pattali Makkal Katchi}} |- |6||[[అరక్కోణం లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|అరక్కోణం]]||ఎస్. జగత్రక్షకన్||{{Full party name with colour|Dravida Munnetra Kazhagam}} |- |7||[[వెల్లూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|వెల్లూరు]]||ఎన్ .టి షణ్ముగం|| {{Full party name with colour|Pattali Makkal Katchi}} |- |8||[[తిరుపత్తూరు లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|తిరుపత్తూరు]]||డి. వేణుగోపాల్||{{Full party name with colour|Dravida Munnetra Kazhagam}} |- |9||[[వందవాసి లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|వందవాసి]]||ఎం. దురై||{{Full party name with colour|Pattali Makkal Katchi}} |- |10||[[తిండివనం లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|తిండివనం]]||ఎన్. జింగీ రామచంద్రన్|| {{Full party name with colour|Marumalarchi Dravida Munnetra Kazhagam}} |- |11||[[కడలూరు లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|కడలూరు]]||అధి శంకర్|| {{Full party name with colour|Dravida Munnetra Kazhagam}} |- |12||[[చిదంబరం లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|చిదంబరం]] (ఎస్.సి)||ఇ. పొన్నుస్వామి||{{Full party name with colour|Pattali Makkal Katchi|rowspan=2}} |- |13||[[ధర్మపురి లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ధరంపురి]]||పి డి ఇలంగోవన్ |- |14||[[కృష్ణగిరి లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|కృష్ణగిరి]]||వి. వెట్రిసెల్వన్|| {{Full party name with colour|Dravida Munnetra Kazhagam}} |- |15||[[రాశిపురం లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|రాశిపురం]] (ఎస్.సి)||వి. సరోజ||{{Full party name with colour|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam|rowspan=2}} |- |16||[[సేలం లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|సేలం]]||టి ఎం సెల్వగణపతి |- |17||[[తిరుచెంగోడ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|తిరుచెంగోడ్]]||ఎం. కన్నపన్|| {{Full party name with colour|Marumalarchi Dravida Munnetra Kazhagam}} |- |18||[[నీలగిరి లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|నీలగిరి]]||ఎం. మథన్|| {{Full party name with colour|Bharatiya Janata Party}} |- |19||[[గోబిచెట్టిపాళయం లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|గోబిచెట్టిపాళయం]]||కె కె కాలియప్పన్|| {{Full party name with colour|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} |- |20||[[కోయంబత్తూరు లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|కోయంబత్తూరు]]||సి పి రాధాకృష్ణన్||{{Full party name with colour|Bharatiya Janata Party}} |- |21||[[పొల్లాచ్చి లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|పొల్లాచ్చి]] (ఎస్.సి)||సి. కృష్ణన్||{{Full party name with colour|Marumalarchi Dravida Munnetra Kazhagam}} |- |22||[[పళని లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|పళని]]||పి. కురుస్వామి|| {{Full party name with colour|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam|rowspan=2}} |- |23||[[దిండిగల్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|దిండిగల్]]||దిండిగల్ సి. శ్రీనివాసన్ |- |24||[[మదురై లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|మదురై]]||పి. మోహన్||{{Full party name with colour|Communist Party of India (Marxist)}} |- |25||[[పెరియకులం లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|పెరియకులం]]||దినకరన్||{{Full party name with colour|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam|rowspan=2}} |- |26||[[కరూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|కరూర్]]||ఎం. చిన్నసామి |- |27||[[తిరుచిరాపల్లి లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|తిరుచిరాపల్లి]]||కుమారమంగళం అరంగరాజన్||{{Full party name with colour|Bharatiya Janata Party}} |- |28||[[పెరంబలూరు లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|పెరంబలూరు]] (ఎస్.సి)||ఎ. రాజా||{{Full party name with colour|Dravida Munnetra Kazhagam}} |- |29||[[మైలాడుతురై లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|మయిలాడుతురై]]||[[మణిశంకర్ అయ్యర్]]||{{Full party name with colour|Indian National Congress}} |- |30||[[నాగపట్నం లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|నాగపట్నం]] (ఎస్.సి)||ఎ.కె.ఎస్. విజయన్||{{Full party name with colour|Dravida Munnetra Kazhagam|rowspan=2}} |- |31||[[తంజావూరు లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|తంజావూరు]]||ఎస్.ఎస్. పళనిమాణికం |- |32||[[పుదుక్కోట్టై లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|పుదుక్కోట్టై]]||తిరునావుక్కరసర్||{{Full party name with colour|MGR Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} |- |33||[[శివగంగ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|శివగంగ]]||ఇ.ఎం. సుదర్శన నాచ్చియప్పన్||{{Full party name with colour|Indian National Congress}} |- |34||[[రామనాథపురం లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|రామనాథపురం]]||కె. మలైసామి||{{Full party name with colour|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} |- |35||[[శివకాశి లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|శివకాశి]]||వైకో||{{Full party name with colour|Marumalarchi Dravida Munnetra Kazhagam}} |- |36||[[తిరునెల్వేలి లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|తిరునెల్వేలి]]||పి హచ్ పాండియన్|| {{Full party name with colour|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam|rowspan=2}} |- |37||[[తెన్కాసి లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|తెంకాసి]] (ఎస్.సి)||ఎస్. మురుగేషన్ |- |38||[[తిరుచెందూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|తిరుచెందూర్]]||ఎ. డి. కె. జయశీలన్|| {{Full party name with colour|Dravida Munnetra Kazhagam}} |- |39||[[నాగర్‌కోయిల్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|నాగర్‌కోయిల్]]||పి.రాధాకృష్ణన్||{{Full party name with colour|Bharatiya Janata Party}} |} ==త్రిపుర== '''Keys;''' {{legend2|#FF0000|[[Communist Party of India (Marxist)|CPI(M)]] (2) |border=solid 1px #AAAAAA}} {| class="wikitable" |- style="background:#ccc; text-align:center;" ! నం. ! style="width:120px" | నియోజకవర్గం ! style="width:180px" | ఎన్నికైన సభ్యుని పేరు ! colspan="2" style="width:18em"| పార్టీ అనుబంధం |- |1||[[త్రిపుర పశ్చిమ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|త్రిపుర పశ్చిమ]]||[[సమర్ చౌదరి]]||{{Full party name with colour|Communist Party of India (Marxist)|rowspan=2}} |- |2||[[త్రిపుర తూర్పు లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|త్రిపుర తూర్పు]] (ఎస్.టి)||[[బాజు బాన్ రియాన్]] |} ==ఉత్తర ప్రదేశ్== <!-- Deleted image removed: [[Image:UP lok sabha 1999.jpg|thumb|450px|Lok Sabha party position in 1999 (Uttar Pradesh)]] --> {{legend2|#FBB917|[[భారతీయ జనతా పార్టీ|BJP]] (29) |border=solid 1px #AAAAAA}}{{legend2|#DC143C|[[Samajwadi Party|SP]] (26) |border=solid 1px #AAAAAA}}{{legend2|#0000CD|[[Bahujan Samaj Party|BSP]] (14) |border=solid 1px #AAAAAA}}{{legend2|#00FFFF|[[Indian National Congress|INC]] (10) |border=solid 1px #AAAAAA}}{{legend2|#330066|[[Rashtriya Lok Dal|RLD]] (2) |border=solid 1px #AAAAAA}}{{legend2|#FFA500|[[Akhil Bhartiya Lok Tantrik Congress|ABLTC]] (2) |border=solid 1px #AAAAAA}}{{legend2|#008000|[[సమాజ్‌వాది జనతా పార్టీ (రాష్ట్రీయ)|SJP(R)]] (1) |border=solid 1px #AAAAAA}}{{legend2|#DDDDDD|[[స్వతంత్ర రాజకీయ నాయకులు|Independent]] (1) |border=solid 1px #AAAAAA}} {| class="wikitable" |- style="background:#ccc;-text-align:center;" !లేదు. !style="width:120px"|నియోజక వర్గం !style="width:180px"|ఎన్నికైన M.P పేరు ! colspan="2" style="width:18em"| పార్టీ అనుబంధం |- |1||[[తెహ్రీ గర్వాల్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|తెహ్రీ గర్వాల్]]||[[మనబేంద్ర షా]]||{{Full party name with colour|Bharatiya Janata Party|rowspan=3}} |- |2||[[గర్హ్వాల్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|గర్హ్వాల్]]||[[భువన్ చంద్ర ఖండూరి]] |- |3||[[అల్మోరా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|అల్మోరా]]||బాచి సింగ్ రావత్ |- |4||నైనిటాల్||[[నారాయణ్ దత్ తివారీ]]||{{Full party name with colour|Indian National Congress}} |- |5||[[బిజ్నోర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బిజ్నోర్]] (ఎస్.సి)||[[శీష్ రామ్ సింగ్ రవి]]|| {{Full party name with colour|Bharatiya Janata Party}} |- |6||[[అమ్రోహా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|అమ్రోహా]]||[[రషీద్ అల్వీ]]||{{Full party name with colour|Bahujan Samaj Party}} |- |7||[[మొరాదాబాద్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|మొరాదాబాద్]]||చంద్ర విజయ్ సింగ్||{{Full party name with colour|Akhil Bhartiya Lok Tantrik Congress}} |- |8||[[రాంపూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|రాంపూర్]]||[[బేగం నూర్ బానో]]||{{Full party name with colour|Indian National Congress}} |- |9||[[సంభాల్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|సంభాల్]]||[[ములాయం సింగ్ యాదవ్]]||{{Full party name with colour|Bahujan Samaj Party|rowspan=3}} |- |10||[[బదౌన్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బదౌన్]]||సలీమ్ ఇక్బాల్ షేర్వానీ |- |11||[[అయోన్లా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ఆన్లా]]||కున్వర్ సర్వరాజ్ సింగ్ |- |12||[[బరేలీ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బరేలీ]]||[[సంతోష్ గంగ్వార్]]||{{Full party name with colour|Bharatiya Janata Party}} |- |13||[[పిలిభిత్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|పిలిభిత్]]||[[మేనకా గాంధీ]]||{{Full party name with colour|Independent (politician)|Independent}} |- |14||[[షాజహాన్‌పూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|షాజహాన్‌పూర్]]||జితేంద్ర ప్రసాద్||{{Full party name with colour|Indian National Congress}} |- |15||[[ఖేరీ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ఖేరీ]]||రవి ప్రకాష్ వర్మ||{{Full party name with colour|Bahujan Samaj Party}} |- |16||షహాబాద్||దౌద్ అహ్మద్|| {{Full party name with colour|Bahujan Samaj Party|rowspan=2}} |- |17||[[సీతాపూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|సీతాపూర్]]|| [[రాజేశ్ వర్మ|రాజేష్ వర్మ]] |- |18||[[మిస్రిఖ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|మిస్రిఖ్]] (ఎస్.సి)||సుశీల సరోజ్||{{Full party name with colour|Bahujan Samaj Party}} |- |19||[[హర్దోయ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|హర్దోయి]] (ఎస్.సి)||[[జై ప్రకాష్ రావత్]]||{{Full party name with colour|Akhil Bhartiya Lok Tantrik Congress}} |- |20||[[లక్నో లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|లక్నో]]||[[అటల్ బిహారీ వాజ్‌పేయి]]||{{Full party name with colour|Bharatiya Janata Party}} |- |21||[[మోహన్‌లాల్‌గంజ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|మోహన్‌లాల్‌గంజ్]] (ఎస్.సి)||[[రీనా చౌదరి]]|| {{Full party name with colour|Bahujan Samaj Party|rowspan=2}} |- |22||[[ఉన్నావ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ఉన్నావ్]]||దీపక్ కుమార్ |- |23||[[రాయ్‌బరేలి లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|రాయ్ బరేలి]]||సతీష్ శర్మ||{{Full party name with colour|Indian National Congress|rowspan=3}} |- |24||[[ప్రతాప్‌గఢ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ప్రతాప్‌గఢ్]]||రత్న సింగ్ |- |25||[[అమేథీ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|అమేథి]]||[[సోనియా గాంధీ]] |- |26||[[సుల్తాన్‌పూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|సుల్తాన్‌పూర్]]||[[జై భద్ర సింగ్]]||{{Full party name with colour|Bahujan Samaj Party|rowspan=2}} |- |27||[[అక్బర్‌పూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|అక్బర్‌పూర్]] (ఎస్.సి)||[[మాయావతి]]/[[త్రిభువన్ దత్]] |- |28||[[ఫైజాబాద్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ఫైజాబాద్]]||[[వినయ్ కతియార్]]||{{Full party name with colour|Bharatiya Janata Party}} |- |29||[[బారాబంకి లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బారాబంకి]] (ఎస్.సి)||[[రామ్ సాగర్ రావత్]]||{{Full party name with colour|Bahujan Samaj Party|rowspan=2}} |- |30||[[కైసర్‌గంజ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|కైసర్‌గంజ్]]||[[బేణి ప్రసాద్ వర్మ]] |- |31||[[బహ్రైచ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బహ్రైచ్]]||[[పదమ్‌సేన్ చౌదరి]]||{{Full party name with colour|Bharatiya Janata Party}} |- |32||[[బలరాంపూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బల్రాంపూర్]]||రిజ్వాన్ జహీర్|| {{Full party name with colour|Bahujan Samaj Party}} |- |33||[[గోండా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|గొండా]]||[[బ్రిజ్ భూషణ్ శరణ్ సింగ్]]||{{Full party name with colour|Bharatiya Janata Party|rowspan=3}} |- |34||[[బస్తీ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బస్తీ]] (ఎస్.సి)|| [[శ్రీరామ్ చౌహాన్]] |- |35||[[దొమరియాగంజ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|దొమరియాగంజ్]]||రాంపాల్ సింగ్ |- |36||[[ఖలీలాబాద్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ఖలీలాబాద్]]||భాల్‌చంద్ర యాదవ్||{{Full party name with colour|Bahujan Samaj Party}} |- |37||[[బన్స్‌గావ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బాన్స్‌గావ్]] (ఎస్.సి)||రాజ్ నారాయణ్ పాసి|| {{Full party name with colour|Bharatiya Janata Party|rowspan=2}} |- |38||[[గోరఖ్‌పూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|గోరఖ్‌పూర్]]||ఆదిత్య నాథ్ |- |39||[[మహరాజ్‌గంజ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం (ఉత్తర ప్రదేశ్)|మహారాజ్‌గంజ్]]||కున్వర్ అఖిలేష్ సింగ్|| {{Full party name with colour|Bahujan Samaj Party}} |- |40||పద్రౌనా|| [[రామ్ నాగినా మిశ్రా]] ||{{Full party name with colour|Bharatiya Janata Party|rowspan=2}} |- |41||[[డియోరియా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|డియోరియా]]||ప్రకాష్ మణి త్రిపాఠి |- |42||[[సలేంపూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|సేలంపూర్]]||[[బబ్బన్ రాజ్‌భర్]]|| {{Full party name with colour|Bahujan Samaj Party}} |- |43||[[బల్లియా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బల్లియా]]||చంద్ర శేఖర్||{{Full party name with colour|Samajwadi Janata Party (Rashtriya)}} |- |44||[[ఘోసి లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ఘోసి]]||[[బాలకృష్ణ చౌహాన్]]||{{Full party name with colour|Bahujan Samaj Party}} |- |45||[[అజంగఢ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|అజంగఢ్]]||[[రమాకాంత్ యాదవ్]]||{{Full party name with colour|Bahujan Samaj Party}} |- |46||[[లాల్‌గంజ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|లాల్గంజ్]] (ఎస్.సి)||బలి రామ్|| {{Full party name with colour|Bahujan Samaj Party}} |- |47||[[మచ్లిషహర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|మచ్లిషహర్]]||చంద్రనాథ్ సింగ్|| {{Full party name with colour|Bahujan Samaj Party}} |- |48||[[జౌన్‌పూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|జౌన్‌పూర్]]||చిన్మయానంద్||{{Full party name with colour|Bharatiya Janata Party}} |- |49||సైద్‌పూర్ (ఎస్.సి)||తుఫాని సరోజ్||{{Full party name with colour|Bahujan Samaj Party}} |- |50||[[ఘాజీపూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ఘాజీపూర్]]||[[మనోజ్ సిన్హా]]||{{Full party name with colour|Bharatiya Janata Party}} |- |51||[[చందౌలీ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|చందౌలి]]||జవహర్ లాల్ జైస్వాల్||{{Full party name with colour|Bahujan Samaj Party}} |- |52||[[వారణాసి లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|వారణాసి]]||శంకర్ ప్రసాద్ జైస్వాల్||{{Full party name with colour|Bharatiya Janata Party|rowspan=2}} |- |53||[[రాబర్ట్స్‌గంజ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|రాబర్ట్స్‌గంజ్]] (ఎస్.సి)|| [[రామ్ షకల్]] |- |54||[[మీర్జాపూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|మీర్జాపూర్]]||[[ఫూలన్ దేవి]]/ రామ్ రతీ బైండ్|| {{Full party name with colour|Bahujan Samaj Party|rowspan=2}} |- |55||[[ఫూల్‌పూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ఫుల్పూర్]]||ధరమ్ రాజ్ సింగ్ పటేల్ |- |56||[[అలహాబాద్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|అలహాబాద్]]||[[మురళీ మనోహర్ జోషి]]||{{Full party name with colour|Bharatiya Janata Party}} |- |57||చైల్ (ఎస్.సి)||సురేష్ పాసి||{{Full party name with colour|Bahujan Samaj Party}} |- |58||[[ఫతేపూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ఫతేపూర్]]|| [[అశోక్ కుమార్ పటేల్]] ||{{Full party name with colour|Bharatiya Janata Party}} |- |59||[[బందా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బందా]]||రామ్ సజీవన్|| {{Full party name with colour|Bahujan Samaj Party|rowspan=2}} |- |60||[[హమీర్‌పూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం (ఉత్తరప్రదేశ్)|హమీర్పూర్]]||అశోక్ కుమార్ సింగ్ చందేల్ |- |61||[[ఝాన్సీ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ఝాన్సీ]]||సుజన్ సింగ్ బుందేలా||{{Full party name with colour|Indian National Congress}} |- |62||[[జలౌన్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|జలౌన్]] (ఎస్.సి)||బ్రిజ్ లాల్ ఖబ్రి|| {{Full party name with colour|Bahujan Samaj Party|rowspan=2}} |- |63||ఘతంపూర్ (కాన్పూర్ దేహత్) (ఎస్.సి)||ప్యారే లాల్ శంఖ్వార్ |- |64||బిల్హౌర్ (కాన్పూర్)||శ్యామ్ బిహారీ మిశ్రా||{{Full party name with colour|Bharatiya Janata Party}} |- |65||[[కాన్పూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|కాన్పూర్]]||శ్రీప్రకాష్ జైస్వాల్||{{Full party name with colour|Indian National Congress}} |- |66||[[ఇటావా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ఎటావా]]||రఘురాజ్ సింగ్ షాక్యా||{{Full party name with colour|Samajwadi Party|rowspan=8}} |- |67||[[కన్నౌజ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|కన్నౌజ్]]||ములాయం సింగ్ / [[అఖిలేష్ యాదవ్]] |- |68||[[ఫరూఖాబాద్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ఫరూఖాబాద్]]||చంద్ర భూషణ్ సింగ్ (మున్నూ బాబు) |- |69||[[మెయిన్‌పురి లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|మైన్‌పురి]]||బల్రామ్ సింగ్ యాదవ్ |- |70||జలేసర్||ఎస్.పి సింగ్ బఘేల్ |- |71||[[ఎటాహ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ఎటా]]||దేవేంద్ర సింగ్ యాదవ్ |- |72||[[ఫిరోజాబాద్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ఫిరోజాబాద్]] (ఎస్.సి)||రామ్ జీ లాల్ సుమన్ |- |73||[[ఆగ్రా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ఆగ్రా]]||[[రాజ్ బబ్బర్]] |- |74||[[మథుర లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|మథుర]]||[[చౌదరి తేజ్‌వీర్ సింగ్]]|| {{Full party name with colour|Bharatiya Janata Party|rowspan=6}} |- |75||[[హత్రాస్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|హత్రాస్]] (ఎస్.సి)||కిషన్ లాల్ దిలేర్ |- |76||[[అలీఘర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|అలీఘర్]]||[[షీలా గౌతమ్]] |- |77||ఖుర్జా (ఎస్.సి)||అశోక్ కుమార్ ప్రధాన్ |- |78||[[బులంద్‌షహర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బులంద్‌షహర్]]||[[ఛత్రపాల్ సింగ్ లోధా]] |- |79||హాపూర్||రమేష్ చంద్ తోమర్ |- |80||[[మీరట్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|మీరట్]]||[[అవతార్ సింగ్ భదానా]]||{{Full party name with colour|Indian National Congress}} |- |81||[[బాగ్‌పట్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బాగ్‌పట్]]||అజిత్ సింగ్||{{Full party name with colour|Rashtriya Lok Dal}} |- |82||[[ముజఫర్‌నగర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ముజఫర్ నగర్]]||సైదుజ్జమాన్|| {{Full party name with colour|Indian National Congress}} |- |83||[[కైరానా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|కైరానా]]||అమీర్ ఆలం|| {{Full party name with colour|Rashtriya Lok Dal}} |- |84||[[సహారన్‌పూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|సహారన్‌పూర్]]||[[మన్సూర్ అలీ ఖాన్ (రాజకీయ నాయకుడు)|మన్సూర్ అలీ ఖాన్]]||{{Full party name with colour|Bahujan Samaj Party}} |- |85||[[హరిద్వార్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|హరిద్వార్]] (ఎస్.సి)||హర్పాల్ సింగ్ సతి||{{Full party name with colour|Bharatiya Janata Party}} |} ==పశ్చిమ బెంగాల్== '''Keys:''' {{legend2|#FF0000|[[Communist Party of India (Marxist)|CPI(M)]] (21) |border=solid 1px #AAAAAA}}{{legend2|#00FF00|[[All India Trinamool Congress|AITC]] (8) |border=solid 1px #AAAAAA}}{{legend2|#00FFFF|[[Communist Party of India (Marxist)|INC)]] (3) |border=solid 1px #AAAAAA}}{{legend2|#8D0000|[[Communist Party of India|CPI]] (3) |border=solid 1px #AAAAAA}}{{legend2|#FF1493|[[Revolutionary Socialist Party (India)|RSP]] (3) |border=solid 1px #AAAAAA}}{{legend2|#FBB917|[[భారతీయ జనతా పార్టీ|BJP]] (2) |border=solid 1px #AAAAAA}}{{legend2|#B22222|[[All India Forward Bloc|AIFB]] (2) |border=solid 1px #AAAAAA}} {| class="wikitable" |- style="background:#ccc; text-align:center;" ! నం. ! style="width:120px" | నియోజకవర్గం ! style="width:180px" | ఎన్నికైన సభ్యుని పేరు ! colspan="2" style="width:18em"| పార్టీ అనుబంధం |- |1||[[కూచ్‌బెహార్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|కూచ్ బెహర్]] (ఎస్.సి)||అమర్ రాయ్ ప్రధాన్||{{Full party name with colour|All India Forward Bloc}} |- |2||[[అలీపుర్దువార్స్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|అలిపుర్దువార్స్]] (ఎస్.టి)||జోచిమ్ బాక్స్లా||{{Full party name with colour|Revolutionary Socialist Party (India)|Revolutionary Socialist Party}} |- |3||[[జల్పైగురి లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|జల్‌పైగురి]]||మినాటి సేన్||{{Full party name with colour|Communist Party of India (Marxist)|rowspan=2}} |- |4||[[డార్జిలింగ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|డార్జిలింగ్]]||ఎస్ పి లెప్చా |- |5||[[రాయ్‌గంజ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|రాయ్‌గంజ్]]||ప్రియా రంజన్ దాస్మున్సీ||{{Full party name with colour|Indian National Congress}} |- |6||[[బాలూర్‌ఘాట్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బలుర్ఘాట్]] (ఎస్.సి)||రానెన్ బర్మాన్||{{Full party name with colour|Revolutionary Socialist Party (India)|Revolutionary Socialist Party}} |- |7||మాల్డా||ఎ. బి. ఎ. ఘనీ ఖాన్ చౌదరి||{{Full party name with colour|Indian National Congress}} |- |8||[[జాంగీపూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|జంగీపూర్]]||అబుల్ హస్నత్ ఖాన్||{{Full party name with colour|Communist Party of India (Marxist)|rowspan=2}} |- |9||[[ముర్షిదాబాద్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ముర్షిదాబాద్]]||మొయినుల్ హసన్ |- |10||[[బహరంపూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బెహ్రంపూర్]]||[[అధీర్ రంజన్ చౌదరి]]||{{Full party name with colour|Indian National Congress}} |- |11||[[కృష్ణానగర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|కృష్ణానగర్]]||సత్యబ్రత ముఖర్జీ||{{Full party name with colour|Bharatiya Janata Party}} |- |12||నబాద్విప్ (ఎస్.సి)||ఆనంద్ మోహన్ బిస్వాస్|| {{Full party name with colour|All India Trinamool Congress|rowspan=2}} |- |13||[[బరాసత్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బరాసత్]]||రంజిత్ కుమార్ పంజా |- |14||[[బరాసత్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బరాసత్]]||అజయ్ చక్రవర్తి||{{Full party name with colour|Communist Party of India}} |- |15||[[జైనగర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|జయనగర్]] (ఎస్.సి)||సనత్ కుమార్ మండలం ||{{Full party name with colour|Revolutionary Socialist Party (India)|Revolutionary Socialist Party}} |- |16||[[మథురాపూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|మథురాపూర్]] (ఎస్.సి)||రాధిక రంజన్ ప్రమాణిక్||{{Full party name with colour|Communist Party of India (Marxist)|rowspan=2}} |- |17||[[డైమండ్ హార్బర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|డైమండ్ హార్బర్]]||సమిక్ లాహిరి |- |18||[[జాదవ్‌పూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|జాదవ్‌పూర్]]||కృష్ణ బోస్||{{Full party name with colour|All India Trinamool Congress}} |- |19||[[బారక్‌పూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బారక్‌పూర్]]||తారిత్ బరన్ తోప్దార్||{{Full party name with colour|Communist Party of India (Marxist)}} |- |20||[[డమ్ డమ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|డమ్ డమ్]]||తపన్ సిక్దర్||{{Full party name with colour|Bharatiya Janata Party}} |- |21||కలకత్తా నార్త్ వెస్ట్||[[సుదీప్ బందోపాధ్యాయ్]]||{{Full party name with colour|All India Trinamool Congress|rowspan=3}} |- |22||కలకత్తా ఈశాన్య||అజిత్ కుమార్ పంజా |- |23||[[కోల్‌కతా దక్షిణ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|కలకత్తా సౌత్]]||[[మమతా బెనర్జీ]] |- |24||[[హౌరా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|హౌరా]]||స్వదేశ్ చక్రవర్తి||{{Full party name with colour|Communist Party of India (Marxist)|rowspan=2}} |- |25||[[ఉలుబెరియా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ఉలుబెరియా]]||హన్నన్ మొల్లా |- |26||[[సెరంపూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|సెరంపూర్]]||అక్బోర్ అలీ ఖండోకర్|| {{Full party name with colour|All India Trinamool Congress}} |- |27||[[హుగ్లీ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|హుగ్లీ]]||రూప్‌చంద్ పాల్||{{Full party name with colour|Communist Party of India (Marxist)|rowspan=2}} |- |28||[[ఆరంబాగ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ఆరంబాగ్]]||అనిల్ బసు |- |29||పాన్స్‌కురా||[[గీతా ముఖర్జీ]]||{{Full party name with colour|Communist Party of India}} |- |30||[[తమ్లుక్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|తమ్లూక్]]||సేథ్ లక్ష్మణ్ చంద్ర||{{Full party name with colour|Communist Party of India (Marxist)}} |- |31||[[కంఠి లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|కంఠి]]||నితీష్ సేన్‌గుప్తా||{{Full party name with colour|All India Trinamool Congress}} |- |32||[[మేదినీపూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|మిడ్నాపూర్]]||[[ఇంద్రజిత్ గుప్తా]]||{{Full party name with colour|Communist Party of India}} |- |33||[[ఝర్‌గ్రామ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ఝర్‌గ్రామ్]] (ఎస్.టి)||రూప్‌చంద్ ముర్ము||{{Full party name with colour|Communist Party of India (Marxist)}} |- |34||[[పురూలియా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|పురులియా]]||బీర్ సింగ్ మహతో||{{Full party name with colour|All India Forward Bloc}} |- |35||[[బంకురా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బంకురా]]||ఆచార్య బాసుదేబ్||{{Full party name with colour|Communist Party of India (Marxist)|rowspan=8}} |- |36||[[బిష్ణుపూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|విష్ణుపూర్]] (ఎస్.సి)||సంధ్య బౌరి |- |37||దుర్గాపూర్ (ఎస్.సి)||సునీల్ ఖాన్ |- |38||[[అస‌న్‌సోల్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|అసన్సోల్]]||బికాష్ చౌదరి |- |39||బుర్ద్వాన్||నిఖిలానంద సార్ |- |40||కత్వా||మహబూబ్ జాహెదీ |- |41||[[బోల్‌పూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బోల్పూర్]]||సోమ్నాథ్ ఛటర్జీ |- |42||[[బీర్బం లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బీర్బం]] (ఎస్.సి)||రామ్ చంద్ర డోమ్ |} ==కేంద్రపాలిత ప్రాంతాలు== === అండమాన్ నికోబార్ దీవులు === '''Keys:''' {{legend2|#FBB917|[[భారతీయ జనతా పార్టీ|BJP]] (1) |border=solid 1px #AAAAAA}} {| class="wikitable" |- style="background:#ccc; text-align:center;" ! నం. ! style="width:120px" | నియోజకవర్గం ! style="width:180px" | ఎన్నికైన సభ్యుని పేరు ! colspan="2" style="width:18em"| పార్టీ అనుబంధం |- |1||[[అండమాన్ నికోబార్ దీవులు]]||బిష్ణు పద రే||{{Full party name with colour|Bharatiya Janata Party}} |} === చండీగఢ్ === '''Keys:''' {{legend2|#00FFFF|[[Indian National Congress|INC]] (1) |border=solid 1px #AAAAAA}} {| class="wikitable" |- style="background:#ccc; text-align:center;" ! నం. ! style="width:120px" | నియోజకవర్గం ! style="width:180px" | ఎన్నికైన సభ్యుని పేరు ! colspan="2" style="width:18em"| పార్టీ అనుబంధం |- |1||[[చండీగఢ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|చండీగఢ్]]||పవన్ కుమార్ బన్సల్||{{Full party name with colour|Indian National Congress}} |} === దాద్రా నగర్ హవేలీ === '''Keys:''' {{legend2|#DDDDDD|[[స్వతంత్ర రాజకీయ నాయకులు|స్వతంత్ర]] (1) |border=solid 1px #AAAAAA}} {| class="wikitable" |- style="background:#ccc; text-align:center;" ! నం. ! style="width:120px" | నియోజకవర్గం ! style="width:180px" | ఎన్నికైన సభ్యుని పేరు ! colspan="2" style="width:18em"| పార్టీ అనుబంధం |- |1||[[దాద్రా నగర్ హవేలీ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|దాద్రా నగర్ హవేలీ]] (ఎస్.టి)||దేల్కర్ మోహన్ భాయ్ సంజీభాయ్|| bgcolor="#DDDDDD" |[[స్వతంత్ర రాజకీయ నాయకులు|స్వతంత్ర]] |} === డామన్ డయ్యూ === '''Keys:''' {{legend2|#00FFFF|[[Indian National Congress|INC]] (1) |border=solid 1px #AAAAAA}} {| class="wikitable" |- style="background:#ccc; text-align:center;" ! నం. ! style="width:120px" | నియోజకవర్గం ! style="width:180px" | ఎన్నికైన సభ్యుని పేరు ! colspan="2" style="width:18em"| పార్టీ అనుబంధం |- |1||[[డామన్ డయ్యూ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|డామన్ డయ్యూ]]||పటేల్ దహ్యాభాయ్ వల్లభాయ్||{{Full party name with colour|Indian National Congress}} |} ===ఢిల్లీ రాజధాని ప్రాంతం=== '''Keys:''' {{legend2|#FBB917|[[Bharatiya Janata Party|BJP]] (7) |border=solid 1px #AAAAAA}} {| class="wikitable" |- style="background:#ccc; text-align:center;" ! నం. ! style="width:120px" | నియోజకవర్గం ! style="width:180px" | ఎన్నికైన సభ్యుని పేరు ! colspan="2" style="width:18em"| పార్టీ అనుబంధం |- !1 |అవుటర్ ఢిల్లీ |సాహిబ్ సింగ్ వర్మ | {{Full party name with colour|Bharatiya Janata Party|rowspan=7}} |- ! 2 | [[చాందినీ చౌక్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|చాందినీ చౌక్]] | విజయ్ గోయెల్ |- ! 3 | ఢిల్లీ సదర్ | [[మదన్ లాల్ ఖురానా]] |- ! 4 | [[ఈస్ట్ ఢిల్లీ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|తూర్పు ఢిల్లీ]] |[[లాల్ బిహారీ తివారీ]] |- ! 5 | [[న్యూఢిల్లీ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|న్యూ ఢిల్లీ]] | జగ్మోహన్ |- ! 6 | కరోల్ బాగ్ | అనితా ఆర్య |- ! 7 | [[దక్షిణ ఢిల్లీ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|దక్షిణ ఢిల్లీ]] | విజయ్ కుమార్ మల్హోత్రా |} === లక్షద్వీప్ === '''కీలు:'''' {{legend2|#00FFFF|[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|INC]] (1) |border=ఘన 1px #AAAAAA}} {| class="wikitable" |- style="background:#ccc; text-align:center;" ! నం. ! style="width:120px" | నియోజకవర్గం ! style="width:180px" | ఎన్నికైన సభ్యుని పేరు ! colspan="2" style="width:18em"| పార్టీ అనుబంధం |- !1 | [[లక్షద్వీప్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|లక్షద్వీప్]] |పి ఎం సయీద్ |{{Full party name with colour|Indian National Congress}} |} === పుదుచ్చేరి === '''కీలు:'''' {{legend2|#00FFFF|[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|INC]] (1) |border=ఘన 1px #AAAAAA}} {| class="wikitable" |- style="background:#ccc; text-align:center;" ! నం. ! style="width:120px" | నియోజకవర్గం ! style="width:180px" | ఎన్నికైన సభ్యుని పేరు ! colspan="2" style="width:18em"| పార్టీ అనుబంధం |- !1 |[[పుదుచ్చేరి లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|పాండిచ్చేరి]] |ఎం. ఒ. హచ్. ఫరూక్ |{{Full party name with colour|Indian National Congress}} |} == ఇవికూడా చూడండి == * [[ఆంధ్రప్రదేశ్ నుండి ఎన్నికైన 13వ లోక్‌సభ సభ్యుల జాబితా]] ==మూలాలు== <references /> == వెలుపలి లంకెలు == {{లోక్‌సభ సభ్యులు}} [[వర్గం:పదం వారీగా లోక్ సభ సభ్యుల జాబితాలు|13]] [[వర్గం:13వ లోక్‌సభ సభ్యులు]] [[వర్గం:పదవీకాలం వారీగా లోక్‌సభ సభ్యుల జాబితాలు]] pwp5vjfa90av93z6akj9gftmdei57aq 0 413121 4595189 4593574 2025-06-30T08:54:09Z Batthini Vinay Kumar Goud 78298 /* ఉత్తర ప్రదేశ్ */ 4595189 wikitext text/x-wiki ఇది '''[[15వ లోక్‌సభ|1]]'''[[15వ లోక్‌సభ|5వ లోక్‌సభ]] ''' (2009–2014) సభ్యులజాబితా''', [[భారతదేశ రాష్ట్రాలు, కేంద్రపాలిత ప్రాంతాలు|రాష్ట్రం లేదా భూభాగానికి]] '''ప్రాతినిధ్యం వహించే సభ్యులు ద్వారా''' ఏర్పడింది. వీరు [[భారత పార్లమెంట్|భారత పార్లమెంటు]] దిగువసభ సభ్యులు. [[2009 భారత సార్వత్రిక ఎన్నికలు|2009 ఏప్రిల్ - మేలో జరిగిన భారత సార్వత్రిక ఎన్నికలలో]] ఎన్నికయ్యారు <ref>{{Cite web|title=Notification by Election Commission of India, New Delhi|url=http://eci.nic.in/eci_main/press/ECI_15th_Lok_Sabha.pdf|access-date=26 February 2021}}</ref> ==ఆంధ్రప్రదేశ్== '''Keys:'''{{legend2|{{party color|Indian National Congress}}|[[Indian National Congress|INC]] (30) |border=solid 1px #000000}}{{legend2|{{party color|Telugu Desam Party}}|[[Telugu Desam Party|TDP]] (6) |border=solid 1px #000000}}{{legend2|{{party color|YSRCP}}|[[వైఎస్ఆర్ కాంగ్రెస్ పార్టీ|YSRCP]] (2) |border=solid 1px #000000}}{{legend2|{{party color|Telangana Rashtra Samithi}}|[[తెలంగాణ రాష్ట్ర సమితి|TRS]] (2) |border=solid 1px #000000}}{{legend2|{{party color|All India Majlis-e-Ittehadul Muslimeen}}|[[All India Majlis-e-Ittehadul Muslimeen|AIMIM]] (1) |border=solid 1px #000000}}{{legend2|#FFFFFF|Vacant (1) |border=solid 1px #000000}} {| class="wikitable" |- style="text-align:center;" ! నం. ! style="width:12em" | నియోజకవర్గం ! style="width:18em" | పార్లమెంటు సభ్యుడు ! colspan="2" style="width:18em"| పార్టీ అనుబంధం ! style="width:32em"| పాత్రలు, బాధ్యతలు |- !1 |[[ఆదిలాబాదు లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ఆదిలాబాద్]] (ఎస్.టి) |[[రమేష్ రాథోడ్]] |{{Full party name with colour|Telugu Desam Party}} | |- !2 |[[పెద్దపల్లి లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|పెద్దపల్లె]] (ఎస్.సి) |[[జి. వివేకానంద్|గడ్డం వివేక్ వెంకటస్వామి]] |{{Full party name with colour|Indian National Congress}} | |- !3 |[[కరీంనగర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|కరీంనగర్]] |[[పొన్నం ప్రభాకర్]] |{{Full party name with colour|Indian National Congress}} | |- !4 |[[నిజామాబాదు లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|నిజామాబాద్]] |[[మధు యాష్కీ గౌడ్|మధు గౌడ్ యాస్కి]] |{{Full party name with colour|Indian National Congress}} | |- !5 |[[జహీరాబాదు లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|జహీరాబాద్]] |[[సురేష్ కుమార్ షెట్కర్|సురేష్ షెట్కార్]] |{{Full party name with colour|Indian National Congress}} | |- !6 |[[మెదక్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|మెదక్]] |[[విజయశాంతి]] |{{Full party name with colour|Telangana Rashtra Samithi}} | |- !7 |[[మల్కాజ్‌గిరి లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|మల్కాజిగిరి]] |[[సర్వే సత్యనారాయణ]] |{{Full party name with colour|Indian National Congress}} |style="font-size:90%"| రాష్ట్ర, రోడ్డు రవాణా హైవేస్ మంత్రి (2012{{ndash}}2014) |- !8 |[[సికింద్రాబాదు లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|సికింద్రాబాద్]] |[[ఎం. అంజన్ కుమార్ యాదవ్]] |{{Full party name with colour|Indian National Congress}} | |- !9 |[[హైదరాబాదు లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|హైదరాబాద్]] |[[అసదుద్దీన్ ఒవైసీ]] |{{Full party name with colour|All India Majlis-E-Ittehadul Muslimeen}} |style="font-size:90%"| లోక్‌సభ నాయకుడు, ఆల్ ఇండియా మజ్లిస్-ఇ-ఇత్తెహాదుల్ ముస్లిమీన్ |- !10 |[[చేవెళ్ళ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|చేవెళ్ల]] |[[జైపాల్ రెడ్డి|ఎస్. జైపాల్ రెడ్డి]] |{{Full party name with colour|Indian National Congress}} |style="font-size:90%"| క్యాబినెట్ మినిస్టర్, అర్బన్ డెవలప్‌మెంట్ (2009{{ndash}}2011),<br/>క్యాబినెట్ మినిస్టర్, పెట్రోలియం, నేచురల్ గ్యాస్ (2011{{ndash}}2012),<br/>క్యాబినెట్ మంత్రి, సైన్స్ అండ్ టెక్నాలజీ, ఎర్త్ సైన్సెస్ (2012 -2014) |- !11 |[[మహబూబ్‌నగర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|మహబూబ్ నగర్]] |[[కల్వకుంట్ల చంద్రశేఖరరావు|కె. చంద్రశేఖర్ రావు]] |{{Full party name with colour|Telangana Rashtra Samithi}} |style="font-size:90%"| లోక్‌సభ నాయకుడు, [[తెలంగాణ రాష్ట్ర సమితి]] |- !12 |[[నాగర్‌కర్నూల్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|నాగర్ కర్నూల్]] (ఎస్.సి) |[[మంద జగన్నాథం|మందా జగన్నాథం]] |{{Full party name with colour|Indian National Congress}} | |- !13 |[[నల్గొండ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|నల్గొండ]] |[[గుత్తా సుఖేందర్ రెడ్డి]] |{{Full party name with colour|Indian National Congress}} | |- !14 |[[భువనగిరి లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|భువనగిరి]] |[[కోమటిరెడ్డి రాజగోపాల్ రెడ్డి]] |{{Full party name with colour|Indian National Congress}} | |- !15 |[[వరంగల్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|వరంగల్]] (ఎస్.సి) |[[సిరిసిల్ల రాజయ్య|రాజయ్య సిరిసిల్ల]] |{{Full party name with colour|Indian National Congress}} | |- !16 |[[మహబూబాబాద్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|మహబూబాబాద్]] (ఎస్.టి) |[[పోరిక బలరాం నాయక్|పోరిక బలరాంనాయక్]] |{{Full party name with colour|Indian National Congress}} |style="font-size:90%"| రాష్ట్ర, సామాజిక న్యాయం, సాధికారత మంత్రి (2012{{ndash}}2014) |- !17 |[[ఖమ్మం లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ఖమ్మం]] |[[నామా నాగేశ్వరరావు]] |{{Full party name with colour|Telugu Desam Party}} |style="font-size:90%"| లోక్‌సభ నాయకుడు, [[తెలుగు దేశం పార్టీ]] |- !18 |[[అరకు లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|అరకు]] (ఎస్.టి) |[[కిషోర్ చంద్ర దేవ్]] |{{Full party name with colour|Indian National Congress}} |style="font-size:90%"| చైర్మన్, పబ్లిక్ అండర్‌టేకింగ్స్‌పై కమిటీ (2009{{ndash}}2011),<br/>క్యాబినెట్ మంత్రి, గిరిజన వ్యవహారాలు, పంచాయతీ రాజ్ (2011{{ndash}}2014) |- !19 |[[శ్రీకాకుళం లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|శ్రీకాకుళం]] |[[కిల్లి కృపారాణి]] |{{Full party name with colour|Indian National Congress}} |style="font-size:90%"| రాష్ట్ర, కమ్యూనికేషన్స్, ఇన్ఫర్మేషన్ టెక్నాలజీ (2012{{ndash}}2014) |- !20 |[[విజయనగరం లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|విజయనగరం]] |[[బొత్స ఝాన్సీ లక్ష్మి]] |{{Full party name with colour|Indian National Congress}} | |- !21 |[[విశాఖపట్నం లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|విశాఖపట్నం]] |[[దగ్గుబాటి పురంధేశ్వరి|దగ్గుబాటి పురందేశ్వరి]] |{{Full party name with colour|Indian National Congress}} |style="font-size:90%"| రాష్ట్ర మంత్రి, మానవ వనరుల అభివృద్ధి (2009{{ndash}}2012),<br/>రాష్ట్ర, వాణిజ్యం, పరిశ్రమల మంత్రి (2012{{ndash}}2014) |- !22 |[[అనకాపల్లి లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|అనకాపల్లి]] |[[సబ్బం హరి]] |{{Full party name with colour|Indian National Congress}} | |- !23 |[[కాకినాడ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|కాకినాడ]] |[[మల్లిపూడి మంగపతి పళ్ళంరాజు|ఎం. ఎం. పల్లం రాజు]] |{{Full party name with colour|Indian National Congress}} |style="font-size:90%"| స్టేట్ మినిస్టర్, డిఫెన్స్ (2009 {{ndash}} 2012),<br/>క్యాబినెట్ మంత్రి, మానవ వనరుల అభివృద్ధి (2012- 2014) |- !24 |[[అమలాపురం లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|అమలాపురం]] (ఎస్.సి) |[[జి.వి.హర్షకుమార్|జి. వి. హర్షకుమార్]] |{{Full party name with colour|Indian National Congress}} | |- !25 |[[రాజమండ్రి లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|రాజమండ్రి]] |[[ఉండవల్లి అరుణ కుమార్|అరుణ కుమార్ వుండవల్లి]] |{{Full party name with colour|Indian National Congress}} | |- !26 |[[నరసాపురం లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|నరసాపురం]] |[[కనుమూరి బాపిరాజు]] |{{Full party name with colour|Indian National Congress}} | |- !27 |[[ఏలూరు లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ఏలూరు]] |[[కావూరు సాంబశివరావు|కావూరి సాంబశివ రావు]] |{{Full party name with colour|Indian National Congress}} |style="font-size:90%"| క్యాబినెట్ మినిస్టర్, టెక్స్‌టైల్స్ (2013{{ndash}}2014) |- !28 |[[మచిలీపట్నం లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|మచిలీపట్నం]] |[[కొనకళ్ళ నారాయణరావు|కొనకళ్ల నారాయణరావు]] |{{Full party name with colour|Indian National Congress}} | |- !rowspan="2"| 29 |rowspan="2"| [[విజయవాడ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|విజయవాడ]] |[[లగడపాటి రాజగోపాల్]]<br/> (2014 ఫిబ్రవరి 19న రాజీనామా చేశారు) |{{Full party name with colour|Indian National Congress}} | |- !colspan="3"| ''19 ఫిబ్రవరి 2014 నుండి ఖాళీగా ఉంది'' | |- !30 |[[గుంటూరు లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|గుంటూరు]] |[[రాయపాటి సాంబశివరావు|సాంబశివరావు రాయపాటి]] |{{Full party name with colour|Indian National Congress}} | |- !31 |[[నరసరావుపేట లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|నరసరావుపేట]] |[[మోదుగుల వేణుగోపాల్ రెడ్డి|మోదుగుల వేణుగోపాల రెడ్డి]] |{{Full party name with colour|Telugu Desam Party}} | |- !32 |[[బాపట్ల లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బాపట్ల]] (ఎస్.సి) |[[పనబాక లక్ష్మి]] |{{Full party name with colour|Indian National Congress}} |style="font-size:90%"| రాష్ట్రమంత్రి, టెక్స్‌టైల్స్ (2009{{ndash}}2012),<br/>రాష్ట్ర, పెట్రోలియం, సహజ వాయువు మంత్రి (2012{{ndash}}2014) |- !33 |[[ఒంగోలు లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ఒంగోలు]] |[[మాగుంట శ్రీనివాసులు రెడ్డి]] |{{Full party name with colour|Indian National Congress}} | |- !34 |[[నంద్యాల లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|నంద్యాల]] |[[ఎస్. పి. వై. రెడ్డి]] |{{Full party name with colour|Indian National Congress}} | |- !35 |[[కర్నూలు లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|కర్నూలు]] |[[కోట్ల జయసూర్యప్రకాష్ రెడ్డి|కోట్ల జయసూర్య ప్రకాశ రెడ్డి]] |{{Full party name with colour|Indian National Congress}} |style="font-size:90%"| స్టేట్ మినిస్టర్, రైల్వేస్ (2012{{ndash}}2014) |- !36 |[[అనంతపురం లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|అనంతపురం]] |[[అనంత వెంకట రామిరెడ్డి]] |{{Full party name with colour|Indian National Congress}} | |- !37 |[[హిందూపురం లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|హిందూపురం]] |[[నిమ్మల కిష్టప్ప]] |{{Full party name with colour|Telugu Desam Party}} | |- !rowspan="2"| 38 |rowspan="2"| [[కడప లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|కడప]] |[[వై.ఎస్. జగన్మోహన్ రెడ్డి|వై. ఎస్. జగన్ మోహన్ రెడ్డి]]<br/> (2010 నవంబరు 29న రాజీనామా చేశారు) |{{Full party name with colour|Indian National Congress}} | |- |[[వై.ఎస్. జగన్మోహన్ రెడ్డి|వై. ఎస్. జగన్ మోహన్ రెడ్డి]]<br/> (2011 మే 13న ఎన్నికయ్యారు) |{{Full party name with colour|YSR Congress Party}} |style="font-size:90%"| లోక్‌సభ నాయకుడు, [[వైఎస్ఆర్ కాంగ్రెస్ పార్టీ]] |- !rowspan="2"| 39 |rowspan="2"| [[నెల్లూరు లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|నెల్లూరు]] |[[మేకపాటి రాజమోహన్ రెడ్డి]]<br/> (2012 ఫిబ్రవరి 28న రాజీనామా చేశారు) |{{Full party name with colour|Indian National Congress}} | |- |[[మేకపాటి రాజమోహన్ రెడ్డి]]<br/> (2012 జూన్ 15న ఎన్నికయ్యారు) |{{Full party name with colour|YSR Congress Party}} | |- !40 |[[తిరుపతి లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|తిరుపతి]] (ఎస్.సి) |[[చింతా మోహన్]] |{{Full party name with colour|Indian National Congress}} | |- !41 |[[రాజంపేట లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|రాజంపేట]] |[[సాయి ప్రతాప్ అన్నయ్యగారి]] |{{Full party name with colour|Indian National Congress}} |style="font-size:90%"| రాష్ట్ర మంత్రి, ఉక్కు (2009{{ndash}}2011),<br/>రాష్ట్ర, భారీ పరిశ్రమలు, పబ్లిక్ ఎంటర్‌ప్రైజెస్ మంత్రి (2011) |- !42 |[[చిత్తూరు లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|చిత్తూరు]] (ఎస్.సి) |[[నారమల్లి శివప్రసాద్]] |{{Full party name with colour|Telugu Desam Party}} | |- |} ==అరుణాచల్ ప్రదేశ్== '''Keys:'''{{legend2|{{party color|INC}}|[[Indian National Congress|INC]] (2)|border=solid 1px #000000}} {| class="wikitable" |- style="text-align:center;" ! నం. ! style="width:12em" | నియోజకవర్గం ! style="width:18em" | పార్లమెంటు సభ్యుడు ! colspan="2" style="width:18em"| పార్టీ అనుబంధం ! style="width:32em"| పాత్రలు, బాధ్యతలు |- !1 |[[అరుణాచల్ తూర్పు లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|అరుణాచల్ తూర్పు]] |నినాంగ్ ఎరింగ్ |{{Full party name with colour|Indian National Congress}} |style="font-size:90%"| [[మైనారిటీ వ్యవహారాల మంత్రిత్వ శాఖ|రాష్ట్ర మంత్రి, మైనారిటీ వ్యవహారాలు]] (2012{{ndash}}2014) |- !2 |[[అరుణాచల్ పశ్చిమ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|అరుణాచల్ వెస్ట్]] |తకం సంజోయ్ |{{Full party name with colour|Indian National Congress}} | |- |} ==అసోం== '''Keys:'''{{legend2|{{party color|INC}}|[[Indian National Congress|INC]] (7) |border=solid 1px #000000}}{{legend2|{{party color|BJP}}|[[Bharatiya Janata Party|BJP]] (4) |border=solid 1px #000000}}{{legend2|{{party color|Asom Gana Parishad}}|[[Asom Gana Parishad|AGP]] (1) |border=solid 1px #000000}}{{legend2|{{party color|All India United Democratic Front}}|[[ఆల్ ఇండియా యునైటెడ్ డెమోక్రటిక్ ఫ్రంట్|AIUDF]] (1) |border=solid 1px #000000}}{{legend2|{{party color|Bodoland People's Front}}|[[బోడోలాండ్ పీపుల్స్ ఫ్రంట్|BPF]] (1) |border=solid 1px #000000}} {| class="wikitable" |- style="text-align:center;" ! నం. ! style="width:12em" | నియోజకవర్గం ! style="width:18em" | పార్లమెంటు సభ్యుడు ! colspan="2" style="width:18em"| పార్టీ అనుబంధం ! style="width:32em"| పాత్రలు, బాధ్యతలు |- !1 |[[కరీంగంజ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|కరీంగంజ్]] (ఎస్.సి) |లలిత్ మోహన్ శుక్లబైద్య |{{Full party name with colour|Indian National Congress}} | |- !2 |[[సిల్చార్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|సిల్చార్]] |కబీంద్ర పుర్కాయస్థ |{{Full party name with colour|Bharatiya Janata Party}} | |- !3 |[[అటానమస్ డిస్ట్రిక్ట్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|స్వయం ప్రతిపత్తి కలిగిన జిల్లా]] (ఎస్.టి) |బీరెన్ సింగ్ ఎంగ్టి |{{Full party name with colour|Indian National Congress}} | |- !4 |[[ధుబ్రి లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ధుబ్రి]] |బద్రుద్దీన్ అజ్మల్ |{{Full party name with colour|All India United Democratic Front}} |style="font-size:90%"| లోక్‌సభ నాయకుడు, [[ఆల్ ఇండియా యునైటెడ్ డెమోక్రటిక్ ఫ్రంట్]] |- !5 |[[కోక్రాఝర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|కోక్రాఝర్]] (ఎస్.టి) |సన్సుమా ఖుంగూర్ బివిశ్వముతియరీ |{{Full party name with colour|Bodoland People's Front}} |style="font-size:90%"| లోక్‌సభ నాయకుడు, [[బోడోలాండ్ పీపుల్స్ ఫ్రంట్]] |- !6 |[[బార్పేట లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బార్పేట]] |ఇస్మాయిల్ హుస్సేన్ |{{Full party name with colour|Indian National Congress}} | |- !7 |[[గౌహతి లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|గౌహతి]] |[[బిజోయ చక్రవర్తి]] |{{Full party name with colour|Bharatiya Janata Party}} | |- !8 |[[మంగళ్‌దోయ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|మంగల్దోయ్]] |రామెన్ దేకా |{{Full party name with colour|Bharatiya Janata Party}} | |- !9 |[[తేజ్‌పూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|తేజ్‌పూర్]] |జోసెఫ్ టోప్పో |{{Full party name with colour|Asom Gana Parishad}} |style="font-size:90%"| లోక్‌సభ నాయకుడు, [[అసోం గణ పరిషత్]] |- !10 |[[నౌగాంగ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|నౌగాంగ్]] |రాజెన్ గోహైన్ |{{Full party name with colour|Bharatiya Janata Party}} | |- !11 |[[కలియాబోర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|కలియాబోర్]] |[[డిప్ గొగోయ్]] |{{Full party name with colour|Indian National Congress}} | |- !12 |[[జోర్హాట్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|జోర్హాట్]] |[[బిజోయ్ కృష్ణ హండిక్]] |{{Full party name with colour|Indian National Congress}} |style="font-size:90%"| క్యాబినెట్ మినిస్ట్రీ, మైన్స్, ఈశాన్య ప్రాంత అభివృద్ధి (2009{{ndash}}2011) |- !13 |[[దిబ్రూగఢ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|దిబ్రుగఢ్]] |పబన్ సింగ్ ఘటోవర్ |{{Full party name with colour|Indian National Congress}} |style="font-size:90%"| రాష్ట్ర మంత్రి (ఇన్ చార్జి), ఈశాన్య ప్రాంత అభివృద్ధి (2011{{ndash}}2014),<br/>రాష్ట్ర మంత్రి, పార్లమెంటరీ వ్యవహారాలు (2011{{ndash}}2012) |- !14 |[[లఖింపూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|లఖింపూర్]] |[[రాణీ నారా]] |{{Full party name with colour|Indian National Congress}} |style="font-size:90%"| రాష్ట్ర మంత్రి, గిరిజన వ్యవహారాలు (2012{{ndash}}2014) |- |} ==బీహార్== '''Keys:'''{{legend2|{{party color|Janata Dal (United)}}|[[జనతాదళ్ (యునైటెడ్)|JD(U)]] (19) |border=solid 1px #000000}}{{legend2|{{party color|BJP}}|[[Bharatiya Janata Party|BJP]] (12) |border=solid 1px #000000}}{{legend2|{{party color|Rashtriya Janata Dal}}|[[Rashtriya Janata Dal|RJD]] (3) |border=solid 1px #000000}}{{legend2|{{party color|INC}}|[[Indian National Congress|INC]] (2) |border=solid 1px #000000}}{{legend2|{{party color|Independent}}|[[స్వతంత్ర రాజకీయ నాయకులు|Independent]] (2) |border=solid 1px #000000}}{{legend2|#FFFFFF|Vacant (2) |border=solid 1px #000000}} {| class="wikitable" |- style="text-align:center;" ! నం. ! style="width:12em" | నియోజకవర్గం ! style="width:18em" | పార్లమెంటు సభ్యుడు ! colspan="2" style="width:18em"| పార్టీ అనుబంధం ! style="width:32em"| పాత్రలు, బాధ్యతలు |- !1 |[[వాల్మీకి నగర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|వాల్మీకి నగర్]] |బైద్యనాథ్ ప్రసాద్ మహ్తో |{{full party name with colour|Janata Dal (United)}} | |- !2 |[[పశ్చిమ్ చంపారన్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|పశ్చిమ చంపారన్]] |సంజయ్ జైస్వాల్ |{{Full party name with colour|Bharatiya Janata Party}} | |- !3 |[[పూర్వి చంపారన్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|పూర్వీ చంపారన్]] |[[రాధా మోహన్ సింగ్]] |{{Full party name with colour|Bharatiya Janata Party}} | |- !4 |[[షెయోహర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|షియోహర్]] |రమాదేవి |{{Full party name with colour|Bharatiya Janata Party}} | |- !5 |[[సీతామర్హి లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|సీతామర్హి]] |అర్జున్ రాయ్ |{{full party name with colour|Janata Dal (United)}} | |- !6 |[[మధుబని లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|మధుబని]] |[[హుక్మ్‌దేవ్ నారాయణ్ యాదవ్]] |{{Full party name with colour|Bharatiya Janata Party}} | |- !7 |[[ఝంఝార్‌పూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ఝంఝర్పూర్]] |మంగని లాల్ మండలం |{{full party name with colour|Janata Dal (United)}} | |- !8 |[[సుపాల్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|సుపాల్]] |విశ్వ మోహన్ కుమార్ |{{full party name with colour|Janata Dal (United)}} | |- !9 |[[అరారియా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|అరారియా]] |[[ప్రదీప్ కుమార్ సింగ్]] |{{Full party name with colour|Bharatiya Janata Party}} | |- !10 |[[కిషన్‌గంజ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|కిషన్‌గంజ్]] |మొహమ్మద్ అస్రారుల్ హక్ |{{Full party name with colour|Indian National Congress}} | |- !11 |[[కతిహార్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|కటిహార్]] |నిఖిల్ కుమార్ చౌదరి |{{Full party name with colour|Bharatiya Janata Party}} | |- !12 |[[పూర్ణియా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|పూర్నియా]] |ఉదయ్ సింగ్ |{{Full party name with colour|Bharatiya Janata Party}} | |- !13 |[[మాధేపురా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|మాధేపురా]] |[[శరద్ యాదవ్]] |{{full party name with colour|Janata Dal (United)}} | |- !14 |[[దర్భంగా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|దర్భంగా]] |[[కీర్తి ఆజాద్]] |{{Full party name with colour|Bharatiya Janata Party}} | |- !15 |[[ముజఫర్‌పూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ముజఫర్‌పూర్]] |జై నారాయణ్ ప్రసాద్ నిషాద్ |{{full party name with colour|Janata Dal (United)}} | |- !16 |[[వైశాలి లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|వైశాలి]] |[[రఘువంశ్ ప్రసాద్ సింగ్]] |{{full party name with colour|Rashtriya Janata Dal}} | |- !17 |[[గోపాల్‌గంజ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|గోపాల్‌గంజ్]] (ఎస్.సి) |పూర్ణమసి రామ్ |{{full party name with colour|Janata Dal (United)}} | |- !18 |[[సివాన్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|సివాన్]] |ఓం ప్రకాష్ యాదవ్ |{{full party name with colour|Independent (politician)}} | |- !rowspan="2"| 19 |rowspan="2"| [[మహరాజ్‌గంజ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం (బీహార్)|మహారాజ్‌గంజ్]] |ఉమా శంకర్ సింగ్<br/> ( 2013 జనవరి 24న మరణించారు) |{{full party name with colour|Rashtriya Janata Dal}} | |- |ప్రభునాథ్ సింగ్<br/> ( 2013 జూన్ 5న ఎన్నికయ్యారు) |{{full party name with colour|Rashtriya Janata Dal}} | |- !rowspan="2"| 20 |rowspan="2"| [[సరన్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|సరణ్]] |[[లాలూ ప్రసాద్ యాదవ్|లాలు ప్రసాద్ యాదవ్]]<br/> ( 2013 సెప్టెంబరు 30న అనర్హుడయ్యాడు) |{{full party name with colour|Rashtriya Janata Dal}} |style="font-size:90%"| లోక్‌సభ నాయకుడు, రాష్ట్రీయ జనతాదళ్ (2009{{ndash}}2013) |- !colspan="3"| ''30 సెప్టెంబరు 2013 నుండి ఖాళీగా ఉంది'' |- !21 |[[హాజీపూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|హాజీపూర్]] (ఎస్.సి) |[[రామ్ సుందర్ దాస్]] |{{full party name with colour|Janata Dal (United)}} |style="font-size:90%"| లోక్‌సభ నాయకుడు, [[జనతాదళ్ (యునైటెడ్)]] |- !22 |[[ఉజియార్‌పూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ఉజియార్‌పూర్]] |అశ్వమేధ దేవి |{{full party name with colour|Janata Dal (United)}} | |- !23 |[[సమస్తిపూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|సమస్తిపూర్]] (ఎస్.సి) |మహేశ్వర్ హజారీ |{{full party name with colour|Janata Dal (United)}} | |- !24 |[[బేగుసరాయ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బెగుసరాయ్]] |మొనాజీర్ హసన్ |{{full party name with colour|Janata Dal (United)}} | |- !25 |[[ఖగారియా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ఖగారియా]] |దినేష్ చంద్ర యాదవ్ |{{full party name with colour|Janata Dal (United)}} | |- !26 |[[భాగల్‌పూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|భాగల్పూర్]] |[[సయ్యద్ షానవాజ్ హుస్సేన్]] |{{Full party name with colour|Bharatiya Janata Party}} | |- !rowspan="2"| 27 |rowspan="2"| [[బంకా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బంకా]] |దిగ్విజయ్ సింగ్<br/> (2010 జూన్ 24న మరణించారు) |{{full party name with colour|Independent (politician)}} | |- |పుతుల్ కుమారి<br/> (2010 నవంబరు 24న ఎన్నికయ్యారు) |{{full party name with colour|Independent (politician)}} | |- !28 |[[ముంగేర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ముంగేర్]] |[[లలన్ సింగ్|రాజీవ్ రంజన్ సింగ్ అలియాస్ లాలన్ సింగ్]] |{{full party name with colour|Janata Dal (United)}} | |- !29 |[[నలంద లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|నలంద]] |కౌశలేంద్రకుమార్ |{{full party name with colour|Janata Dal (United)}} | |- !30 |[[పాట్నా సాహిబ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|పట్నా సాహిబ్]] |[[శత్రుఘ్న సిన్హా]] |{{Full party name with colour|Bharatiya Janata Party}} | |- !31 |[[పాటలీపుత్ర లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|పాటలీపుత్ర]] |[[రంజన్ ప్రసాద్ యాదవ్]] |{{full party name with colour|Janata Dal (United)}} | |- !32 |[[అర్రా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|అర్రా]] |[[మీనా సింగ్]] |{{full party name with colour|Janata Dal (United)}} | |- !33 |[[బక్సర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బక్సర్]] |జగదానంద్ సింగ్ |{{full party name with colour|Rashtriya Janata Dal}} | |- !34 |[[ససారం లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ససారం]] (ఎస్.సి) |[[మీరా కుమార్]] |{{Full party name with colour|Indian National Congress}} |style="font-size:90%"| క్యాబినెట్ మంత్రి, జలవనరులు (2009),<br/>[[లోక్‌సభ స్పీకర్]] (2009{{ndash}}2014) |- !35 |[[కరకత్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|కరకట్]] |[[మహాబలి సింగ్]] |{{full party name with colour|Janata Dal (United)}} | |- !rowspan="2"| 36 |rowspan="2"| [[జహనాబాద్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|జహనాబాద్]] |జగదీష్ శర్మ<br/> (2013 సెప్టెంబరు 30న అనర్హుడయ్యాడు) |{{full party name with colour|Janata Dal (United)}} | |- !colspan="3"| ''30 సెప్టెంబరు 2013 నుండి ఖాళీగా ఉంది.'' |- !37 |[[ఔరంగాబాద్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం (బీహార్)|ఔరంగాబాద్]] |సుశీల్ కుమార్ సింగ్ |{{full party name with colour|Janata Dal (United)}} | |- !38 |[[గయా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|గయా]] (ఎస్.సి) |హరిమాంఝీ |{{Full party name with colour|Bharatiya Janata Party}} | |- !39 |[[నవాడా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|నవాడ]] |భోలాసింగ్ |{{Full party name with colour|Bharatiya Janata Party}} | |- !40 |[[జముయి లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|జాముయి]] (ఎస్.సి) |భూదేయో చౌదరి |{{full party name with colour|Janata Dal (United)}} | |- |} == ఛత్తీస్‌గఢ్ == '''Keys:'''{{legend2|{{party color|BJP}}|[[Bharatiya Janata Party|BJP]] (8) |border=solid 1px #000000}}{{legend2|{{party color|INC}}|[[Indian National Congress|INC]] (1) |border=solid 1px #000000}}{{legend2|#FFFFFF|Vacant (2) |border=solid 1px #000000}} {| class="wikitable" |- style="text-align:center;" ! నం. ! style="width:12em" | నియోజకవర్గం ! style="width:18em" | పార్లమెంటు సభ్యుడు ! colspan="2" style="width:18em"| పార్టీ అనుబంధం ! style="width:32em"| పాత్రలు, బాధ్యతలు |- !rowspan="2"| 1 |rowspan="2"| [[సర్గుజా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|సర్గుజా]] (ఎస్.టి) |మురారిలాల్ సింగ్<br/> ( 2013 డిసెంబరు 4న మరణించారు) |{{Full party name with colour|Bharatiya Janata Party}} | |- !colspan="3"| ''4 డిసెంబరు 2013 నుండి ఖాళీగా ఉంది.'' | |- !2 |[[రాయ్‌గఢ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం (ఛత్తీస్‌గఢ్)|రాయ్‌గఢ్]] (ఎస్.టి) |విష్ణు దేవ్ సాయి |{{Full party name with colour|Bharatiya Janata Party}} | |- !3 |[[జాంజ్‌గిర్-చంపా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|జంజ్‌గిర్-చంపా]] (ఎస్.సి) |కమలా దేవి పాట్లే |{{Full party name with colour|Bharatiya Janata Party}} | |- !4 |[[కోర్బా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|కోర్బా]] |చరణ్ దాస్ మహంత్ |{{Full party name with colour|Indian National Congress}} |style="font-size:90%"| రాష్ట్ర, వ్యవసాయ మంత్రి, ఫుడ్ ప్రాసెసింగ్ పరిశ్రమలు (2011{{ndash}}2014) |- !rowspan="2"|5 |rowspan="2"|[[బిలాస్‌పూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బిలాస్‌పూర్]] |దిలీప్ సింగ్ జూడియో<br/> (2013 ఆగస్టు 14న మరణించారు) |{{Full party name with colour|Bharatiya Janata Party}} | |- !colspan="3"| ''14 ఆగస్టు 2013 నుండి ఖాళీగా ఉంది.'' | |- !6 |[[రాజ్‌నంద్‌గావ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|రాజ్‌నంద్‌గావ్]] |మధుసూదన్ యాదవ్ |{{Full party name with colour|Bharatiya Janata Party}} | |- !7 |[[దుర్గ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|దుర్గ్]] |[[సరోజ్ పాండే]] |{{Full party name with colour|Bharatiya Janata Party}} | |- !8 |[[రాయ్‌పూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|రాయ్‌పూర్]] |[[రమేష్ బైస్]] |{{Full party name with colour|Bharatiya Janata Party}} |style="font-size:90%"| చీఫ్ విప్, [[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |- !9 |[[మహాసముంద్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|మహాసముంద్]] |చందులాల్ సాహు |{{Full party name with colour|Bharatiya Janata Party}} | |- !rowspan="2"| 10 |rowspan="2"| [[బస్తర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బస్తర్]] (ఎస్.టి) |బలిరామ్ కశ్యప్<br/> (2011 మార్చి 10న మరణించారు) |{{Full party name with colour|Bharatiya Janata Party}} | |- |దినేష్ కశ్యప్<br/> (2011 మే 13న ఎన్నికయ్యారు) |{{Full party name with colour|Bharatiya Janata Party}} | |- !11 |[[కంకేర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|కంకేర్]] (ఎస్.టి) |సోహన్ పోటై |{{Full party name with colour|Bharatiya Janata Party}} | |- |} ==గోవా== '''Keys:'''{{legend2|{{party color|BJP}}|[[Bharatiya Janata Party|BJP]] (1) |border=solid 1px #000000}}{{legend2|{{party color|INC}}|[[Indian National Congress|INC]] (1) |border=solid 1px #000000}} {| class="wikitable" |- style="text-align:center;" ! నం. ! style="width:12em" | నియోజకవర్గం ! style="width:18em" | పార్లమెంటు సభ్యుడు ! colspan="2" style="width:18em"| పార్టీ అనుబంధం ! style="width:32em"| పాత్రలు, బాధ్యతలు |- !1 |[[ఉత్తర గోవా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ఉత్తర గోవా]] |శ్రీపాద్ యెస్సో నాయక్ |{{Full party name with colour|Bharatiya Janata Party}} | |- !2 |[[దక్షిణ గోవా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|దక్షిణ గోవా]] |ఫ్రాన్సిస్కో సార్డిన్హా |{{Full party name with colour|Indian National Congress}} |style="font-size:90%"| ఛైర్మన్, అంచనాల కమిటీ |- |} ==గుజరాత్== '''Keys:'''{{legend2|{{party color|BJP}}|[[Bharatiya Janata Party|BJP]] (17) |border=solid 1px #000000}}{{legend2|{{party color|INC}}|[[Indian National Congress|INC]] (9) |border=solid 1px #000000}} {| class="wikitable" |- style="text-align:center;" ! నం. ! style="width:12em" | నియోజకవర్గం ! style="width:18em" | పార్లమెంటు సభ్యుడు ! colspan="2" style="width:18em"| పార్టీ అనుబంధం ! style="width:32em"| పాత్రలు, బాధ్యతలు |- !1 |[[కచ్చ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|కచ్ఛ్]] (ఎస్.సి) |పూనంబెన్ వెల్జీభాయ్ జాట్ |{{Full party name with colour|Bharatiya Janata Party}} | |- !rowspan="2"| 2 |rowspan="2"| [[బనస్కంతా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బనస్కాంత]] |ముఖేష్ గాథ్వి<br/> ( 2013 మార్చి 1న మరణించారు) |{{Full party name with colour|Indian National Congress}} | |- |[[హరిభాయ్ పార్థిభాయ్ చౌదరి]]<br/> (2013 జూన్ 5న ఎన్నికయ్యారు) |{{Full party name with colour|Bharatiya Janata Party}} | |- !3 |[[పటాన్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|పటాన్]] |జగదీష్ ఠాకూర్ |{{Full party name with colour|Indian National Congress}} | |- !4 |[[మహెసానా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|మహెసన]] |జయశ్రీబెన్ పటేల్ |{{Full party name with colour|Bharatiya Janata Party}} | |- !5 |[[సబర్కంటా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|సబర్కంటా]] |మహేంద్రసింగ్ చౌహాన్ |{{Full party name with colour|Bharatiya Janata Party}} | |- !6 |[[గాంధీనగర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|గాంధీనగర్]] |[[లాల్ కృష్ణ అద్వానీ|ఎల్. కె. అద్వానీ]] |{{Full party name with colour|Bharatiya Janata Party}} | |- !7 |[[అహ్మదాబాదు తూర్పు లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|అహ్మదాబాద్ తూర్పు]] |[[హరీన్ పాఠక్]] |{{Full party name with colour|Bharatiya Janata Party}} | |- !8 |[[అహ్మదాబాదు పశ్చిమ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|అహ్మదాబాద్ పశ్చిమ]] (ఎస్.సి) |[[కిరీట్ ప్రేమ్‌జీభాయ్ సోలంకి]] |{{Full party name with colour|Bharatiya Janata Party}} | |- !9 |[[సురేంద్రనగర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|సురేంద్రనగర్]] |సోమాభాయ్ గండలాల్ కోలీ పటేల్ |{{Full party name with colour|Indian National Congress}} | |- !10 |[[రాజ్‌కోట్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|రాజ్‌కోట్]] |కున్వర్జీభాయ్ మోహన్‌భాయ్ బవలియా |{{Full party name with colour|Indian National Congress}} | |- !rowspan="2"| 11 |rowspan="2"| [[పోరుబందర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|పోర్ బందర్]] |విఠల్ రడాడియా<br /> (2013 జనవరి 3న రాజీనామా చేశారు) |{{Full party name with colour|Indian National Congress}} | |- |విఠల్ రడాడియా<br /> (2013 జూన్ 5న ఎన్నికయ్యారు) |{{Full party name with colour|Bharatiya Janata Party}} | |- !12 |[[జాంనగర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|జామ్‌నగర్]] |విక్రమ్‌భాయ్ అర్జన్‌భాయ్ మేడం |{{Full party name with colour|Indian National Congress}} | |- !13 |[[జునాగఢ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|జునాగఢ్]] |దిను సోలంకి |{{Full party name with colour|Bharatiya Janata Party}} | |- !14 |[[అమ్రేలి లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|అమ్రేలి]] |[[నారన్‌భాయ్ కచాడియా]] |{{Full party name with colour|Bharatiya Janata Party}} | |- !15 |[[భావ్‌నగర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|భావనగర్]] |రాజేంద్రసిన్హ్ ఘనశ్యాంసిన్ రానా (రాజుభాయ్ రానా) |{{Full party name with colour|Bharatiya Janata Party}} | |- !16 |[[ఆనంద్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ఆనంద్]] |భారత్‌సిన్హ్ సోలంకి |{{Full party name with colour|Indian National Congress}} |style="font-size:90%"| స్టేట్ మినిస్టర్, పవర్ (2009{{ndash}}2011),<br/>రాష్ట్ర మంత్రి, రైల్వే (2011{{ ndash}}2012),<br/>మినిస్టర్ ఆఫ్ స్టేట్ (I/C), డ్రింకింగ్ వాటర్ అండ్ శానిటేషన్ (2012{{ndash}}2014) |- !17 |[[ఖేడా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ఖేడా]] |[[దిన్షా పటేల్]] |{{Full party name with colour|Indian National Congress}} |style="font-size:90%"| మినిస్టర్ ఆఫ్ స్టేట్ (I/C), మైక్రో, స్మాల్ అండ్ మీడియం ఎంటర్‌ప్రైజెస్ (2009{{ndash}}2011),<br/>మినిస్టర్ ఆఫ్ స్టేట్ (I/C), గనులు (2011{{ndash}}2012),<br/>క్యాబినెట్ మినిస్టర్, మైన్స్ (2012{{ndash}}2014 ) |- !18 |[[పంచ్‌మహల్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|పంచమహల్]] |ప్రభాత్‌సిన్హ్ ప్రతాప్‌సిన్హ్ చౌహాన్ |{{Full party name with colour|Bharatiya Janata Party}} | |- !19 |[[దాహొద్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|దాహోద్]] (ఎస్.టి) |ప్రభా కిషోర్ తవియాడ్ |{{Full party name with colour|Indian National Congress}} | |- !20 |[[వడోదర లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|వడోదర]] |బాలకృష్ణ ఖండేరావ్ శుక్లా |{{Full party name with colour|Bharatiya Janata Party}} | |- !21 |[[ఛోటా ఉదయ్‌పూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ఛోటా ఉదయపూర్]] (ఎస్.టి) |రాంసింహ రథ్వా |{{Full party name with colour|Bharatiya Janata Party}} | |- !22 |[[బారుచ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|భారూచ్]] |[[మన్సుఖ్ భాయ్ వాసవ]] |{{Full party name with colour|Bharatiya Janata Party}} | |- !23 |[[బార్దోలి లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బార్డోలి]] (ఎస్.టి) |తుషార్ అమర్‌సిన్హ్ చౌదరి |{{Full party name with colour|Indian National Congress}} |style="font-size:90%"| రాష్ట్ర మంత్రి, గిరిజన వ్యవహారాలు (2009{{ndash}}2011),<br/>రాష్ట్ర, రోడ్డు రవాణా, రహదారుల మంత్రి (2011{{ndash}}2014) |- !24 |[[సూరత్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|సూరత్]] |[[దర్శన జర్దోష్]] |{{Full party name with colour|Bharatiya Janata Party}} | |- !25 |[[నవసారి లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|నవసారి]] |సి. ఆర్. పాటిల్ |{{Full party name with colour|Bharatiya Janata Party}} | |- !26 |[[వల్సాద్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|వల్సాద్]] (ఎస్.టి) |కిషన్‌భాయ్ వేస్తాభాయ్ పటేల్ |{{Full party name with colour|Indian National Congress}} | |- |} ==హర్యానా== '''Keys:'''{{legend2|{{party color|INC}}|[[Indian National Congress|INC]] (8) |border=solid 1px #000000}}{{legend2|{{party color|Haryana Janhit Congress (BL)}}|[[హర్యానా జనహిత్ కాంగ్రెస్ (బిఎల్)|HJC(BL)]] (1) |border=solid 1px #000000}}{{legend2|#FFFFFF|Vacant (1) |border=solid 1px #000000}} {| class="wikitable" |- style="text-align:center;" ! నం. ! style="width:12em" | నియోజకవర్గం ! style="width:18em" | పార్లమెంటు సభ్యుడు ! colspan="2" style="width:18em"| పార్టీ అనుబంధం ! style="width:32em"| పాత్రలు, బాధ్యతలు |- !rowspan="2"| 1 |rowspan="2"| [[అంబాలా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|అంబలా]] (ఎస్.సి) |[[కుమారి సెల్జా]]<br/> ( 2014 ఏప్రిల్ 10న రాజీనామా చేశారు) |{{Full party name with colour|Indian National Congress}} |style="font-size:90%"| క్యాబినెట్ మంత్రి, గృహనిర్మాణం, పట్టణ పేదరిక నిర్మూలన (2009{{ndash}}2012),<br/>క్యాబినెట్ మంత్రి, పర్యాటక ( 2009{{ndash}}2011),<br/>క్యాబినెట్ మినిస్ట్రీ, కల్చర్ (2011{{ndash}}2012),<br/>క్యాబినెట్ మంత్రి, సామాజిక న్యాయం, సాధికారత (2012{{ndash}}2014) |- !colspan="3"| ''10 ఏప్రిల్ 2014 నుండి ఖాళీగా ఉంది.'' | |- !2 |[[కురుక్షేత్ర లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|కురుక్షేత్ర]] |[[నవీన్ జిందాల్]] |{{Full party name with colour|Indian National Congress}} | |- !3 |[[సిర్సా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|సిర్సా]] (ఎస్.సి) |[[అశోక్ తన్వర్]] |{{Full party name with colour|Indian National Congress}} | |- !rowspan="2"|4 |rowspan="2"| [[హిసార్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|హిసార్]] |భజన్ లాల్<br/> (2011 జూన్ 3న మరణించారు) |{{Full party name with colour|Haryana Janhit Congress (BL)}} |style="font-size:90%"| లోక్‌సభ నాయకుడు, హర్యానా జన్హిత్ కాంగ్రెస్ (BL) (2009{{ndash}}2011) |- |కుల్దీప్ బిష్ణోయ్<br/> (2011 అక్టోబరు 17న ఎన్నికయ్యారు) |{{Full party name with colour|Haryana Janhit Congress (BL)}} |style="font-size:90%"| లోక్‌సభ నాయకుడు, హర్యానా జన్హిత్ కాంగ్రెస్ (BL) (2011{{ndash}}2014) |- !5 |[[కర్నాల్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|కర్నాల్]] |అరవింద్ కుమార్ శర్మ |{{Full party name with colour|Indian National Congress}} | |- !6 |[[సోనిపట్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|సోనిపట్]] |జితేందర్ సింగ్ మాలిక్ |{{Full party name with colour|Indian National Congress}} | |- !7 |[[రోహ్తక్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|రోహ్తక్]] |[[దీపేందర్ సింగ్ హుడా]] |{{Full party name with colour|Indian National Congress}} | |- !8 |[[భివానీ మహేంద్రగఢ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|భివానీ-మహేంద్రగఢ్]] |శ్రుతి చౌదరి |{{Full party name with colour|Indian National Congress}} | |- !9 |[[గుర్గావ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|గుర్గావ్]] |ఇందర్జిత్ సింగ్ రావ్ |{{Full party name with colour|Indian National Congress}} | |- !10 |[[ఫరీదాబాద్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ఫరీదాబాద్]] |[[అవతార్ సింగ్ భదానా]] |{{Full party name with colour|Indian National Congress}} | |- |} ==హిమాచల్ ప్రదేశ్== '''కీలు:'''{{legend2|{{party color|BJP}}|[[భారతీయ జనతా పార్టీ|BJP]] (3) |border=solid 1px #000000}}{{legend2|{{party color|INC}}|[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|INC]] (1) |border=solid 1px #000000}} {| class="wikitable" |- style="text-align:center;" ! నం. ! style="width:12em" | నియోజకవర్గం ! style="width:18em" | పార్లమెంటు సభ్యుడు ! colspan="2" style="width:18em"| పార్టీ అనుబంధం ! style="width:32em"| పాత్రలు, బాధ్యతలు |- !1 |[[కాంగ్రా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|కంగ్రా]] |రాజన్ సుశాంత్ |{{Full party name with colour|Bharatiya Janata Party}} | |- !rowspan="2"| 2 |rowspan="2"| [[మండి లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|మండి]] |వీర్భద్ర సింగ్<br/> (2013 జనవరి 1న రాజీనామా చేశారు) |{{Full party name with colour|Indian National Congress}} |style="font-size:90%"| క్యాబినెట్ మినిస్ట్రీ, స్టీల్ (2009{{ndash}}2011),<br/>క్యాబినెట్ మినిస్ట్రీ, మైక్రో, స్మాల్ అండ్ మీడియం ఎంటర్‌ప్రైజెస్ (2011{{ndash}}2012) |- |[[ప్రతిభా సింగ్]]<br/> (2013 జూన్ 30న ఎన్నికయ్యారు) |{{Full party name with colour|Indian National Congress}} | |- !3 |[[హమీర్‌పూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|హమీర్పూర్]] |[[అనురాగ్ సింగ్ ఠాకూర్]] |{{Full party name with colour|Bharatiya Janata Party}} | |- !4 |[[సిమ్లా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|సిమ్లా]] (ఎస్.సి) |వీరేందర్ కశ్యప్ |{{Full party name with colour|Bharatiya Janata Party}} | |- |} ==జమ్మూ కాశ్మీర్== '''కీలు:'''' {{legend2|{{party color|జమ్మూ కాశ్మీర్ నేషనల్ కాన్ఫరెన్స్}}|[[జమ్మూ కాశ్మీర్ నేషనల్ కాన్ఫరెన్స్|JKNC]] (3) |border=solid 1px #000000}}{{legend2|{{party color|INC}}|[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|INC]] (2) |border=solid 1px #000000}}{{legend2|{{party color|ఇండిపెండెంట్}}|[[స్వతంత్ర రాజకీయ నాయకులు|ఇండిపెండెంట్]] (1) |border=solid 1px #000000}} {| class="wikitable" |- style="text-align:center;" ! నం. ! style="width:12em" | నియోజకవర్గం ! style="width:18em" | పార్లమెంటు సభ్యుడు ! colspan="2" style="width:18em"| పార్టీ అనుబంధం ! style="width:32em"| పాత్రలు, బాధ్యతలు |- !1 |[[బారాముల్లా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బారాముల్లా]] |షరీఫుద్దీన్ షరీఖ్ |{{full party name with color|Jammu & Kashmir National Conference}} | |- !2 |[[శ్రీనగర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|శ్రీనగర్]] |[[ఫరూక్ అబ్దుల్లా]] |{{full party name with color|Jammu & Kashmir National Conference}} |style="font-size:90%"| [[జమ్మూ & కాశ్మీర్ నేషనల్ కాన్ఫరెన్స్]], లోక్‌సభ నాయకుడు, క్యాబినెట్ మినిస్ట్రీ, న్యూ అండ్ రెన్యూవబుల్ ఎనర్జీ<br/> | |- !3 |[[అనంతనాగ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|అనంతనాగ్]] |మీర్జా మెహబూబ్ బేగ్ |{{full party name with color|Jammu & Kashmir National Conference}} | |- !4 |[[లడఖ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|లడఖ్]] |హసన్ ఖాన్ |{{full party name with color|Independent (politician)}} | |- !5 |[[ఉధంపూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ఉధంపూర్]] |సి. లాల్ సింగ్ |{{Full party name with colour|Indian National Congress}} | |- !6 |[[జమ్మూ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|జమ్ము]] |మదన్ లాల్ శర్మ |{{Full party name with colour|Indian National Congress}} | |- |} ==జార్ఖండ్== '''Keys:'''{{legend2|{{party color|BJP}}|[[Bharatiya Janata Party|BJP]] (7) |border=solid 1px #000000}}{{legend2|{{party color|Jharkhand Mukti Morcha}}|[[Jharkhand Mukti Morcha|JMM]] (2) |border=solid 1px #000000}}{{legend2|{{party color|Jharkhand Vikas Morcha (Prajatantrik)}}|[[జార్ఖండ్ వికాస్ మోర్చా (ప్రజాతాంత్రిక్)|JVM(P)]] (2) |border=solid 1px #000000}}{{legend2|{{party color|INC}}|[[Indian National Congress|INC]] (1) |border=solid 1px #000000}}{{legend2|{{party color|Independent}}|[[స్వతంత్ర రాజకీయ నాయకులు|Independent]] (2) |border=solid 1px #000000}} {| class="wikitable" |- style="text-align:center;" ! సంఖ్య ! style="width:12ఎమ్" | నియోజకవర్గం ! style="width:18ఎమ్" | పార్లమెంటు సభ్యుడు ! colspan="2" style="width:18em"| పార్టీ అనుబంధం ! style="width:32ఎమ్"| పాత్రలు, బాధ్యతలు |- !1 |[[రాజ్‌మహల్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|రాజ్‌మహల్]] (ఎస్.టి) |దేవిధాన్ బెస్రా |{{full party name with colour|Bharatiya Janata Party}} | |- !2 |[[దుమ్కా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|దుమ్కా]] (ఎస్.టి) |[[శిబు సోరెన్]] |{{full party name with colour|Jharkhand Mukti Morcha}} | |- !3 |[[గొడ్డ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|గొడ్డ]] |[[నిషికాంత్ దూబే]] |{{full party name with colour|Bharatiya Janata Party}} | |- !4 |[[చత్రా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ఛత్ర]] |ఇందర్ సింగ్ నామ్‌ధారి |{{full party name with colour|Independent (politician)}} | |- !5 |[[కోదర్మా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|కోదర్మ]] |బాబులాల్ మరాండి |{{full party name with colour|Jharkhand Vikas Morcha (Prajatantrik)}} | |- !6 |[[గిరిడిహ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|గిరిడిహ్]] |[[రవీంద్ర కుమార్ పాండే]] |{{full party name with colour|Bharatiya Janata Party}} | |- !7 |[[ధన్‌బాద్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ధన్‌బాద్]] |[[పశుపతి నాథ్ సింగ్]] |{{full party name with colour|Bharatiya Janata Party}} | |- !8 |[[రాంచీ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|రాంచీ]] |సుబోధ్ కాంత్ సహాయ్ |{{full party name with colour|Indian National Congress}} |style="font-size:90%"| క్యాబినెట్ మంత్రి, ఫుడ్ ప్రాసెసింగ్ పరిశ్రమలు (2009{{ndash}}2011),<br/>క్యాబినెట్ మంత్రి, పర్యాటక (2011{{ndash }}2012) |- !rowspan="2"| 9 |rowspan="2"| [[జంషెడ్‌పూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|జంషెడ్‌పూర్]] |[[అర్జున్ ముండా]]<br/>(26 ఫిబ్రవరి 2011న రాజీనామా చేశారు) |{{full party name with colour|Bharatiya Janata Party}} | |- |అజోయ్ కుమార్<br/>(4 జూలై 2011న ఎన్నికయ్యారు) |{{full party name with colour|Jharkhand Vikas Morcha (Prajatantrik)}} | |- !10 |[[సింగ్‌భూమ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|సింగ్‌భూమ్]] (ఎస్.టి) |[[మధు కోడా]] |{{full party name with colour|Independent (politician)}} | |- !11 |[[ఖుంటి లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ఖుంటి]] (ఎస్.టి) |[[కరియా ముండా]] |{{full party name with colour|Bharatiya Janata Party}} |style="font-size:90%"| [[లోక్‌సభ డిప్యూటీ స్పీకర్]] |- !12 |[[లోహర్దగా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|లోహర్దగా]] (ఎస్.టి) |[[సుదర్శన్ భగత్]] |{{full party name with colour|Bharatiya Janata Party}} | |- !13 |[[పాలము లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|పాలమావు]] (ఎస్.సి) |కామేశ్వర్ బైతా |{{full party name with colour|Jharkhand Mukti Morcha}} | |- !14 |[[హజారీబాగ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|హజారీబాగ్]] |[[యశ్వంత్ సిన్హా]] |{{full party name with colour|Bharatiya Janata Party}} | |- |} == కర్ణాటక == '''కీలు:''''{{legend2|{{party color|BJP}}|[[భారతీయ జనతా పార్టీ|BJP]] (7) |border=solid 1px #000000}}{{legend2|{{party color|జార్ఖండ్ ముక్తి మోర్చా}}|[[జార్ఖండ్ ముక్తి మోర్చా|JMM]] (2) |border=solid 1px #000000}}{{legend2|{{party color|జార్ఖండ్ వికాస్ మోర్చా (ప్రజాతాంత్రిక్)}}|[[జార్ఖండ్ వికాస్ మోర్చా (ప్రజాతాంత్రిక్)|JVM(P)]] (2) |border=solid 1px #000000}}{{legend2|{{party color|INC}}|[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|INC]] (1) |border=solid 1px #000000}}{{legend2|{{party color| Independent}}|[[స్వతంత్ర రాజకీయవేత్త|స్వతంత్ర]] (2) |border=ఘన 1px #000000}} {| class="wikitable" |- style="text-align:center;" ! నం. ! style="width:12em" | నియోజకవర్గం ! style="width:18em" | పార్లమెంటు సభ్యుడు ! colspan="2" style="width:18em"| పార్టీ అనుబంధం ! style="width:32em"| పాత్రలు, బాధ్యతలు |- !1 |[[చిక్కోడి లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|చిక్కోడి]] |రమేష్ విశ్వనాథ్ కత్తి |{{Full party name with colour|Bharatiya Janata Party}} | |- !2 |[[బెల్గాం లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బెల్గాం]] |[[సురేష్ అంగడి]] |{{Full party name with colour|Bharatiya Janata Party}} | |- !3 |[[బాగల్‌కోట్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బాగల్‌కోట్]] |పి. సి. గడ్డిగౌడ్ |{{Full party name with colour|Bharatiya Janata Party}} | |- !4 |[[బీజాపూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బీజాపూర్]] (ఎస్.సి) |రమేష్ జిగజినాగి |{{Full party name with colour|Bharatiya Janata Party}} | |- !5 |[[గుల్బర్గా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|గుల్బర్గా]] (ఎస్.సి) |[[మల్లికార్జున్ ఖర్గే]] |{{Full party name with colour|Indian National Congress}} |style="font-size:90%"| క్యాబినెట్ మినిస్టర్, లేబర్ అండ్ ఎంప్లాయ్‌మెంట్ (2009{{ndash}}2013),<br/>క్యాబినెట్ మినిస్టర్, రైల్వేస్ (2013 {{ndash}}2014) |- !6 |[[రాయచూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|రాయచూర్]] (ఎస్.టి) |సన్న పకీరప్ప |{{Full party name with colour|Bharatiya Janata Party}} | |- !7 |[[బీదర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బీదర్]] |ధరమ్ సింగ్ |{{Full party name with colour|Indian National Congress}} | |- !8 |[[కొప్పల్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|కొప్పల్]] |శివరామగౌడ శివనగౌడ |{{Full party name with colour|Bharatiya Janata Party}} | |- !9 |[[బళ్ళారి లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బళ్లారి]] (ఎస్.టి) |[[జె. శాంత]] |{{Full party name with colour|Bharatiya Janata Party}} | |- !10 |[[హవేరి లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|హవేరి]] |[[శివకుమార్ ఉదాసి|శివకుమార్ చనబసప్ప ఉదాసి]] |{{Full party name with colour|Bharatiya Janata Party}} | |- !11 |[[ధార్వాడ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ధార్వాడ్]] |[[ప్రహ్లాద్ జోషి]] |{{Full party name with colour|Bharatiya Janata Party}} | |- !12 |[[ఉత్తర కన్నడ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ఉత్తర కన్నడ]] |[[అనంత్ కుమార్ హెగ్డే]] |{{Full party name with colour|Bharatiya Janata Party}} | |- !13 |[[దావణగెరె లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|దావణగెరె]] |[[జి. ఎం. సిద్దేశ్వర]] |{{Full party name with colour|Bharatiya Janata Party}} | |- !14 |[[షిమోగా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|షిమోగా]] |[[బి. వై. రాఘవేంద్ర]] |{{Full party name with colour|Bharatiya Janata Party}} | |- !rowspan="2"| 15 |rowspan="2"| [[ఉడిపి చిక్కమగళూరు లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ఉడిపి చిక్కమగళూరు]] |డి. వి. సదానంద గౌడ<br/> (2011 డిసెంబరు 29న రాజీనామా చేశారు) |{{Full party name with colour|Bharatiya Janata Party}} | |- |కె. జయప్రకాష్ హెగ్డే<br/> (2012 మార్చి 12న ఎన్నికయ్యారు) |{{Full party name with colour|Indian National Congress}} | |- !16 |[[హసన్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|హాసన్]] |[[హెచ్.డి.దేవెగౌడ|హెచ్. డి. దేవెగౌడ]] |{{full party name with colour|Janata Dal (Secular)}} |style="font-size:90%"| లోక్‌సభ నాయకుడు, [[జనతాదళ్ (సెక్యులర్)]] |- !17 |[[దక్షిణ కన్నడ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|దక్షిణ కన్నడ]] |నలిన్ కుమార్ కటీల్ |{{Full party name with colour|Bharatiya Janata Party}} | |- !18 |[[చిత్రదుర్గ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|చిత్రదుర్గ]] (ఎస్.సి) |జనార్దన స్వామి |{{Full party name with colour|Bharatiya Janata Party}} | |- !19 |[[తుమకూరు లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|తుమకూరు]] |జి. ఎస్. బసవరాజ్ |{{Full party name with colour|Bharatiya Janata Party}} | |- !rowspan="2"| 20 |rowspan="2"| [[మాండ్య లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|మాండ్య]] |[[ఎన్. చలువరాయ స్వామి]]<br/> (2013 మే 21న రాజీనామా చేశారు) |{{full party name with colour|Janata Dal (Secular)}}} | |- |రమ్య దివ్య స్పందన<br/> (2013 ఆగస్టు 24న ఎన్నికయ్యారు) |{{Full party name with colour|Indian National Congress}} | |- !21 |[[మైసూరు లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|మైసూరు]] |[[అడగూర్ హెచ్.విశ్వనాథ్]] |{{Full party name with colour|Indian National Congress}} | |- !22 |[[చామరాజనగర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|చామరాజనగర్]] (ఎస్.సి) |ఆర్. ధ్రువనారాయణ |{{Full party name with colour|Indian National Congress}} | |- !rowspan="2"| 23 |rowspan="2"| [[బెంగళూరు గ్రామీణ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బెంగళూరు రూరల్]] |[[హెచ్. డి. కుమారస్వామి]]<br/> (2013 మే 21న రాజీనామా చేశారు) |{{full party name with colour|Janata Dal (Secular)}} | |- |డి. కె. సురేష్<br/> (2013 ఆగస్టు 24న ఎన్నికయ్యారు) |{{Full party name with colour|Indian National Congress}} | |- !24 |[[బెంగళూరు ఉత్తర లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బెంగళూరు ఉత్తర]] |[[డి.బి. చంద్రెగౌడ]] |{{Full party name with colour|Bharatiya Janata Party}} | |- !25 |[[బెంగళూరు సెంట్రల్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బెంగళూరు సెంట్రల్]] |[[పి.సి. మోహన్|పి. సి. మోహన్]] |{{Full party name with colour|Bharatiya Janata Party}} | |- !26 |[[బెంగళూరు సౌత్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బెంగళూరు దక్షిణ]] |అనంత్ కుమార్ |{{Full party name with colour|Bharatiya Janata Party}} | |- !27 |[[చిక్కబల్లాపూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|చిక్‌బల్లాపూర్]] |[[వీరప్ప మొయిలీ]] |{{Full party name with colour|Indian National Congress}} |style="font-size:90%"| క్యాబినెట్ మినిస్టర్, లా అండ్ జస్టిస్ (2009{{ndash}}2011),<br/>క్యాబినెట్ మినిస్టర్, కార్పొరేట్ వ్యవహారాలు (2011{{ndash}}2012),<br/>క్యాబినెట్ మంత్రి, పెట్రోలియం, సహజ వాయువు (2012{{ndash}}2014) |- !28 |[[కోలార్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|కోలార్]] (ఎస్.సి) |కె. హెచ్. మునియప్ప |{{Full party name with colour|Indian National Congress}} |style="font-size:90%"| స్టేట్ మినిస్టర్, రైల్వేస్ (2009{{ndash}}2012),<br/>మినిస్టర్ ఆఫ్ స్టేట్ (I/C), సూక్ష్మ, చిన్న,మధ్య తరహా సంస్థలు (2012{{ndash}}2014) |- |} ==కేరళ== '''Keys:'''{{legend2|{{party color|INC}}|[[Indian National Congress|INC]] (13) |border=solid 1px #000000}}{{legend2|{{party color|Communist Party of India (Marxist)}}|[[Communist Party of India (Marxist)|CPI(M)]] (4) |border=solid 1px #000000}}{{legend2|{{party color|Indian Union Muslim League}}|[[Indian Union Muslim League|IUML]] (2) |border=solid 1px #000000}}{{legend2|{{party color|Kerala Congress (Mani)}}|[[కేరళ కాంగ్రెస్ (ఎం)|KC(M)]] (1) |border=solid 1px #000000}} {| class="wikitable" |- style="text-align:center;" ! నం. ! style="width:12em" | నియోజకవర్గం ! style="width:18em" | పార్లమెంటు సభ్యుడు ! colspan="2" style="width:18em"| పార్టీ అనుబంధం ! style="width:32em"| పాత్రలు, బాధ్యతలు |- !1 |[[కాసరగోడ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|కాసరగోడ్]] |[[పి. కరుణాకరన్]] |{{full party name with colour|Communist Party of India (Marxist)}} | |- !2 |[[కన్నూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|కన్నూరు]] |[[కె. సుధాకరన్]] |{{Full party name with colour|Indian National Congress}} | |- !3 |[[వటకర లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|వటకర]] |[[ముళ్లపల్లి రామచంద్రన్|ముల్లపల్లి రామచంద్రన్]] |{{Full party name with colour|Indian National Congress}} |style="font-size:90%"| స్టేట్ మినిస్టర్, హోం అఫైర్స్ |- !4 |[[వాయనాడ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|వయనాడ్]] |[[ఎం.ఐ. షానవాస్]] |{{Full party name with colour|Indian National Congress}} | |- !5 |[[కోజికోడ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|కోజికోడ్]] |[[ఎం.కె. రాఘవన్]] |{{Full party name with colour|Indian National Congress}} | |- !6 |[[మలప్పురం లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|మలప్పురం]] |[[ఇ. అహ్మద్]] |{{full party name with colour|Indian Union Muslim League}} |style="font-size:90%"| లోక్‌సభ నాయకుడు, [[ఇండియన్ యూనియన్ ముస్లిం లీగ్]],<br/>స్టేట్ మినిస్టర్, రైల్వేస్ (2009{{ndash}}2011),<br/>రాష్ట్ర మంత్రి, విదేశీ వ్యవహారాలు (2011{{ndash}}2014),<br/>రాష్ట్ర మంత్రి, మానవ వనరుల అభివృద్ధి (2011 -2012) |- !7 |[[పొన్నాని లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|పొన్నాని]] |[[ఇ. టి. ముహమ్మద్ బషీర్]] |{{full party name with colour|Indian Union Muslim League}} | |- !8 |[[పాలక్కాడ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|పాలక్కాడ్]] |[[ఎం. బి. రాజేష్]] |{{full party name with colour|Communist Party of India (Marxist)}} | |- !9 |[[అలత్తూరు లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|అలత్తూరు]] (ఎస్.సి) |[[పి.కె. బిజు]] |{{full party name with colour|Communist Party of India (Marxist)}} | |- !10 |[[త్రిసూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|త్రిస్సూర్]] |[[పి.సి. చాకో|పి. సి. చాకో]] |{{Full party name with colour|Indian National Congress}} | |- !11 |[[చలకుడి లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|చలకుడి]] |కె. పి. ధనపాలన్ |{{Full party name with colour|Indian National Congress}} | |- !12 |[[ఎర్నాకులం లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ఎర్నాకులం]] |[[కె.వి. థామస్|కె. వి. థామస్]] |{{Full party name with colour|Indian National Congress}} |style="font-size:90%"| రాష్ట్ర, వ్యవసాయ మంత్రి, కన్స్యూమర్ అఫైర్స్, ఫుడ్ అండ్ పబ్లిక్ డిస్ట్రిబ్యూషన్ (2009{{ndash}}2011)<br/ >మినిస్టర్ ఆఫ్ స్టేట్ (I/C), కన్స్యూమర్ అఫైర్స్, ఫుడ్ అండ్ పబ్లిక్ డిస్ట్రిబ్యూషన్ (2011{{ndash}}2014) |- !13 |[[ఇడుక్కి లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ఇడుక్కి]] |పి. టి. థామస్ |{{Full party name with colour|Indian National Congress}} | |- !14 |[[కొట్టాయం లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|కొట్టాయం]] |[[జోస్ కె. మణి]] |{{full party name with colour|Kerala Congress (Mani)}} |style="font-size:90%"| లోక్‌సభ నాయకుడు, కే[[కేరళ కాంగ్రెస్ (ఎం)|రళ కాంగ్రెస్ (మణి)]] |- !15 |[[ఆలప్పుజ్హ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|అలప్పుజా]] |[[కె.సి. వేణుగోపాల్|కె. సి. వేణుగోపాల్]] |{{Full party name with colour|Indian National Congress}} |style="font-size:90%"| స్టేట్ మినిస్టర్, పవర్ (2011{{ndash}}2012),<br/>మినిస్టర్ ఆఫ్ స్టేట్, సివిల్ ఏవియేషన్ (2012 {{ndash}}2014) |- !16 |[[మావేలికర లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|మావెలికర]] (ఎస్.సి) |[[కొడికున్నిల్ సురేష్]] |{{Full party name with colour|Indian National Congress}} |style="font-size:90%"| రాష్ట్ర, కార్మిక. ఉపాధి మంత్రి (2012{{ndash}}2014) |- !17 |[[పతనంతిట్ట లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|పతనంతిట్ట]] |[[ఆంటో ఆంటోనీ]] |{{Full party name with colour|Indian National Congress}} | |- !18 |[[కొల్లాం లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|కొల్లం]] |[[ఎన్. పీతాంబర కురుప్]] |{{Full party name with colour|Indian National Congress}} | |- !19 |[[అట్టింగల్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|అట్టింగల్]] |[[అనిరుధన్ సంపత్]] |{{full party name with colour|Communist Party of India (Marxist)}} | |- !20 |[[తిరువనంతపురం లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|తిరువనంతపురం]] |[[శశి థరూర్]] |{{Full party name with colour|Indian National Congress}} |style="font-size:90%"| రాష్ట్ర మంత్రి, విదేశీ వ్యవహారాలు (2009{{ndash}}2010),<br/>రాష్ట్ర మంత్రి, మానవ వనరుల అభివృద్ధి (2012{{ndash}}2014) |- |} ==మధ్య ప్రదేశ్== '''Keys:'''{{legend2|{{party color|BJP}}|[[Bharatiya Janata Party|BJP]] (13) |border=solid 1px #000000}}{{legend2|{{party color|INC}}|[[Indian National Congress|INC]] (11) |border=solid 1px #000000}}{{legend2|{{party color|Bahujan Samaj Party}}|[[Bahujan Samaj Party|BSP]] (1) |border=solid 1px #000000}}{{legend2||Vacant (4) |border=solid 1px #000000}} {| class="wikitable" |- style="text-align:center;" ! నం. ! style="width:12em" | నియోజకవర్గం ! style="width:18em" | పార్లమెంటు సభ్యుడు ! colspan="2" style="width:18em"| పార్టీ అనుబంధం ! style="width:32em"| పాత్రలు మరియు బాధ్యతలు |- !1 |[[మోరెనా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|మొరెనా]] |[[నరేంద్ర సింగ్ తోమార్|నరేంద్ర సింగ్ తోమర్]] |{{Full party name with colour|Bharatiya Janata Party}} | |- !2 |[[భిండ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|భింద్]] (ఎస్.సి) |[[అశోక్ అర్గల్]] |{{Full party name with colour|Bharatiya Janata Party}} | |- !rowspan="2"| 3 |rowspan="2"| [[గ్వాలియర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|గ్వాలియర్]] |[[యశోధర రాజే సింధియా]]<br/> (2013 డిసెంబరు 19న రాజీనామా చేశారు) |{{Full party name with colour|Bharatiya Janata Party}} | |- !colspan="3"| ''19 డిసెంబరు 2013 నుండి ఖాళీగా ఉంది.'' |- !4 |[[గునా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|గుణ]] |[[జ్యోతిరాదిత్య సింధియా]] |{{Full party name with colour|Indian National Congress}} |style="font-size:90%"| రాష్ట్ర, వాణిజ్యం, పరిశ్రమల మంత్రి (2009{{ndash}}2012),<br/>రాష్ట్ర మంత్రి (I/C) ), పవర్ (2012{{ndash}}2014) |- !rowspan="2"| 5 |rowspan="2"| [[సాగర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|సాగర్]] |భూపేంద్ర సింగ్<br/> (2013 డిసెంబరు 13న రాజీనామా చేశారు) |{{Full party name with colour|Bharatiya Janata Party}} | |- !colspan="3"| ''13 డిసెంబరు 2013 నుండి ఖాళీగా ఉంది.'' |- !6 |[[టికంగఢ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|టికమ్‌గఢ్]] (ఎస్.సి) | [[వీరేంద్ర కుమార్ ఖతిక్|వీరేంద్ర కుమార్ ఖటిక్]] |{{Full party name with colour|Bharatiya Janata Party}} | |- !7 |[[దామోహ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|దామోహ్]] |శివరాజ్ సింగ్ లోధి |{{Full party name with colour|Bharatiya Janata Party}} | |- !8 |[[ఖజురహో లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ఖజురహో]] |జీతేంద్ర సింగ్ బుందేలా |{{Full party name with colour|Bharatiya Janata Party}} | |- !9 |[[సత్నా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|సత్నా]] |[[గణేష్ సింగ్]] |{{Full party name with colour|Bharatiya Janata Party}} | |- !10 |[[రేవా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|రేవా]] |దేవరాజ్ సింగ్ పటేల్ |{{full party name with colour|Bahujan Samaj Party}} | |- !11 |[[సిధి లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|సిధి]] |గోవింద్ ప్రసాద్ మిశ్రా |{{Full party name with colour|Bharatiya Janata Party}} | |- !12 |[[షాడోల్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|షాడోల్]] (ఎస్.టి) |రాజేష్ నందిని సింగ్ |{{Full party name with colour|Indian National Congress}} | |- !13 |[[జబల్‌పూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|జబల్పూర్]] |రాకేష్ సింగ్ |{{Full party name with colour|Bharatiya Janata Party}} | |- !14 |[[మాండ్లా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|మాండ్లా]] (ఎస్.టి) |బసోరి సింగ్ మస్రం |{{Full party name with colour|Indian National Congress}} | |- !rowspan="2"| 15 |rowspan="2"| [[బాలాఘాట్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బాలాఘాట్]] |కె. డి. దేశ్‌ముఖ్<br/> (2013 డిసెంబరు 12న రాజీనామా చేశారు) |{{Full party name with colour|Bharatiya Janata Party}} | |- !colspan="3"| ''12 డిసెంబరు 2013 నుండి ఖాళీగా ఉంది.'' |- !16 |[[చింద్వారా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|చింద్వారా]] |[[కమల్ నాథ్]] |{{Full party name with colour|Indian National Congress}} |style="font-size:90%"| క్యాబినెట్ మినిస్టర్, రోడ్ ట్రాన్స్‌పోర్ట్ అండ్ హైవేస్ (2009{{ndash}}2011),<br/>క్యాబినెట్ మంత్రి, పట్టణాభివృద్ధి ( 2011{{ndash}}2014),<br/>క్యాబినెట్ మంత్రి, పార్లమెంటరీ వ్యవహారాలు (2012{{ndash}}2014) |- !rowspan="2"| 17 |rowspan="2"| [[హోషంగాబాద్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|హోషంగాబాద్]] |[[ఉదయ్ ప్రతాప్ సింగ్]]<br/> (2013 డిసెంబరు 10న రాజీనామా చేశారు) |{{Full party name with colour|Indian National Congress}} | |- !colspan="3"| ''10 డిసెంబరు 2013 నుండి ఖాళీగా ఉంది.'' |- !18 |[[విదిశ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|విదిశ]] |[[సుష్మా స్వరాజ్]] |{{Full party name with colour|Bharatiya Janata Party}} |style="font-size:90%"| [[ప్రతిపక్ష నాయకుడు]] (2009{{ndash}}2014),<br/>లోక్‌సభ నాయకుడు, [[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |- !19 |[[భోపాల్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|భోపాల్]] |[[కైలాష్ చంద్ర జోషి]] |{{Full party name with colour|Bharatiya Janata Party}} | |- !20 |[[రాజ్‌గఢ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|రాజ్‌గఢ్]] |నారాయణ్ సింగ్ ఆమ్లాబే |{{Full party name with colour|Indian National Congress}} | |- !21 |[[దేవాస్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|దేవాస్]] (ఎస్.సి) |సజ్జన్ సింగ్ వర్మ |{{Full party name with colour|Indian National Congress}} | |- !22 |[[ఉజ్జయిని లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ఉజ్జయిని]] (ఎస్.సి) |[[ప్రేమ్‌చంద్ గుడ్డు]] |{{Full party name with colour|Indian National Congress}} | |- !23 |[[మందసౌర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|మంద్‌సౌర్]] |[[మీనాక్షి నటరాజన్]] |{{Full party name with colour|Indian National Congress}} | |- !24 |[[రత్లాం లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|రత్లాం]] (ఎస్.టి) |[[కాంతిలాల్ భూరియా]] |{{Full party name with colour|Indian National Congress}} |style="font-size:90%"| క్యాబినెట్ మంత్రి, గిరిజన వ్యవహారాలు (2009{{ndash}}2011) |- !25 |[[ధార్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|థార్]] (ఎస్.టి) |[[గజేంద్ర సింగ్ రాజుఖేడి]] |{{Full party name with colour|Indian National Congress}} | |- !26 |[[ఇండోర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ఇండోర్]] |[[సుమిత్రా మహాజన్]] |{{Full party name with colour|Bharatiya Janata Party}} | |- !27 |[[ఖర్గోన్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ఖర్గోన్]] (ఎస్.టి) |మఖన్‌సింగ్ సోలంకి |{{Full party name with colour|Bharatiya Janata Party}} | |- !28 |[[ఖాండ్వా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ఖాండ్వా]] |[[అరుణ్ సుభాశ్చంద్ర యాదవ్]] |{{Full party name with colour|Indian National Congress}} |style="font-size:90%"| మినిస్టర్ ఆఫ్ స్టేట్, యూత్ అఫైర్స్ అండ్ స్పోర్ట్స్ (2009),<br/>రాష్ట్ర, భారీ పరిశ్రమలు, పబ్లిక్ ఎంటర్‌ప్రైజెస్ మంత్రి (2009 {{ndash}}2011),<br/>రాష్ట్ర మంత్రి, వ్యవసాయం మరియు ఫుడ్ ప్రాసెసింగ్ ఇండస్ట్రీస్ (2011) |- !29 |[[బేతుల్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బేతుల్]] (ఎస్.టి) |జ్యోతి ధుర్వే |{{Full party name with colour|Bharatiya Janata Party}} | |- |} ==మహారాష్ట్ర== '''Keys:'''{{legend2|{{party color|INC}}|[[Indian National Congress|INC]] (17) |border=solid 1px #000000}}{{legend2|{{party color|Shiv Sena}}|[[Shiv Sena|SS]] (10) |border=solid 1px #000000}}{{legend2|{{party color|BJP}}|[[Bharatiya Janata Party|BJP]] (9) |border=solid 1px #000000}}{{legend2|{{party color|Nationalist Congress Party}}|[[Nationalist Congress Party|NCP]] (7) |border=solid 1px #000000}}{{legend2|{{party color|Bahujan Vikas Aaghadi}}|[[బహుజన్ వికాస్ ఆఘడి|BVA]] (1) |border=solid 1px #000000}}{{legend2|{{party color|Swabhimani Paksha}}|[[స్వాభిమాని పక్ష|SWP]] (1) |border=solid 1px #000000}}{{legend2|{{party color|Independent}}|[[స్వతంత్ర రాజకీయ నాయకులు|Independent]] (1) |border=solid 1px #000000}}{{legend2||Vacant (2) |border=solid 1px #000000}} {| class="wikitable" |- style="text-align:center;" ! నం. ! style="width:12em" | నియోజకవర్గం ! style="width:18em" | పార్లమెంటు సభ్యుడు ! colspan="2" style="width:18em"| పార్టీ అనుబంధం ! style="width:32em"| పాత్రలు, బాధ్యతలు |- !1 |[[నందుర్బార్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|నందూర్బార్]] (ఎస్.టి) |మణిక్రావ్ హోడ్ల్యా గావిత్ |{{Full party name with colour|Indian National Congress}} |style="font-size:90%"| లోక్‌సభ ప్రొటెంస్పీకర్ (2009),<br/>రాష్ట్ర, సామాజిక న్యాయం, సాధికారత మంత్రి (2013{{ndash}} 2014) |- !2 |[[ధూలే లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ధులే]] |ప్రతాప్ నారాయణరావు సోనావానే |{{Full party name with colour|Bharatiya Janata Party}} | |- !3 |[[జల్గావ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|జల్గావ్]] |ఎ. టి. పాటిల్ |{{Full party name with colour|Bharatiya Janata Party}} | |- !4 |[[రావర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|రేవర్]] |హరిభౌ జవాలే |{{Full party name with colour|Bharatiya Janata Party}} | |- !5 |[[బుల్దానా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బుల్దానా]] |ప్రతాప్రావ్ గణపత్రావ్ జాదవ్ |{{full party name with colour|Shiv Sena}} | |- !6 |[[అకోలా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|అకోలా]] |[[సంజయ్ శ్యాంరావ్ ధోత్రే]] |{{Full party name with colour|Bharatiya Janata Party}} | |- !7 |[[అమరావతి లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|అమరావతి]] (ఎస్.సి) |ఆనందరావు విఠోబా అద్సుల్ |{{full party name with colour|Shiv Sena}} | |- !8 |[[వార్థా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|వార్ధా]] |దత్తా మేఘే |{{Full party name with colour|Indian National Congress}} | |- !9 |[[రాంటెక్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|రామ్‌టెక్]] (ఎస్.సి) |[[ముకుల్ వాస్నిక్]] |{{Full party name with colour|Indian National Congress}} |style="font-size:90%"| క్యాబినెట్ మంత్రి, సామాజిక న్యాయం, సాధికారత (2009{{ndash}}2012) |- !10 |[[నాగపూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|నాగ్‌పూర్]] |విలాస్ ముత్తెంవార్ |{{Full party name with colour|Indian National Congress}} | |- !11 |[[బాంద్రా గొండియా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బాంద్రా గొండియా]] |[[ప్రఫుల్ పటేల్]] |{{full party name with colour|Nationalist Congress Party}} |style="font-size:90%"| మినిస్టర్ ఆఫ్ స్టేట్ (I/C), సివిల్ ఏవియేషన్ (2009{{ndash}}2011),<br/>క్యాబినెట్ మంత్రి, భారీ పరిశ్రమలు, పబ్లిక్ ఎంటర్‌ప్రైజెస్ (2011{{ndash}}2014) |- !12 |[[గడ్చిరోలి - చిమూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|గడ్చిరోలి–చిమూర్]] (ఎస్.టి) |మరోత్రావ్ కోవాసే |{{Full party name with colour|Indian National Congress}} | |- !13 |[[చంద్రపూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|చంద్రపూర్]] |హంసరాజ్ గంగారామ్ అహిర్ |{{Full party name with colour|Bharatiya Janata Party}} | |- !14 |[[యావత్మాల్-వాషిం లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|యావత్మల్–వాషిం]] |భావనా ​​గావాలి |{{full party name with colour|Shiv Sena}} | |- !15 |[[హింగోలి లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|హింగోలి]] |సుభాష్ బాపురావ్ వాంఖడే |{{full party name with colour|Shiv Sena}} | |- !16 |[[నాందేడ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|నాందేడ్]] |భాస్కరరావు బాపురావ్ ఖట్గాంకర్ పాటిల్ |{{Full party name with colour|Indian National Congress}} | |- !17 |[[పర్భని లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|పర్భాని]] |గణేశరావు నాగోరావ్ దూద్గావ్కర్ |{{full party name with colour|Shiv Sena}} | |- !18 |[[జల్నా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|జల్నా]] |రావుసాహెబ్ దాన్వే |{{Full party name with colour|Bharatiya Janata Party}} | |- !19 |[[ఔరంగాబాద్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ఔరంగాబాద్]] |చంద్రకాంత్ ఖైరే |{{full party name with colour|Shiv Sena}} | |- !20 |[[దిండోరి లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|దిండోరి]] (ఎస్.టి) |హరిశ్చంద్ర దేవరామ్ చవాన్ |{{Full party name with colour|Bharatiya Janata Party}} | |- !21 |[[నాసిక్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|నాసిక్]] |సమీర్ భుజబల్ |{{full party name with colour|Nationalist Congress Party}} | |- !22 |[[పాల్ఘర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|పాల్ఘర్]] (ఎస్.టి) |బలిరామ్ సుకుర్ జాదవ్ |{{full party name with colour|Bahujan Vikas Aaghadi}} |style="font-size:90%"| లోక్‌సభ నాయకుడు, బహుజన్ వికాస్ ఆఘాడి |- !23 |[[భివాండి లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|భివండి]] |సురేష్ కాశీనాథ్ తవారే |{{Full party name with colour|Indian National Congress}} | |- !24 |[[కళ్యాణ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|కళ్యాణ్]] |ఆనంద్ పరంజ్పే |{{full party name with colour|Shiv Sena}} | |- !25 |[[థానే లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|థానే]] |సంజీవ్ నాయక్ |{{full party name with colour|Nationalist Congress Party}} | |- !26 |[[ముంబై నార్త్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ముంబయి నార్త్]] |సంజయ్ నిరుపమ్ |{{Full party name with colour|Indian National Congress}} | |- !27 |[[ముంబై నార్త్ వెస్ట్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ముంబయి నార్త్ వెస్ట్]] |గురుదాస్ కామత్ |{{Full party name with colour|Indian National Congress}} |style="font-size:90%"| రాష్ట్ర, కమ్యూనికేషన్స్, ఇన్ఫర్మేషన్ టెక్నాలజీ (2009{{ndash}}2011),<br/>రాష్ట్ర మంత్రి, హోం వ్యవహారాలు (2011),<br/>మినిస్టర్ ఆఫ్ స్టేట్ (I/C), డ్రింకింగ్ వాటర్ అండ్ శానిటేషన్ (2011) |- !28 |[[ముంబయి నార్త్ ఈస్ట్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ముంబై నార్త్ ఈస్ట్]] |సంజయ్ దిన పాటిల్ |{{full party name with colour|Nationalist Congress Party}} | |- !29 |[[ముంబై నార్త్ సెంట్రల్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ముంబై నార్త్ సెంట్రల్]] |ప్రియా దత్ |{{Full party name with colour|Indian National Congress}} | |- !30 |[[ముంబై సౌత్ సెంట్రల్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ముంబయి సౌత్ సెంట్రల్]] |ఏక్నాథ్ గైక్వాడ్ |{{Full party name with colour|Indian National Congress}} | |- !31 |[[ముంబై సౌత్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ముంబయి సౌత్]] |[[మిలింద్ దేవరా]] |{{Full party name with colour|Indian National Congress}} | style="font-size:90%" | మినిస్టర్ ఆఫ్ స్టేట్, కమ్యూనికేషన్స్ అండ్ ఇన్ఫర్మేషన్ టెక్నాలజీ (2011{{ndash}}2014),<br />రాష్ట్ర మంత్రి, షిప్పింగ్ (2012{{ndash}}2014) |- !32 |[[రాయ్‌గడ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం (మహారాష్ట్ర)|రాయ్‌గఢ్]] |[[అనంత్ గీతే]] |{{full party name with colour|Shiv Sena}} | style="font-size:90%" | లోక్‌సభ నాయకుడు, [[శివసేన]] |- !33 |[[మావల్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|మావల్]] |గజానన్ ధర్మి బాబర్ |{{full party name with colour|Shiv Sena}} | |- !34 |[[పూణే లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|పూణె]] |సురేష్ కల్మాడీ |{{Full party name with colour|Indian National Congress}} | |- !35 |[[బారామతి లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బారామతి]] |[[సుప్రియా సూలే]] |{{full party name with colour|Nationalist Congress Party}} | |- !36 |[[షిరూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|షిరూరు]] |శివాజీరావు అధలరావు పాటిల్ |{{full party name with colour|Shiv Sena}} | |- !37 |[[అహ్మద్‌నగర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|అహ్మద్‌నగర్]] |దిలీప్‌కుమార్ గాంధీ |{{Full party name with colour|Bharatiya Janata Party}} | |- !38 |[[షిర్డీ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|షిర్డీ]] (ఎస్.సి) |భౌసాహెబ్ రాజారామ్ వాక్చౌరే |{{full party name with colour|Shiv Sena}} | |- !39 |[[బీడ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బీడ్]] |[[గోపీనాథ్ ముండే]] |{{Full party name with colour|Bharatiya Janata Party}} | style="font-size:90%" | ప్రతిపక్ష ఉపనేత<br />ఛైర్మన్, పబ్లిక్ అకౌంట్స్ కమిటీ (2010) |- !40 |[[ఉస్మానాబాద్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ఉస్మానాబాద్]] |పదంసిన్హ్ బాజీరావ్ పాటిల్ |{{full party name with colour|Nationalist Congress Party}} | |- !41 |[[లాతూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|లాతూర్]] (ఎస్.సి) |జయవంతరావు అవలే |{{Full party name with colour|Indian National Congress}} | |- !42 |[[షోలాపూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|షోలాపూర్]] (ఎస్.సి) |[[సుశీల్ కుమార్ షిండే]] |{{Full party name with colour|Indian National Congress}} | style="font-size:90%" | క్యాబినెట్ మినిస్టర్, పవర్ (2009{{ndash}}2012),<br />క్యాబినెట్ మినిస్టర్, హోం అఫైర్స్, [[లోక్‌సభలో సభా నాయకుడు|సభ నాయకుడు]] (2012{{ndash}}2014) |- ! rowspan="2" | 43 | rowspan="2" | [[మధా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|మాధ]] |[[శరద్ పవార్]]<br /> (2014 ఏప్రిల్లో రాజ్యసభకు ఎన్నికయ్యారు) |{{full party name with colour|Nationalist Congress Party}} | style="font-size:90%" |క్యాబినెట్ మినిస్టర్, అగ్రికల్చర్ (2009{{ndash}}2011),<br />క్యాబినెట్ మంత్రి, ఆహారం, పౌర సరఫరాలు, వినియోగదారు వ్యవహారాలు, ప్రజా పంపిణీ (2009{{ndash}}2011),<br />క్యాబినెట్ మంత్రి, వ్యవసాయం, ఫుడ్ ప్రాసెసింగ్ పరిశ్రమలు ( 2011{{ndash}}2014),<br />లోక్‌సభ నాయకుడు, [[నేషనలిస్ట్ కాంగ్రెస్ పార్టీ]] | |- !colspan="3"| ''ఏప్రిల్ 2014 నుండి ఖాళీగా ఉంది.'' | |- !44 |[[సాంగ్లీ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|సాంగ్లీ]] |ప్రతిక్ ప్రకాష్బాపు పాటిల్ |{{Full party name with colour|Indian National Congress}} |style="font-size:90%"| రాష్ట్ర, భారీ పరిశ్రమలు, పబ్లిక్ ఎంటర్‌ప్రైజెస్ మంత్రి (2009),<br/>రాష్ట్ర, యువజన వ్యవహారాలు, క్రీడల మంత్రి (2009 {{ndash}}2011),<br/>రాష్ట్ర మంత్రి, బొగ్గు (2011{{ndash}}2014) |- !45 |[[సతారా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|సతారా]] |ఉదయంరాజే భోసలే |{{full party name with colour|Nationalist Congress Party}} | |- !46 |[[రత్నగిరి-సింధుదుర్గ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|రత్నగిరి–సింధుదుర్గ్]] |నీలేష్ నారాయణ్ రాణే |{{Full party name with colour|Indian National Congress}} | |- !47 |[[కొల్హాపూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|కొల్హాపూర్]] |సదాశివరావు దాదోబా మాండ్లిక్ |{{full party name with colour|Independent (politician)}} | |- !48 |[[హత్కనాంగ్లే లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|హత్కనాంగ్లే]] |రాజు శెట్టి |{{full party name with colour|Swabhimani Paksha}} |style="font-size:90%"|లోక్‌సభ నాయకుడు, [[స్వాభిమాని పక్ష]] | |- |} ==మణిపూర్== '''Keys:'''{{legend2|{{party color|INC}}|[[Indian National Congress|INC]] (2) |border=solid 1px #000000}} {| class="wikitable" |- style="text-align:center;" ! సంఖ్య ! style="width:12ఎమ్" | నియోజకవర్గం ! style="width::18ఎమ్" | పార్లమెంటు సభ్యుడు ! colspan="2" style="width:18em"| పార్టీ అనుబంధం ! style="width:32ఎమ్"| పాత్రలు, బాధ్యతలు |- !1 |[[ఇన్నర్ మణిపూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ఇన్నర్ మణిపూర్]] |తోక్చోమ్ మెయిన్య |{{full party name with colour|Indian National Congress}} | |- !2 |[[ఔటర్ మణిపూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ఔటర్ మణిపూర్]] (ఎస్.టి) |థాంగ్సో బైట్ |{{full party name with colour|Indian National Congress}} | |- |} ==మేఘాలయ== '''Keys:'''{{legend2|{{party color|INC}}|[[Indian National Congress|INC]] (1) |border=solid 1px #000000}}{{legend2|{{party color|Nationalist Congress Party}}|[[Nationalist Congress Party|NCP]] (1) |border=solid 1px #000000}} {| class="wikitable" |- style="text-align:center;" ! నం. ! style="width:12em" | నియోజకవర్గం ! style="width:18em" | పార్లమెంటు సభ్యుడు ! colspan="2" style="width:18em"| పార్టీ అనుబంధం ! style="width:32em"| పాత్రలు, బాధ్యతలు |- !1 |[[షిల్లాంగ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|షిల్లాంగ్]] (ఎస్.టి) |విన్సెంట్ పాలా |{{Full party name with colour|Indian National Congress}} |style="font-size:90%"| రాష్ట్ర మంత్రి, జలవనరులు (2009{{ndash}}2012)<br/>[[మైనారిటీ వ్యవహారాల మంత్రిత్వ శాఖ|రాష్ట్ర మంత్రి, మైనారిటీ వ్యవహారాలు]] ( 2011{{ndash}}2012) |- !2 |[[తురా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|తురా]] (ఎస్.టి) |అగాథ కె సంగ్మా |{{full party name with colour|Nationalist Congress Party}} |style="font-size:90%"| రాష్ట్ర మంత్రి, గ్రామీణాభివృద్ధి (2009{{ndash}}2012) |- |} ==మిజోరం== '''Keys:'''{{legend2|{{party color|INC}}|[[Indian National Congress|INC]] (1) |border=solid 1px #000000}} {| class="wikitable" |- style="text-align:center;" ! నం. ! style="width:12em" | నియోజకవర్గం ! style="width:18em" | పార్లమెంటు సభ్యుడు ! colspan="2" style="width:18em"| పార్టీ అనుబంధం ! style="width:32em"| పాత్రలు, బాధ్యతలు |- !1 |[[మిజోరం లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|మిజోరం]] (ఎస్.టి) |సి. ఎల్. రువాలా |{{Full party name with colour|Indian National Congress}} | |- |} ==నాగాలాండ్== '''Keys:''' {{legend2|#FFFFFF|Vacant (1) |border=solid 1px #000000}} {| class="wikitable" |- style="text-align:center;" ! నం. ! style="width:12em" | నియోజకవర్గం ! style="width:18em" | పార్లమెంటు సభ్యుడు ! colspan="2" style="width:18em"| పార్టీ అనుబంధం ! style="width:32em"| పాత్రలు బాధ్యతలు |- !rowspan="2"| 1 |rowspan="2"| [[నాగాలాండ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|నాగాలాండ్]] |సి. ఎం. చాంగ్<br/> (2013 సెప్టెంబరు 21న రాజీనామా చేశారు) |{{full party name with colour|Naga People's Front}} |style="font-size:90%"| |లోక్‌సభ నాయకుడు, [[నాగా పీపుల్స్ ఫ్రంట్]] |- !colspan="3"| ''21 సెప్టెంబరు 2013 నుండి ఖాళీగా ఉంది'' | |- |} ==ఒడిశా== '''Keys:'''{{legend2|{{party color|Biju Janata Dal}}|[[Biju Janata Dal|BJD]] (14) |border=solid 1px #000000}}{{legend2|{{party color|INC}}|[[Indian National Congress|INC]] (6) |border=solid 1px #000000}}{{legend2|{{party color|Communist Party of India}}|[[Communist Party of India|CPI]] (1) |border=solid 1px #000000}} {| class="wikitable" |- style="text-align:center;" ! నం. ! style="width:12em" | నియోజకవర్గం ! style="width:18em" | పార్లమెంటు సభ్యుడు ! colspan="2" style="width:18em"| పార్టీ అనుబంధం ! style="width:32em"| పాత్రలు, బాధ్యతలు |- !1 |[[బర్గఢ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బార్గర్]] |[[సంజయ్ భోయ్]] |{{Full party name with colour|Indian National Congress}} | |- !2 |[[సుందర్‌గఢ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|సుందర్‌గఢ్]] (ఎస్.టి) |హేమానంద్ బిస్వాల్ |{{Full party name with colour|Indian National Congress}} | |- !3 |[[సంబల్‌పూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|సంబల్పూర్]] |అమర్‌నాథ్ ప్రధాన్ |{{Full party name with colour|Indian National Congress}} | |- !4 |[[కియోంజర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|కియోంఝర్]] (ఎస్.టి) |యష్బంత్ నారాయణ్ సింగ్ లగురి |{{full party name with colour|Biju Janata Dal}} | |- !5 |[[మయూర్‌భంజ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|మయూర్‌భంజ్]] (ఎస్.టి) |లక్ష్మణ్ తుడు |{{full party name with colour|Biju Janata Dal}} | |- !6 |[[బాలాసోర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బాలాసోర్]] |శ్రీకాంత్ కుమార్ జెనా |{{Full party name with colour|Indian National Congress}} |style="font-size:90%"| రాష్ట్ర, రసాయనాలు, ఎరువుల మంత్రి (2009{{ndash}}2013),<br/>రాష్ట్ర మంత్రి (I/C), గణాంకాలు, ప్రోగ్రామ్ అమలు (2011{{ndash}}2014),<br/>రాష్ట్ర మంత్రి (I/C), రసాయనాలు, ఎరువులు (2013{{ndash}}2014) |- !7 |[[భద్రక్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|భద్రక్]] (ఎస్.సి) |అర్జున్ చరణ్ సేథి |{{full party name with colour|Biju Janata Dal}} |style="font-size:90%"|లోక్‌సభ నాయకుడు, బిజు జనతాదళ్ | |- !8 |[[జాజ్‌పూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|జాజ్‌పూర్]] (ఎస్.సి) |మోహన్ జెనా |{{full party name with colour|Biju Janata Dal}} | |- !9 |[[ధెంకనల్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ధెంకనల్]] |తథాగత సత్పతి |{{full party name with colour|Biju Janata Dal}} | |- !10 |[[బోలంగీర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బొలాంగిర్]] |కలికేష్ నారాయణ్ సింగ్ డియో |{{full party name with colour|Biju Janata Dal}} | |- !11 |[[కలహండి లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|కలహండి]] |భక్త చరణ్ దాస్ |{{Full party name with colour|Indian National Congress}} | |- !12 |[[నబరంగ్‌పూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|నబరంగ్‌పూర్]] (ఎస్.టి) |ప్రదీప్ కుమార్ మాఝీ |{{Full party name with colour|Indian National Congress}} | |- !13 |[[కంధమాల్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|కంధమాల్]] |రుద్రమధాబ్ రే |{{full party name with colour|Biju Janata Dal}} | |- !14 |[[కటక్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|కటక్]] |[[భర్తృహరి మహతాబ్]] |{{full party name with colour|Biju Janata Dal}} | |- !15 |[[కేంద్రపారా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|కేంద్రపరా]] |బైజయంత్ పాండా |{{full party name with colour|Biju Janata Dal}} | |- !16 |[[జగత్‌సింగ్‌పూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|జగత్‌సింగ్‌పూర్]] (ఎస్.సి) |బిభు ప్రసాద్ తారై |{{full party name with colour|Communist Party of India}} | |- !17 |[[పూరీ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|పూరి]] |పినాకి మిశ్రా |{{full party name with colour|Biju Janata Dal}} | |- !18 |[[భువనేశ్వర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|భువనేశ్వర్]] |ప్రసన్న కుమార్ పాతసాని |{{full party name with colour|Biju Janata Dal}} | |- !19 |[[అస్కా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|అస్కా]] |నిత్యానంద ప్రధాన్ |{{full party name with colour|Biju Janata Dal}} | |- !20 |[[బెర్హంపూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బెర్హంపూర్]] |సిద్ధాంత మహాపాత్ర |{{full party name with colour|Biju Janata Dal}} | |- !21 |[[కోరాపుట్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|కోరాపుట్]] (ఎస్.టి) |[[జయరామ్ పాంగి]] |{{full party name with colour|Biju Janata Dal}} | |- |} ==పంజాబ్== '''Keys:'''{{legend2|{{party color|INC}}|[[Indian National Congress|INC]] (8) |border=solid 1px #000000}}{{legend2|{{party color | Shiromani Akali Dal}}|[[శిరోమణి అకాలీ దళ్|SAD]] (4) |border=solid 1px #000000}}{{legend2|{{party color|BJP}}|[[Bharatiya Janata Party|BJP]] (1) |border=solid 1px #000000}} {| class="wikitable" |- style="text-align:center;" ! నం. ! style="width:12em" | నియోజకవర్గం ! style="width:18em" | పార్లమెంటు సభ్యుడు ! colspan="2" style="width:18em"| పార్టీ అనుబంధం ! style="width:32em"| పాత్రలు, బాధ్యతలు |- !1 |[[గురుదాస్‌పూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|గురుదాస్‌పూర్]] |పర్తాప్ సింగ్ బజ్వా |{{Full party name with colour|Indian National Congress}} | |- !2 |[[అమృత్‌సర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|అమృతసర్]] |నవ్జోత్ సింగ్ సిద్ధూ |{{Full party name with colour|Bharatiya Janata Party}} | |- !3 |[[ఖదూర్ సాహిబ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ఖాదూర్ సాహిబ్]] |రత్తన్ సింగ్ అజ్నాలా |{{full party name with colour|Shiromani Akali Dal}} | |- !4 |[[జలంధర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|జలంధర్]] (ఎస్.సి) |మొహిందర్ సింగ్ కేపీ |{{Full party name with colour|Indian National Congress}} | |- !5 |[[హోషియార్‌పూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|హోషియార్పూర్]] (ఎస్.సి) |సంతోష్ చౌదరి |{{Full party name with colour|Indian National Congress}} |style="font-size:90%"| రాష్ట్ర, ఆరోగ్యం, కుటుంబ సంక్షేమ మంత్రి (2013{{ndash}}2014) |- !6 |[[ఆనంద్‌పూర్ సాహిబ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ఆనంద్‌పూర్ సాహిబ్]] |రవనీత్ సింగ్ |{{Full party name with colour|Indian National Congress}} | |- !7 |[[లూథియానా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|లూధియానా]] |[[మనీష్ తివారీ]] |{{Full party name with colour|Indian National Congress}} |style="font-size:90%"| మినిస్టర్ ఆఫ్ స్టేట్ (I/C), ఇన్ఫర్మేషన్ అండ్ బ్రాడ్‌కాస్టింగ్ (2012{{ndash}}2014) |- !8 |[[ఫతేగఢ్ సాహిబ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ఫతేగఢ్ సాహిబ్]] (ఎస్.సి) |సుఖ్‌దేవ్ సింగ్ తుల |{{Full party name with colour|Indian National Congress}} | |- !9 |[[ఫరీద్‌కోట్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ఫరీద్‌కోట్]] (ఎస్.సి) |పరంజిత్ కౌర్ గుల్షన్ |{{full party name with colour|Shiromani Akali Dal}} | |- !10 |[[ఫిరోజ్‌పూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ఫిరోజ్‌పూర్]] |షేర్ సింగ్ ఘుబాయా |{{full party name with colour|Shiromani Akali Dal}} | |- !11 |[[బటిండా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|భటిండా]] |హర్సిమ్రత్ కౌర్ బాదల్ |{{full party name with colour|Shiromani Akali Dal}} | |- !12 |[[సంగ్రూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|సంగ్రూర్]] |విజయ్ ఇందర్ సింగ్లా |{{Full party name with colour|Indian National Congress}} | |- !13 |[[పాటియాలా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|పాటియాలా]] |ప్రీనీత్ కౌర్ |{{Full party name with colour|Indian National Congress}} |style="font-size:90%"| విదేశాంగ మంత్రి, విదేశాంగ మంత్రి |- |} ==రాజస్థాన్== '''Keys:'''{{legend2|{{party color|INC}}|[[Indian National Congress|INC]] (19) |border=solid 1px #000000}}{{legend2|{{party color|BJP}}|[[Bharatiya Janata Party|BJP]] (4) |border=solid 1px #000000}}{{legend2|#FFFFFF| Vacant (2) |border=solid 1px #000000}} {| class="wikitable" |- style="text-align:center;" ! నం. ! style="width:12em" | నియోజకవర్గం ! style="width:18em" | పార్లమెంటు సభ్యుడు ! colspan="2" style="width:18em"| పార్టీ అనుబంధం ! style="width:32em"| పాత్రలు, బాధ్యతలు |- !1 |[[గంగానగర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|గంగానగర్]] (ఎస్.సి) |భరత్ రామ్ మేఘవాల్ |{{Full party name with colour|Indian National Congress}} | |- !2 |[[బికనీర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బికనీర్]] (ఎస్.సి) |అర్జున్ రామ్ మేఘ్వాల్ |{{Full party name with colour|Bharatiya Janata Party}} | |- !3 |[[చురు లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|చురు]] |రామ్ సింగ్ కస్వాన్ |{{Full party name with colour|Bharatiya Janata Party}} | |- !rowspan="2"| 4 |rowspan="2"| [[ఝుంఝును శాసనసభ నియోజకవర్గం|ఝుంఝును]] |సిస్ రామ్ ఓలా<br/> (2013 డిసెంబరు 15న మరణించారు) |{{Full party name with colour|Indian National Congress}} | |- !colspan="3"| ''15 డిసెంబరు 2013 నుండి ఖాళీగా ఉంది.'' |- !5 |[[సికర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|సికార్]] |మహదేవ్ సింగ్ ఖండేలా |{{Full party name with colour|Indian National Congress}} |style="font-size:90%"| రాష్ట్ర, రోడ్డు రవాణా, హైవేస్ మంత్రి (2009{{ndash}}2012) |- !6 |[[జైపూర్ గ్రామీణ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|జైపూర్ రూరల్]] |లాల్ చంద్ కటారియా |{{Full party name with colour|Indian National Congress}} |style="font-size:90%"| రాష్ట్ర మంత్రి, రక్షణ (2012),<br/>మినిస్టర్ ఆఫ్ స్టేట్, రూరల్ డెవలప్‌మెంట్ (2012{{ndash}}2014 ) |- !7 |[[జైపూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|జైపూర్]] |మహేష్ జోషి |{{Full party name with colour|Indian National Congress}} | |- !8 |[[అల్వార్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|అల్వార్]] |జితేంద్ర సింగ్ |{{Full party name with colour|Indian National Congress}} |style="font-size:90%"| స్టేట్ మినిస్టర్, హోం అఫైర్స్ (2011{{ndash}}2012),<br/>మినిస్టర్ ఆఫ్ స్టేట్ (I/C), యువజన వ్యవహారాలు, వ్యవహారాలు (2012{{ndash}}2014),<br/>రాష్ట్ర మంత్రి, రక్షణ (2012{{ndash}}2014) |- !9 |[[భరత్‌పూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|భారత్‌పూర్]] (ఎస్.సి) |రతన్ సింగ్ |{{Full party name with colour|Indian National Congress}} | |- !10 |[[కరౌలి - ధౌల్‌పూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|కరౌలి–ధోల్పూర్]] (ఎస్.సి) |[[ఖిలాడీ లాల్ బైర్వా]] |{{Full party name with colour|Indian National Congress}} | |- |- !rowspan="2"| 11 |rowspan="2"| [[దౌసా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|దౌసా]] (ఎస్.టి) |కిరోడి లాల్ మీనా<br/> (2013 డిసెంబరు 19న రాజీనామా చేశారు) |{{full party name with colour|Independent (politician)}} | |- !colspan="3"| ''19 డిసెంబర్ 2013 నుండి ఖాళీగా ఉంది.'' |- !12 |[[టోంక్-సవాయి మాధోపూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|టోంక్–సవాయి మాధోపూర్]] |నమో నారాయణ్ మీనా |{{Full party name with colour|Indian National Congress}} |style="font-size:90%"| రాష్ట్ర మంత్రి, ఆర్థిక |- !13 |[[అజ్మీర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|అజ్మీర్]] |సచిన్ పైలట్ |{{Full party name with colour|Indian National Congress}} |style="font-size:90%"| రాష్ట్ర, కమ్యూనికేషన్స్, ఇన్ఫర్మేషన్ టెక్నాలజీ (2009{{ndash}}2012),<br/>రాష్ట్ర మంత్రి I/C), కార్పొరేట్ వ్యవహారాలు (2012{{ndash}}2014) |- !14 |[[నాగౌర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|నాగౌర్]] |జ్యోతి మిర్ధా |{{Full party name with colour|Indian National Congress}} | |- !15 |[[పాలి లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|పాలి]] |బద్రీ రామ్ జాఖర్ |{{Full party name with colour|Indian National Congress}} | |- !16 |[[జోధ్‌పూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|జోధ్‌పూర్]] |చంద్రేష్ కుమారి |{{Full party name with colour|Indian National Congress}} |style="font-size:90%"| క్యాబినెట్ మినిస్టర్, కల్చర్ (2012{{ndash}}2014) |- !17 |[[బార్మర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బార్మర్]] |హరీష్ చౌదరి |{{Full party name with colour|Indian National Congress}} | |- !18 |[[జలోర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|జలోర్]] |దేవ్జీ పటేల్ |{{Full party name with colour|Bharatiya Janata Party}} | |- !19 |[[ఉదయ్‌పూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ఉదయ్‌పూర్]] (ఎస్.టి) |రఘువీర్ మీనా |{{Full party name with colour|Indian National Congress}} | |- !20 |[[బన్స్వారా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బన్స్వారా]] (ఎస్.టి) |తారాచంద్ భగోరా |{{Full party name with colour|Indian National Congress}} | |- !21 |[[చిత్తోర్‌గఢ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|చిత్తోర్‌గఢ్]] |[[గిరిజా వ్యాస్]] |{{Full party name with colour|Indian National Congress}} |style="font-size:90%"| క్యాబినెట్ మంత్రి, గృహనిర్మాణం, పట్టణ పేదరిక నిర్మూలన (2013{{ndash}}2014) |- !22 |[[రాజ్‌సమంద్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|రాజ్‌సమంద్]] |గోపాల్ సింగ్ షెకావత్ |{{Full party name with colour|Indian National Congress}} | |- !23 |[[భిల్వారా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|భిల్వారా]] |సి. పి. జోషి |{{Full party name with colour|Indian National Congress}} |style="font-size:90%"| క్యాబినెట్ మంత్రి, గ్రామీణాభివృద్ధి, పంచాయతీ రాజ్ (2009{{ndash}}2011),<br/>క్యాబినెట్ మంత్రి, రోడ్డు రవాణా, రహదారులు (2011{{ndash}}2013),<br/>క్యాబినెట్ మంత్రి, రైల్వేలు (2012, 2013) |- !24 |[[కోటా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|కోటా]] |ఇజ్యరాజ్ సింగ్ |{{Full party name with colour|Indian National Congress}} | |- !25 |[[ఝలావర్-బరన్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|జలావర్–బరన్]] |దుష్యంత్ సింగ్ |{{Full party name with colour|Bharatiya Janata Party}} | |- |} ==సిక్కిం== '''Keys:'''{{legend2|{{party color|Sikkim Democratic Front}}|[[సిక్కిం డెమోక్రటిక్ ఫ్రంట్|SDF]] (1) |border=solid 1px #000000}} {| class="wikitable" |- style="text-align:center;" ! నం. ! style="width:12em" | నియోజకవర్గం ! style="width:18em" | పార్లమెంటు సభ్యుడు ! colspan="2" style="width:18em"| పార్టీ అనుబంధం ! style="width:32em"| పాత్రలు మరియు బాధ్యతలు |- !1 |[[సిక్కిం లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|సిక్కిం]] |ప్రేమ్ దాస్ రాయ్ |{{full party name with colour|Sikkim Democratic Front}} |style="font-size:90%"| లోక్‌సభ నాయకుడు, [[సిక్కిం డెమోక్రటిక్ ఫ్రంట్]] |- |} ==తమిళనాడు== '''Keys:'''{{legend2|{{party color|Dravida Munnetra Kazhagam}}|[[ద్రవిడ మున్నేట్ర కజగం|DMK]] (18) |border=solid 1px #000000}}{{legend2|{{party color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}}|[[ఆల్ ఇండియా అన్నా ద్రవిడ మున్నేట్ర కజగం|AIADMK]] (9) |border=solid 1px #000000}}{{legend2|{{party color|INC}}|[[Indian National Congress|INC]] (8) |border=solid 1px #000000}}{{legend2|{{party color|Viduthalai Chiruthaigal Katchi}}|[[విదుతలై చిరుతైగల్ కట్చి|VCK]] (1) |border=solid 1px #000000}}{{legend2|{{party color|Marumalarchi Dravida Munnetra Kazhagam}}|[[మరుమలార్చి ద్రవిడ మున్నేట్ర కజగం|MDMK]] (1) |border=solid 1px #000000}}{{legend2|{{party color|Communist Party of India (Marxist)}}|[[Communist Party of India (Marxist)|CPI(M)]] (1) |border=solid 1px #000000}}{{legend2|{{party color|Communist Party of India}}|[[Communist Party of India|CPI]] (1) |border=solid 1px #000000}} {| class="wikitable" |- style="text-align:center;" ! నం. ! style="width:12em" | నియోజకవర్గం ! style="width:18em" | పార్లమెంటు సభ్యుడు ! colspan="2" style="width:18em"| పార్టీ అనుబంధం ! style="width:32em"| పాత్రలు, బాధ్యతలు |- !1 |[[తిరువళ్లూరు లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|తిరువళ్లూరు]] (ఎస్.సి) |పి. వేణుగోపాల్ |{{full party name with colour|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} | |- !2 |[[చెన్నై నార్త్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|చెన్నై నార్త్]] |టి. కె. ఎస్. ఇలంగోవన్ |{{full party name with colour|Dravida Munnetra Kazhagam}} | |- !3 |[[చెన్నై దక్షిణ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|చెన్నై సౌత్]] |సి. రాజేంద్రన్ |{{full party name with colour|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} | |- !4 |[[చెన్నై సెంట్రల్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|చెన్నై సెంట్రల్]] |[[దయానిధి మారన్]] |{{full party name with colour|Dravida Munnetra Kazhagam}} |style="font-size:90%"| క్యాబినెట్ మినిస్టర్, టెక్స్‌టైల్స్ (2009{{ndash}}2011) |- !5 |[[శ్రీపెరంబుదూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|శ్రీపెరంబుదూర్]] |టి. ఆర్. బాలు |{{full party name with colour|Dravida Munnetra Kazhagam}} |style="font-size:90%"| లోక్‌సభ నాయకుడు, ద్రావిడ మున్నేట్ర కజగం |- !6 |[[కాంచీపురం లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|కాంచీపురం]] (ఎస్.సి) |పి. విశ్వనాథన్ |{{Full party name with colour|Indian National Congress}} | |- !7 |[[అరక్కోణం లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|అరక్కోణం]]విలు |ఎస్. జగత్రక్షకన్ |{{full party name with colour|Dravida Munnetra Kazhagam}} |style="font-size:90%"| మినిస్టర్ ఆఫ్ స్టేట్, ఇన్ఫర్మేషన్ అండ్ బ్రాడ్‌కాస్టింగ్ (2009{{ndash}}2012),<br/>మినిస్ట్రీ ఆఫ్ స్టేట్, న్యూ అండ్ రెన్యూవబుల్ ఇంధనం (2012),<br/>రాష్ట్ర, వాణిజ్యం, పరిశ్రమల మంత్రి (2012{{ndash}}2013) |- !8 |[[వెల్లూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|వెల్లూరు]] |అబ్దుల్ రెహ్మాన్ |{{full party name with colour|Dravida Munnetra Kazhagam}} | |- !9 |[[కృష్ణగిరి లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|కృష్ణగిరి]] |ఇ. జి. సుగవనం |{{full party name with colour|Dravida Munnetra Kazhagam}} | |- !10 |[[ధర్మపురి లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ధర్మపురి]] |ఆర్. తామరైసెల్వన్ |{{full party name with colour|Dravida Munnetra Kazhagam}} | |- !11 |[[తిరువణ్ణామలై లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|తిరువణ్ణామలై]] |డి. వేణుగోపాల్ |{{full party name with colour|Dravida Munnetra Kazhagam}} | |- !12 |[[ఆరణి లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ఆరాణి]] |ఎం. కృష్ణసామి |{{Full party name with colour|Indian National Congress}} | |- !13 |[[విలుప్పురం లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|విలుప్పురం]] (ఎస్.సి) |ఎం. ఆనందన్ |{{full party name with colour|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} | |- !14 |[[కళ్లకురిచి లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|కల్లకురిచి]] |అధి శంకర్ |{{full party name with colour|Dravida Munnetra Kazhagam}} | |- !15 |[[సేలం లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|సేలం]] |ఎస్. సెమ్మలై |{{full party name with colour|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} | |- !16 |[[నమక్కల్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|నమక్కల్]] |ఎస్. గాంధీసెల్వన్ |{{full party name with colour|Dravida Munnetra Kazhagam}} |style="font-size:90%"| రాష్ట్ర, ఆరోగ్యం, కుటుంబ సంక్షేమ మంత్రి (2009{{ndash}}2013) |- !17 |[[ఈరోడ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ఈరోడ్]] |ఎ. గణేశమూర్తి |{{full party name with colour|Marumalarchi Dravida Munnetra Kazhagam}} |style="font-size:90%"| లోక్‌సభ నాయకుడు, మరుమలార్చి ద్రవిడ మున్నేట్ర కజగం |- !18 |[[తిరుప్పూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|తిరుప్పూర్]] |సి. శివసామి |{{full party name with colour|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} | |- !19 |[[నీలగిరి లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|నీలగిరి]] (ఎస్.సి) |[[ఎ. రాజా]] |{{full party name with colour|Dravida Munnetra Kazhagam}} |style="font-size:90%"| క్యాబినెట్ మినిస్టర్, కమ్యూనికేషన్స్ అండ్ ఇన్ఫర్మేషన్ టెక్నాలజీ (2009{{ndash}}2010) |- !20 |[[కోయంబత్తూరు లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|కోయంబత్తూరు]] |పి. ఆర్. నటరాజన్ |{{full party name with colour|Communist Party of India (Marxist)}} | |- !21 |[[పొల్లాచ్చి లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|పొల్లాచ్చి]] |కె. సుకుమార్ |{{full party name with colour|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} | |- !22 |[[దిండిగల్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|దిండిగల్]] |ఎన్. ఎస్. వి. చిత్తన్ |{{Full party name with colour|Indian National Congress}} | |- !23 |[[కరూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|కరూర్]] |[[ఎం. తంబిదురై]] |{{full party name with colour|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} |style="font-size:90%"| లోక్‌సభ నాయకుడు, అఖిల భారత అన్నా ద్రవిడ మున్నేట్ర కజగం |- !24 |[[తిరుచిరాపల్లి లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|తిరుచిరాపల్లి]] |పి. కుమార్ |{{full party name with colour|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} | |- !25 |[[పెరంబలూరు లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|పెరంబలూరు]] |[[నెపోలియన్ (నటుడు)|డి. నెపోలియన్]] |{{full party name with colour|Dravida Munnetra Kazhagam}} |style="font-size:90%"| రాష్ట్ర, సామాజిక న్యాయం, సాధికారత మంత్రి (2009{{ndash}}2013) |- !26 |[[కడలూరు లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|కడలూరు]] |ఎస్. అళగిరి |{{Full party name with colour|Indian National Congress}} | |- !27 |[[చిదంబరం లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|చిదంబరం]] (ఎస్.సి) |థోల్. తిరుమావళవన్ |{{full party name with colour|Viduthalai Chiruthaigal Katchi}} |style="font-size:90%"| లోక్‌సభ నాయకుడు, విదుతలై చిరుతైగల్ కట్చి |- !28 |[[మైలాడుతురై లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|మయిలాడుతురై]] |ఓ. ఎస్. మణియన్ |{{full party name with colour|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}} | |- !29 |[[నాగపట్నం లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|నాగపట్నం]] (ఎస్.సి) |ఎ. కె. ఎస్. విజయన్ |{{full party name with colour|Dravida Munnetra Kazhagam}} | |- !30 |[[తంజావూరు లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|తంజావూరు]] |ఎస్. ఎస్. పళనిమాణికం |{{full party name with colour|Dravida Munnetra Kazhagam}} |style="font-size:90%"| రాష్ట్ర మంత్రి, ఆర్థిక (2009{{ndash}}2013) |- !31 |[[శివగంగ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|శివగంగ]] |[[పి. చిదంబరం]] |{{Full party name with colour|Indian National Congress}} |style="font-size:90%"| క్యాబినెట్ మంత్రి, హోం వ్యవహారాలు (2009{{ndash}}2012),<br/>క్యాబినెట్ మంత్రి, ఆర్థిక (2012{{ ndash}}2014) |- !32 |[[మదురై లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|మదురై]] |[[ఎం. కె. అళగిరి]] |{{full party name with colour|Dravida Munnetra Kazhagam}} |style="font-size:90%"| క్యాబినెట్ మంత్రి, రసాయనాలు, ఎరువులు (2009{{ndash}}2013) |- !33 |[[థేని లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|తేని]] |జె. ఎం. ఆరూన్ రషీద్ |{{Full party name with colour|Indian National Congress}} | |- !34 |[[విరుదునగర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|విరుదునగర్]] |[[మాణిక్యం ఠాగూర్]] |{{Full party name with colour|Indian National Congress}} | |- !35 |[[రామనాథపురం లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|రామనాథపురం]] |జె. కె. రితేష్ |{{full party name with colour|Dravida Munnetra Kazhagam}} | |- !36 |[[తూత్తుక్కుడి లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|తూత్తుక్కుడి]] |ఎస్. ఆర్. జయదురై |{{full party name with colour|Dravida Munnetra Kazhagam}} | |- !37 |[[తెన్కాసి లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|తెంకాసి]] (ఎస్.సి) |పి. లింగం |{{full party name with colour|Communist Party of India}} | |- !38 |[[తిరునెల్వేలి లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|తిరునెల్వేలి]] |[[ఎస్. ఎస్. రామసుబ్బు]] |{{Full party name with colour|Indian National Congress}} | |- !39 |[[కన్యాకుమారి లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|కన్యాకుమారి]] |జె. హెలెన్ డేవిడ్సన్ |{{full party name with colour|Dravida Munnetra Kazhagam}} | |- |} ==త్రిపుర== '''Keys:'''{{legend2|{{party color|Communist Party of India (Marxist)}}|[[Communist Party of India (Marxist)|CPI(M)]] (2) |border=solid 1px #000000}} {| class="wikitable" |- style="text-align:center;" ! నం. ! style="width:12em" | నియోజకవర్గం ! style="width:18em" | పార్లమెంటు సభ్యుడు ! colspan="2" style="width:18em"| పార్టీ అనుబంధం ! style="width:32em"| పాత్రలు, బాధ్యతలు |- !1 |[[త్రిపుర పశ్చిమ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|త్రిపుర పశ్చిమ]] |ఖాగెన్ దాస్ |{{full party name with colour|Communist Party of India (Marxist)}} | |- !2 |[[త్రిపుర తూర్పు లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|త్రిపుర తూర్పు]] (ఎస్.టి) |బాజు బాన్ రియాన్ |{{full party name with colour|Communist Party of India (Marxist)}} | |- |} ==ఉత్తర ప్రదేశ్== '''Keys:'''{{legend2|{{party color|Samajwadi Party}}|[[Samajwadi Party|SP]] (21) |border=solid 1px #000000}}{{legend2|{{party color|Indian National Congress}}|[[Indian National Congress|INC]] (20) |border=solid 1px #000000}}{{legend2|{{party color|Bahujan Samaj Party}}|[[Bahujan Samaj Party|BSP]] (20) |border=solid 1px #000000}}{{legend2|{{party color|Bharatiya Janata Party}}|[[Bharatiya Janata Party|BJP]] (10) |border=solid 1px #000000}}{{legend2|{{party color|Rashtriya Lok Dal}}|[[Rashtriya Lok Dal|RLD]] (5) |border=solid 1px #000000}}{{legend2|#FFFFFF|Vacant (4)|border=solid 1px #000000}} {| class="wikitable" |- style="text-align:center;" ! నం. ! style="width:12em" | నియోజకవర్గం ! style="width:18em" | పార్లమెంటు సభ్యుడు ! colspan="2" style="width:18em"| పార్టీ అనుబంధం ! style="width:32em"| పాత్రలు, బాధ్యతలు |- !1 |[[సహారన్‌పూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|సహారన్‌పూర్]] |[[జగదీష్ సింగ్ రాణా|జగదీష్ సింగ్ రానా]] |{{full party name with colour|Bahujan Samaj Party}} | |- !2 |[[కైరానా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|కైరానా]] |[[బేగం తబస్సుమ్ హసన్]] |{{full party name with colour|Bahujan Samaj Party}} | |- !3 |[[ముజఫర్‌నగర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ముజఫర్ నగర్]] |[[కదిర్ రానా]] |{{full party name with colour|Bahujan Samaj Party}} | |- !4 |[[బిజ్నోర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బిజ్నోర్]] |[[సంజయ్ సింగ్ చౌహాన్]] |{{full party name with colour|Rashtriya Lok Dal}} | |- !5 |[[నగీనా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|నాగినా]] (ఎస్.సి) |[[యశ్‌వీర్ సింగ్]] |{{full party name with colour|Samajwadi Party}} | |- !6 |[[మొరాదాబాద్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|మొరాదాబాద్]] |[[ముహమ్మద్ అజహరుద్దీన్|మొహమ్మద్ అజారుద్దీన్]] |{{Full party name with colour|Indian National Congress}} | |- !7 |[[రాంపూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|రాంపూర్]] |[[జయప్రద|జయ ప్రద]] |{{full party name with colour|Samajwadi Party}} | |- !8 |[[సంభాల్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|సంభాల్]] |[[షఫీకర్ రెహమాన్ బార్క్|షఫీకర్ రెహ్మాన్ బార్క్]] |{{full party name with colour|Bahujan Samaj Party}} | |- !9 |[[అమ్రోహా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|అమ్రోహా]] |[[దేవేంద్ర నాగ్‌పాల్]] |{{full party name with colour|Rashtriya Lok Dal}} | |- !10 |[[మీరట్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|మీరట్]] |[[రాజేంద్ర అగర్వాల్]] |{{Full party name with colour|Bharatiya Janata Party}} | |- !11 |[[బాగ్‌పట్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బాగ్‌పట్]] |[[అజిత్ సిం‍గ్|అజిత్ సింగ్]] |{{full party name with colour|Rashtriya Lok Dal}} |style="font-size:90%"| లోక్‌సభ నాయకుడు,[[రాష్ట్రీయ లోక్ దళ్]],<br/>క్యాబినెట్ మంత్రి, పౌర విమానయాన (2011{{ndash}}2014) |- !12 |[[ఘజియాబాద్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ఘజియాబాద్]] |[[రాజ్‌నాథ్ సింగ్]] |{{Full party name with colour|Bharatiya Janata Party}} | |- !13 |[[గౌతమ్ బుద్ధ నగర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|గౌతమ్ బుద్ధ నగర్]] |[[సురేంద్ర సింగ్ నగర్]] |{{full party name with colour|Bahujan Samaj Party}} | |- !14 |[[బులంద్‌షహర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బులంద్‌షహర్]] (ఎస్.సి) |[[కమలేష్ బాల్మీకి]] |{{full party name with colour|Samajwadi Party}} | |- !15 |[[అలీగఢ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|అలీగఢ్]] |[[రాజ్ కుమారి చౌహాన్]] |{{full party name with colour|Bahujan Samaj Party}} | |- !16 |[[హత్రాస్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|హత్రాస్]] (ఎస్.సి) |[[సారిక బఘేల్]] |{{full party name with colour|Rashtriya Lok Dal}} | |- !17 |[[మథుర లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|మధుర]] |[[జయంత్ చౌదరి]] |{{full party name with colour|Rashtriya Lok Dal}} | |- !18 |[[ఆగ్రా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ఆగ్రా]] (ఎస్.సి) |రామ్ శంకర్ కతేరియా |{{Full party name with colour|Bharatiya Janata Party}} | |- !19 |[[ఫతేపూర్ సిక్రి లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ఫతేపూర్ సిక్రి]] |[[సీమా ఉపాధ్యాయ్]] |{{full party name with colour|Bahujan Samaj Party}} | |- !rowspan="2"| 20 |rowspan="2"| [[ఫిరోజాబాద్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ఫిరోజాబాద్]] |[[అఖిలేష్ యాదవ్]]<br/> (2009 మే 26న రాజీనామా చేశారు) |{{full party name with colour|Samajwadi Party}} | |- |[[రాజ్ బబ్బర్]]<br/> (2009 నవంబరు 10న ఎన్నికయ్యారు) |{{Full party name with colour|Indian National Congress}} | |- !21 |[[మెయిన్‌పురి లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|మైన్‌పురి]] |[[ములాయం సింగ్ యాదవ్]] |{{full party name with colour|Samajwadi Party}} |style="font-size:90%"| లోక్‌సభ నాయకుడు, సమాజ్‌వాదీ పార్టీ |- !rowspan="2"| 22 |rowspan="2"| [[ఎటాహ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ఎటాహ్]] |[[కళ్యాణ్ సింగ్]]<br/> (2014 మార్చి 1న రాజీనామా చేశారు) | bgcolor=#FBB917| |[[జన్ క్రాంతి పార్టీ]] | |- !colspan="3"| ''1 మార్చి 2014 నుండి ఖాళీగా ఉంది. |- !23 |[[బదౌన్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బదౌన్]] |ధర్మేంద్ర యాదవ్ |{{full party name with colour|Samajwadi Party}} | |- !24 |'''[[అయోన్లా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|అయోన్లా]]''' |[[మేనకా గాంధీ]] |{{Full party name with colour|Bharatiya Janata Party}} | |- !25 |[[బరేలీ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బరేలీ]] |ప్రవీణ్ సింగ్ ఆరోన్ |{{Full party name with colour|Indian National Congress}} | |- !26 |[[పిలిభిత్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|పిలిభిత్]] |[[వరుణ్ గాంధీ]] |{{Full party name with colour|Bharatiya Janata Party}} | |- !27 |[[షాజహాన్‌పూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|షాజహాన్‌పూర్]] (ఎస్.సి) |మిథ్లేష్ కుమార్ |{{full party name with colour|Samajwadi Party}} | |- !28 |[[ఖేరీ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ఖేరీ]] |జాఫర్ అలీ నఖ్వీ |{{Full party name with colour|Indian National Congress}} | |- !29 |[[ధౌరహ్రా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ధౌరహ్రా]] |[[జితిన్ ప్రసాద]] |{{Full party name with colour|Indian National Congress}} |style="font-size:90%"| రాష్ట్ర, పెట్రోలియం, సహజ వాయువు (2009{{ndash}}2011),<br/>రాష్ట్ర మంత్రి, రోడ్డు రవాణా, రహదారులు (2011{{ndash}}2012),<br/>రాష్ట్ర మంత్రి, మానవ వనరుల అభివృద్ధి (2012{{ndash}}2014) |- !30 |[[సీతాపూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|సీతాపూర్]] |[[కైసర్ జహాన్]] |{{full party name with colour|Bahujan Samaj Party}} | |- !31 |[[హర్దోయ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|హర్దోయ్]] (ఎస్.సి) |ఉషా వర్మ |{{full party name with colour|Samajwadi Party}} | |- !32 |[[మిస్రిఖ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|మిస్రిఖ్]] (ఎస్.సి) |అశోక్ కుమార్ రావత్ |{{full party name with colour|Bahujan Samaj Party}} | |- !33 |[[ఉన్నావ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ఉన్నావ్]] |[[అన్నూ టాండన్]] |{{Full party name with colour|Indian National Congress}} | |- !34 |[[మోహన్‌లాల్‌గంజ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|మోహన్‌లాల్‌గంజ్]] (ఎస్.సి) |సుశీల సరోజ్ |{{full party name with colour|Samajwadi Party}} | |- !35 |[[లక్నో లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|లక్నో]] |లాల్జీ టాండన్ |{{Full party name with colour|Bharatiya Janata Party}} | |- !36 |[[రాయ్‌బరేలి లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|రాయ్ బరేలి]] |[[సోనియా గాంధీ]] |{{Full party name with colour|Indian National Congress}} |style="font-size:90%"| పార్లమెంటరీ పార్టీ నాయకుడు, ఇండియన్ నేషనల్ కాంగ్రెస్,<br/>ఛైర్‌పర్సన్, నేషనల్ అడ్వైజరీ కౌన్సిల్ |- !37 |[[అమేథీ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|అమేథి]] |[[రాహుల్ గాంధీ]] |{{Full party name with colour|Indian National Congress}} | |- !rowspan="2"| 38 |rowspan="2"| [[సుల్తాన్‌పూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|సుల్తాన్‌పూర్]] |సంజయ సిన్హ్<br/> (2014లో రాజ్యసభకు ఎన్నికయ్యారు) |{{Full party name with colour|Indian National Congress}} | |- !colspan="3"| ''2014 నుండి ఖాళీగా ఉంది.'' |- !39 |[[ప్రతాప్‌గఢ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ప్రతాప్‌గఢ్]] |రత్న సింగ్ |{{Full party name with colour|Indian National Congress}} | |- !40 |[[ఫరూఖాబాద్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ఫరూఖాబాద్]] |[[సల్మాన్ ఖుర్షీద్]] |{{Full party name with colour|Indian National Congress}} |style="font-size:90%"| రాష్ట్ర మంత్రి (I/C), మైనారిటీ వ్యవహారాలు, కార్పొరేట్ వ్యవహారాలు (2009{{ndash}}2011),<br />క్యాబినెట్ మంత్రి, మైనారిటీ వ్యవహారాలు (2011{{ndash}}2012),<br/>క్యాబినెట్ మంత్రి, నీటి వనరులు (2011),<br/>క్యాబినెట్ మినిస్టర్, లా అండ్ జస్టిస్ (2011{{ndash}}2012),<br/>క్యాబినెట్ మంత్రి, విదేశీ వ్యవహారాలు (2012{{ndash}}2014) |- !41 |[[ఎటాహ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ఎటాహ్]] (ఎస్.సి) |ప్రేమదాస్ కతేరియా |{{full party name with colour|Samajwadi Party}} | |- !rowspan="2"| 42 |rowspan="2"| [[కన్నౌజ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|కన్నౌజ్]] |[[అఖిలేష్ యాదవ్]]<br /> (2012 మే 2న రాజీనామా చేశారు) |{{full party name with colour|Samajwadi Party}} | |- |[[డింపుల్ యాదవ్]]<br/> (2012 జూన్ 9న ఎన్నికయ్యారు) |{{full party name with colour|Samajwadi Party}} | |- !43 |[[కాన్పూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|కాన్పూర్]] |శ్రీప్రకాష్ జైస్వాల్ |{{Full party name with colour|Indian National Congress}} |style="font-size:90%"| రాష్ట్ర మంత్రి (I/C), బొగ్గు, గణాంకాలు, ప్రోగ్రామ్ అమలు (2009{{ndash}}2011),<br/ >క్యాబినెట్ మంత్రి, బొగ్గు (2011{{ndash}}2014) |- !44 |[[అక్బర్‌పూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|అక్బర్‌పూర్]] |రాజా రామ్ పాల్ |{{Full party name with colour|Indian National Congress}} | |- !45 |[[జలౌన్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|జలౌన్]] (ఎస్.సి) |ఘనశ్యామ్ అనురాగి |{{full party name with colour|Samajwadi Party}} | |- !46 |[[ఝాన్సీ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ఝాన్సీ]] |[[ప్రదీప్ జైన్ ఆదిత్య]] |{{Full party name with colour|Indian National Congress}} |style="font-size:90%"| రాష్ట్ర మంత్రి, గ్రామీణాభివృద్ధి |- !47 |[[హమీర్‌పూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|హమీర్‌పూర్]] |విజయ్ బహదూర్ సింగ్ |{{full party name with colour|Bahujan Samaj Party}} | |- !48 |[[బందా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బండ]] |[[ఆర్.కె. సింగ్ పటేల్]] |{{full party name with colour|Samajwadi Party}} | |- !49 |[[ఫతేపూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ఫతేపూర్]] |రాకేష్ సచన్ |{{full party name with colour|Samajwadi Party}} | |- !50 |[[కౌశంబి లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|కౌశంబి]] (ఎస్.సి) |[[శైలేంద్ర కుమార్]] |{{full party name with colour|Samajwadi Party}} | |- !51 |[[ఫూల్‌పూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ఫుల్పూర్]] |[[కపిల్ ముని కర్వారియా]] |{{full party name with colour|Bahujan Samaj Party}} | |- !52 |[[అలహాబాద్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|అలహాబాద్]] |రేవతి రమణ్ సింగ్ |{{full party name with colour|Samajwadi Party}} | |- !53 |[[బారాబంకి లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బారాబంకి]] (ఎస్.సి) |పి. ఎల్. పునియా |{{Full party name with colour|Indian National Congress}} | |- !54 |[[ఫైజాబాద్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ఫైజాబాద్]] |[[నిర్మల్ ఖత్రి]] |{{Full party name with colour|Indian National Congress}} | |- !55 |[[అంబేద్కర్ నగర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|అంబేద్కర్ నగర్]] |[[రాకేష్ పాండే]] |{{full party name with colour|Bahujan Samaj Party}} | |- !56 |[[బహ్రైచ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బహ్రైచ్]] (ఎస్.సి) |[[కమల్ కిషోర్]] |{{Full party name with colour|Indian National Congress}} | |- !rowspan="2"| 57 |rowspan="2"| [[కైసర్‌గంజ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|కైసర్‌గంజ్]] |[[బ్రిజ్ భూషణ్ శరణ్ సింగ్]]<br/> (2014లో రాజీనామా చేశారు) |{{full party name with colour|Samajwadi Party}} | |- !colspan="3"| ''2014 నుండి ఖాళీగా ఉంది.'' | |- !58 |[[శ్రావస్తి లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|శ్రావస్తి]] |వినయ్ కుమార్ పాండే |{{Full party name with colour|Indian National Congress}} | |- !59 |[[గోండా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|గొండా]] |[[బేణి ప్రసాద్ వర్మ]] |{{Full party name with colour|Indian National Congress}} |style="font-size:90%"| మినిస్టర్ ఆఫ్ స్టేట్ (I/C), స్టీల్ (2011),<br/>క్యాబినెట్ మినిస్ట్రీ, స్టీల్ (2011{{ndash}} }2014) |- !rowspan="2"| 60 |rowspan="2"| [[దొమరియాగంజ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|దొమరియాగంజ్]] |జగ్దాంబికా పాల్<br/> ( 2014 మార్చి 7న రాజీనామా చేశారు) |{{Full party name with colour|Indian National Congress}} |style="font-size:90%"| ఛైర్మన్, పబ్లిక్ అండర్‌టేకింగ్స్‌పై కమిటీ (2011{{ndash}}2014) |- !colspan="3"| ''7 మార్చి 2014 నుండి ఖాళీగా ఉంది.'' | |- !61 |[[బస్తీ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బస్తీ]] |అరవింద్ కుమార్ చౌదరి |{{full party name with colour|Bahujan Samaj Party}} | |- !62 |[[సంత్ కబీర్ నగర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|సంత్ కబీర్ నగర్]] |[[భీష్మ శంకర్ తివారీ]] |{{full party name with colour|Bahujan Samaj Party}} | |- !63 |[[మహరాజ్‌గంజ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం (ఉత్తర ప్రదేశ్)|మహారాజ్‌గంజ్]] |హర్ష్ వర్ధన్ |{{Full party name with colour|Indian National Congress}} | |- !64 |[[గోరఖ్‌పూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|గోరఖ్‌పూర్]] |[[యోగి ఆదిత్యనాథ్]] |{{Full party name with colour|Bharatiya Janata Party}} | |- !65 |[[కుషి నగర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|కుషి నగర్]] |రతన్‌జిత్ ప్రతాప్ నారాయణ్ సింగ్ |{{Full party name with colour|Indian National Congress}} |style="font-size:90%"| రాష్ట్ర, రోడ్డు రవాణా, రహదారుల మంత్రి (2009{{ndash}}2011),<br/>రాష్ట్ర మంత్రి, పెట్రోలియం , సహజ వాయువు, కార్పొరేట్ వ్యవహారాలు (2011{{ndash}}2012),<br/>రాష్ట్ర మంత్రి, హోం మంత్రి వ్యవహారాలు (2012{{ndash}}2014) |- !66 |[[డియోరియా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|డియోరియా]] |గోరఖ్ ప్రసాద్ జైస్వాల్ |{{full party name with colour|Bahujan Samaj Party}} | |- !67 |[[బన్స్‌గావ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బాన్స్‌గావ్]] (ఎస్.సి) |[[కమలేష్ పాశ్వాన్]] |{{Full party name with colour|Bharatiya Janata Party}} | |- !68 |[[లాల్‌గంజ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|లాల్‌గంజ్]] (ఎస్.సి) |బలి రామ్ |{{full party name with colour|Bahujan Samaj Party}} | |- !69 |[[అజంగఢ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|అజంగఢ్]] |రమాకాంత్ యాదవ్ |{{Full party name with colour|Bharatiya Janata Party}} | |- !70 |[[ఘోసి లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ఘోసి]] |[[దారా సింగ్ చౌహాన్]] |{{full party name with colour|Bahujan Samaj Party}} |style="font-size:90%"| లోక్‌సభ నాయకుడు,[[బహుజన్ సమాజ్ పార్టీ]] |- !71 |[[సలేంపూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|సేలంపూర్]] |[[రామశంకర్ రాజ్‌భర్]] |{{full party name with colour|Bahujan Samaj Party}} | |- !72 |[[బల్లియా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బల్లియా]] |నీరజ్ శేఖర్ |{{full party name with colour|Samajwadi Party}} | |- !73 |[[జౌన్‌పూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|జాన్‌పూర్]] |[[ధనంజయ్ సింగ్]] |{{full party name with colour|Bahujan Samaj Party}} | |- !74 |[[మచ్లిషహర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|మచ్లిషహర్]] (ఎస్.సి) |[[తుఫానీ సరోజ్]] |{{full party name with colour|Samajwadi Party}} | |- !75 |[[ఘాజీపూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ఘాజీపూర్]] |[[రాధే మోహన్ సింగ్]] |{{full party name with colour|Samajwadi Party}} | |- !76 |[[చందౌలీ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|చందౌలి]] |రామ్కిషున్ |{{full party name with colour|Samajwadi Party}} | |- !77 |[[వారణాసి లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|వారణాసి]] |[[మురళీ మనోహర్ జోషి]] |{{Full party name with colour|Bharatiya Janata Party}} |style="font-size:90%"| చైర్మన్, పబ్లిక్ అకౌంట్స్ కమిటీ (2010{{ndash}}2014) |- !78 |[[భాదోహి లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|భదోహి]] |గోరఖ్ నాథ్ పాండే |{{full party name with colour|Bahujan Samaj Party}} | |- !79 |[[మీర్జాపూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|మీర్జాపూర్]] |[[బాల్ కుమార్ పటేల్]] |{{full party name with colour|Samajwadi Party}} | |- !80 |[[రాబర్ట్స్‌గంజ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|రాబర్ట్స్ గంజ్]] (ఎస్.సి) |పకౌడీ లాల్ కోల్ |{{full party name with colour|Samajwadi Party}} | |- |} ==ఉత్తరాఖండ్== '''Keys:'''{{legend2|{{party color|INC}}|[[Indian National Congress|INC]] (4) |border=solid 1px #000000}}{{legend2|{{party color|BJP}}|[[Bharatiya Janata Party|BJP]] (1) |border=solid 1px #000000}} {| class="wikitable" |- style="text-align:center;" ! నం. ! style="width:12em" | నియోజకవర్గం ! style="width:18em" | పార్లమెంటు సభ్యుడు ! colspan="2" style="width:18em"| పార్టీ అనుబంధం ! style="width:32em"| పాత్రలు, బాధ్యతలు |- !rowspan="2"| 1 |rowspan="2"| [[తెహ్రీ గర్వాల్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|తెహ్రీ గర్వాల్]] |[[విజయ్ బహుగుణ]]<br/> ( 2012 జూలై 23న రాజీనామా చేశారు) |{{Full party name with colour|Indian National Congress}} | |- |మాల రాజ్య లక్ష్మీ షా<br/> (2012 అక్టోబరు 13న ఎన్నికయ్యారు) |{{Full party name with colour|Bharatiya Janata Party}} | |- !2 |[[గర్హ్వాల్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|గర్హ్వాల్]] |సత్పాల్ మహారాజ్ |{{Full party name with colour|Indian National Congress}} | |- !3 |[[అల్మోరా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|అల్మోరా]] (ఎస్.సి) |ప్రదీప్ తమ్తా |{{Full party name with colour|Indian National Congress}} | |- !4 |[[నైనిటాల్-ఉధంసింగ్ నగర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|నైనిటాల్–ఉధంసింగ్ నగర్]] |కరణ్ చంద్ సింగ్ బాబా |{{Full party name with colour|Indian National Congress}} | |- !5 |[[హరిద్వార్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|హరిద్వార్]] |[[హరీష్ రావత్]] |{{Full party name with colour|Indian National Congress}} |style="font-size:90%"| రాష్ట్ర, కార్మిక, ఉపాధి మంత్రి (2009{{ndash}}2011),<br/>రాష్ట్ర, వ్యవసాయ మంత్రి, ఫుడ్ ప్రాసెసింగ్ పరిశ్రమలు (2011{{ndash}}2012),<br/>క్యాబినెట్ మంత్రి, జలవనరులు (2012{{ndash }}2014) |- |} ==పశ్చి మ బెంగాల్== '''Keys:'''{{legend2|{{party color|All India Trinamool Congress}}|[[All India Trinamool Congress|AITC]] (18) |border=solid 1px #000000}}{{legend2|{{party color|Communist Party of India (Marxist)}}|[[Communist Party of India (Marxist)|CPI(M)]] (9) |border=solid 1px #000000}}{{legend2|{{party color|INC}}|[[Indian National Congress|INC]] (6) |border=solid 1px #000000}}{{legend2|{{party color|Communist Party of India}}|[[Communist Party of India|CPI]] (2) |border=solid 1px #000000}}{{legend2|{{party color|All India Forward Bloc}}|[[ఆల్ ఇండియా ఫార్వర్డ్ బ్లాక్|AIFB]] (2) |border=solid 1px #000000}}{{legend2|{{party color|Revolutionary Socialist Party (India)}}|[[రివల్యూషనరీ సోషలిస్ట్ పార్టీ (ఇండియా)|RSP]] (2) |border=solid 1px #000000}}{{legend2|{{party color|BJP}}|[[Bharatiya Janata Party|BJP]] (1) |border=solid 1px #000000}}{{legend2|darksalmon|[[సోషలిస్ట్ యూనిటీ సెంటర్ ఆఫ్ ఇండియా (కమ్యూనిస్ట్)|SUCI(C)]] (1) |border=solid 1px #000000}}{{legend2|#FFFFFF|Vacant (1) |border=solid 1px #000000}} {| class="wikitable" |- style="text-align:center;" ! నం. ! style="width:12em" | నియోజకవర్గం ! style="width:18em" | పార్లమెంటు సభ్యుడు ! colspan="2" style="width:18em"| పార్టీ అనుబంధం ! style="width:32em"| పాత్రలుx బాధ్యతలు |- !1 |[[కూచ్‌బెహార్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|కూచ్ బెహార్]] (ఎస్.సి) |నృపేంద్ర నాథ్ రాయ్ |{{full party name with colour|All India Forward Bloc}} | |- !2 |[[అలీపుర్దువార్స్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|అలిపుర్దువార్స్]] (ఎస్.టి) |మనోహర్ టిర్కీ |{{full party name with colour|Revolutionary Socialist Party (India)}} | |- !3 |[[జల్పైగురి జిల్లా|జల్‌పైగురి]] (ఎస్.సి) |మహేంద్ర కుమార్ రాయ్ |{{full party name with colour|Communist Party of India (Marxist)}} | |- !4 |[[డార్జిలింగ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|డార్జిలింగ్]] |[[జస్వంత్ సింగ్]] |{{Full party name with colour|Bharatiya Janata Party}} |style="font-size:90%"| ఛైర్మన్, పబ్లిక్ అకౌంట్స్ కమిటీ (2009{{ndash}}2010) |- !5 |[[రాయ్‌గంజ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|రాయ్‌గంజ్]] |దీపా దాస్మున్సీ |{{Full party name with colour|Indian National Congress}} |style="font-size:90%"| రాష్ట్ర మంత్రి, పట్టణాభివృద్ధి (2012{{ndash}}2014) |- !6 |[[బాలూర్‌ఘాట్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బలూర్ఘాట్]] |ప్రశాంత కుమార్ మజుందార్ |{{full party name with colour|Revolutionary Socialist Party (India)}} |style="font-size:90%"| లోక్‌సభ నాయకుడు,[[రివల్యూషనరీ సోషలిస్ట్ పార్టీ (ఇండియా)|రివల్యూషనరీ సోషలిస్ట్ పార్టీ]] |- !7 |[[మల్దహా ఉత్తర లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|మల్దహా ఉత్తర]] |మౌసం నూర్ |{{Full party name with colour|Indian National Congress}} | |- !8 |[[మాల్దాహా దక్షిణ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|మల్దహా దక్షిణ్]] |అబూ హసేం ఖాన్ చౌదరి |{{Full party name with colour|Indian National Congress}} |style="font-size:90%"| రాష్ట్ర, ఆరోగ్యం, కుటుంబ సంక్షేమ మంత్రి (2012{{ndash}}2014) |- !rowspan="2"| 9 |rowspan="2"| [[జాంగీపూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|జంగీపూర్]] |[[ప్రణబ్ ముఖర్జీ]]<br/> (2012 జూలై 25న రాష్ట్రపతిగా ఎన్నికైన తర్వాత సభ్యునిగా ఆగిపోయారు) |{{Full party name with colour|Indian National Congress}} |style="font-size:90%"| క్యాబినెట్ మంత్రి, ఆర్థిక , సభా నాయకుడు (2009{{ndash}}2012) |- |అభిజిత్ ముఖర్జీ<br/> (2012 అక్టోబరు 13న ఎన్నికయ్యారు) |{{Full party name with colour|Indian National Congress}} | |- !10 |[[బహరంపూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బహరంపూర్]] |[[అధీర్ రంజన్ చౌదరి]] |{{Full party name with colour|Indian National Congress}} |style="font-size:90%"| స్టేట్ మినిస్టర్, రైల్వేస్ (2012{{ndash}}2014) |- !11 |[[ముర్షిదాబాద్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ముర్షిదాబాద్]] |అబ్దుల్ మన్నన్ హుస్సేన్ |{{Full party name with colour|Indian National Congress}} | |- !12 |[[కృష్ణానగర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|కృష్ణానగర్]] |[[తపస్ పాల్]] |{{full party name with colour|All India Trinamool Congress}} | |- !13 |[[రణఘాట్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|రణఘాట్]] (ఎస్.సి) |సుచారు రంజన్ హల్దార్ |{{full party name with colour|All India Trinamool Congress}} | |- !14 |[[బంగాన్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బంగాన్]] (ఎస్.సి) |గోబింద చంద్ర నస్కర్ |{{full party name with colour|All India Trinamool Congress}} | |- !15 |[[బారక్‌పూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బరాక్‌పూర్]] |[[దినేష్ త్రివేది]] |{{full party name with colour|All India Trinamool Congress}} |style="font-size:90%"| రాష్ట్ర, ఆరోగ్యం, కుటుంబ సంక్షేమ మంత్రి (2009{{ndash}}2011),<br/>క్యాబినెట్ మంత్రి, రైల్వేలు (2011{{ndash}}2012) |- !16 |[[డమ్ డమ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|డమ్ డమ్]] |[[సౌగతా రాయ్]] |{{full party name with colour|All India Trinamool Congress}} |style="font-size:90%"| రాష్ట్ర మంత్రి, పట్టణాభివృద్ధి (2009{{ndash}}2012) |- !17 |[[బరాసత్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బరాసత్]] |కాకలి ఘోష్ దస్తిదార్ |{{full party name with colour|All India Trinamool Congress}} | |- !18 |[[బసిర్హత్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బసిర్హాట్]] |హాజీ నూరుల్ ఇస్లాం |{{full party name with colour|All India Trinamool Congress}} | |- !19 |[[జైనగర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|జయనగర్]] (ఎస్.సి) |తరుణ్ మోండల్ |{{full party name with colour|Socialist Unity Centre of India (Communist)}} |style="font-size:90%"| లోక్‌సభ నాయకుడు, సోషలిస్ట్ యూనిటీ సెంటర్ ఆఫ్ ఇండియా (కమ్యూనిస్ట్) |- !20 |[[మథురాపూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|మథురాపూర్]] (ఎస్.సి) |చౌదరి మోహన్ జాతువా |{{full party name with colour|All India Trinamool Congress}} |style="font-size:90%"| మినిస్టర్ ఆఫ్ స్టేట్, ఇన్ఫర్మేషన్ అండ్ బ్రాడ్‌కాస్టింగ్ (2009{{ndash}}2012) |- !rowspan="2"| 21 |rowspan="2"| [[డైమండ్ హార్బర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|డైమండ్ హార్బర్]] |కొంతమంది మిత్ర<br/> ( 2014 జనవరి 28న రాజీనామా చేశారు) |{{full party name with colour|All India Trinamool Congress}} | |- !colspan="3"| ''28 జనవరి 2014 నుండి ఖాళీగా ఉంది.'' |- !22 |[[జాదవ్‌పూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|జాదవ్‌పూర్]] |కబీర్ సుమన్ |{{full party name with colour|All India Trinamool Congress}} | |- !rowspan="2"| 23 |rowspan="2"| [[కోల్‌కతా దక్షిణ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|కోల్‌కతా దక్షిణ]] |[[మమతా బెనర్జీ]]<br/> (2011 అక్టోబరు 9న రాజీనామా చేశారు) |{{full party name with colour|All India Trinamool Congress}} |style="font-size:90%"| క్యాబినెట్ మంత్రి, రైల్వేలు (2009{{ndash}}2011),<br/>లోక్‌సభ నాయకుడు, ఆల్ ఇండియా తృణమూల్ కాంగ్రెస్ (2009{{ndash}}2011) |- |సుబ్రతా బక్షి<br/> ( 2011 డిసెంబరు 4న ఎన్నికయ్యారు) |{{full party name with colour|All India Trinamool Congress}} | |- !24 |[[కోల్‌కతా ఉత్తర లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|కోల్‌కతా ఉత్తర]] |[[సుదీప్ బందోపాధ్యాయ్]] |{{full party name with colour|All India Trinamool Congress}} |style="font-size:90%"| రాష్ట్ర, ఆరోగ్యం, కుటుంబ సంక్షేమ మంత్రి (2011{{ndash}}2012),<br/>లోక్‌సభ నాయకుడు, ఆల్ ఇండియా తృణమూల్ కాంగ్రెస్ (2011 {{ndash}}2014) |- !rowspan="2"| 25 |rowspan="2"| [[హౌరా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|హౌరా]] |అంబికా బెనర్జీ<br/> (2013 ఏప్రిల్ 25న మరణించారు) |{{full party name with colour|All India Trinamool Congress}} | |- |ప్రసూన్ బెనర్జీ<br/> (2013 జూన్ 5న ఎన్నికయ్యారు) |{{full party name with colour|All India Trinamool Congress}} | |- !26 |[[ఉలుబెరియా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ఉలుబెరియా]] |సుల్తాన్ అహ్మద్ |{{full party name with colour|All India Trinamool Congress}} |style="font-size:90%"| స్టేట్ మినిస్టర్, టూరిజం (2009{{ndash}}2012) |- !27 |[[సెరంపూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|సెరంపూర్]] |కళ్యాణ్ బెనర్జీ |{{full party name with colour|All India Trinamool Congress}} | |- !28 |[[హుగ్లీ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|హూగ్లీ]] |రత్నా దే (నాగ్) |{{full party name with colour|All India Trinamool Congress}} | |- !29 |[[ఆరంబాగ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ఆరంబాగ్]] (ఎస్.సి) |శక్తి మోహన్ మాలిక్ |{{full party name with colour|Communist Party of India (Marxist)}} | |- !30 |[[తమ్లుక్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|తమ్లూక్]] |సువేందు అధికారి |{{full party name with colour|All India Trinamool Congress}} | |- !31 |[[కంఠి లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|కంఠి]] |సిసిర్ అధికారి |{{full party name with colour|All India Trinamool Congress}} |style="font-size:90%"| రాష్ట్ర మంత్రి, గ్రామీణాభివృద్ధి (2009{{ndash}}2012) |- !32 |[[ఘటల్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ఘటల్]] |గురుదాస్ దాస్‌గుప్తా |{{full party name with colour|Communist Party of India}} |style="font-size:90%"| లోక్‌సభ నాయకుడు, కమ్యూనిస్ట్ పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా |- !33 |[[ఝర్‌గ్రామ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ఝర్‌గ్రామ్]] (ఎస్.టి) |పులిన్ బిహారీ బాస్కే |{{full party name with colour|Communist Party of India (Marxist)}} | |- !34 |[[మేదినీపూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|మేదినిపూర్]] |ప్రబోధ్ పాండా |{{full party name with colour|Communist Party of India}} | |- !35 |[[పురూలియా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|పురులియా]] |నరహరి మహతో |{{full party name with colour|All India Forward Bloc}} |style="font-size:90%"| లోక్‌సభ నాయకుడు,[[ఆల్ ఇండియా ఫార్వర్డ్ బ్లాక్]] |- !36 |[[బంకురా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బంకురా]] |బాసుదేబ్ ఆచార్య |{{full party name with colour|Communist Party of India (Marxist)}} |style="font-size:90%"| లోక్‌సభ నాయకుడు, కమ్యూనిస్ట్ పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (మార్క్సిస్ట్) |- !37 |[[బిష్ణుపూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బిష్ణుపూర్]] (ఎస్.సి) |సుస్మితా బౌరి |{{full party name with colour|Communist Party of India (Marxist)}} | |- !38 |[[బర్ధమాన్ పుర్బా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బర్ధమాన్ పుర్బా]] (ఎస్.సి) |అనుప్ కుమార్ సాహా |{{full party name with colour|Communist Party of India (Marxist)}} | |- !39 |[[బర్ధమాన్ దుర్గాపూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బుర్ద్వాన్-దుర్గాపూర్]] |షేక్ సైదుల్ హక్ |{{full party name with colour|Communist Party of India (Marxist)}} | |- !40 |[[అస‌న్‌సోల్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|అసన్సోల్]] |బన్సా గోపాల్ చౌదరి |{{full party name with colour|Communist Party of India (Marxist)}} | |- !41 |[[బోల్‌పూర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బోల్పూర్]] (ఎస్.సి) |రామ్ చంద్ర గోపురం |{{full party name with colour|Communist Party of India (Marxist)}} | |- !42 |[[బీర్బం లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బీర్బం]] |సతాబ్ది రాయ్ |{{full party name with colour|All India Trinamool Congress}} | |- |} == కేంద్రపాలిత ప్రాంతాలు == === అండమాన్, నికోబార్ దీవులు === '''కీలు:'''{{legend2|{{పార్టీ రంగు|BJP}}|[[భారతీయ జనతా పార్టీ|BJP]] (1) |border=solid 1px #000000}} {| class="wikitable" |- style="text-align:center;" ! నం. ! style="width:12em" | నియోజకవర్గం ! style="width:18em" | పార్లమెంటు సభ్యుడు ! colspan="2" style="width:18em"| పార్టీ అనుబంధం ! style="width:32em"| పాత్రలు, బాధ్యలు |- !1 |[[అండమాన్ నికోబార్ దీవులు లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|అండమాన్ నికోబార్ దీవులు]] |బిష్ణు పద రే |{{Full party name with colour|Bharatiya Janata Party}} | |- |} === చండీగఢ్ === '''Keys:'''{{legend2|{{party color|INC}}|[[Indian National Congress|INC]] (1) |border=solid 1px #000000}} {| class="wikitable" |- style="text-align:center;" ! నం. ! style="width:12em" | నియోజకవర్గం ! style="width:18em" | పార్లమెంటు సభ్యుడు ! colspan="2" style="width:18em"| పార్టీ అనుబంధం ! style="width:32em"| పాత్రలు, బాధ్యతలు |- !1 |[[చండీగఢ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|చండీగఢ్]] |[[పవన్ కుమార్ బన్సాల్]] |{{Full party name with colour|Indian National Congress}} |style="font-size:90%"| క్యాబినెట్ మంత్రి, పార్లమెంటరీ వ్యవహారాలు (2009{{ndash}}2012),<br/>క్యాబినెట్ మంత్రి, జలవనరులు (2009{{ndash}}2011, 2011{{ndash}}2012),<br/>క్యాబినెట్ మంత్రి, రైల్వే (2012{{ndash}}2013) |- |} === దాద్రా నగర్ హవేలీ === '''Keys:'''{{legend2|{{party color|BJP}}|[[Bharatiya Janata Party|BJP]] (1) |border=solid 1px #000000}} {| class="wikitable" |- style="text-align:center;" ! నం. ! style="width:12em" | నియోజకవర్గం ! style="width:18em" | పార్లమెంటు సభ్యుడు ! colspan="2" style="width:18em"| పార్టీ అనుబంధం ! style="width:32em"| పాత్రలు , బాధ్యతలు |- !1 |[[దాద్రా నగర్ హవేలీ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|దాద్రా, నగర్ హవేలీ]] (ఎస్.టి) |నాతుభాయ్ గోమన్‌భాయ్ పటేల్ |{{Full party name with colour|Bharatiya Janata Party}} | |- |} ==డామన్, డయ్యూ== '''కీలు:'''{{legend2|{{party color|BJP}}|[[భారతీయ జనతా పార్టీ|BJP]] (1) |border=solid 1px #000000}} {| class="wikitable" |- style="text-align:center;" ! సంఖ్య ! style="width:12em" | నియోజకవర్గం ! style="width:18em" | పార్లమెంటు సభ్యుడు ! colspan="2" style="width:18em"| పార్టీ అనుబంధం ! style="width:32em"| పాత్రలు బాధ్యతలు |- !1 |[[డామన్ డయ్యూ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|డామన్ డయ్యూ]] |లాలూభాయ్ పటేల్ |{{full party name with colour|Bharatiya Janata Party}} | |- |} == ఢిల్లీ జాతీయ రాజధాని ప్రాంతం== '''కీలు:'''' {{legend2|{{party color|INC}}|[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|INC]] (7) |border=solid 1px #000000}} {| class="wikitable" |- style="text-align:center;" ! నం. ! style="width:12em" | నియోజకవర్గం ! style="width:18em" | పార్లమెంటు సభ్యుడు ! colspan="2" style="width:18em"| పార్టీ అనుబంధం ! style="width:32em"| పాత్రలు, బాధ్యతలు |- !1 |[[చాందినీ చౌక్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|చాందినీ చౌక్]] |[[కపిల్ సిబల్]] |{{full party name with colour|Indian National Congress}} |style="font-size:90%"| క్యాబినెట్ మంత్రి, మానవ వనరుల అభివృద్ధి (2009{{ndash}}2012),<br/>క్యాబినెట్ మంత్రి, కమ్యూనికేషన్స్ అండ్ ఇన్ఫర్మేషన్ టెక్నాలజీ (2011{{ndash}}2014),<br/>క్యాబినెట్ మంత్రి, చట్టం, న్యాయ (2013{{ndash}}2014) |- !2 |ఈశాన్య ఢిల్లీ |జై ప్రకాష్ అగర్వాల్ |{{full party name with colour|Indian National Congress}} | |- !3 |[[ఈస్ట్ ఢిల్లీ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|తూర్పు ఢిల్లీ]] |సందీప్ దీక్షిత్ |{{full party name with colour|Indian National Congress}} | |- !4 |[[న్యూఢిల్లీ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|న్యూ ఢిల్లీ]] |[[అజెయ్ మాకెన్|అజయ్ మాకెన్]] |{{full party name with colour|Indian National Congress}} |style="font-size:90%"| స్టేట్ మినిస్టర్, హోం అఫైర్స్ (2009{{ndash}}2011),<br/>మినిస్టర్ ఆఫ్ స్టేట్ (I/C), యువజన వ్యవహారాలు, క్రీడలు (2011{{ndash}}2012),<br/>క్యాబినెట్ మంత్రి, గృహనిర్మాణం, పట్టణ పేదరిక నిర్మూలన (2012{{ndash}}2013) |- !5 |[[నార్త్ వెస్ట్ ఢిల్లీ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|నార్త్ వెస్ట్ ఢిల్లీ]] (ఎస్.సి) |కృష్ణ తీరథ్ |{{full party name with colour|Indian National Congress}} |style="font-size:90%"| రాష్ట్ర మంత్రి (I/C), మహిళలు, శిశు అభివృద్ధి |- !6 |[[పశ్చిమ ఢిల్లీ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|పశ్చిమ ఢిల్లీ]] |[[మహాబల్ మిశ్రా]] |{{full party name with colour|Indian National Congress}} | |- !7 |[[దక్షిణ ఢిల్లీ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|దక్షిణ ఢిల్లీ]] |రమేష్ కుమార్ |{{full party name with colour|Indian National Congress}} | |- |} ==లక్షద్వీప్== '''కీలు:''''{{legend2|{{party color|INC}}|[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|INC]] (1) |border=solid 1px #000000}} {| class="wikitable" |- style="text-align:center;" ! నం. ! style="width:12em" | నియోజకవర్గం ! style="width:18em" | పార్లమెంటు సభ్యుడు ! colspan="2" style="width:18em"| పార్టీ అనుబంధం ! style="width:32em"| పాత్రలు మరియు బాధ్యతలు |- !1 |[[లక్షద్వీప్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|లక్షద్వీప్]] (ST) |[[ముహమ్మద్ హమ్‌దుల్లా సయీద్]] |{{full party name with colour|Indian National Congress}} | |- |} ==పుదుచ్చేరి== '''కీలు:'''' {{legend2|{{party color|INC}}|[[ఇండియన్ నేషనల్ కాంగ్రెస్|INC]] (1) |border=solid 1px #000000}} {| class="wikitable" |- style="text-align:center;" ! నం. ! style="width:12em" | నియోజకవర్గం ! style="width:18em" | పార్లమెంటు సభ్యుడు ! colspan="2" style="width:18em"| పార్టీ అనుబంధం ! style="width:32em"| పాత్రలు మరియు బాధ్యతలు |- !1 |[[పుదుచ్చేరి లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|పుదుచ్చేరి]] |[[వి.నారాయణసామి|వి. నారాయణసామి]] |{{full party name with colour|Indian National Congress}} |style="font-size:90%"| స్టేట్ మినిస్టర్, ప్లానింగ్, పార్లమెంటరీ వ్యవహారాలు (2009{{ndash}}2011)<br/>రాష్ట్ర, సిబ్బంది, ప్రజా ఫిర్యాదులు, పెన్షన్‌లు (2010{{ndash}}2014)<br/>రాష్ట్ర మంత్రి, ప్రధాన మంత్రి కార్యాలయం (2011 {{ndash}}2014) |- |} ==నామినేట్ చేయబడింది== '''కీలు:'''{{legend2|{{party color|INC}}|[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|INC]] (2) |border=solid 1px #000000}} {| class="wikitable" |- style="text-align:center;" ! నం. ! style="width:12em" | నియోజకవర్గం ! style="width:18em" | పార్లమెంటు సభ్యుడు ! colspan="2" style="width:18em"| పార్టీ అనుబంధం ! style="width:32em"| పాత్రలు మరియు బాధ్యతలు |- !1 |rowspan="2" |ఆంగ్లో-ఇండియన్ కమ్యూనిటీ |ఇంగ్రిడ్ మెక్లీడ్ |{{full party name with colour|Indian National Congress}} | |- !2 |చార్లెస్ డయాస్ |{{full party name with colour|Indian National Congress}} | |- |} == ఇవికూడా చూడండి == * [[ఆంధ్రప్రదేశ్ నుండి ఎన్నికైన 15వ లోక్‌సభ సభ్యుల జాబితా]] == మూలాలు == <references /> == వెలుపలి లంకెలు == {{లోక్‌సభ సభ్యులు}} [[వర్గం:పదవీకాలం వారీగా లోక్‌సభ సభ్యుల జాబితాలు]] [[వర్గం:లోక్‌సభ సభ్యులు]] geh9t1bn7f3oa7v39zxp51cutpn2vgk 1 413397 4595121 4276902 2025-06-30T06:59:39Z యర్రా రామారావు 28161 4595121 wikitext text/x-wiki {[updatedone}} {{వికీప్రాజెక్టు ఎన్నికలు 2024 లో భాగం}} j241k67yrm2mnpmderldz0kgv4o9s0o 4595122 4595121 2025-06-30T06:59:56Z యర్రా రామారావు 28161 4595122 wikitext text/x-wiki {{updatedone}} {{వికీప్రాజెక్టు ఎన్నికలు 2024 లో భాగం}} myzr4e8zbsyehtdnq1bon1jz4qmkp5m 0 414242 4595094 4508590 2025-06-30T06:14:56Z యర్రా రామారావు 28161 /* రాష్ట్ర శాసన మండలి */ 4595094 wikitext text/x-wiki == రాష్ట్ర శాసనసభలు == {{Switcher|[[File:Ruling Alliances in India.jpg|250px|left]]|కూటమి ద్వారా రాష్ట్ర శాసనసభలు|[[File:State ruling parties in India.png|250px|center]]|పార్టీల వారీగా రాష్ట్ర శాసనసభలు}} ==జాబితా== {| class="wikitable sortable" style="text-align:center;" !'''వ.సంఖ్య.''' !'''[[రాష్ట్రం]] /[[కేంద్రపాలిత ప్రాంతం]]''' ![[ప్రభుత్వం]] !'''[[అధికారిక ప్రతిపక్షం (భారతదేశం)|అధికారిక ప్రతిపక్షం]]''' !'''[[ఇతర ప్రతిపక్షాలు]]''' |- |1 |[[ఆంధ్రప్రదేశ్ శాసనసభ|ఆంధ్రప్రదేశ్]] | [[జాతీయ ప్రజాస్వామ్య కూటమి|NDA]] | - |[[యువజన శ్రామిక రైతు కాంగ్రెస్ పార్టీ|YSRCP]] |- |2 |[[అరుణాచల్ ప్రదేశ్ శాసనసభ|అరుణాచల్ ప్రదేశ్]] |[[జాతీయ ప్రజాస్వామ్య కూటమి|NDA]] | - |[[ఇండియా కూటమి|INDIA]] |- |3 |[[అసోం శాసనసభ|అసోం]] |[[జాతీయ ప్రజాస్వామ్య కూటమి|NDA]] |[[ఇండియా కూటమి|INDIA]] |[[ఆల్ ఇండియా యునైటెడ్ డెమోక్రటిక్ ఫ్రంట్|AIUDF]]+[[బోడోలాండ్ పీపుల్స్ ఫ్రంట్|BPF]] |- |4 |[[బీహార్ శాసనసభ|బీహార్]] |[[జాతీయ ప్రజాస్వామ్య కూటమి|NDA]] |[[ఇండియా కూటమి|INDIA]] |[[ఆల్ ఇండియా మజ్లిస్ ఎ ఇత్తెహాదుల్ ముస్లిమీన్|AIMIM]] |- |5 |[[ఛత్తీస్‌గఢ్ శాసనసభ|ఛత్తీస్‌గఢ్]] |[[జాతీయ ప్రజాస్వామ్య కూటమి|NDA]] |[[ఇండియా కూటమి|INDIA]] |[[బహుజన్ సమాజ్ పార్టీ|BSP]] |- |6 |[[ఢిల్లీ శాసనసభ|ఢిల్లీ]] |[[ఇండియా కూటమి|INDIA]] |[[జాతీయ ప్రజాస్వామ్య కూటమి|NDA]] | - |- |7 |[[గోవా శాసనసభ|గోవా]] |[[జాతీయ ప్రజాస్వామ్య కూటమి|NDA]] |[[ఇండియా కూటమి|INDIA]] |[[రివల్యూషనరీ గోవా పార్టీ|RGP]] |- |8 |[[గుజరాత్ శాసనసభ|గుజరాత్]] |[[జాతీయ ప్రజాస్వామ్య కూటమి|NDA]] | - |[[ఇండియా కూటమి|INDIA]] |- |9 |[[హర్యానా శాసనసభ|హర్యానా]] |[[జాతీయ ప్రజాస్వామ్య కూటమి|NDA]] |[[ఇండియా కూటమి|INDIA]] |[[ఇండియన్ నేషనల్ లోక్‌దళ్‌|INLD]]+[[జననాయక్ జనతా పార్టీ|JJP]] |- |10 |[[హిమాచల్ ప్రదేశ్ శాసనసభ|హిమాచల్ ప్రదేశ్]] |[[ఇండియా కూటమి|INDIA]] |[[జాతీయ ప్రజాస్వామ్య కూటమి|NDA]] | - |- |11 |[[జమ్మూ కాశ్మీర్ శాసనసభ|జమ్మూ కాశ్మీర్]]<ref>{{Cite news|url=https://economictimes.indiatimes.com/news/politics-and-nation/special-status-ends-jk-now-a-union-territory-with-assembly-ladakh-a-separate-ut/articleshow/70531880.cms?from=mdr|title=Special status ends: J&K now a Union Territory with Assembly; Ladakh a separate UT|date=2019-08-05|work=The Economic Times|access-date=2019-08-23}}</ref> |[[రాష్ట్రపతి పాలన]] | - | - |- |12 |[[జార్ఖండ్ శాసనసభ|జార్ఖండ్]] |[[ఇండియా కూటమి|INDIA]] |[[జాతీయ ప్రజాస్వామ్య కూటమి|NDA]] | - |- |13 |[[కర్ణాటక శాసనసభ|కర్ణాటక]] |[[ఇండియా కూటమి|INDIA]] |[[జాతీయ ప్రజాస్వామ్య కూటమి|NDA]] |[[సర్వోదయ కర్ణాటక పక్ష|SKP]]+[[కళ్యాణ రాజ్య ప్రగతిపక్ష|KRPP]] |- |14 |[[కేరళ శాసనసభ|కేరళ]] |[[లెఫ్ట్ డెమోక్రటిక్ ఫ్రంట్|LDF]] |[[యునైటెడ్ డెమోక్రటిక్ ఫ్రంట్ (కేరళ)|UDF]] | - |- |15 |[[మధ్య ప్రదేశ్ శాసనసభ|మధ్య ప్రదేశ్]] |[[జాతీయ ప్రజాస్వామ్య కూటమి|NDA]] |[[ఇండియా కూటమి|INDIA]] |[[బహుజన్ సమాజ్ పార్టీ|BSP]] |- |16 |[[మహారాష్ట్ర శాసనసభ|మహారాష్ట్ర]] |[[జాతీయ ప్రజాస్వామ్య కూటమి|NDA]] |[[ఇండియా కూటమి|INDIA]] |[[బహుజన్ వికాస్ అఘాడి|BVA]]+[[ఆల్ ఇండియా మజ్లిస్ ఎ ఇత్తెహాదుల్ ముస్లిమీన్|AIMIM]] |- |17 |[[మణిపూర్ శాసనసభ|మణిపూర్]] |[[జాతీయ ప్రజాస్వామ్య కూటమి|NDA]] |[[ఇండియా కూటమి|INDIA]] | - |- |18 |[[మేఘాలయ శాసనసభ|మేఘాలయ]] |[[జాతీయ ప్రజాస్వామ్య కూటమి|NDA]] |[[ఇండియా కూటమి|INDIA]] | - |- |19 |[[మిజోరం శాసనసభ|మిజోరం]] |[[జోరమ్ పీపుల్స్ మూవ్‌మెంట్|ZPM]] |[[జాతీయ ప్రజాస్వామ్య కూటమి|NDA]] |[[ఇండియా కూటమి|INDIA]] |- |20 |[[నాగాలాండ్ శాసనసభ|నాగాలాండ్]] |[[జాతీయ ప్రజాస్వామ్య కూటమి|NDA]] | - | - |- |21 |[[ఒడిశా శాసనసభ|ఒడిశా]] |[[జాతీయ ప్రజాస్వామ్య కూటమి|NDA]] |[[బిజూ జనతా దళ్|BJD]] |[[ఇండియా కూటమి|INDIA]] |- |22 |[[పుదుచ్చేరి శాసనసభ|పుదుచ్చేరి]] |[[జాతీయ ప్రజాస్వామ్య కూటమి|NDA]] |[[ఇండియా కూటమి|INDIA]] | - |- |23 |[[పంజాబ్ శాసనసభ|పంజాబ్]] |[[ఆమ్ ఆద్మీ పార్టీ|AAP]] |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|INC]] |[[శిరోమణి అకాలీ దళ్|SAD]]+[[భారతీయ జనతా పార్టీ|BJP]]+[[బహుజన్ సమాజ్ పార్టీ|BSP]] |- |24 |[[రాజస్థాన్ శాసనసభ|రాజస్థాన్]] |[[జాతీయ ప్రజాస్వామ్య కూటమి|NDA]] |[[ఇండియా కూటమి|INDIA]] | - |- |25 |[[సిక్కిం శాసనసభ|సిక్కిం]] |[[జాతీయ ప్రజాస్వామ్య కూటమి|NDA]] | - |[[సిక్కిం డెమోక్రటిక్ ఫ్రంట్|SDF]] |- |26 |[[తమిళనాడు శాసనసభ|తమిళనాడు]] |[[ఇండియా కూటమి|INDIA]] |[[ఆల్ ఇండియా అన్నా ద్రవిడ మున్నేట్ర కజగం|AIADMK]] |[[జాతీయ ప్రజాస్వామ్య కూటమి|NDA]] |- |27 |[[తెలంగాణ శాసనసభ|తెలంగాణ]] |[[ఇండియా కూటమి|INDIA]] |[[భారత్ రాష్ట్ర సమితి|BRS]] |[[జాతీయ ప్రజాస్వామ్య కూటమి|NDA]]+[[ఆల్ ఇండియా మజ్లిస్ ఎ ఇత్తెహాదుల్ ముస్లిమీన్|AIMIM]] |- |28 |[[త్రిపుర శాసనసభ|త్రిపుర]] |[[జాతీయ ప్రజాస్వామ్య కూటమి|NDA]] |[[ఇండియా కూటమి|INDIA]] | - |- |29 |[[ఉత్తర ప్రదేశ్ శాసనసభ|ఉత్తర ప్రదేశ్h]] |[[జాతీయ ప్రజాస్వామ్య కూటమి|NDA]] |[[ఇండియా కూటమి|INDIA]] |[[సుహెల్‌దేవ్ భారతీయ సమాజ్ పార్టీ|SBSP]]+[[జనసత్తా దళ్ (లోక్‌తంత్రిక్)|JSD (L)]]+[[బహుజన్ సమాజ్ పార్టీ|BSP]] |- |30 |[[ఉత్తరాఖండ్ శాసనసభ|ఉత్తరాఖండ్]] |[[జాతీయ ప్రజాస్వామ్య కూటమి|NDA]] |[[ఇండియా కూటమి|INDIA]] |[[బహుజన్ సమాజ్ పార్టీ|BSP]] |- |31 |[[పశ్చిమ బెంగాల్ శాసనసభ|పశ్చిమ బెంగాల్]] |[[తృణమూల్ కాంగ్రెస్|TMC]]+[[భారతీయ గూర్ఖా ప్రజాతాంత్రిక్ మోర్చా|BGPM]] |[[భారతీయ జనతా పార్టీ|BJP]] |[[లెఫ్ట్ ఫ్రంట్ (పశ్చిమ బెంగాల్)|LF]]+[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|INC]]+[[ఇండియన్ సెక్యులర్ ఫ్రంట్|ISF]] |} * 2024 జూన్ 4 నాటికి 19 రాష్ట్రాలలో 1 కేంద్రపాలిత ప్రాంతంలో [[జాతీయ ప్రజాస్వామ్య కూటమి]] ప్రభుత్వం అధికారంలో కలిగి ఉంది. [[ఇండియా కూటమి|ఇండియా కూటమికి]] 8 రాష్ట్రాలలో 1 కేంద్రపాలిత ప్రాంతంలో ప్రభుత్వం అధికారంలో కలిగి ఉంది. మిజోరం రాష్ట్రంలో ఏ కూటమిలోనూ భాగం కాని మరో పార్టీ [[జోరమ్ పీపుల్స్ మూవ్‌మెంట్]] పార్టీ అధికారంలో కలిగి ఉంది == రాష్ట్ర శాసన మండలి == {| class="wikitable sortable" !వ.నెం. ! రాష్ట్రం ! గవర్నింగ్ పార్టీ / గవర్నింగ్ అలయన్స్ ! ప్రతిపక్ష పార్టీ / ప్రతిపక్ష కూటమి ! ఇతర పార్టీలు |- | 1 | [[ఆంధ్రప్రదేశ్ శాసనమండలి|ఆంధ్రప్రదేశ్]] | [[తెలుగుదేశం పార్టీ|TDP]] + [[జనసేన పార్టీ|JSP]] + [[భారతీయ జనతా పార్టీ|BJP]] | [[యువజన శ్రామిక రైతు కాంగ్రెస్ పార్టీ|YSRCP]] | |- | 2 | [[బీహార్ శాసనమండలి|బీహార్]] | [[భారతీయ జనతా పార్టీ|BJP]] + [[జనతాదళ్ (యునైటెడ్)|JD(U)]] + [[హిందుస్తానీ అవామ్ మోర్చా|HAM (S)]] + [[రాష్ట్రీయ లోక్ జనశక్తి పార్టీ|RLJP]] | [[రాష్ట్రీయ జనతా దళ్|RJD]] + [[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|INC]] + [[కమ్యూనిస్టు పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (సి.పి.ఐ)|CPI]] ([[మహాఘటబంధన్ (బీహార్)|MGB]] ) | |- | 3 | [[కర్ణాటక శాసనమండలి|కర్ణాటక]] | [[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|INC]] | [[భారతీయ జనతా పార్టీ|BJP]] + [[జనతాదళ్ (సెక్యులర్)|JD(S)]] ([[జాతీయ ప్రజాస్వామ్య కూటమి|NDA]] ) | |- | 4 | [[మహారాష్ట్ర శాసనమండలి|మహారాష్ట్ర]] | [[భారతీయ జనతా పార్టీ|BJP]] + [[శివసేన|SHS]] + [[నేషనలిస్ట్ కాంగ్రెస్ పార్టీ|NCP]] + [[భారతీయ రిపబ్లికన్ పార్టీ|RPI]] ([[జాతీయ ప్రజాస్వామ్య కూటమి|NDA]]) | [[శివసేన (యుబిటి)|SS (UBT)]] + [[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|INC]] + [[నేషనలిస్ట్ కాంగ్రెస్ పార్టీ (శరద్ చంద్రపవార్)|NCP (SP)]] [[మహా వికాస్ అఘాడి| (MVA)]] | |- | 5 | [[తెలంగాణ శాసనమండలి|తెలంగాణ]] | [[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|INC]] | [[భారత్ రాష్ట్ర సమితి|BRS]] | [[భారతీయ జనతా పార్టీ|BJP]] |- | 6 | [[ఉత్తర ప్రదేశ్ శాసనమండలి|ఉత్తర ప్రదేశ్]] | [[భారతీయ జనతా పార్టీ|BJP]] + [[అప్నా దళ్ (సోనీలాల్)|AD (S)]] | [[సమాజ్ వాదీ పార్టీ|SP]] + [[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|INC]] | |- |} * 2024 జూన్ 4 నాటికి శాసనమండలి ఉనికిలో ఉన్న 6 రాష్ట్రాలలో 4 రాష్ట్ర శాసనమండలిలో [[జాతీయ ప్రజాస్వామ్య కూటమి]] అధికారం కలిగి ఉంది. అయితే 2 రాష్ట్రాల శాసనమండలిలో [[ఇండియా కూటమి|భారతదేశ]] కూటమికి అధికారం ఉంది. == ఇది కూడా చూడండి == * [[ప్రతిపక్ష నాయకుడు (భారతదేశం)]] * [[ప్రస్తుత భారత ప్రతిపక్ష నాయకుల జాబితా]] * [[అధికారిక ప్రతిపక్షం (భారతదేశం)|అధికారిక ప్రతిపక్షం]] == సూచనలు == [[వర్గం:భారతదేశ రాజకీయాలకు సంబంధించిన జాబితాలు]] [[వర్గం:జాబితాలు]] [[వర్గం:తరచూ నవీకరించవలసిన వ్యాసాలు]] gccfqb7sad601dspwysif8qdwpfyhj8 4595138 4595094 2025-06-30T07:08:42Z యర్రా రామారావు 28161 4595138 wikitext text/x-wiki == రాష్ట్ర శాసనసభలు == {{Switcher|[[File:Ruling Alliances in India.jpg|250px|left]]|కూటమి ద్వారా రాష్ట్ర శాసనసభలు|[[File:State ruling parties in India.png|250px|center]]|పార్టీల వారీగా రాష్ట్ర శాసనసభలు}} ==జాబితా== {| class="wikitable sortable" style="text-align:center;" !'''వ.సంఖ్య.''' !'''[[రాష్ట్రం]] /[[కేంద్రపాలిత ప్రాంతం]]''' ![[ప్రభుత్వం]] !'''[[అధికారిక ప్రతిపక్షం (భారతదేశం)|అధికారిక ప్రతిపక్షం]]''' !'''[[ఇతర ప్రతిపక్షాలు]]''' |- |1 |[[ఆంధ్రప్రదేశ్ శాసనసభ|ఆంధ్రప్రదేశ్]] | [[జాతీయ ప్రజాస్వామ్య కూటమి|NDA]] | - |[[యువజన శ్రామిక రైతు కాంగ్రెస్ పార్టీ|YSRCP]] |- |2 |[[అరుణాచల్ ప్రదేశ్ శాసనసభ|అరుణాచల్ ప్రదేశ్]] |[[జాతీయ ప్రజాస్వామ్య కూటమి|NDA]] | - |[[ఇండియా కూటమి|INDIA]] |- |3 |[[అసోం శాసనసభ|అసోం]] |[[జాతీయ ప్రజాస్వామ్య కూటమి|NDA]] |[[ఇండియా కూటమి|INDIA]] |[[ఆల్ ఇండియా యునైటెడ్ డెమోక్రటిక్ ఫ్రంట్|AIUDF]]+[[బోడోలాండ్ పీపుల్స్ ఫ్రంట్|BPF]] |- |4 |[[బీహార్ శాసనసభ|బీహార్]] |[[జాతీయ ప్రజాస్వామ్య కూటమి|NDA]] |[[ఇండియా కూటమి|INDIA]] |[[ఆల్ ఇండియా మజ్లిస్ ఎ ఇత్తెహాదుల్ ముస్లిమీన్|AIMIM]] |- |5 |[[ఛత్తీస్‌గఢ్ శాసనసభ|ఛత్తీస్‌గఢ్]] |[[జాతీయ ప్రజాస్వామ్య కూటమి|NDA]] |[[ఇండియా కూటమి|INDIA]] |[[బహుజన్ సమాజ్ పార్టీ|BSP]] |- |6 |[[ఢిల్లీ శాసనసభ|ఢిల్లీ]] |[[ఇండియా కూటమి|INDIA]] |[[జాతీయ ప్రజాస్వామ్య కూటమి|NDA]] | - |- |7 |[[గోవా శాసనసభ|గోవా]] |[[జాతీయ ప్రజాస్వామ్య కూటమి|NDA]] |[[ఇండియా కూటమి|INDIA]] |[[రివల్యూషనరీ గోవా పార్టీ|RGP]] |- |8 |[[గుజరాత్ శాసనసభ|గుజరాత్]] |[[జాతీయ ప్రజాస్వామ్య కూటమి|NDA]] | - |[[ఇండియా కూటమి|INDIA]] |- |9 |[[హర్యానా శాసనసభ|హర్యానా]] |[[జాతీయ ప్రజాస్వామ్య కూటమి|NDA]] |[[ఇండియా కూటమి|INDIA]] |[[ఇండియన్ నేషనల్ లోక్‌దళ్‌|INLD]]+[[జననాయక్ జనతా పార్టీ|JJP]] |- |10 |[[హిమాచల్ ప్రదేశ్ శాసనసభ|హిమాచల్ ప్రదేశ్]] |[[ఇండియా కూటమి|INDIA]] |[[జాతీయ ప్రజాస్వామ్య కూటమి|NDA]] | - |- |11 |[[జమ్మూ కాశ్మీర్ శాసనసభ|జమ్మూ కాశ్మీర్]]<ref>{{Cite news|url=https://economictimes.indiatimes.com/news/politics-and-nation/special-status-ends-jk-now-a-union-territory-with-assembly-ladakh-a-separate-ut/articleshow/70531880.cms?from=mdr|title=Special status ends: J&K now a Union Territory with Assembly; Ladakh a separate UT|date=2019-08-05|work=The Economic Times|access-date=2019-08-23}}</ref> |[[రాష్ట్రపతి పాలన]] | - | - |- |12 |[[జార్ఖండ్ శాసనసభ|జార్ఖండ్]] |[[ఇండియా కూటమి|INDIA]] |[[జాతీయ ప్రజాస్వామ్య కూటమి|NDA]] | - |- |13 |[[కర్ణాటక శాసనసభ|కర్ణాటక]] |[[ఇండియా కూటమి|INDIA]] |[[జాతీయ ప్రజాస్వామ్య కూటమి|NDA]] |[[సర్వోదయ కర్ణాటక పక్ష|SKP]]+[[కళ్యాణ రాజ్య ప్రగతిపక్ష|KRPP]] |- |14 |[[కేరళ శాసనసభ|కేరళ]] |[[లెఫ్ట్ డెమోక్రటిక్ ఫ్రంట్|LDF]] |[[యునైటెడ్ డెమోక్రటిక్ ఫ్రంట్ (కేరళ)|UDF]] | - |- |15 |[[మధ్య ప్రదేశ్ శాసనసభ|మధ్య ప్రదేశ్]] |[[జాతీయ ప్రజాస్వామ్య కూటమి|NDA]] |[[ఇండియా కూటమి|INDIA]] |[[బహుజన్ సమాజ్ పార్టీ|BSP]] |- |16 |[[మహారాష్ట్ర శాసనసభ|మహారాష్ట్ర]] |[[జాతీయ ప్రజాస్వామ్య కూటమి|NDA]] |[[ఇండియా కూటమి|INDIA]] |[[బహుజన్ వికాస్ అఘాడి|BVA]]+[[ఆల్ ఇండియా మజ్లిస్ ఎ ఇత్తెహాదుల్ ముస్లిమీన్|AIMIM]] |- |17 |[[మణిపూర్ శాసనసభ|మణిపూర్]] |[[జాతీయ ప్రజాస్వామ్య కూటమి|NDA]] |[[ఇండియా కూటమి|INDIA]] | - |- |18 |[[మేఘాలయ శాసనసభ|మేఘాలయ]] |[[జాతీయ ప్రజాస్వామ్య కూటమి|NDA]] |[[ఇండియా కూటమి|INDIA]] | - |- |19 |[[మిజోరం శాసనసభ|మిజోరం]] |[[జోరమ్ పీపుల్స్ మూవ్‌మెంట్|ZPM]] |[[జాతీయ ప్రజాస్వామ్య కూటమి|NDA]] |[[ఇండియా కూటమి|INDIA]] |- |20 |[[నాగాలాండ్ శాసనసభ|నాగాలాండ్]] |[[జాతీయ ప్రజాస్వామ్య కూటమి|NDA]] | - | - |- |21 |[[ఒడిశా శాసనసభ|ఒడిశా]] |[[జాతీయ ప్రజాస్వామ్య కూటమి|NDA]] |[[బిజూ జనతా దళ్|BJD]] |[[ఇండియా కూటమి|INDIA]] |- |22 |[[పుదుచ్చేరి శాసనసభ|పుదుచ్చేరి]] |[[జాతీయ ప్రజాస్వామ్య కూటమి|NDA]] |[[ఇండియా కూటమి|INDIA]] | - |- |23 |[[పంజాబ్ శాసనసభ|పంజాబ్]] |[[ఆమ్ ఆద్మీ పార్టీ|AAP]] |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|INC]] |[[శిరోమణి అకాలీ దళ్|SAD]]+[[భారతీయ జనతా పార్టీ|BJP]]+[[బహుజన్ సమాజ్ పార్టీ|BSP]] |- |24 |[[రాజస్థాన్ శాసనసభ|రాజస్థాన్]] |[[జాతీయ ప్రజాస్వామ్య కూటమి|NDA]] |[[ఇండియా కూటమి|INDIA]] | - |- |25 |[[సిక్కిం శాసనసభ|సిక్కిం]] |[[జాతీయ ప్రజాస్వామ్య కూటమి|NDA]] | - |[[సిక్కిం డెమోక్రటిక్ ఫ్రంట్|SDF]] |- |26 |[[తమిళనాడు శాసనసభ|తమిళనాడు]] |[[ఇండియా కూటమి|INDIA]] |[[ఆల్ ఇండియా అన్నా ద్రవిడ మున్నేట్ర కజగం|AIADMK]] |[[జాతీయ ప్రజాస్వామ్య కూటమి|NDA]] |- |27 |[[తెలంగాణ శాసనసభ|తెలంగాణ]] |[[ఇండియా కూటమి|INDIA]] |[[భారత్ రాష్ట్ర సమితి|BRS]] |[[జాతీయ ప్రజాస్వామ్య కూటమి|NDA]]+[[ఆల్ ఇండియా మజ్లిస్ ఎ ఇత్తెహాదుల్ ముస్లిమీన్|AIMIM]] |- |28 |[[త్రిపుర శాసనసభ|త్రిపుర]] |[[జాతీయ ప్రజాస్వామ్య కూటమి|NDA]] |[[ఇండియా కూటమి|INDIA]] | - |- |29 |[[ఉత్తర ప్రదేశ్ శాసనసభ|ఉత్తర ప్రదేశ్h]] |[[జాతీయ ప్రజాస్వామ్య కూటమి|NDA]] |[[ఇండియా కూటమి|INDIA]] |[[సుహెల్‌దేవ్ భారతీయ సమాజ్ పార్టీ|SBSP]]+[[జనసత్తా దళ్ (లోక్‌తంత్రిక్)|JSD (L)]]+[[బహుజన్ సమాజ్ పార్టీ|BSP]] |- |30 |[[ఉత్తరాఖండ్ శాసనసభ|ఉత్తరాఖండ్]] |[[జాతీయ ప్రజాస్వామ్య కూటమి|NDA]] |[[ఇండియా కూటమి|INDIA]] |[[బహుజన్ సమాజ్ పార్టీ|BSP]] |- |31 |[[పశ్చిమ బెంగాల్ శాసనసభ|పశ్చిమ బెంగాల్]] |[[తృణమూల్ కాంగ్రెస్|TMC]]+[[భారతీయ గూర్ఖా ప్రజాతాంత్రిక్ మోర్చా|BGPM]] |[[భారతీయ జనతా పార్టీ|BJP]] |[[లెఫ్ట్ ఫ్రంట్ (పశ్చిమ బెంగాల్)|LF]]+[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|INC]]+[[ఇండియన్ సెక్యులర్ ఫ్రంట్|ISF]] |} * 2024 జూన్ 4 నాటికి 19 రాష్ట్రాలలో 1 కేంద్రపాలిత ప్రాంతంలో [[జాతీయ ప్రజాస్వామ్య కూటమి]] ప్రభుత్వం అధికారంలో కలిగి ఉంది. [[ఇండియా కూటమి|ఇండియా కూటమికి]] 8 రాష్ట్రాలలో 1 కేంద్రపాలిత ప్రాంతంలో ప్రభుత్వం అధికారంలో కలిగి ఉంది. మిజోరం రాష్ట్రంలో ఏ కూటమిలోనూ భాగం కాని మరో పార్టీ [[జోరమ్ పీపుల్స్ మూవ్‌మెంట్]] పార్టీ అధికారంలో కలిగి ఉంది == రాష్ట్ర శాసన మండలి == {| class="wikitable sortable" !వ.నెం. ! రాష్ట్రం ! గవర్నింగ్ పార్టీ / గవర్నింగ్ అలయన్స్ ! ప్రతిపక్ష పార్టీ / ప్రతిపక్ష కూటమి ! ఇతర పార్టీలు |- | 1 | [[ఆంధ్రప్రదేశ్ శాసనమండలి|ఆంధ్రప్రదేశ్]] | [[తెలుగుదేశం పార్టీ|TDP]] + [[జనసేన పార్టీ|JSP]] + [[భారతీయ జనతా పార్టీ|BJP]] | [[యువజన శ్రామిక రైతు కాంగ్రెస్ పార్టీ|YSRCP]] | |- | 2 | [[బీహార్ శాసనమండలి|బీహార్]] | [[భారతీయ జనతా పార్టీ|BJP]] + [[జనతాదళ్ (యునైటెడ్)|JD(U)]] + [[హిందుస్తానీ అవామ్ మోర్చా|HAM (S)]] + [[రాష్ట్రీయ లోక్ జనశక్తి పార్టీ|RLJP]] | [[రాష్ట్రీయ జనతా దళ్|RJD]] + [[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|INC]] + [[కమ్యూనిస్టు పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (సి.పి.ఐ)|CPI]] ([[మహాఘటబంధన్ (బీహార్)|MGB]] ) | |- | 3 | [[కర్ణాటక శాసనమండలి|కర్ణాటక]] | [[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|INC]] | [[భారతీయ జనతా పార్టీ|BJP]] + [[జనతాదళ్ (సెక్యులర్)|JD(S)]] ([[జాతీయ ప్రజాస్వామ్య కూటమి|NDA]] ) | |- | 4 | [[మహారాష్ట్ర శాసనమండలి|మహారాష్ట్ర]] | [[భారతీయ జనతా పార్టీ|BJP]] + [[శివసేన|SHS]] + [[నేషనలిస్ట్ కాంగ్రెస్ పార్టీ|NCP]] + [[భారతీయ రిపబ్లికన్ పార్టీ|RPI]] ([[జాతీయ ప్రజాస్వామ్య కూటమి|NDA]]) | [[శివసేన (యుబిటి)|SS (UBT)]] + [[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|INC]] + [[నేషనలిస్ట్ కాంగ్రెస్ పార్టీ (శరద్ చంద్రపవార్)|NCP (SP)]] [[మహా వికాస్ అఘాడి| (MVA)]] | |- | 5 | [[తెలంగాణ శాసనమండలి|తెలంగాణ]] | [[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|INC]] | [[భారత్ రాష్ట్ర సమితి|BRS]] | [[భారతీయ జనతా పార్టీ|BJP]] |- | 6 | [[ఉత్తర ప్రదేశ్ శాసనమండలి|ఉత్తర ప్రదేశ్]] | [[భారతీయ జనతా పార్టీ|BJP]] + [[అప్నా దళ్ (సోనీలాల్)|AD (S)]] | [[సమాజ్ వాదీ పార్టీ|SP]] + [[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|INC]] | |- |} * 2024 జూన్ 4 నాటికి శాసనమండలి ఉనికిలో ఉన్న 6 రాష్ట్రాలలో 4 రాష్ట్ర శాసనమండలిలో [[జాతీయ ప్రజాస్వామ్య కూటమి]] అధికారం కలిగి ఉంది. అయితే 2 రాష్ట్రాల శాసనమండలిలో [[ఇండియా కూటమి|భారతదేశ]] కూటమికి అధికారం ఉంది. == State/UT by ruling parties and alliance == {{Switcher|[[File:Current Indian ruling and opposition parties 2025.png|300px]]|State Legislatures by Parties|[[File:Current ruling alliances in Indian states and union territories 2025.png|300px]]|State Legislatures by Alliance}} {|class="wikitable sortable" style="text-align:center;" |- !'''S.No.'''||'''State / Union Territory'''||colspan="2"|'''Ruling Party'''||colspan="2"|'''Ruling Alliance'''||colspan="2"|'''Official Opposition'''||colspan="2"|'''Opposition Alliance'''||colspan="2"|'''Other Opposition'''||'''Latest election''' |- | 1 ||[[Andhra Pradesh Legislative Assembly|Andhra Pradesh]]||{{Party name with color|Telugu Desam Party}}||{{Party name with color|National Democratic Alliance|rowspan=10}} !rowspan=2 colspan=4|Vacant{{efn|No party secured 10% of seats to form official opposition.}}||{{Party name with color|YSR Congress Party}}||[[2024 Andhra Pradesh Legislative Assembly election|2024]] |- | 2 ||[[Arunachal Pradesh Legislative Assembly|Arunachal Pradesh]]||{{Party name with color|Bharatiya Janata Party|rowspan=3}}||{{Party name with color|Indian National Developmental Inclusive Alliance}}||[[2024 Arunachal Pradesh Legislative Assembly election|2024]] |- | rowspan=2|3 ||rowspan=2|[[Assam Legislative Assembly|Assam]]||{{Party name with color|Indian National Congress|rowspan=2}}||{{Party name with color|Indian National Developmental Inclusive Alliance|rowspan=5}}||{{Party name with color|All India United Democratic Front}}||rowspan=2|[[2021 Assam Legislative Assembly election|2021]] |- |{{Party name with color|Bodoland People's Front}} |- | 4 ||[[Bihar Legislative Assembly|Bihar]]||{{Party name with color|Janata Dal (United)}}||{{Party name with color|Rashtriya Janata Dal}}||{{Party name with color|All India Majlis-e-Ittehadul Muslimeen}}||[[2020 Bihar Legislative Assembly election|2020]] |- | 5 ||[[Chhattisgarh Legislative Assembly|Chhattisgarh]]||{{Party name with color|Bharatiya Janata Party|rowspan=5}}||{{Party name with color|Indian National Congress}}||{{Party name with color|Gondwana Ganatantra Party}}||[[2023 Chhattisgarh Legislative Assembly election|2023]] |- | 6 ||[[Delhi Legislative Assembly|Delhi]]||{{Party name with color|Aam Aadmi Party}}||colspan=2|'''N/A'''||[[2025 Delhi Legislative Assembly election|2025]] |- | 7 ||[[Goa Legislative Assembly|Goa]]||{{Party name with color|Indian National Congress}}||{{Party name with color|Indian National Developmental Inclusive Alliance}}||{{Party name with color|Revolutionary Goans Party}}||[[2022 Goa Legislative Assembly election|2022]] |- | 8 ||[[Gujarat Legislative Assembly|Gujarat]] !colspan=4|'''Vacant'''{{efn|No party secured 10% of seats to form official opposition.}}||{{Party name with color|Indian National Developmental Inclusive Alliance}}||[[2022 Gujarat Legislative Assembly election|2022]] |- | 9 ||[[Haryana Legislative Assembly|Haryana]]||{{Party name with color|Indian National Congress}}||{{Party name with color|Indian National Developmental Inclusive Alliance}}||{{Party name with color|Indian National Lok Dal}}||[[2024 Haryana Legislative Assembly election|2024]] |- | 10 ||[[Himachal Pradesh Legislative Assembly|Himachal Pradesh]]||{{Party name with color|Indian National Congress}}||{{Party name with color|Indian National Congress |rowspan=5}}||{{Party name with color|Bharatiya Janata Party|rowspan=5}}||{{Party name with color|National Democratic Alliance|rowspan=5}}||colspan=2|'''N/A'''||[[2022 Himachal Pradesh Legislative Assembly election|2022]] |- | rowspan=2|11 ||rowspan=2|[[Jammu and Kashmir Legislative Assembly|Jammu and Kashmir]]<ref>{{Cite news|url=https://economictimes.indiatimes.com/news/politics-and-nation/special-status-ends-jk-now-a-union-territory-with-assembly-ladakh-a-separate-ut/articleshow/70531880.cms?from=mdr|title=Special status ends: J&K now a Union Territory with Assembly; Ladakh a separate UT|date=2019-08-05|work=The Economic Times|access-date=2019-08-23}}</ref>||{{Party name with color|Jammu & Kashmir National Conference|rowspan=2}}||{{Party name with color|Jammu and Kashmir People's Democratic Party}}||rowspan=2|[[2024 Jammu and Kashmir Legislative Assembly election|2024]] |- |{{Party name with color|Jammu and Kashmir People's Conference}} |- | 12 ||[[Jharkhand Legislative Assembly|Jharkhand]]||{{Party name with color|Jharkhand Mukti Morcha}}||{{Party name with color|Jharkhand Loktantrik Krantikari Morcha}}||[[2024 Jharkhand Legislative Assembly election|2024]] |- | 13 ||[[Karnataka Legislative Assembly|Karnataka]]||{{Party name with color|Indian National Congress}}||rowspan=3 colspan=2|'''N/A'''||[[2023 Karnataka Legislative Assembly election|2023]] |- | 14 ||[[Kerala Legislative Assembly|Kerala]]||{{Party name with color|Communist Party of India (Marxist)}}||{{Party color cell|Communist Party of India (Marxist)}}||[[Left Democratic Front|LDF]] ([[Indian National Developmental Inclusive Alliance|INDIA]])||{{Party name with color|Indian National Congress|rowspan=2}}||{{Party name with color|United Democratic Front (Kerala)}} ([[Indian National Developmental Inclusive Alliance|INDIA]])||[[2021 Kerala Legislative Assembly election|2021]] |- | 15 ||[[Madhya Pradesh Legislative Assembly|Madhya Pradesh]]||{{Party name with color|Bharatiya Janata Party|rowspan=3}}||{{Party name with color|National Democratic Alliance|rowspan=4}}||{{Party name with color|Indian National Developmental Inclusive Alliance}}||[[2023 Madhya Pradesh Legislative Assembly election|2023]] |- | 16 ||[[Maharashtra Legislative Assembly|Maharashtra]] !rowspan=2 colspan=4|'''Vacant'''{{efn|No party secured 10% of seats to form official opposition.}}||{{Party name with color|Indian National Developmental Inclusive Alliance|rowspan=2}}||[[2024 Maharashtra Legislative Assembly election|2024]] |- | 17 ||[[Manipur Legislative Assembly|Manipur]]||[[2022 Manipur Legislative Assembly election|2022]] |- | 18 ||[[Meghalaya Legislative Assembly|Meghalaya]]||{{Party name with color|National People's Party (India)}}||{{Party name with color|Trinamool Congress}}||{{Party name with color|Indian National Developmental Inclusive Alliance}}||colspan=2|'''N/A'''||[[2023 Meghalaya Legislative Assembly election|2023]] |- | rowspan=2|19 ||rowspan=2|[[Mizoram Legislative Assembly|Mizoram]]||{{Party name with color|Zoram People's Movement|rowspan=2}}||rowspan=2 colspan=2|''None''||{{Party name with color|Mizo National Front|rowspan=2}}||rowspan=2 colspan=2|''None''||{{Party name with color|Bharatiya Janata Party}}||rowspan=2|[[2023 Mizoram Legislative Assembly election|2023]] |- |{{Party name with color|Indian National Developmental Inclusive Alliance}} |- | 20 ||[[Nagaland Legislative Assembly|Nagaland]]||{{Party name with color|Nationalist Democratic Progressive Party}}||{{Party name with color|National Democratic Alliance|rowspan=3}}||colspan=6|'''Vacant'''{{efn|There is no opposition in Nagaland as all parties are part of [[United Democratic Alliance (Nagaland)|UDA]].}}||[[2023 Nagaland Legislative Assembly election|2023]] |- | 21 ||[[Odisha Legislative Assembly|Odisha]]||{{Party name with color|Bharatiya Janata Party}}||{{Party name with color|Biju Janata Dal}}||colspan=2|''None''||{{Party name with color|Indian National Developmental Inclusive Alliance}}||[[2024 Odisha Legislative Assembly election|2024]] |- | 22 ||[[Puducherry Legislative Assembly|Puducherry]]||{{Party name with color|All India N.R. Congress}}||{{Party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}}||{{Party name with color|Indian National Developmental Inclusive Alliance|rowspan=5}}||colspan=2|'''N/A'''||[[2021 Puducherry Legislative Assembly election|2021]] |- | rowspan=3|23 ||rowspan=3|[[Punjab Legislative Assembly|Punjab]]||{{Party name with color|Aam Aadmi Party|rowspan=3}}||||{{Party name with color|Indian National Congress|rowspan=4}}||{{Party name with color|Shiromani Akali Dal}}||rowspan=3|[[2022 Punjab Legislative Assembly election|2022]] |- |{{Party name with color|National Democratic Alliance}} |- |{{Party name with color|Bahujan Samaj Party}} |- | 24 ||[[Rajasthan Legislative Assembly|Rajasthan]]||{{Party name with color|Bharatiya Janata Party}}||{{Party name with color|National Democratic Alliance|rowspan=2}}||{{Party name with color|Indian National Developmental Inclusive Alliance|rowspan=2}}|colspan=2|'''N/A'''||[[2023 Rajasthan Legislative Assembly election|2023]] |- | 25 ||[[Sikkim Legislative Assembly|Sikkim]]||{{Party name with color|Sikkim Krantikari Morcha}}||colspan=6|'''Vacant'''{{efn|All seats belong to the ruling [[Sikkim Krantikari Morcha]].}}||[[2024 Sikkim Legislative Assembly election|2024]] |- | 26 ||[[Tamil Nadu Legislative Assembly|Tamil Nadu]]||{{Party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}}||{{Party name with color|Indian National Developmental Inclusive Alliance|rowspan=3}}||{{Party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}}||rowspan=3 colspan=2|''None''||{{Party name with color|National Democratic Alliance}}||[[2021 Tamil Nadu Legislative Assembly election|2021]] |- | rowspan=2|27 ||rowspan=2|[[Telangana Legislative Assembly|Telangana]]||{{Party name with color|Indian National Congress|rowspan=2}}||{{Party name with color|Bharat Rashtra Samithi|rowspan=2}}||{{Party name with color|National Democratic Alliance}}||rowspan=2|[[2023 Telangana Legislative Assembly election|2023]] |- |{{Party name with color|All India Majlis-e-Ittehadul Muslimeen}} |- | 28 ||[[Tripura Legislative Assembly|Tripura]]||{{Party name with color|Bharatiya Janata Party|rowspan=4}}||{{Party name with color|National Democratic Alliance|rowspan=4}}||{{Party name with color|Communist Party of India (Marxist)}}||{{Party name with color|Indian National Developmental Inclusive Alliance|rowspan=4}}||colspan=2|'''N/A'''||[[2023 Tripura Legislative Assembly election|2023]] |- | rowspan=2|29 ||rowspan=2|[[Uttar Pradesh Legislative Assembly|Uttar Pradesh]]||{{Party name with color|Samajwadi Party|rowspan=2}}||{{Party name with color|Jansatta Dal (Loktantrik)}}||rowspan=2|[[2022 Uttar Pradesh Legislative Assembly election|2022]] |- |{{Party name with color|Bahujan Samaj Party}} |- | 30 ||[[Uttarakhand Legislative Assembly|Uttarakhand]]||{{Party name with color|Indian National Congress}}||{{Party name with color|Bahujan Samaj Party}}||[[2022 Uttarakhand Legislative Assembly election|2022]] |- | 31 ||[[West Bengal Legislative Assembly|West Bengal]]||{{Party name with color|Trinamool Congress}}||{{Party name with color|Indian National Developmental Inclusive Alliance}}||{{Party name with color|Bharatiya Janata Party}}||{{Party name with color|National Democratic Alliance}}||{{Party name with color|Indian Secular Front}}||[[2021 West Bengal Legislative Assembly election|2021]] |} * As of 8 February 2025, [[National Democratic Alliance|NDA]] have government in 19 States and 2 Union Territories. [[Indian National Developmental Inclusive Alliance|INDIA]] bloc have government in 8 States and 1 union Territories. Other one party [[Zoram People's Movement|ZPM]], which is not part of any alliance has government in Mizoram state. == Notes == <references group="lower-alpha" /> ==References== <references /> [[Category:India politics-related lists|Governing and opposition parties]] [[Category:India-related lists]] == ఇది కూడా చూడండి == * [[ప్రతిపక్ష నాయకుడు (భారతదేశం)]] * [[ప్రస్తుత భారత ప్రతిపక్ష నాయకుల జాబితా]] * [[అధికారిక ప్రతిపక్షం (భారతదేశం)|అధికారిక ప్రతిపక్షం]] == సూచనలు == [[వర్గం:భారతదేశ రాజకీయాలకు సంబంధించిన జాబితాలు]] [[వర్గం:జాబితాలు]] [[వర్గం:తరచూ నవీకరించవలసిన వ్యాసాలు]] fzs9muae7xbbedvu1qoklt402gob201 4595142 4595138 2025-06-30T07:17:02Z యర్రా రామారావు 28161 /* State/UT by ruling parties and alliance */ 4595142 wikitext text/x-wiki == రాష్ట్ర శాసనసభలు == {{Switcher|[[File:Ruling Alliances in India.jpg|250px|left]]|కూటమి ద్వారా రాష్ట్ర శాసనసభలు|[[File:State ruling parties in India.png|250px|center]]|పార్టీల వారీగా రాష్ట్ర శాసనసభలు}} ==జాబితా== {| class="wikitable sortable" style="text-align:center;" !'''వ.సంఖ్య.''' !'''[[రాష్ట్రం]] /[[కేంద్రపాలిత ప్రాంతం]]''' ![[ప్రభుత్వం]] !'''[[అధికారిక ప్రతిపక్షం (భారతదేశం)|అధికారిక ప్రతిపక్షం]]''' !'''[[ఇతర ప్రతిపక్షాలు]]''' |- |1 |[[ఆంధ్రప్రదేశ్ శాసనసభ|ఆంధ్రప్రదేశ్]] | [[జాతీయ ప్రజాస్వామ్య కూటమి|NDA]] | - |[[యువజన శ్రామిక రైతు కాంగ్రెస్ పార్టీ|YSRCP]] |- |2 |[[అరుణాచల్ ప్రదేశ్ శాసనసభ|అరుణాచల్ ప్రదేశ్]] |[[జాతీయ ప్రజాస్వామ్య కూటమి|NDA]] | - |[[ఇండియా కూటమి|INDIA]] |- |3 |[[అసోం శాసనసభ|అసోం]] |[[జాతీయ ప్రజాస్వామ్య కూటమి|NDA]] |[[ఇండియా కూటమి|INDIA]] |[[ఆల్ ఇండియా యునైటెడ్ డెమోక్రటిక్ ఫ్రంట్|AIUDF]]+[[బోడోలాండ్ పీపుల్స్ ఫ్రంట్|BPF]] |- |4 |[[బీహార్ శాసనసభ|బీహార్]] |[[జాతీయ ప్రజాస్వామ్య కూటమి|NDA]] |[[ఇండియా కూటమి|INDIA]] |[[ఆల్ ఇండియా మజ్లిస్ ఎ ఇత్తెహాదుల్ ముస్లిమీన్|AIMIM]] |- |5 |[[ఛత్తీస్‌గఢ్ శాసనసభ|ఛత్తీస్‌గఢ్]] |[[జాతీయ ప్రజాస్వామ్య కూటమి|NDA]] |[[ఇండియా కూటమి|INDIA]] |[[బహుజన్ సమాజ్ పార్టీ|BSP]] |- |6 |[[ఢిల్లీ శాసనసభ|ఢిల్లీ]] |[[ఇండియా కూటమి|INDIA]] |[[జాతీయ ప్రజాస్వామ్య కూటమి|NDA]] | - |- |7 |[[గోవా శాసనసభ|గోవా]] |[[జాతీయ ప్రజాస్వామ్య కూటమి|NDA]] |[[ఇండియా కూటమి|INDIA]] |[[రివల్యూషనరీ గోవా పార్టీ|RGP]] |- |8 |[[గుజరాత్ శాసనసభ|గుజరాత్]] |[[జాతీయ ప్రజాస్వామ్య కూటమి|NDA]] | - |[[ఇండియా కూటమి|INDIA]] |- |9 |[[హర్యానా శాసనసభ|హర్యానా]] |[[జాతీయ ప్రజాస్వామ్య కూటమి|NDA]] |[[ఇండియా కూటమి|INDIA]] |[[ఇండియన్ నేషనల్ లోక్‌దళ్‌|INLD]]+[[జననాయక్ జనతా పార్టీ|JJP]] |- |10 |[[హిమాచల్ ప్రదేశ్ శాసనసభ|హిమాచల్ ప్రదేశ్]] |[[ఇండియా కూటమి|INDIA]] |[[జాతీయ ప్రజాస్వామ్య కూటమి|NDA]] | - |- |11 |[[జమ్మూ కాశ్మీర్ శాసనసభ|జమ్మూ కాశ్మీర్]]<ref>{{Cite news|url=https://economictimes.indiatimes.com/news/politics-and-nation/special-status-ends-jk-now-a-union-territory-with-assembly-ladakh-a-separate-ut/articleshow/70531880.cms?from=mdr|title=Special status ends: J&K now a Union Territory with Assembly; Ladakh a separate UT|date=2019-08-05|work=The Economic Times|access-date=2019-08-23}}</ref> |[[రాష్ట్రపతి పాలన]] | - | - |- |12 |[[జార్ఖండ్ శాసనసభ|జార్ఖండ్]] |[[ఇండియా కూటమి|INDIA]] |[[జాతీయ ప్రజాస్వామ్య కూటమి|NDA]] | - |- |13 |[[కర్ణాటక శాసనసభ|కర్ణాటక]] |[[ఇండియా కూటమి|INDIA]] |[[జాతీయ ప్రజాస్వామ్య కూటమి|NDA]] |[[సర్వోదయ కర్ణాటక పక్ష|SKP]]+[[కళ్యాణ రాజ్య ప్రగతిపక్ష|KRPP]] |- |14 |[[కేరళ శాసనసభ|కేరళ]] |[[లెఫ్ట్ డెమోక్రటిక్ ఫ్రంట్|LDF]] |[[యునైటెడ్ డెమోక్రటిక్ ఫ్రంట్ (కేరళ)|UDF]] | - |- |15 |[[మధ్య ప్రదేశ్ శాసనసభ|మధ్య ప్రదేశ్]] |[[జాతీయ ప్రజాస్వామ్య కూటమి|NDA]] |[[ఇండియా కూటమి|INDIA]] |[[బహుజన్ సమాజ్ పార్టీ|BSP]] |- |16 |[[మహారాష్ట్ర శాసనసభ|మహారాష్ట్ర]] |[[జాతీయ ప్రజాస్వామ్య కూటమి|NDA]] |[[ఇండియా కూటమి|INDIA]] |[[బహుజన్ వికాస్ అఘాడి|BVA]]+[[ఆల్ ఇండియా మజ్లిస్ ఎ ఇత్తెహాదుల్ ముస్లిమీన్|AIMIM]] |- |17 |[[మణిపూర్ శాసనసభ|మణిపూర్]] |[[జాతీయ ప్రజాస్వామ్య కూటమి|NDA]] |[[ఇండియా కూటమి|INDIA]] | - |- |18 |[[మేఘాలయ శాసనసభ|మేఘాలయ]] |[[జాతీయ ప్రజాస్వామ్య కూటమి|NDA]] |[[ఇండియా కూటమి|INDIA]] | - |- |19 |[[మిజోరం శాసనసభ|మిజోరం]] |[[జోరమ్ పీపుల్స్ మూవ్‌మెంట్|ZPM]] |[[జాతీయ ప్రజాస్వామ్య కూటమి|NDA]] |[[ఇండియా కూటమి|INDIA]] |- |20 |[[నాగాలాండ్ శాసనసభ|నాగాలాండ్]] |[[జాతీయ ప్రజాస్వామ్య కూటమి|NDA]] | - | - |- |21 |[[ఒడిశా శాసనసభ|ఒడిశా]] |[[జాతీయ ప్రజాస్వామ్య కూటమి|NDA]] |[[బిజూ జనతా దళ్|BJD]] |[[ఇండియా కూటమి|INDIA]] |- |22 |[[పుదుచ్చేరి శాసనసభ|పుదుచ్చేరి]] |[[జాతీయ ప్రజాస్వామ్య కూటమి|NDA]] |[[ఇండియా కూటమి|INDIA]] | - |- |23 |[[పంజాబ్ శాసనసభ|పంజాబ్]] |[[ఆమ్ ఆద్మీ పార్టీ|AAP]] |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|INC]] |[[శిరోమణి అకాలీ దళ్|SAD]]+[[భారతీయ జనతా పార్టీ|BJP]]+[[బహుజన్ సమాజ్ పార్టీ|BSP]] |- |24 |[[రాజస్థాన్ శాసనసభ|రాజస్థాన్]] |[[జాతీయ ప్రజాస్వామ్య కూటమి|NDA]] |[[ఇండియా కూటమి|INDIA]] | - |- |25 |[[సిక్కిం శాసనసభ|సిక్కిం]] |[[జాతీయ ప్రజాస్వామ్య కూటమి|NDA]] | - |[[సిక్కిం డెమోక్రటిక్ ఫ్రంట్|SDF]] |- |26 |[[తమిళనాడు శాసనసభ|తమిళనాడు]] |[[ఇండియా కూటమి|INDIA]] |[[ఆల్ ఇండియా అన్నా ద్రవిడ మున్నేట్ర కజగం|AIADMK]] |[[జాతీయ ప్రజాస్వామ్య కూటమి|NDA]] |- |27 |[[తెలంగాణ శాసనసభ|తెలంగాణ]] |[[ఇండియా కూటమి|INDIA]] |[[భారత్ రాష్ట్ర సమితి|BRS]] |[[జాతీయ ప్రజాస్వామ్య కూటమి|NDA]]+[[ఆల్ ఇండియా మజ్లిస్ ఎ ఇత్తెహాదుల్ ముస్లిమీన్|AIMIM]] |- |28 |[[త్రిపుర శాసనసభ|త్రిపుర]] |[[జాతీయ ప్రజాస్వామ్య కూటమి|NDA]] |[[ఇండియా కూటమి|INDIA]] | - |- |29 |[[ఉత్తర ప్రదేశ్ శాసనసభ|ఉత్తర ప్రదేశ్h]] |[[జాతీయ ప్రజాస్వామ్య కూటమి|NDA]] |[[ఇండియా కూటమి|INDIA]] |[[సుహెల్‌దేవ్ భారతీయ సమాజ్ పార్టీ|SBSP]]+[[జనసత్తా దళ్ (లోక్‌తంత్రిక్)|JSD (L)]]+[[బహుజన్ సమాజ్ పార్టీ|BSP]] |- |30 |[[ఉత్తరాఖండ్ శాసనసభ|ఉత్తరాఖండ్]] |[[జాతీయ ప్రజాస్వామ్య కూటమి|NDA]] |[[ఇండియా కూటమి|INDIA]] |[[బహుజన్ సమాజ్ పార్టీ|BSP]] |- |31 |[[పశ్చిమ బెంగాల్ శాసనసభ|పశ్చిమ బెంగాల్]] |[[తృణమూల్ కాంగ్రెస్|TMC]]+[[భారతీయ గూర్ఖా ప్రజాతాంత్రిక్ మోర్చా|BGPM]] |[[భారతీయ జనతా పార్టీ|BJP]] |[[లెఫ్ట్ ఫ్రంట్ (పశ్చిమ బెంగాల్)|LF]]+[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|INC]]+[[ఇండియన్ సెక్యులర్ ఫ్రంట్|ISF]] |} * 2024 జూన్ 4 నాటికి 19 రాష్ట్రాలలో 1 కేంద్రపాలిత ప్రాంతంలో [[జాతీయ ప్రజాస్వామ్య కూటమి]] ప్రభుత్వం అధికారంలో కలిగి ఉంది. [[ఇండియా కూటమి|ఇండియా కూటమికి]] 8 రాష్ట్రాలలో 1 కేంద్రపాలిత ప్రాంతంలో ప్రభుత్వం అధికారంలో కలిగి ఉంది. మిజోరం రాష్ట్రంలో ఏ కూటమిలోనూ భాగం కాని మరో పార్టీ [[జోరమ్ పీపుల్స్ మూవ్‌మెంట్]] పార్టీ అధికారంలో కలిగి ఉంది == రాష్ట్ర శాసన మండలి == {| class="wikitable sortable" !వ.నెం. ! రాష్ట్రం ! గవర్నింగ్ పార్టీ / గవర్నింగ్ అలయన్స్ ! ప్రతిపక్ష పార్టీ / ప్రతిపక్ష కూటమి ! ఇతర పార్టీలు |- | 1 | [[ఆంధ్రప్రదేశ్ శాసనమండలి|ఆంధ్రప్రదేశ్]] | [[తెలుగుదేశం పార్టీ|TDP]] + [[జనసేన పార్టీ|JSP]] + [[భారతీయ జనతా పార్టీ|BJP]] | [[యువజన శ్రామిక రైతు కాంగ్రెస్ పార్టీ|YSRCP]] | |- | 2 | [[బీహార్ శాసనమండలి|బీహార్]] | [[భారతీయ జనతా పార్టీ|BJP]] + [[జనతాదళ్ (యునైటెడ్)|JD(U)]] + [[హిందుస్తానీ అవామ్ మోర్చా|HAM (S)]] + [[రాష్ట్రీయ లోక్ జనశక్తి పార్టీ|RLJP]] | [[రాష్ట్రీయ జనతా దళ్|RJD]] + [[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|INC]] + [[కమ్యూనిస్టు పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (సి.పి.ఐ)|CPI]] ([[మహాఘటబంధన్ (బీహార్)|MGB]] ) | |- | 3 | [[కర్ణాటక శాసనమండలి|కర్ణాటక]] | [[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|INC]] | [[భారతీయ జనతా పార్టీ|BJP]] + [[జనతాదళ్ (సెక్యులర్)|JD(S)]] ([[జాతీయ ప్రజాస్వామ్య కూటమి|NDA]] ) | |- | 4 | [[మహారాష్ట్ర శాసనమండలి|మహారాష్ట్ర]] | [[భారతీయ జనతా పార్టీ|BJP]] + [[శివసేన|SHS]] + [[నేషనలిస్ట్ కాంగ్రెస్ పార్టీ|NCP]] + [[భారతీయ రిపబ్లికన్ పార్టీ|RPI]] ([[జాతీయ ప్రజాస్వామ్య కూటమి|NDA]]) | [[శివసేన (యుబిటి)|SS (UBT)]] + [[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|INC]] + [[నేషనలిస్ట్ కాంగ్రెస్ పార్టీ (శరద్ చంద్రపవార్)|NCP (SP)]] [[మహా వికాస్ అఘాడి| (MVA)]] | |- | 5 | [[తెలంగాణ శాసనమండలి|తెలంగాణ]] | [[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|INC]] | [[భారత్ రాష్ట్ర సమితి|BRS]] | [[భారతీయ జనతా పార్టీ|BJP]] |- | 6 | [[ఉత్తర ప్రదేశ్ శాసనమండలి|ఉత్తర ప్రదేశ్]] | [[భారతీయ జనతా పార్టీ|BJP]] + [[అప్నా దళ్ (సోనీలాల్)|AD (S)]] | [[సమాజ్ వాదీ పార్టీ|SP]] + [[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|INC]] | |- |} * 2024 జూన్ 4 నాటికి శాసనమండలి ఉనికిలో ఉన్న 6 రాష్ట్రాలలో 4 రాష్ట్ర శాసనమండలిలో [[జాతీయ ప్రజాస్వామ్య కూటమి]] అధికారం కలిగి ఉంది. అయితే 2 రాష్ట్రాల శాసనమండలిలో [[ఇండియా కూటమి|భారతదేశ]] కూటమికి అధికారం ఉంది. == పాలక పార్టీలు, కూటమి వారీగా రాష్ట్రం/కేంద్రపాలిత ప్రాంతం == {{Switcher|[[File:Current Indian ruling and opposition parties 2025.png|300px]]|State Legislatures by Parties|[[File:Current ruling alliances in Indian states and union territories 2025.png|300px]]|State Legislatures by Alliance}} {|class="wikitable sortable" style="text-align:center;" |- !'''S.No.'''||'''State / Union Territory'''||colspan="2"|'''Ruling Party'''||colspan="2"|'''Ruling Alliance'''||colspan="2"|'''Official Opposition'''||colspan="2"|'''Opposition Alliance'''||colspan="2"|'''Other Opposition'''||'''Latest election''' |- | 1 ||[[Andhra Pradesh Legislative Assembly|Andhra Pradesh]]||{{Party name with color|Telugu Desam Party}}||{{Party name with color|National Democratic Alliance|rowspan=10}} !rowspan=2 colspan=4|Vacant{{efn|No party secured 10% of seats to form official opposition.}}||{{Party name with color|YSR Congress Party}}||[[2024 Andhra Pradesh Legislative Assembly election|2024]] |- | 2 ||[[Arunachal Pradesh Legislative Assembly|Arunachal Pradesh]]||{{Party name with color|Bharatiya Janata Party|rowspan=3}}||{{Party name with color|Indian National Developmental Inclusive Alliance}}||[[2024 Arunachal Pradesh Legislative Assembly election|2024]] |- | rowspan=2|3 ||rowspan=2|[[Assam Legislative Assembly|Assam]]||{{Party name with color|Indian National Congress|rowspan=2}}||{{Party name with color|Indian National Developmental Inclusive Alliance|rowspan=5}}||{{Party name with color|All India United Democratic Front}}||rowspan=2|[[2021 Assam Legislative Assembly election|2021]] |- |{{Party name with color|Bodoland People's Front}} |- | 4 ||[[Bihar Legislative Assembly|Bihar]]||{{Party name with color|Janata Dal (United)}}||{{Party name with color|Rashtriya Janata Dal}}||{{Party name with color|All India Majlis-e-Ittehadul Muslimeen}}||[[2020 Bihar Legislative Assembly election|2020]] |- | 5 ||[[Chhattisgarh Legislative Assembly|Chhattisgarh]]||{{Party name with color|Bharatiya Janata Party|rowspan=5}}||{{Party name with color|Indian National Congress}}||{{Party name with color|Gondwana Ganatantra Party}}||[[2023 Chhattisgarh Legislative Assembly election|2023]] |- | 6 ||[[Delhi Legislative Assembly|Delhi]]||{{Party name with color|Aam Aadmi Party}}||colspan=2|'''N/A'''||[[2025 Delhi Legislative Assembly election|2025]] |- | 7 ||[[Goa Legislative Assembly|Goa]]||{{Party name with color|Indian National Congress}}||{{Party name with color|Indian National Developmental Inclusive Alliance}}||{{Party name with color|Revolutionary Goans Party}}||[[2022 Goa Legislative Assembly election|2022]] |- | 8 ||[[Gujarat Legislative Assembly|Gujarat]] !colspan=4|'''Vacant'''{{efn|No party secured 10% of seats to form official opposition.}}||{{Party name with color|Indian National Developmental Inclusive Alliance}}||[[2022 Gujarat Legislative Assembly election|2022]] |- | 9 ||[[Haryana Legislative Assembly|Haryana]]||{{Party name with color|Indian National Congress}}||{{Party name with color|Indian National Developmental Inclusive Alliance}}||{{Party name with color|Indian National Lok Dal}}||[[2024 Haryana Legislative Assembly election|2024]] |- | 10 ||[[Himachal Pradesh Legislative Assembly|Himachal Pradesh]]||{{Party name with color|Indian National Congress}}||{{Party name with color|Indian National Congress |rowspan=5}}||{{Party name with color|Bharatiya Janata Party|rowspan=5}}||{{Party name with color|National Democratic Alliance|rowspan=5}}||colspan=2|'''N/A'''||[[2022 Himachal Pradesh Legislative Assembly election|2022]] |- | rowspan=2|11 ||rowspan=2|[[Jammu and Kashmir Legislative Assembly|Jammu and Kashmir]]<ref>{{Cite news|url=https://economictimes.indiatimes.com/news/politics-and-nation/special-status-ends-jk-now-a-union-territory-with-assembly-ladakh-a-separate-ut/articleshow/70531880.cms?from=mdr|title=Special status ends: J&K now a Union Territory with Assembly; Ladakh a separate UT|date=2019-08-05|work=The Economic Times|access-date=2019-08-23}}</ref>||{{Party name with color|Jammu & Kashmir National Conference|rowspan=2}}||{{Party name with color|Jammu and Kashmir People's Democratic Party}}||rowspan=2|[[2024 Jammu and Kashmir Legislative Assembly election|2024]] |- |{{Party name with color|Jammu and Kashmir People's Conference}} |- | 12 ||[[Jharkhand Legislative Assembly|Jharkhand]]||{{Party name with color|Jharkhand Mukti Morcha}}||{{Party name with color|Jharkhand Loktantrik Krantikari Morcha}}||[[2024 Jharkhand Legislative Assembly election|2024]] |- | 13 ||[[Karnataka Legislative Assembly|Karnataka]]||{{Party name with color|Indian National Congress}}||rowspan=3 colspan=2|'''N/A'''||[[2023 Karnataka Legislative Assembly election|2023]] |- | 14 ||[[Kerala Legislative Assembly|Kerala]]||{{Party name with color|Communist Party of India (Marxist)}}||{{Party color cell|Communist Party of India (Marxist)}}||[[Left Democratic Front|LDF]] ([[Indian National Developmental Inclusive Alliance|INDIA]])||{{Party name with color|Indian National Congress|rowspan=2}}||{{Party name with color|United Democratic Front (Kerala)}} ([[Indian National Developmental Inclusive Alliance|INDIA]])||[[2021 Kerala Legislative Assembly election|2021]] |- | 15 ||[[Madhya Pradesh Legislative Assembly|Madhya Pradesh]]||{{Party name with color|Bharatiya Janata Party|rowspan=3}}||{{Party name with color|National Democratic Alliance|rowspan=4}}||{{Party name with color|Indian National Developmental Inclusive Alliance}}||[[2023 Madhya Pradesh Legislative Assembly election|2023]] |- | 16 ||[[Maharashtra Legislative Assembly|Maharashtra]] !rowspan=2 colspan=4|'''Vacant'''{{efn|No party secured 10% of seats to form official opposition.}}||{{Party name with color|Indian National Developmental Inclusive Alliance|rowspan=2}}||[[2024 Maharashtra Legislative Assembly election|2024]] |- | 17 ||[[Manipur Legislative Assembly|Manipur]]||[[2022 Manipur Legislative Assembly election|2022]] |- | 18 ||[[Meghalaya Legislative Assembly|Meghalaya]]||{{Party name with color|National People's Party (India)}}||{{Party name with color|Trinamool Congress}}||{{Party name with color|Indian National Developmental Inclusive Alliance}}||colspan=2|'''N/A'''||[[2023 Meghalaya Legislative Assembly election|2023]] |- | rowspan=2|19 ||rowspan=2|[[Mizoram Legislative Assembly|Mizoram]]||{{Party name with color|Zoram People's Movement|rowspan=2}}||rowspan=2 colspan=2|''None''||{{Party name with color|Mizo National Front|rowspan=2}}||rowspan=2 colspan=2|''None''||{{Party name with color|Bharatiya Janata Party}}||rowspan=2|[[2023 Mizoram Legislative Assembly election|2023]] |- |{{Party name with color|Indian National Developmental Inclusive Alliance}} |- | 20 ||[[Nagaland Legislative Assembly|Nagaland]]||{{Party name with color|Nationalist Democratic Progressive Party}}||{{Party name with color|National Democratic Alliance|rowspan=3}}||colspan=6|'''Vacant'''{{efn|There is no opposition in Nagaland as all parties are part of [[United Democratic Alliance (Nagaland)|UDA]].}}||[[2023 Nagaland Legislative Assembly election|2023]] |- | 21 ||[[Odisha Legislative Assembly|Odisha]]||{{Party name with color|Bharatiya Janata Party}}||{{Party name with color|Biju Janata Dal}}||colspan=2|''None''||{{Party name with color|Indian National Developmental Inclusive Alliance}}||[[2024 Odisha Legislative Assembly election|2024]] |- | 22 ||[[Puducherry Legislative Assembly|Puducherry]]||{{Party name with color|All India N.R. Congress}}||{{Party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}}||{{Party name with color|Indian National Developmental Inclusive Alliance|rowspan=5}}||colspan=2|'''N/A'''||[[2021 Puducherry Legislative Assembly election|2021]] |- | rowspan=3|23 ||rowspan=3|[[Punjab Legislative Assembly|Punjab]]||{{Party name with color|Aam Aadmi Party|rowspan=3}}||||{{Party name with color|Indian National Congress|rowspan=4}}||{{Party name with color|Shiromani Akali Dal}}||rowspan=3|[[2022 Punjab Legislative Assembly election|2022]] |- |{{Party name with color|National Democratic Alliance}} |- |{{Party name with color|Bahujan Samaj Party}} |- | 24 ||[[Rajasthan Legislative Assembly|Rajasthan]]||{{Party name with color|Bharatiya Janata Party}}||{{Party name with color|National Democratic Alliance|rowspan=2}}||{{Party name with color|Indian National Developmental Inclusive Alliance|rowspan=2}}|colspan=2|'''N/A'''||[[2023 Rajasthan Legislative Assembly election|2023]] |- | 25 ||[[Sikkim Legislative Assembly|Sikkim]]||{{Party name with color|Sikkim Krantikari Morcha}}||colspan=6|'''Vacant'''{{efn|All seats belong to the ruling [[Sikkim Krantikari Morcha]].}}||[[2024 Sikkim Legislative Assembly election|2024]] |- | 26 ||[[Tamil Nadu Legislative Assembly|Tamil Nadu]]||{{Party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}}||{{Party name with color|Indian National Developmental Inclusive Alliance|rowspan=3}}||{{Party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}}||rowspan=3 colspan=2|''None''||{{Party name with color|National Democratic Alliance}}||[[2021 Tamil Nadu Legislative Assembly election|2021]] |- | rowspan=2|27 ||rowspan=2|[[Telangana Legislative Assembly|Telangana]]||{{Party name with color|Indian National Congress|rowspan=2}}||{{Party name with color|Bharat Rashtra Samithi|rowspan=2}}||{{Party name with color|National Democratic Alliance}}||rowspan=2|[[2023 Telangana Legislative Assembly election|2023]] |- |{{Party name with color|All India Majlis-e-Ittehadul Muslimeen}} |- | 28 ||[[Tripura Legislative Assembly|Tripura]]||{{Party name with color|Bharatiya Janata Party|rowspan=4}}||{{Party name with color|National Democratic Alliance|rowspan=4}}||{{Party name with color|Communist Party of India (Marxist)}}||{{Party name with color|Indian National Developmental Inclusive Alliance|rowspan=4}}||colspan=2|'''N/A'''||[[2023 Tripura Legislative Assembly election|2023]] |- | rowspan=2|29 ||rowspan=2|[[Uttar Pradesh Legislative Assembly|Uttar Pradesh]]||{{Party name with color|Samajwadi Party|rowspan=2}}||{{Party name with color|Jansatta Dal (Loktantrik)}}||rowspan=2|[[2022 Uttar Pradesh Legislative Assembly election|2022]] |- |{{Party name with color|Bahujan Samaj Party}} |- | 30 ||[[Uttarakhand Legislative Assembly|Uttarakhand]]||{{Party name with color|Indian National Congress}}||{{Party name with color|Bahujan Samaj Party}}||[[2022 Uttarakhand Legislative Assembly election|2022]] |- | 31 ||[[West Bengal Legislative Assembly|West Bengal]]||{{Party name with color|Trinamool Congress}}||{{Party name with color|Indian National Developmental Inclusive Alliance}}||{{Party name with color|Bharatiya Janata Party}}||{{Party name with color|National Democratic Alliance}}||{{Party name with color|Indian Secular Front}}||[[2021 West Bengal Legislative Assembly election|2021]] |} * As of 8 February 2025, [[National Democratic Alliance|NDA]] have government in 19 States and 2 Union Territories. [[Indian National Developmental Inclusive Alliance|INDIA]] bloc have government in 8 States and 1 union Territories. Other one party [[Zoram People's Movement|ZPM]], which is not part of any alliance has government in Mizoram state. == Notes == <references group="lower-alpha" /> ==References== <references /> [[Category:India politics-related lists|Governing and opposition parties]] [[Category:India-related lists]] == ఇది కూడా చూడండి == * [[ప్రతిపక్ష నాయకుడు (భారతదేశం)]] * [[ప్రస్తుత భారత ప్రతిపక్ష నాయకుల జాబితా]] * [[అధికారిక ప్రతిపక్షం (భారతదేశం)|అధికారిక ప్రతిపక్షం]] == సూచనలు == [[వర్గం:భారతదేశ రాజకీయాలకు సంబంధించిన జాబితాలు]] [[వర్గం:జాబితాలు]] [[వర్గం:తరచూ నవీకరించవలసిన వ్యాసాలు]] cuxinboyddkk1songxek2lvzx771fqj 4595148 4595142 2025-06-30T07:29:17Z యర్రా రామారావు 28161 /* పాలక పార్టీలు, కూటమి వారీగా రాష్ట్రం/కేంద్రపాలిత ప్రాంతం */ 4595148 wikitext text/x-wiki == రాష్ట్ర శాసనసభలు == {{Switcher|[[File:Ruling Alliances in India.jpg|250px|left]]|కూటమి ద్వారా రాష్ట్ర శాసనసభలు|[[File:State ruling parties in India.png|250px|center]]|పార్టీల వారీగా రాష్ట్ర శాసనసభలు}} ==జాబితా== {| class="wikitable sortable" style="text-align:center;" !'''వ.సంఖ్య.''' !'''[[రాష్ట్రం]] /[[కేంద్రపాలిత ప్రాంతం]]''' ![[ప్రభుత్వం]] !'''[[అధికారిక ప్రతిపక్షం (భారతదేశం)|అధికారిక ప్రతిపక్షం]]''' !'''[[ఇతర ప్రతిపక్షాలు]]''' |- |1 |[[ఆంధ్రప్రదేశ్ శాసనసభ|ఆంధ్రప్రదేశ్]] | [[జాతీయ ప్రజాస్వామ్య కూటమి|NDA]] | - |[[యువజన శ్రామిక రైతు కాంగ్రెస్ పార్టీ|YSRCP]] |- |2 |[[అరుణాచల్ ప్రదేశ్ శాసనసభ|అరుణాచల్ ప్రదేశ్]] |[[జాతీయ ప్రజాస్వామ్య కూటమి|NDA]] | - |[[ఇండియా కూటమి|INDIA]] |- |3 |[[అసోం శాసనసభ|అసోం]] |[[జాతీయ ప్రజాస్వామ్య కూటమి|NDA]] |[[ఇండియా కూటమి|INDIA]] |[[ఆల్ ఇండియా యునైటెడ్ డెమోక్రటిక్ ఫ్రంట్|AIUDF]]+[[బోడోలాండ్ పీపుల్స్ ఫ్రంట్|BPF]] |- |4 |[[బీహార్ శాసనసభ|బీహార్]] |[[జాతీయ ప్రజాస్వామ్య కూటమి|NDA]] |[[ఇండియా కూటమి|INDIA]] |[[ఆల్ ఇండియా మజ్లిస్ ఎ ఇత్తెహాదుల్ ముస్లిమీన్|AIMIM]] |- |5 |[[ఛత్తీస్‌గఢ్ శాసనసభ|ఛత్తీస్‌గఢ్]] |[[జాతీయ ప్రజాస్వామ్య కూటమి|NDA]] |[[ఇండియా కూటమి|INDIA]] |[[బహుజన్ సమాజ్ పార్టీ|BSP]] |- |6 |[[ఢిల్లీ శాసనసభ|ఢిల్లీ]] |[[ఇండియా కూటమి|INDIA]] |[[జాతీయ ప్రజాస్వామ్య కూటమి|NDA]] | - |- |7 |[[గోవా శాసనసభ|గోవా]] |[[జాతీయ ప్రజాస్వామ్య కూటమి|NDA]] |[[ఇండియా కూటమి|INDIA]] |[[రివల్యూషనరీ గోవా పార్టీ|RGP]] |- |8 |[[గుజరాత్ శాసనసభ|గుజరాత్]] |[[జాతీయ ప్రజాస్వామ్య కూటమి|NDA]] | - |[[ఇండియా కూటమి|INDIA]] |- |9 |[[హర్యానా శాసనసభ|హర్యానా]] |[[జాతీయ ప్రజాస్వామ్య కూటమి|NDA]] |[[ఇండియా కూటమి|INDIA]] |[[ఇండియన్ నేషనల్ లోక్‌దళ్‌|INLD]]+[[జననాయక్ జనతా పార్టీ|JJP]] |- |10 |[[హిమాచల్ ప్రదేశ్ శాసనసభ|హిమాచల్ ప్రదేశ్]] |[[ఇండియా కూటమి|INDIA]] |[[జాతీయ ప్రజాస్వామ్య కూటమి|NDA]] | - |- |11 |[[జమ్మూ కాశ్మీర్ శాసనసభ|జమ్మూ కాశ్మీర్]]<ref>{{Cite news|url=https://economictimes.indiatimes.com/news/politics-and-nation/special-status-ends-jk-now-a-union-territory-with-assembly-ladakh-a-separate-ut/articleshow/70531880.cms?from=mdr|title=Special status ends: J&K now a Union Territory with Assembly; Ladakh a separate UT|date=2019-08-05|work=The Economic Times|access-date=2019-08-23}}</ref> |[[రాష్ట్రపతి పాలన]] | - | - |- |12 |[[జార్ఖండ్ శాసనసభ|జార్ఖండ్]] |[[ఇండియా కూటమి|INDIA]] |[[జాతీయ ప్రజాస్వామ్య కూటమి|NDA]] | - |- |13 |[[కర్ణాటక శాసనసభ|కర్ణాటక]] |[[ఇండియా కూటమి|INDIA]] |[[జాతీయ ప్రజాస్వామ్య కూటమి|NDA]] |[[సర్వోదయ కర్ణాటక పక్ష|SKP]]+[[కళ్యాణ రాజ్య ప్రగతిపక్ష|KRPP]] |- |14 |[[కేరళ శాసనసభ|కేరళ]] |[[లెఫ్ట్ డెమోక్రటిక్ ఫ్రంట్|LDF]] |[[యునైటెడ్ డెమోక్రటిక్ ఫ్రంట్ (కేరళ)|UDF]] | - |- |15 |[[మధ్య ప్రదేశ్ శాసనసభ|మధ్య ప్రదేశ్]] |[[జాతీయ ప్రజాస్వామ్య కూటమి|NDA]] |[[ఇండియా కూటమి|INDIA]] |[[బహుజన్ సమాజ్ పార్టీ|BSP]] |- |16 |[[మహారాష్ట్ర శాసనసభ|మహారాష్ట్ర]] |[[జాతీయ ప్రజాస్వామ్య కూటమి|NDA]] |[[ఇండియా కూటమి|INDIA]] |[[బహుజన్ వికాస్ అఘాడి|BVA]]+[[ఆల్ ఇండియా మజ్లిస్ ఎ ఇత్తెహాదుల్ ముస్లిమీన్|AIMIM]] |- |17 |[[మణిపూర్ శాసనసభ|మణిపూర్]] |[[జాతీయ ప్రజాస్వామ్య కూటమి|NDA]] |[[ఇండియా కూటమి|INDIA]] | - |- |18 |[[మేఘాలయ శాసనసభ|మేఘాలయ]] |[[జాతీయ ప్రజాస్వామ్య కూటమి|NDA]] |[[ఇండియా కూటమి|INDIA]] | - |- |19 |[[మిజోరం శాసనసభ|మిజోరం]] |[[జోరమ్ పీపుల్స్ మూవ్‌మెంట్|ZPM]] |[[జాతీయ ప్రజాస్వామ్య కూటమి|NDA]] |[[ఇండియా కూటమి|INDIA]] |- |20 |[[నాగాలాండ్ శాసనసభ|నాగాలాండ్]] |[[జాతీయ ప్రజాస్వామ్య కూటమి|NDA]] | - | - |- |21 |[[ఒడిశా శాసనసభ|ఒడిశా]] |[[జాతీయ ప్రజాస్వామ్య కూటమి|NDA]] |[[బిజూ జనతా దళ్|BJD]] |[[ఇండియా కూటమి|INDIA]] |- |22 |[[పుదుచ్చేరి శాసనసభ|పుదుచ్చేరి]] |[[జాతీయ ప్రజాస్వామ్య కూటమి|NDA]] |[[ఇండియా కూటమి|INDIA]] | - |- |23 |[[పంజాబ్ శాసనసభ|పంజాబ్]] |[[ఆమ్ ఆద్మీ పార్టీ|AAP]] |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|INC]] |[[శిరోమణి అకాలీ దళ్|SAD]]+[[భారతీయ జనతా పార్టీ|BJP]]+[[బహుజన్ సమాజ్ పార్టీ|BSP]] |- |24 |[[రాజస్థాన్ శాసనసభ|రాజస్థాన్]] |[[జాతీయ ప్రజాస్వామ్య కూటమి|NDA]] |[[ఇండియా కూటమి|INDIA]] | - |- |25 |[[సిక్కిం శాసనసభ|సిక్కిం]] |[[జాతీయ ప్రజాస్వామ్య కూటమి|NDA]] | - |[[సిక్కిం డెమోక్రటిక్ ఫ్రంట్|SDF]] |- |26 |[[తమిళనాడు శాసనసభ|తమిళనాడు]] |[[ఇండియా కూటమి|INDIA]] |[[ఆల్ ఇండియా అన్నా ద్రవిడ మున్నేట్ర కజగం|AIADMK]] |[[జాతీయ ప్రజాస్వామ్య కూటమి|NDA]] |- |27 |[[తెలంగాణ శాసనసభ|తెలంగాణ]] |[[ఇండియా కూటమి|INDIA]] |[[భారత్ రాష్ట్ర సమితి|BRS]] |[[జాతీయ ప్రజాస్వామ్య కూటమి|NDA]]+[[ఆల్ ఇండియా మజ్లిస్ ఎ ఇత్తెహాదుల్ ముస్లిమీన్|AIMIM]] |- |28 |[[త్రిపుర శాసనసభ|త్రిపుర]] |[[జాతీయ ప్రజాస్వామ్య కూటమి|NDA]] |[[ఇండియా కూటమి|INDIA]] | - |- |29 |[[ఉత్తర ప్రదేశ్ శాసనసభ|ఉత్తర ప్రదేశ్h]] |[[జాతీయ ప్రజాస్వామ్య కూటమి|NDA]] |[[ఇండియా కూటమి|INDIA]] |[[సుహెల్‌దేవ్ భారతీయ సమాజ్ పార్టీ|SBSP]]+[[జనసత్తా దళ్ (లోక్‌తంత్రిక్)|JSD (L)]]+[[బహుజన్ సమాజ్ పార్టీ|BSP]] |- |30 |[[ఉత్తరాఖండ్ శాసనసభ|ఉత్తరాఖండ్]] |[[జాతీయ ప్రజాస్వామ్య కూటమి|NDA]] |[[ఇండియా కూటమి|INDIA]] |[[బహుజన్ సమాజ్ పార్టీ|BSP]] |- |31 |[[పశ్చిమ బెంగాల్ శాసనసభ|పశ్చిమ బెంగాల్]] |[[తృణమూల్ కాంగ్రెస్|TMC]]+[[భారతీయ గూర్ఖా ప్రజాతాంత్రిక్ మోర్చా|BGPM]] |[[భారతీయ జనతా పార్టీ|BJP]] |[[లెఫ్ట్ ఫ్రంట్ (పశ్చిమ బెంగాల్)|LF]]+[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|INC]]+[[ఇండియన్ సెక్యులర్ ఫ్రంట్|ISF]] |} * 2024 జూన్ 4 నాటికి 19 రాష్ట్రాలలో 1 కేంద్రపాలిత ప్రాంతంలో [[జాతీయ ప్రజాస్వామ్య కూటమి]] ప్రభుత్వం అధికారంలో కలిగి ఉంది. [[ఇండియా కూటమి|ఇండియా కూటమికి]] 8 రాష్ట్రాలలో 1 కేంద్రపాలిత ప్రాంతంలో ప్రభుత్వం అధికారంలో కలిగి ఉంది. మిజోరం రాష్ట్రంలో ఏ కూటమిలోనూ భాగం కాని మరో పార్టీ [[జోరమ్ పీపుల్స్ మూవ్‌మెంట్]] పార్టీ అధికారంలో కలిగి ఉంది == రాష్ట్ర శాసన మండలి == {| class="wikitable sortable" !వ.నెం. ! రాష్ట్రం ! గవర్నింగ్ పార్టీ / గవర్నింగ్ అలయన్స్ ! ప్రతిపక్ష పార్టీ / ప్రతిపక్ష కూటమి ! ఇతర పార్టీలు |- | 1 | [[ఆంధ్రప్రదేశ్ శాసనమండలి|ఆంధ్రప్రదేశ్]] | [[తెలుగుదేశం పార్టీ|TDP]] + [[జనసేన పార్టీ|JSP]] + [[భారతీయ జనతా పార్టీ|BJP]] | [[యువజన శ్రామిక రైతు కాంగ్రెస్ పార్టీ|YSRCP]] | |- | 2 | [[బీహార్ శాసనమండలి|బీహార్]] | [[భారతీయ జనతా పార్టీ|BJP]] + [[జనతాదళ్ (యునైటెడ్)|JD(U)]] + [[హిందుస్తానీ అవామ్ మోర్చా|HAM (S)]] + [[రాష్ట్రీయ లోక్ జనశక్తి పార్టీ|RLJP]] | [[రాష్ట్రీయ జనతా దళ్|RJD]] + [[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|INC]] + [[కమ్యూనిస్టు పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (సి.పి.ఐ)|CPI]] ([[మహాఘటబంధన్ (బీహార్)|MGB]] ) | |- | 3 | [[కర్ణాటక శాసనమండలి|కర్ణాటక]] | [[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|INC]] | [[భారతీయ జనతా పార్టీ|BJP]] + [[జనతాదళ్ (సెక్యులర్)|JD(S)]] ([[జాతీయ ప్రజాస్వామ్య కూటమి|NDA]] ) | |- | 4 | [[మహారాష్ట్ర శాసనమండలి|మహారాష్ట్ర]] | [[భారతీయ జనతా పార్టీ|BJP]] + [[శివసేన|SHS]] + [[నేషనలిస్ట్ కాంగ్రెస్ పార్టీ|NCP]] + [[భారతీయ రిపబ్లికన్ పార్టీ|RPI]] ([[జాతీయ ప్రజాస్వామ్య కూటమి|NDA]]) | [[శివసేన (యుబిటి)|SS (UBT)]] + [[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|INC]] + [[నేషనలిస్ట్ కాంగ్రెస్ పార్టీ (శరద్ చంద్రపవార్)|NCP (SP)]] [[మహా వికాస్ అఘాడి| (MVA)]] | |- | 5 | [[తెలంగాణ శాసనమండలి|తెలంగాణ]] | [[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|INC]] | [[భారత్ రాష్ట్ర సమితి|BRS]] | [[భారతీయ జనతా పార్టీ|BJP]] |- | 6 | [[ఉత్తర ప్రదేశ్ శాసనమండలి|ఉత్తర ప్రదేశ్]] | [[భారతీయ జనతా పార్టీ|BJP]] + [[అప్నా దళ్ (సోనీలాల్)|AD (S)]] | [[సమాజ్ వాదీ పార్టీ|SP]] + [[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|INC]] | |- |} * 2024 జూన్ 4 నాటికి శాసనమండలి ఉనికిలో ఉన్న 6 రాష్ట్రాలలో 4 రాష్ట్ర శాసనమండలిలో [[జాతీయ ప్రజాస్వామ్య కూటమి]] అధికారం కలిగి ఉంది. అయితే 2 రాష్ట్రాల శాసనమండలిలో [[ఇండియా కూటమి|భారతదేశ]] కూటమికి అధికారం ఉంది. == పాలక పార్టీలు, కూటమి వారీగా రాష్ట్రం/కేంద్రపాలిత ప్రాంతం == {{Switcher|[[File:Current Indian ruling and opposition parties 2025.png|300px]]|State Legislatures by Parties|[[File:Current ruling alliances in Indian states and union territories 2025.png|300px]]|State Legislatures by Alliance}} {|class="wikitable sortable" style="text-align:center;" |- !'''S.No.'''||'''State / Union Territory'''||colspan="2"|'''Ruling Party'''||colspan="2"|'''Ruling Alliance'''||colspan="2"|'''Official Opposition'''||colspan="2"|'''Opposition Alliance'''||colspan="2"|'''Other Opposition'''||'''Latest election''' |- | 1 ||[[ఆంధ్రప్రదేశ్ శాసనసభ|ఆంధ్రప్రదేశ్]]||{{Party name with color|Telugu Desam Party}} ||{{Party name with color|National Democratic Alliance|rowspan=10}} !rowspan=2 colspan=4|Vacant{{efn|No party secured 10% of seats to form official opposition.}}||{{Party name with color|YSR Congress Party}}||[[2024 Andhra Pradesh Legislative Assembly election|2024]] |- | 2 ||[[అరుణాచల్ ప్రదేశ్ శాసనసభ|అరుణాచల్ ప్రదేశ్]]||{{Party name with color|Bharatiya Janata Party|rowspan=3}} ||{{Party name with color|Indian National Developmental Inclusive Alliance}}||[[2024 Arunachal Pradesh Legislative Assembly election|2024]] |- | rowspan=2|3 ||rowspan=2|[[అసోం శాసనసభ]]||{{Party name with color|Indian National Congress|rowspan=2}} ||{{Party name with color|Indian National Developmental Inclusive Alliance|rowspan=5}}||{{Party name with color|All India United Democratic Front}}||rowspan=2|[[2021 Assam Legislative Assembly election|2021]] |- |{{Party name with color|Bodoland People's Front}} |- | 4 ||[[బీహార్ శాసనసభ|బీహార్]]||{{Party name with color|Janata Dal (United)}} ||{{Party name with color|Rashtriya Janata Dal}}||{{Party name with color|All India Majlis-e-Ittehadul Muslimeen}}||[[2020 Bihar Legislative Assembly election|2020]] |- | 5 ||[[ఛత్తీస్‌గఢ్ శాసనసభ|ఛత్తీస్‌గఢ్]]||{{Party name with color|Bharatiya Janata Party|rowspan=5}} ||{{Party name with color|Indian National Congress}}||{{Party name with color|Gondwana Ganatantra Party}}||[[2023 Chhattisgarh Legislative Assembly election|2023]] |- | 6 ||[[ఢిల్లీ శాసనసభ|ఢిల్లీ]]||{{Party name with color|Aam Aadmi Party}} ||colspan=2|'''N/A'''||[[2025 Delhi Legislative Assembly election|2025]] |- | 7 ||[[గోవా శాసనసభ|గోవా]]||{{Party name with color|Indian National Congress}} ||{{Party name with color|Indian National Developmental Inclusive Alliance}}||{{Party name with color|Revolutionary Goans Party}}||[[2022 Goa Legislative Assembly election|2022]] |- | 8 ||[[గుజరాత్ శాసనసభ|గుజరాత్]] !colspan=4|'''Vacant'''{{efn|No party secured 10% of seats to form official opposition.}}||{{Party name with color|Indian National Developmental Inclusive Alliance}}||[[2022 Gujarat Legislative Assembly election|2022]] |- | 9 ||[[హర్యానా శాసనసభ|హర్యానా]]||{{Party name with color|Indian National Congress}} ||{{Party name with color|Indian National Developmental Inclusive Alliance}}||{{Party name with color|Indian National Lok Dal}}||[[2024 Haryana Legislative Assembly election|2024]] |- | 10 ||[[హిమాచల్ ప్రదేశ్ శాసనసభ|హిమాచల్ ప్రదేశ్]]||{{Party name with color|Indian National Congress}} ||{{Party name with color|Indian National Congress |rowspan=5}}||{{Party name with color|Bharatiya Janata Party|rowspan=5}}||{{Party name with color|National Democratic Alliance|rowspan=5}}||colspan=2|'''N/A'''||[[2022 Himachal Pradesh Legislative Assembly election|2022]] |- | rowspan=2|11 ||rowspan=2|[[జమ్మూ కాశ్మీర్ శాసనసభ|జమ్మూ కాశ్మీర్]]<ref>{{Cite news|url=https://economictimes.indiatimes.com/news/politics-and-nation/special-status-ends-jk-now-a-union-territory-with-assembly-ladakh-a-separate-ut/articleshow/70531880.cms?from=mdr|title=Special status ends: J&K now a Union Territory with Assembly; Ladakh a separate UT|date=2019-08-05|work=The Economic Times|access-date=2019-08-23}}</ref><ref>{{Cite news|url=https://economictimes.indiatimes.com/news/politics-and-nation/special-status-ends-jk-now-a-union-territory-with-assembly-ladakh-a-separate-ut/articleshow/70531880.cms?from=mdr|title=Special status ends: J&K now a Union Territory with Assembly; Ladakh a separate UT|date=2019-08-05|work=The Economic Times|access-date=2019-08-23}}</ref>||{{Party name with color|Jammu & Kashmir National Conference|rowspan=2}} ||{{Party name with color|Jammu and Kashmir People's Democratic Party}}||rowspan=2|[[2024 Jammu and Kashmir Legislative Assembly election|2024]] |- |{{Party name with color|Jammu and Kashmir People's Conference}} |- | 12 ||[[జార్ఖండ్ శాసనసభ|జార్ఖండ్]]||{{Party name with color|Jharkhand Mukti Morcha}} ||{{Party name with color|Jharkhand Loktantrik Krantikari Morcha}}||[[2024 Jharkhand Legislative Assembly election|2024]] |- | 13 ||[[కర్ణాటక శాసనసభ|కర్ణాటక]]||{{Party name with color|Indian National Congress}} ||rowspan=3 colspan=2|'''N/A'''||[[2023 Karnataka Legislative Assembly election|2023]] |- | 14 ||[[కేరళ శాసనసభ|కేరళ]]||{{Party name with color|Communist Party of India (Marxist)}} ||{{Party color cell|Communist Party of India (Marxist)}}||[[Left Democratic Front|LDF]] ([[Indian National Developmental Inclusive Alliance|INDIA]])||{{Party name with color|Indian National Congress|rowspan=2}}||{{Party name with color|United Democratic Front (Kerala)}} ([[Indian National Developmental Inclusive Alliance|INDIA]])||[[2021 Kerala Legislative Assembly election|2021]] |- | 15 ||[[మధ్య ప్రదేశ్ శాసనసభ|మధ్య ప్రదేశ్]]||{{Party name with color|Bharatiya Janata Party|rowspan=3}} ||{{Party name with color|National Democratic Alliance|rowspan=4}}||{{Party name with color|Indian National Developmental Inclusive Alliance}}||[[2023 Madhya Pradesh Legislative Assembly election|2023]] |- | 16 ||[[మహారాష్ట్ర శాసనసభ|మహారాష్ట్ర]] !rowspan=2 colspan=4|'''Vacant'''{{efn|No party secured 10% of seats to form official opposition.}}||{{Party name with color|Indian National Developmental Inclusive Alliance|rowspan=2}}||[[2024 Maharashtra Legislative Assembly election|2024]] |- | 17 ||[[మణిపూర్ శాసనసభ|మణిపూర్]]||[[2022 Manipur Legislative Assembly election|2022]] |- | 18 ||[[మేఘాలయ శాసనసభ|మేఘాలయ]]||{{Party name with color|National People's Party (India)}} ||{{Party name with color|Trinamool Congress}}||{{Party name with color|Indian National Developmental Inclusive Alliance}}||colspan=2|'''N/A'''||[[2023 Meghalaya Legislative Assembly election|2023]] |- | rowspan=2|19 ||rowspan=2|[[మిజోరం శాసనసభ|మిజోరం]] ||{{Party name with color|Zoram People's Movement|rowspan=2}} ||rowspan=2 colspan=2|''None''||{{Party name with color|Mizo National Front|rowspan=2}}||rowspan=2 colspan=2|''None''||{{Party name with color|Bharatiya Janata Party}}||rowspan=2|[[2023 Mizoram Legislative Assembly election|2023]] |- |{{Party name with color|Indian National Developmental Inclusive Alliance}} |- | 20 ||[[నాగాలాండ్ శాసనసభ|నాగాలాండ్]]||{{Party name with color|Nationalist Democratic Progressive Party}} ||{{Party name with color|National Democratic Alliance|rowspan=3}}||colspan=6|'''Vacant'''{{efn|There is no opposition in Nagaland as all parties are part of [[United Democratic Alliance (Nagaland)|UDA]].}}||[[2023 Nagaland Legislative Assembly election|2023]] |- | 21 ||[[ఒడిశా శాసనసభ|ఒడిశా]]||{{Party name with color|Bharatiya Janata Party}} ||{{Party name with color|Biju Janata Dal}}||colspan=2|''None''||{{Party name with color|Indian National Developmental Inclusive Alliance}}||[[2024 Odisha Legislative Assembly election|2024]] |- | 22 ||[[పుదుచ్చేరి శాసనసభ|పుదుచ్చేరి]]||{{Party name with color|All India N.R. Congress}} ||{{Party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}}||{{Party name with color|Indian National Developmental Inclusive Alliance|rowspan=5}}||colspan=2|'''N/A'''||[[2021 Puducherry Legislative Assembly election|2021]] |- | rowspan=3|23 ||rowspan=3|[[పంజాబ్ శాసనసభ|పంజాబ్]]||{{Party name with color|Aam Aadmi Party|rowspan=3}} ||||{{Party name with color|Indian National Congress|rowspan=4}}||{{Party name with color|Shiromani Akali Dal}}||rowspan=3|[[2022 Punjab Legislative Assembly election|2022]] |- |{{Party name with color|National Democratic Alliance}} |- |{{Party name with color|Bahujan Samaj Party}} |- | 24 ||[[రాజస్థాన్ శాసనసభ|రాజస్థాన్]]||{{Party name with color|Bharatiya Janata Party}} ||{{Party name with color|National Democratic Alliance|rowspan=2}}||{{Party name with color|Indian National Developmental Inclusive Alliance|rowspan=2}}|colspan=2|'''N/A'''||[[2023 Rajasthan Legislative Assembly election|2023]] |- | 25 ||[[సిక్కిం శాసనసభ|సిక్కిం]]||{{Party name with color|Sikkim Krantikari Morcha}} ||colspan=6|'''Vacant'''{{efn|All seats belong to the ruling [[Sikkim Krantikari Morcha]].}}||[[2024 Sikkim Legislative Assembly election|2024]] |- | 26 ||[[తమిళనాడు శాసనసభ|తమిళనాడు]]||{{Party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}} ||{{Party name with color|Indian National Developmental Inclusive Alliance|rowspan=3}}||{{Party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}}||rowspan=3 colspan=2|''None''||{{Party name with color|National Democratic Alliance}}||[[2021 Tamil Nadu Legislative Assembly election|2021]] |- | rowspan=2|27 ||rowspan=2|[[తెలంగాణ శాసనసభ|తెలంగాణ]]||{{Party name with color|Indian National Congress|rowspan=2}} ||{{Party name with color|Bharat Rashtra Samithi|rowspan=2}}||{{Party name with color|National Democratic Alliance}}||rowspan=2|[[2023 Telangana Legislative Assembly election|2023]] |- |{{Party name with color|All India Majlis-e-Ittehadul Muslimeen}} |- | 28 ||[[త్రిపుర శాసనసభ|త్రిపుర]]||{{Party name with color|Bharatiya Janata Party|rowspan=4}} ||{{Party name with color|National Democratic Alliance|rowspan=4}}||{{Party name with color|Communist Party of India (Marxist)}}||{{Party name with color|Indian National Developmental Inclusive Alliance|rowspan=4}}||colspan=2|'''N/A'''||[[2023 Tripura Legislative Assembly election|2023]] |- | rowspan=2|29 ||rowspan=2|[[ఉత్తర ప్రదేశ్ శాసనసభ|ఉత్తర ప్రదేశ్]]||{{Party name with color|Samajwadi Party|rowspan=2}} ||{{Party name with color|Jansatta Dal (Loktantrik)}}||rowspan=2|[[2022 Uttar Pradesh Legislative Assembly election|2022]] |- |{{Party name with color|Bahujan Samaj Party}} |- | 30 ||[[ఉత్తరాఖండ్ శాసనసభ|ఉత్తరా ఖండ్ శాసనసభ]]||{{Party name with color|Indian National Congress}} ||{{Party name with color|Bahujan Samaj Party}}||[[2022 Uttarakhand Legislative Assembly election|2022]] |- | 31 ||[[పశ్చిమ బెంగాల్ శాసనసభ|పశ్చిమ బెంగాల్]]||{{Party name with color|Trinamool Congress}} ||{{Party name with color|Indian National Developmental Inclusive Alliance}}||{{Party name with color|Bharatiya Janata Party}}||{{Party name with color|National Democratic Alliance}}||{{Party name with color|Indian Secular Front}}||[[2021 West Bengal Legislative Assembly election|2021]] |} * As of 8 February 2025, [[National Democratic Alliance|NDA]] have government in 19 States and 2 Union Territories. [[Indian National Developmental Inclusive Alliance|INDIA]] bloc have government in 8 States and 1 union Territories. Other one party [[Zoram People's Movement|ZPM]], which is not part of any alliance has government in Mizoram state. == Notes == <references group="lower-alpha" /> ==References== <references /> [[Category:India politics-related lists|Governing and opposition parties]] [[Category:India-related lists]] == ఇది కూడా చూడండి == * [[ప్రతిపక్ష నాయకుడు (భారతదేశం)]] * [[ప్రస్తుత భారత ప్రతిపక్ష నాయకుల జాబితా]] * [[అధికారిక ప్రతిపక్షం (భారతదేశం)|అధికారిక ప్రతిపక్షం]] == సూచనలు == [[వర్గం:భారతదేశ రాజకీయాలకు సంబంధించిన జాబితాలు]] [[వర్గం:జాబితాలు]] [[వర్గం:తరచూ నవీకరించవలసిన వ్యాసాలు]] ql2rk9wvdb5e0m6ktarh1e1y4dijgse 4595157 4595148 2025-06-30T07:54:26Z యర్రా రామారావు 28161 /* పాలక పార్టీలు, కూటమి వారీగా రాష్ట్రం/కేంద్రపాలిత ప్రాంతం */ 4595157 wikitext text/x-wiki == రాష్ట్ర శాసనసభలు == {{Switcher|[[File:Ruling Alliances in India.jpg|250px|left]]|కూటమి ద్వారా రాష్ట్ర శాసనసభలు|[[File:State ruling parties in India.png|250px|center]]|పార్టీల వారీగా రాష్ట్ర శాసనసభలు}} ==జాబితా== {| class="wikitable sortable" style="text-align:center;" !'''వ.సంఖ్య.''' !'''[[రాష్ట్రం]] /[[కేంద్రపాలిత ప్రాంతం]]''' ![[ప్రభుత్వం]] !'''[[అధికారిక ప్రతిపక్షం (భారతదేశం)|అధికారిక ప్రతిపక్షం]]''' !'''[[ఇతర ప్రతిపక్షాలు]]''' |- |1 |[[ఆంధ్రప్రదేశ్ శాసనసభ|ఆంధ్రప్రదేశ్]] | [[జాతీయ ప్రజాస్వామ్య కూటమి|NDA]] | - |[[యువజన శ్రామిక రైతు కాంగ్రెస్ పార్టీ|YSRCP]] |- |2 |[[అరుణాచల్ ప్రదేశ్ శాసనసభ|అరుణాచల్ ప్రదేశ్]] |[[జాతీయ ప్రజాస్వామ్య కూటమి|NDA]] | - |[[ఇండియా కూటమి|INDIA]] |- |3 |[[అసోం శాసనసభ|అసోం]] |[[జాతీయ ప్రజాస్వామ్య కూటమి|NDA]] |[[ఇండియా కూటమి|INDIA]] |[[ఆల్ ఇండియా యునైటెడ్ డెమోక్రటిక్ ఫ్రంట్|AIUDF]]+[[బోడోలాండ్ పీపుల్స్ ఫ్రంట్|BPF]] |- |4 |[[బీహార్ శాసనసభ|బీహార్]] |[[జాతీయ ప్రజాస్వామ్య కూటమి|NDA]] |[[ఇండియా కూటమి|INDIA]] |[[ఆల్ ఇండియా మజ్లిస్ ఎ ఇత్తెహాదుల్ ముస్లిమీన్|AIMIM]] |- |5 |[[ఛత్తీస్‌గఢ్ శాసనసభ|ఛత్తీస్‌గఢ్]] |[[జాతీయ ప్రజాస్వామ్య కూటమి|NDA]] |[[ఇండియా కూటమి|INDIA]] |[[బహుజన్ సమాజ్ పార్టీ|BSP]] |- |6 |[[ఢిల్లీ శాసనసభ|ఢిల్లీ]] |[[ఇండియా కూటమి|INDIA]] |[[జాతీయ ప్రజాస్వామ్య కూటమి|NDA]] | - |- |7 |[[గోవా శాసనసభ|గోవా]] |[[జాతీయ ప్రజాస్వామ్య కూటమి|NDA]] |[[ఇండియా కూటమి|INDIA]] |[[రివల్యూషనరీ గోవా పార్టీ|RGP]] |- |8 |[[గుజరాత్ శాసనసభ|గుజరాత్]] |[[జాతీయ ప్రజాస్వామ్య కూటమి|NDA]] | - |[[ఇండియా కూటమి|INDIA]] |- |9 |[[హర్యానా శాసనసభ|హర్యానా]] |[[జాతీయ ప్రజాస్వామ్య కూటమి|NDA]] |[[ఇండియా కూటమి|INDIA]] |[[ఇండియన్ నేషనల్ లోక్‌దళ్‌|INLD]]+[[జననాయక్ జనతా పార్టీ|JJP]] |- |10 |[[హిమాచల్ ప్రదేశ్ శాసనసభ|హిమాచల్ ప్రదేశ్]] |[[ఇండియా కూటమి|INDIA]] |[[జాతీయ ప్రజాస్వామ్య కూటమి|NDA]] | - |- |11 |[[జమ్మూ కాశ్మీర్ శాసనసభ|జమ్మూ కాశ్మీర్]]<ref>{{Cite news|url=https://economictimes.indiatimes.com/news/politics-and-nation/special-status-ends-jk-now-a-union-territory-with-assembly-ladakh-a-separate-ut/articleshow/70531880.cms?from=mdr|title=Special status ends: J&K now a Union Territory with Assembly; Ladakh a separate UT|date=2019-08-05|work=The Economic Times|access-date=2019-08-23}}</ref> |[[రాష్ట్రపతి పాలన]] | - | - |- |12 |[[జార్ఖండ్ శాసనసభ|జార్ఖండ్]] |[[ఇండియా కూటమి|INDIA]] |[[జాతీయ ప్రజాస్వామ్య కూటమి|NDA]] | - |- |13 |[[కర్ణాటక శాసనసభ|కర్ణాటక]] |[[ఇండియా కూటమి|INDIA]] |[[జాతీయ ప్రజాస్వామ్య కూటమి|NDA]] |[[సర్వోదయ కర్ణాటక పక్ష|SKP]]+[[కళ్యాణ రాజ్య ప్రగతిపక్ష|KRPP]] |- |14 |[[కేరళ శాసనసభ|కేరళ]] |[[లెఫ్ట్ డెమోక్రటిక్ ఫ్రంట్|LDF]] |[[యునైటెడ్ డెమోక్రటిక్ ఫ్రంట్ (కేరళ)|UDF]] | - |- |15 |[[మధ్య ప్రదేశ్ శాసనసభ|మధ్య ప్రదేశ్]] |[[జాతీయ ప్రజాస్వామ్య కూటమి|NDA]] |[[ఇండియా కూటమి|INDIA]] |[[బహుజన్ సమాజ్ పార్టీ|BSP]] |- |16 |[[మహారాష్ట్ర శాసనసభ|మహారాష్ట్ర]] |[[జాతీయ ప్రజాస్వామ్య కూటమి|NDA]] |[[ఇండియా కూటమి|INDIA]] |[[బహుజన్ వికాస్ అఘాడి|BVA]]+[[ఆల్ ఇండియా మజ్లిస్ ఎ ఇత్తెహాదుల్ ముస్లిమీన్|AIMIM]] |- |17 |[[మణిపూర్ శాసనసభ|మణిపూర్]] |[[జాతీయ ప్రజాస్వామ్య కూటమి|NDA]] |[[ఇండియా కూటమి|INDIA]] | - |- |18 |[[మేఘాలయ శాసనసభ|మేఘాలయ]] |[[జాతీయ ప్రజాస్వామ్య కూటమి|NDA]] |[[ఇండియా కూటమి|INDIA]] | - |- |19 |[[మిజోరం శాసనసభ|మిజోరం]] |[[జోరమ్ పీపుల్స్ మూవ్‌మెంట్|ZPM]] |[[జాతీయ ప్రజాస్వామ్య కూటమి|NDA]] |[[ఇండియా కూటమి|INDIA]] |- |20 |[[నాగాలాండ్ శాసనసభ|నాగాలాండ్]] |[[జాతీయ ప్రజాస్వామ్య కూటమి|NDA]] | - | - |- |21 |[[ఒడిశా శాసనసభ|ఒడిశా]] |[[జాతీయ ప్రజాస్వామ్య కూటమి|NDA]] |[[బిజూ జనతా దళ్|BJD]] |[[ఇండియా కూటమి|INDIA]] |- |22 |[[పుదుచ్చేరి శాసనసభ|పుదుచ్చేరి]] |[[జాతీయ ప్రజాస్వామ్య కూటమి|NDA]] |[[ఇండియా కూటమి|INDIA]] | - |- |23 |[[పంజాబ్ శాసనసభ|పంజాబ్]] |[[ఆమ్ ఆద్మీ పార్టీ|AAP]] |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|INC]] |[[శిరోమణి అకాలీ దళ్|SAD]]+[[భారతీయ జనతా పార్టీ|BJP]]+[[బహుజన్ సమాజ్ పార్టీ|BSP]] |- |24 |[[రాజస్థాన్ శాసనసభ|రాజస్థాన్]] |[[జాతీయ ప్రజాస్వామ్య కూటమి|NDA]] |[[ఇండియా కూటమి|INDIA]] | - |- |25 |[[సిక్కిం శాసనసభ|సిక్కిం]] |[[జాతీయ ప్రజాస్వామ్య కూటమి|NDA]] | - |[[సిక్కిం డెమోక్రటిక్ ఫ్రంట్|SDF]] |- |26 |[[తమిళనాడు శాసనసభ|తమిళనాడు]] |[[ఇండియా కూటమి|INDIA]] |[[ఆల్ ఇండియా అన్నా ద్రవిడ మున్నేట్ర కజగం|AIADMK]] |[[జాతీయ ప్రజాస్వామ్య కూటమి|NDA]] |- |27 |[[తెలంగాణ శాసనసభ|తెలంగాణ]] |[[ఇండియా కూటమి|INDIA]] |[[భారత్ రాష్ట్ర సమితి|BRS]] |[[జాతీయ ప్రజాస్వామ్య కూటమి|NDA]]+[[ఆల్ ఇండియా మజ్లిస్ ఎ ఇత్తెహాదుల్ ముస్లిమీన్|AIMIM]] |- |28 |[[త్రిపుర శాసనసభ|త్రిపుర]] |[[జాతీయ ప్రజాస్వామ్య కూటమి|NDA]] |[[ఇండియా కూటమి|INDIA]] | - |- |29 |[[ఉత్తర ప్రదేశ్ శాసనసభ|ఉత్తర ప్రదేశ్h]] |[[జాతీయ ప్రజాస్వామ్య కూటమి|NDA]] |[[ఇండియా కూటమి|INDIA]] |[[సుహెల్‌దేవ్ భారతీయ సమాజ్ పార్టీ|SBSP]]+[[జనసత్తా దళ్ (లోక్‌తంత్రిక్)|JSD (L)]]+[[బహుజన్ సమాజ్ పార్టీ|BSP]] |- |30 |[[ఉత్తరాఖండ్ శాసనసభ|ఉత్తరాఖండ్]] |[[జాతీయ ప్రజాస్వామ్య కూటమి|NDA]] |[[ఇండియా కూటమి|INDIA]] |[[బహుజన్ సమాజ్ పార్టీ|BSP]] |- |31 |[[పశ్చిమ బెంగాల్ శాసనసభ|పశ్చిమ బెంగాల్]] |[[తృణమూల్ కాంగ్రెస్|TMC]]+[[భారతీయ గూర్ఖా ప్రజాతాంత్రిక్ మోర్చా|BGPM]] |[[భారతీయ జనతా పార్టీ|BJP]] |[[లెఫ్ట్ ఫ్రంట్ (పశ్చిమ బెంగాల్)|LF]]+[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|INC]]+[[ఇండియన్ సెక్యులర్ ఫ్రంట్|ISF]] |} * 2024 జూన్ 4 నాటికి 19 రాష్ట్రాలలో 1 కేంద్రపాలిత ప్రాంతంలో [[జాతీయ ప్రజాస్వామ్య కూటమి]] ప్రభుత్వం అధికారంలో కలిగి ఉంది. [[ఇండియా కూటమి|ఇండియా కూటమికి]] 8 రాష్ట్రాలలో 1 కేంద్రపాలిత ప్రాంతంలో ప్రభుత్వం అధికారంలో కలిగి ఉంది. మిజోరం రాష్ట్రంలో ఏ కూటమిలోనూ భాగం కాని మరో పార్టీ [[జోరమ్ పీపుల్స్ మూవ్‌మెంట్]] పార్టీ అధికారంలో కలిగి ఉంది == రాష్ట్ర శాసన మండలి == {| class="wikitable sortable" !వ.నెం. ! రాష్ట్రం ! గవర్నింగ్ పార్టీ / గవర్నింగ్ అలయన్స్ ! ప్రతిపక్ష పార్టీ / ప్రతిపక్ష కూటమి ! ఇతర పార్టీలు |- | 1 | [[ఆంధ్రప్రదేశ్ శాసనమండలి|ఆంధ్రప్రదేశ్]] | [[తెలుగుదేశం పార్టీ|TDP]] + [[జనసేన పార్టీ|JSP]] + [[భారతీయ జనతా పార్టీ|BJP]] | [[యువజన శ్రామిక రైతు కాంగ్రెస్ పార్టీ|YSRCP]] | |- | 2 | [[బీహార్ శాసనమండలి|బీహార్]] | [[భారతీయ జనతా పార్టీ|BJP]] + [[జనతాదళ్ (యునైటెడ్)|JD(U)]] + [[హిందుస్తానీ అవామ్ మోర్చా|HAM (S)]] + [[రాష్ట్రీయ లోక్ జనశక్తి పార్టీ|RLJP]] | [[రాష్ట్రీయ జనతా దళ్|RJD]] + [[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|INC]] + [[కమ్యూనిస్టు పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (సి.పి.ఐ)|CPI]] ([[మహాఘటబంధన్ (బీహార్)|MGB]] ) | |- | 3 | [[కర్ణాటక శాసనమండలి|కర్ణాటక]] | [[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|INC]] | [[భారతీయ జనతా పార్టీ|BJP]] + [[జనతాదళ్ (సెక్యులర్)|JD(S)]] ([[జాతీయ ప్రజాస్వామ్య కూటమి|NDA]] ) | |- | 4 | [[మహారాష్ట్ర శాసనమండలి|మహారాష్ట్ర]] | [[భారతీయ జనతా పార్టీ|BJP]] + [[శివసేన|SHS]] + [[నేషనలిస్ట్ కాంగ్రెస్ పార్టీ|NCP]] + [[భారతీయ రిపబ్లికన్ పార్టీ|RPI]] ([[జాతీయ ప్రజాస్వామ్య కూటమి|NDA]]) | [[శివసేన (యుబిటి)|SS (UBT)]] + [[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|INC]] + [[నేషనలిస్ట్ కాంగ్రెస్ పార్టీ (శరద్ చంద్రపవార్)|NCP (SP)]] [[మహా వికాస్ అఘాడి| (MVA)]] | |- | 5 | [[తెలంగాణ శాసనమండలి|తెలంగాణ]] | [[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|INC]] | [[భారత్ రాష్ట్ర సమితి|BRS]] | [[భారతీయ జనతా పార్టీ|BJP]] |- | 6 | [[ఉత్తర ప్రదేశ్ శాసనమండలి|ఉత్తర ప్రదేశ్]] | [[భారతీయ జనతా పార్టీ|BJP]] + [[అప్నా దళ్ (సోనీలాల్)|AD (S)]] | [[సమాజ్ వాదీ పార్టీ|SP]] + [[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|INC]] | |- |} * 2024 జూన్ 4 నాటికి శాసనమండలి ఉనికిలో ఉన్న 6 రాష్ట్రాలలో 4 రాష్ట్ర శాసనమండలిలో [[జాతీయ ప్రజాస్వామ్య కూటమి]] అధికారం కలిగి ఉంది. అయితే 2 రాష్ట్రాల శాసనమండలిలో [[ఇండియా కూటమి|భారతదేశ]] కూటమికి అధికారం ఉంది. == పాలక పార్టీలు, కూటమి వారీగా రాష్ట్రం/కేంద్రపాలిత ప్రాంతం == {{Switcher|[[File:Current Indian ruling and opposition parties 2025.png|300px]]|State Legislatures by Parties|[[File:Current ruling alliances in Indian states and union territories 2025.png|300px]]|State Legislatures by Alliance}} {|class="wikitable sortable" style="text-align:center;" |- !'''S.No.'''||'''State / Union Territory'''||colspan="2"|'''Ruling Party'''||colspan="2"|'''Ruling Alliance'''||colspan="2"|'''Official Opposition'''||colspan="2"|'''Opposition Alliance'''||colspan="2"|'''Other Opposition'''||'''Latest election''' |- | 1 ||[[ఆంధ్రప్రదేశ్ శాసనసభ|ఆంధ్రప్రదేశ్]]||{{Party name with color|Telugu Desam Party}}||{{Party name with color|National Democratic Alliance|rowspan=10}}|| !rowspan=2 colspan=4|Vacant{{efn|No party secured 10% of seats to form official opposition.}}||{{Party name with color|YSR Congress Party}}||[[2024 Andhra Pradesh Legislative Assembly election|2024]] |- | 2 ||[[అరుణాచల్ ప్రదేశ్ శాసనసభ|అరుణాచల్ ప్రదేశ్]]||{{Party name with color|Bharatiya Janata Party|rowspan=3}}||{{Party name with color|Indian National Developmental Inclusive Alliance}}||[[2024 Arunachal Pradesh Legislative Assembly election|2024]] |- | rowspan=2|3 ||rowspan=2|[[అసోం శాసనసభ]]||{{Party name with color|Indian National Congress|rowspan=2}}||{{Party name with color|Indian National Developmental Inclusive Alliance|rowspan=5}}||{{Party name with color|All India United Democratic Front}}||rowspan=2|[[2021 Assam Legislative Assembly election|2021]] |- |{{Party name with color|Bodoland People's Front}} |- | 4 ||[[బీహార్ శాసనసభ|బీహార్]]||{{Party name with color|Janata Dal (United)}}||{{Party name with color|Rashtriya Janata Dal}}||{{Party name with color|All India Majlis-e-Ittehadul Muslimeen}}||[[2020 Bihar Legislative Assembly election|2020]] |- | 5 ||[[ఛత్తీస్‌గఢ్ శాసనసభ|ఛత్తీస్‌గఢ్]]||{{Party name with color|Bharatiya Janata Party|rowspan=5}}||{{Party name with color|Indian National Congress}}||{{Party name with color|Gondwana Ganatantra Party}}||[[2023 Chhattisgarh Legislative Assembly election|2023]] |- | 6 ||[[ఢిల్లీ శాసనసభ|ఢిల్లీ]]||{{Party name with color|Aam Aadmi Party}}||colspan=2|'''N/A'''||[[2025 Delhi Legislative Assembly election|2025]] |- | 7 ||[[గోవా శాసనసభ|గోవా]]||{{Party name with color|Indian National Congress}}||{{Party name with color|Indian National Developmental Inclusive Alliance}}||{{Party name with color|Revolutionary Goans Party}}||[[2022 Goa Legislative Assembly election|2022]] |- | 8 ||[[గుజరాత్ శాసనసభ|గుజరాత్]] !colspan=4|'''Vacant'''{{efn|No party secured 10% of seats to form official opposition.}}||{{Party name with color|Indian National Developmental Inclusive Alliance}}||[[2022 Gujarat Legislative Assembly election|2022]] |- | 9 ||[[హర్యానా శాసనసభ|హర్యానా]]||{{Party name with color|Indian National Congress}}||{{Party name with color|Indian National Developmental Inclusive Alliance}}||{{Party name with color|Indian National Lok Dal}}||[[2024 Haryana Legislative Assembly election|2024]] |- | 10 ||[[హిమాచల్ ప్రదేశ్ శాసనసభ|హిమాచల్ ప్రదేశ్]]||{{Party name with color|Indian National Congress}}||{{Party name with color|Indian National Congress |rowspan=5}}||{{Party name with color|Bharatiya Janata Party|rowspan=5}}||{{Party name with color|National Democratic Alliance|rowspan=5}}||colspan=2|'''N/A'''||[[2022 Himachal Pradesh Legislative Assembly election|2022]] |- | rowspan=2|11 ||rowspan=2|[[జమ్మూ కాశ్మీర్ శాసనసభ|జమ్మూ కాశ్మీర్]]<ref>{{Cite news|url=https://economictimes.indiatimes.com/news/politics-and-nation/special-status-ends-jk-now-a-union-territory-with-assembly-ladakh-a-separate-ut/articleshow/70531880.cms?from=mdr|title=Special status ends: J&K now a Union Territory with Assembly; Ladakh a separate UT|date=2019-08-05|work=The Economic Times|access-date=2019-08-23}}</ref><ref>{{Cite news|url=https://economictimes.indiatimes.com/news/politics-and-nation/special-status-ends-jk-now-a-union-territory-with-assembly-ladakh-a-separate-ut/articleshow/70531880.cms?from=mdr|title=Special status ends: J&K now a Union Territory with Assembly; Ladakh a separate UT|date=2019-08-05|work=The Economic Times|access-date=2019-08-23}}</ref>||{{Party name with color|Jammu & Kashmir National Conference|rowspan=2}}||{{Party name with color|Jammu and Kashmir People's Democratic Party}}||rowspan=2|[[2024 Jammu and Kashmir Legislative Assembly election|2024]] |- |{{Party name with color|Jammu and Kashmir People's Conference}} |- | 12 ||[[జార్ఖండ్ శాసనసభ|జార్ఖండ్]]||{{Party name with color|Jharkhand Mukti Morcha}}||{{Party name with color|Jharkhand Loktantrik Krantikari Morcha}}||[[2024 Jharkhand Legislative Assembly election|2024]] |- | 13 ||[[కర్ణాటక శాసనసభ|కర్ణాటక]]||{{Party name with color|Indian National Congress}}||rowspan=3 colspan=2|'''N/A'''||[[2023 Karnataka Legislative Assembly election|2023]] |- | 14 ||[[కేరళ శాసనసభ|కేరళ]]||{{Party name with color|Communist Party of India (Marxist)}}||{{Party color cell|Communist Party of India (Marxist)}}||[[Left Democratic Front|LDF]] ([[Indian National Developmental Inclusive Alliance|INDIA]])||{{Party name with color|Indian National Congress|rowspan=2}}||{{Party name with color|United Democratic Front (Kerala)}} ([[Indian National Developmental Inclusive Alliance|INDIA]])||[[2021 Kerala Legislative Assembly election|2021]] |- | 15 ||[[మధ్య ప్రదేశ్ శాసనసభ|మధ్య ప్రదేశ్]]||{{Party name with color|Bharatiya Janata Party|rowspan=3}}||{{Party name with color|National Democratic Alliance|rowspan=4}}||{{Party name with color|Indian National Developmental Inclusive Alliance}}||[[2023 Madhya Pradesh Legislative Assembly election|2023]] |- | 16 ||[[మహారాష్ట్ర శాసనసభ|మహారాష్ట్ర]] !rowspan=2 colspan=4|'''Vacant'''{{efn|No party secured 10% of seats to form official opposition.}}||{{Party name with color|Indian National Developmental Inclusive Alliance|rowspan=2}}||[[2024 Maharashtra Legislative Assembly election|2024]] |- | 17 ||[[మణిపూర్ శాసనసభ|మణిపూర్]]||[[2022 Manipur Legislative Assembly election|2022]] |- | 18 ||[[మేఘాలయ శాసనసభ|మేఘాలయ]]||{{Party name with color|National People's Party (India)}||{{Party name with color|Trinamool Congress}}||{{Party name with color|Indian National Developmental Inclusive Alliance}}||colspan=2|'''N/A'''||[[2023 Meghalaya Legislative Assembly election|2023]] |- | rowspan=2|19 ||rowspan=2|[[మిజోరం శాసనసభ|మిజోరం]] ||{{Party name with color|Zoram People's Movement|rowspan=2}}||rowspan=2 colspan=2|''None''||{{Party name with color|Mizo National Front|rowspan=2}}||rowspan=2 colspan=2|''None''||{{Party name with color|Bharatiya Janata Party}}||rowspan=2|[[2023 Mizoram Legislative Assembly election|2023]] |- |{{Party name with color|Indian National Developmental Inclusive Alliance}} |- | 20 ||[[నాగాలాండ్ శాసనసభ|నాగాలాండ్]]||{{Party name with color|Nationalist Democratic Progressive Party}}||{{Party name with color|National Democratic Alliance|rowspan=3}}||colspan=6|'''Vacant'''{{efn|There is no opposition in Nagaland as all parties are part of [[United Democratic Alliance (Nagaland)|UDA]].}}||[[2023 Nagaland Legislative Assembly election|2023]] |- | 21 ||[[ఒడిశా శాసనసభ|ఒడిశా]]||{{Party name with color|Bharatiya Janata Party}}||{{Party name with color|Biju Janata Dal}}||colspan=2|''None''||{{Party name with color|Indian National Developmental Inclusive Alliance}}||[[2024 Odisha Legislative Assembly election|2024]] |- | 22 ||[[పుదుచ్చేరి శాసనసభ|పుదుచ్చేరి]]||{{Party name with color|All India N.R. Congress}}||{{Party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}}||{{Party name with color|Indian National Developmental Inclusive Alliance|rowspan=5}}||colspan=2|'''N/A'''||[[2021 Puducherry Legislative Assembly election|2021]] |- | rowspan=3|23 ||rowspan=3|[[పంజాబ్ శాసనసభ|పంజాబ్]]||{{Party name with color|Aam Aadmi Party|rowspan=3}}||||{{Party name with color|Indian National Congress|rowspan=4}}||{{Party name with color|Shiromani Akali Dal}}||rowspan=3|[[2022 Punjab Legislative Assembly election|2022]] |- |{{Party name with color|National Democratic Alliance}} |- |{{Party name with color|Bahujan Samaj Party}} |- | 24 ||[[రాజస్థాన్ శాసనసభ|రాజస్థాన్]]||{{Party name with color|Bharatiya Janata Party}}||{{Party name with color|National Democratic Alliance|rowspan=2}}||{{Party name with color|Indian National Developmental Inclusive Alliance|rowspan=2}}|colspan=2|'''N/A'''||[[2023 Rajasthan Legislative Assembly election|2023]] |- | 25 ||[[సిక్కిం శాసనసభ|సిక్కిం]]||{{Party name with color|Sikkim Krantikari Morcha}}||colspan=6|'''Vacant'''{{efn|All seats belong to the ruling [[Sikkim Krantikari Morcha]].}}||[[2024 Sikkim Legislative Assembly election|2024]] |- | 26 ||[[తమిళనాడు శాసనసభ|తమిళనాడు]]||{{Party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}}||{{Party name with color|Indian National Developmental Inclusive Alliance|rowspan=3}}||{{Party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}}||rowspan=3 colspan=2|''None''||{{Party name with color|National Democratic Alliance}}||[[2021 Tamil Nadu Legislative Assembly election|2021]] |- | rowspan=2|27 ||rowspan=2|[[తెలంగాణ శాసనసభ|తెలంగాణ]]||{{Party name with color|Indian National Congress|rowspan=2}}||{{Party name with color|Bharat Rashtra Samithi|rowspan=2}}||{{Party name with color|National Democratic Alliance}}||rowspan=2|[[2023 Telangana Legislative Assembly election|2023]] |- |{{Party name with color|All India Majlis-e-Ittehadul Muslimeen}} |- | 28 ||[[త్రిపుర శాసనసభ|త్రిపుర]]||{{Party name with color|Bharatiya Janata Party|rowspan=4}}||{{Party name with color|National Democratic Alliance|rowspan=4}}||{{Party name with color|Communist Party of India (Marxist)}}||{{Party name with color|Indian National Developmental Inclusive Alliance|rowspan=4}}||colspan=2|'''N/A'''||[[2023 Tripura Legislative Assembly election|2023]] |- | rowspan=2|29 ||rowspan=2|[[ఉత్తర ప్రదేశ్ శాసనసభ|ఉత్తర ప్రదేశ్]]||{{Party name with color|Samajwadi Party|rowspan=2}}||{{Party name with color|Jansatta Dal (Loktantrik)}}||rowspan=2|[[2022 Uttar Pradesh Legislative Assembly election|2022]] |- |{{Party name with color|Bahujan Samaj Party}} |- | 30 ||[[ఉత్తరాఖండ్ శాసనసభ|ఉత్తరా ఖండ్ శాసనసభ]]||{{Party name with color|Indian National Congress}}||{{Party name with color|Bahujan Samaj Party}}||[[2022 Uttarakhand Legislative Assembly election|2022]] |- | 31 ||[[పశ్చిమ బెంగాల్ శాసనసభ|పశ్చిమ బెంగాల్]]||{{Party name with color|Trinamool Congress}}||{{Party name with color|Indian National Developmental Inclusive Alliance}}||{{Party name with color|Bharatiya Janata Party}}||{{Party name with color|National Democratic Alliance}}||{{Party name with color|Indian Secular Front}}||[[2021 West Bengal Legislative Assembly election|2021]] |} * As of 8 February 2025, [[National Democratic Alliance|NDA]] have government in 19 States and 2 Union Territories. [[Indian National Developmental Inclusive Alliance|INDIA]] bloc have government in 8 States and 1 union Territories. Other one party [[Zoram People's Movement|ZPM]], which is not part of any alliance has government in Mizoram state. == Notes == <references group="lower-alpha" /> ==References== <references /> [[Category:India politics-related lists|Governing and opposition parties]] [[Category:India-related lists]] == ఇది కూడా చూడండి == * [[ప్రతిపక్ష నాయకుడు (భారతదేశం)]] * [[ప్రస్తుత భారత ప్రతిపక్ష నాయకుల జాబితా]] * [[అధికారిక ప్రతిపక్షం (భారతదేశం)|అధికారిక ప్రతిపక్షం]] == సూచనలు == [[వర్గం:భారతదేశ రాజకీయాలకు సంబంధించిన జాబితాలు]] [[వర్గం:జాబితాలు]] [[వర్గం:తరచూ నవీకరించవలసిన వ్యాసాలు]] ks7im0div0jgh47lcb4muhek1ugvrlx 4595177 4595157 2025-06-30T08:05:31Z యర్రా రామారావు 28161 /* పాలక పార్టీలు, కూటమి వారీగా రాష్ట్రం/కేంద్రపాలిత ప్రాంతం */ 4595177 wikitext text/x-wiki == రాష్ట్ర శాసనసభలు == {{Switcher|[[File:Ruling Alliances in India.jpg|250px|left]]|కూటమి ద్వారా రాష్ట్ర శాసనసభలు|[[File:State ruling parties in India.png|250px|center]]|పార్టీల వారీగా రాష్ట్ర శాసనసభలు}} ==జాబితా== {| class="wikitable sortable" style="text-align:center;" !'''వ.సంఖ్య.''' !'''[[రాష్ట్రం]] /[[కేంద్రపాలిత ప్రాంతం]]''' ![[ప్రభుత్వం]] !'''[[అధికారిక ప్రతిపక్షం (భారతదేశం)|అధికారిక ప్రతిపక్షం]]''' !'''[[ఇతర ప్రతిపక్షాలు]]''' |- |1 |[[ఆంధ్రప్రదేశ్ శాసనసభ|ఆంధ్రప్రదేశ్]] | [[జాతీయ ప్రజాస్వామ్య కూటమి|NDA]] | - |[[యువజన శ్రామిక రైతు కాంగ్రెస్ పార్టీ|YSRCP]] |- |2 |[[అరుణాచల్ ప్రదేశ్ శాసనసభ|అరుణాచల్ ప్రదేశ్]] |[[జాతీయ ప్రజాస్వామ్య కూటమి|NDA]] | - |[[ఇండియా కూటమి|INDIA]] |- |3 |[[అసోం శాసనసభ|అసోం]] |[[జాతీయ ప్రజాస్వామ్య కూటమి|NDA]] |[[ఇండియా కూటమి|INDIA]] |[[ఆల్ ఇండియా యునైటెడ్ డెమోక్రటిక్ ఫ్రంట్|AIUDF]]+[[బోడోలాండ్ పీపుల్స్ ఫ్రంట్|BPF]] |- |4 |[[బీహార్ శాసనసభ|బీహార్]] |[[జాతీయ ప్రజాస్వామ్య కూటమి|NDA]] |[[ఇండియా కూటమి|INDIA]] |[[ఆల్ ఇండియా మజ్లిస్ ఎ ఇత్తెహాదుల్ ముస్లిమీన్|AIMIM]] |- |5 |[[ఛత్తీస్‌గఢ్ శాసనసభ|ఛత్తీస్‌గఢ్]] |[[జాతీయ ప్రజాస్వామ్య కూటమి|NDA]] |[[ఇండియా కూటమి|INDIA]] |[[బహుజన్ సమాజ్ పార్టీ|BSP]] |- |6 |[[ఢిల్లీ శాసనసభ|ఢిల్లీ]] |[[ఇండియా కూటమి|INDIA]] |[[జాతీయ ప్రజాస్వామ్య కూటమి|NDA]] | - |- |7 |[[గోవా శాసనసభ|గోవా]] |[[జాతీయ ప్రజాస్వామ్య కూటమి|NDA]] |[[ఇండియా కూటమి|INDIA]] |[[రివల్యూషనరీ గోవా పార్టీ|RGP]] |- |8 |[[గుజరాత్ శాసనసభ|గుజరాత్]] |[[జాతీయ ప్రజాస్వామ్య కూటమి|NDA]] | - |[[ఇండియా కూటమి|INDIA]] |- |9 |[[హర్యానా శాసనసభ|హర్యానా]] |[[జాతీయ ప్రజాస్వామ్య కూటమి|NDA]] |[[ఇండియా కూటమి|INDIA]] |[[ఇండియన్ నేషనల్ లోక్‌దళ్‌|INLD]]+[[జననాయక్ జనతా పార్టీ|JJP]] |- |10 |[[హిమాచల్ ప్రదేశ్ శాసనసభ|హిమాచల్ ప్రదేశ్]] |[[ఇండియా కూటమి|INDIA]] |[[జాతీయ ప్రజాస్వామ్య కూటమి|NDA]] | - |- |11 |[[జమ్మూ కాశ్మీర్ శాసనసభ|జమ్మూ కాశ్మీర్]]<ref>{{Cite news|url=https://economictimes.indiatimes.com/news/politics-and-nation/special-status-ends-jk-now-a-union-territory-with-assembly-ladakh-a-separate-ut/articleshow/70531880.cms?from=mdr|title=Special status ends: J&K now a Union Territory with Assembly; Ladakh a separate UT|date=2019-08-05|work=The Economic Times|access-date=2019-08-23}}</ref> |[[రాష్ట్రపతి పాలన]] | - | - |- |12 |[[జార్ఖండ్ శాసనసభ|జార్ఖండ్]] |[[ఇండియా కూటమి|INDIA]] |[[జాతీయ ప్రజాస్వామ్య కూటమి|NDA]] | - |- |13 |[[కర్ణాటక శాసనసభ|కర్ణాటక]] |[[ఇండియా కూటమి|INDIA]] |[[జాతీయ ప్రజాస్వామ్య కూటమి|NDA]] |[[సర్వోదయ కర్ణాటక పక్ష|SKP]]+[[కళ్యాణ రాజ్య ప్రగతిపక్ష|KRPP]] |- |14 |[[కేరళ శాసనసభ|కేరళ]] |[[లెఫ్ట్ డెమోక్రటిక్ ఫ్రంట్|LDF]] |[[యునైటెడ్ డెమోక్రటిక్ ఫ్రంట్ (కేరళ)|UDF]] | - |- |15 |[[మధ్య ప్రదేశ్ శాసనసభ|మధ్య ప్రదేశ్]] |[[జాతీయ ప్రజాస్వామ్య కూటమి|NDA]] |[[ఇండియా కూటమి|INDIA]] |[[బహుజన్ సమాజ్ పార్టీ|BSP]] |- |16 |[[మహారాష్ట్ర శాసనసభ|మహారాష్ట్ర]] |[[జాతీయ ప్రజాస్వామ్య కూటమి|NDA]] |[[ఇండియా కూటమి|INDIA]] |[[బహుజన్ వికాస్ అఘాడి|BVA]]+[[ఆల్ ఇండియా మజ్లిస్ ఎ ఇత్తెహాదుల్ ముస్లిమీన్|AIMIM]] |- |17 |[[మణిపూర్ శాసనసభ|మణిపూర్]] |[[జాతీయ ప్రజాస్వామ్య కూటమి|NDA]] |[[ఇండియా కూటమి|INDIA]] | - |- |18 |[[మేఘాలయ శాసనసభ|మేఘాలయ]] |[[జాతీయ ప్రజాస్వామ్య కూటమి|NDA]] |[[ఇండియా కూటమి|INDIA]] | - |- |19 |[[మిజోరం శాసనసభ|మిజోరం]] |[[జోరమ్ పీపుల్స్ మూవ్‌మెంట్|ZPM]] |[[జాతీయ ప్రజాస్వామ్య కూటమి|NDA]] |[[ఇండియా కూటమి|INDIA]] |- |20 |[[నాగాలాండ్ శాసనసభ|నాగాలాండ్]] |[[జాతీయ ప్రజాస్వామ్య కూటమి|NDA]] | - | - |- |21 |[[ఒడిశా శాసనసభ|ఒడిశా]] |[[జాతీయ ప్రజాస్వామ్య కూటమి|NDA]] |[[బిజూ జనతా దళ్|BJD]] |[[ఇండియా కూటమి|INDIA]] |- |22 |[[పుదుచ్చేరి శాసనసభ|పుదుచ్చేరి]] |[[జాతీయ ప్రజాస్వామ్య కూటమి|NDA]] |[[ఇండియా కూటమి|INDIA]] | - |- |23 |[[పంజాబ్ శాసనసభ|పంజాబ్]] |[[ఆమ్ ఆద్మీ పార్టీ|AAP]] |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|INC]] |[[శిరోమణి అకాలీ దళ్|SAD]]+[[భారతీయ జనతా పార్టీ|BJP]]+[[బహుజన్ సమాజ్ పార్టీ|BSP]] |- |24 |[[రాజస్థాన్ శాసనసభ|రాజస్థాన్]] |[[జాతీయ ప్రజాస్వామ్య కూటమి|NDA]] |[[ఇండియా కూటమి|INDIA]] | - |- |25 |[[సిక్కిం శాసనసభ|సిక్కిం]] |[[జాతీయ ప్రజాస్వామ్య కూటమి|NDA]] | - |[[సిక్కిం డెమోక్రటిక్ ఫ్రంట్|SDF]] |- |26 |[[తమిళనాడు శాసనసభ|తమిళనాడు]] |[[ఇండియా కూటమి|INDIA]] |[[ఆల్ ఇండియా అన్నా ద్రవిడ మున్నేట్ర కజగం|AIADMK]] |[[జాతీయ ప్రజాస్వామ్య కూటమి|NDA]] |- |27 |[[తెలంగాణ శాసనసభ|తెలంగాణ]] |[[ఇండియా కూటమి|INDIA]] |[[భారత్ రాష్ట్ర సమితి|BRS]] |[[జాతీయ ప్రజాస్వామ్య కూటమి|NDA]]+[[ఆల్ ఇండియా మజ్లిస్ ఎ ఇత్తెహాదుల్ ముస్లిమీన్|AIMIM]] |- |28 |[[త్రిపుర శాసనసభ|త్రిపుర]] |[[జాతీయ ప్రజాస్వామ్య కూటమి|NDA]] |[[ఇండియా కూటమి|INDIA]] | - |- |29 |[[ఉత్తర ప్రదేశ్ శాసనసభ|ఉత్తర ప్రదేశ్h]] |[[జాతీయ ప్రజాస్వామ్య కూటమి|NDA]] |[[ఇండియా కూటమి|INDIA]] |[[సుహెల్‌దేవ్ భారతీయ సమాజ్ పార్టీ|SBSP]]+[[జనసత్తా దళ్ (లోక్‌తంత్రిక్)|JSD (L)]]+[[బహుజన్ సమాజ్ పార్టీ|BSP]] |- |30 |[[ఉత్తరాఖండ్ శాసనసభ|ఉత్తరాఖండ్]] |[[జాతీయ ప్రజాస్వామ్య కూటమి|NDA]] |[[ఇండియా కూటమి|INDIA]] |[[బహుజన్ సమాజ్ పార్టీ|BSP]] |- |31 |[[పశ్చిమ బెంగాల్ శాసనసభ|పశ్చిమ బెంగాల్]] |[[తృణమూల్ కాంగ్రెస్|TMC]]+[[భారతీయ గూర్ఖా ప్రజాతాంత్రిక్ మోర్చా|BGPM]] |[[భారతీయ జనతా పార్టీ|BJP]] |[[లెఫ్ట్ ఫ్రంట్ (పశ్చిమ బెంగాల్)|LF]]+[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|INC]]+[[ఇండియన్ సెక్యులర్ ఫ్రంట్|ISF]] |} * 2024 జూన్ 4 నాటికి 19 రాష్ట్రాలలో 1 కేంద్రపాలిత ప్రాంతంలో [[జాతీయ ప్రజాస్వామ్య కూటమి]] ప్రభుత్వం అధికారంలో కలిగి ఉంది. [[ఇండియా కూటమి|ఇండియా కూటమికి]] 8 రాష్ట్రాలలో 1 కేంద్రపాలిత ప్రాంతంలో ప్రభుత్వం అధికారంలో కలిగి ఉంది. మిజోరం రాష్ట్రంలో ఏ కూటమిలోనూ భాగం కాని మరో పార్టీ [[జోరమ్ పీపుల్స్ మూవ్‌మెంట్]] పార్టీ అధికారంలో కలిగి ఉంది == రాష్ట్ర శాసన మండలి == {| class="wikitable sortable" !వ.నెం. ! రాష్ట్రం ! గవర్నింగ్ పార్టీ / గవర్నింగ్ అలయన్స్ ! ప్రతిపక్ష పార్టీ / ప్రతిపక్ష కూటమి ! ఇతర పార్టీలు |- | 1 | [[ఆంధ్రప్రదేశ్ శాసనమండలి|ఆంధ్రప్రదేశ్]] | [[తెలుగుదేశం పార్టీ|TDP]] + [[జనసేన పార్టీ|JSP]] + [[భారతీయ జనతా పార్టీ|BJP]] | [[యువజన శ్రామిక రైతు కాంగ్రెస్ పార్టీ|YSRCP]] | |- | 2 | [[బీహార్ శాసనమండలి|బీహార్]] | [[భారతీయ జనతా పార్టీ|BJP]] + [[జనతాదళ్ (యునైటెడ్)|JD(U)]] + [[హిందుస్తానీ అవామ్ మోర్చా|HAM (S)]] + [[రాష్ట్రీయ లోక్ జనశక్తి పార్టీ|RLJP]] | [[రాష్ట్రీయ జనతా దళ్|RJD]] + [[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|INC]] + [[కమ్యూనిస్టు పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (సి.పి.ఐ)|CPI]] ([[మహాఘటబంధన్ (బీహార్)|MGB]] ) | |- | 3 | [[కర్ణాటక శాసనమండలి|కర్ణాటక]] | [[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|INC]] | [[భారతీయ జనతా పార్టీ|BJP]] + [[జనతాదళ్ (సెక్యులర్)|JD(S)]] ([[జాతీయ ప్రజాస్వామ్య కూటమి|NDA]] ) | |- | 4 | [[మహారాష్ట్ర శాసనమండలి|మహారాష్ట్ర]] | [[భారతీయ జనతా పార్టీ|BJP]] + [[శివసేన|SHS]] + [[నేషనలిస్ట్ కాంగ్రెస్ పార్టీ|NCP]] + [[భారతీయ రిపబ్లికన్ పార్టీ|RPI]] ([[జాతీయ ప్రజాస్వామ్య కూటమి|NDA]]) | [[శివసేన (యుబిటి)|SS (UBT)]] + [[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|INC]] + [[నేషనలిస్ట్ కాంగ్రెస్ పార్టీ (శరద్ చంద్రపవార్)|NCP (SP)]] [[మహా వికాస్ అఘాడి| (MVA)]] | |- | 5 | [[తెలంగాణ శాసనమండలి|తెలంగాణ]] | [[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|INC]] | [[భారత్ రాష్ట్ర సమితి|BRS]] | [[భారతీయ జనతా పార్టీ|BJP]] |- | 6 | [[ఉత్తర ప్రదేశ్ శాసనమండలి|ఉత్తర ప్రదేశ్]] | [[భారతీయ జనతా పార్టీ|BJP]] + [[అప్నా దళ్ (సోనీలాల్)|AD (S)]] | [[సమాజ్ వాదీ పార్టీ|SP]] + [[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|INC]] | |- |} * 2024 జూన్ 4 నాటికి శాసనమండలి ఉనికిలో ఉన్న 6 రాష్ట్రాలలో 4 రాష్ట్ర శాసనమండలిలో [[జాతీయ ప్రజాస్వామ్య కూటమి]] అధికారం కలిగి ఉంది. అయితే 2 రాష్ట్రాల శాసనమండలిలో [[ఇండియా కూటమి|భారతదేశ]] కూటమికి అధికారం ఉంది. == పాలక పార్టీలు, కూటమి వారీగా రాష్ట్రం/కేంద్రపాలిత ప్రాంతం == {{Switcher|[[File:Current Indian ruling and opposition parties 2025.png|300px]]|State Legislatures by Parties|[[File:Current ruling alliances in Indian states and union territories 2025.png|300px]]|State Legislatures by Alliance}} {|class="wikitable sortable" style="text-align:center;" |- !'''S.No.'''||'''State / Union Territory'''||colspan="2"|'''Ruling Party'''||colspan="2"|'''Ruling Alliance'''||colspan="2"|'''Official Opposition'''||colspan="2"|'''Opposition Alliance'''||colspan="2"|'''Other Opposition'''||'''Latest election''' |- | 1 ||[[ఆంధ్రప్రదేశ్ శాసనసభ|ఆంధ్రప్రదేశ్]]||{{Party name with color|Telugu Desam Party}}||{{Party name with color|National Democratic Alliance|rowspan=10}}|| !rowspan=2 colspan=4|Vacant{{efn|No party secured 10% of seats to form official opposition.}}||{{Party name with color|YSR Congress Party}}||[[2024 Andhra Pradesh Legislative Assembly election|2024]] |- | 2 ||[[అరుణాచల్ ప్రదేశ్ శాసనసభ|అరుణాచల్ ప్రదేశ్]]||{{Party name with color|Bharatiya Janata Party|rowspan=3}}||{{Party name with color|Indian National Developmental Inclusive Alliance}}||[[2024 Arunachal Pradesh Legislative Assembly election|2024]] |- | rowspan=2|3 ||rowspan=2|[[అసోం శాసనసభ]]||{{Party name with color|Indian National Congress|rowspan=2}}||{{Party name with color|Indian National Developmental Inclusive Alliance|rowspan=5}}||{{Party name with color|All India United Democratic Front}}||rowspan=2|[[2021 Assam Legislative Assembly election|2021]] |- |{{Party name with color|Bodoland People's Front}} |- | 4 ||[[బీహార్ శాసనసభ|బీహార్]]||{{Party name with color|Janata Dal (United)}}||{{Party name with color|Rashtriya Janata Dal}}||{{Party name with color|All India Majlis-e-Ittehadul Muslimeen}}||[[2020 Bihar Legislative Assembly election|2020]] |- | 5 ||[[ఛత్తీస్‌గఢ్ శాసనసభ|ఛత్తీస్‌గఢ్]]||{{Party name with color|Bharatiya Janata Party|rowspan=5}}||{{Party name with color|Indian National Congress}}||{{Party name with color|Gondwana Ganatantra Party}}||[[2023 Chhattisgarh Legislative Assembly election|2023]] |- | 6 ||[[ఢిల్లీ శాసనసభ|ఢిల్లీ]]||{{Party name with color|Aam Aadmi Party}}||colspan=2|'''N/A'''||[[2025 Delhi Legislative Assembly election|2025]] |- | 7 ||[[గోవా శాసనసభ|గోవా]]||{{Party name with color|Indian National Congress}}||{{Party name with color|Indian National Developmental Inclusive Alliance}}||{{Party name with color|Revolutionary Goans Party}}||[[2022 Goa Legislative Assembly election|2022]] |- | 8 ||[[గుజరాత్ శాసనసభ|గుజరాత్]] !colspan=4|'''Vacant'''{{efn|No party secured 10% of seats to form official opposition.}}||{{Party name with color|Indian National Developmental Inclusive Alliance}}||[[2022 Gujarat Legislative Assembly election|2022]] |- | 9 ||[[హర్యానా శాసనసభ|హర్యానా]]||{{Party name with color|Indian National Congress}}||{{Party name with color|Indian National Developmental Inclusive Alliance}}||{{Party name with color|Indian National Lok Dal}}||[[2024 Haryana Legislative Assembly election|2024]] |- | 10 ||[[హిమాచల్ ప్రదేశ్ శాసనసభ|హిమాచల్ ప్రదేశ్]]||{{Party name with color|Indian National Congress}}||{{Party name with color|Indian National Congress |rowspan=5}}||{{Party name with color|Bharatiya Janata Party|rowspan=5}}||{{Party name with color|National Democratic Alliance|rowspan=5}}||colspan=2|'''N/A'''||[[2022 Himachal Pradesh Legislative Assembly election|2022]] |- | rowspan=2|11 ||rowspan=2|[[జమ్మూ కాశ్మీర్ శాసనసభ|జమ్మూ కాశ్మీర్]]<ref>{{Cite news|url=https://economictimes.indiatimes.com/news/politics-and-nation/special-status-ends-jk-now-a-union-territory-with-assembly-ladakh-a-separate-ut/articleshow/70531880.cms?from=mdr|title=Special status ends: J&K now a Union Territory with Assembly; Ladakh a separate UT|date=2019-08-05|work=The Economic Times|access-date=2019-08-23}}</ref><ref>{{Cite news|url=https://economictimes.indiatimes.com/news/politics-and-nation/special-status-ends-jk-now-a-union-territory-with-assembly-ladakh-a-separate-ut/articleshow/70531880.cms?from=mdr|title=Special status ends: J&K now a Union Territory with Assembly; Ladakh a separate UT|date=2019-08-05|work=The Economic Times|access-date=2019-08-23}}</ref>||{{Party name with color|Jammu & Kashmir National Conference|rowspan=2}}||{{Party name with color|Jammu and Kashmir People's Democratic Party}}||rowspan=2|[[2024 Jammu and Kashmir Legislative Assembly election|2024]] |- |{{Party name with color|Jammu and Kashmir People's Conference}} |- | 12 ||[[జార్ఖండ్ శాసనసభ|జార్ఖండ్]]||{{Party name with color|Jharkhand Mukti Morcha}}||{{Party name with color|Jharkhand Loktantrik Krantikari Morcha}}||[[2024 Jharkhand Legislative Assembly election|2024]] |- | 13 ||[[కర్ణాటక శాసనసభ|కర్ణాటక]]||{{Party name with color|Indian National Congress}}||rowspan=3 colspan=2|'''N/A'''||[[2023 Karnataka Legislative Assembly election|2023]] |- | 14 ||[[కేరళ శాసనసభ|కేరళ]]||{{Party name with color|Communist Party of India (Marxist)}}||{{Party color cell|Communist Party of India (Marxist)}}||[[Left Democratic Front|LDF]] ([[Indian National Developmental Inclusive Alliance|INDIA]])||{{Party name with color|Indian National Congress|rowspan=2}}||{{Party name with color|United Democratic Front (Kerala)}} ([[Indian National Developmental Inclusive Alliance|INDIA]])||[[2021 Kerala Legislative Assembly election|2021]] |- | 15 ||[[మధ్య ప్రదేశ్ శాసనసభ|మధ్య ప్రదేశ్]]||{{Party name with color|Bharatiya Janata Party|rowspan=3}}||{{Party name with color|National Democratic Alliance|rowspan=4}}||{{Party name with color|Indian National Developmental Inclusive Alliance}}||[[2023 Madhya Pradesh Legislative Assembly election|2023]] |- | 16 ||[[మహారాష్ట్ర శాసనసభ|మహారాష్ట్ర]] !rowspan=2 colspan=4|'''Vacant'''{{efn|No party secured 10% of seats to form official opposition.}}||{{Party name with color|Indian National Developmental Inclusive Alliance|rowspan=2}}||[[2024 Maharashtra Legislative Assembly election|2024]] |- | 17 ||[[మణిపూర్ శాసనసభ|మణిపూర్]]||[[2022 Manipur Legislative Assembly election|2022]] |- | 18 ||[[Meghalaya Legislative Assembly|meyghaalaya]]||{{Party name with color|National People's Party (India)}}||{{Party name with color|Trinamool Congress}}||{{Party name with color|Indian National Developmental Inclusive Alliance}}||colspan=2|'''N/A'''||[[2023 Meghalaya Legislative Assembly election|2023]] |- | rowspan=2|19 ||rowspan=2|[[మిజోరం శాసనసభ|మిజోరం]] ||{{Party name with color|Zoram People's Movement|rowspan=2}}||rowspan=2 colspan=2|''None''||{{Party name with color|Mizo National Front|rowspan=2}}||rowspan=2 colspan=2|''None''||{{Party name with color|Bharatiya Janata Party}}||rowspan=2|[[2023 Mizoram Legislative Assembly election|2023]] |- |{{Party name with color|Indian National Developmental Inclusive Alliance}} |- | 20 ||[[నాగాలాండ్ శాసనసభ|నాగాలాండ్]]||{{Party name with color|Nationalist Democratic Progressive Party}}||{{Party name with color|National Democratic Alliance|rowspan=3}}||colspan=6|'''Vacant'''{{efn|There is no opposition in Nagaland as all parties are part of [[United Democratic Alliance (Nagaland)|UDA]].}}||[[2023 Nagaland Legislative Assembly election|2023]] |- | 21 ||[[ఒడిశా శాసనసభ|ఒడిశా]]||{{Party name with color|Bharatiya Janata Party}}||{{Party name with color|Biju Janata Dal}}||colspan=2|''None''||{{Party name with color|Indian National Developmental Inclusive Alliance}}||[[2024 Odisha Legislative Assembly election|2024]] |- | 22 ||[[పుదుచ్చేరి శాసనసభ|పుదుచ్చేరి]]||{{Party name with color|All India N.R. Congress}}||{{Party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}}||{{Party name with color|Indian National Developmental Inclusive Alliance|rowspan=5}}||colspan=2|'''N/A'''||[[2021 Puducherry Legislative Assembly election|2021]] |- | rowspan=3|23 ||rowspan=3|[[పంజాబ్ శాసనసభ|పంజాబ్]]||{{Party name with color|Aam Aadmi Party|rowspan=3}}||||{{Party name with color|Indian National Congress|rowspan=4}}||{{Party name with color|Shiromani Akali Dal}}||rowspan=3|[[2022 Punjab Legislative Assembly election|2022]] |- |{{Party name with color|National Democratic Alliance}} |- |{{Party name with color|Bahujan Samaj Party}} |- | 24 ||[[రాజస్థాన్ శాసనసభ|రాజస్థాన్]]||{{Party name with color|Bharatiya Janata Party}}||{{Party name with color|National Democratic Alliance|rowspan=2}}||{{Party name with color|Indian National Developmental Inclusive Alliance|rowspan=2}}|colspan=2|'''N/A'''||[[2023 Rajasthan Legislative Assembly election|2023]] |- | 25 ||[[సిక్కిం శాసనసభ|సిక్కిం]]||{{Party name with color|Sikkim Krantikari Morcha}}||colspan=6|'''Vacant'''{{efn|All seats belong to the ruling [[Sikkim Krantikari Morcha]].}}||[[2024 Sikkim Legislative Assembly election|2024]] |- | 26 ||[[తమిళనాడు శాసనసభ|తమిళనాడు]]||{{Party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}}||{{Party name with color|Indian National Developmental Inclusive Alliance|rowspan=3}}||{{Party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}}||rowspan=3 colspan=2|''None''||{{Party name with color|National Democratic Alliance}}||[[2021 Tamil Nadu Legislative Assembly election|2021]] |- | rowspan=2|27 ||rowspan=2|[[తెలంగాణ శాసనసభ|తెలంగాణ]]||{{Party name with color|Indian National Congress|rowspan=2}}||{{Party name with color|Bharat Rashtra Samithi|rowspan=2}}||{{Party name with color|National Democratic Alliance}}||rowspan=2|[[2023 Telangana Legislative Assembly election|2023]] |- |{{Party name with color|All India Majlis-e-Ittehadul Muslimeen}} |- | 28 ||[[త్రిపుర శాసనసభ|త్రిపుర]]||{{Party name with color|Bharatiya Janata Party|rowspan=4}}||{{Party name with color|National Democratic Alliance|rowspan=4}}||{{Party name with color|Communist Party of India (Marxist)}}||{{Party name with color|Indian National Developmental Inclusive Alliance|rowspan=4}}||colspan=2|'''N/A'''||[[2023 Tripura Legislative Assembly election|2023]] |- | rowspan=2|29 ||rowspan=2|[[ఉత్తర ప్రదేశ్ శాసనసభ|ఉత్తర ప్రదేశ్]]||{{Party name with color|Samajwadi Party|rowspan=2}}||{{Party name with color|Jansatta Dal (Loktantrik)}}||rowspan=2|[[2022 Uttar Pradesh Legislative Assembly election|2022]] |- |{{Party name with color|Bahujan Samaj Party}} |- | 30 ||[[ఉత్తరాఖండ్ శాసనసభ|ఉత్తరా ఖండ్ శాసనసభ]]||{{Party name with color|Indian National Congress}}||{{Party name with color|Bahujan Samaj Party}}||[[2022 Uttarakhand Legislative Assembly election|2022]] |- | 31 ||[[పశ్చిమ బెంగాల్ శాసనసభ|పశ్చిమ బెంగాల్]]||{{Party name with color|Trinamool Congress}}||{{Party name with color|Indian National Developmental Inclusive Alliance}}||{{Party name with color|Bharatiya Janata Party}}||{{Party name with color|National Democratic Alliance}}||{{Party name with color|Indian Secular Front}}||[[2021 West Bengal Legislative Assembly election|2021]] |} * As of 8 February 2025, [[National Democratic Alliance|NDA]] have government in 19 States and 2 Union Territories. [[Indian National Developmental Inclusive Alliance|INDIA]] bloc have government in 8 States and 1 union Territories. Other one party [[Zoram People's Movement|ZPM]], which is not part of any alliance has government in Mizoram state. == Notes == <references group="lower-alpha" /> ==References== <references /> [[Category:India politics-related lists|Governing and opposition parties]] [[Category:India-related lists]] == ఇది కూడా చూడండి == * [[ప్రతిపక్ష నాయకుడు (భారతదేశం)]] * [[ప్రస్తుత భారత ప్రతిపక్ష నాయకుల జాబితా]] * [[అధికారిక ప్రతిపక్షం (భారతదేశం)|అధికారిక ప్రతిపక్షం]] == సూచనలు == [[వర్గం:భారతదేశ రాజకీయాలకు సంబంధించిన జాబితాలు]] [[వర్గం:జాబితాలు]] [[వర్గం:తరచూ నవీకరించవలసిన వ్యాసాలు]] 6ofm80656cih5aict7nnzhu7inmzt3y 4595181 4595177 2025-06-30T08:11:29Z యర్రా రామారావు 28161 4595181 wikitext text/x-wiki == రాష్ట్ర శాసనసభలు == {{Switcher|[[File:Ruling Alliances in India.jpg|250px|left]]|కూటమి ద్వారా రాష్ట్ర శాసనసభలు|[[File:State ruling parties in India.png|250px|center]]|పార్టీల వారీగా రాష్ట్ర శాసనసభలు}} ==జాబితా== {| class="wikitable sortable" style="text-align:center;" !'''వ.సంఖ్య.''' !'''[[రాష్ట్రం]] /[[కేంద్రపాలిత ప్రాంతం]]''' ![[ప్రభుత్వం]] !'''[[అధికారిక ప్రతిపక్షం (భారతదేశం)|అధికారిక ప్రతిపక్షం]]''' !'''[[ఇతర ప్రతిపక్షాలు]]''' |- |1 |[[ఆంధ్రప్రదేశ్ శాసనసభ|ఆంధ్రప్రదేశ్]] | [[జాతీయ ప్రజాస్వామ్య కూటమి|NDA]] | - |[[యువజన శ్రామిక రైతు కాంగ్రెస్ పార్టీ|YSRCP]] |- |2 |[[అరుణాచల్ ప్రదేశ్ శాసనసభ|అరుణాచల్ ప్రదేశ్]] |[[జాతీయ ప్రజాస్వామ్య కూటమి|NDA]] | - |[[ఇండియా కూటమి|INDIA]] |- |3 |[[అసోం శాసనసభ|అసోం]] |[[జాతీయ ప్రజాస్వామ్య కూటమి|NDA]] |[[ఇండియా కూటమి|INDIA]] |[[ఆల్ ఇండియా యునైటెడ్ డెమోక్రటిక్ ఫ్రంట్|AIUDF]]+[[బోడోలాండ్ పీపుల్స్ ఫ్రంట్|BPF]] |- |4 |[[బీహార్ శాసనసభ|బీహార్]] |[[జాతీయ ప్రజాస్వామ్య కూటమి|NDA]] |[[ఇండియా కూటమి|INDIA]] |[[ఆల్ ఇండియా మజ్లిస్ ఎ ఇత్తెహాదుల్ ముస్లిమీన్|AIMIM]] |- |5 |[[ఛత్తీస్‌గఢ్ శాసనసభ|ఛత్తీస్‌గఢ్]] |[[జాతీయ ప్రజాస్వామ్య కూటమి|NDA]] |[[ఇండియా కూటమి|INDIA]] |[[బహుజన్ సమాజ్ పార్టీ|BSP]] |- |6 |[[ఢిల్లీ శాసనసభ|ఢిల్లీ]] |[[ఇండియా కూటమి|INDIA]] |[[జాతీయ ప్రజాస్వామ్య కూటమి|NDA]] | - |- |7 |[[గోవా శాసనసభ|గోవా]] |[[జాతీయ ప్రజాస్వామ్య కూటమి|NDA]] |[[ఇండియా కూటమి|INDIA]] |[[రివల్యూషనరీ గోవా పార్టీ|RGP]] |- |8 |[[గుజరాత్ శాసనసభ|గుజరాత్]] |[[జాతీయ ప్రజాస్వామ్య కూటమి|NDA]] | - |[[ఇండియా కూటమి|INDIA]] |- |9 |[[హర్యానా శాసనసభ|హర్యానా]] |[[జాతీయ ప్రజాస్వామ్య కూటమి|NDA]] |[[ఇండియా కూటమి|INDIA]] |[[ఇండియన్ నేషనల్ లోక్‌దళ్‌|INLD]]+[[జననాయక్ జనతా పార్టీ|JJP]] |- |10 |[[హిమాచల్ ప్రదేశ్ శాసనసభ|హిమాచల్ ప్రదేశ్]] |[[ఇండియా కూటమి|INDIA]] |[[జాతీయ ప్రజాస్వామ్య కూటమి|NDA]] | - |- |11 |[[జమ్మూ కాశ్మీర్ శాసనసభ|జమ్మూ కాశ్మీర్]]<ref>{{Cite news|url=https://economictimes.indiatimes.com/news/politics-and-nation/special-status-ends-jk-now-a-union-territory-with-assembly-ladakh-a-separate-ut/articleshow/70531880.cms?from=mdr|title=Special status ends: J&K now a Union Territory with Assembly; Ladakh a separate UT|date=2019-08-05|work=The Economic Times|access-date=2019-08-23}}</ref> |[[రాష్ట్రపతి పాలన]] | - | - |- |12 |[[జార్ఖండ్ శాసనసభ|జార్ఖండ్]] |[[ఇండియా కూటమి|INDIA]] |[[జాతీయ ప్రజాస్వామ్య కూటమి|NDA]] | - |- |13 |[[కర్ణాటక శాసనసభ|కర్ణాటక]] |[[ఇండియా కూటమి|INDIA]] |[[జాతీయ ప్రజాస్వామ్య కూటమి|NDA]] |[[సర్వోదయ కర్ణాటక పక్ష|SKP]]+[[కళ్యాణ రాజ్య ప్రగతిపక్ష|KRPP]] |- |14 |[[కేరళ శాసనసభ|కేరళ]] |[[లెఫ్ట్ డెమోక్రటిక్ ఫ్రంట్|LDF]] |[[యునైటెడ్ డెమోక్రటిక్ ఫ్రంట్ (కేరళ)|UDF]] | - |- |15 |[[మధ్య ప్రదేశ్ శాసనసభ|మధ్య ప్రదేశ్]] |[[జాతీయ ప్రజాస్వామ్య కూటమి|NDA]] |[[ఇండియా కూటమి|INDIA]] |[[బహుజన్ సమాజ్ పార్టీ|BSP]] |- |16 |[[మహారాష్ట్ర శాసనసభ|మహారాష్ట్ర]] |[[జాతీయ ప్రజాస్వామ్య కూటమి|NDA]] |[[ఇండియా కూటమి|INDIA]] |[[బహుజన్ వికాస్ అఘాడి|BVA]]+[[ఆల్ ఇండియా మజ్లిస్ ఎ ఇత్తెహాదుల్ ముస్లిమీన్|AIMIM]] |- |17 |[[మణిపూర్ శాసనసభ|మణిపూర్]] |[[జాతీయ ప్రజాస్వామ్య కూటమి|NDA]] |[[ఇండియా కూటమి|INDIA]] | - |- |18 |[[మేఘాలయ శాసనసభ|మేఘాలయ]] |[[జాతీయ ప్రజాస్వామ్య కూటమి|NDA]] |[[ఇండియా కూటమి|INDIA]] | - |- |19 |[[మిజోరం శాసనసభ|మిజోరం]] |[[జోరమ్ పీపుల్స్ మూవ్‌మెంట్|ZPM]] |[[జాతీయ ప్రజాస్వామ్య కూటమి|NDA]] |[[ఇండియా కూటమి|INDIA]] |- |20 |[[నాగాలాండ్ శాసనసభ|నాగాలాండ్]] |[[జాతీయ ప్రజాస్వామ్య కూటమి|NDA]] | - | - |- |21 |[[ఒడిశా శాసనసభ|ఒడిశా]] |[[జాతీయ ప్రజాస్వామ్య కూటమి|NDA]] |[[బిజూ జనతా దళ్|BJD]] |[[ఇండియా కూటమి|INDIA]] |- |22 |[[పుదుచ్చేరి శాసనసభ|పుదుచ్చేరి]] |[[జాతీయ ప్రజాస్వామ్య కూటమి|NDA]] |[[ఇండియా కూటమి|INDIA]] | - |- |23 |[[పంజాబ్ శాసనసభ|పంజాబ్]] |[[ఆమ్ ఆద్మీ పార్టీ|AAP]] |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|INC]] |[[శిరోమణి అకాలీ దళ్|SAD]]+[[భారతీయ జనతా పార్టీ|BJP]]+[[బహుజన్ సమాజ్ పార్టీ|BSP]] |- |24 |[[రాజస్థాన్ శాసనసభ|రాజస్థాన్]] |[[జాతీయ ప్రజాస్వామ్య కూటమి|NDA]] |[[ఇండియా కూటమి|INDIA]] | - |- |25 |[[సిక్కిం శాసనసభ|సిక్కిం]] |[[జాతీయ ప్రజాస్వామ్య కూటమి|NDA]] | - |[[సిక్కిం డెమోక్రటిక్ ఫ్రంట్|SDF]] |- |26 |[[తమిళనాడు శాసనసభ|తమిళనాడు]] |[[ఇండియా కూటమి|INDIA]] |[[ఆల్ ఇండియా అన్నా ద్రవిడ మున్నేట్ర కజగం|AIADMK]] |[[జాతీయ ప్రజాస్వామ్య కూటమి|NDA]] |- |27 |[[తెలంగాణ శాసనసభ|తెలంగాణ]] |[[ఇండియా కూటమి|INDIA]] |[[భారత్ రాష్ట్ర సమితి|BRS]] |[[జాతీయ ప్రజాస్వామ్య కూటమి|NDA]]+[[ఆల్ ఇండియా మజ్లిస్ ఎ ఇత్తెహాదుల్ ముస్లిమీన్|AIMIM]] |- |28 |[[త్రిపుర శాసనసభ|త్రిపుర]] |[[జాతీయ ప్రజాస్వామ్య కూటమి|NDA]] |[[ఇండియా కూటమి|INDIA]] | - |- |29 |[[ఉత్తర ప్రదేశ్ శాసనసభ|ఉత్తర ప్రదేశ్h]] |[[జాతీయ ప్రజాస్వామ్య కూటమి|NDA]] |[[ఇండియా కూటమి|INDIA]] |[[సుహెల్‌దేవ్ భారతీయ సమాజ్ పార్టీ|SBSP]]+[[జనసత్తా దళ్ (లోక్‌తంత్రిక్)|JSD (L)]]+[[బహుజన్ సమాజ్ పార్టీ|BSP]] |- |30 |[[ఉత్తరాఖండ్ శాసనసభ|ఉత్తరాఖండ్]] |[[జాతీయ ప్రజాస్వామ్య కూటమి|NDA]] |[[ఇండియా కూటమి|INDIA]] |[[బహుజన్ సమాజ్ పార్టీ|BSP]] |- |31 |[[పశ్చిమ బెంగాల్ శాసనసభ|పశ్చిమ బెంగాల్]] |[[తృణమూల్ కాంగ్రెస్|TMC]]+[[భారతీయ గూర్ఖా ప్రజాతాంత్రిక్ మోర్చా|BGPM]] |[[భారతీయ జనతా పార్టీ|BJP]] |[[లెఫ్ట్ ఫ్రంట్ (పశ్చిమ బెంగాల్)|LF]]+[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|INC]]+[[ఇండియన్ సెక్యులర్ ఫ్రంట్|ISF]] |} * 2024 జూన్ 4 నాటికి 19 రాష్ట్రాలలో 1 కేంద్రపాలిత ప్రాంతంలో [[జాతీయ ప్రజాస్వామ్య కూటమి]] ప్రభుత్వం అధికారంలో కలిగి ఉంది. [[ఇండియా కూటమి|ఇండియా కూటమికి]] 8 రాష్ట్రాలలో 1 కేంద్రపాలిత ప్రాంతంలో ప్రభుత్వం అధికారంలో కలిగి ఉంది. మిజోరం రాష్ట్రంలో ఏ కూటమిలోనూ భాగం కాని మరో పార్టీ [[జోరమ్ పీపుల్స్ మూవ్‌మెంట్]] పార్టీ అధికారంలో కలిగి ఉంది == రాష్ట్ర శాసన మండలి == {| class="wikitable sortable" !వ.నెం. ! రాష్ట్రం ! గవర్నింగ్ పార్టీ / గవర్నింగ్ అలయన్స్ ! ప్రతిపక్ష పార్టీ / ప్రతిపక్ష కూటమి ! ఇతర పార్టీలు |- | 1 | [[ఆంధ్రప్రదేశ్ శాసనమండలి|ఆంధ్రప్రదేశ్]] | [[తెలుగుదేశం పార్టీ|TDP]] + [[జనసేన పార్టీ|JSP]] + [[భారతీయ జనతా పార్టీ|BJP]] | [[యువజన శ్రామిక రైతు కాంగ్రెస్ పార్టీ|YSRCP]] | |- | 2 | [[బీహార్ శాసనమండలి|బీహార్]] | [[భారతీయ జనతా పార్టీ|BJP]] + [[జనతాదళ్ (యునైటెడ్)|JD(U)]] + [[హిందుస్తానీ అవామ్ మోర్చా|HAM (S)]] + [[రాష్ట్రీయ లోక్ జనశక్తి పార్టీ|RLJP]] | [[రాష్ట్రీయ జనతా దళ్|RJD]] + [[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|INC]] + [[కమ్యూనిస్టు పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (సి.పి.ఐ)|CPI]] ([[మహాఘటబంధన్ (బీహార్)|MGB]] ) | |- | 3 | [[కర్ణాటక శాసనమండలి|కర్ణాటక]] | [[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|INC]] | [[భారతీయ జనతా పార్టీ|BJP]] + [[జనతాదళ్ (సెక్యులర్)|JD(S)]] ([[జాతీయ ప్రజాస్వామ్య కూటమి|NDA]] ) | |- | 4 | [[మహారాష్ట్ర శాసనమండలి|మహారాష్ట్ర]] | [[భారతీయ జనతా పార్టీ|BJP]] + [[శివసేన|SHS]] + [[నేషనలిస్ట్ కాంగ్రెస్ పార్టీ|NCP]] + [[భారతీయ రిపబ్లికన్ పార్టీ|RPI]] ([[జాతీయ ప్రజాస్వామ్య కూటమి|NDA]]) | [[శివసేన (యుబిటి)|SS (UBT)]] + [[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|INC]] + [[నేషనలిస్ట్ కాంగ్రెస్ పార్టీ (శరద్ చంద్రపవార్)|NCP (SP)]] [[మహా వికాస్ అఘాడి| (MVA)]] | |- | 5 | [[తెలంగాణ శాసనమండలి|తెలంగాణ]] | [[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|INC]] | [[భారత్ రాష్ట్ర సమితి|BRS]] | [[భారతీయ జనతా పార్టీ|BJP]] |- | 6 | [[ఉత్తర ప్రదేశ్ శాసనమండలి|ఉత్తర ప్రదేశ్]] | [[భారతీయ జనతా పార్టీ|BJP]] + [[అప్నా దళ్ (సోనీలాల్)|AD (S)]] | [[సమాజ్ వాదీ పార్టీ|SP]] + [[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|INC]] | |- |} * 2024 జూన్ 4 నాటికి శాసనమండలి ఉనికిలో ఉన్న 6 రాష్ట్రాలలో 4 రాష్ట్ర శాసనమండలిలో [[జాతీయ ప్రజాస్వామ్య కూటమి]] అధికారం కలిగి ఉంది. అయితే 2 రాష్ట్రాల శాసనమండలిలో [[ఇండియా కూటమి|భారతదేశ]] కూటమికి అధికారం ఉంది. == పాలక పార్టీలు, కూటమి వారీగా రాష్ట్రం/కేంద్రపాలిత ప్రాంతం == {{Switcher|[[File:Current Indian ruling and opposition parties 2025.png|300px]]|State Legislatures by Parties|[[File:Current ruling alliances in Indian states and union territories 2025.png|300px]]|State Legislatures by Alliance}} {|class="wikitable sortable" style="text-align:center;" |- !'''S.No.'''||'''State / Union Territory'''||colspan="2"|'''Ruling Party'''||colspan="2"|'''Ruling Alliance'''||colspan="2"|'''Official Opposition'''||colspan="2"|'''Opposition Alliance'''||colspan="2"|'''Other Opposition'''||'''Latest election''' |- | 1||[[Andhra Pradesh Legislative Assembly|Andhra Pradesh]]||{{Party name with color|Telugu Desam Party}}||{{Party name with color|National Democratic Alliance|rowspan=10}} !rowspan=2 colspan=4|Vacant{{efn|No party secured 10% of seats to form official opposition.}}||{{Party name with color|YSR Congress Party}}||[[2024 Andhra Pradesh Legislative Assembly election|2024]] |- | 2 ||[[అరుణాచల్ ప్రదేశ్ శాసనసభ|అరుణాచల్ ప్రదేశ్]]||{{Party name with color|Bharatiya Janata Party|rowspan=3}}||{{Party name with color|Indian National Developmental Inclusive Alliance}}||[[2024 Arunachal Pradesh Legislative Assembly election|2024]] |- | rowspan=2|3 ||rowspan=2|[[అసోం శాసనసభ]]||{{Party name with color|Indian National Congress|rowspan=2}}||{{Party name with color|Indian National Developmental Inclusive Alliance|rowspan=5}}||{{Party name with color|All India United Democratic Front}}||rowspan=2|[[2021 Assam Legislative Assembly election|2021]] |- |{{Party name with color|Bodoland People's Front}} |- | 4 ||[[బీహార్ శాసనసభ|బీహార్]]||{{Party name with color|Janata Dal (United)}}||{{Party name with color|Rashtriya Janata Dal}}||{{Party name with color|All India Majlis-e-Ittehadul Muslimeen}}||[[2020 Bihar Legislative Assembly election|2020]] |- | 5 ||[[ఛత్తీస్‌గఢ్ శాసనసభ|ఛత్తీస్‌గఢ్]]||{{Party name with color|Bharatiya Janata Party|rowspan=5}}||{{Party name with color|Indian National Congress}}||{{Party name with color|Gondwana Ganatantra Party}}||[[2023 Chhattisgarh Legislative Assembly election|2023]] |- | 6 ||[[ఢిల్లీ శాసనసభ|ఢిల్లీ]]||{{Party name with color|Aam Aadmi Party}}||colspan=2|'''N/A'''||[[2025 Delhi Legislative Assembly election|2025]] |- | 7 ||[[గోవా శాసనసభ|గోవా]]||{{Party name with color|Indian National Congress}}||{{Party name with color|Indian National Developmental Inclusive Alliance}}||{{Party name with color|Revolutionary Goans Party}}||[[2022 Goa Legislative Assembly election|2022]] |- | 8 ||[[గుజరాత్ శాసనసభ|గుజరాత్]] !colspan=4|'''Vacant'''{{efn|No party secured 10% of seats to form official opposition.}}||{{Party name with color|Indian National Developmental Inclusive Alliance}}||[[2022 Gujarat Legislative Assembly election|2022]] |- | 9 ||[[హర్యానా శాసనసభ|హర్యానా]]||{{Party name with color|Indian National Congress}}||{{Party name with color|Indian National Developmental Inclusive Alliance}}||{{Party name with color|Indian National Lok Dal}}||[[2024 Haryana Legislative Assembly election|2024]] |- | 10 ||[[హిమాచల్ ప్రదేశ్ శాసనసభ|హిమాచల్ ప్రదేశ్]]||{{Party name with color|Indian National Congress}}||{{Party name with color|Indian National Congress |rowspan=5}}||{{Party name with color|Bharatiya Janata Party|rowspan=5}}||{{Party name with color|National Democratic Alliance|rowspan=5}}||colspan=2|'''N/A'''||[[2022 Himachal Pradesh Legislative Assembly election|2022]] |- | rowspan=2|11 ||rowspan=2|[[జమ్మూ కాశ్మీర్ శాసనసభ|జమ్మూ కాశ్మీర్]]<ref>{{Cite news|url=https://economictimes.indiatimes.com/news/politics-and-nation/special-status-ends-jk-now-a-union-territory-with-assembly-ladakh-a-separate-ut/articleshow/70531880.cms?from=mdr|title=Special status ends: J&K now a Union Territory with Assembly; Ladakh a separate UT|date=2019-08-05|work=The Economic Times|access-date=2019-08-23}}</ref><ref>{{Cite news|url=https://economictimes.indiatimes.com/news/politics-and-nation/special-status-ends-jk-now-a-union-territory-with-assembly-ladakh-a-separate-ut/articleshow/70531880.cms?from=mdr|title=Special status ends: J&K now a Union Territory with Assembly; Ladakh a separate UT|date=2019-08-05|work=The Economic Times|access-date=2019-08-23}}</ref>||{{Party name with color|Jammu & Kashmir National Conference|rowspan=2}}||{{Party name with color|Jammu and Kashmir People's Democratic Party}}||rowspan=2|[[2024 Jammu and Kashmir Legislative Assembly election|2024]] |- |{{Party name with color|Jammu and Kashmir People's Conference}} |- | 12 ||[[జార్ఖండ్ శాసనసభ|జార్ఖండ్]]||{{Party name with color|Jharkhand Mukti Morcha}}||{{Party name with color|Jharkhand Loktantrik Krantikari Morcha}}||[[2024 Jharkhand Legislative Assembly election|2024]] |- | 13 ||[[కర్ణాటక శాసనసభ|కర్ణాటక]]||{{Party name with color|Indian National Congress}}||rowspan=3 colspan=2|'''N/A'''||[[2023 Karnataka Legislative Assembly election|2023]] |- | 14 ||[[కేరళ శాసనసభ|కేరళ]]||{{Party name with color|Communist Party of India (Marxist)}}||{{Party color cell|Communist Party of India (Marxist)}}||[[Left Democratic Front|LDF]] ([[Indian National Developmental Inclusive Alliance|INDIA]])||{{Party name with color|Indian National Congress|rowspan=2}}||{{Party name with color|United Democratic Front (Kerala)}} ([[Indian National Developmental Inclusive Alliance|INDIA]])||[[2021 Kerala Legislative Assembly election|2021]] |- | 15 ||[[మధ్య ప్రదేశ్ శాసనసభ|మధ్య ప్రదేశ్]]||{{Party name with color|Bharatiya Janata Party|rowspan=3}}||{{Party name with color|National Democratic Alliance|rowspan=4}}||{{Party name with color|Indian National Developmental Inclusive Alliance}}||[[2023 Madhya Pradesh Legislative Assembly election|2023]] |- | 16 ||[[మహారాష్ట్ర శాసనసభ|మహారాష్ట్ర]] !rowspan=2 colspan=4|'''Vacant'''{{efn|No party secured 10% of seats to form official opposition.}}||{{Party name with color|Indian National Developmental Inclusive Alliance|rowspan=2}}||[[2024 Maharashtra Legislative Assembly election|2024]] |- | 17 ||[[మణిపూర్ శాసనసభ|మణిపూర్]]||[[2022 Manipur Legislative Assembly election|2022]] |- | 18 ||[[Meghalaya Legislative Assembly|meyghaalaya]]||{{Party name with color|National People's Party (India)}}||{{Party name with color|Trinamool Congress}}||{{Party name with color|Indian National Developmental Inclusive Alliance}}||colspan=2|'''N/A'''||[[2023 Meghalaya Legislative Assembly election|2023]] |- | rowspan=2|19 ||rowspan=2|[[మిజోరం శాసనసభ|మిజోరం]] ||{{Party name with color|Zoram People's Movement|rowspan=2}}||rowspan=2 colspan=2|''None''||{{Party name with color|Mizo National Front|rowspan=2}}||rowspan=2 colspan=2|''None''||{{Party name with color|Bharatiya Janata Party}}||rowspan=2|[[2023 Mizoram Legislative Assembly election|2023]] |- |{{Party name with color|Indian National Developmental Inclusive Alliance}} |- | 20 ||[[నాగాలాండ్ శాసనసభ|నాగాలాండ్]]||{{Party name with color|Nationalist Democratic Progressive Party}}||{{Party name with color|National Democratic Alliance|rowspan=3}}||colspan=6|'''Vacant'''{{efn|There is no opposition in Nagaland as all parties are part of [[United Democratic Alliance (Nagaland)|UDA]].}}||[[2023 Nagaland Legislative Assembly election|2023]] |- | 21 ||[[ఒడిశా శాసనసభ|ఒడిశా]]||{{Party name with color|Bharatiya Janata Party}}||{{Party name with color|Biju Janata Dal}}||colspan=2|''None''||{{Party name with color|Indian National Developmental Inclusive Alliance}}||[[2024 Odisha Legislative Assembly election|2024]] |- | 22 ||[[పుదుచ్చేరి శాసనసభ|పుదుచ్చేరి]]||{{Party name with color|All India N.R. Congress}}||{{Party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}}||{{Party name with color|Indian National Developmental Inclusive Alliance|rowspan=5}}||colspan=2|'''N/A'''||[[2021 Puducherry Legislative Assembly election|2021]] |- | rowspan=3|23 ||rowspan=3|[[పంజాబ్ శాసనసభ|పంజాబ్]]||{{Party name with color|Aam Aadmi Party|rowspan=3}}||||{{Party name with color|Indian National Congress|rowspan=4}}||{{Party name with color|Shiromani Akali Dal}}||rowspan=3|[[2022 Punjab Legislative Assembly election|2022]] |- |{{Party name with color|National Democratic Alliance}} |- |{{Party name with color|Bahujan Samaj Party}} |- | 24 ||[[రాజస్థాన్ శాసనసభ|రాజస్థాన్]]||{{Party name with color|Bharatiya Janata Party}}||{{Party name with color|National Democratic Alliance|rowspan=2}}||{{Party name with color|Indian National Developmental Inclusive Alliance|rowspan=2}}|colspan=2|'''N/A'''||[[2023 Rajasthan Legislative Assembly election|2023]] |- | 25 ||[[సిక్కిం శాసనసభ|సిక్కిం]]||{{Party name with color|Sikkim Krantikari Morcha}}||colspan=6|'''Vacant'''{{efn|All seats belong to the ruling [[Sikkim Krantikari Morcha]].}}||[[2024 Sikkim Legislative Assembly election|2024]] |- | 26 ||[[తమిళనాడు శాసనసభ|తమిళనాడు]]||{{Party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}}||{{Party name with color|Indian National Developmental Inclusive Alliance|rowspan=3}}||{{Party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}}||rowspan=3 colspan=2|''None''||{{Party name with color|National Democratic Alliance}}||[[2021 Tamil Nadu Legislative Assembly election|2021]] |- | rowspan=2|27 ||rowspan=2|[[తెలంగాణ శాసనసభ|తెలంగాణ]]||{{Party name with color|Indian National Congress|rowspan=2}}||{{Party name with color|Bharat Rashtra Samithi|rowspan=2}}||{{Party name with color|National Democratic Alliance}}||rowspan=2|[[2023 Telangana Legislative Assembly election|2023]] |- |{{Party name with color|All India Majlis-e-Ittehadul Muslimeen}} |- | 28 ||[[త్రిపుర శాసనసభ|త్రిపుర]]||{{Party name with color|Bharatiya Janata Party|rowspan=4}}||{{Party name with color|National Democratic Alliance|rowspan=4}}||{{Party name with color|Communist Party of India (Marxist)}}||{{Party name with color|Indian National Developmental Inclusive Alliance|rowspan=4}}||colspan=2|'''N/A'''||[[2023 Tripura Legislative Assembly election|2023]] |- | rowspan=2|29 ||rowspan=2|[[ఉత్తర ప్రదేశ్ శాసనసభ|ఉత్తర ప్రదేశ్]]||{{Party name with color|Samajwadi Party|rowspan=2}}||{{Party name with color|Jansatta Dal (Loktantrik)}}||rowspan=2|[[2022 Uttar Pradesh Legislative Assembly election|2022]] |- |{{Party name with color|Bahujan Samaj Party}} |- | 30 ||[[ఉత్తరాఖండ్ శాసనసభ|ఉత్తరా ఖండ్ శాసనసభ]]||{{Party name with color|Indian National Congress}}||{{Party name with color|Bahujan Samaj Party}}||[[2022 Uttarakhand Legislative Assembly election|2022]] |- | 31 ||[[పశ్చిమ బెంగాల్ శాసనసభ|పశ్చిమ బెంగాల్]]||{{Party name with color|Trinamool Congress}}||{{Party name with color|Indian National Developmental Inclusive Alliance}}||{{Party name with color|Bharatiya Janata Party}}||{{Party name with color|National Democratic Alliance}}||{{Party name with color|Indian Secular Front}}||[[2021 West Bengal Legislative Assembly election|2021]] |} * As of 8 February 2025, [[National Democratic Alliance|NDA]] have government in 19 States and 2 Union Territories. [[Indian National Developmental Inclusive Alliance|INDIA]] bloc have government in 8 States and 1 union Territories. Other one party [[Zoram People's Movement|ZPM]], which is not part of any alliance has government in Mizoram state. == Notes == <references group="lower-alpha" /> ==References== <references /> [[Category:India politics-related lists|Governing and opposition parties]] [[Category:India-related lists]] == ఇది కూడా చూడండి == * [[ప్రతిపక్ష నాయకుడు (భారతదేశం)]] * [[ప్రస్తుత భారత ప్రతిపక్ష నాయకుల జాబితా]] * [[అధికారిక ప్రతిపక్షం (భారతదేశం)|అధికారిక ప్రతిపక్షం]] == సూచనలు == [[వర్గం:భారతదేశ రాజకీయాలకు సంబంధించిన జాబితాలు]] [[వర్గం:జాబితాలు]] [[వర్గం:తరచూ నవీకరించవలసిన వ్యాసాలు]] d2md9guwzrzhn92jde1d2jaw19nvxht 4595210 4595181 2025-06-30T10:41:05Z యర్రా రామారావు 28161 /* పాలక పార్టీలు, కూటమి వారీగా రాష్ట్రం/కేంద్రపాలిత ప్రాంతం */ 4595210 wikitext text/x-wiki == రాష్ట్ర శాసనసభలు == {{Switcher|[[File:Ruling Alliances in India.jpg|250px|left]]|కూటమి ద్వారా రాష్ట్ర శాసనసభలు|[[File:State ruling parties in India.png|250px|center]]|పార్టీల వారీగా రాష్ట్ర శాసనసభలు}} ==జాబితా== {| class="wikitable sortable" style="text-align:center;" !'''వ.సంఖ్య.''' !'''[[రాష్ట్రం]] /[[కేంద్రపాలిత ప్రాంతం]]''' ![[ప్రభుత్వం]] !'''[[అధికారిక ప్రతిపక్షం (భారతదేశం)|అధికారిక ప్రతిపక్షం]]''' !'''[[ఇతర ప్రతిపక్షాలు]]''' |- |1 |[[ఆంధ్రప్రదేశ్ శాసనసభ|ఆంధ్రప్రదేశ్]] | [[జాతీయ ప్రజాస్వామ్య కూటమి|NDA]] | - |[[యువజన శ్రామిక రైతు కాంగ్రెస్ పార్టీ|YSRCP]] |- |2 |[[అరుణాచల్ ప్రదేశ్ శాసనసభ|అరుణాచల్ ప్రదేశ్]] |[[జాతీయ ప్రజాస్వామ్య కూటమి|NDA]] | - |[[ఇండియా కూటమి|INDIA]] |- |3 |[[అసోం శాసనసభ|అసోం]] |[[జాతీయ ప్రజాస్వామ్య కూటమి|NDA]] |[[ఇండియా కూటమి|INDIA]] |[[ఆల్ ఇండియా యునైటెడ్ డెమోక్రటిక్ ఫ్రంట్|AIUDF]]+[[బోడోలాండ్ పీపుల్స్ ఫ్రంట్|BPF]] |- |4 |[[బీహార్ శాసనసభ|బీహార్]] |[[జాతీయ ప్రజాస్వామ్య కూటమి|NDA]] |[[ఇండియా కూటమి|INDIA]] |[[ఆల్ ఇండియా మజ్లిస్ ఎ ఇత్తెహాదుల్ ముస్లిమీన్|AIMIM]] |- |5 |[[ఛత్తీస్‌గఢ్ శాసనసభ|ఛత్తీస్‌గఢ్]] |[[జాతీయ ప్రజాస్వామ్య కూటమి|NDA]] |[[ఇండియా కూటమి|INDIA]] |[[బహుజన్ సమాజ్ పార్టీ|BSP]] |- |6 |[[ఢిల్లీ శాసనసభ|ఢిల్లీ]] |[[ఇండియా కూటమి|INDIA]] |[[జాతీయ ప్రజాస్వామ్య కూటమి|NDA]] | - |- |7 |[[గోవా శాసనసభ|గోవా]] |[[జాతీయ ప్రజాస్వామ్య కూటమి|NDA]] |[[ఇండియా కూటమి|INDIA]] |[[రివల్యూషనరీ గోవా పార్టీ|RGP]] |- |8 |[[గుజరాత్ శాసనసభ|గుజరాత్]] |[[జాతీయ ప్రజాస్వామ్య కూటమి|NDA]] | - |[[ఇండియా కూటమి|INDIA]] |- |9 |[[హర్యానా శాసనసభ|హర్యానా]] |[[జాతీయ ప్రజాస్వామ్య కూటమి|NDA]] |[[ఇండియా కూటమి|INDIA]] |[[ఇండియన్ నేషనల్ లోక్‌దళ్‌|INLD]]+[[జననాయక్ జనతా పార్టీ|JJP]] |- |10 |[[హిమాచల్ ప్రదేశ్ శాసనసభ|హిమాచల్ ప్రదేశ్]] |[[ఇండియా కూటమి|INDIA]] |[[జాతీయ ప్రజాస్వామ్య కూటమి|NDA]] | - |- |11 |[[జమ్మూ కాశ్మీర్ శాసనసభ|జమ్మూ కాశ్మీర్]]<ref>{{Cite news|url=https://economictimes.indiatimes.com/news/politics-and-nation/special-status-ends-jk-now-a-union-territory-with-assembly-ladakh-a-separate-ut/articleshow/70531880.cms?from=mdr|title=Special status ends: J&K now a Union Territory with Assembly; Ladakh a separate UT|date=2019-08-05|work=The Economic Times|access-date=2019-08-23}}</ref> |[[రాష్ట్రపతి పాలన]] | - | - |- |12 |[[జార్ఖండ్ శాసనసభ|జార్ఖండ్]] |[[ఇండియా కూటమి|INDIA]] |[[జాతీయ ప్రజాస్వామ్య కూటమి|NDA]] | - |- |13 |[[కర్ణాటక శాసనసభ|కర్ణాటక]] |[[ఇండియా కూటమి|INDIA]] |[[జాతీయ ప్రజాస్వామ్య కూటమి|NDA]] |[[సర్వోదయ కర్ణాటక పక్ష|SKP]]+[[కళ్యాణ రాజ్య ప్రగతిపక్ష|KRPP]] |- |14 |[[కేరళ శాసనసభ|కేరళ]] |[[లెఫ్ట్ డెమోక్రటిక్ ఫ్రంట్|LDF]] |[[యునైటెడ్ డెమోక్రటిక్ ఫ్రంట్ (కేరళ)|UDF]] | - |- |15 |[[మధ్య ప్రదేశ్ శాసనసభ|మధ్య ప్రదేశ్]] |[[జాతీయ ప్రజాస్వామ్య కూటమి|NDA]] |[[ఇండియా కూటమి|INDIA]] |[[బహుజన్ సమాజ్ పార్టీ|BSP]] |- |16 |[[మహారాష్ట్ర శాసనసభ|మహారాష్ట్ర]] |[[జాతీయ ప్రజాస్వామ్య కూటమి|NDA]] |[[ఇండియా కూటమి|INDIA]] |[[బహుజన్ వికాస్ అఘాడి|BVA]]+[[ఆల్ ఇండియా మజ్లిస్ ఎ ఇత్తెహాదుల్ ముస్లిమీన్|AIMIM]] |- |17 |[[మణిపూర్ శాసనసభ|మణిపూర్]] |[[జాతీయ ప్రజాస్వామ్య కూటమి|NDA]] |[[ఇండియా కూటమి|INDIA]] | - |- |18 |[[మేఘాలయ శాసనసభ|మేఘాలయ]] |[[జాతీయ ప్రజాస్వామ్య కూటమి|NDA]] |[[ఇండియా కూటమి|INDIA]] | - |- |19 |[[మిజోరం శాసనసభ|మిజోరం]] |[[జోరమ్ పీపుల్స్ మూవ్‌మెంట్|ZPM]] |[[జాతీయ ప్రజాస్వామ్య కూటమి|NDA]] |[[ఇండియా కూటమి|INDIA]] |- |20 |[[నాగాలాండ్ శాసనసభ|నాగాలాండ్]] |[[జాతీయ ప్రజాస్వామ్య కూటమి|NDA]] | - | - |- |21 |[[ఒడిశా శాసనసభ|ఒడిశా]] |[[జాతీయ ప్రజాస్వామ్య కూటమి|NDA]] |[[బిజూ జనతా దళ్|BJD]] |[[ఇండియా కూటమి|INDIA]] |- |22 |[[పుదుచ్చేరి శాసనసభ|పుదుచ్చేరి]] |[[జాతీయ ప్రజాస్వామ్య కూటమి|NDA]] |[[ఇండియా కూటమి|INDIA]] | - |- |23 |[[పంజాబ్ శాసనసభ|పంజాబ్]] |[[ఆమ్ ఆద్మీ పార్టీ|AAP]] |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|INC]] |[[శిరోమణి అకాలీ దళ్|SAD]]+[[భారతీయ జనతా పార్టీ|BJP]]+[[బహుజన్ సమాజ్ పార్టీ|BSP]] |- |24 |[[రాజస్థాన్ శాసనసభ|రాజస్థాన్]] |[[జాతీయ ప్రజాస్వామ్య కూటమి|NDA]] |[[ఇండియా కూటమి|INDIA]] | - |- |25 |[[సిక్కిం శాసనసభ|సిక్కిం]] |[[జాతీయ ప్రజాస్వామ్య కూటమి|NDA]] | - |[[సిక్కిం డెమోక్రటిక్ ఫ్రంట్|SDF]] |- |26 |[[తమిళనాడు శాసనసభ|తమిళనాడు]] |[[ఇండియా కూటమి|INDIA]] |[[ఆల్ ఇండియా అన్నా ద్రవిడ మున్నేట్ర కజగం|AIADMK]] |[[జాతీయ ప్రజాస్వామ్య కూటమి|NDA]] |- |27 |[[తెలంగాణ శాసనసభ|తెలంగాణ]] |[[ఇండియా కూటమి|INDIA]] |[[భారత్ రాష్ట్ర సమితి|BRS]] |[[జాతీయ ప్రజాస్వామ్య కూటమి|NDA]]+[[ఆల్ ఇండియా మజ్లిస్ ఎ ఇత్తెహాదుల్ ముస్లిమీన్|AIMIM]] |- |28 |[[త్రిపుర శాసనసభ|త్రిపుర]] |[[జాతీయ ప్రజాస్వామ్య కూటమి|NDA]] |[[ఇండియా కూటమి|INDIA]] | - |- |29 |[[ఉత్తర ప్రదేశ్ శాసనసభ|ఉత్తర ప్రదేశ్h]] |[[జాతీయ ప్రజాస్వామ్య కూటమి|NDA]] |[[ఇండియా కూటమి|INDIA]] |[[సుహెల్‌దేవ్ భారతీయ సమాజ్ పార్టీ|SBSP]]+[[జనసత్తా దళ్ (లోక్‌తంత్రిక్)|JSD (L)]]+[[బహుజన్ సమాజ్ పార్టీ|BSP]] |- |30 |[[ఉత్తరాఖండ్ శాసనసభ|ఉత్తరాఖండ్]] |[[జాతీయ ప్రజాస్వామ్య కూటమి|NDA]] |[[ఇండియా కూటమి|INDIA]] |[[బహుజన్ సమాజ్ పార్టీ|BSP]] |- |31 |[[పశ్చిమ బెంగాల్ శాసనసభ|పశ్చిమ బెంగాల్]] |[[తృణమూల్ కాంగ్రెస్|TMC]]+[[భారతీయ గూర్ఖా ప్రజాతాంత్రిక్ మోర్చా|BGPM]] |[[భారతీయ జనతా పార్టీ|BJP]] |[[లెఫ్ట్ ఫ్రంట్ (పశ్చిమ బెంగాల్)|LF]]+[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|INC]]+[[ఇండియన్ సెక్యులర్ ఫ్రంట్|ISF]] |} * 2024 జూన్ 4 నాటికి 19 రాష్ట్రాలలో 1 కేంద్రపాలిత ప్రాంతంలో [[జాతీయ ప్రజాస్వామ్య కూటమి]] ప్రభుత్వం అధికారంలో కలిగి ఉంది. [[ఇండియా కూటమి|ఇండియా కూటమికి]] 8 రాష్ట్రాలలో 1 కేంద్రపాలిత ప్రాంతంలో ప్రభుత్వం అధికారంలో కలిగి ఉంది. మిజోరం రాష్ట్రంలో ఏ కూటమిలోనూ భాగం కాని మరో పార్టీ [[జోరమ్ పీపుల్స్ మూవ్‌మెంట్]] పార్టీ అధికారంలో కలిగి ఉంది == రాష్ట్ర శాసన మండలి == {| class="wikitable sortable" !వ.నెం. ! రాష్ట్రం ! గవర్నింగ్ పార్టీ / గవర్నింగ్ అలయన్స్ ! ప్రతిపక్ష పార్టీ / ప్రతిపక్ష కూటమి ! ఇతర పార్టీలు |- | 1 | [[ఆంధ్రప్రదేశ్ శాసనమండలి|ఆంధ్రప్రదేశ్]] | [[తెలుగుదేశం పార్టీ|TDP]] + [[జనసేన పార్టీ|JSP]] + [[భారతీయ జనతా పార్టీ|BJP]] | [[యువజన శ్రామిక రైతు కాంగ్రెస్ పార్టీ|YSRCP]] | |- | 2 | [[బీహార్ శాసనమండలి|బీహార్]] | [[భారతీయ జనతా పార్టీ|BJP]] + [[జనతాదళ్ (యునైటెడ్)|JD(U)]] + [[హిందుస్తానీ అవామ్ మోర్చా|HAM (S)]] + [[రాష్ట్రీయ లోక్ జనశక్తి పార్టీ|RLJP]] | [[రాష్ట్రీయ జనతా దళ్|RJD]] + [[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|INC]] + [[కమ్యూనిస్టు పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (సి.పి.ఐ)|CPI]] ([[మహాఘటబంధన్ (బీహార్)|MGB]] ) | |- | 3 | [[కర్ణాటక శాసనమండలి|కర్ణాటక]] | [[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|INC]] | [[భారతీయ జనతా పార్టీ|BJP]] + [[జనతాదళ్ (సెక్యులర్)|JD(S)]] ([[జాతీయ ప్రజాస్వామ్య కూటమి|NDA]] ) | |- | 4 | [[మహారాష్ట్ర శాసనమండలి|మహారాష్ట్ర]] | [[భారతీయ జనతా పార్టీ|BJP]] + [[శివసేన|SHS]] + [[నేషనలిస్ట్ కాంగ్రెస్ పార్టీ|NCP]] + [[భారతీయ రిపబ్లికన్ పార్టీ|RPI]] ([[జాతీయ ప్రజాస్వామ్య కూటమి|NDA]]) | [[శివసేన (యుబిటి)|SS (UBT)]] + [[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|INC]] + [[నేషనలిస్ట్ కాంగ్రెస్ పార్టీ (శరద్ చంద్రపవార్)|NCP (SP)]] [[మహా వికాస్ అఘాడి| (MVA)]] | |- | 5 | [[తెలంగాణ శాసనమండలి|తెలంగాణ]] | [[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|INC]] | [[భారత్ రాష్ట్ర సమితి|BRS]] | [[భారతీయ జనతా పార్టీ|BJP]] |- | 6 | [[ఉత్తర ప్రదేశ్ శాసనమండలి|ఉత్తర ప్రదేశ్]] | [[భారతీయ జనతా పార్టీ|BJP]] + [[అప్నా దళ్ (సోనీలాల్)|AD (S)]] | [[సమాజ్ వాదీ పార్టీ|SP]] + [[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|INC]] | |- |} * 2024 జూన్ 4 నాటికి శాసనమండలి ఉనికిలో ఉన్న 6 రాష్ట్రాలలో 4 రాష్ట్ర శాసనమండలిలో [[జాతీయ ప్రజాస్వామ్య కూటమి]] అధికారం కలిగి ఉంది. అయితే 2 రాష్ట్రాల శాసనమండలిలో [[ఇండియా కూటమి|భారతదేశ]] కూటమికి అధికారం ఉంది. == పాలక పార్టీలు, కూటమి వారీగా రాష్ట్రం/కేంద్రపాలిత ప్రాంతం == {{Switcher|[[File:Current Indian ruling and opposition parties 2025.png|300px]]|State Legislatures by Parties|[[File:Current ruling alliances in Indian states and union territories 2025.png|300px]]|State Legislatures by Alliance}} {|class="wikitable sortable" style="text-align:center;" |- !'''S.No.'''||'''State / Union Territory'''||colspan="2"|'''Ruling Party'''||colspan="2"|'''Ruling Alliance'''||colspan="2"|'''Official Opposition'''||colspan="2"|'''Opposition Alliance'''||colspan="2"|'''Other Opposition'''||'''Latest election''' |- | 1||[[ఆంధ్రప్రదేశ్ శాసనసభ|ఆంధ్రప్రదేశ్]]||{{Party name with color|Telugu Desam Party}} ||{{Party name with color|National Democratic Alliance|rowspan=10}} !rowspan=2 colspan=4|Vacant{{efn|No party secured 10% of seats to form official opposition.}}||{{Party name with color|YSR Congress Party}}||[[2024 Andhra Pradesh Legislative Assembly election|2024]] |- | 2 ||[[అరుణాచల్ ప్రదేశ్ శాసనసభ|అరుణాచల్ ప్రదేశ్]]||{{Party name with color|Bharatiya Janata Party|rowspan=3}}||{{Party name with color|Indian National Developmental Inclusive Alliance}}||[[2024 Arunachal Pradesh Legislative Assembly election|2024]] |- | rowspan=2|3 ||rowspan=2|[[అసోం శాసనసభ]]||{{Party name with color|Indian National Congress|rowspan=2}}||{{Party name with color|Indian National Developmental Inclusive Alliance|rowspan=5}}||{{Party name with color|All India United Democratic Front}}||rowspan=2|[[2021 Assam Legislative Assembly election|2021]] |- |{{Party name with color|Bodoland People's Front}} |- | 4 ||[[బీహార్ శాసనసభ|బీహార్]]||{{Party name with color|Janata Dal (United)}}||{{Party name with color|Rashtriya Janata Dal}}||{{Party name with color|All India Majlis-e-Ittehadul Muslimeen}}||[[2020 Bihar Legislative Assembly election|2020]] |- | 5 ||[[ఛత్తీస్‌గఢ్ శాసనసభ|ఛత్తీస్‌గఢ్]]||{{Party name with color|Bharatiya Janata Party|rowspan=5}}||{{Party name with color|Indian National Congress}}||{{Party name with color|Gondwana Ganatantra Party}}||[[2023 Chhattisgarh Legislative Assembly election|2023]] |- | 6 ||[[ఢిల్లీ శాసనసభ|ఢిల్లీ]]||{{Party name with color|Aam Aadmi Party}}||colspan=2|'''N/A'''||[[2025 Delhi Legislative Assembly election|2025]] |- | 7 ||[[గోవా శాసనసభ|గోవా]]||{{Party name with color|Indian National Congress}}||{{Party name with color|Indian National Developmental Inclusive Alliance}}||{{Party name with color|Revolutionary Goans Party}}||[[2022 Goa Legislative Assembly election|2022]] |- | 8 ||[[గుజరాత్ శాసనసభ|గుజరాత్]] !colspan=4|'''Vacant'''{{efn|No party secured 10% of seats to form official opposition.}}||{{Party name with color|Indian National Developmental Inclusive Alliance}}||[[2022 Gujarat Legislative Assembly election|2022]] |- | 9 ||[[హర్యానా శాసనసభ|హర్యానా]]||{{Party name with color|Indian National Congress}}||{{Party name with color|Indian National Developmental Inclusive Alliance}}||{{Party name with color|Indian National Lok Dal}}||[[2024 Haryana Legislative Assembly election|2024]] |- | 10 ||[[హిమాచల్ ప్రదేశ్ శాసనసభ|హిమాచల్ ప్రదేశ్]]||{{Party name with color|Indian National Congress}}||{{Party name with color|Indian National Congress |rowspan=5}}||{{Party name with color|Bharatiya Janata Party|rowspan=5}}||{{Party name with color|National Democratic Alliance|rowspan=5}}||colspan=2|'''N/A'''||[[2022 Himachal Pradesh Legislative Assembly election|2022]] |- | rowspan=2|11 ||rowspan=2|[[జమ్మూ కాశ్మీర్ శాసనసభ|జమ్మూ కాశ్మీర్]]<ref>{{Cite news|url=https://economictimes.indiatimes.com/news/politics-and-nation/special-status-ends-jk-now-a-union-territory-with-assembly-ladakh-a-separate-ut/articleshow/70531880.cms?from=mdr|title=Special status ends: J&K now a Union Territory with Assembly; Ladakh a separate UT|date=2019-08-05|work=The Economic Times|access-date=2019-08-23}}</ref><ref>{{Cite news|url=https://economictimes.indiatimes.com/news/politics-and-nation/special-status-ends-jk-now-a-union-territory-with-assembly-ladakh-a-separate-ut/articleshow/70531880.cms?from=mdr|title=Special status ends: J&K now a Union Territory with Assembly; Ladakh a separate UT|date=2019-08-05|work=The Economic Times|access-date=2019-08-23}}</ref>||{{Party name with color|Jammu & Kashmir National Conference|rowspan=2}}||{{Party name with color|Jammu and Kashmir People's Democratic Party}}||rowspan=2|[[2024 Jammu and Kashmir Legislative Assembly election|2024]] |- |{{Party name with color|Jammu and Kashmir People's Conference}} |- | 12 ||[[జార్ఖండ్ శాసనసభ|జార్ఖండ్]]||{{Party name with color|Jharkhand Mukti Morcha}}||{{Party name with color|Jharkhand Loktantrik Krantikari Morcha}}||[[2024 Jharkhand Legislative Assembly election|2024]] |- | 13 ||[[కర్ణాటక శాసనసభ|కర్ణాటక]]||{{Party name with color|Indian National Congress}}||rowspan=3 colspan=2|'''N/A'''||[[2023 Karnataka Legislative Assembly election|2023]] |- | 14 ||[[కేరళ శాసనసభ|కేరళ]]||{{Party name with color|Communist Party of India (Marxist)}}||{{Party color cell|Communist Party of India (Marxist)}}||[[Left Democratic Front|LDF]] ([[Indian National Developmental Inclusive Alliance|INDIA]])||{{Party name with color|Indian National Congress|rowspan=2}}||{{Party name with color|United Democratic Front (Kerala)}} ([[Indian National Developmental Inclusive Alliance|INDIA]])||[[2021 Kerala Legislative Assembly election|2021]] |- | 15 ||[[మధ్య ప్రదేశ్ శాసనసభ|మధ్య ప్రదేశ్]]||{{Party name with color|Bharatiya Janata Party|rowspan=3}}||{{Party name with color|National Democratic Alliance|rowspan=4}}||{{Party name with color|Indian National Developmental Inclusive Alliance}}||[[2023 Madhya Pradesh Legislative Assembly election|2023]] |- | 16 ||[[మహారాష్ట్ర శాసనసభ|మహారాష్ట్ర]] !rowspan=2 colspan=4|'''Vacant'''{{efn|No party secured 10% of seats to form official opposition.}}||{{Party name with color|Indian National Developmental Inclusive Alliance|rowspan=2}}||[[2024 Maharashtra Legislative Assembly election|2024]] |- | 17 ||[[మణిపూర్ శాసనసభ|మణిపూర్]]||[[2022 Manipur Legislative Assembly election|2022]] |- | 18 ||[[మేఘాలయ శాసనసభ|మేఘాలయ]] ||{{Party name with color|National People's Party (India)}} ||{{Party name with color|Trinamool Congress}}||{{Party name with color|Indian National Developmental Inclusive Alliance}}||colspan=2|'''N/A'''||[[2023 Meghalaya Legislative Assembly election|2023]] |- | rowspan=2|19 ||rowspan=2|[[మిజోరం శాసనసభ|మిజోరం]] ||{{Party name with color|Zoram People's Movement|rowspan=2}}||rowspan=2 colspan=2|''None''||{{Party name with color|Mizo National Front|rowspan=2}}||rowspan=2 colspan=2|''None''||{{Party name with color|Bharatiya Janata Party}}||rowspan=2|[[2023 Mizoram Legislative Assembly election|2023]] |- |{{Party name with color|Indian National Developmental Inclusive Alliance}} |- | 20 ||[[నాగాలాండ్ శాసనసభ|నాగాలాండ్]]||{{Party name with color|Nationalist Democratic Progressive Party}}||{{Party name with color|National Democratic Alliance|rowspan=3}}||colspan=6|'''Vacant'''{{efn|There is no opposition in Nagaland as all parties are part of [[United Democratic Alliance (Nagaland)|UDA]].}}||[[2023 Nagaland Legislative Assembly election|2023]] |- | 21 ||[[ఒడిశా శాసనసభ|ఒడిశా]]||{{Party name with color|Bharatiya Janata Party}}||{{Party name with color|Biju Janata Dal}}||colspan=2|''None''||{{Party name with color|Indian National Developmental Inclusive Alliance}}||[[2024 Odisha Legislative Assembly election|2024]] |- | 22 ||[[పుదుచ్చేరి శాసనసభ|పుదుచ్చేరి]]||{{Party name with color|All India N.R. Congress}}||{{Party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}}||{{Party name with color|Indian National Developmental Inclusive Alliance|rowspan=5}}||colspan=2|'''N/A'''||[[2021 Puducherry Legislative Assembly election|2021]] |- | rowspan=3|23 ||rowspan=3|[[పంజాబ్ శాసనసభ|పంజాబ్]]||{{Party name with color|Aam Aadmi Party|rowspan=3}}||||{{Party name with color|Indian National Congress|rowspan=4}}||{{Party name with color|Shiromani Akali Dal}}||rowspan=3|[[2022 Punjab Legislative Assembly election|2022]] |- |{{Party name with color|National Democratic Alliance}} |- |{{Party name with color|Bahujan Samaj Party}} |- | 24 ||[[రాజస్థాన్ శాసనసభ|రాజస్థాన్]]||{{Party name with color|Bharatiya Janata Party}}||{{Party name with color|National Democratic Alliance|rowspan=2}}||{{Party name with color|Indian National Developmental Inclusive Alliance|rowspan=2}}|colspan=2|'''N/A'''||[[2023 Rajasthan Legislative Assembly election|2023]] |- | 25 ||[[సిక్కిం శాసనసభ|సిక్కిం]]||{{Party name with color|Sikkim Krantikari Morcha}}||colspan=6|'''Vacant'''{{efn|All seats belong to the ruling [[Sikkim Krantikari Morcha]].}}||[[2024 Sikkim Legislative Assembly election|2024]] |- | 26 ||[[తమిళనాడు శాసనసభ|తమిళనాడు]]||{{Party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}}||{{Party name with color|Indian National Developmental Inclusive Alliance|rowspan=3}}||{{Party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}}||rowspan=3 colspan=2|''None''||{{Party name with color|National Democratic Alliance}}||[[2021 Tamil Nadu Legislative Assembly election|2021]] |- | rowspan=2|27 ||rowspan=2|[[తెలంగాణ శాసనసభ|తెలంగాణ]]||{{Party name with color|Indian National Congress|rowspan=2}}||{{Party name with color|Bharat Rashtra Samithi|rowspan=2}}||{{Party name with color|National Democratic Alliance}}||rowspan=2|[[2023 Telangana Legislative Assembly election|2023]] |- |{{Party name with color|All India Majlis-e-Ittehadul Muslimeen}} |- | 28 ||[[త్రిపుర శాసనసభ|త్రిపుర]]||{{Party name with color|Bharatiya Janata Party|rowspan=4}}||{{Party name with color|National Democratic Alliance|rowspan=4}}||{{Party name with color|Communist Party of India (Marxist)}}||{{Party name with color|Indian National Developmental Inclusive Alliance|rowspan=4}}||colspan=2|'''N/A'''||[[2023 Tripura Legislative Assembly election|2023]] |- | rowspan=2|29 ||rowspan=2|[[ఉత్తర ప్రదేశ్ శాసనసభ|ఉత్తర ప్రదేశ్]]||{{Party name with color|Samajwadi Party|rowspan=2}}||{{Party name with color|Jansatta Dal (Loktantrik)}}||rowspan=2|[[2022 Uttar Pradesh Legislative Assembly election|2022]] |- |{{Party name with color|Bahujan Samaj Party}} |- | 30 ||[[ఉత్తరాఖండ్ శాసనసభ|ఉత్తరా ఖండ్ శాసనసభ]]||{{Party name with color|Indian National Congress}}||{{Party name with color|Bahujan Samaj Party}}||[[2022 Uttarakhand Legislative Assembly election|2022]] |- | 31 ||[[పశ్చిమ బెంగాల్ శాసనసభ|పశ్చిమ బెంగాల్]]||{{Party name with color|Trinamool Congress}}||{{Party name with color|Indian National Developmental Inclusive Alliance}}||{{Party name with color|Bharatiya Janata Party}}||{{Party name with color|National Democratic Alliance}}||{{Party name with color|Indian Secular Front}}||[[2021 West Bengal Legislative Assembly election|2021]] |} * As of 8 February 2025, [[National Democratic Alliance|NDA]] have government in 19 States and 2 Union Territories. [[Indian National Developmental Inclusive Alliance|INDIA]] bloc have government in 8 States and 1 union Territories. Other one party [[Zoram People's Movement|ZPM]], which is not part of any alliance has government in Mizoram state. == Notes == <references group="lower-alpha" /> ==References== <references /> [[Category:India politics-related lists|Governing and opposition parties]] [[Category:India-related lists]] == ఇది కూడా చూడండి == * [[ప్రతిపక్ష నాయకుడు (భారతదేశం)]] * [[ప్రస్తుత భారత ప్రతిపక్ష నాయకుల జాబితా]] * [[అధికారిక ప్రతిపక్షం (భారతదేశం)|అధికారిక ప్రతిపక్షం]] == సూచనలు == [[వర్గం:భారతదేశ రాజకీయాలకు సంబంధించిన జాబితాలు]] [[వర్గం:జాబితాలు]] [[వర్గం:తరచూ నవీకరించవలసిన వ్యాసాలు]] p7mv41rbrk1ivaox2vg2deikvyiqniu 4595212 4595210 2025-06-30T10:47:37Z యర్రా రామారావు 28161 /* పాలక పార్టీలు, కూటమి వారీగా రాష్ట్రం/కేంద్రపాలిత ప్రాంతం */ 4595212 wikitext text/x-wiki == రాష్ట్ర శాసనసభలు == {{Switcher|[[File:Ruling Alliances in India.jpg|250px|left]]|కూటమి ద్వారా రాష్ట్ర శాసనసభలు|[[File:State ruling parties in India.png|250px|center]]|పార్టీల వారీగా రాష్ట్ర శాసనసభలు}} ==జాబితా== {| class="wikitable sortable" style="text-align:center;" !'''వ.సంఖ్య.''' !'''[[రాష్ట్రం]] /[[కేంద్రపాలిత ప్రాంతం]]''' ![[ప్రభుత్వం]] !'''[[అధికారిక ప్రతిపక్షం (భారతదేశం)|అధికారిక ప్రతిపక్షం]]''' !'''[[ఇతర ప్రతిపక్షాలు]]''' |- |1 |[[ఆంధ్రప్రదేశ్ శాసనసభ|ఆంధ్రప్రదేశ్]] | [[జాతీయ ప్రజాస్వామ్య కూటమి|NDA]] | - |[[యువజన శ్రామిక రైతు కాంగ్రెస్ పార్టీ|YSRCP]] |- |2 |[[అరుణాచల్ ప్రదేశ్ శాసనసభ|అరుణాచల్ ప్రదేశ్]] |[[జాతీయ ప్రజాస్వామ్య కూటమి|NDA]] | - |[[ఇండియా కూటమి|INDIA]] |- |3 |[[అసోం శాసనసభ|అసోం]] |[[జాతీయ ప్రజాస్వామ్య కూటమి|NDA]] |[[ఇండియా కూటమి|INDIA]] |[[ఆల్ ఇండియా యునైటెడ్ డెమోక్రటిక్ ఫ్రంట్|AIUDF]]+[[బోడోలాండ్ పీపుల్స్ ఫ్రంట్|BPF]] |- |4 |[[బీహార్ శాసనసభ|బీహార్]] |[[జాతీయ ప్రజాస్వామ్య కూటమి|NDA]] |[[ఇండియా కూటమి|INDIA]] |[[ఆల్ ఇండియా మజ్లిస్ ఎ ఇత్తెహాదుల్ ముస్లిమీన్|AIMIM]] |- |5 |[[ఛత్తీస్‌గఢ్ శాసనసభ|ఛత్తీస్‌గఢ్]] |[[జాతీయ ప్రజాస్వామ్య కూటమి|NDA]] |[[ఇండియా కూటమి|INDIA]] |[[బహుజన్ సమాజ్ పార్టీ|BSP]] |- |6 |[[ఢిల్లీ శాసనసభ|ఢిల్లీ]] |[[ఇండియా కూటమి|INDIA]] |[[జాతీయ ప్రజాస్వామ్య కూటమి|NDA]] | - |- |7 |[[గోవా శాసనసభ|గోవా]] |[[జాతీయ ప్రజాస్వామ్య కూటమి|NDA]] |[[ఇండియా కూటమి|INDIA]] |[[రివల్యూషనరీ గోవా పార్టీ|RGP]] |- |8 |[[గుజరాత్ శాసనసభ|గుజరాత్]] |[[జాతీయ ప్రజాస్వామ్య కూటమి|NDA]] | - |[[ఇండియా కూటమి|INDIA]] |- |9 |[[హర్యానా శాసనసభ|హర్యానా]] |[[జాతీయ ప్రజాస్వామ్య కూటమి|NDA]] |[[ఇండియా కూటమి|INDIA]] |[[ఇండియన్ నేషనల్ లోక్‌దళ్‌|INLD]]+[[జననాయక్ జనతా పార్టీ|JJP]] |- |10 |[[హిమాచల్ ప్రదేశ్ శాసనసభ|హిమాచల్ ప్రదేశ్]] |[[ఇండియా కూటమి|INDIA]] |[[జాతీయ ప్రజాస్వామ్య కూటమి|NDA]] | - |- |11 |[[జమ్మూ కాశ్మీర్ శాసనసభ|జమ్మూ కాశ్మీర్]]<ref>{{Cite news|url=https://economictimes.indiatimes.com/news/politics-and-nation/special-status-ends-jk-now-a-union-territory-with-assembly-ladakh-a-separate-ut/articleshow/70531880.cms?from=mdr|title=Special status ends: J&K now a Union Territory with Assembly; Ladakh a separate UT|date=2019-08-05|work=The Economic Times|access-date=2019-08-23}}</ref> |[[రాష్ట్రపతి పాలన]] | - | - |- |12 |[[జార్ఖండ్ శాసనసభ|జార్ఖండ్]] |[[ఇండియా కూటమి|INDIA]] |[[జాతీయ ప్రజాస్వామ్య కూటమి|NDA]] | - |- |13 |[[కర్ణాటక శాసనసభ|కర్ణాటక]] |[[ఇండియా కూటమి|INDIA]] |[[జాతీయ ప్రజాస్వామ్య కూటమి|NDA]] |[[సర్వోదయ కర్ణాటక పక్ష|SKP]]+[[కళ్యాణ రాజ్య ప్రగతిపక్ష|KRPP]] |- |14 |[[కేరళ శాసనసభ|కేరళ]] |[[లెఫ్ట్ డెమోక్రటిక్ ఫ్రంట్|LDF]] |[[యునైటెడ్ డెమోక్రటిక్ ఫ్రంట్ (కేరళ)|UDF]] | - |- |15 |[[మధ్య ప్రదేశ్ శాసనసభ|మధ్య ప్రదేశ్]] |[[జాతీయ ప్రజాస్వామ్య కూటమి|NDA]] |[[ఇండియా కూటమి|INDIA]] |[[బహుజన్ సమాజ్ పార్టీ|BSP]] |- |16 |[[మహారాష్ట్ర శాసనసభ|మహారాష్ట్ర]] |[[జాతీయ ప్రజాస్వామ్య కూటమి|NDA]] |[[ఇండియా కూటమి|INDIA]] |[[బహుజన్ వికాస్ అఘాడి|BVA]]+[[ఆల్ ఇండియా మజ్లిస్ ఎ ఇత్తెహాదుల్ ముస్లిమీన్|AIMIM]] |- |17 |[[మణిపూర్ శాసనసభ|మణిపూర్]] |[[జాతీయ ప్రజాస్వామ్య కూటమి|NDA]] |[[ఇండియా కూటమి|INDIA]] | - |- |18 |[[మేఘాలయ శాసనసభ|మేఘాలయ]] |[[జాతీయ ప్రజాస్వామ్య కూటమి|NDA]] |[[ఇండియా కూటమి|INDIA]] | - |- |19 |[[మిజోరం శాసనసభ|మిజోరం]] |[[జోరమ్ పీపుల్స్ మూవ్‌మెంట్|ZPM]] |[[జాతీయ ప్రజాస్వామ్య కూటమి|NDA]] |[[ఇండియా కూటమి|INDIA]] |- |20 |[[నాగాలాండ్ శాసనసభ|నాగాలాండ్]] |[[జాతీయ ప్రజాస్వామ్య కూటమి|NDA]] | - | - |- |21 |[[ఒడిశా శాసనసభ|ఒడిశా]] |[[జాతీయ ప్రజాస్వామ్య కూటమి|NDA]] |[[బిజూ జనతా దళ్|BJD]] |[[ఇండియా కూటమి|INDIA]] |- |22 |[[పుదుచ్చేరి శాసనసభ|పుదుచ్చేరి]] |[[జాతీయ ప్రజాస్వామ్య కూటమి|NDA]] |[[ఇండియా కూటమి|INDIA]] | - |- |23 |[[పంజాబ్ శాసనసభ|పంజాబ్]] |[[ఆమ్ ఆద్మీ పార్టీ|AAP]] |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|INC]] |[[శిరోమణి అకాలీ దళ్|SAD]]+[[భారతీయ జనతా పార్టీ|BJP]]+[[బహుజన్ సమాజ్ పార్టీ|BSP]] |- |24 |[[రాజస్థాన్ శాసనసభ|రాజస్థాన్]] |[[జాతీయ ప్రజాస్వామ్య కూటమి|NDA]] |[[ఇండియా కూటమి|INDIA]] | - |- |25 |[[సిక్కిం శాసనసభ|సిక్కిం]] |[[జాతీయ ప్రజాస్వామ్య కూటమి|NDA]] | - |[[సిక్కిం డెమోక్రటిక్ ఫ్రంట్|SDF]] |- |26 |[[తమిళనాడు శాసనసభ|తమిళనాడు]] |[[ఇండియా కూటమి|INDIA]] |[[ఆల్ ఇండియా అన్నా ద్రవిడ మున్నేట్ర కజగం|AIADMK]] |[[జాతీయ ప్రజాస్వామ్య కూటమి|NDA]] |- |27 |[[తెలంగాణ శాసనసభ|తెలంగాణ]] |[[ఇండియా కూటమి|INDIA]] |[[భారత్ రాష్ట్ర సమితి|BRS]] |[[జాతీయ ప్రజాస్వామ్య కూటమి|NDA]]+[[ఆల్ ఇండియా మజ్లిస్ ఎ ఇత్తెహాదుల్ ముస్లిమీన్|AIMIM]] |- |28 |[[త్రిపుర శాసనసభ|త్రిపుర]] |[[జాతీయ ప్రజాస్వామ్య కూటమి|NDA]] |[[ఇండియా కూటమి|INDIA]] | - |- |29 |[[ఉత్తర ప్రదేశ్ శాసనసభ|ఉత్తర ప్రదేశ్h]] |[[జాతీయ ప్రజాస్వామ్య కూటమి|NDA]] |[[ఇండియా కూటమి|INDIA]] |[[సుహెల్‌దేవ్ భారతీయ సమాజ్ పార్టీ|SBSP]]+[[జనసత్తా దళ్ (లోక్‌తంత్రిక్)|JSD (L)]]+[[బహుజన్ సమాజ్ పార్టీ|BSP]] |- |30 |[[ఉత్తరాఖండ్ శాసనసభ|ఉత్తరాఖండ్]] |[[జాతీయ ప్రజాస్వామ్య కూటమి|NDA]] |[[ఇండియా కూటమి|INDIA]] |[[బహుజన్ సమాజ్ పార్టీ|BSP]] |- |31 |[[పశ్చిమ బెంగాల్ శాసనసభ|పశ్చిమ బెంగాల్]] |[[తృణమూల్ కాంగ్రెస్|TMC]]+[[భారతీయ గూర్ఖా ప్రజాతాంత్రిక్ మోర్చా|BGPM]] |[[భారతీయ జనతా పార్టీ|BJP]] |[[లెఫ్ట్ ఫ్రంట్ (పశ్చిమ బెంగాల్)|LF]]+[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|INC]]+[[ఇండియన్ సెక్యులర్ ఫ్రంట్|ISF]] |} * 2024 జూన్ 4 నాటికి 19 రాష్ట్రాలలో 1 కేంద్రపాలిత ప్రాంతంలో [[జాతీయ ప్రజాస్వామ్య కూటమి]] ప్రభుత్వం అధికారంలో కలిగి ఉంది. [[ఇండియా కూటమి|ఇండియా కూటమికి]] 8 రాష్ట్రాలలో 1 కేంద్రపాలిత ప్రాంతంలో ప్రభుత్వం అధికారంలో కలిగి ఉంది. మిజోరం రాష్ట్రంలో ఏ కూటమిలోనూ భాగం కాని మరో పార్టీ [[జోరమ్ పీపుల్స్ మూవ్‌మెంట్]] పార్టీ అధికారంలో కలిగి ఉంది == రాష్ట్ర శాసన మండలి == {| class="wikitable sortable" !వ.నెం. ! రాష్ట్రం ! గవర్నింగ్ పార్టీ / గవర్నింగ్ అలయన్స్ ! ప్రతిపక్ష పార్టీ / ప్రతిపక్ష కూటమి ! ఇతర పార్టీలు |- | 1 | [[ఆంధ్రప్రదేశ్ శాసనమండలి|ఆంధ్రప్రదేశ్]] | [[తెలుగుదేశం పార్టీ|TDP]] + [[జనసేన పార్టీ|JSP]] + [[భారతీయ జనతా పార్టీ|BJP]] | [[యువజన శ్రామిక రైతు కాంగ్రెస్ పార్టీ|YSRCP]] | |- | 2 | [[బీహార్ శాసనమండలి|బీహార్]] | [[భారతీయ జనతా పార్టీ|BJP]] + [[జనతాదళ్ (యునైటెడ్)|JD(U)]] + [[హిందుస్తానీ అవామ్ మోర్చా|HAM (S)]] + [[రాష్ట్రీయ లోక్ జనశక్తి పార్టీ|RLJP]] | [[రాష్ట్రీయ జనతా దళ్|RJD]] + [[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|INC]] + [[కమ్యూనిస్టు పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (సి.పి.ఐ)|CPI]] ([[మహాఘటబంధన్ (బీహార్)|MGB]] ) | |- | 3 | [[కర్ణాటక శాసనమండలి|కర్ణాటక]] | [[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|INC]] | [[భారతీయ జనతా పార్టీ|BJP]] + [[జనతాదళ్ (సెక్యులర్)|JD(S)]] ([[జాతీయ ప్రజాస్వామ్య కూటమి|NDA]] ) | |- | 4 | [[మహారాష్ట్ర శాసనమండలి|మహారాష్ట్ర]] | [[భారతీయ జనతా పార్టీ|BJP]] + [[శివసేన|SHS]] + [[నేషనలిస్ట్ కాంగ్రెస్ పార్టీ|NCP]] + [[భారతీయ రిపబ్లికన్ పార్టీ|RPI]] ([[జాతీయ ప్రజాస్వామ్య కూటమి|NDA]]) | [[శివసేన (యుబిటి)|SS (UBT)]] + [[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|INC]] + [[నేషనలిస్ట్ కాంగ్రెస్ పార్టీ (శరద్ చంద్రపవార్)|NCP (SP)]] [[మహా వికాస్ అఘాడి| (MVA)]] | |- | 5 | [[తెలంగాణ శాసనమండలి|తెలంగాణ]] | [[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|INC]] | [[భారత్ రాష్ట్ర సమితి|BRS]] | [[భారతీయ జనతా పార్టీ|BJP]] |- | 6 | [[ఉత్తర ప్రదేశ్ శాసనమండలి|ఉత్తర ప్రదేశ్]] | [[భారతీయ జనతా పార్టీ|BJP]] + [[అప్నా దళ్ (సోనీలాల్)|AD (S)]] | [[సమాజ్ వాదీ పార్టీ|SP]] + [[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|INC]] | |- |} * 2024 జూన్ 4 నాటికి శాసనమండలి ఉనికిలో ఉన్న 6 రాష్ట్రాలలో 4 రాష్ట్ర శాసనమండలిలో [[జాతీయ ప్రజాస్వామ్య కూటమి]] అధికారం కలిగి ఉంది. అయితే 2 రాష్ట్రాల శాసనమండలిలో [[ఇండియా కూటమి|భారతదేశ]] కూటమికి అధికారం ఉంది. == పాలక పార్టీలు, కూటమి వారీగా రాష్ట్రం/కేంద్రపాలిత ప్రాంతం == {{Switcher|[[File:Current Indian ruling and opposition parties 2025.png|300px]]|State Legislatures by Parties|[[File:Current ruling alliances in Indian states and union territories 2025.png|300px]]|State Legislatures by Alliance}} {|class="wikitable sortable" style="text-align:center;" |- !వ.సంఖ్య||'''రాష్ట్రం / కేంద్రపాలిత ప్రాంతం'''||colspan="2"|అధికార పార్టీ|| colspan="2" |'''పాలక కూటమి'''||colspan="2"|'''అధికారిక ప్రతిపక్షం'''||colspan="2"|'''ప్రతిపక్ష కూటమి'''||colspan="2"|'''ఇతర ప్రతిపక్షం'''||'''తాజా ఎన్నికలు''' |- | 1||[[ఆంధ్రప్రదేశ్ శాసనసభ|ఆంధ్రప్రదేశ్]]||{{Party name with color|Telugu Desam Party}} ||{{Party name with color|National Democratic Alliance|rowspan=10}} !rowspan=2 colspan=4|Vacant{{efn|No party secured 10% of seats to form official opposition.}}||{{Party name with color|YSR Congress Party}}||[[2024 ఆంధ్రప్రదేశ్ శాసనసభ ఎన్నికలు|2024]] |- | 2 ||[[అరుణాచల్ ప్రదేశ్ శాసనసభ|అరుణాచల్ ప్రదేశ్]]||{{Party name with color|Bharatiya Janata Party|rowspan=3}}||{{Party name with color|Indian National Developmental Inclusive Alliance}}||[[2024 అరుణాచల్ ప్రదేశ్ శాసనసభ ఎన్నికలు|2024]] |- | rowspan=2|3 ||rowspan=2|[[అసోం శాసనసభ]]||{{Party name with color|Indian National Congress|rowspan=2}}||{{Party name with color|Indian National Developmental Inclusive Alliance|rowspan=5}}||{{Party name with color|All India United Democratic Front}}||rowspan=2|[[2021 అసోం శాసనసభ ఎన్నికలు|2021]] |- |{{Party name with color|Bodoland People's Front}} |- | 4 ||[[బీహార్ శాసనసభ|బీహార్]]||{{Party name with color|Janata Dal (United)}}||{{Party name with color|Rashtriya Janata Dal}}||{{Party name with color|All India Majlis-e-Ittehadul Muslimeen}}||[[2020 బీహార్ శాసనసభ ఎన్నికలు|2020]] |- | 5 ||[[ఛత్తీస్‌గఢ్ శాసనసభ|ఛత్తీస్‌గఢ్]]||{{Party name with color|Bharatiya Janata Party|rowspan=5}}||{{Party name with color|Indian National Congress}}||{{Party name with color|Gondwana Ganatantra Party}}||[[2023 Chhattisgarh Legislative Assembly election|2023]] |- | 6 ||[[ఢిల్లీ శాసనసభ|ఢిల్లీ]]||{{Party name with color|Aam Aadmi Party}}||colspan=2|'''N/A'''||[[2025 Delhi Legislative Assembly election|2025]] |- | 7 ||[[గోవా శాసనసభ|గోవా]]||{{Party name with color|Indian National Congress}}||{{Party name with color|Indian National Developmental Inclusive Alliance}}||{{Party name with color|Revolutionary Goans Party}}||[[2022 Goa Legislative Assembly election|2022]] |- | 8 ||[[గుజరాత్ శాసనసభ|గుజరాత్]] !colspan=4|'''Vacant'''{{efn|No party secured 10% of seats to form official opposition.}}||{{Party name with color|Indian National Developmental Inclusive Alliance}}||[[2022 Gujarat Legislative Assembly election|2022]] |- | 9 ||[[హర్యానా శాసనసభ|హర్యానా]]||{{Party name with color|Indian National Congress}}||{{Party name with color|Indian National Developmental Inclusive Alliance}}||{{Party name with color|Indian National Lok Dal}}||[[2024 Haryana Legislative Assembly election|2024]] |- | 10 ||[[హిమాచల్ ప్రదేశ్ శాసనసభ|హిమాచల్ ప్రదేశ్]]||{{Party name with color|Indian National Congress}}||{{Party name with color|Indian National Congress |rowspan=5}}||{{Party name with color|Bharatiya Janata Party|rowspan=5}}||{{Party name with color|National Democratic Alliance|rowspan=5}}||colspan=2|'''N/A'''||[[2022 Himachal Pradesh Legislative Assembly election|2022]] |- | rowspan=2|11 ||rowspan=2|[[జమ్మూ కాశ్మీర్ శాసనసభ|జమ్మూ కాశ్మీర్]]<ref>{{Cite news|url=https://economictimes.indiatimes.com/news/politics-and-nation/special-status-ends-jk-now-a-union-territory-with-assembly-ladakh-a-separate-ut/articleshow/70531880.cms?from=mdr|title=Special status ends: J&K now a Union Territory with Assembly; Ladakh a separate UT|date=2019-08-05|work=The Economic Times|access-date=2019-08-23}}</ref><ref>{{Cite news|url=https://economictimes.indiatimes.com/news/politics-and-nation/special-status-ends-jk-now-a-union-territory-with-assembly-ladakh-a-separate-ut/articleshow/70531880.cms?from=mdr|title=Special status ends: J&K now a Union Territory with Assembly; Ladakh a separate UT|date=2019-08-05|work=The Economic Times|access-date=2019-08-23}}</ref>||{{Party name with color|Jammu & Kashmir National Conference|rowspan=2}}||{{Party name with color|Jammu and Kashmir People's Democratic Party}}||rowspan=2|[[2024 Jammu and Kashmir Legislative Assembly election|2024]] |- |{{Party name with color|Jammu and Kashmir People's Conference}} |- | 12 ||[[జార్ఖండ్ శాసనసభ|జార్ఖండ్]]||{{Party name with color|Jharkhand Mukti Morcha}}||{{Party name with color|Jharkhand Loktantrik Krantikari Morcha}}||[[2024 Jharkhand Legislative Assembly election|2024]] |- | 13 ||[[కర్ణాటక శాసనసభ|కర్ణాటక]]||{{Party name with color|Indian National Congress}}||rowspan=3 colspan=2|'''N/A'''||[[2023 Karnataka Legislative Assembly election|2023]] |- | 14 ||[[కేరళ శాసనసభ|కేరళ]]||{{Party name with color|Communist Party of India (Marxist)}}||{{Party color cell|Communist Party of India (Marxist)}}||[[Left Democratic Front|LDF]] ([[Indian National Developmental Inclusive Alliance|INDIA]])||{{Party name with color|Indian National Congress|rowspan=2}}||{{Party name with color|United Democratic Front (Kerala)}} ([[Indian National Developmental Inclusive Alliance|INDIA]])||[[2021 Kerala Legislative Assembly election|2021]] |- | 15 ||[[మధ్య ప్రదేశ్ శాసనసభ|మధ్య ప్రదేశ్]]||{{Party name with color|Bharatiya Janata Party|rowspan=3}}||{{Party name with color|National Democratic Alliance|rowspan=4}}||{{Party name with color|Indian National Developmental Inclusive Alliance}}||[[2023 Madhya Pradesh Legislative Assembly election|2023]] |- | 16 ||[[మహారాష్ట్ర శాసనసభ|మహారాష్ట్ర]] !rowspan=2 colspan=4|'''Vacant'''{{efn|No party secured 10% of seats to form official opposition.}}||{{Party name with color|Indian National Developmental Inclusive Alliance|rowspan=2}}||[[2024 Maharashtra Legislative Assembly election|2024]] |- | 17 ||[[మణిపూర్ శాసనసభ|మణిపూర్]]||[[2022 Manipur Legislative Assembly election|2022]] |- | 18 ||[[మేఘాలయ శాసనసభ|మేఘాలయ]] ||{{Party name with color|National People's Party (India)}} ||{{Party name with color|Trinamool Congress}}||{{Party name with color|Indian National Developmental Inclusive Alliance}}||colspan=2|'''N/A'''||[[2023 Meghalaya Legislative Assembly election|2023]] |- | rowspan=2|19 ||rowspan=2|[[మిజోరం శాసనసభ|మిజోరం]] ||{{Party name with color|Zoram People's Movement|rowspan=2}}||rowspan=2 colspan=2|''None''||{{Party name with color|Mizo National Front|rowspan=2}}||rowspan=2 colspan=2|''None''||{{Party name with color|Bharatiya Janata Party}}||rowspan=2|[[2023 Mizoram Legislative Assembly election|2023]] |- |{{Party name with color|Indian National Developmental Inclusive Alliance}} |- | 20 ||[[నాగాలాండ్ శాసనసభ|నాగాలాండ్]]||{{Party name with color|Nationalist Democratic Progressive Party}}||{{Party name with color|National Democratic Alliance|rowspan=3}}||colspan=6|'''Vacant'''{{efn|There is no opposition in Nagaland as all parties are part of [[United Democratic Alliance (Nagaland)|UDA]].}}||[[2023 Nagaland Legislative Assembly election|2023]] |- | 21 ||[[ఒడిశా శాసనసభ|ఒడిశా]]||{{Party name with color|Bharatiya Janata Party}}||{{Party name with color|Biju Janata Dal}}||colspan=2|''None''||{{Party name with color|Indian National Developmental Inclusive Alliance}}||[[2024 Odisha Legislative Assembly election|2024]] |- | 22 ||[[పుదుచ్చేరి శాసనసభ|పుదుచ్చేరి]]||{{Party name with color|All India N.R. Congress}}||{{Party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}}||{{Party name with color|Indian National Developmental Inclusive Alliance|rowspan=5}}||colspan=2|'''N/A'''||[[2021 Puducherry Legislative Assembly election|2021]] |- | rowspan=3|23 ||rowspan=3|[[పంజాబ్ శాసనసభ|పంజాబ్]]||{{Party name with color|Aam Aadmi Party|rowspan=3}}||||{{Party name with color|Indian National Congress|rowspan=4}}||{{Party name with color|Shiromani Akali Dal}}||rowspan=3|[[2022 Punjab Legislative Assembly election|2022]] |- |{{Party name with color|National Democratic Alliance}} |- |{{Party name with color|Bahujan Samaj Party}} |- | 24 ||[[రాజస్థాన్ శాసనసభ|రాజస్థాన్]]||{{Party name with color|Bharatiya Janata Party}}||{{Party name with color|National Democratic Alliance|rowspan=2}}||{{Party name with color|Indian National Developmental Inclusive Alliance|rowspan=2}}|colspan=2|'''N/A'''||[[2023 Rajasthan Legislative Assembly election|2023]] |- | 25 ||[[సిక్కిం శాసనసభ|సిక్కిం]]||{{Party name with color|Sikkim Krantikari Morcha}}||colspan=6|'''Vacant'''{{efn|All seats belong to the ruling [[Sikkim Krantikari Morcha]].}}||[[2024 Sikkim Legislative Assembly election|2024]] |- | 26 ||[[తమిళనాడు శాసనసభ|తమిళనాడు]]||{{Party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}}||{{Party name with color|Indian National Developmental Inclusive Alliance|rowspan=3}}||{{Party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}}||rowspan=3 colspan=2|''None''||{{Party name with color|National Democratic Alliance}}||[[2021 Tamil Nadu Legislative Assembly election|2021]] |- | rowspan=2|27 ||rowspan=2|[[తెలంగాణ శాసనసభ|తెలంగాణ]]||{{Party name with color|Indian National Congress|rowspan=2}}||{{Party name with color|Bharat Rashtra Samithi|rowspan=2}}||{{Party name with color|National Democratic Alliance}}||rowspan=2|[[2023 Telangana Legislative Assembly election|2023]] |- |{{Party name with color|All India Majlis-e-Ittehadul Muslimeen}} |- | 28 ||[[త్రిపుర శాసనసభ|త్రిపుర]]||{{Party name with color|Bharatiya Janata Party|rowspan=4}}||{{Party name with color|National Democratic Alliance|rowspan=4}}||{{Party name with color|Communist Party of India (Marxist)}}||{{Party name with color|Indian National Developmental Inclusive Alliance|rowspan=4}}||colspan=2|'''N/A'''||[[2023 Tripura Legislative Assembly election|2023]] |- | rowspan=2|29 ||rowspan=2|[[ఉత్తర ప్రదేశ్ శాసనసభ|ఉత్తర ప్రదేశ్]]||{{Party name with color|Samajwadi Party|rowspan=2}}||{{Party name with color|Jansatta Dal (Loktantrik)}}||rowspan=2|[[2022 Uttar Pradesh Legislative Assembly election|2022]] |- |{{Party name with color|Bahujan Samaj Party}} |- | 30 ||[[ఉత్తరాఖండ్ శాసనసభ|ఉత్తరా ఖండ్ శాసనసభ]]||{{Party name with color|Indian National Congress}}||{{Party name with color|Bahujan Samaj Party}}||[[2022 Uttarakhand Legislative Assembly election|2022]] |- | 31 ||[[పశ్చిమ బెంగాల్ శాసనసభ|పశ్చిమ బెంగాల్]]||{{Party name with color|Trinamool Congress}}||{{Party name with color|Indian National Developmental Inclusive Alliance}}||{{Party name with color|Bharatiya Janata Party}}||{{Party name with color|National Democratic Alliance}}||{{Party name with color|Indian Secular Front}}||[[2021 West Bengal Legislative Assembly election|2021]] |} * As of 8 February 2025, [[National Democratic Alliance|NDA]] have government in 19 States and 2 Union Territories. [[Indian National Developmental Inclusive Alliance|INDIA]] bloc have government in 8 States and 1 union Territories. Other one party [[Zoram People's Movement|ZPM]], which is not part of any alliance has government in Mizoram state. == Notes == <references group="lower-alpha" /> ==References== <references /> [[Category:India politics-related lists|Governing and opposition parties]] [[Category:India-related lists]] == ఇది కూడా చూడండి == * [[ప్రతిపక్ష నాయకుడు (భారతదేశం)]] * [[ప్రస్తుత భారత ప్రతిపక్ష నాయకుల జాబితా]] * [[అధికారిక ప్రతిపక్షం (భారతదేశం)|అధికారిక ప్రతిపక్షం]] == సూచనలు == [[వర్గం:భారతదేశ రాజకీయాలకు సంబంధించిన జాబితాలు]] [[వర్గం:జాబితాలు]] [[వర్గం:తరచూ నవీకరించవలసిన వ్యాసాలు]] nf4x6fvlzi1ti1ogqvapqnwtvw5vnpz 4595216 4595212 2025-06-30T10:54:19Z యర్రా రామారావు 28161 /* పాలక పార్టీలు, కూటమి వారీగా రాష్ట్రం/కేంద్రపాలిత ప్రాంతం */ 4595216 wikitext text/x-wiki == రాష్ట్ర శాసనసభలు == {{Switcher|[[File:Ruling Alliances in India.jpg|250px|left]]|కూటమి ద్వారా రాష్ట్ర శాసనసభలు|[[File:State ruling parties in India.png|250px|center]]|పార్టీల వారీగా రాష్ట్ర శాసనసభలు}} ==జాబితా== {| class="wikitable sortable" style="text-align:center;" !'''వ.సంఖ్య.''' !'''[[రాష్ట్రం]] /[[కేంద్రపాలిత ప్రాంతం]]''' ![[ప్రభుత్వం]] !'''[[అధికారిక ప్రతిపక్షం (భారతదేశం)|అధికారిక ప్రతిపక్షం]]''' !'''[[ఇతర ప్రతిపక్షాలు]]''' |- |1 |[[ఆంధ్రప్రదేశ్ శాసనసభ|ఆంధ్రప్రదేశ్]] | [[జాతీయ ప్రజాస్వామ్య కూటమి|NDA]] | - |[[యువజన శ్రామిక రైతు కాంగ్రెస్ పార్టీ|YSRCP]] |- |2 |[[అరుణాచల్ ప్రదేశ్ శాసనసభ|అరుణాచల్ ప్రదేశ్]] |[[జాతీయ ప్రజాస్వామ్య కూటమి|NDA]] | - |[[ఇండియా కూటమి|INDIA]] |- |3 |[[అసోం శాసనసభ|అసోం]] |[[జాతీయ ప్రజాస్వామ్య కూటమి|NDA]] |[[ఇండియా కూటమి|INDIA]] |[[ఆల్ ఇండియా యునైటెడ్ డెమోక్రటిక్ ఫ్రంట్|AIUDF]]+[[బోడోలాండ్ పీపుల్స్ ఫ్రంట్|BPF]] |- |4 |[[బీహార్ శాసనసభ|బీహార్]] |[[జాతీయ ప్రజాస్వామ్య కూటమి|NDA]] |[[ఇండియా కూటమి|INDIA]] |[[ఆల్ ఇండియా మజ్లిస్ ఎ ఇత్తెహాదుల్ ముస్లిమీన్|AIMIM]] |- |5 |[[ఛత్తీస్‌గఢ్ శాసనసభ|ఛత్తీస్‌గఢ్]] |[[జాతీయ ప్రజాస్వామ్య కూటమి|NDA]] |[[ఇండియా కూటమి|INDIA]] |[[బహుజన్ సమాజ్ పార్టీ|BSP]] |- |6 |[[ఢిల్లీ శాసనసభ|ఢిల్లీ]] |[[ఇండియా కూటమి|INDIA]] |[[జాతీయ ప్రజాస్వామ్య కూటమి|NDA]] | - |- |7 |[[గోవా శాసనసభ|గోవా]] |[[జాతీయ ప్రజాస్వామ్య కూటమి|NDA]] |[[ఇండియా కూటమి|INDIA]] |[[రివల్యూషనరీ గోవా పార్టీ|RGP]] |- |8 |[[గుజరాత్ శాసనసభ|గుజరాత్]] |[[జాతీయ ప్రజాస్వామ్య కూటమి|NDA]] | - |[[ఇండియా కూటమి|INDIA]] |- |9 |[[హర్యానా శాసనసభ|హర్యానా]] |[[జాతీయ ప్రజాస్వామ్య కూటమి|NDA]] |[[ఇండియా కూటమి|INDIA]] |[[ఇండియన్ నేషనల్ లోక్‌దళ్‌|INLD]]+[[జననాయక్ జనతా పార్టీ|JJP]] |- |10 |[[హిమాచల్ ప్రదేశ్ శాసనసభ|హిమాచల్ ప్రదేశ్]] |[[ఇండియా కూటమి|INDIA]] |[[జాతీయ ప్రజాస్వామ్య కూటమి|NDA]] | - |- |11 |[[జమ్మూ కాశ్మీర్ శాసనసభ|జమ్మూ కాశ్మీర్]]<ref>{{Cite news|url=https://economictimes.indiatimes.com/news/politics-and-nation/special-status-ends-jk-now-a-union-territory-with-assembly-ladakh-a-separate-ut/articleshow/70531880.cms?from=mdr|title=Special status ends: J&K now a Union Territory with Assembly; Ladakh a separate UT|date=2019-08-05|work=The Economic Times|access-date=2019-08-23}}</ref> |[[రాష్ట్రపతి పాలన]] | - | - |- |12 |[[జార్ఖండ్ శాసనసభ|జార్ఖండ్]] |[[ఇండియా కూటమి|INDIA]] |[[జాతీయ ప్రజాస్వామ్య కూటమి|NDA]] | - |- |13 |[[కర్ణాటక శాసనసభ|కర్ణాటక]] |[[ఇండియా కూటమి|INDIA]] |[[జాతీయ ప్రజాస్వామ్య కూటమి|NDA]] |[[సర్వోదయ కర్ణాటక పక్ష|SKP]]+[[కళ్యాణ రాజ్య ప్రగతిపక్ష|KRPP]] |- |14 |[[కేరళ శాసనసభ|కేరళ]] |[[లెఫ్ట్ డెమోక్రటిక్ ఫ్రంట్|LDF]] |[[యునైటెడ్ డెమోక్రటిక్ ఫ్రంట్ (కేరళ)|UDF]] | - |- |15 |[[మధ్య ప్రదేశ్ శాసనసభ|మధ్య ప్రదేశ్]] |[[జాతీయ ప్రజాస్వామ్య కూటమి|NDA]] |[[ఇండియా కూటమి|INDIA]] |[[బహుజన్ సమాజ్ పార్టీ|BSP]] |- |16 |[[మహారాష్ట్ర శాసనసభ|మహారాష్ట్ర]] |[[జాతీయ ప్రజాస్వామ్య కూటమి|NDA]] |[[ఇండియా కూటమి|INDIA]] |[[బహుజన్ వికాస్ అఘాడి|BVA]]+[[ఆల్ ఇండియా మజ్లిస్ ఎ ఇత్తెహాదుల్ ముస్లిమీన్|AIMIM]] |- |17 |[[మణిపూర్ శాసనసభ|మణిపూర్]] |[[జాతీయ ప్రజాస్వామ్య కూటమి|NDA]] |[[ఇండియా కూటమి|INDIA]] | - |- |18 |[[మేఘాలయ శాసనసభ|మేఘాలయ]] |[[జాతీయ ప్రజాస్వామ్య కూటమి|NDA]] |[[ఇండియా కూటమి|INDIA]] | - |- |19 |[[మిజోరం శాసనసభ|మిజోరం]] |[[జోరమ్ పీపుల్స్ మూవ్‌మెంట్|ZPM]] |[[జాతీయ ప్రజాస్వామ్య కూటమి|NDA]] |[[ఇండియా కూటమి|INDIA]] |- |20 |[[నాగాలాండ్ శాసనసభ|నాగాలాండ్]] |[[జాతీయ ప్రజాస్వామ్య కూటమి|NDA]] | - | - |- |21 |[[ఒడిశా శాసనసభ|ఒడిశా]] |[[జాతీయ ప్రజాస్వామ్య కూటమి|NDA]] |[[బిజూ జనతా దళ్|BJD]] |[[ఇండియా కూటమి|INDIA]] |- |22 |[[పుదుచ్చేరి శాసనసభ|పుదుచ్చేరి]] |[[జాతీయ ప్రజాస్వామ్య కూటమి|NDA]] |[[ఇండియా కూటమి|INDIA]] | - |- |23 |[[పంజాబ్ శాసనసభ|పంజాబ్]] |[[ఆమ్ ఆద్మీ పార్టీ|AAP]] |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|INC]] |[[శిరోమణి అకాలీ దళ్|SAD]]+[[భారతీయ జనతా పార్టీ|BJP]]+[[బహుజన్ సమాజ్ పార్టీ|BSP]] |- |24 |[[రాజస్థాన్ శాసనసభ|రాజస్థాన్]] |[[జాతీయ ప్రజాస్వామ్య కూటమి|NDA]] |[[ఇండియా కూటమి|INDIA]] | - |- |25 |[[సిక్కిం శాసనసభ|సిక్కిం]] |[[జాతీయ ప్రజాస్వామ్య కూటమి|NDA]] | - |[[సిక్కిం డెమోక్రటిక్ ఫ్రంట్|SDF]] |- |26 |[[తమిళనాడు శాసనసభ|తమిళనాడు]] |[[ఇండియా కూటమి|INDIA]] |[[ఆల్ ఇండియా అన్నా ద్రవిడ మున్నేట్ర కజగం|AIADMK]] |[[జాతీయ ప్రజాస్వామ్య కూటమి|NDA]] |- |27 |[[తెలంగాణ శాసనసభ|తెలంగాణ]] |[[ఇండియా కూటమి|INDIA]] |[[భారత్ రాష్ట్ర సమితి|BRS]] |[[జాతీయ ప్రజాస్వామ్య కూటమి|NDA]]+[[ఆల్ ఇండియా మజ్లిస్ ఎ ఇత్తెహాదుల్ ముస్లిమీన్|AIMIM]] |- |28 |[[త్రిపుర శాసనసభ|త్రిపుర]] |[[జాతీయ ప్రజాస్వామ్య కూటమి|NDA]] |[[ఇండియా కూటమి|INDIA]] | - |- |29 |[[ఉత్తర ప్రదేశ్ శాసనసభ|ఉత్తర ప్రదేశ్h]] |[[జాతీయ ప్రజాస్వామ్య కూటమి|NDA]] |[[ఇండియా కూటమి|INDIA]] |[[సుహెల్‌దేవ్ భారతీయ సమాజ్ పార్టీ|SBSP]]+[[జనసత్తా దళ్ (లోక్‌తంత్రిక్)|JSD (L)]]+[[బహుజన్ సమాజ్ పార్టీ|BSP]] |- |30 |[[ఉత్తరాఖండ్ శాసనసభ|ఉత్తరాఖండ్]] |[[జాతీయ ప్రజాస్వామ్య కూటమి|NDA]] |[[ఇండియా కూటమి|INDIA]] |[[బహుజన్ సమాజ్ పార్టీ|BSP]] |- |31 |[[పశ్చిమ బెంగాల్ శాసనసభ|పశ్చిమ బెంగాల్]] |[[తృణమూల్ కాంగ్రెస్|TMC]]+[[భారతీయ గూర్ఖా ప్రజాతాంత్రిక్ మోర్చా|BGPM]] |[[భారతీయ జనతా పార్టీ|BJP]] |[[లెఫ్ట్ ఫ్రంట్ (పశ్చిమ బెంగాల్)|LF]]+[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|INC]]+[[ఇండియన్ సెక్యులర్ ఫ్రంట్|ISF]] |} * 2024 జూన్ 4 నాటికి 19 రాష్ట్రాలలో 1 కేంద్రపాలిత ప్రాంతంలో [[జాతీయ ప్రజాస్వామ్య కూటమి]] ప్రభుత్వం అధికారంలో కలిగి ఉంది. [[ఇండియా కూటమి|ఇండియా కూటమికి]] 8 రాష్ట్రాలలో 1 కేంద్రపాలిత ప్రాంతంలో ప్రభుత్వం అధికారంలో కలిగి ఉంది. మిజోరం రాష్ట్రంలో ఏ కూటమిలోనూ భాగం కాని మరో పార్టీ [[జోరమ్ పీపుల్స్ మూవ్‌మెంట్]] పార్టీ అధికారంలో కలిగి ఉంది == రాష్ట్ర శాసన మండలి == {| class="wikitable sortable" !వ.నెం. ! రాష్ట్రం ! గవర్నింగ్ పార్టీ / గవర్నింగ్ అలయన్స్ ! ప్రతిపక్ష పార్టీ / ప్రతిపక్ష కూటమి ! ఇతర పార్టీలు |- | 1 | [[ఆంధ్రప్రదేశ్ శాసనమండలి|ఆంధ్రప్రదేశ్]] | [[తెలుగుదేశం పార్టీ|TDP]] + [[జనసేన పార్టీ|JSP]] + [[భారతీయ జనతా పార్టీ|BJP]] | [[యువజన శ్రామిక రైతు కాంగ్రెస్ పార్టీ|YSRCP]] | |- | 2 | [[బీహార్ శాసనమండలి|బీహార్]] | [[భారతీయ జనతా పార్టీ|BJP]] + [[జనతాదళ్ (యునైటెడ్)|JD(U)]] + [[హిందుస్తానీ అవామ్ మోర్చా|HAM (S)]] + [[రాష్ట్రీయ లోక్ జనశక్తి పార్టీ|RLJP]] | [[రాష్ట్రీయ జనతా దళ్|RJD]] + [[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|INC]] + [[కమ్యూనిస్టు పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (సి.పి.ఐ)|CPI]] ([[మహాఘటబంధన్ (బీహార్)|MGB]] ) | |- | 3 | [[కర్ణాటక శాసనమండలి|కర్ణాటక]] | [[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|INC]] | [[భారతీయ జనతా పార్టీ|BJP]] + [[జనతాదళ్ (సెక్యులర్)|JD(S)]] ([[జాతీయ ప్రజాస్వామ్య కూటమి|NDA]] ) | |- | 4 | [[మహారాష్ట్ర శాసనమండలి|మహారాష్ట్ర]] | [[భారతీయ జనతా పార్టీ|BJP]] + [[శివసేన|SHS]] + [[నేషనలిస్ట్ కాంగ్రెస్ పార్టీ|NCP]] + [[భారతీయ రిపబ్లికన్ పార్టీ|RPI]] ([[జాతీయ ప్రజాస్వామ్య కూటమి|NDA]]) | [[శివసేన (యుబిటి)|SS (UBT)]] + [[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|INC]] + [[నేషనలిస్ట్ కాంగ్రెస్ పార్టీ (శరద్ చంద్రపవార్)|NCP (SP)]] [[మహా వికాస్ అఘాడి| (MVA)]] | |- | 5 | [[తెలంగాణ శాసనమండలి|తెలంగాణ]] | [[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|INC]] | [[భారత్ రాష్ట్ర సమితి|BRS]] | [[భారతీయ జనతా పార్టీ|BJP]] |- | 6 | [[ఉత్తర ప్రదేశ్ శాసనమండలి|ఉత్తర ప్రదేశ్]] | [[భారతీయ జనతా పార్టీ|BJP]] + [[అప్నా దళ్ (సోనీలాల్)|AD (S)]] | [[సమాజ్ వాదీ పార్టీ|SP]] + [[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|INC]] | |- |} * 2024 జూన్ 4 నాటికి శాసనమండలి ఉనికిలో ఉన్న 6 రాష్ట్రాలలో 4 రాష్ట్ర శాసనమండలిలో [[జాతీయ ప్రజాస్వామ్య కూటమి]] అధికారం కలిగి ఉంది. అయితే 2 రాష్ట్రాల శాసనమండలిలో [[ఇండియా కూటమి|భారతదేశ]] కూటమికి అధికారం ఉంది. == పాలక పార్టీలు, కూటమి వారీగా రాష్ట్రం/కేంద్రపాలిత ప్రాంతం == {{Switcher|[[File:Current Indian ruling and opposition parties 2025.png|300px]]|State Legislatures by Parties|[[File:Current ruling alliances in Indian states and union territories 2025.png|300px]]|State Legislatures by Alliance}} {|class="wikitable sortable" style="text-align:center;" |- !వ.సంఖ్య||'''రాష్ట్రం / కేంద్రపాలిత ప్రాంతం'''||colspan="2"|అధికార పార్టీ|| colspan="2" |'''పాలక కూటమి'''||colspan="2"|'''అధికారిక ప్రతిపక్షం'''||colspan="2"|'''ప్రతిపక్ష కూటమి'''||colspan="2"|'''ఇతర ప్రతిపక్షం'''||'''తాజా ఎన్నికలు''' |- | 1||[[ఆంధ్రప్రదేశ్ శాసనసభ|ఆంధ్రప్రదేశ్]]||{{Party name with color|Telugu Desam Party}} ||{{Party name with color|National Democratic Alliance|rowspan=10}} !rowspan=2 colspan=4|Vacant{{efn|No party secured 10% of seats to form official opposition.}}||{{Party name with color|YSR Congress Party}}||[[2024 ఆంధ్రప్రదేశ్ శాసనసభ ఎన్నికలు|2024]] |- | 2 ||[[అరుణాచల్ ప్రదేశ్ శాసనసభ|అరుణాచల్ ప్రదేశ్]]||{{Party name with color|Bharatiya Janata Party|rowspan=3}}||{{Party name with color|Indian National Developmental Inclusive Alliance}}||[[2024 అరుణాచల్ ప్రదేశ్ శాసనసభ ఎన్నికలు|2024]] |- | rowspan=2|3 ||rowspan=2|[[అసోం శాసనసభ]]||{{Party name with color|Indian National Congress|rowspan=2}}||{{Party name with color|Indian National Developmental Inclusive Alliance|rowspan=5}}||{{Party name with color|All India United Democratic Front}}||rowspan=2|[[2021 అసోం శాసనసభ ఎన్నికలు|2021]] |- |{{Party name with color|Bodoland People's Front}} |- | 4 ||[[బీహార్ శాసనసభ|బీహార్]]||{{Party name with color|Janata Dal (United)}}||{{Party name with color|Rashtriya Janata Dal}}||{{Party name with color|All India Majlis-e-Ittehadul Muslimeen}}||[[2020 బీహార్ శాసనసభ ఎన్నికలు|2020]] |- | 5 ||[[ఛత్తీస్‌గఢ్ శాసనసభ|ఛత్తీస్‌గఢ్]]||{{Party name with color|Bharatiya Janata Party|rowspan=5}}||{{Party name with color|Indian National Congress}}||{{Party name with color|Gondwana Ganatantra Party}}||[[2023 ఛత్తీస్‌గఢ్ శాసనసభ ఎన్నికలు|2023]] |- | 6 ||[[ఢిల్లీ శాసనసభ|ఢిల్లీ]]||{{Party name with color|Aam Aadmi Party}}||colspan=2|'''N/A'''||[[2025 ఢిల్లీ శాసనసభ ఎన్నికలు|2025]] |- | 7 ||[[గోవా శాసనసభ|గోవా]]||{{Party name with color|Indian National Congress}}||{{Party name with color|Indian National Developmental Inclusive Alliance}}||{{Party name with color|Revolutionary Goans Party}}||[[2022 గోవా శాసనసభ ఎన్నికలు|2022]] |- | 8 ||[[గుజరాత్ శాసనసభ|గుజరాత్]] !colspan=4|'''Vacant'''{{efn|No party secured 10% of seats to form official opposition.}}||{{Party name with color|Indian National Developmental Inclusive Alliance}}||[[2022 గుజరాత్ శాసనసభ ఎన్నికలు|2022]] |- | 9 ||[[హర్యానా శాసనసభ|హర్యానా]]||{{Party name with color|Indian National Congress}}||{{Party name with color|Indian National Developmental Inclusive Alliance}}||{{Party name with color|Indian National Lok Dal}}||[[2024 హర్యానా శాసనసభ ఎన్నికలు|2024]] |- | 10 ||[[హిమాచల్ ప్రదేశ్ శాసనసభ|హిమాచల్ ప్రదేశ్]]||{{Party name with color|Indian National Congress}}||{{Party name with color|Indian National Congress |rowspan=5}}||{{Party name with color|Bharatiya Janata Party|rowspan=5}}||{{Party name with color|National Democratic Alliance|rowspan=5}}||colspan=2|'''N/A'''||[[2022 హిమాచల్ ప్రదేశ్ శాసనసభ ఎన్నికలు|2022]] |- | rowspan=2|11 ||rowspan=2|[[జమ్మూ కాశ్మీర్ శాసనసభ|జమ్మూ కాశ్మీర్]]<ref>{{Cite news|url=https://economictimes.indiatimes.com/news/politics-and-nation/special-status-ends-jk-now-a-union-territory-with-assembly-ladakh-a-separate-ut/articleshow/70531880.cms?from=mdr|title=Special status ends: J&K now a Union Territory with Assembly; Ladakh a separate UT|date=2019-08-05|work=The Economic Times|access-date=2019-08-23}}</ref><ref>{{Cite news|url=https://economictimes.indiatimes.com/news/politics-and-nation/special-status-ends-jk-now-a-union-territory-with-assembly-ladakh-a-separate-ut/articleshow/70531880.cms?from=mdr|title=Special status ends: J&K now a Union Territory with Assembly; Ladakh a separate UT|date=2019-08-05|work=The Economic Times|access-date=2019-08-23}}</ref>||{{Party name with color|Jammu & Kashmir National Conference|rowspan=2}}||{{Party name with color|Jammu and Kashmir People's Democratic Party}}||rowspan=2|[[2024 జమ్మూ కాశ్మీర్ శాసనసభ ఎన్నికలు|2024]] |- |{{Party name with color|Jammu and Kashmir People's Conference}} |- | 12 ||[[జార్ఖండ్ శాసనసభ|జార్ఖండ్]]||{{Party name with color|Jharkhand Mukti Morcha}}||{{Party name with color|Jharkhand Loktantrik Krantikari Morcha}}||[[2024 జార్ఖండ్ శాసనసభ ఎన్నికలు|2024]] |- | 13 ||[[కర్ణాటక శాసనసభ|కర్ణాటక]]||{{Party name with color|Indian National Congress}}||rowspan=3 colspan=2|'''N/A'''||[[2023 కర్ణాటక శాసనసభ ఎన్నికలు|2023]] |- | 14 ||[[కేరళ శాసనసభ|కేరళ]]||{{Party name with color|Communist Party of India (Marxist)}}||{{Party color cell|Communist Party of India (Marxist)}}||[[Left Democratic Front|LDF]] ([[Indian National Developmental Inclusive Alliance|INDIA]])||{{Party name with color|Indian National Congress|rowspan=2}}||{{Party name with color|United Democratic Front (Kerala)}} ([[Indian National Developmental Inclusive Alliance|INDIA]])||[[2021 కేరళ శాసనసభ ఎన్నికలు|2021]] |- | 15 ||[[మధ్య ప్రదేశ్ శాసనసభ|మధ్య ప్రదేశ్]]||{{Party name with color|Bharatiya Janata Party|rowspan=3}}||{{Party name with color|National Democratic Alliance|rowspan=4}}||{{Party name with color|Indian National Developmental Inclusive Alliance}}||[[2023 Madhya Pradesh Legislative Assembly election|2023]] |- | 16 ||[[మహారాష్ట్ర శాసనసభ|మహారాష్ట్ర]] !rowspan=2 colspan=4|'''Vacant'''{{efn|No party secured 10% of seats to form official opposition.}}||{{Party name with color|Indian National Developmental Inclusive Alliance|rowspan=2}}||[[2024 Maharashtra Legislative Assembly election|2024]] |- | 17 ||[[మణిపూర్ శాసనసభ|మణిపూర్]]||[[2022 Manipur Legislative Assembly election|2022]] |- | 18 ||[[మేఘాలయ శాసనసభ|మేఘాలయ]] ||{{Party name with color|National People's Party (India)}} ||{{Party name with color|Trinamool Congress}}||{{Party name with color|Indian National Developmental Inclusive Alliance}}||colspan=2|'''N/A'''||[[2023 Meghalaya Legislative Assembly election|2023]] |- | rowspan=2|19 ||rowspan=2|[[మిజోరం శాసనసభ|మిజోరం]] ||{{Party name with color|Zoram People's Movement|rowspan=2}}||rowspan=2 colspan=2|''None''||{{Party name with color|Mizo National Front|rowspan=2}}||rowspan=2 colspan=2|''None''||{{Party name with color|Bharatiya Janata Party}}||rowspan=2|[[2023 Mizoram Legislative Assembly election|2023]] |- |{{Party name with color|Indian National Developmental Inclusive Alliance}} |- | 20 ||[[నాగాలాండ్ శాసనసభ|నాగాలాండ్]]||{{Party name with color|Nationalist Democratic Progressive Party}}||{{Party name with color|National Democratic Alliance|rowspan=3}}||colspan=6|'''Vacant'''{{efn|There is no opposition in Nagaland as all parties are part of [[United Democratic Alliance (Nagaland)|UDA]].}}||[[2023 Nagaland Legislative Assembly election|2023]] |- | 21 ||[[ఒడిశా శాసనసభ|ఒడిశా]]||{{Party name with color|Bharatiya Janata Party}}||{{Party name with color|Biju Janata Dal}}||colspan=2|''None''||{{Party name with color|Indian National Developmental Inclusive Alliance}}||[[2024 Odisha Legislative Assembly election|2024]] |- | 22 ||[[పుదుచ్చేరి శాసనసభ|పుదుచ్చేరి]]||{{Party name with color|All India N.R. Congress}}||{{Party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}}||{{Party name with color|Indian National Developmental Inclusive Alliance|rowspan=5}}||colspan=2|'''N/A'''||[[2021 Puducherry Legislative Assembly election|2021]] |- | rowspan=3|23 ||rowspan=3|[[పంజాబ్ శాసనసభ|పంజాబ్]]||{{Party name with color|Aam Aadmi Party|rowspan=3}}||||{{Party name with color|Indian National Congress|rowspan=4}}||{{Party name with color|Shiromani Akali Dal}}||rowspan=3|[[2022 Punjab Legislative Assembly election|2022]] |- |{{Party name with color|National Democratic Alliance}} |- |{{Party name with color|Bahujan Samaj Party}} |- | 24 ||[[రాజస్థాన్ శాసనసభ|రాజస్థాన్]]||{{Party name with color|Bharatiya Janata Party}}||{{Party name with color|National Democratic Alliance|rowspan=2}}||{{Party name with color|Indian National Developmental Inclusive Alliance|rowspan=2}}|colspan=2|'''N/A'''||[[2023 Rajasthan Legislative Assembly election|2023]] |- | 25 ||[[సిక్కిం శాసనసభ|సిక్కిం]]||{{Party name with color|Sikkim Krantikari Morcha}}||colspan=6|'''Vacant'''{{efn|All seats belong to the ruling [[Sikkim Krantikari Morcha]].}}||[[2024 Sikkim Legislative Assembly election|2024]] |- | 26 ||[[తమిళనాడు శాసనసభ|తమిళనాడు]]||{{Party name with color|Dravida Munnetra Kazhagam}}||{{Party name with color|Indian National Developmental Inclusive Alliance|rowspan=3}}||{{Party name with color|All India Anna Dravida Munnetra Kazhagam}}||rowspan=3 colspan=2|''None''||{{Party name with color|National Democratic Alliance}}||[[2021 Tamil Nadu Legislative Assembly election|2021]] |- | rowspan=2|27 ||rowspan=2|[[తెలంగాణ శాసనసభ|తెలంగాణ]]||{{Party name with color|Indian National Congress|rowspan=2}}||{{Party name with color|Bharat Rashtra Samithi|rowspan=2}}||{{Party name with color|National Democratic Alliance}}||rowspan=2|[[2023 Telangana Legislative Assembly election|2023]] |- |{{Party name with color|All India Majlis-e-Ittehadul Muslimeen}} |- | 28 ||[[త్రిపుర శాసనసభ|త్రిపుర]]||{{Party name with color|Bharatiya Janata Party|rowspan=4}}||{{Party name with color|National Democratic Alliance|rowspan=4}}||{{Party name with color|Communist Party of India (Marxist)}}||{{Party name with color|Indian National Developmental Inclusive Alliance|rowspan=4}}||colspan=2|'''N/A'''||[[2023 Tripura Legislative Assembly election|2023]] |- | rowspan=2|29 ||rowspan=2|[[ఉత్తర ప్రదేశ్ శాసనసభ|ఉత్తర ప్రదేశ్]]||{{Party name with color|Samajwadi Party|rowspan=2}}||{{Party name with color|Jansatta Dal (Loktantrik)}}||rowspan=2|[[2022 Uttar Pradesh Legislative Assembly election|2022]] |- |{{Party name with color|Bahujan Samaj Party}} |- | 30 ||[[ఉత్తరాఖండ్ శాసనసభ|ఉత్తరా ఖండ్ శాసనసభ]]||{{Party name with color|Indian National Congress}}||{{Party name with color|Bahujan Samaj Party}}||[[2022 Uttarakhand Legislative Assembly election|2022]] |- | 31 ||[[పశ్చిమ బెంగాల్ శాసనసభ|పశ్చిమ బెంగాల్]]||{{Party name with color|Trinamool Congress}}||{{Party name with color|Indian National Developmental Inclusive Alliance}}||{{Party name with color|Bharatiya Janata Party}}||{{Party name with color|National Democratic Alliance}}||{{Party name with color|Indian Secular Front}}||[[2021 West Bengal Legislative Assembly election|2021]] |} * As of 8 February 2025, [[National Democratic Alliance|NDA]] have government in 19 States and 2 Union Territories. [[Indian National Developmental Inclusive Alliance|INDIA]] bloc have government in 8 States and 1 union Territories. Other one party [[Zoram People's Movement|ZPM]], which is not part of any alliance has government in Mizoram state. == Notes == <references group="lower-alpha" /> ==References== <references /> [[Category:India politics-related lists|Governing and opposition parties]] [[Category:India-related lists]] == ఇది కూడా చూడండి == * [[ప్రతిపక్ష నాయకుడు (భారతదేశం)]] * [[ప్రస్తుత భారత ప్రతిపక్ష నాయకుల జాబితా]] * [[అధికారిక ప్రతిపక్షం (భారతదేశం)|అధికారిక ప్రతిపక్షం]] == సూచనలు == [[వర్గం:భారతదేశ రాజకీయాలకు సంబంధించిన జాబితాలు]] [[వర్గం:జాబితాలు]] [[వర్గం:తరచూ నవీకరించవలసిన వ్యాసాలు]] dnom59wu30e4dqy6c3mxh8fl9mqy58p 0 414667 4594832 4594519 2025-06-29T12:38:12Z Batthini Vinay Kumar Goud 78298 /* మంత్రిత్వ శాఖల జాబితా */ 4594832 wikitext text/x-wiki {{భారత రాజకీయ వ్యవస్థ}} ఇది [[భారత విభజన|స్వాతంత్ర్యం]] వచ్చినప్పటి నుండి నేటివరకు భారతదేశ కార్యనిర్వాహక మంత్రిత్వ శాఖల జాబితా.<ref>https://web.archive.org/web/20140610025731/http://infoelection.com/infoelection/index.php/home/10-latest/107-list-of-pm.pdf</ref> == మంత్రిత్వ శాఖల జాబితా == "'''మంత్రిత్వ శాఖ'''" అనేది ఒక నిర్దిష్ట పదవీకాలంలో [[భారత కేంద్ర మంత్రిమండలి|కేంద్ర మంత్రుల మండలి]] సభ్యులందరినీ, క్యాబినెట్ మంత్రులు, సహాయ మంత్రులతో సహా సమష్టిగా సూచిస్తుంది. మంత్రిత్వశాఖ జాబితా చేసిన వ్యాసాలలో ఒక ప్రధానమంత్రి పదవీకాలం గురించి, ముఖ్యంగా వారి మంత్రుల మండలి కూర్పు గురించి సమాచారం ఉంటుంది.<ref>https://eparlib.nic.in/bitstream/123456789/759802/1/Council_of_Ministers_English.pdf</ref><ref>{{Cite web|title=List of Prime Ministers of India {{!}} Britannica|url=https://www.britannica.com/topic/list-of-prime-ministers-of-India-1832692|access-date=2024-06-10|website=www.britannica.com|language=en}}</ref> {| class="wikitable plainrowheaders sortable" !వ. సంఖ్య ! scope="col" |మంత్రిత్వ శాఖ ! scope="col" |స్థాపన తేదీ ! scope="col" |ఎన్నిక ! scope="col" |పాలక పార్టీ ! scope="col" |ప్రధాని |- !''తాత్కాలికం'' ! scope="row" |తాత్కాలికం | 1946 సెప్టెంబరు 2 | rowspan="2" |[[1945 భారత సార్వత్రిక ఎన్నికలు|1945]] | rowspan="10" |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] | rowspan="5" |[[జవాహర్ లాల్ నెహ్రూ]] |- !{{Abbr|1|1st ministry of the Dominion of India and later the Republic of India}} ! scope="row" |మొదటి నెహ్రూ |1947 ఆగస్టు 15 |- !{{Abbr|1|1st ministry of the Republic of India}} ! scope="row" |రెండవ నెహ్రూ | 1952 ఏప్రిల్ 15 |[[1951–52 భారత సార్వత్రిక ఎన్నికలు|1951–52]] |- !2 ! scope="row" |మూడవ నెహ్రూ | 1957 ఏప్రిల్ 4 |[[1957 భారత సార్వత్రిక ఎన్నికలు|1957]] |- !3 ! scope="row" |నాలుగో నెహ్రూ | 1962 ఏప్రిల్ 2 |[[1962 భారత సార్వత్రిక ఎన్నికలు|1962]] |- !''తాత్కాలికం'' ! scope="row" |మొదటి నందా | 1964 మే 27 |ఏమీ లేదు. |[[గుల్జారీలాల్ నందా]] |- !4 ! scope="row" |[[లాల్ బహదూర్ శాస్త్రి|లాల్ బహుదూర్ శాస్త్రి]] | 1964 జూన్ 9 |ఏమీ లేదు. |[[లాల్ బహదూర్ శాస్త్రి]] |- !''తాత్కాలికం'' ! scope="row" |రెండవ నందా |1966 జనవరి 11 |ఏమీ లేదు. |[[గుల్జారీలాల్ నందా]] |- !5 ! scope="row" |[[ఇందిరా గాంధీ మొదటి మంత్రివర్గం|మొదటి ఇందిరాగాంధీ]] | 1966 జనవరి 24 |ఏమీ లేదు. | rowspan="3" |[[ఇందిరా గాంధీ]] |- !6 ! scope="row" |[[ఇందిరా గాంధీ రెండవ మంత్రివర్గం|రెండవ ఇందిరాగాంధీ]] |1967 మార్చి 13 |[[1967 భారత సార్వత్రిక ఎన్నికలు|1967]] |- !7 ! scope="row" |[[ఇందిరా గాంధీ మూడవ మంత్రివర్గం|మూడవ ఇందిరాగాంధీ]] | 1971 మార్చి 18 |[[1971 భారత సార్వత్రిక ఎన్నికలు|1971]] |[[ఇండియన్ నేషనల్ కాంగ్రెస్ (ఆర్)|భారత జాతీయ కాంగ్రెస్ (ఆర్)]] |- !8 ! scope="row" |[[మొరార్జీ దేశాయి|మొరార్జీ దేశాయ్]] | 1977 మార్చి 24 |[[1977 భారత సార్వత్రిక ఎన్నికలు|1977]] |[[జనతా పార్టీ]] |[[మొరార్జీ దేశాయి|మొరార్జీ దేశాయ్]] |- !9 ! scope="row" |[[చరణ్ సింగ్ మంత్రివర్గం|చరణ్ సింగ్]] | 1979 జూలై 28 |ఏమీ లేదు. |[[జనతా పార్టీ (సెక్యులర్)]] |[[చరణ్ సింగ్]] |- !10 ! scope="row" |[[ఇందిరా గాంధీ నాల్గవ మంత్రివర్గం|నాలుగో ఇందిరాగాంధీ]] |1980 జనవరి 14 |[[1980 భారత సార్వత్రిక ఎన్నికలు|1980]] | rowspan="3" |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|భారత జాతీయ కాంగ్రెస్ (ఐఎన్సి)]] |[[ఇందిరా గాంధీ]] |- !11 ! scope="row" |[[రాజీవ్ గాంధీ మొదటి మంత్రివర్గం|మొదటి రాజీవ్ గాంధీ]] |1984 అక్టోబరు 31 |ఏమీ లేదు. |[[రాజీవ్ గాంధీ]] |- !12 ! scope="row" |[[రాజీవ్ గాంధీ రెండవ మంత్రివర్గం|రెండవ రాజీవ్ గాంధీ]] |1984 డిసెంబరు 31 |[[1984 భారత సార్వత్రిక ఎన్నికలు|1984]] |[[రాజీవ్ గాంధీ]] |- !13 ! scope="row" |[[వీ.పీ. సింగ్ మంత్రివర్గం|విశ్వనాథ్ ప్రతాప్ సింగ్]] | 1989 డిసెంబరు 2 |[[1989 భారత సార్వత్రిక ఎన్నికలు|1989]] |[[జనతాదళ్|జనతా దళ్]] |[[విశ్వనాధ్ ప్రతాప్ సింగ్|విశ్వనాథ్ ప్రతాప్ సింగ్]] |- !14 ! scope="row" |[[చంద్ర శేఖర్ మంత్రివర్గం|చంద్రశేఖర్]] | 1990 నవంబరు 10 |ఏమీ లేదు. |[[సమాజ్‌వాది జనతా పార్టీ (రాష్ట్రీయ)|సమాజ్వాదీ జనతా పార్టీ (రాష్ట్రీయ)]] |[[చంద్రశేఖర్]] |- !15 ! scope="row" |[[పాములపర్తి వెంకట నరసింహారావు|పి.వి.నరసింహ రావు]] | 1991 జూన్ 21 |[[1991 భారత సార్వత్రిక ఎన్నికలు|1991]] |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|భారత జాతీయ కాంగ్రెస్ (ఐఎన్సి)]] |[[పాములపర్తి వెంకట నరసింహారావు|పి. వి. నరసింహారావు]] |- !16 ! scope="row" |మొదటి వాజపేయి | 1996 మే 16 | rowspan="2" |[[1996 భారత సార్వత్రిక ఎన్నికలు|1996]] |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |[[అటల్ బిహారీ వాజపేయి|అటల్ బిహారీ వాజ్పేయి]] |- !17 ! scope="row" |దేవెగౌడ | 1996 జూన్ 1 | rowspan="2" |[[జనతాదళ్|జనతా దళ్]] |[[హెచ్.డి.దేవెగౌడ|హెచ్. డి. దేవెగౌడ]] |- !18 ! scope="row" |ఐకె గుజ్రాల్ | 1997 ఏప్రిల్ 21 |ఏమీ లేదు. |[[ఐ.కె.గుజ్రాల్|ఇందర్ కుమార్ గుజ్రాల్]] |- !19 ! scope="row" |రెండవ వాజపేయి | 1998 మార్చి 19 |[[1998 భారత సార్వత్రిక ఎన్నికలు|1998]] | rowspan="2" |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] | rowspan="2" |'''[[అటల్ బిహారీ వాజపేయి]]''' |- !20 ! scope="row" |మూడవ వాజపేయి | 1999 అక్టోబరు 13 |[[1999 భారత సార్వత్రిక ఎన్నికలు|1999]] |- !21 ! scope="row" |తొలి మన్మోహన్ సింగ్ | 2004 మే 22 |[[2004 భారత సార్వత్రిక ఎన్నికలు|2004]] | rowspan="2" |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] | rowspan="2" |[[మన్మోహన్ సింగ్]] |- !22 ! scope="row" |రెండో మన్మోహన్ సింగ్ | 2009 మే 22 |[[2009 భారత సార్వత్రిక ఎన్నికలు|2009]] |- !23 ! scope="row" |[[మోదీ మొదటి మంత్రివర్గం|మొదటి మోడీ]] | 2014 మే 26 |[[2014 భారత సార్వత్రిక ఎన్నికలు|2014]] | rowspan="3" |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] | rowspan="3" |[[నరేంద్ర మోదీ|నరేంద్ర మోడీ]] |- !24 ! scope="row" |[[మోదీ రెండో మంత్రివర్గం|రెండో మోదీ]] | 2019 మే 30 |[[2019 భారత సార్వత్రిక ఎన్నికలు|2019]] |- !25 ! scope="row" |[[మోదీ మూడో మంత్రివర్గం|మూడో మోడీ]] | 2024 జూన్ 9 |[[2024 భారత సార్వత్రిక ఎన్నికలు|2024]] |- |} == ఇవి కూడా చూడండి == * [[భారత ప్రధానమంత్రుల జాబితా]] == మూలాలు == {{మూలాలు}} == వెలుపలి లంకెలు == [[వర్గం:ప్రభుత్వాల జాబితా]] [[వర్గం:భారత కేంద్ర మంత్రిమండళ్లు]] [[వర్గం:భారత ప్రభుత్వానికి సంబంధించిన జాబితాలు]] [[వర్గం:జాబితాలు]] rj0wqavg3js0s0wespppcdnvqcgnlzg 4594839 4594832 2025-06-29T13:12:29Z Batthini Vinay Kumar Goud 78298 /* మంత్రిత్వ శాఖల జాబితా */ 4594839 wikitext text/x-wiki {{భారత రాజకీయ వ్యవస్థ}} ఇది [[భారత విభజన|స్వాతంత్ర్యం]] వచ్చినప్పటి నుండి నేటివరకు భారతదేశ కార్యనిర్వాహక మంత్రిత్వ శాఖల జాబితా.<ref>https://web.archive.org/web/20140610025731/http://infoelection.com/infoelection/index.php/home/10-latest/107-list-of-pm.pdf</ref> == మంత్రిత్వ శాఖల జాబితా == "'''మంత్రిత్వ శాఖ'''" అనేది ఒక నిర్దిష్ట పదవీకాలంలో [[భారత కేంద్ర మంత్రిమండలి|కేంద్ర మంత్రుల మండలి]] సభ్యులందరినీ, క్యాబినెట్ మంత్రులు, సహాయ మంత్రులతో సహా సమష్టిగా సూచిస్తుంది. మంత్రిత్వశాఖ జాబితా చేసిన వ్యాసాలలో ఒక ప్రధానమంత్రి పదవీకాలం గురించి, ముఖ్యంగా వారి మంత్రుల మండలి కూర్పు గురించి సమాచారం ఉంటుంది.<ref>https://eparlib.nic.in/bitstream/123456789/759802/1/Council_of_Ministers_English.pdf</ref><ref>{{Cite web|title=List of Prime Ministers of India {{!}} Britannica|url=https://www.britannica.com/topic/list-of-prime-ministers-of-India-1832692|access-date=2024-06-10|website=www.britannica.com|language=en}}</ref> {| class="wikitable plainrowheaders sortable" !వ. సంఖ్య ! scope="col" |మంత్రిత్వ శాఖ ! scope="col" |స్థాపన తేదీ ! scope="col" |ఎన్నిక ! scope="col" |పాలక పార్టీ ! scope="col" |ప్రధాని |- !''తాత్కాలికం'' ! scope="row" |తాత్కాలికం | 1946 సెప్టెంబరు 2 | rowspan="2" |[[1945 భారత సార్వత్రిక ఎన్నికలు|1945]] | rowspan="10" |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] | rowspan="5" |[[జవాహర్ లాల్ నెహ్రూ]] |- !{{Abbr|1|1st ministry of the Dominion of India and later the Republic of India}} ! scope="row" |మొదటి నెహ్రూ |1947 ఆగస్టు 15 |- !{{Abbr|1|1st ministry of the Republic of India}} ! scope="row" |రెండవ నెహ్రూ | 1952 ఏప్రిల్ 15 |[[1951–52 భారత సార్వత్రిక ఎన్నికలు|1951–52]] |- !2 ! scope="row" |మూడవ నెహ్రూ | 1957 ఏప్రిల్ 4 |[[1957 భారత సార్వత్రిక ఎన్నికలు|1957]] |- !3 ! scope="row" |నాలుగో నెహ్రూ | 1962 ఏప్రిల్ 2 |[[1962 భారత సార్వత్రిక ఎన్నికలు|1962]] |- !''తాత్కాలికం'' ! scope="row" |మొదటి నందా | 1964 మే 27 |ఏమీ లేదు. |[[గుల్జారీలాల్ నందా]] |- !4 ! scope="row" |[[లాల్ బహదూర్ శాస్త్రి|లాల్ బహుదూర్ శాస్త్రి]] | 1964 జూన్ 9 |ఏమీ లేదు. |[[లాల్ బహదూర్ శాస్త్రి]] |- !''తాత్కాలికం'' ! scope="row" |రెండవ నందా |1966 జనవరి 11 |ఏమీ లేదు. |[[గుల్జారీలాల్ నందా]] |- !5 ! scope="row" |[[ఇందిరా గాంధీ మొదటి మంత్రివర్గం|మొదటి ఇందిరాగాంధీ]] | 1966 జనవరి 24 |ఏమీ లేదు. | rowspan="3" |[[ఇందిరా గాంధీ]] |- !6 ! scope="row" |[[ఇందిరా గాంధీ రెండవ మంత్రివర్గం|రెండవ ఇందిరాగాంధీ]] |1967 మార్చి 13 |[[1967 భారత సార్వత్రిక ఎన్నికలు|1967]] |- !7 ! scope="row" |[[ఇందిరా గాంధీ మూడవ మంత్రివర్గం|మూడవ ఇందిరాగాంధీ]] | 1971 మార్చి 18 |[[1971 భారత సార్వత్రిక ఎన్నికలు|1971]] |[[ఇండియన్ నేషనల్ కాంగ్రెస్ (ఆర్)|భారత జాతీయ కాంగ్రెస్ (ఆర్)]] |- !8 ! scope="row" |[[మొరార్జీ దేశాయ్ మంత్రివర్గం|మొరార్జీ దేశాయ్]] | 1977 మార్చి 24 |[[1977 భారత సార్వత్రిక ఎన్నికలు|1977]] |[[జనతా పార్టీ]] |[[మొరార్జీ దేశాయి|మొరార్జీ దేశాయ్]] |- !9 ! scope="row" |[[చరణ్ సింగ్ మంత్రివర్గం|చరణ్ సింగ్]] | 1979 జూలై 28 |ఏమీ లేదు. |[[జనతా పార్టీ (సెక్యులర్)]] |[[చరణ్ సింగ్]] |- !10 ! scope="row" |[[ఇందిరా గాంధీ నాల్గవ మంత్రివర్గం|నాలుగో ఇందిరాగాంధీ]] |1980 జనవరి 14 |[[1980 భారత సార్వత్రిక ఎన్నికలు|1980]] | rowspan="3" |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|భారత జాతీయ కాంగ్రెస్ (ఐఎన్సి)]] |[[ఇందిరా గాంధీ]] |- !11 ! scope="row" |[[రాజీవ్ గాంధీ మొదటి మంత్రివర్గం|మొదటి రాజీవ్ గాంధీ]] |1984 అక్టోబరు 31 |ఏమీ లేదు. |[[రాజీవ్ గాంధీ]] |- !12 ! scope="row" |[[రాజీవ్ గాంధీ రెండవ మంత్రివర్గం|రెండవ రాజీవ్ గాంధీ]] |1984 డిసెంబరు 31 |[[1984 భారత సార్వత్రిక ఎన్నికలు|1984]] |[[రాజీవ్ గాంధీ]] |- !13 ! scope="row" |[[వీ.పీ. సింగ్ మంత్రివర్గం|విశ్వనాథ్ ప్రతాప్ సింగ్]] | 1989 డిసెంబరు 2 |[[1989 భారత సార్వత్రిక ఎన్నికలు|1989]] |[[జనతాదళ్|జనతా దళ్]] |[[విశ్వనాధ్ ప్రతాప్ సింగ్|విశ్వనాథ్ ప్రతాప్ సింగ్]] |- !14 ! scope="row" |[[చంద్ర శేఖర్ మంత్రివర్గం|చంద్రశేఖర్]] | 1990 నవంబరు 10 |ఏమీ లేదు. |[[సమాజ్‌వాది జనతా పార్టీ (రాష్ట్రీయ)|సమాజ్వాదీ జనతా పార్టీ (రాష్ట్రీయ)]] |[[చంద్రశేఖర్]] |- !15 ! scope="row" |[[పాములపర్తి వెంకట నరసింహారావు|పి.వి.నరసింహ రావు]] | 1991 జూన్ 21 |[[1991 భారత సార్వత్రిక ఎన్నికలు|1991]] |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|భారత జాతీయ కాంగ్రెస్ (ఐఎన్సి)]] |[[పాములపర్తి వెంకట నరసింహారావు|పి. వి. నరసింహారావు]] |- !16 ! scope="row" |మొదటి వాజపేయి | 1996 మే 16 | rowspan="2" |[[1996 భారత సార్వత్రిక ఎన్నికలు|1996]] |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |[[అటల్ బిహారీ వాజపేయి|అటల్ బిహారీ వాజ్పేయి]] |- !17 ! scope="row" |దేవెగౌడ | 1996 జూన్ 1 | rowspan="2" |[[జనతాదళ్|జనతా దళ్]] |[[హెచ్.డి.దేవెగౌడ|హెచ్. డి. దేవెగౌడ]] |- !18 ! scope="row" |ఐకె గుజ్రాల్ | 1997 ఏప్రిల్ 21 |ఏమీ లేదు. |[[ఐ.కె.గుజ్రాల్|ఇందర్ కుమార్ గుజ్రాల్]] |- !19 ! scope="row" |రెండవ వాజపేయి | 1998 మార్చి 19 |[[1998 భారత సార్వత్రిక ఎన్నికలు|1998]] | rowspan="2" |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] | rowspan="2" |'''[[అటల్ బిహారీ వాజపేయి]]''' |- !20 ! scope="row" |మూడవ వాజపేయి | 1999 అక్టోబరు 13 |[[1999 భారత సార్వత్రిక ఎన్నికలు|1999]] |- !21 ! scope="row" |తొలి మన్మోహన్ సింగ్ | 2004 మే 22 |[[2004 భారత సార్వత్రిక ఎన్నికలు|2004]] | rowspan="2" |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] | rowspan="2" |[[మన్మోహన్ సింగ్]] |- !22 ! scope="row" |రెండో మన్మోహన్ సింగ్ | 2009 మే 22 |[[2009 భారత సార్వత్రిక ఎన్నికలు|2009]] |- !23 ! scope="row" |[[మోదీ మొదటి మంత్రివర్గం|మొదటి మోడీ]] | 2014 మే 26 |[[2014 భారత సార్వత్రిక ఎన్నికలు|2014]] | rowspan="3" |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] | rowspan="3" |[[నరేంద్ర మోదీ|నరేంద్ర మోడీ]] |- !24 ! scope="row" |[[మోదీ రెండో మంత్రివర్గం|రెండో మోదీ]] | 2019 మే 30 |[[2019 భారత సార్వత్రిక ఎన్నికలు|2019]] |- !25 ! scope="row" |[[మోదీ మూడో మంత్రివర్గం|మూడో మోడీ]] | 2024 జూన్ 9 |[[2024 భారత సార్వత్రిక ఎన్నికలు|2024]] |- |} == ఇవి కూడా చూడండి == * [[భారత ప్రధానమంత్రుల జాబితా]] == మూలాలు == {{మూలాలు}} == వెలుపలి లంకెలు == [[వర్గం:ప్రభుత్వాల జాబితా]] [[వర్గం:భారత కేంద్ర మంత్రిమండళ్లు]] [[వర్గం:భారత ప్రభుత్వానికి సంబంధించిన జాబితాలు]] [[వర్గం:జాబితాలు]] 2kd80mt1dngrg9f9ulf1x19aeps4g0z 4594862 4594839 2025-06-29T14:04:14Z Batthini Vinay Kumar Goud 78298 /* మంత్రిత్వ శాఖల జాబితా */ 4594862 wikitext text/x-wiki {{భారత రాజకీయ వ్యవస్థ}} ఇది [[భారత విభజన|స్వాతంత్ర్యం]] వచ్చినప్పటి నుండి నేటివరకు భారతదేశ కార్యనిర్వాహక మంత్రిత్వ శాఖల జాబితా.<ref>https://web.archive.org/web/20140610025731/http://infoelection.com/infoelection/index.php/home/10-latest/107-list-of-pm.pdf</ref> == మంత్రిత్వ శాఖల జాబితా == "'''మంత్రిత్వ శాఖ'''" అనేది ఒక నిర్దిష్ట పదవీకాలంలో [[భారత కేంద్ర మంత్రిమండలి|కేంద్ర మంత్రుల మండలి]] సభ్యులందరినీ, క్యాబినెట్ మంత్రులు, సహాయ మంత్రులతో సహా సమష్టిగా సూచిస్తుంది. మంత్రిత్వశాఖ జాబితా చేసిన వ్యాసాలలో ఒక ప్రధానమంత్రి పదవీకాలం గురించి, ముఖ్యంగా వారి మంత్రుల మండలి కూర్పు గురించి సమాచారం ఉంటుంది.<ref>https://eparlib.nic.in/bitstream/123456789/759802/1/Council_of_Ministers_English.pdf</ref><ref>{{Cite web|title=List of Prime Ministers of India {{!}} Britannica|url=https://www.britannica.com/topic/list-of-prime-ministers-of-India-1832692|access-date=2024-06-10|website=www.britannica.com|language=en}}</ref> {| class="wikitable plainrowheaders sortable" !వ. సంఖ్య ! scope="col" |మంత్రిత్వ శాఖ ! scope="col" |స్థాపన తేదీ ! scope="col" |ఎన్నిక ! scope="col" |పాలక పార్టీ ! scope="col" |ప్రధాని |- !''తాత్కాలికం'' ! scope="row" |తాత్కాలికం | 1946 సెప్టెంబరు 2 | rowspan="2" |[[1945 భారత సార్వత్రిక ఎన్నికలు|1945]] | rowspan="10" |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] | rowspan="5" |[[జవాహర్ లాల్ నెహ్రూ]] |- !{{Abbr|1|1st ministry of the Dominion of India and later the Republic of India}} ! scope="row" |మొదటి నెహ్రూ |1947 ఆగస్టు 15 |- !{{Abbr|1|1st ministry of the Republic of India}} ! scope="row" |రెండవ నెహ్రూ | 1952 ఏప్రిల్ 15 |[[1951–52 భారత సార్వత్రిక ఎన్నికలు|1951–52]] |- !2 ! scope="row" |మూడవ నెహ్రూ | 1957 ఏప్రిల్ 4 |[[1957 భారత సార్వత్రిక ఎన్నికలు|1957]] |- !3 ! scope="row" |నాలుగో నెహ్రూ | 1962 ఏప్రిల్ 2 |[[1962 భారత సార్వత్రిక ఎన్నికలు|1962]] |- !''తాత్కాలికం'' ! scope="row" |మొదటి నందా | 1964 మే 27 |ఏమీ లేదు. |[[గుల్జారీలాల్ నందా]] |- !4 ! scope="row" |[[లాల్ బహదూర్ శాస్త్రి|లాల్ బహుదూర్ శాస్త్రి]] | 1964 జూన్ 9 |ఏమీ లేదు. |[[లాల్ బహదూర్ శాస్త్రి]] |- !''తాత్కాలికం'' ! scope="row" |[[గుల్జారీలాల్ నందా రెండవ మంత్రివర్గం|రెండవ నందా]] |1966 జనవరి 11 |ఏమీ లేదు. |[[గుల్జారీలాల్ నందా]] |- !5 ! scope="row" |[[ఇందిరా గాంధీ మొదటి మంత్రివర్గం|మొదటి ఇందిరాగాంధీ]] | 1966 జనవరి 24 |ఏమీ లేదు. | rowspan="3" |[[ఇందిరా గాంధీ]] |- !6 ! scope="row" |[[ఇందిరా గాంధీ రెండవ మంత్రివర్గం|రెండవ ఇందిరాగాంధీ]] |1967 మార్చి 13 |[[1967 భారత సార్వత్రిక ఎన్నికలు|1967]] |- !7 ! scope="row" |[[ఇందిరా గాంధీ మూడవ మంత్రివర్గం|మూడవ ఇందిరాగాంధీ]] | 1971 మార్చి 18 |[[1971 భారత సార్వత్రిక ఎన్నికలు|1971]] |[[ఇండియన్ నేషనల్ కాంగ్రెస్ (ఆర్)|భారత జాతీయ కాంగ్రెస్ (ఆర్)]] |- !8 ! scope="row" |[[మొరార్జీ దేశాయ్ మంత్రివర్గం|మొరార్జీ దేశాయ్]] | 1977 మార్చి 24 |[[1977 భారత సార్వత్రిక ఎన్నికలు|1977]] |[[జనతా పార్టీ]] |[[మొరార్జీ దేశాయి|మొరార్జీ దేశాయ్]] |- !9 ! scope="row" |[[చరణ్ సింగ్ మంత్రివర్గం|చరణ్ సింగ్]] | 1979 జూలై 28 |ఏమీ లేదు. |[[జనతా పార్టీ (సెక్యులర్)]] |[[చరణ్ సింగ్]] |- !10 ! scope="row" |[[ఇందిరా గాంధీ నాల్గవ మంత్రివర్గం|నాలుగో ఇందిరాగాంధీ]] |1980 జనవరి 14 |[[1980 భారత సార్వత్రిక ఎన్నికలు|1980]] | rowspan="3" |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|భారత జాతీయ కాంగ్రెస్ (ఐఎన్సి)]] |[[ఇందిరా గాంధీ]] |- !11 ! scope="row" |[[రాజీవ్ గాంధీ మొదటి మంత్రివర్గం|మొదటి రాజీవ్ గాంధీ]] |1984 అక్టోబరు 31 |ఏమీ లేదు. |[[రాజీవ్ గాంధీ]] |- !12 ! scope="row" |[[రాజీవ్ గాంధీ రెండవ మంత్రివర్గం|రెండవ రాజీవ్ గాంధీ]] |1984 డిసెంబరు 31 |[[1984 భారత సార్వత్రిక ఎన్నికలు|1984]] |[[రాజీవ్ గాంధీ]] |- !13 ! scope="row" |[[వీ.పీ. సింగ్ మంత్రివర్గం|విశ్వనాథ్ ప్రతాప్ సింగ్]] | 1989 డిసెంబరు 2 |[[1989 భారత సార్వత్రిక ఎన్నికలు|1989]] |[[జనతాదళ్|జనతా దళ్]] |[[విశ్వనాధ్ ప్రతాప్ సింగ్|విశ్వనాథ్ ప్రతాప్ సింగ్]] |- !14 ! scope="row" |[[చంద్ర శేఖర్ మంత్రివర్గం|చంద్రశేఖర్]] | 1990 నవంబరు 10 |ఏమీ లేదు. |[[సమాజ్‌వాది జనతా పార్టీ (రాష్ట్రీయ)|సమాజ్వాదీ జనతా పార్టీ (రాష్ట్రీయ)]] |[[చంద్రశేఖర్]] |- !15 ! scope="row" |[[పాములపర్తి వెంకట నరసింహారావు|పి.వి.నరసింహ రావు]] | 1991 జూన్ 21 |[[1991 భారత సార్వత్రిక ఎన్నికలు|1991]] |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|భారత జాతీయ కాంగ్రెస్ (ఐఎన్సి)]] |[[పాములపర్తి వెంకట నరసింహారావు|పి. వి. నరసింహారావు]] |- !16 ! scope="row" |మొదటి వాజపేయి | 1996 మే 16 | rowspan="2" |[[1996 భారత సార్వత్రిక ఎన్నికలు|1996]] |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |[[అటల్ బిహారీ వాజపేయి|అటల్ బిహారీ వాజ్పేయి]] |- !17 ! scope="row" |దేవెగౌడ | 1996 జూన్ 1 | rowspan="2" |[[జనతాదళ్|జనతా దళ్]] |[[హెచ్.డి.దేవెగౌడ|హెచ్. డి. దేవెగౌడ]] |- !18 ! scope="row" |ఐకె గుజ్రాల్ | 1997 ఏప్రిల్ 21 |ఏమీ లేదు. |[[ఐ.కె.గుజ్రాల్|ఇందర్ కుమార్ గుజ్రాల్]] |- !19 ! scope="row" |రెండవ వాజపేయి | 1998 మార్చి 19 |[[1998 భారత సార్వత్రిక ఎన్నికలు|1998]] | rowspan="2" |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] | rowspan="2" |'''[[అటల్ బిహారీ వాజపేయి]]''' |- !20 ! scope="row" |మూడవ వాజపేయి | 1999 అక్టోబరు 13 |[[1999 భారత సార్వత్రిక ఎన్నికలు|1999]] |- !21 ! scope="row" |తొలి మన్మోహన్ సింగ్ | 2004 మే 22 |[[2004 భారత సార్వత్రిక ఎన్నికలు|2004]] | rowspan="2" |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] | rowspan="2" |[[మన్మోహన్ సింగ్]] |- !22 ! scope="row" |రెండో మన్మోహన్ సింగ్ | 2009 మే 22 |[[2009 భారత సార్వత్రిక ఎన్నికలు|2009]] |- !23 ! scope="row" |[[మోదీ మొదటి మంత్రివర్గం|మొదటి మోడీ]] | 2014 మే 26 |[[2014 భారత సార్వత్రిక ఎన్నికలు|2014]] | rowspan="3" |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] | rowspan="3" |[[నరేంద్ర మోదీ|నరేంద్ర మోడీ]] |- !24 ! scope="row" |[[మోదీ రెండో మంత్రివర్గం|రెండో మోదీ]] | 2019 మే 30 |[[2019 భారత సార్వత్రిక ఎన్నికలు|2019]] |- !25 ! scope="row" |[[మోదీ మూడో మంత్రివర్గం|మూడో మోడీ]] | 2024 జూన్ 9 |[[2024 భారత సార్వత్రిక ఎన్నికలు|2024]] |- |} == ఇవి కూడా చూడండి == * [[భారత ప్రధానమంత్రుల జాబితా]] == మూలాలు == {{మూలాలు}} == వెలుపలి లంకెలు == [[వర్గం:ప్రభుత్వాల జాబితా]] [[వర్గం:భారత కేంద్ర మంత్రిమండళ్లు]] [[వర్గం:భారత ప్రభుత్వానికి సంబంధించిన జాబితాలు]] [[వర్గం:జాబితాలు]] 66v147r5m70okg75ks6ajaz1yp92mhh 4594880 4594862 2025-06-29T14:41:47Z Batthini Vinay Kumar Goud 78298 /* మంత్రిత్వ శాఖల జాబితా */ 4594880 wikitext text/x-wiki {{భారత రాజకీయ వ్యవస్థ}} ఇది [[భారత విభజన|స్వాతంత్ర్యం]] వచ్చినప్పటి నుండి నేటివరకు భారతదేశ కార్యనిర్వాహక మంత్రిత్వ శాఖల జాబితా.<ref>https://web.archive.org/web/20140610025731/http://infoelection.com/infoelection/index.php/home/10-latest/107-list-of-pm.pdf</ref> == మంత్రిత్వ శాఖల జాబితా == "'''మంత్రిత్వ శాఖ'''" అనేది ఒక నిర్దిష్ట పదవీకాలంలో [[భారత కేంద్ర మంత్రిమండలి|కేంద్ర మంత్రుల మండలి]] సభ్యులందరినీ, క్యాబినెట్ మంత్రులు, సహాయ మంత్రులతో సహా సమష్టిగా సూచిస్తుంది. మంత్రిత్వశాఖ జాబితా చేసిన వ్యాసాలలో ఒక ప్రధానమంత్రి పదవీకాలం గురించి, ముఖ్యంగా వారి మంత్రుల మండలి కూర్పు గురించి సమాచారం ఉంటుంది.<ref>https://eparlib.nic.in/bitstream/123456789/759802/1/Council_of_Ministers_English.pdf</ref><ref>{{Cite web|title=List of Prime Ministers of India {{!}} Britannica|url=https://www.britannica.com/topic/list-of-prime-ministers-of-India-1832692|access-date=2024-06-10|website=www.britannica.com|language=en}}</ref> {| class="wikitable plainrowheaders sortable" !వ. సంఖ్య ! scope="col" |మంత్రిత్వ శాఖ ! scope="col" |స్థాపన తేదీ ! scope="col" |ఎన్నిక ! scope="col" |పాలక పార్టీ ! scope="col" |ప్రధాని |- !''తాత్కాలికం'' ! scope="row" |తాత్కాలికం | 1946 సెప్టెంబరు 2 | rowspan="2" |[[1945 భారత సార్వత్రిక ఎన్నికలు|1945]] | rowspan="10" |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] | rowspan="5" |[[జవాహర్ లాల్ నెహ్రూ]] |- !{{Abbr|1|1st ministry of the Dominion of India and later the Republic of India}} ! scope="row" |మొదటి నెహ్రూ |1947 ఆగస్టు 15 |- !{{Abbr|1|1st ministry of the Republic of India}} ! scope="row" |రెండవ నెహ్రూ | 1952 ఏప్రిల్ 15 |[[1951–52 భారత సార్వత్రిక ఎన్నికలు|1951–52]] |- !2 ! scope="row" |మూడవ నెహ్రూ | 1957 ఏప్రిల్ 4 |[[1957 భారత సార్వత్రిక ఎన్నికలు|1957]] |- !3 ! scope="row" |నాలుగో నెహ్రూ | 1962 ఏప్రిల్ 2 |[[1962 భారత సార్వత్రిక ఎన్నికలు|1962]] |- !''తాత్కాలికం'' ! scope="row" |[[గుల్జారీలాల్ నందా మొదటి మంత్రివర్గం|మొదటి నందా]] | 1964 మే 27 |ఏమీ లేదు. |[[గుల్జారీలాల్ నందా]] |- !4 ! scope="row" |[[లాల్ బహదూర్ శాస్త్రి|లాల్ బహుదూర్ శాస్త్రి]] | 1964 జూన్ 9 |ఏమీ లేదు. |[[లాల్ బహదూర్ శాస్త్రి]] |- !''తాత్కాలికం'' ! scope="row" |[[గుల్జారీలాల్ నందా రెండవ మంత్రివర్గం|రెండవ నందా]] |1966 జనవరి 11 |ఏమీ లేదు. |[[గుల్జారీలాల్ నందా]] |- !5 ! scope="row" |[[ఇందిరా గాంధీ మొదటి మంత్రివర్గం|మొదటి ఇందిరాగాంధీ]] | 1966 జనవరి 24 |ఏమీ లేదు. | rowspan="3" |[[ఇందిరా గాంధీ]] |- !6 ! scope="row" |[[ఇందిరా గాంధీ రెండవ మంత్రివర్గం|రెండవ ఇందిరాగాంధీ]] |1967 మార్చి 13 |[[1967 భారత సార్వత్రిక ఎన్నికలు|1967]] |- !7 ! scope="row" |[[ఇందిరా గాంధీ మూడవ మంత్రివర్గం|మూడవ ఇందిరాగాంధీ]] | 1971 మార్చి 18 |[[1971 భారత సార్వత్రిక ఎన్నికలు|1971]] |[[ఇండియన్ నేషనల్ కాంగ్రెస్ (ఆర్)|భారత జాతీయ కాంగ్రెస్ (ఆర్)]] |- !8 ! scope="row" |[[మొరార్జీ దేశాయ్ మంత్రివర్గం|మొరార్జీ దేశాయ్]] | 1977 మార్చి 24 |[[1977 భారత సార్వత్రిక ఎన్నికలు|1977]] |[[జనతా పార్టీ]] |[[మొరార్జీ దేశాయి|మొరార్జీ దేశాయ్]] |- !9 ! scope="row" |[[చరణ్ సింగ్ మంత్రివర్గం|చరణ్ సింగ్]] | 1979 జూలై 28 |ఏమీ లేదు. |[[జనతా పార్టీ (సెక్యులర్)]] |[[చరణ్ సింగ్]] |- !10 ! scope="row" |[[ఇందిరా గాంధీ నాల్గవ మంత్రివర్గం|నాలుగో ఇందిరాగాంధీ]] |1980 జనవరి 14 |[[1980 భారత సార్వత్రిక ఎన్నికలు|1980]] | rowspan="3" |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|భారత జాతీయ కాంగ్రెస్ (ఐఎన్సి)]] |[[ఇందిరా గాంధీ]] |- !11 ! scope="row" |[[రాజీవ్ గాంధీ మొదటి మంత్రివర్గం|మొదటి రాజీవ్ గాంధీ]] |1984 అక్టోబరు 31 |ఏమీ లేదు. |[[రాజీవ్ గాంధీ]] |- !12 ! scope="row" |[[రాజీవ్ గాంధీ రెండవ మంత్రివర్గం|రెండవ రాజీవ్ గాంధీ]] |1984 డిసెంబరు 31 |[[1984 భారత సార్వత్రిక ఎన్నికలు|1984]] |[[రాజీవ్ గాంధీ]] |- !13 ! scope="row" |[[వీ.పీ. సింగ్ మంత్రివర్గం|విశ్వనాథ్ ప్రతాప్ సింగ్]] | 1989 డిసెంబరు 2 |[[1989 భారత సార్వత్రిక ఎన్నికలు|1989]] |[[జనతాదళ్|జనతా దళ్]] |[[విశ్వనాధ్ ప్రతాప్ సింగ్|విశ్వనాథ్ ప్రతాప్ సింగ్]] |- !14 ! scope="row" |[[చంద్ర శేఖర్ మంత్రివర్గం|చంద్రశేఖర్]] | 1990 నవంబరు 10 |ఏమీ లేదు. |[[సమాజ్‌వాది జనతా పార్టీ (రాష్ట్రీయ)|సమాజ్వాదీ జనతా పార్టీ (రాష్ట్రీయ)]] |[[చంద్రశేఖర్]] |- !15 ! scope="row" |[[పాములపర్తి వెంకట నరసింహారావు|పి.వి.నరసింహ రావు]] | 1991 జూన్ 21 |[[1991 భారత సార్వత్రిక ఎన్నికలు|1991]] |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|భారత జాతీయ కాంగ్రెస్ (ఐఎన్సి)]] |[[పాములపర్తి వెంకట నరసింహారావు|పి. వి. నరసింహారావు]] |- !16 ! scope="row" |మొదటి వాజపేయి | 1996 మే 16 | rowspan="2" |[[1996 భారత సార్వత్రిక ఎన్నికలు|1996]] |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |[[అటల్ బిహారీ వాజపేయి|అటల్ బిహారీ వాజ్పేయి]] |- !17 ! scope="row" |దేవెగౌడ | 1996 జూన్ 1 | rowspan="2" |[[జనతాదళ్|జనతా దళ్]] |[[హెచ్.డి.దేవెగౌడ|హెచ్. డి. దేవెగౌడ]] |- !18 ! scope="row" |ఐకె గుజ్రాల్ | 1997 ఏప్రిల్ 21 |ఏమీ లేదు. |[[ఐ.కె.గుజ్రాల్|ఇందర్ కుమార్ గుజ్రాల్]] |- !19 ! scope="row" |రెండవ వాజపేయి | 1998 మార్చి 19 |[[1998 భారత సార్వత్రిక ఎన్నికలు|1998]] | rowspan="2" |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] | rowspan="2" |'''[[అటల్ బిహారీ వాజపేయి]]''' |- !20 ! scope="row" |మూడవ వాజపేయి | 1999 అక్టోబరు 13 |[[1999 భారత సార్వత్రిక ఎన్నికలు|1999]] |- !21 ! scope="row" |తొలి మన్మోహన్ సింగ్ | 2004 మే 22 |[[2004 భారత సార్వత్రిక ఎన్నికలు|2004]] | rowspan="2" |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] | rowspan="2" |[[మన్మోహన్ సింగ్]] |- !22 ! scope="row" |రెండో మన్మోహన్ సింగ్ | 2009 మే 22 |[[2009 భారత సార్వత్రిక ఎన్నికలు|2009]] |- !23 ! scope="row" |[[మోదీ మొదటి మంత్రివర్గం|మొదటి మోడీ]] | 2014 మే 26 |[[2014 భారత సార్వత్రిక ఎన్నికలు|2014]] | rowspan="3" |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] | rowspan="3" |[[నరేంద్ర మోదీ|నరేంద్ర మోడీ]] |- !24 ! scope="row" |[[మోదీ రెండో మంత్రివర్గం|రెండో మోదీ]] | 2019 మే 30 |[[2019 భారత సార్వత్రిక ఎన్నికలు|2019]] |- !25 ! scope="row" |[[మోదీ మూడో మంత్రివర్గం|మూడో మోడీ]] | 2024 జూన్ 9 |[[2024 భారత సార్వత్రిక ఎన్నికలు|2024]] |- |} == ఇవి కూడా చూడండి == * [[భారత ప్రధానమంత్రుల జాబితా]] == మూలాలు == {{మూలాలు}} == వెలుపలి లంకెలు == [[వర్గం:ప్రభుత్వాల జాబితా]] [[వర్గం:భారత కేంద్ర మంత్రిమండళ్లు]] [[వర్గం:భారత ప్రభుత్వానికి సంబంధించిన జాబితాలు]] [[వర్గం:జాబితాలు]] r7xgeifhxyizhetczq837qbzgyn0nrw 4594881 4594880 2025-06-29T14:42:53Z Batthini Vinay Kumar Goud 78298 /* మంత్రిత్వ శాఖల జాబితా */ 4594881 wikitext text/x-wiki {{భారత రాజకీయ వ్యవస్థ}} ఇది [[భారత విభజన|స్వాతంత్ర్యం]] వచ్చినప్పటి నుండి నేటివరకు భారతదేశ కార్యనిర్వాహక మంత్రిత్వ శాఖల జాబితా.<ref>https://web.archive.org/web/20140610025731/http://infoelection.com/infoelection/index.php/home/10-latest/107-list-of-pm.pdf</ref> == మంత్రిత్వ శాఖల జాబితా == "'''మంత్రిత్వ శాఖ'''" అనేది ఒక నిర్దిష్ట పదవీకాలంలో [[భారత కేంద్ర మంత్రిమండలి|కేంద్ర మంత్రుల మండలి]] సభ్యులందరినీ, క్యాబినెట్ మంత్రులు, సహాయ మంత్రులతో సహా సమష్టిగా సూచిస్తుంది. మంత్రిత్వశాఖ జాబితా చేసిన వ్యాసాలలో ఒక ప్రధానమంత్రి పదవీకాలం గురించి, ముఖ్యంగా వారి మంత్రుల మండలి కూర్పు గురించి సమాచారం ఉంటుంది.<ref>https://eparlib.nic.in/bitstream/123456789/759802/1/Council_of_Ministers_English.pdf</ref><ref>{{Cite web|title=List of Prime Ministers of India {{!}} Britannica|url=https://www.britannica.com/topic/list-of-prime-ministers-of-India-1832692|access-date=2024-06-10|website=www.britannica.com|language=en}}</ref> {| class="wikitable plainrowheaders sortable" !వ. సంఖ్య ! scope="col" |మంత్రిత్వ శాఖ ! scope="col" |స్థాపన తేదీ ! scope="col" |ఎన్నిక ! scope="col" |పాలక పార్టీ ! scope="col" |ప్రధాని |- !''తాత్కాలికం'' ! scope="row" |తాత్కాలికం | 1946 సెప్టెంబరు 2 | rowspan="2" |[[1945 భారత సార్వత్రిక ఎన్నికలు|1945]] | rowspan="10" |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] | rowspan="5" |[[జవాహర్ లాల్ నెహ్రూ]] |- !{{Abbr|1|1st ministry of the Dominion of India and later the Republic of India}} ! scope="row" |మొదటి నెహ్రూ |1947 ఆగస్టు 15 |- !{{Abbr|1|1st ministry of the Republic of India}} ! scope="row" |రెండవ నెహ్రూ | 1952 ఏప్రిల్ 15 |[[1951–52 భారత సార్వత్రిక ఎన్నికలు|1951–52]] |- !2 ! scope="row" |మూడవ నెహ్రూ | 1957 ఏప్రిల్ 4 |[[1957 భారత సార్వత్రిక ఎన్నికలు|1957]] |- !3 ! scope="row" |నాలుగో నెహ్రూ | 1962 ఏప్రిల్ 2 |[[1962 భారత సార్వత్రిక ఎన్నికలు|1962]] |- !''తాత్కాలికం'' ! scope="row" |[[గుల్జారీలాల్ నందా మొదటి మంత్రివర్గం|మొదటి నందా]] | 1964 మే 27 |ఏమీ లేదు. |[[గుల్జారీలాల్ నందా]] |- !4 ! scope="row" |[[లాల్ బహదూర్ శాస్త్రి|లాల్ బహుదూర్ శాస్త్రి]] | 1964 జూన్ 9 |ఏమీ లేదు. |[[లాల్ బహదూర్ శాస్త్రి]] |- !''తాత్కాలికం'' ! scope="row" |[[గుల్జారీలాల్ నందా రెండవ మంత్రివర్గం|రెండవ నందా]] |1966 జనవరి 11 |ఏమీ లేదు. |[[గుల్జారీలాల్ నందా]] |- !5 ! scope="row" |[[ఇందిరా గాంధీ మొదటి మంత్రివర్గం|మొదటి ఇందిరాగాంధీ]] | 1966 జనవరి 24 |ఏమీ లేదు. | rowspan="3" |[[ఇందిరా గాంధీ]] |- !6 ! scope="row" |[[ఇందిరా గాంధీ రెండవ మంత్రివర్గం|రెండవ ఇందిరాగాంధీ]] |1967 మార్చి 13 |[[1967 భారత సార్వత్రిక ఎన్నికలు|1967]] |- !7 ! scope="row" |[[ఇందిరా గాంధీ మూడవ మంత్రివర్గం|మూడవ ఇందిరాగాంధీ]] | 1971 మార్చి 18 |[[1971 భారత సార్వత్రిక ఎన్నికలు|1971]] |[[ఇండియన్ నేషనల్ కాంగ్రెస్ (ఆర్)|భారత జాతీయ కాంగ్రెస్ (ఆర్)]] |- !8 ! scope="row" |[[మొరార్జీ దేశాయ్ మంత్రివర్గం|మొరార్జీ దేశాయ్]] | 1977 మార్చి 24 |[[1977 భారత సార్వత్రిక ఎన్నికలు|1977]] |[[జనతా పార్టీ]] |[[మొరార్జీ దేశాయి|మొరార్జీ దేశాయ్]] |- !9 ! scope="row" |[[చరణ్ సింగ్ మంత్రివర్గం|చరణ్ సింగ్]] | 1979 జూలై 28 |ఏమీ లేదు. |[[జనతా పార్టీ (సెక్యులర్)]] |[[చరణ్ సింగ్]] |- !10 ! scope="row" |[[ఇందిరా గాంధీ నాల్గవ మంత్రివర్గం|నాలుగో ఇందిరాగాంధీ]] |1980 జనవరి 14 |[[1980 భారత సార్వత్రిక ఎన్నికలు|1980]] | rowspan="3" |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|భారత జాతీయ కాంగ్రెస్ (ఐఎన్సి)]] |[[ఇందిరా గాంధీ]] |- !11 ! scope="row" |[[రాజీవ్ గాంధీ మొదటి మంత్రివర్గం|మొదటి రాజీవ్ గాంధీ]] |1984 అక్టోబరు 31 |ఏమీ లేదు. |[[రాజీవ్ గాంధీ]] |- !12 ! scope="row" |[[రాజీవ్ గాంధీ రెండవ మంత్రివర్గం|రెండవ రాజీవ్ గాంధీ]] |1984 డిసెంబరు 31 |[[1984 భారత సార్వత్రిక ఎన్నికలు|1984]] |[[రాజీవ్ గాంధీ]] |- !13 ! scope="row" |[[వీ.పీ. సింగ్ మంత్రివర్గం|విశ్వనాథ్ ప్రతాప్ సింగ్]] | 1989 డిసెంబరు 2 |[[1989 భారత సార్వత్రిక ఎన్నికలు|1989]] |[[జనతాదళ్|జనతా దళ్]] |[[విశ్వనాధ్ ప్రతాప్ సింగ్|విశ్వనాథ్ ప్రతాప్ సింగ్]] |- !14 ! scope="row" |[[చంద్ర శేఖర్ మంత్రివర్గం|చంద్రశేఖర్]] | 1990 నవంబరు 10 |ఏమీ లేదు. |[[సమాజ్‌వాది జనతా పార్టీ (రాష్ట్రీయ)|సమాజ్వాదీ జనతా పార్టీ (రాష్ట్రీయ)]] |[[చంద్రశేఖర్]] |- !15 ! scope="row" |[[పి.వి. నరసింహారావు మంత్రివర్గం|పి.వి.నరసింహ రావు]] | 1991 జూన్ 21 |[[1991 భారత సార్వత్రిక ఎన్నికలు|1991]] |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|భారత జాతీయ కాంగ్రెస్ (ఐఎన్సి)]] |[[పాములపర్తి వెంకట నరసింహారావు|పి. వి. నరసింహారావు]] |- !16 ! scope="row" |మొదటి వాజపేయి | 1996 మే 16 | rowspan="2" |[[1996 భారత సార్వత్రిక ఎన్నికలు|1996]] |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |[[అటల్ బిహారీ వాజపేయి|అటల్ బిహారీ వాజ్పేయి]] |- !17 ! scope="row" |దేవెగౌడ | 1996 జూన్ 1 | rowspan="2" |[[జనతాదళ్|జనతా దళ్]] |[[హెచ్.డి.దేవెగౌడ|హెచ్. డి. దేవెగౌడ]] |- !18 ! scope="row" |ఐకె గుజ్రాల్ | 1997 ఏప్రిల్ 21 |ఏమీ లేదు. |[[ఐ.కె.గుజ్రాల్|ఇందర్ కుమార్ గుజ్రాల్]] |- !19 ! scope="row" |రెండవ వాజపేయి | 1998 మార్చి 19 |[[1998 భారత సార్వత్రిక ఎన్నికలు|1998]] | rowspan="2" |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] | rowspan="2" |'''[[అటల్ బిహారీ వాజపేయి]]''' |- !20 ! scope="row" |మూడవ వాజపేయి | 1999 అక్టోబరు 13 |[[1999 భారత సార్వత్రిక ఎన్నికలు|1999]] |- !21 ! scope="row" |తొలి మన్మోహన్ సింగ్ | 2004 మే 22 |[[2004 భారత సార్వత్రిక ఎన్నికలు|2004]] | rowspan="2" |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] | rowspan="2" |[[మన్మోహన్ సింగ్]] |- !22 ! scope="row" |రెండో మన్మోహన్ సింగ్ | 2009 మే 22 |[[2009 భారత సార్వత్రిక ఎన్నికలు|2009]] |- !23 ! scope="row" |[[మోదీ మొదటి మంత్రివర్గం|మొదటి మోడీ]] | 2014 మే 26 |[[2014 భారత సార్వత్రిక ఎన్నికలు|2014]] | rowspan="3" |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] | rowspan="3" |[[నరేంద్ర మోదీ|నరేంద్ర మోడీ]] |- !24 ! scope="row" |[[మోదీ రెండో మంత్రివర్గం|రెండో మోదీ]] | 2019 మే 30 |[[2019 భారత సార్వత్రిక ఎన్నికలు|2019]] |- !25 ! scope="row" |[[మోదీ మూడో మంత్రివర్గం|మూడో మోడీ]] | 2024 జూన్ 9 |[[2024 భారత సార్వత్రిక ఎన్నికలు|2024]] |- |} == ఇవి కూడా చూడండి == * [[భారత ప్రధానమంత్రుల జాబితా]] == మూలాలు == {{మూలాలు}} == వెలుపలి లంకెలు == [[వర్గం:ప్రభుత్వాల జాబితా]] [[వర్గం:భారత కేంద్ర మంత్రిమండళ్లు]] [[వర్గం:భారత ప్రభుత్వానికి సంబంధించిన జాబితాలు]] [[వర్గం:జాబితాలు]] jwppy8b53azh5jkppztwco761icp3um 4594889 4594881 2025-06-29T14:52:17Z Batthini Vinay Kumar Goud 78298 /* మంత్రిత్వ శాఖల జాబితా */ 4594889 wikitext text/x-wiki {{భారత రాజకీయ వ్యవస్థ}} ఇది [[భారత విభజన|స్వాతంత్ర్యం]] వచ్చినప్పటి నుండి నేటివరకు భారతదేశ కార్యనిర్వాహక మంత్రిత్వ శాఖల జాబితా.<ref>https://web.archive.org/web/20140610025731/http://infoelection.com/infoelection/index.php/home/10-latest/107-list-of-pm.pdf</ref> == మంత్రిత్వ శాఖల జాబితా == "'''మంత్రిత్వ శాఖ'''" అనేది ఒక నిర్దిష్ట పదవీకాలంలో [[భారత కేంద్ర మంత్రిమండలి|కేంద్ర మంత్రుల మండలి]] సభ్యులందరినీ, క్యాబినెట్ మంత్రులు, సహాయ మంత్రులతో సహా సమష్టిగా సూచిస్తుంది. మంత్రిత్వశాఖ జాబితా చేసిన వ్యాసాలలో ఒక ప్రధానమంత్రి పదవీకాలం గురించి, ముఖ్యంగా వారి మంత్రుల మండలి కూర్పు గురించి సమాచారం ఉంటుంది.<ref>https://eparlib.nic.in/bitstream/123456789/759802/1/Council_of_Ministers_English.pdf</ref><ref>{{Cite web|title=List of Prime Ministers of India {{!}} Britannica|url=https://www.britannica.com/topic/list-of-prime-ministers-of-India-1832692|access-date=2024-06-10|website=www.britannica.com|language=en}}</ref> {| class="wikitable plainrowheaders sortable" !వ. సంఖ్య ! scope="col" |మంత్రిత్వ శాఖ ! scope="col" |స్థాపన తేదీ ! scope="col" |ఎన్నిక ! scope="col" |పాలక పార్టీ ! scope="col" |ప్రధాని |- !''తాత్కాలికం'' ! scope="row" |తాత్కాలికం | 1946 సెప్టెంబరు 2 | rowspan="2" |[[1945 భారత సార్వత్రిక ఎన్నికలు|1945]] | rowspan="10" |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] | rowspan="5" |[[జవాహర్ లాల్ నెహ్రూ]] |- !{{Abbr|1|1st ministry of the Dominion of India and later the Republic of India}} ! scope="row" |మొదటి నెహ్రూ |1947 ఆగస్టు 15 |- !{{Abbr|1|1st ministry of the Republic of India}} ! scope="row" |రెండవ నెహ్రూ | 1952 ఏప్రిల్ 15 |[[1951–52 భారత సార్వత్రిక ఎన్నికలు|1951–52]] |- !2 ! scope="row" |మూడవ నెహ్రూ | 1957 ఏప్రిల్ 4 |[[1957 భారత సార్వత్రిక ఎన్నికలు|1957]] |- !3 ! scope="row" |నాలుగో నెహ్రూ | 1962 ఏప్రిల్ 2 |[[1962 భారత సార్వత్రిక ఎన్నికలు|1962]] |- !''తాత్కాలికం'' ! scope="row" |[[గుల్జారీలాల్ నందా మొదటి మంత్రివర్గం|మొదటి నందా]] | 1964 మే 27 |ఏమీ లేదు. |[[గుల్జారీలాల్ నందా]] |- !4 ! scope="row" |[[లాల్ బహదూర్ శాస్త్రి|లాల్ బహుదూర్ శాస్త్రి]] | 1964 జూన్ 9 |ఏమీ లేదు. |[[లాల్ బహదూర్ శాస్త్రి]] |- !''తాత్కాలికం'' ! scope="row" |[[గుల్జారీలాల్ నందా రెండవ మంత్రివర్గం|రెండవ నందా]] |1966 జనవరి 11 |ఏమీ లేదు. |[[గుల్జారీలాల్ నందా]] |- !5 ! scope="row" |[[ఇందిరా గాంధీ మొదటి మంత్రివర్గం|మొదటి ఇందిరాగాంధీ]] | 1966 జనవరి 24 |ఏమీ లేదు. | rowspan="3" |[[ఇందిరా గాంధీ]] |- !6 ! scope="row" |[[ఇందిరా గాంధీ రెండవ మంత్రివర్గం|రెండవ ఇందిరాగాంధీ]] |1967 మార్చి 13 |[[1967 భారత సార్వత్రిక ఎన్నికలు|1967]] |- !7 ! scope="row" |[[ఇందిరా గాంధీ మూడవ మంత్రివర్గం|మూడవ ఇందిరాగాంధీ]] | 1971 మార్చి 18 |[[1971 భారత సార్వత్రిక ఎన్నికలు|1971]] |[[ఇండియన్ నేషనల్ కాంగ్రెస్ (ఆర్)|భారత జాతీయ కాంగ్రెస్ (ఆర్)]] |- !8 ! scope="row" |[[మొరార్జీ దేశాయ్ మంత్రివర్గం|మొరార్జీ దేశాయ్]] | 1977 మార్చి 24 |[[1977 భారత సార్వత్రిక ఎన్నికలు|1977]] |[[జనతా పార్టీ]] |[[మొరార్జీ దేశాయి|మొరార్జీ దేశాయ్]] |- !9 ! scope="row" |[[చరణ్ సింగ్ మంత్రివర్గం|చరణ్ సింగ్]] | 1979 జూలై 28 |ఏమీ లేదు. |[[జనతా పార్టీ (సెక్యులర్)]] |[[చరణ్ సింగ్]] |- !10 ! scope="row" |[[ఇందిరా గాంధీ నాల్గవ మంత్రివర్గం|నాలుగో ఇందిరాగాంధీ]] |1980 జనవరి 14 |[[1980 భారత సార్వత్రిక ఎన్నికలు|1980]] | rowspan="3" |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|భారత జాతీయ కాంగ్రెస్ (ఐఎన్సి)]] |[[ఇందిరా గాంధీ]] |- !11 ! scope="row" |[[రాజీవ్ గాంధీ మొదటి మంత్రివర్గం|మొదటి రాజీవ్ గాంధీ]] |1984 అక్టోబరు 31 |ఏమీ లేదు. |[[రాజీవ్ గాంధీ]] |- !12 ! scope="row" |[[రాజీవ్ గాంధీ రెండవ మంత్రివర్గం|రెండవ రాజీవ్ గాంధీ]] |1984 డిసెంబరు 31 |[[1984 భారత సార్వత్రిక ఎన్నికలు|1984]] |[[రాజీవ్ గాంధీ]] |- !13 ! scope="row" |[[వీ.పీ. సింగ్ మంత్రివర్గం|విశ్వనాథ్ ప్రతాప్ సింగ్]] | 1989 డిసెంబరు 2 |[[1989 భారత సార్వత్రిక ఎన్నికలు|1989]] |[[జనతాదళ్|జనతా దళ్]] |[[విశ్వనాధ్ ప్రతాప్ సింగ్|విశ్వనాథ్ ప్రతాప్ సింగ్]] |- !14 ! scope="row" |[[చంద్ర శేఖర్ మంత్రివర్గం|చంద్రశేఖర్]] | 1990 నవంబరు 10 |ఏమీ లేదు. |[[సమాజ్‌వాది జనతా పార్టీ (రాష్ట్రీయ)|సమాజ్వాదీ జనతా పార్టీ (రాష్ట్రీయ)]] |[[చంద్రశేఖర్]] |- !15 ! scope="row" |[[పి.వి. నరసింహారావు మంత్రివర్గం|పి.వి.నరసింహ రావు]] | 1991 జూన్ 21 |[[1991 భారత సార్వత్రిక ఎన్నికలు|1991]] |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|భారత జాతీయ కాంగ్రెస్ (ఐఎన్సి)]] |[[పాములపర్తి వెంకట నరసింహారావు|పి. వి. నరసింహారావు]] |- !16 ! scope="row" |[[మొదటి వాజ్‌పేయి మంత్రివర్గం|మొదటి వాజపేయి]] | 1996 మే 16 | rowspan="2" |[[1996 భారత సార్వత్రిక ఎన్నికలు|1996]] |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |[[అటల్ బిహారీ వాజపేయి|అటల్ బిహారీ వాజ్పేయి]] |- !17 ! scope="row" |దేవెగౌడ | 1996 జూన్ 1 | rowspan="2" |[[జనతాదళ్|జనతా దళ్]] |[[హెచ్.డి.దేవెగౌడ|హెచ్. డి. దేవెగౌడ]] |- !18 ! scope="row" |ఐకె గుజ్రాల్ | 1997 ఏప్రిల్ 21 |ఏమీ లేదు. |[[ఐ.కె.గుజ్రాల్|ఇందర్ కుమార్ గుజ్రాల్]] |- !19 ! scope="row" |రెండవ వాజపేయి | 1998 మార్చి 19 |[[1998 భారత సార్వత్రిక ఎన్నికలు|1998]] | rowspan="2" |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] | rowspan="2" |'''[[అటల్ బిహారీ వాజపేయి]]''' |- !20 ! scope="row" |మూడవ వాజపేయి | 1999 అక్టోబరు 13 |[[1999 భారత సార్వత్రిక ఎన్నికలు|1999]] |- !21 ! scope="row" |తొలి మన్మోహన్ సింగ్ | 2004 మే 22 |[[2004 భారత సార్వత్రిక ఎన్నికలు|2004]] | rowspan="2" |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] | rowspan="2" |[[మన్మోహన్ సింగ్]] |- !22 ! scope="row" |రెండో మన్మోహన్ సింగ్ | 2009 మే 22 |[[2009 భారత సార్వత్రిక ఎన్నికలు|2009]] |- !23 ! scope="row" |[[మోదీ మొదటి మంత్రివర్గం|మొదటి మోడీ]] | 2014 మే 26 |[[2014 భారత సార్వత్రిక ఎన్నికలు|2014]] | rowspan="3" |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] | rowspan="3" |[[నరేంద్ర మోదీ|నరేంద్ర మోడీ]] |- !24 ! scope="row" |[[మోదీ రెండో మంత్రివర్గం|రెండో మోదీ]] | 2019 మే 30 |[[2019 భారత సార్వత్రిక ఎన్నికలు|2019]] |- !25 ! scope="row" |[[మోదీ మూడో మంత్రివర్గం|మూడో మోడీ]] | 2024 జూన్ 9 |[[2024 భారత సార్వత్రిక ఎన్నికలు|2024]] |- |} == ఇవి కూడా చూడండి == * [[భారత ప్రధానమంత్రుల జాబితా]] == మూలాలు == {{మూలాలు}} == వెలుపలి లంకెలు == [[వర్గం:ప్రభుత్వాల జాబితా]] [[వర్గం:భారత కేంద్ర మంత్రిమండళ్లు]] [[వర్గం:భారత ప్రభుత్వానికి సంబంధించిన జాబితాలు]] [[వర్గం:జాబితాలు]] 7i1q4bsq0uwft97wqnp11wofqd6xibr 4594894 4594889 2025-06-29T15:04:56Z Batthini Vinay Kumar Goud 78298 /* మంత్రిత్వ శాఖల జాబితా */ 4594894 wikitext text/x-wiki {{భారత రాజకీయ వ్యవస్థ}} ఇది [[భారత విభజన|స్వాతంత్ర్యం]] వచ్చినప్పటి నుండి నేటివరకు భారతదేశ కార్యనిర్వాహక మంత్రిత్వ శాఖల జాబితా.<ref>https://web.archive.org/web/20140610025731/http://infoelection.com/infoelection/index.php/home/10-latest/107-list-of-pm.pdf</ref> == మంత్రిత్వ శాఖల జాబితా == "'''మంత్రిత్వ శాఖ'''" అనేది ఒక నిర్దిష్ట పదవీకాలంలో [[భారత కేంద్ర మంత్రిమండలి|కేంద్ర మంత్రుల మండలి]] సభ్యులందరినీ, క్యాబినెట్ మంత్రులు, సహాయ మంత్రులతో సహా సమష్టిగా సూచిస్తుంది. మంత్రిత్వశాఖ జాబితా చేసిన వ్యాసాలలో ఒక ప్రధానమంత్రి పదవీకాలం గురించి, ముఖ్యంగా వారి మంత్రుల మండలి కూర్పు గురించి సమాచారం ఉంటుంది.<ref>https://eparlib.nic.in/bitstream/123456789/759802/1/Council_of_Ministers_English.pdf</ref><ref>{{Cite web|title=List of Prime Ministers of India {{!}} Britannica|url=https://www.britannica.com/topic/list-of-prime-ministers-of-India-1832692|access-date=2024-06-10|website=www.britannica.com|language=en}}</ref> {| class="wikitable plainrowheaders sortable" !వ. సంఖ్య ! scope="col" |మంత్రిత్వ శాఖ ! scope="col" |స్థాపన తేదీ ! scope="col" |ఎన్నిక ! scope="col" |పాలక పార్టీ ! scope="col" |ప్రధాని |- !''తాత్కాలికం'' ! scope="row" |తాత్కాలికం | 1946 సెప్టెంబరు 2 | rowspan="2" |[[1945 భారత సార్వత్రిక ఎన్నికలు|1945]] | rowspan="10" |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] | rowspan="5" |[[జవాహర్ లాల్ నెహ్రూ]] |- !{{Abbr|1|1st ministry of the Dominion of India and later the Republic of India}} ! scope="row" |మొదటి నెహ్రూ |1947 ఆగస్టు 15 |- !{{Abbr|1|1st ministry of the Republic of India}} ! scope="row" |రెండవ నెహ్రూ | 1952 ఏప్రిల్ 15 |[[1951–52 భారత సార్వత్రిక ఎన్నికలు|1951–52]] |- !2 ! scope="row" |మూడవ నెహ్రూ | 1957 ఏప్రిల్ 4 |[[1957 భారత సార్వత్రిక ఎన్నికలు|1957]] |- !3 ! scope="row" |నాలుగో నెహ్రూ | 1962 ఏప్రిల్ 2 |[[1962 భారత సార్వత్రిక ఎన్నికలు|1962]] |- !''తాత్కాలికం'' ! scope="row" |[[గుల్జారీలాల్ నందా మొదటి మంత్రివర్గం|మొదటి నందా]] | 1964 మే 27 |ఏమీ లేదు. |[[గుల్జారీలాల్ నందా]] |- !4 ! scope="row" |[[లాల్ బహదూర్ శాస్త్రి|లాల్ బహుదూర్ శాస్త్రి]] | 1964 జూన్ 9 |ఏమీ లేదు. |[[లాల్ బహదూర్ శాస్త్రి]] |- !''తాత్కాలికం'' ! scope="row" |[[గుల్జారీలాల్ నందా రెండవ మంత్రివర్గం|రెండవ నందా]] |1966 జనవరి 11 |ఏమీ లేదు. |[[గుల్జారీలాల్ నందా]] |- !5 ! scope="row" |[[ఇందిరా గాంధీ మొదటి మంత్రివర్గం|మొదటి ఇందిరాగాంధీ]] | 1966 జనవరి 24 |ఏమీ లేదు. | rowspan="3" |[[ఇందిరా గాంధీ]] |- !6 ! scope="row" |[[ఇందిరా గాంధీ రెండవ మంత్రివర్గం|రెండవ ఇందిరాగాంధీ]] |1967 మార్చి 13 |[[1967 భారత సార్వత్రిక ఎన్నికలు|1967]] |- !7 ! scope="row" |[[ఇందిరా గాంధీ మూడవ మంత్రివర్గం|మూడవ ఇందిరాగాంధీ]] | 1971 మార్చి 18 |[[1971 భారత సార్వత్రిక ఎన్నికలు|1971]] |[[ఇండియన్ నేషనల్ కాంగ్రెస్ (ఆర్)|భారత జాతీయ కాంగ్రెస్ (ఆర్)]] |- !8 ! scope="row" |[[మొరార్జీ దేశాయ్ మంత్రివర్గం|మొరార్జీ దేశాయ్]] | 1977 మార్చి 24 |[[1977 భారత సార్వత్రిక ఎన్నికలు|1977]] |[[జనతా పార్టీ]] |[[మొరార్జీ దేశాయి|మొరార్జీ దేశాయ్]] |- !9 ! scope="row" |[[చరణ్ సింగ్ మంత్రివర్గం|చరణ్ సింగ్]] | 1979 జూలై 28 |ఏమీ లేదు. |[[జనతా పార్టీ (సెక్యులర్)]] |[[చరణ్ సింగ్]] |- !10 ! scope="row" |[[ఇందిరా గాంధీ నాల్గవ మంత్రివర్గం|నాలుగో ఇందిరాగాంధీ]] |1980 జనవరి 14 |[[1980 భారత సార్వత్రిక ఎన్నికలు|1980]] | rowspan="3" |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|భారత జాతీయ కాంగ్రెస్ (ఐఎన్సి)]] |[[ఇందిరా గాంధీ]] |- !11 ! scope="row" |[[రాజీవ్ గాంధీ మొదటి మంత్రివర్గం|మొదటి రాజీవ్ గాంధీ]] |1984 అక్టోబరు 31 |ఏమీ లేదు. |[[రాజీవ్ గాంధీ]] |- !12 ! scope="row" |[[రాజీవ్ గాంధీ రెండవ మంత్రివర్గం|రెండవ రాజీవ్ గాంధీ]] |1984 డిసెంబరు 31 |[[1984 భారత సార్వత్రిక ఎన్నికలు|1984]] |[[రాజీవ్ గాంధీ]] |- !13 ! scope="row" |[[వీ.పీ. సింగ్ మంత్రివర్గం|విశ్వనాథ్ ప్రతాప్ సింగ్]] | 1989 డిసెంబరు 2 |[[1989 భారత సార్వత్రిక ఎన్నికలు|1989]] |[[జనతాదళ్|జనతా దళ్]] |[[విశ్వనాధ్ ప్రతాప్ సింగ్|విశ్వనాథ్ ప్రతాప్ సింగ్]] |- !14 ! scope="row" |[[చంద్ర శేఖర్ మంత్రివర్గం|చంద్రశేఖర్]] | 1990 నవంబరు 10 |ఏమీ లేదు. |[[సమాజ్‌వాది జనతా పార్టీ (రాష్ట్రీయ)|సమాజ్వాదీ జనతా పార్టీ (రాష్ట్రీయ)]] |[[చంద్రశేఖర్]] |- !15 ! scope="row" |[[పి.వి. నరసింహారావు మంత్రివర్గం|పి.వి.నరసింహ రావు]] | 1991 జూన్ 21 |[[1991 భారత సార్వత్రిక ఎన్నికలు|1991]] |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|భారత జాతీయ కాంగ్రెస్ (ఐఎన్సి)]] |[[పాములపర్తి వెంకట నరసింహారావు|పి. వి. నరసింహారావు]] |- !16 ! scope="row" |[[మొదటి వాజ్‌పేయి మంత్రివర్గం|మొదటి వాజపేయి]] | 1996 మే 16 | rowspan="2" |[[1996 భారత సార్వత్రిక ఎన్నికలు|1996]] |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |[[అటల్ బిహారీ వాజపేయి|అటల్ బిహారీ వాజ్పేయి]] |- !17 ! scope="row" |[[దేవెగౌడ కేంద్ర మంత్రివర్గం|దేవెగౌడ]] | 1996 జూన్ 1 | rowspan="2" |[[జనతాదళ్|జనతా దళ్]] |[[హెచ్.డి.దేవెగౌడ|హెచ్. డి. దేవెగౌడ]] |- !18 ! scope="row" |ఐకె గుజ్రాల్ | 1997 ఏప్రిల్ 21 |ఏమీ లేదు. |[[ఐ.కె.గుజ్రాల్|ఇందర్ కుమార్ గుజ్రాల్]] |- !19 ! scope="row" |రెండవ వాజపేయి | 1998 మార్చి 19 |[[1998 భారత సార్వత్రిక ఎన్నికలు|1998]] | rowspan="2" |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] | rowspan="2" |'''[[అటల్ బిహారీ వాజపేయి]]''' |- !20 ! scope="row" |మూడవ వాజపేయి | 1999 అక్టోబరు 13 |[[1999 భారత సార్వత్రిక ఎన్నికలు|1999]] |- !21 ! scope="row" |తొలి మన్మోహన్ సింగ్ | 2004 మే 22 |[[2004 భారత సార్వత్రిక ఎన్నికలు|2004]] | rowspan="2" |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] | rowspan="2" |[[మన్మోహన్ సింగ్]] |- !22 ! scope="row" |రెండో మన్మోహన్ సింగ్ | 2009 మే 22 |[[2009 భారత సార్వత్రిక ఎన్నికలు|2009]] |- !23 ! scope="row" |[[మోదీ మొదటి మంత్రివర్గం|మొదటి మోడీ]] | 2014 మే 26 |[[2014 భారత సార్వత్రిక ఎన్నికలు|2014]] | rowspan="3" |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] | rowspan="3" |[[నరేంద్ర మోదీ|నరేంద్ర మోడీ]] |- !24 ! scope="row" |[[మోదీ రెండో మంత్రివర్గం|రెండో మోదీ]] | 2019 మే 30 |[[2019 భారత సార్వత్రిక ఎన్నికలు|2019]] |- !25 ! scope="row" |[[మోదీ మూడో మంత్రివర్గం|మూడో మోడీ]] | 2024 జూన్ 9 |[[2024 భారత సార్వత్రిక ఎన్నికలు|2024]] |- |} == ఇవి కూడా చూడండి == * [[భారత ప్రధానమంత్రుల జాబితా]] == మూలాలు == {{మూలాలు}} == వెలుపలి లంకెలు == [[వర్గం:ప్రభుత్వాల జాబితా]] [[వర్గం:భారత కేంద్ర మంత్రిమండళ్లు]] [[వర్గం:భారత ప్రభుత్వానికి సంబంధించిన జాబితాలు]] [[వర్గం:జాబితాలు]] n1vy0zlh6hp7i7bwis6sfuzfxyxt9tm 4594898 4594894 2025-06-29T15:14:55Z Batthini Vinay Kumar Goud 78298 /* మంత్రిత్వ శాఖల జాబితా */ 4594898 wikitext text/x-wiki {{భారత రాజకీయ వ్యవస్థ}} ఇది [[భారత విభజన|స్వాతంత్ర్యం]] వచ్చినప్పటి నుండి నేటివరకు భారతదేశ కార్యనిర్వాహక మంత్రిత్వ శాఖల జాబితా.<ref>https://web.archive.org/web/20140610025731/http://infoelection.com/infoelection/index.php/home/10-latest/107-list-of-pm.pdf</ref> == మంత్రిత్వ శాఖల జాబితా == "'''మంత్రిత్వ శాఖ'''" అనేది ఒక నిర్దిష్ట పదవీకాలంలో [[భారత కేంద్ర మంత్రిమండలి|కేంద్ర మంత్రుల మండలి]] సభ్యులందరినీ, క్యాబినెట్ మంత్రులు, సహాయ మంత్రులతో సహా సమష్టిగా సూచిస్తుంది. మంత్రిత్వశాఖ జాబితా చేసిన వ్యాసాలలో ఒక ప్రధానమంత్రి పదవీకాలం గురించి, ముఖ్యంగా వారి మంత్రుల మండలి కూర్పు గురించి సమాచారం ఉంటుంది.<ref>https://eparlib.nic.in/bitstream/123456789/759802/1/Council_of_Ministers_English.pdf</ref><ref>{{Cite web|title=List of Prime Ministers of India {{!}} Britannica|url=https://www.britannica.com/topic/list-of-prime-ministers-of-India-1832692|access-date=2024-06-10|website=www.britannica.com|language=en}}</ref> {| class="wikitable plainrowheaders sortable" !వ. సంఖ్య ! scope="col" |మంత్రిత్వ శాఖ ! scope="col" |స్థాపన తేదీ ! scope="col" |ఎన్నిక ! scope="col" |పాలక పార్టీ ! scope="col" |ప్రధాని |- !''తాత్కాలికం'' ! scope="row" |తాత్కాలికం | 1946 సెప్టెంబరు 2 | rowspan="2" |[[1945 భారత సార్వత్రిక ఎన్నికలు|1945]] | rowspan="10" |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] | rowspan="5" |[[జవాహర్ లాల్ నెహ్రూ]] |- !{{Abbr|1|1st ministry of the Dominion of India and later the Republic of India}} ! scope="row" |మొదటి నెహ్రూ |1947 ఆగస్టు 15 |- !{{Abbr|1|1st ministry of the Republic of India}} ! scope="row" |రెండవ నెహ్రూ | 1952 ఏప్రిల్ 15 |[[1951–52 భారత సార్వత్రిక ఎన్నికలు|1951–52]] |- !2 ! scope="row" |మూడవ నెహ్రూ | 1957 ఏప్రిల్ 4 |[[1957 భారత సార్వత్రిక ఎన్నికలు|1957]] |- !3 ! scope="row" |నాలుగో నెహ్రూ | 1962 ఏప్రిల్ 2 |[[1962 భారత సార్వత్రిక ఎన్నికలు|1962]] |- !''తాత్కాలికం'' ! scope="row" |[[గుల్జారీలాల్ నందా మొదటి మంత్రివర్గం|మొదటి నందా]] | 1964 మే 27 |ఏమీ లేదు. |[[గుల్జారీలాల్ నందా]] |- !4 ! scope="row" |[[లాల్ బహదూర్ శాస్త్రి|లాల్ బహుదూర్ శాస్త్రి]] | 1964 జూన్ 9 |ఏమీ లేదు. |[[లాల్ బహదూర్ శాస్త్రి]] |- !''తాత్కాలికం'' ! scope="row" |[[గుల్జారీలాల్ నందా రెండవ మంత్రివర్గం|రెండవ నందా]] |1966 జనవరి 11 |ఏమీ లేదు. |[[గుల్జారీలాల్ నందా]] |- !5 ! scope="row" |[[ఇందిరా గాంధీ మొదటి మంత్రివర్గం|మొదటి ఇందిరాగాంధీ]] | 1966 జనవరి 24 |ఏమీ లేదు. | rowspan="3" |[[ఇందిరా గాంధీ]] |- !6 ! scope="row" |[[ఇందిరా గాంధీ రెండవ మంత్రివర్గం|రెండవ ఇందిరాగాంధీ]] |1967 మార్చి 13 |[[1967 భారత సార్వత్రిక ఎన్నికలు|1967]] |- !7 ! scope="row" |[[ఇందిరా గాంధీ మూడవ మంత్రివర్గం|మూడవ ఇందిరాగాంధీ]] | 1971 మార్చి 18 |[[1971 భారత సార్వత్రిక ఎన్నికలు|1971]] |[[ఇండియన్ నేషనల్ కాంగ్రెస్ (ఆర్)|భారత జాతీయ కాంగ్రెస్ (ఆర్)]] |- !8 ! scope="row" |[[మొరార్జీ దేశాయ్ మంత్రివర్గం|మొరార్జీ దేశాయ్]] | 1977 మార్చి 24 |[[1977 భారత సార్వత్రిక ఎన్నికలు|1977]] |[[జనతా పార్టీ]] |[[మొరార్జీ దేశాయి|మొరార్జీ దేశాయ్]] |- !9 ! scope="row" |[[చరణ్ సింగ్ మంత్రివర్గం|చరణ్ సింగ్]] | 1979 జూలై 28 |ఏమీ లేదు. |[[జనతా పార్టీ (సెక్యులర్)]] |[[చరణ్ సింగ్]] |- !10 ! scope="row" |[[ఇందిరా గాంధీ నాల్గవ మంత్రివర్గం|నాలుగో ఇందిరాగాంధీ]] |1980 జనవరి 14 |[[1980 భారత సార్వత్రిక ఎన్నికలు|1980]] | rowspan="3" |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|భారత జాతీయ కాంగ్రెస్ (ఐఎన్సి)]] |[[ఇందిరా గాంధీ]] |- !11 ! scope="row" |[[రాజీవ్ గాంధీ మొదటి మంత్రివర్గం|మొదటి రాజీవ్ గాంధీ]] |1984 అక్టోబరు 31 |ఏమీ లేదు. |[[రాజీవ్ గాంధీ]] |- !12 ! scope="row" |[[రాజీవ్ గాంధీ రెండవ మంత్రివర్గం|రెండవ రాజీవ్ గాంధీ]] |1984 డిసెంబరు 31 |[[1984 భారత సార్వత్రిక ఎన్నికలు|1984]] |[[రాజీవ్ గాంధీ]] |- !13 ! scope="row" |[[వీ.పీ. సింగ్ మంత్రివర్గం|విశ్వనాథ్ ప్రతాప్ సింగ్]] | 1989 డిసెంబరు 2 |[[1989 భారత సార్వత్రిక ఎన్నికలు|1989]] |[[జనతాదళ్|జనతా దళ్]] |[[విశ్వనాధ్ ప్రతాప్ సింగ్|విశ్వనాథ్ ప్రతాప్ సింగ్]] |- !14 ! scope="row" |[[చంద్ర శేఖర్ మంత్రివర్గం|చంద్రశేఖర్]] | 1990 నవంబరు 10 |ఏమీ లేదు. |[[సమాజ్‌వాది జనతా పార్టీ (రాష్ట్రీయ)|సమాజ్వాదీ జనతా పార్టీ (రాష్ట్రీయ)]] |[[చంద్రశేఖర్]] |- !15 ! scope="row" |[[పి.వి. నరసింహారావు మంత్రివర్గం|పి.వి.నరసింహ రావు]] | 1991 జూన్ 21 |[[1991 భారత సార్వత్రిక ఎన్నికలు|1991]] |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|భారత జాతీయ కాంగ్రెస్ (ఐఎన్సి)]] |[[పాములపర్తి వెంకట నరసింహారావు|పి. వి. నరసింహారావు]] |- !16 ! scope="row" |[[మొదటి వాజ్‌పేయి మంత్రివర్గం|మొదటి వాజపేయి]] | 1996 మే 16 | rowspan="2" |[[1996 భారత సార్వత్రిక ఎన్నికలు|1996]] |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |[[అటల్ బిహారీ వాజపేయి|అటల్ బిహారీ వాజ్పేయి]] |- !17 ! scope="row" |[[దేవెగౌడ కేంద్ర మంత్రివర్గం|దేవెగౌడ]] | 1996 జూన్ 1 | rowspan="2" |[[జనతాదళ్|జనతా దళ్]] |[[హెచ్.డి.దేవెగౌడ|హెచ్. డి. దేవెగౌడ]] |- !18 ! scope="row" |[[గుజ్రాల్ మంత్రివర్గం|ఐకె గుజ్రాల్]] | 1997 ఏప్రిల్ 21 |ఏమీ లేదు. |[[ఐ.కె.గుజ్రాల్|ఇందర్ కుమార్ గుజ్రాల్]] |- !19 ! scope="row" |రెండవ వాజపేయి | 1998 మార్చి 19 |[[1998 భారత సార్వత్రిక ఎన్నికలు|1998]] | rowspan="2" |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] | rowspan="2" |'''[[అటల్ బిహారీ వాజపేయి]]''' |- !20 ! scope="row" |మూడవ వాజపేయి | 1999 అక్టోబరు 13 |[[1999 భారత సార్వత్రిక ఎన్నికలు|1999]] |- !21 ! scope="row" |తొలి మన్మోహన్ సింగ్ | 2004 మే 22 |[[2004 భారత సార్వత్రిక ఎన్నికలు|2004]] | rowspan="2" |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] | rowspan="2" |[[మన్మోహన్ సింగ్]] |- !22 ! scope="row" |రెండో మన్మోహన్ సింగ్ | 2009 మే 22 |[[2009 భారత సార్వత్రిక ఎన్నికలు|2009]] |- !23 ! scope="row" |[[మోదీ మొదటి మంత్రివర్గం|మొదటి మోడీ]] | 2014 మే 26 |[[2014 భారత సార్వత్రిక ఎన్నికలు|2014]] | rowspan="3" |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] | rowspan="3" |[[నరేంద్ర మోదీ|నరేంద్ర మోడీ]] |- !24 ! scope="row" |[[మోదీ రెండో మంత్రివర్గం|రెండో మోదీ]] | 2019 మే 30 |[[2019 భారత సార్వత్రిక ఎన్నికలు|2019]] |- !25 ! scope="row" |[[మోదీ మూడో మంత్రివర్గం|మూడో మోడీ]] | 2024 జూన్ 9 |[[2024 భారత సార్వత్రిక ఎన్నికలు|2024]] |- |} == ఇవి కూడా చూడండి == * [[భారత ప్రధానమంత్రుల జాబితా]] == మూలాలు == {{మూలాలు}} == వెలుపలి లంకెలు == [[వర్గం:ప్రభుత్వాల జాబితా]] [[వర్గం:భారత కేంద్ర మంత్రిమండళ్లు]] [[వర్గం:భారత ప్రభుత్వానికి సంబంధించిన జాబితాలు]] [[వర్గం:జాబితాలు]] 184p4gn0w1ce0mdo6qczv9qtmohj0v2 4595065 4594898 2025-06-30T04:34:11Z Batthini Vinay Kumar Goud 78298 /* మంత్రిత్వ శాఖల జాబితా */ 4595065 wikitext text/x-wiki {{భారత రాజకీయ వ్యవస్థ}} ఇది [[భారత విభజన|స్వాతంత్ర్యం]] వచ్చినప్పటి నుండి నేటివరకు భారతదేశ కార్యనిర్వాహక మంత్రిత్వ శాఖల జాబితా.<ref>https://web.archive.org/web/20140610025731/http://infoelection.com/infoelection/index.php/home/10-latest/107-list-of-pm.pdf</ref> == మంత్రిత్వ శాఖల జాబితా == "'''మంత్రిత్వ శాఖ'''" అనేది ఒక నిర్దిష్ట పదవీకాలంలో [[భారత కేంద్ర మంత్రిమండలి|కేంద్ర మంత్రుల మండలి]] సభ్యులందరినీ, క్యాబినెట్ మంత్రులు, సహాయ మంత్రులతో సహా సమష్టిగా సూచిస్తుంది. మంత్రిత్వశాఖ జాబితా చేసిన వ్యాసాలలో ఒక ప్రధానమంత్రి పదవీకాలం గురించి, ముఖ్యంగా వారి మంత్రుల మండలి కూర్పు గురించి సమాచారం ఉంటుంది.<ref>https://eparlib.nic.in/bitstream/123456789/759802/1/Council_of_Ministers_English.pdf</ref><ref>{{Cite web|title=List of Prime Ministers of India {{!}} Britannica|url=https://www.britannica.com/topic/list-of-prime-ministers-of-India-1832692|access-date=2024-06-10|website=www.britannica.com|language=en}}</ref> {| class="wikitable plainrowheaders sortable" !వ. సంఖ్య ! scope="col" |మంత్రిత్వ శాఖ ! scope="col" |స్థాపన తేదీ ! scope="col" |ఎన్నిక ! scope="col" |పాలక పార్టీ ! scope="col" |ప్రధాని |- !''తాత్కాలికం'' ! scope="row" |తాత్కాలికం | 1946 సెప్టెంబరు 2 | rowspan="2" |[[1945 భారత సార్వత్రిక ఎన్నికలు|1945]] | rowspan="10" |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] | rowspan="5" |[[జవాహర్ లాల్ నెహ్రూ]] |- !{{Abbr|1|1st ministry of the Dominion of India and later the Republic of India}} ! scope="row" |మొదటి నెహ్రూ |1947 ఆగస్టు 15 |- !{{Abbr|1|1st ministry of the Republic of India}} ! scope="row" |రెండవ నెహ్రూ | 1952 ఏప్రిల్ 15 |[[1951–52 భారత సార్వత్రిక ఎన్నికలు|1951–52]] |- !2 ! scope="row" |మూడవ నెహ్రూ | 1957 ఏప్రిల్ 4 |[[1957 భారత సార్వత్రిక ఎన్నికలు|1957]] |- !3 ! scope="row" |నాలుగో నెహ్రూ | 1962 ఏప్రిల్ 2 |[[1962 భారత సార్వత్రిక ఎన్నికలు|1962]] |- !''తాత్కాలికం'' ! scope="row" |[[గుల్జారీలాల్ నందా మొదటి మంత్రివర్గం|మొదటి నందా]] | 1964 మే 27 |ఏమీ లేదు. |[[గుల్జారీలాల్ నందా]] |- !4 ! scope="row" |[[లాల్ బహదూర్ శాస్త్రి|లాల్ బహుదూర్ శాస్త్రి]] | 1964 జూన్ 9 |ఏమీ లేదు. |[[లాల్ బహదూర్ శాస్త్రి]] |- !''తాత్కాలికం'' ! scope="row" |[[గుల్జారీలాల్ నందా రెండవ మంత్రివర్గం|రెండవ నందా]] |1966 జనవరి 11 |ఏమీ లేదు. |[[గుల్జారీలాల్ నందా]] |- !5 ! scope="row" |[[ఇందిరా గాంధీ మొదటి మంత్రివర్గం|మొదటి ఇందిరాగాంధీ]] | 1966 జనవరి 24 |ఏమీ లేదు. | rowspan="3" |[[ఇందిరా గాంధీ]] |- !6 ! scope="row" |[[ఇందిరా గాంధీ రెండవ మంత్రివర్గం|రెండవ ఇందిరాగాంధీ]] |1967 మార్చి 13 |[[1967 భారత సార్వత్రిక ఎన్నికలు|1967]] |- !7 ! scope="row" |[[ఇందిరా గాంధీ మూడవ మంత్రివర్గం|మూడవ ఇందిరాగాంధీ]] | 1971 మార్చి 18 |[[1971 భారత సార్వత్రిక ఎన్నికలు|1971]] |[[ఇండియన్ నేషనల్ కాంగ్రెస్ (ఆర్)|భారత జాతీయ కాంగ్రెస్ (ఆర్)]] |- !8 ! scope="row" |[[మొరార్జీ దేశాయ్ మంత్రివర్గం|మొరార్జీ దేశాయ్]] | 1977 మార్చి 24 |[[1977 భారత సార్వత్రిక ఎన్నికలు|1977]] |[[జనతా పార్టీ]] |[[మొరార్జీ దేశాయి|మొరార్జీ దేశాయ్]] |- !9 ! scope="row" |[[చరణ్ సింగ్ మంత్రివర్గం|చరణ్ సింగ్]] | 1979 జూలై 28 |ఏమీ లేదు. |[[జనతా పార్టీ (సెక్యులర్)]] |[[చరణ్ సింగ్]] |- !10 ! scope="row" |[[ఇందిరా గాంధీ నాల్గవ మంత్రివర్గం|నాలుగో ఇందిరాగాంధీ]] |1980 జనవరి 14 |[[1980 భారత సార్వత్రిక ఎన్నికలు|1980]] | rowspan="3" |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|భారత జాతీయ కాంగ్రెస్ (ఐఎన్సి)]] |[[ఇందిరా గాంధీ]] |- !11 ! scope="row" |[[రాజీవ్ గాంధీ మొదటి మంత్రివర్గం|మొదటి రాజీవ్ గాంధీ]] |1984 అక్టోబరు 31 |ఏమీ లేదు. |[[రాజీవ్ గాంధీ]] |- !12 ! scope="row" |[[రాజీవ్ గాంధీ రెండవ మంత్రివర్గం|రెండవ రాజీవ్ గాంధీ]] |1984 డిసెంబరు 31 |[[1984 భారత సార్వత్రిక ఎన్నికలు|1984]] |[[రాజీవ్ గాంధీ]] |- !13 ! scope="row" |[[వీ.పీ. సింగ్ మంత్రివర్గం|విశ్వనాథ్ ప్రతాప్ సింగ్]] | 1989 డిసెంబరు 2 |[[1989 భారత సార్వత్రిక ఎన్నికలు|1989]] |[[జనతాదళ్|జనతా దళ్]] |[[విశ్వనాధ్ ప్రతాప్ సింగ్|విశ్వనాథ్ ప్రతాప్ సింగ్]] |- !14 ! scope="row" |[[చంద్ర శేఖర్ మంత్రివర్గం|చంద్రశేఖర్]] | 1990 నవంబరు 10 |ఏమీ లేదు. |[[సమాజ్‌వాది జనతా పార్టీ (రాష్ట్రీయ)|సమాజ్వాదీ జనతా పార్టీ (రాష్ట్రీయ)]] |[[చంద్రశేఖర్]] |- !15 ! scope="row" |[[పి.వి. నరసింహారావు మంత్రివర్గం|పి.వి.నరసింహ రావు]] | 1991 జూన్ 21 |[[1991 భారత సార్వత్రిక ఎన్నికలు|1991]] |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|భారత జాతీయ కాంగ్రెస్ (ఐఎన్సి)]] |[[పాములపర్తి వెంకట నరసింహారావు|పి. వి. నరసింహారావు]] |- !16 ! scope="row" |[[మొదటి వాజ్‌పేయి మంత్రివర్గం|మొదటి వాజపేయి]] | 1996 మే 16 | rowspan="2" |[[1996 భారత సార్వత్రిక ఎన్నికలు|1996]] |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |[[అటల్ బిహారీ వాజపేయి|అటల్ బిహారీ వాజ్పేయి]] |- !17 ! scope="row" |[[దేవెగౌడ కేంద్ర మంత్రివర్గం|దేవెగౌడ]] | 1996 జూన్ 1 | rowspan="2" |[[జనతాదళ్|జనతా దళ్]] |[[హెచ్.డి.దేవెగౌడ|హెచ్. డి. దేవెగౌడ]] |- !18 ! scope="row" |[[గుజ్రాల్ మంత్రివర్గం|ఐకె గుజ్రాల్]] | 1997 ఏప్రిల్ 21 |ఏమీ లేదు. |[[ఐ.కె.గుజ్రాల్|ఇందర్ కుమార్ గుజ్రాల్]] |- !19 ! scope="row" |[[వాజ్‌పేయి రెండవ మంత్రివర్గం|రెండవ వాజపేయి]] | 1998 మార్చి 19 |[[1998 భారత సార్వత్రిక ఎన్నికలు|1998]] | rowspan="2" |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] | rowspan="2" |'''[[అటల్ బిహారీ వాజపేయి]]''' |- !20 ! scope="row" |[[వాజ్‌పేయి మూడో మంత్రివర్గం|మూడవ వాజపేయి]] | 1999 అక్టోబరు 13 |[[1999 భారత సార్వత్రిక ఎన్నికలు|1999]] |- !21 ! scope="row" |[[మన్మోహన్ సింగ్ మొదటి మంత్రివర్గం|తొలి మన్మోహన్ సింగ్]] | 2004 మే 22 |[[2004 భారత సార్వత్రిక ఎన్నికలు|2004]] | rowspan="2" |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] | rowspan="2" |[[మన్మోహన్ సింగ్]] |- !22 ! scope="row" |[[రెండవ మన్మోహన్ సింగ్ మంత్రివర్గం|రెండో మన్మోహన్ సింగ్]] | 2009 మే 22 |[[2009 భారత సార్వత్రిక ఎన్నికలు|2009]] |- !23 ! scope="row" |[[మోదీ మొదటి మంత్రివర్గం|మొదటి మోడీ]] | 2014 మే 26 |[[2014 భారత సార్వత్రిక ఎన్నికలు|2014]] | rowspan="3" |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] | rowspan="3" |[[నరేంద్ర మోదీ|నరేంద్ర మోడీ]] |- !24 ! scope="row" |[[మోదీ రెండో మంత్రివర్గం|రెండో మోదీ]] | 2019 మే 30 |[[2019 భారత సార్వత్రిక ఎన్నికలు|2019]] |- !25 ! scope="row" |[[మోదీ మూడో మంత్రివర్గం|మూడో మోడీ]] | 2024 జూన్ 9 |[[2024 భారత సార్వత్రిక ఎన్నికలు|2024]] |- |} == ఇవి కూడా చూడండి == * [[భారత ప్రధానమంత్రుల జాబితా]] == మూలాలు == {{మూలాలు}} == వెలుపలి లంకెలు == [[వర్గం:ప్రభుత్వాల జాబితా]] [[వర్గం:భారత కేంద్ర మంత్రిమండళ్లు]] [[వర్గం:భారత ప్రభుత్వానికి సంబంధించిన జాబితాలు]] [[వర్గం:జాబితాలు]] oyntjdu4xjj69fr2pfu5f37atucyxlz 4595067 4595065 2025-06-30T04:40:20Z Batthini Vinay Kumar Goud 78298 /* మంత్రిత్వ శాఖల జాబితా */ 4595067 wikitext text/x-wiki {{భారత రాజకీయ వ్యవస్థ}} ఇది [[భారత విభజన|స్వాతంత్ర్యం]] వచ్చినప్పటి నుండి నేటివరకు భారతదేశ కార్యనిర్వాహక మంత్రిత్వ శాఖల జాబితా.<ref>https://web.archive.org/web/20140610025731/http://infoelection.com/infoelection/index.php/home/10-latest/107-list-of-pm.pdf</ref> == మంత్రిత్వ శాఖల జాబితా == "'''మంత్రిత్వ శాఖ'''" అనేది ఒక నిర్దిష్ట పదవీకాలంలో [[భారత కేంద్ర మంత్రిమండలి|కేంద్ర మంత్రుల మండలి]] సభ్యులందరినీ, క్యాబినెట్ మంత్రులు, సహాయ మంత్రులతో సహా సమష్టిగా సూచిస్తుంది. మంత్రిత్వశాఖ జాబితా చేసిన వ్యాసాలలో ఒక ప్రధానమంత్రి పదవీకాలం గురించి, ముఖ్యంగా వారి మంత్రుల మండలి కూర్పు గురించి సమాచారం ఉంటుంది.<ref>https://eparlib.nic.in/bitstream/123456789/759802/1/Council_of_Ministers_English.pdf</ref><ref>{{Cite web|title=List of Prime Ministers of India {{!}} Britannica|url=https://www.britannica.com/topic/list-of-prime-ministers-of-India-1832692|access-date=2024-06-10|website=www.britannica.com|language=en}}</ref> {| class="wikitable plainrowheaders sortable" !వ. సంఖ్య ! scope="col" |మంత్రిత్వ శాఖ ! scope="col" |స్థాపన తేదీ ! scope="col" |ఎన్నిక ! scope="col" |పాలక పార్టీ ! scope="col" |ప్రధాని |- !''తాత్కాలికం'' ! scope="row" |తాత్కాలికం | 1946 సెప్టెంబరు 2 | rowspan="2" |[[1945 భారత సార్వత్రిక ఎన్నికలు|1945]] | rowspan="10" |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] | rowspan="5" |[[జవాహర్ లాల్ నెహ్రూ]] |- !{{Abbr|1|1st ministry of the Dominion of India and later the Republic of India}} ! scope="row" |[[నెహ్రూ మొదటి మంత్రివర్గం|మొదటి నెహ్రూ]] |1947 ఆగస్టు 15 |- !{{Abbr|1|1st ministry of the Republic of India}} ! scope="row" |[[నెహ్రూ రెండవ మంత్రివర్గం|రెండవ నెహ్రూ]] | 1952 ఏప్రిల్ 15 |[[1951–52 భారత సార్వత్రిక ఎన్నికలు|1951–52]] |- !2 ! scope="row" |[[నెహ్రూ మూడవ మంత్రివర్గం|మూడవ నెహ్రూ]] | 1957 ఏప్రిల్ 4 |[[1957 భారత సార్వత్రిక ఎన్నికలు|1957]] |- !3 ! scope="row" |[[నెహ్రూ నాల్గవ మంత్రివర్గం|నాలుగో నెహ్రూ]] | 1962 ఏప్రిల్ 2 |[[1962 భారత సార్వత్రిక ఎన్నికలు|1962]] |- !''తాత్కాలికం'' ! scope="row" |[[గుల్జారీలాల్ నందా మొదటి మంత్రివర్గం|మొదటి నందా]] | 1964 మే 27 |ఏమీ లేదు. |[[గుల్జారీలాల్ నందా]] |- !4 ! scope="row" |[[లాల్ బహదూర్ శాస్త్రి|లాల్ బహుదూర్ శాస్త్రి]] | 1964 జూన్ 9 |ఏమీ లేదు. |[[లాల్ బహదూర్ శాస్త్రి]] |- !''తాత్కాలికం'' ! scope="row" |[[గుల్జారీలాల్ నందా రెండవ మంత్రివర్గం|రెండవ నందా]] |1966 జనవరి 11 |ఏమీ లేదు. |[[గుల్జారీలాల్ నందా]] |- !5 ! scope="row" |[[ఇందిరా గాంధీ మొదటి మంత్రివర్గం|మొదటి ఇందిరాగాంధీ]] | 1966 జనవరి 24 |ఏమీ లేదు. | rowspan="3" |[[ఇందిరా గాంధీ]] |- !6 ! scope="row" |[[ఇందిరా గాంధీ రెండవ మంత్రివర్గం|రెండవ ఇందిరాగాంధీ]] |1967 మార్చి 13 |[[1967 భారత సార్వత్రిక ఎన్నికలు|1967]] |- !7 ! scope="row" |[[ఇందిరా గాంధీ మూడవ మంత్రివర్గం|మూడవ ఇందిరాగాంధీ]] | 1971 మార్చి 18 |[[1971 భారత సార్వత్రిక ఎన్నికలు|1971]] |[[ఇండియన్ నేషనల్ కాంగ్రెస్ (ఆర్)|భారత జాతీయ కాంగ్రెస్ (ఆర్)]] |- !8 ! scope="row" |[[మొరార్జీ దేశాయ్ మంత్రివర్గం|మొరార్జీ దేశాయ్]] | 1977 మార్చి 24 |[[1977 భారత సార్వత్రిక ఎన్నికలు|1977]] |[[జనతా పార్టీ]] |[[మొరార్జీ దేశాయి|మొరార్జీ దేశాయ్]] |- !9 ! scope="row" |[[చరణ్ సింగ్ మంత్రివర్గం|చరణ్ సింగ్]] | 1979 జూలై 28 |ఏమీ లేదు. |[[జనతా పార్టీ (సెక్యులర్)]] |[[చరణ్ సింగ్]] |- !10 ! scope="row" |[[ఇందిరా గాంధీ నాల్గవ మంత్రివర్గం|నాలుగో ఇందిరాగాంధీ]] |1980 జనవరి 14 |[[1980 భారత సార్వత్రిక ఎన్నికలు|1980]] | rowspan="3" |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|భారత జాతీయ కాంగ్రెస్ (ఐఎన్సి)]] |[[ఇందిరా గాంధీ]] |- !11 ! scope="row" |[[రాజీవ్ గాంధీ మొదటి మంత్రివర్గం|మొదటి రాజీవ్ గాంధీ]] |1984 అక్టోబరు 31 |ఏమీ లేదు. |[[రాజీవ్ గాంధీ]] |- !12 ! scope="row" |[[రాజీవ్ గాంధీ రెండవ మంత్రివర్గం|రెండవ రాజీవ్ గాంధీ]] |1984 డిసెంబరు 31 |[[1984 భారత సార్వత్రిక ఎన్నికలు|1984]] |[[రాజీవ్ గాంధీ]] |- !13 ! scope="row" |[[వీ.పీ. సింగ్ మంత్రివర్గం|విశ్వనాథ్ ప్రతాప్ సింగ్]] | 1989 డిసెంబరు 2 |[[1989 భారత సార్వత్రిక ఎన్నికలు|1989]] |[[జనతాదళ్|జనతా దళ్]] |[[విశ్వనాధ్ ప్రతాప్ సింగ్|విశ్వనాథ్ ప్రతాప్ సింగ్]] |- !14 ! scope="row" |[[చంద్ర శేఖర్ మంత్రివర్గం|చంద్రశేఖర్]] | 1990 నవంబరు 10 |ఏమీ లేదు. |[[సమాజ్‌వాది జనతా పార్టీ (రాష్ట్రీయ)|సమాజ్వాదీ జనతా పార్టీ (రాష్ట్రీయ)]] |[[చంద్రశేఖర్]] |- !15 ! scope="row" |[[పి.వి. నరసింహారావు మంత్రివర్గం|పి.వి.నరసింహ రావు]] | 1991 జూన్ 21 |[[1991 భారత సార్వత్రిక ఎన్నికలు|1991]] |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|భారత జాతీయ కాంగ్రెస్ (ఐఎన్సి)]] |[[పాములపర్తి వెంకట నరసింహారావు|పి. వి. నరసింహారావు]] |- !16 ! scope="row" |[[మొదటి వాజ్‌పేయి మంత్రివర్గం|మొదటి వాజపేయి]] | 1996 మే 16 | rowspan="2" |[[1996 భారత సార్వత్రిక ఎన్నికలు|1996]] |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |[[అటల్ బిహారీ వాజపేయి|అటల్ బిహారీ వాజ్పేయి]] |- !17 ! scope="row" |[[దేవెగౌడ కేంద్ర మంత్రివర్గం|దేవెగౌడ]] | 1996 జూన్ 1 | rowspan="2" |[[జనతాదళ్|జనతా దళ్]] |[[హెచ్.డి.దేవెగౌడ|హెచ్. డి. దేవెగౌడ]] |- !18 ! scope="row" |[[గుజ్రాల్ మంత్రివర్గం|ఐకె గుజ్రాల్]] | 1997 ఏప్రిల్ 21 |ఏమీ లేదు. |[[ఐ.కె.గుజ్రాల్|ఇందర్ కుమార్ గుజ్రాల్]] |- !19 ! scope="row" |[[వాజ్‌పేయి రెండవ మంత్రివర్గం|రెండవ వాజపేయి]] | 1998 మార్చి 19 |[[1998 భారత సార్వత్రిక ఎన్నికలు|1998]] | rowspan="2" |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] | rowspan="2" |'''[[అటల్ బిహారీ వాజపేయి]]''' |- !20 ! scope="row" |[[వాజ్‌పేయి మూడో మంత్రివర్గం|మూడవ వాజపేయి]] | 1999 అక్టోబరు 13 |[[1999 భారత సార్వత్రిక ఎన్నికలు|1999]] |- !21 ! scope="row" |[[మన్మోహన్ సింగ్ మొదటి మంత్రివర్గం|తొలి మన్మోహన్ సింగ్]] | 2004 మే 22 |[[2004 భారత సార్వత్రిక ఎన్నికలు|2004]] | rowspan="2" |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] | rowspan="2" |[[మన్మోహన్ సింగ్]] |- !22 ! scope="row" |[[రెండవ మన్మోహన్ సింగ్ మంత్రివర్గం|రెండో మన్మోహన్ సింగ్]] | 2009 మే 22 |[[2009 భారత సార్వత్రిక ఎన్నికలు|2009]] |- !23 ! scope="row" |[[మోదీ మొదటి మంత్రివర్గం|మొదటి మోడీ]] | 2014 మే 26 |[[2014 భారత సార్వత్రిక ఎన్నికలు|2014]] | rowspan="3" |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] | rowspan="3" |[[నరేంద్ర మోదీ|నరేంద్ర మోడీ]] |- !24 ! scope="row" |[[మోదీ రెండో మంత్రివర్గం|రెండో మోదీ]] | 2019 మే 30 |[[2019 భారత సార్వత్రిక ఎన్నికలు|2019]] |- !25 ! scope="row" |[[మోదీ మూడో మంత్రివర్గం|మూడో మోడీ]] | 2024 జూన్ 9 |[[2024 భారత సార్వత్రిక ఎన్నికలు|2024]] |- |} == ఇవి కూడా చూడండి == * [[భారత ప్రధానమంత్రుల జాబితా]] == మూలాలు == {{మూలాలు}} == వెలుపలి లంకెలు == [[వర్గం:ప్రభుత్వాల జాబితా]] [[వర్గం:భారత కేంద్ర మంత్రిమండళ్లు]] [[వర్గం:భారత ప్రభుత్వానికి సంబంధించిన జాబితాలు]] [[వర్గం:జాబితాలు]] tnw2r19klaapvhaljq4vzl3z2u3qc5l 0 414882 4595145 4234969 2025-06-30T07:26:42Z Batthini Vinay Kumar Goud 78298 4595145 wikitext text/x-wiki {{Infobox Indian politician |name = నెలవల విజయశ్రీ |image = |birth_name = |birth_date = 1987 | birth_place = [[నాయుడుపేట]], [[తిరుపతి జిల్లా]], [[ఆంధ్రప్రదేశ్|ఆంధ్రప్రదేశ్ రాష్ట్రం]] |residence = ఇంటి.నెం 6-12-5, అమరా గార్డెన్, శ్రీనివాస నిలయం, [[నాయుడుపేట]], [[తిరుపతి జిల్లా]], [[ఆంధ్రప్రదేశ్|ఆంధ్రప్రదేశ్ రాష్ట్రం]] | alma_mater = |constituency = [[సూళ్ళూరుపేట శాసనసభ నియోజకవర్గం|సూళ్ళూరుపేట]] | office = ఎమ్మెల్యే | term_start = 4 జూన్ 2024 - ప్రస్తుతం |predecessor = |successor = |constituency1 = | term_start1 = |predecessor1 = |successor1 = | nationality = {{flag|India|name=భారతీయురాలు}} | religion = | party = [[File:Indian Election Symbol Cycle.png|40px]][[తెలుగుదేశం పార్టీ]] |otherparty = | profession = [[రాజకీయ నాయకురాలు]] |spouse = నాగిశెట్టి పార్ధసారథి |date of marriage = |children = జాగృతి, అభినయ్ |parents = [[నెలవల సుబ్రహ్మణ్యం]]<ref name="వారసులొచ్చారు">{{cite news |last1=EENADU |title=వారసులొచ్చారు |url=https://www.eenadu.net/telugu-news/politics/general/0500/124037765 |accessdate=14 June 2024 |date=25 February 2024 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20240614060913/https://www.eenadu.net/telugu-news/politics/general/0500/124037765 |archivedate=14 June 2024 |language=te}}</ref> |relatives = }} '''డా. నెలవల విజయశ్రీ''' [[ఆంధ్రప్రదేశ్]] రాష్ట్రానికి చెందిన రాజకీయ నాయకురాలు. ఆమె [[2024 ఆంధ్రప్రదేశ్ శాసనసభ ఎన్నికలు|2024లో జరిగిన ఆంధ్రప్రదేశ్ శాసనససభ ఎన్నికలలో]] [[సూళ్ళూరుపేట శాసనసభ నియోజకవర్గం|సూళ్ళూరుపేట]] నుండి తొలిసారి ఎమ్మెల్యేగా అసెంబ్లీకి ఎన్నికైంది.<ref name="2024 Andhra Pradesh Assembly Election Results - Sullurpeta">{{cite news |last1=Election Commision of India |title=2024 Andhra Pradesh Assembly Election Results - Sullurpeta |url=https://results.eci.gov.in/AcResultGenJune2024/candidateswise-S01121.htm |accessdate=14 June 2024 |date=4 June 2024 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20240614060716/https://results.eci.gov.in/AcResultGenJune2024/candidateswise-S01121.htm |archivedate=14 June 2024}}</ref><ref name="ఆంధ్రప్రదేశ్‌ అసెంబ్లీ విజేతలు వీరే..">{{cite news|url=https://www.eenadu.net/telugu-news/politics/general/0500/124105845|title=ఆంధ్రప్రదేశ్‌ అసెంబ్లీ విజేతలు వీరే..|last1=Eenadu|date=5 June 2024|accessdate=10 June 2024|archiveurl=https://web.archive.org/web/20240610164932/https://www.eenadu.net/telugu-news/politics/general/0500/124105845|archivedate=10 June 2024|language=te}}</ref><ref name="ఆంధ్రప్రదేశ్ ఎన్నికల ఫలితాలు: కొత్త ఎమ్మెల్యేలు వీరే..">{{cite news|url=https://www.bbc.com/telugu/articles/cn334p8ge3mo|title=ఆంధ్రప్రదేశ్ ఎన్నికల ఫలితాలు: కొత్త ఎమ్మెల్యేలు వీరే..|last1=BBC News తెలుగు|date=4 June 2024|accessdate=5 June 2024|archiveurl=https://web.archive.org/web/20240605090118/https://www.bbc.com/telugu/articles/cn334p8ge3mo|archivedate=5 June 2024|language=te}}</ref> ==మూలాలు== {{మూలాలజాబితా}} [[వర్గం:తెలుగుదేశం పార్టీ రాజకీయ నాయకులు]] [[వర్గం:ఆంధ్రప్రదేశ్ శాసన సభ్యులు (2024)]] [[వర్గం:నెల్లూరు జిల్లా నుండి ఎన్నికైన శాసన సభ్యులు]] gcfp1nquxgf77n0vkmjgkuzetcr5pp5 0 414892 4595165 4248630 2025-06-30T08:00:21Z Batthini Vinay Kumar Goud 78298 4595165 wikitext text/x-wiki {{Infobox Indian politician |name = నెలవల సుబ్రహ్మణ్యం |image = |birth_name = |birth_date = 1955 | birth_place = [[నాయుడుపేట]], [[తిరుపతి జిల్లా]], [[ఆంధ్రప్రదేశ్|ఆంధ్రప్రదేశ్ రాష్ట్రం]] |residence = ఇంటి.నెం 6-12-5, అమరా గార్డెన్, శ్రీనివాస నిలయం, [[నాయుడుపేట]], [[తిరుపతి జిల్లా]], [[ఆంధ్రప్రదేశ్|ఆంధ్రప్రదేశ్ రాష్ట్రం]] | alma_mater = |constituency = [[సూళ్ళూరుపేట శాసనసభ నియోజకవర్గం|సూళ్ళూరుపేట]] | office = ఎమ్మెల్యే | term_start = 2004 - 2009 |predecessor = [[పరసా వెంకట రత్నం]] |successor = [[పరసా వెంకట రత్నం]] | office = [[లో‍క్‍సభ సభ్యుడు]] |constituency1 = [[తిరుపతి లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|తిరుపతి]] | term_start1 = 1996 - 1998 |predecessor1 = [[చింతా మోహన్]] |successor1 = [[చింతా మోహన్]] | nationality = {{flag|India|name=భారతీయుడు}} | religion = | party = [[File:Indian Election Symbol Cycle.png|40px]][[తెలుగుదేశం పార్టీ]] |otherparty = కాంగ్రెస్ | profession = [[రాజకీయ నాయకుడు]] |spouse = |date of marriage = |children = [[నెలవల విజయశ్రీ]]<ref name="వారసులొచ్చారు">{{cite news |last1=EENADU |title=వారసులొచ్చారు |url=https://www.eenadu.net/telugu-news/politics/general/0500/124037765 |accessdate=14 June 2024 |date=25 February 2024 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20240614060913/https://www.eenadu.net/telugu-news/politics/general/0500/124037765 |archivedate=14 June 2024 |language=te}}</ref> |parents = |relatives = }} '''నెలవల సుబ్రహ్మణ్యం''' [[ఆంధ్రప్రదేశ్]] రాష్ట్రానికి చెందిన రాజకీయ నాయకురాలు. ఆయన ఒకసారి [[తిరుపతి లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|తిరుపతి]] లోక్‌సభ సభ్యుడిగా, ఒకసారి [[సూళ్ళూరుపేట శాసనసభ నియోజకవర్గం|సూళ్ళూరుపేట]] ఎమ్మెల్యేగా పని చేశాడు.<ref name="సూళ్లూరుపేట నియోజకవర్గం తెదేపా ఇంఛార్జిగా నెలవల సుబ్రహ్మణ్యం">{{cite news |last1=ETV Bharat News |first1= |title=సూళ్లూరుపేట నియోజకవర్గం తెదేపా ఇంఛార్జిగా నెలవల సుబ్రహ్మణ్యం |url=https://www.etvbharat.com/telugu/andhra-pradesh/state/potti-sriramulu-nellore/nelavala-subramanyam-appointed-as-sullurpet-constituency-tdp-incharge-in-nellore-district/ap20201110141515596 |accessdate=14 June 2024 |date=10 November 2020 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20240614074156/https://www.etvbharat.com/telugu/andhra-pradesh/state/potti-sriramulu-nellore/nelavala-subramanyam-appointed-as-sullurpet-constituency-tdp-incharge-in-nellore-district/ap20201110141515596 |archivedate=14 June 2024 |language=te}}</ref> ==మూలాలు== {{మూలాలజాబితా}} [[వర్గం:తెలుగుదేశం పార్టీ రాజకీయ నాయకులు]] kasts06v2qge7o1eqlxsy4szzpi9r79 0 415402 4595064 4593627 2025-06-30T04:33:54Z Batthini Vinay Kumar Goud 78298 4595064 wikitext text/x-wiki {{Infobox government cabinet |cabinet_name = Third Atal Bihari Vajpayee ministry |cabinet_type = ministry |cabinet_number = 21st |jurisdiction = the [[Republic of India]] |incumbent = |image = File:The Prime Minister Shri Atal Bihari Vajpayee delivering his speech at the 12th SAARC Summit in Islamabad, Pakistan on January 4, 2004 (1) (cropped).jpg |caption = |date_formed = 13 October 1999 |date_dissolved = 22 May 2004 |government_head = [[Atal Bihari Vajpayee]] |government_head_history = |deputy_government_head = [[L. K. Advani]] |state_head = [[K. R. Narayanan]] <small>(until 25 July 2002)</small><br />[[A. P. J. Abdul Kalam]]<br /><small>(from 25 July 2002)</small> |current_number = |former_members_number = |total_number = |legislature_status = [[Coalition government|Coalition]]{{Composition bar|299|545|{{party color|Bharatiya Janata Party}}|background-color=|border border-color=darkgray|width=|per=1}} |election = [[1999 Indian general election|1999]] |last_election = [[2004 Indian general election|2004]] |legislature_term = {{Age in years and days|1999|10|13|2004|05|22}} |budget = |opposition_cabinet = |opposition_party = [[Indian National Congress]]<br /><small>([[1999 Indian general election#Results by alliance|Congress alliance]])</small> |opposition_leader = [[Sonia Gandhi]] <small>(in Lok Sabha)</small><br /><small>(13 October 1999 – 6 February 2004)</small><br /> [[Manmohan Singh]] <small>(in Rajya Sabha)</small><br /><small>(till 21 May 2004)</small> |incoming_formation = |outgoing_formation = |previous = [[వాజ్‌పేయి రెండవ మంత్రివర్గం]] |successor = [[మన్మోహన్ సింగ్ మొదటి మంత్రివర్గం]] |political_parties={{Unbulleted list|{{Color box|{{party color|National Democratic Alliance (India)}}|border=darkgray}}'''[[National Democratic Alliance (India)|National Democratic Alliance]]'''<br /> {{Color box|{{party color|Bharatiya Janata Party}}|border=darkgray}}[[Bharatiya Janata Party]] <br /> {{Color box|{{party color|Shiv Sena}}|border=darkgray}}[[Shiv Sena]]<br /> {{Color box|{{party color|Shiromani Akali Dal}}|border=darkgray}}[[Shiromani Akali Dal]]<br /> {{Color box|{{party color|Lok Janshakti Party}}|border=darkgray}}[[Lok Janshakti Party]]<br /> {{Color box|{{party color|Samata Party}}|border=darkgray}}[[Samata Party]]<br /> {{Color box|{{party color|Biju Janata Dal}}|border=darkgray}}[[Biju Janata Dal]]<br /> {{Color box|{{party color|DMK}}|border=darkgray}}[[Dravida Munnetra Kazagham]]<br /> {{Color box|{{party color|Janata Dal (United)}}|border=darkgray}}[[Janata Dal (United)]]<br /> {{Color box|{{party color|All India Trinamool Congress}}|border=darkgray}}[[All India Trinamool Congress]]}}}} అటల్ బిహారీ వాజ్‌పేయి 1999 అక్టోబరు 13న మూడవసారి భారతదేశ ప్రధానమంత్రిగా ప్రమాణ స్వీకారం చేసి తన మూడవ వాజ్‌పేయి మంత్రిత్వ శాఖకు నాయకత్వం వహించాడు . ఆయన మంత్రివర్గంలోని మంత్రుల జాబితా ఇలా ఉంది. == మంత్రుల మండలి == === క్యాబినెట్ మంత్రులు === {| class="wikitable" |+ !మంత్రిత్వ శాఖలు !మంత్రి !పదవీ బాధ్యతలు స్వీకరించారు !కార్యాలయం నుండి నిష్క్రమించారు ! colspan="2" |పార్టీ !వ్యాఖ్యలు |- | rowspan="1" |ప్రధాన మంత్రి & ఇన్‌చార్జి కూడా: ప్రణాళికా మంత్రిత్వ శాఖ అటామిక్ ఎనర్జీ డిపార్ట్‌మెంట్ ఆఫ్ స్పేస్, అన్ని ఇతర ముఖ్యమైన పోర్ట్‌ఫోలియోలు, పాలసీ సమస్యలు ఏ మంత్రికి కేటాయించబడలేదు . |అటల్ బిహారీ వాజ్‌పేయి | 1999 అక్టోబరు 13 | 2004 మే 22 | |బీజేపీ | |- | rowspan="1" |ఉప ప్రధాని |ఎల్‌కే అద్వానీ | 2002 జూన్ 29 | 2004 మే 22 | |బీజేపీ | |- ! colspan="10" | |- | rowspan="1" |హోం వ్యవహారాల మంత్రి |ఎల్‌కే అద్వానీ | 1999 అక్టోబరు 13 | 2004 మే 22 | |బీజేపీ | |- ! colspan="10" | |- | rowspan="2" |సిబ్బంది, ప్రజా ఫిర్యాదులు & పెన్షన్ల మంత్రి |అటల్ బిహారీ వాజ్‌పేయి | 1999 అక్టోబరు 13 | 2003 జనవరి 29 | |బీజేపీ |ప్రధానమంత్రి బాధ్యత వహించారు. |- |ఎల్‌కే అద్వానీ | 2003 జనవరి 29 | 2004 మే 22 | |బీజేపీ | |- ! colspan="10" | |- | rowspan="2" |విదేశీ వ్యవహారాల మంత్రి |జస్వంత్ సింగ్ | 1999 అక్టోబరు 13 | 2002 జూలై 1 | |బీజేపీ | |- |యశ్వంత్ సిన్హా | 2002 జూలై 1 | 2004 మే 22 | |బీజేపీ | |- ! colspan="10" | |- | rowspan="1" |ఆర్థిక మంత్రి |యశ్వంత్ సిన్హా | 1999 అక్టోబరు 13 | 2002 జూలై 1 | |బీజేపీ |ఫైనాన్స్ అండ్ కంపెనీ అఫైర్స్‌గా పేరు మార్చారు. |- | rowspan="1" |ఆర్థిక, కంపెనీ వ్యవహారాల మంత్రి |జస్వంత్ సింగ్ | 2002 జూలై 1 | 2004 మే 22 | |బీజేపీ | |- ! colspan="10" | |- | rowspan="4" |రక్షణ మంత్రి |జార్జ్ ఫెర్నాండెజ్ | 1999 అక్టోబరు 13 | 2001 మార్చి 16 | |SAP | |- |అటల్ బిహారీ వాజ్‌పేయి | 2001 మార్చి 16 | 2001 మార్చి 18 | |బీజేపీ |ప్రధానమంత్రి బాధ్యత వహించారు. |- |జస్వంత్ సింగ్ | 2001 మార్చి 18 | 2001 అక్టోబరు 15 | |బీజేపీ |అదనపు ఛార్జీ. |- |జార్జ్ ఫెర్నాండెజ్ | 2001 అక్టోబరు 15 | 2004 మే 22 | |JD (U) | |- ! colspan="10" | |- | rowspan="1" |మానవ వనరుల అభివృద్ధి మంత్రి సైన్స్ అండ్ టెక్నాలజీ మంత్రి |మురళీ మనోహర్ జోషి | 1999 అక్టోబరు 13 | 2004 మే 22 | |బీజేపీ | |- | rowspan="2" |సముద్ర అభివృద్ధి మంత్రి |అటల్ బిహారీ వాజ్‌పేయి | 1999 అక్టోబరు 13 | 1999 నవంబరు 22 | |బీజేపీ |ప్రధానమంత్రి బాధ్యత వహించారు. |- |మురళీ మనోహర్ జోషి | 1999 నవంబరు 22 | 2004 మే 22 | |బీజేపీ | |- ! colspan="10" | |- | rowspan="4" |స్టాటిస్టిక్స్, ప్రోగ్రామ్ ఇంప్లిమెంటేషన్ మంత్రి |అటల్ బిహారీ వాజ్‌పేయి | 1999 అక్టోబరు 13 | 2001 సెప్టెంబరు 1 | |బీజేపీ |ప్రధానమంత్రి బాధ్యత వహించారు. |- |జగ్మోహన్ | 2001 సెప్టెంబరు 1 | 2001 నవంబరు 18 | |బీజేపీ | |- |విక్రమ్ వర్మ | 2001 నవంబరు 18 | 2002 జూలై 1 | |బీజేపీ |రాష్ట్ర మంత్రి (I/C) బాధ్యత వహించారు. |- |అటల్ బిహారీ వాజ్‌పేయి | 2002 జూలై 1 | 2004 మే 22 | |బీజేపీ |ప్రధానమంత్రి బాధ్యత వహించారు. |- ! colspan="10" | |- | rowspan="7" |వ్యవసాయ మంత్రి |అటల్ బిహారీ వాజ్‌పేయి | 1999 అక్టోబరు 13 | 1999 నవంబరు 22 | |బీజేపీ |ప్రధానమంత్రి బాధ్యత వహించారు. |- |నితీష్ కుమార్ | 1999 నవంబరు 22 | 2001 మార్చి 3 | |SAP | |- |అటల్ బిహారీ వాజ్‌పేయి | 2001 మార్చి 3 | 2001 మార్చి 6 | |బీజేపీ |ప్రధానమంత్రి బాధ్యత వహించారు. |- |సుందర్ లాల్ పట్వా | 2001 మార్చి 6 | 2001 మే 27 | |బీజేపీ | |- |నితీష్ కుమార్ | 2001 మే 27 | 2001 జూలై 22 | |SAP | |- |అజిత్ సింగ్ | 2001 జూలై 22 | 2003 మే 24 | |RLD | |- |రాజ్‌నాథ్ సింగ్ | 2003 మే 24 | 2004 మే 22 | |బీజేపీ | |- ! colspan="10" | |- | rowspan="4" |కార్మిక మంత్రి |అటల్ బిహారీ వాజ్‌పేయి | 1999 అక్టోబరు 13 | 1999 నవంబరు 22 | |బీజేపీ |ప్రధానమంత్రి బాధ్యత వహించారు. |- |సత్యనారాయణ జాతీయ | 1999 నవంబరు 22 | 2001 సెప్టెంబరు 1 | |బీజేపీ | |- |శరద్ యాదవ్ | 2001 సెప్టెంబరు 1 | 2002 జూలై 1 | |SAP | |- |సాహిబ్ సింగ్ వర్మ | 2002 జూలై 1 | 2004 మే 22 | |బీజేపీ | |- ! colspan="10" | |- | rowspan="3" |జలవనరుల శాఖ మంత్రి |ప్రమోద్ మహాజన్ | 1999 అక్టోబరు 13 | 1999 నవంబరు 22 | |బీజేపీ | |- |సీపీ ఠాకూర్ | 1999 నవంబరు 22 | 2000 మే 27 | |బీజేపీ | |- |అర్జున్ చరణ్ సేథీ | 2000 మే 27 | 2004 మే 22 | |BJD | |- ! colspan="10" | |- | rowspan="1" |వినియోగదారుల వ్యవహారాలు, ప్రజాపంపిణీ మంత్రి |శాంత కుమార్ | 1999 అక్టోబరు 13 | 2000 జూలై 17 | |బీజేపీ |వినియోగదారుల వ్యవహారాలు, ఆహారం మరియు ప్రజా పంపిణీగా పేరు మార్చబడింది. |- | rowspan="2" |వినియోగదారుల వ్యవహారాలు, ఆహారం, ప్రజాపంపిణీ మంత్రి |శాంత కుమార్ | 2000 జూలై 17 | 2002 జూలై 1 | |బీజేపీ | |- |శరద్ యాదవ్ | 2002 జూలై 1 | 2004 మే 22 | |JD (U) | |- ! colspan="10" | |- | rowspan="4" |ఫుడ్ ప్రాసెసింగ్ పరిశ్రమల మంత్రి |చమన్ లాల్ గుప్తా | 2001 సెప్టెంబరు 1 | 2002 జూలై 1 | |బీజేపీ |రాష్ట్ర మంత్రి (I/C) బాధ్యత వహించారు. |- |NT షణ్ముగం | 2002 జూలై 1 | 2004 జనవరి 15 | |PMK |రాష్ట్ర మంత్రి (I/C) బాధ్యత వహించారు. |- |అటల్ బిహారీ వాజ్‌పేయి | 2004 జనవరి 15 | 2004 జనవరి 17 | |బీజేపీ |ప్రధానమంత్రి బాధ్యత వహించారు. |- |రాజ్‌నాథ్ సింగ్ | 2004 జనవరి 17 | 2004 మే 22 | |బీజేపీ | |- ! colspan="10" | |- | rowspan="4" |ఆరోగ్య, కుటుంబ సంక్షేమ శాఖ మంత్రి |NT షణ్ముగం | 1999 అక్టోబరు 13 | 2000 మే 27 | |PMK |రాష్ట్ర మంత్రి (I/C) బాధ్యత వహించారు. |- |[[సీ.పీ. ఠాకూర్]] | 2000 మే 27 | 2002 జూలై 1 | |బీజేపీ | |- |శతృఘ్న సిన్హా | 2002 జూలై 1 | 2003 జనవరి 29 | |బీజేపీ | |- |సుష్మా స్వరాజ్ | 2003 జనవరి 29 | 2004 మే 22 | |బీజేపీ | |- ! colspan="10" | |- | rowspan="3" |రైల్వే మంత్రి |మమతా బెనర్జీ | 1999 అక్టోబరు 13 | 2001 మార్చి 16 | |AITC | |- |అటల్ బిహారీ వాజ్‌పేయి | 2001 మార్చి 16 | 2001 మార్చి 20 | |బీజేపీ |ప్రధానమంత్రి బాధ్యత వహించారు. |- |నితీష్ కుమార్ | 2001 మార్చి 20 | 2004 మే 22 | |JD (U) | |- ! colspan="10" | |- | rowspan="3" |పౌర విమానయాన శాఖ మంత్రి |శరద్ యాదవ్ | 1999 అక్టోబరు 13 | 2001 సెప్టెంబరు 1 | |SAP | |- |సయ్యద్ షానవాజ్ హుస్సేన్ | 2001 సెప్టెంబరు 1 | 2003 మే 24 | |బీజేపీ | |- |రాజీవ్ ప్రతాప్ రూడీ | 2003 మే 24 | 2004 మే 22 | |బీజేపీ |రాష్ట్ర మంత్రి (I/C) బాధ్యత వహించారు. |- ! colspan="10" | |- | rowspan="3" |ఉపరితల రవాణా మంత్రి |నితీష్ కుమార్ | 1999 అక్టోబరు 13 | 1999 నవంబరు 22 | |SAP | |- |రాజ్‌నాథ్ సింగ్ | 1999 నవంబరు 22 | 2000 అక్టోబరు 25 | |బీజేపీ | |- |అటల్ బిహారీ వాజ్‌పేయి | 2000 అక్టోబరు 25 | 2000 నవంబరు 7 | |బీజేపీ |ప్రధానమంత్రి బాధ్యత వహించారు. రోడ్డు రవాణా మరియు రహదారుల మంత్రిత్వ శాఖ మరియు షిప్పింగ్ మంత్రిత్వ శాఖగా విభజించబడింది. |- | rowspan="2" |రోడ్డు రవాణా, రహదారుల మంత్రి |BC ఖండూరి | 2000 నవంబరు 7 | 2003 మే 24 | |బీజేపీ |రాష్ట్ర మంత్రి (I/C) బాధ్యత వహించారు. |- |BC ఖండూరి | 2003 మే 24 | 2004 మే 22 | |బీజేపీ | |- | rowspan="3" |షిప్పింగ్ మంత్రి |అరుణ్ జైట్లీ | 2000 నవంబరు 7 | 2001 సెప్టెంబరు 1 | |బీజేపీ |రాష్ట్ర మంత్రి (I/C) బాధ్యత వహించారు. |- |వేద్ ప్రకాష్ గోయల్ | 2001 సెప్టెంబరు 1 | 2003 జనవరి 29 | |బీజేపీ | |- |శతృఘ్న సిన్హా | 2003 జనవరి 29 | 2004 మే 22 | |బీజేపీ | |- ! colspan="10" | |- | rowspan="5" |గ్రామీణాభివృద్ధి శాఖ మంత్రి |సుందర్ లాల్ పట్వా | 1999 అక్టోబరు 13 | 2000 సెప్టెంబరు 30 | |బీజేపీ | |- |ఎం. వెంకయ్య నాయుడు | 2000 సెప్టెంబరు 30 | 2002 జూలై 1 | |బీజేపీ | |- |శాంత కుమార్ | 2002 జూలై 1 | 2003 ఏప్రిల్ 6 | |బీజేపీ | |- |అనంత్ కుమార్ | 2003 ఏప్రిల్ 6 | 2003 మే 24 | |బీజేపీ | |- |కాశీరామ్ రాణా | 2003 మే 24 | 2004 మే 22 | |బీజేపీ | |- ! colspan="10" | |- | rowspan="2" |పట్టణాభివృద్ధి శాఖ మంత్రి |జగ్మోహన్ | 1999 అక్టోబరు 13 | 1999 నవంబరు 22 | |బీజేపీ | |- |జగ్మోహన్ | 1999 నవంబరు 26 | 2000 మే 27 | |బీజేపీ |పట్టణాభివృద్ధి మరియు పేదరిక నిర్మూలన మంత్రిత్వ శాఖను ఏర్పాటు చేయడానికి పట్టణ ఉపాధి మరియు పేదరిక నిర్మూలన మంత్రిత్వ శాఖతో విలీనం చేయబడింది. |- | rowspan="3" |పట్టణ ఉపాధి, పేదరిక నిర్మూలన మంత్రి |సత్యనారాయణ జాతీయ | 1999 అక్టోబరు 13 | 1999 నవంబరు 22 | |బీజేపీ | |- |జగ్మోహన్ | 1999 నవంబరు 22 | 1999 నవంబరు 26 | |బీజేపీ | |- |సుఖ్‌దేవ్ సింగ్ ధిండా | 1999 నవంబరు 26 | 2000 మే 27 | |బీజేపీ |పట్టణాభివృద్ధి మరియు పేదరిక నిర్మూలన మంత్రిత్వ శాఖను ఏర్పాటు చేయడానికి పట్టణాభివృద్ధి మంత్రిత్వ శాఖతో విలీనం చేయబడింది . |- | rowspan="1" |వర్క్స్ అండ్ ఎస్టేట్స్ మంత్రి |సుఖ్‌దేవ్ సింగ్ ధిండా | 1999 నవంబరు 22 | 1999 నవంబరు 26 | |విచారంగా |పట్టణాభివృద్ధి మంత్రిత్వ శాఖలో విలీనం చేయబడింది. |- | rowspan="4" |పట్టణాభివృద్ధి, పేదరిక నిర్మూలన మంత్రి |జగ్మోహన్ | 2000 మే 27 | 2001 సెప్టెంబరు 1 | |బీజేపీ | |- |అనంత్ కుమార్ | 2001 సెప్టెంబరు 1 | 2003 జూలై 12 | |బీజేపీ | |- |BC ఖండూరి | 2003 జూలై 12 | 2003 సెప్టెంబరు 8 | |బీజేపీ | |- |బండారు దత్తాత్రేయ | 2003 సెప్టెంబరు 8 | 2004 మే 22 | |బీజేపీ |రాష్ట్ర మంత్రి (I/C) బాధ్యత వహించారు. |- ! colspan="10" | |- | rowspan="3" |వాణిజ్యం, పరిశ్రమల మంత్రి |మురసోలి మారన్ | 1999 అక్టోబరు 13 | 2002 నవంబరు 9 | |డిఎంకె | |- |అరుణ్ శౌరి | 2002 జూలై 9 | 2003 జనవరి 29 | |బీజేపీ | |- |అరుణ్ జైట్లీ | 2003 జనవరి 29 | 2004 మే 22 | |బీజేపీ | |- ! colspan="10" | |- | rowspan="4" |భారీ పరిశ్రమలు, పబ్లిక్ ఎంటర్‌ప్రైజెస్ మంత్రి |మనోహర్ జోషి | 1999 అక్టోబరు 13 | 2002 మే 9 | |SHS | |- |సురేష్ ప్రభు | 2002 మే 9 | 2002 జూలై 1 | |SHS | |- |బాలాసాహెబ్ విఖే పాటిల్ | 2002 జూలై 1 | 2003 మే 24 | |SHS | |- |సుబోధ్ మోహితే | 2003 మే 24 | 2004 మే 22 | |SHS | |- ! colspan="10" | |- | rowspan="1" |చిన్న తరహా పరిశ్రమలు, వ్యవసాయ, గ్రామీణ పరిశ్రమల మంత్రి |వసుంధర రాజే | 1999 అక్టోబరు 13 | 2001 సెప్టెంబరు 1 | |బీజేపీ |రాష్ట్ర మంత్రి (I/C) బాధ్యత వహించారు. చిన్న తరహా పరిశ్రమల మంత్రిత్వ శాఖ మరియు వ్యవసాయ మరియు గ్రామీణ పరిశ్రమల మంత్రిత్వ శాఖగా విభజించబడింది. |- | rowspan="2" |చిన్న తరహా పరిశ్రమల శాఖ మంత్రి |వసుంధర రాజే | 2001 సెప్టెంబరు 1 | 2003 జనవరి 29 | |బీజేపీ |రాష్ట్ర మంత్రి (I/C) బాధ్యత వహించారు. |- |సీపీ ఠాకూర్ | 2003 జనవరి 29 | 2004 మే 22 | |బీజేపీ | |- | rowspan="2" |వ్యవసాయ, గ్రామీణ పరిశ్రమల మంత్రి |కరియా ముండా | 2001 సెప్టెంబరు 1 | 2003 జనవరి 29 | |బీజేపీ | |- |సంఘ ప్రియా గౌతమ్ | 2003 జనవరి 29 | 2004 మే 22 | |బీజేపీ |రాష్ట్ర మంత్రి (I/C) బాధ్యత వహించారు. |- ! colspan="10" | |- | rowspan="2" |జౌళి శాఖ మంత్రి |కాశీరామ్ రాణా | 1999 అక్టోబరు 13 | 2003 మే 24 | |బీజేపీ | |- |సయ్యద్ షానవాజ్ హుస్సేన్ | 2003 మే 24 | 2004 మే 22 | |బీజేపీ | |- ! colspan="10" | |- | rowspan="1" |పెట్రోలియం, సహజ వాయువు మంత్రి |రామ్ నాయక్ | 1999 అక్టోబరు 13 | 2004 మే 22 | |బీజేపీ | |- ! colspan="10" | |- | rowspan="3" |రసాయనాలు, ఎరువుల మంత్రి |సురేష్ ప్రభు | 1999 అక్టోబరు 13 | 2000 సెప్టెంబరు 30 | |SHS | |- |సుందర్ లాల్ పట్వా | 2000 సెప్టెంబరు 30 | 2000 నవంబరు 7 | |బీజేపీ | |- |సుఖ్‌దేవ్ సింగ్ ధిండా | 2000 నవంబరు 7 | 2004 మే 22 | |విచారంగా | |- ! colspan="10" | |- | rowspan="3" |గనులు, ఖనిజాల శాఖ మంత్రి |నవీన్ పట్నాయక్ | 1999 అక్టోబరు 13 | 2000 మార్చి 4 | |BJD | |- |అటల్ బిహారీ వాజ్‌పేయి | 2000 మార్చి 4 | 2000 మార్చి 6 | |బీజేపీ |ప్రధానమంత్రి బాధ్యత వహించారు. |- |పిఆర్ కుమారమంగళం | 2000 మార్చి 6 | 2000 మే 27 | |బీజేపీ |గనుల మంత్రిత్వ శాఖ మరియు బొగ్గు మంత్రిత్వ శాఖగా విభజించబడింది. |- | rowspan="8" |గనుల శాఖ మంత్రి |సుఖ్‌దేవ్ సింగ్ ధిండా | 2000 మే 27 | 2000 నవంబరు 7 | |విచారంగా | |- |సుందర్ లాల్ పట్వా | 2000 నవంబరు 7 | 2001 సెప్టెంబరు 1 | |బీజేపీ | |- |రామ్ విలాస్ పాశ్వాన్ | 2001 సెప్టెంబరు 1 | 2002 ఏప్రిల్ 29 | |LJP | |- |అటల్ బిహారీ వాజ్‌పేయి | 2002 ఏప్రిల్ 29 | 2002 జూలై 1 | |బీజేపీ |ప్రధానమంత్రి బాధ్యత వహించారు. |- |ఎల్‌కే అద్వానీ | 2002 జూలై 1 | 2002 ఆగస్టు 26 | |బీజేపీ | |- |ఉమాభారతి | 2002 ఆగస్టు 26 | 2003 జనవరి 29 | |బీజేపీ | |- |రమేష్ బైస్ | 2003 జనవరి 29 | 2004 జనవరి 9 | |బీజేపీ |రాష్ట్ర మంత్రి (I/C) బాధ్యత వహించారు. |- |మమతా బెనర్జీ | 2004 జనవరి 9 | 2004 మే 22 | |AITC | |- | rowspan="8" |బొగ్గు శాఖ మంత్రి |NT షణ్ముగం | 2000 మే 27 | 2001 ఫిబ్రవరి 7 | |PMK |రాష్ట్ర మంత్రి (I/C) బాధ్యత వహించారు. |- |సయ్యద్ షానవాజ్ హుస్సేన్ | 2001 ఫిబ్రవరి 8 | 2001 సెప్టెంబరు 1 | |బీజేపీ |రాష్ట్ర మంత్రి (I/C) బాధ్యత వహించారు. |- |రామ్ విలాస్ పాశ్వాన్ | 2001 సెప్టెంబరు 1 | 2002 ఏప్రిల్ 29 | |LJP | |- |అటల్ బిహారీ వాజ్‌పేయి | 2002 ఏప్రిల్ 29 | 2002 జూలై 1 | |బీజేపీ |ప్రధానమంత్రి బాధ్యత వహించారు. |- |ఎల్‌కే అద్వానీ | 2002 జూలై 1 | 2002 ఆగస్టు 26 | |బీజేపీ | |- |ఉమాభారతి | 2002 ఆగస్టు 26 | 2003 జనవరి 29 | |బీజేపీ | |- |కరియా ముండా | 2003 జనవరి 29 | 2004 జనవరి 9 | |బీజేపీ | |- |మమతా బెనర్జీ | 2004 జనవరి 9 | 2004 మే 22 | |AITC | |- ! colspan="10" | |- | rowspan="5" |విద్యుత్ శాఖ మంత్రి |పిఆర్ కుమారమంగళం | 1999 అక్టోబరు 13 | 2000 ఆగస్టు 23 | |బీజేపీ |కార్యాలయంలోనే మరణించారు. |- |అటల్ బిహారీ వాజ్‌పేయి | 2000 ఆగస్టు 23 | 2000 సెప్టెంబరు 30 | |బీజేపీ |ప్రధానమంత్రి బాధ్యత వహించారు. |- |సురేష్ ప్రభు | 2000 సెప్టెంబరు 30 | 2002 ఆగస్టు 24 | |SHS | |- |అటల్ బిహారీ వాజ్‌పేయి | 2002 ఆగస్టు 24 | 2002 ఆగస్టు 26 | |బీజేపీ |ప్రధానమంత్రి బాధ్యత వహించారు. |- |అనంత్ గీతే | 2002 ఆగస్టు 26 | 2004 మే 22 | |SHS | |- | rowspan="3" |సంప్రదాయేతర ఇంధన వనరుల మంత్రి |ఎం. కన్నప్పన్ | 1999 అక్టోబరు 13 | 2003 డిసెంబరు 30 | |డిఎంకె |రాష్ట్ర మంత్రి (I/C) బాధ్యత వహించారు. |- |అటల్ బిహారీ వాజ్‌పేయి | 2003 డిసెంబరు 30 | 2004 జనవరి 9 | |బీజేపీ |ప్రధానమంత్రి బాధ్యత వహించారు. |- |కరియా ముండా | 2004 జనవరి 9 | 2004 మే 22 | |బీజేపీ | |- ! colspan="10" | |- | rowspan="2" |పార్లమెంటరీ వ్యవహారాల మంత్రి |ప్రమోద్ మహాజన్ | 1999 అక్టోబరు 13 | 2003 జనవరి 29 | |బీజేపీ | |- |సుష్మా స్వరాజ్ | 2003 జనవరి 29 | 2004 మే 22 | |బీజేపీ |- ! colspan="10" | |- | rowspan="2" |న్యాయ, న్యాయ, కంపెనీ వ్యవహారాల మంత్రి |రామ్ జెఠ్మలానీ | 1999 అక్టోబరు 13 | 2000 జూలై 23 | |బీజేపీ | |- |అరుణ్ జైట్లీ | 2000 జూలై 24 | 2002 జూలై 1 | |బీజేపీ |రాష్ట్ర మంత్రి (I/C) బాధ్యత వహించారు. చట్టం మరియు న్యాయ మంత్రిత్వ శాఖ మరియు కంపెనీ వ్యవహారాల శాఖగా విభజించబడింది . |- | rowspan="2" |న్యాయ, న్యాయ శాఖ మంత్రి |కె. జాన కృషామూర్తి | 2002 జూలై 1 | 2003 జనవరి 29 | |బీజేపీ | |- |అరుణ్ జైట్లీ | 2003 జనవరి 29 | 2004 మే 22 | |బీజేపీ | |- ! colspan="10" | |- | rowspan="3" |సమాచార, ప్రసార శాఖ మంత్రి |అరుణ్ జైట్లీ | 1999 అక్టోబరు 13 | 2000 సెప్టెంబరు 30 | |బీజేపీ |రాష్ట్ర మంత్రి (I/C) బాధ్యత వహించారు. |- |సుష్మా స్వరాజ్ | 2000 సెప్టెంబరు 30 | 2003 జనవరి 29 | |బీజేపీ | |- |రవిశంకర్ ప్రసాద్ | 2003 జనవరి 29 | 2004 మే 22 | |బీజేపీ |రాష్ట్ర మంత్రి (I/C) బాధ్యత వహించారు. |- ! colspan="10" | |- | rowspan="2" |కమ్యూనికేషన్స్ మంత్రి |రామ్ విలాస్ పాశ్వాన్ | 1999 అక్టోబరు 13 | 2001 సెప్టెంబరు 1 | |LJP | |- |ప్రమోద్ మహాజన్ | 1999 నవంబరు 22 | 2001 డిసెంబరు 22 | |బీజేపీ |కమ్యూనికేషన్స్ మరియు ఇన్ఫర్మేషన్ టెక్నాలజీ మంత్రిత్వ శాఖను ఏర్పాటు చేయడానికి ఇన్ఫర్మేషన్ టెక్నాలజీ మంత్రిత్వ శాఖతో విలీనం చేయబడింది . |- | rowspan="2" |ఇన్ఫర్మేషన్ టెక్నాలజీ మంత్రి |అటల్ బిహారీ వాజ్‌పేయి | 1999 అక్టోబరు 13 | 1999 నవంబరు 22 | |బీజేపీ |ప్రధానమంత్రి బాధ్యత వహించారు. |- |ప్రమోద్ మహాజన్ | 1999 నవంబరు 22 | 2001 డిసెంబరు 22 | |బీజేపీ |కమ్యూనికేషన్స్ మరియు ఇన్ఫర్మేషన్ టెక్నాలజీ మంత్రిత్వ శాఖను ఏర్పాటు చేయడానికి కమ్యూనికేషన్ల మంత్రిత్వ శాఖతో విలీనం చేయబడింది . |- | rowspan="2" |కమ్యూనికేషన్స్, ఇన్ఫర్మేషన్ టెక్నాలజీ మంత్రి |ప్రమోద్ మహాజన్ | 2001 డిసెంబరు 22 | 2003 జనవరి 29 | |బీజేపీ | |- |అరుణ్ శౌరి | 2003 జనవరి 29 | 2004 మే 22 | |బీజేపీ | |- ! colspan="10" | |- | rowspan="1" |సాంస్కృతిక, యువజన వ్యవహారాలు, క్రీడల మంత్రి |అనంత్ కుమార్ | 1999 అక్టోబరు 13 | 2000 ఫిబ్రవరి 2 | |బీజేపీ |యువజన వ్యవహారాలు మరియు క్రీడల మంత్రిత్వ శాఖ మరియు సాంస్కృతిక మంత్రిత్వ శాఖగా విభజించబడింది. |- | rowspan="3" |యువజన వ్యవహారాలు, క్రీడల మంత్రి |సుఖ్‌దేవ్ సింగ్ ధిండా | 2000 ఫిబ్రవరి 2 | 2000 నవంబరు 7 | |విచారంగా | |- |ఉమాభారతి | 2000 నవంబరు 7 | 2002 ఆగస్టు 26 | |బీజేపీ | |- |విక్రమ్ వర్మ | 2002 ఆగస్టు 26 | 2004 మే 22 | |బీజేపీ | |- | rowspan="1" |సాంస్కృతిక శాఖ మంత్రి |అనంత్ కుమార్ | 2000 ఫిబ్రవరి 2 | 2000 మే 27 | |బీజేపీ |పర్యాటక మరియు సాంస్కృతిక మంత్రిత్వ శాఖను ఏర్పాటు చేయడానికి పర్యాటక మంత్రిత్వ శాఖతో విలీనం చేయబడింది . |- | rowspan="2" |పర్యాటక శాఖ మంత్రి |ఉమాభారతి | 1999 అక్టోబరు 13 | 2000 ఫిబ్రవరి 2 | |బీజేపీ |రాష్ట్ర మంత్రి (I/C) బాధ్యత వహించారు. |- |అనంత్ కుమార్ | 2000 ఫిబ్రవరి 2 | 2000 మే 27 | |బీజేపీ |పర్యాటక మరియు సాంస్కృతిక మంత్రిత్వ శాఖను ఏర్పాటు చేయడానికి సాంస్కృతిక శాఖతో విలీనం చేయబడింది . |- | rowspan="1" |పర్యాటక, సాంస్కృతిక శాఖ మంత్రి |అనంత్ కుమార్ | 2000 మే 27 | 2001 సెప్టెంబరు 1 | |బీజేపీ |పర్యాటక మంత్రిత్వ శాఖ మరియు సాంస్కృతిక మంత్రిత్వ శాఖగా విభజించబడింది. |- | rowspan="1" |సాంస్కృతిక శాఖ మంత్రి |మేనకా గాంధీ | 2001 సెప్టెంబరు 1 | 2001 నవంబరు 18 | |IND |రాష్ట్ర మంత్రి (I/C) బాధ్యత వహించారు. పర్యాటక మరియు సాంస్కృతిక మంత్రిత్వ శాఖను ఏర్పాటు చేయడానికి పర్యాటక మంత్రిత్వ శాఖతో విలీనం చేయబడింది . |- | rowspan="1" |పర్యాటక శాఖ మంత్రి |జగ్మోహన్ | 2001 సెప్టెంబరు 1 | 2001 నవంబరు 18 | |బీజేపీ |పర్యాటక మరియు సాంస్కృతిక మంత్రిత్వ శాఖను ఏర్పాటు చేయడానికి సాంస్కృతిక మంత్రిత్వ శాఖతో విలీనం చేయబడింది . |- | rowspan="1" |పర్యాటక, సాంస్కృతిక శాఖ మంత్రి |జగ్మోహన్ | 2001 నవంబరు 18 | 2004 మే 22 | |బీజేపీ | |- ! colspan="10" | |- | rowspan="3" |పర్యావరణ, అటవీ శాఖ మంత్రి |టీఆర్ బాలు | 1999 అక్టోబరు 13 | 2003 డిసెంబరు 21 | |డిఎంకె | |- |అటల్ బిహారీ వాజ్‌పేయి | 2003 డిసెంబరు 21 | 2004 జనవరి 9 | |బీజేపీ | |- |రమేష్ బైస్ | 2004 జనవరి 9 | 2004 మే 22 | |బీజేపీ |రాష్ట్ర మంత్రి (I/C) బాధ్యత వహించారు. |- ! colspan="10" | |- | rowspan="2" |సామాజిక న్యాయం & సాధికారత మంత్రి |మేనకా గాంధీ | 1999 అక్టోబరు 13 | 2001 సెప్టెంబరు 1 | |IND |రాష్ట్ర మంత్రి (I/C) బాధ్యత వహించారు. |- |సత్యనారాయణ జాతీయ | 2001 సెప్టెంబరు 1 | 2004 మే 22 | |బీజేపీ | |- ! colspan="10" | |- | rowspan="1" |గిరిజన వ్యవహారాల మంత్రి |జువల్ ఓరం | 1999 అక్టోబరు 13 | 2004 మే 22 | |బీజేపీ | |- ! colspan="10" | |- | rowspan="3" |పెట్టుబడుల ఉపసంహరణ మంత్రి |అరుణ్ జైట్లీ | 1999 డిసెంబరు 10 | 2000 జూలై 24 | |బీజేపీ |రాష్ట్ర మంత్రి (I/C) బాధ్యత వహించారు. |- |అరుణ్ శౌరి | 2000 జూలై 24 | 2001 సెప్టెంబరు 1 | |బీజేపీ |రాష్ట్ర మంత్రి (I/C) బాధ్యత వహించారు. |- |అరుణ్ శౌరి | 2001 సెప్టెంబరు 1 | 2004 మే 22 | |బీజేపీ |- ! colspan="10" | |- | rowspan="2" |ఈశాన్య ప్రాంత అభివృద్ధి మంత్రి |అరుణ్ శౌరి | 2001 సెప్టెంబరు 1 | 2003 జనవరి 29 | |బీజేపీ | |- |సీపీ ఠాకూర్ | 2003 జనవరి 29 | 2004 మే 22 | |బీజేపీ | |- ! colspan="10" | |- | rowspan="2" |పోర్ట్‌ఫోలియో లేని మంత్రి |మురసోలి మారన్ | 2002 నవంబరు 9 | 2003 నవంబరు 23 | |డిఎంకె |కార్యాలయంలోనే మరణించారు. |- |మమతా బెనర్జీ | 2003 సెప్టెంబరు 8 | 2004 జనవరి 9 | |AITC | |} === రాష్ట్ర మంత్రులు (స్వతంత్ర బాధ్యత) === {| class="wikitable" |+ !మంత్రిత్వ శాఖలు !మంత్రి !పదవీ బాధ్యతలు స్వీకరించారు !కార్యాలయం నుండి నిష్క్రమించారు ! colspan="2" |పార్టీ |- | rowspan="2" |ఉక్కు మంత్రి (స్వతంత్ర బాధ్యత) ఉక్కు |దిలీప్ రే | 1999 అక్టోబరు 13 | 2000 మే 27 | |BJD |- |బ్రజ కిషోర్ త్రిపాఠి | 2000 మే 27 | 2004 మే 22 | |BJD |} === రాష్ట్ర మంత్రులు === {| class="wikitable" |+ !మంత్రిత్వ శాఖలు !మంత్రి !పదవీ బాధ్యతలు స్వీకరించారు !కార్యాలయం నుండి నిష్క్రమించారు ! colspan="2" |పార్టీ !వ్యాఖ్యలు |- | rowspan="4" |హోం వ్యవహారాల మంత్రిత్వ శాఖలో రాష్ట్ర మంత్రి |ID స్వామి | 1999 అక్టోబరు 13 | 2004 మే 22 | |బీజేపీ |- |[[సి.విద్యాసాగర్ రావు]] | 1999 అక్టోబరు 13 | 2003 జనవరి 29 | |బీజేపీ |- |హరీన్ పాఠక్ | 2003 జనవరి 29 | 2004 మే 22 | |బీజేపీ |- |[[స్వామి చిన్మయానంద్]] | 2003 మే 24 | 2004 మే 22 | |బీజేపీ |- ! colspan="10" | |- | rowspan="3" |ఆర్థిక మంత్రిత్వ శాఖలో రాష్ట్ర మంత్రి |బాలాసాహెబ్ విఖే పాటిల్ | 1999 అక్టోబరు 13 | 2002 జూలై 1 | |SHS |- |[[వి.ధనంజయ్ కుమార్]] | 1999 అక్టోబరు 13 | 2000 సెప్టెంబరు 30 | |బీజేపీ | |- |జింగీ ఎన్. రామచంద్రన్ | 2000 సెప్టెంబరు 30 | 2002 జూలై 1 | |MDMK |ఫైనాన్స్ అండ్ కంపెనీ అఫైర్స్‌గా పేరు మార్చారు. |- | rowspan="4" |ఆర్థిక, కంపెనీ వ్యవహారాల మంత్రిత్వ శాఖలో రాష్ట్ర మంత్రి |జింగీ ఎన్. రామచంద్రన్ | 2002 జూలై 1 | 2003 మే 24 | |MDMK |- |అనంత్ గీతే | 2002 జూలై 1 | 2002 ఆగస్టు 26 | |SHS |- |[[ఆనందరావు విఠోబా అడ్సుల్]] | 2002 ఆగస్టు 26 | 2004 మే 22 | |SHS |- |శ్రీపాద్ యెస్సో నాయక్ | 2003 సెప్టెంబరు 8 | 2004 మే 22 | |బీజేపీ |- ! colspan="10" | |- | rowspan="5" |విదేశాంగ మంత్రిత్వ శాఖ సహాయ మంత్రి |అజిత్ కుమార్ పంజా | 1999 అక్టోబరు 13 | 2001 మార్చి 16 | |AITC |- |యువి కృష్ణం రాజు | 2000 సెప్టెంబరు 30 | 2001 జూలై 22 | |బీజేపీ |- |ఒమర్ అబ్దుల్లా | 2001 జూలై 22 | 2002 డిసెంబరు 23 | |JKNC |- |దిగ్విజయ్ సింగ్ | 2002 జూలై 1 | 2004 మే 22 | |JD (U) |- |వినోద్ ఖన్నా | 2003 జనవరి 29 | 2004 మే 22 | |బీజేపీ |- ! colspan="10" | |- | rowspan="6" |రక్షణ మంత్రిత్వ శాఖలో రాష్ట్ర మంత్రి |[[బాచి సింగ్ రావత్]] | 1999 అక్టోబరు 13 | 1999 నవంబరు 22 | |బీజేపీ |- |హరీన్ పాఠక్ | 1999 అక్టోబరు 13 | 2000 నవంబరు 14 | |బీజేపీ |- |హరీన్ పాఠక్ (డిఫెన్స్ ప్రొడక్షన్ అండ్ సప్లైస్) | 2001 నవంబరు 15 | 2003 జనవరి 29 | |బీజేపీ |- |యువి కృష్ణం రాజు | 2001 జూలై 22 | 2002 జూలై 1 | |బీజేపీ |- |చమన్ లాల్ గుప్తా | 2002 జూలై 1 | 2004 మే 22 | |బీజేపీ |- |[[ఓ. రాజగోపాల్]] | 2003 జనవరి 29 | 2004 మే 22 | |బీజేపీ |- ! colspan="10" | |- | rowspan="4" |సిబ్బంది, ప్రజా ఫిర్యాదులు, పెన్షన్ల మంత్రిత్వ శాఖలో రాష్ట్ర మంత్రి |వసుంధర రాజే | 1999 అక్టోబరు 13 | 1999 నవంబరు 22 | |బీజేపీ |- |అరుణ్ శౌరీ (అడ్మినిస్ట్రేటివ్ రిఫార్మ్స్ అండ్ పబ్లిక్ గ్రీవెన్స్) | 1999 నవంబరు 22 | 2001 సెప్టెంబరు 1 | |బీజేపీ |- |వసుంధర రాజే | 2001 సెప్టెంబరు 1 | 2003 జనవరి 29 | |బీజేపీ |- |హరీన్ పాఠక్ | 2003 జనవరి 29 | 2004 మే 22 | |బీజేపీ |- ! colspan="10" | |- | rowspan="6" |ప్రణాళికా మంత్రిత్వ శాఖలో రాష్ట్ర మంత్రి |బంగారు లక్ష్మణ్ | 1999 అక్టోబరు 13 | 1999 నవంబరు 22 | |బీజేపీ |- |అరుణ్ శౌరి | 1999 నవంబరు 22 | 2000 జూలై 24 | |బీజేపీ |- |అరుణ్ శౌరి | 2000 నవంబరు 7 | 2001 సెప్టెంబరు 1 | |బీజేపీ |- |విజయ్ గోయల్ | 2001 సెప్టెంబరు 1 | 2001 నవంబరు 2 | |బీజేపీ |- |వసుంధర రాజే | 2001 నవంబరు 2 | 2003 జనవరి 29 | |బీజేపీ |- |సత్యబ్రత ముఖర్జీ | 2003 జనవరి 29 | 2004 మే 22 | |బీజేపీ |- ! colspan="10" | |- | rowspan="1" |ప్రధానమంత్రి కార్యాలయంలో రాష్ట్ర మంత్రి |విజయ్ గోయల్ | 2001 సెప్టెంబరు 1 | 2003 జనవరి 29 | |బీజేపీ |- ! colspan="10" | |- | rowspan="2" |అటామిక్ ఎనర్జీ శాఖలో రాష్ట్ర మంత్రి అంతరిక్ష శాఖలో రాష్ట్ర మంత్రి |వసుంధర రాజే | 1999 అక్టోబరు 13 | 2003 జనవరి 29 | |బీజేపీ |- |సత్యబ్రత ముఖర్జీ | 2003 జనవరి 29 | 2004 మే 22 | |బీజేపీ |- ! colspan="10" | |- | rowspan="4" |స్టాటిస్టిక్స్, ప్రోగ్రామ్ ఇంప్లిమెంటేషన్ మంత్రిత్వ శాఖలో రాష్ట్ర మంత్రి |బంగారు లక్ష్మణ్ | 1999 అక్టోబరు 13 | 1999 నవంబరు 22 | |బీజేపీ |- |అరుణ్ శౌరి | 1999 నవంబరు 22 | 2001 సెప్టెంబరు 1 | |బీజేపీ |- |విజయ్ గోయల్ | 2002 జూలై 1 | 2003 జనవరి 29 | |బీజేపీ |- |సత్యబ్రత ముఖర్జీ | 2003 జనవరి 29 | 2004 మే 22 | |బీజేపీ |- ! colspan="10" | |- | rowspan="8" |మానవ వనరుల అభివృద్ధి మంత్రిత్వ శాఖలో రాష్ట్ర మంత్రి |సుమిత్రా మహాజన్ | 1999 అక్టోబరు 13 | 2002 జూలై 1 | |బీజేపీ |- |జైసింగరావు గైక్వాడ్ పాటిల్ | 1999 అక్టోబరు 13 | 2000 మే 27 | |బీజేపీ |- |సయ్యద్ షానవాజ్ హుస్సేన్ | 2000 సెప్టెంబరు 30 | 2001 ఫిబ్రవరి 8 | |బీజేపీ |- |రీటా వర్మ | 2001 సెప్టెంబరు 1 | 2003 జనవరి 29 | |బీజేపీ |- |జస్కౌర్ మీనా | 2003 జనవరి 29 | 2004 మే 22 | |బీజేపీ |- |అశోక్ ప్రధాన్ | 2003 జనవరి 29 | 2003 మే 24 | |బీజేపీ |- |వల్లభాయ్ కతీరియా | 2003 జనవరి 30 | 2004 జనవరి 9 | |బీజేపీ |- |సంజయ్ పాశ్వాన్ | 2003 మే 24 | 2004 మే 22 | |బీజేపీ |- ! colspan="10" | |- | rowspan="2" |సైన్స్ అండ్ టెక్నాలజీ మంత్రిత్వ శాఖలో రాష్ట్ర మంత్రి |సంతోష్ కుమార్ గంగ్వార్ | 1999 అక్టోబరు 13 | 1999 నవంబరు 22 | |బీజేపీ |- |బాచి సింగ్ రావత్ | 1999 నవంబరు 22 | 2004 మే 22 | |బీజేపీ |- ! colspan="10" | |- | rowspan="7" |వ్యవసాయ మంత్రిత్వ శాఖలో రాష్ట్ర మంత్రి |SBPBK సత్యనారాయణ రావు | 1999 అక్టోబరు 13 | 2000 సెప్టెంబరు 29 | |బీజేపీ |- |సయ్యద్ షానవాజ్ హుస్సేన్ (ఫుడ్ ప్రాసెసింగ్ ఇండస్ట్రీస్) | 1999 అక్టోబరు 13 | 2000 మే 27 | |బీజేపీ |- |హుక్మ్‌దేవ్ నారాయణ్ యాదవ్ | 1999 అక్టోబరు 13 | 2000 మే 27 | |బీజేపీ |- |తౌనోజం చావోబా సింగ్ | 2000 మే 27 | 2001 సెప్టెంబరు 1 | |MSCP |- |దేవేంద్ర ప్రధాన్ | 2000 మే 27 | 2003 జనవరి 29 | |బీజేపీ |- |శ్రీపాద్ యెస్సో నాయక్ | 2000 సెప్టెంబరు 30 | 2001 నవంబరు 2 | |బీజేపీ |- |హుక్మ్‌దేవ్ నారాయణ్ యాదవ్ | 2001 నవంబరు 2 | 2004 మే 22 | |బీజేపీ |- ! colspan="10" | |- | rowspan="4" |కార్మిక మంత్రిత్వ శాఖలో రాష్ట్ర మంత్రి |ముని లాల్ | 1999 అక్టోబరు 13 | 2002 జూలై 1 | |బీజేపీ |- |అశోక్ ప్రధాన్ | 2002 జూలై 1 | 2003 జనవరి 29 | |బీజేపీ |- |విజయ్ గోయల్ | 2003 జనవరి 29 | 2003 మే 24 | |బీజేపీ |- |సంతోష్ కుమార్ గంగ్వార్ | 2003 మే 24 | 2003 సెప్టెంబరు 8 | |బీజేపీ |- ! colspan="10" | |- | rowspan="1" |జలవనరుల మంత్రిత్వ శాఖలో రాష్ట్ర మంత్రి |బిజోయ చక్రవర్తి | 1999 అక్టోబరు 13 | 2004 మే 22 | |బీజేపీ |- ! colspan="10" | |- | rowspan="2" |వినియోగదారుల వ్యవహారాలు, ప్రజా పంపిణీ మంత్రిత్వ శాఖలో రాష్ట్ర మంత్రి |వి.శ్రీనివాస ప్రసాద్ | 1999 అక్టోబరు 13 | 2000 జూలై 17 | |బీజేపీ |- |[[శ్రీరామ్ చౌహాన్]] | 1999 నవంబరు 22 | 2000 జూలై 17 | |బీజేపీ |వినియోగదారుల వ్యవహారాలు మరియు ప్రజా పంపిణీగా పేరు మార్చబడింది. |- | rowspan="5" |వినియోగదారుల వ్యవహారాలు, ఆహారం, ప్రజాపంపిణీ మంత్రిత్వ శాఖలో రాష్ట్ర మంత్రి |వి.శ్రీనివాస ప్రసాద్ | 2000 జూలై 17 | 2004 మార్చి 6 | |బీజేపీ |- |[[శ్రీరామ్ చౌహాన్]] | 2000 జూలై 17 | 2001 సెప్టెంబరు 1 | |బీజేపీ |- |అశోక్ ప్రధాన్ | 2001 సెప్టెంబరు 1 | 2002 జూలై 1 | |బీజేపీ |- |యువి కృష్ణం రాజు | 2002 జూలై 1 | 2003 సెప్టెంబరు 29 | |బీజేపీ |- |సుభాష్ మహారియా | 2003 జనవరి 29 | 2004 మే 22 | |బీజేపీ |- ! colspan="10" | |- | rowspan="4" |ఆరోగ్య, కుటుంబ సంక్షేమ మంత్రిత్వ శాఖలో రాష్ట్ర మంత్రి |[[రీటా వర్మ]] | 2000 మే 27 | 2000 సెప్టెంబరు 30 | |బీజేపీ |- |ఎ. రాజా | 2000 సెప్టెంబరు 30 | 2003 డిసెంబరు 21 | |డిఎంకె |- |వల్లభాయ్ కతీరియా | 2003 డిసెంబరు 29 | 2003 జనవరి 30 | |బీజేపీ |- |వల్లభాయ్ కతీరియా | 2004 జనవరి 9 | 2004 మే 22 | |బీజేపీ |- ! colspan="10" | |- | rowspan="7" |రైల్వే మంత్రిత్వ శాఖలో రాష్ట్ర మంత్రి |దిగ్విజయ్ సింగ్ | 1999 అక్టోబరు 13 | 2001 జూలై 22 | |SAP |- |బంగారు లక్ష్మణ్ | 1999 నవంబరు 22 | 2000 ఆగస్టు 31 | |బీజేపీ |- |ఓ.రాజగోపాల్ | 2000 ఆగస్టు 31 | 2002 జూలై 1 | |బీజేపీ |- |దిగ్విజయ్ సింగ్ | 2001 ఆగస్టు 1 | 2002 జూలై 1 | |SAP |- |ఎకె మూర్తి | 2002 జూలై 1 | 2004 జనవరి 15 | |PMK |- |బండారు దత్తాత్రేయ | 2002 జూలై 1 | 2003 సెప్టెంబరు 8 | |బీజేపీ |- |బసంగౌడ పాటిల్ యత్నాల్ | 2003 సెప్టెంబరు 8 | 2004 మే 22 | |బీజేపీ |- ! colspan="10" | |- | rowspan="2" |పౌర విమానయాన మంత్రిత్వ శాఖలో రాష్ట్ర మంత్రి |చమన్ లాల్ గుప్తా | 1999 అక్టోబరు 13 | 2001 సెప్టెంబరు 1 | |బీజేపీ |- |శ్రీపాద్ యెస్సో నాయక్ | 2002 జూలై 1 | 2003 మే 24 | |బీజేపీ |- ! colspan="10" | |- | rowspan="2" |ఉపరితల రవాణా మంత్రిత్వ శాఖలో రాష్ట్ర మంత్రి |దేవేంద్ర ప్రధాన్ | 1999 అక్టోబరు 13 | 2000 మే 27 | |బీజేపీ |- |హుక్మ్‌దేవ్ నారాయణ్ యాదవ్ | 2000 మే 27 | 2001 నవంబరు 2 | |బీజేపీ |రోడ్డు రవాణా మరియు రహదారులు మరియు షిప్పింగ్ మంత్రిత్వ శాఖలుగా విభజించబడింది . |- | rowspan="2" |రోడ్డు రవాణా, రహదారుల మంత్రిత్వ శాఖలో రాష్ట్ర మంత్రి |శ్రీపాద్ యెస్సో నాయక్ | 2003 మే 24 | 2003 సెప్టెంబరు 8 | |బీజేపీ |- |పొన్ రాధాకృష్ణన్ | 2003 సెప్టెంబరు 8 | 2004 మే 22 | |బీజేపీ |- | rowspan="4" |షిప్పింగ్ మంత్రిత్వ శాఖలో రాష్ట్ర మంత్రి |హుక్మ్‌దేవ్ నారాయణ్ యాదవ్ | 2000 నవంబరు 7 | 2001 నవంబరు 2 | |బీజేపీ |- |శ్రీపాద్ యెస్సో నాయక్ | 2001 నవంబరు 2 | 2002 మే 14 | |బీజేపీ |- |సు. తిరునావుక్కరసర్ | 2002 జూలై 1 | 2003 జనవరి 29 | |బీజేపీ |- |దిలీప్‌కుమార్ గాంధీ | 2003 జనవరి 29 | 2004 మార్చి 15 | |బీజేపీ |- ! colspan="10" | |- | rowspan="5" |గ్రామీణాభివృద్ధి మంత్రిత్వ శాఖలో రాష్ట్ర మంత్రి |ఎ. రాజా | 1999 అక్టోబరు 13 | 2001 సెప్టెంబరు 30 | |డిఎంకె |- |సుభాష్ మహారియా | 1999 అక్టోబరు 13 | 2003 జనవరి 29 | |బీజేపీ |- |రీటా వర్మ | 2000 సెప్టెంబరు 30 | 2001 సెప్టెంబరు 1 | |బీజేపీ |- |అన్నాసాహెబ్ MK పాటిల్ | 2001 సెప్టెంబరు 1 | 2004 మే 22 | |బీజేపీ |- |యువి కృష్ణం రాజు | 2003 జనవరి 29 | 2004 మే 22 | |బీజేపీ |- ! colspan="10" | |- | rowspan="1" |పట్టణాభివృద్ధి మంత్రిత్వ శాఖలో రాష్ట్ర మంత్రి |బండారు దత్తాత్రేయ | 1999 అక్టోబరు 13 | 2000 జూన్ 14 | |బీజేపీ |పట్టణాభివృద్ధి మరియు పేదరిక నిర్మూలన మంత్రిత్వ శాఖలో విలీనం చేయబడింది . |- | rowspan="3" |పట్టణాభివృద్ధి, పేదరిక నిర్మూలన మంత్రిత్వ శాఖలో రాష్ట్ర మంత్రి |బండారు దత్తాత్రేయ | 2000 జూన్ 14 | 2002 జూలై 1 | |బీజేపీ |- |ఓ.రాజగోపాల్ | 2002 జూలై 1 | 2003 జనవరి 29 | |బీజేపీ |- |పొన్ రాధాకృష్ణన్ | 2003 జనవరి 29 | 2003 సెప్టెంబరు 8 | |బీజేపీ |- ! colspan="10" | |- | rowspan="6" |వాణిజ్యం, పరిశ్రమల మంత్రిత్వ శాఖలో రాష్ట్ర మంత్రి |ఒమర్ అబ్దుల్లా | 1999 అక్టోబరు 13 | 2001 జూలై 22 | |JKNC |- |రమణ్ సింగ్ | 1999 అక్టోబరు 13 | 2003 జనవరి 29 | |బీజేపీ |- |దిగ్విజయ్ సింగ్ | 2001 జూలై 22 | 2001 సెప్టెంబరు 1 | |బీజేపీ |- |రాజీవ్ ప్రతాప్ రూడీ | 2002 సెప్టెంబరు 1 | 2003 మే 24 | |బీజేపీ |- |సి.విద్యాసాగర్ రావు | 2003 జనవరి 29 | 2004 మే 22 | |బీజేపీ |- |సత్యబ్రత ముఖర్జీ | 2003 జూన్ 5 | 2004 మే 22 | |బీజేపీ |- ! colspan="10" | |- | rowspan="2" |భారీ పరిశ్రమలు, పబ్లిక్ ఎంటర్‌ప్రైజెస్ మంత్రిత్వ శాఖలో రాష్ట్ర మంత్రి |వల్లభాయ్ కతీరియా | 1999 అక్టోబరు 13 | 2003 జనవరి 29 | |బీజేపీ |- |సంతోష్ కుమార్ గంగ్వార్ | 2003 సెప్టెంబరు 8 | 2004 మే 22 | |బీజేపీ |- ! colspan="10" | |- | rowspan="1" |చిన్న తరహా పరిశ్రమల మంత్రిత్వ శాఖలో రాష్ట్ర మంత్రి |తపన్ సిక్దర్ | 2003 జనవరి 29 | 2004 మే 22 | |బీజేపీ |- | rowspan="1" |వ్యవసాయ, గ్రామీణ పరిశ్రమల మంత్రిత్వ శాఖలో రాష్ట్ర మంత్రి |నిఖిల్ కుమార్ చౌదరి | 2002 జూలై 1 | 2003 జనవరి 29 | |బీజేపీ |- ! colspan="10" | |- | rowspan="4" |టెక్స్‌టైల్స్ మంత్రిత్వ శాఖలో రాష్ట్ర మంత్రి |జింగీ ఎన్. రామచంద్రన్ | 1999 అక్టోబరు 13 | 2000 సెప్టెంబరు 30 | |MDMK |- |[[వి.ధనంజయ్ కుమార్]] | 2000 సెప్టెంబరు 30 | 2002 జూలై 1 | |బీజేపీ |- |బసంగౌడ పాటిల్ యత్నాల్ | 2002 జూలై 1 | 2003 సెప్టెంబరు 8 | |బీజేపీ |- |జింగీ ఎన్. రామచంద్రన్ | 2003 సెప్టెంబరు 8 | 2003 డిసెంబరు 30 | |MDMK |- ! colspan="10" | |- | rowspan="3" |పెట్రోలియం, సహజ వాయువు మంత్రిత్వ శాఖలో రాష్ట్ర మంత్రి |ఇ.పొన్నుస్వామి | 1999 అక్టోబరు 13 | 2001 ఫిబ్రవరి 7 | |PMK |- |సంతోష్ కుమార్ గంగ్వార్ | 1999 నవంబరు 22 | 2003 మే 24 | |బీజేపీ |- |సుమిత్రా మహాజన్ | 2003 మే 24 | 2004 మే 22 | |బీజేపీ |- ! colspan="10" | |- | rowspan="4" |రసాయనాలు, ఎరువుల మంత్రిత్వ శాఖలో రాష్ట్ర మంత్రి |రమేష్ బైస్ | 1999 అక్టోబరు 13 | 2000 సెప్టెంబరు 30 | |బీజేపీ |- |సత్యబ్రత ముఖర్జీ | 2000 సెప్టెంబరు 30 | 2002 జూలై 1 | |బీజేపీ |- |తపన్ సిక్దర్ | 2002 జూలై 1 | 2003 జనవరి 29 | |బీజేపీ |- |ఛత్రపాల్ సింగ్ | 2003 జనవరి 29 | 2004 మార్చి 16 | |బీజేపీ |- ! colspan="10" | |- | rowspan="1" |గనులు, ఖనిజాల మంత్రిత్వ శాఖలో రాష్ట్ర మంత్రి |రీటా వర్మ | 1999 అక్టోబరు 13 | 2000 సెప్టెంబరు 30 | |బీజేపీ |గనుల మంత్రిత్వ శాఖ మరియు బొగ్గు మంత్రిత్వ శాఖగా విభజించబడింది. |- | rowspan="2" |గనుల శాఖలో రాష్ట్ర మంత్రి |జైసింగరావు గైక్వాడ్ పాటిల్ | 2000 మే 27 | 2001 సెప్టెంబరు 1 | |బీజేపీ |- |రవిశంకర్ ప్రసాద్ | 2001 సెప్టెంబరు 1 | 2003 జనవరి 29 | |బీజేపీ |- | rowspan="2" |బొగ్గు మంత్రిత్వ శాఖలో రాష్ట్ర మంత్రి |రవిశంకర్ ప్రసాద్ | 2001 సెప్టెంబరు 1 | 2003 జనవరి 29 | |బీజేపీ |- |ప్రహ్లాద్ సింగ్ పటేల్ | 2003 మే 24 | 2004 మే 22 | |బీజేపీ |- ! colspan="10" | |- | rowspan="1" |విద్యుత్ మంత్రిత్వ శాఖలో రాష్ట్ర మంత్రి |జయవంతిబెన్ మెహతా | 1999 అక్టోబరు 13 | 2004 మే 22 | |బీజేపీ |- ! colspan="10" | |- | rowspan="7" |పార్లమెంటరీ వ్యవహారాల మంత్రిత్వ శాఖలో రాష్ట్ర మంత్రి |దిలీప్ రే | 1999 అక్టోబరు 13 | 1999 అక్టోబరు 22 | |BJD |- |ఫగ్గన్ సింగ్ కులస్తే | 1999 అక్టోబరు 13 | 1999 నవంబరు 22 | |బీజేపీ |- |శ్రీరామ్ చౌహాన్ | 1999 అక్టోబరు 13 | 1999 నవంబరు 22 | |బీజేపీ |- |ఓ.రాజగోపాల్ | 1999 నవంబరు 22 | 2004 మే 22 | |బీజేపీ |- |విజయ్ గోయల్ | 2003 జనవరి 29 | 2003 మే 24 | |బీజేపీ |- |భావా చిఖాలియా | 2003 జనవరి 29 | 2004 మే 22 | |బీజేపీ |- |సంతోష్ కుమార్ గంగ్వార్ | 2003 మే 24 | 2003 సెప్టెంబరు 8 | |బీజేపీ |- ! colspan="10" | |- | rowspan="1" |న్యాయ, న్యాయ, కంపెనీ వ్యవహారాల మంత్రిత్వ శాఖలో రాష్ట్ర మంత్రి |ఓ.రాజగోపాల్ | 1999 అక్టోబరు 13 | 2000 జూలై 24 | |బీజేపీ |చట్టం మరియు న్యాయ మంత్రిత్వ శాఖ మరియు కంపెనీ వ్యవహారాల మంత్రిత్వ శాఖగా విభజించబడింది. |- | rowspan="2" |న్యాయ, న్యాయ మంత్రిత్వ శాఖలో రాష్ట్ర మంత్రి |రవిశంకర్ ప్రసాద్ | 2002 జూలై 1 | 2003 జనవరి 29 | |బీజేపీ |- |పిసి థామస్ | 2003 మే 24 | 2004 మే 22 | |కెసి (ఎం) |- ! colspan="10" | |- | rowspan="1" |సమాచార, ప్రసార మంత్రిత్వ శాఖలో రాష్ట్ర మంత్రి |రమేష్ బైస్ | 2000 సెప్టెంబరు 30 | 2003 జనవరి 29 | |బీజేపీ |- ! colspan="10" | |- | rowspan="1" |కమ్యూనికేషన్ల మంత్రిత్వ శాఖలో రాష్ట్ర మంత్రి |రమేష్ బైస్ | 1999 అక్టోబరు 13 | 2001 డిసెంబరు 22 | |బీజేపీ |కమ్యూనికేషన్స్ మరియు ఇన్ఫర్మేషన్ టెక్నాలజీ మంత్రిత్వ శాఖ ఏర్పాటుకు విలీనం చేయబడింది . |- | rowspan="5" |కమ్యూనికేషన్స్, ఇన్ఫర్మేషన్ టెక్నాలజీ మంత్రిత్వ శాఖలో రాష్ట్ర మంత్రి |తపన్ సిక్దర్ | 2001 డిసెంబరు 22 | 2002 జూలై 1 | |బీజేపీ |- |సుమిత్రా మహాజన్ | 2002 జూలై 1 | 2003 మే 24 | |బీజేపీ |- |సంజయ్ పాశ్వాన్ | 2002 జూలై 1 | 2003 జనవరి 29 | |బీజేపీ |- |సు. తిరునావుక్కరసర్ | 2003 జనవరి 24 | 2004 మే 22 | |బీజేపీ |- |అశోక్ ప్రధాన్ | 2003 మే 24 | 2004 మే 22 | |బీజేపీ |- ! colspan="10" | |- | rowspan="1" |సాంస్కృతిక, యువజన వ్యవహారాలు, క్రీడల మంత్రిత్వ శాఖలో రాష్ట్ర మంత్రి |తౌనోజం చావోబా సింగ్ | 1999 అక్టోబరు 13 | 2000 ఫిబ్రవరి 2 | |బీజేపీ |పర్యాటక మరియు సాంస్కృతిక మంత్రిత్వ శాఖ మరియు యువజన వ్యవహారాలు మరియు క్రీడల శాఖగా విభజించబడింది. |- | rowspan="1" |యువజన వ్యవహారాలు, క్రీడల శాఖలో రాష్ట్ర మంత్రి |తౌనోజం చావోబా సింగ్ | 2000 ఫిబ్రవరి 2 | 2000 మే 27 | |బీజేపీ |మంత్రివర్గం అయింది. |- | rowspan="3" |యువజన వ్యవహారాలు, క్రీడల మంత్రిత్వ శాఖలో రాష్ట్ర మంత్రి |సయ్యద్ షానవాజ్ హుస్సేన్ | 2000 మే 27 | 2000 సెప్టెంబరు 30 | |బీజేపీ |- |పొన్ రాధాకృష్ణన్ | 2000 సెప్టెంబరు 30 | 2003 జనవరి 29 | |బీజేపీ |- |విజయ్ గోయల్ | 2003 జనవరి 29 | 2004 మే 22 | |బీజేపీ |- | rowspan="2" |పర్యాటక, సాంస్కృతిక మంత్రిత్వ శాఖలో రాష్ట్ర మంత్రి |వినోద్ ఖన్నా | 2002 జూలై 1 | 2003 జనవరి 29 | |బీజేపీ |- |భావా చిఖాలియా | 2003 జనవరి 29 | 2004 మే 22 | |బీజేపీ |- ! colspan="10" | |- | rowspan="2" |పర్యావరణం, అటవీ మంత్రిత్వ శాఖలో రాష్ట్ర మంత్రి |బాబూలాల్ మరాండీ | 1999 అక్టోబరు 13 | 2000 నవంబరు 7 | |బీజేపీ |- |దిలీప్ సింగ్ జూడియో | 2003 జనవరి 29 | 2003 నవంబరు 17 | |బీజేపీ |- ! colspan="10" | |- | rowspan="4" |సామాజిక న్యాయం, సాధికారత మంత్రిత్వ శాఖలో రాష్ట్ర మంత్రి |సత్యబ్రత ముఖర్జీ | 2002 జూలై 1 | 2003 జనవరి 29 | |బీజేపీ |- |సంజయ్ పాశ్వాన్ | 2003 జనవరి 29 | 2003 మే 24 | |బీజేపీ |- |కైలాష్ మేఘవాల్ | 2003 మే 24 | 2004 మే 22 | |బీజేపీ |- |నాగమణి | 2003 మే 24 | 2004 మే 22 | |బీజేపీ |- ! colspan="10" | |- | rowspan="1" |గిరిజన వ్యవహారాల మంత్రిత్వ శాఖ సహాయ మంత్రి |ఫగ్గన్ సింగ్ కులస్తే | 1999 నవంబరు 22 | 2004 మే 22 | |బీజేపీ |- ! colspan="10" | |- | rowspan="1" |ఈశాన్య ప్రాంత అభివృద్ధి మంత్రిత్వ శాఖలో రాష్ట్ర మంత్రి |తపన్ సిక్దర్ | 2003 జనవరి 29 | 2004 మే 22 | |బీజేపీ |} == మంత్రి మండలి జనాభా గణాంకాలు == {| class="wikitable" |+ !పార్టీ !కేబినెట్ మంత్రులు !రాష్ట్ర మంత్రులు (స్వతంత్ర బాధ్యత) !రాష్ట్ర మంత్రులు !మొత్తం |- |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |30 |4 |21 |55 |- |[[శిరోమణి అకాలీ దళ్|శిరోమణి అకాలీదళ్]] |1 |0 |0 |1 |- |[[శివసేన]] |4 |0 |0 |4 |- |[[సమతా పార్టీ]] |2 |0 |0 |2 |- |[[లోక్ జనశక్తి పార్టీ]] |1 |0 |0 |1 |- |[[తృణమూల్ కాంగ్రెస్|ఆల్ ఇండియా తృణమూల్ కాంగ్రెస్]] |1 |0 |1 |2 |- |[[ద్రవిడ మున్నేట్ర కజగం]] |3 |0 |1 |4 |- |[[బిజూ జనతా దళ్|బిజు జనతా దళ్]] |1 |2 |0 |3 |- |[[జనతాదళ్ (యునైటెడ్)]] |1 |0 |0 |1 |} ==మూలాలు== {{మూలాలజాబితా}} ==బయటి లింకులు== *[http://www.rediff.com/election/1999/oct/13vaj.htm] *[http://pib.nic.in/profile/cabinet.html] *[http://pib.myiris.com/council.php3] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120426212939/http://pib.myiris.com/council.php3 |date=2012-04-26 }} [[వర్గం:భారత రాజ్యాంగం]] [[వర్గం:అధికారంలో లేని మంత్రిమండళ్లు]] 7v5d8axmnn9danubayw0n8nmny55kcn 0 421837 4594986 4586373 2025-06-29T18:31:22Z GrandEscogriffe 113057 no evidence at all that this is the "logo of the D-company" 4594986 wikitext text/x-wiki {{Infobox civil conflict|title=జమ్మూ కాశ్మీరులో ఉగ్రవాదం|partof=the [[కాశ్మీరు ఘర్షణ]]|image=Kashmir region. LOC 2003626427 - showing sub-regions administered by different countries.jpg|caption=CIA వారి కాశ్మీరు ప్రాంతపు మ్యాపు|date=1989 జూలై 13<ref>{{cite web|url=http://www.jammu-kashmir.com/basicfacts/politics/political_history.html|title=Chronicle of Important events/date in J&K's political history|first=Not|last=Specified|website=www.jammu-kashmir.com|access-date=29 April 2018|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20171012061358/http://www.jammu-kashmir.com/basicfacts/politics/political_history.html|archive-date=12 October 2017}}</ref> – present ({{Age in years, months, weeks and days|year1=1989|month1=6|day=13}})|place=[[జమ్మూ కాశ్మీరు]]|status=కొనసాగుతోంది|side1={{flag|India}} * {{flagicon image|Flag of the Ministry of Defence of India.svg}} [[భారత సాయుధ దళాలు]] ** {{flagicon image|Flag of Indian Army.svg}} [[భారత సైన్యం]] * {{flagicon image|CRPF Flag.svg}} కేంద్ర సాయుధ పోలీసు దళం * జమ్మూ కాశ్మీరు పోలీసు బలగం|side2=రాజకీయ పార్టీలు: *[[File:Jamaat-e-Islami Pakistan Flag.svg|25px]] [[ఆల్ పార్టీ హురియత్ కాన్ఫరెన్స్]] *[[File:Jamaat-e-Islami Pakistan Flag.svg|25px]] [[జమాత్-ఎ-ఇస్లామీ కాశ్మీర్]] సాయుధ సమూహాలు: *{{flagicon image|Jammu Kashmir Liberation Front flag.svg}} [[జమ్మూ కాశ్మీర్ లిబరేషన్ ఫ్రంట్]] *{{flagicon image|Flag of Lashkar-e-Taiba.svg}} [[లష్కరే తోయిబా]] *{{flagicon image|Jaishi-e-Mohammed.svg}} [[జైషె మొహమ్మద్]] *{{flagicon image|Flag of Jihad.svg|center|250px}} యునైటెడ్ జిహాద్ కౌన్సిల్ *[[హజ్బుల్ ముజాహిదీన్]] * పీపుల్స్ యాంటీ ఫాసిస్ట్ ఫ్రంట్ * [[File:TRF_logo.png|25px]] ది రెసిస్టెన్స్ ఫ్రంట్ *{{flagicon image|Green Shahada.png}} దుఖ్‌తరన్-ఎ-మిల్లత్<ref>{{cite web |url= http://www.greaterkashmir.com/news/kashmir/story/224631.html |title= DeM cadres lead women congregations across Kashmir |work= Greater Kashmir |date= 3 August 2016 |access-date= 9 August 2016 |archive-date= 24 December 2018 |archive-url= https://web.archive.org/web/20181224181641/https://www.greaterkashmir.com/news/kashmir/story/224631.html |url-status= live }}</ref><ref>{{cite web |url= http://www.greaterkashmir.com/news/kashmir/pro-freedom-rallies-in-pampore-bijbehara/224875.html |title= Pro-freedom rallies in Pampore, Bijbehara |first= Khalid |last= Gul |work= Greater Kashmir |date= 5 August 2016 |access-date= 9 August 2016 |archive-date= 8 August 2016 |archive-url= https://web.archive.org/web/20160808152845/http://www.greaterkashmir.com/news/kashmir/pro-freedom-rallies-in-pampore-bijbehara/224875.html |url-status= live }}</ref><ref>{{cite web |url= http://kashmirreader.com/2016/08/02/dem-activists-asked-to-make-dua-e-majlis-successful/ |title= DeM activists asked to make Dua-e-Majlis successful |work= Kashmir Reader |date= 2 August 2016 |access-date= 9 August 2016 |archive-url= https://web.archive.org/web/20160803000443/http://kashmirreader.com/2016/08/02/dem-activists-asked-to-make-dua-e-majlis-successful/ |archive-date= 3 August 2016 |url-status= dead }}</ref><ref>{{cite web |url= http://www.greaterkashmir.com/news/kashmir/this-is-people-s-movement-be-united-dem/223425.html |title= This is people's Movement, be United: DeM |date= 22 July 2016 |access-date= 9 August 2016 |archive-date= 24 December 2018 |archive-url= https://web.archive.org/web/20181224181639/https://www.greaterkashmir.com/news/kashmir/this-is-people-s-movement-be-united-dem/223425.html |url-status= live }}</ref> *{{flagicon image|Flag of Harkat-ul-Mujahideen.svg}} [[హర్కతుల్ ముజాహిదీన్]] *{{flagicon image|Flag of Jihad.svg|center|250px}} హర్కతుల్ జిహాద్ అల్-ఇస్లామీ *{{flagicon image|Al-Badr flag.svg}} అల్- బదర్ *ఇతర ఉగ్రవాద మూకలు<ref name="2011freedomhascome">{{cite book|title=Until My Freedom Has Come: The New Intifada in Kashmir|date=2011|publisher=Penguin Books India|isbn=9780143416470|url=https://books.google.com/books?id=X7YOrcv1Bz0C&q=Kashmir+intifada|access-date=12 November 2020|archive-date=20 April 2023|archive-url=https://web.archive.org/web/20230420104155/https://books.google.com/books?id=X7YOrcv1Bz0C&q=Kashmir+intifada|url-status=live}}</ref><ref name="margolis2004">{{cite book|last1=Margolis|first1=Eric|title=War at the Top of the World: The Struggle for Afghanistan, Kashmir and Tibet|date=2004|publisher=Routledge|isbn=9781135955595|page=81|url=https://books.google.com/books?id=FQGUAgAAQBAJ&q=Kashmiri+intifada|access-date=12 November 2020|archive-date=20 April 2023|archive-url=https://web.archive.org/web/20230420104114/https://books.google.com/books?id=FQGUAgAAQBAJ&q=Kashmiri+intifada|url-status=live}}</ref><ref name="bose2009">{{cite book|last1=Bose|first1=Sumantra|title=Kashmir: Roots of Conflict, Paths to Peace|date=2009|publisher=Harvard University Press|isbn=9780674028555|page=107|url=https://books.google.com/books?id=3ACMe9WBdNAC&q=Kashmir+intifada&pg=PA107|access-date=12 November 2020|archive-date=20 April 2023|archive-url=https://web.archive.org/web/20230420104115/https://books.google.com/books?id=3ACMe9WBdNAC&q=Kashmir+intifada&pg=PA107|url-status=live}}</ref><ref name=websters_unabridged>{{citation|title="insurgency" (noun)|url=http://unabridged.merriam-webster.com/unabridged/insurgency|publisher=Merriam-Webster Unabridged|access-date=27 November 2019|archive-date=20 January 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20200120131116/https://unabridged.merriam-webster.com/subscriber/login?redirect_to=%2Funabridged%2Finsurgency|url-status=live}} Quote: "The quality or state of being insurgent; specifically : a condition of revolt against a recognized government that does not reach the proportions of an organized revolutionary government and is not recognized as belligerency" (subscription required)</ref><ref name=oed_insurgency>{{citation|title=insurgency, n|publisher=Oxford English Dictionary|url=https://www.oed.com/view/Entry/97279?redirectedFrom=insurgency#eid|access-date=27 November 2019|archive-date=20 January 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20200120131120/https://www.oed.com/view/Entry/97279?redirectedFrom=insurgency#eid|url-status=live}} Quote: "The quality or state of being insurgent; the tendency to rise in revolt; = insurgence n. = The action of rising against authority; a rising, revolt." (subscription required)</ref><ref name=britannica_insurgency>{{citation|title=Insurgency|publisher=Encyclopedia Britannica|url=https://www.britannica.com/topic/insurgency|access-date=27 November 2019|archive-date=27 November 2019|archive-url=https://web.archive.org/web/20191127191403/https://www.britannica.com/topic/insurgency|url-status=live}} Quote: "Insurgency, term historically restricted to rebellious acts that did not reach the proportions of an organized revolution. It has subsequently been applied to any such armed uprising, typically guerrilla in character, against the recognized government of a state or country." (subscription required)"</ref> *{{flagicon image|Flag of Jihad.svg|center|250px}} అల్-కైదా<ref>{{Cite web|title=Al Qaeda In the Indian Subcontinent Released Video Titled 'Kashmir is our' Al Qaeda again target india|date=12 October 2021|url=https://www.news18.com/news/india/twice-in-a-week-al-qaeda-in-indian-subcontinent-releases-new-video-named-kashmir-is-ours-4313042.html|access-date=13 October 2021|archive-date=19 November 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20221119065551/https://www.news18.com/news/india/twice-in-a-week-al-qaeda-in-indian-subcontinent-releases-new-video-named-kashmir-is-ours-4313042.html|url-status=live}}</ref> **{{flagicon image|Flag of Jihad.svg|center|250px}} అన్సార్ ఘజ్వతుల్ హింద్ '''మద్దతుదారులు:''' *{{flag|Pakistan}}<ref name="DavisAzizian2007">{{cite book|author1=Elizabeth Van Wie Davis|author2=Rouben Azizian|title=Islam, Oil, and Geopolitics: Central Asia After September 11|url=https://books.google.com/books?id=7s4jAQAAIAAJ|year=2007|publisher=Rowman & Littlefield Publishers, Incorporated|isbn=978-0-7425-4128-3|pages=281|quote=The trouble was that elements of Pakistan ' s government were involved with Islamist extremists . They had protected and supported not only the Taliban but also insurgents crossing the Line of Control into Indian - held Kashmir|access-date=13 May 2021|archive-date=20 April 2023|archive-url=https://web.archive.org/web/20230420104112/https://books.google.com/books?id=7s4jAQAAIAAJ|url-status=live}}</ref><ref name="Kazi_Zutshi2017"/><ref name="Kapur2017b">{{citation|last=Kapur|first=S. Paul|title=Jihad as Grand Strategy: Islamist Militancy, National Security, and the Pakistani State|url=https://books.google.com/books?id=AhYBDQAAQBAJ&pg=PA84|pages=84–|year=2017|publisher=Oxford University Press|isbn=978-0-19-976852-3|access-date=27 November 2019|archive-date=20 April 2023|archive-url=https://web.archive.org/web/20230420104112/https://books.google.com/books?id=AhYBDQAAQBAJ&pg=PA84|url-status=live}}</ref><ref> * {{cite book|title=India, Pakistan and the Secret Jihad |last1= Swami |first1=Praveen |year=2007 |publisher=Routledge |isbn=978-0-415-40459-4 |location= New York, NY 10016, USA}} * {{Cite journal|title=Al Qaeda thriving in Kashmir in support of Pakistani intelligence against india reports Al Qaeda camps in azad kashmir Pakistan|journal=Christian Science Monitor|date=2 July 2002|url=https://www.csmonitor.com/2002/0702/p01s02-wosc.html|access-date=12 November 2021|archive-date=12 November 2021|archive-url=https://web.archive.org/web/20211112160316/https://www.csmonitor.com/2002/0702/p01s02-wosc.html|url-status=live}}</ref> *{{flagicon image|Flag of Jihad.svg|center|250px}} అల్-కైదా<ref>{{Cite web|title=Al-Qaeda calls for liberation of Kashmir|website = [[YouTube]]|url=https://www.youtube.com/watch?v=5skKkj2eEv0&ab_channel=WION |archive-url=https://ghostarchive.org/varchive/youtube/20211213/5skKkj2eEv0 |archive-date=2021-12-13 |url-status=live|access-date=1 August 2021}}{{cbignore}}</ref> * డి-కంపెనీ<ref>{{Cite news|url=http://timesofindia.indiatimes.com/india/Dawood-is-a-terrorist-has-strategic-alliance-with-ISI-says-US/articleshow/5418149.cms|title=Dawood is a terrorist, has 'strategic alliance' with ISI, says US|work=The Times of India|access-date=2017-06-07|archive-date=3 October 2017|archive-url=https://web.archive.org/web/20171003232824/http://timesofindia.indiatimes.com/india/Dawood-is-a-terrorist-has-strategic-alliance-with-ISI-says-US/articleshow/5418149.cms|url-status=live}}</ref> ---- *{{flagdeco|ISIL}} ఇస్లామిక్ స్టేట్ ** {{flagicon|Islamic State of Iraq and the Levant}} ఇస్లామిక్ స్టేట్ – ఖొరసాన్ ప్రావిన్స్<ref>{{Cite web|url=https://thedefensepost.com/2019/05/15/islamic-state-pakistan-province-al-hind/|title=ISIS announces new India and Pakistan provinces, casually breaking up Khorasan|date=15 May 2019|website=The Defense Post|access-date=4 June 2019|archive-date=10 June 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20200610230850/https://www.thedefensepost.com/2019/05/15/islamic-state-pakistan-province-al-hind/|url-status=live}}</ref> ***{{flagicon|Islamic State of Iraq and the Levant}} ఇస్లామిక్ స్టేట్ – ఇండీయా ప్రావిన్స్<ref>{{Cite web|url=https://www.indiatoday.in/india/story/islamic-state-claims-province-india-wilayah-of-hind-kashmir-1522610-2019-05-11|title=Islamic State claims it has established province in India, calls it Wilayah of Hind: Report|date=11 May 2019 |access-date=18 April 2021|archive-date=18 April 2021|archive-url=https://web.archive.org/web/20210418175524/https://www.indiatoday.in/india/story/islamic-state-claims-province-india-wilayah-of-hind-kashmir-1522610-2019-05-11|url-status=live}}</ref> ***{{flagdeco|ISIL}} ఇస్లామిక్ స్టేట్ ఇన్ జమ్మూ కాశ్మీర్<ref name="Rediff.com">{{cite news|work=[[Rediff.com]]|title=Islamic State J-K chief among 4 terrorists killed in Kashmir|date=22 June 2018|url=http://www.rediff.com/news/report/pix-encounter-breaks-out-between-security-forces-and-terrorists-in-anantnag/20180622.htm|access-date=20 April 2023|archive-date=20 December 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20221220202558/https://www.rediff.com/news/report/pix-encounter-breaks-out-between-security-forces-and-terrorists-in-anantnag/20180622.htm|url-status=live}}</ref>|howmany1=* [[Indian Armed Forces|Total]] ~ 343,000-700,000<ref>{{Cite web|url=https://www.aljazeera.com/news/2019/8/4/india-imposes-kashmir-lockdown-puts-leaders-under-house-arrest|title=India imposes Kashmir lockdown, puts leaders 'under house arrest'|access-date=29 March 2022|archive-date=19 November 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20221119065554/https://www.aljazeera.com/news/2019/8/4/india-imposes-kashmir-lockdown-puts-leaders-under-house-arrest|url-status=live}}</ref><ref name="theprint.in">Snehesh Alex Philip, [https://theprint.in/defence/what-imran-khan-says-is-9-lakh-soldiers-in-kashmir-is-actually-3-43-lakh-only/319442/ What Imran Khan says is 9 lakh soldiers in Kashmir is actually 3.43 lakh only] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20210902161621/https://theprint.in/defence/what-imran-khan-says-is-9-lakh-soldiers-in-kashmir-is-actually-3-43-lakh-only/319442/ |date=2 September 2021 }}, The Print, 12 November 2019.</ref><ref name="timesonline.co.uk"/> <ref name=Stimson> {{cite web |title=Kashmir |publisher=Stimson Center |url=http://www.stimson.org/southasia/?SN=SA2001112045 |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20060630204847/http://www.stimson.org/southasia/?SN=SA2001112045 |archive-date=30 June 2006 }}: "Some reports estimate that India deploys approximately 400,000 combined army and paramilitary forces in Kashmir, most of which are stationed in the interior, 80,000 of which are deployed along the LoC." </ref><br /> (Nov 2019, including soldier posted at international border (LoC)) ** [[Indian Army]]: 168,000<ref name="theprint.in"/> ** [[Central Armed Police Forces|CAPFs]]: 160,000<ref name="theprint.in"/> ** [[Jammu and Kashmir Police]]: (Unknown)|howmany2=Unknown|leadfigures1={{flagicon|India}} [[ద్రౌపది ముర్ము]] <br />([[రాష్ట్రపతి]])<br />{{flagicon|India}} [[నరేంద్ర మోడీ]] <br />([[భారత ప్రధాన మంత్రి]])<br />[[File:Flag of the Ministry of Defence of India.svg|25px|border|భారత రక్షణ మంత్రి]] [[రాజ్‌నాథ్ సింగ్]]<br />([[Minister of Defence (India)|Minister of Defence]])<br />{{Flagicon image|Flag of Chief of Defence Staff (India).svg|25px}} [[General (India)|General]] అనిల్ చౌహాన్<br />([[Chief of Defence Staff (India)|CDS General]])<br />{{flagicon image|Flag COAS.svg|size=24px}} మనోజ్ పాండే<br />([[Chief of the Army Staff (India)|COAS General]])<br />{{flagicon image|Flag of the Chief of Air Staff of the Indian Air Force.svg|size=24px}} వివేక్ రాం చౌధరి <br />([[Chief of the Air Staff (India)|CAS Marshall]])|leadfigures2=[[File:Jamaat-e-Islami Pakistan Flag.svg|25px]] సయ్యద్ ఆలీ షా జిలానీ (2020 వరకు) <br /> [[File:Jamaat-e-Islami Pakistan Flag.svg|25px]] మసారత్ ఆలం భట్ (2021 నుండి)<ref>{{Cite web|author=News Desk|date=2021-09-07|title=Masarat Alam is new chairman of Hurriyat Conference {{!}} Free Press Kashmir|url=https://freepresskashmir.news/2021/09/07/masarat-alam-is-new-chairman-of-hurriyat-conference/|access-date=2021-10-17|website=freepresskashmir.news|language=en-GB}}</ref><br /> [[File:Jamaat-e-Islami Pakistan Flag.svg|25px]] మొహమ్మద్ అబ్బాస్ అన్సారీ (2022 వరకు)<br /> {{flagicon image|Jammu Kashmir Liberation Front flag.svg}} [[Amanullah Khan (JKLF)|Amanullah Khan]] (until 2016)<br /> {{flagicon image|Flag of Lashkar-e-Taiba.svg}} [[Hafiz Muhammad Saeed|Hafiz Saeed]]<br /> {{flagicon image|Jaishi-e-Mohammed.svg}} [[Maulana Masood Azhar|Maulana Azhar]]<br />{{flagicon image|Flag of Jihad.svg|center|250px}} [[Ilyas Kashmiri]]{{KIA}}<br />{{flagicon image|Flag of Jihad.svg|center|250px}} [[Zakir Rashid Bhat]]{{KIA}}<br />{{flagicon image|Green Shahada.png}}{{flagicon image|Flag of Jihad.svg|center|250px}} [[Sayeed Salahudeen]]<br />{{flagicon image|Green Shahada.png}}{{flagicon image|Flag of Jihad.svg|center|250px}} [[Burhan Wani]]{{KIA}}<br />{{flagicon image|Green Shahada.png}} [[Asiya Andrabi]]<br /> {{flagicon image|Flag of Harkat-ul-Mujahideen.svg}} [[Fazlur Rehman Khalil]]<br />{{flagicon image|Harakat flag.png}} Farooq Kashmiri<br /> {{flagicon image|Al-Badr flag.svg}} Arfeen Bhai<br />{{flagicon image|Al-Badr flag.svg}} Bakht Zameen<br />Yasir Ahmed {{POW}} ---- {{flagdeco|ISIL}} '''Islamic State-aligned''' {{flagdeco|ISIL}} Dawood Ahmed Sofi{{KIA}}<ref name="Rediff.com" />|casualties1='''2000–2024:'''<br>3590 Security Forces killed <ref>{{Cite news|title=Yearly Fatalities|url=https://www.satp.org/datasheet-terrorist-attack/fatalities/india-jammukashmir|access-date=2024-06-01|website=SATP}}</ref>|casualties2='''2000–2024:'''<br> 13321 militants killed<br>847 Surrendered <br>5832 Arrested<ref>{{Cite news|title=Yearly Fatalities|url=https://www.satp.org/datasheet-terrorist-attack/fatalities/india-jammukashmir|access-date=2024-06-01|website=SATP}}</ref>|casualties3=20,000+ civilian deaths<ref>{{cite web|url=http://ucdp.uu.se/#/actor/325|title=Kashmir insurgents|publisher=[[Uppsala Conflict Data Program]]|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20171001172908/http://ucdp.uu.se/#/actor/325|archive-date=1 October 2017|access-date=29 March 2017}}</ref><ref name="The Express Tribune">{{Cite news|url=https://tribune.com.pk/story/228506/40000-people-killed-in-kashmir-india/|title=40,000 people killed in Kashmir: India|work=The Express Tribune|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20170227232416/https://tribune.com.pk/story/228506/40000-people-killed-in-kashmir-india/|archive-date=27 February 2017}}</ref>}} '''జమ్మూ కాశ్మీర్‌లోని ఉగ్రవాదం ,''' [[జమ్మూ కాశ్మీరు (కేంద్రపాలిత ప్రాంతం)|జమ్మూ కాశ్మీర్‌లో]] [[భారత ప్రభుత్వం|భారత పరిపాలనకు]] వ్యతిరేకంగా కొనసాగుతున్న వేర్పాటువాద ఉగ్రవాద ఉద్యమం.<ref name="Kazi_Zutshi2017">{{Citation|last=Kazi|first=Seema|title=Kashmir: History, Politics, Representation|pages=150–171, 153|year=2017|editor-last=Chitralekha Zutshi|archive-url=https://web.archive.org/web/20230420104237/https://books.google.com/books?id=CPFKDwAAQBAJ&pg=PA72|chapter=Law, Gender and Governance in Kashmir|chapter-url=https://books.google.com/books?id=CPFKDwAAQBAJ&pg=PA72|publisher=Cambridge University Press|isbn=978-1-108-22612-7|access-date=27 November 2019|archive-date=20 April 2023}}</ref><ref name="slater_wapo_march_2019">{{Citation|last=Slater|first=Joanna|title=From scholars into militants: Educated Kashmiri youths are joining an anti-India insurgency|date=28 March 2019|url=https://www.washingtonpost.com/world/asia_pacific/from-scholar-to-militant-why-more-kashmiri-youth-are-joining-an-insurgency-against-india/2019/03/26/2a6e92c6-45ce-11e9-94ab-d2dda3c0df52_story.html|work=[[The Washington Post]]|archive-url=https://web.archive.org/web/20191127191410/https://www.washingtonpost.com/world/asia_pacific/from-scholar-to-militant-why-more-kashmiri-youth-are-joining-an-insurgency-against-india/2019/03/26/2a6e92c6-45ce-11e9-94ab-d2dda3c0df52_story.html|access-date=27 November 2019|archive-date=27 November 2019}}</ref> దీన్ని కాశ్మీర్ ఉగ్రవాదం అని కూడా అంటారు. [[కశ్మీర్|కాశ్మీర్]] భౌగోళిక ప్రాంతపు నైరుతి భాగంలో ఈ ఉగ్రవాదం విస్తరించిఉంది. 1947 నుండి [[భారతదేశం|భారత]] [[పాకిస్తాన్|పాకిస్తాన్ల]] మధ్య ఈ [[కాశ్మీరు సమస్య|ప్రాదేశిక వివాదం]] ఉంది.<ref name="britannica-jammu-kashmir">(a) {{Citation|title=Kashmir, region Indian subcontinent|url=https://www.britannica.com/place/Kashmir-region-Indian-subcontinent|archive-url=https://web.archive.org/web/20190813203817/https://www.britannica.com/place/Kashmir-region-Indian-subcontinent|publisher=Encyclopaedia Britannica|access-date=15 August 2019|archive-date=13 August 2019}} (subscription required);<br /><br /> (b) {{Citation|title=Encyclopedia Americana|page=328|year=2006|archive-url=https://web.archive.org/web/20230117135716/https://books.google.com/books?id=l_cWAQAAMAAJ&pg=PA328|chapter=Kashmir|chapter-url=https://books.google.com/books?id=l_cWAQAAMAAJ&pg=PA328|publisher=Scholastic Library Publishing|isbn=978-0-7172-0139-6|access-date=27 November 2019|archive-date=17 January 2023}} C. E Bosworth, University of Manchester</ref><ref name="Jan·Osma鈔czykOsmańczyk2003">{{Citation|last=Jan·Osma鈔czyk|first=Edmund|title=Encyclopedia of the United Nations and International Agreements: G to M|url=https://books.google.com/books?id=fSIMXHMdfkkC&pg=PA1191|pages=1191–|year=2003|archive-url=https://web.archive.org/web/20230117140437/https://books.google.com/books?id=fSIMXHMdfkkC&pg=PA1191|publisher=Taylor & Francis|isbn=978-0-415-93922-5|access-date=27 November 2019|archive-date=17 January 2023|last2=Osmańczyk|first2=Edmund Jan}} Quote: "Jammu and Kashmir: Territory in northwestern India, subject to a dispute between India and Pakistan. It has borders with Pakistan and China."</ref> జమ్మూ కాశ్మీర్, దీర్ఘకాలంగా వేర్పాటువాద ఆశయాలకు అలంబనగా ఉంది.<ref name="editorial_board_nytimes_5_August_2019">{{Citation|last=The Editorial Board|title=India Tempts Fate in Kashmir, 'The Most Dangerous Place in the World'|date=6 August 2019|url=https://www.nytimes.com/2019/08/05/opinion/kashmir-article-370.html|work=The New York Times|archive-url=https://web.archive.org/web/20221119065550/https://www.nytimes.com/2019/08/05/opinion/kashmir-article-370.html|access-date=27 November 2019|archive-date=19 November 2022}} Quote: "The Himalayan territory of Kashmir has long been the central source of friction between India and Pakistan and a hotbed of separatist aspirations."</ref> 1989 నుండి ఉగ్రవాదాన్ని ఎదుర్కొంటోంది.<ref name="guardian_ratcliffe_5_august_2019">{{Citation|last=Ratcliffe|first=Rebecca|title=Heightened security and anxiety in Kashmir amid fears of unrest|date=4 August 2019|url=https://www.theguardian.com/world/2019/aug/04/heightened-security-and-anxiety-in-kashmir-amid-fears-of-unrest|work=Guardian|archive-url=https://web.archive.org/web/20191212210011/https://www.theguardian.com/world/2019/aug/04/heightened-security-and-anxiety-in-kashmir-amid-fears-of-unrest|access-date=27 November 2019|archive-date=12 December 2019}} Quote: "Kashmir is claimed by India and Pakistan in full and ruled in part by both. An insurgency on the Indian-administered side has been ongoing for three decades, and tens of thousands of people have been killed."</ref><ref name="slater_wapo_march_2019">{{Citation|last=Slater|first=Joanna|title=From scholars into militants: Educated Kashmiri youths are joining an anti-India insurgency|date=28 March 2019|url=https://www.washingtonpost.com/world/asia_pacific/from-scholar-to-militant-why-more-kashmiri-youth-are-joining-an-insurgency-against-india/2019/03/26/2a6e92c6-45ce-11e9-94ab-d2dda3c0df52_story.html|work=[[The Washington Post]]|archive-url=https://web.archive.org/web/20191127191410/https://www.washingtonpost.com/world/asia_pacific/from-scholar-to-militant-why-more-kashmiri-youth-are-joining-an-insurgency-against-india/2019/03/26/2a6e92c6-45ce-11e9-94ab-d2dda3c0df52_story.html|access-date=27 November 2019|archive-date=27 November 2019}}</ref> మొదట్లో భారత పాలన, ప్రజాస్వామ్య వైఫల్యం అసంతృప్తికి మూలకారణమైనప్పటికీ, తరువాతి దానిని పూర్తిగా అభివృద్ధి చెందిన సాయుధ తిరుగుబాటుగా మార్చడంలో పాకిస్తాన్ ముఖ్యమైన పాత్ర పోషించింది.<ref name="Kazi_Zutshi2017">{{Citation|last=Kazi|first=Seema|title=Kashmir: History, Politics, Representation|pages=150–171, 153|year=2017|editor-last=Chitralekha Zutshi|archive-url=https://web.archive.org/web/20230420104237/https://books.google.com/books?id=CPFKDwAAQBAJ&pg=PA72|chapter=Law, Gender and Governance in Kashmir|chapter-url=https://books.google.com/books?id=CPFKDwAAQBAJ&pg=PA72|publisher=Cambridge University Press|isbn=978-1-108-22612-7|access-date=27 November 2019|archive-date=20 April 2023}}</ref> కాశ్మీర్ లోని కొన్ని ఉగ్రవాద గ్రూపులు సంపూర్ణ స్వాతంత్ర్యానికి మద్దతు ఇవ్వగా, మరికొన్ని ఈ ప్రాంతాన్ని పాకిస్తాన్‌లో చేర్చుకోవాలని కోరేవి. మరింత స్పష్టంగా, ఉగ్రవాద మూలాలు స్థానిక స్వయంప్రతిపత్తిపై వివాదంతో ముడిపడి ఉన్నాయి. 1970 ల చివరి వరకు కాశ్మీర్‌లో ప్రజాస్వామ్య ప్రక్రియ పరిమితంగా ఉండేది. 1988 నాటికి, అప్పటి వరకు భారత ప్రభుత్వం చేసిన అనేక ప్రజాస్వామ్య సంస్కరణలు తిరగబడ్డాయి. అసంతృప్తిని వ్యక్తం చేయడానికి అహింసా మార్గాలను అనుసరించడం ఆపివేసారు. ఇది ఉగ్రవాదులకు మద్దతు నివ్వడంలో నాటకీయ పెరుగుదలకు కారణమైంది.<ref name="ucdp.uu.se" /> 1987 లో పూర్వపు [[జమ్మూ కాశ్మీరు (రాష్ట్రం)|జమ్మూ కాశ్మీర్ రాష్ట్రంలో]] జరిగిన [[1987 జమ్మూ కాశ్మీర్ శాసనసభ ఎన్నికలు|వివాదాస్పద ఎన్నికలు]] <ref name="Elections in Kashmir">{{Cite web|title=Elections in Kashmir|url=http://www.kashmirlibrary.org/kashmir_timeline/kashmir_chapters/kashmir-elections.shtml|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20170201045510/http://kashmirlibrary.org/kashmir_timeline/kashmir_chapters/kashmir-elections.shtml|archive-date=1 February 2017|access-date=2017-02-23|publisher=Kashmirlibrary.org}}</ref> ఉగ్రవాదానికి ఉత్ప్రేరకాన్ని అందించాయి. దాని ఫలితంగా కొందరు [[జమ్మూ కాశ్మీర్ శాసనసభ|రాష్ట్ర శాసన సభ]] సభ్యులు కూడా సాయుధ ఉగ్రవాద గ్రూపులుగా ఏర్పడ్డారు. <ref>{{Cite web|last=Jeelani|first=Mushtaq A.|date=25 June 2001|title=Kashmir: A History Littered With Rigged Elections|url=http://www.mediamonitors.net/jeelani4.html|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20160304051443/http://www.mediamonitors.net/jeelani4.html|archive-date=4 March 2016|access-date=24 February 2017|website=Media Monitors Network}}</ref> 1988 జూలైలో భారత ప్రభుత్వంపై వరుస ప్రదర్శనలు, సమ్మెలు, దాడులు జమ్మూ కాశ్మీర్‌లో ఉగ్రవాదానికి నాంది పలికాయి. 1990 లలో ఇది భారతదేశంలో అత్యంత తీవ్రమైన భద్రతా సమస్యగా మారింది. [[కశ్మీర్|ముస్లిం మెజారిటీ కాశ్మీరు]] కోసం భారత్‌తో [[భారత పాకిస్తాన్ యుద్ధాలు, ఘర్షణలు|మూడు ప్రధాన యుద్ధాలు]] చేసిన పాకిస్థాన్, వేర్పాటువాద ఉద్యమానికి తమ "నైతిక, దౌత్యపరమైన" మద్దతు మాత్రమే ఇస్తున్నట్లు అధికారికంగా పేర్కొంది.<ref name="bbc2015">{{Cite news|url=http://news.bbc.co.uk/hi/english/static/in_depth/south_asia/2002/india_pakistan/timeline/1989.stm|title=India Pakistan – Timeline|work=BBC News|access-date=10 April 2015|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20170222035446/http://news.bbc.co.uk/hi/english/static/in_depth/south_asia/2002/india_pakistan/timeline/1989.stm|archive-date=22 February 2017}}</ref> పాకిస్తానీ ఇంటర్-సర్వీసెస్ ఇంటెలిజెన్స్ జమ్మూ కాశ్మీర్‌లోని " ముజాహిదీన్ " ఉగ్రవాదులకు <ref>{{Cite news|url=http://news.bbc.co.uk/2/hi/south_asia/6033383.stm|title=Pakistan's shadowy secret service|last=Ali|first=Mahmud|date=9 October 2006|work=[[BBC News]]|access-date=22 February 2017|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20170221224921/http://news.bbc.co.uk/2/hi/south_asia/6033383.stm|archive-date=21 February 2017}}</ref><ref name="Telegraph.co.uk">{{Cite news|url=https://www.telegraph.co.uk/news/worldnews/1530756/Natos-top-brass-accuse-Pakistan-over-Taliban-aid.html|title=Nato's top brass accuse Pakistan over Taliban aid|last=Rashid|first=Ahmed|date=6 October 2006|work=[[The Daily Telegraph]]|access-date=22 February 2017|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20170222113552/http://www.telegraph.co.uk/news/worldnews/1530756/Natos-top-brass-accuse-Pakistan-over-Taliban-aid.html|archive-date=22 February 2017}}</ref> ఆయుధాలను సరఫరా చేయడంతో పాటు శిక్షణను అందించిందని భారతదేశం, అంతర్జాతీయ సమాజం రెండూ ఆరోపించాయి.<ref name="Talib">{{Cite news|url=https://www.nytimes.com/2007/01/21/world/asia/21quetta.html|title=At Border, Signs of Pakistani Role in Taliban Surge|last=Gall|first=Carlotta|date=21 January 2007|work=[[The New York Times]]|access-date=21 February 2017|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20161231131515/http://www.nytimes.com/2007/01/21/world/asia/21quetta.html|archive-date=31 December 2016}}</ref><ref name="Telegraph.co.uk" /><ref>{{Cite news|url=https://www.nytimes.com/2002/02/25/world/nation-challenged-suspects-death-reporter-puts-focus-pakistan-intelligence-unit.html|title=Death of Reporter Puts Focus on Pakistan Intelligence Unit|last=Jehl|first=Douglas|date=25 February 2002|work=[[The New York Times]]|access-date=21 February 2017|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20170502010653/http://www.nytimes.com/2002/02/25/world/nation-challenged-suspects-death-reporter-puts-focus-pakistan-intelligence-unit.html|archive-date=2 May 2017|last2=Dugger|first2=Celia W.|last3=Barringer|first3=Felicity}}</ref> 2015 లో పాకిస్తాన్ మాజీ అధ్యక్షుడు [[పర్వేజ్ ముషార్రఫ్|పర్వేజ్ ముషారఫ్]], 1990 లలో కాశ్మీర్‌లోని ఉగ్రవాదం గ్రూపులకు పాకిస్థాన్ మద్దతిచ్చి శిక్షణనిచ్చిందని ఒప్పుకున్నాడు.<ref>{{Cite news|url=http://www.business-standard.com/article/international/pakistan-supported-trained-terror-groups-pervez-musharraf-115102800015_1.html|title=Pakistan supported, trained terror groups: Pervez Musharraf|date=28 October 2015|work=[[Business Standard]]|access-date=21 February 2017|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20170605051514/http://www.business-standard.com/article/international/pakistan-supported-trained-terror-groups-pervez-musharraf-115102800015_1.html|archive-date=5 June 2017|agency=[[Press Trust of India]]}}</ref> ఈ సమయంలో రాడికల్ ఇస్లామిస్ట్ అభిప్రాయాలతో అనేక కొత్త ఉగ్రవాద గ్రూపులు ఉద్భవించి, వేర్పాటువాదం నుండి ఇస్లామిక్ ఛాందసవాదానికి సైద్ధాంతిక ప్రాధాన్యతను మార్చాయి. 1980 లలో సోవియట్-ఆఫ్ఘన్ యుద్ధం ముగిసిన తర్వాత [[నియంత్రణ రేఖ]] మీదుగా పాకిస్తాన్-నియంత్రిత భూభాగం గుండా [[కాశ్మీరు విభాగం|కాశ్మీర్ లోయలోకి]] ప్రవేశించడం ప్రారంభించిన పెద్ద సంఖ్యలో ముస్లిం జిహాదీ తీవ్రవాదుల ప్రభావం దీనికి కొంత కారణం.<ref name="bbc2015" /> ఈ ప్రాంతంలో "సీమాంతర ఉగ్రవాదాన్ని" అంతం చేయాలని భారత్ పదే పదే పాకిస్తాన్‌కు పిలుపునిచ్చింది.<ref name="bbc2015" /> కాశ్మీర్‌లో ఉగ్రవాదులకు [[భారత రక్షణ దళాలు|భారత భద్రతా దళాలకు]] మధ్య ఘర్షణ పెద్ద సంఖ్యలో ప్రాణనష్టానికి దారితీసింది; వివిధ సాయుధ ఉగ్రవాద గ్రూపులు అనేక మంది పౌరులను కూడా హతమార్చాయి. ప్రభుత్వ గణాంకాల ప్రకారం, 2017 మార్చి నాటికి ఉగ్రవాదం కారణంగా 14,000 మంది పౌరులు, 5,000 మంది భద్రతా సిబ్బంది, 22,000 మంది ఉగ్రవాదలతో సహా మొత్తం సుమారు 41,000 మంది మరణించారు. 1990 ల్లో, 2000వ దశకం ప్రారంభంలో చాలా మరణాలు సంభవించాయి.<ref name="ht2017">{{Cite news|url=https://www.hindustantimes.com/india-news/the-anatomy-of-kashmir-militancy-in-numbers/story-UncrzPTGhN22Uf1HHe64JJ_amp.html|title=41,000 deaths in 27 years: The anatomy of Kashmir militancy in numbers|last=Jayanth Jacob|work=[[Hindustan Times]]|access-date=18 May 2023|last2=Aurangzeb Naqshbandi|language=en-IN}}</ref> మరణాల సంఖ్య ఇంకా ఎక్కువగా ఉంటుందని ప్రభుత్వేతర సంస్థలు పేర్కొన్నాయి. ఉగ్రవాదం కారణంగా మైనారిటీ కాశ్మీరీ హిందువులు కాశ్మీర్ లోయ నుండి పెద్ద ఎత్తున వలస వెళ్ళవలసి వచ్చింది.<ref>{{Harvard citation no brackets|Evans|2002}}</ref> 2019 ఆగస్టులో [[ఆర్టికల్ 370 రద్దు|జమ్మూ కాశ్మీర్‌కు ప్రత్యేక హోదాను రద్దు చేసినప్పటి]] నుండి, భారత సైన్యం ఈ ప్రాంతంలో ఉగ్రవాదం నిరోధక చర్యలను ముమ్మరం చేసింది. == చరిత్ర == === 1947–1982 === వలస పాలన నుండి స్వాతంత్ర్యం పొందిన తరువాత భారత, పాకిస్తాన్లు జమ్మూ కాశ్మీర్ సంస్థానం విషయమై [[భారత పాక్ యుద్ధం 1947|యుద్ధం చేసుకున్నాయి]]. యుద్ధం ముగింపులో సంస్థానపు దక్షిణ భాగంపై భారతదేశం నియంత్రణ సాధించింది. అక్కడక్కడా హింస చెలరేగినప్పటికీ, వ్యవస్థీకృతమైన ఉగ్రవాదం ఉద్యమమేమీ జరగలేదు. ఈ కాలంలో [[జమ్మూ కాశ్మీరు (రాష్ట్రం)|జమ్మూ కాశ్మీర్]] రాష్ట్రంలో శాసనసభ ఎన్నికలు మొదటిసారిగా 1951లో జరిగాయి. అందులో [[షేక్ అబ్దుల్లా]] సెక్యులర్ పార్టీ పోటీ లేకుండా గెలిచింది. జమ్మూ కాశ్మీరు భారతదేశంలో విలీనం కావడంలో అతను కీలకమైన పాత్ర పోషించాడు.<ref>{{Cite news|url=http://articles.economictimes.indiatimes.com/2013-12-05/news/44808338_1_omar-abdullah-jammu-and-kashmir-sheikh-abdullah|title=Omar Abdullah hails Sheikh Abdullah's decision to accede J-K to India|access-date=10 November 2016|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20131208164553/http://articles.economictimes.indiatimes.com/2013-12-05/news/44808338_1_omar-abdullah-jammu-and-kashmir-sheikh-abdullah|archive-date=8 December 2013}}</ref><ref>{{Cite web|date=9 August 2016|title=Excerpts of Sheikh Abdullah's speech defending the accession|url=http://m.greaterkashmir.com/news/opinion/story/225175.html|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20161110172831/http://m.greaterkashmir.com/news/opinion/story/225175.html|archive-date=10 November 2016}}</ref> అయితే, షేక్ అబ్దుల్లా కొన్నాళ్ళు కేంద్ర ప్రభుత్వానికి అనుకూలంగాను కొన్నాళ్ళు దూరంగానూ ఉంటూ ఉండేవాడు. అతని ప్రభుత్వం ఏర్పడడం, తొలగింపు, మళ్ళీ ఏర్పాటు.. ఇలా జరుగుతూ ఉండేది. అది జమ్మూ కాశ్మీర్‌లో రాజకీయ అస్థిరత, అధికారం కోసం పోరాటాలూ జరిగిన కాలం. అనేక సార్లు రాష్ట్రంలో [[రాష్ట్రపతి పాలన]] విధించిన కాలం. === 1982–2004 === [[దస్త్రం:Insurgency_Terror-related_Fatalities_of_Civilians_and_Security_Forces_in_Jammu_and_Kashmir_India_from_1988_to_2013.png|thumb|430x430px| 1988 నుండి 2013 వరకు 25 సంవత్సరాలలో తిరుగుబాటు-సంబంధిత హింసలో పౌర, భద్రతా దళాల మరణాలు.<ref>[http://www.satp.org/satporgtp/countries/india/database/index.html Fatalities in Terrorist Violence 1988–2014 in Jammu & Kashmir] {{Webarchive|url=http://archive.wikiwix.com/cache/20110715154921/http://www.satp.org/satporgtp/countries/india/database/index.html|date=15 July 2011}}, South Asian Terrorism, SATP (2014)</ref>]] [[షేక్ అబ్దుల్లా]] మరణం తర్వాత, ఆయన కుమారుడు [[ఫరూక్ అబ్దుల్లా]] [[జమ్మూ కాశ్మీర్ ముఖ్యమంత్రుల జాబితా|జమ్మూ కాశ్మీర్ ముఖ్యమంత్రిగా]] బాధ్యతలు చేపట్టాడు. ఫరూఖ్ అబ్దుల్లా, ప్రధాన మంత్రి [[ఇందిరా గాంధీ]] నేతృత్వం లోని కేంద్ర ప్రభుత్వం నుండి వైదొలిగగా, అతని బావ అయిన గులామ్ మొహమ్మద్ షా సహాయంతో ఇందిరా గాంధీ అతని ప్రభుత్వాన్ని పడగొట్టింది. 1986 అనంత్‌నాగ్ అల్లర్ల సమయంలో ముఖ్యమంత్రిగా ఉన్న GM షాను తొలగించి అతని స్థానంలో ఫరూక్ అబ్దుల్లాను మళ్ళీ నియమించారు.<ref name="Tikoo">{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=iuURFTHTU0EC&pg=PT397|title=Kashmir: Its Aborigines and Their Exodus|last=Tikoo|first=Colonel Tej K|publisher=Lancer Publishers LLC|year=2013|isbn=978-1-935501-58-9|pages=397–}}</ref> ఒక సంవత్సరం తర్వాత అబ్దుల్లా, కొత్త ప్రధాని [[రాజీవ్ గాంధీ|రాజీవ్ గాంధీతో]] ఒప్పందం కుదుర్చుకుని, 1987 ఎన్నికల కోసం [[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|భారత జాతీయ కాంగ్రెస్‌తో]] పొత్తు కుదుర్చుకున్నాడు. అబ్దుల్లాకు అనుకూలంగా ఎన్నికలలో రిగ్గింగు జరిగిందని ఆరోపణలు వచ్చాయి. ఆ ఎన్నికలలో అన్యాయంగా ఓడిపోయిన వారు చేరడంతో సాయుధ ఉద్యమం పెరగడానికి దారితీసిందని చాలా మంది వ్యాఖ్యాతలు పేర్కొన్నారు. పాకిస్తాన్ ఈ సాయుధ సమూహాలకు రవాణా మద్దతు, ఆయుధాలు, నియామకాలు, శిక్షణను అందించింది. 1989 రెండవ అర్ధభాగంలో భారతీయ గూఢచారులను, రాజకీయ సహకారులనూ లక్ష్యంగా చేసుకుని జమ్మూ కాశ్మీర్ లిబరేషన్ ఫ్రంట్ చేసిన హత్యలు తీవ్రమయ్యాయి. ఆరు నెలలలో వంద మందికి పైగా అధికారులను చంపడంతో, ప్రభుత్వ పరిపాలనా, నిఘా యంత్రాంగం స్తంభించిపోయింది. డిసెంబరులో అప్పటి అంతర్గత వ్యవహారాల మంత్రి [[ముఫ్తీ మహమ్మద్ సయ్యద్|ముఫ్తీ మహ్మద్ సయీద్]] కుమార్తెను కిడ్నాప్ చేయగా, ఆమె విడుదల కోసం నలుగురు ఉగ్రవాదులను విడుదల చేయాల్సి వచ్చింది. ఈ సంఘటన లోయ అంతటా సామూహిక వేడుకలకు దారితీసింది. జమ్మూ కాశ్మీర్ గవర్నర్‌గా [[జగ్మోహన్|జగ్‌మోహన్ మల్హోత్రా]] నియమితులైన తర్వాత ఫరూక్ అబ్దుల్లా జనవరిలో రాజీనామా చేశాడు. తదనంతరం, రాష్ట్ర రాజ్యాంగంలోని ఆర్టికల్ 92 ప్రకారం రాష్ట్రంలో గవర్నర్ పాలన విధించారు.<ref>{{Cite book|title=Kashmir Demysitified|last=Behera|first=Navnita Chadha|publisher=Brookings Institution Press|year=2006|location=Washington}}</ref> JKLF నాయకత్వంలో జనవరి 21-23 తేదీలలో కాశ్మీర్ లోయలో పెద్ద ఎత్తున నిరసనలు జరిగాయి. ఈ పెను ఉద్రిక్త పరిస్థితికి ప్రతిస్పందనగా [[సరిహద్దు భద్రతా దళం|సరిహద్దు భద్రతా దళాన్ని]], సిఆర్‌పిఎఫ్ లకు చెందిన పారామిలటరీ యూనిట్లనూ మోహరించారు. మావోయిస్ట్ తిరుగుబాటు, ఈశాన్య తిరుగుబాట్లను ఎదుర్కోవడానికి ఈ యూనిట్లను ప్రభుత్వం ఉపయోగిస్తుంది. ఈ పరిస్థితిలో వారికి సవాలు ఎదురైనది, సాయుధ ఉగ్రవాదుల నుండి కాదు, రాళ్ళు విసిరిన వారి నుండి. వారి అనుభవరాహిత్యం కారణంగా గావ్కాడల్ మారణకాండలో కనీసం 50 మంది ప్రాణాలు కోల్పోయారు. ఈ ఘటనలో అండర్ గ్రౌండ్ ఉగ్రవాద ఉద్యమం సామూహిక పోరాటంగా రూపాంతరం చెందింది. పరిస్థితిని అరికట్టడానికి 1990 సెప్టెంబరులో ఉగ్రవాదాన్ని అణిచివేసేందుకు కాశ్మీరులో సాయుధ దళాల ప్రత్యేక అధికారాల చట్టాన్ని (AFSPA) ను విధించారు. శాంతి భద్రతలను నెలకొల్పేందుకు గాను వారెంట్ లేకుండా చంపడానికి, అరెస్టు చేయడానికీ సాయుధ దళాలకు అధికారాలు ఇవ్వబడ్డాయి. ఈ సమయంలో 1994లో వలీ మొహమ్మద్ ఇటూ వంటి ప్రముఖ వ్యక్తులను బహిరంగ సభల్లో చంపడం, బలగాలను చర్యలోకి నెట్టడం వంటివి చేయగా, ఉగ్రవాదులను పట్టుకోకుండా ప్రజలు అడ్డుకునేవారు. కాశ్మీర్‌లో ఇలా సానుభూతిపరులు తలెత్తడం కారణంగా భారత సైన్యం కఠినమైన విధానం అవలంబించడానికి దారితీసింది.<ref>{{Cite book|title=Kashmir Demystified|last=Behera|first=Navnita Chadha|publisher=Brookings Institution Press|year=2006|location=Washington D.C.}}</ref> JKLF ముందంజలో ఉండటంతో అల్లా టైగర్స్, పీపుల్స్ లీగ్, హిజ్బ్-ఐ-ఇస్లామియా వంటి ఉగ్రవాద సమూహాలు పెద్ద సంఖ్యలో పుట్టుకొచ్చాయి. పాకిస్థాన్ నుంచి పెద్ద ఎత్తున ఆయుధాలు స్మగ్లింగ్ అయ్యాయి. కాశ్మీర్‌లో అష్ఫాక్ మాజిద్ వానీ, యాసీన్ భట్, హమీద్ షేక్, జావేద్ మీర్ నాయకత్వంలో JKLF పనిచేసింది. కాశ్మీర్‌లో పెరుగుతున్న ఈ పాకిస్థానీ అనుకూల సెంటిమెంటుకు కారణాన్ని భారత మీడియా, పూర్తిగా పాకిస్తాన్‌తో ముడిపెట్టింది.<ref>{{Cite book|url=https://archive.org/details/kashmirrootsconf00bose|title=Kashmir Roots of Conflict Paths to Peace|last=Bose|first=Sumantra|publisher=Harvard University Press|year=2003|location=Cambridge|pages=[https://archive.org/details/kashmirrootsconf00bose/page/n157 146]|url-access=limited}}</ref> గుంపులను సమీకరించడానికి, వారి హింసను సమర్థించడానికీ JKLF, ప్రత్యేకమైన ఇస్లామిక్ థీమ్‌లను ఉపయోగించింది. ఖురాన్, సున్నాల ప్రకారం మైనారిటీల హక్కులు పరిరక్షించబడే, ఇస్లామిక్ సోషలిజం సూత్రాలపై ఆర్థిక వ్యవస్థను నిర్వహించే ఇస్లామిక్ ప్రజాస్వామ్య రాజ్యాన్ని స్థాపించడానికి అది ప్రయత్నించింది.<ref>{{Cite book|title=Demystifying Kashmir|last=Behra|first=Navnita Chadha|publisher=Brookings Institution Press|year=2006|location=Washington D.C.|pages=150}}</ref> భారత సైన్యం ఉగ్రవాదాన్ని నియంత్రించడానికీ, నిర్మూలించడానికీ భారత సైన్యం, ఆపరేషన్ సర్ప్ వినాష్,<ref>{{Cite news|url=http://www.thehindu.com/2003/07/31/stories/2003073102911200.htm|title=Fernandes reveals 'Sarp Vinash' toll|date=31 July 2003|work=[[The Hindu]]|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20051105210943/http://www.thehindu.com/2003/07/31/stories/2003073102911200.htm|archive-date=5 November 2005}}</ref><ref>{{Cite web|title=A Militia Against Terror {{!}} J&K: Operation Sarp Vinash - The Army Strikes Hard {{!}} South Asia Intelligence Review (SAIR), Vol. No. 1.46|url=http://www.satp.org/satporgtp/sair/Archives/1_46.htm|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20160925235718/http://www.satp.org/satporgtp/sair/Archives/1_46.htm|archive-date=25 September 2016|access-date=2018-03-07|website=www.satp.org}}</ref> వంటి వివిధ ఆపరేషన్లను నిర్వహించింది. ఇందులో [[లష్కరే తోయిబా]], [[హర్కతుల్ జిహాద్ అల్ ఇస్లామీ|హర్కత్-ఉల్-జిహాద్-ఎ-ఇస్లామీ]], అల్-బదర్, జైష్-ఎ-మహమ్మద్ వంటి సమూహాలకు చెందిన తీవ్రవాదులకు వ్యతిరేకంగా బహుళ-బెటాలియన్లతో దాడులు చేసింది. ఈ ఉగ్రవాదులు జమ్మూ కాశ్మీర్‌లోని [[పీర్ పంజాల్ శ్రేణి|పీర్ పంజాల్]] ప్రాంతంలో చాలా సంవత్సరాలుగా స్థావరాలను నిర్మిస్తున్నారు.<ref>{{Cite news|url=https://economictimes.indiatimes.com/operation-sarp-vinash-army-clears-hill-kaka/articleshow/47305413.cms?from=mdr|title=Operation Sarp Vinash: Army clears Hill Kaka|last=Kumar|first=Devesh|date=2003-05-24|work=The Economic Times|access-date=2018-03-07|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20180308044308/https://economictimes.indiatimes.com/operation-sarp-vinash-army-clears-hill-kaka/articleshow/47305413.cms?from=mdr|archive-date=8 March 2018}}</ref> ఈ కార్యకలాపాలలో 60 మంది ఉగ్రవాదులు మరణించారు.<ref>{{Cite web|title=Operation 'Sarp Vinash': Over 60 terrorists killed|url=http://www.rediff.com/news/2003/may/23josy1.htm|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20170613172236/http://www.rediff.com/news/2003/may/23josy1.htm|archive-date=13 June 2017|access-date=2018-03-07|website=www.rediff.com}}</ref> జమ్మూ కాశ్మీర్‌లో దాదాపు 100 చదరపు కిలోమీటర్ల విస్తీర్ణంలో ఉన్న, ఉగ్రవాదం చరిత్రలోనే అతిపెద్ద, ఉగ్రవాద స్థావరాలను వెలికితీసింది.<ref>{{Cite web|last=Majid|first=Zulfikar|title='Sarp Vinash type of operation needed to eradicate militancy in Rajuri-Poonch'|url=https://www.deccanherald.com/india/sarp-vinash-type-of-operation-needed-to-eradicate-militancy-in-rajuri-poonch-1217460.html|access-date=2024-06-09|website=Deccan Herald|language=en}}</ref><ref>{{Cite web|last=Joseph|first=Josy|title=Operation Sarp Vinash chief pulled up|url=https://www.rediff.com/news/2003/may/28josy.htm|access-date=2024-06-09|website=Rediff|language=en}}</ref> === సాంస్కృతిక మార్పులు === కొన్ని ఉగ్రవాద గ్రూపులు సినిమా హాళ్ళను నిషేధించాయి.<ref>{{Cite web|date=29 October 2018|title=Cinema halls are first fatality of militancy in Kashmir|url=https://www.indiatoday.in/movies/bollywood/story/cinema-halls-are-first-fatality-of-militancy-in-kashmir-1378048-2018-10-29|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20210429074807/https://www.indiatoday.in/movies/bollywood/story/cinema-halls-are-first-fatality-of-militancy-in-kashmir-1378048-2018-10-29|archive-date=29 April 2021|access-date=29 April 2021}}</ref><ref>{{Cite web|date=16 March 2018|title=Kashmir's ghost theatres|url=https://www.firstpost.com/long-reads/kashmirs-ghost-theatres-4393023.html|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20210429074807/https://www.firstpost.com/long-reads/kashmirs-ghost-theatres-4393023.html|archive-date=29 April 2021|access-date=29 April 2021}}</ref><ref>{{Cite web|date=19 December 2016|title=Kashmir has lost its cinema halls but not its love for the movies|url=https://scroll.in/reel/824328/kashmir-has-lost-its-cinema-halls-but-not-its-love-for-the-movies|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20210429074810/https://scroll.in/reel/824328/kashmir-has-lost-its-cinema-halls-but-not-its-love-for-the-movies|archive-date=29 April 2021|access-date=29 April 2021}}</ref> ''అల్ బకర్, పీపుల్స్ లీగ్, వహ్దత్-ఇ-ఇస్లాం, అల్లా టైగర్స్'' వంటి అనేక ఉగ్రవాద సంస్థలు సిగరెట్లపై నిషేధం, కాశ్మీరీ బాలికలపై ఆంక్షలను విధించాయి.<ref>{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=CUB4DgAAQBAJ&pg=PA47|title=What Is Moderate Islam?|last=Benkin|first=Richard L.|date=2017-04-12|publisher=Lexington Books|isbn=9781498537421|page=47|language=en|access-date=12 November 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20230420104113/https://books.google.com/books?id=CUB4DgAAQBAJ&pg=PA47|archive-date=20 April 2023}}</ref> === 2004–11 === {{Main|2010 Kashmir unrest}} 2004 నుండి పాకిస్తాన్, కాశ్మీర్‌లో ఉగ్రవాదులకు తన మద్దతును ముగించడం ప్రారంభించింది.<ref>{{Cite book|title=Encyclopedia of Insurgency and Counterinsurgency A New Era of Modern Warfare|last=Tucker|first=Spencer C.|date=2013|publisher=ABC-CLIO, LLC|isbn=978-1-61069-279-3|location=Santa Barbara, California}}</ref> పాకిస్తాన్ అధ్యక్షుడు జనరల్ [[పర్వేజ్ ముషార్రఫ్|పర్వేజ్ ముషారఫ్‌ను]] చంపడానికి కాశ్మీర్‌తో సంబంధం ఉన్న తీవ్రవాద గ్రూపులు రెండుసార్లు ప్రయత్నించినందున ఈ చర్య తీసుకున్నారు. అతని వారసుడు అసిఫ్ అలీ జర్దారీ ఈ విధానాన్ని కొనసాగించాడు. అప్పటి వరకు స్వాతంత్ర్య యోధులు అని తాము పిలిచే కాశ్మీర్‌ ఉగ్రవాదులను ఇపుడు "ఉగ్రవాదులు" అని వర్ణించాడు. అయితే పాకిస్తాన్ గూఢచార సంస్థ, ఇంటర్-సర్వీసెస్ ఇంటెలిజెన్స్, ఉగ్రవాదానికి సహాయం చేసే ఏజెన్సీయా అనేది అస్పష్టంగా ఉంది. కాశ్మీర్‌లో ఉగ్రవాదనికి మద్దతివ్వడానికే పాకిస్తాన్ కట్టుబడి ఉంది. బయటి శక్తుల మద్దతుతో సాగిన అల్లర్లు ప్రాథమికంగా దేశీయంగా నడిచే ఉద్యమంగా మారింది. ఒకప్పుడు అత్యంత బలీయమైన కాశ్మీర్ ఉగ్రవాద సంస్థ, [[హిజ్బుల్ ముజాహిదీన్]] కు చెందిన కమాండర్లు, క్యాడర్‌లను భద్రతా దళాలు ఏరివేస్తున్నందున అది నెమ్మదిగా క్షీణిస్తోంది.<ref>{{Cite news|url=http://articles.timesofindia.indiatimes.com/2011-10-19/india/30296919_1_kashmir-valley-security-forces-mohammad-shafi|title=Hizbul Mujahideen almost wiped out in Kashmir|date=19 October 2011|work=The Times of India|url-status=dead|archive-url=https://archive.today/20120729010520/http://articles.timesofindia.indiatimes.com/2011-10-19/india/30296919_1_kashmir-valley-security-forces-mohammad-shafi|archive-date=29 July 2012}}</ref> భద్రతా దళాలపై గ్రెనేడ్ విసరడం, స్నైపర్ కాల్పులు జరిపిన కొన్ని చిన్న సంఘటనలు ఉన్నప్పటికీ, పరిస్థితి శాంతియుతంగా, భద్రతా దళాల అదుపులోనే ఉంది. 2012 లో అమర్‌నాథ్ యాత్రికులతోపాటు రికార్డు సంఖ్యలో పర్యాటకులు కాశ్మీర్‌ను సందర్శించారు. 2012 ఆగస్టు 3 న ఉత్తర కాశ్మీర్‌లోని కుప్వారా జిల్లాలోని ఒక గ్రామంలో భద్రతా దళాలతో జరిగిన ఎన్‌కౌంటర్‌లో పౌరులు, భద్రతా దళాలపై వివిధ దాడులకు పాల్పడిన [[లష్కరే తోయిబా]] ఉగ్రవాద కమాండర్ అబూ హంజులా హతమయ్యాడు.<ref>{{Cite news|url=http://www.hindustantimes.com/India-news/Srinagar/J-amp-K-Top-LeT-commander-killed-in-encounter/Article1-907473.aspx|title=J&K: Top LeT commander killed in encounter|date=3 August 2012|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20120803100038/http://www.hindustantimes.com/India-news/Srinagar/J-amp-K-Top-LeT-commander-killed-in-encounter/Article1-907473.aspx|archive-date=3 August 2012}}</ref> === 2012–ప్రస్తుతం === రాయిటర్స్ కోట్ చేసిన [[భారత సైనిక దళం|ఇండియన్ ఆర్మీ]] డేటా ప్రకారం, 2014 లో కనీసం 70 మంది కాశ్మీరీ యువకులు తిరుగుబాటులో చేరారు. ఎక్కువ మంది [[26/11 ముంబై పై దాడి|2008 ముంబై దాడులకు]] కారణమైన ఉగ్రవాద సంస్థ [[లష్కరే తోయిబా|లష్కరే తోయిబాలో]] చేరినట్లు సైన్యం రికార్డులు చూపించాయి.<ref>{{Cite web|date=2016-01-10|title=NIA :: Banned Terrorist Organisations|url=http://www.nia.gov.in/banned_org.aspx|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20160110115355/http://www.nia.gov.in/banned_org.aspx|archive-date=10 January 2016|access-date=2022-04-20|website=}}</ref> కొత్తగా నియమితులైన వారిలో ఇద్దరు డాక్టరేట్లు, ఎనిమిది మంది పోస్ట్ గ్రాడ్యుయేట్లూ ఉన్నారని ఆర్మీ డేటా చూపించింది.<ref>{{Cite web|date=24 February 2015|title=Kashmiris join insurgency against India at highest rate in two decades|url=http://tribune.com.pk/story/843452/kashmiris-join-insurgency-against-india-at-highest-rate-in-two-decades/|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20150626104329/http://tribune.com.pk/story/843452/kashmiris-join-insurgency-against-india-at-highest-rate-in-two-decades/|archive-date=26 June 2015|access-date=25 June 2015|website=The Express Tribune}}</ref> BBC ప్రకారం, 2006 లో పాక్ ఆక్రమిత కాశ్మీర్‌లో ఉగ్రవాద కార్యకలాపాలపై పాకిస్థాన్ నిషేధం విధించినప్పటికీ, దాని తీవ్రవాదులు భారత ఆధీనంలోని కాశ్మీర్‌లోకి చొరబడేందుకు ప్రయత్నిస్తూనే ఉన్నారు. అయితే భారత, పాకిస్తాన్లను విభజించే [[నియంత్రణ రేఖ]] వెంబడి నివసిస్తున్న ప్రజలు ఉగ్రవాదం గ్రూపుల కార్యకలాపాలకు వ్యతిరేకంగా బహిరంగ నిరసనలు చేయడంతో ఈ ప్రయత్నాలు తగ్గిపోయాయి.<ref>{{Cite news|url=https://www.bbc.com/news/world-asia-18738906|title=Who are the Kashmir militants?|date=1 August 2012|work=[[BBC News]]|access-date=21 February 2017|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20170220135306/http://www.bbc.com/news/world-asia-18738906|archive-date=20 February 2017}}</ref> 2016లో [[హిజ్బుల్ ముజాహిదీన్]] ఉగ్రవాది బుర్హాన్ వానీని భద్రతా బలగాలు హతమార్చిన నేపథ్యంలో హింస చెలరేగింది. అప్పటి నుంచి జైషే మహ్మద్ గ్రూపునకు చెందిన ఉగ్రవాదులు [[2016 యూరీ ఉగ్రవాద దాడులు|2016 ఉరీ దాడి]], 2018 సుంజువాన్ దాడికి పాల్పడ్డారు. 2019 ఫిబ్రవరిలో జైషే మహ్మద్ ఆత్మాహుతి ఉగ్రవాది చేసిన [[2019 పుల్వామా దాడి|పుల్వామా దాడి]]<nowiki/>లో 40 మంది సిఆర్‌పిఎఫ్ జవాన్లు మరణించారు. 2019 ఆగస్టులో జమ్మూ కాశ్మీర్‌కు ప్రత్యేక హోదాను భారత ప్రభుత్వం [[ఆర్టికల్ 370 రద్దు|రద్దు]] చేసింది. దీని తర్వాత భారత సైన్యం తన ఉగ్రవాద వ్యతిరేక కార్యకలాపాలను ముమ్మరం చేసింది. 2020 జూన్‌లో [[దోడా జిల్లా|దోడా జిల్లాను]] ఉగ్రవాద రహిత జిల్లాగా ప్రకటించారు. ట్రాల్‌ను హిజ్బుల్ ముజాహిదీన్ ఉగ్రవాదుల నుండి విముక్తి చేసినట్లు కూడా ప్రకటించారు.<ref>{{Cite web|date=2020-06-29|title=Jammu's Doda is militancy free, say cops after Hizbul terrorist Masood killed in encounter|url=https://www.hindustantimes.com/india-news/jammu-s-doda-is-militancy-free-say-cops-after-hizbul-terrorist-masood-killed-in-encounter/story-dZsjrZuPZISqGz4mwlnzEL.html|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20200629073031/https://www.hindustantimes.com/india-news/jammu-s-doda-is-militancy-free-say-cops-after-hizbul-terrorist-masood-killed-in-encounter/story-dZsjrZuPZISqGz4mwlnzEL.html|archive-date=29 June 2020|access-date=2020-06-29|website=Hindustan Times|language=en}}</ref><ref>{{Cite web|date=26 June 2020|title=No Hizbul militant in south Kashmir's Tral now, first time since 1989: Police|url=https://timesofindia.indiatimes.com/india/no-hizbul-militant-in-south-kashmirs-tral-now-first-time-since-1989-police/articleshow/76649954.cms|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20200928030927/https://timesofindia.indiatimes.com/india/no-hizbul-militant-in-south-kashmirs-tral-now-first-time-since-1989-police/articleshow/76649954.cms|archive-date=28 September 2020|access-date=2020-06-29|website=The Times of India|language=en}}</ref> జూలైలో, అధికారిక ట్విటర్ హ్యాండిల్ నుండి కాశ్మీర్ పోలీసు శాఖ తమ ట్వీట్‌లో, "ఇప్పుడు [[శ్రీనగర్ జిల్లా|శ్రీనగర్ జిల్లానివాసులలో]] ఉగ్రవాదులెవరూ లేరు" అని పేర్కొంది.<ref>{{Cite web|date=2020-07-26|title=No resident of Srinagar in terrorist ranks after killing of top LeT commander: Kashmir IGP|url=https://indianexpress.com/article/india/no-resident-of-srinagar-in-terrorist-ranks-after-killing-of-top-let-commander-kashmir-igp-6524514/|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20200727110035/https://indianexpress.com/article/india/no-resident-of-srinagar-in-terrorist-ranks-after-killing-of-top-let-commander-kashmir-igp-6524514/|archive-date=27 July 2020|access-date=2020-07-27|website=The Indian Express|language=en}}</ref><ref>{{Cite web|last=Hussain|first=Ashiq|date=2020-07-26|title=After killing of LeT man, no resident of Srinagar is in terrorist ranks: IGP|url=https://www.hindustantimes.com/india-news/after-killing-of-let-man-no-resident-of-srinagar-is-in-terrorist-ranks-igp/story-J6Wr5jJwe3ukfvhBqcrGAO.html|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20200727105556/https://www.hindustantimes.com/india-news/after-killing-of-let-man-no-resident-of-srinagar-is-in-terrorist-ranks-igp/story-J6Wr5jJwe3ukfvhBqcrGAO.html|archive-date=27 July 2020|access-date=2020-07-27|website=Hindustan Times|language=en}}</ref><ref>{{Cite web|last=Pandit|first=M. Saleem|date=26 July 2020|title=Srinagar district is now terror-free: Police|url=https://timesofindia.indiatimes.com/india/srinagar-district-is-now-terror-free-police/articleshow/77186638.cms|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20200727110353/https://timesofindia.indiatimes.com/india/srinagar-district-is-now-terror-free-police/articleshow/77186638.cms|archive-date=27 July 2020|access-date=2020-07-27|website=The Times of India|language=en}}</ref> 2021 జూన్ 27 న భారత ప్రధాని, జమ్మూ కాశ్మీర్ రాజకీయ నేతల మధ్య చర్చలు విజయవంతంగా పూర్తయిన ఒక రోజు తర్వాత, IAF నియంత్రణలో ఉన్న జమ్మూ విమానాశ్రయంలోని సాంకేతిక ప్రాంతంలో డ్రోన్ ఆధారిత దాడి జరిగినట్లు వార్తలు వచ్చాయి.<ref>{{Cite web|date=28 June 2021|title=NC terms drone attack inside Jammu airport as terrorism by rogue state Pakistan|url=https://english.mathrubhumi.com/news/india/nc-terms-drone-attack-inside-jammu-airport-as-terrorism-by-rogue-state-pakistan-1.5786856|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20210628074547/https://english.mathrubhumi.com/news/india/nc-terms-drone-attack-inside-jammu-airport-as-terrorism-by-rogue-state-pakistan-1.5786856|archive-date=28 June 2021|access-date=2021-06-28|website=Mathrubhumi|language=en}}</ref> 2022 మొదటి మూడు నెలల్లో, 2021 లోని అదే కాలంతో పోలిస్తే కాశ్మీరీ ఉగ్రవాదుల చేతిలో హతమైన భారతీయ సైనికుల సంఖ్య 100% పెరిగింది.<ref>{{Cite web|date=2022-04-22|title=10 Jawans Killed This Year in J&K as Terrorists Ramp Up Grenade, Hit-&-Run Attacks on Security Forces|url=https://www.news18.com/news/india/jammu-kashmir-100-more-jawans-killed-in-encounters-58-more-injured-in-2022-5030965.html|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20220422130341/https://www.news18.com/news/india/jammu-kashmir-100-more-jawans-killed-in-encounters-58-more-injured-in-2022-5030965.html|archive-date=22 April 2022|access-date=2022-04-22|website=News18|language=en}}</ref> == ఉగ్రవాదానికి ప్రేరణలు == === 1987 శాసనసభ ఎన్నికల రిగ్గింగ్ === కాశ్మీర్ లోయలో ఇస్లామీకరణ పెరిగిన తరువాత, 1987 లో జరిగిన రాష్ట్ర ఎన్నికల సమయంలో, [[జమాత్-ఎ-ఇస్లామీ కాశ్మీర్|జమాత్-ఇ-ఇస్లామీ కాశ్మీర్‌తో]] సహా వివిధ ఇస్లామిక్ వ్యతిరేక స్థాపన గ్రూపులు ముస్లిం యునైటెడ్ ఫ్రంట్ (MUF) పేరుతో ఒకే పతాకం కింద చేరువయ్యాయి. ప్రస్తుత [[ఆల్ పార్టీస్ హురియత్ కాన్ఫరెన్స్|హురియత్‌లో]] అధిక భాగం వీరే. MUF ఎన్నికల మ్యానిఫెస్టోలో - [[సిమ్లా ఒప్పందం]] ప్రకారం పెండింగులో సమస్యలన్నిటికీ పరిష్కారం, ఇస్లామిక్ ఐక్యత కోసం, కేంద్రం నుండి రాజకీయ జోక్యానికి వ్యతిరేకంగా పనిచేయవలసిన అవసరాన్ని నొక్కిచెప్పారు. శాసనసభలో ఖురాన్ చట్టం కావాలనేది వారి నినాదం.<ref>{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=rkTetMfI6QkC&pg=PA137|title=Kashmir in Conflict: India, Pakistan and the Unending War|last=Schofield|first=Victoria|date=2000|publisher=I.B.Tauris|isbn=9781860648984|pages=137|language=en}}</ref> కానీ ఎన్నికల్లో MUF కు 31% ఓట్లు వచ్చినప్పటికీ కేవలం నాలుగు సీట్లు మాత్రమే గెలుచుకుంది. అయితే, ఎన్నికల్లో రిగ్గింగు జరిగిందని, రాష్ట్ర రాజకీయాల గమనాన్ని మార్చేశారనీ వారు భావించారు. 1987లో జరిగిన ఈ ఎన్నికలతో ఉగ్రవాదం మొదలైంది.<ref>{{Cite news|url=http://www.caravanmagazine.in/vantage/mufti-mohammad-sayeed-shaped-1987-kashmir-elections|title=How Mufti Mohammad Sayeed Shaped the 1987 Elections in Kashmir|date=2016-03-22|work=The Caravan|access-date=2017-05-04|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20170428235753/http://www.caravanmagazine.in/vantage/mufti-mohammad-sayeed-shaped-1987-kashmir-elections|archive-date=28 April 2017|language=en-US}}</ref> === ISI పాత్ర === పాకిస్తానీ ఇంటర్-సర్వీసెస్ ఇంటెలిజెన్స్ ఉగ్రవాదానికి మద్దతు నిస్తూ కాశ్మీర్ స్వాతంత్ర్య ఉద్యమానికి ప్రోత్సాహం, సహాయం అందించింది. కాశ్మీర్‌లో భారత పాలన చట్టబద్ధతపై వివాదం రేపి, భారత దళాలను ఉగ్రవాదానికి వ్యతిరేకంగా పనిచేసేందుకు వారి దృష్టిని మళ్ళించడం దాని ఉద్దేశం. తద్వారా భారతదేశాన్ని అంతర్జాతీయ ఖండనలకు గురిచెయ్యడం దాని గురి. 2014 అక్టోబరులో పాకిస్తాన్ మాజీ అధ్యక్షుడు జనరల్ [[పర్వేజ్ ముషార్రఫ్|పర్వేజ్ ముషారఫ్]] టీవీ ఇంటర్వ్యూలో ఇలా అన్నాడు, "మాకు (పాకిస్తాన్) సైన్యంతో పాటు (కాశ్మీర్‌లో) వనరులు ఉన్నాయి... కాశ్మీర్‌లో ప్రజలు పోరాడుతున్నారు. మేము వారిని రెచ్చగొడితే చాలు." <ref>{{Cite magazine|date=16 October 2014|title=Pakistan needs to incite those fighting in Kashmir: Musharraf|url=http://indiatoday.intoday.in/story/musharraf-pakistan-kashmir-kargil-conflict-militants/1/396106.html|magazine=[[India Today]]|archive-url=https://web.archive.org/web/20171012065029/http://indiatoday.intoday.in/story/musharraf-pakistan-kashmir-kargil-conflict-militants/1/396106.html|archive-date=12 October 2017|access-date=22 February 2017}}</ref> ఫెడరల్ బ్యూరో ఆఫ్ ఇన్వెస్టిగేషన్ (FBI), 2011 లో అమెరికా కోర్టులో సమర్పించిన తమ మొట్టమొదటి బహిరంగ అంగీకారపత్రంలో, ఇంటర్-సర్వీసెస్ ఇంటెలిజెన్స్ (ISI) కాశ్మీర్‌లోని వేర్పాటువాద తీవ్రవాద గ్రూపులను స్పాన్సర్ చేస్తోంది, పర్యవేక్షిస్తోంది అని వెల్లడించింది.<ref name="firstpost1">{{Cite web|date=21 July 2011|title=ISI sponsors terror activities in Kashmir, FBI tells US court|url=http://www.firstpost.com/politics/isi-sponsors-terror-activities-in-kashmir-fbi-tells-us-court-46038.html|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20150924145916/http://www.firstpost.com/politics/isi-sponsors-terror-activities-in-kashmir-fbi-tells-us-court-46038.html|archive-date=24 September 2015|access-date=1 April 2015|website=Firstpost}}</ref><ref name="indiatimes.com1">{{Cite news|url=http://timesofindia.indiatimes.com/world/us/US-exposes-ISI-subversion-of-Kashmir-issue-FBI-arrests-US-based-lobbyist/articleshow/9294830.cms|title=US exposes ISI subversion of Kashmir issue; FBI arrests US-based lobbyist|last=Rajghatta|first=Chidanand|date=20 July 2011|work=[[The Times of India]]|access-date=22 February 2017|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20170812140040/http://timesofindia.indiatimes.com/world/us/US-exposes-ISI-subversion-of-Kashmir-issue-FBI-arrests-US-based-lobbyist/articleshow/9294830.cms|archive-date=12 August 2017}}</ref><ref name="rediff1">{{Cite news|url=http://www.rediff.com/news/slide-show/slide-show-1-isi-gives-arms-to-kashmiri-terrorists-rana-to-fbi/20110607.htm|title=ISI gives arms to Kashmir terrorists: Rana to FBI|last=Kumar|first=Himani|date=7 June 2011|work=[[Rediff.com]]|access-date=22 February 2017|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20170805015010/http://www.rediff.com/news/slide-show/slide-show-1-isi-gives-arms-to-kashmiri-terrorists-rana-to-fbi/20110607.htm|archive-date=5 August 2017}}</ref><ref name="indianexpress1">{{Cite news|url=http://archive.indianexpress.com/news/isi-funneled-millions-to-influence-us-policy-on-kashmir-fbi/819859/|title=ISI funneled millions to influence US policy on Kashmir: FBI|last=Agencies|date=20 July 2011|work=[[The Indian Express]]|access-date=22 February 2017|url-status=live|archive-url=http://archive.wikiwix.com/cache/20170224070053/http://archive.indianexpress.com/news/isi-funneled-millions-to-influence-us-policy-on-kashmir-fbi/819859/|archive-date=24 February 2017}}</ref> 2019 లో పాకిస్తాన్ ప్రధాన మంత్రి [[ఇమ్రాన్ ఖాన్ నియాజి|ఇమ్రాన్ ఖాన్]] పాకిస్తాన్ ప్రజలను ''[[జిహాద్]]'' చేయడానికి కాశ్మీర్‌కు వెళ్లవద్దని బహిరంగంగా చెప్పాడు. కాశ్మీర్‌కు వెళ్లిన వారి వలన కాశ్మీరీ ప్రజలకు జరిగేది అన్యాయమే, అని అన్నాడు.<ref name="DawnSept2019">{{Cite news|url=https://www.dawn.com/news/1505914|title='Historic day': PM Imran inaugurates 24/7 border crossing at Torkham|date=18 September 2019|work=DAWN.COM|access-date=27 November 2019|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20220523151227/https://www.dawn.com/news/1505914|archive-date=23 May 2022|language=en}}</ref><ref name="Puri">{{Cite news|url=https://www.thehindu.com/opinion/op-ed/the-many-faces-of-pakistani-punjabs-militancy/article30090521.ece|title=The many faces of Pakistani Punjab's militancy|last=Puri|first=Luv|date=27 November 2019|work=The Hindu|access-date=27 November 2019|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20211119102300/https://www.thehindu.com/opinion/op-ed/the-many-faces-of-pakistani-punjabs-militancy/article30090521.ece|archive-date=19 November 2021|language=en-IN}}</ref> ఏళ్ల తరబడి సరిహద్దులు దాటి భారత భద్రతా బలగాల చేతికి చిక్కిన పాక్ ఉగ్రవాదుల్లో ఎక్కువ మంది పాకిస్థాన్‌లోని [[పంజాబ్ (పాకిస్తాన్)|పంజాబ్ ప్రావిన్స్‌కు]] చెందినవారని తేలింది.<ref name="Puri" /> === ముజాహిదీన్ ప్రభావం === సోవియట్-ఆఫ్ఘన్ యుద్ధంలో ముజాహిదీన్ విజయం తర్వాత, ముజాహిదీన్ తీవ్రవాదులు, [[పాకిస్తాన్]] సహాయంతో జరిగిన [[ఆపరేషన్ టుపాక్|ఆపరేషన్ టుపాక్‌లో]] భాగంగా, ఈ ప్రాంతంలో భారతదేశానికి వ్యతిరేకంగా [[జిహాద్]] చేయడానికీ, తీవ్రవాద ఇస్లామిస్ట్ భావజాలాన్ని వ్యాప్తి చేసే లక్ష్యంతోనూ నెమ్మదిగా [[కశ్మీర్|కాశ్మీర్‌లోకి]] చొరబడ్డారు. === మతం === జమ్మూ కాశ్మీర్‌లోని మెజారిటీ ప్రజలు [[ఇస్లాం మతం|ఇస్లాంను]] ఆచరిస్తున్నారు. భారతీయ-అమెరికన్ జర్నలిస్ట్ [[అస్రా నోమనీ|అస్రా నోమాని]] భారతదేశం లౌకిక రాజ్యమైనప్పటికీ, మొత్తం భారతదేశంలోని హిందువులతో పోల్చినప్పుడు ముస్లింలు రాజకీయంగా, సాంస్కృతికంగా, ఆర్థికంగా అట్టడుగున ఉన్నారని చెప్పింది. కాశ్మీర్ డివిజన్‌లోని [[అమర్‌నాథ్|అమర్‌నాథ్ ఆలయానికి]] సమీపంలో ఉన్న 99 ఎకరాల అటవీ భూమిని హిందూ సంస్థకు (హిందూ యాత్రికుల కోసం తాత్కాలిక ఆశ్రయాలు, సౌకర్యాల ఏర్పాటు కోసం) బదిలీ చేయాలనే ప్రభుత్వ నిర్ణయం ఈ భావాన్ని బలోపేతం చేసింది. జమ్మూ కాశ్మీర్‌లో జరిగిన అతిపెద్ద నిరసన ర్యాలీలలో ఒకటి ఈ సందర్భంగా జరిగింది.<ref>{{Cite web|last=Gowhar Geelani|title=Five reasons behind radicalisation in Kashmir|url=http://www.dailyo.in/politics/jammu-and-kashmir-afspa-hizbul-mujahideen-lashkar-e-taiba-pakistan-ghar-wapsi-jihad-hindutva/story/1/5698.html|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20170309014546/http://www.dailyo.in/politics/jammu-and-kashmir-afspa-hizbul-mujahideen-lashkar-e-taiba-pakistan-ghar-wapsi-jihad-hindutva/story/1/5698.html|archive-date=9 March 2017|access-date=2017-05-24|website=www.dailyo.in}}</ref> == రాళ్లు విసరడం == 2008 నిరసనలు, 2010 అశాంతి రోజుల నుండి, ప్రజలు, ముఖ్యంగా కాశ్మీర్ లోయలోని యువకులు తమ దూకుడును వ్యక్తం చేయడానికీ, స్వేచ్ఛను కోల్పోయినందుకు నిరసనగానూ భద్రతా దళాలపై రాళ్లు రువ్వడం మొదలుపెట్టడంతో ఈ కల్లోలం కొత్త కోణాన్ని సంతరించుకుంది. దీనికి ప్రతిగా సాయుధ సిబ్బంది గుళికలు, రబ్బరు బుల్లెట్లు, స్లింగ్ షాట్లు, టియర్ గ్యాస్ షెల్స్‌తో ఎదుర్కొన్నారు. ఇది చాలా మందికి కంటి-గాయాలు, అనేక ఇతర రకాల గాయాలకు దారితీసింది. భద్రతా దళాలు కూడా గాయాల పాలయ్యారు. కొన్నిసార్లు ఈ సంఘటనల సమయంలో వారిని పౌరులు కొట్టేవారు. వహీదా ఖాన్ ప్రకారం, 'రాళ్లతో కొట్టేవారిలో' ఎక్కువ మంది పాఠశాల, కళాశాలలకు వెళ్ళే విద్యార్థులే. ఈ సంఘటనల సమయంలో రాళ్లదాడికి పాల్పడినందుకు వీరిలో పెద్ద సంఖ్యలో అరెస్టయ్యేవారు. రాజకీయ కార్యకర్త మన్నన్ బుఖారీ ప్రకారం, కాశ్మీరీలు రాయిని, సులభంగా చేరుకోగల రక్షణ లేని ఆయుధంగా తయారు చేశారు, నిరసన కోసం వారి ఎంపిక ఆయుధం.<ref name=":0A">{{Harvard citation no brackets|Waheeda Khan, Conflict in Kashmir|2015}}</ref><ref name="Bukhari-2015">{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=43ZJCgAAQBAJ&q=kashmir+stone+pelting&pg=PT44|title=Kashmir - Scars of Pellet Gun: The Brutal Face of Suppression|last=Bukhari|first=Mannan|date=2015-07-28|publisher=Partridge Publishing|isbn=9781482850062|pages=44|language=en|access-date=12 November 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20230420104718/https://books.google.com/books?id=43ZJCgAAQBAJ&q=kashmir+stone+pelting&pg=PT44|archive-date=20 April 2023}}</ref> కాశ్మీరీ సీనియర్ జర్నలిస్ట్ పర్వైజ్ బుఖారీ ఇలా వ్యాఖ్యానించారు:<ref name="Bukhari-2015">{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=43ZJCgAAQBAJ&q=kashmir+stone+pelting&pg=PT44|title=Kashmir - Scars of Pellet Gun: The Brutal Face of Suppression|last=Bukhari|first=Mannan|date=2015-07-28|publisher=Partridge Publishing|isbn=9781482850062|pages=44|language=en|access-date=12 November 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20230420104718/https://books.google.com/books?id=43ZJCgAAQBAJ&q=kashmir+stone+pelting&pg=PT44|archive-date=20 April 2023}}</ref><ref>{{Cite web|date=20 December 2010|title=Summers of Unrest Challenging India|url=http://www.kashmirlife.net/summers-of-unrest-challenging-india-1089/|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20171012061809/http://kashmirlife.net/summers-of-unrest-challenging-india-1089/|archive-date=12 October 2017|website=www.kashmirlife.net|language=en-GB}}</ref><blockquote>ప్రపంచంలోనే అత్యంత సైనికీకరించబడిన ప్రాంతమైన కాశ్మీర్‌లో, 2010 వేసవిలో, మొన్నెన్నడూ ఎరగని, ఘోరమైన పౌర అశాంతి చెలరేగింది. క్షేత్ర స్థాయిలో కొన్ని అంశాలు మాఎపుకు లోనవడం మొదలైంది. [...] అంతగా తెలియని, సాపేక్షంగా అనామకులైన ప్రతిఘటనకారులు ఉద్భవించి, రెండు దశాబ్దాల క్రితం భారత పాలనకు వ్యతిరేకంగా జరిగిన సాయుధ ఉగ్రవాదం కంటే భీకరమైన నిరాయుధ ఆందోళనలు మొదలుపెట్టారు. 9/11 తర్వాతి ప్రపంచం గురించి అవగాహన ఉన్న కాశ్మీరీ యువత, ప్రభుత్వ సాయుధ దళాలకు వ్యతిరేకంగా రాళ్లు, పెళ్ళలను ఆయుధాలుగా చేసుకున్నారు. పాకిస్తాన్‌తో ముడిపడి ఉన్న ఉగ్రవాద ఉద్యమం అనే ట్యాగ్‌ను పక్కకు నెట్టారు. </blockquote> == మానవ హక్కుల ఉల్లంఘన == ఇస్లామిక్ వేర్పాటువాద తీవ్రవాదులు కాశ్మీర్ ప్రజలపై హింసకు పాల్పడ్డారు.<ref>{{Cite news|url=http://news.bbc.co.uk/2/hi/south_asia/4698705.stm|title=Four killed in Kashmir bomb blast|date=20 July 2005|work=[[BBC News]]|access-date=22 February 2017|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20160825041916/http://news.bbc.co.uk/2/hi/south_asia/4698705.stm|archive-date=25 August 2016}}</ref> <ref>{{Cite news|url=https://abcnews.go.com/International/story?id=82930|title=Ten Killed in Kashmir Car Bomb Blast|last=Mushtaq|first=Sheikh|access-date=24 February 2017|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20180429233249/http://abcnews.go.com/International/story?id=82930|archive-date=29 April 2018|publisher=[[ABC News (United States)|ABC News]]}}</ref> <ref>{{Cite web|title=K P S Gill: The Kashmiri Pandits: An Ethnic Cleansing the World Forgot – Islamist Extremism & Terrorism in South Asia|url=http://www.satp.org/satporgtp/kpsgill/2003/chapter9.htm|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20090309001010/http://www.satp.org/satporgtp/kpsgill/2003/chapter9.htm|archive-date=9 March 2009|access-date=25 June 2015|website=satp.org}}</ref> మరోవైపు, భారత సైన్యం పెల్లెట్ గన్‌లను ఉపయోగించడం, వంటి నేరాలకు పాల్పడడంతో దానిపై అనేక కోర్టు కేసులు జరిగాయి. ఉగ్రవాదలు చాలా మంది సివిల్ సర్వెంట్లను, అనుమానిత ఇన్ఫార్మర్లను కిడ్నాప్ చేసి చంపారు. ఉగ్రవాదుల నిరంతర హింస ఫలితంగా పదివేల మంది కాశ్మీరీ పండిట్లు వలస వెళ్లవలసి వచ్చింది. వలస వెళ్ళిన పండిట్ల మొత్తం సంఖ్యపై అంచనాలు 1,70,000 నుండి 7,00,000 వరకు ఉంటాయి. ఇస్లామిక్ రాడికల్ సంస్థల లక్షిత దాడుల కారణంగా వేలాది మంది కాశ్మీరీ పండిట్లు [[జమ్మూ|జమ్మూకి]] వెళ్ళిపోవలసి వచ్చింది.<ref name="kps">Alexander Evans, A departure from history: Kashmiri Pandits, 1990–2001, Contemporary South Asia (Volume 11, Number 1, 1 March 2002, pp. 19–37)</ref> === ముఖ్యమైన సంఘటనలు === * కాశ్మీరీ హిందువుల వలసలు * 1989 జూలై, ఆగస్టు -ముగ్గురు సిఆర్పిఎఫ్ సిబ్బంది, రాజకీయనాయకుడు, NC/F కి చెందిన యూసుఫ్ హల్వాయ్ మొహమ్మద్ హతులయ్యారు.<ref name="ReferenceB">{{Cite web|title=Chronicle of Important events/date in J&K's political history|url=http://www.jammu-kashmir.com/basicfacts/politics/political_history.html|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20150614030618/http://www.jammu-kashmir.com/basicfacts/politics/political_history.html|archive-date=14 June 2015|access-date=25 June 2015|website=jammu-kashmir.com}}</ref> * 1989లో అప్పటి భారత హోంమంత్రి ముఫ్తీ సయీద్ కుమార్తె రుబియా సయీద్ను కిడ్నాప్ చేశారు. * గావ్కదల్ ఊచకోత-సెంట్రల్ రిజర్వ్ పోలీస్ ఫోర్స్ కాశ్మీరీ ఉగ్రవాదుల బృందంపై కాల్పులు జరిపి 50 మందిని హతమార్చింది.<ref>{{Cite web|date=2005-05-01|title=Kashmir's first blood|url=https://indianexpress.com/article/news-archive/kashmirs-first-blood/|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20210909115900/https://indianexpress.com/article/news-archive/kashmirs-first-blood/|archive-date=9 September 2021|access-date=2021-09-09|website=The Indian Express|language=en}}</ref> * సోపోర్ ఊచకోత- సరిహద్దు భద్రతా దళం 55 మంది కాశ్మీరీ పౌరులను హతమార్చింది * బిజ్బెహరా ఊచకోత-51 మంది ఉగ్రవాదులను బిఎస్ఎఫ్ ఊచకోతకు గురిచేసింది. * 1995 జమ్మూ కాశ్మీర్లో పాశ్చాత్య పర్యాటకుల అపహరణ-అనంతనాగ్ జిల్లాకు చెందిన ఆరుగురు విదేశీ పర్వతారోహకులను అల్ ఫరాన్ అపహరించింది. ఒకరి తలను నరికివేశారు, ఒకరు తప్పించుకున్నారు, మిగిలిన నలుగురు తప్పిపోయారు, బహుశా వాళ్లను కూడా ఉగ్రవాదుక్లు చంపేసి ఉంటారు. * 1997 సంగ్రంపోరా ఊచకోత-1997 మార్చి 22 న [[బుద్గాం]] జిల్లాలోని సంగ్రంపోరా గ్రామంలో ఏడుగురు కాశ్మీరీ పండితులను చంపేసారు.<ref name="Sangrampora">{{Cite web|title=Sangrampora killings|url=http://www.kashmiri-pandit.org/atrocities/sangrampura.html|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20050415043415/http://www.kashmiri-pandit.org/atrocities/sangrampura.html|archive-date=15 April 2005}}</ref> * వంధమా ఊచకోత-1998 జనవరిలో వాంధమా గ్రామంలో నివసిస్తున్న 24 మంది కాశ్మీరీ పండితులను పాకిస్తాన్ ఉగ్రవాదులు ఊచకోత కోశారు. ప్రాణాలతో బయటపడిన వారిలో ఒకరి వాంగ్మూలం ప్రకారం, ఉగ్రవాదులు [[భారత సైనిక దళం|భారత సైసిక]] అధికారుల వలె దుస్తులు ధరించి, వారి ఇళ్లలోకి ప్రవేశించి, ఆపై విచ్చలవిడీగా కాల్పులు ప్రారంభించారు. మాజీ అమెరికా అధ్యక్షుడు [[బిల్ క్లింటన్]] భారత పర్యటన జరిగిన సమయంలో ఈ సంఘటన జరగడంతో దానికి ప్రాముఖ్యత ఏర్పడింది. కాశ్మీర్లో పాకిస్తాన్ మద్దతుగల ఉగ్రవాదాన్ని నిరూపించడానికి [[న్యూ ఢిల్లీ]] ఈ ఊచకోతను హైలైట్ చేసింది.<ref name="Wandhama">{{Cite web|title=Wandhama Massacre report|url=http://www.subcontinent.com/sapra/terrorism/tr_1998_01_002_s.html|url-status=dead|archive-url=https://archive.today/19991009122607/http://www.subcontinent.com/sapra/terrorism/tr_1998_01_002_s.html|archive-date=9 October 1999|access-date=29 May 2005}}</ref> * 1998 ప్రాంకొటే ఊచకోత-ఉధంపూర్ జిల్లాకు చెందిన 26 మంది హిందూ గ్రామస్తులను ఉగ్రవాదులు చంపారు. * 1998 చంపానారి ఊచకోత-1998 జూన్ 19న ఇస్లామిక్ ఉగ్రవాదులు 25 మంది హిందూ గ్రామస్తులను హతమార్చారు. * 2000-అమర్నాథ్ యాత్రికుల ఊచకోత-30 మంది హిందూ యాత్రికులను ఉగ్రవాదులు ఊచకోత కోశారు. * చిత్తిసింహ్పురా ఊచకోత-భారత భద్రతా దళాలపై కొన్ని ఆరోపణలు ఉన్నప్పటికీ ఎల్ఈటీ ఉగ్రవాదులు 36 మంది సిక్కులను ఊచకోత కోశారు. * 2001 జమ్మూ కాశ్మీర్ శాసనసభ బాంబు దాడి-2001 అక్టోబరు 1న [[శ్రీనగర్]] శాసనసభలో జరిగిన బాంబు దాడిలో 38 మంది మరణించారు.<ref name="Dugger">{{Cite news|url=https://www.nytimes.com/2001/10/09/world/pakistan-asks-india-to-revive-talks-aimed-at-bringing-peace-to-kashmir.html|title=Pakistan Asks India to Revive Talks Aimed at Bringing Peace to Kashmir|last=Dugger|first=Celia W.|date=9 October 2001|work=[[The New York Times]]|access-date=23 February 2017|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20170223131222/http://www.nytimes.com/2001/10/09/world/pakistan-asks-india-to-revive-talks-aimed-at-bringing-peace-to-kashmir.html|archive-date=23 February 2017}}</ref> * 2002 రఘునాథ్ ఆలయ దాడులు-మొదటి దాడి 2002 మార్చి 30న జరిగింది, ఇద్దరు ఆత్మాహుతి బాంబర్లు ఆలయంపై దాడి చేశారు. ముగ్గురు భద్రతా సిబ్బంది సహా పదకొండు మంది మరణించారు, 20 మంది గాయపడ్డారు. రెండవ దాడిలో, 2002 నవంబర్ 24న ఇద్దరు ఆత్మాహుతి బాంబర్లు ఆలయంపై దాడి చేసి పద్నాలుగు మంది భక్తులను చంపి, మరో 45 మందిని గాయపరిచారు. * 2002 ఖాసిం నగర్ ఊచకోత-2002 జూలై 13న [[లష్కరే తోయిబా]]<nowiki/>కు చెందిన సాయుధ ఉగ్రవాదులు [[శ్రీనగర్]] ఖాసిం నగర్ మార్కెట్ వద్ద చేతి గ్రెనేడ్లను విసిరారు. ఆపై సమీపంలో నిలబడి ఉన్న పౌరులపై కాల్పులు జరిపారు, 27 మంది మరణించారు, చాలా మంది గాయపడ్డారు.<ref name="hrw03">{{Cite web|title=Human Rights Watch World Report 2003: India|url=https://www.hrw.org/wr2k3/asia6.html|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20101006054544/http://www.hrw.org/wr2k3/asia6.html|archive-date=6 October 2010}}</ref> * 2003 నదీమార్గ్ ఊచకోత-2003 మార్చి 23న కాశ్మీర్లోని నదీమార్గ్ లో 24 మంది హిందువులను [[లష్కరే తోయిబా]] ఉగ్రవాదులు హతమార్చారు. * 2005 జూలై 20న [[శ్రీనగర్]] బాంబు దాడి-[[శ్రీనగర్]] ప్రసిద్ధ చర్చి లేన్ ప్రాంతంలో సాయుధ భారత సైన్యపు వాహనం సమీపంలో కారు బాంబు పేలుడు సంభవించింది. ఇందులో నలుగురు భారత సైనిక సిబ్బంది, ఒక పౌరుడు, ఒక ఆత్మాహుతి ఉగ్రవాది మరణించారు. ఉగ్రవాద గ్రూప్ [[హిజ్బుల్ ముజాహిదీన్]], ఈ దాడికి బాధ్యత వహించింది.<ref name="church">{{Cite web|title=20 July 2005 Srinagar attack|url=http://www.ndtv.com/template/template.asp?template=Ceasefire&slug=Car+bomb+attack+in+Srinagar%2C+6+killed&id=17351&callid=0&amp;amp;category=National|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20051118091346/http://www.ndtv.com/template/template.asp?template=ceasefire|archive-date=18 November 2005}}</ref> * బుద్షా చౌక్ దాడి-2005 జూలై 29న [[శ్రీనగర్|శ్రీనిగర్]] నగర కేంద్రం బుద్షా చౌకులో ఉగ్రవాదులు జరిపిన దాడిలో 2 మంది మృతి చెందగా, 17 మందికి పైగా గాయపడ్డారు. గాయపడిన వారిలో ఎక్కువ మంది మీడియా పాత్రికేయులు.<ref name="Bud">{{Cite web|title=July 29 attack in Srinagar|url=http://www.hindustantimes.com/news/181_1445705,000900010002.htm|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20070303044412/http://www.hindustantimes.com/news/181_1445705%2C000900010002.htm|archive-date=3 March 2007}}</ref> * గులాం నబీ లోన్ హత్య-2005 అక్టోబరు 18న, అనుమానిత కాశ్మీరీ ఉగ్రవాదులు జమ్మూ కాశ్మీర్ అప్పటి విద్యా మంత్రి గులాం నబీ లోన్‌ను హత్య చేశారు. అల్ మన్సురిన్ అనే ఉగ్రవాద గ్రూప్ ఈ దాడికి బాధ్యత వహించింది.<ref name="Nabi">{{Cite news|url=http://news.bbc.co.uk/2/hi/south_asia/4351950.stm|title=Kashmir minister killed in attack|date=18 October 2005|work=[[BBC News]]|access-date=22 February 2017|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20170222122343/http://news.bbc.co.uk/2/hi/south_asia/4351950.stm|archive-date=22 February 2017}}</ref> శ్రీనగర్‌లో జరిగిన స్మారక ర్యాలీలో ప్రముఖ ఆల్ పార్టీ హురియత్ కాన్ఫరెన్స్ నాయకుడు అబ్దుల్ ఘనీ లోన్‌ను గుర్తు తెలియని వ్యక్తులు హత్య చేసారు. అతనికి తగినంత భద్రత కల్పించడంలో విఫలమైనందుకు భారత దళాలకు వ్యతిరేకంగా విస్తృత స్థాయిలో ప్రదర్శనలు జరిగాయి.<ref name="hrw03" /> * 2006 [[దోడా జిల్లా|దోడా]] ఊచకోత-2006 మే 3 న, జమ్మూ కాశ్మీర్లోని దోడా, [[ఉధంపూర్]] జిల్లాల్లో ఉగ్రవాదులు 35 మంది హిందువులను ఊచకోత కోశారు.<ref>{{Cite news|url=http://www.tribuneindia.com/2006/20060504/jal.htm#4|title=Phagwara observes bandh over J&K massacre|last=Tribune News Service|date=4 May 2006|work=[[The Tribune (Chandigarh)|The Tribune]]|access-date=22 February 2017|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20171012070828/http://www.tribuneindia.com/2006/20060504/jal.htm#4|archive-date=12 October 2017}}</ref> * 2006 జూన్ 12 న జనరల్ బస్ స్టాండ్ వద్ద వైష్ణోదేవి ఆలయానికి వెళ్లే బస్సులపై ఉగ్రవాదులు మూడు గ్రెనేడ్లను విసిరినప్పుడు ఒక వ్యక్తి మరణించగా, 31 మంది గాయపడ్డారు.<ref>{{Cite news|url=http://www.tribuneindia.com/2006/20060613/main1.htm|title=Terror in Jammu, Anantnag|last=Sharma|first=S.P.|date=13 June 2006|work=[[The Tribune (Chandigarh)|The Tribune]]|access-date=22 February 2017|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20171001103659/http://www.tribuneindia.com/2006/20060613/main1.htm|archive-date=1 October 2017}}</ref> * 2014 కాశ్మీర్ లోయ దాడులు-2014 డిసెంబర్ 5న సైన్యం, పోలీసులు, పౌరులపై నాలుగు దాడులు జరిగాయి, ఫలితంగా 21 మంది మరణించారు, అనేక మంది గాయపడ్డారు. అప్పుడు జరుగుతున్న శాసనసభ ఎన్నికలకు అంతరాయం కలిగించడమే వారి ఉద్దేశం.<ref name="The Hindu14">{{Cite web|date=5 December 2014|title=Multiple attacks rock Kashmir Valley|url=http://m.thehindu.com/news/national/militants-attack-army-camp-at-mohra-near-uri-border-town-in-kashmir/article6664357.ece/|url-status=dead|archive-url=https://archive.today/20141224205414/http://m.thehindu.com/news/national/militants-attack-army-camp-at-mohra-near-uri-border-town-in-kashmir/article6664357.ece/|archive-date=24 December 2014|access-date=24 December 2014|website=The Hindu: Mobile Edition}}</ref> * [[2016 యూరీ ఉగ్రవాద దాడులు|2016 యూరీ దాడి]]-నలుగురు సాయుధ ఉగ్రవాదులు సైనిక శిబిరంలోకి చొరబడి, గుడారాలపై గ్రెనేడ్లను విసిరారు, దీనివల్ల భారీ కాల్పులు జరిగాయి, 19 మంది సైనిక సిబ్బంది మరణించారు. * 2018 సుంజువాన్ దాడి-2018 ఫిబ్రవరి 10న, జైష్-ఎ-మొహమ్మద్ ఉగ్రవాదులు జమ్మూ కాశ్మీర్లోని సుంజువాన ఆర్మీ క్యాంప్పై దాడి చేశారు. 6 మంది భారత సైనికులు, 4 మంది ఉగ్రవాదులు, 1 పౌరుడు మరణించారు, 11 మంది గాయపడ్డారు. * 2019 పుల్వామా దాడి-2019 ఫిబ్రవరి 14న, జైష్-ఎ-మొహమ్మద్ ఉగ్రవాదులు సిఆర్పిఎఫ్ జవాన్ల కాన్వాయ్పై దాడి చేసి 46 మంది సిబ్బందిని చంపి 20 మందిని గాయపరిచారు. == ప్రాణనష్టం == ప్రభుత్వ గణాంకాల ప్రకారం, 2017 మార్చి నాటికి తిరుగుబాటు కారణంగా [[కాశ్మీరు విభాగం|కాశ్మీర్ లోయ]] [[జమ్మూ డివిజన్|జమ్మూ ప్రాంతం]] రెండింటిలోనూ 14,000 మంది పౌరులు, 5,000 మంది భద్రతా సిబ్బంది, 22,000 మంది ఉగ్రవాదులతో సహా సుమారు 41,000 మంది మరణించారు. ఈ మరణాలలో అధికశాతం 1990 ల్లోను, 2000 వ దశకం ప్రారంభంలోనూ సంభవించాయి. హింసలో క్షీణత వలన మరణాల సంఖ్య 2004 నుండి గణనీయంగా తగ్గింది.<ref name="ht2017">{{Cite news|url=https://www.hindustantimes.com/india-news/the-anatomy-of-kashmir-militancy-in-numbers/story-UncrzPTGhN22Uf1HHe64JJ_amp.html|title=41,000 deaths in 27 years: The anatomy of Kashmir militancy in numbers|last=Jayanth Jacob|work=[[Hindustan Times]]|access-date=18 May 2023|last2=Aurangzeb Naqshbandi|language=en-IN}}<cite class="citation news cs1" data-ve-ignore="true" id="CITEREFJayanth_JacobAurangzeb_Naqshbandi">Jayanth Jacob; Aurangzeb Naqshbandi. </cite></ref> హ్యూమన్ రైట్స్ వాచ్ 2006 నివేదిక ప్రకారం అప్పటికి కనీసం 20,000 మంది పౌరులు ఈ ఘర్షణలో మరణించారు. <ref>{{Cite report |url=https://www.hrw.org/sites/default/files/reports/india0906web.pdf |title=Everyone Lives in Fear: Patterns of Impunity in Jammu and Kashmir |date=September 2006 |publisher=[[Human Rights Watch]] |page=1}}</ref> ఈ భూభాగంలో 2017 మార్చి వరకు దాదాపు 69,820 ఉగ్రవాద సంఘటనలను జరిగాయి.<ref name="ht2017" /> 1989 - 2002 మధ్యకాలంలో హతమైన ఉగ్రవాదుల్లో దాదాపు 3,000 మంది జమ్మూ కాశ్మీరుకు బయటివారు (ఎక్కువగా పాకిస్తానీయులు, కొంతమంది ఆఫ్ఘన్‌లు). ఉగ్రవాద నిరోధక చర్యలలో నిమగ్నమైన భారత బలగాలు ఈ కాలంలో దాదాపు 40,000 తుపాకీలను, 150,000 పేలుడు పరికరాలను, 60 లక్షల మందుగుండు సామగ్రిని స్వాధీనం చేసుకున్నాయి. <ref name="sbose">{{Cite book|url=https://www.questia.com/read/118148594/kashmir-roots-of-conflict-paths-to-peace|title=Kashmir: Roots of Conflict, Paths to Peace|last=Bose|first=Sumantra|date=2003|publisher=[[Harvard University Press]]|page=3|archive-url=https://web.archive.org/web/20171012061143/https://www.questia.com/read/118148594/kashmir-roots-of-conflict-paths-to-peace|archive-date=12 October 2017}}</ref> జమ్మూ కాశ్మీర్ కోయలిషన్ ఆఫ్ సివిల్ సొసైటీ ప్రకారం 70,000 మంది మరణించారు. వారిలో ఎక్కువ మంది పౌరులు.<ref>{{Cite news|url=https://kashmirobserver.net/2016/local-news/karadzic-prosecute-all-accused-hr-violations-kashmir-jkccs-4777|title=Like Karadzic, Prosecute All Accused of HR Violations in Kashmir: JKCCS|work=Kashmir Observer|access-date=19 October 2017|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20171016071013/https://kashmirobserver.net/2016/local-news/karadzic-prosecute-all-accused-hr-violations-kashmir-jkccs-4777|archive-date=16 October 2017}}</ref> పౌరులు, భద్రతా బలగాలు, ఉగ్రవాదులు అందరూ కలిపి 80,000 మంది మరణించినట్లు పాకిస్తాన్ అనుకూల [[ఆల్ పార్టీస్ హురియత్ కాన్ఫరెన్స్|హురియత్ గ్రూప్]] పేర్కొంది.<ref>{{Citation|last=[[Sumantra Bose]]|title=Kashmir : roots of conflict, paths to peace|page=4|year=2003|publisher=Harvard University Press|isbn=0-674-01173-2}}</ref> [[కుప్వారా జిల్లా|కుప్వారా]], [[బారాముల్లా జిల్లా|బారాముల్లా]], [[పూంచ్ జిల్లా|పూంచ్]], [[దోడా జిల్లా|దోడా]], [[అనంతనాగ్ జిల్లా|అనంత్‌నాగ్]], [[పుల్వామా జిల్లా|పుల్వామా]] జిల్లాల్లో అత్యధిక హత్యలు జరిగాయి.<ref name="satp2022">{{Cite web|title=datasheet-terrorist-attack-fatalities|url=https://www.satp.org/datasheet-terrorist-attack/fatalities/india-jammukashmir|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20220131101210/https://www.satp.org/datasheet-terrorist-attack/fatalities/india-jammukashmir|archive-date=31 January 2022|access-date=2022-02-12|website=www.satp.org}}</ref> {| class="wikitable sortable" |+జమ్మూ కాశ్మీర్ ఉగ్రవాదంలో మరణాల సంఖ్య (2007 నుండి)<ref name="satp2022">{{Cite web|title=datasheet-terrorist-attack-fatalities|url=https://www.satp.org/datasheet-terrorist-attack/fatalities/india-jammukashmir|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20220131101210/https://www.satp.org/datasheet-terrorist-attack/fatalities/india-jammukashmir|archive-date=31 January 2022|access-date=2022-02-12|website=www.satp.org}}</ref> !సంవత్సరం !హత్య ఘటనలు !పౌరులు !భద్రతా దళాలు !ఉగ్రవాదులు !మొత్తం |- |'''2007''' |427 |127 |119 |498 |744 |- |'''2008''' |261 |71 |85 |382 |538 |- |'''2009''' |208 |53 |73 |247 |373 |- |'''2010''' |189 |34 |69 |258 |361 |- |'''2011''' |119 |33 |31 |117 |181 |- |'''2012''' |70 |19 |18 |84 |121 |- |'''2013''' |84 |19 |53 |100 |172 |- |'''2014''' |91 |28 |47 |114 |189 |- |'''2015''' |86 |19 |41 |115 |175 |- |'''2016''' |112 |14 |88 |165 |267 |- |'''2017''' |163 |54 |83 |220 |357 |- |'''2018''' |206 |86 |95 |271 |452 |- |'''2019''' |135 |42 |78 |163 |283 |- |'''2020''' |140 |33 |56 |232 |321 |- |'''2021''' |153 |36 |45 |193 |274 |- |'''2022''' |151 |30 |30 |193 |253 |} == లొంగుబాటు, పునరావాస విధానం == [[జమ్మూ కాశ్మీరు (కేంద్రపాలిత ప్రాంతం)|జమ్మూ కాశ్మీర్‌లో]] లొంగుబాట్లను వ్యవస్థీకరించారు.<ref name="Kakar-2017">{{Cite web|last=Kakar|first=Harsha|date=24 November 2017|title=Why Kashmir needs much more than surrender appeals|url=https://www.orfonline.org/expert-speak/kashmir-needs-more-than-surrender-appeals/|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20211020015417/https://www.orfonline.org/expert-speak/kashmir-needs-more-than-surrender-appeals/|archive-date=20 October 2021|access-date=2021-10-16|website=ORF}}</ref><ref name="Malik-2020">{{Cite web|last=Malik|first=Irfan Amin|date=2020-11-25|title=Will Army's Draft 'Surrender Policy' In J&K Help Combat Militancy?|url=https://www.thequint.com/voices/opinion/kashmir-valley-militants-indian-army-security-forces-draft-surrender-policy-jammu-kashmir-police-shopian-fake-encounter|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20211020031915/https://www.thequint.com/voices/opinion/kashmir-valley-militants-indian-army-security-forces-draft-surrender-policy-jammu-kashmir-police-shopian-fake-encounter|archive-date=20 October 2021|access-date=2021-10-16|website=TheQuint|language=en}}</ref><ref>{{Cite web|last=Yasir|first=Sameer|date=2017-10-16|title=Jammu and Kashmir security forces' new appeal to militants: Surrender, come home and rejoin society|url=https://www.firstpost.com/india/jammu-and-kashmir-security-forces-new-appeal-to-militants-surrender-come-home-and-rejoin-society-4148277.html|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20211020044257/https://www.firstpost.com/india/jammu-and-kashmir-security-forces-new-appeal-to-militants-surrender-come-home-and-rejoin-society-4148277.html|archive-date=20 October 2021|access-date=2021-10-16|website=Firstpost|language=en}}</ref> 1990 లలో కొన్ని లొంగుబాటు విధానాలు కనిపించగా, 2000 లలో జమ్మూ కాశ్మీర్‌కు చెందిన ఉగ్రవాదుల కోసం ఒక విధానం, పాకిస్తాన్ ఆక్రమిత కాశ్మీర్ లోని ఉగ్రవాదులకు మరొక విధానం ఉండేది.<ref name="Kakar-2017" /><ref name="Malik-2020" /> 1995 ఆగస్టు 15న కాశ్మీర్‌లో ఉగ్రవాదుల కోసం మొదటి లొంగుబాటు విధానాన్ని ప్రారంభించారు. నక్సలైట్ల కోసం ఇప్పటికే ఉన్న విధానాన్నే ఇక్కడా అనుసరించారు.<ref>{{Cite web|last=Kartha|first=Tara|date=5 June 2018|title=New Age Militancy – Kashmir Youth Need Policies Encouraging Change, Not Surrender|url=https://thewire.in/rights/kashmir-militancy-surrender-policy|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20230420105454/https://thewire.in/rights/kashmir-militancy-surrender-policy|archive-date=20 April 2023|access-date=2021-10-20|website=The Wire}}</ref> == ఇవి కూడా చూడండి == * [[2018 సుంజువాన్ దాడి]] * జమ్మూ కాశ్మీర్‌లోని మారణకాండల జాబితా * [[ఆల్ పార్టీస్ హురియత్ కాన్ఫరెన్స్]] * [[భారత విభజన|భారతదేశ విభజన]] * [[ఇఖ్వాన్]] == మూలాలు == {{Reflist|30em|refs=<ref name="SumantraKashmir">Bose, Sumantra. ''Kashmir: Roots of Conflict, Paths to Peace''. Harvard, 2005.</ref> <ref name="SwamiSecret">Swami, Praveen.''India, Pakistan and the Secret Jihad''. 2006.</ref> <ref name="AltafElections">{{cite news|last1=Hussain|first1=Altaf|title=Kashmir's flawed elections|url=http://news.bbc.co.uk/2/hi/south_asia/2223364.stm|access-date=22 February 2017|work=[[BBC News]]|date=14 September 2002|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20170226225810/http://news.bbc.co.uk/2/hi/south_asia/2223364.stm|archive-date=26 February 2017}}</ref> <ref name="BBCKashmir">{{cite news|title=Kashmir insurgency|url=http://news.bbc.co.uk/hi/english/static/in_depth/south_asia/2002/india_pakistan/timeline/1989.stm|access-date=21 February 2017|work=[[BBC News]]|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20170222035446/http://news.bbc.co.uk/hi/english/static/in_depth/south_asia/2002/india_pakistan/timeline/1989.stm|archive-date=22 February 2017}}</ref> <ref name="ArifShadow">Jamar, Arif. ''The untold story of Jihad in Kashmir''. 2009.</ref> <ref name="HasanPakistan">{{cite news|last1=Hasan|first1=Syed Shoaib|title=Why Pakistan is 'boosting Kashmir militants'|url=http://news.bbc.co.uk/2/hi/south_asia/4416771.stm|access-date=22 February 2017|work=[[BBC News]]|date=3 March 2010|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20170228011213/http://news.bbc.co.uk/2/hi/south_asia/4416771.stm|archive-date=28 February 2017}}</ref> <ref name="KhanMilitants">{{cite news|last1=Khan|first1=Aamer Ahmed|title=Pakistan: Where have the militants gone?|url=http://news.bbc.co.uk/2/hi/south_asia/4415823.stm|access-date=22 February 2017|work=[[BBC News]]|date=6 April 2005|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20170222121728/http://news.bbc.co.uk/2/hi/south_asia/4415823.stm|archive-date=22 February 2017}}</ref> <ref name="StephensJob">{{cite news|last1=Stephens|first1=Bret|title=The Most Difficult Job in the World|url=https://www.wsj.com/articles/SB122307507392703831|access-date=22 February 2017|newspaper=[[The Wall Street Journal]]|date=4 October 2008|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20170222112027/https://www.wsj.com/articles/SB122307507392703831|archive-date=22 February 2017}}</ref> <ref name="ColeObama">{{cite news|last1=Cole|first1=Juan|title=Does Obama understand his biggest foreign-policy challenge?|url=http://www.salon.com/2008/12/12/pakistan_7/|access-date=22 February 2017|work=[[Salon (website)|Salon]]|date=12 December 2008|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20170323103257/http://www.salon.com/2008/12/12/pakistan_7/|archive-date=23 March 2017}}</ref> <ref name="RediffKashmir">{{cite news|title=Links between ISI, militant groups: Straw|url=http://www.rediff.com/news/2002/jun/11war4.htm|access-date=24 February 2017|work=[[Rediff.com]]|date=11 June 2002|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20170324080707/http://www.rediff.com/news/2002/jun/11war4.htm|archive-date=24 March 2017}}</ref> <ref name="EconomistStony">{{cite news|title=Stony ground|url=http://www.economist.com/node/16542619|access-date=22 February 2017|newspaper=[[The Economist]]|date=8 July 2010|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20161223073757/http://www.economist.com/node/16542619|archive-date=23 December 2016}}</ref> <ref name="EconomistGrim">{{cite news|title=Grim up north|url=http://www.economist.com/node/13927142|access-date=22 February 2017|newspaper=[[The Economist]]|date=25 June 2009|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20170429113754/http://www.economist.com/node/13927142|archive-date=29 April 2017}}</ref> <ref name="EconomistPlace">{{cite news|title=Your place or mine?|url=http://www.economist.com/node/2423976|access-date=22 February 2017|newspaper=[[The Economist]]|date=12 February 2004|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20170222194246/http://www.economist.com/node/2423976|archive-date=22 February 2017}}</ref> <ref name="BBCKillings">{{cite news|title=Kashmir's extra-judicial killings|url=http://news.bbc.co.uk/2/hi/south_asia/6367917.stm|access-date=22 February 2017|work=[[BBC News]]|date=8 March 2007|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20170614185945/http://news.bbc.co.uk/2/hi/south_asia/6367917.stm|archive-date=14 June 2017}}</ref> <ref name="timesonline.co.uk">{{citation |title=India's leader makes peace overtures in Kashmir |newspaper=The Times |date=18 November 2004 |url=http://www.timesonline.co.uk/tol/news/world/article392432.ece |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20110523122550/http://www.timesonline.co.uk/tol/news/world/article392432.ece |archive-date=23 May 2011}}: "Military experts estimate that India has about 250,000 troops in the region."</ref><ref name="HRW96">Human Rights Watch, Patricia Gossman. "India's secret army in Kashmir : new patterns of abuse emerge in the conflict ", 1996</ref> <ref name="YardleyPower">{{cite news|last1=Yardley|first1=Jim|title=India Reopens Kashmir's Schools, but Many Stay Away|url=https://www.nytimes.com/2010/09/28/world/asia/28kashmir.html|access-date=22 February 2017|newspaper=[[The New York Times]]|date=27 September 2010|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20170222113514/http://www.nytimes.com/2010/09/28/world/asia/28kashmir.html|archive-date=22 February 2017}}</ref> <ref name="PalloneEthnic">{{citation |last=Pallone |first=Frank |title=Resolution condemning Human Rights Violations against Kashmiri Pandits |url=http://www.house.gov/list/press/nj06_pallone/pr_feb15_kashmir.html |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20090810032903/http://www.house.gov/list/press/nj06_pallone/pr_feb15_kashmir.html |archive-date=10 August 2009 |publisher=US House of Representatives |date=15 February 2006 }}</ref> <ref name="RamaDilemma">{{cite news|last1=Ramaseshan|first1=Radhika|title=Cong dilemma: young Omar or PDP|url=https://www.telegraphindia.com/1081230/jsp/nation/story_10319531.jsp|access-date=23 February 2017|newspaper=[[The Telegraph (Calcutta)|The Telegraph]]|date=30 December 2008|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20170223212047/https://www.telegraphindia.com/1081230/jsp/nation/story_10319531.jsp|archive-date=23 February 2017}}</ref> <ref name="NomaniMuslims">{{cite news|last1=Nomani|first1=Asra Q.|title=Muslims -- India's new 'untouchables'|url=https://www.latimes.com/la-oe-nomani1-2008dec01-story.html|access-date=22 February 2017|newspaper=[[Los Angeles Times]]|date=1 December 2008|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20170222111942/http://www.latimes.com/la-oe-nomani1-2008dec01-story.html|archive-date=22 February 2017}}</ref> <ref name="SangThink">Sanghvi, Vir {{cite web|url=http://www.hindustantimes.com/Think-the-Unthinkable/Article1-331689.aspx |title=Think the Unthinkable - Hindustan Times |access-date=2010-12-23 |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20110208001159/http://www.hindustantimes.com/Think-the-Unthinkable/Article1-331689.aspx |archive-date=8 February 2011}} "Think the unthinkable" ''Hindustan Times'', August 2008</ref> <ref name="ThottamValley">{{cite magazine|last1=Thottam|first1=Jyoti|title=Valley of Tears|url=http://content.time.com/time/magazine/article/0,9171,1838586,00.html|access-date=22 February 2017|magazine=[[Time (magazine)|Time]]|date=4 September 2008|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20170124194816/http://content.time.com/time/magazine/article/0,9171,1838586,00.html|archive-date=24 January 2017}}</ref> <ref name="BBCFuture">{{cite news|title=The Future of Kashmir?|url=http://news.bbc.co.uk/2/shared/spl/hi/south_asia/03/kashmir_future/html/|access-date=22 February 2017|work=[[BBC News]]|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20170319084333/http://news.bbc.co.uk/2/shared/spl/hi/south_asia/03/kashmir_future/html/|archive-date=19 March 2017}}</ref> <ref name="CHSurvey">Bradnock, Robert "Kashmir: Paths to Peace" Chatham House, London, 2008</ref> <ref name="AbbasQaeda">{{cite news|last1=Abbas|first1=Zaffar|title=Analysis: Is al-Qaeda in Kashmir?|url=http://news.bbc.co.uk/2/hi/2043800.stm|access-date=22 February 2017|work=[[BBC News]]|date=13 June 2002|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20161229210916/http://news.bbc.co.uk/2/hi/2043800.stm|archive-date=29 December 2016}}</ref> <ref name="SmithSAS">{{cite news|last1=Smith|first1=Michael|title=SAS joins Kashmir hunt for bin Laden|url=https://www.telegraph.co.uk/news/worldnews/asia/india/1385795/SAS-joins-Kashmir-hunt-for-bin-Laden.html|access-date=21 February 2017|newspaper=[[The Daily Telegraph]]|date=23 February 2002|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20170315031644/http://www.telegraph.co.uk/news/worldnews/asia/india/1385795/SAS-joins-Kashmir-hunt-for-bin-Laden.html|archive-date=15 March 2017}}</ref> <ref name="IHTKashmir">International Herald Tribune.[https://web.archive.org/web/20060721072906/http://www.iht.com/articles/2006/07/13/news/india.php] "Al Qaeda Claim of Kashmiri Link Worries India"</ref> <ref name="HinduQaeda">''The Hindu''.{{cite news |url=http://www.hindu.com/2007/06/18/stories/2007061801191400.htm |title=No al Qaeda presence in Kashmir: Army |date=18 June 2007 |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20100411003850/http://www.hindu.com/2007/06/18/stories/2007061801191400.htm |newspaper=[[The Hindu]] |archive-date=11 April 2010}} "No Al Qaeda presence in Kashmir: Army"</ref> <ref name="SmuckerQaeda">{{cite news|last1=Smucker|first1=Phillip|title=Al Qaeda thriving in Pakistani Kashmir|url=http://www.csmonitor.com/2002/0702/p01s02-wosc.html|access-date=21 February 2017|newspaper=[[The Christian Science Monitor]]|date=2 July 2002|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20170111054702/http://www.csmonitor.com/2002/0702/p01s02-wosc.html|archive-date=11 January 2017}}</ref> <ref name="DawnQaeda">''Dawn''. [https://www.dawn.com/news/917182/al-qaeda-could-provoke-new-india-pakistan-war-gates "Al Qaeda could provoke new India-Pakistan war: Gates"], January 20, 2010</ref> <ref name="GuptaKashmir">Gupta, Amit; Leather, Kaia.[https://docs.google.com/viewer?a=v&q=cache:lnhk5esbgrkJ:fpc.state.gov/documents/organization/13390.pdf+kashmir+insurgents+lay+down+arms&hl=en&gl=de&pid=bl&srcid=ADGEEShAKwH9pVW16YC2-dyX6RP_KYtdoG3X7iD1GKwTxaO0O1l4JdLMf_wKYEJVQ_LinyIgx2I0TWSQAxl2oc8OSyUWAIBHSyTHuVs8XTVkGhMaBsvXUMUfvxddyygReETuQKp4mTjA&sig=AHIEtbQWdbVbaShVvuAURLFsmBS-IR4gog] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20170330001714/https://docs.google.com/viewer?a=v&q=cache%3Alnhk5esbgrkJ%3Afpc.state.gov%2Fdocuments%2Forganization%2F13390.pdf%20kashmir%20insurgents%20lay%20down%20arms&hl=en&gl=de&pid=bl&srcid=ADGEEShAKwH9pVW16YC2-dyX6RP_KYtdoG3X7iD1GKwTxaO0O1l4JdLMf_wKYEJVQ_LinyIgx2I0TWSQAxl2oc8OSyUWAIBHSyTHuVs8XTVkGhMaBsvXUMUfvxddyygReETuQKp4mTjA&sig=AHIEtbQWdbVbaShVvuAURLFsmBS-IR4gog |date=30 March 2017 }} "Kashmir: Recent Developments and US Concerns", June 2002</ref>}} [[వర్గం:Webarchive template wayback links]] lava0okmgg9mpw1ri7c4zildee4qquq 0 423422 4595185 4594183 2025-06-30T08:42:42Z Batthini Vinay Kumar Goud 78298 4595185 wikitext text/x-wiki {{Infobox Officeholder |name = దేవేంద్ర నాగ్‌పాల్ |image = |alt = |caption = |constituency = [[అమ్రోహా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|అమ్రోహా]]<ref name="Member Profile">{{cite news|title= Member Profile|publisher= Lok Sabha website|access-date= 7 January 2014|url= http://164.100.47.132/LssNew/members/former_Biography.aspx?mpsno=4266|archive-url= https://web.archive.org/web/20140107140927/http://164.100.47.132/LssNew/members/former_Biography.aspx?mpsno=4266|archive-date= 7 January 2014|url-status= dead}}</ref> |office = [[లో‍క్‍సభ సభ్యుడు]] |term = 2009 - 2014 |predecessor = హరీష్ నాగ్‌పాల్ |successor = [[కన్వర్ సింగ్ తన్వర్]] |constituency2 = [[హసన్‌పూర్ శాసనసభ నియోజకవర్గం (ఉత్తరప్రదేశ్)|హసన్‌పూర్ నియోజకవర్గం]] |office2 = ఎమ్మెల్యే |term2 = 2002 - 2007 |predecessor2 = రిఫాకత్ హుస్సేన్ |successor2 = ఫర్హత్ హసన్ |birth_date = {{Birth date and age|df=yes|1971|01|01}}<ref name="Member Profile"/> |birth_place = [[మొరాదాబాద్]], [[ఉత్తర ప్రదేశ్]], [[భారతదేశం]] |death_date = |death_place = |restingplace = |restingplacecoordinates = |birthname = |parents = |party = రాష్ట్రీయ లోక్ దళ్ |otherparty = <!--For additional political affiliations--> |spouse = |partner = <!--For those with a domestic partner and not married--> |relations = |children = |residence = ధనౌరా & న్యూఢిల్లీ |alma_mater = కెజికె పిజి కళాశాల, మొరాదాబాద్ . |occupation = | nationality = {{flag|India|name=భారతీయుడు}} | occupation = [[రాజకీయ నాయకుడు]] }}'''దేవేంద్ర నాగ్‌పాల్''' ( జననం 1 జనవరి 1971) భారతదేశానికి చెందిన [[రాజకీయ నాయకుడు]]. ఆయన [[2009 భారత సార్వత్రిక ఎన్నికలు|2009లో జరిగిన లోక్‌సభ ఎన్నికలలో]] [[అమ్రోహా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|అమ్రోహా నియోజకవర్గం]] నుండి [[లో‍క్‍సభ సభ్యుడు|లోక్‌సభ సభ్యుడిగా]] ఎన్నికయ్యాడు.<ref name="2024 Lok Sabha polls: Amid history of change, Rohilkhand’s heart Amroha a magnet for top leaders">{{cite news|url=https://www.hindustantimes.com/cities/lucknow-news/2024-lok-sabha-polls-amid-history-of-change-rohilkhand-s-heart-amroha-a-magnet-for-top-leaders-101713814645518.html|title=2024 Lok Sabha polls: Amid history of change, Rohilkhand’s heart Amroha a magnet for top leaders|date=23 April 2024|accessdate=27 June 2025|archiveurl=https://web.archive.org/web/20250627162848/https://www.hindustantimes.com/cities/lucknow-news/2024-lok-sabha-polls-amid-history-of-change-rohilkhand-s-heart-amroha-a-magnet-for-top-leaders-101713814645518.html|archivedate=27 June 2025|publisher=Hindustan Times}}</ref> ==రాజకీయ జీవితం== దేవేంద్ర నాగ్‌పాల్ రాజకీయాల పట్ల ఆసక్తితో వచ్చి జిల్లా పంచాయితీ సభ్యుడిగా ఎన్నికయ్యాడు. ఆయన ఆ తరువాత 2002లో జరిగిన శాసనసభ ఎన్నికలలో [[హసన్‌పూర్ శాసనసభ నియోజకవర్గం (ఉత్తరప్రదేశ్)|హసన్‌పూర్ నియోజకవర్గం]] నుండి స్వతంత్ర అభ్యర్థిగా పోటీ చేసి ఎమ్మెల్యేగా ఎన్నికయ్యాడు. దేవేంద్ర నాగ్‌పాల్ ఆ తరువాత [[రాష్ట్రీయ లోక్‌దళ్‌]] పార్టీలో చేరి [[2009 భారత సార్వత్రిక ఎన్నికలు|2009లో జరిగిన లోక్‌సభ ఎన్నికలలో]] [[అమ్రోహా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|అమ్రోహా నియోజకవర్గం]] నుండి తొలిసారి [[లో‍క్‍సభ సభ్యుడు|లోక్‌సభ సభ్యుడిగా]] ఎన్నికై పార్లమెంట్‌లో పరిశ్రమపై కమిటీ & పిటిషన్లపై ఏర్పాటు చేసిన కమిటీలో సభ్యుడిగా పని చేశాడు. దేవేంద్ర నాగ్‌పాల్ పార్టీ వ్యతిరేక కార్యకలాపాలకు పాల్పడుతున్నాడని జూన్ 2013లో నాగ్‌పాల్‌తో పాటు మరో ఎంపీ సారిక దేవేంద్ర సింగ్ బఘేల్‌ను పార్టీ అధ్యక్షుడు అజిత్ సింగ్ రాష్ట్రీయ లోక్ దళ్ పార్టీ నుండి బహిష్కరించాడు.<ref name="Another RLD MP all set to join SP">{{cite news |last1=The Indian Express |title=Another RLD MP all set to join SP |url=https://indianexpress.com/article/cities/lucknow/another-rld-mp-all-set-to-join-sp/ |accessdate=2 October 2024 |date=29 March 2013 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20241002092932/https://indianexpress.com/article/cities/lucknow/another-rld-mp-all-set-to-join-sp/ |archivedate=2 October 2024 |language=en}}</ref><ref name="RLD suspends two party MPs">{{cite news |last1=India TV News |last2= |first2= |title=RLD suspends two party MPs |url=https://www.indiatvnews.com/politics/national/rld-suspends-two-party-mps-11282.html |accessdate=2 October 2024 |work= |date=19 July 2013 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20241002093559/https://www.indiatvnews.com/politics/national/rld-suspends-two-party-mps-11282.html |archivedate=2 October 2024 |language=en}}</ref> ఆయన ఆ తరువాత సమాజ్ వాదీ పార్టీలో చేరి 2016లో పార్టీని వీడి భారతీయ జనతా పార్టీలో చేరి 2022లో జరిగిన ఉత్తరప్రదేశ్ శాసనసభ ఎన్నికలలో నౌగవాన్ సాదత్ నుండి బిజెపి అభ్యర్థిగా పోటీ చేసి ఓడిపోయాడు.<ref name="UP polls: Richest candidate in 2nd phase has assets worth Rs 296 cr, poorest just Rs 6,700">{{cite news |last1=The Economic Times |title=UP polls: Richest candidate in 2nd phase has assets worth Rs 296 cr, poorest just Rs 6,700 |url=https://economictimes.indiatimes.com/news/elections/assembly-elections/uttar-pradesh/up-polls-richest-candidate-in-2nd-phase-has-assets-worth-rs-296-cr-poorest-just-rs-6700/articleshow/89501706.cms?from=mdr |accessdate=2 October 2024 |date=11 February 2022 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20241002093754/https://economictimes.indiatimes.com/news/elections/assembly-elections/uttar-pradesh/up-polls-richest-candidate-in-2nd-phase-has-assets-worth-rs-296-cr-poorest-just-rs-6700/articleshow/89501706.cms?from=mdr |archivedate=2 October 2024}}</ref> ==మూలాలు== {{మూలాలజాబితా}} [[వర్గం:1971 జననాలు]] [[వర్గం:15వ లోక్‌సభ సభ్యులు]] [[వర్గం:ఉత్తర ప్రదేశ్ నుండి ఎన్నికైన లోక్‌సభ సభ్యులు]] [[వర్గం:ఉత్తర ప్రదేశ్ రాజకీయ నాయకులు]] [[వర్గం:ఉత్తర ప్రదేశ్ వ్యక్తులు]] 0fqgwjfl82wrsf42njkj2r0nyv3wz1w 0 423551 4595136 4594463 2025-06-30T07:08:08Z Batthini Vinay Kumar Goud 78298 4595136 wikitext text/x-wiki నేషనల్ డెమోక్రటిక్ అలయన్స్ భారతీయ జనతా పార్టీ నేతృత్వంలోని భారతీయ రాజకీయ పార్టీ కూటమి. 1998 భారత సార్వత్రిక ఎన్నికల కోసం లోక్‌సభ నియోజకవర్గాలకు [[జాతీయ ప్రజాస్వామ్య కూటమి|ఎన్‌డీఏ]] అభ్యర్థులు ఈ క్రింది విధంగా ఉంది.<ref>{{cite web|date=9 March 2021|title=West Bengal Assembly Elections &#124; when TMC became an NDA ally in 1999 under the Vajpayee govt|url=https://www.deccanherald.com/india/west-bengal-assembly-elections-when-tmc-became-an-nda-ally-in-1999-under-the-vajpayee-govt-959901.html}}</ref><ref>https://www.livemint.com/Politics/ojVgk2z4ZzHk1DwySTOcXM/Trinamool-rises-like-phoenix.html%3ffacet=amp{{Dead link|date=నవంబర్ 2024 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref><ref>{{cite web|title=Rediff on the NeT Elections '98: Results: AIADMK sweet revenge, helps allies win|url=https://m.rediff.com/news/1998/mar/03tn1.htm}}</ref><ref>{{cite web|title=Rediff on the NeT Elections '98: Results: Laloo fights back as BJP-Samata march on in Bihar|url=https://m.rediff.com/news/1998/mar/03bihar.htm}}</ref><ref>{{cite web|title=Rediff on the NeT: No surprises in Samata Party's first list for Bihar|url=https://m.rediff.com/news/1998/jan/21samata.htm}}</ref><ref>{{cite web|title=Rediff on the NeT Elections '98: The way Maharashtrians have swung|url=https://m.rediff.com/news/1998/mar/05maha.htm}}</ref><ref>{{cite web|date=11 May 1998|title=Smaller partners in NDA turn prickly; West Bengal, Bihar, Orissa BJP's new trouble spots|url=https://www.indiatoday.in/magazine/nation/story/19980511-smaller-partners-in-nda-turn-prickly-west-bengal-bihar-orissa-bjps-new-trouble-spots-826349-1998-05-10}}</ref><ref>{{cite web|date=20 March 1998|title=Analysing the BJP's performance|url=https://frontline.thehindu.com/cover-story/article30161045.ece/}}</ref><ref>{{cite web|date=19 January 1998|title=BJP learns some hard lessons about coalition politics|url=https://www.indiatoday.in/magazine/nation/story/19980119-bjp-learns-some-hard-lessons-about-coalition-politics-825446-1998-01-18#}}</ref><ref>{{cite web|title=The rise and fall of Suresh Kalmadi|url=https://www.dnaindia.com/mumbai/report-the-rise-and-fall-of-suresh-kalmadi-1536284/amp}}</ref> == లోక్‌సభ 1998 సార్వత్రిక ఎన్నికలు == {| class="wikitable sortable" |+ !నం. !పార్టీ !రాష్ట్రాల్లో పొత్తు !సీట్లలో పోటీ చేశారు ! colspan="2" |సీట్లు గెలుచుకున్నారు |- !1 |భారతీయ జనతా పార్టీ |అన్ని రాష్ట్రాలు UTలు |'''388''' |'''182''' |{{Increase}} 21 |- !2 |పశ్చిమ బెంగాల్ తృణమూల్ కాంగ్రెస్ |పశ్చిమ బెంగాల్ |28 |7 |{{Increase}} 7 |- !3 |ఆల్ ఇండియా అన్నా ద్రవిడ మున్నేట్ర కజగం | * తమిళనాడు * పాండిచ్చేరి |23 |18 |{{Increase}} 18 |- !4 |సమతా పార్టీ | * బీహార్ * ఉత్తర ప్రదేశ్ |23 |12 |{{Increase}} 4 |- !5 |శివసేన | * మహారాష్ట్ర |22 |6 |{{Decrease}} 9 |- !6 |బిజు జనతా దళ్ |ఒరిస్సా |12 |9 |{{Increase}} 9 |- !7 |లోక్ శక్తి | * కర్ణాటక * నాగాలాండ్ |11 |3 |{{Increase}} 3 |- !8 |శిరోమణి అకాలీదళ్ |పంజాబ్ |8 |8 |{{Steady}} |- !9 |పట్టాలి మక్కల్ కట్చి |తమిళనాడు |5 |4 |{{Increase}} 4 |- !10 |మరుమలార్చి ద్రవిడ మున్నేట్ర కజగం |తమిళనాడు |5 |3 |{{Increase}} 3 |- !11 |హర్యానా వికాస్ పార్టీ |హర్యానా |4 |1 |{{Decrease}} 2 |- !12 |ఎన్టీఆర్ తెలుగుదేశం పార్టీ (ఎల్పీ) |ఆంధ్ర ప్రదేశ్ |3 |0 |{{Steady}} |- !13 |మణిపూర్ రాష్ట్ర కాంగ్రెస్ పార్టీ |మణిపూర్ |1 |1 |{{Increase}} 1 |- !14 |జనతా పార్టీ |తమిళనాడు |1 |1 |{{Increase}} 1 |- !15 |సిక్కిం డెమోక్రటిక్ ఫ్రంట్ |సిక్కిం |1 |1 |{{Increase}} 1 |- !16 |సత్నామ్ సింగ్ కైంత్ ( బిజెపి మద్దతు పొందిన స్వతంత్ర అభ్యర్థి ) |పంజాబ్ |1 |1 |{{Increase}} 1 |- !17 |వజప్పాడి కె. రామమూర్తి ( బిజెపి మద్దతు పొందిన స్వతంత్ర అభ్యర్థి ) |తమిళనాడు |1 |1 |{{Increase}} 1 |- !18 |మేనకా గాంధీ ( బిజెపి మద్దతు పొందిన స్వతంత్ర అభ్యర్థి ) |ఉత్తర ప్రదేశ్ |1 |1 |{{Increase}} 1 |- !19 |సురేష్ కల్మాడీ ( బిజెపి మద్దతు పొందిన స్వతంత్ర అభ్యర్థి ) |మహారాష్ట్ర |1 |0 |{{Decrease}} 1 |- ! colspan="3" |మొత్తం NDA అభ్యర్థులు |'''539''' |'''259''' |'''{{Increase}} 75''' |} == ఆంధ్ర ప్రదేశ్ ==  బీజేపీ (38)   NTRTDP(LP) (3) {| class="wikitable sortable" !నియోజకవర్గం నెం. !నియోజకవర్గం !రిజర్వేషన్ !అభ్యర్థి ! colspan="2" |పార్టీ !ఫలితం |- |1 |శ్రీకాకుళం |ఏదీ లేదు |అప్పయ్యదొర హనుమంతు | |ఎన్టీఆర్ తెలుగుదేశం పార్టీ (ఎల్పీ) |ఓడిపోయింది |- |2 |పార్వతీపురం |ఎస్టీ | colspan="4" |'''ఏదీ లేదు''' |- |3 |బొబ్బిలి |ఏదీ లేదు |వాసిరెడ్డి వరద రామారావు | |భారతీయ జనతా పార్టీ |ఓడిపోయింది |- |4 |విశాఖపట్నం |ఏదీ లేదు |డి.వి.సుబ్బారావు | |భారతీయ జనతా పార్టీ |ఓడిపోయింది |- |5 |భద్రాచలం |ఎస్టీ |సెట్టి లక్ష్మణుడు | |ఎన్టీఆర్ తెలుగుదేశం పార్టీ (ఎల్పీ) |ఓడిపోయింది |- |6 |అనకాపల్లి |ఏదీ లేదు |పీవీ చలపతిరావు | |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |ఓడిపోయింది |- |7 |కాకినాడ |ఏదీ లేదు |యువి కృష్ణం రాజు | |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |గెలిచింది |- |8 |రాజమండ్రి |ఏదీ లేదు |గిరజాల వెంకట స్వామి నాయుడు | |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |గెలిచింది |- |9 |అమలాపురం |ఎస్సీ |కొమ్మాబత్తుల ఉమామహేశ్వరరావు | |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |ఓడిపోయింది |- |10 |నరసాపూర్ |ఏదీ లేదు |పరకాల ప్రభాకర్ | |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |ఓడిపోయింది |- |11 |ఏలూరు |ఏదీ లేదు |యలమర్తి జయలక్ష్మి | |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |ఓడిపోయింది |- |12 |మచిలీపట్నం |ఏదీ లేదు |వేమూరి నాగార్జున | |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |ఓడిపోయింది |- |13 |విజయవాడ |ఏదీ లేదు |వడ్డే రామకృష్ణ ప్రసాద్ | |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |ఓడిపోయింది |- |14 |తెనాలి |ఏదీ లేదు |యడ్లపాటి రఘునాథ్ బాబు | |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |ఓడిపోయింది |- |15 |గుంటూరు |ఏదీ లేదు |ఆవుల వీరశేఖరరావు | |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |ఓడిపోయింది |- |16 |బాపట్ల |ఏదీ లేదు |గణేశుని రత్తయ్య చౌదరి | |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |ఓడిపోయింది |- |17 |నరసరావుపేట |ఏదీ లేదు |కబ్బిరెడ్డి మేడికొండ | |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |ఓడిపోయింది |- |18 |ఒంగోలు |ఏదీ లేదు |కొండపల్లి గురవయ్య నాయుడు | |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |ఓడిపోయింది |- |19 |నెల్లూరు |ఎస్సీ |కారుపోతల బాలకొండయ్య | |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |ఓడిపోయింది |- |20 |తిరుపతి |ఎస్సీ |నందిపాకు వెంకటస్వామి | |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |ఓడిపోయింది |- |21 |చిత్తూరు |ఏదీ లేదు |NP వెంకటేశ్వర చౌదరి | |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |ఓడిపోయింది |- |22 |రాజంపేట |ఏదీ లేదు |ఎ. హరినాథ్ రెడ్డి | |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |ఓడిపోయింది |- |23 |కడప |ఏదీ లేదు |కదిరి నాగేంద్ర ప్రసాద్ | |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |ఓడిపోయింది |- |24 |హిందూపూర్ |ఏదీ లేదు |పి అంజనీ దేవి | |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |ఓడిపోయింది |- |25 |అనంతపురం |ఏదీ లేదు |వేలూరి కేశవ చౌదరి | |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |ఓడిపోయింది |- |26 |కర్నూలు |ఏదీ లేదు |కె. వెంకటస్వామి | |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |ఓడిపోయింది |- |27 |నంద్యాల |ఏదీ లేదు |సయ్యద్ జాఫర్ అలీ ఖాన్ | |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |ఓడిపోయింది |- |28 |నాగర్ కర్నూల్ |ఎస్సీ |ఎస్. బాలు | |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |ఓడిపోయింది |- |29 |మహబూబ్ నగర్ |ఏదీ లేదు |ఏపీ జితేందర్ రెడ్డి | |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |ఓడిపోయింది |- |30 |హైదరాబాద్ |ఏదీ లేదు |బద్దం బాల్ రెడ్డి | |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |ఓడిపోయింది |- |31 |సికింద్రాబాద్ |ఏదీ లేదు |బండారు దత్తాత్రేయ | |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |గెలిచింది |- |32 |సిద్దిపేట |ఎస్సీ |NA కృష్ణ | |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |ఓడిపోయింది |- |33 |మెదక్ |ఏదీ లేదు |ఆలే నరేంద్ర | |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |ఓడిపోయింది |- |34 |నిజామాబాద్ |ఏదీ లేదు |గడ్డం ఆత్మచరణ్ రెడ్డి | |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |ఓడిపోయింది |- |35 |ఆదిలాబాద్ |ఏదీ లేదు |విష్ణు ప్రకాష్ బజాజ్ | |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |ఓడిపోయింది |- |36 |పెద్దపల్లి |ఎస్సీ |కాసిపేట లింగయ్య | |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |ఓడిపోయింది |- |37 |కరీంనగర్ |ఏదీ లేదు |సి.విద్యాసాగర్ రావు | |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |గెలిచింది |- |38 |హన్మకొండ |ఏదీ లేదు |S. మధుసూధనా చారి | |ఎన్టీఆర్ తెలుగుదేశం పార్టీ (ఎల్పీ) |ఓడిపోయింది |- |39 |వరంగల్ |ఏదీ లేదు |చందుపట్ల జంగా రెడ్డి | |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |ఓడిపోయింది |- |40 |ఖమ్మం |ఏదీ లేదు |ధరావత్ రవీందర్ నాయక్ | |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |ఓడిపోయింది |- |41 |నల్గొండ |ఏదీ లేదు |నల్లు ఇంద్రసేనారెడ్డి | |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |ఓడిపోయింది |- |42 |మిర్యాలగూడ |ఏదీ లేదు |జుట్టుకొండ సత్యనారాయణ | |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |ఓడిపోయింది |} == అరుణాచల్ ప్రదేశ్ ==  బీజేపీ (2) {| class="wikitable sortable" !నియోజకవర్గం నెం. !నియోజకవర్గం !రిజర్వేషన్ !అభ్యర్థి ! colspan="2" |పార్టీ !ఫలితం |- |1 |[[అరుణాచల్ పశ్చిమ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|అరుణాచల్ వెస్ట్]] |ఏదీ లేదు |టోమో రిబా | |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |ఓడిపోయింది |- |2 |[[అరుణాచల్ తూర్పు లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|అరుణాచల్ తూర్పు]] |ఏదీ లేదు |సోటై క్రి | |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |ఓడిపోయింది |} == అస్సాం ==  బీజేపీ (14) {| class="wikitable sortable" !నియోజకవర్గం నెం. !నియోజకవర్గం !రిజర్వేషన్ !అభ్యర్థి ! colspan="2" |పార్టీ !ఫలితం |- |1 |కరీంగంజ్ |ఎస్సీ |స్వపన్ కుమార్ దాస్ | |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |ఓడిపోయింది |- |2 |[[సిల్చార్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|సిల్చార్]] (ఎస్.సి) |ఏదీ లేదు |కబీంద్ర పురకాయస్థ | |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |గెలిచింది |- |3 |స్వయంప్రతిపత్తి గల జిల్లా |ఎస్టీ |పబిత్రా కెంప్రాయ్ | |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |ఓడిపోయింది |- |4 |ధుబ్రి |ఏదీ లేదు |పన్నాలాల్ ఓస్వాల్ | |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |ఓడిపోయింది |- |5 |కోక్రాఝర్ |ఎస్టీ |చరణ్ నార్జారీ | |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |ఓడిపోయింది |- |6 |బార్పేట |ఏదీ లేదు |మంజుశ్రీ పాఠక్ | |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |ఓడిపోయింది |- |7 |గౌహతి |ఏదీ లేదు |మనోరంజన్ గోస్వామి | |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |ఓడిపోయింది |- |8 |మంగళ్దోయ్ |ఏదీ లేదు |మునీంద్ర సింఘా లహ్కర్ | |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |ఓడిపోయింది |- |9 |తేజ్‌పూర్ |ఏదీ లేదు |ఈశ్వర్ ప్రసన్న హజారికా | |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |ఓడిపోయింది |- |10 |నౌగాంగ్ |ఏదీ లేదు |రాజేన్ గోహైన్ | |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |ఓడిపోయింది |- |11 |కలియాబోర్ |ఏదీ లేదు |మృణాల్ సైకియా | |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |ఓడిపోయింది |- |12 |జోర్హాట్ |ఏదీ లేదు |కృష్ణ కుమార్ హ్యాండిక్ | |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |ఓడిపోయింది |- |13 |దిబ్రూఘర్ |ఏదీ లేదు |అజిత్ చలిహా | |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |ఓడిపోయింది |- |14 |లఖింపూర్ |ఏదీ లేదు |ఉదయ్ శంకర్ హజారికా | |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |ఓడిపోయింది |} == బీహార్ ==  బీజేపీ (32)   SAP (21) {| class="wikitable sortable" !నియోజకవర్గం నెం. !నియోజకవర్గం !రిజర్వేషన్ !అభ్యర్థి ! colspan="2" |పార్టీ !ఫలితం |- |1 |బగహ |ఎస్సీ |మహేంద్ర బైతా | |సమతా పార్టీ |గెలిచింది |- |2 |బెట్టియా |ఏదీ లేదు |మదన్ ప్రసాద్ జైస్వాల్ | |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |గెలిచింది |- |3 |మోతీహరి |ఏదీ లేదు |రాధా మోహన్ సింగ్ | |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |ఓడిపోయింది |- |4 |గోపాల్‌గంజ్ |ఏదీ లేదు |అబ్దుల్ గఫూర్ | |సమతా పార్టీ |గెలిచింది |- |5 |శివన్ |ఏదీ లేదు |విజయ్ శంకర్ దూబే | |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |ఓడిపోయింది |- |6 |మహారాజ్‌గంజ్ |ఏదీ లేదు |ప్రభునాథ్ సింగ్ | |సమతా పార్టీ |గెలిచింది |- |7 |చాప్రా |ఏదీ లేదు |రాజీవ్ ప్రతాప్ రూడీ | |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |ఓడిపోయింది |- |8 |హాజీపూర్ |ఎస్సీ ! colspan="4" |ఏదీ లేదు |- |9 |వైశాలి |ఏదీ లేదు |బ్రిషిన్ పటేల్ | |సమతా పార్టీ |ఓడిపోయింది |- |10 |ముజఫర్‌పూర్ |ఏదీ లేదు |హరేంద్ర కుమార్ | |సమతా పార్టీ |ఓడిపోయింది |- |11 |సీతామర్హి |ఏదీ లేదు |అవనీష్ కుమార్ సింగ్ | |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |ఓడిపోయింది |- |12 |షెయోహర్ |ఏదీ లేదు |హరి కిషోర్ సింగ్ | |సమతా పార్టీ |ఓడిపోయింది |- |13 |మధుబని |ఏదీ లేదు |హుక్మ్‌దేవ్ నారాయణ్ యాదవ్ | |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |ఓడిపోయింది |- |14 |ఝంఝర్పూర్ |ఏదీ లేదు |జగదీష్ ఎన్. చౌదరి | |సమతా పార్టీ |ఓడిపోయింది |- |15 |దర్భంగా |ఏదీ లేదు |తారకాంత్ ఝా | |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |ఓడిపోయింది |- |16 |రోసెరా |ఎస్సీ |రామ్ సేవక్ హజారీ | |సమతా పార్టీ |ఓడిపోయింది |- |17 |సమస్తిపూర్ |ఏదీ లేదు |అశోక్ సింగ్ | |సమతా పార్టీ |ఓడిపోయింది |- |18 |బార్హ్ |ఏదీ లేదు |నితీష్ కుమార్ | |సమతా పార్టీ |గెలిచింది |- |19 |బలియా |ఏదీ లేదు |రామ్ నరేష్ ప్రసాద్ సింగ్ | |భారతీయ జనతా పార్టీ |ఓడిపోయింది |- |20 |సహర్స |ఏదీ లేదు |చౌదరి Md. ఫరూక్ సలాహుద్దీన్ | |సమతా పార్టీ |ఓడిపోయింది |- |21 |మాధేపురా |ఏదీ లేదు |నిర్మల్ కుమార్ సింగ్ | |సమతా పార్టీ |ఓడిపోయింది |- |22 |అరారియా |ఎస్సీ |రాంజీదాస్ రిషిదేవ్ | |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |గెలిచింది |- |23 |కిషన్‌గంజ్ |ఏదీ లేదు |సయ్యద్ షానవాజ్ హుస్సేన్ | |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |ఓడిపోయింది |- |24 |పూర్ణియ |ఏదీ లేదు |జై కృష్ణ మండలం | |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |గెలిచింది |- |25 |కతిహార్ |ఏదీ లేదు |నిఖిల్ కుమార్ చౌదరి | |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |ఓడిపోయింది |- |26 |రాజమహల్ |ST |సోమ్ మరాండీ | |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |గెలిచింది |- |27 |దుమ్కా |ST |బాబూలాల్ మరాండీ | |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |గెలిచింది |- |28 |గొడ్డ |ఏదీ లేదు |జగదాంబి ప్రసాద్ యాదవ్ | |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |గెలిచింది |- |29 |బంకా |ఏదీ లేదు |దిగ్విజయ్ సింగ్ | |సమతా పార్టీ |గెలిచింది |- |30 |భాగల్పూర్ |ఏదీ లేదు |ప్రభాస్ చంద్ర తివారీ | |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |గెలిచింది |- |31 |ఖగారియా |ఏదీ లేదు |శకుని చౌదరి | |సమతా పార్టీ |గెలిచింది |- |32 |మోంఘైర్ |ఏదీ లేదు |బ్రహ్మానంద్ మండల్ | |సమతా పార్టీ |ఓడిపోయింది |- |33 |బెగుసరాయ్ |ఏదీ లేదు |కృష్ణ సాహి | |సమతా పార్టీ |ఓడిపోయింది |- |34 |నలంద |ఏదీ లేదు |జార్జ్ ఫెర్నాండెజ్ | |సమతా పార్టీ |గెలిచింది |- |35 |పాట్నా |ఏదీ లేదు |సీపీ ఠాకూర్ | |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |గెలిచింది |- |36 |అర్రా |ఏదీ లేదు |HP సింగ్ | |సమతా పార్టీ |గెలిచింది |- |37 |బక్సర్ |ఏదీ లేదు |లాల్ముని చౌబే | |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |గెలిచింది |- |38 |ససారం |ఎస్సీ |ముని లాల్ | |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |గెలిచింది |- |39 |బిక్రంగంజ్ |ఏదీ లేదు |వశిష్ఠ నారాయణ్ సింగ్ | |సమతా పార్టీ |గెలిచింది |- |40 |ఔరంగాబాద్ |ఏదీ లేదు |సుశీల్ కుమార్ సింగ్ | |సమతా పార్టీ |గెలిచింది |- |41 |జహనాబాద్ |ఏదీ లేదు |అరుణ్ కుమార్ | |సమతా పార్టీ |ఓడిపోయింది |- |42 |నవాడ |ఎస్సీ |కామేశ్వర్ పాశ్వాన్ | |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |ఓడిపోయింది |- |43 |గయా |ఎస్సీ |కృష్ణ కుమార్ చౌదరి | |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |గెలిచింది |- |44 |చత్ర |ఏదీ లేదు |ధీరేంద్ర అగర్వాల్ | |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |గెలిచింది |- |45 |కోదర్మ |ఏదీ లేదు |రతీ లాల్ ప్రసాద్ వర్మ | |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |గెలిచింది |- |46 |గిరిదిః |ఏదీ లేదు |రవీంద్ర కుమార్ పాండే | |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |గెలిచింది |- |47 |ధన్‌బాద్ |ఏదీ లేదు |రీటా వర్మ | |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |గెలిచింది |- |48 |హజారీబాగ్ |ఏదీ లేదు |యశ్వంత్ సిన్హా | |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |గెలిచింది |- |49 |రాంచీ |ఏదీ లేదు |రామ్ తహల్ చౌదరి | |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |గెలిచింది |- |50 |జంషెడ్‌పూర్ |ఏదీ లేదు |అభా మహతో | |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |గెలిచింది |- |51 |సింగ్భూమ్ |ST |చిత్రసేన్ సింకు | |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |ఓడిపోయింది |- |52 |కుంతి |ST |కరియా ముండా | |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |గెలిచింది |- |53 |లోహర్దగా |ST |లలిత్ ఒరాన్ | |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |ఓడిపోయింది |- |54 |పాలము |ఎస్సీ |బ్రజ్ మోహన్ రామ్ | |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |గెలిచింది |} == గోవా ==  బీజేపీ (2) {| class="wikitable sortable" !నియోజకవర్గం నెం. !నియోజకవర్గం !రిజర్వేషన్ !అభ్యర్థి ! colspan="2" |పార్టీ !ఫలితం |- |1 |పనాజీ |ఏదీ లేదు |పాండురంగ్ రౌత్ | |భారతీయ జనతా పార్టీ |ఓడిపోయింది |- |2 |మోర్ముగావ్ |ఏదీ లేదు |రమాకాంత్ యాంగిల్ | |భారతీయ జనతా పార్టీ |ఓడిపోయింది |} == గుజరాత్ ==  బీజేపీ (26) {| class="wikitable sortable" !నియోజకవర్గం నెం. !నియోజకవర్గం !రిజర్వేషన్ !అభ్యర్థి ! colspan="2" |పార్టీ !ఫలితం |- |1 |కచ్ |ఏదీ లేదు |పుష్పదన్ గాధవి | |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |గెలిచింది |- |2 |సురేంద్రనగర్ |ఏదీ లేదు |భావనా ​​కర్దం దవే | |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |గెలిచింది |- |3 |జామ్‌నగర్ |ఏదీ లేదు |చంద్రేష్ పటేల్ కోర్డియా | |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |గెలిచింది |- |4 |రాజ్‌కోట్ |ఏదీ లేదు |వల్లభాయ్ కతీరియా | |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |గెలిచింది |- |5 |పోర్బందర్ |ఏదీ లేదు |గోర్ధన్‌భాయ్ జావియా | |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |గెలిచింది |- |6 |జునాగఢ్ |ఏదీ లేదు |భావా చిఖాలియా | |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |గెలిచింది |- |7 |అమ్రేలి |ఏదీ లేదు |దిలీప్ సంఘాని | |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |గెలిచింది |- |8 |భావ్‌నగర్ |ఏదీ లేదు |రాజేంద్రసింగ్ రాణా | |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |గెలిచింది |- |9 |ధంధూక |ఎస్సీ |రతీలాల్ వర్మ | |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |గెలిచింది |- |10 |అహ్మదాబాద్ |ఏదీ లేదు |హరీన్ పాఠక్ | |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |గెలిచింది |- |11 |గాంధీనగర్ |ఏదీ లేదు |ఎల్‌కే అద్వానీ | |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |గెలిచింది |- |12 |మెహసానా |ఏదీ లేదు |ఎకె పటేల్ | |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |గెలిచింది |- |13 |పటాన్ |ఎస్సీ |మహేష్ కనోడియా | |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |గెలిచింది |- |14 |బనస్కాంత |ఏదీ లేదు |హరిభాయ్ పార్థిభాయ్ చౌదరి | |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |గెలిచింది |- |15 |సబర్కాంత |ఏదీ లేదు |కనుభాయ్ పటేల్ | |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |ఓడిపోయింది |- |16 |కపద్వంజ్ |ఏదీ లేదు |జయసింహజీ చౌహాన్ | |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |గెలిచింది |- |17 |దోహాద్ |ST |టెర్సిన్ డామోర్ | |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |ఓడిపోయింది |- |18 |గోద్రా |ఏదీ లేదు |గోపాల్‌సింహజీ సోలంకి | |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |ఓడిపోయింది |- |19 |కైరా |ఏదీ లేదు |ప్రభాత్‌సింగ్ చౌహాన్ | |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |ఓడిపోయింది |- |20 |ఆనంద్ |ఏదీ లేదు |జయప్రకాష్ పటేల్ | |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |ఓడిపోయింది |- |21 |ఛోటా ఉదయపూర్ |ST |రామ్‌సిన్హ్ రత్వా | |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |ఓడిపోయింది |- |22 |బరోడా |ఏదీ లేదు |జయబెన్ ఠక్కర్ | |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |గెలిచింది |- |23 |బ్రోచ్ |ఏదీ లేదు |చందూభాయ్ దేశ్‌ముఖ్ | |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |గెలిచింది |- |24 |సూరత్ |ఏదీ లేదు |కాశీరామ్ రాణా | |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |గెలిచింది |- |25 |మాండవి |ST |మన్‌సిన్హ్ పటేల్ | |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |ఓడిపోయింది |- |26 |బల్సర్ |ST |మణిభాయ్ చౌదరి | |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |గెలిచింది |} == హర్యానా ==  బీజేపీ (6)   HVP (4) {| class="wikitable sortable" !నియోజకవర్గం నెం. !నియోజకవర్గం !రిజర్వేషన్ !అభ్యర్థి ! colspan="2" |పార్టీ !ఫలితం |- |1 |అంబాలా |ఎస్సీ |సూరజ్ భాన్ | |భారతీయ జనతా పార్టీ |ఓడిపోయింది |- |2 |కురుక్షేత్రం |ఏదీ లేదు |జతీందర్ సింగ్ కాకా | |హర్యానా వికాస్ పార్టీ |ఓడిపోయింది |- |3 |కర్నాల్ |ఏదీ లేదు |ఈశ్వర్ దయాళ్ స్వామి | |భారతీయ జనతా పార్టీ |ఓడిపోయింది |- |4 |సోనేపట్ |ఏదీ లేదు |అభే రామ్ దహియా | |హర్యానా వికాస్ పార్టీ |ఓడిపోయింది |- |5 |రోహ్తక్ |ఏదీ లేదు |స్వామి ఇందర్వేష్ | |భారతీయ జనతా పార్టీ |ఓడిపోయింది |- |6 |ఫరీదాబాద్ |ఏదీ లేదు |రామ్ చందర్ బైందా | |భారతీయ జనతా పార్టీ |గెలిచింది |- |7 |మహేంద్రగర్ |ఏదీ లేదు |రావ్ రామ్ సింగ్ | |భారతీయ జనతా పార్టీ |ఓడిపోయింది |- |8 |భివానీ |ఏదీ లేదు |సురేందర్ సింగ్ | |హర్యానా వికాస్ పార్టీ |గెలిచింది |- |9 |హిసార్ |ఏదీ లేదు |ఓం ప్రకాష్ జిందాల్ | |హర్యానా వికాస్ పార్టీ |ఓడిపోయింది |- |10 |సిర్సా |ఎస్సీ |హన్స్ రాజ్ | |భారతీయ జనతా పార్టీ |ఓడిపోయింది |} == హిమాచల్ ప్రదేశ్ ==  బీజేపీ (4) {| class="wikitable sortable" !నియోజకవర్గం నెం. !నియోజకవర్గం !రిజర్వేషన్ !అభ్యర్థి ! colspan="2" |పార్టీ !ఫలితం |- |1 |సిమ్లా |ఎస్సీ |వీరేంద్ర కశ్యప్ | |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |ఓడిపోయింది |- |2 |మండి |ఏదీ లేదు |మహేశ్వర్ సింగ్ | |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |గెలిచింది |- |3 |కాంగ్రా |ఏదీ లేదు |శాంత కుమార్ | |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |గెలిచింది |- |4 |హమీర్పూర్ |ఏదీ లేదు |సురేష్ చందేల్ | |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |గెలిచింది |} == జమ్మూ కాశ్మీర్ ==  బీజేపీ (6) {| class="wikitable sortable" !నియోజకవర్గం నెం. !నియోజకవర్గం !రిజర్వేషన్ !అభ్యర్థి ! colspan="2" |పార్టీ !ఫలితం |- |1 |బారాముల్లా |ఏదీ లేదు |దిన్ మొహమ్మద్ చిచీ | |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |ఓడిపోయింది |- |2 |శ్రీనగర్ |ఏదీ లేదు |అబ్దుల్ రషీద్ కాబూలి | |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |ఓడిపోయింది |- |3 |అనంతనాగ్ |ఏదీ లేదు |షోకత్ హుస్సేన్ యాని | |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |ఓడిపోయింది |- |4 |లడఖ్ |ఏదీ లేదు |స్పాల్జెస్ ఆంగ్మో | |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |ఓడిపోయింది |- |5 |ఉధంపూర్ |ఏదీ లేదు |చమన్ లాల్ గుప్తా | |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |గెలిచింది |- |6 |జమ్మూ |ఏదీ లేదు |విష్ణో దత్ శర్మ | |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |గెలిచింది |} == కర్ణాటక ==  బీజేపీ (18)   LS (10) {| class="wikitable sortable" !నియోజకవర్గం నెం. !నియోజకవర్గం !రిజర్వేషన్ !అభ్యర్థి ! colspan="2" |పార్టీ !ఫలితం |- |1 |బీదర్ |ఎస్సీ |రామచంద్ర వీరప్ప | |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |గెలిచింది |- |2 |గుల్బర్గా |ఏదీ లేదు |బసవరాజ్ పాటిల్ సేడం | |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |గెలిచింది |- |3 |రాయచూరు |ఏదీ లేదు |అబ్దుల్ సమద్ సిద్ధిఖీ | |లోక్ శక్తి |ఓడిపోయింది |- |4 |కొప్పల్ |ఏదీ లేదు |విరూపాక్షప్ప అగడి | |లోక్ శక్తి |ఓడిపోయింది |- |5 |బళ్లారి |ఏదీ లేదు |ఎన్ తిప్పన్న | |లోక్ శక్తి |ఓడిపోయింది |- |6 |దావణగెరె |ఏదీ లేదు |జి. మల్లికార్జునప్ప | |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |ఓడిపోయింది |- |7 |చిత్రదుర్గ |ఏదీ లేదు |పి. కోందండరామయ్య | |లోక్ శక్తి |ఓడిపోయింది |- |8 |తుమకూరు |ఏదీ లేదు |ఎస్. మల్లికార్జునయ్య | |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |గెలిచింది |- |9 |చిక్కబల్లాపూర్ |ఏదీ లేదు |జయంతి | |లోక్ శక్తి |ఓడిపోయింది |- |10 |కోలార్ |ఎస్సీ |వి.హనుమప్ప | |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |ఓడిపోయింది |- |11 |కనకపుర |ఏదీ లేదు |ఎం. శ్రీనివాస్ | |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |గెలిచింది |- |12 |బెంగళూరు ఉత్తర |ఏదీ లేదు |జీవరాజ్ అల్వా | |లోక్ శక్తి |ఓడిపోయింది |- |13 |బెంగళూరు సౌత్ |ఏదీ లేదు |అనంత్ కుమార్ | |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |గెలిచింది |- |14 |మండ్య |ఏదీ లేదు |హెచ్ శ్రీనివాస్ | |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |ఓడిపోయింది |- |15 |చామరాజనగర్ |ఎస్సీ |సుశీల కేశవమూర్తి | |లోక్ శక్తి |ఓడిపోయింది |- |16 |మైసూర్ |ఏదీ లేదు |సిహెచ్ విజయశంకర్ | |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |గెలిచింది |- |17 |మంగళూరు |ఏదీ లేదు |వి.ధనంజయ్ కుమార్ | |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |గెలిచింది |- |18 |ఉడిపి |ఏదీ లేదు |IM జయరామ శెట్టి | |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |గెలిచింది |- |19 |హసన్ |ఏదీ లేదు |సుశీల శివప్ప | |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |ఓడిపోయింది |- |20 |చిక్కమగళూరు |ఏదీ లేదు |డిసి శ్రీకంఠప్ప | |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |గెలిచింది |- |21 |షిమోగా |ఏదీ లేదు |ఏనూరు మంజునాథ్ | |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |గెలిచింది |- |22 |కనరా |ఏదీ లేదు |అనంత్ కుమార్ హెగ్డే | |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |గెలిచింది |- |23 |ధార్వాడ్ సౌత్ |ఏదీ లేదు |BM మెన్సింకై | |లోక్ శక్తి |గెలిచింది |- |24 |ధార్వాడ ఉత్తర |ఏదీ లేదు |విజయ్ సంకేశ్వర్ | |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |గెలిచింది |- |25 |బెల్గాం |ఏదీ లేదు |బాబాగౌడ పాటిల్ | |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |గెలిచింది |- |26 |చిక్కోడి |ఎస్సీ |రమేష్ జిగజినాగి | |లోక్ శక్తి |గెలిచింది |- |27 |బాగల్‌కోట్ |ఏదీ లేదు |అజయ్‌కుమార్ సర్నాయక్ | |లోక్ శక్తి |గెలిచింది |- |28 |బీజాపూర్ |ఏదీ లేదు |బసనగౌడ ఎల్ పాటిల్ | |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |ఓడిపోయింది |} == కేరళ ==  బీజేపీ (20) {| class="wikitable sortable" !నియోజకవర్గం నెం. !నియోజకవర్గం !రిజర్వేషన్ !అభ్యర్థి ! colspan="2" |పార్టీ !ఫలితం |- |1 |కాసరగోడ్ |ఏదీ లేదు |పికె కృష్ణ దాస్ | |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |ఓడిపోయింది |- |2 |కాననోర్ |ఏదీ లేదు |పిసి మోహనన్ మాస్టర్ | |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |ఓడిపోయింది |- |3 |బాదగరా |ఏదీ లేదు |చెట్టూరు బాలకృష్ణన్ మాస్టర్ | |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |ఓడిపోయింది |- |4 |కాలికట్ |ఏదీ లేదు |PS శ్రీధరన్ పిళ్లై | |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |ఓడిపోయింది |- |5 |మంజేరి |ఏదీ లేదు |సుమతి హరిదాస్ | |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |ఓడిపోయింది |- |6 |పొన్నాని |ఏదీ లేదు |అహల్లియా శంకర్ | |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |ఓడిపోయింది |- |7 |పాల్ఘాట్ |ఏదీ లేదు |TC గోవిందన్ | |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |ఓడిపోయింది |- |8 |ఒట్టపాలెం |ఎస్సీ |పీఎం వేలాయుధన్ | |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |ఓడిపోయింది |- |9 |త్రిచూర్ |ఏదీ లేదు |పీఎం గోపీనాధన్ | |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |ఓడిపోయింది |- |10 |ముకుందపురం |ఏదీ లేదు |పిడి పురుషోత్తమన్ మాస్టర్ | |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |ఓడిపోయింది |- |11 |ఎర్నాకులం |ఏదీ లేదు |వివి అగస్టిన్ | |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |ఓడిపోయింది |- |12 |మువట్టుపుజ |ఏదీ లేదు |ADV. నారాయణన్ నంబూతిరి | |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |ఓడిపోయింది |- |13 |కొట్టాయం |ఏదీ లేదు |ADV. జార్జ్ కురియన్ | |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |ఓడిపోయింది |- |14 |ఇడుక్కి |ఏదీ లేదు |ADV. డి అశోక్ కుమార్ | |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |ఓడిపోయింది |- |15 |అలెప్పి |ఏదీ లేదు |టిఎల్ రాధమ్మ | |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |ఓడిపోయింది |- |16 |మావేలికర |ఏదీ లేదు |రాజన్ మూలవీట్టిల్ | |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |ఓడిపోయింది |- |17 |అదూర్ |ఎస్సీ |కైనకరి జనార్దనన్ | |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |ఓడిపోయింది |- |18 |క్విలాన్ |ఏదీ లేదు |DR. రైచెల్ మత్తై | |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |ఓడిపోయింది |- |19 |చిరయింకిల్ |ఏదీ లేదు |TM విశ్వంభరన్ | |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |ఓడిపోయింది |- |20 |త్రివేండ్రం |ఏదీ లేదు |కేరళ వర్మ రాజా | |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |ఓడిపోయింది |} == మధ్యప్రదేశ్ ==  బీజేపీ (40) {| class="wikitable sortable" !నియోజకవర్గం నెం. !నియోజకవర్గం !రిజర్వేషన్ !అభ్యర్థి ! colspan="2" |పార్టీ !ఫలితం |- |1 |మోరెనా |ఎస్సీ |అశోక్ అర్గల్ | |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |గెలిచింది |- |2 |భింద్ |ఏదీ లేదు |రామ్ లఖన్ సింగ్ | |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |గెలిచింది |- |3 |గ్వాలియర్ |ఏదీ లేదు |జైభన్ సింగ్ పవయ్య | |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |ఓడిపోయింది |- |4 |గుణ |ఏదీ లేదు |విజయ రాజే సింధియా | |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |గెలిచింది |- |5 |సాగర్ |ఎస్సీ |వీరేంద్ర కుమార్ ఖటిక్ | |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |గెలిచింది |- |6 |ఖజురహో |ఏదీ లేదు |ఉమాభారతి | |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |గెలిచింది |- |7 |దామోహ్ |ఏదీ లేదు |రామకృష్ణ కుస్మారియా | |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |గెలిచింది |- |8 |సత్నా |ఏదీ లేదు |రామానంద్ సింగ్ | |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |గెలిచింది |- |9 |రేవా |ఏదీ లేదు |చంద్రమణి త్రిపాఠి | |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |గెలిచింది |- |10 |సిద్ధి |ఎస్టీ |జగన్నాథ్ సింగ్ | |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |గెలిచింది |- |11 |షాడోల్ |ఎస్టీ |జ్ఞాన్ సింగ్ | |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |గెలిచింది |- |12 |సర్గుజా |ఎస్టీ |లారంగ్ సాయి | |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |గెలిచింది |- |13 |రాయగఢ్ |ఎస్టీ |నంద్ కుమార్ సాయి | |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |ఓడిపోయింది |- |14 |జాంజ్‌గిర్ |ఏదీ లేదు |మన్హరన్ లాల్ పాండే | |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |ఓడిపోయింది |- |15 |బిలాస్పూర్ |ఎస్సీ |పున్నూలాల్ మోల్ | |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |గెలిచింది |- |16 |సారంగర్ |ఎస్సీ |PR ఖుటే | |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |ఓడిపోయింది |- |17 |రాయ్పూర్ |ఏదీ లేదు |రమేష్ బైస్ | |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |గెలిచింది |- |18 |మహాసముంద్ |ఏదీ లేదు |చంద్ర శేఖర్ సాహు | |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |గెలిచింది |- |19 |కాంకర్ |ఎస్టీ |సోహన్ పోటై | |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |గెలిచింది |- |20 |బస్తర్ |ఎస్టీ |బలిరామ్ కశ్యప్ | |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |గెలిచింది |- |21 |దుర్గ్ |ఏదీ లేదు |తారాచంద్ సాహు | |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |గెలిచింది |- |22 |రాజ్‌నంద్‌గావ్ |ఏదీ లేదు |అశోక్ శర్మ | |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |ఓడిపోయింది |- |23 |బాలాఘాట్ |ఏదీ లేదు |గౌరీశంకర్ బిసెన్ | |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |గెలిచింది |- |24 |మండల |ఎస్టీ |ఫగ్గన్ సింగ్ కులస్తే | |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |గెలిచింది |- |25 |జబల్పూర్ |ఏదీ లేదు |బాబూరావు పరంజపే | |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |గెలిచింది |- |26 |సియోని |ఏదీ లేదు |ప్రహ్లాద్ సింగ్ పటేల్ | |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |ఓడిపోయింది |- |27 |చింద్వారా |ఏదీ లేదు |సుందర్ లాల్ పట్వా | |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |ఓడిపోయింది |- |28 |బెతుల్ |ఏదీ లేదు |విజయ్ కుమార్ ఖండేల్వాల్ | |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |గెలిచింది |- |29 |హోషంగాబాద్ |ఏదీ లేదు |సర్తాజ్ సింగ్ ఛత్వాల్ | |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |గెలిచింది |- |30 |భోపాల్ |ఏదీ లేదు |సుశీల్ చంద్ర వర్మ | |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |గెలిచింది |- |31 |విదిశ |ఏదీ లేదు |శివరాజ్ సింగ్ చౌహాన్ | |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |గెలిచింది |- |32 |రాజ్‌గఢ్ |ఏదీ లేదు |కైలాష్ జోషి | |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |ఓడిపోయింది |- |33 |షాజాపూర్ |ఎస్సీ |థావర్ చంద్ గెహ్లాట్ | |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |గెలిచింది |- |34 |ఖాండ్వా |ఏదీ లేదు |నందకుమార్ సింగ్ చౌహాన్ | |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |గెలిచింది |- |35 |ఖర్గోన్ |ఏదీ లేదు |రామేశ్వర్ పటీదార్ | |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |గెలిచింది |- |36 |ధర్ |ఎస్టీ |హేమలతా సింగ్ దర్బార్ | |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |ఓడిపోయింది |- |37 |ఇండోర్ |ఏదీ లేదు |సుమిత్రా మహాజన్ | |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |గెలిచింది |- |38 |ఉజ్జయిని |ఎస్సీ |సత్యనారాయణ జాతీయ | |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |గెలిచింది |- |39 |ఝబువా |ఎస్టీ |దిలీప్ సింగ్ భూరియా | |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |ఓడిపోయింది |- |40 |మందసౌర్ |ఏదీ లేదు |లక్ష్మీనారాయణ పాండే | |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |గెలిచింది |} == మహారాష్ట్ర ==  బీజేపీ (25)   SS (22)   IND (1) {| class="wikitable sortable" !నియోజకవర్గం నెం. !నియోజకవర్గం !రిజర్వేషన్ !అభ్యర్థి ! colspan="2" |పార్టీ !ఫలితం |- |1 |రాజాపూర్ |ఏదీ లేదు |సురేష్ ప్రభు | |శివసేన |గెలిచింది |- |2 |రత్నగిరి |ఏదీ లేదు |అనంత్ గీతే | |శివసేన |గెలిచింది |- |3 |కోలాబా |ఏదీ లేదు |అనంత్ తారే | |శివసేన |ఓడిపోయింది |- |4 |ముంబై సౌత్ |ఏదీ లేదు |జయవంతిబెన్ మెహతా | |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |ఓడిపోయింది |- |5 |ముంబై సౌత్ సెంట్రల్ |ఏదీ లేదు |మోహన్ రావలె | |శివసేన |గెలిచింది |- |6 |ముంబై నార్త్ సెంట్రల్ |ఏదీ లేదు |నారాయణ్ అథవాలే | |శివసేన |ఓడిపోయింది |- |7 |ముంబై నార్త్ ఈస్ట్ |ఏదీ లేదు |ప్రమోద్ మహాజన్ | |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |ఓడిపోయింది |- |8 |ముంబై నార్త్ వెస్ట్ |ఏదీ లేదు |మధుకర్ సర్పోత్దార్ | |శివసేన |గెలిచింది |- |9 |ముంబై నార్త్ |ఏదీ లేదు |రామ్ నాయక్ | |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |గెలిచింది |- |10 |థానే |ఏదీ లేదు |ప్రకాష్ పరాంజపే | |శివసేన |గెలిచింది |- |11 |దహను |ST |చింతామన్ వనగ | |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |ఓడిపోయింది |- |12 |నాసిక్ |ఏదీ లేదు |రాజారాం గోదాసే | |శివసేన |ఓడిపోయింది |- |13 |మాలెగావ్ |ST |కచారు భావు రౌత్ | |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |ఓడిపోయింది |- |14 |ధూలే |ST |రాందాస్ రూప్లా గావిట్ | |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |ఓడిపోయింది |- |15 |నందుర్బార్ |ST |కువార్సింగ్ ఫుల్జీ వాల్వి | |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |ఓడిపోయింది |- |16 |ఎరాండోల్ |ఏదీ లేదు |అన్నాసాహెబ్ MK పాటిల్ | |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |గెలిచింది |- |17 |జలగావ్ |ఏదీ లేదు |గున్వంతరావ్ రంభౌ సరోదే | |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |ఓడిపోయింది |- |18 |బుల్దానా |ఎస్సీ |ఆనందరావు విఠోబా అడ్సుల్ | |శివసేన |ఓడిపోయింది |- |19 |అకోలా |ఏదీ లేదు |పాండురంగ్ ఫండ్కర్ | |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |ఓడిపోయింది |- |20 |వాషిమ్ |ఏదీ లేదు |జ్ఞానేశ్వర్ కేశరావు శేవాలే | |శివసేన |ఓడిపోయింది |- |21 |అమరావతి |ఏదీ లేదు |అనంత్ గుధే | |శివసేన |ఓడిపోయింది |- |22 |రామ్‌టెక్ |ఏదీ లేదు |అశోక్ గుజార్ | |శివసేన |ఓడిపోయింది |- |23 |నాగపూర్ |ఏదీ లేదు |రమేష్ మంత్రి | |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |ఓడిపోయింది |- |24 |భండారా |ఏదీ లేదు |నారాయణదాసు దుర్గాప్రసాద్‌జీ | |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |ఓడిపోయింది |- |25 |చిమూర్ |ఏదీ లేదు |నామ్‌దేయో దివతే | |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |ఓడిపోయింది |- |26 |చంద్రపూర్ |ఏదీ లేదు |హన్సరాజ్ గంగారామ్ అహిర్ | |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |ఓడిపోయింది |- |27 |వార్ధా |ఏదీ లేదు |విజయ్ ముడే | |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |ఓడిపోయింది |- |28 |యావత్మాల్ |ఏదీ లేదు |రాజాభౌ ఠాకరే | |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |ఓడిపోయింది |- |29 |హింగోలి |ఏదీ లేదు |శివాజీ మనే | |శివసేన |ఓడిపోయింది |- |30 |నాందేడ్ |ఏదీ లేదు |ధనాజీరావు దేశ్‌ముఖ్ | |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |ఓడిపోయింది |- |31 |పర్భాని |ఏదీ లేదు |సురేష్ జాదవ్ | |శివసేన |ఓడిపోయింది |- |32 |జల్నా |ఏదీ లేదు |ఉత్తమ్‌సింగ్ పవార్ | |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |గెలిచింది |- |33 |ఔరంగాబాద్ |ఏదీ లేదు |ప్రదీప్ జైస్వాల్ | |శివసేన |ఓడిపోయింది |- |34 |బీడు |ఏదీ లేదు |జైసింగరావు గైక్వాడ్ పాటిల్ | |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |గెలిచింది |- |35 |లాతూర్ |ఏదీ లేదు |గోపాలరావు పాటిల్ | |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |ఓడిపోయింది |- |36 |ఉస్మానాబాద్ |ఎస్సీ |శివాజీ కాంబ్లే | |శివసేన |ఓడిపోయింది |- |37 |షోలాపూర్ |ఏదీ లేదు |లింగరాజ్ వల్యాల్ | |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |ఓడిపోయింది |- |38 |పంఢరపూర్ |ఎస్సీ |చాగ్దేయో సుఖదేయో కాంబ్లే | |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |ఓడిపోయింది |- |39 |అహ్మద్‌నగర్ |ఏదీ లేదు |బాలాసాహెబ్ విఖే పాటిల్ | |శివసేన |గెలిచింది |- |40 |కోపర్‌గావ్ |ఏదీ లేదు |భీమ్రావ్ బడడే | |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |ఓడిపోయింది |- |41 |ఖేడ్ |ఏదీ లేదు |నానా బల్కవాడే | |శివసేన |ఓడిపోయింది |- |42 |పూణే |ఏదీ లేదు |సురేష్ కల్మాడీ | |స్వతంత్రుడు |ఓడిపోయింది |- |43 |బారామతి |ఏదీ లేదు |విరాజ్ కాకడే | |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |ఓడిపోయింది |- |44 |సతారా |ఏదీ లేదు |హిందూరావు నాయక్ నింబాల్కర్ | |శివసేన |ఓడిపోయింది |- |45 |కరాడ్ |ఏదీ లేదు |జయవంతరావు భోసలే | |శివసేన |ఓడిపోయింది |- |46 |సాంగ్లీ |ఏదీ లేదు |రామచంద్ర డాంగే | |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |ఓడిపోయింది |- |47 |ఇచల్కరంజి |ఏదీ లేదు |నివేదిత మనే | |శివసేన |ఓడిపోయింది |- |48 |కొల్హాపూర్ |ఏదీ లేదు |విక్రమసింహ ఘాట్గే | |శివసేన |ఓడిపోయింది |} == మణిపూర్ ==  MSCP (1)   బీజేపీ (1) {| class="wikitable sortable" !నియోజకవర్గం నెం. !నియోజకవర్గం !రిజర్వేషన్ !అభ్యర్థి ! colspan="2" |పార్టీ !ఫలితం |- |1 |లోపలి మణిపూర్ |ఏదీ లేదు |తౌనోజం చావోబా సింగ్ | |మణిపూర్ రాష్ట్ర కాంగ్రెస్ పార్టీ |గెలిచింది |- |2 |ఔటర్ మణిపూర్ |ST |Hokkhomang Haokip | |భారతీయ జనతా పార్టీ |ఓడిపోయింది |} == మేఘాలయ ==  బీజేపీ (2) {| class="wikitable sortable" !నియోజకవర్గం నెం. !నియోజకవర్గం !రిజర్వేషన్ !అభ్యర్థి ! colspan="2" |పార్టీ !ఫలితం |- |1 |షిల్లాంగ్ |ఏదీ లేదు |ఎలిజబెత్ లైట్‌ఫ్లాంగ్ | |భారతీయ జనతా పార్టీ |ఓడిపోయింది |- |2 |తురా |ఏదీ లేదు |అనిల్లా డి. షిరా | |భారతీయ జనతా పార్టీ |ఓడిపోయింది |} == మిజోరం ==  బీజేపీ (1) {| class="wikitable sortable" !నియోజకవర్గం నెం. !నియోజకవర్గం !రిజర్వేషన్ !అభ్యర్థి ! colspan="2" |పార్టీ !ఫలితం |- |1 |మిజోరం |ST |PL Chhuma | |భారతీయ జనతా పార్టీ |ఓడిపోయింది |} == నాగాలాండ్ ==  LS (1) {| class="wikitable sortable" !నియోజకవర్గం నెం. !నియోజకవర్గం !కోసం రిజర్వ్ చేయబడింది ( ఎస్సీ/ఎస్టీ /ఏదీ కాదు) !అభ్యర్థి ! colspan="2" |పార్టీ !ఫలితం |- |1 |నాగాలాండ్ |ఏదీ లేదు |అఖీ అచుమీ | |లోక్ శక్తి |ఓడిపోయింది |} == ఒడిశా ==  BJD (12)   బీజేపీ (9) {| class="wikitable sortable" !నియోజకవర్గం నెం. !నియోజకవర్గం !రిజర్వేషన్ !అభ్యర్థి ! colspan="2" |పార్టీ !ఫలితం |- |1 |మయూర్భంజ్ |ST |సల్ఖాన్ ముర్ము | |భారతీయ జనతా పార్టీ |గెలిచింది |- |2 |బాలాసోర్ |ఏదీ లేదు |ఖరాబేలా స్వైన్ | |భారతీయ జనతా పార్టీ |గెలిచింది |- |3 |భద్రక్ |ఎస్సీ |అర్జున్ చరణ్ సేథీ | |బిజు జనతా దళ్ |గెలిచింది |- |4 |జాజ్పూర్ |ఎస్సీ |జగన్నాథ్ మల్లిక్ | |బిజు జనతా దళ్ |ఓడిపోయింది |- |5 |కేంద్రపారా |ఏదీ లేదు |ప్రభాత్ కుమార్ సామంతరాయ్ | |బిజు జనతా దళ్ |గెలిచింది |- |6 |కటక్ |ఏదీ లేదు |భర్తృహరి మహతాబ్ | |బిజు జనతా దళ్ |గెలిచింది |- |7 |జగత్‌సింగ్‌పూర్ |ఏదీ లేదు |త్రిలోచన్ కనుంగో | |బిజు జనతా దళ్ |ఓడిపోయింది |- |8 |పూరి |ఏదీ లేదు |బ్రజ కిషోర్ త్రిపాఠి | |బిజు జనతా దళ్ |గెలిచింది |- |9 |భువనేశ్వర్ |ఏదీ లేదు |ప్రసన్న కుమార్ పాతసాని | |బిజు జనతా దళ్ |గెలిచింది |- |10 |అస్కా |ఏదీ లేదు |నవీన్ పట్నాయక్ | |బిజు జనతా దళ్ |గెలిచింది |- |11 |బెర్హంపూర్ |ఏదీ లేదు |గోపీనాథ్ గజపతి | |భారతీయ జనతా పార్టీ |ఓడిపోయింది |- |12 |కోరాపుట్ |ST |జయరామ్ పాంగి | |బిజు జనతా దళ్ |ఓడిపోయింది |- |13 |నౌరంగ్పూర్ |ST |పరశురామ్ మాఝీ | |భారతీయ జనతా పార్టీ |ఓడిపోయింది |- |14 |కలహండి |ఏదీ లేదు |బిక్రమ్ కేశరీ దేవో | |భారతీయ జనతా పార్టీ |గెలిచింది |- |15 |ఫుల్బాని |ఎస్సీ |పద్మనవ బెహరా | |బిజు జనతా దళ్ |గెలిచింది |- |16 |బోలంగీర్ |ఏదీ లేదు |సంగీతా కుమారి సింగ్ డియో | |భారతీయ జనతా పార్టీ |గెలిచింది |- |17 |సంబల్పూర్ |ఏదీ లేదు |ప్రసన్న ఆచార్య | |బిజు జనతా దళ్ |గెలిచింది |- |18 |డియోగర్ |ఏదీ లేదు |దేవేంద్ర ప్రధాన్ | |భారతీయ జనతా పార్టీ |గెలిచింది |- |19 |దెంకనల్ |ఏదీ లేదు |తథాగత సత్పతి | |బిజు జనతా దళ్ |గెలిచింది |- |20 |సుందర్‌ఘర్ |ST |జువల్ ఓరం | |భారతీయ జనతా పార్టీ |గెలిచింది |- |21 |కియోంఝర్ |ST |ఉపేంద్ర నాథ్ నాయక్ | |భారతీయ జనతా పార్టీ |గెలిచింది |} == పంజాబ్ ==  SAD (7)   బీజేపీ (3)   IND (2) {| class="wikitable sortable" !నియోజకవర్గం నెం. !నియోజకవర్గం !రిజర్వేషన్ !అభ్యర్థి ! colspan="2" |పార్టీ !ఫలితం |- |1 |గురుదాస్‌పూర్ |ఏదీ లేదు |వినోద్ ఖన్నా | |భారతీయ జనతా పార్టీ |గెలిచింది |- |2 |అమృత్‌సర్ |ఏదీ లేదు |దయా సింగ్ సోధి | |భారతీయ జనతా పార్టీ |గెలిచింది |- |3 |టార్న్ తరణ్ |ఏదీ లేదు |ప్రేమ్ సింగ్ లాల్పూర్ | |శిరోమణి అకాలీదళ్ |గెలిచింది |- |4 |జుల్లుందూర్ |ఏదీ లేదు | colspan="4" |'''ఏదీ లేదు''' |- |5 |ఫిలింనగర్ |ఎస్సీ |సత్నామ్ సింగ్ కైంత్ | |స్వతంత్రుడు |గెలిచింది |- |6 |హోషియార్పూర్ |ఏదీ లేదు |కమల్ చౌదరి | |భారతీయ జనతా పార్టీ |గెలిచింది |- |7 |రోపర్ |ఎస్సీ |సత్వీందర్ కౌర్ ధాలివాల్ | |శిరోమణి అకాలీదళ్ |గెలిచింది |- |8 |పాటియాలా |ఏదీ లేదు |ప్రేమ్ సింగ్ చందుమజ్రా | |శిరోమణి అకాలీదళ్ |గెలిచింది |- |9 |లూధియానా |ఏదీ లేదు |అమ్రిక్ సింగ్ అలివాల్ | |శిరోమణి అకాలీదళ్ |గెలిచింది |- |10 |సంగ్రూర్ |ఏదీ లేదు |సుర్జిత్ సింగ్ బర్నాలా | |శిరోమణి అకాలీదళ్ |గెలిచింది |- |11 |భటిండా |ఎస్సీ |చతిన్ సింగ్ సమోన్ | |శిరోమణి అకాలీదళ్ |గెలిచింది |- |12 |ఫరీద్కోట్ |ఏదీ లేదు |సుఖ్బీర్ సింగ్ బాదల్ | |శిరోమణి అకాలీదళ్ |గెలిచింది |- |13 |ఫిరోజ్‌పూర్ |ఏదీ లేదు |జోరా సింగ్ మాన్ | |శిరోమణి అకాలీదళ్ |గెలిచింది |} == రాజస్థాన్ ==  బీజేపీ (25) {| class="wikitable sortable" !నియోజకవర్గం నెం. !నియోజకవర్గం !రిజర్వేషన్ !అభ్యర్థి ! colspan="2" |పార్టీ !ఫలితం |- |1 |గంగానగర్ |ఎస్సీ |నిహాల్‌చంద్ మేఘవాల్ | |భారతీయ జనతా పార్టీ |ఓడిపోయింది |- |2 |బికనీర్ |ఏదీ లేదు |మహేంద్ర సింగ్ భాటి | |భారతీయ జనతా పార్టీ |ఓడిపోయింది |- |3 |చురు |ఏదీ లేదు |రామ్ సింగ్ కస్వాన్ | |భారతీయ జనతా పార్టీ |ఓడిపోయింది |- |4 |ఝుంఝును |GEN |మదన్ లాల్ సైనీ | |భారతీయ జనతా పార్టీ |ఓడిపోయింది |- |5 |సికర్ |ఏదీ లేదు |సుభాష్ మహరియా | |భారతీయ జనతా పార్టీ |గెలిచింది |- |6 |జైపూర్ |ఏదీ లేదు |గిర్ధారి లాల్ భార్గవ | |భారతీయ జనతా పార్టీ |గెలిచింది |- |7 |దౌసా |ఏదీ లేదు |రోహితాష్ కుమార్ శర్మ | |భారతీయ జనతా పార్టీ |ఓడిపోయింది |- |8 |అల్వార్ |ఏదీ లేదు |జస్వంత్ సింగ్ యాదవ్ | |భారతీయ జనతా పార్టీ |ఓడిపోయింది |- |9 |భరత్పూర్ |ఏదీ లేదు |దిగంబర్ సింగ్ | |భారతీయ జనతా పార్టీ |ఓడిపోయింది |- |10 |బయానా |ఎస్సీ |గంగా రామ్ కోలి | |భారతీయ జనతా పార్టీ |గెలిచింది |- |11 |సవాయి మాధోపూర్ |ఎస్టీ |రమేష్ చంద్ | |భారతీయ జనతా పార్టీ |ఓడిపోయింది |- |12 |అజ్మీర్ |ఏదీ లేదు |రాసా సింగ్ రావత్ | |భారతీయ జనతా పార్టీ |ఓడిపోయింది |- |13 |టోంక్ |ఎస్సీ |శంభు దయాళ్ బద్గుజర్ | |భారతీయ జనతా పార్టీ |ఓడిపోయింది |- |14 |కోట |ఏదీ లేదు |రఘువీర్ సింగ్ కోశల్ | |భారతీయ జనతా పార్టీ |ఓడిపోయింది |- |15 |ఝలావర్ |ఏదీ లేదు |వసుంధర రాజే | |భారతీయ జనతా పార్టీ |గెలిచింది |- |16 |బన్స్వారా |ఎస్టీ |లక్ష్మి నినామా | |భారతీయ జనతా పార్టీ |ఓడిపోయింది |- |17 |సాలంబర్ |ఎస్టీ |నంద్ లాల్ మీనా | |భారతీయ జనతా పార్టీ |ఓడిపోయింది |- |18 |ఉదయపూర్ |ఏదీ లేదు |శాంతి లాల్ చాప్లోట్ | |భారతీయ జనతా పార్టీ |గెలిచింది |- |19 |చిత్తోర్‌గఢ్ |ఏదీ లేదు |జస్వంత్ సింగ్ | |భారతీయ జనతా పార్టీ |ఓడిపోయింది |- |20 |భిల్వారా |ఏదీ లేదు |సుభాష్ చంద్ర బహేరియా | |భారతీయ జనతా పార్టీ |ఓడిపోయింది |- |21 |పాలి |ఏదీ లేదు |గుమన్ మాల్ లోధా | |భారతీయ జనతా పార్టీ |ఓడిపోయింది |- |22 |జాలోర్ |ఎస్సీ |జెనారామ్ | |భారతీయ జనతా పార్టీ |ఓడిపోయింది |- |23 |బార్మర్ |ఏదీ లేదు |లోకేంద్ర సింగ్ కల్వి | |భారతీయ జనతా పార్టీ |ఓడిపోయింది |- |24 |జోధ్‌పూర్ |ఏదీ లేదు |జస్వంత్ సింగ్ బిష్ణోయ్ | |భారతీయ జనతా పార్టీ |ఓడిపోయింది |- |25 |నాగౌర్ |ఏదీ లేదు |రిచ్‌పాల్‌సింగ్ మిర్ధా | |భారతీయ జనతా పార్టీ |ఓడిపోయింది |} == సిక్కిం ==  SDF (1) {| class="wikitable sortable" !నియోజకవర్గం నెం. !నియోజకవర్గం !రిజర్వేషన్ !అభ్యర్థి ! colspan="2" |పార్టీ !పోల్ ఆన్ !ఫలితం |- |1 |సిక్కిం |ఏదీ లేదు |భీమ్ ప్రసాద్ దహల్ | |సిక్కిం డెమోక్రటిక్ ఫ్రంట్ | |గెలిచింది |} == తమిళనాడు ==  ఏఐఏడీఎంకే (22)   PMK (5)   బీజేపీ (5)   MDMK (5)   JP (1)   IND (1) {| class="wikitable sortable" !నియోజకవర్గం నెం. !నియోజకవర్గం !రిజర్వేషన్ !అభ్యర్థి ! colspan="2" |పార్టీ !ఫలితం |- |1 |మద్రాసు ఉత్తర |ఏదీ లేదు |RT సబాపతి మోహన్ | |మరుమలార్చి ద్రవిడ మున్నేట్ర కజగం |ఓడిపోయింది |- |2 |మద్రాసు సెంట్రల్ |ఏదీ లేదు |డి. జయకుమార్ | |ఆల్ ఇండియా అన్నా ద్రవిడ మున్నేట్ర కజగం |ఓడిపోయింది |- |3 |మద్రాసు సౌత్ |ఏదీ లేదు |జానా కృష్ణమూర్తి | |భారతీయ జనతా పార్టీ |ఓడిపోయింది |- |4 |శ్రీపెరంబుదూర్ |ఎస్సీ |కె. వేణుగోపాల్ | |ఆల్ ఇండియా అన్నా ద్రవిడ మున్నేట్ర కజగం |గెలిచింది |- |5 |చెంగల్పట్టు |ఏదీ లేదు |కంచి పన్నీర్ సెల్వం | |ఆల్ ఇండియా అన్నా ద్రవిడ మున్నేట్ర కజగం |గెలిచింది |- |6 |అరక్కోణం |ఏదీ లేదు |సి. గోపాల్ ముదలియార్ | |ఆల్ ఇండియా అన్నా ద్రవిడ మున్నేట్ర కజగం |గెలిచింది |- |7 |వెల్లూరు |ఏదీ లేదు |NT షణ్ముగం | |పట్టాలి మక్కల్ కట్చి |గెలిచింది |- |8 |తిరుపత్తూరు |ఏదీ లేదు |ఎస్.కృష్ణమూర్తి | |ఆల్ ఇండియా అన్నా ద్రవిడ మున్నేట్ర కజగం |ఓడిపోయింది |- |9 |వందవాసి |ఏదీ లేదు |ఎం. దురై | |పట్టాలి మక్కల్ కట్చి |గెలిచింది |- |10 |తిండివనం |ఏదీ లేదు |జింగీ ఎన్. రామచంద్రన్ | |మరుమలార్చి ద్రవిడ మున్నేట్ర కజగం |గెలిచింది |- |11 |కడలూరు |ఏదీ లేదు |MC ధమోదరన్ | |ఆల్ ఇండియా అన్నా ద్రవిడ మున్నేట్ర కజగం |గెలిచింది |- |12 |చిదంబరం |ఎస్సీ |దళితుడు ఎళిల్మలై | |పట్టాలి మక్కల్ కట్చి |గెలిచింది |- |13 |ధర్మపురి |ఏదీ లేదు |కె. పరి మోహన్ | |పట్టాలి మక్కల్ కట్చి |గెలిచింది |- |14 |కృష్ణగిరి |ఏదీ లేదు |కెపి మునుసామి | |ఆల్ ఇండియా అన్నా ద్రవిడ మున్నేట్ర కజగం |గెలిచింది |- |15 |రాశిపురం |ఎస్సీ |వి.సరోజ | |ఆల్ ఇండియా అన్నా ద్రవిడ మున్నేట్ర కజగం |గెలిచింది |- |16 |సేలం |ఏదీ లేదు |వజప్పాడి కె. రామమూర్తి | |స్వతంత్రుడు |గెలిచింది |- |17 |తిరుచెంగోడ్ |ఏదీ లేదు |ఎడప్పాడి కె. పళనిస్వామి | |ఆల్ ఇండియా అన్నా ద్రవిడ మున్నేట్ర కజగం |గెలిచింది |- |18 |నీలగిరి |ఏదీ లేదు |M మాస్టర్ మథన్ | |భారతీయ జనతా పార్టీ |గెలిచింది |- |19 |గోబిచెట్టిపాళయం |ఏదీ లేదు |వీకే చిన్నసామి | |ఆల్ ఇండియా అన్నా ద్రవిడ మున్నేట్ర కజగం |గెలిచింది |- |20 |కోయంబత్తూరు |ఏదీ లేదు |సీపీ రాధాకృష్ణన్ | |భారతీయ జనతా పార్టీ |గెలిచింది |- |21 |పొల్లాచి |ఎస్సీ |ఎం. త్యాగరాజన్ | |ఆల్ ఇండియా అన్నా ద్రవిడ మున్నేట్ర కజగం |గెలిచింది |- |22 |పళని |ఏదీ లేదు |ఎ. గణేశమూర్తి | |మరుమలార్చి ద్రవిడ మున్నేట్ర కజగం |గెలిచింది |- |23 |దిండిగల్ |ఏదీ లేదు |దిండిగల్ సి.శ్రీనివాసన్ | |ఆల్ ఇండియా అన్నా ద్రవిడ మున్నేట్ర కజగం |గెలిచింది |- |24 |మధురై |ఏదీ లేదు |సుబ్రమణ్యస్వామి | |జనతా పార్టీ |గెలిచింది |- |25 |పెరియకులం |ఏదీ లేదు |సేడపాటి ముత్తయ్య | |ఆల్ ఇండియా అన్నా ద్రవిడ మున్నేట్ర కజగం |గెలిచింది |- |26 |కరూర్ |ఏదీ లేదు |ఎం. తంబిదురై | |ఆల్ ఇండియా అన్నా ద్రవిడ మున్నేట్ర కజగం |గెలిచింది |- |27 |తిరుచిరాపల్లి |ఏదీ లేదు |రంగరాజన్ కుమారమంగళం | |భారతీయ జనతా పార్టీ |గెలిచింది |- |28 |పెరంబలూరు |ఎస్సీ |పి. రాజా రేతినం | |ఆల్ ఇండియా అన్నా ద్రవిడ మున్నేట్ర కజగం |గెలిచింది |- |29 |మయిలాడుతురై |ఏదీ లేదు |పీడీ అరుల్ మోజి | |పట్టాలి మక్కల్ కట్చి |ఓడిపోయింది |- |30 |నాగపట్టణం |ఎస్సీ |కె. గోపాల్ | |ఆల్ ఇండియా అన్నా ద్రవిడ మున్నేట్ర కజగం |ఓడిపోయింది |- |31 |తంజావూరు |ఏదీ లేదు |ఎల్ గణేశన్ | |మరుమలార్చి ద్రవిడ మున్నేట్ర కజగం |గెలిచింది |- |32 |పుదుక్కోట్టై |ఏదీ లేదు |రాజా పరమశివం | |ఆల్ ఇండియా అన్నా ద్రవిడ మున్నేట్ర కజగం |గెలిచింది |- |33 |శివగంగ |ఏదీ లేదు |కె. కాళీముత్తు | |ఆల్ ఇండియా అన్నా ద్రవిడ మున్నేట్ర కజగం |ఓడిపోయింది |- |34 |రామనాథపురం |ఏదీ లేదు |వి.సత్యమూర్తి | |ఆల్ ఇండియా అన్నా ద్రవిడ మున్నేట్ర కజగం |గెలిచింది |- |35 |శివకాశి |ఏదీ లేదు |వైకో | |మరుమలార్చి ద్రవిడ మున్నేట్ర కజగం |గెలిచింది |- |36 |తిరునెల్వేలి |ఏదీ లేదు |కదంబూర్ ఆర్. జనార్థనన్ | |ఆల్ ఇండియా అన్నా ద్రవిడ మున్నేట్ర కజగం |గెలిచింది |- |37 |తెన్కాసి |ఎస్సీ |S. మురుగేషన్ | |ఆల్ ఇండియా అన్నా ద్రవిడ మున్నేట్ర కజగం |గెలిచింది |- |38 |తిరుచెందూర్ |ఏదీ లేదు |రామరాజన్ | |ఆల్ ఇండియా అన్నా ద్రవిడ మున్నేట్ర కజగం |గెలిచింది |- |39 |నాగర్‌కోయిల్ |ఏదీ లేదు |పొన్ రాధాకృష్ణన్ | |భారతీయ జనతా పార్టీ |ఓడిపోయింది |} == త్రిపుర ==  బీజేపీ (2) {| class="wikitable sortable" !నియోజకవర్గం నెం. !నియోజకవర్గం !రిజర్వేషన్ !అభ్యర్థి ! colspan="2" |పార్టీ !ఫలితం |- |1 |త్రిపుర వెస్ట్ |ఏదీ లేదు |హేమెందు శంకర్ రాయ్ చౌదరి | |భారతీయ జనతా పార్టీ |ఓడిపోయింది |- |2 |త్రిపుర తూర్పు |ST |జిష్ణు దేవ్ వర్మ | |భారతీయ జనతా పార్టీ |ఓడిపోయింది |} == ఉత్తర ప్రదేశ్ ==  బీజేపీ (82)   SAP (2)   IND (1) {| class="wikitable sortable" !నియోజకవర్గం నెం. !నియోజకవర్గం !రిజర్వేషన్ !అభ్యర్థి ! colspan="2" |పార్టీ !ఫలితం |- |1 |తెహ్రీ గర్వాల్ |ఏదీ లేదు |[[మనబేంద్ర షా]] | |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |గెలిచింది |- |2 |గర్వాల్ |ఏదీ లేదు |BC ఖండూరి | |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |గెలిచింది |- |3 |అల్మోరా |ఏదీ లేదు |[[బాచి సింగ్ రావత్]] | |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |గెలిచింది |- |4 |నైనిటాల్ |ఏదీ లేదు |ఇలా పంత్ | |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |గెలిచింది |- |5 |బిజ్నోర్ |ఎస్సీ |[[మంగళ్ రామ్ ప్రేమి]] | |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |ఓడిపోయింది |- |6 |అమ్రోహా |ఏదీ లేదు |[[చేతన్ చౌహన్|చేతన్ చౌహాన్]] | |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |గెలిచింది |- |7 |మొరాదాబాద్ |ఏదీ లేదు |విజయ్ బన్సాల్ | |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |ఓడిపోయింది |- |8 |రాంపూర్ |ఏదీ లేదు |ముక్తార్ అబ్బాస్ నఖ్వీ | |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |గెలిచింది |- |9 |సంభాల్ |ఏదీ లేదు |డిపి యాదవ్ | |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |ఓడిపోయింది |- |10 |బుదౌన్ |ఏదీ లేదు |శాంతి దేవి శక్య | |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |ఓడిపోయింది |- |11 |అొంలా |ఏదీ లేదు |రాజ్ వీర్ సింగ్ | |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |గెలిచింది |- |12 |బరేలీ |ఏదీ లేదు |[[సంతోష్ గంగ్వార్]] | |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |గెలిచింది |- |13 |పిలిభిత్ |ఏదీ లేదు |[[మేనకా గాంధీ]] | |స్వతంత్రుడు |గెలిచింది |- |14 |షాజహాన్‌పూర్ |ఏదీ లేదు |సత్యపాల్ సింగ్ యాదవ్ | |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |గెలిచింది |- |15 |ఖేరీ |ఏదీ లేదు |గెందన్ లాల్ కనౌజియా | |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |ఓడిపోయింది |- |16 |షహాబాద్ |ఏదీ లేదు |రాఘవేంద్ర సింగ్ | |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |గెలిచింది |- |17 |సీతాపూర్ |ఏదీ లేదు |జనార్దన్ ప్రసాద్ మిశ్రా | |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |గెలిచింది |- |18 |మిస్రిఖ్ |ఎస్సీ |దౌలత్ రామ్ | |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |ఓడిపోయింది |- |19 |హర్డోయ్ |ఎస్సీ |జై ప్రకాష్ రావత్ | |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |ఓడిపోయింది |- |20 |లక్నో |ఏదీ లేదు |అటల్ బిహారీ వాజ్‌పేయి | |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |గెలిచింది |- |21 |మోహన్ లాల్ గంజ్ |ఎస్సీ |పూర్ణిమ వర్మ | |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |ఓడిపోయింది |- |22 |ఉన్నావ్ |ఏదీ లేదు |దేవి బక్స్ సింగ్ | |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |గెలిచింది |- |23 |రాయబరేలి |ఏదీ లేదు |అశోక్ సింగ్ | |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |గెలిచింది |- |24 |ప్రతాప్‌గఢ్ |ఏదీ లేదు |రామ్ విలాస్ వేదాంతి | |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |గెలిచింది |- |25 |అమేథీ |ఏదీ లేదు |సంజయ సిన్హ్ | |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |గెలిచింది |- |26 |సుల్తాన్‌పూర్ |ఏదీ లేదు |దేవేంద్ర బహదూర్ రాయ్ | |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |గెలిచింది |- |27 |అక్బర్‌పూర్ |ఎస్సీ |త్రివేణి రామ్ | |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |ఓడిపోయింది |- |28 |ఫైజాబాద్ |ఏదీ లేదు |[[వినయ్ కతియార్]] | |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |ఓడిపోయింది |- |29 |బారా బాంకీ |ఎస్సీ |బైజ్ నాథ్ రావత్ | |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |గెలిచింది |- |30 |కైసర్‌గంజ్ |ఏదీ లేదు |ఘ్యంశ్యామ్ శుక్లా | |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |ఓడిపోయింది |- |31 |బహ్రైచ్ |ఏదీ లేదు |[[పదమ్‌సేన్ చౌదరి]] | |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |ఓడిపోయింది |- |32 |బలరాంపూర్ |ఏదీ లేదు |సత్య దేవ్ సింగ్ | |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |ఓడిపోయింది |- |33 |గోండా |ఏదీ లేదు |బ్రిజ్ భూషణ్ శరణ్ సింగ్ | |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |ఓడిపోయింది |- |34 |బస్తీ |ఎస్సీ |[[శ్రీరామ్ చౌహాన్]] | |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |గెలిచింది |- |35 |దోమరియాగంజ్ |ఏదీ లేదు |రామ్ పాల్ సింగ్ | |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |గెలిచింది |- |36 |[[ఖలీలాబాద్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ఖలీలాబాద్]] |ఏదీ లేదు |ఇంద్రజీత్ మిశ్రా | |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |గెలిచింది |- |37 |బాన్స్‌గావ్ |ఎస్సీ |రాజ్ నారాయణ్ పాసి | |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |గెలిచింది |- |38 |గోరఖ్‌పూర్ |ఏదీ లేదు |యోగి ఆదిత్యనాథ్ | |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |గెలిచింది |- |39 |మహారాజ్‌గంజ్ |ఏదీ లేదు |పంకజ్ చౌదరి | |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |గెలిచింది |- |40 |పద్రౌన |ఏదీ లేదు |రామ్ నగీనా మిశ్రా | |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |గెలిచింది |- |41 |డియోరియా |ఏదీ లేదు |ప్రకాష్ మణి త్రిపాఠి | |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |ఓడిపోయింది |- |42 |సేలంపూర్ |ఏదీ లేదు |హరి కేవల్ ప్రసాద్ | |సమతా పార్టీ |గెలిచింది |- |43 |బల్లియా |ఏదీ లేదు |రామ్ కృష్ణ | |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |ఓడిపోయింది |- |44 |ఘోసి |ఏదీ లేదు |కల్పనాథ్ రాయ్ | |సమతా పార్టీ |గెలిచింది |- |45 |అజంగఢ్ |ఏదీ లేదు |యశ్వంత్ | |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |ఓడిపోయింది |- |46 |లాల్‌గంజ్ |ఎస్సీ |రామ్ ధన్ | |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |ఓడిపోయింది |- |47 |మచ్లిషహర్ |ఏదీ లేదు |[[స్వామి చిన్మయానంద్]] | |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |గెలిచింది |- |48 |జౌన్‌పూర్ |ఏదీ లేదు |రాజ్ కేశర్ సింగ్ | |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |ఓడిపోయింది |- |49 |సైద్పూర్ |ఎస్సీ |విజయ్ సోంకర్ శాస్త్రి | |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |గెలిచింది |- |50 |ఘాజీపూర్ |ఏదీ లేదు |మనోజ్ సిన్హా | |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |ఓడిపోయింది |- |51 |చందౌలీ |ఏదీ లేదు |ఆనంద రత్న మౌర్య | |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |గెలిచింది |- |52 |వారణాసి |ఏదీ లేదు |శంకర్ ప్రసాద్ జైస్వాల్ | |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |గెలిచింది |- |53 |రాబర్ట్స్‌గంజ్ |ఎస్సీ |[[రామ్ షకల్]] | |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |గెలిచింది |- |54 |మీర్జాపూర్ |ఏదీ లేదు |వీరేంద్ర సింగ్ | |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |గెలిచింది |- |55 |ఫుల్పూర్ |ఏదీ లేదు |బేణి మాధవ్ బైండ్ | |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |ఓడిపోయింది |- |56 |అలహాబాద్ |ఏదీ లేదు |మురళీ మనోహర్ జోషి | |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |గెలిచింది |- |57 |చైల్ |ఎస్సీ |అమృత్ లాల్ భారతి | |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |ఓడిపోయింది |- |58 |ఫతేపూర్ |ఏదీ లేదు |[[అశోక్ కుమార్ పటేల్]] | |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |గెలిచింది |- |59 |బండ |ఏదీ లేదు |రమేష్ చంద్ర ద్వివేది | |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |గెలిచింది |- |60 |హమీర్పూర్ |ఏదీ లేదు |గంగా చరణ్ రాజ్‌పుత్ | |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |గెలిచింది |- |61 |ఝాన్సీ |ఏదీ లేదు |రాజేంద్ర అగ్నిహోత్రి | |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |గెలిచింది |- |62 |జలౌన్ |ఎస్సీ |భాను ప్రతాప్ సింగ్ వర్మ | |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |గెలిచింది |- |63 |ఘటంపూర్ |ఎస్సీ |[[కమల్ రాణి వరుణ్]] | |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |గెలిచింది |- |64 |బిల్హౌర్ |ఏదీ లేదు |శ్యామ్ బిహారీ మిశ్రా | |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |గెలిచింది |- |65 |కాన్పూర్ |ఏదీ లేదు |జగత్వీర్ సింగ్ ద్రోణ | |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |గెలిచింది |- |66 |ఇతావా |ఏదీ లేదు |[[సుఖదా మిశ్రా]] | |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |గెలిచింది |- |67 |కన్నౌజ్ |ఏదీ లేదు |చంద్రభూ షాన్ సింగ్ | |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |ఓడిపోయింది |- |68 |ఫరూఖాబాద్ |ఏదీ లేదు |సాక్షి మహరాజ్ | |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |గెలిచింది |- |69 |మెయిన్‌పురి |ఏదీ లేదు |అశోక్ యాదవ్ | |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |ఓడిపోయింది |- |70 |జలేసర్ |ఏదీ లేదు |ఓంపాల్ సింగ్ నిదర్ | |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |ఓడిపోయింది |- |71 |ఎటాహ్ |ఏదీ లేదు |మహాదీపక్ సింగ్ షాక్యా | |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |గెలిచింది |- |72 |ఫిరోజాబాద్ |ఎస్సీ |ప్రభు దయాళ్ కతేరియా | |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |గెలిచింది |- |73 |ఆగ్రా |ఏదీ లేదు |భగవాన్ శంకర్ రావత్ | |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |గెలిచింది |- |74 |మధుర |ఏదీ లేదు |చౌదరి తేజ్వీర్ సింగ్ | |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |గెలిచింది |- |75 |హత్రాస్ |ఎస్సీ |కిషన్ లాల్ దిలేర్ | |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |గెలిచింది |- |76 |అలీఘర్ |ఏదీ లేదు |షీలా గౌతమ్ | |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |గెలిచింది |- |77 |ఖుర్జా |ఎస్సీ |అశోక్ కుమార్ ప్రధాన్ | |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |గెలిచింది |- |78 |బులంద్‌షహర్ |ఏదీ లేదు |ఛత్రపాల్ సింగ్ లోధా | |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |గెలిచింది |- |79 |హాపూర్ |ఏదీ లేదు |రమేష్ చంద్ తోమర్ | |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |గెలిచింది |- |80 |మీరట్ |ఏదీ లేదు |[[అమర్ పాల్ సింగ్]] | |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |గెలిచింది |- |81 |బాగ్పత్ |ఏదీ లేదు |[[సోంపాల్ శాస్త్రి]] | |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |గెలిచింది |- |82 |ముజఫర్‌నగర్ |ఏదీ లేదు |సోహన్వీర్ సింగ్ | |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |గెలిచింది |- |83 |కైరానా |ఏదీ లేదు |వీరేంద్ర వర్మ | |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |గెలిచింది |- |84 |సహరాన్‌పూర్ |ఏదీ లేదు |నక్లి సింగ్ | |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |గెలిచింది |- |85 |హరిద్వార్ |ఎస్సీ |హర్పాల్ సింగ్ సతీ | |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |గెలిచింది |} == పశ్చిమ బెంగాల్ ==  WBTC (28)   బీజేపీ (14) {| class="wikitable sortable" !నియోజకవర్గం నెం. !నియోజకవర్గం !రిజర్వేషన్ !అభ్యర్థి ! colspan="2" |పార్టీ !ఫలితం |- |1 |కూచ్ బెహర్ |ఎస్సీ |ప్రసేన్‌జిత్ బర్మన్ | |[[తృణమూల్ కాంగ్రెస్]] |ఓడిపోయింది |- |2 |అలీపుర్దువార్లు |ST |ధీరేంద్ర నర్జినరాయ్ | |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |ఓడిపోయింది |- |3 |జల్పాయ్ గురి |ఏదీ లేదు |కళ్యాణ్ చక్రవర్తి | |[[తృణమూల్ కాంగ్రెస్]] |ఓడిపోయింది |- |4 |డార్జిలింగ్ |ఏదీ లేదు |దావా నర్బులా | |[[తృణమూల్ కాంగ్రెస్]] |ఓడిపోయింది |- |5 |రాయ్‌గంజ్ |ఏదీ లేదు |రాహుల్ సిన్హా | |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |ఓడిపోయింది |- |6 |బాలూర్ఘాట్ |ఎస్సీ |నాని గోపాల్ రాయ్ | |[[తృణమూల్ కాంగ్రెస్]] |ఓడిపోయింది |- |7 |మాల్డా |ఏదీ లేదు |ముజఫర్ ఖాన్ | |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |ఓడిపోయింది |- |8 |జంగీపూర్ |ఏదీ లేదు |SK ఫుర్కాన్ | |[[తృణమూల్ కాంగ్రెస్]] |ఓడిపోయింది |- |9 |ముర్షిదాబాద్ |ఏదీ లేదు |సాగిర్ హొస్సేన్ | |[[తృణమూల్ కాంగ్రెస్]] |ఓడిపోయింది |- |10 |బెర్హంపూర్ |ఏదీ లేదు |సబ్యసాచి బాగ్చి | |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |ఓడిపోయింది |- |11 |కృష్ణగారు |ఏదీ లేదు |సత్యబ్రత ముఖర్జీ | |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |ఓడిపోయింది |- |12 |నబద్వీప్ |ఎస్సీ |రామేంద్ర నాథ్ బిస్వాస్ | |[[తృణమూల్ కాంగ్రెస్]] |ఓడిపోయింది |- |13 |బరాసత్ |ఏదీ లేదు |రంజిత్ కుమార్ పంజా | |[[తృణమూల్ కాంగ్రెస్]] |గెలిచింది |- |14 |బసిర్హత్ |ఏదీ లేదు |సుదీప్తో రాయ్ | |[[తృణమూల్ కాంగ్రెస్]] |ఓడిపోయింది |- |15 |జాయ్‌నగర్ |ఎస్సీ |కృష్ణపాద మజుందర్ | |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |ఓడిపోయింది |- |16 |మధురాపూర్ |ఎస్సీ |జగరంజన్ హల్దార్ | |[[తృణమూల్ కాంగ్రెస్]] |ఓడిపోయింది |- |17 |డైమండ్ హార్బర్ |ఏదీ లేదు |కాకోలి ఘోష్ దస్తిదార్ | |[[తృణమూల్ కాంగ్రెస్]] |ఓడిపోయింది |- |18 |జాదవ్పూర్ |ఏదీ లేదు |కృష్ణ బోస్ | |[[తృణమూల్ కాంగ్రెస్]] |గెలిచింది |- |19 |బారక్‌పూర్ |ఏదీ లేదు |తరుణ్ అధికారి | |[[తృణమూల్ కాంగ్రెస్]] |ఓడిపోయింది |- |20 |దమ్ దమ్ |ఏదీ లేదు |తపన్ సిక్దర్ | |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |గెలిచింది |- |21 |కలకత్తా నార్త్ వెస్ట్ |ఏదీ లేదు |సుదీప్ బంద్యోపాధ్యాయ | |[[తృణమూల్ కాంగ్రెస్]] |గెలిచింది |- |22 |కలకత్తా ఈశాన్య |ఏదీ లేదు |అజిత్ కుమార్ పంజా | |[[తృణమూల్ కాంగ్రెస్]] |గెలిచింది |- |23 |కలకత్తా సౌత్ |ఏదీ లేదు |మమతా బెనర్జీ | |[[తృణమూల్ కాంగ్రెస్]] |గెలిచింది |- |24 |హౌరా |ఏదీ లేదు |బిక్రమ్ సర్కార్ | |[[తృణమూల్ కాంగ్రెస్]] |గెలిచింది |- |25 |ఉలుబెరియా |ఏదీ లేదు |శారదిందు బిశ్వాస్ | |[[తృణమూల్ కాంగ్రెస్]] |ఓడిపోయింది |- |26 |సెరాంపూర్ |ఏదీ లేదు |అక్బర్ అలీ ఖోండ్కర్ | |[[తృణమూల్ కాంగ్రెస్]] |గెలిచింది |- |27 |హుగ్లీ |ఏదీ లేదు |తపన్ దాస్‌గుప్తా | |[[తృణమూల్ కాంగ్రెస్]] |ఓడిపోయింది |- |28 |ఆరంబాగ్ |ఏదీ లేదు |చునీలాల్ చక్రవర్తి | |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |ఓడిపోయింది |- |29 |పాంస్కురా |ఏదీ లేదు |సౌమెన్ మహాపాత్ర | |[[తృణమూల్ కాంగ్రెస్]] |ఓడిపోయింది |- |30 |తమ్లుక్ |ఏదీ లేదు |నిర్మలేందు భట్టాచార్జీ | |[[తృణమూల్ కాంగ్రెస్]] |ఓడిపోయింది |- |31 |కొంటాయి |ఏదీ లేదు |అఖిల గిరి | |[[తృణమూల్ కాంగ్రెస్]] |ఓడిపోయింది |- |32 |మిడ్నాపూర్ |ఏదీ లేదు |మనోరంజన్ దత్తా | |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |ఓడిపోయింది |- |33 |ఝర్గ్రామ్ |ST |సమయ్ మండి | |[[తృణమూల్ కాంగ్రెస్]] |ఓడిపోయింది |- |34 |పురూలియా |ఏదీ లేదు |అరుణ్ గుప్తా | |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |ఓడిపోయింది |- |35 |బంకురా |ఏదీ లేదు |సుకుమార్ బెనర్జీ | |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |ఓడిపోయింది |- |36 |విష్ణుపూర్ |ఎస్సీ |పూర్ణిమ లోహర్ | |[[తృణమూల్ కాంగ్రెస్]] |ఓడిపోయింది |- |37 |దుర్గాపూర్ |ఎస్సీ |సూర్య రే | |భారతీయ జనతా పార్టీ |ఓడిపోయింది |- |38 |అసన్సోల్ |ఏదీ లేదు |మోలోయ్ ఘటక్ | |[[తృణమూల్ కాంగ్రెస్]] |ఓడిపోయింది |- |39 |బుర్ద్వాన్ |ఏదీ లేదు |శాంతి రాయ్ | |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |ఓడిపోయింది |- |40 |కత్వా |ఏదీ లేదు |స్వపన్ దేబ్నాథ్ | |[[తృణమూల్ కాంగ్రెస్]] |ఓడిపోయింది |- |41 |బోల్పూర్ |ఏదీ లేదు |గౌర్ హరి చంద్ | |[[తృణమూల్ కాంగ్రెస్]] |ఓడిపోయింది |- |42 |బీర్భం |ఎస్సీ |మదన్ లాల్ చౌదరి | |భారతీయ జనతా పార్టీ |ఓడిపోయింది |} == కేంద్రపాలిత ప్రాంతం వారీగా నియోజకవర్గాలు == === అండమాన్ నికోబార్ దీవులు ===  బీజేపీ (1) {| class="wikitable sortable" !నియోజకవర్గం నెం. !నియోజకవర్గం !రిజర్వేషన్ !అభ్యర్థి ! colspan="2" |పార్టీ !ఫలితం |- |1 |అండమాన్ మరియు నికోబార్ దీవులు |ఏదీ లేదు |బిష్ణు పద రే | |భారతీయ జనతా పార్టీ |ఓడిపోయింది |} === చండీగఢ్ ===  బీజేపీ (1) {| class="wikitable sortable" !నియోజకవర్గం నెం. !నియోజకవర్గం !రిజర్వేషన్ !అభ్యర్థి ! colspan="2" |పార్టీ !ఫలితం |- |1 |చండీగఢ్ |ఏదీ లేదు |సత్య పాల్ జైన్ | |భారతీయ జనతా పార్టీ |గెలిచింది |} === దాద్రా నగర్ హవేలీ ===  బీజేపీ (1) {| class="wikitable sortable" !నియోజకవర్గం నెం. !నియోజకవర్గం !రిజర్వేషన్ !అభ్యర్థి ! colspan="2" |పార్టీ !ఫలితం |- |1 |దాద్రా మరియు నగర్ హవేలీ |ఏదీ లేదు |మోహన్ భాయ్ సంజీభాయ్ డెల్కర్ | |భారతీయ జనతా పార్టీ |గెలిచింది |} === డామన్ డయ్యూ ===  బీజేపీ (1) {| class="wikitable sortable" !నియోజకవర్గం నెం. !నియోజకవర్గం !రిజర్వేషన్ !అభ్యర్థి ! colspan="2" |పార్టీ !ఫలితం |- |1 |డామన్ మరియు డయ్యూ |ఏదీ లేదు |దేవ్‌జీభాయ్ టాండెల్ | |భారతీయ జనతా పార్టీ |గెలిచింది |} === లక్షద్వీప్ === {| class="wikitable sortable" !నియోజకవర్గం నెం. !నియోజకవర్గం !రిజర్వేషన్ !అభ్యర్థి ! colspan="2" |పార్టీ !పోల్ ఆన్ !ఫలితం |- |1 |లక్షద్వీప్ |ST | colspan="5" |'''ఏదీ లేదు''' |} === ఢిల్లీకి ===  బీజేపీ (7) {| class="wikitable sortable" !నియోజకవర్గం నెం. !నియోజకవర్గం !రిజర్వేషన్ !అభ్యర్థి ! colspan="2" |పార్టీ !ఫలితం |- |1 |న్యూఢిల్లీ |జనరల్ |జగ్మోహన్ | |భారతీయ జనతా పార్టీ |గెలిచింది |- |2 |దక్షిణ ఢిల్లీ |జనరల్ |సుష్మా స్వరాజ్ | |భారతీయ జనతా పార్టీ |గెలిచింది |- |3 |ఔటర్ ఢిల్లీ |జనరల్ |క్రిషన్ లాల్ శర్మ | |భారతీయ జనతా పార్టీ |గెలిచింది |- |4 |తూర్పు ఢిల్లీ |జనరల్ |లాల్ బిహారీ తివారీ | |భారతీయ జనతా పార్టీ |గెలిచింది |- |5 |చాందినీ చౌక్ |జనరల్ |విజయ్ గోయల్ | |భారతీయ జనతా పార్టీ |గెలిచింది |- |6 |ఢిల్లీ సదర్ |జనరల్ |మదన్ లాల్ ఖురానా | |భారతీయ జనతా పార్టీ |గెలిచింది |- |7 |కరోల్ బాగ్ |ఎస్సీ |సురేందర్ పాల్ రాతవాల్ | |భారతీయ జనతా పార్టీ |ఓడిపోయింది |} === పుదుచ్చేరి ===  ఏఐఏడీఎంకే (1) {| class="wikitable sortable" !నియోజకవర్గం నెం. !నియోజకవర్గం !రిజర్వేషన్ !అభ్యర్థి ! colspan="2" |పార్టీ !ఫలితం |- |1 |పాండిచ్చేరి |ఏదీ లేదు |లక్కీ ఆర్ పెరుమాళ్ | |ఆల్ ఇండియా అన్నా ద్రవిడ మున్నేట్ర కజగం |ఓడిపోయింది |} ==మూలాలు== {{మూలాలజాబితా}} ==ఇవి కూడా చూడండి== * [[2024 భారత సార్వత్రిక ఎన్నికల్లో నేషనల్ డెమోక్రటిక్ అలయన్స్ అభ్యర్థుల జాబితా]] * [[2019 భారత సార్వత్రిక ఎన్నికల్లో నేషనల్ డెమోక్రటిక్ అలయన్స్ అభ్యర్థుల జాబితా]] * [[2019 భారత సార్వత్రిక ఎన్నికల ఫలితాలు]] * [[2014 భారత సార్వత్రిక ఎన్నికల ఫలితాలు]] * [[1999 భారత సార్వత్రిక ఎన్నికలలో నేషనల్ డెమోక్రటిక్ అలయన్స్ అభ్యర్థుల జాబితా]] * [[2004 భారత సార్వత్రిక ఎన్నికలలో నేషనల్ డెమోక్రటిక్ అలయన్స్ అభ్యర్థుల జాబితా]] * [[2009 సార్వత్రిక ఎన్నికలలో యునైటెడ్ ప్రోగ్రెసివ్ అలయన్స్ కూటమి అభ్యర్థుల జాబితా]] [[వర్గం:భారతదేశంలో ఎన్నికలు]] mv34gzat2vipmk5bdhlgz435g9to2tt 0 423579 4595137 4593821 2025-06-30T07:08:15Z Batthini Vinay Kumar Goud 78298 4595137 wikitext text/x-wiki నేషనల్ డెమోక్రటిక్ అలయన్స్ భారతీయ జనతా పార్టీ నేతృత్వంలోని భారతీయ రాజకీయ పార్టీ కూటమి. 29 రాష్ట్రాలు మరియు 7 కేంద్రపాలిత ప్రాంతాలలో, ప్రాంతీయ రాజకీయ పార్టీలతో బిజెపి రాష్ట్రాలు (అస్సాం, బీహార్, జార్ఖండ్, కర్ణాటక, కేరళ, మహారాష్ట్ర నాగాలాండ్, పంజాబ్, రాజస్థాన్, తమిళనాడు & ఉత్తరప్రదేశ్) & కేంద్ర పాలిత ప్రాంతం (పుదుచ్చేరి)లో పొత్తు పెట్టుకుంటుంది. 14వ లోక్‌సభలో మొత్తం 543 నియోజకవర్గాల స్థానాలకు ఎన్‌డిఎ కలిసి పోటీ చేసింది. నియోజకవర్గాలలో పోటీ చేయడం ద్వారా బిజెపి ఎన్‌డిఎలో అత్యధిక వాటాను ఏర్పరుస్తుంది; జెడియు (33), ఎఐఎడిఎంకె (33), టిడిపి (33), ఎఐటిసి (31), శివసేన (22) వంటి ఇతర పెద్ద పార్టీలు ఆ తర్వాతి స్థానాల్లో ఉన్నాయి. 2004 భారత సార్వత్రిక ఎన్నికల కోసం లోక్‌సభ నియోజకవర్గాలకు ఎన్‌డీఏ అభ్యర్థులు ఈ క్రింది విధంగా ఉంది.<ref>{{cite web|title=2004 India General (14th Lok Sabha) Elections Results|url=https://www.elections.in/parliamentary-constituencies/2004-election-results.html}}</ref><ref>https://eci.gov.in/files/file/4126-general-election-2004-vol-i-ii-iii/</ref> == లోక్‌సభ 2004 సార్వత్రిక ఎన్నికలు == {| class="wikitable sortable" |+నేషనల్ డెమోక్రటిక్ అలయన్స్ (పోల్‌కు ముందు కూటమి) భాగాలు !నం. !పార్టీ !రాష్ట్రాల్లో పొత్తు !సీట్లలో పోటీ చేశారు ! colspan="2" |సీట్లు గెలుచుకున్నారు |- !1 |భారతీయ జనతా పార్టీ |అన్ని రాష్ట్రాలు మరియు UTలు |'''364''' |'''138''' |44 |- !2 |జనతాదళ్ (యునైటెడ్) | * బీహార్ * కర్ణాటక * ఉత్తర ప్రదేశ్ * లక్షద్వీప్ * అస్సాం |33 |8 |13 |- !3 |తెలుగుదేశం పార్టీ |ఆంధ్ర ప్రదేశ్ |33 |5 |24 |- !4 |ఆల్ ఇండియా అన్నా ద్రవిడ మున్నేట్ర కజగం |తమిళనాడు |33 |0 |10 |- !5 |ఆల్ ఇండియా తృణమూల్ కాంగ్రెస్ | * పశ్చిమ బెంగాల్ * మేఘాలయ * త్రిపుర |31 |2 |6 |- !6 |శివసేన |మహారాష్ట్ర |22 |12 |3 |- !7 |బిజు జనతా దళ్ |ఒరిస్సా |12 |11 |1 |- !8 |శిరోమణి అకాలీదళ్ |పంజాబ్ |10 |8 |6 |- !9 |ఇండియన్ ఫెడరల్ డెమోక్రటిక్ పార్టీ |కేరళ |1 |1 | |- !10 |సిక్కిం డెమోక్రటిక్ ఫ్రంట్ |సిక్కిం |1 |1 | |- !11 |నాగా పీపుల్స్ ఫ్రంట్ |నాగాలాండ్ |1 |1 |1 |- !12 |మిజో నేషనల్ ఫ్రంట్ |మిజోరం |1 |1 |1 |- !13 |సన్సుమా ఖుంగూర్ బివిస్వముతియరీ ( స్వతంత్ర అభ్యర్థి ) BJP మద్దతు |అస్సాం |1 |1 |1 |- ! colspan="3" |మొత్తం NDA అభ్యర్థులు !'''543''' !'''189''' !90 |} == ఆంధ్ర ప్రదేశ్ ==  టీడీపీ (33)   బీజేపీ (9) {| class="wikitable sortable" !నియోజకవర్గం నెం. !నియోజకవర్గం !రిజర్వేషన్ !అభ్యర్థి ! colspan="2" |పార్టీ !ఫలితం |- |1 |శ్రీకాకుళం |ఏదీ లేదు |కింజరాపు యర్రన్ నాయుడు | |తెలుగుదేశం పార్టీ |గెలిచింది |- |2 |పార్వతీపురం |ST |దాడిచిలుక వీర గౌరీ శంకరరావు | |తెలుగుదేశం పార్టీ |ఓడిపోయింది |- |3 |బొబ్బిలి |ఏదీ లేదు |కొండపల్లి పైడితల్లి నాయుడు | |తెలుగుదేశం పార్టీ |గెలిచింది |- |4 |విశాఖపట్నం |ఏదీ లేదు |MVVS మూర్తి | |తెలుగుదేశం పార్టీ |ఓడిపోయింది |- |5 |భద్రాచలం |ST |KPRK ఫణీశ్వరమ్మ | |తెలుగుదేశం పార్టీ |ఓడిపోయింది |- |6 |అనకాపల్లి |ఏదీ లేదు |పప్పల చలపతిరావు | |తెలుగుదేశం పార్టీ |గెలిచింది |- |7 |కాకినాడ |ఏదీ లేదు |ముద్రగడ పద్మనాభం | |తెలుగుదేశం పార్టీ |ఓడిపోయింది |- |8 |రాజమండ్రి |ఏదీ లేదు |కంటిపూడి సర్వారాయుడు | |భారతీయ జనతా పార్టీ |ఓడిపోయింది |- |9 |అమలాపురం |ఎస్సీ |దున్న జనార్ధనరావు | |తెలుగుదేశం పార్టీ |ఓడిపోయింది |- |10 |నరసాపూర్ |ఏదీ లేదు |U. V. Krishnam Raju | |భారతీయ జనతా పార్టీ |ఓడిపోయింది |- |11 |ఏలూరు |ఏదీ లేదు |బుడగ బుల్లి రామయ్య | |తెలుగుదేశం పార్టీ |ఓడిపోయింది |- |12 |మచిలీపట్టణం |ఏదీ లేదు |అంబటి బ్రాహ్మణయ్య | |తెలుగుదేశం పార్టీ |ఓడిపోయింది |- |13 |విజయవాడ |ఏదీ లేదు |సి. అశ్వని దత్ | |తెలుగుదేశం పార్టీ |ఓడిపోయింది |- |14 |తెనాలి |ఏదీ లేదు |ఉమ్మారెడ్డి వెంకటేశ్వర్లు | |తెలుగుదేశం పార్టీ |ఓడిపోయింది |- |15 |గుంటూరు |ఏదీ లేదు |యెంపరాల వెంకటేశ్వరరావు | |తెలుగుదేశం పార్టీ |ఓడిపోయింది |- |16 |శోధించండి |ఏదీ లేదు |దగ్గుబాటి  రామానాయుడు | |తెలుగుదేశం పార్టీ |ఓడిపోయింది |- |17 |నరసరావుపేట |ఏదీ లేదు |మద్ది లక్ష్మయ్య | |తెలుగుదేశం పార్టీ |ఓడిపోయింది |- |18 |వ్రాయండి |ఏదీ లేదు |విజయ భారతి అన్నారు | |తెలుగుదేశం పార్టీ |ఓడిపోయింది |- |19 |నెల్లూరు |ఎస్సీ |బాలకొండయ్య కారుపోతల | |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |ఓడిపోయింది |- |20 |తిరుపతి |ఎస్సీ |నందిపాకు వెంకటస్వామి | |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |ఓడిపోయింది |- |21 |చిత్తూరు |ఏదీ లేదు |డీకే ఆదికేశవులు | |తెలుగుదేశం పార్టీ |గెలిచింది |- |22 |రాజంపేట |ఏదీ లేదు |గునిపాటి రామయ్య | |తెలుగుదేశం పార్టీ |ఓడిపోయింది |- |23 |కడప |ఏదీ లేదు |ఎంవీ మైసూరా రెడ్డి | |తెలుగుదేశం పార్టీ |ఓడిపోయింది |- |24 |హిందూపూర్ |ఏదీ లేదు |బికె పార్థసారథి | |తెలుగుదేశం పార్టీ |ఓడిపోయింది |- |25 |అనంతపురం |ఏదీ లేదు |కాలవ శ్రీనివాసులు | |తెలుగుదేశం పార్టీ |ఓడిపోయింది |- |26 |కర్నూలు |ఏదీ లేదు |కెఇ కృష్ణమూర్తి | |తెలుగుదేశం పార్టీ |ఓడిపోయింది |- |27 |నంద్యాల |ఏదీ లేదు |శోభా నాగి రెడ్డి | |తెలుగుదేశం పార్టీ |ఓడిపోయింది |- |28 |నాగర్ కర్నూల్ |ఎస్సీ |మందా జగన్నాథం | |తెలుగుదేశం పార్టీ |గెలిచింది |- |29 |మహబూబ్నగర్ |ఏదీ లేదు |యెల్కోటి ఎల్లారెడ్డి | |తెలుగుదేశం పార్టీ |ఓడిపోయింది |- |30 |హైదరాబాద్ |ఏదీ లేదు |జి. సుభాష్ చందర్జీ | |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |ఓడిపోయింది |- |31 |సికింద్రాబాద్ |ఏదీ లేదు |బండారు దత్తాత్రేయ | |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |ఓడిపోయింది |- |32 |సిద్దిపేట |ఎస్సీ |కె.లింగయ్య | |తెలుగుదేశం పార్టీ |ఓడిపోయింది |- |33 |మెదక్ |ఏదీ లేదు |పి.రామచంద్రారెడ్డి | |భారతీయ జనతా పార్టీ |ఓడిపోయింది |- |34 |నిజామాబాదు |ఏదీ లేదు |సయ్యద్ యూసుఫ్ అలీ | |తెలుగుదేశం పార్టీ |ఓడిపోయింది |- |35 |ఆదిలాబాద్ |ఏదీ లేదు |సముద్రాల వేణుగోపాల్ చారి | |తెలుగుదేశం పార్టీ |ఓడిపోయింది |- |36 |పెద్దపల్లి |ఎస్సీ |చెల్లమల్ల సుగుణ కుమారి | |తెలుగుదేశం పార్టీ |ఓడిపోయింది |- |37 |కరీంనగర్ |ఏదీ లేదు |సి.విద్యాసాగర్ రావు | |భారతీయ జనతా పార్టీ |ఓడిపోయింది |- |38 |అతను అతనికి సన్నబడడు |ఏదీ లేదు |చాడ సురేష్ రెడ్డి | |తెలుగుదేశం పార్టీ |ఓడిపోయింది |- |39 |వరంగల్ |ఏదీ లేదు |బోడకుంటి  వెంకటేశ్వర్లు | |తెలుగుదేశం పార్టీ |ఓడిపోయింది |- |40 |ఖమ్మం |ఏదీ లేదు |పేరు నాగేశ్వరరావు | |తెలుగుదేశం పార్టీ |ఓడిపోయింది |- |41 |నల్గొండ |ఏదీ లేదు |నల్లు ఇంద్రసేనారెడ్డి | |భారతీయ జనతా పార్టీ |ఓడిపోయింది |- |42 |మిర్యాలగూడ |ఏదీ లేదు |వంగల స్వామి గౌడ్ | |తెలుగుదేశం పార్టీ |ఓడిపోయింది |} == అరుణాచల్ ప్రదేశ్ ==  బీజేపీ (2) {| class="wikitable sortable" !నియోజకవర్గం నెం. !నియోజకవర్గం !రిజర్వేషన్ !అభ్యర్థి ! colspan="2" |పార్టీ !ఫలితం |- |1 |అరుణాచల్ వెస్ట్ |ఏదీ లేదు |కిరణ్ రిజిజు | |భారతీయ జనతా పార్టీ |గెలిచింది |- |2 |అరుణాచల్ తూర్పు |ఏదీ లేదు |తాపిర్ గావో | |భారతీయ జనతా పార్టీ |గెలిచింది |} == అస్సాం ==  బీజేపీ (12)   JD(U) (1)   IN (1) {| class="wikitable sortable" !నియోజకవర్గం నెం. !నియోజకవర్గం !రిజర్వేషన్ !అభ్యర్థి ! colspan="2" |పార్టీ !ఫలితం |- |1 |కరీంగంజ్ |ఎస్సీ |పరిమళ సుక్లబైద్య | |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |ఓడిపోయింది |- |2 |సిల్చార్ |ఏదీ లేదు |కబీంద్ర పురకాయస్థ | |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |ఓడిపోయింది |- |3 |స్వయంప్రతిపత్తి గల జిల్లా |ST |ఎలుక భూమి | |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |ఓడిపోయింది |- |4 |ధుబ్రి |ఏదీ లేదు |జబీన్ బోర్భుయాన్ | |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |ఓడిపోయింది |- |5 |కోక్రాఝర్ |ST |సన్సుమా ఖుంగూర్ Bwiswmuthiary | |స్వతంత్రుడు |గెలిచింది |- |6 |బార్పేట |ఏదీ లేదు |రంజిత్ ఠాకూరియా | |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |ఓడిపోయింది |- |7 |గౌహతి |ఏదీ లేదు |భూపేన్ హజారికా | |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |ఓడిపోయింది |- |8 |బ్రేజియర్ |ఏదీ లేదు |నారాయణ చంద్ర బోర్కటాకీ | |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |గెలిచింది |- |9 |తేజ్‌పూర్ |ఏదీ లేదు |గిసా లాల్ అగర్వాలా | |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |ఓడిపోయింది |- |10 |నౌగాంగ్ |ఏదీ లేదు |రాజేన్ గోహైన్ | |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |గెలిచింది |- |11 |కాలిబోర్ |ఏదీ లేదు |రషీదుల్ హక్ | |జనతాదళ్ (యునైటెడ్) |ఓడిపోయింది |- |12 |జోర్హాట్ |ఏదీ లేదు |దయానంద బోర్గోహైన్ | |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |ఓడిపోయింది |- |13 |దిబ్రూఘర్ |ఏదీ లేదు |కామాఖ్య ప్రసాద్ తాసా | |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |ఓడిపోయింది |- |14 |లఖింపూర్ |ఏదీ లేదు |ఉదయ్ శంకర్ హజారికా | |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |ఓడిపోయింది |} == బీహార్ ==  JD(U) (24)   బీజేపీ (16) {| class="wikitable sortable" !నియోజకవర్గం నెం. !నియోజకవర్గం !రిజర్వేషన్ !అభ్యర్థి ! colspan="2" |పార్టీ !ఫలితం |- |1 |వారు ఇస్తారు |ఎస్సీ |కైలాష్ బైతా | |జనతాదళ్ (యునైటెడ్) |గెలిచింది |- |2 |బెట్టియా |ఏదీ లేదు |మదన్ ప్రసాద్ జైస్వాల్ | |భారతీయ జనతా పార్టీ |ఓడిపోయింది |- |3 |మోతీహరి |ఏదీ లేదు |రాధా మోహన్ సింగ్ | |భారతీయ జనతా పార్టీ |ఓడిపోయింది |- |4 |గోపాల్‌గంజ్ |ఏదీ లేదు |ప్రభు దయాళ్ సింగ్ | |జనతాదళ్ (యునైటెడ్) |ఓడిపోయింది |- |5 |శివన్ |ఏదీ లేదు |ఓం ప్రకాష్ యాదవ్ | |జనతాదళ్ (యునైటెడ్) |ఓడిపోయింది |- |6 |మహారాజ్‌గంజ్ |ఏదీ లేదు |ప్రభునాథ్ సింగ్ | |జనతాదళ్ (యునైటెడ్) |గెలిచింది |- |7 |చాప్రా |ఏదీ లేదు |రాజీవ్ ప్రతాప్ రూడీ | |భారతీయ జనతా పార్టీ |ఓడిపోయింది |- |8 |హాజీపూర్ |ఎస్సీ |chhedi పాశ్వాన్ | |జనతాదళ్ (యునైటెడ్) |ఓడిపోయింది |- |9 |వైశాలి |ఏదీ లేదు |హరేంద్ర కుమార్ | |జనతాదళ్ (యునైటెడ్) |ఓడిపోయింది |- |10 |ముజఫర్‌పూర్ |ఏదీ లేదు |జార్జ్ ఫెర్నాండెజ్ | |జనతాదళ్ (యునైటెడ్) |గెలిచింది |- |11 |సీతామర్హి |ఏదీ లేదు |నవల్ కిషోర్ రాయ్ | |జనతాదళ్ (యునైటెడ్) |ఓడిపోయింది |- |12 |షెయోహర్ |ఏదీ లేదు |మహ్మద్ అన్వరుల్ హక్ | |భారతీయ జనతా పార్టీ |ఓడిపోయింది |- |13 |మధుబని |ఏదీ లేదు |హుక్మ్‌దేవ్ నారాయణ్ యాదవ్ | |భారతీయ జనతా పార్టీ |ఓడిపోయింది |- |14 |ఝంఝర్పూర్ |ఏదీ లేదు |జగన్నాథ్ మిశ్రా | |జనతాదళ్ (యునైటెడ్) |ఓడిపోయింది |- |15 |దర్భంగా |ఏదీ లేదు |కీర్తి ఆజాద్ | |భారతీయ జనతా పార్టీ |ఓడిపోయింది |- |16 |రోసెరా |ఎస్సీ |దాసాయి చౌదరి | |జనతాదళ్ (యునైటెడ్) |ఓడిపోయింది |- |17 |సమస్తిపూర్ |ఏదీ లేదు |రామ్ చంద్ర సింగ్ | |జనతాదళ్ (యునైటెడ్) |ఓడిపోయింది |- |18 |బార్హ్ |ఏదీ లేదు |నితీష్ కుమార్ | |జనతాదళ్ (యునైటెడ్) |ఓడిపోయింది |- |19 |నర్స్ |ఏదీ లేదు |రామ్ జీవన్ సింగ్ | |జనతాదళ్ (యునైటెడ్) |ఓడిపోయింది |- |20 |సహర్స |ఏదీ లేదు |దినేష్ చంద్ర యాదవ్ | |జనతాదళ్ (యునైటెడ్) |ఓడిపోయింది |- |21 |మాధేపురా |ఏదీ లేదు |శరద్ యాదవ్ | |జనతాదళ్ (యునైటెడ్) |ఓడిపోయింది |- |22 |అరారియా |ఎస్సీ |సుక్దేయో పాశ్వాన్ | |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |గెలిచింది |- |23 |కిషన్‌గంజ్ |ఏదీ లేదు |సయ్యద్ షానవాజ్ హుస్సేన్ | |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |ఓడిపోయింది |- |24 |పూర్ణియ |ఏదీ లేదు |ఉదయ్ సింగ్ | |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |గెలిచింది |- |25 |కతిహార్ |ఏదీ లేదు |నిఖిల్ కుమార్ చౌదరి | |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |గెలిచింది |- |26 |బ్యాంక్ |ఏదీ లేదు |దిగ్విజయ్ సింగ్ | |జనతాదళ్ (యునైటెడ్) |ఓడిపోయింది |- |27 |భాగల్పూర్ |ఏదీ లేదు |సుశీల్ కుమార్ మోదీ | |భారతీయ జనతా పార్టీ |గెలిచింది |- |28 |ఖగారియా |ఏదీ లేదు |రేణు కుమారి సింగ్ | |జనతాదళ్ (యునైటెడ్) |ఓడిపోయింది |- |29 |మోంఘైర్ |ఏదీ లేదు |మోనాజీర్ హసన్ | |జనతాదళ్ (యునైటెడ్) |ఓడిపోయింది |- |30 |బెగుసరాయ్ |ఏదీ లేదు |రాజీవ్ రంజన్ సింగ్ | |జనతాదళ్ (యునైటెడ్) |గెలిచింది |- |31 |నలంద |ఏదీ లేదు |నితీష్ కుమార్ | |జనతాదళ్ (యునైటెడ్) |గెలిచింది |- |32 |పాట్నా |ఏదీ లేదు |సీపీ ఠాకూర్ | |భారతీయ జనతా పార్టీ |ఓడిపోయింది |- |33 |అర్రా |ఏదీ లేదు |అశోక్ కుమార్ వర్మ | |జనతాదళ్ (యునైటెడ్) |ఓడిపోయింది |- |34 |ఆవిరి |ఏదీ లేదు |లాల్ముని చౌబే | |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |గెలిచింది |- |35 |ససారం |ఎస్సీ |ముని లాల్ | |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |ఓడిపోయింది |- |36 |బిక్రంగంజ్ |ఏదీ లేదు |అజిత్ కుమార్ సింగ్ | |జనతాదళ్ (యునైటెడ్) |గెలిచింది |- |37 |ఔరంగాబాద్ |ఏదీ లేదు |సుశీల్ కుమార్ సింగ్ | |జనతాదళ్ (యునైటెడ్) |ఓడిపోయింది |- |38 |జహనాబాద్ |ఏదీ లేదు |అరుణ్ కుమార్ | |జనతాదళ్ (యునైటెడ్) |ఓడిపోయింది |- |39 |నవాడ |ఎస్సీ |సంజయ్ పాశ్వాన్ | |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |ఓడిపోయింది |- |40 |శైలి |ఎస్సీ |బల్బీర్ చంద్ | |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |ఓడిపోయింది |} == ఛత్తీస్‌గఢ్ ==  బీజేపీ (11) {| class="wikitable sortable" !నియోజకవర్గం నెం. !నియోజకవర్గం !రిజర్వేషన్ !అభ్యర్థి ! colspan="2" |పార్టీ !ఫలితం |- |1 |సర్గుజా |ST |నంద్ కుమార్ సాయి | |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |గెలిచింది |- |2 |రాయగఢ్ |ST |విష్ణు దేవ సాయి | |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |గెలిచింది |- |3 |జాంజ్‌గిర్ |ఏదీ లేదు |కరుణా శుక్లా | |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |గెలిచింది |- |4 |బిలాస్పూర్ |ఎస్సీ |పున్నూలాల్ మెహ్లే | |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |గెలిచింది |- |5 |సారంగర్ |ఎస్సీ |గుహరమ్ అజ్గల్లె | |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |గెలిచింది |- |6 |రాయ్పూర్ |ఏదీ లేదు |రమేష్ బైస్ | |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |గెలిచింది |- |7 |మహాసముంద్ |ఏదీ లేదు |విద్యా చరణ్ శుక్లా | |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |ఓడిపోయింది |- |8 |క్యాన్సర్ |ST |సోహన్ పోటై | |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |గెలిచింది |- |9 |బస్తర్ |ST |బలిరామ్ కశ్యప్ | |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |గెలిచింది |- |10 |దుర్గ |ఏదీ లేదు |తారాచంద్ సాహు | |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |గెలిచింది |- |11 |రాజ్‌నంద్‌గావ్ |ఏదీ లేదు |ప్రదీప్ గాంధీ | |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |గెలిచింది |} == గోవా ==  బీజేపీ (2) {| class="wikitable sortable" !నియోజకవర్గం నెం. !నియోజకవర్గం !రిజర్వేషన్ !అభ్యర్థి ! colspan="2" |పార్టీ !ఫలితం |- |1 |పనాజీ |ఏదీ లేదు |శ్రీపాద్ యెస్సో నాయక్ | |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |గెలిచింది |- |2 |మోర్ముగావ్ |ఏదీ లేదు |రమాకాంత్ యాంగిల్ | |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |ఓడిపోయింది |} == గుజరాత్ ==  బీజేపీ (26) {| class="wikitable sortable" !నియోజకవర్గం నెం. !నియోజకవర్గం !రిజర్వేషన్ !అభ్యర్థి ! colspan="2" |పార్టీ !ఫలితం |- |1 |కచ్ |ఏదీ లేదు |పుష్పదన్ గాధవి | |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |గెలిచింది |- |2 |సురేంద్రనగర్ |ఏదీ లేదు |Somabhai Gandalal Koli Patel | |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |గెలిచింది |- |3 |జామ్‌నగర్ |ఏదీ లేదు |చంద్రేష్ పటేల్ కోర్డియా | |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |ఓడిపోయింది |- |4 |రాజ్‌కోట్ |ఏదీ లేదు |వల్లభాయ్ కతీరియా | |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |గెలిచింది |- |5 |పోర్బందర్ |ఏదీ లేదు |హరిలాల్ పటేల్ | |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |గెలిచింది |- |6 |జునాగఢ్ |ఏదీ లేదు |భావన చిఖాలియా | |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |ఓడిపోయింది |- |7 |అమ్రేలి |ఏదీ లేదు |దిలీప్ సంఘాని | |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |ఓడిపోయింది |- |8 |భావ్‌నగర్ |ఏదీ లేదు |రాజేంద్రసింగ్ రాణా | |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |గెలిచింది |- |9 |ధంధూకా |ఎస్సీ |రతీలాల్ వర్మ | |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |గెలిచింది |- |10 |అహ్మదాబాద్ |ఏదీ లేదు |హరీన్ పాఠక్ | |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |గెలిచింది |- |11 |గాంధీనగర్ |ఏదీ లేదు |ఎల్‌కే అద్వానీ | |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |గెలిచింది |- |12 |మెహసానా |ఏదీ లేదు |నితిన్ భాయ్ పటేల్ | |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |ఓడిపోయింది |- |13 |పటాన్ |ఎస్సీ |మహేష్ కనోడియా | |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |గెలిచింది |- |14 |బనస్కాంత |ఏదీ లేదు |హరిభాయ్ పార్థిభాయ్ చౌదరి | |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |ఓడిపోయింది |- |15 |సబర్కాంత |ఏదీ లేదు |రమిలాబెన్ బారా | |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |ఓడిపోయింది |- |16 |కపద్వంజ్ |ఏదీ లేదు |లీలాధర్ వాఘేలా | |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |ఓడిపోయింది |- |17 |దోహాద్ |ST |బాబూభాయ్ ఖిమాభాయ్ కటారా | |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |గెలిచింది |- |18 |గోద్రా |ఏదీ లేదు |భూపేంద్ర సింగ్ సోలంకి | |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |గెలిచింది |- |19 |కైరో |ఏదీ లేదు |శుభంగినీరాజే రంజిత్‌సింగ్ గైక్వాడ్ | |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |ఓడిపోయింది |- |20 |ఆనంద్ |ఏదీ లేదు |జయప్రకాష్ వాఘాజీభాయ్ పటేల్ | |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |ఓడిపోయింది |- |21 |ఛోటా ఉదయపూర్ |ST |రాంసింహ రత్వా | |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |ఓడిపోయింది |- |22 |బరోడా |ఏదీ లేదు |జయబెన్ ఠక్కర్ | |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |గెలిచింది |- |23 |బ్రోచ్ |ఏదీ లేదు |మన్సుఖ్ భాయ్ వాసవ | |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |గెలిచింది |- |24 |ఉత్తరం |ఏదీ లేదు |కాశీరామ్ రాణా | |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |గెలిచింది |- |25 |మాండవి |ST |మాన్ సింగ్ పటేల్ | |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |ఓడిపోయింది |- |26 |బల్సర్ |ST |మణిభాయ్ చౌదరి | |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |ఓడిపోయింది |} == హర్యానా ==  బీజేపీ (10) {| class="wikitable sortable" !నియోజకవర్గం నెం. !నియోజకవర్గం !రిజర్వేషన్ !అభ్యర్థి ! colspan="2" |పార్టీ !ఫలితం |- |1 |అంబాలా |ఎస్సీ |రత్తన్ లాల్ కటారియా | |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |ఓడిపోయింది |- |2 |కురుక్షేత్రం |ఏదీ లేదు |గురుదయాల్ సింగ్ సైనీ | |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |ఓడిపోయింది |- |3 |కర్నాల్ |ఏదీ లేదు |ఈశ్వర్ దయాళ్ స్వామి | |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |ఓడిపోయింది |- |4 |సోనేపట్ |ఏదీ లేదు |కిషన్ సింగ్ సాంగ్వాన్ | |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |గెలిచింది |- |5 |రోహ్తక్ |ఏదీ లేదు |కెప్టెన్ అభిమన్యు | |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |ఓడిపోయింది |- |6 |ఫరీదాబాద్ |ఏదీ లేదు |రామ్ చందర్ బైందా | |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |ఓడిపోయింది |- |7 |మహేంద్రగర్ |ఏదీ లేదు |సుధా యాదవ్ | |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |ఓడిపోయింది |- |8 |భివానీ |ఏదీ లేదు |రామ్ బిలాస్ శర్మ | |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |ఓడిపోయింది |- |9 |హిసార్ |ఏదీ లేదు |స్వామి రాఘవానంద | |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |ఓడిపోయింది |- |10 |సిర్సా |ఎస్సీ |మహావీర పర్షద్ | |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |ఓడిపోయింది |} == హిమాచల్ ప్రదేశ్ ==  బీజేపీ (4) {| class="wikitable sortable" !నియోజకవర్గం నెం. !నియోజకవర్గం !రిజర్వేషన్ !అభ్యర్థి ! colspan="2" |పార్టీ !ఫలితం |- |1 |సిమ్లా |ఎస్సీ |హీరా నంద్ కశ్యప్ | |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |ఓడిపోయింది |- |2 |స్నానం చేయండి |ఏదీ లేదు |మహేశ్వర్ సింగ్ | |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |ఓడిపోయింది |- |3 |కాంగ్రా |ఏదీ లేదు |శాంత కుమార్ | |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |ఓడిపోయింది |- |4 |హమీర్పూర్ |ఏదీ లేదు |సురేష్ చందేల్ | |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |గెలిచింది |} == జమ్మూ కాశ్మీర్ ==  బీజేపీ (6) {| class="wikitable sortable" !నియోజకవర్గం నెం. !నియోజకవర్గం !రిజర్వేషన్ !అభ్యర్థి ! colspan="2" |పార్టీ !ఫలితం |- |1 |బారాముల్లా |ఏదీ లేదు |మహ్మద్ అక్బర్ | |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |ఓడిపోయింది |- |2 |శ్రీనగర్ |ఏదీ లేదు |ఇఫ్తికార్ సాదిక్ | |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |ఓడిపోయింది |- |3 |అనంతనాగ్ |ఏదీ లేదు |సోఫీ Mohf. యూసుఫ్ | |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |ఓడిపోయింది |- |4 |లడఖ్ |ఏదీ లేదు |సోనమ్ పాల్జోర్ | |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |ఓడిపోయింది |- |5 |ఉధంపూర్ |ఏదీ లేదు |చమన్ లాల్ గుప్తా | |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |ఓడిపోయింది |- |6 |జమ్మూ |ఏదీ లేదు |నిర్మల్ కుమార్ సింగ్ | |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |ఓడిపోయింది |} == జార్ఖండ్ ==  బీజేపీ (14) {| class="wikitable sortable" !నియోజకవర్గం నెం. !నియోజకవర్గం !రిజర్వేషన్ !అభ్యర్థి ! colspan="2" |పార్టీ !ఫలితం |- |1 |రాజమహల్ |ST |సోమ్ మరాండీ | |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |ఓడిపోయింది |- |2 |దుమ్కా |ST |కొడుకు లాల్ హెంబ్రోమ్ | |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |ఓడిపోయింది |- |3 |కొత్తది |ఏదీ లేదు |ప్రదీప్ యాదవ్ | |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |ఓడిపోయింది |- |4 |చత్ర |ఏదీ లేదు |నాగమణి కుష్వాహ | |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |ఓడిపోయింది |- |5 |కోదర్మ |ఏదీ లేదు |బాబూలాల్ మరాండీ | |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |గెలిచింది |- |6 |గిరిదిః |ఏదీ లేదు |రవీంద్ర కుమార్ పాండే | |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |ఓడిపోయింది |- |7 |ధన్‌బాద్ |ఏదీ లేదు |రీటా వర్మ | |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |ఓడిపోయింది |- |8 |రాంచీ |ఏదీ లేదు |రామ్ తహల్ చౌదరి | |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |ఓడిపోయింది |- |9 |జంషెడ్‌పూర్ |ఏదీ లేదు |అభా మహతో | |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |ఓడిపోయింది |- |10 |సింగ్భూమ్ |ST |లక్ష్మణ్ ఉమ్మి | |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |ఓడిపోయింది |- |11 |కుంతి |ST |ముండా రక్షణ | |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |ఓడిపోయింది |- |12 |లోహార్దాకు |ST |దుఖా భగత్ | |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |ఓడిపోయింది |- |13 |ప్లంబింగ్ |ఎస్సీ |బ్రజ్ మోహన్ రామ్ | |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |ఓడిపోయింది |- |14 |హజారీబాగ్ |ఏదీ లేదు |యశ్వంత్ సిన్హా | |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |ఓడిపోయింది |} == కర్ణాటక ==  బీజేపీ (24)   JD(U) (4) {| class="wikitable sortable" !నియోజకవర్గం నెం. !నియోజకవర్గం !రిజర్వేషన్ !అభ్యర్థి ! colspan="2" |పార్టీ !ఫలితం |- |1 |బీదర్ |ఎస్సీ |రామచంద్ర వీరప్ప | |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |గెలిచింది |- |2 |గుల్బర్గా |ఏదీ లేదు |బసవరాజ్ పాటిల్ ఏడు | |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |ఓడిపోయింది |- |3 |రాయచూరు |ఏదీ లేదు |కల్లూరు సురేష్ రెడ్డి | |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |ఓడిపోయింది |- |4 |తన్నుతున్నాడు |ఏదీ లేదు |సలోని దొరికింది | |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |ఓడిపోయింది |- |5 |బళ్లారి |ఏదీ లేదు |జి. కరుణాకర రెడ్డి | |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |గెలిచింది |- |6 |దావణగెరె |ఏదీ లేదు |జిఎం సిద్దేశ్వర | |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |గెలిచింది |- |7 |చిత్రదుర్గ |ఏదీ లేదు |సీపీ ముదలగిరియప్ప | |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |ఓడిపోయింది |- |8 |తుమకూరు |ఏదీ లేదు |ఎస్. మల్లికార్జునయ్య | |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |గెలిచింది |- |9 |చిక్కబల్లాపూర్ |ఏదీ లేదు |అశోక్ కృష్ణప్ప | |జనతాదళ్ (యునైటెడ్) |ఓడిపోయింది |- |10 |కోలార్ |ఎస్సీ |డిఎస్ వీరయ్య | |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |ఓడిపోయింది |- |11 |కనకపుర |ఏదీ లేదు |రామచంద్రగౌడ్ | |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |ఓడిపోయింది |- |12 |బెంగళూరు ఉత్తర |ఏదీ లేదు |HT సాంగ్లియానా | |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |గెలిచింది |- |13 |బెంగళూరు సౌత్ |ఏదీ లేదు |అనంత్ కుమార్ | |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |గెలిచింది |- |14 |మండ్య |ఏదీ లేదు |కెఎస్ జయరామ్ | |జనతాదళ్ (యునైటెడ్) |ఓడిపోయింది |- |15 |చామరాజనగర్ |ఎస్సీ |ఎన్ చామరాజు | |జనతాదళ్ (యునైటెడ్) |ఓడిపోయింది |- |16 |మైసూర్ |ఏదీ లేదు |సిహెచ్ విజయశంకర్ | |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |గెలిచింది |- |17 |మంగళూరు |ఏదీ లేదు |డివి సదానంద గౌడ | |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |గెలిచింది |- |18 |ఉడిపి |ఏదీ లేదు |మనోరమ మధ్వరాజ్ | |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |గెలిచింది |- |19 |హసన్ |ఏదీ లేదు |HN నంజే గౌడ | |జనతాదళ్ (యునైటెడ్) |ఓడిపోయింది |- |20 |చిక్కమగళూరు |ఏదీ లేదు |డిసి శ్రీకంఠప్ప | |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |గెలిచింది |- |21 |షిమోగా |ఏదీ లేదు |సారెకొప్ప బంగారప్ప | |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |గెలిచింది |- |22 |కనరా |ఏదీ లేదు |అనంత్ కుమార్ హెగ్డే | |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |గెలిచింది |- |23 |ధార్వాడ్ సౌత్ |ఏదీ లేదు |మంజునాథ్ కున్నూరు | |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |గెలిచింది |- |24 |ధార్వాడ ఉత్తర |ఏదీ లేదు |ప్రహ్లాద్ జోషి | |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |గెలిచింది |- |25 |బెల్గాం |ఏదీ లేదు |సురేష్ అంగడి | |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |గెలిచింది |- |26 |చిక్కోడి |ఎస్సీ |రమేష్ జిగజినాగి | |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |గెలిచింది |- |27 |బాగల్‌కోట్ |ఏదీ లేదు |పిసి గడ్డిగౌడ్ | |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |గెలిచింది |- |28 |బీజాపూర్ |ఏదీ లేదు |బసంగౌడ పాటిల్ యత్నాల్ | |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |గెలిచింది |} == కేరళ ==  బీజేపీ (19)   IFDP (1) {| class="wikitable sortable" !నియోజకవర్గం నెం. !నియోజకవర్గం !రిజర్వేషన్ !అభ్యర్థి ! colspan="2" |పార్టీ !ఫలితం |- |1 |కాసరగోడ్ |ఏదీ లేదు |అడ్వకేట్ వి బాలకృష్ణ శెట్టి | |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |ఓడిపోయింది |- |2 |కాననోర్ |ఏదీ లేదు |సరే వాసు మాస్టారు | |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |ఓడిపోయింది |- |3 |బాదగారా |ఏదీ లేదు |KP శ్రీశన్ | |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |ఓడిపోయింది |- |4 |కాలికట్ |ఏదీ లేదు |MT రమేష్ | |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |ఓడిపోయింది |- |5 |మంజేరి |ఏదీ లేదు |ఉమా ఉన్ని | |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |ఓడిపోయింది |- |6 |పొన్నాని |ఏదీ లేదు |అరవిందన్ | |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |ఓడిపోయింది |- |7 |పాల్ఘాట్ |ఏదీ లేదు |సి. ఉదయ్ భాస్కర్ | |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |ఓడిపోయింది |- |8 |ఒట్టపాలెం |ఎస్సీ |వేలాయుధన్ | |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |ఓడిపోయింది |- |9 |త్రిచూర్ |ఏదీ లేదు |PS శ్రీరామన్ | |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |ఓడిపోయింది |- |10 |ముకుందపురం |ఏదీ లేదు |మాథ్యూ పైలీ | |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |ఓడిపోయింది |- |11 |ఎర్నాకులం |ఏదీ లేదు |OG థంకప్పన్ | |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |ఓడిపోయింది |- |12 |మువట్టుపుజ |ఏదీ లేదు |పిసి థామస్ | |ఇండియన్ ఫెడరల్ డెమోక్రటిక్ పార్టీ |గెలిచింది |- |13 |కొట్టాయం |ఏదీ లేదు |బి. రాధాకృష్ణ మీనన్ | |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |ఓడిపోయింది |- |14 |ఇడుక్కి |ఏదీ లేదు |STB మోహన్ దాస్ | |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |ఓడిపోయింది |- |15 |అలెప్పి |ఏదీ లేదు |V. పద్మనాభన్ | |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |ఓడిపోయింది |- |16 |మావేలికర |ఏదీ లేదు |ఎస్. కృష్ణ కుమార్ | |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |ఓడిపోయింది |- |17 |అదూర్ |ఎస్సీ |పీఎం వేలాయుధన్ | |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |ఓడిపోయింది |- |18 |క్విలాన్ |ఏదీ లేదు |కిజక్కనేల సుధాకరన్ | |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |ఓడిపోయింది |- |19 |చిరయింకిల్ |ఏదీ లేదు |జేఆర్ పద్మకుమార్ | |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |ఓడిపోయింది |- |20 |త్రివేండ్రం |ఏదీ లేదు |ఓ.రాజగోపాల్ | |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |ఓడిపోయింది |} == మధ్యప్రదేశ్ ==  బీజేపీ (29) {| class="wikitable sortable" !నియోజకవర్గం నెం. !నియోజకవర్గం !రిజర్వేషన్ !అభ్యర్థి ! colspan="2" |పార్టీ !ఫలితం |- |1 |ప్రభువు |ఎస్సీ |అశోక్ అర్గల్ | |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |గెలిచింది |- |2 |భింద్ |ఏదీ లేదు |రామ్ లఖన్ సింగ్ | |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |గెలిచింది |- |3 |గ్వాలియర్ |ఏదీ లేదు |జైభన్ సింగ్ పవయ్య | |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |ఓడిపోయింది |- |4 |ఉపయోగించండి |ఏదీ లేదు |హరివల్లభ శుక్లా | |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |ఓడిపోయింది |- |5 |సాగర్ |ఎస్సీ |వీరేంద్ర కుమార్ | |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |గెలిచింది |- |6 |ఖజురహో |ఏదీ లేదు |రామకృష్ణ కుస్మారియా | |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |గెలిచింది |- |7 |దామోహ్ |ఏదీ లేదు |చంద్రభాన్ భయ్యా | |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |గెలిచింది |- |8 |సత్నా |ఏదీ లేదు |గణేష్ సింగ్ | |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |గెలిచింది |- |9 |కరుగుతాయి |ఏదీ లేదు |చంద్రమణి త్రిపాఠి | |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |గెలిచింది |- |10 |బలం |ST |చంద్రప్రతాప్ సింగ్ | |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |గెలిచింది |- |11 |షాహదోల్ |ST |దల్పత్ సింగ్ పరస్తే | |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |గెలిచింది |- |12 |బాలాఘాట్ |ఏదీ లేదు |గౌరీశంకర్ బిసెన్ | |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |గెలిచింది |- |13 |మండల |ST |ఫగ్గన్ సింగ్ కులస్తే | |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |గెలిచింది |- |14 |జబల్పూర్ |ఏదీ లేదు |రాకేష్ సింగ్ | |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |గెలిచింది |- |15 |సియోని |ఏదీ లేదు |నీతా పటేరియా | |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |గెలిచింది |- |16 |చింద్వారా |ఏదీ లేదు |ప్రహ్లాద్ సింగ్ పటేల్ | |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |ఓడిపోయింది |- |17 |అది నిజమే |ఏదీ లేదు |విజయ్ కుమార్ ఖండేల్వాల్ | |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |గెలిచింది |- |18 |హోషంగాబాద్ |ఏదీ లేదు |సర్తాజ్ సింగ్ | |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |గెలిచింది |- |19 |భోపాల్ |ఏదీ లేదు |కైలాష్ జోషి | |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |గెలిచింది |- |20 |విదిశ |ఏదీ లేదు |శివరాజ్ సింగ్ చౌహాన్ | |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |గెలిచింది |- |21 |రాజ్‌గఢ్ |ఏదీ లేదు |లక్ష్మణ్ సింగ్ | |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |గెలిచింది |- |22 |షాజాపూర్ |ఎస్సీ |థావర్ చంద్ గెహ్లాట్ | |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |గెలిచింది |- |23 |ఖాండ్వా |ఏదీ లేదు |నందకుమార్ సింగ్ చౌహాన్ | |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |గెలిచింది |- |24 |ఖర్గోన్ |ఏదీ లేదు |కృష్ణ మురారి మోఘే | |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |గెలిచింది |- |25 |బట్టలు |ST |చత్తర్ సింగ్ దర్బార్ | |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |గెలిచింది |- |26 |ఇండోర్ |ఏదీ లేదు |సుమిత్రా మహాజన్ | |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |గెలిచింది |- |27 |ఉజ్జయిని |ఎస్సీ |సత్యనారాయణ కులం | |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |గెలిచింది |- |28 |ఝబువా |ST |రేలామ్ చౌహాన్ | |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |ఓడిపోయింది |- |29 |మందసౌర్ |ఏదీ లేదు |లక్ష్మీనారాయణ పాండే | |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |గెలిచింది |} == మహారాష్ట్ర ==  బీజేపీ (26)   SS (22) {| class="wikitable sortable" !నియోజకవర్గం నెం. !నియోజకవర్గం !రిజర్వేషన్ !అభ్యర్థి ! colspan="2" |పార్టీ !ఫలితం |- |1 |రాజాపూర్ |ఏదీ లేదు |సురేష్ ప్రభు | |శివసేన |గెలిచింది |- |2 |రత్నగిరి |ఏదీ లేదు |అనంత్ గీతే | |శివసేన |గెలిచింది |- |3 |చూస్తున్నాను |ఏదీ లేదు |శ్యామ్ సావంత్ | |శివసేన |ఓడిపోయింది |- |4 |ముంబై సౌత్ |ఏదీ లేదు |జయవంతిబెన్ మెహతా | |భారతీయ జనతా పార్టీ |ఓడిపోయింది |- |5 |ముంబై సౌత్ సెంట్రల్ |ఏదీ లేదు |మోహన్ రావలె | |శివసేన |గెలిచింది |- |6 |ముంబై నార్త్ సెంట్రల్ |ఏదీ లేదు |మనోహర్ జోషి | |శివసేన |ఓడిపోయింది |- |7 |ముంబై నార్త్ ఈస్ట్ |ఏదీ లేదు |కిరీట్ సోమయ్య | |భారతీయ జనతా పార్టీ |ఓడిపోయింది |- |8 |ముంబై నార్త్ వెస్ట్ |ఏదీ లేదు |సంజయ్ నిరుపమ్ | |శివసేన |ఓడిపోయింది |- |9 |ముంబై నార్త్ |ఏదీ లేదు |రామ్ లేచాడు | |భారతీయ జనతా పార్టీ |ఓడిపోయింది |- |10 |థానే |ఏదీ లేదు |ప్రకాష్ పరాంజపే | |శివసేన |గెలిచింది |- |11 |దహను |ST |చింతామన్ వనగ | |భారతీయ జనతా పార్టీ |ఓడిపోయింది |- |12 |నాసిక్ |ఏదీ లేదు |దశరథ్ పాటిల్ | |శివసేన |ఓడిపోయింది |- |13 |మాలెగావ్ |ST |హరిశ్చంద్ర చవాన్ | |భారతీయ జనతా పార్టీ |గెలిచింది |- |14 |ధూలే |ST |రాందాస్ రూప్లా గావిట్ | |భారతీయ జనతా పార్టీ |ఓడిపోయింది |- |15 |నందుర్బార్ |ST |నటవాడ్కర్ సుహాస్ జయంత్ | |భారతీయ జనతా పార్టీ |ఓడిపోయింది |- |16 |ఎరాండోల్ |ఏదీ లేదు |అన్నాసాహెబ్ MK పాటిల్ | |భారతీయ జనతా పార్టీ |గెలిచింది |- |17 |జలగావ్ |ఏదీ లేదు |YG మహాజన్ | |భారతీయ జనతా పార్టీ |గెలిచింది |- |18 |బుల్దానా |ఎస్సీ |ఆనందరావు విఠోబా అడ్సుల్ | |శివసేన |గెలిచింది |- |19 |చేసాడు |ఏదీ లేదు |సంజయ్ ధోత్రే | |భారతీయ జనతా పార్టీ |గెలిచింది |- |20 |వాషిమ్ |ఏదీ లేదు |భావన గావాలి | |శివసేన |గెలిచింది |- |21 |అమరావతి |ఏదీ లేదు |అనంత్ గుధే | |శివసేన |గెలిచింది |- |22 |రామ్‌టెక్ |ఏదీ లేదు |సుబోధ్ మోహితే | |శివసేన |గెలిచింది |- |23 |నాగపూర్ |ఏదీ లేదు |అటల్ బహదూర్ సింగ్ | |భారతీయ జనతా పార్టీ |ఓడిపోయింది |- |24 |భండారా |ఏదీ లేదు |శిశుపాల్ పటేల్ | |భారతీయ జనతా పార్టీ |గెలిచింది |- |25 |చిమూర్ |ఏదీ లేదు |మహదేవ్ శివంకర్ | |భారతీయ జనతా పార్టీ |గెలిచింది |- |26 |చంద్రపూర్ |ఏదీ లేదు |హన్సరాజ్ గంగారామ్ అహిర్ | |భారతీయ జనతా పార్టీ |గెలిచింది |- |27 |వార్ధా |ఏదీ లేదు |సురేష్ వాగ్మారే | |భారతీయ జనతా పార్టీ |గెలిచింది |- |28 |యావత్మాల్ |ఏదీ లేదు |హరిసింగ్ నసరు రాథోడ్ | |భారతీయ జనతా పార్టీ |గెలిచింది |- |29 |హింగోలి |ఏదీ లేదు |శివాజీ మనే | |శివసేన |ఓడిపోయింది |- |30 |నాందేడ్ |ఏదీ లేదు |దిగంబర్ బాపూజీ పాటిల్ | |భారతీయ జనతా పార్టీ |గెలిచింది |- |31 |పర్భాని |ఏదీ లేదు |తుకారాం రెంగే పాటిల్ | |శివసేన |గెలిచింది |- |32 |జల్నా |ఏదీ లేదు |రావుసాహెబ్ దాన్వే | |భారతీయ జనతా పార్టీ |గెలిచింది |- |33 |ఔరంగాబాద్ |ఏదీ లేదు |చంద్రకాంత్ ఖైరే | |శివసేన |గెలిచింది |- |34 |మంచం |ఏదీ లేదు |ప్రకాష్దాదా సోలంకే | |భారతీయ జనతా పార్టీ |ఓడిపోయింది |- |35 |సోమరితనం |ఏదీ లేదు |రూపతాయ్ పాటిల్ | |భారతీయ జనతా పార్టీ |గెలిచింది |- |36 |ఉస్మానాబాద్ |ఎస్సీ |కల్పనా నర్హిరే | |శివసేన |గెలిచింది |- |37 |షోలాపూర్ |ఏదీ లేదు |సుభాష్ సురేశ్‌చంద్ర దేశ్‌ముఖ్ | |భారతీయ జనతా పార్టీ |గెలిచింది |- |38 |పంఢరపూర్ |ఎస్సీ |నాగనాథ్ దత్తాత్రే క్షీరసాగర్ | |భారతీయ జనతా పార్టీ |ఓడిపోయింది |- |39 |అహ్మద్‌నగర్ |ఏదీ లేదు |NS ఫరాండే | |భారతీయ జనతా పార్టీ |ఓడిపోయింది |- |40 |కోపర్‌గావ్ |ఏదీ లేదు |ముర్కుటే భానుదాస్ కాశీనాథ్ | |శివసేన |ఓడిపోయింది |- |41 |ఖేడ్ |ఏదీ లేదు |శివాజీరావు అధలరావు పాటిల్ | |శివసేన |గెలిచింది |- |42 |పూణే |ఏదీ లేదు |ప్రదీప్ రావత్ | |భారతీయ జనతా పార్టీ |ఓడిపోయింది |- |43 |బారామతి |ఏదీ లేదు |పృథ్వీరాజ్ సాహెబ్రావ్ జాచక్ | |భారతీయ జనతా పార్టీ |ఓడిపోయింది |- |44 |సతారా |ఏదీ లేదు |హిందూరావు నాయక్ నింబాల్కర్ | |శివసేన |ఓడిపోయింది |- |45 |కరాడ్ |ఏదీ లేదు |మంకుమారే వసంత్ జ్ఞానదేవ్ | |శివసేన |ఓడిపోయింది |- |46 |సాంగ్లీ |ఏదీ లేదు |దీపక్ మైసల్కర్ | |భారతీయ జనతా పార్టీ |ఓడిపోయింది |- |47 |ఇచల్కరంజి |ఏదీ లేదు |సంజయ్ శ్యాంరావు పాటిల్ | |శివసేన |ఓడిపోయింది |- |48 |కొల్హాపూర్ |ఏదీ లేదు |ధనంజయ్ మహాదిక్ | |శివసేన |ఓడిపోయింది |} == మణిపూర్ ==   బీజేపీ (2) {| class="wikitable sortable" !నియోజకవర్గం నెం. !నియోజకవర్గం !రిజర్వేషన్ !అభ్యర్థి ! colspan="2" |పార్టీ !ఫలితం |- |1 |లోపలి మణిపూర్ |ఏదీ లేదు |తౌనోజం చావోబా సింగ్ | |భారతీయ జనతా పార్టీ |ఓడిపోయింది |- |2 |ఔటర్ మణిపూర్ |ST |డా. లోలి అదానీ | |భారతీయ జనతా పార్టీ |ఓడిపోయింది |} == మేఘాలయ == {| class="wikitable sortable" !రిజర్వేషన్ |}  AITC (1)   బీజేపీ (1) {| class="wikitable sortable" !నియోజకవర్గం నెం. !నియోజకవర్గం !'''రిజర్వేషన్''' !అభ్యర్థి ! colspan="2" |పార్టీ !ఫలితం |- |1 |షిల్లాంగ్ |'''ఏదీ లేదు''' |శాన్బోర్ స్వెల్ లింగ్డోహ్ | |భారతీయ జనతా పార్టీ |ఓడిపోయింది |- |2 |తురా |ఏదీ లేదు |PA సంగ్మా | |ఆల్ ఇండియా తృణమూల్ కాంగ్రెస్ |గెలిచింది |} == మిజోరం ==  MNF (1) {| class="wikitable sortable" !నియోజకవర్గం నెం. !నియోజకవర్గం !రిజర్వేషన్ !అభ్యర్థి ! colspan="2" |పార్టీ !ఫలితం |- |1 |మిజోరం |ST |వనలాల్జావ్మా | |మిజో నేషనల్ ఫ్రంట్ |గెలిచింది |} == నాగాలాండ్ ==  NPF (1) {| class="wikitable sortable" !నియోజకవర్గం నెం. !నియోజకవర్గం !రిజర్వేషన్ !అభ్యర్థి ! colspan="2" |పార్టీ !ఫలితం |- |1 |నాగాలాండ్ |ఏదీ లేదు |W. వాంగ్యుహ్ | |నాగా పీపుల్స్ ఫ్రంట్ |గెలిచింది |} == ఒడిశా ==  BJD (12)   బీజేపీ (9) {| class="wikitable sortable" !నియోజకవర్గం నెం. !నియోజకవర్గం !రిజర్వేషన్ !అభ్యర్థి ! colspan="2" |పార్టీ !ఫలితం |- |1 |మయూర్భంజ్ |ST |భాగీరథి మాఝీ | |భారతీయ జనతా పార్టీ |ఓడిపోయింది |- |2 |బాలాసోర్ |ఏదీ లేదు |ఖరాబేలా స్వైన్ | |భారతీయ జనతా పార్టీ |గెలిచింది |- |3 |భద్రక్ |ఎస్సీ |అర్జున్ చరణ్ సేథీ | |బిజు జనతా దళ్ |గెలిచింది |- |4 |జాజ్పూర్ |ఎస్సీ |మోహన్ జెనా | |బిజు జనతా దళ్ |గెలిచింది |- |5 |కేంద్రపారా |ఏదీ లేదు |అర్చన నాయక్ | |బిజు జనతా దళ్ |గెలిచింది |- |6 |కటక్ |ఏదీ లేదు |భర్తృహరి మహతాబ్ | |బిజు జనతా దళ్ |గెలిచింది |- |7 |జగత్‌సింగ్‌పూర్ |ఏదీ లేదు |బ్రహ్మానంద పాండా | |బిజు జనతా దళ్ |గెలిచింది |- |8 |పూరి |ఏదీ లేదు |బ్రజ కిషోర్ త్రిపాఠి | |బిజు జనతా దళ్ |గెలిచింది |- |9 |భువనేశ్వర్ |ఏదీ లేదు |ప్రసన్న కుమార్ పాతసాని | |బిజు జనతా దళ్ |గెలిచింది |- |10 |బూడిద |ఏదీ లేదు |హర్ స్వైన్ డే | |బిజు జనతా దళ్ |గెలిచింది |- |11 |క్షమించండి |ఏదీ లేదు |అనాది చరణ్ సాహు | |భారతీయ జనతా పార్టీ |ఓడిపోయింది |- |12 |కోరాపుట్ |ST |పాపన్న మూటిక | |బిజు జనతా దళ్ |ఓడిపోయింది |- |13 |నౌరంగ్పూర్ |ST |పరశురామ్ మాఝీ | |భారతీయ జనతా పార్టీ |గెలిచింది |- |14 |కలహండి |ఏదీ లేదు |బిక్రమ్ కేశరీ దేవో | |భారతీయ జనతా పార్టీ |గెలిచింది |- |15 |ఫుల్బాని |ఎస్సీ |సుగ్రీబ్ సింగ్ | |బిజు జనతా దళ్ |గెలిచింది |- |16 |చిన్నపిల్లలా ఉండు |ఏదీ లేదు |సంగీతా కుమారి సింగ్ డియో | |భారతీయ జనతా పార్టీ |గెలిచింది |- |17 |సంబల్పూర్ |ఏదీ లేదు |ప్రసన్న ఆచార్య | |బిజు జనతా దళ్ |గెలిచింది |- |18 |డియోగర్ |ఏదీ లేదు |ధర్మేంద్ర ప్రధాన్ | |భారతీయ జనతా పార్టీ |గెలిచింది |- |19 |దెంకనల్ |ఏదీ లేదు |తథాగత సత్పతి | |బిజు జనతా దళ్ |గెలిచింది |- |20 |సుందర్‌ఘర్ |ST |ఓరం అమ్మండి | |భారతీయ జనతా పార్టీ |గెలిచింది |- |21 |కియోంఝర్ |ST |అనంత నాయక్ | |భారతీయ జనతా పార్టీ |గెలిచింది |} == పంజాబ్ ==  SAD (10)   బీజేపీ (3) {| class="wikitable sortable" !నియోజకవర్గం నెం. !నియోజకవర్గం !రిజర్వేషన్ !అభ్యర్థి ! colspan="2" |పార్టీ !ఫలితం |- |1 |గురుదాస్‌పూర్ |ఏదీ లేదు |వినోద్ ఖన్నా | |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |గెలిచింది |- |2 |అమృత్‌సర్ |ఏదీ లేదు |నవజ్యోత్ సింగ్ సిద్ధూ | |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |గెలిచింది |- |3 |టార్న్ తరణ్ |ఏదీ లేదు |రత్తన్ సింగ్ అజ్నాలా | |[[శిరోమణి అకాలీ దళ్|శిరోమణి అకాలీదళ్]] |గెలిచింది |- |4 |క్రిస్మస్ గడియారం |ఏదీ లేదు |నరేష్ గుజ్రాల్ | |[[శిరోమణి అకాలీ దళ్|శిరోమణి అకాలీదళ్]] |ఓడిపోయింది |- |5 |ఫిలింనగర్ |ఎస్సీ |చరణ్‌జిత్ సింగ్ అత్వాల్ | |[[శిరోమణి అకాలీ దళ్|శిరోమణి అకాలీదళ్]] |గెలిచింది |- |6 |హోషియార్పూర్ |ఏదీ లేదు |అవినాష్ రాయ్ ఖన్నా | |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |గెలిచింది |- |7 |అరవడం |ఎస్సీ |సుఖ్‌దేవ్ సింగ్ తులారాశి | |[[శిరోమణి అకాలీ దళ్|శిరోమణి అకాలీదళ్]] |గెలిచింది |- |8 |పాటియాలా |ఏదీ లేదు |కన్వల్జిత్ సింగ్ | |[[శిరోమణి అకాలీ దళ్|శిరోమణి అకాలీదళ్]] |ఓడిపోయింది |- |9 |లూధియానా |ఏదీ లేదు |శరంజిత్ సింగ్ ధిల్లాన్ | |[[శిరోమణి అకాలీ దళ్|శిరోమణి అకాలీదళ్]] |గెలిచింది |- |10 |సంగ్రూర్ |ఏదీ లేదు |సుఖ్‌దేవ్ సింగ్ ధిండా | |[[శిరోమణి అకాలీ దళ్|శిరోమణి అకాలీదళ్]] |గెలిచింది |- |11 |భటిండా |ఎస్సీ |పరమజిత్ కౌర్ గుల్షన్ | |[[శిరోమణి అకాలీ దళ్|శిరోమణి అకాలీదళ్]] |గెలిచింది |- |12 |ఫరీద్కోట్ |ఏదీ లేదు |సుఖ్బీర్ సింగ్ బాదల్ | |[[శిరోమణి అకాలీ దళ్|శిరోమణి అకాలీదళ్]] |గెలిచింది |- |13 |ఫిరోజ్‌పూర్ |ఏదీ లేదు |జోరా సింగ్ మూన్ | |[[శిరోమణి అకాలీ దళ్|శిరోమణి అకాలీదళ్]] |గెలిచింది |} == రాజస్థాన్ ==  బీజేపీ (25) {| class="wikitable sortable" !నియోజకవర్గం నెం. !నియోజకవర్గం !రిజర్వేషన్ !అభ్యర్థి ! colspan="2" |పార్టీ !ఫలితం |- |1 |గంగానగర్ |ఎస్సీ |నిహాల్‌చంద్ మేఘవాల్ | |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |గెలిచింది |- |2 |బికనీర్ |ఏదీ లేదు |ధర్మేంద్ర | |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |గెలిచింది |- |3 |వెయ్యి |ఏదీ లేదు |రామ్ సింగ్ కస్వాన్ | |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |గెలిచింది |- |4 |ఝుంఝును |GEN |సంతోష్ అహ్లావత్ | |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |ఓడిపోయింది |- |5 |సికర్ |ఏదీ లేదు |సుభాష్ మహరియా | |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |గెలిచింది |- |6 |జైపూర్ |ఏదీ లేదు |గిర్ధారి లాల్ భార్గవ | |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |గెలిచింది |- |7 |దౌసా |ఏదీ లేదు |కర్తార్ సింగ్ భదానా | |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |ఓడిపోయింది |- |8 |అల్వార్ |ఏదీ లేదు |మహంత్ చందనాథ్ | |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |ఓడిపోయింది |- |9 |భరత్పూర్ |ఏదీ లేదు |విశ్వేంద్ర సింగ్ | |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |గెలిచింది |- |10 |వివరించండి |ఎస్సీ |రాంస్వరూప్ కోలి | |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |గెలిచింది |- |11 |సవాయి మాధోపూర్ |ST |జస్కౌర్ మీనా | |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |ఓడిపోయింది |- |12 |అజ్మీర్ |ఏదీ లేదు |రాసా సింగ్ రావత్ | |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |గెలిచింది |- |13 |టోంక్ |ఎస్సీ |కైలాష్ మేఘవాల్ | |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |గెలిచింది |- |14 |నగరం |ఏదీ లేదు |రఘువీర్ సింగ్ కోసల్ | |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |గెలిచింది |- |15 |ఝలావర్ |ఏదీ లేదు |దుష్యంత్ సింగ్ | |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |గెలిచింది |- |16 |బన్స్వారా |ST |ధన్ సింగ్ రావత్ | |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |గెలిచింది |- |17 |సాలంబర్ |ST |మహావీర్ భగోరా | |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |గెలిచింది |- |18 |ఉదయపూర్ |ఏదీ లేదు |కిరణ్ మహేశ్వరి | |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |గెలిచింది |- |19 |చిత్తోర్‌గఢ్ |ఏదీ లేదు |శ్రీచంద్ క్రిప్లానీ | |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |గెలిచింది |- |20 |భిల్వారా |ఏదీ లేదు |VP సింగ్ బద్నోర్ | |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |గెలిచింది |- |21 |ఉంది |ఏదీ లేదు |పుష్ప్ జైన్ | |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |గెలిచింది |- |22 |జాలోర్ |ఎస్సీ |Bangaru Susheela | |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |గెలిచింది |- |23 |బార్మర్ |ఏదీ లేదు |మన్వేంద్ర సింగ్ | |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |గెలిచింది |- |24 |జోధ్‌పూర్ |ఏదీ లేదు |జస్వంత్ సింగ్ బిష్ణోయ్ | |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |గెలిచింది |- |25 |నాగౌర్ |ఏదీ లేదు |భన్వర్ సింగ్ దంగావాస్ | |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |గెలిచింది |} == సిక్కిం ==  SDF (1) {| class="wikitable sortable" !నియోజకవర్గం నెం. !నియోజకవర్గం !రిజర్వేషన్ !అభ్యర్థి ! colspan="2" |పార్టీ !పోల్ ఆన్ !ఫలితం |- |1 |సిక్కిం |ఏదీ లేదు |నకుల్ దాస్ రాయ్ | |సిక్కిం డెమోక్రటిక్ ఫ్రంట్ | |గెలిచింది |} == తమిళనాడు ==  ఏఐఏడీఎంకే (33)   బీజేపీ (6) {| class="wikitable sortable" !నియోజకవర్గం నెం. !నియోజకవర్గం !రిజర్వేషన్ !అభ్యర్థి ! colspan="2" |పార్టీ !ఫలితం |- |1 |మద్రాసు ఉత్తర |ఏదీ లేదు |సుకుమార్ నంబియార్. ఎం ఎన్ | |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |ఓడిపోయింది |- |2 |మద్రాసు సెంట్రల్ |ఏదీ లేదు |బాలగంగ ఎన్ | |[[ఆల్ ఇండియా అన్నా ద్రవిడ మున్నేట్ర కజగం]] |ఓడిపోయింది |- |3 |మద్రాసు సౌత్ |ఏదీ లేదు |బాదర్ సయీద్ | |[[ఆల్ ఇండియా అన్నా ద్రవిడ మున్నేట్ర కజగం]] |ఓడిపోయింది |- |4 |శ్రీపెరంబుదూర్ |ఎస్సీ |పి. వేణుగోపాల్ | |[[ఆల్ ఇండియా అన్నా ద్రవిడ మున్నేట్ర కజగం]] |ఓడిపోయింది |- |5 |చెంగల్పట్టు |ఏదీ లేదు |కెఎన్ రామచంద్ర | |[[ఆల్ ఇండియా అన్నా ద్రవిడ మున్నేట్ర కజగం]] |ఓడిపోయింది |- |6 |అరక్కోణం |ఏదీ లేదు |షణ్ముగం ఎన్. | |[[ఆల్ ఇండియా అన్నా ద్రవిడ మున్నేట్ర కజగం]] |ఓడిపోయింది |- |7 |వెల్లూరు |ఏదీ లేదు |సంతానం. ఎ | |[[ఆల్ ఇండియా అన్నా ద్రవిడ మున్నేట్ర కజగం]] |ఓడిపోయింది |- |8 |తిరుపత్తూరు |ఏదీ లేదు |సుబ్రమణి. కె. జి | |[[ఆల్ ఇండియా అన్నా ద్రవిడ మున్నేట్ర కజగం]] |ఓడిపోయింది |- |9 |సమస్య జేబు |ఏదీ లేదు |ఆర్ రాజలక్ష్మి | |[[ఆల్ ఇండియా అన్నా ద్రవిడ మున్నేట్ర కజగం]] |ఓడిపోయింది |- |10 |తిండివనం |ఏదీ లేదు |అరుణ్మొళితేవన్. ఎ | |[[ఆల్ ఇండియా అన్నా ద్రవిడ మున్నేట్ర కజగం]] |ఓడిపోయింది |- |11 |కడలూరు |ఏదీ లేదు |రాజేంద్రన్. ఆర్ | |[[ఆల్ ఇండియా అన్నా ద్రవిడ మున్నేట్ర కజగం]] |ఓడిపోయింది |- |12 |చిదంబరం |ఎస్సీ |తడ.డి.పెరియసామి | |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |ఓడిపోయింది |- |13 |ధర్మపురి |ఏదీ లేదు |పీడీ ఇలంగోవన్ | |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |ఓడిపోయింది |- |14 |కృష్ణగిరి |ఏదీ లేదు |ఇప్పుడు గౌడు. కె | |[[ఆల్ ఇండియా అన్నా ద్రవిడ మున్నేట్ర కజగం]] |ఓడిపోయింది |- |15 |రాశిపురం |ఎస్సీ |ప్యాకేజింగ్. ప్ర | |[[ఆల్ ఇండియా అన్నా ద్రవిడ మున్నేట్ర కజగం]] |ఓడిపోయింది |- |16 |సేలం |ఏదీ లేదు |రాజశేఖరన్. ఎ | |[[ఆల్ ఇండియా అన్నా ద్రవిడ మున్నేట్ర కజగం]] |ఓడిపోయింది |- |17 |తిరుచెంగోడ్ |ఏదీ లేదు |ఎడప్పాడి కె. పళనిస్వామి | |[[ఆల్ ఇండియా అన్నా ద్రవిడ మున్నేట్ర కజగం]] |ఓడిపోయింది |- |18 |నీలగిరి |ఏదీ లేదు |M మాస్టర్ మథన్ | |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |ఓడిపోయింది |- |19 |గోబిచెట్టిపాళయం |ఏదీ లేదు |ఎన్ ఆర్ గోవిందరాజర్ | |[[ఆల్ ఇండియా అన్నా ద్రవిడ మున్నేట్ర కజగం]] |ఓడిపోయింది |- |20 |కోయంబత్తూరు |ఏదీ లేదు |సీపీ రాధాకృష్ణన్ | |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |ఓడిపోయింది |- |21 |పొల్లాచి |ఎస్సీ |మురుగన్. జి | |[[ఆల్ ఇండియా అన్నా ద్రవిడ మున్నేట్ర కజగం]] |ఓడిపోయింది |- |22 |ఫ్రాన్స్ |ఏదీ లేదు |కిషోర్ కుమార్. కె | |[[ఆల్ ఇండియా అన్నా ద్రవిడ మున్నేట్ర కజగం]] |ఓడిపోయింది |- |23 |దిండిగల్ |ఏదీ లేదు |జయరామన్. ఎం | |[[ఆల్ ఇండియా అన్నా ద్రవిడ మున్నేట్ర కజగం]] |ఓడిపోయింది |- |24 |మధురై |ఏదీ లేదు |ఎకె బోస్ | |[[ఆల్ ఇండియా అన్నా ద్రవిడ మున్నేట్ర కజగం]] |ఓడిపోయింది |- |25 |పెరియకులం |ఏదీ లేదు |టీటీవీ దినకరన్ | |[[ఆల్ ఇండియా అన్నా ద్రవిడ మున్నేట్ర కజగం]] |ఓడిపోయింది |- |26 |కరూర్ |ఏదీ లేదు |పళనిచామి రాజా. ఎన్ | |[[ఆల్ ఇండియా అన్నా ద్రవిడ మున్నేట్ర కజగం]] |ఓడిపోయింది |- |27 |తిరుచిరాపల్లి |ఏదీ లేదు |ఎం. పరంజోతి | |[[ఆల్ ఇండియా అన్నా ద్రవిడ మున్నేట్ర కజగం]] |ఓడిపోయింది |- |28 |పెరంబలూరు |ఎస్సీ |ఎం. సుందరం | |[[ఆల్ ఇండియా అన్నా ద్రవిడ మున్నేట్ర కజగం]] |ఓడిపోయింది |- |29 |మిలాడుతురై |ఏదీ లేదు |ఓఎస్ మణియన్ | |[[ఆల్ ఇండియా అన్నా ద్రవిడ మున్నేట్ర కజగం]] |ఓడిపోయింది |- |30 |నాగపట్టణం |ఎస్సీ |అర్చునన్. PJ | |[[ఆల్ ఇండియా అన్నా ద్రవిడ మున్నేట్ర కజగం]] |ఓడిపోయింది |- |31 |తంజావూరు |ఏదీ లేదు |ధన్యవాదాలు. కె | |[[ఆల్ ఇండియా అన్నా ద్రవిడ మున్నేట్ర కజగం]] |ఓడిపోయింది |- |32 |పుదుక్కోట్టై |ఏదీ లేదు |రవిచంద్రన్. ఎ | |[[ఆల్ ఇండియా అన్నా ద్రవిడ మున్నేట్ర కజగం]] |ఓడిపోయింది |- |33 |శివగంగ |ఏదీ లేదు |కరుప్పయ్య. SP | |[[ఆల్ ఇండియా అన్నా ద్రవిడ మున్నేట్ర కజగం]] |ఓడిపోయింది |- |34 |రామనాథపురం |ఏదీ లేదు |మురుగేశన్. సి | |[[ఆల్ ఇండియా అన్నా ద్రవిడ మున్నేట్ర కజగం]] |ఓడిపోయింది |- |35 |శివకాశి |ఏదీ లేదు |నేను అంగీకరిస్తున్నాను. పి | |[[ఆల్ ఇండియా అన్నా ద్రవిడ మున్నేట్ర కజగం]] |ఓడిపోయింది |- |36 |తిరునెల్వేలి |ఏదీ లేదు |అమృత గణేశన్ ఆర్ | |[[ఆల్ ఇండియా అన్నా ద్రవిడ మున్నేట్ర కజగం]] |ఓడిపోయింది |- |37 |గాసిప్ |ఎస్సీ |S. మురుగేషన్ | |[[ఆల్ ఇండియా అన్నా ద్రవిడ మున్నేట్ర కజగం]] |ఓడిపోయింది |- |38 |తిరుచెందూర్ |ఏదీ లేదు |తమోదరన్. టి | |[[ఆల్ ఇండియా అన్నా ద్రవిడ మున్నేట్ర కజగం]] |ఓడిపోయింది |- |39 |నాగర్‌కోయిల్ |ఏదీ లేదు |పొన్ రాధాకృష్ణన్ | |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |ఓడిపోయింది |} == త్రిపుర ==  AITC (1)   బీజేపీ (1) {| class="wikitable sortable" !నియోజకవర్గం నెం. !నియోజకవర్గం !రిజర్వేషన్ !అభ్యర్థి ! colspan="2" |పార్టీ !ఫలితం |- |1 |త్రిపుర వెస్ట్ |ఏదీ లేదు |అమర్ మల్లిక్ | |ఆల్ ఇండియా తృణమూల్ కాంగ్రెస్ |ఓడిపోయింది |- |2 |త్రిపుర తూర్పు |ST |పులిన్ బిహారీ దేవాన్ | |భారతీయ జనతా పార్టీ |ఓడిపోయింది |} == ఉత్తర ప్రదేశ్ == {| class="wikitable sortable" !రిజర్వేషన్ |}  బీజేపీ (77)   JD(U) (3) {| class="wikitable sortable" !నియోజకవర్గం నెం. !నియోజకవర్గం !రిజర్వేషన్ !అభ్యర్థి ! colspan="2" |పార్టీ !ఫలితం |- |1 |బిజ్నోర్ |ఎస్సీ |[[శీష్ రామ్ సింగ్ రవి]] | |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |ఓడిపోయింది |- |2 |అమ్రోహా |ఏదీ లేదు |చేతన్ చౌహాన్ | |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |ఓడిపోయింది |- |3 |మొరాదాబాద్ |ఏదీ లేదు |చంద్ర విజయ్ సింగ్ | |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |ఓడిపోయింది |- |4 |రాంపూర్ |ఏదీ లేదు |రాజేంద్ర కుమార్ శర్మ | |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |ఓడిపోయింది |- |5 |సంభాల్ |ఏదీ లేదు |ఓంవీర్ సింగ్ | |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |ఓడిపోయింది |- |6 |బుదౌన్ |ఏదీ లేదు |బ్రిజ్‌పాల్ సింగ్ షాక్యా | |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |ఓడిపోయింది |- |7 |అొంలా |ఏదీ లేదు |కున్వర్ సర్వరాజ్ సింగ్ | |జనతాదళ్ (యునైటెడ్) |గెలిచింది |- |8 |బరేలీ |ఏదీ లేదు |సంతోష్ గంగ్వార్ | |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |గెలిచింది |- |9 |పిలిభిత్ |ఏదీ లేదు |మేనకా గాంధీ | |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |గెలిచింది |- |10 |షాజహాన్‌పూర్ |ఏదీ లేదు |సురేష్ కుమార్ ఖన్నా | |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |ఓడిపోయింది |- |11 |బాగా చేసారు |ఏదీ లేదు |[[వినయ్ కతియార్]] | |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |ఓడిపోయింది |- |12 |షహాబాద్ |ఏదీ లేదు |సత్య దేవ్ సింగ్ | |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |ఓడిపోయింది |- |13 |సీతాపూర్ |ఏదీ లేదు |జనార్దన్ ప్రసాద్ మిశ్రా | |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |ఓడిపోయింది |- |14 |మిస్రిఖ్ |ఎస్సీ |పరాగి లాల్ చౌ | |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |ఓడిపోయింది |- |15 |హర్డోయ్ |ఎస్సీ |అనితా వర్మ | |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |ఓడిపోయింది |- |16 |లక్నో |ఏదీ లేదు |అటల్ బిహారీ వాజ్‌పేయి | |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |గెలిచింది |- |17 |మోహన్ లాల్ గంజ్ |ఎస్సీ |మస్త్ రామ్ | |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |ఓడిపోయింది |- |18 |ఉన్నావ్ |ఏదీ లేదు |దేవి బక్స్ సింగ్ | |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |ఓడిపోయింది |- |19 |రాయబరేలి |ఏదీ లేదు |గిరీష్ నారాయణ్ పాండే | |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |ఓడిపోయింది |- |20 |ప్రతాప్‌గఢ్ |ఏదీ లేదు |రామశంకర్ సింగ్ | |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |ఓడిపోయింది |- |21 |అమేథి |ఏదీ లేదు |రామ్ విలాస్ వేదాంతి | |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |ఓడిపోయింది |- |22 |సుల్తాన్‌పూర్ |ఏదీ లేదు |వీణా పాండే | |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |ఓడిపోయింది |- |23 |అక్బర్‌పూర్ |ఎస్సీ |త్రివేణి రామ్ | |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |ఓడిపోయింది |- |24 |ఫైజాబాద్ |ఏదీ లేదు |లల్లూ సింగ్ | |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |ఓడిపోయింది |- |25 |కేవలం బ్యాంకు |ఎస్సీ |రామ్ నరేష్ రావత్ | |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |ఓడిపోయింది |- |26 |కైసర్‌గంజ్ |ఏదీ లేదు |ఆరిఫ్ మహ్మద్ ఖాన్ | |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |ఓడిపోయింది |- |27 |బహ్రైచ్ |ఏదీ లేదు |[[పదమ్‌సేన్ చౌదరి]] | |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |ఓడిపోయింది |- |28 |బలరాంపూర్ |ఏదీ లేదు |బ్రిజ్ భూషణ్ శరణ్ సింగ్ | |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |గెలిచింది |- |29 |గోండా |ఏదీ లేదు |ఘన్ శ్యామ్ శుక్లా | |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |ఓడిపోయింది |- |30 |చాలు |ఎస్సీ |[[శ్రీరామ్ చౌహాన్]] | |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |ఓడిపోయింది |- |31 |దోమరియాగంజ్ |ఏదీ లేదు |రామ్ పాల్ సింగ్ | |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |ఓడిపోయింది |- |32 |[[ఖలీలాబాద్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ఖలీలాబాద్]] |ఏదీ లేదు |[[రామ్ ప్రసాద్ చౌదరి]] | |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |ఓడిపోయింది |- |33 |జాతీయత |ఎస్సీ |రాజ్ నారాయణ్ పాసి | |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |ఓడిపోయింది |- |34 |గోరఖ్‌పూర్ |ఏదీ లేదు |యోగి ఆదిత్యనాథ్ | |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |గెలిచింది |- |35 |మహారాజ్‌గంజ్ |ఏదీ లేదు |పంకజ్ చౌదరి | |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |గెలిచింది |- |36 |భీమా |ఏదీ లేదు |రామ్ నగీనా మిశ్రా | |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |ఓడిపోయింది |- |37 |డియోరియా |ఏదీ లేదు |ప్రకాష్ మణి త్రిపాఠి | |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |ఓడిపోయింది |- |38 |సేలంపూర్ |ఏదీ లేదు |రాజధారి సింగ్ | |జనతాదళ్ (యునైటెడ్) |ఓడిపోయింది |- |39 |బల్లియా |ఏదీ లేదు |పరమాత్మ నంద్ తివారీ | |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |ఓడిపోయింది |- |40 |ఘోసి |ఏదీ లేదు |భరత్ లాల్ రహి కుష్వాహా | |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |ఓడిపోయింది |- |41 |అజంగఢ్ |ఏదీ లేదు |షా మొహమ్మద్ | |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |ఓడిపోయింది |- |42 |లాల్‌గంజ్ |ఎస్సీ |కల్పనాథ్ | |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |ఓడిపోయింది |- |43 |మచ్లిషహర్ |ఏదీ లేదు |కేశరి నాథ్ త్రిపాఠి | |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |ఓడిపోయింది |- |44 |జౌన్‌పూర్ |ఏదీ లేదు |స్వామి చిన్మయానంద | |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |ఓడిపోయింది |- |45 |సైద్పూర్ |ఎస్సీ |విద్యాసాగర్ సోంకర్ | |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |ఓడిపోయింది |- |46 |ఘాజీపూర్ |ఏదీ లేదు |చేతులు సిన్హా | |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |ఓడిపోయింది |- |47 |చందౌలీ |ఏదీ లేదు |శశికాంత్ రాజ్‌భర్ | |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |ఓడిపోయింది |- |48 |వారణాసి |ఏదీ లేదు |శంకర్ ప్రసాద్ జైస్వాల్ | |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |ఓడిపోయింది |- |49 |రాబర్ట్స్‌గంజ్ |ఎస్సీ |[[రామ్ షకల్]] | |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |ఓడిపోయింది |- |50 |మీర్జాపూర్ |ఏదీ లేదు |వీరేంద్ర సింగ్ | |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |ఓడిపోయింది |- |51 |ఫుల్పూర్ |ఏదీ లేదు |బేణి మాధవ్ బైండ్ | |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |ఓడిపోయింది |- |52 |అలహాబాద్ |ఏదీ లేదు |మురళీ మనోహర్ జోషి | |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |ఓడిపోయింది |- |53 |కైల్ |ఎస్సీ |అమృత్ లాల్ రిక్రూట్‌మెంట్ | |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |ఓడిపోయింది |- |54 |ఫతేపూర్ |ఏదీ లేదు |[[అశోక్ కుమార్ పటేల్]] | |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |ఓడిపోయింది |- |55 |బ్యాండ్ |ఏదీ లేదు |భైరోన్ ప్రసాద్ మిశ్రా | |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |ఓడిపోయింది |- |56 |హమీర్పూర్ |ఏదీ లేదు |సురేంద్ర పాల్ సింగ్ | |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |ఓడిపోయింది |- |57 |ఝాన్సీ |ఏదీ లేదు |రాజేంద్ర అగ్నిహోత్రి | |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |ఓడిపోయింది |- |58 |జలౌన్ |ఎస్సీ |Bhanu Pratap Singh Verma | |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |గెలిచింది |- |59 |ఘటంపూర్ |ఎస్సీ |[[కమల్ రాణి వరుణ్]] | |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |ఓడిపోయింది |- |60 |బిల్హౌర్ |ఏదీ లేదు |శ్యామ్ బిహారీ మిశ్రా | |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |ఓడిపోయింది |- |61 |కాన్పూర్ |ఏదీ లేదు |సత్యదేవ్ పచౌరి | |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |ఓడిపోయింది |- |62 |ఇతావా |ఏదీ లేదు |[[సరితా భదౌరియా]] | |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |ఓడిపోయింది |- |63 |కన్నౌజ్ |ఏదీ లేదు |రామానంద్ యాదవ్ | |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |ఓడిపోయింది |- |64 |ఫరూఖాబాద్ |ఏదీ లేదు |ముఖేష్ రాజ్‌పుత్ | |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |ఓడిపోయింది |- |65 |మెయిన్‌పురి |ఏదీ లేదు |బలరామ్ సింగ్ యాదవ్ | |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |ఓడిపోయింది |- |66 |జలేసర్ |ఏదీ లేదు |ప్రత్యేంద్ర పాల్ సింగ్ | |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |ఓడిపోయింది |- |67 |విరిగిపోయింది |ఏదీ లేదు |అశోక్ రతన్ షాక్యా | |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |ఓడిపోయింది |- |68 |ఫిరోజాబాద్ |ఎస్సీ |కిషోరి లాల్ మహౌర్ | |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |ఓడిపోయింది |- |69 |ఆగ్రా |ఏదీ లేదు |మురారి లాల్ మిట్టల్ | |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |ఓడిపోయింది |- |70 |మధుర |ఏదీ లేదు |చౌదరి తేజ్వీర్ సింగ్ | |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |ఓడిపోయింది |- |71 |హత్రాస్ |ఎస్సీ |కిషన్ లాల్ డీలర్ | |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |గెలిచింది |- |72 |అలీఘర్ |ఏదీ లేదు |షీలా గౌతమ్ | |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |ఓడిపోయింది |- |73 |ఖుర్జా |ఎస్సీ |అశోక్ కుమార్ ప్రధాన్ | |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |గెలిచింది |- |74 |బులంద్‌షహర్ |ఏదీ లేదు |కళ్యాణ్ సింగ్ | |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |గెలిచింది |- |75 |తెరవండి |ఏదీ లేదు |రమేష్ చంద్ తోమర్ | |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |ఓడిపోయింది |- |76 |మీరట్ |ఏదీ లేదు |కెసి త్యాగి | |జనతాదళ్ (యునైటెడ్) |ఓడిపోయింది |- |77 |బాగ్పత్ |ఏదీ లేదు |సత్యపాల్ మాలిక్ | |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |ఓడిపోయింది |- |78 |ముజఫర్‌నగర్ |ఏదీ లేదు |అమర్ పాల్ సింగ్ | |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |ఓడిపోయింది |- |79 |కెయిర్న్స్ |ఏదీ లేదు |అమర్కాంత్ రానా | |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |ఓడిపోయింది |- |80 |సహరాన్‌పూర్ |ఏదీ లేదు |చౌదరి యశ్‌పాల్ సింగ్ | |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |ఓడిపోయింది |} == ఉత్తరాఖండ్ ==  బీజేపీ (5) {| class="wikitable sortable" !నియోజకవర్గం నెం. !నియోజకవర్గం !రిజర్వేషన్ !అభ్యర్థి ! colspan="2" |పార్టీ !ఫలితం |- |1 |తెహ్రీ గర్వాల్ |ఏదీ లేదు |[[మనబేంద్ర షా]] | |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |గెలిచింది |- |2 |గర్వాల్ |ఏదీ లేదు |BC పండుగ | |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |గెలిచింది |- |3 |అల్మోరా |ఏదీ లేదు |[[బాచి సింగ్ రావత్]] | |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |గెలిచింది |- |4 |నైనిటాల్ |ఏదీ లేదు |విజయ్ బన్సాల్ | |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |ఓడిపోయింది |- |5 |హరిద్వార్ |ఎస్సీ |హర్పాల్ సింగ్ సతీ | |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |ఓడిపోయింది |} == పశ్చిమ బెంగాల్ ==  AITC (29)   బీజేపీ (13) {| class="wikitable sortable" !నియోజకవర్గం నెం. !నియోజకవర్గం !రిజర్వేషన్ !అభ్యర్థి ! colspan="2" |పార్టీ !ఫలితం |- |1 |కూచ్ బెహర్ |ఎస్సీ |గిరీంద్ర నాథ్ బర్మన్ | |[[తృణమూల్ కాంగ్రెస్]] |ఓడిపోయింది |- |2 |అలీపుర్దువార్లు |ST |మనోజ్ టిగ్గా | |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |ఓడిపోయింది |- |3 |జల్పాయ్ గురి |ఏదీ లేదు |డబ్బు దత్తా | |[[తృణమూల్ కాంగ్రెస్]] |ఓడిపోయింది |- |4 |డార్జిలింగ్ |ఏదీ లేదు |GS యోన్జోన్ | |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |ఓడిపోయింది |- |5 |రాయ్‌గంజ్ |ఏదీ లేదు |జైనల్ అబెడిన్ | |[[తృణమూల్ కాంగ్రెస్]] |ఓడిపోయింది |- |6 |బాలూర్ ఘాట్ |ఎస్సీ |మనోమోహన్ రే | |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |ఓడిపోయింది |- |7 |మాల్డా |ఏదీ లేదు |బాద్షా ఆలం | |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |ఓడిపోయింది |- |8 |జంగీపూర్ |ఏదీ లేదు |శిష్ మొహమ్మద్ | |[[తృణమూల్ కాంగ్రెస్]] |ఓడిపోయింది |- |9 |ముర్షిదాబాద్ |ఏదీ లేదు |మహ్మద్ అలీ | |[[తృణమూల్ కాంగ్రెస్]] |ఓడిపోయింది |- |10 |బెర్హంపూర్ |ఏదీ లేదు |తపస్ కుమార్ ఛటర్జీ | |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |ఓడిపోయింది |- |11 |కృష్ణగారు |ఏదీ లేదు |సత్యబ్రత ముఖర్జీ | |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |ఓడిపోయింది |- |12 |నబద్వీప్ |ఎస్సీ |ఐదవ నాగ్ | |[[తృణమూల్ కాంగ్రెస్]] |ఓడిపోయింది |- |13 |బరాసత్ |ఏదీ లేదు |రంజిత్ కుమార్ పంజా | |[[తృణమూల్ కాంగ్రెస్]] |ఓడిపోయింది |- |14 |బసిర్హత్ |ఏదీ లేదు |సుజిత్ బోస్ | |[[తృణమూల్ కాంగ్రెస్]] |ఓడిపోయింది |- |15 |జాయ్‌నగర్ |ఎస్సీ |అసిత్ బరన్ ఠాకూర్ | |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |ఓడిపోయింది |- |16 |మధురాపూర్ |ఎస్సీ |రాధికా రంజన్ ప్రమాణిక్ | |[[తృణమూల్ కాంగ్రెస్]] |ఓడిపోయింది |- |17 |డైమండ్ హార్బర్ |ఏదీ లేదు |సౌగతా రాయ్ | |[[తృణమూల్ కాంగ్రెస్]] |ఓడిపోయింది |- |18 |జాదవ్పూర్ |ఏదీ లేదు |కృష్ణ బోస్ | |[[తృణమూల్ కాంగ్రెస్]] |ఓడిపోయింది |- |19 |బారక్‌పూర్ |ఏదీ లేదు |అర్జున్ సింగ్ | |[[తృణమూల్ కాంగ్రెస్]] |ఓడిపోయింది |- |20 |స్టుపిడ్ స్టుపిడ్ |ఏదీ లేదు |తపన్ సిక్దర్ | |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |ఓడిపోయింది |- |21 |కలకత్తా నార్త్ వెస్ట్ |ఏదీ లేదు |సుబ్రతా ముఖర్జీ | |[[తృణమూల్ కాంగ్రెస్]] |ఓడిపోయింది |- |22 |కలకత్తా ఈశాన్య |ఏదీ లేదు |అజిత్ కుమార్ పంజా | |[[తృణమూల్ కాంగ్రెస్]] |ఓడిపోయింది |- |23 |కలకత్తా సౌత్ |ఏదీ లేదు |మమతా బెనర్జీ | |[[తృణమూల్ కాంగ్రెస్]] |గెలిచింది |- |24 |హౌరా |ఏదీ లేదు |బిక్రమ్ సర్కార్ | |[[తృణమూల్ కాంగ్రెస్]] |ఓడిపోయింది |- |25 |ఉలుబెరియా |ఏదీ లేదు |రాజీబ్ బెనర్జీ | |[[తృణమూల్ కాంగ్రెస్]] |ఓడిపోయింది |- |26 |సెరాంపూర్ |ఏదీ లేదు |అక్బర్ అలీ ఖండోకర్ | |[[తృణమూల్ కాంగ్రెస్]] |ఓడిపోయింది |- |27 |హుగ్లీ |ఏదీ లేదు |ఇంద్రాణి ముఖర్జీ | |[[తృణమూల్ కాంగ్రెస్]] |ఓడిపోయింది |- |28 |ఆరంబాగ్ |ఏదీ లేదు |స్వపన్ కుమార్ నంది | |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |ఓడిపోయింది |- |29 |పాంస్కురా |ఏదీ లేదు |హేమా చౌబే | |[[తృణమూల్ కాంగ్రెస్]] |ఓడిపోయింది |- |30 |తమ్లుక్ |ఏదీ లేదు |సువెందు అధికారి | |[[తృణమూల్ కాంగ్రెస్]] |ఓడిపోయింది |- |31 |కొంటాయి |ఏదీ లేదు |నితీష్ సేన్‌గుప్తా | |[[తృణమూల్ కాంగ్రెస్]] |ఓడిపోయింది |- |32 |మిడ్నాపూర్ |ఏదీ లేదు |రాహుల్ సిన్హా | |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |ఓడిపోయింది |- |33 |ఝర్గ్రామ్ |ST |నిత్యానంద స్త్రీ | |[[తృణమూల్ కాంగ్రెస్]] |ఓడిపోయింది |- |34 |పురూలియా |ఏదీ లేదు |నియతి మహతో | |[[తృణమూల్ కాంగ్రెస్]] |ఓడిపోయింది |- |35 |బ్యాంకుకు |ఏదీ లేదు |దేబ్ ప్రసాద్ కుందు | |[[తృణమూల్ కాంగ్రెస్]] |ఓడిపోయింది |- |36 |విష్ణుపూర్ |ఎస్సీ |జనార్దన్ సాహా | |[[తృణమూల్ కాంగ్రెస్]] |ఓడిపోయింది |- |37 |దుర్గాపూర్ |ఎస్సీ |శిబ్ నారాయణ్ సాహా | |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |ఓడిపోయింది |- |38 |అసన్సోల్ |ఏదీ లేదు |మోలోయ్ ఘటక్ | |[[తృణమూల్ కాంగ్రెస్]] |ఓడిపోయింది |- |39 |బుర్ద్వాన్ |ఏదీ లేదు |అనింద్య గోపాల్ మిత్ర | |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |ఓడిపోయింది |- |40 |కత్తిరించండి |ఏదీ లేదు |సుల్తాన్ అహ్మద్ | |[[తృణమూల్ కాంగ్రెస్]] |ఓడిపోయింది |- |41 |బోల్పూర్ |ఏదీ లేదు |నిర్మల్ కుమార్ నీరు | |[[తృణమూల్ కాంగ్రెస్]] |ఓడిపోయింది |- |42 |బీర్భం |ఎస్సీ |అర్జున్ సాహా | |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |ఓడిపోయింది |} == కేంద్రపాలిత ప్రాంతం వారీగా నియోజకవర్గాలు == === అండమాన్ నికోబార్ దీవులు ===  బీజేపీ (1) {| class="wikitable sortable" !నియోజకవర్గం నెం. !నియోజకవర్గం !రిజర్వేషన్ !అభ్యర్థి ! colspan="2" |పార్టీ !ఫలితం |- |1 |అండమాన్ మరియు నికోబార్ దీవులు |ఏదీ లేదు |బిష్ణు పద రే | |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |ఓడిపోయింది |} === చండీగఢ్ ===  బీజేపీ (1) {| class="wikitable sortable" !నియోజకవర్గం నెం. !నియోజకవర్గం !రిజర్వేషన్ !అభ్యర్థి ! colspan="2" |పార్టీ !ఫలితం |- |1 |చండీగఢ్ |ఏదీ లేదు |సత్య పాల్ జైన్ | |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |ఓడిపోయింది |} === దాద్రా నగర్ హవేలీ ===  బీజేపీ (1) {| class="wikitable sortable" !నియోజకవర్గం నెం. !నియోజకవర్గం !రిజర్వేషన్ !అభ్యర్థి ! colspan="2" |పార్టీ !ఫలితం |- |1 |దాద్రా మరియు నగర్ హవేలీ |ఏదీ లేదు |అనిల్ భాయ్ పటేల్ | |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |ఓడిపోయింది |} === డామన్ డయ్యూ ===  బీజేపీ (1) {| class="wikitable sortable" !నియోజకవర్గం నెం. !నియోజకవర్గం !రిజర్వేషన్ !అభ్యర్థి ! colspan="2" |పార్టీ !ఫలితం |- |1 |డామన్ మరియు డయ్యూ |ఏదీ లేదు |గోపాల్ భాయ్ టాండేల్ | |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |ఓడిపోయింది |} === లక్షద్వీప్ ===  JD(U) (1) {| class="wikitable sortable" !నియోజకవర్గం నెం. !నియోజకవర్గం !రిజర్వేషన్ !అభ్యర్థి ! colspan="2" |పార్టీ !ఫలితం |- |1 |లక్షద్వీప్ |ST |పి. పూకున్హి కోయా | |జనతాదళ్ (యునైటెడ్) |గెలిచింది |} === ఢిల్లీకి చెందిన ===  బీజేపీ (7) {| class="wikitable sortable" !నియోజకవర్గం నెం. !నియోజకవర్గం !రిజర్వేషన్ !అభ్యర్థి ! colspan="2" |పార్టీ !ఫలితం |- |1 |న్యూఢిల్లీ |ఏదీ లేదు |జగ్మోహన్ | |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |ఓడిపోయింది |- |2 |దక్షిణ ఢిల్లీ |ఏదీ లేదు |విజయ్ కుమార్ మల్హోత్రా | |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |గెలిచింది |- |3 |ఔటర్ ఢిల్లీ |ఏదీ లేదు |సాహిబ్ సింగ్ వర్మ | |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |ఓడిపోయింది |- |4 |తూర్పు ఢిల్లీ |ఏదీ లేదు |లాల్ బిహారీ తివారీ | |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |ఓడిపోయింది |- |5 |చాందినీ చౌక్ |ఏదీ లేదు |చనిపోయిన ఇరానియన్లు | |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |ఓడిపోయింది |- |6 |ఢిల్లీ సదర్ |ఏదీ లేదు |విజయ్ గోయల్ | |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |ఓడిపోయింది |- |7 |కరోల్ బాగ్ |ఎస్సీ |అనిత ఆర్య | |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |ఓడిపోయింది |} === పుదుచ్చేరి ===  బీజేపీ (1) {| class="wikitable sortable" !నియోజకవర్గం నెం. !నియోజకవర్గం !రిజర్వేషన్ !అభ్యర్థి ! colspan="2" |పార్టీ !ఫలితం |- |1 |పాండిచ్చేరి |ఏదీ లేదు |లలిత కుమారమంగళం | |[[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |ఓడిపోయింది |} == మూలాలు == {{మూలాలజాబితా}} ==ఇవి కూడా చూడండి== * [[2024 భారత సార్వత్రిక ఎన్నికల్లో నేషనల్ డెమోక్రటిక్ అలయన్స్ అభ్యర్థుల జాబితా]] * [[2019 భారత సార్వత్రిక ఎన్నికల్లో నేషనల్ డెమోక్రటిక్ అలయన్స్ అభ్యర్థుల జాబితా]] * [[2019 భారత సార్వత్రిక ఎన్నికల ఫలితాలు]] * [[2014 భారత సార్వత్రిక ఎన్నికల ఫలితాలు]] * [[1998 భారత సార్వత్రిక ఎన్నికలలో నేషనల్ డెమోక్రటిక్ అలయన్స్ అభ్యర్థుల జాబితా]] * [[1999 భారత సార్వత్రిక ఎన్నికలలో నేషనల్ డెమోక్రటిక్ అలయన్స్ అభ్యర్థుల జాబితా]] * [[2009 భారత సార్వత్రిక ఎన్నికలలో నేషనల్ డెమోక్రటిక్ అలయన్స్ అభ్యర్థుల జాబితా]] * [[2024 సార్వత్రిక ఎన్నికలలో ఇండియా కూటమి అభ్యర్థుల జాబితా]] * [[2009 సార్వత్రిక ఎన్నికలలో యునైటెడ్ ప్రోగ్రెసివ్ అలయన్స్ కూటమి అభ్యర్థుల జాబితా]] [[వర్గం:భారతదేశంలో ఎన్నికలు]] bk59t599nz9s9fmumqs3ufkgjpg4cwl 0 425729 4595068 4515165 2025-06-30T04:41:07Z Purushotham9966 105954 4595068 wikitext text/x-wiki {{Dead end|date=ఏప్రిల్ 2025}} {{Orphan|date=ఏప్రిల్ 2025}} మహీధర పిడుగు దేవర పుస్తకం మహీధర నళినీమొహన్ ప్రముఖ రచయిత. ఈయన పాపులర్ సైన్స్ రచనలు రాయడంలో ప్రసిద్ధుడు. తనకు తెలిసిన శాస్త్ర పరిజ్ఞానాన్ని పొందికైన పదాల్లో సామాన్యుల భాషలో రాయడంలో ఈయన చేసిన కృషి చెప్పుకోదగ్గది. సుప్రసిద్ధ నవలా రచయిత, పాత్రికేయుడు మహీధర రామమోహనరావు ఈయన తండ్రి. బహు గ్రంథకర్త అయిన మహీధర జగన్మోహనరావు ఈయన పినతండ్రి. పదిహేనవ ఏటినుండి కవిత్వ రచనలో ప్రవేశం ఉన్న నళినీ మోహన్ జనరంజక విజ్ఞానాన్ని దాదాపు 30 పుస్తకాలు, పిల్లల కోసం 12 పుస్తకాలు, మరికొన్ని రచనలు చేశాడు. మహీధర జనరంజక శాస్త్రీయ పుస్తకాలలో నిప్పు కథ, టెలిగ్రాఫు కథ, టెలిఫోను కథ, రాకెట్టు కథ, గ్రహణాల కథ, కేలెండర్ కథ, పిడుగు దేవర కథ పాఠకులలో బాగా ప్రసిద్ధి చెందాయి. పిడుగుదేవర కథ పొలంపనులు చేసుకొనే ప్రతివ్యక్తీ, సాధారణ ప్రజలు అందరూ చదివి ప్రమాదాలనుండి ప్రాణాలు కాపాడుకొనేందుకు ఎంతో సహాయపడుతుంది. పిడుగు దేవర కథలో పిడుగులు ఎందుకు ఏ పరిస్థితుల్లో పడతాయి? పిడుగులు పడేసమయంలో ప్రజలు ఎటువంటి జాగ్రత్తలు తీసుకోవాలి? పిడుగులు ఆకాశం నుంచి భూమిమీద మాత్రమే పడతాయా? లేక భూమినించి ఆకాశంలోకి కూడా పోతాయా? పిడుగులు ఎటువంటి వస్తువుల మీద సాధారణంగా పడతాయి, పడినపుడు, ప్రాణనష్టం, ఆస్తినష్టం జరగకుండా తీసుకోవలసిన జాగ్రత్తలు ఈ పుస్తకంలో సులభమయిన భాషలో సోదాహరణంగా వివరించాడు. మన పెద్దలు పిడుగులు పడేమయంలో అర్జున ఫల్గుణ అనే శ్లోకం చదివితే పిడుగు మనమీద పడకుండా దూరంగా ఎక్కడో పడుతుందని భావించేవారు. కానీ అసలు విషయం అదికాదు. భూమి, ఆకాశంలో విద్యుత్తు యొక్క ధన, రుణ సమతౌల్యం మారితే, చెదిరిపోతే, మరల దాన్ని సరిచేసుకోడానికి వేల వేల వోల్టుల ధన ఋణ విద్యుత్తు మబ్బులనుండి భూమిమీదకు ప్రవహిస్తుంది. అలా ప్రవహిస్తున్న సమయంలో మార్గమద్ధ్యంలోని ఆక్సిజెన్ లేదా ప్రాణవాయువు మండి మెరుపుతీగలు, ఆ మంటవల్ల పెద్ద శబ్దాలు ఉరుములు ఏర్పడతాయి. విద్యుత్తు భూమిమీదకు ప్రవహించే సమయంలో దానికి ఏదో ఒక అతి దగ్గర మాధ్యమం, లేదా మార్గం కావాలి, అదీ విద్యుత్తు సులభంగా ప్రవహించే(good conductor of electricity) వాహకం-చెట్టు, పశువు, మనిషిని ఎంచుకోవచ్చు, లేదా ఎత్తయిన భవనాలు, వృక్షాలు, మైదానప్రదేశాల్లో మాధ్యమం ఏమీ లేకపోతే పశువులు, మనుషుల మీదుగా భూమిలోకి వెళ్ళిపోతుంది. ఆ క్రమంలో వేల వోల్టుల విద్యుత్తు వాటిలోపలనుంచి ప్రవహించడం వల్ల జీవమున్న చెట్లు, జంతువులు, మనుషులు కాలి చచ్చిపోతారు. భవనాలు కూలిపోతాయి. అందుకోసమే ఎత్తయిన భవనాలమీద, గుడిగోపురాలమీద థండర్ exrakter పిడుగులను ఆకర్షించడానికి నెలకొల్పుతారు. మహీధర కొన్ని జాగ్రత్తలు చెబుతాడు. ఉరుములు, మెరుపులతో వాతావరణం భయంకరంగా ఉన్న సమయంలో ఇంటిపట్టున ఉండడం మేలు. పొలంలో, దారిలో ఉంటే ఎత్తయిన చెట్లక్రింద, ఒకేకవక చెట్టుఉంటే డానికింద నిలబడగూడదు. పిడుగు కచ్చితంగా దానిమీదే పడవచ్చు. మైదానంలో ఏమీ ఆచ్చాదన లేకపోతే పిడిగులు పడుతున్న సమయంలో నేలమీద పండుకోడం క్షేమం. పిడుగుకు మాధ్యమం, అదీ మంచి విద్యుత్ వాహకం అవసరం. కారు, బస్సులో ఉంటే క్రింద దిగకూడదు. పిడుగు పడినా టయిర్లు గుండా క్షేమంగా విద్యుత్తు భూమిలోకి వెళ్ళిపోతుంది. పిడుగు దేవర కథలో ఇంకా అనేక వివరాలు, విశేషాలు ఉన్నాయి. మూలాలు:పిడుగు దేవర కథ, విశాలాంధ్ర పబ్లిషింగ్‌ హౌస్‌, విజ్ఞాన్‌ భవన్‌, హైదరాబాదు - 500 001. {{Uncategorized|date=ఏప్రిల్ 2025}}https://te.wikipedia.org/wiki/%E0%B0%AD%E0%B0%BE%E0%B0%B0%E0%B0%A4%E0%B1%80%E0%B0%AF_%E0%B0%97%E0%B0%A3%E0%B0%BF%E0%B0%A4_%E0%B0%B6%E0%B0%BE%E0%B0%B8%E0%B1%8D%E0%B0%A4%E0%B1%8D%E0%B0%B0%E0%B0%B5%E0%B1%87%E0%B0%A4%E0%B1%8D%E0%B0%A4%E0%B0%B2%E0%B1%81 0tc4q4555zloeobk51xtjmga1dodj9y 0 428764 4595115 4592533 2025-06-30T06:48:29Z Batthini Vinay Kumar Goud 78298 /* జులై */ 4595115 wikitext text/x-wiki 2025 సంవత్సరంలో విడుదలైన తెలుగు సినిమాల జాబితా. ==జనవరి== {| class="wikitable sortable" ! style="width:5%;" |'''సినిమా పేరు''' ! style="width:5%;" |'''థియేటర్ రిలీజ్''' ! style="width:5%;" |'''ఓటీటీ రిలీజ్''' ! class="unsortable" style="width:1%;" |{{Tooltip|మూ}} |- | style="text-align:center;"| '''[[మార్కో (2025 సినిమా)|మార్కో]]''' | style="text-align:center;"| '''జనవరి 1''' | style="text-align:center;" | | |- | style="text-align:center;"| '''[[కథా కమావీషు]]''' | style="text-align:center;"| '''జనవరి 2''' | style="text-align:center;" | | |- |style="text-align:center;" |'''[[నీలి మేఘ శ్యామ]]''' |style="text-align:center;" | |style="text-align:center;" |'''జనవరి 9''' | <ref name="నేరుగా ఓటీటీకి వస్తోన్న లవ్ ఎంటర్‌టైనర్‌.. స్ట్రీమింగ్ డేట్ ఫిక్స్ {{!}} Tollywood Movie Neeli Megha Shyama Ott Streaming Date Fix {{!}} Sakshi">{{cite news|url=https://www.sakshi.com/telugu-news/movies/tollywood-movie-neeli-megha-shyama-ott-streaming-date-fix-2317177|title=నేరుగా ఓటీటీకి వస్తోన్న లవ్ ఎంటర్‌టైనర్‌.. స్ట్రీమింగ్ డేట్ ఫిక్స్ {{!}} Tollywood Movie Neeli Megha Shyama Ott Streaming Date Fix {{!}} Sakshi|date=5 January 2025|work=|accessdate=15 January 2025|archiveurl=https://web.archive.org/web/20250115083805/https://www.sakshi.com/telugu-news/movies/tollywood-movie-neeli-megha-shyama-ott-streaming-date-fix-2317177|archivedate=15 January 2025|publisher=Sakshi|language=te}}</ref> |- | style="text-align:center;"| '''[[గేమ్ ఛేంజర్]]''' | style="text-align:center;"| '''జనవరి 10''' | style="text-align:center;" |''' ''' |<ref name="ఈ సంక్రాంతికి సందడి చేసే చిత్రాలివే..">{{cite news |title=ఈ సంక్రాంతికి సందడి చేసే చిత్రాలివే.. |url=https://www.eenadu.net/telugu-news/movies/sankranthi-movies-2025-in-telugu/0205/125003149 |accessdate=7 January 2025 |work= |publisher=Eenadu |date=6 January 2025 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20250107034931/https://www.eenadu.net/telugu-news/movies/sankranthi-movies-2025-in-telugu/0205/125003149 |archivedate=7 January 2025 |language=te}}</ref> |- | style="text-align:center;"| '''[[డాకు మహారాజ్]]''' | style="text-align:center;"| '''జనవరి 12''' | style="text-align:center;" | ఫిబ్రవరి 21<ref name="‘డాకు మహారాజ్‌’ ఓటీటీ రిలీజ్‌ డేట్‌ ఫిక్స్‌">{{cite news|url=https://www.eenadu.net/telugu-news/movies/daaku-maharaaj-ott-release-date-fix/0209/125029669|title=‘డాకు మహారాజ్‌’ ఓటీటీ రిలీజ్‌ డేట్‌ ఫిక్స్‌|date=16 February 2025|work=|accessdate=26 April 2025|archiveurl=https://web.archive.org/web/20250426140231/https://www.eenadu.net/telugu-news/movies/daaku-maharaaj-ott-release-date-fix/0209/125029669|archivedate=26 April 2025|publisher=Eenadu|language=te}}</ref> | |- | style="text-align:center;"| ''' [[సంక్రాంతికి వస్తున్నాం]]''' | style="text-align:center;"| '''జనవరి 14''' | style="text-align:center;" | | |- |style="text-align:center;" |'''[[మోక్షపటం]]''' | |style="text-align:center;" |'''జనవరి 14''' |<ref name="OTT Comedy Thriller: సంక్రాంతి రోజున నేరుగా ఓటీటీలోకి తెలుగు కామెడీ థ్రిల్లర్ సినిమా.. స్ట్రీమింగ్ ఎక్కడంటే..">{{cite news|url=https://telugu.hindustantimes.com/entertainment/tiruveer-telugu-crime-comedy-thriller-moksha-patam-coming-for-streaming-on-aha-ott-on-sankranthi-121736783581780.html|title=OTT Comedy Thriller: సంక్రాంతి రోజున నేరుగా ఓటీటీలోకి తెలుగు కామెడీ థ్రిల్లర్ సినిమా.. స్ట్రీమింగ్ ఎక్కడంటే..|last1=|first1=|date=13 January 2025|accessdate=15 January 2025|archiveurl=https://web.archive.org/web/20250115075517/https://telugu.hindustantimes.com/entertainment/tiruveer-telugu-crime-comedy-thriller-moksha-patam-coming-for-streaming-on-aha-ott-on-sankranthi-121736783581780.html|archivedate=15 January 2025|publisher=Hindustantimes Telugu|language=te}}</ref> |- |style="text-align:center;" |'''[[డియర్ కృష్ణ]]''' |style="text-align:center;" |'''జనవరి 24''' | |<ref name="‘డియర్‌ కృష్ణ’ వస్తున్నాడు">{{cite news|url=https://www.eenadu.net/telugu-news/movies/general/0201/125009034|title=‘డియర్‌ కృష్ణ’ వస్తున్నాడు|date=16 January 2025|work=|accessdate=16 January 2025|archiveurl=https://web.archive.org/web/20250116164417/https://www.eenadu.net/telugu-news/movies/general/0201/125009034|archivedate=16 January 2025|language=te}}</ref> |- |style="text-align:center;" |'''[[గాంధీ తాత చెట్టు]]''' |style="text-align:center;" |'''జనవరి 24''' | |<ref name="ఈ వారం థియేటర్లలో సందడి చేసే చిత్రాలివే.. ఓటీటీలో ఏమున్నాయంటే?">{{cite news |title=ఈ వారం థియేటర్లలో సందడి చేసే చిత్రాలివే.. ఓటీటీలో ఏమున్నాయంటే? |url=https://www.eenadu.net/telugu-news/movies/upcoming-telugu-movies-and-web-series-january-third-week/0205/125011511 |accessdate=20 January 2025 |work= |date=20 January 2025 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20250120045912/https://www.eenadu.net/telugu-news/movies/upcoming-telugu-movies-and-web-series-january-third-week/0205/125011511 |archivedate=20 January 2025 |language=te}}</ref> |- |style="text-align:center;" |'''[[ఐడెంటిటీ]]''' |style="text-align:center;" |'''జనవరి 24''' |style="text-align:center;" |'''జనవరి 31<ref name="ఈ వారం థియేటర్‌/ఓటీటీ చిత్రాలివే" />''' | <ref name="ఈ వారం థియేటర్లలో సందడి చేసే చిత్రాలివే.. ఓటీటీలో ఏమున్నాయంటే?" /> |- |style="text-align:center;" | '''[[హత్య (2025 సినిమా) |హత్య]]''' |style="text-align:center;" |'''జనవరి 24''' | | <ref name="ఈ వారం థియేటర్లలో సందడి చేసే చిత్రాలివే.. ఓటీటీలో ఏమున్నాయంటే?" /> |- |style="text-align:center;" |'''[[తల్లి మనసు]]''' |style="text-align:center;" |'''జనవరి 24''' | | <ref name="ఈ వారం థియేటర్లలో సందడి చేసే చిత్రాలివే.. ఓటీటీలో ఏమున్నాయంటే?" /> |- | style="text-align:center;" |'''[[పోతుగడ్డ]]''' | style="text-align:center;" | | style="text-align:center;" |'''జనవరి 30''' |<ref name="ఈ వారం థియేటర్‌/ఓటీటీ చిత్రాలివే" /> |- | style="text-align:center;" |'''[[మదగజరాజ]]''' | style="text-align:center;" |'''జనవరి 31''' | |<ref name="ఈ వారం థియేటర్‌/ఓటీటీ చిత్రాలివే">{{cite news |title=ఈ వారం థియేటర్‌/ఓటీటీ చిత్రాలివే |url=https://www.eenadu.net/telugu-news/movies/upcoming-telugu-movies-in-january-last-2025/0205/125015908 |accessdate=27 January 2025 |work= |date=27 January 2025 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20250127041021/https://www.eenadu.net/telugu-news/movies/upcoming-telugu-movies-in-january-last-2025/0205/125015908 |archivedate=27 January 2025 |language=te}}</ref> |- | style="text-align:center;" |[[రాచరికం (2025 సినిమా)|'''రాచరికం''']] | style="text-align:center;" |'''జనవరి 31''' | |<ref name="ఈ వారం థియేటర్‌/ఓటీటీ చిత్రాలివే" /> |- | style="text-align:center;" |'''[[మహిష]]''' | style="text-align:center;" |'''జనవరి 31''' | |<ref name="ఈ వారం థియేటర్‌/ఓటీటీ చిత్రాలివే" /> |- | style="text-align:center;" |'''[[సంహారం]]''' | style="text-align:center;" |'''జనవరి 31''' | |<ref name="మార్షల్‌ ఆర్ట్స్‌తో ‘సంహారం’">{{cite news |last1= |title=మార్షల్‌ ఆర్ట్స్‌తో ‘సంహారం’ |url=https://www.ntnews.com/cinema/samharam-movie-will-be-released-on-31st-this-month-1867251 |accessdate=31 January 2025 |work= |publisher=NT News |date=30 January 2025 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20250131072912/https://www.ntnews.com/cinema/samharam-movie-will-be-released-on-31st-this-month-1867251 |archivedate=31 January 2025 |language=te}}</ref> |- | style="text-align:center;" |'''[[ప్రేమిస్తావా]]''' | style="text-align:center;" |'''జనవరి 31''' | | |- | style="text-align:center;" |'''రొమాంటిక్ లైఫ్''' | style="text-align:center;" |'''జనవరి 31''' | | |} == ఫిబ్రవరి == {| class="wikitable sortable" ! style="width:5%;" |'''సినిమా పేరు''' ! style="width:5%;" |'''థియేటర్ రిలీజ్''' ! style="width:5%;" |'''ఓటీటీ రిలీజ్''' ! class="unsortable" style="width:1%;" |{{Tooltip|మూ}} |- | style="text-align:center;" | '''రిథం ఆఫ్ లవ్''' | style="text-align:center;" | '''ఫిబ్రవరి 1''' | style="text-align:center;" | | |- |style="text-align:center;" |'''[[పట్టుదల (2025 సినిమా)|పట్టుదల]]''' |style="text-align:center;" |'''ఫిబ్రవరి 6''' |style="text-align:center;" | |<ref name="ఫిబ్రవరి ఫస్ట్‌వీక్‌.. థియేటర్‌, ఓటీటీల్లో సందడి చేసే చిత్రాలివే">{{cite news |title=ఫిబ్రవరి ఫస్ట్‌వీక్‌.. థియేటర్‌, ఓటీటీల్లో సందడి చేసే చిత్రాలివే |url=https://www.eenadu.net/telugu-news/movies/february-first-week-movies-thandel/0205/125020556 |accessdate=3 February 2025 |work= |date=3 February 2025 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20250203062114/https://www.eenadu.net/telugu-news/movies/february-first-week-movies-thandel/0205/125020556 |archivedate=3 February 2025 |language=te}}</ref> |- |style="text-align:center;" | '''[[తండేల్]]''' |style="text-align:center;" |'''ఫిబ్రవరి 7''' |style="text-align:center;" | |<ref name="అఫీషియల్‌గా 'తండేల్' రిలీజ్ డేట్‌ అనౌన్స్ చేసిన టీమ్... ప్రేమికుల రోజుకు ముందు వారంలో!">{{cite news|url=https://telugu.abplive.com/entertainment/cinema/naga-chaitanya-and-sai-pallavi-starrer-thandel-movie-all-set-to-grand-release-on-february-7th-2025-186181|title=అఫీషియల్‌గా 'తండేల్' రిలీజ్ డేట్‌ అనౌన్స్ చేసిన టీమ్... ప్రేమికుల రోజుకు ముందు వారంలో!|last1=|first1=|date=5 November 2024|work=|accessdate=30 January 2025|archiveurl=https://web.archive.org/web/20250130075824/https://telugu.abplive.com/entertainment/cinema/naga-chaitanya-and-sai-pallavi-starrer-thandel-movie-all-set-to-grand-release-on-february-7th-2025-186181|archivedate=30 January 2025|language=te}}</ref><ref name="ఫిబ్రవరి ఫస్ట్‌వీక్‌.. థియేటర్‌, ఓటీటీల్లో సందడి చేసే చిత్రాలివే"></ref> |- |style="text-align:center;" |'''[[ఒక పథకం ప్రకారం]]''' |style="text-align:center;" |'''ఫిబ్రవరి 7''' |style="text-align:center;" | |<ref name="ఫిబ్రవరి ఫస్ట్‌వీక్‌.. థియేటర్‌, ఓటీటీల్లో సందడి చేసే చిత్రాలివే"></ref> |- |style="text-align:center;" |'''[[లైలా (2025 సినిమా)|లైలా]]''' |style="text-align:center;" |'''ఫిబ్రవరి 14''' |style="text-align:center;" | |<ref name="వాలెంటైన్స్‌ డే స్పెషల్స్‌: ఈ వారం థియేటర్‌/ఓటీటీ చిత్రాలివే">{{cite news |title=వాలెంటైన్స్‌ డే స్పెషల్స్‌: ఈ వారం థియేటర్‌/ఓటీటీ చిత్రాలివే |url=https://www.eenadu.net/telugu-news/movies/upcoming-telugu-movies-february-second-week-2025/0205/125025129 |accessdate=10 February 2025 |work= |publisher=Eenadu |date=10 February 2025 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20250210042513/https://www.eenadu.net/telugu-news/movies/upcoming-telugu-movies-february-second-week-2025/0205/125025129 |archivedate=10 February 2025 |language=te}}</ref> |- |style="text-align:center;" |'''[[బ్రహ్మ ఆనందం]]''' |style="text-align:center;" |'''ఫిబ్రవరి 14''' |style="text-align:center;" | |<ref name="వాలెంటైన్స్‌ డే స్పెషల్స్‌: ఈ వారం థియేటర్‌/ఓటీటీ చిత్రాలివే"></ref> |- |style="text-align:center;" |'''[[తల (2025 సినిమా)|తల]]''' |style="text-align:center;" |'''ఫిబ్రవరి 14''' |style="text-align:center;" | |<ref name="వాలెంటైన్స్‌ డే స్పెషల్స్‌: ఈ వారం థియేటర్‌/ఓటీటీ చిత్రాలివే"></ref> |- |style="text-align:center;" |'''[[నిదురించు జహపాన]]''' |style="text-align:center;" |'''ఫిబ్రవరి 14''' |style="text-align:center;" | | |- |style="text-align:center;" |'''[[ది డెవిల్స్ చైర్]]''' |style="text-align:center;" |'''ఫిబ్రవరి 21''' |style="text-align:center;" | |style="text-align:center;" | |- | style="text-align:center;" | '''[[రామం రాఘ‌వం]]''' | style="text-align:center;" | '''ఫిబ్రవరి 21''' | style="text-align:center;" | |<ref name="ఈ వారం థియేట‌ర్, ఓటీటీలోకి వ‌చ్చే సినిమాలివే.!">{{cite news|url=https://www.ntnews.com/cinema/upcoming-tollywood-movies-in-theatre-1889026|title=ఈ వారం థియేట‌ర్, ఓటీటీలోకి వ‌చ్చే సినిమాలివే.!|last1=|date=18 February 2025|work=|accessdate=19 February 2025|archiveurl=https://web.archive.org/web/20250219163009/https://www.ntnews.com/cinema/upcoming-tollywood-movies-in-theatre-1889026|archivedate=19 February 2025|publisher=NT News|language=te}}</ref><ref name="థియేటర్‌లో వైవిధ్యమైన చిత్రాలు.. ఓటీటీలో థ్రిల్లింగ్‌ కంటెంట్‌">{{cite news |title=థియేటర్‌లో వైవిధ్యమైన చిత్రాలు.. ఓటీటీలో థ్రిల్లింగ్‌ కంటెంట్‌ |url=https://www.eenadu.net/telugu-news/movies/upcoming-movies-telugu-movies-february-third-week-2025/0205/125029693 |accessdate=19 February 2025 |work= |date=19 February 2025 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20250219163933/https://www.eenadu.net/telugu-news/movies/upcoming-movies-telugu-movies-february-third-week-2025/0205/125029693 |archivedate=19 February 2025 |language=te}}</ref> |- | style="text-align:center;" |'''[[బాపు (2025 సినిమా)|బాపు]]''' | style="text-align:center;" | '''ఫిబ్రవరి 21''' | style="text-align:center;" | |<ref name="ఈ వారం థియేట‌ర్, ఓటీటీలోకి వ‌చ్చే సినిమాలివే.!" /><ref name="థియేటర్‌లో వైవిధ్యమైన చిత్రాలు.. ఓటీటీలో థ్రిల్లింగ్‌ కంటెంట్‌" /> |- | style="text-align:center;" |'''[[డ్రాగ‌న్]]''' | style="text-align:center;" | '''ఫిబ్రవరి 21''' | style="text-align:center;" | |<ref name="ఈ వారం థియేట‌ర్, ఓటీటీలోకి వ‌చ్చే సినిమాలివే.!" /><ref name="థియేటర్‌లో వైవిధ్యమైన చిత్రాలు.. ఓటీటీలో థ్రిల్లింగ్‌ కంటెంట్‌" /> |- | style="text-align:center;" | '''[[జాబిలమ్మా నీకు అంత కోపమా]]''' | style="text-align:center;" | '''ఫిబ్రవరి 21''' | style="text-align:center;" | |<ref name="ఈ వారం థియేట‌ర్, ఓటీటీలోకి వ‌చ్చే సినిమాలివే.!" /><ref name="థియేటర్‌లో వైవిధ్యమైన చిత్రాలు.. ఓటీటీలో థ్రిల్లింగ్‌ కంటెంట్‌" /> |- | style="text-align:center;" |'''[[మజాకా]]''' | style="text-align:center;" |'''ఫిబ్రవరి 26''' | style="text-align:center;" | |<ref name="ఈ వారం థియేటర్‌లో వినోదాలు.. ఓటీటీలో థ్రిల్లింగ్‌ సిరీస్‌లు..">{{cite news |title=ఈ వారం థియేటర్‌లో వినోదాలు.. ఓటీటీలో థ్రిల్లింగ్‌ సిరీస్‌లు.. |url=https://www.eenadu.net/telugu-news/movies/upcoming-telugu-movies-february-last-week-2025/0205/125034293 |accessdate=24 February 2025 |work= |publisher=Eenadu |date=24 February 2025 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20250224164636/https://www.eenadu.net/telugu-news/movies/upcoming-telugu-movies-february-last-week-2025/0205/125034293 |archivedate=24 February 2025 |language=te}}</ref> |- | style="text-align:center;" |'''[[తకిట తధిమి తందాన|తకిట తధిమి తందానా]] ''' | style="text-align:center;" |'''ఫిబ్రవరి 27''' | style="text-align:center;" | | |- | style="text-align:center;" |'''[[అగత్యా]]''' | style="text-align:center;" |'''ఫిబ్రవరి 28''' | style="text-align:center;" | | |- | style="text-align:center;" |'''[[శబ్దం (2025 సినిమా)|శబ్దం]]''' | style="text-align:center;" |'''ఫిబ్రవరి 28''' | style="text-align:center;" | | |- | style="text-align:center;" |'''[[నేనెక్కడున్నా]]''' | style="text-align:center;" |'''ఫిబ్రవరి 28''' | style="text-align:center;" | | |- | style="text-align:center;" |'''[[గార్డ్]] ''' | style="text-align:center;" |'''ఫిబ్రవరి 28''' | style="text-align:center;" |'''''' | |- | style="text-align:center;" |'''[[బందీ (2025 సినిమా)|బందీ]] ''' | style="text-align:center;" |'''ఫిబ్రవరి 28''' | style="text-align:center;" |'''''' | |} ==మార్చి== {| class="wikitable sortable" ! style="width:5%;" |'''సినిమా పేరు''' ! style="width:5%;" |'''థియేటర్ రిలీజ్''' ! style="width:5%;" |'''ఓటీటీ రిలీజ్''' ! class="unsortable" style="width:1%;" |{{Tooltip|మూ}} |- | style="text-align:center;" | '''రిథం ఆఫ్ లవ్''' | style="text-align:center;" | '''మార్చి 7''' | style="text-align:center;" | |<ref name="ఈ వారం థియేటర్‌లో పదికిపైగా చిత్రాలు.. ఓటీటీలోనూ అదిరే వినోదాలు..">{{cite news |title=ఈ వారం థియేటర్‌లో పదికిపైగా చిత్రాలు.. ఓటీటీలోనూ అదిరే వినోదాలు.. |url=https://www.eenadu.net/telugu-news/movies/upcoming-telugu-movies-march-2025-first-week/0205/125038962 |accessdate=3 March 2025 |work= |date=3 March 2025 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20250303081040/https://www.eenadu.net/telugu-news/movies/upcoming-telugu-movies-march-2025-first-week/0205/125038962 |archivedate=3 March 2025 |language=te}}</ref> |- | style="text-align:center;" | '''[[కింగ్‌స్టన్]]''' | style="text-align:center;" | '''మార్చి 7''' | style="text-align:center;" | |<ref name="ఈ వారం థియేటర్‌లో పదికిపైగా చిత్రాలు.. ఓటీటీలోనూ అదిరే వినోదాలు.." /> |- | style="text-align:center;" | '''రాక్షస''' | style="text-align:center;" | '''మార్చి 7''' | style="text-align:center;" | |<ref name="ఈ వారం థియేటర్‌లో పదికిపైగా చిత్రాలు.. ఓటీటీలోనూ అదిరే వినోదాలు.." /> |- | style="text-align:center;" | '''[[నారి]]''' | style="text-align:center;" | '''మార్చి 7''' | style="text-align:center;" | |<ref name="ఈ వారం థియేటర్‌లో పదికిపైగా చిత్రాలు.. ఓటీటీలోనూ అదిరే వినోదాలు.." /> |- | style="text-align:center;" | '''రారాజు''' | style="text-align:center;" | '''మార్చి 7''' | style="text-align:center;" | |<ref name="ఈ వారం థియేటర్‌లో పదికిపైగా చిత్రాలు.. ఓటీటీలోనూ అదిరే వినోదాలు.." /> |- | style="text-align:center;" | '''పౌరుషం''' | style="text-align:center;" | '''మార్చి 7''' | style="text-align:center;" | |<ref name="ఈ వారం థియేటర్‌లో పదికిపైగా చిత్రాలు.. ఓటీటీలోనూ అదిరే వినోదాలు.." /> |- | style="text-align:center;" | '''[[వైఫ్ అఫ్ అనిర్వేశ్]]''' | style="text-align:center;" | '''మార్చి 7''' | style="text-align:center;" | |<ref name="ఈ వారం థియేటర్‌లో పదికిపైగా చిత్రాలు.. ఓటీటీలోనూ అదిరే వినోదాలు.." /> |- | style="text-align:center;" | '''[[శివంగి]]''' | style="text-align:center;" | '''మార్చి 7''' | style="text-align:center;" | |<ref name="ఈ వారం థియేటర్‌లో పదికిపైగా చిత్రాలు.. ఓటీటీలోనూ అదిరే వినోదాలు.." /> |- | style="text-align:center;" | '''నీరుకుళ్ల''' | style="text-align:center;" | '''మార్చి 7''' | style="text-align:center;" | |<ref name="ఈ వారం థియేటర్‌లో పదికిపైగా చిత్రాలు.. ఓటీటీలోనూ అదిరే వినోదాలు.." /> |- | style="text-align:center;" | '''[[14 డేస్ గర్ల్‌ఫ్రెండ్ ఇంట్లో]]''' | style="text-align:center;" | '''మార్చి 7''' | style="text-align:center;" | |<ref name="ఈ వారం థియేటర్‌లో పదికిపైగా చిత్రాలు.. ఓటీటీలోనూ అదిరే వినోదాలు.." /> |- | style="text-align:center;" | '''[[జిగేల్]]''' | style="text-align:center;" | '''మార్చి 7''' | style="text-align:center;" | |<ref name="హిస్టారికల్ డ్రామా నుంచి హారర్, క్రైమ్ థ్రిల్లర్స్ వరకూ.. ఈ వారం థియేటర్లు, ఓటీటీల్లో రిలీజెస్">{{cite news |last1= |first1= |title=హిస్టారికల్ డ్రామా నుంచి హారర్, క్రైమ్ థ్రిల్లర్స్ వరకూ.. ఈ వారం థియేటర్లు, ఓటీటీల్లో రిలీజెస్ |url=https://telugu.abplive.com/entertainment/cinema/upcoming-telugu-movies-theater-releases-ott-releases-march-2025-first-week-check-list-199659 |accessdate=3 March 2025 |work= |publisher=A. B. P. Desam |date=3 March 2025 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20250303124913/https://telugu.abplive.com/entertainment/cinema/upcoming-telugu-movies-theater-releases-ott-releases-march-2025-first-week-check-list-199659 |archivedate=3 March 2025 |language=te}}</ref> |- | style="text-align:center;" | '''[[సీతమ్మ వాకిట్లో సిరిమల్లె చెట్టు]]''' | style="text-align:center;" | '''మార్చి 7''' - '''రీరిలీజ్‌''' | style="text-align:center;" | |<ref name="రీరిలీజ్‌ సినిమాకి 10 థియేటర్స్‌ ఫుల్‌!">{{cite news |title=రీరిలీజ్‌ సినిమాకి 10 థియేటర్స్‌ ఫుల్‌! {{!}} Dil Raju Talk About Seethamma Vakitlo Sirimalle Chettu {{!}} Sakshi |url=https://www.sakshi.com/telugu-news/movies/dil-raju-talk-about-seethamma-vakitlo-sirimalle-chettu-2385450 |accessdate=7 March 2025 |work= |publisher=Sakshi |date=7 March 2025 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20250307111325/https://www.sakshi.com/telugu-news/movies/dil-raju-talk-about-seethamma-vakitlo-sirimalle-chettu-2385450 |archivedate=7 March 2025 |language=te}}</ref> |- | style="text-align:center;" | '''[[ఛావా]]''' | style="text-align:center;" | '''మార్చి 7''' - '''తెలుగులో''' | style="text-align:center;" | |<ref name="తెలుగు ప్రేక్షకులకు గుడ్‌న్యూస్.. ‘ఛావా’ వచ్చేస్తోంది">{{cite news |last1= |first1= |title=తెలుగు ప్రేక్షకులకు గుడ్‌న్యూస్.. ‘ఛావా’ వచ్చేస్తోంది |url=https://www.manatelangana.news/chhaava-movie-to-be-released-in-telugu/ |accessdate=7 March 2025 |date=26 February 2025 |ref=Mana Telangana |archiveurl=https://web.archive.org/web/20250307111719/https://www.manatelangana.news/chhaava-movie-to-be-released-in-telugu/ |archivedate=7 March 2025}}</ref> |- | style="text-align:center;" | '''[[ఆఫీసర్ ఆన్ డ్యూటీ]]''' | style="text-align:center;" | '''మార్చి 14''' | style="text-align:center;" | |<ref name="ఈ వారమూ చిన్న చిత్రాలదే హవా.. థియేటర్‌/ఓటీటీ చిత్రాలివే">{{cite news |title=ఈ వారమూ చిన్న చిత్రాలదే హవా.. థియేటర్‌/ఓటీటీ చిత్రాలివే |url=https://www.eenadu.net/telugu-news/movies/upcoming-telugu-movies-march-second-week-2025/0205/125043784 |accessdate=10 March 2025 |work= |publisher=Eenadu |date=10 March 2025 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20250310084950/https://www.eenadu.net/telugu-news/movies/upcoming-telugu-movies-march-second-week-2025/0205/125043784 |archivedate=10 March 2025 |language=te}}</ref> |- | style="text-align:center;" | '''[[దిల్ రూబా]]''' | style="text-align:center;" | '''మార్చి 14''' | style="text-align:center;" | |<ref name="ఈ వారమూ చిన్న చిత్రాలదే హవా.. థియేటర్‌/ఓటీటీ చిత్రాలివే"></ref> |- | style="text-align:center;" | '''[[కోర్ట్]]''' | style="text-align:center;" | '''మార్చి 14''' | style="text-align:center;" | |<ref name="ఈ వారమూ చిన్న చిత్రాలదే హవా.. థియేటర్‌/ఓటీటీ చిత్రాలివే"></ref> |- | style="text-align:center;" | '''[[అనగనగా ఆస్ట్రేలియాలో]]''' | style="text-align:center;" | '''మార్చి 21''' | style="text-align:center;" | |<ref name="ఈవారం బాక్సాఫీసు ముందుకు 9 చిత్రాలు: ఓటీటీలో ఏమున్నాయంటే?">{{cite news |title=ఈవారం బాక్సాఫీసు ముందుకు 9 చిత్రాలు: ఓటీటీలో ఏమున్నాయంటే? |url=https://www.eenadu.net/telugu-news/movies/upcoming-movies-march-third-week/0205/125048518 |accessdate=17 March 2025 |work= |publisher=Eenadu |date=17 March 2025 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20250317053334/https://www.eenadu.net/telugu-news/movies/upcoming-movies-march-third-week/0205/125048518 |archivedate=17 March 2025 |language=te}}</ref> |- |style="text-align:center;" | '''[[టుక్ టుక్]]''' |style="text-align:center;" | '''మార్చి 21''' |style="text-align:center;" | |<ref>{{Cite web|date=2025-03-09|title=మ్యాజికల్‌ పవర్స్‌తో ‘టుక్‌ టుక్‌’: విడుదల తేదీ ఖరారు|url=https://www.eenadu.net/telugu-news/movies/tuk-tuk-movie-special-poster-and-release-date-is-here/0201/125036312|access-date=2025-03-09|website=web.archive.org|archive-date=2025-03-09|archive-url=https://web.archive.org/web/20250309071513/https://www.eenadu.net/telugu-news/movies/tuk-tuk-movie-special-poster-and-release-date-is-here/0201/125036312|url-status=bot: unknown}}</ref> |- | style="text-align:center;" | '''[[షణ్ముఖ]]''' | style="text-align:center;" | '''మార్చి 21''' | style="text-align:center;" | | |- | style="text-align:center;" | '''[[పెళ్ళి కాని ప్రసాద్ (2025 సినిమా)|పెళ్ళి కాని ప్రసాద్‌]]''' | style="text-align:center;" | '''మార్చి 21''' | style="text-align:center;" | |- | style="text-align:center;" | '''[[కిల్లర్ ఆర్టిస్ట్]]''' | style="text-align:center;" | '''మార్చి 21''' | style="text-align:center;" | | |- | style="text-align:center;" | '''[[ది సస్పెక్ట్]]''' | style="text-align:center;" | '''మార్చి 21''' | style="text-align:center;" | | |- | style="text-align:center;" | '''[[కిస్ కిస్ కిస్సిక్]]''' | style="text-align:center;" | '''మార్చి 21''' | style="text-align:center;" | | |- | style="text-align:center;"| '''ఎల్ 2: ఎంపురాన్''' | style="text-align:center;"| '''మార్చి 27''' | style="text-align:center;" |'''ఏప్రిల్ 25'''<ref name="ఏప్రిల్‌ చివరివారం.. ఓటీటీలో క్రేజీ మూవీస్‌.. థ్రిల్లింగ్‌ వెబ్‌సిరీస్‌లు.." /> |<ref name="ఉగాది ముందు.. వినోదాల విందు.. థియేటర్‌/ఓటీటీ చిత్రాలివే">{{cite news|url=https://www.eenadu.net/telugu-news/movies/upcoming-telugu-movies-ugadi-festival/0205/125053323|title=ఉగాది ముందు.. వినోదాల విందు.. థియేటర్‌/ఓటీటీ చిత్రాలివే|date=24 March 2025|work=|accessdate=4 April 2025|archiveurl=https://web.archive.org/web/20250404154001/https://www.eenadu.net/telugu-news/movies/upcoming-telugu-movies-ugadi-festival/0205/125053323|archivedate=4 April 2025|publisher=Eenadu|language=te}}</ref> |- | style="text-align:center;"| '''[[వీర ధీర శూర]]''' | style="text-align:center;"| '''మార్చి 27''' | style="text-align:center;" |'''ఏప్రిల్ 25'''<ref name="ఏప్రిల్‌ చివరివారం.. ఓటీటీలో క్రేజీ మూవీస్‌.. థ్రిల్లింగ్‌ వెబ్‌సిరీస్‌లు.." /> |<ref name="ఉగాది ముందు.. వినోదాల విందు.. థియేటర్‌/ఓటీటీ చిత్రాలివే" /> |- | style="text-align:center;" | '''[[రాబిన్‌హుడ్]]''' | style="text-align:center;" | '''మార్చి 28''' | style="text-align:center;" |'''మే 10<ref name="ఎట్ట‌కేల‌కు నితిన్ రాబిన్‌హుడ్‌కు మోక్షం! ముందు టీవీ.. త‌ర్వాతే ఓటీటీ! స్ట్రీమింగ్‌ ఎప్ప‌టినుంచి .. ఎందులో అంటే?">{{cite news|url=https://www.chitrajyothy.com/2025/ott/nithiin-sreeleela-starrer-robinhood-movie-going-to-direct-telecasting-in-tv-before-ott-streaming-ktr-62615.html|title=ఎట్ట‌కేల‌కు నితిన్ రాబిన్‌హుడ్‌కు మోక్షం! ముందు టీవీ.. త‌ర్వాతే ఓటీటీ! స్ట్రీమింగ్‌ ఎప్ప‌టినుంచి .. ఎందులో అంటే?|date=3 May 2025|accessdate=4 May 2025|archiveurl=https://web.archive.org/web/20250504103011/https://www.chitrajyothy.com/2025/ott/nithiin-sreeleela-starrer-robinhood-movie-going-to-direct-telecasting-in-tv-before-ott-streaming-ktr-62615.html|archivedate=4 May 2025|publisher=Chitrajyothy|language=te}}</ref>''' |<ref name="ఉగాది ముందు.. వినోదాల విందు.. థియేటర్‌/ఓటీటీ చిత్రాలివే" /> |- | style="text-align:center;" | '''[[మ్యాడ్ స్క్వేర్]]''' | style="text-align:center;" | '''మార్చి 28''' | style="text-align:center;" |'''ఏప్రిల్ 25'''<ref name="ఏప్రిల్‌ చివరివారం.. ఓటీటీలో క్రేజీ మూవీస్‌.. థ్రిల్లింగ్‌ వెబ్‌సిరీస్‌లు..">{{cite news |title=ఏప్రిల్‌ చివరివారం.. ఓటీటీలో క్రేజీ మూవీస్‌.. థ్రిల్లింగ్‌ వెబ్‌సిరీస్‌లు.. |url=https://www.eenadu.net/telugu-news/movies/ott-releases-this-week-telugu/0209/125075234 |accessdate=26 April 2025 |work= |publisher=Eenadu |date=26 April 2025 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20250426135858/https://www.eenadu.net/telugu-news/movies/ott-releases-this-week-telugu/0209/125075234 |archivedate=26 April 2025 |language=te}}</ref> |<ref name="ఉగాది ముందు.. వినోదాల విందు.. థియేటర్‌/ఓటీటీ చిత్రాలివే" /> |- |} ==ఏప్రిల్== {| class="wikitable sortable" ! style="width:5%;" |'''సినిమా పేరు''' ! style="width:5%;" |'''థియేటర్ రిలీజ్''' ! style="width:5%;" |'''ఓటీటీ రిలీజ్''' ! class="unsortable" style="width:1%;" |{{Tooltip|మూ}} |- | style="text-align:center;"| '''[[సీతన్నపేట గేట్]]''' | style="text-align:center;"| '''ఏప్రిల్ 4''' | style="text-align:center;" | |<ref name="వాస్తవ సంఘటనలతో ‘సీతన్నపేట గేట్‌’">{{cite news |title=వాస్తవ సంఘటనలతో ‘సీతన్నపేట గేట్‌’ |url=https://www.eenadu.net/telugu-news/movies/general/0201/125054777 |accessdate=26 March 2025 |work= |publisher=Eenadu |date=26 March 2025 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20250326035627/https://www.eenadu.net/telugu-news/movies/general/0201/125054777 |archivedate=26 March 2025 |language=te}}</ref> |- | style="text-align:center;"| '''[[శారీ]]''' | style="text-align:center;"| '''ఏప్రిల్ 4''' | style="text-align:center;" | |<ref name="ఏప్రిల్‌ మొదటివారం: చిన్న చిత్రాలదే హవా.. ఓటీటీలో మెరుపులివే">{{cite news |title=ఏప్రిల్‌ మొదటివారం: చిన్న చిత్రాలదే హవా.. ఓటీటీలో మెరుపులివే |url=https://www.eenadu.net/telugu-news/movies/upcoming-movies-telugu-in-april-first-week-2025/0205/125058527 |accessdate=4 April 2025 |work= |publisher=Eenadu |date=4 April 2025 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20250404153524/https://www.eenadu.net/telugu-news/movies/upcoming-movies-telugu-in-april-first-week-2025/0205/125058527 |archivedate=4 April 2025 |language=te}}</ref> |- | style="text-align:center;"| '''[[ఎల్‌వైఎఫ్]]''' | style="text-align:center;"| '''ఏప్రిల్ 4''' | style="text-align:center;" | | |- | style="text-align:center;"| '''[[28 డిగ్రీల సెల్సియస్]]''' | style="text-align:center;"| '''ఏప్రిల్ 4''' | style="text-align:center;" |'''ఏప్రిల్‌ 29''' | |- | style="text-align:center;"| '''వృషభ''' | style="text-align:center;"| '''ఏప్రిల్ 4''' | style="text-align:center;" | | |- | style="text-align:center;"| '''శివాజ్ఞ''' | style="text-align:center;"| '''ఏప్రిల్ 4''' | style="text-align:center;" | | |- | style="text-align:center;"| '''[[జాక్]]''' | style="text-align:center;"| '''ఏప్రిల్ 10''' | style="text-align:center;" |'''మే 8<ref name="అఫీషియల్.. ఓటీటీలోకి జాక్.. సిద్దూ జొన్నలగడ్డ, వైష్ణవి చైతన్యల మూవీ స్ట్రీమింగ్ ఎప్పుడు, ఎక్కడంటే?">{{cite news|url=https://tv9telugu.com/entertainment/ott/siddhu-jonnalagadda-and-vaishnavi-chaitanya-starrer-jack-movie-to-stream-on-netflix-ott-from-may-8th-1528333.html|title=అఫీషియల్.. ఓటీటీలోకి జాక్.. సిద్దూ జొన్నలగడ్డ, వైష్ణవి చైతన్యల మూవీ స్ట్రీమింగ్ ఎప్పుడు, ఎక్కడంటే?|last1=|first1=|date=5 May 2025|accessdate=7 May 2025|archiveurl=https://web.archive.org/web/20250507174338/https://tv9telugu.com/entertainment/ott/siddhu-jonnalagadda-and-vaishnavi-chaitanya-starrer-jack-movie-to-stream-on-netflix-ott-from-may-8th-1528333.html|archivedate=7 May 2025|publisher=TV9 Telugu|language=te}}</ref>''' | |- | style="text-align:center;"| '''[[గుడ్ బ్యాడ్ అగ్లీ]]''' | style="text-align:center;"| '''ఏప్రిల్ 10''' | style="text-align:center;" |'''మే 8<ref name="ఓటీటీలోకి వచ్చేస్తోన్న 'గుడ్ బ్యాడ్ అగ్లీ' - ఎప్పటి నుంచి స్ట్రీమింగ్ అవుతుందంటే?">{{cite news|url=https://telugu.abplive.com/entertainment/cinema/good-bad-ugly-ott-release-date-when-to-watch-ajith-kumar-trisha-mass-action-entertainer-on-netflix-206262|title=ఓటీటీలోకి వచ్చేస్తోన్న 'గుడ్ బ్యాడ్ అగ్లీ' - ఎప్పటి నుంచి స్ట్రీమింగ్ అవుతుందంటే?|date=2 May 2025|accessdate=7 May 2025|archiveurl=https://web.archive.org/web/20250507175435/https://telugu.abplive.com/entertainment/cinema/good-bad-ugly-ott-release-date-when-to-watch-ajith-kumar-trisha-mass-action-entertainer-on-netflix-206262|archivedate=7 May 2025|publisher=ABP Desham}}</ref>''' | |- | style="text-align:center;"| '''[[అక్కడ అమ్మాయి ఇక్కడ అబ్బాయి (2025 సినిమా)|అక్కడ అమ్మాయి ఇక్కడ అబ్బాయి]]''' | style="text-align:center;"| '''ఏప్రిల్ 11''' | style="text-align:center;" |'''మే 8<ref name="అక్క‌డ అబ్బాయి ఇక్క‌డ అమ్మాయి.. వ‌చ్చేస్తున్నారు! స్ట్రీమింగ్.. ఆ ఓటీటీలో">{{cite news|url=https://www.chitrajyothy.com/2025/ott/pradeep-machiraju-deepika-pilli-movie-akkada-ammayi-ikkada-abbayi-ott-streaming-date-is-this-ktr-62635.html|title=అక్క‌డ అబ్బాయి ఇక్క‌డ అమ్మాయి.. వ‌చ్చేస్తున్నారు! స్ట్రీమింగ్.. ఆ ఓటీటీలో|date=4 May 2025|accessdate=4 May 2025|archiveurl=https://web.archive.org/web/20250504102559/https://www.chitrajyothy.com/2025/ott/pradeep-machiraju-deepika-pilli-movie-akkada-ammayi-ikkada-abbayi-ott-streaming-date-is-this-ktr-62635.html|archivedate=4 May 2025|publisher=Chitrajyothy|language=te}}</ref>''' | |- | style="text-align:center;"| '''[[కౌసల్య తనయ రాఘవ]]''' | style="text-align:center;"| '''ఏప్రిల్ 11''' | style="text-align:center;" | | |- | style="text-align:center;"| '''[[ప్రేమ‌కు జై]]''' | style="text-align:center;"| '''ఏప్రిల్ 11''' | style="text-align:center;" | | |- | style="text-align:center;"| '''[[నాన్నా మళ్ళీ రావా]]''' | style="text-align:center;"| '''ఏప్రిల్ 11''' | style="text-align:center;" | | |- | style="text-align:center;"| '''[[ప్రేమ‌కు జై]]''' | style="text-align:center;"| '''ఏప్రిల్ 11''' | style="text-align:center;" | | |- | style="text-align:center;"| '''[[ఓదెల 2]]''' | style="text-align:center;"| '''ఏప్రిల్ 17''' | style="text-align:center;" |'''మే 8<ref name="సడన్ సర్ ప్రైజ్.. ఓటీటీలోకి తమన్నా 'ఓదెల 2'">{{cite news|url=https://www.sakshi.com/telugu-news/movies/odela-2-movie-ott-streaming-now-2444200|title=సడన్ సర్ ప్రైజ్.. ఓటీటీలోకి తమన్నా 'ఓదెల 2'|date=7 May 2025|work=|accessdate=7 May 2025|archiveurl=https://web.archive.org/web/20250507173043/https://www.sakshi.com/telugu-news/movies/odela-2-movie-ott-streaming-now-2444200|archivedate=7 May 2025|publisher=Sa|language=te}}</ref>''' | |- | style="text-align:center;"| '''[[డియర్ ఉమ]]''' | style="text-align:center;"| '''ఏప్రిల్ 18''' | style="text-align:center;" | | |- | style="text-align:center;"| '''[[అర్జున్ సన్నాఫ్ వైజయంతి]]''' | style="text-align:center;"| '''ఏప్రిల్ 18''' | style="text-align:center;" | | |- | style="text-align:center;"| '''[[మధురం (2025 సినిమా)|మధురం]]''' | style="text-align:center;"| '''ఏప్రిల్ 18''' | style="text-align:center;" | | |- | style="text-align:center;"| '''[[సోదరా]]''' | style="text-align:center;"| '''ఏప్రిల్ 25''' | style="text-align:center;" | | |- |style="text-align:center;" |'''[[సారంగపాణి జాతకం]]''' |style="text-align:center;" |''' ఏప్రిల్ 25''' |style="text-align:center;" | |<ref name="ఏప్రిల్‌ చివరి వారం అలరించే చిత్రాలు.. ఆకట్టుకునే వెబ్‌సిరీస్‌లు">{{cite news |title=ఏప్రిల్‌ చివరి వారం అలరించే చిత్రాలు.. ఆకట్టుకునే వెబ్‌సిరీస్‌లు |url=https://www.eenadu.net/telugu-news/movies/upcoming-movie-in-april-last-week-2025/0205/125071421 |accessdate=21 April 2025 |work= |publisher=Eenadu |date=21 April 2025 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20250421154216/https://www.eenadu.net/telugu-news/movies/upcoming-movie-in-april-last-week-2025/0205/125071421 |archivedate=21 April 2025 |language=te}}</ref> |- |style="text-align:center;" |'''[[చౌర్య పాఠం]]''' |style="text-align:center;" |''' ఏప్రిల్ 25''' |style="text-align:center;" | | |- |style="text-align:center;" |'''[[జింఖానా]]''' |style="text-align:center;" |''' ఏప్రిల్ 25''' |style="text-align:center;" | | |- |style="text-align:center;" |'''[[ఏ ఎల్ సి సి (ఓ యూనివర్సల్ బ్యాచిలర్)]]''' |style="text-align:center;" |''' ఏప్రిల్ 25''' |style="text-align:center;" | | |- |style="text-align:center;" |'''[[గ్రౌండ్‌ జీరో]]''' |style="text-align:center;" |''' ఏప్రిల్ 25''' |style="text-align:center;" | | |- |style="text-align:center;" |'''[[శివ శంభో]]''' |style="text-align:center;" |''' ఏప్రిల్ 25''' |style="text-align:center;" | | |- |style="text-align:center;" |'''[[సూర్యాపేట జంక్షన్ (సినిమా)|సూర్యాపేట జంక్షన్‌]]''' |style="text-align:center;" |''' ఏప్రిల్ 25''' |style="text-align:center;" | |<ref name="రిలీజ్​కు 'సారంగపాణి జాతకం' సిద్ధం- ఈ వారం థియేటర్, OTTలో సందడి చేయనున్న సినిమాలివే! - UPCOMING MOVIES THIS WEEK">{{cite news |title=రిలీజ్​కు 'సారంగపాణి జాతకం' సిద్ధం- ఈ వారం థియేటర్, OTTలో సందడి చేయనున్న సినిమాలివే! - UPCOMING MOVIES THIS WEEK |url=https://www.etvbharat.com/te/!entertainment/this-week-theatre-ott-release-telugu-movies-upcoming-movies-and-web-series-in-april-last-week-2025-telugu-news-ten25042101205 |accessdate=21 April 2025 |publisher=ETV Bharat News |date=21 April 2025 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20250421154220/https://www.etvbharat.com/te/!entertainment/this-week-theatre-ott-release-telugu-movies-upcoming-movies-and-web-series-in-april-last-week-2025-telugu-news-ten25042101205 |archivedate=21 April 2025}}</ref> |- |style="text-align:center;" |'''[[మన ఇద్దరి ప్రేమకథ]]''' |style="text-align:center;" |''' ఏప్రిల్ 25''' |style="text-align:center;" | | |- |style="text-align:center;" |'''[[6 జర్నీ]]''' |style="text-align:center;" |''' ఏప్రిల్ 25''' |style="text-align:center;" | |<ref name="బిగ్ బాస్ టేస్టీ తేజ కీలక పాత్రలో నటించిన ‘6 జర్నీ’.. మూవీ రిలీజ్ ఎప్పుడంటే..">{{cite news |last1= |first1= |title=బిగ్ బాస్ టేస్టీ తేజ కీలక పాత్రలో నటించిన ‘6 జర్నీ’.. మూవీ రిలీజ్ ఎప్పుడంటే.. |url=https://10tv.in/telugu-news/movies/bigg-boss-tasty-teja-6-journey-movie-release-date-announced-sy-938293.html |accessdate=23 April 2025 |publisher=10TV Telugu |date=20 April 2025 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20250423045954/https://10tv.in/telugu-news/movies/bigg-boss-tasty-teja-6-journey-movie-release-date-announced-sy-938293.html |archivedate=23 April 2025 |language=te}}</ref> |} ==మే== {| class="wikitable sortable" ! style="width:5%;" |'''సినిమా పేరు''' ! style="width:5%;" |'''థియేటర్ రిలీజ్''' ! style="width:5%;" |'''ఓటీటీ రిలీజ్''' ! class="unsortable" style="width:1%;" |{{Tooltip|మూ}} |- | style="text-align:center;"| '''[[హిట్: ది థర్డ్ కేస్|హిట్ 3]]''' | style="text-align:center;"| '''మే 1''' | style="text-align:center;" | |<ref name="అసలైన వినోదం.. మే మొదటివారం.. థియేటర్‌/ఓటీటీ చిత్రాలివే">{{cite news |title=అసలైన వినోదం.. మే మొదటివారం.. థియేటర్‌/ఓటీటీ చిత్రాలివే |url=https://www.eenadu.net/telugu-news/movies/upcoming-movies-in-telugu-may-2025-first-week/0205/125075825 |accessdate=28 April 2025 |work= |publisher=Eenadu |date=28 April 2025 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20250428042516/https://www.eenadu.net/telugu-news/movies/upcoming-movies-in-telugu-may-2025-first-week/0205/125075825 |archivedate=28 April 2025 |language=te}}</ref> |- | style="text-align:center;"| '''[[రెట్రో]]''' | style="text-align:center;"| '''మే 1''' | style="text-align:center;" | | <ref name="అసలైన వినోదం.. మే మొదటివారం.. థియేటర్‌/ఓటీటీ చిత్రాలివే" /> |- | style="text-align:center;"| '''[[సింగిల్]]''' | style="text-align:center;"| '''మే 9''' | style="text-align:center;" | |<ref name="ఈ వారం థియేటర్‌లో వినోదాలను పంచే చిత్రాలివే .. మరి ఓటీటీలో..?">{{cite news |title=ఈ వారం థియేటర్‌లో వినోదాలను పంచే చిత్రాలివే .. మరి ఓటీటీలో..? |url=https://www.eenadu.net/telugu-news/movies/upcoming-movie-in-telugu-may-second-week/0205/125080416 |accessdate=5 May 2025 |work= |publisher=Eenadu |date=5 May 2025 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20250505054604/https://www.eenadu.net/telugu-news/movies/upcoming-movie-in-telugu-may-second-week/0205/125080416 |archivedate=5 May 2025 |language=te}}</ref> |- | style="text-align:center;"| '''[[శుభం (2025 తెలుగు సినిమా)|శుభం]]''' | style="text-align:center;"| '''మే 9''' | style="text-align:center;" | | <ref name="ఈ వారం థియేటర్‌లో వినోదాలను పంచే చిత్రాలివే .. మరి ఓటీటీలో..?" /> |- | style="text-align:center;"| '''[[కలియుగమ్ 2064]]''' | style="text-align:center;"| '''మే 9''' | style="text-align:center;" | | <ref name="ఈ వారం థియేటర్‌లో వినోదాలను పంచే చిత్రాలివే .. మరి ఓటీటీలో..?" /> |- | style="text-align:center;"| '''[[బ్లైండ్ స్పాట్]]''' | style="text-align:center;"| '''మే 9''' | style="text-align:center;" | | <ref name="ఈ వారం థియేటర్‌లో వినోదాలను పంచే చిత్రాలివే .. మరి ఓటీటీలో..?" /> |- | style="text-align:center;"| '''[[అనగనగా]]''' | style="text-align:center;"| '''మే 15''' | style="text-align:center;" |[[ఈటీవీ విన్|ఈటీవి విన్]] | style="text-align:center;" | <ref name="రివ్యూ: అనగనగా.. సుమంత్‌ ఎమోషనల్‌ డ్రామా మెప్పించిందా?3">{{cite news|url=https://www.eenadu.net/telugu-news/movies/anaganaga-movie-review-2025-telugu/0203/125087172|title=రివ్యూ: అనగనగా.. సుమంత్‌ ఎమోషనల్‌ డ్రామా మెప్పించిందా?|date=15 May 2025|work=|accessdate=23 May 2025|archiveurl=https://web.archive.org/web/20250523090004/https://www.eenadu.net/telugu-news/movies/anaganaga-movie-review-2025-telugu/0203/125087172|archivedate=23 May 2025|publisher=Eenadu|language=te}}</ref> |- | style="text-align:center;"| '''[[లెవెన్]]''' | style="text-align:center;"| '''మే 16''' | style="text-align:center;" | |<ref name="ఈ వారం థియేటర్ సౌండ్ లేదనుకుంటున్నారా.. చిన్న సినిమాలదే హవా.. ఇంట్రెస్టింగ్ జోనర్స్లో">{{cite news |last1= |first1= |title=ఈ వారం థియేటర్ సౌండ్ లేదనుకుంటున్నారా.. చిన్న సినిమాలదే హవా.. ఇంట్రెస్టింగ్ జోనర్స్లో |url=https://www.v6velugu.com/this-week-releasing-movies-in-telugu-theaters- |accessdate=14 May 2025 |publisher=V6 Velugu |date=14 May 2025 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20250514121342/https://www.v6velugu.com/this-week-releasing-movies-in-telugu-theaters- |archivedate=14 May 2025 |language=te}}</ref> |- | style="text-align:center;"| '''[[23 ఇరవై మూడు]]''' | style="text-align:center;"| '''మే 16''' | style="text-align:center;" | | <ref name="ఈ వారం థియేటర్ సౌండ్ లేదనుకుంటున్నారా.. చిన్న సినిమాలదే హవా.. ఇంట్రెస్టింగ్ జోనర్స్లో" /> |- | style="text-align:center;"| '''[[కేసరి చాప్టర్ 2]]''' | style="text-align:center;"| '''మే 23''' | style="text-align:center;" | |<ref name="ఈ వారం థియేటర్‌లో వినోదాలను పంచే చిత్రాలివే">{{cite news |title=ఈ వారం థియేటర్‌లో వినోదాలను పంచే చిత్రాలివే |url=https://www.eenadu.net/telugu-news/movies/upcoming-movies-telugu-this-week-may-4th-week/0205/125089181 |accessdate=19 May 2025 |work= |publisher=Eenadu |date=19 May 2025 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20250519043455/https://www.eenadu.net/telugu-news/movies/upcoming-movies-telugu-this-week-may-4th-week/0205/125089181 |archivedate=19 May 2025 |language=te}}</ref> |- | style="text-align:center;"| '''[[ఏస్]]''' | style="text-align:center;"| '''మే 23''' | style="text-align:center;" | |<ref name="ఈ వారం థియేటర్‌లో వినోదాలను పంచే చిత్రాలివే"></ref> |- | style="text-align:center;"| '''[[వైభవం (2025 సినిమా)|వైభవం]]''' | style="text-align:center;"| '''మే 23''' | style="text-align:center;" | |<ref name="ఈ వారం థియేటర్‌లో వినోదాలను పంచే చిత్రాలివే"></ref> |- | style="text-align:center;"| '''[[వీరరాజు 1991]]''' | style="text-align:center;"| '''మే 23''' | style="text-align:center;" | |<ref name="ఈ వారం.. దేశ వ్యాప్తంగా థియేట‌ర్ల‌లోకి వ‌చ్చే సినిమాలివే">{{cite news |title=ఈ వారం.. దేశ వ్యాప్తంగా థియేట‌ర్ల‌లోకి వ‌చ్చే సినిమాలివే |url=https://www.chitrajyothy.com/2025/tollywood/these-movies-are-coming-to-theaters-this-week-in-whole-country-ktr-63098.html |accessdate=21 May 2025 |publisher=Chitrajyothy |date=21 May 2025 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20250521103907/https://www.chitrajyothy.com/2025/tollywood/these-movies-are-coming-to-theaters-this-week-in-whole-country-ktr-63098.html |archivedate=21 May 2025 |language=te}}</ref> |- | style="text-align:center;"| '''[[నిశ్శబ్ద ప్రేమ]]''' | style="text-align:center;"| '''మే 23''' | style="text-align:center;" | |<ref name="ఈ వారం.. దేశ వ్యాప్తంగా థియేట‌ర్ల‌లోకి వ‌చ్చే సినిమాలివే"></ref> |- | style="text-align:center;"| '''[[ఒక బృందావనం (2025 సినిమా)|ఒక బృందావనం]]''' | style="text-align:center;"| '''మే 23''' | style="text-align:center;" | |<ref name="ఈ వారం.. దేశ వ్యాప్తంగా థియేట‌ర్ల‌లోకి వ‌చ్చే సినిమాలివే"></ref> |- | style="text-align:center;"| '''[[భైరవం]]''' | style="text-align:center;"| '''మే 30''' | style="text-align:center;" | |<ref name="ఈ వారం థియేటర్‌/ఓటీటీలో అలరించే చిత్రాలివే..">{{cite news |title=ఈ వారం థియేటర్‌/ఓటీటీలో అలరించే చిత్రాలివే.. |url=https://www.eenadu.net/telugu-news/movies/upcoming-movies-in-telugu-may-last-week-2025/0205/125094362 |accessdate=27 May 2025 |work= |publisher=Eenadu |date=27 May 2025 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20250527043049/https://www.eenadu.net/telugu-news/movies/upcoming-movies-in-telugu-may-last-week-2025/0205/125094362 |archivedate=27 May 2025 |language=te}}</ref> |- | style="text-align:center;"| '''[[షష్టిపూర్తి (2025 సినిమా)|షష్టిపూర్తి]]''' | style="text-align:center;"| '''మే 30''' | style="text-align:center;" | | |} ==జూన్== {| class="wikitable sortable" ! style="width:5%;" |'''సినిమా పేరు''' ! style="width:5%;" |'''థియేటర్ రిలీజ్''' ! style="width:5%;" |'''ఓటీటీ రిలీజ్''' ! class="unsortable" style="width:1%;" |{{Tooltip|మూ}} |- | style="text-align:center;"| '''[[టూరిస్ట్ ఫ్యామిలీ]]''' | style="text-align:center;"| | style="text-align:center;"| '''జూన్ 2''' | style="text-align:center;"|<ref name="ఓటీటీకి టూరిస్ట్ ఫ్యామిలీ.. క‌డుపుబ్బా న‌వ్విస్తారు.. ఏడిపిస్తారు! ఎప్ప‌టినుంచంటే">{{cite news|url=https://www.chitrajyothy.com/2025/ott/latest-sensational-family-comedy-drama-movie-tourist-family-ott-streaming-date-is-here-ktr-63275.html|title=ఓటీటీకి టూరిస్ట్ ఫ్యామిలీ.. క‌డుపుబ్బా న‌వ్విస్తారు.. ఏడిపిస్తారు! ఎప్ప‌టినుంచంటే|date=28 May 2025|accessdate=3 June 2025|archiveurl=https://web.archive.org/web/20250603094354/https://www.chitrajyothy.com/2025/ott/latest-sensational-family-comedy-drama-movie-tourist-family-ott-streaming-date-is-here-ktr-63275.html|archivedate=3 June 2025|publisher=Chitrajyothy|language=te}}</ref> |- | style="text-align:center;"| '''[[థగ్ లైఫ్]]''' | style="text-align:center;"| '''జూన్ 5''' | style="text-align:center;" | |<ref name="ఈ వారం థియేటర్‌/ఓటీటీలో అలరించే చిత్రాలివే">{{cite news |title=ఈ వారం థియేటర్‌/ఓటీటీలో అలరించే చిత్రాలివే |url=https://www.eenadu.net/telugu-news/movies/june-first-week-movie-releases/0205/125098237 |accessdate=2 June 2025 |work= |publisher=Eenadu |date=2 June 2025 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20250602054809/https://www.eenadu.net/telugu-news/movies/june-first-week-movie-releases/0205/125098237 |archivedate=2 June 2025 |language=te}}</ref> |- | style="text-align:center;"| '''[[శ్రీశ్రీశ్రీ రాజావారు]]''' | style="text-align:center;"| '''జూన్ 6''' | style="text-align:center;" | |<ref name="‘శ్రీ శ్రీ శ్రీ రాజావారు’ మూవీ రిలీజ్ డేట్ ఫిక్స్..">{{cite news |last1= |first1= |title=‘శ్రీ శ్రీ శ్రీ రాజావారు’ మూవీ రిలీజ్ డేట్ ఫిక్స్.. |url=https://ntvtelugu.com/movie-news/cinema-news/narne-nithin-sri-sri-sri-rajavaru-movie-release-date-fixed-800787.html |accessdate=23 May 2025 |publisher=NTV Telugu |date=18 May 2025 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20250523173114/https://ntvtelugu.com/movie-news/cinema-news/narne-nithin-sri-sri-sri-rajavaru-movie-release-date-fixed-800787.html |archivedate=23 May 2025 |language=te-IN}}</ref> |- | style="text-align:center;"| '''[[గ్యాంబ్లర్స్]]''' | style="text-align:center;"| '''జూన్ 6''' | style="text-align:center;" | |<ref name="జూన్ 6న రాబోతున్న సంగీత్‌ శోభన్‌ మిస్టరీ ఎంటర్‌టైనర్‌ ‘గ్యాంబ్లర్స్‌’">{{cite news |last1= |title=జూన్ 6న రాబోతున్న సంగీత్‌ శోభన్‌ మిస్టరీ ఎంటర్‌టైనర్‌ ‘గ్యాంబ్లర్స్‌’ |url=https://www.ntnews.com/cinema/sangeeth-shoban-gamblers-movie-release-announcement-2006039 |accessdate=23 May 2025 |work= |publisher=NT News |date=23 May 2025 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20250523172702/https://www.ntnews.com/cinema/sangeeth-shoban-gamblers-movie-release-announcement-2006039 |archivedate=23 May 2025 |language=te}}</ref> |- | style="text-align:center;"| '''[[బద్మాషులు]]''' | style="text-align:center;"| '''జూన్ 6''' | style="text-align:center;" | | <ref name="ఈ వారం థియేటర్‌/ఓటీటీలో అలరించే చిత్రాలివే" /> |- | style="text-align:center;"| '''[[పాడేరు 12వ మైలు]]''' | style="text-align:center;"| '''జూన్ 6''' | style="text-align:center;" | | |- | style="text-align:center;"| '''హరిహర వీరమల్లు''' | style="text-align:center;"| | style="text-align:center;" | |<ref name="జూన్‌ అంతా.. అగ్రతారలదే">{{cite news |title=జూన్‌ అంతా.. అగ్రతారలదే |url=https://www.eenadu.net/telugu-news/movies/june-2025-telugu-movies-release-dates/0201/125098370 |accessdate=2 June 2025 |work= |publisher=Eenadu |date=2 June 2025 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20250602055149/https://www.eenadu.net/telugu-news/movies/june-2025-telugu-movies-release-dates/0201/125098370 |archivedate=2 June 2025 |language=te}}</ref> |- | style="text-align:center;"| '''[[కుబేరా (2025 సినిమా)|కుబేరా]]''' | style="text-align:center;"| '''జూన్ 20''' | style="text-align:center;" | |<ref name="జూన్‌ అంతా.. అగ్రతారలదే"></ref> |- | style="text-align:center;"| '''[[8 వసంతాలు]]''' | style="text-align:center;"| '''జూన్ 20''' | style="text-align:center;" | |<ref name="థియేటర్‌లో అలరించే చిత్రాలు.. ఓటీటీలో థ్రిల్‌ పంచే వెబ్‌సిరీస్‌లు">{{cite news |title=థియేటర్‌లో అలరించే చిత్రాలు.. ఓటీటీలో థ్రిల్‌ పంచే వెబ్‌సిరీస్‌లు |url=https://www.eenadu.net/telugu-news/movies/upcoming-telugu-movies-in-june-third-week-2025/0205/125107323 |accessdate=17 June 2025 |work= |publisher=Eenadu |date=16 June 2025 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20250617043123/https://www.eenadu.net/telugu-news/movies/upcoming-telugu-movies-in-june-third-week-2025/0205/125107323 |archivedate=17 June 2025 |language=te}}</ref> |- | style="text-align:center;"| '''[[కన్నప్ప]]''' | style="text-align:center;"| '''జూన్ 27''' | style="text-align:center;" | |<ref name="జూన్‌ అంతా.. అగ్రతారలదే"></ref> |- |} ==జులై== {| class="wikitable sortable" ! style="width:5%;" |'''సినిమా పేరు''' ! style="width:5%;" |'''థియేటర్ రిలీజ్''' ! style="width:5%;" |'''ఓటీటీ రిలీజ్''' ! class="unsortable" style="width:1%;" |{{Tooltip|మూ}} |- | style="text-align:center;"| '''[[తమ్ముడు (2025 సినిమా)|తమ్ముడు]]''' | style="text-align:center;"| '''జులై 4''' | style="text-align:center;" | |<ref name="ఈ వారం థియేటర్‌/ఓటీటీలో వినోదాన్ని పంచే చిత్రాలివే">{{cite news |title=ఈ వారం థియేటర్‌/ఓటీటీలో వినోదాన్ని పంచే చిత్రాలివే |url=https://www.eenadu.net/telugu-news/movies/upcoming-movies-and-web-series-july-first-week/0205/125116505 |accessdate=30 June 2025 |publisher=Eenadu |date=30 June 2025 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20250630064508/https://www.eenadu.net/telugu-news/movies/upcoming-movies-and-web-series-july-first-week/0205/125116505 |archivedate=30 June 2025}}</ref> |- | style="text-align:center;"| '''[[3 బీహెచ్‌‌‌‌కే]]''' | style="text-align:center;"| '''జులై 4''' | style="text-align:center;" | | |- | style="text-align:center;"| '''[[ఉప్పు కప్పురంబు]]''' | style="text-align:center;"| '''జులై 4''' | style="text-align:center;" | | |- | style="text-align:center;"| '''[[పరమపద సోపానం]]''' | style="text-align:center;"| '''జులై 11''' | style="text-align:center;" | | |} ==ఆగష్టు== {| class="wikitable sortable" ! style="width:5%;" |'''సినిమా పేరు''' ! style="width:5%;" |'''థియేటర్ రిలీజ్''' ! style="width:5%;" |'''ఓటీటీ రిలీజ్''' ! class="unsortable" style="width:1%;" |{{Tooltip|మూ}} |- | style="text-align:center;"| '''[[కూలీ (2025 సినిమా)|కూలీ]]''' | style="text-align:center;"| '''ఆగష్టు 14''' | style="text-align:center;" | |<ref name="ర‌జ‌నీకాంత్ కూలీ కౌంట్‌డౌన్ వీడియో వ‌చ్చేసింది.. ఫ్యాన్స్ ఫుల్ ఖుష్‌">{{cite news |last1= |title=ర‌జ‌నీకాంత్ కూలీ కౌంట్‌డౌన్ వీడియో వ‌చ్చేసింది.. ఫ్యాన్స్ ఫుల్ ఖుష్‌ |url=https://www.ntnews.com/news/coolie-release-date-announced-1985524 |accessdate=7 May 2025 |work= |publisher=NT News |date=6 May 2025 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20250507071528/https://www.ntnews.com/news/coolie-release-date-announced-1985524 |archivedate=7 May 2025 |language=te}}</ref> |} == మూలాలు == {{మూలాలజాబితా}} [[వర్గం:తెలుగు సినిమాలు]] [[వర్గం:2025 తెలుగు సినిమాలు]] 0i4xmq20wyuqueinm4cgwz74a0insy1 4595116 4595115 2025-06-30T06:48:49Z Batthini Vinay Kumar Goud 78298 /* జులై */ 4595116 wikitext text/x-wiki 2025 సంవత్సరంలో విడుదలైన తెలుగు సినిమాల జాబితా. ==జనవరి== {| class="wikitable sortable" ! style="width:5%;" |'''సినిమా పేరు''' ! style="width:5%;" |'''థియేటర్ రిలీజ్''' ! style="width:5%;" |'''ఓటీటీ రిలీజ్''' ! class="unsortable" style="width:1%;" |{{Tooltip|మూ}} |- | style="text-align:center;"| '''[[మార్కో (2025 సినిమా)|మార్కో]]''' | style="text-align:center;"| '''జనవరి 1''' | style="text-align:center;" | | |- | style="text-align:center;"| '''[[కథా కమావీషు]]''' | style="text-align:center;"| '''జనవరి 2''' | style="text-align:center;" | | |- |style="text-align:center;" |'''[[నీలి మేఘ శ్యామ]]''' |style="text-align:center;" | |style="text-align:center;" |'''జనవరి 9''' | <ref name="నేరుగా ఓటీటీకి వస్తోన్న లవ్ ఎంటర్‌టైనర్‌.. స్ట్రీమింగ్ డేట్ ఫిక్స్ {{!}} Tollywood Movie Neeli Megha Shyama Ott Streaming Date Fix {{!}} Sakshi">{{cite news|url=https://www.sakshi.com/telugu-news/movies/tollywood-movie-neeli-megha-shyama-ott-streaming-date-fix-2317177|title=నేరుగా ఓటీటీకి వస్తోన్న లవ్ ఎంటర్‌టైనర్‌.. స్ట్రీమింగ్ డేట్ ఫిక్స్ {{!}} Tollywood Movie Neeli Megha Shyama Ott Streaming Date Fix {{!}} Sakshi|date=5 January 2025|work=|accessdate=15 January 2025|archiveurl=https://web.archive.org/web/20250115083805/https://www.sakshi.com/telugu-news/movies/tollywood-movie-neeli-megha-shyama-ott-streaming-date-fix-2317177|archivedate=15 January 2025|publisher=Sakshi|language=te}}</ref> |- | style="text-align:center;"| '''[[గేమ్ ఛేంజర్]]''' | style="text-align:center;"| '''జనవరి 10''' | style="text-align:center;" |''' ''' |<ref name="ఈ సంక్రాంతికి సందడి చేసే చిత్రాలివే..">{{cite news |title=ఈ సంక్రాంతికి సందడి చేసే చిత్రాలివే.. |url=https://www.eenadu.net/telugu-news/movies/sankranthi-movies-2025-in-telugu/0205/125003149 |accessdate=7 January 2025 |work= |publisher=Eenadu |date=6 January 2025 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20250107034931/https://www.eenadu.net/telugu-news/movies/sankranthi-movies-2025-in-telugu/0205/125003149 |archivedate=7 January 2025 |language=te}}</ref> |- | style="text-align:center;"| '''[[డాకు మహారాజ్]]''' | style="text-align:center;"| '''జనవరి 12''' | style="text-align:center;" | ఫిబ్రవరి 21<ref name="‘డాకు మహారాజ్‌’ ఓటీటీ రిలీజ్‌ డేట్‌ ఫిక్స్‌">{{cite news|url=https://www.eenadu.net/telugu-news/movies/daaku-maharaaj-ott-release-date-fix/0209/125029669|title=‘డాకు మహారాజ్‌’ ఓటీటీ రిలీజ్‌ డేట్‌ ఫిక్స్‌|date=16 February 2025|work=|accessdate=26 April 2025|archiveurl=https://web.archive.org/web/20250426140231/https://www.eenadu.net/telugu-news/movies/daaku-maharaaj-ott-release-date-fix/0209/125029669|archivedate=26 April 2025|publisher=Eenadu|language=te}}</ref> | |- | style="text-align:center;"| ''' [[సంక్రాంతికి వస్తున్నాం]]''' | style="text-align:center;"| '''జనవరి 14''' | style="text-align:center;" | | |- |style="text-align:center;" |'''[[మోక్షపటం]]''' | |style="text-align:center;" |'''జనవరి 14''' |<ref name="OTT Comedy Thriller: సంక్రాంతి రోజున నేరుగా ఓటీటీలోకి తెలుగు కామెడీ థ్రిల్లర్ సినిమా.. స్ట్రీమింగ్ ఎక్కడంటే..">{{cite news|url=https://telugu.hindustantimes.com/entertainment/tiruveer-telugu-crime-comedy-thriller-moksha-patam-coming-for-streaming-on-aha-ott-on-sankranthi-121736783581780.html|title=OTT Comedy Thriller: సంక్రాంతి రోజున నేరుగా ఓటీటీలోకి తెలుగు కామెడీ థ్రిల్లర్ సినిమా.. స్ట్రీమింగ్ ఎక్కడంటే..|last1=|first1=|date=13 January 2025|accessdate=15 January 2025|archiveurl=https://web.archive.org/web/20250115075517/https://telugu.hindustantimes.com/entertainment/tiruveer-telugu-crime-comedy-thriller-moksha-patam-coming-for-streaming-on-aha-ott-on-sankranthi-121736783581780.html|archivedate=15 January 2025|publisher=Hindustantimes Telugu|language=te}}</ref> |- |style="text-align:center;" |'''[[డియర్ కృష్ణ]]''' |style="text-align:center;" |'''జనవరి 24''' | |<ref name="‘డియర్‌ కృష్ణ’ వస్తున్నాడు">{{cite news|url=https://www.eenadu.net/telugu-news/movies/general/0201/125009034|title=‘డియర్‌ కృష్ణ’ వస్తున్నాడు|date=16 January 2025|work=|accessdate=16 January 2025|archiveurl=https://web.archive.org/web/20250116164417/https://www.eenadu.net/telugu-news/movies/general/0201/125009034|archivedate=16 January 2025|language=te}}</ref> |- |style="text-align:center;" |'''[[గాంధీ తాత చెట్టు]]''' |style="text-align:center;" |'''జనవరి 24''' | |<ref name="ఈ వారం థియేటర్లలో సందడి చేసే చిత్రాలివే.. ఓటీటీలో ఏమున్నాయంటే?">{{cite news |title=ఈ వారం థియేటర్లలో సందడి చేసే చిత్రాలివే.. ఓటీటీలో ఏమున్నాయంటే? |url=https://www.eenadu.net/telugu-news/movies/upcoming-telugu-movies-and-web-series-january-third-week/0205/125011511 |accessdate=20 January 2025 |work= |date=20 January 2025 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20250120045912/https://www.eenadu.net/telugu-news/movies/upcoming-telugu-movies-and-web-series-january-third-week/0205/125011511 |archivedate=20 January 2025 |language=te}}</ref> |- |style="text-align:center;" |'''[[ఐడెంటిటీ]]''' |style="text-align:center;" |'''జనవరి 24''' |style="text-align:center;" |'''జనవరి 31<ref name="ఈ వారం థియేటర్‌/ఓటీటీ చిత్రాలివే" />''' | <ref name="ఈ వారం థియేటర్లలో సందడి చేసే చిత్రాలివే.. ఓటీటీలో ఏమున్నాయంటే?" /> |- |style="text-align:center;" | '''[[హత్య (2025 సినిమా) |హత్య]]''' |style="text-align:center;" |'''జనవరి 24''' | | <ref name="ఈ వారం థియేటర్లలో సందడి చేసే చిత్రాలివే.. ఓటీటీలో ఏమున్నాయంటే?" /> |- |style="text-align:center;" |'''[[తల్లి మనసు]]''' |style="text-align:center;" |'''జనవరి 24''' | | <ref name="ఈ వారం థియేటర్లలో సందడి చేసే చిత్రాలివే.. ఓటీటీలో ఏమున్నాయంటే?" /> |- | style="text-align:center;" |'''[[పోతుగడ్డ]]''' | style="text-align:center;" | | style="text-align:center;" |'''జనవరి 30''' |<ref name="ఈ వారం థియేటర్‌/ఓటీటీ చిత్రాలివే" /> |- | style="text-align:center;" |'''[[మదగజరాజ]]''' | style="text-align:center;" |'''జనవరి 31''' | |<ref name="ఈ వారం థియేటర్‌/ఓటీటీ చిత్రాలివే">{{cite news |title=ఈ వారం థియేటర్‌/ఓటీటీ చిత్రాలివే |url=https://www.eenadu.net/telugu-news/movies/upcoming-telugu-movies-in-january-last-2025/0205/125015908 |accessdate=27 January 2025 |work= |date=27 January 2025 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20250127041021/https://www.eenadu.net/telugu-news/movies/upcoming-telugu-movies-in-january-last-2025/0205/125015908 |archivedate=27 January 2025 |language=te}}</ref> |- | style="text-align:center;" |[[రాచరికం (2025 సినిమా)|'''రాచరికం''']] | style="text-align:center;" |'''జనవరి 31''' | |<ref name="ఈ వారం థియేటర్‌/ఓటీటీ చిత్రాలివే" /> |- | style="text-align:center;" |'''[[మహిష]]''' | style="text-align:center;" |'''జనవరి 31''' | |<ref name="ఈ వారం థియేటర్‌/ఓటీటీ చిత్రాలివే" /> |- | style="text-align:center;" |'''[[సంహారం]]''' | style="text-align:center;" |'''జనవరి 31''' | |<ref name="మార్షల్‌ ఆర్ట్స్‌తో ‘సంహారం’">{{cite news |last1= |title=మార్షల్‌ ఆర్ట్స్‌తో ‘సంహారం’ |url=https://www.ntnews.com/cinema/samharam-movie-will-be-released-on-31st-this-month-1867251 |accessdate=31 January 2025 |work= |publisher=NT News |date=30 January 2025 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20250131072912/https://www.ntnews.com/cinema/samharam-movie-will-be-released-on-31st-this-month-1867251 |archivedate=31 January 2025 |language=te}}</ref> |- | style="text-align:center;" |'''[[ప్రేమిస్తావా]]''' | style="text-align:center;" |'''జనవరి 31''' | | |- | style="text-align:center;" |'''రొమాంటిక్ లైఫ్''' | style="text-align:center;" |'''జనవరి 31''' | | |} == ఫిబ్రవరి == {| class="wikitable sortable" ! style="width:5%;" |'''సినిమా పేరు''' ! style="width:5%;" |'''థియేటర్ రిలీజ్''' ! style="width:5%;" |'''ఓటీటీ రిలీజ్''' ! class="unsortable" style="width:1%;" |{{Tooltip|మూ}} |- | style="text-align:center;" | '''రిథం ఆఫ్ లవ్''' | style="text-align:center;" | '''ఫిబ్రవరి 1''' | style="text-align:center;" | | |- |style="text-align:center;" |'''[[పట్టుదల (2025 సినిమా)|పట్టుదల]]''' |style="text-align:center;" |'''ఫిబ్రవరి 6''' |style="text-align:center;" | |<ref name="ఫిబ్రవరి ఫస్ట్‌వీక్‌.. థియేటర్‌, ఓటీటీల్లో సందడి చేసే చిత్రాలివే">{{cite news |title=ఫిబ్రవరి ఫస్ట్‌వీక్‌.. థియేటర్‌, ఓటీటీల్లో సందడి చేసే చిత్రాలివే |url=https://www.eenadu.net/telugu-news/movies/february-first-week-movies-thandel/0205/125020556 |accessdate=3 February 2025 |work= |date=3 February 2025 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20250203062114/https://www.eenadu.net/telugu-news/movies/february-first-week-movies-thandel/0205/125020556 |archivedate=3 February 2025 |language=te}}</ref> |- |style="text-align:center;" | '''[[తండేల్]]''' |style="text-align:center;" |'''ఫిబ్రవరి 7''' |style="text-align:center;" | |<ref name="అఫీషియల్‌గా 'తండేల్' రిలీజ్ డేట్‌ అనౌన్స్ చేసిన టీమ్... ప్రేమికుల రోజుకు ముందు వారంలో!">{{cite news|url=https://telugu.abplive.com/entertainment/cinema/naga-chaitanya-and-sai-pallavi-starrer-thandel-movie-all-set-to-grand-release-on-february-7th-2025-186181|title=అఫీషియల్‌గా 'తండేల్' రిలీజ్ డేట్‌ అనౌన్స్ చేసిన టీమ్... ప్రేమికుల రోజుకు ముందు వారంలో!|last1=|first1=|date=5 November 2024|work=|accessdate=30 January 2025|archiveurl=https://web.archive.org/web/20250130075824/https://telugu.abplive.com/entertainment/cinema/naga-chaitanya-and-sai-pallavi-starrer-thandel-movie-all-set-to-grand-release-on-february-7th-2025-186181|archivedate=30 January 2025|language=te}}</ref><ref name="ఫిబ్రవరి ఫస్ట్‌వీక్‌.. థియేటర్‌, ఓటీటీల్లో సందడి చేసే చిత్రాలివే"></ref> |- |style="text-align:center;" |'''[[ఒక పథకం ప్రకారం]]''' |style="text-align:center;" |'''ఫిబ్రవరి 7''' |style="text-align:center;" | |<ref name="ఫిబ్రవరి ఫస్ట్‌వీక్‌.. థియేటర్‌, ఓటీటీల్లో సందడి చేసే చిత్రాలివే"></ref> |- |style="text-align:center;" |'''[[లైలా (2025 సినిమా)|లైలా]]''' |style="text-align:center;" |'''ఫిబ్రవరి 14''' |style="text-align:center;" | |<ref name="వాలెంటైన్స్‌ డే స్పెషల్స్‌: ఈ వారం థియేటర్‌/ఓటీటీ చిత్రాలివే">{{cite news |title=వాలెంటైన్స్‌ డే స్పెషల్స్‌: ఈ వారం థియేటర్‌/ఓటీటీ చిత్రాలివే |url=https://www.eenadu.net/telugu-news/movies/upcoming-telugu-movies-february-second-week-2025/0205/125025129 |accessdate=10 February 2025 |work= |publisher=Eenadu |date=10 February 2025 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20250210042513/https://www.eenadu.net/telugu-news/movies/upcoming-telugu-movies-february-second-week-2025/0205/125025129 |archivedate=10 February 2025 |language=te}}</ref> |- |style="text-align:center;" |'''[[బ్రహ్మ ఆనందం]]''' |style="text-align:center;" |'''ఫిబ్రవరి 14''' |style="text-align:center;" | |<ref name="వాలెంటైన్స్‌ డే స్పెషల్స్‌: ఈ వారం థియేటర్‌/ఓటీటీ చిత్రాలివే"></ref> |- |style="text-align:center;" |'''[[తల (2025 సినిమా)|తల]]''' |style="text-align:center;" |'''ఫిబ్రవరి 14''' |style="text-align:center;" | |<ref name="వాలెంటైన్స్‌ డే స్పెషల్స్‌: ఈ వారం థియేటర్‌/ఓటీటీ చిత్రాలివే"></ref> |- |style="text-align:center;" |'''[[నిదురించు జహపాన]]''' |style="text-align:center;" |'''ఫిబ్రవరి 14''' |style="text-align:center;" | | |- |style="text-align:center;" |'''[[ది డెవిల్స్ చైర్]]''' |style="text-align:center;" |'''ఫిబ్రవరి 21''' |style="text-align:center;" | |style="text-align:center;" | |- | style="text-align:center;" | '''[[రామం రాఘ‌వం]]''' | style="text-align:center;" | '''ఫిబ్రవరి 21''' | style="text-align:center;" | |<ref name="ఈ వారం థియేట‌ర్, ఓటీటీలోకి వ‌చ్చే సినిమాలివే.!">{{cite news|url=https://www.ntnews.com/cinema/upcoming-tollywood-movies-in-theatre-1889026|title=ఈ వారం థియేట‌ర్, ఓటీటీలోకి వ‌చ్చే సినిమాలివే.!|last1=|date=18 February 2025|work=|accessdate=19 February 2025|archiveurl=https://web.archive.org/web/20250219163009/https://www.ntnews.com/cinema/upcoming-tollywood-movies-in-theatre-1889026|archivedate=19 February 2025|publisher=NT News|language=te}}</ref><ref name="థియేటర్‌లో వైవిధ్యమైన చిత్రాలు.. ఓటీటీలో థ్రిల్లింగ్‌ కంటెంట్‌">{{cite news |title=థియేటర్‌లో వైవిధ్యమైన చిత్రాలు.. ఓటీటీలో థ్రిల్లింగ్‌ కంటెంట్‌ |url=https://www.eenadu.net/telugu-news/movies/upcoming-movies-telugu-movies-february-third-week-2025/0205/125029693 |accessdate=19 February 2025 |work= |date=19 February 2025 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20250219163933/https://www.eenadu.net/telugu-news/movies/upcoming-movies-telugu-movies-february-third-week-2025/0205/125029693 |archivedate=19 February 2025 |language=te}}</ref> |- | style="text-align:center;" |'''[[బాపు (2025 సినిమా)|బాపు]]''' | style="text-align:center;" | '''ఫిబ్రవరి 21''' | style="text-align:center;" | |<ref name="ఈ వారం థియేట‌ర్, ఓటీటీలోకి వ‌చ్చే సినిమాలివే.!" /><ref name="థియేటర్‌లో వైవిధ్యమైన చిత్రాలు.. ఓటీటీలో థ్రిల్లింగ్‌ కంటెంట్‌" /> |- | style="text-align:center;" |'''[[డ్రాగ‌న్]]''' | style="text-align:center;" | '''ఫిబ్రవరి 21''' | style="text-align:center;" | |<ref name="ఈ వారం థియేట‌ర్, ఓటీటీలోకి వ‌చ్చే సినిమాలివే.!" /><ref name="థియేటర్‌లో వైవిధ్యమైన చిత్రాలు.. ఓటీటీలో థ్రిల్లింగ్‌ కంటెంట్‌" /> |- | style="text-align:center;" | '''[[జాబిలమ్మా నీకు అంత కోపమా]]''' | style="text-align:center;" | '''ఫిబ్రవరి 21''' | style="text-align:center;" | |<ref name="ఈ వారం థియేట‌ర్, ఓటీటీలోకి వ‌చ్చే సినిమాలివే.!" /><ref name="థియేటర్‌లో వైవిధ్యమైన చిత్రాలు.. ఓటీటీలో థ్రిల్లింగ్‌ కంటెంట్‌" /> |- | style="text-align:center;" |'''[[మజాకా]]''' | style="text-align:center;" |'''ఫిబ్రవరి 26''' | style="text-align:center;" | |<ref name="ఈ వారం థియేటర్‌లో వినోదాలు.. ఓటీటీలో థ్రిల్లింగ్‌ సిరీస్‌లు..">{{cite news |title=ఈ వారం థియేటర్‌లో వినోదాలు.. ఓటీటీలో థ్రిల్లింగ్‌ సిరీస్‌లు.. |url=https://www.eenadu.net/telugu-news/movies/upcoming-telugu-movies-february-last-week-2025/0205/125034293 |accessdate=24 February 2025 |work= |publisher=Eenadu |date=24 February 2025 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20250224164636/https://www.eenadu.net/telugu-news/movies/upcoming-telugu-movies-february-last-week-2025/0205/125034293 |archivedate=24 February 2025 |language=te}}</ref> |- | style="text-align:center;" |'''[[తకిట తధిమి తందాన|తకిట తధిమి తందానా]] ''' | style="text-align:center;" |'''ఫిబ్రవరి 27''' | style="text-align:center;" | | |- | style="text-align:center;" |'''[[అగత్యా]]''' | style="text-align:center;" |'''ఫిబ్రవరి 28''' | style="text-align:center;" | | |- | style="text-align:center;" |'''[[శబ్దం (2025 సినిమా)|శబ్దం]]''' | style="text-align:center;" |'''ఫిబ్రవరి 28''' | style="text-align:center;" | | |- | style="text-align:center;" |'''[[నేనెక్కడున్నా]]''' | style="text-align:center;" |'''ఫిబ్రవరి 28''' | style="text-align:center;" | | |- | style="text-align:center;" |'''[[గార్డ్]] ''' | style="text-align:center;" |'''ఫిబ్రవరి 28''' | style="text-align:center;" |'''''' | |- | style="text-align:center;" |'''[[బందీ (2025 సినిమా)|బందీ]] ''' | style="text-align:center;" |'''ఫిబ్రవరి 28''' | style="text-align:center;" |'''''' | |} ==మార్చి== {| class="wikitable sortable" ! style="width:5%;" |'''సినిమా పేరు''' ! style="width:5%;" |'''థియేటర్ రిలీజ్''' ! style="width:5%;" |'''ఓటీటీ రిలీజ్''' ! class="unsortable" style="width:1%;" |{{Tooltip|మూ}} |- | style="text-align:center;" | '''రిథం ఆఫ్ లవ్''' | style="text-align:center;" | '''మార్చి 7''' | style="text-align:center;" | |<ref name="ఈ వారం థియేటర్‌లో పదికిపైగా చిత్రాలు.. ఓటీటీలోనూ అదిరే వినోదాలు..">{{cite news |title=ఈ వారం థియేటర్‌లో పదికిపైగా చిత్రాలు.. ఓటీటీలోనూ అదిరే వినోదాలు.. |url=https://www.eenadu.net/telugu-news/movies/upcoming-telugu-movies-march-2025-first-week/0205/125038962 |accessdate=3 March 2025 |work= |date=3 March 2025 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20250303081040/https://www.eenadu.net/telugu-news/movies/upcoming-telugu-movies-march-2025-first-week/0205/125038962 |archivedate=3 March 2025 |language=te}}</ref> |- | style="text-align:center;" | '''[[కింగ్‌స్టన్]]''' | style="text-align:center;" | '''మార్చి 7''' | style="text-align:center;" | |<ref name="ఈ వారం థియేటర్‌లో పదికిపైగా చిత్రాలు.. ఓటీటీలోనూ అదిరే వినోదాలు.." /> |- | style="text-align:center;" | '''రాక్షస''' | style="text-align:center;" | '''మార్చి 7''' | style="text-align:center;" | |<ref name="ఈ వారం థియేటర్‌లో పదికిపైగా చిత్రాలు.. ఓటీటీలోనూ అదిరే వినోదాలు.." /> |- | style="text-align:center;" | '''[[నారి]]''' | style="text-align:center;" | '''మార్చి 7''' | style="text-align:center;" | |<ref name="ఈ వారం థియేటర్‌లో పదికిపైగా చిత్రాలు.. ఓటీటీలోనూ అదిరే వినోదాలు.." /> |- | style="text-align:center;" | '''రారాజు''' | style="text-align:center;" | '''మార్చి 7''' | style="text-align:center;" | |<ref name="ఈ వారం థియేటర్‌లో పదికిపైగా చిత్రాలు.. ఓటీటీలోనూ అదిరే వినోదాలు.." /> |- | style="text-align:center;" | '''పౌరుషం''' | style="text-align:center;" | '''మార్చి 7''' | style="text-align:center;" | |<ref name="ఈ వారం థియేటర్‌లో పదికిపైగా చిత్రాలు.. ఓటీటీలోనూ అదిరే వినోదాలు.." /> |- | style="text-align:center;" | '''[[వైఫ్ అఫ్ అనిర్వేశ్]]''' | style="text-align:center;" | '''మార్చి 7''' | style="text-align:center;" | |<ref name="ఈ వారం థియేటర్‌లో పదికిపైగా చిత్రాలు.. ఓటీటీలోనూ అదిరే వినోదాలు.." /> |- | style="text-align:center;" | '''[[శివంగి]]''' | style="text-align:center;" | '''మార్చి 7''' | style="text-align:center;" | |<ref name="ఈ వారం థియేటర్‌లో పదికిపైగా చిత్రాలు.. ఓటీటీలోనూ అదిరే వినోదాలు.." /> |- | style="text-align:center;" | '''నీరుకుళ్ల''' | style="text-align:center;" | '''మార్చి 7''' | style="text-align:center;" | |<ref name="ఈ వారం థియేటర్‌లో పదికిపైగా చిత్రాలు.. ఓటీటీలోనూ అదిరే వినోదాలు.." /> |- | style="text-align:center;" | '''[[14 డేస్ గర్ల్‌ఫ్రెండ్ ఇంట్లో]]''' | style="text-align:center;" | '''మార్చి 7''' | style="text-align:center;" | |<ref name="ఈ వారం థియేటర్‌లో పదికిపైగా చిత్రాలు.. ఓటీటీలోనూ అదిరే వినోదాలు.." /> |- | style="text-align:center;" | '''[[జిగేల్]]''' | style="text-align:center;" | '''మార్చి 7''' | style="text-align:center;" | |<ref name="హిస్టారికల్ డ్రామా నుంచి హారర్, క్రైమ్ థ్రిల్లర్స్ వరకూ.. ఈ వారం థియేటర్లు, ఓటీటీల్లో రిలీజెస్">{{cite news |last1= |first1= |title=హిస్టారికల్ డ్రామా నుంచి హారర్, క్రైమ్ థ్రిల్లర్స్ వరకూ.. ఈ వారం థియేటర్లు, ఓటీటీల్లో రిలీజెస్ |url=https://telugu.abplive.com/entertainment/cinema/upcoming-telugu-movies-theater-releases-ott-releases-march-2025-first-week-check-list-199659 |accessdate=3 March 2025 |work= |publisher=A. B. P. Desam |date=3 March 2025 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20250303124913/https://telugu.abplive.com/entertainment/cinema/upcoming-telugu-movies-theater-releases-ott-releases-march-2025-first-week-check-list-199659 |archivedate=3 March 2025 |language=te}}</ref> |- | style="text-align:center;" | '''[[సీతమ్మ వాకిట్లో సిరిమల్లె చెట్టు]]''' | style="text-align:center;" | '''మార్చి 7''' - '''రీరిలీజ్‌''' | style="text-align:center;" | |<ref name="రీరిలీజ్‌ సినిమాకి 10 థియేటర్స్‌ ఫుల్‌!">{{cite news |title=రీరిలీజ్‌ సినిమాకి 10 థియేటర్స్‌ ఫుల్‌! {{!}} Dil Raju Talk About Seethamma Vakitlo Sirimalle Chettu {{!}} Sakshi |url=https://www.sakshi.com/telugu-news/movies/dil-raju-talk-about-seethamma-vakitlo-sirimalle-chettu-2385450 |accessdate=7 March 2025 |work= |publisher=Sakshi |date=7 March 2025 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20250307111325/https://www.sakshi.com/telugu-news/movies/dil-raju-talk-about-seethamma-vakitlo-sirimalle-chettu-2385450 |archivedate=7 March 2025 |language=te}}</ref> |- | style="text-align:center;" | '''[[ఛావా]]''' | style="text-align:center;" | '''మార్చి 7''' - '''తెలుగులో''' | style="text-align:center;" | |<ref name="తెలుగు ప్రేక్షకులకు గుడ్‌న్యూస్.. ‘ఛావా’ వచ్చేస్తోంది">{{cite news |last1= |first1= |title=తెలుగు ప్రేక్షకులకు గుడ్‌న్యూస్.. ‘ఛావా’ వచ్చేస్తోంది |url=https://www.manatelangana.news/chhaava-movie-to-be-released-in-telugu/ |accessdate=7 March 2025 |date=26 February 2025 |ref=Mana Telangana |archiveurl=https://web.archive.org/web/20250307111719/https://www.manatelangana.news/chhaava-movie-to-be-released-in-telugu/ |archivedate=7 March 2025}}</ref> |- | style="text-align:center;" | '''[[ఆఫీసర్ ఆన్ డ్యూటీ]]''' | style="text-align:center;" | '''మార్చి 14''' | style="text-align:center;" | |<ref name="ఈ వారమూ చిన్న చిత్రాలదే హవా.. థియేటర్‌/ఓటీటీ చిత్రాలివే">{{cite news |title=ఈ వారమూ చిన్న చిత్రాలదే హవా.. థియేటర్‌/ఓటీటీ చిత్రాలివే |url=https://www.eenadu.net/telugu-news/movies/upcoming-telugu-movies-march-second-week-2025/0205/125043784 |accessdate=10 March 2025 |work= |publisher=Eenadu |date=10 March 2025 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20250310084950/https://www.eenadu.net/telugu-news/movies/upcoming-telugu-movies-march-second-week-2025/0205/125043784 |archivedate=10 March 2025 |language=te}}</ref> |- | style="text-align:center;" | '''[[దిల్ రూబా]]''' | style="text-align:center;" | '''మార్చి 14''' | style="text-align:center;" | |<ref name="ఈ వారమూ చిన్న చిత్రాలదే హవా.. థియేటర్‌/ఓటీటీ చిత్రాలివే"></ref> |- | style="text-align:center;" | '''[[కోర్ట్]]''' | style="text-align:center;" | '''మార్చి 14''' | style="text-align:center;" | |<ref name="ఈ వారమూ చిన్న చిత్రాలదే హవా.. థియేటర్‌/ఓటీటీ చిత్రాలివే"></ref> |- | style="text-align:center;" | '''[[అనగనగా ఆస్ట్రేలియాలో]]''' | style="text-align:center;" | '''మార్చి 21''' | style="text-align:center;" | |<ref name="ఈవారం బాక్సాఫీసు ముందుకు 9 చిత్రాలు: ఓటీటీలో ఏమున్నాయంటే?">{{cite news |title=ఈవారం బాక్సాఫీసు ముందుకు 9 చిత్రాలు: ఓటీటీలో ఏమున్నాయంటే? |url=https://www.eenadu.net/telugu-news/movies/upcoming-movies-march-third-week/0205/125048518 |accessdate=17 March 2025 |work= |publisher=Eenadu |date=17 March 2025 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20250317053334/https://www.eenadu.net/telugu-news/movies/upcoming-movies-march-third-week/0205/125048518 |archivedate=17 March 2025 |language=te}}</ref> |- |style="text-align:center;" | '''[[టుక్ టుక్]]''' |style="text-align:center;" | '''మార్చి 21''' |style="text-align:center;" | |<ref>{{Cite web|date=2025-03-09|title=మ్యాజికల్‌ పవర్స్‌తో ‘టుక్‌ టుక్‌’: విడుదల తేదీ ఖరారు|url=https://www.eenadu.net/telugu-news/movies/tuk-tuk-movie-special-poster-and-release-date-is-here/0201/125036312|access-date=2025-03-09|website=web.archive.org|archive-date=2025-03-09|archive-url=https://web.archive.org/web/20250309071513/https://www.eenadu.net/telugu-news/movies/tuk-tuk-movie-special-poster-and-release-date-is-here/0201/125036312|url-status=bot: unknown}}</ref> |- | style="text-align:center;" | '''[[షణ్ముఖ]]''' | style="text-align:center;" | '''మార్చి 21''' | style="text-align:center;" | | |- | style="text-align:center;" | '''[[పెళ్ళి కాని ప్రసాద్ (2025 సినిమా)|పెళ్ళి కాని ప్రసాద్‌]]''' | style="text-align:center;" | '''మార్చి 21''' | style="text-align:center;" | |- | style="text-align:center;" | '''[[కిల్లర్ ఆర్టిస్ట్]]''' | style="text-align:center;" | '''మార్చి 21''' | style="text-align:center;" | | |- | style="text-align:center;" | '''[[ది సస్పెక్ట్]]''' | style="text-align:center;" | '''మార్చి 21''' | style="text-align:center;" | | |- | style="text-align:center;" | '''[[కిస్ కిస్ కిస్సిక్]]''' | style="text-align:center;" | '''మార్చి 21''' | style="text-align:center;" | | |- | style="text-align:center;"| '''ఎల్ 2: ఎంపురాన్''' | style="text-align:center;"| '''మార్చి 27''' | style="text-align:center;" |'''ఏప్రిల్ 25'''<ref name="ఏప్రిల్‌ చివరివారం.. ఓటీటీలో క్రేజీ మూవీస్‌.. థ్రిల్లింగ్‌ వెబ్‌సిరీస్‌లు.." /> |<ref name="ఉగాది ముందు.. వినోదాల విందు.. థియేటర్‌/ఓటీటీ చిత్రాలివే">{{cite news|url=https://www.eenadu.net/telugu-news/movies/upcoming-telugu-movies-ugadi-festival/0205/125053323|title=ఉగాది ముందు.. వినోదాల విందు.. థియేటర్‌/ఓటీటీ చిత్రాలివే|date=24 March 2025|work=|accessdate=4 April 2025|archiveurl=https://web.archive.org/web/20250404154001/https://www.eenadu.net/telugu-news/movies/upcoming-telugu-movies-ugadi-festival/0205/125053323|archivedate=4 April 2025|publisher=Eenadu|language=te}}</ref> |- | style="text-align:center;"| '''[[వీర ధీర శూర]]''' | style="text-align:center;"| '''మార్చి 27''' | style="text-align:center;" |'''ఏప్రిల్ 25'''<ref name="ఏప్రిల్‌ చివరివారం.. ఓటీటీలో క్రేజీ మూవీస్‌.. థ్రిల్లింగ్‌ వెబ్‌సిరీస్‌లు.." /> |<ref name="ఉగాది ముందు.. వినోదాల విందు.. థియేటర్‌/ఓటీటీ చిత్రాలివే" /> |- | style="text-align:center;" | '''[[రాబిన్‌హుడ్]]''' | style="text-align:center;" | '''మార్చి 28''' | style="text-align:center;" |'''మే 10<ref name="ఎట్ట‌కేల‌కు నితిన్ రాబిన్‌హుడ్‌కు మోక్షం! ముందు టీవీ.. త‌ర్వాతే ఓటీటీ! స్ట్రీమింగ్‌ ఎప్ప‌టినుంచి .. ఎందులో అంటే?">{{cite news|url=https://www.chitrajyothy.com/2025/ott/nithiin-sreeleela-starrer-robinhood-movie-going-to-direct-telecasting-in-tv-before-ott-streaming-ktr-62615.html|title=ఎట్ట‌కేల‌కు నితిన్ రాబిన్‌హుడ్‌కు మోక్షం! ముందు టీవీ.. త‌ర్వాతే ఓటీటీ! స్ట్రీమింగ్‌ ఎప్ప‌టినుంచి .. ఎందులో అంటే?|date=3 May 2025|accessdate=4 May 2025|archiveurl=https://web.archive.org/web/20250504103011/https://www.chitrajyothy.com/2025/ott/nithiin-sreeleela-starrer-robinhood-movie-going-to-direct-telecasting-in-tv-before-ott-streaming-ktr-62615.html|archivedate=4 May 2025|publisher=Chitrajyothy|language=te}}</ref>''' |<ref name="ఉగాది ముందు.. వినోదాల విందు.. థియేటర్‌/ఓటీటీ చిత్రాలివే" /> |- | style="text-align:center;" | '''[[మ్యాడ్ స్క్వేర్]]''' | style="text-align:center;" | '''మార్చి 28''' | style="text-align:center;" |'''ఏప్రిల్ 25'''<ref name="ఏప్రిల్‌ చివరివారం.. ఓటీటీలో క్రేజీ మూవీస్‌.. థ్రిల్లింగ్‌ వెబ్‌సిరీస్‌లు..">{{cite news |title=ఏప్రిల్‌ చివరివారం.. ఓటీటీలో క్రేజీ మూవీస్‌.. థ్రిల్లింగ్‌ వెబ్‌సిరీస్‌లు.. |url=https://www.eenadu.net/telugu-news/movies/ott-releases-this-week-telugu/0209/125075234 |accessdate=26 April 2025 |work= |publisher=Eenadu |date=26 April 2025 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20250426135858/https://www.eenadu.net/telugu-news/movies/ott-releases-this-week-telugu/0209/125075234 |archivedate=26 April 2025 |language=te}}</ref> |<ref name="ఉగాది ముందు.. వినోదాల విందు.. థియేటర్‌/ఓటీటీ చిత్రాలివే" /> |- |} ==ఏప్రిల్== {| class="wikitable sortable" ! style="width:5%;" |'''సినిమా పేరు''' ! style="width:5%;" |'''థియేటర్ రిలీజ్''' ! style="width:5%;" |'''ఓటీటీ రిలీజ్''' ! class="unsortable" style="width:1%;" |{{Tooltip|మూ}} |- | style="text-align:center;"| '''[[సీతన్నపేట గేట్]]''' | style="text-align:center;"| '''ఏప్రిల్ 4''' | style="text-align:center;" | |<ref name="వాస్తవ సంఘటనలతో ‘సీతన్నపేట గేట్‌’">{{cite news |title=వాస్తవ సంఘటనలతో ‘సీతన్నపేట గేట్‌’ |url=https://www.eenadu.net/telugu-news/movies/general/0201/125054777 |accessdate=26 March 2025 |work= |publisher=Eenadu |date=26 March 2025 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20250326035627/https://www.eenadu.net/telugu-news/movies/general/0201/125054777 |archivedate=26 March 2025 |language=te}}</ref> |- | style="text-align:center;"| '''[[శారీ]]''' | style="text-align:center;"| '''ఏప్రిల్ 4''' | style="text-align:center;" | |<ref name="ఏప్రిల్‌ మొదటివారం: చిన్న చిత్రాలదే హవా.. ఓటీటీలో మెరుపులివే">{{cite news |title=ఏప్రిల్‌ మొదటివారం: చిన్న చిత్రాలదే హవా.. ఓటీటీలో మెరుపులివే |url=https://www.eenadu.net/telugu-news/movies/upcoming-movies-telugu-in-april-first-week-2025/0205/125058527 |accessdate=4 April 2025 |work= |publisher=Eenadu |date=4 April 2025 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20250404153524/https://www.eenadu.net/telugu-news/movies/upcoming-movies-telugu-in-april-first-week-2025/0205/125058527 |archivedate=4 April 2025 |language=te}}</ref> |- | style="text-align:center;"| '''[[ఎల్‌వైఎఫ్]]''' | style="text-align:center;"| '''ఏప్రిల్ 4''' | style="text-align:center;" | | |- | style="text-align:center;"| '''[[28 డిగ్రీల సెల్సియస్]]''' | style="text-align:center;"| '''ఏప్రిల్ 4''' | style="text-align:center;" |'''ఏప్రిల్‌ 29''' | |- | style="text-align:center;"| '''వృషభ''' | style="text-align:center;"| '''ఏప్రిల్ 4''' | style="text-align:center;" | | |- | style="text-align:center;"| '''శివాజ్ఞ''' | style="text-align:center;"| '''ఏప్రిల్ 4''' | style="text-align:center;" | | |- | style="text-align:center;"| '''[[జాక్]]''' | style="text-align:center;"| '''ఏప్రిల్ 10''' | style="text-align:center;" |'''మే 8<ref name="అఫీషియల్.. ఓటీటీలోకి జాక్.. సిద్దూ జొన్నలగడ్డ, వైష్ణవి చైతన్యల మూవీ స్ట్రీమింగ్ ఎప్పుడు, ఎక్కడంటే?">{{cite news|url=https://tv9telugu.com/entertainment/ott/siddhu-jonnalagadda-and-vaishnavi-chaitanya-starrer-jack-movie-to-stream-on-netflix-ott-from-may-8th-1528333.html|title=అఫీషియల్.. ఓటీటీలోకి జాక్.. సిద్దూ జొన్నలగడ్డ, వైష్ణవి చైతన్యల మూవీ స్ట్రీమింగ్ ఎప్పుడు, ఎక్కడంటే?|last1=|first1=|date=5 May 2025|accessdate=7 May 2025|archiveurl=https://web.archive.org/web/20250507174338/https://tv9telugu.com/entertainment/ott/siddhu-jonnalagadda-and-vaishnavi-chaitanya-starrer-jack-movie-to-stream-on-netflix-ott-from-may-8th-1528333.html|archivedate=7 May 2025|publisher=TV9 Telugu|language=te}}</ref>''' | |- | style="text-align:center;"| '''[[గుడ్ బ్యాడ్ అగ్లీ]]''' | style="text-align:center;"| '''ఏప్రిల్ 10''' | style="text-align:center;" |'''మే 8<ref name="ఓటీటీలోకి వచ్చేస్తోన్న 'గుడ్ బ్యాడ్ అగ్లీ' - ఎప్పటి నుంచి స్ట్రీమింగ్ అవుతుందంటే?">{{cite news|url=https://telugu.abplive.com/entertainment/cinema/good-bad-ugly-ott-release-date-when-to-watch-ajith-kumar-trisha-mass-action-entertainer-on-netflix-206262|title=ఓటీటీలోకి వచ్చేస్తోన్న 'గుడ్ బ్యాడ్ అగ్లీ' - ఎప్పటి నుంచి స్ట్రీమింగ్ అవుతుందంటే?|date=2 May 2025|accessdate=7 May 2025|archiveurl=https://web.archive.org/web/20250507175435/https://telugu.abplive.com/entertainment/cinema/good-bad-ugly-ott-release-date-when-to-watch-ajith-kumar-trisha-mass-action-entertainer-on-netflix-206262|archivedate=7 May 2025|publisher=ABP Desham}}</ref>''' | |- | style="text-align:center;"| '''[[అక్కడ అమ్మాయి ఇక్కడ అబ్బాయి (2025 సినిమా)|అక్కడ అమ్మాయి ఇక్కడ అబ్బాయి]]''' | style="text-align:center;"| '''ఏప్రిల్ 11''' | style="text-align:center;" |'''మే 8<ref name="అక్క‌డ అబ్బాయి ఇక్క‌డ అమ్మాయి.. వ‌చ్చేస్తున్నారు! స్ట్రీమింగ్.. ఆ ఓటీటీలో">{{cite news|url=https://www.chitrajyothy.com/2025/ott/pradeep-machiraju-deepika-pilli-movie-akkada-ammayi-ikkada-abbayi-ott-streaming-date-is-this-ktr-62635.html|title=అక్క‌డ అబ్బాయి ఇక్క‌డ అమ్మాయి.. వ‌చ్చేస్తున్నారు! స్ట్రీమింగ్.. ఆ ఓటీటీలో|date=4 May 2025|accessdate=4 May 2025|archiveurl=https://web.archive.org/web/20250504102559/https://www.chitrajyothy.com/2025/ott/pradeep-machiraju-deepika-pilli-movie-akkada-ammayi-ikkada-abbayi-ott-streaming-date-is-this-ktr-62635.html|archivedate=4 May 2025|publisher=Chitrajyothy|language=te}}</ref>''' | |- | style="text-align:center;"| '''[[కౌసల్య తనయ రాఘవ]]''' | style="text-align:center;"| '''ఏప్రిల్ 11''' | style="text-align:center;" | | |- | style="text-align:center;"| '''[[ప్రేమ‌కు జై]]''' | style="text-align:center;"| '''ఏప్రిల్ 11''' | style="text-align:center;" | | |- | style="text-align:center;"| '''[[నాన్నా మళ్ళీ రావా]]''' | style="text-align:center;"| '''ఏప్రిల్ 11''' | style="text-align:center;" | | |- | style="text-align:center;"| '''[[ప్రేమ‌కు జై]]''' | style="text-align:center;"| '''ఏప్రిల్ 11''' | style="text-align:center;" | | |- | style="text-align:center;"| '''[[ఓదెల 2]]''' | style="text-align:center;"| '''ఏప్రిల్ 17''' | style="text-align:center;" |'''మే 8<ref name="సడన్ సర్ ప్రైజ్.. ఓటీటీలోకి తమన్నా 'ఓదెల 2'">{{cite news|url=https://www.sakshi.com/telugu-news/movies/odela-2-movie-ott-streaming-now-2444200|title=సడన్ సర్ ప్రైజ్.. ఓటీటీలోకి తమన్నా 'ఓదెల 2'|date=7 May 2025|work=|accessdate=7 May 2025|archiveurl=https://web.archive.org/web/20250507173043/https://www.sakshi.com/telugu-news/movies/odela-2-movie-ott-streaming-now-2444200|archivedate=7 May 2025|publisher=Sa|language=te}}</ref>''' | |- | style="text-align:center;"| '''[[డియర్ ఉమ]]''' | style="text-align:center;"| '''ఏప్రిల్ 18''' | style="text-align:center;" | | |- | style="text-align:center;"| '''[[అర్జున్ సన్నాఫ్ వైజయంతి]]''' | style="text-align:center;"| '''ఏప్రిల్ 18''' | style="text-align:center;" | | |- | style="text-align:center;"| '''[[మధురం (2025 సినిమా)|మధురం]]''' | style="text-align:center;"| '''ఏప్రిల్ 18''' | style="text-align:center;" | | |- | style="text-align:center;"| '''[[సోదరా]]''' | style="text-align:center;"| '''ఏప్రిల్ 25''' | style="text-align:center;" | | |- |style="text-align:center;" |'''[[సారంగపాణి జాతకం]]''' |style="text-align:center;" |''' ఏప్రిల్ 25''' |style="text-align:center;" | |<ref name="ఏప్రిల్‌ చివరి వారం అలరించే చిత్రాలు.. ఆకట్టుకునే వెబ్‌సిరీస్‌లు">{{cite news |title=ఏప్రిల్‌ చివరి వారం అలరించే చిత్రాలు.. ఆకట్టుకునే వెబ్‌సిరీస్‌లు |url=https://www.eenadu.net/telugu-news/movies/upcoming-movie-in-april-last-week-2025/0205/125071421 |accessdate=21 April 2025 |work= |publisher=Eenadu |date=21 April 2025 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20250421154216/https://www.eenadu.net/telugu-news/movies/upcoming-movie-in-april-last-week-2025/0205/125071421 |archivedate=21 April 2025 |language=te}}</ref> |- |style="text-align:center;" |'''[[చౌర్య పాఠం]]''' |style="text-align:center;" |''' ఏప్రిల్ 25''' |style="text-align:center;" | | |- |style="text-align:center;" |'''[[జింఖానా]]''' |style="text-align:center;" |''' ఏప్రిల్ 25''' |style="text-align:center;" | | |- |style="text-align:center;" |'''[[ఏ ఎల్ సి సి (ఓ యూనివర్సల్ బ్యాచిలర్)]]''' |style="text-align:center;" |''' ఏప్రిల్ 25''' |style="text-align:center;" | | |- |style="text-align:center;" |'''[[గ్రౌండ్‌ జీరో]]''' |style="text-align:center;" |''' ఏప్రిల్ 25''' |style="text-align:center;" | | |- |style="text-align:center;" |'''[[శివ శంభో]]''' |style="text-align:center;" |''' ఏప్రిల్ 25''' |style="text-align:center;" | | |- |style="text-align:center;" |'''[[సూర్యాపేట జంక్షన్ (సినిమా)|సూర్యాపేట జంక్షన్‌]]''' |style="text-align:center;" |''' ఏప్రిల్ 25''' |style="text-align:center;" | |<ref name="రిలీజ్​కు 'సారంగపాణి జాతకం' సిద్ధం- ఈ వారం థియేటర్, OTTలో సందడి చేయనున్న సినిమాలివే! - UPCOMING MOVIES THIS WEEK">{{cite news |title=రిలీజ్​కు 'సారంగపాణి జాతకం' సిద్ధం- ఈ వారం థియేటర్, OTTలో సందడి చేయనున్న సినిమాలివే! - UPCOMING MOVIES THIS WEEK |url=https://www.etvbharat.com/te/!entertainment/this-week-theatre-ott-release-telugu-movies-upcoming-movies-and-web-series-in-april-last-week-2025-telugu-news-ten25042101205 |accessdate=21 April 2025 |publisher=ETV Bharat News |date=21 April 2025 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20250421154220/https://www.etvbharat.com/te/!entertainment/this-week-theatre-ott-release-telugu-movies-upcoming-movies-and-web-series-in-april-last-week-2025-telugu-news-ten25042101205 |archivedate=21 April 2025}}</ref> |- |style="text-align:center;" |'''[[మన ఇద్దరి ప్రేమకథ]]''' |style="text-align:center;" |''' ఏప్రిల్ 25''' |style="text-align:center;" | | |- |style="text-align:center;" |'''[[6 జర్నీ]]''' |style="text-align:center;" |''' ఏప్రిల్ 25''' |style="text-align:center;" | |<ref name="బిగ్ బాస్ టేస్టీ తేజ కీలక పాత్రలో నటించిన ‘6 జర్నీ’.. మూవీ రిలీజ్ ఎప్పుడంటే..">{{cite news |last1= |first1= |title=బిగ్ బాస్ టేస్టీ తేజ కీలక పాత్రలో నటించిన ‘6 జర్నీ’.. మూవీ రిలీజ్ ఎప్పుడంటే.. |url=https://10tv.in/telugu-news/movies/bigg-boss-tasty-teja-6-journey-movie-release-date-announced-sy-938293.html |accessdate=23 April 2025 |publisher=10TV Telugu |date=20 April 2025 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20250423045954/https://10tv.in/telugu-news/movies/bigg-boss-tasty-teja-6-journey-movie-release-date-announced-sy-938293.html |archivedate=23 April 2025 |language=te}}</ref> |} ==మే== {| class="wikitable sortable" ! style="width:5%;" |'''సినిమా పేరు''' ! style="width:5%;" |'''థియేటర్ రిలీజ్''' ! style="width:5%;" |'''ఓటీటీ రిలీజ్''' ! class="unsortable" style="width:1%;" |{{Tooltip|మూ}} |- | style="text-align:center;"| '''[[హిట్: ది థర్డ్ కేస్|హిట్ 3]]''' | style="text-align:center;"| '''మే 1''' | style="text-align:center;" | |<ref name="అసలైన వినోదం.. మే మొదటివారం.. థియేటర్‌/ఓటీటీ చిత్రాలివే">{{cite news |title=అసలైన వినోదం.. మే మొదటివారం.. థియేటర్‌/ఓటీటీ చిత్రాలివే |url=https://www.eenadu.net/telugu-news/movies/upcoming-movies-in-telugu-may-2025-first-week/0205/125075825 |accessdate=28 April 2025 |work= |publisher=Eenadu |date=28 April 2025 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20250428042516/https://www.eenadu.net/telugu-news/movies/upcoming-movies-in-telugu-may-2025-first-week/0205/125075825 |archivedate=28 April 2025 |language=te}}</ref> |- | style="text-align:center;"| '''[[రెట్రో]]''' | style="text-align:center;"| '''మే 1''' | style="text-align:center;" | | <ref name="అసలైన వినోదం.. మే మొదటివారం.. థియేటర్‌/ఓటీటీ చిత్రాలివే" /> |- | style="text-align:center;"| '''[[సింగిల్]]''' | style="text-align:center;"| '''మే 9''' | style="text-align:center;" | |<ref name="ఈ వారం థియేటర్‌లో వినోదాలను పంచే చిత్రాలివే .. మరి ఓటీటీలో..?">{{cite news |title=ఈ వారం థియేటర్‌లో వినోదాలను పంచే చిత్రాలివే .. మరి ఓటీటీలో..? |url=https://www.eenadu.net/telugu-news/movies/upcoming-movie-in-telugu-may-second-week/0205/125080416 |accessdate=5 May 2025 |work= |publisher=Eenadu |date=5 May 2025 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20250505054604/https://www.eenadu.net/telugu-news/movies/upcoming-movie-in-telugu-may-second-week/0205/125080416 |archivedate=5 May 2025 |language=te}}</ref> |- | style="text-align:center;"| '''[[శుభం (2025 తెలుగు సినిమా)|శుభం]]''' | style="text-align:center;"| '''మే 9''' | style="text-align:center;" | | <ref name="ఈ వారం థియేటర్‌లో వినోదాలను పంచే చిత్రాలివే .. మరి ఓటీటీలో..?" /> |- | style="text-align:center;"| '''[[కలియుగమ్ 2064]]''' | style="text-align:center;"| '''మే 9''' | style="text-align:center;" | | <ref name="ఈ వారం థియేటర్‌లో వినోదాలను పంచే చిత్రాలివే .. మరి ఓటీటీలో..?" /> |- | style="text-align:center;"| '''[[బ్లైండ్ స్పాట్]]''' | style="text-align:center;"| '''మే 9''' | style="text-align:center;" | | <ref name="ఈ వారం థియేటర్‌లో వినోదాలను పంచే చిత్రాలివే .. మరి ఓటీటీలో..?" /> |- | style="text-align:center;"| '''[[అనగనగా]]''' | style="text-align:center;"| '''మే 15''' | style="text-align:center;" |[[ఈటీవీ విన్|ఈటీవి విన్]] | style="text-align:center;" | <ref name="రివ్యూ: అనగనగా.. సుమంత్‌ ఎమోషనల్‌ డ్రామా మెప్పించిందా?3">{{cite news|url=https://www.eenadu.net/telugu-news/movies/anaganaga-movie-review-2025-telugu/0203/125087172|title=రివ్యూ: అనగనగా.. సుమంత్‌ ఎమోషనల్‌ డ్రామా మెప్పించిందా?|date=15 May 2025|work=|accessdate=23 May 2025|archiveurl=https://web.archive.org/web/20250523090004/https://www.eenadu.net/telugu-news/movies/anaganaga-movie-review-2025-telugu/0203/125087172|archivedate=23 May 2025|publisher=Eenadu|language=te}}</ref> |- | style="text-align:center;"| '''[[లెవెన్]]''' | style="text-align:center;"| '''మే 16''' | style="text-align:center;" | |<ref name="ఈ వారం థియేటర్ సౌండ్ లేదనుకుంటున్నారా.. చిన్న సినిమాలదే హవా.. ఇంట్రెస్టింగ్ జోనర్స్లో">{{cite news |last1= |first1= |title=ఈ వారం థియేటర్ సౌండ్ లేదనుకుంటున్నారా.. చిన్న సినిమాలదే హవా.. ఇంట్రెస్టింగ్ జోనర్స్లో |url=https://www.v6velugu.com/this-week-releasing-movies-in-telugu-theaters- |accessdate=14 May 2025 |publisher=V6 Velugu |date=14 May 2025 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20250514121342/https://www.v6velugu.com/this-week-releasing-movies-in-telugu-theaters- |archivedate=14 May 2025 |language=te}}</ref> |- | style="text-align:center;"| '''[[23 ఇరవై మూడు]]''' | style="text-align:center;"| '''మే 16''' | style="text-align:center;" | | <ref name="ఈ వారం థియేటర్ సౌండ్ లేదనుకుంటున్నారా.. చిన్న సినిమాలదే హవా.. ఇంట్రెస్టింగ్ జోనర్స్లో" /> |- | style="text-align:center;"| '''[[కేసరి చాప్టర్ 2]]''' | style="text-align:center;"| '''మే 23''' | style="text-align:center;" | |<ref name="ఈ వారం థియేటర్‌లో వినోదాలను పంచే చిత్రాలివే">{{cite news |title=ఈ వారం థియేటర్‌లో వినోదాలను పంచే చిత్రాలివే |url=https://www.eenadu.net/telugu-news/movies/upcoming-movies-telugu-this-week-may-4th-week/0205/125089181 |accessdate=19 May 2025 |work= |publisher=Eenadu |date=19 May 2025 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20250519043455/https://www.eenadu.net/telugu-news/movies/upcoming-movies-telugu-this-week-may-4th-week/0205/125089181 |archivedate=19 May 2025 |language=te}}</ref> |- | style="text-align:center;"| '''[[ఏస్]]''' | style="text-align:center;"| '''మే 23''' | style="text-align:center;" | |<ref name="ఈ వారం థియేటర్‌లో వినోదాలను పంచే చిత్రాలివే"></ref> |- | style="text-align:center;"| '''[[వైభవం (2025 సినిమా)|వైభవం]]''' | style="text-align:center;"| '''మే 23''' | style="text-align:center;" | |<ref name="ఈ వారం థియేటర్‌లో వినోదాలను పంచే చిత్రాలివే"></ref> |- | style="text-align:center;"| '''[[వీరరాజు 1991]]''' | style="text-align:center;"| '''మే 23''' | style="text-align:center;" | |<ref name="ఈ వారం.. దేశ వ్యాప్తంగా థియేట‌ర్ల‌లోకి వ‌చ్చే సినిమాలివే">{{cite news |title=ఈ వారం.. దేశ వ్యాప్తంగా థియేట‌ర్ల‌లోకి వ‌చ్చే సినిమాలివే |url=https://www.chitrajyothy.com/2025/tollywood/these-movies-are-coming-to-theaters-this-week-in-whole-country-ktr-63098.html |accessdate=21 May 2025 |publisher=Chitrajyothy |date=21 May 2025 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20250521103907/https://www.chitrajyothy.com/2025/tollywood/these-movies-are-coming-to-theaters-this-week-in-whole-country-ktr-63098.html |archivedate=21 May 2025 |language=te}}</ref> |- | style="text-align:center;"| '''[[నిశ్శబ్ద ప్రేమ]]''' | style="text-align:center;"| '''మే 23''' | style="text-align:center;" | |<ref name="ఈ వారం.. దేశ వ్యాప్తంగా థియేట‌ర్ల‌లోకి వ‌చ్చే సినిమాలివే"></ref> |- | style="text-align:center;"| '''[[ఒక బృందావనం (2025 సినిమా)|ఒక బృందావనం]]''' | style="text-align:center;"| '''మే 23''' | style="text-align:center;" | |<ref name="ఈ వారం.. దేశ వ్యాప్తంగా థియేట‌ర్ల‌లోకి వ‌చ్చే సినిమాలివే"></ref> |- | style="text-align:center;"| '''[[భైరవం]]''' | style="text-align:center;"| '''మే 30''' | style="text-align:center;" | |<ref name="ఈ వారం థియేటర్‌/ఓటీటీలో అలరించే చిత్రాలివే..">{{cite news |title=ఈ వారం థియేటర్‌/ఓటీటీలో అలరించే చిత్రాలివే.. |url=https://www.eenadu.net/telugu-news/movies/upcoming-movies-in-telugu-may-last-week-2025/0205/125094362 |accessdate=27 May 2025 |work= |publisher=Eenadu |date=27 May 2025 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20250527043049/https://www.eenadu.net/telugu-news/movies/upcoming-movies-in-telugu-may-last-week-2025/0205/125094362 |archivedate=27 May 2025 |language=te}}</ref> |- | style="text-align:center;"| '''[[షష్టిపూర్తి (2025 సినిమా)|షష్టిపూర్తి]]''' | style="text-align:center;"| '''మే 30''' | style="text-align:center;" | | |} ==జూన్== {| class="wikitable sortable" ! style="width:5%;" |'''సినిమా పేరు''' ! style="width:5%;" |'''థియేటర్ రిలీజ్''' ! style="width:5%;" |'''ఓటీటీ రిలీజ్''' ! class="unsortable" style="width:1%;" |{{Tooltip|మూ}} |- | style="text-align:center;"| '''[[టూరిస్ట్ ఫ్యామిలీ]]''' | style="text-align:center;"| | style="text-align:center;"| '''జూన్ 2''' | style="text-align:center;"|<ref name="ఓటీటీకి టూరిస్ట్ ఫ్యామిలీ.. క‌డుపుబ్బా న‌వ్విస్తారు.. ఏడిపిస్తారు! ఎప్ప‌టినుంచంటే">{{cite news|url=https://www.chitrajyothy.com/2025/ott/latest-sensational-family-comedy-drama-movie-tourist-family-ott-streaming-date-is-here-ktr-63275.html|title=ఓటీటీకి టూరిస్ట్ ఫ్యామిలీ.. క‌డుపుబ్బా న‌వ్విస్తారు.. ఏడిపిస్తారు! ఎప్ప‌టినుంచంటే|date=28 May 2025|accessdate=3 June 2025|archiveurl=https://web.archive.org/web/20250603094354/https://www.chitrajyothy.com/2025/ott/latest-sensational-family-comedy-drama-movie-tourist-family-ott-streaming-date-is-here-ktr-63275.html|archivedate=3 June 2025|publisher=Chitrajyothy|language=te}}</ref> |- | style="text-align:center;"| '''[[థగ్ లైఫ్]]''' | style="text-align:center;"| '''జూన్ 5''' | style="text-align:center;" | |<ref name="ఈ వారం థియేటర్‌/ఓటీటీలో అలరించే చిత్రాలివే">{{cite news |title=ఈ వారం థియేటర్‌/ఓటీటీలో అలరించే చిత్రాలివే |url=https://www.eenadu.net/telugu-news/movies/june-first-week-movie-releases/0205/125098237 |accessdate=2 June 2025 |work= |publisher=Eenadu |date=2 June 2025 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20250602054809/https://www.eenadu.net/telugu-news/movies/june-first-week-movie-releases/0205/125098237 |archivedate=2 June 2025 |language=te}}</ref> |- | style="text-align:center;"| '''[[శ్రీశ్రీశ్రీ రాజావారు]]''' | style="text-align:center;"| '''జూన్ 6''' | style="text-align:center;" | |<ref name="‘శ్రీ శ్రీ శ్రీ రాజావారు’ మూవీ రిలీజ్ డేట్ ఫిక్స్..">{{cite news |last1= |first1= |title=‘శ్రీ శ్రీ శ్రీ రాజావారు’ మూవీ రిలీజ్ డేట్ ఫిక్స్.. |url=https://ntvtelugu.com/movie-news/cinema-news/narne-nithin-sri-sri-sri-rajavaru-movie-release-date-fixed-800787.html |accessdate=23 May 2025 |publisher=NTV Telugu |date=18 May 2025 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20250523173114/https://ntvtelugu.com/movie-news/cinema-news/narne-nithin-sri-sri-sri-rajavaru-movie-release-date-fixed-800787.html |archivedate=23 May 2025 |language=te-IN}}</ref> |- | style="text-align:center;"| '''[[గ్యాంబ్లర్స్]]''' | style="text-align:center;"| '''జూన్ 6''' | style="text-align:center;" | |<ref name="జూన్ 6న రాబోతున్న సంగీత్‌ శోభన్‌ మిస్టరీ ఎంటర్‌టైనర్‌ ‘గ్యాంబ్లర్స్‌’">{{cite news |last1= |title=జూన్ 6న రాబోతున్న సంగీత్‌ శోభన్‌ మిస్టరీ ఎంటర్‌టైనర్‌ ‘గ్యాంబ్లర్స్‌’ |url=https://www.ntnews.com/cinema/sangeeth-shoban-gamblers-movie-release-announcement-2006039 |accessdate=23 May 2025 |work= |publisher=NT News |date=23 May 2025 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20250523172702/https://www.ntnews.com/cinema/sangeeth-shoban-gamblers-movie-release-announcement-2006039 |archivedate=23 May 2025 |language=te}}</ref> |- | style="text-align:center;"| '''[[బద్మాషులు]]''' | style="text-align:center;"| '''జూన్ 6''' | style="text-align:center;" | | <ref name="ఈ వారం థియేటర్‌/ఓటీటీలో అలరించే చిత్రాలివే" /> |- | style="text-align:center;"| '''[[పాడేరు 12వ మైలు]]''' | style="text-align:center;"| '''జూన్ 6''' | style="text-align:center;" | | |- | style="text-align:center;"| '''హరిహర వీరమల్లు''' | style="text-align:center;"| | style="text-align:center;" | |<ref name="జూన్‌ అంతా.. అగ్రతారలదే">{{cite news |title=జూన్‌ అంతా.. అగ్రతారలదే |url=https://www.eenadu.net/telugu-news/movies/june-2025-telugu-movies-release-dates/0201/125098370 |accessdate=2 June 2025 |work= |publisher=Eenadu |date=2 June 2025 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20250602055149/https://www.eenadu.net/telugu-news/movies/june-2025-telugu-movies-release-dates/0201/125098370 |archivedate=2 June 2025 |language=te}}</ref> |- | style="text-align:center;"| '''[[కుబేరా (2025 సినిమా)|కుబేరా]]''' | style="text-align:center;"| '''జూన్ 20''' | style="text-align:center;" | |<ref name="జూన్‌ అంతా.. అగ్రతారలదే"></ref> |- | style="text-align:center;"| '''[[8 వసంతాలు]]''' | style="text-align:center;"| '''జూన్ 20''' | style="text-align:center;" | |<ref name="థియేటర్‌లో అలరించే చిత్రాలు.. ఓటీటీలో థ్రిల్‌ పంచే వెబ్‌సిరీస్‌లు">{{cite news |title=థియేటర్‌లో అలరించే చిత్రాలు.. ఓటీటీలో థ్రిల్‌ పంచే వెబ్‌సిరీస్‌లు |url=https://www.eenadu.net/telugu-news/movies/upcoming-telugu-movies-in-june-third-week-2025/0205/125107323 |accessdate=17 June 2025 |work= |publisher=Eenadu |date=16 June 2025 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20250617043123/https://www.eenadu.net/telugu-news/movies/upcoming-telugu-movies-in-june-third-week-2025/0205/125107323 |archivedate=17 June 2025 |language=te}}</ref> |- | style="text-align:center;"| '''[[కన్నప్ప]]''' | style="text-align:center;"| '''జూన్ 27''' | style="text-align:center;" | |<ref name="జూన్‌ అంతా.. అగ్రతారలదే"></ref> |- |} ==జులై== {| class="wikitable sortable" ! style="width:5%;" |'''సినిమా పేరు''' ! style="width:5%;" |'''థియేటర్ రిలీజ్''' ! style="width:5%;" |'''ఓటీటీ రిలీజ్''' ! class="unsortable" style="width:1%;" |{{Tooltip|మూ}} |- | style="text-align:center;"| '''[[తమ్ముడు (2025 సినిమా)|తమ్ముడు]]''' | style="text-align:center;"| '''జులై 4''' | style="text-align:center;" | |<ref name="ఈ వారం థియేటర్‌/ఓటీటీలో వినోదాన్ని పంచే చిత్రాలివే">{{cite news |title=ఈ వారం థియేటర్‌/ఓటీటీలో వినోదాన్ని పంచే చిత్రాలివే |url=https://www.eenadu.net/telugu-news/movies/upcoming-movies-and-web-series-july-first-week/0205/125116505 |accessdate=30 June 2025 |publisher=Eenadu |date=30 June 2025 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20250630064508/https://www.eenadu.net/telugu-news/movies/upcoming-movies-and-web-series-july-first-week/0205/125116505 |archivedate=30 June 2025}}</ref> |- | style="text-align:center;"| '''[[3 బీహెచ్‌‌‌‌కే]]''' | style="text-align:center;"| '''జులై 4''' | style="text-align:center;" | | <ref name="ఈ వారం థియేటర్‌/ఓటీటీలో వినోదాన్ని పంచే చిత్రాలివే" /> |- | style="text-align:center;"| '''[[ఉప్పు కప్పురంబు]]''' | style="text-align:center;"| '''జులై 4''' | style="text-align:center;" | | <ref name="ఈ వారం థియేటర్‌/ఓటీటీలో వినోదాన్ని పంచే చిత్రాలివే" /> |- | style="text-align:center;"| '''[[పరమపద సోపానం]]''' | style="text-align:center;"| '''జులై 11''' | style="text-align:center;" | | |} ==ఆగష్టు== {| class="wikitable sortable" ! style="width:5%;" |'''సినిమా పేరు''' ! style="width:5%;" |'''థియేటర్ రిలీజ్''' ! style="width:5%;" |'''ఓటీటీ రిలీజ్''' ! class="unsortable" style="width:1%;" |{{Tooltip|మూ}} |- | style="text-align:center;"| '''[[కూలీ (2025 సినిమా)|కూలీ]]''' | style="text-align:center;"| '''ఆగష్టు 14''' | style="text-align:center;" | |<ref name="ర‌జ‌నీకాంత్ కూలీ కౌంట్‌డౌన్ వీడియో వ‌చ్చేసింది.. ఫ్యాన్స్ ఫుల్ ఖుష్‌">{{cite news |last1= |title=ర‌జ‌నీకాంత్ కూలీ కౌంట్‌డౌన్ వీడియో వ‌చ్చేసింది.. ఫ్యాన్స్ ఫుల్ ఖుష్‌ |url=https://www.ntnews.com/news/coolie-release-date-announced-1985524 |accessdate=7 May 2025 |work= |publisher=NT News |date=6 May 2025 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20250507071528/https://www.ntnews.com/news/coolie-release-date-announced-1985524 |archivedate=7 May 2025 |language=te}}</ref> |} == మూలాలు == {{మూలాలజాబితా}} [[వర్గం:తెలుగు సినిమాలు]] [[వర్గం:2025 తెలుగు సినిమాలు]] 2sv3bhbg5uju1gdnsstajipn978vb60 0 429354 4594828 4401356 2025-06-29T12:23:21Z Batthini Vinay Kumar Goud 78298 4594828 wikitext text/x-wiki {{Infobox organization |name = జాతీయ turmeric బోర్డు |image = |image_border = |size = |alt = |caption = |map = |msize = |malt = |mcaption = |abbreviation = |motto = |formation = 2025 జనవరి 14 |extinction = |type = భారత ప్రభుత్వ సంస్థ |status = |purpose = |headquarters = [[నిజామాబాదు|నిజామాబాద్‌]], [[తెలంగాణ]] |location = |region_served = |membership = |language = |leader_title = చైర్మన్‌ |leader_name = పల్లె గంగారెడ్డి |main_organ = |parent_organisation = [[భారత వాణిజ్య, పరిశ్రమల మంత్రిత్వ శాఖ]], [[భారత ప్రభుత్వం]] |affiliations = |num_staff = |num_volunteers = |budget = |website = |remarks = }} '''జాతీయ పసుపు బోర్డు (ఎన్‌టీబీ)''' భారత ప్రభుత్వంలోని వాణిజ్య & పరిశ్రమల మంత్రిత్వ శాఖ పరిధిలోని రాష్ట్ర ఏజెన్సీ. తెలంగాణ రాష్ట్రంలో 2023 శాసనసభ ఎన్నికలప్రచారంలో భాగంగా ప్రధాని [[నరేంద్ర మోదీ]] పాలమూరు ప్రజాగర్జనలో పసుపు బోర్డు గురించి ప్రకటించగా 2023 అక్టోబరులో కేంద్ర ప్రభుత్వం గెజిట్ ఇవ్వగా,<ref name="నిజామాబాద్‌లో జాతీయ పసుపు బోర్డు ఏర్పాటు, ఇక్కడి రైతులకు కలిగే ప్రయోజనం ఏంటంటే..">{{cite news |title=నిజామాబాద్‌లో జాతీయ పసుపు బోర్డు ఏర్పాటు, ఇక్కడి రైతులకు కలిగే ప్రయోజనం ఏంటంటే.. |url=https://www.bbc.com/telugu/articles/ckgxdkpkg92o |accessdate=19 January 2025 |publisher=BBC News తెలుగు |date=14 January 2025 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20250119044731/https://www.bbc.com/telugu/articles/ckgxdkpkg92o |archivedate=19 January 2025 |language=te}}</ref> 2025 జనవరి 14న నిజామాబాద్‌లో ప్రధాన కార్యాలయంగా జాతీయ పసుపు బోర్డు (NTB)ని న్యూఢిల్లీలో ఆన్‌లైన్ ద్వారా కేంద్ర వాణిజ్య & పరిశ్రమల శాఖ మంత్రి [[పీయూష్ గోయెల్]] ప్రారంభించాడు. ఈ కార్యక్రమంలో నిజామాబాద్ బిజెపి ఎంపి డి. అరవింద్‌, జాతీయ పసుపు బోర్డు చైర్మన్ పల్లె గంగారెడ్డి,<ref name="పసుపు బోర్డు ఛైర్మన్‌గా పల్లె గంగారెడ్డి బాధ్యతల స్వీకారం">{{cite news |title=పసుపు బోర్డు ఛైర్మన్‌గా పల్లె గంగారెడ్డి బాధ్యతల స్వీకారం |url=https://www.eenadu.net/telugu-news/telangana/general/1802/125019647 |accessdate=1 February 2025 |work= |publisher=Eenadu |date=1 February 2025 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20250201062234/https://www.eenadu.net/telugu-news/telangana/general/1802/125019647 |archivedate=1 February 2025 |language=te}}</ref> స్పైస్ బోర్డు డైరెక్టర్ రెమశ్రీ తదితరులు పాల్గొన్నారు.<ref name="Piyush Goyal launched National Turmeric Board with Nizamabad headquarters">{{cite news |last1= |first1= |title=Piyush Goyal launched National Turmeric Board with Nizamabad headquarters |url=https://www.thehindu.com/news/national/national-turmeric-board-with-nizamabad-headquarters-launched/article69098785.ece |accessdate=19 January 2025 |publisher=The Hindu |date=15 January 2025 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20250119044736/https://www.thehindu.com/news/national/national-turmeric-board-with-nizamabad-headquarters-launched/article69098785.ece |archivedate=19 January 2025 |language=en-IN}}</ref> జాతీయ పసుపు బోర్డు ప్రధాన కార్యాలయాన్ని నిజామాబాద్‌లో కేంద్ర హోమ్ శాఖ మంత్రి [[అమిత్ షా]] 2025 జూన్ 29న ప్రారంభించాడు. [[దస్త్రం:MP_Aravind_Felicitated_Minister_Piyust_Goyal.jpg|కుడి|thumb|జాతీయ పసుపు బోర్డు ప్రారంభోత్సవం సందర్బంగా కేంద్ర మంత్రి పీయూష్ గోయెల్ ని సన్మానించిన ఎంపీ అరవింద్]] ==విధులు== *కేంద్ర ప్రభుత్వంచే నియమించబడే ఛైర్‌పర్సన్ . *వాణిజ్య శాఖచే నియమించబడే కార్యదర్శి . *కేంద్ర ప్రభుత్వంలోని ఆయుష్ మంత్రిత్వ శాఖ, ఫార్మాస్యూటికల్స్, వ్యవసాయం & రైతుల సంక్షేమం, వాణిజ్యం & పరిశ్రమల శాఖల సభ్యులు. *పసుపు పండించే మొదటి రెండు రాష్ట్రాలైన మహారాష్ట్ర, తెలంగాణ, మేఘాలయ రాష్ట్రం నుండి ప్రతినిధులు. రాష్ట్రాలు రొటేషన్ ద్వారా బోర్డులో ప్రాతినిధ్యం వహిస్తాయి . *పరిశోధనలో పాలుపంచుకున్న జాతీయ/రాష్ట్ర సంస్థలు, పసుపు రైతులు, ఎగుమతిదారుల ప్రతినిధులు సభ్యులుగా ఉంటారు. జాతీయ పసుపు బోర్డు (ఎన్‌టీబీ) కొత్త పసుపు ఉత్పత్తుల పరిశోధన, అభివృద్ధిని ప్రోత్సహిస్తుంది, విదేశాలలో మార్కెటింగ్ కోసం పసుపు సంబంధిత ఉత్పత్తుల విలువ జోడింపును అందిస్తుంది. పసుపు ఆవశ్యకత, వైద్య లక్షణాలు, దాని దిగుబడిని పెంచే మార్గాలు, కొత్త మార్కెట్‌లలోకి వాణిజ్యాన్ని ప్రోత్సహించడానికి లాజిస్టిక్స్, సరఫరాను పెంచడం వంటి వాటిపై అవగాహన కల్పించడాన్ని కూడా బోర్డు పరిశీలిస్తుంది. ==ప్రస్థానం== స్వదేశీ జాగరణ్ మంచ్ పసుపు బోర్డు కోసం డిమాండ్ చేస్తూ 2006 నుండి ఉద్యమం ప్రారంభించింది. ఆ తర్వాత తెలంగాణ రాష్ట్ర సాధన ఉద్యమంలో ఈ డిమాండ్ హైలైట్ అయ్యి ప్రత్యేక తెలంగాణ ఏర్పడిన తర్వాత బీఆర్‌ఎస్ ఎంపీ కల్వకుంట్ల కవిత 2017 ఆగష్టులో ప్రధాని మోదీని కలిసి ఈ ఈ అంశాన్ని జాతీయ స్థాయిలో తీసుకవెళ్ళింది. ధర్మపురి అరవింద్ 2017లో బీజేపీలో చేరిన అనంతరం నిజామాబాద్‌కు పసుపు బోర్డు తెస్తానని హామీ ఇచ్చి తరువాత పసుపు బోర్డును తీసుకురాకపోతే రాజీనామా చేస్తా అని 2019 లోక్‌సభ ఎన్నికల్లో బాండు పేపర్ పై రాసి హామీ ఇచ్చి ఆ ఎన్నికల్లో గెలిచాడు. కానీ ఆ తరువాత ఆయన (2019 – 2024) హయాంలో పూర్తి స్థాయి పసుపు బోర్డు ఏర్పాటు చేయలేకపోయిన దానికి సంబంధించిన ఇతర కార్యాలయాలు వచ్చాయి. 2020 జనవరిలో నిజామాబాద్‌లో స్పైసెస్ బోర్డు రీజినల్ ఆఫీసు ఏర్పాటు చేశారు. 2023 తెలంగాణ శాసనసభ ఎన్నికల సమయంలో పసుపు బోర్డును ఏర్పాటు చేస్తామని [[నరేంద్ర మోదీ]] పాలమూరు ప్రజాగర్జనలో పసుపు బోర్డు గురించి ప్రకటించగా 2023 అక్టోబరులో కేంద్ర ప్రభుత్వం గెజిట్ ఇవ్వగా,<ref name="Centre notifies establishment of National Turmeric Board">{{cite news |last1= |first1= |title=Centre notifies establishment of National Turmeric Board |url=https://telanganatoday.com/centre-notifies-establishment-of-national-turmeric-board |accessdate=19 January 2025 |publisher=Telangana Today |date=4 October 2023 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20250119053644/https://telanganatoday.com/centre-notifies-establishment-of-national-turmeric-board |archivedate=19 January 2025 |language=en}}</ref> 2025 జనవరి 14న నిజామాబాద్‌లో ప్రధాన కార్యాలయంగా జాతీయ పసుపు బోర్డును కేంద్ర ప్రభుత్వం ఏర్పాటు చేసింది.<ref name="నెరవేరిన కల">{{cite news |title=నెరవేరిన కల |url=https://www.andhrajyothy.com/2025/telangana/karimnagar/a-dream-come-true-1359751.html |accessdate=19 January 2025 |publisher=Andhrajyothy |date=16 January 2025 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20250119054014/https://www.andhrajyothy.com/2025/telangana/karimnagar/a-dream-come-true-1359751.html |archivedate=19 January 2025 |language=te}}</ref> ఈ కార్యక్రమంలో హోంశాఖ సహాయ మంత్రి [[బండి సంజయ్ కుమార్]], నిజామాబాద్ ఎంపి [[ధర్మపురి అరవింద్]], ఎన్‌టీబీ చైర్మన్‌ పల్లె గంగారెడ్డి,<ref name="Chairman for Turmeric Board appointed">{{cite news |last1= |first1= |title=Chairman for Turmeric Board appointed |url=https://www.thehindu.com/news/national/telangana/chairman-for-turmeric-board-appointed/article69097121.ece |accessdate=19 January 2025 |publisher=The Hindu |date=15 January 2025 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20250119053515/https://www.thehindu.com/news/national/telangana/chairman-for-turmeric-board-appointed/article69097121.ece |archivedate=19 January 2025 |language=en-IN}}</ref> స్పైస్‌ బోర్డు డైరెక్టర్ రెమశ్రీ, ఎమ్మెల్యేలు [[పైడి రాకేశ్ రెడ్డి|పైడి రాకేష్‌రెడ్డి]], [[ధన్ పాల్ సూర్యనారాయణ గుప్తా|ధన్‌పాల్‌ సూర్యనారాయణ గుప్తా]], దేశంలోని పలు ప్రాంతాల నుంచి పసుపు రైతులు, అధికారులు పాల్గొన్నారు.<ref name="NTB will help increase turmeric production in TG, AP: Union Minister Piyush Goyal">{{cite news |last1= |first1= |title=NTB will help increase turmeric production in TG, AP: Union Minister Piyush Goyal |url=https://www.newindianexpress.com/states/telangana/2025/Jan/16/ntb-will-help-increase-turmeric-production-in-tg-ap-union-minister-piyush-goyal |accessdate=19 January 2025 |publisher=The New Indian Express |date=16 January 2025 |archivedate= |language=en}}</ref> ==ప్రయోజనాలు== * పంటకు నిర్ణీత మద్దతు ధర ప్రకటించే అవకాశం ఉంటుంది. * పసుపు అనుబంధ పరిశ్రమలు నెలకొల్పే అవకాశాలు ఉన్నాయి. * పసుపు ప్రాసెసింగ్‌ యూనిట్స్‌ ఏర్పాటు అవుతాయి. * పసుపును నిల్వ ఉంచుకోవడానికి కోల్డ్‌ స్టోరేజీ కేంద్రాలను నిర్మించే అవకాశాలున్నాయి. * నాణ్యమైన వంగడాల రూపకల్పనకు పరిశోధనలు జరుగుతాయి. * సాగులో ఆధునిక పద్ధతుల , యాంత్రీకరణ వైపు అడుగులేస్తారు. * సాగు ప్రోత్సాహానికి రాయితీలు పెరుగుతాయి. * మార్కెటింగ్‌ సౌకర్యాలు వృద్ధి చెందుతాయి. * కర్షకుల ఇబ్బందులు, సమస్యల పరిష్కారానికి వేదిక దొరుకుతోంది. ==మూలాలు== {{మూలాలజాబితా}} [[వర్గం:2025 స్థాపితాలు]] [[వర్గం:కేంద్ర ప్రభుత్వ సంస్థలు]] c6uugsasp1oa4wz1x46adqagqxvtzwp 4594829 4594828 2025-06-29T12:24:02Z Batthini Vinay Kumar Goud 78298 4594829 wikitext text/x-wiki {{Infobox organization |name = జాతీయ turmeric బోర్డు |image = |image_border = |size = |alt = |caption = |map = |msize = |malt = |mcaption = |abbreviation = |motto = |formation = 2025 జనవరి 14 |extinction = |type = భారత ప్రభుత్వ సంస్థ |status = |purpose = |headquarters = [[నిజామాబాదు|నిజామాబాద్‌]], [[తెలంగాణ]] |location = |region_served = |membership = |language = |leader_title = చైర్మన్‌ |leader_name = పల్లె గంగారెడ్డి |main_organ = |parent_organisation = [[భారత వాణిజ్య, పరిశ్రమల మంత్రిత్వ శాఖ]], [[భారత ప్రభుత్వం]] |affiliations = |num_staff = |num_volunteers = |budget = |website = |remarks = }} '''జాతీయ పసుపు బోర్డు (ఎన్‌టీబీ)''' భారత ప్రభుత్వంలోని వాణిజ్య & పరిశ్రమల మంత్రిత్వ శాఖ పరిధిలోని రాష్ట్ర ఏజెన్సీ. తెలంగాణ రాష్ట్రంలో 2023 శాసనసభ ఎన్నికలప్రచారంలో భాగంగా ప్రధాని [[నరేంద్ర మోదీ]] పాలమూరు ప్రజాగర్జనలో పసుపు బోర్డు గురించి ప్రకటించగా 2023 అక్టోబరులో కేంద్ర ప్రభుత్వం గెజిట్ ఇవ్వగా,<ref name="నిజామాబాద్‌లో జాతీయ పసుపు బోర్డు ఏర్పాటు, ఇక్కడి రైతులకు కలిగే ప్రయోజనం ఏంటంటే..">{{cite news |title=నిజామాబాద్‌లో జాతీయ పసుపు బోర్డు ఏర్పాటు, ఇక్కడి రైతులకు కలిగే ప్రయోజనం ఏంటంటే.. |url=https://www.bbc.com/telugu/articles/ckgxdkpkg92o |accessdate=19 January 2025 |publisher=BBC News తెలుగు |date=14 January 2025 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20250119044731/https://www.bbc.com/telugu/articles/ckgxdkpkg92o |archivedate=19 January 2025 |language=te}}</ref> 2025 జనవరి 14న నిజామాబాద్‌లో ప్రధాన కార్యాలయంగా జాతీయ పసుపు బోర్డు (NTB)ని న్యూఢిల్లీలో ఆన్‌లైన్ ద్వారా కేంద్ర వాణిజ్య & పరిశ్రమల శాఖ మంత్రి [[పీయూష్ గోయెల్]] ప్రారంభించాడు. ఈ కార్యక్రమంలో నిజామాబాద్ బిజెపి ఎంపి డి. అరవింద్‌, జాతీయ పసుపు బోర్డు చైర్మన్ పల్లె గంగారెడ్డి,<ref name="పసుపు బోర్డు ఛైర్మన్‌గా పల్లె గంగారెడ్డి బాధ్యతల స్వీకారం">{{cite news |title=పసుపు బోర్డు ఛైర్మన్‌గా పల్లె గంగారెడ్డి బాధ్యతల స్వీకారం |url=https://www.eenadu.net/telugu-news/telangana/general/1802/125019647 |accessdate=1 February 2025 |work= |publisher=Eenadu |date=1 February 2025 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20250201062234/https://www.eenadu.net/telugu-news/telangana/general/1802/125019647 |archivedate=1 February 2025 |language=te}}</ref> స్పైస్ బోర్డు డైరెక్టర్ రెమశ్రీ తదితరులు పాల్గొన్నారు.<ref name="Piyush Goyal launched National Turmeric Board with Nizamabad headquarters">{{cite news |last1= |first1= |title=Piyush Goyal launched National Turmeric Board with Nizamabad headquarters |url=https://www.thehindu.com/news/national/national-turmeric-board-with-nizamabad-headquarters-launched/article69098785.ece |accessdate=19 January 2025 |publisher=The Hindu |date=15 January 2025 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20250119044736/https://www.thehindu.com/news/national/national-turmeric-board-with-nizamabad-headquarters-launched/article69098785.ece |archivedate=19 January 2025 |language=en-IN}}</ref> జాతీయ పసుపు బోర్డు ప్రధాన కార్యాలయాన్ని నిజామాబాద్‌లో కేంద్ర హోమ్ శాఖ మంత్రి [[అమిత్ షా]] 2025 జూన్ 29న ప్రారంభించాడు.<ref name="జాతీయ పసుపు బోర్డు కార్యాలయాన్ని ప్రారంభించిన అమిత్‌ షా">{{cite news |title=జాతీయ పసుపు బోర్డు కార్యాలయాన్ని ప్రారంభించిన అమిత్‌ షా |url=https://www.eenadu.net/telugu-news/telangana/turmeric-board-office-inaugurated-by-amit-shah/1801/125116456 |accessdate=29 June 2025 |work= |publisher=Eenadu |date=29 June 2025 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20250629122045/https://www.eenadu.net/telugu-news/telangana/turmeric-board-office-inaugurated-by-amit-shah/1801/125116456 |archivedate=29 June 2025 |language=te}}</ref> [[దస్త్రం:MP_Aravind_Felicitated_Minister_Piyust_Goyal.jpg|కుడి|thumb|జాతీయ పసుపు బోర్డు ప్రారంభోత్సవం సందర్బంగా కేంద్ర మంత్రి పీయూష్ గోయెల్ ని సన్మానించిన ఎంపీ అరవింద్]] ==విధులు== *కేంద్ర ప్రభుత్వంచే నియమించబడే ఛైర్‌పర్సన్ . *వాణిజ్య శాఖచే నియమించబడే కార్యదర్శి . *కేంద్ర ప్రభుత్వంలోని ఆయుష్ మంత్రిత్వ శాఖ, ఫార్మాస్యూటికల్స్, వ్యవసాయం & రైతుల సంక్షేమం, వాణిజ్యం & పరిశ్రమల శాఖల సభ్యులు. *పసుపు పండించే మొదటి రెండు రాష్ట్రాలైన మహారాష్ట్ర, తెలంగాణ, మేఘాలయ రాష్ట్రం నుండి ప్రతినిధులు. రాష్ట్రాలు రొటేషన్ ద్వారా బోర్డులో ప్రాతినిధ్యం వహిస్తాయి . *పరిశోధనలో పాలుపంచుకున్న జాతీయ/రాష్ట్ర సంస్థలు, పసుపు రైతులు, ఎగుమతిదారుల ప్రతినిధులు సభ్యులుగా ఉంటారు. జాతీయ పసుపు బోర్డు (ఎన్‌టీబీ) కొత్త పసుపు ఉత్పత్తుల పరిశోధన, అభివృద్ధిని ప్రోత్సహిస్తుంది, విదేశాలలో మార్కెటింగ్ కోసం పసుపు సంబంధిత ఉత్పత్తుల విలువ జోడింపును అందిస్తుంది. పసుపు ఆవశ్యకత, వైద్య లక్షణాలు, దాని దిగుబడిని పెంచే మార్గాలు, కొత్త మార్కెట్‌లలోకి వాణిజ్యాన్ని ప్రోత్సహించడానికి లాజిస్టిక్స్, సరఫరాను పెంచడం వంటి వాటిపై అవగాహన కల్పించడాన్ని కూడా బోర్డు పరిశీలిస్తుంది. ==ప్రస్థానం== స్వదేశీ జాగరణ్ మంచ్ పసుపు బోర్డు కోసం డిమాండ్ చేస్తూ 2006 నుండి ఉద్యమం ప్రారంభించింది. ఆ తర్వాత తెలంగాణ రాష్ట్ర సాధన ఉద్యమంలో ఈ డిమాండ్ హైలైట్ అయ్యి ప్రత్యేక తెలంగాణ ఏర్పడిన తర్వాత బీఆర్‌ఎస్ ఎంపీ కల్వకుంట్ల కవిత 2017 ఆగష్టులో ప్రధాని మోదీని కలిసి ఈ ఈ అంశాన్ని జాతీయ స్థాయిలో తీసుకవెళ్ళింది. ధర్మపురి అరవింద్ 2017లో బీజేపీలో చేరిన అనంతరం నిజామాబాద్‌కు పసుపు బోర్డు తెస్తానని హామీ ఇచ్చి తరువాత పసుపు బోర్డును తీసుకురాకపోతే రాజీనామా చేస్తా అని 2019 లోక్‌సభ ఎన్నికల్లో బాండు పేపర్ పై రాసి హామీ ఇచ్చి ఆ ఎన్నికల్లో గెలిచాడు. కానీ ఆ తరువాత ఆయన (2019 – 2024) హయాంలో పూర్తి స్థాయి పసుపు బోర్డు ఏర్పాటు చేయలేకపోయిన దానికి సంబంధించిన ఇతర కార్యాలయాలు వచ్చాయి. 2020 జనవరిలో నిజామాబాద్‌లో స్పైసెస్ బోర్డు రీజినల్ ఆఫీసు ఏర్పాటు చేశారు. 2023 తెలంగాణ శాసనసభ ఎన్నికల సమయంలో పసుపు బోర్డును ఏర్పాటు చేస్తామని [[నరేంద్ర మోదీ]] పాలమూరు ప్రజాగర్జనలో పసుపు బోర్డు గురించి ప్రకటించగా 2023 అక్టోబరులో కేంద్ర ప్రభుత్వం గెజిట్ ఇవ్వగా,<ref name="Centre notifies establishment of National Turmeric Board">{{cite news |last1= |first1= |title=Centre notifies establishment of National Turmeric Board |url=https://telanganatoday.com/centre-notifies-establishment-of-national-turmeric-board |accessdate=19 January 2025 |publisher=Telangana Today |date=4 October 2023 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20250119053644/https://telanganatoday.com/centre-notifies-establishment-of-national-turmeric-board |archivedate=19 January 2025 |language=en}}</ref> 2025 జనవరి 14న నిజామాబాద్‌లో ప్రధాన కార్యాలయంగా జాతీయ పసుపు బోర్డును కేంద్ర ప్రభుత్వం ఏర్పాటు చేసింది.<ref name="నెరవేరిన కల">{{cite news |title=నెరవేరిన కల |url=https://www.andhrajyothy.com/2025/telangana/karimnagar/a-dream-come-true-1359751.html |accessdate=19 January 2025 |publisher=Andhrajyothy |date=16 January 2025 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20250119054014/https://www.andhrajyothy.com/2025/telangana/karimnagar/a-dream-come-true-1359751.html |archivedate=19 January 2025 |language=te}}</ref> ఈ కార్యక్రమంలో హోంశాఖ సహాయ మంత్రి [[బండి సంజయ్ కుమార్]], నిజామాబాద్ ఎంపి [[ధర్మపురి అరవింద్]], ఎన్‌టీబీ చైర్మన్‌ పల్లె గంగారెడ్డి,<ref name="Chairman for Turmeric Board appointed">{{cite news |last1= |first1= |title=Chairman for Turmeric Board appointed |url=https://www.thehindu.com/news/national/telangana/chairman-for-turmeric-board-appointed/article69097121.ece |accessdate=19 January 2025 |publisher=The Hindu |date=15 January 2025 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20250119053515/https://www.thehindu.com/news/national/telangana/chairman-for-turmeric-board-appointed/article69097121.ece |archivedate=19 January 2025 |language=en-IN}}</ref> స్పైస్‌ బోర్డు డైరెక్టర్ రెమశ్రీ, ఎమ్మెల్యేలు [[పైడి రాకేశ్ రెడ్డి|పైడి రాకేష్‌రెడ్డి]], [[ధన్ పాల్ సూర్యనారాయణ గుప్తా|ధన్‌పాల్‌ సూర్యనారాయణ గుప్తా]], దేశంలోని పలు ప్రాంతాల నుంచి పసుపు రైతులు, అధికారులు పాల్గొన్నారు.<ref name="NTB will help increase turmeric production in TG, AP: Union Minister Piyush Goyal">{{cite news |last1= |first1= |title=NTB will help increase turmeric production in TG, AP: Union Minister Piyush Goyal |url=https://www.newindianexpress.com/states/telangana/2025/Jan/16/ntb-will-help-increase-turmeric-production-in-tg-ap-union-minister-piyush-goyal |accessdate=19 January 2025 |publisher=The New Indian Express |date=16 January 2025 |archivedate= |language=en}}</ref> ==ప్రయోజనాలు== * పంటకు నిర్ణీత మద్దతు ధర ప్రకటించే అవకాశం ఉంటుంది. * పసుపు అనుబంధ పరిశ్రమలు నెలకొల్పే అవకాశాలు ఉన్నాయి. * పసుపు ప్రాసెసింగ్‌ యూనిట్స్‌ ఏర్పాటు అవుతాయి. * పసుపును నిల్వ ఉంచుకోవడానికి కోల్డ్‌ స్టోరేజీ కేంద్రాలను నిర్మించే అవకాశాలున్నాయి. * నాణ్యమైన వంగడాల రూపకల్పనకు పరిశోధనలు జరుగుతాయి. * సాగులో ఆధునిక పద్ధతుల , యాంత్రీకరణ వైపు అడుగులేస్తారు. * సాగు ప్రోత్సాహానికి రాయితీలు పెరుగుతాయి. * మార్కెటింగ్‌ సౌకర్యాలు వృద్ధి చెందుతాయి. * కర్షకుల ఇబ్బందులు, సమస్యల పరిష్కారానికి వేదిక దొరుకుతోంది. ==మూలాలు== {{మూలాలజాబితా}} [[వర్గం:2025 స్థాపితాలు]] [[వర్గం:కేంద్ర ప్రభుత్వ సంస్థలు]] cs915lwfsm50vcoz7vmmihojfzmsnmj 0 435225 4595026 4553647 2025-06-30T02:29:37Z InternetArchiveBot 88395 1 మూలము(ల)ను భద్రపరచటానికి ప్రయత్నించగా, 0 పనిచేయనివిగా గుర్తించాను.) #IABot (v2.0.9.5 4595026 wikitext text/x-wiki '''అనూజా ట్రెహాన్ కపూర్''' (జననం 24 అక్టోబర్ 1975) ఒక భారతీయ క్రిమినల్ సైకాలజిస్ట్, ఆమె కౌన్సిలర్, సామాజిక కార్యకర్త, న్యాయవాదిగా కూడా ప్రసిద్ది చెందింది.<ref name="INC2">{{cite news|url=http://www.indianewscalling.com/news/38934-anuja-kapur-a-splendid-multi-talented-lady-inspiration-for-young-generations.aspx|title=Anuja Kapur a Splendid & Multi-Talented Lady Inspiration For Young Generations|date=27 April 2016|access-date=23 June 2016|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20160630081909/http://www.indianewscalling.com/news/38934-anuja-kapur-a-splendid-multi-talented-lady-inspiration-for-young-generations.aspx|archive-date=30 June 2016|publisher=India News Calling}}</ref><ref name="TNL2">{{cite news|url=http://thenationleader.com/news/6843-famous-criminal-psychologist-anuja-kapur-honoured-with-the-indian-icon-awards.aspx|title=Famous Indian Psychologist Anuja Kapur honoured with Indian Icon Awards|date=30 June 2015|access-date=23 June 2016|publisher=The Nation Leader|archive-date=4 జూన్ 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20160604024103/http://thenationleader.com/news/6843-famous-criminal-psychologist-anuja-kapur-honoured-with-the-indian-icon-awards.aspx|url-status=dead}}</ref><ref>{{cite news|url=http://www.costartup.in/2016/03/08/women-chose-different-2/|title=The Women who chose to be Different!|last=Swapnil|first=Soni|date=8 March 2016|access-date=23 June 2016|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20160701101741/http://www.costartup.in/2016/03/08/women-chose-different-2/|archive-date=1 July 2016|publisher=costartup.in}}</ref><ref>{{cite news|url=http://www.financialexpress.com/india-news/what-actions-are-against-hauz-khas-village-eateries-working-without-nocs-delhi-hc-to-aap/511521/|title=What actions have been taken against Hauz Khas Village eateries working without NOCs? Delhi HC to AAP|date=17 January 2017|access-date=25 January 2017|publisher=financialexpress.com}}</ref> == ప్రారంభ జీవితం, విద్య == [[భారతదేశం]]<nowiki/>లోని [[ఢిల్లీ]]<nowiki/>లో ఒక [[పంజాబీ భాష|పంజాబీ]] కుటుంబంలో జన్మించారు. ఢిల్లీలోని తీస్ హజారీలోని క్వీన్ మేరీ స్కూల్లో చదివిన ఆమె ఆ తర్వాత [[ఢిల్లీ విశ్వవిద్యాలయం|ఢిల్లీ యూనివర్సిటీ]] నుంచి [[మానసిక శాస్త్రం|సైకాలజీ]]<nowiki/>లో బ్యాచిలర్ డిగ్రీ, క్రిమినాలజీలో మాస్టర్స్ డిగ్రీ పొందారు. కపూర్ తరువాత ఢిల్లీ విశ్వవిద్యాలయంలోని ఆంత్రోపాలజీ విభాగం నుండి ఫోరెన్సిక్ సైన్స్లో మరొక కోర్సును పూర్తి చేశారు. జపాన్ లోని టోకియావా ఇంటర్నేషనల్ విక్టిమాలజీ ఇన్ స్టిట్యూట్ నుంచి విక్టిమాలజీలో ఇంటర్నేషనల్ డిప్లొమా చేశారు. సీసీఎస్ యూనివర్సిటీలో ఎల్ఎల్బీ పూర్తి చేశారు.<ref name="BN2">{{cite news|url=http://businessnewsthisweek.blogspot.com.ng/2015/03/profile-anuja-kapur-criminal.html|title=Anuja Kapur a Splendid & Multi-Talented Lady Inspiration For Young Generations|last=NEEL|first=ACHARY|date=12 March 2015|access-date=23 June 2016|publisher=Business News This Week}}</ref> == వృత్తి జీవితం == ఢిల్లీ విశ్వవిద్యాలయం నుండి పట్టభద్రురాలైన తరువాత, కపూర్ [[ఢిల్లీ పబ్లిక్ స్కూల్ సొసైటీ|ఢిల్లీ పబ్లిక్ స్కూల్లో]] స్టూడెంట్ కౌన్సిలర్గా చేరారు. ఆ తర్వాత క్యూర్స్ ఎన్జీవోలో ఎగ్జిక్యూటివ్ డైరెక్టర్గా చేరారు.<ref name="HS2">{{cite news|url=http://www.himsatta.com/fullstory.php?&id=5&newsid=4530|title=Profile Mrs. Anuja Kapur - Famous Psychologist and Socialist|date=6 August 2012|access-date=23 June 2016|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20160602090106/http://himsatta.com/fullstory.php?&id=5&newsid=4530|archive-date=2 June 2016|publisher=himsatta.com}}</ref> [[ఇంద్రాణి ముఖర్జియా]] కేసు, సోమనాథ్ భారతి కేసు, [[ఆశారాం బాపూ|ఆశారాం బాపు]] కేసు, సునంద పుష్కర్, 2008 నోయిడా డబుల్ మర్డర్ కేసు (దీనిని "ఆరుషి హత్య" కేసు అని పిలుస్తారు), [[2012 ఢిల్లీ సామూహిక అత్యాచార ఉదంతం|2012 ఢిల్లీ సామూహిక అత్యాచారం]] ("నిర్భయ రేప్ కేసు"గా పిలుస్తారు),, 2014 బదౌన్ గ్యాంగ్ రేప్ ఆరోపణలు వంటి వివిధ హైప్రొఫైల్ క్రిమినల్ కేసులపై కపూర్ సిద్ధాంతాలను పంచుకోవడం ప్రారంభించారు.<ref name="INB2">{{cite news|url=http://www.indiablooms.com/ibns_new/news-details/N/1731/criminal-psychologist-anuja-kapur-condemns-badaun-case.html|title=Criminal psychologist Anuja Kapur condemns Badaun case|access-date=23 June 2016|publisher=India Blooms News Service}}{{Dead link|date=ఏప్రిల్ 2025 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref> ఒక మనస్తత్వవేత్తగా ఆమె అసాధారణ ప్రవర్తన, ఆత్మహత్య, పిల్లల మనస్తత్వశాస్త్రం, విడాకులు, బెదిరింపు, పునర్వివాహం, పిల్లలపై దాని ప్రభావాలు, సోషల్ మీడియా, నెట్వర్కింగ్, సంబంధాల సమస్యలకు సంబంధించిన వివిధ మానసిక, మానసిక సమస్యలపై ఇన్పుట్ను పంచుకుంటుంది.<ref name="ITIMES">{{Cite news|url=http://www.indiatimes.com/health/healthyliving/light-therapy-to-treat-depression-242459.html|title=Light Therapy To Treat Depression|date=24 February 2015|access-date=23 June 2016|publisher=India Times}}</ref><ref>{{Cite news|url=http://timesofindia.indiatimes.com/life-style/relationships/man-woman/Can-you-handle-a-failing-relationship/articleshow/51752423.cms|title=Can you handle a failing relationship?|last=Kalpana|first=Sharma|date=9 April 2016|access-date=23 June 2016|publisher=Times of India}}</ref><ref>{{Cite news|url=http://corecommunique.com/criminal-psychologist-anuja-kapur-writes-open-letter-pm-modi/|title=Criminal Psychologist Anuja Kapur writes an open letter to PM Modi|last=Chawm|first=Ganguly|date=19 January 2015|access-date=23 June 2016|publisher=corecommunique.com}}</ref><ref>{{Cite news|url=http://www.sify.com/news/criminal-psychologist-anuja-kapur-condemns-badaun-case-news-default-ogeefzbdgjjsi.html|title=Criminal psychologist Anuja Kapur condemns Badaun case|date=3 June 2014|work=[[Sify]]|access-date=23 June 2016|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20160629180734/http://www.sify.com/news/criminal-psychologist-anuja-kapur-condemns-badaun-case-news-default-ogeefzbdgjjsi.html|archive-date=29 June 2016}}</ref><ref>{{Cite news|url=http://thecitynews.in/2014/10/anuja-kapur-speaks-woo-back-foreign-tourists-india/|title=Anuja Kapur speaks to woo back foreign tourists in Indiae|date=6 October 2014|access-date=23 June 2016|publisher=thecitynews.in|archive-date=5 అక్టోబర్ 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20161005084606/http://thecitynews.in/2014/10/anuja-kapur-speaks-woo-back-foreign-tourists-india/|url-status=dead}}</ref><ref>Jigyasu Joshi, {{Cite news|url=http://www.dailypioneer.com/vivacity/parenting-not-a-childs-play.html|title=PARENTING, NOT A CHILD'S PLAY|date=30 August 2016|access-date=1 October 2016|publisher=dailypioneer.com}}</ref><ref>{{Cite news|url=http://www.deccanherald.com/content/566695/how-students-can-respond-stress.html|title=How students can respond to stress & overcome it|date=25 August 2016|access-date=1 October 2016|publisher=deccanherald.com}}</ref><ref>{{Cite news|url=http://indianexpress.com/article/cities/delhi/delhi-high-court-asks-aap-police-about-action-taken-on-bar-without-licence/|title=Delhi High Court asks AAP, police about action taken on bar without licence|date=19 January 2017|access-date=25 January 2017|publisher=indianexpress.com}}</ref><ref>{{Cite news|url=http://indiatoday.intoday.in/story/hc-asks-aap-police-about-action-taken-on-pubs-without-licence/1/859271.html|title=HC asks AAP, Police about action taken on pubs without licence|date=17 January 2017|access-date=25 January 2017|publisher=indiatoday.intoday.in}}</ref> కపూర్ నిర్భయా ఏక్ శక్తి అనే ప్రభుత్వేతర సంస్థను స్థాపించారు, ఇది సెంటర్ ఫర్ విక్టిమ్ అసిస్టెన్స్.<ref>{{cite news|url=http://m.deccanherald.com/articles.php?name=http%3A%2F%2Fwww.deccanherald.com%2Fcontent%2F550371%2Falways-say-yes-opportunities.html|title='Always say yes to opportunities'|last=CP|first=Singh|date=4 June 2016|access-date=23 June 2016|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20160804112925/http://m.deccanherald.com/articles.php?name=http%3A%2F%2Fwww.deccanherald.com%2Fcontent%2F550371%2Falways-say-yes-opportunities.html|archive-date=4 August 2016|publisher=m.deccanherald.com}}</ref><ref name="NN2">{{cite news|url=http://newznew.com/anuja-kapur-founder-of-nirbhiya-ek-shakti-spent-an-emotional-day-with-acid-attack-survivors/|title=Anuja Kapur founder of NIRBHIYA EK SHAKTI spent an emotional day|last=CP|first=Singh|date=16 September 2015|access-date=23 June 2016|publisher=newznew.com}}</ref> ఆగ్రాలోని బాధితులకు కౌన్సిలింగ్ ఇవ్వడానికి ఆమె ఒక రోజు హీరోస్ కేఫ్ లో గడిపింది.<ref name="internationalnewsandviews.com">{{cite news|url=http://www.internationalnewsandviews.com/anuja-kapur-founder-of-nirbhiya-ek-shakti-spent-an-emotional-day-with-acid-attack-survivors/#sthash.ZpvVR0yn.dpbs|title=Anuja Kapur founder of NIRBHIYA EK SHAKTI spent an emotional day with acid attack survivors|date=16 September 2015|access-date=23 June 2016|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20180912024044/http://www.internationalnewsandviews.com/anuja-kapur-founder-of-nirbhiya-ek-shakti-spent-an-emotional-day-with-acid-attack-survivors/#sthash.ZpvVR0yn.dpbs|archive-date=12 September 2018|publisher=internationalnewsandviews.com}}</ref> ఆపరేషన్ నిర్భీక్ కింద మున్సిపల్, ప్రైవేటు పాఠశాలల్లోని పలువురు ప్రభుత్వ విద్యార్థులకు కౌన్సెలింగ్ నిర్వహించారు.<ref name="internationalnewsandviews.com"/><ref name="BNTW2">{{cite news|url=http://businessnewsthisweek.com/national/criminal-psychologist-anuja-kapur-gives-counselling-to-school-students/|title=Criminal Psychologist Anuja Kapur gives Counselling to School Students|date=4 November 2015|access-date=23 June 2016|publisher=businessnewsthisweek.com|archive-date=16 ఆగస్టు 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20160816003605/http://businessnewsthisweek.com/national/criminal-psychologist-anuja-kapur-gives-counselling-to-school-students/|url-status=dead}}</ref> యాసిడ్ దాడి బాధితుల కోసం ఆమె గళం విప్పింది.<ref name="FR2">{{cite news|url=http://firstreport.in/anuja-kapur-raises-her-voice-against-acid-attack-victims/|title=Anuja Kapur Raises Her Voice against Acid Attack Victims|date=8 August 2014|access-date=23 June 2016|publisher=firstreport.in}}</ref> డబ్ల్యూఎస్వీ, విక్టిమ్ సపోర్ట్ ఆస్ట్రేలియా, ఏంజెల్హాండ్స్, ఆస్ట్రేలియన్ ఇన్స్టిట్యూట్ ఆఫ్ క్రిమినాలజీ నిర్వహించిన 15వ అంతర్జాతీయ సింపోజియంకు కపూర్ హాజరయ్యారు.<ref name="PO2">{{cite news|url=http://www.punjaboutlook.com/wp/mrs-anuja-kapur-attended-the-15th-international-symposium-of-the-world-society/|title=Mrs. Anuja Kapur Attended The 15th International Symposium|date=10 July 2015|access-date=23 June 2016|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20160304054907/http://www.punjaboutlook.com/wp/mrs-anuja-kapur-attended-the-15th-international-symposium-of-the-world-society/|archive-date=4 March 2016|publisher=Punjab Outlook}}</ref> 2017 మార్చిలో ఢిల్లీకి చెందిన 24 ఏళ్ల మోడల్ బాలిక, 16 ఏళ్ల నేపాలీ బాలికపై అత్యాచారం చేసి, ఆపై బలవంతంగా వ్యభిచారంలోకి దింపిన కేసును కపూర్ సమర్థించారు. == అవార్డులు, గుర్తింపు == * టైమ్ ఇండియా న్యూస్, 2015 ద్వారా ఇండియన్ ఐకాన్ అవార్డ్స్ <ref name="TNL">{{Cite news|url=http://thenationleader.com/news/6843-famous-criminal-psychologist-anuja-kapur-honoured-with-the-indian-icon-awards.aspx|title=Famous Indian Psychologist Anuja Kapur honoured with Indian Icon Awards|date=30 June 2015|access-date=23 June 2016|publisher=The Nation Leader|archive-date=4 జూన్ 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20160604024103/http://thenationleader.com/news/6843-famous-criminal-psychologist-anuja-kapur-honoured-with-the-indian-icon-awards.aspx|url-status=dead}}</ref> * టైమ్ ఇండియా న్యూస్, 2016 ద్వారా ఇండియా ఎక్సలెన్స్ అవార్డ్స్ <ref>{{Cite news|url=http://indiablooms.com/ibns_new/life-details/L/1965/anuja-kapur-scores-a-hat-trick-at-the-business-and-entertainment-global-award.html|title=Anuja Kapur scores a hat-trick at the Business and Entertainment Global Award|access-date=23 June 2016|publisher=indiablooms.com}}{{Dead link|date=ఏప్రిల్ 2025 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref> * 2016-ఉత్తమ క్రిమినల్ సైకాలజిస్ట్ విభాగంలో కేఏఎఫ్ బిజినెస్ అండ్ ఎంటర్టైన్మెంట్ గ్లోబల్ అవార్డు <ref>{{Cite news|url=http://www.newkerala.com/news/2016/fullnews-73871.html|title=Anuja Kapur scores a hat-trick at the Business and Entertainment Global Award|date=7 June 2016|access-date=1 October 2016|publisher=newkerala.com}}</ref> * 2016-మహిళల ఎక్సలెన్స్ అచీవర్స్ అవార్డులో ఉత్తమ క్రిమినల్ సైకాలజిస్ట్ అవార్డు (WEAA) [[జైపూర్]] హరీష్ సోనీ చేత నిర్వహించబడింది <ref>{{Cite news|url=http://www.internationalnewsandviews.com/anuja-kapur-honoured-with-the-4th-award-in-a-row-at-women-excellence-achievers-award/#sthash.ioYbWZ0D.NQvucx1u.dpbs|title=Anuja Kapur honoured with the fourth award in a row at Women Excellence Achiever's Award|date=27 September 2016|access-date=1 October 2016|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20171214124942/http://www.internationalnewsandviews.com/anuja-kapur-honoured-with-the-4th-award-in-a-row-at-women-excellence-achievers-award/#sthash.ioYbWZ0D.NQvucx1u.dpbs|archive-date=14 December 2017|publisher=internationalnewsandviews.com}}</ref><ref>{{Cite news|url=http://www.cityairnews.com/content/anuja-kapur-honoured-4th-award-row-women-excellence-achiever%E2%80%99s-award|title=Anuja Kapur honoured with the fourth award in a row at Women Excellence Achiever's Award|date=27 September 2016|access-date=1 October 2016|publisher=cityairnews.com}}</ref> * 2016లో ఢిల్లీ పోలీస్ స్పెషల్ పోలీస్ ఆఫీసర్, నార్త్ వెస్ట్ ఢిల్లీగా నియమితులయ్యారు <ref>{{Cite news|url=http://www.mastylecare.org/women/anuja-kapur-ngo/|title=The Woman who is providing assistance to women victims of violence|date=7 March 2016|access-date=23 June 2016|publisher=mastylecare.org|archive-date=21 ఏప్రిల్ 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20160421122238/http://www.mastylecare.org/women/anuja-kapur-ngo/|url-status=dead}}</ref> == వ్యక్తిగత జీవితం == ఢిల్లీలో నివసిస్తున్న ఆమె [[ఢిల్లీ]]<nowiki/>కి చెందిన అమిత్ కపూర్ అనే వ్యాపారవేత్తను వివాహం చేసుకుంది. వీరికి ఇద్దరు కుమారులు.<ref name="HS2"/> == మూలాలు == [[వర్గం:జీవిస్తున్న ప్రజలు]] [[వర్గం:1975 జననాలు]] n3w5j5zsxgnd1o21j4anhswdq6gbcs2 0 435310 4594916 4491830 2025-06-29T15:43:21Z InternetArchiveBot 88395 1 మూలము(ల)ను భద్రపరచటానికి ప్రయత్నించగా, 0 పనిచేయనివిగా గుర్తించాను.) #IABot (v2.0.9.5 4594916 wikitext text/x-wiki '''అంకితి బోస్''' (జననం 1992) ఈ-కామర్స్ స్టార్టప్ జిలింగో సహ వ్యవస్థాపకురాలు. 2018లో [[ఫోర్బ్స్]] ఆసియా 30 అండర్ 30 జాబితాలో, 2019లో బ్లూమ్బర్గ్ 50తో పాటు ఫార్చ్యూన్ 40 అండర్ 40 జాబితాలో చోటు దక్కించుకుంది.<ref name=":12">{{Cite web|title=Ankiti Bose|url=https://fortune.com/40-under-40/2019/ankiti-bose|access-date=2020-02-20|website=Fortune|language=en}}</ref> 2022 మార్చి 31 న, మూలధనాన్ని సేకరించే ప్రయత్నం జిలింగో అకౌంటింగ్ పద్ధతుల గురించి ప్రశ్నలను లేవనెత్తిన తరువాత ఆమెను సిఇఒగా సస్పెండ్ చేసినట్లు బ్లూమ్బెర్గ్ తెలిపింది. 20 మే 2022 న బోస్ను జిలింగో నుండి తొలగించారు. == ప్రారంభ జీవితం, విద్య == బోస్ భారతదేశానికి చెందినవారు.<ref>{{Cite news|url=https://economictimes.indiatimes.com/small-biz/startups/newsbuzz/meet-the-27-year-old-ankiti-bose-running-a-nearly-1-billion-fashion-startup/articleshow/67969939.cms?from=mdr|title=Meet the 27-year-old Ankiti Bose running a nearly $1 billion fashion startup|date=2019-02-13|work=The Economic Times|access-date=2020-02-20}}</ref> ఆమె తన పాఠశాల విద్యను కేంబ్రిడ్జ్ స్కూల్, కందివ్లి, ముంబై నుండి పూర్తి చేసింది. ముంబైలోని సెయింట్ జేవియర్స్ కాలేజీలో గణితం, ఆర్థిక శాస్త్రాలను అభ్యసించారు.<ref name=":23">{{Cite web|last=Gilchrist|first=Karen|date=2019-05-23|title=Meet the 27-year-old set to be India's first woman to co-found a $1 billion start-up|url=https://www.cnbc.com/2019/05/23/zilingo-ankiti-bose-to-be-indias-first-1-billion-female-founder.html|access-date=2020-02-20|website=CNBC|language=en}}</ref> == కెరీర్ == [[బెంగళూరు]]<nowiki/>లోని మెకిన్సే అండ్ కంపెనీ, సీకోయా క్యాపిటల్ సంస్థల్లో పనిచేస్తూ బోస్ తన కెరీర్ను ప్రారంభించారు.<ref name=":32">{{Cite web|last=Gilchrist|first=Karen|date=2019-05-24|title=Why this 27-year-old is happy she worked a corporate job before starting her $1 billion business|url=https://www.cnbc.com/2019/05/24/zilingo-ceo-ankiti-bose-why-working-at-vc-sequoia-helped-her-start-up.html|access-date=2020-02-20|website=CNBC|language=en}}</ref> చతుచక్ వీకెండ్ మార్కెట్<ref>{{Cite web|title=How a trip to a Thai market inspired the launch of an almost $1bn start-up|url=https://www.thenational.ae/business/economy/how-a-trip-to-a-thai-market-inspired-the-launch-of-an-almost-1bn-start-up-1.951143|access-date=2020-02-20|website=The National|language=en}}</ref> పర్యటన తరువాత, ఆగ్నేయాసియాలో ఫ్యాషన్ మార్కెట్లు చొచ్చుకుపోవడానికి, వృద్ధి చెందడానికి అపారమైన స్థలాన్ని కలిగి ఉన్నాయని బోస్ గమనించారు.<ref name=":23"/> ఈ మార్కెట్లో ఆన్లైన్ ఉనికి లేని 11,000 మందికి పైగా స్వతంత్ర వ్యాపారులు ఉన్నారు. ఇంటర్నెట్ ప్రాప్యతను మెరుగుపరచడంలో పెట్టుబడి ఉన్నప్పటికీ, రిటైలర్లకు ఫైనాన్సింగ్, స్కేలింగ్-అప్, వెబ్సైట్ డిజైన్, సేకరణలో శిక్షణ లేదని లేదా పెద్ద ప్రపంచ సంస్థలతో పోటీపడటానికి బాగా సన్నద్ధం కాలేదని బోస్ గుర్తించారు. 2015 లో, బోస్ తన సొంత కంపెనీ జిలింగోను ప్రారంభించడానికి సెకోయా క్యాపిటల్ లో పెట్టుబడి విశ్లేషకుడిగా తన స్థానాన్ని విడిచిపెట్టారు.<ref>{{Cite news|url=https://www.cnbc.com/2019/05/24/zilingo-ceo-ankiti-bose-why-working-at-vc-sequoia-helped-her-start-up.html|title=Why this 27-year-old is happy she worked a corporate job before starting her $1 billion business|last=Karen Gilchrist|date=2019-05-24|work=CNBC|access-date=2020-02-20|language=en}}</ref> జిలింగోను స్థాపించినప్పుడు బోస్ వయస్సు ఇరవై మూడేళ్ళు. ఆమె 2016 లో సింగపూర్కు వెళ్లి, అక్కడ సాఫ్ట్వేర్, సప్లై చైన్ సొల్యూషన్స్ను అభివృద్ధి చేసింది.<ref name=":42">{{Cite web|date=2019-05-29|title=Ankiti Bose is on a mission to level the playing field for women|url=https://www.prestigeonline.com/sg/people-events/people/cover-story-ankiti-bose-ceo-of-zilingo-wants-to-level-the-playing-field-for-women/|access-date=2020-02-20|website=Prestige Online|language=en-US}}</ref> 2019 లో, జిలింగో సిరీస్ డి ఫండ్ రైజింగ్లో 226 మిలియన్ డాలర్లను సేకరించింది, ఫలితంగా $ 970 మిలియన్ మార్కెట్ విలువ వచ్చింది.<ref name=":02">{{Cite web|last=|first=|date=|title=For growing into the next e-commerce unicorn|url=https://generationt.asia/people/ankiti-bose|archive-url=https://web.archive.org/web/20200220221142/https://generationt.asia/people/ankiti-bose|archive-date=2020-02-20|access-date=2020-02-20|website=Generation T|url-status=dead}}</ref><ref name=":52">{{Cite web|last=Lee|first=Yoolim|date=|title=Ankiti Bose, Southeast Asia's Tech Sensation|url=https://www.bloomberg.com/news/features/2019-12-04/zilingo-s-ankiti-bose-is-southeast-asia-s-tech-sensation|archive-url=|archive-date=|access-date=2020-02-20|website=www.bloomberg.com}}</ref> 2019 నాటికి, ఇది ఏడు మిలియన్లకు పైగా క్రియాశీల వినియోగదారులను కలిగి ఉంది. చైనా-[[అమెరికా సంయుక్త రాష్ట్రాలు|యునైటెడ్ స్టేట్స్]] వాణిజ్య యుద్ధం ఫలితంగా యునైటెడ్ స్టేట్స్ రిటైలర్లు చైనాను విడిచిపెట్టారు, ఇది జిలింగోను అమెరికాలో విస్తరించడానికి అనుమతించింది. కాలిఫోర్నియా కర్మాగారాలకు భారతీయ వస్త్రాలను సమకూర్చడానికి, అలాగే వెస్ట్ కోస్ట్, ఈస్ట్ కోస్ట్ లో కార్యాలయాలను తెరవడానికి ఆమె పనిచేశారు. జిలింగోలో, బోస్ ఇండోనేషియాలో మహిళలకు దుస్తుల తయారీలో శిక్షణ ఇచ్చే కార్యక్రమానికి మద్దతు ఇచ్చారు, ఇండోనేషియాలో దాదాపు 40% మంది మహిళలు వివాహం అయిన తర్వాత శ్రామిక శక్తిని వదిలివేస్తున్నారని గుర్తించారు. జిలింగో సంస్థ అంతటా నాయకులకు మద్దతు ఇవ్వడానికి ఒక కోచింగ్ కార్యక్రమాన్ని ఏర్పాటు చేశారు. మార్చి 2022 లో, బోస్ను ఆర్థిక దుర్వినియోగం, దుర్వినియోగం ఆరోపణలతో జిలింగో నుండి సస్పెండ్ చేశారు. ఐదేళ్ల క్రితం ఆమె కుదుర్చుకున్న ఒప్పందం ప్రకారం నెలకు 50,000 అమెరికన్ డాలర్లు అంటే 8,500 అమెరికన్ డాలర్ల వేతనాన్ని షేర్ హోల్డర్లు ప్రశ్నించారు. జిలింగోలో తన రోజువారీ పనిలో సమ్మతిని పొందడానికి బెదిరింపులను ఉపయోగించే ఆమె నిర్వహణ శైలి కూడా ప్రశ్నార్థకంగా మారింది.<ref>{{Cite web|title=How a Celebrity CEO's Rule of Fear Helped Bring Down Hot Startup Zilingo|url=https://www.bloomberg.com/news/articles/2022-08-04/singapore-hot-fashion-startup-zilingo-imploded-after-ceo-ankiti-bose-struggle|access-date=2022-08-07|website=Bloomberg}}</ref> బోస్ భారతదేశంలో జరిగిన వరల్డ్ ఎకనామిక్ ఫోరమ్లో మాట్లాడారు.<ref>{{Cite web|title=India Economic Summit|url=https://www.weforum.org/events/world-economic-forum-on-india-2019/|access-date=2020-02-20|website=World Economic Forum}}</ref> == అవార్డులు, గౌరవాలు == * 2018: ''ఫోర్బ్స్ 30 అండర్ 30'' లో పేరు పెట్టబడింది-ఆసియా-బిగ్ మనీ <ref>{{Cite web|title=30 Under 30 Asia 2018: Big Money|url=https://www.forbes.com/30-under-30-asia/2018/big-money/|access-date=2020-03-29|website=Forbes|language=en}}</ref> * 2019: ఫార్చ్యూన్ పత్రిక 40 అండర్ 40 <ref name=":12"/> * 2019: ది బ్లూమ్బెర్గ్ 50 <ref>{{Cite web|last=|first=|date=|title=The Bloomberg 50 Broadcast (Podcast)|url=https://www.bloomberg.com/news/audio/2019-12-10/the-bloomberg-50-broadcast-podcast|archive-url=|archive-date=|access-date=2020-03-29|website=www.bloomberg.com}}</ref> * 2019: బిజినెస్ వరల్డ్వైడ్ మ్యాగజైన్ మోస్ట్ ఇన్నోవేటివ్ CEO ఆఫ్ ది ఇయర్-సింగపూర్ <ref>{{Cite web|date=2019-08-28|title=CEO Awards 2019 Winners {{!}} Business & Corporate News|url=https://www.bwmonline.com/awards/ceo-awards-2019-winners/|access-date=2020-03-12|language=en-GB}}</ref> * 2020: సింగపూర్లో టెక్ జాబితాలో 100 మంది మహిళలు <ref>{{Cite web|title=Singapore 100 women in tech list 2020|url=https://www.channelnewsasia.com/news/brandstudio/sg100wit/100-women-in-tech|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20200907015459/https://www.channelnewsasia.com/news/brandstudio/sg100wit/100-women-in-tech|archive-date=7 September 2020|access-date=2020-09-11|website=ChannelNewsAsia|language=en}}</ref> * 2021: బ్లూమ్బెర్గ్ న్యూ ఎకానమీ కాటలిస్ట్ గా ఎంపిక చేయబడింది.<ref>{{Cite news|url=https://www.bloomberg.com/features/2021-new-economy-catalyst-list/|title=The Bloomberg New Economy Catalyst List|work=Bloomberg.com|access-date=2023-07-19|language=en}}</ref> == మూలాలు == [[వర్గం:జీవిస్తున్న ప్రజలు]] [[వర్గం:1992 జననాలు]] 0a0kj16z4h5wyyai8hj3bubozrg8az5 0 438293 4595081 4497413 2025-06-30T05:35:47Z Sharon008 140237 /* growthexperiments-addlink-summary-summary:2|0|0 */ 4595081 wikitext text/x-wiki '''దమయంతి ఫోన్సేకా''' [[శ్రీలంక]] సినిమా , [[థియేటర్]], [[టెలివిజన్]] [[నటి]] , అలాగే దర్శకురాలు, [[నిర్మాత]].<ref>{{Cite web|title=Actresses in Sri Lankan cinema - Damayanthi Fonseka|url=http://www.nfc.gov.lk/artist/damayanthi-fonseka-213/|access-date=18 February 2020|publisher=National Film Corporation of Sri Lanka|archive-date=15 జూలై 2019|archive-url=https://web.archive.org/web/20190715071806/http://www.nfc.gov.lk/artist/damayanthi-fonseka-213/|url-status=dead}}</ref> == వ్యక్తిగత జీవితం == ఆమె 1960 ఆగస్టు 25న కెలానియాలో 11 మంది తోబుట్టువులు ఉన్న కుటుంబంలో జన్మించింది .  ఆమె తండ్రి గిల్బర్ట్ ఫోన్సెకా ప్రభుత్వ ముద్రణాలయంలో పనిచేసేవారు. ఆమె తల్లి సీల్వతి ఫోన్సేకా కెలానియాలోని పెలియగోడకు చెందినవారు, ఆమె ఒక గృహిణి.<ref>{{Cite web|title=My father was watching the road with his cane curled up in a chair|url=http://www.silumina.lk/2021/04/03/රසඳුන/වේවැල්-කැඩුණු-පුටුවේ-වක-ගසා%C2%AD-ගෙන-මඟ-බලා%C2%ADගෙන-හිටියේ-මගේ-තාත්තා|access-date=2021-06-04|website=Silumina}}</ref> హబరానాలో ప్రభుత్వ ఉపాధ్యాయ నియామకం పొందినప్పటికీ , ఆమె ఇంటి నుండి దూరంగా వెళ్లడానికి నిరాకరించింది.  ఆమె ప్రముఖ శ్రీలంక చిత్రనిర్మాత ప్రసన్న వితనగేను వివాహం చేసుకుంది .<ref>{{Cite web|title=I have no other restrictions on him except one|url=http://archives.sarasaviya.lk/2018/10/18/?fn=sa18101828|access-date=18 February 2020|publisher=Sarasaviya}}</ref> == కుటుంబ నేపథ్యం == ఆమె ముగ్గురు సోదరీమణులు - మాలిని, శ్రీయాణి, రసదరి -, ఇద్దరు సోదరులు - దయానంద, ఆనంద - సినిమా పరిశ్రమలో భాగం. ఆమె అక్క మాలిని ఫోన్సేకా సింహళ సినిమా రాణిగా పరిగణించబడుతుంది , 1963 నుండి విమర్శకుల ప్రశంసలు పొందిన అనేక చిత్రాలలో నటించింది  , స్థానిక అవార్డు ఉత్సవాల్లో అనేక ఉత్తమ నటి అవార్డులను అందుకుంది. ఆమె తోబుట్టువుల మాదిరిగానే, దమయంతి బంధువులు కూడా సింహళ చిత్ర పరిశ్రమలో ఉన్నారు. నటుడు కరుణరత్న హంగావత్త ఆమె బావమరిది, నటీమణులు సమనలీ ఫోన్సేకా, సెనాలి ఫోన్సేకా ఆమె మేనకోడళ్ళు, నటుడు ఆషాన్ ఆమె మేనల్లుడు '' , రూకడ పంచి'' ఫేమ్ నటి కుషేన్యా సాయుమి ఆమె మనవరాలు.  ఆమె ప్రముఖ మేనకోడళ్ళు సమానలీ, సెనాలి కాకుండా, ఆమె ఐదుగురు ఇతర మేనకోడళ్ళు - శివన్య, రువానీ, తరిండి, మనోరి, సందుని - కూడా నాటక పరిశ్రమలో ఉన్నారు.<ref>{{Cite web|title=Malani talks about her young generation|url=http://webgossip.lk/sonalo-fonseka-malani-fonseka/|access-date=17 November 2017|publisher=webgossip}}</ref> దమయంతి అన్నయ్య నటుడు దయానంద 2012లో మరణించగా, ఆమె మరో సోదరుడు ఆనంద 2020లో 70 సంవత్సరాల వయసులో మరణించాడు.<ref>{{Cite web|title=Ananda Fonseka ends his life|url=https://thepopcorns.com/ananda-fonseka-passes-away/|access-date=2020-12-01|website=thepopcorns|archive-date=2021-01-27|archive-url=https://web.archive.org/web/20210127075304/https://thepopcorns.com/ananda-fonseka-passes-away/|url-status=dead}}</ref><ref>{{Cite web|title=Malani reminds her brother|url=http://www.sarasaviya.lk/2012/12/20/?fn=sa1212202|access-date=17 November 2017|publisher=Sarasaviya}}</ref> == కెరీర్ == ఆమె 10 సంవత్సరాల వయస్సులో పాఠశాలలో చదువుతున్నప్పుడు బాలనటిగా నటించడం ప్రారంభించింది.  ఆమె ఐ.ఎం. హేవావాసం తీసిన ''పీయేక్ సాహా మినిసేక్ అనే'' లఘు చిత్రంలో నటించింది .  ఆమె తొలి సినిమా ప్రదర్శన 1976లో లెస్టర్ జేమ్స్ పెరీస్ దర్శకత్వం వహించిన ''మడోల్ దువా'' చిత్రం ద్వారా వచ్చింది, ఈ చిత్రంలో ఆమె అక్క మాలిని ప్రభావంతో నటించింది. అయితే ఆమె మొదటిసారిగా ప్రదర్శించబడిన చిత్రం 1972లో వచ్చిన ''<nowiki/>'ఎదత్ సురయ అదత్ సురయ'. అప్పటి నుండి ఆమె ఉమాయంగనా'' , ''డోలోస్మహే పహానా'' , ''అంగులిమాల'' , ''శక్తియ ఒబై అమ్మే'', ''ప్రతిరూ'' వంటి వాణిజ్యపరంగా విజయవంతమైన చిత్రాలలో అనేక సహాయక పాత్రల్లో నటించింది.<ref>{{Cite web|title=Damayanthi Fonseka films|url=https://www.imdb.com/name/nm2800249/|access-date=18 February 2020|publisher=IMDb}}</ref> దర్శకత్వం వహించిన ''పురహంద కలువరా'', ''అనంత రాత్రియ'' అనే రెండు చిత్రాలను, ఉపాలి గమ్లత్ దర్శకత్వం వహించిన ''గురు గీత'' అనే చిత్రాన్ని కూడా నిర్మించింది . ఆమె వితాంగే యొక్క కొత్త చిత్రం ''Ae'' నిర్మాణ విభాగానికి కూడా సహాయం చేసింది . 2013లో దమయంతి ఒక నాటక పాఠశాలను స్థాపించారు.<ref name="newwork">{{Cite web|title=I want to make a good group of students|url=http://archives.sarasaviya.lk/2017/07/27/?fn=sa1707279|access-date=18 February 2020|publisher=Sarasaviya}}</ref><ref>{{Cite web|title=With the advancement of technology, the creativity of today's generation is diminished|url=https://divaina.com/daily/index.php/visheshanga3/23457-2019-01-31-10-20-55|access-date=18 February 2020|publisher=Divaina|archive-date=2020-02-18|archive-url=https://web.archive.org/web/20200218093440/https://divaina.com/daily/index.php/visheshanga3/23457-2019-01-31-10-20-55|url-status=dead}}</ref> ఆమె అనేక [[తెలుగు నాటకం|రంగస్థల]] నాటకాలు, టెలివిజన్ ధారావాహికలలో నటించింది. '' ఆమె టెలివిజన్ ధారావాహిక హోపాలు అరానాలో'' విలన్ పాత్రకు అవార్డు గెలుచుకుంది . '' ఆమె రంగస్థల నాటకం అవిలో'' నటనకు జ్యూరీ అవార్డును గెలుచుకుంది, తరువాత 1993 సరసవియ ఫిల్మ్ ఫెస్టివల్‌లో ''ఉమాయంగన'' చిత్రానికి స్పెషల్ మెరిట్ అవార్డును అందుకుంది.<ref name="cinema">{{Cite web|title=Cinema has been revised|url=http://gossip.hirufm.lk/30089/2019/02/damayanthi-fonseka.html|access-date=18 February 2020|publisher=Hiru FM}}</ref><ref>{{Cite web|title=Malini said the name was recommended|url=http://archives.sarasaviya.lk/2016/10/06/?fn=sa1610062|access-date=18 February 2020|publisher=Sarasaviya}}</ref> === రంగస్థల నాటకాలు === * ''అమల్ బిసో'' * ''అపి కవుడా'' * ''అవి'' * ''అవలాన్ కల్లా'' * ''బలవా నమక అరుమా'' * ''భీమ భూమి'' * ''బోనికి గెదర'' * ''అప్పు'' * ''దేశపలువా'' * ''డెవ్లోవా యనకన్'' * ''దుక్గణ రాలా'' * ''ద్విత్వా'' * ''ఎరబడు మాల్ పొట్టు పిపిల'' * ''మాజీ ప్రేయసి'' * ''కడదాసి ఓరు'' * ''చిన్న జంతువుల ఇల్లు'' * ''లోక దేకై ఎక మినీహై'' * ''మన్ నీలామే'' * ''నారి బెనా'' * ''పారాజిక'' * ''రాజకియ వెండెసియా'' * ''శివమ్మ ధనపాల'' * ''ఉక్దండు హేవానా'' * ''వియాంగా'' * ''పశ్చిమం''  === టెలివిజన్ ధారావాహికాలు === * ''అందిరి హెవనెల్లా'' * ''అమండా'' * ''అంబు దరువో'' * ''దివ్య'' * ''గరుండ దమన'' * ''హోపాలు అరానా'' * ''కుమారిహామి'' * ''ముదియన్సే తల్లి'' * ''నేనల'' * ''పబాలు మెనిక'' * ''ప్రార్థన మాల్'' * ''పియా సాహా దరువో'' * ''దక్షిణ నెలమ్ విల్లా'' * ''పూజసనయ'' * ''రాన్మసు ఉయానా'' * ''సంద మదల కలువరై'' * ''సాథ్ మహాల'' * ''అదారా యొక్క సెనెస్చల్'' * ''సిహినా జెనేనా కుమారియే'' * ''సినహావత పాట డెన్నా'' * ''సిసిల ఇమా'' * ''సోహోయురో'' * ''తుర్య'' * ''టికిరి నిలమే'' * ''టికిరి సాహా ఉంగి'' * ''ఉడుంబర కుమారియక్'' * ''ఉరగల'' * ''వానా సరానా'' * ''యద్దేహి గెదారా'' == ఫిల్మోగ్రఫీ == {| class="wikitable" !సంవత్సరం. !సినిమా !పాత్ర !రిఫరెండెంట్. |- |1972 |''ఎడాత్ సురాయా అదాత్ సురాయా'' |వీక్షకుడు | |- |1976 |''మదోల్ దువా'' |న్యాయవాది కుమార్తె |<ref>{{Cite web|title=All about Madol Duwa|url=http://www.sarasaviya.lk/features/2019/09/12/9071/කොහේද-කොහේද-අපේ-ලොවක්|access-date=3 March 2020|publisher=Sarasaviya}}</ref> |- |1982 |''చాతు మదురా'' |పుష్ప | |- |1985 |''కిరిమడ్వాల్'' | | |- |1986 |''అసిపథ మామై'' |మానెల్ | |- |1987 |''యుక్తియాదా శక్తియాదా'' | | |- |1988 |''అమ్మే ఒబా నిసా'' | | |- |1988 |''అంగులిమాలా'' | | |- |1989 |''శక్తియా ఒబాయి అమ్మే'' |ధమ్మి | |- |1991 |''త్రీ'' | | |- |1991 |''జయగ్రహనాయ'' | | |- |1991 |''పారడైజ్'' | | |- |1991 |''డోలోస్మాహే పహానా'' | | |- |1992 |''ఉమాయాంగన'' |ఉమాయాంగన | |- |1993 |''మావిలా పెనెవి రూపాయి'' |దాల్సీ | |- |1994 |''నోహదాన్ లాండూన్'' | | |- |1994 |''150 ముల్లెరియావా'' | | |- |1997 |''పావూరు వలలు'' |డైసీ | |- |1998 |''ఆంథిమా రేయా'' | | |- |2007 |''అగంతుకాయ'' | | |- |2008 |''నీల్ దియా యాహానా'' |షానుకా అక్క | |- |2012 |''ప్రతీరూ'' |ముస్లిం తల్లి | |- |2013 |''సిరి పరకం'' |దురై భార్య | |- |2018 |''కలు హిమా'' | | |- |2022 |''నైట్ రైడర్'' | |<ref>{{Cite web|title=Nonviolent girl caught in a mob|url=http://www.sarasaviya.lk/films-local/2019/09/12/9049/මැර-කල්ලියකට-හසු-වූ-අවිහිංසක-තරුණිය|access-date=12 September 2019|publisher=Sarasaviya}}</ref> |- |టీబీడీ |''గాడి'' |బులత్గామ డిసావే సోదరి | |- |టీబీడీ |''అనోరా'' | | |} == మూలాలు == {{Reflist}} [[వర్గం:1960 జననాలు]] [[వర్గం:జీవిస్తున్న ప్రజలు]] gppvva9y8qcw6ppi93f91hie6qvd4qb 0 439474 4594991 4506977 2025-06-29T18:54:24Z Vjsuseela 35888 /* క్లబ్ కెరీర్ */ వేరేపేజీ కి లింక్ ఇచ్చాను, అచ్చు సవరణ 4594991 wikitext text/x-wiki '''నదియా ఖాన్''' ( జననం 27 ఫిబ్రవరి 2001) ఒక [[ఫుట్‌బాల్]] క్రీడాకారిణి , ఆమె డాన్‌కాస్టర్ రోవర్స్ బెల్లెస్, పాకిస్తాన్ జాతీయ జట్టుకు ఫార్వర్డ్‌గా ఆడుతుంది .  ఇంగ్లాండ్‌లో జన్మించిన ఆమె అంతర్జాతీయ స్థాయిలో [[పాకిస్తాన్|పాకిస్తాన్‌]]కు ప్రాతినిధ్యం వహిస్తుంది. పాకిస్తాన్ జాతీయ జట్టుకు [[అంతర్జాతీయ ఫుట్‌బాల్ క్రీడా సమాఖ్య|అంతర్జాతీయ ఫుట్‌బాల్]] ఆడిన మొదటి బ్రిటిష్-పాకిస్తానీ మహిళలలో ఖాన్ ఒకరు.<ref>{{Cite web|date=August 27, 2022|title=British-Pakistani footballer Nadia Khan joins Pakistan's national football team|url=https://minutemirror.com.pk/british-pakistani-footballer-nadia-khan-joins-pakistans-national-football-team-58613/|access-date=August 27, 2022}}</ref> == క్లబ్ కెరీర్ == ఖాన్ తన ఫుట్‌బాల్ కెరీర్‌ను లీడ్స్ [[యునైటెడ్ కింగ్‌డమ్|యునైటెడ్]] ప్రాంతీయ ప్రతిభ కేంద్రంలో ప్రారంభించింది. ఖాన్ 2017లో క్లబ్ డెవలప్‌మెంట్ జట్టులో చేరినప్పుడు మొదటిసారి డాన్‌కాస్టర్ రోవర్స్ బెల్లెస్ చొక్కాను ధరించింది. 2018లో, ఆమె తన సహచరులతో కలిసి ఎఫ్ఎ ఉమెన్స్ నేషనల్ లీగ్ నార్తర్న్ ప్రీమియర్ డివిజన్‌లో పోటీ పడటానికి మొదటి జట్టుకు చేరుకుంది.<ref>{{Cite news|url=https://womenscompetitions.thefa.com/en/Article/FAWNL-Big-Interview-Nadia-Khan-19102022|title=Doncaster Rovers Belles' overnight international star|date=19 October 2022|access-date=22 October 2022|publisher=The Football Association}}</ref> అక్టోబర్ 2022లో, ఖాన్ బెల్లెస్ తరపున తన 75వ ఫస్ట్-టీమ్ ప్రదర్శనను ఇచ్చింది. ఆమె క్లబ్‌లో ఎక్కువ కాలం పనిచేసిన క్రీడాకారిణి.  ఆమె జనవరి 2023లో తన జాతీయ జట్టుతో శిక్షణ పొందుతున్నప్పుడు [[యాంటీరియర్ క్రూసియేట్ లిగమెంట్ గాయం]]<nowiki/>తో బాధపడింది.<ref>{{Cite news|url=https://propakistani.pk/2024/01/22/pakistan-womens-football-star-nadia-khan-recovers-from-long-term-acl-injury/|title=Pakistan Women's Football Star Nadia Khan Recovers From Long-Term ACL Injury|last=Obaid Alexander|first=Shayan|date=24 January 2024|access-date=31 August 2024|publisher=ProPakistani}}</ref> జూలై 2024లో ఖాన్ కరాచీ సిటీకి సంతకం చేశారు.<ref>{{Cite news|url=https://propakistani.pk/2024/07/26/pakistan-football-star-nadia-khan-signs-for-karachi-city-in-national-womens-championship/|title=Pakistan Football Star Nadia Khan Signs For Karachi City in National Women's Championship|last=Alexander|first=Shayan Obaid|date=26 July 2024|access-date=31 December 2024|publisher=Pro Sports}}</ref> 2024 జాతీయ మహిళా ఫుట్బాల్ ఛాంపియన్షిప్ను గెలుచుకోవడంలో జట్టుకు సహాయపడింది, ప్లేయర్ ఆఫ్ ది టోర్నమెంట్గా ఎంపికైంది.<ref name=":2">{{Cite web|date=2024-08-12|title=Karachi City FC claims National Women's Football Club Championship 2024 title|url=https://www.nation.com.pk/12-Aug-2024/karachi-city-fc-claims-national-women-s-football-club-championship-2024-title|access-date=2024-08-11|website=The Nation|language=en-US}}</ref> సెప్టెంబర్ 2024లో స్టాక్పోర్ట్ కౌంటీ చేతిలో 3-3 తేడాతో ఓడిపోయే ముందు ఆమె తిరిగి బెల్లెస్లో చేరింది.<ref>{{Cite news|url=https://www.doncasterfreepress.co.uk/sport/football/doncaster-rovers-belles-edged-out-by-stockport-in-landmark-game-for-skipper-jess-tugby-andrew-4793666|title=Doncaster Rovers Belles edged out by Stockport in landmark game for skipper Jess Tugby-Andrew|last=Barker|first=Julian|date=23 September 2024|work=Doncaster Free Press|access-date=31 December 2024}}</ref> == అంతర్జాతీయ కెరీర్ == ఖాన్ పాకిస్తాన్ జాతీయ జట్టు తరపున 7 సెప్టెంబర్ 2022న 2022 ఎస్ఎఎఫ్ఎఫ్ ఉమెన్స్ ఛాంపియన్‌షిప్‌లో భారతదేశంతో జరిగిన మ్యాచ్‌లో అంతర్జాతీయంగా అరంగేట్రం చేసింది. ఆ మ్యాచ్‌లో ఆమె 3-0 తేడాతో ఓడిపోయింది.  ఈ టోర్నమెంట్‌లో మాల్దీవులపై పాకిస్తాన్ 7-0 తేడాతో గెలిచిన మ్యాచ్‌లో ఖాన్ నాలుగు గోల్స్ చేశాడు . ఆమె 53వ, 78వ, 84వ నిమిషాల్లో గోల్ చేసి తన హ్యాట్రిక్‌ను పూర్తి చేసింది. ఆపై 89వ నిమిషంలో మళ్లీ బంతిని నెట్ చేసి తన నాల్గవ గోల్‌ను సాధించింది. ఈ నాలుగు గోల్స్ ఆమెను పాకిస్తాన్ జాతీయ జట్టులో ఉమ్మడిగా అత్యధిక గోల్స్ చేసిన క్రీడాకారిణిగా చేసింది.<ref>{{Cite news|url=https://www.doncasterfreepress.co.uk/sport/football/doncaster-rovers-belles-star-makes-history-for-pakistan-at-south-asian-football-federation-championship-3844358|title=Doncaster Rovers Belles star makes history for Pakistan at South Asian Football Federation Championship|last=Jones|first=Steve|date=15 September 2022|access-date=25 September 2022|publisher=Doncaster Free Press}}</ref> [[సౌదీ అరేబియా|సౌదీ అరేబియాలోని]] ఖోబార్‌లో జరిగిన 2023 ఎస్ఎఎఫ్ఎఫ్ మహిళల అంతర్జాతీయ స్నేహపూర్వక టోర్నమెంట్ కోసం పాకిస్తాన్ జట్టులో కూడా ఆమెను చేర్చారు. కొంతకాలం గాయం తర్వాత ఖాన్ 2024 ఎస్ఎఎఫ్ఎఫ్ మహిళల ఛాంపియన్‌షిప్ కోసం జాతీయ జట్టులోకి తిరిగి వచ్చాడు.<ref>{{Cite news|url=https://www.nation.com.pk/11-Oct-2024/optimistic-nadia-khan-eyes-strong-saff-women-s-championship-comeback-for-pakistan|title=Optimistic Nadia Khan eyes strong SAFF Women's Championship comeback for Pakistan|date=11 October 2024|work=The Nation (Pakistan)|access-date=31 December 2024}}</ref> ఆమె పాకిస్తాన్ తో జరిగిన రెండు మ్యాచ్ లలో ఆడింది: భారతదేశం చేతిలో 5–2 తేడాతో ఓటమి, చివరికి ఛాంపియన్స్ [[బంగ్లాదేశ్]] తో 1–1 తేడాతో డ్రా. == కెరీర్ గణాంకాలు == === అంతర్జాతీయ === {| class="wikitable" style="text-align:center" |+జాతీయ జట్టు, సంవత్సరం ప్రకారం ప్రదర్శనలు, లక్ష్యాలు !జాతీయ జట్టు !సంవత్సరం. !అనువర్తనాలు !లక్ష్యాలు |- | rowspan="3" |పాకిస్తాన్ |2022 |3 |4 |- |2023 |0 |0 |- |2024 |2 |0 |- ! colspan="2" |మొత్తం !5 !4 |} : ''స్కోర్లు, ఫలితాలు పాకిస్తాన్ గోల్ సంఖ్యను మొదట జాబితా చేస్తాయి, స్కోర్ కాలమ్ ప్రతి ఖాన్ గోల్ తర్వాత స్కోర్ను సూచిస్తుంది''. {| class="wikitable sortable" |+నాడియా ఖాన్ చేసిన అంతర్జాతీయ గోల్స్ జాబితా ! scope="col" |. లేదు. ! scope="col" |తేదీ ! scope="col" |వేదిక ! scope="col" |ప్రత్యర్థి ! scope="col" |స్కోర్ ! scope="col" |ఫలితం. ! scope="col" |పోటీ |- | align="center" |1 | rowspan="4" |13 సెప్టెంబర్ 2022 | rowspan="4" |దశరథ్ రంగశాల, ఖాట్మండు, నేపాల్ | rowspan="4" | మాల్దీవులు | align="center" |3–0 | rowspan="4" align="center" |7–0 | rowspan="4" |2022 సాఫ్ ఛాంపియన్షిప్ |- | align="center" |2 | align="center" |4–0 |- | align="center" |3 | align="center" |5–0 |- | align="center" |4 | align="center" |6–0 |} ==ఇవి కూడా చూడండి== 1. [[మరియా అబకుమోవా]] 2. [[ఓల్గా సఫ్రోనోవా]] 3. [[కలైవాణి రాజరత్నం]] 4. [[సిస్కో హన్హిజోకి]] == మూలాలు == [[వర్గం:జీవిస్తున్న ప్రజలు]] [[వర్గం:2001 జననాలు]] pmew36ohwg44y9kb1jrewttftqxejxm 4595006 4594991 2025-06-29T19:04:57Z Vjsuseela 35888 [[వర్గం:క్రీడాకారిణులు]] ను చేర్చారు (హాట్‌కేట్ ఉపయోగించి) 4595006 wikitext text/x-wiki '''నదియా ఖాన్''' ( జననం 27 ఫిబ్రవరి 2001) ఒక [[ఫుట్‌బాల్]] క్రీడాకారిణి , ఆమె డాన్‌కాస్టర్ రోవర్స్ బెల్లెస్, పాకిస్తాన్ జాతీయ జట్టుకు ఫార్వర్డ్‌గా ఆడుతుంది .  ఇంగ్లాండ్‌లో జన్మించిన ఆమె అంతర్జాతీయ స్థాయిలో [[పాకిస్తాన్|పాకిస్తాన్‌]]కు ప్రాతినిధ్యం వహిస్తుంది. పాకిస్తాన్ జాతీయ జట్టుకు [[అంతర్జాతీయ ఫుట్‌బాల్ క్రీడా సమాఖ్య|అంతర్జాతీయ ఫుట్‌బాల్]] ఆడిన మొదటి బ్రిటిష్-పాకిస్తానీ మహిళలలో ఖాన్ ఒకరు.<ref>{{Cite web|date=August 27, 2022|title=British-Pakistani footballer Nadia Khan joins Pakistan's national football team|url=https://minutemirror.com.pk/british-pakistani-footballer-nadia-khan-joins-pakistans-national-football-team-58613/|access-date=August 27, 2022}}</ref> == క్లబ్ కెరీర్ == ఖాన్ తన ఫుట్‌బాల్ కెరీర్‌ను లీడ్స్ [[యునైటెడ్ కింగ్‌డమ్|యునైటెడ్]] ప్రాంతీయ ప్రతిభ కేంద్రంలో ప్రారంభించింది. ఖాన్ 2017లో క్లబ్ డెవలప్‌మెంట్ జట్టులో చేరినప్పుడు మొదటిసారి డాన్‌కాస్టర్ రోవర్స్ బెల్లెస్ చొక్కాను ధరించింది. 2018లో, ఆమె తన సహచరులతో కలిసి ఎఫ్ఎ ఉమెన్స్ నేషనల్ లీగ్ నార్తర్న్ ప్రీమియర్ డివిజన్‌లో పోటీ పడటానికి మొదటి జట్టుకు చేరుకుంది.<ref>{{Cite news|url=https://womenscompetitions.thefa.com/en/Article/FAWNL-Big-Interview-Nadia-Khan-19102022|title=Doncaster Rovers Belles' overnight international star|date=19 October 2022|access-date=22 October 2022|publisher=The Football Association}}</ref> అక్టోబర్ 2022లో, ఖాన్ బెల్లెస్ తరపున తన 75వ ఫస్ట్-టీమ్ ప్రదర్శనను ఇచ్చింది. ఆమె క్లబ్‌లో ఎక్కువ కాలం పనిచేసిన క్రీడాకారిణి.  ఆమె జనవరి 2023లో తన జాతీయ జట్టుతో శిక్షణ పొందుతున్నప్పుడు [[యాంటీరియర్ క్రూసియేట్ లిగమెంట్ గాయం]]<nowiki/>తో బాధపడింది.<ref>{{Cite news|url=https://propakistani.pk/2024/01/22/pakistan-womens-football-star-nadia-khan-recovers-from-long-term-acl-injury/|title=Pakistan Women's Football Star Nadia Khan Recovers From Long-Term ACL Injury|last=Obaid Alexander|first=Shayan|date=24 January 2024|access-date=31 August 2024|publisher=ProPakistani}}</ref> జూలై 2024లో ఖాన్ కరాచీ సిటీకి సంతకం చేశారు.<ref>{{Cite news|url=https://propakistani.pk/2024/07/26/pakistan-football-star-nadia-khan-signs-for-karachi-city-in-national-womens-championship/|title=Pakistan Football Star Nadia Khan Signs For Karachi City in National Women's Championship|last=Alexander|first=Shayan Obaid|date=26 July 2024|access-date=31 December 2024|publisher=Pro Sports}}</ref> 2024 జాతీయ మహిళా ఫుట్బాల్ ఛాంపియన్షిప్ను గెలుచుకోవడంలో జట్టుకు సహాయపడింది, ప్లేయర్ ఆఫ్ ది టోర్నమెంట్గా ఎంపికైంది.<ref name=":2">{{Cite web|date=2024-08-12|title=Karachi City FC claims National Women's Football Club Championship 2024 title|url=https://www.nation.com.pk/12-Aug-2024/karachi-city-fc-claims-national-women-s-football-club-championship-2024-title|access-date=2024-08-11|website=The Nation|language=en-US}}</ref> సెప్టెంబర్ 2024లో స్టాక్పోర్ట్ కౌంటీ చేతిలో 3-3 తేడాతో ఓడిపోయే ముందు ఆమె తిరిగి బెల్లెస్లో చేరింది.<ref>{{Cite news|url=https://www.doncasterfreepress.co.uk/sport/football/doncaster-rovers-belles-edged-out-by-stockport-in-landmark-game-for-skipper-jess-tugby-andrew-4793666|title=Doncaster Rovers Belles edged out by Stockport in landmark game for skipper Jess Tugby-Andrew|last=Barker|first=Julian|date=23 September 2024|work=Doncaster Free Press|access-date=31 December 2024}}</ref> == అంతర్జాతీయ కెరీర్ == ఖాన్ పాకిస్తాన్ జాతీయ జట్టు తరపున 7 సెప్టెంబర్ 2022న 2022 ఎస్ఎఎఫ్ఎఫ్ ఉమెన్స్ ఛాంపియన్‌షిప్‌లో భారతదేశంతో జరిగిన మ్యాచ్‌లో అంతర్జాతీయంగా అరంగేట్రం చేసింది. ఆ మ్యాచ్‌లో ఆమె 3-0 తేడాతో ఓడిపోయింది.  ఈ టోర్నమెంట్‌లో మాల్దీవులపై పాకిస్తాన్ 7-0 తేడాతో గెలిచిన మ్యాచ్‌లో ఖాన్ నాలుగు గోల్స్ చేశాడు . ఆమె 53వ, 78వ, 84వ నిమిషాల్లో గోల్ చేసి తన హ్యాట్రిక్‌ను పూర్తి చేసింది. ఆపై 89వ నిమిషంలో మళ్లీ బంతిని నెట్ చేసి తన నాల్గవ గోల్‌ను సాధించింది. ఈ నాలుగు గోల్స్ ఆమెను పాకిస్తాన్ జాతీయ జట్టులో ఉమ్మడిగా అత్యధిక గోల్స్ చేసిన క్రీడాకారిణిగా చేసింది.<ref>{{Cite news|url=https://www.doncasterfreepress.co.uk/sport/football/doncaster-rovers-belles-star-makes-history-for-pakistan-at-south-asian-football-federation-championship-3844358|title=Doncaster Rovers Belles star makes history for Pakistan at South Asian Football Federation Championship|last=Jones|first=Steve|date=15 September 2022|access-date=25 September 2022|publisher=Doncaster Free Press}}</ref> [[సౌదీ అరేబియా|సౌదీ అరేబియాలోని]] ఖోబార్‌లో జరిగిన 2023 ఎస్ఎఎఫ్ఎఫ్ మహిళల అంతర్జాతీయ స్నేహపూర్వక టోర్నమెంట్ కోసం పాకిస్తాన్ జట్టులో కూడా ఆమెను చేర్చారు. కొంతకాలం గాయం తర్వాత ఖాన్ 2024 ఎస్ఎఎఫ్ఎఫ్ మహిళల ఛాంపియన్‌షిప్ కోసం జాతీయ జట్టులోకి తిరిగి వచ్చాడు.<ref>{{Cite news|url=https://www.nation.com.pk/11-Oct-2024/optimistic-nadia-khan-eyes-strong-saff-women-s-championship-comeback-for-pakistan|title=Optimistic Nadia Khan eyes strong SAFF Women's Championship comeback for Pakistan|date=11 October 2024|work=The Nation (Pakistan)|access-date=31 December 2024}}</ref> ఆమె పాకిస్తాన్ తో జరిగిన రెండు మ్యాచ్ లలో ఆడింది: భారతదేశం చేతిలో 5–2 తేడాతో ఓటమి, చివరికి ఛాంపియన్స్ [[బంగ్లాదేశ్]] తో 1–1 తేడాతో డ్రా. == కెరీర్ గణాంకాలు == === అంతర్జాతీయ === {| class="wikitable" style="text-align:center" |+జాతీయ జట్టు, సంవత్సరం ప్రకారం ప్రదర్శనలు, లక్ష్యాలు !జాతీయ జట్టు !సంవత్సరం. !అనువర్తనాలు !లక్ష్యాలు |- | rowspan="3" |పాకిస్తాన్ |2022 |3 |4 |- |2023 |0 |0 |- |2024 |2 |0 |- ! colspan="2" |మొత్తం !5 !4 |} : ''స్కోర్లు, ఫలితాలు పాకిస్తాన్ గోల్ సంఖ్యను మొదట జాబితా చేస్తాయి, స్కోర్ కాలమ్ ప్రతి ఖాన్ గోల్ తర్వాత స్కోర్ను సూచిస్తుంది''. {| class="wikitable sortable" |+నాడియా ఖాన్ చేసిన అంతర్జాతీయ గోల్స్ జాబితా ! scope="col" |. లేదు. ! scope="col" |తేదీ ! scope="col" |వేదిక ! scope="col" |ప్రత్యర్థి ! scope="col" |స్కోర్ ! scope="col" |ఫలితం. ! scope="col" |పోటీ |- | align="center" |1 | rowspan="4" |13 సెప్టెంబర్ 2022 | rowspan="4" |దశరథ్ రంగశాల, ఖాట్మండు, నేపాల్ | rowspan="4" | మాల్దీవులు | align="center" |3–0 | rowspan="4" align="center" |7–0 | rowspan="4" |2022 సాఫ్ ఛాంపియన్షిప్ |- | align="center" |2 | align="center" |4–0 |- | align="center" |3 | align="center" |5–0 |- | align="center" |4 | align="center" |6–0 |} ==ఇవి కూడా చూడండి== 1. [[మరియా అబకుమోవా]] 2. [[ఓల్గా సఫ్రోనోవా]] 3. [[కలైవాణి రాజరత్నం]] 4. [[సిస్కో హన్హిజోకి]] == మూలాలు == [[వర్గం:జీవిస్తున్న ప్రజలు]] [[వర్గం:2001 జననాలు]] [[వర్గం:క్రీడాకారిణులు]] fi1d1mbyon5fcwp4wg75crrzuz0uymw 4595007 4595006 2025-06-29T19:06:32Z Vjsuseela 35888 [[వర్గం:ఫుట్‌బాల్ క్రీడాకారులు]] ను చేర్చారు (హాట్‌కేట్ ఉపయోగించి) 4595007 wikitext text/x-wiki '''నదియా ఖాన్''' ( జననం 27 ఫిబ్రవరి 2001) ఒక [[ఫుట్‌బాల్]] క్రీడాకారిణి , ఆమె డాన్‌కాస్టర్ రోవర్స్ బెల్లెస్, పాకిస్తాన్ జాతీయ జట్టుకు ఫార్వర్డ్‌గా ఆడుతుంది .  ఇంగ్లాండ్‌లో జన్మించిన ఆమె అంతర్జాతీయ స్థాయిలో [[పాకిస్తాన్|పాకిస్తాన్‌]]కు ప్రాతినిధ్యం వహిస్తుంది. పాకిస్తాన్ జాతీయ జట్టుకు [[అంతర్జాతీయ ఫుట్‌బాల్ క్రీడా సమాఖ్య|అంతర్జాతీయ ఫుట్‌బాల్]] ఆడిన మొదటి బ్రిటిష్-పాకిస్తానీ మహిళలలో ఖాన్ ఒకరు.<ref>{{Cite web|date=August 27, 2022|title=British-Pakistani footballer Nadia Khan joins Pakistan's national football team|url=https://minutemirror.com.pk/british-pakistani-footballer-nadia-khan-joins-pakistans-national-football-team-58613/|access-date=August 27, 2022}}</ref> == క్లబ్ కెరీర్ == ఖాన్ తన ఫుట్‌బాల్ కెరీర్‌ను లీడ్స్ [[యునైటెడ్ కింగ్‌డమ్|యునైటెడ్]] ప్రాంతీయ ప్రతిభ కేంద్రంలో ప్రారంభించింది. ఖాన్ 2017లో క్లబ్ డెవలప్‌మెంట్ జట్టులో చేరినప్పుడు మొదటిసారి డాన్‌కాస్టర్ రోవర్స్ బెల్లెస్ చొక్కాను ధరించింది. 2018లో, ఆమె తన సహచరులతో కలిసి ఎఫ్ఎ ఉమెన్స్ నేషనల్ లీగ్ నార్తర్న్ ప్రీమియర్ డివిజన్‌లో పోటీ పడటానికి మొదటి జట్టుకు చేరుకుంది.<ref>{{Cite news|url=https://womenscompetitions.thefa.com/en/Article/FAWNL-Big-Interview-Nadia-Khan-19102022|title=Doncaster Rovers Belles' overnight international star|date=19 October 2022|access-date=22 October 2022|publisher=The Football Association}}</ref> అక్టోబర్ 2022లో, ఖాన్ బెల్లెస్ తరపున తన 75వ ఫస్ట్-టీమ్ ప్రదర్శనను ఇచ్చింది. ఆమె క్లబ్‌లో ఎక్కువ కాలం పనిచేసిన క్రీడాకారిణి.  ఆమె జనవరి 2023లో తన జాతీయ జట్టుతో శిక్షణ పొందుతున్నప్పుడు [[యాంటీరియర్ క్రూసియేట్ లిగమెంట్ గాయం]]<nowiki/>తో బాధపడింది.<ref>{{Cite news|url=https://propakistani.pk/2024/01/22/pakistan-womens-football-star-nadia-khan-recovers-from-long-term-acl-injury/|title=Pakistan Women's Football Star Nadia Khan Recovers From Long-Term ACL Injury|last=Obaid Alexander|first=Shayan|date=24 January 2024|access-date=31 August 2024|publisher=ProPakistani}}</ref> జూలై 2024లో ఖాన్ కరాచీ సిటీకి సంతకం చేశారు.<ref>{{Cite news|url=https://propakistani.pk/2024/07/26/pakistan-football-star-nadia-khan-signs-for-karachi-city-in-national-womens-championship/|title=Pakistan Football Star Nadia Khan Signs For Karachi City in National Women's Championship|last=Alexander|first=Shayan Obaid|date=26 July 2024|access-date=31 December 2024|publisher=Pro Sports}}</ref> 2024 జాతీయ మహిళా ఫుట్బాల్ ఛాంపియన్షిప్ను గెలుచుకోవడంలో జట్టుకు సహాయపడింది, ప్లేయర్ ఆఫ్ ది టోర్నమెంట్గా ఎంపికైంది.<ref name=":2">{{Cite web|date=2024-08-12|title=Karachi City FC claims National Women's Football Club Championship 2024 title|url=https://www.nation.com.pk/12-Aug-2024/karachi-city-fc-claims-national-women-s-football-club-championship-2024-title|access-date=2024-08-11|website=The Nation|language=en-US}}</ref> సెప్టెంబర్ 2024లో స్టాక్పోర్ట్ కౌంటీ చేతిలో 3-3 తేడాతో ఓడిపోయే ముందు ఆమె తిరిగి బెల్లెస్లో చేరింది.<ref>{{Cite news|url=https://www.doncasterfreepress.co.uk/sport/football/doncaster-rovers-belles-edged-out-by-stockport-in-landmark-game-for-skipper-jess-tugby-andrew-4793666|title=Doncaster Rovers Belles edged out by Stockport in landmark game for skipper Jess Tugby-Andrew|last=Barker|first=Julian|date=23 September 2024|work=Doncaster Free Press|access-date=31 December 2024}}</ref> == అంతర్జాతీయ కెరీర్ == ఖాన్ పాకిస్తాన్ జాతీయ జట్టు తరపున 7 సెప్టెంబర్ 2022న 2022 ఎస్ఎఎఫ్ఎఫ్ ఉమెన్స్ ఛాంపియన్‌షిప్‌లో భారతదేశంతో జరిగిన మ్యాచ్‌లో అంతర్జాతీయంగా అరంగేట్రం చేసింది. ఆ మ్యాచ్‌లో ఆమె 3-0 తేడాతో ఓడిపోయింది.  ఈ టోర్నమెంట్‌లో మాల్దీవులపై పాకిస్తాన్ 7-0 తేడాతో గెలిచిన మ్యాచ్‌లో ఖాన్ నాలుగు గోల్స్ చేశాడు . ఆమె 53వ, 78వ, 84వ నిమిషాల్లో గోల్ చేసి తన హ్యాట్రిక్‌ను పూర్తి చేసింది. ఆపై 89వ నిమిషంలో మళ్లీ బంతిని నెట్ చేసి తన నాల్గవ గోల్‌ను సాధించింది. ఈ నాలుగు గోల్స్ ఆమెను పాకిస్తాన్ జాతీయ జట్టులో ఉమ్మడిగా అత్యధిక గోల్స్ చేసిన క్రీడాకారిణిగా చేసింది.<ref>{{Cite news|url=https://www.doncasterfreepress.co.uk/sport/football/doncaster-rovers-belles-star-makes-history-for-pakistan-at-south-asian-football-federation-championship-3844358|title=Doncaster Rovers Belles star makes history for Pakistan at South Asian Football Federation Championship|last=Jones|first=Steve|date=15 September 2022|access-date=25 September 2022|publisher=Doncaster Free Press}}</ref> [[సౌదీ అరేబియా|సౌదీ అరేబియాలోని]] ఖోబార్‌లో జరిగిన 2023 ఎస్ఎఎఫ్ఎఫ్ మహిళల అంతర్జాతీయ స్నేహపూర్వక టోర్నమెంట్ కోసం పాకిస్తాన్ జట్టులో కూడా ఆమెను చేర్చారు. కొంతకాలం గాయం తర్వాత ఖాన్ 2024 ఎస్ఎఎఫ్ఎఫ్ మహిళల ఛాంపియన్‌షిప్ కోసం జాతీయ జట్టులోకి తిరిగి వచ్చాడు.<ref>{{Cite news|url=https://www.nation.com.pk/11-Oct-2024/optimistic-nadia-khan-eyes-strong-saff-women-s-championship-comeback-for-pakistan|title=Optimistic Nadia Khan eyes strong SAFF Women's Championship comeback for Pakistan|date=11 October 2024|work=The Nation (Pakistan)|access-date=31 December 2024}}</ref> ఆమె పాకిస్తాన్ తో జరిగిన రెండు మ్యాచ్ లలో ఆడింది: భారతదేశం చేతిలో 5–2 తేడాతో ఓటమి, చివరికి ఛాంపియన్స్ [[బంగ్లాదేశ్]] తో 1–1 తేడాతో డ్రా. == కెరీర్ గణాంకాలు == === అంతర్జాతీయ === {| class="wikitable" style="text-align:center" |+జాతీయ జట్టు, సంవత్సరం ప్రకారం ప్రదర్శనలు, లక్ష్యాలు !జాతీయ జట్టు !సంవత్సరం. !అనువర్తనాలు !లక్ష్యాలు |- | rowspan="3" |పాకిస్తాన్ |2022 |3 |4 |- |2023 |0 |0 |- |2024 |2 |0 |- ! colspan="2" |మొత్తం !5 !4 |} : ''స్కోర్లు, ఫలితాలు పాకిస్తాన్ గోల్ సంఖ్యను మొదట జాబితా చేస్తాయి, స్కోర్ కాలమ్ ప్రతి ఖాన్ గోల్ తర్వాత స్కోర్ను సూచిస్తుంది''. {| class="wikitable sortable" |+నాడియా ఖాన్ చేసిన అంతర్జాతీయ గోల్స్ జాబితా ! scope="col" |. లేదు. ! scope="col" |తేదీ ! scope="col" |వేదిక ! scope="col" |ప్రత్యర్థి ! scope="col" |స్కోర్ ! scope="col" |ఫలితం. ! scope="col" |పోటీ |- | align="center" |1 | rowspan="4" |13 సెప్టెంబర్ 2022 | rowspan="4" |దశరథ్ రంగశాల, ఖాట్మండు, నేపాల్ | rowspan="4" | మాల్దీవులు | align="center" |3–0 | rowspan="4" align="center" |7–0 | rowspan="4" |2022 సాఫ్ ఛాంపియన్షిప్ |- | align="center" |2 | align="center" |4–0 |- | align="center" |3 | align="center" |5–0 |- | align="center" |4 | align="center" |6–0 |} ==ఇవి కూడా చూడండి== 1. [[మరియా అబకుమోవా]] 2. [[ఓల్గా సఫ్రోనోవా]] 3. [[కలైవాణి రాజరత్నం]] 4. [[సిస్కో హన్హిజోకి]] == మూలాలు == [[వర్గం:జీవిస్తున్న ప్రజలు]] [[వర్గం:2001 జననాలు]] [[వర్గం:క్రీడాకారిణులు]] [[వర్గం:ఫుట్‌బాల్ క్రీడాకారులు]] f5mriimizyodp8bwrao3h9b7hlzjupf 0 443430 4594997 4499489 2025-06-29T18:57:04Z Vjsuseela 35888 /* అథ్లెటిక్ కెరీర్ */ ఇక్కడనుండి వేరే అనాధ పేజీ కి లింక్ ఇచ్చాను 4594997 wikitext text/x-wiki '''డాన్ సి. బర్రెల్''' (జననం: నవంబర్ 1, 1973) ఒక అమెరికన్ చెఫ్, రిటైర్డ్ [[లాంగ్ జంప్|లాంగ్ జంపర్]] . ఆమె 2001 ఐఎఎఎఫ్ వరల్డ్ ఇండోర్ ఛాంపియన్‌షిప్స్‌లో [[బంగారు పతకం|బంగారు పతకాన్ని]] గెలుచుకుంది<ref name="BBC2">[http://news.bbc.co.uk/sport1/hi/in_depth/2001/world_indoor_athletics/1213505.stm Burrell strikes gold]. BBC Sport (2001-03-10). Retrieved on 2011-01-05.</ref>  2000 సమ్మర్ ఒలింపిక్స్‌లో [[అమెరికా సంయుక్త రాష్ట్రాలు|యునైటెడ్ స్టేట్స్‌]]<nowiki/>కు ప్రాతినిధ్యం వహించింది . ఆమె పాక వృత్తిలో, ఆమె 2020లో జేమ్స్ బియర్డ్ ఫౌండేషన్ అవార్డుకు సెమీఫైనలిస్ట్‌గా నిలిచింది . బర్రెల్ మాజీ 100 మీటర్ల ప్రపంచ రికార్డ్ హోల్డర్ లెరాయ్ బర్రెల్ చెల్లెలు.<ref name="USATF3">[http://www.usatf.org/athletes/bios/TrackAndFieldArchive/2002/Burrell_Dawn.asp Dawn Burrell]. USATF. Retrieved on 2011-01-05.</ref> == అథ్లెటిక్ కెరీర్ == [[దస్త్రం:Dawn_Burrell_at_the_2000_Olympic_games_in_Sydney.JPEG|కుడి|thumb|2000 ఒలింపిక్ క్రీడలలో మహిళల లాంగ్ జంప్ సమయంలో బర్రెల్]] బర్రెల్ పెన్ వుడ్ హైస్కూల్‌కు హాజరైనారు, 1991లో జంప్స్, హర్డిల్స్‌లో నాలుగు పెన్సిల్వేనియా రాష్ట్ర టైటిళ్లను గెలుచుకుని , [[అమెరికా సంయుక్త రాష్ట్రాలు|యునైటెడ్ స్టేట్స్]] జూనియర్ ఛాంపియన్‌షిప్‌లలో కాంస్య పతకాన్ని గెలుచుకున్నప్పుడు ఆమె మొదటి అథ్లెటిక్ విజయాలను ఆస్వాదించారు.<ref name="USATF3"/>  ఆమె మొదట్లో 100 మీటర్ల హర్డిల్స్‌లో పాల్గొని 1992లో జరిగిన వరల్డ్ జూనియర్ ఛాంపియన్‌షిప్స్ ఇన్ అథ్లెటిక్స్‌లో ఈవెంట్ ఫైనల్‌కు చేరుకుంది .  బర్రెల్ క్రమంగా [[లాంగ్ జంప్|లాంగ్ జంప్‌]]<nowiki/>పై ఎక్కువ దృష్టి పెట్టడం ప్రారంభించింది, ఈ ఈవెంట్‌లోనే ఆమె తన మొదటి సీనియర్ అంతర్జాతీయ ప్రదర్శనను చేసింది,<ref>[http://www.wjah.co.uk/wojc/WJC/WJC1992.html 1992 World Junior Championships] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20140305183724/http://www.wjah.co.uk/wojc/WJC/WJC1992.html|date=2014-03-05}}. WJAH. Retrieved on 2011-01-06.</ref> 1995 పాన్ అమెరికన్ గేమ్స్‌లో ఫైనల్‌లో ఐదవ స్థానంలో నిలిచింది . ఆమె 1993 నుండి 1995 వరకు ఎన్సిఎఎ ట్రాక్ అండ్ ఫీల్డ్ ఛాంపియన్‌షిప్‌లలో హ్యూస్టన్ విశ్వవిద్యాలయానికి ప్రాతినిధ్యం వహించింది, మరుసటి సంవత్సరం పట్టభద్రురాలైంది.<ref name="USATF3" /> 1997లో ఆమె యుఎస్ఎ ఇండోర్ [[ట్రాక్ అండ్ ఫీల్డ్]] ఛాంపియన్‌షిప్స్‌లో లాంగ్ జంప్ టైటిల్‌ను గెలుచుకుంది, మరుసటి సంవత్సరం 6.92 మీటర్ల వ్యక్తిగత ఉత్తమ జంప్‌తో ఆ ఫీట్‌ను పునరావృతం చేసింది.  ఆ సంవత్సరం ఆమె 6.90 మీటర్ల అవుట్‌డోర్ బెస్ట్‌ను కూడా సెట్ చేసింది, యుఎస్ఎ అవుట్‌డోర్ ట్రాక్ అండ్ ఫీల్డ్ ఛాంపియన్‌షిప్‌లలో కాంస్యం గెలుచుకుంది. ఆమె 1998 గుడ్‌విల్ గేమ్స్‌లో నాల్గవ స్థానంలో నిలిచింది (మూడవ స్థానంలో ఉన్న నికి క్సాంతౌ కంటే రెండు సెంటీమీటర్లు తక్కువ), 1998 ఐఎఎఎఫ్ గ్రాండ్ ప్రిక్స్ ఫైనల్‌లో పోటీ పడింది , అక్కడ ఆమె ఎనిమిదవ స్థానంలో నిలిచింది. జాతీయ ఇండోర్ ఛాంపియన్‌షిప్‌లలో బర్రెల్ షానా విలియమ్స్ కంటే రన్నరప్‌గా నిలిచింది , అయినప్పటికీ 1999 ఐఎఎఎఫ్ వరల్డ్ ఇండోర్ ఛాంపియన్‌షిప్‌లకు ఎంపికైంది,<ref>[http://www.gbrathletics.com/nc/usaw.htm United States Championship (Women)]. GBR Athletics. Retrieved on 2011-01-06.</ref> ఆమె లాంగ్ జంప్ ఫైనల్‌లో ఎనిమిదవ స్థానంలో నిలిచింది.  ఆమె ఒరెగాన్‌లోని యూజీన్‌లో 6.96 మీటర్ల వ్యక్తిగత రికార్డుతో తన మొదటి, ఏకైక అవుట్‌డోర్ అమెరికన్ టైటిల్‌ను గెలుచుకుంది .  ఆమె తోటి అమెరికన్లు మారియన్ జోన్స్, షానా విలియమ్స్‌తో కలిసి 1999 వరల్డ్ ఛాంపియన్‌షిప్ ఇన్ అథ్లెటిక్స్‌లో లాంగ్ జంప్ ఫైనల్‌కు చేరుకుంది . బర్రెల్ బహిరంగ ప్రపంచ వేదికపై ఆమె మొదటి, ఏకైక ప్రదర్శన అయిన ఆరో స్థానంలో నిలిచింది. 2000లో, ఆమె యునైటెడ్ స్టేట్స్ ఒలింపిక్ ట్రాక్ అండ్ ఫీల్డ్ ట్రయల్స్‌లో రన్నరప్‌గా నిలిచింది , విండ్-అసిస్టెడ్ 6.97 మీటర్లు దూకి, రాబోయే సమ్మర్ ఒలింపిక్స్‌కు ఎంపికైంది .  ఆగస్టులో, స్టాక్‌హోమ్‌లో జరిగిన డిఎన్ గాలన్ సమావేశంలో లాంగ్ జంప్‌ను గెలుచుకోవడానికి ఆమె 6.98 మీటర్ల అవుట్‌డోర్ కెరీర్ బెస్ట్ మార్క్‌ను నమోదు చేసింది .  2000 సిడ్నీ ఒలింపిక్స్‌లో యునైటెడ్ స్టేట్స్‌కు ప్రాతినిధ్యం వహిస్తూ , 6.77 మీటర్లు క్లియర్ చేసి, హైక్ డ్రెచ్స్లర్, మారియన్ జోన్స్ తర్వాత మూడవ ఉత్తమ క్వాలిఫైయర్‌గా ఈవెంట్ ఫైనల్‌కు చేరుకుంది ; అయితే, బర్రెల్ తన మునుపటి ఫామ్‌తో సరిపెట్టుకోలేకపోయింది, పోటీ ఫైనల్‌ను 6.38 మీటర్ల ఏకైక లీగల్ జంప్‌తో పదవ స్థానంలో ముగించింది.  ఆమె 2000 ఐఎఎఎఫ్ గ్రాండ్ ప్రిక్స్ ఫైనల్‌లో లాంగ్ జంప్‌లో రజత పతకంతో తన సీజన్‌ను ముగించింది , అక్కడ ఆమె డ్రెచ్స్లర్ కంటే 6.99 మీటర్లు వెనుకబడి విండ్-అసిస్టెడ్ జంప్‌ను కలిగి ఉంది.  ఆమె పోటీలో 100 మీటర్ల హర్డిల్స్‌లో కూడా పరిగెత్తింది, ఫైనల్‌లో ఏడవ స్థానంలో నిలిచింది.<ref>[http://www.gbrathletics.com/ic/gp.htm IAAF Grand Prix Final]. GBR Athletics. Retrieved on 2011-01-06.</ref> 2001 సీజన్ అథ్లెట్ కెరీర్‌లో గణనీయమైన ఎత్తుపల్లాలను చవిచూసింది. ఆమె ఈ సంవత్సరాన్ని లాంగ్ జంప్‌లో తన మూడవ యుఎస్ ఇండోర్ టైటిల్‌ను సాధించడం ద్వారా ప్రారంభించింది.  ఆమె పోర్చుగల్‌లోని లిస్బన్‌లో జరిగిన 2001 ఐఎఎఎఫ్ వరల్డ్ ఇండోర్ ఛాంపియన్‌షిప్‌లలో పోటీ పడటానికి ఎంపికైంది . బర్రెల్ తన కెరీర్‌లో 7.03 మీటర్లు దూకి గొప్ప ప్రదర్శన ఇచ్చింది - ఏడు మీటర్ల మార్కును ఆమె మొదటిసారిగా అధిగమించింది. డిఫెండింగ్ ఛాంపియన్, రష్యన్ అథ్లెట్ టట్యానా కోటోవా కంటే ఐదు సెంటీమీటర్ల ముందు బంగారు పతకాన్ని గెలుచుకోవడానికి ఇది సరిపోయింది .  ఈ జంప్ బర్రెల్‌ను ఆల్-టైమ్ ఇండోర్ జాబితాలో టాప్ టెన్ లాంగ్ జంపర్లలోకి తీసుకువచ్చింది, జాకీ జాయ్నర్-కెర్సీ తర్వాత రెండవ ఉత్తమ అమెరికన్ ఇండోర్‌గా చేసింది .  ఆమె అవుట్‌డోర్ సీజన్‌కు సిద్ధం కావడం ప్రారంభించింది,<ref>[http://www.iaaf.org/statistics/toplists/inout=i/age=n/season=0/sex=W/all=y/legal=A/disc=LJ/detail.html Long Jump All Time]. IAAF (2010-12-23). Retrieved on 2011-01-06.</ref> కానీ ఏప్రిల్‌లో ఆమె మోకాలికి [[యాంటీరియర్ క్రూసియేట్ లిగమెంట్ గాయం]]<nowiki/>తో బాధపడింది , ఇది ఆమె మొత్తం సీజన్‌కు దూరమైంది. ఆ తర్వాత ఆమె చాలా తక్కువగా పోటీ పడింది కానీ మళ్లీ జాతీయ టైటిల్‌ను గెలుచుకోకపోవడంతో ఆ గాయం ఆమె కెరీర్‌ను సమర్థవంతంగా ముగించింది. == మూలాలు == [[వర్గం:జీవిస్తున్న ప్రజలు]] [[వర్గం:1973 జననాలు]] bzv9xut21f962pmpcnm0kdr5detvcb3 4595000 4594997 2025-06-29T19:00:05Z Vjsuseela 35888 [[వర్గం:క్రీడాకారిణులు]] ను చేర్చారు (హాట్‌కేట్ ఉపయోగించి) 4595000 wikitext text/x-wiki '''డాన్ సి. బర్రెల్''' (జననం: నవంబర్ 1, 1973) ఒక అమెరికన్ చెఫ్, రిటైర్డ్ [[లాంగ్ జంప్|లాంగ్ జంపర్]] . ఆమె 2001 ఐఎఎఎఫ్ వరల్డ్ ఇండోర్ ఛాంపియన్‌షిప్స్‌లో [[బంగారు పతకం|బంగారు పతకాన్ని]] గెలుచుకుంది<ref name="BBC2">[http://news.bbc.co.uk/sport1/hi/in_depth/2001/world_indoor_athletics/1213505.stm Burrell strikes gold]. BBC Sport (2001-03-10). Retrieved on 2011-01-05.</ref>  2000 సమ్మర్ ఒలింపిక్స్‌లో [[అమెరికా సంయుక్త రాష్ట్రాలు|యునైటెడ్ స్టేట్స్‌]]<nowiki/>కు ప్రాతినిధ్యం వహించింది . ఆమె పాక వృత్తిలో, ఆమె 2020లో జేమ్స్ బియర్డ్ ఫౌండేషన్ అవార్డుకు సెమీఫైనలిస్ట్‌గా నిలిచింది . బర్రెల్ మాజీ 100 మీటర్ల ప్రపంచ రికార్డ్ హోల్డర్ లెరాయ్ బర్రెల్ చెల్లెలు.<ref name="USATF3">[http://www.usatf.org/athletes/bios/TrackAndFieldArchive/2002/Burrell_Dawn.asp Dawn Burrell]. USATF. Retrieved on 2011-01-05.</ref> == అథ్లెటిక్ కెరీర్ == [[దస్త్రం:Dawn_Burrell_at_the_2000_Olympic_games_in_Sydney.JPEG|కుడి|thumb|2000 ఒలింపిక్ క్రీడలలో మహిళల లాంగ్ జంప్ సమయంలో బర్రెల్]] బర్రెల్ పెన్ వుడ్ హైస్కూల్‌కు హాజరైనారు, 1991లో జంప్స్, హర్డిల్స్‌లో నాలుగు పెన్సిల్వేనియా రాష్ట్ర టైటిళ్లను గెలుచుకుని , [[అమెరికా సంయుక్త రాష్ట్రాలు|యునైటెడ్ స్టేట్స్]] జూనియర్ ఛాంపియన్‌షిప్‌లలో కాంస్య పతకాన్ని గెలుచుకున్నప్పుడు ఆమె మొదటి అథ్లెటిక్ విజయాలను ఆస్వాదించారు.<ref name="USATF3"/>  ఆమె మొదట్లో 100 మీటర్ల హర్డిల్స్‌లో పాల్గొని 1992లో జరిగిన వరల్డ్ జూనియర్ ఛాంపియన్‌షిప్స్ ఇన్ అథ్లెటిక్స్‌లో ఈవెంట్ ఫైనల్‌కు చేరుకుంది .  బర్రెల్ క్రమంగా [[లాంగ్ జంప్|లాంగ్ జంప్‌]]<nowiki/>పై ఎక్కువ దృష్టి పెట్టడం ప్రారంభించింది, ఈ ఈవెంట్‌లోనే ఆమె తన మొదటి సీనియర్ అంతర్జాతీయ ప్రదర్శనను చేసింది,<ref>[http://www.wjah.co.uk/wojc/WJC/WJC1992.html 1992 World Junior Championships] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20140305183724/http://www.wjah.co.uk/wojc/WJC/WJC1992.html|date=2014-03-05}}. WJAH. Retrieved on 2011-01-06.</ref> 1995 పాన్ అమెరికన్ గేమ్స్‌లో ఫైనల్‌లో ఐదవ స్థానంలో నిలిచింది . ఆమె 1993 నుండి 1995 వరకు ఎన్సిఎఎ ట్రాక్ అండ్ ఫీల్డ్ ఛాంపియన్‌షిప్‌లలో హ్యూస్టన్ విశ్వవిద్యాలయానికి ప్రాతినిధ్యం వహించింది, మరుసటి సంవత్సరం పట్టభద్రురాలైంది.<ref name="USATF3" /> 1997లో ఆమె యుఎస్ఎ ఇండోర్ [[ట్రాక్ అండ్ ఫీల్డ్]] ఛాంపియన్‌షిప్స్‌లో లాంగ్ జంప్ టైటిల్‌ను గెలుచుకుంది, మరుసటి సంవత్సరం 6.92 మీటర్ల వ్యక్తిగత ఉత్తమ జంప్‌తో ఆ ఫీట్‌ను పునరావృతం చేసింది.  ఆ సంవత్సరం ఆమె 6.90 మీటర్ల అవుట్‌డోర్ బెస్ట్‌ను కూడా సెట్ చేసింది, యుఎస్ఎ అవుట్‌డోర్ ట్రాక్ అండ్ ఫీల్డ్ ఛాంపియన్‌షిప్‌లలో కాంస్యం గెలుచుకుంది. ఆమె 1998 గుడ్‌విల్ గేమ్స్‌లో నాల్గవ స్థానంలో నిలిచింది (మూడవ స్థానంలో ఉన్న నికి క్సాంతౌ కంటే రెండు సెంటీమీటర్లు తక్కువ), 1998 ఐఎఎఎఫ్ గ్రాండ్ ప్రిక్స్ ఫైనల్‌లో పోటీ పడింది , అక్కడ ఆమె ఎనిమిదవ స్థానంలో నిలిచింది. జాతీయ ఇండోర్ ఛాంపియన్‌షిప్‌లలో బర్రెల్ షానా విలియమ్స్ కంటే రన్నరప్‌గా నిలిచింది , అయినప్పటికీ 1999 ఐఎఎఎఫ్ వరల్డ్ ఇండోర్ ఛాంపియన్‌షిప్‌లకు ఎంపికైంది,<ref>[http://www.gbrathletics.com/nc/usaw.htm United States Championship (Women)]. GBR Athletics. Retrieved on 2011-01-06.</ref> ఆమె లాంగ్ జంప్ ఫైనల్‌లో ఎనిమిదవ స్థానంలో నిలిచింది.  ఆమె ఒరెగాన్‌లోని యూజీన్‌లో 6.96 మీటర్ల వ్యక్తిగత రికార్డుతో తన మొదటి, ఏకైక అవుట్‌డోర్ అమెరికన్ టైటిల్‌ను గెలుచుకుంది .  ఆమె తోటి అమెరికన్లు మారియన్ జోన్స్, షానా విలియమ్స్‌తో కలిసి 1999 వరల్డ్ ఛాంపియన్‌షిప్ ఇన్ అథ్లెటిక్స్‌లో లాంగ్ జంప్ ఫైనల్‌కు చేరుకుంది . బర్రెల్ బహిరంగ ప్రపంచ వేదికపై ఆమె మొదటి, ఏకైక ప్రదర్శన అయిన ఆరో స్థానంలో నిలిచింది. 2000లో, ఆమె యునైటెడ్ స్టేట్స్ ఒలింపిక్ ట్రాక్ అండ్ ఫీల్డ్ ట్రయల్స్‌లో రన్నరప్‌గా నిలిచింది , విండ్-అసిస్టెడ్ 6.97 మీటర్లు దూకి, రాబోయే సమ్మర్ ఒలింపిక్స్‌కు ఎంపికైంది .  ఆగస్టులో, స్టాక్‌హోమ్‌లో జరిగిన డిఎన్ గాలన్ సమావేశంలో లాంగ్ జంప్‌ను గెలుచుకోవడానికి ఆమె 6.98 మీటర్ల అవుట్‌డోర్ కెరీర్ బెస్ట్ మార్క్‌ను నమోదు చేసింది .  2000 సిడ్నీ ఒలింపిక్స్‌లో యునైటెడ్ స్టేట్స్‌కు ప్రాతినిధ్యం వహిస్తూ , 6.77 మీటర్లు క్లియర్ చేసి, హైక్ డ్రెచ్స్లర్, మారియన్ జోన్స్ తర్వాత మూడవ ఉత్తమ క్వాలిఫైయర్‌గా ఈవెంట్ ఫైనల్‌కు చేరుకుంది ; అయితే, బర్రెల్ తన మునుపటి ఫామ్‌తో సరిపెట్టుకోలేకపోయింది, పోటీ ఫైనల్‌ను 6.38 మీటర్ల ఏకైక లీగల్ జంప్‌తో పదవ స్థానంలో ముగించింది.  ఆమె 2000 ఐఎఎఎఫ్ గ్రాండ్ ప్రిక్స్ ఫైనల్‌లో లాంగ్ జంప్‌లో రజత పతకంతో తన సీజన్‌ను ముగించింది , అక్కడ ఆమె డ్రెచ్స్లర్ కంటే 6.99 మీటర్లు వెనుకబడి విండ్-అసిస్టెడ్ జంప్‌ను కలిగి ఉంది.  ఆమె పోటీలో 100 మీటర్ల హర్డిల్స్‌లో కూడా పరిగెత్తింది, ఫైనల్‌లో ఏడవ స్థానంలో నిలిచింది.<ref>[http://www.gbrathletics.com/ic/gp.htm IAAF Grand Prix Final]. GBR Athletics. Retrieved on 2011-01-06.</ref> 2001 సీజన్ అథ్లెట్ కెరీర్‌లో గణనీయమైన ఎత్తుపల్లాలను చవిచూసింది. ఆమె ఈ సంవత్సరాన్ని లాంగ్ జంప్‌లో తన మూడవ యుఎస్ ఇండోర్ టైటిల్‌ను సాధించడం ద్వారా ప్రారంభించింది.  ఆమె పోర్చుగల్‌లోని లిస్బన్‌లో జరిగిన 2001 ఐఎఎఎఫ్ వరల్డ్ ఇండోర్ ఛాంపియన్‌షిప్‌లలో పోటీ పడటానికి ఎంపికైంది . బర్రెల్ తన కెరీర్‌లో 7.03 మీటర్లు దూకి గొప్ప ప్రదర్శన ఇచ్చింది - ఏడు మీటర్ల మార్కును ఆమె మొదటిసారిగా అధిగమించింది. డిఫెండింగ్ ఛాంపియన్, రష్యన్ అథ్లెట్ టట్యానా కోటోవా కంటే ఐదు సెంటీమీటర్ల ముందు బంగారు పతకాన్ని గెలుచుకోవడానికి ఇది సరిపోయింది .  ఈ జంప్ బర్రెల్‌ను ఆల్-టైమ్ ఇండోర్ జాబితాలో టాప్ టెన్ లాంగ్ జంపర్లలోకి తీసుకువచ్చింది, జాకీ జాయ్నర్-కెర్సీ తర్వాత రెండవ ఉత్తమ అమెరికన్ ఇండోర్‌గా చేసింది .  ఆమె అవుట్‌డోర్ సీజన్‌కు సిద్ధం కావడం ప్రారంభించింది,<ref>[http://www.iaaf.org/statistics/toplists/inout=i/age=n/season=0/sex=W/all=y/legal=A/disc=LJ/detail.html Long Jump All Time]. IAAF (2010-12-23). Retrieved on 2011-01-06.</ref> కానీ ఏప్రిల్‌లో ఆమె మోకాలికి [[యాంటీరియర్ క్రూసియేట్ లిగమెంట్ గాయం]]<nowiki/>తో బాధపడింది , ఇది ఆమె మొత్తం సీజన్‌కు దూరమైంది. ఆ తర్వాత ఆమె చాలా తక్కువగా పోటీ పడింది కానీ మళ్లీ జాతీయ టైటిల్‌ను గెలుచుకోకపోవడంతో ఆ గాయం ఆమె కెరీర్‌ను సమర్థవంతంగా ముగించింది. == మూలాలు == [[వర్గం:జీవిస్తున్న ప్రజలు]] [[వర్గం:1973 జననాలు]] [[వర్గం:క్రీడాకారిణులు]] 8qy2ruoba8crwg4vl26a5stxgted06z 4595002 4595000 2025-06-29T19:01:31Z Vjsuseela 35888 [[వర్గం:అథ్లెటిక్ క్రీడాకారిణులు]] ను చేర్చారు (హాట్‌కేట్ ఉపయోగించి) 4595002 wikitext text/x-wiki '''డాన్ సి. బర్రెల్''' (జననం: నవంబర్ 1, 1973) ఒక అమెరికన్ చెఫ్, రిటైర్డ్ [[లాంగ్ జంప్|లాంగ్ జంపర్]] . ఆమె 2001 ఐఎఎఎఫ్ వరల్డ్ ఇండోర్ ఛాంపియన్‌షిప్స్‌లో [[బంగారు పతకం|బంగారు పతకాన్ని]] గెలుచుకుంది<ref name="BBC2">[http://news.bbc.co.uk/sport1/hi/in_depth/2001/world_indoor_athletics/1213505.stm Burrell strikes gold]. BBC Sport (2001-03-10). Retrieved on 2011-01-05.</ref>  2000 సమ్మర్ ఒలింపిక్స్‌లో [[అమెరికా సంయుక్త రాష్ట్రాలు|యునైటెడ్ స్టేట్స్‌]]<nowiki/>కు ప్రాతినిధ్యం వహించింది . ఆమె పాక వృత్తిలో, ఆమె 2020లో జేమ్స్ బియర్డ్ ఫౌండేషన్ అవార్డుకు సెమీఫైనలిస్ట్‌గా నిలిచింది . బర్రెల్ మాజీ 100 మీటర్ల ప్రపంచ రికార్డ్ హోల్డర్ లెరాయ్ బర్రెల్ చెల్లెలు.<ref name="USATF3">[http://www.usatf.org/athletes/bios/TrackAndFieldArchive/2002/Burrell_Dawn.asp Dawn Burrell]. USATF. Retrieved on 2011-01-05.</ref> == అథ్లెటిక్ కెరీర్ == [[దస్త్రం:Dawn_Burrell_at_the_2000_Olympic_games_in_Sydney.JPEG|కుడి|thumb|2000 ఒలింపిక్ క్రీడలలో మహిళల లాంగ్ జంప్ సమయంలో బర్రెల్]] బర్రెల్ పెన్ వుడ్ హైస్కూల్‌కు హాజరైనారు, 1991లో జంప్స్, హర్డిల్స్‌లో నాలుగు పెన్సిల్వేనియా రాష్ట్ర టైటిళ్లను గెలుచుకుని , [[అమెరికా సంయుక్త రాష్ట్రాలు|యునైటెడ్ స్టేట్స్]] జూనియర్ ఛాంపియన్‌షిప్‌లలో కాంస్య పతకాన్ని గెలుచుకున్నప్పుడు ఆమె మొదటి అథ్లెటిక్ విజయాలను ఆస్వాదించారు.<ref name="USATF3"/>  ఆమె మొదట్లో 100 మీటర్ల హర్డిల్స్‌లో పాల్గొని 1992లో జరిగిన వరల్డ్ జూనియర్ ఛాంపియన్‌షిప్స్ ఇన్ అథ్లెటిక్స్‌లో ఈవెంట్ ఫైనల్‌కు చేరుకుంది .  బర్రెల్ క్రమంగా [[లాంగ్ జంప్|లాంగ్ జంప్‌]]<nowiki/>పై ఎక్కువ దృష్టి పెట్టడం ప్రారంభించింది, ఈ ఈవెంట్‌లోనే ఆమె తన మొదటి సీనియర్ అంతర్జాతీయ ప్రదర్శనను చేసింది,<ref>[http://www.wjah.co.uk/wojc/WJC/WJC1992.html 1992 World Junior Championships] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20140305183724/http://www.wjah.co.uk/wojc/WJC/WJC1992.html|date=2014-03-05}}. WJAH. Retrieved on 2011-01-06.</ref> 1995 పాన్ అమెరికన్ గేమ్స్‌లో ఫైనల్‌లో ఐదవ స్థానంలో నిలిచింది . ఆమె 1993 నుండి 1995 వరకు ఎన్సిఎఎ ట్రాక్ అండ్ ఫీల్డ్ ఛాంపియన్‌షిప్‌లలో హ్యూస్టన్ విశ్వవిద్యాలయానికి ప్రాతినిధ్యం వహించింది, మరుసటి సంవత్సరం పట్టభద్రురాలైంది.<ref name="USATF3" /> 1997లో ఆమె యుఎస్ఎ ఇండోర్ [[ట్రాక్ అండ్ ఫీల్డ్]] ఛాంపియన్‌షిప్స్‌లో లాంగ్ జంప్ టైటిల్‌ను గెలుచుకుంది, మరుసటి సంవత్సరం 6.92 మీటర్ల వ్యక్తిగత ఉత్తమ జంప్‌తో ఆ ఫీట్‌ను పునరావృతం చేసింది.  ఆ సంవత్సరం ఆమె 6.90 మీటర్ల అవుట్‌డోర్ బెస్ట్‌ను కూడా సెట్ చేసింది, యుఎస్ఎ అవుట్‌డోర్ ట్రాక్ అండ్ ఫీల్డ్ ఛాంపియన్‌షిప్‌లలో కాంస్యం గెలుచుకుంది. ఆమె 1998 గుడ్‌విల్ గేమ్స్‌లో నాల్గవ స్థానంలో నిలిచింది (మూడవ స్థానంలో ఉన్న నికి క్సాంతౌ కంటే రెండు సెంటీమీటర్లు తక్కువ), 1998 ఐఎఎఎఫ్ గ్రాండ్ ప్రిక్స్ ఫైనల్‌లో పోటీ పడింది , అక్కడ ఆమె ఎనిమిదవ స్థానంలో నిలిచింది. జాతీయ ఇండోర్ ఛాంపియన్‌షిప్‌లలో బర్రెల్ షానా విలియమ్స్ కంటే రన్నరప్‌గా నిలిచింది , అయినప్పటికీ 1999 ఐఎఎఎఫ్ వరల్డ్ ఇండోర్ ఛాంపియన్‌షిప్‌లకు ఎంపికైంది,<ref>[http://www.gbrathletics.com/nc/usaw.htm United States Championship (Women)]. GBR Athletics. Retrieved on 2011-01-06.</ref> ఆమె లాంగ్ జంప్ ఫైనల్‌లో ఎనిమిదవ స్థానంలో నిలిచింది.  ఆమె ఒరెగాన్‌లోని యూజీన్‌లో 6.96 మీటర్ల వ్యక్తిగత రికార్డుతో తన మొదటి, ఏకైక అవుట్‌డోర్ అమెరికన్ టైటిల్‌ను గెలుచుకుంది .  ఆమె తోటి అమెరికన్లు మారియన్ జోన్స్, షానా విలియమ్స్‌తో కలిసి 1999 వరల్డ్ ఛాంపియన్‌షిప్ ఇన్ అథ్లెటిక్స్‌లో లాంగ్ జంప్ ఫైనల్‌కు చేరుకుంది . బర్రెల్ బహిరంగ ప్రపంచ వేదికపై ఆమె మొదటి, ఏకైక ప్రదర్శన అయిన ఆరో స్థానంలో నిలిచింది. 2000లో, ఆమె యునైటెడ్ స్టేట్స్ ఒలింపిక్ ట్రాక్ అండ్ ఫీల్డ్ ట్రయల్స్‌లో రన్నరప్‌గా నిలిచింది , విండ్-అసిస్టెడ్ 6.97 మీటర్లు దూకి, రాబోయే సమ్మర్ ఒలింపిక్స్‌కు ఎంపికైంది .  ఆగస్టులో, స్టాక్‌హోమ్‌లో జరిగిన డిఎన్ గాలన్ సమావేశంలో లాంగ్ జంప్‌ను గెలుచుకోవడానికి ఆమె 6.98 మీటర్ల అవుట్‌డోర్ కెరీర్ బెస్ట్ మార్క్‌ను నమోదు చేసింది .  2000 సిడ్నీ ఒలింపిక్స్‌లో యునైటెడ్ స్టేట్స్‌కు ప్రాతినిధ్యం వహిస్తూ , 6.77 మీటర్లు క్లియర్ చేసి, హైక్ డ్రెచ్స్లర్, మారియన్ జోన్స్ తర్వాత మూడవ ఉత్తమ క్వాలిఫైయర్‌గా ఈవెంట్ ఫైనల్‌కు చేరుకుంది ; అయితే, బర్రెల్ తన మునుపటి ఫామ్‌తో సరిపెట్టుకోలేకపోయింది, పోటీ ఫైనల్‌ను 6.38 మీటర్ల ఏకైక లీగల్ జంప్‌తో పదవ స్థానంలో ముగించింది.  ఆమె 2000 ఐఎఎఎఫ్ గ్రాండ్ ప్రిక్స్ ఫైనల్‌లో లాంగ్ జంప్‌లో రజత పతకంతో తన సీజన్‌ను ముగించింది , అక్కడ ఆమె డ్రెచ్స్లర్ కంటే 6.99 మీటర్లు వెనుకబడి విండ్-అసిస్టెడ్ జంప్‌ను కలిగి ఉంది.  ఆమె పోటీలో 100 మీటర్ల హర్డిల్స్‌లో కూడా పరిగెత్తింది, ఫైనల్‌లో ఏడవ స్థానంలో నిలిచింది.<ref>[http://www.gbrathletics.com/ic/gp.htm IAAF Grand Prix Final]. GBR Athletics. Retrieved on 2011-01-06.</ref> 2001 సీజన్ అథ్లెట్ కెరీర్‌లో గణనీయమైన ఎత్తుపల్లాలను చవిచూసింది. ఆమె ఈ సంవత్సరాన్ని లాంగ్ జంప్‌లో తన మూడవ యుఎస్ ఇండోర్ టైటిల్‌ను సాధించడం ద్వారా ప్రారంభించింది.  ఆమె పోర్చుగల్‌లోని లిస్బన్‌లో జరిగిన 2001 ఐఎఎఎఫ్ వరల్డ్ ఇండోర్ ఛాంపియన్‌షిప్‌లలో పోటీ పడటానికి ఎంపికైంది . బర్రెల్ తన కెరీర్‌లో 7.03 మీటర్లు దూకి గొప్ప ప్రదర్శన ఇచ్చింది - ఏడు మీటర్ల మార్కును ఆమె మొదటిసారిగా అధిగమించింది. డిఫెండింగ్ ఛాంపియన్, రష్యన్ అథ్లెట్ టట్యానా కోటోవా కంటే ఐదు సెంటీమీటర్ల ముందు బంగారు పతకాన్ని గెలుచుకోవడానికి ఇది సరిపోయింది .  ఈ జంప్ బర్రెల్‌ను ఆల్-టైమ్ ఇండోర్ జాబితాలో టాప్ టెన్ లాంగ్ జంపర్లలోకి తీసుకువచ్చింది, జాకీ జాయ్నర్-కెర్సీ తర్వాత రెండవ ఉత్తమ అమెరికన్ ఇండోర్‌గా చేసింది .  ఆమె అవుట్‌డోర్ సీజన్‌కు సిద్ధం కావడం ప్రారంభించింది,<ref>[http://www.iaaf.org/statistics/toplists/inout=i/age=n/season=0/sex=W/all=y/legal=A/disc=LJ/detail.html Long Jump All Time]. IAAF (2010-12-23). Retrieved on 2011-01-06.</ref> కానీ ఏప్రిల్‌లో ఆమె మోకాలికి [[యాంటీరియర్ క్రూసియేట్ లిగమెంట్ గాయం]]<nowiki/>తో బాధపడింది , ఇది ఆమె మొత్తం సీజన్‌కు దూరమైంది. ఆ తర్వాత ఆమె చాలా తక్కువగా పోటీ పడింది కానీ మళ్లీ జాతీయ టైటిల్‌ను గెలుచుకోకపోవడంతో ఆ గాయం ఆమె కెరీర్‌ను సమర్థవంతంగా ముగించింది. == మూలాలు == [[వర్గం:జీవిస్తున్న ప్రజలు]] [[వర్గం:1973 జననాలు]] [[వర్గం:క్రీడాకారిణులు]] [[వర్గం:అథ్లెటిక్ క్రీడాకారిణులు]] j7vfhf5ktmeqwnexaerust384j2smsn 4595003 4595002 2025-06-29T19:02:11Z Vjsuseela 35888 [[వర్గం:ఒలింపిక్ క్రీడాకారిణులు]] ను చేర్చారు (హాట్‌కేట్ ఉపయోగించి) 4595003 wikitext text/x-wiki '''డాన్ సి. బర్రెల్''' (జననం: నవంబర్ 1, 1973) ఒక అమెరికన్ చెఫ్, రిటైర్డ్ [[లాంగ్ జంప్|లాంగ్ జంపర్]] . ఆమె 2001 ఐఎఎఎఫ్ వరల్డ్ ఇండోర్ ఛాంపియన్‌షిప్స్‌లో [[బంగారు పతకం|బంగారు పతకాన్ని]] గెలుచుకుంది<ref name="BBC2">[http://news.bbc.co.uk/sport1/hi/in_depth/2001/world_indoor_athletics/1213505.stm Burrell strikes gold]. BBC Sport (2001-03-10). Retrieved on 2011-01-05.</ref>  2000 సమ్మర్ ఒలింపిక్స్‌లో [[అమెరికా సంయుక్త రాష్ట్రాలు|యునైటెడ్ స్టేట్స్‌]]<nowiki/>కు ప్రాతినిధ్యం వహించింది . ఆమె పాక వృత్తిలో, ఆమె 2020లో జేమ్స్ బియర్డ్ ఫౌండేషన్ అవార్డుకు సెమీఫైనలిస్ట్‌గా నిలిచింది . బర్రెల్ మాజీ 100 మీటర్ల ప్రపంచ రికార్డ్ హోల్డర్ లెరాయ్ బర్రెల్ చెల్లెలు.<ref name="USATF3">[http://www.usatf.org/athletes/bios/TrackAndFieldArchive/2002/Burrell_Dawn.asp Dawn Burrell]. USATF. Retrieved on 2011-01-05.</ref> == అథ్లెటిక్ కెరీర్ == [[దస్త్రం:Dawn_Burrell_at_the_2000_Olympic_games_in_Sydney.JPEG|కుడి|thumb|2000 ఒలింపిక్ క్రీడలలో మహిళల లాంగ్ జంప్ సమయంలో బర్రెల్]] బర్రెల్ పెన్ వుడ్ హైస్కూల్‌కు హాజరైనారు, 1991లో జంప్స్, హర్డిల్స్‌లో నాలుగు పెన్సిల్వేనియా రాష్ట్ర టైటిళ్లను గెలుచుకుని , [[అమెరికా సంయుక్త రాష్ట్రాలు|యునైటెడ్ స్టేట్స్]] జూనియర్ ఛాంపియన్‌షిప్‌లలో కాంస్య పతకాన్ని గెలుచుకున్నప్పుడు ఆమె మొదటి అథ్లెటిక్ విజయాలను ఆస్వాదించారు.<ref name="USATF3"/>  ఆమె మొదట్లో 100 మీటర్ల హర్డిల్స్‌లో పాల్గొని 1992లో జరిగిన వరల్డ్ జూనియర్ ఛాంపియన్‌షిప్స్ ఇన్ అథ్లెటిక్స్‌లో ఈవెంట్ ఫైనల్‌కు చేరుకుంది .  బర్రెల్ క్రమంగా [[లాంగ్ జంప్|లాంగ్ జంప్‌]]<nowiki/>పై ఎక్కువ దృష్టి పెట్టడం ప్రారంభించింది, ఈ ఈవెంట్‌లోనే ఆమె తన మొదటి సీనియర్ అంతర్జాతీయ ప్రదర్శనను చేసింది,<ref>[http://www.wjah.co.uk/wojc/WJC/WJC1992.html 1992 World Junior Championships] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20140305183724/http://www.wjah.co.uk/wojc/WJC/WJC1992.html|date=2014-03-05}}. WJAH. Retrieved on 2011-01-06.</ref> 1995 పాన్ అమెరికన్ గేమ్స్‌లో ఫైనల్‌లో ఐదవ స్థానంలో నిలిచింది . ఆమె 1993 నుండి 1995 వరకు ఎన్సిఎఎ ట్రాక్ అండ్ ఫీల్డ్ ఛాంపియన్‌షిప్‌లలో హ్యూస్టన్ విశ్వవిద్యాలయానికి ప్రాతినిధ్యం వహించింది, మరుసటి సంవత్సరం పట్టభద్రురాలైంది.<ref name="USATF3" /> 1997లో ఆమె యుఎస్ఎ ఇండోర్ [[ట్రాక్ అండ్ ఫీల్డ్]] ఛాంపియన్‌షిప్స్‌లో లాంగ్ జంప్ టైటిల్‌ను గెలుచుకుంది, మరుసటి సంవత్సరం 6.92 మీటర్ల వ్యక్తిగత ఉత్తమ జంప్‌తో ఆ ఫీట్‌ను పునరావృతం చేసింది.  ఆ సంవత్సరం ఆమె 6.90 మీటర్ల అవుట్‌డోర్ బెస్ట్‌ను కూడా సెట్ చేసింది, యుఎస్ఎ అవుట్‌డోర్ ట్రాక్ అండ్ ఫీల్డ్ ఛాంపియన్‌షిప్‌లలో కాంస్యం గెలుచుకుంది. ఆమె 1998 గుడ్‌విల్ గేమ్స్‌లో నాల్గవ స్థానంలో నిలిచింది (మూడవ స్థానంలో ఉన్న నికి క్సాంతౌ కంటే రెండు సెంటీమీటర్లు తక్కువ), 1998 ఐఎఎఎఫ్ గ్రాండ్ ప్రిక్స్ ఫైనల్‌లో పోటీ పడింది , అక్కడ ఆమె ఎనిమిదవ స్థానంలో నిలిచింది. జాతీయ ఇండోర్ ఛాంపియన్‌షిప్‌లలో బర్రెల్ షానా విలియమ్స్ కంటే రన్నరప్‌గా నిలిచింది , అయినప్పటికీ 1999 ఐఎఎఎఫ్ వరల్డ్ ఇండోర్ ఛాంపియన్‌షిప్‌లకు ఎంపికైంది,<ref>[http://www.gbrathletics.com/nc/usaw.htm United States Championship (Women)]. GBR Athletics. Retrieved on 2011-01-06.</ref> ఆమె లాంగ్ జంప్ ఫైనల్‌లో ఎనిమిదవ స్థానంలో నిలిచింది.  ఆమె ఒరెగాన్‌లోని యూజీన్‌లో 6.96 మీటర్ల వ్యక్తిగత రికార్డుతో తన మొదటి, ఏకైక అవుట్‌డోర్ అమెరికన్ టైటిల్‌ను గెలుచుకుంది .  ఆమె తోటి అమెరికన్లు మారియన్ జోన్స్, షానా విలియమ్స్‌తో కలిసి 1999 వరల్డ్ ఛాంపియన్‌షిప్ ఇన్ అథ్లెటిక్స్‌లో లాంగ్ జంప్ ఫైనల్‌కు చేరుకుంది . బర్రెల్ బహిరంగ ప్రపంచ వేదికపై ఆమె మొదటి, ఏకైక ప్రదర్శన అయిన ఆరో స్థానంలో నిలిచింది. 2000లో, ఆమె యునైటెడ్ స్టేట్స్ ఒలింపిక్ ట్రాక్ అండ్ ఫీల్డ్ ట్రయల్స్‌లో రన్నరప్‌గా నిలిచింది , విండ్-అసిస్టెడ్ 6.97 మీటర్లు దూకి, రాబోయే సమ్మర్ ఒలింపిక్స్‌కు ఎంపికైంది .  ఆగస్టులో, స్టాక్‌హోమ్‌లో జరిగిన డిఎన్ గాలన్ సమావేశంలో లాంగ్ జంప్‌ను గెలుచుకోవడానికి ఆమె 6.98 మీటర్ల అవుట్‌డోర్ కెరీర్ బెస్ట్ మార్క్‌ను నమోదు చేసింది .  2000 సిడ్నీ ఒలింపిక్స్‌లో యునైటెడ్ స్టేట్స్‌కు ప్రాతినిధ్యం వహిస్తూ , 6.77 మీటర్లు క్లియర్ చేసి, హైక్ డ్రెచ్స్లర్, మారియన్ జోన్స్ తర్వాత మూడవ ఉత్తమ క్వాలిఫైయర్‌గా ఈవెంట్ ఫైనల్‌కు చేరుకుంది ; అయితే, బర్రెల్ తన మునుపటి ఫామ్‌తో సరిపెట్టుకోలేకపోయింది, పోటీ ఫైనల్‌ను 6.38 మీటర్ల ఏకైక లీగల్ జంప్‌తో పదవ స్థానంలో ముగించింది.  ఆమె 2000 ఐఎఎఎఫ్ గ్రాండ్ ప్రిక్స్ ఫైనల్‌లో లాంగ్ జంప్‌లో రజత పతకంతో తన సీజన్‌ను ముగించింది , అక్కడ ఆమె డ్రెచ్స్లర్ కంటే 6.99 మీటర్లు వెనుకబడి విండ్-అసిస్టెడ్ జంప్‌ను కలిగి ఉంది.  ఆమె పోటీలో 100 మీటర్ల హర్డిల్స్‌లో కూడా పరిగెత్తింది, ఫైనల్‌లో ఏడవ స్థానంలో నిలిచింది.<ref>[http://www.gbrathletics.com/ic/gp.htm IAAF Grand Prix Final]. GBR Athletics. Retrieved on 2011-01-06.</ref> 2001 సీజన్ అథ్లెట్ కెరీర్‌లో గణనీయమైన ఎత్తుపల్లాలను చవిచూసింది. ఆమె ఈ సంవత్సరాన్ని లాంగ్ జంప్‌లో తన మూడవ యుఎస్ ఇండోర్ టైటిల్‌ను సాధించడం ద్వారా ప్రారంభించింది.  ఆమె పోర్చుగల్‌లోని లిస్బన్‌లో జరిగిన 2001 ఐఎఎఎఫ్ వరల్డ్ ఇండోర్ ఛాంపియన్‌షిప్‌లలో పోటీ పడటానికి ఎంపికైంది . బర్రెల్ తన కెరీర్‌లో 7.03 మీటర్లు దూకి గొప్ప ప్రదర్శన ఇచ్చింది - ఏడు మీటర్ల మార్కును ఆమె మొదటిసారిగా అధిగమించింది. డిఫెండింగ్ ఛాంపియన్, రష్యన్ అథ్లెట్ టట్యానా కోటోవా కంటే ఐదు సెంటీమీటర్ల ముందు బంగారు పతకాన్ని గెలుచుకోవడానికి ఇది సరిపోయింది .  ఈ జంప్ బర్రెల్‌ను ఆల్-టైమ్ ఇండోర్ జాబితాలో టాప్ టెన్ లాంగ్ జంపర్లలోకి తీసుకువచ్చింది, జాకీ జాయ్నర్-కెర్సీ తర్వాత రెండవ ఉత్తమ అమెరికన్ ఇండోర్‌గా చేసింది .  ఆమె అవుట్‌డోర్ సీజన్‌కు సిద్ధం కావడం ప్రారంభించింది,<ref>[http://www.iaaf.org/statistics/toplists/inout=i/age=n/season=0/sex=W/all=y/legal=A/disc=LJ/detail.html Long Jump All Time]. IAAF (2010-12-23). Retrieved on 2011-01-06.</ref> కానీ ఏప్రిల్‌లో ఆమె మోకాలికి [[యాంటీరియర్ క్రూసియేట్ లిగమెంట్ గాయం]]<nowiki/>తో బాధపడింది , ఇది ఆమె మొత్తం సీజన్‌కు దూరమైంది. ఆ తర్వాత ఆమె చాలా తక్కువగా పోటీ పడింది కానీ మళ్లీ జాతీయ టైటిల్‌ను గెలుచుకోకపోవడంతో ఆ గాయం ఆమె కెరీర్‌ను సమర్థవంతంగా ముగించింది. == మూలాలు == [[వర్గం:జీవిస్తున్న ప్రజలు]] [[వర్గం:1973 జననాలు]] [[వర్గం:క్రీడాకారిణులు]] [[వర్గం:అథ్లెటిక్ క్రీడాకారిణులు]] [[వర్గం:ఒలింపిక్ క్రీడాకారిణులు]] 3vu82oruu1zg1ah2cwfhpkt10k4uqkl 4595008 4595003 2025-06-29T19:07:24Z Vjsuseela 35888 [[వర్గం:లాంగ్ జంపర్లు]] ను చేర్చారు (హాట్‌కేట్ ఉపయోగించి) 4595008 wikitext text/x-wiki '''డాన్ సి. బర్రెల్''' (జననం: నవంబర్ 1, 1973) ఒక అమెరికన్ చెఫ్, రిటైర్డ్ [[లాంగ్ జంప్|లాంగ్ జంపర్]] . ఆమె 2001 ఐఎఎఎఫ్ వరల్డ్ ఇండోర్ ఛాంపియన్‌షిప్స్‌లో [[బంగారు పతకం|బంగారు పతకాన్ని]] గెలుచుకుంది<ref name="BBC2">[http://news.bbc.co.uk/sport1/hi/in_depth/2001/world_indoor_athletics/1213505.stm Burrell strikes gold]. BBC Sport (2001-03-10). Retrieved on 2011-01-05.</ref>  2000 సమ్మర్ ఒలింపిక్స్‌లో [[అమెరికా సంయుక్త రాష్ట్రాలు|యునైటెడ్ స్టేట్స్‌]]<nowiki/>కు ప్రాతినిధ్యం వహించింది . ఆమె పాక వృత్తిలో, ఆమె 2020లో జేమ్స్ బియర్డ్ ఫౌండేషన్ అవార్డుకు సెమీఫైనలిస్ట్‌గా నిలిచింది . బర్రెల్ మాజీ 100 మీటర్ల ప్రపంచ రికార్డ్ హోల్డర్ లెరాయ్ బర్రెల్ చెల్లెలు.<ref name="USATF3">[http://www.usatf.org/athletes/bios/TrackAndFieldArchive/2002/Burrell_Dawn.asp Dawn Burrell]. USATF. Retrieved on 2011-01-05.</ref> == అథ్లెటిక్ కెరీర్ == [[దస్త్రం:Dawn_Burrell_at_the_2000_Olympic_games_in_Sydney.JPEG|కుడి|thumb|2000 ఒలింపిక్ క్రీడలలో మహిళల లాంగ్ జంప్ సమయంలో బర్రెల్]] బర్రెల్ పెన్ వుడ్ హైస్కూల్‌కు హాజరైనారు, 1991లో జంప్స్, హర్డిల్స్‌లో నాలుగు పెన్సిల్వేనియా రాష్ట్ర టైటిళ్లను గెలుచుకుని , [[అమెరికా సంయుక్త రాష్ట్రాలు|యునైటెడ్ స్టేట్స్]] జూనియర్ ఛాంపియన్‌షిప్‌లలో కాంస్య పతకాన్ని గెలుచుకున్నప్పుడు ఆమె మొదటి అథ్లెటిక్ విజయాలను ఆస్వాదించారు.<ref name="USATF3"/>  ఆమె మొదట్లో 100 మీటర్ల హర్డిల్స్‌లో పాల్గొని 1992లో జరిగిన వరల్డ్ జూనియర్ ఛాంపియన్‌షిప్స్ ఇన్ అథ్లెటిక్స్‌లో ఈవెంట్ ఫైనల్‌కు చేరుకుంది .  బర్రెల్ క్రమంగా [[లాంగ్ జంప్|లాంగ్ జంప్‌]]<nowiki/>పై ఎక్కువ దృష్టి పెట్టడం ప్రారంభించింది, ఈ ఈవెంట్‌లోనే ఆమె తన మొదటి సీనియర్ అంతర్జాతీయ ప్రదర్శనను చేసింది,<ref>[http://www.wjah.co.uk/wojc/WJC/WJC1992.html 1992 World Junior Championships] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20140305183724/http://www.wjah.co.uk/wojc/WJC/WJC1992.html|date=2014-03-05}}. WJAH. Retrieved on 2011-01-06.</ref> 1995 పాన్ అమెరికన్ గేమ్స్‌లో ఫైనల్‌లో ఐదవ స్థానంలో నిలిచింది . ఆమె 1993 నుండి 1995 వరకు ఎన్సిఎఎ ట్రాక్ అండ్ ఫీల్డ్ ఛాంపియన్‌షిప్‌లలో హ్యూస్టన్ విశ్వవిద్యాలయానికి ప్రాతినిధ్యం వహించింది, మరుసటి సంవత్సరం పట్టభద్రురాలైంది.<ref name="USATF3" /> 1997లో ఆమె యుఎస్ఎ ఇండోర్ [[ట్రాక్ అండ్ ఫీల్డ్]] ఛాంపియన్‌షిప్స్‌లో లాంగ్ జంప్ టైటిల్‌ను గెలుచుకుంది, మరుసటి సంవత్సరం 6.92 మీటర్ల వ్యక్తిగత ఉత్తమ జంప్‌తో ఆ ఫీట్‌ను పునరావృతం చేసింది.  ఆ సంవత్సరం ఆమె 6.90 మీటర్ల అవుట్‌డోర్ బెస్ట్‌ను కూడా సెట్ చేసింది, యుఎస్ఎ అవుట్‌డోర్ ట్రాక్ అండ్ ఫీల్డ్ ఛాంపియన్‌షిప్‌లలో కాంస్యం గెలుచుకుంది. ఆమె 1998 గుడ్‌విల్ గేమ్స్‌లో నాల్గవ స్థానంలో నిలిచింది (మూడవ స్థానంలో ఉన్న నికి క్సాంతౌ కంటే రెండు సెంటీమీటర్లు తక్కువ), 1998 ఐఎఎఎఫ్ గ్రాండ్ ప్రిక్స్ ఫైనల్‌లో పోటీ పడింది , అక్కడ ఆమె ఎనిమిదవ స్థానంలో నిలిచింది. జాతీయ ఇండోర్ ఛాంపియన్‌షిప్‌లలో బర్రెల్ షానా విలియమ్స్ కంటే రన్నరప్‌గా నిలిచింది , అయినప్పటికీ 1999 ఐఎఎఎఫ్ వరల్డ్ ఇండోర్ ఛాంపియన్‌షిప్‌లకు ఎంపికైంది,<ref>[http://www.gbrathletics.com/nc/usaw.htm United States Championship (Women)]. GBR Athletics. Retrieved on 2011-01-06.</ref> ఆమె లాంగ్ జంప్ ఫైనల్‌లో ఎనిమిదవ స్థానంలో నిలిచింది.  ఆమె ఒరెగాన్‌లోని యూజీన్‌లో 6.96 మీటర్ల వ్యక్తిగత రికార్డుతో తన మొదటి, ఏకైక అవుట్‌డోర్ అమెరికన్ టైటిల్‌ను గెలుచుకుంది .  ఆమె తోటి అమెరికన్లు మారియన్ జోన్స్, షానా విలియమ్స్‌తో కలిసి 1999 వరల్డ్ ఛాంపియన్‌షిప్ ఇన్ అథ్లెటిక్స్‌లో లాంగ్ జంప్ ఫైనల్‌కు చేరుకుంది . బర్రెల్ బహిరంగ ప్రపంచ వేదికపై ఆమె మొదటి, ఏకైక ప్రదర్శన అయిన ఆరో స్థానంలో నిలిచింది. 2000లో, ఆమె యునైటెడ్ స్టేట్స్ ఒలింపిక్ ట్రాక్ అండ్ ఫీల్డ్ ట్రయల్స్‌లో రన్నరప్‌గా నిలిచింది , విండ్-అసిస్టెడ్ 6.97 మీటర్లు దూకి, రాబోయే సమ్మర్ ఒలింపిక్స్‌కు ఎంపికైంది .  ఆగస్టులో, స్టాక్‌హోమ్‌లో జరిగిన డిఎన్ గాలన్ సమావేశంలో లాంగ్ జంప్‌ను గెలుచుకోవడానికి ఆమె 6.98 మీటర్ల అవుట్‌డోర్ కెరీర్ బెస్ట్ మార్క్‌ను నమోదు చేసింది .  2000 సిడ్నీ ఒలింపిక్స్‌లో యునైటెడ్ స్టేట్స్‌కు ప్రాతినిధ్యం వహిస్తూ , 6.77 మీటర్లు క్లియర్ చేసి, హైక్ డ్రెచ్స్లర్, మారియన్ జోన్స్ తర్వాత మూడవ ఉత్తమ క్వాలిఫైయర్‌గా ఈవెంట్ ఫైనల్‌కు చేరుకుంది ; అయితే, బర్రెల్ తన మునుపటి ఫామ్‌తో సరిపెట్టుకోలేకపోయింది, పోటీ ఫైనల్‌ను 6.38 మీటర్ల ఏకైక లీగల్ జంప్‌తో పదవ స్థానంలో ముగించింది.  ఆమె 2000 ఐఎఎఎఫ్ గ్రాండ్ ప్రిక్స్ ఫైనల్‌లో లాంగ్ జంప్‌లో రజత పతకంతో తన సీజన్‌ను ముగించింది , అక్కడ ఆమె డ్రెచ్స్లర్ కంటే 6.99 మీటర్లు వెనుకబడి విండ్-అసిస్టెడ్ జంప్‌ను కలిగి ఉంది.  ఆమె పోటీలో 100 మీటర్ల హర్డిల్స్‌లో కూడా పరిగెత్తింది, ఫైనల్‌లో ఏడవ స్థానంలో నిలిచింది.<ref>[http://www.gbrathletics.com/ic/gp.htm IAAF Grand Prix Final]. GBR Athletics. Retrieved on 2011-01-06.</ref> 2001 సీజన్ అథ్లెట్ కెరీర్‌లో గణనీయమైన ఎత్తుపల్లాలను చవిచూసింది. ఆమె ఈ సంవత్సరాన్ని లాంగ్ జంప్‌లో తన మూడవ యుఎస్ ఇండోర్ టైటిల్‌ను సాధించడం ద్వారా ప్రారంభించింది.  ఆమె పోర్చుగల్‌లోని లిస్బన్‌లో జరిగిన 2001 ఐఎఎఎఫ్ వరల్డ్ ఇండోర్ ఛాంపియన్‌షిప్‌లలో పోటీ పడటానికి ఎంపికైంది . బర్రెల్ తన కెరీర్‌లో 7.03 మీటర్లు దూకి గొప్ప ప్రదర్శన ఇచ్చింది - ఏడు మీటర్ల మార్కును ఆమె మొదటిసారిగా అధిగమించింది. డిఫెండింగ్ ఛాంపియన్, రష్యన్ అథ్లెట్ టట్యానా కోటోవా కంటే ఐదు సెంటీమీటర్ల ముందు బంగారు పతకాన్ని గెలుచుకోవడానికి ఇది సరిపోయింది .  ఈ జంప్ బర్రెల్‌ను ఆల్-టైమ్ ఇండోర్ జాబితాలో టాప్ టెన్ లాంగ్ జంపర్లలోకి తీసుకువచ్చింది, జాకీ జాయ్నర్-కెర్సీ తర్వాత రెండవ ఉత్తమ అమెరికన్ ఇండోర్‌గా చేసింది .  ఆమె అవుట్‌డోర్ సీజన్‌కు సిద్ధం కావడం ప్రారంభించింది,<ref>[http://www.iaaf.org/statistics/toplists/inout=i/age=n/season=0/sex=W/all=y/legal=A/disc=LJ/detail.html Long Jump All Time]. IAAF (2010-12-23). Retrieved on 2011-01-06.</ref> కానీ ఏప్రిల్‌లో ఆమె మోకాలికి [[యాంటీరియర్ క్రూసియేట్ లిగమెంట్ గాయం]]<nowiki/>తో బాధపడింది , ఇది ఆమె మొత్తం సీజన్‌కు దూరమైంది. ఆ తర్వాత ఆమె చాలా తక్కువగా పోటీ పడింది కానీ మళ్లీ జాతీయ టైటిల్‌ను గెలుచుకోకపోవడంతో ఆ గాయం ఆమె కెరీర్‌ను సమర్థవంతంగా ముగించింది. == మూలాలు == [[వర్గం:జీవిస్తున్న ప్రజలు]] [[వర్గం:1973 జననాలు]] [[వర్గం:క్రీడాకారిణులు]] [[వర్గం:అథ్లెటిక్ క్రీడాకారిణులు]] [[వర్గం:ఒలింపిక్ క్రీడాకారిణులు]] [[వర్గం:లాంగ్ జంపర్లు]] 3gtp74psq3i4dz0noajjubr2kdl1jkk 0 452587 4595078 4570052 2025-06-30T05:27:11Z Saiphani02 127893 /* ఇవి కూడా చూడండి */ 4595078 wikitext text/x-wiki 22 ఏప్రిల్ 2025న భారతదేశంలోని [[జమ్మూ కాశ్మీరు (కేంద్రపాలిత ప్రాంతం)|జమ్మూ కాశ్మీర్]] [[అనంతనాగ్ జిల్లా]] [[పహల్గామ్]] సమీపంలోని బైసరన్ పచ్చిక మైదానంలో, ది రెసిస్టెన్స్ ఫ్రంట్ (టిఆర్ఎఫ్) తో అనుబంధంగా ఉన్న ఉగ్రవాదులు హిందూ పర్యాటకుల బృందంపై కాల్పులు జరిపారు, కనీసం 28 మంది మరణించాగా 20 మందికి పైగా గాయపడ్డారు. 2019 పుల్వామా బాంబు దాడి తరువాత ఈ ప్రాంతంలో అత్యంత ప్రాణాంతకమైన ఈ దాడి, పౌరులను లక్ష్యంగా చేసుకుని కాశ్మీర్ లోయలో జనాభా మార్పులను నిరోధించడమే లక్ష్యంగా జరిగినట్లు సమాచారం. <ref name="యూట్యూబర్ జ్యోతి నుంచి విద్యార్థి దేవేంద్ర వరకు.. 11 మందిపై దేశ ద్రోహం కేసు..">{{cite news |title=యూట్యూబర్ జ్యోతి నుంచి విద్యార్థి దేవేంద్ర వరకు.. 11 మందిపై దేశ ద్రోహం కేసు.. |url=https://www.andhrajyothy.com/2025/national/11-pakistani-spies-arrested-from-india-bvr-1406052.html |accessdate=19 May 2025 |publisher=Andhrajyothy |date=19 May 2025 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20250519112159/https://www.andhrajyothy.com/2025/national/11-pakistani-spies-arrested-from-india-bvr-1406052.html |archivedate=19 May 2025 |language=te}}</ref> ఈ దాడిలో పర్యాటకులు, అధికారులతో సహా కనీసం 28 మంది మరణించారు, ఇంకా చాలా మంది గాయపడ్డారు. భారత పాలనను వ్యతిరేకించే ఉగ్రవాదులను నిందిస్తూ భారత అధికారులు ఈ సంఘటనను ఉగ్రవాద దాడిగా ప్రకటించారు.<ref>{{Cite web|last=Zargar|first=Arshad R.|date=2025-04-22|title=Terror attack on tourists in Indian-controlled Kashmir leaves at least 20 dead, reports say - CBS News|url=https://www.cbsnews.com/news/india-kashmir-terror-attack-tourists-killed-wounded-pahalgam/|access-date=2025-04-22|website=www.cbsnews.com|language=en-US}}</ref> [[పాకిస్తాన్]] ఉన్న [[లష్కరే తోయిబా]] ఉగ్రవాద సంస్థకు చెందిన రెసిస్టెన్స్ ఫ్రంట్ (టిఆర్ఎఫ్) ఈ దాడికి తామే బాధ్యులమని ప్రకటించింది.<ref>{{Cite web|title=Pahalgam Attack: పహల్గాం ఉగ్ర దాడి: సౌదీ పర్యటనను మధ్యలోనే విరమించుకున్న ప్రధాని మోదీ|url=https://www.eenadu.net/telugu-news/india/pahalgam-terror-attack-pm-modi-cuts-short-his-saudi-arabia-visit/0700/125072720|access-date=2025-04-23|website=EENADU|language=te}}</ref><ref>{{Cite web|date=2025-04-23|title=JK: ఉగ్రదాడిని ఖండించిన ప్రపంచ నేతలు - Prajasakti|url=https://prajasakti.com/varthalu/national/world-leaders-who-condemned-jk-terrorist|access-date=2025-04-23|language=en-US}}</ref> పహల్గామ్ ఉగ్రదాడికి భారత్ ప్రతీకారం తీర్చుకున్నది. 2025 మే 7 తెల్లవారుజామున 1 గంట సమయంలో ‘ఆపరేషన్ సిందూర్’తో పాకిస్థాన్‌లోని ఉగ్రవాద స్థావరాలపై దాడి చేసి తొమ్మిది ఉగ్రవాద శిబిరాలు, శిక్షణా కేంద్రాలను భారత యుద్ధ విమానాలు ధ్వంసం చేశాయి. పాకిస్థాన్‌ ఆక్రమిత కశ్మీర్‌ (పీవోకే)లోని బ‌హ‌వ‌ల్‌పుర్‌లో ఉన్న జైషే ఈ మొహ‌మ్మద్‌ ప్రధాన కార్యాలయం, ముర్దికేలోని లష్కరే తోయిబా బేస్‌ క్యాంపు, శిక్షణ కేంద్రం, కోట్లీలోని సూసైడ్ బాంబ‌ర్ ట్రైనింగ్‌, టెర్రర్‌ లాంచ్ బేస్, గుల్‌పూర్‌లోని ఉగ్రవాదుల లాంచ్‌ప్యాడ్‌, స‌వాయిలోని ల‌ష్కరే శిబిరం, సర్జల్‌, బర్నాలాలోని ఉగ్రవాదుల చొరబాటు కేంద్రాలు, మెహ‌మూనాలోని హిజ్బుల్ ముజాహిద్దిన్ ఉగ్రవాద శిబిరం, బిలాల్‌లోని జేషే మహ‌మ్మద్‌కు చెందిన మ‌రో ల్యాంచ్‌ప్యాడ్‌ను ఇండియన్‌ ఎయిర్‌ఫోర్స్‌కు చెందిన యుద్ధ విమానాలు ధ్వంసం చేశాయి. == ఇవి కూడా చూడండి == * [[2025 భారత్-పాక్ దాడులు|ఆపరేషన్ సింధూర్]] * [[వ్యోమికా సింగ్]] * [[సోఫియా ఖురేషి]] == మూలాలు == [[వర్గం:జమ్మూ కాశ్మీరులో ఉగ్రవాదుల దాడులు]] [[వర్గం:Coordinates not on Wikidata]] gomapglrgqzqdqxrcfc81rou52z92kt 0 452816 4594945 4551392 2025-06-29T16:52:10Z Pranayraj1985 29393 /* క్రికెటర్లు */ 4594945 wikitext text/x-wiki {{Infobox cricket team | name = ఈస్టర్న్ పంజాబ్ క్రికెట్ జట్టు | image = | captain = | coach = | founded = 1950 | last_match = 1960 | ground = | capacity = | owner = | first_fc = [[సర్వీసెస్ క్రికెట్ జట్టు|సర్వీసెస్]] | first_fc_year = 1950 | first_fc_venue = గాంధీ స్పోర్ట్స్ కాంప్లెక్స్ గ్రౌండ్, అమృత్‌సర్ | title1 = [[రంజీ ట్రోఫీ]] | title1wins = 0 }} '''ఈస్టర్న్ పంజాబ్ క్రికెట్ జట్టు (తూర్పు పంజాబ్ క్రికెట్ జట్టు)''' [[పంజాబ్]] రాష్ట్ర తూర్పు ప్రాంతానికి ప్రాతినిధ్యం వహించే ఒక భారత దేశవాళీ [[క్రికెట్]] జట్టు. 1950, 1960 మధ్య కాలంలో [[రంజీ ట్రోఫీ|రంజీ ట్రోఫీలో]] 22 [[ఫస్ట్ క్లాస్ క్రికెట్|ఫస్ట్-క్లాస్]] మ్యాచ్‌లు ఆడిన ఈ జట్టు 2 మ్యాచ్‌లలో గెలిచింది, 13 ఓడిపోయింది. 7 మ్యాచ్‌లను డ్రా చేసుకుంది. ఇది [[అమృత్‌సర్|అమృత్సర్]], [[జలంధర్|జలంధర్‌లలో]] తన హోమ్ మ్యాచ్‌లను ఆడింది. అత్యధిక వ్యక్తిగత స్కోరు 145 పరుగులు [[స్వరంజిత్ సింగ్]],<ref>{{Cite web|title=Delhi v Eastern Punjab 1951-52|url=https://cricketarchive.com/Archive/Scorecards/20/20005.html|access-date=17 February 2015|publisher=CricketArchive}}</ref> అతను జట్టు చేసిన నాలుగు సెంచరీలలో రెండు సాధించాడు. స్వరంజిత్ సింగ్ 145 పరుగులు చేయడంతో తూర్పు పంజాబ్ జట్టు అత్యధిక స్కోరు 380 పరుగులు చేసింది. 1958–59లో [[రైల్వేస్ క్రికెట్ జట్టు|రైల్వేస్‌పై]] జరిగిన మ్యాచ్‌లో జట్టు చేసిన అత్యల్ప స్కోరు 31.<ref>{{Cite web|title=Eastern Punjab v Railways 1958-59|url=https://cricketarchive.com/Archive/Scorecards/23/23232.html|access-date=17 February 2015|publisher=CricketArchive}}</ref> అత్యుత్తమ ఇన్నింగ్స్ బౌలింగ్ గణాంకాలు విలియం ఘోష్ 35 పరుగులకు 6 వికెట్లు.<ref>{{Cite web|title=Eastern Punjab v Delhi 1953-54|url=https://cricketarchive.com/Archive/Scorecards/20/20964.html|access-date=17 February 2015|publisher=CricketArchive}}</ref> 1960, జనవరిలో [[జమ్మూ కాశ్మీర్ క్రికెట్ జట్టు|జమ్మూ కాశ్మీర్‌లో]] జరిగిన తొలి ఫస్ట్-క్లాస్ మ్యాచ్‌లో సోమ్ ప్రకాష్ 48 పరుగులకు 9 వికెట్లు (15 పరుగులకు 5 వికెట్లు, 33 పరుగులకు 4 వికెట్లు) ఉత్తమ మ్యాచ్ గణాంకాలు.<ref>{{Cite web|title=Eastern Punjab v Jammu and Kashmir 1959-60|url=https://cricketarchive.com/Archive/Scorecards/23/23925.html|access-date=17 February 2015|publisher=CricketArchive}}</ref> తూర్పు పంజాబ్ ఇన్నింగ్స్ తేడాతో గెలిచిన ఆ మ్యాచ్, వారు తమ ప్రత్యర్థులను రెండుసార్లు ఓడగొట్టిన ఏకైక మ్యాచ్. జట్టు రద్దు అయిన తర్వాత, చాలా మంది ఆటగాళ్ళు దక్షిణ పంజాబ్ లేదా ఉత్తర పంజాబ్‌లో చేరారు, ఈ రెండూ 1960 నుండి 1961 వరకు, 1967–68 వరకు రంజీ ట్రోఫీలో పోటీపడ్డాయి. 1968–69 సీజన్ కొరకు వారు కలిసి [[పంజాబ్ క్రికెట్ జట్టు|అవిభక్త పంజాబ్ జట్టును]] ఏర్పాటు చేశారు. == క్రికెటర్లు == * [[స్వరంజిత్ సింగ్]] * [[విలియం ఘోష్]] == ఇవికూడా చూడండి == * [[సదరన్ పంజాబ్ క్రికెట్ జట్టు]] * [[పటియాలా క్రికెట్ జట్టు]] * [[నార్తర్న్ పంజాబ్ క్రికెట్ జట్టు]] == మూలాలు == {{మూలాలజాబితా}} == బాహ్య లింకులు == * క్రికెట్ ఆర్కైవ్‌లో [https://cricketarchive.com/Archive/Teams/0/674/First-Class_Matches.html తూర్పు పంజాబ్ ఆడిన ఫస్ట్-క్లాస్ మ్యాచ్‌లు] [[వర్గం:1950 స్థాపితాలు]] [[వర్గం:పంజాబ్]] [[వర్గం:భారతదేశం లోని దేశీయ క్రికెట్ జట్లు]] b8r5bbz2sl6v7euo0nsxef7q11hwlct 0 452818 4594943 4587305 2025-06-29T16:50:28Z Pranayraj1985 29393 /* ఇవికూడా చూడండి */ 4594943 wikitext text/x-wiki {{Infobox cricket team | name = సదరన్ పంజాబ్ క్రికెట్ జట్టు | image = | captain = | coach = | founded = 1926 | last_match = 1967 | ground = | capacity = | owner = | first_fc = [[మార్లేబోన్ క్రికెట్ సంఘం]] | first_fc_year = 1926 | first_fc_venue = బాగ్-ఎ-జిన్నా, లాహోర్ | title1 = [[Ranji Trophy]] | title1wins = 0 }} '''సదరన్ పంజాబ్ క్రికెట్ జట్టు (దక్షిణ పంజాబ్ క్రికెట్ జట్టు)''' అనేది [[భారతదేశంలో బ్రిటిషు పాలన|బ్రిటిష్ రాజ్]] కాలంలో భారతదేశంలోని [[పంజాబ్]] ప్రావిన్స్ దక్షిణ భాగాన్ని, తరువాత [[భారత విభజన|భారతదేశ విభజన]] తర్వాత దాని [[పంజాబ్|వారసుడు]] దక్షిణ భాగాన్ని ప్రాతినిధ్యం వహించిన భారతీయ దేశీయ [[క్రికెట్]] జట్టు. == చరిత్ర == ఈ జట్టు మొదటిసారిగా 1926లో టూరింగ్ [[మార్లేబోన్ క్రికెట్ సంఘం|మేరీల్‌బోన్ క్రికెట్ క్లబ్]] జట్టుతో [[ఫస్ట్ క్లాస్ క్రికెట్|ఫస్ట్-క్లాస్ క్రికెట్]] ఆడింది. 1934-35లో [[రంజీ ట్రోఫీ]] ప్రారంభ సీజన్‌లో పోటీపడిన జట్లలో దక్షిణ పంజాబ్ ఒకటి, అది 1951-52 వరకు రంజీ ట్రోఫీలో పోటీ పడుతూనే ఉంది. ఇది 1959-60లో తిరిగి వచ్చి 1967-68 వరకు కొనసాగింది, ఆ తరువాత అది ఉత్తర పంజాబ్‌తో కలిసి [[పంజాబ్ క్రికెట్ జట్టు|పంజాబ్‌ను]] ఏర్పాటు చేసింది. దాని చివరి ఫస్ట్-క్లాస్ మ్యాచ్ [[నార్తర్న్ పంజాబ్ క్రికెట్ జట్టు]]<nowiki/>తో డ్రాగా ముగిసింది.<ref>{{Cite web|title=Northern Punjab v Southern Punjab 1967/68|url=http://static.espncricinfo.com/db/ARCHIVE/1960S/1967-68/IND_LOCAL/RANJI/NORTH/N-PNJB_S-PNJB_RJI-N_19-21DEC1967.html|access-date=22 May 2023|website=Cricinfo}}</ref> రంజీ ట్రోఫీలో దక్షిణ పంజాబ్ జట్టు అత్యధిక స్కోరును 1938-39లో సాధించింది, ఫైనల్‌లో [[ముంబై క్రికెట్ జట్టు|బొంబాయి]] చేతిలో ఓడిపోయింది.<ref>{{Cite web|title=Ranji Trophy, 1938/39, Final|url=http://static.espncricinfo.com/db/ARCHIVE/1930S/1938-39/IND_LOCAL/RANJI/BENG_S-PNJB_RJI-FINAL_18-21FEB1939.html|access-date=22 May 2023|website=Cricinfo}}</ref> దక్షిణ పంజాబ్ జట్టుకు చెందిన చాలా హోం మ్యాచ్‌లు [[పటియాలా|పాటియాలాలోని]] బరాదరి గ్రౌండ్ (ప్రస్తుతం ధ్రువే పండోవ్ స్టేడియం అని పిలుస్తారు)లో జరిగాయి. == గౌరవాలు == * '''[[రంజీ ట్రోఫీ]]''' ** '''రన్నరప్ (1):''' 1938–39 == క్రికెటర్లు == * [[సందిర్ ఓం ప్రకాష్]] * [[జ్ఞానేశ్వర్ ప్రసాద్ తప్లియాల్]] * [[రవీందర్ చద్దా]] * [[ముని లాల్]] * [[విలియం ఘోష్]] == ఇవికూడా చూడండి == * [[పటియాలా క్రికెట్ జట్టు]] * [[ఈస్టర్న్ పంజాబ్ క్రికెట్ జట్టు]] * [[నార్తర్న్ పంజాబ్ క్రికెట్ జట్టు]] == మూలాలు == {{మూలాలజాబితా}} == బాహ్య లింకులు == * క్రికెట్ ఆర్కైవ్‌లో [https://cricketarchive.com/Archive/Teams/1/1270/match_lists.html దక్షిణ పంజాబ్ క్రికెట్ జట్టు ఆడిన మ్యాచ్‌లు] [[వర్గం:1926 స్థాపితాలు]] [[వర్గం:పంజాబ్]] [[వర్గం:భారతదేశం లోని దేశీయ క్రికెట్ జట్లు]] etlaab9j7166p55yeqonyswfc0yiesy 0 454318 4595193 4592904 2025-06-30T08:56:52Z Batthini Vinay Kumar Goud 78298 4595193 wikitext text/x-wiki 2009 భారత సార్వత్రిక ఎన్నికల్లో [[ఐక్య ప్రగతిశీల కూటమి|యునైటెడ్ ప్రోగ్రెసివ్ అలయన్స్]] పోటీ చేసిన అభ్యర్థుల పూర్తి జాబితా. మొత్తం 535 సీట్లకు అధికారిక అభ్యర్థులను నిలిపారు, ఈ కూటమిలో ప్రధానంగా భారత జాతీయ కాంగ్రెస్ తో పాటు పదమూడు అనుబంధ పార్టీలు పోటీ చేశాయి. రెండు సీట్లకు స్వతంత్ర అభ్యర్థులను నిలిపారు. సరన్, విదిష, హర్దోయ్, అంబేద్కర్ నగర్, లాల్గంజ్, బల్లియా, జౌన్‌పూర్ & ఘాజీపూర్‌లలో అభ్యర్థులను నిలిపలేదు. అధికారిక అభ్యర్థులు 535 సీట్లలో 262 గెలిచారు. 171 స్థానాల్లో మిత్రపక్షాలు స్నేహపూర్వక పోటీలలో 188 మంది అనధికారిక అభ్యర్థులను నిలబెట్టాయి. తురాలో నేషనలిస్ట్ కాంగ్రెస్ పార్టీ నిలబెట్టిన అనధికారిక అభ్యర్థి భారత జాతీయ కాంగ్రెస్ అధికారిక అభ్యర్థిని ఓడించాడు, అనధికారిక అభ్యర్థి సీటు గెలుచుకున్న ఏకైక సందర్భం ఇది. దీంతో మిత్రపక్షాలు గెలుచుకున్న మొత్తం సీట్ల సంఖ్య 263కి చేరుకుంది. సీట్ల పంపకాల సారాంశం పట్టిక అధికారిక, అనధికారిక అభ్యర్థుల మొత్తం సంఖ్యను జాబితా చేస్తుంది. దిగువ రాష్ట్రాల వారీగా పట్టికలు అన్ని అధికారిక అభ్యర్థులను & ముఖ్యమైన అనధికారిక అభ్యర్థులను మాత్రమే జాబితా చేస్తాయి, అంటే, 2.75% కంటే ఎక్కువ ప్రజాదరణ పొందిన ఓట్లను పొందినవారు లేదా అధికారిక అభ్యర్థి సీటును కోల్పోయిన తేడా కంటే ఎక్కువ ఓట్లను పొందినవారు. == సీట్ల పంపకాల సారాంశం == {| class="wikitable sortable" |+ !'''పార్టీలు''' !రాష్ట్రాలు/కేంద్రపాలిత ప్రాంతాలు ! colspan="2" |పోటీ చేసిన సీట్లు ! colspan="2" |గెలిచిన సీట్లు |- | rowspan="35" |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]]<ref name="auto">{{Cite web|date=10 August 2018|title=Performance of National Parties|url=https://old.eci.gov.in/files/file/2881-performance-of-national-parties/}}</ref><ref>{{Cite web|date=మార్చి 16, 2009|title=List of Congress candidates for General Elections 2009|url=https://www.indiatoday.in/election-news/story/list-of-congress-candidates-for-general-elections-2009-41825-2009-03-16|website=India Today}}</ref><ref>{{Cite news|url=https://economictimes.indiatimes.com/elections-home/politics-of-alliances/list-of-congress-candidates-for-lok-sabha-polls-2009/articleshow/4281517.cms?from=mdr|title=List of Congress candidates for Lok Sabha polls 2009|date=9 March 2009|newspaper=The Economic Times}}</ref> |ఉత్తర ప్రదేశ్ |69 | rowspan="35" |440 |21 | rowspan="35" |206 |- |ఆంధ్రప్రదేశ్ |42 |33 |- |బీహార్ |37 |2 |- |కర్ణాటక |28 |6 |- |మధ్యప్రదేశ్ |28 |12 |- |గుజరాత్ |26 |11 |- |మహారాష్ట్ర |25 |17 |- |రాజస్థాన్ |25 |20 |- |ఒడిశా |21 |6 |- |కేరళ |17 |13 |- |తమిళనాడు |15 |8 |- |పశ్చిమ బెంగాల్ |14 |6 |- |అస్సాం |13 |7 |- |పంజాబ్ |13 |8 |- |ఛత్తీస్‌గఢ్ |11 |1 |- |హర్యానా |10 |9 |- |జార్ఖండ్ |9 |1 |- |ఢిల్లీ |7 |7 |- |ఉత్తరాఖండ్ |5 |5 |- |హిమాచల్ ప్రదేశ్ |4 |1 |- |జమ్మూ & కాశ్మీర్ |3 |2 |- |అరుణాచల్ ప్రదేశ్ |2 |2 |- |మణిపూర్ |2 |2 |- |మేఘాలయ |2 |1 |- |త్రిపుర |2 |0 |- |అండమాన్ & నికోబార్ దీవులు |1 |0 |- |చండీగఢ్ |1 |1 |- |దాద్రా & నాగర్ హవేలి |1 |0 |- |డామన్ & డయ్యు |1 |0 |- |గోవా |1 |1 |- |లక్షద్వీప్ |1 |1 |- |మిజోరం |1 |1 |- |నాగాలాండ్ |1 |0 |- |పుదుచ్చేరి |1 |1 |- |సిక్కిం |1 |0 |- | rowspan="7" |[[ఆల్ ఇండియా తృణమూల్ కాంగ్రెస్]]<ref name="auto1">{{Cite web|date=10 August 2018|title=Performance of State Party|url=https://www.eci.gov.in/files/file/2880-performance-of-state-party/|archive-url=https://web.archive.org/web/20190515113504/https://www.eci.gov.in/files/file/2880-performance-of-state-party/|archive-date=15 May 2019}}</ref><ref name="tmc">{{Cite web|last=Sengupta|first=Tamal|date=మార్చి 12, 2019|title=Congress, TMC finally close seat sharing deal|url=https://economictimes.indiatimes.com/news/politics-and-nation/trinamool-congress-finally-close-seat-sharing-deal/articleshow/4257014.cms|access-date=ఏప్రిల్ 10, 2024|website=The Economic Times}}</ref> |పశ్చిమ బెంగాల్ | colspan="2" |27 |19 | rowspan="7" |19 |- |జార్ఖండ్ |2 | rowspan="6" |8 |0 |- |త్రిపుర |2 |0 |- |కేరళ |1 |0 |- |నాగాలాండ్ |1 |0 |- |తమిళనాడు |1 |0 |- |ఉత్తర ప్రదేశ్ |1 |0 |- | rowspan="20" |[[నేషనలిస్ట్ కాంగ్రెస్ పార్టీ]]<ref>{{Cite web|date=మార్చి 23, 2009|title=NCP releases first list of 17 candidates in Maharashtra|url=https://www.indiatoday.in/latest-headlines/story/ncp-releases-first-list-of-17-candidates-in-maharashtra-42471-2009-03-23|website=India Today}}</ref> |మహారాష్ట్ర |21 | rowspan="3" |23 |8 | rowspan="20" |9 |- |బీహార్ |1 |0 |- |గోవా |1 |0 |- |ఉత్తర ప్రదేశ్ |11 | rowspan="17" |45 |0 |- |గుజరాత్ |7 |0 |- |కర్ణాటక |4 |0 |- |కేరళ |4 |0 |- |అస్సాం |3 |0 |- |హర్యానా |3 |0 |- |పశ్చిమ బెంగాల్ |3 |0 |- |అండమాన్ & నికోబార్ దీవులు |1 |0 |- |బీహార్ |1 |0 |- |డామన్ & డయ్యు |1 |0 |- |లక్షద్వీప్ |1 |0 |- |మణిపూర్ |1 |0 |- |మేఘాలయ |1 |1. 1. |- |మిజోరం |1 |0 |- |ఒడిశా |1 |0 |- |త్రిపుర |1 |0 |- |ఉత్తరాఖండ్ |1 |0 |- |[[ద్రవిడ మున్నేట్ర కజగం]]<ref>{{Cite web|date=5 April 2009|title=DMK announces candidate list for Lok Sabha polls|url=https://www.news18.com/news/politics/dmk-candidates-from-pti-313007.html|website=News18}}</ref><ref>{{Cite web|date=ఏప్రిల్ 1, 2009|title=List of DMK candidates for General Elections 2009|url=https://www.indiatoday.in/election-news/story/list-of-dmk-candidates-for-general-elections-2009-43231-2009-04-01|website=India Today}}</ref> |తమిళనాడు | colspan="2" |22 | colspan="2" |18 |- | rowspan="12" |[[జార్ఖండ్ ముక్తి మోర్చా]]<ref>{{Cite web|last=Press Trust of India|date=మార్చి 18, 2009|title=Jharkhand Congress to contest 7 seats|url=https://m.rediff.com/amp/election/2009/mar/18loksabhapoll-jharkhand-cong-to-contest-7-seats.htm|access-date=ఏప్రిల్ 10, 2024|website=Rediff.com}}</ref> |జార్ఖండ్ | colspan="2" |5 |2 | rowspan="12" |2 |- |పశ్చిమ బెంగాల్ |7 | rowspan="11" |37 |0 |- |ఛత్తీస్‌గఢ్ |6 |0 |- |తమిళనాడు |5 |0 |- |అస్సాం |4 |0 |- |బీహార్ |4 |0 |- |ఒడిశా |4 |0 |- |జార్ఖండ్ |3 |0 |- |మధ్యప్రదేశ్ |1 |0 |- |మహారాష్ట్ర |1 |0 |- |ఢిల్లీ |1 |0 |- |పుదుచ్చేరి |1 |0 |- |మహాన్ దళ్<ref name="mahandal">{{cite web|last=Malhotra|first=Jyoti|date=ఏప్రిల్ 8, 2009|title=In UP heartland, waived farm loans matter|url=https://m.rediff.com/amp/election/2009/apr/08-in-up-heartland-waived-farm-loans-matter.htm|access-date=ఏప్రిల్ 10, 2024|website=Rediff.com|quote=...&nbsp;the Congress has agreed to leave the constituencies of Kannauj, Mainpuri, Etawah and Aonla to the Mahan Dal&nbsp;...}}</ref> |ఉత్తర ప్రదేశ్ | colspan="2" |4 | colspan="2" |0 |- |[[జమ్మూ కాశ్మీర్ నేషనల్ కాన్ఫరెన్స్|జమ్మూ & కాశ్మీర్ నేషనల్ కాన్ఫరెన్స్]]<ref>{{cite web|last=Press Trust of India|date=మే 16, 2009|title=National Conference and Congress alliance sweeps Jammu and Kashmir, Sajjad Lone defeated|url=https://timesofindia.indiatimes.com/india/nc-cong-alliance-sweeps-jk-sajjad-lone-defeated/articleshow/4540212.cms|access-date=ఏప్రిల్ 10, 2024|website=The Times of India}}</ref> |జమ్మూ & కాశ్మీర్ | colspan="2" |3 | colspan="2" |3 |- | rowspan="8" |ఇండియన్ యూనియన్ ముస్లిం లీగ్<ref name="auto3">{{Cite web|last=M. G. Radhakrishnan|date=మే 16, 2009|title=Congress-led UDF records historic win|url=https://www.indiatoday.in/elections-south/kerala/story/congress-led-udf-records-historic-win-47635-2009-05-16|access-date=ఏప్రిల్ 10, 2024|website=India Today}}</ref> |కేరళ | colspan="2" |2 |2 | rowspan="8" |2 |- |పశ్చిమ బెంగాల్ |6 | rowspan="7" |20 |0 |- |ఉత్తర ప్రదేశ్ |5 |0 |- |మహారాష్ట్ర |4 |0 |- |బీహార్ |2 |0 |- |ఆంధ్రప్రదేశ్ |1 |0 |- |అస్సాం |1 |0 |- |మధ్యప్రదేశ్ |1 |0 |- | rowspan="2" |విదుతలై చిరుతైగల్ కట్చి<ref name="vck">{{Cite web|last=ET Bureau|date=మార్చి 15, 2009|title=DMK backs VCK in alliance, defies Congress call for ouster|url=https://economictimes.indiatimes.com/news/politics-and-nation/dmk-backs-vck-in-alliance-defies-congress-call-for-ouster/articleshow/4268407.cms|access-date=ఏప్రిల్ 10, 2024|website=The Economic Times}}</ref> |తమిళనాడు | colspan="2" |2 |1 |1 |- |కేరళ |1 | |0 | |- | rowspan="2" |బోడోలాండ్ పీపుల్స్ ఫ్రంట్<ref name="bpf">{{cite web|last=K Anurag|date=మే 16, 2009|title=Congress extends its lead in the north-east|url=https://m.rediff.com/amp/election/2009/may/16loksabhapoll-congress-extends-its-lead-in-north-east.htm|access-date=ఏప్రిల్ 10, 2024|website=Rediff.com|quote=...&nbsp;Congress ally and United Progressive Alliance constituent the Bodoland People's Front candidate S K Bwismutiary won in Kokrajhar constituency&nbsp;...}}</ref> |అస్సాం |1 | |1 |1 |- |అస్సాం |1 | |0 | |- |కేరళ కాంగ్రెస్ (మణి) <ref name="auto3" /> |కేరళ |1 | |1 | |- | rowspan="2" |రాష్ట్రీయ స్వాభిమాన్ పార్టీ<ref>{{cite web|last=Times News Network|date=3 April 2009|title=Backed by Congress, R. K. Chaudhary files papers from Mohanlalganj|url=https://timesofindia.indiatimes.com/city/lucknow/backed-by-cong-rk-chaudhary-files-papers-from-mohanlalganj/articleshow/4352267.cms|access-date=10 April 2024|website=The Times of India}}</ref> |ఉత్తర ప్రదేశ్ |1 | |0 | rowspan="2" |0 |- |ఉత్తర ప్రదేశ్ | colspan="2" |7 |0 |- | rowspan="10" |రిపబ్లికన్ పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా<ref name="rpi">{{Cite news|url=https://timesofindia.indiatimes.com/city/mumbai/Rajendra-Gavai-eyes-win-from-Amravati-to-break-family-jinx/articleshow/4331877.cms|title=Rajendra Gavai eyes win from Amravati to break family jinx|last=Marpakwar|first=Prafulla|date=మార్చి 30, 2009|access-date=ఏప్రిల్ 10, 2024|website=The Times of India}}</ref> |మహారాష్ట్ర |1 | |0 | rowspan="10" |0 |- |ఉత్తర ప్రదేశ్ |6 | rowspan="9" |16 |0 |- |బీహార్ |2 |0 |- |పంజాబ్ |2 |0 |- |ఆంధ్రప్రదేశ్ |1 |0 |- |ఛత్తీస్‌గఢ్ |1 |0 |- |హర్యానా |1 |0 |- |జమ్మూ & కాశ్మీర్ |1 |0 |- |మధ్యప్రదేశ్ |1 |0 |- |ఒడిశా |1 |0 |- | rowspan="15" |రిపబ్లికన్ పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (అథవాలే) <ref name="rpia">{{Cite news|url=https://timesofindia.indiatimes.com/city/mumbai/athavale-teams-up-with-cong/articleshow/4325724.cms|title=Athawale teams up with Congress|last=Joshi|first=Prakash|date=మార్చి 28, 2009|access-date=ఏప్రిల్ 10, 2024|website=The Times of India}}</ref> |మహారాష్ట్ర |1 | |0 | rowspan="15" |0 |- |మధ్యప్రదేశ్ |13 | rowspan="14" |53 |0 |- |ఉత్తర ప్రదేశ్ |11 |0 |- |గుజరాత్ |5 |0 |- |ఆంధ్రప్రదేశ్ |3 |0 |- |ఛత్తీస్‌గఢ్ |3 |0 |- |ఢిల్లీ |3 |0 |- |హర్యానా |3 |0 |- |పశ్చిమ బెంగాల్ |3 |0 |- |అస్సాం |2 |0 |- |తమిళనాడు |2 |0 |- |ఉత్తరాఖండ్ |2 |0 |- |బీహార్ |1 |0 |- |జమ్మూ & కాశ్మీర్ |1 |0 |- |ఒడిశా |1 |0 |- | rowspan="2" |స్వతంత్రులు |బీహార్<ref name="purnia">{{Cite web|date=ఏప్రిల్ 21, 2009|title=Pappu Yadav's mother just seven years older than him|url=https://www.hindustantimes.com/india/pappu-yadav-s-mother-just-seven-years-older-than-him/story-8L8QdjhMGQFW1UK4146AGN.html|access-date=ఏప్రిల్ 10, 2024|website=Hindustan Times}}</ref> |1 | rowspan="2" |2 |0 | rowspan="2" |1 |- |పశ్చిమ బెంగాల్<ref name="jaynagar">{{Cite web|last=Konar|first=Debashis|date=మే 12, 2009|title=Left vs Left in tough Joynagar turf|url=https://timesofindia.indiatimes.com/city/kolkata/left-vs-left-in-tough-joynagar-turf/articleshow/4511630.cms|access-date=ఏప్రిల్ 10, 2024|website=The Times of India|quote=...&nbsp;Mondal has the support of the Congress-Trinamool alliance&nbsp;...}}</ref> |1 |1 |- | colspan="2" rowspan="2" |మొత్తం అభ్యర్థులు | colspan="2" |535 |262 | rowspan="2" |263 |- | colspan="2" |188 |1 |} == ఆంధ్రప్రదేశ్ ==  [[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] (42) {| class="wikitable sortable" !నియోజకవర్గం నం. !నియోజకవర్గం !రిజర్వేషన్ (ఎస్సీ / ఎస్టీ/ జనరల్) !అభ్యర్థి !పార్టీ !ఫలితం |- |1 |[[ఆదిలాబాదు లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ఆదిలాబాద్]] |ఎస్టీ |కోట్నాక్ రమేష్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |ఓటమి |- |2 |[[పెద్దపల్లి లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|పెద్దపల్లి]] |ఎస్సీ |గడ్డం వివేక్ వెంకటస్వామి |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |గెలుపు |- |3 |[[కరీంనగర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|కరీంనగర్]] |జనరల్ |పొన్నం ప్రభాకర్ గౌడ్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |గెలుపు |- |4 |[[నిజామాబాదు లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|నిజామాబాద్]] |జనరల్ |మధు గౌడ్ యాస్కి |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |గెలుపు |- |5 |[[జహీరాబాదు లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|జహీరాబాద్]] |జనరల్ |సురేష్ షెట్కార్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |గెలుపు |- |6 |[[మెదక్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|మెదక్]] |జనరల్ |నరేంద్రనాథ్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |ఓటమి |- |7 |[[మల్కాజ్‌గిరి లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|మల్కాజిగిరి]] |జనరల్ |సర్వే సత్యనారాయణ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |గెలుపు |- |8 |[[సికింద్రాబాదు లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|సికింద్రాబాద్]] |జనరల్ |అంజన్ కుమార్ యాదవ్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |గెలుపు |- |9 |[[హైదరాబాదు లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|హైదరాబాద్]] |జనరల్ |పి. లక్ష్మణ్ రావు గౌడ్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |ఓటమి |- |10 |[[చేవెళ్ళ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|చేవెళ్ల]] |జనరల్ |జైపాల్ రెడ్డి |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |గెలుపు |- |11 |[[మహబూబ్‌నగర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|మహబూబ్‌నగర్]] |జనరల్ |దేవరకొండ విట్టల్ రావు |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |ఓటమి |- |12 |[[నాగర్‌కర్నూల్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|నాగర్ కర్నూల్]] |ఎస్సీ |మంద జగన్నాథ్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |గెలుపు |- |13 |[[నల్గొండ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|నల్గొండ]] |జనరల్ |గుత్తా సుఖేందర్ రెడ్డి |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |గెలుపు |- |14 |[[భువనగిరి లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|భువనగిరి]] |జనరల్ |కోమటిరెడ్డి రాజ్ గోపాల్ రెడ్డి |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |గెలుపు |- |15 |[[వరంగల్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|వరంగల్]] |ఎస్సీ |సిరిసిల్ల రాజయ్య |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |గెలుపు |- |16 |[[మహబూబాబాద్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|మహబూబాబాద్]] |ఎస్టీ |బలరాం నాయక్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |గెలుపు |- |17 |[[ఖమ్మం లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ఖమ్మం]] |జనరల్ |[[రేణుకా చౌదరి]] |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |ఓటమి |- |18 |[[అరకు లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|అరకు]] |ఎస్టీ |[[కిషోర్ చంద్ర దేవ్]] |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |గెలుపు |- |19 |[[శ్రీకాకుళం లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|శ్రీకాకుళం]] |జనరల్ |[[కిల్లి కృపారాణి]] |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |గెలుపు |- |20 |[[విజయనగరం లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|విజయనగరం]] |జనరల్ |[[బొత్స ఝాన్సీ లక్ష్మి]] |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |గెలుపు |- |21 |[[విశాఖపట్నం లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|విశాఖపట్నం]] |జనరల్ |[[దగ్గుబాటి పురంధేశ్వరి]] |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |గెలుపు |- |22 |[[అనకాపల్లి లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|అనకాపల్లి]] |జనరల్ |[[సబ్బం హరి]] |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |గెలుపు |- |23 |[[కాకినాడ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|కాకినాడ]] |జనరల్ |[[మల్లిపూడి మంగపతి పళ్ళంరాజు]] |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |గెలుపు |- |24 |[[అమలాపురం లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|అమలాపురం]] |ఎస్సీ |[[జి.వి.హర్షకుమార్|జి.వి. హర్ష కుమార్]] |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |గెలుపు |- |25 |[[రాజమండ్రి లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|రాజమండ్రి]] |జనరల్ |[[ఉండవల్లి అరుణ కుమార్]] |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |గెలుపు |- |26 |[[నరసాపురం లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|నరసాపురం]] |జనరల్ |[[కనుమూరి బాపిరాజు]] |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |గెలుపు |- |27 |[[ఏలూరు లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ఏలూరు]] |జనరల్ |[[కావూరు సాంబశివరావు]] |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |గెలుపు |- |28 |[[మచిలీపట్నం లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|మచిలీపట్నం]] |జనరల్ |బాడిగ రామకృష్ణ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |ఓటమి |- |29 |[[విజయవాడ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|విజయవాడ]] |జనరల్ |[[లగడపాటి రాజగోపాల్]] |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |గెలుపు |- |30 |[[గుంటూరు లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|గుంటూరు]] |జనరల్ |[[రాయపాటి సాంబశివరావు]] |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |గెలుపు |- |31 |[[నరసరావుపేట లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|నరసరావుపేట]] |జనరల్ |వల్లభనేని బాలశౌరి |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |ఓటమి |- |32 |[[బాపట్ల లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బాపట్ల]] |ఎస్సీ |[[పనబాక లక్ష్మి]] |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |గెలుపు |- |33 |[[ఒంగోలు లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ఒంగోలు]] |జనరల్ |[[మాగుంట శ్రీనివాసులురెడ్డి]] |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |గెలుపు |- |34 |[[నంద్యాల లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|నంద్యాల]] |జనరల్ |[[ఎస్. పి. వై. రెడ్డి]] |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |గెలుపు |- |35 |[[కర్నూలు లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|కర్నూలు]] |జనరల్ |[[కోట్ల జయసూర్యప్రకాష్ రెడ్డి]] |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |గెలుపు |- |36 |[[అనంతపురం లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|అనంతపురం]] |జనరల్ |[[అనంత వెంకట రామిరెడ్డి]] |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |గెలుపు |- |37 |[[హిందూపురం లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|హిందూపురం]] |జనరల్ |ఖాసిం ఖాన్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |ఓటమి |- |38 |[[కడప లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|కడప]] |జనరల్ |[[వై.ఎస్. జగన్మోహన్ రెడ్డి]] |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |గెలుపు |- |39 |[[నెల్లూరు లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|నెల్లూరు]] |జనరల్ |[[మేకపాటి రాజమోహన రెడ్డి]] |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |గెలుపు |- |40 |[[తిరుపతి లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|తిరుపతి]] |ఎస్సీ |[[చింతా మోహన్]] |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |గెలుపు |- |41 |[[రాజంపేట లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|రాజంపేట]] |జనరల్ |[[అన్నయ్యగారి సాయిప్రతాప్]] |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |గెలుపు |- |42 |[[చిత్తూరు లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|చిత్తూరు]] |ఎస్సీ |ఎం. తిప్పేస్వామి |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |ఓటమి |} == అరుణాచల్ ప్రదేశ్ == [[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] (2) {| class="wikitable sortable" !నియోజకవర్గం నం. !నియోజకవర్గం !రిజర్వేషన్ (ఎస్సీ / ఎస్టీ/ జనరల్) !అభ్యర్థి !పార్టీ !ఫలితం |- |1 |[[అరుణాచల్ పశ్చిమ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|అరుణాచల్ పశ్చిమ]] |జనరల్ |టకం సంజోయ్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |గెలుపు |- |2 |[[అరుణాచల్ తూర్పు లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|అరుణాచల్ తూర్పు]] |జనరల్ |నినోంగ్ ఎరింగ్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |గెలుపు |} == అస్సాం == [[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] (13)   బిపిఎఫ్ (1)  ముఖ్యమైన స్నేహపూర్వక పోరాటాలు -   బిపిఎఫ్ (1) {| class="wikitable sortable" !నియోజకవర్గం నం. !నియోజకవర్గం !రిజర్వేషన్ (ఎస్సీ / ఎస్టీ/ జనరల్) !అభ్యర్థి !పార్టీ !ఫలితం |- |1 |కరీంగంజ్ |ఎస్సీ |లలిత్ మోహన్ శుక్లబైద్య |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |గెలుపు |- |2 |సిల్చార్ |జనరల్ |సంతోష్ మోహన్ దేవ్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |ఓటమి |- |3 |స్వయంప్రతిపత్తి జిల్లా |ఎస్టీ |బిరేన్ సింగ్ ఎంగ్టి |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |గెలుపు |- |4 |ధుబ్రి |జనరల్ |అన్వర్ హుస్సేన్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |ఓటమి |- |5 |[[కోక్రాఝర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|కోక్రాఝర్]] |ఎస్టీ |సన్సుమా ఖుంగూర్ |[[బోడోలాండ్ పీపుల్స్ ఫ్రంట్]] |గెలుపు |- |6 |బార్పేట |జనరల్ |ఇస్మాయిల్ హుస్సేన్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |గెలుపు |- |7 |గౌహతి |జనరల్ |కెప్టెన్ రాబిన్ బోర్డోలోయ్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |ఓటమి |- | rowspan="2" |8 | rowspan="2" |మంగళ్దోయ్ | rowspan="2" |జనరల్ |మాధబ్ రాజ్‌బంగ్షి |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |ఓటమి |- |దీననాథ్ దాస్ |[[బోడోలాండ్ పీపుల్స్ ఫ్రంట్]] |ఓటమి |- |9 |తేజ్‌పూర్ |జనరల్ |మోని కుమార్ సుబ్బా |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |ఓటమి |- |10 |నౌగాంగ్ |జనరల్ |అనిల్ రాజా |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |ఓటమి |- |11 |కాలిబోర్ |జనరల్ |డిప్ గొగోయ్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |గెలుపు |- |12 |జోర్హాట్ |జనరల్ |బిజోయ్ కృష్ణా హ్యాండిక్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |గెలుపు |- |13 |దిబ్రూఘర్ |జనరల్ |పబన్ సింగ్ ఘటోవర్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |గెలుపు |- |14 |లఖింపూర్ |జనరల్ |రాణీ నారా |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |గెలుపు |} == బీహార్ == [[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] (37) ద్వారా మరిన్ని   ఎన్‌సిపి (1)   స్వతంత్ర (1)  ముఖ్యమైన స్నేహపూర్వక పోరాటాలు -   జెఎంఎం (3)   ఎన్‌సిపి (1) {| class="wikitable sortable" !నియోజకవర్గం నం. !నియోజకవర్గం !రిజర్వేషన్ (ఎస్సీ / ఎస్టీ/ జనరల్) !అభ్యర్థి !పార్టీ !ఫలితం |- | rowspan="2" |1 | rowspan="2" |వాల్మీకి నగర్ |జనరల్ |మొహమ్మద్ షమీమ్ అక్తర్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |ఓటమి |- |జనరల్ |దిలీప్ వర్మ |నేషనలిస్ట్ కాంగ్రెస్ పార్టీ |ఓటమి |- |2 |పశ్చిమ చంపారన్ |జనరల్ |సాధు యాదవ్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |ఓటమి |- |3 |పూర్వి చంపారన్ |జనరల్ |అరవింద్ కుమార్ గుప్తా |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |ఓటమి |- |4 |షెయోహార్ |జనరల్ |లవ్లీ ఆనంద్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |ఓటమి |- |5 |సీతామర్హి |జనరల్ |సమీర్ కుమార్ మహాసేథ్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |ఓటమి |- |6 |మధుబని |జనరల్ |షకీల్ అహ్మద్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |ఓటమి |- |7 |ఝంఝర్పూర్ |జనరల్ |కృపానాథ్ పాఠక్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |ఓటమి |- |8 |సుపాల్ |జనరల్ |రంజీత్ రంజన్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |ఓటమి |- |9 |అరారియా |జనరల్ |షకీల్ అహ్మద్ ఖాన్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |ఓటమి |- | rowspan="2" |10 | rowspan="2" |కిషన్‌గంజ్ |జనరల్ |మొహమ్మద్ అస్రారుల్ హక్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |గెలుపు |- |జనరల్ |మొహమ్మద్ నిస్సార్ ఆలం |[[జార్ఖండ్ ముక్తి మోర్చా]] |ఓటమి |- |11 |కతిహార్ |జనరల్ |తారిక్ అన్వర్ |నేషనలిస్ట్ కాంగ్రెస్ పార్టీ |ఓటమి |- |12 |పూర్ణియా |జనరల్ |శాంతి ప్రియ |స్వతంత్ర |ఓటమి |- |13 |మాధేపుర |జనరల్ |తారా నంద్ సదా |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |ఓటమి |- |14 |దర్భాంగా |జనరల్ |అజయ్ కుమార్ జలన్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |ఓటమి |- |15 |ముజఫర్‌పూర్ |జనరల్ |వినీతా విజయ్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |ఓటమి |- |16 |వైశాలి |జనరల్ |హింద్ కేసరి యాదవ్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |ఓటమి |- |17 |గోపాల్‌గంజ్ |ఎస్సీ |రామాయ్ రామ్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |ఓటమి |- |18 |సివాన్ |జనరల్ |విజయ్ శంకర్ దూబే |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |ఓటమి |- |19 |మహారాజ్‌గంజ్ |జనరల్ |తారకేశ్వర్ సింగ్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |ఓటమి |- |20 |సరన్ |జనరల్ | colspan="3" |'''ఏదీ లేదు''' |- |21 |హాజీపూర్ |ఎస్సీ |దాసాయి చౌదరి |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |ఓటమి |- |22 |ఉజియార్పూర్ |జనరల్ |శీల్ కుమార్ రాయ్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |ఓటమి |- |23 |సమస్తిపూర్ |ఎస్సీ |అశోక్ కుమార్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |ఓటమి |- |24 |బెగుసారై |జనరల్ |అమిత భూషణ్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |ఓటమి |- |25 |ఖగారియా |జనరల్ |మెహబూబ్ అలీ కైసర్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |ఓటమి |- |26 |భాగల్పూర్ |జనరల్ |సదానంద్ సింగ్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |ఓటమి |- | rowspan="2" |27 | rowspan="2" |బంకా |జనరల్ |గిరిధరి యాదవ్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |ఓటమి |- |జనరల్ |రాజేంద్ర పండిట్ నేతాజీ |జార్ఖండ్ ముక్తి మోర్చా |ఓటమి |- |28 |ముంగేర్ |జనరల్ |రామ్ లఖన్ సింగ్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |ఓటమి |- |29 |నలంద |జనరల్ |రాంస్వరూప్ ప్రసాద్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |ఓటమి |- |30 |పాట్నా సాహిబ్ |జనరల్ |శేఖర్ సుమన్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |ఓటమి |- |31 |పాటలీపుత్ర |జనరల్ |విజయ్ సింగ్ యాదవ్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |ఓటమి |- |32 |అర్రా |జనరల్ |హరిద్వార్ ప్రసాద్ సింగ్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |ఓటమి |- |33 |బక్సర్ |జనరల్ |కమలా కాంత్ తివారీ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |ఓటమి |- |34 |ససారాం |ఎస్సీ |మీరా కుమార్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |గెలుపు |- |35 |కరకట్ |జనరల్ |అవధేష్ కుమార్ సింగ్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |ఓటమి |- |36 |జహనాబాద్ |జనరల్ |అరుణ్ కుమార్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |ఓటమి |- |37 |ఔరంగాబాద్ |జనరల్ |నిఖిల్ కుమార్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |ఓటమి |- |38 |గయ |ఎస్సీ |సంజీవ్ ప్రసాద్ టోని |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |ఓటమి |- |39 |నవాడా |జనరల్ |సునీలా దేవి |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |ఓటమి |- | rowspan="2" |40 | rowspan="2" |జముయి | rowspan="2" |ఎస్సీ |అశోక్ చౌదరి |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |ఓటమి |- |ప్రసాది పాస్వాన్ |[[జార్ఖండ్ ముక్తి మోర్చా]] |ఓటమి |} == ఛత్తీస్‌గఢ్ ==  [[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] (11) {| class="wikitable sortable" !నియోజకవర్గం నం. !నియోజకవర్గం !రిజర్వేషన్ (ఎస్సీ / ఎస్టీ/ జనరల్) !అభ్యర్థి !పార్టీ !ఫలితం |- |1 |సర్గుజా |ఎస్టీ |భాను ప్రతాప్ సింగ్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |ఓటమి |- |2 |రాయ్‌గఢ్ |ఎస్టీ |హృదయారామ్ రథియా |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |ఓటమి |- |3 |జాంజ్‌గిర్ |ఎస్సీ |శివకుమార్ దహరియా |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |ఓటమి |- |4 |కోర్బా |జనరల్ |చరణ్ దాస్ మహంత్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |గెలుపు |- |5 |బిలాస్‌పూర్ |జనరల్ |రేణు జోగి |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |ఓటమి |- |6 |రాజ్‌నంద్‌గావ్ |జనరల్ |దేవవ్రత్ సింగ్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |ఓటమి |- |7 |దుర్గ్ |జనరల్ |ప్రదీప్ చౌబే |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |ఓటమి |- |8 |రాయ్‌పూర్ |జనరల్ |భూపేశ్ బాఘేల్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |ఓటమి |- |9 |మహాసముంద్ |జనరల్ |మోతీలాల్ సాహు |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |ఓటమి |- |10 |బస్తర్ |ఎస్టీ |శంకర్ సోడి |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |ఓటమి |- |11 |కాంకేర్ |ఎస్టీ |ఫూలో దేవి నేతం |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |ఓటమి |} == గోవా ==  [[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] (1)   ఎన్‌సిపి (1) {| class="wikitable sortable" !నియోజకవర్గం నం. !నియోజకవర్గం !రిజర్వేషన్ (ఎస్సీ / ఎస్టీ/ జనరల్) !అభ్యర్థి !పార్టీ !ఫలితం |- |1. 1. |ఉత్తర గోవా |ఎస్సీ |జితేంద్ర రఘురాజ్ దేశ్‌ప్రభు |[[నేషనలిస్ట్ కాంగ్రెస్ పార్టీ]] |ఓటమి |- |2 |దక్షిణ గోవా |జనరల్ |ఫ్రాన్సిస్కో సర్దిన్హా |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |గెలుపు |} == గుజరాత్ == [[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] (26)  ముఖ్యమైన స్నేహపూర్వక పోరాటాలు -   ఎన్‌సిపి (1) {| class="wikitable sortable" !నియోజకవర్గం నం. !నియోజకవర్గం !రిజర్వేషన్ (ఎస్సీ / ఎస్టీ/ జనరల్) !అభ్యర్థి !పార్టీ !ఫలితం |- |1 |కచ్ |ఎస్సీ |డానిచా వాల్జీభాయ్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |ఓటమి |- |2 |బనస్కాంత |జనరల్ |గాధ్వి ముఖేష్ కుమార్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |గెలుపు |- |3 |పటాన్ |జనరల్ |జగదీష్ ఠాకూర్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |గెలుపు |- |4 |మెహేసానా |జనరల్ |జీవభాయ్ అంబాలాల్ పటేల్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |ఓటమి |- |5 |సబర్కాంత |జనరల్ |మధుసూదన్ మిస్త్రీ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |ఓటమి |- |6 |గాంధీనగర్ |జనరల్ |సురేష్ పటేల్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |ఓటమి |- |7 |అహ్మదాబాద్ తూర్పు |జనరల్ |దీపక్‌భాయ్ బాబరియా |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |ఓటమి |- |8 |అహ్మదాబాద్ వెస్ట్ |ఎస్సీ |శైలేష్ మన్హర్భాయ్ పర్మార్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |ఓటమి |- |9 |సురేంద్రనగర్ |జనరల్ |సోమాభాయ్ గండలాల్ కోలి పటేల్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |గెలుపు |- |10 |రాజ్‌కోట్ |జనరల్ |కువర్జీభాయ్ బవాలియా |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |గెలుపు |- |11 |పోర్బందర్ |జనరల్ |విఠల్ రాడాడియా |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |గెలుపు |- |12 |జామ్‌నగర్ |జనరల్ |విక్రమ్‌భాయ్ అర్జన్‌భాయ్ మేడమ్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |గెలుపు |- |13 |జునాగఢ్ |జనరల్ |జాషుభాయ్ బరాద్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |ఓటమి |- |14 |అమ్రేలి |జనరల్ |విర్జీభాయ్ తుమ్మర్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |ఓటమి |- |15 |భావ్‌నగర్ |జనరల్ |మహావీర్‌సిన్హ్ గోహిల్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |ఓటమి |- |16 |ఆనంద్ |జనరల్ |భరత్‌సిన్హ్ సోలంకి |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |గెలుపు |- |17 |ఖేడా |జనరల్ |దిన్షా పటేల్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |గెలుపు |- |18 |పంచమహల్ |జనరల్ |శంకర్‌సిన్హ్ వాఘేలా |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |ఓటమి |- | rowspan="2" |19 | rowspan="2" |దాహోద్ | rowspan="2" |ఎస్టీ |ప్రభా కిషోర్ తవియాద్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |గెలుపు |- |కల్సిన్హభాయ్ మేడా |[[నేషనలిస్ట్ కాంగ్రెస్ పార్టీ]] |ఓటమి |- |20 |వడోదర |జనరల్ |సత్యజిత్‌సిన్హ్ దులిప్‌సింగ్ గైక్వాడ్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |ఓటమి |- |21 |చోటా ఉదయపూర్ |ఎస్టీ |నరన్భాయ్ రథ్వా |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |ఓటమి |- |22 |బారుచ్ |జనరల్ |అజీజ్ టంకార్వి |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |ఓటమి |- |23 |బార్డోలి |ఎస్టీ |తుషార్ అమర్‌సిన్హ్ చౌదరి |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |గెలుపు |- |24 |సూరత్ |జనరల్ |ధీరూభాయ్ హరిభాయ్ గజేరా |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |ఓటమి |- |25 |నవ్‌సారి |జనరల్ |ధన్సుఖ్ రాజ్‌పుత్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |ఓటమి |- |26 |వల్సాద్ |ఎస్టీ |కిషన్‌భాయ్ వేస్టాభాయ్ పటేల్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |గెలుపు |} == హర్యానా == [[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] (10) {| class="wikitable sortable" !నియోజకవర్గం నం. !నియోజకవర్గం !రిజర్వేషన్ (ఎస్సీ / ఎస్టీ/ జనరల్) !అభ్యర్థి !పార్టీ !ఫలితం |- |1 |అంబాలా |ఎస్సీ |[[కుమారి సెల్జా|సెల్జా కుమారి]] |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |గెలుపు |- |2 |కురుక్షేత్రం |జనరల్ |[[నవీన్ జిందాల్]] |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |గెలుపు |- |3 |సిర్సా |ఎస్సీ |[[అశోక్ తన్వర్]] |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |గెలుపు |- |4 |హిస్సార్ |జనరల్ |[[జై ప్రకాష్]] |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |ఓటమి |- |5 |కర్నాల్ |జనరల్ |[[అరవింద్ కుమార్ శర్మ]] |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |గెలుపు |- |6 |సోనిపట్ |జనరల్ |జితేందర్ సింగ్ మాలిక్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |గెలుపు |- |7 |రోహ్తక్ |జనరల్ |[[దీపేందర్ సింగ్ హుడా]] |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |గెలుపు |- |8 |భివానీ-మహేంద్రగఢ్ |జనరల్ |శ్రుతి చౌదరి |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |గెలుపు |- |9 |గుర్గావ్ |జనరల్ |[[రావు ఇంద్రజిత్ సింగ్]] |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |గెలుపు |- |10 |ఫరీదాబాద్ |జనరల్ |[[అవతార్ సింగ్ భదానా]] |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |గెలుపు |} == హిమాచల్ ప్రదేశ్ ==  [[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] (4) {| class="wikitable sortable" !నియోజకవర్గం నం. !నియోజకవర్గం !రిజర్వేషన్ (ఎస్సీ / ఎస్టీ/ జనరల్) !అభ్యర్థి !పార్టీ !ఫలితం |- |1 |కాంగ్రా |జనరల్ |చందర్ కుమార్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |ఓటమి |- |2 |మండి |జనరల్ |వీరభద్ర సింగ్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |గెలుపు |- |3 |హమీర్‌పూర్ |జనరల్ |నరీందర్ ఠాకూర్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |ఓటమి |- |4 |సిమ్లా |ఎస్సీ |ధని రామ్ శాండిల్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |ఓటమి |} == జమ్మూ కాశ్మీర్ ==  [[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] (3)   జెకెఎన్‌సి (3) {| class="wikitable sortable" !నియోజకవర్గం నం. !నియోజకవర్గం !రిజర్వేషన్ (ఎస్సీ/ఎస్టీ/ఏదీ కాదు) !అభ్యర్థి !పార్టీ !ఫలితం |- |1 |బారాముల్లా |జనరల్ |షరీఫుద్దీన్ షరీఖ్ |[[జమ్మూ కాశ్మీర్ నేషనల్ కాన్ఫరెన్స్|జమ్మూ & కాశ్మీర్ నేషనల్ కాన్ఫరెన్స్]] |గెలుపు |- |2 |శ్రీనగర్ |జనరల్ |ఫరూఖ్ అబ్దుల్లా |[[జమ్మూ కాశ్మీర్ నేషనల్ కాన్ఫరెన్స్|జమ్మూ & కాశ్మీర్ నేషనల్ కాన్ఫరెన్స్]] |గెలుపు |- |3 |అనంతనాగ్ |జనరల్ |మీర్జా మెహబూబ్ బేగ్ |[[జమ్మూ కాశ్మీర్ నేషనల్ కాన్ఫరెన్స్|జమ్మూ & కాశ్మీర్ నేషనల్ కాన్ఫరెన్స్]] |గెలుపు |- |4 |లడఖ్ |జనరల్ |ఫుంట్సోగ్ నంగ్యాల్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |ఓటమి |- |5 |ఉధంపూర్ |జనరల్ |సిహెచ్.లాల్ సింగ్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |గెలుపు |- |6 |జమ్మూ |జనరల్ |మదన్ లాల్ శర్మ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |గెలుపు |} == జార్ఖండ్ ==  [[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] (9)   జెఎంఎం (5)  ముఖ్యమైన స్నేహపూర్వక పోరాటాలు -   జెఎంఎం (3) {| class="wikitable sortable" !నియోజకవర్గం నం. !నియోజకవర్గం !రిజర్వేషన్ (ఎస్సీ / ఎస్టీ/ జనరల్) !అభ్యర్థి !పార్టీ !ఫలితం |- |1 |రాజ్‌మహల్ |ఎస్టీ |హేమ్లాల్ ముర్ము |[[జార్ఖండ్ ముక్తి మోర్చా]] |ఓటమి |- |2 |దుమ్కా |ఎస్టీ |సిబు సోరెన్ |[[జార్ఖండ్ ముక్తి మోర్చా]] |గెలుపు |- | rowspan="2" |3 | rowspan="2" |గొడ్డా |జనరల్ |ఫుర్కాన్ అన్సారీ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |ఓటమి |- |జనరల్ |దుర్గా సోరెన్ |[[జార్ఖండ్ ముక్తి మోర్చా]] |ఓటమి |- |4 |చత్ర |జనరల్ |ధీరజ్ ప్రసాద్ సాహు |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |ఓటమి |- | rowspan="2" |5 | rowspan="2" |కోడర్మా |జనరల్ |తిలక్‌ధారి ప్రసాద్ సింగ్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |ఓటమి |- |జనరల్ |బిష్ణు ప్రసాద్ భయ్యా |[[జార్ఖండ్ ముక్తి మోర్చా]] |ఓటమి |- |6 |గిరిదిహ్ |జనరల్ |టేక్ లాల్ మహతో |[[జార్ఖండ్ ముక్తి మోర్చా]] |ఓటమి |- |7 |ధన్‌బాద్ |జనరల్ |చంద్ర శేఖర్ దూబే |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |ఓటమి |- |8 |రాంచీ |జనరల్ |సుబోధ్ కాంత్ సహాయ్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |గెలుపు |- |9 |జంషెడ్‌పూర్ |జనరల్ |సుమన్ మహతో |[[జార్ఖండ్ ముక్తి మోర్చా]] |ఓటమి |- |10 |సింగ్‌భుం |ఎస్టీ |బాగున్ సుంబ్రాయి |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |ఓటమి |- |11 |ఖుంటి |ఎస్టీ |నీల్ టిర్కీ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |ఓటమి |- |12 |లోహార్డగా |ఎస్టీ |రామేశ్వర్ ఒరాన్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |ఓటమి |- |13 |పలము |ఎస్సీ |కామేశ్వర్ బైత |[[జార్ఖండ్ ముక్తి మోర్చా]] |గెలుపు |- | rowspan="2" |14 | rowspan="2" |హజారీబాగ్ | rowspan="2" |జనరల్ |సౌరభ్ నారాయణ్ సింగ్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |ఓటమి |- |శివ్‌లాల్ మహతో |[[జార్ఖండ్ ముక్తి మోర్చా]] |ఓటమి |} == కర్ణాటక ==  [[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] (28) {| class="wikitable sortable" !నియోజకవర్గం నం. !నియోజకవర్గం !రిజర్వేషన్ (ఎస్సీ / ఎస్టీ/ జనరల్) !అభ్యర్థి !పార్టీ !ఫలితం |- |1 |చిక్కోడి |జనరల్ |ప్రకాష్ బాబన్న హుక్కేరి |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |ఓటమి |- |2 |బెల్గాం |జనరల్ |అమర్‌సిన్హ్ వసంతరావు పాటిల్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |ఓటమి |- |3 |బాగల్‌కోట్ |జనరల్ |జె.టి. పాటిల్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |ఓటమి |- |4 |బీజాపూర్ |ఎస్సీ |ప్రకాష్ రాథోడ్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |ఓటమి |- |5 |గుల్బర్గా |ఎస్సీ |మల్లికార్జున్ ఖర్గే |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |గెలుపు |- |6 |రాయచూర్ |ఎస్టీ |రాజా వెంకటప్ప నాయక్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |ఓటమి |- |7 |బీదర్ |జనరల్ |ఎన్. ధరమ్ సింగ్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |గెలుపు |- |8 |కొప్పల్ |జనరల్ |బసవరాజ్ రాయారెడ్డి |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |ఓటమి |- |9 |బళ్లారి |ఎస్టీ |NY హనుమంతప్ప |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |ఓటమి |- |10 |హవేరి |జనరల్ |సలీం అహ్మద్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |ఓటమి |- |11 |ధార్వాడ్ |జనరల్ |మంజునాథ్ కున్నూర్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |ఓటమి |- |12 |ఉత్తర కన్నడ |జనరల్ |మార్గరెట్ అల్వా |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |ఓటమి |- |13 |దావణగెరె |జనరల్ |ఎస్.ఎస్. మల్లికార్జున్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |ఓటమి |- |14 |షిమోగా |జనరల్ |ఎస్. బంగారప్ప |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |ఓటమి |- |15 |ఉడుపి చిక్కమగళూరు |జనరల్ |కె. జయప్రకాష్ హెగ్డే |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |ఓటమి |- |16 |హసన్ |జనరల్ |బి. శివరాముడు |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |ఓటమి |- |17 |దక్షిణ కన్నడ |జనరల్ |జనార్ధన పూజారి |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |ఓటమి |- |18 |చిత్రదుర్గ |ఎస్సీ |బి. తిప్పేస్వామి |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |ఓటమి |- |19 |తుమకూరు |జనరల్ |పి. కోదండరామయ్య |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |ఓటమి |- |20 |మాండ్య |జనరల్ |ఎంహెచ్ అంబరీష్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |ఓటమి |- |21 |మైసూర్ |జనరల్ |అడగూర్ హెచ్. విశ్వనాథ్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |గెలుపు |- |22 |చామరాజనగర్ |ఎస్సీ |ఆర్. ధ్రువనారాయణ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |గెలుపు |- |23 |బెంగళూరు గ్రామీణ |జనరల్ |తేజశ్విని గౌడ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |ఓటమి |- |24 |బెంగళూరు నార్త్ |జనరల్ |సి.కె. జాఫర్ షరీఫ్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |ఓటమి |- |25 |బెంగళూరు సెంట్రల్ |జనరల్ |హెచ్‌టి సాంగ్లియానా |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |ఓటమి |- |26 |బెంగళూరు సౌత్ |జనరల్ |కృష్ణ బైరే గౌడ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |ఓటమి |- |27 |చిక్కబల్లాపూర్ |జనరల్ |వీరప్ప మొయిలీ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |గెలుపు |- |28 |కోలార్ |ఎస్సీ |కె.హెచ్. మునియప్ప |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |గెలుపు |} == కేరళ ==  [[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] (17)   ఐయుఎంఎల్ (2)   కెసి (ఎం) (1)  ముఖ్యమైన స్నేహపూర్వక పోరాటాలు -   ఎన్‌సిపి (2) {| class="wikitable sortable" !నియోజకవర్గం నం. !నియోజకవర్గం !రిజర్వేషన్ (ఎస్సీ / ఎస్టీ/ జనరల్) !అభ్యర్థి !పార్టీ !ఫలితం |- |1 |కాసరగోడ్ |జనరల్ |షాహిదా కమల్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |ఓటమి |- |2 |కన్నూర్ |జనరల్ |కె. సుధాకరన్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |గెలుపు |- |3 |వటకర |జనరల్ |ముల్లపల్లి రామచంద్రన్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |గెలుపు |- | rowspan="2" |4 | rowspan="2" |వయనాడ్ |జనరల్ |MI షానవాస్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |గెలుపు |- |జనరల్ |కె. మురళీధరన్ |[[నేషనలిస్ట్ కాంగ్రెస్ పార్టీ]] |ఓటమి |- |5 |కోజికోడ్ |జనరల్ |ఎం.కె. రాఘవన్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |గెలుపు |- |6 |మలప్పురం |జనరల్ |ఇ. అహమద్ |[[ఇండియన్ యూనియన్ ముస్లిం లీగ్]] |గెలుపు |- |7 |పొన్నాని |జనరల్ |ఈటీ మహమ్మద్ బషీర్ |[[ఇండియన్ యూనియన్ ముస్లిం లీగ్]] |గెలుపు |- | rowspan="2" |8 | rowspan="2" |పాలక్కాడ్ |జనరల్ |సతీషన్ పచేని |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |ఓటమి |- | |అబ్దుల్ రజాక్ మౌలవి |[[నేషనలిస్ట్ కాంగ్రెస్ పార్టీ]] |ఓటమి |- |9 |అలతుర్ |ఎస్సీ |ఎన్.కె. సుధీర్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |ఓటమి |- |10 |త్రిసూర్ |జనరల్ |పి.సి. చాకో |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |గెలుపు |- |11 |చలకుడి |జనరల్ |కె.పి. ధనపాలన్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |గెలుపు |- |12 |ఎర్నాకులం |జనరల్ |కె.వి. థామస్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |గెలుపు |- |13 |ఇడుక్కి |జనరల్ |పి.టి. థామస్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |గెలుపు |- |14 |కొట్టాయం |జనరల్ |జోస్ కె. మణి |కేరళ కాంగ్రెస్ (ఎం) |గెలుపు |- |15 |అలప్పుజ |జనరల్ |కె.సి. వేణుగోపాల్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |గెలుపు |- |16 |మావెలికర |ఎస్సీ |కోడికున్నిల్ సురేష్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |గెలుపు |- |17 |పతనంతిట్ట |జనరల్ |ఆంటో ఆంటోనీ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |గెలుపు |- |18 |కొల్లం |జనరల్ |ఎన్. పీతాంబర కురుప్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |గెలుపు |- |19 |అట్టింగల్ |జనరల్ |జి. బాలచంద్రన్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |ఓటమి |- |20 |తిరువనంతపురం |జనరల్ |శశి థరూర్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |గెలుపు |} == మధ్యప్రదేశ్ == [[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] (28) {| class="wikitable sortable" !నియోజకవర్గం నం. !నియోజకవర్గం !రిజర్వేషన్ (ఎస్సీ / ఎస్టీ/ జనరల్) !అభ్యర్థి !పార్టీ !ఫలితం |- |1. 1. |మొరెనా |జనరల్ |రామ్నివాస్ రావత్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |ఓటమి |- |2 |భింద్ |ఎస్సీ |భగీరథ్ ప్రసాద్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |ఓటమి |- |3 |గ్వాలియర్ |జనరల్ |అశోక్ సింగ్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |ఓటమి |- |4 |గుణ |జనరల్ |జ్యోతిరాదిత్య మాధవరావు సింధియా |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |గెలుపు |- |5 |సాగర్ |జనరల్ |అస్లాం షేర్ ఖాన్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |ఓటమి |- |6 |టికంగర్ |ఎస్సీ |అహిర్వార్ బృందావనం |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |ఓటమి |- |7 |దమోహ్ |జనరల్ |చంద్రభాన్ భయ్యా |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |ఓటమి |- |8 |ఖజురహో |జనరల్ |రాజా పటేరియా |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |ఓటమి |- |9 |సాట్నా |జనరల్ |సుధీర్ సింగ్ తోమర్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |ఓటమి |- |10 |రేవా |జనరల్ |సుందర్ లాల్ తివారీ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |ఓటమి |- |11 |సిద్ధి |జనరల్ |ఇంద్రజీత్ కుమార్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |ఓటమి |- |12 |షాడోల్ |ఎస్టీ |రాజేష్ నందిని సింగ్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |గెలుపు |- |13 |జబల్పూర్ |జనరల్ |రామేశ్వర్ నీఖ్రా |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |ఓటమి |- |14 |మాండ్లా |ఎస్టీ |బసోరి సింగ్ మస్రం |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |గెలుపు |- |15 |బాలాఘాట్ |జనరల్ |విశ్వేశ్వర్ భగత్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |ఓటమి |- |16 |చింద్వారా |జనరల్ |కమల్ నాథ్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |గెలుపు |- |17 |హోషంగాబాద్ |జనరల్ |ఉదయ్ ప్రతాప్ సింగ్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |గెలుపు |- |18 |విదిష |జనరల్ | colspan="3" |'''ఏదీ లేదు''' |- |19 |భోపాల్ |జనరల్ |సురేంద్ర సింగ్ ఠాకూర్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |ఓటమి |- |20 |రాజ్‌గఢ్ |జనరల్ |నారాయణ్ సింగ్ ఆమ్లాబే |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |గెలుపు |- |21 |దేవాస్ |ఎస్సీ |సజ్జన్ సింగ్ వర్మ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |గెలుపు |- |22 |ఉజ్జయిని |ఎస్సీ |ప్రేమ్‌చంద్ గుడ్డు |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |గెలుపు |- |23 |మాండ్సౌర్ |జనరల్ |మీనాక్షి నటరాజన్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |గెలుపు |- |24 |రత్లాం |ఎస్టీ |కాంతిలాల్ భూరియా |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |గెలుపు |- |25 |ధార్ |ఎస్టీ |గజేంద్ర సింగ్ రాజుఖేడి |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |గెలుపు |- |26 |ఇండోర్ |జనరల్ |సత్యనారాయణ పటేల్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |ఓటమి |- |27 |ఖర్గోన్ |ఎస్టీ |బలరామ్ బచ్చన్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |ఓటమి |- |28 |ఖాండ్వా |జనరల్ |అరుణ్ సుభాశ్చంద్ర యాదవ్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |గెలుపు |- |29 |బేతుల్ |ఎస్టీ |ఓఝరం ఎవానే |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |ఓటమి |} == మహారాష్ట్ర == [[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] (25)   ఎన్‌సిపి (21)   ఆర్‌పిఐ (1)   ఆర్‌పిఐ (ఎ) (1) {| class="wikitable sortable" !నియోజకవర్గం నం. !నియోజకవర్గం !రిజర్వేషన్ (ఎస్సీ / ఎస్టీ/ జనరల్) !అభ్యర్థి !పార్టీ !ఫలితం |- |1 |నందూర్బార్ |ఎస్టీ |మాణిక్‌రావ్ హోడ్ల్యా గవిట్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |గెలుపు |- |2 |ధూలే |జనరల్ |అమరిష్‌భాయ్ రసిక్‌లాల్ పటేల్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |ఓటమి |- |3 |జల్గావ్ |జనరల్ |వసంతరావు మోర్ |[[నేషనలిస్ట్ కాంగ్రెస్ పార్టీ]] |ఓటమి |- |4 |రావర్ |జనరల్ |రవీంద్ర ప్రహ్లాదరావు పాటిల్ |[[నేషనలిస్ట్ కాంగ్రెస్ పార్టీ]] |ఓటమి |- |5 |బుల్ధానా |జనరల్ |రాజేంద్ర శింగ్నే |[[నేషనలిస్ట్ కాంగ్రెస్ పార్టీ]] |ఓటమి |- |6 |అకోలా |జనరల్ |బాబాసాహెబ్ ధబేకర్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |ఓటమి |- |7 |అమరావతి |ఎస్సీ |రాజేంద్ర గవై |రిపబ్లికన్ పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా |ఓటమి |- |8 |వార్ధా |జనరల్ |దత్త మేఘే |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |గెలుపు |- |9 |రాంటెక్ |ఎస్సీ |ముకుల్ వాస్నిక్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |గెలుపు |- |10 |నాగ్‌పూర్ |జనరల్ |విలాస్ ముత్తెంవర్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |గెలుపు |- |11 |భండారా-గోండియా |జనరల్ |ప్రఫుల్ పటేల్ |[[నేషనలిస్ట్ కాంగ్రెస్ పార్టీ]] |గెలుపు |- |12 |గడ్చిరోలి-చిమూర్ |ఎస్టీ |మరోత్రావ్ కోవాసే |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |గెలుపు |- |13 |చంద్రపూర్ |జనరల్ |పుగాలియా నరేష్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |ఓటమి |- |14 |యావత్మల్-వాషిం |జనరల్ |హరిసింగ్ రాథోడ్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |ఓటమి |- |15 |హింగోలి |జనరల్ |సూర్యకాంత పాటిల్ |[[నేషనలిస్ట్ కాంగ్రెస్ పార్టీ]] |ఓటమి |- |16 |నాందేడ్ |జనరల్ |భాస్కరరావు పాటిల్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |గెలుపు |- |17 |పర్భాని |జనరల్ |సురేష్ వార్పుడ్కర్ |[[నేషనలిస్ట్ కాంగ్రెస్ పార్టీ]] |ఓటమి |- |18 |జల్నా |జనరల్ |కళ్యాణ్ వైజినాథరావు |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |ఓటమి |- |19 |ఔరంగాబాద్ |జనరల్ |ఉత్తమ్‌సింగ్ పవార్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |ఓటమి |- |20 |దిండోరి |ఎస్టీ |జిర్వాల్ నరహరి సీతారాం |[[నేషనలిస్ట్ కాంగ్రెస్ పార్టీ]] |ఓటమి |- |21 |నాసిక్ |జనరల్ |సమీర్ భుజ్‌బాల్ |[[నేషనలిస్ట్ కాంగ్రెస్ పార్టీ]] |గెలుపు |- |22 |పాల్ఘర్ |ఎస్టీ |దామోదర్ బార్కు శింగడ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |ఓటమి |- |23 |భివాండి |జనరల్ |సురేష్ కాశీనాథ్ తవారే |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |గెలుపు |- |24 |కళ్యాణ్ |జనరల్ |దవ్ఖరే వసంత్ శంకర్రావు |[[నేషనలిస్ట్ కాంగ్రెస్ పార్టీ]] |ఓటమి |- |25 |థానే |జనరల్ |సంజీవ్ నాయక్ |[[నేషనలిస్ట్ కాంగ్రెస్ పార్టీ]] |గెలిచింది |- |26 |ముంబై నార్త్ |జనరల్ |సంజయ్ నిరుపమ్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |గెలుపు |- |27 |ముంబై నార్త్ వెస్ట్ |జనరల్ |గురుదాస్ కామత్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |గెలుపు |- |28 |ముంబై నార్త్ ఈస్ట్ |జనరల్ |సంజయ్ దిన పాటిల్ |[[నేషనలిస్ట్ కాంగ్రెస్ పార్టీ]] |గెలుపు |- |29 |ముంబై నార్త్ సెంట్రల్ |జనరల్ |ప్రియా దత్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |గెలుపు |- |30 |ముంబై సౌత్ సెంట్రల్ |జనరల్ |ఏక్‌నాథ్ గైక్వాడ్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |గెలుపు |- |31 |ముంబై సౌత్ |జనరల్ |మిలింద్ మురళీ దేవరా |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |గెలుపు |- |32 |రాయ్‌గడ్ |జనరల్ |AR అంతులే |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |ఓటమి |- |33 |మావల్ |జనరల్ |అజం పన్సారే |[[నేషనలిస్ట్ కాంగ్రెస్ పార్టీ]] |ఓటమి |- |34 |పూణే |జనరల్ |సురేష్ కల్మాడి |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |గెలుపు |- |35 |బారామతి |జనరల్ |సుప్రియా సూలే |[[నేషనలిస్ట్ కాంగ్రెస్ పార్టీ]] |గెలుపు |- |36 |శిరూర్ |జనరల్ |విలాస్ విఠోబా లాండే |[[నేషనలిస్ట్ కాంగ్రెస్ పార్టీ]] |ఓటమి |- |37 |అహ్మద్ నగర్ |జనరల్ |శివాజీ కార్దిలే |[[నేషనలిస్ట్ కాంగ్రెస్ పార్టీ]] |ఓటమి |- |38 |షిర్డీ |ఎస్సీ |రాందాస్ అథవాలే |రిపబ్లికన్ పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (ఎ) |ఓటమి |- |39 |బీడ్ |జనరల్ |కోకాటే రమేష్ బాబూరావు |[[నేషనలిస్ట్ కాంగ్రెస్ పార్టీ]] |ఓటమి |- |40 |ఉస్మానాబాద్ |జనరల్ |పదమ్‌సిన్హ్ బాజీరావు పాటిల్ |[[నేషనలిస్ట్ కాంగ్రెస్ పార్టీ]] |గెలుపు |- |41 |లాతూర్ |ఎస్సీ |జయవంత్‌రావు అవలే |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |గెలుపు |- |42 |సోలాపూర్ |ఎస్సీ |సుశీల్ కుమార్ షిండే |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |గెలుపు |- |43 |మాధ |జనరల్ |శరద్ పవార్ |[[నేషనలిస్ట్ కాంగ్రెస్ పార్టీ]] |గెలుపు |- |44 |సాంగ్లి |జనరల్ |ప్రతీక్ ప్రకాష్‌బాపు పాటిల్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |గెలుపు |- |45 |సతారా |జనరల్ |ఉదయన్‌రాజే భోసలే |[[నేషనలిస్ట్ కాంగ్రెస్ పార్టీ]] |గెలుపు |- |46 |రత్నగిరి–సింధుదుర్గ్ |జనరల్ |నీలేష్ నారాయణ్ రాణే |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |గెలుపు |- |47 |కొల్హాపూర్ |జనరల్ |శంభాజీ రాజే |[[నేషనలిస్ట్ కాంగ్రెస్ పార్టీ]] |ఓటమి |- |48 |హాట్కనాంగిల్ |జనరల్ |నివేదిత మానే |[[నేషనలిస్ట్ కాంగ్రెస్ పార్టీ]] |ఓటమి |} == మణిపూర్ ==  [[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] (2)  ముఖ్యమైన స్నేహపూర్వక పోరాటాలు -   ఎన్‌సిపి (1) {| class="wikitable sortable" !నియోజకవర్గం నం. !నియోజకవర్గం !రిజర్వేషన్ (ఎస్సీ / ఎస్టీ/ జనరల్) !అభ్యర్థి !పార్టీ !ఫలితం |- |1 |మణిపూర్ ఇన్నర్ |జనరల్ |థోక్చోమ్ మేన్యా |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |గెలుపు |- | rowspan="2" |2 | rowspan="2" |ఔటర్ మణిపూర్ | rowspan="2" |ఎస్టీ |థాంగ్సో బైట్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |గెలుపు |- |ఎల్బీ సోనా |[[నేషనలిస్ట్ కాంగ్రెస్ పార్టీ]] |ఓటమి |} == మేఘాలయ ==  [[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] (2)  ముఖ్యమైన స్నేహపూర్వక పోరాటాలు -   ఎన్‌సిపి (1) {| class="wikitable sortable" !నియోజకవర్గం నం. !నియోజకవర్గం !రిజర్వేషన్ (ఎస్సీ / ఎస్టీ/ జనరల్) !అభ్యర్థి !పార్టీ !ఫలితం |- |1. 1. |షిల్లాంగ్ |ఏదీ లేదు |విన్సెంట్ పాలా |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |గెలుపు |- | rowspan="2" |2 | rowspan="2" |తురా | rowspan="2" |ఎస్టీ |డెబోరా మారక్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |ఓటమి |- |అగాథా సంగ్మా |[[నేషనలిస్ట్ కాంగ్రెస్ పార్టీ]] |గెలుపు |} == మిజోరం ==  [[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] (1) {| class="wikitable sortable" !నియోజకవర్గం నం. !నియోజకవర్గం !రిజర్వేషన్ (ఎస్సీ / ఎస్టీ/ జనరల్) !అభ్యర్థి !పార్టీ !ఫలితం |- |1 |మిజోరం |ఎస్టీ |[[సి.ఎల్. రువాలా]] |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |గెలుపు |} == నాగాలాండ్ ==  [[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] (1) {| class="wikitable sortable" !నియోజకవర్గం నం. !నియోజకవర్గం !రిజర్వేషన్ (ఎస్సీ / ఎస్టీ/ జనరల్) !అభ్యర్థి !పార్టీ !ఫలితం |- |1 |నాగాలాండ్ |జనరల్ |కె. అసుంగ్బా సంగ్తం |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |ఓటమి |} == ఒడిశా ==  [[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] (21)  ముఖ్యమైన స్నేహపూర్వక పోరాటాలు -   జెఎంఎం (3)   ఎన్‌సిపి (1) {| class="wikitable sortable" !నియోజకవర్గం నం. !నియోజకవర్గం !రిజర్వేషన్ (ఎస్సీ / ఎస్టీ/ జనరల్) !అభ్యర్థి !పార్టీ !ఫలితం |- |1 |బార్‌గఢ్ |జనరల్ |[[సంజయ్ భోయ్]] |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |గెలుపు |- | rowspan="2" |2 | rowspan="2" |సుందర్‌గఢ్ | rowspan="2" |ఎస్టీ |హేమానంద్ బిస్వాల్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |గెలుపు |- |లివినస్ కిండో |జార్ఖండ్ ముక్తి మోర్చా |ఓటమి |- |3 |సంబల్పూర్ |జనరల్ |అమర్‌నాథ్ ప్రధాన్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |గెలుపు |- |4 |కియోంఝర్ |ఎస్టీ |ధనుర్జయ సిదు |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |ఓటమి |- | rowspan="2" |5 | rowspan="2" |మయూర్భంజ్ | rowspan="2" |ఎస్టీ |లక్ష్మణ్ మాఝీ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |ఓటమి |- |సుదం మార్ండి |[[జార్ఖండ్ ముక్తి మోర్చా]] |ఓటమి |- | rowspan="3" |6 | rowspan="3" |బాలాసోర్ | rowspan="3" |జనరల్ |శ్రీకాంత్ కుమార్ జెనా |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |గెలుపు |- |అరుణ్ డే |[[నేషనలిస్ట్ కాంగ్రెస్ పార్టీ]] |ఓటమి |- |అరుణ్ జెనా |[[జార్ఖండ్ ముక్తి మోర్చా]] |ఓటమి |- |7 |భద్రక్ |ఎస్సీ |అనంత ప్రసాద్ సేథి |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |ఓటమి |- |8 |జాజ్‌పూర్ |ఎస్సీ |అమియా కాంత మల్లిక్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |ఓటమి |- |9 |దెంకనల్ |జనరల్ |చంద్ర శేఖర్ త్రిపాఠి |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |ఓటమి |- |10 |బోలాంగీర్ |జనరల్ |నరసింఘ మిశ్రా |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |ఓటమి |- |11 |కలహండి |జనరల్ |భక్త చరణ్ దాస్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |గెలుపు |- |12 |నబరంగ్‌పూర్ |ఎస్టీ |ప్రదీప్ కుమార్ మాఝి |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |గెలుపు |- |13 |కంధమాల్ |జనరల్ |సుజిత్ కుమార్ పాధి |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |ఓటమి |- |14 |కటక్ |జనరల్ |బిభూతి భూషణ్ మిశ్రా |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |ఓటమి |- |15 |కేంద్రపారా |జనరల్ |రంజిబ్ బిస్వాల్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |ఓటమి |- |16 |జగత్సింగ్‌పూర్ |ఎస్సీ |రవీంద్ర కుమార్ సేథి |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |ఓటమి |- |17 |పూరి |జనరల్ |దేబేంద్ర నాథ్ మాన్సింగ్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |ఓటమి |- |18 |భువనేశ్వర్ |జనరల్ |బిజయ్ మొహంతి |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |ఓటమి |- |19 |అస్కా |జనరల్ |రామచంద్ర రథ్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |ఓటమి |- |20 |బెర్హంపూర్ |జనరల్ |చంద్ర శేఖర్ సాహు |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |ఓటమి |- |21 |కోరాపుట్ |ఎస్టీ |గిరిధర్ గమాంగ్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |ఓటమి |} == పంజాబ్ ==  [[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] (13) {| class="wikitable sortable" !నియోజకవర్గం నం. !నియోజకవర్గం !రిజర్వేషన్ (ఎస్సీ / ఎస్టీ/ జనరల్) !అభ్యర్థి !పార్టీ !ఫలితం |- |1 |గురుదాస్‌పూర్ |జనరల్ |ప్రతాప్ సింగ్ బజ్వా |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |గెలుపు |- |2 |అమృత్సర్ |జనరల్ |ఓం ప్రకాష్ సోని |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |ఓటమి |- |3 |ఖాదూర్ సాహిబ్ |జనరల్ |రాణా గుర్జీత్ సింగ్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |ఓటమి |- |4 |జలంధర్ |ఎస్సీ |మోహిందర్ సింగ్ కేపీ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |గెలుపు |- |5 |హోషియార్పూర్ |ఎస్సీ |సంతోష్ చౌదరి |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |గెలుపు |- |6 |ఆనందపూర్ సాహిబ్ |జనరల్ |రవ్నీత్ సింగ్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |గెలుపు |- |7 |లూధియానా |జనరల్ |మనీష్ తివారీ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |గెలుపు |- |8 |ఫతేఘర్ సాహిబ్ |ఎస్సీ |సుఖ్‌దేవ్ సింగ్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |గెలుపు |- |9 |ఫరీద్‌కోట్ |ఎస్సీ |సుఖ్వీందర్ సింగ్ డానీ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |ఓటమి |- |10 |ఫిరోజ్‌పూర్ |జనరల్ |జగ్మీత్ సింగ్ బ్రార్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |ఓటమి |- |11 |బటిండా |జనరల్ |రణిందర్ సింగ్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |ఓటమి |- |12 |సంగ్రూర్ |జనరల్ |విజయ్ ఇందర్ సింగ్లా |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |గెలుపు |- |13 |పాటియాలా |జనరల్ |ప్రణీత్ కౌర్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |గెలుపు |} == రాజస్థాన్ ==  [[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] (25) {| class="wikitable sortable" !నియోజకవర్గం నం. !నియోజకవర్గం !రిజర్వేషన్ (ఎస్సీ / ఎస్టీ/ జనరల్) !అభ్యర్థి !పార్టీ !ఫలితం |- |1. 1. |గంగానగర్ |ఎస్సీ |భరత్ రామ్ మేఘవాల్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |గెలుపు |- |2 |బికానెర్ |ఎస్సీ |రేవత్ రామ్ పన్వర్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |ఓటమి |- |3 |చురు |జనరల్ |రఫీక్ మండేలియా |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |ఓటమి |- |4 |ఝుంఝును |జనరల్ |శీష్ రామ్ ఓలా |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |గెలుపు |- |5 |సికార్ |జనరల్ |మహాదేవ్ సింగ్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |గెలుపు |- |6 |జైపూర్ గ్రామీణ |జనరల్ |లాల్‌చంద్ కటారియా |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |గెలుపు |- |7 |జైపూర్ |జనరల్ |మహేష్ జోషి |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |గెలుపు |- |8 |అల్వార్ |జనరల్ |జితేంద్ర సింగ్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |గెలుపు |- |9 |భరత్‌పూర్ |ఎస్సీ |రతన్ సింగ్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |గెలుపు |- |10 |కరౌలి-ధోల్పూర్ |ఎస్సీ |ఖిలాడి లాల్ బైర్వా |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |గెలుపు |- |11 |దౌసా |జనరల్ |లక్ష్మణ్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |ఓటమి |- |12 |టోంక్-సవాయి మాధోపూర్ |జనరల్ |నమో నారాయణ్ మీనా |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |గెలుపు |- |13 |అజ్మీర్ |జనరల్ |సచిన్ పైలట్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |గెలుపు |- |14 |నాగౌర్ |జనరల్ |జ్యోతి మిర్ధా |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |గెలుపు |- |15 |పాళీ |జనరల్ |బద్రి రామ్ జాఖర్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |గెలుపు |- |16 |జోధ్పూర్ |జనరల్ |చంద్రేష్ కుమారి కటోచ్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |గెలుపు |- |17 |బార్మర్ |జనరల్ |హరీష్ చౌదరి |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |గెలుపు |- |18 |జలోర్ |జనరల్ |సంధ్య చౌదరి |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |ఓటమి |- |19 |ఉదయపూర్ |ఎస్టీ |రఘువీర్ మీనా |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |గెలుపు |- |20 |బన్స్వారా |ఎస్టీ |తారాచంద్ భాగోరా |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |గెలుపు |- |21 తెలుగు |చిత్తోర్‌గఢ్ |జనరల్ |గిరిజా వ్యాస్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |గెలుపు |- |22 |రాజ్‌సమంద్ |జనరల్ |గోపాల్ సింగ్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |గెలుపు |- |23 |భిల్వారా |జనరల్ |సి.పి. జోషి |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |గెలుపు |- |24 |కోటా |జనరల్ |ఇజ్యరాజ్ సింగ్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |గెలుపు |- |25 |ఝలావర్-బరాన్ |జనరల్ |ఊర్మిళ జైన్ భయ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |ఓటమి |} == సిక్కిం ==  [[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] (1) {| class="wikitable sortable" !నియోజకవర్గం నం. !నియోజకవర్గం !రిజర్వేషన్ (ఎస్సీ / ఎస్టీ / జనరల్) !అభ్యర్థి ! colspan="2" |పార్టీ !ఫలితం |- |1. 1. |సిక్కిం |ఏదీ లేదు |ఖరానంద ఉప్రేతి | |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |ఓటమి |} == తమిళనాడు ==  డిఎంకె (22)    [[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] (15)   విసికె (2) {| class="wikitable sortable" !నియోజకవర్గం నం. !నియోజకవర్గం !రిజర్వేషన్ (ఎస్సీ / ఎస్టీ / జనరల్) !అభ్యర్థి !పార్టీ !ఫలితం |- |1. 1. |తిరువల్లూరు |ఎస్సీ |గాయత్రి.ఎస్ |[[ద్రవిడ మున్నేట్ర కజగం]] |ఓటమి |- |2 |చెన్నై నార్త్ |జనరల్ |టికెఎస్ ఎలంగోవన్ |[[ద్రవిడ మున్నేట్ర కజగం]] |గెలుపు |- |3 |చెన్నై సౌత్ |జనరల్ |ఆర్.ఎస్. భారతి |[[ద్రవిడ మున్నేట్ర కజగం]] |ఓటమి |- |4 |చెన్నై సెంట్రల్ |జనరల్ |దయానిధి మారన్ |[[ద్రవిడ మున్నేట్ర కజగం]] |గెలుపు |- |5 |శ్రీపెరంబుదూర్ |జనరల్ |టిఆర్ బాలు |[[ద్రవిడ మున్నేట్ర కజగం]] |గెలుపు |- |6 |కాంచీపురం |ఎస్సీ |పి. విశ్వనాథన్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |గెలుపు |- |7 |అరక్కోణం |జనరల్ |ఎస్. జగత్రక్షకన్ |[[ద్రవిడ మున్నేట్ర కజగం]] |గెలుపు |- |8 |వెల్లూరు |జనరల్ |అబ్దుల్ రెహమాన్ |[[ద్రవిడ మున్నేట్ర కజగం]] |గెలుపు |- |9 |కృష్ణగిరి |జనరల్ |EG సుగవనం |[[ద్రవిడ మున్నేట్ర కజగం]] |గెలుపు |- |10 |ధర్మపురి |జనరల్ |ఆర్. తమరైసెల్వన్ |[[ద్రవిడ మున్నేట్ర కజగం]] |గెలుపు |- |11 |తిరువణ్ణామలై |జనరల్ |డి. వేణుగోపాల్ |[[ద్రవిడ మున్నేట్ర కజగం]] |గెలుపు |- |12 |అరణి |జనరల్ |కృష్ణస్వామి |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |గెలుపు |- |13 |విల్లుపురం |ఎస్సీ |స్వామిదురై కె |[[విదుతలై చిరుతైగల్ కట్చి]] |కోల్పోయిన |- |14 |కళ్లకురిచ్చి |జనరల్ |శంకర్ ఆది |[[ద్రవిడ మున్నేట్ర కజగం]] |గెలుపు |- |15 |సేలం |జనరల్ |కె.వి. తంగ్కబాలు |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |కోల్పోయిన |- |16 |నమక్కల్ |జనరల్ |ఎస్. గాంధీసెల్వన్ |[[ద్రవిడ మున్నేట్ర కజగం]] |గెలుపు |- |17 |ఈరోడ్ |జనరల్ |EVKS ఎలంగోవన్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |ఓటమి |- |18 |తిరుప్పూర్ |జనరల్ |SK ఖర్వెంతన్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |ఓటమి |- |19 |నీలగిరి |ఎస్సీ |ఒక రాజా |[[ద్రవిడ మున్నేట్ర కజగం]] |గెలుపు |- |20 |కోయంబత్తూర్ |జనరల్ |ఆర్. ప్రభు |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |ఓటమి |- |21 తెలుగు |పొల్లాచి |జనరల్ |కె. శాముగసుందరం |[[ద్రవిడ మున్నేట్ర కజగం]] |ఓటమి |- |22 |దిండిగల్ |జనరల్ |NSV చిత్తన్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |గెలుపు |- |23 |కరూర్ |జనరల్ |కె.సి. పళనిసామి |[[ద్రవిడ మున్నేట్ర కజగం]] |ఓటమి |- |24 |తిరుచిరాపల్లి |జనరల్ |సరుబాల.ఆర్.తొండైమాన్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |ఓటమి |- |25 |పెరంబలూర్ |జనరల్ |నెపోలియన్ డి |[[ద్రవిడ మున్నేట్ర కజగం]] |గెలుపు |- |26 |కడలూరు |జనరల్ |కె.ఎస్. అళగిరి |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |గెలుపు |- |27 |చిదంబరం |ఎస్సీ |థోల్. తిరుమావళవన్ |[[విదుతలై చిరుతైగల్ కట్చి]] |గెలుపు |- |28 |మైలాడుతురై |జనరల్ |మణి శంకర్ అయ్యర్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |ఓటమి |- |29 |నాగపట్నం |ఎస్సీ |ఎకెఎస్ విజయన్ |[[ద్రవిడ మున్నేట్ర కజగం]] |గెలుపు |- |30 |తంజావూరు |జనరల్ |ఎస్.ఎస్. పళనిమాణికం |[[ద్రవిడ మున్నేట్ర కజగం]] |గెలుపు |- |31 |శివగంగ |జనరల్ |పి. చిదంబరం |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |గెలుపు |- |32 |మధురై |జనరల్ |ఎంకే అళగిరి |[[ద్రవిడ మున్నేట్ర కజగం]] |గెలుపు |- |33 |తేని |జనరల్ |జె.ఎం. ఆరూన్ రషీద్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |గెలుపు |- |34 |విరుదునగర్ |జనరల్ |మాణిక్కా ఠాగూర్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |గెలుపు |- |35 |రామనాథపురం |జనరల్ |జెకె రితేష్ |[[ద్రవిడ మున్నేట్ర కజగం]] |గెలుపు |- |36 |తూత్తుకుడి |జనరల్ |ఎస్.ఆర్. జయదురై |[[ద్రవిడ మున్నేట్ర కజగం]] |గెలుపు |- |37 |టెంకాసి |ఎస్సీ |వెల్లైపాండి జి |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |ఓటమి |- |38 |తిరునెల్వేలి |జనరల్ |ఎస్.ఎస్. రామసుబ్బు |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |గెలుపు |- |39 |కన్యాకుమారి |జనరల్ |జె. హెలెన్ డేవిడ్సన్ |[[ద్రవిడ మున్నేట్ర కజగం]] |గెలుపు |} == త్రిపుర ==   [[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] (2) {| class="wikitable sortable" !నియోజకవర్గం నం. !నియోజకవర్గం !రిజర్వేషన్ (ఎస్సీ / ఎస్టీ / జనరల్) !అభ్యర్థి !పార్టీ !ఫలితం |- |1 |త్రిపుర పశ్చిమం |జనరల్ |సుదీప్ రాయ్ బర్మాన్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |ఓటమి |- |2 |త్రిపుర తూర్పు |ఎస్టీ |దిబా చంద్ర హ్రాంగ్‌ఖాల్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |ఓటమి |} == ఉత్తర ప్రదేశ్ ==  [[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] (69) ద్వారా మరిన్ని   ఎండీ (4)   ఆర్‌ఎస్‌బిపి (1)  ముఖ్యమైన స్నేహపూర్వక పోరాటాలు -   ఎన్‌సిపి (1) {| class="wikitable sortable" !నియోజకవర్గం నం. !నియోజకవర్గం !రిజర్వేషన్ (ఎస్సీ / ఎస్టీ / జనరల్) !అభ్యర్థి !పార్టీ !ఫలితం |- |1 |సహారన్పూర్ |జనరల్ |గజయ్ సింగ్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |ఓటమి |- |2 |కైరానా |జనరల్ |సురేంద్ర కుమార్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |ఓటమి |- |3 |ముజఫర్ నగర్ |జనరల్ |హరేంద్ర సింగ్ మాలిక్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |ఓటమి |- | rowspan="2" |4 | rowspan="2" |బిజ్నోర్ | rowspan="2" |జనరల్ |సైదుజ్జమాన్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |ఓటమి |- |కర్తార్ సింగ్ భదాన |నేషనలిస్ట్ కాంగ్రెస్ పార్టీ |ఓటమి |- |5 |నాగినా |ఎస్సీ |ఇసం సింగ్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |ఓటమి |- |6 |మొరాదాబాద్ |జనరల్ |మొహమ్మద్ అజారుద్దీన్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |గెలుపు |- |7 |రాంపూర్ |జనరల్ |బేగం నూర్ బానో |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |ఓటమి |- |8 |సంభాల్ |జనరల్ |చంద్ర విజయ్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |ఓటమి |- |9 |అమ్రోహా |జనరల్ |నఫీస్ అబ్బాసి |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |ఓటమి |- |10 |మీరట్ |జనరల్ |రాజేంద్ర శర్మ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |ఓటమి |- |11 |బాగ్‌పత్ |జనరల్ |సోంపాల్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |ఓటమి |- |12 |ఘజియాబాద్ |జనరల్ |సురేంద్ర ప్రకాష్ గోయెల్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |ఓటమి |- |13 |గౌతమ్ బుద్ధ నగర్ |జనరల్ |రమేష్ చంద్ర తోమర్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |ఓటమి |- |14 |బులంద్‌షహర్ |ఎస్సీ |దేవి దయాళ్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |ఓటమి |- |15 |అలీఘర్ |జనరల్ |బిజేంద్ర సింగ్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |ఓటమి |- |16 |హాత్రాస్ |ఎస్సీ |ప్రదీప్ చందేల్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |ఓటమి |- |17 |మధుర |జనరల్ |మన్వేంద్ర సింగ్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |ఓటమి |- |18 |ఆగ్రా |ఎస్సీ |ప్రభు దయాళ్ కథేరియా |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |ఓటమి |- |19 |ఫతేపూర్ సిక్రీ |జనరల్ |రాజ్ బబ్బర్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |ఓటమి |- |20 |ఫిరోజాబాద్ |జనరల్ |రాజేంద్రపాల్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |ఓటమి |- |21 |మెయిన్‌పురి |జనరల్ |ప్రవీణ్ యాదవ్ |మహాన్ దళ్ |ఓటమి |- |22 |ఎటా |జనరల్ |మహాదీపక్ సింగ్ శాక్య |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |ఓటమి |- |23 |బదౌన్ |జనరల్ |సలీం ఇక్బాల్ షేర్వానీ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |ఓటమి |- |24 |అయోన్లా |జనరల్ |మెహబూబ్ అహ్మద్ ఖాన్ |మహాన్ దళ్ |ఓటమి |- |25 |బరేలీ |జనరల్ |ప్రవీణ్ సింగ్ అరోన్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |గెలుపు |- |26 |పిలిభిత్ |జనరల్ |వి.ఎం. సింగ్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |ఓటమి |- |27 |షాజహాన్పూర్ |ఎస్సీ |ఉమేద్ సింగ్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |ఓటమి |- |28 |ఖేరి |జనరల్ |జాఫర్ అలీ నఖ్వీ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |గెలుపు |- |29 |ధౌరాహ్రా |జనరల్ |జితిన్ ప్రసాద |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |గెలుపు |- |30 |సీతాపూర్ |జనరల్ |రామ్ లాల్ రాహి |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |ఓటమి |- |31 |హర్దోయ్ |ఎస్సీ | colspan="3" |'''ఏదీ లేదు''' |- |32 |మిస్రిఖ్ |ఎస్సీ |ఓం ప్రకాష్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |ఓటమి |- |33 |ఉన్నావ్ |జనరల్ |అన్ను టాండన్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |గెలుపు |- |34 |మోహన్‌లాల్‌గంజ్ |ఎస్సీ |ఆర్.కె. చౌదరి |రాష్ట్రీయ స్వాభిమాన్ పార్టీ |ఓటమి |- |35 |లక్నో |జనరల్ |రీటా బహుగుణ జోషి |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |ఓటమి |- |36 |రాయ్ బరేలి |జనరల్ |సోనియా గాంధీ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |గెలుపు |- |37 |అమేథి |జనరల్ |రాహుల్ గాంధీ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |గెలుపు |- |38 |సుల్తాన్‌పూర్ |జనరల్ |సంజయ సిన్హ్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |గెలుపు |- |39 |ప్రతాప్‌గఢ్ |జనరల్ |రత్న సింగ్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |గెలుపు |- |40 |ఫరూఖాబాద్ |జనరల్ |సల్మాన్ ఖుర్షీద్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |గెలుపు |- |41 |ఎటావా |ఎస్సీ |శివ్ రామ్ దోహ్రే |మహాన్ దళ్ |ఓటమి |- |42 |కన్నౌజ్ |జనరల్ |విజయ్ సింగ్ చౌహాన్ |మహాన్ దళ్ |ఓటమి |- |43 |కాన్పూర్ అర్బన్ |జనరల్ |శ్రీప్రకాష్ జైస్వాల్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |గెలుపు |- |44 |అక్బర్‌పూర్ |జనరల్ |రాజా రామ్ పాల్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |గెలుపు |- |45 |జలౌన్ |ఎస్సీ |బాబు రామాధిన్ అహిర్వార్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |ఓటమి |- |46 |ఝాన్సీ |జనరల్ |ప్రదీప్ జైన్ ఆదిత్య |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |గెలుపు |- |47 |హమీర్‌పూర్ |జనరల్ |సిద్ధ గోపాల్ సాహు |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |ఓటమి |- |48 |బాండా |జనరల్ |భగవాన్ దీన్ గార్గ్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |ఓటమి |- |49 |ఫతేపూర్ |జనరల్ |విభాకర్ శాస్త్రి |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |ఓటమి |- |50 |కౌశాంబి |ఎస్సీ |రామ్ నిహోర్ రాకేష్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |ఓటమి |- |51 |ఫుల్పూర్ |జనరల్ |ధర్మరాజ్ సింగ్ పటేల్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |ఓటమి |- |52 |అలహాబాద్ |జనరల్ |శ్యామ్ కృష్ణ పాండే |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |ఓటమి |- |53 |బారాబంకి |ఎస్సీ |పిఎల్ పునియా |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |గెలుపు |- |54 |ఫైజాబాద్ |జనరల్ |[[నిర్మల్ ఖత్రి]] |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |గెలుపు |- |55 |అంబేద్కర్ నగర్ |జనరల్ | colspan="3" |'''ఏదీ లేదు''' |- |56 |బహ్రైచ్ |ఎస్సీ |[[కమల్ కిషోర్]] |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |గెలుపు |- |57 |కైసర్‌గంజ్ |జనరల్ |మొహమ్మద్ అలీమ్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |ఓటమి |- |58 |శ్రావస్తి |జనరల్ |వినయ్ కుమార్ పాండే |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |గెలుపు |- |59 |గోండా |జనరల్ |బేణి ప్రసాద్ వర్మ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |గెలుపు |- |60 |దోమరియాగంజ్ |జనరల్ |జగదంబికా పాల్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |గెలుపు |- |61 |బస్తీ |జనరల్ |బసంత్ చౌదరి |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |ఓటమి |- |62 |సంత్ కబీర్ నగర్ |జనరల్ |ఫాజ్లీ మహమూద్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |ఓటమి |- |63 |మహారాజ్‌గంజ్ |జనరల్ |హర్ష్ వర్ధన్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |గెలుపు |- |64 |గోరఖ్‌పూర్ |జనరల్ |లాల్‌చంద్ నిషాద్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |ఓటమి |- |65 |కుషి నగర్ |జనరల్ |ఆర్.పి.ఎన్. సింగ్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |గెలుపు |- |66 |డియోరియా |జనరల్ |బలేశ్వర్ యాదవ్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |ఓటమి |- |67 |బన్స్‌గావ్ |ఎస్సీ |మహాబీర్ ప్రసాద్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |ఓటమి |- |68 |లాల్‌గంజ్ |ఎస్సీ | colspan="3" |'''ఏదీ లేదు''' |- |69 |అజంగఢ్ |జనరల్ |సంతోష్ కుమార్ సింగ్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |ఓటమి |- |70 |ఘోసి |జనరల్ |సుధా రాయ్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |ఓటమి |- |71 |సాలెంపూర్ |జనరల్ |భోలా పాండే |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |ఓటమి |- |72 |బల్లియా |జనరల్ | colspan="3" |'''ఏదీ లేదు''' |- |73 |జౌన్‌పూర్ |జనరల్ | colspan="3" |'''ఏదీ లేదు''' |- |74 |మచ్లిషహర్ |ఎస్సీ |తుఫానీ నిషాద్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |ఓటమి |- |75 |ఘాజీపూర్ |జనరల్ | colspan="3" |'''ఏదీ లేదు''' |- |76 |చందౌలి |జనరల్ |తరుణ్ పటేల్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |ఓటమి |- |77 |వారణాసి |జనరల్ |అజయ్ రాయ్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |ఓటమి |- |78 |భదోహి |జనరల్ |సర్తాజ్ ఇమామ్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |ఓటమి |- |79 |మీర్జాపూర్ |జనరల్ |లలితేష్ పతి త్రిపాఠి |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |ఓటమి |- |80 |రాబర్ట్స్‌గంజ్ |ఎస్సీ |భగవతి ప్రసాద్ చౌదరి |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |ఓటమి |} == ఉత్తరాఖండ్ ==  [[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] (5) {| class="wikitable sortable" !నియోజకవర్గం నం. !నియోజకవర్గం !రిజర్వేషన్ (ఎస్సీ / ఎస్టీ / జనరల్) !అభ్యర్థి !పార్టీ !ఫలితం |- |1 |తెహ్రీ గర్హ్వాల్ |జనరల్ |విజయ్ బహుగుణ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |గెలుపు |- |2 |గర్హ్వాల్ |జనరల్ |సత్పాల్ మహారాజ్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |గెలుపు |- |3 |అల్మోరా |ఎస్సీ |ప్రదీప్ తమ్టా |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |గెలుపు |- |4 |నైనిటాల్–ఉధంసింగ్ నగర్ |జనరల్ |కె.సి. సింగ్ బాబా |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |గెలుపు |- |5 |హరిద్వార్ |జనరల్ |హరీష్ రావత్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |గెలుపు |} == పశ్చిమ బెంగాల్ ==  ఎఐటిసి (27)   ఇంక్ (14)   భారతదేశం (1)  ముఖ్యమైన స్నేహపూర్వక పోరాటాలు -   జెఎంఎం (2) {| class="wikitable sortable" !నియోజకవర్గం నం. !నియోజకవర్గం !రిజర్వేషన్ (ఎస్సీ / ఎస్టీ / జనరల్) !అభ్యర్థి !పార్టీ !ఫలితం |- |1 |కూచ్ బెహార్ |ఎస్సీ |అర్ఘ్య రాయ్ ప్రధాన్ |[[ఆల్ ఇండియా తృణమూల్ కాంగ్రెస్]] |ఓటమి |- |2 |అలిపుర్దుయర్స్ |ఎస్టీ |పబన్ కుమార్ లక్రా |[[ఆల్ ఇండియా తృణమూల్ కాంగ్రెస్]] |ఓటమి |- |3 |జల్పైగురి |ఎస్సీ |సుఖ్బిలాస్ బర్మా |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |ఓటమి |- |4 |డార్జిలింగ్ |జనరల్ |దావా నర్బులా |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |ఓటమి |- |5 |రాయ్‌గంజ్ |జనరల్ |దీపా దాస్మున్షి |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |గెలుపు |- | rowspan="2" |6 | rowspan="2" |బాలూర్ఘాట్ | rowspan="2" |జనరల్ |బిప్లాబ్ మిత్రా |[[ఆల్ ఇండియా తృణమూల్ కాంగ్రెస్]] |ఓటమి |- |చమ్రు ఓరం |జార్ఖండ్ ముక్తి మోర్చా |ఓటమి |- |7 |మాల్దాహ ఉత్తర్ |జనరల్ |మౌసమ్ నూర్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |గెలుపు |- |8 |మల్దాహా దక్షిణ్ |జనరల్ |అబూ హసీం ఖాన్ చౌదరి |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |గెలుపు |- |9 |జాంగిపూర్ |జనరల్ |ప్రణబ్ ముఖర్జీ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |గెలుపు |- |10 |బహరంపూర్ |జనరల్ |అధీర్ రంజన్ చౌదరి |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |గెలుపు |- |11 |ముర్షిదాబాద్ |జనరల్ |అబ్దుల్ మన్నన్ హుస్సేన్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |గెలుపు |- |12 |కృష్ణానగర్ |జనరల్ |తపస్ పాల్ |[[ఆల్ ఇండియా తృణమూల్ కాంగ్రెస్]] |గెలుపు |- |13 |రానాఘాట్ |ఎస్సీ |సుచారు రంజన్ హల్దార్ |[[ఆల్ ఇండియా తృణమూల్ కాంగ్రెస్]] |గెలుపు |- |14 |బంగావ్ |ఎస్సీ |గోవింద చంద్ర నస్కర్ |[[ఆల్ ఇండియా తృణమూల్ కాంగ్రెస్]] |గెలుపు |- |15 |బరాక్‌పూర్ |జనరల్ |దినేష్ త్రివేది |[[ఆల్ ఇండియా తృణమూల్ కాంగ్రెస్]] |గెలుపు |- |16 |డమ్ డమ్ |జనరల్ |సౌగతా రాయ్ |[[ఆల్ ఇండియా తృణమూల్ కాంగ్రెస్]] |గెలుపు |- |17 |బరాసత్ |జనరల్ |కాకోలి ఘోష్ దస్తీదార్ |[[ఆల్ ఇండియా తృణమూల్ కాంగ్రెస్]] |గెలుపు |- |18 |బసిర్హాట్ |జనరల్ |ఎస్కే. నూరుల్ ఇస్లాం |[[ఆల్ ఇండియా తృణమూల్ కాంగ్రెస్]] |గెలుపు |- |19 |జయనగర్ |ఎస్సీ |తరుణ్ మండలం |స్వతంత్ర |గెలుపు |- |20 |మధురపూర్ |ఎస్సీ |చౌదరి మోహన్ జతువా |[[ఆల్ ఇండియా తృణమూల్ కాంగ్రెస్]] |గెలుపు |- |21 |డైమండ్ హార్బర్ |జనరల్ |సోమెన్ మిత్రా |[[ఆల్ ఇండియా తృణమూల్ కాంగ్రెస్]] |గెలుపు |- |22 |జాదవ్‌పూర్ |జనరల్ |కబీర్ సుమన్ |[[ఆల్ ఇండియా తృణమూల్ కాంగ్రెస్]] |గెలుపు |- |23 |కోల్‌కతా దక్షిణ్ |జనరల్ |మమతా బెనర్జీ |[[ఆల్ ఇండియా తృణమూల్ కాంగ్రెస్]] |గెలుపు |- |24 |కోల్‌కతా ఉత్తర్ |జనరల్ |సుదీప్ బందోపాధ్యాయ |[[ఆల్ ఇండియా తృణమూల్ కాంగ్రెస్]] |గెలుపు |- |25 |హౌరా |జనరల్ |అంబికా బెనర్జీ |[[ఆల్ ఇండియా తృణమూల్ కాంగ్రెస్]] |గెలుపు |- |26 |ఉలుబేరియా |జనరల్ |సుల్తాన్ అహ్మద్ |[[ఆల్ ఇండియా తృణమూల్ కాంగ్రెస్]] |గెలుపు |- |27 |శ్రీరాంపూర్ |జనరల్ |కళ్యాణ్ బెనర్జీ |[[ఆల్ ఇండియా తృణమూల్ కాంగ్రెస్]] |గెలుపు |- |28 |హుగ్లీ |జనరల్ |రత్న దే (నాగ్) |[[ఆల్ ఇండియా తృణమూల్ కాంగ్రెస్]] |గెలుపు |- |29 |అరామ్‌బాగ్ |ఎస్సీ |శంభు నాథ్ మాలిక్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |కోల్పోయిన |- |30 |తమ్లుక్ |జనరల్ |సువేందు అధికారి |[[ఆల్ ఇండియా తృణమూల్ కాంగ్రెస్]] |గెలుపు |- |31 |కాంతి |జనరల్ |సిసిర్ అధికారి |[[ఆల్ ఇండియా తృణమూల్ కాంగ్రెస్]] |గెలుపు |- |32 |ఘటల్ |జనరల్ |నూర్ ఆలం చౌదరి |[[ఆల్ ఇండియా తృణమూల్ కాంగ్రెస్]] |ఓటమి |- |33 |ఝర్గ్రామ్ |ఎస్టీ |అమృత్ హన్స్డా |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |ఓటమి |- |34 |మేదినీపూర్ |జనరల్ |దీపక్ కుమార్ ఘోష్ |[[ఆల్ ఇండియా తృణమూల్ కాంగ్రెస్]] |ఓటమి |- | rowspan="2" |35 | rowspan="2" |పురులియా | rowspan="2" |జనరల్ |శాంతిరామ్ మహతో |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |ఓటమి |- |అజిత్ ప్రసాద్ మహతో |[[జార్ఖండ్ ముక్తి మోర్చా]] |ఓటమి |- |36 |బంకురా |జనరల్ |సుబ్రతా ముఖర్జీ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |ఓటమి |- |37 |బిష్ణుపూర్ |ఎస్సీ |స్యూలి సాహా |[[ఆల్ ఇండియా తృణమూల్ కాంగ్రెస్]] |ఓటమి |- |38 |బర్ధమాన్ పుర్బా |ఎస్సీ |అశోక్ బిశ్వాస్ |[[ఆల్ ఇండియా తృణమూల్ కాంగ్రెస్]] |ఓటమి |- |39 |బర్ధమాన్-దుర్గాపూర్ |జనరల్ |నర్గీస్ బేగం |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |ఓటమి |- |40 |అసన్సోల్ |జనరల్ |మోలోయ్ ఘటక్ |[[ఆల్ ఇండియా తృణమూల్ కాంగ్రెస్]] |ఓటమి |- |41 |బోల్పూర్ |ఎస్సీ |అసిత్ కుమార్ మల్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |ఓటమి |- |42 |బిర్భూమ్ |జనరల్ |శతాబ్ది రాయ్ |[[ఆల్ ఇండియా తృణమూల్ కాంగ్రెస్]] |గెలుపు |} == కేంద్రపాలిత ప్రాంతాల వారీగా అభ్యర్థుల జాబితా == === అండమాన్ & నికోబార్ దీవులు ===  [[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] (1)  ముఖ్యమైన స్నేహపూర్వక పోరాటాలు -   ఎన్‌సిపి (1)   {| class="wikitable sortable" !నియోజకవర్గం నం. !నియోజకవర్గం !రిజర్వేషన్ (ఎస్సీ / ఎస్టీ / జనరల్) !అభ్యర్థి ! colspan="2" |పార్టీ !ఫలితం |- | rowspan="2&quot;" |1. 1. | rowspan="2&quot;" |అండమాన్ నికోబార్ దీవులు | rowspan="2&quot;" |జనరల్ |కుల్దీప్ రాయ్ శర్మ | |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |ఓటమి |- | | | |ఆర్.ఎస్. ఉమా భారతి | |నేషనలిస్ట్ కాంగ్రెస్ పార్టీ |ఓటమి |} === చండీగఢ్ === [[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] (1) {| class="wikitable sortable" !నియోజకవర్గం నం. !నియోజకవర్గం !రిజర్వేషన్ (ఎస్సీ / ఎస్టీ / జనరల్) !అభ్యర్థి !పార్టీ !ఫలితం |- |1 |చండీగఢ్ |జనరల్ |పవన్ కుమార్ బన్సాల్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |గెలుపు |} === దాద్రా, నాగర్ హవేలి === [[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] (1) {| class="wikitable sortable" !నియోజకవర్గం నం. !నియోజకవర్గం !రిజర్వేషన్ (ఎస్సీ / ఎస్టీ / జనరల్) !అభ్యర్థి !పార్టీ !ఫలితం |- |1 |దాద్రా మరియు నాగర్ హవేలి |జనరల్ |మోహన్‌భాయ్ సంజీభాయ్ దేల్కర్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |ఓటమి |} === డామన్ & డయ్యు === [[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] (1)  ముఖ్యమైన స్నేహపూర్వక పోరాటాలు   ఎన్‌సిపి (1) {| class="wikitable sortable" !నియోజకవర్గం నం. !నియోజకవర్గం !రిజర్వేషన్ (ఎస్సీ / ఎస్టీ / జనరల్) !అభ్యర్థి !పార్టీ !ఫలితం |- | rowspan="2" |1 | rowspan="2" |డామన్ మరియు డయ్యు | rowspan="2" |జనరల్ |దహ్యాభాయ్ వల్లభాయ్ పటేల్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |ఓటమి |- |గోపాల్ కలాన్ టాండెల్ |నేషనలిస్ట్ కాంగ్రెస్ పార్టీ |ఓటమి |} === ఢిల్లీ NCT === [[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] (1) {| class="wikitable sortable" !నియోజకవర్గం నం. !నియోజకవర్గం !రిజర్వేషన్ (ఎస్సీ / ఎస్టీ / జనరల్) !అభ్యర్థి !పార్టీ !ఫలితం |- |1 |చాందిని చౌక్ |జనరల్ |కపిల్ సిబాల్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |గెలుపు |- |2 |ఈశాన్య ఢిల్లీ |జనరల్ |జై ప్రకాష్ అగర్వాల్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |గెలుపు |- |3 |తూర్పు ఢిల్లీ |జనరల్ |సందీప్ దీక్షిత్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |గెలుపు |- |4 |న్యూఢిల్లీ |జనరల్ |అజయ్ మాకెన్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |గెలుపు |- |5 |వాయవ్య ఢిల్లీ |ఎస్సీ |కృష్ణ తీరథ్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |గెలుపు |- |6 |పశ్చిమ ఢిల్లీ |జనరల్ |మహాబల్ మిశ్రా |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |గెలుపు |- |7 |దక్షిణ ఢిల్లీ |జనరల్ |రమేష్ కుమార్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |గెలుపు |} === లక్షద్వీప్ === [[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] (1)  ముఖ్యమైన స్నేహపూర్వక పోరాటాలు -   ఎన్‌సిపి (1) {| class="wikitable sortable" !నియోజకవర్గం నం. !నియోజకవర్గం !రిజర్వేషన్ (ఎస్సీ / ఎస్టీ / జనరల్) !అభ్యర్థి !పార్టీ !ఫలితం |- | rowspan="2" |1 | rowspan="2" |లక్షద్వీప్ | rowspan="2" |ఎస్టీ |ముహమ్మద్ హందుల్లా సయీద్ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |గెలుపు |- |పి. పూకున్హి కోయ |నేషనలిస్ట్ కాంగ్రెస్ పార్టీ |ఓటమి |} === పుదుచ్చేరి === [[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] (1) {| class="wikitable sortable" !నియోజకవర్గం నం. !నియోజకవర్గం !రిజర్వేషన్ (ఎస్సీ / ఎస్టీ / జనరల్) !అభ్యర్థి !పార్టీ !ఫలితం |- |1 |పుదుచ్చేరి |జనరల్ |వి. నారాయణసామి |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |గెలుపు |} ==ఇవి కూడా చూడండి== * [[2019 భారత సార్వత్రిక ఎన్నికల ఫలితాలు]] * [[2014 భారత సార్వత్రిక ఎన్నికల ఫలితాలు]] * [[1998 భారత సార్వత్రిక ఎన్నికలలో నేషనల్ డెమోక్రటిక్ అలయన్స్ అభ్యర్థుల జాబితా]] * [[2004 భారత సార్వత్రిక ఎన్నికలలో నేషనల్ డెమోక్రటిక్ అలయన్స్ అభ్యర్థుల జాబితా]] * [[2009 భారత సార్వత్రిక ఎన్నికలలో నేషనల్ డెమోక్రటిక్ అలయన్స్ అభ్యర్థుల జాబితా]] * [[2014 భారత సార్వత్రిక ఎన్నికల్లో నేషనల్ డెమోక్రటిక్ అలయన్స్ అభ్యర్థుల జాబితా]] * [[2019 భారత సార్వత్రిక ఎన్నికల్లో నేషనల్ డెమోక్రటిక్ అలయన్స్ అభ్యర్థుల జాబితా]] * [[2024 భారత సార్వత్రిక ఎన్నికల్లో నేషనల్ డెమోక్రటిక్ అలయన్స్ అభ్యర్థుల జాబితా]] * [[2014 సార్వత్రిక ఎన్నికలలో యునైటెడ్ ప్రోగ్రెసివ్ అలయన్స్ కూటమి అభ్యర్థుల జాబితా]] * [[2019 సార్వత్రిక ఎన్నికలలో యునైటెడ్ ప్రోగ్రెసివ్ అలయన్స్ కూటమి అభ్యర్థుల జాబితా]] == మూలాలు == {{మూలాలజాబితా}} [[వర్గం:భారతదేశంలో ఎన్నికలు]] bly0kwh53qsfqsoiwrr5cymvsd5fl2h 2 456013 4594877 4594809 2025-06-29T14:37:03Z సీతామహలక్ష్మి 135699 4594877 wikitext text/x-wiki === స్వరగతాధ్యాయము - వర్ణాలంకారప్రకరణము === 1 గానక్రియోచ్యతేవర్ణఃసచతుర్ధానిరూపణః స్థాయ్యారోహ్యవరోహీచసంచారీత్యథలక్షణమ్ గానక్రయ ( ధాతువుని చెప్పబడే సంగీత స్వరరచన ) వర్ణమని చెప్పబడును. ఆ వర్ణము 4 విభాగములు చేయబడినది. మొదటిదైన స్థాయి లక్షణము చెప్పబడును. 2 స్థిత్వాస్థిత్వాప్రయోగఃస్యాదేకస్యైవస్వరస్యయః స్థాయీవర్ణఃసవిజ్ఞేయఃపరావన్వర్థనామకౌ ప్రయోగమున ఒక్కొక్క స్వరమును విడివిడిగా పాడినపుడు అది స్థాయి వర్ణమగును. ఉదా : సా. రీ. గా. మా. ఆరోహణము : స్వరములను క్రమముగా ఒకదానికొకటి పైస్థాయిలో స్వరములను పాడుట. ఉదా: సా. రీ. గా. మా. పా. దా. నీ. సా. అవరోహణము : ఆరోహించిన సప్త స్వరములను ఒకదానికొకటి కింది స్థాయిలో పాడుట. ఉదా: సా. నీ. దా. పా. మా. గా. రీ. సా. 3 ఏతత్సంమిశ్రణాద్వర్ణః సంచారీపరికీర్తితః విశిష్టంవర్ణసందర్భమలంకారంప్రచక్షతే ఈ మూడిటి సమీకరణమే అనగా మూడు కలసిన ప్రయోగము సంచారి అని చెప్పబడును. ఉదా : మొదటి సరళీస్వరము సరిగమపదనిస సనిదపమగరిస 4 తస్యభేదాస్తుబహవస్తత్రస్థాయిగతాన్ బ్రువే యేషామాద్యంతయోరేకఃస్వరస్తేస్థాయివర్ణగాః ఈ అలంకార భేదములు సప్తస్వరములకు కలవు. కాని ప్రయోగములో వున్నవి షడ్జములు మాత్రమే. అనగా కింది స్థాయి స తో ప్రారంభమై పైస్థాయి స తో అంతమయ్యేవి.ఏ అలంకారమునకు మొదట చివర ఒకే స్వరముండునో అవి స్థాయి వర్ణ అలంకారములు. 5 ప్రసన్నాదిఃప్రసన్నాంతఃప్రసన్నాద్యంతసంజ్ఞకః తతఃప్రసన్నమధ్యఃస్యా్పంచమఃక్రమరేచితః స్థాయి వర్ణమునందలి అలంకారములు 7 . 1 ప్రసన్నాది 2 ప్రసన్నాంతము 3 ప్రసన్నాద్యంతసంజ్ఞకము 4 ప్రసన్నమధ్యము 5 క్రమరేచితము 6 ప్రస్తారము 7 ప్రసాదము 6 ప్రస్తారోఅథప్రసాదఃస్యాత్సప్తైతేస్థాయినిస్థితాః మంద్రఃప్రకరణేఅత్రస్యాన్మూర్ఛనాప్రథమఃస్వరః మూర్ఛనా ప్రథమ స్వరము మంద్రముగా చెప్పబడినది. మంద్ర స్థాయి నాభి స్థానము నుండి పుట్టునది. స ప స లలో మొదటి స . అది మంద్రముగానే ప్రారంభమవుతుంది. అంటే స ప స ల శ్రుతిని నాభి స్థానమునుంచే మొదలు పెట్టాలి. 7-8 నఏవద్వగుణస్తారఃపూర్వఃపూర్వోఅథవాభవేత్ మంద్రఃపరస్తతస్తారఃప్రసన్నోమృదురుచ్యతే మంద్రస్తారస్తుదీప్తఃస్యాన్మంద్రోబిందుశిరాభవేత్ ఊర్ధ్వరేఖాశిరస్తారోలిపౌత్రిర్వచనాత్ల్పుతః మూర్ఛనలో మంద్రస్థాయిలో మొదట పలికిన స స్వరమే రెట్టింపు ధ్వనితో చివర తారమని చెప్పబడుచున్నది. పూర్వస్థానము మంద్రము. పరస్థానము తారము. మంద్రమునకే ప్రసన్నము, మృదువు అను పేర్లు కలవు. తారమునకు దీప్తము అను పేరు కలదు. స్వరలిపి రాసేటప్పుడు మంద్రమునకు గుర్తుగా స కు కింద చుక్క పెట్టబడుతుంది. తారమునకు గుర్తుగా స కు పైన చుక్క పెడతారు. ప్లుతము 3 సార్లు పాడవలసినది. 9 మంద్రద్వయాత్పరేతారేప్రసన్నాదిరుదాహృతః తద్వైలోమ్యేప్రసన్నాంతఃప్రసన్నద్వయమధ్యగే మంద్రస్థాయి స ను పాడి తరువాత వెంటనే తారస్థాయి స ను పాడిన ప్రసన్నాది అలంకారము. అనగా కింది స తరువాత ప పాడకుండా పై స పాడినప్పుడు. స ప స , కాకుండా స స . దానికి విలోమంగా మొదట తారస్థాయి స పాడి వెంటనే మంద్ర స్థాయి స పాడినపుడు ప్రసన్నాంతము. స ప స కాకుండా స స . 10 దీప్తేప్రసన్నాద్యందస్స్యాత్తారయోర్మధ్యగేపునః మంద్రేప్రసన్నమధ్యాఖ్యమలంకారంవిదోవిదుః తారస్థాయి షడ్జము మొదట పాడి తరువాత రెండు మంద్రములు పాడిన తరువాత తిరిగి తారస్థాయి షడ్జము పాడిన అది ప్రసన్నమధ్యము. స స స స . మంద్రము పాడి పిదప 2 తారములు మధ్యలో పాడి తిరిగి మంద్రము పాడిన అది ప్రసన్నాద్యంత అలంకారము. స స స స 11 ఆద్యంతయోర్మూర్ఛనాదిశ్చేత్స్వరోఅన్తర్ద్వితీయకః సైకాకలాథచేన్మధ్యేస్తస్తృతీయచతురథకౌ మూర్ఛనా ప్రథమ స్వరము ఆద్యంతముల అనగా మొదట చివర వుండి మధ్య ద్వితీయ స్వరము రి మధ్య స్వరముగా నున్న అది ఏక కల. స రి స మధ్య భాగమున 2 3 స్వరములను పాడిన అది ద్వితీయ కల . స రి గ స 12 సాద్వితీయాపంచమాద్యాస్త్రయోఅన్తశ్చేత్కలాపరా ఏవంకలాత్రయేణోక్తోఅలంకారఃక్రమరేచితః ఆద్యంతముల షడ్జమముతో మధ్యభాగమున 5 6 స్వరములతో పాడినపుడు అది తృతీయ కల . ఉదా: స రి స , స గ మ స , స ప ద ని స . 13 దీప్తాంతశ్చేత్ప్రతికలంప్రస్తారస్సోఅభిధీయతే తారమంద్రవిపర్యాసాత్తంప్రసాదంప్రచక్షతే ఇతిస్థాయిగతాలంకారాః ఇదే క్రమరేచిత అలంకారమునకు చివర దీప్తమున్నప్పుడు ప్రస్తారమను అలంకారమగును. మంద్రస్థాయి షడ్జమునకు బదులు తారస్థాయి షడ్జముతో ఇవే స్వరములు పాడినపుడు అది ప్రస్తారము. తారము మంద్రము రెండు స్వరములు కలిపి పాడినపుడు అది ప్రసాదాలంకారమగును. ఇవి స్థాయి వర్ణమునకు చెందిన అలంకారములు. 14-15 స్యాతాంవిస్తీర్ణనిష్కర్షౌబిందురభ్యుచ్చయఃపరః హసితప్రేంఖితేక్షిప్తసంధిప్రఛ్ఛాదనాస్తథా ఉద్గీతోద్వాహితౌతద్వత్త్రివర్ణౌవేణిరిత్యమీ ద్వాదశారోహివర్ణస్థాలంకారాఃపరికీర్తితాః ఆరోహి వర్ణగతాలంకారములు 12. వాటి పేర్లు 1 విస్తీర్ణము 2 నిష్కర్ష 3 బిందువు 4 అభ్యుచ్చయము 5 హసితము 6 ప్రేంఖితము 7 ఆక్షిప్తము 8 సంధి ప్రఛ్ఛాదనము9 ఉద్గీతము 10 ఉద్వాహితము 11 త్రివర్ణము 12 వేణి. 16 స్థిత్వాస్థిత్వాస్వరైర్దీర్ఘైఃసవిస్తీర్ణోఅభిధీయతే మూర్ఛనాఆదేఃస్వరాద్యత్రక్రమేణారోహణంభవేత్ మూర్ఛనాప్రధమస్వరమునుండి ( స నుండి ) దీర్ఘ స్వరములు పాడుతూ క్రమముగా ఆరోహణ చివరి వరకు పాడిన అది విస్తీర్ణ అలంకారము. సా రీ గా మా పా దా నీ సా 17 హ్రస్వైఃస్వరైః సనిష్కర్షోద్విర్ద్విరుక్తైర్నిరంతరైః త్రిశ్చతుర్వాస్వరోచ్చారేగాత్రవర్ణమిమంవిదుః ఎడము లేకుండా రెండు రెండు హ్రస్వ స్వరములు పాడినపుడు ( జంటలుగా )నిష్కర్షాలంకారము. సస రిరి గగ మమ పప దద నిని 3 సార్లు 4 సార్లు పాడినపుడు కూడా నిష్కర్ష అలంకారమనే చెప్పుదురు. ససస రిరిరి గగగ మమమ పపప దదద నినిని సససస రిరిరిరి గగగగ మమమమ పపపప దదదద నినినిని 18 నిష్కర్షస్త్యైవభేదౌద్వౌకేచిదేతౌబభాషిరే ప్లుతం హ్రస్వం ప్లుతం హ్రస్వంప్లుతం హ్రస్వం ప్లుతస్వరమ్ షడ్జము 3 సార్లు రిషభము 1 సారి గాంధారము 3 సార్లు మధ్యమము 1 సారి పంచమము 3 సార్లు దైవతము 1 సారి నిషాదము 3 సార్లు . ఈ విధముగా ఆరోహణ పాడిన అది బిందువు అను అలంకారము. సససరి గగగమ పపపద నినిని 19 కుర్వన్ క్రమాద్యదాఆరోహేత్తదాబిందురయంమతః ఏకాంతరస్వరారోహమాహురభ్యుచ్చయంబుధాః ఒకటి తప్పించి ఒకటిగా స్వరములను ఆరోహణములో పాడినపుడు అది అభ్యుచ్చయమను అలంకారమని పండితులు చెప్పిరి. స గ ప ని. 20 యత్రైకోత్తరవృధ్ధాభిరావృత్తిభిరుదాహృతా ఆరుహ్యంతేస్వరాఃప్రాహహసితంతంశివప్రియః మొదటి స్వరము 1 సారి రెండవ స్వరము 2 సార్లు మూడవ స్వరము 3 సార్లు నాలుగవ స్వరము 4 సార్లు అయిదవ స్వరము 5 సార్లు ఆరవ స్వరము 6 సార్లు ఏడవ స్వరము 7 సార్లు ఈ విధముగా ఆరోహించిన అది హసితము అను అలంకారమని శివప్రియుడు చెప్పెను. స రిరి. గగగ మమమమ పపపపప దదదదదద నినినినినినిని 21 స్వరద్వయంసముచ్చార్యపూర్వంపూర్వయుతంపరమ్ యదాందోలితమారోహేత్ప్రేంఖితోఅసౌక్రమోధవా పూర్వస్వరము పరస్వరము రెండు మొదట పాడి పరస్వరము నుండి మరల ఎత్తుకొని దానిని పూర్వస్వరముగా ఆందోళితముగా ( ఊయలలాగా ) పాడినపుడు అది ప్రేంఖితము. సరి. రిగ గమ మప పద దని 22 ఏకాంతరంస్వరయుగంతాదృక్ పూర్వయుతంపరమ్ క్రమాదారోహతియదాతదాఆక్షిప్తంప్రచక్షతే 1 , 3 స్వరములు పాడి 3 వ స్వరమును పూర్వస్వరముగా తీసుకొని పరస్వరముగా 5 వ స్వరమును పాడినపుడు అది ఆక్షిప్తము. సగ గప పని 23 త్రిస్వరాఆద్యాకలాఅన్యేచపూర్వపూర్వాంతిమాదిమే కలేస్తస్త్రిన్వరేయత్రసంధిప్రచ్ఛాదనస్తుసః మొదట 3 స్వరములు పాడి అంతమందున్న 3 వ స్వరమును తిరిగి ఎత్తుకొని ఆరోహణము పాడినపుడు అది సంధిప్రఛ్చాదనమని చెప్పబడును. సరిగ గమప పదని 24 యదాఆద్యాద్యస్త్రిరావృత్తఃకలయోస్త్రిస్వరాత్మనో తదోద్గీతోమధ్యమేనతాదృశోద్వాహితోమతః 3 స్వరములు వరుసగా పాడినపుడు మొదటి స్వరమును 3 సార్లు ఉచ్చరించిన అప్పుడది ఉద్గీతమగును. సససరిగ మమమపదత్రిస్వరములలో మధ్య స్వరము 3 సార్లు ఆవృతమైన అది ఉద్వాహితమను అలంకారమగును. సరిరిరిగ , మపపపద 25 అంత్యస్యతుత్రిరావృత్తౌత్రివర్ణంవర్ణయంత్యముం త్రయాణాంతుత్రిరావృత్తౌపృధగ్వేణిరుదీరతః త్రిస్వరమందు చివరి స్వరము 3 సార్లు ఆవృత్తమైనపుడు అది త్రివర్ణాలంకారము. సరిగగగ , మపదదద త్రిస్వరములందు 3 స్వరములు 3 సార్లు ఆవృతమైనప్పుడు పృథగ్వేణి అలంకారమగును. ససస , రిరిరి , గగగ , మమమ , పపప , దదద , నినిని ఇంతవరకు చెప్పినవి ఆరోహాలంకారములు . 26 అవరోహక్రమాదేతేద్వాదశాద్యవరోహిణీ మంద్రాదిర్మంద్రమధ్యశ్చమంద్రౌతస్స్యాదతఃపరమ్ ఇవే అలంకారములు అవరోహక్రమమున పాడినపుడు మంద్రాది , మంద్రమధ్యము , మంద్రాంతములై 12 అవరోహ్యలంకారములుగా చెప్పబడును. 27-29 ప్రస్తారశ్చప్రసాదోఅధవ్యావృత్తస్ఖలితావపి పరివర్తాక్షేపబిందూద్వాహితోర్మిసమాస్తథా ప్రేంఖనిష్కూజితశ్యేనక్రమోద్వాహితరంజితా సంనివృత్తప్రవృత్తోఅధవేణుశ్చలలితస్వరః హుంకారోహ్రాదమానశ్చతతస్స్యాదవలోకితః స్యుఃసంచారిణ్యలంకారాఃపంచవింశతిరిత్యమీ సంచారి అలంకారములు 25 . వాటి పేర్లు 1 ప్రస్తారము 2 ప్రసాదము 3 వ్యావృత్తము 4 స్ఖలితము 5 పరివర్తము 6 ఆక్షేపము 7 బిందువు 8 ఉద్వాహితము 9 ఊర్మి 10 సమము 11 ప్రేంఖము 12 నిష్కూజితము 13 శ్యేనము 14 క్రమము 15 ఉద్ఘట్టితము 16 రంజితము 17 సన్నివృత్తము 18 ప్రవృత్తము 19 వేణువు 20 లలిత 21 స్వరము 22 హుంకారము 23 హ్రదము 24 మానము 25 అవలోకితము. 30 త్రిస్వరాఆద్యాకలైకైకమంద్రత్యాగేనచాపరాః త్రిస్వరాశ్చేత్ కలామంద్రాద్యామంద్రాదిస్తదాభవేత్ 3 స్వరములు కల కళలయందు అన్యస్వరములు 3 స్వరములుగా ఏర్పడినప్పుడు అది మంద్రాది అలంకారమగును. సగరిరిమగగమప మదపపదని 31 తాఃకలామంద్రమధ్యాంతాః. క్రమాఛ్చేదపరౌతదా త్యక్తాంతరంస్వరయుగంత్యక్తాదారభ్యతేపునః ఆ కళలే క్రమముగా మంద్రమధ్యములు , మంద్రాంతములు అగును. గసరి మరిగ పగమ దమప నిపద 32-33 యుగంతాదృక్సమారోహేత్తదాప్రస్తారఉచ్యతే పూర్వఃపూర్వః పరస్యోర్థ్వధోవర్తీక్రియతేస్వరః యదాతదాప్రసాదంతమాహశ్రీకరణేశ్వరః చతుస్స్వరాకలాతత్రాద్యాత్తృతీయంద్వితీయకాత్ మంద్రాంతము : రిగస గమరి మపగ పదమ దనిస మధ్య స్వరమును విడిచిపెట్టి 1 3 స్వరములతో ఆరోహణము పాడి మరల మధ్య స్వరమును పాడినప్పుడు అది ప్రస్తారము. సగ , రిమ , గప , మద , పని రెండు సార్లు పూర్వస్వరము , మధ్యలో పరస్వరము పాడినపుడు ప్రసాదాలంకారము. ఈ అలంకారము శ్రీకరణేశ్వరునిచే చెప్పబడెను. సరిస , రిగరి , గమగ , మపమ , పదప , దనిద 34 తుర్యంగత్వాఆదిమంగఛ్చేదేవమేకైకహానతః చతుస్స్వరాఃపరాయత్రసవ్యావృత్తోస్మృతోబుధైః నాలుగు స్వరములు కలవి. 1 3 స్వరములు పాడి , తరువాత 2 4 స్వరములు తరువాత మరల 1 వ స్వరము ఈ విధముగ పాడినపుడు వ్యావృత్తమని బుధులచే చెప్పబడెను. సగరిమస , రిమగపరి , గపమదగ , మపదనిమ 35 కలాంప్రయుజ్యమంద్రాదేర్ద్విరుక్తోర్ధ్వస్వరాన్వితాం అవరుహ్యేతచేదేషస్ఖలితాఖ్యస్తదాభవేత్ మంద్రాది అలంకారము వలెనే 1 3 2 స్వరములు పాడి 4 వ స్వరమును 2 సార్లు పాడి అవరోహణమున పాడినపుడు అది స్ఖలితమను అలంకారమగును. సగరిమమరిగస , రిమగపపగమరి , గపమదదమపగ , మదపనినిపదమ 36 స్వరంద్వితీయముజ్జిత్వాత్రిస్వరాద్యాకలాయది త్యక్తాదారభ్యతాదృశ్యోఅన్యాస్తదాపరివర్తకాః 2 వ స్వరమును విడిచి 1 3 4 స్వరములు పాడి తిరిగి విడిచిన 2 వ స్వరమును పాడిన అది పరివర్తకమను అలంకారమగును. సగమ రిపమ గపద మదని 37 త్రిస్వరాశ్చేత్కలాఃపూర్వపూర్వత్యాగోర్ధ్వసంక్రమైః తదాఆక్షేపః అథబిందుఃసయత్రప్లుతమధస్వరమ్ కృత్వాఅగ్నివత్పరంసృష్ట్వాఅధఃస్పర్శేనాఖిలాఃస్వరాః మూడు స్వరములతో ఏర్పడిన కళలో పూర్వ స్వరమును విడిచి పరస్వరమును కలుపుకుంటూ పాడినపుడు అది ఆక్షేపమను అలంకారమగును. సరిగ , రిగమ , గమప , మపద , పదని పూర్వ స్వరమును ప్లుతముగా 3 సార్లు పలికి పర స్వరమును సకృత్తుగా స్పృశించి వదిలినపుడు 5 స్వరములు కలుగును. అది బిందువను అలంకారమగును. స3 రిస , రి3గరి , గ3మగ , మ3పమ , ప3దప , ద3నిద 38 కలాయాంత్రీన్స్వరాన్ గీత్వాఅవరుహ్యైకంపరాఃకలాః యత్రైకోజ్ఘితాగీతాస్తద్వదుద్వాహితస్తుసః కళయందు 3 స్వరములు గానము చేసి ఒక స్వరము అవరోహణము చేసిన అది ఉద్వాహితమను అలంకారమగును. సరిగరి , రిగమగ , గమపమ , మపదప , పదనిద 39 మూర్ఛనాదేః స్వరాత్తుర్యంప్లుతీకృత్యాద్యమేత్యచ తుర్యగానేకలైకైకహానాద్యత్రాపరాస్తథా 1 తరువాత 4 వ స్వరము ప్లుతముగా పాడి మరల 1 4 స్వరములు పాడిన అది ఊర్మి అను అలంకారమగును. సమ3సమ , రిప3 రిప , గద 3 గద , మని 3 మని 40 సఊర్మిఃస్యాత్ సతుసమఃకలాయత్రచతుస్స్వరాః ఏ కళలో 4 స్వరములు క్రమముగా ఆరోహణము తరువాత అవరోహణము వచ్చునట్లు పాడినపుడు అది సమ అలంకారమగును. సరిగమ మగరిస , రిగమప పమగరి , గమపద దపమగ , మపదని నిదపమ 41 తుల్యారోహావరోహైకైకహానాదపరాస్తథా కలాగతాగతవతీద్విస్వరైకైకహానతః రెండు స్వరముల ఆరోహణ అవరోహణములలో పూర్వస్వరమును తగ్గించుట వలన కలిగినది ప్రేంఖమను అలంకారము. సరిరిస , రిగగరి , గమమగ , మపపమ , పదదప , దనినిద 42 యత్రాస్యస్తాదృశః సస్యాత్పేంఖఃనిష్కూజితః పునః ప్రసాదస్యకలాంగీత్వాతత్కలాదేస్తృతీయకమ్ ప్రసాదాలంకారము ( సరిస ) మొదట పాడి తరువాత మరల 1 3 స్వరములు పాడిన అది నిష్కూజితమను అలంకారము. సరిసగస , రిగరిమరి , గమగపగ , మపమదమ , పదపనిప 43 గత్వాఆద్యగానాద్భవతి శ్యేనఃసంవాదయుగ్మకైః షడ్జపంచమములు, ఋషభదైవతములు, గాంధారనిషాదములు , మధ్యమషడ్జములు ఈ విధముగ సంవాదియుగ్మములు ( దాటు స్వరములు ) గానము చేసినపుడు శ్యేనమను అలంకారమగును. స ప , రి ద , గ ని , మ స 44 - 45 క్రమాత్సరిగమాద్యైఃస్యాత్కలాద్విత్రిచతుస్శ్వరాః ఆద్యస్వరాద్యాస్తిస్రః స్యుర్ది్వతీయాద్యాదయస్తథా యత్రాసౌక్రమఇత్యుక్తఃసతూద్ఘట్టితఉచ్యతే యత్రస్వరద్వయంగీత్వాపంచమాచ్చతురస్స్వరాత్ 1 2 , 123 , 1234 స్వరములు ఆరోహణము అవరోహణములలో గానము చేసిన అది క్రమాలంకారమని చెప్పబడును. సరి , సరిగ , సరిగమ , రిగ , రిగమ , రిగమప , గమ , గమప , గమపద , మప , మపద , మపదని 1 2 స్వరములు ఆరోహణమున పాడి 5 వ స్వరమునుండి 4 స్వరములు అవరోహణమున పాడినపుడు అది ఉద్ఘట్టితము. సరిపమగరి , రిగదపమగ , గమనిదపమ 46 అవరోహత్కలాగాయేత్తదైకైకోజ్ఘనాత్పర్యాః ద్విరుక్తాయదిమంద్రాంతామంద్రాదేః స్యుః కలాస్తథారంజితః 1 3 2 స్వరములు రెండు సార్లు పాడి చివర తిరిగి మంద్రము పాడిన అది రంజితము. సగరిసగరిస , రిమగరిమగరి , గపమగపమగ , మదపమదపమ, పనిదపనిదప 47-49 అధభవేదేషసన్నివృత్తప్రవృత్తకః యత్రాద్యపంచమౌగీత్వాతుర్యాత్త్రీనవరోహతి క్రమాత్కలాసాయత్రాన్యాస్తద్వదేకైకహానతః యత్రాద్యఃస్యాద్ ద్విర్దితీయచతుర్థకతృతీయకాః సకృత్కలాఆన్యాశై క్చైకహానాద్వేణురసౌమతః గీత్వాఆద్యౌద్వౌచతుర్థంచయస్యాంతావవరోహతి 1 , 5 స్వరములు పాడి 4 వ స్వరము నుండి అవరోహణము చేసినపుడు అది సన్నివృత్త ప్రవృత్తకమను అలంకారమగును. సపమగరి, రిదపమగ , గనిదపమ 1 వ స్వరమును రెండు సార్లు పలికి 2 4 3 స్వరములు పాడిన అది వేణువను అలంకారము. ససరిమగ , రిరిగపమ , గగమదప , మమపనిద 50 సాకలాఆన్యాశ్చతాదృశ్యోయత్రాఅసౌలలితస్వరః ఆదిమేనకలాయత్రద్విస్వరాద్యాగతాగతైః 1 2 స్వరములు పాడి పిమ్మట 4 వ స్వరము మరల 1 2 స్వరములు అవరోహణమున పాడినపుడు అది లలితస్వరమను అలంకారము. సరిమరిస , రిగపగరి , గమదమగ , మపనిపమ 51 స్వరైరేకోత్తరంవృధ్ధైః నహుంకారోనిగద్యతే హ్రాదమానేప్రసన్నాంతామంద్రాదేస్తుకలామతాః షడ్జము ద్విస్వరముగా ఆరోహణావరోహణములలో పలికినపుడు అది హుంకారమను అలంకారమగును. సరిస , సరిగరిస , సరిగమగరిస , సరిగమపమగరిస , సరిగమపమగరిస , సరిగమపదపమగరిస , సరిగమపదనిదపమగరిస 1 3 2 స్వరములు మంద్రాది కి ప్రసన్నాంతములు అనగా షడ్జము అంతమందు కలవిగా పాడినపుడు అది హ్రాదమను అలంకారమగును. సగరిస , రిమగరి , గపమగ , మదపమ , పనిదప 52 యదాఆరోహేఅవరోహేచస్వద్వితీయంపరిత్యజేత్ చతుఃస్వరాసమకలాతదాస్యాదవలోకితః 1 2 3 4 స్వరములు ఆరోహణము అవరోహణము పాడుట సమాలంకారము. అందు ఒక స్వరము విడిచి పాడినపుడది అవలోకితమను అలంకారమగును. సగమమరిస , రిమపపమరి , గపదదపగ , మదనినిదమ 53 ఏవంసంచార్యలంకారాఆరోహేణప్రదర్శితాః ఏతానేవావరోహేణప్రాహశ్రీకరణాగ్రణీః ఇతిసంచార్యలంకారాః ఈ ప్రకరణంలో అన్నీ ఆరోహణమందే అలంకారములు చెప్పబడినవి. అవరోహణము కూడ ఈ విధముగనే యుండునని శార్జ్ఞదేవుడు చెప్పెను.ఇంత వరకు చెప్పినవి సంచార్యలంకారములు. 54-55 అన్యేఅపిసప్తాలంకారాగీతజ్ఞైరుపదర్శితాః తారమంద్రప్రసన్నశ్చమంద్రతారప్రసన్నకః ఆవర్తకస్సంప్రదానోవిధూతోఅప్యుపలోలకః ఉల్లాసితశ్చేతితేషామదునాలక్ష్మకధ్యతే గీతజ్ఞులు ( వాగ్గేయకారులు, లేదా సంగీతజ్ఞులు ) 7 అలంకారములను గురించి చెప్పారు. అవి 1 తారమంద్రప్రసన్నము 2 మంద్రతారప్రసన్నము 3 ఆవర్తకము 4 సంప్రదానము 5 విధూతము. 6 ఉపలోలకము 7 ఉల్లాసితము 56 కలాస్తేషాంద్వితీయాద్యాఃపూర్వైకైకప్రహాణకః అష్టమస్వరపర్యంతమారుహ్యాద్యవ్రజేద్యది 1 నుండి 8 వరకు స్వరములు ఆరోహణము చేసి పిమ్మట 1 వ స్వరము పాడిన అది తారమంద్రప్రసన్నము. సరిగమపదనిస సా 57 తారమంద్రప్రసన్నోఅయమలంకారస్తదోచ్యతే మంద్రాదష్టమముత్ల్పుత్యసప్తకస్యావరోహణే మంద్రమైన స నుండి 8 స్వరములు అవరోహణము చేసి పిమ్మట తారము పాడిన అది మంద్రతారప్రసన్నము. సా సనిదపమగరిస 58 మంద్రతారప్రసన్నాఖ్యమాహమాహేశ్వరోత్తమః ఆద్యంద్వితీయమాద్యంచద్విర్ద్విర్గీత్వాద్వితీయకమ్ 1 2 స్వరములు రెండు సార్లు పలికి తరువాత 2 1 స్వరములు పాడిన ఆవర్తకమను అలంకారమగును. ససరిరిససరిస , రిరిగగరిరిగరి , గగమమగగమగ , మమపపమమపమ, పపదదపపదప దదనినిదదనిద 59 సకృదాద్యంయత్కలాయాంగాయేదావర్తకస్తుసః ఏతస్యైవకలాంత్యౌదౌస్వరౌసంత్యజ్యగీయతే ఆవర్తక అలంకారము నందు చివరి రెండు స్వరములు విడిచి గానము చేసినపుడు అది సంప్రదానమను అలంకారమగును. ససరిరిసస , రిరగగరిరి , గగమమగగ , మమపపమమ , పపదదపప , దదనినిదద 60-63 యదాతదాసంప్రదానమలంకారంవిదుర్బుధాః యుగ్మమేకాంతరితయోఃత్యక్తాదప్యేవమేవచేత్ ద్విర్ద్విః ప్రయుజ్యేతతదావిధూతోబుధసమ్మతః కలాయామాద్యయోర్యుగ్మంచేత్తృతీయద్వితీయోః ద్విర్ద్విః ప్రయోజ్యతేతజ్ఞైరుపలోలస్తదోచ్యతే ద్విర్గీత్వాద్యంతృతీయంచప్రథమంచతృతీయకమ్ సకృద్గాయేద్యత్కలాయాంతముల్లాసితమాచిరే ఇతి సప్తాలంకారాః 1 3 స్వరములు రెండు సార్లు పాడి తిరిగి 2 4 స్వరములు రెండు సార్లు పాడవలెను. 4 స్వరములు కలిగిన ఈ అలంకారము విధూతము. సగ సగ , రిమ రిమ , గప గప , మద మద , పని పని 1 2 1 2 3 2 3 2 ఇది ఉపలోలితము. సరి సరి గరి గరి , రిగ రిగ మగ మగ , గమ గమ పమ పమ , మప మప దప దప పద పద నిద నిద 1 వ స్వరము రెండు సార్లు 3 వ స్వరము మరల 1 వ స్వరము మరల 3 ఈ విధముగ గానము చేయుట ఉల్లాసితము. ససగసగ , రిరిమరిమ , గగపగప , మమదమద , పపనిపని ఇవి 7 అలంకారములు. 63 ఇతిప్రసిధ్ధాలంకారాస్త్రిషష్టిరుదితామయా ఇట్లు నాచేత 63 ప్రసిధ్ధ అలంకారములు చెప్పబడినవి. 64 అనంతత్వాత్తుతేశాస్త్రేనసామస్త్యేనకీర్తితాః రక్తిలాభస్స్వరజాఞానమ్ వర్ణాంగానాంవిచిత్రతా ఇతిప్రయోజనాన్యాహురలంకారనిరూపణే ఈ అలంకారములు అనంతములు. శాస్త్రమున ప్రయోగములన్నియు చెప్పబడవు. అలంకారములు నిరూపించుటకు , సృష్టించుటకు రంజకత్వ విషయ జ్ఞానము , స్వర విషయక జ్ఞానము , స్థాయి మున్నగు వర్ణ విశేషముల వైచిత్ర్యము ప్రయోజనములు. ఇది సంగీతరత్నాకరమున స్వరగతాధ్యాయమున వర్ణాలంకార ప్రకరణము. <nowiki>*****************************************************************************************</nowiki> తేక్రమాస్తేషుసంఖ్యాస్యాద్ద్వానవత్యాశతత్రయమ్ యక్షరక్షోనారదాబ్జభవనాగాశ్విపాశిన షడ్జగ్రామేమూర్ఛనానామేతాః స్యురేవతాః క్రమా బ్రహ్మేంద్రవాయుగంధర్వసిధ్దద్రుహిణభావనః స్యురిమామధ్యమగ్రామమూర్ఛనాదేవతాః క్రమాత్ తాసామన్యానినామానినారదోమునికబ్రవీత్ సరిగమపదని షడ్జగ్రామమున స్వరములు 7 . అవి క్రమముగా తరువాతి స్వరములతో కలిసి 7 మూర్ఛనలగును. సరిగమపదని , రిగమపదనిస , గమపదనిసరి, మపదనిసరిగ, పదనిసరిగమ, దనిసరిగమప, నిసరిగమపద. తరువాతి స్వరమును ఉచ్చరించి క్రమముగా 7 స్వరములు ఉచ్చరింపవలెను. మొత్తము మూర్ఛనల సంఖ్య 392. యక్షులు, రక్షసులు , నారదుడు,బ్రహ్మదేవుడు, నాగులు, అశ్వనీ దేవతలు , వరుణుడు క్రమముగా షడ్జగ్రామమందలి మూర్ఛనలకు అధిదేతలు. బ్రహ్మ , దేవేంద్రుడు, వాయువు, గంధర్వులు , సిద్ధులు , బ్రహ్మ , సూర్యుడు - వీరు క్రమముగా మధ్యమ గ్రామమునకు అధిదేవతలు. నారద ముని ఈ మధ్యమ గ్రామ మూర్ఛనలనే వేరే పేర్లతో చెప్పాడు. 23-26 మూర్ఛనోత్తరపర్ణాఆద్యాషడ్జగ్రామేఅభిరుద్గతా అశ్వక్రాంతాచ సౌవీరీహృష్యకాత్తోరాయచా రజనీతిసమాఖ్యాతాఋషీణాం సప్తమూర్ఛనాః ఆప్యాయనీవిశ్వకృతా చంద్రాహేమాకపర్దినీ మైత్రీచాంద్రమసీపిత్ర్యామధ్యమే మూర్ఛనాఇమాః నందావిశాలాసుముఖీ చిత్రాచిత్రవతీసుఖా ఆలాపాచేతిగాంధారగ్రామేస్యుః సప్తమూర్ఛనాః తాశ్చస్వర్గేప్రయోక్తవ్యా విశేషాత్తేననోదితః షడ్జగ్రామమున 7 మూర్ఛనలు. ఉత్తరవర్ణ, అభిరుద్గత , అశ్వక్రాంత , సౌవీరి , హృష్యక , ఉత్తరాయత , రజని అనునవి క్రమముగా వాటి పేర్లు. మధ్యమ గ్రామమందలి మూర్ఛనలు అట్లే 7 . ఆప్యాయని , విశ్వకృత , చంద్ర , హేమ , కపర్దిని , మైత్రి , చాంద్రమపి , పిత్ర్య వీటి పేర్లు. ఈ విధముగానే గాంధార గ్రామమందలి మూర్ఛనలకు కూడ 7 పేర్లు చెప్పబడినవి. అవి నంద , విశాల , సుముఖి , చిత్ర , చిత్రావతి , సుఖ , ఆలాప . ఈ మూర్ఛనలు స్వర్గమునకు సంబంధించినవి . కనుక వీని లక్షణములు ప్రత్యేకించి చెప్పుటలేదు. 27 తానాః స్యుః మూర్ఛనాః శుధ్ధాః షాడవౌడవీతికృతాః షడ్జగాః సప్తహినాశ్చేత్క్రమాత్ సరిపసప్తమైః శుధ్ధములైన మూర్ఛనలు షాడవములు ( 6 స్వరములు కలవి ) , ఔడవములు ( 5 స్వరములు కలవి ) గా చేయబడినపుడు అవి తానములని పిలువబడును.షడ్జగ్రామములు షడ్జహీనములుగా( స స్వరము లేనివిగా ) చేయబడి మరల 7 మూర్ఛనలగును. అవి సప్తతానములు . అట్లే రిషభము ( రి ) , పంచమము ( ప ) , నిషాదము ( ని ) హీనములైనపుడు కూడ ప్రత్యేకమగు తానములని చెప్పబడును. ఇవి మొత్తము 28.( 4#7) 28 తదాష్టవింశతిస్తానా మధ్యమే సరిగోజ్ఘితాః సప్తక్రమాద్యదాతానాః స్యుస్తదాత్వేకవింశతిః మధ్యమ గ్రామమందు కూడ షడ్జ , ఋషభ , గాంధార హీనములైనపుడు ప్రత్యేకమైన సప్తతానములగును. అవి మొత్తము 21. 29 ఏతేచైకోనపంచాశదుభయేషాడవామతాః సపాఖ్యాంద్విశ్రుతిభ్యాం చరిపాభ్యాం సప్తవర్జితాః షడ్జ మధ్యమ గ్రామములు రెండూ కలిపి షాడవములైన తానములు ( 6 స్వరములు కలిగిన మూర్ఛనలు ) 49. ఈ తానములే ఔడవములైనపుడు ( 5 స్వరములు కలిగినపుడు లేదా షడ్జ ( స ) పంచమములు ( ప ) రెండు విడువబడినపుడు అవి ఔడవ సప్తతానములగును. 30-31 షడ్జగ్రామేపృథక్తానా ఏకవింశతిరౌడువాః రిధాభ్యాం ద్విశ్రుతిభ్యాంద మధ్యమగ్రామస్తుతే హీనాశ్చతుర్దశైవస్యుః పంచత్రింశత్తుతేయుతాః <ref>{{Cite wikisource|title=సంగీతరత్నాకరము- శ్లోకాలవివరణ|author=శార్జ్ఞదేవుడు|date=సంగీతనాటక అకాడమీ ప్రచురణ 1966|first=14 వ శతాబ్దపు కవి శార్జ్ఞదేవుని రచన - సంస్కృతమూలం|last=మలి ముద్రణ జరగలేదు|publication-date=1966|author1=అనువాదకులు - గంధం శ్రీరామమూర్తిగారు|volume=మొదటి సంపుటం|contribution=ఈ పుస్తకం అందుబాటులో లేదు. ముద్రణకు బదులుగా వికీసోర్స్ను ఎంచుకున్నాను.|language=తెలుగు|accessday=రోజూ ఒక పేజీ చొప్పున రాస్తున్నాను}}</ref>సర్వేచతురశీతిః స్యుర్మిలితాః షాడవౌడువాః ఒక మూర్ఛనకు 7 స్వరములు . షాడవములు ( ఒక స్వరము వదిలి పాడిన తానములు ) . 7 . రెండు శ్రుతులు గాంధార నిషాదములు ( గ , ని ) వదిలేసి పాడినపుడు సప్తతానములు అంటే 7 తానములు రిషభ పంచమ హీనములైనపుడు ( రి , ప స్వరములు వదిలేసి పాడినపుడు 7 తానములు మొత్తము కలిపి షడ్జ గ్రామమున తానములు 21 . మధ్యమ గ్రామంలో 7 మూర్ఛనలు . రిషభ దైవత హీనములైనపుడు ( రి గ శ్రుతులను వదిలి పాడినపుడు ఔడవములై ( 5 స్వరములు కలవై ) 7 తానములగును. గాంధార నిషాదములు వర్జించినపుడు 7 తానములు , కలిసి ఔడవ తానములు అనగా 5 స్వరములు కలిగిన తానములు 7 కలిసి మొత్తము ఔడవతానములు 14 . మొత్తముగా ఔడవతానములు 35 . షాడవ ఔడవ తానములు కలిసి 84 తానములు. 32 అసంపూర్ణాశ్చసంపూర్ణా వ్యుత్క్రమోచ్చారితస్వరాః మూర్ఛనాః కూటతానాః స్యుస్తత్సంఖ్యామభిధ్మహే అసంపూర్ణములు ( 7 స్వరములు పూర్తిగా లేనివి ) సంపూర్ణములు ( ఆరోహణ , అవరోహణలలో 7 స్వరములు కలిగినవి ) అయిన మూర్ఛనలు వ్యుత్క్రమముచేత reverse తిరగవేసి వుచ్చరించి పాడినపుడు కూటతానములగును. 33 పూర్ణాః పంచసహస్రాణిచత్వారిం శద్యుతానితు ఏకైకస్యాం మూర్ఛనాయాం కూటతానాః సహక్రమైః ఒక్కొక్క మూర్ఛనయందు పూర్ణములు , అసంపూర్ణములైన కూటతానములు కలిసి మొత్తము 5040 అవుతాయి. 34 షట్పంచాశన్మూర్ఛనాస్థాః పూర్ణాః కూటాస్తుయోజితాః లక్షద్వయం సహస్రాణిద్వ్యాశీతిర్ద్వేశతేతథా 56మూర్ఛనలయందున్న కూటతానములను కలిసి కూటతానములు మొత్తము 282240 అగును. 35-36 చత్వారింశచ్చసంఖ్యాతా అథాపూర్ణాన్ ప్రచక్ష్మహే ఏకైకాంత్యాంత్యవిరహాద్భేదాః షట్ షట్స్వరాదయః ఏకస్వరోఅత్ర నిర్భేదోఅప్యుక్తోనష్టాదిసిధ్ధయే క్రమా అకూటతానత్వేఅప్యుక్తాస్తేషూపయోగినః తరువాత అసంపూర్ణములైన కూటతానములు చెప్పబడును. సరిగమపదని లో కడపటి లేదా చివరి స్వరమును వదిలిన సరిగమపద అగును . అట్టి ఎడబాటుతో అవి ఆరు భేదములు . సరిగమప , సరిగమ , సరిగ , సరి , స . ఇవి వ్యుత్క్రమమున 6 అగును. స , సని , సనిద , సనిదప , సనిదపమ , సనిదపమగ , సనిదపమగరి . చివరి రిషభము వర్జితమగును. ఇవి పూర్తి కూటతానములు కావు . కాని కూటతానములందు వుపయోగింపబడునవి కాన చెప్పబడినవి. 37 స్యుఃషాడవానాంవింశత్యాసహసప్తసతానితు ఔడువానాంతు వింశత్యాసహితంశతమిష్యతే షాడవములైన క్రమముల సంఖ్య 720 . ఔడువములైన క్రమముల సంఖ్య 120. 38-39 చతుః స్వరాణాంకూటానాం చతుర్వింశతిరీరితాః త్రిస్వరాః షడ్ ద్వి స్వరౌ ద్వావేకస్త్వేకస్వరోమతః ఆర్చికోగాథికశ్చాదసామికో అథ స్వరాంతరః ఏకస్వరాదితానానాం చతుర్ణామభిధాఇమాః చతుస్వరములైన కూటతానముల సంఖ్య 24 . త్రిస్వరముల ప్రస్తారమున 6 భేదములు , ద్వి స్వర ప్రస్తారమున 2 భేదములు , ఏక స్వరముల 1 తానములు నాలుగు ఆర్చికము , గాధికము , సామికము , స్వరాంతరము అను పేర్లతో పిలువబడును. 40 ఉక్తాః శుధ్ధాదిభేదేన నిగయుక్తాశ్చతుర్విధాః తయోరేకైకహీనాస్తుద్వేధామూలక్రమామతాః షడ్జ మధ్యమ గ్రామములు రెండు కలిసి 14 మూర్ఛనలు. అవి చివరి స్వరము వర్జముగా పాడినపుడు షాడవములు ( 6 స్వరములు కలవి ) అగును. అప్పడు నిషాద గాంధార యుక్తముగా ( ని గ ) శుధ్ధములు , కాకలీకలితములు , సాంతరములు , ఆ రెంటిని కూడినవి అని 4 విధములగును. వానిలో ఒక్కొక్క స్వరము మాత్రమే పాడినపుడు ఆ క్రమములు 2 విధములగును. నిషాద హీనములైనవి ని లేనివి శుధ్ధములు , సాంతరములు. గాంధార హీనములు అనగా గ లేనివి శుధ్ధములు , కాకలీకలితములు. 41 షడ్జాద్యౌ మధ్యమాద్యౌచ చత్వారం స్యుర్విధాద్విధా చతుర్థాఅన్యేదశేత్యష్టాచత్వారింశదమీ క్రమాః షడ్జ గ్రామమున ఆద్యములైన ఔత్తరమంద్రము , శుధ్ధ మధ్యమము మధ్యమ గ్రామమున ఆద్యమైన సౌవీరక్రమము , మత్సరీకృత క్రమము కలిపి 4 ప్రత్యేకమగు 2 విధములగుచున్నవి. 42 సవింశతిః సప్తశతీప్రాగుక్తాగుణితాక్రమైః చతుస్త్రింశతస్సహస్రాణి షష్ట్యాపంచశతానిచ ఇతరములు 10 భేదములు . శుధ్ధములు , సాంతరములు , కాకలీకలితములు , తద్ద్వయోపేతములని 4 విధములైన భేదములతో కలిసి ఈ క్రమములు మొత్తము 48. ప్రతి క్రమందలి మూర్ఛనలను కలుపుకొని మొత్తము 720 అగును. అవి 48 చేత గుణింపబడి 34520 అగును. క్రమములతో సహితముగా కూటతానులైన షాడవముల సంఖ్య ఇంత మాత్రమే. 43 ఇతిషాడవసంఖ్యాస్యాదథ పంచస్వరాన్ బ్రువే గాద్యౌధాద్యౌనిషాద్యౌచ చతుర్భేదాః షడేడువాః షాడవములైన తానములు పూర్తయిన తరువాత ఔడవములు . అనగా 5 స్వరములతో పాడునవి. షడ్జగ్రమమందు షడ్జము , మధ్యమ గ్రామమందు మధ్యమము నిత్యములగును.(common ).దైవతాద్యములు 2 నిషాదాద్యములు 2 అక్కడికి 5 స్వరములగును. అవి నిషాద గాంధారములతో కూడుట వలన 4 విధములగును. 44-47 అష్టావన్యేద్విధేత్యేవం చత్వారింశదిమేక్రమాః సవింశతేశశతేతైశ్చగుణితేఅష్టౌశతానితు చత్వారిచసహస్రాణి సంఖ్యాపంచస్వరేష్వితి చతుఃస్వరేషున్యాద్యౌద్వౌ చతుర్థాద్వాదశపరే క్రమాద్విధేతిద్వాత్రింశచ్చతుర్వింశతి తాడితా శతానిసప్తాష్టషష్ట్యాస్యాచ్చతుః సర్వసంమితిః త్రిస్వరేషుతుమాద్యేద్వావభేదౌ ద్వాదశాపరే ద్విధాషడ్వింశతిరితిక్రమాస్తే షడ్భిరాహతా మిగిలిన 8 మూర్ఛనలు కలిసి 2 విధములగును. ఈ విధముగా గుణించిన పిదప ఔడవముల సంఖ్య 40 అగును. ఆ 40 క్రమములు 120 చే గుణింపబడగా ఔడవములున్ని 4800 అగును. చతుస్వరములయందు నిషాదాద్యములు 2 . అవి 4 భేదములతో వున్నవి. అన్యములైన 12 మళ్లీ 2 భేదములతో మొత్తము. క్రమములు 32 అగును. 32 ను 24 చేత గుణించిన చతుస్వరముల సంఖ్య. 756. త్రిస్వరములందును షడ్జ మధ్యమములు మారవు. ఇతరములైన 12 మాత్రము 2 భేదములు కలిగియుండును. కావున 26 అగును. అవి 6 చే గుణింపబడి 156 అగును. 48-49 షట్పంచాశచ్ఛతంచ స్యుర్ద్విస్వరేషుపునర్విధా రిగధన్యాదయోఅష్టౌస్యుః శుధ్ధాస్తదితరేక్రమాః ద్వావింశతిస్తేతు చతుశ్చత్వారింశద్ద్వితాడితా ఏకస్వరాస్త్వభేదత్వాన్మౌలా ఏవచతుర్దశ ద్విస్వరములందు రిషభముతో మొదలగు స్వరములు 2 భేదములు గాంధారముతో మొదలగు భేదములు 2 దైవతముతో మొదలగునవి 2 భేదములు , నిషాదముతో మొదలగునవి 2 భేదములు మొత్తము 8 . నిషాద గాంధారములతో కలియుట వలన 2 భేదములగును. మిగిలిన శుధ్ధ క్రమములు 6 . రెండు భేదములతో గుణింపబడి 24 అగును. ఏక స్వరములకు భేదములు లేవు కనుక అవి 14 గే. 50 షడ్జాదేః శుధ్ధ మధ్యాహ్నం భేదకంమపంచమంవినా చతుః సర్వేక్రమద్వంద్వేఅష్టా చత్వారింశదీరితాః మధ్యమ గ్రామమున 4 వ మూర్ఛనయగు శుధ్ధ మధ్యమ సాంతర గాంధారములు అభేదములు. పంచమము వినా 4 వస్వరమున 48 భేదములు పునరుక్తములగును. 51-54 తానాస్త్రిస్వరయోస్త్వేతే ద్వాదశద్విస్వరేద్వయమ్ ఏకఏకస్వరస్తే త్రిషష్టిరేత్తరమంద్రకైః పునరుక్తామతాస్తానైర్న్యాదిమార్గీక్రమాః పునః పంచస్వరాయేచత్వారస్తత్తానానాం చతుఃశతీ ఆశీత్యభ్యధికాచాతుః స్వరీషణ్ణవతిర్భవేత్ ద్వాదశత్రిస్వరద్వంద్వేచత్వారోద్విస్వరద్వంద్వే ఏకఏకస్వరస్తానస్తేషాం పంచశతీత్వియమ్ త్రినవత్యాయుతా తానైరఖిన్నారజనీగతైః త్రిస్వరములు ( మూడు స్వరములు కలవి ) 2 క్రమములు. ఈ తానములు 12 భేదములు. అవి పునరుక్తములు repeatedly pronounced . ద్విస్వరము 1 భేదము కలిగినది అదియును పునరుక్తమగును. ఏక్ స్వరము అదియును పునరుక్తమగును. ఇట్లు శుధ్ధ మధ్య భేదములు 60 ఉత్తర మంద్ర సంబంధి కూటతానములచే పునరుక్తములైనవి. మధ్యమ గ్రామమున నిషాదముతో మొదలయే 5 వ మూర్ఛన మార్గియందు 5 స్వరములు కలిగిన 4 క్రమములు కలవు. వాటి భేదములు 450 . 4 స్వరములు ఉన్న క్రమముల సంఖ్య 96. మూడు స్వరములు కల క్రమముల సంఖ్య 12 2 స్వరములు గల క్రమముల సంఖ్య 4 . ఒక స్వరము కలిగినది ఒకటే. ఇలా రజనీ అనే పేరు గల తానములలో 593 కలవు. ఇవి కూడా పునరుక్తులే. 55 దైవతాదేస్తుపౌరవ్యాశ్చత్వారః షట్స్వరాః క్రమాత్ తత్తానానాంతుసాశీతిః శతాష్టావింశతిర్మతా మధ్యమ గ్రామమున 6 వ మూర్ఛన దైవతముతో కలిసి 6 స్వరములును 4 భేదములగును. ప్రతి క్రమమున 720 అగును. 4 క్రమములకు కలిసి 880 భేదములు పునరుక్తములు. 56 ఔడువానాంచతుర్ణాం ప్రాగుక్తాసంఖ్యాచతుః స్వరౌ త్రిస్వరౌద్వస్వరావేకస్వరః ప్రాగుక్తసంఖ్యకాః ఈ క్రమముల సంఖ్య ఇంతకు ముందు చెప్పబడినట్లుగానే ఔడవములు , చతుస్వరములు, త్రిస్వరములు , ద్విస్వరములు , ఏక స్వరము. 57 పంచవింశతిసంయుక్తా చతుస్ర్త్రింశఛ్ఛతీత్వియమ్ తానానాం సదృశాకారాస్యాత్తానైరేత్తరాయతైః ఇట్లు మధ్యమ గ్రామమున మొత్తము సంఖ్య 34420 . సదృశాకారములు ( ఒకే స్వరస్థానములు కలవి ) పునరుక్తములగును. 58-59 ఇత్యేకాశీతిసంయుక్తం సహస్రాణాం చతుష్టయమ్ తానానాంపునరుక్తానాం పూర్ణాపూర్ణైః సహక్రమైః అపనీయేతచేదేషా కూటతానమితిర్భవేత్ లక్షత్రయం సప్తదశసహస్రాణి శతానిచ ఇలా పునరుక్తములైన తానముల సంఖ్య మొత్తము పూర్ణా పూర్ణ క్రమము అనగా సంపూర్ణములు షాడవములు ఔడవములు కలిపి 4081. అగును. ఈ పునరుక్తములను కూడ కలుపుకొని కూటతానముల సంఖ్య 370927. 60-61 నవత్రింశద్యుయనీతి జ్ఞానోపాయోఅత్రకధ్యతే అంకానేకాదిసప్తంతానూర్ధ్వమూర్ధ్వంలిఖేత్క్రమాత్ హతేపూర్వేణపూర్వేణ తేషుచాంకేపరేపరే ఏకస్వరాదిసంఖ్యాస్యాత్క్రమేణ ప్రతిమూర్ఛనమ్ ఇట పరిజ్ఞానోపాయము చెప్పబడినది. ( కీ సొల్యూషన్ ) వివరణా సూత్రం. 1 నుంచి 7 వరకు అంకెలను క్రమంగా రాయాలి. వాటిలో పూర్వపూర్వము ( ఒక దాని కంటె ముందు సంఖ్య ) అంకెతో పరపరము ( తరువాత తరువాతి సంఖ్య ) గుణింపబడగా ప్రతి మూర్ఛన యందు ఏక స్వర , ద్విస్వరములైన మూర్ఛనల సంఖ్య వచ్చును.1 చే 2 గుణింపగా 2 మాత్రమే. 2 చే 3 గుణించిన 6 .6 చే 4 గుణింపగా 24 అగును. 24 ను 5 చే గుణించగా 120 . 6 చే 120 ని గుణించగా 720 అగును. 7 చే 720 గుణించిన 5040 అగును. 62-64 క్రమంన్యస్యస్వరః స్థాప్యః పూర్వః పూర్వః పరాదధః సచేదుపరితత్పూర్వః పురస్తూపరివర్తనః మూలక్రమక్రమాత్పుష్ఠేశేషాః ప్రస్తారఈదృశః సప్తాద్యేకాంతకోష్ఠానామధోఅధః సప్తపంక్తయః తాస్వాధ్యాయామాద్యకోష్ఠేలిఖేదేకం పరేసుఖమ్ వేద్యతానస్వరమితాన్న్యస్యేత్తేష్వేదలోష్టకాన్ స్వరముల వరుసక్రమాన్ని రాసుకొని పూర్వ పూర్వ స్వరము కింద పరస్వరమును రాసి స్థాపింపవలెను. ఆ పూర్వస్వరము పైస్వరమును చేరినయెడల అప్పుడు దాని పూర్వ స్వరమును రాయదగును. ఇట్లు నిషాదము ప్రారంభించి షడ్జ పర్యంతము పాడవలెను. మిగిలిన స్వరములు కూడ ఈ విధముగానే. మూలక్రమమును బట్టి పూర్వస్థానములయందు ఉంచదగును. 7 స్వరములు మొదట రాసి అది 1 స్వరముగా వచ్చువరకు రాయవలెను. పై పంక్తులు శూన్యమైనపుడు సున్న రాయవలెను. తాన స్వరముల పరిమితి వరకు మనము దీనిని సాధన చేయవచ్చును. 65 ప్రాక్పంత్యంత్యాంక సంయోగమూర్థ్వాధః స్థితపంక్తిషు శూన్యాదధోలిఖేదేకం నించాధోఅధః స్వ కోష్ఠకాన్ మొదటి పంక్తి యందలి అంకెల కూడికను పైన కింద వున్న పంక్తుల యందు రాయవలెను. 0 కింద పంక్తిలో 1 వేయవలెను. 6 కోశములు గల పంక్తిలో చివరి అంకెగా 1 వేయవలెను. 2 వ పంక్తి 1 వ కోశమందు 1 వ పంక్తి చివరి సంఖ్యలు (1+1) 2 వేయవలెను. దాని కింద కోశమున (బ్రాకెట్ )2 అంకెకు రెట్టింపు చేసి 4 వేయవలెను. 3 వ కోశంలో 1 పంక్తి కి చివరి అంకెల కూడిక 6 ను వేయవలెను. దాని కింద పంక్తిలో 6 ను రెట్టించి 12 అంకె వేయవలెను. దాని కింద 18.2 వ పంక్తి 4 వ కోశంలో మొదటి 3 పంక్తుల చివరి అంకెలు ( 1+1+1+4+18) కలిపి 24 వేయవలెను. దాని కింద 2 వ కోశము పై అంకెకు రెట్టింపు 48 వేయవలెను. దానికింద 3 వ కోశమున దానికి మూడు రెట్ల సంఖ్య 72 . దాని కింద 96 . 2 వ పంక్తి 5 వ కోశం మొదటి పంక్తులు 5 . చివరి అంకెలు ( 1+1+4+96) 120 . ఇవి భౌతిక శాస్త్ర గణితంలో శబ్ద పౌనఃపున్యానికి సంబంధించిన లెక్కలు . ఈ లెక్కలన్నీ మనం అంకెల రూపంలో గణితంలోనూ ఆంగ్ల మాధ్యమంలో భౌతిక శాస్త్రంలోనూ ఇప్పటి కాలంలో నేర్చుకుంటున్నాము. 14 వ శతాబ్దంలో సంగీత శాస్త్రాన్ని అవుపోసన పట్టి సంస్కృత భాషలో ప్రామాణిక గ్రంథాన్ని రాయగలిగిన కవిపండితుడు రాసిన గ్రంధమిది. ఆ కాలంలో వారి విజ్ఞానానికి , సముపార్జించిన జ్ఞానాన్ని ప్రామాణిక పధ్ధతులలో వివరణకూ దృష్టాంతమిది. {| class="wikitable" |+ !స !రి !గ !మ !ప !ద !ని |- !1 !0 !0 !0 !0 !0 !0 |- ! !1 !2 !6 !24 !120 !720 |- ! ! !4 !12 !48 !240 !1440 |- | | | |18 |72 |360 |2160 |- | | | | |96 |480 |2880 |- | | | | | |600 |4320 |} ఇది సంగీత స్వరరచనా పధ్ధతి . ఈ పధ్ధతిలో అంకెలకు బదులుగా స్వరాలను స్వరస్థానాలను నిలిపి పాడినపుడు మనమా స్వరరచనా పధ్ధతిని అర్ధం. చేసుకుని కొత్త పాటను సృష్టించడం వీలవుతుంది. 66-67 కోసష్టంఖ్యాగుణం న్యస్యేత్ఖండమేరురయంమతః స్వరాన్మూలక్రమస్యాంత్యాత్పూర్వం యావతిథః స్వరః ఉద్దిష్టాంత్యస్తావతిథేకోష్టేఅధౌలోష్టకంక్షిపేత్ లోష్టచాలనమంత్యాత్స్యాత్త్యక్త్వాలబ్ధంక్రమౌభవేత్ కింద స్వరములుగా అవరోహణ స్వరములను కోశములందలి అంకెలను కోశములతో గుణించి ఆ సంఖ్యను ఒక పక్కకు వుంచవలెను.ఇది ఖండమేరువని ఎంచబడినది. ( వీణ తీగలు బిగించబడిన మెటేలభాగము) . కోశమునకు చివరి సంఖ్యను ఈ సంఖ్యతో గుణింపగా వచ్చిన సంఖ్యను కింది కోపపు స్ంఖ్యగా భావించవలెను. 68 లోష్టాక్రాంతాంకసంయోగాదుద్దిష్ట్యస్యమితిరభవేత్ యైరవైర్నష్టసంఖ్యాస్యాన్మౌలైకాంకసమన్వితైః అంత్యము నుండి స్వరము ముందు స్వరస్థానమునకు ఊపబడును. ఈ ఊపు గమకమై స్వరస్థానముల ధ్వనిని మార్చును. లబ్దమును విడిచి క్రమముండును. ఊపు ఎన్ని స్వరములను ఆక్రమించునో ఆ అంకెల కలయిక వలన మిగిలిన స్వరముల సంఖ్య ఏర్పడును. మూలసంఖ్యతో కూడిన ఏక సంఖ్యలేర్పడినపుడు నష్టసంఖ్యకు లోష్టమును వుంచవలెను. 69 తేషులోష్టంక్షిపేన్మూలే లోష్టస్థానమితంభవేత్ నష్టతానస్వరస్థానం తతోయావతిథేపదే మూలమున నష్టతాన స్వరస్థానము లోష్టస్థాన పరిమితమగును. మేరువు మెట్లలో స్వరస్థానముల సంఖ్యను వేరొక స్వరస్థానము ధ్వని వినబడునట్లుగా ఊపినపుడు కోశము లోపలి స్వరస్థానముల అనునాదము మాత్రమే ధ్వనించును. అనంతరము ఎంత సంఖ్య కల కోశమున కింద క్రమములో సంఖ్య వుండునో స్వరము ఆ సంఖ్య కలది అగును. 70 అధి క్రమాదస్తిలోష్టః స్వరస్తావతిథోభవేత్ క్రమాంతిమత్సరాత్పూర్వోలబ్దత్యాగాదిపూర్వవత్ చివరి స్వరము కంటె ముందు స్వరము అనునాదమున ధ్వనించును. తరువాతి స్వరము ధ్వని లబ్ధత్యాగమగును. ( వినిపించదు ) 71 తానస్వరమితోర్ధ్వాధః పంక్తిగాంత్యాంకమిశ్రణాత్ ఏకస్వరాదితానానాంసంఖ్యాసంజాయతేక్రమాత్ తానస్వర పరిమితములైన పైన కింద పంక్తులను పొందిన తరువాత చివరి అంకెల కలయిక వలన అనేక స్వరాదితానముల సంఖ్య క్రమముగా ఏర్పడును 72-75 అథాత్రశుధ్ధతానానాం నామానివ్యాహరామహే అగ్నిష్టోమోఅత్యగ్నిష్టోమోవాజపేయశ్చషోడశీ వుండరీకోఅశ్వమేధశ్చరాజసూయస్తతః పరః ఇతిస్యుః షడ్జహీనానాం సప్తనామాన్యనుక్రమాత్ స్విష్టక్రుధ్ధహుసౌవర్ణో గోసవశ్చమహావ్రతః విశ్వజిహ్రబ్రహ్మయజ్ఞశ్చ ప్రజాపత్యస్తుసప్తమః క్రమాదృషభహీనానాంతానానామభిధాఇమాః అశ్వక్రాంతోరధక్రాంతోవిష్ణుక్రాంతస్తతఃపరమ్ 76 సూర్యక్రాంతో గజక్రాంతో వలభిన్నాగపక్షకః ఇతిపంచమహీనానాంసజ్ఞాః సప్తక్రమాన్మతః తరువాత శుధ్ధతానముల పేర్లు చెప్పబడినవి.షడ్జము ( స స్వరము ) లేకుండా పాడే తానములు అగ్నిష్టోమము , అత్యగ్నిష్టోమము, షోడశీ, పుండరీకము ,అశ్వమేధము , వాజపేయము, రాజసూయము అని 7 . రిషభ హీనములు ( రి స్వరము లేనివి ) స్విష్టకృత్, బహుసౌవర్ణము , గోసవము , మహావ్రతము , విశ్వజిత్తు , బ్రహ్మయజ్ఞము , ప్రజాపత్యము . ప అక్షరము లేనివి అశ్వక్రాంతము , రధక్రాంతము , విష్ణుక్రాంతము , సూర్యక్రాంతము , గజక్రాంతము , వలభిత్తు , నాగపక్షకము. 77 చాతుర్మాస్యోఅథ సంస్థా ఆఖ్యః శస్త్రశ్చోకథశ్చతుర్థకః సౌత్రామణీతథాచిత్రాసప్తమస్తూద్భిద్వాయః చాతుర్మాస్యము , సంస్థ శస్త్రము , ఉక్దము సౌత్రామణి చిత్ర ఉద్భిత్తు అను 7 నిషాదహీనములైన తానముల పేర్లు. ఇవి షడ్జగ్రామ తానములు 28 78-79 సంజ్ఞానిషాదహీనానాం షాడవానామిమాః క్రమాన్ని సావిత్రీ చార్ధసావిత్రీసర్వతోభద్ర సంజ్ఞగః ఆదిత్యానామయనశ్చ గవామయననామకః సర్పాణామనయః షడ్జః సప్తమః కౌణపాయనః నామానిషడ్జహీనానాం తానానామితిమేనిరే సావిత్రి,అర్ధసావిత్రి,సర్వతోభద్రము,ఆదిత్యాయనము,గోఅయనము,సర్పాయనము,కౌకాసాయనము అను 7 షడ్జహీనములైన తానముల పేర్లని బుధులు తలచిరి. 80-82 అగ్నిచిద్ ద్వాదశాహశ్చోపాంశుః సోమాభిదస్తకః అశ్వప్రతిగ్రహో బర్హిరథాభ్యుదయ సంజ్ఞకు 2saqepz81vaebo0i54siisiuhj25qfr 4595155 4594877 2025-06-30T07:49:57Z సీతామహలక్ష్మి 135699 4595155 wikitext text/x-wiki గానక్రియోచ్యతేవర్ణఃసచతుర్ధానిరూపణః స్థాయ్యారోహ్యవరోహీచసంచారీత్యథలక్షణమ్ గానక్రయ ( ధాతువుని చెప్పబడే సంగీత స్వరరచన ) వర్ణమని చెప్పబడును. ఆ వర్ణము 4 విభాగములు చేయబడినది. మొదటిదైన స్థాయి లక్షణము చెప్పబడును. 2 స్థిత్వాస్థిత్వాప్రయోగఃస్యాదేకస్యైవస్వరస్యయః స్థాయీవర్ణఃసవిజ్ఞేయఃపరావన్వర్థనామకౌ ప్రయోగమున ఒక్కొక్క స్వరమును విడివిడిగా పాడినపుడు అది స్థాయి వర్ణమగును. ఉదా : సా. రీ. గా. మా. ఆరోహణము : స్వరములను క్రమముగా ఒకదానికొకటి పైస్థాయిలో స్వరములను పాడుట. ఉదా: సా. రీ. గా. మా. పా. దా. నీ. సా. అవరోహణము : ఆరోహించిన సప్త స్వరములను ఒకదానికొకటి కింది స్థాయిలో పాడుట. ఉదా: సా. నీ. దా. పా. మా. గా. రీ. సా. 3 ఏతత్సంమిశ్రణాద్వర్ణః సంచారీపరికీర్తితః విశిష్టంవర్ణసందర్భమలంకారంప్రచక్షతే ఈ మూడిటి సమీకరణమే అనగా మూడు కలసిన ప్రయోగము సంచారి అని చెప్పబడును. ఉదా : మొదటి సరళీస్వరము సరిగమపదనిస సనిదపమగరిస 4 తస్యభేదాస్తుబహవస్తత్రస్థాయిగతాన్ బ్రువే యేషామాద్యంతయోరేకఃస్వరస్తేస్థాయివర్ణగాః ఈ అలంకార భేదములు సప్తస్వరములకు కలవు. కాని ప్రయోగములో వున్నవి షడ్జములు మాత్రమే. అనగా కింది స్థాయి స తో ప్రారంభమై పైస్థాయి స తో అంతమయ్యేవి.ఏ అలంకారమునకు మొదట చివర ఒకే స్వరముండునో అవి స్థాయి వర్ణ అలంకారములు. 5 ప్రసన్నాదిఃప్రసన్నాంతఃప్రసన్నాద్యంతసంజ్ఞకః తతఃప్రసన్నమధ్యఃస్యా్పంచమఃక్రమరేచితః స్థాయి వర్ణమునందలి అలంకారములు 7 . 1 ప్రసన్నాది 2 ప్రసన్నాంతము 3 ప్రసన్నాద్యంతసంజ్ఞకము 4 ప్రసన్నమధ్యము 5 క్రమరేచితము 6 ప్రస్తారము 7 ప్రసాదము 6 ప్రస్తారోఅథప్రసాదఃస్యాత్సప్తైతేస్థాయినిస్థితాః మంద్రఃప్రకరణేఅత్రస్యాన్మూర్ఛనాప్రథమఃస్వరః మూర్ఛనా ప్రథమ స్వరము మంద్రముగా చెప్పబడినది. మంద్ర స్థాయి నాభి స్థానము నుండి పుట్టునది. స ప స లలో మొదటి స . అది మంద్రముగానే ప్రారంభమవుతుంది. అంటే స ప స ల శ్రుతిని నాభి స్థానమునుంచే మొదలు పెట్టాలి. 7-8 నఏవద్వగుణస్తారఃపూర్వఃపూర్వోఅథవాభవేత్ మంద్రఃపరస్తతస్తారఃప్రసన్నోమృదురుచ్యతే మంద్రస్తారస్తుదీప్తఃస్యాన్మంద్రోబిందుశిరాభవేత్ ఊర్ధ్వరేఖాశిరస్తారోలిపౌత్రిర్వచనాత్ల్పుతః మూర్ఛనలో మంద్రస్థాయిలో మొదట పలికిన స స్వరమే రెట్టింపు ధ్వనితో చివర తారమని చెప్పబడుచున్నది. పూర్వస్థానము మంద్రము. పరస్థానము తారము. మంద్రమునకే ప్రసన్నము, మృదువు అను పేర్లు కలవు. తారమునకు దీప్తము అను పేరు కలదు. స్వరలిపి రాసేటప్పుడు మంద్రమునకు గుర్తుగా స కు కింద చుక్క పెట్టబడుతుంది. తారమునకు గుర్తుగా స కు పైన చుక్క పెడతారు. ప్లుతము 3 సార్లు పాడవలసినది. 9 మంద్రద్వయాత్పరేతారేప్రసన్నాదిరుదాహృతః తద్వైలోమ్యేప్రసన్నాంతఃప్రసన్నద్వయమధ్యగే మంద్రస్థాయి స ను పాడి తరువాత వెంటనే తారస్థాయి స ను పాడిన ప్రసన్నాది అలంకారము. అనగా కింది స తరువాత ప పాడకుండా పై స పాడినప్పుడు. స ప స , కాకుండా స స . దానికి విలోమంగా మొదట తారస్థాయి స పాడి వెంటనే మంద్ర స్థాయి స పాడినపుడు ప్రసన్నాంతము. స ప స కాకుండా స స . 10 దీప్తేప్రసన్నాద్యందస్స్యాత్తారయోర్మధ్యగేపునః మంద్రేప్రసన్నమధ్యాఖ్యమలంకారంవిదోవిదుః తారస్థాయి షడ్జము మొదట పాడి తరువాత రెండు మంద్రములు పాడిన తరువాత తిరిగి తారస్థాయి షడ్జము పాడిన అది ప్రసన్నమధ్యము. స స స స . మంద్రము పాడి పిదప 2 తారములు మధ్యలో పాడి తిరిగి మంద్రము పాడిన అది ప్రసన్నాద్యంత అలంకారము. స స స స 11 ఆద్యంతయోర్మూర్ఛనాదిశ్చేత్స్వరోఅన్తర్ద్వితీయకః సైకాకలాథచేన్మధ్యేస్తస్తృతీయచతురథకౌ మూర్ఛనా ప్రథమ స్వరము ఆద్యంతముల అనగా మొదట చివర వుండి మధ్య ద్వితీయ స్వరము రి మధ్య స్వరముగా నున్న అది ఏక కల. స రి స మధ్య భాగమున 2 3 స్వరములను పాడిన అది ద్వితీయ కల . స రి గ స 12 సాద్వితీయాపంచమాద్యాస్త్రయోఅన్తశ్చేత్కలాపరా ఏవంకలాత్రయేణోక్తోఅలంకారఃక్రమరేచితః ఆద్యంతముల షడ్జమముతో మధ్యభాగమున 5 6 స్వరములతో పాడినపుడు అది తృతీయ కల . ఉదా: స రి స , స గ మ స , స ప ద ని స . 13 దీప్తాంతశ్చేత్ప్రతికలంప్రస్తారస్సోఅభిధీయతే తారమంద్రవిపర్యాసాత్తంప్రసాదంప్రచక్షతే ఇతిస్థాయిగతాలంకారాః ఇదే క్రమరేచిత అలంకారమునకు చివర దీప్తమున్నప్పుడు ప్రస్తారమను అలంకారమగును. మంద్రస్థాయి షడ్జమునకు బదులు తారస్థాయి షడ్జముతో ఇవే స్వరములు పాడినపుడు అది ప్రస్తారము. తారము మంద్రము రెండు స్వరములు కలిపి పాడినపుడు అది ప్రసాదాలంకారమగును. ఇవి స్థాయి వర్ణమునకు చెందిన అలంకారములు. 14-15 స్యాతాంవిస్తీర్ణనిష్కర్షౌబిందురభ్యుచ్చయఃపరః హసితప్రేంఖితేక్షిప్తసంధిప్రఛ్ఛాదనాస్తథా ఉద్గీతోద్వాహితౌతద్వత్త్రివర్ణౌవేణిరిత్యమీ ద్వాదశారోహివర్ణస్థాలంకారాఃపరికీర్తితాః ఆరోహి వర్ణగతాలంకారములు 12. వాటి పేర్లు 1 విస్తీర్ణము 2 నిష్కర్ష 3 బిందువు 4 అభ్యుచ్చయము 5 హసితము 6 ప్రేంఖితము 7 ఆక్షిప్తము 8 సంధి ప్రఛ్ఛాదనము9 ఉద్గీతము 10 ఉద్వాహితము 11 త్రివర్ణము 12 వేణి. 16 స్థిత్వాస్థిత్వాస్వరైర్దీర్ఘైఃసవిస్తీర్ణోఅభిధీయతే మూర్ఛనాఆదేఃస్వరాద్యత్రక్రమేణారోహణంభవేత్ మూర్ఛనాప్రధమస్వరమునుండి ( స నుండి ) దీర్ఘ స్వరములు పాడుతూ క్రమముగా ఆరోహణ చివరి వరకు పాడిన అది విస్తీర్ణ అలంకారము. సా రీ గా మా పా దా నీ సా 17 హ్రస్వైఃస్వరైః సనిష్కర్షోద్విర్ద్విరుక్తైర్నిరంతరైః త్రిశ్చతుర్వాస్వరోచ్చారేగాత్రవర్ణమిమంవిదుః ఎడము లేకుండా రెండు రెండు హ్రస్వ స్వరములు పాడినపుడు ( జంటలుగా )నిష్కర్షాలంకారము. సస రిరి గగ మమ పప దద నిని 3 సార్లు 4 సార్లు పాడినపుడు కూడా నిష్కర్ష అలంకారమనే చెప్పుదురు. ససస రిరిరి గగగ మమమ పపప దదద నినిని సససస రిరిరిరి గగగగ మమమమ పపపప దదదద నినినిని 18 నిష్కర్షస్త్యైవభేదౌద్వౌకేచిదేతౌబభాషిరే ప్లుతం హ్రస్వం ప్లుతం హ్రస్వంప్లుతం హ్రస్వం ప్లుతస్వరమ్ షడ్జము 3 సార్లు రిషభము 1 సారి గాంధారము 3 సార్లు మధ్యమము 1 సారి పంచమము 3 సార్లు దైవతము 1 సారి నిషాదము 3 సార్లు . ఈ విధముగా ఆరోహణ పాడిన అది బిందువు అను అలంకారము. సససరి గగగమ పపపద నినిని 19 కుర్వన్ క్రమాద్యదాఆరోహేత్తదాబిందురయంమతః ఏకాంతరస్వరారోహమాహురభ్యుచ్చయంబుధాః ఒకటి తప్పించి ఒకటిగా స్వరములను ఆరోహణములో పాడినపుడు అది అభ్యుచ్చయమను అలంకారమని పండితులు చెప్పిరి. స గ ప ని. 20 యత్రైకోత్తరవృధ్ధాభిరావృత్తిభిరుదాహృతా ఆరుహ్యంతేస్వరాఃప్రాహహసితంతంశివప్రియః మొదటి స్వరము 1 సారి రెండవ స్వరము 2 సార్లు మూడవ స్వరము 3 సార్లు నాలుగవ స్వరము 4 సార్లు అయిదవ స్వరము 5 సార్లు ఆరవ స్వరము 6 సార్లు ఏడవ స్వరము 7 సార్లు ఈ విధముగా ఆరోహించిన అది హసితము అను అలంకారమని శివప్రియుడు చెప్పెను. స రిరి. గగగ మమమమ పపపపప దదదదదద నినినినినినిని 21 స్వరద్వయంసముచ్చార్యపూర్వంపూర్వయుతంపరమ్ యదాందోలితమారోహేత్ప్రేంఖితోఅసౌక్రమోధవా పూర్వస్వరము పరస్వరము రెండు మొదట పాడి పరస్వరము నుండి మరల ఎత్తుకొని దానిని పూర్వస్వరముగా ఆందోళితముగా ( ఊయలలాగా ) పాడినపుడు అది ప్రేంఖితము. సరి. రిగ గమ మప పద దని 22 ఏకాంతరంస్వరయుగంతాదృక్ పూర్వయుతంపరమ్ క్రమాదారోహతియదాతదాఆక్షిప్తంప్రచక్షతే 1 , 3 స్వరములు పాడి 3 వ స్వరమును పూర్వస్వరముగా తీసుకొని పరస్వరముగా 5 వ స్వరమును పాడినపుడు అది ఆక్షిప్తము. సగ గప పని 23 త్రిస్వరాఆద్యాకలాఅన్యేచపూర్వపూర్వాంతిమాదిమే కలేస్తస్త్రిన్వరేయత్రసంధిప్రచ్ఛాదనస్తుసః మొదట 3 స్వరములు పాడి అంతమందున్న 3 వ స్వరమును తిరిగి ఎత్తుకొని ఆరోహణము పాడినపుడు అది సంధిప్రఛ్చాదనమని చెప్పబడును. సరిగ గమప పదని 24 యదాఆద్యాద్యస్త్రిరావృత్తఃకలయోస్త్రిస్వరాత్మనో తదోద్గీతోమధ్యమేనతాదృశోద్వాహితోమతః 3 స్వరములు వరుసగా పాడినపుడు మొదటి స్వరమును 3 సార్లు ఉచ్చరించిన అప్పుడది ఉద్గీతమగును. సససరిగ మమమపదత్రిస్వరములలో మధ్య స్వరము 3 సార్లు ఆవృతమైన అది ఉద్వాహితమను అలంకారమగును. సరిరిరిగ , మపపపద 25 అంత్యస్యతుత్రిరావృత్తౌత్రివర్ణంవర్ణయంత్యముం త్రయాణాంతుత్రిరావృత్తౌపృధగ్వేణిరుదీరతః త్రిస్వరమందు చివరి స్వరము 3 సార్లు ఆవృత్తమైనపుడు అది త్రివర్ణాలంకారము. సరిగగగ , మపదదద త్రిస్వరములందు 3 స్వరములు 3 సార్లు ఆవృతమైనప్పుడు పృథగ్వేణి అలంకారమగును. ససస , రిరిరి , గగగ , మమమ , పపప , దదద , నినిని ఇంతవరకు చెప్పినవి ఆరోహాలంకారములు . 26 అవరోహక్రమాదేతేద్వాదశాద్యవరోహిణీ మంద్రాదిర్మంద్రమధ్యశ్చమంద్రౌతస్స్యాదతఃపరమ్ ఇవే అలంకారములు అవరోహక్రమమున పాడినపుడు మంద్రాది , మంద్రమధ్యము , మంద్రాంతములై 12 అవరోహ్యలంకారములుగా చెప్పబడును. 27-29 ప్రస్తారశ్చప్రసాదోఅధవ్యావృత్తస్ఖలితావపి పరివర్తాక్షేపబిందూద్వాహితోర్మిసమాస్తథా ప్రేంఖనిష్కూజితశ్యేనక్రమోద్వాహితరంజితా సంనివృత్తప్రవృత్తోఅధవేణుశ్చలలితస్వరః హుంకారోహ్రాదమానశ్చతతస్స్యాదవలోకితః స్యుఃసంచారిణ్యలంకారాఃపంచవింశతిరిత్యమీ సంచారి అలంకారములు 25 . వాటి పేర్లు 1 ప్రస్తారము 2 ప్రసాదము 3 వ్యావృత్తము 4 స్ఖలితము 5 పరివర్తము 6 ఆక్షేపము 7 బిందువు 8 ఉద్వాహితము 9 ఊర్మి 10 సమము 11 ప్రేంఖము 12 నిష్కూజితము 13 శ్యేనము 14 క్రమము 15 ఉద్ఘట్టితము 16 రంజితము 17 సన్నివృత్తము 18 ప్రవృత్తము 19 వేణువు 20 లలిత 21 స్వరము 22 హుంకారము 23 హ్రదము 24 మానము 25 అవలోకితము. 30 త్రిస్వరాఆద్యాకలైకైకమంద్రత్యాగేనచాపరాః త్రిస్వరాశ్చేత్ కలామంద్రాద్యామంద్రాదిస్తదాభవేత్ 3 స్వరములు కల కళలయందు అన్యస్వరములు 3 స్వరములుగా ఏర్పడినప్పుడు అది మంద్రాది అలంకారమగును. సగరిరిమగగమప మదపపదని 31 తాఃకలామంద్రమధ్యాంతాః. క్రమాఛ్చేదపరౌతదా త్యక్తాంతరంస్వరయుగంత్యక్తాదారభ్యతేపునః ఆ కళలే క్రమముగా మంద్రమధ్యములు , మంద్రాంతములు అగును. గసరి మరిగ పగమ దమప నిపద 32-33 యుగంతాదృక్సమారోహేత్తదాప్రస్తారఉచ్యతే పూర్వఃపూర్వః పరస్యోర్థ్వధోవర్తీక్రియతేస్వరః యదాతదాప్రసాదంతమాహశ్రీకరణేశ్వరః చతుస్స్వరాకలాతత్రాద్యాత్తృతీయంద్వితీయకాత్ మంద్రాంతము : రిగస గమరి మపగ పదమ దనిస మధ్య స్వరమును విడిచిపెట్టి 1 3 స్వరములతో ఆరోహణము పాడి మరల మధ్య స్వరమును పాడినప్పుడు అది ప్రస్తారము. సగ , రిమ , గప , మద , పని రెండు సార్లు పూర్వస్వరము , మధ్యలో పరస్వరము పాడినపుడు ప్రసాదాలంకారము. ఈ అలంకారము శ్రీకరణేశ్వరునిచే చెప్పబడెను. సరిస , రిగరి , గమగ , మపమ , పదప , దనిద 34 తుర్యంగత్వాఆదిమంగఛ్చేదేవమేకైకహానతః చతుస్స్వరాఃపరాయత్రసవ్యావృత్తోస్మృతోబుధైః నాలుగు స్వరములు కలవి. 1 3 స్వరములు పాడి , తరువాత 2 4 స్వరములు తరువాత మరల 1 వ స్వరము ఈ విధముగ పాడినపుడు వ్యావృత్తమని బుధులచే చెప్పబడెను. సగరిమస , రిమగపరి , గపమదగ , మపదనిమ 35 కలాంప్రయుజ్యమంద్రాదేర్ద్విరుక్తోర్ధ్వస్వరాన్వితాం అవరుహ్యేతచేదేషస్ఖలితాఖ్యస్తదాభవేత్ మంద్రాది అలంకారము వలెనే 1 3 2 స్వరములు పాడి 4 వ స్వరమును 2 సార్లు పాడి అవరోహణమున పాడినపుడు అది స్ఖలితమను అలంకారమగును. సగరిమమరిగస , రిమగపపగమరి , గపమదదమపగ , మదపనినిపదమ 36 స్వరంద్వితీయముజ్జిత్వాత్రిస్వరాద్యాకలాయది త్యక్తాదారభ్యతాదృశ్యోఅన్యాస్తదాపరివర్తకాః 2 వ స్వరమును విడిచి 1 3 4 స్వరములు పాడి తిరిగి విడిచిన 2 వ స్వరమును పాడిన అది పరివర్తకమను అలంకారమగును. సగమ రిపమ గపద మదని 37 త్రిస్వరాశ్చేత్కలాఃపూర్వపూర్వత్యాగోర్ధ్వసంక్రమైః తదాఆక్షేపః అథబిందుఃసయత్రప్లుతమధస్వరమ్ కృత్వాఅగ్నివత్పరంసృష్ట్వాఅధఃస్పర్శేనాఖిలాఃస్వరాః మూడు స్వరములతో ఏర్పడిన కళలో పూర్వ స్వరమును విడిచి పరస్వరమును కలుపుకుంటూ పాడినపుడు అది ఆక్షేపమను అలంకారమగును. సరిగ , రిగమ , గమప , మపద , పదని పూర్వ స్వరమును ప్లుతముగా 3 సార్లు పలికి పర స్వరమును సకృత్తుగా స్పృశించి వదిలినపుడు 5 స్వరములు కలుగును. అది బిందువను అలంకారమగును. స3 రిస , రి3గరి , గ3మగ , మ3పమ , ప3దప , ద3నిద 38 కలాయాంత్రీన్స్వరాన్ గీత్వాఅవరుహ్యైకంపరాఃకలాః యత్రైకోజ్ఘితాగీతాస్తద్వదుద్వాహితస్తుసః కళయందు 3 స్వరములు గానము చేసి ఒక స్వరము అవరోహణము చేసిన అది ఉద్వాహితమను అలంకారమగును. సరిగరి , రిగమగ , గమపమ , మపదప , పదనిద 39 మూర్ఛనాదేః స్వరాత్తుర్యంప్లుతీకృత్యాద్యమేత్యచ తుర్యగానేకలైకైకహానాద్యత్రాపరాస్తథా 1 తరువాత 4 వ స్వరము ప్లుతముగా పాడి మరల 1 4 స్వరములు పాడిన అది ఊర్మి అను అలంకారమగును. సమ3సమ , రిప3 రిప , గద 3 గద , మని 3 మని 40 సఊర్మిఃస్యాత్ సతుసమఃకలాయత్రచతుస్స్వరాః ఏ కళలో 4 స్వరములు క్రమముగా ఆరోహణము తరువాత అవరోహణము వచ్చునట్లు పాడినపుడు అది సమ అలంకారమగును. సరిగమ మగరిస , రిగమప పమగరి , గమపద దపమగ , మపదని నిదపమ 41 తుల్యారోహావరోహైకైకహానాదపరాస్తథా కలాగతాగతవతీద్విస్వరైకైకహానతః రెండు స్వరముల ఆరోహణ అవరోహణములలో పూర్వస్వరమును తగ్గించుట వలన కలిగినది ప్రేంఖమను అలంకారము. సరిరిస , రిగగరి , గమమగ , మపపమ , పదదప , దనినిద 42 యత్రాస్యస్తాదృశః సస్యాత్పేంఖఃనిష్కూజితః పునః ప్రసాదస్యకలాంగీత్వాతత్కలాదేస్తృతీయకమ్ ప్రసాదాలంకారము ( సరిస ) మొదట పాడి తరువాత మరల 1 3 స్వరములు పాడిన అది నిష్కూజితమను అలంకారము. సరిసగస , రిగరిమరి , గమగపగ , మపమదమ , పదపనిప 43 గత్వాఆద్యగానాద్భవతి శ్యేనఃసంవాదయుగ్మకైః షడ్జపంచమములు, ఋషభదైవతములు, గాంధారనిషాదములు , మధ్యమషడ్జములు ఈ విధముగ సంవాదియుగ్మములు ( దాటు స్వరములు ) గానము చేసినపుడు శ్యేనమను అలంకారమగును. స ప , రి ద , గ ని , మ స 44 - 45 క్రమాత్సరిగమాద్యైఃస్యాత్కలాద్విత్రిచతుస్శ్వరాః ఆద్యస్వరాద్యాస్తిస్రః స్యుర్ది్వతీయాద్యాదయస్తథా యత్రాసౌక్రమఇత్యుక్తఃసతూద్ఘట్టితఉచ్యతే యత్రస్వరద్వయంగీత్వాపంచమాచ్చతురస్స్వరాత్ 1 2 , 123 , 1234 స్వరములు ఆరోహణము అవరోహణములలో గానము చేసిన అది క్రమాలంకారమని చెప్పబడును. సరి , సరిగ , సరిగమ , రిగ , రిగమ , రిగమప , గమ , గమప , గమపద , మప , మపద , మపదని 1 2 స్వరములు ఆరోహణమున పాడి 5 వ స్వరమునుండి 4 స్వరములు అవరోహణమున పాడినపుడు అది ఉద్ఘట్టితము. సరిపమగరి , రిగదపమగ , గమనిదపమ 46 అవరోహత్కలాగాయేత్తదైకైకోజ్ఘనాత్పర్యాః ద్విరుక్తాయదిమంద్రాంతామంద్రాదేః స్యుః కలాస్తథారంజితః 1 3 2 స్వరములు రెండు సార్లు పాడి చివర తిరిగి మంద్రము పాడిన అది రంజితము. సగరిసగరిస , రిమగరిమగరి , గపమగపమగ , మదపమదపమ, పనిదపనిదప 47-49 అధభవేదేషసన్నివృత్తప్రవృత్తకః యత్రాద్యపంచమౌగీత్వాతుర్యాత్త్రీనవరోహతి క్రమాత్కలాసాయత్రాన్యాస్తద్వదేకైకహానతః యత్రాద్యఃస్యాద్ ద్విర్దితీయచతుర్థకతృతీయకాః సకృత్కలాఆన్యాశై క్చైకహానాద్వేణురసౌమతః గీత్వాఆద్యౌద్వౌచతుర్థంచయస్యాంతావవరోహతి 1 , 5 స్వరములు పాడి 4 వ స్వరము నుండి అవరోహణము చేసినపుడు అది సన్నివృత్త ప్రవృత్తకమను అలంకారమగును. సపమగరి, రిదపమగ , గనిదపమ 1 వ స్వరమును రెండు సార్లు పలికి 2 4 3 స్వరములు పాడిన అది వేణువను అలంకారము. ససరిమగ , రిరిగపమ , గగమదప , మమపనిద 50 సాకలాఆన్యాశ్చతాదృశ్యోయత్రాఅసౌలలితస్వరః ఆదిమేనకలాయత్రద్విస్వరాద్యాగతాగతైః 1 2 స్వరములు పాడి పిమ్మట 4 వ స్వరము మరల 1 2 స్వరములు అవరోహణమున పాడినపుడు అది లలితస్వరమను అలంకారము. సరిమరిస , రిగపగరి , గమదమగ , మపనిపమ 51 స్వరైరేకోత్తరంవృధ్ధైః నహుంకారోనిగద్యతే హ్రాదమానేప్రసన్నాంతామంద్రాదేస్తుకలామతాః షడ్జము ద్విస్వరముగా ఆరోహణావరోహణములలో పలికినపుడు అది హుంకారమను అలంకారమగును. సరిస , సరిగరిస , సరిగమగరిస , సరిగమపమగరిస , సరిగమపమగరిస , సరిగమపదపమగరిస , సరిగమపదనిదపమగరిస 1 3 2 స్వరములు మంద్రాది కి ప్రసన్నాంతములు అనగా షడ్జము అంతమందు కలవిగా పాడినపుడు అది హ్రాదమను అలంకారమగును. సగరిస , రిమగరి , గపమగ , మదపమ , పనిదప 52 యదాఆరోహేఅవరోహేచస్వద్వితీయంపరిత్యజేత్ చతుఃస్వరాసమకలాతదాస్యాదవలోకితః 1 2 3 4 స్వరములు ఆరోహణము అవరోహణము పాడుట సమాలంకారము. అందు ఒక స్వరము విడిచి పాడినపుడది అవలోకితమను అలంకారమగును. సగమమరిస , రిమపపమరి , గపదదపగ , మదనినిదమ 53 ఏవంసంచార్యలంకారాఆరోహేణప్రదర్శితాః ఏతానేవావరోహేణప్రాహశ్రీకరణాగ్రణీః ఇతిసంచార్యలంకారాః ఈ ప్రకరణంలో అన్నీ ఆరోహణమందే అలంకారములు చెప్పబడినవి. అవరోహణము కూడ ఈ విధముగనే యుండునని శార్జ్ఞదేవుడు చెప్పెను.ఇంత వరకు చెప్పినవి సంచార్యలంకారములు. 54-55 అన్యేఅపిసప్తాలంకారాగీతజ్ఞైరుపదర్శితాః తారమంద్రప్రసన్నశ్చమంద్రతారప్రసన్నకః ఆవర్తకస్సంప్రదానోవిధూతోఅప్యుపలోలకః ఉల్లాసితశ్చేతితేషామదునాలక్ష్మకధ్యతే గీతజ్ఞులు ( వాగ్గేయకారులు, లేదా సంగీతజ్ఞులు ) 7 అలంకారములను గురించి చెప్పారు. అవి 1 తారమంద్రప్రసన్నము 2 మంద్రతారప్రసన్నము 3 ఆవర్తకము 4 సంప్రదానము 5 విధూతము. 6 ఉపలోలకము 7 ఉల్లాసితము 56 కలాస్తేషాంద్వితీయాద్యాఃపూర్వైకైకప్రహాణకః అష్టమస్వరపర్యంతమారుహ్యాద్యవ్రజేద్యది 1 నుండి 8 వరకు స్వరములు ఆరోహణము చేసి పిమ్మట 1 వ స్వరము పాడిన అది తారమంద్రప్రసన్నము. సరిగమపదనిస సా 57 తారమంద్రప్రసన్నోఅయమలంకారస్తదోచ్యతే మంద్రాదష్టమముత్ల్పుత్యసప్తకస్యావరోహణే మంద్రమైన స నుండి 8 స్వరములు అవరోహణము చేసి పిమ్మట తారము పాడిన అది మంద్రతారప్రసన్నము. సా సనిదపమగరిస 58 మంద్రతారప్రసన్నాఖ్యమాహమాహేశ్వరోత్తమః ఆద్యంద్వితీయమాద్యంచద్విర్ద్విర్గీత్వాద్వితీయకమ్ 1 2 స్వరములు రెండు సార్లు పలికి తరువాత 2 1 స్వరములు పాడిన ఆవర్తకమను అలంకారమగును. ససరిరిససరిస , రిరిగగరిరిగరి , గగమమగగమగ , మమపపమమపమ, పపదదపపదప దదనినిదదనిద 59 సకృదాద్యంయత్కలాయాంగాయేదావర్తకస్తుసః ఏతస్యైవకలాంత్యౌదౌస్వరౌసంత్యజ్యగీయతే ఆవర్తక అలంకారము నందు చివరి రెండు స్వరములు విడిచి గానము చేసినపుడు అది సంప్రదానమను అలంకారమగును. ససరిరిసస , రిరగగరిరి , గగమమగగ , మమపపమమ , పపదదపప , దదనినిదద 60-63 యదాతదాసంప్రదానమలంకారంవిదుర్బుధాః యుగ్మమేకాంతరితయోఃత్యక్తాదప్యేవమేవచేత్ ద్విర్ద్విః ప్రయుజ్యేతతదావిధూతోబుధసమ్మతః కలాయామాద్యయోర్యుగ్మంచేత్తృతీయద్వితీయోః ద్విర్ద్విః ప్రయోజ్యతేతజ్ఞైరుపలోలస్తదోచ్యతే ద్విర్గీత్వాద్యంతృతీయంచప్రథమంచతృతీయకమ్ సకృద్గాయేద్యత్కలాయాంతముల్లాసితమాచిరే ఇతి సప్తాలంకారాః 1 3 స్వరములు రెండు సార్లు పాడి తిరిగి 2 4 స్వరములు రెండు సార్లు పాడవలెను. 4 స్వరములు కలిగిన ఈ అలంకారము విధూతము. సగ సగ , రిమ రిమ , గప గప , మద మద , పని పని 1 2 1 2 3 2 3 2 ఇది ఉపలోలితము. సరి సరి గరి గరి , రిగ రిగ మగ మగ , గమ గమ పమ పమ , మప మప దప దప పద పద నిద నిద 1 వ స్వరము రెండు సార్లు 3 వ స్వరము మరల 1 వ స్వరము మరల 3 ఈ విధముగ గానము చేయుట ఉల్లాసితము. ససగసగ , రిరిమరిమ , గగపగప , మమదమద , పపనిపని ఇవి 7 అలంకారములు. 63 ఇతిప్రసిధ్ధాలంకారాస్త్రిషష్టిరుదితామయా ఇట్లు నాచేత 63 ప్రసిధ్ధ అలంకారములు చెప్పబడినవి. 64 అనంతత్వాత్తుతేశాస్త్రేనసామస్త్యేనకీర్తితాః రక్తిలాభస్స్వరజాఞానమ్ వర్ణాంగానాంవిచిత్రతా ఇతిప్రయోజనాన్యాహురలంకారనిరూపణే ఈ అలంకారములు అనంతములు. శాస్త్రమున ప్రయోగములన్నియు చెప్పబడవు. అలంకారములు నిరూపించుటకు , సృష్టించుటకు రంజకత్వ విషయ జ్ఞానము , స్వర విషయక జ్ఞానము , స్థాయి మున్నగు వర్ణ విశేషముల వైచిత్ర్యము ప్రయోజనములు. ఇది సంగీతరత్నాకరమున స్వరగతాధ్యాయమున వర్ణాలంకార ప్రకరణము. <nowiki>*****************************************************************************************</nowiki> తేక్రమాస్తేషుసంఖ్యాస్యాద్ద్వానవత్యాశతత్రయమ్ యక్షరక్షోనారదాబ్జభవనాగాశ్విపాశిన షడ్జగ్రామేమూర్ఛనానామేతాః స్యురేవతాః క్రమా బ్రహ్మేంద్రవాయుగంధర్వసిధ్దద్రుహిణభావనః స్యురిమామధ్యమగ్రామమూర్ఛనాదేవతాః క్రమాత్ తాసామన్యానినామానినారదోమునికబ్రవీత్ సరిగమపదని షడ్జగ్రామమున స్వరములు 7 . అవి క్రమముగా తరువాతి స్వరములతో కలిసి 7 మూర్ఛనలగును. సరిగమపదని , రిగమపదనిస , గమపదనిసరి, మపదనిసరిగ, పదనిసరిగమ, దనిసరిగమప, నిసరిగమపద. తరువాతి స్వరమును ఉచ్చరించి క్రమముగా 7 స్వరములు ఉచ్చరింపవలెను. మొత్తము మూర్ఛనల సంఖ్య 392. యక్షులు, రక్షసులు , నారదుడు,బ్రహ్మదేవుడు, నాగులు, అశ్వనీ దేవతలు , వరుణుడు క్రమముగా షడ్జగ్రామమందలి మూర్ఛనలకు అధిదేతలు. బ్రహ్మ , దేవేంద్రుడు, వాయువు, గంధర్వులు , సిద్ధులు , బ్రహ్మ , సూర్యుడు - వీరు క్రమముగా మధ్యమ గ్రామమునకు అధిదేవతలు. నారద ముని ఈ మధ్యమ గ్రామ మూర్ఛనలనే వేరే పేర్లతో చెప్పాడు. 23-26 మూర్ఛనోత్తరపర్ణాఆద్యాషడ్జగ్రామేఅభిరుద్గతా అశ్వక్రాంతాచ సౌవీరీహృష్యకాత్తోరాయచా రజనీతిసమాఖ్యాతాఋషీణాం సప్తమూర్ఛనాః ఆప్యాయనీవిశ్వకృతా చంద్రాహేమాకపర్దినీ మైత్రీచాంద్రమసీపిత్ర్యామధ్యమే మూర్ఛనాఇమాః నందావిశాలాసుముఖీ చిత్రాచిత్రవతీసుఖా ఆలాపాచేతిగాంధారగ్రామేస్యుః సప్తమూర్ఛనాః తాశ్చస్వర్గేప్రయోక్తవ్యా విశేషాత్తేననోదితః షడ్జగ్రామమున 7 మూర్ఛనలు. ఉత్తరవర్ణ, అభిరుద్గత , అశ్వక్రాంత , సౌవీరి , హృష్యక , ఉత్తరాయత , రజని అనునవి క్రమముగా వాటి పేర్లు. మధ్యమ గ్రామమందలి మూర్ఛనలు అట్లే 7 . ఆప్యాయని , విశ్వకృత , చంద్ర , హేమ , కపర్దిని , మైత్రి , చాంద్రమపి , పిత్ర్య వీటి పేర్లు. ఈ విధముగానే గాంధార గ్రామమందలి మూర్ఛనలకు కూడ 7 పేర్లు చెప్పబడినవి. అవి నంద , విశాల , సుముఖి , చిత్ర , చిత్రావతి , సుఖ , ఆలాప . ఈ మూర్ఛనలు స్వర్గమునకు సంబంధించినవి . కనుక వీని లక్షణములు ప్రత్యేకించి చెప్పుటలేదు. 27 తానాః స్యుః మూర్ఛనాః శుధ్ధాః షాడవౌడవీతికృతాః షడ్జగాః సప్తహినాశ్చేత్క్రమాత్ సరిపసప్తమైః శుధ్ధములైన మూర్ఛనలు షాడవములు ( 6 స్వరములు కలవి ) , ఔడవములు ( 5 స్వరములు కలవి ) గా చేయబడినపుడు అవి తానములని పిలువబడును.షడ్జగ్రామములు షడ్జహీనములుగా( స స్వరము లేనివిగా ) చేయబడి మరల 7 మూర్ఛనలగును. అవి సప్తతానములు . అట్లే రిషభము ( రి ) , పంచమము ( ప ) , నిషాదము ( ని ) హీనములైనపుడు కూడ ప్రత్యేకమగు తానములని చెప్పబడును. ఇవి మొత్తము 28.( 4#7) 28 తదాష్టవింశతిస్తానా మధ్యమే సరిగోజ్ఘితాః సప్తక్రమాద్యదాతానాః స్యుస్తదాత్వేకవింశతిః మధ్యమ గ్రామమందు కూడ షడ్జ , ఋషభ , గాంధార హీనములైనపుడు ప్రత్యేకమైన సప్తతానములగును. అవి మొత్తము 21. 29 ఏతేచైకోనపంచాశదుభయేషాడవామతాః సపాఖ్యాంద్విశ్రుతిభ్యాం చరిపాభ్యాం సప్తవర్జితాః షడ్జ మధ్యమ గ్రామములు రెండూ కలిపి షాడవములైన తానములు ( 6 స్వరములు కలిగిన మూర్ఛనలు ) 49. ఈ తానములే ఔడవములైనపుడు ( 5 స్వరములు కలిగినపుడు లేదా షడ్జ ( స ) పంచమములు ( ప ) రెండు విడువబడినపుడు అవి ఔడవ సప్తతానములగును. 30-31 షడ్జగ్రామేపృథక్తానా ఏకవింశతిరౌడువాః రిధాభ్యాం ద్విశ్రుతిభ్యాంద మధ్యమగ్రామస్తుతే హీనాశ్చతుర్దశైవస్యుః పంచత్రింశత్తుతేయుతాః <ref>{{Cite wikisource|title=సంగీతరత్నాకరము- శ్లోకాలవివరణ|author=శార్జ్ఞదేవుడు|date=సంగీతనాటక అకాడమీ ప్రచురణ 1966|first=14 వ శతాబ్దపు కవి శార్జ్ఞదేవుని రచన - సంస్కృతమూలం|last=మలి ముద్రణ జరగలేదు|publication-date=1966|author1=అనువాదకులు - గంధం శ్రీరామమూర్తిగారు|volume=మొదటి సంపుటం|contribution=ఈ పుస్తకం అందుబాటులో లేదు. ముద్రణకు బదులుగా వికీసోర్స్ను ఎంచుకున్నాను.|language=తెలుగు|accessday=రోజూ ఒక పేజీ చొప్పున రాస్తున్నాను}}</ref>సర్వేచతురశీతిః స్యుర్మిలితాః షాడవౌడువాః ఒక మూర్ఛనకు 7 స్వరములు . షాడవములు ( ఒక స్వరము వదిలి పాడిన తానములు ) . 7 . రెండు శ్రుతులు గాంధార నిషాదములు ( గ , ని ) వదిలేసి పాడినపుడు సప్తతానములు అంటే 7 తానములు రిషభ పంచమ హీనములైనపుడు ( రి , ప స్వరములు వదిలేసి పాడినపుడు 7 తానములు మొత్తము కలిపి షడ్జ గ్రామమున తానములు 21 . మధ్యమ గ్రామంలో 7 మూర్ఛనలు . రిషభ దైవత హీనములైనపుడు ( రి గ శ్రుతులను వదిలి పాడినపుడు ఔడవములై ( 5 స్వరములు కలవై ) 7 తానములగును. గాంధార నిషాదములు వర్జించినపుడు 7 తానములు , కలిసి ఔడవ తానములు అనగా 5 స్వరములు కలిగిన తానములు 7 కలిసి మొత్తము ఔడవతానములు 14 . మొత్తముగా ఔడవతానములు 35 . షాడవ ఔడవ తానములు కలిసి 84 తానములు. 32 అసంపూర్ణాశ్చసంపూర్ణా వ్యుత్క్రమోచ్చారితస్వరాః మూర్ఛనాః కూటతానాః స్యుస్తత్సంఖ్యామభిధ్మహే అసంపూర్ణములు ( 7 స్వరములు పూర్తిగా లేనివి ) సంపూర్ణములు ( ఆరోహణ , అవరోహణలలో 7 స్వరములు కలిగినవి ) అయిన మూర్ఛనలు వ్యుత్క్రమముచేత reverse తిరగవేసి వుచ్చరించి పాడినపుడు కూటతానములగును. 33 పూర్ణాః పంచసహస్రాణిచత్వారిం శద్యుతానితు ఏకైకస్యాం మూర్ఛనాయాం కూటతానాః సహక్రమైః ఒక్కొక్క మూర్ఛనయందు పూర్ణములు , అసంపూర్ణములైన కూటతానములు కలిసి మొత్తము 5040 అవుతాయి. 34 షట్పంచాశన్మూర్ఛనాస్థాః పూర్ణాః కూటాస్తుయోజితాః లక్షద్వయం సహస్రాణిద్వ్యాశీతిర్ద్వేశతేతథా 56మూర్ఛనలయందున్న కూటతానములను కలిసి కూటతానములు మొత్తము 282240 అగును. 35-36 చత్వారింశచ్చసంఖ్యాతా అథాపూర్ణాన్ ప్రచక్ష్మహే ఏకైకాంత్యాంత్యవిరహాద్భేదాః షట్ షట్స్వరాదయః ఏకస్వరోఅత్ర నిర్భేదోఅప్యుక్తోనష్టాదిసిధ్ధయే క్రమా అకూటతానత్వేఅప్యుక్తాస్తేషూపయోగినః తరువాత అసంపూర్ణములైన కూటతానములు చెప్పబడును. సరిగమపదని లో కడపటి లేదా చివరి స్వరమును వదిలిన సరిగమపద అగును . అట్టి ఎడబాటుతో అవి ఆరు భేదములు . సరిగమప , సరిగమ , సరిగ , సరి , స . ఇవి వ్యుత్క్రమమున 6 అగును. స , సని , సనిద , సనిదప , సనిదపమ , సనిదపమగ , సనిదపమగరి . చివరి రిషభము వర్జితమగును. ఇవి పూర్తి కూటతానములు కావు . కాని కూటతానములందు వుపయోగింపబడునవి కాన చెప్పబడినవి. 37 స్యుఃషాడవానాంవింశత్యాసహసప్తసతానితు ఔడువానాంతు వింశత్యాసహితంశతమిష్యతే షాడవములైన క్రమముల సంఖ్య 720 . ఔడువములైన క్రమముల సంఖ్య 120. 38-39 చతుః స్వరాణాంకూటానాం చతుర్వింశతిరీరితాః త్రిస్వరాః షడ్ ద్వి స్వరౌ ద్వావేకస్త్వేకస్వరోమతః ఆర్చికోగాథికశ్చాదసామికో అథ స్వరాంతరః ఏకస్వరాదితానానాం చతుర్ణామభిధాఇమాః చతుస్వరములైన కూటతానముల సంఖ్య 24 . త్రిస్వరముల ప్రస్తారమున 6 భేదములు , ద్వి స్వర ప్రస్తారమున 2 భేదములు , ఏక స్వరముల 1 తానములు నాలుగు ఆర్చికము , గాధికము , సామికము , స్వరాంతరము అను పేర్లతో పిలువబడును. 40 ఉక్తాః శుధ్ధాదిభేదేన నిగయుక్తాశ్చతుర్విధాః తయోరేకైకహీనాస్తుద్వేధామూలక్రమామతాః షడ్జ మధ్యమ గ్రామములు రెండు కలిసి 14 మూర్ఛనలు. అవి చివరి స్వరము వర్జముగా పాడినపుడు షాడవములు ( 6 స్వరములు కలవి ) అగును. అప్పడు నిషాద గాంధార యుక్తముగా ( ని గ ) శుధ్ధములు , కాకలీకలితములు , సాంతరములు , ఆ రెంటిని కూడినవి అని 4 విధములగును. వానిలో ఒక్కొక్క స్వరము మాత్రమే పాడినపుడు ఆ క్రమములు 2 విధములగును. నిషాద హీనములైనవి ని లేనివి శుధ్ధములు , సాంతరములు. గాంధార హీనములు అనగా గ లేనివి శుధ్ధములు , కాకలీకలితములు. 41 షడ్జాద్యౌ మధ్యమాద్యౌచ చత్వారం స్యుర్విధాద్విధా చతుర్థాఅన్యేదశేత్యష్టాచత్వారింశదమీ క్రమాః షడ్జ గ్రామమున ఆద్యములైన ఔత్తరమంద్రము , శుధ్ధ మధ్యమము మధ్యమ గ్రామమున ఆద్యమైన సౌవీరక్రమము , మత్సరీకృత క్రమము కలిపి 4 ప్రత్యేకమగు 2 విధములగుచున్నవి. 42 సవింశతిః సప్తశతీప్రాగుక్తాగుణితాక్రమైః చతుస్త్రింశతస్సహస్రాణి షష్ట్యాపంచశతానిచ ఇతరములు 10 భేదములు . శుధ్ధములు , సాంతరములు , కాకలీకలితములు , తద్ద్వయోపేతములని 4 విధములైన భేదములతో కలిసి ఈ క్రమములు మొత్తము 48. ప్రతి క్రమందలి మూర్ఛనలను కలుపుకొని మొత్తము 720 అగును. అవి 48 చేత గుణింపబడి 34520 అగును. క్రమములతో సహితముగా కూటతానులైన షాడవముల సంఖ్య ఇంత మాత్రమే. 43 ఇతిషాడవసంఖ్యాస్యాదథ పంచస్వరాన్ బ్రువే గాద్యౌధాద్యౌనిషాద్యౌచ చతుర్భేదాః షడేడువాః షాడవములైన తానములు పూర్తయిన తరువాత ఔడవములు . అనగా 5 స్వరములతో పాడునవి. షడ్జగ్రమమందు షడ్జము , మధ్యమ గ్రామమందు మధ్యమము నిత్యములగును.(common ).దైవతాద్యములు 2 నిషాదాద్యములు 2 అక్కడికి 5 స్వరములగును. అవి నిషాద గాంధారములతో కూడుట వలన 4 విధములగును. 44-47 అష్టావన్యేద్విధేత్యేవం చత్వారింశదిమేక్రమాః సవింశతేశశతేతైశ్చగుణితేఅష్టౌశతానితు చత్వారిచసహస్రాణి సంఖ్యాపంచస్వరేష్వితి చతుఃస్వరేషున్యాద్యౌద్వౌ చతుర్థాద్వాదశపరే క్రమాద్విధేతిద్వాత్రింశచ్చతుర్వింశతి తాడితా శతానిసప్తాష్టషష్ట్యాస్యాచ్చతుః సర్వసంమితిః త్రిస్వరేషుతుమాద్యేద్వావభేదౌ ద్వాదశాపరే ద్విధాషడ్వింశతిరితిక్రమాస్తే షడ్భిరాహతా మిగిలిన 8 మూర్ఛనలు కలిసి 2 విధములగును. ఈ విధముగా గుణించిన పిదప ఔడవముల సంఖ్య 40 అగును. ఆ 40 క్రమములు 120 చే గుణింపబడగా ఔడవములున్ని 4800 అగును. చతుస్వరములయందు నిషాదాద్యములు 2 . అవి 4 భేదములతో వున్నవి. అన్యములైన 12 మళ్లీ 2 భేదములతో మొత్తము. క్రమములు 32 అగును. 32 ను 24 చేత గుణించిన చతుస్వరముల సంఖ్య. 756. త్రిస్వరములందును షడ్జ మధ్యమములు మారవు. ఇతరములైన 12 మాత్రము 2 భేదములు కలిగియుండును. కావున 26 అగును. అవి 6 చే గుణింపబడి 156 అగును. 48-49 షట్పంచాశచ్ఛతంచ స్యుర్ద్విస్వరేషుపునర్విధా రిగధన్యాదయోఅష్టౌస్యుః శుధ్ధాస్తదితరేక్రమాః ద్వావింశతిస్తేతు చతుశ్చత్వారింశద్ద్వితాడితా ఏకస్వరాస్త్వభేదత్వాన్మౌలా ఏవచతుర్దశ ద్విస్వరములందు రిషభముతో మొదలగు స్వరములు 2 భేదములు గాంధారముతో మొదలగు భేదములు 2 దైవతముతో మొదలగునవి 2 భేదములు , నిషాదముతో మొదలగునవి 2 భేదములు మొత్తము 8 . నిషాద గాంధారములతో కలియుట వలన 2 భేదములగును. మిగిలిన శుధ్ధ క్రమములు 6 . రెండు భేదములతో గుణింపబడి 24 అగును. ఏక స్వరములకు భేదములు లేవు కనుక అవి 14 గే. 50 షడ్జాదేః శుధ్ధ మధ్యాహ్నం భేదకంమపంచమంవినా చతుః సర్వేక్రమద్వంద్వేఅష్టా చత్వారింశదీరితాః మధ్యమ గ్రామమున 4 వ మూర్ఛనయగు శుధ్ధ మధ్యమ సాంతర గాంధారములు అభేదములు. పంచమము వినా 4 వస్వరమున 48 భేదములు పునరుక్తములగును. 51-54 తానాస్త్రిస్వరయోస్త్వేతే ద్వాదశద్విస్వరేద్వయమ్ ఏకఏకస్వరస్తే త్రిషష్టిరేత్తరమంద్రకైః పునరుక్తామతాస్తానైర్న్యాదిమార్గీక్రమాః పునః పంచస్వరాయేచత్వారస్తత్తానానాం చతుఃశతీ ఆశీత్యభ్యధికాచాతుః స్వరీషణ్ణవతిర్భవేత్ ద్వాదశత్రిస్వరద్వంద్వేచత్వారోద్విస్వరద్వంద్వే ఏకఏకస్వరస్తానస్తేషాం పంచశతీత్వియమ్ త్రినవత్యాయుతా తానైరఖిన్నారజనీగతైః త్రిస్వరములు ( మూడు స్వరములు కలవి ) 2 క్రమములు. ఈ తానములు 12 భేదములు. అవి పునరుక్తములు repeatedly pronounced . ద్విస్వరము 1 భేదము కలిగినది అదియును పునరుక్తమగును. ఏక్ స్వరము అదియును పునరుక్తమగును. ఇట్లు శుధ్ధ మధ్య భేదములు 60 ఉత్తర మంద్ర సంబంధి కూటతానములచే పునరుక్తములైనవి. మధ్యమ గ్రామమున నిషాదముతో మొదలయే 5 వ మూర్ఛన మార్గియందు 5 స్వరములు కలిగిన 4 క్రమములు కలవు. వాటి భేదములు 450 . 4 స్వరములు ఉన్న క్రమముల సంఖ్య 96. మూడు స్వరములు కల క్రమముల సంఖ్య 12 2 స్వరములు గల క్రమముల సంఖ్య 4 . ఒక స్వరము కలిగినది ఒకటే. ఇలా రజనీ అనే పేరు గల తానములలో 593 కలవు. ఇవి కూడా పునరుక్తులే. 55 దైవతాదేస్తుపౌరవ్యాశ్చత్వారః షట్స్వరాః క్రమాత్ తత్తానానాంతుసాశీతిః శతాష్టావింశతిర్మతా మధ్యమ గ్రామమున 6 వ మూర్ఛన దైవతముతో కలిసి 6 స్వరములును 4 భేదములగును. ప్రతి క్రమమున 720 అగును. 4 క్రమములకు కలిసి 880 భేదములు పునరుక్తములు. 56 ఔడువానాంచతుర్ణాం ప్రాగుక్తాసంఖ్యాచతుః స్వరౌ త్రిస్వరౌద్వస్వరావేకస్వరః ప్రాగుక్తసంఖ్యకాః ఈ క్రమముల సంఖ్య ఇంతకు ముందు చెప్పబడినట్లుగానే ఔడవములు , చతుస్వరములు, త్రిస్వరములు , ద్విస్వరములు , ఏక స్వరము. 57 పంచవింశతిసంయుక్తా చతుస్ర్త్రింశఛ్ఛతీత్వియమ్ తానానాం సదృశాకారాస్యాత్తానైరేత్తరాయతైః ఇట్లు మధ్యమ గ్రామమున మొత్తము సంఖ్య 34420 . సదృశాకారములు ( ఒకే స్వరస్థానములు కలవి ) పునరుక్తములగును. 58-59 ఇత్యేకాశీతిసంయుక్తం సహస్రాణాం చతుష్టయమ్ తానానాంపునరుక్తానాం పూర్ణాపూర్ణైః సహక్రమైః అపనీయేతచేదేషా కూటతానమితిర్భవేత్ లక్షత్రయం సప్తదశసహస్రాణి శతానిచ ఇలా పునరుక్తములైన తానముల సంఖ్య మొత్తము పూర్ణా పూర్ణ క్రమము అనగా సంపూర్ణములు షాడవములు ఔడవములు కలిపి 4081. అగును. ఈ పునరుక్తములను కూడ కలుపుకొని కూటతానముల సంఖ్య 370927. 60-61 నవత్రింశద్యుయనీతి జ్ఞానోపాయోఅత్రకధ్యతే అంకానేకాదిసప్తంతానూర్ధ్వమూర్ధ్వంలిఖేత్క్రమాత్ హతేపూర్వేణపూర్వేణ తేషుచాంకేపరేపరే ఏకస్వరాదిసంఖ్యాస్యాత్క్రమేణ ప్రతిమూర్ఛనమ్ ఇట పరిజ్ఞానోపాయము చెప్పబడినది. ( కీ సొల్యూషన్ ) వివరణా సూత్రం. 1 నుంచి 7 వరకు అంకెలను క్రమంగా రాయాలి. వాటిలో పూర్వపూర్వము ( ఒక దాని కంటె ముందు సంఖ్య ) అంకెతో పరపరము ( తరువాత తరువాతి సంఖ్య ) గుణింపబడగా ప్రతి మూర్ఛన యందు ఏక స్వర , ద్విస్వరములైన మూర్ఛనల సంఖ్య వచ్చును.1 చే 2 గుణింపగా 2 మాత్రమే. 2 చే 3 గుణించిన 6 .6 చే 4 గుణింపగా 24 అగును. 24 ను 5 చే గుణించగా 120 . 6 చే 120 ని గుణించగా 720 అగును. 7 చే 720 గుణించిన 5040 అగును. 62-64 క్రమంన్యస్యస్వరః స్థాప్యః పూర్వః పూర్వః పరాదధః సచేదుపరితత్పూర్వః పురస్తూపరివర్తనః మూలక్రమక్రమాత్పుష్ఠేశేషాః ప్రస్తారఈదృశః సప్తాద్యేకాంతకోష్ఠానామధోఅధః సప్తపంక్తయః తాస్వాధ్యాయామాద్యకోష్ఠేలిఖేదేకం పరేసుఖమ్ వేద్యతానస్వరమితాన్న్యస్యేత్తేష్వేదలోష్టకాన్ స్వరముల వరుసక్రమాన్ని రాసుకొని పూర్వ పూర్వ స్వరము కింద పరస్వరమును రాసి స్థాపింపవలెను. ఆ పూర్వస్వరము పైస్వరమును చేరినయెడల అప్పుడు దాని పూర్వ స్వరమును రాయదగును. ఇట్లు నిషాదము ప్రారంభించి షడ్జ పర్యంతము పాడవలెను. మిగిలిన స్వరములు కూడ ఈ విధముగానే. మూలక్రమమును బట్టి పూర్వస్థానములయందు ఉంచదగును. 7 స్వరములు మొదట రాసి అది 1 స్వరముగా వచ్చువరకు రాయవలెను. పై పంక్తులు శూన్యమైనపుడు సున్న రాయవలెను. తాన స్వరముల పరిమితి వరకు మనము దీనిని సాధన చేయవచ్చును. 65 ప్రాక్పంత్యంత్యాంక సంయోగమూర్థ్వాధః స్థితపంక్తిషు శూన్యాదధోలిఖేదేకం నించాధోఅధః స్వ కోష్ఠకాన్ మొదటి పంక్తి యందలి అంకెల కూడికను పైన కింద వున్న పంక్తుల యందు రాయవలెను. 0 కింద పంక్తిలో 1 వేయవలెను. 6 కోశములు గల పంక్తిలో చివరి అంకెగా 1 వేయవలెను. 2 వ పంక్తి 1 వ కోశమందు 1 వ పంక్తి చివరి సంఖ్యలు (1+1) 2 వేయవలెను. దాని కింద కోశమున (బ్రాకెట్ )2 అంకెకు రెట్టింపు చేసి 4 వేయవలెను. 3 వ కోశంలో 1 పంక్తి కి చివరి అంకెల కూడిక 6 ను వేయవలెను. దాని కింద పంక్తిలో 6 ను రెట్టించి 12 అంకె వేయవలెను. దాని కింద 18.2 వ పంక్తి 4 వ కోశంలో మొదటి 3 పంక్తుల చివరి అంకెలు ( 1+1+1+4+18) కలిపి 24 వేయవలెను. దాని కింద 2 వ కోశము పై అంకెకు రెట్టింపు 48 వేయవలెను. దానికింద 3 వ కోశమున దానికి మూడు రెట్ల సంఖ్య 72 . దాని కింద 96 . 2 వ పంక్తి 5 వ కోశం మొదటి పంక్తులు 5 . చివరి అంకెలు ( 1+1+4+96) 120 . ఇవి భౌతిక శాస్త్ర గణితంలో శబ్ద పౌనఃపున్యానికి సంబంధించిన లెక్కలు . ఈ లెక్కలన్నీ మనం అంకెల రూపంలో గణితంలోనూ ఆంగ్ల మాధ్యమంలో భౌతిక శాస్త్రంలోనూ ఇప్పటి కాలంలో నేర్చుకుంటున్నాము. 14 వ శతాబ్దంలో సంగీత శాస్త్రాన్ని అవుపోసన పట్టి సంస్కృత భాషలో ప్రామాణిక గ్రంథాన్ని రాయగలిగిన కవిపండితుడు రాసిన గ్రంధమిది. ఆ కాలంలో వారి విజ్ఞానానికి , సముపార్జించిన జ్ఞానాన్ని ప్రామాణిక పధ్ధతులలో వివరణకూ దృష్టాంతమిది. {| class="wikitable" |+ !స !రి !గ !మ !ప !ద !ని |- !1 !0 !0 !0 !0 !0 !0 |- ! !1 !2 !6 !24 !120 !720 |- ! ! !4 !12 !48 !240 !1440 |- | | | |18 |72 |360 |2160 |- | | | | |96 |480 |2880 |- | | | | | |600 |4320 |} ఇది సంగీత స్వరరచనా పధ్ధతి . ఈ పధ్ధతిలో అంకెలకు బదులుగా స్వరాలను స్వరస్థానాలను నిలిపి పాడినపుడు మనమా స్వరరచనా పధ్ధతిని అర్ధం. చేసుకుని కొత్త పాటను సృష్టించడం వీలవుతుంది. 66-67 కోసష్టంఖ్యాగుణం న్యస్యేత్ఖండమేరురయంమతః స్వరాన్మూలక్రమస్యాంత్యాత్పూర్వం యావతిథః స్వరః ఉద్దిష్టాంత్యస్తావతిథేకోష్టేఅధౌలోష్టకంక్షిపేత్ లోష్టచాలనమంత్యాత్స్యాత్త్యక్త్వాలబ్ధంక్రమౌభవేత్ కింద స్వరములుగా అవరోహణ స్వరములను కోశములందలి అంకెలను కోశములతో గుణించి ఆ సంఖ్యను ఒక పక్కకు వుంచవలెను.ఇది ఖండమేరువని ఎంచబడినది. ( వీణ తీగలు బిగించబడిన మెటేలభాగము) . కోశమునకు చివరి సంఖ్యను ఈ సంఖ్యతో గుణింపగా వచ్చిన సంఖ్యను కింది కోపపు స్ంఖ్యగా భావించవలెను. 68 లోష్టాక్రాంతాంకసంయోగాదుద్దిష్ట్యస్యమితిరభవేత్ యైరవైర్నష్టసంఖ్యాస్యాన్మౌలైకాంకసమన్వితైః అంత్యము నుండి స్వరము ముందు స్వరస్థానమునకు ఊపబడును. ఈ ఊపు గమకమై స్వరస్థానముల ధ్వనిని మార్చును. లబ్దమును విడిచి క్రమముండును. ఊపు ఎన్ని స్వరములను ఆక్రమించునో ఆ అంకెల కలయిక వలన మిగిలిన స్వరముల సంఖ్య ఏర్పడును. మూలసంఖ్యతో కూడిన ఏక సంఖ్యలేర్పడినపుడు నష్టసంఖ్యకు లోష్టమును వుంచవలెను. 69 తేషులోష్టంక్షిపేన్మూలే లోష్టస్థానమితంభవేత్ నష్టతానస్వరస్థానం తతోయావతిథేపదే మూలమున నష్టతాన స్వరస్థానము లోష్టస్థాన పరిమితమగును. మేరువు మెట్లలో స్వరస్థానముల సంఖ్యను వేరొక స్వరస్థానము ధ్వని వినబడునట్లుగా ఊపినపుడు కోశము లోపలి స్వరస్థానముల అనునాదము మాత్రమే ధ్వనించును. అనంతరము ఎంత సంఖ్య కల కోశమున కింద క్రమములో సంఖ్య వుండునో స్వరము ఆ సంఖ్య కలది అగును. 70 అధి క్రమాదస్తిలోష్టః స్వరస్తావతిథోభవేత్ క్రమాంతిమత్సరాత్పూర్వోలబ్దత్యాగాదిపూర్వవత్ చివరి స్వరము కంటె ముందు స్వరము అనునాదమున ధ్వనించును. తరువాతి స్వరము ధ్వని లబ్ధత్యాగమగును. ( వినిపించదు ) 71 తానస్వరమితోర్ధ్వాధః పంక్తిగాంత్యాంకమిశ్రణాత్ ఏకస్వరాదితానానాంసంఖ్యాసంజాయతేక్రమాత్ తానస్వర పరిమితములైన పైన కింద పంక్తులను పొందిన తరువాత చివరి అంకెల కలయిక వలన అనేక స్వరాదితానముల సంఖ్య క్రమముగా ఏర్పడును 72-75 అథాత్రశుధ్ధతానానాం నామానివ్యాహరామహే అగ్నిష్టోమోఅత్యగ్నిష్టోమోవాజపేయశ్చషోడశీ వుండరీకోఅశ్వమేధశ్చరాజసూయస్తతః పరః ఇతిస్యుః షడ్జహీనానాం సప్తనామాన్యనుక్రమాత్ స్విష్టక్రుధ్ధహుసౌవర్ణో గోసవశ్చమహావ్రతః విశ్వజిహ్రబ్రహ్మయజ్ఞశ్చ ప్రజాపత్యస్తుసప్తమః క్రమాదృషభహీనానాంతానానామభిధాఇమాః అశ్వక్రాంతోరధక్రాంతోవిష్ణుక్రాంతస్తతఃపరమ్ 76 సూర్యక్రాంతో గజక్రాంతో వలభిన్నాగపక్షకః ఇతిపంచమహీనానాంసజ్ఞాః సప్తక్రమాన్మతః తరువాత శుధ్ధతానముల పేర్లు చెప్పబడినవి.షడ్జము ( స స్వరము ) లేకుండా పాడే తానములు అగ్నిష్టోమము , అత్యగ్నిష్టోమము, షోడశీ, పుండరీకము ,అశ్వమేధము , వాజపేయము, రాజసూయము అని 7 . రిషభ హీనములు ( రి స్వరము లేనివి ) స్విష్టకృత్, బహుసౌవర్ణము , గోసవము , మహావ్రతము , విశ్వజిత్తు , బ్రహ్మయజ్ఞము , ప్రజాపత్యము . ప అక్షరము లేనివి అశ్వక్రాంతము , రధక్రాంతము , విష్ణుక్రాంతము , సూర్యక్రాంతము , గజక్రాంతము , వలభిత్తు , నాగపక్షకము. 77 చాతుర్మాస్యోఅథ సంస్థా ఆఖ్యః శస్త్రశ్చోకథశ్చతుర్థకః సౌత్రామణీతథాచిత్రాసప్తమస్తూద్భిద్వాయః చాతుర్మాస్యము , సంస్థ శస్త్రము , ఉక్దము సౌత్రామణి చిత్ర ఉద్భిత్తు అను 7 నిషాదహీనములైన తానముల పేర్లు. ఇవి షడ్జగ్రామ తానములు 28 78-79 సంజ్ఞానిషాదహీనానాం షాడవానామిమాః క్రమాన్ని సావిత్రీ చార్ధసావిత్రీసర్వతోభద్ర సంజ్ఞగః ఆదిత్యానామయనశ్చ గవామయననామకః సర్పాణామనయః షడ్జః సప్తమః కౌణపాయనః నామానిషడ్జహీనానాం తానానామితిమేనిరే సావిత్రి,అర్ధసావిత్రి,సర్వతోభద్రము,ఆదిత్యాయనము,గోఅయనము,సర్పాయనము,కౌకాసాయనము అను 7 షడ్జహీనములైన తానముల పేర్లని బుధులు తలచిరి. 80-82 అగ్నిచిద్ ద్వాదశాహశ్చోపాంశుః సోమాభిదస్తకః అశ్వప్రతిగ్రహో బర్హిరథాభ్యుదయ సంజ్ఞకు 0okk10m11ixzha3c4438nn5vzaripws 4595156 4595155 2025-06-30T07:53:17Z సీతామహలక్ష్మి 135699 4595156 wikitext text/x-wiki ఈ అలంకార భేదములు సప్తస్వరములకు కలవు. కాని ప్రయోగములో వున్నవి షడ్జములు మాత్రమే. అనగా కింది స్థాయి స తో ప్రారంభమై పైస్థాయి స తో అంతమయ్యేవి.ఏ అలంకారమునకు మొదట చివర ఒకే స్వరముండునో అవి స్థాయి వర్ణ అలంకారములు. 5 ప్రసన్నాదిఃప్రసన్నాంతఃప్రసన్నాద్యంతసంజ్ఞకః తతఃప్రసన్నమధ్యఃస్యా్పంచమఃక్రమరేచితః స్థాయి వర్ణమునందలి అలంకారములు 7 . 1 ప్రసన్నాది 2 ప్రసన్నాంతము 3 ప్రసన్నాద్యంతసంజ్ఞకము 4 ప్రసన్నమధ్యము 5 క్రమరేచితము 6 ప్రస్తారము 7 ప్రసాదము 6 ప్రస్తారోఅథప్రసాదఃస్యాత్సప్తైతేస్థాయినిస్థితాః మంద్రఃప్రకరణేఅత్రస్యాన్మూర్ఛనాప్రథమఃస్వరః మూర్ఛనా ప్రథమ స్వరము మంద్రముగా చెప్పబడినది. మంద్ర స్థాయి నాభి స్థానము నుండి పుట్టునది. స ప స లలో మొదటి స . అది మంద్రముగానే ప్రారంభమవుతుంది. అంటే స ప స ల శ్రుతిని నాభి స్థానమునుంచే మొదలు పెట్టాలి. 7-8 నఏవద్వగుణస్తారఃపూర్వఃపూర్వోఅథవాభవేత్ మంద్రఃపరస్తతస్తారఃప్రసన్నోమృదురుచ్యతే మంద్రస్తారస్తుదీప్తఃస్యాన్మంద్రోబిందుశిరాభవేత్ ఊర్ధ్వరేఖాశిరస్తారోలిపౌత్రిర్వచనాత్ల్పుతః మూర్ఛనలో మంద్రస్థాయిలో మొదట పలికిన స స్వరమే రెట్టింపు ధ్వనితో చివర తారమని చెప్పబడుచున్నది. పూర్వస్థానము మంద్రము. పరస్థానము తారము. మంద్రమునకే ప్రసన్నము, మృదువు అను పేర్లు కలవు. తారమునకు దీప్తము అను పేరు కలదు. స్వరలిపి రాసేటప్పుడు మంద్రమునకు గుర్తుగా స కు కింద చుక్క పెట్టబడుతుంది. తారమునకు గుర్తుగా స కు పైన చుక్క పెడతారు. ప్లుతము 3 సార్లు పాడవలసినది. 9 మంద్రద్వయాత్పరేతారేప్రసన్నాదిరుదాహృతః తద్వైలోమ్యేప్రసన్నాంతఃప్రసన్నద్వయమధ్యగే మంద్రస్థాయి స ను పాడి తరువాత వెంటనే తారస్థాయి స ను పాడిన ప్రసన్నాది అలంకారము. అనగా కింది స తరువాత ప పాడకుండా పై స పాడినప్పుడు. స ప స , కాకుండా స స . దానికి విలోమంగా మొదట తారస్థాయి స పాడి వెంటనే మంద్ర స్థాయి స పాడినపుడు ప్రసన్నాంతము. స ప స కాకుండా స స . 10 దీప్తేప్రసన్నాద్యందస్స్యాత్తారయోర్మధ్యగేపునః మంద్రేప్రసన్నమధ్యాఖ్యమలంకారంవిదోవిదుః తారస్థాయి షడ్జము మొదట పాడి తరువాత రెండు మంద్రములు పాడిన తరువాత తిరిగి తారస్థాయి షడ్జము పాడిన అది ప్రసన్నమధ్యము. స స స స . మంద్రము పాడి పిదప 2 తారములు మధ్యలో పాడి తిరిగి మంద్రము పాడిన అది ప్రసన్నాద్యంత అలంకారము. స స స స 11 ఆద్యంతయోర్మూర్ఛనాదిశ్చేత్స్వరోఅన్తర్ద్వితీయకః సైకాకలాథచేన్మధ్యేస్తస్తృతీయచతురథకౌ మూర్ఛనా ప్రథమ స్వరము ఆద్యంతముల అనగా మొదట చివర వుండి మధ్య ద్వితీయ స్వరము రి మధ్య స్వరముగా నున్న అది ఏక కల. స రి స మధ్య భాగమున 2 3 స్వరములను పాడిన అది ద్వితీయ కల . స రి గ స 12 సాద్వితీయాపంచమాద్యాస్త్రయోఅన్తశ్చేత్కలాపరా ఏవంకలాత్రయేణోక్తోఅలంకారఃక్రమరేచితః ఆద్యంతముల షడ్జమముతో మధ్యభాగమున 5 6 స్వరములతో పాడినపుడు అది తృతీయ కల . ఉదా: స రి స , స గ మ స , స ప ద ని స . 13 దీప్తాంతశ్చేత్ప్రతికలంప్రస్తారస్సోఅభిధీయతే తారమంద్రవిపర్యాసాత్తంప్రసాదంప్రచక్షతే ఇతిస్థాయిగతాలంకారాః ఇదే క్రమరేచిత అలంకారమునకు చివర దీప్తమున్నప్పుడు ప్రస్తారమను అలంకారమగును. మంద్రస్థాయి షడ్జమునకు బదులు తారస్థాయి షడ్జముతో ఇవే స్వరములు పాడినపుడు అది ప్రస్తారము. తారము మంద్రము రెండు స్వరములు కలిపి పాడినపుడు అది ప్రసాదాలంకారమగును. ఇవి స్థాయి వర్ణమునకు చెందిన అలంకారములు. 14-15 స్యాతాంవిస్తీర్ణనిష్కర్షౌబిందురభ్యుచ్చయఃపరః హసితప్రేంఖితేక్షిప్తసంధిప్రఛ్ఛాదనాస్తథా ఉద్గీతోద్వాహితౌతద్వత్త్రివర్ణౌవేణిరిత్యమీ ద్వాదశారోహివర్ణస్థాలంకారాఃపరికీర్తితాః ఆరోహి వర్ణగతాలంకారములు 12. వాటి పేర్లు 1 విస్తీర్ణము 2 నిష్కర్ష 3 బిందువు 4 అభ్యుచ్చయము 5 హసితము 6 ప్రేంఖితము 7 ఆక్షిప్తము 8 సంధి ప్రఛ్ఛాదనము9 ఉద్గీతము 10 ఉద్వాహితము 11 త్రివర్ణము 12 వేణి. 16 స్థిత్వాస్థిత్వాస్వరైర్దీర్ఘైఃసవిస్తీర్ణోఅభిధీయతే మూర్ఛనాఆదేఃస్వరాద్యత్రక్రమేణారోహణంభవేత్ మూర్ఛనాప్రధమస్వరమునుండి ( స నుండి ) దీర్ఘ స్వరములు పాడుతూ క్రమముగా ఆరోహణ చివరి వరకు పాడిన అది విస్తీర్ణ అలంకారము. సా రీ గా మా పా దా నీ సా 17 హ్రస్వైఃస్వరైః సనిష్కర్షోద్విర్ద్విరుక్తైర్నిరంతరైః త్రిశ్చతుర్వాస్వరోచ్చారేగాత్రవర్ణమిమంవిదుః ఎడము లేకుండా రెండు రెండు హ్రస్వ స్వరములు పాడినపుడు ( జంటలుగా )నిష్కర్షాలంకారము. సస రిరి గగ మమ పప దద నిని 3 సార్లు 4 సార్లు పాడినపుడు కూడా నిష్కర్ష అలంకారమనే చెప్పుదురు. ససస రిరిరి గగగ మమమ పపప దదద నినిని సససస రిరిరిరి గగగగ మమమమ పపపప దదదద నినినిని 18 నిష్కర్షస్త్యైవభేదౌద్వౌకేచిదేతౌబభాషిరే ప్లుతం హ్రస్వం ప్లుతం హ్రస్వంప్లుతం హ్రస్వం ప్లుతస్వరమ్ షడ్జము 3 సార్లు రిషభము 1 సారి గాంధారము 3 సార్లు మధ్యమము 1 సారి పంచమము 3 సార్లు దైవతము 1 సారి నిషాదము 3 సార్లు . ఈ విధముగా ఆరోహణ పాడిన అది బిందువు అను అలంకారము. సససరి గగగమ పపపద నినిని 19 కుర్వన్ క్రమాద్యదాఆరోహేత్తదాబిందురయంమతః ఏకాంతరస్వరారోహమాహురభ్యుచ్చయంబుధాః ఒకటి తప్పించి ఒకటిగా స్వరములను ఆరోహణములో పాడినపుడు అది అభ్యుచ్చయమను అలంకారమని పండితులు చెప్పిరి. స గ ప ని. 20 యత్రైకోత్తరవృధ్ధాభిరావృత్తిభిరుదాహృతా ఆరుహ్యంతేస్వరాఃప్రాహహసితంతంశివప్రియః మొదటి స్వరము 1 సారి రెండవ స్వరము 2 సార్లు మూడవ స్వరము 3 సార్లు నాలుగవ స్వరము 4 సార్లు అయిదవ స్వరము 5 సార్లు ఆరవ స్వరము 6 సార్లు ఏడవ స్వరము 7 సార్లు ఈ విధముగా ఆరోహించిన అది హసితము అను అలంకారమని శివప్రియుడు చెప్పెను. స రిరి. గగగ మమమమ పపపపప దదదదదద నినినినినినిని 21 స్వరద్వయంసముచ్చార్యపూర్వంపూర్వయుతంపరమ్ యదాందోలితమారోహేత్ప్రేంఖితోఅసౌక్రమోధవా పూర్వస్వరము పరస్వరము రెండు మొదట పాడి పరస్వరము నుండి మరల ఎత్తుకొని దానిని పూర్వస్వరముగా ఆందోళితముగా ( ఊయలలాగా ) పాడినపుడు అది ప్రేంఖితము. సరి. రిగ గమ మప పద దని 22 ఏకాంతరంస్వరయుగంతాదృక్ పూర్వయుతంపరమ్ క్రమాదారోహతియదాతదాఆక్షిప్తంప్రచక్షతే 1 , 3 స్వరములు పాడి 3 వ స్వరమును పూర్వస్వరముగా తీసుకొని పరస్వరముగా 5 వ స్వరమును పాడినపుడు అది ఆక్షిప్తము. సగ గప పని 23 త్రిస్వరాఆద్యాకలాఅన్యేచపూర్వపూర్వాంతిమాదిమే కలేస్తస్త్రిన్వరేయత్రసంధిప్రచ్ఛాదనస్తుసః మొదట 3 స్వరములు పాడి అంతమందున్న 3 వ స్వరమును తిరిగి ఎత్తుకొని ఆరోహణము పాడినపుడు అది సంధిప్రఛ్చాదనమని చెప్పబడును. సరిగ గమప పదని 24 యదాఆద్యాద్యస్త్రిరావృత్తఃకలయోస్త్రిస్వరాత్మనో తదోద్గీతోమధ్యమేనతాదృశోద్వాహితోమతః 3 స్వరములు వరుసగా పాడినపుడు మొదటి స్వరమును 3 సార్లు ఉచ్చరించిన అప్పుడది ఉద్గీతమగును. సససరిగ మమమపదత్రిస్వరములలో మధ్య స్వరము 3 సార్లు ఆవృతమైన అది ఉద్వాహితమను అలంకారమగును. సరిరిరిగ , మపపపద 25 అంత్యస్యతుత్రిరావృత్తౌత్రివర్ణంవర్ణయంత్యముం త్రయాణాంతుత్రిరావృత్తౌపృధగ్వేణిరుదీరతః త్రిస్వరమందు చివరి స్వరము 3 సార్లు ఆవృత్తమైనపుడు అది త్రివర్ణాలంకారము. సరిగగగ , మపదదద త్రిస్వరములందు 3 స్వరములు 3 సార్లు ఆవృతమైనప్పుడు పృథగ్వేణి అలంకారమగును. ససస , రిరిరి , గగగ , మమమ , పపప , దదద , నినిని ఇంతవరకు చెప్పినవి ఆరోహాలంకారములు . 26 అవరోహక్రమాదేతేద్వాదశాద్యవరోహిణీ మంద్రాదిర్మంద్రమధ్యశ్చమంద్రౌతస్స్యాదతఃపరమ్ ఇవే అలంకారములు అవరోహక్రమమున పాడినపుడు మంద్రాది , మంద్రమధ్యము , మంద్రాంతములై 12 అవరోహ్యలంకారములుగా చెప్పబడును. 27-29 ప్రస్తారశ్చప్రసాదోఅధవ్యావృత్తస్ఖలితావపి పరివర్తాక్షేపబిందూద్వాహితోర్మిసమాస్తథా ప్రేంఖనిష్కూజితశ్యేనక్రమోద్వాహితరంజితా సంనివృత్తప్రవృత్తోఅధవేణుశ్చలలితస్వరః హుంకారోహ్రాదమానశ్చతతస్స్యాదవలోకితః స్యుఃసంచారిణ్యలంకారాఃపంచవింశతిరిత్యమీ సంచారి అలంకారములు 25 . వాటి పేర్లు 1 ప్రస్తారము 2 ప్రసాదము 3 వ్యావృత్తము 4 స్ఖలితము 5 పరివర్తము 6 ఆక్షేపము 7 బిందువు 8 ఉద్వాహితము 9 ఊర్మి 10 సమము 11 ప్రేంఖము 12 నిష్కూజితము 13 శ్యేనము 14 క్రమము 15 ఉద్ఘట్టితము 16 రంజితము 17 సన్నివృత్తము 18 ప్రవృత్తము 19 వేణువు 20 లలిత 21 స్వరము 22 హుంకారము 23 హ్రదము 24 మానము 25 అవలోకితము. 30 త్రిస్వరాఆద్యాకలైకైకమంద్రత్యాగేనచాపరాః త్రిస్వరాశ్చేత్ కలామంద్రాద్యామంద్రాదిస్తదాభవేత్ 3 స్వరములు కల కళలయందు అన్యస్వరములు 3 స్వరములుగా ఏర్పడినప్పుడు అది మంద్రాది అలంకారమగును. సగరిరిమగగమప మదపపదని 31 తాఃకలామంద్రమధ్యాంతాః. క్రమాఛ్చేదపరౌతదా త్యక్తాంతరంస్వరయుగంత్యక్తాదారభ్యతేపునః ఆ కళలే క్రమముగా మంద్రమధ్యములు , మంద్రాంతములు అగును. గసరి మరిగ పగమ దమప నిపద 32-33 యుగంతాదృక్సమారోహేత్తదాప్రస్తారఉచ్యతే పూర్వఃపూర్వః పరస్యోర్థ్వధోవర్తీక్రియతేస్వరః యదాతదాప్రసాదంతమాహశ్రీకరణేశ్వరః చతుస్స్వరాకలాతత్రాద్యాత్తృతీయంద్వితీయకాత్ మంద్రాంతము : రిగస గమరి మపగ పదమ దనిస మధ్య స్వరమును విడిచిపెట్టి 1 3 స్వరములతో ఆరోహణము పాడి మరల మధ్య స్వరమును పాడినప్పుడు అది ప్రస్తారము. సగ , రిమ , గప , మద , పని రెండు సార్లు పూర్వస్వరము , మధ్యలో పరస్వరము పాడినపుడు ప్రసాదాలంకారము. ఈ అలంకారము శ్రీకరణేశ్వరునిచే చెప్పబడెను. సరిస , రిగరి , గమగ , మపమ , పదప , దనిద 34 తుర్యంగత్వాఆదిమంగఛ్చేదేవమేకైకహానతః చతుస్స్వరాఃపరాయత్రసవ్యావృత్తోస్మృతోబుధైః నాలుగు స్వరములు కలవి. 1 3 స్వరములు పాడి , తరువాత 2 4 స్వరములు తరువాత మరల 1 వ స్వరము ఈ విధముగ పాడినపుడు వ్యావృత్తమని బుధులచే చెప్పబడెను. సగరిమస , రిమగపరి , గపమదగ , మపదనిమ 35 కలాంప్రయుజ్యమంద్రాదేర్ద్విరుక్తోర్ధ్వస్వరాన్వితాం అవరుహ్యేతచేదేషస్ఖలితాఖ్యస్తదాభవేత్ మంద్రాది అలంకారము వలెనే 1 3 2 స్వరములు పాడి 4 వ స్వరమును 2 సార్లు పాడి అవరోహణమున పాడినపుడు అది స్ఖలితమను అలంకారమగును. సగరిమమరిగస , రిమగపపగమరి , గపమదదమపగ , మదపనినిపదమ 36 స్వరంద్వితీయముజ్జిత్వాత్రిస్వరాద్యాకలాయది త్యక్తాదారభ్యతాదృశ్యోఅన్యాస్తదాపరివర్తకాః 2 వ స్వరమును విడిచి 1 3 4 స్వరములు పాడి తిరిగి విడిచిన 2 వ స్వరమును పాడిన అది పరివర్తకమను అలంకారమగును. సగమ రిపమ గపద మదని 37 త్రిస్వరాశ్చేత్కలాఃపూర్వపూర్వత్యాగోర్ధ్వసంక్రమైః తదాఆక్షేపః అథబిందుఃసయత్రప్లుతమధస్వరమ్ కృత్వాఅగ్నివత్పరంసృష్ట్వాఅధఃస్పర్శేనాఖిలాఃస్వరాః మూడు స్వరములతో ఏర్పడిన కళలో పూర్వ స్వరమును విడిచి పరస్వరమును కలుపుకుంటూ పాడినపుడు అది ఆక్షేపమను అలంకారమగును. సరిగ , రిగమ , గమప , మపద , పదని పూర్వ స్వరమును ప్లుతముగా 3 సార్లు పలికి పర స్వరమును సకృత్తుగా స్పృశించి వదిలినపుడు 5 స్వరములు కలుగును. అది బిందువను అలంకారమగును. స3 రిస , రి3గరి , గ3మగ , మ3పమ , ప3దప , ద3నిద 38 కలాయాంత్రీన్స్వరాన్ గీత్వాఅవరుహ్యైకంపరాఃకలాః యత్రైకోజ్ఘితాగీతాస్తద్వదుద్వాహితస్తుసః కళయందు 3 స్వరములు గానము చేసి ఒక స్వరము అవరోహణము చేసిన అది ఉద్వాహితమను అలంకారమగును. సరిగరి , రిగమగ , గమపమ , మపదప , పదనిద 39 మూర్ఛనాదేః స్వరాత్తుర్యంప్లుతీకృత్యాద్యమేత్యచ తుర్యగానేకలైకైకహానాద్యత్రాపరాస్తథా 1 తరువాత 4 వ స్వరము ప్లుతముగా పాడి మరల 1 4 స్వరములు పాడిన అది ఊర్మి అను అలంకారమగును. సమ3సమ , రిప3 రిప , గద 3 గద , మని 3 మని 40 సఊర్మిఃస్యాత్ సతుసమఃకలాయత్రచతుస్స్వరాః ఏ కళలో 4 స్వరములు క్రమముగా ఆరోహణము తరువాత అవరోహణము వచ్చునట్లు పాడినపుడు అది సమ అలంకారమగును. సరిగమ మగరిస , రిగమప పమగరి , గమపద దపమగ , మపదని నిదపమ 41 తుల్యారోహావరోహైకైకహానాదపరాస్తథా కలాగతాగతవతీద్విస్వరైకైకహానతః రెండు స్వరముల ఆరోహణ అవరోహణములలో పూర్వస్వరమును తగ్గించుట వలన కలిగినది ప్రేంఖమను అలంకారము. సరిరిస , రిగగరి , గమమగ , మపపమ , పదదప , దనినిద 42 యత్రాస్యస్తాదృశః సస్యాత్పేంఖఃనిష్కూజితః పునః ప్రసాదస్యకలాంగీత్వాతత్కలాదేస్తృతీయకమ్ ప్రసాదాలంకారము ( సరిస ) మొదట పాడి తరువాత మరల 1 3 స్వరములు పాడిన అది నిష్కూజితమను అలంకారము. సరిసగస , రిగరిమరి , గమగపగ , మపమదమ , పదపనిప 43 గత్వాఆద్యగానాద్భవతి శ్యేనఃసంవాదయుగ్మకైః షడ్జపంచమములు, ఋషభదైవతములు, గాంధారనిషాదములు , మధ్యమషడ్జములు ఈ విధముగ సంవాదియుగ్మములు ( దాటు స్వరములు ) గానము చేసినపుడు శ్యేనమను అలంకారమగును. స ప , రి ద , గ ని , మ స 44 - 45 క్రమాత్సరిగమాద్యైఃస్యాత్కలాద్విత్రిచతుస్శ్వరాః ఆద్యస్వరాద్యాస్తిస్రః స్యుర్ది్వతీయాద్యాదయస్తథా యత్రాసౌక్రమఇత్యుక్తఃసతూద్ఘట్టితఉచ్యతే యత్రస్వరద్వయంగీత్వాపంచమాచ్చతురస్స్వరాత్ 1 2 , 123 , 1234 స్వరములు ఆరోహణము అవరోహణములలో గానము చేసిన అది క్రమాలంకారమని చెప్పబడును. సరి , సరిగ , సరిగమ , రిగ , రిగమ , రిగమప , గమ , గమప , గమపద , మప , మపద , మపదని 1 2 స్వరములు ఆరోహణమున పాడి 5 వ స్వరమునుండి 4 స్వరములు అవరోహణమున పాడినపుడు అది ఉద్ఘట్టితము. సరిపమగరి , రిగదపమగ , గమనిదపమ 46 అవరోహత్కలాగాయేత్తదైకైకోజ్ఘనాత్పర్యాః ద్విరుక్తాయదిమంద్రాంతామంద్రాదేః స్యుః కలాస్తథారంజితః 1 3 2 స్వరములు రెండు సార్లు పాడి చివర తిరిగి మంద్రము పాడిన అది రంజితము. సగరిసగరిస , రిమగరిమగరి , గపమగపమగ , మదపమదపమ, పనిదపనిదప 47-49 అధభవేదేషసన్నివృత్తప్రవృత్తకః యత్రాద్యపంచమౌగీత్వాతుర్యాత్త్రీనవరోహతి క్రమాత్కలాసాయత్రాన్యాస్తద్వదేకైకహానతః యత్రాద్యఃస్యాద్ ద్విర్దితీయచతుర్థకతృతీయకాః సకృత్కలాఆన్యాశై క్చైకహానాద్వేణురసౌమతః గీత్వాఆద్యౌద్వౌచతుర్థంచయస్యాంతావవరోహతి 1 , 5 స్వరములు పాడి 4 వ స్వరము నుండి అవరోహణము చేసినపుడు అది సన్నివృత్త ప్రవృత్తకమను అలంకారమగును. సపమగరి, రిదపమగ , గనిదపమ 1 వ స్వరమును రెండు సార్లు పలికి 2 4 3 స్వరములు పాడిన అది వేణువను అలంకారము. ససరిమగ , రిరిగపమ , గగమదప , మమపనిద 50 సాకలాఆన్యాశ్చతాదృశ్యోయత్రాఅసౌలలితస్వరః ఆదిమేనకలాయత్రద్విస్వరాద్యాగతాగతైః 1 2 స్వరములు పాడి పిమ్మట 4 వ స్వరము మరల 1 2 స్వరములు అవరోహణమున పాడినపుడు అది లలితస్వరమను అలంకారము. సరిమరిస , రిగపగరి , గమదమగ , మపనిపమ 51 స్వరైరేకోత్తరంవృధ్ధైః నహుంకారోనిగద్యతే హ్రాదమానేప్రసన్నాంతామంద్రాదేస్తుకలామతాః షడ్జము ద్విస్వరముగా ఆరోహణావరోహణములలో పలికినపుడు అది హుంకారమను అలంకారమగును. సరిస , సరిగరిస , సరిగమగరిస , సరిగమపమగరిస , సరిగమపమగరిస , సరిగమపదపమగరిస , సరిగమపదనిదపమగరిస 1 3 2 స్వరములు మంద్రాది కి ప్రసన్నాంతములు అనగా షడ్జము అంతమందు కలవిగా పాడినపుడు అది హ్రాదమను అలంకారమగును. సగరిస , రిమగరి , గపమగ , మదపమ , పనిదప 52 యదాఆరోహేఅవరోహేచస్వద్వితీయంపరిత్యజేత్ చతుఃస్వరాసమకలాతదాస్యాదవలోకితః 1 2 3 4 స్వరములు ఆరోహణము అవరోహణము పాడుట సమాలంకారము. అందు ఒక స్వరము విడిచి పాడినపుడది అవలోకితమను అలంకారమగును. సగమమరిస , రిమపపమరి , గపదదపగ , మదనినిదమ 53 ఏవంసంచార్యలంకారాఆరోహేణప్రదర్శితాః ఏతానేవావరోహేణప్రాహశ్రీకరణాగ్రణీః ఇతిసంచార్యలంకారాః ఈ ప్రకరణంలో అన్నీ ఆరోహణమందే అలంకారములు చెప్పబడినవి. అవరోహణము కూడ ఈ విధముగనే యుండునని శార్జ్ఞదేవుడు చెప్పెను.ఇంత వరకు చెప్పినవి సంచార్యలంకారములు. 54-55 అన్యేఅపిసప్తాలంకారాగీతజ్ఞైరుపదర్శితాః తారమంద్రప్రసన్నశ్చమంద్రతారప్రసన్నకః ఆవర్తకస్సంప్రదానోవిధూతోఅప్యుపలోలకః ఉల్లాసితశ్చేతితేషామదునాలక్ష్మకధ్యతే గీతజ్ఞులు ( వాగ్గేయకారులు, లేదా సంగీతజ్ఞులు ) 7 అలంకారములను గురించి చెప్పారు. అవి 1 తారమంద్రప్రసన్నము 2 మంద్రతారప్రసన్నము 3 ఆవర్తకము 4 సంప్రదానము 5 విధూతము. 6 ఉపలోలకము 7 ఉల్లాసితము 56 కలాస్తేషాంద్వితీయాద్యాఃపూర్వైకైకప్రహాణకః అష్టమస్వరపర్యంతమారుహ్యాద్యవ్రజేద్యది 1 నుండి 8 వరకు స్వరములు ఆరోహణము చేసి పిమ్మట 1 వ స్వరము పాడిన అది తారమంద్రప్రసన్నము. సరిగమపదనిస సా 57 తారమంద్రప్రసన్నోఅయమలంకారస్తదోచ్యతే మంద్రాదష్టమముత్ల్పుత్యసప్తకస్యావరోహణే మంద్రమైన స నుండి 8 స్వరములు అవరోహణము చేసి పిమ్మట తారము పాడిన అది మంద్రతారప్రసన్నము. సా సనిదపమగరిస 58 మంద్రతారప్రసన్నాఖ్యమాహమాహేశ్వరోత్తమః ఆద్యంద్వితీయమాద్యంచద్విర్ద్విర్గీత్వాద్వితీయకమ్ 1 2 స్వరములు రెండు సార్లు పలికి తరువాత 2 1 స్వరములు పాడిన ఆవర్తకమను అలంకారమగును. ససరిరిససరిస , రిరిగగరిరిగరి , గగమమగగమగ , మమపపమమపమ, పపదదపపదప దదనినిదదనిద 59 సకృదాద్యంయత్కలాయాంగాయేదావర్తకస్తుసః ఏతస్యైవకలాంత్యౌదౌస్వరౌసంత్యజ్యగీయతే ఆవర్తక అలంకారము నందు చివరి రెండు స్వరములు విడిచి గానము చేసినపుడు అది సంప్రదానమను అలంకారమగును. ససరిరిసస , రిరగగరిరి , గగమమగగ , మమపపమమ , పపదదపప , దదనినిదద 60-63 యదాతదాసంప్రదానమలంకారంవిదుర్బుధాః యుగ్మమేకాంతరితయోఃత్యక్తాదప్యేవమేవచేత్ ద్విర్ద్విః ప్రయుజ్యేతతదావిధూతోబుధసమ్మతః కలాయామాద్యయోర్యుగ్మంచేత్తృతీయద్వితీయోః ద్విర్ద్విః ప్రయోజ్యతేతజ్ఞైరుపలోలస్తదోచ్యతే ద్విర్గీత్వాద్యంతృతీయంచప్రథమంచతృతీయకమ్ సకృద్గాయేద్యత్కలాయాంతముల్లాసితమాచిరే ఇతి సప్తాలంకారాః 1 3 స్వరములు రెండు సార్లు పాడి తిరిగి 2 4 స్వరములు రెండు సార్లు పాడవలెను. 4 స్వరములు కలిగిన ఈ అలంకారము విధూతము. సగ సగ , రిమ రిమ , గప గప , మద మద , పని పని 1 2 1 2 3 2 3 2 ఇది ఉపలోలితము. సరి సరి గరి గరి , రిగ రిగ మగ మగ , గమ గమ పమ పమ , మప మప దప దప పద పద నిద నిద 1 వ స్వరము రెండు సార్లు 3 వ స్వరము మరల 1 వ స్వరము మరల 3 ఈ విధముగ గానము చేయుట ఉల్లాసితము. ససగసగ , రిరిమరిమ , గగపగప , మమదమద , పపనిపని ఇవి 7 అలంకారములు. 63 ఇతిప్రసిధ్ధాలంకారాస్త్రిషష్టిరుదితామయా ఇట్లు నాచేత 63 ప్రసిధ్ధ అలంకారములు చెప్పబడినవి. 64 అనంతత్వాత్తుతేశాస్త్రేనసామస్త్యేనకీర్తితాః రక్తిలాభస్స్వరజాఞానమ్ వర్ణాంగానాంవిచిత్రతా ఇతిప్రయోజనాన్యాహురలంకారనిరూపణే ఈ అలంకారములు అనంతములు. శాస్త్రమున ప్రయోగములన్నియు చెప్పబడవు. అలంకారములు నిరూపించుటకు , సృష్టించుటకు రంజకత్వ విషయ జ్ఞానము , స్వర విషయక జ్ఞానము , స్థాయి మున్నగు వర్ణ విశేషముల వైచిత్ర్యము ప్రయోజనములు. ఇది సంగీతరత్నాకరమున స్వరగతాధ్యాయమున వర్ణాలంకార ప్రకరణము. <nowiki>*****************************************************************************************</nowiki> తేక్రమాస్తేషుసంఖ్యాస్యాద్ద్వానవత్యాశతత్రయమ్ యక్షరక్షోనారదాబ్జభవనాగాశ్విపాశిన షడ్జగ్రామేమూర్ఛనానామేతాః స్యురేవతాః క్రమా బ్రహ్మేంద్రవాయుగంధర్వసిధ్దద్రుహిణభావనః స్యురిమామధ్యమగ్రామమూర్ఛనాదేవతాః క్రమాత్ తాసామన్యానినామానినారదోమునికబ్రవీత్ సరిగమపదని షడ్జగ్రామమున స్వరములు 7 . అవి క్రమముగా తరువాతి స్వరములతో కలిసి 7 మూర్ఛనలగును. సరిగమపదని , రిగమపదనిస , గమపదనిసరి, మపదనిసరిగ, పదనిసరిగమ, దనిసరిగమప, నిసరిగమపద. తరువాతి స్వరమును ఉచ్చరించి క్రమముగా 7 స్వరములు ఉచ్చరింపవలెను. మొత్తము మూర్ఛనల సంఖ్య 392. యక్షులు, రక్షసులు , నారదుడు,బ్రహ్మదేవుడు, నాగులు, అశ్వనీ దేవతలు , వరుణుడు క్రమముగా షడ్జగ్రామమందలి మూర్ఛనలకు అధిదేతలు. బ్రహ్మ , దేవేంద్రుడు, వాయువు, గంధర్వులు , సిద్ధులు , బ్రహ్మ , సూర్యుడు - వీరు క్రమముగా మధ్యమ గ్రామమునకు అధిదేవతలు. నారద ముని ఈ మధ్యమ గ్రామ మూర్ఛనలనే వేరే పేర్లతో చెప్పాడు. 23-26 మూర్ఛనోత్తరపర్ణాఆద్యాషడ్జగ్రామేఅభిరుద్గతా అశ్వక్రాంతాచ సౌవీరీహృష్యకాత్తోరాయచా రజనీతిసమాఖ్యాతాఋషీణాం సప్తమూర్ఛనాః ఆప్యాయనీవిశ్వకృతా చంద్రాహేమాకపర్దినీ మైత్రీచాంద్రమసీపిత్ర్యామధ్యమే మూర్ఛనాఇమాః నందావిశాలాసుముఖీ చిత్రాచిత్రవతీసుఖా ఆలాపాచేతిగాంధారగ్రామేస్యుః సప్తమూర్ఛనాః తాశ్చస్వర్గేప్రయోక్తవ్యా విశేషాత్తేననోదితః షడ్జగ్రామమున 7 మూర్ఛనలు. ఉత్తరవర్ణ, అభిరుద్గత , అశ్వక్రాంత , సౌవీరి , హృష్యక , ఉత్తరాయత , రజని అనునవి క్రమముగా వాటి పేర్లు. మధ్యమ గ్రామమందలి మూర్ఛనలు అట్లే 7 . ఆప్యాయని , విశ్వకృత , చంద్ర , హేమ , కపర్దిని , మైత్రి , చాంద్రమపి , పిత్ర్య వీటి పేర్లు. ఈ విధముగానే గాంధార గ్రామమందలి మూర్ఛనలకు కూడ 7 పేర్లు చెప్పబడినవి. అవి నంద , విశాల , సుముఖి , చిత్ర , చిత్రావతి , సుఖ , ఆలాప . ఈ మూర్ఛనలు స్వర్గమునకు సంబంధించినవి . కనుక వీని లక్షణములు ప్రత్యేకించి చెప్పుటలేదు. 27 తానాః స్యుః మూర్ఛనాః శుధ్ధాః షాడవౌడవీతికృతాః షడ్జగాః సప్తహినాశ్చేత్క్రమాత్ సరిపసప్తమైః శుధ్ధములైన మూర్ఛనలు షాడవములు ( 6 స్వరములు కలవి ) , ఔడవములు ( 5 స్వరములు కలవి ) గా చేయబడినపుడు అవి తానములని పిలువబడును.షడ్జగ్రామములు షడ్జహీనములుగా( స స్వరము లేనివిగా ) చేయబడి మరల 7 మూర్ఛనలగును. అవి సప్తతానములు . అట్లే రిషభము ( రి ) , పంచమము ( ప ) , నిషాదము ( ని ) హీనములైనపుడు కూడ ప్రత్యేకమగు తానములని చెప్పబడును. ఇవి మొత్తము 28.( 4#7) 28 తదాష్టవింశతిస్తానా మధ్యమే సరిగోజ్ఘితాః సప్తక్రమాద్యదాతానాః స్యుస్తదాత్వేకవింశతిః మధ్యమ గ్రామమందు కూడ షడ్జ , ఋషభ , గాంధార హీనములైనపుడు ప్రత్యేకమైన సప్తతానములగును. అవి మొత్తము 21. 29 ఏతేచైకోనపంచాశదుభయేషాడవామతాః సపాఖ్యాంద్విశ్రుతిభ్యాం చరిపాభ్యాం సప్తవర్జితాః షడ్జ మధ్యమ గ్రామములు రెండూ కలిపి షాడవములైన తానములు ( 6 స్వరములు కలిగిన మూర్ఛనలు ) 49. ఈ తానములే ఔడవములైనపుడు ( 5 స్వరములు కలిగినపుడు లేదా షడ్జ ( స ) పంచమములు ( ప ) రెండు విడువబడినపుడు అవి ఔడవ సప్తతానములగును. 30-31 షడ్జగ్రామేపృథక్తానా ఏకవింశతిరౌడువాః రిధాభ్యాం ద్విశ్రుతిభ్యాంద మధ్యమగ్రామస్తుతే హీనాశ్చతుర్దశైవస్యుః పంచత్రింశత్తుతేయుతాః <ref>{{Cite wikisource|title=సంగీతరత్నాకరము- శ్లోకాలవివరణ|author=శార్జ్ఞదేవుడు|date=సంగీతనాటక అకాడమీ ప్రచురణ 1966|first=14 వ శతాబ్దపు కవి శార్జ్ఞదేవుని రచన - సంస్కృతమూలం|last=మలి ముద్రణ జరగలేదు|publication-date=1966|author1=అనువాదకులు - గంధం శ్రీరామమూర్తిగారు|volume=మొదటి సంపుటం|contribution=ఈ పుస్తకం అందుబాటులో లేదు. ముద్రణకు బదులుగా వికీసోర్స్ను ఎంచుకున్నాను.|language=తెలుగు|accessday=రోజూ ఒక పేజీ చొప్పున రాస్తున్నాను}}</ref>సర్వేచతురశీతిః స్యుర్మిలితాః షాడవౌడువాః ఒక మూర్ఛనకు 7 స్వరములు . షాడవములు ( ఒక స్వరము వదిలి పాడిన తానములు ) . 7 . రెండు శ్రుతులు గాంధార నిషాదములు ( గ , ని ) వదిలేసి పాడినపుడు సప్తతానములు అంటే 7 తానములు రిషభ పంచమ హీనములైనపుడు ( రి , ప స్వరములు వదిలేసి పాడినపుడు 7 తానములు మొత్తము కలిపి షడ్జ గ్రామమున తానములు 21 . మధ్యమ గ్రామంలో 7 మూర్ఛనలు . రిషభ దైవత హీనములైనపుడు ( రి గ శ్రుతులను వదిలి పాడినపుడు ఔడవములై ( 5 స్వరములు కలవై ) 7 తానములగును. గాంధార నిషాదములు వర్జించినపుడు 7 తానములు , కలిసి ఔడవ తానములు అనగా 5 స్వరములు కలిగిన తానములు 7 కలిసి మొత్తము ఔడవతానములు 14 . మొత్తముగా ఔడవతానములు 35 . షాడవ ఔడవ తానములు కలిసి 84 తానములు. 32 అసంపూర్ణాశ్చసంపూర్ణా వ్యుత్క్రమోచ్చారితస్వరాః మూర్ఛనాః కూటతానాః స్యుస్తత్సంఖ్యామభిధ్మహే అసంపూర్ణములు ( 7 స్వరములు పూర్తిగా లేనివి ) సంపూర్ణములు ( ఆరోహణ , అవరోహణలలో 7 స్వరములు కలిగినవి ) అయిన మూర్ఛనలు వ్యుత్క్రమముచేత reverse తిరగవేసి వుచ్చరించి పాడినపుడు కూటతానములగును. 33 పూర్ణాః పంచసహస్రాణిచత్వారిం శద్యుతానితు ఏకైకస్యాం మూర్ఛనాయాం కూటతానాః సహక్రమైః ఒక్కొక్క మూర్ఛనయందు పూర్ణములు , అసంపూర్ణములైన కూటతానములు కలిసి మొత్తము 5040 అవుతాయి. 34 షట్పంచాశన్మూర్ఛనాస్థాః పూర్ణాః కూటాస్తుయోజితాః లక్షద్వయం సహస్రాణిద్వ్యాశీతిర్ద్వేశతేతథా 56మూర్ఛనలయందున్న కూటతానములను కలిసి కూటతానములు మొత్తము 282240 అగును. 35-36 చత్వారింశచ్చసంఖ్యాతా అథాపూర్ణాన్ ప్రచక్ష్మహే ఏకైకాంత్యాంత్యవిరహాద్భేదాః షట్ షట్స్వరాదయః ఏకస్వరోఅత్ర నిర్భేదోఅప్యుక్తోనష్టాదిసిధ్ధయే క్రమా అకూటతానత్వేఅప్యుక్తాస్తేషూపయోగినః తరువాత అసంపూర్ణములైన కూటతానములు చెప్పబడును. సరిగమపదని లో కడపటి లేదా చివరి స్వరమును వదిలిన సరిగమపద అగును . అట్టి ఎడబాటుతో అవి ఆరు భేదములు . సరిగమప , సరిగమ , సరిగ , సరి , స . ఇవి వ్యుత్క్రమమున 6 అగును. స , సని , సనిద , సనిదప , సనిదపమ , సనిదపమగ , సనిదపమగరి . చివరి రిషభము వర్జితమగును. ఇవి పూర్తి కూటతానములు కావు . కాని కూటతానములందు వుపయోగింపబడునవి కాన చెప్పబడినవి. 37 స్యుఃషాడవానాంవింశత్యాసహసప్తసతానితు ఔడువానాంతు వింశత్యాసహితంశతమిష్యతే షాడవములైన క్రమముల సంఖ్య 720 . ఔడువములైన క్రమముల సంఖ్య 120. 38-39 చతుః స్వరాణాంకూటానాం చతుర్వింశతిరీరితాః త్రిస్వరాః షడ్ ద్వి స్వరౌ ద్వావేకస్త్వేకస్వరోమతః ఆర్చికోగాథికశ్చాదసామికో అథ స్వరాంతరః ఏకస్వరాదితానానాం చతుర్ణామభిధాఇమాః చతుస్వరములైన కూటతానముల సంఖ్య 24 . త్రిస్వరముల ప్రస్తారమున 6 భేదములు , ద్వి స్వర ప్రస్తారమున 2 భేదములు , ఏక స్వరముల 1 తానములు నాలుగు ఆర్చికము , గాధికము , సామికము , స్వరాంతరము అను పేర్లతో పిలువబడును. 40 ఉక్తాః శుధ్ధాదిభేదేన నిగయుక్తాశ్చతుర్విధాః తయోరేకైకహీనాస్తుద్వేధామూలక్రమామతాః షడ్జ మధ్యమ గ్రామములు రెండు కలిసి 14 మూర్ఛనలు. అవి చివరి స్వరము వర్జముగా పాడినపుడు షాడవములు ( 6 స్వరములు కలవి ) అగును. అప్పడు నిషాద గాంధార యుక్తముగా ( ని గ ) శుధ్ధములు , కాకలీకలితములు , సాంతరములు , ఆ రెంటిని కూడినవి అని 4 విధములగును. వానిలో ఒక్కొక్క స్వరము మాత్రమే పాడినపుడు ఆ క్రమములు 2 విధములగును. నిషాద హీనములైనవి ని లేనివి శుధ్ధములు , సాంతరములు. గాంధార హీనములు అనగా గ లేనివి శుధ్ధములు , కాకలీకలితములు. 41 షడ్జాద్యౌ మధ్యమాద్యౌచ చత్వారం స్యుర్విధాద్విధా చతుర్థాఅన్యేదశేత్యష్టాచత్వారింశదమీ క్రమాః షడ్జ గ్రామమున ఆద్యములైన ఔత్తరమంద్రము , శుధ్ధ మధ్యమము మధ్యమ గ్రామమున ఆద్యమైన సౌవీరక్రమము , మత్సరీకృత క్రమము కలిపి 4 ప్రత్యేకమగు 2 విధములగుచున్నవి. 42 సవింశతిః సప్తశతీప్రాగుక్తాగుణితాక్రమైః చతుస్త్రింశతస్సహస్రాణి షష్ట్యాపంచశతానిచ ఇతరములు 10 భేదములు . శుధ్ధములు , సాంతరములు , కాకలీకలితములు , తద్ద్వయోపేతములని 4 విధములైన భేదములతో కలిసి ఈ క్రమములు మొత్తము 48. ప్రతి క్రమందలి మూర్ఛనలను కలుపుకొని మొత్తము 720 అగును. అవి 48 చేత గుణింపబడి 34520 అగును. క్రమములతో సహితముగా కూటతానులైన షాడవముల సంఖ్య ఇంత మాత్రమే. 43 ఇతిషాడవసంఖ్యాస్యాదథ పంచస్వరాన్ బ్రువే గాద్యౌధాద్యౌనిషాద్యౌచ చతుర్భేదాః షడేడువాః షాడవములైన తానములు పూర్తయిన తరువాత ఔడవములు . అనగా 5 స్వరములతో పాడునవి. షడ్జగ్రమమందు షడ్జము , మధ్యమ గ్రామమందు మధ్యమము నిత్యములగును.(common ).దైవతాద్యములు 2 నిషాదాద్యములు 2 అక్కడికి 5 స్వరములగును. అవి నిషాద గాంధారములతో కూడుట వలన 4 విధములగును. 44-47 అష్టావన్యేద్విధేత్యేవం చత్వారింశదిమేక్రమాః సవింశతేశశతేతైశ్చగుణితేఅష్టౌశతానితు చత్వారిచసహస్రాణి సంఖ్యాపంచస్వరేష్వితి చతుఃస్వరేషున్యాద్యౌద్వౌ చతుర్థాద్వాదశపరే క్రమాద్విధేతిద్వాత్రింశచ్చతుర్వింశతి తాడితా శతానిసప్తాష్టషష్ట్యాస్యాచ్చతుః సర్వసంమితిః త్రిస్వరేషుతుమాద్యేద్వావభేదౌ ద్వాదశాపరే ద్విధాషడ్వింశతిరితిక్రమాస్తే షడ్భిరాహతా మిగిలిన 8 మూర్ఛనలు కలిసి 2 విధములగును. ఈ విధముగా గుణించిన పిదప ఔడవముల సంఖ్య 40 అగును. ఆ 40 క్రమములు 120 చే గుణింపబడగా ఔడవములున్ని 4800 అగును. చతుస్వరములయందు నిషాదాద్యములు 2 . అవి 4 భేదములతో వున్నవి. అన్యములైన 12 మళ్లీ 2 భేదములతో మొత్తము. క్రమములు 32 అగును. 32 ను 24 చేత గుణించిన చతుస్వరముల సంఖ్య. 756. త్రిస్వరములందును షడ్జ మధ్యమములు మారవు. ఇతరములైన 12 మాత్రము 2 భేదములు కలిగియుండును. కావున 26 అగును. అవి 6 చే గుణింపబడి 156 అగును. 48-49 షట్పంచాశచ్ఛతంచ స్యుర్ద్విస్వరేషుపునర్విధా రిగధన్యాదయోఅష్టౌస్యుః శుధ్ధాస్తదితరేక్రమాః ద్వావింశతిస్తేతు చతుశ్చత్వారింశద్ద్వితాడితా ఏకస్వరాస్త్వభేదత్వాన్మౌలా ఏవచతుర్దశ ద్విస్వరములందు రిషభముతో మొదలగు స్వరములు 2 భేదములు గాంధారముతో మొదలగు భేదములు 2 దైవతముతో మొదలగునవి 2 భేదములు , నిషాదముతో మొదలగునవి 2 భేదములు మొత్తము 8 . నిషాద గాంధారములతో కలియుట వలన 2 భేదములగును. మిగిలిన శుధ్ధ క్రమములు 6 . రెండు భేదములతో గుణింపబడి 24 అగును. ఏక స్వరములకు భేదములు లేవు కనుక అవి 14 గే. 50 షడ్జాదేః శుధ్ధ మధ్యాహ్నం భేదకంమపంచమంవినా చతుః సర్వేక్రమద్వంద్వేఅష్టా చత్వారింశదీరితాః మధ్యమ గ్రామమున 4 వ మూర్ఛనయగు శుధ్ధ మధ్యమ సాంతర గాంధారములు అభేదములు. పంచమము వినా 4 వస్వరమున 48 భేదములు పునరుక్తములగును. 51-54 తానాస్త్రిస్వరయోస్త్వేతే ద్వాదశద్విస్వరేద్వయమ్ ఏకఏకస్వరస్తే త్రిషష్టిరేత్తరమంద్రకైః పునరుక్తామతాస్తానైర్న్యాదిమార్గీక్రమాః పునః పంచస్వరాయేచత్వారస్తత్తానానాం చతుఃశతీ ఆశీత్యభ్యధికాచాతుః స్వరీషణ్ణవతిర్భవేత్ ద్వాదశత్రిస్వరద్వంద్వేచత్వారోద్విస్వరద్వంద్వే ఏకఏకస్వరస్తానస్తేషాం పంచశతీత్వియమ్ త్రినవత్యాయుతా తానైరఖిన్నారజనీగతైః త్రిస్వరములు ( మూడు స్వరములు కలవి ) 2 క్రమములు. ఈ తానములు 12 భేదములు. అవి పునరుక్తములు repeatedly pronounced . ద్విస్వరము 1 భేదము కలిగినది అదియును పునరుక్తమగును. ఏక్ స్వరము అదియును పునరుక్తమగును. ఇట్లు శుధ్ధ మధ్య భేదములు 60 ఉత్తర మంద్ర సంబంధి కూటతానములచే పునరుక్తములైనవి. మధ్యమ గ్రామమున నిషాదముతో మొదలయే 5 వ మూర్ఛన మార్గియందు 5 స్వరములు కలిగిన 4 క్రమములు కలవు. వాటి భేదములు 450 . 4 స్వరములు ఉన్న క్రమముల సంఖ్య 96. మూడు స్వరములు కల క్రమముల సంఖ్య 12 2 స్వరములు గల క్రమముల సంఖ్య 4 . ఒక స్వరము కలిగినది ఒకటే. ఇలా రజనీ అనే పేరు గల తానములలో 593 కలవు. ఇవి కూడా పునరుక్తులే. 55 దైవతాదేస్తుపౌరవ్యాశ్చత్వారః షట్స్వరాః క్రమాత్ తత్తానానాంతుసాశీతిః శతాష్టావింశతిర్మతా మధ్యమ గ్రామమున 6 వ మూర్ఛన దైవతముతో కలిసి 6 స్వరములును 4 భేదములగును. ప్రతి క్రమమున 720 అగును. 4 క్రమములకు కలిసి 880 భేదములు పునరుక్తములు. 56 ఔడువానాంచతుర్ణాం ప్రాగుక్తాసంఖ్యాచతుః స్వరౌ త్రిస్వరౌద్వస్వరావేకస్వరః ప్రాగుక్తసంఖ్యకాః ఈ క్రమముల సంఖ్య ఇంతకు ముందు చెప్పబడినట్లుగానే ఔడవములు , చతుస్వరములు, త్రిస్వరములు , ద్విస్వరములు , ఏక స్వరము. 57 పంచవింశతిసంయుక్తా చతుస్ర్త్రింశఛ్ఛతీత్వియమ్ తానానాం సదృశాకారాస్యాత్తానైరేత్తరాయతైః ఇట్లు మధ్యమ గ్రామమున మొత్తము సంఖ్య 34420 . సదృశాకారములు ( ఒకే స్వరస్థానములు కలవి ) పునరుక్తములగును. 58-59 ఇత్యేకాశీతిసంయుక్తం సహస్రాణాం చతుష్టయమ్ తానానాంపునరుక్తానాం పూర్ణాపూర్ణైః సహక్రమైః అపనీయేతచేదేషా కూటతానమితిర్భవేత్ లక్షత్రయం సప్తదశసహస్రాణి శతానిచ ఇలా పునరుక్తములైన తానముల సంఖ్య మొత్తము పూర్ణా పూర్ణ క్రమము అనగా సంపూర్ణములు షాడవములు ఔడవములు కలిపి 4081. అగును. ఈ పునరుక్తములను కూడ కలుపుకొని కూటతానముల సంఖ్య 370927. 60-61 నవత్రింశద్యుయనీతి జ్ఞానోపాయోఅత్రకధ్యతే అంకానేకాదిసప్తంతానూర్ధ్వమూర్ధ్వంలిఖేత్క్రమాత్ హతేపూర్వేణపూర్వేణ తేషుచాంకేపరేపరే ఏకస్వరాదిసంఖ్యాస్యాత్క్రమేణ ప్రతిమూర్ఛనమ్ ఇట పరిజ్ఞానోపాయము చెప్పబడినది. ( కీ సొల్యూషన్ ) వివరణా సూత్రం. 1 నుంచి 7 వరకు అంకెలను క్రమంగా రాయాలి. వాటిలో పూర్వపూర్వము ( ఒక దాని కంటె ముందు సంఖ్య ) అంకెతో పరపరము ( తరువాత తరువాతి సంఖ్య ) గుణింపబడగా ప్రతి మూర్ఛన యందు ఏక స్వర , ద్విస్వరములైన మూర్ఛనల సంఖ్య వచ్చును.1 చే 2 గుణింపగా 2 మాత్రమే. 2 చే 3 గుణించిన 6 .6 చే 4 గుణింపగా 24 అగును. 24 ను 5 చే గుణించగా 120 . 6 చే 120 ని గుణించగా 720 అగును. 7 చే 720 గుణించిన 5040 అగును. 62-64 క్రమంన్యస్యస్వరః స్థాప్యః పూర్వః పూర్వః పరాదధః సచేదుపరితత్పూర్వః పురస్తూపరివర్తనః మూలక్రమక్రమాత్పుష్ఠేశేషాః ప్రస్తారఈదృశః సప్తాద్యేకాంతకోష్ఠానామధోఅధః సప్తపంక్తయః తాస్వాధ్యాయామాద్యకోష్ఠేలిఖేదేకం పరేసుఖమ్ వేద్యతానస్వరమితాన్న్యస్యేత్తేష్వేదలోష్టకాన్ స్వరముల వరుసక్రమాన్ని రాసుకొని పూర్వ పూర్వ స్వరము కింద పరస్వరమును రాసి స్థాపింపవలెను. ఆ పూర్వస్వరము పైస్వరమును చేరినయెడల అప్పుడు దాని పూర్వ స్వరమును రాయదగును. ఇట్లు నిషాదము ప్రారంభించి షడ్జ పర్యంతము పాడవలెను. మిగిలిన స్వరములు కూడ ఈ విధముగానే. మూలక్రమమును బట్టి పూర్వస్థానములయందు ఉంచదగును. 7 స్వరములు మొదట రాసి అది 1 స్వరముగా వచ్చువరకు రాయవలెను. పై పంక్తులు శూన్యమైనపుడు సున్న రాయవలెను. తాన స్వరముల పరిమితి వరకు మనము దీనిని సాధన చేయవచ్చును. 65 ప్రాక్పంత్యంత్యాంక సంయోగమూర్థ్వాధః స్థితపంక్తిషు శూన్యాదధోలిఖేదేకం నించాధోఅధః స్వ కోష్ఠకాన్ మొదటి పంక్తి యందలి అంకెల కూడికను పైన కింద వున్న పంక్తుల యందు రాయవలెను. 0 కింద పంక్తిలో 1 వేయవలెను. 6 కోశములు గల పంక్తిలో చివరి అంకెగా 1 వేయవలెను. 2 వ పంక్తి 1 వ కోశమందు 1 వ పంక్తి చివరి సంఖ్యలు (1+1) 2 వేయవలెను. దాని కింద కోశమున (బ్రాకెట్ )2 అంకెకు రెట్టింపు చేసి 4 వేయవలెను. 3 వ కోశంలో 1 పంక్తి కి చివరి అంకెల కూడిక 6 ను వేయవలెను. దాని కింద పంక్తిలో 6 ను రెట్టించి 12 అంకె వేయవలెను. దాని కింద 18.2 వ పంక్తి 4 వ కోశంలో మొదటి 3 పంక్తుల చివరి అంకెలు ( 1+1+1+4+18) కలిపి 24 వేయవలెను. దాని కింద 2 వ కోశము పై అంకెకు రెట్టింపు 48 వేయవలెను. దానికింద 3 వ కోశమున దానికి మూడు రెట్ల సంఖ్య 72 . దాని కింద 96 . 2 వ పంక్తి 5 వ కోశం మొదటి పంక్తులు 5 . చివరి అంకెలు ( 1+1+4+96) 120 . ఇవి భౌతిక శాస్త్ర గణితంలో శబ్ద పౌనఃపున్యానికి సంబంధించిన లెక్కలు . ఈ లెక్కలన్నీ మనం అంకెల రూపంలో గణితంలోనూ ఆంగ్ల మాధ్యమంలో భౌతిక శాస్త్రంలోనూ ఇప్పటి కాలంలో నేర్చుకుంటున్నాము. 14 వ శతాబ్దంలో సంగీత శాస్త్రాన్ని అవుపోసన పట్టి సంస్కృత భాషలో ప్రామాణిక గ్రంథాన్ని రాయగలిగిన కవిపండితుడు రాసిన గ్రంధమిది. ఆ కాలంలో వారి విజ్ఞానానికి , సముపార్జించిన జ్ఞానాన్ని ప్రామాణిక పధ్ధతులలో వివరణకూ దృష్టాంతమిది. {| class="wikitable" |+ !స !రి !గ !మ !ప !ద !ని |- !1 !0 !0 !0 !0 !0 !0 |- ! !1 !2 !6 !24 !120 !720 |- ! ! !4 !12 !48 !240 !1440 |- | | | |18 |72 |360 |2160 |- | | | | |96 |480 |2880 |- | | | | | |600 |4320 |} ఇది సంగీత స్వరరచనా పధ్ధతి . ఈ పధ్ధతిలో అంకెలకు బదులుగా స్వరాలను స్వరస్థానాలను నిలిపి పాడినపుడు మనమా స్వరరచనా పధ్ధతిని అర్ధం. చేసుకుని కొత్త పాటను సృష్టించడం వీలవుతుంది. 66-67 కోసష్టంఖ్యాగుణం న్యస్యేత్ఖండమేరురయంమతః స్వరాన్మూలక్రమస్యాంత్యాత్పూర్వం యావతిథః స్వరః ఉద్దిష్టాంత్యస్తావతిథేకోష్టేఅధౌలోష్టకంక్షిపేత్ లోష్టచాలనమంత్యాత్స్యాత్త్యక్త్వాలబ్ధంక్రమౌభవేత్ కింద స్వరములుగా అవరోహణ స్వరములను కోశములందలి అంకెలను కోశములతో గుణించి ఆ సంఖ్యను ఒక పక్కకు వుంచవలెను.ఇది ఖండమేరువని ఎంచబడినది. ( వీణ తీగలు బిగించబడిన మెటేలభాగము) . కోశమునకు చివరి సంఖ్యను ఈ సంఖ్యతో గుణింపగా వచ్చిన సంఖ్యను కింది కోపపు స్ంఖ్యగా భావించవలెను. 68 లోష్టాక్రాంతాంకసంయోగాదుద్దిష్ట్యస్యమితిరభవేత్ యైరవైర్నష్టసంఖ్యాస్యాన్మౌలైకాంకసమన్వితైః అంత్యము నుండి స్వరము ముందు స్వరస్థానమునకు ఊపబడును. ఈ ఊపు గమకమై స్వరస్థానముల ధ్వనిని మార్చును. లబ్దమును విడిచి క్రమముండును. ఊపు ఎన్ని స్వరములను ఆక్రమించునో ఆ అంకెల కలయిక వలన మిగిలిన స్వరముల సంఖ్య ఏర్పడును. మూలసంఖ్యతో కూడిన ఏక సంఖ్యలేర్పడినపుడు నష్టసంఖ్యకు లోష్టమును వుంచవలెను. 69 తేషులోష్టంక్షిపేన్మూలే లోష్టస్థానమితంభవేత్ నష్టతానస్వరస్థానం తతోయావతిథేపదే మూలమున నష్టతాన స్వరస్థానము లోష్టస్థాన పరిమితమగును. మేరువు మెట్లలో స్వరస్థానముల సంఖ్యను వేరొక స్వరస్థానము ధ్వని వినబడునట్లుగా ఊపినపుడు కోశము లోపలి స్వరస్థానముల అనునాదము మాత్రమే ధ్వనించును. అనంతరము ఎంత సంఖ్య కల కోశమున కింద క్రమములో సంఖ్య వుండునో స్వరము ఆ సంఖ్య కలది అగును. 70 అధి క్రమాదస్తిలోష్టః స్వరస్తావతిథోభవేత్ క్రమాంతిమత్సరాత్పూర్వోలబ్దత్యాగాదిపూర్వవత్ చివరి స్వరము కంటె ముందు స్వరము అనునాదమున ధ్వనించును. తరువాతి స్వరము ధ్వని లబ్ధత్యాగమగును. ( వినిపించదు ) 71 తానస్వరమితోర్ధ్వాధః పంక్తిగాంత్యాంకమిశ్రణాత్ ఏకస్వరాదితానానాంసంఖ్యాసంజాయతేక్రమాత్ తానస్వర పరిమితములైన పైన కింద పంక్తులను పొందిన తరువాత చివరి అంకెల కలయిక వలన అనేక స్వరాదితానముల సంఖ్య క్రమముగా ఏర్పడును 72-75 అథాత్రశుధ్ధతానానాం నామానివ్యాహరామహే అగ్నిష్టోమోఅత్యగ్నిష్టోమోవాజపేయశ్చషోడశీ వుండరీకోఅశ్వమేధశ్చరాజసూయస్తతః పరః ఇతిస్యుః షడ్జహీనానాం సప్తనామాన్యనుక్రమాత్ స్విష్టక్రుధ్ధహుసౌవర్ణో గోసవశ్చమహావ్రతః విశ్వజిహ్రబ్రహ్మయజ్ఞశ్చ ప్రజాపత్యస్తుసప్తమః క్రమాదృషభహీనానాంతానానామభిధాఇమాః అశ్వక్రాంతోరధక్రాంతోవిష్ణుక్రాంతస్తతఃపరమ్ 76 సూర్యక్రాంతో గజక్రాంతో వలభిన్నాగపక్షకః ఇతిపంచమహీనానాంసజ్ఞాః సప్తక్రమాన్మతః తరువాత శుధ్ధతానముల పేర్లు చెప్పబడినవి.షడ్జము ( స స్వరము ) లేకుండా పాడే తానములు అగ్నిష్టోమము , అత్యగ్నిష్టోమము, షోడశీ, పుండరీకము ,అశ్వమేధము , వాజపేయము, రాజసూయము అని 7 . రిషభ హీనములు ( రి స్వరము లేనివి ) స్విష్టకృత్, బహుసౌవర్ణము , గోసవము , మహావ్రతము , విశ్వజిత్తు , బ్రహ్మయజ్ఞము , ప్రజాపత్యము . ప అక్షరము లేనివి అశ్వక్రాంతము , రధక్రాంతము , విష్ణుక్రాంతము , సూర్యక్రాంతము , గజక్రాంతము , వలభిత్తు , నాగపక్షకము. 77 చాతుర్మాస్యోఅథ సంస్థా ఆఖ్యః శస్త్రశ్చోకథశ్చతుర్థకః సౌత్రామణీతథాచిత్రాసప్తమస్తూద్భిద్వాయః చాతుర్మాస్యము , సంస్థ శస్త్రము , ఉక్దము సౌత్రామణి చిత్ర ఉద్భిత్తు అను 7 నిషాదహీనములైన తానముల పేర్లు. ఇవి షడ్జగ్రామ తానములు 28 78-79 సంజ్ఞానిషాదహీనానాం షాడవానామిమాః క్రమాన్ని సావిత్రీ చార్ధసావిత్రీసర్వతోభద్ర సంజ్ఞగః ఆదిత్యానామయనశ్చ గవామయననామకః సర్పాణామనయః షడ్జః సప్తమః కౌణపాయనః నామానిషడ్జహీనానాం తానానామితిమేనిరే సావిత్రి,అర్ధసావిత్రి,సర్వతోభద్రము,ఆదిత్యాయనము,గోఅయనము,సర్పాయనము,కౌకాసాయనము అను 7 షడ్జహీనములైన తానముల పేర్లని బుధులు తలచిరి. 80-82 అగ్నిచిద్ ద్వాదశాహశ్చోపాంశుః సోమాభిదస్తకః అశ్వప్రతిగ్రహో బర్హిరథాభ్యుదయ సంజ్ఞకు 5plj80j1i0kpz141dfr7daixjaygi9y 4595162 4595156 2025-06-30T07:58:47Z సీతామహలక్ష్మి 135699 4595162 wikitext text/x-wiki 7-8 నఏవద్వగుణస్తారఃపూర్వఃపూర్వోఅథవాభవేత్ మంద్రఃపరస్తతస్తారఃప్రసన్నోమృదురుచ్యతే మంద్రస్తారస్తుదీప్తఃస్యాన్మంద్రోబిందుశిరాభవేత్ ఊర్ధ్వరేఖాశిరస్తారోలిపౌత్రిర్వచనాత్ల్పుతః మూర్ఛనలో మంద్రస్థాయిలో మొదట పలికిన స స్వరమే రెట్టింపు ధ్వనితో చివర తారమని చెప్పబడుచున్నది. పూర్వస్థానము మంద్రము. పరస్థానము తారము. మంద్రమునకే ప్రసన్నము, మృదువు అను పేర్లు కలవు. తారమునకు దీప్తము అను పేరు కలదు. స్వరలిపి రాసేటప్పుడు మంద్రమునకు గుర్తుగా స కు కింద చుక్క పెట్టబడుతుంది. తారమునకు గుర్తుగా స కు పైన చుక్క పెడతారు. ప్లుతము 3 సార్లు పాడవలసినది. 9 మంద్రద్వయాత్పరేతారేప్రసన్నాదిరుదాహృతః తద్వైలోమ్యేప్రసన్నాంతఃప్రసన్నద్వయమధ్యగే మంద్రస్థాయి స ను పాడి తరువాత వెంటనే తారస్థాయి స ను పాడిన ప్రసన్నాది అలంకారము. అనగా కింది స తరువాత ప పాడకుండా పై స పాడినప్పుడు. స ప స , కాకుండా స స . దానికి విలోమంగా మొదట తారస్థాయి స పాడి వెంటనే మంద్ర స్థాయి స పాడినపుడు ప్రసన్నాంతము. స ప స కాకుండా స స . 10 దీప్తేప్రసన్నాద్యందస్స్యాత్తారయోర్మధ్యగేపునః మంద్రేప్రసన్నమధ్యాఖ్యమలంకారంవిదోవిదుః తారస్థాయి షడ్జము మొదట పాడి తరువాత రెండు మంద్రములు పాడిన తరువాత తిరిగి తారస్థాయి షడ్జము పాడిన అది ప్రసన్నమధ్యము. స స స స . మంద్రము పాడి పిదప 2 తారములు మధ్యలో పాడి తిరిగి మంద్రము పాడిన అది ప్రసన్నాద్యంత అలంకారము. స స స స 11 ఆద్యంతయోర్మూర్ఛనాదిశ్చేత్స్వరోఅన్తర్ద్వితీయకః సైకాకలాథచేన్మధ్యేస్తస్తృతీయచతురథకౌ మూర్ఛనా ప్రథమ స్వరము ఆద్యంతముల అనగా మొదట చివర వుండి మధ్య ద్వితీయ స్వరము రి మధ్య స్వరముగా నున్న అది ఏక కల. స రి స మధ్య భాగమున 2 3 స్వరములను పాడిన అది ద్వితీయ కల . స రి గ స 12 సాద్వితీయాపంచమాద్యాస్త్రయోఅన్తశ్చేత్కలాపరా ఏవంకలాత్రయేణోక్తోఅలంకారఃక్రమరేచితః ఆద్యంతముల షడ్జమముతో మధ్యభాగమున 5 6 స్వరములతో పాడినపుడు అది తృతీయ కల . ఉదా: స రి స , స గ మ స , స ప ద ని స . 13 దీప్తాంతశ్చేత్ప్రతికలంప్రస్తారస్సోఅభిధీయతే తారమంద్రవిపర్యాసాత్తంప్రసాదంప్రచక్షతే ఇతిస్థాయిగతాలంకారాః ఇదే క్రమరేచిత అలంకారమునకు చివర దీప్తమున్నప్పుడు ప్రస్తారమను అలంకారమగును. మంద్రస్థాయి షడ్జమునకు బదులు తారస్థాయి షడ్జముతో ఇవే స్వరములు పాడినపుడు అది ప్రస్తారము. తారము మంద్రము రెండు స్వరములు కలిపి పాడినపుడు అది ప్రసాదాలంకారమగును. ఇవి స్థాయి వర్ణమునకు చెందిన అలంకారములు. 14-15 స్యాతాంవిస్తీర్ణనిష్కర్షౌబిందురభ్యుచ్చయఃపరః హసితప్రేంఖితేక్షిప్తసంధిప్రఛ్ఛాదనాస్తథా ఉద్గీతోద్వాహితౌతద్వత్త్రివర్ణౌవేణిరిత్యమీ ద్వాదశారోహివర్ణస్థాలంకారాఃపరికీర్తితాః ఆరోహి వర్ణగతాలంకారములు 12. వాటి పేర్లు 1 విస్తీర్ణము 2 నిష్కర్ష 3 బిందువు 4 అభ్యుచ్చయము 5 హసితము 6 ప్రేంఖితము 7 ఆక్షిప్తము 8 సంధి ప్రఛ్ఛాదనము9 ఉద్గీతము 10 ఉద్వాహితము 11 త్రివర్ణము 12 వేణి. 16 స్థిత్వాస్థిత్వాస్వరైర్దీర్ఘైఃసవిస్తీర్ణోఅభిధీయతే మూర్ఛనాఆదేఃస్వరాద్యత్రక్రమేణారోహణంభవేత్ మూర్ఛనాప్రధమస్వరమునుండి ( స నుండి ) దీర్ఘ స్వరములు పాడుతూ క్రమముగా ఆరోహణ చివరి వరకు పాడిన అది విస్తీర్ణ అలంకారము. సా రీ గా మా పా దా నీ సా 17 హ్రస్వైఃస్వరైః సనిష్కర్షోద్విర్ద్విరుక్తైర్నిరంతరైః త్రిశ్చతుర్వాస్వరోచ్చారేగాత్రవర్ణమిమంవిదుః ఎడము లేకుండా రెండు రెండు హ్రస్వ స్వరములు పాడినపుడు ( జంటలుగా )నిష్కర్షాలంకారము. సస రిరి గగ మమ పప దద నిని 3 సార్లు 4 సార్లు పాడినపుడు కూడా నిష్కర్ష అలంకారమనే చెప్పుదురు. ససస రిరిరి గగగ మమమ పపప దదద నినిని సససస రిరిరిరి గగగగ మమమమ పపపప దదదద నినినిని 18 నిష్కర్షస్త్యైవభేదౌద్వౌకేచిదేతౌబభాషిరే ప్లుతం హ్రస్వం ప్లుతం హ్రస్వంప్లుతం హ్రస్వం ప్లుతస్వరమ్ షడ్జము 3 సార్లు రిషభము 1 సారి గాంధారము 3 సార్లు మధ్యమము 1 సారి పంచమము 3 సార్లు దైవతము 1 సారి నిషాదము 3 సార్లు . ఈ విధముగా ఆరోహణ పాడిన అది బిందువు అను అలంకారము. సససరి గగగమ పపపద నినిని 19 కుర్వన్ క్రమాద్యదాఆరోహేత్తదాబిందురయంమతః ఏకాంతరస్వరారోహమాహురభ్యుచ్చయంబుధాః ఒకటి తప్పించి ఒకటిగా స్వరములను ఆరోహణములో పాడినపుడు అది అభ్యుచ్చయమను అలంకారమని పండితులు చెప్పిరి. స గ ప ని. 20 యత్రైకోత్తరవృధ్ధాభిరావృత్తిభిరుదాహృతా ఆరుహ్యంతేస్వరాఃప్రాహహసితంతంశివప్రియః మొదటి స్వరము 1 సారి రెండవ స్వరము 2 సార్లు మూడవ స్వరము 3 సార్లు నాలుగవ స్వరము 4 సార్లు అయిదవ స్వరము 5 సార్లు ఆరవ స్వరము 6 సార్లు ఏడవ స్వరము 7 సార్లు ఈ విధముగా ఆరోహించిన అది హసితము అను అలంకారమని శివప్రియుడు చెప్పెను. స రిరి. గగగ మమమమ పపపపప దదదదదద నినినినినినిని 21 స్వరద్వయంసముచ్చార్యపూర్వంపూర్వయుతంపరమ్ యదాందోలితమారోహేత్ప్రేంఖితోఅసౌక్రమోధవా పూర్వస్వరము పరస్వరము రెండు మొదట పాడి పరస్వరము నుండి మరల ఎత్తుకొని దానిని పూర్వస్వరముగా ఆందోళితముగా ( ఊయలలాగా ) పాడినపుడు అది ప్రేంఖితము. సరి. రిగ గమ మప పద దని 22 ఏకాంతరంస్వరయుగంతాదృక్ పూర్వయుతంపరమ్ క్రమాదారోహతియదాతదాఆక్షిప్తంప్రచక్షతే 1 , 3 స్వరములు పాడి 3 వ స్వరమును పూర్వస్వరముగా తీసుకొని పరస్వరముగా 5 వ స్వరమును పాడినపుడు అది ఆక్షిప్తము. సగ గప పని 23 త్రిస్వరాఆద్యాకలాఅన్యేచపూర్వపూర్వాంతిమాదిమే కలేస్తస్త్రిన్వరేయత్రసంధిప్రచ్ఛాదనస్తుసః మొదట 3 స్వరములు పాడి అంతమందున్న 3 వ స్వరమును తిరిగి ఎత్తుకొని ఆరోహణము పాడినపుడు అది సంధిప్రఛ్చాదనమని చెప్పబడును. సరిగ గమప పదని 24 యదాఆద్యాద్యస్త్రిరావృత్తఃకలయోస్త్రిస్వరాత్మనో తదోద్గీతోమధ్యమేనతాదృశోద్వాహితోమతః 3 స్వరములు వరుసగా పాడినపుడు మొదటి స్వరమును 3 సార్లు ఉచ్చరించిన అప్పుడది ఉద్గీతమగును. సససరిగ మమమపదత్రిస్వరములలో మధ్య స్వరము 3 సార్లు ఆవృతమైన అది ఉద్వాహితమను అలంకారమగును. సరిరిరిగ , మపపపద 25 అంత్యస్యతుత్రిరావృత్తౌత్రివర్ణంవర్ణయంత్యముం త్రయాణాంతుత్రిరావృత్తౌపృధగ్వేణిరుదీరతః త్రిస్వరమందు చివరి స్వరము 3 సార్లు ఆవృత్తమైనపుడు అది త్రివర్ణాలంకారము. సరిగగగ , మపదదద త్రిస్వరములందు 3 స్వరములు 3 సార్లు ఆవృతమైనప్పుడు పృథగ్వేణి అలంకారమగును. ససస , రిరిరి , గగగ , మమమ , పపప , దదద , నినిని ఇంతవరకు చెప్పినవి ఆరోహాలంకారములు . 26 అవరోహక్రమాదేతేద్వాదశాద్యవరోహిణీ మంద్రాదిర్మంద్రమధ్యశ్చమంద్రౌతస్స్యాదతఃపరమ్ ఇవే అలంకారములు అవరోహక్రమమున పాడినపుడు మంద్రాది , మంద్రమధ్యము , మంద్రాంతములై 12 అవరోహ్యలంకారములుగా చెప్పబడును. 27-29 ప్రస్తారశ్చప్రసాదోఅధవ్యావృత్తస్ఖలితావపి పరివర్తాక్షేపబిందూద్వాహితోర్మిసమాస్తథా ప్రేంఖనిష్కూజితశ్యేనక్రమోద్వాహితరంజితా సంనివృత్తప్రవృత్తోఅధవేణుశ్చలలితస్వరః హుంకారోహ్రాదమానశ్చతతస్స్యాదవలోకితః స్యుఃసంచారిణ్యలంకారాఃపంచవింశతిరిత్యమీ సంచారి అలంకారములు 25 . వాటి పేర్లు 1 ప్రస్తారము 2 ప్రసాదము 3 వ్యావృత్తము 4 స్ఖలితము 5 పరివర్తము 6 ఆక్షేపము 7 బిందువు 8 ఉద్వాహితము 9 ఊర్మి 10 సమము 11 ప్రేంఖము 12 నిష్కూజితము 13 శ్యేనము 14 క్రమము 15 ఉద్ఘట్టితము 16 రంజితము 17 సన్నివృత్తము 18 ప్రవృత్తము 19 వేణువు 20 లలిత 21 స్వరము 22 హుంకారము 23 హ్రదము 24 మానము 25 అవలోకితము. 30 త్రిస్వరాఆద్యాకలైకైకమంద్రత్యాగేనచాపరాః త్రిస్వరాశ్చేత్ కలామంద్రాద్యామంద్రాదిస్తదాభవేత్ 3 స్వరములు కల కళలయందు అన్యస్వరములు 3 స్వరములుగా ఏర్పడినప్పుడు అది మంద్రాది అలంకారమగును. సగరిరిమగగమప మదపపదని 31 తాఃకలామంద్రమధ్యాంతాః. క్రమాఛ్చేదపరౌతదా త్యక్తాంతరంస్వరయుగంత్యక్తాదారభ్యతేపునః ఆ కళలే క్రమముగా మంద్రమధ్యములు , మంద్రాంతములు అగును. గసరి మరిగ పగమ దమప నిపద 32-33 యుగంతాదృక్సమారోహేత్తదాప్రస్తారఉచ్యతే పూర్వఃపూర్వః పరస్యోర్థ్వధోవర్తీక్రియతేస్వరః యదాతదాప్రసాదంతమాహశ్రీకరణేశ్వరః చతుస్స్వరాకలాతత్రాద్యాత్తృతీయంద్వితీయకాత్ మంద్రాంతము : రిగస గమరి మపగ పదమ దనిస మధ్య స్వరమును విడిచిపెట్టి 1 3 స్వరములతో ఆరోహణము పాడి మరల మధ్య స్వరమును పాడినప్పుడు అది ప్రస్తారము. సగ , రిమ , గప , మద , పని రెండు సార్లు పూర్వస్వరము , మధ్యలో పరస్వరము పాడినపుడు ప్రసాదాలంకారము. ఈ అలంకారము శ్రీకరణేశ్వరునిచే చెప్పబడెను. సరిస , రిగరి , గమగ , మపమ , పదప , దనిద 34 తుర్యంగత్వాఆదిమంగఛ్చేదేవమేకైకహానతః చతుస్స్వరాఃపరాయత్రసవ్యావృత్తోస్మృతోబుధైః నాలుగు స్వరములు కలవి. 1 3 స్వరములు పాడి , తరువాత 2 4 స్వరములు తరువాత మరల 1 వ స్వరము ఈ విధముగ పాడినపుడు వ్యావృత్తమని బుధులచే చెప్పబడెను. సగరిమస , రిమగపరి , గపమదగ , మపదనిమ 35 కలాంప్రయుజ్యమంద్రాదేర్ద్విరుక్తోర్ధ్వస్వరాన్వితాం అవరుహ్యేతచేదేషస్ఖలితాఖ్యస్తదాభవేత్ మంద్రాది అలంకారము వలెనే 1 3 2 స్వరములు పాడి 4 వ స్వరమును 2 సార్లు పాడి అవరోహణమున పాడినపుడు అది స్ఖలితమను అలంకారమగును. సగరిమమరిగస , రిమగపపగమరి , గపమదదమపగ , మదపనినిపదమ 36 స్వరంద్వితీయముజ్జిత్వాత్రిస్వరాద్యాకలాయది త్యక్తాదారభ్యతాదృశ్యోఅన్యాస్తదాపరివర్తకాః 2 వ స్వరమును విడిచి 1 3 4 స్వరములు పాడి తిరిగి విడిచిన 2 వ స్వరమును పాడిన అది పరివర్తకమను అలంకారమగును. సగమ రిపమ గపద మదని 37 త్రిస్వరాశ్చేత్కలాఃపూర్వపూర్వత్యాగోర్ధ్వసంక్రమైః తదాఆక్షేపః అథబిందుఃసయత్రప్లుతమధస్వరమ్ కృత్వాఅగ్నివత్పరంసృష్ట్వాఅధఃస్పర్శేనాఖిలాఃస్వరాః మూడు స్వరములతో ఏర్పడిన కళలో పూర్వ స్వరమును విడిచి పరస్వరమును కలుపుకుంటూ పాడినపుడు అది ఆక్షేపమను అలంకారమగును. సరిగ , రిగమ , గమప , మపద , పదని పూర్వ స్వరమును ప్లుతముగా 3 సార్లు పలికి పర స్వరమును సకృత్తుగా స్పృశించి వదిలినపుడు 5 స్వరములు కలుగును. అది బిందువను అలంకారమగును. స3 రిస , రి3గరి , గ3మగ , మ3పమ , ప3దప , ద3నిద 38 కలాయాంత్రీన్స్వరాన్ గీత్వాఅవరుహ్యైకంపరాఃకలాః యత్రైకోజ్ఘితాగీతాస్తద్వదుద్వాహితస్తుసః కళయందు 3 స్వరములు గానము చేసి ఒక స్వరము అవరోహణము చేసిన అది ఉద్వాహితమను అలంకారమగును. సరిగరి , రిగమగ , గమపమ , మపదప , పదనిద 39 మూర్ఛనాదేః స్వరాత్తుర్యంప్లుతీకృత్యాద్యమేత్యచ తుర్యగానేకలైకైకహానాద్యత్రాపరాస్తథా 1 తరువాత 4 వ స్వరము ప్లుతముగా పాడి మరల 1 4 స్వరములు పాడిన అది ఊర్మి అను అలంకారమగును. సమ3సమ , రిప3 రిప , గద 3 గద , మని 3 మని 40 సఊర్మిఃస్యాత్ సతుసమఃకలాయత్రచతుస్స్వరాః ఏ కళలో 4 స్వరములు క్రమముగా ఆరోహణము తరువాత అవరోహణము వచ్చునట్లు పాడినపుడు అది సమ అలంకారమగును. సరిగమ మగరిస , రిగమప పమగరి , గమపద దపమగ , మపదని నిదపమ 41 తుల్యారోహావరోహైకైకహానాదపరాస్తథా కలాగతాగతవతీద్విస్వరైకైకహానతః రెండు స్వరముల ఆరోహణ అవరోహణములలో పూర్వస్వరమును తగ్గించుట వలన కలిగినది ప్రేంఖమను అలంకారము. సరిరిస , రిగగరి , గమమగ , మపపమ , పదదప , దనినిద 42 యత్రాస్యస్తాదృశః సస్యాత్పేంఖఃనిష్కూజితః పునః ప్రసాదస్యకలాంగీత్వాతత్కలాదేస్తృతీయకమ్ ప్రసాదాలంకారము ( సరిస ) మొదట పాడి తరువాత మరల 1 3 స్వరములు పాడిన అది నిష్కూజితమను అలంకారము. సరిసగస , రిగరిమరి , గమగపగ , మపమదమ , పదపనిప 43 గత్వాఆద్యగానాద్భవతి శ్యేనఃసంవాదయుగ్మకైః షడ్జపంచమములు, ఋషభదైవతములు, గాంధారనిషాదములు , మధ్యమషడ్జములు ఈ విధముగ సంవాదియుగ్మములు ( దాటు స్వరములు ) గానము చేసినపుడు శ్యేనమను అలంకారమగును. స ప , రి ద , గ ని , మ స 44 - 45 క్రమాత్సరిగమాద్యైఃస్యాత్కలాద్విత్రిచతుస్శ్వరాః ఆద్యస్వరాద్యాస్తిస్రః స్యుర్ది్వతీయాద్యాదయస్తథా యత్రాసౌక్రమఇత్యుక్తఃసతూద్ఘట్టితఉచ్యతే యత్రస్వరద్వయంగీత్వాపంచమాచ్చతురస్స్వరాత్ 1 2 , 123 , 1234 స్వరములు ఆరోహణము అవరోహణములలో గానము చేసిన అది క్రమాలంకారమని చెప్పబడును. సరి , సరిగ , సరిగమ , రిగ , రిగమ , రిగమప , గమ , గమప , గమపద , మప , మపద , మపదని 1 2 స్వరములు ఆరోహణమున పాడి 5 వ స్వరమునుండి 4 స్వరములు అవరోహణమున పాడినపుడు అది ఉద్ఘట్టితము. సరిపమగరి , రిగదపమగ , గమనిదపమ 46 అవరోహత్కలాగాయేత్తదైకైకోజ్ఘనాత్పర్యాః ద్విరుక్తాయదిమంద్రాంతామంద్రాదేః స్యుః కలాస్తథారంజితః 1 3 2 స్వరములు రెండు సార్లు పాడి చివర తిరిగి మంద్రము పాడిన అది రంజితము. సగరిసగరిస , రిమగరిమగరి , గపమగపమగ , మదపమదపమ, పనిదపనిదప 47-49 అధభవేదేషసన్నివృత్తప్రవృత్తకః యత్రాద్యపంచమౌగీత్వాతుర్యాత్త్రీనవరోహతి క్రమాత్కలాసాయత్రాన్యాస్తద్వదేకైకహానతః యత్రాద్యఃస్యాద్ ద్విర్దితీయచతుర్థకతృతీయకాః సకృత్కలాఆన్యాశై క్చైకహానాద్వేణురసౌమతః గీత్వాఆద్యౌద్వౌచతుర్థంచయస్యాంతావవరోహతి 1 , 5 స్వరములు పాడి 4 వ స్వరము నుండి అవరోహణము చేసినపుడు అది సన్నివృత్త ప్రవృత్తకమను అలంకారమగును. సపమగరి, రిదపమగ , గనిదపమ 1 వ స్వరమును రెండు సార్లు పలికి 2 4 3 స్వరములు పాడిన అది వేణువను అలంకారము. ససరిమగ , రిరిగపమ , గగమదప , మమపనిద 50 సాకలాఆన్యాశ్చతాదృశ్యోయత్రాఅసౌలలితస్వరః ఆదిమేనకలాయత్రద్విస్వరాద్యాగతాగతైః 1 2 స్వరములు పాడి పిమ్మట 4 వ స్వరము మరల 1 2 స్వరములు అవరోహణమున పాడినపుడు అది లలితస్వరమను అలంకారము. సరిమరిస , రిగపగరి , గమదమగ , మపనిపమ 51 స్వరైరేకోత్తరంవృధ్ధైః నహుంకారోనిగద్యతే హ్రాదమానేప్రసన్నాంతామంద్రాదేస్తుకలామతాః షడ్జము ద్విస్వరముగా ఆరోహణావరోహణములలో పలికినపుడు అది హుంకారమను అలంకారమగును. సరిస , సరిగరిస , సరిగమగరిస , సరిగమపమగరిస , సరిగమపమగరిస , సరిగమపదపమగరిస , సరిగమపదనిదపమగరిస 1 3 2 స్వరములు మంద్రాది కి ప్రసన్నాంతములు అనగా షడ్జము అంతమందు కలవిగా పాడినపుడు అది హ్రాదమను అలంకారమగును. సగరిస , రిమగరి , గపమగ , మదపమ , పనిదప 52 యదాఆరోహేఅవరోహేచస్వద్వితీయంపరిత్యజేత్ చతుఃస్వరాసమకలాతదాస్యాదవలోకితః 1 2 3 4 స్వరములు ఆరోహణము అవరోహణము పాడుట సమాలంకారము. అందు ఒక స్వరము విడిచి పాడినపుడది అవలోకితమను అలంకారమగును. సగమమరిస , రిమపపమరి , గపదదపగ , మదనినిదమ 53 ఏవంసంచార్యలంకారాఆరోహేణప్రదర్శితాః ఏతానేవావరోహేణప్రాహశ్రీకరణాగ్రణీః ఇతిసంచార్యలంకారాః ఈ ప్రకరణంలో అన్నీ ఆరోహణమందే అలంకారములు చెప్పబడినవి. అవరోహణము కూడ ఈ విధముగనే యుండునని శార్జ్ఞదేవుడు చెప్పెను.ఇంత వరకు చెప్పినవి సంచార్యలంకారములు. 54-55 అన్యేఅపిసప్తాలంకారాగీతజ్ఞైరుపదర్శితాః తారమంద్రప్రసన్నశ్చమంద్రతారప్రసన్నకః ఆవర్తకస్సంప్రదానోవిధూతోఅప్యుపలోలకః ఉల్లాసితశ్చేతితేషామదునాలక్ష్మకధ్యతే గీతజ్ఞులు ( వాగ్గేయకారులు, లేదా సంగీతజ్ఞులు ) 7 అలంకారములను గురించి చెప్పారు. అవి 1 తారమంద్రప్రసన్నము 2 మంద్రతారప్రసన్నము 3 ఆవర్తకము 4 సంప్రదానము 5 విధూతము. 6 ఉపలోలకము 7 ఉల్లాసితము 56 కలాస్తేషాంద్వితీయాద్యాఃపూర్వైకైకప్రహాణకః అష్టమస్వరపర్యంతమారుహ్యాద్యవ్రజేద్యది 1 నుండి 8 వరకు స్వరములు ఆరోహణము చేసి పిమ్మట 1 వ స్వరము పాడిన అది తారమంద్రప్రసన్నము. సరిగమపదనిస సా 57 తారమంద్రప్రసన్నోఅయమలంకారస్తదోచ్యతే మంద్రాదష్టమముత్ల్పుత్యసప్తకస్యావరోహణే మంద్రమైన స నుండి 8 స్వరములు అవరోహణము చేసి పిమ్మట తారము పాడిన అది మంద్రతారప్రసన్నము. సా సనిదపమగరిస 58 మంద్రతారప్రసన్నాఖ్యమాహమాహేశ్వరోత్తమః ఆద్యంద్వితీయమాద్యంచద్విర్ద్విర్గీత్వాద్వితీయకమ్ 1 2 స్వరములు రెండు సార్లు పలికి తరువాత 2 1 స్వరములు పాడిన ఆవర్తకమను అలంకారమగును. ససరిరిససరిస , రిరిగగరిరిగరి , గగమమగగమగ , మమపపమమపమ, పపదదపపదప దదనినిదదనిద 59 సకృదాద్యంయత్కలాయాంగాయేదావర్తకస్తుసః ఏతస్యైవకలాంత్యౌదౌస్వరౌసంత్యజ్యగీయతే ఆవర్తక అలంకారము నందు చివరి రెండు స్వరములు విడిచి గానము చేసినపుడు అది సంప్రదానమను అలంకారమగును. ససరిరిసస , రిరగగరిరి , గగమమగగ , మమపపమమ , పపదదపప , దదనినిదద 60-63 యదాతదాసంప్రదానమలంకారంవిదుర్బుధాః యుగ్మమేకాంతరితయోఃత్యక్తాదప్యేవమేవచేత్ ద్విర్ద్విః ప్రయుజ్యేతతదావిధూతోబుధసమ్మతః కలాయామాద్యయోర్యుగ్మంచేత్తృతీయద్వితీయోః ద్విర్ద్విః ప్రయోజ్యతేతజ్ఞైరుపలోలస్తదోచ్యతే ద్విర్గీత్వాద్యంతృతీయంచప్రథమంచతృతీయకమ్ సకృద్గాయేద్యత్కలాయాంతముల్లాసితమాచిరే ఇతి సప్తాలంకారాః 1 3 స్వరములు రెండు సార్లు పాడి తిరిగి 2 4 స్వరములు రెండు సార్లు పాడవలెను. 4 స్వరములు కలిగిన ఈ అలంకారము విధూతము. సగ సగ , రిమ రిమ , గప గప , మద మద , పని పని 1 2 1 2 3 2 3 2 ఇది ఉపలోలితము. సరి సరి గరి గరి , రిగ రిగ మగ మగ , గమ గమ పమ పమ , మప మప దప దప పద పద నిద నిద 1 వ స్వరము రెండు సార్లు 3 వ స్వరము మరల 1 వ స్వరము మరల 3 ఈ విధముగ గానము చేయుట ఉల్లాసితము. ససగసగ , రిరిమరిమ , గగపగప , మమదమద , పపనిపని ఇవి 7 అలంకారములు. 63 ఇతిప్రసిధ్ధాలంకారాస్త్రిషష్టిరుదితామయా ఇట్లు నాచేత 63 ప్రసిధ్ధ అలంకారములు చెప్పబడినవి. 64 అనంతత్వాత్తుతేశాస్త్రేనసామస్త్యేనకీర్తితాః రక్తిలాభస్స్వరజాఞానమ్ వర్ణాంగానాంవిచిత్రతా ఇతిప్రయోజనాన్యాహురలంకారనిరూపణే ఈ అలంకారములు అనంతములు. శాస్త్రమున ప్రయోగములన్నియు చెప్పబడవు. అలంకారములు నిరూపించుటకు , సృష్టించుటకు రంజకత్వ విషయ జ్ఞానము , స్వర విషయక జ్ఞానము , స్థాయి మున్నగు వర్ణ విశేషముల వైచిత్ర్యము ప్రయోజనములు. ఇది సంగీతరత్నాకరమున స్వరగతాధ్యాయమున వర్ణాలంకార ప్రకరణము. <nowiki>*****************************************************************************************</nowiki> తేక్రమాస్తేషుసంఖ్యాస్యాద్ద్వానవత్యాశతత్రయమ్ యక్షరక్షోనారదాబ్జభవనాగాశ్విపాశిన షడ్జగ్రామేమూర్ఛనానామేతాః స్యురేవతాః క్రమా బ్రహ్మేంద్రవాయుగంధర్వసిధ్దద్రుహిణభావనః స్యురిమామధ్యమగ్రామమూర్ఛనాదేవతాః క్రమాత్ తాసామన్యానినామానినారదోమునికబ్రవీత్ సరిగమపదని షడ్జగ్రామమున స్వరములు 7 . అవి క్రమముగా తరువాతి స్వరములతో కలిసి 7 మూర్ఛనలగును. సరిగమపదని , రిగమపదనిస , గమపదనిసరి, మపదనిసరిగ, పదనిసరిగమ, దనిసరిగమప, నిసరిగమపద. తరువాతి స్వరమును ఉచ్చరించి క్రమముగా 7 స్వరములు ఉచ్చరింపవలెను. మొత్తము మూర్ఛనల సంఖ్య 392. యక్షులు, రక్షసులు , నారదుడు,బ్రహ్మదేవుడు, నాగులు, అశ్వనీ దేవతలు , వరుణుడు క్రమముగా షడ్జగ్రామమందలి మూర్ఛనలకు అధిదేతలు. బ్రహ్మ , దేవేంద్రుడు, వాయువు, గంధర్వులు , సిద్ధులు , బ్రహ్మ , సూర్యుడు - వీరు క్రమముగా మధ్యమ గ్రామమునకు అధిదేవతలు. నారద ముని ఈ మధ్యమ గ్రామ మూర్ఛనలనే వేరే పేర్లతో చెప్పాడు. 23-26 మూర్ఛనోత్తరపర్ణాఆద్యాషడ్జగ్రామేఅభిరుద్గతా అశ్వక్రాంతాచ సౌవీరీహృష్యకాత్తోరాయచా రజనీతిసమాఖ్యాతాఋషీణాం సప్తమూర్ఛనాః ఆప్యాయనీవిశ్వకృతా చంద్రాహేమాకపర్దినీ మైత్రీచాంద్రమసీపిత్ర్యామధ్యమే మూర్ఛనాఇమాః నందావిశాలాసుముఖీ చిత్రాచిత్రవతీసుఖా ఆలాపాచేతిగాంధారగ్రామేస్యుః సప్తమూర్ఛనాః తాశ్చస్వర్గేప్రయోక్తవ్యా విశేషాత్తేననోదితః షడ్జగ్రామమున 7 మూర్ఛనలు. ఉత్తరవర్ణ, అభిరుద్గత , అశ్వక్రాంత , సౌవీరి , హృష్యక , ఉత్తరాయత , రజని అనునవి క్రమముగా వాటి పేర్లు. మధ్యమ గ్రామమందలి మూర్ఛనలు అట్లే 7 . ఆప్యాయని , విశ్వకృత , చంద్ర , హేమ , కపర్దిని , మైత్రి , చాంద్రమపి , పిత్ర్య వీటి పేర్లు. ఈ విధముగానే గాంధార గ్రామమందలి మూర్ఛనలకు కూడ 7 పేర్లు చెప్పబడినవి. అవి నంద , విశాల , సుముఖి , చిత్ర , చిత్రావతి , సుఖ , ఆలాప . ఈ మూర్ఛనలు స్వర్గమునకు సంబంధించినవి . కనుక వీని లక్షణములు ప్రత్యేకించి చెప్పుటలేదు. 27 తానాః స్యుః మూర్ఛనాః శుధ్ధాః షాడవౌడవీతికృతాః షడ్జగాః సప్తహినాశ్చేత్క్రమాత్ సరిపసప్తమైః శుధ్ధములైన మూర్ఛనలు షాడవములు ( 6 స్వరములు కలవి ) , ఔడవములు ( 5 స్వరములు కలవి ) గా చేయబడినపుడు అవి తానములని పిలువబడును.షడ్జగ్రామములు షడ్జహీనములుగా( స స్వరము లేనివిగా ) చేయబడి మరల 7 మూర్ఛనలగును. అవి సప్తతానములు . అట్లే రిషభము ( రి ) , పంచమము ( ప ) , నిషాదము ( ని ) హీనములైనపుడు కూడ ప్రత్యేకమగు తానములని చెప్పబడును. ఇవి మొత్తము 28.( 4#7) 28 తదాష్టవింశతిస్తానా మధ్యమే సరిగోజ్ఘితాః సప్తక్రమాద్యదాతానాః స్యుస్తదాత్వేకవింశతిః మధ్యమ గ్రామమందు కూడ షడ్జ , ఋషభ , గాంధార హీనములైనపుడు ప్రత్యేకమైన సప్తతానములగును. అవి మొత్తము 21. 29 ఏతేచైకోనపంచాశదుభయేషాడవామతాః సపాఖ్యాంద్విశ్రుతిభ్యాం చరిపాభ్యాం సప్తవర్జితాః షడ్జ మధ్యమ గ్రామములు రెండూ కలిపి షాడవములైన తానములు ( 6 స్వరములు కలిగిన మూర్ఛనలు ) 49. ఈ తానములే ఔడవములైనపుడు ( 5 స్వరములు కలిగినపుడు లేదా షడ్జ ( స ) పంచమములు ( ప ) రెండు విడువబడినపుడు అవి ఔడవ సప్తతానములగును. 30-31 షడ్జగ్రామేపృథక్తానా ఏకవింశతిరౌడువాః రిధాభ్యాం ద్విశ్రుతిభ్యాంద మధ్యమగ్రామస్తుతే హీనాశ్చతుర్దశైవస్యుః పంచత్రింశత్తుతేయుతాః <ref>{{Cite wikisource|title=సంగీతరత్నాకరము- శ్లోకాలవివరణ|author=శార్జ్ఞదేవుడు|date=సంగీతనాటక అకాడమీ ప్రచురణ 1966|first=14 వ శతాబ్దపు కవి శార్జ్ఞదేవుని రచన - సంస్కృతమూలం|last=మలి ముద్రణ జరగలేదు|publication-date=1966|author1=అనువాదకులు - గంధం శ్రీరామమూర్తిగారు|volume=మొదటి సంపుటం|contribution=ఈ పుస్తకం అందుబాటులో లేదు. ముద్రణకు బదులుగా వికీసోర్స్ను ఎంచుకున్నాను.|language=తెలుగు|accessday=రోజూ ఒక పేజీ చొప్పున రాస్తున్నాను}}</ref>సర్వేచతురశీతిః స్యుర్మిలితాః షాడవౌడువాః ఒక మూర్ఛనకు 7 స్వరములు . షాడవములు ( ఒక స్వరము వదిలి పాడిన తానములు ) . 7 . రెండు శ్రుతులు గాంధార నిషాదములు ( గ , ని ) వదిలేసి పాడినపుడు సప్తతానములు అంటే 7 తానములు రిషభ పంచమ హీనములైనపుడు ( రి , ప స్వరములు వదిలేసి పాడినపుడు 7 తానములు మొత్తము కలిపి షడ్జ గ్రామమున తానములు 21 . మధ్యమ గ్రామంలో 7 మూర్ఛనలు . రిషభ దైవత హీనములైనపుడు ( రి గ శ్రుతులను వదిలి పాడినపుడు ఔడవములై ( 5 స్వరములు కలవై ) 7 తానములగును. గాంధార నిషాదములు వర్జించినపుడు 7 తానములు , కలిసి ఔడవ తానములు అనగా 5 స్వరములు కలిగిన తానములు 7 కలిసి మొత్తము ఔడవతానములు 14 . మొత్తముగా ఔడవతానములు 35 . షాడవ ఔడవ తానములు కలిసి 84 తానములు. 32 అసంపూర్ణాశ్చసంపూర్ణా వ్యుత్క్రమోచ్చారితస్వరాః మూర్ఛనాః కూటతానాః స్యుస్తత్సంఖ్యామభిధ్మహే అసంపూర్ణములు ( 7 స్వరములు పూర్తిగా లేనివి ) సంపూర్ణములు ( ఆరోహణ , అవరోహణలలో 7 స్వరములు కలిగినవి ) అయిన మూర్ఛనలు వ్యుత్క్రమముచేత reverse తిరగవేసి వుచ్చరించి పాడినపుడు కూటతానములగును. 33 పూర్ణాః పంచసహస్రాణిచత్వారిం శద్యుతానితు ఏకైకస్యాం మూర్ఛనాయాం కూటతానాః సహక్రమైః ఒక్కొక్క మూర్ఛనయందు పూర్ణములు , అసంపూర్ణములైన కూటతానములు కలిసి మొత్తము 5040 అవుతాయి. 34 షట్పంచాశన్మూర్ఛనాస్థాః పూర్ణాః కూటాస్తుయోజితాః లక్షద్వయం సహస్రాణిద్వ్యాశీతిర్ద్వేశతేతథా 56మూర్ఛనలయందున్న కూటతానములను కలిసి కూటతానములు మొత్తము 282240 అగును. 35-36 చత్వారింశచ్చసంఖ్యాతా అథాపూర్ణాన్ ప్రచక్ష్మహే ఏకైకాంత్యాంత్యవిరహాద్భేదాః షట్ షట్స్వరాదయః ఏకస్వరోఅత్ర నిర్భేదోఅప్యుక్తోనష్టాదిసిధ్ధయే క్రమా అకూటతానత్వేఅప్యుక్తాస్తేషూపయోగినః తరువాత అసంపూర్ణములైన కూటతానములు చెప్పబడును. సరిగమపదని లో కడపటి లేదా చివరి స్వరమును వదిలిన సరిగమపద అగును . అట్టి ఎడబాటుతో అవి ఆరు భేదములు . సరిగమప , సరిగమ , సరిగ , సరి , స . ఇవి వ్యుత్క్రమమున 6 అగును. స , సని , సనిద , సనిదప , సనిదపమ , సనిదపమగ , సనిదపమగరి . చివరి రిషభము వర్జితమగును. ఇవి పూర్తి కూటతానములు కావు . కాని కూటతానములందు వుపయోగింపబడునవి కాన చెప్పబడినవి. 37 స్యుఃషాడవానాంవింశత్యాసహసప్తసతానితు ఔడువానాంతు వింశత్యాసహితంశతమిష్యతే షాడవములైన క్రమముల సంఖ్య 720 . ఔడువములైన క్రమముల సంఖ్య 120. 38-39 చతుః స్వరాణాంకూటానాం చతుర్వింశతిరీరితాః త్రిస్వరాః షడ్ ద్వి స్వరౌ ద్వావేకస్త్వేకస్వరోమతః ఆర్చికోగాథికశ్చాదసామికో అథ స్వరాంతరః ఏకస్వరాదితానానాం చతుర్ణామభిధాఇమాః చతుస్వరములైన కూటతానముల సంఖ్య 24 . త్రిస్వరముల ప్రస్తారమున 6 భేదములు , ద్వి స్వర ప్రస్తారమున 2 భేదములు , ఏక స్వరముల 1 తానములు నాలుగు ఆర్చికము , గాధికము , సామికము , స్వరాంతరము అను పేర్లతో పిలువబడును. 40 ఉక్తాః శుధ్ధాదిభేదేన నిగయుక్తాశ్చతుర్విధాః తయోరేకైకహీనాస్తుద్వేధామూలక్రమామతాః షడ్జ మధ్యమ గ్రామములు రెండు కలిసి 14 మూర్ఛనలు. అవి చివరి స్వరము వర్జముగా పాడినపుడు షాడవములు ( 6 స్వరములు కలవి ) అగును. అప్పడు నిషాద గాంధార యుక్తముగా ( ని గ ) శుధ్ధములు , కాకలీకలితములు , సాంతరములు , ఆ రెంటిని కూడినవి అని 4 విధములగును. వానిలో ఒక్కొక్క స్వరము మాత్రమే పాడినపుడు ఆ క్రమములు 2 విధములగును. నిషాద హీనములైనవి ని లేనివి శుధ్ధములు , సాంతరములు. గాంధార హీనములు అనగా గ లేనివి శుధ్ధములు , కాకలీకలితములు. 41 షడ్జాద్యౌ మధ్యమాద్యౌచ చత్వారం స్యుర్విధాద్విధా చతుర్థాఅన్యేదశేత్యష్టాచత్వారింశదమీ క్రమాః షడ్జ గ్రామమున ఆద్యములైన ఔత్తరమంద్రము , శుధ్ధ మధ్యమము మధ్యమ గ్రామమున ఆద్యమైన సౌవీరక్రమము , మత్సరీకృత క్రమము కలిపి 4 ప్రత్యేకమగు 2 విధములగుచున్నవి. 42 సవింశతిః సప్తశతీప్రాగుక్తాగుణితాక్రమైః చతుస్త్రింశతస్సహస్రాణి షష్ట్యాపంచశతానిచ ఇతరములు 10 భేదములు . శుధ్ధములు , సాంతరములు , కాకలీకలితములు , తద్ద్వయోపేతములని 4 విధములైన భేదములతో కలిసి ఈ క్రమములు మొత్తము 48. ప్రతి క్రమందలి మూర్ఛనలను కలుపుకొని మొత్తము 720 అగును. అవి 48 చేత గుణింపబడి 34520 అగును. క్రమములతో సహితముగా కూటతానులైన షాడవముల సంఖ్య ఇంత మాత్రమే. 43 ఇతిషాడవసంఖ్యాస్యాదథ పంచస్వరాన్ బ్రువే గాద్యౌధాద్యౌనిషాద్యౌచ చతుర్భేదాః షడేడువాః షాడవములైన తానములు పూర్తయిన తరువాత ఔడవములు . అనగా 5 స్వరములతో పాడునవి. షడ్జగ్రమమందు షడ్జము , మధ్యమ గ్రామమందు మధ్యమము నిత్యములగును.(common ).దైవతాద్యములు 2 నిషాదాద్యములు 2 అక్కడికి 5 స్వరములగును. అవి నిషాద గాంధారములతో కూడుట వలన 4 విధములగును. 44-47 అష్టావన్యేద్విధేత్యేవం చత్వారింశదిమేక్రమాః సవింశతేశశతేతైశ్చగుణితేఅష్టౌశతానితు చత్వారిచసహస్రాణి సంఖ్యాపంచస్వరేష్వితి చతుఃస్వరేషున్యాద్యౌద్వౌ చతుర్థాద్వాదశపరే క్రమాద్విధేతిద్వాత్రింశచ్చతుర్వింశతి తాడితా శతానిసప్తాష్టషష్ట్యాస్యాచ్చతుః సర్వసంమితిః త్రిస్వరేషుతుమాద్యేద్వావభేదౌ ద్వాదశాపరే ద్విధాషడ్వింశతిరితిక్రమాస్తే షడ్భిరాహతా మిగిలిన 8 మూర్ఛనలు కలిసి 2 విధములగును. ఈ విధముగా గుణించిన పిదప ఔడవముల సంఖ్య 40 అగును. ఆ 40 క్రమములు 120 చే గుణింపబడగా ఔడవములున్ని 4800 అగును. చతుస్వరములయందు నిషాదాద్యములు 2 . అవి 4 భేదములతో వున్నవి. అన్యములైన 12 మళ్లీ 2 భేదములతో మొత్తము. క్రమములు 32 అగును. 32 ను 24 చేత గుణించిన చతుస్వరముల సంఖ్య. 756. త్రిస్వరములందును షడ్జ మధ్యమములు మారవు. ఇతరములైన 12 మాత్రము 2 భేదములు కలిగియుండును. కావున 26 అగును. అవి 6 చే గుణింపబడి 156 అగును. 48-49 షట్పంచాశచ్ఛతంచ స్యుర్ద్విస్వరేషుపునర్విధా రిగధన్యాదయోఅష్టౌస్యుః శుధ్ధాస్తదితరేక్రమాః ద్వావింశతిస్తేతు చతుశ్చత్వారింశద్ద్వితాడితా ఏకస్వరాస్త్వభేదత్వాన్మౌలా ఏవచతుర్దశ ద్విస్వరములందు రిషభముతో మొదలగు స్వరములు 2 భేదములు గాంధారముతో మొదలగు భేదములు 2 దైవతముతో మొదలగునవి 2 భేదములు , నిషాదముతో మొదలగునవి 2 భేదములు మొత్తము 8 . నిషాద గాంధారములతో కలియుట వలన 2 భేదములగును. మిగిలిన శుధ్ధ క్రమములు 6 . రెండు భేదములతో గుణింపబడి 24 అగును. ఏక స్వరములకు భేదములు లేవు కనుక అవి 14 గే. 50 షడ్జాదేః శుధ్ధ మధ్యాహ్నం భేదకంమపంచమంవినా చతుః సర్వేక్రమద్వంద్వేఅష్టా చత్వారింశదీరితాః మధ్యమ గ్రామమున 4 వ మూర్ఛనయగు శుధ్ధ మధ్యమ సాంతర గాంధారములు అభేదములు. పంచమము వినా 4 వస్వరమున 48 భేదములు పునరుక్తములగును. 51-54 తానాస్త్రిస్వరయోస్త్వేతే ద్వాదశద్విస్వరేద్వయమ్ ఏకఏకస్వరస్తే త్రిషష్టిరేత్తరమంద్రకైః పునరుక్తామతాస్తానైర్న్యాదిమార్గీక్రమాః పునః పంచస్వరాయేచత్వారస్తత్తానానాం చతుఃశతీ ఆశీత్యభ్యధికాచాతుః స్వరీషణ్ణవతిర్భవేత్ ద్వాదశత్రిస్వరద్వంద్వేచత్వారోద్విస్వరద్వంద్వే ఏకఏకస్వరస్తానస్తేషాం పంచశతీత్వియమ్ త్రినవత్యాయుతా తానైరఖిన్నారజనీగతైః త్రిస్వరములు ( మూడు స్వరములు కలవి ) 2 క్రమములు. ఈ తానములు 12 భేదములు. అవి పునరుక్తములు repeatedly pronounced . ద్విస్వరము 1 భేదము కలిగినది అదియును పునరుక్తమగును. ఏక్ స్వరము అదియును పునరుక్తమగును. ఇట్లు శుధ్ధ మధ్య భేదములు 60 ఉత్తర మంద్ర సంబంధి కూటతానములచే పునరుక్తములైనవి. మధ్యమ గ్రామమున నిషాదముతో మొదలయే 5 వ మూర్ఛన మార్గియందు 5 స్వరములు కలిగిన 4 క్రమములు కలవు. వాటి భేదములు 450 . 4 స్వరములు ఉన్న క్రమముల సంఖ్య 96. మూడు స్వరములు కల క్రమముల సంఖ్య 12 2 స్వరములు గల క్రమముల సంఖ్య 4 . ఒక స్వరము కలిగినది ఒకటే. ఇలా రజనీ అనే పేరు గల తానములలో 593 కలవు. ఇవి కూడా పునరుక్తులే. 55 దైవతాదేస్తుపౌరవ్యాశ్చత్వారః షట్స్వరాః క్రమాత్ తత్తానానాంతుసాశీతిః శతాష్టావింశతిర్మతా మధ్యమ గ్రామమున 6 వ మూర్ఛన దైవతముతో కలిసి 6 స్వరములును 4 భేదములగును. ప్రతి క్రమమున 720 అగును. 4 క్రమములకు కలిసి 880 భేదములు పునరుక్తములు. 56 ఔడువానాంచతుర్ణాం ప్రాగుక్తాసంఖ్యాచతుః స్వరౌ త్రిస్వరౌద్వస్వరావేకస్వరః ప్రాగుక్తసంఖ్యకాః ఈ క్రమముల సంఖ్య ఇంతకు ముందు చెప్పబడినట్లుగానే ఔడవములు , చతుస్వరములు, త్రిస్వరములు , ద్విస్వరములు , ఏక స్వరము. 57 పంచవింశతిసంయుక్తా చతుస్ర్త్రింశఛ్ఛతీత్వియమ్ తానానాం సదృశాకారాస్యాత్తానైరేత్తరాయతైః ఇట్లు మధ్యమ గ్రామమున మొత్తము సంఖ్య 34420 . సదృశాకారములు ( ఒకే స్వరస్థానములు కలవి ) పునరుక్తములగును. 58-59 ఇత్యేకాశీతిసంయుక్తం సహస్రాణాం చతుష్టయమ్ తానానాంపునరుక్తానాం పూర్ణాపూర్ణైః సహక్రమైః అపనీయేతచేదేషా కూటతానమితిర్భవేత్ లక్షత్రయం సప్తదశసహస్రాణి శతానిచ ఇలా పునరుక్తములైన తానముల సంఖ్య మొత్తము పూర్ణా పూర్ణ క్రమము అనగా సంపూర్ణములు షాడవములు ఔడవములు కలిపి 4081. అగును. ఈ పునరుక్తములను కూడ కలుపుకొని కూటతానముల సంఖ్య 370927. 60-61 నవత్రింశద్యుయనీతి జ్ఞానోపాయోఅత్రకధ్యతే అంకానేకాదిసప్తంతానూర్ధ్వమూర్ధ్వంలిఖేత్క్రమాత్ హతేపూర్వేణపూర్వేణ తేషుచాంకేపరేపరే ఏకస్వరాదిసంఖ్యాస్యాత్క్రమేణ ప్రతిమూర్ఛనమ్ ఇట పరిజ్ఞానోపాయము చెప్పబడినది. ( కీ సొల్యూషన్ ) వివరణా సూత్రం. 1 నుంచి 7 వరకు అంకెలను క్రమంగా రాయాలి. వాటిలో పూర్వపూర్వము ( ఒక దాని కంటె ముందు సంఖ్య ) అంకెతో పరపరము ( తరువాత తరువాతి సంఖ్య ) గుణింపబడగా ప్రతి మూర్ఛన యందు ఏక స్వర , ద్విస్వరములైన మూర్ఛనల సంఖ్య వచ్చును.1 చే 2 గుణింపగా 2 మాత్రమే. 2 చే 3 గుణించిన 6 .6 చే 4 గుణింపగా 24 అగును. 24 ను 5 చే గుణించగా 120 . 6 చే 120 ని గుణించగా 720 అగును. 7 చే 720 గుణించిన 5040 అగును. 62-64 క్రమంన్యస్యస్వరః స్థాప్యః పూర్వః పూర్వః పరాదధః సచేదుపరితత్పూర్వః పురస్తూపరివర్తనః మూలక్రమక్రమాత్పుష్ఠేశేషాః ప్రస్తారఈదృశః సప్తాద్యేకాంతకోష్ఠానామధోఅధః సప్తపంక్తయః తాస్వాధ్యాయామాద్యకోష్ఠేలిఖేదేకం పరేసుఖమ్ వేద్యతానస్వరమితాన్న్యస్యేత్తేష్వేదలోష్టకాన్ స్వరముల వరుసక్రమాన్ని రాసుకొని పూర్వ పూర్వ స్వరము కింద పరస్వరమును రాసి స్థాపింపవలెను. ఆ పూర్వస్వరము పైస్వరమును చేరినయెడల అప్పుడు దాని పూర్వ స్వరమును రాయదగును. ఇట్లు నిషాదము ప్రారంభించి షడ్జ పర్యంతము పాడవలెను. మిగిలిన స్వరములు కూడ ఈ విధముగానే. మూలక్రమమును బట్టి పూర్వస్థానములయందు ఉంచదగును. 7 స్వరములు మొదట రాసి అది 1 స్వరముగా వచ్చువరకు రాయవలెను. పై పంక్తులు శూన్యమైనపుడు సున్న రాయవలెను. తాన స్వరముల పరిమితి వరకు మనము దీనిని సాధన చేయవచ్చును. 65 ప్రాక్పంత్యంత్యాంక సంయోగమూర్థ్వాధః స్థితపంక్తిషు శూన్యాదధోలిఖేదేకం నించాధోఅధః స్వ కోష్ఠకాన్ మొదటి పంక్తి యందలి అంకెల కూడికను పైన కింద వున్న పంక్తుల యందు రాయవలెను. 0 కింద పంక్తిలో 1 వేయవలెను. 6 కోశములు గల పంక్తిలో చివరి అంకెగా 1 వేయవలెను. 2 వ పంక్తి 1 వ కోశమందు 1 వ పంక్తి చివరి సంఖ్యలు (1+1) 2 వేయవలెను. దాని కింద కోశమున (బ్రాకెట్ )2 అంకెకు రెట్టింపు చేసి 4 వేయవలెను. 3 వ కోశంలో 1 పంక్తి కి చివరి అంకెల కూడిక 6 ను వేయవలెను. దాని కింద పంక్తిలో 6 ను రెట్టించి 12 అంకె వేయవలెను. దాని కింద 18.2 వ పంక్తి 4 వ కోశంలో మొదటి 3 పంక్తుల చివరి అంకెలు ( 1+1+1+4+18) కలిపి 24 వేయవలెను. దాని కింద 2 వ కోశము పై అంకెకు రెట్టింపు 48 వేయవలెను. దానికింద 3 వ కోశమున దానికి మూడు రెట్ల సంఖ్య 72 . దాని కింద 96 . 2 వ పంక్తి 5 వ కోశం మొదటి పంక్తులు 5 . చివరి అంకెలు ( 1+1+4+96) 120 . ఇవి భౌతిక శాస్త్ర గణితంలో శబ్ద పౌనఃపున్యానికి సంబంధించిన లెక్కలు . ఈ లెక్కలన్నీ మనం అంకెల రూపంలో గణితంలోనూ ఆంగ్ల మాధ్యమంలో భౌతిక శాస్త్రంలోనూ ఇప్పటి కాలంలో నేర్చుకుంటున్నాము. 14 వ శతాబ్దంలో సంగీత శాస్త్రాన్ని అవుపోసన పట్టి సంస్కృత భాషలో ప్రామాణిక గ్రంథాన్ని రాయగలిగిన కవిపండితుడు రాసిన గ్రంధమిది. ఆ కాలంలో వారి విజ్ఞానానికి , సముపార్జించిన జ్ఞానాన్ని ప్రామాణిక పధ్ధతులలో వివరణకూ దృష్టాంతమిది. {| class="wikitable" |+ !స !రి !గ !మ !ప !ద !ని |- !1 !0 !0 !0 !0 !0 !0 |- ! !1 !2 !6 !24 !120 !720 |- ! ! !4 !12 !48 !240 !1440 |- | | | |18 |72 |360 |2160 |- | | | | |96 |480 |2880 |- | | | | | |600 |4320 |} ఇది సంగీత స్వరరచనా పధ్ధతి . ఈ పధ్ధతిలో అంకెలకు బదులుగా స్వరాలను స్వరస్థానాలను నిలిపి పాడినపుడు మనమా స్వరరచనా పధ్ధతిని అర్ధం. చేసుకుని కొత్త పాటను సృష్టించడం వీలవుతుంది. 66-67 కోసష్టంఖ్యాగుణం న్యస్యేత్ఖండమేరురయంమతః స్వరాన్మూలక్రమస్యాంత్యాత్పూర్వం యావతిథః స్వరః ఉద్దిష్టాంత్యస్తావతిథేకోష్టేఅధౌలోష్టకంక్షిపేత్ లోష్టచాలనమంత్యాత్స్యాత్త్యక్త్వాలబ్ధంక్రమౌభవేత్ కింద స్వరములుగా అవరోహణ స్వరములను కోశములందలి అంకెలను కోశములతో గుణించి ఆ సంఖ్యను ఒక పక్కకు వుంచవలెను.ఇది ఖండమేరువని ఎంచబడినది. ( వీణ తీగలు బిగించబడిన మెటేలభాగము) . కోశమునకు చివరి సంఖ్యను ఈ సంఖ్యతో గుణింపగా వచ్చిన సంఖ్యను కింది కోపపు స్ంఖ్యగా భావించవలెను. 68 లోష్టాక్రాంతాంకసంయోగాదుద్దిష్ట్యస్యమితిరభవేత్ యైరవైర్నష్టసంఖ్యాస్యాన్మౌలైకాంకసమన్వితైః అంత్యము నుండి స్వరము ముందు స్వరస్థానమునకు ఊపబడును. ఈ ఊపు గమకమై స్వరస్థానముల ధ్వనిని మార్చును. లబ్దమును విడిచి క్రమముండును. ఊపు ఎన్ని స్వరములను ఆక్రమించునో ఆ అంకెల కలయిక వలన మిగిలిన స్వరముల సంఖ్య ఏర్పడును. మూలసంఖ్యతో కూడిన ఏక సంఖ్యలేర్పడినపుడు నష్టసంఖ్యకు లోష్టమును వుంచవలెను. 69 తేషులోష్టంక్షిపేన్మూలే లోష్టస్థానమితంభవేత్ నష్టతానస్వరస్థానం తతోయావతిథేపదే మూలమున నష్టతాన స్వరస్థానము లోష్టస్థాన పరిమితమగును. మేరువు మెట్లలో స్వరస్థానముల సంఖ్యను వేరొక స్వరస్థానము ధ్వని వినబడునట్లుగా ఊపినపుడు కోశము లోపలి స్వరస్థానముల అనునాదము మాత్రమే ధ్వనించును. అనంతరము ఎంత సంఖ్య కల కోశమున కింద క్రమములో సంఖ్య వుండునో స్వరము ఆ సంఖ్య కలది అగును. 70 అధి క్రమాదస్తిలోష్టః స్వరస్తావతిథోభవేత్ క్రమాంతిమత్సరాత్పూర్వోలబ్దత్యాగాదిపూర్వవత్ చివరి స్వరము కంటె ముందు స్వరము అనునాదమున ధ్వనించును. తరువాతి స్వరము ధ్వని లబ్ధత్యాగమగును. ( వినిపించదు ) 71 తానస్వరమితోర్ధ్వాధః పంక్తిగాంత్యాంకమిశ్రణాత్ ఏకస్వరాదితానానాంసంఖ్యాసంజాయతేక్రమాత్ తానస్వర పరిమితములైన పైన కింద పంక్తులను పొందిన తరువాత చివరి అంకెల కలయిక వలన అనేక స్వరాదితానముల సంఖ్య క్రమముగా ఏర్పడును 72-75 అథాత్రశుధ్ధతానానాం నామానివ్యాహరామహే అగ్నిష్టోమోఅత్యగ్నిష్టోమోవాజపేయశ్చషోడశీ వుండరీకోఅశ్వమేధశ్చరాజసూయస్తతః పరః ఇతిస్యుః షడ్జహీనానాం సప్తనామాన్యనుక్రమాత్ స్విష్టక్రుధ్ధహుసౌవర్ణో గోసవశ్చమహావ్రతః విశ్వజిహ్రబ్రహ్మయజ్ఞశ్చ ప్రజాపత్యస్తుసప్తమః క్రమాదృషభహీనానాంతానానామభిధాఇమాః అశ్వక్రాంతోరధక్రాంతోవిష్ణుక్రాంతస్తతఃపరమ్ 76 సూర్యక్రాంతో గజక్రాంతో వలభిన్నాగపక్షకః ఇతిపంచమహీనానాంసజ్ఞాః సప్తక్రమాన్మతః తరువాత శుధ్ధతానముల పేర్లు చెప్పబడినవి.షడ్జము ( స స్వరము ) లేకుండా పాడే తానములు అగ్నిష్టోమము , అత్యగ్నిష్టోమము, షోడశీ, పుండరీకము ,అశ్వమేధము , వాజపేయము, రాజసూయము అని 7 . రిషభ హీనములు ( రి స్వరము లేనివి ) స్విష్టకృత్, బహుసౌవర్ణము , గోసవము , మహావ్రతము , విశ్వజిత్తు , బ్రహ్మయజ్ఞము , ప్రజాపత్యము . ప అక్షరము లేనివి అశ్వక్రాంతము , రధక్రాంతము , విష్ణుక్రాంతము , సూర్యక్రాంతము , గజక్రాంతము , వలభిత్తు , నాగపక్షకము. 77 చాతుర్మాస్యోఅథ సంస్థా ఆఖ్యః శస్త్రశ్చోకథశ్చతుర్థకః సౌత్రామణీతథాచిత్రాసప్తమస్తూద్భిద్వాయః చాతుర్మాస్యము , సంస్థ శస్త్రము , ఉక్దము సౌత్రామణి చిత్ర ఉద్భిత్తు అను 7 నిషాదహీనములైన తానముల పేర్లు. ఇవి షడ్జగ్రామ తానములు 28 78-79 సంజ్ఞానిషాదహీనానాం షాడవానామిమాః క్రమాన్ని సావిత్రీ చార్ధసావిత్రీసర్వతోభద్ర సంజ్ఞగః ఆదిత్యానామయనశ్చ గవామయననామకః సర్పాణామనయః షడ్జః సప్తమః కౌణపాయనః నామానిషడ్జహీనానాం తానానామితిమేనిరే సావిత్రి,అర్ధసావిత్రి,సర్వతోభద్రము,ఆదిత్యాయనము,గోఅయనము,సర్పాయనము,కౌకాసాయనము అను 7 షడ్జహీనములైన తానముల పేర్లని బుధులు తలచిరి. 80-82 అగ్నిచిద్ ద్వాదశాహశ్చోపాంశుః సోమాభిదస్తకః అశ్వప్రతిగ్రహో బర్హిరథాభ్యుదయ సంజ్ఞకు d3qttcn17mmrrs8q4xbj7wslhjn5zfu 4595163 4595162 2025-06-30T07:59:17Z సీతామహలక్ష్మి 135699 4595163 wikitext text/x-wiki దీప్తేప్రసన్నాద్యందస్స్యాత్తారయోర్మధ్యగేపునః మంద్రేప్రసన్నమధ్యాఖ్యమలంకారంవిదోవిదుః తారస్థాయి షడ్జము మొదట పాడి తరువాత రెండు మంద్రములు పాడిన తరువాత తిరిగి తారస్థాయి షడ్జము పాడిన అది ప్రసన్నమధ్యము. స స స స . మంద్రము పాడి పిదప 2 తారములు మధ్యలో పాడి తిరిగి మంద్రము పాడిన అది ప్రసన్నాద్యంత అలంకారము. స స స స 11 ఆద్యంతయోర్మూర్ఛనాదిశ్చేత్స్వరోఅన్తర్ద్వితీయకః సైకాకలాథచేన్మధ్యేస్తస్తృతీయచతురథకౌ మూర్ఛనా ప్రథమ స్వరము ఆద్యంతముల అనగా మొదట చివర వుండి మధ్య ద్వితీయ స్వరము రి మధ్య స్వరముగా నున్న అది ఏక కల. స రి స మధ్య భాగమున 2 3 స్వరములను పాడిన అది ద్వితీయ కల . స రి గ స 12 సాద్వితీయాపంచమాద్యాస్త్రయోఅన్తశ్చేత్కలాపరా ఏవంకలాత్రయేణోక్తోఅలంకారఃక్రమరేచితః ఆద్యంతముల షడ్జమముతో మధ్యభాగమున 5 6 స్వరములతో పాడినపుడు అది తృతీయ కల . ఉదా: స రి స , స గ మ స , స ప ద ని స . 13 దీప్తాంతశ్చేత్ప్రతికలంప్రస్తారస్సోఅభిధీయతే తారమంద్రవిపర్యాసాత్తంప్రసాదంప్రచక్షతే ఇతిస్థాయిగతాలంకారాః ఇదే క్రమరేచిత అలంకారమునకు చివర దీప్తమున్నప్పుడు ప్రస్తారమను అలంకారమగును. మంద్రస్థాయి షడ్జమునకు బదులు తారస్థాయి షడ్జముతో ఇవే స్వరములు పాడినపుడు అది ప్రస్తారము. తారము మంద్రము రెండు స్వరములు కలిపి పాడినపుడు అది ప్రసాదాలంకారమగును. ఇవి స్థాయి వర్ణమునకు చెందిన అలంకారములు. 14-15 స్యాతాంవిస్తీర్ణనిష్కర్షౌబిందురభ్యుచ్చయఃపరః హసితప్రేంఖితేక్షిప్తసంధిప్రఛ్ఛాదనాస్తథా ఉద్గీతోద్వాహితౌతద్వత్త్రివర్ణౌవేణిరిత్యమీ ద్వాదశారోహివర్ణస్థాలంకారాఃపరికీర్తితాః ఆరోహి వర్ణగతాలంకారములు 12. వాటి పేర్లు 1 విస్తీర్ణము 2 నిష్కర్ష 3 బిందువు 4 అభ్యుచ్చయము 5 హసితము 6 ప్రేంఖితము 7 ఆక్షిప్తము 8 సంధి ప్రఛ్ఛాదనము9 ఉద్గీతము 10 ఉద్వాహితము 11 త్రివర్ణము 12 వేణి. 16 స్థిత్వాస్థిత్వాస్వరైర్దీర్ఘైఃసవిస్తీర్ణోఅభిధీయతే మూర్ఛనాఆదేఃస్వరాద్యత్రక్రమేణారోహణంభవేత్ మూర్ఛనాప్రధమస్వరమునుండి ( స నుండి ) దీర్ఘ స్వరములు పాడుతూ క్రమముగా ఆరోహణ చివరి వరకు పాడిన అది విస్తీర్ణ అలంకారము. సా రీ గా మా పా దా నీ సా 17 హ్రస్వైఃస్వరైః సనిష్కర్షోద్విర్ద్విరుక్తైర్నిరంతరైః త్రిశ్చతుర్వాస్వరోచ్చారేగాత్రవర్ణమిమంవిదుః ఎడము లేకుండా రెండు రెండు హ్రస్వ స్వరములు పాడినపుడు ( జంటలుగా )నిష్కర్షాలంకారము. సస రిరి గగ మమ పప దద నిని 3 సార్లు 4 సార్లు పాడినపుడు కూడా నిష్కర్ష అలంకారమనే చెప్పుదురు. ససస రిరిరి గగగ మమమ పపప దదద నినిని సససస రిరిరిరి గగగగ మమమమ పపపప దదదద నినినిని 18 నిష్కర్షస్త్యైవభేదౌద్వౌకేచిదేతౌబభాషిరే ప్లుతం హ్రస్వం ప్లుతం హ్రస్వంప్లుతం హ్రస్వం ప్లుతస్వరమ్ షడ్జము 3 సార్లు రిషభము 1 సారి గాంధారము 3 సార్లు మధ్యమము 1 సారి పంచమము 3 సార్లు దైవతము 1 సారి నిషాదము 3 సార్లు . ఈ విధముగా ఆరోహణ పాడిన అది బిందువు అను అలంకారము. సససరి గగగమ పపపద నినిని 19 కుర్వన్ క్రమాద్యదాఆరోహేత్తదాబిందురయంమతః ఏకాంతరస్వరారోహమాహురభ్యుచ్చయంబుధాః ఒకటి తప్పించి ఒకటిగా స్వరములను ఆరోహణములో పాడినపుడు అది అభ్యుచ్చయమను అలంకారమని పండితులు చెప్పిరి. స గ ప ని. 20 యత్రైకోత్తరవృధ్ధాభిరావృత్తిభిరుదాహృతా ఆరుహ్యంతేస్వరాఃప్రాహహసితంతంశివప్రియః మొదటి స్వరము 1 సారి రెండవ స్వరము 2 సార్లు మూడవ స్వరము 3 సార్లు నాలుగవ స్వరము 4 సార్లు అయిదవ స్వరము 5 సార్లు ఆరవ స్వరము 6 సార్లు ఏడవ స్వరము 7 సార్లు ఈ విధముగా ఆరోహించిన అది హసితము అను అలంకారమని శివప్రియుడు చెప్పెను. స రిరి. గగగ మమమమ పపపపప దదదదదద నినినినినినిని 21 స్వరద్వయంసముచ్చార్యపూర్వంపూర్వయుతంపరమ్ యదాందోలితమారోహేత్ప్రేంఖితోఅసౌక్రమోధవా పూర్వస్వరము పరస్వరము రెండు మొదట పాడి పరస్వరము నుండి మరల ఎత్తుకొని దానిని పూర్వస్వరముగా ఆందోళితముగా ( ఊయలలాగా ) పాడినపుడు అది ప్రేంఖితము. సరి. రిగ గమ మప పద దని 22 ఏకాంతరంస్వరయుగంతాదృక్ పూర్వయుతంపరమ్ క్రమాదారోహతియదాతదాఆక్షిప్తంప్రచక్షతే 1 , 3 స్వరములు పాడి 3 వ స్వరమును పూర్వస్వరముగా తీసుకొని పరస్వరముగా 5 వ స్వరమును పాడినపుడు అది ఆక్షిప్తము. సగ గప పని 23 త్రిస్వరాఆద్యాకలాఅన్యేచపూర్వపూర్వాంతిమాదిమే కలేస్తస్త్రిన్వరేయత్రసంధిప్రచ్ఛాదనస్తుసః మొదట 3 స్వరములు పాడి అంతమందున్న 3 వ స్వరమును తిరిగి ఎత్తుకొని ఆరోహణము పాడినపుడు అది సంధిప్రఛ్చాదనమని చెప్పబడును. సరిగ గమప పదని 24 యదాఆద్యాద్యస్త్రిరావృత్తఃకలయోస్త్రిస్వరాత్మనో తదోద్గీతోమధ్యమేనతాదృశోద్వాహితోమతః 3 స్వరములు వరుసగా పాడినపుడు మొదటి స్వరమును 3 సార్లు ఉచ్చరించిన అప్పుడది ఉద్గీతమగును. సససరిగ మమమపదత్రిస్వరములలో మధ్య స్వరము 3 సార్లు ఆవృతమైన అది ఉద్వాహితమను అలంకారమగును. సరిరిరిగ , మపపపద 25 అంత్యస్యతుత్రిరావృత్తౌత్రివర్ణంవర్ణయంత్యముం త్రయాణాంతుత్రిరావృత్తౌపృధగ్వేణిరుదీరతః త్రిస్వరమందు చివరి స్వరము 3 సార్లు ఆవృత్తమైనపుడు అది త్రివర్ణాలంకారము. సరిగగగ , మపదదద త్రిస్వరములందు 3 స్వరములు 3 సార్లు ఆవృతమైనప్పుడు పృథగ్వేణి అలంకారమగును. ససస , రిరిరి , గగగ , మమమ , పపప , దదద , నినిని ఇంతవరకు చెప్పినవి ఆరోహాలంకారములు . 26 అవరోహక్రమాదేతేద్వాదశాద్యవరోహిణీ మంద్రాదిర్మంద్రమధ్యశ్చమంద్రౌతస్స్యాదతఃపరమ్ ఇవే అలంకారములు అవరోహక్రమమున పాడినపుడు మంద్రాది , మంద్రమధ్యము , మంద్రాంతములై 12 అవరోహ్యలంకారములుగా చెప్పబడును. 27-29 ప్రస్తారశ్చప్రసాదోఅధవ్యావృత్తస్ఖలితావపి పరివర్తాక్షేపబిందూద్వాహితోర్మిసమాస్తథా ప్రేంఖనిష్కూజితశ్యేనక్రమోద్వాహితరంజితా సంనివృత్తప్రవృత్తోఅధవేణుశ్చలలితస్వరః హుంకారోహ్రాదమానశ్చతతస్స్యాదవలోకితః స్యుఃసంచారిణ్యలంకారాఃపంచవింశతిరిత్యమీ సంచారి అలంకారములు 25 . వాటి పేర్లు 1 ప్రస్తారము 2 ప్రసాదము 3 వ్యావృత్తము 4 స్ఖలితము 5 పరివర్తము 6 ఆక్షేపము 7 బిందువు 8 ఉద్వాహితము 9 ఊర్మి 10 సమము 11 ప్రేంఖము 12 నిష్కూజితము 13 శ్యేనము 14 క్రమము 15 ఉద్ఘట్టితము 16 రంజితము 17 సన్నివృత్తము 18 ప్రవృత్తము 19 వేణువు 20 లలిత 21 స్వరము 22 హుంకారము 23 హ్రదము 24 మానము 25 అవలోకితము. 30 త్రిస్వరాఆద్యాకలైకైకమంద్రత్యాగేనచాపరాః త్రిస్వరాశ్చేత్ కలామంద్రాద్యామంద్రాదిస్తదాభవేత్ 3 స్వరములు కల కళలయందు అన్యస్వరములు 3 స్వరములుగా ఏర్పడినప్పుడు అది మంద్రాది అలంకారమగును. సగరిరిమగగమప మదపపదని 31 తాఃకలామంద్రమధ్యాంతాః. క్రమాఛ్చేదపరౌతదా త్యక్తాంతరంస్వరయుగంత్యక్తాదారభ్యతేపునః ఆ కళలే క్రమముగా మంద్రమధ్యములు , మంద్రాంతములు అగును. గసరి మరిగ పగమ దమప నిపద 32-33 యుగంతాదృక్సమారోహేత్తదాప్రస్తారఉచ్యతే పూర్వఃపూర్వః పరస్యోర్థ్వధోవర్తీక్రియతేస్వరః యదాతదాప్రసాదంతమాహశ్రీకరణేశ్వరః చతుస్స్వరాకలాతత్రాద్యాత్తృతీయంద్వితీయకాత్ మంద్రాంతము : రిగస గమరి మపగ పదమ దనిస మధ్య స్వరమును విడిచిపెట్టి 1 3 స్వరములతో ఆరోహణము పాడి మరల మధ్య స్వరమును పాడినప్పుడు అది ప్రస్తారము. సగ , రిమ , గప , మద , పని రెండు సార్లు పూర్వస్వరము , మధ్యలో పరస్వరము పాడినపుడు ప్రసాదాలంకారము. ఈ అలంకారము శ్రీకరణేశ్వరునిచే చెప్పబడెను. సరిస , రిగరి , గమగ , మపమ , పదప , దనిద 34 తుర్యంగత్వాఆదిమంగఛ్చేదేవమేకైకహానతః చతుస్స్వరాఃపరాయత్రసవ్యావృత్తోస్మృతోబుధైః నాలుగు స్వరములు కలవి. 1 3 స్వరములు పాడి , తరువాత 2 4 స్వరములు తరువాత మరల 1 వ స్వరము ఈ విధముగ పాడినపుడు వ్యావృత్తమని బుధులచే చెప్పబడెను. సగరిమస , రిమగపరి , గపమదగ , మపదనిమ 35 కలాంప్రయుజ్యమంద్రాదేర్ద్విరుక్తోర్ధ్వస్వరాన్వితాం అవరుహ్యేతచేదేషస్ఖలితాఖ్యస్తదాభవేత్ మంద్రాది అలంకారము వలెనే 1 3 2 స్వరములు పాడి 4 వ స్వరమును 2 సార్లు పాడి అవరోహణమున పాడినపుడు అది స్ఖలితమను అలంకారమగును. సగరిమమరిగస , రిమగపపగమరి , గపమదదమపగ , మదపనినిపదమ 36 స్వరంద్వితీయముజ్జిత్వాత్రిస్వరాద్యాకలాయది త్యక్తాదారభ్యతాదృశ్యోఅన్యాస్తదాపరివర్తకాః 2 వ స్వరమును విడిచి 1 3 4 స్వరములు పాడి తిరిగి విడిచిన 2 వ స్వరమును పాడిన అది పరివర్తకమను అలంకారమగును. సగమ రిపమ గపద మదని 37 త్రిస్వరాశ్చేత్కలాఃపూర్వపూర్వత్యాగోర్ధ్వసంక్రమైః తదాఆక్షేపః అథబిందుఃసయత్రప్లుతమధస్వరమ్ కృత్వాఅగ్నివత్పరంసృష్ట్వాఅధఃస్పర్శేనాఖిలాఃస్వరాః మూడు స్వరములతో ఏర్పడిన కళలో పూర్వ స్వరమును విడిచి పరస్వరమును కలుపుకుంటూ పాడినపుడు అది ఆక్షేపమను అలంకారమగును. సరిగ , రిగమ , గమప , మపద , పదని పూర్వ స్వరమును ప్లుతముగా 3 సార్లు పలికి పర స్వరమును సకృత్తుగా స్పృశించి వదిలినపుడు 5 స్వరములు కలుగును. అది బిందువను అలంకారమగును. స3 రిస , రి3గరి , గ3మగ , మ3పమ , ప3దప , ద3నిద 38 కలాయాంత్రీన్స్వరాన్ గీత్వాఅవరుహ్యైకంపరాఃకలాః యత్రైకోజ్ఘితాగీతాస్తద్వదుద్వాహితస్తుసః కళయందు 3 స్వరములు గానము చేసి ఒక స్వరము అవరోహణము చేసిన అది ఉద్వాహితమను అలంకారమగును. సరిగరి , రిగమగ , గమపమ , మపదప , పదనిద 39 మూర్ఛనాదేః స్వరాత్తుర్యంప్లుతీకృత్యాద్యమేత్యచ తుర్యగానేకలైకైకహానాద్యత్రాపరాస్తథా 1 తరువాత 4 వ స్వరము ప్లుతముగా పాడి మరల 1 4 స్వరములు పాడిన అది ఊర్మి అను అలంకారమగును. సమ3సమ , రిప3 రిప , గద 3 గద , మని 3 మని 40 సఊర్మిఃస్యాత్ సతుసమఃకలాయత్రచతుస్స్వరాః ఏ కళలో 4 స్వరములు క్రమముగా ఆరోహణము తరువాత అవరోహణము వచ్చునట్లు పాడినపుడు అది సమ అలంకారమగును. సరిగమ మగరిస , రిగమప పమగరి , గమపద దపమగ , మపదని నిదపమ 41 తుల్యారోహావరోహైకైకహానాదపరాస్తథా కలాగతాగతవతీద్విస్వరైకైకహానతః రెండు స్వరముల ఆరోహణ అవరోహణములలో పూర్వస్వరమును తగ్గించుట వలన కలిగినది ప్రేంఖమను అలంకారము. సరిరిస , రిగగరి , గమమగ , మపపమ , పదదప , దనినిద 42 యత్రాస్యస్తాదృశః సస్యాత్పేంఖఃనిష్కూజితః పునః ప్రసాదస్యకలాంగీత్వాతత్కలాదేస్తృతీయకమ్ ప్రసాదాలంకారము ( సరిస ) మొదట పాడి తరువాత మరల 1 3 స్వరములు పాడిన అది నిష్కూజితమను అలంకారము. సరిసగస , రిగరిమరి , గమగపగ , మపమదమ , పదపనిప 43 గత్వాఆద్యగానాద్భవతి శ్యేనఃసంవాదయుగ్మకైః షడ్జపంచమములు, ఋషభదైవతములు, గాంధారనిషాదములు , మధ్యమషడ్జములు ఈ విధముగ సంవాదియుగ్మములు ( దాటు స్వరములు ) గానము చేసినపుడు శ్యేనమను అలంకారమగును. స ప , రి ద , గ ని , మ స 44 - 45 క్రమాత్సరిగమాద్యైఃస్యాత్కలాద్విత్రిచతుస్శ్వరాః ఆద్యస్వరాద్యాస్తిస్రః స్యుర్ది్వతీయాద్యాదయస్తథా యత్రాసౌక్రమఇత్యుక్తఃసతూద్ఘట్టితఉచ్యతే యత్రస్వరద్వయంగీత్వాపంచమాచ్చతురస్స్వరాత్ 1 2 , 123 , 1234 స్వరములు ఆరోహణము అవరోహణములలో గానము చేసిన అది క్రమాలంకారమని చెప్పబడును. సరి , సరిగ , సరిగమ , రిగ , రిగమ , రిగమప , గమ , గమప , గమపద , మప , మపద , మపదని 1 2 స్వరములు ఆరోహణమున పాడి 5 వ స్వరమునుండి 4 స్వరములు అవరోహణమున పాడినపుడు అది ఉద్ఘట్టితము. సరిపమగరి , రిగదపమగ , గమనిదపమ 46 అవరోహత్కలాగాయేత్తదైకైకోజ్ఘనాత్పర్యాః ద్విరుక్తాయదిమంద్రాంతామంద్రాదేః స్యుః కలాస్తథారంజితః 1 3 2 స్వరములు రెండు సార్లు పాడి చివర తిరిగి మంద్రము పాడిన అది రంజితము. సగరిసగరిస , రిమగరిమగరి , గపమగపమగ , మదపమదపమ, పనిదపనిదప 47-49 అధభవేదేషసన్నివృత్తప్రవృత్తకః యత్రాద్యపంచమౌగీత్వాతుర్యాత్త్రీనవరోహతి క్రమాత్కలాసాయత్రాన్యాస్తద్వదేకైకహానతః యత్రాద్యఃస్యాద్ ద్విర్దితీయచతుర్థకతృతీయకాః సకృత్కలాఆన్యాశై క్చైకహానాద్వేణురసౌమతః గీత్వాఆద్యౌద్వౌచతుర్థంచయస్యాంతావవరోహతి 1 , 5 స్వరములు పాడి 4 వ స్వరము నుండి అవరోహణము చేసినపుడు అది సన్నివృత్త ప్రవృత్తకమను అలంకారమగును. సపమగరి, రిదపమగ , గనిదపమ 1 వ స్వరమును రెండు సార్లు పలికి 2 4 3 స్వరములు పాడిన అది వేణువను అలంకారము. ససరిమగ , రిరిగపమ , గగమదప , మమపనిద 50 సాకలాఆన్యాశ్చతాదృశ్యోయత్రాఅసౌలలితస్వరః ఆదిమేనకలాయత్రద్విస్వరాద్యాగతాగతైః 1 2 స్వరములు పాడి పిమ్మట 4 వ స్వరము మరల 1 2 స్వరములు అవరోహణమున పాడినపుడు అది లలితస్వరమను అలంకారము. సరిమరిస , రిగపగరి , గమదమగ , మపనిపమ 51 స్వరైరేకోత్తరంవృధ్ధైః నహుంకారోనిగద్యతే హ్రాదమానేప్రసన్నాంతామంద్రాదేస్తుకలామతాః షడ్జము ద్విస్వరముగా ఆరోహణావరోహణములలో పలికినపుడు అది హుంకారమను అలంకారమగును. సరిస , సరిగరిస , సరిగమగరిస , సరిగమపమగరిస , సరిగమపమగరిస , సరిగమపదపమగరిస , సరిగమపదనిదపమగరిస 1 3 2 స్వరములు మంద్రాది కి ప్రసన్నాంతములు అనగా షడ్జము అంతమందు కలవిగా పాడినపుడు అది హ్రాదమను అలంకారమగును. సగరిస , రిమగరి , గపమగ , మదపమ , పనిదప 52 యదాఆరోహేఅవరోహేచస్వద్వితీయంపరిత్యజేత్ చతుఃస్వరాసమకలాతదాస్యాదవలోకితః 1 2 3 4 స్వరములు ఆరోహణము అవరోహణము పాడుట సమాలంకారము. అందు ఒక స్వరము విడిచి పాడినపుడది అవలోకితమను అలంకారమగును. సగమమరిస , రిమపపమరి , గపదదపగ , మదనినిదమ 53 ఏవంసంచార్యలంకారాఆరోహేణప్రదర్శితాః ఏతానేవావరోహేణప్రాహశ్రీకరణాగ్రణీః ఇతిసంచార్యలంకారాః ఈ ప్రకరణంలో అన్నీ ఆరోహణమందే అలంకారములు చెప్పబడినవి. అవరోహణము కూడ ఈ విధముగనే యుండునని శార్జ్ఞదేవుడు చెప్పెను.ఇంత వరకు చెప్పినవి సంచార్యలంకారములు. 54-55 అన్యేఅపిసప్తాలంకారాగీతజ్ఞైరుపదర్శితాః తారమంద్రప్రసన్నశ్చమంద్రతారప్రసన్నకః ఆవర్తకస్సంప్రదానోవిధూతోఅప్యుపలోలకః ఉల్లాసితశ్చేతితేషామదునాలక్ష్మకధ్యతే గీతజ్ఞులు ( వాగ్గేయకారులు, లేదా సంగీతజ్ఞులు ) 7 అలంకారములను గురించి చెప్పారు. అవి 1 తారమంద్రప్రసన్నము 2 మంద్రతారప్రసన్నము 3 ఆవర్తకము 4 సంప్రదానము 5 విధూతము. 6 ఉపలోలకము 7 ఉల్లాసితము 56 కలాస్తేషాంద్వితీయాద్యాఃపూర్వైకైకప్రహాణకః అష్టమస్వరపర్యంతమారుహ్యాద్యవ్రజేద్యది 1 నుండి 8 వరకు స్వరములు ఆరోహణము చేసి పిమ్మట 1 వ స్వరము పాడిన అది తారమంద్రప్రసన్నము. సరిగమపదనిస సా 57 తారమంద్రప్రసన్నోఅయమలంకారస్తదోచ్యతే మంద్రాదష్టమముత్ల్పుత్యసప్తకస్యావరోహణే మంద్రమైన స నుండి 8 స్వరములు అవరోహణము చేసి పిమ్మట తారము పాడిన అది మంద్రతారప్రసన్నము. సా సనిదపమగరిస 58 మంద్రతారప్రసన్నాఖ్యమాహమాహేశ్వరోత్తమః ఆద్యంద్వితీయమాద్యంచద్విర్ద్విర్గీత్వాద్వితీయకమ్ 1 2 స్వరములు రెండు సార్లు పలికి తరువాత 2 1 స్వరములు పాడిన ఆవర్తకమను అలంకారమగును. ససరిరిససరిస , రిరిగగరిరిగరి , గగమమగగమగ , మమపపమమపమ, పపదదపపదప దదనినిదదనిద 59 సకృదాద్యంయత్కలాయాంగాయేదావర్తకస్తుసః ఏతస్యైవకలాంత్యౌదౌస్వరౌసంత్యజ్యగీయతే ఆవర్తక అలంకారము నందు చివరి రెండు స్వరములు విడిచి గానము చేసినపుడు అది సంప్రదానమను అలంకారమగును. ససరిరిసస , రిరగగరిరి , గగమమగగ , మమపపమమ , పపదదపప , దదనినిదద 60-63 యదాతదాసంప్రదానమలంకారంవిదుర్బుధాః యుగ్మమేకాంతరితయోఃత్యక్తాదప్యేవమేవచేత్ ద్విర్ద్విః ప్రయుజ్యేతతదావిధూతోబుధసమ్మతః కలాయామాద్యయోర్యుగ్మంచేత్తృతీయద్వితీయోః ద్విర్ద్విః ప్రయోజ్యతేతజ్ఞైరుపలోలస్తదోచ్యతే ద్విర్గీత్వాద్యంతృతీయంచప్రథమంచతృతీయకమ్ సకృద్గాయేద్యత్కలాయాంతముల్లాసితమాచిరే ఇతి సప్తాలంకారాః 1 3 స్వరములు రెండు సార్లు పాడి తిరిగి 2 4 స్వరములు రెండు సార్లు పాడవలెను. 4 స్వరములు కలిగిన ఈ అలంకారము విధూతము. సగ సగ , రిమ రిమ , గప గప , మద మద , పని పని 1 2 1 2 3 2 3 2 ఇది ఉపలోలితము. సరి సరి గరి గరి , రిగ రిగ మగ మగ , గమ గమ పమ పమ , మప మప దప దప పద పద నిద నిద 1 వ స్వరము రెండు సార్లు 3 వ స్వరము మరల 1 వ స్వరము మరల 3 ఈ విధముగ గానము చేయుట ఉల్లాసితము. ససగసగ , రిరిమరిమ , గగపగప , మమదమద , పపనిపని ఇవి 7 అలంకారములు. 63 ఇతిప్రసిధ్ధాలంకారాస్త్రిషష్టిరుదితామయా ఇట్లు నాచేత 63 ప్రసిధ్ధ అలంకారములు చెప్పబడినవి. 64 అనంతత్వాత్తుతేశాస్త్రేనసామస్త్యేనకీర్తితాః రక్తిలాభస్స్వరజాఞానమ్ వర్ణాంగానాంవిచిత్రతా ఇతిప్రయోజనాన్యాహురలంకారనిరూపణే ఈ అలంకారములు అనంతములు. శాస్త్రమున ప్రయోగములన్నియు చెప్పబడవు. అలంకారములు నిరూపించుటకు , సృష్టించుటకు రంజకత్వ విషయ జ్ఞానము , స్వర విషయక జ్ఞానము , స్థాయి మున్నగు వర్ణ విశేషముల వైచిత్ర్యము ప్రయోజనములు. ఇది సంగీతరత్నాకరమున స్వరగతాధ్యాయమున వర్ణాలంకార ప్రకరణము. <nowiki>*****************************************************************************************</nowiki> తేక్రమాస్తేషుసంఖ్యాస్యాద్ద్వానవత్యాశతత్రయమ్ యక్షరక్షోనారదాబ్జభవనాగాశ్విపాశిన షడ్జగ్రామేమూర్ఛనానామేతాః స్యురేవతాః క్రమా బ్రహ్మేంద్రవాయుగంధర్వసిధ్దద్రుహిణభావనః స్యురిమామధ్యమగ్రామమూర్ఛనాదేవతాః క్రమాత్ తాసామన్యానినామానినారదోమునికబ్రవీత్ సరిగమపదని షడ్జగ్రామమున స్వరములు 7 . అవి క్రమముగా తరువాతి స్వరములతో కలిసి 7 మూర్ఛనలగును. సరిగమపదని , రిగమపదనిస , గమపదనిసరి, మపదనిసరిగ, పదనిసరిగమ, దనిసరిగమప, నిసరిగమపద. తరువాతి స్వరమును ఉచ్చరించి క్రమముగా 7 స్వరములు ఉచ్చరింపవలెను. మొత్తము మూర్ఛనల సంఖ్య 392. యక్షులు, రక్షసులు , నారదుడు,బ్రహ్మదేవుడు, నాగులు, అశ్వనీ దేవతలు , వరుణుడు క్రమముగా షడ్జగ్రామమందలి మూర్ఛనలకు అధిదేతలు. బ్రహ్మ , దేవేంద్రుడు, వాయువు, గంధర్వులు , సిద్ధులు , బ్రహ్మ , సూర్యుడు - వీరు క్రమముగా మధ్యమ గ్రామమునకు అధిదేవతలు. నారద ముని ఈ మధ్యమ గ్రామ మూర్ఛనలనే వేరే పేర్లతో చెప్పాడు. 23-26 మూర్ఛనోత్తరపర్ణాఆద్యాషడ్జగ్రామేఅభిరుద్గతా అశ్వక్రాంతాచ సౌవీరీహృష్యకాత్తోరాయచా రజనీతిసమాఖ్యాతాఋషీణాం సప్తమూర్ఛనాః ఆప్యాయనీవిశ్వకృతా చంద్రాహేమాకపర్దినీ మైత్రీచాంద్రమసీపిత్ర్యామధ్యమే మూర్ఛనాఇమాః నందావిశాలాసుముఖీ చిత్రాచిత్రవతీసుఖా ఆలాపాచేతిగాంధారగ్రామేస్యుః సప్తమూర్ఛనాః తాశ్చస్వర్గేప్రయోక్తవ్యా విశేషాత్తేననోదితః షడ్జగ్రామమున 7 మూర్ఛనలు. ఉత్తరవర్ణ, అభిరుద్గత , అశ్వక్రాంత , సౌవీరి , హృష్యక , ఉత్తరాయత , రజని అనునవి క్రమముగా వాటి పేర్లు. మధ్యమ గ్రామమందలి మూర్ఛనలు అట్లే 7 . ఆప్యాయని , విశ్వకృత , చంద్ర , హేమ , కపర్దిని , మైత్రి , చాంద్రమపి , పిత్ర్య వీటి పేర్లు. ఈ విధముగానే గాంధార గ్రామమందలి మూర్ఛనలకు కూడ 7 పేర్లు చెప్పబడినవి. అవి నంద , విశాల , సుముఖి , చిత్ర , చిత్రావతి , సుఖ , ఆలాప . ఈ మూర్ఛనలు స్వర్గమునకు సంబంధించినవి . కనుక వీని లక్షణములు ప్రత్యేకించి చెప్పుటలేదు. 27 తానాః స్యుః మూర్ఛనాః శుధ్ధాః షాడవౌడవీతికృతాః షడ్జగాః సప్తహినాశ్చేత్క్రమాత్ సరిపసప్తమైః శుధ్ధములైన మూర్ఛనలు షాడవములు ( 6 స్వరములు కలవి ) , ఔడవములు ( 5 స్వరములు కలవి ) గా చేయబడినపుడు అవి తానములని పిలువబడును.షడ్జగ్రామములు షడ్జహీనములుగా( స స్వరము లేనివిగా ) చేయబడి మరల 7 మూర్ఛనలగును. అవి సప్తతానములు . అట్లే రిషభము ( రి ) , పంచమము ( ప ) , నిషాదము ( ని ) హీనములైనపుడు కూడ ప్రత్యేకమగు తానములని చెప్పబడును. ఇవి మొత్తము 28.( 4#7) 28 తదాష్టవింశతిస్తానా మధ్యమే సరిగోజ్ఘితాః సప్తక్రమాద్యదాతానాః స్యుస్తదాత్వేకవింశతిః మధ్యమ గ్రామమందు కూడ షడ్జ , ఋషభ , గాంధార హీనములైనపుడు ప్రత్యేకమైన సప్తతానములగును. అవి మొత్తము 21. 29 ఏతేచైకోనపంచాశదుభయేషాడవామతాః సపాఖ్యాంద్విశ్రుతిభ్యాం చరిపాభ్యాం సప్తవర్జితాః షడ్జ మధ్యమ గ్రామములు రెండూ కలిపి షాడవములైన తానములు ( 6 స్వరములు కలిగిన మూర్ఛనలు ) 49. ఈ తానములే ఔడవములైనపుడు ( 5 స్వరములు కలిగినపుడు లేదా షడ్జ ( స ) పంచమములు ( ప ) రెండు విడువబడినపుడు అవి ఔడవ సప్తతానములగును. 30-31 షడ్జగ్రామేపృథక్తానా ఏకవింశతిరౌడువాః రిధాభ్యాం ద్విశ్రుతిభ్యాంద మధ్యమగ్రామస్తుతే హీనాశ్చతుర్దశైవస్యుః పంచత్రింశత్తుతేయుతాః <ref>{{Cite wikisource|title=సంగీతరత్నాకరము- శ్లోకాలవివరణ|author=శార్జ్ఞదేవుడు|date=సంగీతనాటక అకాడమీ ప్రచురణ 1966|first=14 వ శతాబ్దపు కవి శార్జ్ఞదేవుని రచన - సంస్కృతమూలం|last=మలి ముద్రణ జరగలేదు|publication-date=1966|author1=అనువాదకులు - గంధం శ్రీరామమూర్తిగారు|volume=మొదటి సంపుటం|contribution=ఈ పుస్తకం అందుబాటులో లేదు. ముద్రణకు బదులుగా వికీసోర్స్ను ఎంచుకున్నాను.|language=తెలుగు|accessday=రోజూ ఒక పేజీ చొప్పున రాస్తున్నాను}}</ref>సర్వేచతురశీతిః స్యుర్మిలితాః షాడవౌడువాః ఒక మూర్ఛనకు 7 స్వరములు . షాడవములు ( ఒక స్వరము వదిలి పాడిన తానములు ) . 7 . రెండు శ్రుతులు గాంధార నిషాదములు ( గ , ని ) వదిలేసి పాడినపుడు సప్తతానములు అంటే 7 తానములు రిషభ పంచమ హీనములైనపుడు ( రి , ప స్వరములు వదిలేసి పాడినపుడు 7 తానములు మొత్తము కలిపి షడ్జ గ్రామమున తానములు 21 . మధ్యమ గ్రామంలో 7 మూర్ఛనలు . రిషభ దైవత హీనములైనపుడు ( రి గ శ్రుతులను వదిలి పాడినపుడు ఔడవములై ( 5 స్వరములు కలవై ) 7 తానములగును. గాంధార నిషాదములు వర్జించినపుడు 7 తానములు , కలిసి ఔడవ తానములు అనగా 5 స్వరములు కలిగిన తానములు 7 కలిసి మొత్తము ఔడవతానములు 14 . మొత్తముగా ఔడవతానములు 35 . షాడవ ఔడవ తానములు కలిసి 84 తానములు. 32 అసంపూర్ణాశ్చసంపూర్ణా వ్యుత్క్రమోచ్చారితస్వరాః మూర్ఛనాః కూటతానాః స్యుస్తత్సంఖ్యామభిధ్మహే అసంపూర్ణములు ( 7 స్వరములు పూర్తిగా లేనివి ) సంపూర్ణములు ( ఆరోహణ , అవరోహణలలో 7 స్వరములు కలిగినవి ) అయిన మూర్ఛనలు వ్యుత్క్రమముచేత reverse తిరగవేసి వుచ్చరించి పాడినపుడు కూటతానములగును. 33 పూర్ణాః పంచసహస్రాణిచత్వారిం శద్యుతానితు ఏకైకస్యాం మూర్ఛనాయాం కూటతానాః సహక్రమైః ఒక్కొక్క మూర్ఛనయందు పూర్ణములు , అసంపూర్ణములైన కూటతానములు కలిసి మొత్తము 5040 అవుతాయి. 34 షట్పంచాశన్మూర్ఛనాస్థాః పూర్ణాః కూటాస్తుయోజితాః లక్షద్వయం సహస్రాణిద్వ్యాశీతిర్ద్వేశతేతథా 56మూర్ఛనలయందున్న కూటతానములను కలిసి కూటతానములు మొత్తము 282240 అగును. 35-36 చత్వారింశచ్చసంఖ్యాతా అథాపూర్ణాన్ ప్రచక్ష్మహే ఏకైకాంత్యాంత్యవిరహాద్భేదాః షట్ షట్స్వరాదయః ఏకస్వరోఅత్ర నిర్భేదోఅప్యుక్తోనష్టాదిసిధ్ధయే క్రమా అకూటతానత్వేఅప్యుక్తాస్తేషూపయోగినః తరువాత అసంపూర్ణములైన కూటతానములు చెప్పబడును. సరిగమపదని లో కడపటి లేదా చివరి స్వరమును వదిలిన సరిగమపద అగును . అట్టి ఎడబాటుతో అవి ఆరు భేదములు . సరిగమప , సరిగమ , సరిగ , సరి , స . ఇవి వ్యుత్క్రమమున 6 అగును. స , సని , సనిద , సనిదప , సనిదపమ , సనిదపమగ , సనిదపమగరి . చివరి రిషభము వర్జితమగును. ఇవి పూర్తి కూటతానములు కావు . కాని కూటతానములందు వుపయోగింపబడునవి కాన చెప్పబడినవి. 37 స్యుఃషాడవానాంవింశత్యాసహసప్తసతానితు ఔడువానాంతు వింశత్యాసహితంశతమిష్యతే షాడవములైన క్రమముల సంఖ్య 720 . ఔడువములైన క్రమముల సంఖ్య 120. 38-39 చతుః స్వరాణాంకూటానాం చతుర్వింశతిరీరితాః త్రిస్వరాః షడ్ ద్వి స్వరౌ ద్వావేకస్త్వేకస్వరోమతః ఆర్చికోగాథికశ్చాదసామికో అథ స్వరాంతరః ఏకస్వరాదితానానాం చతుర్ణామభిధాఇమాః చతుస్వరములైన కూటతానముల సంఖ్య 24 . త్రిస్వరముల ప్రస్తారమున 6 భేదములు , ద్వి స్వర ప్రస్తారమున 2 భేదములు , ఏక స్వరముల 1 తానములు నాలుగు ఆర్చికము , గాధికము , సామికము , స్వరాంతరము అను పేర్లతో పిలువబడును. 40 ఉక్తాః శుధ్ధాదిభేదేన నిగయుక్తాశ్చతుర్విధాః తయోరేకైకహీనాస్తుద్వేధామూలక్రమామతాః షడ్జ మధ్యమ గ్రామములు రెండు కలిసి 14 మూర్ఛనలు. అవి చివరి స్వరము వర్జముగా పాడినపుడు షాడవములు ( 6 స్వరములు కలవి ) అగును. అప్పడు నిషాద గాంధార యుక్తముగా ( ని గ ) శుధ్ధములు , కాకలీకలితములు , సాంతరములు , ఆ రెంటిని కూడినవి అని 4 విధములగును. వానిలో ఒక్కొక్క స్వరము మాత్రమే పాడినపుడు ఆ క్రమములు 2 విధములగును. నిషాద హీనములైనవి ని లేనివి శుధ్ధములు , సాంతరములు. గాంధార హీనములు అనగా గ లేనివి శుధ్ధములు , కాకలీకలితములు. 41 షడ్జాద్యౌ మధ్యమాద్యౌచ చత్వారం స్యుర్విధాద్విధా చతుర్థాఅన్యేదశేత్యష్టాచత్వారింశదమీ క్రమాః షడ్జ గ్రామమున ఆద్యములైన ఔత్తరమంద్రము , శుధ్ధ మధ్యమము మధ్యమ గ్రామమున ఆద్యమైన సౌవీరక్రమము , మత్సరీకృత క్రమము కలిపి 4 ప్రత్యేకమగు 2 విధములగుచున్నవి. 42 సవింశతిః సప్తశతీప్రాగుక్తాగుణితాక్రమైః చతుస్త్రింశతస్సహస్రాణి షష్ట్యాపంచశతానిచ ఇతరములు 10 భేదములు . శుధ్ధములు , సాంతరములు , కాకలీకలితములు , తద్ద్వయోపేతములని 4 విధములైన భేదములతో కలిసి ఈ క్రమములు మొత్తము 48. ప్రతి క్రమందలి మూర్ఛనలను కలుపుకొని మొత్తము 720 అగును. అవి 48 చేత గుణింపబడి 34520 అగును. క్రమములతో సహితముగా కూటతానులైన షాడవముల సంఖ్య ఇంత మాత్రమే. 43 ఇతిషాడవసంఖ్యాస్యాదథ పంచస్వరాన్ బ్రువే గాద్యౌధాద్యౌనిషాద్యౌచ చతుర్భేదాః షడేడువాః షాడవములైన తానములు పూర్తయిన తరువాత ఔడవములు . అనగా 5 స్వరములతో పాడునవి. షడ్జగ్రమమందు షడ్జము , మధ్యమ గ్రామమందు మధ్యమము నిత్యములగును.(common ).దైవతాద్యములు 2 నిషాదాద్యములు 2 అక్కడికి 5 స్వరములగును. అవి నిషాద గాంధారములతో కూడుట వలన 4 విధములగును. 44-47 అష్టావన్యేద్విధేత్యేవం చత్వారింశదిమేక్రమాః సవింశతేశశతేతైశ్చగుణితేఅష్టౌశతానితు చత్వారిచసహస్రాణి సంఖ్యాపంచస్వరేష్వితి చతుఃస్వరేషున్యాద్యౌద్వౌ చతుర్థాద్వాదశపరే క్రమాద్విధేతిద్వాత్రింశచ్చతుర్వింశతి తాడితా శతానిసప్తాష్టషష్ట్యాస్యాచ్చతుః సర్వసంమితిః త్రిస్వరేషుతుమాద్యేద్వావభేదౌ ద్వాదశాపరే ద్విధాషడ్వింశతిరితిక్రమాస్తే షడ్భిరాహతా మిగిలిన 8 మూర్ఛనలు కలిసి 2 విధములగును. ఈ విధముగా గుణించిన పిదప ఔడవముల సంఖ్య 40 అగును. ఆ 40 క్రమములు 120 చే గుణింపబడగా ఔడవములున్ని 4800 అగును. చతుస్వరములయందు నిషాదాద్యములు 2 . అవి 4 భేదములతో వున్నవి. అన్యములైన 12 మళ్లీ 2 భేదములతో మొత్తము. క్రమములు 32 అగును. 32 ను 24 చేత గుణించిన చతుస్వరముల సంఖ్య. 756. త్రిస్వరములందును షడ్జ మధ్యమములు మారవు. ఇతరములైన 12 మాత్రము 2 భేదములు కలిగియుండును. కావున 26 అగును. అవి 6 చే గుణింపబడి 156 అగును. 48-49 షట్పంచాశచ్ఛతంచ స్యుర్ద్విస్వరేషుపునర్విధా రిగధన్యాదయోఅష్టౌస్యుః శుధ్ధాస్తదితరేక్రమాః ద్వావింశతిస్తేతు చతుశ్చత్వారింశద్ద్వితాడితా ఏకస్వరాస్త్వభేదత్వాన్మౌలా ఏవచతుర్దశ ద్విస్వరములందు రిషభముతో మొదలగు స్వరములు 2 భేదములు గాంధారముతో మొదలగు భేదములు 2 దైవతముతో మొదలగునవి 2 భేదములు , నిషాదముతో మొదలగునవి 2 భేదములు మొత్తము 8 . నిషాద గాంధారములతో కలియుట వలన 2 భేదములగును. మిగిలిన శుధ్ధ క్రమములు 6 . రెండు భేదములతో గుణింపబడి 24 అగును. ఏక స్వరములకు భేదములు లేవు కనుక అవి 14 గే. 50 షడ్జాదేః శుధ్ధ మధ్యాహ్నం భేదకంమపంచమంవినా చతుః సర్వేక్రమద్వంద్వేఅష్టా చత్వారింశదీరితాః మధ్యమ గ్రామమున 4 వ మూర్ఛనయగు శుధ్ధ మధ్యమ సాంతర గాంధారములు అభేదములు. పంచమము వినా 4 వస్వరమున 48 భేదములు పునరుక్తములగును. 51-54 తానాస్త్రిస్వరయోస్త్వేతే ద్వాదశద్విస్వరేద్వయమ్ ఏకఏకస్వరస్తే త్రిషష్టిరేత్తరమంద్రకైః పునరుక్తామతాస్తానైర్న్యాదిమార్గీక్రమాః పునః పంచస్వరాయేచత్వారస్తత్తానానాం చతుఃశతీ ఆశీత్యభ్యధికాచాతుః స్వరీషణ్ణవతిర్భవేత్ ద్వాదశత్రిస్వరద్వంద్వేచత్వారోద్విస్వరద్వంద్వే ఏకఏకస్వరస్తానస్తేషాం పంచశతీత్వియమ్ త్రినవత్యాయుతా తానైరఖిన్నారజనీగతైః త్రిస్వరములు ( మూడు స్వరములు కలవి ) 2 క్రమములు. ఈ తానములు 12 భేదములు. అవి పునరుక్తములు repeatedly pronounced . ద్విస్వరము 1 భేదము కలిగినది అదియును పునరుక్తమగును. ఏక్ స్వరము అదియును పునరుక్తమగును. ఇట్లు శుధ్ధ మధ్య భేదములు 60 ఉత్తర మంద్ర సంబంధి కూటతానములచే పునరుక్తములైనవి. మధ్యమ గ్రామమున నిషాదముతో మొదలయే 5 వ మూర్ఛన మార్గియందు 5 స్వరములు కలిగిన 4 క్రమములు కలవు. వాటి భేదములు 450 . 4 స్వరములు ఉన్న క్రమముల సంఖ్య 96. మూడు స్వరములు కల క్రమముల సంఖ్య 12 2 స్వరములు గల క్రమముల సంఖ్య 4 . ఒక స్వరము కలిగినది ఒకటే. ఇలా రజనీ అనే పేరు గల తానములలో 593 కలవు. ఇవి కూడా పునరుక్తులే. 55 దైవతాదేస్తుపౌరవ్యాశ్చత్వారః షట్స్వరాః క్రమాత్ తత్తానానాంతుసాశీతిః శతాష్టావింశతిర్మతా మధ్యమ గ్రామమున 6 వ మూర్ఛన దైవతముతో కలిసి 6 స్వరములును 4 భేదములగును. ప్రతి క్రమమున 720 అగును. 4 క్రమములకు కలిసి 880 భేదములు పునరుక్తములు. 56 ఔడువానాంచతుర్ణాం ప్రాగుక్తాసంఖ్యాచతుః స్వరౌ త్రిస్వరౌద్వస్వరావేకస్వరః ప్రాగుక్తసంఖ్యకాః ఈ క్రమముల సంఖ్య ఇంతకు ముందు చెప్పబడినట్లుగానే ఔడవములు , చతుస్వరములు, త్రిస్వరములు , ద్విస్వరములు , ఏక స్వరము. 57 పంచవింశతిసంయుక్తా చతుస్ర్త్రింశఛ్ఛతీత్వియమ్ తానానాం సదృశాకారాస్యాత్తానైరేత్తరాయతైః ఇట్లు మధ్యమ గ్రామమున మొత్తము సంఖ్య 34420 . సదృశాకారములు ( ఒకే స్వరస్థానములు కలవి ) పునరుక్తములగును. 58-59 ఇత్యేకాశీతిసంయుక్తం సహస్రాణాం చతుష్టయమ్ తానానాంపునరుక్తానాం పూర్ణాపూర్ణైః సహక్రమైః అపనీయేతచేదేషా కూటతానమితిర్భవేత్ లక్షత్రయం సప్తదశసహస్రాణి శతానిచ ఇలా పునరుక్తములైన తానముల సంఖ్య మొత్తము పూర్ణా పూర్ణ క్రమము అనగా సంపూర్ణములు షాడవములు ఔడవములు కలిపి 4081. అగును. ఈ పునరుక్తములను కూడ కలుపుకొని కూటతానముల సంఖ్య 370927. 60-61 నవత్రింశద్యుయనీతి జ్ఞానోపాయోఅత్రకధ్యతే అంకానేకాదిసప్తంతానూర్ధ్వమూర్ధ్వంలిఖేత్క్రమాత్ హతేపూర్వేణపూర్వేణ తేషుచాంకేపరేపరే ఏకస్వరాదిసంఖ్యాస్యాత్క్రమేణ ప్రతిమూర్ఛనమ్ ఇట పరిజ్ఞానోపాయము చెప్పబడినది. ( కీ సొల్యూషన్ ) వివరణా సూత్రం. 1 నుంచి 7 వరకు అంకెలను క్రమంగా రాయాలి. వాటిలో పూర్వపూర్వము ( ఒక దాని కంటె ముందు సంఖ్య ) అంకెతో పరపరము ( తరువాత తరువాతి సంఖ్య ) గుణింపబడగా ప్రతి మూర్ఛన యందు ఏక స్వర , ద్విస్వరములైన మూర్ఛనల సంఖ్య వచ్చును.1 చే 2 గుణింపగా 2 మాత్రమే. 2 చే 3 గుణించిన 6 .6 చే 4 గుణింపగా 24 అగును. 24 ను 5 చే గుణించగా 120 . 6 చే 120 ని గుణించగా 720 అగును. 7 చే 720 గుణించిన 5040 అగును. 62-64 క్రమంన్యస్యస్వరః స్థాప్యః పూర్వః పూర్వః పరాదధః సచేదుపరితత్పూర్వః పురస్తూపరివర్తనః మూలక్రమక్రమాత్పుష్ఠేశేషాః ప్రస్తారఈదృశః సప్తాద్యేకాంతకోష్ఠానామధోఅధః సప్తపంక్తయః తాస్వాధ్యాయామాద్యకోష్ఠేలిఖేదేకం పరేసుఖమ్ వేద్యతానస్వరమితాన్న్యస్యేత్తేష్వేదలోష్టకాన్ స్వరముల వరుసక్రమాన్ని రాసుకొని పూర్వ పూర్వ స్వరము కింద పరస్వరమును రాసి స్థాపింపవలెను. ఆ పూర్వస్వరము పైస్వరమును చేరినయెడల అప్పుడు దాని పూర్వ స్వరమును రాయదగును. ఇట్లు నిషాదము ప్రారంభించి షడ్జ పర్యంతము పాడవలెను. మిగిలిన స్వరములు కూడ ఈ విధముగానే. మూలక్రమమును బట్టి పూర్వస్థానములయందు ఉంచదగును. 7 స్వరములు మొదట రాసి అది 1 స్వరముగా వచ్చువరకు రాయవలెను. పై పంక్తులు శూన్యమైనపుడు సున్న రాయవలెను. తాన స్వరముల పరిమితి వరకు మనము దీనిని సాధన చేయవచ్చును. 65 ప్రాక్పంత్యంత్యాంక సంయోగమూర్థ్వాధః స్థితపంక్తిషు శూన్యాదధోలిఖేదేకం నించాధోఅధః స్వ కోష్ఠకాన్ మొదటి పంక్తి యందలి అంకెల కూడికను పైన కింద వున్న పంక్తుల యందు రాయవలెను. 0 కింద పంక్తిలో 1 వేయవలెను. 6 కోశములు గల పంక్తిలో చివరి అంకెగా 1 వేయవలెను. 2 వ పంక్తి 1 వ కోశమందు 1 వ పంక్తి చివరి సంఖ్యలు (1+1) 2 వేయవలెను. దాని కింద కోశమున (బ్రాకెట్ )2 అంకెకు రెట్టింపు చేసి 4 వేయవలెను. 3 వ కోశంలో 1 పంక్తి కి చివరి అంకెల కూడిక 6 ను వేయవలెను. దాని కింద పంక్తిలో 6 ను రెట్టించి 12 అంకె వేయవలెను. దాని కింద 18.2 వ పంక్తి 4 వ కోశంలో మొదటి 3 పంక్తుల చివరి అంకెలు ( 1+1+1+4+18) కలిపి 24 వేయవలెను. దాని కింద 2 వ కోశము పై అంకెకు రెట్టింపు 48 వేయవలెను. దానికింద 3 వ కోశమున దానికి మూడు రెట్ల సంఖ్య 72 . దాని కింద 96 . 2 వ పంక్తి 5 వ కోశం మొదటి పంక్తులు 5 . చివరి అంకెలు ( 1+1+4+96) 120 . ఇవి భౌతిక శాస్త్ర గణితంలో శబ్ద పౌనఃపున్యానికి సంబంధించిన లెక్కలు . ఈ లెక్కలన్నీ మనం అంకెల రూపంలో గణితంలోనూ ఆంగ్ల మాధ్యమంలో భౌతిక శాస్త్రంలోనూ ఇప్పటి కాలంలో నేర్చుకుంటున్నాము. 14 వ శతాబ్దంలో సంగీత శాస్త్రాన్ని అవుపోసన పట్టి సంస్కృత భాషలో ప్రామాణిక గ్రంథాన్ని రాయగలిగిన కవిపండితుడు రాసిన గ్రంధమిది. ఆ కాలంలో వారి విజ్ఞానానికి , సముపార్జించిన జ్ఞానాన్ని ప్రామాణిక పధ్ధతులలో వివరణకూ దృష్టాంతమిది. {| class="wikitable" |+ !స !రి !గ !మ !ప !ద !ని |- !1 !0 !0 !0 !0 !0 !0 |- ! !1 !2 !6 !24 !120 !720 |- ! ! !4 !12 !48 !240 !1440 |- | | | |18 |72 |360 |2160 |- | | | | |96 |480 |2880 |- | | | | | |600 |4320 |} ఇది సంగీత స్వరరచనా పధ్ధతి . ఈ పధ్ధతిలో అంకెలకు బదులుగా స్వరాలను స్వరస్థానాలను నిలిపి పాడినపుడు మనమా స్వరరచనా పధ్ధతిని అర్ధం. చేసుకుని కొత్త పాటను సృష్టించడం వీలవుతుంది. 66-67 కోసష్టంఖ్యాగుణం న్యస్యేత్ఖండమేరురయంమతః స్వరాన్మూలక్రమస్యాంత్యాత్పూర్వం యావతిథః స్వరః ఉద్దిష్టాంత్యస్తావతిథేకోష్టేఅధౌలోష్టకంక్షిపేత్ లోష్టచాలనమంత్యాత్స్యాత్త్యక్త్వాలబ్ధంక్రమౌభవేత్ కింద స్వరములుగా అవరోహణ స్వరములను కోశములందలి అంకెలను కోశములతో గుణించి ఆ సంఖ్యను ఒక పక్కకు వుంచవలెను.ఇది ఖండమేరువని ఎంచబడినది. ( వీణ తీగలు బిగించబడిన మెటేలభాగము) . కోశమునకు చివరి సంఖ్యను ఈ సంఖ్యతో గుణింపగా వచ్చిన సంఖ్యను కింది కోపపు స్ంఖ్యగా భావించవలెను. 68 లోష్టాక్రాంతాంకసంయోగాదుద్దిష్ట్యస్యమితిరభవేత్ యైరవైర్నష్టసంఖ్యాస్యాన్మౌలైకాంకసమన్వితైః అంత్యము నుండి స్వరము ముందు స్వరస్థానమునకు ఊపబడును. ఈ ఊపు గమకమై స్వరస్థానముల ధ్వనిని మార్చును. లబ్దమును విడిచి క్రమముండును. ఊపు ఎన్ని స్వరములను ఆక్రమించునో ఆ అంకెల కలయిక వలన మిగిలిన స్వరముల సంఖ్య ఏర్పడును. మూలసంఖ్యతో కూడిన ఏక సంఖ్యలేర్పడినపుడు నష్టసంఖ్యకు లోష్టమును వుంచవలెను. 69 తేషులోష్టంక్షిపేన్మూలే లోష్టస్థానమితంభవేత్ నష్టతానస్వరస్థానం తతోయావతిథేపదే మూలమున నష్టతాన స్వరస్థానము లోష్టస్థాన పరిమితమగును. మేరువు మెట్లలో స్వరస్థానముల సంఖ్యను వేరొక స్వరస్థానము ధ్వని వినబడునట్లుగా ఊపినపుడు కోశము లోపలి స్వరస్థానముల అనునాదము మాత్రమే ధ్వనించును. అనంతరము ఎంత సంఖ్య కల కోశమున కింద క్రమములో సంఖ్య వుండునో స్వరము ఆ సంఖ్య కలది అగును. 70 అధి క్రమాదస్తిలోష్టః స్వరస్తావతిథోభవేత్ క్రమాంతిమత్సరాత్పూర్వోలబ్దత్యాగాదిపూర్వవత్ చివరి స్వరము కంటె ముందు స్వరము అనునాదమున ధ్వనించును. తరువాతి స్వరము ధ్వని లబ్ధత్యాగమగును. ( వినిపించదు ) 71 తానస్వరమితోర్ధ్వాధః పంక్తిగాంత్యాంకమిశ్రణాత్ ఏకస్వరాదితానానాంసంఖ్యాసంజాయతేక్రమాత్ తానస్వర పరిమితములైన పైన కింద పంక్తులను పొందిన తరువాత చివరి అంకెల కలయిక వలన అనేక స్వరాదితానముల సంఖ్య క్రమముగా ఏర్పడును 72-75 అథాత్రశుధ్ధతానానాం నామానివ్యాహరామహే అగ్నిష్టోమోఅత్యగ్నిష్టోమోవాజపేయశ్చషోడశీ వుండరీకోఅశ్వమేధశ్చరాజసూయస్తతః పరః ఇతిస్యుః షడ్జహీనానాం సప్తనామాన్యనుక్రమాత్ స్విష్టక్రుధ్ధహుసౌవర్ణో గోసవశ్చమహావ్రతః విశ్వజిహ్రబ్రహ్మయజ్ఞశ్చ ప్రజాపత్యస్తుసప్తమః క్రమాదృషభహీనానాంతానానామభిధాఇమాః అశ్వక్రాంతోరధక్రాంతోవిష్ణుక్రాంతస్తతఃపరమ్ 76 సూర్యక్రాంతో గజక్రాంతో వలభిన్నాగపక్షకః ఇతిపంచమహీనానాంసజ్ఞాః సప్తక్రమాన్మతః తరువాత శుధ్ధతానముల పేర్లు చెప్పబడినవి.షడ్జము ( స స్వరము ) లేకుండా పాడే తానములు అగ్నిష్టోమము , అత్యగ్నిష్టోమము, షోడశీ, పుండరీకము ,అశ్వమేధము , వాజపేయము, రాజసూయము అని 7 . రిషభ హీనములు ( రి స్వరము లేనివి ) స్విష్టకృత్, బహుసౌవర్ణము , గోసవము , మహావ్రతము , విశ్వజిత్తు , బ్రహ్మయజ్ఞము , ప్రజాపత్యము . ప అక్షరము లేనివి అశ్వక్రాంతము , రధక్రాంతము , విష్ణుక్రాంతము , సూర్యక్రాంతము , గజక్రాంతము , వలభిత్తు , నాగపక్షకము. 77 చాతుర్మాస్యోఅథ సంస్థా ఆఖ్యః శస్త్రశ్చోకథశ్చతుర్థకః సౌత్రామణీతథాచిత్రాసప్తమస్తూద్భిద్వాయః చాతుర్మాస్యము , సంస్థ శస్త్రము , ఉక్దము సౌత్రామణి చిత్ర ఉద్భిత్తు అను 7 నిషాదహీనములైన తానముల పేర్లు. ఇవి షడ్జగ్రామ తానములు 28 78-79 సంజ్ఞానిషాదహీనానాం షాడవానామిమాః క్రమాన్ని సావిత్రీ చార్ధసావిత్రీసర్వతోభద్ర సంజ్ఞగః ఆదిత్యానామయనశ్చ గవామయననామకః సర్పాణామనయః షడ్జః సప్తమః కౌణపాయనః నామానిషడ్జహీనానాం తానానామితిమేనిరే సావిత్రి,అర్ధసావిత్రి,సర్వతోభద్రము,ఆదిత్యాయనము,గోఅయనము,సర్పాయనము,కౌకాసాయనము అను 7 షడ్జహీనములైన తానముల పేర్లని బుధులు తలచిరి. 80-82 అగ్నిచిద్ ద్వాదశాహశ్చోపాంశుః సోమాభిదస్తకః అశ్వప్రతిగ్రహో బర్హిరథాభ్యుదయ సంజ్ఞకు 5vonvqr2wzn0yea3eth8lglpcakqb2c 4595164 4595163 2025-06-30T08:00:15Z సీతామహలక్ష్మి 135699 4595164 wikitext text/x-wiki మంద్రేప్రసన్నమధ్యాఖ్యమలంకారంవిదోవిదుః తారస్థాయి షడ్జము మొదట పాడి తరువాత రెండు మంద్రములు పాడిన తరువాత తిరిగి తారస్థాయి షడ్జము పాడిన అది ప్రసన్నమధ్యము. స స స స . మంద్రము పాడి పిదప 2 తారములు మధ్యలో పాడి తిరిగి మంద్రము పాడిన అది ప్రసన్నాద్యంత అలంకారము. స స స స 11 ఆద్యంతయోర్మూర్ఛనాదిశ్చేత్స్వరోఅన్తర్ద్వితీయకః సైకాకలాథచేన్మధ్యేస్తస్తృతీయచతురథకౌ మూర్ఛనా ప్రథమ స్వరము ఆద్యంతముల అనగా మొదట చివర వుండి మధ్య ద్వితీయ స్వరము రి మధ్య స్వరముగా నున్న అది ఏక కల. స రి స మధ్య భాగమున 2 3 స్వరములను పాడిన అది ద్వితీయ కల . స రి గ స 12 సాద్వితీయాపంచమాద్యాస్త్రయోఅన్తశ్చేత్కలాపరా ఏవంకలాత్రయేణోక్తోఅలంకారఃక్రమరేచితః ఆద్యంతముల షడ్జమముతో మధ్యభాగమున 5 6 స్వరములతో పాడినపుడు అది తృతీయ కల . ఉదా: స రి స , స గ మ స , స ప ద ని స . 13 దీప్తాంతశ్చేత్ప్రతికలంప్రస్తారస్సోఅభిధీయతే తారమంద్రవిపర్యాసాత్తంప్రసాదంప్రచక్షతే ఇతిస్థాయిగతాలంకారాః ఇదే క్రమరేచిత అలంకారమునకు చివర దీప్తమున్నప్పుడు ప్రస్తారమను అలంకారమగును. మంద్రస్థాయి షడ్జమునకు బదులు తారస్థాయి షడ్జముతో ఇవే స్వరములు పాడినపుడు అది ప్రస్తారము. తారము మంద్రము రెండు స్వరములు కలిపి పాడినపుడు అది ప్రసాదాలంకారమగును. ఇవి స్థాయి వర్ణమునకు చెందిన అలంకారములు. 14-15 స్యాతాంవిస్తీర్ణనిష్కర్షౌబిందురభ్యుచ్చయఃపరః హసితప్రేంఖితేక్షిప్తసంధిప్రఛ్ఛాదనాస్తథా ఉద్గీతోద్వాహితౌతద్వత్త్రివర్ణౌవేణిరిత్యమీ ద్వాదశారోహివర్ణస్థాలంకారాఃపరికీర్తితాః ఆరోహి వర్ణగతాలంకారములు 12. వాటి పేర్లు 1 విస్తీర్ణము 2 నిష్కర్ష 3 బిందువు 4 అభ్యుచ్చయము 5 హసితము 6 ప్రేంఖితము 7 ఆక్షిప్తము 8 సంధి ప్రఛ్ఛాదనము9 ఉద్గీతము 10 ఉద్వాహితము 11 త్రివర్ణము 12 వేణి. 16 స్థిత్వాస్థిత్వాస్వరైర్దీర్ఘైఃసవిస్తీర్ణోఅభిధీయతే మూర్ఛనాఆదేఃస్వరాద్యత్రక్రమేణారోహణంభవేత్ మూర్ఛనాప్రధమస్వరమునుండి ( స నుండి ) దీర్ఘ స్వరములు పాడుతూ క్రమముగా ఆరోహణ చివరి వరకు పాడిన అది విస్తీర్ణ అలంకారము. సా రీ గా మా పా దా నీ సా 17 హ్రస్వైఃస్వరైః సనిష్కర్షోద్విర్ద్విరుక్తైర్నిరంతరైః త్రిశ్చతుర్వాస్వరోచ్చారేగాత్రవర్ణమిమంవిదుః ఎడము లేకుండా రెండు రెండు హ్రస్వ స్వరములు పాడినపుడు ( జంటలుగా )నిష్కర్షాలంకారము. సస రిరి గగ మమ పప దద నిని 3 సార్లు 4 సార్లు పాడినపుడు కూడా నిష్కర్ష అలంకారమనే చెప్పుదురు. ససస రిరిరి గగగ మమమ పపప దదద నినిని సససస రిరిరిరి గగగగ మమమమ పపపప దదదద నినినిని 18 నిష్కర్షస్త్యైవభేదౌద్వౌకేచిదేతౌబభాషిరే ప్లుతం హ్రస్వం ప్లుతం హ్రస్వంప్లుతం హ్రస్వం ప్లుతస్వరమ్ షడ్జము 3 సార్లు రిషభము 1 సారి గాంధారము 3 సార్లు మధ్యమము 1 సారి పంచమము 3 సార్లు దైవతము 1 సారి నిషాదము 3 సార్లు . ఈ విధముగా ఆరోహణ పాడిన అది బిందువు అను అలంకారము. సససరి గగగమ పపపద నినిని 19 కుర్వన్ క్రమాద్యదాఆరోహేత్తదాబిందురయంమతః ఏకాంతరస్వరారోహమాహురభ్యుచ్చయంబుధాః ఒకటి తప్పించి ఒకటిగా స్వరములను ఆరోహణములో పాడినపుడు అది అభ్యుచ్చయమను అలంకారమని పండితులు చెప్పిరి. స గ ప ని. 20 యత్రైకోత్తరవృధ్ధాభిరావృత్తిభిరుదాహృతా ఆరుహ్యంతేస్వరాఃప్రాహహసితంతంశివప్రియః మొదటి స్వరము 1 సారి రెండవ స్వరము 2 సార్లు మూడవ స్వరము 3 సార్లు నాలుగవ స్వరము 4 సార్లు అయిదవ స్వరము 5 సార్లు ఆరవ స్వరము 6 సార్లు ఏడవ స్వరము 7 సార్లు ఈ విధముగా ఆరోహించిన అది హసితము అను అలంకారమని శివప్రియుడు చెప్పెను. స రిరి. గగగ మమమమ పపపపప దదదదదద నినినినినినిని 21 స్వరద్వయంసముచ్చార్యపూర్వంపూర్వయుతంపరమ్ యదాందోలితమారోహేత్ప్రేంఖితోఅసౌక్రమోధవా పూర్వస్వరము పరస్వరము రెండు మొదట పాడి పరస్వరము నుండి మరల ఎత్తుకొని దానిని పూర్వస్వరముగా ఆందోళితముగా ( ఊయలలాగా ) పాడినపుడు అది ప్రేంఖితము. సరి. రిగ గమ మప పద దని 22 ఏకాంతరంస్వరయుగంతాదృక్ పూర్వయుతంపరమ్ క్రమాదారోహతియదాతదాఆక్షిప్తంప్రచక్షతే 1 , 3 స్వరములు పాడి 3 వ స్వరమును పూర్వస్వరముగా తీసుకొని పరస్వరముగా 5 వ స్వరమును పాడినపుడు అది ఆక్షిప్తము. సగ గప పని 23 త్రిస్వరాఆద్యాకలాఅన్యేచపూర్వపూర్వాంతిమాదిమే కలేస్తస్త్రిన్వరేయత్రసంధిప్రచ్ఛాదనస్తుసః మొదట 3 స్వరములు పాడి అంతమందున్న 3 వ స్వరమును తిరిగి ఎత్తుకొని ఆరోహణము పాడినపుడు అది సంధిప్రఛ్చాదనమని చెప్పబడును. సరిగ గమప పదని 24 యదాఆద్యాద్యస్త్రిరావృత్తఃకలయోస్త్రిస్వరాత్మనో తదోద్గీతోమధ్యమేనతాదృశోద్వాహితోమతః 3 స్వరములు వరుసగా పాడినపుడు మొదటి స్వరమును 3 సార్లు ఉచ్చరించిన అప్పుడది ఉద్గీతమగును. సససరిగ మమమపదత్రిస్వరములలో మధ్య స్వరము 3 సార్లు ఆవృతమైన అది ఉద్వాహితమను అలంకారమగును. సరిరిరిగ , మపపపద 25 అంత్యస్యతుత్రిరావృత్తౌత్రివర్ణంవర్ణయంత్యముం త్రయాణాంతుత్రిరావృత్తౌపృధగ్వేణిరుదీరతః త్రిస్వరమందు చివరి స్వరము 3 సార్లు ఆవృత్తమైనపుడు అది త్రివర్ణాలంకారము. సరిగగగ , మపదదద త్రిస్వరములందు 3 స్వరములు 3 సార్లు ఆవృతమైనప్పుడు పృథగ్వేణి అలంకారమగును. ససస , రిరిరి , గగగ , మమమ , పపప , దదద , నినిని ఇంతవరకు చెప్పినవి ఆరోహాలంకారములు . 26 అవరోహక్రమాదేతేద్వాదశాద్యవరోహిణీ మంద్రాదిర్మంద్రమధ్యశ్చమంద్రౌతస్స్యాదతఃపరమ్ ఇవే అలంకారములు అవరోహక్రమమున పాడినపుడు మంద్రాది , మంద్రమధ్యము , మంద్రాంతములై 12 అవరోహ్యలంకారములుగా చెప్పబడును. 27-29 ప్రస్తారశ్చప్రసాదోఅధవ్యావృత్తస్ఖలితావపి పరివర్తాక్షేపబిందూద్వాహితోర్మిసమాస్తథా ప్రేంఖనిష్కూజితశ్యేనక్రమోద్వాహితరంజితా సంనివృత్తప్రవృత్తోఅధవేణుశ్చలలితస్వరః హుంకారోహ్రాదమానశ్చతతస్స్యాదవలోకితః స్యుఃసంచారిణ్యలంకారాఃపంచవింశతిరిత్యమీ సంచారి అలంకారములు 25 . వాటి పేర్లు 1 ప్రస్తారము 2 ప్రసాదము 3 వ్యావృత్తము 4 స్ఖలితము 5 పరివర్తము 6 ఆక్షేపము 7 బిందువు 8 ఉద్వాహితము 9 ఊర్మి 10 సమము 11 ప్రేంఖము 12 నిష్కూజితము 13 శ్యేనము 14 క్రమము 15 ఉద్ఘట్టితము 16 రంజితము 17 సన్నివృత్తము 18 ప్రవృత్తము 19 వేణువు 20 లలిత 21 స్వరము 22 హుంకారము 23 హ్రదము 24 మానము 25 అవలోకితము. 30 త్రిస్వరాఆద్యాకలైకైకమంద్రత్యాగేనచాపరాః త్రిస్వరాశ్చేత్ కలామంద్రాద్యామంద్రాదిస్తదాభవేత్ 3 స్వరములు కల కళలయందు అన్యస్వరములు 3 స్వరములుగా ఏర్పడినప్పుడు అది మంద్రాది అలంకారమగును. సగరిరిమగగమప మదపపదని 31 తాఃకలామంద్రమధ్యాంతాః. క్రమాఛ్చేదపరౌతదా త్యక్తాంతరంస్వరయుగంత్యక్తాదారభ్యతేపునః ఆ కళలే క్రమముగా మంద్రమధ్యములు , మంద్రాంతములు అగును. గసరి మరిగ పగమ దమప నిపద 32-33 యుగంతాదృక్సమారోహేత్తదాప్రస్తారఉచ్యతే పూర్వఃపూర్వః పరస్యోర్థ్వధోవర్తీక్రియతేస్వరః యదాతదాప్రసాదంతమాహశ్రీకరణేశ్వరః చతుస్స్వరాకలాతత్రాద్యాత్తృతీయంద్వితీయకాత్ మంద్రాంతము : రిగస గమరి మపగ పదమ దనిస మధ్య స్వరమును విడిచిపెట్టి 1 3 స్వరములతో ఆరోహణము పాడి మరల మధ్య స్వరమును పాడినప్పుడు అది ప్రస్తారము. సగ , రిమ , గప , మద , పని రెండు సార్లు పూర్వస్వరము , మధ్యలో పరస్వరము పాడినపుడు ప్రసాదాలంకారము. ఈ అలంకారము శ్రీకరణేశ్వరునిచే చెప్పబడెను. సరిస , రిగరి , గమగ , మపమ , పదప , దనిద 34 తుర్యంగత్వాఆదిమంగఛ్చేదేవమేకైకహానతః చతుస్స్వరాఃపరాయత్రసవ్యావృత్తోస్మృతోబుధైః నాలుగు స్వరములు కలవి. 1 3 స్వరములు పాడి , తరువాత 2 4 స్వరములు తరువాత మరల 1 వ స్వరము ఈ విధముగ పాడినపుడు వ్యావృత్తమని బుధులచే చెప్పబడెను. సగరిమస , రిమగపరి , గపమదగ , మపదనిమ 35 కలాంప్రయుజ్యమంద్రాదేర్ద్విరుక్తోర్ధ్వస్వరాన్వితాం అవరుహ్యేతచేదేషస్ఖలితాఖ్యస్తదాభవేత్ మంద్రాది అలంకారము వలెనే 1 3 2 స్వరములు పాడి 4 వ స్వరమును 2 సార్లు పాడి అవరోహణమున పాడినపుడు అది స్ఖలితమను అలంకారమగును. సగరిమమరిగస , రిమగపపగమరి , గపమదదమపగ , మదపనినిపదమ 36 స్వరంద్వితీయముజ్జిత్వాత్రిస్వరాద్యాకలాయది త్యక్తాదారభ్యతాదృశ్యోఅన్యాస్తదాపరివర్తకాః 2 వ స్వరమును విడిచి 1 3 4 స్వరములు పాడి తిరిగి విడిచిన 2 వ స్వరమును పాడిన అది పరివర్తకమను అలంకారమగును. సగమ రిపమ గపద మదని 37 త్రిస్వరాశ్చేత్కలాఃపూర్వపూర్వత్యాగోర్ధ్వసంక్రమైః తదాఆక్షేపః అథబిందుఃసయత్రప్లుతమధస్వరమ్ కృత్వాఅగ్నివత్పరంసృష్ట్వాఅధఃస్పర్శేనాఖిలాఃస్వరాః మూడు స్వరములతో ఏర్పడిన కళలో పూర్వ స్వరమును విడిచి పరస్వరమును కలుపుకుంటూ పాడినపుడు అది ఆక్షేపమను అలంకారమగును. సరిగ , రిగమ , గమప , మపద , పదని పూర్వ స్వరమును ప్లుతముగా 3 సార్లు పలికి పర స్వరమును సకృత్తుగా స్పృశించి వదిలినపుడు 5 స్వరములు కలుగును. అది బిందువను అలంకారమగును. స3 రిస , రి3గరి , గ3మగ , మ3పమ , ప3దప , ద3నిద 38 కలాయాంత్రీన్స్వరాన్ గీత్వాఅవరుహ్యైకంపరాఃకలాః యత్రైకోజ్ఘితాగీతాస్తద్వదుద్వాహితస్తుసః కళయందు 3 స్వరములు గానము చేసి ఒక స్వరము అవరోహణము చేసిన అది ఉద్వాహితమను అలంకారమగును. సరిగరి , రిగమగ , గమపమ , మపదప , పదనిద 39 మూర్ఛనాదేః స్వరాత్తుర్యంప్లుతీకృత్యాద్యమేత్యచ తుర్యగానేకలైకైకహానాద్యత్రాపరాస్తథా 1 తరువాత 4 వ స్వరము ప్లుతముగా పాడి మరల 1 4 స్వరములు పాడిన అది ఊర్మి అను అలంకారమగును. సమ3సమ , రిప3 రిప , గద 3 గద , మని 3 మని 40 సఊర్మిఃస్యాత్ సతుసమఃకలాయత్రచతుస్స్వరాః ఏ కళలో 4 స్వరములు క్రమముగా ఆరోహణము తరువాత అవరోహణము వచ్చునట్లు పాడినపుడు అది సమ అలంకారమగును. సరిగమ మగరిస , రిగమప పమగరి , గమపద దపమగ , మపదని నిదపమ 41 తుల్యారోహావరోహైకైకహానాదపరాస్తథా కలాగతాగతవతీద్విస్వరైకైకహానతః రెండు స్వరముల ఆరోహణ అవరోహణములలో పూర్వస్వరమును తగ్గించుట వలన కలిగినది ప్రేంఖమను అలంకారము. సరిరిస , రిగగరి , గమమగ , మపపమ , పదదప , దనినిద 42 యత్రాస్యస్తాదృశః సస్యాత్పేంఖఃనిష్కూజితః పునః ప్రసాదస్యకలాంగీత్వాతత్కలాదేస్తృతీయకమ్ ప్రసాదాలంకారము ( సరిస ) మొదట పాడి తరువాత మరల 1 3 స్వరములు పాడిన అది నిష్కూజితమను అలంకారము. సరిసగస , రిగరిమరి , గమగపగ , మపమదమ , పదపనిప 43 గత్వాఆద్యగానాద్భవతి శ్యేనఃసంవాదయుగ్మకైః షడ్జపంచమములు, ఋషభదైవతములు, గాంధారనిషాదములు , మధ్యమషడ్జములు ఈ విధముగ సంవాదియుగ్మములు ( దాటు స్వరములు ) గానము చేసినపుడు శ్యేనమను అలంకారమగును. స ప , రి ద , గ ని , మ స 44 - 45 క్రమాత్సరిగమాద్యైఃస్యాత్కలాద్విత్రిచతుస్శ్వరాః ఆద్యస్వరాద్యాస్తిస్రః స్యుర్ది్వతీయాద్యాదయస్తథా యత్రాసౌక్రమఇత్యుక్తఃసతూద్ఘట్టితఉచ్యతే యత్రస్వరద్వయంగీత్వాపంచమాచ్చతురస్స్వరాత్ 1 2 , 123 , 1234 స్వరములు ఆరోహణము అవరోహణములలో గానము చేసిన అది క్రమాలంకారమని చెప్పబడును. సరి , సరిగ , సరిగమ , రిగ , రిగమ , రిగమప , గమ , గమప , గమపద , మప , మపద , మపదని 1 2 స్వరములు ఆరోహణమున పాడి 5 వ స్వరమునుండి 4 స్వరములు అవరోహణమున పాడినపుడు అది ఉద్ఘట్టితము. సరిపమగరి , రిగదపమగ , గమనిదపమ 46 అవరోహత్కలాగాయేత్తదైకైకోజ్ఘనాత్పర్యాః ద్విరుక్తాయదిమంద్రాంతామంద్రాదేః స్యుః కలాస్తథారంజితః 1 3 2 స్వరములు రెండు సార్లు పాడి చివర తిరిగి మంద్రము పాడిన అది రంజితము. సగరిసగరిస , రిమగరిమగరి , గపమగపమగ , మదపమదపమ, పనిదపనిదప 47-49 అధభవేదేషసన్నివృత్తప్రవృత్తకః యత్రాద్యపంచమౌగీత్వాతుర్యాత్త్రీనవరోహతి క్రమాత్కలాసాయత్రాన్యాస్తద్వదేకైకహానతః యత్రాద్యఃస్యాద్ ద్విర్దితీయచతుర్థకతృతీయకాః సకృత్కలాఆన్యాశై క్చైకహానాద్వేణురసౌమతః గీత్వాఆద్యౌద్వౌచతుర్థంచయస్యాంతావవరోహతి 1 , 5 స్వరములు పాడి 4 వ స్వరము నుండి అవరోహణము చేసినపుడు అది సన్నివృత్త ప్రవృత్తకమను అలంకారమగును. సపమగరి, రిదపమగ , గనిదపమ 1 వ స్వరమును రెండు సార్లు పలికి 2 4 3 స్వరములు పాడిన అది వేణువను అలంకారము. ససరిమగ , రిరిగపమ , గగమదప , మమపనిద 50 సాకలాఆన్యాశ్చతాదృశ్యోయత్రాఅసౌలలితస్వరః ఆదిమేనకలాయత్రద్విస్వరాద్యాగతాగతైః 1 2 స్వరములు పాడి పిమ్మట 4 వ స్వరము మరల 1 2 స్వరములు అవరోహణమున పాడినపుడు అది లలితస్వరమను అలంకారము. సరిమరిస , రిగపగరి , గమదమగ , మపనిపమ 51 స్వరైరేకోత్తరంవృధ్ధైః నహుంకారోనిగద్యతే హ్రాదమానేప్రసన్నాంతామంద్రాదేస్తుకలామతాః షడ్జము ద్విస్వరముగా ఆరోహణావరోహణములలో పలికినపుడు అది హుంకారమను అలంకారమగును. సరిస , సరిగరిస , సరిగమగరిస , సరిగమపమగరిస , సరిగమపమగరిస , సరిగమపదపమగరిస , సరిగమపదనిదపమగరిస 1 3 2 స్వరములు మంద్రాది కి ప్రసన్నాంతములు అనగా షడ్జము అంతమందు కలవిగా పాడినపుడు అది హ్రాదమను అలంకారమగును. సగరిస , రిమగరి , గపమగ , మదపమ , పనిదప 52 యదాఆరోహేఅవరోహేచస్వద్వితీయంపరిత్యజేత్ చతుఃస్వరాసమకలాతదాస్యాదవలోకితః 1 2 3 4 స్వరములు ఆరోహణము అవరోహణము పాడుట సమాలంకారము. అందు ఒక స్వరము విడిచి పాడినపుడది అవలోకితమను అలంకారమగును. సగమమరిస , రిమపపమరి , గపదదపగ , మదనినిదమ 53 ఏవంసంచార్యలంకారాఆరోహేణప్రదర్శితాః ఏతానేవావరోహేణప్రాహశ్రీకరణాగ్రణీః ఇతిసంచార్యలంకారాః ఈ ప్రకరణంలో అన్నీ ఆరోహణమందే అలంకారములు చెప్పబడినవి. అవరోహణము కూడ ఈ విధముగనే యుండునని శార్జ్ఞదేవుడు చెప్పెను.ఇంత వరకు చెప్పినవి సంచార్యలంకారములు. 54-55 అన్యేఅపిసప్తాలంకారాగీతజ్ఞైరుపదర్శితాః తారమంద్రప్రసన్నశ్చమంద్రతారప్రసన్నకః ఆవర్తకస్సంప్రదానోవిధూతోఅప్యుపలోలకః ఉల్లాసితశ్చేతితేషామదునాలక్ష్మకధ్యతే గీతజ్ఞులు ( వాగ్గేయకారులు, లేదా సంగీతజ్ఞులు ) 7 అలంకారములను గురించి చెప్పారు. అవి 1 తారమంద్రప్రసన్నము 2 మంద్రతారప్రసన్నము 3 ఆవర్తకము 4 సంప్రదానము 5 విధూతము. 6 ఉపలోలకము 7 ఉల్లాసితము 56 కలాస్తేషాంద్వితీయాద్యాఃపూర్వైకైకప్రహాణకః అష్టమస్వరపర్యంతమారుహ్యాద్యవ్రజేద్యది 1 నుండి 8 వరకు స్వరములు ఆరోహణము చేసి పిమ్మట 1 వ స్వరము పాడిన అది తారమంద్రప్రసన్నము. సరిగమపదనిస సా 57 తారమంద్రప్రసన్నోఅయమలంకారస్తదోచ్యతే మంద్రాదష్టమముత్ల్పుత్యసప్తకస్యావరోహణే మంద్రమైన స నుండి 8 స్వరములు అవరోహణము చేసి పిమ్మట తారము పాడిన అది మంద్రతారప్రసన్నము. సా సనిదపమగరిస 58 మంద్రతారప్రసన్నాఖ్యమాహమాహేశ్వరోత్తమః ఆద్యంద్వితీయమాద్యంచద్విర్ద్విర్గీత్వాద్వితీయకమ్ 1 2 స్వరములు రెండు సార్లు పలికి తరువాత 2 1 స్వరములు పాడిన ఆవర్తకమను అలంకారమగును. ససరిరిససరిస , రిరిగగరిరిగరి , గగమమగగమగ , మమపపమమపమ, పపదదపపదప దదనినిదదనిద 59 సకృదాద్యంయత్కలాయాంగాయేదావర్తకస్తుసః ఏతస్యైవకలాంత్యౌదౌస్వరౌసంత్యజ్యగీయతే ఆవర్తక అలంకారము నందు చివరి రెండు స్వరములు విడిచి గానము చేసినపుడు అది సంప్రదానమను అలంకారమగును. ససరిరిసస , రిరగగరిరి , గగమమగగ , మమపపమమ , పపదదపప , దదనినిదద 60-63 యదాతదాసంప్రదానమలంకారంవిదుర్బుధాః యుగ్మమేకాంతరితయోఃత్యక్తాదప్యేవమేవచేత్ ద్విర్ద్విః ప్రయుజ్యేతతదావిధూతోబుధసమ్మతః కలాయామాద్యయోర్యుగ్మంచేత్తృతీయద్వితీయోః ద్విర్ద్విః ప్రయోజ్యతేతజ్ఞైరుపలోలస్తదోచ్యతే ద్విర్గీత్వాద్యంతృతీయంచప్రథమంచతృతీయకమ్ సకృద్గాయేద్యత్కలాయాంతముల్లాసితమాచిరే ఇతి సప్తాలంకారాః 1 3 స్వరములు రెండు సార్లు పాడి తిరిగి 2 4 స్వరములు రెండు సార్లు పాడవలెను. 4 స్వరములు కలిగిన ఈ అలంకారము విధూతము. సగ సగ , రిమ రిమ , గప గప , మద మద , పని పని 1 2 1 2 3 2 3 2 ఇది ఉపలోలితము. సరి సరి గరి గరి , రిగ రిగ మగ మగ , గమ గమ పమ పమ , మప మప దప దప పద పద నిద నిద 1 వ స్వరము రెండు సార్లు 3 వ స్వరము మరల 1 వ స్వరము మరల 3 ఈ విధముగ గానము చేయుట ఉల్లాసితము. ససగసగ , రిరిమరిమ , గగపగప , మమదమద , పపనిపని ఇవి 7 అలంకారములు. 63 ఇతిప్రసిధ్ధాలంకారాస్త్రిషష్టిరుదితామయా ఇట్లు నాచేత 63 ప్రసిధ్ధ అలంకారములు చెప్పబడినవి. 64 అనంతత్వాత్తుతేశాస్త్రేనసామస్త్యేనకీర్తితాః రక్తిలాభస్స్వరజాఞానమ్ వర్ణాంగానాంవిచిత్రతా ఇతిప్రయోజనాన్యాహురలంకారనిరూపణే ఈ అలంకారములు అనంతములు. శాస్త్రమున ప్రయోగములన్నియు చెప్పబడవు. అలంకారములు నిరూపించుటకు , సృష్టించుటకు రంజకత్వ విషయ జ్ఞానము , స్వర విషయక జ్ఞానము , స్థాయి మున్నగు వర్ణ విశేషముల వైచిత్ర్యము ప్రయోజనములు. ఇది సంగీతరత్నాకరమున స్వరగతాధ్యాయమున వర్ణాలంకార ప్రకరణము. <nowiki>*****************************************************************************************</nowiki> తేక్రమాస్తేషుసంఖ్యాస్యాద్ద్వానవత్యాశతత్రయమ్ యక్షరక్షోనారదాబ్జభవనాగాశ్విపాశిన షడ్జగ్రామేమూర్ఛనానామేతాః స్యురేవతాః క్రమా బ్రహ్మేంద్రవాయుగంధర్వసిధ్దద్రుహిణభావనః స్యురిమామధ్యమగ్రామమూర్ఛనాదేవతాః క్రమాత్ తాసామన్యానినామానినారదోమునికబ్రవీత్ సరిగమపదని షడ్జగ్రామమున స్వరములు 7 . అవి క్రమముగా తరువాతి స్వరములతో కలిసి 7 మూర్ఛనలగును. సరిగమపదని , రిగమపదనిస , గమపదనిసరి, మపదనిసరిగ, పదనిసరిగమ, దనిసరిగమప, నిసరిగమపద. తరువాతి స్వరమును ఉచ్చరించి క్రమముగా 7 స్వరములు ఉచ్చరింపవలెను. మొత్తము మూర్ఛనల సంఖ్య 392. యక్షులు, రక్షసులు , నారదుడు,బ్రహ్మదేవుడు, నాగులు, అశ్వనీ దేవతలు , వరుణుడు క్రమముగా షడ్జగ్రామమందలి మూర్ఛనలకు అధిదేతలు. బ్రహ్మ , దేవేంద్రుడు, వాయువు, గంధర్వులు , సిద్ధులు , బ్రహ్మ , సూర్యుడు - వీరు క్రమముగా మధ్యమ గ్రామమునకు అధిదేవతలు. నారద ముని ఈ మధ్యమ గ్రామ మూర్ఛనలనే వేరే పేర్లతో చెప్పాడు. 23-26 మూర్ఛనోత్తరపర్ణాఆద్యాషడ్జగ్రామేఅభిరుద్గతా అశ్వక్రాంతాచ సౌవీరీహృష్యకాత్తోరాయచా రజనీతిసమాఖ్యాతాఋషీణాం సప్తమూర్ఛనాః ఆప్యాయనీవిశ్వకృతా చంద్రాహేమాకపర్దినీ మైత్రీచాంద్రమసీపిత్ర్యామధ్యమే మూర్ఛనాఇమాః నందావిశాలాసుముఖీ చిత్రాచిత్రవతీసుఖా ఆలాపాచేతిగాంధారగ్రామేస్యుః సప్తమూర్ఛనాః తాశ్చస్వర్గేప్రయోక్తవ్యా విశేషాత్తేననోదితః షడ్జగ్రామమున 7 మూర్ఛనలు. ఉత్తరవర్ణ, అభిరుద్గత , అశ్వక్రాంత , సౌవీరి , హృష్యక , ఉత్తరాయత , రజని అనునవి క్రమముగా వాటి పేర్లు. మధ్యమ గ్రామమందలి మూర్ఛనలు అట్లే 7 . ఆప్యాయని , విశ్వకృత , చంద్ర , హేమ , కపర్దిని , మైత్రి , చాంద్రమపి , పిత్ర్య వీటి పేర్లు. ఈ విధముగానే గాంధార గ్రామమందలి మూర్ఛనలకు కూడ 7 పేర్లు చెప్పబడినవి. అవి నంద , విశాల , సుముఖి , చిత్ర , చిత్రావతి , సుఖ , ఆలాప . ఈ మూర్ఛనలు స్వర్గమునకు సంబంధించినవి . కనుక వీని లక్షణములు ప్రత్యేకించి చెప్పుటలేదు. 27 తానాః స్యుః మూర్ఛనాః శుధ్ధాః షాడవౌడవీతికృతాః షడ్జగాః సప్తహినాశ్చేత్క్రమాత్ సరిపసప్తమైః శుధ్ధములైన మూర్ఛనలు షాడవములు ( 6 స్వరములు కలవి ) , ఔడవములు ( 5 స్వరములు కలవి ) గా చేయబడినపుడు అవి తానములని పిలువబడును.షడ్జగ్రామములు షడ్జహీనములుగా( స స్వరము లేనివిగా ) చేయబడి మరల 7 మూర్ఛనలగును. అవి సప్తతానములు . అట్లే రిషభము ( రి ) , పంచమము ( ప ) , నిషాదము ( ని ) హీనములైనపుడు కూడ ప్రత్యేకమగు తానములని చెప్పబడును. ఇవి మొత్తము 28.( 4#7) 28 తదాష్టవింశతిస్తానా మధ్యమే సరిగోజ్ఘితాః సప్తక్రమాద్యదాతానాః స్యుస్తదాత్వేకవింశతిః మధ్యమ గ్రామమందు కూడ షడ్జ , ఋషభ , గాంధార హీనములైనపుడు ప్రత్యేకమైన సప్తతానములగును. అవి మొత్తము 21. 29 ఏతేచైకోనపంచాశదుభయేషాడవామతాః సపాఖ్యాంద్విశ్రుతిభ్యాం చరిపాభ్యాం సప్తవర్జితాః షడ్జ మధ్యమ గ్రామములు రెండూ కలిపి షాడవములైన తానములు ( 6 స్వరములు కలిగిన మూర్ఛనలు ) 49. ఈ తానములే ఔడవములైనపుడు ( 5 స్వరములు కలిగినపుడు లేదా షడ్జ ( స ) పంచమములు ( ప ) రెండు విడువబడినపుడు అవి ఔడవ సప్తతానములగును. 30-31 షడ్జగ్రామేపృథక్తానా ఏకవింశతిరౌడువాః రిధాభ్యాం ద్విశ్రుతిభ్యాంద మధ్యమగ్రామస్తుతే హీనాశ్చతుర్దశైవస్యుః పంచత్రింశత్తుతేయుతాః <ref>{{Cite wikisource|title=సంగీతరత్నాకరము- శ్లోకాలవివరణ|author=శార్జ్ఞదేవుడు|date=సంగీతనాటక అకాడమీ ప్రచురణ 1966|first=14 వ శతాబ్దపు కవి శార్జ్ఞదేవుని రచన - సంస్కృతమూలం|last=మలి ముద్రణ జరగలేదు|publication-date=1966|author1=అనువాదకులు - గంధం శ్రీరామమూర్తిగారు|volume=మొదటి సంపుటం|contribution=ఈ పుస్తకం అందుబాటులో లేదు. ముద్రణకు బదులుగా వికీసోర్స్ను ఎంచుకున్నాను.|language=తెలుగు|accessday=రోజూ ఒక పేజీ చొప్పున రాస్తున్నాను}}</ref>సర్వేచతురశీతిః స్యుర్మిలితాః షాడవౌడువాః ఒక మూర్ఛనకు 7 స్వరములు . షాడవములు ( ఒక స్వరము వదిలి పాడిన తానములు ) . 7 . రెండు శ్రుతులు గాంధార నిషాదములు ( గ , ని ) వదిలేసి పాడినపుడు సప్తతానములు అంటే 7 తానములు రిషభ పంచమ హీనములైనపుడు ( రి , ప స్వరములు వదిలేసి పాడినపుడు 7 తానములు మొత్తము కలిపి షడ్జ గ్రామమున తానములు 21 . మధ్యమ గ్రామంలో 7 మూర్ఛనలు . రిషభ దైవత హీనములైనపుడు ( రి గ శ్రుతులను వదిలి పాడినపుడు ఔడవములై ( 5 స్వరములు కలవై ) 7 తానములగును. గాంధార నిషాదములు వర్జించినపుడు 7 తానములు , కలిసి ఔడవ తానములు అనగా 5 స్వరములు కలిగిన తానములు 7 కలిసి మొత్తము ఔడవతానములు 14 . మొత్తముగా ఔడవతానములు 35 . షాడవ ఔడవ తానములు కలిసి 84 తానములు. 32 అసంపూర్ణాశ్చసంపూర్ణా వ్యుత్క్రమోచ్చారితస్వరాః మూర్ఛనాః కూటతానాః స్యుస్తత్సంఖ్యామభిధ్మహే అసంపూర్ణములు ( 7 స్వరములు పూర్తిగా లేనివి ) సంపూర్ణములు ( ఆరోహణ , అవరోహణలలో 7 స్వరములు కలిగినవి ) అయిన మూర్ఛనలు వ్యుత్క్రమముచేత reverse తిరగవేసి వుచ్చరించి పాడినపుడు కూటతానములగును. 33 పూర్ణాః పంచసహస్రాణిచత్వారిం శద్యుతానితు ఏకైకస్యాం మూర్ఛనాయాం కూటతానాః సహక్రమైః ఒక్కొక్క మూర్ఛనయందు పూర్ణములు , అసంపూర్ణములైన కూటతానములు కలిసి మొత్తము 5040 అవుతాయి. 34 షట్పంచాశన్మూర్ఛనాస్థాః పూర్ణాః కూటాస్తుయోజితాః లక్షద్వయం సహస్రాణిద్వ్యాశీతిర్ద్వేశతేతథా 56మూర్ఛనలయందున్న కూటతానములను కలిసి కూటతానములు మొత్తము 282240 అగును. 35-36 చత్వారింశచ్చసంఖ్యాతా అథాపూర్ణాన్ ప్రచక్ష్మహే ఏకైకాంత్యాంత్యవిరహాద్భేదాః షట్ షట్స్వరాదయః ఏకస్వరోఅత్ర నిర్భేదోఅప్యుక్తోనష్టాదిసిధ్ధయే క్రమా అకూటతానత్వేఅప్యుక్తాస్తేషూపయోగినః తరువాత అసంపూర్ణములైన కూటతానములు చెప్పబడును. సరిగమపదని లో కడపటి లేదా చివరి స్వరమును వదిలిన సరిగమపద అగును . అట్టి ఎడబాటుతో అవి ఆరు భేదములు . సరిగమప , సరిగమ , సరిగ , సరి , స . ఇవి వ్యుత్క్రమమున 6 అగును. స , సని , సనిద , సనిదప , సనిదపమ , సనిదపమగ , సనిదపమగరి . చివరి రిషభము వర్జితమగును. ఇవి పూర్తి కూటతానములు కావు . కాని కూటతానములందు వుపయోగింపబడునవి కాన చెప్పబడినవి. 37 స్యుఃషాడవానాంవింశత్యాసహసప్తసతానితు ఔడువానాంతు వింశత్యాసహితంశతమిష్యతే షాడవములైన క్రమముల సంఖ్య 720 . ఔడువములైన క్రమముల సంఖ్య 120. 38-39 చతుః స్వరాణాంకూటానాం చతుర్వింశతిరీరితాః త్రిస్వరాః షడ్ ద్వి స్వరౌ ద్వావేకస్త్వేకస్వరోమతః ఆర్చికోగాథికశ్చాదసామికో అథ స్వరాంతరః ఏకస్వరాదితానానాం చతుర్ణామభిధాఇమాః చతుస్వరములైన కూటతానముల సంఖ్య 24 . త్రిస్వరముల ప్రస్తారమున 6 భేదములు , ద్వి స్వర ప్రస్తారమున 2 భేదములు , ఏక స్వరముల 1 తానములు నాలుగు ఆర్చికము , గాధికము , సామికము , స్వరాంతరము అను పేర్లతో పిలువబడును. 40 ఉక్తాః శుధ్ధాదిభేదేన నిగయుక్తాశ్చతుర్విధాః తయోరేకైకహీనాస్తుద్వేధామూలక్రమామతాః షడ్జ మధ్యమ గ్రామములు రెండు కలిసి 14 మూర్ఛనలు. అవి చివరి స్వరము వర్జముగా పాడినపుడు షాడవములు ( 6 స్వరములు కలవి ) అగును. అప్పడు నిషాద గాంధార యుక్తముగా ( ని గ ) శుధ్ధములు , కాకలీకలితములు , సాంతరములు , ఆ రెంటిని కూడినవి అని 4 విధములగును. వానిలో ఒక్కొక్క స్వరము మాత్రమే పాడినపుడు ఆ క్రమములు 2 విధములగును. నిషాద హీనములైనవి ని లేనివి శుధ్ధములు , సాంతరములు. గాంధార హీనములు అనగా గ లేనివి శుధ్ధములు , కాకలీకలితములు. 41 షడ్జాద్యౌ మధ్యమాద్యౌచ చత్వారం స్యుర్విధాద్విధా చతుర్థాఅన్యేదశేత్యష్టాచత్వారింశదమీ క్రమాః షడ్జ గ్రామమున ఆద్యములైన ఔత్తరమంద్రము , శుధ్ధ మధ్యమము మధ్యమ గ్రామమున ఆద్యమైన సౌవీరక్రమము , మత్సరీకృత క్రమము కలిపి 4 ప్రత్యేకమగు 2 విధములగుచున్నవి. 42 సవింశతిః సప్తశతీప్రాగుక్తాగుణితాక్రమైః చతుస్త్రింశతస్సహస్రాణి షష్ట్యాపంచశతానిచ ఇతరములు 10 భేదములు . శుధ్ధములు , సాంతరములు , కాకలీకలితములు , తద్ద్వయోపేతములని 4 విధములైన భేదములతో కలిసి ఈ క్రమములు మొత్తము 48. ప్రతి క్రమందలి మూర్ఛనలను కలుపుకొని మొత్తము 720 అగును. అవి 48 చేత గుణింపబడి 34520 అగును. క్రమములతో సహితముగా కూటతానులైన షాడవముల సంఖ్య ఇంత మాత్రమే. 43 ఇతిషాడవసంఖ్యాస్యాదథ పంచస్వరాన్ బ్రువే గాద్యౌధాద్యౌనిషాద్యౌచ చతుర్భేదాః షడేడువాః షాడవములైన తానములు పూర్తయిన తరువాత ఔడవములు . అనగా 5 స్వరములతో పాడునవి. షడ్జగ్రమమందు షడ్జము , మధ్యమ గ్రామమందు మధ్యమము నిత్యములగును.(common ).దైవతాద్యములు 2 నిషాదాద్యములు 2 అక్కడికి 5 స్వరములగును. అవి నిషాద గాంధారములతో కూడుట వలన 4 విధములగును. 44-47 అష్టావన్యేద్విధేత్యేవం చత్వారింశదిమేక్రమాః సవింశతేశశతేతైశ్చగుణితేఅష్టౌశతానితు చత్వారిచసహస్రాణి సంఖ్యాపంచస్వరేష్వితి చతుఃస్వరేషున్యాద్యౌద్వౌ చతుర్థాద్వాదశపరే క్రమాద్విధేతిద్వాత్రింశచ్చతుర్వింశతి తాడితా శతానిసప్తాష్టషష్ట్యాస్యాచ్చతుః సర్వసంమితిః త్రిస్వరేషుతుమాద్యేద్వావభేదౌ ద్వాదశాపరే ద్విధాషడ్వింశతిరితిక్రమాస్తే షడ్భిరాహతా మిగిలిన 8 మూర్ఛనలు కలిసి 2 విధములగును. ఈ విధముగా గుణించిన పిదప ఔడవముల సంఖ్య 40 అగును. ఆ 40 క్రమములు 120 చే గుణింపబడగా ఔడవములున్ని 4800 అగును. చతుస్వరములయందు నిషాదాద్యములు 2 . అవి 4 భేదములతో వున్నవి. అన్యములైన 12 మళ్లీ 2 భేదములతో మొత్తము. క్రమములు 32 అగును. 32 ను 24 చేత గుణించిన చతుస్వరముల సంఖ్య. 756. త్రిస్వరములందును షడ్జ మధ్యమములు మారవు. ఇతరములైన 12 మాత్రము 2 భేదములు కలిగియుండును. కావున 26 అగును. అవి 6 చే గుణింపబడి 156 అగును. 48-49 షట్పంచాశచ్ఛతంచ స్యుర్ద్విస్వరేషుపునర్విధా రిగధన్యాదయోఅష్టౌస్యుః శుధ్ధాస్తదితరేక్రమాః ద్వావింశతిస్తేతు చతుశ్చత్వారింశద్ద్వితాడితా ఏకస్వరాస్త్వభేదత్వాన్మౌలా ఏవచతుర్దశ ద్విస్వరములందు రిషభముతో మొదలగు స్వరములు 2 భేదములు గాంధారముతో మొదలగు భేదములు 2 దైవతముతో మొదలగునవి 2 భేదములు , నిషాదముతో మొదలగునవి 2 భేదములు మొత్తము 8 . నిషాద గాంధారములతో కలియుట వలన 2 భేదములగును. మిగిలిన శుధ్ధ క్రమములు 6 . రెండు భేదములతో గుణింపబడి 24 అగును. ఏక స్వరములకు భేదములు లేవు కనుక అవి 14 గే. 50 షడ్జాదేః శుధ్ధ మధ్యాహ్నం భేదకంమపంచమంవినా చతుః సర్వేక్రమద్వంద్వేఅష్టా చత్వారింశదీరితాః మధ్యమ గ్రామమున 4 వ మూర్ఛనయగు శుధ్ధ మధ్యమ సాంతర గాంధారములు అభేదములు. పంచమము వినా 4 వస్వరమున 48 భేదములు పునరుక్తములగును. 51-54 తానాస్త్రిస్వరయోస్త్వేతే ద్వాదశద్విస్వరేద్వయమ్ ఏకఏకస్వరస్తే త్రిషష్టిరేత్తరమంద్రకైః పునరుక్తామతాస్తానైర్న్యాదిమార్గీక్రమాః పునః పంచస్వరాయేచత్వారస్తత్తానానాం చతుఃశతీ ఆశీత్యభ్యధికాచాతుః స్వరీషణ్ణవతిర్భవేత్ ద్వాదశత్రిస్వరద్వంద్వేచత్వారోద్విస్వరద్వంద్వే ఏకఏకస్వరస్తానస్తేషాం పంచశతీత్వియమ్ త్రినవత్యాయుతా తానైరఖిన్నారజనీగతైః త్రిస్వరములు ( మూడు స్వరములు కలవి ) 2 క్రమములు. ఈ తానములు 12 భేదములు. అవి పునరుక్తములు repeatedly pronounced . ద్విస్వరము 1 భేదము కలిగినది అదియును పునరుక్తమగును. ఏక్ స్వరము అదియును పునరుక్తమగును. ఇట్లు శుధ్ధ మధ్య భేదములు 60 ఉత్తర మంద్ర సంబంధి కూటతానములచే పునరుక్తములైనవి. మధ్యమ గ్రామమున నిషాదముతో మొదలయే 5 వ మూర్ఛన మార్గియందు 5 స్వరములు కలిగిన 4 క్రమములు కలవు. వాటి భేదములు 450 . 4 స్వరములు ఉన్న క్రమముల సంఖ్య 96. మూడు స్వరములు కల క్రమముల సంఖ్య 12 2 స్వరములు గల క్రమముల సంఖ్య 4 . ఒక స్వరము కలిగినది ఒకటే. ఇలా రజనీ అనే పేరు గల తానములలో 593 కలవు. ఇవి కూడా పునరుక్తులే. 55 దైవతాదేస్తుపౌరవ్యాశ్చత్వారః షట్స్వరాః క్రమాత్ తత్తానానాంతుసాశీతిః శతాష్టావింశతిర్మతా మధ్యమ గ్రామమున 6 వ మూర్ఛన దైవతముతో కలిసి 6 స్వరములును 4 భేదములగును. ప్రతి క్రమమున 720 అగును. 4 క్రమములకు కలిసి 880 భేదములు పునరుక్తములు. 56 ఔడువానాంచతుర్ణాం ప్రాగుక్తాసంఖ్యాచతుః స్వరౌ త్రిస్వరౌద్వస్వరావేకస్వరః ప్రాగుక్తసంఖ్యకాః ఈ క్రమముల సంఖ్య ఇంతకు ముందు చెప్పబడినట్లుగానే ఔడవములు , చతుస్వరములు, త్రిస్వరములు , ద్విస్వరములు , ఏక స్వరము. 57 పంచవింశతిసంయుక్తా చతుస్ర్త్రింశఛ్ఛతీత్వియమ్ తానానాం సదృశాకారాస్యాత్తానైరేత్తరాయతైః ఇట్లు మధ్యమ గ్రామమున మొత్తము సంఖ్య 34420 . సదృశాకారములు ( ఒకే స్వరస్థానములు కలవి ) పునరుక్తములగును. 58-59 ఇత్యేకాశీతిసంయుక్తం సహస్రాణాం చతుష్టయమ్ తానానాంపునరుక్తానాం పూర్ణాపూర్ణైః సహక్రమైః అపనీయేతచేదేషా కూటతానమితిర్భవేత్ లక్షత్రయం సప్తదశసహస్రాణి శతానిచ ఇలా పునరుక్తములైన తానముల సంఖ్య మొత్తము పూర్ణా పూర్ణ క్రమము అనగా సంపూర్ణములు షాడవములు ఔడవములు కలిపి 4081. అగును. ఈ పునరుక్తములను కూడ కలుపుకొని కూటతానముల సంఖ్య 370927. 60-61 నవత్రింశద్యుయనీతి జ్ఞానోపాయోఅత్రకధ్యతే అంకానేకాదిసప్తంతానూర్ధ్వమూర్ధ్వంలిఖేత్క్రమాత్ హతేపూర్వేణపూర్వేణ తేషుచాంకేపరేపరే ఏకస్వరాదిసంఖ్యాస్యాత్క్రమేణ ప్రతిమూర్ఛనమ్ ఇట పరిజ్ఞానోపాయము చెప్పబడినది. ( కీ సొల్యూషన్ ) వివరణా సూత్రం. 1 నుంచి 7 వరకు అంకెలను క్రమంగా రాయాలి. వాటిలో పూర్వపూర్వము ( ఒక దాని కంటె ముందు సంఖ్య ) అంకెతో పరపరము ( తరువాత తరువాతి సంఖ్య ) గుణింపబడగా ప్రతి మూర్ఛన యందు ఏక స్వర , ద్విస్వరములైన మూర్ఛనల సంఖ్య వచ్చును.1 చే 2 గుణింపగా 2 మాత్రమే. 2 చే 3 గుణించిన 6 .6 చే 4 గుణింపగా 24 అగును. 24 ను 5 చే గుణించగా 120 . 6 చే 120 ని గుణించగా 720 అగును. 7 చే 720 గుణించిన 5040 అగును. 62-64 క్రమంన్యస్యస్వరః స్థాప్యః పూర్వః పూర్వః పరాదధః సచేదుపరితత్పూర్వః పురస్తూపరివర్తనః మూలక్రమక్రమాత్పుష్ఠేశేషాః ప్రస్తారఈదృశః సప్తాద్యేకాంతకోష్ఠానామధోఅధః సప్తపంక్తయః తాస్వాధ్యాయామాద్యకోష్ఠేలిఖేదేకం పరేసుఖమ్ వేద్యతానస్వరమితాన్న్యస్యేత్తేష్వేదలోష్టకాన్ స్వరముల వరుసక్రమాన్ని రాసుకొని పూర్వ పూర్వ స్వరము కింద పరస్వరమును రాసి స్థాపింపవలెను. ఆ పూర్వస్వరము పైస్వరమును చేరినయెడల అప్పుడు దాని పూర్వ స్వరమును రాయదగును. ఇట్లు నిషాదము ప్రారంభించి షడ్జ పర్యంతము పాడవలెను. మిగిలిన స్వరములు కూడ ఈ విధముగానే. మూలక్రమమును బట్టి పూర్వస్థానములయందు ఉంచదగును. 7 స్వరములు మొదట రాసి అది 1 స్వరముగా వచ్చువరకు రాయవలెను. పై పంక్తులు శూన్యమైనపుడు సున్న రాయవలెను. తాన స్వరముల పరిమితి వరకు మనము దీనిని సాధన చేయవచ్చును. 65 ప్రాక్పంత్యంత్యాంక సంయోగమూర్థ్వాధః స్థితపంక్తిషు శూన్యాదధోలిఖేదేకం నించాధోఅధః స్వ కోష్ఠకాన్ మొదటి పంక్తి యందలి అంకెల కూడికను పైన కింద వున్న పంక్తుల యందు రాయవలెను. 0 కింద పంక్తిలో 1 వేయవలెను. 6 కోశములు గల పంక్తిలో చివరి అంకెగా 1 వేయవలెను. 2 వ పంక్తి 1 వ కోశమందు 1 వ పంక్తి చివరి సంఖ్యలు (1+1) 2 వేయవలెను. దాని కింద కోశమున (బ్రాకెట్ )2 అంకెకు రెట్టింపు చేసి 4 వేయవలెను. 3 వ కోశంలో 1 పంక్తి కి చివరి అంకెల కూడిక 6 ను వేయవలెను. దాని కింద పంక్తిలో 6 ను రెట్టించి 12 అంకె వేయవలెను. దాని కింద 18.2 వ పంక్తి 4 వ కోశంలో మొదటి 3 పంక్తుల చివరి అంకెలు ( 1+1+1+4+18) కలిపి 24 వేయవలెను. దాని కింద 2 వ కోశము పై అంకెకు రెట్టింపు 48 వేయవలెను. దానికింద 3 వ కోశమున దానికి మూడు రెట్ల సంఖ్య 72 . దాని కింద 96 . 2 వ పంక్తి 5 వ కోశం మొదటి పంక్తులు 5 . చివరి అంకెలు ( 1+1+4+96) 120 . ఇవి భౌతిక శాస్త్ర గణితంలో శబ్ద పౌనఃపున్యానికి సంబంధించిన లెక్కలు . ఈ లెక్కలన్నీ మనం అంకెల రూపంలో గణితంలోనూ ఆంగ్ల మాధ్యమంలో భౌతిక శాస్త్రంలోనూ ఇప్పటి కాలంలో నేర్చుకుంటున్నాము. 14 వ శతాబ్దంలో సంగీత శాస్త్రాన్ని అవుపోసన పట్టి సంస్కృత భాషలో ప్రామాణిక గ్రంథాన్ని రాయగలిగిన కవిపండితుడు రాసిన గ్రంధమిది. ఆ కాలంలో వారి విజ్ఞానానికి , సముపార్జించిన జ్ఞానాన్ని ప్రామాణిక పధ్ధతులలో వివరణకూ దృష్టాంతమిది. {| class="wikitable" |+ !స !రి !గ !మ !ప !ద !ని |- !1 !0 !0 !0 !0 !0 !0 |- ! !1 !2 !6 !24 !120 !720 |- ! ! !4 !12 !48 !240 !1440 |- | | | |18 |72 |360 |2160 |- | | | | |96 |480 |2880 |- | | | | | |600 |4320 |} ఇది సంగీత స్వరరచనా పధ్ధతి . ఈ పధ్ధతిలో అంకెలకు బదులుగా స్వరాలను స్వరస్థానాలను నిలిపి పాడినపుడు మనమా స్వరరచనా పధ్ధతిని అర్ధం. చేసుకుని కొత్త పాటను సృష్టించడం వీలవుతుంది. 66-67 కోసష్టంఖ్యాగుణం న్యస్యేత్ఖండమేరురయంమతః స్వరాన్మూలక్రమస్యాంత్యాత్పూర్వం యావతిథః స్వరః ఉద్దిష్టాంత్యస్తావతిథేకోష్టేఅధౌలోష్టకంక్షిపేత్ లోష్టచాలనమంత్యాత్స్యాత్త్యక్త్వాలబ్ధంక్రమౌభవేత్ కింద స్వరములుగా అవరోహణ స్వరములను కోశములందలి అంకెలను కోశములతో గుణించి ఆ సంఖ్యను ఒక పక్కకు వుంచవలెను.ఇది ఖండమేరువని ఎంచబడినది. ( వీణ తీగలు బిగించబడిన మెటేలభాగము) . కోశమునకు చివరి సంఖ్యను ఈ సంఖ్యతో గుణింపగా వచ్చిన సంఖ్యను కింది కోపపు స్ంఖ్యగా భావించవలెను. 68 లోష్టాక్రాంతాంకసంయోగాదుద్దిష్ట్యస్యమితిరభవేత్ యైరవైర్నష్టసంఖ్యాస్యాన్మౌలైకాంకసమన్వితైః అంత్యము నుండి స్వరము ముందు స్వరస్థానమునకు ఊపబడును. ఈ ఊపు గమకమై స్వరస్థానముల ధ్వనిని మార్చును. లబ్దమును విడిచి క్రమముండును. ఊపు ఎన్ని స్వరములను ఆక్రమించునో ఆ అంకెల కలయిక వలన మిగిలిన స్వరముల సంఖ్య ఏర్పడును. మూలసంఖ్యతో కూడిన ఏక సంఖ్యలేర్పడినపుడు నష్టసంఖ్యకు లోష్టమును వుంచవలెను. 69 తేషులోష్టంక్షిపేన్మూలే లోష్టస్థానమితంభవేత్ నష్టతానస్వరస్థానం తతోయావతిథేపదే మూలమున నష్టతాన స్వరస్థానము లోష్టస్థాన పరిమితమగును. మేరువు మెట్లలో స్వరస్థానముల సంఖ్యను వేరొక స్వరస్థానము ధ్వని వినబడునట్లుగా ఊపినపుడు కోశము లోపలి స్వరస్థానముల అనునాదము మాత్రమే ధ్వనించును. అనంతరము ఎంత సంఖ్య కల కోశమున కింద క్రమములో సంఖ్య వుండునో స్వరము ఆ సంఖ్య కలది అగును. 70 అధి క్రమాదస్తిలోష్టః స్వరస్తావతిథోభవేత్ క్రమాంతిమత్సరాత్పూర్వోలబ్దత్యాగాదిపూర్వవత్ చివరి స్వరము కంటె ముందు స్వరము అనునాదమున ధ్వనించును. తరువాతి స్వరము ధ్వని లబ్ధత్యాగమగును. ( వినిపించదు ) 71 తానస్వరమితోర్ధ్వాధః పంక్తిగాంత్యాంకమిశ్రణాత్ ఏకస్వరాదితానానాంసంఖ్యాసంజాయతేక్రమాత్ తానస్వర పరిమితములైన పైన కింద పంక్తులను పొందిన తరువాత చివరి అంకెల కలయిక వలన అనేక స్వరాదితానముల సంఖ్య క్రమముగా ఏర్పడును 72-75 అథాత్రశుధ్ధతానానాం నామానివ్యాహరామహే అగ్నిష్టోమోఅత్యగ్నిష్టోమోవాజపేయశ్చషోడశీ వుండరీకోఅశ్వమేధశ్చరాజసూయస్తతః పరః ఇతిస్యుః షడ్జహీనానాం సప్తనామాన్యనుక్రమాత్ స్విష్టక్రుధ్ధహుసౌవర్ణో గోసవశ్చమహావ్రతః విశ్వజిహ్రబ్రహ్మయజ్ఞశ్చ ప్రజాపత్యస్తుసప్తమః క్రమాదృషభహీనానాంతానానామభిధాఇమాః అశ్వక్రాంతోరధక్రాంతోవిష్ణుక్రాంతస్తతఃపరమ్ 76 సూర్యక్రాంతో గజక్రాంతో వలభిన్నాగపక్షకః ఇతిపంచమహీనానాంసజ్ఞాః సప్తక్రమాన్మతః తరువాత శుధ్ధతానముల పేర్లు చెప్పబడినవి.షడ్జము ( స స్వరము ) లేకుండా పాడే తానములు అగ్నిష్టోమము , అత్యగ్నిష్టోమము, షోడశీ, పుండరీకము ,అశ్వమేధము , వాజపేయము, రాజసూయము అని 7 . రిషభ హీనములు ( రి స్వరము లేనివి ) స్విష్టకృత్, బహుసౌవర్ణము , గోసవము , మహావ్రతము , విశ్వజిత్తు , బ్రహ్మయజ్ఞము , ప్రజాపత్యము . ప అక్షరము లేనివి అశ్వక్రాంతము , రధక్రాంతము , విష్ణుక్రాంతము , సూర్యక్రాంతము , గజక్రాంతము , వలభిత్తు , నాగపక్షకము. 77 చాతుర్మాస్యోఅథ సంస్థా ఆఖ్యః శస్త్రశ్చోకథశ్చతుర్థకః సౌత్రామణీతథాచిత్రాసప్తమస్తూద్భిద్వాయః చాతుర్మాస్యము , సంస్థ శస్త్రము , ఉక్దము సౌత్రామణి చిత్ర ఉద్భిత్తు అను 7 నిషాదహీనములైన తానముల పేర్లు. ఇవి షడ్జగ్రామ తానములు 28 78-79 సంజ్ఞానిషాదహీనానాం షాడవానామిమాః క్రమాన్ని సావిత్రీ చార్ధసావిత్రీసర్వతోభద్ర సంజ్ఞగః ఆదిత్యానామయనశ్చ గవామయననామకః సర్పాణామనయః షడ్జః సప్తమః కౌణపాయనః నామానిషడ్జహీనానాం తానానామితిమేనిరే సావిత్రి,అర్ధసావిత్రి,సర్వతోభద్రము,ఆదిత్యాయనము,గోఅయనము,సర్పాయనము,కౌకాసాయనము అను 7 షడ్జహీనములైన తానముల పేర్లని బుధులు తలచిరి. 80-82 అగ్నిచిద్ ద్వాదశాహశ్చోపాంశుః సోమాభిదస్తకః అశ్వప్రతిగ్రహో బర్హిరథాభ్యుదయ సంజ్ఞకు 9cfl30w3gc40c85wq2iivoud992tcvu 4595166 4595164 2025-06-30T08:00:39Z సీతామహలక్ష్మి 135699 4595166 wikitext text/x-wiki మంద్రేప్రసన్నమధ్యాఖ్యమలంకారంవిదోవిదుః తారస్థాయి షడ్జము మొదట పాడి తరువాత రెండు మంద్రములు పాడిన తరువాత తిరిగి ఇదే క్రమరేచిత అలంకారమునకు చివర దీప్తమున్నప్పుడు ప్రస్తారమను అలంకారమగును. మంద్రస్థాయి షడ్జమునకు బదులు తారస్థాయి షడ్జముతో ఇవే స్వరములు పాడినపుడు అది ప్రస్తారము. తారము మంద్రము రెండు స్వరములు కలిపి పాడినపుడు అది ప్రసాదాలంకారమగును. ఇవి స్థాయి వర్ణమునకు చెందిన అలంకారములు. 14-15 స్యాతాంవిస్తీర్ణనిష్కర్షౌబిందురభ్యుచ్చయఃపరః హసితప్రేంఖితేక్షిప్తసంధిప్రఛ్ఛాదనాస్తథా ఉద్గీతోద్వాహితౌతద్వత్త్రివర్ణౌవేణిరిత్యమీ ద్వాదశారోహివర్ణస్థాలంకారాఃపరికీర్తితాః ఆరోహి వర్ణగతాలంకారములు 12. వాటి పేర్లు 1 విస్తీర్ణము 2 నిష్కర్ష 3 బిందువు 4 అభ్యుచ్చయము 5 హసితము 6 ప్రేంఖితము 7 ఆక్షిప్తము 8 సంధి ప్రఛ్ఛాదనము9 ఉద్గీతము 10 ఉద్వాహితము 11 త్రివర్ణము 12 వేణి. 16 స్థిత్వాస్థిత్వాస్వరైర్దీర్ఘైఃసవిస్తీర్ణోఅభిధీయతే మూర్ఛనాఆదేఃస్వరాద్యత్రక్రమేణారోహణంభవేత్ మూర్ఛనాప్రధమస్వరమునుండి ( స నుండి ) దీర్ఘ స్వరములు పాడుతూ క్రమముగా ఆరోహణ చివరి వరకు పాడిన అది విస్తీర్ణ అలంకారము. సా రీ గా మా పా దా నీ సా 17 హ్రస్వైఃస్వరైః సనిష్కర్షోద్విర్ద్విరుక్తైర్నిరంతరైః త్రిశ్చతుర్వాస్వరోచ్చారేగాత్రవర్ణమిమంవిదుః ఎడము లేకుండా రెండు రెండు హ్రస్వ స్వరములు పాడినపుడు ( జంటలుగా )నిష్కర్షాలంకారము. సస రిరి గగ మమ పప దద నిని 3 సార్లు 4 సార్లు పాడినపుడు కూడా నిష్కర్ష అలంకారమనే చెప్పుదురు. ససస రిరిరి గగగ మమమ పపప దదద నినిని సససస రిరిరిరి గగగగ మమమమ పపపప దదదద నినినిని 18 నిష్కర్షస్త్యైవభేదౌద్వౌకేచిదేతౌబభాషిరే ప్లుతం హ్రస్వం ప్లుతం హ్రస్వంప్లుతం హ్రస్వం ప్లుతస్వరమ్ షడ్జము 3 సార్లు రిషభము 1 సారి గాంధారము 3 సార్లు మధ్యమము 1 సారి పంచమము 3 సార్లు దైవతము 1 సారి నిషాదము 3 సార్లు . ఈ విధముగా ఆరోహణ పాడిన అది బిందువు అను అలంకారము. సససరి గగగమ పపపద నినిని 19 కుర్వన్ క్రమాద్యదాఆరోహేత్తదాబిందురయంమతః ఏకాంతరస్వరారోహమాహురభ్యుచ్చయంబుధాః ఒకటి తప్పించి ఒకటిగా స్వరములను ఆరోహణములో పాడినపుడు అది అభ్యుచ్చయమను అలంకారమని పండితులు చెప్పిరి. స గ ప ని. 20 యత్రైకోత్తరవృధ్ధాభిరావృత్తిభిరుదాహృతా ఆరుహ్యంతేస్వరాఃప్రాహహసితంతంశివప్రియః మొదటి స్వరము 1 సారి రెండవ స్వరము 2 సార్లు మూడవ స్వరము 3 సార్లు నాలుగవ స్వరము 4 సార్లు అయిదవ స్వరము 5 సార్లు ఆరవ స్వరము 6 సార్లు ఏడవ స్వరము 7 సార్లు ఈ విధముగా ఆరోహించిన అది హసితము అను అలంకారమని శివప్రియుడు చెప్పెను. స రిరి. గగగ మమమమ పపపపప దదదదదద నినినినినినిని 21 స్వరద్వయంసముచ్చార్యపూర్వంపూర్వయుతంపరమ్ యదాందోలితమారోహేత్ప్రేంఖితోఅసౌక్రమోధవా పూర్వస్వరము పరస్వరము రెండు మొదట పాడి పరస్వరము నుండి మరల ఎత్తుకొని దానిని పూర్వస్వరముగా ఆందోళితముగా ( ఊయలలాగా ) పాడినపుడు అది ప్రేంఖితము. సరి. రిగ గమ మప పద దని 22 ఏకాంతరంస్వరయుగంతాదృక్ పూర్వయుతంపరమ్ క్రమాదారోహతియదాతదాఆక్షిప్తంప్రచక్షతే 1 , 3 స్వరములు పాడి 3 వ స్వరమును పూర్వస్వరముగా తీసుకొని పరస్వరముగా 5 వ స్వరమును పాడినపుడు అది ఆక్షిప్తము. సగ గప పని 23 త్రిస్వరాఆద్యాకలాఅన్యేచపూర్వపూర్వాంతిమాదిమే కలేస్తస్త్రిన్వరేయత్రసంధిప్రచ్ఛాదనస్తుసః మొదట 3 స్వరములు పాడి అంతమందున్న 3 వ స్వరమును తిరిగి ఎత్తుకొని ఆరోహణము పాడినపుడు అది సంధిప్రఛ్చాదనమని చెప్పబడును. సరిగ గమప పదని 24 యదాఆద్యాద్యస్త్రిరావృత్తఃకలయోస్త్రిస్వరాత్మనో తదోద్గీతోమధ్యమేనతాదృశోద్వాహితోమతః 3 స్వరములు వరుసగా పాడినపుడు మొదటి స్వరమును 3 సార్లు ఉచ్చరించిన అప్పుడది ఉద్గీతమగును. సససరిగ మమమపదత్రిస్వరములలో మధ్య స్వరము 3 సార్లు ఆవృతమైన అది ఉద్వాహితమను అలంకారమగును. సరిరిరిగ , మపపపద 25 అంత్యస్యతుత్రిరావృత్తౌత్రివర్ణంవర్ణయంత్యముం త్రయాణాంతుత్రిరావృత్తౌపృధగ్వేణిరుదీరతః త్రిస్వరమందు చివరి స్వరము 3 సార్లు ఆవృత్తమైనపుడు అది త్రివర్ణాలంకారము. సరిగగగ , మపదదద త్రిస్వరములందు 3 స్వరములు 3 సార్లు ఆవృతమైనప్పుడు పృథగ్వేణి అలంకారమగును. ససస , రిరిరి , గగగ , మమమ , పపప , దదద , నినిని ఇంతవరకు చెప్పినవి ఆరోహాలంకారములు . 26 అవరోహక్రమాదేతేద్వాదశాద్యవరోహిణీ మంద్రాదిర్మంద్రమధ్యశ్చమంద్రౌతస్స్యాదతఃపరమ్ ఇవే అలంకారములు అవరోహక్రమమున పాడినపుడు మంద్రాది , మంద్రమధ్యము , మంద్రాంతములై 12 అవరోహ్యలంకారములుగా చెప్పబడును. 27-29 ప్రస్తారశ్చప్రసాదోఅధవ్యావృత్తస్ఖలితావపి పరివర్తాక్షేపబిందూద్వాహితోర్మిసమాస్తథా ప్రేంఖనిష్కూజితశ్యేనక్రమోద్వాహితరంజితా సంనివృత్తప్రవృత్తోఅధవేణుశ్చలలితస్వరః హుంకారోహ్రాదమానశ్చతతస్స్యాదవలోకితః స్యుఃసంచారిణ్యలంకారాఃపంచవింశతిరిత్యమీ సంచారి అలంకారములు 25 . వాటి పేర్లు 1 ప్రస్తారము 2 ప్రసాదము 3 వ్యావృత్తము 4 స్ఖలితము 5 పరివర్తము 6 ఆక్షేపము 7 బిందువు 8 ఉద్వాహితము 9 ఊర్మి 10 సమము 11 ప్రేంఖము 12 నిష్కూజితము 13 శ్యేనము 14 క్రమము 15 ఉద్ఘట్టితము 16 రంజితము 17 సన్నివృత్తము 18 ప్రవృత్తము 19 వేణువు 20 లలిత 21 స్వరము 22 హుంకారము 23 హ్రదము 24 మానము 25 అవలోకితము. 30 త్రిస్వరాఆద్యాకలైకైకమంద్రత్యాగేనచాపరాః త్రిస్వరాశ్చేత్ కలామంద్రాద్యామంద్రాదిస్తదాభవేత్ 3 స్వరములు కల కళలయందు అన్యస్వరములు 3 స్వరములుగా ఏర్పడినప్పుడు అది మంద్రాది అలంకారమగును. సగరిరిమగగమప మదపపదని 31 తాఃకలామంద్రమధ్యాంతాః. క్రమాఛ్చేదపరౌతదా త్యక్తాంతరంస్వరయుగంత్యక్తాదారభ్యతేపునః ఆ కళలే క్రమముగా మంద్రమధ్యములు , మంద్రాంతములు అగును. గసరి మరిగ పగమ దమప నిపద 32-33 యుగంతాదృక్సమారోహేత్తదాప్రస్తారఉచ్యతే పూర్వఃపూర్వః పరస్యోర్థ్వధోవర్తీక్రియతేస్వరః యదాతదాప్రసాదంతమాహశ్రీకరణేశ్వరః చతుస్స్వరాకలాతత్రాద్యాత్తృతీయంద్వితీయకాత్ మంద్రాంతము : రిగస గమరి మపగ పదమ దనిస మధ్య స్వరమును విడిచిపెట్టి 1 3 స్వరములతో ఆరోహణము పాడి మరల మధ్య స్వరమును పాడినప్పుడు అది ప్రస్తారము. సగ , రిమ , గప , మద , పని రెండు సార్లు పూర్వస్వరము , మధ్యలో పరస్వరము పాడినపుడు ప్రసాదాలంకారము. ఈ అలంకారము శ్రీకరణేశ్వరునిచే చెప్పబడెను. సరిస , రిగరి , గమగ , మపమ , పదప , దనిద 34 తుర్యంగత్వాఆదిమంగఛ్చేదేవమేకైకహానతః చతుస్స్వరాఃపరాయత్రసవ్యావృత్తోస్మృతోబుధైః నాలుగు స్వరములు కలవి. 1 3 స్వరములు పాడి , తరువాత 2 4 స్వరములు తరువాత మరల 1 వ స్వరము ఈ విధముగ పాడినపుడు వ్యావృత్తమని బుధులచే చెప్పబడెను. సగరిమస , రిమగపరి , గపమదగ , మపదనిమ 35 కలాంప్రయుజ్యమంద్రాదేర్ద్విరుక్తోర్ధ్వస్వరాన్వితాం అవరుహ్యేతచేదేషస్ఖలితాఖ్యస్తదాభవేత్ మంద్రాది అలంకారము వలెనే 1 3 2 స్వరములు పాడి 4 వ స్వరమును 2 సార్లు పాడి అవరోహణమున పాడినపుడు అది స్ఖలితమను అలంకారమగును. సగరిమమరిగస , రిమగపపగమరి , గపమదదమపగ , మదపనినిపదమ 36 స్వరంద్వితీయముజ్జిత్వాత్రిస్వరాద్యాకలాయది త్యక్తాదారభ్యతాదృశ్యోఅన్యాస్తదాపరివర్తకాః 2 వ స్వరమును విడిచి 1 3 4 స్వరములు పాడి తిరిగి విడిచిన 2 వ స్వరమును పాడిన అది పరివర్తకమను అలంకారమగును. సగమ రిపమ గపద మదని 37 త్రిస్వరాశ్చేత్కలాఃపూర్వపూర్వత్యాగోర్ధ్వసంక్రమైః తదాఆక్షేపః అథబిందుఃసయత్రప్లుతమధస్వరమ్ కృత్వాఅగ్నివత్పరంసృష్ట్వాఅధఃస్పర్శేనాఖిలాఃస్వరాః మూడు స్వరములతో ఏర్పడిన కళలో పూర్వ స్వరమును విడిచి పరస్వరమును కలుపుకుంటూ పాడినపుడు అది ఆక్షేపమను అలంకారమగును. సరిగ , రిగమ , గమప , మపద , పదని పూర్వ స్వరమును ప్లుతముగా 3 సార్లు పలికి పర స్వరమును సకృత్తుగా స్పృశించి వదిలినపుడు 5 స్వరములు కలుగును. అది బిందువను అలంకారమగును. స3 రిస , రి3గరి , గ3మగ , మ3పమ , ప3దప , ద3నిద 38 కలాయాంత్రీన్స్వరాన్ గీత్వాఅవరుహ్యైకంపరాఃకలాః యత్రైకోజ్ఘితాగీతాస్తద్వదుద్వాహితస్తుసః కళయందు 3 స్వరములు గానము చేసి ఒక స్వరము అవరోహణము చేసిన అది ఉద్వాహితమను అలంకారమగును. సరిగరి , రిగమగ , గమపమ , మపదప , పదనిద 39 మూర్ఛనాదేః స్వరాత్తుర్యంప్లుతీకృత్యాద్యమేత్యచ తుర్యగానేకలైకైకహానాద్యత్రాపరాస్తథా 1 తరువాత 4 వ స్వరము ప్లుతముగా పాడి మరల 1 4 స్వరములు పాడిన అది ఊర్మి అను అలంకారమగును. సమ3సమ , రిప3 రిప , గద 3 గద , మని 3 మని 40 సఊర్మిఃస్యాత్ సతుసమఃకలాయత్రచతుస్స్వరాః ఏ కళలో 4 స్వరములు క్రమముగా ఆరోహణము తరువాత అవరోహణము వచ్చునట్లు పాడినపుడు అది సమ అలంకారమగును. సరిగమ మగరిస , రిగమప పమగరి , గమపద దపమగ , మపదని నిదపమ 41 తుల్యారోహావరోహైకైకహానాదపరాస్తథా కలాగతాగతవతీద్విస్వరైకైకహానతః రెండు స్వరముల ఆరోహణ అవరోహణములలో పూర్వస్వరమును తగ్గించుట వలన కలిగినది ప్రేంఖమను అలంకారము. సరిరిస , రిగగరి , గమమగ , మపపమ , పదదప , దనినిద 42 యత్రాస్యస్తాదృశః సస్యాత్పేంఖఃనిష్కూజితః పునః ప్రసాదస్యకలాంగీత్వాతత్కలాదేస్తృతీయకమ్ ప్రసాదాలంకారము ( సరిస ) మొదట పాడి తరువాత మరల 1 3 స్వరములు పాడిన అది నిష్కూజితమను అలంకారము. సరిసగస , రిగరిమరి , గమగపగ , మపమదమ , పదపనిప 43 గత్వాఆద్యగానాద్భవతి శ్యేనఃసంవాదయుగ్మకైః షడ్జపంచమములు, ఋషభదైవతములు, గాంధారనిషాదములు , మధ్యమషడ్జములు ఈ విధముగ సంవాదియుగ్మములు ( దాటు స్వరములు ) గానము చేసినపుడు శ్యేనమను అలంకారమగును. స ప , రి ద , గ ని , మ స 44 - 45 క్రమాత్సరిగమాద్యైఃస్యాత్కలాద్విత్రిచతుస్శ్వరాః ఆద్యస్వరాద్యాస్తిస్రః స్యుర్ది్వతీయాద్యాదయస్తథా యత్రాసౌక్రమఇత్యుక్తఃసతూద్ఘట్టితఉచ్యతే యత్రస్వరద్వయంగీత్వాపంచమాచ్చతురస్స్వరాత్ 1 2 , 123 , 1234 స్వరములు ఆరోహణము అవరోహణములలో గానము చేసిన అది క్రమాలంకారమని చెప్పబడును. సరి , సరిగ , సరిగమ , రిగ , రిగమ , రిగమప , గమ , గమప , గమపద , మప , మపద , మపదని 1 2 స్వరములు ఆరోహణమున పాడి 5 వ స్వరమునుండి 4 స్వరములు అవరోహణమున పాడినపుడు అది ఉద్ఘట్టితము. సరిపమగరి , రిగదపమగ , గమనిదపమ 46 అవరోహత్కలాగాయేత్తదైకైకోజ్ఘనాత్పర్యాః ద్విరుక్తాయదిమంద్రాంతామంద్రాదేః స్యుః కలాస్తథారంజితః 1 3 2 స్వరములు రెండు సార్లు పాడి చివర తిరిగి మంద్రము పాడిన అది రంజితము. సగరిసగరిస , రిమగరిమగరి , గపమగపమగ , మదపమదపమ, పనిదపనిదప 47-49 అధభవేదేషసన్నివృత్తప్రవృత్తకః యత్రాద్యపంచమౌగీత్వాతుర్యాత్త్రీనవరోహతి క్రమాత్కలాసాయత్రాన్యాస్తద్వదేకైకహానతః యత్రాద్యఃస్యాద్ ద్విర్దితీయచతుర్థకతృతీయకాః సకృత్కలాఆన్యాశై క్చైకహానాద్వేణురసౌమతః గీత్వాఆద్యౌద్వౌచతుర్థంచయస్యాంతావవరోహతి 1 , 5 స్వరములు పాడి 4 వ స్వరము నుండి అవరోహణము చేసినపుడు అది సన్నివృత్త ప్రవృత్తకమను అలంకారమగును. సపమగరి, రిదపమగ , గనిదపమ 1 వ స్వరమును రెండు సార్లు పలికి 2 4 3 స్వరములు పాడిన అది వేణువను అలంకారము. ససరిమగ , రిరిగపమ , గగమదప , మమపనిద 50 సాకలాఆన్యాశ్చతాదృశ్యోయత్రాఅసౌలలితస్వరః ఆదిమేనకలాయత్రద్విస్వరాద్యాగతాగతైః 1 2 స్వరములు పాడి పిమ్మట 4 వ స్వరము మరల 1 2 స్వరములు అవరోహణమున పాడినపుడు అది లలితస్వరమను అలంకారము. సరిమరిస , రిగపగరి , గమదమగ , మపనిపమ 51 స్వరైరేకోత్తరంవృధ్ధైః నహుంకారోనిగద్యతే హ్రాదమానేప్రసన్నాంతామంద్రాదేస్తుకలామతాః షడ్జము ద్విస్వరముగా ఆరోహణావరోహణములలో పలికినపుడు అది హుంకారమను అలంకారమగును. సరిస , సరిగరిస , సరిగమగరిస , సరిగమపమగరిస , సరిగమపమగరిస , సరిగమపదపమగరిస , సరిగమపదనిదపమగరిస 1 3 2 స్వరములు మంద్రాది కి ప్రసన్నాంతములు అనగా షడ్జము అంతమందు కలవిగా పాడినపుడు అది హ్రాదమను అలంకారమగును. సగరిస , రిమగరి , గపమగ , మదపమ , పనిదప 52 యదాఆరోహేఅవరోహేచస్వద్వితీయంపరిత్యజేత్ చతుఃస్వరాసమకలాతదాస్యాదవలోకితః 1 2 3 4 స్వరములు ఆరోహణము అవరోహణము పాడుట సమాలంకారము. అందు ఒక స్వరము విడిచి పాడినపుడది అవలోకితమను అలంకారమగును. సగమమరిస , రిమపపమరి , గపదదపగ , మదనినిదమ 53 ఏవంసంచార్యలంకారాఆరోహేణప్రదర్శితాః ఏతానేవావరోహేణప్రాహశ్రీకరణాగ్రణీః ఇతిసంచార్యలంకారాః ఈ ప్రకరణంలో అన్నీ ఆరోహణమందే అలంకారములు చెప్పబడినవి. అవరోహణము కూడ ఈ విధముగనే యుండునని శార్జ్ఞదేవుడు చెప్పెను.ఇంత వరకు చెప్పినవి సంచార్యలంకారములు. 54-55 అన్యేఅపిసప్తాలంకారాగీతజ్ఞైరుపదర్శితాః తారమంద్రప్రసన్నశ్చమంద్రతారప్రసన్నకః ఆవర్తకస్సంప్రదానోవిధూతోఅప్యుపలోలకః ఉల్లాసితశ్చేతితేషామదునాలక్ష్మకధ్యతే గీతజ్ఞులు ( వాగ్గేయకారులు, లేదా సంగీతజ్ఞులు ) 7 అలంకారములను గురించి చెప్పారు. అవి 1 తారమంద్రప్రసన్నము 2 మంద్రతారప్రసన్నము 3 ఆవర్తకము 4 సంప్రదానము 5 విధూతము. 6 ఉపలోలకము 7 ఉల్లాసితము 56 కలాస్తేషాంద్వితీయాద్యాఃపూర్వైకైకప్రహాణకః అష్టమస్వరపర్యంతమారుహ్యాద్యవ్రజేద్యది 1 నుండి 8 వరకు స్వరములు ఆరోహణము చేసి పిమ్మట 1 వ స్వరము పాడిన అది తారమంద్రప్రసన్నము. సరిగమపదనిస సా 57 తారమంద్రప్రసన్నోఅయమలంకారస్తదోచ్యతే మంద్రాదష్టమముత్ల్పుత్యసప్తకస్యావరోహణే మంద్రమైన స నుండి 8 స్వరములు అవరోహణము చేసి పిమ్మట తారము పాడిన అది మంద్రతారప్రసన్నము. సా సనిదపమగరిస 58 మంద్రతారప్రసన్నాఖ్యమాహమాహేశ్వరోత్తమః ఆద్యంద్వితీయమాద్యంచద్విర్ద్విర్గీత్వాద్వితీయకమ్ 1 2 స్వరములు రెండు సార్లు పలికి తరువాత 2 1 స్వరములు పాడిన ఆవర్తకమను అలంకారమగును. ససరిరిససరిస , రిరిగగరిరిగరి , గగమమగగమగ , మమపపమమపమ, పపదదపపదప దదనినిదదనిద 59 సకృదాద్యంయత్కలాయాంగాయేదావర్తకస్తుసః ఏతస్యైవకలాంత్యౌదౌస్వరౌసంత్యజ్యగీయతే ఆవర్తక అలంకారము నందు చివరి రెండు స్వరములు విడిచి గానము చేసినపుడు అది సంప్రదానమను అలంకారమగును. ససరిరిసస , రిరగగరిరి , గగమమగగ , మమపపమమ , పపదదపప , దదనినిదద 60-63 యదాతదాసంప్రదానమలంకారంవిదుర్బుధాః యుగ్మమేకాంతరితయోఃత్యక్తాదప్యేవమేవచేత్ ద్విర్ద్విః ప్రయుజ్యేతతదావిధూతోబుధసమ్మతః కలాయామాద్యయోర్యుగ్మంచేత్తృతీయద్వితీయోః ద్విర్ద్విః ప్రయోజ్యతేతజ్ఞైరుపలోలస్తదోచ్యతే ద్విర్గీత్వాద్యంతృతీయంచప్రథమంచతృతీయకమ్ సకృద్గాయేద్యత్కలాయాంతముల్లాసితమాచిరే ఇతి సప్తాలంకారాః 1 3 స్వరములు రెండు సార్లు పాడి తిరిగి 2 4 స్వరములు రెండు సార్లు పాడవలెను. 4 స్వరములు కలిగిన ఈ అలంకారము విధూతము. సగ సగ , రిమ రిమ , గప గప , మద మద , పని పని 1 2 1 2 3 2 3 2 ఇది ఉపలోలితము. సరి సరి గరి గరి , రిగ రిగ మగ మగ , గమ గమ పమ పమ , మప మప దప దప పద పద నిద నిద 1 వ స్వరము రెండు సార్లు 3 వ స్వరము మరల 1 వ స్వరము మరల 3 ఈ విధముగ గానము చేయుట ఉల్లాసితము. ససగసగ , రిరిమరిమ , గగపగప , మమదమద , పపనిపని ఇవి 7 అలంకారములు. 63 ఇతిప్రసిధ్ధాలంకారాస్త్రిషష్టిరుదితామయా ఇట్లు నాచేత 63 ప్రసిధ్ధ అలంకారములు చెప్పబడినవి. 64 అనంతత్వాత్తుతేశాస్త్రేనసామస్త్యేనకీర్తితాః రక్తిలాభస్స్వరజాఞానమ్ వర్ణాంగానాంవిచిత్రతా ఇతిప్రయోజనాన్యాహురలంకారనిరూపణే ఈ అలంకారములు అనంతములు. శాస్త్రమున ప్రయోగములన్నియు చెప్పబడవు. అలంకారములు నిరూపించుటకు , సృష్టించుటకు రంజకత్వ విషయ జ్ఞానము , స్వర విషయక జ్ఞానము , స్థాయి మున్నగు వర్ణ విశేషముల వైచిత్ర్యము ప్రయోజనములు. ఇది సంగీతరత్నాకరమున స్వరగతాధ్యాయమున వర్ణాలంకార ప్రకరణము. <nowiki>*****************************************************************************************</nowiki> తేక్రమాస్తేషుసంఖ్యాస్యాద్ద్వానవత్యాశతత్రయమ్ యక్షరక్షోనారదాబ్జభవనాగాశ్విపాశిన షడ్జగ్రామేమూర్ఛనానామేతాః స్యురేవతాః క్రమా బ్రహ్మేంద్రవాయుగంధర్వసిధ్దద్రుహిణభావనః స్యురిమామధ్యమగ్రామమూర్ఛనాదేవతాః క్రమాత్ తాసామన్యానినామానినారదోమునికబ్రవీత్ సరిగమపదని షడ్జగ్రామమున స్వరములు 7 . అవి క్రమముగా తరువాతి స్వరములతో కలిసి 7 మూర్ఛనలగును. సరిగమపదని , రిగమపదనిస , గమపదనిసరి, మపదనిసరిగ, పదనిసరిగమ, దనిసరిగమప, నిసరిగమపద. తరువాతి స్వరమును ఉచ్చరించి క్రమముగా 7 స్వరములు ఉచ్చరింపవలెను. మొత్తము మూర్ఛనల సంఖ్య 392. యక్షులు, రక్షసులు , నారదుడు,బ్రహ్మదేవుడు, నాగులు, అశ్వనీ దేవతలు , వరుణుడు క్రమముగా షడ్జగ్రామమందలి మూర్ఛనలకు అధిదేతలు. బ్రహ్మ , దేవేంద్రుడు, వాయువు, గంధర్వులు , సిద్ధులు , బ్రహ్మ , సూర్యుడు - వీరు క్రమముగా మధ్యమ గ్రామమునకు అధిదేవతలు. నారద ముని ఈ మధ్యమ గ్రామ మూర్ఛనలనే వేరే పేర్లతో చెప్పాడు. 23-26 మూర్ఛనోత్తరపర్ణాఆద్యాషడ్జగ్రామేఅభిరుద్గతా అశ్వక్రాంతాచ సౌవీరీహృష్యకాత్తోరాయచా రజనీతిసమాఖ్యాతాఋషీణాం సప్తమూర్ఛనాః ఆప్యాయనీవిశ్వకృతా చంద్రాహేమాకపర్దినీ మైత్రీచాంద్రమసీపిత్ర్యామధ్యమే మూర్ఛనాఇమాః నందావిశాలాసుముఖీ చిత్రాచిత్రవతీసుఖా ఆలాపాచేతిగాంధారగ్రామేస్యుః సప్తమూర్ఛనాః తాశ్చస్వర్గేప్రయోక్తవ్యా విశేషాత్తేననోదితః షడ్జగ్రామమున 7 మూర్ఛనలు. ఉత్తరవర్ణ, అభిరుద్గత , అశ్వక్రాంత , సౌవీరి , హృష్యక , ఉత్తరాయత , రజని అనునవి క్రమముగా వాటి పేర్లు. మధ్యమ గ్రామమందలి మూర్ఛనలు అట్లే 7 . ఆప్యాయని , విశ్వకృత , చంద్ర , హేమ , కపర్దిని , మైత్రి , చాంద్రమపి , పిత్ర్య వీటి పేర్లు. ఈ విధముగానే గాంధార గ్రామమందలి మూర్ఛనలకు కూడ 7 పేర్లు చెప్పబడినవి. అవి నంద , విశాల , సుముఖి , చిత్ర , చిత్రావతి , సుఖ , ఆలాప . ఈ మూర్ఛనలు స్వర్గమునకు సంబంధించినవి . కనుక వీని లక్షణములు ప్రత్యేకించి చెప్పుటలేదు. 27 తానాః స్యుః మూర్ఛనాః శుధ్ధాః షాడవౌడవీతికృతాః షడ్జగాః సప్తహినాశ్చేత్క్రమాత్ సరిపసప్తమైః శుధ్ధములైన మూర్ఛనలు షాడవములు ( 6 స్వరములు కలవి ) , ఔడవములు ( 5 స్వరములు కలవి ) గా చేయబడినపుడు అవి తానములని పిలువబడును.షడ్జగ్రామములు షడ్జహీనములుగా( స స్వరము లేనివిగా ) చేయబడి మరల 7 మూర్ఛనలగును. అవి సప్తతానములు . అట్లే రిషభము ( రి ) , పంచమము ( ప ) , నిషాదము ( ని ) హీనములైనపుడు కూడ ప్రత్యేకమగు తానములని చెప్పబడును. ఇవి మొత్తము 28.( 4#7) 28 తదాష్టవింశతిస్తానా మధ్యమే సరిగోజ్ఘితాః సప్తక్రమాద్యదాతానాః స్యుస్తదాత్వేకవింశతిః మధ్యమ గ్రామమందు కూడ షడ్జ , ఋషభ , గాంధార హీనములైనపుడు ప్రత్యేకమైన సప్తతానములగును. అవి మొత్తము 21. 29 ఏతేచైకోనపంచాశదుభయేషాడవామతాః సపాఖ్యాంద్విశ్రుతిభ్యాం చరిపాభ్యాం సప్తవర్జితాః షడ్జ మధ్యమ గ్రామములు రెండూ కలిపి షాడవములైన తానములు ( 6 స్వరములు కలిగిన మూర్ఛనలు ) 49. ఈ తానములే ఔడవములైనపుడు ( 5 స్వరములు కలిగినపుడు లేదా షడ్జ ( స ) పంచమములు ( ప ) రెండు విడువబడినపుడు అవి ఔడవ సప్తతానములగును. 30-31 షడ్జగ్రామేపృథక్తానా ఏకవింశతిరౌడువాః రిధాభ్యాం ద్విశ్రుతిభ్యాంద మధ్యమగ్రామస్తుతే హీనాశ్చతుర్దశైవస్యుః పంచత్రింశత్తుతేయుతాః <ref>{{Cite wikisource|title=సంగీతరత్నాకరము- శ్లోకాలవివరణ|author=శార్జ్ఞదేవుడు|date=సంగీతనాటక అకాడమీ ప్రచురణ 1966|first=14 వ శతాబ్దపు కవి శార్జ్ఞదేవుని రచన - సంస్కృతమూలం|last=మలి ముద్రణ జరగలేదు|publication-date=1966|author1=అనువాదకులు - గంధం శ్రీరామమూర్తిగారు|volume=మొదటి సంపుటం|contribution=ఈ పుస్తకం అందుబాటులో లేదు. ముద్రణకు బదులుగా వికీసోర్స్ను ఎంచుకున్నాను.|language=తెలుగు|accessday=రోజూ ఒక పేజీ చొప్పున రాస్తున్నాను}}</ref>సర్వేచతురశీతిః స్యుర్మిలితాః షాడవౌడువాః ఒక మూర్ఛనకు 7 స్వరములు . షాడవములు ( ఒక స్వరము వదిలి పాడిన తానములు ) . 7 . రెండు శ్రుతులు గాంధార నిషాదములు ( గ , ని ) వదిలేసి పాడినపుడు సప్తతానములు అంటే 7 తానములు రిషభ పంచమ హీనములైనపుడు ( రి , ప స్వరములు వదిలేసి పాడినపుడు 7 తానములు మొత్తము కలిపి షడ్జ గ్రామమున తానములు 21 . మధ్యమ గ్రామంలో 7 మూర్ఛనలు . రిషభ దైవత హీనములైనపుడు ( రి గ శ్రుతులను వదిలి పాడినపుడు ఔడవములై ( 5 స్వరములు కలవై ) 7 తానములగును. గాంధార నిషాదములు వర్జించినపుడు 7 తానములు , కలిసి ఔడవ తానములు అనగా 5 స్వరములు కలిగిన తానములు 7 కలిసి మొత్తము ఔడవతానములు 14 . మొత్తముగా ఔడవతానములు 35 . షాడవ ఔడవ తానములు కలిసి 84 తానములు. 32 అసంపూర్ణాశ్చసంపూర్ణా వ్యుత్క్రమోచ్చారితస్వరాః మూర్ఛనాః కూటతానాః స్యుస్తత్సంఖ్యామభిధ్మహే అసంపూర్ణములు ( 7 స్వరములు పూర్తిగా లేనివి ) సంపూర్ణములు ( ఆరోహణ , అవరోహణలలో 7 స్వరములు కలిగినవి ) అయిన మూర్ఛనలు వ్యుత్క్రమముచేత reverse తిరగవేసి వుచ్చరించి పాడినపుడు కూటతానములగును. 33 పూర్ణాః పంచసహస్రాణిచత్వారిం శద్యుతానితు ఏకైకస్యాం మూర్ఛనాయాం కూటతానాః సహక్రమైః ఒక్కొక్క మూర్ఛనయందు పూర్ణములు , అసంపూర్ణములైన కూటతానములు కలిసి మొత్తము 5040 అవుతాయి. 34 షట్పంచాశన్మూర్ఛనాస్థాః పూర్ణాః కూటాస్తుయోజితాః లక్షద్వయం సహస్రాణిద్వ్యాశీతిర్ద్వేశతేతథా 56మూర్ఛనలయందున్న కూటతానములను కలిసి కూటతానములు మొత్తము 282240 అగును. 35-36 చత్వారింశచ్చసంఖ్యాతా అథాపూర్ణాన్ ప్రచక్ష్మహే ఏకైకాంత్యాంత్యవిరహాద్భేదాః షట్ షట్స్వరాదయః ఏకస్వరోఅత్ర నిర్భేదోఅప్యుక్తోనష్టాదిసిధ్ధయే క్రమా అకూటతానత్వేఅప్యుక్తాస్తేషూపయోగినః తరువాత అసంపూర్ణములైన కూటతానములు చెప్పబడును. సరిగమపదని లో కడపటి లేదా చివరి స్వరమును వదిలిన సరిగమపద అగును . అట్టి ఎడబాటుతో అవి ఆరు భేదములు . సరిగమప , సరిగమ , సరిగ , సరి , స . ఇవి వ్యుత్క్రమమున 6 అగును. స , సని , సనిద , సనిదప , సనిదపమ , సనిదపమగ , సనిదపమగరి . చివరి రిషభము వర్జితమగును. ఇవి పూర్తి కూటతానములు కావు . కాని కూటతానములందు వుపయోగింపబడునవి కాన చెప్పబడినవి. 37 స్యుఃషాడవానాంవింశత్యాసహసప్తసతానితు ఔడువానాంతు వింశత్యాసహితంశతమిష్యతే షాడవములైన క్రమముల సంఖ్య 720 . ఔడువములైన క్రమముల సంఖ్య 120. 38-39 చతుః స్వరాణాంకూటానాం చతుర్వింశతిరీరితాః త్రిస్వరాః షడ్ ద్వి స్వరౌ ద్వావేకస్త్వేకస్వరోమతః ఆర్చికోగాథికశ్చాదసామికో అథ స్వరాంతరః ఏకస్వరాదితానానాం చతుర్ణామభిధాఇమాః చతుస్వరములైన కూటతానముల సంఖ్య 24 . త్రిస్వరముల ప్రస్తారమున 6 భేదములు , ద్వి స్వర ప్రస్తారమున 2 భేదములు , ఏక స్వరముల 1 తానములు నాలుగు ఆర్చికము , గాధికము , సామికము , స్వరాంతరము అను పేర్లతో పిలువబడును. 40 ఉక్తాః శుధ్ధాదిభేదేన నిగయుక్తాశ్చతుర్విధాః తయోరేకైకహీనాస్తుద్వేధామూలక్రమామతాః షడ్జ మధ్యమ గ్రామములు రెండు కలిసి 14 మూర్ఛనలు. అవి చివరి స్వరము వర్జముగా పాడినపుడు షాడవములు ( 6 స్వరములు కలవి ) అగును. అప్పడు నిషాద గాంధార యుక్తముగా ( ని గ ) శుధ్ధములు , కాకలీకలితములు , సాంతరములు , ఆ రెంటిని కూడినవి అని 4 విధములగును. వానిలో ఒక్కొక్క స్వరము మాత్రమే పాడినపుడు ఆ క్రమములు 2 విధములగును. నిషాద హీనములైనవి ని లేనివి శుధ్ధములు , సాంతరములు. గాంధార హీనములు అనగా గ లేనివి శుధ్ధములు , కాకలీకలితములు. 41 షడ్జాద్యౌ మధ్యమాద్యౌచ చత్వారం స్యుర్విధాద్విధా చతుర్థాఅన్యేదశేత్యష్టాచత్వారింశదమీ క్రమాః షడ్జ గ్రామమున ఆద్యములైన ఔత్తరమంద్రము , శుధ్ధ మధ్యమము మధ్యమ గ్రామమున ఆద్యమైన సౌవీరక్రమము , మత్సరీకృత క్రమము కలిపి 4 ప్రత్యేకమగు 2 విధములగుచున్నవి. 42 సవింశతిః సప్తశతీప్రాగుక్తాగుణితాక్రమైః చతుస్త్రింశతస్సహస్రాణి షష్ట్యాపంచశతానిచ ఇతరములు 10 భేదములు . శుధ్ధములు , సాంతరములు , కాకలీకలితములు , తద్ద్వయోపేతములని 4 విధములైన భేదములతో కలిసి ఈ క్రమములు మొత్తము 48. ప్రతి క్రమందలి మూర్ఛనలను కలుపుకొని మొత్తము 720 అగును. అవి 48 చేత గుణింపబడి 34520 అగును. క్రమములతో సహితముగా కూటతానులైన షాడవముల సంఖ్య ఇంత మాత్రమే. 43 ఇతిషాడవసంఖ్యాస్యాదథ పంచస్వరాన్ బ్రువే గాద్యౌధాద్యౌనిషాద్యౌచ చతుర్భేదాః షడేడువాః షాడవములైన తానములు పూర్తయిన తరువాత ఔడవములు . అనగా 5 స్వరములతో పాడునవి. షడ్జగ్రమమందు షడ్జము , మధ్యమ గ్రామమందు మధ్యమము నిత్యములగును.(common ).దైవతాద్యములు 2 నిషాదాద్యములు 2 అక్కడికి 5 స్వరములగును. అవి నిషాద గాంధారములతో కూడుట వలన 4 విధములగును. 44-47 అష్టావన్యేద్విధేత్యేవం చత్వారింశదిమేక్రమాః సవింశతేశశతేతైశ్చగుణితేఅష్టౌశతానితు చత్వారిచసహస్రాణి సంఖ్యాపంచస్వరేష్వితి చతుఃస్వరేషున్యాద్యౌద్వౌ చతుర్థాద్వాదశపరే క్రమాద్విధేతిద్వాత్రింశచ్చతుర్వింశతి తాడితా శతానిసప్తాష్టషష్ట్యాస్యాచ్చతుః సర్వసంమితిః త్రిస్వరేషుతుమాద్యేద్వావభేదౌ ద్వాదశాపరే ద్విధాషడ్వింశతిరితిక్రమాస్తే షడ్భిరాహతా మిగిలిన 8 మూర్ఛనలు కలిసి 2 విధములగును. ఈ విధముగా గుణించిన పిదప ఔడవముల సంఖ్య 40 అగును. ఆ 40 క్రమములు 120 చే గుణింపబడగా ఔడవములున్ని 4800 అగును. చతుస్వరములయందు నిషాదాద్యములు 2 . అవి 4 భేదములతో వున్నవి. అన్యములైన 12 మళ్లీ 2 భేదములతో మొత్తము. క్రమములు 32 అగును. 32 ను 24 చేత గుణించిన చతుస్వరముల సంఖ్య. 756. త్రిస్వరములందును షడ్జ మధ్యమములు మారవు. ఇతరములైన 12 మాత్రము 2 భేదములు కలిగియుండును. కావున 26 అగును. అవి 6 చే గుణింపబడి 156 అగును. 48-49 షట్పంచాశచ్ఛతంచ స్యుర్ద్విస్వరేషుపునర్విధా రిగధన్యాదయోఅష్టౌస్యుః శుధ్ధాస్తదితరేక్రమాః ద్వావింశతిస్తేతు చతుశ్చత్వారింశద్ద్వితాడితా ఏకస్వరాస్త్వభేదత్వాన్మౌలా ఏవచతుర్దశ ద్విస్వరములందు రిషభముతో మొదలగు స్వరములు 2 భేదములు గాంధారముతో మొదలగు భేదములు 2 దైవతముతో మొదలగునవి 2 భేదములు , నిషాదముతో మొదలగునవి 2 భేదములు మొత్తము 8 . నిషాద గాంధారములతో కలియుట వలన 2 భేదములగును. మిగిలిన శుధ్ధ క్రమములు 6 . రెండు భేదములతో గుణింపబడి 24 అగును. ఏక స్వరములకు భేదములు లేవు కనుక అవి 14 గే. 50 షడ్జాదేః శుధ్ధ మధ్యాహ్నం భేదకంమపంచమంవినా చతుః సర్వేక్రమద్వంద్వేఅష్టా చత్వారింశదీరితాః మధ్యమ గ్రామమున 4 వ మూర్ఛనయగు శుధ్ధ మధ్యమ సాంతర గాంధారములు అభేదములు. పంచమము వినా 4 వస్వరమున 48 భేదములు పునరుక్తములగును. 51-54 తానాస్త్రిస్వరయోస్త్వేతే ద్వాదశద్విస్వరేద్వయమ్ ఏకఏకస్వరస్తే త్రిషష్టిరేత్తరమంద్రకైః పునరుక్తామతాస్తానైర్న్యాదిమార్గీక్రమాః పునః పంచస్వరాయేచత్వారస్తత్తానానాం చతుఃశతీ ఆశీత్యభ్యధికాచాతుః స్వరీషణ్ణవతిర్భవేత్ ద్వాదశత్రిస్వరద్వంద్వేచత్వారోద్విస్వరద్వంద్వే ఏకఏకస్వరస్తానస్తేషాం పంచశతీత్వియమ్ త్రినవత్యాయుతా తానైరఖిన్నారజనీగతైః త్రిస్వరములు ( మూడు స్వరములు కలవి ) 2 క్రమములు. ఈ తానములు 12 భేదములు. అవి పునరుక్తములు repeatedly pronounced . ద్విస్వరము 1 భేదము కలిగినది అదియును పునరుక్తమగును. ఏక్ స్వరము అదియును పునరుక్తమగును. ఇట్లు శుధ్ధ మధ్య భేదములు 60 ఉత్తర మంద్ర సంబంధి కూటతానములచే పునరుక్తములైనవి. మధ్యమ గ్రామమున నిషాదముతో మొదలయే 5 వ మూర్ఛన మార్గియందు 5 స్వరములు కలిగిన 4 క్రమములు కలవు. వాటి భేదములు 450 . 4 స్వరములు ఉన్న క్రమముల సంఖ్య 96. మూడు స్వరములు కల క్రమముల సంఖ్య 12 2 స్వరములు గల క్రమముల సంఖ్య 4 . ఒక స్వరము కలిగినది ఒకటే. ఇలా రజనీ అనే పేరు గల తానములలో 593 కలవు. ఇవి కూడా పునరుక్తులే. 55 దైవతాదేస్తుపౌరవ్యాశ్చత్వారః షట్స్వరాః క్రమాత్ తత్తానానాంతుసాశీతిః శతాష్టావింశతిర్మతా మధ్యమ గ్రామమున 6 వ మూర్ఛన దైవతముతో కలిసి 6 స్వరములును 4 భేదములగును. ప్రతి క్రమమున 720 అగును. 4 క్రమములకు కలిసి 880 భేదములు పునరుక్తములు. 56 ఔడువానాంచతుర్ణాం ప్రాగుక్తాసంఖ్యాచతుః స్వరౌ త్రిస్వరౌద్వస్వరావేకస్వరః ప్రాగుక్తసంఖ్యకాః ఈ క్రమముల సంఖ్య ఇంతకు ముందు చెప్పబడినట్లుగానే ఔడవములు , చతుస్వరములు, త్రిస్వరములు , ద్విస్వరములు , ఏక స్వరము. 57 పంచవింశతిసంయుక్తా చతుస్ర్త్రింశఛ్ఛతీత్వియమ్ తానానాం సదృశాకారాస్యాత్తానైరేత్తరాయతైః ఇట్లు మధ్యమ గ్రామమున మొత్తము సంఖ్య 34420 . సదృశాకారములు ( ఒకే స్వరస్థానములు కలవి ) పునరుక్తములగును. 58-59 ఇత్యేకాశీతిసంయుక్తం సహస్రాణాం చతుష్టయమ్ తానానాంపునరుక్తానాం పూర్ణాపూర్ణైః సహక్రమైః అపనీయేతచేదేషా కూటతానమితిర్భవేత్ లక్షత్రయం సప్తదశసహస్రాణి శతానిచ ఇలా పునరుక్తములైన తానముల సంఖ్య మొత్తము పూర్ణా పూర్ణ క్రమము అనగా సంపూర్ణములు షాడవములు ఔడవములు కలిపి 4081. అగును. ఈ పునరుక్తములను కూడ కలుపుకొని కూటతానముల సంఖ్య 370927. 60-61 నవత్రింశద్యుయనీతి జ్ఞానోపాయోఅత్రకధ్యతే అంకానేకాదిసప్తంతానూర్ధ్వమూర్ధ్వంలిఖేత్క్రమాత్ హతేపూర్వేణపూర్వేణ తేషుచాంకేపరేపరే ఏకస్వరాదిసంఖ్యాస్యాత్క్రమేణ ప్రతిమూర్ఛనమ్ ఇట పరిజ్ఞానోపాయము చెప్పబడినది. ( కీ సొల్యూషన్ ) వివరణా సూత్రం. 1 నుంచి 7 వరకు అంకెలను క్రమంగా రాయాలి. వాటిలో పూర్వపూర్వము ( ఒక దాని కంటె ముందు సంఖ్య ) అంకెతో పరపరము ( తరువాత తరువాతి సంఖ్య ) గుణింపబడగా ప్రతి మూర్ఛన యందు ఏక స్వర , ద్విస్వరములైన మూర్ఛనల సంఖ్య వచ్చును.1 చే 2 గుణింపగా 2 మాత్రమే. 2 చే 3 గుణించిన 6 .6 చే 4 గుణింపగా 24 అగును. 24 ను 5 చే గుణించగా 120 . 6 చే 120 ని గుణించగా 720 అగును. 7 చే 720 గుణించిన 5040 అగును. 62-64 క్రమంన్యస్యస్వరః స్థాప్యః పూర్వః పూర్వః పరాదధః సచేదుపరితత్పూర్వః పురస్తూపరివర్తనః మూలక్రమక్రమాత్పుష్ఠేశేషాః ప్రస్తారఈదృశః సప్తాద్యేకాంతకోష్ఠానామధోఅధః సప్తపంక్తయః తాస్వాధ్యాయామాద్యకోష్ఠేలిఖేదేకం పరేసుఖమ్ వేద్యతానస్వరమితాన్న్యస్యేత్తేష్వేదలోష్టకాన్ స్వరముల వరుసక్రమాన్ని రాసుకొని పూర్వ పూర్వ స్వరము కింద పరస్వరమును రాసి స్థాపింపవలెను. ఆ పూర్వస్వరము పైస్వరమును చేరినయెడల అప్పుడు దాని పూర్వ స్వరమును రాయదగును. ఇట్లు నిషాదము ప్రారంభించి షడ్జ పర్యంతము పాడవలెను. మిగిలిన స్వరములు కూడ ఈ విధముగానే. మూలక్రమమును బట్టి పూర్వస్థానములయందు ఉంచదగును. 7 స్వరములు మొదట రాసి అది 1 స్వరముగా వచ్చువరకు రాయవలెను. పై పంక్తులు శూన్యమైనపుడు సున్న రాయవలెను. తాన స్వరముల పరిమితి వరకు మనము దీనిని సాధన చేయవచ్చును. 65 ప్రాక్పంత్యంత్యాంక సంయోగమూర్థ్వాధః స్థితపంక్తిషు శూన్యాదధోలిఖేదేకం నించాధోఅధః స్వ కోష్ఠకాన్ మొదటి పంక్తి యందలి అంకెల కూడికను పైన కింద వున్న పంక్తుల యందు రాయవలెను. 0 కింద పంక్తిలో 1 వేయవలెను. 6 కోశములు గల పంక్తిలో చివరి అంకెగా 1 వేయవలెను. 2 వ పంక్తి 1 వ కోశమందు 1 వ పంక్తి చివరి సంఖ్యలు (1+1) 2 వేయవలెను. దాని కింద కోశమున (బ్రాకెట్ )2 అంకెకు రెట్టింపు చేసి 4 వేయవలెను. 3 వ కోశంలో 1 పంక్తి కి చివరి అంకెల కూడిక 6 ను వేయవలెను. దాని కింద పంక్తిలో 6 ను రెట్టించి 12 అంకె వేయవలెను. దాని కింద 18.2 వ పంక్తి 4 వ కోశంలో మొదటి 3 పంక్తుల చివరి అంకెలు ( 1+1+1+4+18) కలిపి 24 వేయవలెను. దాని కింద 2 వ కోశము పై అంకెకు రెట్టింపు 48 వేయవలెను. దానికింద 3 వ కోశమున దానికి మూడు రెట్ల సంఖ్య 72 . దాని కింద 96 . 2 వ పంక్తి 5 వ కోశం మొదటి పంక్తులు 5 . చివరి అంకెలు ( 1+1+4+96) 120 . ఇవి భౌతిక శాస్త్ర గణితంలో శబ్ద పౌనఃపున్యానికి సంబంధించిన లెక్కలు . ఈ లెక్కలన్నీ మనం అంకెల రూపంలో గణితంలోనూ ఆంగ్ల మాధ్యమంలో భౌతిక శాస్త్రంలోనూ ఇప్పటి కాలంలో నేర్చుకుంటున్నాము. 14 వ శతాబ్దంలో సంగీత శాస్త్రాన్ని అవుపోసన పట్టి సంస్కృత భాషలో ప్రామాణిక గ్రంథాన్ని రాయగలిగిన కవిపండితుడు రాసిన గ్రంధమిది. ఆ కాలంలో వారి విజ్ఞానానికి , సముపార్జించిన జ్ఞానాన్ని ప్రామాణిక పధ్ధతులలో వివరణకూ దృష్టాంతమిది. {| class="wikitable" |+ !స !రి !గ !మ !ప !ద !ని |- !1 !0 !0 !0 !0 !0 !0 |- ! !1 !2 !6 !24 !120 !720 |- ! ! !4 !12 !48 !240 !1440 |- | | | |18 |72 |360 |2160 |- | | | | |96 |480 |2880 |- | | | | | |600 |4320 |} ఇది సంగీత స్వరరచనా పధ్ధతి . ఈ పధ్ధతిలో అంకెలకు బదులుగా స్వరాలను స్వరస్థానాలను నిలిపి పాడినపుడు మనమా స్వరరచనా పధ్ధతిని అర్ధం. చేసుకుని కొత్త పాటను సృష్టించడం వీలవుతుంది. 66-67 కోసష్టంఖ్యాగుణం న్యస్యేత్ఖండమేరురయంమతః స్వరాన్మూలక్రమస్యాంత్యాత్పూర్వం యావతిథః స్వరః ఉద్దిష్టాంత్యస్తావతిథేకోష్టేఅధౌలోష్టకంక్షిపేత్ లోష్టచాలనమంత్యాత్స్యాత్త్యక్త్వాలబ్ధంక్రమౌభవేత్ కింద స్వరములుగా అవరోహణ స్వరములను కోశములందలి అంకెలను కోశములతో గుణించి ఆ సంఖ్యను ఒక పక్కకు వుంచవలెను.ఇది ఖండమేరువని ఎంచబడినది. ( వీణ తీగలు బిగించబడిన మెటేలభాగము) . కోశమునకు చివరి సంఖ్యను ఈ సంఖ్యతో గుణింపగా వచ్చిన సంఖ్యను కింది కోపపు స్ంఖ్యగా భావించవలెను. 68 లోష్టాక్రాంతాంకసంయోగాదుద్దిష్ట్యస్యమితిరభవేత్ యైరవైర్నష్టసంఖ్యాస్యాన్మౌలైకాంకసమన్వితైః అంత్యము నుండి స్వరము ముందు స్వరస్థానమునకు ఊపబడును. ఈ ఊపు గమకమై స్వరస్థానముల ధ్వనిని మార్చును. లబ్దమును విడిచి క్రమముండును. ఊపు ఎన్ని స్వరములను ఆక్రమించునో ఆ అంకెల కలయిక వలన మిగిలిన స్వరముల సంఖ్య ఏర్పడును. మూలసంఖ్యతో కూడిన ఏక సంఖ్యలేర్పడినపుడు నష్టసంఖ్యకు లోష్టమును వుంచవలెను. 69 తేషులోష్టంక్షిపేన్మూలే లోష్టస్థానమితంభవేత్ నష్టతానస్వరస్థానం తతోయావతిథేపదే మూలమున నష్టతాన స్వరస్థానము లోష్టస్థాన పరిమితమగును. మేరువు మెట్లలో స్వరస్థానముల సంఖ్యను వేరొక స్వరస్థానము ధ్వని వినబడునట్లుగా ఊపినపుడు కోశము లోపలి స్వరస్థానముల అనునాదము మాత్రమే ధ్వనించును. అనంతరము ఎంత సంఖ్య కల కోశమున కింద క్రమములో సంఖ్య వుండునో స్వరము ఆ సంఖ్య కలది అగును. 70 అధి క్రమాదస్తిలోష్టః స్వరస్తావతిథోభవేత్ క్రమాంతిమత్సరాత్పూర్వోలబ్దత్యాగాదిపూర్వవత్ చివరి స్వరము కంటె ముందు స్వరము అనునాదమున ధ్వనించును. తరువాతి స్వరము ధ్వని లబ్ధత్యాగమగును. ( వినిపించదు ) 71 తానస్వరమితోర్ధ్వాధః పంక్తిగాంత్యాంకమిశ్రణాత్ ఏకస్వరాదితానానాంసంఖ్యాసంజాయతేక్రమాత్ తానస్వర పరిమితములైన పైన కింద పంక్తులను పొందిన తరువాత చివరి అంకెల కలయిక వలన అనేక స్వరాదితానముల సంఖ్య క్రమముగా ఏర్పడును 72-75 అథాత్రశుధ్ధతానానాం నామానివ్యాహరామహే అగ్నిష్టోమోఅత్యగ్నిష్టోమోవాజపేయశ్చషోడశీ వుండరీకోఅశ్వమేధశ్చరాజసూయస్తతః పరః ఇతిస్యుః షడ్జహీనానాం సప్తనామాన్యనుక్రమాత్ స్విష్టక్రుధ్ధహుసౌవర్ణో గోసవశ్చమహావ్రతః విశ్వజిహ్రబ్రహ్మయజ్ఞశ్చ ప్రజాపత్యస్తుసప్తమః క్రమాదృషభహీనానాంతానానామభిధాఇమాః అశ్వక్రాంతోరధక్రాంతోవిష్ణుక్రాంతస్తతఃపరమ్ 76 సూర్యక్రాంతో గజక్రాంతో వలభిన్నాగపక్షకః ఇతిపంచమహీనానాంసజ్ఞాః సప్తక్రమాన్మతః తరువాత శుధ్ధతానముల పేర్లు చెప్పబడినవి.షడ్జము ( స స్వరము ) లేకుండా పాడే తానములు అగ్నిష్టోమము , అత్యగ్నిష్టోమము, షోడశీ, పుండరీకము ,అశ్వమేధము , వాజపేయము, రాజసూయము అని 7 . రిషభ హీనములు ( రి స్వరము లేనివి ) స్విష్టకృత్, బహుసౌవర్ణము , గోసవము , మహావ్రతము , విశ్వజిత్తు , బ్రహ్మయజ్ఞము , ప్రజాపత్యము . ప అక్షరము లేనివి అశ్వక్రాంతము , రధక్రాంతము , విష్ణుక్రాంతము , సూర్యక్రాంతము , గజక్రాంతము , వలభిత్తు , నాగపక్షకము. 77 చాతుర్మాస్యోఅథ సంస్థా ఆఖ్యః శస్త్రశ్చోకథశ్చతుర్థకః సౌత్రామణీతథాచిత్రాసప్తమస్తూద్భిద్వాయః చాతుర్మాస్యము , సంస్థ శస్త్రము , ఉక్దము సౌత్రామణి చిత్ర ఉద్భిత్తు అను 7 నిషాదహీనములైన తానముల పేర్లు. ఇవి షడ్జగ్రామ తానములు 28 78-79 సంజ్ఞానిషాదహీనానాం షాడవానామిమాః క్రమాన్ని సావిత్రీ చార్ధసావిత్రీసర్వతోభద్ర సంజ్ఞగః ఆదిత్యానామయనశ్చ గవామయననామకః సర్పాణామనయః షడ్జః సప్తమః కౌణపాయనః నామానిషడ్జహీనానాం తానానామితిమేనిరే సావిత్రి,అర్ధసావిత్రి,సర్వతోభద్రము,ఆదిత్యాయనము,గోఅయనము,సర్పాయనము,కౌకాసాయనము అను 7 షడ్జహీనములైన తానముల పేర్లని బుధులు తలచిరి. 80-82 అగ్నిచిద్ ద్వాదశాహశ్చోపాంశుః సోమాభిదస్తకః అశ్వప్రతిగ్రహో బర్హిరథాభ్యుదయ సంజ్ఞకు h6xgu3u3wtxk5faxsf5nmui6d4x3q5c 4595168 4595166 2025-06-30T08:01:16Z సీతామహలక్ష్మి 135699 4595168 wikitext text/x-wiki మంద్రేప్రసన్నమధ్యాఖ్యమలంకారంవిదోవిదుః యదాందోలితమారోహేత్ప్రేంఖితోఅసౌక్రమోధవా పూర్వస్వరము పరస్వరము రెండు మొదట పాడి పరస్వరము నుండి మరల ఎత్తుకొని దానిని పూర్వస్వరముగా ఆందోళితముగా ( ఊయలలాగా ) పాడినపుడు అది ప్రేంఖితము. సరి. రిగ గమ మప పద దని 22 ఏకాంతరంస్వరయుగంతాదృక్ పూర్వయుతంపరమ్ క్రమాదారోహతియదాతదాఆక్షిప్తంప్రచక్షతే 1 , 3 స్వరములు పాడి 3 వ స్వరమును పూర్వస్వరముగా తీసుకొని పరస్వరముగా 5 వ స్వరమును పాడినపుడు అది ఆక్షిప్తము. సగ గప పని 23 త్రిస్వరాఆద్యాకలాఅన్యేచపూర్వపూర్వాంతిమాదిమే కలేస్తస్త్రిన్వరేయత్రసంధిప్రచ్ఛాదనస్తుసః మొదట 3 స్వరములు పాడి అంతమందున్న 3 వ స్వరమును తిరిగి ఎత్తుకొని ఆరోహణము పాడినపుడు అది సంధిప్రఛ్చాదనమని చెప్పబడును. సరిగ గమప పదని 24 యదాఆద్యాద్యస్త్రిరావృత్తఃకలయోస్త్రిస్వరాత్మనో తదోద్గీతోమధ్యమేనతాదృశోద్వాహితోమతః 3 స్వరములు వరుసగా పాడినపుడు మొదటి స్వరమును 3 సార్లు ఉచ్చరించిన అప్పుడది ఉద్గీతమగును. సససరిగ మమమపదత్రిస్వరములలో మధ్య స్వరము 3 సార్లు ఆవృతమైన అది ఉద్వాహితమను అలంకారమగును. సరిరిరిగ , మపపపద 25 అంత్యస్యతుత్రిరావృత్తౌత్రివర్ణంవర్ణయంత్యముం త్రయాణాంతుత్రిరావృత్తౌపృధగ్వేణిరుదీరతః త్రిస్వరమందు చివరి స్వరము 3 సార్లు ఆవృత్తమైనపుడు అది త్రివర్ణాలంకారము. సరిగగగ , మపదదద త్రిస్వరములందు 3 స్వరములు 3 సార్లు ఆవృతమైనప్పుడు పృథగ్వేణి అలంకారమగును. ససస , రిరిరి , గగగ , మమమ , పపప , దదద , నినిని ఇంతవరకు చెప్పినవి ఆరోహాలంకారములు . 26 అవరోహక్రమాదేతేద్వాదశాద్యవరోహిణీ మంద్రాదిర్మంద్రమధ్యశ్చమంద్రౌతస్స్యాదతఃపరమ్ ఇవే అలంకారములు అవరోహక్రమమున పాడినపుడు మంద్రాది , మంద్రమధ్యము , మంద్రాంతములై 12 అవరోహ్యలంకారములుగా చెప్పబడును. 27-29 ప్రస్తారశ్చప్రసాదోఅధవ్యావృత్తస్ఖలితావపి పరివర్తాక్షేపబిందూద్వాహితోర్మిసమాస్తథా ప్రేంఖనిష్కూజితశ్యేనక్రమోద్వాహితరంజితా సంనివృత్తప్రవృత్తోఅధవేణుశ్చలలితస్వరః హుంకారోహ్రాదమానశ్చతతస్స్యాదవలోకితః స్యుఃసంచారిణ్యలంకారాఃపంచవింశతిరిత్యమీ సంచారి అలంకారములు 25 . వాటి పేర్లు 1 ప్రస్తారము 2 ప్రసాదము 3 వ్యావృత్తము 4 స్ఖలితము 5 పరివర్తము 6 ఆక్షేపము 7 బిందువు 8 ఉద్వాహితము 9 ఊర్మి 10 సమము 11 ప్రేంఖము 12 నిష్కూజితము 13 శ్యేనము 14 క్రమము 15 ఉద్ఘట్టితము 16 రంజితము 17 సన్నివృత్తము 18 ప్రవృత్తము 19 వేణువు 20 లలిత 21 స్వరము 22 హుంకారము 23 హ్రదము 24 మానము 25 అవలోకితము. 30 త్రిస్వరాఆద్యాకలైకైకమంద్రత్యాగేనచాపరాః త్రిస్వరాశ్చేత్ కలామంద్రాద్యామంద్రాదిస్తదాభవేత్ 3 స్వరములు కల కళలయందు అన్యస్వరములు 3 స్వరములుగా ఏర్పడినప్పుడు అది మంద్రాది అలంకారమగును. సగరిరిమగగమప మదపపదని 31 తాఃకలామంద్రమధ్యాంతాః. క్రమాఛ్చేదపరౌతదా త్యక్తాంతరంస్వరయుగంత్యక్తాదారభ్యతేపునః ఆ కళలే క్రమముగా మంద్రమధ్యములు , మంద్రాంతములు అగును. గసరి మరిగ పగమ దమప నిపద 32-33 యుగంతాదృక్సమారోహేత్తదాప్రస్తారఉచ్యతే పూర్వఃపూర్వః పరస్యోర్థ్వధోవర్తీక్రియతేస్వరః యదాతదాప్రసాదంతమాహశ్రీకరణేశ్వరః చతుస్స్వరాకలాతత్రాద్యాత్తృతీయంద్వితీయకాత్ మంద్రాంతము : రిగస గమరి మపగ పదమ దనిస మధ్య స్వరమును విడిచిపెట్టి 1 3 స్వరములతో ఆరోహణము పాడి మరల మధ్య స్వరమును పాడినప్పుడు అది ప్రస్తారము. సగ , రిమ , గప , మద , పని రెండు సార్లు పూర్వస్వరము , మధ్యలో పరస్వరము పాడినపుడు ప్రసాదాలంకారము. ఈ అలంకారము శ్రీకరణేశ్వరునిచే చెప్పబడెను. సరిస , రిగరి , గమగ , మపమ , పదప , దనిద 34 తుర్యంగత్వాఆదిమంగఛ్చేదేవమేకైకహానతః చతుస్స్వరాఃపరాయత్రసవ్యావృత్తోస్మృతోబుధైః నాలుగు స్వరములు కలవి. 1 3 స్వరములు పాడి , తరువాత 2 4 స్వరములు తరువాత మరల 1 వ స్వరము ఈ విధముగ పాడినపుడు వ్యావృత్తమని బుధులచే చెప్పబడెను. సగరిమస , రిమగపరి , గపమదగ , మపదనిమ 35 కలాంప్రయుజ్యమంద్రాదేర్ద్విరుక్తోర్ధ్వస్వరాన్వితాం అవరుహ్యేతచేదేషస్ఖలితాఖ్యస్తదాభవేత్ మంద్రాది అలంకారము వలెనే 1 3 2 స్వరములు పాడి 4 వ స్వరమును 2 సార్లు పాడి అవరోహణమున పాడినపుడు అది స్ఖలితమను అలంకారమగును. సగరిమమరిగస , రిమగపపగమరి , గపమదదమపగ , మదపనినిపదమ 36 స్వరంద్వితీయముజ్జిత్వాత్రిస్వరాద్యాకలాయది త్యక్తాదారభ్యతాదృశ్యోఅన్యాస్తదాపరివర్తకాః 2 వ స్వరమును విడిచి 1 3 4 స్వరములు పాడి తిరిగి విడిచిన 2 వ స్వరమును పాడిన అది పరివర్తకమను అలంకారమగును. సగమ రిపమ గపద మదని 37 త్రిస్వరాశ్చేత్కలాఃపూర్వపూర్వత్యాగోర్ధ్వసంక్రమైః తదాఆక్షేపః అథబిందుఃసయత్రప్లుతమధస్వరమ్ కృత్వాఅగ్నివత్పరంసృష్ట్వాఅధఃస్పర్శేనాఖిలాఃస్వరాః మూడు స్వరములతో ఏర్పడిన కళలో పూర్వ స్వరమును విడిచి పరస్వరమును కలుపుకుంటూ పాడినపుడు అది ఆక్షేపమను అలంకారమగును. సరిగ , రిగమ , గమప , మపద , పదని పూర్వ స్వరమును ప్లుతముగా 3 సార్లు పలికి పర స్వరమును సకృత్తుగా స్పృశించి వదిలినపుడు 5 స్వరములు కలుగును. అది బిందువను అలంకారమగును. స3 రిస , రి3గరి , గ3మగ , మ3పమ , ప3దప , ద3నిద 38 కలాయాంత్రీన్స్వరాన్ గీత్వాఅవరుహ్యైకంపరాఃకలాః యత్రైకోజ్ఘితాగీతాస్తద్వదుద్వాహితస్తుసః కళయందు 3 స్వరములు గానము చేసి ఒక స్వరము అవరోహణము చేసిన అది ఉద్వాహితమను అలంకారమగును. సరిగరి , రిగమగ , గమపమ , మపదప , పదనిద 39 మూర్ఛనాదేః స్వరాత్తుర్యంప్లుతీకృత్యాద్యమేత్యచ తుర్యగానేకలైకైకహానాద్యత్రాపరాస్తథా 1 తరువాత 4 వ స్వరము ప్లుతముగా పాడి మరల 1 4 స్వరములు పాడిన అది ఊర్మి అను అలంకారమగును. సమ3సమ , రిప3 రిప , గద 3 గద , మని 3 మని 40 సఊర్మిఃస్యాత్ సతుసమఃకలాయత్రచతుస్స్వరాః ఏ కళలో 4 స్వరములు క్రమముగా ఆరోహణము తరువాత అవరోహణము వచ్చునట్లు పాడినపుడు అది సమ అలంకారమగును. సరిగమ మగరిస , రిగమప పమగరి , గమపద దపమగ , మపదని నిదపమ 41 తుల్యారోహావరోహైకైకహానాదపరాస్తథా కలాగతాగతవతీద్విస్వరైకైకహానతః రెండు స్వరముల ఆరోహణ అవరోహణములలో పూర్వస్వరమును తగ్గించుట వలన కలిగినది ప్రేంఖమను అలంకారము. సరిరిస , రిగగరి , గమమగ , మపపమ , పదదప , దనినిద 42 యత్రాస్యస్తాదృశః సస్యాత్పేంఖఃనిష్కూజితః పునః ప్రసాదస్యకలాంగీత్వాతత్కలాదేస్తృతీయకమ్ ప్రసాదాలంకారము ( సరిస ) మొదట పాడి తరువాత మరల 1 3 స్వరములు పాడిన అది నిష్కూజితమను అలంకారము. సరిసగస , రిగరిమరి , గమగపగ , మపమదమ , పదపనిప 43 గత్వాఆద్యగానాద్భవతి శ్యేనఃసంవాదయుగ్మకైః షడ్జపంచమములు, ఋషభదైవతములు, గాంధారనిషాదములు , మధ్యమషడ్జములు ఈ విధముగ సంవాదియుగ్మములు ( దాటు స్వరములు ) గానము చేసినపుడు శ్యేనమను అలంకారమగును. స ప , రి ద , గ ని , మ స 44 - 45 క్రమాత్సరిగమాద్యైఃస్యాత్కలాద్విత్రిచతుస్శ్వరాః ఆద్యస్వరాద్యాస్తిస్రః స్యుర్ది్వతీయాద్యాదయస్తథా యత్రాసౌక్రమఇత్యుక్తఃసతూద్ఘట్టితఉచ్యతే యత్రస్వరద్వయంగీత్వాపంచమాచ్చతురస్స్వరాత్ 1 2 , 123 , 1234 స్వరములు ఆరోహణము అవరోహణములలో గానము చేసిన అది క్రమాలంకారమని చెప్పబడును. సరి , సరిగ , సరిగమ , రిగ , రిగమ , రిగమప , గమ , గమప , గమపద , మప , మపద , మపదని 1 2 స్వరములు ఆరోహణమున పాడి 5 వ స్వరమునుండి 4 స్వరములు అవరోహణమున పాడినపుడు అది ఉద్ఘట్టితము. సరిపమగరి , రిగదపమగ , గమనిదపమ 46 అవరోహత్కలాగాయేత్తదైకైకోజ్ఘనాత్పర్యాః ద్విరుక్తాయదిమంద్రాంతామంద్రాదేః స్యుః కలాస్తథారంజితః 1 3 2 స్వరములు రెండు సార్లు పాడి చివర తిరిగి మంద్రము పాడిన అది రంజితము. సగరిసగరిస , రిమగరిమగరి , గపమగపమగ , మదపమదపమ, పనిదపనిదప 47-49 అధభవేదేషసన్నివృత్తప్రవృత్తకః యత్రాద్యపంచమౌగీత్వాతుర్యాత్త్రీనవరోహతి క్రమాత్కలాసాయత్రాన్యాస్తద్వదేకైకహానతః యత్రాద్యఃస్యాద్ ద్విర్దితీయచతుర్థకతృతీయకాః సకృత్కలాఆన్యాశై క్చైకహానాద్వేణురసౌమతః గీత్వాఆద్యౌద్వౌచతుర్థంచయస్యాంతావవరోహతి 1 , 5 స్వరములు పాడి 4 వ స్వరము నుండి అవరోహణము చేసినపుడు అది సన్నివృత్త ప్రవృత్తకమను అలంకారమగును. సపమగరి, రిదపమగ , గనిదపమ 1 వ స్వరమును రెండు సార్లు పలికి 2 4 3 స్వరములు పాడిన అది వేణువను అలంకారము. ససరిమగ , రిరిగపమ , గగమదప , మమపనిద 50 సాకలాఆన్యాశ్చతాదృశ్యోయత్రాఅసౌలలితస్వరః ఆదిమేనకలాయత్రద్విస్వరాద్యాగతాగతైః 1 2 స్వరములు పాడి పిమ్మట 4 వ స్వరము మరల 1 2 స్వరములు అవరోహణమున పాడినపుడు అది లలితస్వరమను అలంకారము. సరిమరిస , రిగపగరి , గమదమగ , మపనిపమ 51 స్వరైరేకోత్తరంవృధ్ధైః నహుంకారోనిగద్యతే హ్రాదమానేప్రసన్నాంతామంద్రాదేస్తుకలామతాః షడ్జము ద్విస్వరముగా ఆరోహణావరోహణములలో పలికినపుడు అది హుంకారమను అలంకారమగును. సరిస , సరిగరిస , సరిగమగరిస , సరిగమపమగరిస , సరిగమపమగరిస , సరిగమపదపమగరిస , సరిగమపదనిదపమగరిస 1 3 2 స్వరములు మంద్రాది కి ప్రసన్నాంతములు అనగా షడ్జము అంతమందు కలవిగా పాడినపుడు అది హ్రాదమను అలంకారమగును. సగరిస , రిమగరి , గపమగ , మదపమ , పనిదప 52 యదాఆరోహేఅవరోహేచస్వద్వితీయంపరిత్యజేత్ చతుఃస్వరాసమకలాతదాస్యాదవలోకితః 1 2 3 4 స్వరములు ఆరోహణము అవరోహణము పాడుట సమాలంకారము. అందు ఒక స్వరము విడిచి పాడినపుడది అవలోకితమను అలంకారమగును. సగమమరిస , రిమపపమరి , గపదదపగ , మదనినిదమ 53 ఏవంసంచార్యలంకారాఆరోహేణప్రదర్శితాః ఏతానేవావరోహేణప్రాహశ్రీకరణాగ్రణీః ఇతిసంచార్యలంకారాః ఈ ప్రకరణంలో అన్నీ ఆరోహణమందే అలంకారములు చెప్పబడినవి. అవరోహణము కూడ ఈ విధముగనే యుండునని శార్జ్ఞదేవుడు చెప్పెను.ఇంత వరకు చెప్పినవి సంచార్యలంకారములు. 54-55 అన్యేఅపిసప్తాలంకారాగీతజ్ఞైరుపదర్శితాః తారమంద్రప్రసన్నశ్చమంద్రతారప్రసన్నకః ఆవర్తకస్సంప్రదానోవిధూతోఅప్యుపలోలకః ఉల్లాసితశ్చేతితేషామదునాలక్ష్మకధ్యతే గీతజ్ఞులు ( వాగ్గేయకారులు, లేదా సంగీతజ్ఞులు ) 7 అలంకారములను గురించి చెప్పారు. అవి 1 తారమంద్రప్రసన్నము 2 మంద్రతారప్రసన్నము 3 ఆవర్తకము 4 సంప్రదానము 5 విధూతము. 6 ఉపలోలకము 7 ఉల్లాసితము 56 కలాస్తేషాంద్వితీయాద్యాఃపూర్వైకైకప్రహాణకః అష్టమస్వరపర్యంతమారుహ్యాద్యవ్రజేద్యది 1 నుండి 8 వరకు స్వరములు ఆరోహణము చేసి పిమ్మట 1 వ స్వరము పాడిన అది తారమంద్రప్రసన్నము. సరిగమపదనిస సా 57 తారమంద్రప్రసన్నోఅయమలంకారస్తదోచ్యతే మంద్రాదష్టమముత్ల్పుత్యసప్తకస్యావరోహణే మంద్రమైన స నుండి 8 స్వరములు అవరోహణము చేసి పిమ్మట తారము పాడిన అది మంద్రతారప్రసన్నము. సా సనిదపమగరిస 58 మంద్రతారప్రసన్నాఖ్యమాహమాహేశ్వరోత్తమః ఆద్యంద్వితీయమాద్యంచద్విర్ద్విర్గీత్వాద్వితీయకమ్ 1 2 స్వరములు రెండు సార్లు పలికి తరువాత 2 1 స్వరములు పాడిన ఆవర్తకమను అలంకారమగును. ససరిరిససరిస , రిరిగగరిరిగరి , గగమమగగమగ , మమపపమమపమ, పపదదపపదప దదనినిదదనిద 59 సకృదాద్యంయత్కలాయాంగాయేదావర్తకస్తుసః ఏతస్యైవకలాంత్యౌదౌస్వరౌసంత్యజ్యగీయతే ఆవర్తక అలంకారము నందు చివరి రెండు స్వరములు విడిచి గానము చేసినపుడు అది సంప్రదానమను అలంకారమగును. ససరిరిసస , రిరగగరిరి , గగమమగగ , మమపపమమ , పపదదపప , దదనినిదద 60-63 యదాతదాసంప్రదానమలంకారంవిదుర్బుధాః యుగ్మమేకాంతరితయోఃత్యక్తాదప్యేవమేవచేత్ ద్విర్ద్విః ప్రయుజ్యేతతదావిధూతోబుధసమ్మతః కలాయామాద్యయోర్యుగ్మంచేత్తృతీయద్వితీయోః ద్విర్ద్విః ప్రయోజ్యతేతజ్ఞైరుపలోలస్తదోచ్యతే ద్విర్గీత్వాద్యంతృతీయంచప్రథమంచతృతీయకమ్ సకృద్గాయేద్యత్కలాయాంతముల్లాసితమాచిరే ఇతి సప్తాలంకారాః 1 3 స్వరములు రెండు సార్లు పాడి తిరిగి 2 4 స్వరములు రెండు సార్లు పాడవలెను. 4 స్వరములు కలిగిన ఈ అలంకారము విధూతము. సగ సగ , రిమ రిమ , గప గప , మద మద , పని పని 1 2 1 2 3 2 3 2 ఇది ఉపలోలితము. సరి సరి గరి గరి , రిగ రిగ మగ మగ , గమ గమ పమ పమ , మప మప దప దప పద పద నిద నిద 1 వ స్వరము రెండు సార్లు 3 వ స్వరము మరల 1 వ స్వరము మరల 3 ఈ విధముగ గానము చేయుట ఉల్లాసితము. ససగసగ , రిరిమరిమ , గగపగప , మమదమద , పపనిపని ఇవి 7 అలంకారములు. 63 ఇతిప్రసిధ్ధాలంకారాస్త్రిషష్టిరుదితామయా ఇట్లు నాచేత 63 ప్రసిధ్ధ అలంకారములు చెప్పబడినవి. 64 అనంతత్వాత్తుతేశాస్త్రేనసామస్త్యేనకీర్తితాః రక్తిలాభస్స్వరజాఞానమ్ వర్ణాంగానాంవిచిత్రతా ఇతిప్రయోజనాన్యాహురలంకారనిరూపణే ఈ అలంకారములు అనంతములు. శాస్త్రమున ప్రయోగములన్నియు చెప్పబడవు. అలంకారములు నిరూపించుటకు , సృష్టించుటకు రంజకత్వ విషయ జ్ఞానము , స్వర విషయక జ్ఞానము , స్థాయి మున్నగు వర్ణ విశేషముల వైచిత్ర్యము ప్రయోజనములు. ఇది సంగీతరత్నాకరమున స్వరగతాధ్యాయమున వర్ణాలంకార ప్రకరణము. <nowiki>*****************************************************************************************</nowiki> తేక్రమాస్తేషుసంఖ్యాస్యాద్ద్వానవత్యాశతత్రయమ్ యక్షరక్షోనారదాబ్జభవనాగాశ్విపాశిన షడ్జగ్రామేమూర్ఛనానామేతాః స్యురేవతాః క్రమా బ్రహ్మేంద్రవాయుగంధర్వసిధ్దద్రుహిణభావనః స్యురిమామధ్యమగ్రామమూర్ఛనాదేవతాః క్రమాత్ తాసామన్యానినామానినారదోమునికబ్రవీత్ సరిగమపదని షడ్జగ్రామమున స్వరములు 7 . అవి క్రమముగా తరువాతి స్వరములతో కలిసి 7 మూర్ఛనలగును. సరిగమపదని , రిగమపదనిస , గమపదనిసరి, మపదనిసరిగ, పదనిసరిగమ, దనిసరిగమప, నిసరిగమపద. తరువాతి స్వరమును ఉచ్చరించి క్రమముగా 7 స్వరములు ఉచ్చరింపవలెను. మొత్తము మూర్ఛనల సంఖ్య 392. యక్షులు, రక్షసులు , నారదుడు,బ్రహ్మదేవుడు, నాగులు, అశ్వనీ దేవతలు , వరుణుడు క్రమముగా షడ్జగ్రామమందలి మూర్ఛనలకు అధిదేతలు. బ్రహ్మ , దేవేంద్రుడు, వాయువు, గంధర్వులు , సిద్ధులు , బ్రహ్మ , సూర్యుడు - వీరు క్రమముగా మధ్యమ గ్రామమునకు అధిదేవతలు. నారద ముని ఈ మధ్యమ గ్రామ మూర్ఛనలనే వేరే పేర్లతో చెప్పాడు. 23-26 మూర్ఛనోత్తరపర్ణాఆద్యాషడ్జగ్రామేఅభిరుద్గతా అశ్వక్రాంతాచ సౌవీరీహృష్యకాత్తోరాయచా రజనీతిసమాఖ్యాతాఋషీణాం సప్తమూర్ఛనాః ఆప్యాయనీవిశ్వకృతా చంద్రాహేమాకపర్దినీ మైత్రీచాంద్రమసీపిత్ర్యామధ్యమే మూర్ఛనాఇమాః నందావిశాలాసుముఖీ చిత్రాచిత్రవతీసుఖా ఆలాపాచేతిగాంధారగ్రామేస్యుః సప్తమూర్ఛనాః తాశ్చస్వర్గేప్రయోక్తవ్యా విశేషాత్తేననోదితః షడ్జగ్రామమున 7 మూర్ఛనలు. ఉత్తరవర్ణ, అభిరుద్గత , అశ్వక్రాంత , సౌవీరి , హృష్యక , ఉత్తరాయత , రజని అనునవి క్రమముగా వాటి పేర్లు. మధ్యమ గ్రామమందలి మూర్ఛనలు అట్లే 7 . ఆప్యాయని , విశ్వకృత , చంద్ర , హేమ , కపర్దిని , మైత్రి , చాంద్రమపి , పిత్ర్య వీటి పేర్లు. ఈ విధముగానే గాంధార గ్రామమందలి మూర్ఛనలకు కూడ 7 పేర్లు చెప్పబడినవి. అవి నంద , విశాల , సుముఖి , చిత్ర , చిత్రావతి , సుఖ , ఆలాప . ఈ మూర్ఛనలు స్వర్గమునకు సంబంధించినవి . కనుక వీని లక్షణములు ప్రత్యేకించి చెప్పుటలేదు. 27 తానాః స్యుః మూర్ఛనాః శుధ్ధాః షాడవౌడవీతికృతాః షడ్జగాః సప్తహినాశ్చేత్క్రమాత్ సరిపసప్తమైః శుధ్ధములైన మూర్ఛనలు షాడవములు ( 6 స్వరములు కలవి ) , ఔడవములు ( 5 స్వరములు కలవి ) గా చేయబడినపుడు అవి తానములని పిలువబడును.షడ్జగ్రామములు షడ్జహీనములుగా( స స్వరము లేనివిగా ) చేయబడి మరల 7 మూర్ఛనలగును. అవి సప్తతానములు . అట్లే రిషభము ( రి ) , పంచమము ( ప ) , నిషాదము ( ని ) హీనములైనపుడు కూడ ప్రత్యేకమగు తానములని చెప్పబడును. ఇవి మొత్తము 28.( 4#7) 28 తదాష్టవింశతిస్తానా మధ్యమే సరిగోజ్ఘితాః సప్తక్రమాద్యదాతానాః స్యుస్తదాత్వేకవింశతిః మధ్యమ గ్రామమందు కూడ షడ్జ , ఋషభ , గాంధార హీనములైనపుడు ప్రత్యేకమైన సప్తతానములగును. అవి మొత్తము 21. 29 ఏతేచైకోనపంచాశదుభయేషాడవామతాః సపాఖ్యాంద్విశ్రుతిభ్యాం చరిపాభ్యాం సప్తవర్జితాః షడ్జ మధ్యమ గ్రామములు రెండూ కలిపి షాడవములైన తానములు ( 6 స్వరములు కలిగిన మూర్ఛనలు ) 49. ఈ తానములే ఔడవములైనపుడు ( 5 స్వరములు కలిగినపుడు లేదా షడ్జ ( స ) పంచమములు ( ప ) రెండు విడువబడినపుడు అవి ఔడవ సప్తతానములగును. 30-31 షడ్జగ్రామేపృథక్తానా ఏకవింశతిరౌడువాః రిధాభ్యాం ద్విశ్రుతిభ్యాంద మధ్యమగ్రామస్తుతే హీనాశ్చతుర్దశైవస్యుః పంచత్రింశత్తుతేయుతాః <ref>{{Cite wikisource|title=సంగీతరత్నాకరము- శ్లోకాలవివరణ|author=శార్జ్ఞదేవుడు|date=సంగీతనాటక అకాడమీ ప్రచురణ 1966|first=14 వ శతాబ్దపు కవి శార్జ్ఞదేవుని రచన - సంస్కృతమూలం|last=మలి ముద్రణ జరగలేదు|publication-date=1966|author1=అనువాదకులు - గంధం శ్రీరామమూర్తిగారు|volume=మొదటి సంపుటం|contribution=ఈ పుస్తకం అందుబాటులో లేదు. ముద్రణకు బదులుగా వికీసోర్స్ను ఎంచుకున్నాను.|language=తెలుగు|accessday=రోజూ ఒక పేజీ చొప్పున రాస్తున్నాను}}</ref>సర్వేచతురశీతిః స్యుర్మిలితాః షాడవౌడువాః ఒక మూర్ఛనకు 7 స్వరములు . షాడవములు ( ఒక స్వరము వదిలి పాడిన తానములు ) . 7 . రెండు శ్రుతులు గాంధార నిషాదములు ( గ , ని ) వదిలేసి పాడినపుడు సప్తతానములు అంటే 7 తానములు రిషభ పంచమ హీనములైనపుడు ( రి , ప స్వరములు వదిలేసి పాడినపుడు 7 తానములు మొత్తము కలిపి షడ్జ గ్రామమున తానములు 21 . మధ్యమ గ్రామంలో 7 మూర్ఛనలు . రిషభ దైవత హీనములైనపుడు ( రి గ శ్రుతులను వదిలి పాడినపుడు ఔడవములై ( 5 స్వరములు కలవై ) 7 తానములగును. గాంధార నిషాదములు వర్జించినపుడు 7 తానములు , కలిసి ఔడవ తానములు అనగా 5 స్వరములు కలిగిన తానములు 7 కలిసి మొత్తము ఔడవతానములు 14 . మొత్తముగా ఔడవతానములు 35 . షాడవ ఔడవ తానములు కలిసి 84 తానములు. 32 అసంపూర్ణాశ్చసంపూర్ణా వ్యుత్క్రమోచ్చారితస్వరాః మూర్ఛనాః కూటతానాః స్యుస్తత్సంఖ్యామభిధ్మహే అసంపూర్ణములు ( 7 స్వరములు పూర్తిగా లేనివి ) సంపూర్ణములు ( ఆరోహణ , అవరోహణలలో 7 స్వరములు కలిగినవి ) అయిన మూర్ఛనలు వ్యుత్క్రమముచేత reverse తిరగవేసి వుచ్చరించి పాడినపుడు కూటతానములగును. 33 పూర్ణాః పంచసహస్రాణిచత్వారిం శద్యుతానితు ఏకైకస్యాం మూర్ఛనాయాం కూటతానాః సహక్రమైః ఒక్కొక్క మూర్ఛనయందు పూర్ణములు , అసంపూర్ణములైన కూటతానములు కలిసి మొత్తము 5040 అవుతాయి. 34 షట్పంచాశన్మూర్ఛనాస్థాః పూర్ణాః కూటాస్తుయోజితాః లక్షద్వయం సహస్రాణిద్వ్యాశీతిర్ద్వేశతేతథా 56మూర్ఛనలయందున్న కూటతానములను కలిసి కూటతానములు మొత్తము 282240 అగును. 35-36 చత్వారింశచ్చసంఖ్యాతా అథాపూర్ణాన్ ప్రచక్ష్మహే ఏకైకాంత్యాంత్యవిరహాద్భేదాః షట్ షట్స్వరాదయః ఏకస్వరోఅత్ర నిర్భేదోఅప్యుక్తోనష్టాదిసిధ్ధయే క్రమా అకూటతానత్వేఅప్యుక్తాస్తేషూపయోగినః తరువాత అసంపూర్ణములైన కూటతానములు చెప్పబడును. సరిగమపదని లో కడపటి లేదా చివరి స్వరమును వదిలిన సరిగమపద అగును . అట్టి ఎడబాటుతో అవి ఆరు భేదములు . సరిగమప , సరిగమ , సరిగ , సరి , స . ఇవి వ్యుత్క్రమమున 6 అగును. స , సని , సనిద , సనిదప , సనిదపమ , సనిదపమగ , సనిదపమగరి . చివరి రిషభము వర్జితమగును. ఇవి పూర్తి కూటతానములు కావు . కాని కూటతానములందు వుపయోగింపబడునవి కాన చెప్పబడినవి. 37 స్యుఃషాడవానాంవింశత్యాసహసప్తసతానితు ఔడువానాంతు వింశత్యాసహితంశతమిష్యతే షాడవములైన క్రమముల సంఖ్య 720 . ఔడువములైన క్రమముల సంఖ్య 120. 38-39 చతుః స్వరాణాంకూటానాం చతుర్వింశతిరీరితాః త్రిస్వరాః షడ్ ద్వి స్వరౌ ద్వావేకస్త్వేకస్వరోమతః ఆర్చికోగాథికశ్చాదసామికో అథ స్వరాంతరః ఏకస్వరాదితానానాం చతుర్ణామభిధాఇమాః చతుస్వరములైన కూటతానముల సంఖ్య 24 . త్రిస్వరముల ప్రస్తారమున 6 భేదములు , ద్వి స్వర ప్రస్తారమున 2 భేదములు , ఏక స్వరముల 1 తానములు నాలుగు ఆర్చికము , గాధికము , సామికము , స్వరాంతరము అను పేర్లతో పిలువబడును. 40 ఉక్తాః శుధ్ధాదిభేదేన నిగయుక్తాశ్చతుర్విధాః తయోరేకైకహీనాస్తుద్వేధామూలక్రమామతాః షడ్జ మధ్యమ గ్రామములు రెండు కలిసి 14 మూర్ఛనలు. అవి చివరి స్వరము వర్జముగా పాడినపుడు షాడవములు ( 6 స్వరములు కలవి ) అగును. అప్పడు నిషాద గాంధార యుక్తముగా ( ని గ ) శుధ్ధములు , కాకలీకలితములు , సాంతరములు , ఆ రెంటిని కూడినవి అని 4 విధములగును. వానిలో ఒక్కొక్క స్వరము మాత్రమే పాడినపుడు ఆ క్రమములు 2 విధములగును. నిషాద హీనములైనవి ని లేనివి శుధ్ధములు , సాంతరములు. గాంధార హీనములు అనగా గ లేనివి శుధ్ధములు , కాకలీకలితములు. 41 షడ్జాద్యౌ మధ్యమాద్యౌచ చత్వారం స్యుర్విధాద్విధా చతుర్థాఅన్యేదశేత్యష్టాచత్వారింశదమీ క్రమాః షడ్జ గ్రామమున ఆద్యములైన ఔత్తరమంద్రము , శుధ్ధ మధ్యమము మధ్యమ గ్రామమున ఆద్యమైన సౌవీరక్రమము , మత్సరీకృత క్రమము కలిపి 4 ప్రత్యేకమగు 2 విధములగుచున్నవి. 42 సవింశతిః సప్తశతీప్రాగుక్తాగుణితాక్రమైః చతుస్త్రింశతస్సహస్రాణి షష్ట్యాపంచశతానిచ ఇతరములు 10 భేదములు . శుధ్ధములు , సాంతరములు , కాకలీకలితములు , తద్ద్వయోపేతములని 4 విధములైన భేదములతో కలిసి ఈ క్రమములు మొత్తము 48. ప్రతి క్రమందలి మూర్ఛనలను కలుపుకొని మొత్తము 720 అగును. అవి 48 చేత గుణింపబడి 34520 అగును. క్రమములతో సహితముగా కూటతానులైన షాడవముల సంఖ్య ఇంత మాత్రమే. 43 ఇతిషాడవసంఖ్యాస్యాదథ పంచస్వరాన్ బ్రువే గాద్యౌధాద్యౌనిషాద్యౌచ చతుర్భేదాః షడేడువాః షాడవములైన తానములు పూర్తయిన తరువాత ఔడవములు . అనగా 5 స్వరములతో పాడునవి. షడ్జగ్రమమందు షడ్జము , మధ్యమ గ్రామమందు మధ్యమము నిత్యములగును.(common ).దైవతాద్యములు 2 నిషాదాద్యములు 2 అక్కడికి 5 స్వరములగును. అవి నిషాద గాంధారములతో కూడుట వలన 4 విధములగును. 44-47 అష్టావన్యేద్విధేత్యేవం చత్వారింశదిమేక్రమాః సవింశతేశశతేతైశ్చగుణితేఅష్టౌశతానితు చత్వారిచసహస్రాణి సంఖ్యాపంచస్వరేష్వితి చతుఃస్వరేషున్యాద్యౌద్వౌ చతుర్థాద్వాదశపరే క్రమాద్విధేతిద్వాత్రింశచ్చతుర్వింశతి తాడితా శతానిసప్తాష్టషష్ట్యాస్యాచ్చతుః సర్వసంమితిః త్రిస్వరేషుతుమాద్యేద్వావభేదౌ ద్వాదశాపరే ద్విధాషడ్వింశతిరితిక్రమాస్తే షడ్భిరాహతా మిగిలిన 8 మూర్ఛనలు కలిసి 2 విధములగును. ఈ విధముగా గుణించిన పిదప ఔడవముల సంఖ్య 40 అగును. ఆ 40 క్రమములు 120 చే గుణింపబడగా ఔడవములున్ని 4800 అగును. చతుస్వరములయందు నిషాదాద్యములు 2 . అవి 4 భేదములతో వున్నవి. అన్యములైన 12 మళ్లీ 2 భేదములతో మొత్తము. క్రమములు 32 అగును. 32 ను 24 చేత గుణించిన చతుస్వరముల సంఖ్య. 756. త్రిస్వరములందును షడ్జ మధ్యమములు మారవు. ఇతరములైన 12 మాత్రము 2 భేదములు కలిగియుండును. కావున 26 అగును. అవి 6 చే గుణింపబడి 156 అగును. 48-49 షట్పంచాశచ్ఛతంచ స్యుర్ద్విస్వరేషుపునర్విధా రిగధన్యాదయోఅష్టౌస్యుః శుధ్ధాస్తదితరేక్రమాః ద్వావింశతిస్తేతు చతుశ్చత్వారింశద్ద్వితాడితా ఏకస్వరాస్త్వభేదత్వాన్మౌలా ఏవచతుర్దశ ద్విస్వరములందు రిషభముతో మొదలగు స్వరములు 2 భేదములు గాంధారముతో మొదలగు భేదములు 2 దైవతముతో మొదలగునవి 2 భేదములు , నిషాదముతో మొదలగునవి 2 భేదములు మొత్తము 8 . నిషాద గాంధారములతో కలియుట వలన 2 భేదములగును. మిగిలిన శుధ్ధ క్రమములు 6 . రెండు భేదములతో గుణింపబడి 24 అగును. ఏక స్వరములకు భేదములు లేవు కనుక అవి 14 గే. 50 షడ్జాదేః శుధ్ధ మధ్యాహ్నం భేదకంమపంచమంవినా చతుః సర్వేక్రమద్వంద్వేఅష్టా చత్వారింశదీరితాః మధ్యమ గ్రామమున 4 వ మూర్ఛనయగు శుధ్ధ మధ్యమ సాంతర గాంధారములు అభేదములు. పంచమము వినా 4 వస్వరమున 48 భేదములు పునరుక్తములగును. 51-54 తానాస్త్రిస్వరయోస్త్వేతే ద్వాదశద్విస్వరేద్వయమ్ ఏకఏకస్వరస్తే త్రిషష్టిరేత్తరమంద్రకైః పునరుక్తామతాస్తానైర్న్యాదిమార్గీక్రమాః పునః పంచస్వరాయేచత్వారస్తత్తానానాం చతుఃశతీ ఆశీత్యభ్యధికాచాతుః స్వరీషణ్ణవతిర్భవేత్ ద్వాదశత్రిస్వరద్వంద్వేచత్వారోద్విస్వరద్వంద్వే ఏకఏకస్వరస్తానస్తేషాం పంచశతీత్వియమ్ త్రినవత్యాయుతా తానైరఖిన్నారజనీగతైః త్రిస్వరములు ( మూడు స్వరములు కలవి ) 2 క్రమములు. ఈ తానములు 12 భేదములు. అవి పునరుక్తములు repeatedly pronounced . ద్విస్వరము 1 భేదము కలిగినది అదియును పునరుక్తమగును. ఏక్ స్వరము అదియును పునరుక్తమగును. ఇట్లు శుధ్ధ మధ్య భేదములు 60 ఉత్తర మంద్ర సంబంధి కూటతానములచే పునరుక్తములైనవి. మధ్యమ గ్రామమున నిషాదముతో మొదలయే 5 వ మూర్ఛన మార్గియందు 5 స్వరములు కలిగిన 4 క్రమములు కలవు. వాటి భేదములు 450 . 4 స్వరములు ఉన్న క్రమముల సంఖ్య 96. మూడు స్వరములు కల క్రమముల సంఖ్య 12 2 స్వరములు గల క్రమముల సంఖ్య 4 . ఒక స్వరము కలిగినది ఒకటే. ఇలా రజనీ అనే పేరు గల తానములలో 593 కలవు. ఇవి కూడా పునరుక్తులే. 55 దైవతాదేస్తుపౌరవ్యాశ్చత్వారః షట్స్వరాః క్రమాత్ తత్తానానాంతుసాశీతిః శతాష్టావింశతిర్మతా మధ్యమ గ్రామమున 6 వ మూర్ఛన దైవతముతో కలిసి 6 స్వరములును 4 భేదములగును. ప్రతి క్రమమున 720 అగును. 4 క్రమములకు కలిసి 880 భేదములు పునరుక్తములు. 56 ఔడువానాంచతుర్ణాం ప్రాగుక్తాసంఖ్యాచతుః స్వరౌ త్రిస్వరౌద్వస్వరావేకస్వరః ప్రాగుక్తసంఖ్యకాః ఈ క్రమముల సంఖ్య ఇంతకు ముందు చెప్పబడినట్లుగానే ఔడవములు , చతుస్వరములు, త్రిస్వరములు , ద్విస్వరములు , ఏక స్వరము. 57 పంచవింశతిసంయుక్తా చతుస్ర్త్రింశఛ్ఛతీత్వియమ్ తానానాం సదృశాకారాస్యాత్తానైరేత్తరాయతైః ఇట్లు మధ్యమ గ్రామమున మొత్తము సంఖ్య 34420 . సదృశాకారములు ( ఒకే స్వరస్థానములు కలవి ) పునరుక్తములగును. 58-59 ఇత్యేకాశీతిసంయుక్తం సహస్రాణాం చతుష్టయమ్ తానానాంపునరుక్తానాం పూర్ణాపూర్ణైః సహక్రమైః అపనీయేతచేదేషా కూటతానమితిర్భవేత్ లక్షత్రయం సప్తదశసహస్రాణి శతానిచ ఇలా పునరుక్తములైన తానముల సంఖ్య మొత్తము పూర్ణా పూర్ణ క్రమము అనగా సంపూర్ణములు షాడవములు ఔడవములు కలిపి 4081. అగును. ఈ పునరుక్తములను కూడ కలుపుకొని కూటతానముల సంఖ్య 370927. 60-61 నవత్రింశద్యుయనీతి జ్ఞానోపాయోఅత్రకధ్యతే అంకానేకాదిసప్తంతానూర్ధ్వమూర్ధ్వంలిఖేత్క్రమాత్ హతేపూర్వేణపూర్వేణ తేషుచాంకేపరేపరే ఏకస్వరాదిసంఖ్యాస్యాత్క్రమేణ ప్రతిమూర్ఛనమ్ ఇట పరిజ్ఞానోపాయము చెప్పబడినది. ( కీ సొల్యూషన్ ) వివరణా సూత్రం. 1 నుంచి 7 వరకు అంకెలను క్రమంగా రాయాలి. వాటిలో పూర్వపూర్వము ( ఒక దాని కంటె ముందు సంఖ్య ) అంకెతో పరపరము ( తరువాత తరువాతి సంఖ్య ) గుణింపబడగా ప్రతి మూర్ఛన యందు ఏక స్వర , ద్విస్వరములైన మూర్ఛనల సంఖ్య వచ్చును.1 చే 2 గుణింపగా 2 మాత్రమే. 2 చే 3 గుణించిన 6 .6 చే 4 గుణింపగా 24 అగును. 24 ను 5 చే గుణించగా 120 . 6 చే 120 ని గుణించగా 720 అగును. 7 చే 720 గుణించిన 5040 అగును. 62-64 క్రమంన్యస్యస్వరః స్థాప్యః పూర్వః పూర్వః పరాదధః సచేదుపరితత్పూర్వః పురస్తూపరివర్తనః మూలక్రమక్రమాత్పుష్ఠేశేషాః ప్రస్తారఈదృశః సప్తాద్యేకాంతకోష్ఠానామధోఅధః సప్తపంక్తయః తాస్వాధ్యాయామాద్యకోష్ఠేలిఖేదేకం పరేసుఖమ్ వేద్యతానస్వరమితాన్న్యస్యేత్తేష్వేదలోష్టకాన్ స్వరముల వరుసక్రమాన్ని రాసుకొని పూర్వ పూర్వ స్వరము కింద పరస్వరమును రాసి స్థాపింపవలెను. ఆ పూర్వస్వరము పైస్వరమును చేరినయెడల అప్పుడు దాని పూర్వ స్వరమును రాయదగును. ఇట్లు నిషాదము ప్రారంభించి షడ్జ పర్యంతము పాడవలెను. మిగిలిన స్వరములు కూడ ఈ విధముగానే. మూలక్రమమును బట్టి పూర్వస్థానములయందు ఉంచదగును. 7 స్వరములు మొదట రాసి అది 1 స్వరముగా వచ్చువరకు రాయవలెను. పై పంక్తులు శూన్యమైనపుడు సున్న రాయవలెను. తాన స్వరముల పరిమితి వరకు మనము దీనిని సాధన చేయవచ్చును. 65 ప్రాక్పంత్యంత్యాంక సంయోగమూర్థ్వాధః స్థితపంక్తిషు శూన్యాదధోలిఖేదేకం నించాధోఅధః స్వ కోష్ఠకాన్ మొదటి పంక్తి యందలి అంకెల కూడికను పైన కింద వున్న పంక్తుల యందు రాయవలెను. 0 కింద పంక్తిలో 1 వేయవలెను. 6 కోశములు గల పంక్తిలో చివరి అంకెగా 1 వేయవలెను. 2 వ పంక్తి 1 వ కోశమందు 1 వ పంక్తి చివరి సంఖ్యలు (1+1) 2 వేయవలెను. దాని కింద కోశమున (బ్రాకెట్ )2 అంకెకు రెట్టింపు చేసి 4 వేయవలెను. 3 వ కోశంలో 1 పంక్తి కి చివరి అంకెల కూడిక 6 ను వేయవలెను. దాని కింద పంక్తిలో 6 ను రెట్టించి 12 అంకె వేయవలెను. దాని కింద 18.2 వ పంక్తి 4 వ కోశంలో మొదటి 3 పంక్తుల చివరి అంకెలు ( 1+1+1+4+18) కలిపి 24 వేయవలెను. దాని కింద 2 వ కోశము పై అంకెకు రెట్టింపు 48 వేయవలెను. దానికింద 3 వ కోశమున దానికి మూడు రెట్ల సంఖ్య 72 . దాని కింద 96 . 2 వ పంక్తి 5 వ కోశం మొదటి పంక్తులు 5 . చివరి అంకెలు ( 1+1+4+96) 120 . ఇవి భౌతిక శాస్త్ర గణితంలో శబ్ద పౌనఃపున్యానికి సంబంధించిన లెక్కలు . ఈ లెక్కలన్నీ మనం అంకెల రూపంలో గణితంలోనూ ఆంగ్ల మాధ్యమంలో భౌతిక శాస్త్రంలోనూ ఇప్పటి కాలంలో నేర్చుకుంటున్నాము. 14 వ శతాబ్దంలో సంగీత శాస్త్రాన్ని అవుపోసన పట్టి సంస్కృత భాషలో ప్రామాణిక గ్రంథాన్ని రాయగలిగిన కవిపండితుడు రాసిన గ్రంధమిది. ఆ కాలంలో వారి విజ్ఞానానికి , సముపార్జించిన జ్ఞానాన్ని ప్రామాణిక పధ్ధతులలో వివరణకూ దృష్టాంతమిది. {| class="wikitable" |+ !స !రి !గ !మ !ప !ద !ని |- !1 !0 !0 !0 !0 !0 !0 |- ! !1 !2 !6 !24 !120 !720 |- ! ! !4 !12 !48 !240 !1440 |- | | | |18 |72 |360 |2160 |- | | | | |96 |480 |2880 |- | | | | | |600 |4320 |} ఇది సంగీత స్వరరచనా పధ్ధతి . ఈ పధ్ధతిలో అంకెలకు బదులుగా స్వరాలను స్వరస్థానాలను నిలిపి పాడినపుడు మనమా స్వరరచనా పధ్ధతిని అర్ధం. చేసుకుని కొత్త పాటను సృష్టించడం వీలవుతుంది. 66-67 కోసష్టంఖ్యాగుణం న్యస్యేత్ఖండమేరురయంమతః స్వరాన్మూలక్రమస్యాంత్యాత్పూర్వం యావతిథః స్వరః ఉద్దిష్టాంత్యస్తావతిథేకోష్టేఅధౌలోష్టకంక్షిపేత్ లోష్టచాలనమంత్యాత్స్యాత్త్యక్త్వాలబ్ధంక్రమౌభవేత్ కింద స్వరములుగా అవరోహణ స్వరములను కోశములందలి అంకెలను కోశములతో గుణించి ఆ సంఖ్యను ఒక పక్కకు వుంచవలెను.ఇది ఖండమేరువని ఎంచబడినది. ( వీణ తీగలు బిగించబడిన మెటేలభాగము) . కోశమునకు చివరి సంఖ్యను ఈ సంఖ్యతో గుణింపగా వచ్చిన సంఖ్యను కింది కోపపు స్ంఖ్యగా భావించవలెను. 68 లోష్టాక్రాంతాంకసంయోగాదుద్దిష్ట్యస్యమితిరభవేత్ యైరవైర్నష్టసంఖ్యాస్యాన్మౌలైకాంకసమన్వితైః అంత్యము నుండి స్వరము ముందు స్వరస్థానమునకు ఊపబడును. ఈ ఊపు గమకమై స్వరస్థానముల ధ్వనిని మార్చును. లబ్దమును విడిచి క్రమముండును. ఊపు ఎన్ని స్వరములను ఆక్రమించునో ఆ అంకెల కలయిక వలన మిగిలిన స్వరముల సంఖ్య ఏర్పడును. మూలసంఖ్యతో కూడిన ఏక సంఖ్యలేర్పడినపుడు నష్టసంఖ్యకు లోష్టమును వుంచవలెను. 69 తేషులోష్టంక్షిపేన్మూలే లోష్టస్థానమితంభవేత్ నష్టతానస్వరస్థానం తతోయావతిథేపదే మూలమున నష్టతాన స్వరస్థానము లోష్టస్థాన పరిమితమగును. మేరువు మెట్లలో స్వరస్థానముల సంఖ్యను వేరొక స్వరస్థానము ధ్వని వినబడునట్లుగా ఊపినపుడు కోశము లోపలి స్వరస్థానముల అనునాదము మాత్రమే ధ్వనించును. అనంతరము ఎంత సంఖ్య కల కోశమున కింద క్రమములో సంఖ్య వుండునో స్వరము ఆ సంఖ్య కలది అగును. 70 అధి క్రమాదస్తిలోష్టః స్వరస్తావతిథోభవేత్ క్రమాంతిమత్సరాత్పూర్వోలబ్దత్యాగాదిపూర్వవత్ చివరి స్వరము కంటె ముందు స్వరము అనునాదమున ధ్వనించును. తరువాతి స్వరము ధ్వని లబ్ధత్యాగమగును. ( వినిపించదు ) 71 తానస్వరమితోర్ధ్వాధః పంక్తిగాంత్యాంకమిశ్రణాత్ ఏకస్వరాదితానానాంసంఖ్యాసంజాయతేక్రమాత్ తానస్వర పరిమితములైన పైన కింద పంక్తులను పొందిన తరువాత చివరి అంకెల కలయిక వలన అనేక స్వరాదితానముల సంఖ్య క్రమముగా ఏర్పడును 72-75 అథాత్రశుధ్ధతానానాం నామానివ్యాహరామహే అగ్నిష్టోమోఅత్యగ్నిష్టోమోవాజపేయశ్చషోడశీ వుండరీకోఅశ్వమేధశ్చరాజసూయస్తతః పరః ఇతిస్యుః షడ్జహీనానాం సప్తనామాన్యనుక్రమాత్ స్విష్టక్రుధ్ధహుసౌవర్ణో గోసవశ్చమహావ్రతః విశ్వజిహ్రబ్రహ్మయజ్ఞశ్చ ప్రజాపత్యస్తుసప్తమః క్రమాదృషభహీనానాంతానానామభిధాఇమాః అశ్వక్రాంతోరధక్రాంతోవిష్ణుక్రాంతస్తతఃపరమ్ 76 సూర్యక్రాంతో గజక్రాంతో వలభిన్నాగపక్షకః ఇతిపంచమహీనానాంసజ్ఞాః సప్తక్రమాన్మతః తరువాత శుధ్ధతానముల పేర్లు చెప్పబడినవి.షడ్జము ( స స్వరము ) లేకుండా పాడే తానములు అగ్నిష్టోమము , అత్యగ్నిష్టోమము, షోడశీ, పుండరీకము ,అశ్వమేధము , వాజపేయము, రాజసూయము అని 7 . రిషభ హీనములు ( రి స్వరము లేనివి ) స్విష్టకృత్, బహుసౌవర్ణము , గోసవము , మహావ్రతము , విశ్వజిత్తు , బ్రహ్మయజ్ఞము , ప్రజాపత్యము . ప అక్షరము లేనివి అశ్వక్రాంతము , రధక్రాంతము , విష్ణుక్రాంతము , సూర్యక్రాంతము , గజక్రాంతము , వలభిత్తు , నాగపక్షకము. 77 చాతుర్మాస్యోఅథ సంస్థా ఆఖ్యః శస్త్రశ్చోకథశ్చతుర్థకః సౌత్రామణీతథాచిత్రాసప్తమస్తూద్భిద్వాయః చాతుర్మాస్యము , సంస్థ శస్త్రము , ఉక్దము సౌత్రామణి చిత్ర ఉద్భిత్తు అను 7 నిషాదహీనములైన తానముల పేర్లు. ఇవి షడ్జగ్రామ తానములు 28 78-79 సంజ్ఞానిషాదహీనానాం షాడవానామిమాః క్రమాన్ని సావిత్రీ చార్ధసావిత్రీసర్వతోభద్ర సంజ్ఞగః ఆదిత్యానామయనశ్చ గవామయననామకః సర్పాణామనయః షడ్జః సప్తమః కౌణపాయనః నామానిషడ్జహీనానాం తానానామితిమేనిరే సావిత్రి,అర్ధసావిత్రి,సర్వతోభద్రము,ఆదిత్యాయనము,గోఅయనము,సర్పాయనము,కౌకాసాయనము అను 7 షడ్జహీనములైన తానముల పేర్లని బుధులు తలచిరి. 80-82 అగ్నిచిద్ ద్వాదశాహశ్చోపాంశుః సోమాభిదస్తకః అశ్వప్రతిగ్రహో బర్హిరథాభ్యుదయ సంజ్ఞకు c15wkw4h90o0cxfyp1530hc2bomhyf3 4595169 4595168 2025-06-30T08:01:51Z సీతామహలక్ష్మి 135699 4595169 wikitext text/x-wiki మంద్రేప్రసన్నమధ్యాఖ్యమలంకారంవిదోవిదుః యదాందోలితమారోహేత్ప్రేంఖితోఅసౌక్రమోధవా పూర్వస్వరము పరస్వరము రెండు మొదట పాడి పరస్వరము నుండి మరల ఎత్తుకొని దానిని పూర్వస్వరముగా ఆందోళితముగా ( ఊయలలాగా ) పాడినపుడు అది ప్రేంఖితము. సరి. రిగ గమ మప పద దని సంనివృత్తప్రవృత్తోఅధవేణుశ్చలలితస్వరః హుంకారోహ్రాదమానశ్చతతస్స్యాదవలోకితః స్యుఃసంచారిణ్యలంకారాఃపంచవింశతిరిత్యమీ సంచారి అలంకారములు 25 . వాటి పేర్లు 1 ప్రస్తారము 2 ప్రసాదము 3 వ్యావృత్తము 4 స్ఖలితము 5 పరివర్తము 6 ఆక్షేపము 7 బిందువు 8 ఉద్వాహితము 9 ఊర్మి 10 సమము 11 ప్రేంఖము 12 నిష్కూజితము 13 శ్యేనము 14 క్రమము 15 ఉద్ఘట్టితము 16 రంజితము 17 సన్నివృత్తము 18 ప్రవృత్తము 19 వేణువు 20 లలిత 21 స్వరము 22 హుంకారము 23 హ్రదము 24 మానము 25 అవలోకితము. 30 త్రిస్వరాఆద్యాకలైకైకమంద్రత్యాగేనచాపరాః త్రిస్వరాశ్చేత్ కలామంద్రాద్యామంద్రాదిస్తదాభవేత్ 3 స్వరములు కల కళలయందు అన్యస్వరములు 3 స్వరములుగా ఏర్పడినప్పుడు అది మంద్రాది అలంకారమగును. సగరిరిమగగమప మదపపదని 31 తాఃకలామంద్రమధ్యాంతాః. క్రమాఛ్చేదపరౌతదా త్యక్తాంతరంస్వరయుగంత్యక్తాదారభ్యతేపునః ఆ కళలే క్రమముగా మంద్రమధ్యములు , మంద్రాంతములు అగును. గసరి మరిగ పగమ దమప నిపద 32-33 యుగంతాదృక్సమారోహేత్తదాప్రస్తారఉచ్యతే పూర్వఃపూర్వః పరస్యోర్థ్వధోవర్తీక్రియతేస్వరః యదాతదాప్రసాదంతమాహశ్రీకరణేశ్వరః చతుస్స్వరాకలాతత్రాద్యాత్తృతీయంద్వితీయకాత్ మంద్రాంతము : రిగస గమరి మపగ పదమ దనిస మధ్య స్వరమును విడిచిపెట్టి 1 3 స్వరములతో ఆరోహణము పాడి మరల మధ్య స్వరమును పాడినప్పుడు అది ప్రస్తారము. సగ , రిమ , గప , మద , పని రెండు సార్లు పూర్వస్వరము , మధ్యలో పరస్వరము పాడినపుడు ప్రసాదాలంకారము. ఈ అలంకారము శ్రీకరణేశ్వరునిచే చెప్పబడెను. సరిస , రిగరి , గమగ , మపమ , పదప , దనిద 34 తుర్యంగత్వాఆదిమంగఛ్చేదేవమేకైకహానతః చతుస్స్వరాఃపరాయత్రసవ్యావృత్తోస్మృతోబుధైః నాలుగు స్వరములు కలవి. 1 3 స్వరములు పాడి , తరువాత 2 4 స్వరములు తరువాత మరల 1 వ స్వరము ఈ విధముగ పాడినపుడు వ్యావృత్తమని బుధులచే చెప్పబడెను. సగరిమస , రిమగపరి , గపమదగ , మపదనిమ 35 కలాంప్రయుజ్యమంద్రాదేర్ద్విరుక్తోర్ధ్వస్వరాన్వితాం అవరుహ్యేతచేదేషస్ఖలితాఖ్యస్తదాభవేత్ మంద్రాది అలంకారము వలెనే 1 3 2 స్వరములు పాడి 4 వ స్వరమును 2 సార్లు పాడి అవరోహణమున పాడినపుడు అది స్ఖలితమను అలంకారమగును. సగరిమమరిగస , రిమగపపగమరి , గపమదదమపగ , మదపనినిపదమ 36 స్వరంద్వితీయముజ్జిత్వాత్రిస్వరాద్యాకలాయది త్యక్తాదారభ్యతాదృశ్యోఅన్యాస్తదాపరివర్తకాః 2 వ స్వరమును విడిచి 1 3 4 స్వరములు పాడి తిరిగి విడిచిన 2 వ స్వరమును పాడిన అది పరివర్తకమను అలంకారమగును. సగమ రిపమ గపద మదని 37 త్రిస్వరాశ్చేత్కలాఃపూర్వపూర్వత్యాగోర్ధ్వసంక్రమైః తదాఆక్షేపః అథబిందుఃసయత్రప్లుతమధస్వరమ్ కృత్వాఅగ్నివత్పరంసృష్ట్వాఅధఃస్పర్శేనాఖిలాఃస్వరాః మూడు స్వరములతో ఏర్పడిన కళలో పూర్వ స్వరమును విడిచి పరస్వరమును కలుపుకుంటూ పాడినపుడు అది ఆక్షేపమను అలంకారమగును. సరిగ , రిగమ , గమప , మపద , పదని పూర్వ స్వరమును ప్లుతముగా 3 సార్లు పలికి పర స్వరమును సకృత్తుగా స్పృశించి వదిలినపుడు 5 స్వరములు కలుగును. అది బిందువను అలంకారమగును. స3 రిస , రి3గరి , గ3మగ , మ3పమ , ప3దప , ద3నిద 38 కలాయాంత్రీన్స్వరాన్ గీత్వాఅవరుహ్యైకంపరాఃకలాః యత్రైకోజ్ఘితాగీతాస్తద్వదుద్వాహితస్తుసః కళయందు 3 స్వరములు గానము చేసి ఒక స్వరము అవరోహణము చేసిన అది ఉద్వాహితమను అలంకారమగును. సరిగరి , రిగమగ , గమపమ , మపదప , పదనిద 39 మూర్ఛనాదేః స్వరాత్తుర్యంప్లుతీకృత్యాద్యమేత్యచ తుర్యగానేకలైకైకహానాద్యత్రాపరాస్తథా 1 తరువాత 4 వ స్వరము ప్లుతముగా పాడి మరల 1 4 స్వరములు పాడిన అది ఊర్మి అను అలంకారమగును. సమ3సమ , రిప3 రిప , గద 3 గద , మని 3 మని 40 సఊర్మిఃస్యాత్ సతుసమఃకలాయత్రచతుస్స్వరాః ఏ కళలో 4 స్వరములు క్రమముగా ఆరోహణము తరువాత అవరోహణము వచ్చునట్లు పాడినపుడు అది సమ అలంకారమగును. సరిగమ మగరిస , రిగమప పమగరి , గమపద దపమగ , మపదని నిదపమ 41 తుల్యారోహావరోహైకైకహానాదపరాస్తథా కలాగతాగతవతీద్విస్వరైకైకహానతః రెండు స్వరముల ఆరోహణ అవరోహణములలో పూర్వస్వరమును తగ్గించుట వలన కలిగినది ప్రేంఖమను అలంకారము. సరిరిస , రిగగరి , గమమగ , మపపమ , పదదప , దనినిద 42 యత్రాస్యస్తాదృశః సస్యాత్పేంఖఃనిష్కూజితః పునః ప్రసాదస్యకలాంగీత్వాతత్కలాదేస్తృతీయకమ్ ప్రసాదాలంకారము ( సరిస ) మొదట పాడి తరువాత మరల 1 3 స్వరములు పాడిన అది నిష్కూజితమను అలంకారము. సరిసగస , రిగరిమరి , గమగపగ , మపమదమ , పదపనిప 43 గత్వాఆద్యగానాద్భవతి శ్యేనఃసంవాదయుగ్మకైః షడ్జపంచమములు, ఋషభదైవతములు, గాంధారనిషాదములు , మధ్యమషడ్జములు ఈ విధముగ సంవాదియుగ్మములు ( దాటు స్వరములు ) గానము చేసినపుడు శ్యేనమను అలంకారమగును. స ప , రి ద , గ ని , మ స 44 - 45 క్రమాత్సరిగమాద్యైఃస్యాత్కలాద్విత్రిచతుస్శ్వరాః ఆద్యస్వరాద్యాస్తిస్రః స్యుర్ది్వతీయాద్యాదయస్తథా యత్రాసౌక్రమఇత్యుక్తఃసతూద్ఘట్టితఉచ్యతే యత్రస్వరద్వయంగీత్వాపంచమాచ్చతురస్స్వరాత్ 1 2 , 123 , 1234 స్వరములు ఆరోహణము అవరోహణములలో గానము చేసిన అది క్రమాలంకారమని చెప్పబడును. సరి , సరిగ , సరిగమ , రిగ , రిగమ , రిగమప , గమ , గమప , గమపద , మప , మపద , మపదని 1 2 స్వరములు ఆరోహణమున పాడి 5 వ స్వరమునుండి 4 స్వరములు అవరోహణమున పాడినపుడు అది ఉద్ఘట్టితము. సరిపమగరి , రిగదపమగ , గమనిదపమ 46 అవరోహత్కలాగాయేత్తదైకైకోజ్ఘనాత్పర్యాః ద్విరుక్తాయదిమంద్రాంతామంద్రాదేః స్యుః కలాస్తథారంజితః 1 3 2 స్వరములు రెండు సార్లు పాడి చివర తిరిగి మంద్రము పాడిన అది రంజితము. సగరిసగరిస , రిమగరిమగరి , గపమగపమగ , మదపమదపమ, పనిదపనిదప 47-49 అధభవేదేషసన్నివృత్తప్రవృత్తకః యత్రాద్యపంచమౌగీత్వాతుర్యాత్త్రీనవరోహతి క్రమాత్కలాసాయత్రాన్యాస్తద్వదేకైకహానతః యత్రాద్యఃస్యాద్ ద్విర్దితీయచతుర్థకతృతీయకాః సకృత్కలాఆన్యాశై క్చైకహానాద్వేణురసౌమతః గీత్వాఆద్యౌద్వౌచతుర్థంచయస్యాంతావవరోహతి 1 , 5 స్వరములు పాడి 4 వ స్వరము నుండి అవరోహణము చేసినపుడు అది సన్నివృత్త ప్రవృత్తకమను అలంకారమగును. సపమగరి, రిదపమగ , గనిదపమ 1 వ స్వరమును రెండు సార్లు పలికి 2 4 3 స్వరములు పాడిన అది వేణువను అలంకారము. ససరిమగ , రిరిగపమ , గగమదప , మమపనిద 50 సాకలాఆన్యాశ్చతాదృశ్యోయత్రాఅసౌలలితస్వరః ఆదిమేనకలాయత్రద్విస్వరాద్యాగతాగతైః 1 2 స్వరములు పాడి పిమ్మట 4 వ స్వరము మరల 1 2 స్వరములు అవరోహణమున పాడినపుడు అది లలితస్వరమను అలంకారము. సరిమరిస , రిగపగరి , గమదమగ , మపనిపమ 51 స్వరైరేకోత్తరంవృధ్ధైః నహుంకారోనిగద్యతే హ్రాదమానేప్రసన్నాంతామంద్రాదేస్తుకలామతాః షడ్జము ద్విస్వరముగా ఆరోహణావరోహణములలో పలికినపుడు అది హుంకారమను అలంకారమగును. సరిస , సరిగరిస , సరిగమగరిస , సరిగమపమగరిస , సరిగమపమగరిస , సరిగమపదపమగరిస , సరిగమపదనిదపమగరిస 1 3 2 స్వరములు మంద్రాది కి ప్రసన్నాంతములు అనగా షడ్జము అంతమందు కలవిగా పాడినపుడు అది హ్రాదమను అలంకారమగును. సగరిస , రిమగరి , గపమగ , మదపమ , పనిదప 52 యదాఆరోహేఅవరోహేచస్వద్వితీయంపరిత్యజేత్ చతుఃస్వరాసమకలాతదాస్యాదవలోకితః 1 2 3 4 స్వరములు ఆరోహణము అవరోహణము పాడుట సమాలంకారము. అందు ఒక స్వరము విడిచి పాడినపుడది అవలోకితమను అలంకారమగును. సగమమరిస , రిమపపమరి , గపదదపగ , మదనినిదమ 53 ఏవంసంచార్యలంకారాఆరోహేణప్రదర్శితాః ఏతానేవావరోహేణప్రాహశ్రీకరణాగ్రణీః ఇతిసంచార్యలంకారాః ఈ ప్రకరణంలో అన్నీ ఆరోహణమందే అలంకారములు చెప్పబడినవి. అవరోహణము కూడ ఈ విధముగనే యుండునని శార్జ్ఞదేవుడు చెప్పెను.ఇంత వరకు చెప్పినవి సంచార్యలంకారములు. 54-55 అన్యేఅపిసప్తాలంకారాగీతజ్ఞైరుపదర్శితాః తారమంద్రప్రసన్నశ్చమంద్రతారప్రసన్నకః ఆవర్తకస్సంప్రదానోవిధూతోఅప్యుపలోలకః ఉల్లాసితశ్చేతితేషామదునాలక్ష్మకధ్యతే గీతజ్ఞులు ( వాగ్గేయకారులు, లేదా సంగీతజ్ఞులు ) 7 అలంకారములను గురించి చెప్పారు. అవి 1 తారమంద్రప్రసన్నము 2 మంద్రతారప్రసన్నము 3 ఆవర్తకము 4 సంప్రదానము 5 విధూతము. 6 ఉపలోలకము 7 ఉల్లాసితము 56 కలాస్తేషాంద్వితీయాద్యాఃపూర్వైకైకప్రహాణకః అష్టమస్వరపర్యంతమారుహ్యాద్యవ్రజేద్యది 1 నుండి 8 వరకు స్వరములు ఆరోహణము చేసి పిమ్మట 1 వ స్వరము పాడిన అది తారమంద్రప్రసన్నము. సరిగమపదనిస సా 57 తారమంద్రప్రసన్నోఅయమలంకారస్తదోచ్యతే మంద్రాదష్టమముత్ల్పుత్యసప్తకస్యావరోహణే మంద్రమైన స నుండి 8 స్వరములు అవరోహణము చేసి పిమ్మట తారము పాడిన అది మంద్రతారప్రసన్నము. సా సనిదపమగరిస 58 మంద్రతారప్రసన్నాఖ్యమాహమాహేశ్వరోత్తమః ఆద్యంద్వితీయమాద్యంచద్విర్ద్విర్గీత్వాద్వితీయకమ్ 1 2 స్వరములు రెండు సార్లు పలికి తరువాత 2 1 స్వరములు పాడిన ఆవర్తకమను అలంకారమగును. ససరిరిససరిస , రిరిగగరిరిగరి , గగమమగగమగ , మమపపమమపమ, పపదదపపదప దదనినిదదనిద 59 సకృదాద్యంయత్కలాయాంగాయేదావర్తకస్తుసః ఏతస్యైవకలాంత్యౌదౌస్వరౌసంత్యజ్యగీయతే ఆవర్తక అలంకారము నందు చివరి రెండు స్వరములు విడిచి గానము చేసినపుడు అది సంప్రదానమను అలంకారమగును. ససరిరిసస , రిరగగరిరి , గగమమగగ , మమపపమమ , పపదదపప , దదనినిదద 60-63 యదాతదాసంప్రదానమలంకారంవిదుర్బుధాః యుగ్మమేకాంతరితయోఃత్యక్తాదప్యేవమేవచేత్ ద్విర్ద్విః ప్రయుజ్యేతతదావిధూతోబుధసమ్మతః కలాయామాద్యయోర్యుగ్మంచేత్తృతీయద్వితీయోః ద్విర్ద్విః ప్రయోజ్యతేతజ్ఞైరుపలోలస్తదోచ్యతే ద్విర్గీత్వాద్యంతృతీయంచప్రథమంచతృతీయకమ్ సకృద్గాయేద్యత్కలాయాంతముల్లాసితమాచిరే ఇతి సప్తాలంకారాః 1 3 స్వరములు రెండు సార్లు పాడి తిరిగి 2 4 స్వరములు రెండు సార్లు పాడవలెను. 4 స్వరములు కలిగిన ఈ అలంకారము విధూతము. సగ సగ , రిమ రిమ , గప గప , మద మద , పని పని 1 2 1 2 3 2 3 2 ఇది ఉపలోలితము. సరి సరి గరి గరి , రిగ రిగ మగ మగ , గమ గమ పమ పమ , మప మప దప దప పద పద నిద నిద 1 వ స్వరము రెండు సార్లు 3 వ స్వరము మరల 1 వ స్వరము మరల 3 ఈ విధముగ గానము చేయుట ఉల్లాసితము. ససగసగ , రిరిమరిమ , గగపగప , మమదమద , పపనిపని ఇవి 7 అలంకారములు. 63 ఇతిప్రసిధ్ధాలంకారాస్త్రిషష్టిరుదితామయా ఇట్లు నాచేత 63 ప్రసిధ్ధ అలంకారములు చెప్పబడినవి. 64 అనంతత్వాత్తుతేశాస్త్రేనసామస్త్యేనకీర్తితాః రక్తిలాభస్స్వరజాఞానమ్ వర్ణాంగానాంవిచిత్రతా ఇతిప్రయోజనాన్యాహురలంకారనిరూపణే ఈ అలంకారములు అనంతములు. శాస్త్రమున ప్రయోగములన్నియు చెప్పబడవు. అలంకారములు నిరూపించుటకు , సృష్టించుటకు రంజకత్వ విషయ జ్ఞానము , స్వర విషయక జ్ఞానము , స్థాయి మున్నగు వర్ణ విశేషముల వైచిత్ర్యము ప్రయోజనములు. ఇది సంగీతరత్నాకరమున స్వరగతాధ్యాయమున వర్ణాలంకార ప్రకరణము. <nowiki>*****************************************************************************************</nowiki> తేక్రమాస్తేషుసంఖ్యాస్యాద్ద్వానవత్యాశతత్రయమ్ యక్షరక్షోనారదాబ్జభవనాగాశ్విపాశిన షడ్జగ్రామేమూర్ఛనానామేతాః స్యురేవతాః క్రమా బ్రహ్మేంద్రవాయుగంధర్వసిధ్దద్రుహిణభావనః స్యురిమామధ్యమగ్రామమూర్ఛనాదేవతాః క్రమాత్ తాసామన్యానినామానినారదోమునికబ్రవీత్ సరిగమపదని షడ్జగ్రామమున స్వరములు 7 . అవి క్రమముగా తరువాతి స్వరములతో కలిసి 7 మూర్ఛనలగును. సరిగమపదని , రిగమపదనిస , గమపదనిసరి, మపదనిసరిగ, పదనిసరిగమ, దనిసరిగమప, నిసరిగమపద. తరువాతి స్వరమును ఉచ్చరించి క్రమముగా 7 స్వరములు ఉచ్చరింపవలెను. మొత్తము మూర్ఛనల సంఖ్య 392. యక్షులు, రక్షసులు , నారదుడు,బ్రహ్మదేవుడు, నాగులు, అశ్వనీ దేవతలు , వరుణుడు క్రమముగా షడ్జగ్రామమందలి మూర్ఛనలకు అధిదేతలు. బ్రహ్మ , దేవేంద్రుడు, వాయువు, గంధర్వులు , సిద్ధులు , బ్రహ్మ , సూర్యుడు - వీరు క్రమముగా మధ్యమ గ్రామమునకు అధిదేవతలు. నారద ముని ఈ మధ్యమ గ్రామ మూర్ఛనలనే వేరే పేర్లతో చెప్పాడు. 23-26 మూర్ఛనోత్తరపర్ణాఆద్యాషడ్జగ్రామేఅభిరుద్గతా అశ్వక్రాంతాచ సౌవీరీహృష్యకాత్తోరాయచా రజనీతిసమాఖ్యాతాఋషీణాం సప్తమూర్ఛనాః ఆప్యాయనీవిశ్వకృతా చంద్రాహేమాకపర్దినీ మైత్రీచాంద్రమసీపిత్ర్యామధ్యమే మూర్ఛనాఇమాః నందావిశాలాసుముఖీ చిత్రాచిత్రవతీసుఖా ఆలాపాచేతిగాంధారగ్రామేస్యుః సప్తమూర్ఛనాః తాశ్చస్వర్గేప్రయోక్తవ్యా విశేషాత్తేననోదితః షడ్జగ్రామమున 7 మూర్ఛనలు. ఉత్తరవర్ణ, అభిరుద్గత , అశ్వక్రాంత , సౌవీరి , హృష్యక , ఉత్తరాయత , రజని అనునవి క్రమముగా వాటి పేర్లు. మధ్యమ గ్రామమందలి మూర్ఛనలు అట్లే 7 . ఆప్యాయని , విశ్వకృత , చంద్ర , హేమ , కపర్దిని , మైత్రి , చాంద్రమపి , పిత్ర్య వీటి పేర్లు. ఈ విధముగానే గాంధార గ్రామమందలి మూర్ఛనలకు కూడ 7 పేర్లు చెప్పబడినవి. అవి నంద , విశాల , సుముఖి , చిత్ర , చిత్రావతి , సుఖ , ఆలాప . ఈ మూర్ఛనలు స్వర్గమునకు సంబంధించినవి . కనుక వీని లక్షణములు ప్రత్యేకించి చెప్పుటలేదు. 27 తానాః స్యుః మూర్ఛనాః శుధ్ధాః షాడవౌడవీతికృతాః షడ్జగాః సప్తహినాశ్చేత్క్రమాత్ సరిపసప్తమైః శుధ్ధములైన మూర్ఛనలు షాడవములు ( 6 స్వరములు కలవి ) , ఔడవములు ( 5 స్వరములు కలవి ) గా చేయబడినపుడు అవి తానములని పిలువబడును.షడ్జగ్రామములు షడ్జహీనములుగా( స స్వరము లేనివిగా ) చేయబడి మరల 7 మూర్ఛనలగును. అవి సప్తతానములు . అట్లే రిషభము ( రి ) , పంచమము ( ప ) , నిషాదము ( ని ) హీనములైనపుడు కూడ ప్రత్యేకమగు తానములని చెప్పబడును. ఇవి మొత్తము 28.( 4#7) 28 తదాష్టవింశతిస్తానా మధ్యమే సరిగోజ్ఘితాః సప్తక్రమాద్యదాతానాః స్యుస్తదాత్వేకవింశతిః మధ్యమ గ్రామమందు కూడ షడ్జ , ఋషభ , గాంధార హీనములైనపుడు ప్రత్యేకమైన సప్తతానములగును. అవి మొత్తము 21. 29 ఏతేచైకోనపంచాశదుభయేషాడవామతాః సపాఖ్యాంద్విశ్రుతిభ్యాం చరిపాభ్యాం సప్తవర్జితాః షడ్జ మధ్యమ గ్రామములు రెండూ కలిపి షాడవములైన తానములు ( 6 స్వరములు కలిగిన మూర్ఛనలు ) 49. ఈ తానములే ఔడవములైనపుడు ( 5 స్వరములు కలిగినపుడు లేదా షడ్జ ( స ) పంచమములు ( ప ) రెండు విడువబడినపుడు అవి ఔడవ సప్తతానములగును. 30-31 షడ్జగ్రామేపృథక్తానా ఏకవింశతిరౌడువాః రిధాభ్యాం ద్విశ్రుతిభ్యాంద మధ్యమగ్రామస్తుతే హీనాశ్చతుర్దశైవస్యుః పంచత్రింశత్తుతేయుతాః <ref>{{Cite wikisource|title=సంగీతరత్నాకరము- శ్లోకాలవివరణ|author=శార్జ్ఞదేవుడు|date=సంగీతనాటక అకాడమీ ప్రచురణ 1966|first=14 వ శతాబ్దపు కవి శార్జ్ఞదేవుని రచన - సంస్కృతమూలం|last=మలి ముద్రణ జరగలేదు|publication-date=1966|author1=అనువాదకులు - గంధం శ్రీరామమూర్తిగారు|volume=మొదటి సంపుటం|contribution=ఈ పుస్తకం అందుబాటులో లేదు. ముద్రణకు బదులుగా వికీసోర్స్ను ఎంచుకున్నాను.|language=తెలుగు|accessday=రోజూ ఒక పేజీ చొప్పున రాస్తున్నాను}}</ref>సర్వేచతురశీతిః స్యుర్మిలితాః షాడవౌడువాః ఒక మూర్ఛనకు 7 స్వరములు . షాడవములు ( ఒక స్వరము వదిలి పాడిన తానములు ) . 7 . రెండు శ్రుతులు గాంధార నిషాదములు ( గ , ని ) వదిలేసి పాడినపుడు సప్తతానములు అంటే 7 తానములు రిషభ పంచమ హీనములైనపుడు ( రి , ప స్వరములు వదిలేసి పాడినపుడు 7 తానములు మొత్తము కలిపి షడ్జ గ్రామమున తానములు 21 . మధ్యమ గ్రామంలో 7 మూర్ఛనలు . రిషభ దైవత హీనములైనపుడు ( రి గ శ్రుతులను వదిలి పాడినపుడు ఔడవములై ( 5 స్వరములు కలవై ) 7 తానములగును. గాంధార నిషాదములు వర్జించినపుడు 7 తానములు , కలిసి ఔడవ తానములు అనగా 5 స్వరములు కలిగిన తానములు 7 కలిసి మొత్తము ఔడవతానములు 14 . మొత్తముగా ఔడవతానములు 35 . షాడవ ఔడవ తానములు కలిసి 84 తానములు. 32 అసంపూర్ణాశ్చసంపూర్ణా వ్యుత్క్రమోచ్చారితస్వరాః మూర్ఛనాః కూటతానాః స్యుస్తత్సంఖ్యామభిధ్మహే అసంపూర్ణములు ( 7 స్వరములు పూర్తిగా లేనివి ) సంపూర్ణములు ( ఆరోహణ , అవరోహణలలో 7 స్వరములు కలిగినవి ) అయిన మూర్ఛనలు వ్యుత్క్రమముచేత reverse తిరగవేసి వుచ్చరించి పాడినపుడు కూటతానములగును. 33 పూర్ణాః పంచసహస్రాణిచత్వారిం శద్యుతానితు ఏకైకస్యాం మూర్ఛనాయాం కూటతానాః సహక్రమైః ఒక్కొక్క మూర్ఛనయందు పూర్ణములు , అసంపూర్ణములైన కూటతానములు కలిసి మొత్తము 5040 అవుతాయి. 34 షట్పంచాశన్మూర్ఛనాస్థాః పూర్ణాః కూటాస్తుయోజితాః లక్షద్వయం సహస్రాణిద్వ్యాశీతిర్ద్వేశతేతథా 56మూర్ఛనలయందున్న కూటతానములను కలిసి కూటతానములు మొత్తము 282240 అగును. 35-36 చత్వారింశచ్చసంఖ్యాతా అథాపూర్ణాన్ ప్రచక్ష్మహే ఏకైకాంత్యాంత్యవిరహాద్భేదాః షట్ షట్స్వరాదయః ఏకస్వరోఅత్ర నిర్భేదోఅప్యుక్తోనష్టాదిసిధ్ధయే క్రమా అకూటతానత్వేఅప్యుక్తాస్తేషూపయోగినః తరువాత అసంపూర్ణములైన కూటతానములు చెప్పబడును. సరిగమపదని లో కడపటి లేదా చివరి స్వరమును వదిలిన సరిగమపద అగును . అట్టి ఎడబాటుతో అవి ఆరు భేదములు . సరిగమప , సరిగమ , సరిగ , సరి , స . ఇవి వ్యుత్క్రమమున 6 అగును. స , సని , సనిద , సనిదప , సనిదపమ , సనిదపమగ , సనిదపమగరి . చివరి రిషభము వర్జితమగును. ఇవి పూర్తి కూటతానములు కావు . కాని కూటతానములందు వుపయోగింపబడునవి కాన చెప్పబడినవి. 37 స్యుఃషాడవానాంవింశత్యాసహసప్తసతానితు ఔడువానాంతు వింశత్యాసహితంశతమిష్యతే షాడవములైన క్రమముల సంఖ్య 720 . ఔడువములైన క్రమముల సంఖ్య 120. 38-39 చతుః స్వరాణాంకూటానాం చతుర్వింశతిరీరితాః త్రిస్వరాః షడ్ ద్వి స్వరౌ ద్వావేకస్త్వేకస్వరోమతః ఆర్చికోగాథికశ్చాదసామికో అథ స్వరాంతరః ఏకస్వరాదితానానాం చతుర్ణామభిధాఇమాః చతుస్వరములైన కూటతానముల సంఖ్య 24 . త్రిస్వరముల ప్రస్తారమున 6 భేదములు , ద్వి స్వర ప్రస్తారమున 2 భేదములు , ఏక స్వరముల 1 తానములు నాలుగు ఆర్చికము , గాధికము , సామికము , స్వరాంతరము అను పేర్లతో పిలువబడును. 40 ఉక్తాః శుధ్ధాదిభేదేన నిగయుక్తాశ్చతుర్విధాః తయోరేకైకహీనాస్తుద్వేధామూలక్రమామతాః షడ్జ మధ్యమ గ్రామములు రెండు కలిసి 14 మూర్ఛనలు. అవి చివరి స్వరము వర్జముగా పాడినపుడు షాడవములు ( 6 స్వరములు కలవి ) అగును. అప్పడు నిషాద గాంధార యుక్తముగా ( ని గ ) శుధ్ధములు , కాకలీకలితములు , సాంతరములు , ఆ రెంటిని కూడినవి అని 4 విధములగును. వానిలో ఒక్కొక్క స్వరము మాత్రమే పాడినపుడు ఆ క్రమములు 2 విధములగును. నిషాద హీనములైనవి ని లేనివి శుధ్ధములు , సాంతరములు. గాంధార హీనములు అనగా గ లేనివి శుధ్ధములు , కాకలీకలితములు. 41 షడ్జాద్యౌ మధ్యమాద్యౌచ చత్వారం స్యుర్విధాద్విధా చతుర్థాఅన్యేదశేత్యష్టాచత్వారింశదమీ క్రమాః షడ్జ గ్రామమున ఆద్యములైన ఔత్తరమంద్రము , శుధ్ధ మధ్యమము మధ్యమ గ్రామమున ఆద్యమైన సౌవీరక్రమము , మత్సరీకృత క్రమము కలిపి 4 ప్రత్యేకమగు 2 విధములగుచున్నవి. 42 సవింశతిః సప్తశతీప్రాగుక్తాగుణితాక్రమైః చతుస్త్రింశతస్సహస్రాణి షష్ట్యాపంచశతానిచ ఇతరములు 10 భేదములు . శుధ్ధములు , సాంతరములు , కాకలీకలితములు , తద్ద్వయోపేతములని 4 విధములైన భేదములతో కలిసి ఈ క్రమములు మొత్తము 48. ప్రతి క్రమందలి మూర్ఛనలను కలుపుకొని మొత్తము 720 అగును. అవి 48 చేత గుణింపబడి 34520 అగును. క్రమములతో సహితముగా కూటతానులైన షాడవముల సంఖ్య ఇంత మాత్రమే. 43 ఇతిషాడవసంఖ్యాస్యాదథ పంచస్వరాన్ బ్రువే గాద్యౌధాద్యౌనిషాద్యౌచ చతుర్భేదాః షడేడువాః షాడవములైన తానములు పూర్తయిన తరువాత ఔడవములు . అనగా 5 స్వరములతో పాడునవి. షడ్జగ్రమమందు షడ్జము , మధ్యమ గ్రామమందు మధ్యమము నిత్యములగును.(common ).దైవతాద్యములు 2 నిషాదాద్యములు 2 అక్కడికి 5 స్వరములగును. అవి నిషాద గాంధారములతో కూడుట వలన 4 విధములగును. 44-47 అష్టావన్యేద్విధేత్యేవం చత్వారింశదిమేక్రమాః సవింశతేశశతేతైశ్చగుణితేఅష్టౌశతానితు చత్వారిచసహస్రాణి సంఖ్యాపంచస్వరేష్వితి చతుఃస్వరేషున్యాద్యౌద్వౌ చతుర్థాద్వాదశపరే క్రమాద్విధేతిద్వాత్రింశచ్చతుర్వింశతి తాడితా శతానిసప్తాష్టషష్ట్యాస్యాచ్చతుః సర్వసంమితిః త్రిస్వరేషుతుమాద్యేద్వావభేదౌ ద్వాదశాపరే ద్విధాషడ్వింశతిరితిక్రమాస్తే షడ్భిరాహతా మిగిలిన 8 మూర్ఛనలు కలిసి 2 విధములగును. ఈ విధముగా గుణించిన పిదప ఔడవముల సంఖ్య 40 అగును. ఆ 40 క్రమములు 120 చే గుణింపబడగా ఔడవములున్ని 4800 అగును. చతుస్వరములయందు నిషాదాద్యములు 2 . అవి 4 భేదములతో వున్నవి. అన్యములైన 12 మళ్లీ 2 భేదములతో మొత్తము. క్రమములు 32 అగును. 32 ను 24 చేత గుణించిన చతుస్వరముల సంఖ్య. 756. త్రిస్వరములందును షడ్జ మధ్యమములు మారవు. ఇతరములైన 12 మాత్రము 2 భేదములు కలిగియుండును. కావున 26 అగును. అవి 6 చే గుణింపబడి 156 అగును. 48-49 షట్పంచాశచ్ఛతంచ స్యుర్ద్విస్వరేషుపునర్విధా రిగధన్యాదయోఅష్టౌస్యుః శుధ్ధాస్తదితరేక్రమాః ద్వావింశతిస్తేతు చతుశ్చత్వారింశద్ద్వితాడితా ఏకస్వరాస్త్వభేదత్వాన్మౌలా ఏవచతుర్దశ ద్విస్వరములందు రిషభముతో మొదలగు స్వరములు 2 భేదములు గాంధారముతో మొదలగు భేదములు 2 దైవతముతో మొదలగునవి 2 భేదములు , నిషాదముతో మొదలగునవి 2 భేదములు మొత్తము 8 . నిషాద గాంధారములతో కలియుట వలన 2 భేదములగును. మిగిలిన శుధ్ధ క్రమములు 6 . రెండు భేదములతో గుణింపబడి 24 అగును. ఏక స్వరములకు భేదములు లేవు కనుక అవి 14 గే. 50 షడ్జాదేః శుధ్ధ మధ్యాహ్నం భేదకంమపంచమంవినా చతుః సర్వేక్రమద్వంద్వేఅష్టా చత్వారింశదీరితాః మధ్యమ గ్రామమున 4 వ మూర్ఛనయగు శుధ్ధ మధ్యమ సాంతర గాంధారములు అభేదములు. పంచమము వినా 4 వస్వరమున 48 భేదములు పునరుక్తములగును. 51-54 తానాస్త్రిస్వరయోస్త్వేతే ద్వాదశద్విస్వరేద్వయమ్ ఏకఏకస్వరస్తే త్రిషష్టిరేత్తరమంద్రకైః పునరుక్తామతాస్తానైర్న్యాదిమార్గీక్రమాః పునః పంచస్వరాయేచత్వారస్తత్తానానాం చతుఃశతీ ఆశీత్యభ్యధికాచాతుః స్వరీషణ్ణవతిర్భవేత్ ద్వాదశత్రిస్వరద్వంద్వేచత్వారోద్విస్వరద్వంద్వే ఏకఏకస్వరస్తానస్తేషాం పంచశతీత్వియమ్ త్రినవత్యాయుతా తానైరఖిన్నారజనీగతైః త్రిస్వరములు ( మూడు స్వరములు కలవి ) 2 క్రమములు. ఈ తానములు 12 భేదములు. అవి పునరుక్తములు repeatedly pronounced . ద్విస్వరము 1 భేదము కలిగినది అదియును పునరుక్తమగును. ఏక్ స్వరము అదియును పునరుక్తమగును. ఇట్లు శుధ్ధ మధ్య భేదములు 60 ఉత్తర మంద్ర సంబంధి కూటతానములచే పునరుక్తములైనవి. మధ్యమ గ్రామమున నిషాదముతో మొదలయే 5 వ మూర్ఛన మార్గియందు 5 స్వరములు కలిగిన 4 క్రమములు కలవు. వాటి భేదములు 450 . 4 స్వరములు ఉన్న క్రమముల సంఖ్య 96. మూడు స్వరములు కల క్రమముల సంఖ్య 12 2 స్వరములు గల క్రమముల సంఖ్య 4 . ఒక స్వరము కలిగినది ఒకటే. ఇలా రజనీ అనే పేరు గల తానములలో 593 కలవు. ఇవి కూడా పునరుక్తులే. 55 దైవతాదేస్తుపౌరవ్యాశ్చత్వారః షట్స్వరాః క్రమాత్ తత్తానానాంతుసాశీతిః శతాష్టావింశతిర్మతా మధ్యమ గ్రామమున 6 వ మూర్ఛన దైవతముతో కలిసి 6 స్వరములును 4 భేదములగును. ప్రతి క్రమమున 720 అగును. 4 క్రమములకు కలిసి 880 భేదములు పునరుక్తములు. 56 ఔడువానాంచతుర్ణాం ప్రాగుక్తాసంఖ్యాచతుః స్వరౌ త్రిస్వరౌద్వస్వరావేకస్వరః ప్రాగుక్తసంఖ్యకాః ఈ క్రమముల సంఖ్య ఇంతకు ముందు చెప్పబడినట్లుగానే ఔడవములు , చతుస్వరములు, త్రిస్వరములు , ద్విస్వరములు , ఏక స్వరము. 57 పంచవింశతిసంయుక్తా చతుస్ర్త్రింశఛ్ఛతీత్వియమ్ తానానాం సదృశాకారాస్యాత్తానైరేత్తరాయతైః ఇట్లు మధ్యమ గ్రామమున మొత్తము సంఖ్య 34420 . సదృశాకారములు ( ఒకే స్వరస్థానములు కలవి ) పునరుక్తములగును. 58-59 ఇత్యేకాశీతిసంయుక్తం సహస్రాణాం చతుష్టయమ్ తానానాంపునరుక్తానాం పూర్ణాపూర్ణైః సహక్రమైః అపనీయేతచేదేషా కూటతానమితిర్భవేత్ లక్షత్రయం సప్తదశసహస్రాణి శతానిచ ఇలా పునరుక్తములైన తానముల సంఖ్య మొత్తము పూర్ణా పూర్ణ క్రమము అనగా సంపూర్ణములు షాడవములు ఔడవములు కలిపి 4081. అగును. ఈ పునరుక్తములను కూడ కలుపుకొని కూటతానముల సంఖ్య 370927. 60-61 నవత్రింశద్యుయనీతి జ్ఞానోపాయోఅత్రకధ్యతే అంకానేకాదిసప్తంతానూర్ధ్వమూర్ధ్వంలిఖేత్క్రమాత్ హతేపూర్వేణపూర్వేణ తేషుచాంకేపరేపరే ఏకస్వరాదిసంఖ్యాస్యాత్క్రమేణ ప్రతిమూర్ఛనమ్ ఇట పరిజ్ఞానోపాయము చెప్పబడినది. ( కీ సొల్యూషన్ ) వివరణా సూత్రం. 1 నుంచి 7 వరకు అంకెలను క్రమంగా రాయాలి. వాటిలో పూర్వపూర్వము ( ఒక దాని కంటె ముందు సంఖ్య ) అంకెతో పరపరము ( తరువాత తరువాతి సంఖ్య ) గుణింపబడగా ప్రతి మూర్ఛన యందు ఏక స్వర , ద్విస్వరములైన మూర్ఛనల సంఖ్య వచ్చును.1 చే 2 గుణింపగా 2 మాత్రమే. 2 చే 3 గుణించిన 6 .6 చే 4 గుణింపగా 24 అగును. 24 ను 5 చే గుణించగా 120 . 6 చే 120 ని గుణించగా 720 అగును. 7 చే 720 గుణించిన 5040 అగును. 62-64 క్రమంన్యస్యస్వరః స్థాప్యః పూర్వః పూర్వః పరాదధః సచేదుపరితత్పూర్వః పురస్తూపరివర్తనః మూలక్రమక్రమాత్పుష్ఠేశేషాః ప్రస్తారఈదృశః సప్తాద్యేకాంతకోష్ఠానామధోఅధః సప్తపంక్తయః తాస్వాధ్యాయామాద్యకోష్ఠేలిఖేదేకం పరేసుఖమ్ వేద్యతానస్వరమితాన్న్యస్యేత్తేష్వేదలోష్టకాన్ స్వరముల వరుసక్రమాన్ని రాసుకొని పూర్వ పూర్వ స్వరము కింద పరస్వరమును రాసి స్థాపింపవలెను. ఆ పూర్వస్వరము పైస్వరమును చేరినయెడల అప్పుడు దాని పూర్వ స్వరమును రాయదగును. ఇట్లు నిషాదము ప్రారంభించి షడ్జ పర్యంతము పాడవలెను. మిగిలిన స్వరములు కూడ ఈ విధముగానే. మూలక్రమమును బట్టి పూర్వస్థానములయందు ఉంచదగును. 7 స్వరములు మొదట రాసి అది 1 స్వరముగా వచ్చువరకు రాయవలెను. పై పంక్తులు శూన్యమైనపుడు సున్న రాయవలెను. తాన స్వరముల పరిమితి వరకు మనము దీనిని సాధన చేయవచ్చును. 65 ప్రాక్పంత్యంత్యాంక సంయోగమూర్థ్వాధః స్థితపంక్తిషు శూన్యాదధోలిఖేదేకం నించాధోఅధః స్వ కోష్ఠకాన్ మొదటి పంక్తి యందలి అంకెల కూడికను పైన కింద వున్న పంక్తుల యందు రాయవలెను. 0 కింద పంక్తిలో 1 వేయవలెను. 6 కోశములు గల పంక్తిలో చివరి అంకెగా 1 వేయవలెను. 2 వ పంక్తి 1 వ కోశమందు 1 వ పంక్తి చివరి సంఖ్యలు (1+1) 2 వేయవలెను. దాని కింద కోశమున (బ్రాకెట్ )2 అంకెకు రెట్టింపు చేసి 4 వేయవలెను. 3 వ కోశంలో 1 పంక్తి కి చివరి అంకెల కూడిక 6 ను వేయవలెను. దాని కింద పంక్తిలో 6 ను రెట్టించి 12 అంకె వేయవలెను. దాని కింద 18.2 వ పంక్తి 4 వ కోశంలో మొదటి 3 పంక్తుల చివరి అంకెలు ( 1+1+1+4+18) కలిపి 24 వేయవలెను. దాని కింద 2 వ కోశము పై అంకెకు రెట్టింపు 48 వేయవలెను. దానికింద 3 వ కోశమున దానికి మూడు రెట్ల సంఖ్య 72 . దాని కింద 96 . 2 వ పంక్తి 5 వ కోశం మొదటి పంక్తులు 5 . చివరి అంకెలు ( 1+1+4+96) 120 . ఇవి భౌతిక శాస్త్ర గణితంలో శబ్ద పౌనఃపున్యానికి సంబంధించిన లెక్కలు . ఈ లెక్కలన్నీ మనం అంకెల రూపంలో గణితంలోనూ ఆంగ్ల మాధ్యమంలో భౌతిక శాస్త్రంలోనూ ఇప్పటి కాలంలో నేర్చుకుంటున్నాము. 14 వ శతాబ్దంలో సంగీత శాస్త్రాన్ని అవుపోసన పట్టి సంస్కృత భాషలో ప్రామాణిక గ్రంథాన్ని రాయగలిగిన కవిపండితుడు రాసిన గ్రంధమిది. ఆ కాలంలో వారి విజ్ఞానానికి , సముపార్జించిన జ్ఞానాన్ని ప్రామాణిక పధ్ధతులలో వివరణకూ దృష్టాంతమిది. {| class="wikitable" |+ !స !రి !గ !మ !ప !ద !ని |- !1 !0 !0 !0 !0 !0 !0 |- ! !1 !2 !6 !24 !120 !720 |- ! ! !4 !12 !48 !240 !1440 |- | | | |18 |72 |360 |2160 |- | | | | |96 |480 |2880 |- | | | | | |600 |4320 |} ఇది సంగీత స్వరరచనా పధ్ధతి . ఈ పధ్ధతిలో అంకెలకు బదులుగా స్వరాలను స్వరస్థానాలను నిలిపి పాడినపుడు మనమా స్వరరచనా పధ్ధతిని అర్ధం. చేసుకుని కొత్త పాటను సృష్టించడం వీలవుతుంది. 66-67 కోసష్టంఖ్యాగుణం న్యస్యేత్ఖండమేరురయంమతః స్వరాన్మూలక్రమస్యాంత్యాత్పూర్వం యావతిథః స్వరః ఉద్దిష్టాంత్యస్తావతిథేకోష్టేఅధౌలోష్టకంక్షిపేత్ లోష్టచాలనమంత్యాత్స్యాత్త్యక్త్వాలబ్ధంక్రమౌభవేత్ కింద స్వరములుగా అవరోహణ స్వరములను కోశములందలి అంకెలను కోశములతో గుణించి ఆ సంఖ్యను ఒక పక్కకు వుంచవలెను.ఇది ఖండమేరువని ఎంచబడినది. ( వీణ తీగలు బిగించబడిన మెటేలభాగము) . కోశమునకు చివరి సంఖ్యను ఈ సంఖ్యతో గుణింపగా వచ్చిన సంఖ్యను కింది కోపపు స్ంఖ్యగా భావించవలెను. 68 లోష్టాక్రాంతాంకసంయోగాదుద్దిష్ట్యస్యమితిరభవేత్ యైరవైర్నష్టసంఖ్యాస్యాన్మౌలైకాంకసమన్వితైః అంత్యము నుండి స్వరము ముందు స్వరస్థానమునకు ఊపబడును. ఈ ఊపు గమకమై స్వరస్థానముల ధ్వనిని మార్చును. లబ్దమును విడిచి క్రమముండును. ఊపు ఎన్ని స్వరములను ఆక్రమించునో ఆ అంకెల కలయిక వలన మిగిలిన స్వరముల సంఖ్య ఏర్పడును. మూలసంఖ్యతో కూడిన ఏక సంఖ్యలేర్పడినపుడు నష్టసంఖ్యకు లోష్టమును వుంచవలెను. 69 తేషులోష్టంక్షిపేన్మూలే లోష్టస్థానమితంభవేత్ నష్టతానస్వరస్థానం తతోయావతిథేపదే మూలమున నష్టతాన స్వరస్థానము లోష్టస్థాన పరిమితమగును. మేరువు మెట్లలో స్వరస్థానముల సంఖ్యను వేరొక స్వరస్థానము ధ్వని వినబడునట్లుగా ఊపినపుడు కోశము లోపలి స్వరస్థానముల అనునాదము మాత్రమే ధ్వనించును. అనంతరము ఎంత సంఖ్య కల కోశమున కింద క్రమములో సంఖ్య వుండునో స్వరము ఆ సంఖ్య కలది అగును. 70 అధి క్రమాదస్తిలోష్టః స్వరస్తావతిథోభవేత్ క్రమాంతిమత్సరాత్పూర్వోలబ్దత్యాగాదిపూర్వవత్ చివరి స్వరము కంటె ముందు స్వరము అనునాదమున ధ్వనించును. తరువాతి స్వరము ధ్వని లబ్ధత్యాగమగును. ( వినిపించదు ) 71 తానస్వరమితోర్ధ్వాధః పంక్తిగాంత్యాంకమిశ్రణాత్ ఏకస్వరాదితానానాంసంఖ్యాసంజాయతేక్రమాత్ తానస్వర పరిమితములైన పైన కింద పంక్తులను పొందిన తరువాత చివరి అంకెల కలయిక వలన అనేక స్వరాదితానముల సంఖ్య క్రమముగా ఏర్పడును 72-75 అథాత్రశుధ్ధతానానాం నామానివ్యాహరామహే అగ్నిష్టోమోఅత్యగ్నిష్టోమోవాజపేయశ్చషోడశీ వుండరీకోఅశ్వమేధశ్చరాజసూయస్తతః పరః ఇతిస్యుః షడ్జహీనానాం సప్తనామాన్యనుక్రమాత్ స్విష్టక్రుధ్ధహుసౌవర్ణో గోసవశ్చమహావ్రతః విశ్వజిహ్రబ్రహ్మయజ్ఞశ్చ ప్రజాపత్యస్తుసప్తమః క్రమాదృషభహీనానాంతానానామభిధాఇమాః అశ్వక్రాంతోరధక్రాంతోవిష్ణుక్రాంతస్తతఃపరమ్ 76 సూర్యక్రాంతో గజక్రాంతో వలభిన్నాగపక్షకః ఇతిపంచమహీనానాంసజ్ఞాః సప్తక్రమాన్మతః తరువాత శుధ్ధతానముల పేర్లు చెప్పబడినవి.షడ్జము ( స స్వరము ) లేకుండా పాడే తానములు అగ్నిష్టోమము , అత్యగ్నిష్టోమము, షోడశీ, పుండరీకము ,అశ్వమేధము , వాజపేయము, రాజసూయము అని 7 . రిషభ హీనములు ( రి స్వరము లేనివి ) స్విష్టకృత్, బహుసౌవర్ణము , గోసవము , మహావ్రతము , విశ్వజిత్తు , బ్రహ్మయజ్ఞము , ప్రజాపత్యము . ప అక్షరము లేనివి అశ్వక్రాంతము , రధక్రాంతము , విష్ణుక్రాంతము , సూర్యక్రాంతము , గజక్రాంతము , వలభిత్తు , నాగపక్షకము. 77 చాతుర్మాస్యోఅథ సంస్థా ఆఖ్యః శస్త్రశ్చోకథశ్చతుర్థకః సౌత్రామణీతథాచిత్రాసప్తమస్తూద్భిద్వాయః చాతుర్మాస్యము , సంస్థ శస్త్రము , ఉక్దము సౌత్రామణి చిత్ర ఉద్భిత్తు అను 7 నిషాదహీనములైన తానముల పేర్లు. ఇవి షడ్జగ్రామ తానములు 28 78-79 సంజ్ఞానిషాదహీనానాం షాడవానామిమాః క్రమాన్ని సావిత్రీ చార్ధసావిత్రీసర్వతోభద్ర సంజ్ఞగః ఆదిత్యానామయనశ్చ గవామయననామకః సర్పాణామనయః షడ్జః సప్తమః కౌణపాయనః నామానిషడ్జహీనానాం తానానామితిమేనిరే సావిత్రి,అర్ధసావిత్రి,సర్వతోభద్రము,ఆదిత్యాయనము,గోఅయనము,సర్పాయనము,కౌకాసాయనము అను 7 షడ్జహీనములైన తానముల పేర్లని బుధులు తలచిరి. 80-82 అగ్నిచిద్ ద్వాదశాహశ్చోపాంశుః సోమాభిదస్తకః అశ్వప్రతిగ్రహో బర్హిరథాభ్యుదయ సంజ్ఞకు fdayrtkgysnjz87jqo2uqkizaf9b965 4595172 4595169 2025-06-30T08:02:37Z సీతామహలక్ష్మి 135699 4595172 wikitext text/x-wiki మంద్రేప్రసన్నమధ్యాఖ్యమలంకారంవిదోవిదుః యదాందోలితమారోహేత్ప్రేంఖితోఅసౌక్రమోధవా సరిగమ మగరిస , రిగమప పమగరి , గమపద దపమగ , మపదని నిదపమ 41 తుల్యారోహావరోహైకైకహానాదపరాస్తథా కలాగతాగతవతీద్విస్వరైకైకహానతః రెండు స్వరముల ఆరోహణ అవరోహణములలో పూర్వస్వరమును తగ్గించుట వలన కలిగినది ప్రేంఖమను అలంకారము. సరిరిస , రిగగరి , గమమగ , మపపమ , పదదప , దనినిద 42 యత్రాస్యస్తాదృశః సస్యాత్పేంఖఃనిష్కూజితః పునః ప్రసాదస్యకలాంగీత్వాతత్కలాదేస్తృతీయకమ్ ప్రసాదాలంకారము ( సరిస ) మొదట పాడి తరువాత మరల 1 3 స్వరములు పాడిన అది నిష్కూజితమను అలంకారము. సరిసగస , రిగరిమరి , గమగపగ , మపమదమ , పదపనిప 43 గత్వాఆద్యగానాద్భవతి శ్యేనఃసంవాదయుగ్మకైః షడ్జపంచమములు, ఋషభదైవతములు, గాంధారనిషాదములు , మధ్యమషడ్జములు ఈ విధముగ సంవాదియుగ్మములు ( దాటు స్వరములు ) గానము చేసినపుడు శ్యేనమను అలంకారమగును. స ప , రి ద , గ ని , మ స 44 - 45 క్రమాత్సరిగమాద్యైఃస్యాత్కలాద్విత్రిచతుస్శ్వరాః ఆద్యస్వరాద్యాస్తిస్రః స్యుర్ది్వతీయాద్యాదయస్తథా యత్రాసౌక్రమఇత్యుక్తఃసతూద్ఘట్టితఉచ్యతే యత్రస్వరద్వయంగీత్వాపంచమాచ్చతురస్స్వరాత్ 1 2 , 123 , 1234 స్వరములు ఆరోహణము అవరోహణములలో గానము చేసిన అది క్రమాలంకారమని చెప్పబడును. సరి , సరిగ , సరిగమ , రిగ , రిగమ , రిగమప , గమ , గమప , గమపద , మప , మపద , మపదని 1 2 స్వరములు ఆరోహణమున పాడి 5 వ స్వరమునుండి 4 స్వరములు అవరోహణమున పాడినపుడు అది ఉద్ఘట్టితము. సరిపమగరి , రిగదపమగ , గమనిదపమ 46 అవరోహత్కలాగాయేత్తదైకైకోజ్ఘనాత్పర్యాః ద్విరుక్తాయదిమంద్రాంతామంద్రాదేః స్యుః కలాస్తథారంజితః 1 3 2 స్వరములు రెండు సార్లు పాడి చివర తిరిగి మంద్రము పాడిన అది రంజితము. సగరిసగరిస , రిమగరిమగరి , గపమగపమగ , మదపమదపమ, పనిదపనిదప 47-49 అధభవేదేషసన్నివృత్తప్రవృత్తకః యత్రాద్యపంచమౌగీత్వాతుర్యాత్త్రీనవరోహతి క్రమాత్కలాసాయత్రాన్యాస్తద్వదేకైకహానతః యత్రాద్యఃస్యాద్ ద్విర్దితీయచతుర్థకతృతీయకాః సకృత్కలాఆన్యాశై క్చైకహానాద్వేణురసౌమతః గీత్వాఆద్యౌద్వౌచతుర్థంచయస్యాంతావవరోహతి 1 , 5 స్వరములు పాడి 4 వ స్వరము నుండి అవరోహణము చేసినపుడు అది సన్నివృత్త ప్రవృత్తకమను అలంకారమగును. సపమగరి, రిదపమగ , గనిదపమ 1 వ స్వరమును రెండు సార్లు పలికి 2 4 3 స్వరములు పాడిన అది వేణువను అలంకారము. ససరిమగ , రిరిగపమ , గగమదప , మమపనిద 50 సాకలాఆన్యాశ్చతాదృశ్యోయత్రాఅసౌలలితస్వరః ఆదిమేనకలాయత్రద్విస్వరాద్యాగతాగతైః 1 2 స్వరములు పాడి పిమ్మట 4 వ స్వరము మరల 1 2 స్వరములు అవరోహణమున పాడినపుడు అది లలితస్వరమను అలంకారము. సరిమరిస , రిగపగరి , గమదమగ , మపనిపమ 51 స్వరైరేకోత్తరంవృధ్ధైః నహుంకారోనిగద్యతే హ్రాదమానేప్రసన్నాంతామంద్రాదేస్తుకలామతాః షడ్జము ద్విస్వరముగా ఆరోహణావరోహణములలో పలికినపుడు అది హుంకారమను అలంకారమగును. సరిస , సరిగరిస , సరిగమగరిస , సరిగమపమగరిస , సరిగమపమగరిస , సరిగమపదపమగరిస , సరిగమపదనిదపమగరిస 1 3 2 స్వరములు మంద్రాది కి ప్రసన్నాంతములు అనగా షడ్జము అంతమందు కలవిగా పాడినపుడు అది హ్రాదమను అలంకారమగును. సగరిస , రిమగరి , గపమగ , మదపమ , పనిదప 52 యదాఆరోహేఅవరోహేచస్వద్వితీయంపరిత్యజేత్ చతుఃస్వరాసమకలాతదాస్యాదవలోకితః 1 2 3 4 స్వరములు ఆరోహణము అవరోహణము పాడుట సమాలంకారము. అందు ఒక స్వరము విడిచి పాడినపుడది అవలోకితమను అలంకారమగును. సగమమరిస , రిమపపమరి , గపదదపగ , మదనినిదమ 53 ఏవంసంచార్యలంకారాఆరోహేణప్రదర్శితాః ఏతానేవావరోహేణప్రాహశ్రీకరణాగ్రణీః ఇతిసంచార్యలంకారాః ఈ ప్రకరణంలో అన్నీ ఆరోహణమందే అలంకారములు చెప్పబడినవి. అవరోహణము కూడ ఈ విధముగనే యుండునని శార్జ్ఞదేవుడు చెప్పెను.ఇంత వరకు చెప్పినవి సంచార్యలంకారములు. 54-55 అన్యేఅపిసప్తాలంకారాగీతజ్ఞైరుపదర్శితాః తారమంద్రప్రసన్నశ్చమంద్రతారప్రసన్నకః ఆవర్తకస్సంప్రదానోవిధూతోఅప్యుపలోలకః ఉల్లాసితశ్చేతితేషామదునాలక్ష్మకధ్యతే గీతజ్ఞులు ( వాగ్గేయకారులు, లేదా సంగీతజ్ఞులు ) 7 అలంకారములను గురించి చెప్పారు. అవి 1 తారమంద్రప్రసన్నము 2 మంద్రతారప్రసన్నము 3 ఆవర్తకము 4 సంప్రదానము 5 విధూతము. 6 ఉపలోలకము 7 ఉల్లాసితము 56 కలాస్తేషాంద్వితీయాద్యాఃపూర్వైకైకప్రహాణకః అష్టమస్వరపర్యంతమారుహ్యాద్యవ్రజేద్యది 1 నుండి 8 వరకు స్వరములు ఆరోహణము చేసి పిమ్మట 1 వ స్వరము పాడిన అది తారమంద్రప్రసన్నము. సరిగమపదనిస సా 57 తారమంద్రప్రసన్నోఅయమలంకారస్తదోచ్యతే మంద్రాదష్టమముత్ల్పుత్యసప్తకస్యావరోహణే మంద్రమైన స నుండి 8 స్వరములు అవరోహణము చేసి పిమ్మట తారము పాడిన అది మంద్రతారప్రసన్నము. సా సనిదపమగరిస 58 మంద్రతారప్రసన్నాఖ్యమాహమాహేశ్వరోత్తమః ఆద్యంద్వితీయమాద్యంచద్విర్ద్విర్గీత్వాద్వితీయకమ్ 1 2 స్వరములు రెండు సార్లు పలికి తరువాత 2 1 స్వరములు పాడిన ఆవర్తకమను అలంకారమగును. ససరిరిససరిస , రిరిగగరిరిగరి , గగమమగగమగ , మమపపమమపమ, పపదదపపదప దదనినిదదనిద 59 సకృదాద్యంయత్కలాయాంగాయేదావర్తకస్తుసః ఏతస్యైవకలాంత్యౌదౌస్వరౌసంత్యజ్యగీయతే ఆవర్తక అలంకారము నందు చివరి రెండు స్వరములు విడిచి గానము చేసినపుడు అది సంప్రదానమను అలంకారమగును. ససరిరిసస , రిరగగరిరి , గగమమగగ , మమపపమమ , పపదదపప , దదనినిదద 60-63 యదాతదాసంప్రదానమలంకారంవిదుర్బుధాః యుగ్మమేకాంతరితయోఃత్యక్తాదప్యేవమేవచేత్ ద్విర్ద్విః ప్రయుజ్యేతతదావిధూతోబుధసమ్మతః కలాయామాద్యయోర్యుగ్మంచేత్తృతీయద్వితీయోః ద్విర్ద్విః ప్రయోజ్యతేతజ్ఞైరుపలోలస్తదోచ్యతే ద్విర్గీత్వాద్యంతృతీయంచప్రథమంచతృతీయకమ్ సకృద్గాయేద్యత్కలాయాంతముల్లాసితమాచిరే ఇతి సప్తాలంకారాః 1 3 స్వరములు రెండు సార్లు పాడి తిరిగి 2 4 స్వరములు రెండు సార్లు పాడవలెను. 4 స్వరములు కలిగిన ఈ అలంకారము విధూతము. సగ సగ , రిమ రిమ , గప గప , మద మద , పని పని 1 2 1 2 3 2 3 2 ఇది ఉపలోలితము. సరి సరి గరి గరి , రిగ రిగ మగ మగ , గమ గమ పమ పమ , మప మప దప దప పద పద నిద నిద 1 వ స్వరము రెండు సార్లు 3 వ స్వరము మరల 1 వ స్వరము మరల 3 ఈ విధముగ గానము చేయుట ఉల్లాసితము. ససగసగ , రిరిమరిమ , గగపగప , మమదమద , పపనిపని ఇవి 7 అలంకారములు. 63 ఇతిప్రసిధ్ధాలంకారాస్త్రిషష్టిరుదితామయా ఇట్లు నాచేత 63 ప్రసిధ్ధ అలంకారములు చెప్పబడినవి. 64 అనంతత్వాత్తుతేశాస్త్రేనసామస్త్యేనకీర్తితాః రక్తిలాభస్స్వరజాఞానమ్ వర్ణాంగానాంవిచిత్రతా ఇతిప్రయోజనాన్యాహురలంకారనిరూపణే ఈ అలంకారములు అనంతములు. శాస్త్రమున ప్రయోగములన్నియు చెప్పబడవు. అలంకారములు నిరూపించుటకు , సృష్టించుటకు రంజకత్వ విషయ జ్ఞానము , స్వర విషయక జ్ఞానము , స్థాయి మున్నగు వర్ణ విశేషముల వైచిత్ర్యము ప్రయోజనములు. ఇది సంగీతరత్నాకరమున స్వరగతాధ్యాయమున వర్ణాలంకార ప్రకరణము. <nowiki>*****************************************************************************************</nowiki> తేక్రమాస్తేషుసంఖ్యాస్యాద్ద్వానవత్యాశతత్రయమ్ యక్షరక్షోనారదాబ్జభవనాగాశ్విపాశిన షడ్జగ్రామేమూర్ఛనానామేతాః స్యురేవతాః క్రమా బ్రహ్మేంద్రవాయుగంధర్వసిధ్దద్రుహిణభావనః స్యురిమామధ్యమగ్రామమూర్ఛనాదేవతాః క్రమాత్ తాసామన్యానినామానినారదోమునికబ్రవీత్ సరిగమపదని షడ్జగ్రామమున స్వరములు 7 . అవి క్రమముగా తరువాతి స్వరములతో కలిసి 7 మూర్ఛనలగును. సరిగమపదని , రిగమపదనిస , గమపదనిసరి, మపదనిసరిగ, పదనిసరిగమ, దనిసరిగమప, నిసరిగమపద. తరువాతి స్వరమును ఉచ్చరించి క్రమముగా 7 స్వరములు ఉచ్చరింపవలెను. మొత్తము మూర్ఛనల సంఖ్య 392. యక్షులు, రక్షసులు , నారదుడు,బ్రహ్మదేవుడు, నాగులు, అశ్వనీ దేవతలు , వరుణుడు క్రమముగా షడ్జగ్రామమందలి మూర్ఛనలకు అధిదేతలు. బ్రహ్మ , దేవేంద్రుడు, వాయువు, గంధర్వులు , సిద్ధులు , బ్రహ్మ , సూర్యుడు - వీరు క్రమముగా మధ్యమ గ్రామమునకు అధిదేవతలు. నారద ముని ఈ మధ్యమ గ్రామ మూర్ఛనలనే వేరే పేర్లతో చెప్పాడు. 23-26 మూర్ఛనోత్తరపర్ణాఆద్యాషడ్జగ్రామేఅభిరుద్గతా అశ్వక్రాంతాచ సౌవీరీహృష్యకాత్తోరాయచా రజనీతిసమాఖ్యాతాఋషీణాం సప్తమూర్ఛనాః ఆప్యాయనీవిశ్వకృతా చంద్రాహేమాకపర్దినీ మైత్రీచాంద్రమసీపిత్ర్యామధ్యమే మూర్ఛనాఇమాః నందావిశాలాసుముఖీ చిత్రాచిత్రవతీసుఖా ఆలాపాచేతిగాంధారగ్రామేస్యుః సప్తమూర్ఛనాః తాశ్చస్వర్గేప్రయోక్తవ్యా విశేషాత్తేననోదితః షడ్జగ్రామమున 7 మూర్ఛనలు. ఉత్తరవర్ణ, అభిరుద్గత , అశ్వక్రాంత , సౌవీరి , హృష్యక , ఉత్తరాయత , రజని అనునవి క్రమముగా వాటి పేర్లు. మధ్యమ గ్రామమందలి మూర్ఛనలు అట్లే 7 . ఆప్యాయని , విశ్వకృత , చంద్ర , హేమ , కపర్దిని , మైత్రి , చాంద్రమపి , పిత్ర్య వీటి పేర్లు. ఈ విధముగానే గాంధార గ్రామమందలి మూర్ఛనలకు కూడ 7 పేర్లు చెప్పబడినవి. అవి నంద , విశాల , సుముఖి , చిత్ర , చిత్రావతి , సుఖ , ఆలాప . ఈ మూర్ఛనలు స్వర్గమునకు సంబంధించినవి . కనుక వీని లక్షణములు ప్రత్యేకించి చెప్పుటలేదు. 27 తానాః స్యుః మూర్ఛనాః శుధ్ధాః షాడవౌడవీతికృతాః షడ్జగాః సప్తహినాశ్చేత్క్రమాత్ సరిపసప్తమైః శుధ్ధములైన మూర్ఛనలు షాడవములు ( 6 స్వరములు కలవి ) , ఔడవములు ( 5 స్వరములు కలవి ) గా చేయబడినపుడు అవి తానములని పిలువబడును.షడ్జగ్రామములు షడ్జహీనములుగా( స స్వరము లేనివిగా ) చేయబడి మరల 7 మూర్ఛనలగును. అవి సప్తతానములు . అట్లే రిషభము ( రి ) , పంచమము ( ప ) , నిషాదము ( ని ) హీనములైనపుడు కూడ ప్రత్యేకమగు తానములని చెప్పబడును. ఇవి మొత్తము 28.( 4#7) 28 తదాష్టవింశతిస్తానా మధ్యమే సరిగోజ్ఘితాః సప్తక్రమాద్యదాతానాః స్యుస్తదాత్వేకవింశతిః మధ్యమ గ్రామమందు కూడ షడ్జ , ఋషభ , గాంధార హీనములైనపుడు ప్రత్యేకమైన సప్తతానములగును. అవి మొత్తము 21. 29 ఏతేచైకోనపంచాశదుభయేషాడవామతాః సపాఖ్యాంద్విశ్రుతిభ్యాం చరిపాభ్యాం సప్తవర్జితాః షడ్జ మధ్యమ గ్రామములు రెండూ కలిపి షాడవములైన తానములు ( 6 స్వరములు కలిగిన మూర్ఛనలు ) 49. ఈ తానములే ఔడవములైనపుడు ( 5 స్వరములు కలిగినపుడు లేదా షడ్జ ( స ) పంచమములు ( ప ) రెండు విడువబడినపుడు అవి ఔడవ సప్తతానములగును. 30-31 షడ్జగ్రామేపృథక్తానా ఏకవింశతిరౌడువాః రిధాభ్యాం ద్విశ్రుతిభ్యాంద మధ్యమగ్రామస్తుతే హీనాశ్చతుర్దశైవస్యుః పంచత్రింశత్తుతేయుతాః <ref>{{Cite wikisource|title=సంగీతరత్నాకరము- శ్లోకాలవివరణ|author=శార్జ్ఞదేవుడు|date=సంగీతనాటక అకాడమీ ప్రచురణ 1966|first=14 వ శతాబ్దపు కవి శార్జ్ఞదేవుని రచన - సంస్కృతమూలం|last=మలి ముద్రణ జరగలేదు|publication-date=1966|author1=అనువాదకులు - గంధం శ్రీరామమూర్తిగారు|volume=మొదటి సంపుటం|contribution=ఈ పుస్తకం అందుబాటులో లేదు. ముద్రణకు బదులుగా వికీసోర్స్ను ఎంచుకున్నాను.|language=తెలుగు|accessday=రోజూ ఒక పేజీ చొప్పున రాస్తున్నాను}}</ref>సర్వేచతురశీతిః స్యుర్మిలితాః షాడవౌడువాః ఒక మూర్ఛనకు 7 స్వరములు . షాడవములు ( ఒక స్వరము వదిలి పాడిన తానములు ) . 7 . రెండు శ్రుతులు గాంధార నిషాదములు ( గ , ని ) వదిలేసి పాడినపుడు సప్తతానములు అంటే 7 తానములు రిషభ పంచమ హీనములైనపుడు ( రి , ప స్వరములు వదిలేసి పాడినపుడు 7 తానములు మొత్తము కలిపి షడ్జ గ్రామమున తానములు 21 . మధ్యమ గ్రామంలో 7 మూర్ఛనలు . రిషభ దైవత హీనములైనపుడు ( రి గ శ్రుతులను వదిలి పాడినపుడు ఔడవములై ( 5 స్వరములు కలవై ) 7 తానములగును. గాంధార నిషాదములు వర్జించినపుడు 7 తానములు , కలిసి ఔడవ తానములు అనగా 5 స్వరములు కలిగిన తానములు 7 కలిసి మొత్తము ఔడవతానములు 14 . మొత్తముగా ఔడవతానములు 35 . షాడవ ఔడవ తానములు కలిసి 84 తానములు. 32 అసంపూర్ణాశ్చసంపూర్ణా వ్యుత్క్రమోచ్చారితస్వరాః మూర్ఛనాః కూటతానాః స్యుస్తత్సంఖ్యామభిధ్మహే అసంపూర్ణములు ( 7 స్వరములు పూర్తిగా లేనివి ) సంపూర్ణములు ( ఆరోహణ , అవరోహణలలో 7 స్వరములు కలిగినవి ) అయిన మూర్ఛనలు వ్యుత్క్రమముచేత reverse తిరగవేసి వుచ్చరించి పాడినపుడు కూటతానములగును. 33 పూర్ణాః పంచసహస్రాణిచత్వారిం శద్యుతానితు ఏకైకస్యాం మూర్ఛనాయాం కూటతానాః సహక్రమైః ఒక్కొక్క మూర్ఛనయందు పూర్ణములు , అసంపూర్ణములైన కూటతానములు కలిసి మొత్తము 5040 అవుతాయి. 34 షట్పంచాశన్మూర్ఛనాస్థాః పూర్ణాః కూటాస్తుయోజితాః లక్షద్వయం సహస్రాణిద్వ్యాశీతిర్ద్వేశతేతథా 56మూర్ఛనలయందున్న కూటతానములను కలిసి కూటతానములు మొత్తము 282240 అగును. 35-36 చత్వారింశచ్చసంఖ్యాతా అథాపూర్ణాన్ ప్రచక్ష్మహే ఏకైకాంత్యాంత్యవిరహాద్భేదాః షట్ షట్స్వరాదయః ఏకస్వరోఅత్ర నిర్భేదోఅప్యుక్తోనష్టాదిసిధ్ధయే క్రమా అకూటతానత్వేఅప్యుక్తాస్తేషూపయోగినః తరువాత అసంపూర్ణములైన కూటతానములు చెప్పబడును. సరిగమపదని లో కడపటి లేదా చివరి స్వరమును వదిలిన సరిగమపద అగును . అట్టి ఎడబాటుతో అవి ఆరు భేదములు . సరిగమప , సరిగమ , సరిగ , సరి , స . ఇవి వ్యుత్క్రమమున 6 అగును. స , సని , సనిద , సనిదప , సనిదపమ , సనిదపమగ , సనిదపమగరి . చివరి రిషభము వర్జితమగును. ఇవి పూర్తి కూటతానములు కావు . కాని కూటతానములందు వుపయోగింపబడునవి కాన చెప్పబడినవి. 37 స్యుఃషాడవానాంవింశత్యాసహసప్తసతానితు ఔడువానాంతు వింశత్యాసహితంశతమిష్యతే షాడవములైన క్రమముల సంఖ్య 720 . ఔడువములైన క్రమముల సంఖ్య 120. 38-39 చతుః స్వరాణాంకూటానాం చతుర్వింశతిరీరితాః త్రిస్వరాః షడ్ ద్వి స్వరౌ ద్వావేకస్త్వేకస్వరోమతః ఆర్చికోగాథికశ్చాదసామికో అథ స్వరాంతరః ఏకస్వరాదితానానాం చతుర్ణామభిధాఇమాః చతుస్వరములైన కూటతానముల సంఖ్య 24 . త్రిస్వరముల ప్రస్తారమున 6 భేదములు , ద్వి స్వర ప్రస్తారమున 2 భేదములు , ఏక స్వరముల 1 తానములు నాలుగు ఆర్చికము , గాధికము , సామికము , స్వరాంతరము అను పేర్లతో పిలువబడును. 40 ఉక్తాః శుధ్ధాదిభేదేన నిగయుక్తాశ్చతుర్విధాః తయోరేకైకహీనాస్తుద్వేధామూలక్రమామతాః షడ్జ మధ్యమ గ్రామములు రెండు కలిసి 14 మూర్ఛనలు. అవి చివరి స్వరము వర్జముగా పాడినపుడు షాడవములు ( 6 స్వరములు కలవి ) అగును. అప్పడు నిషాద గాంధార యుక్తముగా ( ని గ ) శుధ్ధములు , కాకలీకలితములు , సాంతరములు , ఆ రెంటిని కూడినవి అని 4 విధములగును. వానిలో ఒక్కొక్క స్వరము మాత్రమే పాడినపుడు ఆ క్రమములు 2 విధములగును. నిషాద హీనములైనవి ని లేనివి శుధ్ధములు , సాంతరములు. గాంధార హీనములు అనగా గ లేనివి శుధ్ధములు , కాకలీకలితములు. 41 షడ్జాద్యౌ మధ్యమాద్యౌచ చత్వారం స్యుర్విధాద్విధా చతుర్థాఅన్యేదశేత్యష్టాచత్వారింశదమీ క్రమాః షడ్జ గ్రామమున ఆద్యములైన ఔత్తరమంద్రము , శుధ్ధ మధ్యమము మధ్యమ గ్రామమున ఆద్యమైన సౌవీరక్రమము , మత్సరీకృత క్రమము కలిపి 4 ప్రత్యేకమగు 2 విధములగుచున్నవి. 42 సవింశతిః సప్తశతీప్రాగుక్తాగుణితాక్రమైః చతుస్త్రింశతస్సహస్రాణి షష్ట్యాపంచశతానిచ ఇతరములు 10 భేదములు . శుధ్ధములు , సాంతరములు , కాకలీకలితములు , తద్ద్వయోపేతములని 4 విధములైన భేదములతో కలిసి ఈ క్రమములు మొత్తము 48. ప్రతి క్రమందలి మూర్ఛనలను కలుపుకొని మొత్తము 720 అగును. అవి 48 చేత గుణింపబడి 34520 అగును. క్రమములతో సహితముగా కూటతానులైన షాడవముల సంఖ్య ఇంత మాత్రమే. 43 ఇతిషాడవసంఖ్యాస్యాదథ పంచస్వరాన్ బ్రువే గాద్యౌధాద్యౌనిషాద్యౌచ చతుర్భేదాః షడేడువాః షాడవములైన తానములు పూర్తయిన తరువాత ఔడవములు . అనగా 5 స్వరములతో పాడునవి. షడ్జగ్రమమందు షడ్జము , మధ్యమ గ్రామమందు మధ్యమము నిత్యములగును.(common ).దైవతాద్యములు 2 నిషాదాద్యములు 2 అక్కడికి 5 స్వరములగును. అవి నిషాద గాంధారములతో కూడుట వలన 4 విధములగును. 44-47 అష్టావన్యేద్విధేత్యేవం చత్వారింశదిమేక్రమాః సవింశతేశశతేతైశ్చగుణితేఅష్టౌశతానితు చత్వారిచసహస్రాణి సంఖ్యాపంచస్వరేష్వితి చతుఃస్వరేషున్యాద్యౌద్వౌ చతుర్థాద్వాదశపరే క్రమాద్విధేతిద్వాత్రింశచ్చతుర్వింశతి తాడితా శతానిసప్తాష్టషష్ట్యాస్యాచ్చతుః సర్వసంమితిః త్రిస్వరేషుతుమాద్యేద్వావభేదౌ ద్వాదశాపరే ద్విధాషడ్వింశతిరితిక్రమాస్తే షడ్భిరాహతా మిగిలిన 8 మూర్ఛనలు కలిసి 2 విధములగును. ఈ విధముగా గుణించిన పిదప ఔడవముల సంఖ్య 40 అగును. ఆ 40 క్రమములు 120 చే గుణింపబడగా ఔడవములున్ని 4800 అగును. చతుస్వరములయందు నిషాదాద్యములు 2 . అవి 4 భేదములతో వున్నవి. అన్యములైన 12 మళ్లీ 2 భేదములతో మొత్తము. క్రమములు 32 అగును. 32 ను 24 చేత గుణించిన చతుస్వరముల సంఖ్య. 756. త్రిస్వరములందును షడ్జ మధ్యమములు మారవు. ఇతరములైన 12 మాత్రము 2 భేదములు కలిగియుండును. కావున 26 అగును. అవి 6 చే గుణింపబడి 156 అగును. 48-49 షట్పంచాశచ్ఛతంచ స్యుర్ద్విస్వరేషుపునర్విధా రిగధన్యాదయోఅష్టౌస్యుః శుధ్ధాస్తదితరేక్రమాః ద్వావింశతిస్తేతు చతుశ్చత్వారింశద్ద్వితాడితా ఏకస్వరాస్త్వభేదత్వాన్మౌలా ఏవచతుర్దశ ద్విస్వరములందు రిషభముతో మొదలగు స్వరములు 2 భేదములు గాంధారముతో మొదలగు భేదములు 2 దైవతముతో మొదలగునవి 2 భేదములు , నిషాదముతో మొదలగునవి 2 భేదములు మొత్తము 8 . నిషాద గాంధారములతో కలియుట వలన 2 భేదములగును. మిగిలిన శుధ్ధ క్రమములు 6 . రెండు భేదములతో గుణింపబడి 24 అగును. ఏక స్వరములకు భేదములు లేవు కనుక అవి 14 గే. 50 షడ్జాదేః శుధ్ధ మధ్యాహ్నం భేదకంమపంచమంవినా చతుః సర్వేక్రమద్వంద్వేఅష్టా చత్వారింశదీరితాః మధ్యమ గ్రామమున 4 వ మూర్ఛనయగు శుధ్ధ మధ్యమ సాంతర గాంధారములు అభేదములు. పంచమము వినా 4 వస్వరమున 48 భేదములు పునరుక్తములగును. 51-54 తానాస్త్రిస్వరయోస్త్వేతే ద్వాదశద్విస్వరేద్వయమ్ ఏకఏకస్వరస్తే త్రిషష్టిరేత్తరమంద్రకైః పునరుక్తామతాస్తానైర్న్యాదిమార్గీక్రమాః పునః పంచస్వరాయేచత్వారస్తత్తానానాం చతుఃశతీ ఆశీత్యభ్యధికాచాతుః స్వరీషణ్ణవతిర్భవేత్ ద్వాదశత్రిస్వరద్వంద్వేచత్వారోద్విస్వరద్వంద్వే ఏకఏకస్వరస్తానస్తేషాం పంచశతీత్వియమ్ త్రినవత్యాయుతా తానైరఖిన్నారజనీగతైః త్రిస్వరములు ( మూడు స్వరములు కలవి ) 2 క్రమములు. ఈ తానములు 12 భేదములు. అవి పునరుక్తములు repeatedly pronounced . ద్విస్వరము 1 భేదము కలిగినది అదియును పునరుక్తమగును. ఏక్ స్వరము అదియును పునరుక్తమగును. ఇట్లు శుధ్ధ మధ్య భేదములు 60 ఉత్తర మంద్ర సంబంధి కూటతానములచే పునరుక్తములైనవి. మధ్యమ గ్రామమున నిషాదముతో మొదలయే 5 వ మూర్ఛన మార్గియందు 5 స్వరములు కలిగిన 4 క్రమములు కలవు. వాటి భేదములు 450 . 4 స్వరములు ఉన్న క్రమముల సంఖ్య 96. మూడు స్వరములు కల క్రమముల సంఖ్య 12 2 స్వరములు గల క్రమముల సంఖ్య 4 . ఒక స్వరము కలిగినది ఒకటే. ఇలా రజనీ అనే పేరు గల తానములలో 593 కలవు. ఇవి కూడా పునరుక్తులే. 55 దైవతాదేస్తుపౌరవ్యాశ్చత్వారః షట్స్వరాః క్రమాత్ తత్తానానాంతుసాశీతిః శతాష్టావింశతిర్మతా మధ్యమ గ్రామమున 6 వ మూర్ఛన దైవతముతో కలిసి 6 స్వరములును 4 భేదములగును. ప్రతి క్రమమున 720 అగును. 4 క్రమములకు కలిసి 880 భేదములు పునరుక్తములు. 56 ఔడువానాంచతుర్ణాం ప్రాగుక్తాసంఖ్యాచతుః స్వరౌ త్రిస్వరౌద్వస్వరావేకస్వరః ప్రాగుక్తసంఖ్యకాః ఈ క్రమముల సంఖ్య ఇంతకు ముందు చెప్పబడినట్లుగానే ఔడవములు , చతుస్వరములు, త్రిస్వరములు , ద్విస్వరములు , ఏక స్వరము. 57 పంచవింశతిసంయుక్తా చతుస్ర్త్రింశఛ్ఛతీత్వియమ్ తానానాం సదృశాకారాస్యాత్తానైరేత్తరాయతైః ఇట్లు మధ్యమ గ్రామమున మొత్తము సంఖ్య 34420 . సదృశాకారములు ( ఒకే స్వరస్థానములు కలవి ) పునరుక్తములగును. 58-59 ఇత్యేకాశీతిసంయుక్తం సహస్రాణాం చతుష్టయమ్ తానానాంపునరుక్తానాం పూర్ణాపూర్ణైః సహక్రమైః అపనీయేతచేదేషా కూటతానమితిర్భవేత్ లక్షత్రయం సప్తదశసహస్రాణి శతానిచ ఇలా పునరుక్తములైన తానముల సంఖ్య మొత్తము పూర్ణా పూర్ణ క్రమము అనగా సంపూర్ణములు షాడవములు ఔడవములు కలిపి 4081. అగును. ఈ పునరుక్తములను కూడ కలుపుకొని కూటతానముల సంఖ్య 370927. 60-61 నవత్రింశద్యుయనీతి జ్ఞానోపాయోఅత్రకధ్యతే అంకానేకాదిసప్తంతానూర్ధ్వమూర్ధ్వంలిఖేత్క్రమాత్ హతేపూర్వేణపూర్వేణ తేషుచాంకేపరేపరే ఏకస్వరాదిసంఖ్యాస్యాత్క్రమేణ ప్రతిమూర్ఛనమ్ ఇట పరిజ్ఞానోపాయము చెప్పబడినది. ( కీ సొల్యూషన్ ) వివరణా సూత్రం. 1 నుంచి 7 వరకు అంకెలను క్రమంగా రాయాలి. వాటిలో పూర్వపూర్వము ( ఒక దాని కంటె ముందు సంఖ్య ) అంకెతో పరపరము ( తరువాత తరువాతి సంఖ్య ) గుణింపబడగా ప్రతి మూర్ఛన యందు ఏక స్వర , ద్విస్వరములైన మూర్ఛనల సంఖ్య వచ్చును.1 చే 2 గుణింపగా 2 మాత్రమే. 2 చే 3 గుణించిన 6 .6 చే 4 గుణింపగా 24 అగును. 24 ను 5 చే గుణించగా 120 . 6 చే 120 ని గుణించగా 720 అగును. 7 చే 720 గుణించిన 5040 అగును. 62-64 క్రమంన్యస్యస్వరః స్థాప్యః పూర్వః పూర్వః పరాదధః సచేదుపరితత్పూర్వః పురస్తూపరివర్తనః మూలక్రమక్రమాత్పుష్ఠేశేషాః ప్రస్తారఈదృశః సప్తాద్యేకాంతకోష్ఠానామధోఅధః సప్తపంక్తయః తాస్వాధ్యాయామాద్యకోష్ఠేలిఖేదేకం పరేసుఖమ్ వేద్యతానస్వరమితాన్న్యస్యేత్తేష్వేదలోష్టకాన్ స్వరముల వరుసక్రమాన్ని రాసుకొని పూర్వ పూర్వ స్వరము కింద పరస్వరమును రాసి స్థాపింపవలెను. ఆ పూర్వస్వరము పైస్వరమును చేరినయెడల అప్పుడు దాని పూర్వ స్వరమును రాయదగును. ఇట్లు నిషాదము ప్రారంభించి షడ్జ పర్యంతము పాడవలెను. మిగిలిన స్వరములు కూడ ఈ విధముగానే. మూలక్రమమును బట్టి పూర్వస్థానములయందు ఉంచదగును. 7 స్వరములు మొదట రాసి అది 1 స్వరముగా వచ్చువరకు రాయవలెను. పై పంక్తులు శూన్యమైనపుడు సున్న రాయవలెను. తాన స్వరముల పరిమితి వరకు మనము దీనిని సాధన చేయవచ్చును. 65 ప్రాక్పంత్యంత్యాంక సంయోగమూర్థ్వాధః స్థితపంక్తిషు శూన్యాదధోలిఖేదేకం నించాధోఅధః స్వ కోష్ఠకాన్ మొదటి పంక్తి యందలి అంకెల కూడికను పైన కింద వున్న పంక్తుల యందు రాయవలెను. 0 కింద పంక్తిలో 1 వేయవలెను. 6 కోశములు గల పంక్తిలో చివరి అంకెగా 1 వేయవలెను. 2 వ పంక్తి 1 వ కోశమందు 1 వ పంక్తి చివరి సంఖ్యలు (1+1) 2 వేయవలెను. దాని కింద కోశమున (బ్రాకెట్ )2 అంకెకు రెట్టింపు చేసి 4 వేయవలెను. 3 వ కోశంలో 1 పంక్తి కి చివరి అంకెల కూడిక 6 ను వేయవలెను. దాని కింద పంక్తిలో 6 ను రెట్టించి 12 అంకె వేయవలెను. దాని కింద 18.2 వ పంక్తి 4 వ కోశంలో మొదటి 3 పంక్తుల చివరి అంకెలు ( 1+1+1+4+18) కలిపి 24 వేయవలెను. దాని కింద 2 వ కోశము పై అంకెకు రెట్టింపు 48 వేయవలెను. దానికింద 3 వ కోశమున దానికి మూడు రెట్ల సంఖ్య 72 . దాని కింద 96 . 2 వ పంక్తి 5 వ కోశం మొదటి పంక్తులు 5 . చివరి అంకెలు ( 1+1+4+96) 120 . ఇవి భౌతిక శాస్త్ర గణితంలో శబ్ద పౌనఃపున్యానికి సంబంధించిన లెక్కలు . ఈ లెక్కలన్నీ మనం అంకెల రూపంలో గణితంలోనూ ఆంగ్ల మాధ్యమంలో భౌతిక శాస్త్రంలోనూ ఇప్పటి కాలంలో నేర్చుకుంటున్నాము. 14 వ శతాబ్దంలో సంగీత శాస్త్రాన్ని అవుపోసన పట్టి సంస్కృత భాషలో ప్రామాణిక గ్రంథాన్ని రాయగలిగిన కవిపండితుడు రాసిన గ్రంధమిది. ఆ కాలంలో వారి విజ్ఞానానికి , సముపార్జించిన జ్ఞానాన్ని ప్రామాణిక పధ్ధతులలో వివరణకూ దృష్టాంతమిది. {| class="wikitable" |+ !స !రి !గ !మ !ప !ద !ని |- !1 !0 !0 !0 !0 !0 !0 |- ! !1 !2 !6 !24 !120 !720 |- ! ! !4 !12 !48 !240 !1440 |- | | | |18 |72 |360 |2160 |- | | | | |96 |480 |2880 |- | | | | | |600 |4320 |} ఇది సంగీత స్వరరచనా పధ్ధతి . ఈ పధ్ధతిలో అంకెలకు బదులుగా స్వరాలను స్వరస్థానాలను నిలిపి పాడినపుడు మనమా స్వరరచనా పధ్ధతిని అర్ధం. చేసుకుని కొత్త పాటను సృష్టించడం వీలవుతుంది. 66-67 కోసష్టంఖ్యాగుణం న్యస్యేత్ఖండమేరురయంమతః స్వరాన్మూలక్రమస్యాంత్యాత్పూర్వం యావతిథః స్వరః ఉద్దిష్టాంత్యస్తావతిథేకోష్టేఅధౌలోష్టకంక్షిపేత్ లోష్టచాలనమంత్యాత్స్యాత్త్యక్త్వాలబ్ధంక్రమౌభవేత్ కింద స్వరములుగా అవరోహణ స్వరములను కోశములందలి అంకెలను కోశములతో గుణించి ఆ సంఖ్యను ఒక పక్కకు వుంచవలెను.ఇది ఖండమేరువని ఎంచబడినది. ( వీణ తీగలు బిగించబడిన మెటేలభాగము) . కోశమునకు చివరి సంఖ్యను ఈ సంఖ్యతో గుణింపగా వచ్చిన సంఖ్యను కింది కోపపు స్ంఖ్యగా భావించవలెను. 68 లోష్టాక్రాంతాంకసంయోగాదుద్దిష్ట్యస్యమితిరభవేత్ యైరవైర్నష్టసంఖ్యాస్యాన్మౌలైకాంకసమన్వితైః అంత్యము నుండి స్వరము ముందు స్వరస్థానమునకు ఊపబడును. ఈ ఊపు గమకమై స్వరస్థానముల ధ్వనిని మార్చును. లబ్దమును విడిచి క్రమముండును. ఊపు ఎన్ని స్వరములను ఆక్రమించునో ఆ అంకెల కలయిక వలన మిగిలిన స్వరముల సంఖ్య ఏర్పడును. మూలసంఖ్యతో కూడిన ఏక సంఖ్యలేర్పడినపుడు నష్టసంఖ్యకు లోష్టమును వుంచవలెను. 69 తేషులోష్టంక్షిపేన్మూలే లోష్టస్థానమితంభవేత్ నష్టతానస్వరస్థానం తతోయావతిథేపదే మూలమున నష్టతాన స్వరస్థానము లోష్టస్థాన పరిమితమగును. మేరువు మెట్లలో స్వరస్థానముల సంఖ్యను వేరొక స్వరస్థానము ధ్వని వినబడునట్లుగా ఊపినపుడు కోశము లోపలి స్వరస్థానముల అనునాదము మాత్రమే ధ్వనించును. అనంతరము ఎంత సంఖ్య కల కోశమున కింద క్రమములో సంఖ్య వుండునో స్వరము ఆ సంఖ్య కలది అగును. 70 అధి క్రమాదస్తిలోష్టః స్వరస్తావతిథోభవేత్ క్రమాంతిమత్సరాత్పూర్వోలబ్దత్యాగాదిపూర్వవత్ చివరి స్వరము కంటె ముందు స్వరము అనునాదమున ధ్వనించును. తరువాతి స్వరము ధ్వని లబ్ధత్యాగమగును. ( వినిపించదు ) 71 తానస్వరమితోర్ధ్వాధః పంక్తిగాంత్యాంకమిశ్రణాత్ ఏకస్వరాదితానానాంసంఖ్యాసంజాయతేక్రమాత్ తానస్వర పరిమితములైన పైన కింద పంక్తులను పొందిన తరువాత చివరి అంకెల కలయిక వలన అనేక స్వరాదితానముల సంఖ్య క్రమముగా ఏర్పడును 72-75 అథాత్రశుధ్ధతానానాం నామానివ్యాహరామహే అగ్నిష్టోమోఅత్యగ్నిష్టోమోవాజపేయశ్చషోడశీ వుండరీకోఅశ్వమేధశ్చరాజసూయస్తతః పరః ఇతిస్యుః షడ్జహీనానాం సప్తనామాన్యనుక్రమాత్ స్విష్టక్రుధ్ధహుసౌవర్ణో గోసవశ్చమహావ్రతః విశ్వజిహ్రబ్రహ్మయజ్ఞశ్చ ప్రజాపత్యస్తుసప్తమః క్రమాదృషభహీనానాంతానానామభిధాఇమాః అశ్వక్రాంతోరధక్రాంతోవిష్ణుక్రాంతస్తతఃపరమ్ 76 సూర్యక్రాంతో గజక్రాంతో వలభిన్నాగపక్షకః ఇతిపంచమహీనానాంసజ్ఞాః సప్తక్రమాన్మతః తరువాత శుధ్ధతానముల పేర్లు చెప్పబడినవి.షడ్జము ( స స్వరము ) లేకుండా పాడే తానములు అగ్నిష్టోమము , అత్యగ్నిష్టోమము, షోడశీ, పుండరీకము ,అశ్వమేధము , వాజపేయము, రాజసూయము అని 7 . రిషభ హీనములు ( రి స్వరము లేనివి ) స్విష్టకృత్, బహుసౌవర్ణము , గోసవము , మహావ్రతము , విశ్వజిత్తు , బ్రహ్మయజ్ఞము , ప్రజాపత్యము . ప అక్షరము లేనివి అశ్వక్రాంతము , రధక్రాంతము , విష్ణుక్రాంతము , సూర్యక్రాంతము , గజక్రాంతము , వలభిత్తు , నాగపక్షకము. 77 చాతుర్మాస్యోఅథ సంస్థా ఆఖ్యః శస్త్రశ్చోకథశ్చతుర్థకః సౌత్రామణీతథాచిత్రాసప్తమస్తూద్భిద్వాయః చాతుర్మాస్యము , సంస్థ శస్త్రము , ఉక్దము సౌత్రామణి చిత్ర ఉద్భిత్తు అను 7 నిషాదహీనములైన తానముల పేర్లు. ఇవి షడ్జగ్రామ తానములు 28 78-79 సంజ్ఞానిషాదహీనానాం షాడవానామిమాః క్రమాన్ని సావిత్రీ చార్ధసావిత్రీసర్వతోభద్ర సంజ్ఞగః ఆదిత్యానామయనశ్చ గవామయననామకః సర్పాణామనయః షడ్జః సప్తమః కౌణపాయనః నామానిషడ్జహీనానాం తానానామితిమేనిరే సావిత్రి,అర్ధసావిత్రి,సర్వతోభద్రము,ఆదిత్యాయనము,గోఅయనము,సర్పాయనము,కౌకాసాయనము అను 7 షడ్జహీనములైన తానముల పేర్లని బుధులు తలచిరి. 80-82 అగ్నిచిద్ ద్వాదశాహశ్చోపాంశుః సోమాభిదస్తకః అశ్వప్రతిగ్రహో బర్హిరథాభ్యుదయ సంజ్ఞకు q0xjhnw100chlny80dumizmu3igtmgc 4595173 4595172 2025-06-30T08:03:21Z సీతామహలక్ష్మి 135699 4595173 wikitext text/x-wiki మంద్రేప్రసన్నమధ్యాఖ్యమలంకారంవిదోవిదుః యదాందోలితమారోహేత్ప్రేంఖితోఅసౌక్రమోధవా అలంకారమగును. సరిస , సరిగరిస , సరిగమగరిస , సరిగమపమగరిస , సరిగమపమగరిస , సరిగమపదపమగరిస , సరిగమపదనిదపమగరిస 1 3 2 స్వరములు మంద్రాది కి ప్రసన్నాంతములు అనగా షడ్జము అంతమందు కలవిగా పాడినపుడు అది హ్రాదమను అలంకారమగును. సగరిస , రిమగరి , గపమగ , మదపమ , పనిదప 52 యదాఆరోహేఅవరోహేచస్వద్వితీయంపరిత్యజేత్ చతుఃస్వరాసమకలాతదాస్యాదవలోకితః 1 2 3 4 స్వరములు ఆరోహణము అవరోహణము పాడుట సమాలంకారము. అందు ఒక స్వరము విడిచి పాడినపుడది అవలోకితమను అలంకారమగును. సగమమరిస , రిమపపమరి , గపదదపగ , మదనినిదమ 53 ఏవంసంచార్యలంకారాఆరోహేణప్రదర్శితాః ఏతానేవావరోహేణప్రాహశ్రీకరణాగ్రణీః ఇతిసంచార్యలంకారాః ఈ ప్రకరణంలో అన్నీ ఆరోహణమందే అలంకారములు చెప్పబడినవి. అవరోహణము కూడ ఈ విధముగనే యుండునని శార్జ్ఞదేవుడు చెప్పెను.ఇంత వరకు చెప్పినవి సంచార్యలంకారములు. 54-55 అన్యేఅపిసప్తాలంకారాగీతజ్ఞైరుపదర్శితాః తారమంద్రప్రసన్నశ్చమంద్రతారప్రసన్నకః ఆవర్తకస్సంప్రదానోవిధూతోఅప్యుపలోలకః ఉల్లాసితశ్చేతితేషామదునాలక్ష్మకధ్యతే గీతజ్ఞులు ( వాగ్గేయకారులు, లేదా సంగీతజ్ఞులు ) 7 అలంకారములను గురించి చెప్పారు. అవి 1 తారమంద్రప్రసన్నము 2 మంద్రతారప్రసన్నము 3 ఆవర్తకము 4 సంప్రదానము 5 విధూతము. 6 ఉపలోలకము 7 ఉల్లాసితము 56 కలాస్తేషాంద్వితీయాద్యాఃపూర్వైకైకప్రహాణకః అష్టమస్వరపర్యంతమారుహ్యాద్యవ్రజేద్యది 1 నుండి 8 వరకు స్వరములు ఆరోహణము చేసి పిమ్మట 1 వ స్వరము పాడిన అది తారమంద్రప్రసన్నము. సరిగమపదనిస సా 57 తారమంద్రప్రసన్నోఅయమలంకారస్తదోచ్యతే మంద్రాదష్టమముత్ల్పుత్యసప్తకస్యావరోహణే మంద్రమైన స నుండి 8 స్వరములు అవరోహణము చేసి పిమ్మట తారము పాడిన అది మంద్రతారప్రసన్నము. సా సనిదపమగరిస 58 మంద్రతారప్రసన్నాఖ్యమాహమాహేశ్వరోత్తమః ఆద్యంద్వితీయమాద్యంచద్విర్ద్విర్గీత్వాద్వితీయకమ్ 1 2 స్వరములు రెండు సార్లు పలికి తరువాత 2 1 స్వరములు పాడిన ఆవర్తకమను అలంకారమగును. ససరిరిససరిస , రిరిగగరిరిగరి , గగమమగగమగ , మమపపమమపమ, పపదదపపదప దదనినిదదనిద 59 సకృదాద్యంయత్కలాయాంగాయేదావర్తకస్తుసః ఏతస్యైవకలాంత్యౌదౌస్వరౌసంత్యజ్యగీయతే ఆవర్తక అలంకారము నందు చివరి రెండు స్వరములు విడిచి గానము చేసినపుడు అది సంప్రదానమను అలంకారమగును. ససరిరిసస , రిరగగరిరి , గగమమగగ , మమపపమమ , పపదదపప , దదనినిదద 60-63 యదాతదాసంప్రదానమలంకారంవిదుర్బుధాః యుగ్మమేకాంతరితయోఃత్యక్తాదప్యేవమేవచేత్ ద్విర్ద్విః ప్రయుజ్యేతతదావిధూతోబుధసమ్మతః కలాయామాద్యయోర్యుగ్మంచేత్తృతీయద్వితీయోః ద్విర్ద్విః ప్రయోజ్యతేతజ్ఞైరుపలోలస్తదోచ్యతే ద్విర్గీత్వాద్యంతృతీయంచప్రథమంచతృతీయకమ్ సకృద్గాయేద్యత్కలాయాంతముల్లాసితమాచిరే ఇతి సప్తాలంకారాః 1 3 స్వరములు రెండు సార్లు పాడి తిరిగి 2 4 స్వరములు రెండు సార్లు పాడవలెను. 4 స్వరములు కలిగిన ఈ అలంకారము విధూతము. సగ సగ , రిమ రిమ , గప గప , మద మద , పని పని 1 2 1 2 3 2 3 2 ఇది ఉపలోలితము. సరి సరి గరి గరి , రిగ రిగ మగ మగ , గమ గమ పమ పమ , మప మప దప దప పద పద నిద నిద 1 వ స్వరము రెండు సార్లు 3 వ స్వరము మరల 1 వ స్వరము మరల 3 ఈ విధముగ గానము చేయుట ఉల్లాసితము. ససగసగ , రిరిమరిమ , గగపగప , మమదమద , పపనిపని ఇవి 7 అలంకారములు. 63 ఇతిప్రసిధ్ధాలంకారాస్త్రిషష్టిరుదితామయా ఇట్లు నాచేత 63 ప్రసిధ్ధ అలంకారములు చెప్పబడినవి. 64 అనంతత్వాత్తుతేశాస్త్రేనసామస్త్యేనకీర్తితాః రక్తిలాభస్స్వరజాఞానమ్ వర్ణాంగానాంవిచిత్రతా ఇతిప్రయోజనాన్యాహురలంకారనిరూపణే ఈ అలంకారములు అనంతములు. శాస్త్రమున ప్రయోగములన్నియు చెప్పబడవు. అలంకారములు నిరూపించుటకు , సృష్టించుటకు రంజకత్వ విషయ జ్ఞానము , స్వర విషయక జ్ఞానము , స్థాయి మున్నగు వర్ణ విశేషముల వైచిత్ర్యము ప్రయోజనములు. ఇది సంగీతరత్నాకరమున స్వరగతాధ్యాయమున వర్ణాలంకార ప్రకరణము. <nowiki>*****************************************************************************************</nowiki> తేక్రమాస్తేషుసంఖ్యాస్యాద్ద్వానవత్యాశతత్రయమ్ యక్షరక్షోనారదాబ్జభవనాగాశ్విపాశిన షడ్జగ్రామేమూర్ఛనానామేతాః స్యురేవతాః క్రమా బ్రహ్మేంద్రవాయుగంధర్వసిధ్దద్రుహిణభావనః స్యురిమామధ్యమగ్రామమూర్ఛనాదేవతాః క్రమాత్ తాసామన్యానినామానినారదోమునికబ్రవీత్ సరిగమపదని షడ్జగ్రామమున స్వరములు 7 . అవి క్రమముగా తరువాతి స్వరములతో కలిసి 7 మూర్ఛనలగును. సరిగమపదని , రిగమపదనిస , గమపదనిసరి, మపదనిసరిగ, పదనిసరిగమ, దనిసరిగమప, నిసరిగమపద. తరువాతి స్వరమును ఉచ్చరించి క్రమముగా 7 స్వరములు ఉచ్చరింపవలెను. మొత్తము మూర్ఛనల సంఖ్య 392. యక్షులు, రక్షసులు , నారదుడు,బ్రహ్మదేవుడు, నాగులు, అశ్వనీ దేవతలు , వరుణుడు క్రమముగా షడ్జగ్రామమందలి మూర్ఛనలకు అధిదేతలు. బ్రహ్మ , దేవేంద్రుడు, వాయువు, గంధర్వులు , సిద్ధులు , బ్రహ్మ , సూర్యుడు - వీరు క్రమముగా మధ్యమ గ్రామమునకు అధిదేవతలు. నారద ముని ఈ మధ్యమ గ్రామ మూర్ఛనలనే వేరే పేర్లతో చెప్పాడు. 23-26 మూర్ఛనోత్తరపర్ణాఆద్యాషడ్జగ్రామేఅభిరుద్గతా అశ్వక్రాంతాచ సౌవీరీహృష్యకాత్తోరాయచా రజనీతిసమాఖ్యాతాఋషీణాం సప్తమూర్ఛనాః ఆప్యాయనీవిశ్వకృతా చంద్రాహేమాకపర్దినీ మైత్రీచాంద్రమసీపిత్ర్యామధ్యమే మూర్ఛనాఇమాః నందావిశాలాసుముఖీ చిత్రాచిత్రవతీసుఖా ఆలాపాచేతిగాంధారగ్రామేస్యుః సప్తమూర్ఛనాః తాశ్చస్వర్గేప్రయోక్తవ్యా విశేషాత్తేననోదితః షడ్జగ్రామమున 7 మూర్ఛనలు. ఉత్తరవర్ణ, అభిరుద్గత , అశ్వక్రాంత , సౌవీరి , హృష్యక , ఉత్తరాయత , రజని అనునవి క్రమముగా వాటి పేర్లు. మధ్యమ గ్రామమందలి మూర్ఛనలు అట్లే 7 . ఆప్యాయని , విశ్వకృత , చంద్ర , హేమ , కపర్దిని , మైత్రి , చాంద్రమపి , పిత్ర్య వీటి పేర్లు. ఈ విధముగానే గాంధార గ్రామమందలి మూర్ఛనలకు కూడ 7 పేర్లు చెప్పబడినవి. అవి నంద , విశాల , సుముఖి , చిత్ర , చిత్రావతి , సుఖ , ఆలాప . ఈ మూర్ఛనలు స్వర్గమునకు సంబంధించినవి . కనుక వీని లక్షణములు ప్రత్యేకించి చెప్పుటలేదు. 27 తానాః స్యుః మూర్ఛనాః శుధ్ధాః షాడవౌడవీతికృతాః షడ్జగాః సప్తహినాశ్చేత్క్రమాత్ సరిపసప్తమైః శుధ్ధములైన మూర్ఛనలు షాడవములు ( 6 స్వరములు కలవి ) , ఔడవములు ( 5 స్వరములు కలవి ) గా చేయబడినపుడు అవి తానములని పిలువబడును.షడ్జగ్రామములు షడ్జహీనములుగా( స స్వరము లేనివిగా ) చేయబడి మరల 7 మూర్ఛనలగును. అవి సప్తతానములు . అట్లే రిషభము ( రి ) , పంచమము ( ప ) , నిషాదము ( ని ) హీనములైనపుడు కూడ ప్రత్యేకమగు తానములని చెప్పబడును. ఇవి మొత్తము 28.( 4#7) 28 తదాష్టవింశతిస్తానా మధ్యమే సరిగోజ్ఘితాః సప్తక్రమాద్యదాతానాః స్యుస్తదాత్వేకవింశతిః మధ్యమ గ్రామమందు కూడ షడ్జ , ఋషభ , గాంధార హీనములైనపుడు ప్రత్యేకమైన సప్తతానములగును. అవి మొత్తము 21. 29 ఏతేచైకోనపంచాశదుభయేషాడవామతాః సపాఖ్యాంద్విశ్రుతిభ్యాం చరిపాభ్యాం సప్తవర్జితాః షడ్జ మధ్యమ గ్రామములు రెండూ కలిపి షాడవములైన తానములు ( 6 స్వరములు కలిగిన మూర్ఛనలు ) 49. ఈ తానములే ఔడవములైనపుడు ( 5 స్వరములు కలిగినపుడు లేదా షడ్జ ( స ) పంచమములు ( ప ) రెండు విడువబడినపుడు అవి ఔడవ సప్తతానములగును. 30-31 షడ్జగ్రామేపృథక్తానా ఏకవింశతిరౌడువాః రిధాభ్యాం ద్విశ్రుతిభ్యాంద మధ్యమగ్రామస్తుతే హీనాశ్చతుర్దశైవస్యుః పంచత్రింశత్తుతేయుతాః <ref>{{Cite wikisource|title=సంగీతరత్నాకరము- శ్లోకాలవివరణ|author=శార్జ్ఞదేవుడు|date=సంగీతనాటక అకాడమీ ప్రచురణ 1966|first=14 వ శతాబ్దపు కవి శార్జ్ఞదేవుని రచన - సంస్కృతమూలం|last=మలి ముద్రణ జరగలేదు|publication-date=1966|author1=అనువాదకులు - గంధం శ్రీరామమూర్తిగారు|volume=మొదటి సంపుటం|contribution=ఈ పుస్తకం అందుబాటులో లేదు. ముద్రణకు బదులుగా వికీసోర్స్ను ఎంచుకున్నాను.|language=తెలుగు|accessday=రోజూ ఒక పేజీ చొప్పున రాస్తున్నాను}}</ref>సర్వేచతురశీతిః స్యుర్మిలితాః షాడవౌడువాః ఒక మూర్ఛనకు 7 స్వరములు . షాడవములు ( ఒక స్వరము వదిలి పాడిన తానములు ) . 7 . రెండు శ్రుతులు గాంధార నిషాదములు ( గ , ని ) వదిలేసి పాడినపుడు సప్తతానములు అంటే 7 తానములు రిషభ పంచమ హీనములైనపుడు ( రి , ప స్వరములు వదిలేసి పాడినపుడు 7 తానములు మొత్తము కలిపి షడ్జ గ్రామమున తానములు 21 . మధ్యమ గ్రామంలో 7 మూర్ఛనలు . రిషభ దైవత హీనములైనపుడు ( రి గ శ్రుతులను వదిలి పాడినపుడు ఔడవములై ( 5 స్వరములు కలవై ) 7 తానములగును. గాంధార నిషాదములు వర్జించినపుడు 7 తానములు , కలిసి ఔడవ తానములు అనగా 5 స్వరములు కలిగిన తానములు 7 కలిసి మొత్తము ఔడవతానములు 14 . మొత్తముగా ఔడవతానములు 35 . షాడవ ఔడవ తానములు కలిసి 84 తానములు. 32 అసంపూర్ణాశ్చసంపూర్ణా వ్యుత్క్రమోచ్చారితస్వరాః మూర్ఛనాః కూటతానాః స్యుస్తత్సంఖ్యామభిధ్మహే అసంపూర్ణములు ( 7 స్వరములు పూర్తిగా లేనివి ) సంపూర్ణములు ( ఆరోహణ , అవరోహణలలో 7 స్వరములు కలిగినవి ) అయిన మూర్ఛనలు వ్యుత్క్రమముచేత reverse తిరగవేసి వుచ్చరించి పాడినపుడు కూటతానములగును. 33 పూర్ణాః పంచసహస్రాణిచత్వారిం శద్యుతానితు ఏకైకస్యాం మూర్ఛనాయాం కూటతానాః సహక్రమైః ఒక్కొక్క మూర్ఛనయందు పూర్ణములు , అసంపూర్ణములైన కూటతానములు కలిసి మొత్తము 5040 అవుతాయి. 34 షట్పంచాశన్మూర్ఛనాస్థాః పూర్ణాః కూటాస్తుయోజితాః లక్షద్వయం సహస్రాణిద్వ్యాశీతిర్ద్వేశతేతథా 56మూర్ఛనలయందున్న కూటతానములను కలిసి కూటతానములు మొత్తము 282240 అగును. 35-36 చత్వారింశచ్చసంఖ్యాతా అథాపూర్ణాన్ ప్రచక్ష్మహే ఏకైకాంత్యాంత్యవిరహాద్భేదాః షట్ షట్స్వరాదయః ఏకస్వరోఅత్ర నిర్భేదోఅప్యుక్తోనష్టాదిసిధ్ధయే క్రమా అకూటతానత్వేఅప్యుక్తాస్తేషూపయోగినః తరువాత అసంపూర్ణములైన కూటతానములు చెప్పబడును. సరిగమపదని లో కడపటి లేదా చివరి స్వరమును వదిలిన సరిగమపద అగును . అట్టి ఎడబాటుతో అవి ఆరు భేదములు . సరిగమప , సరిగమ , సరిగ , సరి , స . ఇవి వ్యుత్క్రమమున 6 అగును. స , సని , సనిద , సనిదప , సనిదపమ , సనిదపమగ , సనిదపమగరి . చివరి రిషభము వర్జితమగును. ఇవి పూర్తి కూటతానములు కావు . కాని కూటతానములందు వుపయోగింపబడునవి కాన చెప్పబడినవి. 37 స్యుఃషాడవానాంవింశత్యాసహసప్తసతానితు ఔడువానాంతు వింశత్యాసహితంశతమిష్యతే షాడవములైన క్రమముల సంఖ్య 720 . ఔడువములైన క్రమముల సంఖ్య 120. 38-39 చతుః స్వరాణాంకూటానాం చతుర్వింశతిరీరితాః త్రిస్వరాః షడ్ ద్వి స్వరౌ ద్వావేకస్త్వేకస్వరోమతః ఆర్చికోగాథికశ్చాదసామికో అథ స్వరాంతరః ఏకస్వరాదితానానాం చతుర్ణామభిధాఇమాః చతుస్వరములైన కూటతానముల సంఖ్య 24 . త్రిస్వరముల ప్రస్తారమున 6 భేదములు , ద్వి స్వర ప్రస్తారమున 2 భేదములు , ఏక స్వరముల 1 తానములు నాలుగు ఆర్చికము , గాధికము , సామికము , స్వరాంతరము అను పేర్లతో పిలువబడును. 40 ఉక్తాః శుధ్ధాదిభేదేన నిగయుక్తాశ్చతుర్విధాః తయోరేకైకహీనాస్తుద్వేధామూలక్రమామతాః షడ్జ మధ్యమ గ్రామములు రెండు కలిసి 14 మూర్ఛనలు. అవి చివరి స్వరము వర్జముగా పాడినపుడు షాడవములు ( 6 స్వరములు కలవి ) అగును. అప్పడు నిషాద గాంధార యుక్తముగా ( ని గ ) శుధ్ధములు , కాకలీకలితములు , సాంతరములు , ఆ రెంటిని కూడినవి అని 4 విధములగును. వానిలో ఒక్కొక్క స్వరము మాత్రమే పాడినపుడు ఆ క్రమములు 2 విధములగును. నిషాద హీనములైనవి ని లేనివి శుధ్ధములు , సాంతరములు. గాంధార హీనములు అనగా గ లేనివి శుధ్ధములు , కాకలీకలితములు. 41 షడ్జాద్యౌ మధ్యమాద్యౌచ చత్వారం స్యుర్విధాద్విధా చతుర్థాఅన్యేదశేత్యష్టాచత్వారింశదమీ క్రమాః షడ్జ గ్రామమున ఆద్యములైన ఔత్తరమంద్రము , శుధ్ధ మధ్యమము మధ్యమ గ్రామమున ఆద్యమైన సౌవీరక్రమము , మత్సరీకృత క్రమము కలిపి 4 ప్రత్యేకమగు 2 విధములగుచున్నవి. 42 సవింశతిః సప్తశతీప్రాగుక్తాగుణితాక్రమైః చతుస్త్రింశతస్సహస్రాణి షష్ట్యాపంచశతానిచ ఇతరములు 10 భేదములు . శుధ్ధములు , సాంతరములు , కాకలీకలితములు , తద్ద్వయోపేతములని 4 విధములైన భేదములతో కలిసి ఈ క్రమములు మొత్తము 48. ప్రతి క్రమందలి మూర్ఛనలను కలుపుకొని మొత్తము 720 అగును. అవి 48 చేత గుణింపబడి 34520 అగును. క్రమములతో సహితముగా కూటతానులైన షాడవముల సంఖ్య ఇంత మాత్రమే. 43 ఇతిషాడవసంఖ్యాస్యాదథ పంచస్వరాన్ బ్రువే గాద్యౌధాద్యౌనిషాద్యౌచ చతుర్భేదాః షడేడువాః షాడవములైన తానములు పూర్తయిన తరువాత ఔడవములు . అనగా 5 స్వరములతో పాడునవి. షడ్జగ్రమమందు షడ్జము , మధ్యమ గ్రామమందు మధ్యమము నిత్యములగును.(common ).దైవతాద్యములు 2 నిషాదాద్యములు 2 అక్కడికి 5 స్వరములగును. అవి నిషాద గాంధారములతో కూడుట వలన 4 విధములగును. 44-47 అష్టావన్యేద్విధేత్యేవం చత్వారింశదిమేక్రమాః సవింశతేశశతేతైశ్చగుణితేఅష్టౌశతానితు చత్వారిచసహస్రాణి సంఖ్యాపంచస్వరేష్వితి చతుఃస్వరేషున్యాద్యౌద్వౌ చతుర్థాద్వాదశపరే క్రమాద్విధేతిద్వాత్రింశచ్చతుర్వింశతి తాడితా శతానిసప్తాష్టషష్ట్యాస్యాచ్చతుః సర్వసంమితిః త్రిస్వరేషుతుమాద్యేద్వావభేదౌ ద్వాదశాపరే ద్విధాషడ్వింశతిరితిక్రమాస్తే షడ్భిరాహతా మిగిలిన 8 మూర్ఛనలు కలిసి 2 విధములగును. ఈ విధముగా గుణించిన పిదప ఔడవముల సంఖ్య 40 అగును. ఆ 40 క్రమములు 120 చే గుణింపబడగా ఔడవములున్ని 4800 అగును. చతుస్వరములయందు నిషాదాద్యములు 2 . అవి 4 భేదములతో వున్నవి. అన్యములైన 12 మళ్లీ 2 భేదములతో మొత్తము. క్రమములు 32 అగును. 32 ను 24 చేత గుణించిన చతుస్వరముల సంఖ్య. 756. త్రిస్వరములందును షడ్జ మధ్యమములు మారవు. ఇతరములైన 12 మాత్రము 2 భేదములు కలిగియుండును. కావున 26 అగును. అవి 6 చే గుణింపబడి 156 అగును. 48-49 షట్పంచాశచ్ఛతంచ స్యుర్ద్విస్వరేషుపునర్విధా రిగధన్యాదయోఅష్టౌస్యుః శుధ్ధాస్తదితరేక్రమాః ద్వావింశతిస్తేతు చతుశ్చత్వారింశద్ద్వితాడితా ఏకస్వరాస్త్వభేదత్వాన్మౌలా ఏవచతుర్దశ ద్విస్వరములందు రిషభముతో మొదలగు స్వరములు 2 భేదములు గాంధారముతో మొదలగు భేదములు 2 దైవతముతో మొదలగునవి 2 భేదములు , నిషాదముతో మొదలగునవి 2 భేదములు మొత్తము 8 . నిషాద గాంధారములతో కలియుట వలన 2 భేదములగును. మిగిలిన శుధ్ధ క్రమములు 6 . రెండు భేదములతో గుణింపబడి 24 అగును. ఏక స్వరములకు భేదములు లేవు కనుక అవి 14 గే. 50 షడ్జాదేః శుధ్ధ మధ్యాహ్నం భేదకంమపంచమంవినా చతుః సర్వేక్రమద్వంద్వేఅష్టా చత్వారింశదీరితాః మధ్యమ గ్రామమున 4 వ మూర్ఛనయగు శుధ్ధ మధ్యమ సాంతర గాంధారములు అభేదములు. పంచమము వినా 4 వస్వరమున 48 భేదములు పునరుక్తములగును. 51-54 తానాస్త్రిస్వరయోస్త్వేతే ద్వాదశద్విస్వరేద్వయమ్ ఏకఏకస్వరస్తే త్రిషష్టిరేత్తరమంద్రకైః పునరుక్తామతాస్తానైర్న్యాదిమార్గీక్రమాః పునః పంచస్వరాయేచత్వారస్తత్తానానాం చతుఃశతీ ఆశీత్యభ్యధికాచాతుః స్వరీషణ్ణవతిర్భవేత్ ద్వాదశత్రిస్వరద్వంద్వేచత్వారోద్విస్వరద్వంద్వే ఏకఏకస్వరస్తానస్తేషాం పంచశతీత్వియమ్ త్రినవత్యాయుతా తానైరఖిన్నారజనీగతైః త్రిస్వరములు ( మూడు స్వరములు కలవి ) 2 క్రమములు. ఈ తానములు 12 భేదములు. అవి పునరుక్తములు repeatedly pronounced . ద్విస్వరము 1 భేదము కలిగినది అదియును పునరుక్తమగును. ఏక్ స్వరము అదియును పునరుక్తమగును. ఇట్లు శుధ్ధ మధ్య భేదములు 60 ఉత్తర మంద్ర సంబంధి కూటతానములచే పునరుక్తములైనవి. మధ్యమ గ్రామమున నిషాదముతో మొదలయే 5 వ మూర్ఛన మార్గియందు 5 స్వరములు కలిగిన 4 క్రమములు కలవు. వాటి భేదములు 450 . 4 స్వరములు ఉన్న క్రమముల సంఖ్య 96. మూడు స్వరములు కల క్రమముల సంఖ్య 12 2 స్వరములు గల క్రమముల సంఖ్య 4 . ఒక స్వరము కలిగినది ఒకటే. ఇలా రజనీ అనే పేరు గల తానములలో 593 కలవు. ఇవి కూడా పునరుక్తులే. 55 దైవతాదేస్తుపౌరవ్యాశ్చత్వారః షట్స్వరాః క్రమాత్ తత్తానానాంతుసాశీతిః శతాష్టావింశతిర్మతా మధ్యమ గ్రామమున 6 వ మూర్ఛన దైవతముతో కలిసి 6 స్వరములును 4 భేదములగును. ప్రతి క్రమమున 720 అగును. 4 క్రమములకు కలిసి 880 భేదములు పునరుక్తములు. 56 ఔడువానాంచతుర్ణాం ప్రాగుక్తాసంఖ్యాచతుః స్వరౌ త్రిస్వరౌద్వస్వరావేకస్వరః ప్రాగుక్తసంఖ్యకాః ఈ క్రమముల సంఖ్య ఇంతకు ముందు చెప్పబడినట్లుగానే ఔడవములు , చతుస్వరములు, త్రిస్వరములు , ద్విస్వరములు , ఏక స్వరము. 57 పంచవింశతిసంయుక్తా చతుస్ర్త్రింశఛ్ఛతీత్వియమ్ తానానాం సదృశాకారాస్యాత్తానైరేత్తరాయతైః ఇట్లు మధ్యమ గ్రామమున మొత్తము సంఖ్య 34420 . సదృశాకారములు ( ఒకే స్వరస్థానములు కలవి ) పునరుక్తములగును. 58-59 ఇత్యేకాశీతిసంయుక్తం సహస్రాణాం చతుష్టయమ్ తానానాంపునరుక్తానాం పూర్ణాపూర్ణైః సహక్రమైః అపనీయేతచేదేషా కూటతానమితిర్భవేత్ లక్షత్రయం సప్తదశసహస్రాణి శతానిచ ఇలా పునరుక్తములైన తానముల సంఖ్య మొత్తము పూర్ణా పూర్ణ క్రమము అనగా సంపూర్ణములు షాడవములు ఔడవములు కలిపి 4081. అగును. ఈ పునరుక్తములను కూడ కలుపుకొని కూటతానముల సంఖ్య 370927. 60-61 నవత్రింశద్యుయనీతి జ్ఞానోపాయోఅత్రకధ్యతే అంకానేకాదిసప్తంతానూర్ధ్వమూర్ధ్వంలిఖేత్క్రమాత్ హతేపూర్వేణపూర్వేణ తేషుచాంకేపరేపరే ఏకస్వరాదిసంఖ్యాస్యాత్క్రమేణ ప్రతిమూర్ఛనమ్ ఇట పరిజ్ఞానోపాయము చెప్పబడినది. ( కీ సొల్యూషన్ ) వివరణా సూత్రం. 1 నుంచి 7 వరకు అంకెలను క్రమంగా రాయాలి. వాటిలో పూర్వపూర్వము ( ఒక దాని కంటె ముందు సంఖ్య ) అంకెతో పరపరము ( తరువాత తరువాతి సంఖ్య ) గుణింపబడగా ప్రతి మూర్ఛన యందు ఏక స్వర , ద్విస్వరములైన మూర్ఛనల సంఖ్య వచ్చును.1 చే 2 గుణింపగా 2 మాత్రమే. 2 చే 3 గుణించిన 6 .6 చే 4 గుణింపగా 24 అగును. 24 ను 5 చే గుణించగా 120 . 6 చే 120 ని గుణించగా 720 అగును. 7 చే 720 గుణించిన 5040 అగును. 62-64 క్రమంన్యస్యస్వరః స్థాప్యః పూర్వః పూర్వః పరాదధః సచేదుపరితత్పూర్వః పురస్తూపరివర్తనః మూలక్రమక్రమాత్పుష్ఠేశేషాః ప్రస్తారఈదృశః సప్తాద్యేకాంతకోష్ఠానామధోఅధః సప్తపంక్తయః తాస్వాధ్యాయామాద్యకోష్ఠేలిఖేదేకం పరేసుఖమ్ వేద్యతానస్వరమితాన్న్యస్యేత్తేష్వేదలోష్టకాన్ స్వరముల వరుసక్రమాన్ని రాసుకొని పూర్వ పూర్వ స్వరము కింద పరస్వరమును రాసి స్థాపింపవలెను. ఆ పూర్వస్వరము పైస్వరమును చేరినయెడల అప్పుడు దాని పూర్వ స్వరమును రాయదగును. ఇట్లు నిషాదము ప్రారంభించి షడ్జ పర్యంతము పాడవలెను. మిగిలిన స్వరములు కూడ ఈ విధముగానే. మూలక్రమమును బట్టి పూర్వస్థానములయందు ఉంచదగును. 7 స్వరములు మొదట రాసి అది 1 స్వరముగా వచ్చువరకు రాయవలెను. పై పంక్తులు శూన్యమైనపుడు సున్న రాయవలెను. తాన స్వరముల పరిమితి వరకు మనము దీనిని సాధన చేయవచ్చును. 65 ప్రాక్పంత్యంత్యాంక సంయోగమూర్థ్వాధః స్థితపంక్తిషు శూన్యాదధోలిఖేదేకం నించాధోఅధః స్వ కోష్ఠకాన్ మొదటి పంక్తి యందలి అంకెల కూడికను పైన కింద వున్న పంక్తుల యందు రాయవలెను. 0 కింద పంక్తిలో 1 వేయవలెను. 6 కోశములు గల పంక్తిలో చివరి అంకెగా 1 వేయవలెను. 2 వ పంక్తి 1 వ కోశమందు 1 వ పంక్తి చివరి సంఖ్యలు (1+1) 2 వేయవలెను. దాని కింద కోశమున (బ్రాకెట్ )2 అంకెకు రెట్టింపు చేసి 4 వేయవలెను. 3 వ కోశంలో 1 పంక్తి కి చివరి అంకెల కూడిక 6 ను వేయవలెను. దాని కింద పంక్తిలో 6 ను రెట్టించి 12 అంకె వేయవలెను. దాని కింద 18.2 వ పంక్తి 4 వ కోశంలో మొదటి 3 పంక్తుల చివరి అంకెలు ( 1+1+1+4+18) కలిపి 24 వేయవలెను. దాని కింద 2 వ కోశము పై అంకెకు రెట్టింపు 48 వేయవలెను. దానికింద 3 వ కోశమున దానికి మూడు రెట్ల సంఖ్య 72 . దాని కింద 96 . 2 వ పంక్తి 5 వ కోశం మొదటి పంక్తులు 5 . చివరి అంకెలు ( 1+1+4+96) 120 . ఇవి భౌతిక శాస్త్ర గణితంలో శబ్ద పౌనఃపున్యానికి సంబంధించిన లెక్కలు . ఈ లెక్కలన్నీ మనం అంకెల రూపంలో గణితంలోనూ ఆంగ్ల మాధ్యమంలో భౌతిక శాస్త్రంలోనూ ఇప్పటి కాలంలో నేర్చుకుంటున్నాము. 14 వ శతాబ్దంలో సంగీత శాస్త్రాన్ని అవుపోసన పట్టి సంస్కృత భాషలో ప్రామాణిక గ్రంథాన్ని రాయగలిగిన కవిపండితుడు రాసిన గ్రంధమిది. ఆ కాలంలో వారి విజ్ఞానానికి , సముపార్జించిన జ్ఞానాన్ని ప్రామాణిక పధ్ధతులలో వివరణకూ దృష్టాంతమిది. {| class="wikitable" |+ !స !రి !గ !మ !ప !ద !ని |- !1 !0 !0 !0 !0 !0 !0 |- ! !1 !2 !6 !24 !120 !720 |- ! ! !4 !12 !48 !240 !1440 |- | | | |18 |72 |360 |2160 |- | | | | |96 |480 |2880 |- | | | | | |600 |4320 |} ఇది సంగీత స్వరరచనా పధ్ధతి . ఈ పధ్ధతిలో అంకెలకు బదులుగా స్వరాలను స్వరస్థానాలను నిలిపి పాడినపుడు మనమా స్వరరచనా పధ్ధతిని అర్ధం. చేసుకుని కొత్త పాటను సృష్టించడం వీలవుతుంది. 66-67 కోసష్టంఖ్యాగుణం న్యస్యేత్ఖండమేరురయంమతః స్వరాన్మూలక్రమస్యాంత్యాత్పూర్వం యావతిథః స్వరః ఉద్దిష్టాంత్యస్తావతిథేకోష్టేఅధౌలోష్టకంక్షిపేత్ లోష్టచాలనమంత్యాత్స్యాత్త్యక్త్వాలబ్ధంక్రమౌభవేత్ కింద స్వరములుగా అవరోహణ స్వరములను కోశములందలి అంకెలను కోశములతో గుణించి ఆ సంఖ్యను ఒక పక్కకు వుంచవలెను.ఇది ఖండమేరువని ఎంచబడినది. ( వీణ తీగలు బిగించబడిన మెటేలభాగము) . కోశమునకు చివరి సంఖ్యను ఈ సంఖ్యతో గుణింపగా వచ్చిన సంఖ్యను కింది కోపపు స్ంఖ్యగా భావించవలెను. 68 లోష్టాక్రాంతాంకసంయోగాదుద్దిష్ట్యస్యమితిరభవేత్ యైరవైర్నష్టసంఖ్యాస్యాన్మౌలైకాంకసమన్వితైః అంత్యము నుండి స్వరము ముందు స్వరస్థానమునకు ఊపబడును. ఈ ఊపు గమకమై స్వరస్థానముల ధ్వనిని మార్చును. లబ్దమును విడిచి క్రమముండును. ఊపు ఎన్ని స్వరములను ఆక్రమించునో ఆ అంకెల కలయిక వలన మిగిలిన స్వరముల సంఖ్య ఏర్పడును. మూలసంఖ్యతో కూడిన ఏక సంఖ్యలేర్పడినపుడు నష్టసంఖ్యకు లోష్టమును వుంచవలెను. 69 తేషులోష్టంక్షిపేన్మూలే లోష్టస్థానమితంభవేత్ నష్టతానస్వరస్థానం తతోయావతిథేపదే మూలమున నష్టతాన స్వరస్థానము లోష్టస్థాన పరిమితమగును. మేరువు మెట్లలో స్వరస్థానముల సంఖ్యను వేరొక స్వరస్థానము ధ్వని వినబడునట్లుగా ఊపినపుడు కోశము లోపలి స్వరస్థానముల అనునాదము మాత్రమే ధ్వనించును. అనంతరము ఎంత సంఖ్య కల కోశమున కింద క్రమములో సంఖ్య వుండునో స్వరము ఆ సంఖ్య కలది అగును. 70 అధి క్రమాదస్తిలోష్టః స్వరస్తావతిథోభవేత్ క్రమాంతిమత్సరాత్పూర్వోలబ్దత్యాగాదిపూర్వవత్ చివరి స్వరము కంటె ముందు స్వరము అనునాదమున ధ్వనించును. తరువాతి స్వరము ధ్వని లబ్ధత్యాగమగును. ( వినిపించదు ) 71 తానస్వరమితోర్ధ్వాధః పంక్తిగాంత్యాంకమిశ్రణాత్ ఏకస్వరాదితానానాంసంఖ్యాసంజాయతేక్రమాత్ తానస్వర పరిమితములైన పైన కింద పంక్తులను పొందిన తరువాత చివరి అంకెల కలయిక వలన అనేక స్వరాదితానముల సంఖ్య క్రమముగా ఏర్పడును 72-75 అథాత్రశుధ్ధతానానాం నామానివ్యాహరామహే అగ్నిష్టోమోఅత్యగ్నిష్టోమోవాజపేయశ్చషోడశీ వుండరీకోఅశ్వమేధశ్చరాజసూయస్తతః పరః ఇతిస్యుః షడ్జహీనానాం సప్తనామాన్యనుక్రమాత్ స్విష్టక్రుధ్ధహుసౌవర్ణో గోసవశ్చమహావ్రతః విశ్వజిహ్రబ్రహ్మయజ్ఞశ్చ ప్రజాపత్యస్తుసప్తమః క్రమాదృషభహీనానాంతానానామభిధాఇమాః అశ్వక్రాంతోరధక్రాంతోవిష్ణుక్రాంతస్తతఃపరమ్ 76 సూర్యక్రాంతో గజక్రాంతో వలభిన్నాగపక్షకః ఇతిపంచమహీనానాంసజ్ఞాః సప్తక్రమాన్మతః తరువాత శుధ్ధతానముల పేర్లు చెప్పబడినవి.షడ్జము ( స స్వరము ) లేకుండా పాడే తానములు అగ్నిష్టోమము , అత్యగ్నిష్టోమము, షోడశీ, పుండరీకము ,అశ్వమేధము , వాజపేయము, రాజసూయము అని 7 . రిషభ హీనములు ( రి స్వరము లేనివి ) స్విష్టకృత్, బహుసౌవర్ణము , గోసవము , మహావ్రతము , విశ్వజిత్తు , బ్రహ్మయజ్ఞము , ప్రజాపత్యము . ప అక్షరము లేనివి అశ్వక్రాంతము , రధక్రాంతము , విష్ణుక్రాంతము , సూర్యక్రాంతము , గజక్రాంతము , వలభిత్తు , నాగపక్షకము. 77 చాతుర్మాస్యోఅథ సంస్థా ఆఖ్యః శస్త్రశ్చోకథశ్చతుర్థకః సౌత్రామణీతథాచిత్రాసప్తమస్తూద్భిద్వాయః చాతుర్మాస్యము , సంస్థ శస్త్రము , ఉక్దము సౌత్రామణి చిత్ర ఉద్భిత్తు అను 7 నిషాదహీనములైన తానముల పేర్లు. ఇవి షడ్జగ్రామ తానములు 28 78-79 సంజ్ఞానిషాదహీనానాం షాడవానామిమాః క్రమాన్ని సావిత్రీ చార్ధసావిత్రీసర్వతోభద్ర సంజ్ఞగః ఆదిత్యానామయనశ్చ గవామయననామకః సర్పాణామనయః షడ్జః సప్తమః కౌణపాయనః నామానిషడ్జహీనానాం తానానామితిమేనిరే సావిత్రి,అర్ధసావిత్రి,సర్వతోభద్రము,ఆదిత్యాయనము,గోఅయనము,సర్పాయనము,కౌకాసాయనము అను 7 షడ్జహీనములైన తానముల పేర్లని బుధులు తలచిరి. 80-82 అగ్నిచిద్ ద్వాదశాహశ్చోపాంశుః సోమాభిదస్తకః అశ్వప్రతిగ్రహో బర్హిరథాభ్యుదయ సంజ్ఞకు 7wk189oows6yeh3h0kune2drnueflr2 4595174 4595173 2025-06-30T08:04:56Z సీతామహలక్ష్మి 135699 4595174 wikitext text/x-wiki మంద్రేప్రసన్నమధ్యాఖ్యమలంకారంవిదోవిదుః ఉల్లాసితశ్చేతితేషామదునాలక్ష్మకధ్యతే గీతజ్ఞులు ( వాగ్గేయకారులు, లేదా సంగీతజ్ఞులు ) 7 అలంకారములను గురించి చెప్పారు. అవి 1 తారమంద్రప్రసన్నము 2 మంద్రతారప్రసన్నము 3 ఆవర్తకము 4 సంప్రదానము 5 విధూతము. 6 ఉపలోలకము 7 ఉల్లాసితము 56 కలాస్తేషాంద్వితీయాద్యాఃపూర్వైకైకప్రహాణకః అష్టమస్వరపర్యంతమారుహ్యాద్యవ్రజేద్యది 1 నుండి 8 వరకు స్వరములు ఆరోహణము చేసి పిమ్మట 1 వ స్వరము పాడిన అది తారమంద్రప్రసన్నము. సరిగమపదనిస సా 57 తారమంద్రప్రసన్నోఅయమలంకారస్తదోచ్యతే మంద్రాదష్టమముత్ల్పుత్యసప్తకస్యావరోహణే మంద్రమైన స నుండి 8 స్వరములు అవరోహణము చేసి పిమ్మట తారము పాడిన అది మంద్రతారప్రసన్నము. సా సనిదపమగరిస 58 మంద్రతారప్రసన్నాఖ్యమాహమాహేశ్వరోత్తమః ఆద్యంద్వితీయమాద్యంచద్విర్ద్విర్గీత్వాద్వితీయకమ్ 1 2 స్వరములు రెండు సార్లు పలికి తరువాత 2 1 స్వరములు పాడిన ఆవర్తకమను అలంకారమగును. ససరిరిససరిస , రిరిగగరిరిగరి , గగమమగగమగ , మమపపమమపమ, పపదదపపదప దదనినిదదనిద 59 సకృదాద్యంయత్కలాయాంగాయేదావర్తకస్తుసః ఏతస్యైవకలాంత్యౌదౌస్వరౌసంత్యజ్యగీయతే ఆవర్తక అలంకారము నందు చివరి రెండు స్వరములు విడిచి గానము చేసినపుడు అది సంప్రదానమను అలంకారమగును. ససరిరిసస , రిరగగరిరి , గగమమగగ , మమపపమమ , పపదదపప , దదనినిదద 60-63 యదాతదాసంప్రదానమలంకారంవిదుర్బుధాః యుగ్మమేకాంతరితయోఃత్యక్తాదప్యేవమేవచేత్ ద్విర్ద్విః ప్రయుజ్యేతతదావిధూతోబుధసమ్మతః కలాయామాద్యయోర్యుగ్మంచేత్తృతీయద్వితీయోః ద్విర్ద్విః ప్రయోజ్యతేతజ్ఞైరుపలోలస్తదోచ్యతే ద్విర్గీత్వాద్యంతృతీయంచప్రథమంచతృతీయకమ్ సకృద్గాయేద్యత్కలాయాంతముల్లాసితమాచిరే ఇతి సప్తాలంకారాః 1 3 స్వరములు రెండు సార్లు పాడి తిరిగి 2 4 స్వరములు రెండు సార్లు పాడవలెను. 4 స్వరములు కలిగిన ఈ అలంకారము విధూతము. సగ సగ , రిమ రిమ , గప గప , మద మద , పని పని 1 2 1 2 3 2 3 2 ఇది ఉపలోలితము. సరి సరి గరి గరి , రిగ రిగ మగ మగ , గమ గమ పమ పమ , మప మప దప దప పద పద నిద నిద 1 వ స్వరము రెండు సార్లు 3 వ స్వరము మరల 1 వ స్వరము మరల 3 ఈ విధముగ గానము చేయుట ఉల్లాసితము. ససగసగ , రిరిమరిమ , గగపగప , మమదమద , పపనిపని ఇవి 7 అలంకారములు. 63 ఇతిప్రసిధ్ధాలంకారాస్త్రిషష్టిరుదితామయా ఇట్లు నాచేత 63 ప్రసిధ్ధ అలంకారములు చెప్పబడినవి. 64 అనంతత్వాత్తుతేశాస్త్రేనసామస్త్యేనకీర్తితాః రక్తిలాభస్స్వరజాఞానమ్ వర్ణాంగానాంవిచిత్రతా ఇతిప్రయోజనాన్యాహురలంకారనిరూపణే ఈ అలంకారములు అనంతములు. శాస్త్రమున ప్రయోగములన్నియు చెప్పబడవు. అలంకారములు నిరూపించుటకు , సృష్టించుటకు రంజకత్వ విషయ జ్ఞానము , స్వర విషయక జ్ఞానము , స్థాయి మున్నగు వర్ణ విశేషముల వైచిత్ర్యము ప్రయోజనములు. ఇది సంగీతరత్నాకరమున స్వరగతాధ్యాయమున వర్ణాలంకార ప్రకరణము. <nowiki>*****************************************************************************************</nowiki> తేక్రమాస్తేషుసంఖ్యాస్యాద్ద్వానవత్యాశతత్రయమ్ యక్షరక్షోనారదాబ్జభవనాగాశ్విపాశిన షడ్జగ్రామేమూర్ఛనానామేతాః స్యురేవతాః క్రమా బ్రహ్మేంద్రవాయుగంధర్వసిధ్దద్రుహిణభావనః స్యురిమామధ్యమగ్రామమూర్ఛనాదేవతాః క్రమాత్ తాసామన్యానినామానినారదోమునికబ్రవీత్ సరిగమపదని షడ్జగ్రామమున స్వరములు 7 . అవి క్రమముగా తరువాతి స్వరములతో కలిసి 7 మూర్ఛనలగును. సరిగమపదని , రిగమపదనిస , గమపదనిసరి, మపదనిసరిగ, పదనిసరిగమ, దనిసరిగమప, నిసరిగమపద. తరువాతి స్వరమును ఉచ్చరించి క్రమముగా 7 స్వరములు ఉచ్చరింపవలెను. మొత్తము మూర్ఛనల సంఖ్య 392. యక్షులు, రక్షసులు , నారదుడు,బ్రహ్మదేవుడు, నాగులు, అశ్వనీ దేవతలు , వరుణుడు క్రమముగా షడ్జగ్రామమందలి మూర్ఛనలకు అధిదేతలు. బ్రహ్మ , దేవేంద్రుడు, వాయువు, గంధర్వులు , సిద్ధులు , బ్రహ్మ , సూర్యుడు - వీరు క్రమముగా మధ్యమ గ్రామమునకు అధిదేవతలు. నారద ముని ఈ మధ్యమ గ్రామ మూర్ఛనలనే వేరే పేర్లతో చెప్పాడు. 23-26 మూర్ఛనోత్తరపర్ణాఆద్యాషడ్జగ్రామేఅభిరుద్గతా అశ్వక్రాంతాచ సౌవీరీహృష్యకాత్తోరాయచా రజనీతిసమాఖ్యాతాఋషీణాం సప్తమూర్ఛనాః ఆప్యాయనీవిశ్వకృతా చంద్రాహేమాకపర్దినీ మైత్రీచాంద్రమసీపిత్ర్యామధ్యమే మూర్ఛనాఇమాః నందావిశాలాసుముఖీ చిత్రాచిత్రవతీసుఖా ఆలాపాచేతిగాంధారగ్రామేస్యుః సప్తమూర్ఛనాః తాశ్చస్వర్గేప్రయోక్తవ్యా విశేషాత్తేననోదితః షడ్జగ్రామమున 7 మూర్ఛనలు. ఉత్తరవర్ణ, అభిరుద్గత , అశ్వక్రాంత , సౌవీరి , హృష్యక , ఉత్తరాయత , రజని అనునవి క్రమముగా వాటి పేర్లు. మధ్యమ గ్రామమందలి మూర్ఛనలు అట్లే 7 . ఆప్యాయని , విశ్వకృత , చంద్ర , హేమ , కపర్దిని , మైత్రి , చాంద్రమపి , పిత్ర్య వీటి పేర్లు. ఈ విధముగానే గాంధార గ్రామమందలి మూర్ఛనలకు కూడ 7 పేర్లు చెప్పబడినవి. అవి నంద , విశాల , సుముఖి , చిత్ర , చిత్రావతి , సుఖ , ఆలాప . ఈ మూర్ఛనలు స్వర్గమునకు సంబంధించినవి . కనుక వీని లక్షణములు ప్రత్యేకించి చెప్పుటలేదు. 27 తానాః స్యుః మూర్ఛనాః శుధ్ధాః షాడవౌడవీతికృతాః షడ్జగాః సప్తహినాశ్చేత్క్రమాత్ సరిపసప్తమైః శుధ్ధములైన మూర్ఛనలు షాడవములు ( 6 స్వరములు కలవి ) , ఔడవములు ( 5 స్వరములు కలవి ) గా చేయబడినపుడు అవి తానములని పిలువబడును.షడ్జగ్రామములు షడ్జహీనములుగా( స స్వరము లేనివిగా ) చేయబడి మరల 7 మూర్ఛనలగును. అవి సప్తతానములు . అట్లే రిషభము ( రి ) , పంచమము ( ప ) , నిషాదము ( ని ) హీనములైనపుడు కూడ ప్రత్యేకమగు తానములని చెప్పబడును. ఇవి మొత్తము 28.( 4#7) 28 తదాష్టవింశతిస్తానా మధ్యమే సరిగోజ్ఘితాః సప్తక్రమాద్యదాతానాః స్యుస్తదాత్వేకవింశతిః మధ్యమ గ్రామమందు కూడ షడ్జ , ఋషభ , గాంధార హీనములైనపుడు ప్రత్యేకమైన సప్తతానములగును. అవి మొత్తము 21. 29 ఏతేచైకోనపంచాశదుభయేషాడవామతాః సపాఖ్యాంద్విశ్రుతిభ్యాం చరిపాభ్యాం సప్తవర్జితాః షడ్జ మధ్యమ గ్రామములు రెండూ కలిపి షాడవములైన తానములు ( 6 స్వరములు కలిగిన మూర్ఛనలు ) 49. ఈ తానములే ఔడవములైనపుడు ( 5 స్వరములు కలిగినపుడు లేదా షడ్జ ( స ) పంచమములు ( ప ) రెండు విడువబడినపుడు అవి ఔడవ సప్తతానములగును. 30-31 షడ్జగ్రామేపృథక్తానా ఏకవింశతిరౌడువాః రిధాభ్యాం ద్విశ్రుతిభ్యాంద మధ్యమగ్రామస్తుతే హీనాశ్చతుర్దశైవస్యుః పంచత్రింశత్తుతేయుతాః <ref>{{Cite wikisource|title=సంగీతరత్నాకరము- శ్లోకాలవివరణ|author=శార్జ్ఞదేవుడు|date=సంగీతనాటక అకాడమీ ప్రచురణ 1966|first=14 వ శతాబ్దపు కవి శార్జ్ఞదేవుని రచన - సంస్కృతమూలం|last=మలి ముద్రణ జరగలేదు|publication-date=1966|author1=అనువాదకులు - గంధం శ్రీరామమూర్తిగారు|volume=మొదటి సంపుటం|contribution=ఈ పుస్తకం అందుబాటులో లేదు. ముద్రణకు బదులుగా వికీసోర్స్ను ఎంచుకున్నాను.|language=తెలుగు|accessday=రోజూ ఒక పేజీ చొప్పున రాస్తున్నాను}}</ref>సర్వేచతురశీతిః స్యుర్మిలితాః షాడవౌడువాః ఒక మూర్ఛనకు 7 స్వరములు . షాడవములు ( ఒక స్వరము వదిలి పాడిన తానములు ) . 7 . రెండు శ్రుతులు గాంధార నిషాదములు ( గ , ని ) వదిలేసి పాడినపుడు సప్తతానములు అంటే 7 తానములు రిషభ పంచమ హీనములైనపుడు ( రి , ప స్వరములు వదిలేసి పాడినపుడు 7 తానములు మొత్తము కలిపి షడ్జ గ్రామమున తానములు 21 . మధ్యమ గ్రామంలో 7 మూర్ఛనలు . రిషభ దైవత హీనములైనపుడు ( రి గ శ్రుతులను వదిలి పాడినపుడు ఔడవములై ( 5 స్వరములు కలవై ) 7 తానములగును. గాంధార నిషాదములు వర్జించినపుడు 7 తానములు , కలిసి ఔడవ తానములు అనగా 5 స్వరములు కలిగిన తానములు 7 కలిసి మొత్తము ఔడవతానములు 14 . మొత్తముగా ఔడవతానములు 35 . షాడవ ఔడవ తానములు కలిసి 84 తానములు. 32 అసంపూర్ణాశ్చసంపూర్ణా వ్యుత్క్రమోచ్చారితస్వరాః మూర్ఛనాః కూటతానాః స్యుస్తత్సంఖ్యామభిధ్మహే అసంపూర్ణములు ( 7 స్వరములు పూర్తిగా లేనివి ) సంపూర్ణములు ( ఆరోహణ , అవరోహణలలో 7 స్వరములు కలిగినవి ) అయిన మూర్ఛనలు వ్యుత్క్రమముచేత reverse తిరగవేసి వుచ్చరించి పాడినపుడు కూటతానములగును. 33 పూర్ణాః పంచసహస్రాణిచత్వారిం శద్యుతానితు ఏకైకస్యాం మూర్ఛనాయాం కూటతానాః సహక్రమైః ఒక్కొక్క మూర్ఛనయందు పూర్ణములు , అసంపూర్ణములైన కూటతానములు కలిసి మొత్తము 5040 అవుతాయి. 34 షట్పంచాశన్మూర్ఛనాస్థాః పూర్ణాః కూటాస్తుయోజితాః లక్షద్వయం సహస్రాణిద్వ్యాశీతిర్ద్వేశతేతథా 56మూర్ఛనలయందున్న కూటతానములను కలిసి కూటతానములు మొత్తము 282240 అగును. 35-36 చత్వారింశచ్చసంఖ్యాతా అథాపూర్ణాన్ ప్రచక్ష్మహే ఏకైకాంత్యాంత్యవిరహాద్భేదాః షట్ షట్స్వరాదయః ఏకస్వరోఅత్ర నిర్భేదోఅప్యుక్తోనష్టాదిసిధ్ధయే క్రమా అకూటతానత్వేఅప్యుక్తాస్తేషూపయోగినః తరువాత అసంపూర్ణములైన కూటతానములు చెప్పబడును. సరిగమపదని లో కడపటి లేదా చివరి స్వరమును వదిలిన సరిగమపద అగును . అట్టి ఎడబాటుతో అవి ఆరు భేదములు . సరిగమప , సరిగమ , సరిగ , సరి , స . ఇవి వ్యుత్క్రమమున 6 అగును. స , సని , సనిద , సనిదప , సనిదపమ , సనిదపమగ , సనిదపమగరి . చివరి రిషభము వర్జితమగును. ఇవి పూర్తి కూటతానములు కావు . కాని కూటతానములందు వుపయోగింపబడునవి కాన చెప్పబడినవి. 37 స్యుఃషాడవానాంవింశత్యాసహసప్తసతానితు ఔడువానాంతు వింశత్యాసహితంశతమిష్యతే షాడవములైన క్రమముల సంఖ్య 720 . ఔడువములైన క్రమముల సంఖ్య 120. 38-39 చతుః స్వరాణాంకూటానాం చతుర్వింశతిరీరితాః త్రిస్వరాః షడ్ ద్వి స్వరౌ ద్వావేకస్త్వేకస్వరోమతః ఆర్చికోగాథికశ్చాదసామికో అథ స్వరాంతరః ఏకస్వరాదితానానాం చతుర్ణామభిధాఇమాః చతుస్వరములైన కూటతానముల సంఖ్య 24 . త్రిస్వరముల ప్రస్తారమున 6 భేదములు , ద్వి స్వర ప్రస్తారమున 2 భేదములు , ఏక స్వరముల 1 తానములు నాలుగు ఆర్చికము , గాధికము , సామికము , స్వరాంతరము అను పేర్లతో పిలువబడును. 40 ఉక్తాః శుధ్ధాదిభేదేన నిగయుక్తాశ్చతుర్విధాః తయోరేకైకహీనాస్తుద్వేధామూలక్రమామతాః షడ్జ మధ్యమ గ్రామములు రెండు కలిసి 14 మూర్ఛనలు. అవి చివరి స్వరము వర్జముగా పాడినపుడు షాడవములు ( 6 స్వరములు కలవి ) అగును. అప్పడు నిషాద గాంధార యుక్తముగా ( ని గ ) శుధ్ధములు , కాకలీకలితములు , సాంతరములు , ఆ రెంటిని కూడినవి అని 4 విధములగును. వానిలో ఒక్కొక్క స్వరము మాత్రమే పాడినపుడు ఆ క్రమములు 2 విధములగును. నిషాద హీనములైనవి ని లేనివి శుధ్ధములు , సాంతరములు. గాంధార హీనములు అనగా గ లేనివి శుధ్ధములు , కాకలీకలితములు. 41 షడ్జాద్యౌ మధ్యమాద్యౌచ చత్వారం స్యుర్విధాద్విధా చతుర్థాఅన్యేదశేత్యష్టాచత్వారింశదమీ క్రమాః షడ్జ గ్రామమున ఆద్యములైన ఔత్తరమంద్రము , శుధ్ధ మధ్యమము మధ్యమ గ్రామమున ఆద్యమైన సౌవీరక్రమము , మత్సరీకృత క్రమము కలిపి 4 ప్రత్యేకమగు 2 విధములగుచున్నవి. 42 సవింశతిః సప్తశతీప్రాగుక్తాగుణితాక్రమైః చతుస్త్రింశతస్సహస్రాణి షష్ట్యాపంచశతానిచ ఇతరములు 10 భేదములు . శుధ్ధములు , సాంతరములు , కాకలీకలితములు , తద్ద్వయోపేతములని 4 విధములైన భేదములతో కలిసి ఈ క్రమములు మొత్తము 48. ప్రతి క్రమందలి మూర్ఛనలను కలుపుకొని మొత్తము 720 అగును. అవి 48 చేత గుణింపబడి 34520 అగును. క్రమములతో సహితముగా కూటతానులైన షాడవముల సంఖ్య ఇంత మాత్రమే. 43 ఇతిషాడవసంఖ్యాస్యాదథ పంచస్వరాన్ బ్రువే గాద్యౌధాద్యౌనిషాద్యౌచ చతుర్భేదాః షడేడువాః షాడవములైన తానములు పూర్తయిన తరువాత ఔడవములు . అనగా 5 స్వరములతో పాడునవి. షడ్జగ్రమమందు షడ్జము , మధ్యమ గ్రామమందు మధ్యమము నిత్యములగును.(common ).దైవతాద్యములు 2 నిషాదాద్యములు 2 అక్కడికి 5 స్వరములగును. అవి నిషాద గాంధారములతో కూడుట వలన 4 విధములగును. 44-47 అష్టావన్యేద్విధేత్యేవం చత్వారింశదిమేక్రమాః సవింశతేశశతేతైశ్చగుణితేఅష్టౌశతానితు చత్వారిచసహస్రాణి సంఖ్యాపంచస్వరేష్వితి చతుఃస్వరేషున్యాద్యౌద్వౌ చతుర్థాద్వాదశపరే క్రమాద్విధేతిద్వాత్రింశచ్చతుర్వింశతి తాడితా శతానిసప్తాష్టషష్ట్యాస్యాచ్చతుః సర్వసంమితిః త్రిస్వరేషుతుమాద్యేద్వావభేదౌ ద్వాదశాపరే ద్విధాషడ్వింశతిరితిక్రమాస్తే షడ్భిరాహతా మిగిలిన 8 మూర్ఛనలు కలిసి 2 విధములగును. ఈ విధముగా గుణించిన పిదప ఔడవముల సంఖ్య 40 అగును. ఆ 40 క్రమములు 120 చే గుణింపబడగా ఔడవములున్ని 4800 అగును. చతుస్వరములయందు నిషాదాద్యములు 2 . అవి 4 భేదములతో వున్నవి. అన్యములైన 12 మళ్లీ 2 భేదములతో మొత్తము. క్రమములు 32 అగును. 32 ను 24 చేత గుణించిన చతుస్వరముల సంఖ్య. 756. త్రిస్వరములందును షడ్జ మధ్యమములు మారవు. ఇతరములైన 12 మాత్రము 2 భేదములు కలిగియుండును. కావున 26 అగును. అవి 6 చే గుణింపబడి 156 అగును. 48-49 షట్పంచాశచ్ఛతంచ స్యుర్ద్విస్వరేషుపునర్విధా రిగధన్యాదయోఅష్టౌస్యుః శుధ్ధాస్తదితరేక్రమాః ద్వావింశతిస్తేతు చతుశ్చత్వారింశద్ద్వితాడితా ఏకస్వరాస్త్వభేదత్వాన్మౌలా ఏవచతుర్దశ ద్విస్వరములందు రిషభముతో మొదలగు స్వరములు 2 భేదములు గాంధారముతో మొదలగు భేదములు 2 దైవతముతో మొదలగునవి 2 భేదములు , నిషాదముతో మొదలగునవి 2 భేదములు మొత్తము 8 . నిషాద గాంధారములతో కలియుట వలన 2 భేదములగును. మిగిలిన శుధ్ధ క్రమములు 6 . రెండు భేదములతో గుణింపబడి 24 అగును. ఏక స్వరములకు భేదములు లేవు కనుక అవి 14 గే. 50 షడ్జాదేః శుధ్ధ మధ్యాహ్నం భేదకంమపంచమంవినా చతుః సర్వేక్రమద్వంద్వేఅష్టా చత్వారింశదీరితాః మధ్యమ గ్రామమున 4 వ మూర్ఛనయగు శుధ్ధ మధ్యమ సాంతర గాంధారములు అభేదములు. పంచమము వినా 4 వస్వరమున 48 భేదములు పునరుక్తములగును. 51-54 తానాస్త్రిస్వరయోస్త్వేతే ద్వాదశద్విస్వరేద్వయమ్ ఏకఏకస్వరస్తే త్రిషష్టిరేత్తరమంద్రకైః పునరుక్తామతాస్తానైర్న్యాదిమార్గీక్రమాః పునః పంచస్వరాయేచత్వారస్తత్తానానాం చతుఃశతీ ఆశీత్యభ్యధికాచాతుః స్వరీషణ్ణవతిర్భవేత్ ద్వాదశత్రిస్వరద్వంద్వేచత్వారోద్విస్వరద్వంద్వే ఏకఏకస్వరస్తానస్తేషాం పంచశతీత్వియమ్ త్రినవత్యాయుతా తానైరఖిన్నారజనీగతైః త్రిస్వరములు ( మూడు స్వరములు కలవి ) 2 క్రమములు. ఈ తానములు 12 భేదములు. అవి పునరుక్తములు repeatedly pronounced . ద్విస్వరము 1 భేదము కలిగినది అదియును పునరుక్తమగును. ఏక్ స్వరము అదియును పునరుక్తమగును. ఇట్లు శుధ్ధ మధ్య భేదములు 60 ఉత్తర మంద్ర సంబంధి కూటతానములచే పునరుక్తములైనవి. మధ్యమ గ్రామమున నిషాదముతో మొదలయే 5 వ మూర్ఛన మార్గియందు 5 స్వరములు కలిగిన 4 క్రమములు కలవు. వాటి భేదములు 450 . 4 స్వరములు ఉన్న క్రమముల సంఖ్య 96. మూడు స్వరములు కల క్రమముల సంఖ్య 12 2 స్వరములు గల క్రమముల సంఖ్య 4 . ఒక స్వరము కలిగినది ఒకటే. ఇలా రజనీ అనే పేరు గల తానములలో 593 కలవు. ఇవి కూడా పునరుక్తులే. 55 దైవతాదేస్తుపౌరవ్యాశ్చత్వారః షట్స్వరాః క్రమాత్ తత్తానానాంతుసాశీతిః శతాష్టావింశతిర్మతా మధ్యమ గ్రామమున 6 వ మూర్ఛన దైవతముతో కలిసి 6 స్వరములును 4 భేదములగును. ప్రతి క్రమమున 720 అగును. 4 క్రమములకు కలిసి 880 భేదములు పునరుక్తములు. 56 ఔడువానాంచతుర్ణాం ప్రాగుక్తాసంఖ్యాచతుః స్వరౌ త్రిస్వరౌద్వస్వరావేకస్వరః ప్రాగుక్తసంఖ్యకాః ఈ క్రమముల సంఖ్య ఇంతకు ముందు చెప్పబడినట్లుగానే ఔడవములు , చతుస్వరములు, త్రిస్వరములు , ద్విస్వరములు , ఏక స్వరము. 57 పంచవింశతిసంయుక్తా చతుస్ర్త్రింశఛ్ఛతీత్వియమ్ తానానాం సదృశాకారాస్యాత్తానైరేత్తరాయతైః ఇట్లు మధ్యమ గ్రామమున మొత్తము సంఖ్య 34420 . సదృశాకారములు ( ఒకే స్వరస్థానములు కలవి ) పునరుక్తములగును. 58-59 ఇత్యేకాశీతిసంయుక్తం సహస్రాణాం చతుష్టయమ్ తానానాంపునరుక్తానాం పూర్ణాపూర్ణైః సహక్రమైః అపనీయేతచేదేషా కూటతానమితిర్భవేత్ లక్షత్రయం సప్తదశసహస్రాణి శతానిచ ఇలా పునరుక్తములైన తానముల సంఖ్య మొత్తము పూర్ణా పూర్ణ క్రమము అనగా సంపూర్ణములు షాడవములు ఔడవములు కలిపి 4081. అగును. ఈ పునరుక్తములను కూడ కలుపుకొని కూటతానముల సంఖ్య 370927. 60-61 నవత్రింశద్యుయనీతి జ్ఞానోపాయోఅత్రకధ్యతే అంకానేకాదిసప్తంతానూర్ధ్వమూర్ధ్వంలిఖేత్క్రమాత్ హతేపూర్వేణపూర్వేణ తేషుచాంకేపరేపరే ఏకస్వరాదిసంఖ్యాస్యాత్క్రమేణ ప్రతిమూర్ఛనమ్ ఇట పరిజ్ఞానోపాయము చెప్పబడినది. ( కీ సొల్యూషన్ ) వివరణా సూత్రం. 1 నుంచి 7 వరకు అంకెలను క్రమంగా రాయాలి. వాటిలో పూర్వపూర్వము ( ఒక దాని కంటె ముందు సంఖ్య ) అంకెతో పరపరము ( తరువాత తరువాతి సంఖ్య ) గుణింపబడగా ప్రతి మూర్ఛన యందు ఏక స్వర , ద్విస్వరములైన మూర్ఛనల సంఖ్య వచ్చును.1 చే 2 గుణింపగా 2 మాత్రమే. 2 చే 3 గుణించిన 6 .6 చే 4 గుణింపగా 24 అగును. 24 ను 5 చే గుణించగా 120 . 6 చే 120 ని గుణించగా 720 అగును. 7 చే 720 గుణించిన 5040 అగును. 62-64 క్రమంన్యస్యస్వరః స్థాప్యః పూర్వః పూర్వః పరాదధః సచేదుపరితత్పూర్వః పురస్తూపరివర్తనః మూలక్రమక్రమాత్పుష్ఠేశేషాః ప్రస్తారఈదృశః సప్తాద్యేకాంతకోష్ఠానామధోఅధః సప్తపంక్తయః తాస్వాధ్యాయామాద్యకోష్ఠేలిఖేదేకం పరేసుఖమ్ వేద్యతానస్వరమితాన్న్యస్యేత్తేష్వేదలోష్టకాన్ స్వరముల వరుసక్రమాన్ని రాసుకొని పూర్వ పూర్వ స్వరము కింద పరస్వరమును రాసి స్థాపింపవలెను. ఆ పూర్వస్వరము పైస్వరమును చేరినయెడల అప్పుడు దాని పూర్వ స్వరమును రాయదగును. ఇట్లు నిషాదము ప్రారంభించి షడ్జ పర్యంతము పాడవలెను. మిగిలిన స్వరములు కూడ ఈ విధముగానే. మూలక్రమమును బట్టి పూర్వస్థానములయందు ఉంచదగును. 7 స్వరములు మొదట రాసి అది 1 స్వరముగా వచ్చువరకు రాయవలెను. పై పంక్తులు శూన్యమైనపుడు సున్న రాయవలెను. తాన స్వరముల పరిమితి వరకు మనము దీనిని సాధన చేయవచ్చును. 65 ప్రాక్పంత్యంత్యాంక సంయోగమూర్థ్వాధః స్థితపంక్తిషు శూన్యాదధోలిఖేదేకం నించాధోఅధః స్వ కోష్ఠకాన్ మొదటి పంక్తి యందలి అంకెల కూడికను పైన కింద వున్న పంక్తుల యందు రాయవలెను. 0 కింద పంక్తిలో 1 వేయవలెను. 6 కోశములు గల పంక్తిలో చివరి అంకెగా 1 వేయవలెను. 2 వ పంక్తి 1 వ కోశమందు 1 వ పంక్తి చివరి సంఖ్యలు (1+1) 2 వేయవలెను. దాని కింద కోశమున (బ్రాకెట్ )2 అంకెకు రెట్టింపు చేసి 4 వేయవలెను. 3 వ కోశంలో 1 పంక్తి కి చివరి అంకెల కూడిక 6 ను వేయవలెను. దాని కింద పంక్తిలో 6 ను రెట్టించి 12 అంకె వేయవలెను. దాని కింద 18.2 వ పంక్తి 4 వ కోశంలో మొదటి 3 పంక్తుల చివరి అంకెలు ( 1+1+1+4+18) కలిపి 24 వేయవలెను. దాని కింద 2 వ కోశము పై అంకెకు రెట్టింపు 48 వేయవలెను. దానికింద 3 వ కోశమున దానికి మూడు రెట్ల సంఖ్య 72 . దాని కింద 96 . 2 వ పంక్తి 5 వ కోశం మొదటి పంక్తులు 5 . చివరి అంకెలు ( 1+1+4+96) 120 . ఇవి భౌతిక శాస్త్ర గణితంలో శబ్ద పౌనఃపున్యానికి సంబంధించిన లెక్కలు . ఈ లెక్కలన్నీ మనం అంకెల రూపంలో గణితంలోనూ ఆంగ్ల మాధ్యమంలో భౌతిక శాస్త్రంలోనూ ఇప్పటి కాలంలో నేర్చుకుంటున్నాము. 14 వ శతాబ్దంలో సంగీత శాస్త్రాన్ని అవుపోసన పట్టి సంస్కృత భాషలో ప్రామాణిక గ్రంథాన్ని రాయగలిగిన కవిపండితుడు రాసిన గ్రంధమిది. ఆ కాలంలో వారి విజ్ఞానానికి , సముపార్జించిన జ్ఞానాన్ని ప్రామాణిక పధ్ధతులలో వివరణకూ దృష్టాంతమిది. {| class="wikitable" |+ !స !రి !గ !మ !ప !ద !ని |- !1 !0 !0 !0 !0 !0 !0 |- ! !1 !2 !6 !24 !120 !720 |- ! ! !4 !12 !48 !240 !1440 |- | | | |18 |72 |360 |2160 |- | | | | |96 |480 |2880 |- | | | | | |600 |4320 |} ఇది సంగీత స్వరరచనా పధ్ధతి . ఈ పధ్ధతిలో అంకెలకు బదులుగా స్వరాలను స్వరస్థానాలను నిలిపి పాడినపుడు మనమా స్వరరచనా పధ్ధతిని అర్ధం. చేసుకుని కొత్త పాటను సృష్టించడం వీలవుతుంది. 66-67 కోసష్టంఖ్యాగుణం న్యస్యేత్ఖండమేరురయంమతః స్వరాన్మూలక్రమస్యాంత్యాత్పూర్వం యావతిథః స్వరః ఉద్దిష్టాంత్యస్తావతిథేకోష్టేఅధౌలోష్టకంక్షిపేత్ లోష్టచాలనమంత్యాత్స్యాత్త్యక్త్వాలబ్ధంక్రమౌభవేత్ కింద స్వరములుగా అవరోహణ స్వరములను కోశములందలి అంకెలను కోశములతో గుణించి ఆ సంఖ్యను ఒక పక్కకు వుంచవలెను.ఇది ఖండమేరువని ఎంచబడినది. ( వీణ తీగలు బిగించబడిన మెటేలభాగము) . కోశమునకు చివరి సంఖ్యను ఈ సంఖ్యతో గుణింపగా వచ్చిన సంఖ్యను కింది కోపపు స్ంఖ్యగా భావించవలెను. 68 లోష్టాక్రాంతాంకసంయోగాదుద్దిష్ట్యస్యమితిరభవేత్ యైరవైర్నష్టసంఖ్యాస్యాన్మౌలైకాంకసమన్వితైః అంత్యము నుండి స్వరము ముందు స్వరస్థానమునకు ఊపబడును. ఈ ఊపు గమకమై స్వరస్థానముల ధ్వనిని మార్చును. లబ్దమును విడిచి క్రమముండును. ఊపు ఎన్ని స్వరములను ఆక్రమించునో ఆ అంకెల కలయిక వలన మిగిలిన స్వరముల సంఖ్య ఏర్పడును. మూలసంఖ్యతో కూడిన ఏక సంఖ్యలేర్పడినపుడు నష్టసంఖ్యకు లోష్టమును వుంచవలెను. 69 తేషులోష్టంక్షిపేన్మూలే లోష్టస్థానమితంభవేత్ నష్టతానస్వరస్థానం తతోయావతిథేపదే మూలమున నష్టతాన స్వరస్థానము లోష్టస్థాన పరిమితమగును. మేరువు మెట్లలో స్వరస్థానముల సంఖ్యను వేరొక స్వరస్థానము ధ్వని వినబడునట్లుగా ఊపినపుడు కోశము లోపలి స్వరస్థానముల అనునాదము మాత్రమే ధ్వనించును. అనంతరము ఎంత సంఖ్య కల కోశమున కింద క్రమములో సంఖ్య వుండునో స్వరము ఆ సంఖ్య కలది అగును. 70 అధి క్రమాదస్తిలోష్టః స్వరస్తావతిథోభవేత్ క్రమాంతిమత్సరాత్పూర్వోలబ్దత్యాగాదిపూర్వవత్ చివరి స్వరము కంటె ముందు స్వరము అనునాదమున ధ్వనించును. తరువాతి స్వరము ధ్వని లబ్ధత్యాగమగును. ( వినిపించదు ) 71 తానస్వరమితోర్ధ్వాధః పంక్తిగాంత్యాంకమిశ్రణాత్ ఏకస్వరాదితానానాంసంఖ్యాసంజాయతేక్రమాత్ తానస్వర పరిమితములైన పైన కింద పంక్తులను పొందిన తరువాత చివరి అంకెల కలయిక వలన అనేక స్వరాదితానముల సంఖ్య క్రమముగా ఏర్పడును 72-75 అథాత్రశుధ్ధతానానాం నామానివ్యాహరామహే అగ్నిష్టోమోఅత్యగ్నిష్టోమోవాజపేయశ్చషోడశీ వుండరీకోఅశ్వమేధశ్చరాజసూయస్తతః పరః ఇతిస్యుః షడ్జహీనానాం సప్తనామాన్యనుక్రమాత్ స్విష్టక్రుధ్ధహుసౌవర్ణో గోసవశ్చమహావ్రతః విశ్వజిహ్రబ్రహ్మయజ్ఞశ్చ ప్రజాపత్యస్తుసప్తమః క్రమాదృషభహీనానాంతానానామభిధాఇమాః అశ్వక్రాంతోరధక్రాంతోవిష్ణుక్రాంతస్తతఃపరమ్ 76 సూర్యక్రాంతో గజక్రాంతో వలభిన్నాగపక్షకః ఇతిపంచమహీనానాంసజ్ఞాః సప్తక్రమాన్మతః తరువాత శుధ్ధతానముల పేర్లు చెప్పబడినవి.షడ్జము ( స స్వరము ) లేకుండా పాడే తానములు అగ్నిష్టోమము , అత్యగ్నిష్టోమము, షోడశీ, పుండరీకము ,అశ్వమేధము , వాజపేయము, రాజసూయము అని 7 . రిషభ హీనములు ( రి స్వరము లేనివి ) స్విష్టకృత్, బహుసౌవర్ణము , గోసవము , మహావ్రతము , విశ్వజిత్తు , బ్రహ్మయజ్ఞము , ప్రజాపత్యము . ప అక్షరము లేనివి అశ్వక్రాంతము , రధక్రాంతము , విష్ణుక్రాంతము , సూర్యక్రాంతము , గజక్రాంతము , వలభిత్తు , నాగపక్షకము. 77 చాతుర్మాస్యోఅథ సంస్థా ఆఖ్యః శస్త్రశ్చోకథశ్చతుర్థకః సౌత్రామణీతథాచిత్రాసప్తమస్తూద్భిద్వాయః చాతుర్మాస్యము , సంస్థ శస్త్రము , ఉక్దము సౌత్రామణి చిత్ర ఉద్భిత్తు అను 7 నిషాదహీనములైన తానముల పేర్లు. ఇవి షడ్జగ్రామ తానములు 28 78-79 సంజ్ఞానిషాదహీనానాం షాడవానామిమాః క్రమాన్ని సావిత్రీ చార్ధసావిత్రీసర్వతోభద్ర సంజ్ఞగః ఆదిత్యానామయనశ్చ గవామయననామకః సర్పాణామనయః షడ్జః సప్తమః కౌణపాయనః నామానిషడ్జహీనానాం తానానామితిమేనిరే సావిత్రి,అర్ధసావిత్రి,సర్వతోభద్రము,ఆదిత్యాయనము,గోఅయనము,సర్పాయనము,కౌకాసాయనము అను 7 షడ్జహీనములైన తానముల పేర్లని బుధులు తలచిరి. 80-82 అగ్నిచిద్ ద్వాదశాహశ్చోపాంశుః సోమాభిదస్తకః అశ్వప్రతిగ్రహో బర్హిరథాభ్యుదయ సంజ్ఞకు jm3nwj5i9y56bkk6wgk7hn4ugukeq6j 4595176 4595174 2025-06-30T08:05:23Z సీతామహలక్ష్మి 135699 4595176 wikitext text/x-wiki 59 సకృదాద్యంయత్కలాయాంగాయేదావర్తకస్తుసః ఏతస్యైవకలాంత్యౌదౌస్వరౌసంత్యజ్యగీయతే ఆవర్తక అలంకారము నందు చివరి రెండు స్వరములు విడిచి గానము చేసినపుడు అది సంప్రదానమను అలంకారమగును. ససరిరిసస , రిరగగరిరి , గగమమగగ , మమపపమమ , పపదదపప , దదనినిదద 60-63 యదాతదాసంప్రదానమలంకారంవిదుర్బుధాః యుగ్మమేకాంతరితయోఃత్యక్తాదప్యేవమేవచేత్ ద్విర్ద్విః ప్రయుజ్యేతతదావిధూతోబుధసమ్మతః కలాయామాద్యయోర్యుగ్మంచేత్తృతీయద్వితీయోః ద్విర్ద్విః ప్రయోజ్యతేతజ్ఞైరుపలోలస్తదోచ్యతే ద్విర్గీత్వాద్యంతృతీయంచప్రథమంచతృతీయకమ్ సకృద్గాయేద్యత్కలాయాంతముల్లాసితమాచిరే ఇతి సప్తాలంకారాః 1 3 స్వరములు రెండు సార్లు పాడి తిరిగి 2 4 స్వరములు రెండు సార్లు పాడవలెను. 4 స్వరములు కలిగిన ఈ అలంకారము విధూతము. సగ సగ , రిమ రిమ , గప గప , మద మద , పని పని 1 2 1 2 3 2 3 2 ఇది ఉపలోలితము. సరి సరి గరి గరి , రిగ రిగ మగ మగ , గమ గమ పమ పమ , మప మప దప దప పద పద నిద నిద 1 వ స్వరము రెండు సార్లు 3 వ స్వరము మరల 1 వ స్వరము మరల 3 ఈ విధముగ గానము చేయుట ఉల్లాసితము. ససగసగ , రిరిమరిమ , గగపగప , మమదమద , పపనిపని ఇవి 7 అలంకారములు. 63 ఇతిప్రసిధ్ధాలంకారాస్త్రిషష్టిరుదితామయా ఇట్లు నాచేత 63 ప్రసిధ్ధ అలంకారములు చెప్పబడినవి. 64 అనంతత్వాత్తుతేశాస్త్రేనసామస్త్యేనకీర్తితాః రక్తిలాభస్స్వరజాఞానమ్ వర్ణాంగానాంవిచిత్రతా ఇతిప్రయోజనాన్యాహురలంకారనిరూపణే ఈ అలంకారములు అనంతములు. శాస్త్రమున ప్రయోగములన్నియు చెప్పబడవు. అలంకారములు నిరూపించుటకు , సృష్టించుటకు రంజకత్వ విషయ జ్ఞానము , స్వర విషయక జ్ఞానము , స్థాయి మున్నగు వర్ణ విశేషముల వైచిత్ర్యము ప్రయోజనములు. ఇది సంగీతరత్నాకరమున స్వరగతాధ్యాయమున వర్ణాలంకార ప్రకరణము. <nowiki>*****************************************************************************************</nowiki> తేక్రమాస్తేషుసంఖ్యాస్యాద్ద్వానవత్యాశతత్రయమ్ యక్షరక్షోనారదాబ్జభవనాగాశ్విపాశిన షడ్జగ్రామేమూర్ఛనానామేతాః స్యురేవతాః క్రమా బ్రహ్మేంద్రవాయుగంధర్వసిధ్దద్రుహిణభావనః స్యురిమామధ్యమగ్రామమూర్ఛనాదేవతాః క్రమాత్ తాసామన్యానినామానినారదోమునికబ్రవీత్ సరిగమపదని షడ్జగ్రామమున స్వరములు 7 . అవి క్రమముగా తరువాతి స్వరములతో కలిసి 7 మూర్ఛనలగును. సరిగమపదని , రిగమపదనిస , గమపదనిసరి, మపదనిసరిగ, పదనిసరిగమ, దనిసరిగమప, నిసరిగమపద. తరువాతి స్వరమును ఉచ్చరించి క్రమముగా 7 స్వరములు ఉచ్చరింపవలెను. మొత్తము మూర్ఛనల సంఖ్య 392. యక్షులు, రక్షసులు , నారదుడు,బ్రహ్మదేవుడు, నాగులు, అశ్వనీ దేవతలు , వరుణుడు క్రమముగా షడ్జగ్రామమందలి మూర్ఛనలకు అధిదేతలు. బ్రహ్మ , దేవేంద్రుడు, వాయువు, గంధర్వులు , సిద్ధులు , బ్రహ్మ , సూర్యుడు - వీరు క్రమముగా మధ్యమ గ్రామమునకు అధిదేవతలు. నారద ముని ఈ మధ్యమ గ్రామ మూర్ఛనలనే వేరే పేర్లతో చెప్పాడు. 23-26 మూర్ఛనోత్తరపర్ణాఆద్యాషడ్జగ్రామేఅభిరుద్గతా అశ్వక్రాంతాచ సౌవీరీహృష్యకాత్తోరాయచా రజనీతిసమాఖ్యాతాఋషీణాం సప్తమూర్ఛనాః ఆప్యాయనీవిశ్వకృతా చంద్రాహేమాకపర్దినీ మైత్రీచాంద్రమసీపిత్ర్యామధ్యమే మూర్ఛనాఇమాః నందావిశాలాసుముఖీ చిత్రాచిత్రవతీసుఖా ఆలాపాచేతిగాంధారగ్రామేస్యుః సప్తమూర్ఛనాః తాశ్చస్వర్గేప్రయోక్తవ్యా విశేషాత్తేననోదితః షడ్జగ్రామమున 7 మూర్ఛనలు. ఉత్తరవర్ణ, అభిరుద్గత , అశ్వక్రాంత , సౌవీరి , హృష్యక , ఉత్తరాయత , రజని అనునవి క్రమముగా వాటి పేర్లు. మధ్యమ గ్రామమందలి మూర్ఛనలు అట్లే 7 . ఆప్యాయని , విశ్వకృత , చంద్ర , హేమ , కపర్దిని , మైత్రి , చాంద్రమపి , పిత్ర్య వీటి పేర్లు. ఈ విధముగానే గాంధార గ్రామమందలి మూర్ఛనలకు కూడ 7 పేర్లు చెప్పబడినవి. అవి నంద , విశాల , సుముఖి , చిత్ర , చిత్రావతి , సుఖ , ఆలాప . ఈ మూర్ఛనలు స్వర్గమునకు సంబంధించినవి . కనుక వీని లక్షణములు ప్రత్యేకించి చెప్పుటలేదు. 27 తానాః స్యుః మూర్ఛనాః శుధ్ధాః షాడవౌడవీతికృతాః షడ్జగాః సప్తహినాశ్చేత్క్రమాత్ సరిపసప్తమైః శుధ్ధములైన మూర్ఛనలు షాడవములు ( 6 స్వరములు కలవి ) , ఔడవములు ( 5 స్వరములు కలవి ) గా చేయబడినపుడు అవి తానములని పిలువబడును.షడ్జగ్రామములు షడ్జహీనములుగా( స స్వరము లేనివిగా ) చేయబడి మరల 7 మూర్ఛనలగును. అవి సప్తతానములు . అట్లే రిషభము ( రి ) , పంచమము ( ప ) , నిషాదము ( ని ) హీనములైనపుడు కూడ ప్రత్యేకమగు తానములని చెప్పబడును. ఇవి మొత్తము 28.( 4#7) 28 తదాష్టవింశతిస్తానా మధ్యమే సరిగోజ్ఘితాః సప్తక్రమాద్యదాతానాః స్యుస్తదాత్వేకవింశతిః మధ్యమ గ్రామమందు కూడ షడ్జ , ఋషభ , గాంధార హీనములైనపుడు ప్రత్యేకమైన సప్తతానములగును. అవి మొత్తము 21. 29 ఏతేచైకోనపంచాశదుభయేషాడవామతాః సపాఖ్యాంద్విశ్రుతిభ్యాం చరిపాభ్యాం సప్తవర్జితాః షడ్జ మధ్యమ గ్రామములు రెండూ కలిపి షాడవములైన తానములు ( 6 స్వరములు కలిగిన మూర్ఛనలు ) 49. ఈ తానములే ఔడవములైనపుడు ( 5 స్వరములు కలిగినపుడు లేదా షడ్జ ( స ) పంచమములు ( ప ) రెండు విడువబడినపుడు అవి ఔడవ సప్తతానములగును. 30-31 షడ్జగ్రామేపృథక్తానా ఏకవింశతిరౌడువాః రిధాభ్యాం ద్విశ్రుతిభ్యాంద మధ్యమగ్రామస్తుతే హీనాశ్చతుర్దశైవస్యుః పంచత్రింశత్తుతేయుతాః <ref>{{Cite wikisource|title=సంగీతరత్నాకరము- శ్లోకాలవివరణ|author=శార్జ్ఞదేవుడు|date=సంగీతనాటక అకాడమీ ప్రచురణ 1966|first=14 వ శతాబ్దపు కవి శార్జ్ఞదేవుని రచన - సంస్కృతమూలం|last=మలి ముద్రణ జరగలేదు|publication-date=1966|author1=అనువాదకులు - గంధం శ్రీరామమూర్తిగారు|volume=మొదటి సంపుటం|contribution=ఈ పుస్తకం అందుబాటులో లేదు. ముద్రణకు బదులుగా వికీసోర్స్ను ఎంచుకున్నాను.|language=తెలుగు|accessday=రోజూ ఒక పేజీ చొప్పున రాస్తున్నాను}}</ref>సర్వేచతురశీతిః స్యుర్మిలితాః షాడవౌడువాః ఒక మూర్ఛనకు 7 స్వరములు . షాడవములు ( ఒక స్వరము వదిలి పాడిన తానములు ) . 7 . రెండు శ్రుతులు గాంధార నిషాదములు ( గ , ని ) వదిలేసి పాడినపుడు సప్తతానములు అంటే 7 తానములు రిషభ పంచమ హీనములైనపుడు ( రి , ప స్వరములు వదిలేసి పాడినపుడు 7 తానములు మొత్తము కలిపి షడ్జ గ్రామమున తానములు 21 . మధ్యమ గ్రామంలో 7 మూర్ఛనలు . రిషభ దైవత హీనములైనపుడు ( రి గ శ్రుతులను వదిలి పాడినపుడు ఔడవములై ( 5 స్వరములు కలవై ) 7 తానములగును. గాంధార నిషాదములు వర్జించినపుడు 7 తానములు , కలిసి ఔడవ తానములు అనగా 5 స్వరములు కలిగిన తానములు 7 కలిసి మొత్తము ఔడవతానములు 14 . మొత్తముగా ఔడవతానములు 35 . షాడవ ఔడవ తానములు కలిసి 84 తానములు. 32 అసంపూర్ణాశ్చసంపూర్ణా వ్యుత్క్రమోచ్చారితస్వరాః మూర్ఛనాః కూటతానాః స్యుస్తత్సంఖ్యామభిధ్మహే అసంపూర్ణములు ( 7 స్వరములు పూర్తిగా లేనివి ) సంపూర్ణములు ( ఆరోహణ , అవరోహణలలో 7 స్వరములు కలిగినవి ) అయిన మూర్ఛనలు వ్యుత్క్రమముచేత reverse తిరగవేసి వుచ్చరించి పాడినపుడు కూటతానములగును. 33 పూర్ణాః పంచసహస్రాణిచత్వారిం శద్యుతానితు ఏకైకస్యాం మూర్ఛనాయాం కూటతానాః సహక్రమైః ఒక్కొక్క మూర్ఛనయందు పూర్ణములు , అసంపూర్ణములైన కూటతానములు కలిసి మొత్తము 5040 అవుతాయి. 34 షట్పంచాశన్మూర్ఛనాస్థాః పూర్ణాః కూటాస్తుయోజితాః లక్షద్వయం సహస్రాణిద్వ్యాశీతిర్ద్వేశతేతథా 56మూర్ఛనలయందున్న కూటతానములను కలిసి కూటతానములు మొత్తము 282240 అగును. 35-36 చత్వారింశచ్చసంఖ్యాతా అథాపూర్ణాన్ ప్రచక్ష్మహే ఏకైకాంత్యాంత్యవిరహాద్భేదాః షట్ షట్స్వరాదయః ఏకస్వరోఅత్ర నిర్భేదోఅప్యుక్తోనష్టాదిసిధ్ధయే క్రమా అకూటతానత్వేఅప్యుక్తాస్తేషూపయోగినః తరువాత అసంపూర్ణములైన కూటతానములు చెప్పబడును. సరిగమపదని లో కడపటి లేదా చివరి స్వరమును వదిలిన సరిగమపద అగును . అట్టి ఎడబాటుతో అవి ఆరు భేదములు . సరిగమప , సరిగమ , సరిగ , సరి , స . ఇవి వ్యుత్క్రమమున 6 అగును. స , సని , సనిద , సనిదప , సనిదపమ , సనిదపమగ , సనిదపమగరి . చివరి రిషభము వర్జితమగును. ఇవి పూర్తి కూటతానములు కావు . కాని కూటతానములందు వుపయోగింపబడునవి కాన చెప్పబడినవి. 37 స్యుఃషాడవానాంవింశత్యాసహసప్తసతానితు ఔడువానాంతు వింశత్యాసహితంశతమిష్యతే షాడవములైన క్రమముల సంఖ్య 720 . ఔడువములైన క్రమముల సంఖ్య 120. 38-39 చతుః స్వరాణాంకూటానాం చతుర్వింశతిరీరితాః త్రిస్వరాః షడ్ ద్వి స్వరౌ ద్వావేకస్త్వేకస్వరోమతః ఆర్చికోగాథికశ్చాదసామికో అథ స్వరాంతరః ఏకస్వరాదితానానాం చతుర్ణామభిధాఇమాః చతుస్వరములైన కూటతానముల సంఖ్య 24 . త్రిస్వరముల ప్రస్తారమున 6 భేదములు , ద్వి స్వర ప్రస్తారమున 2 భేదములు , ఏక స్వరముల 1 తానములు నాలుగు ఆర్చికము , గాధికము , సామికము , స్వరాంతరము అను పేర్లతో పిలువబడును. 40 ఉక్తాః శుధ్ధాదిభేదేన నిగయుక్తాశ్చతుర్విధాః తయోరేకైకహీనాస్తుద్వేధామూలక్రమామతాః షడ్జ మధ్యమ గ్రామములు రెండు కలిసి 14 మూర్ఛనలు. అవి చివరి స్వరము వర్జముగా పాడినపుడు షాడవములు ( 6 స్వరములు కలవి ) అగును. అప్పడు నిషాద గాంధార యుక్తముగా ( ని గ ) శుధ్ధములు , కాకలీకలితములు , సాంతరములు , ఆ రెంటిని కూడినవి అని 4 విధములగును. వానిలో ఒక్కొక్క స్వరము మాత్రమే పాడినపుడు ఆ క్రమములు 2 విధములగును. నిషాద హీనములైనవి ని లేనివి శుధ్ధములు , సాంతరములు. గాంధార హీనములు అనగా గ లేనివి శుధ్ధములు , కాకలీకలితములు. 41 షడ్జాద్యౌ మధ్యమాద్యౌచ చత్వారం స్యుర్విధాద్విధా చతుర్థాఅన్యేదశేత్యష్టాచత్వారింశదమీ క్రమాః షడ్జ గ్రామమున ఆద్యములైన ఔత్తరమంద్రము , శుధ్ధ మధ్యమము మధ్యమ గ్రామమున ఆద్యమైన సౌవీరక్రమము , మత్సరీకృత క్రమము కలిపి 4 ప్రత్యేకమగు 2 విధములగుచున్నవి. 42 సవింశతిః సప్తశతీప్రాగుక్తాగుణితాక్రమైః చతుస్త్రింశతస్సహస్రాణి షష్ట్యాపంచశతానిచ ఇతరములు 10 భేదములు . శుధ్ధములు , సాంతరములు , కాకలీకలితములు , తద్ద్వయోపేతములని 4 విధములైన భేదములతో కలిసి ఈ క్రమములు మొత్తము 48. ప్రతి క్రమందలి మూర్ఛనలను కలుపుకొని మొత్తము 720 అగును. అవి 48 చేత గుణింపబడి 34520 అగును. క్రమములతో సహితముగా కూటతానులైన షాడవముల సంఖ్య ఇంత మాత్రమే. 43 ఇతిషాడవసంఖ్యాస్యాదథ పంచస్వరాన్ బ్రువే గాద్యౌధాద్యౌనిషాద్యౌచ చతుర్భేదాః షడేడువాః షాడవములైన తానములు పూర్తయిన తరువాత ఔడవములు . అనగా 5 స్వరములతో పాడునవి. షడ్జగ్రమమందు షడ్జము , మధ్యమ గ్రామమందు మధ్యమము నిత్యములగును.(common ).దైవతాద్యములు 2 నిషాదాద్యములు 2 అక్కడికి 5 స్వరములగును. అవి నిషాద గాంధారములతో కూడుట వలన 4 విధములగును. 44-47 అష్టావన్యేద్విధేత్యేవం చత్వారింశదిమేక్రమాః సవింశతేశశతేతైశ్చగుణితేఅష్టౌశతానితు చత్వారిచసహస్రాణి సంఖ్యాపంచస్వరేష్వితి చతుఃస్వరేషున్యాద్యౌద్వౌ చతుర్థాద్వాదశపరే క్రమాద్విధేతిద్వాత్రింశచ్చతుర్వింశతి తాడితా శతానిసప్తాష్టషష్ట్యాస్యాచ్చతుః సర్వసంమితిః త్రిస్వరేషుతుమాద్యేద్వావభేదౌ ద్వాదశాపరే ద్విధాషడ్వింశతిరితిక్రమాస్తే షడ్భిరాహతా మిగిలిన 8 మూర్ఛనలు కలిసి 2 విధములగును. ఈ విధముగా గుణించిన పిదప ఔడవముల సంఖ్య 40 అగును. ఆ 40 క్రమములు 120 చే గుణింపబడగా ఔడవములున్ని 4800 అగును. చతుస్వరములయందు నిషాదాద్యములు 2 . అవి 4 భేదములతో వున్నవి. అన్యములైన 12 మళ్లీ 2 భేదములతో మొత్తము. క్రమములు 32 అగును. 32 ను 24 చేత గుణించిన చతుస్వరముల సంఖ్య. 756. త్రిస్వరములందును షడ్జ మధ్యమములు మారవు. ఇతరములైన 12 మాత్రము 2 భేదములు కలిగియుండును. కావున 26 అగును. అవి 6 చే గుణింపబడి 156 అగును. 48-49 షట్పంచాశచ్ఛతంచ స్యుర్ద్విస్వరేషుపునర్విధా రిగధన్యాదయోఅష్టౌస్యుః శుధ్ధాస్తదితరేక్రమాః ద్వావింశతిస్తేతు చతుశ్చత్వారింశద్ద్వితాడితా ఏకస్వరాస్త్వభేదత్వాన్మౌలా ఏవచతుర్దశ ద్విస్వరములందు రిషభముతో మొదలగు స్వరములు 2 భేదములు గాంధారముతో మొదలగు భేదములు 2 దైవతముతో మొదలగునవి 2 భేదములు , నిషాదముతో మొదలగునవి 2 భేదములు మొత్తము 8 . నిషాద గాంధారములతో కలియుట వలన 2 భేదములగును. మిగిలిన శుధ్ధ క్రమములు 6 . రెండు భేదములతో గుణింపబడి 24 అగును. ఏక స్వరములకు భేదములు లేవు కనుక అవి 14 గే. 50 షడ్జాదేః శుధ్ధ మధ్యాహ్నం భేదకంమపంచమంవినా చతుః సర్వేక్రమద్వంద్వేఅష్టా చత్వారింశదీరితాః మధ్యమ గ్రామమున 4 వ మూర్ఛనయగు శుధ్ధ మధ్యమ సాంతర గాంధారములు అభేదములు. పంచమము వినా 4 వస్వరమున 48 భేదములు పునరుక్తములగును. 51-54 తానాస్త్రిస్వరయోస్త్వేతే ద్వాదశద్విస్వరేద్వయమ్ ఏకఏకస్వరస్తే త్రిషష్టిరేత్తరమంద్రకైః పునరుక్తామతాస్తానైర్న్యాదిమార్గీక్రమాః పునః పంచస్వరాయేచత్వారస్తత్తానానాం చతుఃశతీ ఆశీత్యభ్యధికాచాతుః స్వరీషణ్ణవతిర్భవేత్ ద్వాదశత్రిస్వరద్వంద్వేచత్వారోద్విస్వరద్వంద్వే ఏకఏకస్వరస్తానస్తేషాం పంచశతీత్వియమ్ త్రినవత్యాయుతా తానైరఖిన్నారజనీగతైః త్రిస్వరములు ( మూడు స్వరములు కలవి ) 2 క్రమములు. ఈ తానములు 12 భేదములు. అవి పునరుక్తములు repeatedly pronounced . ద్విస్వరము 1 భేదము కలిగినది అదియును పునరుక్తమగును. ఏక్ స్వరము అదియును పునరుక్తమగును. ఇట్లు శుధ్ధ మధ్య భేదములు 60 ఉత్తర మంద్ర సంబంధి కూటతానములచే పునరుక్తములైనవి. మధ్యమ గ్రామమున నిషాదముతో మొదలయే 5 వ మూర్ఛన మార్గియందు 5 స్వరములు కలిగిన 4 క్రమములు కలవు. వాటి భేదములు 450 . 4 స్వరములు ఉన్న క్రమముల సంఖ్య 96. మూడు స్వరములు కల క్రమముల సంఖ్య 12 2 స్వరములు గల క్రమముల సంఖ్య 4 . ఒక స్వరము కలిగినది ఒకటే. ఇలా రజనీ అనే పేరు గల తానములలో 593 కలవు. ఇవి కూడా పునరుక్తులే. 55 దైవతాదేస్తుపౌరవ్యాశ్చత్వారః షట్స్వరాః క్రమాత్ తత్తానానాంతుసాశీతిః శతాష్టావింశతిర్మతా మధ్యమ గ్రామమున 6 వ మూర్ఛన దైవతముతో కలిసి 6 స్వరములును 4 భేదములగును. ప్రతి క్రమమున 720 అగును. 4 క్రమములకు కలిసి 880 భేదములు పునరుక్తములు. 56 ఔడువానాంచతుర్ణాం ప్రాగుక్తాసంఖ్యాచతుః స్వరౌ త్రిస్వరౌద్వస్వరావేకస్వరః ప్రాగుక్తసంఖ్యకాః ఈ క్రమముల సంఖ్య ఇంతకు ముందు చెప్పబడినట్లుగానే ఔడవములు , చతుస్వరములు, త్రిస్వరములు , ద్విస్వరములు , ఏక స్వరము. 57 పంచవింశతిసంయుక్తా చతుస్ర్త్రింశఛ్ఛతీత్వియమ్ తానానాం సదృశాకారాస్యాత్తానైరేత్తరాయతైః ఇట్లు మధ్యమ గ్రామమున మొత్తము సంఖ్య 34420 . సదృశాకారములు ( ఒకే స్వరస్థానములు కలవి ) పునరుక్తములగును. 58-59 ఇత్యేకాశీతిసంయుక్తం సహస్రాణాం చతుష్టయమ్ తానానాంపునరుక్తానాం పూర్ణాపూర్ణైః సహక్రమైః అపనీయేతచేదేషా కూటతానమితిర్భవేత్ లక్షత్రయం సప్తదశసహస్రాణి శతానిచ ఇలా పునరుక్తములైన తానముల సంఖ్య మొత్తము పూర్ణా పూర్ణ క్రమము అనగా సంపూర్ణములు షాడవములు ఔడవములు కలిపి 4081. అగును. ఈ పునరుక్తములను కూడ కలుపుకొని కూటతానముల సంఖ్య 370927. 60-61 నవత్రింశద్యుయనీతి జ్ఞానోపాయోఅత్రకధ్యతే అంకానేకాదిసప్తంతానూర్ధ్వమూర్ధ్వంలిఖేత్క్రమాత్ హతేపూర్వేణపూర్వేణ తేషుచాంకేపరేపరే ఏకస్వరాదిసంఖ్యాస్యాత్క్రమేణ ప్రతిమూర్ఛనమ్ ఇట పరిజ్ఞానోపాయము చెప్పబడినది. ( కీ సొల్యూషన్ ) వివరణా సూత్రం. 1 నుంచి 7 వరకు అంకెలను క్రమంగా రాయాలి. వాటిలో పూర్వపూర్వము ( ఒక దాని కంటె ముందు సంఖ్య ) అంకెతో పరపరము ( తరువాత తరువాతి సంఖ్య ) గుణింపబడగా ప్రతి మూర్ఛన యందు ఏక స్వర , ద్విస్వరములైన మూర్ఛనల సంఖ్య వచ్చును.1 చే 2 గుణింపగా 2 మాత్రమే. 2 చే 3 గుణించిన 6 .6 చే 4 గుణింపగా 24 అగును. 24 ను 5 చే గుణించగా 120 . 6 చే 120 ని గుణించగా 720 అగును. 7 చే 720 గుణించిన 5040 అగును. 62-64 క్రమంన్యస్యస్వరః స్థాప్యః పూర్వః పూర్వః పరాదధః సచేదుపరితత్పూర్వః పురస్తూపరివర్తనః మూలక్రమక్రమాత్పుష్ఠేశేషాః ప్రస్తారఈదృశః సప్తాద్యేకాంతకోష్ఠానామధోఅధః సప్తపంక్తయః తాస్వాధ్యాయామాద్యకోష్ఠేలిఖేదేకం పరేసుఖమ్ వేద్యతానస్వరమితాన్న్యస్యేత్తేష్వేదలోష్టకాన్ స్వరముల వరుసక్రమాన్ని రాసుకొని పూర్వ పూర్వ స్వరము కింద పరస్వరమును రాసి స్థాపింపవలెను. ఆ పూర్వస్వరము పైస్వరమును చేరినయెడల అప్పుడు దాని పూర్వ స్వరమును రాయదగును. ఇట్లు నిషాదము ప్రారంభించి షడ్జ పర్యంతము పాడవలెను. మిగిలిన స్వరములు కూడ ఈ విధముగానే. మూలక్రమమును బట్టి పూర్వస్థానములయందు ఉంచదగును. 7 స్వరములు మొదట రాసి అది 1 స్వరముగా వచ్చువరకు రాయవలెను. పై పంక్తులు శూన్యమైనపుడు సున్న రాయవలెను. తాన స్వరముల పరిమితి వరకు మనము దీనిని సాధన చేయవచ్చును. 65 ప్రాక్పంత్యంత్యాంక సంయోగమూర్థ్వాధః స్థితపంక్తిషు శూన్యాదధోలిఖేదేకం నించాధోఅధః స్వ కోష్ఠకాన్ మొదటి పంక్తి యందలి అంకెల కూడికను పైన కింద వున్న పంక్తుల యందు రాయవలెను. 0 కింద పంక్తిలో 1 వేయవలెను. 6 కోశములు గల పంక్తిలో చివరి అంకెగా 1 వేయవలెను. 2 వ పంక్తి 1 వ కోశమందు 1 వ పంక్తి చివరి సంఖ్యలు (1+1) 2 వేయవలెను. దాని కింద కోశమున (బ్రాకెట్ )2 అంకెకు రెట్టింపు చేసి 4 వేయవలెను. 3 వ కోశంలో 1 పంక్తి కి చివరి అంకెల కూడిక 6 ను వేయవలెను. దాని కింద పంక్తిలో 6 ను రెట్టించి 12 అంకె వేయవలెను. దాని కింద 18.2 వ పంక్తి 4 వ కోశంలో మొదటి 3 పంక్తుల చివరి అంకెలు ( 1+1+1+4+18) కలిపి 24 వేయవలెను. దాని కింద 2 వ కోశము పై అంకెకు రెట్టింపు 48 వేయవలెను. దానికింద 3 వ కోశమున దానికి మూడు రెట్ల సంఖ్య 72 . దాని కింద 96 . 2 వ పంక్తి 5 వ కోశం మొదటి పంక్తులు 5 . చివరి అంకెలు ( 1+1+4+96) 120 . ఇవి భౌతిక శాస్త్ర గణితంలో శబ్ద పౌనఃపున్యానికి సంబంధించిన లెక్కలు . ఈ లెక్కలన్నీ మనం అంకెల రూపంలో గణితంలోనూ ఆంగ్ల మాధ్యమంలో భౌతిక శాస్త్రంలోనూ ఇప్పటి కాలంలో నేర్చుకుంటున్నాము. 14 వ శతాబ్దంలో సంగీత శాస్త్రాన్ని అవుపోసన పట్టి సంస్కృత భాషలో ప్రామాణిక గ్రంథాన్ని రాయగలిగిన కవిపండితుడు రాసిన గ్రంధమిది. ఆ కాలంలో వారి విజ్ఞానానికి , సముపార్జించిన జ్ఞానాన్ని ప్రామాణిక పధ్ధతులలో వివరణకూ దృష్టాంతమిది. {| class="wikitable" |+ !స !రి !గ !మ !ప !ద !ని |- !1 !0 !0 !0 !0 !0 !0 |- ! !1 !2 !6 !24 !120 !720 |- ! ! !4 !12 !48 !240 !1440 |- | | | |18 |72 |360 |2160 |- | | | | |96 |480 |2880 |- | | | | | |600 |4320 |} ఇది సంగీత స్వరరచనా పధ్ధతి . ఈ పధ్ధతిలో అంకెలకు బదులుగా స్వరాలను స్వరస్థానాలను నిలిపి పాడినపుడు మనమా స్వరరచనా పధ్ధతిని అర్ధం. చేసుకుని కొత్త పాటను సృష్టించడం వీలవుతుంది. 66-67 కోసష్టంఖ్యాగుణం న్యస్యేత్ఖండమేరురయంమతః స్వరాన్మూలక్రమస్యాంత్యాత్పూర్వం యావతిథః స్వరః ఉద్దిష్టాంత్యస్తావతిథేకోష్టేఅధౌలోష్టకంక్షిపేత్ లోష్టచాలనమంత్యాత్స్యాత్త్యక్త్వాలబ్ధంక్రమౌభవేత్ కింద స్వరములుగా అవరోహణ స్వరములను కోశములందలి అంకెలను కోశములతో గుణించి ఆ సంఖ్యను ఒక పక్కకు వుంచవలెను.ఇది ఖండమేరువని ఎంచబడినది. ( వీణ తీగలు బిగించబడిన మెటేలభాగము) . కోశమునకు చివరి సంఖ్యను ఈ సంఖ్యతో గుణింపగా వచ్చిన సంఖ్యను కింది కోపపు స్ంఖ్యగా భావించవలెను. 68 లోష్టాక్రాంతాంకసంయోగాదుద్దిష్ట్యస్యమితిరభవేత్ యైరవైర్నష్టసంఖ్యాస్యాన్మౌలైకాంకసమన్వితైః అంత్యము నుండి స్వరము ముందు స్వరస్థానమునకు ఊపబడును. ఈ ఊపు గమకమై స్వరస్థానముల ధ్వనిని మార్చును. లబ్దమును విడిచి క్రమముండును. ఊపు ఎన్ని స్వరములను ఆక్రమించునో ఆ అంకెల కలయిక వలన మిగిలిన స్వరముల సంఖ్య ఏర్పడును. మూలసంఖ్యతో కూడిన ఏక సంఖ్యలేర్పడినపుడు నష్టసంఖ్యకు లోష్టమును వుంచవలెను. 69 తేషులోష్టంక్షిపేన్మూలే లోష్టస్థానమితంభవేత్ నష్టతానస్వరస్థానం తతోయావతిథేపదే మూలమున నష్టతాన స్వరస్థానము లోష్టస్థాన పరిమితమగును. మేరువు మెట్లలో స్వరస్థానముల సంఖ్యను వేరొక స్వరస్థానము ధ్వని వినబడునట్లుగా ఊపినపుడు కోశము లోపలి స్వరస్థానముల అనునాదము మాత్రమే ధ్వనించును. అనంతరము ఎంత సంఖ్య కల కోశమున కింద క్రమములో సంఖ్య వుండునో స్వరము ఆ సంఖ్య కలది అగును. 70 అధి క్రమాదస్తిలోష్టః స్వరస్తావతిథోభవేత్ క్రమాంతిమత్సరాత్పూర్వోలబ్దత్యాగాదిపూర్వవత్ చివరి స్వరము కంటె ముందు స్వరము అనునాదమున ధ్వనించును. తరువాతి స్వరము ధ్వని లబ్ధత్యాగమగును. ( వినిపించదు ) 71 తానస్వరమితోర్ధ్వాధః పంక్తిగాంత్యాంకమిశ్రణాత్ ఏకస్వరాదితానానాంసంఖ్యాసంజాయతేక్రమాత్ తానస్వర పరిమితములైన పైన కింద పంక్తులను పొందిన తరువాత చివరి అంకెల కలయిక వలన అనేక స్వరాదితానముల సంఖ్య క్రమముగా ఏర్పడును 72-75 అథాత్రశుధ్ధతానానాం నామానివ్యాహరామహే అగ్నిష్టోమోఅత్యగ్నిష్టోమోవాజపేయశ్చషోడశీ వుండరీకోఅశ్వమేధశ్చరాజసూయస్తతః పరః ఇతిస్యుః షడ్జహీనానాం సప్తనామాన్యనుక్రమాత్ స్విష్టక్రుధ్ధహుసౌవర్ణో గోసవశ్చమహావ్రతః విశ్వజిహ్రబ్రహ్మయజ్ఞశ్చ ప్రజాపత్యస్తుసప్తమః క్రమాదృషభహీనానాంతానానామభిధాఇమాః అశ్వక్రాంతోరధక్రాంతోవిష్ణుక్రాంతస్తతఃపరమ్ 76 సూర్యక్రాంతో గజక్రాంతో వలభిన్నాగపక్షకః ఇతిపంచమహీనానాంసజ్ఞాః సప్తక్రమాన్మతః తరువాత శుధ్ధతానముల పేర్లు చెప్పబడినవి.షడ్జము ( స స్వరము ) లేకుండా పాడే తానములు అగ్నిష్టోమము , అత్యగ్నిష్టోమము, షోడశీ, పుండరీకము ,అశ్వమేధము , వాజపేయము, రాజసూయము అని 7 . రిషభ హీనములు ( రి స్వరము లేనివి ) స్విష్టకృత్, బహుసౌవర్ణము , గోసవము , మహావ్రతము , విశ్వజిత్తు , బ్రహ్మయజ్ఞము , ప్రజాపత్యము . ప అక్షరము లేనివి అశ్వక్రాంతము , రధక్రాంతము , విష్ణుక్రాంతము , సూర్యక్రాంతము , గజక్రాంతము , వలభిత్తు , నాగపక్షకము. 77 చాతుర్మాస్యోఅథ సంస్థా ఆఖ్యః శస్త్రశ్చోకథశ్చతుర్థకః సౌత్రామణీతథాచిత్రాసప్తమస్తూద్భిద్వాయః చాతుర్మాస్యము , సంస్థ శస్త్రము , ఉక్దము సౌత్రామణి చిత్ర ఉద్భిత్తు అను 7 నిషాదహీనములైన తానముల పేర్లు. ఇవి షడ్జగ్రామ తానములు 28 78-79 సంజ్ఞానిషాదహీనానాం షాడవానామిమాః క్రమాన్ని సావిత్రీ చార్ధసావిత్రీసర్వతోభద్ర సంజ్ఞగః ఆదిత్యానామయనశ్చ గవామయననామకః సర్పాణామనయః షడ్జః సప్తమః కౌణపాయనః నామానిషడ్జహీనానాం తానానామితిమేనిరే సావిత్రి,అర్ధసావిత్రి,సర్వతోభద్రము,ఆదిత్యాయనము,గోఅయనము,సర్పాయనము,కౌకాసాయనము అను 7 షడ్జహీనములైన తానముల పేర్లని బుధులు తలచిరి. 80-82 అగ్నిచిద్ ద్వాదశాహశ్చోపాంశుః సోమాభిదస్తకః అశ్వప్రతిగ్రహో బర్హిరథాభ్యుదయ సంజ్ఞకు jl8a9rgynu94qut8bofuzt3od71bql1 4595178 4595176 2025-06-30T08:05:47Z సీతామహలక్ష్మి 135699 4595178 wikitext text/x-wiki 59 ఇవి 7 అలంకారములు. 63 ఇతిప్రసిధ్ధాలంకారాస్త్రిషష్టిరుదితామయా ఇట్లు నాచేత 63 ప్రసిధ్ధ అలంకారములు చెప్పబడినవి. 64 అనంతత్వాత్తుతేశాస్త్రేనసామస్త్యేనకీర్తితాః రక్తిలాభస్స్వరజాఞానమ్ వర్ణాంగానాంవిచిత్రతా ఇతిప్రయోజనాన్యాహురలంకారనిరూపణే ఈ అలంకారములు అనంతములు. శాస్త్రమున ప్రయోగములన్నియు చెప్పబడవు. అలంకారములు నిరూపించుటకు , సృష్టించుటకు రంజకత్వ విషయ జ్ఞానము , స్వర విషయక జ్ఞానము , స్థాయి మున్నగు వర్ణ విశేషముల వైచిత్ర్యము ప్రయోజనములు. ఇది సంగీతరత్నాకరమున స్వరగతాధ్యాయమున వర్ణాలంకార ప్రకరణము. <nowiki>*****************************************************************************************</nowiki> తేక్రమాస్తేషుసంఖ్యాస్యాద్ద్వానవత్యాశతత్రయమ్ యక్షరక్షోనారదాబ్జభవనాగాశ్విపాశిన షడ్జగ్రామేమూర్ఛనానామేతాః స్యురేవతాః క్రమా బ్రహ్మేంద్రవాయుగంధర్వసిధ్దద్రుహిణభావనః స్యురిమామధ్యమగ్రామమూర్ఛనాదేవతాః క్రమాత్ తాసామన్యానినామానినారదోమునికబ్రవీత్ సరిగమపదని షడ్జగ్రామమున స్వరములు 7 . అవి క్రమముగా తరువాతి స్వరములతో కలిసి 7 మూర్ఛనలగును. సరిగమపదని , రిగమపదనిస , గమపదనిసరి, మపదనిసరిగ, పదనిసరిగమ, దనిసరిగమప, నిసరిగమపద. తరువాతి స్వరమును ఉచ్చరించి క్రమముగా 7 స్వరములు ఉచ్చరింపవలెను. మొత్తము మూర్ఛనల సంఖ్య 392. యక్షులు, రక్షసులు , నారదుడు,బ్రహ్మదేవుడు, నాగులు, అశ్వనీ దేవతలు , వరుణుడు క్రమముగా షడ్జగ్రామమందలి మూర్ఛనలకు అధిదేతలు. బ్రహ్మ , దేవేంద్రుడు, వాయువు, గంధర్వులు , సిద్ధులు , బ్రహ్మ , సూర్యుడు - వీరు క్రమముగా మధ్యమ గ్రామమునకు అధిదేవతలు. నారద ముని ఈ మధ్యమ గ్రామ మూర్ఛనలనే వేరే పేర్లతో చెప్పాడు. 23-26 మూర్ఛనోత్తరపర్ణాఆద్యాషడ్జగ్రామేఅభిరుద్గతా అశ్వక్రాంతాచ సౌవీరీహృష్యకాత్తోరాయచా రజనీతిసమాఖ్యాతాఋషీణాం సప్తమూర్ఛనాః ఆప్యాయనీవిశ్వకృతా చంద్రాహేమాకపర్దినీ మైత్రీచాంద్రమసీపిత్ర్యామధ్యమే మూర్ఛనాఇమాః నందావిశాలాసుముఖీ చిత్రాచిత్రవతీసుఖా ఆలాపాచేతిగాంధారగ్రామేస్యుః సప్తమూర్ఛనాః తాశ్చస్వర్గేప్రయోక్తవ్యా విశేషాత్తేననోదితః షడ్జగ్రామమున 7 మూర్ఛనలు. ఉత్తరవర్ణ, అభిరుద్గత , అశ్వక్రాంత , సౌవీరి , హృష్యక , ఉత్తరాయత , రజని అనునవి క్రమముగా వాటి పేర్లు. మధ్యమ గ్రామమందలి మూర్ఛనలు అట్లే 7 . ఆప్యాయని , విశ్వకృత , చంద్ర , హేమ , కపర్దిని , మైత్రి , చాంద్రమపి , పిత్ర్య వీటి పేర్లు. ఈ విధముగానే గాంధార గ్రామమందలి మూర్ఛనలకు కూడ 7 పేర్లు చెప్పబడినవి. అవి నంద , విశాల , సుముఖి , చిత్ర , చిత్రావతి , సుఖ , ఆలాప . ఈ మూర్ఛనలు స్వర్గమునకు సంబంధించినవి . కనుక వీని లక్షణములు ప్రత్యేకించి చెప్పుటలేదు. 27 తానాః స్యుః మూర్ఛనాః శుధ్ధాః షాడవౌడవీతికృతాః షడ్జగాః సప్తహినాశ్చేత్క్రమాత్ సరిపసప్తమైః శుధ్ధములైన మూర్ఛనలు షాడవములు ( 6 స్వరములు కలవి ) , ఔడవములు ( 5 స్వరములు కలవి ) గా చేయబడినపుడు అవి తానములని పిలువబడును.షడ్జగ్రామములు షడ్జహీనములుగా( స స్వరము లేనివిగా ) చేయబడి మరల 7 మూర్ఛనలగును. అవి సప్తతానములు . అట్లే రిషభము ( రి ) , పంచమము ( ప ) , నిషాదము ( ని ) హీనములైనపుడు కూడ ప్రత్యేకమగు తానములని చెప్పబడును. ఇవి మొత్తము 28.( 4#7) 28 తదాష్టవింశతిస్తానా మధ్యమే సరిగోజ్ఘితాః సప్తక్రమాద్యదాతానాః స్యుస్తదాత్వేకవింశతిః మధ్యమ గ్రామమందు కూడ షడ్జ , ఋషభ , గాంధార హీనములైనపుడు ప్రత్యేకమైన సప్తతానములగును. అవి మొత్తము 21. 29 ఏతేచైకోనపంచాశదుభయేషాడవామతాః సపాఖ్యాంద్విశ్రుతిభ్యాం చరిపాభ్యాం సప్తవర్జితాః షడ్జ మధ్యమ గ్రామములు రెండూ కలిపి షాడవములైన తానములు ( 6 స్వరములు కలిగిన మూర్ఛనలు ) 49. ఈ తానములే ఔడవములైనపుడు ( 5 స్వరములు కలిగినపుడు లేదా షడ్జ ( స ) పంచమములు ( ప ) రెండు విడువబడినపుడు అవి ఔడవ సప్తతానములగును. 30-31 షడ్జగ్రామేపృథక్తానా ఏకవింశతిరౌడువాః రిధాభ్యాం ద్విశ్రుతిభ్యాంద మధ్యమగ్రామస్తుతే హీనాశ్చతుర్దశైవస్యుః పంచత్రింశత్తుతేయుతాః <ref>{{Cite wikisource|title=సంగీతరత్నాకరము- శ్లోకాలవివరణ|author=శార్జ్ఞదేవుడు|date=సంగీతనాటక అకాడమీ ప్రచురణ 1966|first=14 వ శతాబ్దపు కవి శార్జ్ఞదేవుని రచన - సంస్కృతమూలం|last=మలి ముద్రణ జరగలేదు|publication-date=1966|author1=అనువాదకులు - గంధం శ్రీరామమూర్తిగారు|volume=మొదటి సంపుటం|contribution=ఈ పుస్తకం అందుబాటులో లేదు. ముద్రణకు బదులుగా వికీసోర్స్ను ఎంచుకున్నాను.|language=తెలుగు|accessday=రోజూ ఒక పేజీ చొప్పున రాస్తున్నాను}}</ref>సర్వేచతురశీతిః స్యుర్మిలితాః షాడవౌడువాః ఒక మూర్ఛనకు 7 స్వరములు . షాడవములు ( ఒక స్వరము వదిలి పాడిన తానములు ) . 7 . రెండు శ్రుతులు గాంధార నిషాదములు ( గ , ని ) వదిలేసి పాడినపుడు సప్తతానములు అంటే 7 తానములు రిషభ పంచమ హీనములైనపుడు ( రి , ప స్వరములు వదిలేసి పాడినపుడు 7 తానములు మొత్తము కలిపి షడ్జ గ్రామమున తానములు 21 . మధ్యమ గ్రామంలో 7 మూర్ఛనలు . రిషభ దైవత హీనములైనపుడు ( రి గ శ్రుతులను వదిలి పాడినపుడు ఔడవములై ( 5 స్వరములు కలవై ) 7 తానములగును. గాంధార నిషాదములు వర్జించినపుడు 7 తానములు , కలిసి ఔడవ తానములు అనగా 5 స్వరములు కలిగిన తానములు 7 కలిసి మొత్తము ఔడవతానములు 14 . మొత్తముగా ఔడవతానములు 35 . షాడవ ఔడవ తానములు కలిసి 84 తానములు. 32 అసంపూర్ణాశ్చసంపూర్ణా వ్యుత్క్రమోచ్చారితస్వరాః మూర్ఛనాః కూటతానాః స్యుస్తత్సంఖ్యామభిధ్మహే అసంపూర్ణములు ( 7 స్వరములు పూర్తిగా లేనివి ) సంపూర్ణములు ( ఆరోహణ , అవరోహణలలో 7 స్వరములు కలిగినవి ) అయిన మూర్ఛనలు వ్యుత్క్రమముచేత reverse తిరగవేసి వుచ్చరించి పాడినపుడు కూటతానములగును. 33 పూర్ణాః పంచసహస్రాణిచత్వారిం శద్యుతానితు ఏకైకస్యాం మూర్ఛనాయాం కూటతానాః సహక్రమైః ఒక్కొక్క మూర్ఛనయందు పూర్ణములు , అసంపూర్ణములైన కూటతానములు కలిసి మొత్తము 5040 అవుతాయి. 34 షట్పంచాశన్మూర్ఛనాస్థాః పూర్ణాః కూటాస్తుయోజితాః లక్షద్వయం సహస్రాణిద్వ్యాశీతిర్ద్వేశతేతథా 56మూర్ఛనలయందున్న కూటతానములను కలిసి కూటతానములు మొత్తము 282240 అగును. 35-36 చత్వారింశచ్చసంఖ్యాతా అథాపూర్ణాన్ ప్రచక్ష్మహే ఏకైకాంత్యాంత్యవిరహాద్భేదాః షట్ షట్స్వరాదయః ఏకస్వరోఅత్ర నిర్భేదోఅప్యుక్తోనష్టాదిసిధ్ధయే క్రమా అకూటతానత్వేఅప్యుక్తాస్తేషూపయోగినః తరువాత అసంపూర్ణములైన కూటతానములు చెప్పబడును. సరిగమపదని లో కడపటి లేదా చివరి స్వరమును వదిలిన సరిగమపద అగును . అట్టి ఎడబాటుతో అవి ఆరు భేదములు . సరిగమప , సరిగమ , సరిగ , సరి , స . ఇవి వ్యుత్క్రమమున 6 అగును. స , సని , సనిద , సనిదప , సనిదపమ , సనిదపమగ , సనిదపమగరి . చివరి రిషభము వర్జితమగును. ఇవి పూర్తి కూటతానములు కావు . కాని కూటతానములందు వుపయోగింపబడునవి కాన చెప్పబడినవి. 37 స్యుఃషాడవానాంవింశత్యాసహసప్తసతానితు ఔడువానాంతు వింశత్యాసహితంశతమిష్యతే షాడవములైన క్రమముల సంఖ్య 720 . ఔడువములైన క్రమముల సంఖ్య 120. 38-39 చతుః స్వరాణాంకూటానాం చతుర్వింశతిరీరితాః త్రిస్వరాః షడ్ ద్వి స్వరౌ ద్వావేకస్త్వేకస్వరోమతః ఆర్చికోగాథికశ్చాదసామికో అథ స్వరాంతరః ఏకస్వరాదితానానాం చతుర్ణామభిధాఇమాః చతుస్వరములైన కూటతానముల సంఖ్య 24 . త్రిస్వరముల ప్రస్తారమున 6 భేదములు , ద్వి స్వర ప్రస్తారమున 2 భేదములు , ఏక స్వరముల 1 తానములు నాలుగు ఆర్చికము , గాధికము , సామికము , స్వరాంతరము అను పేర్లతో పిలువబడును. 40 ఉక్తాః శుధ్ధాదిభేదేన నిగయుక్తాశ్చతుర్విధాః తయోరేకైకహీనాస్తుద్వేధామూలక్రమామతాః షడ్జ మధ్యమ గ్రామములు రెండు కలిసి 14 మూర్ఛనలు. అవి చివరి స్వరము వర్జముగా పాడినపుడు షాడవములు ( 6 స్వరములు కలవి ) అగును. అప్పడు నిషాద గాంధార యుక్తముగా ( ని గ ) శుధ్ధములు , కాకలీకలితములు , సాంతరములు , ఆ రెంటిని కూడినవి అని 4 విధములగును. వానిలో ఒక్కొక్క స్వరము మాత్రమే పాడినపుడు ఆ క్రమములు 2 విధములగును. నిషాద హీనములైనవి ని లేనివి శుధ్ధములు , సాంతరములు. గాంధార హీనములు అనగా గ లేనివి శుధ్ధములు , కాకలీకలితములు. 41 షడ్జాద్యౌ మధ్యమాద్యౌచ చత్వారం స్యుర్విధాద్విధా చతుర్థాఅన్యేదశేత్యష్టాచత్వారింశదమీ క్రమాః షడ్జ గ్రామమున ఆద్యములైన ఔత్తరమంద్రము , శుధ్ధ మధ్యమము మధ్యమ గ్రామమున ఆద్యమైన సౌవీరక్రమము , మత్సరీకృత క్రమము కలిపి 4 ప్రత్యేకమగు 2 విధములగుచున్నవి. 42 సవింశతిః సప్తశతీప్రాగుక్తాగుణితాక్రమైః చతుస్త్రింశతస్సహస్రాణి షష్ట్యాపంచశతానిచ ఇతరములు 10 భేదములు . శుధ్ధములు , సాంతరములు , కాకలీకలితములు , తద్ద్వయోపేతములని 4 విధములైన భేదములతో కలిసి ఈ క్రమములు మొత్తము 48. ప్రతి క్రమందలి మూర్ఛనలను కలుపుకొని మొత్తము 720 అగును. అవి 48 చేత గుణింపబడి 34520 అగును. క్రమములతో సహితముగా కూటతానులైన షాడవముల సంఖ్య ఇంత మాత్రమే. 43 ఇతిషాడవసంఖ్యాస్యాదథ పంచస్వరాన్ బ్రువే గాద్యౌధాద్యౌనిషాద్యౌచ చతుర్భేదాః షడేడువాః షాడవములైన తానములు పూర్తయిన తరువాత ఔడవములు . అనగా 5 స్వరములతో పాడునవి. షడ్జగ్రమమందు షడ్జము , మధ్యమ గ్రామమందు మధ్యమము నిత్యములగును.(common ).దైవతాద్యములు 2 నిషాదాద్యములు 2 అక్కడికి 5 స్వరములగును. అవి నిషాద గాంధారములతో కూడుట వలన 4 విధములగును. 44-47 అష్టావన్యేద్విధేత్యేవం చత్వారింశదిమేక్రమాః సవింశతేశశతేతైశ్చగుణితేఅష్టౌశతానితు చత్వారిచసహస్రాణి సంఖ్యాపంచస్వరేష్వితి చతుఃస్వరేషున్యాద్యౌద్వౌ చతుర్థాద్వాదశపరే క్రమాద్విధేతిద్వాత్రింశచ్చతుర్వింశతి తాడితా శతానిసప్తాష్టషష్ట్యాస్యాచ్చతుః సర్వసంమితిః త్రిస్వరేషుతుమాద్యేద్వావభేదౌ ద్వాదశాపరే ద్విధాషడ్వింశతిరితిక్రమాస్తే షడ్భిరాహతా మిగిలిన 8 మూర్ఛనలు కలిసి 2 విధములగును. ఈ విధముగా గుణించిన పిదప ఔడవముల సంఖ్య 40 అగును. ఆ 40 క్రమములు 120 చే గుణింపబడగా ఔడవములున్ని 4800 అగును. చతుస్వరములయందు నిషాదాద్యములు 2 . అవి 4 భేదములతో వున్నవి. అన్యములైన 12 మళ్లీ 2 భేదములతో మొత్తము. క్రమములు 32 అగును. 32 ను 24 చేత గుణించిన చతుస్వరముల సంఖ్య. 756. త్రిస్వరములందును షడ్జ మధ్యమములు మారవు. ఇతరములైన 12 మాత్రము 2 భేదములు కలిగియుండును. కావున 26 అగును. అవి 6 చే గుణింపబడి 156 అగును. 48-49 షట్పంచాశచ్ఛతంచ స్యుర్ద్విస్వరేషుపునర్విధా రిగధన్యాదయోఅష్టౌస్యుః శుధ్ధాస్తదితరేక్రమాః ద్వావింశతిస్తేతు చతుశ్చత్వారింశద్ద్వితాడితా ఏకస్వరాస్త్వభేదత్వాన్మౌలా ఏవచతుర్దశ ద్విస్వరములందు రిషభముతో మొదలగు స్వరములు 2 భేదములు గాంధారముతో మొదలగు భేదములు 2 దైవతముతో మొదలగునవి 2 భేదములు , నిషాదముతో మొదలగునవి 2 భేదములు మొత్తము 8 . నిషాద గాంధారములతో కలియుట వలన 2 భేదములగును. మిగిలిన శుధ్ధ క్రమములు 6 . రెండు భేదములతో గుణింపబడి 24 అగును. ఏక స్వరములకు భేదములు లేవు కనుక అవి 14 గే. 50 షడ్జాదేః శుధ్ధ మధ్యాహ్నం భేదకంమపంచమంవినా చతుః సర్వేక్రమద్వంద్వేఅష్టా చత్వారింశదీరితాః మధ్యమ గ్రామమున 4 వ మూర్ఛనయగు శుధ్ధ మధ్యమ సాంతర గాంధారములు అభేదములు. పంచమము వినా 4 వస్వరమున 48 భేదములు పునరుక్తములగును. 51-54 తానాస్త్రిస్వరయోస్త్వేతే ద్వాదశద్విస్వరేద్వయమ్ ఏకఏకస్వరస్తే త్రిషష్టిరేత్తరమంద్రకైః పునరుక్తామతాస్తానైర్న్యాదిమార్గీక్రమాః పునః పంచస్వరాయేచత్వారస్తత్తానానాం చతుఃశతీ ఆశీత్యభ్యధికాచాతుః స్వరీషణ్ణవతిర్భవేత్ ద్వాదశత్రిస్వరద్వంద్వేచత్వారోద్విస్వరద్వంద్వే ఏకఏకస్వరస్తానస్తేషాం పంచశతీత్వియమ్ త్రినవత్యాయుతా తానైరఖిన్నారజనీగతైః త్రిస్వరములు ( మూడు స్వరములు కలవి ) 2 క్రమములు. ఈ తానములు 12 భేదములు. అవి పునరుక్తములు repeatedly pronounced . ద్విస్వరము 1 భేదము కలిగినది అదియును పునరుక్తమగును. ఏక్ స్వరము అదియును పునరుక్తమగును. ఇట్లు శుధ్ధ మధ్య భేదములు 60 ఉత్తర మంద్ర సంబంధి కూటతానములచే పునరుక్తములైనవి. మధ్యమ గ్రామమున నిషాదముతో మొదలయే 5 వ మూర్ఛన మార్గియందు 5 స్వరములు కలిగిన 4 క్రమములు కలవు. వాటి భేదములు 450 . 4 స్వరములు ఉన్న క్రమముల సంఖ్య 96. మూడు స్వరములు కల క్రమముల సంఖ్య 12 2 స్వరములు గల క్రమముల సంఖ్య 4 . ఒక స్వరము కలిగినది ఒకటే. ఇలా రజనీ అనే పేరు గల తానములలో 593 కలవు. ఇవి కూడా పునరుక్తులే. 55 దైవతాదేస్తుపౌరవ్యాశ్చత్వారః షట్స్వరాః క్రమాత్ తత్తానానాంతుసాశీతిః శతాష్టావింశతిర్మతా మధ్యమ గ్రామమున 6 వ మూర్ఛన దైవతముతో కలిసి 6 స్వరములును 4 భేదములగును. ప్రతి క్రమమున 720 అగును. 4 క్రమములకు కలిసి 880 భేదములు పునరుక్తములు. 56 ఔడువానాంచతుర్ణాం ప్రాగుక్తాసంఖ్యాచతుః స్వరౌ త్రిస్వరౌద్వస్వరావేకస్వరః ప్రాగుక్తసంఖ్యకాః ఈ క్రమముల సంఖ్య ఇంతకు ముందు చెప్పబడినట్లుగానే ఔడవములు , చతుస్వరములు, త్రిస్వరములు , ద్విస్వరములు , ఏక స్వరము. 57 పంచవింశతిసంయుక్తా చతుస్ర్త్రింశఛ్ఛతీత్వియమ్ తానానాం సదృశాకారాస్యాత్తానైరేత్తరాయతైః ఇట్లు మధ్యమ గ్రామమున మొత్తము సంఖ్య 34420 . సదృశాకారములు ( ఒకే స్వరస్థానములు కలవి ) పునరుక్తములగును. 58-59 ఇత్యేకాశీతిసంయుక్తం సహస్రాణాం చతుష్టయమ్ తానానాంపునరుక్తానాం పూర్ణాపూర్ణైః సహక్రమైః అపనీయేతచేదేషా కూటతానమితిర్భవేత్ లక్షత్రయం సప్తదశసహస్రాణి శతానిచ ఇలా పునరుక్తములైన తానముల సంఖ్య మొత్తము పూర్ణా పూర్ణ క్రమము అనగా సంపూర్ణములు షాడవములు ఔడవములు కలిపి 4081. అగును. ఈ పునరుక్తములను కూడ కలుపుకొని కూటతానముల సంఖ్య 370927. 60-61 నవత్రింశద్యుయనీతి జ్ఞానోపాయోఅత్రకధ్యతే అంకానేకాదిసప్తంతానూర్ధ్వమూర్ధ్వంలిఖేత్క్రమాత్ హతేపూర్వేణపూర్వేణ తేషుచాంకేపరేపరే ఏకస్వరాదిసంఖ్యాస్యాత్క్రమేణ ప్రతిమూర్ఛనమ్ ఇట పరిజ్ఞానోపాయము చెప్పబడినది. ( కీ సొల్యూషన్ ) వివరణా సూత్రం. 1 నుంచి 7 వరకు అంకెలను క్రమంగా రాయాలి. వాటిలో పూర్వపూర్వము ( ఒక దాని కంటె ముందు సంఖ్య ) అంకెతో పరపరము ( తరువాత తరువాతి సంఖ్య ) గుణింపబడగా ప్రతి మూర్ఛన యందు ఏక స్వర , ద్విస్వరములైన మూర్ఛనల సంఖ్య వచ్చును.1 చే 2 గుణింపగా 2 మాత్రమే. 2 చే 3 గుణించిన 6 .6 చే 4 గుణింపగా 24 అగును. 24 ను 5 చే గుణించగా 120 . 6 చే 120 ని గుణించగా 720 అగును. 7 చే 720 గుణించిన 5040 అగును. 62-64 క్రమంన్యస్యస్వరః స్థాప్యః పూర్వః పూర్వః పరాదధః సచేదుపరితత్పూర్వః పురస్తూపరివర్తనః మూలక్రమక్రమాత్పుష్ఠేశేషాః ప్రస్తారఈదృశః సప్తాద్యేకాంతకోష్ఠానామధోఅధః సప్తపంక్తయః తాస్వాధ్యాయామాద్యకోష్ఠేలిఖేదేకం పరేసుఖమ్ వేద్యతానస్వరమితాన్న్యస్యేత్తేష్వేదలోష్టకాన్ స్వరముల వరుసక్రమాన్ని రాసుకొని పూర్వ పూర్వ స్వరము కింద పరస్వరమును రాసి స్థాపింపవలెను. ఆ పూర్వస్వరము పైస్వరమును చేరినయెడల అప్పుడు దాని పూర్వ స్వరమును రాయదగును. ఇట్లు నిషాదము ప్రారంభించి షడ్జ పర్యంతము పాడవలెను. మిగిలిన స్వరములు కూడ ఈ విధముగానే. మూలక్రమమును బట్టి పూర్వస్థానములయందు ఉంచదగును. 7 స్వరములు మొదట రాసి అది 1 స్వరముగా వచ్చువరకు రాయవలెను. పై పంక్తులు శూన్యమైనపుడు సున్న రాయవలెను. తాన స్వరముల పరిమితి వరకు మనము దీనిని సాధన చేయవచ్చును. 65 ప్రాక్పంత్యంత్యాంక సంయోగమూర్థ్వాధః స్థితపంక్తిషు శూన్యాదధోలిఖేదేకం నించాధోఅధః స్వ కోష్ఠకాన్ మొదటి పంక్తి యందలి అంకెల కూడికను పైన కింద వున్న పంక్తుల యందు రాయవలెను. 0 కింద పంక్తిలో 1 వేయవలెను. 6 కోశములు గల పంక్తిలో చివరి అంకెగా 1 వేయవలెను. 2 వ పంక్తి 1 వ కోశమందు 1 వ పంక్తి చివరి సంఖ్యలు (1+1) 2 వేయవలెను. దాని కింద కోశమున (బ్రాకెట్ )2 అంకెకు రెట్టింపు చేసి 4 వేయవలెను. 3 వ కోశంలో 1 పంక్తి కి చివరి అంకెల కూడిక 6 ను వేయవలెను. దాని కింద పంక్తిలో 6 ను రెట్టించి 12 అంకె వేయవలెను. దాని కింద 18.2 వ పంక్తి 4 వ కోశంలో మొదటి 3 పంక్తుల చివరి అంకెలు ( 1+1+1+4+18) కలిపి 24 వేయవలెను. దాని కింద 2 వ కోశము పై అంకెకు రెట్టింపు 48 వేయవలెను. దానికింద 3 వ కోశమున దానికి మూడు రెట్ల సంఖ్య 72 . దాని కింద 96 . 2 వ పంక్తి 5 వ కోశం మొదటి పంక్తులు 5 . చివరి అంకెలు ( 1+1+4+96) 120 . ఇవి భౌతిక శాస్త్ర గణితంలో శబ్ద పౌనఃపున్యానికి సంబంధించిన లెక్కలు . ఈ లెక్కలన్నీ మనం అంకెల రూపంలో గణితంలోనూ ఆంగ్ల మాధ్యమంలో భౌతిక శాస్త్రంలోనూ ఇప్పటి కాలంలో నేర్చుకుంటున్నాము. 14 వ శతాబ్దంలో సంగీత శాస్త్రాన్ని అవుపోసన పట్టి సంస్కృత భాషలో ప్రామాణిక గ్రంథాన్ని రాయగలిగిన కవిపండితుడు రాసిన గ్రంధమిది. ఆ కాలంలో వారి విజ్ఞానానికి , సముపార్జించిన జ్ఞానాన్ని ప్రామాణిక పధ్ధతులలో వివరణకూ దృష్టాంతమిది. {| class="wikitable" |+ !స !రి !గ !మ !ప !ద !ని |- !1 !0 !0 !0 !0 !0 !0 |- ! !1 !2 !6 !24 !120 !720 |- ! ! !4 !12 !48 !240 !1440 |- | | | |18 |72 |360 |2160 |- | | | | |96 |480 |2880 |- | | | | | |600 |4320 |} ఇది సంగీత స్వరరచనా పధ్ధతి . ఈ పధ్ధతిలో అంకెలకు బదులుగా స్వరాలను స్వరస్థానాలను నిలిపి పాడినపుడు మనమా స్వరరచనా పధ్ధతిని అర్ధం. చేసుకుని కొత్త పాటను సృష్టించడం వీలవుతుంది. 66-67 కోసష్టంఖ్యాగుణం న్యస్యేత్ఖండమేరురయంమతః స్వరాన్మూలక్రమస్యాంత్యాత్పూర్వం యావతిథః స్వరః ఉద్దిష్టాంత్యస్తావతిథేకోష్టేఅధౌలోష్టకంక్షిపేత్ లోష్టచాలనమంత్యాత్స్యాత్త్యక్త్వాలబ్ధంక్రమౌభవేత్ కింద స్వరములుగా అవరోహణ స్వరములను కోశములందలి అంకెలను కోశములతో గుణించి ఆ సంఖ్యను ఒక పక్కకు వుంచవలెను.ఇది ఖండమేరువని ఎంచబడినది. ( వీణ తీగలు బిగించబడిన మెటేలభాగము) . కోశమునకు చివరి సంఖ్యను ఈ సంఖ్యతో గుణింపగా వచ్చిన సంఖ్యను కింది కోపపు స్ంఖ్యగా భావించవలెను. 68 లోష్టాక్రాంతాంకసంయోగాదుద్దిష్ట్యస్యమితిరభవేత్ యైరవైర్నష్టసంఖ్యాస్యాన్మౌలైకాంకసమన్వితైః అంత్యము నుండి స్వరము ముందు స్వరస్థానమునకు ఊపబడును. ఈ ఊపు గమకమై స్వరస్థానముల ధ్వనిని మార్చును. లబ్దమును విడిచి క్రమముండును. ఊపు ఎన్ని స్వరములను ఆక్రమించునో ఆ అంకెల కలయిక వలన మిగిలిన స్వరముల సంఖ్య ఏర్పడును. మూలసంఖ్యతో కూడిన ఏక సంఖ్యలేర్పడినపుడు నష్టసంఖ్యకు లోష్టమును వుంచవలెను. 69 తేషులోష్టంక్షిపేన్మూలే లోష్టస్థానమితంభవేత్ నష్టతానస్వరస్థానం తతోయావతిథేపదే మూలమున నష్టతాన స్వరస్థానము లోష్టస్థాన పరిమితమగును. మేరువు మెట్లలో స్వరస్థానముల సంఖ్యను వేరొక స్వరస్థానము ధ్వని వినబడునట్లుగా ఊపినపుడు కోశము లోపలి స్వరస్థానముల అనునాదము మాత్రమే ధ్వనించును. అనంతరము ఎంత సంఖ్య కల కోశమున కింద క్రమములో సంఖ్య వుండునో స్వరము ఆ సంఖ్య కలది అగును. 70 అధి క్రమాదస్తిలోష్టః స్వరస్తావతిథోభవేత్ క్రమాంతిమత్సరాత్పూర్వోలబ్దత్యాగాదిపూర్వవత్ చివరి స్వరము కంటె ముందు స్వరము అనునాదమున ధ్వనించును. తరువాతి స్వరము ధ్వని లబ్ధత్యాగమగును. ( వినిపించదు ) 71 తానస్వరమితోర్ధ్వాధః పంక్తిగాంత్యాంకమిశ్రణాత్ ఏకస్వరాదితానానాంసంఖ్యాసంజాయతేక్రమాత్ తానస్వర పరిమితములైన పైన కింద పంక్తులను పొందిన తరువాత చివరి అంకెల కలయిక వలన అనేక స్వరాదితానముల సంఖ్య క్రమముగా ఏర్పడును 72-75 అథాత్రశుధ్ధతానానాం నామానివ్యాహరామహే అగ్నిష్టోమోఅత్యగ్నిష్టోమోవాజపేయశ్చషోడశీ వుండరీకోఅశ్వమేధశ్చరాజసూయస్తతః పరః ఇతిస్యుః షడ్జహీనానాం సప్తనామాన్యనుక్రమాత్ స్విష్టక్రుధ్ధహుసౌవర్ణో గోసవశ్చమహావ్రతః విశ్వజిహ్రబ్రహ్మయజ్ఞశ్చ ప్రజాపత్యస్తుసప్తమః క్రమాదృషభహీనానాంతానానామభిధాఇమాః అశ్వక్రాంతోరధక్రాంతోవిష్ణుక్రాంతస్తతఃపరమ్ 76 సూర్యక్రాంతో గజక్రాంతో వలభిన్నాగపక్షకః ఇతిపంచమహీనానాంసజ్ఞాః సప్తక్రమాన్మతః తరువాత శుధ్ధతానముల పేర్లు చెప్పబడినవి.షడ్జము ( స స్వరము ) లేకుండా పాడే తానములు అగ్నిష్టోమము , అత్యగ్నిష్టోమము, షోడశీ, పుండరీకము ,అశ్వమేధము , వాజపేయము, రాజసూయము అని 7 . రిషభ హీనములు ( రి స్వరము లేనివి ) స్విష్టకృత్, బహుసౌవర్ణము , గోసవము , మహావ్రతము , విశ్వజిత్తు , బ్రహ్మయజ్ఞము , ప్రజాపత్యము . ప అక్షరము లేనివి అశ్వక్రాంతము , రధక్రాంతము , విష్ణుక్రాంతము , సూర్యక్రాంతము , గజక్రాంతము , వలభిత్తు , నాగపక్షకము. 77 చాతుర్మాస్యోఅథ సంస్థా ఆఖ్యః శస్త్రశ్చోకథశ్చతుర్థకః సౌత్రామణీతథాచిత్రాసప్తమస్తూద్భిద్వాయః చాతుర్మాస్యము , సంస్థ శస్త్రము , ఉక్దము సౌత్రామణి చిత్ర ఉద్భిత్తు అను 7 నిషాదహీనములైన తానముల పేర్లు. ఇవి షడ్జగ్రామ తానములు 28 78-79 సంజ్ఞానిషాదహీనానాం షాడవానామిమాః క్రమాన్ని సావిత్రీ చార్ధసావిత్రీసర్వతోభద్ర సంజ్ఞగః ఆదిత్యానామయనశ్చ గవామయననామకః సర్పాణామనయః షడ్జః సప్తమః కౌణపాయనః నామానిషడ్జహీనానాం తానానామితిమేనిరే సావిత్రి,అర్ధసావిత్రి,సర్వతోభద్రము,ఆదిత్యాయనము,గోఅయనము,సర్పాయనము,కౌకాసాయనము అను 7 షడ్జహీనములైన తానముల పేర్లని బుధులు తలచిరి. 80-82 అగ్నిచిద్ ద్వాదశాహశ్చోపాంశుః సోమాభిదస్తకః అశ్వప్రతిగ్రహో బర్హిరథాభ్యుదయ సంజ్ఞకు ajryzi0kntce5jub27c5m99cpcmjcv3 4595179 4595178 2025-06-30T08:06:12Z సీతామహలక్ష్మి 135699 4595179 wikitext text/x-wiki 59 బ్రహ్మ , దేవేంద్రుడు, వాయువు, గంధర్వులు , సిద్ధులు , బ్రహ్మ , సూర్యుడు - వీరు క్రమముగా మధ్యమ గ్రామమునకు అధిదేవతలు. నారద ముని ఈ మధ్యమ గ్రామ మూర్ఛనలనే వేరే పేర్లతో చెప్పాడు. 23-26 మూర్ఛనోత్తరపర్ణాఆద్యాషడ్జగ్రామేఅభిరుద్గతా అశ్వక్రాంతాచ సౌవీరీహృష్యకాత్తోరాయచా రజనీతిసమాఖ్యాతాఋషీణాం సప్తమూర్ఛనాః ఆప్యాయనీవిశ్వకృతా చంద్రాహేమాకపర్దినీ మైత్రీచాంద్రమసీపిత్ర్యామధ్యమే మూర్ఛనాఇమాః నందావిశాలాసుముఖీ చిత్రాచిత్రవతీసుఖా ఆలాపాచేతిగాంధారగ్రామేస్యుః సప్తమూర్ఛనాః తాశ్చస్వర్గేప్రయోక్తవ్యా విశేషాత్తేననోదితః షడ్జగ్రామమున 7 మూర్ఛనలు. ఉత్తరవర్ణ, అభిరుద్గత , అశ్వక్రాంత , సౌవీరి , హృష్యక , ఉత్తరాయత , రజని అనునవి క్రమముగా వాటి పేర్లు. మధ్యమ గ్రామమందలి మూర్ఛనలు అట్లే 7 . ఆప్యాయని , విశ్వకృత , చంద్ర , హేమ , కపర్దిని , మైత్రి , చాంద్రమపి , పిత్ర్య వీటి పేర్లు. ఈ విధముగానే గాంధార గ్రామమందలి మూర్ఛనలకు కూడ 7 పేర్లు చెప్పబడినవి. అవి నంద , విశాల , సుముఖి , చిత్ర , చిత్రావతి , సుఖ , ఆలాప . ఈ మూర్ఛనలు స్వర్గమునకు సంబంధించినవి . కనుక వీని లక్షణములు ప్రత్యేకించి చెప్పుటలేదు. 27 తానాః స్యుః మూర్ఛనాః శుధ్ధాః షాడవౌడవీతికృతాః షడ్జగాః సప్తహినాశ్చేత్క్రమాత్ సరిపసప్తమైః శుధ్ధములైన మూర్ఛనలు షాడవములు ( 6 స్వరములు కలవి ) , ఔడవములు ( 5 స్వరములు కలవి ) గా చేయబడినపుడు అవి తానములని పిలువబడును.షడ్జగ్రామములు షడ్జహీనములుగా( స స్వరము లేనివిగా ) చేయబడి మరల 7 మూర్ఛనలగును. అవి సప్తతానములు . అట్లే రిషభము ( రి ) , పంచమము ( ప ) , నిషాదము ( ని ) హీనములైనపుడు కూడ ప్రత్యేకమగు తానములని చెప్పబడును. ఇవి మొత్తము 28.( 4#7) 28 తదాష్టవింశతిస్తానా మధ్యమే సరిగోజ్ఘితాః సప్తక్రమాద్యదాతానాః స్యుస్తదాత్వేకవింశతిః మధ్యమ గ్రామమందు కూడ షడ్జ , ఋషభ , గాంధార హీనములైనపుడు ప్రత్యేకమైన సప్తతానములగును. అవి మొత్తము 21. 29 ఏతేచైకోనపంచాశదుభయేషాడవామతాః సపాఖ్యాంద్విశ్రుతిభ్యాం చరిపాభ్యాం సప్తవర్జితాః షడ్జ మధ్యమ గ్రామములు రెండూ కలిపి షాడవములైన తానములు ( 6 స్వరములు కలిగిన మూర్ఛనలు ) 49. ఈ తానములే ఔడవములైనపుడు ( 5 స్వరములు కలిగినపుడు లేదా షడ్జ ( స ) పంచమములు ( ప ) రెండు విడువబడినపుడు అవి ఔడవ సప్తతానములగును. 30-31 షడ్జగ్రామేపృథక్తానా ఏకవింశతిరౌడువాః రిధాభ్యాం ద్విశ్రుతిభ్యాంద మధ్యమగ్రామస్తుతే హీనాశ్చతుర్దశైవస్యుః పంచత్రింశత్తుతేయుతాః <ref>{{Cite wikisource|title=సంగీతరత్నాకరము- శ్లోకాలవివరణ|author=శార్జ్ఞదేవుడు|date=సంగీతనాటక అకాడమీ ప్రచురణ 1966|first=14 వ శతాబ్దపు కవి శార్జ్ఞదేవుని రచన - సంస్కృతమూలం|last=మలి ముద్రణ జరగలేదు|publication-date=1966|author1=అనువాదకులు - గంధం శ్రీరామమూర్తిగారు|volume=మొదటి సంపుటం|contribution=ఈ పుస్తకం అందుబాటులో లేదు. ముద్రణకు బదులుగా వికీసోర్స్ను ఎంచుకున్నాను.|language=తెలుగు|accessday=రోజూ ఒక పేజీ చొప్పున రాస్తున్నాను}}</ref>సర్వేచతురశీతిః స్యుర్మిలితాః షాడవౌడువాః ఒక మూర్ఛనకు 7 స్వరములు . షాడవములు ( ఒక స్వరము వదిలి పాడిన తానములు ) . 7 . రెండు శ్రుతులు గాంధార నిషాదములు ( గ , ని ) వదిలేసి పాడినపుడు సప్తతానములు అంటే 7 తానములు రిషభ పంచమ హీనములైనపుడు ( రి , ప స్వరములు వదిలేసి పాడినపుడు 7 తానములు మొత్తము కలిపి షడ్జ గ్రామమున తానములు 21 . మధ్యమ గ్రామంలో 7 మూర్ఛనలు . రిషభ దైవత హీనములైనపుడు ( రి గ శ్రుతులను వదిలి పాడినపుడు ఔడవములై ( 5 స్వరములు కలవై ) 7 తానములగును. గాంధార నిషాదములు వర్జించినపుడు 7 తానములు , కలిసి ఔడవ తానములు అనగా 5 స్వరములు కలిగిన తానములు 7 కలిసి మొత్తము ఔడవతానములు 14 . మొత్తముగా ఔడవతానములు 35 . షాడవ ఔడవ తానములు కలిసి 84 తానములు. 32 అసంపూర్ణాశ్చసంపూర్ణా వ్యుత్క్రమోచ్చారితస్వరాః మూర్ఛనాః కూటతానాః స్యుస్తత్సంఖ్యామభిధ్మహే అసంపూర్ణములు ( 7 స్వరములు పూర్తిగా లేనివి ) సంపూర్ణములు ( ఆరోహణ , అవరోహణలలో 7 స్వరములు కలిగినవి ) అయిన మూర్ఛనలు వ్యుత్క్రమముచేత reverse తిరగవేసి వుచ్చరించి పాడినపుడు కూటతానములగును. 33 పూర్ణాః పంచసహస్రాణిచత్వారిం శద్యుతానితు ఏకైకస్యాం మూర్ఛనాయాం కూటతానాః సహక్రమైః ఒక్కొక్క మూర్ఛనయందు పూర్ణములు , అసంపూర్ణములైన కూటతానములు కలిసి మొత్తము 5040 అవుతాయి. 34 షట్పంచాశన్మూర్ఛనాస్థాః పూర్ణాః కూటాస్తుయోజితాః లక్షద్వయం సహస్రాణిద్వ్యాశీతిర్ద్వేశతేతథా 56మూర్ఛనలయందున్న కూటతానములను కలిసి కూటతానములు మొత్తము 282240 అగును. 35-36 చత్వారింశచ్చసంఖ్యాతా అథాపూర్ణాన్ ప్రచక్ష్మహే ఏకైకాంత్యాంత్యవిరహాద్భేదాః షట్ షట్స్వరాదయః ఏకస్వరోఅత్ర నిర్భేదోఅప్యుక్తోనష్టాదిసిధ్ధయే క్రమా అకూటతానత్వేఅప్యుక్తాస్తేషూపయోగినః తరువాత అసంపూర్ణములైన కూటతానములు చెప్పబడును. సరిగమపదని లో కడపటి లేదా చివరి స్వరమును వదిలిన సరిగమపద అగును . అట్టి ఎడబాటుతో అవి ఆరు భేదములు . సరిగమప , సరిగమ , సరిగ , సరి , స . ఇవి వ్యుత్క్రమమున 6 అగును. స , సని , సనిద , సనిదప , సనిదపమ , సనిదపమగ , సనిదపమగరి . చివరి రిషభము వర్జితమగును. ఇవి పూర్తి కూటతానములు కావు . కాని కూటతానములందు వుపయోగింపబడునవి కాన చెప్పబడినవి. 37 స్యుఃషాడవానాంవింశత్యాసహసప్తసతానితు ఔడువానాంతు వింశత్యాసహితంశతమిష్యతే షాడవములైన క్రమముల సంఖ్య 720 . ఔడువములైన క్రమముల సంఖ్య 120. 38-39 చతుః స్వరాణాంకూటానాం చతుర్వింశతిరీరితాః త్రిస్వరాః షడ్ ద్వి స్వరౌ ద్వావేకస్త్వేకస్వరోమతః ఆర్చికోగాథికశ్చాదసామికో అథ స్వరాంతరః ఏకస్వరాదితానానాం చతుర్ణామభిధాఇమాః చతుస్వరములైన కూటతానముల సంఖ్య 24 . త్రిస్వరముల ప్రస్తారమున 6 భేదములు , ద్వి స్వర ప్రస్తారమున 2 భేదములు , ఏక స్వరముల 1 తానములు నాలుగు ఆర్చికము , గాధికము , సామికము , స్వరాంతరము అను పేర్లతో పిలువబడును. 40 ఉక్తాః శుధ్ధాదిభేదేన నిగయుక్తాశ్చతుర్విధాః తయోరేకైకహీనాస్తుద్వేధామూలక్రమామతాః షడ్జ మధ్యమ గ్రామములు రెండు కలిసి 14 మూర్ఛనలు. అవి చివరి స్వరము వర్జముగా పాడినపుడు షాడవములు ( 6 స్వరములు కలవి ) అగును. అప్పడు నిషాద గాంధార యుక్తముగా ( ని గ ) శుధ్ధములు , కాకలీకలితములు , సాంతరములు , ఆ రెంటిని కూడినవి అని 4 విధములగును. వానిలో ఒక్కొక్క స్వరము మాత్రమే పాడినపుడు ఆ క్రమములు 2 విధములగును. నిషాద హీనములైనవి ని లేనివి శుధ్ధములు , సాంతరములు. గాంధార హీనములు అనగా గ లేనివి శుధ్ధములు , కాకలీకలితములు. 41 షడ్జాద్యౌ మధ్యమాద్యౌచ చత్వారం స్యుర్విధాద్విధా చతుర్థాఅన్యేదశేత్యష్టాచత్వారింశదమీ క్రమాః షడ్జ గ్రామమున ఆద్యములైన ఔత్తరమంద్రము , శుధ్ధ మధ్యమము మధ్యమ గ్రామమున ఆద్యమైన సౌవీరక్రమము , మత్సరీకృత క్రమము కలిపి 4 ప్రత్యేకమగు 2 విధములగుచున్నవి. 42 సవింశతిః సప్తశతీప్రాగుక్తాగుణితాక్రమైః చతుస్త్రింశతస్సహస్రాణి షష్ట్యాపంచశతానిచ ఇతరములు 10 భేదములు . శుధ్ధములు , సాంతరములు , కాకలీకలితములు , తద్ద్వయోపేతములని 4 విధములైన భేదములతో కలిసి ఈ క్రమములు మొత్తము 48. ప్రతి క్రమందలి మూర్ఛనలను కలుపుకొని మొత్తము 720 అగును. అవి 48 చేత గుణింపబడి 34520 అగును. క్రమములతో సహితముగా కూటతానులైన షాడవముల సంఖ్య ఇంత మాత్రమే. 43 ఇతిషాడవసంఖ్యాస్యాదథ పంచస్వరాన్ బ్రువే గాద్యౌధాద్యౌనిషాద్యౌచ చతుర్భేదాః షడేడువాః షాడవములైన తానములు పూర్తయిన తరువాత ఔడవములు . అనగా 5 స్వరములతో పాడునవి. షడ్జగ్రమమందు షడ్జము , మధ్యమ గ్రామమందు మధ్యమము నిత్యములగును.(common ).దైవతాద్యములు 2 నిషాదాద్యములు 2 అక్కడికి 5 స్వరములగును. అవి నిషాద గాంధారములతో కూడుట వలన 4 విధములగును. 44-47 అష్టావన్యేద్విధేత్యేవం చత్వారింశదిమేక్రమాః సవింశతేశశతేతైశ్చగుణితేఅష్టౌశతానితు చత్వారిచసహస్రాణి సంఖ్యాపంచస్వరేష్వితి చతుఃస్వరేషున్యాద్యౌద్వౌ చతుర్థాద్వాదశపరే క్రమాద్విధేతిద్వాత్రింశచ్చతుర్వింశతి తాడితా శతానిసప్తాష్టషష్ట్యాస్యాచ్చతుః సర్వసంమితిః త్రిస్వరేషుతుమాద్యేద్వావభేదౌ ద్వాదశాపరే ద్విధాషడ్వింశతిరితిక్రమాస్తే షడ్భిరాహతా మిగిలిన 8 మూర్ఛనలు కలిసి 2 విధములగును. ఈ విధముగా గుణించిన పిదప ఔడవముల సంఖ్య 40 అగును. ఆ 40 క్రమములు 120 చే గుణింపబడగా ఔడవములున్ని 4800 అగును. చతుస్వరములయందు నిషాదాద్యములు 2 . అవి 4 భేదములతో వున్నవి. అన్యములైన 12 మళ్లీ 2 భేదములతో మొత్తము. క్రమములు 32 అగును. 32 ను 24 చేత గుణించిన చతుస్వరముల సంఖ్య. 756. త్రిస్వరములందును షడ్జ మధ్యమములు మారవు. ఇతరములైన 12 మాత్రము 2 భేదములు కలిగియుండును. కావున 26 అగును. అవి 6 చే గుణింపబడి 156 అగును. 48-49 షట్పంచాశచ్ఛతంచ స్యుర్ద్విస్వరేషుపునర్విధా రిగధన్యాదయోఅష్టౌస్యుః శుధ్ధాస్తదితరేక్రమాః ద్వావింశతిస్తేతు చతుశ్చత్వారింశద్ద్వితాడితా ఏకస్వరాస్త్వభేదత్వాన్మౌలా ఏవచతుర్దశ ద్విస్వరములందు రిషభముతో మొదలగు స్వరములు 2 భేదములు గాంధారముతో మొదలగు భేదములు 2 దైవతముతో మొదలగునవి 2 భేదములు , నిషాదముతో మొదలగునవి 2 భేదములు మొత్తము 8 . నిషాద గాంధారములతో కలియుట వలన 2 భేదములగును. మిగిలిన శుధ్ధ క్రమములు 6 . రెండు భేదములతో గుణింపబడి 24 అగును. ఏక స్వరములకు భేదములు లేవు కనుక అవి 14 గే. 50 షడ్జాదేః శుధ్ధ మధ్యాహ్నం భేదకంమపంచమంవినా చతుః సర్వేక్రమద్వంద్వేఅష్టా చత్వారింశదీరితాః మధ్యమ గ్రామమున 4 వ మూర్ఛనయగు శుధ్ధ మధ్యమ సాంతర గాంధారములు అభేదములు. పంచమము వినా 4 వస్వరమున 48 భేదములు పునరుక్తములగును. 51-54 తానాస్త్రిస్వరయోస్త్వేతే ద్వాదశద్విస్వరేద్వయమ్ ఏకఏకస్వరస్తే త్రిషష్టిరేత్తరమంద్రకైః పునరుక్తామతాస్తానైర్న్యాదిమార్గీక్రమాః పునః పంచస్వరాయేచత్వారస్తత్తానానాం చతుఃశతీ ఆశీత్యభ్యధికాచాతుః స్వరీషణ్ణవతిర్భవేత్ ద్వాదశత్రిస్వరద్వంద్వేచత్వారోద్విస్వరద్వంద్వే ఏకఏకస్వరస్తానస్తేషాం పంచశతీత్వియమ్ త్రినవత్యాయుతా తానైరఖిన్నారజనీగతైః త్రిస్వరములు ( మూడు స్వరములు కలవి ) 2 క్రమములు. ఈ తానములు 12 భేదములు. అవి పునరుక్తములు repeatedly pronounced . ద్విస్వరము 1 భేదము కలిగినది అదియును పునరుక్తమగును. ఏక్ స్వరము అదియును పునరుక్తమగును. ఇట్లు శుధ్ధ మధ్య భేదములు 60 ఉత్తర మంద్ర సంబంధి కూటతానములచే పునరుక్తములైనవి. మధ్యమ గ్రామమున నిషాదముతో మొదలయే 5 వ మూర్ఛన మార్గియందు 5 స్వరములు కలిగిన 4 క్రమములు కలవు. వాటి భేదములు 450 . 4 స్వరములు ఉన్న క్రమముల సంఖ్య 96. మూడు స్వరములు కల క్రమముల సంఖ్య 12 2 స్వరములు గల క్రమముల సంఖ్య 4 . ఒక స్వరము కలిగినది ఒకటే. ఇలా రజనీ అనే పేరు గల తానములలో 593 కలవు. ఇవి కూడా పునరుక్తులే. 55 దైవతాదేస్తుపౌరవ్యాశ్చత్వారః షట్స్వరాః క్రమాత్ తత్తానానాంతుసాశీతిః శతాష్టావింశతిర్మతా మధ్యమ గ్రామమున 6 వ మూర్ఛన దైవతముతో కలిసి 6 స్వరములును 4 భేదములగును. ప్రతి క్రమమున 720 అగును. 4 క్రమములకు కలిసి 880 భేదములు పునరుక్తములు. 56 ఔడువానాంచతుర్ణాం ప్రాగుక్తాసంఖ్యాచతుః స్వరౌ త్రిస్వరౌద్వస్వరావేకస్వరః ప్రాగుక్తసంఖ్యకాః ఈ క్రమముల సంఖ్య ఇంతకు ముందు చెప్పబడినట్లుగానే ఔడవములు , చతుస్వరములు, త్రిస్వరములు , ద్విస్వరములు , ఏక స్వరము. 57 పంచవింశతిసంయుక్తా చతుస్ర్త్రింశఛ్ఛతీత్వియమ్ తానానాం సదృశాకారాస్యాత్తానైరేత్తరాయతైః ఇట్లు మధ్యమ గ్రామమున మొత్తము సంఖ్య 34420 . సదృశాకారములు ( ఒకే స్వరస్థానములు కలవి ) పునరుక్తములగును. 58-59 ఇత్యేకాశీతిసంయుక్తం సహస్రాణాం చతుష్టయమ్ తానానాంపునరుక్తానాం పూర్ణాపూర్ణైః సహక్రమైః అపనీయేతచేదేషా కూటతానమితిర్భవేత్ లక్షత్రయం సప్తదశసహస్రాణి శతానిచ ఇలా పునరుక్తములైన తానముల సంఖ్య మొత్తము పూర్ణా పూర్ణ క్రమము అనగా సంపూర్ణములు షాడవములు ఔడవములు కలిపి 4081. అగును. ఈ పునరుక్తములను కూడ కలుపుకొని కూటతానముల సంఖ్య 370927. 60-61 నవత్రింశద్యుయనీతి జ్ఞానోపాయోఅత్రకధ్యతే అంకానేకాదిసప్తంతానూర్ధ్వమూర్ధ్వంలిఖేత్క్రమాత్ హతేపూర్వేణపూర్వేణ తేషుచాంకేపరేపరే ఏకస్వరాదిసంఖ్యాస్యాత్క్రమేణ ప్రతిమూర్ఛనమ్ ఇట పరిజ్ఞానోపాయము చెప్పబడినది. ( కీ సొల్యూషన్ ) వివరణా సూత్రం. 1 నుంచి 7 వరకు అంకెలను క్రమంగా రాయాలి. వాటిలో పూర్వపూర్వము ( ఒక దాని కంటె ముందు సంఖ్య ) అంకెతో పరపరము ( తరువాత తరువాతి సంఖ్య ) గుణింపబడగా ప్రతి మూర్ఛన యందు ఏక స్వర , ద్విస్వరములైన మూర్ఛనల సంఖ్య వచ్చును.1 చే 2 గుణింపగా 2 మాత్రమే. 2 చే 3 గుణించిన 6 .6 చే 4 గుణింపగా 24 అగును. 24 ను 5 చే గుణించగా 120 . 6 చే 120 ని గుణించగా 720 అగును. 7 చే 720 గుణించిన 5040 అగును. 62-64 క్రమంన్యస్యస్వరః స్థాప్యః పూర్వః పూర్వః పరాదధః సచేదుపరితత్పూర్వః పురస్తూపరివర్తనః మూలక్రమక్రమాత్పుష్ఠేశేషాః ప్రస్తారఈదృశః సప్తాద్యేకాంతకోష్ఠానామధోఅధః సప్తపంక్తయః తాస్వాధ్యాయామాద్యకోష్ఠేలిఖేదేకం పరేసుఖమ్ వేద్యతానస్వరమితాన్న్యస్యేత్తేష్వేదలోష్టకాన్ స్వరముల వరుసక్రమాన్ని రాసుకొని పూర్వ పూర్వ స్వరము కింద పరస్వరమును రాసి స్థాపింపవలెను. ఆ పూర్వస్వరము పైస్వరమును చేరినయెడల అప్పుడు దాని పూర్వ స్వరమును రాయదగును. ఇట్లు నిషాదము ప్రారంభించి షడ్జ పర్యంతము పాడవలెను. మిగిలిన స్వరములు కూడ ఈ విధముగానే. మూలక్రమమును బట్టి పూర్వస్థానములయందు ఉంచదగును. 7 స్వరములు మొదట రాసి అది 1 స్వరముగా వచ్చువరకు రాయవలెను. పై పంక్తులు శూన్యమైనపుడు సున్న రాయవలెను. తాన స్వరముల పరిమితి వరకు మనము దీనిని సాధన చేయవచ్చును. 65 ప్రాక్పంత్యంత్యాంక సంయోగమూర్థ్వాధః స్థితపంక్తిషు శూన్యాదధోలిఖేదేకం నించాధోఅధః స్వ కోష్ఠకాన్ మొదటి పంక్తి యందలి అంకెల కూడికను పైన కింద వున్న పంక్తుల యందు రాయవలెను. 0 కింద పంక్తిలో 1 వేయవలెను. 6 కోశములు గల పంక్తిలో చివరి అంకెగా 1 వేయవలెను. 2 వ పంక్తి 1 వ కోశమందు 1 వ పంక్తి చివరి సంఖ్యలు (1+1) 2 వేయవలెను. దాని కింద కోశమున (బ్రాకెట్ )2 అంకెకు రెట్టింపు చేసి 4 వేయవలెను. 3 వ కోశంలో 1 పంక్తి కి చివరి అంకెల కూడిక 6 ను వేయవలెను. దాని కింద పంక్తిలో 6 ను రెట్టించి 12 అంకె వేయవలెను. దాని కింద 18.2 వ పంక్తి 4 వ కోశంలో మొదటి 3 పంక్తుల చివరి అంకెలు ( 1+1+1+4+18) కలిపి 24 వేయవలెను. దాని కింద 2 వ కోశము పై అంకెకు రెట్టింపు 48 వేయవలెను. దానికింద 3 వ కోశమున దానికి మూడు రెట్ల సంఖ్య 72 . దాని కింద 96 . 2 వ పంక్తి 5 వ కోశం మొదటి పంక్తులు 5 . చివరి అంకెలు ( 1+1+4+96) 120 . ఇవి భౌతిక శాస్త్ర గణితంలో శబ్ద పౌనఃపున్యానికి సంబంధించిన లెక్కలు . ఈ లెక్కలన్నీ మనం అంకెల రూపంలో గణితంలోనూ ఆంగ్ల మాధ్యమంలో భౌతిక శాస్త్రంలోనూ ఇప్పటి కాలంలో నేర్చుకుంటున్నాము. 14 వ శతాబ్దంలో సంగీత శాస్త్రాన్ని అవుపోసన పట్టి సంస్కృత భాషలో ప్రామాణిక గ్రంథాన్ని రాయగలిగిన కవిపండితుడు రాసిన గ్రంధమిది. ఆ కాలంలో వారి విజ్ఞానానికి , సముపార్జించిన జ్ఞానాన్ని ప్రామాణిక పధ్ధతులలో వివరణకూ దృష్టాంతమిది. {| class="wikitable" |+ !స !రి !గ !మ !ప !ద !ని |- !1 !0 !0 !0 !0 !0 !0 |- ! !1 !2 !6 !24 !120 !720 |- ! ! !4 !12 !48 !240 !1440 |- | | | |18 |72 |360 |2160 |- | | | | |96 |480 |2880 |- | | | | | |600 |4320 |} ఇది సంగీత స్వరరచనా పధ్ధతి . ఈ పధ్ధతిలో అంకెలకు బదులుగా స్వరాలను స్వరస్థానాలను నిలిపి పాడినపుడు మనమా స్వరరచనా పధ్ధతిని అర్ధం. చేసుకుని కొత్త పాటను సృష్టించడం వీలవుతుంది. 66-67 కోసష్టంఖ్యాగుణం న్యస్యేత్ఖండమేరురయంమతః స్వరాన్మూలక్రమస్యాంత్యాత్పూర్వం యావతిథః స్వరః ఉద్దిష్టాంత్యస్తావతిథేకోష్టేఅధౌలోష్టకంక్షిపేత్ లోష్టచాలనమంత్యాత్స్యాత్త్యక్త్వాలబ్ధంక్రమౌభవేత్ కింద స్వరములుగా అవరోహణ స్వరములను కోశములందలి అంకెలను కోశములతో గుణించి ఆ సంఖ్యను ఒక పక్కకు వుంచవలెను.ఇది ఖండమేరువని ఎంచబడినది. ( వీణ తీగలు బిగించబడిన మెటేలభాగము) . కోశమునకు చివరి సంఖ్యను ఈ సంఖ్యతో గుణింపగా వచ్చిన సంఖ్యను కింది కోపపు స్ంఖ్యగా భావించవలెను. 68 లోష్టాక్రాంతాంకసంయోగాదుద్దిష్ట్యస్యమితిరభవేత్ యైరవైర్నష్టసంఖ్యాస్యాన్మౌలైకాంకసమన్వితైః అంత్యము నుండి స్వరము ముందు స్వరస్థానమునకు ఊపబడును. ఈ ఊపు గమకమై స్వరస్థానముల ధ్వనిని మార్చును. లబ్దమును విడిచి క్రమముండును. ఊపు ఎన్ని స్వరములను ఆక్రమించునో ఆ అంకెల కలయిక వలన మిగిలిన స్వరముల సంఖ్య ఏర్పడును. మూలసంఖ్యతో కూడిన ఏక సంఖ్యలేర్పడినపుడు నష్టసంఖ్యకు లోష్టమును వుంచవలెను. 69 తేషులోష్టంక్షిపేన్మూలే లోష్టస్థానమితంభవేత్ నష్టతానస్వరస్థానం తతోయావతిథేపదే మూలమున నష్టతాన స్వరస్థానము లోష్టస్థాన పరిమితమగును. మేరువు మెట్లలో స్వరస్థానముల సంఖ్యను వేరొక స్వరస్థానము ధ్వని వినబడునట్లుగా ఊపినపుడు కోశము లోపలి స్వరస్థానముల అనునాదము మాత్రమే ధ్వనించును. అనంతరము ఎంత సంఖ్య కల కోశమున కింద క్రమములో సంఖ్య వుండునో స్వరము ఆ సంఖ్య కలది అగును. 70 అధి క్రమాదస్తిలోష్టః స్వరస్తావతిథోభవేత్ క్రమాంతిమత్సరాత్పూర్వోలబ్దత్యాగాదిపూర్వవత్ చివరి స్వరము కంటె ముందు స్వరము అనునాదమున ధ్వనించును. తరువాతి స్వరము ధ్వని లబ్ధత్యాగమగును. ( వినిపించదు ) 71 తానస్వరమితోర్ధ్వాధః పంక్తిగాంత్యాంకమిశ్రణాత్ ఏకస్వరాదితానానాంసంఖ్యాసంజాయతేక్రమాత్ తానస్వర పరిమితములైన పైన కింద పంక్తులను పొందిన తరువాత చివరి అంకెల కలయిక వలన అనేక స్వరాదితానముల సంఖ్య క్రమముగా ఏర్పడును 72-75 అథాత్రశుధ్ధతానానాం నామానివ్యాహరామహే అగ్నిష్టోమోఅత్యగ్నిష్టోమోవాజపేయశ్చషోడశీ వుండరీకోఅశ్వమేధశ్చరాజసూయస్తతః పరః ఇతిస్యుః షడ్జహీనానాం సప్తనామాన్యనుక్రమాత్ స్విష్టక్రుధ్ధహుసౌవర్ణో గోసవశ్చమహావ్రతః విశ్వజిహ్రబ్రహ్మయజ్ఞశ్చ ప్రజాపత్యస్తుసప్తమః క్రమాదృషభహీనానాంతానానామభిధాఇమాః అశ్వక్రాంతోరధక్రాంతోవిష్ణుక్రాంతస్తతఃపరమ్ 76 సూర్యక్రాంతో గజక్రాంతో వలభిన్నాగపక్షకః ఇతిపంచమహీనానాంసజ్ఞాః సప్తక్రమాన్మతః తరువాత శుధ్ధతానముల పేర్లు చెప్పబడినవి.షడ్జము ( స స్వరము ) లేకుండా పాడే తానములు అగ్నిష్టోమము , అత్యగ్నిష్టోమము, షోడశీ, పుండరీకము ,అశ్వమేధము , వాజపేయము, రాజసూయము అని 7 . రిషభ హీనములు ( రి స్వరము లేనివి ) స్విష్టకృత్, బహుసౌవర్ణము , గోసవము , మహావ్రతము , విశ్వజిత్తు , బ్రహ్మయజ్ఞము , ప్రజాపత్యము . ప అక్షరము లేనివి అశ్వక్రాంతము , రధక్రాంతము , విష్ణుక్రాంతము , సూర్యక్రాంతము , గజక్రాంతము , వలభిత్తు , నాగపక్షకము. 77 చాతుర్మాస్యోఅథ సంస్థా ఆఖ్యః శస్త్రశ్చోకథశ్చతుర్థకః సౌత్రామణీతథాచిత్రాసప్తమస్తూద్భిద్వాయః చాతుర్మాస్యము , సంస్థ శస్త్రము , ఉక్దము సౌత్రామణి చిత్ర ఉద్భిత్తు అను 7 నిషాదహీనములైన తానముల పేర్లు. ఇవి షడ్జగ్రామ తానములు 28 78-79 సంజ్ఞానిషాదహీనానాం షాడవానామిమాః క్రమాన్ని సావిత్రీ చార్ధసావిత్రీసర్వతోభద్ర సంజ్ఞగః ఆదిత్యానామయనశ్చ గవామయననామకః సర్పాణామనయః షడ్జః సప్తమః కౌణపాయనః నామానిషడ్జహీనానాం తానానామితిమేనిరే సావిత్రి,అర్ధసావిత్రి,సర్వతోభద్రము,ఆదిత్యాయనము,గోఅయనము,సర్పాయనము,కౌకాసాయనము అను 7 షడ్జహీనములైన తానముల పేర్లని బుధులు తలచిరి. 80-82 అగ్నిచిద్ ద్వాదశాహశ్చోపాంశుః సోమాభిదస్తకః అశ్వప్రతిగ్రహో బర్హిరథాభ్యుదయ సంజ్ఞకు n3i92qf0c5ytmalbig5fvseuug9k9md 4595180 4595179 2025-06-30T08:07:25Z సీతామహలక్ష్మి 135699 [[WP:AES|←]]Blanked the page 4595180 wikitext text/x-wiki phoiac9h4m842xq45sp7s6u21eteeq1 4595183 4595180 2025-06-30T08:40:16Z సీతామహలక్ష్మి 135699 4595183 wikitext text/x-wiki == స్వరగతాధ్యాయము: జాతి ప్రకరణము == 7 వప్రకరణమైన జాతి ప్రకరణము 1-3 శుధ్ధాస్స్యుర్జాతయస్సప్తతాః షడ్జాదిస్వరాభిదాః షాడ్జ్యర్షభీచగాంధారీమధ్యమాపంచమీతధా దైవతచాధనైషాదీశుధ్ధతాలక్ష్యకధ్యతే యాసాంనామస్వరోన్యాసోఅపన్యాసోఅశోగ్రహస్తథా తారన్యాసవిహీనాస్తాః పూర్ణాః శుధ్ధాభిధామతాః వికృతాన్యాసవర్జైతల్లక్ష్మహీనాభవంత్యమూః శుధ్ధస్వరములు అని చెప్పబడునవి 7 స్వరములు. వాటి పేర్లు 1 షాడ్జి 2 ఆర్షభి 3 గాంధారి 4 మధ్యమ 5 పంచమి 6 ధైవతి 7 నిషాది. వీటినే సంగీతమున సప్తస్వరములని చెపుతారు. ఈ స్వరములే సంజ్ఞలతో స రి గ మ ప ద ని అని చెప్పబడతాయి. వాటి శుధ్ధత్వము , లక్షణములు ఈ ప్రకరణమున చెప్పబడును. శుధ్ధస్వరములకు లక్షణములు 4 . అవి 1 న్యాసము 2 అపన్యాసము 3 అంశము 4 గ్రహము ఈ శుధ్ధస్వరములు సంపూర్ణములు. అనగా ఆరోహణము,అవరోహణము రెంటి యందు 7 స్వరములు పూర్తిగా పాడవలసినవి. ఈ లక్షణములు లేనివి వికృతులని , జాతులని చెప్పబడును. 4 సంపూర్ణత్వగ్రహాంశాపన్యాసేష్వేకైకవర్జనాత్ భవంతిభావాశ్చత్వారోద్యయోస్త్వాగేతుషణ్మతాః శుధ్ధములకున్న 4 లక్షణములలో ఒక్కొక్కదానిని విడిచినపుడు ఇవి 4 భేదములగును. సంపూర్ణత్వము + గ్రహము సంపూర్ణత్వము + అంశము సంపూర్ణత్వము + అపన్యాసము గ్రహము + అంశము గ్రహము + అపన్యాసము అంశము + అపన్యాసము ఒక్కొక్క లక్షణమును విడుచుట వలన వికృతులు 6 భేదములు అవుతున్నాయి. 5 dyy692fr9mbmp1glheu03d6auhy93fv 4595205 4595183 2025-06-30T09:36:35Z సీతామహలక్ష్మి 135699 4595205 wikitext text/x-wiki == స్వరగతాధ్యాయము: జాతి ప్రకరణము == 7 వప్రకరణమైన జాతి ప్రకరణము 1-3 శుధ్ధాస్స్యుర్జాతయస్సప్తతాః షడ్జాదిస్వరాభిదాః షాడ్జ్యర్షభీచగాంధారీమధ్యమాపంచమీతధా దైవతచాధనైషాదీశుధ్ధతాలక్ష్యకధ్యతే యాసాంనామస్వరోన్యాసోఅపన్యాసోఅశోగ్రహస్తథా తారన్యాసవిహీనాస్తాః పూర్ణాః శుధ్ధాభిధామతాః వికృతాన్యాసవర్జైతల్లక్ష్మహీనాభవంత్యమూః శుధ్ధస్వరములు అని చెప్పబడునవి 7 స్వరములు. వాటి పేర్లు 1 షాడ్జి 2 ఆర్షభి 3 గాంధారి 4 మధ్యమ 5 పంచమి 6 ధైవతి 7 నిషాది. వీటినే సంగీతమున సప్తస్వరములని చెపుతారు. ఈ స్వరములే సంజ్ఞలతో స రి గ మ ప ద ని అని చెప్పబడతాయి. వాటి శుధ్ధత్వము , లక్షణములు ఈ ప్రకరణమున చెప్పబడును. శుధ్ధస్వరములకు లక్షణములు 4 . అవి 1 న్యాసము 2 అపన్యాసము 3 అంశము 4 గ్రహము ఈ శుధ్ధస్వరములు సంపూర్ణములు. అనగా ఆరోహణము,అవరోహణము రెంటి యందు 7 స్వరములు పూర్తిగా పాడవలసినవి. ఈ లక్షణములు లేనివి వికృతులని , జాతులని చెప్పబడును. 4 సంపూర్ణత్వగ్రహాంశాపన్యాసేష్వేకైకవర్జనాత్ భవంతిభావాశ్చత్వారోద్యయోస్త్వాగేతుషణ్మతాః శుధ్ధములకున్న 4 లక్షణములలో ఒక్కొక్కదానిని విడిచినపుడు ఇవి 4 భేదములగును. సంపూర్ణత్వము + గ్రహము సంపూర్ణత్వము + అంశము సంపూర్ణత్వము + అపన్యాసము గ్రహము + అంశము గ్రహము + అపన్యాసము అంశము + అపన్యాసము ఒక్కొక్క లక్షణమును విడుచుట వలన వికృతులు 6 భేదములు అవుతున్నాయి. 5 త్యాగేత్రయాణాంచత్వారోఏకస్త్యక్తేచతుష్టయే భేదాఃపంచదశైవైతేషాడ్జాః సద్భిర్నిరూపితాః 3 లక్షణములను విడిచిన వికృతులు 4 . నాలుగు లక్షణములు విడిచినది 1 . మొత్తము 15 జాతులగును. 7 శుధ్ధములు + 6 ఒక లక్షణము విడిచినవి + 4 మూడు లక్షణములను విడిచినవి. నాలుగిటిని విడిచింది 1 6 తత్రాష్ణౌపూర్ణతాహీనాః సప్తత్వితరవర్జితాః ద్విధాస్యుః పూర్ణతాహీనాః షాడవౌడువభేదతః 8 భేదములు పూర్తి 7 స్వరములు పాడకుండా అసంపూర్ణములైనవి. అవి షాడవములు ( 6 స్వరములు కలవి ), ఔడవములు ( 5 స్వరములు కలవి ) అని 2 రకములు. 7 అతోఅష్టావధికాఆర్షభ్యాదిషుఔడువజాతిషు అతస్త్రయోవింశతిధాషట్సు ప్రత్యేకమీరితాః ebit59wx0vpi59jq6srcn58p0fpa793 0 457741 4595196 4593210 2025-06-30T09:05:11Z Batthini Vinay Kumar Goud 78298 4595196 wikitext text/x-wiki {{Infobox Indian politician | name = పదమ్‌సేన్ చౌదరి | birth_name = | caption = | image = | birth_date = {{Birth date and age |1955|12|5|df=y}} | birth_place = | residence = | death_date = | death_place = | office = [[ఉత్తర ప్రదేశ్ శాసనమండలి|ఉత్తరప్రదేశ్ శాసనమండలి సభ్యుడు]] | constituency = ''ఎమ్మెల్యే కోటా'' | termstart = 2023 | office1 = [[లో‍క్‍సభ సభ్యుడు]] | constituency3 = [[బహ్రైచ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బహ్రైచ్]] | term2 = 1996-1998 | predecessor2 = [[రుద్రసేన్ చౌదరి]] | successor2 = [[ఆరీఫ్ మహమ్మద్ ఖాన్]] | term3 = 1999-2004 | predecessor3 = [[ఆరీఫ్ మహమ్మద్ ఖాన్]] | successor3 = [[రుబాబ్ సైదా]] | party = [[భారతీయ జనతా పార్టీ]] | religion = | otherparty = | spouse = పుష్ప చౌదరి | children = | website = | footnotes = | date = | year = | nationality = {{flag|India|name=భారతీయుడు}} | occupation = [[రాజకీయ నాయకుడు]] | parents = [[రుద్రసేన్ చౌదరి]] }} '''పదమ్‌సేన్ చౌదరి''' (5 డిసెంబర్ 1955) భారతదేశానికి చెందిన [[రాజకీయ నాయకుడు]].<ref name="Padamsen Chaudhary">{{cite news |last1= |first1= |title=Padamsen Chaudhary |url=https://sansad.in/ls/members/biographyM/92?from=members |accessdate=25 June 2025 |publisher=Digital Sansad |date=4 June 2024 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20250625162743/https://sansad.in/ls/members/biographyM/92?from=members |archivedate=25 June 2025 |language=en}}</ref> ఆయన [[బహ్రైచ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం]] నుండి రెండుసార్లు [[లో‍క్‍సభ సభ్యుడు|లోక్‌సభ సభ్యుడిగా]] ఎన్నికయ్యాడు. == రాజకీయ జీవితం == పదమ్‌సేన్ చౌదరి [[భారతీయ జనతా పార్టీ]] ద్వారా రాజకీయాల్లోకి వచ్చి పార్టీలో వివిధ హోదాల్లో పని చేసి [[1996 భారత సార్వత్రిక ఎన్నికలు|1996లో జరిగిన లోక్‌సభ ఎన్నికలలో]] [[బహ్రైచ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం]] నుండి [[భారతీయ జనతా పార్టీ|బీజేపీ]] అభ్యర్థిగా పోటీ చేసి తన సమీప ప్రత్యర్థి స్వతంత్ర అభ్యర్థి [[ఆరీఫ్ మహమ్మద్ ఖాన్]] పై 65968 ఓట్ల మెజారిటీతో గెలిచి తొలిసారి [[లో‍క్‍సభ సభ్యుడు|లోక్‌సభ సభ్యుడిగా]] ఎన్నికయ్యాడు. ఆయన [[1998 భారత సార్వత్రిక ఎన్నికలు|1998 లోక్‌సభ ఎన్నికలలో]] [[భారతీయ జనతా పార్టీ|బీజేపీ]] అభ్యర్థిగా పోటీ చేసి తన సమీప ప్రత్యర్థి [[బహుజన సమాజ్ పార్టీ|బీఎస్‌పీ]] అభ్యర్థి [[ఆరీఫ్ మహమ్మద్ ఖాన్]] చేతిలో 38,376 ఓట్ల తేడాతో ఓడిపోయాడు. పదమ్‌సేన్ చౌదరి [[1999 భారత సార్వత్రిక ఎన్నికలు|1999లో జరిగిన లోక్‌సభ ఎన్నికలలో]] [[బహ్రైచ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం]] నుండి [[భారతీయ జనతా పార్టీ|బీజేపీ]] అభ్యర్థిగా పోటీ చేసి తన సమీప ప్రత్యర్థి [[బహుజన సమాజ్ పార్టీ|బీఎస్‌పీ]] అభ్యర్థి [[ఆరీఫ్ మహమ్మద్ ఖాన్]] పై 5751 ఓట్ల మెజారిటీతో గెలిచి రెండోసారి [[లో‍క్‍సభ సభ్యుడు|లోక్‌సభ సభ్యుడిగా]] ఎన్నికయ్యాడు. ఆయన [[2004 భారత సార్వత్రిక ఎన్నికలు|1998 లోక్‌సభ ఎన్నికలలో]] [[భారతీయ జనతా పార్టీ|బీజేపీ]] అభ్యర్థిగా పోటీ చేసి 143780 ఓట్లతో మూడోస్థానంలో నిలిచాడు. పదమ్‌సేన్ చౌదరి 2023లో ఉత్తరప్రదేశ్ శాసనమండలి సభ్యుడిగా ఎన్నికయ్యాడు.<ref name="BJP wins byelection for two Legislative Council seats in Uttar Pradesh">{{cite news |last1= |first1= |title=BJP wins byelection for two Legislative Council seats in Uttar Pradesh |url=https://www.thehindu.com/news/national/other-states/bjp-wins-byelection-to-two-legislative-council-seats-in-uttar-pradesh/article66908841.ece |accessdate=13 June 2025 |publisher=The Hindu |date=29 May 2023 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20250613175148/https://www.thehindu.com/news/national/other-states/bjp-wins-byelection-to-two-legislative-council-seats-in-uttar-pradesh/article66908841.ece |archivedate=13 June 2025 |language=en-IN}}</ref> ==మూలాలు== {{మూలాలజాబితా}} [[వర్గం:1955 జననాలు]] [[వర్గం:ఉత్తర ప్రదేశ్ నుండి ఎన్నికైన లోక్‌సభ సభ్యులు]] [[వర్గం:ఉత్తర ప్రదేశ్ రాజకీయ నాయకులు]] [[వర్గం:ఉత్తర ప్రదేశ్ వ్యక్తులు]] [[వర్గం:13వ లోక్‌సభ సభ్యులు]] [[వర్గం:భారతీయ జనతా పార్టీ రాజకీయ నాయకులు]] 6ow6t5fetvdvkzo8052a039eyr4h0jb 0 458073 4595125 4593069 2025-06-30T07:05:43Z Batthini Vinay Kumar Goud 78298 4595125 wikitext text/x-wiki {{Infobox Officeholder | name = భీష్మ శంకర్ తివారీ | image = | alt = | caption = | constituency = [[సంత్ కబీర్ నగర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|సంత్ కబీర్ నగర్]] | office = [[లో‍క్‍సభ సభ్యుడు]] | predecessor = ''నియోజకవర్గం ఏర్పాటు చేయబడింది'' | successor = [[శరద్ త్రిపాఠి]] | constituency2 = | office2 = | predecessor2 = | birth_date = {{Birth date and age|df=yes|1960|09|30}} | birth_place = తాండా, [[ఉత్తర ప్రదేశ్]], [[భారతదేశం]] | birthname = | father = హరి శంకర్ తివారీ | nationality = {{flag|India|name=భారతీయుడు}} | occupation = [[రాజకీయ నాయకుడు]] | party = [[సమాజ్ వాదీ పార్టీ]] (డిసెంబర్ 2021 నుండి) | otherparty = [[బహుజన్ సమాజ్ పార్టీ]] (2007-2021)<!--For additional political affiliations--> | spouse = {{marriage|రీనా తివారీ|6 June 1986}} | relatives = వినయ్ శంకర్ తివారీ (సోదరుడు) | partner = <!--For those with a domestic partner and not married--> | relations = | children = 4 | residence = గోరఖ్‌పూర్ మరియు న్యూఢిల్లీ<ref name=" Member Profile ">{{cite news|title= Member Profile|publisher= [[Lok Sabha]] website|accessdate= 8 January 2014|url= http://164.100.47.132/LssNew/Members/Biography.aspx?mpsno=4247|archive-url= https://web.archive.org/web/20140108140139/http://164.100.47.132/LssNew/Members/Biography.aspx?mpsno=4247|archive-date= 8 January 2014|url-status= dead}}</ref> | alma_mater = | occupation = | cabinet = | website = [https://archive.india.gov.in/govt/loksabhampbiodata.php?mpcode=4247 Profile] | term_start = 2009 | term_end = 2014 | termstart1 = 2008 | termend1 = 2009 | predecessor1 = భల్ చంద్ర యాదవ్ | successor1 = ''నియోజకవర్గం రద్దు చేయబడింది'' | constituency1 = ఖలీలాబాద్ }} '''భీష్మ శంకర్ "కుశాల్" తివారీ''' (జననం 30 సెప్టెంబర్ 1960) భారతదేశానికి చెందిన [[రాజకీయ నాయకుడు]]. ఆయన రెండుసార్లు [[లో‍క్‍సభ సభ్యుడు|లోక్‌సభ సభ్యుడిగా]] ఎన్నికయ్యాడు.<ref name="संत कबीर नगर, उत्तर प्रदेश लोकसभा चुनाव परिणाम">{{cite news |last1= |first1= |title=संत कबीर नगर, उत्तर प्रदेश लोकसभा चुनाव परिणाम |url=https://www.tv9hindi.com/elections/lok-sabha-election/uttar-pradesh-constituencies/sant-kabir-nagar-24062 |accessdate=25 June 2025 |publisher=TV9 Bharatvarsh |date=4 June 2024 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20250625130626/https://www.tv9hindi.com/elections/lok-sabha-election/uttar-pradesh-constituencies/sant-kabir-nagar-24062 |archivedate=25 June 2025 |language=}}</ref> == రాజకీయ జీవితం == భీష్మ శంకర్ తివారీ [[బహుజన్ సమాజ్ పార్టీ]] ద్వారా రాజకీయలోకి వచ్చి పార్టీలో వివిధ హోదాల్లో పని చేసి 2008లో [[ఖలీలాబాద్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|ఖలీలాబాద్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గానికి]] జరిగిన ఉప ఎన్నికలో [[బహుజన్ సమాజ్ పార్టీ|బీఎస్‌పీ]] అభ్యర్థిగా పోటీ చేసి తొలిసారి [[లో‍క్‍సభ సభ్యుడు|లోక్‌సభ సభ్యుడిగా]] ఎన్నికయ్యాడు. ఆయన [[2009 భారత సార్వత్రిక ఎన్నికలు|2009 లోక్‌సభ ఎన్నికలలో]] [[సంత్ కబీర్ నగర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం]] నుండి [[బహుజన్ సమాజ్ పార్టీ|బీఎస్‌పీ]] అభ్యర్థిగా పోటీ చేసి సమీప ప్రత్యర్థి [[భారతీయ జనతా పార్టీ|బీజేపీ]] అభ్యర్థి శరద్ త్రిపాఠిపై 29,496 ఓట్ల మెజారిటీతో గెలిచి రెండోసారి [[లో‍క్‍సభ సభ్యుడు|లోక్‌సభ సభ్యుడిగా]] ఎన్నికయ్యాడు. భీష్మ శంకర్ తివారీ [[2014 భారత సార్వత్రిక ఎన్నికలు|2014 లోక్‌సభ ఎన్నికలలో]] [[సంత్ కబీర్ నగర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం]] నుండి [[బహుజన్ సమాజ్ పార్టీ|బీఎస్‌పీ]] అభ్యర్థిగా పోటీ చేసి సమీప ప్రత్యర్థి [[భారతీయ జనతా పార్టీ|బీజేపీ]] అభ్యర్థి శరద్ త్రిపాఠి చేతిలో 97,978 ఓట్ల తేడాతో ఓడిపోయాడు. ఆయన [[2019 భారత సార్వత్రిక ఎన్నికలు|2019 లోక్‌సభ ఎన్నికలలో]] [[బహుజన్ సమాజ్ పార్టీ|బీఎస్‌పీ]] అభ్యర్థిగా పోటీ చేసి సమీప ప్రత్యర్థి [[భారతీయ జనతా పార్టీ|బీజేపీ]] అభ్యర్థి [[ప్రవీణ్ కుమార్ నిషాద్]] చేతిలో 35749 ఓట్ల తేడాతో ఓడిపోయాడు.<ref name="Sant Kabir Nagar Constituency Lok Sabha Election Results 2014 - 2024">{{cite news |title=Sant Kabir Nagar Constituency Lok Sabha Election Results 2014 - 2024 |url=https://timesofindia.indiatimes.com/elections/lok-sabha-constituencies/uttar-pradesh/sant-kabir-nagar |accessdate=25 June 2025 |publisher=The Times of India |date=4 June 2024 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20250625131155/https://timesofindia.indiatimes.com/elections/lok-sabha-constituencies/uttar-pradesh/sant-kabir-nagar |archivedate=25 June 2025 |language=en}}</ref> భీష్మ శంకర్ తివారీ ఆ తరువాత 2021లో సమాజ్ వాదీ పార్టీలో చేరి [[2024 భారత సార్వత్రిక ఎన్నికలు|2024 లోక్‌సభ ఎన్నికలలో]] [[దొమరియాగంజ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం]] నుండి [[సమాజ్ వాదీ పార్టీ|ఎస్‌పీ]] అభ్యర్థిగా పోటీ చేసి సమీప ప్రత్యర్థి [[భారతీయ జనతా పార్టీ|బీజేపీ]] అభ్యర్థి [[జగదాంబిక పాల్]] చేతిలో42,728 ఓట్ల తేడాతో ఓడిపోయాడు.<ref name="2024 Loksabha Elections Results - Domariyaganj">{{cite news|url=https://results.eci.gov.in/PcResultGenJune2024/candidateswise-S2460.htm|title=2024 Loksabha Elections Results - Domariyaganj|date=4 June 2024|accessdate=2 July 2024|archiveurl=https://web.archive.org/web/20240702084006/https://results.eci.gov.in/PcResultGenJune2024/candidateswise-S2460.htm|archivedate=2 July 2024|publisher=Election Commission of India}}</ref> ==మూలాలు== {{మూలాలజాబితా}} [[వర్గం:1960 జననాలు]] [[వర్గం:ఉత్తర ప్రదేశ్ నుండి ఎన్నికైన లోక్‌సభ సభ్యులు]] [[వర్గం:ఉత్తర ప్రదేశ్ రాజకీయ నాయకులు]] [[వర్గం:ఉత్తర ప్రదేశ్ వ్యక్తులు]] [[వర్గం:15వ లోక్‌సభ సభ్యులు]] [[వర్గం:14వ లోక్‌సభ సభ్యులు]] la01q0q2qzjcl4v5e962t8zmd9099gz 0 458339 4594882 4594474 2025-06-29T14:43:16Z Batthini Vinay Kumar Goud 78298 4594882 wikitext text/x-wiki {{Infobox government cabinet |cabinet_name = పి.వి. నరసింహారావు మంత్రివర్గం | caption = పి.వి. నరసింహారావు |jurisdiction = 16వ భారత మంత్రిత్వ శాఖ |incumbent = | flag = Flag of India.svg | flag_border = true |image = Visit of Narasimha Rao, Indian Minister for Foreign Affairs, to the CEC (cropped)(2).jpg |date_formed = 1991 జూన్ 21 |date_dissolved = 1996 మే 16 |government_head = [[పి.వి. నరసింహారావు]] |government_head_history = |deputy_government_head = |state_head = [[ఆర్. వెంకట్రామన్|ఆర్. వెంకటరామన్]]<br /><small>(25 జూలై 1992 వరకు)</small><br />[[శంకర్ దయాళ్ శర్మ]]<small>(25 జూలై 1992 నుండి)</small> |current_number = |former_members_number = |total_number = |political_party = భారత జాతీయ కాంగ్రెస్ <small>(కాంగ్రెస్ కూటమి)</small> |legislature_status = మైనారిటీ {{Composition bar|255|543|{{party color|Indian National Congress}}|background-color=|border border-color=darkgray|width=|per=1}} |election = [[1991 భారత సార్వత్రిక ఎన్నికలు|1991]] |last_election = [[1996 భారత సార్వత్రిక ఎన్నికలు|1996]] |legislature_term = {{Age in years, months and days|1991|06|21|1996|05|16}} |budget = |opposition_cabinet = |opposition_party = [[భారతీయ జనతా పార్టీ]] |opposition_leader = [[లాల్ కృష్ణ అద్వానీ]]<br /><small>(21 జూన్ 1991 - 26 జూలై 1993)</small><br />[[అటల్ బిహారీ వాజ్‌పేయి]]<br /> <small>(26 జూలై 1993 - 10 మే 1996) </small>[[లోక్‌సభ]] |incoming_formation = |outgoing_formation = |previous = [[చంద్ర శేఖర్ మంత్రివర్గం]] |successor = [[మొదటి వాజ్‌పేయి మంత్రివర్గం]] }} పి.వి. నరసింహారావు 1991 జూన్ 21న భారత ప్రధానమంత్రిగా ప్రమాణ స్వీకారం చేశాడు.<ref name="web.archive.org">{{cite web|date=2011-05-11|title=Prime Minister's Office|url=http://pmindia.nic.in/former.htm|url-status=dead|accessdate=2015-02-20|archiveurl=https://web.archive.org/web/20110511110825/http://pmindia.nic.in/former.htm|archivedate=11 May 2011}}</ref> == మంత్రి మండలి == === క్యాబినెట్ మంత్రులు === {| class="wikitable sortable" |+ !మంత్రిత్వ శాఖలు !మంత్రి !పదవీ బాధ్యతలు నుండి !పదవీ బాధ్యతలు వరకు !పార్టీ !వ్యాఖ్యలు |- | rowspan="1" |ప్రధాన మంత్రి సిబ్బంది, ప్రజా ఫిర్యాదులు,పెన్షన్ల మంత్రి సైన్స్ అండ్ టెక్నాలజీ శాఖ అణుశక్తి శాఖ ఎలక్ట్రానిక్స్ శాఖ సముద్ర అభివృద్ధి శాఖ అంతరిక్ష శాఖ, ఏ మంత్రికి కేటాయించని అన్ని ఇతర ముఖ్యమైన శాఖలు, విధానపరమైన అంశాలకు కూడా ఇన్‌ఛార్జ్. |పి.వి. నరసింహారావు |21 జూన్ 1991 |16 మే 1996 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] | |- | rowspan="1" |జమ్మూ కాశ్మీర్ వ్యవహారాల శాఖ మంత్రి |పి.వి. నరసింహారావు |1 నవంబర్ 1994 |16 మే 1996 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |ప్రధానమంత్రి బాధ్యత వహించారు. |- | rowspan="2" |వ్యవసాయ మంత్రి |బలరామ్ జాఖర్ |21 జూన్ 1991 |17 జనవరి 1996 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] | |- |జగన్నాథ్ మిశ్రా |7 ఫిబ్రవరి 1996 |16 మే 1996 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] | |- | rowspan="1" |హోం మంత్రి |శంకర్రావు చవాన్ |21 జూన్ 1991 |17 జనవరి 1996 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] | |- | rowspan="3" |రక్షణ మంత్రి |పి.వి. నరసింహారావు |21 జూన్ 1991 |26 జూన్ 1991 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |ప్రధానమంత్రి బాధ్యత వహించారు. |- |శరద్ పవార్ |26 జూన్ 1991 |5 మార్చి 1993 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] | |- |పి.వి. నరసింహారావు |5 మార్చి 1993 |16 మే 1996 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |ప్రధానమంత్రి బాధ్యత వహించారు. |- | rowspan="4" |విదేశాంగ మంత్రి |మాధవసిన్హ్ సోలంకి |21 జూన్ 1991 |31 మార్చి 1992 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] | |- |పి.వి. నరసింహారావు |31 మార్చి 1992 |18 జనవరి 1993 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |ప్రధానమంత్రి బాధ్యత వహించారు. |- |దినేష్ సింగ్ |18 జనవరి 1993 |10 ఫిబ్రవరి 1995 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] | |- |ప్రణబ్ ముఖర్జీ |10 ఫిబ్రవరి 1995 |16 మే 1996 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] | |- | rowspan="1" |ఆర్థిక మంత్రి |మన్మోహన్ సింగ్ |21 జూన్ 1991 |16 మే 1996 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] | |- | rowspan="4" |మానవ వనరుల అభివృద్ధి మంత్రి |అర్జున్ సింగ్ |21 జూన్ 1991 |24 డిసెంబర్ 1994 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] | |- |పి.వి. నరసింహారావు |26 డిసెంబర్ 1994 |10 ఫిబ్రవరి 1995 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |ప్రధానమంత్రి బాధ్యత వహించారు. |- |మాధవరావు సింధియా |10 ఫిబ్రవరి 1995 |17 జనవరి 1996 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] | |- |పి.వి. నరసింహారావు |17 జనవరి 1996 |16 మే 1996 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |ప్రధానమంత్రి బాధ్యత వహించారు. |- | rowspan="2" |జల వనరుల మంత్రి |విద్యా చరణ్ శుక్లా |21 జూన్ 1991 |17 జనవరి 1996 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] | |- |AR అంతులే |17 జనవరి 1996 |16 మే 1996 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] | |- | rowspan="3" |పార్లమెంటరీ వ్యవహారాల మంత్రి |గులాం నబీ ఆజాద్ |21 జూన్ 1991 |17 జనవరి 1993 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] | |- |విద్యా చరణ్ శుక్లా |17 జనవరి 1993 |17 జనవరి 1996 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] | |- |గులాం నబీ ఆజాద్ |17 జనవరి 1996 |16 మే 1996 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] | |- | rowspan="2" |రైల్వే మంత్రి |సి.కె. జాఫర్ షరీఫ్ |21 జూన్ 1991 |17 ఆగస్టు 1995 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] | |- |పి.వి. నరసింహారావు |18 ఆగస్టు 1995 |16 మే 1996 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |ప్రధానమంత్రి బాధ్యత వహించారు. |- | rowspan="4" |ఆరోగ్య, కుటుంబ సంక్షేమ శాఖ మంత్రి |మఖన్ లాల్ ఫోతేదార్ |21 జూన్ 1991 |17 జనవరి 1993 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] | |- |బి. శంకరానంద్ |17 జనవరి 1993 |22 డిసెంబర్ 1994 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] | |- |పి.వి. నరసింహారావు |23 డిసెంబర్ 1994 |11 జూన్ 1995 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |ప్రధానమంత్రి బాధ్యత వహించారు. |- |AR అంతులే |11 జూన్ 1995 |16 మే 1996 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] | |- | rowspan="2" |చట్టం, న్యాయ, కంపెనీ వ్యవహారాల మంత్రి |కోట్ల విజయ భాస్కర రెడ్డి |21 జూన్ 1991 |9 అక్టోబర్ 1992 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] | |- |పి.వి. నరసింహారావు |9 అక్టోబర్ 1992 |16 మే 1996 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |ప్రధానమంత్రి బాధ్యత వహించారు. |- | rowspan="1" |సంక్షేమ మంత్రి |సీతారాం కేసరి |21 జూన్ 1991 |16 మే 1996 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] | |- | rowspan="2" |పెట్రోలియం, సహజ వాయువు మంత్రి |బి. శంకరానంద్ |21 జూన్ 1991 |18 జనవరి 1993 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] | |- |సతీష్ శర్మ |18 జనవరి 1993 |16 మే 1996 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |సహాయ మంత్రి (ఇండియా) బాధ్యత వహించారు. |- | rowspan="2" |పౌర విమానయాన, పర్యాటక శాఖ మంత్రి |మాధవరావు సింధియా |21 జూన్ 1991 |9 జనవరి 1993 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] | |- |[[గులాం నబీ ఆజాద్]] |9 జనవరి 1993 |16 మే 1996 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] | |- | rowspan="1" |పట్టణాభివృద్ధి మంత్రి |[[షీలా కౌల్]] |21 జూన్ 1991 |3 మే 1995 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |అర్బన్ అఫైర్స్ అండ్ ఎంప్లాయ్‌మెంట్‌గా పేరు మార్చారు. |- | rowspan="4" |పట్టణ వ్యవహారాలు, ఉపాధి శాఖ మంత్రి |[[షీలా కౌల్]] |3 మే 1995 |10 సెప్టెంబర్ 1995 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] | |- |పి.వి. నరసింహారావు |10 సెప్టెంబర్ 1995 |15 సెప్టెంబర్ 1995 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |ప్రధానమంత్రి బాధ్యత వహించారు. |- |ఆర్.కె. ధావన్ (పట్టణాభివృద్ధి) |15 సెప్టెంబర్ 1995 |21 ఫిబ్రవరి 1996 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |సహాయ మంత్రి (ఇండియా) బాధ్యత వహించారు. |- |[[పాములపర్తి వెంకట నరసింహారావు|పి.వి. నరసింహారావు]] |21 ఫిబ్రవరి 1996 |16 మే 1996 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |ప్రధానమంత్రి బాధ్యత వహించారు. |- | rowspan="4" |పౌర సరఫరాలు, వినియోగదారుల వ్యవహారాలు, ప్రజా పంపిణీ శాఖ మంత్రి |[[పాములపర్తి వెంకట నరసింహారావు|పి.వి. నరసింహారావు]] |21 జూన్ 1991 |18 జనవరి 1993 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |ప్రధానమంత్రి బాధ్యత వహించారు. |- |ఎకె ఆంటోనీ |18 జనవరి 1993 |8 ఫిబ్రవరి 1995 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] | |- |బూటా సింగ్ |10 ఫిబ్రవరి 1995 |20 ఫిబ్రవరి 1996 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] | |- |[[పాములపర్తి వెంకట నరసింహారావు|పి.వి. నరసింహారావు]] |20 ఫిబ్రవరి 1996 |16 మే 1996 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |ప్రధానమంత్రి బాధ్యత వహించారు. |- | rowspan="2" |రసాయనాలు, ఎరువుల శాఖ మంత్రి |[[పాములపర్తి వెంకట నరసింహారావు|పి.వి. నరసింహారావు]] |21 జూన్ 1991 |17 ఫిబ్రవరి 1994 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |ప్రధానమంత్రి బాధ్యత వహించారు. |- |రామ్ లఖన్ సింగ్ యాదవ్ |17 ఫిబ్రవరి 1994 |16 మే 1996 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] | |- | rowspan="1" |గ్రామీణాభివృద్ధి మంత్రి |[[పాములపర్తి వెంకట నరసింహారావు|పి.వి. నరసింహారావు]] |21 జూన్ 1991 |11 జూన్ 1995 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |ప్రధానమంత్రి బాధ్యత వహించారు. గ్రామీణ ప్రాంతాలు, ఉపాధిగా పేరు మార్చబడింది. |- | rowspan="1" |గ్రామీణ ప్రాంతాలు, ఉపాధి శాఖ మంత్రి |[[జగన్నాథ్ మిశ్రా]] |11 జూన్ 1995 |16 మే 1996 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] | |- | rowspan="1" |పరిశ్రమల మంత్రి |[[కె. కరుణాకరన్]] |11 జూన్ 1995 |16 మే 1996 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] | |- | rowspan="5" |కార్మిక మంత్రి |[[వజప్పాడి కె. రామమూర్తి|వజప్పడి కె. రామమూర్తి]] |21 జూన్ 1991 |30 జూలై 1991 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |సహాయ మంత్రి (ఇండియా) బాధ్యత వహించారు. |- |[[పాములపర్తి వెంకట నరసింహారావు|పి.వి. నరసింహారావు]] |30 జూలై 1991 |10 జూలై 1992 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |ప్రధానమంత్రి బాధ్యత వహించారు. |- |[[పి.ఎ.సంగ్మా|పి.ఎ. సంగ్మా]] |10 జూలై 1992 |10 ఫిబ్రవరి 1995 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |సహాయ మంత్రి (ఇండియా) బాధ్యత వహించారు. |- |[[పి.ఎ.సంగ్మా|పి.ఎ. సంగ్మా]] |10 ఫిబ్రవరి 1995 |15 సెప్టెంబర్ 1995 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |ప్రధానమంత్రి బాధ్యత వహించారు. |- |[[గడ్డం వెంకటస్వామి]] |15 సెప్టెంబర్ 1995 |16 మే 1996 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] | |- | rowspan="4" |ఆహార మంత్రి |[[తరుణ్ గొగోయ్]] |21 జూన్ 1991 |18 జనవరి 1993 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |సహాయ మంత్రి (ఇండియా) బాధ్యత వహించారు. |- |కల్పనాథ్ రాయ్ |18 జనవరి 1993 |21 డిసెంబర్ 1994 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |సహాయ మంత్రి (ఇండియా) బాధ్యత వహించారు. |- |పి.వి. నరసింహారావు |21 డిసెంబర్ 1994 |10 ఫిబ్రవరి 1995 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |ప్రధానమంత్రి బాధ్యత వహించారు. |- |అజిత్ సింగ్ |10 ఫిబ్రవరి 1995 |16 మే 1996 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] | |- | rowspan="6" |వాణిజ్య మంత్రి |పి. చిదంబరం |21 జూన్ 1991 |9 జూలై 1992 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |సహాయ మంత్రి (ఇండియా) బాధ్యత వహించారు. |- |పి.వి. నరసింహారావు |9 జూలై 1992 |17 జనవరి 1993 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |ప్రధానమంత్రి బాధ్యత వహించారు. |- |ప్రణబ్ ముఖర్జీ |17 జనవరి 1993 |9 జూలై 1993 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] | |- |ప్రణబ్ ముఖర్జీ |31 ఆగస్టు 1993 |10 ఫిబ్రవరి 1995 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] | |- |పి. చిదంబరం |10 ఫిబ్రవరి 1995 |3 ఏప్రిల్ 1996 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |సహాయ మంత్రి (ఇండియా) బాధ్యత వహించారు. |- |పి.వి. నరసింహారావు |3 ఏప్రిల్ 1996 |16 మే 1996 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |ప్రధానమంత్రి బాధ్యత వహించారు. |- | rowspan="3" |సమాచార, ప్రసార శాఖ మంత్రి |అజిత్ కుమార్ పంజా |21 జూన్ 1991 |18 జనవరి 1993 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |సహాయ మంత్రి (ఇండియా) బాధ్యత వహించారు. |- |కామాఖ్య ప్రసాద్ సింగ్ దేవ్ |18 జనవరి 1993 |15 సెప్టెంబర్ 1995 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |సహాయ మంత్రి (ఇండియా) బాధ్యత వహించారు. |- |పి.ఎ. సంగ్మా |15 సెప్టెంబర్ 1995 |16 మే 1996 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] | |- | rowspan="2" |విద్యుత్ శాఖ మంత్రి |కల్పనాథ్ రాయ్ |21 జూన్ 1991 |18 జనవరి 1993 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |సహాయ మంత్రి (ఇండియా) బాధ్యత వహించారు. |- |ఎన్.కె.పి. సాల్వే |18 జనవరి 1993 |16 మే 1996 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] | |- | rowspan="2" |సంప్రదాయేతర ఇంధన వనరుల మంత్రి |కల్పనాథ్ రాయ్ |21 జూన్ 1991 |2 జూలై 1992 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |సహాయ మంత్రి (ఇండియా) బాధ్యత వహించారు. |- |పి.వి. నరసింహారావు |2 జూలై 1992 |16 మే 1996 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |ప్రధానమంత్రి బాధ్యత వహించారు. |- | rowspan="5" |జౌళి శాఖ మంత్రి |అశోక్ గెహ్లాట్ |21 జూన్ 1991 |17 జనవరి 1993 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |సహాయ మంత్రి (ఇండియా) బాధ్యత వహించారు. |- |గడ్డం వెంకటస్వామి |18 జనవరి 1993 |10 ఫిబ్రవరి 1995 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |సహాయ మంత్రి (ఇండియా) బాధ్యత వహించారు. |- |గడ్డం వెంకటస్వామి |10 ఫిబ్రవరి 1995 |15 సెప్టెంబర్ 1995 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] | |- |కమల్ నాథ్ |15 సెప్టెంబర్ 1995 |20 ఫిబ్రవరి 1996 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |సహాయ మంత్రి (ఇండియా) బాధ్యత వహించారు. |- |గడ్డం వెంకటస్వామి |20 ఫిబ్రవరి 1996 |16 మే 1996 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] | |- | rowspan="2" |శాఖ లేని మంత్రి |దినేష్ సింగ్ |10 ఫిబ్రవరి 1995 |30 నవంబర్ 1995 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |పదవిలో ఉండగానే మరణించారు. |- |సి.కె. జాఫర్ షరీఫ్ |17 ఆగస్టు 1995 |22 నవంబర్ 1995 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] | |} === సహాయ మంత్రులు (స్వతంత్ర బాధ్యత) === {| class="wikitable sortable" |+ !మంత్రిత్వ శాఖలు !మంత్రి !పదవీ బాధ్యతలు నుండి !పదవీ బాధ్యతలు వరకు !పార్టీ |- | rowspan="4" |ప్రణాళిక, కార్యక్రమాల అమలు సహాయ మంత్రి (స్వతంత్ర బాధ్యత) |హెచ్.ఆర్. భరద్వాజ్ |21 జూన్ 1991 |2 జూలై 1992 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |- |సుఖ్ రామ్ |2 జూలై 1992 |17 జనవరి 1993 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |- |గిరిధర్ గమాంగ్ |17 జనవరి 1993 |5 సెప్టెంబర్ 1995 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |- |బలరాం సింగ్ యాదవ్ |5 సెప్టెంబర్ 1995 |16 మే 1996 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |- | rowspan="1" |ఉక్కు శాఖ సహాయ మంత్రి (స్వతంత్ర బాధ్యత) |సంతోష్ మోహన్ దేవ్ |21 జూన్ 1991 |16 మే 1996 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |- | rowspan="3" |బొగ్గు శాఖ సహాయ మంత్రి (స్వతంత్ర బాధ్యత) |పి.ఎ. సంగ్మా |21 జూన్ 1991 |18 జనవరి 1993 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |- |అజిత్ కుమార్ పంజా |18 జనవరి 1993 |13 సెప్టెంబర్ 1995 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |- |జగదీష్ టైట్లర్ |13 సెప్టెంబర్ 1995 |16 మే 1996 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |- | rowspan="2" |గనుల శాఖ సహాయ మంత్రి (స్వతంత్ర బాధ్యత) |బలరాం సింగ్ యాదవ్ |21 జూన్ 1991 |15 సెప్టెంబర్ 1995 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |- |గిరిధర్ గమాంగ్ |15 సెప్టెంబర్ 1995 |16 మే 1996 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |- | rowspan="2" |ఉపరితల రవాణా శాఖ సహాయ మంత్రి (స్వతంత్ర బాధ్యత) |జగదీష్ టైట్లర్ |21 జూన్ 1991 |15 సెప్టెంబర్ 1995 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |- |ఎం. రాజశేఖర మూర్తి |15 సెప్టెంబర్ 1995 |16 మే 1996 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |- | rowspan="2" |పర్యావరణం, అడవుల శాఖ సహాయ మంత్రి (స్వతంత్ర బాధ్యత) |కమల్ నాథ్ |21 జూన్ 1991 |15 సెప్టెంబర్ 1995 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |- |రాజేష్ పైలట్ |15 సెప్టెంబర్ 1995 |16 మే 1996 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |- | rowspan="3" |ఆహార ప్రాసెసింగ్ పరిశ్రమల శాఖ సహాయ మంత్రి (స్వతంత్ర బాధ్యత) |గిరిధర్ గమాంగ్ |21 జూన్ 1991 |17 జనవరి 1993 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |- |[[తరుణ్ గొగోయ్]] |18 జనవరి 1993 |13 సెప్టెంబర్ 1995 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |- |కామాఖ్య ప్రసాద్ సింగ్ దేవ్ |15 సెప్టెంబర్ 1995 |16 మే 1996 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |- | rowspan="2" |కమ్యూనికేషన్ల శాఖ సహాయ మంత్రి (స్వతంత్ర బాధ్యత) |రాజేష్ పైలట్ |21 జూన్ 1991 |18 జనవరి 1993 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |- |సుఖ్ రామ్ |18 జనవరి 1993 |16 మే 1996 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |} === రాష్ట్ర మంత్రులు === {| class="wikitable sortable" |+ !మంత్రిత్వ శాఖలు !మంత్రి !పదవీ బాధ్యతలు నుండి !పదవీ బాధ్యతలు వరకు !పార్టీ !వ్యాఖ్యలు |- | rowspan="1" |సిబ్బంది, ప్రజా ఫిర్యాదులు, పెన్షన్ల మంత్రిత్వ శాఖ సహాయ మంత్రి |[[మార్గరెట్ అల్వా]] |21 జూన్ 1991 |16 మే 1996 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] | |- | rowspan="3" |విదేశీ వ్యవహారాల మంత్రిత్వ శాఖ సహాయ మంత్రి |ఎడ్వర్డో ఫలీరో |21 జూన్ 1991 |18 జనవరి 1993 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] | |- |ఆర్ఎల్ భాటియా |2 జూలై 1992 |16 మే 1996 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] | |- |[[సల్మాన్ ఖుర్షీద్]] |18 జనవరి 1993 |16 మే 1996 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] | |- | rowspan="6" |హోం మంత్రిత్వ శాఖ సహాయ మంత్రి |ఎం.ఎం. జాకబ్ |21 జూన్ 1991 |17 జనవరి 1993 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] | |- |రాజేష్ పైలట్ (అంతర్గత భద్రత) |18 జనవరి 1993 |15 సెప్టెంబర్ 1995 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] | |- |పిఎం సయీద్ |19 జనవరి 1993 |15 సెప్టెంబర్ 1995 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] | |- |రామ్ లాల్ రాహి |15 సెప్టెంబర్ 1995 |16 మే 1996 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] | |- |మీజిన్లుంగ్ కామ్సన్ |15 సెప్టెంబర్ 1995 |16 మే 1996 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] | |- |సయ్యద్ సిబ్తే రాజీ |15 సెప్టెంబర్ 1995 |16 మే 1996 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] | |- | rowspan="6" |ఆర్థిక మంత్రిత్వ శాఖ సహాయ మంత్రి |చౌదరి దల్బీర్ సింగ్ |21 జూన్ 1991 |17 జనవరి 1993 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] | |- |శాంతారామ్ పోట్డుఖే |21 జూన్ 1991 |17 జనవరి 1993 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] | |- |రామేశ్వర్ ఠాకూర్ |26 జూన్ 1991 |18 జనవరి 1993 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] | |- |ఎం.వి. చంద్రశేఖర మూర్తి |18 జనవరి 1993 |16 మే 1996 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] | |- |అబ్రార్ అహ్మద్ |18 జనవరి 1993 |2 ఏప్రిల్ 1994 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] | |- |దేబీ ప్రసాద్ పాల్ |15 సెప్టెంబర్ 1995 |16 మే 1996 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] | |- | rowspan="5" |రక్షణ మంత్రిత్వ శాఖ సహాయ మంత్రి |ఎస్. కృష్ణ కుమార్ |26 జూన్ 1991 |18 జనవరి 1993 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] | |- |మల్లికార్జున్ గౌడ్ |18 జనవరి 1993 |19 జనవరి 1995 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] | |- |మల్లికార్జున్ గౌడ్ (రక్షణ) |19 సెప్టెంబర్ 1995 |16 మే 1996 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] | |- |సురేష్ పచౌరి (రక్షణ ఉత్పత్తి, సరఫరాలు) |15 సెప్టెంబర్ 1995 |16 మే 1996 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] | |- |మల్లికార్జున్ గౌడ్ (రక్షణ పరిశోధన, అభివృద్ధి) |30 సెప్టెంబర్ 1995 |16 మే 1996 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] | |- | rowspan="4" |మానవ వనరుల అభివృద్ధి మంత్రిత్వ శాఖ సహాయ మంత్రి |మమతా బెనర్జీ (యువజన వ్యవహారాలు, క్రీడలు) |21 జూన్ 1991 |17 జనవరి 1993 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] | |- |ముకుల్ వాస్నిక్ (యువజన వ్యవహారాలు, క్రీడలు) |18 జనవరి 1993 |16 మే 1996 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] | |- |సెల్జా కుమారి (విద్య, సంస్కృతి) |15 సెప్టెంబర్ 1995 |16 మే 1996 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] | |- |[[కృపసింధు భోయ్]] (విద్య) |15 సెప్టెంబర్ 1995 |16 మే 1996 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] | |- | rowspan="4" |సంక్షేమ మంత్రిత్వ శాఖ సహాయ మంత్రి |మమతా బెనర్జీ (మహిళలు, శిశు అభివృద్ధి) |21 జూన్ 1991 |17 జనవరి 1993 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] | |- |బసవరాజేశ్వరి (మహిళలు, శిశు అభివృద్ధి) |18 జనవరి 1993 |15 సెప్టెంబర్ 1995 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] | |- |విమల వర్మ (మహిళలు, శిశు అభివృద్ధి) |15 సెప్టెంబర్ 1995 |16 మే 1996 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] | |- |అస్లాం షేర్ ఖాన్ |15 సెప్టెంబర్ 1995 |16 మే 1996 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] | |- | rowspan="10" |పార్లమెంటరీ వ్యవహారాల మంత్రిత్వ శాఖ సహాయ మంత్రి |పిఆర్ కుమారమంగళం |21 జూన్ 1991 |2 డిసెంబర్ 1993 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] | |- |ఎం.ఎం. జాకబ్ |21 జూన్ 1991 |17 జనవరి 1993 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] | |- |అబ్రార్ అహ్మద్ |18 జనవరి 1993 |2 ఏప్రిల్ 1994 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] | |- |మార్గరెట్ అల్వా |19 జనవరి 1993 |16 మే 1996 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] | |- |ముకుల్ వాస్నిక్ |19 జనవరి 1993 |16 మే 1996 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] | |- |ఎడ్వర్డో ఫలీరో |18 డిసెంబర్ 1993 |19 సెప్టెంబర్ 1995 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] | |- |రామేశ్వర్ ఠాకూర్ |17 ఏప్రిల్ 1994 |22 డిసెంబర్ 1994 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] | |- |మల్లికార్జున్ గౌడ్ |17 ఏప్రిల్ 1994 |16 మే 1996 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] | |- |మాతంగ్ సిన్హ్ |10 ఫిబ్రవరి 1995 |16 మే 1996 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] | |- |విలాస్ ముత్తెంవర్ |15 సెప్టెంబర్ 1995 |16 మే 1996 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] | |- | rowspan="2" |చట్టం, న్యాయం, కంపెనీ వ్యవహారాల మంత్రిత్వ శాఖ సహాయ మంత్రి |పిఆర్ కుమారమంగళం |21 జూన్ 1991 |2 జూలై 1992 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] | |- |హెచ్.ఆర్. భరద్వాజ్ |2 జూలై 1992 |16 మే 1996 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] | |- | rowspan="4" |రైల్వే మంత్రిత్వ శాఖ సహాయ మంత్రి |మల్లికార్జున్ గౌడ్ |21 జూన్ 1991 |18 జనవరి 1993 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] | |- |కహ్ను చరణ్ లెంకా |18 జనవరి 1993 |2 ఏప్రిల్ 1994 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] | |- |మల్లికార్జున్ గౌడ్ |21 ఆగస్టు 1995 |19 సెప్టెంబర్ 1995 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] | |- |సురేష్ కల్మాడి |15 సెప్టెంబర్ 1995 |16 మే 1996 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] | |- | rowspan="5" |వ్యవసాయ మంత్రిత్వ శాఖ సహాయ మంత్రి |కహ్ను చరణ్ లెంకా |21 జూన్ 1991 |18 జనవరి 1993 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] | |- |ముల్లపల్లి రామచంద్రన్ |21 జూన్ 1991 |17 జనవరి 1993 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] | |- |అరవింద్ నేతం |18 జనవరి 1993 |20 ఫిబ్రవరి 1996 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] | |- |ఎస్. కృష్ణ కుమార్ |19 ఫిబ్రవరి 1993 |13 సెప్టెంబర్ 1995 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] | |- |మొహమ్మద్ అయూబ్ ఖాన్ |15 సెప్టెంబర్ 1995 |16 మే 1996 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] | |- | rowspan="4" |ఆరోగ్య, కుటుంబ సంక్షేమ మంత్రిత్వ శాఖ సహాయ మంత్రి |తారాదేవి సిద్ధార్థ |26 జూన్ 1991 |18 జనవరి 1993 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] | |- |కె.వి. తంగ్కబాలు |19 జనవరి 1993 |16 మే 1996 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] | |- |సి. సిల్వెరా |17 జనవరి 1994 |15 సెప్టెంబర్ 1995 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] | |- |పబన్ సింగ్ ఘటోవర్ (ఇండియన్ సిస్టమ్ ఆఫ్ మెడిసిన్స్ అండ్ హోమియోపతి) |15 సెప్టెంబర్ 1995 |16 మే 1996 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] | |- | rowspan="2" |రసాయనాలు, ఎరువుల మంత్రిత్వ శాఖ సహాయ మంత్రి |చింతా మోహన్ |26 జూన్ 1991 |17 జనవరి 1993 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] | |- |ఎడ్వర్డో ఫలీరో |18 జనవరి 1993 |16 మే 1996 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] | |- | rowspan="1" |పట్టణాభివృద్ధి మంత్రిత్వ శాఖ సహాయ మంత్రి |ఎం. అరుణాచలం |26 జూన్ 1991 |18 జనవరి 1993 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] | |- | rowspan="3" |పట్టణ వ్యవహారాలు, ఉపాధి మంత్రిత్వ శాఖ సహాయ మంత్రి |ప్రేమ్ ఖండు తుంగన్ |18 జనవరి 1993 |13 సెప్టెంబర్ 1995 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] | |- |ఎస్.ఎస్. అహ్లువాలియా (పట్టణ ఉపాధి, పేదరిక నిర్మూలన) |15 సెప్టెంబర్ 1995 |8 మార్చి 1996 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] | |- |ఎస్ఎస్ అహ్లువాలియా |8 మార్చి 1996 |6 మే 1996 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] | |- | rowspan="6" |గ్రామీణాభివృద్ధి మంత్రిత్వ శాఖ సహాయ మంత్రి |గడ్డం వెంకటస్వామి |21 జూన్ 1991 |2 జూలై 1992 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] | |- |ఉత్తమభాయ్ పటేల్ |21 జూన్ 1991 |2 జూలై 1992 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] | |- |గడ్డం వెంకటస్వామి (గ్రామీణాభివృద్ధి) |2 జూలై 1992 |18 జనవరి 1993 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] | |- |ఉత్తమ్ పటేల్ (గ్రామీణాభివృద్ధి) |2 జూలై 1992 |11 జూన్ 1995 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |గ్రామీణ ప్రాంతాలు, ఉపాధి ప్రాంతాలుగా పేరు మార్చబడింది. |- |రావు రామ్ సింగ్ (బంజరు భూముల అభివృద్ధి) |2 జూలై 1992 |11 జూన్ 1995 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |గ్రామీణ ప్రాంతాలు, ఉపాధి ప్రాంతాలుగా పేరు మార్చబడింది. |- |రామేశ్వర్ ఠాకూర్ (గ్రామీణాభివృద్ధి) |18 జనవరి 1993 |22 డిసెంబర్ 1994 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] | |- | rowspan="3" |గ్రామీణ ప్రాంతాలు, ఉపాధి మంత్రిత్వ శాఖ సహాయ మంత్రి |ఉత్తమ్ పటేల్ (గ్రామీణాభివృద్ధి) |11 జూన్ 1995 |16 మే 1996 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] | |- |రావు రామ్ సింగ్ (బంజరు భూముల అభివృద్ధి) |11 జూన్ 1995 |16 మే 1996 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] | |- |విలాస్ ముత్తెంవర్ (గ్రామీణ ఉపాధి, పేదరిక నిర్మూలన) |15 సెప్టెంబర్ 1995 |16 మే 1996 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] | |- | rowspan="5" |పౌర సరఫరాలు, వినియోగదారుల వ్యవహారాలు, ప్రజా పంపిణీ మంత్రిత్వ శాఖ సహాయ మంత్రి |కమాలుద్దీన్ అహ్మద్ |21 జూన్ 1991 |29 సెప్టెంబర్ 1994 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] | |- |కృష్ణ సాహి |15 సెప్టెంబర్ 1995 |19 సెప్టెంబర్ 1995 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] | |- |వినోద్ శర్మ |15 సెప్టెంబర్ 1995 |19 సెప్టెంబర్ 1995 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] | |- |కృష్ణ సాహి (పౌర సరఫరాలు) |19 సెప్టెంబర్ 1995 |16 మే 1996 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] | |- |వినోద్ శర్మ (వినియోగదారుల వ్యవహారాలు, ప్రజా పంపిణీ) |19 సెప్టెంబర్ 1995 |16 మే 1996 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |- | rowspan="4" |పౌర విమానయాన మంత్రిత్వ శాఖ సహాయ మంత్రి |MOH ఫరూక్ |21 జూన్ 1991 |2 జూలై 1992 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] | |- |MOH ఫరూక్ (పౌర విమానయానం) |2 జూలై 1992 |17 జనవరి 1993 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] | |- |సుఖ్‌బాన్స్ కౌర్ భిందర్ (పర్యాటకం) |2 జూలై 1992 |16 మే 1995 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] | |- |జి.వై. కృష్ణన్ (పౌర విమానయానం) |15 సెప్టెంబర్ 1995 |16 మే 1996 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] | |- | rowspan="1" |పెట్రోలియం, సహజ వాయువు మంత్రిత్వ శాఖ సహాయ మంత్రి |ఎస్. కృష్ణ కుమార్ |21 జూన్ 1991 |18 జనవరి 1993 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] | |- | rowspan="7" |పరిశ్రమల మంత్రిత్వ శాఖ సహాయ మంత్రి |పిజె కురియన్ |21 జూన్ 1991 |2 జూలై 1992 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] | |- |PJ కురియన్ (చిన్న తరహా, వ్యవసాయ, గ్రామీణ పరిశ్రమలు) |2 జూలై 1992 |17 జనవరి 1993 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] | |- |ప్రేమ్ ఖండూ తుంగన్ (భారీ పరిశ్రమ, పబ్లిక్ ఎంటర్‌ప్రైజెస్) |2 జూలై 1992 |18 జనవరి 1993 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] | |- |కృష్ణ సాహి (పారిశ్రామిక అభివృద్ధి) |2 జూలై 1992 |15 సెప్టెంబర్ 1995 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] | |- |ఎం. అరుణాచలం (చిన్న తరహా, వ్యవసాయ, గ్రామీణ పరిశ్రమలు) |18 జనవరి 1993 |3 ఏప్రిల్ 1996 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] | |- |కృష్ణ సాహి (భారీ పరిశ్రమలు) |19 ఫిబ్రవరి 1993 |15 సెప్టెంబర్ 1995 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] | |- |సి. సిల్వెరా |15 సెప్టెంబర్ 1995 |16 మే 1996 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] | |- | rowspan="1" |వాణిజ్యం, పరిశ్రమల మంత్రిత్వ శాఖ సహాయ మంత్రి |ప్రేమ్ ఖండు తుంగన్ |21 జూన్ 1991 |2 జూలై 1992 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] | |- | rowspan="2" |వాణిజ్య మంత్రిత్వ శాఖ సహాయ మంత్రి |పిజె కురియన్ |10 జూలై 1992 |17 జనవరి 1993 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] | |- |కమాలుద్దీన్ అహ్మద్ |19 జనవరి 1993 |29 సెప్టెంబర్ 1994 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] | |- | rowspan="3" |శాస్త్ర సాంకేతిక మంత్రిత్వ శాఖ సహాయ మంత్రి |పిఆర్ కుమారమంగళం (ఎలక్ట్రానిక్స్, ఓషన్ డెవలప్‌మెంట్) |2 జూలై 1992 |2 డిసెంబర్ 1993 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] | |- |భువనేష్ చతుర్వేది |2 డిసెంబర్ 1993 |16 మే 1996 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] | |- |ఎడ్వర్డో ఫలేరో (ఎలక్ట్రానిక్స్, ఓషన్ డెవలప్‌మెంట్) |18 డిసెంబర్ 1993 |16 మే 1996 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |- | rowspan="3" |సంప్రదాయేతర ఇంధన వనరుల మంత్రిత్వ శాఖ సహాయ మంత్రి |సుఖ్ రామ్ |2 జూలై 1992 |18 జనవరి 1993 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] | |- |ఎస్. కృష్ణ కుమార్ |18 జనవరి 1993 |13 సెప్టెంబర్ 1995 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] | |- |పిజె కురియన్ |15 సెప్టెంబర్ 1995 |16 మే 1996 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |- | rowspan="2" |ప్రధానమంత్రి కార్యాలయంలో సహాయ మంత్రి |భువనేష్ చతుర్వేది |18 జనవరి 1993 |16 మే 1996 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] | |- |అస్లాం షేర్ ఖాన్ |15 సెప్టెంబర్ 1995 |16 మే 1995 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] | |- | rowspan="2" |విద్యుత్ మంత్రిత్వ శాఖ సహాయ మంత్రి |పి.వి.రంగయ్య నాయుడు |18 జనవరి 1993 |10 ఫిబ్రవరి 1995 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] | |- |ఊర్మిలాబెన్ చిమన్‌భాయ్ పటేల్ |10 ఫిబ్రవరి 1995 |16 మే 1995 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] | |- | rowspan="2" |జల వనరుల మంత్రిత్వ శాఖ సహాయ మంత్రి |ప్రేమ్ ఖండు తుంగన్ |19 జనవరి 1993 |10 ఫిబ్రవరి 1995 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] | |- |పి.వి.రంగయ్య నాయుడు |10 ఫిబ్రవరి 1995 |16 మే 1995 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] | |- | rowspan="1" |అణుశక్తి శాఖ సహాయ మంత్రి అంతరిక్ష శాఖ సహాయ మంత్రి |భువనేష్ చతుర్వేది |16 ఫిబ్రవరి 1993 |16 మే 1996 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] | |- | rowspan="1" |సమాచార, ప్రసార మంత్రిత్వ శాఖ సహాయ మంత్రి |పిఎం సయీద్ |15 సెప్టెంబర్ 1995 |16 మే 1996 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] | |} === డిప్యూటీ మంత్రులు === {| class="wikitable sortable" |+ !మంత్రిత్వ శాఖలు !మంత్రి !పదవీ బాధ్యతలు నుండి !పదవీ బాధ్యతలు వరకు !పార్టీ |- | rowspan="1" |వాణిజ్య మంత్రిత్వ శాఖలో ఉప మంత్రి |సల్మాన్ ఖుర్షీద్ |21 జూన్ 1991 |18 జనవరి 1993 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |- | rowspan="1" |సమాచార, ప్రసార మంత్రిత్వ శాఖలో సహాయ మంత్రి |గిరిజా వ్యాస్ |21 జూన్ 1991 |17 జనవరి 1993 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |- | rowspan="1" |కార్మిక మంత్రిత్వ శాఖలో ఉప మంత్రి |పబన్ సింగ్ ఘటోవర్ |21 జూన్ 1991 |18 జనవరి 1993 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |- | rowspan="1" |హోం మంత్రిత్వ శాఖలో డిప్యూటీ మంత్రి |రామ్ లాల్ రాహి |21 జూన్ 1991 |15 సెప్టెంబర్ 1995 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |- | rowspan="1" |కమ్యూనికేషన్ల మంత్రిత్వ శాఖలో డిప్యూటీ మంత్రి |పి.వి.రంగయ్య నాయుడు |21 జూన్ 1991 |18 జనవరి 1993 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |- | rowspan="1" |సంక్షేమ మంత్రిత్వ శాఖలో ఉప మంత్రి |కమల కుమారి |21 జూన్ 1991 |17 జనవరి 1993 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |- | rowspan="1" |బొగ్గు మంత్రిత్వ శాఖ సహాయ మంత్రి |సిద్ధు న్యామగౌడ |26 జూన్ 1991 |17 జనవరి 1993 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |- | rowspan="1" |మానవ వనరుల అభివృద్ధి మంత్రిత్వ శాఖలో ఉప మంత్రి |సెల్జా కుమారి విద్య , సంస్కృతి) |2 జూలై 1992 |15 సెప్టెంబర్ 1995 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |- | rowspan="1" |ఆరోగ్య, కుటుంబ సంక్షేమ మంత్రిత్వ శాఖ సహాయ మంత్రి |పబన్ సింగ్ ఘటోవర్ |18 జనవరి 1993 |15 సెప్టెంబర్ 1995 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |} ==మూలాలు== {{మూలాలజాబితా}} [[వర్గం:అధికారంలో లేని మంత్రిమండళ్లు]] 0vh7f6lle9hq162b8clqfnk2zhggjpo 0 458533 4594905 4592554 2025-06-29T15:29:46Z InternetArchiveBot 88395 1 మూలము(ల)ను భద్రపరచటానికి ప్రయత్నించగా, 0 పనిచేయనివిగా గుర్తించాను.) #IABot (v2.0.9.5 4594905 wikitext text/x-wiki {{Infobox film |name = 8 వసంతాలు | image = 8Vasantalu.jpg | caption = | director = ఫణీంద్ర నర్సెట్టి | writer = ఫణీంద్ర నర్సెట్టి | producer = {{ubl |నవీన్ యెర్నేని |వై రవి శంకర్ }} | starring = {{Plainlist| * [[అనంతిక సనిల్‌కుమార్]] * రవి దుగ్గిరాల * హను రెడ్డి * కన్నా పసునూరి }} | cinematography = విశ్వనాధ్ రెడ్డి | editing = శశాంక్ మాలి | music = [[హేశం అబ్దుల్ వహాబ్]] | studio = {{ubl | [[మైత్రి మూవీ మేకర్స్]] }} | released = {{Film date|2025|6|20|df=y}} | runtime = | country = భారతదేశం | language = తెలుగు | budget = | gross = }} '''8 వసంతాలు''' 2025లో విడుదలైన తెలుగు సినిమా. [[మైత్రి మూవీ మేకర్స్]] బ్యాన‌ర్‌పై నవీన్ యెర్నేని, వై రవి శంకర్ నిర్మించిన ఈ సినిమాకు ఫణీంద్ర నర్సెట్టి దర్శకత్వం వహించాడు.<ref name="అనంతిక‌కు.. 13 కళల్లో ప్రవేశం ఉంది">{{cite news |title=అనంతిక‌కు.. 13 కళల్లో ప్రవేశం ఉంది |url=https://www.chitrajyothy.com/2025/special-interviews/8vasanthalu-movie-director-phanindra-narsetti-special-interview-ktr-63883.html |accessdate=22 June 2025 |publisher=Chitrajyothy |date=17 June 2025 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20250622114120/https://www.chitrajyothy.com/2025/special-interviews/8vasanthalu-movie-director-phanindra-narsetti-special-interview-ktr-63883.html |archivedate=22 June 2025 |language=te}}</ref> [[అనంతిక సనిల్‌కుమార్]], రవి దుగ్గిరాల, హను రెడ్డి, కన్నా పసునూరి ప్రధాన పాత్రల్లో నటించిన ఈ సినిమా ట్రైలర్‌ను జూన్ 15న విడుదల చేయగా,<ref name="ప్రాణం పోసిన వాళ్లం.. మోక్షం ఇప్పించలేమా?">{{cite news |last1= |title=ప్రాణం పోసిన వాళ్లం.. మోక్షం ఇప్పించలేమా? |url=https://www.ntnews.com/cinema/8-vasantalu-trailer-ananthika-sanilkumar-2036466 |accessdate=22 June 2025 |work= |publisher=NT News |date=16 June 2025 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20250622115134/https://www.ntnews.com/cinema/8-vasantalu-trailer-ananthika-sanilkumar-2036466 |archivedate=22 June 2025 |language=te}}</ref> సినిమా జూన్ 20న విడుదలైంది. ==కథ== శుద్ధి అయోధ్య (అవంతిక సనీల్ కుమార్) ఓ యువ రచయిత్రి. రచనలే కాకుండా మార్షల్ ఆర్ట్స్, బ్లాక్ బెల్ట్‌లో ఆరి తేరిన వ్యక్తి. వ‌రుణ్ (హ‌నురెడ్డి) శుద్ది ర‌చ‌న‌ల్ని, ఆమె వ్య‌క్తిత్వాన్ని చూసి ఇష్ట‌ప‌డ‌తాడు. ప్రేమిస్తున్నా అంటూ వెంట ప‌డ‌తాడు. వరుణ్ తన స్వార్థాన్ని చూసుకుని శుద్ధిని వదిలేసి విదేశాలకు వెళతాడు. స్వాభిమానం, ఆత్మ గౌరవం ఉన్న శుద్ధి ఏం ఆ తరువాత చేస్తుంది? ఆ తర్వాత ఊటీలో తెలుగు రచయిత సంజయ్ (రవి దుగ్గిరాల) శుద్ధికి పరిచయం అవుతాడు. అనుకోకుండా శుద్ధికి ఫ్యామిలీ ఎస్టేట్ బాధ్యతలు చూసుకోవాల్సిన పరిస్థితి ఏర్పడుతుంది. చివరకు ఏమైంది? అనేదే మిగతా సినిమా కథ.<ref name="‘8 Vasantalu’ movie review: Phanindra Narsetti’s romance drama is ambitious but lacks soul">{{cite news |last1= |first1= |title=‘8 Vasantalu’ movie review: Phanindra Narsetti’s romance drama is ambitious but lacks soul |url=https://www.thehindu.com/entertainment/movies/8-vasantalu-movie-review-phanindra-narsettis-romance-drama-is-ambitious-but-lacks-soul/article69715980.ece |accessdate=22 June 2025 |publisher=The Hindu |date=20 June 2025 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20250622115235/https://www.thehindu.com/entertainment/movies/8-vasantalu-movie-review-phanindra-narsettis-romance-drama-is-ambitious-but-lacks-soul/article69715980.ece |archivedate=22 జూన్ 2025 |language=en-IN |url-status=live }}</ref><ref name="8 వసంతాలు మూవీ రివ్యూ">{{cite news |title=8 వసంతాలు మూవీ రివ్యూ |url=https://www.chitrajyothy.com/2025/film-reviews/phanindra-narshetty-8-vasantalu-review-avm-63952.html |accessdate=22 June 2025 |publisher=Chitrajyothy |date=20 June 2025 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20250622121949/https://www.chitrajyothy.com/2025/film-reviews/phanindra-narshetty-8-vasantalu-review-avm-63952.html |archivedate=22 June 2025 |language=te}}</ref><ref name="రివ్యూ: 8 వసంతాలు.. న్యూఏజ్‌ రొమాంటిక్‌ డ్రామా ఎలా ఉంది?">{{cite news |title=రివ్యూ: 8 వసంతాలు.. న్యూఏజ్‌ రొమాంటిక్‌ డ్రామా ఎలా ఉంది? |url=https://www.eenadu.net/telugu-news/movies/8-vasantalu-movie-review-in-telugu/0203/125110009 |accessdate=22 June 2025 |work= |publisher=Eenadu |date=20 June 2025 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20250622121954/https://www.eenadu.net/telugu-news/movies/8-vasantalu-movie-review-in-telugu/0203/125110009 |archivedate=22 June 2025 |language=te}}</ref> ==నటీనటులు== * [[అనంతిక సనిల్‌కుమార్]]<ref name="మార్ష‌ల్ ఆర్ట్స్‌తో వ‌స్తున్న ‘మ్యాడ్’ హీరోయిన్.. ఇంట్రెస్టింగ్‌గా ‘8 వసంతాలు’ ఫ‌స్ట్ గ్లింప్స్">{{cite news |last1= |title=మార్ష‌ల్ ఆర్ట్స్‌తో వ‌స్తున్న ‘మ్యాడ్’ హీరోయిన్.. ఇంట్రెస్టింగ్‌గా ‘8 వసంతాలు’ ఫ‌స్ట్ గ్లింప్స్ |url=https://www.ntnews.com/cinema/8-vasantalu-first-glimpse-out-1759513 |accessdate=22 June 2025 |work= |publisher=NT News |date=12 October 2024 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20250622114129/https://www.ntnews.com/cinema/8-vasantalu-first-glimpse-out-1759513 |archivedate=22 June 2025 |language=te}}</ref> * రవి దుగ్గిరాల * హను రెడ్డి * కన్నా పసునూరి == పాటలు== {{Track listing | headline = | total_length = | extra_column = గాయకులు | title1 = పరిచయమిలా పరిమళములా<ref name="'8 వసంతాలు' నుంచి చిత్ర పాడిన పాట రిలీజ్!">{{cite news |title='8 వసంతాలు' నుంచి చిత్ర పాడిన పాట రిలీజ్! |url=https://www.chitrajyothy.com/2025/tollywood/parichayamila-lyrical-video-out-from-8-vasantalu-rp-63688.html |accessdate=22 June 2025 |publisher=Chitrajyothy |date=11 June 2025 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20250622114909/https://www.chitrajyothy.com/2025/tollywood/parichayamila-lyrical-video-out-from-8-vasantalu-rp-63688.html |archivedate=22 June 2025 |language=te}}</ref> | extra1 = చిత్ర | lyrics1 = వనమాలి | music1 = | length1 = 3:25 | title2 = అందమా అందమా | extra2 = [[హేశం అబ్దుల్ వహాబ్]], ఆవని మల్హర్ | lyrics2 = వనమాలి | music2 = | length2 = 4:39 | title3 = | extra3 = | lyrics3 = | music3 = | length3 = | title4 = | extra4 = | lyrics4 = | music4 = | length4 = }} ==మూలాలు== {{మూలాలజాబితా}} ==బయటి లింకులు== * {{IMDb title |31316162}} [[వర్గం:2025 సినిమాలు]] l0fos42jqburre0s36vn6vb0qs8bxac 3 458730 4595090 4593605 2025-06-30T06:04:28Z AccountVanishRequests 132338 AccountVanishRequests, పేజీ [[వాడుకరి చర్చ:Ad2111]] ను [[వాడుకరి చర్చ:Renamed user 54309c12f2a273eb317b0eae1609e82a]] కు దారిమార్పు లేకుండా తరలించారు: Automatically moved page while renaming the user "[[Special:CentralAuth/Ad2111|Ad2111]]" to "[[Special:CentralAuth/Renamed user 54309c12f2a273eb317b0eae1609e82a|Renamed user 54309c12f2a273eb317b0eae1609e82a]]" 4593605 wikitext text/x-wiki ==స్వాగతం== <!--{{Subst:Welcome}}~~~~ --> <div style="align: center; padding: 1em; border: solid 2px Orange; background-color: Orange;"> <div class="center"><span style="font-size:large; color:black;">Ad2111 గారు, తెలుగు వికీపీడియాకు [[Wikipedia:కొత్త సభ్యులకు స్వాగతము|<span style="color:white;">స్వాగతం!</span>]]! [[దస్త్రం:Wikipedia-logo.png|40px]]</span></div></div> Ad2111 గారు, తెలుగు వికీపీడియాకు [[వికీపీడియా:కొత్త సభ్యులకు స్వాగతము|స్వాగతం!]] వికీపీడియాలో సభ్యులైనందుకు అభినందనలు. {{#if:{{#mentor:{{BASEPAGENAME}}}}|<div style="align: center; padding: 1em; border: solid 2px Orange; background-color: light grey;"> వికీపీడియాలో దిద్దుబాట్లు ఎలా చెయ్యాలో మీకు వివరించేందుకు, మీ సందేహాలను తీర్చేందుకూ [[వాడుకరి:{{#mentor:{{BASEPAGENAME}}}}]] గారిని ప్రత్యేకంగా మీకోసం గురువుగా కేటాయించారు. ఏ సంకోచమూ లేకుండా వారిని మీ సందేహాలు అడగవచ్చు. మీకు [[ప్రత్యేక:Homepage|ప్రత్యేకంగా ఒక హోంపేజీ]] కూడా ఉంది చూడండి. అక్కడ మీకవసరమైన ఏ సహాయమైనా చేసేందుకు {{#mentor:{{BASEPAGENAME}}}} గారు సిద్ధంగా ఉన్నారు. వారిని [[ప్రత్యేక:Homepage|పలకరించండి]].</div>|}} * [[దస్త్రం:Wikipedia Gurinchi Meeku Telusa?.pdf|thumb|పై బొమ్మపై నొక్కి తెలుగు వికీపీడియాను పరిచయం చేసే పుస్తకం చూడండి.]][[:s:వికీపీడియాలో రచనలు చేయుట|వికీపీడియాలో రచనలు ఎలా చెయ్యాలో చెప్పే పుస్తకం]] చూడండి. తెలుగు వ్యాసరచన గురించి [[విషయ వ్యక్తీకరణ]], కంప్యూటర్ లో తెలుగు టైపు చెయ్యడం గురించి [[వికీపీడియా:టైపింగు సహాయం|టైపింగు సహాయం]], [[కీ బోర్డు]] వ్యాసాలు ఉపయోగపడతాయి. * "మరియు" అనే పదం తెలుగుకు సహజమైన వాడుక కాదు. ప్రామాణిక ప్రచురణల్లో దాన్ని వాడరు. వికీపీడియాలో కూడా దాన్ని వాడరాదు. మరింత సమాచారం కోసం [[వికీపీడియా:శైలి/భాష]] చూడండి. * వికీపీడియాలో ప్రతీ పేజీకి అనుబంధంగా ఒక చర్చ పేజీ ఉంటుంది. వ్యాస విషయానికి సంబంధించిన చర్చ, సంబంధిత చర్చ పేజీలో చెయ్యాలి. మీ వాడుకరి పేజీకి కూడా అనుబంధంగా చర్చ పేజీ ఉంది. ఆ పేజీలోనే ఈ స్వాగత సందేశం పెట్టాను, గమనించారా? * చర్చ పేజీల్లో ఏమైనా రాసినపుడు దాని పక్కన సంతకం పెట్టాలి. నాలుగు టిల్డెలతో (టిల్డె అంటే - కీబోర్డులో "1" అంకె మీటకు ఎడమ పక్కన ఉన్న మీట. షిఫ్ట్ కీతో కలిపి దాన్ని నొక్కాలి.) <nowiki>~~~~</nowiki> ఇలా రాస్తే మీ పేరు, తేదీ, టైము ముద్రితమౌతాయి - అదే సంతకం! దిద్దుబాటు పెట్టె (వికీలో ఎక్కడైనా సరే.., రాసేది, ఇప్పుడు నేను ఇదంతా రాసినదీ దిద్దుబాటు పెట్టెలోనే) పైభాగం లోని ([[File:OOUI JS signature icon LTR.png|20px]]) బొమ్మపై నొక్కినా సంతకం చేరుతుంది. (సంతకం, చర్చ పేజీల్లో మాత్రమే చెయ్యాలి. వ్యాస పేజీలలో చెయ్యరాదు.) చర్చ పేజీలను [[వికీపీడియా:చర్చ పేజీలను ఉపయోగించడం ఎలా|ఎలా ఉపయోగించుకోవాలో]] తెలుసుకోండి. * వికీపీడియాలో విజ్ఞాన సర్వస్వం పేజీలే కాకుండా వాటికి ఉపయోగపడే అనేక ఇతర పేజీలు కూడా ఉంటాయి. ఇవన్నీ వేరువేరు [[వికీపీడియా:పేరుబరి|పేరుబరుల్లో]] ఉంటాయి. ఈ పేజీల పేర్లకు ముందు ఆ పేరుబరి పేరు వస్తుంది - "వికీపీడియా:" "వాడుకరి:" "మూస:" "వర్గం:" -ఇలాగ (విజ్ఞాన సర్వస పేజీలకు ముందు ఇలాంటిదేమీ ఉండదు.). ఈ పేజీలకు కూడా అనుంబంధంగా చర్చ పేజీలుంటాయి. * వికీ గురించి, వికీపద్ధతుల గురించీ, వికీలో పనిచెయ్యడం గురించీ [[సహాయం:పరిచయం|తెలుసుకోండి]], ఇతరులకు చెప్పండి. * వికీపీడియాలో సవరణలు చెయ్యాలంటే కొత్తవారికి "విజువల్ ఎడిటరు" తేలిగ్గా, చాలా సౌకర్యంగా ఉంటుంది. దాన్ని మీ డిఫాల్టు ఎడిటరుగా ఎంచుకోండి. [[సహాయం:విజువల్ ఎడిటరును ఎంచుకోవడం|ఎలా ఎంచుకోవాలో]] తెలుసుకోండి. ---- ఇకపోతే.. * ఆంధ్రప్రదేశ్, తెలంగాణాల్లోని దాదాపుగా ప్రతీ ఊరికీ, మండలానికీ, జిల్లాకీ, పట్టణానికీ, నగరానికీ వికీలో పేజీ ఉంది. మీ ఊరి పేజీ చూడండి. అందులో సవరణలు ఏమైనా అవసరమనుకుంటే చేసెయ్యండి. వెనకాడకండి. * ప్రతీ తెలుగు సినిమాకీ ఒక పేజీ పెట్టాలనేది సంకల్పం. అందులో మీరూ పాలుపంచుకోవచ్చు. * [[మానవ పరిణామం]], [[మాయాబజార్]], [[ఇస్రో]], [[ఘట్టమనేని కృష్ణ| కృష్ణ (సినిమా నటుడు)]], [[జవాహర్ లాల్ నెహ్రూ]], [[మహా ఘాత పరికల్పన|చంద్రుడెలా పుట్టాడు]], [[తిరుమల ప్రసాదం]], [[హిరోషిమా, నాగసాకిలపై అణ్వస్త్ర దాడులు]], [[కొండారెడ్డి బురుజు]],..ఇలాంటి వేలాది వ్యాసాలు ఉన్నవి. రండి. విజ్ఞాన సర్వస్వ ప్రపంచంలో విహరించండి. ఇక్కడ రాయండి. తప్పులను సరిదిద్దండి. ఒప్పులకు మెరుగులు పెట్టండి. ------ * తెలుగు వికీ సభ్యులు అభిప్రాయాలు పంచుకొనే [http://groups.google.com/group/teluguwiki తెవికీ గూగుల్ గుంపు]లో చేరండి. ఫేస్బుక్ వాడేవారైతే [https://www.facebook.com/groups/560945180622204/ తెలుగు వికీపీడియా సముదాయ పేజీ] ఇష్టపడండి. * ఈ సైటు గురించి [[వికీపీడియా:అభిప్రాయాలు|అభిప్రాయాలు]] తెలపండి. * వికీపీడియాను ఉపయోగిస్తున్నప్పుడు మీకేమయినా సందేహాలు వస్తే [http://te.wikipedia.org/w/index.php?title={{TALKPAGENAMEE}}&action=edit&section=new&preload=template:helpme-preload&preloadtitle=సందేహం ఇక్కడ] నొక్కి, మీ సందేహాన్ని అడగండి. వీలయినంత త్వరగా వికీ విధివిధానాలు తెలిసిన సభ్యులు మీ సందేహాన్ని నివృత్తి చేస్తారు. తెలుగు వికీపీడియాలో మళ్ళీ మళ్ళీ కలుద్దాం. [[బొమ్మ:Smile icon.png|25px]] &nbsp;<!-- Template:Welcome--> [[వాడుకరి:Nrgullapalli|Nrgullapalli]] ([[వాడుకరి చర్చ:Nrgullapalli|చర్చ]]) 12:59, 26 జూన్ 2025 (UTC) jq16r7wooihptjqpop21uv8650n5f5r 0 458750 4595039 4593956 2025-06-30T03:11:17Z InternetArchiveBot 88395 1 మూలము(ల)ను భద్రపరచటానికి ప్రయత్నించగా, 0 పనిచేయనివిగా గుర్తించాను.) #IABot (v2.0.9.5 4595039 wikitext text/x-wiki {{సమాచారపెట్టె వ్యక్తి|name=అనూప్ సింగ్|image=<!-- just the filename, without the File: or Image: prefix or enclosing [[brackets]] -->|alt=|caption=|birth_name=|birth_date={{Birth date and age|1961|03|14}}|birth_place=దార్-ఎస్-సలామ్, [[టాంజానియా]]|death_date=<!-- {{Death date and age|YYYY|MM|DD|YYYY|MM|DD}} or {{Death-date and age|Month DD, YYYY|Month DD, YYYY}} (death date then birth date) -->|death_place=|nationality=స్విస్|spouse=కేథరీన్ సాగెట్|other_names=|known_for=కిస్సా|occupation=చిత్రనిర్మాత}} '''అనూప్ సింగ్''' (ఆంగ్లం: 1961 మార్చి 14), భారతీయ టెలివిజన్ రంగంలో దర్శకుడు. బిబిసి2 కి సలహాదారుగా పనిచేసిన,<ref>{{Cite web|title=Anup Singh - Festival des Cinémas d'Asie de Vesoul|url=https://www.cinemas-asie.com/en/members/item/2098-anup-singh.html|access-date=2020-07-27|website=www.cinemas-asie.com|language=fr-fr|archive-date=2019-12-21|archive-url=https://web.archive.org/web/20191221124526/https://www.cinemas-asie.com/en/members/item/2098-anup-singh.html|url-status=dead}}</ref> ఆయన [[జెనీవా నగరం|జెనీవా]]<nowiki/>లోని ఒక ఫిల్మ్ స్కూల్లో ప్రొఫెసర్ గా స్థిరపడ్డాడు.<ref name=":0" /> == జీవితచరిత్ర == అనుప్ సింగ్ 1961 మార్చి 14న [[టాంజానియా]]<nowiki/>లోని దార్-ఎస్-సలాంలో జన్మించాడు.<ref>{{Cite web|title=The Match Factory|url=http://www.the-match-factory.com/films/items/qissa.html|access-date=17 July 2014}}</ref> అతని కుటుంబం టాంజానియా నుండి 1971లో బొంబాయికి మారింది.<ref name=":0">{{Cite web|date=2017-11-05|title=The Song of Scorpions director Anup Singh: Good cinema will not give up all its secrets at one go|url=https://indianexpress.com/article/entertainment/bollywood/the-song-of-scorpions-director-anup-singh-good-cinema-will-not-give-up-all-its-secrets-at-one-go-4922279/|access-date=2020-07-27|website=The Indian Express|language=en}}</ref> ఆయన [[ముంబయి విశ్వవిద్యాలయం]], [[పూణే]]<nowiki/>లోని [[ఫిల్మ్ అండ్ టెలివిజన్ ఇన్‌స్టిట్యూట్ ఆఫ్ ఇండియా]] ల నుండి సాహిత్యం, తత్వశాస్త్రంలలో పట్టభద్రుడయ్యాడు. == ఫిల్మోగ్రఫీ == అనూప్ సింగ్ మొట్టమొదటి చలన చిత్రం ఏక్తి నాదిర్ నామ్ ప్రపంచవ్యాప్తంగా 30 ఉత్సవాలలో ఎంపిక చేయబడి అనేక అవార్డులను గెలుచుకుంది.<ref>{{Cite web|title=SWISS FILMS: Anup Singh|url=https://www.swissfilms.ch/de/information_publications/festival_search/festivaldetails/-/id_person/8B93873D270045599A2024B8973A9513|access-date=2020-07-27|website=www.swissfilms.ch}}</ref> ఈ చిత్రం భారతీయ చిత్రనిర్మాత [[రిత్విక్ ఘటక్]] ఆధారంగా రూపొందించబడింది, ఆయనను అనూప్ సింగ్ తన గురువుగా భావిస్తాడు.<ref>{{Cite web|date=2015-02-19|title=Qissa director Anup Singh: I consider Ghatak as my teacher|url=https://www.india.com/entertainment/qissa-director-anup-singh-i-consider-ghatak-as-my-teacher-287623/|access-date=2020-07-27|website=India News, Breaking News, Entertainment News {{!}} India.com|language=en}}</ref> కిస్సా-ది టేల్ ఆఫ్ ఎ లోన్లీ ఘోస్ట్ 2013లో టొరంటోలో ప్రదర్శించబడింది, అంతర్జాతీయ పత్రికలచే ప్రశంసించబడింది. దీనికి నెట్పాక్ ఉత్తమ ఆసియా చిత్రం, ముంబై ఎఫ్ఎఫ్లో సిల్వర్ గేట్వే అవార్డు, అబుదాబి ఎఫ్ఎఫ్లో ఉత్తమ నటి అవార్డు మొదలైనవి ఎన్నో ఉన్నాయి. [[గోల్షిఫ్టే ఫరహానీ]], [[ఇర్ఫాన్ ఖాన్]], వహీదా రెహ్మాన్, శశాంక్ అరోరా ప్రధాన పాత్రల్లో, ఆయన రూపొందించిన 'ది సాంగ్ ఆఫ్ స్కార్పియన్స్ " 2017లో వచ్చింది. == మూలాలు == [[వర్గం:1961 జననాలు]] [[వర్గం:జీవిస్తున్న ప్రజలు]] iya40s5rrgljcgn8gte84o4cza557we 0 458838 4594842 4594800 2025-06-29T13:21:13Z Vjsuseela 35888 /* శాసనాల పరిశోధన */ ఇంకొంత సమాచారం చేర్చాను. ఇంకా ఉంది 4594842 wikitext text/x-wiki {{In use}} '''సాధు సుబ్రహ్మణ్య శాస్త్రి''' (జ .1889-12-17 -మ.1981-09-10) పండితులు. తిరుమల తిరుపతి శ్రీ వేంకటేశ్వర స్వామి ఆలయానికి మొదటి పేష్కర్. ఈయన తిరుమల శ్రీ వేంకటేశ్వర స్వామి ఆలయ చరిత్రను ప్రపంచానికి తెలియజేసారు. తిరుమల తిరుపతి దేవస్థానం (టీటీడీ)లో చిన్న స్థాయి అధికారిగా ఉంటూ వెయ్యికి పైగా శాసనాలను వెలికితీసి పరిశోదించి పరిష్కరించి పుస్తకంగా రచన చేసిన వ్యక్తి. తిరుమల తిరుపతి దేవస్థానం'తిరుపతి శ్రీ వెంకటేశ్వర'అనే ఈ పుస్తకాన్ని ప్రచురించింది. ==సాధు సుబ్రహ్మణ్య శాస్త్రి== సాధు సుబ్రహ్మణ్య శాస్త్రి 1889 డిసెంబరు 17న జన్మించారు. May 1919లో తిరుమల-తిరుపతి దేవస్థానం సేవలోకి శ్రీ మహంత్ ప్రయాగదాసజి ద్వారా నియమితులయ్యారు. అప్పటినుంచి 25 సంవత్సరాలకు పైగా వివిధ పరిపాలనా హోదాలలో సేవలందించారు. 1921 నుంచి 1930వరకు శాసనాల పరిష్కరించడంలో శిక్షణ, కార్య నిర్వహణ కొనసాగింది. 1931 జనవరిలో గద్వాల్ సంస్థానం రాణి ఆదిలక్ష్మీదేవమ్మ సమర్పించిన బంగారం, ఆభరణాలతో మలయప్పస్వామి కిరీటాన్ని మద్రాసులో తయారుచేస్తున్నప్పుడు, 1931-1932 సంవత్సరాల్లో దాని పర్యవేక్షకుడిగా నియమించబడ్డాడు. === శాసనాల పరిశోధన === 1921వ సంవత్సరంలో, ప్రభుత్వ శాసన పరిశోధకులు హెచ్. కృష్ణశాస్త్రి, లండన్‌లోని భారత గ్రంథాలయ కార్యాలయం(India Office Library) కు చెందిన డాక్టర్ ఎఫ్. డబ్ల్యూ. థామస్ తిరుమలకు వచ్చినప్పుడు మహంత్ ప్రయాగదాసజి, దేవస్థానాల దివాన్ పీష్కర్ అయిన శ్రీ సి. దొరస్వామియ్యతో శ్రీ కృష్ణ శాస్త్రిని కలిసి ప్రత్యేక శాసనాల విభాగపు ఉద్యోగిని నియమించమని కోరమని ఆదేశించారు. తిరుమల తిరుపతి ఆలయాల ప్రాకార గోడలపై చెక్కబడిన శాసనాలను నకలు చేయడానికి ఈ నియామకం అవసరమని, దీనివల్ల శ్రీ వేంకటేశ్వరస్వామి, శ్రీ గోవిందరాజస్వాముల చరిత్రను తెలుసుకోవచ్చని అన్నారు. చివరకు మహంత్ కు వ్యక్తిగత సహాయకులుగా పనిచేస్తున్న సుబ్రహ్మణ్య శాస్త్రిని ఈ శిక్షణకు ఎంపిక చేయడం జరిగింది. ఆవిధంగా అప్పటి మద్రాసు ప్రభుత్వ ఆదేశాల మేరకు 1921 ఆగస్టులో మద్రాసు ఎపిగ్రాఫికల్ కార్యాలయంలో ప్రవేశించాడు. క్షేత్ర స్థాయి ప్రయోగాలు, పరిశీలన నిమిత్తం తంజావూరు, తిరుచిరాపల్లి, మధుర. దెందులూరు, ఎల్లూరు, విజయవాడ, నెల్లూరు, శ్రీకాళహస్తి తదితర ప్రాంతాలు తిరిగి తరువాత ఫిబ్రవరి 1922లో తిరుపతి దేవస్థానానికి వచ్చారు. === శాసనాల పరిష్కారం === శ్రీ వేంకటేశ్వరస్వామి మరియు శ్రీ గోవిందరాజస్వామి ఆలయాల గోడల నుండి శాసనాలను కాపీ చేయడం మొదలు అన్నమాచార్య సంకీర్తనల రాగి రేకులకు ప్రతిలేఖనాలు లిఖించేవారకు సాగింది. తిరుమల శ్రీ వేంకటేశ్వర ఆలయంలో ఒక గదిలో భద్రపరిచిన తాళ్ళపాక వాగ్గేయకారులైన అన్నమాచార్య కుమారుడు పెద తిరుమలాచార్య, మనుమడు చిన్న తిరుమలాచార్యల సంకీర్తనల రాగి రేకులను తిరుపతి కార్యాలయానికి తరలించి, వాటిని కాగితంపైకి లిఖించి, ఈ ప్రతిలేఖనాలను మూడు టేకు చెక్క పెట్టెల్లో భద్రపరిచి వాటి నుండి "చిన్న కృతులను" ఒక సంపుటంగా, కొన్ని "అధ్యాత్మ సంకీర్తనలు", "శృంగార సంకీర్తనలు" రెండు వేర్వేరు సంపుటాలుగా తయారు చేసాడు. వీటికి తిరుపతి దేవస్థానం హైస్కూల్ తెలుగు పండితులు కాలాబరి వెంకటరమణ కవి పాదసూచికలను అందించారు, అయితే కొంతకాలం తర్వాత, ఈ మూడు సంపుటాలలో పాదసూచికలలో ఎక్కువ భాగం తొలగించి దేవస్థానం ముద్రణాలయం ప్రచురించింది. ఈ పనిలో పండిట్ వి. విజయరాఘవాచార్య, తిరుపతి దేవస్థానం హైస్కూల్ ఉపాధ్యాయులు ఆర్. కృష్ణారావు, సహాయం చేశారు. 1930లో శాసన కార్యాలయం మద్రాసుకు మారినప్పుడు, సంకీర్తనల ప్రతిలేఖనాలు ఉన్న మూడు పెట్టెలను దేవస్థానం ప్రెస్ కార్యాలయంలో భద్రపరచడం జరిగింది. ఆ తర్వాత సుబ్రహ్మణ్య శాస్త్రికి తిరుపతికి బదిలీ అవ్వగా, పండిట్ విజయరాఘవాచార్య ఒక్కరే శాసనాల పనిని కొనసాగించారు. మహంత్ తరువాత రెండవ కమిషనర్ శ్రీ ఎ. రంగనాథ ముదలియార్ పాలనలో, దేవస్థానం ప్రెస్ కార్యాలయం 'థియోసాఫికల్ సొసైటీ బిల్డింగ్'కు మార్చారు. కొన్ని సంవత్సరాల తర్వాత పండిట్ విజయరాఘవాచార్య చెప్పినదాని ప్రకారం, అవగాహన లేని ప్రెస్ నిర్వాహకులు మూడు పెట్టెల్లోని సంకీర్తనల ప్రతిలేఖనాలను పనికిరానివిగా భావించి, ఆ మొత్తాన్ని తగులబెట్టి, ఖాళీ పెట్టెలను కొత్త ప్రదేశానికి తీసుకువెళ్ళారు. === ది దేవస్థానం ఎపిగ్రాఫికల్ రిపోర్ట్ === సుబ్రహ్మణ్య శాస్త్రి, పండిట్‌జీ లు రెండు ఆలయాల నుంచి ఇంకా ఇతర ప్రదేశాల నుంచి మొత్తం 1150 శాసనాలకు నకలు తయారు చేశారు. ఆ శాసనాల ఆధారంగా, ఇతర వనరుల నుంచి సేకరించిన సమాచారంతో కలిపి, సుబ్రహ్మణ్య శాస్త్రి, "ది దేవస్థానం ఎపిగ్రాఫికల్ రిపోర్ట్" ను తయారుచేసాడు. ఇందులో విజయనగర చక్రవర్తి కృష్ణదేవరాయలు, అతని సైనిక దండయాత్రలు, అతని అధికారులు; అలాగే అన్నమాచార్య నుంచి కిందికి నాలుగు తరాల తాళ్ళపాక సంగీత కవుల గురించి సమగ్ర సమాచారం ఉంది. అంతకుముందు లభించిన శాసనాల్లోని మొదటి రెండు సంపుటాలను సుబ్రహ్మణ్య శాస్త్రి అనువాదం చేశాడు. మొదటి సంపుటంలో పల్లవులు, పల్లవ శాసనాలు, చోళ శాసనాలు, పాండ్య శాసనాలు, తెలుగు పల్లవులు, దేవగిరి యాదవుల కంటే భిన్నమైన, పెద్దగా తెలియని శక్తివంతమైన ప్రాదేశిక పాలకులు యాదవరాయల గురించి చిన్న చారిత్రక రేఖాచిత్రాలను ఉన్నాయి. విష్ణు పరివర్తన ఏకాదశి రోజున 10-9-1981న మరణించారు. == "తిరుపతి శ్రీ వెంకటేశ్వర" పుస్తకం == దేవాలయాలు శతాబ్దాలుగా అత్యంత ప్రముఖమైన సంస్థలుగా వెలుగొందాయి. అవి మతపరమైన కార్యకలాపాలకు మాత్రమే కాకుండా, ప్రజల విద్యా, సామాజిక, సాంస్కృతిక కార్యక్రమాలకు కూడా కేంద్రాలుగా ఉండేవి. ఆలయ గోడలపై చెక్కబడిన వేలాది శాసనాలు ప్రజల మతపరమైన, సామాజిక జీవితంపై వెలుగునిస్తున్నాయి. భారతదేశంలోని పుణ్యక్షేత్రాలలో, శ్రీ వేంకటేశ్వర స్వామి ఆలయం హిందువుల ఆధ్యాత్మిక వారసత్వానికి ప్రతీకగా నిలుస్తోంది. ఈ ఆలయ శాసన ఆధారాలు ఆలయ అభివృద్ధి, పెరుగుదల గురించి ఎంతో సమాచారాన్ని అందిస్తాయి. <ref name=":0">{{Cite book|url=https://archive.org/details/tirupat-sri-venkateswara-by-sadhu-subrahmanya-sastry-in-english/page/n1/mode/1up|title=Tirupat Sri Venkateswara|last=Subrahmanya Sastry|first=Sadhu|publisher=TTD|year=2015|editor-last=Gopi Krishna|series=T.T.D. Religious Publications Series No. 107|pages=3|language=English|chapter=Foreward|arxiv=}}</ref>దేవస్థానం శాసన పరిశోధకులు సాధు సుబ్రహ్మణ్య శాస్త్రి 'తిరుపతి శ్రీ వెంకటేశ్వర' అనే ఈ పుస్తకం రచించారు.   మొదటిసారిగా ఈ పుస్తకాన్ని 1981లో టీటీడీ ప్రచురించింది. ఈ 'తిరుపతి శ్రీ వెంకటేశ్వర' పుస్తకాన్ని తిరిగి 1998, 2004, 2014లో పునర్ముద్రించారు. === పుస్తకం విశేషాలు === ఈ పుస్తకం విఘ్నేశ్వరుడు, సరస్వతి, విష్ణు, లక్ష్మి, పశుపతి, వేంకటేశ్వరుడు, కామాక్షి మొదలగు దేవుళ్ళు, దేవతల ప్రార్ధనతో మొదలవుతుంది. ఈ పుస్తకంలో  ఆలయం చరిత్ర, పూజా విధానాల గురించి వివరించడమే కాకుండా, వరాహ, భవిష్యోత్తర పురాణాల నుండి సేకరించిన భాగాలను కూడా ఉన్నాయి. ఇది ఆలయ నిర్మాణంలోని శైలిలోని విశేషాలు, గొప్ప సామ్రాజ్యాల కాలంలో ఆలయ పరిపాలన, తమ అద్భుతమైన కవితలతో శ్రీనివాస స్వామి వైభవాన్ని అమరం చేసిన సంగీతకారులు, కవులు, రచయితల శాశ్వతమైన కృషి గురించి కూడా విస్తృతంగా వివరిస్తుంది.<ref name=":0" /> * పుస్తకం మొదటి అధ్యాయం ప్రారంబికం (Preamble) తో మొదలవుతుంది . 2 నుండి 5 వరకు శ్వేతవరాహకల్ప కథ , వేంకటాద్రిపై వరాహుని నివాసం, ఆ కొండ మహత్యం, వేర్వేరు యుగాలలో కృష్ణగిరికి సంబంధించి వేర్వేరు పేర్లు, శ్రీ స్వామి పుష్కరిణి ఇతర తీర్థాల మహత్యం ఉంటాయి. * 6వ అధ్యాయం నుంచి 11 వరకు - వేంకటాద్రిని విష్ణువు ఆశ్రయించడం (భవిష్యోత్తర పురాణం, అధ్యాయం – 2), బ్రహ్మా, దేవతలు, ఋషులు వేంకటాద్రిపై విష్ణువును దర్శించటం, దశరథుని ప్రయాణం, శ్రీ వేంకటేశ్వరుని కోసం బ్రహ్మా ఆధ్వర్యంలో బ్రహ్మోత్సవ ప్రారంభం, వేంకటాచలంపై వేంకటేశ్వరునిగా విష్ణువు స్థిర నివాసం, సందర్భానుసారంగా ఆయన దర్శనం, మిత్రవర్మ కుమారునిగా అకాశరాజు జననం, నైమిశారణ్యానికి చెందిన ఋషుల (మునుల) వేంకటాద్రికి పర్యటన వంటి ఘటనలు ఉంటాయి. * వేంకటాచలంపై శ్రీ వేంకటేశ్వరుని ఆలయం, బంగారు విమాన గోపురం క్రింద గర్భగృహంలో వేంకటేశ్వరుడు, వైష్ణవ ఆళ్వారుల స్తుతి వంటివి 12 వ అధ్యాయం నుంచి వివరించారు. * 14 నుంచి రాజుల దానాలు, ప్రజల సేవా కార్యక్రమాలు, ఆలయ అవసరాలు తీరడం వంటివి రాశారు. * 17 వ అధ్యాయం నుంచి వివిధ రాజుల వంశాలు, పరిపాలన , వంశపు కాలం, చివరకు విజయనగర సామ్రాజ్య పతనం మొదలగునవి విస్తృత పరిచారు. * ఇంగ్లాండ్ ఈస్ట్ ఇండియా కంపెనీ ద్వారా ఆంగ్లేయుల ప్రవేశం శ్రీ వేంకటేశ్వర ఆలయం స్వాధీనం, బ్రిటిష్ ప్రభుత్వం పరిపాలన మహంతులకు అప్పగించడం, తద్వారా కలిగిన అభివృద్ధి గురించి 24, 25 అధ్యాయాలలో పేర్కొన్నారు. * చివరి 26 వ అధ్యాయంలో పెక్కు రచయితలు, కవులు, సంగీతకారుల ఆరాధనలు గురించి వివరించుతూ గీతాలు ప్రత్యేకంగా శ్రీ వేంకటేశ సుప్రభాతం (సంక్షిప్త వివరణ), శ్రీ వేంకటేశ ఆష్టోత్తర శతనామావళి వంటివి విశదంగా పేర్కొన్నారు. <ref>{{Cite book|url=https://archive.org/details/tirupat-sri-venkateswara-by-sadhu-subrahmanya-sastry-in-english/page/n28/mode/1up|title=Tirupat Sri Venkateswara|last=Subrahmanya Sastry|first=Sadhu|publisher=TTD|year=2015|page=29|language=English|chapter=Table of Contents}}</ref> == మూలాలు == fc8glcsos8enqyj4gol4e6p3krblhtl 4594863 4594842 2025-06-29T14:08:30Z Vjsuseela 35888 /* ది దేవస్థానం ఎపిగ్రాఫికల్ రిపోర్ట్ */ 4594863 wikitext text/x-wiki {{In use}} '''సాధు సుబ్రహ్మణ్య శాస్త్రి''' (జ .1889-12-17 -మ.1981-09-10) పండితులు. తిరుమల తిరుపతి శ్రీ వేంకటేశ్వర స్వామి ఆలయానికి మొదటి పేష్కర్. ఈయన తిరుమల శ్రీ వేంకటేశ్వర స్వామి ఆలయ చరిత్రను ప్రపంచానికి తెలియజేసారు. తిరుమల తిరుపతి దేవస్థానం (టీటీడీ)లో చిన్న స్థాయి అధికారిగా ఉంటూ వెయ్యికి పైగా శాసనాలను వెలికితీసి పరిశోదించి పరిష్కరించి పుస్తకంగా రచన చేసిన వ్యక్తి. తిరుమల తిరుపతి దేవస్థానం'తిరుపతి శ్రీ వెంకటేశ్వర'అనే ఈ పుస్తకాన్ని ప్రచురించింది. విష్ణు పరివర్తన ఏకాదశి రోజున 10-9-1981న మరణించారు. ==సాధు సుబ్రహ్మణ్య శాస్త్రి== సాధు సుబ్రహ్మణ్య శాస్త్రి 1889 డిసెంబరు 17న జన్మించారు. May 1919లో తిరుమల-తిరుపతి దేవస్థానం సేవలోకి శ్రీ మహంత్ ప్రయాగదాసజి ద్వారా నియమితులయ్యారు. అప్పటినుంచి 25 సంవత్సరాలకు పైగా వివిధ పరిపాలనా హోదాలలో సేవలందించారు. 1921 నుంచి 1930వరకు శాసనాల పరిష్కరించడంలో శిక్షణ, కార్య నిర్వహణ కొనసాగింది. 1931 జనవరిలో గద్వాల్ సంస్థానం రాణి ఆదిలక్ష్మీదేవమ్మ సమర్పించిన బంగారం, ఆభరణాలతో మలయప్పస్వామి కిరీటాన్ని మద్రాసులో తయారుచేస్తున్నప్పుడు, 1931-1932 సంవత్సరాల్లో దాని పర్యవేక్షకుడిగా నియమించబడ్డాడు. === శాసనాల పరిశోధన === 1921వ సంవత్సరంలో, ప్రభుత్వ శాసన పరిశోధకులు హెచ్. కృష్ణశాస్త్రి, లండన్‌లోని భారత గ్రంథాలయ కార్యాలయం(India Office Library) కు చెందిన డాక్టర్ ఎఫ్. డబ్ల్యూ. థామస్ తిరుమలకు వచ్చినప్పుడు మహంత్ ప్రయాగదాసజి, దేవస్థానాల దివాన్ పీష్కర్ అయిన శ్రీ సి. దొరస్వామియ్యతో శ్రీ కృష్ణ శాస్త్రిని కలిసి ప్రత్యేక శాసనాల విభాగపు ఉద్యోగిని నియమించమని కోరమని ఆదేశించారు. తిరుమల తిరుపతి ఆలయాల ప్రాకార గోడలపై చెక్కబడిన శాసనాలను నకలు చేయడానికి ఈ నియామకం అవసరమని, దీనివల్ల శ్రీ వేంకటేశ్వరస్వామి, శ్రీ గోవిందరాజస్వాముల చరిత్రను తెలుసుకోవచ్చని అన్నారు. చివరకు మహంత్ కు వ్యక్తిగత సహాయకులుగా పనిచేస్తున్న సుబ్రహ్మణ్య శాస్త్రిని ఈ శిక్షణకు ఎంపిక చేయడం జరిగింది. ఆవిధంగా అప్పటి మద్రాసు ప్రభుత్వ ఆదేశాల మేరకు 1921 ఆగస్టులో మద్రాసు ఎపిగ్రాఫికల్ కార్యాలయంలో ప్రవేశించాడు. క్షేత్ర స్థాయి ప్రయోగాలు, పరిశీలన నిమిత్తం తంజావూరు, తిరుచిరాపల్లి, మధుర. దెందులూరు, ఎల్లూరు, విజయవాడ, నెల్లూరు, శ్రీకాళహస్తి తదితర ప్రాంతాలు తిరిగి తరువాత ఫిబ్రవరి 1922లో తిరుపతి దేవస్థానానికి వచ్చారు. === శాసనాల పరిష్కారం === శ్రీ వేంకటేశ్వరస్వామి మరియు శ్రీ గోవిందరాజస్వామి ఆలయాల గోడల నుండి శాసనాలను కాపీ చేయడం మొదలు అన్నమాచార్య సంకీర్తనల రాగి రేకులకు ప్రతిలేఖనాలు లిఖించేవారకు సాగింది. తిరుమల శ్రీ వేంకటేశ్వర ఆలయంలో ఒక గదిలో భద్రపరిచిన తాళ్ళపాక వాగ్గేయకారులైన అన్నమాచార్య కుమారుడు పెద తిరుమలాచార్య, మనుమడు చిన్న తిరుమలాచార్యల సంకీర్తనల రాగి రేకులను తిరుపతి కార్యాలయానికి తరలించి, వాటిని కాగితంపైకి లిఖించి, ఈ ప్రతిలేఖనాలను మూడు టేకు చెక్క పెట్టెల్లో భద్రపరిచి వాటి నుండి "చిన్న కృతులను" ఒక సంపుటంగా, కొన్ని "అధ్యాత్మ సంకీర్తనలు", "శృంగార సంకీర్తనలు" రెండు వేర్వేరు సంపుటాలుగా తయారు చేసాడు. వీటికి తిరుపతి దేవస్థానం హైస్కూల్ తెలుగు పండితులు కాలాబరి వెంకటరమణ కవి పాదసూచికలను అందించారు, అయితే కొంతకాలం తర్వాత, ఈ మూడు సంపుటాలలో పాదసూచికలలో ఎక్కువ భాగం తొలగించి దేవస్థానం ముద్రణాలయం ప్రచురించింది. ఈ పనిలో పండిట్ వి. విజయరాఘవాచార్య, తిరుపతి దేవస్థానం హైస్కూల్ ఉపాధ్యాయులు ఆర్. కృష్ణారావు, సహాయం చేశారు. 1930లో శాసన కార్యాలయం మద్రాసుకు మారినప్పుడు, సంకీర్తనల ప్రతిలేఖనాలు ఉన్న మూడు పెట్టెలను దేవస్థానం ప్రెస్ కార్యాలయంలో భద్రపరచడం జరిగింది. ఆ తర్వాత సుబ్రహ్మణ్య శాస్త్రికి తిరుపతికి బదిలీ అవ్వగా, పండిట్ విజయరాఘవాచార్య ఒక్కరే శాసనాల పనిని కొనసాగించారు. మహంత్ తరువాత రెండవ కమిషనర్ శ్రీ ఎ. రంగనాథ ముదలియార్ పాలనలో, దేవస్థానం ప్రెస్ కార్యాలయం 'థియోసాఫికల్ సొసైటీ బిల్డింగ్'కు మార్చారు. కొన్ని సంవత్సరాల తర్వాత పండిట్ విజయరాఘవాచార్య చెప్పినదాని ప్రకారం, అవగాహన లేని ప్రెస్ నిర్వాహకులు మూడు పెట్టెల్లోని సంకీర్తనల ప్రతిలేఖనాలను పనికిరానివిగా భావించి, ఆ మొత్తాన్ని తగులబెట్టి, ఖాళీ పెట్టెలను కొత్త ప్రదేశానికి తీసుకువెళ్ళారు. == ది దేవస్థానం (ఎపిగ్రాఫికల్ రిపోర్ట్) == సుబ్రహ్మణ్య శాస్త్రి, పండిట్‌జీ లు రెండు ఆలయాల నుంచి ఇంకా ఇతర ప్రదేశాల నుంచి మొత్తం 1150 శాసనాలకు నకలు తయారు చేశారు. ఆ శాసనాల ఆధారంగా, ఇతర వనరుల నుంచి సేకరించిన సమాచారంతో కలిపి, సుబ్రహ్మణ్య శాస్త్రి, "ది దేవస్థానం ఎపిగ్రాఫికల్ రిపోర్ట్" ను తయారుచేసాడు. ఇందులో విజయనగర చక్రవర్తి కృష్ణదేవరాయలు, అతని సైనిక దండయాత్రలు, అతని అధికారులు; అలాగే అన్నమాచార్య నుంచి కిందికి నాలుగు తరాల తాళ్ళపాక సంగీత కవుల గురించి సమగ్ర సమాచారం ఉంది. అంతకుముందు లభించిన శాసనాల్లోని మొదటి రెండు సంపుటాలను సుబ్రహ్మణ్య శాస్త్రి అనువాదం చేశాడు. మొదటి సంపుటంలో పల్లవులు, పల్లవ శాసనాలు, చోళ శాసనాలు, పాండ్య శాసనాలు, తెలుగు పల్లవులు, దేవగిరి యాదవుల కంటే భిన్నమైన, పెద్దగా తెలియని శక్తివంతమైన ప్రాదేశిక పాలకులు యాదవరాయల గురించి చిన్న చారిత్రక రేఖాచిత్రాలను ఉన్నాయి. == "తిరుపతి శ్రీ వెంకటేశ్వర" పుస్తకం == దేవాలయాలు శతాబ్దాలుగా అత్యంత ప్రముఖమైన సంస్థలుగా వెలుగొందాయి. అవి మతపరమైన కార్యకలాపాలకు మాత్రమే కాకుండా, ప్రజల విద్యా, సామాజిక, సాంస్కృతిక కార్యక్రమాలకు కూడా కేంద్రాలుగా ఉండేవి. ఆలయ గోడలపై చెక్కబడిన వేలాది శాసనాలు ప్రజల మతపరమైన, సామాజిక జీవితంపై వెలుగునిస్తున్నాయి. భారతదేశంలోని పుణ్యక్షేత్రాలలో, శ్రీ వేంకటేశ్వర స్వామి ఆలయం హిందువుల ఆధ్యాత్మిక వారసత్వానికి ప్రతీకగా నిలుస్తోంది. ఈ ఆలయ శాసన ఆధారాలు ఆలయ అభివృద్ధి, పెరుగుదల గురించి ఎంతో సమాచారాన్ని అందిస్తాయి. <ref name=":0">{{Cite book|url=https://archive.org/details/tirupat-sri-venkateswara-by-sadhu-subrahmanya-sastry-in-english/page/n1/mode/1up|title=Tirupat Sri Venkateswara|last=Subrahmanya Sastry|first=Sadhu|publisher=TTD|year=2015|editor-last=Gopi Krishna|series=T.T.D. Religious Publications Series No. 107|pages=3|language=English|chapter=Foreward|arxiv=}}</ref>దేవస్థానం శాసన పరిశోధకులు సాధు సుబ్రహ్మణ్య శాస్త్రి 'తిరుపతి శ్రీ వెంకటేశ్వర' అనే ఈ పుస్తకం రచించారు.   మొదటిసారిగా ఈ పుస్తకాన్ని 1981లో టీటీడీ ప్రచురించింది. ఈ 'తిరుపతి శ్రీ వెంకటేశ్వర' పుస్తకాన్ని తిరిగి 1998, 2004, 2014లో పునర్ముద్రించారు. === పుస్తకం విశేషాలు === ఈ పుస్తకం విఘ్నేశ్వరుడు, సరస్వతి, విష్ణు, లక్ష్మి, పశుపతి, వేంకటేశ్వరుడు, కామాక్షి మొదలగు దేవుళ్ళు, దేవతల ప్రార్ధనతో మొదలవుతుంది. ఈ పుస్తకంలో  ఆలయం చరిత్ర, పూజా విధానాల గురించి వివరించడమే కాకుండా, వరాహ, భవిష్యోత్తర పురాణాల నుండి సేకరించిన భాగాలను కూడా ఉన్నాయి. ఇది ఆలయ నిర్మాణంలోని శైలిలోని విశేషాలు, గొప్ప సామ్రాజ్యాల కాలంలో ఆలయ పరిపాలన, తమ అద్భుతమైన కవితలతో శ్రీనివాస స్వామి వైభవాన్ని అమరం చేసిన సంగీతకారులు, కవులు, రచయితల శాశ్వతమైన కృషి గురించి కూడా విస్తృతంగా వివరిస్తుంది.<ref name=":0" /> * పుస్తకం మొదటి అధ్యాయం ప్రారంబికం (Preamble) తో మొదలవుతుంది . 2 నుండి 5 వరకు శ్వేతవరాహకల్ప కథ , వేంకటాద్రిపై వరాహుని నివాసం, ఆ కొండ మహత్యం, వేర్వేరు యుగాలలో కృష్ణగిరికి సంబంధించి వేర్వేరు పేర్లు, శ్రీ స్వామి పుష్కరిణి ఇతర తీర్థాల మహత్యం ఉంటాయి. * 6వ అధ్యాయం నుంచి 11 వరకు - వేంకటాద్రిని విష్ణువు ఆశ్రయించడం (భవిష్యోత్తర పురాణం, అధ్యాయం – 2), బ్రహ్మా, దేవతలు, ఋషులు వేంకటాద్రిపై విష్ణువును దర్శించటం, దశరథుని ప్రయాణం, శ్రీ వేంకటేశ్వరుని కోసం బ్రహ్మా ఆధ్వర్యంలో బ్రహ్మోత్సవ ప్రారంభం, వేంకటాచలంపై వేంకటేశ్వరునిగా విష్ణువు స్థిర నివాసం, సందర్భానుసారంగా ఆయన దర్శనం, మిత్రవర్మ కుమారునిగా అకాశరాజు జననం, నైమిశారణ్యానికి చెందిన ఋషుల (మునుల) వేంకటాద్రికి పర్యటన వంటి ఘటనలు ఉంటాయి. * వేంకటాచలంపై శ్రీ వేంకటేశ్వరుని ఆలయం, బంగారు విమాన గోపురం క్రింద గర్భగృహంలో వేంకటేశ్వరుడు, వైష్ణవ ఆళ్వారుల స్తుతి వంటివి 12 వ అధ్యాయం నుంచి వివరించారు. * 14 నుంచి రాజుల దానాలు, ప్రజల సేవా కార్యక్రమాలు, ఆలయ అవసరాలు తీరడం వంటివి రాశారు. * 17 వ అధ్యాయం నుంచి వివిధ రాజుల వంశాలు, పరిపాలన , వంశపు కాలం, చివరకు విజయనగర సామ్రాజ్య పతనం మొదలగునవి విస్తృత పరిచారు. * ఇంగ్లాండ్ ఈస్ట్ ఇండియా కంపెనీ ద్వారా ఆంగ్లేయుల ప్రవేశం శ్రీ వేంకటేశ్వర ఆలయం స్వాధీనం, బ్రిటిష్ ప్రభుత్వం పరిపాలన మహంతులకు అప్పగించడం, తద్వారా కలిగిన అభివృద్ధి గురించి 24, 25 అధ్యాయాలలో పేర్కొన్నారు. * చివరి 26 వ అధ్యాయంలో పెక్కు రచయితలు, కవులు, సంగీతకారుల ఆరాధనలు గురించి వివరించుతూ గీతాలు ప్రత్యేకంగా శ్రీ వేంకటేశ సుప్రభాతం (సంక్షిప్త వివరణ), శ్రీ వేంకటేశ ఆష్టోత్తర శతనామావళి వంటివి విశదంగా పేర్కొన్నారు. <ref>{{Cite book|url=https://archive.org/details/tirupat-sri-venkateswara-by-sadhu-subrahmanya-sastry-in-english/page/n28/mode/1up|title=Tirupat Sri Venkateswara|last=Subrahmanya Sastry|first=Sadhu|publisher=TTD|year=2015|page=29|language=English|chapter=Table of Contents}}</ref> == మూలాలు == h3vycv0jmuq7k1oicotge7rf4cnhbh6 4594864 4594863 2025-06-29T14:11:43Z Vjsuseela 35888 /* ది దేవస్థానం (ఎపిగ్రాఫికల్ రిపోర్ట్) */ 4594864 wikitext text/x-wiki {{In use}} '''సాధు సుబ్రహ్మణ్య శాస్త్రి''' (జ .1889-12-17 -మ.1981-09-10) పండితులు. తిరుమల తిరుపతి శ్రీ వేంకటేశ్వర స్వామి ఆలయానికి మొదటి పేష్కర్. ఈయన తిరుమల శ్రీ వేంకటేశ్వర స్వామి ఆలయ చరిత్రను ప్రపంచానికి తెలియజేసారు. తిరుమల తిరుపతి దేవస్థానం (టీటీడీ)లో చిన్న స్థాయి అధికారిగా ఉంటూ వెయ్యికి పైగా శాసనాలను వెలికితీసి పరిశోదించి పరిష్కరించి పుస్తకంగా రచన చేసిన వ్యక్తి. తిరుమల తిరుపతి దేవస్థానం'తిరుపతి శ్రీ వెంకటేశ్వర'అనే ఈ పుస్తకాన్ని ప్రచురించింది. విష్ణు పరివర్తన ఏకాదశి రోజున 10-9-1981న మరణించారు. ==సాధు సుబ్రహ్మణ్య శాస్త్రి== సాధు సుబ్రహ్మణ్య శాస్త్రి 1889 డిసెంబరు 17న జన్మించారు. May 1919లో తిరుమల-తిరుపతి దేవస్థానం సేవలోకి శ్రీ మహంత్ ప్రయాగదాసజి ద్వారా నియమితులయ్యారు. అప్పటినుంచి 25 సంవత్సరాలకు పైగా వివిధ పరిపాలనా హోదాలలో సేవలందించారు. 1921 నుంచి 1930వరకు శాసనాల పరిష్కరించడంలో శిక్షణ, కార్య నిర్వహణ కొనసాగింది. 1931 జనవరిలో గద్వాల్ సంస్థానం రాణి ఆదిలక్ష్మీదేవమ్మ సమర్పించిన బంగారం, ఆభరణాలతో మలయప్పస్వామి కిరీటాన్ని మద్రాసులో తయారుచేస్తున్నప్పుడు, 1931-1932 సంవత్సరాల్లో దాని పర్యవేక్షకుడిగా నియమించబడ్డాడు. === శాసనాల పరిశోధన === 1921వ సంవత్సరంలో, ప్రభుత్వ శాసన పరిశోధకులు హెచ్. కృష్ణశాస్త్రి, లండన్‌లోని భారత గ్రంథాలయ కార్యాలయం(India Office Library) కు చెందిన డాక్టర్ ఎఫ్. డబ్ల్యూ. థామస్ తిరుమలకు వచ్చినప్పుడు మహంత్ ప్రయాగదాసజి, దేవస్థానాల దివాన్ పీష్కర్ అయిన శ్రీ సి. దొరస్వామియ్యతో శ్రీ కృష్ణ శాస్త్రిని కలిసి ప్రత్యేక శాసనాల విభాగపు ఉద్యోగిని నియమించమని కోరమని ఆదేశించారు. తిరుమల తిరుపతి ఆలయాల ప్రాకార గోడలపై చెక్కబడిన శాసనాలను నకలు చేయడానికి ఈ నియామకం అవసరమని, దీనివల్ల శ్రీ వేంకటేశ్వరస్వామి, శ్రీ గోవిందరాజస్వాముల చరిత్రను తెలుసుకోవచ్చని అన్నారు. చివరకు మహంత్ కు వ్యక్తిగత సహాయకులుగా పనిచేస్తున్న సుబ్రహ్మణ్య శాస్త్రిని ఈ శిక్షణకు ఎంపిక చేయడం జరిగింది. ఆవిధంగా అప్పటి మద్రాసు ప్రభుత్వ ఆదేశాల మేరకు 1921 ఆగస్టులో మద్రాసు ఎపిగ్రాఫికల్ కార్యాలయంలో ప్రవేశించాడు. క్షేత్ర స్థాయి ప్రయోగాలు, పరిశీలన నిమిత్తం తంజావూరు, తిరుచిరాపల్లి, మధుర. దెందులూరు, ఎల్లూరు, విజయవాడ, నెల్లూరు, శ్రీకాళహస్తి తదితర ప్రాంతాలు తిరిగి తరువాత ఫిబ్రవరి 1922లో తిరుపతి దేవస్థానానికి వచ్చారు. === శాసనాల పరిష్కారం === శ్రీ వేంకటేశ్వరస్వామి మరియు శ్రీ గోవిందరాజస్వామి ఆలయాల గోడల నుండి శాసనాలను కాపీ చేయడం మొదలు అన్నమాచార్య సంకీర్తనల రాగి రేకులకు ప్రతిలేఖనాలు లిఖించేవారకు సాగింది. తిరుమల శ్రీ వేంకటేశ్వర ఆలయంలో ఒక గదిలో భద్రపరిచిన తాళ్ళపాక వాగ్గేయకారులైన అన్నమాచార్య కుమారుడు పెద తిరుమలాచార్య, మనుమడు చిన్న తిరుమలాచార్యల సంకీర్తనల రాగి రేకులను తిరుపతి కార్యాలయానికి తరలించి, వాటిని కాగితంపైకి లిఖించి, ఈ ప్రతిలేఖనాలను మూడు టేకు చెక్క పెట్టెల్లో భద్రపరిచి వాటి నుండి "చిన్న కృతులను" ఒక సంపుటంగా, కొన్ని "అధ్యాత్మ సంకీర్తనలు", "శృంగార సంకీర్తనలు" రెండు వేర్వేరు సంపుటాలుగా తయారు చేసాడు. వీటికి తిరుపతి దేవస్థానం హైస్కూల్ తెలుగు పండితులు కాలాబరి వెంకటరమణ కవి పాదసూచికలను అందించారు, అయితే కొంతకాలం తర్వాత, ఈ మూడు సంపుటాలలో పాదసూచికలలో ఎక్కువ భాగం తొలగించి దేవస్థానం ముద్రణాలయం ప్రచురించింది. ఈ పనిలో పండిట్ వి. విజయరాఘవాచార్య, తిరుపతి దేవస్థానం హైస్కూల్ ఉపాధ్యాయులు ఆర్. కృష్ణారావు, సహాయం చేశారు. 1930లో శాసన కార్యాలయం మద్రాసుకు మారినప్పుడు, సంకీర్తనల ప్రతిలేఖనాలు ఉన్న మూడు పెట్టెలను దేవస్థానం ప్రెస్ కార్యాలయంలో భద్రపరచడం జరిగింది. ఆ తర్వాత సుబ్రహ్మణ్య శాస్త్రికి తిరుపతికి బదిలీ అవ్వగా, పండిట్ విజయరాఘవాచార్య ఒక్కరే శాసనాల పనిని కొనసాగించారు. మహంత్ తరువాత రెండవ కమిషనర్ శ్రీ ఎ. రంగనాథ ముదలియార్ పాలనలో, దేవస్థానం ప్రెస్ కార్యాలయం 'థియోసాఫికల్ సొసైటీ బిల్డింగ్'కు మార్చారు. కొన్ని సంవత్సరాల తర్వాత పండిట్ విజయరాఘవాచార్య చెప్పినదాని ప్రకారం, అవగాహన లేని ప్రెస్ నిర్వాహకులు మూడు పెట్టెల్లోని సంకీర్తనల ప్రతిలేఖనాలను పనికిరానివిగా భావించి, ఆ మొత్తాన్ని తగులబెట్టి, ఖాళీ పెట్టెలను కొత్త ప్రదేశానికి తీసుకువెళ్ళారు. == దేవస్థానం శాసనాల నివేదిక (ది దేవస్థానం ఎపిగ్రాఫికల్ రిపోర్ట్) == సుబ్రహ్మణ్య శాస్త్రి, పండిట్‌జీ లు రెండు ఆలయాల నుంచి ఇంకా ఇతర ప్రదేశాల నుంచి మొత్తం 1150 శాసనాలకు నకలు తయారు చేశారు. ఆ శాసనాల ఆధారంగా, ఇతర వనరుల నుంచి సేకరించిన సమాచారంతో కలిపి, సుబ్రహ్మణ్య శాస్త్రి, "ది దేవస్థానం ఎపిగ్రాఫికల్ రిపోర్ట్" ను తయారుచేసాడు. ఇందులో విజయనగర చక్రవర్తి కృష్ణదేవరాయలు, అతని సైనిక దండయాత్రలు, అతని అధికారులు; అలాగే అన్నమాచార్య నుంచి కిందికి నాలుగు తరాల తాళ్ళపాక సంగీత కవుల గురించి సమగ్ర సమాచారం ఉంది. అంతకుముందు లభించిన శాసనాల్లోని మొదటి రెండు సంపుటాలను సుబ్రహ్మణ్య శాస్త్రి అనువాదం చేశాడు. మొదటి సంపుటంలో పల్లవులు, పల్లవ శాసనాలు, చోళ శాసనాలు, పాండ్య శాసనాలు, తెలుగు పల్లవులు, దేవగిరి యాదవుల కంటే భిన్నమైన, పెద్దగా తెలియని శక్తివంతమైన ప్రాదేశిక పాలకులు యాదవరాయల గురించి చిన్న చారిత్రక రేఖాచిత్రాలను ఉన్నాయి. == "తిరుపతి శ్రీ వెంకటేశ్వర" పుస్తకం == దేవాలయాలు శతాబ్దాలుగా అత్యంత ప్రముఖమైన సంస్థలుగా వెలుగొందాయి. అవి మతపరమైన కార్యకలాపాలకు మాత్రమే కాకుండా, ప్రజల విద్యా, సామాజిక, సాంస్కృతిక కార్యక్రమాలకు కూడా కేంద్రాలుగా ఉండేవి. ఆలయ గోడలపై చెక్కబడిన వేలాది శాసనాలు ప్రజల మతపరమైన, సామాజిక జీవితంపై వెలుగునిస్తున్నాయి. భారతదేశంలోని పుణ్యక్షేత్రాలలో, శ్రీ వేంకటేశ్వర స్వామి ఆలయం హిందువుల ఆధ్యాత్మిక వారసత్వానికి ప్రతీకగా నిలుస్తోంది. ఈ ఆలయ శాసన ఆధారాలు ఆలయ అభివృద్ధి, పెరుగుదల గురించి ఎంతో సమాచారాన్ని అందిస్తాయి. <ref name=":0">{{Cite book|url=https://archive.org/details/tirupat-sri-venkateswara-by-sadhu-subrahmanya-sastry-in-english/page/n1/mode/1up|title=Tirupat Sri Venkateswara|last=Subrahmanya Sastry|first=Sadhu|publisher=TTD|year=2015|editor-last=Gopi Krishna|series=T.T.D. Religious Publications Series No. 107|pages=3|language=English|chapter=Foreward|arxiv=}}</ref>దేవస్థానం శాసన పరిశోధకులు సాధు సుబ్రహ్మణ్య శాస్త్రి 'తిరుపతి శ్రీ వెంకటేశ్వర' అనే ఈ పుస్తకం రచించారు.   మొదటిసారిగా ఈ పుస్తకాన్ని 1981లో టీటీడీ ప్రచురించింది. ఈ 'తిరుపతి శ్రీ వెంకటేశ్వర' పుస్తకాన్ని తిరిగి 1998, 2004, 2014లో పునర్ముద్రించారు. === పుస్తకం విశేషాలు === ఈ పుస్తకం విఘ్నేశ్వరుడు, సరస్వతి, విష్ణు, లక్ష్మి, పశుపతి, వేంకటేశ్వరుడు, కామాక్షి మొదలగు దేవుళ్ళు, దేవతల ప్రార్ధనతో మొదలవుతుంది. ఈ పుస్తకంలో  ఆలయం చరిత్ర, పూజా విధానాల గురించి వివరించడమే కాకుండా, వరాహ, భవిష్యోత్తర పురాణాల నుండి సేకరించిన భాగాలను కూడా ఉన్నాయి. ఇది ఆలయ నిర్మాణంలోని శైలిలోని విశేషాలు, గొప్ప సామ్రాజ్యాల కాలంలో ఆలయ పరిపాలన, తమ అద్భుతమైన కవితలతో శ్రీనివాస స్వామి వైభవాన్ని అమరం చేసిన సంగీతకారులు, కవులు, రచయితల శాశ్వతమైన కృషి గురించి కూడా విస్తృతంగా వివరిస్తుంది.<ref name=":0" /> * పుస్తకం మొదటి అధ్యాయం ప్రారంబికం (Preamble) తో మొదలవుతుంది . 2 నుండి 5 వరకు శ్వేతవరాహకల్ప కథ , వేంకటాద్రిపై వరాహుని నివాసం, ఆ కొండ మహత్యం, వేర్వేరు యుగాలలో కృష్ణగిరికి సంబంధించి వేర్వేరు పేర్లు, శ్రీ స్వామి పుష్కరిణి ఇతర తీర్థాల మహత్యం ఉంటాయి. * 6వ అధ్యాయం నుంచి 11 వరకు - వేంకటాద్రిని విష్ణువు ఆశ్రయించడం (భవిష్యోత్తర పురాణం, అధ్యాయం – 2), బ్రహ్మా, దేవతలు, ఋషులు వేంకటాద్రిపై విష్ణువును దర్శించటం, దశరథుని ప్రయాణం, శ్రీ వేంకటేశ్వరుని కోసం బ్రహ్మా ఆధ్వర్యంలో బ్రహ్మోత్సవ ప్రారంభం, వేంకటాచలంపై వేంకటేశ్వరునిగా విష్ణువు స్థిర నివాసం, సందర్భానుసారంగా ఆయన దర్శనం, మిత్రవర్మ కుమారునిగా అకాశరాజు జననం, నైమిశారణ్యానికి చెందిన ఋషుల (మునుల) వేంకటాద్రికి పర్యటన వంటి ఘటనలు ఉంటాయి. * వేంకటాచలంపై శ్రీ వేంకటేశ్వరుని ఆలయం, బంగారు విమాన గోపురం క్రింద గర్భగృహంలో వేంకటేశ్వరుడు, వైష్ణవ ఆళ్వారుల స్తుతి వంటివి 12 వ అధ్యాయం నుంచి వివరించారు. * 14 నుంచి రాజుల దానాలు, ప్రజల సేవా కార్యక్రమాలు, ఆలయ అవసరాలు తీరడం వంటివి రాశారు. * 17 వ అధ్యాయం నుంచి వివిధ రాజుల వంశాలు, పరిపాలన , వంశపు కాలం, చివరకు విజయనగర సామ్రాజ్య పతనం మొదలగునవి విస్తృత పరిచారు. * ఇంగ్లాండ్ ఈస్ట్ ఇండియా కంపెనీ ద్వారా ఆంగ్లేయుల ప్రవేశం శ్రీ వేంకటేశ్వర ఆలయం స్వాధీనం, బ్రిటిష్ ప్రభుత్వం పరిపాలన మహంతులకు అప్పగించడం, తద్వారా కలిగిన అభివృద్ధి గురించి 24, 25 అధ్యాయాలలో పేర్కొన్నారు. * చివరి 26 వ అధ్యాయంలో పెక్కు రచయితలు, కవులు, సంగీతకారుల ఆరాధనలు గురించి వివరించుతూ గీతాలు ప్రత్యేకంగా శ్రీ వేంకటేశ సుప్రభాతం (సంక్షిప్త వివరణ), శ్రీ వేంకటేశ ఆష్టోత్తర శతనామావళి వంటివి విశదంగా పేర్కొన్నారు. <ref>{{Cite book|url=https://archive.org/details/tirupat-sri-venkateswara-by-sadhu-subrahmanya-sastry-in-english/page/n28/mode/1up|title=Tirupat Sri Venkateswara|last=Subrahmanya Sastry|first=Sadhu|publisher=TTD|year=2015|page=29|language=English|chapter=Table of Contents}}</ref> == మూలాలు == tfo5d92frqikb5dhjljtx6w0elhq0fb 4594866 4594864 2025-06-29T14:12:35Z Vjsuseela 35888 [[వర్గం:ఆధ్యాత్మిక గ్రంథ రచయితలు]] ను చేర్చారు (హాట్‌కేట్ ఉపయోగించి) 4594866 wikitext text/x-wiki {{In use}} '''సాధు సుబ్రహ్మణ్య శాస్త్రి''' (జ .1889-12-17 -మ.1981-09-10) పండితులు. తిరుమల తిరుపతి శ్రీ వేంకటేశ్వర స్వామి ఆలయానికి మొదటి పేష్కర్. ఈయన తిరుమల శ్రీ వేంకటేశ్వర స్వామి ఆలయ చరిత్రను ప్రపంచానికి తెలియజేసారు. తిరుమల తిరుపతి దేవస్థానం (టీటీడీ)లో చిన్న స్థాయి అధికారిగా ఉంటూ వెయ్యికి పైగా శాసనాలను వెలికితీసి పరిశోదించి పరిష్కరించి పుస్తకంగా రచన చేసిన వ్యక్తి. తిరుమల తిరుపతి దేవస్థానం'తిరుపతి శ్రీ వెంకటేశ్వర'అనే ఈ పుస్తకాన్ని ప్రచురించింది. విష్ణు పరివర్తన ఏకాదశి రోజున 10-9-1981న మరణించారు. ==సాధు సుబ్రహ్మణ్య శాస్త్రి== సాధు సుబ్రహ్మణ్య శాస్త్రి 1889 డిసెంబరు 17న జన్మించారు. May 1919లో తిరుమల-తిరుపతి దేవస్థానం సేవలోకి శ్రీ మహంత్ ప్రయాగదాసజి ద్వారా నియమితులయ్యారు. అప్పటినుంచి 25 సంవత్సరాలకు పైగా వివిధ పరిపాలనా హోదాలలో సేవలందించారు. 1921 నుంచి 1930వరకు శాసనాల పరిష్కరించడంలో శిక్షణ, కార్య నిర్వహణ కొనసాగింది. 1931 జనవరిలో గద్వాల్ సంస్థానం రాణి ఆదిలక్ష్మీదేవమ్మ సమర్పించిన బంగారం, ఆభరణాలతో మలయప్పస్వామి కిరీటాన్ని మద్రాసులో తయారుచేస్తున్నప్పుడు, 1931-1932 సంవత్సరాల్లో దాని పర్యవేక్షకుడిగా నియమించబడ్డాడు. === శాసనాల పరిశోధన === 1921వ సంవత్సరంలో, ప్రభుత్వ శాసన పరిశోధకులు హెచ్. కృష్ణశాస్త్రి, లండన్‌లోని భారత గ్రంథాలయ కార్యాలయం(India Office Library) కు చెందిన డాక్టర్ ఎఫ్. డబ్ల్యూ. థామస్ తిరుమలకు వచ్చినప్పుడు మహంత్ ప్రయాగదాసజి, దేవస్థానాల దివాన్ పీష్కర్ అయిన శ్రీ సి. దొరస్వామియ్యతో శ్రీ కృష్ణ శాస్త్రిని కలిసి ప్రత్యేక శాసనాల విభాగపు ఉద్యోగిని నియమించమని కోరమని ఆదేశించారు. తిరుమల తిరుపతి ఆలయాల ప్రాకార గోడలపై చెక్కబడిన శాసనాలను నకలు చేయడానికి ఈ నియామకం అవసరమని, దీనివల్ల శ్రీ వేంకటేశ్వరస్వామి, శ్రీ గోవిందరాజస్వాముల చరిత్రను తెలుసుకోవచ్చని అన్నారు. చివరకు మహంత్ కు వ్యక్తిగత సహాయకులుగా పనిచేస్తున్న సుబ్రహ్మణ్య శాస్త్రిని ఈ శిక్షణకు ఎంపిక చేయడం జరిగింది. ఆవిధంగా అప్పటి మద్రాసు ప్రభుత్వ ఆదేశాల మేరకు 1921 ఆగస్టులో మద్రాసు ఎపిగ్రాఫికల్ కార్యాలయంలో ప్రవేశించాడు. క్షేత్ర స్థాయి ప్రయోగాలు, పరిశీలన నిమిత్తం తంజావూరు, తిరుచిరాపల్లి, మధుర. దెందులూరు, ఎల్లూరు, విజయవాడ, నెల్లూరు, శ్రీకాళహస్తి తదితర ప్రాంతాలు తిరిగి తరువాత ఫిబ్రవరి 1922లో తిరుపతి దేవస్థానానికి వచ్చారు. === శాసనాల పరిష్కారం === శ్రీ వేంకటేశ్వరస్వామి మరియు శ్రీ గోవిందరాజస్వామి ఆలయాల గోడల నుండి శాసనాలను కాపీ చేయడం మొదలు అన్నమాచార్య సంకీర్తనల రాగి రేకులకు ప్రతిలేఖనాలు లిఖించేవారకు సాగింది. తిరుమల శ్రీ వేంకటేశ్వర ఆలయంలో ఒక గదిలో భద్రపరిచిన తాళ్ళపాక వాగ్గేయకారులైన అన్నమాచార్య కుమారుడు పెద తిరుమలాచార్య, మనుమడు చిన్న తిరుమలాచార్యల సంకీర్తనల రాగి రేకులను తిరుపతి కార్యాలయానికి తరలించి, వాటిని కాగితంపైకి లిఖించి, ఈ ప్రతిలేఖనాలను మూడు టేకు చెక్క పెట్టెల్లో భద్రపరిచి వాటి నుండి "చిన్న కృతులను" ఒక సంపుటంగా, కొన్ని "అధ్యాత్మ సంకీర్తనలు", "శృంగార సంకీర్తనలు" రెండు వేర్వేరు సంపుటాలుగా తయారు చేసాడు. వీటికి తిరుపతి దేవస్థానం హైస్కూల్ తెలుగు పండితులు కాలాబరి వెంకటరమణ కవి పాదసూచికలను అందించారు, అయితే కొంతకాలం తర్వాత, ఈ మూడు సంపుటాలలో పాదసూచికలలో ఎక్కువ భాగం తొలగించి దేవస్థానం ముద్రణాలయం ప్రచురించింది. ఈ పనిలో పండిట్ వి. విజయరాఘవాచార్య, తిరుపతి దేవస్థానం హైస్కూల్ ఉపాధ్యాయులు ఆర్. కృష్ణారావు, సహాయం చేశారు. 1930లో శాసన కార్యాలయం మద్రాసుకు మారినప్పుడు, సంకీర్తనల ప్రతిలేఖనాలు ఉన్న మూడు పెట్టెలను దేవస్థానం ప్రెస్ కార్యాలయంలో భద్రపరచడం జరిగింది. ఆ తర్వాత సుబ్రహ్మణ్య శాస్త్రికి తిరుపతికి బదిలీ అవ్వగా, పండిట్ విజయరాఘవాచార్య ఒక్కరే శాసనాల పనిని కొనసాగించారు. మహంత్ తరువాత రెండవ కమిషనర్ శ్రీ ఎ. రంగనాథ ముదలియార్ పాలనలో, దేవస్థానం ప్రెస్ కార్యాలయం 'థియోసాఫికల్ సొసైటీ బిల్డింగ్'కు మార్చారు. కొన్ని సంవత్సరాల తర్వాత పండిట్ విజయరాఘవాచార్య చెప్పినదాని ప్రకారం, అవగాహన లేని ప్రెస్ నిర్వాహకులు మూడు పెట్టెల్లోని సంకీర్తనల ప్రతిలేఖనాలను పనికిరానివిగా భావించి, ఆ మొత్తాన్ని తగులబెట్టి, ఖాళీ పెట్టెలను కొత్త ప్రదేశానికి తీసుకువెళ్ళారు. == దేవస్థానం శాసనాల నివేదిక (ది దేవస్థానం ఎపిగ్రాఫికల్ రిపోర్ట్) == సుబ్రహ్మణ్య శాస్త్రి, పండిట్‌జీ లు రెండు ఆలయాల నుంచి ఇంకా ఇతర ప్రదేశాల నుంచి మొత్తం 1150 శాసనాలకు నకలు తయారు చేశారు. ఆ శాసనాల ఆధారంగా, ఇతర వనరుల నుంచి సేకరించిన సమాచారంతో కలిపి, సుబ్రహ్మణ్య శాస్త్రి, "ది దేవస్థానం ఎపిగ్రాఫికల్ రిపోర్ట్" ను తయారుచేసాడు. ఇందులో విజయనగర చక్రవర్తి కృష్ణదేవరాయలు, అతని సైనిక దండయాత్రలు, అతని అధికారులు; అలాగే అన్నమాచార్య నుంచి కిందికి నాలుగు తరాల తాళ్ళపాక సంగీత కవుల గురించి సమగ్ర సమాచారం ఉంది. అంతకుముందు లభించిన శాసనాల్లోని మొదటి రెండు సంపుటాలను సుబ్రహ్మణ్య శాస్త్రి అనువాదం చేశాడు. మొదటి సంపుటంలో పల్లవులు, పల్లవ శాసనాలు, చోళ శాసనాలు, పాండ్య శాసనాలు, తెలుగు పల్లవులు, దేవగిరి యాదవుల కంటే భిన్నమైన, పెద్దగా తెలియని శక్తివంతమైన ప్రాదేశిక పాలకులు యాదవరాయల గురించి చిన్న చారిత్రక రేఖాచిత్రాలను ఉన్నాయి. == "తిరుపతి శ్రీ వెంకటేశ్వర" పుస్తకం == దేవాలయాలు శతాబ్దాలుగా అత్యంత ప్రముఖమైన సంస్థలుగా వెలుగొందాయి. అవి మతపరమైన కార్యకలాపాలకు మాత్రమే కాకుండా, ప్రజల విద్యా, సామాజిక, సాంస్కృతిక కార్యక్రమాలకు కూడా కేంద్రాలుగా ఉండేవి. ఆలయ గోడలపై చెక్కబడిన వేలాది శాసనాలు ప్రజల మతపరమైన, సామాజిక జీవితంపై వెలుగునిస్తున్నాయి. భారతదేశంలోని పుణ్యక్షేత్రాలలో, శ్రీ వేంకటేశ్వర స్వామి ఆలయం హిందువుల ఆధ్యాత్మిక వారసత్వానికి ప్రతీకగా నిలుస్తోంది. ఈ ఆలయ శాసన ఆధారాలు ఆలయ అభివృద్ధి, పెరుగుదల గురించి ఎంతో సమాచారాన్ని అందిస్తాయి. <ref name=":0">{{Cite book|url=https://archive.org/details/tirupat-sri-venkateswara-by-sadhu-subrahmanya-sastry-in-english/page/n1/mode/1up|title=Tirupat Sri Venkateswara|last=Subrahmanya Sastry|first=Sadhu|publisher=TTD|year=2015|editor-last=Gopi Krishna|series=T.T.D. Religious Publications Series No. 107|pages=3|language=English|chapter=Foreward|arxiv=}}</ref>దేవస్థానం శాసన పరిశోధకులు సాధు సుబ్రహ్మణ్య శాస్త్రి 'తిరుపతి శ్రీ వెంకటేశ్వర' అనే ఈ పుస్తకం రచించారు.   మొదటిసారిగా ఈ పుస్తకాన్ని 1981లో టీటీడీ ప్రచురించింది. ఈ 'తిరుపతి శ్రీ వెంకటేశ్వర' పుస్తకాన్ని తిరిగి 1998, 2004, 2014లో పునర్ముద్రించారు. === పుస్తకం విశేషాలు === ఈ పుస్తకం విఘ్నేశ్వరుడు, సరస్వతి, విష్ణు, లక్ష్మి, పశుపతి, వేంకటేశ్వరుడు, కామాక్షి మొదలగు దేవుళ్ళు, దేవతల ప్రార్ధనతో మొదలవుతుంది. ఈ పుస్తకంలో  ఆలయం చరిత్ర, పూజా విధానాల గురించి వివరించడమే కాకుండా, వరాహ, భవిష్యోత్తర పురాణాల నుండి సేకరించిన భాగాలను కూడా ఉన్నాయి. ఇది ఆలయ నిర్మాణంలోని శైలిలోని విశేషాలు, గొప్ప సామ్రాజ్యాల కాలంలో ఆలయ పరిపాలన, తమ అద్భుతమైన కవితలతో శ్రీనివాస స్వామి వైభవాన్ని అమరం చేసిన సంగీతకారులు, కవులు, రచయితల శాశ్వతమైన కృషి గురించి కూడా విస్తృతంగా వివరిస్తుంది.<ref name=":0" /> * పుస్తకం మొదటి అధ్యాయం ప్రారంబికం (Preamble) తో మొదలవుతుంది . 2 నుండి 5 వరకు శ్వేతవరాహకల్ప కథ , వేంకటాద్రిపై వరాహుని నివాసం, ఆ కొండ మహత్యం, వేర్వేరు యుగాలలో కృష్ణగిరికి సంబంధించి వేర్వేరు పేర్లు, శ్రీ స్వామి పుష్కరిణి ఇతర తీర్థాల మహత్యం ఉంటాయి. * 6వ అధ్యాయం నుంచి 11 వరకు - వేంకటాద్రిని విష్ణువు ఆశ్రయించడం (భవిష్యోత్తర పురాణం, అధ్యాయం – 2), బ్రహ్మా, దేవతలు, ఋషులు వేంకటాద్రిపై విష్ణువును దర్శించటం, దశరథుని ప్రయాణం, శ్రీ వేంకటేశ్వరుని కోసం బ్రహ్మా ఆధ్వర్యంలో బ్రహ్మోత్సవ ప్రారంభం, వేంకటాచలంపై వేంకటేశ్వరునిగా విష్ణువు స్థిర నివాసం, సందర్భానుసారంగా ఆయన దర్శనం, మిత్రవర్మ కుమారునిగా అకాశరాజు జననం, నైమిశారణ్యానికి చెందిన ఋషుల (మునుల) వేంకటాద్రికి పర్యటన వంటి ఘటనలు ఉంటాయి. * వేంకటాచలంపై శ్రీ వేంకటేశ్వరుని ఆలయం, బంగారు విమాన గోపురం క్రింద గర్భగృహంలో వేంకటేశ్వరుడు, వైష్ణవ ఆళ్వారుల స్తుతి వంటివి 12 వ అధ్యాయం నుంచి వివరించారు. * 14 నుంచి రాజుల దానాలు, ప్రజల సేవా కార్యక్రమాలు, ఆలయ అవసరాలు తీరడం వంటివి రాశారు. * 17 వ అధ్యాయం నుంచి వివిధ రాజుల వంశాలు, పరిపాలన , వంశపు కాలం, చివరకు విజయనగర సామ్రాజ్య పతనం మొదలగునవి విస్తృత పరిచారు. * ఇంగ్లాండ్ ఈస్ట్ ఇండియా కంపెనీ ద్వారా ఆంగ్లేయుల ప్రవేశం శ్రీ వేంకటేశ్వర ఆలయం స్వాధీనం, బ్రిటిష్ ప్రభుత్వం పరిపాలన మహంతులకు అప్పగించడం, తద్వారా కలిగిన అభివృద్ధి గురించి 24, 25 అధ్యాయాలలో పేర్కొన్నారు. * చివరి 26 వ అధ్యాయంలో పెక్కు రచయితలు, కవులు, సంగీతకారుల ఆరాధనలు గురించి వివరించుతూ గీతాలు ప్రత్యేకంగా శ్రీ వేంకటేశ సుప్రభాతం (సంక్షిప్త వివరణ), శ్రీ వేంకటేశ ఆష్టోత్తర శతనామావళి వంటివి విశదంగా పేర్కొన్నారు. <ref>{{Cite book|url=https://archive.org/details/tirupat-sri-venkateswara-by-sadhu-subrahmanya-sastry-in-english/page/n28/mode/1up|title=Tirupat Sri Venkateswara|last=Subrahmanya Sastry|first=Sadhu|publisher=TTD|year=2015|page=29|language=English|chapter=Table of Contents}}</ref> == మూలాలు == [[వర్గం:ఆధ్యాత్మిక గ్రంథ రచయితలు]] 48het3k7dui7a4m71kmuivmcagvxbzg 4594867 4594866 2025-06-29T14:13:06Z Vjsuseela 35888 [[వర్గం:శాసనాలు]] ను చేర్చారు (హాట్‌కేట్ ఉపయోగించి) 4594867 wikitext text/x-wiki {{In use}} '''సాధు సుబ్రహ్మణ్య శాస్త్రి''' (జ .1889-12-17 -మ.1981-09-10) పండితులు. తిరుమల తిరుపతి శ్రీ వేంకటేశ్వర స్వామి ఆలయానికి మొదటి పేష్కర్. ఈయన తిరుమల శ్రీ వేంకటేశ్వర స్వామి ఆలయ చరిత్రను ప్రపంచానికి తెలియజేసారు. తిరుమల తిరుపతి దేవస్థానం (టీటీడీ)లో చిన్న స్థాయి అధికారిగా ఉంటూ వెయ్యికి పైగా శాసనాలను వెలికితీసి పరిశోదించి పరిష్కరించి పుస్తకంగా రచన చేసిన వ్యక్తి. తిరుమల తిరుపతి దేవస్థానం'తిరుపతి శ్రీ వెంకటేశ్వర'అనే ఈ పుస్తకాన్ని ప్రచురించింది. విష్ణు పరివర్తన ఏకాదశి రోజున 10-9-1981న మరణించారు. ==సాధు సుబ్రహ్మణ్య శాస్త్రి== సాధు సుబ్రహ్మణ్య శాస్త్రి 1889 డిసెంబరు 17న జన్మించారు. May 1919లో తిరుమల-తిరుపతి దేవస్థానం సేవలోకి శ్రీ మహంత్ ప్రయాగదాసజి ద్వారా నియమితులయ్యారు. అప్పటినుంచి 25 సంవత్సరాలకు పైగా వివిధ పరిపాలనా హోదాలలో సేవలందించారు. 1921 నుంచి 1930వరకు శాసనాల పరిష్కరించడంలో శిక్షణ, కార్య నిర్వహణ కొనసాగింది. 1931 జనవరిలో గద్వాల్ సంస్థానం రాణి ఆదిలక్ష్మీదేవమ్మ సమర్పించిన బంగారం, ఆభరణాలతో మలయప్పస్వామి కిరీటాన్ని మద్రాసులో తయారుచేస్తున్నప్పుడు, 1931-1932 సంవత్సరాల్లో దాని పర్యవేక్షకుడిగా నియమించబడ్డాడు. === శాసనాల పరిశోధన === 1921వ సంవత్సరంలో, ప్రభుత్వ శాసన పరిశోధకులు హెచ్. కృష్ణశాస్త్రి, లండన్‌లోని భారత గ్రంథాలయ కార్యాలయం(India Office Library) కు చెందిన డాక్టర్ ఎఫ్. డబ్ల్యూ. థామస్ తిరుమలకు వచ్చినప్పుడు మహంత్ ప్రయాగదాసజి, దేవస్థానాల దివాన్ పీష్కర్ అయిన శ్రీ సి. దొరస్వామియ్యతో శ్రీ కృష్ణ శాస్త్రిని కలిసి ప్రత్యేక శాసనాల విభాగపు ఉద్యోగిని నియమించమని కోరమని ఆదేశించారు. తిరుమల తిరుపతి ఆలయాల ప్రాకార గోడలపై చెక్కబడిన శాసనాలను నకలు చేయడానికి ఈ నియామకం అవసరమని, దీనివల్ల శ్రీ వేంకటేశ్వరస్వామి, శ్రీ గోవిందరాజస్వాముల చరిత్రను తెలుసుకోవచ్చని అన్నారు. చివరకు మహంత్ కు వ్యక్తిగత సహాయకులుగా పనిచేస్తున్న సుబ్రహ్మణ్య శాస్త్రిని ఈ శిక్షణకు ఎంపిక చేయడం జరిగింది. ఆవిధంగా అప్పటి మద్రాసు ప్రభుత్వ ఆదేశాల మేరకు 1921 ఆగస్టులో మద్రాసు ఎపిగ్రాఫికల్ కార్యాలయంలో ప్రవేశించాడు. క్షేత్ర స్థాయి ప్రయోగాలు, పరిశీలన నిమిత్తం తంజావూరు, తిరుచిరాపల్లి, మధుర. దెందులూరు, ఎల్లూరు, విజయవాడ, నెల్లూరు, శ్రీకాళహస్తి తదితర ప్రాంతాలు తిరిగి తరువాత ఫిబ్రవరి 1922లో తిరుపతి దేవస్థానానికి వచ్చారు. === శాసనాల పరిష్కారం === శ్రీ వేంకటేశ్వరస్వామి మరియు శ్రీ గోవిందరాజస్వామి ఆలయాల గోడల నుండి శాసనాలను కాపీ చేయడం మొదలు అన్నమాచార్య సంకీర్తనల రాగి రేకులకు ప్రతిలేఖనాలు లిఖించేవారకు సాగింది. తిరుమల శ్రీ వేంకటేశ్వర ఆలయంలో ఒక గదిలో భద్రపరిచిన తాళ్ళపాక వాగ్గేయకారులైన అన్నమాచార్య కుమారుడు పెద తిరుమలాచార్య, మనుమడు చిన్న తిరుమలాచార్యల సంకీర్తనల రాగి రేకులను తిరుపతి కార్యాలయానికి తరలించి, వాటిని కాగితంపైకి లిఖించి, ఈ ప్రతిలేఖనాలను మూడు టేకు చెక్క పెట్టెల్లో భద్రపరిచి వాటి నుండి "చిన్న కృతులను" ఒక సంపుటంగా, కొన్ని "అధ్యాత్మ సంకీర్తనలు", "శృంగార సంకీర్తనలు" రెండు వేర్వేరు సంపుటాలుగా తయారు చేసాడు. వీటికి తిరుపతి దేవస్థానం హైస్కూల్ తెలుగు పండితులు కాలాబరి వెంకటరమణ కవి పాదసూచికలను అందించారు, అయితే కొంతకాలం తర్వాత, ఈ మూడు సంపుటాలలో పాదసూచికలలో ఎక్కువ భాగం తొలగించి దేవస్థానం ముద్రణాలయం ప్రచురించింది. ఈ పనిలో పండిట్ వి. విజయరాఘవాచార్య, తిరుపతి దేవస్థానం హైస్కూల్ ఉపాధ్యాయులు ఆర్. కృష్ణారావు, సహాయం చేశారు. 1930లో శాసన కార్యాలయం మద్రాసుకు మారినప్పుడు, సంకీర్తనల ప్రతిలేఖనాలు ఉన్న మూడు పెట్టెలను దేవస్థానం ప్రెస్ కార్యాలయంలో భద్రపరచడం జరిగింది. ఆ తర్వాత సుబ్రహ్మణ్య శాస్త్రికి తిరుపతికి బదిలీ అవ్వగా, పండిట్ విజయరాఘవాచార్య ఒక్కరే శాసనాల పనిని కొనసాగించారు. మహంత్ తరువాత రెండవ కమిషనర్ శ్రీ ఎ. రంగనాథ ముదలియార్ పాలనలో, దేవస్థానం ప్రెస్ కార్యాలయం 'థియోసాఫికల్ సొసైటీ బిల్డింగ్'కు మార్చారు. కొన్ని సంవత్సరాల తర్వాత పండిట్ విజయరాఘవాచార్య చెప్పినదాని ప్రకారం, అవగాహన లేని ప్రెస్ నిర్వాహకులు మూడు పెట్టెల్లోని సంకీర్తనల ప్రతిలేఖనాలను పనికిరానివిగా భావించి, ఆ మొత్తాన్ని తగులబెట్టి, ఖాళీ పెట్టెలను కొత్త ప్రదేశానికి తీసుకువెళ్ళారు. == దేవస్థానం శాసనాల నివేదిక (ది దేవస్థానం ఎపిగ్రాఫికల్ రిపోర్ట్) == సుబ్రహ్మణ్య శాస్త్రి, పండిట్‌జీ లు రెండు ఆలయాల నుంచి ఇంకా ఇతర ప్రదేశాల నుంచి మొత్తం 1150 శాసనాలకు నకలు తయారు చేశారు. ఆ శాసనాల ఆధారంగా, ఇతర వనరుల నుంచి సేకరించిన సమాచారంతో కలిపి, సుబ్రహ్మణ్య శాస్త్రి, "ది దేవస్థానం ఎపిగ్రాఫికల్ రిపోర్ట్" ను తయారుచేసాడు. ఇందులో విజయనగర చక్రవర్తి కృష్ణదేవరాయలు, అతని సైనిక దండయాత్రలు, అతని అధికారులు; అలాగే అన్నమాచార్య నుంచి కిందికి నాలుగు తరాల తాళ్ళపాక సంగీత కవుల గురించి సమగ్ర సమాచారం ఉంది. అంతకుముందు లభించిన శాసనాల్లోని మొదటి రెండు సంపుటాలను సుబ్రహ్మణ్య శాస్త్రి అనువాదం చేశాడు. మొదటి సంపుటంలో పల్లవులు, పల్లవ శాసనాలు, చోళ శాసనాలు, పాండ్య శాసనాలు, తెలుగు పల్లవులు, దేవగిరి యాదవుల కంటే భిన్నమైన, పెద్దగా తెలియని శక్తివంతమైన ప్రాదేశిక పాలకులు యాదవరాయల గురించి చిన్న చారిత్రక రేఖాచిత్రాలను ఉన్నాయి. == "తిరుపతి శ్రీ వెంకటేశ్వర" పుస్తకం == దేవాలయాలు శతాబ్దాలుగా అత్యంత ప్రముఖమైన సంస్థలుగా వెలుగొందాయి. అవి మతపరమైన కార్యకలాపాలకు మాత్రమే కాకుండా, ప్రజల విద్యా, సామాజిక, సాంస్కృతిక కార్యక్రమాలకు కూడా కేంద్రాలుగా ఉండేవి. ఆలయ గోడలపై చెక్కబడిన వేలాది శాసనాలు ప్రజల మతపరమైన, సామాజిక జీవితంపై వెలుగునిస్తున్నాయి. భారతదేశంలోని పుణ్యక్షేత్రాలలో, శ్రీ వేంకటేశ్వర స్వామి ఆలయం హిందువుల ఆధ్యాత్మిక వారసత్వానికి ప్రతీకగా నిలుస్తోంది. ఈ ఆలయ శాసన ఆధారాలు ఆలయ అభివృద్ధి, పెరుగుదల గురించి ఎంతో సమాచారాన్ని అందిస్తాయి. <ref name=":0">{{Cite book|url=https://archive.org/details/tirupat-sri-venkateswara-by-sadhu-subrahmanya-sastry-in-english/page/n1/mode/1up|title=Tirupat Sri Venkateswara|last=Subrahmanya Sastry|first=Sadhu|publisher=TTD|year=2015|editor-last=Gopi Krishna|series=T.T.D. Religious Publications Series No. 107|pages=3|language=English|chapter=Foreward|arxiv=}}</ref>దేవస్థానం శాసన పరిశోధకులు సాధు సుబ్రహ్మణ్య శాస్త్రి 'తిరుపతి శ్రీ వెంకటేశ్వర' అనే ఈ పుస్తకం రచించారు.   మొదటిసారిగా ఈ పుస్తకాన్ని 1981లో టీటీడీ ప్రచురించింది. ఈ 'తిరుపతి శ్రీ వెంకటేశ్వర' పుస్తకాన్ని తిరిగి 1998, 2004, 2014లో పునర్ముద్రించారు. === పుస్తకం విశేషాలు === ఈ పుస్తకం విఘ్నేశ్వరుడు, సరస్వతి, విష్ణు, లక్ష్మి, పశుపతి, వేంకటేశ్వరుడు, కామాక్షి మొదలగు దేవుళ్ళు, దేవతల ప్రార్ధనతో మొదలవుతుంది. ఈ పుస్తకంలో  ఆలయం చరిత్ర, పూజా విధానాల గురించి వివరించడమే కాకుండా, వరాహ, భవిష్యోత్తర పురాణాల నుండి సేకరించిన భాగాలను కూడా ఉన్నాయి. ఇది ఆలయ నిర్మాణంలోని శైలిలోని విశేషాలు, గొప్ప సామ్రాజ్యాల కాలంలో ఆలయ పరిపాలన, తమ అద్భుతమైన కవితలతో శ్రీనివాస స్వామి వైభవాన్ని అమరం చేసిన సంగీతకారులు, కవులు, రచయితల శాశ్వతమైన కృషి గురించి కూడా విస్తృతంగా వివరిస్తుంది.<ref name=":0" /> * పుస్తకం మొదటి అధ్యాయం ప్రారంబికం (Preamble) తో మొదలవుతుంది . 2 నుండి 5 వరకు శ్వేతవరాహకల్ప కథ , వేంకటాద్రిపై వరాహుని నివాసం, ఆ కొండ మహత్యం, వేర్వేరు యుగాలలో కృష్ణగిరికి సంబంధించి వేర్వేరు పేర్లు, శ్రీ స్వామి పుష్కరిణి ఇతర తీర్థాల మహత్యం ఉంటాయి. * 6వ అధ్యాయం నుంచి 11 వరకు - వేంకటాద్రిని విష్ణువు ఆశ్రయించడం (భవిష్యోత్తర పురాణం, అధ్యాయం – 2), బ్రహ్మా, దేవతలు, ఋషులు వేంకటాద్రిపై విష్ణువును దర్శించటం, దశరథుని ప్రయాణం, శ్రీ వేంకటేశ్వరుని కోసం బ్రహ్మా ఆధ్వర్యంలో బ్రహ్మోత్సవ ప్రారంభం, వేంకటాచలంపై వేంకటేశ్వరునిగా విష్ణువు స్థిర నివాసం, సందర్భానుసారంగా ఆయన దర్శనం, మిత్రవర్మ కుమారునిగా అకాశరాజు జననం, నైమిశారణ్యానికి చెందిన ఋషుల (మునుల) వేంకటాద్రికి పర్యటన వంటి ఘటనలు ఉంటాయి. * వేంకటాచలంపై శ్రీ వేంకటేశ్వరుని ఆలయం, బంగారు విమాన గోపురం క్రింద గర్భగృహంలో వేంకటేశ్వరుడు, వైష్ణవ ఆళ్వారుల స్తుతి వంటివి 12 వ అధ్యాయం నుంచి వివరించారు. * 14 నుంచి రాజుల దానాలు, ప్రజల సేవా కార్యక్రమాలు, ఆలయ అవసరాలు తీరడం వంటివి రాశారు. * 17 వ అధ్యాయం నుంచి వివిధ రాజుల వంశాలు, పరిపాలన , వంశపు కాలం, చివరకు విజయనగర సామ్రాజ్య పతనం మొదలగునవి విస్తృత పరిచారు. * ఇంగ్లాండ్ ఈస్ట్ ఇండియా కంపెనీ ద్వారా ఆంగ్లేయుల ప్రవేశం శ్రీ వేంకటేశ్వర ఆలయం స్వాధీనం, బ్రిటిష్ ప్రభుత్వం పరిపాలన మహంతులకు అప్పగించడం, తద్వారా కలిగిన అభివృద్ధి గురించి 24, 25 అధ్యాయాలలో పేర్కొన్నారు. * చివరి 26 వ అధ్యాయంలో పెక్కు రచయితలు, కవులు, సంగీతకారుల ఆరాధనలు గురించి వివరించుతూ గీతాలు ప్రత్యేకంగా శ్రీ వేంకటేశ సుప్రభాతం (సంక్షిప్త వివరణ), శ్రీ వేంకటేశ ఆష్టోత్తర శతనామావళి వంటివి విశదంగా పేర్కొన్నారు. <ref>{{Cite book|url=https://archive.org/details/tirupat-sri-venkateswara-by-sadhu-subrahmanya-sastry-in-english/page/n28/mode/1up|title=Tirupat Sri Venkateswara|last=Subrahmanya Sastry|first=Sadhu|publisher=TTD|year=2015|page=29|language=English|chapter=Table of Contents}}</ref> == మూలాలు == [[వర్గం:ఆధ్యాత్మిక గ్రంథ రచయితలు]] [[వర్గం:శాసనాలు]] 0n2doawv320qkhb50py71mg8q58vr9a 4594868 4594867 2025-06-29T14:13:44Z Vjsuseela 35888 [[వర్గం:తిరుమల తిరుపతి దేవస్థానముల ప్రచురణలు]] ను చేర్చారు (హాట్‌కేట్ ఉపయోగించి) 4594868 wikitext text/x-wiki {{In use}} '''సాధు సుబ్రహ్మణ్య శాస్త్రి''' (జ .1889-12-17 -మ.1981-09-10) పండితులు. తిరుమల తిరుపతి శ్రీ వేంకటేశ్వర స్వామి ఆలయానికి మొదటి పేష్కర్. ఈయన తిరుమల శ్రీ వేంకటేశ్వర స్వామి ఆలయ చరిత్రను ప్రపంచానికి తెలియజేసారు. తిరుమల తిరుపతి దేవస్థానం (టీటీడీ)లో చిన్న స్థాయి అధికారిగా ఉంటూ వెయ్యికి పైగా శాసనాలను వెలికితీసి పరిశోదించి పరిష్కరించి పుస్తకంగా రచన చేసిన వ్యక్తి. తిరుమల తిరుపతి దేవస్థానం'తిరుపతి శ్రీ వెంకటేశ్వర'అనే ఈ పుస్తకాన్ని ప్రచురించింది. విష్ణు పరివర్తన ఏకాదశి రోజున 10-9-1981న మరణించారు. ==సాధు సుబ్రహ్మణ్య శాస్త్రి== సాధు సుబ్రహ్మణ్య శాస్త్రి 1889 డిసెంబరు 17న జన్మించారు. May 1919లో తిరుమల-తిరుపతి దేవస్థానం సేవలోకి శ్రీ మహంత్ ప్రయాగదాసజి ద్వారా నియమితులయ్యారు. అప్పటినుంచి 25 సంవత్సరాలకు పైగా వివిధ పరిపాలనా హోదాలలో సేవలందించారు. 1921 నుంచి 1930వరకు శాసనాల పరిష్కరించడంలో శిక్షణ, కార్య నిర్వహణ కొనసాగింది. 1931 జనవరిలో గద్వాల్ సంస్థానం రాణి ఆదిలక్ష్మీదేవమ్మ సమర్పించిన బంగారం, ఆభరణాలతో మలయప్పస్వామి కిరీటాన్ని మద్రాసులో తయారుచేస్తున్నప్పుడు, 1931-1932 సంవత్సరాల్లో దాని పర్యవేక్షకుడిగా నియమించబడ్డాడు. === శాసనాల పరిశోధన === 1921వ సంవత్సరంలో, ప్రభుత్వ శాసన పరిశోధకులు హెచ్. కృష్ణశాస్త్రి, లండన్‌లోని భారత గ్రంథాలయ కార్యాలయం(India Office Library) కు చెందిన డాక్టర్ ఎఫ్. డబ్ల్యూ. థామస్ తిరుమలకు వచ్చినప్పుడు మహంత్ ప్రయాగదాసజి, దేవస్థానాల దివాన్ పీష్కర్ అయిన శ్రీ సి. దొరస్వామియ్యతో శ్రీ కృష్ణ శాస్త్రిని కలిసి ప్రత్యేక శాసనాల విభాగపు ఉద్యోగిని నియమించమని కోరమని ఆదేశించారు. తిరుమల తిరుపతి ఆలయాల ప్రాకార గోడలపై చెక్కబడిన శాసనాలను నకలు చేయడానికి ఈ నియామకం అవసరమని, దీనివల్ల శ్రీ వేంకటేశ్వరస్వామి, శ్రీ గోవిందరాజస్వాముల చరిత్రను తెలుసుకోవచ్చని అన్నారు. చివరకు మహంత్ కు వ్యక్తిగత సహాయకులుగా పనిచేస్తున్న సుబ్రహ్మణ్య శాస్త్రిని ఈ శిక్షణకు ఎంపిక చేయడం జరిగింది. ఆవిధంగా అప్పటి మద్రాసు ప్రభుత్వ ఆదేశాల మేరకు 1921 ఆగస్టులో మద్రాసు ఎపిగ్రాఫికల్ కార్యాలయంలో ప్రవేశించాడు. క్షేత్ర స్థాయి ప్రయోగాలు, పరిశీలన నిమిత్తం తంజావూరు, తిరుచిరాపల్లి, మధుర. దెందులూరు, ఎల్లూరు, విజయవాడ, నెల్లూరు, శ్రీకాళహస్తి తదితర ప్రాంతాలు తిరిగి తరువాత ఫిబ్రవరి 1922లో తిరుపతి దేవస్థానానికి వచ్చారు. === శాసనాల పరిష్కారం === శ్రీ వేంకటేశ్వరస్వామి మరియు శ్రీ గోవిందరాజస్వామి ఆలయాల గోడల నుండి శాసనాలను కాపీ చేయడం మొదలు అన్నమాచార్య సంకీర్తనల రాగి రేకులకు ప్రతిలేఖనాలు లిఖించేవారకు సాగింది. తిరుమల శ్రీ వేంకటేశ్వర ఆలయంలో ఒక గదిలో భద్రపరిచిన తాళ్ళపాక వాగ్గేయకారులైన అన్నమాచార్య కుమారుడు పెద తిరుమలాచార్య, మనుమడు చిన్న తిరుమలాచార్యల సంకీర్తనల రాగి రేకులను తిరుపతి కార్యాలయానికి తరలించి, వాటిని కాగితంపైకి లిఖించి, ఈ ప్రతిలేఖనాలను మూడు టేకు చెక్క పెట్టెల్లో భద్రపరిచి వాటి నుండి "చిన్న కృతులను" ఒక సంపుటంగా, కొన్ని "అధ్యాత్మ సంకీర్తనలు", "శృంగార సంకీర్తనలు" రెండు వేర్వేరు సంపుటాలుగా తయారు చేసాడు. వీటికి తిరుపతి దేవస్థానం హైస్కూల్ తెలుగు పండితులు కాలాబరి వెంకటరమణ కవి పాదసూచికలను అందించారు, అయితే కొంతకాలం తర్వాత, ఈ మూడు సంపుటాలలో పాదసూచికలలో ఎక్కువ భాగం తొలగించి దేవస్థానం ముద్రణాలయం ప్రచురించింది. ఈ పనిలో పండిట్ వి. విజయరాఘవాచార్య, తిరుపతి దేవస్థానం హైస్కూల్ ఉపాధ్యాయులు ఆర్. కృష్ణారావు, సహాయం చేశారు. 1930లో శాసన కార్యాలయం మద్రాసుకు మారినప్పుడు, సంకీర్తనల ప్రతిలేఖనాలు ఉన్న మూడు పెట్టెలను దేవస్థానం ప్రెస్ కార్యాలయంలో భద్రపరచడం జరిగింది. ఆ తర్వాత సుబ్రహ్మణ్య శాస్త్రికి తిరుపతికి బదిలీ అవ్వగా, పండిట్ విజయరాఘవాచార్య ఒక్కరే శాసనాల పనిని కొనసాగించారు. మహంత్ తరువాత రెండవ కమిషనర్ శ్రీ ఎ. రంగనాథ ముదలియార్ పాలనలో, దేవస్థానం ప్రెస్ కార్యాలయం 'థియోసాఫికల్ సొసైటీ బిల్డింగ్'కు మార్చారు. కొన్ని సంవత్సరాల తర్వాత పండిట్ విజయరాఘవాచార్య చెప్పినదాని ప్రకారం, అవగాహన లేని ప్రెస్ నిర్వాహకులు మూడు పెట్టెల్లోని సంకీర్తనల ప్రతిలేఖనాలను పనికిరానివిగా భావించి, ఆ మొత్తాన్ని తగులబెట్టి, ఖాళీ పెట్టెలను కొత్త ప్రదేశానికి తీసుకువెళ్ళారు. == దేవస్థానం శాసనాల నివేదిక (ది దేవస్థానం ఎపిగ్రాఫికల్ రిపోర్ట్) == సుబ్రహ్మణ్య శాస్త్రి, పండిట్‌జీ లు రెండు ఆలయాల నుంచి ఇంకా ఇతర ప్రదేశాల నుంచి మొత్తం 1150 శాసనాలకు నకలు తయారు చేశారు. ఆ శాసనాల ఆధారంగా, ఇతర వనరుల నుంచి సేకరించిన సమాచారంతో కలిపి, సుబ్రహ్మణ్య శాస్త్రి, "ది దేవస్థానం ఎపిగ్రాఫికల్ రిపోర్ట్" ను తయారుచేసాడు. ఇందులో విజయనగర చక్రవర్తి కృష్ణదేవరాయలు, అతని సైనిక దండయాత్రలు, అతని అధికారులు; అలాగే అన్నమాచార్య నుంచి కిందికి నాలుగు తరాల తాళ్ళపాక సంగీత కవుల గురించి సమగ్ర సమాచారం ఉంది. అంతకుముందు లభించిన శాసనాల్లోని మొదటి రెండు సంపుటాలను సుబ్రహ్మణ్య శాస్త్రి అనువాదం చేశాడు. మొదటి సంపుటంలో పల్లవులు, పల్లవ శాసనాలు, చోళ శాసనాలు, పాండ్య శాసనాలు, తెలుగు పల్లవులు, దేవగిరి యాదవుల కంటే భిన్నమైన, పెద్దగా తెలియని శక్తివంతమైన ప్రాదేశిక పాలకులు యాదవరాయల గురించి చిన్న చారిత్రక రేఖాచిత్రాలను ఉన్నాయి. == "తిరుపతి శ్రీ వెంకటేశ్వర" పుస్తకం == దేవాలయాలు శతాబ్దాలుగా అత్యంత ప్రముఖమైన సంస్థలుగా వెలుగొందాయి. అవి మతపరమైన కార్యకలాపాలకు మాత్రమే కాకుండా, ప్రజల విద్యా, సామాజిక, సాంస్కృతిక కార్యక్రమాలకు కూడా కేంద్రాలుగా ఉండేవి. ఆలయ గోడలపై చెక్కబడిన వేలాది శాసనాలు ప్రజల మతపరమైన, సామాజిక జీవితంపై వెలుగునిస్తున్నాయి. భారతదేశంలోని పుణ్యక్షేత్రాలలో, శ్రీ వేంకటేశ్వర స్వామి ఆలయం హిందువుల ఆధ్యాత్మిక వారసత్వానికి ప్రతీకగా నిలుస్తోంది. ఈ ఆలయ శాసన ఆధారాలు ఆలయ అభివృద్ధి, పెరుగుదల గురించి ఎంతో సమాచారాన్ని అందిస్తాయి. <ref name=":0">{{Cite book|url=https://archive.org/details/tirupat-sri-venkateswara-by-sadhu-subrahmanya-sastry-in-english/page/n1/mode/1up|title=Tirupat Sri Venkateswara|last=Subrahmanya Sastry|first=Sadhu|publisher=TTD|year=2015|editor-last=Gopi Krishna|series=T.T.D. Religious Publications Series No. 107|pages=3|language=English|chapter=Foreward|arxiv=}}</ref>దేవస్థానం శాసన పరిశోధకులు సాధు సుబ్రహ్మణ్య శాస్త్రి 'తిరుపతి శ్రీ వెంకటేశ్వర' అనే ఈ పుస్తకం రచించారు.   మొదటిసారిగా ఈ పుస్తకాన్ని 1981లో టీటీడీ ప్రచురించింది. ఈ 'తిరుపతి శ్రీ వెంకటేశ్వర' పుస్తకాన్ని తిరిగి 1998, 2004, 2014లో పునర్ముద్రించారు. === పుస్తకం విశేషాలు === ఈ పుస్తకం విఘ్నేశ్వరుడు, సరస్వతి, విష్ణు, లక్ష్మి, పశుపతి, వేంకటేశ్వరుడు, కామాక్షి మొదలగు దేవుళ్ళు, దేవతల ప్రార్ధనతో మొదలవుతుంది. ఈ పుస్తకంలో  ఆలయం చరిత్ర, పూజా విధానాల గురించి వివరించడమే కాకుండా, వరాహ, భవిష్యోత్తర పురాణాల నుండి సేకరించిన భాగాలను కూడా ఉన్నాయి. ఇది ఆలయ నిర్మాణంలోని శైలిలోని విశేషాలు, గొప్ప సామ్రాజ్యాల కాలంలో ఆలయ పరిపాలన, తమ అద్భుతమైన కవితలతో శ్రీనివాస స్వామి వైభవాన్ని అమరం చేసిన సంగీతకారులు, కవులు, రచయితల శాశ్వతమైన కృషి గురించి కూడా విస్తృతంగా వివరిస్తుంది.<ref name=":0" /> * పుస్తకం మొదటి అధ్యాయం ప్రారంబికం (Preamble) తో మొదలవుతుంది . 2 నుండి 5 వరకు శ్వేతవరాహకల్ప కథ , వేంకటాద్రిపై వరాహుని నివాసం, ఆ కొండ మహత్యం, వేర్వేరు యుగాలలో కృష్ణగిరికి సంబంధించి వేర్వేరు పేర్లు, శ్రీ స్వామి పుష్కరిణి ఇతర తీర్థాల మహత్యం ఉంటాయి. * 6వ అధ్యాయం నుంచి 11 వరకు - వేంకటాద్రిని విష్ణువు ఆశ్రయించడం (భవిష్యోత్తర పురాణం, అధ్యాయం – 2), బ్రహ్మా, దేవతలు, ఋషులు వేంకటాద్రిపై విష్ణువును దర్శించటం, దశరథుని ప్రయాణం, శ్రీ వేంకటేశ్వరుని కోసం బ్రహ్మా ఆధ్వర్యంలో బ్రహ్మోత్సవ ప్రారంభం, వేంకటాచలంపై వేంకటేశ్వరునిగా విష్ణువు స్థిర నివాసం, సందర్భానుసారంగా ఆయన దర్శనం, మిత్రవర్మ కుమారునిగా అకాశరాజు జననం, నైమిశారణ్యానికి చెందిన ఋషుల (మునుల) వేంకటాద్రికి పర్యటన వంటి ఘటనలు ఉంటాయి. * వేంకటాచలంపై శ్రీ వేంకటేశ్వరుని ఆలయం, బంగారు విమాన గోపురం క్రింద గర్భగృహంలో వేంకటేశ్వరుడు, వైష్ణవ ఆళ్వారుల స్తుతి వంటివి 12 వ అధ్యాయం నుంచి వివరించారు. * 14 నుంచి రాజుల దానాలు, ప్రజల సేవా కార్యక్రమాలు, ఆలయ అవసరాలు తీరడం వంటివి రాశారు. * 17 వ అధ్యాయం నుంచి వివిధ రాజుల వంశాలు, పరిపాలన , వంశపు కాలం, చివరకు విజయనగర సామ్రాజ్య పతనం మొదలగునవి విస్తృత పరిచారు. * ఇంగ్లాండ్ ఈస్ట్ ఇండియా కంపెనీ ద్వారా ఆంగ్లేయుల ప్రవేశం శ్రీ వేంకటేశ్వర ఆలయం స్వాధీనం, బ్రిటిష్ ప్రభుత్వం పరిపాలన మహంతులకు అప్పగించడం, తద్వారా కలిగిన అభివృద్ధి గురించి 24, 25 అధ్యాయాలలో పేర్కొన్నారు. * చివరి 26 వ అధ్యాయంలో పెక్కు రచయితలు, కవులు, సంగీతకారుల ఆరాధనలు గురించి వివరించుతూ గీతాలు ప్రత్యేకంగా శ్రీ వేంకటేశ సుప్రభాతం (సంక్షిప్త వివరణ), శ్రీ వేంకటేశ ఆష్టోత్తర శతనామావళి వంటివి విశదంగా పేర్కొన్నారు. <ref>{{Cite book|url=https://archive.org/details/tirupat-sri-venkateswara-by-sadhu-subrahmanya-sastry-in-english/page/n28/mode/1up|title=Tirupat Sri Venkateswara|last=Subrahmanya Sastry|first=Sadhu|publisher=TTD|year=2015|page=29|language=English|chapter=Table of Contents}}</ref> == మూలాలు == [[వర్గం:ఆధ్యాత్మిక గ్రంథ రచయితలు]] [[వర్గం:శాసనాలు]] [[వర్గం:తిరుమల తిరుపతి దేవస్థానముల ప్రచురణలు]] pe0pgqleqiue0qau3nm8pmcyrw83a2z 3 458845 4594827 2025-06-29T12:19:57Z Malarz pl 26189 Malarz pl, [[వాడుకరి చర్చ:Gabmiral]] పేజీని [[వాడుకరి చర్చ:Elsarchivist]] కు తరలించారు: Automatically moved page while renaming the user "[[Special:CentralAuth/Gabmiral|Gabmiral]]" to "[[Special:CentralAuth/Elsarchivist|Elsarchivist]]" 4594827 wikitext text/x-wiki #దారిమార్పు [[వాడుకరి చర్చ:Elsarchivist]] pw5t74pbasxze8gpfdwrvub4tehd0mr 0 458846 4594833 2025-06-29T12:52:30Z Kalasagary 107518 [[WP:AES|←]]Created page with '{{సమాచారపెట్టె వ్యక్తి | name = శేషయ్యగారిపల్లి అంజనప్ప | residence = | other_names = | image = | imagesize = 200px | caption = శేషయ్యగారిపల్లి అంజనప్ప | birth_name = అంజనప్ప | birth_date = [[జూన్ 11]], [[1981]] | birth_place = ఎగువ గంగిరెడ్డిపల్లి, శ్రీ...' 4594833 wikitext text/x-wiki {{సమాచారపెట్టె వ్యక్తి | name = శేషయ్యగారిపల్లి అంజనప్ప | residence = | other_names = | image = | imagesize = 200px | caption = శేషయ్యగారిపల్లి అంజనప్ప | birth_name = అంజనప్ప | birth_date = [[జూన్ 11]], [[1981]] | birth_place = ఎగువ గంగిరెడ్డిపల్లి, [[శ్రీ సత్యసాయి]] జిల్లా, [[ఆంధ్రప్రదేశ్]] | native_place = | death_date = | death_place = | death_cause = | known = రంగస్థల నటుడు, దర్శకుడు, సమాజ నిర్వాహకుడు | occupation = ఉపాధ్యాయ వృత్తి | title = | term = | predecessor = | successor = | religion =హిందూ | spouse= ఉమాదేవి | father =వీరప్ప | mother = చిన్న నాగమ్మ | website = | footnotes = | employer = | height = | weight = }} '''శేషయ్యగారిపల్లి అంజనప్ప''' పౌరాణిక పాత్రలను నవరసభరితంగా నటించే రంగస్థల నటుడు. ==జీవిత విశేషాలు== శేషయ్యగారిపల్లి అంజనప్ప కర్నూలు జిల్లా కర్నూలు పట్టణము నందు జములమ్మ, బీసన్న పుణ్య దంపతులకు 1947 ఏప్రిల్ ఒకటో తారీఖున జన్మించాడు. ==రంగస్థల ప్రస్థానం== బి.సి. కృష్ణ విద్యాభ్యాసం అనంతరం అతనికి సంగీతం మీద ఉన్న పట్టును, ఆసక్తిని గుర్తించిన రంగస్థల హార్మోనిస్టు కె.సీ. శివారెడ్డి నాటక రంగం వైపు తీసుకొచ్చి అకుంఠిత దీక్షా, శిక్షణలతో సత్య హరిచంద్ర, శ్రీకృష్ణుడు, రాముడు, బిల్వమంగళుడు వంటి పౌరాణిక పాత్రలను నవరసభరితంగా నటించే కళాకారుడిగా తీర్చిదిద్దబడినాడు. ఇతను ఏ పాత్ర ధరించి, నటించినా పౌరాణిక సినిమాలలో పేరుగాంచిన నందమూరి తారక రామారావు నటనకు దగ్గరగా ఉంటుంది. అప్పటి ఆంధ్రప్రదేశ్ ముఖ్యమంత్రి వర్యులు నందమూరి తారక రామారావు మొదలు నేదురుమల్లి జనార్దన్ రెడ్డి, రోశయ్య వంటి ముగ్గురు ముఖ్యమంత్రుల చేత సన్మానాలు, ప్రశంసలు అందుకున్న కళాకారుడు. === నటించిన పాత్రలు === బిల్వమంగళుడు, సత్య హరిచంద్ర, శ్రీకృష్ణుడు, రాముడు. ==పురస్కారాలు== * [[బళ్ళారి రాఘవ]] గారి ప్రతిభా అవార్డు * బుర్రా సుబ్రహ్మణ్యం శాస్త్రి గారి ప్రతిభా అవార్డు === బిరుదులు === * హైదరాబాదు రవీంద్రభారతిలో ఏకధాటిగా 11 గంటలు నిర్విరామంగా ఘంటసాల గారి మధుర గీతాలు ఆలపించి, గాన గంధర్వుడు బిరుదుతో గౌరవించబడ్డాడు. ==అధారాలు, మూలాలు== * [https://www.youtube.com/watch?v=BxUIEPCQxqU&t=1949s తేనె తెలుగు ఛానల్ లో బి.సి. కృష్ణ తో ముఖాముఖి.] * [https://www.youtube.com/watch?v=WT1A8iWNgHc&t=587s చక్రి మీడియా ఛానల్ లో బి.సి. కృష్ణ తో ముఖాముఖి.] {{మూలాలజాబితా}} ==బయటి లింకులు== *[https://64kalalu.com/stage-actor-bc-krishna-is-no-more/ 64 కళలు] {{Authority control}} [[వర్గం:1947 జననాలు]] [[వర్గం:తెలుగు రంగస్థల దర్శకులు]] [[వర్గం:తెలుగు నాటకరంగం]] [[వర్గం:తెలుగు రంగస్థల నటులు]] [[వర్గం:కర్నూలు జిల్లా రంగస్థల నటులు]] k72ugcwmcgahd62tij6f1lx7hbp1ri1 4594835 4594833 2025-06-29T12:57:23Z Kalasagary 107518 4594835 wikitext text/x-wiki {{సమాచారపెట్టె వ్యక్తి | name = శేషయ్యగారిపల్లి అంజనప్ప | residence = | other_names = | image = | imagesize = 200px | caption = శేషయ్యగారిపల్లి అంజనప్ప | birth_name = అంజనప్ప | birth_date = [[జూన్ 11]], [[1981]] | birth_place = ఎగువ గంగిరెడ్డిపల్లి, [[శ్రీ సత్యసాయి]] జిల్లా, [[ఆంధ్రప్రదేశ్]] | native_place = | death_date = | death_place = | death_cause = | known = రంగస్థల నటుడు, దర్శకుడు, సమాజ నిర్వాహకుడు | occupation = ఉపాధ్యాయ వృత్తి | title = | term = | predecessor = | successor = | religion =హిందూ | spouse= ఉమాదేవి | father =వీరప్ప | mother = చిన్న నాగమ్మ | website = | footnotes = | employer = | height = | weight = }} '''శేషయ్యగారిపల్లి అంజనప్ప''' పౌరాణిక పాత్రలను నవరసభరితంగా నటించే రంగస్థల నటుడు. ==జీవిత విశేషాలు== శేషయ్యగారిపల్లి అంజనప్ప శ్రీసత్యసాయి జిల్లా ఎగువ గంగిరెడ్డిపల్లి నందు వీరప్ప, చిన్న నాగమ్మ పుణ్య దంపతులకు 1981 జూన్ 11 తారీఖున మొదటి సంతానంగా జన్మించాడు. ==రంగస్థల ప్రస్థానం== బి.సి. కృష్ణ విద్యాభ్యాసం అనంతరం అతనికి సంగీతం మీద ఉన్న పట్టును, ఆసక్తిని గుర్తించిన రంగస్థల హార్మోనిస్టు కె.సీ. శివారెడ్డి నాటక రంగం వైపు తీసుకొచ్చి అకుంఠిత దీక్షా, శిక్షణలతో సత్య హరిచంద్ర, శ్రీకృష్ణుడు, రాముడు, బిల్వమంగళుడు వంటి పౌరాణిక పాత్రలను నవరసభరితంగా నటించే కళాకారుడిగా తీర్చిదిద్దబడినాడు. ఇతను ఏ పాత్ర ధరించి, నటించినా పౌరాణిక సినిమాలలో పేరుగాంచిన నందమూరి తారక రామారావు నటనకు దగ్గరగా ఉంటుంది. అప్పటి ఆంధ్రప్రదేశ్ ముఖ్యమంత్రి వర్యులు నందమూరి తారక రామారావు మొదలు నేదురుమల్లి జనార్దన్ రెడ్డి, రోశయ్య వంటి ముగ్గురు ముఖ్యమంత్రుల చేత సన్మానాలు, ప్రశంసలు అందుకున్న కళాకారుడు. === నటించిన పాత్రలు === సత్య హరిచంద్ర, శ్రీకృష్ణుడు, రాముడు. ==పురస్కారాలు== * రాయల సీమ కో ఆర్డినేషన్ కమిటి చే 'కళాప్రేమి' అవార్డు * విజయశ్రీ సాంస్కృతిక సేవా సంస్థ వారిచే 'అక్కినేని నాగేశ్వరరావు'అవార్డు ==అధారాలు, మూలాలు== * [https://www.youtube.com/watch?v=BxUIEPCQxqU&t=1949s తేనె తెలుగు ఛానల్ లో బి.సి. కృష్ణ తో ముఖాముఖి.] * [https://www.youtube.com/watch?v=WT1A8iWNgHc&t=587s చక్రి మీడియా ఛానల్ లో బి.సి. కృష్ణ తో ముఖాముఖి.] {{మూలాలజాబితా}} ==బయటి లింకులు== *[https://64kalalu.com/stage-actor-bc-krishna-is-no-more/ 64 కళలు] {{Authority control}} [[వర్గం:1947 జననాలు]] [[వర్గం:తెలుగు రంగస్థల దర్శకులు]] [[వర్గం:తెలుగు నాటకరంగం]] [[వర్గం:తెలుగు రంగస్థల నటులు]] [[వర్గం:కర్నూలు జిల్లా రంగస్థల నటులు]] bdv8smp86e6l7hvl5pplp65o3aoxsvt 4594836 4594835 2025-06-29T13:01:29Z Kalasagary 107518 4594836 wikitext text/x-wiki {{సమాచారపెట్టె వ్యక్తి | name = శేషయ్యగారిపల్లి అంజనప్ప | residence = | other_names = | image = | imagesize = 200px | caption = శేషయ్యగారిపల్లి అంజనప్ప | birth_name = అంజనప్ప | birth_date = [[జూన్ 11]], [[1981]] | birth_place = ఎగువ గంగిరెడ్డిపల్లి, [[శ్రీ సత్యసాయి]] జిల్లా, [[ఆంధ్రప్రదేశ్]] | native_place = | death_date = | death_place = | death_cause = | known = రంగస్థల నటుడు, చిత్రకారుడు, సమాజ నిర్వాహకుడు | occupation = ఉపాధ్యాయ వృత్తి | title = | term = | predecessor = | successor = | religion =హిందూ | spouse= ఉమాదేవి | father =వీరప్ప | mother = చిన్న నాగమ్మ | website = | footnotes = | employer = | height = | weight = }} '''శేషయ్యగారిపల్లి అంజనప్ప''' పౌరాణిక పాత్రలను నవరసభరితంగా నటించే రంగస్థల నటుడు. ==జీవిత విశేషాలు== శేషయ్యగారిపల్లి అంజనప్ప శ్రీసత్యసాయి జిల్లా ఎగువ గంగిరెడ్డిపల్లి నందు వీరప్ప, చిన్న నాగమ్మ పుణ్య దంపతులకు 1981 జూన్ 11 తారీఖున మొదటి సంతానంగా జన్మించాడు. ==రంగస్థల ప్రస్థానం== చిన్నప్పటి నుండి కళలన్నా,కళారూపాలన్నా అమితమైన ప్రేమ.పిల్లవాడైనా పెద్దల దగ్గర కూర్చొని పురాణాలు,బయలు నాటకాలు, చెంచునాటకాలు, సత్యహరిశ్చంద్ర, తోలుబొమ్మలాట, కోలాటం వంటి జానపదాల వివరాలను అడిగి తెలుసుకొనే వాడు. వాటిని సమయస్ఫూర్తి గా అప్పుడప్పుడు మిత్రులతో చర్చించేవారు. గ్రామంలో నాటకాల రికార్డింగు లు వినిపిస్తే చాలు అన్నం కూడా తినకుండా నాటక శాల దగ్గరే గడిపేవాడు. ప్రతి సన్నివేశంలోని ఆంతర్యాన్ని అవగాహన చేసుకొని అందులో పాటలు,పద్యాలు పాడుకుంటు ఉండేవాడు. === నటించిన పాత్రలు === సత్య హరిచంద్ర, శ్రీకృష్ణుడు, రాముడు. ==పురస్కారాలు== * రాయల సీమ కో ఆర్డినేషన్ కమిటి చే 'కళాప్రేమి' అవార్డు * విజయశ్రీ సాంస్కృతిక సేవా సంస్థ వారిచే 'అక్కినేని నాగేశ్వరరావు'అవార్డు * సుబ్బరాజు నాట్య కళా పరిషత్ తిరుపతి వారిచే 'అశ్వం' అవార్డు ==అధారాలు, మూలాలు== * [https://www.youtube.com/watch?v=BxUIEPCQxqU&t=1949s తేనె తెలుగు ఛానల్ లో బి.సి. కృష్ణ తో ముఖాముఖి.] * [https://www.youtube.com/watch?v=WT1A8iWNgHc&t=587s చక్రి మీడియా ఛానల్ లో బి.సి. కృష్ణ తో ముఖాముఖి.] {{మూలాలజాబితా}} ==బయటి లింకులు== *[https://64kalalu.com/stage-actor-bc-krishna-is-no-more/ 64 కళలు] {{Authority control}} [[వర్గం:1947 జననాలు]] [[వర్గం:తెలుగు రంగస్థల దర్శకులు]] [[వర్గం:తెలుగు నాటకరంగం]] [[వర్గం:తెలుగు రంగస్థల నటులు]] [[వర్గం:కర్నూలు జిల్లా రంగస్థల నటులు]] ijp6xx2rjfr2uvmg6t2p1k03hd1t5p3 4594837 4594836 2025-06-29T13:02:32Z Kalasagary 107518 4594837 wikitext text/x-wiki {{సమాచారపెట్టె వ్యక్తి | name = శేషయ్యగారిపల్లి అంజనప్ప | residence = | other_names = | image = | imagesize = 200px | caption = శేషయ్యగారిపల్లి అంజనప్ప | birth_name = అంజనప్ప | birth_date = [[జూన్ 11]], [[1981]] | birth_place = ఎగువ గంగిరెడ్డిపల్లి, [[శ్రీసత్యసాయి]] జిల్లా, [[ఆంధ్రప్రదేశ్]] | native_place = | death_date = | death_place = | death_cause = | known = రంగస్థల నటుడు, చిత్రకారుడు, సమాజ నిర్వాహకుడు | occupation = ఉపాధ్యాయ వృత్తి | title = | term = | predecessor = | successor = | religion =హిందూ | spouse= ఉమాదేవి | father =వీరప్ప | mother = చిన్న నాగమ్మ | website = | footnotes = | employer = | height = | weight = }} '''శేషయ్యగారిపల్లి అంజనప్ప''' పౌరాణిక పాత్రలను నవరసభరితంగా నటించే రంగస్థల నటుడు. ==జీవిత విశేషాలు== శేషయ్యగారిపల్లి అంజనప్ప శ్రీసత్యసాయి జిల్లా ఎగువ గంగిరెడ్డిపల్లి నందు వీరప్ప, చిన్న నాగమ్మ పుణ్య దంపతులకు 1981 జూన్ 11 తారీఖున మొదటి సంతానంగా జన్మించాడు. ==రంగస్థల ప్రస్థానం== చిన్నప్పటి నుండి కళలన్నా,కళారూపాలన్నా అమితమైన ప్రేమ.పిల్లవాడైనా పెద్దల దగ్గర కూర్చొని పురాణాలు,బయలు నాటకాలు, చెంచునాటకాలు, సత్యహరిశ్చంద్ర, తోలుబొమ్మలాట, కోలాటం వంటి జానపదాల వివరాలను అడిగి తెలుసుకొనే వాడు. వాటిని సమయస్ఫూర్తి గా అప్పుడప్పుడు మిత్రులతో చర్చించేవారు. గ్రామంలో నాటకాల రికార్డింగు లు వినిపిస్తే చాలు అన్నం కూడా తినకుండా నాటక శాల దగ్గరే గడిపేవాడు. ప్రతి సన్నివేశంలోని ఆంతర్యాన్ని అవగాహన చేసుకొని అందులో పాటలు,పద్యాలు పాడుకుంటు ఉండేవాడు. === నటించిన పాత్రలు === సత్య హరిచంద్ర, శ్రీకృష్ణుడు, రాముడు. ==పురస్కారాలు== * రాయల సీమ కో ఆర్డినేషన్ కమిటి చే 'కళాప్రేమి' అవార్డు * విజయశ్రీ సాంస్కృతిక సేవా సంస్థ వారిచే 'అక్కినేని నాగేశ్వరరావు'అవార్డు * సుబ్బరాజు నాట్య కళా పరిషత్ తిరుపతి వారిచే 'అశ్వం' అవార్డు ==అధారాలు, మూలాలు== * [https://www.youtube.com/watch?v=BxUIEPCQxqU&t=1949s తేనె తెలుగు ఛానల్ లో బి.సి. కృష్ణ తో ముఖాముఖి.] * [https://www.youtube.com/watch?v=WT1A8iWNgHc&t=587s చక్రి మీడియా ఛానల్ లో బి.సి. కృష్ణ తో ముఖాముఖి.] {{మూలాలజాబితా}} ==బయటి లింకులు== *[https://64kalalu.com/stage-actor-bc-krishna-is-no-more/ 64 కళలు] {{Authority control}} [[వర్గం:1947 జననాలు]] [[వర్గం:తెలుగు రంగస్థల దర్శకులు]] [[వర్గం:తెలుగు నాటకరంగం]] [[వర్గం:తెలుగు రంగస్థల నటులు]] [[వర్గం:కర్నూలు జిల్లా రంగస్థల నటులు]] o26vfyoudl712ns42x3emwd1bh2w1dh 4594840 4594837 2025-06-29T13:14:19Z Kalasagary 107518 4594840 wikitext text/x-wiki {{సమాచారపెట్టె వ్యక్తి | name = శేషయ్యగారిపల్లి అంజనప్ప | residence = | other_names = | image = | imagesize = 200px | caption = శేషయ్యగారిపల్లి అంజనప్ప | birth_name = అంజనప్ప | birth_date = [[జూన్ 11]], [[1981]] | birth_place = ఎగువ గంగిరెడ్డిపల్లి, [[శ్రీసత్యసాయి]] జిల్లా, [[ఆంధ్రప్రదేశ్]] | native_place = | death_date = | death_place = | death_cause = | known = రంగస్థల నటుడు, చిత్రకారుడు, సమాజ నిర్వాహకుడు | occupation = ఉపాధ్యాయ వృత్తి | title = | term = | predecessor = | successor = | religion =హిందూ | spouse= ఉమాదేవి | father =వీరప్ప | mother = చిన్న నాగమ్మ | website = | footnotes = | employer = | height = | weight = }} '''శేషయ్యగారిపల్లి అంజనప్ప''' పౌరాణిక పాత్రలను నవరసభరితంగా నటించే రంగస్థల నటుడు. ==జీవిత విశేషాలు== శేషయ్యగారిపల్లి అంజనప్ప శ్రీసత్యసాయి జిల్లా ఎగువ గంగిరెడ్డిపల్లి నందు వీరప్ప, చిన్న నాగమ్మ పుణ్య దంపతులకు 1981 జూన్ 11 తారీఖున మొదటి సంతానంగా జన్మించాడు. ప్రాథమిక విద్య ప్రభుత్వ పాఠశాల గంగిరెడ్డిపల్లి లోను, హైస్కూల్ విద్య కణేకల్ లోను, ఇంటర్ APSWR జూనియర్ కళాశాల మలుగూరు లోను. ==రంగస్థల ప్రస్థానం== చిన్నప్పటి నుండి కళలన్నా,కళారూపాలన్నా అమితమైన ప్రేమ.పిల్లవాడైనా పెద్దల దగ్గర కూర్చొని పురాణాలు,బయలు నాటకాలు, చెంచునాటకాలు, సత్యహరిశ్చంద్ర, తోలుబొమ్మలాట, కోలాటం వంటి జానపదాల వివరాలను అడిగి తెలుసుకొనే వాడు. వాటిని సమయస్ఫూర్తి గా అప్పుడప్పుడు మిత్రులతో చర్చించేవారు. గ్రామంలో నాటకాల రికార్డింగు లు వినిపిస్తే చాలు అన్నం కూడా తినకుండా నాటక శాల దగ్గరే గడిపేవాడు. ప్రతి సన్నివేశంలోని ఆంతర్యాన్ని అవగాహన చేసుకొని అందులో పాటలు,పద్యాలు పాడుకుంటు ఉండేవాడు. === నటించిన పాత్రలు === సత్య హరిచంద్ర, శ్రీకృష్ణుడు, రాముడు. ==పురస్కారాలు== * రాయల సీమ కో ఆర్డినేషన్ కమిటి చే 'కళాప్రేమి' అవార్డు * విజయశ్రీ సాంస్కృతిక సేవా సంస్థ వారిచే 'అక్కినేని నాగేశ్వరరావు'అవార్డు * సుబ్బరాజు నాట్య కళా పరిషత్ తిరుపతి వారిచే 'అశ్వం' అవార్డు ==అధారాలు, మూలాలు== * [https://www.youtube.com/watch?v=BxUIEPCQxqU&t=1949s తేనె తెలుగు ఛానల్ లో బి.సి. కృష్ణ తో ముఖాముఖి.] * [https://www.youtube.com/watch?v=WT1A8iWNgHc&t=587s చక్రి మీడియా ఛానల్ లో బి.సి. కృష్ణ తో ముఖాముఖి.] {{మూలాలజాబితా}} ==బయటి లింకులు== *[https://64kalalu.com/stage-actor-bc-krishna-is-no-more/ 64 కళలు] {{Authority control}} [[వర్గం:1947 జననాలు]] [[వర్గం:తెలుగు రంగస్థల దర్శకులు]] [[వర్గం:తెలుగు నాటకరంగం]] [[వర్గం:తెలుగు రంగస్థల నటులు]] [[వర్గం:కర్నూలు జిల్లా రంగస్థల నటులు]] a056nobkqxgc8vhwelo7fdh5wxyiu35 4594841 4594840 2025-06-29T13:19:43Z Kalasagary 107518 4594841 wikitext text/x-wiki {{సమాచారపెట్టె వ్యక్తి | name = శేషయ్యగారిపల్లి అంజనప్ప | residence = | other_names = | image = | imagesize = 200px | caption = శేషయ్యగారిపల్లి అంజనప్ప | birth_name = అంజనప్ప | birth_date = [[జూన్ 11]], [[1981]] | birth_place = ఎగువ గంగిరెడ్డిపల్లి, [[శ్రీసత్యసాయి]] జిల్లా, [[ఆంధ్రప్రదేశ్]] | native_place = | death_date = | death_place = | death_cause = | known = రంగస్థల నటుడు, చిత్రకారుడు, సమాజ నిర్వాహకుడు | occupation = ఉపాధ్యాయ వృత్తి | title = | term = | predecessor = | successor = | religion =హిందూ | spouse= ఉమాదేవి | father =వీరప్ప | mother = చిన్న నాగమ్మ | website = | footnotes = | employer = | height = | weight = }} '''శేషయ్యగారిపల్లి అంజనప్ప''' పౌరాణిక పాత్రలను నవరసభరితంగా నటించే రంగస్థల నటుడు. ==జీవిత విశేషాలు== శేషయ్యగారిపల్లి అంజనప్ప శ్రీసత్యసాయి జిల్లా ఎగువ గంగిరెడ్డిపల్లి నందు వీరప్ప, చిన్న నాగమ్మ పుణ్య దంపతులకు 1981 జూన్ 11 తారీఖున మొదటి సంతానంగా జన్మించాడు. ప్రాథమిక విద్య ప్రభుత్వ పాఠశాల గంగిరెడ్డిపల్లి లోను, హైస్కూల్ విద్య కణేకల్ లోను, ఇంటర్ APSWR జూనియర్ కళాశాల మలుగూరు లోను పూర్తిచేసారు. బి.యస్సీ., యం.యస్సీ., బి.ఈడి. పట్టాపొందారు. ==రంగస్థల ప్రస్థానం== చిన్నప్పటి నుండి కళలన్నా,కళారూపాలన్నా అమితమైన ప్రేమ.పిల్లవాడైనా పెద్దల దగ్గర కూర్చొని పురాణాలు,బయలు నాటకాలు, చెంచునాటకాలు, సత్యహరిశ్చంద్ర, తోలుబొమ్మలాట, కోలాటం వంటి జానపదాల వివరాలను అడిగి తెలుసుకొనే వాడు. వాటిని సమయస్ఫూర్తి గా అప్పుడప్పుడు మిత్రులతో చర్చించేవారు. గ్రామంలో నాటకాల రికార్డింగులు వినిపిస్తే చాలు అన్నం కూడా తినకుండా నాటక శాల దగ్గరే గడిపేవాడు. ప్రతి సన్నివేశంలోని ఆంతర్యాన్ని అవగాహన చేసుకొని అందులో పాటలు, పద్యాలు పాడుకుంటు ఉండేవాడు. === నటించిన పాత్రలు === సత్య హరిచంద్ర, శ్రీకృష్ణుడు, రాముడు. ==పురస్కారాలు== * రాయల సీమ కో ఆర్డినేషన్ కమిటి చే 'కళాప్రేమి' అవార్డు * విజయశ్రీ సాంస్కృతిక సేవా సంస్థ వారిచే 'అక్కినేని నాగేశ్వరరావు'అవార్డు * సుబ్బరాజు నాట్య కళా పరిషత్ తిరుపతి వారిచే 'అశ్వం' అవార్డు ==అధారాలు, మూలాలు== * [https://www.youtube.com/watch?v=BxUIEPCQxqU&t=1949s తేనె తెలుగు ఛానల్ లో బి.సి. కృష్ణ తో ముఖాముఖి.] * [https://www.youtube.com/watch?v=WT1A8iWNgHc&t=587s చక్రి మీడియా ఛానల్ లో బి.సి. కృష్ణ తో ముఖాముఖి.] {{మూలాలజాబితా}} ==బయటి లింకులు== *[https://64kalalu.com/stage-actor-bc-krishna-is-no-more/ 64 కళలు] {{Authority control}} [[వర్గం:1947 జననాలు]] [[వర్గం:తెలుగు రంగస్థల దర్శకులు]] [[వర్గం:తెలుగు నాటకరంగం]] [[వర్గం:తెలుగు రంగస్థల నటులు]] [[వర్గం:కర్నూలు జిల్లా రంగస్థల నటులు]] j9oud5z1fvu82reynfnl5xb032maxfv 4594843 4594841 2025-06-29T13:24:47Z Kalasagary 107518 4594843 wikitext text/x-wiki {{సమాచారపెట్టె వ్యక్తి | name = శేషయ్యగారిపల్లి అంజనప్ప | residence = | other_names = | image = | imagesize = 200px | caption = శేషయ్యగారిపల్లి అంజనప్ప | birth_name = అంజనప్ప | birth_date = [[జూన్ 11]], [[1981]] | birth_place = ఎగువ గంగిరెడ్డిపల్లి, [[శ్రీసత్యసాయి]] జిల్లా, [[ఆంధ్రప్రదేశ్]] | native_place = | death_date = | death_place = | death_cause = | known = రంగస్థల నటుడు, చిత్రకారుడు, సమాజ నిర్వాహకుడు | occupation = ఉపాధ్యాయ వృత్తి | title = | term = | predecessor = | successor = | religion =హిందూ | spouse= ఉమాదేవి | father =వీరప్ప | mother = చిన్న నాగమ్మ | website = | footnotes = | employer = | height = | weight = }} '''శేషయ్యగారిపల్లి అంజనప్ప''' పౌరాణిక పాత్రలను నవరసభరితంగా నటించే రంగస్థల నటుడు. ==జీవిత విశేషాలు== శేషయ్యగారిపల్లి అంజనప్ప శ్రీసత్యసాయి జిల్లా ఎగువ గంగిరెడ్డిపల్లి నందు వీరప్ప, చిన్న నాగమ్మ పుణ్య దంపతులకు 1981 జూన్ 11 తారీఖున మొదటి సంతానంగా జన్మించాడు. ప్రాథమిక విద్య ప్రభుత్వ పాఠశాల గంగిరెడ్డిపల్లి లోను, హైస్కూల్ విద్య కణేకల్ లోను, ఇంటర్ APSWR జూనియర్ కళాశాల మలుగూరు లోను పూర్తిచేసారు. బి.యస్సీ., యం.యస్సీ., బి.ఈడి. పట్టాపొందారు. ==రంగస్థల ప్రస్థానం== చిన్నప్పటి నుండి కళలన్నా,కళారూపాలన్నా అమితమైన ప్రేమ.పిల్లవాడైనా పెద్దల దగ్గర కూర్చొని పురాణాలు,బయలు నాటకాలు, చెంచునాటకాలు, సత్యహరిశ్చంద్ర, తోలుబొమ్మలాట, కోలాటం వంటి జానపదాల వివరాలను అడిగి తెలుసుకొనే వాడు. వాటిని సమయస్ఫూర్తి గా అప్పుడప్పుడు మిత్రులతో చర్చించేవారు. గ్రామంలో నాటకాల రికార్డింగులు వినిపిస్తే చాలు అన్నం కూడా తినకుండా నాటక శాల దగ్గరే గడిపేవాడు. ప్రతి సన్నివేశంలోని ఆంతర్యాన్ని అవగాహన చేసుకొని అందులో పాటలు, పద్యాలు పాడుకుంటు ఉండేవాడు. === నటించిన పాత్ర === సత్య హరిచంద్ర === ‘తేనె తెలుగు’ కళావేదిక === నాటక రంగ సాహిత్యాన్ని, కళాకారుల వివరాలను భద్రపరచడమే గాక పది మందికి పంచాలనే తపనతో స్నేహితులు, శిష్యుల కోరిక మేరకు ‘తేనె తెలుగు’ పేరుతో యూట్యూబ్ ఛానల్ ను అంజినప్ప ప్రారంభించారు. అంతరించిపోతున్న కళారూపాలకు జీవం పోయాలనే లక్ష్యంతో కళాకారులను గుర్తించి 2021లో కళాభిషేకం పేరుతో కార్యక్రమాన్ని చిత్రీకరించి, యూట్యూబ్ లో ఉంచాడు. ఉమ్మడి తెలుగు రాష్ట్రాలతో పాటు కర్ణాటక, తమిళనాడు రాష్ట్రాల్లోని గ్రామీణ కళాకారులను 500 మందికి పైగా ముఖాముఖి కార్యక్రమాలు నిర్వహించడమే కాక, వారిని సన్మానించారు. వారి ప్రతిభను ప్రపంచానికి చూపిస్తున్నారు. ఎంతో వ్యయప్రయాసల కోర్చి అనేక ప్రాంతాలను సందర్శించి అక్కడి రంగస్థల కళాకారులను 30–40 నిమిషాల నిడివి వీడియోల ద్వారా మనకు పరిచయం చేస్తున్నాడు. ==పురస్కారాలు== * రాయల సీమ కో ఆర్డినేషన్ కమిటి చే 'కళాప్రేమి' అవార్డు * విజయశ్రీ సాంస్కృతిక సేవా సంస్థ వారిచే 'అక్కినేని నాగేశ్వరరావు'అవార్డు * సుబ్బరాజు నాట్య కళా పరిషత్ తిరుపతి వారిచే 'అశ్వం' అవార్డు ==అధారాలు, మూలాలు== * [https://www.youtube.com/watch?v=BxUIEPCQxqU&t=1949s తేనె తెలుగు ఛానల్ లో బి.సి. కృష్ణ తో ముఖాముఖి.] * [https://www.youtube.com/watch?v=WT1A8iWNgHc&t=587s చక్రి మీడియా ఛానల్ లో బి.సి. కృష్ణ తో ముఖాముఖి.] {{మూలాలజాబితా}} ==బయటి లింకులు== *[https://64kalalu.com/stage-actor-bc-krishna-is-no-more/ 64 కళలు] {{Authority control}} [[వర్గం:1947 జననాలు]] [[వర్గం:తెలుగు రంగస్థల దర్శకులు]] [[వర్గం:తెలుగు నాటకరంగం]] [[వర్గం:తెలుగు రంగస్థల నటులు]] [[వర్గం:కర్నూలు జిల్లా రంగస్థల నటులు]] 7zqbdbyp7m0f2qoz7jn83uc1jw5f1k7 4594844 4594843 2025-06-29T13:26:19Z Kalasagary 107518 4594844 wikitext text/x-wiki {{సమాచారపెట్టె వ్యక్తి | name = శేషయ్యగారిపల్లి అంజనప్ప | residence = | other_names = | image = | imagesize = 200px | caption = శేషయ్యగారిపల్లి అంజనప్ప | birth_name = అంజనప్ప | birth_date = [[జూన్ 11]], [[1981]] | birth_place = ఎగువ గంగిరెడ్డిపల్లి, [[శ్రీసత్యసాయి]] జిల్లా, [[ఆంధ్రప్రదేశ్]] | native_place = | death_date = | death_place = | death_cause = | known = రంగస్థల నటుడు, చిత్రకారుడు, సమాజ నిర్వాహకుడు | occupation = ఉపాధ్యాయ వృత్తి | title = | term = | predecessor = | successor = | religion =హిందూ | spouse= ఉమాదేవి | father =వీరప్ప | mother = చిన్న నాగమ్మ | website = | footnotes = | employer = | height = | weight = }} '''శేషయ్యగారిపల్లి అంజనప్ప''' పౌరాణిక పాత్రలను నవరసభరితంగా నటించే రంగస్థల నటుడు. ==జీవిత విశేషాలు== శేషయ్యగారిపల్లి అంజనప్ప శ్రీసత్యసాయి జిల్లా ఎగువ గంగిరెడ్డిపల్లి నందు వీరప్ప, చిన్న నాగమ్మ పుణ్య దంపతులకు 1981 జూన్ 11 తారీఖున మొదటి సంతానంగా జన్మించాడు. ప్రాథమిక విద్య ప్రభుత్వ పాఠశాల గంగిరెడ్డిపల్లి లోను, హైస్కూల్ విద్య కణేకల్ లోను, ఇంటర్ APSWR జూనియర్ కళాశాల మలుగూరు లోను పూర్తిచేసారు. బి.యస్సీ., యం.యస్సీ., బి.ఈడి. పట్టాపొందారు. ==రంగస్థల ప్రస్థానం== చిన్నప్పటి నుండి కళలన్నా,కళారూపాలన్నా అమితమైన ప్రేమ.పిల్లవాడైనా పెద్దల దగ్గర కూర్చొని పురాణాలు,బయలు నాటకాలు, చెంచునాటకాలు, సత్యహరిశ్చంద్ర, తోలుబొమ్మలాట, కోలాటం వంటి జానపదాల వివరాలను అడిగి తెలుసుకొనే వాడు. వాటిని సమయస్ఫూర్తి గా అప్పుడప్పుడు మిత్రులతో చర్చించేవారు. గ్రామంలో నాటకాల రికార్డింగులు వినిపిస్తే చాలు అన్నం కూడా తినకుండా నాటక శాల దగ్గరే గడిపేవాడు. ప్రతి సన్నివేశంలోని ఆంతర్యాన్ని అవగాహన చేసుకొని అందులో పాటలు, పద్యాలు పాడుకుంటు ఉండేవాడు. === నటించిన పాత్ర === సత్య హరిచంద్ర === ‘తేనె తెలుగు’ కళావేదిక === నాటక రంగ సాహిత్యాన్ని, కళాకారుల వివరాలను భద్రపరచడమే గాక పది మందికి పంచాలనే తపనతో స్నేహితులు, శిష్యుల కోరిక మేరకు ‘తేనె తెలుగు’ పేరుతో యూట్యూబ్ ఛానల్ ను అంజినప్ప ప్రారంభించారు. అంతరించిపోతున్న కళారూపాలకు జీవం పోయాలనే లక్ష్యంతో కళాకారులను గుర్తించి 2021లో కళాభిషేకం పేరుతో కార్యక్రమాన్ని చిత్రీకరించి, యూట్యూబ్ లో ఉంచాడు. ఉమ్మడి తెలుగు రాష్ట్రాలతో పాటు కర్ణాటక, తమిళనాడు రాష్ట్రాల్లోని గ్రామీణ కళాకారులను 500 మందికి పైగా ముఖాముఖి కార్యక్రమాలు నిర్వహించడమే కాక, వారిని సన్మానించారు. వారి ప్రతిభను ప్రపంచానికి చూపిస్తున్నారు. ఎంతో వ్యయప్రయాసల కోర్చి అనేక ప్రాంతాలను సందర్శించి అక్కడి రంగస్థల కళాకారులను 30–40 నిమిషాల నిడివి వీడియోల ద్వారా మనకు పరిచయం చేస్తున్నాడు. ==పురస్కారాలు== * రాయల సీమ కో ఆర్డినేషన్ కమిటి చే 'కళాప్రేమి' అవార్డు * విజయశ్రీ సాంస్కృతిక సేవా సంస్థ వారిచే 'అక్కినేని నాగేశ్వరరావు'అవార్డు * సుబ్బరాజు నాట్య కళా పరిషత్ తిరుపతి వారిచే 'అశ్వం' అవార్డు ==అధారాలు, మూలాలు== * [https://www.youtube.com/watch?v=BxUIEPCQxqU&t=1949s తేనె తెలుగు ఛానల్ లో బి.సి. కృష్ణ తో ముఖాముఖి.] * [https://www.youtube.com/watch?v=WT1A8iWNgHc&t=587s చక్రి మీడియా ఛానల్ లో బి.సి. కృష్ణ తో ముఖాముఖి.] {{మూలాలజాబితా}} ==బయటి లింకులు== *[https://64kalalu.com/actor-and-artist-anjanappa/] {{Authority control}} [[వర్గం:1947 జననాలు]] [[వర్గం:తెలుగు రంగస్థల దర్శకులు]] [[వర్గం:తెలుగు నాటకరంగం]] [[వర్గం:తెలుగు రంగస్థల నటులు]] [[వర్గం:కర్నూలు జిల్లా రంగస్థల నటులు]] tqhawy9yqhy756jct4pnx80uwrm4hxn 4594845 4594844 2025-06-29T13:30:32Z Kalasagary 107518 4594845 wikitext text/x-wiki {{సమాచారపెట్టె వ్యక్తి | name = శేషయ్యగారిపల్లి అంజనప్ప | residence = | other_names = | image = | imagesize = 200px | caption = శేషయ్యగారిపల్లి అంజనప్ప | birth_name = అంజనప్ప | birth_date = [[జూన్ 11]], [[1981]] | birth_place = ఎగువ గంగిరెడ్డిపల్లి, [[శ్రీసత్యసాయి]] జిల్లా, [[ఆంధ్రప్రదేశ్]] | native_place = | death_date = | death_place = | death_cause = | known = రంగస్థల నటుడు, చిత్రకారుడు, సమాజ నిర్వాహకుడు | occupation = ఉపాధ్యాయ వృత్తి | title = | term = | predecessor = | successor = | religion =హిందూ | spouse= ఉమాదేవి | father =వీరప్ప | mother = చిన్న నాగమ్మ | website = | footnotes = | employer = | height = | weight = }} '''శేషయ్యగారిపల్లి అంజనప్ప''' పౌరాణిక పాత్రలను నవరసభరితంగా నటించే రంగస్థల నటుడు. ==జీవిత విశేషాలు== శేషయ్యగారిపల్లి అంజనప్ప శ్రీసత్యసాయి జిల్లా ఎగువ గంగిరెడ్డిపల్లి నందు వీరప్ప, చిన్న నాగమ్మ పుణ్య దంపతులకు 1981 జూన్ 11 తారీఖున మొదటి సంతానంగా జన్మించాడు. ప్రాథమిక విద్య ప్రభుత్వ పాఠశాల గంగిరెడ్డిపల్లి లోను, హైస్కూల్ విద్య కణేకల్ లోను, ఇంటర్ APSWR జూనియర్ కళాశాల మలుగూరు లోను పూర్తిచేసారు. బి.యస్సీ., యం.యస్సీ., బి.ఈడి. పట్టాపొందారు. ==రంగస్థల ప్రస్థానం== చిన్నప్పటి నుండి కళలన్నా,కళారూపాలన్నా అమితమైన ప్రేమ.పిల్లవాడైనా పెద్దల దగ్గర కూర్చొని పురాణాలు,బయలు నాటకాలు, చెంచునాటకాలు, సత్యహరిశ్చంద్ర, తోలుబొమ్మలాట, కోలాటం వంటి జానపదాల వివరాలను అడిగి తెలుసుకొనే వాడు. వాటిని సమయస్ఫూర్తి గా అప్పుడప్పుడు మిత్రులతో చర్చించేవారు. గ్రామంలో నాటకాల రికార్డింగులు వినిపిస్తే చాలు అన్నం కూడా తినకుండా నాటక శాల దగ్గరే గడిపేవాడు. ప్రతి సన్నివేశంలోని ఆంతర్యాన్ని అవగాహన చేసుకొని అందులో పాటలు, పద్యాలు పాడుకుంటు ఉండేవాడు. === నటించిన పాత్ర === సత్య హరిచంద్ర === ‘తేనె తెలుగు’ కళావేదిక === నాటక రంగ సాహిత్యాన్ని, కళాకారుల వివరాలను భద్రపరచడమే గాక పది మందికి పంచాలనే తపనతో స్నేహితులు, శిష్యుల కోరిక మేరకు ‘తేనె తెలుగు’ పేరుతో యూట్యూబ్ ఛానల్ ను అంజినప్ప ప్రారంభించారు. అంతరించిపోతున్న కళారూపాలకు జీవం పోయాలనే లక్ష్యంతో కళాకారులను గుర్తించి 2021లో కళాభిషేకం పేరుతో కార్యక్రమాన్ని చిత్రీకరించి, యూట్యూబ్ లో ఉంచాడు. ఉమ్మడి తెలుగు రాష్ట్రాలతో పాటు కర్ణాటక, తమిళనాడు రాష్ట్రాల్లోని గ్రామీణ కళాకారులను 500 మందికి పైగా ముఖాముఖి కార్యక్రమాలు నిర్వహించడమే కాక, వారిని సన్మానించారు. వారి ప్రతిభను ప్రపంచానికి చూపిస్తున్నారు. ఎంతో వ్యయప్రయాసల కోర్చి అనేక ప్రాంతాలను సందర్శించి అక్కడి రంగస్థల కళాకారులను 30–40 నిమిషాల నిడివి వీడియోల ద్వారా మనకు పరిచయం చేస్తున్నాడు. ==పురస్కారాలు== * రాయల సీమ కో ఆర్డినేషన్ కమిటి చే 'కళాప్రేమి' అవార్డు * విజయశ్రీ సాంస్కృతిక సేవా సంస్థ వారిచే 'అక్కినేని నాగేశ్వరరావు'అవార్డు * సుబ్బరాజు నాట్య కళా పరిషత్ తిరుపతి వారిచే 'అశ్వం' అవార్డు ==అధారాలు, మూలాలు== * [https://www.youtube.com/watch?v=tyy31s_ssrU] * [https://www.youtube.com/watch?v=hZPvGQG19E8] {{మూలాలజాబితా}} ==బయటి లింకులు== *[https://64kalalu.com/actor-and-artist-anjanappa/] {{Authority control}} [[వర్గం:1981 జననాలు]] [[వర్గం:తెలుగు రంగస్థల దర్శకులు]] [[వర్గం:తెలుగు నాటకరంగం]] [[వర్గం:తెలుగు రంగస్థల నటులు]] [[వర్గం:అనంతపురం జిల్లా రంగస్థల నటులు]] 0eu9lb5d7m458e4v37tusn3o028jaza 4594846 4594845 2025-06-29T13:31:08Z Kalasagary 107518 4594846 wikitext text/x-wiki {{సమాచారపెట్టె వ్యక్తి | name = శేషయ్యగారిపల్లి అంజనప్ప | residence = | other_names = | image = | imagesize = 200px | caption = శేషయ్యగారిపల్లి అంజనప్ప | birth_name = అంజనప్ప | birth_date = [[జూన్ 11]], [[1981]] | birth_place = ఎగువ గంగిరెడ్డిపల్లి, [[శ్రీసత్యసాయి]] జిల్లా, [[ఆంధ్రప్రదేశ్]] | native_place = | death_date = | death_place = | death_cause = | known = రంగస్థల నటుడు, చిత్రకారుడు, సమాజ నిర్వాహకుడు | occupation = ఉపాధ్యాయ వృత్తి | title = | term = | predecessor = | successor = | religion =హిందూ | spouse= ఉమాదేవి | father =వీరప్ప | mother = చిన్న నాగమ్మ | website = | footnotes = | employer = | height = | weight = }} '''శేషయ్యగారిపల్లి అంజనప్ప''' పౌరాణిక పాత్రలను నవరసభరితంగా నటించే రంగస్థల నటుడు. ==జీవిత విశేషాలు== శేషయ్యగారిపల్లి అంజనప్ప శ్రీసత్యసాయి జిల్లా ఎగువ గంగిరెడ్డిపల్లి నందు వీరప్ప, చిన్న నాగమ్మ పుణ్య దంపతులకు 1981 జూన్ 11 తారీఖున మొదటి సంతానంగా జన్మించాడు. ప్రాథమిక విద్య ప్రభుత్వ పాఠశాల గంగిరెడ్డిపల్లి లోను, హైస్కూల్ విద్య కణేకల్ లోను, ఇంటర్ APSWR జూనియర్ కళాశాల మలుగూరు లోను పూర్తిచేసారు. బి.యస్సీ., యం.యస్సీ., బి.ఈడి. పట్టాపొందారు. ==రంగస్థల ప్రస్థానం== చిన్నప్పటి నుండి కళలన్నా,కళారూపాలన్నా అమితమైన ప్రేమ.పిల్లవాడైనా పెద్దల దగ్గర కూర్చొని పురాణాలు,బయలు నాటకాలు, చెంచునాటకాలు, సత్యహరిశ్చంద్ర, తోలుబొమ్మలాట, కోలాటం వంటి జానపదాల వివరాలను అడిగి తెలుసుకొనే వాడు. వాటిని సమయస్ఫూర్తి గా అప్పుడప్పుడు మిత్రులతో చర్చించేవారు. గ్రామంలో నాటకాల రికార్డింగులు వినిపిస్తే చాలు అన్నం కూడా తినకుండా నాటక శాల దగ్గరే గడిపేవాడు. ప్రతి సన్నివేశంలోని ఆంతర్యాన్ని అవగాహన చేసుకొని అందులో పాటలు, పద్యాలు పాడుకుంటు ఉండేవాడు. === నటించిన పాత్ర === సత్య హరిచంద్ర === ‘తేనె తెలుగు’ కళావేదిక === నాటక రంగ సాహిత్యాన్ని, కళాకారుల వివరాలను భద్రపరచడమే గాక పది మందికి పంచాలనే తపనతో స్నేహితులు, శిష్యుల కోరిక మేరకు ‘తేనె తెలుగు’ పేరుతో యూట్యూబ్ ఛానల్ ను అంజినప్ప ప్రారంభించారు. అంతరించిపోతున్న కళారూపాలకు జీవం పోయాలనే లక్ష్యంతో కళాకారులను గుర్తించి 2021లో కళాభిషేకం పేరుతో కార్యక్రమాన్ని చిత్రీకరించి, యూట్యూబ్ లో ఉంచాడు. ఉమ్మడి తెలుగు రాష్ట్రాలతో పాటు కర్ణాటక, తమిళనాడు రాష్ట్రాల్లోని గ్రామీణ కళాకారులను 500 మందికి పైగా ముఖాముఖి కార్యక్రమాలు నిర్వహించడమే కాక, వారిని సన్మానించారు. వారి ప్రతిభను ప్రపంచానికి చూపిస్తున్నారు. ఎంతో వ్యయప్రయాసల కోర్చి అనేక ప్రాంతాలను సందర్శించి అక్కడి రంగస్థల కళాకారులను 30–40 నిమిషాల నిడివి వీడియోల ద్వారా మనకు పరిచయం చేస్తున్నాడు. ==పురస్కారాలు== * రాయల సీమ కో ఆర్డినేషన్ కమిటి చే 'కళాప్రేమి' అవార్డు * విజయశ్రీ సాంస్కృతిక సేవా సంస్థ వారిచే 'అక్కినేని నాగేశ్వరరావు'అవార్డు * సుబ్బరాజు నాట్య కళా పరిషత్ తిరుపతి వారిచే 'అశ్వం' అవార్డు ==అధారాలు, మూలాలు== * https://www.youtube.com/watch?v=tyy31s_ssrU * https://www.youtube.com/watch?v=hZPvGQG19E8 {{మూలాలజాబితా}} ==బయటి లింకులు== *[https://64kalalu.com/actor-and-artist-anjanappa/] {{Authority control}} [[వర్గం:1981 జననాలు]] [[వర్గం:తెలుగు రంగస్థల దర్శకులు]] [[వర్గం:తెలుగు నాటకరంగం]] [[వర్గం:తెలుగు రంగస్థల నటులు]] [[వర్గం:అనంతపురం జిల్లా రంగస్థల నటులు]] 003ywoolibbt6qn1nxmofq3ccuhs1fu 4594847 4594846 2025-06-29T13:33:29Z Kalasagary 107518 4594847 wikitext text/x-wiki {{సమాచారపెట్టె వ్యక్తి | name = శేషయ్యగారిపల్లి అంజనప్ప | residence = | other_names = | image = | imagesize = 200px | caption = శేషయ్యగారిపల్లి అంజనప్ప | birth_name = అంజనప్ప | birth_date = [[జూన్ 11]], [[1981]] | birth_place = ఎగువ గంగిరెడ్డిపల్లి, [[శ్రీసత్యసాయి]] జిల్లా, [[ఆంధ్రప్రదేశ్]] | native_place = | death_date = | death_place = | death_cause = | known = రంగస్థల నటుడు, చిత్రకారుడు, సమాజ నిర్వాహకుడు | occupation = ఉపాధ్యాయ వృత్తి | title = | term = | predecessor = | successor = | religion =హిందూ | spouse= ఉమాదేవి | father =వీరప్ప | mother = చిన్న నాగమ్మ | website = | footnotes = | employer = | height = | weight = }} '''శేషయ్యగారిపల్లి అంజనప్ప''' పౌరాణిక పాత్రలను నటించే రంగస్థల నటుడు,కళా సేవకుడు. ==జీవిత విశేషాలు== శేషయ్యగారిపల్లి అంజనప్ప శ్రీసత్యసాయి జిల్లా ఎగువ గంగిరెడ్డిపల్లి నందు వీరప్ప, చిన్న నాగమ్మ పుణ్య దంపతులకు 1981 జూన్ 11 తారీఖున మొదటి సంతానంగా జన్మించాడు. ప్రాథమిక విద్య ప్రభుత్వ పాఠశాల గంగిరెడ్డిపల్లి లోను, హైస్కూల్ విద్య కణేకల్ లోను, ఇంటర్ APSWR జూనియర్ కళాశాల మలుగూరు లోను పూర్తిచేసారు. బి.యస్సీ., యం.యస్సీ., బి.ఈడి. పట్టాపొందారు. ==రంగస్థల ప్రస్థానం== చిన్నప్పటి నుండి కళలన్నా,కళారూపాలన్నా అమితమైన ప్రేమ.పిల్లవాడైనా పెద్దల దగ్గర కూర్చొని పురాణాలు,బయలు నాటకాలు, చెంచునాటకాలు, సత్యహరిశ్చంద్ర, తోలుబొమ్మలాట, కోలాటం వంటి జానపదాల వివరాలను అడిగి తెలుసుకొనే వాడు. వాటిని సమయస్ఫూర్తి గా అప్పుడప్పుడు మిత్రులతో చర్చించేవారు. గ్రామంలో నాటకాల రికార్డింగులు వినిపిస్తే చాలు అన్నం కూడా తినకుండా నాటక శాల దగ్గరే గడిపేవాడు. ప్రతి సన్నివేశంలోని ఆంతర్యాన్ని అవగాహన చేసుకొని అందులో పాటలు, పద్యాలు పాడుకుంటు ఉండేవాడు. === నటించిన పాత్ర === సత్య హరిచంద్ర === ‘తేనె తెలుగు’ కళావేదిక === నాటక రంగ సాహిత్యాన్ని, కళాకారుల వివరాలను భద్రపరచడమే గాక పది మందికి పంచాలనే తపనతో స్నేహితులు, శిష్యుల కోరిక మేరకు ‘తేనె తెలుగు’ పేరుతో యూట్యూబ్ ఛానల్ ను అంజినప్ప ప్రారంభించారు. అంతరించిపోతున్న కళారూపాలకు జీవం పోయాలనే లక్ష్యంతో కళాకారులను గుర్తించి 2021లో కళాభిషేకం పేరుతో కార్యక్రమాన్ని చిత్రీకరించి, యూట్యూబ్ లో ఉంచాడు. ఉమ్మడి తెలుగు రాష్ట్రాలతో పాటు కర్ణాటక, తమిళనాడు రాష్ట్రాల్లోని గ్రామీణ కళాకారులను 500 మందికి పైగా ముఖాముఖి కార్యక్రమాలు నిర్వహించడమే కాక, వారిని సన్మానించారు. వారి ప్రతిభను ప్రపంచానికి చూపిస్తున్నారు. ఎంతో వ్యయప్రయాసల కోర్చి అనేక ప్రాంతాలను సందర్శించి అక్కడి రంగస్థల కళాకారులను 30–40 నిమిషాల నిడివి వీడియోల ద్వారా మనకు పరిచయం చేస్తున్నాడు. ==పురస్కారాలు== * రాయల సీమ కో ఆర్డినేషన్ కమిటి చే 'కళాప్రేమి' అవార్డు * విజయశ్రీ సాంస్కృతిక సేవా సంస్థ వారిచే 'అక్కినేని నాగేశ్వరరావు'అవార్డు * సుబ్బరాజు నాట్య కళా పరిషత్ తిరుపతి వారిచే 'అశ్వం' అవార్డు ==అధారాలు, మూలాలు== * https://www.youtube.com/watch?v=tyy31s_ssrU * https://www.youtube.com/watch?v=hZPvGQG19E8 {{మూలాలజాబితా}} ==బయటి లింకులు== *[https://64kalalu.com/actor-and-artist-anjanappa/] {{Authority control}} [[వర్గం:1981 జననాలు]] [[వర్గం:తెలుగు రంగస్థల దర్శకులు]] [[వర్గం:తెలుగు నాటకరంగం]] [[వర్గం:తెలుగు రంగస్థల నటులు]] [[వర్గం:అనంతపురం జిల్లా రంగస్థల నటులు]] qafdc6a7e9j0do02r9y5obv1y1vl0wi 4594848 4594847 2025-06-29T13:34:23Z Kalasagary 107518 4594848 wikitext text/x-wiki {{సమాచారపెట్టె వ్యక్తి | name = శేషయ్యగారిపల్లి అంజనప్ప | residence = | other_names = | image = | imagesize = 200px | caption = శేషయ్యగారిపల్లి అంజనప్ప | birth_name = అంజనప్ప | birth_date = [[జూన్ 11]], [[1981]] | birth_place = ఎగువ గంగిరెడ్డిపల్లి, [[శ్రీసత్యసాయి]] జిల్లా, [[ఆంధ్రప్రదేశ్]] | native_place = | death_date = | death_place = | death_cause = | known = రంగస్థల నటుడు, చిత్రకారుడు, సమాజ నిర్వాహకుడు | occupation = ఉపాధ్యాయ వృత్తి | title = | term = | predecessor = | successor = | religion =హిందూ | spouse= ఉమాదేవి | father =వీరప్ప | mother = చిన్న నాగమ్మ | website = | footnotes = | employer = | height = | weight = }} '''శేషయ్యగారిపల్లి అంజనప్ప''' పౌరాణిక పాత్రలను నటించే రంగస్థల నటుడు,కళా సేవకుడు. ==జీవిత విశేషాలు== శేషయ్యగారిపల్లి అంజనప్ప శ్రీసత్యసాయి జిల్లా ఎగువ గంగిరెడ్డిపల్లి నందు వీరప్ప, చిన్న నాగమ్మ పుణ్య దంపతులకు 1981 జూన్ 11 తారీఖున మొదటి సంతానంగా జన్మించాడు. ప్రాథమిక విద్య ప్రభుత్వ పాఠశాల గంగిరెడ్డిపల్లి లోను, హైస్కూల్ విద్య కణేకల్ లోను, ఇంటర్ APSWR జూనియర్ కళాశాల మలుగూరు లోను పూర్తిచేసాడు. బి.యస్సీ., యం.యస్సీ., బి.ఈడి. పట్టాపొందాడు. ==రంగస్థల ప్రస్థానం== చిన్నప్పటి నుండి కళలన్నా,కళారూపాలన్నా అమితమైన ప్రేమ.పిల్లవాడైనా పెద్దల దగ్గర కూర్చొని పురాణాలు,బయలు నాటకాలు, చెంచునాటకాలు, సత్యహరిశ్చంద్ర, తోలుబొమ్మలాట, కోలాటం వంటి జానపదాల వివరాలను అడిగి తెలుసుకొనే వాడు. వాటిని సమయస్ఫూర్తి గా అప్పుడప్పుడు మిత్రులతో చర్చించేవారు. గ్రామంలో నాటకాల రికార్డింగులు వినిపిస్తే చాలు అన్నం కూడా తినకుండా నాటక శాల దగ్గరే గడిపేవాడు. ప్రతి సన్నివేశంలోని ఆంతర్యాన్ని అవగాహన చేసుకొని అందులో పాటలు, పద్యాలు పాడుకుంటు ఉండేవాడు. === నటించిన పాత్ర === సత్య హరిచంద్ర === ‘తేనె తెలుగు’ కళావేదిక === నాటక రంగ సాహిత్యాన్ని, కళాకారుల వివరాలను భద్రపరచడమే గాక పది మందికి పంచాలనే తపనతో స్నేహితులు, శిష్యుల కోరిక మేరకు ‘తేనె తెలుగు’ పేరుతో యూట్యూబ్ ఛానల్ ను అంజినప్ప ప్రారంభించారు. అంతరించిపోతున్న కళారూపాలకు జీవం పోయాలనే లక్ష్యంతో కళాకారులను గుర్తించి 2021లో కళాభిషేకం పేరుతో కార్యక్రమాన్ని చిత్రీకరించి, యూట్యూబ్ లో ఉంచాడు. ఉమ్మడి తెలుగు రాష్ట్రాలతో పాటు కర్ణాటక, తమిళనాడు రాష్ట్రాల్లోని గ్రామీణ కళాకారులను 500 మందికి పైగా ముఖాముఖి కార్యక్రమాలు నిర్వహించడమే కాక, వారిని సన్మానించారు. వారి ప్రతిభను ప్రపంచానికి చూపిస్తున్నారు. ఎంతో వ్యయప్రయాసల కోర్చి అనేక ప్రాంతాలను సందర్శించి అక్కడి రంగస్థల కళాకారులను 30–40 నిమిషాల నిడివి వీడియోల ద్వారా మనకు పరిచయం చేస్తున్నాడు. ==పురస్కారాలు== * రాయల సీమ కో ఆర్డినేషన్ కమిటి చే 'కళాప్రేమి' అవార్డు * విజయశ్రీ సాంస్కృతిక సేవా సంస్థ వారిచే 'అక్కినేని నాగేశ్వరరావు'అవార్డు * సుబ్బరాజు నాట్య కళా పరిషత్ తిరుపతి వారిచే 'అశ్వం' అవార్డు ==అధారాలు, మూలాలు== * https://www.youtube.com/watch?v=tyy31s_ssrU * https://www.youtube.com/watch?v=hZPvGQG19E8 {{మూలాలజాబితా}} ==బయటి లింకులు== *[https://64kalalu.com/actor-and-artist-anjanappa/] {{Authority control}} [[వర్గం:1981 జననాలు]] [[వర్గం:తెలుగు రంగస్థల దర్శకులు]] [[వర్గం:తెలుగు నాటకరంగం]] [[వర్గం:తెలుగు రంగస్థల నటులు]] [[వర్గం:అనంతపురం జిల్లా రంగస్థల నటులు]] ba8v1j8y5qxqqmvwqj34e7cjzic62nw 4594849 4594848 2025-06-29T13:34:58Z Kalasagary 107518 4594849 wikitext text/x-wiki {{సమాచారపెట్టె వ్యక్తి | name = శేషయ్యగారిపల్లి అంజనప్ప | residence = | other_names = | image = | imagesize = 200px | caption = శేషయ్యగారిపల్లి అంజనప్ప | birth_name = అంజనప్ప | birth_date = [[జూన్ 11]], [[1981]] | birth_place = ఎగువ గంగిరెడ్డిపల్లి, [[శ్రీసత్యసాయి]] జిల్లా, [[ఆంధ్రప్రదేశ్]] | native_place = | death_date = | death_place = | death_cause = | known = రంగస్థల నటుడు, చిత్రకారుడు, కళా సేవకుడు | occupation = ఉపాధ్యాయ వృత్తి | title = | term = | predecessor = | successor = | religion =హిందూ | spouse= ఉమాదేవి | father =వీరప్ప | mother = చిన్న నాగమ్మ | website = | footnotes = | employer = | height = | weight = }} '''శేషయ్యగారిపల్లి అంజనప్ప''' పౌరాణిక పాత్రలను నటించే రంగస్థల నటుడు,కళా సేవకుడు. ==జీవిత విశేషాలు== శేషయ్యగారిపల్లి అంజనప్ప శ్రీసత్యసాయి జిల్లా ఎగువ గంగిరెడ్డిపల్లి నందు వీరప్ప, చిన్న నాగమ్మ పుణ్య దంపతులకు 1981 జూన్ 11 తారీఖున మొదటి సంతానంగా జన్మించాడు. ప్రాథమిక విద్య ప్రభుత్వ పాఠశాల గంగిరెడ్డిపల్లి లోను, హైస్కూల్ విద్య కణేకల్ లోను, ఇంటర్ APSWR జూనియర్ కళాశాల మలుగూరు లోను పూర్తిచేసాడు. బి.యస్సీ., యం.యస్సీ., బి.ఈడి. పట్టాపొందాడు. ==రంగస్థల ప్రస్థానం== చిన్నప్పటి నుండి కళలన్నా,కళారూపాలన్నా అమితమైన ప్రేమ.పిల్లవాడైనా పెద్దల దగ్గర కూర్చొని పురాణాలు,బయలు నాటకాలు, చెంచునాటకాలు, సత్యహరిశ్చంద్ర, తోలుబొమ్మలాట, కోలాటం వంటి జానపదాల వివరాలను అడిగి తెలుసుకొనే వాడు. వాటిని సమయస్ఫూర్తి గా అప్పుడప్పుడు మిత్రులతో చర్చించేవారు. గ్రామంలో నాటకాల రికార్డింగులు వినిపిస్తే చాలు అన్నం కూడా తినకుండా నాటక శాల దగ్గరే గడిపేవాడు. ప్రతి సన్నివేశంలోని ఆంతర్యాన్ని అవగాహన చేసుకొని అందులో పాటలు, పద్యాలు పాడుకుంటు ఉండేవాడు. === నటించిన పాత్ర === సత్య హరిచంద్ర === ‘తేనె తెలుగు’ కళావేదిక === నాటక రంగ సాహిత్యాన్ని, కళాకారుల వివరాలను భద్రపరచడమే గాక పది మందికి పంచాలనే తపనతో స్నేహితులు, శిష్యుల కోరిక మేరకు ‘తేనె తెలుగు’ పేరుతో యూట్యూబ్ ఛానల్ ను అంజినప్ప ప్రారంభించారు. అంతరించిపోతున్న కళారూపాలకు జీవం పోయాలనే లక్ష్యంతో కళాకారులను గుర్తించి 2021లో కళాభిషేకం పేరుతో కార్యక్రమాన్ని చిత్రీకరించి, యూట్యూబ్ లో ఉంచాడు. ఉమ్మడి తెలుగు రాష్ట్రాలతో పాటు కర్ణాటక, తమిళనాడు రాష్ట్రాల్లోని గ్రామీణ కళాకారులను 500 మందికి పైగా ముఖాముఖి కార్యక్రమాలు నిర్వహించడమే కాక, వారిని సన్మానించారు. వారి ప్రతిభను ప్రపంచానికి చూపిస్తున్నారు. ఎంతో వ్యయప్రయాసల కోర్చి అనేక ప్రాంతాలను సందర్శించి అక్కడి రంగస్థల కళాకారులను 30–40 నిమిషాల నిడివి వీడియోల ద్వారా మనకు పరిచయం చేస్తున్నాడు. ==పురస్కారాలు== * రాయల సీమ కో ఆర్డినేషన్ కమిటి చే 'కళాప్రేమి' అవార్డు * విజయశ్రీ సాంస్కృతిక సేవా సంస్థ వారిచే 'అక్కినేని నాగేశ్వరరావు'అవార్డు * సుబ్బరాజు నాట్య కళా పరిషత్ తిరుపతి వారిచే 'అశ్వం' అవార్డు ==అధారాలు, మూలాలు== * https://www.youtube.com/watch?v=tyy31s_ssrU * https://www.youtube.com/watch?v=hZPvGQG19E8 {{మూలాలజాబితా}} ==బయటి లింకులు== *[https://64kalalu.com/actor-and-artist-anjanappa/] {{Authority control}} [[వర్గం:1981 జననాలు]] [[వర్గం:తెలుగు రంగస్థల దర్శకులు]] [[వర్గం:తెలుగు నాటకరంగం]] [[వర్గం:తెలుగు రంగస్థల నటులు]] [[వర్గం:అనంతపురం జిల్లా రంగస్థల నటులు]] gb7dnpld7bsrdp2mhoy0pphr5c4ywl0 4594850 4594849 2025-06-29T13:35:51Z Kalasagary 107518 4594850 wikitext text/x-wiki {{సమాచారపెట్టె వ్యక్తి | name = శేషయ్యగారిపల్లి అంజనప్ప | residence = | other_names = | image = | imagesize = 200px | caption = శేషయ్యగారిపల్లి అంజనప్ప | birth_name = అంజనప్ప | birth_date = [[జూన్ 11]], [[1981]] | birth_place = ఎగువ గంగిరెడ్డిపల్లి, [[శ్రీసత్యసాయి]] జిల్లా, [[ఆంధ్రప్రదేశ్]] | native_place = | death_date = | death_place = | death_cause = | known = రంగస్థల నటుడు, చిత్రకారుడు, కళా సేవకుడు | occupation = ఉపాధ్యాయ వృత్తి | title = | term = | predecessor = | successor = | religion =హిందూ | spouse= ఉమాదేవి | father =వీరప్ప | mother = చిన్న నాగమ్మ | website = | footnotes = | employer = | height = | weight = }} '''శేషయ్యగారిపల్లి అంజనప్ప''' పౌరాణిక పాత్రలను నటించే రంగస్థల నటుడు,కళా సేవకుడు. ==జీవిత విశేషాలు== శేషయ్యగారిపల్లి అంజనప్ప శ్రీసత్యసాయి జిల్లా ఎగువ గంగిరెడ్డిపల్లి నందు వీరప్ప, చిన్న నాగమ్మ పుణ్య దంపతులకు 1981 జూన్ 11 తారీఖున మొదటి సంతానంగా జన్మించాడు. ప్రాథమిక విద్య ప్రభుత్వ పాఠశాల గంగిరెడ్డిపల్లి లోను, హైస్కూల్ విద్య కణేకల్ లోను, ఇంటర్ APSWR జూనియర్ కళాశాల మలుగూరు లోను పూర్తిచేసాడు. బి.యస్సీ., యం.యస్సీ., బి.ఈడి. పట్టాపొందాడు. ==రంగస్థల ప్రస్థానం== చిన్నప్పటి నుండి కళలన్నా,కళారూపాలన్నా అమితమైన ప్రేమ.పిల్లవాడైనా పెద్దల దగ్గర కూర్చొని పురాణాలు,బయలు నాటకాలు, చెంచునాటకాలు, సత్యహరిశ్చంద్ర, తోలుబొమ్మలాట, కోలాటం వంటి జానపదాల వివరాలను అడిగి తెలుసుకొనే వాడు. వాటిని సమయస్ఫూర్తి గా అప్పుడప్పుడు మిత్రులతో చర్చించేవారు. గ్రామంలో నాటకాల రికార్డింగులు వినిపిస్తే చాలు అన్నం కూడా తినకుండా నాటక శాల దగ్గరే గడిపేవాడు. ప్రతి సన్నివేశంలోని ఆంతర్యాన్ని అవగాహన చేసుకొని అందులో పాటలు, పద్యాలు పాడుకుంటు ఉండేవాడు. === నటించిన పాత్ర === సత్య హరిచంద్ర === ‘తేనె తెలుగు’ కళావేదిక === నాటక రంగ సాహిత్యాన్ని, కళాకారుల వివరాలను భద్రపరచడమే గాక పది మందికి పంచాలనే తపనతో స్నేహితులు, శిష్యుల కోరిక మేరకు ‘తేనె తెలుగు’ పేరుతో యూట్యూబ్ ఛానల్ ను అంజినప్ప ప్రారంభించారు. అంతరించిపోతున్న కళారూపాలకు జీవం పోయాలనే లక్ష్యంతో కళాకారులను గుర్తించి 2021లో కళాభిషేకం పేరుతో కార్యక్రమాన్ని చిత్రీకరించి, యూట్యూబ్ లో ఉంచాడు. ఉమ్మడి తెలుగు రాష్ట్రాలతో పాటు కర్ణాటక, తమిళనాడు రాష్ట్రాల్లోని గ్రామీణ కళాకారులను 500 మందికి పైగా ముఖాముఖి కార్యక్రమాలు నిర్వహించడమే కాక, వారిని సన్మానించాడు. వారి ప్రతిభను ప్రపంచానికి చూపిస్తున్నాడు. ఎంతో వ్యయప్రయాసల కోర్చి అనేక ప్రాంతాలను సందర్శించి అక్కడి రంగస్థల కళాకారులను 30–40 నిమిషాల నిడివి వీడియోల ద్వారా మనకు పరిచయం చేస్తున్నాడు. ==పురస్కారాలు== * రాయల సీమ కో ఆర్డినేషన్ కమిటి చే 'కళాప్రేమి' అవార్డు * విజయశ్రీ సాంస్కృతిక సేవా సంస్థ వారిచే 'అక్కినేని నాగేశ్వరరావు'అవార్డు * సుబ్బరాజు నాట్య కళా పరిషత్ తిరుపతి వారిచే 'అశ్వం' అవార్డు ==అధారాలు, మూలాలు== * https://www.youtube.com/watch?v=tyy31s_ssrU * https://www.youtube.com/watch?v=hZPvGQG19E8 {{మూలాలజాబితా}} ==బయటి లింకులు== *[https://64kalalu.com/actor-and-artist-anjanappa/] {{Authority control}} [[వర్గం:1981 జననాలు]] [[వర్గం:తెలుగు రంగస్థల దర్శకులు]] [[వర్గం:తెలుగు నాటకరంగం]] [[వర్గం:తెలుగు రంగస్థల నటులు]] [[వర్గం:అనంతపురం జిల్లా రంగస్థల నటులు]] 1e2xlamfcdhff68a1ngrl04wfofk0jj 4594851 4594850 2025-06-29T13:39:43Z Kalasagary 107518 4594851 wikitext text/x-wiki {{సమాచారపెట్టె వ్యక్తి | name = శేషయ్యగారిపల్లి అంజనప్ప | residence = | other_names = | image = | imagesize = 200px | caption = శేషయ్యగారిపల్లి అంజనప్ప | birth_name = అంజనప్ప | birth_date = [[జూన్ 11]], [[1981]] | birth_place = ఎగువ గంగిరెడ్డిపల్లి, [[శ్రీసత్యసాయి]] జిల్లా, [[ఆంధ్రప్రదేశ్]] | native_place = | death_date = | death_place = | death_cause = | known = రంగస్థల నటుడు, చిత్రకారుడు, కళా సేవకుడు | occupation = ఉపాధ్యాయ వృత్తి | title = | term = | predecessor = | successor = | religion =హిందూ | spouse= ఉమాదేవి | father =వీరప్ప | mother = చిన్న నాగమ్మ | website = | footnotes = | employer = | height = | weight = }} '''శేషయ్యగారిపల్లి అంజనప్ప''' పౌరాణిక పాత్రలను నటించే రంగస్థల నటుడు,కళా సేవకుడు. ==జీవిత విశేషాలు== శేషయ్యగారిపల్లి అంజనప్ప శ్రీసత్యసాయి జిల్లా ఎగువ గంగిరెడ్డిపల్లి నందు వీరప్ప, చిన్న నాగమ్మ పుణ్య దంపతులకు 1981 జూన్ 11 తారీఖున మొదటి సంతానంగా జన్మించాడు. ప్రాథమిక విద్య ప్రభుత్వ పాఠశాల గంగిరెడ్డిపల్లి లోను, హైస్కూల్ విద్య కణేకల్ లోను, ఇంటర్ APSWR జూనియర్ కళాశాల మలుగూరు లోను పూర్తిచేసాడు. బి.యస్సీ., యం.యస్సీ., బి.ఈడి. పట్టాపొందాడు. ==రంగస్థల ప్రస్థానం== చిన్నప్పటి నుండి కళలన్నా,కళారూపాలన్నా అమితమైన ప్రేమ.పిల్లవాడైనా పెద్దల దగ్గర కూర్చొని పురాణాలు,బయలు నాటకాలు, చెంచునాటకాలు, సత్యహరిశ్చంద్ర, తోలుబొమ్మలాట, కోలాటం వంటి జానపదాల వివరాలను అడిగి తెలుసుకొనే వాడు. వాటిని సమయస్ఫూర్తి గా అప్పుడప్పుడు మిత్రులతో చర్చించేవారు. గ్రామంలో నాటకాల రికార్డింగులు వినిపిస్తే చాలు అన్నం కూడా తినకుండా నాటక శాల దగ్గరే గడిపేవాడు. ప్రతి సన్నివేశంలోని ఆంతర్యాన్ని అవగాహన చేసుకొని అందులో పాటలు, పద్యాలు పాడుకుంటు ఉండేవాడు. === నటించిన పాత్ర === సత్య హరిచంద్ర === ‘తేనె తెలుగు’ కళావేదిక === నాటక రంగ సాహిత్యాన్ని, కళాకారుల వివరాలను భద్రపరచడమే గాక పది మందికి పంచాలనే తపనతో స్నేహితులు, శిష్యుల కోరిక మేరకు ‘తేనె తెలుగు’ పేరుతో యూట్యూబ్ ఛానల్ ను అంజినప్ప ప్రారంభించారు. అంతరించిపోతున్న కళారూపాలకు జీవం పోయాలనే లక్ష్యంతో కళాకారులను గుర్తించి 2021లో కళాభిషేకం పేరుతో కార్యక్రమాన్ని చిత్రీకరించి, యూట్యూబ్ లో ఉంచాడు. ఉమ్మడి తెలుగు రాష్ట్రాలతో పాటు కర్ణాటక, తమిళనాడు రాష్ట్రాల్లోని గ్రామీణ కళాకారులను 500 మందికి పైగా ముఖాముఖి కార్యక్రమాలు నిర్వహించడమే కాక, వారిని సన్మానించాడు. వారి ప్రతిభను ప్రపంచానికి చూపిస్తున్నాడు. ఎంతో వ్యయప్రయాసల కోర్చి అనేక ప్రాంతాలను సందర్శించి అక్కడి రంగస్థల కళాకారులను 30–40 నిమిషాల నిడివి వీడియోల ద్వారా మనకు పరిచయం చేస్తున్నాడు. ==పురస్కారాలు== * రాయల సీమ కో ఆర్డినేషన్ కమిటి చే 'కళాప్రేమి' అవార్డు * విజయశ్రీ సాంస్కృతిక సేవా సంస్థ వారిచే 'అక్కినేని నాగేశ్వరరావు'అవార్డు * సుబ్బరాజు నాట్య కళా పరిషత్ తిరుపతి వారిచే 'అశ్వం' అవార్డు ==అధారాలు, మూలాలు== * https://www.youtube.com/watch?v=oAvQCokF0-g * https://www.youtube.com/watch?v=7wzq5_rHA6o {{మూలాలజాబితా}} ==బయటి లింకులు== *[https://64kalalu.com/actor-and-artist-anjanappa/] {{Authority control}} [[వర్గం:1981 జననాలు]] [[వర్గం:తెలుగు రంగస్థల దర్శకులు]] [[వర్గం:తెలుగు నాటకరంగం]] [[వర్గం:తెలుగు రంగస్థల నటులు]] [[వర్గం:అనంతపురం జిల్లా రంగస్థల నటులు]] rf5sw5tdr8c5nzdofu5c89r3ehemqiv 4594853 4594851 2025-06-29T13:42:56Z Kalasagary 107518 4594853 wikitext text/x-wiki {{సమాచారపెట్టె వ్యక్తి | name = శేషయ్యగారిపల్లి అంజనప్ప | residence = | other_names = | image = | imagesize = 200px | caption = శేషయ్యగారిపల్లి అంజనప్ప | birth_name = అంజనప్ప | birth_date = [[జూన్ 11]], [[1981]] | birth_place = ఎగువ గంగిరెడ్డిపల్లి, [[అనంతపురం]] జిల్లా, [[ఆంధ్రప్రదేశ్]] | native_place = | death_date = | death_place = | death_cause = | known = రంగస్థల నటుడు, చిత్రకారుడు, కళా సేవకుడు | occupation = ఉపాధ్యాయ వృత్తి | title = | term = | predecessor = | successor = | religion =హిందూ | spouse= ఉమాదేవి | father =వీరప్ప | mother = చిన్న నాగమ్మ | website = | footnotes = | employer = | height = | weight = }} '''శేషయ్యగారిపల్లి అంజనప్ప''' పౌరాణిక పాత్రలను నటించే రంగస్థల నటుడు,కళా సేవకుడు. ==జీవిత విశేషాలు== శేషయ్యగారిపల్లి అంజనప్ప అనంతపురం జిల్లా ఎగువ గంగిరెడ్డిపల్లి నందు వీరప్ప, చిన్న నాగమ్మ పుణ్య దంపతులకు 1981 జూన్ 11 తారీఖున మొదటి సంతానంగా జన్మించాడు. ప్రాథమిక విద్య ప్రభుత్వ పాఠశాల గంగిరెడ్డిపల్లి లోను, హైస్కూల్ విద్య కణేకల్ లోను, ఇంటర్ APSWR జూనియర్ కళాశాల మలుగూరు లోను పూర్తిచేసాడు. బి.యస్సీ., యం.యస్సీ., బి.ఈడి. పట్టాపొందాడు. ==రంగస్థల ప్రస్థానం== చిన్నప్పటి నుండి కళలన్నా,కళారూపాలన్నా అమితమైన ప్రేమ.పిల్లవాడైనా పెద్దల దగ్గర కూర్చొని పురాణాలు,బయలు నాటకాలు, చెంచునాటకాలు, సత్యహరిశ్చంద్ర, తోలుబొమ్మలాట, కోలాటం వంటి జానపదాల వివరాలను అడిగి తెలుసుకొనే వాడు. వాటిని సమయస్ఫూర్తి గా అప్పుడప్పుడు మిత్రులతో చర్చించేవారు. గ్రామంలో నాటకాల రికార్డింగులు వినిపిస్తే చాలు అన్నం కూడా తినకుండా నాటక శాల దగ్గరే గడిపేవాడు. ప్రతి సన్నివేశంలోని ఆంతర్యాన్ని అవగాహన చేసుకొని అందులో పాటలు, పద్యాలు పాడుకుంటు ఉండేవాడు. === నటించిన పాత్ర === సత్య హరిచంద్ర === ‘తేనె తెలుగు’ కళావేదిక === నాటక రంగ సాహిత్యాన్ని, కళాకారుల వివరాలను భద్రపరచడమే గాక పది మందికి పంచాలనే తపనతో స్నేహితులు, శిష్యుల కోరిక మేరకు ‘తేనె తెలుగు’ పేరుతో యూట్యూబ్ ఛానల్ ను అంజినప్ప ప్రారంభించారు. అంతరించిపోతున్న కళారూపాలకు జీవం పోయాలనే లక్ష్యంతో కళాకారులను గుర్తించి 2021లో కళాభిషేకం పేరుతో కార్యక్రమాన్ని చిత్రీకరించి, యూట్యూబ్ లో ఉంచాడు. ఉమ్మడి తెలుగు రాష్ట్రాలతో పాటు కర్ణాటక, తమిళనాడు రాష్ట్రాల్లోని గ్రామీణ కళాకారులను 500 మందికి పైగా ముఖాముఖి కార్యక్రమాలు నిర్వహించడమే కాక, వారిని సన్మానించాడు. వారి ప్రతిభను ప్రపంచానికి చూపిస్తున్నాడు. ఎంతో వ్యయప్రయాసల కోర్చి అనేక ప్రాంతాలను సందర్శించి అక్కడి రంగస్థల కళాకారులను 30–40 నిమిషాల నిడివి వీడియోల ద్వారా మనకు పరిచయం చేస్తున్నాడు. ==పురస్కారాలు== * రాయల సీమ కో ఆర్డినేషన్ కమిటి చే 'కళాప్రేమి' అవార్డు * విజయశ్రీ సాంస్కృతిక సేవా సంస్థ వారిచే 'అక్కినేని నాగేశ్వరరావు'అవార్డు * సుబ్బరాజు నాట్య కళా పరిషత్ తిరుపతి వారిచే 'అశ్వం' అవార్డు ==అధారాలు, మూలాలు== * https://www.youtube.com/watch?v=oAvQCokF0-g * https://www.youtube.com/watch?v=7wzq5_rHA6o {{మూలాలజాబితా}} ==బయటి లింకులు== *[https://64kalalu.com/actor-and-artist-anjanappa/] {{Authority control}} [[వర్గం:1981 జననాలు]] [[వర్గం:తెలుగు రంగస్థల దర్శకులు]] [[వర్గం:తెలుగు నాటకరంగం]] [[వర్గం:తెలుగు రంగస్థల నటులు]] [[వర్గం:అనంతపురం జిల్లా రంగస్థల నటులు]] c856hlk902rpe1wnvunqofiplgv9s9b 4594854 4594853 2025-06-29T13:44:54Z Kalasagary 107518 4594854 wikitext text/x-wiki {{సమాచారపెట్టె వ్యక్తి | name = శేషయ్యగారిపల్లి అంజనప్ప | residence = | other_names = | image = | imagesize = 200px | caption = శేషయ్యగారిపల్లి అంజనప్ప | birth_name = అంజనప్ప | birth_date = [[జూన్ 11]], [[1981]] | birth_place = ఎగువ గంగిరెడ్డిపల్లి, [[అనంతపురం]] జిల్లా, [[ఆంధ్రప్రదేశ్]] | native_place = | death_date = | death_place = | death_cause = | known = రంగస్థల నటుడు, చిత్రకారుడు, కళా సేవకుడు | occupation = ఉపాధ్యాయ వృత్తి | title = | term = | predecessor = | successor = | religion =హిందూ | spouse= ఉమాదేవి | father =వీరప్ప | mother = చిన్న నాగమ్మ | website = | footnotes = | employer = | height = | weight = }} '''శేషయ్యగారిపల్లి అంజనప్ప''' పౌరాణిక పాత్రలను నటించే రంగస్థల నటుడు,కళా సేవకుడు. ==జీవిత విశేషాలు== శేషయ్యగారిపల్లి అంజనప్ప అనంతపురం జిల్లా ఎగువ గంగిరెడ్డిపల్లి నందు వీరప్ప, చిన్న నాగమ్మ పుణ్య దంపతులకు 1981 జూన్ 11 తారీఖున మొదటి సంతానంగా జన్మించాడు. ప్రాథమిక విద్య ప్రభుత్వ పాఠశాల గంగిరెడ్డిపల్లి లోను, హైస్కూల్ విద్య కణేకల్ లోను, ఇంటర్ APSWR జూనియర్ కళాశాల మలుగూరు లోను పూర్తిచేసాడు. బి.యస్సీ., యం.యస్సీ., బి.ఈడి. పట్టాపొందాడు. ==రంగస్థల ప్రస్థానం== చిన్నప్పటి నుండి కళలన్నా,కళారూపాలన్నా అమితమైన ప్రేమ.పిల్లవాడైనా పెద్దల దగ్గర కూర్చొని పురాణాలు,బయలు నాటకాలు, చెంచునాటకాలు, సత్యహరిశ్చంద్ర, తోలుబొమ్మలాట, కోలాటం వంటి జానపదాల వివరాలను అడిగి తెలుసుకొనే వాడు. వాటిని సమయస్ఫూర్తి గా అప్పుడప్పుడు మిత్రులతో చర్చించేవారు. గ్రామంలో నాటకాల రికార్డింగులు వినిపిస్తే చాలు అన్నం కూడా తినకుండా నాటక శాల దగ్గరే గడిపేవాడు. ప్రతి సన్నివేశంలోని ఆంతర్యాన్ని అవగాహన చేసుకొని అందులో పాటలు, పద్యాలు పాడుకుంటు ఉండేవాడు. === నటించిన పాత్ర === సత్య హరిచంద్ర === ‘తేనె తెలుగు’ కళావేదిక === నాటక రంగ సాహిత్యాన్ని, కళాకారుల వివరాలను భద్రపరచడమే గాక పది మందికి పంచాలనే తపనతో స్నేహితులు, శిష్యుల కోరిక మేరకు ‘తేనె తెలుగు’ పేరుతో యూట్యూబ్ ఛానల్ ను అంజినప్ప ప్రారంభించారు. అంతరించిపోతున్న కళారూపాలకు జీవం పోయాలనే లక్ష్యంతో కళాకారులను గుర్తించి 2021లో కళాభిషేకం పేరుతో కార్యక్రమాన్ని చిత్రీకరించి, యూట్యూబ్ లో ఉంచాడు. ఉమ్మడి తెలుగు రాష్ట్రాలతో పాటు కర్ణాటక, తమిళనాడు రాష్ట్రాల్లోని గ్రామీణ కళాకారులను 500 మందికి పైగా ముఖాముఖి కార్యక్రమాలు నిర్వహించడమే కాక, వారిని సన్మానించాడు. వారి ప్రతిభను ప్రపంచానికి చూపిస్తున్నాడు. ఎంతో వ్యయప్రయాసల కోర్చి అనేక ప్రాంతాలను సందర్శించి అక్కడి రంగస్థల కళాకారులను 30–40 నిమిషాల నిడివి వీడియోల ద్వారా మనకు పరిచయం చేస్తున్నాడు. ==పురస్కారాలు== * రాయల సీమ కో ఆర్డినేషన్ కమిటి చే 'కళాప్రేమి' అవార్డు * విజయశ్రీ సాంస్కృతిక సేవా సంస్థ వారిచే 'అక్కినేని నాగేశ్వరరావు'అవార్డు * సుబ్బరాజు నాట్య కళా పరిషత్ తిరుపతి వారిచే 'అశ్వం' అవార్డు ==అధారాలు, మూలాలు== * https://www.youtube.com/watch?v=oAvQCokF0-g * https://www.youtube.com/watch?v=7wzq5_rHA6o * https://www.youtube.com/watch?v=xQHQ2dZ8LOc {{మూలాలజాబితా}} ==బయటి లింకులు== *[https://64kalalu.com/actor-and-artist-anjanappa/] {{Authority control}} [[వర్గం:1981 జననాలు]] [[వర్గం:తెలుగు రంగస్థల దర్శకులు]] [[వర్గం:తెలుగు నాటకరంగం]] [[వర్గం:తెలుగు రంగస్థల నటులు]] [[వర్గం:అనంతపురం జిల్లా రంగస్థల నటులు]] 3znpwr3nsb6slbpn6bwq5lrd92p8nr0 4595092 4594854 2025-06-30T06:11:51Z Kalasagary 107518 /* పురస్కారాలు */ 4595092 wikitext text/x-wiki {{సమాచారపెట్టె వ్యక్తి | name = శేషయ్యగారిపల్లి అంజనప్ప | residence = | other_names = | image = | imagesize = 200px | caption = శేషయ్యగారిపల్లి అంజనప్ప | birth_name = అంజనప్ప | birth_date = [[జూన్ 11]], [[1981]] | birth_place = ఎగువ గంగిరెడ్డిపల్లి, [[అనంతపురం]] జిల్లా, [[ఆంధ్రప్రదేశ్]] | native_place = | death_date = | death_place = | death_cause = | known = రంగస్థల నటుడు, చిత్రకారుడు, కళా సేవకుడు | occupation = ఉపాధ్యాయ వృత్తి | title = | term = | predecessor = | successor = | religion =హిందూ | spouse= ఉమాదేవి | father =వీరప్ప | mother = చిన్న నాగమ్మ | website = | footnotes = | employer = | height = | weight = }} '''శేషయ్యగారిపల్లి అంజనప్ప''' పౌరాణిక పాత్రలను నటించే రంగస్థల నటుడు,కళా సేవకుడు. ==జీవిత విశేషాలు== శేషయ్యగారిపల్లి అంజనప్ప అనంతపురం జిల్లా ఎగువ గంగిరెడ్డిపల్లి నందు వీరప్ప, చిన్న నాగమ్మ పుణ్య దంపతులకు 1981 జూన్ 11 తారీఖున మొదటి సంతానంగా జన్మించాడు. ప్రాథమిక విద్య ప్రభుత్వ పాఠశాల గంగిరెడ్డిపల్లి లోను, హైస్కూల్ విద్య కణేకల్ లోను, ఇంటర్ APSWR జూనియర్ కళాశాల మలుగూరు లోను పూర్తిచేసాడు. బి.యస్సీ., యం.యస్సీ., బి.ఈడి. పట్టాపొందాడు. ==రంగస్థల ప్రస్థానం== చిన్నప్పటి నుండి కళలన్నా,కళారూపాలన్నా అమితమైన ప్రేమ.పిల్లవాడైనా పెద్దల దగ్గర కూర్చొని పురాణాలు,బయలు నాటకాలు, చెంచునాటకాలు, సత్యహరిశ్చంద్ర, తోలుబొమ్మలాట, కోలాటం వంటి జానపదాల వివరాలను అడిగి తెలుసుకొనే వాడు. వాటిని సమయస్ఫూర్తి గా అప్పుడప్పుడు మిత్రులతో చర్చించేవారు. గ్రామంలో నాటకాల రికార్డింగులు వినిపిస్తే చాలు అన్నం కూడా తినకుండా నాటక శాల దగ్గరే గడిపేవాడు. ప్రతి సన్నివేశంలోని ఆంతర్యాన్ని అవగాహన చేసుకొని అందులో పాటలు, పద్యాలు పాడుకుంటు ఉండేవాడు. === నటించిన పాత్ర === సత్య హరిచంద్ర === ‘తేనె తెలుగు’ కళావేదిక === నాటక రంగ సాహిత్యాన్ని, కళాకారుల వివరాలను భద్రపరచడమే గాక పది మందికి పంచాలనే తపనతో స్నేహితులు, శిష్యుల కోరిక మేరకు ‘తేనె తెలుగు’ పేరుతో యూట్యూబ్ ఛానల్ ను అంజినప్ప ప్రారంభించారు. అంతరించిపోతున్న కళారూపాలకు జీవం పోయాలనే లక్ష్యంతో కళాకారులను గుర్తించి 2021లో కళాభిషేకం పేరుతో కార్యక్రమాన్ని చిత్రీకరించి, యూట్యూబ్ లో ఉంచాడు. ఉమ్మడి తెలుగు రాష్ట్రాలతో పాటు కర్ణాటక, తమిళనాడు రాష్ట్రాల్లోని గ్రామీణ కళాకారులను 500 మందికి పైగా ముఖాముఖి కార్యక్రమాలు నిర్వహించడమే కాక, వారిని సన్మానించాడు. వారి ప్రతిభను ప్రపంచానికి చూపిస్తున్నాడు. ఎంతో వ్యయప్రయాసల కోర్చి అనేక ప్రాంతాలను సందర్శించి అక్కడి రంగస్థల కళాకారులను 30–40 నిమిషాల నిడివి వీడియోల ద్వారా మనకు పరిచయం చేస్తున్నాడు. ==పురస్కారాలు== * రాయల సీమ కో ఆర్డినేషన్ కమిటి చే 'కళాప్రేమి' అవార్డు * విజయశ్రీ సాంస్కృతిక సేవా సంస్థ వారిచే '[[అక్కినేని నాగేశ్వరరావు]]'అవార్డు * సుబ్బరాజు నాట్య కళా పరిషత్ తిరుపతి వారిచే 'అశ్వం' అవార్డు ==అధారాలు, మూలాలు== * https://www.youtube.com/watch?v=oAvQCokF0-g * https://www.youtube.com/watch?v=7wzq5_rHA6o * https://www.youtube.com/watch?v=xQHQ2dZ8LOc {{మూలాలజాబితా}} ==బయటి లింకులు== *[https://64kalalu.com/actor-and-artist-anjanappa/] {{Authority control}} [[వర్గం:1981 జననాలు]] [[వర్గం:తెలుగు రంగస్థల దర్శకులు]] [[వర్గం:తెలుగు నాటకరంగం]] [[వర్గం:తెలుగు రంగస్థల నటులు]] [[వర్గం:అనంతపురం జిల్లా రంగస్థల నటులు]] 8c269ownfuj5hoihpg7mrgycbvx9j1x 4595093 4595092 2025-06-30T06:12:25Z Kalasagary 107518 /* జీవిత విశేషాలు */ 4595093 wikitext text/x-wiki {{సమాచారపెట్టె వ్యక్తి | name = శేషయ్యగారిపల్లి అంజనప్ప | residence = | other_names = | image = | imagesize = 200px | caption = శేషయ్యగారిపల్లి అంజనప్ప | birth_name = అంజనప్ప | birth_date = [[జూన్ 11]], [[1981]] | birth_place = ఎగువ గంగిరెడ్డిపల్లి, [[అనంతపురం]] జిల్లా, [[ఆంధ్రప్రదేశ్]] | native_place = | death_date = | death_place = | death_cause = | known = రంగస్థల నటుడు, చిత్రకారుడు, కళా సేవకుడు | occupation = ఉపాధ్యాయ వృత్తి | title = | term = | predecessor = | successor = | religion =హిందూ | spouse= ఉమాదేవి | father =వీరప్ప | mother = చిన్న నాగమ్మ | website = | footnotes = | employer = | height = | weight = }} '''శేషయ్యగారిపల్లి అంజనప్ప''' పౌరాణిక పాత్రలను నటించే రంగస్థల నటుడు,కళా సేవకుడు. ==జీవిత విశేషాలు== శేషయ్యగారిపల్లి అంజనప్ప అనంతపురం జిల్లా ఎగువ గంగిరెడ్డిపల్లి నందు వీరప్ప, చిన్న నాగమ్మ పుణ్య దంపతులకు 1981 జూన్ 11 తారీఖున మొదటి సంతానంగా జన్మించాడు. ప్రాథమిక విద్య ప్రభుత్వ పాఠశాల గంగిరెడ్డిపల్లి లోను, హైస్కూల్ విద్య కణేకల్ లోను, ఇంటర్ APSWR జూనియర్ కళాశాల [[మలుగూరు]] లోను పూర్తిచేసాడు. బి.యస్సీ., యం.యస్సీ., బి.ఈడి. పట్టాపొందాడు. ==రంగస్థల ప్రస్థానం== చిన్నప్పటి నుండి కళలన్నా,కళారూపాలన్నా అమితమైన ప్రేమ.పిల్లవాడైనా పెద్దల దగ్గర కూర్చొని పురాణాలు,బయలు నాటకాలు, చెంచునాటకాలు, సత్యహరిశ్చంద్ర, తోలుబొమ్మలాట, కోలాటం వంటి జానపదాల వివరాలను అడిగి తెలుసుకొనే వాడు. వాటిని సమయస్ఫూర్తి గా అప్పుడప్పుడు మిత్రులతో చర్చించేవారు. గ్రామంలో నాటకాల రికార్డింగులు వినిపిస్తే చాలు అన్నం కూడా తినకుండా నాటక శాల దగ్గరే గడిపేవాడు. ప్రతి సన్నివేశంలోని ఆంతర్యాన్ని అవగాహన చేసుకొని అందులో పాటలు, పద్యాలు పాడుకుంటు ఉండేవాడు. === నటించిన పాత్ర === సత్య హరిచంద్ర === ‘తేనె తెలుగు’ కళావేదిక === నాటక రంగ సాహిత్యాన్ని, కళాకారుల వివరాలను భద్రపరచడమే గాక పది మందికి పంచాలనే తపనతో స్నేహితులు, శిష్యుల కోరిక మేరకు ‘తేనె తెలుగు’ పేరుతో యూట్యూబ్ ఛానల్ ను అంజినప్ప ప్రారంభించారు. అంతరించిపోతున్న కళారూపాలకు జీవం పోయాలనే లక్ష్యంతో కళాకారులను గుర్తించి 2021లో కళాభిషేకం పేరుతో కార్యక్రమాన్ని చిత్రీకరించి, యూట్యూబ్ లో ఉంచాడు. ఉమ్మడి తెలుగు రాష్ట్రాలతో పాటు కర్ణాటక, తమిళనాడు రాష్ట్రాల్లోని గ్రామీణ కళాకారులను 500 మందికి పైగా ముఖాముఖి కార్యక్రమాలు నిర్వహించడమే కాక, వారిని సన్మానించాడు. వారి ప్రతిభను ప్రపంచానికి చూపిస్తున్నాడు. ఎంతో వ్యయప్రయాసల కోర్చి అనేక ప్రాంతాలను సందర్శించి అక్కడి రంగస్థల కళాకారులను 30–40 నిమిషాల నిడివి వీడియోల ద్వారా మనకు పరిచయం చేస్తున్నాడు. ==పురస్కారాలు== * రాయల సీమ కో ఆర్డినేషన్ కమిటి చే 'కళాప్రేమి' అవార్డు * విజయశ్రీ సాంస్కృతిక సేవా సంస్థ వారిచే '[[అక్కినేని నాగేశ్వరరావు]]'అవార్డు * సుబ్బరాజు నాట్య కళా పరిషత్ తిరుపతి వారిచే 'అశ్వం' అవార్డు ==అధారాలు, మూలాలు== * https://www.youtube.com/watch?v=oAvQCokF0-g * https://www.youtube.com/watch?v=7wzq5_rHA6o * https://www.youtube.com/watch?v=xQHQ2dZ8LOc {{మూలాలజాబితా}} ==బయటి లింకులు== *[https://64kalalu.com/actor-and-artist-anjanappa/] {{Authority control}} [[వర్గం:1981 జననాలు]] [[వర్గం:తెలుగు రంగస్థల దర్శకులు]] [[వర్గం:తెలుగు నాటకరంగం]] [[వర్గం:తెలుగు రంగస్థల నటులు]] [[వర్గం:అనంతపురం జిల్లా రంగస్థల నటులు]] k9rt327jab1a2olusd77188fkd93my6 4595098 4595093 2025-06-30T06:27:06Z Kalasagary 107518 4595098 wikitext text/x-wiki {{సమాచారపెట్టె వ్యక్తి | name = శేషయ్యగారిపల్లి అంజనప్ప | residence = | other_names = | image = [[File:AnjanappaS actor.jpg|thumb|శేషయ్యగారిపల్లి అంజనప్ప]] | imagesize = 200px | caption = శేషయ్యగారిపల్లి అంజనప్ప | birth_name = అంజనప్ప | birth_date = [[జూన్ 11]], [[1981]] | birth_place = ఎగువ గంగిరెడ్డిపల్లి, [[అనంతపురం]] జిల్లా, [[ఆంధ్రప్రదేశ్]] | native_place = | death_date = | death_place = | death_cause = | known = రంగస్థల నటుడు, చిత్రకారుడు, కళా సేవకుడు | occupation = ఉపాధ్యాయ వృత్తి | title = | term = | predecessor = | successor = | religion =హిందూ | spouse= ఉమాదేవి | father =వీరప్ప | mother = చిన్న నాగమ్మ | website = | footnotes = | employer = | height = | weight = }} '''శేషయ్యగారిపల్లి అంజనప్ప''' పౌరాణిక పాత్రలను నటించే రంగస్థల నటుడు,కళా సేవకుడు. ==జీవిత విశేషాలు== శేషయ్యగారిపల్లి అంజనప్ప అనంతపురం జిల్లా ఎగువ గంగిరెడ్డిపల్లి నందు వీరప్ప, చిన్న నాగమ్మ పుణ్య దంపతులకు 1981 జూన్ 11 తారీఖున మొదటి సంతానంగా జన్మించాడు. ప్రాథమిక విద్య ప్రభుత్వ పాఠశాల గంగిరెడ్డిపల్లి లోను, హైస్కూల్ విద్య కణేకల్ లోను, ఇంటర్ APSWR జూనియర్ కళాశాల [[మలుగూరు]] లోను పూర్తిచేసాడు. బి.యస్సీ., యం.యస్సీ., బి.ఈడి. పట్టాపొందాడు. ==రంగస్థల ప్రస్థానం== చిన్నప్పటి నుండి కళలన్నా,కళారూపాలన్నా అమితమైన ప్రేమ.పిల్లవాడైనా పెద్దల దగ్గర కూర్చొని పురాణాలు,బయలు నాటకాలు, చెంచునాటకాలు, సత్యహరిశ్చంద్ర, తోలుబొమ్మలాట, కోలాటం వంటి జానపదాల వివరాలను అడిగి తెలుసుకొనే వాడు. వాటిని సమయస్ఫూర్తి గా అప్పుడప్పుడు మిత్రులతో చర్చించేవారు. గ్రామంలో నాటకాల రికార్డింగులు వినిపిస్తే చాలు అన్నం కూడా తినకుండా నాటక శాల దగ్గరే గడిపేవాడు. ప్రతి సన్నివేశంలోని ఆంతర్యాన్ని అవగాహన చేసుకొని అందులో పాటలు, పద్యాలు పాడుకుంటు ఉండేవాడు. === నటించిన పాత్ర === సత్య హరిచంద్ర === ‘తేనె తెలుగు’ కళావేదిక === నాటక రంగ సాహిత్యాన్ని, కళాకారుల వివరాలను భద్రపరచడమే గాక పది మందికి పంచాలనే తపనతో స్నేహితులు, శిష్యుల కోరిక మేరకు ‘తేనె తెలుగు’ పేరుతో యూట్యూబ్ ఛానల్ ను అంజినప్ప ప్రారంభించారు. అంతరించిపోతున్న కళారూపాలకు జీవం పోయాలనే లక్ష్యంతో కళాకారులను గుర్తించి 2021లో కళాభిషేకం పేరుతో కార్యక్రమాన్ని చిత్రీకరించి, యూట్యూబ్ లో ఉంచాడు. ఉమ్మడి తెలుగు రాష్ట్రాలతో పాటు కర్ణాటక, తమిళనాడు రాష్ట్రాల్లోని గ్రామీణ కళాకారులను 500 మందికి పైగా ముఖాముఖి కార్యక్రమాలు నిర్వహించడమే కాక, వారిని సన్మానించాడు. వారి ప్రతిభను ప్రపంచానికి చూపిస్తున్నాడు. ఎంతో వ్యయప్రయాసల కోర్చి అనేక ప్రాంతాలను సందర్శించి అక్కడి రంగస్థల కళాకారులను 30–40 నిమిషాల నిడివి వీడియోల ద్వారా మనకు పరిచయం చేస్తున్నాడు. ==పురస్కారాలు== * రాయల సీమ కో ఆర్డినేషన్ కమిటి చే 'కళాప్రేమి' అవార్డు * విజయశ్రీ సాంస్కృతిక సేవా సంస్థ వారిచే '[[అక్కినేని నాగేశ్వరరావు]]'అవార్డు * సుబ్బరాజు నాట్య కళా పరిషత్ తిరుపతి వారిచే 'అశ్వం' అవార్డు ==అధారాలు, మూలాలు== * https://www.youtube.com/watch?v=oAvQCokF0-g * https://www.youtube.com/watch?v=7wzq5_rHA6o * https://www.youtube.com/watch?v=xQHQ2dZ8LOc {{మూలాలజాబితా}} ==బయటి లింకులు== *[https://64kalalu.com/actor-and-artist-anjanappa/] {{Authority control}} [[వర్గం:1981 జననాలు]] [[వర్గం:తెలుగు రంగస్థల దర్శకులు]] [[వర్గం:తెలుగు నాటకరంగం]] [[వర్గం:తెలుగు రంగస్థల నటులు]] [[వర్గం:అనంతపురం జిల్లా రంగస్థల నటులు]] l9ogcx85n3nrugrplidu0kzqlgly9e3 4595100 4595098 2025-06-30T06:29:29Z Kalasagary 107518 4595100 wikitext text/x-wiki {{సమాచారపెట్టె వ్యక్తి | name = శేషయ్యగారిపల్లి అంజనప్ప | residence = | other_names = | image = [[File:AnjanappaS actor.jpg]] | imagesize = 200px | caption = శేషయ్యగారిపల్లి అంజనప్ప | birth_name = అంజనప్ప | birth_date = [[జూన్ 11]], [[1981]] | birth_place = ఎగువ గంగిరెడ్డిపల్లి, [[అనంతపురం]] జిల్లా, [[ఆంధ్రప్రదేశ్]] | native_place = | death_date = | death_place = | death_cause = | known = రంగస్థల నటుడు, చిత్రకారుడు, కళా సేవకుడు | occupation = ఉపాధ్యాయ వృత్తి | title = | term = | predecessor = | successor = | religion =హిందూ | spouse= ఉమాదేవి | father =వీరప్ప | mother = చిన్న నాగమ్మ | website = | footnotes = | employer = | height = | weight = }} '''శేషయ్యగారిపల్లి అంజనప్ప''' పౌరాణిక పాత్రలను నటించే రంగస్థల నటుడు,కళా సేవకుడు. ==జీవిత విశేషాలు== శేషయ్యగారిపల్లి అంజనప్ప అనంతపురం జిల్లా ఎగువ గంగిరెడ్డిపల్లి నందు వీరప్ప, చిన్న నాగమ్మ పుణ్య దంపతులకు 1981 జూన్ 11 తారీఖున మొదటి సంతానంగా జన్మించాడు. ప్రాథమిక విద్య ప్రభుత్వ పాఠశాల గంగిరెడ్డిపల్లి లోను, హైస్కూల్ విద్య కణేకల్ లోను, ఇంటర్ APSWR జూనియర్ కళాశాల [[మలుగూరు]] లోను పూర్తిచేసాడు. బి.యస్సీ., యం.యస్సీ., బి.ఈడి. పట్టాపొందాడు. ==రంగస్థల ప్రస్థానం== చిన్నప్పటి నుండి కళలన్నా,కళారూపాలన్నా అమితమైన ప్రేమ.పిల్లవాడైనా పెద్దల దగ్గర కూర్చొని పురాణాలు,బయలు నాటకాలు, చెంచునాటకాలు, సత్యహరిశ్చంద్ర, తోలుబొమ్మలాట, కోలాటం వంటి జానపదాల వివరాలను అడిగి తెలుసుకొనే వాడు. వాటిని సమయస్ఫూర్తి గా అప్పుడప్పుడు మిత్రులతో చర్చించేవారు. గ్రామంలో నాటకాల రికార్డింగులు వినిపిస్తే చాలు అన్నం కూడా తినకుండా నాటక శాల దగ్గరే గడిపేవాడు. ప్రతి సన్నివేశంలోని ఆంతర్యాన్ని అవగాహన చేసుకొని అందులో పాటలు, పద్యాలు పాడుకుంటు ఉండేవాడు. === నటించిన పాత్ర === సత్య హరిచంద్ర === ‘తేనె తెలుగు’ కళావేదిక === నాటక రంగ సాహిత్యాన్ని, కళాకారుల వివరాలను భద్రపరచడమే గాక పది మందికి పంచాలనే తపనతో స్నేహితులు, శిష్యుల కోరిక మేరకు ‘తేనె తెలుగు’ పేరుతో యూట్యూబ్ ఛానల్ ను అంజినప్ప ప్రారంభించారు. అంతరించిపోతున్న కళారూపాలకు జీవం పోయాలనే లక్ష్యంతో కళాకారులను గుర్తించి 2021లో కళాభిషేకం పేరుతో కార్యక్రమాన్ని చిత్రీకరించి, యూట్యూబ్ లో ఉంచాడు. ఉమ్మడి తెలుగు రాష్ట్రాలతో పాటు కర్ణాటక, తమిళనాడు రాష్ట్రాల్లోని గ్రామీణ కళాకారులను 500 మందికి పైగా ముఖాముఖి కార్యక్రమాలు నిర్వహించడమే కాక, వారిని సన్మానించాడు. వారి ప్రతిభను ప్రపంచానికి చూపిస్తున్నాడు. ఎంతో వ్యయప్రయాసల కోర్చి అనేక ప్రాంతాలను సందర్శించి అక్కడి రంగస్థల కళాకారులను 30–40 నిమిషాల నిడివి వీడియోల ద్వారా మనకు పరిచయం చేస్తున్నాడు. ==పురస్కారాలు== * రాయల సీమ కో ఆర్డినేషన్ కమిటి చే 'కళాప్రేమి' అవార్డు * విజయశ్రీ సాంస్కృతిక సేవా సంస్థ వారిచే '[[అక్కినేని నాగేశ్వరరావు]]'అవార్డు * సుబ్బరాజు నాట్య కళా పరిషత్ తిరుపతి వారిచే 'అశ్వం' అవార్డు ==అధారాలు, మూలాలు== * https://www.youtube.com/watch?v=oAvQCokF0-g * https://www.youtube.com/watch?v=7wzq5_rHA6o * https://www.youtube.com/watch?v=xQHQ2dZ8LOc {{మూలాలజాబితా}} ==బయటి లింకులు== *[https://64kalalu.com/actor-and-artist-anjanappa/] {{Authority control}} [[వర్గం:1981 జననాలు]] [[వర్గం:తెలుగు రంగస్థల దర్శకులు]] [[వర్గం:తెలుగు నాటకరంగం]] [[వర్గం:తెలుగు రంగస్థల నటులు]] [[వర్గం:అనంతపురం జిల్లా రంగస్థల నటులు]] 2giy8pcneblzcxfsrdcqmggnnfgqror 4595101 4595100 2025-06-30T06:30:02Z Kalasagary 107518 4595101 wikitext text/x-wiki {{సమాచారపెట్టె వ్యక్తి | name = శేషయ్యగారిపల్లి అంజనప్ప | residence = | other_names = | image = [[File:AnjanappaS actor.jpg|thumb|శేషయ్యగారిపల్లి అంజనప్ప]] | imagesize = 200px | caption = | birth_name = అంజనప్ప | birth_date = [[జూన్ 11]], [[1981]] | birth_place = ఎగువ గంగిరెడ్డిపల్లి, [[అనంతపురం]] జిల్లా, [[ఆంధ్రప్రదేశ్]] | native_place = | death_date = | death_place = | death_cause = | known = రంగస్థల నటుడు, చిత్రకారుడు, కళా సేవకుడు | occupation = ఉపాధ్యాయ వృత్తి | title = | term = | predecessor = | successor = | religion =హిందూ | spouse= ఉమాదేవి | father =వీరప్ప | mother = చిన్న నాగమ్మ | website = | footnotes = | employer = | height = | weight = }} '''శేషయ్యగారిపల్లి అంజనప్ప''' పౌరాణిక పాత్రలను నటించే రంగస్థల నటుడు,కళా సేవకుడు. ==జీవిత విశేషాలు== శేషయ్యగారిపల్లి అంజనప్ప అనంతపురం జిల్లా ఎగువ గంగిరెడ్డిపల్లి నందు వీరప్ప, చిన్న నాగమ్మ పుణ్య దంపతులకు 1981 జూన్ 11 తారీఖున మొదటి సంతానంగా జన్మించాడు. ప్రాథమిక విద్య ప్రభుత్వ పాఠశాల గంగిరెడ్డిపల్లి లోను, హైస్కూల్ విద్య కణేకల్ లోను, ఇంటర్ APSWR జూనియర్ కళాశాల [[మలుగూరు]] లోను పూర్తిచేసాడు. బి.యస్సీ., యం.యస్సీ., బి.ఈడి. పట్టాపొందాడు. ==రంగస్థల ప్రస్థానం== చిన్నప్పటి నుండి కళలన్నా,కళారూపాలన్నా అమితమైన ప్రేమ.పిల్లవాడైనా పెద్దల దగ్గర కూర్చొని పురాణాలు,బయలు నాటకాలు, చెంచునాటకాలు, సత్యహరిశ్చంద్ర, తోలుబొమ్మలాట, కోలాటం వంటి జానపదాల వివరాలను అడిగి తెలుసుకొనే వాడు. వాటిని సమయస్ఫూర్తి గా అప్పుడప్పుడు మిత్రులతో చర్చించేవారు. గ్రామంలో నాటకాల రికార్డింగులు వినిపిస్తే చాలు అన్నం కూడా తినకుండా నాటక శాల దగ్గరే గడిపేవాడు. ప్రతి సన్నివేశంలోని ఆంతర్యాన్ని అవగాహన చేసుకొని అందులో పాటలు, పద్యాలు పాడుకుంటు ఉండేవాడు. === నటించిన పాత్ర === సత్య హరిచంద్ర === ‘తేనె తెలుగు’ కళావేదిక === నాటక రంగ సాహిత్యాన్ని, కళాకారుల వివరాలను భద్రపరచడమే గాక పది మందికి పంచాలనే తపనతో స్నేహితులు, శిష్యుల కోరిక మేరకు ‘తేనె తెలుగు’ పేరుతో యూట్యూబ్ ఛానల్ ను అంజినప్ప ప్రారంభించారు. అంతరించిపోతున్న కళారూపాలకు జీవం పోయాలనే లక్ష్యంతో కళాకారులను గుర్తించి 2021లో కళాభిషేకం పేరుతో కార్యక్రమాన్ని చిత్రీకరించి, యూట్యూబ్ లో ఉంచాడు. ఉమ్మడి తెలుగు రాష్ట్రాలతో పాటు కర్ణాటక, తమిళనాడు రాష్ట్రాల్లోని గ్రామీణ కళాకారులను 500 మందికి పైగా ముఖాముఖి కార్యక్రమాలు నిర్వహించడమే కాక, వారిని సన్మానించాడు. వారి ప్రతిభను ప్రపంచానికి చూపిస్తున్నాడు. ఎంతో వ్యయప్రయాసల కోర్చి అనేక ప్రాంతాలను సందర్శించి అక్కడి రంగస్థల కళాకారులను 30–40 నిమిషాల నిడివి వీడియోల ద్వారా మనకు పరిచయం చేస్తున్నాడు. ==పురస్కారాలు== * రాయల సీమ కో ఆర్డినేషన్ కమిటి చే 'కళాప్రేమి' అవార్డు * విజయశ్రీ సాంస్కృతిక సేవా సంస్థ వారిచే '[[అక్కినేని నాగేశ్వరరావు]]'అవార్డు * సుబ్బరాజు నాట్య కళా పరిషత్ తిరుపతి వారిచే 'అశ్వం' అవార్డు ==అధారాలు, మూలాలు== * https://www.youtube.com/watch?v=oAvQCokF0-g * https://www.youtube.com/watch?v=7wzq5_rHA6o * https://www.youtube.com/watch?v=xQHQ2dZ8LOc {{మూలాలజాబితా}} ==బయటి లింకులు== *[https://64kalalu.com/actor-and-artist-anjanappa/] {{Authority control}} [[వర్గం:1981 జననాలు]] [[వర్గం:తెలుగు రంగస్థల దర్శకులు]] [[వర్గం:తెలుగు నాటకరంగం]] [[వర్గం:తెలుగు రంగస్థల నటులు]] [[వర్గం:అనంతపురం జిల్లా రంగస్థల నటులు]] itktq3foa1q8zuupocb3d4tlsy4ks1n 4595102 4595101 2025-06-30T06:30:45Z Kalasagary 107518 /* ‘తేనె తెలుగు’ కళావేదిక */ 4595102 wikitext text/x-wiki {{సమాచారపెట్టె వ్యక్తి | name = శేషయ్యగారిపల్లి అంజనప్ప | residence = | other_names = | image = [[File:AnjanappaS actor.jpg|thumb|శేషయ్యగారిపల్లి అంజనప్ప]] | imagesize = 200px | caption = | birth_name = అంజనప్ప | birth_date = [[జూన్ 11]], [[1981]] | birth_place = ఎగువ గంగిరెడ్డిపల్లి, [[అనంతపురం]] జిల్లా, [[ఆంధ్రప్రదేశ్]] | native_place = | death_date = | death_place = | death_cause = | known = రంగస్థల నటుడు, చిత్రకారుడు, కళా సేవకుడు | occupation = ఉపాధ్యాయ వృత్తి | title = | term = | predecessor = | successor = | religion =హిందూ | spouse= ఉమాదేవి | father =వీరప్ప | mother = చిన్న నాగమ్మ | website = | footnotes = | employer = | height = | weight = }} '''శేషయ్యగారిపల్లి అంజనప్ప''' పౌరాణిక పాత్రలను నటించే రంగస్థల నటుడు,కళా సేవకుడు. ==జీవిత విశేషాలు== శేషయ్యగారిపల్లి అంజనప్ప అనంతపురం జిల్లా ఎగువ గంగిరెడ్డిపల్లి నందు వీరప్ప, చిన్న నాగమ్మ పుణ్య దంపతులకు 1981 జూన్ 11 తారీఖున మొదటి సంతానంగా జన్మించాడు. ప్రాథమిక విద్య ప్రభుత్వ పాఠశాల గంగిరెడ్డిపల్లి లోను, హైస్కూల్ విద్య కణేకల్ లోను, ఇంటర్ APSWR జూనియర్ కళాశాల [[మలుగూరు]] లోను పూర్తిచేసాడు. బి.యస్సీ., యం.యస్సీ., బి.ఈడి. పట్టాపొందాడు. ==రంగస్థల ప్రస్థానం== చిన్నప్పటి నుండి కళలన్నా,కళారూపాలన్నా అమితమైన ప్రేమ.పిల్లవాడైనా పెద్దల దగ్గర కూర్చొని పురాణాలు,బయలు నాటకాలు, చెంచునాటకాలు, సత్యహరిశ్చంద్ర, తోలుబొమ్మలాట, కోలాటం వంటి జానపదాల వివరాలను అడిగి తెలుసుకొనే వాడు. వాటిని సమయస్ఫూర్తి గా అప్పుడప్పుడు మిత్రులతో చర్చించేవారు. గ్రామంలో నాటకాల రికార్డింగులు వినిపిస్తే చాలు అన్నం కూడా తినకుండా నాటక శాల దగ్గరే గడిపేవాడు. ప్రతి సన్నివేశంలోని ఆంతర్యాన్ని అవగాహన చేసుకొని అందులో పాటలు, పద్యాలు పాడుకుంటు ఉండేవాడు. === నటించిన పాత్ర === సత్య హరిచంద్ర === ‘తేనె తెలుగు’ కళావేదిక === నాటక రంగ సాహిత్యాన్ని, కళాకారుల వివరాలను భద్రపరచడమే గాక పది మందికి పంచాలనే తపనతో స్నేహితులు, శిష్యుల కోరిక మేరకు ‘తేనె తెలుగు’ పేరుతో యూట్యూబ్ ఛానల్ ను అంజినప్ప ప్రారంభించారు. అంతరించిపోతున్న కళారూపాలకు జీవం పోయాలనే లక్ష్యంతో కళాకారులను గుర్తించి 2021లో కళాభిషేకం పేరుతో కార్యక్రమాన్ని చిత్రీకరించి, యూట్యూబ్ లో ఉంచాడు. ఉమ్మడి తెలుగు రాష్ట్రాలతో పాటు [[కర్ణాటక]], [[తమిళనాడు]] రాష్ట్రాల్లోని గ్రామీణ కళాకారులను 500 మందికి పైగా ముఖాముఖి కార్యక్రమాలు నిర్వహించడమే కాక, వారిని సన్మానించాడు. వారి ప్రతిభను ప్రపంచానికి చూపిస్తున్నాడు. ఎంతో వ్యయప్రయాసల కోర్చి అనేక ప్రాంతాలను సందర్శించి అక్కడి రంగస్థల కళాకారులను 30–40 నిమిషాల నిడివి వీడియోల ద్వారా మనకు పరిచయం చేస్తున్నాడు. ==పురస్కారాలు== * రాయల సీమ కో ఆర్డినేషన్ కమిటి చే 'కళాప్రేమి' అవార్డు * విజయశ్రీ సాంస్కృతిక సేవా సంస్థ వారిచే '[[అక్కినేని నాగేశ్వరరావు]]'అవార్డు * సుబ్బరాజు నాట్య కళా పరిషత్ తిరుపతి వారిచే 'అశ్వం' అవార్డు ==అధారాలు, మూలాలు== * https://www.youtube.com/watch?v=oAvQCokF0-g * https://www.youtube.com/watch?v=7wzq5_rHA6o * https://www.youtube.com/watch?v=xQHQ2dZ8LOc {{మూలాలజాబితా}} ==బయటి లింకులు== *[https://64kalalu.com/actor-and-artist-anjanappa/] {{Authority control}} [[వర్గం:1981 జననాలు]] [[వర్గం:తెలుగు రంగస్థల దర్శకులు]] [[వర్గం:తెలుగు నాటకరంగం]] [[వర్గం:తెలుగు రంగస్థల నటులు]] [[వర్గం:అనంతపురం జిల్లా రంగస్థల నటులు]] s2e58ypilco3jr18y15ppawsrdb9oas 4595104 4595102 2025-06-30T06:31:10Z Kalasagary 107518 /* రంగస్థల ప్రస్థానం */ 4595104 wikitext text/x-wiki {{సమాచారపెట్టె వ్యక్తి | name = శేషయ్యగారిపల్లి అంజనప్ప | residence = | other_names = | image = [[File:AnjanappaS actor.jpg|thumb|శేషయ్యగారిపల్లి అంజనప్ప]] | imagesize = 200px | caption = | birth_name = అంజనప్ప | birth_date = [[జూన్ 11]], [[1981]] | birth_place = ఎగువ గంగిరెడ్డిపల్లి, [[అనంతపురం]] జిల్లా, [[ఆంధ్రప్రదేశ్]] | native_place = | death_date = | death_place = | death_cause = | known = రంగస్థల నటుడు, చిత్రకారుడు, కళా సేవకుడు | occupation = ఉపాధ్యాయ వృత్తి | title = | term = | predecessor = | successor = | religion =హిందూ | spouse= ఉమాదేవి | father =వీరప్ప | mother = చిన్న నాగమ్మ | website = | footnotes = | employer = | height = | weight = }} '''శేషయ్యగారిపల్లి అంజనప్ప''' పౌరాణిక పాత్రలను నటించే రంగస్థల నటుడు,కళా సేవకుడు. ==జీవిత విశేషాలు== శేషయ్యగారిపల్లి అంజనప్ప అనంతపురం జిల్లా ఎగువ గంగిరెడ్డిపల్లి నందు వీరప్ప, చిన్న నాగమ్మ పుణ్య దంపతులకు 1981 జూన్ 11 తారీఖున మొదటి సంతానంగా జన్మించాడు. ప్రాథమిక విద్య ప్రభుత్వ పాఠశాల గంగిరెడ్డిపల్లి లోను, హైస్కూల్ విద్య కణేకల్ లోను, ఇంటర్ APSWR జూనియర్ కళాశాల [[మలుగూరు]] లోను పూర్తిచేసాడు. బి.యస్సీ., యం.యస్సీ., బి.ఈడి. పట్టాపొందాడు. ==రంగస్థల ప్రస్థానం== చిన్నప్పటి నుండి కళలన్నా,కళారూపాలన్నా అమితమైన ప్రేమ.పిల్లవాడైనా పెద్దల దగ్గర కూర్చొని పురాణాలు,బయలు నాటకాలు, చెంచునాటకాలు, సత్యహరిశ్చంద్ర, [[తోలుబొమ్మలాట]], కోలాటం వంటి జానపదాల వివరాలను అడిగి తెలుసుకొనే వాడు. వాటిని సమయస్ఫూర్తి గా అప్పుడప్పుడు మిత్రులతో చర్చించేవారు. గ్రామంలో నాటకాల రికార్డింగులు వినిపిస్తే చాలు అన్నం కూడా తినకుండా నాటక శాల దగ్గరే గడిపేవాడు. ప్రతి సన్నివేశంలోని ఆంతర్యాన్ని అవగాహన చేసుకొని అందులో పాటలు, పద్యాలు పాడుకుంటు ఉండేవాడు. === నటించిన పాత్ర === సత్య హరిచంద్ర === ‘తేనె తెలుగు’ కళావేదిక === నాటక రంగ సాహిత్యాన్ని, కళాకారుల వివరాలను భద్రపరచడమే గాక పది మందికి పంచాలనే తపనతో స్నేహితులు, శిష్యుల కోరిక మేరకు ‘తేనె తెలుగు’ పేరుతో యూట్యూబ్ ఛానల్ ను అంజినప్ప ప్రారంభించారు. అంతరించిపోతున్న కళారూపాలకు జీవం పోయాలనే లక్ష్యంతో కళాకారులను గుర్తించి 2021లో కళాభిషేకం పేరుతో కార్యక్రమాన్ని చిత్రీకరించి, యూట్యూబ్ లో ఉంచాడు. ఉమ్మడి తెలుగు రాష్ట్రాలతో పాటు [[కర్ణాటక]], [[తమిళనాడు]] రాష్ట్రాల్లోని గ్రామీణ కళాకారులను 500 మందికి పైగా ముఖాముఖి కార్యక్రమాలు నిర్వహించడమే కాక, వారిని సన్మానించాడు. వారి ప్రతిభను ప్రపంచానికి చూపిస్తున్నాడు. ఎంతో వ్యయప్రయాసల కోర్చి అనేక ప్రాంతాలను సందర్శించి అక్కడి రంగస్థల కళాకారులను 30–40 నిమిషాల నిడివి వీడియోల ద్వారా మనకు పరిచయం చేస్తున్నాడు. ==పురస్కారాలు== * రాయల సీమ కో ఆర్డినేషన్ కమిటి చే 'కళాప్రేమి' అవార్డు * విజయశ్రీ సాంస్కృతిక సేవా సంస్థ వారిచే '[[అక్కినేని నాగేశ్వరరావు]]'అవార్డు * సుబ్బరాజు నాట్య కళా పరిషత్ తిరుపతి వారిచే 'అశ్వం' అవార్డు ==అధారాలు, మూలాలు== * https://www.youtube.com/watch?v=oAvQCokF0-g * https://www.youtube.com/watch?v=7wzq5_rHA6o * https://www.youtube.com/watch?v=xQHQ2dZ8LOc {{మూలాలజాబితా}} ==బయటి లింకులు== *[https://64kalalu.com/actor-and-artist-anjanappa/] {{Authority control}} [[వర్గం:1981 జననాలు]] [[వర్గం:తెలుగు రంగస్థల దర్శకులు]] [[వర్గం:తెలుగు నాటకరంగం]] [[వర్గం:తెలుగు రంగస్థల నటులు]] [[వర్గం:అనంతపురం జిల్లా రంగస్థల నటులు]] g09jc47rbr74w0snyk16d600v2aiof7 4595105 4595104 2025-06-30T06:31:36Z Kalasagary 107518 /* జీవిత విశేషాలు */ 4595105 wikitext text/x-wiki {{సమాచారపెట్టె వ్యక్తి | name = శేషయ్యగారిపల్లి అంజనప్ప | residence = | other_names = | image = [[File:AnjanappaS actor.jpg|thumb|శేషయ్యగారిపల్లి అంజనప్ప]] | imagesize = 200px | caption = | birth_name = అంజనప్ప | birth_date = [[జూన్ 11]], [[1981]] | birth_place = ఎగువ గంగిరెడ్డిపల్లి, [[అనంతపురం]] జిల్లా, [[ఆంధ్రప్రదేశ్]] | native_place = | death_date = | death_place = | death_cause = | known = రంగస్థల నటుడు, చిత్రకారుడు, కళా సేవకుడు | occupation = ఉపాధ్యాయ వృత్తి | title = | term = | predecessor = | successor = | religion =హిందూ | spouse= ఉమాదేవి | father =వీరప్ప | mother = చిన్న నాగమ్మ | website = | footnotes = | employer = | height = | weight = }} '''శేషయ్యగారిపల్లి అంజనప్ప''' పౌరాణిక పాత్రలను నటించే రంగస్థల నటుడు,కళా సేవకుడు. ==జీవిత విశేషాలు== శేషయ్యగారిపల్లి అంజనప్ప అనంతపురం జిల్లా ఎగువ గంగిరెడ్డిపల్లి నందు వీరప్ప, చిన్న నాగమ్మ పుణ్య దంపతులకు 1981 జూన్ 11 తారీఖున మొదటి సంతానంగా జన్మించాడు. ప్రాథమిక విద్య ప్రభుత్వ పాఠశాల గంగిరెడ్డిపల్లి లోను, హైస్కూల్ విద్య [[కణేకల్]] లోను, ఇంటర్ APSWR జూనియర్ కళాశాల [[మలుగూరు]] లోను పూర్తిచేసాడు. బి.యస్సీ., యం.యస్సీ., బి.ఈడి. పట్టాపొందాడు. ==రంగస్థల ప్రస్థానం== చిన్నప్పటి నుండి కళలన్నా,కళారూపాలన్నా అమితమైన ప్రేమ.పిల్లవాడైనా పెద్దల దగ్గర కూర్చొని పురాణాలు,బయలు నాటకాలు, చెంచునాటకాలు, సత్యహరిశ్చంద్ర, [[తోలుబొమ్మలాట]], కోలాటం వంటి జానపదాల వివరాలను అడిగి తెలుసుకొనే వాడు. వాటిని సమయస్ఫూర్తి గా అప్పుడప్పుడు మిత్రులతో చర్చించేవారు. గ్రామంలో నాటకాల రికార్డింగులు వినిపిస్తే చాలు అన్నం కూడా తినకుండా నాటక శాల దగ్గరే గడిపేవాడు. ప్రతి సన్నివేశంలోని ఆంతర్యాన్ని అవగాహన చేసుకొని అందులో పాటలు, పద్యాలు పాడుకుంటు ఉండేవాడు. === నటించిన పాత్ర === సత్య హరిచంద్ర === ‘తేనె తెలుగు’ కళావేదిక === నాటక రంగ సాహిత్యాన్ని, కళాకారుల వివరాలను భద్రపరచడమే గాక పది మందికి పంచాలనే తపనతో స్నేహితులు, శిష్యుల కోరిక మేరకు ‘తేనె తెలుగు’ పేరుతో యూట్యూబ్ ఛానల్ ను అంజినప్ప ప్రారంభించారు. అంతరించిపోతున్న కళారూపాలకు జీవం పోయాలనే లక్ష్యంతో కళాకారులను గుర్తించి 2021లో కళాభిషేకం పేరుతో కార్యక్రమాన్ని చిత్రీకరించి, యూట్యూబ్ లో ఉంచాడు. ఉమ్మడి తెలుగు రాష్ట్రాలతో పాటు [[కర్ణాటక]], [[తమిళనాడు]] రాష్ట్రాల్లోని గ్రామీణ కళాకారులను 500 మందికి పైగా ముఖాముఖి కార్యక్రమాలు నిర్వహించడమే కాక, వారిని సన్మానించాడు. వారి ప్రతిభను ప్రపంచానికి చూపిస్తున్నాడు. ఎంతో వ్యయప్రయాసల కోర్చి అనేక ప్రాంతాలను సందర్శించి అక్కడి రంగస్థల కళాకారులను 30–40 నిమిషాల నిడివి వీడియోల ద్వారా మనకు పరిచయం చేస్తున్నాడు. ==పురస్కారాలు== * రాయల సీమ కో ఆర్డినేషన్ కమిటి చే 'కళాప్రేమి' అవార్డు * విజయశ్రీ సాంస్కృతిక సేవా సంస్థ వారిచే '[[అక్కినేని నాగేశ్వరరావు]]'అవార్డు * సుబ్బరాజు నాట్య కళా పరిషత్ తిరుపతి వారిచే 'అశ్వం' అవార్డు ==అధారాలు, మూలాలు== * https://www.youtube.com/watch?v=oAvQCokF0-g * https://www.youtube.com/watch?v=7wzq5_rHA6o * https://www.youtube.com/watch?v=xQHQ2dZ8LOc {{మూలాలజాబితా}} ==బయటి లింకులు== *[https://64kalalu.com/actor-and-artist-anjanappa/] {{Authority control}} [[వర్గం:1981 జననాలు]] [[వర్గం:తెలుగు రంగస్థల దర్శకులు]] [[వర్గం:తెలుగు నాటకరంగం]] [[వర్గం:తెలుగు రంగస్థల నటులు]] [[వర్గం:అనంతపురం జిల్లా రంగస్థల నటులు]] 04y6qedzgaaw0s5f4b0rkgdt101nkde 0 458847 4594834 2025-06-29T12:56:23Z Batthini Vinay Kumar Goud 78298 [[WP:AES|←]]Created page with '{{Infobox government cabinet |cabinet_name = మూడవ ఇందిరా గాంధీ మంత్రివర్గం <br>భారత గణతంత్ర 8వ మంత్రిత్వ శాఖ |cabinet_type= ministry |cabinet_number = |jurisdiction = |incumbent = | flag = Flag of India.svg | flag_border = true |image = Prime Minister Indira Gand...' 4594834 wikitext text/x-wiki {{Infobox government cabinet |cabinet_name = మూడవ ఇందిరా గాంధీ మంత్రివర్గం <br>భారత గణతంత్ర 8వ మంత్రిత్వ శాఖ |cabinet_type= ministry |cabinet_number = |jurisdiction = |incumbent = | flag = Flag of India.svg | flag_border = true |image = Prime Minister Indira Gandhi in the US enhanced.jpg |date_formed = 1971 మార్చి 18 |date_dissolved = 1977 మార్చి 24 |government_head = [[ఇందిరా గాంధీ]] |government_head_history = |deputy_government_head = |state_head = వరాహగిరి వెంకట గిరి<br /><small>(24 ఆగస్టు 1974 వరకు)</small><br /> ఫక్రుద్దీన్ అలీ అహ్మద్<br /><small>(1974 ఆగస్టు 24 - 1977 ఫిబ్రవరి 11)</small><br /> బసప్ప దానప్ప జట్టి <small>(నటన)</small><br /><small>(1977 ఫిబ్రవరి 11 నుండి)</small> |current_number = |former_members_number = |total_number = |political_party = [[ఇండియన్ నేషనల్ కాంగ్రెస్ (ఆర్)]] |legislature_status = [[మెజారిటీ ప్రభుత్వం|మెజారిటీ]]{{Composition bar|352|545|{{party color|Indian National Congress}}|background-color=|border border-color=darkgray|width=|per=1}} |election = [[1971 భారత సార్వత్రిక ఎన్నికలు|1971]] |last_election = [[1977 భారత సార్వత్రిక ఎన్నికలు|1977]] |legislature_term = {{Age in years, months and days|1971|03|16|1977|03|24}} |budget = |opposition_cabinet = |opposition_party = [[ఇండియన్ నేషనల్ కాంగ్రెస్ (ఆర్గనైజేషన్)|ఇండియన్ నేషనల్ కాంగ్రెస్ (ఓ)]] |opposition_leader = రామ్ సుభాగ్ సింగ్ (లోక్‌సభ) |incoming_formation = |outgoing_formation = |previous = [[ఇందిరా గాంధీ రెండవ మంత్రివర్గం]] |successor = [[మొరార్జీ దేశాయ్ మంత్రివర్గం]] }} ఇందిరా గాంధీ మూడవ మంత్రిత్వ శాఖ 1971 ఎన్నికల తర్వాత ఏర్పడింది, దీనిలో ఇందిరా గాంధీ నాయకత్వంలోని భారత జాతీయ కాంగ్రెస్ (ఆర్) విజయం సాధించింది. ఈ మంత్రిత్వ శాఖ 1971 మార్చి 18 నుండి 1977 మార్చి 24 వరకు అమలులో ఉంది. === క్యాబినెట్ మంత్రులు === {| class="wikitable sortable" |+ !మంత్రిత్వ శాఖలు !మంత్రి !పదవీ బాధ్యతలు నుండి !పదవీ బాధ్యతలు వరకు !పార్టీ !వ్యాఖ్యలు |- | rowspan="1" |ప్రధానమంత్రి అణుశక్తి మంత్రి, ఏ మంత్రికి కేటాయించని అన్ని ఇతర ముఖ్యమైన మంత్రిత్వ శాఖలు, విధానపరమైన అంశాలకు కూడా ఇన్‌చార్జ్ . |ఇందిరా గాంధీ |18 మార్చి 1971 |24 మార్చి 1977 |[[ఇండియన్ నేషనల్ కాంగ్రెస్ (ఆర్)|ఐఎన్‌సీ (ఆర్)]] |- ! colspan="9" | |- | rowspan="3" |హోం మంత్రి |ఇందిరా గాంధీ |18 మార్చి 1971 |5 ఫిబ్రవరి 1973 |[[ఇండియన్ నేషనల్ కాంగ్రెస్ (ఆర్)|ఐఎన్‌సీ (ఆర్)]] |ప్రధానమంత్రి బాధ్యత వహించారు. |- |ఉమా శంకర్ దీక్షిత్ |5 ఫిబ్రవరి 1973 |10 అక్టోబర్ 1974 |[[ఇండియన్ నేషనల్ కాంగ్రెస్ (ఆర్)|ఐఎన్‌సీ (ఆర్)]] | |- |కాసు బ్రహ్మానంద రెడ్డి |10 అక్టోబర్ 1974 |24 మార్చి 1977 |[[ఇండియన్ నేషనల్ కాంగ్రెస్ (ఆర్)|ఐఎన్‌సీ (ఆర్)]] | |- ! colspan="9" | |- | rowspan="2" |ఆర్థిక మంత్రి |యశ్వంతరావు చవాన్ |18 మార్చి 1971 |10 అక్టోబర్ 1974 |[[ఇండియన్ నేషనల్ కాంగ్రెస్ (ఆర్)|ఐఎన్‌సీ (ఆర్)]] | |- |చిదంబరం సుబ్రమణ్యం |10 అక్టోబర్ 1974 |24 మార్చి 1977 |[[ఇండియన్ నేషనల్ కాంగ్రెస్ (ఆర్)|ఐఎన్‌సీ (ఆర్)]] | |- ! colspan="9" | |- | rowspan="4" |రక్షణ మంత్రి |జగ్జీవన్ రామ్ |18 మార్చి 1971 |10 అక్టోబర్ 1974 |[[ఇండియన్ నేషనల్ కాంగ్రెస్ (ఆర్)|ఐఎన్‌సీ (ఆర్)]] | |- |స్వరణ్ సింగ్ |10 అక్టోబర్ 1974 |1 డిసెంబర్ 1975 |[[ఇండియన్ నేషనల్ కాంగ్రెస్ (ఆర్)|ఐఎన్‌సీ (ఆర్)]] | |- |ఇందిరా గాంధీ |1 డిసెంబర్ 1975 |21 డిసెంబర్ 1975 |[[ఇండియన్ నేషనల్ కాంగ్రెస్ (ఆర్)|ఐఎన్‌సీ (ఆర్)]] |ప్రధానమంత్రి బాధ్యత వహించారు. |- |బన్సీ లాల్ |21 డిసెంబర్ 1975 |24 మార్చి 1977 |[[ఇండియన్ నేషనల్ కాంగ్రెస్ (ఆర్)|ఐఎన్‌సీ (ఆర్)]] | |- ! colspan="9" | |- | rowspan="2" |విదేశాంగ మంత్రి |స్వరణ్ సింగ్ |18 మార్చి 1971 |10 అక్టోబర్ 1974 |[[ఇండియన్ నేషనల్ కాంగ్రెస్ (ఆర్)|ఐఎన్‌సీ (ఆర్)]] | |- |యశ్వంతరావు చవాన్ |10 అక్టోబర్ 1974 |24 మార్చి 1977 |[[ఇండియన్ నేషనల్ కాంగ్రెస్ (ఆర్)|ఐఎన్‌సీ (ఆర్)]] | |- ! colspan="9" | |- | rowspan="3" |సమాచార, ప్రసార శాఖ మంత్రి |ఇందిరా గాంధీ |18 మార్చి 1971 |8 నవంబర్ 1973 |[[ఇండియన్ నేషనల్ కాంగ్రెస్ (ఆర్)|ఐఎన్‌సీ (ఆర్)]] |ప్రధానమంత్రి బాధ్యత వహించారు. |- |ఇందర్ కుమార్ గుజ్రాల్ |8 నవంబర్ 1973 |28 జూన్ 1975 |[[ఇండియన్ నేషనల్ కాంగ్రెస్ (ఆర్)|ఐఎన్‌సీ (ఆర్)]] |రాష్ట్ర మంత్రి ఇన్‌చార్జ్‌గా ఉన్నారు. |- |విద్యా చరణ్ శుక్లా |28 జూన్ 1975 |24 మార్చి 1977 |[[ఇండియన్ నేషనల్ కాంగ్రెస్ (ఆర్)|ఐఎన్‌సీ (ఆర్)]] |రాష్ట్ర మంత్రి ఇన్‌చార్జ్‌గా ఉన్నారు. |- ! colspan="9" | |- | rowspan="4" |ప్రణాళిక మంత్రి |ఇందిరా గాంధీ |18 మార్చి 1971 |24 ఏప్రిల్ 1971 |[[ఇండియన్ నేషనల్ కాంగ్రెస్ (ఆర్)|ఐఎన్‌సీ (ఆర్)]] |ప్రధానమంత్రి బాధ్యత వహించారు. |- |చిదంబరం సుబ్రమణ్యం |24 ఏప్రిల్ 1971 |22 జూలై 1972 |[[ఇండియన్ నేషనల్ కాంగ్రెస్ (ఆర్)|ఐఎన్‌సీ (ఆర్)]] | |- |దుర్గా ప్రసాద్ ధర్ |23 జూలై 1972 |31 డిసెంబర్ 1974 |[[ఇండియన్ నేషనల్ కాంగ్రెస్ (ఆర్)|ఐఎన్‌సీ (ఆర్)]] | |- |ఇందిరా గాంధీ |2 జనవరి 1975 |24 మార్చి 1977 |[[ఇండియన్ నేషనల్ కాంగ్రెస్ (ఆర్)|ఐఎన్‌సీ (ఆర్)]] |ప్రధానమంత్రి బాధ్యత వహించారు. |- ! colspan="9" | |- | rowspan="1" |ఆహార, వ్యవసాయ మంత్రి |ఫక్రుద్దీన్ అలీ అహ్మద్ |18 మార్చి 1971 |2 మే 1971 |[[ఇండియన్ నేషనల్ కాంగ్రెస్ (ఆర్)|ఐఎన్‌సీ (ఆర్)]] |వ్యవసాయ మంత్రిత్వ శాఖగా పేరు మార్చబడింది. |- | rowspan="2" |వ్యవసాయ మంత్రి |ఫక్రుద్దీన్ అలీ అహ్మద్ |2 మే 1971 |3 జూలై 1974 |[[ఇండియన్ నేషనల్ కాంగ్రెస్ (ఆర్)|ఐఎన్‌సీ (ఆర్)]] | |- |చిదంబరం సుబ్రమణ్యం |3 జూలై 1974 |10 అక్టోబర్ 1974 |[[ఇండియన్ నేషనల్ కాంగ్రెస్ (ఆర్)|ఐఎన్‌సీ (ఆర్)]] |వ్యవసాయం,నీటిపారుదల మంత్రిత్వ శాఖను ఏర్పాటు చేయడానికి నీటిపారుదల శాఖతో విలీనం చేయబడింది. |- | rowspan="1" |వ్యవసాయం & నీటిపారుదల శాఖ మంత్రి |జగ్జీవన్ రామ్ |10 అక్టోబర్ 1974 |2 ఫిబ్రవరి 1977 |[[ఇండియన్ నేషనల్ కాంగ్రెస్ (ఆర్)|ఐఎన్‌సీ (ఆర్)]] | |- ! colspan="9" | |- | rowspan="4" |రైల్వే మంత్రి |కెంగల్ హనుమంతయ్య |18 మార్చి 1971 |22 జూలై 1972 |[[ఇండియన్ నేషనల్ కాంగ్రెస్ (ఆర్)|ఐఎన్‌సీ (ఆర్)]] | |- |టిఏ పాయ్ |22 జూలై 1972 |5 ఫిబ్రవరి 1973 |[[ఇండియన్ నేషనల్ కాంగ్రెస్ (ఆర్)|ఐఎన్‌సీ (ఆర్)]] | |- |లలిత్ నారాయణ్ మిశ్రా |5 ఫిబ్రవరి 1973 |3 జనవరి 1975 |[[ఇండియన్ నేషనల్ కాంగ్రెస్ (ఆర్)|ఐఎన్‌సీ (ఆర్)]] | |- |కమలాపతి త్రిపాఠి |10 ఫిబ్రవరి 1975 |24 మార్చి 1977 |[[ఇండియన్ నేషనల్ కాంగ్రెస్ (ఆర్)|ఐఎన్‌సీ (ఆర్)]] | |- ! colspan="9" | |- | rowspan="3" |పర్యాటక & పౌర విమానయాన మంత్రి |కరణ్ సింగ్ |18 మార్చి 1971 |9 నవంబర్ 1973 |[[ఇండియన్ నేషనల్ కాంగ్రెస్ (ఆర్)|ఐఎన్‌సీ (ఆర్)]] | |- |రాజ్ బహదూర్ |9 నవంబర్ 1973 |22 డిసెంబర్ 1976 |[[ఇండియన్ నేషనల్ కాంగ్రెస్ (ఆర్)|ఐఎన్‌సీ (ఆర్)]] | |- |కోత రఘురామయ్య |23 డిసెంబర్ 1976 |24 మార్చి 1977 |[[ఇండియన్ నేషనల్ కాంగ్రెస్ (ఆర్)|ఐఎన్‌సీ (ఆర్)]] | |- ! colspan="9" | |- | rowspan="2" |పార్లమెంటరీ వ్యవహారాల మంత్రి |రాజ్ బహదూర్ |18 మార్చి 1971 |5 ఫిబ్రవరి 1973 |[[ఇండియన్ నేషనల్ కాంగ్రెస్ (ఆర్)|ఐఎన్‌సీ (ఆర్)]] | |- |కోత రఘురామయ్య |5 ఫిబ్రవరి 1973 |24 మార్చి 1977 |[[ఇండియన్ నేషనల్ కాంగ్రెస్ (ఆర్)|ఐఎన్‌సీ (ఆర్)]] | |- ! ! ! ! | ! ! ! ! |- | rowspan="4" |రవాణా & షిప్పింగ్ మంత్రి |రాజ్ బహదూర్ |18 మార్చి 1971 |8 నవంబర్ 1973 |[[ఇండియన్ నేషనల్ కాంగ్రెస్ (ఆర్)|ఐఎన్‌సీ (ఆర్)]] | |- |కమలపతి త్రిపాఠి |8 నవంబర్ 1973 |10 ఫిబ్రవరి 1975 |[[ఇండియన్ నేషనల్ కాంగ్రెస్ (ఆర్)|ఐఎన్‌సీ (ఆర్)]] | |- |ఉమా శంకర్ దీక్షిత్ |10 ఫిబ్రవరి 1975 |1 డిసెంబర్ 1975 |[[ఇండియన్ నేషనల్ కాంగ్రెస్ (ఆర్)|ఐఎన్‌సీ (ఆర్)]] | |- |గుర్దియాల్ సింగ్ ధిల్లాన్ |1 డిసెంబర్ 1975 |24 మార్చి 1977 |[[ఇండియన్ నేషనల్ కాంగ్రెస్ (ఆర్)|ఐఎన్‌సీ (ఆర్)]] | |- ! colspan="9" | |- | rowspan="2" |పారిశ్రామిక అభివృద్ధి మంత్రి |మొయినుల్ హౌక్ చౌదరి |18 మార్చి 1971 |22 జూలై 1972 |[[ఇండియన్ నేషనల్ కాంగ్రెస్ (ఆర్)|ఐఎన్‌సీ (ఆర్)]] | |- |చిదంబరం సుబ్రమణ్యం |22 జూలై 1972 |10 అక్టోబర్ 1974 |[[ఇండియన్ నేషనల్ కాంగ్రెస్ (ఆర్)|ఐఎన్‌సీ (ఆర్)]] |పరిశ్రమ & పౌర సరఫరాల మంత్రిత్వ శాఖగా పేరు మార్చబడింది. |- | rowspan="1" |పరిశ్రమలు & పౌర సరఫరాల మంత్రి |టిఏ పాయ్ |10 అక్టోబర్ 1974 |9 ఆగస్టు 1976 |[[ఇండియన్ నేషనల్ కాంగ్రెస్ (ఆర్)|ఐఎన్‌సీ (ఆర్)]] |పరిశ్రమల మంత్రిత్వ శాఖ & పౌర సరఫరాలు & సహకార మంత్రిత్వ శాఖలుగా విభజించబడింది. |- | rowspan="1" |పరిశ్రమల మంత్రి |టిఏ పాయ్ |9 ఆగస్టు 1976 |24 మార్చి 1977 |[[ఇండియన్ నేషనల్ కాంగ్రెస్ (ఆర్)|ఐఎన్‌సీ (ఆర్)]] | |- | rowspan="1" |పౌర సరఫరాలు & సహకార మంత్రి |సయ్యద్ మీర్ ఖాసిం |9 ఆగస్టు 1976 |24 మార్చి 1977 |[[ఇండియన్ నేషనల్ కాంగ్రెస్ (ఆర్)|ఐఎన్‌సీ (ఆర్)]] | |- ! colspan="9" | |- | rowspan="1" |భారీ పరిశ్రమల మంత్రి |టిఏ పాయ్ |5 ఫిబ్రవరి 1973 |10 అక్టోబర్ 1974 |[[ఇండియన్ నేషనల్ కాంగ్రెస్ (ఆర్)|ఐఎన్‌సీ (ఆర్)]] |పరిశ్రమ & పౌర సరఫరాల మంత్రిత్వ శాఖలో విలీనం చేయబడింది. |- ! colspan="9" | |- | rowspan="3" |సరఫరా మంత్రి |మొయినుల్ హౌక్ చౌదరి |18 మార్చి 1971 |2 మే 1971 |[[ఇండియన్ నేషనల్ కాంగ్రెస్ (ఆర్)|ఐఎన్‌సీ (ఆర్)]] | |- |దాజీసాహెబ్ చవాన్ |2 మే 1971 |5 ఫిబ్రవరి 1973 |[[ఇండియన్ నేషనల్ కాంగ్రెస్ (ఆర్)|ఐఎన్‌సీ (ఆర్)]] |రాష్ట్ర మంత్రి ఇన్‌చార్జ్‌గా ఉన్నారు. |- |షా నవాజ్ ఖాన్ |5 ఫిబ్రవరి 1973 |9 నవంబర్ 1973 |[[ఇండియన్ నేషనల్ కాంగ్రెస్ (ఆర్)|ఐఎన్‌సీ (ఆర్)]] |సహాయ మంత్రి బాధ్యతలు నిర్వర్తించారు. పునరావాస శాఖతో విలీనం చేయబడి సరఫరా & పునరావాస మంత్రిత్వ శాఖను ఏర్పాటు చేశారు. |- | rowspan="3" |సరఫరా & పునరావాస మంత్రి |రఘునాథ్ కేశవ్ ఖాదిల్కర్ |9 నవంబర్ 1973 |1 డిసెంబర్ 1975 |[[ఇండియన్ నేషనల్ కాంగ్రెస్ (ఆర్)|ఐఎన్‌సీ (ఆర్)]] |రాష్ట్ర మంత్రి ఇన్‌చార్జ్‌గా ఉన్నారు. |- |కోత రఘురామయ్య |1 డిసెంబర్ 1975 |21 డిసెంబర్ 1975 |[[ఇండియన్ నేషనల్ కాంగ్రెస్ (ఆర్)|ఐఎన్‌సీ (ఆర్)]] | |- |రామ్ నివాస్ మిర్ధా |21 డిసెంబర్ 1975 |24 మార్చి 1977 |[[ఇండియన్ నేషనల్ కాంగ్రెస్ (ఆర్)|ఐఎన్‌సీ (ఆర్)]] |రాష్ట్ర మంత్రి ఇన్‌చార్జ్‌గా ఉన్నారు. |- ! colspan="9" | |- | rowspan="2" |విద్య & సాంఘిక సంక్షేమ శాఖ మంత్రి సాంస్కృతిక శాఖ మంత్రి |సిద్ధార్థ శంకర్ రే |18 మార్చి 1971 |20 మార్చి 1972 |[[ఇండియన్ నేషనల్ కాంగ్రెస్ (ఆర్)|ఐఎన్‌సీ (ఆర్)]] | |- |సయ్యిద్ నూరుల్ హసన్ |23 మార్చి 1972 |24 మార్చి 1977 |[[ఇండియన్ నేషనల్ కాంగ్రెస్ (ఆర్)|ఐఎన్‌సీ (ఆర్)]] |రాష్ట్ర మంత్రి ఇన్‌చార్జ్‌గా ఉన్నారు. |- ! colspan="9" | |- | rowspan="1" |చట్టం & న్యాయ శాఖ మంత్రి |హెచ్.ఆర్. గోఖలే |18 మార్చి 1971 |5 ఫిబ్రవరి 1973 |[[ఇండియన్ నేషనల్ కాంగ్రెస్ (ఆర్)|ఐఎన్‌సీ (ఆర్)]] |కంపెనీ వ్యవహారాల శాఖతో విలీనం చేయబడి చట్టం, న్యాయం & కంపెనీ వ్యవహారాల మంత్రిత్వ శాఖను ఏర్పాటు చేశారు. |- | rowspan="1" |చట్టం, న్యాయం & కంపెనీ వ్యవహారాల మంత్రి |హెచ్.ఆర్. గోఖలే |5 ఫిబ్రవరి 1973 |24 మార్చి 1977 |[[ఇండియన్ నేషనల్ కాంగ్రెస్ (ఆర్)|ఐఎన్‌సీ (ఆర్)]] | |- ! colspan="9" | |- | rowspan="1" |కార్పొరేట్ వ్యవహారాల మంత్రి |కె.వి. రఘునాథ రెడ్డి |18 మార్చి 1971 |5 ఫిబ్రవరి 1973 |[[ఇండియన్ నేషనల్ కాంగ్రెస్ (ఆర్)|ఐఎన్‌సీ (ఆర్)]] |న్యాయ మంత్రిత్వ శాఖలో విలీనం చేయబడింది. |- ! colspan="9" | |- | rowspan="1" |ఉక్కు & భారీ ఇంజనీరింగ్ మంత్రి |మోహన్ కుమారమంగళం |18 మార్చి 1971 |2 మే 1971 |[[ఇండియన్ నేషనల్ కాంగ్రెస్ (ఆర్)|ఐఎన్‌సీ (ఆర్)]] |ఉక్కు & గనుల మంత్రిత్వ శాఖగా పేరు మార్చబడింది. |- | rowspan="5" |ఉక్కు & గనుల శాఖ మంత్రి |మోహన్ కుమారమంగళం |2 మే 1971 |31 మే 1973 |[[ఇండియన్ నేషనల్ కాంగ్రెస్ (ఆర్)|ఐఎన్‌సీ (ఆర్)]] | |- |ఇందిరా గాంధీ |6 జూన్ 1973 |23 జూలై 1973 |[[ఇండియన్ నేషనల్ కాంగ్రెస్ (ఆర్)|ఐఎన్‌సీ (ఆర్)]] |ప్రధానమంత్రి బాధ్యత వహించారు. |- |టిఏ పాయ్ |23 జూలై 1973 |11 జనవరి 1974 |[[ఇండియన్ నేషనల్ కాంగ్రెస్ (ఆర్)|ఐఎన్‌సీ (ఆర్)]] | |- |కేశవ్ దేవ్ మాలవీయ |11 జనవరి 1974 |10 అక్టోబర్ 1974 |[[ఇండియన్ నేషనల్ కాంగ్రెస్ (ఆర్)|ఐఎన్‌సీ (ఆర్)]] | |- |చంద్రజిత్ యాదవ్ |10 అక్టోబర్ 1974 |23 మార్చి 1977 |[[ఇండియన్ నేషనల్ కాంగ్రెస్ (ఆర్)|ఐఎన్‌సీ (ఆర్)]] |రాష్ట్ర మంత్రి ఇన్‌చార్జ్‌గా ఉన్నారు. |- ! colspan="9" | |- | rowspan="4" |ఆరోగ్య & కుటుంబ నియంత్రణ మంత్రి |కోదర్దాస్ కాళిదాస్ షా |18 మార్చి 1971 |19 మే 1971 |[[ఇండియన్ నేషనల్ కాంగ్రెస్ (ఆర్)|ఐఎన్‌సీ (ఆర్)]] | |- |ఉమా శంకర్ దీక్షిత్ |19 మే 1971 |5 ఫిబ్రవరి 1973 |[[ఇండియన్ నేషనల్ కాంగ్రెస్ (ఆర్)|ఐఎన్‌సీ (ఆర్)]] | |- |రఘునాథ్ కేశవ్ ఖాదిల్కర్ |5 ఫిబ్రవరి 1973 |9 నవంబర్ 1973 |[[ఇండియన్ నేషనల్ కాంగ్రెస్ (ఆర్)|ఐఎన్‌సీ (ఆర్)]] |రాష్ట్ర మంత్రి ఇన్‌చార్జ్‌గా ఉన్నారు. |- |కరణ్ సింగ్ |9 నవంబర్ 1973 |24 మార్చి 1977 |[[ఇండియన్ నేషనల్ కాంగ్రెస్ (ఆర్)|ఐఎన్‌సీ (ఆర్)]] | |- ! colspan="9" | |- | rowspan="1" |పనులు, గృహనిర్మాణం & పట్టణాభివృద్ధి మంత్రి |ఇందర్ కుమార్ గుజ్రాల్ |18 మార్చి 1971 |2 మే 1971 |[[ఇండియన్ నేషనల్ కాంగ్రెస్ (ఆర్)|ఐఎన్‌సీ (ఆర్)]] |రాష్ట్ర మంత్రి ఇన్‌చార్జ్‌గా ఉన్నారు. పనులు & గృహనిర్మాణ మంత్రిత్వ శాఖగా పేరు మార్చారు. |- | rowspan="4" |పనులు & గృహనిర్మాణ శాఖ మంత్రి |ఉమా శంకర్ దీక్షిత్ |2 మే 1971 |5 ఫిబ్రవరి 1973 |[[ఇండియన్ నేషనల్ కాంగ్రెస్ (ఆర్)|ఐఎన్‌సీ (ఆర్)]] | |- |భోలా పాశ్వాన్ శాస్త్రి |5 ఫిబ్రవరి 1973 |10 అక్టోబర్ 1974 |[[ఇండియన్ నేషనల్ కాంగ్రెస్ (ఆర్)|ఐఎన్‌సీ (ఆర్)]] | |- |కోత రఘురామయ్య |10 అక్టోబర్ 1974 |23 డిసెంబర్ 1976 |[[ఇండియన్ నేషనల్ కాంగ్రెస్ (ఆర్)|ఐఎన్‌సీ (ఆర్)]] | |- |హితేంద్ర దేశాయ్ |23 డిసెంబర్ 1976 |24 మార్చి 1977 |[[ఇండియన్ నేషనల్ కాంగ్రెస్ (ఆర్)|ఐఎన్‌సీ (ఆర్)]] | |- ! colspan="9" | |- | rowspan="1" |విదేశీ వాణిజ్య మంత్రి |లలిత్ నారాయణ్ మిశ్రా |18 మార్చి 1971 |5 ఫిబ్రవరి 1973 |[[ఇండియన్ నేషనల్ కాంగ్రెస్ (ఆర్)|ఐఎన్‌సీ (ఆర్)]] |రాష్ట్ర మంత్రి ఇన్‌చార్జ్‌గా ఉన్నారు. వాణిజ్య మంత్రిత్వ శాఖగా ఏర్పడటానికి విలీనం చేయబడింది. |- | rowspan="2" |వాణిజ్య మంత్రి |డి.పి. చటోపాధ్యాయ |5 ఫిబ్రవరి 1973 |23 డిసెంబర్ 1976 |[[ఇండియన్ నేషనల్ కాంగ్రెస్ (ఆర్)|ఐఎన్‌సీ (ఆర్)]] |రాష్ట్ర మంత్రి ఇన్‌చార్జ్‌గా ఉన్నారు. |- |డి.పి. చటోపాధ్యాయ |23 డిసెంబర్ 1976 |24 మార్చి 1977 |[[ఇండియన్ నేషనల్ కాంగ్రెస్ (ఆర్)|ఐఎన్‌సీ (ఆర్)]] | |- ! colspan="9" | |- | rowspan="5" |కమ్యూనికేషన్ల మంత్రి |షేర్ సింగ్ |18 మార్చి 1971 |2 మే 1971 |[[ఇండియన్ నేషనల్ కాంగ్రెస్ (ఆర్)|ఐఎన్‌సీ (ఆర్)]] |రాష్ట్ర మంత్రి ఇన్‌చార్జ్‌గా ఉన్నారు. |- |హేమవతి నందన్ బహుగుణ |2 మే 1971 |8 నవంబర్ 1973 |[[ఇండియన్ నేషనల్ కాంగ్రెస్ (ఆర్)|ఐఎన్‌సీ (ఆర్)]] |రాష్ట్ర మంత్రి ఇన్‌చార్జ్‌గా ఉన్నారు. |- |రాజ్ బహదూర్ |8 నవంబర్ 1973 |11 జనవరి 1974 |[[ఇండియన్ నేషనల్ కాంగ్రెస్ (ఆర్)|ఐఎన్‌సీ (ఆర్)]] | |- |కాసు బ్రహ్మానంద రెడ్డి |11 జనవరి 1974 |10 అక్టోబర్ 1974 |[[ఇండియన్ నేషనల్ కాంగ్రెస్ (ఆర్)|ఐఎన్‌సీ (ఆర్)]] | |- |శంకర్ దయాళ్ శర్మ |10 అక్టోబర్ 1974 |24 మార్చి 1977 |[[ఇండియన్ నేషనల్ కాంగ్రెస్ (ఆర్)|ఐఎన్‌సీ (ఆర్)]] | |- ! colspan="9" | |- | rowspan="1" |పెట్రోలియం, రసాయనాలు & నాన్-ఫెర్రస్ లోహాల మంత్రి |దాజీసాహెబ్ చవాన్ |18 మార్చి 1971 |2 మే 1971 |[[ఇండియన్ నేషనల్ కాంగ్రెస్ (ఆర్)|ఐఎన్‌సీ (ఆర్)]] |సహాయ మంత్రిగా బాధ్యతలు నిర్వర్తించారు. పెట్రోలియం & రసాయనాల మంత్రిత్వ శాఖగా పేరు మార్చారు. |- | rowspan="4" |పెట్రోలియం & రసాయనాల మంత్రి |ప్రకాష్ చంద్ర సేథి |2 మే 1971 |29 జనవరి 1972 |[[ఇండియన్ నేషనల్ కాంగ్రెస్ (ఆర్)|ఐఎన్‌సీ (ఆర్)]] |రాష్ట్ర మంత్రి ఇన్‌చార్జ్‌గా ఉన్నారు. |- |హెచ్.ఆర్. గోఖలే |29 జనవరి 1972 |5 ఫిబ్రవరి 1973 |[[ఇండియన్ నేషనల్ కాంగ్రెస్ (ఆర్)|ఐఎన్‌సీ (ఆర్)]] | |- |డికె బరూహ్ |5 ఫిబ్రవరి 1973 |10 అక్టోబర్ 1974 |[[ఇండియన్ నేషనల్ కాంగ్రెస్ (ఆర్)|ఐఎన్‌సీ (ఆర్)]] | |- |కేశవ్ దేవ్ మాలవీయ |10 అక్టోబర్ 1974 |21 డిసెంబర్ 1975 |[[ఇండియన్ నేషనల్ కాంగ్రెస్ (ఆర్)|ఐఎన్‌సీ (ఆర్)]] |పెట్రోలియం మంత్రిత్వ శాఖ & రసాయనాలు, ఎరువుల మంత్రిత్వ శాఖగా విభజించబడింది. |- | rowspan="1" |పెట్రోలియం మంత్రి |కేశవ్ దేవ్ మాలవీయ |21 డిసెంబర్ 1975 |24 మార్చి 1977 |[[ఇండియన్ నేషనల్ కాంగ్రెస్ (ఆర్)|ఐఎన్‌సీ (ఆర్)]] | |- | rowspan="2" |రసాయనాలు & ఎరువుల శాఖ మంత్రి |ప్రకాష్ చంద్ర సేథి |21 డిసెంబర్ 1975 |23 డిసెంబర్ 1976 |[[ఇండియన్ నేషనల్ కాంగ్రెస్ (ఆర్)|ఐఎన్‌సీ (ఆర్)]] | |- |కేశవ్ దేవ్ మాలవీయ |23 డిసెంబర్ 1976 |24 మార్చి 1977 |[[ఇండియన్ నేషనల్ కాంగ్రెస్ (ఆర్)|ఐఎన్‌సీ (ఆర్)]] | |- ! colspan="9" | |- | rowspan="3" |శాస్త్ర సాంకేతిక శాఖ మంత్రి |చిదంబరం సుబ్రమణ్యం |2 మే 1971 |10 అక్టోబర్ 1974 |[[ఇండియన్ నేషనల్ కాంగ్రెస్ (ఆర్)|ఐఎన్‌సీ (ఆర్)]] | |- |టిఏ పాయ్ |10 అక్టోబర్ 1974 |2 జనవరి 1975 |[[ఇండియన్ నేషనల్ కాంగ్రెస్ (ఆర్)|ఐఎన్‌సీ (ఆర్)]] | |- |ఇందిరా గాంధీ |2 జనవరి 1975 |24 మార్చి 1977 |[[ఇండియన్ నేషనల్ కాంగ్రెస్ (ఆర్)|ఐఎన్‌సీ (ఆర్)]] |ప్రధానమంత్రి బాధ్యత వహించారు. |- ! colspan="9" | |- | rowspan="1" |ఎలక్ట్రానిక్స్ మంత్రి |ఇందిరా గాంధీ |17 జూన్ 1971 |24 మార్చి 1977 |[[ఇండియన్ నేషనల్ కాంగ్రెస్ (ఆర్)|ఐఎన్‌సీ (ఆర్)]] |ప్రధానమంత్రి బాధ్యత వహించారు. |- ! ! ! ! | ! ! ! ! |- | rowspan="1" |అంతరిక్ష మంత్రి |ఇందిరా గాంధీ |2 జూన్ 1972 |24 మార్చి 1977 |[[ఇండియన్ నేషనల్ కాంగ్రెస్ (ఆర్)|ఐఎన్‌సీ (ఆర్)]] |ప్రధానమంత్రి బాధ్యత వహించారు. |- ! colspan="9" | |- | rowspan="4" |శాఖ లేని మంత్రి |ఉమా శంకర్ దీక్షిత్ |10 అక్టోబర్ 1974 |10 ఫిబ్రవరి 1975 |[[ఇండియన్ నేషనల్ కాంగ్రెస్ (ఆర్)|ఐఎన్‌సీ (ఆర్)]] | |- |బన్సీ లాల్ |1 డిసెంబర్ 1975 |21 డిసెంబర్ 1975 |[[ఇండియన్ నేషనల్ కాంగ్రెస్ (ఆర్)|ఐఎన్‌సీ (ఆర్)]] | |- |సయ్యద్ మీర్ ఖాసిం |7 జూన్ 1976 |9 ఆగస్టు 1976 |[[ఇండియన్ నేషనల్ కాంగ్రెస్ (ఆర్)|ఐఎన్‌సీ (ఆర్)]] | |- |ప్రకాష్ చంద్ర సేథి |23 డిసెంబర్ 1976 |24 మార్చి 1977 |[[ఇండియన్ నేషనల్ కాంగ్రెస్ (ఆర్)|ఐఎన్‌సీ (ఆర్)]] | |} === సహాయ మంత్రులు (ఇన్-చార్జ్) === {| class="wikitable sortable" |+ !మంత్రిత్వ శాఖలు !మంత్రి !పదవీ బాధ్యతలు నుండి !పదవీ బాధ్యతలు వరకు !పార్టీ !వ్యాఖ్యలు |- | rowspan="1" |కార్మిక, ఉపాధి & పునరావాస మంత్రిత్వ శాఖ సహాయ మంత్రి (ఇన్-చార్జ్) |రఘునాథ్ కేశవ్ ఖాదిల్కర్ |18 మార్చి 1971 |2 మే 1971 |[[ఇండియన్ నేషనల్ కాంగ్రెస్ (ఆర్)|ఐఎన్‌సీ (ఆర్)]] |కార్మిక & పునరావాస మంత్రిత్వ శాఖగా పేరు మార్చబడింది. |- | rowspan="2" |కార్మిక & పునరావాస మంత్రిత్వ శాఖ సహాయ మంత్రి (ఇన్-చార్జ్) |రఘునాథ్ కేశవ్ ఖాదిల్కర్ |2 మే 1971 |5 ఫిబ్రవరి 1973 |[[ఇండియన్ నేషనల్ కాంగ్రెస్ (ఆర్)|ఐఎన్‌సీ (ఆర్)]] | |- |కె.వి. రఘునాథ రెడ్డి |5 ఫిబ్రవరి 1973 |9 నవంబర్ 1973 |[[ఇండియన్ నేషనల్ కాంగ్రెస్ (ఆర్)|ఐఎన్‌సీ (ఆర్)]] |కార్మిక మంత్రిత్వ శాఖ & పునరావాస శాఖగా విభజించబడింది. |- | rowspan="1" |కార్మిక మంత్రిత్వ శాఖ సహాయ మంత్రి (ఇన్-చార్జ్) |కె.వి. రఘునాథ రెడ్డి |9 నవంబర్ 1973 |24 మార్చి 1977 |[[ఇండియన్ నేషనల్ కాంగ్రెస్ (ఆర్)|ఐఎన్‌సీ (ఆర్)]] | |- ! colspan="9" | |- | rowspan="2" |నీటిపారుదల & విద్యుత్ మంత్రిత్వ శాఖ సహాయ మంత్రి (ఇన్-చార్జ్) |కానూరి లక్ష్మణరావు |18 మార్చి 1971 |9 నవంబర్ 1973 |[[ఇండియన్ నేషనల్ కాంగ్రెస్ (ఆర్)|ఐఎన్‌సీ (ఆర్)]] | |- |కె.సి. పంత్ |9 నవంబర్ 1973 |10 అక్టోబర్ 1974 |[[ఇండియన్ నేషనల్ కాంగ్రెస్ (ఆర్)|ఐఎన్‌సీ (ఆర్)]] |నీటిపారుదల శాఖ & ఇంధన మంత్రిత్వ శాఖగా విభజించబడింది. |- | rowspan="1" |ఇంధన మంత్రిత్వ శాఖ సహాయ మంత్రి (ఇన్-చార్జ్) |కె.సి. పంత్ |10 అక్టోబర్ 1974 |24 మార్చి 1977 |[[ఇండియన్ నేషనల్ కాంగ్రెస్ (ఆర్)|ఐఎన్‌సీ (ఆర్)]] | |} === సహాయ మంత్రి === {| class="wikitable sortable" |+ !మంత్రిత్వ శాఖలు !మంత్రి !పదవీ బాధ్యతలు నుండి !పదవీ బాధ్యతలు వరకు !పార్టీ !వ్యాఖ్యలు |- | rowspan="1" |పెట్రోలియం, రసాయనాలు & నాన్-ఫెర్రస్ లోహాల మంత్రిత్వ శాఖ సహాయ మంత్రి |నీతిరాజ్ సింగ్ |18 మార్చి 1971 |2 మే 1971 |[[ఇండియన్ నేషనల్ కాంగ్రెస్ (ఆర్)|ఐఎన్‌సీ (ఆర్)]] |పెట్రోలియం & రసాయనాల మంత్రిత్వ శాఖగా పేరు మార్చబడింది. |- | rowspan="2" |పెట్రోలియం & రసాయనాల మంత్రిత్వ శాఖ సహాయ మంత్రి |షా నవాజ్ ఖాన్ |9 నవంబర్ 1973 |10 అక్టోబర్ 1974 |[[ఇండియన్ నేషనల్ కాంగ్రెస్ (ఆర్)|ఐఎన్‌సీ (ఆర్)]] | |- |కె.ఆర్. గణేష్ |10 అక్టోబర్ 1974 |1 డిసెంబర్ 1975 |[[ఇండియన్ నేషనల్ కాంగ్రెస్ (ఆర్)|ఐఎన్‌సీ (ఆర్)]] | |- ! colspan="9" | |- | rowspan="1" |పార్లమెంటరీ వ్యవహారాల శాఖ సహాయ మంత్రి |ఓం మెహతా |18 మార్చి 1971 |24 మార్చి 1977 |[[ఇండియన్ నేషనల్ కాంగ్రెస్ (ఆర్)|ఐఎన్‌సీ (ఆర్)]] | |- ! colspan="9" | |- | rowspan="3" |హోం మంత్రిత్వ శాఖ సహాయ మంత్రి |రామ్ నివాస్ మిర్ధా (పర్సనల్) |18 మార్చి 1971 |10 అక్టోబర్ 1974 |[[ఇండియన్ నేషనల్ కాంగ్రెస్ (ఆర్)|ఐఎన్‌సీ (ఆర్)]] | |- |కె.సి. పంత్ |18 మార్చి 1971 |9 నవంబర్ 1973 |[[ఇండియన్ నేషనల్ కాంగ్రెస్ (ఆర్)|ఐఎన్‌సీ (ఆర్)]] | |- |ఓం మెహతా (పర్సనల్ & పరిపాలనా సంస్కరణలు) |10 అక్టోబర్ 1974 |24 మార్చి 1977 |[[ఇండియన్ నేషనల్ కాంగ్రెస్ (ఆర్)|ఐఎన్‌సీ (ఆర్)]] | |- ! colspan="9" | |- | rowspan="1" |ఎలక్ట్రానిక్స్ శాఖ సహాయ మంత్రి అణుశక్తి శాఖ సహాయ మంత్రి |కె.సి. పంత్ |18 మార్చి 1971 |24 మార్చి 1977 |[[ఇండియన్ నేషనల్ కాంగ్రెస్ (ఆర్)|ఐఎన్‌సీ (ఆర్)]] | |- | rowspan="1" |శాస్త్ర సాంకేతిక మంత్రిత్వ శాఖ సహాయ మంత్రి |కె.సి. పంత్ |18 మార్చి 1971 |2 మే 1971 |[[ఇండియన్ నేషనల్ కాంగ్రెస్ (ఆర్)|ఐఎన్‌సీ (ఆర్)]] | |- | rowspan="1" |అంతరిక్ష శాఖ సహాయ మంత్రి |కె.సి. పంత్ |2 జూన్ 1972 |24 మార్చి 1977 |[[ఇండియన్ నేషనల్ కాంగ్రెస్ (ఆర్)|ఐఎన్‌సీ (ఆర్)]] |ప్రధానమంత్రి బాధ్యత వహించారు. |- ! colspan="9" | |- | rowspan="2" |సమాచార & ప్రసార మంత్రిత్వ శాఖ సహాయ మంత్రి |నందిని సత్పతి |18 మార్చి 1971 |10 అక్టోబర్ 1974 |[[ఇండియన్ నేషనల్ కాంగ్రెస్ (ఆర్)|ఐఎన్‌సీ (ఆర్)]] | |- |ఇందర్ కుమార్ గుజ్రాల్ |22 జూలై 1972 |8 నవంబర్ 1973 |[[ఇండియన్ నేషనల్ కాంగ్రెస్ (ఆర్)|ఐఎన్‌సీ (ఆర్)]] | |- ! colspan="9" | |- | rowspan="1" |ఆహారం & వ్యవసాయ మంత్రిత్వ శాఖ సహాయ మంత్రి |అన్నాసాహెబ్ షిండే |18 మార్చి 1971 |2 మే 1971 |[[ఇండియన్ నేషనల్ కాంగ్రెస్ (ఆర్)|ఐఎన్‌సీ (ఆర్)]] |వ్యవసాయ మంత్రిత్వ శాఖగా పేరు మార్చబడింది. |- | rowspan="3" |వ్యవసాయ మంత్రిత్వ శాఖ సహాయ మంత్రి |అన్నాసాహెబ్ షిండే |2 మే 1971 |10 అక్టోబర్ 1974 |[[ఇండియన్ నేషనల్ కాంగ్రెస్ (ఆర్)|ఐఎన్‌సీ (ఆర్)]] | |- |షేర్ సింగ్ |2 మే 1971 |12 జనవరి 1974 |[[ఇండియన్ నేషనల్ కాంగ్రెస్ (ఆర్)|ఐఎన్‌సీ (ఆర్)]] | |- |బుద్ధ ప్రియ మౌర్య |12 జనవరి 1974 |10 అక్టోబర్ 1974 |[[ఇండియన్ నేషనల్ కాంగ్రెస్ (ఆర్)|ఐఎన్‌సీ (ఆర్)]] |వ్యవసాయం & నీటిపారుదల మంత్రిత్వ శాఖను ఏర్పాటు చేయడానికి నీటిపారుదల శాఖతో విలీనం చేయబడింది. |- | rowspan="2" |వ్యవసాయం & నీటిపారుదల మంత్రిత్వ శాఖ సహాయ మంత్రి |అన్నాసాహెబ్ షిండే |10 అక్టోబర్ 1974 |24 మార్చి 1977 |[[ఇండియన్ నేషనల్ కాంగ్రెస్ (ఆర్)|ఐఎన్‌సీ (ఆర్)]] | |- |షా నవాజ్ ఖాన్ |10 అక్టోబర్ 1974 |24 మార్చి 1977 |[[ఇండియన్ నేషనల్ కాంగ్రెస్ (ఆర్)|ఐఎన్‌సీ (ఆర్)]] | |- ! colspan="9" | |- | rowspan="5" |రక్షణ మంత్రిత్వ శాఖ సహాయ మంత్రి |ప్రకాష్ చంద్ర సేథి (రక్షణ ఉత్పత్తి) |18 మార్చి 1971 |2 మే 1971 |[[ఇండియన్ నేషనల్ కాంగ్రెస్ (ఆర్)|ఐఎన్‌సీ (ఆర్)]] | |- |విద్యా చరణ్ శుక్లా (డిఫెన్స్ ప్రొడక్షన్) |2 మే 1971 |10 అక్టోబర్ 1974 |[[ఇండియన్ నేషనల్ కాంగ్రెస్ (ఆర్)|ఐఎన్‌సీ (ఆర్)]] | |- |రామ్ నివాస్ మిర్ధా (రక్షణ ఉత్పత్తి) |10 అక్టోబర్ 1974 |21 డిసెంబర్ 1975 |[[ఇండియన్ నేషనల్ కాంగ్రెస్ (ఆర్)|ఐఎన్‌సీ (ఆర్)]] | |- |విఠల్‌రావ్ గాడ్గిల్ (రక్షణ ఉత్పత్తి) |21 డిసెంబర్ 1975 |24 మార్చి 1977 |[[ఇండియన్ నేషనల్ కాంగ్రెస్ (ఆర్)|ఐఎన్‌సీ (ఆర్)]] | |- |జానకి వల్లభ్ పట్నాయక్ |23 డిసెంబర్ 1976 |24 మార్చి 1977 |[[ఇండియన్ నేషనల్ కాంగ్రెస్ (ఆర్)|ఐఎన్‌సీ (ఆర్)]] | |- ! colspan="9" | |- | rowspan="4" |ఆర్థిక మంత్రిత్వ శాఖ సహాయ మంత్రి |విద్యా చరణ్ శుక్లా |18 మార్చి 1971 |2 మే 1971 |[[ఇండియన్ నేషనల్ కాంగ్రెస్ (ఆర్)|ఐఎన్‌సీ (ఆర్)]] | |- |కె.ఆర్. గణేష్ |2 మే 1971 |10 అక్టోబర్ 1974 |[[ఇండియన్ నేషనల్ కాంగ్రెస్ (ఆర్)|ఐఎన్‌సీ (ఆర్)]] | |- |ప్రణబ్ ముఖర్జీ |10 అక్టోబర్ 1974 |21 డిసెంబర్ 1975 |[[ఇండియన్ నేషనల్ కాంగ్రెస్ (ఆర్)|ఐఎన్‌సీ (ఆర్)]] | |- |ప్రణబ్ ముఖర్జీ (రెవెన్యూ & బ్యాంకింగ్) |21 డిసెంబర్ 1975 |24 మార్చి 1977 |[[ఇండియన్ నేషనల్ కాంగ్రెస్ (ఆర్)|ఐఎన్‌సీ (ఆర్)]] | |- ! colspan="9" | |- | rowspan="5" |పనులు & గృహనిర్మాణ మంత్రిత్వ శాఖ సహాయ మంత్రి |ఇందర్ కుమార్ గుజ్రాల్ |2 మే 1971 |22 జూలై 1972 |[[ఇండియన్ నేషనల్ కాంగ్రెస్ (ఆర్)|ఐఎన్‌సీ (ఆర్)]] | |- |డి.పి. చటోపాధ్యాయ |22 జూలై 1972 |5 ఫిబ్రవరి 1973 |[[ఇండియన్ నేషనల్ కాంగ్రెస్ (ఆర్)|ఐఎన్‌సీ (ఆర్)]] | |- |ఓం మెహతా |5 ఫిబ్రవరి 1973 |10 అక్టోబర్ 1974 |[[ఇండియన్ నేషనల్ కాంగ్రెస్ (ఆర్)|ఐఎన్‌సీ (ఆర్)]] | |- |మోహన్ ధారియా |10 అక్టోబర్ 1974 |2 మే 1975 |[[ఇండియన్ నేషనల్ కాంగ్రెస్ (ఆర్)|ఐఎన్‌సీ (ఆర్)]] | |- |హెచ్‌కెఎల్ భగత్ |1 డిసెంబర్ 1975 |24 మార్చి 1977 |[[ఇండియన్ నేషనల్ కాంగ్రెస్ (ఆర్)|ఐఎన్‌సీ (ఆర్)]] | |- ! colspan="9" | |- | rowspan="1" |చట్టం & న్యాయ మంత్రిత్వ శాఖ సహాయ మంత్రి |నీతిరాజ్ సింగ్ |18 మార్చి 1971 |5 ఫిబ్రవరి 1973 |[[ఇండియన్ నేషనల్ కాంగ్రెస్ (ఆర్)|ఐఎన్‌సీ (ఆర్)]] |కంపెనీ వ్యవహారాల శాఖతో విలీనం చేయబడి చట్టం, న్యాయం & కంపెనీ వ్యవహారాల మంత్రిత్వ శాఖను ఏర్పాటు చేశారు. |- | rowspan="4" |చట్టం, న్యాయం & కంపెనీ వ్యవహారాల మంత్రిత్వ శాఖ సహాయ మంత్రి |నీతిరాజ్ సింగ్ |5 ఫిబ్రవరి 1973 |17 అక్టోబర్ 1974 |[[ఇండియన్ నేషనల్ కాంగ్రెస్ (ఆర్)|ఐఎన్‌సీ (ఆర్)]] | |- |దాజీసాహెబ్ చవాన్ |5 ఫిబ్రవరి 1973 |8 జూలై 1973 |[[ఇండియన్ నేషనల్ కాంగ్రెస్ (ఆర్)|ఐఎన్‌సీ (ఆర్)]] | |- |సరోజిని మహిషి |10 అక్టోబర్ 1974 |3 జనవరి 1976 |[[ఇండియన్ నేషనల్ కాంగ్రెస్ (ఆర్)|ఐఎన్‌సీ (ఆర్)]] | |- |VA సయ్యద్ ముహమ్మద్ |25 డిసెంబర్ 1975 |24 మార్చి 1977 |[[ఇండియన్ నేషనల్ కాంగ్రెస్ (ఆర్)|ఐఎన్‌సీ (ఆర్)]] | |- ! colspan="9" | |- | rowspan="3" |రవాణా & షిప్పింగ్ మంత్రిత్వ శాఖ సహాయ మంత్రి |ఓం మెహతా |2 మే 1971 |5 ఫిబ్రవరి 1973 |[[ఇండియన్ నేషనల్ కాంగ్రెస్ (ఆర్)|ఐఎన్‌సీ (ఆర్)]] | |- |మాన్సిన్హ్జీ భాసాహెబ్ రాణా |5 ఫిబ్రవరి 1973 |11 జనవరి 1974 |[[ఇండియన్ నేషనల్ కాంగ్రెస్ (ఆర్)|ఐఎన్‌సీ (ఆర్)]] | |- |HM త్రివేది |17 అక్టోబర్ 1974 |24 మార్చి 1977 |[[ఇండియన్ నేషనల్ కాంగ్రెస్ (ఆర్)|ఐఎన్‌సీ (ఆర్)]] | |- ! colspan="9" | |- | rowspan="2" |పర్యాటక & పౌర విమానయాన మంత్రిత్వ శాఖ సహాయ మంత్రి |సరోజిని మహిషి |2 మే 1971 |9 నవంబర్ 1973 |[[ఇండియన్ నేషనల్ కాంగ్రెస్ (ఆర్)|ఐఎన్‌సీ (ఆర్)]] | |- |సురేంద్ర పాల్ సింగ్ |10 అక్టోబర్ 1974 |23 డిసెంబర్ 1976 |[[ఇండియన్ నేషనల్ కాంగ్రెస్ (ఆర్)|ఐఎన్‌సీ (ఆర్)]] | |- ! colspan="9" | |- | rowspan="1" |ఉక్కు & గనుల మంత్రిత్వ శాఖ సహాయ మంత్రి |షా నవాజ్ ఖాన్ |2 మే 1971 |5 ఫిబ్రవరి 1973 |[[ఇండియన్ నేషనల్ కాంగ్రెస్ (ఆర్)|ఐఎన్‌సీ (ఆర్)]] | |- ! colspan="9" | |- | rowspan="2" |ఆరోగ్య & కుటుంబ నియంత్రణ మంత్రిత్వ శాఖ సహాయ మంత్రి |డి.పి. చటోపాధ్యాయ |2 మే 1971 |5 ఫిబ్రవరి 1973 |[[ఇండియన్ నేషనల్ కాంగ్రెస్ (ఆర్)|ఐఎన్‌సీ (ఆర్)]] | |- |రామ్ సేవక్ చౌదరి |1 డిసెంబర్ 1975 |24 మార్చి 1977 |[[ఇండియన్ నేషనల్ కాంగ్రెస్ (ఆర్)|ఐఎన్‌సీ (ఆర్)]] | |- ! colspan="9" | |- | rowspan="2" |పారిశ్రామిక అభివృద్ధి మంత్రిత్వ శాఖ సహాయ మంత్రి |ఘనశ్యామ్ ఓజా |2 మే 1971 |17 మార్చి 1972 |[[ఇండియన్ నేషనల్ కాంగ్రెస్ (ఆర్)|ఐఎన్‌సీ (ఆర్)]] | |- |మాన్సిన్హ్జీ భాసాహెబ్ రాణా |11 జనవరి 1974 |31 జూలై 1974 |[[ఇండియన్ నేషనల్ కాంగ్రెస్ (ఆర్)|ఐఎన్‌సీ (ఆర్)]] |పరిశ్రమ & పౌర సరఫరాల మంత్రిత్వ శాఖగా పేరు మార్చబడింది. |- | rowspan="3" |పరిశ్రమలు & పౌర సరఫరాల మంత్రిత్వ శాఖ సహాయ మంత్రి |బుద్ధ ప్రియ మౌర్య |10 అక్టోబర్ 1974 |9 ఆగస్టు 1976 |[[ఇండియన్ నేషనల్ కాంగ్రెస్ (ఆర్)|ఐఎన్‌సీ (ఆర్)]] | |- |ఎసి జార్జ్ |10 అక్టోబర్ 1974 |9 ఆగస్టు 1976 |[[ఇండియన్ నేషనల్ కాంగ్రెస్ (ఆర్)|ఐఎన్‌సీ (ఆర్)]] | |- |అనంత్ ప్రసాద్ శర్మ |10 అక్టోబర్ 1974 |9 ఆగస్టు 1976 |[[ఇండియన్ నేషనల్ కాంగ్రెస్ (ఆర్)|ఐఎన్‌సీ (ఆర్)]] |పరిశ్రమల మంత్రిత్వ శాఖ & పౌర సరఫరాలు & సహకార మంత్రిత్వ శాఖలుగా విభజించబడింది. |- | rowspan="2" |పరిశ్రమల మంత్రిత్వ శాఖ సహాయ మంత్రి |బుద్ధ ప్రియ మౌర్య |9 ఆగస్టు 1976 |24 మార్చి 1977 |[[ఇండియన్ నేషనల్ కాంగ్రెస్ (ఆర్)|ఐఎన్‌సీ (ఆర్)]] | |- |అనంత్ ప్రసాద్ శర్మ |9 ఆగస్టు 1976 |24 మార్చి 1977 |[[ఇండియన్ నేషనల్ కాంగ్రెస్ (ఆర్)|ఐఎన్‌సీ (ఆర్)]] | |- | rowspan="1" |పౌర సరఫరాలు & సహకార మంత్రిత్వ శాఖ సహాయ మంత్రి |ఎసి జార్జ్ |9 ఆగస్టు 1976 |24 మార్చి 1977 |[[ఇండియన్ నేషనల్ కాంగ్రెస్ (ఆర్)|ఐఎన్‌సీ (ఆర్)]] | |- ! colspan="9" | |- | rowspan="4" |ప్రణాళిక మంత్రిత్వ శాఖ సహాయ మంత్రి |మోహన్ ధారియా |2 మే 1971 |10 అక్టోబర్ 1974 |[[ఇండియన్ నేషనల్ కాంగ్రెస్ (ఆర్)|ఐఎన్‌సీ (ఆర్)]] | |- |విద్యా చరణ్ శుక్లా |10 అక్టోబర్ 1974 |28 మే 1975 |[[ఇండియన్ నేషనల్ కాంగ్రెస్ (ఆర్)|ఐఎన్‌సీ (ఆర్)]] | |- |ఇందర్ కుమార్ గుజ్రాల్ |28 మే 1975 |12 మే 1976 |[[ఇండియన్ నేషనల్ కాంగ్రెస్ (ఆర్)|ఐఎన్‌సీ (ఆర్)]] | |- |శంకర్ ఘోష్ |21 ఏప్రిల్ 1976 |24 మార్చి 1977 |[[ఇండియన్ నేషనల్ కాంగ్రెస్ (ఆర్)|ఐఎన్‌సీ (ఆర్)]] | |- ! colspan="9" | |- | rowspan="1" |విద్య & సాంఘిక సంక్షేమ మంత్రిత్వ శాఖ సహాయ మంత్రి సాంస్కృతిక శాఖ సహాయ మంత్రి |సయ్యిద్ నూరుల్ హసన్ |4 అక్టోబర్ 1971 |24 మార్చి 1972 |[[ఇండియన్ నేషనల్ కాంగ్రెస్ (ఆర్)|ఐఎన్‌సీ (ఆర్)]] | |- ! colspan="9" | |- | rowspan="1" |విదేశీ వ్యవహారాల మంత్రిత్వ శాఖ సహాయ మంత్రి |సురేంద్ర పాల్ సింగ్ |5 ఫిబ్రవరి 1973 |10 అక్టోబర్ 1974 |[[ఇండియన్ నేషనల్ కాంగ్రెస్ (ఆర్)|ఐఎన్‌సీ (ఆర్)]] | |- ! colspan="9" | |- | rowspan="1" |కమ్యూనికేషన్ల మంత్రిత్వ శాఖ సహాయ మంత్రి |షేర్ సింగ్ |12 జనవరి 1974 |10 అక్టోబర్ 1974 |[[ఇండియన్ నేషనల్ కాంగ్రెస్ (ఆర్)|ఐఎన్‌సీ (ఆర్)]] | |- ! colspan="9" | |- | rowspan="2" |రైల్వే మంత్రిత్వ శాఖ సహాయ మంత్రి |మొహమ్మద్ షఫీ ఖురేషి |10 అక్టోబర్ 1974 |24 మార్చి 1977 |[[ఇండియన్ నేషనల్ కాంగ్రెస్ (ఆర్)|ఐఎన్‌సీ (ఆర్)]] | |- |సురేంద్ర పాల్ సింగ్ |23 డిసెంబర్ 1976 |24 మార్చి 1977 |[[ఇండియన్ నేషనల్ కాంగ్రెస్ (ఆర్)|ఐఎన్‌సీ (ఆర్)]] | |- ! colspan="9" | |- | rowspan="1" |వాణిజ్య మంత్రిత్వ శాఖ సహాయ మంత్రి |విశ్వనాథ్ ప్రతాప్ సింగ్ |23 డిసెంబర్ 1976 |24 మార్చి 1977 |[[ఇండియన్ నేషనల్ కాంగ్రెస్ (ఆర్)|ఐఎన్‌సీ (ఆర్)]] | |} === డిప్యూటీ మంత్రులు === {| class="wikitable sortable" |+ !మంత్రిత్వ శాఖలు !మంత్రి !పదవీ బాధ్యతలు నుండి !పదవీ బాధ్యతలు వరకు !పార్టీ !వ్యాఖ్యలు |- | rowspan="2" |ఆర్థిక మంత్రిత్వ శాఖలో ఉప మంత్రి |కె.ఆర్. గణేష్ |18 మార్చి 1971 |2 మే 1971 |[[ఇండియన్ నేషనల్ కాంగ్రెస్ (ఆర్)|ఐఎన్‌సీ (ఆర్)]] | |- |సుశీల రోహత్గి |2 మే 1971 |24 మార్చి 1977 |[[ఇండియన్ నేషనల్ కాంగ్రెస్ (ఆర్)|ఐఎన్‌సీ (ఆర్)]] | |- ! colspan="9" | |- | rowspan="3" |ఆరోగ్య, కుటుంబ నియంత్రణ మంత్రిత్వ శాఖ సహాయ మంత్రి |అమియా కుమార్ కిస్కు |18 మార్చి 1971 |10 అక్టోబర్ 1974 |[[ఇండియన్ నేషనల్ కాంగ్రెస్ (ఆర్)|ఐఎన్‌సీ (ఆర్)]] | |- |కొండజ్జి బసప్ప |5 ఫిబ్రవరి 1973 |10 అక్టోబర్ 1974 |[[ఇండియన్ నేషనల్ కాంగ్రెస్ (ఆర్)|ఐఎన్‌సీ (ఆర్)]] | |- |ఎకెఎం ఇషాక్ |10 అక్టోబర్ 1974 |24 మార్చి 1977 |[[ఇండియన్ నేషనల్ కాంగ్రెస్ (ఆర్)|ఐఎన్‌సీ (ఆర్)]] | |- ! colspan="9" | |- | rowspan="2" |పర్యాటక, పౌర విమానయాన మంత్రిత్వ శాఖ సహాయ మంత్రి |సరోజిని మహిషి |18 మార్చి 1971 |2 మే 1971 |[[ఇండియన్ నేషనల్ కాంగ్రెస్ (ఆర్)|ఐఎన్‌సీ (ఆర్)]] | |- |వీరభద్ర సింగ్ |31 డిసెంబర్ 1976 |24 మార్చి 1977 |[[ఇండియన్ నేషనల్ కాంగ్రెస్ (ఆర్)|ఐఎన్‌సీ (ఆర్)]] | |- ! colspan="9" | |- | rowspan="1" |సరఫరా మంత్రిత్వ శాఖలో ఉప మంత్రి |జగన్నాథ్ పహాడియా |18 మార్చి 1971 |2 మే 1971 |[[ఇండియన్ నేషనల్ కాంగ్రెస్ (ఆర్)|ఐఎన్‌సీ (ఆర్)]] |పునరావాస శాఖతో విలీనం చేయబడి సరఫరా, పునరావాస మంత్రిత్వ శాఖ ఏర్పడింది. |- | rowspan="1" |సరఫరా, పునరావాస మంత్రిత్వ శాఖలో ఉప మంత్రి |గడ్డం వెంకటస్వామి |9 నవంబర్ 1973 |24 మార్చి 1977 |[[ఇండియన్ నేషనల్ కాంగ్రెస్ (ఆర్)|ఐఎన్‌సీ (ఆర్)]] | |- ! colspan="9" | |- | rowspan="1" |ఉక్కు, భారీ ఇంజనీరింగ్ మంత్రిత్వ శాఖలో ఉప మంత్రి |మొహమ్మద్ షఫీ ఖురేషి |18 మార్చి 1971 |2 మే 1971 |[[ఇండియన్ నేషనల్ కాంగ్రెస్ (ఆర్)|ఐఎన్‌సీ (ఆర్)]] |ఉక్కు, గనుల మంత్రిత్వ శాఖగా పేరు మార్చబడింది. |- | rowspan="2" |ఉక్కు, గనుల మంత్రిత్వ శాఖ సహాయ మంత్రి |సుఖ్‌దేవ్ ప్రసాద్ |5 ఫిబ్రవరి 1973 |24 మార్చి 1977 |[[ఇండియన్ నేషనల్ కాంగ్రెస్ (ఆర్)|ఐఎన్‌సీ (ఆర్)]] | |- |సుబోధ్ చంద్ర హంస్దా |6 ఫిబ్రవరి 1973 |10 అక్టోబర్ 1974 |[[ఇండియన్ నేషనల్ కాంగ్రెస్ (ఆర్)|ఐఎన్‌సీ (ఆర్)]] |- ! colspan="9" | |- | rowspan="2" |హోం మంత్రిత్వ శాఖలో డిప్యూటీ మంత్రి |కె.ఎస్. రామస్వామి |18 మార్చి 1971 |2 మే 1971 |[[ఇండియన్ నేషనల్ కాంగ్రెస్ (ఆర్)|ఐఎన్‌సీ (ఆర్)]] | |- |ఫక్రుద్దీన్సాబ్ హుస్సేన్సాబ్ మొహ్సిన్ |2 మే 1971 |24 మార్చి 1977 |[[ఇండియన్ నేషనల్ కాంగ్రెస్ (ఆర్)|ఐఎన్‌సీ (ఆర్)]] | |- ! colspan="9" | |- | rowspan="4" |నీటిపారుదల, విద్యుత్ మంత్రిత్వ శాఖ సహాయ మంత్రి |సిద్ధేశ్వర్ ప్రసాద్ |18 మార్చి 1971 |2 మే 1971 |[[ఇండియన్ నేషనల్ కాంగ్రెస్ (ఆర్)|ఐఎన్‌సీ (ఆర్)]] | |- |బైజ్నాథ్ కురీల్ |2 మే 1971 |4 ఫిబ్రవరి 1973 |[[ఇండియన్ నేషనల్ కాంగ్రెస్ (ఆర్)|ఐఎన్‌సీ (ఆర్)]] | |- |బాల్గోవింద్ వర్మ |5 ఫిబ్రవరి 1973 |9 నవంబర్ 1973 |[[ఇండియన్ నేషనల్ కాంగ్రెస్ (ఆర్)|ఐఎన్‌సీ (ఆర్)]] | |- |సిద్ధేశ్వర్ ప్రసాద్ |9 నవంబర్ 1973 |10 అక్టోబర్ 1974 |[[ఇండియన్ నేషనల్ కాంగ్రెస్ (ఆర్)|ఐఎన్‌సీ (ఆర్)]] |నీటిపారుదల శాఖ, ఇంధన మంత్రిత్వ శాఖగా విభజించబడింది. |- | rowspan="1" |ఇంధన మంత్రిత్వ శాఖలో ఉప మంత్రి |సిద్ధేశ్వర్ ప్రసాద్ |10 అక్టోబర్ 1974 |24 మార్చి 1977 |[[ఇండియన్ నేషనల్ కాంగ్రెస్ (ఆర్)|ఐఎన్‌సీ (ఆర్)]] | |- ! colspan="9" | |- | rowspan="2" |విదేశాంగ మంత్రిత్వ శాఖలో డిప్యూటీ మంత్రి |సురేంద్ర పాల్ సింగ్ |18 మార్చి 1971 |5 ఫిబ్రవరి 1973 |[[ఇండియన్ నేషనల్ కాంగ్రెస్ (ఆర్)|ఐఎన్‌సీ (ఆర్)]] | |- |బిపిన్‌పాల్ దాస్ |17 అక్టోబర్ 1974 |24 మార్చి 1977 |[[ఇండియన్ నేషనల్ కాంగ్రెస్ (ఆర్)|ఐఎన్‌సీ (ఆర్)]] | |- ! colspan="9" | |- | rowspan="1" |వ్యవసాయ మంత్రిత్వ శాఖలో ఉప మంత్రి |జగన్నాథ్ పహాడియా |2 మే 1971 |22 జూలై 1972 |[[ఇండియన్ నేషనల్ కాంగ్రెస్ (ఆర్)|ఐఎన్‌సీ (ఆర్)]] |వ్యవసాయం, నీటిపారుదల మంత్రిత్వ శాఖను ఏర్పాటు చేయడానికి నీటిపారుదల శాఖతో విలీనం చేయబడింది. |- | rowspan="2" |వ్యవసాయం, నీటిపారుదల మంత్రిత్వ శాఖ సహాయ మంత్రి |కేదార్ నాథ్ సింగ్ |10 అక్టోబర్ 1974 |24 మార్చి 1977 |[[ఇండియన్ నేషనల్ కాంగ్రెస్ (ఆర్)|ఐఎన్‌సీ (ఆర్)]] | |- |ప్రభుదాస్ పటేల్ |23 అక్టోబర్ 1974 |14 మార్చి 1977 |[[ఇండియన్ నేషనల్ కాంగ్రెస్ (ఆర్)|ఐఎన్‌సీ (ఆర్)]] | |- ! colspan="9" | |- | rowspan="2" |రైల్వే మంత్రిత్వ శాఖలో ఉప మంత్రి |మొహమ్మద్ షఫీ ఖురేషి |2 మే 1971 |10 అక్టోబర్ 1974 |[[ఇండియన్ నేషనల్ కాంగ్రెస్ (ఆర్)|ఐఎన్‌సీ (ఆర్)]] | |- |బూటా సింగ్ |10 అక్టోబర్ 1974 |23 డిసెంబర్ 1976 |[[ఇండియన్ నేషనల్ కాంగ్రెస్ (ఆర్)|ఐఎన్‌సీ (ఆర్)]] | |- ! colspan="9" | |- | rowspan="3" |విద్య, సాంఘిక సంక్షేమ మంత్రిత్వ శాఖలో ఉప మంత్రి |కె.ఎస్. రామస్వామి |2 మే 1971 |11 నవంబర్ 1972 |[[ఇండియన్ నేషనల్ కాంగ్రెస్ (ఆర్)|ఐఎన్‌సీ (ఆర్)]] | |- |దేవనందన్ ప్రసాద్ యాదవ్ |2 మే 1971 |24 మార్చి 1977 |[[ఇండియన్ నేషనల్ కాంగ్రెస్ (ఆర్)|ఐఎన్‌సీ (ఆర్)]] | |- |అరవింద్ నేతం |5 ఫిబ్రవరి 1973 |24 మార్చి 1977 |[[ఇండియన్ నేషనల్ కాంగ్రెస్ (ఆర్)|ఐఎన్‌సీ (ఆర్)]] | |- | rowspan="2" |సాంస్కృతిక శాఖ సహాయ మంత్రి |దేవనందన్ ప్రసాద్ యాదవ్ |28 మే 1971 |24 మార్చి 1977 |[[ఇండియన్ నేషనల్ కాంగ్రెస్ (ఆర్)|ఐఎన్‌సీ (ఆర్)]] | |- |అరవింద్ నేతం |5 ఫిబ్రవరి 1973 |24 మార్చి 1977 |[[ఇండియన్ నేషనల్ కాంగ్రెస్ (ఆర్)|ఐఎన్‌సీ (ఆర్)]] | |- ! colspan="9" | |- | rowspan="3" |పారిశ్రామిక అభివృద్ధి మంత్రిత్వ శాఖలో ఉప మంత్రి |సిద్ధేశ్వర్ ప్రసాద్ |2 మే 1971 |5 ఫిబ్రవరి 1973 |[[ఇండియన్ నేషనల్ కాంగ్రెస్ (ఆర్)|ఐఎన్‌సీ (ఆర్)]] | |- |ప్రణబ్ ముఖర్జీ |5 ఫిబ్రవరి 1973 |11 జనవరి 1974 |[[ఇండియన్ నేషనల్ కాంగ్రెస్ (ఆర్)|ఐఎన్‌సీ (ఆర్)]] | |- |జియావుర్ రెహమాన్ అన్సారీ |6 ఫిబ్రవరి 1973 |10 అక్టోబర్ 1974 |[[ఇండియన్ నేషనల్ కాంగ్రెస్ (ఆర్)|ఐఎన్‌సీ (ఆర్)]] |పరిశ్రమ, పౌర సరఫరాల మంత్రిత్వ శాఖగా పేరు మార్చబడింది. |- | rowspan="1" |పరిశ్రమలు, పౌర సరఫరాల మంత్రిత్వ శాఖ సహాయ మంత్రి |జియావుర్ రెహమాన్ అన్సారీ |10 అక్టోబర్ 1974 |3 జనవరి 1976 |[[ఇండియన్ నేషనల్ కాంగ్రెస్ (ఆర్)|ఐఎన్‌సీ (ఆర్)]] |పరిశ్రమల మంత్రిత్వ శాఖ, పౌర సరఫరాలు, సహకార మంత్రిత్వ శాఖలుగా విభజించబడింది. |- ! colspan="9" | |- | rowspan="2" |భారీ పరిశ్రమల మంత్రిత్వ శాఖలో ఉప మంత్రి |సిద్ధేశ్వర్ ప్రసాద్ |5 ఫిబ్రవరి 1973 |9 నవంబర్ 1973 |[[ఇండియన్ నేషనల్ కాంగ్రెస్ (ఆర్)|ఐఎన్‌సీ (ఆర్)]] | |- |చౌదరి దల్బీర్ సింగ్ |9 నవంబర్ 1973 |10 అక్టోబర్ 1974 |[[ఇండియన్ నేషనల్ కాంగ్రెస్ (ఆర్)|ఐఎన్‌సీ (ఆర్)]] |పరిశ్రమ, పౌర సరఫరాల మంత్రిత్వ శాఖలో విలీనం చేయబడింది. |- ! colspan="9" | |- | rowspan="2" |పార్లమెంటరీ వ్యవహారాల శాఖలో ఉప మంత్రి |బి. శంకరానంద్ |2 మే 1971 |24 మార్చి 1977 |[[ఇండియన్ నేషనల్ కాంగ్రెస్ (ఆర్)|ఐఎన్‌సీ (ఆర్)]] | |- |కేదార్ నాథ్ సింగ్ |2 మే 1971 |10 అక్టోబర్ 1974 |[[ఇండియన్ నేషనల్ కాంగ్రెస్ (ఆర్)|ఐఎన్‌సీ (ఆర్)]] | |- ! colspan="9" | |- | rowspan="1" |కంపెనీ వ్యవహారాల మంత్రిత్వ శాఖలో ఉప మంత్రి |బెడబ్రత బారువా |2 మే 1971 |5 ఫిబ్రవరి 1973 |[[ఇండియన్ నేషనల్ కాంగ్రెస్ (ఆర్)|ఐఎన్‌సీ (ఆర్)]] |చట్ట, న్యాయ మంత్రిత్వ శాఖతో విలీనం చేయబడి చట్టం, న్యాయం, కంపెనీ వ్యవహారాల మంత్రిత్వ శాఖను ఏర్పాటు చేశారు. |- ! ! ! ! | ! ! ! ! |- | rowspan="1" |చట్టం, న్యాయ, కంపెనీ వ్యవహారాల మంత్రిత్వ శాఖలో ఉప మంత్రి |బెడబ్రత బారువా |5 ఫిబ్రవరి 1973 |24 మార్చి 1977 |[[ఇండియన్ నేషనల్ కాంగ్రెస్ (ఆర్)|ఐఎన్‌సీ (ఆర్)]] | |- ! colspan="9" | |- | rowspan="2" |కార్మిక, పునరావాస మంత్రిత్వ శాఖలో ఉప మంత్రి |బాల్గోవింద్ వర్మ |2 మే 1971 |5 ఫిబ్రవరి 1973 |[[ఇండియన్ నేషనల్ కాంగ్రెస్ (ఆర్)|ఐఎన్‌సీ (ఆర్)]] | |- |గడ్డం వెంకటస్వామి |5 ఫిబ్రవరి 1973 |9 నవంబర్ 1973 |[[ఇండియన్ నేషనల్ కాంగ్రెస్ (ఆర్)|ఐఎన్‌సీ (ఆర్)]] |కార్మిక మంత్రిత్వ శాఖ, పునరావాస శాఖగా విభజించబడింది. |- | rowspan="2" |కార్మిక మంత్రిత్వ శాఖలో ఉప మంత్రి |బాల్గోవింద్ వర్మ |9 నవంబర్ 1973 |26 డిసెంబర్ 1976 |[[ఇండియన్ నేషనల్ కాంగ్రెస్ (ఆర్)|ఐఎన్‌సీ (ఆర్)]] | |- |జగన్నాథ్ పహాడియా |26 డిసెంబర్ 1976 |24 మార్చి 1977 |[[ఇండియన్ నేషనల్ కాంగ్రెస్ (ఆర్)|ఐఎన్‌సీ (ఆర్)]] | |- ! colspan="9" | |- | rowspan="2" |పెట్రోలియం, రసాయనాల మంత్రిత్వ శాఖ సహాయ మంత్రి |చౌదరి దల్బీర్ సింగ్ |2 మే 1971 |9 నవంబర్ 1973 |[[ఇండియన్ నేషనల్ కాంగ్రెస్ (ఆర్)|ఐఎన్‌సీ (ఆర్)]] | |- |సి.పి. మాఝి |17 అక్టోబర్ 1974 |25 డిసెంబర్ 1975 |[[ఇండియన్ నేషనల్ కాంగ్రెస్ (ఆర్)|ఐఎన్‌సీ (ఆర్)]] |పెట్రోలియం మంత్రిత్వ శాఖ, రసాయనాలు, ఎరువుల మంత్రిత్వ శాఖగా విభజించబడింది. |- | rowspan="1" |పెట్రోలియం మంత్రిత్వ శాఖలో ఉప మంత్రి |జియావుర్ రెహమాన్ అన్సారీ |21 డిసెంబర్ 1975 |24 మార్చి 1977 |[[ఇండియన్ నేషనల్ కాంగ్రెస్ (ఆర్)|ఐఎన్‌సీ (ఆర్)]] | |- | rowspan="1" |రసాయనాలు, ఎరువుల మంత్రిత్వ శాఖ సహాయ మంత్రి |సి.పి. మాఝి |21 డిసెంబర్ 1975 |24 మార్చి 1977 |[[ఇండియన్ నేషనల్ కాంగ్రెస్ (ఆర్)|ఐఎన్‌సీ (ఆర్)]] | |- ! colspan="9" | |- | rowspan="1" |సమాచార, ప్రసార మంత్రిత్వ శాఖ సహాయ మంత్రి |ధరమ్ బీర్ సిన్హా |2 మే 1971 |24 మార్చి 1977 |[[ఇండియన్ నేషనల్ కాంగ్రెస్ (ఆర్)|ఐఎన్‌సీ (ఆర్)]] |- ! colspan="9" | |- | rowspan="1" |విదేశీ వాణిజ్య మంత్రిత్వ శాఖలో ఉప మంత్రి |ఎసి జార్జ్ |2 మే 1971 |5 ఫిబ్రవరి 1973 |[[ఇండియన్ నేషనల్ కాంగ్రెస్ (ఆర్)|ఐఎన్‌సీ (ఆర్)]] |వాణిజ్య మంత్రిత్వ శాఖగా ఏర్పడటానికి విలీనం చేయబడింది. |- | rowspan="2" |వాణిజ్య మంత్రిత్వ శాఖలో ఉప మంత్రి |విశ్వనాథ్ ప్రతాప్ సింగ్ |5 ఫిబ్రవరి 1973 |23 డిసెంబర్ 1976 |[[ఇండియన్ నేషనల్ కాంగ్రెస్ (ఆర్)|ఐఎన్‌సీ (ఆర్)]] | |- |బూటా సింగ్ |23 డిసెంబర్ 1976 |24 మార్చి 1977 |[[ఇండియన్ నేషనల్ కాంగ్రెస్ (ఆర్)|ఐఎన్‌సీ (ఆర్)]] | |- ! colspan="9" | |- | rowspan="2" |కమ్యూనికేషన్ల మంత్రిత్వ శాఖలో డిప్యూటీ మంత్రి |జగన్నాథ్ పహాడియా |22 జూలై 1972 |23 డిసెంబర్ 1976 |[[ఇండియన్ నేషనల్ కాంగ్రెస్ (ఆర్)|ఐఎన్‌సీ (ఆర్)]] | |- |బాల్గోవింద్ వర్మ |23 డిసెంబర్ 1976 |24 మార్చి 1977 |[[ఇండియన్ నేషనల్ కాంగ్రెస్ (ఆర్)|ఐఎన్‌సీ (ఆర్)]] |- ! colspan="9" | |- | rowspan="1" |రక్షణ మంత్రిత్వ శాఖలో ఉప మంత్రి |జానకి వల్లభ్ పట్నాయక్ |5 ఫిబ్రవరి 1973 |26 డిసెంబర్ 1976 |[[ఇండియన్ నేషనల్ కాంగ్రెస్ (ఆర్)|ఐఎన్‌సీ (ఆర్)]] | |- ! colspan="9" | |- | rowspan="2" |రవాణా, షిప్పింగ్ మంత్రిత్వ శాఖలో ఉప మంత్రి |ప్రణబ్ ముఖర్జీ |11 జనవరి 1974 |10 అక్టోబర్ 1974 |[[ఇండియన్ నేషనల్ కాంగ్రెస్ (ఆర్)|ఐఎన్‌సీ (ఆర్)]] | |- |చౌదరి దల్బీర్ సింగ్ |1 డిసెంబర్ 1975 |24 మార్చి 1977 |[[ఇండియన్ నేషనల్ కాంగ్రెస్ (ఆర్)|ఐఎన్‌సీ (ఆర్)]] | |- ! colspan="9" | |- | rowspan="1" |పనులు, గృహనిర్మాణ మంత్రిత్వ శాఖలో ఉప మంత్రి |చౌదరి దల్బీర్ సింగ్ |10 అక్టోబర్ 1974 |1 డిసెంబర్ 1975 |[[ఇండియన్ నేషనల్ కాంగ్రెస్ (ఆర్)|ఐఎన్‌సీ (ఆర్)]] | |- ! colspan="9" | |- | rowspan="1" |పర్యాటక, పౌర విమానయాన మంత్రిత్వ శాఖ సహాయ మంత్రి |వీరభద్ర సింగ్ |31 డిసెంబర్ 1976 |24 మార్చి 1977 |[[ఇండియన్ నేషనల్ కాంగ్రెస్ (ఆర్)|ఐఎన్‌సీ (ఆర్)]] |} ==మూలాలు== {{మూలాలజాబితా}} [[వర్గం:అధికారంలో లేని మంత్రిమండళ్లు]] bu9rw6zpl9g5e8r7hflyp7a46re59at 0 458848 4594838 2025-06-29T13:09:12Z Batthini Vinay Kumar Goud 78298 [[WP:AES|←]]Created page with '{{Infobox government cabinet |cabinet_name = మొరార్జీ దేశాయ్ మంత్రివర్గం<br>భారత గణతంత్ర 9వ మంత్రిత్వ శాఖ |cabinet_type = |cabinet_number = |jurisdiction = |incumbent = | flag = Flag of India.svg | flag_border = true | name = మొరార్జీ...' 4594838 wikitext text/x-wiki {{Infobox government cabinet |cabinet_name = మొరార్జీ దేశాయ్ మంత్రివర్గం<br>భారత గణతంత్ర 9వ మంత్రిత్వ శాఖ |cabinet_type = |cabinet_number = |jurisdiction = |incumbent = | flag = Flag of India.svg | flag_border = true | name = [[మొరార్జీ దేశాయి]] |image = Morarji Desai visits the USA (cropped).jpg |date_formed = 1977 మార్చి 24 |date_dissolved = 1979 జూలై 28 |government_head = [[మొరార్జీ దేశాయి]] |government_head_history = |deputy_government_head = |state_head = బసప్ప దానప్ప జట్టి <small>(నటన)</small><br /><small>(25 జూలై 1977 వరకు)</small><br /> [[నీలం సంజీవరెడ్డి]] <small>(25 జూలై 1977 నుండి)</small> |current_number = |former_members_number = |total_number = |political_party = [[జనతా పార్టీ]] <small>(జనతా కూటమి)</small> |legislature_status = [[మెజారిటీ ప్రభుత్వం|మెజారిటీ]]{{Composition bar|295|542|{{party color|Janata Party}}|background-color=|border border-color=darkgray|width=|per=1}} |election = [[1977 భారత సార్వత్రిక ఎన్నికలు|1977]] |last_election = [[1980 భారత సార్వత్రిక ఎన్నికలు|1980]] |legislature_term = {{Age in years, months and days|1977|03|24|1979|07|28}} |budget = |opposition_cabinet = |opposition_party = [[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]]<br /><small>(కాంగ్రెస్ కూటమి)</small> |opposition_leader = [[యశ్వంతరావ్ చవాన్]]<br /><small>(1 జూలై 1977 – 11 ఏప్రిల్ 1978; 10 జూలై 1979 నుండి)</small><br />సి.ఎం. స్టీఫెన్ <small>(12 ఏప్రిల్ 1978 – 9 జూలై 1979) (లో‍క్‍సభ) </small> |incoming_formation = |outgoing_formation = |previous = [[ఇందిరా గాంధీ మూడవ మంత్రివర్గం]] |successor = [[చరణ్ సింగ్ మంత్రివర్గం]] }} 1977 భారత సార్వత్రిక ఎన్నికల తరువాత 1977 మార్చి 24న మొరార్జీ దేశాయ్ మంత్రిత్వ శాఖ ఏర్పడింది. మొరార్జీ దేశాయ్ కాంగ్రెస్ పార్టీపై జనతా పార్టీని విజయపథంలో నడిపించాడు. పదవీ బాధ్యతలు స్వీకరించిన తర్వాత [[మొరార్జీ దేశాయి]] కాంగ్రెస్ పార్టీకి చెందని మొదటి భారత ప్రధానమంత్రి అయ్యాడు. == క్యాబినెట్ == {| class="wikitable sortable" |+ !మంత్రిత్వ శాఖలు !మంత్రి !పదవీ బాధ్యతలు నుండి !పదవీ బాధ్యతలు వరకు !పార్టీ !వ్యాఖ్యలు |- | rowspan="1" |ప్రధాన మంత్రి, ఏ మంత్రికి కేటాయించని అన్ని ఇతర ముఖ్యమైన శాఖలు, విధానపరమైన అంశాలకు కూడా ఇన్‌చార్జ్ . |మొరార్జీ దేశాయ్ |24 మార్చి 1977 |28 జూలై 1979 |[[జనతా పార్టీ|జేపీ]] | |- | rowspan="2" |ఉప ప్రధాన మంత్రులు |చరణ్ సింగ్ |24 జనవరి 1979 |16 జూలై 1979 |[[జనతా పార్టీ|జేపీ]] | |- |జగ్జీవన్ రామ్ |24 జనవరి 1979 |16 జూలై 1979 |[[జనతా పార్టీ|జేపీ]] | |- | rowspan="1" |షిప్పింగ్, రవాణా మంత్రి |మొరార్జీ దేశాయ్ |24 మార్చి 1977 |14 ఆగస్టు 1977 |[[జనతా పార్టీ|జేపీ]] |ప్రధానమంత్రి బాధ్యత వహించారు. |- | rowspan="3" |హోం మంత్రి |చరణ్ సింగ్ |26 మార్చి 1977 |1 జూలై 1978 |[[జనతా పార్టీ|జేపీ]] | |- |మొరార్జీ దేశాయ్ |1 జూలై 1978 |24 జనవరి 1979 |[[జనతా పార్టీ|జేపీ]] |ప్రధానమంత్రి బాధ్యత వహించారు. |- |హిరుభాయ్ ఎం. పటేల్ |29 జనవరి 1979 |28 జూలై 1979 |[[జనతా పార్టీ|జేపీ]] | |- | rowspan="2" |ఆర్థిక మంత్రి |హిరుభాయ్ ఎం. పటేల్ |26 మార్చి 1977 |24 జనవరి 1979 |[[జనతా పార్టీ|జేపీ]] | |- |చరణ్ సింగ్ |24 జనవరి 1979 |16 జూలై 1979 |[[జనతా పార్టీ|జేపీ]] | |- | rowspan="1" |రక్షణ మంత్రి |జగ్జీవన్ రామ్ |28 మార్చి 1977 |28 జూలై 1979 |[[జనతా పార్టీ|జేపీ]] | |- | rowspan="1" |విదేశాంగ మంత్రి |అటల్ బిహారీ వాజ్‌పేయి |26 మార్చి 1977 |28 జూలై 1979 |[[జనతా పార్టీ|జేపీ]] | |- | rowspan="1" |సమాచార, ప్రసార శాఖ మంత్రి |ఎల్.కె. అద్వానీ |26 మార్చి 1977 |28 జూలై 1979 |[[జనతా పార్టీ|జేపీ]] | |- | rowspan="1" |విద్య, సాంఘిక సంక్షేమం, సంస్కృతి మంత్రి |ప్రతాప్ చంద్ర చుందర్ |26 మార్చి 1977 |28 జూలై 1979 |[[జనతా పార్టీ|జేపీ]] | |- | rowspan="1" |విద్య, సాంఘిక సంక్షేమ మంత్రి |రబీ రే |25 జనవరి 1979 |15 జూలై 1979 |[[జనతా పార్టీ|జేపీ]] | |- | rowspan="1" |రైల్వే మంత్రి |మధు దండవతే |26 మార్చి 1977 |28 జూలై 1979 |[[జనతా పార్టీ|జేపీ]] | |- | rowspan="1" |వాణిజ్య మంత్రి పౌర సరఫరాలు, సహకార మంత్రి |మోహన్ ధారియా |26 మార్చి 1977 |28 జూలై 1979 |[[జనతా పార్టీ|జేపీ]] | |- | rowspan="1" |ఇంధన శాఖ మంత్రి |పి. రామచంద్రన్ |26 మార్చి 1977 |28 జూలై 1979 |[[జనతా పార్టీ|జేపీ]] | |- | rowspan="1" |చట్టం, న్యాయ, కంపెనీ వ్యవహారాల మంత్రి |శాంతి భూషణ్ |26 మార్చి 1977 |28 జూలై 1979 |[[జనతా పార్టీ|జేపీ]] | |- | rowspan="1" |పనులు, గృహనిర్మాణం, సరఫరా, పునరావాస మంత్రి |సికందర్ బఖ్త్ |26 మార్చి 1977 |28 జూలై 1979 |[[జనతా పార్టీ|జేపీ]] | |- | rowspan="1" |పార్లమెంటరీ వ్యవహారాల మంత్రి కార్మిక మంత్రి |రవీంద్ర వర్మ |26 మార్చి 1977 |28 జూలై 1979 |[[జనతా పార్టీ|జేపీ]] | |- | rowspan="1" |ఉక్కు, గనుల శాఖ మంత్రి |బిజు పట్నాయక్ |26 మార్చి 1977 |15 జూలై 1979 |[[జనతా పార్టీ|జేపీ]] | |- | rowspan="3" |కమ్యూనికేషన్ల మంత్రి |ప్రకాష్ సింగ్ బాదల్ |26 మార్చి 1977 |27 మార్చి 1977 |[[శిరోమణి అకాలీ దళ్]] | |- |జార్జ్ ఫెర్నాండెజ్ |27 మార్చి 1977 |6 జూలై 1977 |[[జనతా పార్టీ|జేపీ]] | |- |బ్రిజ్ లాల్ వర్మ |6 జూలై 1977 |28 జూలై 1979 |[[జనతా పార్టీ|జేపీ]] | |- | rowspan="1" |పర్యాటక, పౌర విమానయాన మంత్రి |పురుషోత్తం కౌశిక్ |26 మార్చి 1977 |15 జూలై 1979 |[[జనతా పార్టీ|జేపీ]] | |- | rowspan="2" |వ్యవసాయం, నీటిపారుదల శాఖ మంత్రి |ప్రకాష్ సింగ్ బాదల్ |28 మార్చి 1977 |17 జూన్ 1977 |[[శిరోమణి అకాలీ దళ్]] | |- |సుర్జిత్ సింగ్ బర్నాలా |18 జూన్ 1977 |28 జూలై 1979 |[[శిరోమణి అకాలీ దళ్]] | |- | rowspan="2" |ఆరోగ్య, కుటుంబ సంక్షేమ శాఖ మంత్రి |రాజ్ నారాయణ్ |28 మార్చి 1977 |1 జూలై 1978 |[[జనతా పార్టీ|జేపీ]] | |- |మొరార్జీ దేశాయ్ |1 జూలై 1978 |24 జనవరి 1979 |[[జనతా పార్టీ|జేపీ]] |ప్రధానమంత్రి బాధ్యత వహించారు. |- | rowspan="2" |పరిశ్రమల మంత్రి |బ్రిజ్ లాల్ వర్మ |28 మార్చి 1977 |6 జూలై 1977 |[[జనతా పార్టీ|జేపీ]] | |- |జార్జ్ ఫెర్నాండెజ్ |6 జూలై 1977 |15 జూలై 1979 |[[జనతా పార్టీ|జేపీ]] | |- | rowspan="1" |రసాయనాలు, ఎరువుల శాఖ మంత్రి |హేమవతి నందన్ బహుగుణ |28 మార్చి 1977 |29 మార్చి 1977 |[[జనతా పార్టీ|జేపీ]] |పెట్రోలియం, రసాయనాలు, ఎరువులుగా పేరు మార్చబడింది. |- | rowspan="1" |పెట్రోలియం, రసాయనాలు, ఎరువుల మంత్రి |హేమవతి నందన్ బహుగుణ |29 మార్చి 1977 |15 జూలై 1979 |[[జనతా పార్టీ|జేపీ]] |} ==మూలాలు== {{మూలాలజాబితా}} [[వర్గం:అధికారంలో లేని మంత్రిమండళ్లు]] q5aychw2kmpdc0csm12g35vnb45vdud 0 458849 4594855 2025-06-29T13:45:37Z Batthini Vinay Kumar Goud 78298 [[WP:AES|←]]Created page with 'రెండవ ఇందిరా గాంధీ మంత్రిత్వ శాఖ ప్రధానమంత్రి ఇందిరా గాంధీ నేతృత్వంలోని రెండవ కేంద్ర మంత్రి మండలి. 1967 సార్వత్రిక ఎన్నికల్లో గాంధీ నాయకత్వంలో భారత జాతీయ కాంగ్రెస్ విజయం స...' 4594855 wikitext text/x-wiki రెండవ ఇందిరా గాంధీ మంత్రిత్వ శాఖ ప్రధానమంత్రి ఇందిరా గాంధీ నేతృత్వంలోని రెండవ కేంద్ర మంత్రి మండలి. 1967 సార్వత్రిక ఎన్నికల్లో గాంధీ నాయకత్వంలో భారత జాతీయ కాంగ్రెస్ విజయం సాధించిన తరువాత ఈ మంత్రిత్వ శాఖ ఏర్పడింది. ప్రధానమంత్రిగా తన మొదటి పదవీకాలంలో రాజ్యసభ సభ్యురాలిగా ఉన్న ప్రధానమంత్రి ఇందిరా గాంధీ, సార్వత్రిక ఎన్నికల్లో ఉత్తరప్రదేశ్‌లోని రాయ్‌బరేలి నియోజకవర్గం నుండి లోక్‌సభకు ఎన్నికయ్యారు. ఈ మంత్రిత్వ శాఖ రద్దు అయ్యే వరకు పదవిలో కొనసాగింది. 1971లో ఇందిరా గాంధీ తిరిగి ఎన్నికైన తర్వాత ఏర్పడిన మూడవ ఇందిరా గాంధీ మంత్రిత్వ శాఖ ద్వారా ఇది కొనసాగింది. == మంత్రులు == క్యాబినెట్ మంత్రులు {| class="wikitable sortable" |+ !మంత్రిత్వ శాఖలు !మంత్రి !పదవీ బాధ్యతలు నుండి !పదవీ బాధ్యతలు వరకు !పార్టీ !వ్యాఖ్యలు |- | rowspan="1" |ప్రధానమంత్రి అణుశక్తి మంత్రి, ఏ మంత్రికి కేటాయించని అన్ని ఇతర ముఖ్యమైన మంత్రిత్వ శాఖలు, విధానపరమైన అంశాలకు కూడా ఇన్‌చార్జ్ . |ఇందిరా గాంధీ |13 మార్చి 1967 |18 మార్చి 1971 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |- | rowspan="1" |ఉప ప్రధాన మంత్రి |మొరార్జీ దేశాయ్ |13 మార్చి 1967 |19 జూలై 1969 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |- ! colspan="9" | |- | rowspan="3" |ఆర్థిక మంత్రి |మొరార్జీ దేశాయ్ |13 మార్చి 1967 |16 జూలై 1969 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |- |ఇందిరా గాంధీ |13 మార్చి 1967 |27 జూన్ 1970 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |ప్రధానమంత్రి బాధ్యత వహించారు. |- |యశ్వంతరావు చవాన్ |27 జూన్ 1970 |18 మార్చి 1971 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |- ! colspan="9" | |- | rowspan="4" |విదేశాంగ మంత్రి |MC చాగ్లా |13 మార్చి 1967 |5 సెప్టెంబర్ 1967 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |- |ఇందిరా గాంధీ |5 సెప్టెంబర్ 1967 |14 ఫిబ్రవరి 1969 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |ప్రధానమంత్రి బాధ్యత వహించారు. |- |దినేష్ సింగ్ |14 ఫిబ్రవరి 1969 |27 జూన్ 1970 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |- |స్వరణ్ సింగ్ |27 జూన్ 1970 |18 మార్చి 1971 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |- ! colspan="9" | |- | rowspan="2" |హోం మంత్రి |యశ్వంతరావు చవాన్ |13 మార్చి 1967 |27 జూన్ 1970 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |- |ఇందిరా గాంధీ |27 జూన్ 1970 |18 మార్చి 1971 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |ప్రధానమంత్రి బాధ్యత వహించారు. |- ! colspan="9" | |- | rowspan="2" |రక్షణ మంత్రి |స్వరణ్ సింగ్ |13 మార్చి 1967 |27 జూన్ 1970 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |- |జగ్జీవన్ రామ్ |27 జూన్ 1970 |18 మార్చి 1971 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |- ! colspan="9" | |- | rowspan="1" |పారిశ్రామిక అభివృద్ధి, కంపెనీ వ్యవహారాల మంత్రి |ఫక్రుద్దీన్ అలీ అహ్మద్ |13 మార్చి 1967 |14 ఫిబ్రవరి 1969 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |పారిశ్రామిక అభివృద్ధి, అంతర్గత వాణిజ్యం, కంపెనీ వ్యవహారాల మంత్రిత్వ శాఖ, విదేశీ వాణిజ్యం, సరఫరా మంత్రిత్వ శాఖలుగా విభజించబడింది. |- | rowspan="1" |పారిశ్రామిక అభివృద్ధి, అంతర్గత వాణిజ్యం, కంపెనీ వ్యవహారాల మంత్రి |ఫక్రుద్దీన్ అలీ అహ్మద్ |14 ఫిబ్రవరి 1969 |27 జూన్ 1970 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |పారిశ్రామిక అభివృద్ధి, అంతర్గత వాణిజ్య మంత్రిత్వ శాఖ, కంపెనీ వ్యవహారాల శాఖగా విభజించబడింది. |- | rowspan="1" |పారిశ్రామిక అభివృద్ధి, అంతర్గత వాణిజ్య మంత్రి |దినేష్ సింగ్ |27 జూన్ 1970 |18 మార్చి 1971 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] | |- | rowspan="1" |కంపెనీ వ్యవహారాల మంత్రి |కె.వి. రఘునాథ రెడ్డి |27 జూన్ 1970 |18 మార్చి 1971 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |రాష్ట్ర మంత్రి బాధ్యత వహించారు. |- ! colspan="9" | |- | rowspan="1" |విదేశీ వాణిజ్యం, సరఫరా మంత్రి |బలి రామ్ భగత్ |14 ఫిబ్రవరి 1969 |4 నవంబర్ 1969 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |విదేశీ వాణిజ్య మంత్రిత్వ శాఖ, సరఫరా శాఖలుగా విభజించబడింది. |- | rowspan="2" |విదేశీ వాణిజ్య మంత్రి |బలి రామ్ భగత్ |4 నవంబర్ 1969 |27 జూన్ 1970 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |- |లలిత్ నారాయణ్ మిశ్రా |27 జూన్ 1970 |18 మార్చి 1971 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |రాష్ట్ర మంత్రి బాధ్యత వహించారు. |- | rowspan="1" |సరఫరా మంత్రి |ఆర్.కె. ఖాదిల్కర్ |4 నవంబర్ 1969 |18 మార్చి 1971 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |రాష్ట్ర మంత్రి బాధ్యత వహించారు. |- ! colspan="9" | |- | rowspan="1" |వాణిజ్య మంత్రి |దినేష్ సింగ్ |13 మార్చి 1967 |14 ఫిబ్రవరి 1969 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |పారిశ్రామిక అభివృద్ధి, అంతర్గత వాణిజ్యం, కంపెనీ వ్యవహారాల మంత్రిత్వ శాఖలో విలీనం చేయబడింది. |- ! colspan="9" | |- | rowspan="1" |కార్మిక, పునరావాస మంత్రి |జైసుఖ్‌లాల్ హాతీ |13 మార్చి 1967 |15 నవంబర్ 1969 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |కార్మిక, ఉపాధి, పునరావాస మంత్రిత్వ శాఖగా పేరు మార్చబడింది. |- | rowspan="2" |కార్మిక, ఉపాధి, పునరావాస మంత్రి |జగ్జీవన్ రామ్ |15 నవంబర్ 1969 |18 ఫిబ్రవరి 1970 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |- |దామోదరం సంజీవయ్య |18 ఫిబ్రవరి 1970 |18 మార్చి 1971 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |- ! colspan="9" | |- | rowspan="2" |ఆహార, వ్యవసాయ మంత్రి |జగ్జీవన్ రామ్ |13 మార్చి 1967 |27 జూన్ 1970 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |- |ఫక్రుద్దీన్ అలీ అహ్మద్ |27 జూన్ 1970 |18 మార్చి 1971 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |- ! colspan="9" | |- | rowspan="2" |ప్రణాళిక మంత్రి |అశోక మెహతా |13 మార్చి 1967 |5 సెప్టెంబర్ 1967 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |- |ఇందిరా గాంధీ |5 సెప్టెంబర్ 1967 |18 మార్చి 1971 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |ప్రధానమంత్రి బాధ్యత వహించారు. |- ! colspan="9" | |- | rowspan="3" |పెట్రోలియం, రసాయనాల మంత్రి |అశోక మెహతా |13 మార్చి 1967 |22 ఆగస్టు 1968 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |- |కోత రఘురామయ్య |22 ఆగస్టు 1968 |14 ఫిబ్రవరి 1969 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |రాష్ట్ర మంత్రి బాధ్యత వహించారు. |- |త్రిగుణ సేన్ |14 ఫిబ్రవరి 1969 |18 మార్చి 1971 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |- ! colspan="9" | |- | rowspan="1" |సాంఘిక సంక్షేమ మంత్రి |అశోక మెహతా |13 మార్చి 1967 |22 ఆగస్టు 1968 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |న్యాయ మంత్రిత్వ శాఖతో విలీనం చేయబడి చట్టం, సాంఘిక సంక్షేమ మంత్రిత్వ శాఖను ఏర్పాటు చేశారు. |- ! colspan="9" | |- | rowspan="1" |న్యాయ మంత్రి |పనంపిల్లి గోవింద మీనన్ |13 మార్చి 1967 |22 ఆగస్టు 1968 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |న్యాయ, సాంఘిక సంక్షేమ మంత్రిత్వ శాఖగా పేరు మార్చబడింది. |- | rowspan="2" |చట్ట, సాంఘిక సంక్షేమ శాఖ మంత్రి |పనంపిల్లి గోవింద మీనన్ |22 ఆగస్టు 1968 |23 మే 1970 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |- |కెంగల్ హనుమంతయ్య |26 మే 1970 |18 మార్చి 1971 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |- ! colspan="9" | |- | rowspan="4" |రైల్వే మంత్రి |సీఎం పూనాచ |13 మార్చి 1967 |14 ఫిబ్రవరి 1969 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |- |రామ్ సుభాగ్ సింగ్ |14 ఫిబ్రవరి 1969 |4 నవంబర్ 1969 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |- |పనంపిల్లి గోవింద మీనన్ |4 నవంబర్ 1969 |18 ఫిబ్రవరి 1970 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |- |గుల్జారీలాల్ నందా |18 ఫిబ్రవరి 1970 |18 మార్చి 1971 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |- ! colspan="9" | |- | rowspan="3" |పార్లమెంటరీ వ్యవహారాల మంత్రి |రామ్ సుభాగ్ సింగ్ |13 మార్చి 1967 |14 ఫిబ్రవరి 1969 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |- |కోత రఘురామయ్య |14 ఫిబ్రవరి 1969 |27 జూన్ 1970 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |రాష్ట్ర మంత్రి బాధ్యత వహించారు. |- |కోత రఘురామయ్య |27 జూన్ 1970 |18 మార్చి 1971 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |- ! colspan="9" | |- | rowspan="2" |కమ్యూనికేషన్ల మంత్రి |రామ్ సుభాగ్ సింగ్ |13 మార్చి 1967 |14 ఫిబ్రవరి 1969 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |- |సత్య నారాయణ్ సిన్హా |14 ఫిబ్రవరి 1969 |8 మార్చి 1971 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |- ! colspan="9" | |- | rowspan="3" |రవాణా, షిప్పింగ్ మంత్రి |వి.కె.ఆర్.వి. రావు |13 మార్చి 1967 |14 ఫిబ్రవరి 1969 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |- |కోత రఘురామయ్య |14 ఫిబ్రవరి 1969 |27 జూన్ 1970 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |రాష్ట్ర మంత్రి బాధ్యత వహించారు. |- |కోత రఘురామయ్య |27 జూన్ 1970 |18 మార్చి 1971 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |- ! colspan="9" | |- | rowspan="2" |సమాచార, ప్రసార శాఖ మంత్రి |కోదర్దాస్ కాళిదాస్ షా |13 మార్చి 1967 |14 ఫిబ్రవరి 1969 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |- |సత్య నారాయణ్ సిన్హా |14 ఫిబ్రవరి 1969 |8 మార్చి 1971 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |- ! colspan="9" | |- | rowspan="2" |ఉక్కు , గనులు, లోహాల మంత్రి |మర్రి చెన్న రెడ్డి |16 మార్చి 1967 |27 ఏప్రిల్ 1968 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |- |ప్రకాష్ చంద్ర సేథి |27 ఏప్రిల్ 1968 |14 ఫిబ్రవరి 1969 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |రాష్ట్ర మంత్రి బాధ్యత వహించారు. ఉక్కు, భారీ ఇంజనీరింగ్ మంత్రిత్వ శాఖ, గనులు, లోహాల మంత్రిత్వ శాఖగా విభజించబడింది. |- | rowspan="3" |ఉక్కు, భారీ ఇంజనీరింగ్ మంత్రి |సీఎం పూనాచ |14 ఫిబ్రవరి 1969 |15 నవంబర్ 1969 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |- |స్వరణ్ సింగ్ |15 నవంబర్ 1969 |27 జూన్ 1970 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |- |బలి రామ్ భగత్ |27 జూన్ 1970 |18 మార్చి 1971 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |- | rowspan="1" |గనులు, లోహాల మంత్రి |త్రిగుణ సేన్ |14 ఫిబ్రవరి 1969 |18 మార్చి 1971 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |- ! colspan="9" | |- | rowspan="1" |విద్యా మంత్రి |త్రిగుణ సేన్ |13 మార్చి 1967 |14 ఫిబ్రవరి 1969 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |విద్య, యువజన సేవల మంత్రిత్వ శాఖగా పేరు మార్చబడింది. |- | rowspan="1" |విద్య, యువజన సేవల మంత్రి |వి.కె.ఆర్.వి. రావు |14 ఫిబ్రవరి 1969 |18 మార్చి 1971 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |- ! colspan="9" | |- | rowspan="1" |పర్యాటక, పౌర విమానయాన మంత్రి |కరణ్ సింగ్ |13 మార్చి 1967 |18 మార్చి 1971 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |- ! colspan="9" | |- | rowspan="1" |ఆరోగ్య, కుటుంబ నియంత్రణ మంత్రి |శ్రీపతి చంద్రశేఖర్ |13 మార్చి 1967 |14 నవంబర్ 1967 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |రాష్ట్ర మంత్రి బాధ్యత వహించారు. ఆరోగ్య, కుటుంబ నియంత్రణ, పట్టణాభివృద్ధి మంత్రిత్వ శాఖగా పేరు మార్చబడింది. |- | rowspan="1" |ఆరోగ్య, కుటుంబ నియంత్రణ, పట్టణాభివృద్ధి మంత్రి |సత్య నారాయణ్ సిన్హా |14 నవంబర్ 1967 |14 ఫిబ్రవరి 1969 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |ఆరోగ్య, కుటుంబ నియంత్రణ మంత్రిత్వ శాఖగా పేరు మార్చబడింది. |- | rowspan="1" |ఆరోగ్య, కుటుంబ నియంత్రణ మంత్రి |కోదర్దాస్ కాళిదాస్ షా |14 ఫిబ్రవరి 1969 |18 మార్చి 1971 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |- ! colspan="9" | |- | rowspan="1" |పనులు, గృహనిర్మాణం, సరఫరా మంత్రి |జగన్నాథ రావు |13 మార్చి 1967 |14 ఫిబ్రవరి 1969 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |రాష్ట్ర మంత్రి బాధ్యత వహించారు. పనులు, గృహనిర్మాణం, పట్టణాభివృద్ధి మంత్రిత్వ శాఖగా పేరు మార్చబడింది. |- | rowspan="1" |పనులు, గృహనిర్మాణం, పట్టణాభివృద్ధి మంత్రి |కోదర్దాస్ కాళిదాస్ షా |14 ఫిబ్రవరి 1969 |18 మార్చి 1971 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |- ! colspan="9" | |- | rowspan="1" |శాఖ లేని మంత్రి |సత్య నారాయణ్ సిన్హా |13 మార్చి 1967 |14 నవంబర్ 1967 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |} === రాష్ట్ర మంత్రులు === {| class="wikitable sortable" |+ !మంత్రిత్వ శాఖలు !మంత్రి !పదవీ బాధ్యతలు నుండి !పదవీ బాధ్యతలు వరకు !పార్టీ !వ్యాఖ్యలు |- | rowspan="4" |రక్షణ మంత్రిత్వ శాఖ సహాయ మంత్రి |బలి రామ్ భగత్ |13 మార్చి 1967 |14 నవంబర్ 1967 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |- |లలిత్ నారాయణ్ మిశ్రా (డిఫెన్స్ ప్రొడక్షన్) |14 నవంబర్ 1967 |27 జూన్ 1970 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |- |నరేంద్రసింగ్ రంజిత్‌సింగ్ మహీదా |27 జూన్ 1970 |18 మార్చి 1971 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |- |ప్రకాష్ చంద్ర సేథి (రక్షణ ఉత్పత్తి) |27 జూన్ 1970 |18 మార్చి 1971 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |- ! colspan="9" | |- | rowspan="1" |రైల్వే మంత్రిత్వ శాఖ సహాయ మంత్రి |పరిమల్ ఘోష్ |13 మార్చి 1967 |17 అక్టోబర్ 1969 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |- ! colspan="9" | |- | rowspan="2" |సాంఘిక సంక్షేమ శాఖ సహాయ మంత్రి |ఫుల్రేణు గుహ |13 మార్చి 1967 |14 ఫిబ్రవరి 1969 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |- |కోత రఘురామయ్య |13 మార్చి 1967 |14 ఫిబ్రవరి 1969 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |న్యాయ మంత్రిత్వ శాఖతో విలీనం చేయబడి చట్టం, సాంఘిక సంక్షేమ మంత్రిత్వ శాఖను ఏర్పాటు చేశారు. |- ! colspan="9" | |- | rowspan="1" |న్యాయ మంత్రిత్వ శాఖ సహాయ మంత్రి |కోత రఘురామయ్య |13 మార్చి 1967 |18 మార్చి 1967 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |న్యాయ, సాంఘిక సంక్షేమ మంత్రిత్వ శాఖగా పేరు మార్చబడింది. |- | rowspan="2" |చట్టం, సాంఘిక సంక్షేమ మంత్రిత్వ శాఖ సహాయ మంత్రి |ఫుల్రేణు గుహ |14 ఫిబ్రవరి 1969 |26 జూన్ 1970 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |- |జగన్నాథ రావు |26 జూన్ 1970 |18 మార్చి 1971 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |- ! colspan="9" | |- | rowspan="1" |కార్మిక, పునరావాస మంత్రిత్వ శాఖ సహాయ మంత్రి |లలిత్ నారాయణ్ మిశ్రా |13 మార్చి 1967 |14 నవంబర్ 1967 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |కార్మిక, పునరావాసం, ఉపాధి మంత్రిత్వ శాఖగా పేరు మార్చబడింది. |- | rowspan="1" |కార్మిక, ఉపాధి, పునరావాస మంత్రిత్వ శాఖ సహాయ మంత్రి |భగవత్ ఝా ఆజాద్ |14 ఫిబ్రవరి 1969 |18 మార్చి 1971 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |- ! colspan="9" | |- | rowspan="4" |ఆర్థిక మంత్రిత్వ శాఖ సహాయ మంత్రి |కె.సి. పంత్ |13 మార్చి 1967 |14 ఫిబ్రవరి 1969 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |- |ప్రకాష్ చంద్ర సేథి |14 ఫిబ్రవరి 1969 |27 జూన్ 1970 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |- |ఆర్.కె. ఖాదిల్కర్ |7 నవంబర్ 1969 |27 జూన్ 1970 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |- |విద్యా చరణ్ శుక్లా |27 జూన్ 1970 |18 మార్చి 1971 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |- ! colspan="9" | |- | rowspan="1" |ప్రణాళిక మంత్రిత్వ శాఖ సహాయ మంత్రి |కోత రఘురామయ్య |13 మార్చి 1967 |5 సెప్టెంబర్ 1967 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |- ! colspan="9" | |- | rowspan="4" |పెట్రోలియం, రసాయనాల మంత్రిత్వ శాఖ సహాయ మంత్రి |కోత రఘురామయ్య |13 మార్చి 1967 |14 ఫిబ్రవరి 1969 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |- |జగన్నాథ రావు |14 ఫిబ్రవరి 1969 |27 జూన్ 1970 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |- |దాజీసాహెబ్ చవాన్ |14 ఫిబ్రవరి 1969 |18 మార్చి 1971 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |- |నీతిరాజ్ సింగ్ |27 జూన్ 1970 |18 మార్చి 1971 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |- ! colspan="9" | |- | rowspan="1" |నీటిపారుదల, విద్యుత్ శాఖ మంత్రి |కానూరి లక్ష్మణరావు |13 మార్చి 1967 |18 మార్చి 1971 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |- ! colspan="9" | |- | rowspan="1" |పారిశ్రామిక అభివృద్ధి, కంపెనీ వ్యవహారాల మంత్రిత్వ శాఖ సహాయ మంత్రి |కె.వి. రఘునాథ రెడ్డి |13 మార్చి 1967 |14 ఫిబ్రవరి 1969 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |పారిశ్రామిక అభివృద్ధి, అంతర్గత వాణిజ్యం, కంపెనీ వ్యవహారాల మంత్రిత్వ శాఖ, విదేశీ వాణిజ్యం, సరఫరా మంత్రిత్వ శాఖలుగా విభజించబడింది. |- | rowspan="1" |పారిశ్రామిక అభివృద్ధి, అంతర్గత వాణిజ్యం, కంపెనీ వ్యవహారాల మంత్రిత్వ శాఖ సహాయ మంత్రి |కె.వి. రఘునాథ రెడ్డి |14 ఫిబ్రవరి 1969 |27 జూన్ 1970 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |పారిశ్రామిక అభివృద్ధి, అంతర్గత వాణిజ్య మంత్రిత్వ శాఖ, కంపెనీ వ్యవహారాల శాఖగా విభజించబడింది. |- ! colspan="9" | |- | rowspan="1" |ఉక్కు , గనులు, లోహాల మంత్రిత్వ శాఖ సహాయ మంత్రి |ప్రకాష్ చంద్ర సేథి |13 మార్చి 1967 |14 ఫిబ్రవరి 1969 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |స్టీల్, హెవీ ఇంజనీరింగ్ మంత్రిత్వ శాఖ. గనులు, లోహాల మంత్రిత్వ శాఖగా విభజించబడింది. |- | rowspan="1" |ఉక్కు, భారీ ఇంజనీరింగ్ మంత్రిత్వ శాఖ సహాయ మంత్రి |కె.సి. పంత్ |14 ఫిబ్రవరి 1969 |27 జూన్ 1970 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |- | rowspan="3" |గనులు, లోహాల మంత్రిత్వ శాఖ సహాయ మంత్రి |జగన్నాథ రావు |14 ఫిబ్రవరి 1969 |27 జూన్ 1970 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |- |దాజీసాహెబ్ చవాన్ |14 ఫిబ్రవరి 1969 |18 మార్చి 1971 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |- |నీతిరాజ్ సింగ్ |27 జూన్ 1970 |18 మార్చి 1971 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |- ! colspan="9" | |- | rowspan="2" |విద్యా మంత్రిత్వ శాఖ సహాయ మంత్రి |షేర్ సింగ్ |13 మార్చి 1967 |14 ఫిబ్రవరి 1969 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |- |భగవత్ ఝా ఆజాద్ |18 మార్చి 1967 |14 ఫిబ్రవరి 1969 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |విద్య, యువజన సేవల మంత్రిత్వ శాఖగా పేరు మార్చబడింది. |- | rowspan="1" |విద్య, యువజన సేవల మంత్రిత్వ శాఖ సహాయ మంత్రి |భక్త దర్శనం |18 ఫిబ్రవరి 1969 |18 మార్చి 1971 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |- ! colspan="9" | |- | rowspan="2" |ఆహారం, వ్యవసాయం, సమాజ అభివృద్ధి, సహకార మంత్రిత్వ శాఖ సహాయ మంత్రి |అన్నాసాహెబ్ షిండే |13 మార్చి 1967 |18 మార్చి 1971 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |- |ఎం.ఎస్. గురుపాదస్వామి |5 జూన్ 1967 |17 అక్టోబర్ 1969 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |- ! colspan="9" | |- | rowspan="3" |హోం మంత్రిత్వ శాఖ సహాయ మంత్రి |విద్యా చరణ్ శుక్లా |13 మార్చి 1967 |27 జూన్ 1970 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |- |కె.సి. పంత్ |27 జూన్ 1970 |18 మార్చి 1971 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |- |రామ్ నివాస్ మిర్ధా |27 జూన్ 1970 |18 మార్చి 1971 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |- ! colspan="9" | |- | rowspan="2" |పార్లమెంటరీ వ్యవహారాల శాఖ సహాయ మంత్రి |ఇందర్ కుమార్ గుజ్రాల్ |13 మార్చి 1967 |14 ఫిబ్రవరి 1969 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |- |ఓం మెహతా |30 జూన్ 1970 |18 మార్చి 1971 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |- ! colspan="9" | |- | rowspan="2" |కమ్యూనికేషన్ల శాఖ సహాయ మంత్రి |ఇందర్ కుమార్ గుజ్రాల్ |13 మార్చి 1967 |18 మార్చి 1971 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |- |షేర్ సింగ్ |14 ఫిబ్రవరి 1969 |18 మార్చి 1971 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |- ! colspan="9" | |- | rowspan="1" |అణుశక్తి శాఖ సహాయ మంత్రి |ఎం.ఎస్. గురుపాదస్వామి |18 మార్చి 1967 |5 జూన్ 1967 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |- ! colspan="9" | |- | rowspan="1" |విదేశీ వ్యవహారాల మంత్రిత్వ శాఖ సహాయ మంత్రి |బలి రామ్ భగత్ |14 నవంబర్ 1967 |14 ఫిబ్రవరి 1969 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |- ! colspan="9" | |- | rowspan="1" |ఆరోగ్యం, కుటుంబ నియంత్రణ, పట్టణాభివృద్ధి మంత్రిత్వ శాఖ సహాయ మంత్రి |శ్రీపతి చంద్రశేఖర్ |14 నవంబర్ 1967 |14 ఫిబ్రవరి 1969 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |ఆరోగ్య, కుటుంబ నియంత్రణ మంత్రిత్వ శాఖగా పేరు మార్చబడింది. |- | rowspan="3" |ఆరోగ్య, కుటుంబ నియంత్రణ మంత్రిత్వ శాఖ సహాయ మంత్రి |శ్రీపతి చంద్రశేఖర్ |14 ఫిబ్రవరి 1969 |26 జూన్ 1970 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |- |బి.ఎస్.మూర్తి |18 ఫిబ్రవరి 1969 |18 మార్చి 1971 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |- |పరిమల్ ఘోష్ |26 జూన్ 1970 |18 మార్చి 1971 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |- ! colspan="9" | |- | rowspan="3" |పనులు, గృహనిర్మాణం, పట్టణాభివృద్ధి మంత్రిత్వ శాఖ సహాయ మంత్రి |శ్రీపతి చంద్రశేఖర్ |14 ఫిబ్రవరి 1969 |26 జూన్ 1970 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |- |బి.ఎస్.మూర్తి |18 ఫిబ్రవరి 1969 |18 మార్చి 1971 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |- |పరిమల్ ఘోష్ |26 జూన్ 1970 |18 మార్చి 1971 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |- ! colspan="9" | |- | rowspan="2" |సమాచార, ప్రసార మంత్రిత్వ శాఖ సహాయ మంత్రి |ఇందర్ కుమార్ గుజ్రాల్ |14 ఫిబ్రవరి 1969 |18 మార్చి 1971 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |- |షేర్ సింగ్ |14 ఫిబ్రవరి 1969 |18 మార్చి 1971 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |- ! colspan="9" | |- | rowspan="1" |ఎలక్ట్రానిక్స్, శాస్త్రీయ, పారిశ్రామిక పరిశోధన శాఖ సహాయ మంత్రి |కె.సి. పంత్ |2 జూలై 1970 |18 మార్చి 1971 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |- ! colspan="9" | |- | rowspan="1" |క్యాబినెట్ సెక్రటేరియట్‌లో సిబ్బంది శాఖ సహాయ మంత్రి |రామ్ నివాస్ మిర్ధా |23 ఆగస్టు 1970 |18 మార్చి 1971 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |- ! colspan="9" | |- | rowspan="1" |శాఖ లేని సహాయ మంత్రి |నందిని సత్పతి |26 జూన్ 1970 |18 మార్చి 1971 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |} === డిప్యూటీ మంత్రులు === {| class="wikitable sortable" |+ !మంత్రిత్వ శాఖలు !మంత్రి !పదవీ బాధ్యతలు నుండి !పదవీ బాధ్యతలు వరకు !పార్టీ !వ్యాఖ్యలు |- | rowspan="2" |రవాణా, షిప్పింగ్ మంత్రిత్వ శాఖలో ఉప మంత్రి |భక్త దర్శనం |18 మార్చి 1967 |18 ఫిబ్రవరి 1969 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |- |ఇక్బాల్ సింగ్ |14 ఫిబ్రవరి 1969 |18 మార్చి 1971 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |- ! colspan="9" | |- | rowspan="5" |పార్లమెంటరీ వ్యవహారాల శాఖలో ఉప మంత్రి |రోహన్‌లాల్ చతుర్వేది |18 మార్చి 1967 |14 నవంబర్ 1967 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |- |జెబి ముత్యాల్ రావు |18 మార్చి 1967 |14 నవంబర్ 1967 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |- |ఇక్బాల్ సింగ్ |14 ఫిబ్రవరి 1969 |8 జూన్ 1970 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |- |రఘ్‌బీర్ సింగ్ పంజాజారి |30 జూన్ 1970 |18 మార్చి 1971 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |- |పోతురాజు పార్థసారథి |30 జూన్ 1970 |18 మార్చి 1971 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |- ! colspan="9" | |- | rowspan="2" |న్యాయ మంత్రిత్వ శాఖలో ఉప మంత్రి |దాజీసాహెబ్ చవాన్ |18 మార్చి 1967 |14 నవంబర్ 1967 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |- |మొహమ్మద్ యూనుస్ సలీం |16 నవంబర్ 1967 |14 ఫిబ్రవరి 1969 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |న్యాయ, సాంఘిక సంక్షేమ మంత్రిత్వ శాఖగా పేరు మార్చబడింది. |- | rowspan="1" |సాంఘిక సంక్షేమ మంత్రిత్వ శాఖలో ఉప మంత్రి |జెబి ముత్యాల్ రావు |14 నవంబర్ 1967 |14 ఫిబ్రవరి 1969 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |న్యాయ మంత్రిత్వ శాఖతో విలీనం చేయబడి చట్టం, సాంఘిక సంక్షేమ మంత్రిత్వ శాఖను ఏర్పాటు చేశారు. |- | rowspan="2" |చట్టం, సాంఘిక సంక్షేమ మంత్రిత్వ శాఖలో ఉప మంత్రి |మహ్మద్ యూనస్ సలీం (సామాజిక సంక్షేమం) |14 ఫిబ్రవరి 1969 |27 జూన్ 1970 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |- |జెబి ముత్యాల్ రావు |14 ఫిబ్రవరి 1969 |17 అక్టోబర్ 1969 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |- ! colspan="9" | |- | rowspan="3" |ఆహారం, వ్యవసాయం, సమాజ అభివృద్ధి, సహకార మంత్రిత్వ శాఖలో ఉప మంత్రి |డేయింగ్ ఎరింగ్ |18 మార్చి 1967 |21 జూన్ 1970 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |- |జగన్నాథ్ పహాడియా |26 జూన్ 1970 |18 మార్చి 1971 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |- |SC జమీర్ |27 జూన్ 1970 |18 మార్చి 1971 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |- ! colspan="9" | |- | rowspan="2" |పర్యాటక, పౌర విమానయాన మంత్రిత్వ శాఖ సహాయ మంత్రి |జహానారా జైపాల్ సింగ్ |18 మార్చి 1967 |14 ఫిబ్రవరి 1969 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |- |సరోజిని మహిషి |14 ఫిబ్రవరి 1969 |18 మార్చి 1971 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |- ! colspan="9" | |- | rowspan="3" |రైల్వే మంత్రిత్వ శాఖలో ఉప మంత్రి |SC జమీర్ |18 మార్చి 1967 |14 నవంబర్ 1967 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |- |రోహన్‌లాల్ చతుర్వేది |14 నవంబర్ 1967 |18 మార్చి 1971 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |- |మొహమ్మద్ యూనుస్ సలీం |27 జూన్ 1970 |18 మార్చి 1971 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |- ! colspan="9" | |- | rowspan="1" |ఆరోగ్య, కుటుంబ నియంత్రణ మంత్రిత్వ శాఖ సహాయ మంత్రి |బి.ఎస్.మూర్తి |18 మార్చి 1967 |14 నవంబర్ 1967 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |ఆరోగ్య, కుటుంబ నియంత్రణ, పట్టణాభివృద్ధి మంత్రిత్వ శాఖగా పేరు మార్చబడింది. |- | rowspan="1" |ఆరోగ్య, కుటుంబ నియంత్రణ, పట్టణాభివృద్ధి మంత్రిత్వ శాఖ సహాయ మంత్రి |బి.ఎస్.మూర్తి |14 నవంబర్ 1967 |18 ఫిబ్రవరి 1969 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |- ! colspan="9" | |- | rowspan="1" |వాణిజ్య మంత్రిత్వ శాఖలో ఉప మంత్రి |మొహమ్మద్ షఫీ ఖురేషి |18 మార్చి 1967 |14 ఫిబ్రవరి 1969 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |పారిశ్రామిక అభివృద్ధి, అంతర్గత వాణిజ్యం , కంపెనీ వ్యవహారాల మంత్రిత్వ శాఖలో విలీనం చేయబడింది. |- ! colspan="9" | |- | rowspan="1" |హోం మంత్రిత్వ శాఖలో డిప్యూటీ మంత్రి |కె.ఎస్. రామస్వామి |18 మార్చి 1967 |18 మార్చి 1971 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |- ! colspan="9" | |- | rowspan="1" |సమాచార, ప్రసార మంత్రిత్వ శాఖ సహాయ మంత్రి |నందిని సత్పతి |18 మార్చి 1967 |14 ఫిబ్రవరి 1969 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |- ! colspan="9" | |- | rowspan="1" |పారిశ్రామిక అభివృద్ధి, కంపెనీ వ్యవహారాల మంత్రిత్వ శాఖ సహాయ మంత్రి |భాను ప్రకాష్ సింగ్ |18 మార్చి 1967 |14 ఫిబ్రవరి 1969 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |పారిశ్రామిక అభివృద్ధి, అంతర్గత వాణిజ్యం, కంపెనీ వ్యవహారాల మంత్రిత్వ శాఖ, విదేశీ వాణిజ్యం, సరఫరా మంత్రిత్వ శాఖలుగా విభజించబడింది. |- | rowspan="1" |పారిశ్రామిక అభివృద్ధి, అంతర్గత వాణిజ్యం, కంపెనీ వ్యవహారాల మంత్రిత్వ శాఖ సహాయ మంత్రి |భాను ప్రకాష్ సింగ్ |14 ఫిబ్రవరి 1969 |27 జూన్ 1970 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |పారిశ్రామిక అభివృద్ధి, అంతర్గత వాణిజ్య మంత్రిత్వ శాఖ, కంపెనీ వ్యవహారాల శాఖగా విభజించబడింది. |- | rowspan="1" |పారిశ్రామిక అభివృద్ధి, అంతర్గత వాణిజ్య మంత్రిత్వ శాఖ సహాయ మంత్రి |ఎంఆర్ కృష్ణ |27 జూన్ 1970 |18 మార్చి 1971 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |- ! colspan="9" | |- | rowspan="1" |విదేశీ వాణిజ్యం, సరఫరా మంత్రిత్వ శాఖలో ఉప మంత్రి |రామ్ సేవక్ చౌదరి |14 ఫిబ్రవరి 1969 |4 నవంబర్ 1969 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |విదేశీ వాణిజ్య మంత్రిత్వ శాఖ, సరఫరా శాఖలుగా విభజించబడింది. |- | rowspan="1" |విదేశీ వాణిజ్య మంత్రిత్వ శాఖలో ఉప మంత్రి |రామ్ సేవక్ చౌదరి |4 నవంబర్ 1969 |18 మార్చి 1971 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |- ! colspan="9" | |- | rowspan="1" |పనులు, గృహనిర్మాణం, సరఫరా మంత్రిత్వ శాఖలో ఉప మంత్రి |ఇక్బాల్ సింగ్ |18 మార్చి 1967 |14 ఫిబ్రవరి 1969 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |పనులు, గృహనిర్మాణం, పట్టణాభివృద్ధి మంత్రిత్వ శాఖగా పేరు మార్చబడింది. |- ! colspan="9" | |- | rowspan="1" |విదేశాంగ మంత్రిత్వ శాఖలో డిప్యూటీ మంత్రి |సురేంద్ర పాల్ సింగ్ |18 మార్చి 1967 |18 మార్చి 1971 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |- ! colspan="9" | |- | rowspan="2" |శాఖ లేని ఉప మంత్రి |సరోజిని మహిషి |18 మార్చి 1967 |1 జూన్ 1967 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |- |నందిని సత్పతి |14 ఫిబ్రవరి 1969 |26 జూన్ 1970 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |- ! colspan="9" | |- | rowspan="1" |ప్రధానమంత్రికి అనుబంధంగా ఉన్న ఉప మంత్రి |సరోజిని మహిషి |1 జూన్ 1967 |27 జూన్ 1970 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |- ! colspan="9" | |- | rowspan="2" |ఆర్థిక మంత్రిత్వ శాఖలో ఉప మంత్రి |జగన్నాథ్ పహాడియా |13 నవంబర్ 1967 |17 అక్టోబర్ 1969 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |- |కె.ఆర్. గణేష్ |26 జూన్ 1970 |18 మార్చి 1971 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |- ! colspan="9" | |- | rowspan="1" |నీటిపారుదల, విద్యుత్ మంత్రిత్వ శాఖ సహాయ మంత్రి |సిద్ధేశ్వర్ ప్రసాద్ |13 నవంబర్ 1967 |18 మార్చి 1971 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |- ! colspan="9" | |- | rowspan="1" |ఉక్కు , గనులు, లోహాల మంత్రిత్వ శాఖ సహాయ మంత్రి |రామ్ సేవక్ చౌదరి |13 నవంబర్ 1967 |14 ఫిబ్రవరి 1969 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |స్టీల్, హెవీ ఇంజనీరింగ్ మంత్రిత్వ శాఖ, గనులు, లోహాల మంత్రిత్వ శాఖగా విభజించబడింది. |- | rowspan="1" |ఉక్కు, భారీ ఇంజనీరింగ్ మంత్రిత్వ శాఖలో ఉప మంత్రి |మొహమ్మద్ షఫీ ఖురేషి |14 ఫిబ్రవరి 1969 |18 మార్చి 1971 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |- | rowspan="1" |గనులు, లోహాల మంత్రిత్వ శాఖ సహాయ మంత్రి |భాను ప్రకాష్ సింగ్ |27 జూన్ 1970 |31 ఆగస్టు 1970 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |- ! colspan="9" | |- | rowspan="3" |కార్మిక, ఉపాధి, పునరావాస మంత్రిత్వ శాఖలో ఉప మంత్రి |దాజీసాహెబ్ చవాన్ |14 నవంబర్ 1967 |14 ఫిబ్రవరి 1969 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |- |SC జమీర్ |14 నవంబర్ 1967 |27 జూన్ 1970 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |- |బిశ్వనాథ్ రాయ్ |30 జూన్ 1970 |18 మార్చి 1971 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |- ! colspan="9" | |- | rowspan="1" |రక్షణ మంత్రిత్వ శాఖలో ఉప మంత్రి |ఎంఆర్ కృష్ణ |16 నవంబర్ 1967 |26 జూన్ 1970 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |- ! colspan="9" | |- | rowspan="2" |పెట్రోలియం, రసాయనాల మంత్రిత్వ శాఖ సహాయ మంత్రి |జెబి ముత్యాల్ రావు |17 నవంబర్ 1967 |14 ఫిబ్రవరి 1969 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |- |భాను ప్రకాష్ సింగ్ |27 జూన్ 1970 |31 ఆగస్టు 1970 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |- ! colspan="9" | |- | rowspan="2" |విద్య , యువజన సేవల మంత్రిత్వ శాఖలో ఉప మంత్రి |జహానారా జైపాల్ సింగ్ |14 ఫిబ్రవరి 1969 |27 జూన్ 1970 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |- |అమియా కుమార్ కిస్కు |30 జూన్ 1970 |18 మార్చి 1971 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |- ! colspan="9" | |- | rowspan="1" |క్యాబినెట్ సెక్రటేరియట్‌లో సిబ్బంది శాఖలో ఉప మంత్రి |కె.ఎస్. రామస్వామి |23 ఆగస్టు 1970 |18 మార్చి 1971 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |} {{Infobox government cabinet |cabinet_name = ఇందిరా గాంధీ రెండవ మంత్రివర్గం <br>భారత గణతంత్ర 7వ మంత్రిత్వ శాఖ |cabinet_type = |cabinet_number = |jurisdiction = |incumbent = |flag = Flag of India.svg |flag_border = true |image = Prime Minister Indira Gandhi in the US enhanced.jpg |date_formed = 1967 మార్చి 13 |date_dissolved = 1971 మార్చి 18 |government_head = [[ఇందిరా గాంధీ]] |government_head_history = |deputy_government_head = [[మొరార్జీ దేశాయి]] {{small|(u19 జూలై 1969 వరకు)}} |state_head = [[సర్వేపల్లి రాధాకృష్ణన్]] {{small|(13 మే 1967 వరకు)}}<br>[[జాకీర్ హుస్సేన్]] {{small|(13 మే 1969–3 మే 1969)}}<br> వరాహగిరి వెంకటగిరి, నటన (3 మే–20 జూలై 1969)<br>మహ్మద్ హిదాయతుల్లా , నటన (20 జూలై–24 ఆగస్టు 1969)<br>వరాహగిరి వెంకటగిరి (1969 ఆగస్టు) |current_number = |former_members_number = |total_number = |political_party = [[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |legislature_status = [[మెజారిటీ ప్రభుత్వం|మెజారిటీ]] |election = [[1967 భారత సార్వత్రిక ఎన్నికలు|1967]] |last_election = [[1971 భారత సార్వత్రిక ఎన్నికలు|1971]] |legislature_term = |budget = |opposition_cabinet = |opposition_party = [[ఇండియన్ నేషనల్ కాంగ్రెస్ (ఆర్గనైజేషన్)|ఇండియన్ నేషనల్ కాంగ్రెస్ (ఓ)]] {{small|(1969{{ndash}}1970)}} |opposition_leader = రామ్ సుభాగ్ సింగ్ |incoming_formation = |outgoing_formation = |previous = [[ఇందిరా గాంధీ మొదటి మంత్రివర్గం]] |successor = [[ఇందిరా గాంధీ మూడవ మంత్రివర్గం]] }} ==మూలాలు== {{మూలాలజాబితా}} [[వర్గం:అధికారంలో లేని మంత్రిమండళ్లు]] n68q266ft92r9u15foryducmrre3gbi 4594856 4594855 2025-06-29T13:46:12Z Batthini Vinay Kumar Goud 78298 4594856 wikitext text/x-wiki {{Infobox government cabinet |cabinet_name = ఇందిరా గాంధీ రెండవ మంత్రివర్గం <br>భారత గణతంత్ర 7వ మంత్రిత్వ శాఖ |cabinet_type = |cabinet_number = |jurisdiction = |incumbent = |flag = Flag of India.svg |flag_border = true |image = Prime Minister Indira Gandhi in the US enhanced.jpg |date_formed = 1967 మార్చి 13 |date_dissolved = 1971 మార్చి 18 |government_head = [[ఇందిరా గాంధీ]] |government_head_history = |deputy_government_head = [[మొరార్జీ దేశాయి]] {{small|(u19 జూలై 1969 వరకు)}} |state_head = [[సర్వేపల్లి రాధాకృష్ణన్]] {{small|(13 మే 1967 వరకు)}}<br>[[జాకీర్ హుస్సేన్]] {{small|(13 మే 1969–3 మే 1969)}}<br> వరాహగిరి వెంకటగిరి, నటన (3 మే–20 జూలై 1969)<br>మహ్మద్ హిదాయతుల్లా , నటన (20 జూలై–24 ఆగస్టు 1969)<br>వరాహగిరి వెంకటగిరి (1969 ఆగస్టు) |current_number = |former_members_number = |total_number = |political_party = [[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |legislature_status = [[మెజారిటీ ప్రభుత్వం|మెజారిటీ]] |election = [[1967 భారత సార్వత్రిక ఎన్నికలు|1967]] |last_election = [[1971 భారత సార్వత్రిక ఎన్నికలు|1971]] |legislature_term = |budget = |opposition_cabinet = |opposition_party = [[ఇండియన్ నేషనల్ కాంగ్రెస్ (ఆర్గనైజేషన్)|ఇండియన్ నేషనల్ కాంగ్రెస్ (ఓ)]] {{small|(1969{{ndash}}1970)}} |opposition_leader = రామ్ సుభాగ్ సింగ్ |incoming_formation = |outgoing_formation = |previous = [[ఇందిరా గాంధీ మొదటి మంత్రివర్గం]] |successor = [[ఇందిరా గాంధీ మూడవ మంత్రివర్గం]] }} రెండవ ఇందిరా గాంధీ మంత్రిత్వ శాఖ ప్రధానమంత్రి ఇందిరా గాంధీ నేతృత్వంలోని రెండవ కేంద్ర మంత్రి మండలి. 1967 సార్వత్రిక ఎన్నికల్లో గాంధీ నాయకత్వంలో భారత జాతీయ కాంగ్రెస్ విజయం సాధించిన తరువాత ఈ మంత్రిత్వ శాఖ ఏర్పడింది. ప్రధానమంత్రిగా తన మొదటి పదవీకాలంలో రాజ్యసభ సభ్యురాలిగా ఉన్న ప్రధానమంత్రి ఇందిరా గాంధీ, సార్వత్రిక ఎన్నికల్లో ఉత్తరప్రదేశ్‌లోని రాయ్‌బరేలి నియోజకవర్గం నుండి లోక్‌సభకు ఎన్నికయ్యారు. ఈ మంత్రిత్వ శాఖ రద్దు అయ్యే వరకు పదవిలో కొనసాగింది. 1971లో ఇందిరా గాంధీ తిరిగి ఎన్నికైన తర్వాత ఏర్పడిన మూడవ ఇందిరా గాంధీ మంత్రిత్వ శాఖ ద్వారా ఇది కొనసాగింది. == మంత్రులు == క్యాబినెట్ మంత్రులు {| class="wikitable sortable" |+ !మంత్రిత్వ శాఖలు !మంత్రి !పదవీ బాధ్యతలు నుండి !పదవీ బాధ్యతలు వరకు !పార్టీ !వ్యాఖ్యలు |- | rowspan="1" |ప్రధానమంత్రి అణుశక్తి మంత్రి, ఏ మంత్రికి కేటాయించని అన్ని ఇతర ముఖ్యమైన మంత్రిత్వ శాఖలు, విధానపరమైన అంశాలకు కూడా ఇన్‌చార్జ్ . |ఇందిరా గాంధీ |13 మార్చి 1967 |18 మార్చి 1971 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |- | rowspan="1" |ఉప ప్రధాన మంత్రి |మొరార్జీ దేశాయ్ |13 మార్చి 1967 |19 జూలై 1969 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |- ! colspan="9" | |- | rowspan="3" |ఆర్థిక మంత్రి |మొరార్జీ దేశాయ్ |13 మార్చి 1967 |16 జూలై 1969 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |- |ఇందిరా గాంధీ |13 మార్చి 1967 |27 జూన్ 1970 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |ప్రధానమంత్రి బాధ్యత వహించారు. |- |యశ్వంతరావు చవాన్ |27 జూన్ 1970 |18 మార్చి 1971 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |- ! colspan="9" | |- | rowspan="4" |విదేశాంగ మంత్రి |MC చాగ్లా |13 మార్చి 1967 |5 సెప్టెంబర్ 1967 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |- |ఇందిరా గాంధీ |5 సెప్టెంబర్ 1967 |14 ఫిబ్రవరి 1969 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |ప్రధానమంత్రి బాధ్యత వహించారు. |- |దినేష్ సింగ్ |14 ఫిబ్రవరి 1969 |27 జూన్ 1970 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |- |స్వరణ్ సింగ్ |27 జూన్ 1970 |18 మార్చి 1971 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |- ! colspan="9" | |- | rowspan="2" |హోం మంత్రి |యశ్వంతరావు చవాన్ |13 మార్చి 1967 |27 జూన్ 1970 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |- |ఇందిరా గాంధీ |27 జూన్ 1970 |18 మార్చి 1971 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |ప్రధానమంత్రి బాధ్యత వహించారు. |- ! colspan="9" | |- | rowspan="2" |రక్షణ మంత్రి |స్వరణ్ సింగ్ |13 మార్చి 1967 |27 జూన్ 1970 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |- |జగ్జీవన్ రామ్ |27 జూన్ 1970 |18 మార్చి 1971 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |- ! colspan="9" | |- | rowspan="1" |పారిశ్రామిక అభివృద్ధి, కంపెనీ వ్యవహారాల మంత్రి |ఫక్రుద్దీన్ అలీ అహ్మద్ |13 మార్చి 1967 |14 ఫిబ్రవరి 1969 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |పారిశ్రామిక అభివృద్ధి, అంతర్గత వాణిజ్యం, కంపెనీ వ్యవహారాల మంత్రిత్వ శాఖ, విదేశీ వాణిజ్యం, సరఫరా మంత్రిత్వ శాఖలుగా విభజించబడింది. |- | rowspan="1" |పారిశ్రామిక అభివృద్ధి, అంతర్గత వాణిజ్యం, కంపెనీ వ్యవహారాల మంత్రి |ఫక్రుద్దీన్ అలీ అహ్మద్ |14 ఫిబ్రవరి 1969 |27 జూన్ 1970 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |పారిశ్రామిక అభివృద్ధి, అంతర్గత వాణిజ్య మంత్రిత్వ శాఖ, కంపెనీ వ్యవహారాల శాఖగా విభజించబడింది. |- | rowspan="1" |పారిశ్రామిక అభివృద్ధి, అంతర్గత వాణిజ్య మంత్రి |దినేష్ సింగ్ |27 జూన్ 1970 |18 మార్చి 1971 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] | |- | rowspan="1" |కంపెనీ వ్యవహారాల మంత్రి |కె.వి. రఘునాథ రెడ్డి |27 జూన్ 1970 |18 మార్చి 1971 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |రాష్ట్ర మంత్రి బాధ్యత వహించారు. |- ! colspan="9" | |- | rowspan="1" |విదేశీ వాణిజ్యం, సరఫరా మంత్రి |బలి రామ్ భగత్ |14 ఫిబ్రవరి 1969 |4 నవంబర్ 1969 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |విదేశీ వాణిజ్య మంత్రిత్వ శాఖ, సరఫరా శాఖలుగా విభజించబడింది. |- | rowspan="2" |విదేశీ వాణిజ్య మంత్రి |బలి రామ్ భగత్ |4 నవంబర్ 1969 |27 జూన్ 1970 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |- |లలిత్ నారాయణ్ మిశ్రా |27 జూన్ 1970 |18 మార్చి 1971 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |రాష్ట్ర మంత్రి బాధ్యత వహించారు. |- | rowspan="1" |సరఫరా మంత్రి |ఆర్.కె. ఖాదిల్కర్ |4 నవంబర్ 1969 |18 మార్చి 1971 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |రాష్ట్ర మంత్రి బాధ్యత వహించారు. |- ! colspan="9" | |- | rowspan="1" |వాణిజ్య మంత్రి |దినేష్ సింగ్ |13 మార్చి 1967 |14 ఫిబ్రవరి 1969 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |పారిశ్రామిక అభివృద్ధి, అంతర్గత వాణిజ్యం, కంపెనీ వ్యవహారాల మంత్రిత్వ శాఖలో విలీనం చేయబడింది. |- ! colspan="9" | |- | rowspan="1" |కార్మిక, పునరావాస మంత్రి |జైసుఖ్‌లాల్ హాతీ |13 మార్చి 1967 |15 నవంబర్ 1969 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |కార్మిక, ఉపాధి, పునరావాస మంత్రిత్వ శాఖగా పేరు మార్చబడింది. |- | rowspan="2" |కార్మిక, ఉపాధి, పునరావాస మంత్రి |జగ్జీవన్ రామ్ |15 నవంబర్ 1969 |18 ఫిబ్రవరి 1970 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |- |దామోదరం సంజీవయ్య |18 ఫిబ్రవరి 1970 |18 మార్చి 1971 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |- ! colspan="9" | |- | rowspan="2" |ఆహార, వ్యవసాయ మంత్రి |జగ్జీవన్ రామ్ |13 మార్చి 1967 |27 జూన్ 1970 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |- |ఫక్రుద్దీన్ అలీ అహ్మద్ |27 జూన్ 1970 |18 మార్చి 1971 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |- ! colspan="9" | |- | rowspan="2" |ప్రణాళిక మంత్రి |అశోక మెహతా |13 మార్చి 1967 |5 సెప్టెంబర్ 1967 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |- |ఇందిరా గాంధీ |5 సెప్టెంబర్ 1967 |18 మార్చి 1971 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |ప్రధానమంత్రి బాధ్యత వహించారు. |- ! colspan="9" | |- | rowspan="3" |పెట్రోలియం, రసాయనాల మంత్రి |అశోక మెహతా |13 మార్చి 1967 |22 ఆగస్టు 1968 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |- |కోత రఘురామయ్య |22 ఆగస్టు 1968 |14 ఫిబ్రవరి 1969 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |రాష్ట్ర మంత్రి బాధ్యత వహించారు. |- |త్రిగుణ సేన్ |14 ఫిబ్రవరి 1969 |18 మార్చి 1971 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |- ! colspan="9" | |- | rowspan="1" |సాంఘిక సంక్షేమ మంత్రి |అశోక మెహతా |13 మార్చి 1967 |22 ఆగస్టు 1968 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |న్యాయ మంత్రిత్వ శాఖతో విలీనం చేయబడి చట్టం, సాంఘిక సంక్షేమ మంత్రిత్వ శాఖను ఏర్పాటు చేశారు. |- ! colspan="9" | |- | rowspan="1" |న్యాయ మంత్రి |పనంపిల్లి గోవింద మీనన్ |13 మార్చి 1967 |22 ఆగస్టు 1968 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |న్యాయ, సాంఘిక సంక్షేమ మంత్రిత్వ శాఖగా పేరు మార్చబడింది. |- | rowspan="2" |చట్ట, సాంఘిక సంక్షేమ శాఖ మంత్రి |పనంపిల్లి గోవింద మీనన్ |22 ఆగస్టు 1968 |23 మే 1970 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |- |కెంగల్ హనుమంతయ్య |26 మే 1970 |18 మార్చి 1971 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |- ! colspan="9" | |- | rowspan="4" |రైల్వే మంత్రి |సీఎం పూనాచ |13 మార్చి 1967 |14 ఫిబ్రవరి 1969 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |- |రామ్ సుభాగ్ సింగ్ |14 ఫిబ్రవరి 1969 |4 నవంబర్ 1969 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |- |పనంపిల్లి గోవింద మీనన్ |4 నవంబర్ 1969 |18 ఫిబ్రవరి 1970 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |- |గుల్జారీలాల్ నందా |18 ఫిబ్రవరి 1970 |18 మార్చి 1971 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |- ! colspan="9" | |- | rowspan="3" |పార్లమెంటరీ వ్యవహారాల మంత్రి |రామ్ సుభాగ్ సింగ్ |13 మార్చి 1967 |14 ఫిబ్రవరి 1969 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |- |కోత రఘురామయ్య |14 ఫిబ్రవరి 1969 |27 జూన్ 1970 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |రాష్ట్ర మంత్రి బాధ్యత వహించారు. |- |కోత రఘురామయ్య |27 జూన్ 1970 |18 మార్చి 1971 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |- ! colspan="9" | |- | rowspan="2" |కమ్యూనికేషన్ల మంత్రి |రామ్ సుభాగ్ సింగ్ |13 మార్చి 1967 |14 ఫిబ్రవరి 1969 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |- |సత్య నారాయణ్ సిన్హా |14 ఫిబ్రవరి 1969 |8 మార్చి 1971 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |- ! colspan="9" | |- | rowspan="3" |రవాణా, షిప్పింగ్ మంత్రి |వి.కె.ఆర్.వి. రావు |13 మార్చి 1967 |14 ఫిబ్రవరి 1969 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |- |కోత రఘురామయ్య |14 ఫిబ్రవరి 1969 |27 జూన్ 1970 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |రాష్ట్ర మంత్రి బాధ్యత వహించారు. |- |కోత రఘురామయ్య |27 జూన్ 1970 |18 మార్చి 1971 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |- ! colspan="9" | |- | rowspan="2" |సమాచార, ప్రసార శాఖ మంత్రి |కోదర్దాస్ కాళిదాస్ షా |13 మార్చి 1967 |14 ఫిబ్రవరి 1969 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |- |సత్య నారాయణ్ సిన్హా |14 ఫిబ్రవరి 1969 |8 మార్చి 1971 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |- ! colspan="9" | |- | rowspan="2" |ఉక్కు , గనులు, లోహాల మంత్రి |మర్రి చెన్న రెడ్డి |16 మార్చి 1967 |27 ఏప్రిల్ 1968 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |- |ప్రకాష్ చంద్ర సేథి |27 ఏప్రిల్ 1968 |14 ఫిబ్రవరి 1969 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |రాష్ట్ర మంత్రి బాధ్యత వహించారు. ఉక్కు, భారీ ఇంజనీరింగ్ మంత్రిత్వ శాఖ, గనులు, లోహాల మంత్రిత్వ శాఖగా విభజించబడింది. |- | rowspan="3" |ఉక్కు, భారీ ఇంజనీరింగ్ మంత్రి |సీఎం పూనాచ |14 ఫిబ్రవరి 1969 |15 నవంబర్ 1969 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |- |స్వరణ్ సింగ్ |15 నవంబర్ 1969 |27 జూన్ 1970 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |- |బలి రామ్ భగత్ |27 జూన్ 1970 |18 మార్చి 1971 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |- | rowspan="1" |గనులు, లోహాల మంత్రి |త్రిగుణ సేన్ |14 ఫిబ్రవరి 1969 |18 మార్చి 1971 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |- ! colspan="9" | |- | rowspan="1" |విద్యా మంత్రి |త్రిగుణ సేన్ |13 మార్చి 1967 |14 ఫిబ్రవరి 1969 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |విద్య, యువజన సేవల మంత్రిత్వ శాఖగా పేరు మార్చబడింది. |- | rowspan="1" |విద్య, యువజన సేవల మంత్రి |వి.కె.ఆర్.వి. రావు |14 ఫిబ్రవరి 1969 |18 మార్చి 1971 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |- ! colspan="9" | |- | rowspan="1" |పర్యాటక, పౌర విమానయాన మంత్రి |కరణ్ సింగ్ |13 మార్చి 1967 |18 మార్చి 1971 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |- ! colspan="9" | |- | rowspan="1" |ఆరోగ్య, కుటుంబ నియంత్రణ మంత్రి |శ్రీపతి చంద్రశేఖర్ |13 మార్చి 1967 |14 నవంబర్ 1967 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |రాష్ట్ర మంత్రి బాధ్యత వహించారు. ఆరోగ్య, కుటుంబ నియంత్రణ, పట్టణాభివృద్ధి మంత్రిత్వ శాఖగా పేరు మార్చబడింది. |- | rowspan="1" |ఆరోగ్య, కుటుంబ నియంత్రణ, పట్టణాభివృద్ధి మంత్రి |సత్య నారాయణ్ సిన్హా |14 నవంబర్ 1967 |14 ఫిబ్రవరి 1969 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |ఆరోగ్య, కుటుంబ నియంత్రణ మంత్రిత్వ శాఖగా పేరు మార్చబడింది. |- | rowspan="1" |ఆరోగ్య, కుటుంబ నియంత్రణ మంత్రి |కోదర్దాస్ కాళిదాస్ షా |14 ఫిబ్రవరి 1969 |18 మార్చి 1971 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |- ! colspan="9" | |- | rowspan="1" |పనులు, గృహనిర్మాణం, సరఫరా మంత్రి |జగన్నాథ రావు |13 మార్చి 1967 |14 ఫిబ్రవరి 1969 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |రాష్ట్ర మంత్రి బాధ్యత వహించారు. పనులు, గృహనిర్మాణం, పట్టణాభివృద్ధి మంత్రిత్వ శాఖగా పేరు మార్చబడింది. |- | rowspan="1" |పనులు, గృహనిర్మాణం, పట్టణాభివృద్ధి మంత్రి |కోదర్దాస్ కాళిదాస్ షా |14 ఫిబ్రవరి 1969 |18 మార్చి 1971 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |- ! colspan="9" | |- | rowspan="1" |శాఖ లేని మంత్రి |సత్య నారాయణ్ సిన్హా |13 మార్చి 1967 |14 నవంబర్ 1967 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |} === రాష్ట్ర మంత్రులు === {| class="wikitable sortable" |+ !మంత్రిత్వ శాఖలు !మంత్రి !పదవీ బాధ్యతలు నుండి !పదవీ బాధ్యతలు వరకు !పార్టీ !వ్యాఖ్యలు |- | rowspan="4" |రక్షణ మంత్రిత్వ శాఖ సహాయ మంత్రి |బలి రామ్ భగత్ |13 మార్చి 1967 |14 నవంబర్ 1967 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |- |లలిత్ నారాయణ్ మిశ్రా (డిఫెన్స్ ప్రొడక్షన్) |14 నవంబర్ 1967 |27 జూన్ 1970 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |- |నరేంద్రసింగ్ రంజిత్‌సింగ్ మహీదా |27 జూన్ 1970 |18 మార్చి 1971 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |- |ప్రకాష్ చంద్ర సేథి (రక్షణ ఉత్పత్తి) |27 జూన్ 1970 |18 మార్చి 1971 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |- ! colspan="9" | |- | rowspan="1" |రైల్వే మంత్రిత్వ శాఖ సహాయ మంత్రి |పరిమల్ ఘోష్ |13 మార్చి 1967 |17 అక్టోబర్ 1969 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |- ! colspan="9" | |- | rowspan="2" |సాంఘిక సంక్షేమ శాఖ సహాయ మంత్రి |ఫుల్రేణు గుహ |13 మార్చి 1967 |14 ఫిబ్రవరి 1969 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |- |కోత రఘురామయ్య |13 మార్చి 1967 |14 ఫిబ్రవరి 1969 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |న్యాయ మంత్రిత్వ శాఖతో విలీనం చేయబడి చట్టం, సాంఘిక సంక్షేమ మంత్రిత్వ శాఖను ఏర్పాటు చేశారు. |- ! colspan="9" | |- | rowspan="1" |న్యాయ మంత్రిత్వ శాఖ సహాయ మంత్రి |కోత రఘురామయ్య |13 మార్చి 1967 |18 మార్చి 1967 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |న్యాయ, సాంఘిక సంక్షేమ మంత్రిత్వ శాఖగా పేరు మార్చబడింది. |- | rowspan="2" |చట్టం, సాంఘిక సంక్షేమ మంత్రిత్వ శాఖ సహాయ మంత్రి |ఫుల్రేణు గుహ |14 ఫిబ్రవరి 1969 |26 జూన్ 1970 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |- |జగన్నాథ రావు |26 జూన్ 1970 |18 మార్చి 1971 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |- ! colspan="9" | |- | rowspan="1" |కార్మిక, పునరావాస మంత్రిత్వ శాఖ సహాయ మంత్రి |లలిత్ నారాయణ్ మిశ్రా |13 మార్చి 1967 |14 నవంబర్ 1967 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |కార్మిక, పునరావాసం, ఉపాధి మంత్రిత్వ శాఖగా పేరు మార్చబడింది. |- | rowspan="1" |కార్మిక, ఉపాధి, పునరావాస మంత్రిత్వ శాఖ సహాయ మంత్రి |భగవత్ ఝా ఆజాద్ |14 ఫిబ్రవరి 1969 |18 మార్చి 1971 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |- ! colspan="9" | |- | rowspan="4" |ఆర్థిక మంత్రిత్వ శాఖ సహాయ మంత్రి |కె.సి. పంత్ |13 మార్చి 1967 |14 ఫిబ్రవరి 1969 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |- |ప్రకాష్ చంద్ర సేథి |14 ఫిబ్రవరి 1969 |27 జూన్ 1970 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |- |ఆర్.కె. ఖాదిల్కర్ |7 నవంబర్ 1969 |27 జూన్ 1970 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |- |విద్యా చరణ్ శుక్లా |27 జూన్ 1970 |18 మార్చి 1971 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |- ! colspan="9" | |- | rowspan="1" |ప్రణాళిక మంత్రిత్వ శాఖ సహాయ మంత్రి |కోత రఘురామయ్య |13 మార్చి 1967 |5 సెప్టెంబర్ 1967 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |- ! colspan="9" | |- | rowspan="4" |పెట్రోలియం, రసాయనాల మంత్రిత్వ శాఖ సహాయ మంత్రి |కోత రఘురామయ్య |13 మార్చి 1967 |14 ఫిబ్రవరి 1969 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |- |జగన్నాథ రావు |14 ఫిబ్రవరి 1969 |27 జూన్ 1970 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |- |దాజీసాహెబ్ చవాన్ |14 ఫిబ్రవరి 1969 |18 మార్చి 1971 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |- |నీతిరాజ్ సింగ్ |27 జూన్ 1970 |18 మార్చి 1971 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |- ! colspan="9" | |- | rowspan="1" |నీటిపారుదల, విద్యుత్ శాఖ మంత్రి |కానూరి లక్ష్మణరావు |13 మార్చి 1967 |18 మార్చి 1971 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |- ! colspan="9" | |- | rowspan="1" |పారిశ్రామిక అభివృద్ధి, కంపెనీ వ్యవహారాల మంత్రిత్వ శాఖ సహాయ మంత్రి |కె.వి. రఘునాథ రెడ్డి |13 మార్చి 1967 |14 ఫిబ్రవరి 1969 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |పారిశ్రామిక అభివృద్ధి, అంతర్గత వాణిజ్యం, కంపెనీ వ్యవహారాల మంత్రిత్వ శాఖ, విదేశీ వాణిజ్యం, సరఫరా మంత్రిత్వ శాఖలుగా విభజించబడింది. |- | rowspan="1" |పారిశ్రామిక అభివృద్ధి, అంతర్గత వాణిజ్యం, కంపెనీ వ్యవహారాల మంత్రిత్వ శాఖ సహాయ మంత్రి |కె.వి. రఘునాథ రెడ్డి |14 ఫిబ్రవరి 1969 |27 జూన్ 1970 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |పారిశ్రామిక అభివృద్ధి, అంతర్గత వాణిజ్య మంత్రిత్వ శాఖ, కంపెనీ వ్యవహారాల శాఖగా విభజించబడింది. |- ! colspan="9" | |- | rowspan="1" |ఉక్కు , గనులు, లోహాల మంత్రిత్వ శాఖ సహాయ మంత్రి |ప్రకాష్ చంద్ర సేథి |13 మార్చి 1967 |14 ఫిబ్రవరి 1969 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |స్టీల్, హెవీ ఇంజనీరింగ్ మంత్రిత్వ శాఖ. గనులు, లోహాల మంత్రిత్వ శాఖగా విభజించబడింది. |- | rowspan="1" |ఉక్కు, భారీ ఇంజనీరింగ్ మంత్రిత్వ శాఖ సహాయ మంత్రి |కె.సి. పంత్ |14 ఫిబ్రవరి 1969 |27 జూన్ 1970 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |- | rowspan="3" |గనులు, లోహాల మంత్రిత్వ శాఖ సహాయ మంత్రి |జగన్నాథ రావు |14 ఫిబ్రవరి 1969 |27 జూన్ 1970 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |- |దాజీసాహెబ్ చవాన్ |14 ఫిబ్రవరి 1969 |18 మార్చి 1971 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |- |నీతిరాజ్ సింగ్ |27 జూన్ 1970 |18 మార్చి 1971 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |- ! colspan="9" | |- | rowspan="2" |విద్యా మంత్రిత్వ శాఖ సహాయ మంత్రి |షేర్ సింగ్ |13 మార్చి 1967 |14 ఫిబ్రవరి 1969 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |- |భగవత్ ఝా ఆజాద్ |18 మార్చి 1967 |14 ఫిబ్రవరి 1969 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |విద్య, యువజన సేవల మంత్రిత్వ శాఖగా పేరు మార్చబడింది. |- | rowspan="1" |విద్య, యువజన సేవల మంత్రిత్వ శాఖ సహాయ మంత్రి |భక్త దర్శనం |18 ఫిబ్రవరి 1969 |18 మార్చి 1971 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |- ! colspan="9" | |- | rowspan="2" |ఆహారం, వ్యవసాయం, సమాజ అభివృద్ధి, సహకార మంత్రిత్వ శాఖ సహాయ మంత్రి |అన్నాసాహెబ్ షిండే |13 మార్చి 1967 |18 మార్చి 1971 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |- |ఎం.ఎస్. గురుపాదస్వామి |5 జూన్ 1967 |17 అక్టోబర్ 1969 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |- ! colspan="9" | |- | rowspan="3" |హోం మంత్రిత్వ శాఖ సహాయ మంత్రి |విద్యా చరణ్ శుక్లా |13 మార్చి 1967 |27 జూన్ 1970 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |- |కె.సి. పంత్ |27 జూన్ 1970 |18 మార్చి 1971 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |- |రామ్ నివాస్ మిర్ధా |27 జూన్ 1970 |18 మార్చి 1971 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |- ! colspan="9" | |- | rowspan="2" |పార్లమెంటరీ వ్యవహారాల శాఖ సహాయ మంత్రి |ఇందర్ కుమార్ గుజ్రాల్ |13 మార్చి 1967 |14 ఫిబ్రవరి 1969 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |- |ఓం మెహతా |30 జూన్ 1970 |18 మార్చి 1971 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |- ! colspan="9" | |- | rowspan="2" |కమ్యూనికేషన్ల శాఖ సహాయ మంత్రి |ఇందర్ కుమార్ గుజ్రాల్ |13 మార్చి 1967 |18 మార్చి 1971 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |- |షేర్ సింగ్ |14 ఫిబ్రవరి 1969 |18 మార్చి 1971 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |- ! colspan="9" | |- | rowspan="1" |అణుశక్తి శాఖ సహాయ మంత్రి |ఎం.ఎస్. గురుపాదస్వామి |18 మార్చి 1967 |5 జూన్ 1967 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |- ! colspan="9" | |- | rowspan="1" |విదేశీ వ్యవహారాల మంత్రిత్వ శాఖ సహాయ మంత్రి |బలి రామ్ భగత్ |14 నవంబర్ 1967 |14 ఫిబ్రవరి 1969 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |- ! colspan="9" | |- | rowspan="1" |ఆరోగ్యం, కుటుంబ నియంత్రణ, పట్టణాభివృద్ధి మంత్రిత్వ శాఖ సహాయ మంత్రి |శ్రీపతి చంద్రశేఖర్ |14 నవంబర్ 1967 |14 ఫిబ్రవరి 1969 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |ఆరోగ్య, కుటుంబ నియంత్రణ మంత్రిత్వ శాఖగా పేరు మార్చబడింది. |- | rowspan="3" |ఆరోగ్య, కుటుంబ నియంత్రణ మంత్రిత్వ శాఖ సహాయ మంత్రి |శ్రీపతి చంద్రశేఖర్ |14 ఫిబ్రవరి 1969 |26 జూన్ 1970 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |- |బి.ఎస్.మూర్తి |18 ఫిబ్రవరి 1969 |18 మార్చి 1971 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |- |పరిమల్ ఘోష్ |26 జూన్ 1970 |18 మార్చి 1971 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |- ! colspan="9" | |- | rowspan="3" |పనులు, గృహనిర్మాణం, పట్టణాభివృద్ధి మంత్రిత్వ శాఖ సహాయ మంత్రి |శ్రీపతి చంద్రశేఖర్ |14 ఫిబ్రవరి 1969 |26 జూన్ 1970 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |- |బి.ఎస్.మూర్తి |18 ఫిబ్రవరి 1969 |18 మార్చి 1971 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |- |పరిమల్ ఘోష్ |26 జూన్ 1970 |18 మార్చి 1971 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |- ! colspan="9" | |- | rowspan="2" |సమాచార, ప్రసార మంత్రిత్వ శాఖ సహాయ మంత్రి |ఇందర్ కుమార్ గుజ్రాల్ |14 ఫిబ్రవరి 1969 |18 మార్చి 1971 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |- |షేర్ సింగ్ |14 ఫిబ్రవరి 1969 |18 మార్చి 1971 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |- ! colspan="9" | |- | rowspan="1" |ఎలక్ట్రానిక్స్, శాస్త్రీయ, పారిశ్రామిక పరిశోధన శాఖ సహాయ మంత్రి |కె.సి. పంత్ |2 జూలై 1970 |18 మార్చి 1971 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |- ! colspan="9" | |- | rowspan="1" |క్యాబినెట్ సెక్రటేరియట్‌లో సిబ్బంది శాఖ సహాయ మంత్రి |రామ్ నివాస్ మిర్ధా |23 ఆగస్టు 1970 |18 మార్చి 1971 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |- ! colspan="9" | |- | rowspan="1" |శాఖ లేని సహాయ మంత్రి |నందిని సత్పతి |26 జూన్ 1970 |18 మార్చి 1971 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |} === డిప్యూటీ మంత్రులు === {| class="wikitable sortable" |+ !మంత్రిత్వ శాఖలు !మంత్రి !పదవీ బాధ్యతలు నుండి !పదవీ బాధ్యతలు వరకు !పార్టీ !వ్యాఖ్యలు |- | rowspan="2" |రవాణా, షిప్పింగ్ మంత్రిత్వ శాఖలో ఉప మంత్రి |భక్త దర్శనం |18 మార్చి 1967 |18 ఫిబ్రవరి 1969 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |- |ఇక్బాల్ సింగ్ |14 ఫిబ్రవరి 1969 |18 మార్చి 1971 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |- ! colspan="9" | |- | rowspan="5" |పార్లమెంటరీ వ్యవహారాల శాఖలో ఉప మంత్రి |రోహన్‌లాల్ చతుర్వేది |18 మార్చి 1967 |14 నవంబర్ 1967 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |- |జెబి ముత్యాల్ రావు |18 మార్చి 1967 |14 నవంబర్ 1967 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |- |ఇక్బాల్ సింగ్ |14 ఫిబ్రవరి 1969 |8 జూన్ 1970 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |- |రఘ్‌బీర్ సింగ్ పంజాజారి |30 జూన్ 1970 |18 మార్చి 1971 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |- |పోతురాజు పార్థసారథి |30 జూన్ 1970 |18 మార్చి 1971 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |- ! colspan="9" | |- | rowspan="2" |న్యాయ మంత్రిత్వ శాఖలో ఉప మంత్రి |దాజీసాహెబ్ చవాన్ |18 మార్చి 1967 |14 నవంబర్ 1967 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |- |మొహమ్మద్ యూనుస్ సలీం |16 నవంబర్ 1967 |14 ఫిబ్రవరి 1969 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |న్యాయ, సాంఘిక సంక్షేమ మంత్రిత్వ శాఖగా పేరు మార్చబడింది. |- | rowspan="1" |సాంఘిక సంక్షేమ మంత్రిత్వ శాఖలో ఉప మంత్రి |జెబి ముత్యాల్ రావు |14 నవంబర్ 1967 |14 ఫిబ్రవరి 1969 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |న్యాయ మంత్రిత్వ శాఖతో విలీనం చేయబడి చట్టం, సాంఘిక సంక్షేమ మంత్రిత్వ శాఖను ఏర్పాటు చేశారు. |- | rowspan="2" |చట్టం, సాంఘిక సంక్షేమ మంత్రిత్వ శాఖలో ఉప మంత్రి |మహ్మద్ యూనస్ సలీం (సామాజిక సంక్షేమం) |14 ఫిబ్రవరి 1969 |27 జూన్ 1970 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |- |జెబి ముత్యాల్ రావు |14 ఫిబ్రవరి 1969 |17 అక్టోబర్ 1969 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |- ! colspan="9" | |- | rowspan="3" |ఆహారం, వ్యవసాయం, సమాజ అభివృద్ధి, సహకార మంత్రిత్వ శాఖలో ఉప మంత్రి |డేయింగ్ ఎరింగ్ |18 మార్చి 1967 |21 జూన్ 1970 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |- |జగన్నాథ్ పహాడియా |26 జూన్ 1970 |18 మార్చి 1971 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |- |SC జమీర్ |27 జూన్ 1970 |18 మార్చి 1971 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |- ! colspan="9" | |- | rowspan="2" |పర్యాటక, పౌర విమానయాన మంత్రిత్వ శాఖ సహాయ మంత్రి |జహానారా జైపాల్ సింగ్ |18 మార్చి 1967 |14 ఫిబ్రవరి 1969 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |- |సరోజిని మహిషి |14 ఫిబ్రవరి 1969 |18 మార్చి 1971 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |- ! colspan="9" | |- | rowspan="3" |రైల్వే మంత్రిత్వ శాఖలో ఉప మంత్రి |SC జమీర్ |18 మార్చి 1967 |14 నవంబర్ 1967 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |- |రోహన్‌లాల్ చతుర్వేది |14 నవంబర్ 1967 |18 మార్చి 1971 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |- |మొహమ్మద్ యూనుస్ సలీం |27 జూన్ 1970 |18 మార్చి 1971 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |- ! colspan="9" | |- | rowspan="1" |ఆరోగ్య, కుటుంబ నియంత్రణ మంత్రిత్వ శాఖ సహాయ మంత్రి |బి.ఎస్.మూర్తి |18 మార్చి 1967 |14 నవంబర్ 1967 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |ఆరోగ్య, కుటుంబ నియంత్రణ, పట్టణాభివృద్ధి మంత్రిత్వ శాఖగా పేరు మార్చబడింది. |- | rowspan="1" |ఆరోగ్య, కుటుంబ నియంత్రణ, పట్టణాభివృద్ధి మంత్రిత్వ శాఖ సహాయ మంత్రి |బి.ఎస్.మూర్తి |14 నవంబర్ 1967 |18 ఫిబ్రవరి 1969 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |- ! colspan="9" | |- | rowspan="1" |వాణిజ్య మంత్రిత్వ శాఖలో ఉప మంత్రి |మొహమ్మద్ షఫీ ఖురేషి |18 మార్చి 1967 |14 ఫిబ్రవరి 1969 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |పారిశ్రామిక అభివృద్ధి, అంతర్గత వాణిజ్యం , కంపెనీ వ్యవహారాల మంత్రిత్వ శాఖలో విలీనం చేయబడింది. |- ! colspan="9" | |- | rowspan="1" |హోం మంత్రిత్వ శాఖలో డిప్యూటీ మంత్రి |కె.ఎస్. రామస్వామి |18 మార్చి 1967 |18 మార్చి 1971 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |- ! colspan="9" | |- | rowspan="1" |సమాచార, ప్రసార మంత్రిత్వ శాఖ సహాయ మంత్రి |నందిని సత్పతి |18 మార్చి 1967 |14 ఫిబ్రవరి 1969 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |- ! colspan="9" | |- | rowspan="1" |పారిశ్రామిక అభివృద్ధి, కంపెనీ వ్యవహారాల మంత్రిత్వ శాఖ సహాయ మంత్రి |భాను ప్రకాష్ సింగ్ |18 మార్చి 1967 |14 ఫిబ్రవరి 1969 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |పారిశ్రామిక అభివృద్ధి, అంతర్గత వాణిజ్యం, కంపెనీ వ్యవహారాల మంత్రిత్వ శాఖ, విదేశీ వాణిజ్యం, సరఫరా మంత్రిత్వ శాఖలుగా విభజించబడింది. |- | rowspan="1" |పారిశ్రామిక అభివృద్ధి, అంతర్గత వాణిజ్యం, కంపెనీ వ్యవహారాల మంత్రిత్వ శాఖ సహాయ మంత్రి |భాను ప్రకాష్ సింగ్ |14 ఫిబ్రవరి 1969 |27 జూన్ 1970 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |పారిశ్రామిక అభివృద్ధి, అంతర్గత వాణిజ్య మంత్రిత్వ శాఖ, కంపెనీ వ్యవహారాల శాఖగా విభజించబడింది. |- | rowspan="1" |పారిశ్రామిక అభివృద్ధి, అంతర్గత వాణిజ్య మంత్రిత్వ శాఖ సహాయ మంత్రి |ఎంఆర్ కృష్ణ |27 జూన్ 1970 |18 మార్చి 1971 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |- ! colspan="9" | |- | rowspan="1" |విదేశీ వాణిజ్యం, సరఫరా మంత్రిత్వ శాఖలో ఉప మంత్రి |రామ్ సేవక్ చౌదరి |14 ఫిబ్రవరి 1969 |4 నవంబర్ 1969 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |విదేశీ వాణిజ్య మంత్రిత్వ శాఖ, సరఫరా శాఖలుగా విభజించబడింది. |- | rowspan="1" |విదేశీ వాణిజ్య మంత్రిత్వ శాఖలో ఉప మంత్రి |రామ్ సేవక్ చౌదరి |4 నవంబర్ 1969 |18 మార్చి 1971 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |- ! colspan="9" | |- | rowspan="1" |పనులు, గృహనిర్మాణం, సరఫరా మంత్రిత్వ శాఖలో ఉప మంత్రి |ఇక్బాల్ సింగ్ |18 మార్చి 1967 |14 ఫిబ్రవరి 1969 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |పనులు, గృహనిర్మాణం, పట్టణాభివృద్ధి మంత్రిత్వ శాఖగా పేరు మార్చబడింది. |- ! colspan="9" | |- | rowspan="1" |విదేశాంగ మంత్రిత్వ శాఖలో డిప్యూటీ మంత్రి |సురేంద్ర పాల్ సింగ్ |18 మార్చి 1967 |18 మార్చి 1971 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |- ! colspan="9" | |- | rowspan="2" |శాఖ లేని ఉప మంత్రి |సరోజిని మహిషి |18 మార్చి 1967 |1 జూన్ 1967 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |- |నందిని సత్పతి |14 ఫిబ్రవరి 1969 |26 జూన్ 1970 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |- ! colspan="9" | |- | rowspan="1" |ప్రధానమంత్రికి అనుబంధంగా ఉన్న ఉప మంత్రి |సరోజిని మహిషి |1 జూన్ 1967 |27 జూన్ 1970 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |- ! colspan="9" | |- | rowspan="2" |ఆర్థిక మంత్రిత్వ శాఖలో ఉప మంత్రి |జగన్నాథ్ పహాడియా |13 నవంబర్ 1967 |17 అక్టోబర్ 1969 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |- |కె.ఆర్. గణేష్ |26 జూన్ 1970 |18 మార్చి 1971 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |- ! colspan="9" | |- | rowspan="1" |నీటిపారుదల, విద్యుత్ మంత్రిత్వ శాఖ సహాయ మంత్రి |సిద్ధేశ్వర్ ప్రసాద్ |13 నవంబర్ 1967 |18 మార్చి 1971 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |- ! colspan="9" | |- | rowspan="1" |ఉక్కు , గనులు, లోహాల మంత్రిత్వ శాఖ సహాయ మంత్రి |రామ్ సేవక్ చౌదరి |13 నవంబర్ 1967 |14 ఫిబ్రవరి 1969 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |స్టీల్, హెవీ ఇంజనీరింగ్ మంత్రిత్వ శాఖ, గనులు, లోహాల మంత్రిత్వ శాఖగా విభజించబడింది. |- | rowspan="1" |ఉక్కు, భారీ ఇంజనీరింగ్ మంత్రిత్వ శాఖలో ఉప మంత్రి |మొహమ్మద్ షఫీ ఖురేషి |14 ఫిబ్రవరి 1969 |18 మార్చి 1971 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |- | rowspan="1" |గనులు, లోహాల మంత్రిత్వ శాఖ సహాయ మంత్రి |భాను ప్రకాష్ సింగ్ |27 జూన్ 1970 |31 ఆగస్టు 1970 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |- ! colspan="9" | |- | rowspan="3" |కార్మిక, ఉపాధి, పునరావాస మంత్రిత్వ శాఖలో ఉప మంత్రి |దాజీసాహెబ్ చవాన్ |14 నవంబర్ 1967 |14 ఫిబ్రవరి 1969 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |- |SC జమీర్ |14 నవంబర్ 1967 |27 జూన్ 1970 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |- |బిశ్వనాథ్ రాయ్ |30 జూన్ 1970 |18 మార్చి 1971 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |- ! colspan="9" | |- | rowspan="1" |రక్షణ మంత్రిత్వ శాఖలో ఉప మంత్రి |ఎంఆర్ కృష్ణ |16 నవంబర్ 1967 |26 జూన్ 1970 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |- ! colspan="9" | |- | rowspan="2" |పెట్రోలియం, రసాయనాల మంత్రిత్వ శాఖ సహాయ మంత్రి |జెబి ముత్యాల్ రావు |17 నవంబర్ 1967 |14 ఫిబ్రవరి 1969 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |- |భాను ప్రకాష్ సింగ్ |27 జూన్ 1970 |31 ఆగస్టు 1970 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |- ! colspan="9" | |- | rowspan="2" |విద్య , యువజన సేవల మంత్రిత్వ శాఖలో ఉప మంత్రి |జహానారా జైపాల్ సింగ్ |14 ఫిబ్రవరి 1969 |27 జూన్ 1970 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |- |అమియా కుమార్ కిస్కు |30 జూన్ 1970 |18 మార్చి 1971 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |- ! colspan="9" | |- | rowspan="1" |క్యాబినెట్ సెక్రటేరియట్‌లో సిబ్బంది శాఖలో ఉప మంత్రి |కె.ఎస్. రామస్వామి |23 ఆగస్టు 1970 |18 మార్చి 1971 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |} ==మూలాలు== {{మూలాలజాబితా}} [[వర్గం:అధికారంలో లేని మంత్రిమండళ్లు]] 4nnxwnw02cvy3rwmijw1iwzq7yrn3dh 4594859 4594856 2025-06-29T13:57:33Z Batthini Vinay Kumar Goud 78298 /* మంత్రులు */ 4594859 wikitext text/x-wiki {{Infobox government cabinet |cabinet_name = ఇందిరా గాంధీ రెండవ మంత్రివర్గం <br>భారత గణతంత్ర 7వ మంత్రిత్వ శాఖ |cabinet_type = |cabinet_number = |jurisdiction = |incumbent = |flag = Flag of India.svg |flag_border = true |image = Prime Minister Indira Gandhi in the US enhanced.jpg |date_formed = 1967 మార్చి 13 |date_dissolved = 1971 మార్చి 18 |government_head = [[ఇందిరా గాంధీ]] |government_head_history = |deputy_government_head = [[మొరార్జీ దేశాయి]] {{small|(u19 జూలై 1969 వరకు)}} |state_head = [[సర్వేపల్లి రాధాకృష్ణన్]] {{small|(13 మే 1967 వరకు)}}<br>[[జాకీర్ హుస్సేన్]] {{small|(13 మే 1969–3 మే 1969)}}<br> వరాహగిరి వెంకటగిరి, నటన (3 మే–20 జూలై 1969)<br>మహ్మద్ హిదాయతుల్లా , నటన (20 జూలై–24 ఆగస్టు 1969)<br>వరాహగిరి వెంకటగిరి (1969 ఆగస్టు) |current_number = |former_members_number = |total_number = |political_party = [[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |legislature_status = [[మెజారిటీ ప్రభుత్వం|మెజారిటీ]] |election = [[1967 భారత సార్వత్రిక ఎన్నికలు|1967]] |last_election = [[1971 భారత సార్వత్రిక ఎన్నికలు|1971]] |legislature_term = |budget = |opposition_cabinet = |opposition_party = [[ఇండియన్ నేషనల్ కాంగ్రెస్ (ఆర్గనైజేషన్)|ఇండియన్ నేషనల్ కాంగ్రెస్ (ఓ)]] {{small|(1969{{ndash}}1970)}} |opposition_leader = రామ్ సుభాగ్ సింగ్ |incoming_formation = |outgoing_formation = |previous = [[ఇందిరా గాంధీ మొదటి మంత్రివర్గం]] |successor = [[ఇందిరా గాంధీ మూడవ మంత్రివర్గం]] }} రెండవ ఇందిరా గాంధీ మంత్రిత్వ శాఖ ప్రధానమంత్రి ఇందిరా గాంధీ నేతృత్వంలోని రెండవ కేంద్ర మంత్రి మండలి. 1967 సార్వత్రిక ఎన్నికల్లో గాంధీ నాయకత్వంలో భారత జాతీయ కాంగ్రెస్ విజయం సాధించిన తరువాత ఈ మంత్రిత్వ శాఖ ఏర్పడింది. ప్రధానమంత్రిగా తన మొదటి పదవీకాలంలో రాజ్యసభ సభ్యురాలిగా ఉన్న ప్రధానమంత్రి ఇందిరా గాంధీ, సార్వత్రిక ఎన్నికల్లో ఉత్తరప్రదేశ్‌లోని రాయ్‌బరేలి నియోజకవర్గం నుండి లోక్‌సభకు ఎన్నికయ్యారు. ఈ మంత్రిత్వ శాఖ రద్దు అయ్యే వరకు పదవిలో కొనసాగింది. 1971లో ఇందిరా గాంధీ తిరిగి ఎన్నికైన తర్వాత ఏర్పడిన మూడవ ఇందిరా గాంధీ మంత్రిత్వ శాఖ ద్వారా ఇది కొనసాగింది. == మంత్రులు == క్యాబినెట్ మంత్రులు {| class="wikitable sortable" |+ !మంత్రిత్వ శాఖలు !మంత్రి !పదవీ బాధ్యతలు నుండి !పదవీ బాధ్యతలు వరకు !పార్టీ !వ్యాఖ్యలు |- | rowspan="1" |ప్రధానమంత్రి అణుశక్తి మంత్రి, ఏ మంత్రికి కేటాయించని అన్ని ఇతర ముఖ్యమైన మంత్రిత్వ శాఖలు, విధానపరమైన అంశాలకు కూడా ఇన్‌చార్జ్ . |ఇందిరా గాంధీ |13 మార్చి 1967 |18 మార్చి 1971 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |- | rowspan="1" |ఉప ప్రధాన మంత్రి |మొరార్జీ దేశాయ్ |13 మార్చి 1967 |19 జూలై 1969 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |- ! colspan="9" | |- | rowspan="3" |ఆర్థిక మంత్రి |మొరార్జీ దేశాయ్ |13 మార్చి 1967 |16 జూలై 1969 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |- |ఇందిరా గాంధీ |13 మార్చి 1967 |27 జూన్ 1970 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |ప్రధానమంత్రి బాధ్యత వహించారు. |- |యశ్వంతరావు చవాన్ |27 జూన్ 1970 |18 మార్చి 1971 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |- ! colspan="9" | |- | rowspan="4" |విదేశాంగ మంత్రి |MC చాగ్లా |13 మార్చి 1967 |5 సెప్టెంబర్ 1967 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |- |ఇందిరా గాంధీ |5 సెప్టెంబర్ 1967 |14 ఫిబ్రవరి 1969 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |ప్రధానమంత్రి బాధ్యత వహించారు. |- |దినేష్ సింగ్ |14 ఫిబ్రవరి 1969 |27 జూన్ 1970 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |- |స్వరణ్ సింగ్ |27 జూన్ 1970 |18 మార్చి 1971 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |- ! colspan="9" | |- | rowspan="2" |హోం మంత్రి |యశ్వంతరావు చవాన్ |13 మార్చి 1967 |27 జూన్ 1970 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |- |ఇందిరా గాంధీ |27 జూన్ 1970 |18 మార్చి 1971 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |ప్రధానమంత్రి బాధ్యత వహించారు. |- ! colspan="9" | |- | rowspan="2" |రక్షణ మంత్రి |స్వరణ్ సింగ్ |13 మార్చి 1967 |27 జూన్ 1970 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |- |జగ్జీవన్ రామ్ |27 జూన్ 1970 |18 మార్చి 1971 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |- ! colspan="9" | |- | rowspan="1" |పారిశ్రామిక అభివృద్ధి, కంపెనీ వ్యవహారాల మంత్రి |ఫక్రుద్దీన్ అలీ అహ్మద్ |13 మార్చి 1967 |14 ఫిబ్రవరి 1969 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |పారిశ్రామిక అభివృద్ధి, అంతర్గత వాణిజ్యం, కంపెనీ వ్యవహారాల మంత్రిత్వ శాఖ, విదేశీ వాణిజ్యం, సరఫరా మంత్రిత్వ శాఖలుగా విభజించబడింది. |- | rowspan="1" |పారిశ్రామిక అభివృద్ధి, అంతర్గత వాణిజ్యం, కంపెనీ వ్యవహారాల మంత్రి |ఫక్రుద్దీన్ అలీ అహ్మద్ |14 ఫిబ్రవరి 1969 |27 జూన్ 1970 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |పారిశ్రామిక అభివృద్ధి, అంతర్గత వాణిజ్య మంత్రిత్వ శాఖ, కంపెనీ వ్యవహారాల శాఖగా విభజించబడింది. |- | rowspan="1" |పారిశ్రామిక అభివృద్ధి, అంతర్గత వాణిజ్య మంత్రి |దినేష్ సింగ్ |27 జూన్ 1970 |18 మార్చి 1971 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] | |- | rowspan="1" |కంపెనీ వ్యవహారాల మంత్రి |కె.వి. రఘునాథ రెడ్డి |27 జూన్ 1970 |18 మార్చి 1971 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |రాష్ట్ర మంత్రి బాధ్యత వహించారు. |- ! colspan="9" | |- | rowspan="1" |విదేశీ వాణిజ్యం, సరఫరా మంత్రి |బలి రామ్ భగత్ |14 ఫిబ్రవరి 1969 |4 నవంబర్ 1969 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |విదేశీ వాణిజ్య మంత్రిత్వ శాఖ, సరఫరా శాఖలుగా విభజించబడింది. |- | rowspan="2" |విదేశీ వాణిజ్య మంత్రి |బలి రామ్ భగత్ |4 నవంబర్ 1969 |27 జూన్ 1970 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |- |లలిత్ నారాయణ్ మిశ్రా |27 జూన్ 1970 |18 మార్చి 1971 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |రాష్ట్ర మంత్రి బాధ్యత వహించారు. |- | rowspan="1" |సరఫరా మంత్రి |ఆర్.కె. ఖాదిల్కర్ |4 నవంబర్ 1969 |18 మార్చి 1971 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |రాష్ట్ర మంత్రి బాధ్యత వహించారు. |- ! colspan="9" | |- | rowspan="1" |వాణిజ్య మంత్రి |దినేష్ సింగ్ |13 మార్చి 1967 |14 ఫిబ్రవరి 1969 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |పారిశ్రామిక అభివృద్ధి, అంతర్గత వాణిజ్యం, కంపెనీ వ్యవహారాల మంత్రిత్వ శాఖలో విలీనం చేయబడింది. |- ! colspan="9" | |- | rowspan="1" |కార్మిక, పునరావాస మంత్రి |జైసుఖ్‌లాల్ హాతీ |13 మార్చి 1967 |15 నవంబర్ 1969 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |కార్మిక, ఉపాధి, పునరావాస మంత్రిత్వ శాఖగా పేరు మార్చబడింది. |- | rowspan="2" |కార్మిక, ఉపాధి, పునరావాస మంత్రి |జగ్జీవన్ రామ్ |15 నవంబర్ 1969 |18 ఫిబ్రవరి 1970 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |- |దామోదరం సంజీవయ్య |18 ఫిబ్రవరి 1970 |18 మార్చి 1971 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |- ! colspan="9" | |- | rowspan="2" |ఆహార, వ్యవసాయ మంత్రి |జగ్జీవన్ రామ్ |13 మార్చి 1967 |27 జూన్ 1970 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |- |ఫక్రుద్దీన్ అలీ అహ్మద్ |27 జూన్ 1970 |18 మార్చి 1971 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |- ! colspan="9" | |- | rowspan="2" |ప్రణాళిక మంత్రి |అశోక మెహతా |13 మార్చి 1967 |5 సెప్టెంబర్ 1967 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |- |ఇందిరా గాంధీ |5 సెప్టెంబర్ 1967 |18 మార్చి 1971 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |ప్రధానమంత్రి బాధ్యత వహించారు. |- ! colspan="9" | |- | rowspan="3" |పెట్రోలియం, రసాయనాల మంత్రి |అశోక మెహతా |13 మార్చి 1967 |22 ఆగస్టు 1968 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |- |కోత రఘురామయ్య |22 ఆగస్టు 1968 |14 ఫిబ్రవరి 1969 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |రాష్ట్ర మంత్రి బాధ్యత వహించారు. |- |త్రిగుణ సేన్ |14 ఫిబ్రవరి 1969 |18 మార్చి 1971 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |- ! colspan="9" | |- | rowspan="1" |సాంఘిక సంక్షేమ మంత్రి |అశోక మెహతా |13 మార్చి 1967 |22 ఆగస్టు 1968 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |న్యాయ మంత్రిత్వ శాఖతో విలీనం చేయబడి చట్టం, సాంఘిక సంక్షేమ మంత్రిత్వ శాఖను ఏర్పాటు చేశారు. |- ! colspan="9" | |- | rowspan="1" |న్యాయ మంత్రి |పనంపిల్లి గోవింద మీనన్ |13 మార్చి 1967 |22 ఆగస్టు 1968 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |న్యాయ, సాంఘిక సంక్షేమ మంత్రిత్వ శాఖగా పేరు మార్చబడింది. |- | rowspan="2" |చట్ట, సాంఘిక సంక్షేమ శాఖ మంత్రి |పనంపిల్లి గోవింద మీనన్ |22 ఆగస్టు 1968 |23 మే 1970 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |- |కెంగల్ హనుమంతయ్య |26 మే 1970 |18 మార్చి 1971 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |- ! colspan="9" | |- | rowspan="4" |రైల్వే మంత్రి |సీఎం పూనాచ |13 మార్చి 1967 |14 ఫిబ్రవరి 1969 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |- |రామ్ సుభాగ్ సింగ్ |14 ఫిబ్రవరి 1969 |4 నవంబర్ 1969 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |- |పనంపిల్లి గోవింద మీనన్ |4 నవంబర్ 1969 |18 ఫిబ్రవరి 1970 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |- |గుల్జారీలాల్ నందా |18 ఫిబ్రవరి 1970 |18 మార్చి 1971 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |- ! colspan="9" | |- | rowspan="3" |పార్లమెంటరీ వ్యవహారాల మంత్రి |రామ్ సుభాగ్ సింగ్ |13 మార్చి 1967 |14 ఫిబ్రవరి 1969 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |- |కోత రఘురామయ్య |14 ఫిబ్రవరి 1969 |27 జూన్ 1970 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |రాష్ట్ర మంత్రి బాధ్యత వహించారు. |- |కోత రఘురామయ్య |27 జూన్ 1970 |18 మార్చి 1971 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |- ! colspan="9" | |- | rowspan="2" |కమ్యూనికేషన్ల మంత్రి |రామ్ సుభాగ్ సింగ్ |13 మార్చి 1967 |14 ఫిబ్రవరి 1969 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |- |సత్య నారాయణ్ సిన్హా |14 ఫిబ్రవరి 1969 |8 మార్చి 1971 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |- ! colspan="9" | |- | rowspan="3" |రవాణా, షిప్పింగ్ మంత్రి |వి.కె.ఆర్.వి. రావు |13 మార్చి 1967 |14 ఫిబ్రవరి 1969 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |- |కోత రఘురామయ్య |14 ఫిబ్రవరి 1969 |27 జూన్ 1970 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |రాష్ట్ర మంత్రి బాధ్యత వహించారు. |- |కోత రఘురామయ్య |27 జూన్ 1970 |18 మార్చి 1971 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |- ! colspan="9" | |- | rowspan="2" |సమాచార, ప్రసార శాఖ మంత్రి |కోదర్దాస్ కాళిదాస్ షా |13 మార్చి 1967 |14 ఫిబ్రవరి 1969 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |- |సత్య నారాయణ్ సిన్హా |14 ఫిబ్రవరి 1969 |8 మార్చి 1971 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |- ! colspan="9" | |- | rowspan="2" |ఉక్కు , గనులు, లోహాల మంత్రి |మర్రి చెన్న రెడ్డి |16 మార్చి 1967 |27 ఏప్రిల్ 1968 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |- |ప్రకాష్ చంద్ర సేథి |27 ఏప్రిల్ 1968 |14 ఫిబ్రవరి 1969 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |రాష్ట్ర మంత్రి బాధ్యత వహించారు. ఉక్కు, భారీ ఇంజనీరింగ్ మంత్రిత్వ శాఖ, గనులు, లోహాల మంత్రిత్వ శాఖగా విభజించబడింది. |- | rowspan="3" |ఉక్కు, భారీ ఇంజనీరింగ్ మంత్రి |సీఎం పూనాచ |14 ఫిబ్రవరి 1969 |15 నవంబర్ 1969 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |- |స్వరణ్ సింగ్ |15 నవంబర్ 1969 |27 జూన్ 1970 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |- |బలి రామ్ భగత్ |27 జూన్ 1970 |18 మార్చి 1971 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |- | rowspan="1" |గనులు, లోహాల మంత్రి |త్రిగుణ సేన్ |14 ఫిబ్రవరి 1969 |18 మార్చి 1971 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |- ! colspan="9" | |- | rowspan="1" |విద్యా మంత్రి |త్రిగుణ సేన్ |13 మార్చి 1967 |14 ఫిబ్రవరి 1969 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |విద్య, యువజన సేవల మంత్రిత్వ శాఖగా పేరు మార్చబడింది. |- | rowspan="1" |విద్య, యువజన సేవల మంత్రి |వి.కె.ఆర్.వి. రావు |14 ఫిబ్రవరి 1969 |18 మార్చి 1971 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |- ! colspan="9" | |- | rowspan="1" |పర్యాటక, పౌర విమానయాన మంత్రి |కరణ్ సింగ్ |13 మార్చి 1967 |18 మార్చి 1971 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |- ! colspan="9" | |- | rowspan="1" |ఆరోగ్య, కుటుంబ నియంత్రణ మంత్రి |శ్రీపతి చంద్రశేఖర్ |13 మార్చి 1967 |14 నవంబర్ 1967 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |రాష్ట్ర మంత్రి బాధ్యత వహించారు. ఆరోగ్య, కుటుంబ నియంత్రణ, పట్టణాభివృద్ధి మంత్రిత్వ శాఖగా పేరు మార్చబడింది. |- | rowspan="1" |ఆరోగ్య, కుటుంబ నియంత్రణ, పట్టణాభివృద్ధి మంత్రి |సత్య నారాయణ్ సిన్హా |14 నవంబర్ 1967 |14 ఫిబ్రవరి 1969 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |ఆరోగ్య, కుటుంబ నియంత్రణ మంత్రిత్వ శాఖగా పేరు మార్చబడింది. |- | rowspan="1" |ఆరోగ్య, కుటుంబ నియంత్రణ మంత్రి |కోదర్దాస్ కాళిదాస్ షా |14 ఫిబ్రవరి 1969 |18 మార్చి 1971 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |- ! colspan="9" | |- | rowspan="1" |పనులు, గృహనిర్మాణం, సరఫరా మంత్రి |జగన్నాథ రావు |13 మార్చి 1967 |14 ఫిబ్రవరి 1969 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |రాష్ట్ర మంత్రి బాధ్యత వహించారు. పనులు, గృహనిర్మాణం, పట్టణాభివృద్ధి మంత్రిత్వ శాఖగా పేరు మార్చబడింది. |- | rowspan="1" |పనులు, గృహనిర్మాణం, పట్టణాభివృద్ధి మంత్రి |కోదర్దాస్ కాళిదాస్ షా |14 ఫిబ్రవరి 1969 |18 మార్చి 1971 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |- ! colspan="9" | |- | rowspan="1" |శాఖ లేని మంత్రి |సత్య నారాయణ్ సిన్హా |13 మార్చి 1967 |14 నవంబర్ 1967 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |} === రాష్ట్ర మంత్రులు === {| class="wikitable sortable" |+ !మంత్రిత్వ శాఖలు !మంత్రి !పదవీ బాధ్యతలు నుండి !పదవీ బాధ్యతలు వరకు !పార్టీ !వ్యాఖ్యలు |- | rowspan="4" |రక్షణ మంత్రిత్వ శాఖ సహాయ మంత్రి |బలి రామ్ భగత్ |13 మార్చి 1967 |14 నవంబర్ 1967 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |- |లలిత్ నారాయణ్ మిశ్రా (డిఫెన్స్ ప్రొడక్షన్) |14 నవంబర్ 1967 |27 జూన్ 1970 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |- |నరేంద్రసింగ్ రంజిత్‌సింగ్ మహీదా |27 జూన్ 1970 |18 మార్చి 1971 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |- |ప్రకాష్ చంద్ర సేథి (రక్షణ ఉత్పత్తి) |27 జూన్ 1970 |18 మార్చి 1971 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |- ! colspan="9" | |- | rowspan="1" |రైల్వే మంత్రిత్వ శాఖ సహాయ మంత్రి |పరిమల్ ఘోష్ |13 మార్చి 1967 |17 అక్టోబర్ 1969 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |- ! colspan="9" | |- | rowspan="2" |సాంఘిక సంక్షేమ శాఖ సహాయ మంత్రి |ఫుల్రేణు గుహ |13 మార్చి 1967 |14 ఫిబ్రవరి 1969 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |- |కోత రఘురామయ్య |13 మార్చి 1967 |14 ఫిబ్రవరి 1969 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |న్యాయ మంత్రిత్వ శాఖతో విలీనం చేయబడి చట్టం, సాంఘిక సంక్షేమ మంత్రిత్వ శాఖను ఏర్పాటు చేశారు. |- ! colspan="9" | |- | rowspan="1" |న్యాయ మంత్రిత్వ శాఖ సహాయ మంత్రి |కోత రఘురామయ్య |13 మార్చి 1967 |18 మార్చి 1967 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |న్యాయ, సాంఘిక సంక్షేమ మంత్రిత్వ శాఖగా పేరు మార్చబడింది. |- | rowspan="2" |చట్టం, సాంఘిక సంక్షేమ మంత్రిత్వ శాఖ సహాయ మంత్రి |ఫుల్రేణు గుహ |14 ఫిబ్రవరి 1969 |26 జూన్ 1970 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |- |జగన్నాథ రావు |26 జూన్ 1970 |18 మార్చి 1971 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |- ! colspan="9" | |- | rowspan="1" |కార్మిక, పునరావాస మంత్రిత్వ శాఖ సహాయ మంత్రి |లలిత్ నారాయణ్ మిశ్రా |13 మార్చి 1967 |14 నవంబర్ 1967 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |కార్మిక, పునరావాసం, ఉపాధి మంత్రిత్వ శాఖగా పేరు మార్చబడింది. |- | rowspan="1" |కార్మిక, ఉపాధి, పునరావాస మంత్రిత్వ శాఖ సహాయ మంత్రి |భగవత్ ఝా ఆజాద్ |14 ఫిబ్రవరి 1969 |18 మార్చి 1971 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |- ! colspan="9" | |- | rowspan="4" |ఆర్థిక మంత్రిత్వ శాఖ సహాయ మంత్రి |కె.సి. పంత్ |13 మార్చి 1967 |14 ఫిబ్రవరి 1969 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |- |ప్రకాష్ చంద్ర సేథి |14 ఫిబ్రవరి 1969 |27 జూన్ 1970 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |- |ఆర్.కె. ఖాదిల్కర్ |7 నవంబర్ 1969 |27 జూన్ 1970 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |- |విద్యా చరణ్ శుక్లా |27 జూన్ 1970 |18 మార్చి 1971 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |- ! colspan="9" | |- | rowspan="1" |ప్రణాళిక మంత్రిత్వ శాఖ సహాయ మంత్రి |కోత రఘురామయ్య |13 మార్చి 1967 |5 సెప్టెంబర్ 1967 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |- ! colspan="9" | |- | rowspan="4" |పెట్రోలియం, రసాయనాల మంత్రిత్వ శాఖ సహాయ మంత్రి |కోత రఘురామయ్య |13 మార్చి 1967 |14 ఫిబ్రవరి 1969 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |- |జగన్నాథ రావు |14 ఫిబ్రవరి 1969 |27 జూన్ 1970 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |- |దాజీసాహెబ్ చవాన్ |14 ఫిబ్రవరి 1969 |18 మార్చి 1971 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |- |నీతిరాజ్ సింగ్ |27 జూన్ 1970 |18 మార్చి 1971 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |- ! colspan="9" | |- | rowspan="1" |నీటిపారుదల, విద్యుత్ శాఖ మంత్రి |కానూరి లక్ష్మణరావు |13 మార్చి 1967 |18 మార్చి 1971 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |- ! colspan="9" | |- | rowspan="1" |పారిశ్రామిక అభివృద్ధి, కంపెనీ వ్యవహారాల మంత్రిత్వ శాఖ సహాయ మంత్రి |కె.వి. రఘునాథ రెడ్డి |13 మార్చి 1967 |14 ఫిబ్రవరి 1969 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |పారిశ్రామిక అభివృద్ధి, అంతర్గత వాణిజ్యం, కంపెనీ వ్యవహారాల మంత్రిత్వ శాఖ, విదేశీ వాణిజ్యం, సరఫరా మంత్రిత్వ శాఖలుగా విభజించబడింది. |- | rowspan="1" |పారిశ్రామిక అభివృద్ధి, అంతర్గత వాణిజ్యం, కంపెనీ వ్యవహారాల మంత్రిత్వ శాఖ సహాయ మంత్రి |కె.వి. రఘునాథ రెడ్డి |14 ఫిబ్రవరి 1969 |27 జూన్ 1970 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |పారిశ్రామిక అభివృద్ధి, అంతర్గత వాణిజ్య మంత్రిత్వ శాఖ, కంపెనీ వ్యవహారాల శాఖగా విభజించబడింది. |- ! colspan="9" | |- | rowspan="1" |ఉక్కు , గనులు, లోహాల మంత్రిత్వ శాఖ సహాయ మంత్రి |ప్రకాష్ చంద్ర సేథి |13 మార్చి 1967 |14 ఫిబ్రవరి 1969 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |స్టీల్, హెవీ ఇంజనీరింగ్ మంత్రిత్వ శాఖ. గనులు, లోహాల మంత్రిత్వ శాఖగా విభజించబడింది. |- | rowspan="1" |ఉక్కు, భారీ ఇంజనీరింగ్ మంత్రిత్వ శాఖ సహాయ మంత్రి |కె.సి. పంత్ |14 ఫిబ్రవరి 1969 |27 జూన్ 1970 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |- | rowspan="3" |గనులు, లోహాల మంత్రిత్వ శాఖ సహాయ మంత్రి |జగన్నాథ రావు |14 ఫిబ్రవరి 1969 |27 జూన్ 1970 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |- |దాజీసాహెబ్ చవాన్ |14 ఫిబ్రవరి 1969 |18 మార్చి 1971 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |- |నీతిరాజ్ సింగ్ |27 జూన్ 1970 |18 మార్చి 1971 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |- ! colspan="9" | |- | rowspan="2" |విద్యా మంత్రిత్వ శాఖ సహాయ మంత్రి |షేర్ సింగ్ |13 మార్చి 1967 |14 ఫిబ్రవరి 1969 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |- |భగవత్ ఝా ఆజాద్ |18 మార్చి 1967 |14 ఫిబ్రవరి 1969 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |విద్య, యువజన సేవల మంత్రిత్వ శాఖగా పేరు మార్చబడింది. |- | rowspan="1" |విద్య, యువజన సేవల మంత్రిత్వ శాఖ సహాయ మంత్రి |భక్త దర్శనం |18 ఫిబ్రవరి 1969 |18 మార్చి 1971 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |- ! colspan="9" | |- | rowspan="2" |ఆహారం, వ్యవసాయం, సమాజ అభివృద్ధి, సహకార మంత్రిత్వ శాఖ సహాయ మంత్రి |అన్నాసాహెబ్ షిండే |13 మార్చి 1967 |18 మార్చి 1971 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |- |ఎం.ఎస్. గురుపాదస్వామి |5 జూన్ 1967 |17 అక్టోబర్ 1969 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |- ! colspan="9" | |- | rowspan="3" |హోం మంత్రిత్వ శాఖ సహాయ మంత్రి |విద్యా చరణ్ శుక్లా |13 మార్చి 1967 |27 జూన్ 1970 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |- |కె.సి. పంత్ |27 జూన్ 1970 |18 మార్చి 1971 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |- |రామ్ నివాస్ మిర్ధా |27 జూన్ 1970 |18 మార్చి 1971 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |- ! colspan="9" | |- | rowspan="2" |పార్లమెంటరీ వ్యవహారాల శాఖ సహాయ మంత్రి |ఇందర్ కుమార్ గుజ్రాల్ |13 మార్చి 1967 |14 ఫిబ్రవరి 1969 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |- |ఓం మెహతా |30 జూన్ 1970 |18 మార్చి 1971 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |- ! colspan="9" | |- | rowspan="2" |కమ్యూనికేషన్ల శాఖ సహాయ మంత్రి |ఇందర్ కుమార్ గుజ్రాల్ |13 మార్చి 1967 |18 మార్చి 1971 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |- |షేర్ సింగ్ |14 ఫిబ్రవరి 1969 |18 మార్చి 1971 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |- ! colspan="9" | |- | rowspan="1" |అణుశక్తి శాఖ సహాయ మంత్రి |ఎం.ఎస్. గురుపాదస్వామి |18 మార్చి 1967 |5 జూన్ 1967 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |- ! colspan="9" | |- | rowspan="1" |విదేశీ వ్యవహారాల మంత్రిత్వ శాఖ సహాయ మంత్రి |బలి రామ్ భగత్ |14 నవంబర్ 1967 |14 ఫిబ్రవరి 1969 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |- ! colspan="9" | |- | rowspan="1" |ఆరోగ్యం, కుటుంబ నియంత్రణ, పట్టణాభివృద్ధి మంత్రిత్వ శాఖ సహాయ మంత్రి |శ్రీపతి చంద్రశేఖర్ |14 నవంబర్ 1967 |14 ఫిబ్రవరి 1969 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |ఆరోగ్య, కుటుంబ నియంత్రణ మంత్రిత్వ శాఖగా పేరు మార్చబడింది. |- | rowspan="3" |ఆరోగ్య, కుటుంబ నియంత్రణ మంత్రిత్వ శాఖ సహాయ మంత్రి |శ్రీపతి చంద్రశేఖర్ |14 ఫిబ్రవరి 1969 |26 జూన్ 1970 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |- |బి.ఎస్.మూర్తి |18 ఫిబ్రవరి 1969 |18 మార్చి 1971 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |- |పరిమల్ ఘోష్ |26 జూన్ 1970 |18 మార్చి 1971 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |- ! colspan="9" | |- | rowspan="3" |పనులు, గృహనిర్మాణం, పట్టణాభివృద్ధి మంత్రిత్వ శాఖ సహాయ మంత్రి |శ్రీపతి చంద్రశేఖర్ |14 ఫిబ్రవరి 1969 |26 జూన్ 1970 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |- |బి.ఎస్.మూర్తి |18 ఫిబ్రవరి 1969 |18 మార్చి 1971 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |- |పరిమల్ ఘోష్ |26 జూన్ 1970 |18 మార్చి 1971 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |- ! colspan="9" | |- | rowspan="2" |సమాచార, ప్రసార మంత్రిత్వ శాఖ సహాయ మంత్రి |ఇందర్ కుమార్ గుజ్రాల్ |14 ఫిబ్రవరి 1969 |18 మార్చి 1971 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |- |షేర్ సింగ్ |14 ఫిబ్రవరి 1969 |18 మార్చి 1971 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |- ! colspan="9" | |- | rowspan="1" |ఎలక్ట్రానిక్స్, శాస్త్రీయ, పారిశ్రామిక పరిశోధన శాఖ సహాయ మంత్రి |కె.సి. పంత్ |2 జూలై 1970 |18 మార్చి 1971 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |- ! colspan="9" | |- | rowspan="1" |క్యాబినెట్ సెక్రటేరియట్‌లో సిబ్బంది శాఖ సహాయ మంత్రి |రామ్ నివాస్ మిర్ధా |23 ఆగస్టు 1970 |18 మార్చి 1971 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |- ! colspan="9" | |- | rowspan="1" |శాఖ లేని సహాయ మంత్రి |నందిని సత్పతి |26 జూన్ 1970 |18 మార్చి 1971 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |} === డిప్యూటీ మంత్రులు === {| class="wikitable sortable" |+ !మంత్రిత్వ శాఖలు !మంత్రి !పదవీ బాధ్యతలు నుండి !పదవీ బాధ్యతలు వరకు !పార్టీ !వ్యాఖ్యలు |- | rowspan="2" |రవాణా, షిప్పింగ్ మంత్రిత్వ శాఖలో ఉప మంత్రి |భక్త దర్శనం |18 మార్చి 1967 |18 ఫిబ్రవరి 1969 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |- |ఇక్బాల్ సింగ్ |14 ఫిబ్రవరి 1969 |18 మార్చి 1971 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |- ! colspan="9" | |- | rowspan="5" |పార్లమెంటరీ వ్యవహారాల శాఖలో ఉప మంత్రి |రోహన్‌లాల్ చతుర్వేది |18 మార్చి 1967 |14 నవంబర్ 1967 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |- |జెబి ముత్యాల్ రావు |18 మార్చి 1967 |14 నవంబర్ 1967 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |- |ఇక్బాల్ సింగ్ |14 ఫిబ్రవరి 1969 |8 జూన్ 1970 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |- |రఘ్‌బీర్ సింగ్ పంజాజారి |30 జూన్ 1970 |18 మార్చి 1971 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |- |పోతురాజు పార్థసారథి |30 జూన్ 1970 |18 మార్చి 1971 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |- ! colspan="9" | |- | rowspan="2" |న్యాయ మంత్రిత్వ శాఖలో ఉప మంత్రి |దాజీసాహెబ్ చవాన్ |18 మార్చి 1967 |14 నవంబర్ 1967 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |- |మొహమ్మద్ యూనుస్ సలీం |16 నవంబర్ 1967 |14 ఫిబ్రవరి 1969 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |న్యాయ, సాంఘిక సంక్షేమ మంత్రిత్వ శాఖగా పేరు మార్చబడింది. |- | rowspan="1" |సాంఘిక సంక్షేమ మంత్రిత్వ శాఖలో ఉప మంత్రి |జెబి ముత్యాల్ రావు |14 నవంబర్ 1967 |14 ఫిబ్రవరి 1969 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |న్యాయ మంత్రిత్వ శాఖతో విలీనం చేయబడి చట్టం, సాంఘిక సంక్షేమ మంత్రిత్వ శాఖను ఏర్పాటు చేశారు. |- | rowspan="2" |చట్టం, సాంఘిక సంక్షేమ మంత్రిత్వ శాఖలో ఉప మంత్రి |మహ్మద్ యూనస్ సలీం (సామాజిక సంక్షేమం) |14 ఫిబ్రవరి 1969 |27 జూన్ 1970 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |- |జెబి ముత్యాల్ రావు |14 ఫిబ్రవరి 1969 |17 అక్టోబర్ 1969 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |- ! colspan="9" | |- | rowspan="3" |ఆహారం, వ్యవసాయం, సమాజ అభివృద్ధి, సహకార మంత్రిత్వ శాఖలో ఉప మంత్రి |డేయింగ్ ఎరింగ్ |18 మార్చి 1967 |21 జూన్ 1970 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |- |జగన్నాథ్ పహాడియా |26 జూన్ 1970 |18 మార్చి 1971 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |- |SC జమీర్ |27 జూన్ 1970 |18 మార్చి 1971 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |- ! colspan="9" | |- | rowspan="2" |పర్యాటక, పౌర విమానయాన మంత్రిత్వ శాఖ సహాయ మంత్రి |జహానారా జైపాల్ సింగ్ |18 మార్చి 1967 |14 ఫిబ్రవరి 1969 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |- |సరోజిని మహిషి |14 ఫిబ్రవరి 1969 |18 మార్చి 1971 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |- ! colspan="9" | |- | rowspan="3" |రైల్వే మంత్రిత్వ శాఖలో ఉప మంత్రి |SC జమీర్ |18 మార్చి 1967 |14 నవంబర్ 1967 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |- |రోహన్‌లాల్ చతుర్వేది |14 నవంబర్ 1967 |18 మార్చి 1971 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |- |మొహమ్మద్ యూనుస్ సలీం |27 జూన్ 1970 |18 మార్చి 1971 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |- ! colspan="9" | |- | rowspan="1" |ఆరోగ్య, కుటుంబ నియంత్రణ మంత్రిత్వ శాఖ సహాయ మంత్రి |బి.ఎస్.మూర్తి |18 మార్చి 1967 |14 నవంబర్ 1967 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |ఆరోగ్య, కుటుంబ నియంత్రణ, పట్టణాభివృద్ధి మంత్రిత్వ శాఖగా పేరు మార్చబడింది. |- | rowspan="1" |ఆరోగ్య, కుటుంబ నియంత్రణ, పట్టణాభివృద్ధి మంత్రిత్వ శాఖ సహాయ మంత్రి |బి.ఎస్.మూర్తి |14 నవంబర్ 1967 |18 ఫిబ్రవరి 1969 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |- ! colspan="9" | |- | rowspan="1" |వాణిజ్య మంత్రిత్వ శాఖలో ఉప మంత్రి |మొహమ్మద్ షఫీ ఖురేషి |18 మార్చి 1967 |14 ఫిబ్రవరి 1969 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |పారిశ్రామిక అభివృద్ధి, అంతర్గత వాణిజ్యం , కంపెనీ వ్యవహారాల మంత్రిత్వ శాఖలో విలీనం చేయబడింది. |- ! colspan="9" | |- | rowspan="1" |హోం మంత్రిత్వ శాఖలో డిప్యూటీ మంత్రి |కె.ఎస్. రామస్వామి |18 మార్చి 1967 |18 మార్చి 1971 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |- ! colspan="9" | |- | rowspan="1" |సమాచార, ప్రసార మంత్రిత్వ శాఖ సహాయ మంత్రి |నందిని సత్పతి |18 మార్చి 1967 |14 ఫిబ్రవరి 1969 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |- ! colspan="9" | |- | rowspan="1" |పారిశ్రామిక అభివృద్ధి, కంపెనీ వ్యవహారాల మంత్రిత్వ శాఖ సహాయ మంత్రి |భాను ప్రకాష్ సింగ్ |18 మార్చి 1967 |14 ఫిబ్రవరి 1969 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |పారిశ్రామిక అభివృద్ధి, అంతర్గత వాణిజ్యం, కంపెనీ వ్యవహారాల మంత్రిత్వ శాఖ, విదేశీ వాణిజ్యం, సరఫరా మంత్రిత్వ శాఖలుగా విభజించబడింది. |- | rowspan="1" |పారిశ్రామిక అభివృద్ధి, అంతర్గత వాణిజ్యం, కంపెనీ వ్యవహారాల మంత్రిత్వ శాఖ సహాయ మంత్రి |భాను ప్రకాష్ సింగ్ |14 ఫిబ్రవరి 1969 |27 జూన్ 1970 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |పారిశ్రామిక అభివృద్ధి, అంతర్గత వాణిజ్య మంత్రిత్వ శాఖ, కంపెనీ వ్యవహారాల శాఖగా విభజించబడింది. |- | rowspan="1" |పారిశ్రామిక అభివృద్ధి, అంతర్గత వాణిజ్య మంత్రిత్వ శాఖ సహాయ మంత్రి |ఎంఆర్ కృష్ణ |27 జూన్ 1970 |18 మార్చి 1971 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |- ! colspan="9" | |- | rowspan="1" |విదేశీ వాణిజ్యం, సరఫరా మంత్రిత్వ శాఖలో ఉప మంత్రి |రామ్ సేవక్ చౌదరి |14 ఫిబ్రవరి 1969 |4 నవంబర్ 1969 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |విదేశీ వాణిజ్య మంత్రిత్వ శాఖ, సరఫరా శాఖలుగా విభజించబడింది. |- | rowspan="1" |విదేశీ వాణిజ్య మంత్రిత్వ శాఖలో ఉప మంత్రి |రామ్ సేవక్ చౌదరి |4 నవంబర్ 1969 |18 మార్చి 1971 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |- ! colspan="9" | |- | rowspan="1" |పనులు, గృహనిర్మాణం, సరఫరా మంత్రిత్వ శాఖలో ఉప మంత్రి |ఇక్బాల్ సింగ్ |18 మార్చి 1967 |14 ఫిబ్రవరి 1969 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |పనులు, గృహనిర్మాణం, పట్టణాభివృద్ధి మంత్రిత్వ శాఖగా పేరు మార్చబడింది. |- ! colspan="9" | |- | rowspan="1" |విదేశాంగ మంత్రిత్వ శాఖలో డిప్యూటీ మంత్రి |సురేంద్ర పాల్ సింగ్ |18 మార్చి 1967 |18 మార్చి 1971 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |- ! colspan="9" | |- | rowspan="2" |శాఖ లేని ఉప మంత్రి |సరోజిని మహిషి |18 మార్చి 1967 |1 జూన్ 1967 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |- |నందిని సత్పతి |14 ఫిబ్రవరి 1969 |26 జూన్ 1970 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |- ! colspan="9" | |- | rowspan="1" |ప్రధానమంత్రికి అనుబంధంగా ఉన్న ఉప మంత్రి |సరోజిని మహిషి |1 జూన్ 1967 |27 జూన్ 1970 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |- ! colspan="9" | |- | rowspan="2" |ఆర్థిక మంత్రిత్వ శాఖలో ఉప మంత్రి |జగన్నాథ్ పహాడియా |13 నవంబర్ 1967 |17 అక్టోబర్ 1969 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |- |కె.ఆర్. గణేష్ |26 జూన్ 1970 |18 మార్చి 1971 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |- ! colspan="9" | |- | rowspan="1" |నీటిపారుదల, విద్యుత్ మంత్రిత్వ శాఖ సహాయ మంత్రి |సిద్ధేశ్వర్ ప్రసాద్ |13 నవంబర్ 1967 |18 మార్చి 1971 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |- ! colspan="9" | |- | rowspan="1" |ఉక్కు , గనులు, లోహాల మంత్రిత్వ శాఖ సహాయ మంత్రి |రామ్ సేవక్ చౌదరి |13 నవంబర్ 1967 |14 ఫిబ్రవరి 1969 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |స్టీల్, హెవీ ఇంజనీరింగ్ మంత్రిత్వ శాఖ, గనులు, లోహాల మంత్రిత్వ శాఖగా విభజించబడింది. |- | rowspan="1" |ఉక్కు, భారీ ఇంజనీరింగ్ మంత్రిత్వ శాఖలో ఉప మంత్రి |మొహమ్మద్ షఫీ ఖురేషి |14 ఫిబ్రవరి 1969 |18 మార్చి 1971 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |- | rowspan="1" |గనులు, లోహాల మంత్రిత్వ శాఖ సహాయ మంత్రి |భాను ప్రకాష్ సింగ్ |27 జూన్ 1970 |31 ఆగస్టు 1970 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |- ! colspan="9" | |- | rowspan="3" |కార్మిక, ఉపాధి, పునరావాస మంత్రిత్వ శాఖలో ఉప మంత్రి |దాజీసాహెబ్ చవాన్ |14 నవంబర్ 1967 |14 ఫిబ్రవరి 1969 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |- |SC జమీర్ |14 నవంబర్ 1967 |27 జూన్ 1970 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |- |బిశ్వనాథ్ రాయ్ |30 జూన్ 1970 |18 మార్చి 1971 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |- ! colspan="9" | |- | rowspan="1" |రక్షణ మంత్రిత్వ శాఖలో ఉప మంత్రి |ఎంఆర్ కృష్ణ |16 నవంబర్ 1967 |26 జూన్ 1970 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |- ! colspan="9" | |- | rowspan="2" |పెట్రోలియం, రసాయనాల మంత్రిత్వ శాఖ సహాయ మంత్రి |జెబి ముత్యాల్ రావు |17 నవంబర్ 1967 |14 ఫిబ్రవరి 1969 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |- |భాను ప్రకాష్ సింగ్ |27 జూన్ 1970 |31 ఆగస్టు 1970 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |- ! colspan="9" | |- | rowspan="2" |విద్య , యువజన సేవల మంత్రిత్వ శాఖలో ఉప మంత్రి |జహానారా జైపాల్ సింగ్ |14 ఫిబ్రవరి 1969 |27 జూన్ 1970 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |- |అమియా కుమార్ కిస్కు |30 జూన్ 1970 |18 మార్చి 1971 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |- ! colspan="9" | |- | rowspan="1" |క్యాబినెట్ సెక్రటేరియట్‌లో సిబ్బంది శాఖలో ఉప మంత్రి |కె.ఎస్. రామస్వామి |23 ఆగస్టు 1970 |18 మార్చి 1971 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |} ==మూలాలు== {{మూలాలజాబితా}} [[వర్గం:అధికారంలో లేని మంత్రిమండళ్లు]] mxq43ov85eu6yzmfzyir724s1qa1yph 0 458850 4594857 2025-06-29T13:56:11Z Batthini Vinay Kumar Goud 78298 [[WP:AES|←]]Created page with '{{Infobox government cabinet |cabinet_name = ఇందిరా గాంధీ మొదటి మంత్రివర్గం<br>భారత గణతంత్ర 6వ మంత్రిత్వ శాఖ |cabinet_type = |cabinet_number = |jurisdiction = |incumbent = |flag = Flag of India.svg |flag_border = true |image = Prime Minister Indira...' 4594857 wikitext text/x-wiki {{Infobox government cabinet |cabinet_name = ఇందిరా గాంధీ మొదటి మంత్రివర్గం<br>భారత గణతంత్ర 6వ మంత్రిత్వ శాఖ |cabinet_type = |cabinet_number = |jurisdiction = |incumbent = |flag = Flag of India.svg |flag_border = true |image = Prime Minister Indira Gandhi in the US enhanced.jpg |date_formed = 1966 జనవరి 24 |date_dissolved = 1967 మార్చి 13 |government_head = [[ఇందిరా గాంధీ]] |government_head_history = |deputy_government_head = |state_head = [[సర్వేపల్లి రాధాకృష్ణన్]] |current_number = |former_members_number = |total_number = |political_party = [[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |legislature_status = [[మెజారిటీ ప్రభుత్వం|మెజారిటీ]] |election = |last_election = [[1967 భారత సార్వత్రిక ఎన్నికలు|1967]] |legislature_term = |budget = |opposition_cabinet = |opposition_party = |opposition_leader = |incoming_formation = |outgoing_formation = |previous = [[గుల్జారీలాల్ నందా రెండవ మంత్రివర్గం]] |successor = [[ఇందిరా గాంధీ రెండవ మంత్రివర్గం]] }} లాల్ బహదూర్ శాస్త్రి అకాల మరణం తరువాత 1966 జనవరి 11 నుండి తాత్కాలిక ప్రధానమంత్రిగా పని చేస్తున్న గుల్జారీలాల్ నందా స్థానంలో కాంగ్రెస్ పార్లమెంటరీ పార్టీ ఇందిరా గాంధీని భారత ప్రధానమంత్రిగా ఎన్నుకుంది. 1967 సార్వత్రిక ఎన్నికల వరకు మంత్రివర్గం కొనసాగింది, దీనిలో ఇందిరా గాంధీ తిరిగి పదవికి ఎన్నికైంది. ==నేపథ్యం== 1965 ఇండో-పాకిస్తాన్ యుద్ధాన్ని అధికారికంగా ముగించిన తాష్కెంట్ ప్రకటనపై సంతకం చేసిన ఒక రోజు తర్వాత, ఉజ్బెక్ SSR పర్యటన సందర్భంగా ప్రధానమంత్రి లాల్ బహదూర్ శాస్త్రి 1966 జనవరి 11న తాష్కెంట్‌లో హఠాత్తుగా మరణించారు. ఆయన తర్వాత హోంమంత్రి గుల్జారీలాల్ నందా తాత్కాలిక ప్రధానమంత్రిగా బాధ్యతలు చేపట్టారు. శాస్త్రి, నందా మంత్రివర్గాలలో సమాచార, ప్రసార మంత్రిగా పనిచేసిన ఇందిరా గాంధీ ఎన్నికయ్యే వరకు నందా పదమూడు రోజులు ప్రధానమంత్రిగా కొనసాగారు. పాలక భారత జాతీయ కాంగ్రెస్ పార్టీ ఇందిరా గాంధీని అధికారికంగా ప్రధానమంత్రిగా ఎన్నుకుంది. ఆ తర్వాత ఆమె దేశ మూడవ ప్రధానమంత్రిగా 1966 జనవరి 24న రాష్ట్రపతి సర్వేపల్లి రాధాకృష్ణన్ అధికారికంగా ప్రమాణ స్వీకారం చేశారు. == మంత్రులు == === క్యాబినెట్ మంత్రులు === {| class="wikitable sortable" |+ !మంత్రిత్వ శాఖలు !మంత్రి !పదవీ బాధ్యతలు నుండి !పదవీ బాధ్యతలు వరకు !పార్టీ !వ్యాఖ్యలు |- | rowspan="1" |ప్రధానమంత్రి అణుశక్తి మంత్రి, ఏ మంత్రికి కేటాయించని అన్ని ఇతర ముఖ్యమైన మంత్రిత్వ శాఖలు, విధానపరమైన అంశాలకు కూడా ఇన్‌చార్జ్ . |ఇందిరా గాంధీ |24 జనవరి 1966 |13 మార్చి 1967 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |- | rowspan="3" |హోం మంత్రి |గుల్జారీలాల్ నందా |24 జనవరి 1966 |9 నవంబర్ 1966 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |- |ఇందిరా గాంధీ |9 నవంబర్ 1966 |13 నవంబర్ 1966 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |- |యశ్వంతరావు చవాన్ |13 నవంబర్ 1966 |13 మార్చి 1967 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |- | rowspan="1" |కార్మిక, ఉపాధి, పునరావాస మంత్రి |జగ్జీవన్ రామ్ |24 జనవరి 1966 |13 మార్చి 1967 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |- | rowspan="2" |విదేశాంగ మంత్రి |స్వరణ్ సింగ్ |24 జనవరి 1966 |13 నవంబర్ 1966 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |- |MC చాగ్లా |13 నవంబర్ 1966 |13 మార్చి 1967 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |- | rowspan="1" |రైల్వే మంత్రి |ఎస్.కె. పాటిల్ |24 జనవరి 1966 |13 మార్చి 1967 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |- | rowspan="2" |రక్షణ మంత్రి |యశ్వంతరావు చవాన్ |24 జనవరి 1966 |13 నవంబర్ 1966 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |- |స్వరణ్ సింగ్ |13 నవంబర్ 1966 |13 మార్చి 1967 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |- | rowspan="1" |రవాణా, విమానయాన మంత్రి |నీలం సంజీవ రెడ్డి |24 జనవరి 1966 |13 మార్చి 1967 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |- | rowspan="1" |ఆహార, వ్యవసాయ, సమాజ అభివృద్ధి, సహకార మంత్రి |చిదంబరం సుబ్రమణ్యం |24 జనవరి 1966 |13 మార్చి 1967 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |- | rowspan="1" |ఆర్థిక మంత్రి |సచీంద్ర చౌదరి |24 జనవరి 1966 |13 మార్చి 1967 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |- | rowspan="1" |పార్లమెంటరీ వ్యవహారాలు, కమ్యూనికేషన్ల మంత్రి |సత్య నారాయణ్ సిన్హా |24 జనవరి 1966 |13 మార్చి 1967 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |- | rowspan="2" |విద్యా మంత్రి |MC చాగ్లా |24 జనవరి 1966 |13 నవంబర్ 1966 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |- |ఫక్రుద్దీన్ అలీ అహ్మద్ |13 నవంబర్ 1966 |13 మార్చి 1967 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |- | rowspan="1" |పరిశ్రమల మంత్రి |దామోదరం సంజీవయ్య |24 జనవరి 1966 |13 మార్చి 1967 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |- | rowspan="1" |ప్రణాళిక మంత్రి |అశోక మెహతా |24 జనవరి 1966 |25 మార్చి 1966 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |ప్రణాళిక, సామాజిక సంక్షేమంగా పేరు మార్చబడింది. |- | rowspan="1" |ప్రణాళిక, సాంఘిక సంక్షేమ శాఖ మంత్రి |అశోక మెహతా |25 మార్చి 1966 |13 మార్చి 1967 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] | |- | rowspan="1" |వాణిజ్య మంత్రి |మనుభాయ్ షా |24 జనవరి 1966 |13 మార్చి 1967 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |- | rowspan="1" |న్యాయ మంత్రి |గోపాల్ స్వరూప్ పాఠక్ |24 జనవరి 1966 |13 మార్చి 1967 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |- | rowspan="2" |నీటిపారుదల, విద్యుత్ శాఖ మంత్రి |ఫక్రుద్దీన్ అలీ అహ్మద్ |29 జనవరి 1966 |13 నవంబర్ 1966 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |- |కానూరి లక్ష్మణరావు |13 నవంబర్ 1966 |13 మార్చి 1967 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |రాష్ట్ర మంత్రి బాధ్యత వహించారు. |} === రాష్ట్ర మంత్రులు === {| class="wikitable sortable" |+ !మంత్రిత్వ శాఖలు !మంత్రి !పదవీ బాధ్యతలు నుండి !పదవీ బాధ్యతలు వరకు !పార్టీ !వ్యాఖ్యలు |- | rowspan="1" |పనులు, గృహనిర్మాణం, పట్టణాభివృద్ధి మంత్రి |మెహర్ చంద్ ఖన్నా |24 జనవరి 1966 |13 మార్చి 1967 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |- | rowspan="1" |సమాచార, ప్రసార శాఖ మంత్రి |రాజ్ బహదూర్ |24 జనవరి 1966 |13 మార్చి 1967 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |- | rowspan="1" |గనులు, లోహాల మంత్రి |సురేంద్ర కుమార్ డే |24 జనవరి 1966 |13 మార్చి 1967 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |- | rowspan="1" |ఆరోగ్య, కుటుంబ నియంత్రణ మంత్రి |సుశీలా నయ్యర్ |24 జనవరి 1966 |13 మార్చి 1967 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |- | rowspan="1" |హోం మంత్రిత్వ శాఖ సహాయ మంత్రి |జైసుఖ్‌లాల్ హాతీ |24 జనవరి 1966 |13 నవంబర్ 1966 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |- | rowspan="1" |రక్షణ మంత్రిత్వ శాఖలో రక్షణ సరఫరాల మంత్రి |జైసుఖ్‌లాల్ హాతీ |24 జనవరి 1966 |13 నవంబర్ 1966 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |- | rowspan="1" |సాంకేతిక అభివృద్ధి, సరఫరా మంత్రి |కోత రఘురామయ్య |24 జనవరి 1966 |25 మార్చి 1966 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |సరఫరా, సాంకేతిక అభివృద్ధి, సామగ్రి ప్రణాళికగా పేరు మార్చబడింది. |- | rowspan="1" |సరఫరా, సాంకేతిక అభివృద్ధి, సామగ్రి ప్రణాళిక మంత్రి |కోత రఘురామయ్య |25 మార్చి 1966 |13 మార్చి 1967 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] | |- | rowspan="1" |సాంఘిక సంక్షేమ మంత్రి |కోత రఘురామయ్య |28 జనవరి 1966 |25 మార్చి 1966 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |ప్రణాళిక మంత్రిత్వ శాఖలో విలీనం చేయబడింది. |- | rowspan="1" |పెట్రోలియం, రసాయనాల మంత్రి |OV అలగేసన్ |24 జనవరి 1966 |13 మార్చి 1967 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |- | rowspan="1" |రైల్వే మంత్రిత్వ శాఖ సహాయ మంత్రి |రామ్ సుభాగ్ సింగ్ |24 జనవరి 1966 |13 మార్చి 1967 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |- | rowspan="1" |నీటిపారుదల, విద్యుత్ మంత్రిత్వ శాఖ సహాయ మంత్రి |కానూరి లక్ష్మణరావు |24 జనవరి 1966 |13 మార్చి 1967 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |- | rowspan="1" |ఆర్థిక మంత్రిత్వ శాఖ సహాయ మంత్రి |బలి రామ్ భగత్ |24 జనవరి 1966 |13 మార్చి 1967 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |- | rowspan="2" |రక్షణ మంత్రిత్వ శాఖ సహాయ మంత్రి |AM థామస్ |24 జనవరి 1966 |31 జనవరి 1966 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |- |జైసుఖ్‌లాల్ హాతీ |13 నవంబర్ 1966 |13 మార్చి 1967 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |- | rowspan="1" |రక్షణ మంత్రిత్వ శాఖ సహాయ మంత్రి (రక్షణ ఉత్పత్తి శాఖ) |AM థామస్ |31 జనవరి 1966 |13 మార్చి 1967 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |- | rowspan="1" |రవాణా, విమానయాన మంత్రిత్వ శాఖ సహాయ మంత్రి |సీఎం పూనాచ |24 జనవరి 1966 |13 మార్చి 1967 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |- | rowspan="1" |న్యాయ మంత్రిత్వ శాఖ సహాయ మంత్రి |సి.ఆర్. పట్టాభిరామన్ |24 జనవరి 1966 |13 మార్చి 1967 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |- | rowspan="1" |కార్మిక, ఉపాధి, పునరావాస మంత్రిత్వ శాఖ సహాయ మంత్రి |జగన్నాథ రావు |24 జనవరి 1966 |14 ఫిబ్రవరి 1966 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |- | rowspan="1" |హోం మంత్రిత్వ శాఖ సహాయ మంత్రి |దినేష్ సింగ్ |24 జనవరి 1966 |13 మార్చి 1967 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |- | rowspan="1" |ఆహారం, వ్యవసాయం, సమాజ అభివృద్ధి, సహకార మంత్రిత్వ శాఖ సహాయ మంత్రి |పనంపిల్లి గోవింద మీనన్ |24 జనవరి 1966 |13 మార్చి 1967 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |- | rowspan="1" |పరిశ్రమల మంత్రిత్వ శాఖ సహాయ మంత్రి |బిబుధేంద్ర మిశ్రా |24 జనవరి 1966 |13 మార్చి 1967 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |- | rowspan="1" |ఇనుము, ఉక్కు శాఖ మంత్రి |త్రిభువన్ నారాయణ్ సింగ్ |29 జనవరి 1966 |13 మార్చి 1967 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |- | rowspan="1" |పార్లమెంటరీ వ్యవహారాల శాఖ సహాయ మంత్రి కమ్యూనికేషన్ల శాఖ సహాయ మంత్రి |జగన్నాథ రావు |14 ఫిబ్రవరి 1966 |13 మార్చి 1967 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |} === డిప్యూటీ మంత్రులు === {| class="wikitable sortable" |+ !మంత్రిత్వ శాఖలు !మంత్రి !పదవీ బాధ్యతలు నుండి !పదవీ బాధ్యతలు వరకు !పార్టీ |- | rowspan="2" |కార్మిక, ఉపాధి, పునరావాస మంత్రిత్వ శాఖలో ఉప మంత్రి |షా నవాజ్ ఖాన్ |24 జనవరి 1966 |13 మార్చి 1967 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |- |దాజీసాహెబ్ చవాన్ |14 ఫిబ్రవరి 1966 |13 మార్చి 1967 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |- | rowspan="2" |హోం మంత్రిత్వ శాఖలో డిప్యూటీ మంత్రి |పూర్ణేందు శేఖర్ నస్కర్ |24 జనవరి 1966 |13 మార్చి 1967 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |- |విద్యా చరణ్ శుక్లా |14 ఫిబ్రవరి 1966 |13 మార్చి 1967 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |- | rowspan="1" |ఆరోగ్య, కుటుంబ నియంత్రణ మంత్రిత్వ శాఖ సహాయ మంత్రి |బి.ఎస్.మూర్తి |24 జనవరి 1966 |13 మార్చి 1967 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |- | rowspan="1" |నీటిపారుదల, విద్యుత్ మంత్రిత్వ శాఖ సహాయ మంత్రి |లలిత్ నారాయణ్ మిశ్రా |24 జనవరి 1966 |13 మార్చి 1967 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |- | rowspan="2" |విద్యా మంత్రిత్వ శాఖలో ఉప మంత్రి |టిఎస్ సౌందరమ్ |24 జనవరి 1966 |13 మార్చి 1967 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |- |భక్త దర్శనం |24 జనవరి 1966 |13 మార్చి 1967 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |- | rowspan="1" |ప్రణాళిక మంత్రిత్వ శాఖలో ఉప మంత్రి |దాజీసాహెబ్ చవాన్ |24 జనవరి 1966 |14 ఫిబ్రవరి 1966 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |- | rowspan="1" |సాంఘిక సంక్షేమ శాఖలో ఉప మంత్రి |మరగతం చంద్రశేఖర్ |24 జనవరి 1966 |13 మార్చి 1967 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |- | rowspan="1" |రైల్వే మంత్రిత్వ శాఖలో ఉప మంత్రి |శ్యామ్ నాథ్ |24 జనవరి 1966 |13 మార్చి 1967 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |- | rowspan="1" |పనులు, గృహనిర్మాణం, పట్టణాభివృద్ధి మంత్రిత్వ శాఖలో ఉప మంత్రి |బిజోయ్ చంద్ర భగవతి |24 జనవరి 1966 |13 మార్చి 1967 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |- | rowspan="1" |రక్షణ మంత్రిత్వ శాఖలో ఉప మంత్రి |శ్యామ్ ధార్ మిశ్రా |24 జనవరి 1966 |14 ఫిబ్రవరి 1966 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |- | rowspan="1" |ఇనుము, ఉక్కు మంత్రిత్వ శాఖలో ఉప మంత్రి |ప్రకాష్ చంద్ర సేథి |24 జనవరి 1966 |13 మార్చి 1967 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |- | rowspan="2" |ఆహారం, వ్యవసాయం, సమాజ అభివృద్ధి, సహకార మంత్రిత్వ శాఖలో ఉప మంత్రి |అన్నాసాహెబ్ షిండే |24 జనవరి 1966 |13 మార్చి 1967 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |- |శ్యామ్ ధార్ మిశ్రా |14 ఫిబ్రవరి 1966 |13 మార్చి 1967 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |- | rowspan="1" |పార్లమెంటరీ వ్యవహారాల శాఖలో ఉప మంత్రి కమ్యూనికేషన్ల శాఖలో ఉప మంత్రి |విద్యా చరణ్ శుక్లా |24 జనవరి 1966 |14 ఫిబ్రవరి 1966 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |- | rowspan="1" |పెట్రోలియం, రసాయనాల మంత్రిత్వ శాఖ సహాయ మంత్రి |సర్దార్ ఇక్బాల్ సింగ్ |24 జనవరి 1966 |13 మార్చి 1967 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |- | rowspan="1" |సమాచార, ప్రసార మంత్రిత్వ శాఖ సహాయ మంత్రి |నందిని సత్పతి |29 జనవరి 1966 |13 మార్చి 1967 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |- | rowspan="1" |వాణిజ్య మంత్రిత్వ శాఖలో ఉప మంత్రి |మొహమ్మద్ షఫీ ఖురేషి |29 జనవరి 1966 |13 మార్చి 1967 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |- | rowspan="1" |రవాణా, విమానయాన మంత్రిత్వ శాఖలో ఉప మంత్రి |జహానారా జైపాల్ సింగ్ |15 ఫిబ్రవరి 1966 |13 మార్చి 1967 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |- | rowspan="1" |గనులు, లోహాల మంత్రిత్వ శాఖ సహాయ మంత్రి |సయ్యద్ అహ్మద్ మెహదీ |15 ఫిబ్రవరి 1966 |13 మార్చి 1967 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |} === పార్లమెంటరీ కార్యదర్శులు === {| class="wikitable sortable" |+ !పోర్ట్‌ఫోలియో !మంత్రి !పదవీ బాధ్యతలు స్వీకరించారు !ఆఫీసు నుండి బయలుదేరారు !పార్టీ |- | rowspan="1" |అణుశక్తి విభాగంలో పార్లమెంటరీ కార్యదర్శి |సరోజిని మహిషి |15 ఫిబ్రవరి 1966 |13 మార్చి 1967 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |- | rowspan="1" |కమ్యూనికేషన్స్ విభాగంలో పార్లమెంటరీ కార్యదర్శి |భాను ప్రకాష్ సింగ్ |15 ఫిబ్రవరి 1966 |13 మార్చి 1967 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |- | rowspan="1" |విదేశాంగ మంత్రిత్వ శాఖలో పార్లమెంటరీ కార్యదర్శి |SC జమీర్ |15 ఫిబ్రవరి 1966 |13 మార్చి 1967 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |- | rowspan="1" |హోం మంత్రిత్వ శాఖలో పార్లమెంటరీ కార్యదర్శి |డేయింగ్ ఎరింగ్ |15 ఫిబ్రవరి 1966 |13 మార్చి 1967 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |} ==మూలాలు== {{మూలాలజాబితా}} [[వర్గం:అధికారంలో లేని మంత్రిమండళ్లు]] nb89a025mb0h9b96oujr6551akhhe5z 4594858 4594857 2025-06-29T13:56:44Z Batthini Vinay Kumar Goud 78298 4594858 wikitext text/x-wiki {{Infobox government cabinet |cabinet_name = ఇందిరా గాంధీ మొదటి మంత్రివర్గం<br>భారత గణతంత్ర 6వ మంత్రిత్వ శాఖ |cabinet_type = |cabinet_number = |jurisdiction = |incumbent = |flag = Flag of India.svg |flag_border = true |image = Prime Minister Indira Gandhi in the US enhanced.jpg |date_formed = 1966 జనవరి 24 |date_dissolved = 1967 మార్చి 13 |government_head = [[ఇందిరా గాంధీ]] |government_head_history = |deputy_government_head = |state_head = [[సర్వేపల్లి రాధాకృష్ణన్]] |current_number = |former_members_number = |total_number = |political_party = [[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |legislature_status = [[మెజారిటీ ప్రభుత్వం|మెజారిటీ]] |election = |last_election = [[1967 భారత సార్వత్రిక ఎన్నికలు|1967]] |legislature_term = |budget = |opposition_cabinet = |opposition_party = |opposition_leader = |incoming_formation = |outgoing_formation = |previous = [[గుల్జారీలాల్ నందా రెండవ మంత్రివర్గం]] |successor = [[ఇందిరా గాంధీ రెండవ మంత్రివర్గం]] }} లాల్ బహదూర్ శాస్త్రి అకాల మరణం తరువాత 1966 జనవరి 11 నుండి తాత్కాలిక ప్రధానమంత్రిగా పని చేస్తున్న గుల్జారీలాల్ నందా స్థానంలో కాంగ్రెస్ పార్లమెంటరీ పార్టీ ఇందిరా గాంధీని భారత ప్రధానమంత్రిగా ఎన్నుకుంది. 1967 సార్వత్రిక ఎన్నికల వరకు మంత్రివర్గం కొనసాగింది, దీనిలో ఇందిరా గాంధీ తిరిగి పదవికి ఎన్నికైంది.<ref name="24Jan">{{cite web|date=24 January 1966|title=Press Communique: Allocation of portfolios among members of union council of ministers|url=https://archive.pib.gov.in/archive/ArchiveSecondPhase/CABINATE%20SECRETARIATE/1966%20CABINET%20SECTT%20JAN%20DEC/CAB-1966-01-24_014.pdf|website=archive.pib.gov.in}}</ref> ==నేపథ్యం== 1965 ఇండో-పాకిస్తాన్ యుద్ధాన్ని అధికారికంగా ముగించిన తాష్కెంట్ ప్రకటనపై సంతకం చేసిన ఒక రోజు తర్వాత, ఉజ్బెక్ SSR పర్యటన సందర్భంగా ప్రధానమంత్రి లాల్ బహదూర్ శాస్త్రి 1966 జనవరి 11న తాష్కెంట్‌లో హఠాత్తుగా మరణించారు. ఆయన తర్వాత హోంమంత్రి గుల్జారీలాల్ నందా తాత్కాలిక ప్రధానమంత్రిగా బాధ్యతలు చేపట్టారు. శాస్త్రి, నందా మంత్రివర్గాలలో సమాచార, ప్రసార మంత్రిగా పనిచేసిన ఇందిరా గాంధీ ఎన్నికయ్యే వరకు నందా పదమూడు రోజులు ప్రధానమంత్రిగా కొనసాగారు. పాలక భారత జాతీయ కాంగ్రెస్ పార్టీ ఇందిరా గాంధీని అధికారికంగా ప్రధానమంత్రిగా ఎన్నుకుంది. ఆ తర్వాత ఆమె దేశ మూడవ ప్రధానమంత్రిగా 1966 జనవరి 24న రాష్ట్రపతి సర్వేపల్లి రాధాకృష్ణన్ అధికారికంగా ప్రమాణ స్వీకారం చేశారు. == మంత్రులు == === క్యాబినెట్ మంత్రులు === {| class="wikitable sortable" |+ !మంత్రిత్వ శాఖలు !మంత్రి !పదవీ బాధ్యతలు నుండి !పదవీ బాధ్యతలు వరకు !పార్టీ !వ్యాఖ్యలు |- | rowspan="1" |ప్రధానమంత్రి అణుశక్తి మంత్రి, ఏ మంత్రికి కేటాయించని అన్ని ఇతర ముఖ్యమైన మంత్రిత్వ శాఖలు, విధానపరమైన అంశాలకు కూడా ఇన్‌చార్జ్ . |ఇందిరా గాంధీ |24 జనవరి 1966 |13 మార్చి 1967 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |- | rowspan="3" |హోం మంత్రి |గుల్జారీలాల్ నందా |24 జనవరి 1966 |9 నవంబర్ 1966 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |- |ఇందిరా గాంధీ |9 నవంబర్ 1966 |13 నవంబర్ 1966 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |- |యశ్వంతరావు చవాన్ |13 నవంబర్ 1966 |13 మార్చి 1967 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |- | rowspan="1" |కార్మిక, ఉపాధి, పునరావాస మంత్రి |జగ్జీవన్ రామ్ |24 జనవరి 1966 |13 మార్చి 1967 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |- | rowspan="2" |విదేశాంగ మంత్రి |స్వరణ్ సింగ్ |24 జనవరి 1966 |13 నవంబర్ 1966 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |- |MC చాగ్లా |13 నవంబర్ 1966 |13 మార్చి 1967 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |- | rowspan="1" |రైల్వే మంత్రి |ఎస్.కె. పాటిల్ |24 జనవరి 1966 |13 మార్చి 1967 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |- | rowspan="2" |రక్షణ మంత్రి |యశ్వంతరావు చవాన్ |24 జనవరి 1966 |13 నవంబర్ 1966 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |- |స్వరణ్ సింగ్ |13 నవంబర్ 1966 |13 మార్చి 1967 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |- | rowspan="1" |రవాణా, విమానయాన మంత్రి |నీలం సంజీవ రెడ్డి |24 జనవరి 1966 |13 మార్చి 1967 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |- | rowspan="1" |ఆహార, వ్యవసాయ, సమాజ అభివృద్ధి, సహకార మంత్రి |చిదంబరం సుబ్రమణ్యం |24 జనవరి 1966 |13 మార్చి 1967 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |- | rowspan="1" |ఆర్థిక మంత్రి |సచీంద్ర చౌదరి |24 జనవరి 1966 |13 మార్చి 1967 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |- | rowspan="1" |పార్లమెంటరీ వ్యవహారాలు, కమ్యూనికేషన్ల మంత్రి |సత్య నారాయణ్ సిన్హా |24 జనవరి 1966 |13 మార్చి 1967 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |- | rowspan="2" |విద్యా మంత్రి |MC చాగ్లా |24 జనవరి 1966 |13 నవంబర్ 1966 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |- |ఫక్రుద్దీన్ అలీ అహ్మద్ |13 నవంబర్ 1966 |13 మార్చి 1967 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |- | rowspan="1" |పరిశ్రమల మంత్రి |దామోదరం సంజీవయ్య |24 జనవరి 1966 |13 మార్చి 1967 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |- | rowspan="1" |ప్రణాళిక మంత్రి |అశోక మెహతా |24 జనవరి 1966 |25 మార్చి 1966 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |ప్రణాళిక, సామాజిక సంక్షేమంగా పేరు మార్చబడింది. |- | rowspan="1" |ప్రణాళిక, సాంఘిక సంక్షేమ శాఖ మంత్రి |అశోక మెహతా |25 మార్చి 1966 |13 మార్చి 1967 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] | |- | rowspan="1" |వాణిజ్య మంత్రి |మనుభాయ్ షా |24 జనవరి 1966 |13 మార్చి 1967 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |- | rowspan="1" |న్యాయ మంత్రి |గోపాల్ స్వరూప్ పాఠక్ |24 జనవరి 1966 |13 మార్చి 1967 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |- | rowspan="2" |నీటిపారుదల, విద్యుత్ శాఖ మంత్రి |ఫక్రుద్దీన్ అలీ అహ్మద్ |29 జనవరి 1966 |13 నవంబర్ 1966 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |- |కానూరి లక్ష్మణరావు |13 నవంబర్ 1966 |13 మార్చి 1967 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |రాష్ట్ర మంత్రి బాధ్యత వహించారు. |} === రాష్ట్ర మంత్రులు === {| class="wikitable sortable" |+ !మంత్రిత్వ శాఖలు !మంత్రి !పదవీ బాధ్యతలు నుండి !పదవీ బాధ్యతలు వరకు !పార్టీ !వ్యాఖ్యలు |- | rowspan="1" |పనులు, గృహనిర్మాణం, పట్టణాభివృద్ధి మంత్రి |మెహర్ చంద్ ఖన్నా |24 జనవరి 1966 |13 మార్చి 1967 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |- | rowspan="1" |సమాచార, ప్రసార శాఖ మంత్రి |రాజ్ బహదూర్ |24 జనవరి 1966 |13 మార్చి 1967 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |- | rowspan="1" |గనులు, లోహాల మంత్రి |సురేంద్ర కుమార్ డే |24 జనవరి 1966 |13 మార్చి 1967 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |- | rowspan="1" |ఆరోగ్య, కుటుంబ నియంత్రణ మంత్రి |సుశీలా నయ్యర్ |24 జనవరి 1966 |13 మార్చి 1967 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |- | rowspan="1" |హోం మంత్రిత్వ శాఖ సహాయ మంత్రి |జైసుఖ్‌లాల్ హాతీ |24 జనవరి 1966 |13 నవంబర్ 1966 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |- | rowspan="1" |రక్షణ మంత్రిత్వ శాఖలో రక్షణ సరఫరాల మంత్రి |జైసుఖ్‌లాల్ హాతీ |24 జనవరి 1966 |13 నవంబర్ 1966 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |- | rowspan="1" |సాంకేతిక అభివృద్ధి, సరఫరా మంత్రి |కోత రఘురామయ్య |24 జనవరి 1966 |25 మార్చి 1966 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |సరఫరా, సాంకేతిక అభివృద్ధి, సామగ్రి ప్రణాళికగా పేరు మార్చబడింది. |- | rowspan="1" |సరఫరా, సాంకేతిక అభివృద్ధి, సామగ్రి ప్రణాళిక మంత్రి |కోత రఘురామయ్య |25 మార్చి 1966 |13 మార్చి 1967 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] | |- | rowspan="1" |సాంఘిక సంక్షేమ మంత్రి |కోత రఘురామయ్య |28 జనవరి 1966 |25 మార్చి 1966 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |ప్రణాళిక మంత్రిత్వ శాఖలో విలీనం చేయబడింది. |- | rowspan="1" |పెట్రోలియం, రసాయనాల మంత్రి |OV అలగేసన్ |24 జనవరి 1966 |13 మార్చి 1967 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |- | rowspan="1" |రైల్వే మంత్రిత్వ శాఖ సహాయ మంత్రి |రామ్ సుభాగ్ సింగ్ |24 జనవరి 1966 |13 మార్చి 1967 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |- | rowspan="1" |నీటిపారుదల, విద్యుత్ మంత్రిత్వ శాఖ సహాయ మంత్రి |కానూరి లక్ష్మణరావు |24 జనవరి 1966 |13 మార్చి 1967 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |- | rowspan="1" |ఆర్థిక మంత్రిత్వ శాఖ సహాయ మంత్రి |బలి రామ్ భగత్ |24 జనవరి 1966 |13 మార్చి 1967 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |- | rowspan="2" |రక్షణ మంత్రిత్వ శాఖ సహాయ మంత్రి |AM థామస్ |24 జనవరి 1966 |31 జనవరి 1966 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |- |జైసుఖ్‌లాల్ హాతీ |13 నవంబర్ 1966 |13 మార్చి 1967 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |- | rowspan="1" |రక్షణ మంత్రిత్వ శాఖ సహాయ మంత్రి (రక్షణ ఉత్పత్తి శాఖ) |AM థామస్ |31 జనవరి 1966 |13 మార్చి 1967 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |- | rowspan="1" |రవాణా, విమానయాన మంత్రిత్వ శాఖ సహాయ మంత్రి |సీఎం పూనాచ |24 జనవరి 1966 |13 మార్చి 1967 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |- | rowspan="1" |న్యాయ మంత్రిత్వ శాఖ సహాయ మంత్రి |సి.ఆర్. పట్టాభిరామన్ |24 జనవరి 1966 |13 మార్చి 1967 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |- | rowspan="1" |కార్మిక, ఉపాధి, పునరావాస మంత్రిత్వ శాఖ సహాయ మంత్రి |జగన్నాథ రావు |24 జనవరి 1966 |14 ఫిబ్రవరి 1966 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |- | rowspan="1" |హోం మంత్రిత్వ శాఖ సహాయ మంత్రి |దినేష్ సింగ్ |24 జనవరి 1966 |13 మార్చి 1967 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |- | rowspan="1" |ఆహారం, వ్యవసాయం, సమాజ అభివృద్ధి, సహకార మంత్రిత్వ శాఖ సహాయ మంత్రి |పనంపిల్లి గోవింద మీనన్ |24 జనవరి 1966 |13 మార్చి 1967 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |- | rowspan="1" |పరిశ్రమల మంత్రిత్వ శాఖ సహాయ మంత్రి |బిబుధేంద్ర మిశ్రా |24 జనవరి 1966 |13 మార్చి 1967 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |- | rowspan="1" |ఇనుము, ఉక్కు శాఖ మంత్రి |త్రిభువన్ నారాయణ్ సింగ్ |29 జనవరి 1966 |13 మార్చి 1967 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |- | rowspan="1" |పార్లమెంటరీ వ్యవహారాల శాఖ సహాయ మంత్రి కమ్యూనికేషన్ల శాఖ సహాయ మంత్రి |జగన్నాథ రావు |14 ఫిబ్రవరి 1966 |13 మార్చి 1967 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |} === డిప్యూటీ మంత్రులు === {| class="wikitable sortable" |+ !మంత్రిత్వ శాఖలు !మంత్రి !పదవీ బాధ్యతలు నుండి !పదవీ బాధ్యతలు వరకు !పార్టీ |- | rowspan="2" |కార్మిక, ఉపాధి, పునరావాస మంత్రిత్వ శాఖలో ఉప మంత్రి |షా నవాజ్ ఖాన్ |24 జనవరి 1966 |13 మార్చి 1967 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |- |దాజీసాహెబ్ చవాన్ |14 ఫిబ్రవరి 1966 |13 మార్చి 1967 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |- | rowspan="2" |హోం మంత్రిత్వ శాఖలో డిప్యూటీ మంత్రి |పూర్ణేందు శేఖర్ నస్కర్ |24 జనవరి 1966 |13 మార్చి 1967 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |- |విద్యా చరణ్ శుక్లా |14 ఫిబ్రవరి 1966 |13 మార్చి 1967 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |- | rowspan="1" |ఆరోగ్య, కుటుంబ నియంత్రణ మంత్రిత్వ శాఖ సహాయ మంత్రి |బి.ఎస్.మూర్తి |24 జనవరి 1966 |13 మార్చి 1967 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |- | rowspan="1" |నీటిపారుదల, విద్యుత్ మంత్రిత్వ శాఖ సహాయ మంత్రి |లలిత్ నారాయణ్ మిశ్రా |24 జనవరి 1966 |13 మార్చి 1967 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |- | rowspan="2" |విద్యా మంత్రిత్వ శాఖలో ఉప మంత్రి |టిఎస్ సౌందరమ్ |24 జనవరి 1966 |13 మార్చి 1967 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |- |భక్త దర్శనం |24 జనవరి 1966 |13 మార్చి 1967 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |- | rowspan="1" |ప్రణాళిక మంత్రిత్వ శాఖలో ఉప మంత్రి |దాజీసాహెబ్ చవాన్ |24 జనవరి 1966 |14 ఫిబ్రవరి 1966 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |- | rowspan="1" |సాంఘిక సంక్షేమ శాఖలో ఉప మంత్రి |మరగతం చంద్రశేఖర్ |24 జనవరి 1966 |13 మార్చి 1967 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |- | rowspan="1" |రైల్వే మంత్రిత్వ శాఖలో ఉప మంత్రి |శ్యామ్ నాథ్ |24 జనవరి 1966 |13 మార్చి 1967 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |- | rowspan="1" |పనులు, గృహనిర్మాణం, పట్టణాభివృద్ధి మంత్రిత్వ శాఖలో ఉప మంత్రి |బిజోయ్ చంద్ర భగవతి |24 జనవరి 1966 |13 మార్చి 1967 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |- | rowspan="1" |రక్షణ మంత్రిత్వ శాఖలో ఉప మంత్రి |శ్యామ్ ధార్ మిశ్రా |24 జనవరి 1966 |14 ఫిబ్రవరి 1966 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |- | rowspan="1" |ఇనుము, ఉక్కు మంత్రిత్వ శాఖలో ఉప మంత్రి |ప్రకాష్ చంద్ర సేథి |24 జనవరి 1966 |13 మార్చి 1967 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |- | rowspan="2" |ఆహారం, వ్యవసాయం, సమాజ అభివృద్ధి, సహకార మంత్రిత్వ శాఖలో ఉప మంత్రి |అన్నాసాహెబ్ షిండే |24 జనవరి 1966 |13 మార్చి 1967 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |- |శ్యామ్ ధార్ మిశ్రా |14 ఫిబ్రవరి 1966 |13 మార్చి 1967 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |- | rowspan="1" |పార్లమెంటరీ వ్యవహారాల శాఖలో ఉప మంత్రి కమ్యూనికేషన్ల శాఖలో ఉప మంత్రి |విద్యా చరణ్ శుక్లా |24 జనవరి 1966 |14 ఫిబ్రవరి 1966 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |- | rowspan="1" |పెట్రోలియం, రసాయనాల మంత్రిత్వ శాఖ సహాయ మంత్రి |సర్దార్ ఇక్బాల్ సింగ్ |24 జనవరి 1966 |13 మార్చి 1967 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |- | rowspan="1" |సమాచార, ప్రసార మంత్రిత్వ శాఖ సహాయ మంత్రి |నందిని సత్పతి |29 జనవరి 1966 |13 మార్చి 1967 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |- | rowspan="1" |వాణిజ్య మంత్రిత్వ శాఖలో ఉప మంత్రి |మొహమ్మద్ షఫీ ఖురేషి |29 జనవరి 1966 |13 మార్చి 1967 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |- | rowspan="1" |రవాణా, విమానయాన మంత్రిత్వ శాఖలో ఉప మంత్రి |జహానారా జైపాల్ సింగ్ |15 ఫిబ్రవరి 1966 |13 మార్చి 1967 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |- | rowspan="1" |గనులు, లోహాల మంత్రిత్వ శాఖ సహాయ మంత్రి |సయ్యద్ అహ్మద్ మెహదీ |15 ఫిబ్రవరి 1966 |13 మార్చి 1967 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |} === పార్లమెంటరీ కార్యదర్శులు === {| class="wikitable sortable" |+ !పోర్ట్‌ఫోలియో !మంత్రి !పదవీ బాధ్యతలు స్వీకరించారు !ఆఫీసు నుండి బయలుదేరారు !పార్టీ |- | rowspan="1" |అణుశక్తి విభాగంలో పార్లమెంటరీ కార్యదర్శి |సరోజిని మహిషి |15 ఫిబ్రవరి 1966 |13 మార్చి 1967 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |- | rowspan="1" |కమ్యూనికేషన్స్ విభాగంలో పార్లమెంటరీ కార్యదర్శి |భాను ప్రకాష్ సింగ్ |15 ఫిబ్రవరి 1966 |13 మార్చి 1967 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |- | rowspan="1" |విదేశాంగ మంత్రిత్వ శాఖలో పార్లమెంటరీ కార్యదర్శి |SC జమీర్ |15 ఫిబ్రవరి 1966 |13 మార్చి 1967 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |- | rowspan="1" |హోం మంత్రిత్వ శాఖలో పార్లమెంటరీ కార్యదర్శి |డేయింగ్ ఎరింగ్ |15 ఫిబ్రవరి 1966 |13 మార్చి 1967 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |} ==మూలాలు== {{మూలాలజాబితా}} [[వర్గం:అధికారంలో లేని మంత్రిమండళ్లు]] q6rhhlnqtcmsmrbztge2lbxf3rkvkok 0 458851 4594861 2025-06-29T14:03:53Z Batthini Vinay Kumar Goud 78298 [[WP:AES|←]]Created page with '{{Infobox government cabinet | cabinet_name =గుల్జారీలాల్ నందా రెండవ మంత్రివర్గం | cabinet_type = <!-- an alternative name for "cabinet"; defaults to "cabinet" --> | cabinet_number = ''కార్యనిర్వాహక మంత్రివర్గం'' | jurisdiction = భారత గణతంత్ర | flag = Flag of Indi...' 4594861 wikitext text/x-wiki {{Infobox government cabinet | cabinet_name =గుల్జారీలాల్ నందా రెండవ మంత్రివర్గం | cabinet_type = <!-- an alternative name for "cabinet"; defaults to "cabinet" --> | cabinet_number = ''కార్యనిర్వాహక మంత్రివర్గం'' | jurisdiction = భారత గణతంత్ర | flag = Flag of India.svg | flag_border = true | incumbent = | image = Gulzarilal Nanda 1999 stamp of India.jpg | caption = | date_formed = 1966 జనవరి 11 | date_dissolved = 1966 జనవరి 24 | government_head = గుల్జారీలాల్ నందా | government_head_history = | state_head = సర్వేపల్లి రాధాకృష్ణన్ | members_number = | former_members_number = | total_number = | political_party = [[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] | legislature_status = [[మెజారిటీ ప్రభుత్వం|మెజారిటీ]]{{Composition bar|361|494|{{party color|Indian National Congress}}|background-color=|border border-color=darkgray|width=|per=1}} | opposition_cabinet = | opposition_party = | opposition_leader = | election = | last_election = | legislature_term = {{Age in years, months and days|1966|01|11|1966|01|24}} | budget = | advice_and_consent1 = | advice_and_consent2 = <!-- up to 5 times --> | incoming_formation = | outgoing_formation = | predecessor = [[లాల్ బహదూర్ శాస్త్రి మంత్రివర్గం]] | successor = [[ఇందిరా గాంధీ మొదటి మంత్రివర్గం]] }} 1966 జనవరి 11న లాల్ బహదూర్ శాస్త్రి మరణించిన తర్వాత రెండవ గుల్జారీలాల్ నందా మంత్రిత్వ శాఖ తాత్కాలిక మంత్రివర్గంగా ఏర్పడింది. === క్యాబినెట్ మంత్రులు === {| class="wikitable sortable" |+ !మంత్రిత్వ శాఖలు !మంత్రి !పదవీ బాధ్యతలు నుండి !పదవీ బాధ్యతలు వరకు !పార్టీ !మూ |- | rowspan="1" |ప్రధానమంత్రి , హోంమంత్రి , అణుశక్తి మంత్రి |గుల్జారీలాల్ నందా |11 జనవరి 1966 |24 జనవరి 1966 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |<ref name="Council">{{cite web|date=11 January 1966|title=Council of Ministers - Press Communique|url=http://pibarchive.nic.in/archive/ArchiveSecondPhase/CABINATE%20SECRETARIATE/1966%20CABINET%20SECTT%20JAN%20DEC/CAB-1966-01-11_003.pdf|website=Press Information Bureau of India - Archive|accessdate=28 September 2020}}</ref> |- | rowspan="1" |విదేశాంగ మంత్రి |స్వరణ్ సింగ్ |11 జనవరి 1966 |24 జనవరి 1966 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] | |- | rowspan="1" |ఆర్థిక మంత్రి |సచీంద్ర చౌదరి |11 జనవరి 1966 |24 జనవరి 1966 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] | |- | rowspan="1" |రక్షణ మంత్రి |యశ్వంతరావు చవాన్ |11 జనవరి 1966 |24 జనవరి 1966 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] | |- | rowspan="1" |పెట్రోలియం, రసాయనాల మంత్రి |హుమాయున్ కబీర్ |11 జనవరి 1966 |24 జనవరి 1966 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] | |- | rowspan="1" |రైల్వే మంత్రి |ఎస్.కె. పాటిల్ |11 జనవరి 1966 |24 జనవరి 1966 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] | |- | rowspan="1" |విద్యా మంత్రి |MC చాగ్లా |11 జనవరి 1966 |24 జనవరి 1966 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] | |- | rowspan="1" |కార్మిక, ఉపాధి శాఖ మంత్రి |దామోదరం సంజీవయ్య |11 జనవరి 1966 |24 జనవరి 1966 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] | |- | rowspan="1" |కమ్యూనికేషన్లు, పార్లమెంటరీ వ్యవహారాల మంత్రి, సమాచార, ప్రసార శాఖ మంత్రి |సత్య నారాయణ్ సిన్హా |11 జనవరి 1966 |24 జనవరి 1966 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] | |- | rowspan="1" |సమాచార, ప్రసార శాఖ మంత్రి |ఇందిరా గాంధీ |11 జనవరి 1966 |24 జనవరి 1966 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] | |- | rowspan="1" |ఉక్కు, గనుల శాఖ మంత్రి |నీలం సంజీవ రెడ్డి |11 జనవరి 1966 |24 జనవరి 1966 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] | |- | rowspan="1" |ఆహార, వ్యవసాయ మంత్రి |చిదంబరం సుబ్రమణ్యం |11 జనవరి 1966 |24 జనవరి 1966 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] | |- | rowspan="1" |చట్టం, సామాజిక భద్రతా మంత్రి |అశోక్ కుమార్ సేన్ |11 జనవరి 1966 |24 జనవరి 1966 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] | |- | rowspan="1" |పునరావాస మంత్రి |మహావీర్ త్యాగి |11 జనవరి 1966 |15 జనవరి 1966 ^{[రిజిస్ట్రేషన్]} |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] | |} === రాష్ట్ర మంత్రులు === {| class="wikitable sortable" |+ !మంత్రిత్వ శాఖలు !మంత్రి !పదవీ బాధ్యతలు నుండి !పదవీ బాధ్యతలు వరకు !పార్టీ !మూ |- | rowspan="1" |పనులు, గృహనిర్మాణ మంత్రి (జనవరి 15 నుండి పునరావాస మంత్రిగా అదనపు బాధ్యత) |మెహర్ చంద్ ఖన్నా |11 జనవరి 1966 |24 జనవరి 1966 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] | |- | rowspan="1" |వాణిజ్య మంత్రి |మనుభాయ్ షా |11 జనవరి 1966 |24 జనవరి 1966 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] | |- | rowspan="1" |రవాణా మంత్రి |రాజ్ బహదూర్ |11 జనవరి 1966 |24 జనవరి 1966 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] | |- | rowspan="1" |కమ్యూనిటీ అభివృద్ధి, సహకార మంత్రి |SK డే |11 జనవరి 1966 |24 జనవరి 1966 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] | |- | rowspan="1" |ఆరోగ్య మంత్రి |సుశీలా నయ్యర్ |11 జనవరి 1966 |24 జనవరి 1966 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] | |- | rowspan="1" |రక్షణ మంత్రిత్వ శాఖలో సహాయ మంత్రి (హోం వ్యవహారాలు), రక్షణ సామాగ్రి |జైసుఖ్ లాల్ హాతి |11 జనవరి 1966 |24 జనవరి 1966 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] | |- | rowspan="1" |సహాయ మంత్రి (విదేశీ వ్యవహారాలు) |లక్ష్మీ ఎన్. మీనన్ |11 జనవరి 1966 |24 జనవరి 1966 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] | |- | rowspan="1" |సహాయ మంత్రి (సరఫరా) |కోత రఘురామయ్య |11 జనవరి 1966 |24 జనవరి 1966 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] | |- | rowspan="1" |సహాయ మంత్రి (పెట్రోలియం, రసాయనాలు) |OV అలగేసన్ |11 జనవరి 1966 |24 జనవరి 1966 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] | |- | rowspan="1" |కేంద్ర రైల్వే శాఖ సహాయ మంత్రి |రామ్ సుభాగ్ సింగ్ |11 జనవరి 1966 |24 జనవరి 1966 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] | |- | rowspan="1" |రాష్ట్ర మంత్రి (చట్టం), రాష్ట్ర మంత్రి (సామాజిక భద్రత) |రామచంద్ర మార్తాండ్ హజర్నవిస్ |11 జనవరి 1966 |24 జనవరి 1966 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] | |- | rowspan="1" |సహాయ మంత్రి (నీటిపారుదల, విద్యుత్) |కె.ఎల్. రావు |11 జనవరి 1966 |24 జనవరి 1966 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] | |- | rowspan="1" |ప్రణాళిక మంత్రి, సహాయ మంత్రి (ఆర్థిక) |బలి రామ్ భగత్ |11 జనవరి 1966 |24 జనవరి 1966 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] | |- | rowspan="1" |రక్షణ ఉత్పత్తి మంత్రి |AM థామస్ |11 జనవరి 1966 |24 జనవరి 1966 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] | |- | rowspan="1" |సహాయ మంత్రి (ఆదాయం, వ్యయం) |సీఎం పూనాచ |11 జనవరి 1966 |24 జనవరి 1966 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] | |- | rowspan="1" |పరిశ్రమల మంత్రి |టి.ఎన్. సింగ్ |11 జనవరి 1966 |24 జనవరి 1966 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] | |} ==మూలాలు== {{మూలాలజాబితా}} [[వర్గం:అధికారంలో లేని మంత్రిమండళ్లు]] fipgoub71et9xc7z2j3fbm7vkswxe7c 0 458852 4594871 2025-06-29T14:23:21Z Batthini Vinay Kumar Goud 78298 [[WP:AES|←]]Created page with '{{Infobox government cabinet | cabinet_name = లాల్ బహదూర్ శాస్త్రి మంత్రివర్గం<br>భారత గణతంత్ర 5వ మంత్రిత్వ శాఖ | cabinet_type= ministry | cabinet_number = | jurisdiction = | flag = Flag of India.svg | flag_border = true | incumbent = | image = Mani Ram Bag...' 4594871 wikitext text/x-wiki {{Infobox government cabinet | cabinet_name = లాల్ బహదూర్ శాస్త్రి మంత్రివర్గం<br>భారత గణతంత్ర 5వ మంత్రిత్వ శాఖ | cabinet_type= ministry | cabinet_number = | jurisdiction = | flag = Flag of India.svg | flag_border = true | incumbent = | image = Mani Ram Bagri with Shastri (cropped).jpg | image_size = | caption = | date_formed = 1964 జూన్ 9 | date_dissolved = 1966 జనవరి 11 | government_head = లాల్ బహదూర్ శాస్త్రి | government_head_history = | deputy_government_head = | state_head = సర్వేపల్లి రాధాకృష్ణన్ | members_number = | former_members_number = | total_number = | political_party = [[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] | legislature_status = [[మెజారిటీ ప్రభుత్వం|మెజారిటీ]]{{Composition bar|361|494|{{party color|Indian National Congress}}|background-color=|border border-color=darkgray|width=|per=1}} | opposition_cabinet = | opposition_party = | opposition_leader = | election = | last_election = | legislature_term = {{Age in years, months and days|1964|06|09|1966|01|11}} | budget = | advice_and_consent1 = | advice_and_consent2 = <!-- etc. --> | incoming_formation = | outgoing_formation = | previous = [[గుల్జారీలాల్ నందా మొదటి మంత్రివర్గం]] | successor = [[గుల్జారీలాల్ నందా రెండవ మంత్రివర్గం]] }} లాల్ బహదూర్ శాస్త్రి 1964 జూన్ 9న భారత ప్రధానమంత్రిగా ప్రమాణ స్వీకారం చేశారు. ఆయన మంత్రిత్వ శాఖలోని మంత్రులు ఈ క్రింది విధంగా ఉన్నారు. {| class="wikitable sortable" |+ !మంత్రిత్వ శాఖలు !మంత్రి !పదవీ బాధ్యతలు నుండి !పదవీ బాధ్యతలు వరకు !పార్టీ !మూ |- | rowspan="1" |ప్రధాన మంత్రి |లాల్ బహదూర్ శాస్త్రి |9 జూన్ 1964 |11 జనవరి 1966 ^[†] |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |<ref>{{cite web|date=1 January 1966|title=Press Communique|url=http://pibarchive.nic.in/archive/ArchiveSecondPhase/CABINATE%20SECRETARIATE/1966%20CABINET%20SECTT%20JAN%20DEC/CAB-1966-01-01_001.pdf|website=Press Information Bureau of India - Archive|accessdate=22 April 2020}}</ref> |- | rowspan="2" |విదేశాంగ మంత్రి |లాల్ బహదూర్ శాస్త్రి |9 జూన్ 1964 |17 జూలై 1964 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |- |స్వరణ్ సింగ్ |18 జూలై 1964 |11 జనవరి 1966 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] | |- | rowspan="2" |ఆర్థిక మంత్రి |టి.టి. కృష్ణమాచారి |9 జూన్ 1964 |31 డిసెంబర్ 1965 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] | |- |సచీంద్ర చౌదరి |1 జనవరి 1966 |11 జనవరి 1966 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] | |- | rowspan="1" |హోం మంత్రి |గుల్జారీలాల్ నందా |9 జూన్ 1964 |11 జనవరి 1966 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] | |- | rowspan="1" |విద్యా మంత్రి |MC చాగ్లా |9 జూన్ 1964 |11 జనవరి 1966 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] | |- | rowspan="1" |రక్షణ మంత్రి |యశ్వంతరావు చవాన్ |9 జూన్ 1964 |11 జనవరి 1966 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] | |- | rowspan="1" |రైల్వే మంత్రి |ఎస్.కె. పాటిల్ |9 జూన్ 1964 |11 జనవరి 1966 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |<ref>{{cite web|date=|title=Railway Ministers of Independent India|url=http://www.irfca.org/docs/railway-ministers.html|publisher=Indian Railways Fan Club (IRFCA)|accessdate=29 January 2014}}</ref><ref name="cabinet_Council" /> |- | rowspan="1" |చట్ట, న్యాయం, కమ్యూనికేషన్ల మంత్రి |అశోక్ కుమార్ సేన్ |9 జూన్ 1964 |11 జనవరి 1966 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] | |- | rowspan="1" |సమాచార, ప్రసార శాఖ మంత్రి |ఇందిరా గాంధీ |2 జూలై 1964 |11 జనవరి 1966 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] | |- | rowspan="3" |పరిశ్రమల మంత్రి |రామ్ సుభాగ్ సింగ్ |9 జూన్ 1964 |13 జూన్ 1964 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] | |- |స్వరణ్ సింగ్ |9 జూన్ 1964 |18 జూలై 1964 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] | |- |హెచ్.సి. దాసప్ప |19 జూలై 1964 |29 అక్టోబర్ 1964 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] | |- | rowspan="1" |ఆహార, వ్యవసాయ మంత్రి |చిదంబరం సుబ్రమణ్యం |9 జూన్ 1964 |11 జనవరి 1966 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] | |- | rowspan="1" |పార్లమెంటరీ వ్యవహారాలు, పౌర విమానయాన శాఖ మంత్రి |సత్య నారాయణ్ సిన్హా |9 జూన్ 1964 |11 జనవరి 1966 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] | |- | rowspan="1" |నీటిపారుదల, విద్యుత్ శాఖ మంత్రి |హెచ్.సి. దాసప్ప |9 జూన్ 1964 |19 జూలై 1964 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] | |- | rowspan="1" |కార్మిక, ఉపాధి శాఖ మంత్రి |దామోదరం సంజీవయ్య |9 జూన్ 1964 |11 జనవరి 1966 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] | |- | rowspan="1" |ఉక్కు, గనుల శాఖ మంత్రి |నీలం సంజీవ రెడ్డి |9 జూన్ 1964 |11 జనవరి 1966 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] | |- | rowspan="1" |పునరావాస మంత్రి |మహావీర్ త్యాగి |9 జూన్ 1964 |11 జనవరి 1966 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] | |- | rowspan="1" |పెట్రోలియం, రసాయనాల మంత్రి |హుమాయున్ కబీర్ |9 జూన్ 1964 |11 జనవరి 1966 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] | |} === రాష్ట్ర మంత్రులు === {| class="wikitable sortable" |+ !మంత్రిత్వ శాఖలు !మంత్రి !పదవీ బాధ్యతలు నుండి !పదవీ బాధ్యతలు వరకు !పార్టీ |- | rowspan="1" |పనులు, గృహనిర్మాణ శాఖ మంత్రి |మెహర్ చంద్ ఖన్నా |9 జూన్ 1964 |11 జనవరి 1966 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] | |- | rowspan="1" |వాణిజ్యం, జౌళి, జనపనార శాఖ మంత్రి |మనుభాయ్ షా |9 జూన్ 1964 |11 జనవరి 1966 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] | |- | rowspan="1" |సాంస్కృతిక వ్యవహారాల మంత్రి |నిత్యానంద్ కనుంగో |9 జూన్ 1964 |11 జనవరి 1966 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] | |- | rowspan="1" |రవాణా మంత్రి |రాజ్ బహదూర్ |9 జూన్ 1964 |11 జనవరి 1966 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] | |- | rowspan="1" |కమ్యూనిటీ అభివృద్ధి, సహకార మంత్రి |SK డే |9 జూన్ 1964 |11 జనవరి 1966 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] | |- | rowspan="1" |ఆరోగ్య మంత్రి |సుశీలా నయ్యర్ |9 జూన్ 1964 |11 జనవరి 1966 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] | |- | rowspan="1" |సహాయ మంత్రి (హోం వ్యవహారాలు) |జైసుఖ్ లాల్ హాతి |9 జూన్ 1964 |11 జనవరి 1966 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] | |- | rowspan="1" |సహాయ మంత్రి (విదేశీ వ్యవహారాలు) |లక్ష్మీ ఎన్. మీనన్ |9 జూన్ 1964 |11 జనవరి 1966 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] | |- | rowspan="1" |రాష్ట్ర మంత్రి (కార్మిక, ఉపాధి) |కోత రఘురామయ్య |9 జూన్ 1964 |11 జనవరి 1966 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] | |- | rowspan="1" |సహాయ మంత్రి (పెట్రోలియం, రసాయనాలు) |OV అలగేసన్ |9 జూన్ 1964 |11 జనవరి 1966 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] | |- | rowspan="1" |సామాజిక భద్రత, కుటీర పరిశ్రమల మంత్రి |రామ్ సుభాగ్ సింగ్ |9 జూన్ 1964 |11 జనవరి 1966 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] | |- | rowspan="1" |సరఫరా మంత్రి |రామచంద్ర మార్తాండ్ హజర్నవిస్ |9 జూన్ 1964 |11 జనవరి 1966 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] | |- | rowspan="1" |సహాయ మంత్రి (నీటిపారుదల, విద్యుత్) |కె.ఎల్. రావు |9 జూన్ 1964 |11 జనవరి 1966 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] | |- | rowspan="1" |ప్రణాళిక మంత్రి |బలి రామ్ భగత్ |9 జూన్ 1964 |11 జనవరి 1966 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] | |- | rowspan="1" |రాష్ట్ర మంత్రి (ఆహారం, వ్యవసాయం) |AM థామస్ |9 జూన్ 1964 |11 జనవరి 1966 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] | |- | rowspan="1" |సహాయ మంత్రి (ఆదాయం, వ్యయం) |సీఎం పూనాచ |2 జనవరి 1966 |11 జనవరి 1966 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |} ==మూలాలు== {{మూలాలజాబితా}} [[వర్గం:అధికారంలో లేని మంత్రిమండళ్లు]] 5cli4dm2e3bddcwc267w2jvkgrks1tl 0 458853 4594874 2025-06-29T14:29:18Z Batthini Vinay Kumar Goud 78298 [[WP:AES|←]]Created page with '{{Infobox government cabinet | cabinet_name = గుల్జారీలాల్ నందా మొదటి మంత్రివర్గం<br> భారత గణతంత్ర కార్యనిర్వాహక మంత్రివర్గం | cabinet_type = <!-- an alternative name for "cabinet"; defaults to "cabinet" --> | cabinet_number = | jurisdiction = | flag = Flag of In...' 4594874 wikitext text/x-wiki {{Infobox government cabinet | cabinet_name = గుల్జారీలాల్ నందా మొదటి మంత్రివర్గం<br> భారత గణతంత్ర కార్యనిర్వాహక మంత్రివర్గం | cabinet_type = <!-- an alternative name for "cabinet"; defaults to "cabinet" --> | cabinet_number = | jurisdiction = | flag = Flag of India.svg | flag_border = true | incumbent = | image = Gulzarilal Nanda 1999 stamp of India.jpg | caption = | date_formed = 1964 మే 27 | date_dissolved = 1964 జూన్ 9 | government_head = [[గుల్జారీలాల్ నందా]] | government_head_history = | state_head = [[సర్వేపల్లి రాధాకృష్ణన్]] | members_number = | former_members_number = | total_number = | political_party = [[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] | legislature_status = [[మెజారిటీ ప్రభుత్వం|మెజారిటీ]] {{Composition bar|361|494|{{party color|Indian National Congress}}|background-color=|border border-color=darkgray|width=|per=1}} | opposition_cabinet = | opposition_party = | opposition_leader = | election = | last_election = | legislature_term = {{Age in years, months and days|1964|05|27|1964|06|09}} | budget = | advice_and_consent1 = | advice_and_consent2 = <!-- up to 5 times --> | incoming_formation = | outgoing_formation = | predecessor = నాల్గవ నెహ్రూ మంత్రివర్గం | successor = [[లాల్ బహదూర్ శాస్త్రి మంత్రివర్గం]] }} 1964 మే 27న జవహర్‌లాల్ నెహ్రూ మరణించిన తర్వాత మొదటి గుల్జారీలాల్ నందా మంత్రిత్వ శాఖ తాత్కాలిక మంత్రివర్గంగా ఏర్పడింది. == క్యాబినెట్ == === క్యాబినెట్ మంత్రులు === {| class="wikitable sortable" |+ !మంత్రిత్వ శాఖలు !మంత్రి !పదవీ బాధ్యతలు నుండి !పదవీ బాధ్యతలు వరకు !పార్టీ !మూ |- | rowspan="1" |ప్రధానమంత్రి , హోంమంత్రి , విదేశాంగమంత్రి మరియు అణుశక్తి మంత్రి |గుల్జారీలాల్ నందా |27 మే 1964 |9 జూన్ 1964 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |<ref name="cabinet_Council">{{cite web|date=27 May 1964|title=New Council of Ministers Announced|url=http://pibarchive.nic.in/archive/ArchiveSecondPhase/CABINATE%20SECRETARIATE/1964-JAN-DEC-CABINET-SECRETARIAT/CAB-1964-05-27_011.pdf|website=Press Information Bureau of India - Archive|accessdate=17 April 2020}}</ref><ref name="communique">{{cite web|date=30 May 1964|title=Press Communique|url=http://pibarchive.nic.in/archive/ArchiveSecondPhase/CABINATE%20SECRETARIATE/1964-JAN-DEC-CABINET-SECRETARIAT/CAB-1964-05-30_012.pdf|website=Press Information Bureau of India - Archive|accessdate=17 April 2020}}</ref> |- | rowspan="1" |ఆర్థిక మంత్రి |టి.టి. కృష్ణమాచారి |27 మే 1964 |9 జూన్ 1964 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] | |- | rowspan="1" |పోర్ట్‌ఫోలియో లేని మంత్రి |లాల్ బహదూర్ శాస్త్రి |27 మే 1964 |9 జూన్ 1964 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] | |- | rowspan="1" |రక్షణ మంత్రి |యశ్వంతరావు చవాన్ |27 మే 1964 |9 జూన్ 1964 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] | |- | rowspan="1" |పెట్రోలియం మరియు రసాయనాల మంత్రి |హుమాయున్ కబీర్ |27 మే 1964 |9 జూన్ 1964 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] | |- | rowspan="1" |రైల్వే మంత్రి |హెచ్.సి. దాసప్ప |27 మే 1964 |9 జూన్ 1964 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] | |- | rowspan="1" |విద్యా మంత్రి |MC చాగ్లా |27 మే 1964 |9 జూన్ 1964 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] | |- | rowspan="1" |కార్మిక మరియు ప్రణాళిక మంత్రి |దామోదరం సంజీవయ్య |27 మే 1964 |9 జూన్ 1964 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] | |- | rowspan="1" |పార్లమెంటరీ వ్యవహారాల మంత్రి మరియు సమాచార ప్రసార మంత్రి |సత్య నారాయణ్ సిన్హా |27 మే 1964 |9 జూన్ 1964 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] | |- | rowspan="1" |ఉక్కు, గనులు మరియు భారీ ఇంజనీరింగ్ మంత్రి |చిదంబరం సుబ్రమణ్యం |27 మే 1964 |9 జూన్ 1964 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] | |- | rowspan="1" |ఆహార మరియు వ్యవసాయ మంత్రి |స్వరణ్ సింగ్ |27 మే 1964 |9 జూన్ 1964 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] | |- | rowspan="1" |న్యాయ శాఖ మంత్రి మరియు కమ్యూనికేషన్ల మంత్రి |అశోక్ కుమార్ సేన్ |27 మే 1964 |9 జూన్ 1964 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] | |- | rowspan="1" |పునరావాస మంత్రి |మహావీర్ త్యాగి |27 మే 1964 |9 జూన్ 1964 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] | |} === రాష్ట్ర మంత్రులు === {| class="wikitable sortable" |+ !మంత్రిత్వ శాఖలు !మంత్రి !పదవీ బాధ్యతలు నుండి !పదవీ బాధ్యతలు వరకు !పార్టీ !మూ |- | rowspan="1" |పనులు మరియు గృహనిర్మాణ శాఖ మంత్రి |మెహర్ చంద్ ఖన్నా |27 మే 1964 |9 జూన్ 1964 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] | |- | rowspan="1" |అంతర్జాతీయ వాణిజ్య మంత్రి |మనుభాయ్ షా |27 మే 1964 |9 జూన్ 1964 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] | |- | rowspan="1" |పరిశ్రమల మంత్రి |నిత్యానంద్ కనుంగో |27 మే 1964 |9 జూన్ 1964 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] | |- | rowspan="1" |రవాణా మంత్రి |రాజ్ బహదూర్ |27 మే 1964 |9 జూన్ 1964 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] | |- | rowspan="1" |కమ్యూనిటీ అభివృద్ధి మరియు సహకార మంత్రి |SK డే |27 మే 1964 |9 జూన్ 1964 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] | |- | rowspan="1" |ఆరోగ్య మంత్రి |సుశీలా నయ్యర్ |27 మే 1964 |9 జూన్ 1964 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] | |- | rowspan="1" |సహాయ మంత్రి (హోం వ్యవహారాలు) |జైసుఖ్ లాల్ హాతి |27 మే 1964 |9 జూన్ 1964 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] | |- | rowspan="1" |సహాయ మంత్రి (విదేశీ వ్యవహారాలు) |లక్ష్మీ ఎన్. మీనన్ |27 మే 1964 |9 జూన్ 1964 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] | |- | rowspan="1" |రక్షణ ఉత్పత్తి మంత్రి |కోత రఘురామయ్య |27 మే 1964 |9 జూన్ 1964 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] | |- | rowspan="1" |సహాయ మంత్రి (పెట్రోలియం మరియు రసాయనాలు) |OV అలగేసన్ |27 మే 1964 |9 జూన్ 1964 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] | |- | rowspan="1" |రాష్ట్ర మంత్రి (ఆహారం మరియు వ్యవసాయం) |రామ్ సుభాగ్ సింగ్ |27 మే 1964 |9 జూన్ 1964 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] | |- | rowspan="1" |సరఫరా మంత్రి |రామచంద్ర మార్తాండ్ హజర్నవిస్ |27 మే 1964 |9 జూన్ 1964 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] | |- | rowspan="1" |నీటిపారుదల మరియు విద్యుత్ శాఖ మంత్రి |కె.ఎల్. రావు |27 మే 1964 |9 జూన్ 1964 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] | |- | rowspan="1" |ప్రణాళిక మంత్రి |బలి రామ్ భగత్ |27 మే 1964 |9 జూన్ 1964 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] | |- | rowspan="1" |రాష్ట్ర మంత్రి (ఆహారం మరియు వ్యవసాయం) |AM థామస్ |27 మే 1964 |9 జూన్ 1964 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |} ==మూలాలు== {{మూలాలజాబితా}} [[వర్గం:అధికారంలో లేని మంత్రిమండళ్లు]] eeqqsm2cv9rsgcuula4kgl8ak8bzzdw 4595086 4594874 2025-06-30T05:45:04Z Batthini Vinay Kumar Goud 78298 4595086 wikitext text/x-wiki {{Infobox government cabinet | cabinet_name = గుల్జారీలాల్ నందా మొదటి మంత్రివర్గం<br> భారత గణతంత్ర కార్యనిర్వాహక మంత్రివర్గం | cabinet_type = <!-- an alternative name for "cabinet"; defaults to "cabinet" --> | cabinet_number = | jurisdiction = | flag = Flag of India.svg | flag_border = true | incumbent = | image = Gulzarilal Nanda 1999 stamp of India.jpg | caption = | date_formed = 1964 మే 27 | date_dissolved = 1964 జూన్ 9 | government_head = [[గుల్జారీలాల్ నందా]] | government_head_history = | state_head = [[సర్వేపల్లి రాధాకృష్ణన్]] | members_number = | former_members_number = | total_number = | political_party = [[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] | legislature_status = [[మెజారిటీ ప్రభుత్వం|మెజారిటీ]] {{Composition bar|361|494|{{party color|Indian National Congress}}|background-color=|border border-color=darkgray|width=|per=1}} | opposition_cabinet = | opposition_party = | opposition_leader = | election = | last_election = | legislature_term = {{Age in years, months and days|1964|05|27|1964|06|09}} | budget = | advice_and_consent1 = | advice_and_consent2 = <!-- up to 5 times --> | incoming_formation = | outgoing_formation = | predecessor = [[నెహ్రూ నాల్గవ మంత్రివర్గం]] | successor = [[లాల్ బహదూర్ శాస్త్రి మంత్రివర్గం]] }} 1964 మే 27న జవహర్‌లాల్ నెహ్రూ మరణించిన తర్వాత మొదటి గుల్జారీలాల్ నందా మంత్రిత్వ శాఖ తాత్కాలిక మంత్రివర్గంగా ఏర్పడింది. == క్యాబినెట్ == === క్యాబినెట్ మంత్రులు === {| class="wikitable sortable" |+ !మంత్రిత్వ శాఖలు !మంత్రి !పదవీ బాధ్యతలు నుండి !పదవీ బాధ్యతలు వరకు !పార్టీ !మూ |- | rowspan="1" |ప్రధానమంత్రి , హోంమంత్రి , విదేశాంగమంత్రి మరియు అణుశక్తి మంత్రి |గుల్జారీలాల్ నందా |27 మే 1964 |9 జూన్ 1964 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |<ref name="cabinet_Council">{{cite web|date=27 May 1964|title=New Council of Ministers Announced|url=http://pibarchive.nic.in/archive/ArchiveSecondPhase/CABINATE%20SECRETARIATE/1964-JAN-DEC-CABINET-SECRETARIAT/CAB-1964-05-27_011.pdf|website=Press Information Bureau of India - Archive|accessdate=17 April 2020}}</ref><ref name="communique">{{cite web|date=30 May 1964|title=Press Communique|url=http://pibarchive.nic.in/archive/ArchiveSecondPhase/CABINATE%20SECRETARIATE/1964-JAN-DEC-CABINET-SECRETARIAT/CAB-1964-05-30_012.pdf|website=Press Information Bureau of India - Archive|accessdate=17 April 2020}}</ref> |- | rowspan="1" |ఆర్థిక మంత్రి |టి.టి. కృష్ణమాచారి |27 మే 1964 |9 జూన్ 1964 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] | |- | rowspan="1" |పోర్ట్‌ఫోలియో లేని మంత్రి |లాల్ బహదూర్ శాస్త్రి |27 మే 1964 |9 జూన్ 1964 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] | |- | rowspan="1" |రక్షణ మంత్రి |యశ్వంతరావు చవాన్ |27 మే 1964 |9 జూన్ 1964 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] | |- | rowspan="1" |పెట్రోలియం మరియు రసాయనాల మంత్రి |హుమాయున్ కబీర్ |27 మే 1964 |9 జూన్ 1964 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] | |- | rowspan="1" |రైల్వే మంత్రి |హెచ్.సి. దాసప్ప |27 మే 1964 |9 జూన్ 1964 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] | |- | rowspan="1" |విద్యా మంత్రి |MC చాగ్లా |27 మే 1964 |9 జూన్ 1964 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] | |- | rowspan="1" |కార్మిక మరియు ప్రణాళిక మంత్రి |దామోదరం సంజీవయ్య |27 మే 1964 |9 జూన్ 1964 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] | |- | rowspan="1" |పార్లమెంటరీ వ్యవహారాల మంత్రి మరియు సమాచార ప్రసార మంత్రి |సత్య నారాయణ్ సిన్హా |27 మే 1964 |9 జూన్ 1964 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] | |- | rowspan="1" |ఉక్కు, గనులు మరియు భారీ ఇంజనీరింగ్ మంత్రి |చిదంబరం సుబ్రమణ్యం |27 మే 1964 |9 జూన్ 1964 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] | |- | rowspan="1" |ఆహార మరియు వ్యవసాయ మంత్రి |స్వరణ్ సింగ్ |27 మే 1964 |9 జూన్ 1964 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] | |- | rowspan="1" |న్యాయ శాఖ మంత్రి మరియు కమ్యూనికేషన్ల మంత్రి |అశోక్ కుమార్ సేన్ |27 మే 1964 |9 జూన్ 1964 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] | |- | rowspan="1" |పునరావాస మంత్రి |మహావీర్ త్యాగి |27 మే 1964 |9 జూన్ 1964 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] | |} === రాష్ట్ర మంత్రులు === {| class="wikitable sortable" |+ !మంత్రిత్వ శాఖలు !మంత్రి !పదవీ బాధ్యతలు నుండి !పదవీ బాధ్యతలు వరకు !పార్టీ !మూ |- | rowspan="1" |పనులు మరియు గృహనిర్మాణ శాఖ మంత్రి |మెహర్ చంద్ ఖన్నా |27 మే 1964 |9 జూన్ 1964 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] | |- | rowspan="1" |అంతర్జాతీయ వాణిజ్య మంత్రి |మనుభాయ్ షా |27 మే 1964 |9 జూన్ 1964 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] | |- | rowspan="1" |పరిశ్రమల మంత్రి |నిత్యానంద్ కనుంగో |27 మే 1964 |9 జూన్ 1964 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] | |- | rowspan="1" |రవాణా మంత్రి |రాజ్ బహదూర్ |27 మే 1964 |9 జూన్ 1964 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] | |- | rowspan="1" |కమ్యూనిటీ అభివృద్ధి మరియు సహకార మంత్రి |SK డే |27 మే 1964 |9 జూన్ 1964 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] | |- | rowspan="1" |ఆరోగ్య మంత్రి |సుశీలా నయ్యర్ |27 మే 1964 |9 జూన్ 1964 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] | |- | rowspan="1" |సహాయ మంత్రి (హోం వ్యవహారాలు) |జైసుఖ్ లాల్ హాతి |27 మే 1964 |9 జూన్ 1964 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] | |- | rowspan="1" |సహాయ మంత్రి (విదేశీ వ్యవహారాలు) |లక్ష్మీ ఎన్. మీనన్ |27 మే 1964 |9 జూన్ 1964 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] | |- | rowspan="1" |రక్షణ ఉత్పత్తి మంత్రి |కోత రఘురామయ్య |27 మే 1964 |9 జూన్ 1964 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] | |- | rowspan="1" |సహాయ మంత్రి (పెట్రోలియం మరియు రసాయనాలు) |OV అలగేసన్ |27 మే 1964 |9 జూన్ 1964 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] | |- | rowspan="1" |రాష్ట్ర మంత్రి (ఆహారం మరియు వ్యవసాయం) |రామ్ సుభాగ్ సింగ్ |27 మే 1964 |9 జూన్ 1964 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] | |- | rowspan="1" |సరఫరా మంత్రి |రామచంద్ర మార్తాండ్ హజర్నవిస్ |27 మే 1964 |9 జూన్ 1964 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] | |- | rowspan="1" |నీటిపారుదల మరియు విద్యుత్ శాఖ మంత్రి |కె.ఎల్. రావు |27 మే 1964 |9 జూన్ 1964 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] | |- | rowspan="1" |ప్రణాళిక మంత్రి |బలి రామ్ భగత్ |27 మే 1964 |9 జూన్ 1964 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] | |- | rowspan="1" |రాష్ట్ర మంత్రి (ఆహారం మరియు వ్యవసాయం) |AM థామస్ |27 మే 1964 |9 జూన్ 1964 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |} ==మూలాలు== {{మూలాలజాబితా}} [[వర్గం:అధికారంలో లేని మంత్రిమండళ్లు]] l4gbhrfy3rtvhzrsw5dloxo6bux6pcv 3 458854 4594883 2025-06-29T14:45:46Z Nrgullapalli 11739 వికీపీడియాకు స్వాగతం! ([[WP:TW|TW]]) 4594883 wikitext text/x-wiki ==స్వాగతం== <!--{{Subst:Welcome}}~~~~ --> <div style="align: center; padding: 1em; border: solid 2px Orange; background-color: Orange;"> <div class="center"><span style="font-size:large; color:black;">Manideep Pasunuri గారు, తెలుగు వికీపీడియాకు [[Wikipedia:కొత్త సభ్యులకు స్వాగతము|<span style="color:white;">స్వాగతం!</span>]]! [[దస్త్రం:Wikipedia-logo.png|40px]]</span></div></div> Manideep Pasunuri గారు, తెలుగు వికీపీడియాకు [[వికీపీడియా:కొత్త సభ్యులకు స్వాగతము|స్వాగతం!]] వికీపీడియాలో సభ్యులైనందుకు అభినందనలు. {{#if:{{#mentor:{{BASEPAGENAME}}}}|<div style="align: center; padding: 1em; border: solid 2px Orange; background-color: light grey;"> వికీపీడియాలో దిద్దుబాట్లు ఎలా చెయ్యాలో మీకు వివరించేందుకు, మీ సందేహాలను తీర్చేందుకూ [[వాడుకరి:{{#mentor:{{BASEPAGENAME}}}}]] గారిని ప్రత్యేకంగా మీకోసం గురువుగా కేటాయించారు. ఏ సంకోచమూ లేకుండా వారిని మీ సందేహాలు అడగవచ్చు. మీకు [[ప్రత్యేక:Homepage|ప్రత్యేకంగా ఒక హోంపేజీ]] కూడా ఉంది చూడండి. అక్కడ మీకవసరమైన ఏ సహాయమైనా చేసేందుకు {{#mentor:{{BASEPAGENAME}}}} గారు సిద్ధంగా ఉన్నారు. వారిని [[ప్రత్యేక:Homepage|పలకరించండి]].</div>|}} * [[దస్త్రం:Wikipedia Gurinchi Meeku Telusa?.pdf|thumb|పై బొమ్మపై నొక్కి తెలుగు వికీపీడియాను పరిచయం చేసే పుస్తకం చూడండి.]][[:s:వికీపీడియాలో రచనలు చేయుట|వికీపీడియాలో రచనలు ఎలా చెయ్యాలో చెప్పే పుస్తకం]] చూడండి. తెలుగు వ్యాసరచన గురించి [[విషయ వ్యక్తీకరణ]], కంప్యూటర్ లో తెలుగు టైపు చెయ్యడం గురించి [[వికీపీడియా:టైపింగు సహాయం|టైపింగు సహాయం]], [[కీ బోర్డు]] వ్యాసాలు ఉపయోగపడతాయి. * "మరియు" అనే పదం తెలుగుకు సహజమైన వాడుక కాదు. ప్రామాణిక ప్రచురణల్లో దాన్ని వాడరు. వికీపీడియాలో కూడా దాన్ని వాడరాదు. మరింత సమాచారం కోసం [[వికీపీడియా:శైలి/భాష]] చూడండి. * వికీపీడియాలో ప్రతీ పేజీకి అనుబంధంగా ఒక చర్చ పేజీ ఉంటుంది. వ్యాస విషయానికి సంబంధించిన చర్చ, సంబంధిత చర్చ పేజీలో చెయ్యాలి. మీ వాడుకరి పేజీకి కూడా అనుబంధంగా చర్చ పేజీ ఉంది. ఆ పేజీలోనే ఈ స్వాగత సందేశం పెట్టాను, గమనించారా? * చర్చ పేజీల్లో ఏమైనా రాసినపుడు దాని పక్కన సంతకం పెట్టాలి. నాలుగు టిల్డెలతో (టిల్డె అంటే - కీబోర్డులో "1" అంకె మీటకు ఎడమ పక్కన ఉన్న మీట. షిఫ్ట్ కీతో కలిపి దాన్ని నొక్కాలి.) <nowiki>~~~~</nowiki> ఇలా రాస్తే మీ పేరు, తేదీ, టైము ముద్రితమౌతాయి - అదే సంతకం! దిద్దుబాటు పెట్టె (వికీలో ఎక్కడైనా సరే.., రాసేది, ఇప్పుడు నేను ఇదంతా రాసినదీ దిద్దుబాటు పెట్టెలోనే) పైభాగం లోని ([[File:OOUI JS signature icon LTR.png|20px]]) బొమ్మపై నొక్కినా సంతకం చేరుతుంది. (సంతకం, చర్చ పేజీల్లో మాత్రమే చెయ్యాలి. వ్యాస పేజీలలో చెయ్యరాదు.) చర్చ పేజీలను [[వికీపీడియా:చర్చ పేజీలను ఉపయోగించడం ఎలా|ఎలా ఉపయోగించుకోవాలో]] తెలుసుకోండి. * వికీపీడియాలో విజ్ఞాన సర్వస్వం పేజీలే కాకుండా వాటికి ఉపయోగపడే అనేక ఇతర పేజీలు కూడా ఉంటాయి. ఇవన్నీ వేరువేరు [[వికీపీడియా:పేరుబరి|పేరుబరుల్లో]] ఉంటాయి. ఈ పేజీల పేర్లకు ముందు ఆ పేరుబరి పేరు వస్తుంది - "వికీపీడియా:" "వాడుకరి:" "మూస:" "వర్గం:" -ఇలాగ (విజ్ఞాన సర్వస పేజీలకు ముందు ఇలాంటిదేమీ ఉండదు.). ఈ పేజీలకు కూడా అనుంబంధంగా చర్చ పేజీలుంటాయి. * వికీ గురించి, వికీపద్ధతుల గురించీ, వికీలో పనిచెయ్యడం గురించీ [[సహాయం:పరిచయం|తెలుసుకోండి]], ఇతరులకు చెప్పండి. * వికీపీడియాలో సవరణలు చెయ్యాలంటే కొత్తవారికి "విజువల్ ఎడిటరు" తేలిగ్గా, చాలా సౌకర్యంగా ఉంటుంది. దాన్ని మీ డిఫాల్టు ఎడిటరుగా ఎంచుకోండి. [[సహాయం:విజువల్ ఎడిటరును ఎంచుకోవడం|ఎలా ఎంచుకోవాలో]] తెలుసుకోండి. ---- ఇకపోతే.. * ఆంధ్రప్రదేశ్, తెలంగాణాల్లోని దాదాపుగా ప్రతీ ఊరికీ, మండలానికీ, జిల్లాకీ, పట్టణానికీ, నగరానికీ వికీలో పేజీ ఉంది. మీ ఊరి పేజీ చూడండి. అందులో సవరణలు ఏమైనా అవసరమనుకుంటే చేసెయ్యండి. వెనకాడకండి. * ప్రతీ తెలుగు సినిమాకీ ఒక పేజీ పెట్టాలనేది సంకల్పం. అందులో మీరూ పాలుపంచుకోవచ్చు. * [[మానవ పరిణామం]], [[మాయాబజార్]], [[ఇస్రో]], [[ఘట్టమనేని కృష్ణ| కృష్ణ (సినిమా నటుడు)]], [[జవాహర్ లాల్ నెహ్రూ]], [[మహా ఘాత పరికల్పన|చంద్రుడెలా పుట్టాడు]], [[తిరుమల ప్రసాదం]], [[హిరోషిమా, నాగసాకిలపై అణ్వస్త్ర దాడులు]], [[కొండారెడ్డి బురుజు]],..ఇలాంటి వేలాది వ్యాసాలు ఉన్నవి. రండి. విజ్ఞాన సర్వస్వ ప్రపంచంలో విహరించండి. ఇక్కడ రాయండి. తప్పులను సరిదిద్దండి. ఒప్పులకు మెరుగులు పెట్టండి. ------ * తెలుగు వికీ సభ్యులు అభిప్రాయాలు పంచుకొనే [http://groups.google.com/group/teluguwiki తెవికీ గూగుల్ గుంపు]లో చేరండి. ఫేస్బుక్ వాడేవారైతే [https://www.facebook.com/groups/560945180622204/ తెలుగు వికీపీడియా సముదాయ పేజీ] ఇష్టపడండి. * ఈ సైటు గురించి [[వికీపీడియా:అభిప్రాయాలు|అభిప్రాయాలు]] తెలపండి. * వికీపీడియాను ఉపయోగిస్తున్నప్పుడు మీకేమయినా సందేహాలు వస్తే [http://te.wikipedia.org/w/index.php?title={{TALKPAGENAMEE}}&action=edit&section=new&preload=template:helpme-preload&preloadtitle=సందేహం ఇక్కడ] నొక్కి, మీ సందేహాన్ని అడగండి. వీలయినంత త్వరగా వికీ విధివిధానాలు తెలిసిన సభ్యులు మీ సందేహాన్ని నివృత్తి చేస్తారు. తెలుగు వికీపీడియాలో మళ్ళీ మళ్ళీ కలుద్దాం. [[బొమ్మ:Smile icon.png|25px]] &nbsp;<!-- Template:Welcome--> [[వాడుకరి:Nrgullapalli|Nrgullapalli]] ([[వాడుకరి చర్చ:Nrgullapalli|చర్చ]]) 14:45, 29 జూన్ 2025 (UTC) t8qyz7r4b3i7ccqqpz5g8zpd40dnsch 0 458855 4594886 2025-06-29T14:50:15Z Batthini Vinay Kumar Goud 78298 [[WP:AES|←]]Created page with '{{Infobox government cabinet | cabinet_name = మొదటి వాజ్‌పేయి మంత్రివర్గం<br>భారత గణతంత్ర 17వ మంత్రిత్వ శాఖ |cabinet_type=ministry | cabinet_number = | jurisdiction = | flag = Flag of India.svg | flag_border = true | incumbent = | image = Atal Bihari Vajpayee 2004...' 4594886 wikitext text/x-wiki {{Infobox government cabinet | cabinet_name = మొదటి వాజ్‌పేయి మంత్రివర్గం<br>భారత గణతంత్ర 17వ మంత్రిత్వ శాఖ |cabinet_type=ministry | cabinet_number = | jurisdiction = | flag = Flag of India.svg | flag_border = true | incumbent = | image = Atal Bihari Vajpayee 2004 (cropped).jpg | caption = | date_formed = 1996 మే 16 | date_dissolved = 1996 జూన్ 1 | government_head = [[అటల్ బిహారీ వాజ్‌పేయి]] | government_head_history = | state_head = [[శంకర్ దయాళ్ శర్మ]] | members_number = | former_members_number = | total_number = | political_party = [[భారతీయ జనతా పార్టీ]] | legislature_status = [[మెజారిటీ ప్రభుత్వం|మెజారిటీ]]{{Composition bar|187|543|{{party color|Bharatiya Janata Party}}|background-color=|border border-color=darkgray|width=|per=1}} | opposition_cabinet = | opposition_party = [[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] | opposition_leader = [[పి.వి. నరసింహారావు]] (లోక్‌సభ) | election = [[1996 భారత సార్వత్రిక ఎన్నికలు|1996]] | last_election = | legislature_term = {{Age in years, months and days|1996|05|16|1996|06|01}} | budget = | advice_and_consent1 = | advice_and_consent2 = <!-- etc. --> | incoming_formation = | outgoing_formation = | previous = [[పి.వి. నరసింహారావు మంత్రివర్గం]] | successor = [[దేవెగౌడ మంత్రివర్గం]] }} అటల్ బిహారీ వాజ్‌పేయి తొలిసారిగా 1996 మే 16న భారత ప్రధానమంత్రిగా ప్రమాణ స్వీకారం చేశార . బిజెపికి మెజారిటీ తక్కువగా ఉండటంతో మిత్రపక్షాల కోసం వెతుకుతున్నారు, కానీ తగినంత మద్దతును కూడగట్టలేక వాజ్‌పేయి కేవలం 16 రోజులకే రాజీనామా చేశారు. ప్రమాణ స్వీకారం జరిగినప్పుడు దాని భవితవ్యం అనిశ్చితంగా ఉన్నందున మంత్రిత్వ శాఖను చిన్నగా ఉంచారు. == మంత్రుల జాబితా == {| class="wikitable sortable" |+ !మంత్రిత్వ శాఖలు !మంత్రి !పదవీ బాధ్యతలు నుండి !పదవీ బాధ్యతలు వరకు ! !పార్టీ |- | rowspan="1" |'''ప్రధానమంత్రి''' & ఇన్‌ఛార్జ్: రసాయనాలు, ఎరువుల మంత్రిత్వ శాఖ పౌర సరఫరాలు, వినియోగదారుల వ్యవహారాలు, ప్రజా పంపిణీ మంత్రిత్వ శాఖ బొగ్గు మంత్రిత్వ శాఖ వాణిజ్య మంత్రిత్వ శాఖ కమ్యూనికేషన్లు పర్యావరణం, అడవులు ఆహార మంత్రిత్వ శాఖ ఆహార ప్రాసెసింగ్ పరిశ్రమలు మానవ వనరుల అభివృద్ధి మంత్రిత్వ శాఖ కార్మిక మంత్రిత్వ శాఖ గనుల మంత్రిత్వ శాఖ సాంప్రదాయేతర ఇంధన వనరుల మంత్రిత్వ శాఖ పెట్రోలియం, సహజ వాయువు మంత్రిత్వ శాఖ ప్రణాళిక, కార్యక్రమాల అమలు మంత్రిత్వ శాఖ విద్యుత్ మంత్రిత్వ శాఖ రైల్వే మంత్రిత్వ శాఖ గ్రామీణ ప్రాంతాలు, ఉపాధి మంత్రిత్వ శాఖ సైన్స్, టెక్నాలజీ మంత్రిత్వ శాఖ ఉక్కు మంత్రిత్వ శాఖ ఉపరితల రవాణా మంత్రిత్వ శాఖ జమ్మూ కాశ్మీర్ వ్యవహారాల మంత్రిత్వ శాఖ సముద్ర అభివృద్ధి విభాగం అంతరిక్ష విభాగం, ఇతర క్యాబినెట్ మంత్రికి కేటాయించని అన్ని ఇతర అంశాలు. |అటల్ బిహారీ వాజ్‌పేయి |16 మే 1996 |1 జూన్ 1996 | |[[భారతీయ జనతా పార్టీ|బీజేపీ]] |- | rowspan="2" |విదేశాంగ మంత్రి |[[అటల్ బిహారీ వాజపేయి|అటల్ బిహారీ వాజ్‌పేయి]] |16 మే 1996 |21 మే 1996 | |[[భారతీయ జనతా పార్టీ|బీజేపీ]] |- |[[సికందర్ బఖ్త్]] |21 మే 1996<ref>{{cite web|date=1 June 1996|title=Allocation of portfolios to Sikander Bakht|url=https://cabsec.gov.in/writereaddata/changeinportfolio/english/1_Upload_1609.pdf}}</ref> |1 జూన్ 1996 | |[[భారతీయ జనతా పార్టీ|బీజేపీ]] |- | rowspan="1" |పట్టణ వ్యవహారాలు, ఉపాధి శాఖ మంత్రి |[[సికందర్ బఖ్త్]] |16 మే 1996 | | |[[భారతీయ జనతా పార్టీ|బీజేపీ]] |- | rowspan="1" |వ్యవసాయ మంత్రి |సూరజ్ భాన్ |16 మే 1996 |1 జూన్ 1996 | |బిజెపి |- | rowspan="1" |చట్టం, న్యాయం, కంపెనీ వ్యవహారాల మంత్రి |రామ్ జెఠ్మలానీ |16 మే 1996 |1 జూన్ 1996 | |[[భారతీయ జనతా పార్టీ|బీజేపీ]] |- | rowspan="1" |హోం మంత్రి |[[మురళీ మనోహర్ జోషి]] |16 మే 1996 |1 జూన్ 1996 | |బిజెపి |- | rowspan="1" |పౌర విమానయాన, పర్యాటక శాఖ మంత్రి |వి. ధనంజయ కుమార్ |16 మే 1996 |1 జూన్ 1996 | |[[భారతీయ జనతా పార్టీ|బీజేపీ]] |- | rowspan="1" |రక్షణ మంత్రి పార్లమెంటరీ వ్యవహారాల మంత్రి |[[ప్రమోద్ మహాజన్]] |16 మే 1996 |1 జూన్ 1996 | |[[భారతీయ జనతా పార్టీ|బీజేపీ]] |- | rowspan="1" |సంక్షేమ మంత్రి |[[కరియా ముండా]] |16 మే 1996 |1 జూన్ 1996 | |[[భారతీయ జనతా పార్టీ|బీజేపీ]] |- | rowspan="1" |పరిశ్రమల మంత్రి |[[సురేష్ ప్రభు]] |16 మే 1996 |1 జూన్ 1996 | |[[శివసేన]] |- | rowspan="1" |ఆరోగ్య, కుటుంబ సంక్షేమ శాఖ మంత్రి |[[సర్తాజ్ సింగ్]] |16 మే 1996 |1 జూన్ 1996 | |[[భారతీయ జనతా పార్టీ|బీజేపీ]] |- | rowspan="1" |ఆర్థిక మంత్రి |[[జస్వంత్ సింగ్]] |16 మే 1996 |1 జూన్ 1996 | |[[భారతీయ జనతా పార్టీ|బీజేపీ]] |- | rowspan="1" |సమాచార, ప్రసార శాఖ మంత్రి |[[సుష్మాస్వరాజ్|సుష్మా స్వరాజ్]] |16 మే 1996 |1 జూన్ 1996 | |[[భారతీయ జనతా పార్టీ|బీజేపీ]] |} ==మూలాలు== {{మూలాలజాబితా}} [[వర్గం:అధికారంలో లేని మంత్రిమండళ్లు]] duog5r0yl7zvzk4p0qgfmow9z0p5hlv 4594888 4594886 2025-06-29T14:51:24Z Batthini Vinay Kumar Goud 78298 /* మంత్రుల జాబితా */ 4594888 wikitext text/x-wiki {{Infobox government cabinet | cabinet_name = మొదటి వాజ్‌పేయి మంత్రివర్గం<br>భారత గణతంత్ర 17వ మంత్రిత్వ శాఖ |cabinet_type=ministry | cabinet_number = | jurisdiction = | flag = Flag of India.svg | flag_border = true | incumbent = | image = Atal Bihari Vajpayee 2004 (cropped).jpg | caption = | date_formed = 1996 మే 16 | date_dissolved = 1996 జూన్ 1 | government_head = [[అటల్ బిహారీ వాజ్‌పేయి]] | government_head_history = | state_head = [[శంకర్ దయాళ్ శర్మ]] | members_number = | former_members_number = | total_number = | political_party = [[భారతీయ జనతా పార్టీ]] | legislature_status = [[మెజారిటీ ప్రభుత్వం|మెజారిటీ]]{{Composition bar|187|543|{{party color|Bharatiya Janata Party}}|background-color=|border border-color=darkgray|width=|per=1}} | opposition_cabinet = | opposition_party = [[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] | opposition_leader = [[పి.వి. నరసింహారావు]] (లోక్‌సభ) | election = [[1996 భారత సార్వత్రిక ఎన్నికలు|1996]] | last_election = | legislature_term = {{Age in years, months and days|1996|05|16|1996|06|01}} | budget = | advice_and_consent1 = | advice_and_consent2 = <!-- etc. --> | incoming_formation = | outgoing_formation = | previous = [[పి.వి. నరసింహారావు మంత్రివర్గం]] | successor = [[దేవెగౌడ మంత్రివర్గం]] }} అటల్ బిహారీ వాజ్‌పేయి తొలిసారిగా 1996 మే 16న భారత ప్రధానమంత్రిగా ప్రమాణ స్వీకారం చేశార . బిజెపికి మెజారిటీ తక్కువగా ఉండటంతో మిత్రపక్షాల కోసం వెతుకుతున్నారు, కానీ తగినంత మద్దతును కూడగట్టలేక వాజ్‌పేయి కేవలం 16 రోజులకే రాజీనామా చేశారు. ప్రమాణ స్వీకారం జరిగినప్పుడు దాని భవితవ్యం అనిశ్చితంగా ఉన్నందున మంత్రిత్వ శాఖను చిన్నగా ఉంచారు. == మంత్రుల జాబితా == {| class="wikitable sortable" |+ !మంత్రిత్వ శాఖలు !మంత్రి !పదవీ బాధ్యతలు నుండి !పదవీ బాధ్యతలు వరకు ! !పార్టీ |- | rowspan="1" |'''ప్రధానమంత్రి''' & ఇన్‌ఛార్జ్: రసాయనాలు, ఎరువుల మంత్రిత్వ శాఖ పౌర సరఫరాలు, వినియోగదారుల వ్యవహారాలు, ప్రజా పంపిణీ మంత్రిత్వ శాఖ బొగ్గు మంత్రిత్వ శాఖ వాణిజ్య మంత్రిత్వ శాఖ కమ్యూనికేషన్లు పర్యావరణం, అడవులు ఆహార మంత్రిత్వ శాఖ ఆహార ప్రాసెసింగ్ పరిశ్రమలు మానవ వనరుల అభివృద్ధి మంత్రిత్వ శాఖ కార్మిక మంత్రిత్వ శాఖ గనుల మంత్రిత్వ శాఖ సాంప్రదాయేతర ఇంధన వనరుల మంత్రిత్వ శాఖ పెట్రోలియం, సహజ వాయువు మంత్రిత్వ శాఖ ప్రణాళిక, కార్యక్రమాల అమలు మంత్రిత్వ శాఖ విద్యుత్ మంత్రిత్వ శాఖ రైల్వే మంత్రిత్వ శాఖ గ్రామీణ ప్రాంతాలు, ఉపాధి మంత్రిత్వ శాఖ సైన్స్, టెక్నాలజీ మంత్రిత్వ శాఖ ఉక్కు మంత్రిత్వ శాఖ ఉపరితల రవాణా మంత్రిత్వ శాఖ జమ్మూ కాశ్మీర్ వ్యవహారాల మంత్రిత్వ శాఖ సముద్ర అభివృద్ధి విభాగం అంతరిక్ష విభాగం, ఇతర క్యాబినెట్ మంత్రికి కేటాయించని అన్ని ఇతర అంశాలు. |అటల్ బిహారీ వాజ్‌పేయి |16 మే 1996 |1 జూన్ 1996 | {{party color cell|Bharatiya Janata Party}} |[[భారతీయ జనతా పార్టీ|బీజేపీ]] |- | rowspan="2" |విదేశాంగ మంత్రి |[[అటల్ బిహారీ వాజపేయి|అటల్ బిహారీ వాజ్‌పేయి]] |16 మే 1996 |21 మే 1996 | {{party color cell|Bharatiya Janata Party}} |[[భారతీయ జనతా పార్టీ|బీజేపీ]] |- |[[సికందర్ బఖ్త్]] |21 మే 1996<ref>{{cite web|date=1 June 1996|title=Allocation of portfolios to Sikander Bakht|url=https://cabsec.gov.in/writereaddata/changeinportfolio/english/1_Upload_1609.pdf}}</ref> |1 జూన్ 1996 | {{party color cell|Bharatiya Janata Party}} |[[భారతీయ జనతా పార్టీ|బీజేపీ]] |- | rowspan="1" |పట్టణ వ్యవహారాలు, ఉపాధి శాఖ మంత్రి |[[సికందర్ బఖ్త్]] |16 మే 1996 | | {{party color cell|Bharatiya Janata Party}} |[[భారతీయ జనతా పార్టీ|బీజేపీ]] |- | rowspan="1" |వ్యవసాయ మంత్రి |సూరజ్ భాన్ |16 మే 1996 |1 జూన్ 1996 | {{party color cell|Bharatiya Janata Party}} |[[భారతీయ జనతా పార్టీ|బీజేపీ]] |- | rowspan="1" |చట్టం, న్యాయం, కంపెనీ వ్యవహారాల మంత్రి |రామ్ జెఠ్మలానీ |16 మే 1996 |1 జూన్ 1996 |{{party color cell|Bharatiya Janata Party}} |[[భారతీయ జనతా పార్టీ|బీజేపీ]] |- | rowspan="1" |హోం మంత్రి |[[మురళీ మనోహర్ జోషి]] |16 మే 1996 |1 జూన్ 1996 |{{party color cell|Bharatiya Janata Party}} |[[భారతీయ జనతా పార్టీ|బీజేపీ]] |- | rowspan="1" |పౌర విమానయాన, పర్యాటక శాఖ మంత్రి |వి. ధనంజయ కుమార్ |16 మే 1996 |1 జూన్ 1996 |{{party color cell|Bharatiya Janata Party}} |[[భారతీయ జనతా పార్టీ|బీజేపీ]] |- | rowspan="1" |రక్షణ మంత్రి పార్లమెంటరీ వ్యవహారాల మంత్రి |[[ప్రమోద్ మహాజన్]] |16 మే 1996 |1 జూన్ 1996 |{{party color cell|Bharatiya Janata Party}} |[[భారతీయ జనతా పార్టీ|బీజేపీ]] |- | rowspan="1" |సంక్షేమ మంత్రి |[[కరియా ముండా]] |16 మే 1996 |1 జూన్ 1996 |{{party color cell|Bharatiya Janata Party}} |[[భారతీయ జనతా పార్టీ|బీజేపీ]] |- | rowspan="1" |పరిశ్రమల మంత్రి |[[సురేష్ ప్రభు]] |16 మే 1996 |1 జూన్ 1996 | {{party color cell|Shiv Sena}} |[[శివసేన]] |- | rowspan="1" |ఆరోగ్య, కుటుంబ సంక్షేమ శాఖ మంత్రి |[[సర్తాజ్ సింగ్]] |16 మే 1996 |1 జూన్ 1996 |{{party color cell|Bharatiya Janata Party}} |[[భారతీయ జనతా పార్టీ|బీజేపీ]] |- | rowspan="1" |ఆర్థిక మంత్రి |[[జస్వంత్ సింగ్]] |16 మే 1996 |1 జూన్ 1996 |{{party color cell|Bharatiya Janata Party}} |[[భారతీయ జనతా పార్టీ|బీజేపీ]] |- | rowspan="1" |సమాచార, ప్రసార శాఖ మంత్రి |[[సుష్మాస్వరాజ్|సుష్మా స్వరాజ్]] |16 మే 1996 |1 జూన్ 1996 |{{party color cell|Bharatiya Janata Party}} |[[భారతీయ జనతా పార్టీ|బీజేపీ]] |} ==మూలాలు== {{మూలాలజాబితా}} [[వర్గం:అధికారంలో లేని మంత్రిమండళ్లు]] kjcei8lx9hyejvani4szq0f49w8dqn6 4594890 4594888 2025-06-29T14:53:30Z Batthini Vinay Kumar Goud 78298 4594890 wikitext text/x-wiki {{Infobox government cabinet | cabinet_name = మొదటి వాజ్‌పేయి మంత్రివర్గం<br>భారత గణతంత్ర 17వ మంత్రిత్వ శాఖ |cabinet_type=ministry | cabinet_number = | jurisdiction = | flag = Flag of India.svg | flag_border = true | incumbent = | image = Atal Bihari Vajpayee 2004 (cropped).jpg | caption = | date_formed = 1996 మే 16 | date_dissolved = 1996 జూన్ 1 | government_head = [[అటల్ బిహారీ వాజ్‌పేయి]] | government_head_history = | state_head = [[శంకర్ దయాళ్ శర్మ]] | members_number = | former_members_number = | total_number = | political_party = [[భారతీయ జనతా పార్టీ]] | legislature_status = [[మెజారిటీ ప్రభుత్వం|మెజారిటీ]]{{Composition bar|187|543|{{party color|Bharatiya Janata Party}}|background-color=|border border-color=darkgray|width=|per=1}} | opposition_cabinet = | opposition_party = [[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] | opposition_leader = [[పి.వి. నరసింహారావు]] (లోక్‌సభ) | election = [[1996 భారత సార్వత్రిక ఎన్నికలు|1996]] | last_election = | legislature_term = {{Age in years, months and days|1996|05|16|1996|06|01}} | budget = | advice_and_consent1 = | advice_and_consent2 = <!-- etc. --> | incoming_formation = | outgoing_formation = | previous = [[పి.వి. నరసింహారావు మంత్రివర్గం]] | successor = [[దేవెగౌడ కేంద్ర మంత్రివర్గం]] }} అటల్ బిహారీ వాజ్‌పేయి తొలిసారిగా 1996 మే 16న భారత ప్రధానమంత్రిగా ప్రమాణ స్వీకారం చేశార . బిజెపికి మెజారిటీ తక్కువగా ఉండటంతో మిత్రపక్షాల కోసం వెతుకుతున్నారు, కానీ తగినంత మద్దతును కూడగట్టలేక వాజ్‌పేయి కేవలం 16 రోజులకే రాజీనామా చేశారు. ప్రమాణ స్వీకారం జరిగినప్పుడు దాని భవితవ్యం అనిశ్చితంగా ఉన్నందున మంత్రిత్వ శాఖను చిన్నగా ఉంచారు. == మంత్రుల జాబితా == {| class="wikitable sortable" |+ !మంత్రిత్వ శాఖలు !మంత్రి !పదవీ బాధ్యతలు నుండి !పదవీ బాధ్యతలు వరకు ! !పార్టీ |- | rowspan="1" |'''ప్రధానమంత్రి''' & ఇన్‌ఛార్జ్: రసాయనాలు, ఎరువుల మంత్రిత్వ శాఖ పౌర సరఫరాలు, వినియోగదారుల వ్యవహారాలు, ప్రజా పంపిణీ మంత్రిత్వ శాఖ బొగ్గు మంత్రిత్వ శాఖ వాణిజ్య మంత్రిత్వ శాఖ కమ్యూనికేషన్లు పర్యావరణం, అడవులు ఆహార మంత్రిత్వ శాఖ ఆహార ప్రాసెసింగ్ పరిశ్రమలు మానవ వనరుల అభివృద్ధి మంత్రిత్వ శాఖ కార్మిక మంత్రిత్వ శాఖ గనుల మంత్రిత్వ శాఖ సాంప్రదాయేతర ఇంధన వనరుల మంత్రిత్వ శాఖ పెట్రోలియం, సహజ వాయువు మంత్రిత్వ శాఖ ప్రణాళిక, కార్యక్రమాల అమలు మంత్రిత్వ శాఖ విద్యుత్ మంత్రిత్వ శాఖ రైల్వే మంత్రిత్వ శాఖ గ్రామీణ ప్రాంతాలు, ఉపాధి మంత్రిత్వ శాఖ సైన్స్, టెక్నాలజీ మంత్రిత్వ శాఖ ఉక్కు మంత్రిత్వ శాఖ ఉపరితల రవాణా మంత్రిత్వ శాఖ జమ్మూ కాశ్మీర్ వ్యవహారాల మంత్రిత్వ శాఖ సముద్ర అభివృద్ధి విభాగం అంతరిక్ష విభాగం, ఇతర క్యాబినెట్ మంత్రికి కేటాయించని అన్ని ఇతర అంశాలు. |అటల్ బిహారీ వాజ్‌పేయి |16 మే 1996 |1 జూన్ 1996 | {{party color cell|Bharatiya Janata Party}} |[[భారతీయ జనతా పార్టీ|బీజేపీ]] |- | rowspan="2" |విదేశాంగ మంత్రి |[[అటల్ బిహారీ వాజపేయి|అటల్ బిహారీ వాజ్‌పేయి]] |16 మే 1996 |21 మే 1996 | {{party color cell|Bharatiya Janata Party}} |[[భారతీయ జనతా పార్టీ|బీజేపీ]] |- |[[సికందర్ బఖ్త్]] |21 మే 1996<ref>{{cite web|date=1 June 1996|title=Allocation of portfolios to Sikander Bakht|url=https://cabsec.gov.in/writereaddata/changeinportfolio/english/1_Upload_1609.pdf}}</ref> |1 జూన్ 1996 | {{party color cell|Bharatiya Janata Party}} |[[భారతీయ జనతా పార్టీ|బీజేపీ]] |- | rowspan="1" |పట్టణ వ్యవహారాలు, ఉపాధి శాఖ మంత్రి |[[సికందర్ బఖ్త్]] |16 మే 1996 | | {{party color cell|Bharatiya Janata Party}} |[[భారతీయ జనతా పార్టీ|బీజేపీ]] |- | rowspan="1" |వ్యవసాయ మంత్రి |సూరజ్ భాన్ |16 మే 1996 |1 జూన్ 1996 | {{party color cell|Bharatiya Janata Party}} |[[భారతీయ జనతా పార్టీ|బీజేపీ]] |- | rowspan="1" |చట్టం, న్యాయం, కంపెనీ వ్యవహారాల మంత్రి |రామ్ జెఠ్మలానీ |16 మే 1996 |1 జూన్ 1996 |{{party color cell|Bharatiya Janata Party}} |[[భారతీయ జనతా పార్టీ|బీజేపీ]] |- | rowspan="1" |హోం మంత్రి |[[మురళీ మనోహర్ జోషి]] |16 మే 1996 |1 జూన్ 1996 |{{party color cell|Bharatiya Janata Party}} |[[భారతీయ జనతా పార్టీ|బీజేపీ]] |- | rowspan="1" |పౌర విమానయాన, పర్యాటక శాఖ మంత్రి |వి. ధనంజయ కుమార్ |16 మే 1996 |1 జూన్ 1996 |{{party color cell|Bharatiya Janata Party}} |[[భారతీయ జనతా పార్టీ|బీజేపీ]] |- | rowspan="1" |రక్షణ మంత్రి పార్లమెంటరీ వ్యవహారాల మంత్రి |[[ప్రమోద్ మహాజన్]] |16 మే 1996 |1 జూన్ 1996 |{{party color cell|Bharatiya Janata Party}} |[[భారతీయ జనతా పార్టీ|బీజేపీ]] |- | rowspan="1" |సంక్షేమ మంత్రి |[[కరియా ముండా]] |16 మే 1996 |1 జూన్ 1996 |{{party color cell|Bharatiya Janata Party}} |[[భారతీయ జనతా పార్టీ|బీజేపీ]] |- | rowspan="1" |పరిశ్రమల మంత్రి |[[సురేష్ ప్రభు]] |16 మే 1996 |1 జూన్ 1996 | {{party color cell|Shiv Sena}} |[[శివసేన]] |- | rowspan="1" |ఆరోగ్య, కుటుంబ సంక్షేమ శాఖ మంత్రి |[[సర్తాజ్ సింగ్]] |16 మే 1996 |1 జూన్ 1996 |{{party color cell|Bharatiya Janata Party}} |[[భారతీయ జనతా పార్టీ|బీజేపీ]] |- | rowspan="1" |ఆర్థిక మంత్రి |[[జస్వంత్ సింగ్]] |16 మే 1996 |1 జూన్ 1996 |{{party color cell|Bharatiya Janata Party}} |[[భారతీయ జనతా పార్టీ|బీజేపీ]] |- | rowspan="1" |సమాచార, ప్రసార శాఖ మంత్రి |[[సుష్మాస్వరాజ్|సుష్మా స్వరాజ్]] |16 మే 1996 |1 జూన్ 1996 |{{party color cell|Bharatiya Janata Party}} |[[భారతీయ జనతా పార్టీ|బీజేపీ]] |} ==మూలాలు== {{మూలాలజాబితా}} [[వర్గం:అధికారంలో లేని మంత్రిమండళ్లు]] i359yccelysbtxzjzbo3tmk3m1cdull 0 458856 4594892 2025-06-29T15:04:20Z Batthini Vinay Kumar Goud 78298 [[WP:AES|←]]Created page with 'హెచ్‌.డి. దేవెగౌడ 1 జూన్ 1996న భారత ప్రధానమంత్రిగా ప్రమాణ స్వీకారం చేశారు. ఆయన తొలి మంత్రివర్గంలో మంత్రులు ఈ క్రింది విధంగా ఉన్నారు<ref>{{cite web|title=XI LOK SABHA DEBATES Session II, Budget|url=https://parliamentofindia.nic.in/ls/lsdeb/ls11/ses2/...' 4594892 wikitext text/x-wiki హెచ్‌.డి. దేవెగౌడ 1 జూన్ 1996న భారత ప్రధానమంత్రిగా ప్రమాణ స్వీకారం చేశారు. ఆయన తొలి మంత్రివర్గంలో మంత్రులు ఈ క్రింది విధంగా ఉన్నారు<ref>{{cite web|title=XI LOK SABHA DEBATES Session II, Budget|url=https://parliamentofindia.nic.in/ls/lsdeb/ls11/ses2/01100796.htm|website=parliamentofindia.nic.in}}</ref>{{Infobox government cabinet |cabinet_name = దేవెగౌడ కేంద్ర మంత్రివర్గం<br>భారత గణతంత్ర 18వ మంత్రిత్వ శాఖ |cabinet_type= |cabinet_number = |jurisdiction = |incumbent = | flag = Flag of India.svg | flag_border = true |image = Deve Gowda BNC.jpg |caption = [[హెచ్.డి.దేవెగౌడ]] |date_formed = 1996 జూన్ 1 |date_dissolved =1997 ఏప్రిల్ 21 |government_head = [[హెచ్.డి.దేవెగౌడ]] |government_head_history = |deputy_government_head = |state_head = [[శంకర్ దయాళ్ శర్మ]] |members_number = |former_members_number = |total_number = |political_party = [[జనతాదళ్]] <small>(యునైటెడ్ ఫ్రంట్)</small><br /><small>[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] ఎంపీల మద్దతు 140/543)</small> |legislature_status = సంకీర్ణం{{Composition bar|314|543|{{party color|Janata Dal}}|background-color=|border border-color=darkgray|width=|per=1}} |election = |last_election = |legislature_term = {{Age in years, months and days|1996|06|01|1997|04|21}} |budget = |opposition_cabinet = |opposition_leader = [[అటల్ బిహారీ వాజ్‌పేయి]] ([[లోక్‌సభ]]) [[సికందర్ బఖ్త్]] ([[రాజ్యసభ]]) |incoming_formation = |outgoing_formation = |previous = [[మొదటి వాజ్‌పేయి మంత్రివర్గం]] |successor = [[ గుజ్రాల్ మంత్రివర్గం]] }} == మంత్రుల మండలి == === క్యాబినెట్ మంత్రులు === {| class="wikitable sortable" |+ !మంత్రిత్వ శాఖలు !మంత్రి !పదవీ బాధ్యతలు నుండి !పదవీ బాధ్యతలు వరకు !పార్టీ !వ్యాఖ్యలు |- | rowspan="1" |'''ప్రధానమంత్రి''' '''&''' ఇన్‌చార్జ్: సిబ్బంది, ప్రజా ఫిర్యాదులు, పెన్షన్ల మంత్రిత్వ శాఖ పెట్రోలియం, సహజ వాయువు మంత్రిత్వ శాఖ విద్యుత్ శాఖ అణుశక్తి విభాగం ఎలక్ట్రానిక్స్ విభాగం జమ్మూ కాశ్మీర్ వ్యవహారాల విభాగం సముద్ర అభివృద్ధి విభాగం అంతరిక్ష శాఖ ఏ మంత్రికి కేటాయించని అన్ని ఇతర అంశాలు. |[[హెచ్.డి.దేవెగౌడ|హెచ్‌.డి. దేవెగౌడ]] |1 జూన్ 1996 |21 ఏప్రిల్ 1997 |[[జనతాదళ్|జేడీ]] | |- | rowspan="1" |సంక్షేమ మంత్రి |బల్వంత్ సింగ్ రామూవాలియా |1 జూన్ 1996 |21 ఏప్రిల్ 1997 |[[స్వతంత్ర రాజకీయ నాయకులు|స్వతంత్ర]] | |- | rowspan="1" |సమాచార, ప్రసార శాఖ మంత్రి |సిఎం ఇబ్రహీం |1 జూన్ 1996 |21 ఏప్రిల్ 1997 |[[జనతాదళ్|జేడీ]] | |- | rowspan="3" |పౌర విమానయాన, పర్యాటక శాఖ మంత్రి |సిఎం ఇబ్రహీం |1 జూన్ 1996 |29 జూన్ 1996 |[[జనతాదళ్|జేడీ]] | |- |సిఎం ఇబ్రహీం (పౌర విమానయానం) |29 జూన్ 1996 |21 ఏప్రిల్ 1997 |[[జనతాదళ్|జేడీ]] | |- |శ్రీకాంత్ కుమార్ జెనా (పర్యాటక) |29 జూన్ 1996 |21 ఏప్రిల్ 1997 |[[జనతాదళ్|జేడీ]] | |- | rowspan="1" |ఆహార మంత్రి పౌర ప్రసాద సరఫరాలు, వినియోగదారుల వ్యవహారాలు, ప్రజా పంపిణీ మంత్రి |దేవేంద్ర ప్రసాద్ యాదవ్ |1 జూన్ 1996 |21 ఏప్రిల్ 1997 |[[జనతాదళ్|జేడీ]] | |- | rowspan="1" |విదేశాంగ మంత్రి |ఇందర్ కుమార్ గుజ్రాల్ |1 జూన్ 1996 |21 ఏప్రిల్ 1997 |[[జనతాదళ్|జేడీ]] | |- | rowspan="2" |పట్టణ వ్యవహారాలు, ఉపాధి శాఖ మంత్రి |ఎం. అరుణాచలం |1 జూన్ 1996 |29 జూన్ 1996 |టిఎంసి(ఎం) | |- |హెచ్‌డి దేవెగౌడ |29 జూన్ 1996 |21 ఏప్రిల్ 1997 |[[జనతాదళ్|జేడీ]] |ప్రధానమంత్రి బాధ్యత వహించారు. |- | rowspan="1" |రక్షణ మంత్రి |ములాయం సింగ్ యాదవ్ |1 జూన్ 1996 |21 ఏప్రిల్ 1997 |ఎస్పీ | |- | rowspan="1" |పరిశ్రమల మంత్రి |మురసోలి మారన్ |1 జూన్ 1996 |21 ఏప్రిల్ 1997 |డిఎంకె | |- | rowspan="1" |ఆర్థిక మంత్రి |పి. చిదంబరం |1 జూన్ 1996 |21 ఏప్రిల్ 1997 |టిఎంసి(ఎం) | |- | rowspan="1" |రైల్వే మంత్రి |రామ్ విలాస్ పాశ్వాన్ |1 జూన్ 1996 |21 ఏప్రిల్ 1997 |[[జనతాదళ్|జేడీ]] | |- | rowspan="1" |మానవ వనరుల అభివృద్ధి మంత్రి |ఎస్.ఆర్. బొమ్మై |1 జూన్ 1996 |21 ఏప్రిల్ 1997 |[[జనతాదళ్|జేడీ]] | |- | rowspan="1" |ఉపరితల రవాణా మంత్రి |టిజి వెంకట్రామన్ |1 జూన్ 1996 |21 ఏప్రిల్ 1997 |డిఎంకె | |- | rowspan="1" |గ్రామీణ ప్రాంతాలు, ఉపాధి శాఖ మంత్రి |కింజరపు యెర్రాన్ నాయుడు |1 జూన్ 1996 |21 ఏప్రిల్ 1997 |టీడీపీ | |- | rowspan="4" |వ్యవసాయ మంత్రి |హెచ్‌డి దేవెగౌడ |1 జూన్ 1996 |29 జూన్ 1996 |[[జనతాదళ్|జేడీ]] |ప్రధానమంత్రి బాధ్యత వహించారు. |- |చతురానన్ మిశ్రా |29 జూన్ 1996 |21 ఏప్రిల్ 1997 |సిపిఐ | |- |దిలీప్ రే (పశుసంవర్ధక మరియు పాడి పరిశ్రమ) |29 జూన్ 1996 |6 జూలై 1996 |[[జనతాదళ్|జేడీ]] |సహాయ మంత్రి (ఇండియా) బాధ్యత వహించారు. |- |రఘువంశ్ ప్రసాద్ సింగ్ (పశుసంవర్ధక మరియు పాడి పరిశ్రమ) |6 జూలై 1996 |21 ఏప్రిల్ 1997 |[[జనతాదళ్|జేడీ]] |సహాయ మంత్రి (ఇండియా) బాధ్యత వహించారు. |- | rowspan="2" |హోం మంత్రి |హెచ్‌డి దేవెగౌడ |1 జూన్ 1996 |29 జూన్ 1996 |[[జనతాదళ్|జేడీ]] |ప్రధానమంత్రి బాధ్యత వహించారు. |- |ఇంద్రజిత్ గుప్తా |29 జూన్ 1996 |21 ఏప్రిల్ 1997 |సిపిఐ | |- | rowspan="2" |రసాయనాలు, ఎరువుల శాఖ మంత్రి |హెచ్‌డి దేవెగౌడ |1 జూన్ 1996 |29 జూన్ 1996 |[[జనతాదళ్|జేడీ]] |ప్రధానమంత్రి బాధ్యత వహించారు. |- |సిస్ రామ్ ఓలా |29 జూన్ 1996 |21 ఏప్రిల్ 1997 |ఎఐఐసి(టి) |సహాయ మంత్రి (ఇండియా) బాధ్యత వహించారు. |- | rowspan="3" |కమ్యూనికేషన్ల మంత్రి |హెచ్‌డి దేవెగౌడ |1 జూన్ 1996 |29 జూన్ 1996 |[[జనతాదళ్|జేడీ]] |ప్రధానమంత్రి బాధ్యత వహించారు. |- |బేణి ప్రసాద్ వర్మ |29 జూన్ 1996 |10 జూలై 1997 |ఎస్పీ |సహాయ మంత్రి (ఇండియా) బాధ్యత వహించారు. |- |బేణి ప్రసాద్ వర్మ |10 జూలై 1997 |19 మార్చి 1998 |ఎస్పీ | |- | rowspan="3" |పర్యావరణం, అటవీ శాఖ మంత్రి |హెచ్‌డి దేవెగౌడ |1 జూన్ 1996 |29 జూన్ 1996 |[[జనతాదళ్|జేడీ]] |ప్రధానమంత్రి బాధ్యత వహించారు. |- |జై నారాయణ్ ప్రసాద్ నిషాద్ |29 జూన్ 1996 |21 ఫిబ్రవరి 1997 |[[జనతాదళ్|జేడీ]] |సహాయ మంత్రి (ఇండియా) బాధ్యత వహించారు. |- |సైఫుద్దీన్ సోజ్ |21 ఫిబ్రవరి 1997 |19 మార్చి 1998 |జెకెఎన్‌సి | |- | rowspan="2" |ఆరోగ్య, కుటుంబ సంక్షేమ శాఖ మంత్రి |హెచ్‌డి దేవెగౌడ |1 జూన్ 1996 |29 జూన్ 1996 |[[జనతాదళ్|జేడీ]] |ప్రధానమంత్రి బాధ్యత వహించారు. |- |సలీం ఇక్బాల్ షెర్వాణి |29 జూన్ 1996 |21 ఏప్రిల్ 1997 |ఎస్పీ |సహాయ మంత్రి (ఇండియా) బాధ్యత వహించారు. |- | rowspan="2" |గనుల శాఖ మంత్రి ఉక్కు శాఖ మంత్రి |హెచ్‌డి దేవెగౌడ |1 జూన్ 1996 |29 జూన్ 1996 |[[జనతాదళ్|జేడీ]] |ప్రధానమంత్రి బాధ్యత వహించారు. |- |బీరేంద్ర ప్రసాద్ బైశ్యా |29 జూన్ 1996 |21 ఏప్రిల్ 1997 |ఎజిపి | |- | rowspan="2" |శాస్త్ర సాంకేతిక శాఖ మంత్రి ప్రణాళిక, కార్యక్రమాల అమలు శాఖ మంత్రి |హెచ్‌డి దేవెగౌడ |1 జూన్ 1996 |29 జూన్ 1996 |[[జనతాదళ్|జేడీ]] |ప్రధానమంత్రి బాధ్యత వహించారు. |- |యోగిందర్ కె అలఘ్ |29 జూన్ 1996 |21 ఏప్రిల్ 1997 |భారతదేశం |సహాయ మంత్రి (ఇండియా) బాధ్యత వహించారు. |- | rowspan="3" |జౌళి శాఖ మంత్రి |హెచ్‌డి దేవెగౌడ |1 జూన్ 1996 |29 జూన్ 1996 |[[జనతాదళ్|జేడీ]] |ప్రధానమంత్రి బాధ్యత వహించారు. |- |ఆర్ఎల్ జాలప్ప |29 జూన్ 1996 |10 జూలై 1997 |[[జనతాదళ్|జేడీ]] |సహాయ మంత్రి (ఇండియా) బాధ్యత వహించారు. |- |ఆర్ఎల్ జాలప్ప |10 జూలై 1997 |19 మార్చి 1998 |[[జనతాదళ్|జేడీ]] | |- | rowspan="2" |కార్మిక మంత్రి |బల్వంత్ సింగ్ రామూవాలియా |1 జూన్ 1996 |29 జూన్ 1996 |భారతదేశం | |- |ఎం. అరుణాచలం |29 జూన్ 1996 |21 ఏప్రిల్ 1997 |టిఎంసి(ఎం) | |- | rowspan="2" |వాణిజ్య మంత్రి |దేవేంద్ర ప్రసాద్ యాదవ్ |1 జూన్ 1996 |29 జూన్ 1996 |[[జనతాదళ్|జేడీ]] | |- |బొల్లా బుల్లి రామయ్య |29 జూన్ 1996 |21 ఏప్రిల్ 1997 |టీడీపీ |సహాయ మంత్రి (ఇండియా) బాధ్యత వహించారు. |- | rowspan="2" |జల వనరుల మంత్రి |ఇందర్ కుమార్ గుజ్రాల్ |1 జూన్ 1996 |29 జూన్ 1996 |[[జనతాదళ్|జేడీ]] | |- |జనేశ్వర్ మిశ్రా |29 జూన్ 1996 |21 ఏప్రిల్ 1997 |ఎస్పీ | |- | rowspan="3" |చట్టం, న్యాయం, కంపెనీ వ్యవహారాల మంత్రి |పి. చిదంబరం |1 జూన్ 1996 |29 జూన్ 1996 |టిఎంసి(ఎం) | |- |పి. చిదంబరం (కంపెనీ వ్యవహారాలు) |1 జూన్ 1996 |29 జూన్ 1996 |టిఎంసి(ఎం) | |- |రమాకాంత్ ఖలాప్ (లా అండ్ జస్టిస్) |29 జూన్ 1996 |26 జూలై 1996 |ఎంజిపి |రాష్ట్ర మంత్రి (స్వతంత్ర బాధ్యత) బాధ్యత వహించారు. చట్టం మరియు న్యాయ మంత్రిత్వ శాఖ మరియు కంపెనీ వ్యవహారాల శాఖగా విభజించబడింది. |- | rowspan="1" |చట్టం, న్యాయ శాఖ మంత్రి |రమాకాంత్ ఖలప్ |26 జూలై 1996 |21 ఏప్రిల్ 1997 |ఎంజిపి |సహాయ మంత్రి (ఇండియా) బాధ్యత వహించారు. |- | rowspan="2" |పార్లమెంటరీ వ్యవహారాల మంత్రి |రామ్ విలాస్ పాశ్వాన్ |1 జూన్ 1996 |29 జూన్ 1996 |[[జనతాదళ్|జేడీ]] | |- |శ్రీకాంత్ కుమార్ జెనా |29 జూన్ 1996 |21 ఏప్రిల్ 1997 |[[జనతాదళ్|జేడీ]] | |- | rowspan="2" |బొగ్గు శాఖ మంత్రి |ఎస్.ఆర్. బొమ్మై |1 జూన్ 1996 |29 జూన్ 1996 |[[జనతాదళ్|జేడీ]] | |- |కాంతి సింగ్ |29 జూన్ 1996 |21 ఏప్రిల్ 1997 |[[జనతాదళ్|జేడీ]] |సహాయ మంత్రి (ఇండియా) బాధ్యత వహించారు. |- | rowspan="2" |ఆహార ప్రాసెసింగ్ పరిశ్రమల మంత్రి |హెచ్‌డి దేవెగౌడ |1 జూన్ 1996 |6 జూలై 1996 |[[జనతాదళ్|జేడీ]] |ప్రధానమంత్రి బాధ్యత వహించారు. |- |దిలీప్ రే |6 జూలై 1996 |19 మార్చి 1998 |[[జనతాదళ్|జేడీ]] |సహాయ మంత్రి (ఇండియా) బాధ్యత వహించారు. |- | rowspan="2" |సంప్రదాయేతర ఇంధన వనరుల మంత్రి |హెచ్‌డి దేవెగౌడ |1 జూన్ 1996 |21 ఫిబ్రవరి 1997 |[[జనతాదళ్|జేడీ]] |ప్రధానమంత్రి బాధ్యత వహించారు. |- |జై నారాయణ్ ప్రసాద్ నిషాద్ |21 ఫిబ్రవరి 1997 |19 మార్చి 1998 |[[జనతాదళ్|జేడీ]] |సహాయ మంత్రి (ఇండియా) బాధ్యత వహించారు. |} === రాష్ట్ర మంత్రులు === {| class="wikitable sortable" |+ !మంత్రిత్వ శాఖలు !మంత్రి !పదవీ బాధ్యతలు నుండి !పదవీ బాధ్యతలు వరకు !పార్టీ |- | rowspan="1" |కమ్యూనికేషన్ల మంత్రిత్వ శాఖ సహాయ మంత్రి |బేణి ప్రసాద్ వర్మ |1 జూన్ 1996 |29 జూన్ 1996 |ఎస్పీ |- | rowspan="3" |పార్లమెంటరీ వ్యవహారాల మంత్రిత్వ శాఖ సహాయ మంత్రి |బేణి ప్రసాద్ వర్మ |1 జూన్ 1996 |29 జూన్ 1996 |ఎస్పీ |- |ఉమ్మారెడ్డి వెంకటేశ్వర్లు |1 జూన్ 1996 |21 ఏప్రిల్ 1997 |టీడీపీ |- |ఎస్.ఆర్. బాలసుబ్రమోనియన్ |29 జూన్ 1996 |21 ఏప్రిల్ 1997 |టిఎంసి(ఎం) |- | rowspan="1" |గ్రామీణ ప్రాంతాలు, ఉపాధి మంత్రిత్వ శాఖ సహాయ మంత్రి |చంద్రదేవ్ ప్రసాద్ వర్మ |1 జూన్ 1996 |21 ఏప్రిల్ 1997 |[[జనతాదళ్|జేడీ]] |- | rowspan="1" |పర్యావరణం, అడవుల మంత్రిత్వ శాఖ సహాయ మంత్రి |జై నారాయణ్ ప్రసాద్ నిషాద్ |1 జూన్ 1996 |29 జూన్ 1996 |[[జనతాదళ్|జేడీ]] |- | rowspan="1" |మానవ వనరుల అభివృద్ధి మంత్రిత్వ శాఖ సహాయ మంత్రి |కాంతి సింగ్ |1 జూన్ 1996 |29 జూన్ 1996 |[[జనతాదళ్|జేడీ]] |- | rowspan="2" |హోం మంత్రిత్వ శాఖ సహాయ మంత్రి |మహమ్మద్ తస్లిముద్దీన్ |1 జూన్ 1996 |9 జూలై 1996 |[[జనతాదళ్|జేడీ]] |- |మక్బూల్ దార్ |10 జూలై 1996 |21 ఏప్రిల్ 1997 |[[జనతాదళ్|జేడీ]] |- | rowspan="1" |ఆరోగ్య, కుటుంబ సంక్షేమ మంత్రిత్వ శాఖ సహాయ మంత్రి |సలీం ఇక్బాల్ షెర్వాణి |1 జూన్ 1996 |29 జూన్ 1996 |ఎస్పీ |- | rowspan="1" |వ్యవసాయ మంత్రిత్వ శాఖ సహాయ మంత్రి |[[ఉమ్మారెడ్డి వెంకటేశ్వర్లు]] |1 జూన్ 1996 |29 జూన్ 1996 |టీడీపీ |- | rowspan="1" |సంప్రదాయేతర ఇంధన వనరుల మంత్రిత్వ శాఖ సహాయ మంత్రి |[[సముద్రాల వేణుగోపాలాచారి|సముద్రాల వేణుగోపాల్ చారి]] |29 జూన్ 1996 |21 ఫిబ్రవరి 1997 |టీడీపీ |- | rowspan="1" |పట్టణ వ్యవహారాలు, ఉపాధి మంత్రిత్వ శాఖ సహాయ మంత్రి |[[ఉమ్మారెడ్డి వెంకటేశ్వర్లు]] |29 జూన్ 1996 |21 ఏప్రిల్ 1997 |టీడీపీ |- | rowspan="1" |సిబ్బంది, ప్రజా ఫిర్యాదులు, పెన్షన్ల మంత్రిత్వ శాఖ సహాయ మంత్రి |ఎస్.ఆర్. బాలసుబ్రమోనియన్ |29 జూన్ 1996 |21 ఏప్రిల్ 1997 |టిఎంసి(ఎం) |- | rowspan="2" |మానవ వనరుల అభివృద్ధి మంత్రిత్వ శాఖ సహాయ మంత్రి |ఆర్. ధనుస్కోడి అథితన్ (యువజన వ్యవహారాలు మరియు క్రీడలు) |29 జూన్ 1996 |21 ఏప్రిల్ 1997 |టిఎంసి(ఎం) |- |ముహి రామ్ సైకియా (విద్య) |29 జూన్ 1996 |21 ఏప్రిల్ 1997 |ఎజిపి |- | rowspan="1" |రైల్వే మంత్రిత్వ శాఖ సహాయ మంత్రి |సత్పాల్ మహారాజ్ |6 జూలై 1996 |21 ఏప్రిల్ 1997 |ఎఐఐసి(టి) |- | rowspan="1" |రక్షణ మంత్రిత్వ శాఖ సహాయ మంత్రి |ఎన్.వి.ఎన్. సోము |6 జూలై 1996 |21 ఏప్రిల్ 1997 |డిఎంకె |- | rowspan="1" |పెట్రోలియం, సహజ వాయువు మంత్రిత్వ శాఖ సహాయ మంత్రి |టిఆర్ బాలు |6 జూలై 1996 |21 ఏప్రిల్ 1997 |డిఎంకె |- | rowspan="1" |ఆర్థిక మంత్రిత్వ శాఖ సహాయ మంత్రి |ఎంపీ వీరేంద్ర కుమార్ |21 ఫిబ్రవరి 1997 |21 ఏప్రిల్ 1997 |[[జనతాదళ్|జేడీ]] |} ==మూలాలు== {{మూలాలజాబితా}} [[వర్గం:అధికారంలో లేని మంత్రిమండళ్లు]] ppqdqn532ct19q79o6qbwtlfheribqc 4594895 4594892 2025-06-29T15:05:49Z Batthini Vinay Kumar Goud 78298 4594895 wikitext text/x-wiki హెచ్‌.డి. దేవెగౌడ 1 జూన్ 1996న భారత ప్రధానమంత్రిగా ప్రమాణ స్వీకారం చేశారు. ఆయన తొలి మంత్రివర్గంలో మంత్రులు ఈ క్రింది విధంగా ఉన్నారు<ref>{{cite web|title=XI LOK SABHA DEBATES Session II, Budget|url=https://parliamentofindia.nic.in/ls/lsdeb/ls11/ses2/01100796.htm|website=parliamentofindia.nic.in}}</ref>{{Infobox government cabinet |cabinet_name = దేవెగౌడ కేంద్ర మంత్రివర్గం<br>భారత గణతంత్ర 18వ మంత్రిత్వ శాఖ |cabinet_type= |cabinet_number = |jurisdiction = |incumbent = | flag = Flag of India.svg | flag_border = true |image = Deve Gowda BNC.jpg |caption = [[హెచ్.డి.దేవెగౌడ]] |date_formed = 1996 జూన్ 1 |date_dissolved =1997 ఏప్రిల్ 21 |government_head = [[హెచ్.డి.దేవెగౌడ]] |government_head_history = |deputy_government_head = |state_head = [[శంకర్ దయాళ్ శర్మ]] |members_number = |former_members_number = |total_number = |political_party = [[జనతాదళ్]] <small>(యునైటెడ్ ఫ్రంట్)</small><br /><small>[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] ఎంపీల మద్దతు 140/543)</small> |legislature_status = సంకీర్ణం{{Composition bar|314|543|{{party color|Janata Dal}}|background-color=|border border-color=darkgray|width=|per=1}} |election = |last_election = |legislature_term = {{Age in years, months and days|1996|06|01|1997|04|21}} |budget = |opposition_cabinet = |opposition_leader = [[అటల్ బిహారీ వాజ్‌పేయి]] ([[లోక్‌సభ]]) [[సికందర్ బఖ్త్]] ([[రాజ్యసభ]]) |incoming_formation = |outgoing_formation = |previous = [[మొదటి వాజ్‌పేయి మంత్రివర్గం]] |successor = [[గుజ్రాల్ మంత్రివర్గం]] }} == మంత్రుల మండలి == === క్యాబినెట్ మంత్రులు === {| class="wikitable sortable" |+ !మంత్రిత్వ శాఖలు !మంత్రి !పదవీ బాధ్యతలు నుండి !పదవీ బాధ్యతలు వరకు !పార్టీ !వ్యాఖ్యలు |- | rowspan="1" |'''ప్రధానమంత్రి''' '''&''' ఇన్‌చార్జ్: సిబ్బంది, ప్రజా ఫిర్యాదులు, పెన్షన్ల మంత్రిత్వ శాఖ పెట్రోలియం, సహజ వాయువు మంత్రిత్వ శాఖ విద్యుత్ శాఖ అణుశక్తి విభాగం ఎలక్ట్రానిక్స్ విభాగం జమ్మూ కాశ్మీర్ వ్యవహారాల విభాగం సముద్ర అభివృద్ధి విభాగం అంతరిక్ష శాఖ ఏ మంత్రికి కేటాయించని అన్ని ఇతర అంశాలు. |[[హెచ్.డి.దేవెగౌడ|హెచ్‌.డి. దేవెగౌడ]] |1 జూన్ 1996 |21 ఏప్రిల్ 1997 |[[జనతాదళ్|జేడీ]] | |- | rowspan="1" |సంక్షేమ మంత్రి |బల్వంత్ సింగ్ రామూవాలియా |1 జూన్ 1996 |21 ఏప్రిల్ 1997 |[[స్వతంత్ర రాజకీయ నాయకులు|స్వతంత్ర]] | |- | rowspan="1" |సమాచార, ప్రసార శాఖ మంత్రి |సిఎం ఇబ్రహీం |1 జూన్ 1996 |21 ఏప్రిల్ 1997 |[[జనతాదళ్|జేడీ]] | |- | rowspan="3" |పౌర విమానయాన, పర్యాటక శాఖ మంత్రి |సిఎం ఇబ్రహీం |1 జూన్ 1996 |29 జూన్ 1996 |[[జనతాదళ్|జేడీ]] | |- |సిఎం ఇబ్రహీం (పౌర విమానయానం) |29 జూన్ 1996 |21 ఏప్రిల్ 1997 |[[జనతాదళ్|జేడీ]] | |- |శ్రీకాంత్ కుమార్ జెనా (పర్యాటక) |29 జూన్ 1996 |21 ఏప్రిల్ 1997 |[[జనతాదళ్|జేడీ]] | |- | rowspan="1" |ఆహార మంత్రి పౌర ప్రసాద సరఫరాలు, వినియోగదారుల వ్యవహారాలు, ప్రజా పంపిణీ మంత్రి |దేవేంద్ర ప్రసాద్ యాదవ్ |1 జూన్ 1996 |21 ఏప్రిల్ 1997 |[[జనతాదళ్|జేడీ]] | |- | rowspan="1" |విదేశాంగ మంత్రి |ఇందర్ కుమార్ గుజ్రాల్ |1 జూన్ 1996 |21 ఏప్రిల్ 1997 |[[జనతాదళ్|జేడీ]] | |- | rowspan="2" |పట్టణ వ్యవహారాలు, ఉపాధి శాఖ మంత్రి |ఎం. అరుణాచలం |1 జూన్ 1996 |29 జూన్ 1996 |టిఎంసి(ఎం) | |- |హెచ్‌డి దేవెగౌడ |29 జూన్ 1996 |21 ఏప్రిల్ 1997 |[[జనతాదళ్|జేడీ]] |ప్రధానమంత్రి బాధ్యత వహించారు. |- | rowspan="1" |రక్షణ మంత్రి |ములాయం సింగ్ యాదవ్ |1 జూన్ 1996 |21 ఏప్రిల్ 1997 |ఎస్పీ | |- | rowspan="1" |పరిశ్రమల మంత్రి |మురసోలి మారన్ |1 జూన్ 1996 |21 ఏప్రిల్ 1997 |డిఎంకె | |- | rowspan="1" |ఆర్థిక మంత్రి |పి. చిదంబరం |1 జూన్ 1996 |21 ఏప్రిల్ 1997 |టిఎంసి(ఎం) | |- | rowspan="1" |రైల్వే మంత్రి |రామ్ విలాస్ పాశ్వాన్ |1 జూన్ 1996 |21 ఏప్రిల్ 1997 |[[జనతాదళ్|జేడీ]] | |- | rowspan="1" |మానవ వనరుల అభివృద్ధి మంత్రి |ఎస్.ఆర్. బొమ్మై |1 జూన్ 1996 |21 ఏప్రిల్ 1997 |[[జనతాదళ్|జేడీ]] | |- | rowspan="1" |ఉపరితల రవాణా మంత్రి |టిజి వెంకట్రామన్ |1 జూన్ 1996 |21 ఏప్రిల్ 1997 |డిఎంకె | |- | rowspan="1" |గ్రామీణ ప్రాంతాలు, ఉపాధి శాఖ మంత్రి |కింజరపు యెర్రాన్ నాయుడు |1 జూన్ 1996 |21 ఏప్రిల్ 1997 |టీడీపీ | |- | rowspan="4" |వ్యవసాయ మంత్రి |హెచ్‌డి దేవెగౌడ |1 జూన్ 1996 |29 జూన్ 1996 |[[జనతాదళ్|జేడీ]] |ప్రధానమంత్రి బాధ్యత వహించారు. |- |చతురానన్ మిశ్రా |29 జూన్ 1996 |21 ఏప్రిల్ 1997 |సిపిఐ | |- |దిలీప్ రే (పశుసంవర్ధక మరియు పాడి పరిశ్రమ) |29 జూన్ 1996 |6 జూలై 1996 |[[జనతాదళ్|జేడీ]] |సహాయ మంత్రి (ఇండియా) బాధ్యత వహించారు. |- |రఘువంశ్ ప్రసాద్ సింగ్ (పశుసంవర్ధక మరియు పాడి పరిశ్రమ) |6 జూలై 1996 |21 ఏప్రిల్ 1997 |[[జనతాదళ్|జేడీ]] |సహాయ మంత్రి (ఇండియా) బాధ్యత వహించారు. |- | rowspan="2" |హోం మంత్రి |హెచ్‌డి దేవెగౌడ |1 జూన్ 1996 |29 జూన్ 1996 |[[జనతాదళ్|జేడీ]] |ప్రధానమంత్రి బాధ్యత వహించారు. |- |ఇంద్రజిత్ గుప్తా |29 జూన్ 1996 |21 ఏప్రిల్ 1997 |సిపిఐ | |- | rowspan="2" |రసాయనాలు, ఎరువుల శాఖ మంత్రి |హెచ్‌డి దేవెగౌడ |1 జూన్ 1996 |29 జూన్ 1996 |[[జనతాదళ్|జేడీ]] |ప్రధానమంత్రి బాధ్యత వహించారు. |- |సిస్ రామ్ ఓలా |29 జూన్ 1996 |21 ఏప్రిల్ 1997 |ఎఐఐసి(టి) |సహాయ మంత్రి (ఇండియా) బాధ్యత వహించారు. |- | rowspan="3" |కమ్యూనికేషన్ల మంత్రి |హెచ్‌డి దేవెగౌడ |1 జూన్ 1996 |29 జూన్ 1996 |[[జనతాదళ్|జేడీ]] |ప్రధానమంత్రి బాధ్యత వహించారు. |- |బేణి ప్రసాద్ వర్మ |29 జూన్ 1996 |10 జూలై 1997 |ఎస్పీ |సహాయ మంత్రి (ఇండియా) బాధ్యత వహించారు. |- |బేణి ప్రసాద్ వర్మ |10 జూలై 1997 |19 మార్చి 1998 |ఎస్పీ | |- | rowspan="3" |పర్యావరణం, అటవీ శాఖ మంత్రి |హెచ్‌డి దేవెగౌడ |1 జూన్ 1996 |29 జూన్ 1996 |[[జనతాదళ్|జేడీ]] |ప్రధానమంత్రి బాధ్యత వహించారు. |- |జై నారాయణ్ ప్రసాద్ నిషాద్ |29 జూన్ 1996 |21 ఫిబ్రవరి 1997 |[[జనతాదళ్|జేడీ]] |సహాయ మంత్రి (ఇండియా) బాధ్యత వహించారు. |- |సైఫుద్దీన్ సోజ్ |21 ఫిబ్రవరి 1997 |19 మార్చి 1998 |జెకెఎన్‌సి | |- | rowspan="2" |ఆరోగ్య, కుటుంబ సంక్షేమ శాఖ మంత్రి |హెచ్‌డి దేవెగౌడ |1 జూన్ 1996 |29 జూన్ 1996 |[[జనతాదళ్|జేడీ]] |ప్రధానమంత్రి బాధ్యత వహించారు. |- |సలీం ఇక్బాల్ షెర్వాణి |29 జూన్ 1996 |21 ఏప్రిల్ 1997 |ఎస్పీ |సహాయ మంత్రి (ఇండియా) బాధ్యత వహించారు. |- | rowspan="2" |గనుల శాఖ మంత్రి ఉక్కు శాఖ మంత్రి |హెచ్‌డి దేవెగౌడ |1 జూన్ 1996 |29 జూన్ 1996 |[[జనతాదళ్|జేడీ]] |ప్రధానమంత్రి బాధ్యత వహించారు. |- |బీరేంద్ర ప్రసాద్ బైశ్యా |29 జూన్ 1996 |21 ఏప్రిల్ 1997 |ఎజిపి | |- | rowspan="2" |శాస్త్ర సాంకేతిక శాఖ మంత్రి ప్రణాళిక, కార్యక్రమాల అమలు శాఖ మంత్రి |హెచ్‌డి దేవెగౌడ |1 జూన్ 1996 |29 జూన్ 1996 |[[జనతాదళ్|జేడీ]] |ప్రధానమంత్రి బాధ్యత వహించారు. |- |యోగిందర్ కె అలఘ్ |29 జూన్ 1996 |21 ఏప్రిల్ 1997 |భారతదేశం |సహాయ మంత్రి (ఇండియా) బాధ్యత వహించారు. |- | rowspan="3" |జౌళి శాఖ మంత్రి |హెచ్‌డి దేవెగౌడ |1 జూన్ 1996 |29 జూన్ 1996 |[[జనతాదళ్|జేడీ]] |ప్రధానమంత్రి బాధ్యత వహించారు. |- |ఆర్ఎల్ జాలప్ప |29 జూన్ 1996 |10 జూలై 1997 |[[జనతాదళ్|జేడీ]] |సహాయ మంత్రి (ఇండియా) బాధ్యత వహించారు. |- |ఆర్ఎల్ జాలప్ప |10 జూలై 1997 |19 మార్చి 1998 |[[జనతాదళ్|జేడీ]] | |- | rowspan="2" |కార్మిక మంత్రి |బల్వంత్ సింగ్ రామూవాలియా |1 జూన్ 1996 |29 జూన్ 1996 |భారతదేశం | |- |ఎం. అరుణాచలం |29 జూన్ 1996 |21 ఏప్రిల్ 1997 |టిఎంసి(ఎం) | |- | rowspan="2" |వాణిజ్య మంత్రి |దేవేంద్ర ప్రసాద్ యాదవ్ |1 జూన్ 1996 |29 జూన్ 1996 |[[జనతాదళ్|జేడీ]] | |- |బొల్లా బుల్లి రామయ్య |29 జూన్ 1996 |21 ఏప్రిల్ 1997 |టీడీపీ |సహాయ మంత్రి (ఇండియా) బాధ్యత వహించారు. |- | rowspan="2" |జల వనరుల మంత్రి |ఇందర్ కుమార్ గుజ్రాల్ |1 జూన్ 1996 |29 జూన్ 1996 |[[జనతాదళ్|జేడీ]] | |- |జనేశ్వర్ మిశ్రా |29 జూన్ 1996 |21 ఏప్రిల్ 1997 |ఎస్పీ | |- | rowspan="3" |చట్టం, న్యాయం, కంపెనీ వ్యవహారాల మంత్రి |పి. చిదంబరం |1 జూన్ 1996 |29 జూన్ 1996 |టిఎంసి(ఎం) | |- |పి. చిదంబరం (కంపెనీ వ్యవహారాలు) |1 జూన్ 1996 |29 జూన్ 1996 |టిఎంసి(ఎం) | |- |రమాకాంత్ ఖలాప్ (లా అండ్ జస్టిస్) |29 జూన్ 1996 |26 జూలై 1996 |ఎంజిపి |రాష్ట్ర మంత్రి (స్వతంత్ర బాధ్యత) బాధ్యత వహించారు. చట్టం మరియు న్యాయ మంత్రిత్వ శాఖ మరియు కంపెనీ వ్యవహారాల శాఖగా విభజించబడింది. |- | rowspan="1" |చట్టం, న్యాయ శాఖ మంత్రి |రమాకాంత్ ఖలప్ |26 జూలై 1996 |21 ఏప్రిల్ 1997 |ఎంజిపి |సహాయ మంత్రి (ఇండియా) బాధ్యత వహించారు. |- | rowspan="2" |పార్లమెంటరీ వ్యవహారాల మంత్రి |రామ్ విలాస్ పాశ్వాన్ |1 జూన్ 1996 |29 జూన్ 1996 |[[జనతాదళ్|జేడీ]] | |- |శ్రీకాంత్ కుమార్ జెనా |29 జూన్ 1996 |21 ఏప్రిల్ 1997 |[[జనతాదళ్|జేడీ]] | |- | rowspan="2" |బొగ్గు శాఖ మంత్రి |ఎస్.ఆర్. బొమ్మై |1 జూన్ 1996 |29 జూన్ 1996 |[[జనతాదళ్|జేడీ]] | |- |కాంతి సింగ్ |29 జూన్ 1996 |21 ఏప్రిల్ 1997 |[[జనతాదళ్|జేడీ]] |సహాయ మంత్రి (ఇండియా) బాధ్యత వహించారు. |- | rowspan="2" |ఆహార ప్రాసెసింగ్ పరిశ్రమల మంత్రి |హెచ్‌డి దేవెగౌడ |1 జూన్ 1996 |6 జూలై 1996 |[[జనతాదళ్|జేడీ]] |ప్రధానమంత్రి బాధ్యత వహించారు. |- |దిలీప్ రే |6 జూలై 1996 |19 మార్చి 1998 |[[జనతాదళ్|జేడీ]] |సహాయ మంత్రి (ఇండియా) బాధ్యత వహించారు. |- | rowspan="2" |సంప్రదాయేతర ఇంధన వనరుల మంత్రి |హెచ్‌డి దేవెగౌడ |1 జూన్ 1996 |21 ఫిబ్రవరి 1997 |[[జనతాదళ్|జేడీ]] |ప్రధానమంత్రి బాధ్యత వహించారు. |- |జై నారాయణ్ ప్రసాద్ నిషాద్ |21 ఫిబ్రవరి 1997 |19 మార్చి 1998 |[[జనతాదళ్|జేడీ]] |సహాయ మంత్రి (ఇండియా) బాధ్యత వహించారు. |} === రాష్ట్ర మంత్రులు === {| class="wikitable sortable" |+ !మంత్రిత్వ శాఖలు !మంత్రి !పదవీ బాధ్యతలు నుండి !పదవీ బాధ్యతలు వరకు !పార్టీ |- | rowspan="1" |కమ్యూనికేషన్ల మంత్రిత్వ శాఖ సహాయ మంత్రి |బేణి ప్రసాద్ వర్మ |1 జూన్ 1996 |29 జూన్ 1996 |ఎస్పీ |- | rowspan="3" |పార్లమెంటరీ వ్యవహారాల మంత్రిత్వ శాఖ సహాయ మంత్రి |బేణి ప్రసాద్ వర్మ |1 జూన్ 1996 |29 జూన్ 1996 |ఎస్పీ |- |ఉమ్మారెడ్డి వెంకటేశ్వర్లు |1 జూన్ 1996 |21 ఏప్రిల్ 1997 |టీడీపీ |- |ఎస్.ఆర్. బాలసుబ్రమోనియన్ |29 జూన్ 1996 |21 ఏప్రిల్ 1997 |టిఎంసి(ఎం) |- | rowspan="1" |గ్రామీణ ప్రాంతాలు, ఉపాధి మంత్రిత్వ శాఖ సహాయ మంత్రి |చంద్రదేవ్ ప్రసాద్ వర్మ |1 జూన్ 1996 |21 ఏప్రిల్ 1997 |[[జనతాదళ్|జేడీ]] |- | rowspan="1" |పర్యావరణం, అడవుల మంత్రిత్వ శాఖ సహాయ మంత్రి |జై నారాయణ్ ప్రసాద్ నిషాద్ |1 జూన్ 1996 |29 జూన్ 1996 |[[జనతాదళ్|జేడీ]] |- | rowspan="1" |మానవ వనరుల అభివృద్ధి మంత్రిత్వ శాఖ సహాయ మంత్రి |కాంతి సింగ్ |1 జూన్ 1996 |29 జూన్ 1996 |[[జనతాదళ్|జేడీ]] |- | rowspan="2" |హోం మంత్రిత్వ శాఖ సహాయ మంత్రి |మహమ్మద్ తస్లిముద్దీన్ |1 జూన్ 1996 |9 జూలై 1996 |[[జనతాదళ్|జేడీ]] |- |మక్బూల్ దార్ |10 జూలై 1996 |21 ఏప్రిల్ 1997 |[[జనతాదళ్|జేడీ]] |- | rowspan="1" |ఆరోగ్య, కుటుంబ సంక్షేమ మంత్రిత్వ శాఖ సహాయ మంత్రి |సలీం ఇక్బాల్ షెర్వాణి |1 జూన్ 1996 |29 జూన్ 1996 |ఎస్పీ |- | rowspan="1" |వ్యవసాయ మంత్రిత్వ శాఖ సహాయ మంత్రి |[[ఉమ్మారెడ్డి వెంకటేశ్వర్లు]] |1 జూన్ 1996 |29 జూన్ 1996 |టీడీపీ |- | rowspan="1" |సంప్రదాయేతర ఇంధన వనరుల మంత్రిత్వ శాఖ సహాయ మంత్రి |[[సముద్రాల వేణుగోపాలాచారి|సముద్రాల వేణుగోపాల్ చారి]] |29 జూన్ 1996 |21 ఫిబ్రవరి 1997 |టీడీపీ |- | rowspan="1" |పట్టణ వ్యవహారాలు, ఉపాధి మంత్రిత్వ శాఖ సహాయ మంత్రి |[[ఉమ్మారెడ్డి వెంకటేశ్వర్లు]] |29 జూన్ 1996 |21 ఏప్రిల్ 1997 |టీడీపీ |- | rowspan="1" |సిబ్బంది, ప్రజా ఫిర్యాదులు, పెన్షన్ల మంత్రిత్వ శాఖ సహాయ మంత్రి |ఎస్.ఆర్. బాలసుబ్రమోనియన్ |29 జూన్ 1996 |21 ఏప్రిల్ 1997 |టిఎంసి(ఎం) |- | rowspan="2" |మానవ వనరుల అభివృద్ధి మంత్రిత్వ శాఖ సహాయ మంత్రి |ఆర్. ధనుస్కోడి అథితన్ (యువజన వ్యవహారాలు మరియు క్రీడలు) |29 జూన్ 1996 |21 ఏప్రిల్ 1997 |టిఎంసి(ఎం) |- |ముహి రామ్ సైకియా (విద్య) |29 జూన్ 1996 |21 ఏప్రిల్ 1997 |ఎజిపి |- | rowspan="1" |రైల్వే మంత్రిత్వ శాఖ సహాయ మంత్రి |సత్పాల్ మహారాజ్ |6 జూలై 1996 |21 ఏప్రిల్ 1997 |ఎఐఐసి(టి) |- | rowspan="1" |రక్షణ మంత్రిత్వ శాఖ సహాయ మంత్రి |ఎన్.వి.ఎన్. సోము |6 జూలై 1996 |21 ఏప్రిల్ 1997 |డిఎంకె |- | rowspan="1" |పెట్రోలియం, సహజ వాయువు మంత్రిత్వ శాఖ సహాయ మంత్రి |టిఆర్ బాలు |6 జూలై 1996 |21 ఏప్రిల్ 1997 |డిఎంకె |- | rowspan="1" |ఆర్థిక మంత్రిత్వ శాఖ సహాయ మంత్రి |ఎంపీ వీరేంద్ర కుమార్ |21 ఫిబ్రవరి 1997 |21 ఏప్రిల్ 1997 |[[జనతాదళ్|జేడీ]] |} ==మూలాలు== {{మూలాలజాబితా}} [[వర్గం:అధికారంలో లేని మంత్రిమండళ్లు]] ibommlco6xecez0e1nzt21ydm7uzdcp 4594902 4594895 2025-06-29T15:19:44Z Batthini Vinay Kumar Goud 78298 /* మంత్రుల మండలి */ 4594902 wikitext text/x-wiki హెచ్‌.డి. దేవెగౌడ 1 జూన్ 1996న భారత ప్రధానమంత్రిగా ప్రమాణ స్వీకారం చేశారు. ఆయన తొలి మంత్రివర్గంలో మంత్రులు ఈ క్రింది విధంగా ఉన్నారు<ref>{{cite web|title=XI LOK SABHA DEBATES Session II, Budget|url=https://parliamentofindia.nic.in/ls/lsdeb/ls11/ses2/01100796.htm|website=parliamentofindia.nic.in}}</ref>{{Infobox government cabinet |cabinet_name = దేవెగౌడ కేంద్ర మంత్రివర్గం<br>భారత గణతంత్ర 18వ మంత్రిత్వ శాఖ |cabinet_type= |cabinet_number = |jurisdiction = |incumbent = | flag = Flag of India.svg | flag_border = true |image = Deve Gowda BNC.jpg |caption = [[హెచ్.డి.దేవెగౌడ]] |date_formed = 1996 జూన్ 1 |date_dissolved =1997 ఏప్రిల్ 21 |government_head = [[హెచ్.డి.దేవెగౌడ]] |government_head_history = |deputy_government_head = |state_head = [[శంకర్ దయాళ్ శర్మ]] |members_number = |former_members_number = |total_number = |political_party = [[జనతాదళ్]] <small>(యునైటెడ్ ఫ్రంట్)</small><br /><small>[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] ఎంపీల మద్దతు 140/543)</small> |legislature_status = సంకీర్ణం{{Composition bar|314|543|{{party color|Janata Dal}}|background-color=|border border-color=darkgray|width=|per=1}} |election = |last_election = |legislature_term = {{Age in years, months and days|1996|06|01|1997|04|21}} |budget = |opposition_cabinet = |opposition_leader = [[అటల్ బిహారీ వాజ్‌పేయి]] ([[లోక్‌సభ]]) [[సికందర్ బఖ్త్]] ([[రాజ్యసభ]]) |incoming_formation = |outgoing_formation = |previous = [[మొదటి వాజ్‌పేయి మంత్రివర్గం]] |successor = [[గుజ్రాల్ మంత్రివర్గం]] }} == మంత్రుల మండలి == === క్యాబినెట్ మంత్రులు === {| class="wikitable sortable" |+ !మంత్రిత్వ శాఖలు !మంత్రి !పదవీ బాధ్యతలు నుండి !పదవీ బాధ్యతలు వరకు !పార్టీ !వ్యాఖ్యలు |- | rowspan="1" |'''ప్రధానమంత్రి''' '''&''' ఇన్‌చార్జ్: సిబ్బంది, ప్రజా ఫిర్యాదులు, పెన్షన్ల మంత్రిత్వ శాఖ పెట్రోలియం, సహజ వాయువు మంత్రిత్వ శాఖ విద్యుత్ శాఖ అణుశక్తి విభాగం ఎలక్ట్రానిక్స్ విభాగం జమ్మూ కాశ్మీర్ వ్యవహారాల విభాగం సముద్ర అభివృద్ధి విభాగం అంతరిక్ష శాఖ ఏ మంత్రికి కేటాయించని అన్ని ఇతర అంశాలు. |[[హెచ్.డి.దేవెగౌడ|హెచ్‌.డి. దేవెగౌడ]] |1 జూన్ 1996 |21 ఏప్రిల్ 1997 |[[జనతాదళ్|జేడీ]] | |- | rowspan="1" |సంక్షేమ మంత్రి |బల్వంత్ సింగ్ రామూవాలియా |1 జూన్ 1996 |21 ఏప్రిల్ 1997 |[[స్వతంత్ర రాజకీయ నాయకులు|స్వతంత్ర]] | |- | rowspan="1" |సమాచార, ప్రసార శాఖ మంత్రి |సిఎం ఇబ్రహీం |1 జూన్ 1996 |21 ఏప్రిల్ 1997 |[[జనతాదళ్|జేడీ]] | |- | rowspan="3" |పౌర విమానయాన, పర్యాటక శాఖ మంత్రి |సిఎం ఇబ్రహీం |1 జూన్ 1996 |29 జూన్ 1996 |[[జనతాదళ్|జేడీ]] | |- |సిఎం ఇబ్రహీం (పౌర విమానయానం) |29 జూన్ 1996 |21 ఏప్రిల్ 1997 |[[జనతాదళ్|జేడీ]] | |- |శ్రీకాంత్ కుమార్ జెనా (పర్యాటక) |29 జూన్ 1996 |21 ఏప్రిల్ 1997 |[[జనతాదళ్|జేడీ]] | |- | rowspan="1" |ఆహార మంత్రి పౌర ప్రసాద సరఫరాలు, వినియోగదారుల వ్యవహారాలు, ప్రజా పంపిణీ మంత్రి |దేవేంద్ర ప్రసాద్ యాదవ్ |1 జూన్ 1996 |21 ఏప్రిల్ 1997 |[[జనతాదళ్|జేడీ]] | |- | rowspan="1" |విదేశాంగ మంత్రి |ఇందర్ కుమార్ గుజ్రాల్ |1 జూన్ 1996 |21 ఏప్రిల్ 1997 |[[జనతాదళ్|జేడీ]] | |- | rowspan="2" |పట్టణ వ్యవహారాలు, ఉపాధి శాఖ మంత్రి |ఎం. అరుణాచలం |1 జూన్ 1996 |29 జూన్ 1996 |టిఎంసి(ఎం) | |- |హెచ్‌డి దేవెగౌడ |29 జూన్ 1996 |21 ఏప్రిల్ 1997 |[[జనతాదళ్|జేడీ]] |ప్రధానమంత్రి బాధ్యత వహించారు. |- | rowspan="1" |రక్షణ మంత్రి |ములాయం సింగ్ యాదవ్ |1 జూన్ 1996 |21 ఏప్రిల్ 1997 |ఎస్పీ | |- | rowspan="1" |పరిశ్రమల మంత్రి |మురసోలి మారన్ |1 జూన్ 1996 |21 ఏప్రిల్ 1997 |[[ద్రవిడ మున్నేట్ర కజగం|డీఎంకే]] | |- | rowspan="1" |ఆర్థిక మంత్రి |పి. చిదంబరం |1 జూన్ 1996 |21 ఏప్రిల్ 1997 |టిఎంసి(ఎం) | |- | rowspan="1" |రైల్వే మంత్రి |రామ్ విలాస్ పాశ్వాన్ |1 జూన్ 1996 |21 ఏప్రిల్ 1997 |[[జనతాదళ్|జేడీ]] | |- | rowspan="1" |మానవ వనరుల అభివృద్ధి మంత్రి |ఎస్.ఆర్. బొమ్మై |1 జూన్ 1996 |21 ఏప్రిల్ 1997 |[[జనతాదళ్|జేడీ]] | |- | rowspan="1" |ఉపరితల రవాణా మంత్రి |టిజి వెంకట్రామన్ |1 జూన్ 1996 |21 ఏప్రిల్ 1997 |[[ద్రవిడ మున్నేట్ర కజగం|డీఎంకే]] | |- | rowspan="1" |గ్రామీణ ప్రాంతాలు, ఉపాధి శాఖ మంత్రి |కింజరపు యెర్రాన్ నాయుడు |1 జూన్ 1996 |21 ఏప్రిల్ 1997 |టీడీపీ | |- | rowspan="4" |వ్యవసాయ మంత్రి |హెచ్‌డి దేవెగౌడ |1 జూన్ 1996 |29 జూన్ 1996 |[[జనతాదళ్|జేడీ]] |ప్రధానమంత్రి బాధ్యత వహించారు. |- |చతురానన్ మిశ్రా |29 జూన్ 1996 |21 ఏప్రిల్ 1997 |సిపిఐ | |- |దిలీప్ రే (పశుసంవర్ధక మరియు పాడి పరిశ్రమ) |29 జూన్ 1996 |6 జూలై 1996 |[[జనతాదళ్|జేడీ]] |సహాయ మంత్రి (ఇండియా) బాధ్యత వహించారు. |- |రఘువంశ్ ప్రసాద్ సింగ్ (పశుసంవర్ధక మరియు పాడి పరిశ్రమ) |6 జూలై 1996 |21 ఏప్రిల్ 1997 |[[జనతాదళ్|జేడీ]] |సహాయ మంత్రి (ఇండియా) బాధ్యత వహించారు. |- | rowspan="2" |హోం మంత్రి |హెచ్‌డి దేవెగౌడ |1 జూన్ 1996 |29 జూన్ 1996 |[[జనతాదళ్|జేడీ]] |ప్రధానమంత్రి బాధ్యత వహించారు. |- |ఇంద్రజిత్ గుప్తా |29 జూన్ 1996 |21 ఏప్రిల్ 1997 |సిపిఐ | |- | rowspan="2" |రసాయనాలు, ఎరువుల శాఖ మంత్రి |హెచ్‌డి దేవెగౌడ |1 జూన్ 1996 |29 జూన్ 1996 |[[జనతాదళ్|జేడీ]] |ప్రధానమంత్రి బాధ్యత వహించారు. |- |సిస్ రామ్ ఓలా |29 జూన్ 1996 |21 ఏప్రిల్ 1997 |ఎఐఐసి(టి) |సహాయ మంత్రి (ఇండియా) బాధ్యత వహించారు. |- | rowspan="3" |కమ్యూనికేషన్ల మంత్రి |హెచ్‌డి దేవెగౌడ |1 జూన్ 1996 |29 జూన్ 1996 |[[జనతాదళ్|జేడీ]] |ప్రధానమంత్రి బాధ్యత వహించారు. |- |బేణి ప్రసాద్ వర్మ |29 జూన్ 1996 |10 జూలై 1997 |ఎస్పీ |సహాయ మంత్రి (ఇండియా) బాధ్యత వహించారు. |- |బేణి ప్రసాద్ వర్మ |10 జూలై 1997 |19 మార్చి 1998 |ఎస్పీ | |- | rowspan="3" |పర్యావరణం, అటవీ శాఖ మంత్రి |హెచ్‌డి దేవెగౌడ |1 జూన్ 1996 |29 జూన్ 1996 |[[జనతాదళ్|జేడీ]] |ప్రధానమంత్రి బాధ్యత వహించారు. |- |జై నారాయణ్ ప్రసాద్ నిషాద్ |29 జూన్ 1996 |21 ఫిబ్రవరి 1997 |[[జనతాదళ్|జేడీ]] |సహాయ మంత్రి (ఇండియా) బాధ్యత వహించారు. |- |సైఫుద్దీన్ సోజ్ |21 ఫిబ్రవరి 1997 |19 మార్చి 1998 |జెకెఎన్‌సి | |- | rowspan="2" |ఆరోగ్య, కుటుంబ సంక్షేమ శాఖ మంత్రి |హెచ్‌డి దేవెగౌడ |1 జూన్ 1996 |29 జూన్ 1996 |[[జనతాదళ్|జేడీ]] |ప్రధానమంత్రి బాధ్యత వహించారు. |- |సలీం ఇక్బాల్ షెర్వాణి |29 జూన్ 1996 |21 ఏప్రిల్ 1997 |ఎస్పీ |సహాయ మంత్రి (ఇండియా) బాధ్యత వహించారు. |- | rowspan="2" |గనుల శాఖ మంత్రి ఉక్కు శాఖ మంత్రి |హెచ్‌డి దేవెగౌడ |1 జూన్ 1996 |29 జూన్ 1996 |[[జనతాదళ్|జేడీ]] |ప్రధానమంత్రి బాధ్యత వహించారు. |- |బీరేంద్ర ప్రసాద్ బైశ్యా |29 జూన్ 1996 |21 ఏప్రిల్ 1997 |ఎజిపి | |- | rowspan="2" |శాస్త్ర సాంకేతిక శాఖ మంత్రి ప్రణాళిక, కార్యక్రమాల అమలు శాఖ మంత్రి |హెచ్‌డి దేవెగౌడ |1 జూన్ 1996 |29 జూన్ 1996 |[[జనతాదళ్|జేడీ]] |ప్రధానమంత్రి బాధ్యత వహించారు. |- |యోగిందర్ కె అలఘ్ |29 జూన్ 1996 |21 ఏప్రిల్ 1997 |భారతదేశం |సహాయ మంత్రి (ఇండియా) బాధ్యత వహించారు. |- | rowspan="3" |జౌళి శాఖ మంత్రి |హెచ్‌డి దేవెగౌడ |1 జూన్ 1996 |29 జూన్ 1996 |[[జనతాదళ్|జేడీ]] |ప్రధానమంత్రి బాధ్యత వహించారు. |- |ఆర్ఎల్ జాలప్ప |29 జూన్ 1996 |10 జూలై 1997 |[[జనతాదళ్|జేడీ]] |సహాయ మంత్రి (ఇండియా) బాధ్యత వహించారు. |- |ఆర్ఎల్ జాలప్ప |10 జూలై 1997 |19 మార్చి 1998 |[[జనతాదళ్|జేడీ]] | |- | rowspan="2" |కార్మిక మంత్రి |బల్వంత్ సింగ్ రామూవాలియా |1 జూన్ 1996 |29 జూన్ 1996 |భారతదేశం | |- |ఎం. అరుణాచలం |29 జూన్ 1996 |21 ఏప్రిల్ 1997 |టిఎంసి(ఎం) | |- | rowspan="2" |వాణిజ్య మంత్రి |దేవేంద్ర ప్రసాద్ యాదవ్ |1 జూన్ 1996 |29 జూన్ 1996 |[[జనతాదళ్|జేడీ]] | |- |బొల్లా బుల్లి రామయ్య |29 జూన్ 1996 |21 ఏప్రిల్ 1997 |టీడీపీ |సహాయ మంత్రి (ఇండియా) బాధ్యత వహించారు. |- | rowspan="2" |జల వనరుల మంత్రి |ఇందర్ కుమార్ గుజ్రాల్ |1 జూన్ 1996 |29 జూన్ 1996 |[[జనతాదళ్|జేడీ]] | |- |జనేశ్వర్ మిశ్రా |29 జూన్ 1996 |21 ఏప్రిల్ 1997 |ఎస్పీ | |- | rowspan="3" |చట్టం, న్యాయం, కంపెనీ వ్యవహారాల మంత్రి |పి. చిదంబరం |1 జూన్ 1996 |29 జూన్ 1996 |టిఎంసి(ఎం) | |- |పి. చిదంబరం (కంపెనీ వ్యవహారాలు) |1 జూన్ 1996 |29 జూన్ 1996 |టిఎంసి(ఎం) | |- |రమాకాంత్ ఖలాప్ (లా అండ్ జస్టిస్) |29 జూన్ 1996 |26 జూలై 1996 |ఎంజిపి |రాష్ట్ర మంత్రి (స్వతంత్ర బాధ్యత) బాధ్యత వహించారు. చట్టం మరియు న్యాయ మంత్రిత్వ శాఖ మరియు కంపెనీ వ్యవహారాల శాఖగా విభజించబడింది. |- | rowspan="1" |చట్టం, న్యాయ శాఖ మంత్రి |రమాకాంత్ ఖలప్ |26 జూలై 1996 |21 ఏప్రిల్ 1997 |ఎంజిపి |సహాయ మంత్రి (ఇండియా) బాధ్యత వహించారు. |- | rowspan="2" |పార్లమెంటరీ వ్యవహారాల మంత్రి |రామ్ విలాస్ పాశ్వాన్ |1 జూన్ 1996 |29 జూన్ 1996 |[[జనతాదళ్|జేడీ]] | |- |శ్రీకాంత్ కుమార్ జెనా |29 జూన్ 1996 |21 ఏప్రిల్ 1997 |[[జనతాదళ్|జేడీ]] | |- | rowspan="2" |బొగ్గు శాఖ మంత్రి |ఎస్.ఆర్. బొమ్మై |1 జూన్ 1996 |29 జూన్ 1996 |[[జనతాదళ్|జేడీ]] | |- |కాంతి సింగ్ |29 జూన్ 1996 |21 ఏప్రిల్ 1997 |[[జనతాదళ్|జేడీ]] |సహాయ మంత్రి (ఇండియా) బాధ్యత వహించారు. |- | rowspan="2" |ఆహార ప్రాసెసింగ్ పరిశ్రమల మంత్రి |హెచ్‌డి దేవెగౌడ |1 జూన్ 1996 |6 జూలై 1996 |[[జనతాదళ్|జేడీ]] |ప్రధానమంత్రి బాధ్యత వహించారు. |- |దిలీప్ రే |6 జూలై 1996 |19 మార్చి 1998 |[[జనతాదళ్|జేడీ]] |సహాయ మంత్రి (ఇండియా) బాధ్యత వహించారు. |- | rowspan="2" |సంప్రదాయేతర ఇంధన వనరుల మంత్రి |హెచ్‌డి దేవెగౌడ |1 జూన్ 1996 |21 ఫిబ్రవరి 1997 |[[జనతాదళ్|జేడీ]] |ప్రధానమంత్రి బాధ్యత వహించారు. |- |జై నారాయణ్ ప్రసాద్ నిషాద్ |21 ఫిబ్రవరి 1997 |19 మార్చి 1998 |[[జనతాదళ్|జేడీ]] |సహాయ మంత్రి (ఇండియా) బాధ్యత వహించారు. |} === రాష్ట్ర మంత్రులు === {| class="wikitable sortable" |+ !మంత్రిత్వ శాఖలు !మంత్రి !పదవీ బాధ్యతలు నుండి !పదవీ బాధ్యతలు వరకు !పార్టీ |- | rowspan="1" |కమ్యూనికేషన్ల మంత్రిత్వ శాఖ సహాయ మంత్రి |బేణి ప్రసాద్ వర్మ |1 జూన్ 1996 |29 జూన్ 1996 |ఎస్పీ |- | rowspan="3" |పార్లమెంటరీ వ్యవహారాల మంత్రిత్వ శాఖ సహాయ మంత్రి |బేణి ప్రసాద్ వర్మ |1 జూన్ 1996 |29 జూన్ 1996 |ఎస్పీ |- |ఉమ్మారెడ్డి వెంకటేశ్వర్లు |1 జూన్ 1996 |21 ఏప్రిల్ 1997 |టీడీపీ |- |ఎస్.ఆర్. బాలసుబ్రమోనియన్ |29 జూన్ 1996 |21 ఏప్రిల్ 1997 |టిఎంసి(ఎం) |- | rowspan="1" |గ్రామీణ ప్రాంతాలు, ఉపాధి మంత్రిత్వ శాఖ సహాయ మంత్రి |చంద్రదేవ్ ప్రసాద్ వర్మ |1 జూన్ 1996 |21 ఏప్రిల్ 1997 |[[జనతాదళ్|జేడీ]] |- | rowspan="1" |పర్యావరణం, అడవుల మంత్రిత్వ శాఖ సహాయ మంత్రి |జై నారాయణ్ ప్రసాద్ నిషాద్ |1 జూన్ 1996 |29 జూన్ 1996 |[[జనతాదళ్|జేడీ]] |- | rowspan="1" |మానవ వనరుల అభివృద్ధి మంత్రిత్వ శాఖ సహాయ మంత్రి |కాంతి సింగ్ |1 జూన్ 1996 |29 జూన్ 1996 |[[జనతాదళ్|జేడీ]] |- | rowspan="2" |హోం మంత్రిత్వ శాఖ సహాయ మంత్రి |మహమ్మద్ తస్లిముద్దీన్ |1 జూన్ 1996 |9 జూలై 1996 |[[జనతాదళ్|జేడీ]] |- |మక్బూల్ దార్ |10 జూలై 1996 |21 ఏప్రిల్ 1997 |[[జనతాదళ్|జేడీ]] |- | rowspan="1" |ఆరోగ్య, కుటుంబ సంక్షేమ మంత్రిత్వ శాఖ సహాయ మంత్రి |సలీం ఇక్బాల్ షెర్వాణి |1 జూన్ 1996 |29 జూన్ 1996 |ఎస్పీ |- | rowspan="1" |వ్యవసాయ మంత్రిత్వ శాఖ సహాయ మంత్రి |[[ఉమ్మారెడ్డి వెంకటేశ్వర్లు]] |1 జూన్ 1996 |29 జూన్ 1996 |టీడీపీ |- | rowspan="1" |సంప్రదాయేతర ఇంధన వనరుల మంత్రిత్వ శాఖ సహాయ మంత్రి |[[సముద్రాల వేణుగోపాలాచారి|సముద్రాల వేణుగోపాల్ చారి]] |29 జూన్ 1996 |21 ఫిబ్రవరి 1997 |టీడీపీ |- | rowspan="1" |పట్టణ వ్యవహారాలు, ఉపాధి మంత్రిత్వ శాఖ సహాయ మంత్రి |[[ఉమ్మారెడ్డి వెంకటేశ్వర్లు]] |29 జూన్ 1996 |21 ఏప్రిల్ 1997 |టీడీపీ |- | rowspan="1" |సిబ్బంది, ప్రజా ఫిర్యాదులు, పెన్షన్ల మంత్రిత్వ శాఖ సహాయ మంత్రి |ఎస్.ఆర్. బాలసుబ్రమోనియన్ |29 జూన్ 1996 |21 ఏప్రిల్ 1997 |టిఎంసి(ఎం) |- | rowspan="2" |మానవ వనరుల అభివృద్ధి మంత్రిత్వ శాఖ సహాయ మంత్రి |ఆర్. ధనుస్కోడి అథితన్ (యువజన వ్యవహారాలు మరియు క్రీడలు) |29 జూన్ 1996 |21 ఏప్రిల్ 1997 |టిఎంసి(ఎం) |- |ముహి రామ్ సైకియా (విద్య) |29 జూన్ 1996 |21 ఏప్రిల్ 1997 |ఎజిపి |- | rowspan="1" |రైల్వే మంత్రిత్వ శాఖ సహాయ మంత్రి |సత్పాల్ మహారాజ్ |6 జూలై 1996 |21 ఏప్రిల్ 1997 |ఎఐఐసి(టి) |- | rowspan="1" |రక్షణ మంత్రిత్వ శాఖ సహాయ మంత్రి |ఎన్.వి.ఎన్. సోము |6 జూలై 1996 |21 ఏప్రిల్ 1997 |[[ద్రవిడ మున్నేట్ర కజగం|డీఎంకే]] |- | rowspan="1" |పెట్రోలియం, సహజ వాయువు మంత్రిత్వ శాఖ సహాయ మంత్రి |టిఆర్ బాలు |6 జూలై 1996 |21 ఏప్రిల్ 1997 |[[ద్రవిడ మున్నేట్ర కజగం|డీఎంకే]] |- | rowspan="1" |ఆర్థిక మంత్రిత్వ శాఖ సహాయ మంత్రి |ఎంపీ వీరేంద్ర కుమార్ |21 ఫిబ్రవరి 1997 |21 ఏప్రిల్ 1997 |[[జనతాదళ్|జేడీ]] |} ==మూలాలు== {{మూలాలజాబితా}} [[వర్గం:అధికారంలో లేని మంత్రిమండళ్లు]] 9yaivhg4n4o1klhkth8n0ls73rmu353 0 458857 4594896 2025-06-29T15:12:44Z Batthini Vinay Kumar Goud 78298 [[WP:AES|←]]Created page with 'ఇందర్ కుమార్ గుజ్రాల్ 1997 ఏప్రిల్ 21న భారత ప్రధానమంత్రిగా ప్రమాణ స్వీకారం చేశారు. ఆయన తొలి మంత్రివర్గంలో మంత్రులు ఈ క్రింది విధంగా ఉన్నారు. == మంత్రుల మండలి == పార్టీల వారీగా క్...' 4594896 wikitext text/x-wiki ఇందర్ కుమార్ గుజ్రాల్ 1997 ఏప్రిల్ 21న భారత ప్రధానమంత్రిగా ప్రమాణ స్వీకారం చేశారు. ఆయన తొలి మంత్రివర్గంలో మంత్రులు ఈ క్రింది విధంగా ఉన్నారు. == మంత్రుల మండలి == పార్టీల వారీగా క్యాబినెట్ మంత్రుల ప్రాతినిధ్యం # జనతాదళ్ (37.5%) # స్వతంత్రులు (6.25%) # భారత కమ్యూనిస్ట్ పార్టీ (6.25%) # జమ్మూ కాశ్మీర్ నేషనల్ కాన్ఫరెన్స్ (3.13%) # మహారాష్ట్రవాది గోమంతక్ పార్టీ (3.13%) # తెలుగు దేశం పార్టీ (12.5%) # ద్రవిడ మున్నేట్ర కజగం (12.5%) # తమిళ మానిలా కాంగ్రెస్ (3.13%) # ఆల్ ఇండియా ఇందిరా కాంగ్రెస్ (తివారీ) (3.13%) # అసోం గణ పరిషత్ (6.25%) # సమాజ్‌వాదీ పార్టీ (6.25%) === క్యాబినెట్ మంత్రులు === ఐ.కె. గుజ్రాల్ మంత్రివర్గంలోని క్యాబినెట్ మంత్రులు ఈ క్రింది విధంగా ఉన్నారు.<ref>{{cite web|title=Members Bioprofile|url=http://parliamentofindia.nic.in/ls/lsdeb/ls11/ses4/02210497.htm|publisher=Lok Sabha of India/National Informatics Centre, New Delhi}}</ref> {| class="wikitable sortable" |+ !మంత్రిత్వ శాఖలు !మంత్రి !పదవీ బాధ్యతలు నుండి !పదవీ బాధ్యతలు వరకు !పార్టీ !<abbr>రెఫ్</abbr> |- | rowspan="1" |'''ప్రధాన మంత్రి''' మరియు ఇన్‌చార్జ్: విదేశాంగ మంత్రిత్వ శాఖ సిబ్బంది, ప్రజా ఫిర్యాదులు మరియు పెన్షన్ల మంత్రిత్వ శాఖ అణుశక్తి విభాగం ఎలక్ట్రానిక్స్ విభాగం జమ్మూ కాశ్మీర్ వ్యవహారాల విభాగం సముద్ర అభివృద్ధి విభాగం అంతరిక్ష శాఖ మరియు ఏ మంత్రికి కేటాయించని అన్ని ఇతర ముఖ్యమైన అంశాలు. |ఇందర్ కుమార్ గుజ్రాల్ |21 ఏప్రిల్ 1997 |19 మార్చి 1998 |జెడి | |- | rowspan="1" |సంక్షేమ మంత్రి |బల్వంత్ సింగ్ రామూవాలియా |21 ఏప్రిల్ 1997 |19 మార్చి 1998 |భారతదేశం | |- | rowspan="1" |కమ్యూనికేషన్ల మంత్రి |బేణి ప్రసాద్ వర్మ |21 ఏప్రిల్ 1997 |19 మార్చి 1998 |ఎస్పీ | |- | rowspan="1" |ఉక్కు శాఖ మంత్రి గనుల శాఖ మంత్రి |బీరేంద్ర ప్రసాద్ బైశ్యా |21 ఏప్రిల్ 1997 |19 మార్చి 1998 |ఎజిపి | |- | rowspan="2" |పౌర విమానయాన మరియు పర్యాటక శాఖ మంత్రి |సిఎం ఇబ్రహీం (పౌర విమానయానం) |21 ఏప్రిల్ 1997 |19 మార్చి 1998 |జెడి | |- |శ్రీకాంత్ కుమార్ జెనా (పర్యాటక) |21 ఏప్రిల్ 1997 |19 మార్చి 1998 |జెడి | |- | rowspan="2" |సమాచార మరియు ప్రసార శాఖ మంత్రి |సిఎం ఇబ్రహీం |21 ఏప్రిల్ 1997 |1 మే 1997 |జెడి | |- |ఎస్. జైపాల్ రెడ్డి |1 మే 1997 |19 మార్చి 1998 |జెడి | |- | rowspan="3" |వ్యవసాయ మంత్రి |చతురానన్ మిశ్రా (పశుసంవర్ధక మరియు మత్స్య శాఖలు మినహా) |21 ఏప్రిల్ 1997 |9 జూలై 1998 |సిపిఐ | |- |రఘువంశ్ ప్రసాద్ సింగ్ (పశుసంవర్ధక మరియు మత్స్య పరిశ్రమ) |21 ఏప్రిల్ 1997 |9 జూలై 1998 |ఆర్జేడీ |సహాయ మంత్రి (ఇండియా) బాధ్యత వహించారు. |- |చతురానన్ మిశ్రా |9 జూలై 1998 |19 మార్చి 1998 |సిపిఐ | |- | rowspan="1" |హోం మంత్రి |ఇంద్రజిత్ గుప్తా |21 ఏప్రిల్ 1997 |19 మార్చి 1998 |సిపిఐ | |- | rowspan="2" |జల వనరుల మంత్రి |జనేశ్వర్ మిశ్రా |21 ఏప్రిల్ 1997 |9 జూన్ 1997 |ఎస్పీ | |- |సిస్ రామ్ ఓలా |9 జూన్ 1997 |19 మార్చి 1998 |ఎఐఐసి(టి) |సహాయ మంత్రి (ఇండియా) బాధ్యత వహించారు. |- | rowspan="1" |రక్షణ మంత్రి |ములాయం సింగ్ యాదవ్ |21 ఏప్రిల్ 1997 |19 మార్చి 1998 |ఎస్పీ | |- | rowspan="1" |పరిశ్రమల మంత్రి |మురసోలి మారన్ |21 ఏప్రిల్ 1997 |19 మార్చి 1998 |డిఎంకె | |- | rowspan="1" |పర్యావరణం మరియు అటవీ శాఖ మంత్రి |సైఫుద్దీన్ సోజ్ |21 ఏప్రిల్ 1997 |19 మార్చి 1998 |జెకెఎన్‌సి | |- | rowspan="2" |జౌళి శాఖ మంత్రి |ఆర్ఎల్ జాలప్ప |21 ఏప్రిల్ 1997 |21 జనవరి 1998 |జెడి |రాజీనామా చేశారు. |- |బొల్లా బుల్లి రామయ్య |21 జనవరి 1998 |19 మార్చి 1998 |టీడీపీ |సహాయ మంత్రి (ఇండియా) బాధ్యత వహించారు. |- | rowspan="1" |రైల్వే మంత్రి |రామ్ విలాస్ పాశ్వాన్ |21 ఏప్రిల్ 1997 |19 మార్చి 1998 |జెడి | |- | rowspan="1" |మానవ వనరుల అభివృద్ధి మంత్రి |ఎస్.ఆర్. బొమ్మై |21 ఏప్రిల్ 1997 |19 మార్చి 1998 |జెడి | |- | rowspan="1" |పరిశ్రమల మంత్రి |శ్రీకాంత్ కుమార్ జెనా |21 ఏప్రిల్ 1997 |19 మార్చి 1998 |జెడి | |- | rowspan="1" |ఉపరితల రవాణా మంత్రి |టిజి వెంకట్రామన్ |21 ఏప్రిల్ 1997 |19 మార్చి 1998 |డిఎంకె | |- | rowspan="1" |గ్రామీణ ప్రాంతాలు మరియు ఉపాధి శాఖ మంత్రి |కింజరపు యెర్రాన్ నాయుడు |21 ఏప్రిల్ 1997 |19 మార్చి 1998 |టీడీపీ | |- | rowspan="2" |ఆహార మంత్రి పౌర సరఫరాలు, వినియోగదారుల వ్యవహారాలు మరియు ప్రజా పంపిణీ మంత్రి |ఇందర్ కుమార్ గుజ్రాల్ |21 ఏప్రిల్ 1997 |23 ఏప్రిల్ 1997 |జెడి |ప్రధాన మంత్రి-ఇన్-చార్జ్. |- |చతురానన్ మిశ్రా |24 ఏప్రిల్ 1997 |9 జూన్ 1997 |సిపిఐ |ఆహార మరియు వినియోగదారుల వ్యవహారాల మంత్రిత్వ శాఖగా ఏర్పడటానికి విలీనం చేయబడింది. |- | rowspan="2" |ఆహార మరియు వినియోగదారుల వ్యవహారాల మంత్రి |రఘువంశ్ ప్రసాద్ సింగ్ |9 జూన్ 1998 |11 జనవరి 1998 |ఆర్జేడీ |సహాయ మంత్రి (ఇండియా) బాధ్యత వహించారు. |- |బల్వంత్ సింగ్ రామూవాలియా |11 జనవరి 1998 |19 మార్చి 1998 |స్వతంత్ర | |- | rowspan="2" |ఆర్థిక మంత్రి |ఇందర్ కుమార్ గుజ్రాల్ |21 ఏప్రిల్ 1997 |1 మే 1997 |జెడి |ప్రధాన మంత్రి-ఇన్-చార్జ్. |- |పి. చిదంబరం |1 మే 1997 |19 మార్చి 1998 |టిఎంసి(ఎం) | |- | rowspan="3" |కార్మిక మంత్రి |ఇందర్ కుమార్ గుజ్రాల్ |21 ఏప్రిల్ 1997 |1 మే 1997 |జెడి |ప్రధాన మంత్రి-ఇన్-చార్జ్. |- |ఎం. అరుణాచలం |1 మే 1997 |9 జూన్ 1997 |టిఎంసి(ఎం) | |- |ఎంపీ వీరేంద్ర కుమార్ |9 జూన్ 1997 |19 మార్చి 1998 |జెడి |సహాయ మంత్రి (ఇండియా) బాధ్యత వహించారు. |- | rowspan="2" |పెట్రోలియం మరియు సహజ వాయువు మంత్రి |ఇందర్ కుమార్ గుజ్రాల్ |21 ఏప్రిల్ 1997 |9 జూన్ 1997 |జెడి |ప్రధాన మంత్రి-ఇన్-చార్జ్. |- |జనేశ్వర్ మిశ్రా |9 జూన్ 1997 |19 మార్చి 1998 |ఎస్పీ | |- | rowspan="2" |విద్యుత్ శాఖ మంత్రి |ఇందర్ కుమార్ గుజ్రాల్ |21 ఏప్రిల్ 1997 |9 జూన్ 1997 |జెడి |ప్రధాన మంత్రి-ఇన్-చార్జ్. |- |యోగిందర్ కె అలఘ్ |9 జూన్ 1997 |19 మార్చి 1998 |స్వతంత్ర |సహాయ మంత్రి (ఇండియా) బాధ్యత వహించారు. |- | rowspan="5" |పట్టణ వ్యవహారాలు మరియు ఉపాధి శాఖ మంత్రి |ఇందర్ కుమార్ గుజ్రాల్ |21 ఏప్రిల్ 1997 |9 జూన్ 1997 |జెడి |ప్రధాన మంత్రి-ఇన్-చార్జ్. |- |ఎంపీ వీరేంద్ర కుమార్ |9 జూన్ 1997 |2 జూలై 1997 |జెడి |సహాయ మంత్రి (ఇండియా) బాధ్యత వహించారు. |- |ఉమ్మారెడ్డి వెంకటేశ్వర్లు |2 జూలై 1997 |14 నవంబర్ 1997 |టీడీపీ |సహాయ మంత్రి (ఇండియా) బాధ్యత వహించారు. |- |టిజి వెంకట్రామన్ |14 నవంబర్ 1997 |12 డిసెంబర్ 1997 |డిఎంకె |అదనపు ఛార్జీ. |- |ఉమ్మారెడ్డి వెంకటేశ్వర్లు |12 డిసెంబర్ 1997 |19 మార్చి 1998 |టీడీపీ |సహాయ మంత్రి (ఇండియా) బాధ్యత వహించారు. |- | rowspan="2" |ఆహార ప్రాసెసింగ్ పరిశ్రమల మంత్రి |దిలీప్ రే |21 ఏప్రిల్ 1997 |25 డిసెంబర్ 1997 |జెడి |సహాయ మంత్రి (ఇండియా) బాధ్యత వహించారు. రాజీనామా చేశారు. |- |ఎస్. జైపాల్ రెడ్డి |25 డిసెంబర్ 1997 |19 మార్చి 1998 |జెడి | |- | rowspan="2" |సంప్రదాయేతర ఇంధన వనరుల మంత్రి |జై నారాయణ్ ప్రసాద్ నిషాద్ |21 ఏప్రిల్ 1997 |11 జనవరి 1998 |జెడి |సహాయ మంత్రి (ఇండియా) బాధ్యత వహించారు. రాజీనామా చేశారు. |- |ఇందర్ కుమార్ గుజ్రాల్ |11 జనవరి 1998 |19 మార్చి 1998 |జెడి |ప్రధాన మంత్రి-ఇన్-చార్జ్. |- | rowspan="2" |బొగ్గు శాఖ మంత్రి |కాంతి సింగ్ |21 ఏప్రిల్ 1997 |11 జనవరి 1998 |జెడి |సహాయ మంత్రి (ఇండియా) బాధ్యత వహించారు. రాజీనామా చేశారు. |- |ఇందర్ కుమార్ గుజ్రాల్ |11 జనవరి 1998 |19 మార్చి 1998 |జెడి |ప్రధాన మంత్రి-ఇన్-చార్జ్. |- | rowspan="2" |ఆరోగ్య మరియు కుటుంబ సంక్షేమ శాఖ మంత్రి |సలీం ఇక్బాల్ షెర్వాణి |21 ఏప్రిల్ 1997 |9 జూన్ 1997 |ఎస్పీ |సహాయ మంత్రి (ఇండియా) బాధ్యత వహించారు. |- |ఇందర్ కుమార్ గుజ్రాల్ |9 జూన్ 1997 |19 మార్చి 1998 |జెడి |ప్రధాన మంత్రి-ఇన్-చార్జ్. |- | rowspan="2" |రసాయనాలు మరియు ఎరువుల శాఖ మంత్రి |సిస్ రామ్ ఓలా |21 ఏప్రిల్ 1997 |9 జూన్ 1997 |ఎఐఐసి(టి) |సహాయ మంత్రి (ఇండియా) బాధ్యత వహించారు. |- |ఎం. అరుణాచలం |9 జూన్ 1997 |19 మార్చి 1998 |టిఎంసి(ఎం) | |- | rowspan="2" |ప్రణాళిక మరియు కార్యక్రమాల అమలు మంత్రి |యోగిందర్ కె అలఘ్ |21 ఏప్రిల్ 1997 |9 జూన్ 1997 |స్వతంత్ర |సహాయ మంత్రి (ఇండియా) బాధ్యత వహించారు. |- |ఇందర్ కుమార్ గుజ్రాల్ |9 జూన్ 1997 |19 మార్చి 1998 |జెడి |ప్రధాన మంత్రి-ఇన్-చార్జ్. |} === సహాయ మంత్రులు (స్వతంత్ర బాధ్యత) === {| class="wikitable sortable" |+ !మంత్రిత్వ శాఖలు !మంత్రి !పదవీ బాధ్యతలు నుండి !పదవీ బాధ్యతలు వరకు !పార్టీ |- | rowspan="1" |వాణిజ్య శాఖ సహాయ మంత్రి (స్వతంత్ర బాధ్యత) |బొల్లా బుల్లి రామయ్య |21 ఏప్రిల్ 1997 |19 మార్చి 1998 |టీడీపీ |- | rowspan="1" |చట్టం మరియు న్యాయం శాఖ సహాయ మంత్రి (స్వతంత్ర బాధ్యత) |రమాకాంత్ ఖలప్ |21 ఏప్రిల్ 1997 |19 మార్చి 1998 |ఎంజిపి |- | rowspan="1" |శాస్త్ర సాంకేతిక శాఖ సహాయ మంత్రి (స్వతంత్ర బాధ్యత) |యోగిందర్ కె అలఘ్ |21 ఏప్రిల్ 1997 |19 మార్చి 1998 |స్వతంత్ర |} === రాష్ట్ర మంత్రులు === {| class="wikitable sortable" |+ !మంత్రిత్వ శాఖలు !మంత్రి !పదవీ బాధ్యతలు నుండి !పదవీ బాధ్యతలు వరకు !పార్టీ !వ్యాఖ్యలు |- | rowspan="1" |గ్రామీణ ప్రాంతాలు మరియు ఉపాధి మంత్రిత్వ శాఖ సహాయ మంత్రి |చంద్రదేవ్ ప్రసాద్ వర్మ |21 ఏప్రిల్ 1997 |20 జూన్ 1997 |జెడి |రాజీనామా చేశారు. |- | rowspan="2" |ఆర్థిక మంత్రిత్వ శాఖ సహాయ మంత్రి |ఎంపీ వీరేంద్ర కుమార్ |21 ఏప్రిల్ 1997 |9 జూన్ 1997 |జెడి | |- |సత్పాల్ మహారాజ్ |9 జూన్ 1997 |19 మార్చి 1998 |ఎఐఐసి(టి) | |- | rowspan="2" |మానవ వనరుల అభివృద్ధి మంత్రిత్వ శాఖ సహాయ మంత్రి |ముహి రామ్ సైకియా (విద్య) |21 ఏప్రిల్ 1997 |19 మార్చి 1998 |ఎజిపి | |- |ఆర్. ధనుస్కోడి అథితన్ (యువజన వ్యవహారాలు మరియు క్రీడలు) |1 మే 1997 |19 మార్చి 1998 |టిఎంసి(ఎం) | |- | rowspan="1" |రక్షణ మంత్రిత్వ శాఖ సహాయ మంత్రి |ఎన్.వి.ఎన్. సోము |21 ఏప్రిల్ 1997 |14 నవంబర్ 1997 |డిఎంకె |పదవిలో ఉండగానే మరణించారు. |- | rowspan="1" |రైల్వే మంత్రిత్వ శాఖ సహాయ మంత్రి |సత్పాల్ మహారాజ్ |21 ఏప్రిల్ 1997 |9 జూన్ 1997 |ఎఐఐసి(టి) | |- | rowspan="1" |విద్యుత్ మంత్రిత్వ శాఖ సహాయ మంత్రి |సముద్రాల వేణుగోపాల్ చారి |21 ఏప్రిల్ 1997 |9 జూన్ 1997 |టీడీపీ | |- | rowspan="1" |పెట్రోలియం మరియు సహజ వాయువు మంత్రిత్వ శాఖ సహాయ మంత్రి |టిఆర్ బాలు |21 ఏప్రిల్ 1997 |19 మార్చి 1998 |డిఎంకె | |- | rowspan="2" |పట్టణ వ్యవహారాలు మరియు ఉపాధి మంత్రిత్వ శాఖ సహాయ మంత్రి |ఉమ్మారెడ్డి వెంకటేశ్వర్లు |21 ఏప్రిల్ 1997 |9 జూన్ 1997 |టీడీపీ | |- |ఎంపీ వీరేంద్ర కుమార్ |26 మే 1997 |2 జూలై 1997 |జెడి | |- | rowspan="4" |పార్లమెంటరీ వ్యవహారాల మంత్రిత్వ శాఖ సహాయ మంత్రి |ఉమ్మారెడ్డి వెంకటేశ్వర్లు |21 ఏప్రిల్ 1997 |9 జూన్ 1997 |టీడీపీ | |- |ఎస్.ఆర్. బాలసుబ్రమోనియన్ |1 మే 1997 |19 మార్చి 1998 |టిఎంసి(ఎం) | |- |ఎంపీ వీరేంద్ర కుమార్ |26 మే 1997 |2 జూలై 1997 |జెడి | |- |జయంతి నటరాజన్ |9 జూన్ 1997 |19 మార్చి 1998 |టిఎంసి(ఎం) | |- | rowspan="1" |హోం మంత్రిత్వ శాఖ సహాయ మంత్రి |మక్బూల్ దార్ |1 మే 1997 |19 మార్చి 1998 |జెడి | |- | rowspan="1" |సిబ్బంది, ప్రజా ఫిర్యాదులు మరియు పెన్షన్ల మంత్రిత్వ శాఖ సహాయ మంత్రి |ఎస్.ఆర్. బాలసుబ్రమోనియన్ |1 మే 1997 |19 మార్చి 1998 |టిఎంసి(ఎం) | |- | rowspan="2" |విదేశీ వ్యవహారాల మంత్రిత్వ శాఖ సహాయ మంత్రి |సలీం ఇక్బాల్ షెర్వాణి |9 జూన్ 1997 |19 మార్చి 1998 |ఎస్పీ | |- |కమలా సిన్హా |9 జూన్ 1997 |19 మార్చి 1998 |జెడి | |- | rowspan="1" |పౌర విమానయాన మంత్రిత్వ శాఖ సహాయ మంత్రి |జయంతి నటరాజన్ |9 జూన్ 1997 |19 మార్చి 1998 |టిఎంసి(ఎం) | |- | rowspan="1" |ప్రణాళిక మరియు కార్యక్రమాల అమలు మంత్రిత్వ శాఖ సహాయ మంత్రి |రత్నమాల సవనూర్ |9 జూన్ 1997 |19 మార్చి 1998 |జెడి | |- | rowspan="1" |ఆరోగ్య మరియు కుటుంబ సంక్షేమ మంత్రిత్వ శాఖ సహాయ మంత్రి |రేణుకా చౌదరి |9 జూన్ 1997 |19 మార్చి 1998 |టీడీపీ | |- | rowspan="1" |వ్యవసాయ మంత్రిత్వ శాఖ సహాయ మంత్రి |సముద్రాల వేణుగోపాల్ చారి |9 జూన్ 1997 |19 మార్చి 1998 |టీడీపీ | |- | rowspan="1" |బొగ్గు మంత్రిత్వ శాఖ సహాయ మంత్రి |జయంతి నటరాజన్ |11 జనవరి 1998 |19 మార్చి 1998 |టిఎంసి(ఎం) | |- | rowspan="1" |సంప్రదాయేతర ఇంధన వనరుల మంత్రిత్వ శాఖ సహాయ మంత్రి |టిఆర్ బాలు |11 జనవరి 1998 |19 మార్చి 1998 |డిఎంకె | |} {{Infobox government cabinet | cabinet_name = ఇందర్ కుమార్ గుజ్రాల్ మంత్రిత్వ శాఖ<br>భారత గణతంత్ర 19వ మంత్రిత్వ శాఖ |cabinet_type=ministry | cabinet_number = | jurisdiction = | flag = Flag of India.svg | flag_border = true | incumbent = | image = Inder Kumar Gujral 071.jpg | caption = | date_formed = 1997 ఏప్రిల్ 21 | date_dissolved = 1998 మార్చి 19 | government_head = [[ఇందర్ కుమార్ గుజ్రాల్]] | government_head_history = | state_head = శంకర్ దయాళ్ శర్మ (25 జూలై 1997 వరకు)<br />కె.ఆర్. నారాయణన్ (25 జూలై 1997 నుండి) | members_number = | former_members_number = | total_number = | political_party =జనతాదళ్ (యునైటెడ్ ఫ్రంట్) ( భారత జాతీయ కాంగ్రెస్</small><br /><small>జాతీయ కాంగ్రెస్ 140/543 ఎంపీల మద్దతు </small> | legislature_status = సంకీర్ణం{{Composition bar|313|543|{{party color|Janata Dal}}|background-color=|border border-color=darkgray|width=|per=1}} | opposition_cabinet = | opposition_party = [[భారతీయ జనతా పార్టీ]] | opposition_leader = [[అటల్ బిహారీ వాజ్‌పేయి]] (1997 డిసెంబర్ 4 వరకు) ([[లోక్‌సభ]]) | election = | last_election = [[1998 భారత సార్వత్రిక ఎన్నికలు|1998]] | legislature_term = {{Age in years, months and days|1997|04|21|1998|03|19}} | budget = | advice_and_consent1 = | advice_and_consent2 = <!-- etc. --> | incoming_formation = | outgoing_formation = | previous = [[దేవెగౌడ కేంద్ర మంత్రివర్గం]] | successor = [[వాజ్‌పేయి రెండవ మంత్రివర్గం]] }} ==మూలాలు== {{మూలాలజాబితా}} [[వర్గం:అధికారంలో లేని మంత్రిమండళ్లు]] a9y301f7lufr7qggl2jkx2ocram7hre 4594897 4594896 2025-06-29T15:14:00Z Batthini Vinay Kumar Goud 78298 4594897 wikitext text/x-wiki {{Infobox government cabinet | cabinet_name = ఇందర్ కుమార్ గుజ్రాల్ మంత్రిత్వ శాఖ<br>భారత గణతంత్ర 19వ మంత్రిత్వ శాఖ |cabinet_type=ministry | cabinet_number = | jurisdiction = | flag = Flag of India.svg | flag_border = true | incumbent = | image = Inder Kumar Gujral 071.jpg | caption = | date_formed = 1997 ఏప్రిల్ 21 | date_dissolved = 1998 మార్చి 19 | government_head = [[ఇందర్ కుమార్ గుజ్రాల్]] | government_head_history = | state_head = శంకర్ దయాళ్ శర్మ (25 జూలై 1997 వరకు)<br />కె.ఆర్. నారాయణన్ (25 జూలై 1997 నుండి) | members_number = | former_members_number = | total_number = | political_party =జనతాదళ్ (యునైటెడ్ ఫ్రంట్) ( భారత జాతీయ కాంగ్రెస్</small><br /><small>జాతీయ కాంగ్రెస్ 140/543 ఎంపీల మద్దతు </small> | legislature_status = సంకీర్ణం{{Composition bar|313|543|{{party color|Janata Dal}}|background-color=|border border-color=darkgray|width=|per=1}} | opposition_cabinet = | opposition_party = [[భారతీయ జనతా పార్టీ]] | opposition_leader = [[అటల్ బిహారీ వాజ్‌పేయి]] (1997 డిసెంబర్ 4 వరకు) ([[లోక్‌సభ]]) | election = | last_election = [[1998 భారత సార్వత్రిక ఎన్నికలు|1998]] | legislature_term = {{Age in years, months and days|1997|04|21|1998|03|19}} | budget = | advice_and_consent1 = | advice_and_consent2 = <!-- etc. --> | incoming_formation = | outgoing_formation = | previous = [[దేవెగౌడ కేంద్ర మంత్రివర్గం]] | successor = [[వాజ్‌పేయి రెండవ మంత్రివర్గం]] }} ఇందర్ కుమార్ గుజ్రాల్ 1997 ఏప్రిల్ 21న భారత ప్రధానమంత్రిగా ప్రమాణ స్వీకారం చేశారు. ఆయన తొలి మంత్రివర్గంలో మంత్రులు ఈ క్రింది విధంగా ఉన్నారు. == మంత్రుల మండలి == పార్టీల వారీగా క్యాబినెట్ మంత్రుల ప్రాతినిధ్యం # [[జనతాదళ్]] (37.5%) # స్వతంత్రులు (6.25%) # భారత కమ్యూనిస్ట్ పార్టీ (6.25%) # జమ్మూ కాశ్మీర్ నేషనల్ కాన్ఫరెన్స్ (3.13%) # [[మహారాష్ట్రవాది గోమంతక్ పార్టీ]] (3.13%) # [[తెలుగుదేశం పార్టీ]] (12.5%) # [[ద్రవిడ మున్నేట్ర కజగం]] (12.5%) # [[తమిళ మానిల కాంగ్రెస్]] (3.13%) # ఆల్ ఇండియా ఇందిరా కాంగ్రెస్ (తివారీ) (3.13%) # [[అసోం గణ పరిషత్]] (6.25%) # [[సమాజ్ వాదీ పార్టీ|సమాజ్‌వాదీ పార్టీ]] (6.25%) === క్యాబినెట్ మంత్రులు === ఐ.కె. గుజ్రాల్ మంత్రివర్గంలోని క్యాబినెట్ మంత్రులు ఈ క్రింది విధంగా ఉన్నారు.<ref>{{cite web|title=Members Bioprofile|url=http://parliamentofindia.nic.in/ls/lsdeb/ls11/ses4/02210497.htm|publisher=Lok Sabha of India/National Informatics Centre, New Delhi}}</ref> {| class="wikitable sortable" |+ !మంత్రిత్వ శాఖలు !మంత్రి !పదవీ బాధ్యతలు నుండి !పదవీ బాధ్యతలు వరకు !పార్టీ !<abbr>రెఫ్</abbr> |- | rowspan="1" |'''ప్రధాన మంత్రి''' మరియు ఇన్‌చార్జ్: విదేశాంగ మంత్రిత్వ శాఖ సిబ్బంది, ప్రజా ఫిర్యాదులు మరియు పెన్షన్ల మంత్రిత్వ శాఖ అణుశక్తి విభాగం ఎలక్ట్రానిక్స్ విభాగం జమ్మూ కాశ్మీర్ వ్యవహారాల విభాగం సముద్ర అభివృద్ధి విభాగం అంతరిక్ష శాఖ మరియు ఏ మంత్రికి కేటాయించని అన్ని ఇతర ముఖ్యమైన అంశాలు. |ఇందర్ కుమార్ గుజ్రాల్ |21 ఏప్రిల్ 1997 |19 మార్చి 1998 |జెడి | |- | rowspan="1" |సంక్షేమ మంత్రి |బల్వంత్ సింగ్ రామూవాలియా |21 ఏప్రిల్ 1997 |19 మార్చి 1998 |భారతదేశం | |- | rowspan="1" |కమ్యూనికేషన్ల మంత్రి |బేణి ప్రసాద్ వర్మ |21 ఏప్రిల్ 1997 |19 మార్చి 1998 |ఎస్పీ | |- | rowspan="1" |ఉక్కు శాఖ మంత్రి గనుల శాఖ మంత్రి |బీరేంద్ర ప్రసాద్ బైశ్యా |21 ఏప్రిల్ 1997 |19 మార్చి 1998 |ఎజిపి | |- | rowspan="2" |పౌర విమానయాన మరియు పర్యాటక శాఖ మంత్రి |సిఎం ఇబ్రహీం (పౌర విమానయానం) |21 ఏప్రిల్ 1997 |19 మార్చి 1998 |జెడి | |- |శ్రీకాంత్ కుమార్ జెనా (పర్యాటక) |21 ఏప్రిల్ 1997 |19 మార్చి 1998 |జెడి | |- | rowspan="2" |సమాచార మరియు ప్రసార శాఖ మంత్రి |సిఎం ఇబ్రహీం |21 ఏప్రిల్ 1997 |1 మే 1997 |జెడి | |- |ఎస్. జైపాల్ రెడ్డి |1 మే 1997 |19 మార్చి 1998 |జెడి | |- | rowspan="3" |వ్యవసాయ మంత్రి |చతురానన్ మిశ్రా (పశుసంవర్ధక మరియు మత్స్య శాఖలు మినహా) |21 ఏప్రిల్ 1997 |9 జూలై 1998 |సిపిఐ | |- |రఘువంశ్ ప్రసాద్ సింగ్ (పశుసంవర్ధక మరియు మత్స్య పరిశ్రమ) |21 ఏప్రిల్ 1997 |9 జూలై 1998 |ఆర్జేడీ |సహాయ మంత్రి (ఇండియా) బాధ్యత వహించారు. |- |చతురానన్ మిశ్రా |9 జూలై 1998 |19 మార్చి 1998 |సిపిఐ | |- | rowspan="1" |హోం మంత్రి |ఇంద్రజిత్ గుప్తా |21 ఏప్రిల్ 1997 |19 మార్చి 1998 |సిపిఐ | |- | rowspan="2" |జల వనరుల మంత్రి |జనేశ్వర్ మిశ్రా |21 ఏప్రిల్ 1997 |9 జూన్ 1997 |ఎస్పీ | |- |సిస్ రామ్ ఓలా |9 జూన్ 1997 |19 మార్చి 1998 |ఎఐఐసి(టి) |సహాయ మంత్రి (ఇండియా) బాధ్యత వహించారు. |- | rowspan="1" |రక్షణ మంత్రి |ములాయం సింగ్ యాదవ్ |21 ఏప్రిల్ 1997 |19 మార్చి 1998 |ఎస్పీ | |- | rowspan="1" |పరిశ్రమల మంత్రి |మురసోలి మారన్ |21 ఏప్రిల్ 1997 |19 మార్చి 1998 |డిఎంకె | |- | rowspan="1" |పర్యావరణం మరియు అటవీ శాఖ మంత్రి |సైఫుద్దీన్ సోజ్ |21 ఏప్రిల్ 1997 |19 మార్చి 1998 |జెకెఎన్‌సి | |- | rowspan="2" |జౌళి శాఖ మంత్రి |ఆర్ఎల్ జాలప్ప |21 ఏప్రిల్ 1997 |21 జనవరి 1998 |జెడి |రాజీనామా చేశారు. |- |బొల్లా బుల్లి రామయ్య |21 జనవరి 1998 |19 మార్చి 1998 |టీడీపీ |సహాయ మంత్రి (ఇండియా) బాధ్యత వహించారు. |- | rowspan="1" |రైల్వే మంత్రి |రామ్ విలాస్ పాశ్వాన్ |21 ఏప్రిల్ 1997 |19 మార్చి 1998 |జెడి | |- | rowspan="1" |మానవ వనరుల అభివృద్ధి మంత్రి |ఎస్.ఆర్. బొమ్మై |21 ఏప్రిల్ 1997 |19 మార్చి 1998 |జెడి | |- | rowspan="1" |పరిశ్రమల మంత్రి |శ్రీకాంత్ కుమార్ జెనా |21 ఏప్రిల్ 1997 |19 మార్చి 1998 |జెడి | |- | rowspan="1" |ఉపరితల రవాణా మంత్రి |టిజి వెంకట్రామన్ |21 ఏప్రిల్ 1997 |19 మార్చి 1998 |డిఎంకె | |- | rowspan="1" |గ్రామీణ ప్రాంతాలు మరియు ఉపాధి శాఖ మంత్రి |కింజరపు యెర్రాన్ నాయుడు |21 ఏప్రిల్ 1997 |19 మార్చి 1998 |టీడీపీ | |- | rowspan="2" |ఆహార మంత్రి పౌర సరఫరాలు, వినియోగదారుల వ్యవహారాలు మరియు ప్రజా పంపిణీ మంత్రి |ఇందర్ కుమార్ గుజ్రాల్ |21 ఏప్రిల్ 1997 |23 ఏప్రిల్ 1997 |జెడి |ప్రధాన మంత్రి-ఇన్-చార్జ్. |- |చతురానన్ మిశ్రా |24 ఏప్రిల్ 1997 |9 జూన్ 1997 |సిపిఐ |ఆహార మరియు వినియోగదారుల వ్యవహారాల మంత్రిత్వ శాఖగా ఏర్పడటానికి విలీనం చేయబడింది. |- | rowspan="2" |ఆహార మరియు వినియోగదారుల వ్యవహారాల మంత్రి |రఘువంశ్ ప్రసాద్ సింగ్ |9 జూన్ 1998 |11 జనవరి 1998 |ఆర్జేడీ |సహాయ మంత్రి (ఇండియా) బాధ్యత వహించారు. |- |బల్వంత్ సింగ్ రామూవాలియా |11 జనవరి 1998 |19 మార్చి 1998 |స్వతంత్ర | |- | rowspan="2" |ఆర్థిక మంత్రి |ఇందర్ కుమార్ గుజ్రాల్ |21 ఏప్రిల్ 1997 |1 మే 1997 |జెడి |ప్రధాన మంత్రి-ఇన్-చార్జ్. |- |పి. చిదంబరం |1 మే 1997 |19 మార్చి 1998 |టిఎంసి(ఎం) | |- | rowspan="3" |కార్మిక మంత్రి |ఇందర్ కుమార్ గుజ్రాల్ |21 ఏప్రిల్ 1997 |1 మే 1997 |జెడి |ప్రధాన మంత్రి-ఇన్-చార్జ్. |- |ఎం. అరుణాచలం |1 మే 1997 |9 జూన్ 1997 |టిఎంసి(ఎం) | |- |ఎంపీ వీరేంద్ర కుమార్ |9 జూన్ 1997 |19 మార్చి 1998 |జెడి |సహాయ మంత్రి (ఇండియా) బాధ్యత వహించారు. |- | rowspan="2" |పెట్రోలియం మరియు సహజ వాయువు మంత్రి |ఇందర్ కుమార్ గుజ్రాల్ |21 ఏప్రిల్ 1997 |9 జూన్ 1997 |జెడి |ప్రధాన మంత్రి-ఇన్-చార్జ్. |- |జనేశ్వర్ మిశ్రా |9 జూన్ 1997 |19 మార్చి 1998 |ఎస్పీ | |- | rowspan="2" |విద్యుత్ శాఖ మంత్రి |ఇందర్ కుమార్ గుజ్రాల్ |21 ఏప్రిల్ 1997 |9 జూన్ 1997 |జెడి |ప్రధాన మంత్రి-ఇన్-చార్జ్. |- |యోగిందర్ కె అలఘ్ |9 జూన్ 1997 |19 మార్చి 1998 |స్వతంత్ర |సహాయ మంత్రి (ఇండియా) బాధ్యత వహించారు. |- | rowspan="5" |పట్టణ వ్యవహారాలు మరియు ఉపాధి శాఖ మంత్రి |ఇందర్ కుమార్ గుజ్రాల్ |21 ఏప్రిల్ 1997 |9 జూన్ 1997 |జెడి |ప్రధాన మంత్రి-ఇన్-చార్జ్. |- |ఎంపీ వీరేంద్ర కుమార్ |9 జూన్ 1997 |2 జూలై 1997 |జెడి |సహాయ మంత్రి (ఇండియా) బాధ్యత వహించారు. |- |ఉమ్మారెడ్డి వెంకటేశ్వర్లు |2 జూలై 1997 |14 నవంబర్ 1997 |టీడీపీ |సహాయ మంత్రి (ఇండియా) బాధ్యత వహించారు. |- |టిజి వెంకట్రామన్ |14 నవంబర్ 1997 |12 డిసెంబర్ 1997 |డిఎంకె |అదనపు ఛార్జీ. |- |ఉమ్మారెడ్డి వెంకటేశ్వర్లు |12 డిసెంబర్ 1997 |19 మార్చి 1998 |టీడీపీ |సహాయ మంత్రి (ఇండియా) బాధ్యత వహించారు. |- | rowspan="2" |ఆహార ప్రాసెసింగ్ పరిశ్రమల మంత్రి |దిలీప్ రే |21 ఏప్రిల్ 1997 |25 డిసెంబర్ 1997 |జెడి |సహాయ మంత్రి (ఇండియా) బాధ్యత వహించారు. రాజీనామా చేశారు. |- |ఎస్. జైపాల్ రెడ్డి |25 డిసెంబర్ 1997 |19 మార్చి 1998 |జెడి | |- | rowspan="2" |సంప్రదాయేతర ఇంధన వనరుల మంత్రి |జై నారాయణ్ ప్రసాద్ నిషాద్ |21 ఏప్రిల్ 1997 |11 జనవరి 1998 |జెడి |సహాయ మంత్రి (ఇండియా) బాధ్యత వహించారు. రాజీనామా చేశారు. |- |ఇందర్ కుమార్ గుజ్రాల్ |11 జనవరి 1998 |19 మార్చి 1998 |జెడి |ప్రధాన మంత్రి-ఇన్-చార్జ్. |- | rowspan="2" |బొగ్గు శాఖ మంత్రి |కాంతి సింగ్ |21 ఏప్రిల్ 1997 |11 జనవరి 1998 |జెడి |సహాయ మంత్రి (ఇండియా) బాధ్యత వహించారు. రాజీనామా చేశారు. |- |ఇందర్ కుమార్ గుజ్రాల్ |11 జనవరి 1998 |19 మార్చి 1998 |జెడి |ప్రధాన మంత్రి-ఇన్-చార్జ్. |- | rowspan="2" |ఆరోగ్య మరియు కుటుంబ సంక్షేమ శాఖ మంత్రి |సలీం ఇక్బాల్ షెర్వాణి |21 ఏప్రిల్ 1997 |9 జూన్ 1997 |ఎస్పీ |సహాయ మంత్రి (ఇండియా) బాధ్యత వహించారు. |- |ఇందర్ కుమార్ గుజ్రాల్ |9 జూన్ 1997 |19 మార్చి 1998 |జెడి |ప్రధాన మంత్రి-ఇన్-చార్జ్. |- | rowspan="2" |రసాయనాలు మరియు ఎరువుల శాఖ మంత్రి |సిస్ రామ్ ఓలా |21 ఏప్రిల్ 1997 |9 జూన్ 1997 |ఎఐఐసి(టి) |సహాయ మంత్రి (ఇండియా) బాధ్యత వహించారు. |- |ఎం. అరుణాచలం |9 జూన్ 1997 |19 మార్చి 1998 |టిఎంసి(ఎం) | |- | rowspan="2" |ప్రణాళిక మరియు కార్యక్రమాల అమలు మంత్రి |యోగిందర్ కె అలఘ్ |21 ఏప్రిల్ 1997 |9 జూన్ 1997 |స్వతంత్ర |సహాయ మంత్రి (ఇండియా) బాధ్యత వహించారు. |- |ఇందర్ కుమార్ గుజ్రాల్ |9 జూన్ 1997 |19 మార్చి 1998 |జెడి |ప్రధాన మంత్రి-ఇన్-చార్జ్. |} === సహాయ మంత్రులు (స్వతంత్ర బాధ్యత) === {| class="wikitable sortable" |+ !మంత్రిత్వ శాఖలు !మంత్రి !పదవీ బాధ్యతలు నుండి !పదవీ బాధ్యతలు వరకు !పార్టీ |- | rowspan="1" |వాణిజ్య శాఖ సహాయ మంత్రి (స్వతంత్ర బాధ్యత) |బొల్లా బుల్లి రామయ్య |21 ఏప్రిల్ 1997 |19 మార్చి 1998 |టీడీపీ |- | rowspan="1" |చట్టం మరియు న్యాయం శాఖ సహాయ మంత్రి (స్వతంత్ర బాధ్యత) |రమాకాంత్ ఖలప్ |21 ఏప్రిల్ 1997 |19 మార్చి 1998 |ఎంజిపి |- | rowspan="1" |శాస్త్ర సాంకేతిక శాఖ సహాయ మంత్రి (స్వతంత్ర బాధ్యత) |యోగిందర్ కె అలఘ్ |21 ఏప్రిల్ 1997 |19 మార్చి 1998 |స్వతంత్ర |} === రాష్ట్ర మంత్రులు === {| class="wikitable sortable" |+ !మంత్రిత్వ శాఖలు !మంత్రి !పదవీ బాధ్యతలు నుండి !పదవీ బాధ్యతలు వరకు !పార్టీ !వ్యాఖ్యలు |- | rowspan="1" |గ్రామీణ ప్రాంతాలు మరియు ఉపాధి మంత్రిత్వ శాఖ సహాయ మంత్రి |చంద్రదేవ్ ప్రసాద్ వర్మ |21 ఏప్రిల్ 1997 |20 జూన్ 1997 |జెడి |రాజీనామా చేశారు. |- | rowspan="2" |ఆర్థిక మంత్రిత్వ శాఖ సహాయ మంత్రి |ఎంపీ వీరేంద్ర కుమార్ |21 ఏప్రిల్ 1997 |9 జూన్ 1997 |జెడి | |- |సత్పాల్ మహారాజ్ |9 జూన్ 1997 |19 మార్చి 1998 |ఎఐఐసి(టి) | |- | rowspan="2" |మానవ వనరుల అభివృద్ధి మంత్రిత్వ శాఖ సహాయ మంత్రి |ముహి రామ్ సైకియా (విద్య) |21 ఏప్రిల్ 1997 |19 మార్చి 1998 |ఎజిపి | |- |ఆర్. ధనుస్కోడి అథితన్ (యువజన వ్యవహారాలు మరియు క్రీడలు) |1 మే 1997 |19 మార్చి 1998 |టిఎంసి(ఎం) | |- | rowspan="1" |రక్షణ మంత్రిత్వ శాఖ సహాయ మంత్రి |ఎన్.వి.ఎన్. సోము |21 ఏప్రిల్ 1997 |14 నవంబర్ 1997 |డిఎంకె |పదవిలో ఉండగానే మరణించారు. |- | rowspan="1" |రైల్వే మంత్రిత్వ శాఖ సహాయ మంత్రి |సత్పాల్ మహారాజ్ |21 ఏప్రిల్ 1997 |9 జూన్ 1997 |ఎఐఐసి(టి) | |- | rowspan="1" |విద్యుత్ మంత్రిత్వ శాఖ సహాయ మంత్రి |సముద్రాల వేణుగోపాల్ చారి |21 ఏప్రిల్ 1997 |9 జూన్ 1997 |టీడీపీ | |- | rowspan="1" |పెట్రోలియం మరియు సహజ వాయువు మంత్రిత్వ శాఖ సహాయ మంత్రి |టిఆర్ బాలు |21 ఏప్రిల్ 1997 |19 మార్చి 1998 |డిఎంకె | |- | rowspan="2" |పట్టణ వ్యవహారాలు మరియు ఉపాధి మంత్రిత్వ శాఖ సహాయ మంత్రి |ఉమ్మారెడ్డి వెంకటేశ్వర్లు |21 ఏప్రిల్ 1997 |9 జూన్ 1997 |టీడీపీ | |- |ఎంపీ వీరేంద్ర కుమార్ |26 మే 1997 |2 జూలై 1997 |జెడి | |- | rowspan="4" |పార్లమెంటరీ వ్యవహారాల మంత్రిత్వ శాఖ సహాయ మంత్రి |ఉమ్మారెడ్డి వెంకటేశ్వర్లు |21 ఏప్రిల్ 1997 |9 జూన్ 1997 |టీడీపీ | |- |ఎస్.ఆర్. బాలసుబ్రమోనియన్ |1 మే 1997 |19 మార్చి 1998 |టిఎంసి(ఎం) | |- |ఎంపీ వీరేంద్ర కుమార్ |26 మే 1997 |2 జూలై 1997 |జెడి | |- |జయంతి నటరాజన్ |9 జూన్ 1997 |19 మార్చి 1998 |టిఎంసి(ఎం) | |- | rowspan="1" |హోం మంత్రిత్వ శాఖ సహాయ మంత్రి |మక్బూల్ దార్ |1 మే 1997 |19 మార్చి 1998 |జెడి | |- | rowspan="1" |సిబ్బంది, ప్రజా ఫిర్యాదులు మరియు పెన్షన్ల మంత్రిత్వ శాఖ సహాయ మంత్రి |ఎస్.ఆర్. బాలసుబ్రమోనియన్ |1 మే 1997 |19 మార్చి 1998 |టిఎంసి(ఎం) | |- | rowspan="2" |విదేశీ వ్యవహారాల మంత్రిత్వ శాఖ సహాయ మంత్రి |సలీం ఇక్బాల్ షెర్వాణి |9 జూన్ 1997 |19 మార్చి 1998 |ఎస్పీ | |- |కమలా సిన్హా |9 జూన్ 1997 |19 మార్చి 1998 |జెడి | |- | rowspan="1" |పౌర విమానయాన మంత్రిత్వ శాఖ సహాయ మంత్రి |జయంతి నటరాజన్ |9 జూన్ 1997 |19 మార్చి 1998 |టిఎంసి(ఎం) | |- | rowspan="1" |ప్రణాళిక మరియు కార్యక్రమాల అమలు మంత్రిత్వ శాఖ సహాయ మంత్రి |రత్నమాల సవనూర్ |9 జూన్ 1997 |19 మార్చి 1998 |జెడి | |- | rowspan="1" |ఆరోగ్య మరియు కుటుంబ సంక్షేమ మంత్రిత్వ శాఖ సహాయ మంత్రి |రేణుకా చౌదరి |9 జూన్ 1997 |19 మార్చి 1998 |టీడీపీ | |- | rowspan="1" |వ్యవసాయ మంత్రిత్వ శాఖ సహాయ మంత్రి |సముద్రాల వేణుగోపాల్ చారి |9 జూన్ 1997 |19 మార్చి 1998 |టీడీపీ | |- | rowspan="1" |బొగ్గు మంత్రిత్వ శాఖ సహాయ మంత్రి |జయంతి నటరాజన్ |11 జనవరి 1998 |19 మార్చి 1998 |టిఎంసి(ఎం) | |- | rowspan="1" |సంప్రదాయేతర ఇంధన వనరుల మంత్రిత్వ శాఖ సహాయ మంత్రి |టిఆర్ బాలు |11 జనవరి 1998 |19 మార్చి 1998 |డిఎంకె | |} ==మూలాలు== {{మూలాలజాబితా}} [[వర్గం:అధికారంలో లేని మంత్రిమండళ్లు]] ip2vff2e1d7m3iem4d2jkwfkxzbnrhx 4594901 4594897 2025-06-29T15:19:22Z Batthini Vinay Kumar Goud 78298 4594901 wikitext text/x-wiki {{Infobox government cabinet | cabinet_name = ఇందర్ కుమార్ గుజ్రాల్ మంత్రిత్వ శాఖ<br>భారత గణతంత్ర 19వ మంత్రిత్వ శాఖ |cabinet_type=ministry | cabinet_number = | jurisdiction = | flag = Flag of India.svg | flag_border = true | incumbent = | image = Inder Kumar Gujral 071.jpg | caption = | date_formed = 1997 ఏప్రిల్ 21 | date_dissolved = 1998 మార్చి 19 | government_head = [[ఇందర్ కుమార్ గుజ్రాల్]] | government_head_history = | state_head = శంకర్ దయాళ్ శర్మ (25 జూలై 1997 వరకు)<br />కె.ఆర్. నారాయణన్ (25 జూలై 1997 నుండి) | members_number = | former_members_number = | total_number = | political_party =జనతాదళ్ (యునైటెడ్ ఫ్రంట్) ( భారత జాతీయ కాంగ్రెస్</small><br /><small>జాతీయ కాంగ్రెస్ 140/543 ఎంపీల మద్దతు </small> | legislature_status = సంకీర్ణం{{Composition bar|313|543|{{party color|Janata Dal}}|background-color=|border border-color=darkgray|width=|per=1}} | opposition_cabinet = | opposition_party = [[భారతీయ జనతా పార్టీ]] | opposition_leader = [[అటల్ బిహారీ వాజ్‌పేయి]] (1997 డిసెంబర్ 4 వరకు) ([[లోక్‌సభ]]) | election = | last_election = [[1998 భారత సార్వత్రిక ఎన్నికలు|1998]] | legislature_term = {{Age in years, months and days|1997|04|21|1998|03|19}} | budget = | advice_and_consent1 = | advice_and_consent2 = <!-- etc. --> | incoming_formation = | outgoing_formation = | previous = [[దేవెగౌడ కేంద్ర మంత్రివర్గం]] | successor = [[వాజ్‌పేయి రెండవ మంత్రివర్గం]] }} ఇందర్ కుమార్ గుజ్రాల్ 1997 ఏప్రిల్ 21న భారత ప్రధానమంత్రిగా ప్రమాణ స్వీకారం చేశారు. ఆయన తొలి మంత్రివర్గంలో మంత్రులు ఈ క్రింది విధంగా ఉన్నారు. == మంత్రుల మండలి == పార్టీల వారీగా క్యాబినెట్ మంత్రుల ప్రాతినిధ్యం # [[జనతాదళ్]] (37.5%) # స్వతంత్రులు (6.25%) # భారత కమ్యూనిస్ట్ పార్టీ (6.25%) # జమ్మూ కాశ్మీర్ నేషనల్ కాన్ఫరెన్స్ (3.13%) # [[మహారాష్ట్రవాది గోమంతక్ పార్టీ]] (3.13%) # [[తెలుగుదేశం పార్టీ]] (12.5%) # [[ద్రవిడ మున్నేట్ర కజగం]] (12.5%) # [[తమిళ మానిల కాంగ్రెస్]] (3.13%) # ఆల్ ఇండియా ఇందిరా కాంగ్రెస్ (తివారీ) (3.13%) # [[అసోం గణ పరిషత్]] (6.25%) # [[సమాజ్ వాదీ పార్టీ|సమాజ్‌వాదీ పార్టీ]] (6.25%) === క్యాబినెట్ మంత్రులు === ఐ.కె. గుజ్రాల్ మంత్రివర్గంలోని క్యాబినెట్ మంత్రులు ఈ క్రింది విధంగా ఉన్నారు.<ref>{{cite web|title=Members Bioprofile|url=http://parliamentofindia.nic.in/ls/lsdeb/ls11/ses4/02210497.htm|publisher=Lok Sabha of India/National Informatics Centre, New Delhi}}</ref> {| class="wikitable sortable" |+ !మంత్రిత్వ శాఖలు !మంత్రి !పదవీ బాధ్యతలు నుండి !పదవీ బాధ్యతలు వరకు !పార్టీ !<abbr>రెఫ్</abbr> |- | rowspan="1" |'''ప్రధాన మంత్రి''' మరియు ఇన్‌చార్జ్: విదేశాంగ మంత్రిత్వ శాఖ సిబ్బంది, ప్రజా ఫిర్యాదులు మరియు పెన్షన్ల మంత్రిత్వ శాఖ అణుశక్తి విభాగం ఎలక్ట్రానిక్స్ విభాగం జమ్మూ కాశ్మీర్ వ్యవహారాల విభాగం సముద్ర అభివృద్ధి విభాగం అంతరిక్ష శాఖ మరియు ఏ మంత్రికి కేటాయించని అన్ని ఇతర ముఖ్యమైన అంశాలు. |ఇందర్ కుమార్ గుజ్రాల్ |21 ఏప్రిల్ 1997 |19 మార్చి 1998 |[[జనతాదళ్|జేడీ]] | |- | rowspan="1" |సంక్షేమ మంత్రి |బల్వంత్ సింగ్ రామూవాలియా |21 ఏప్రిల్ 1997 |19 మార్చి 1998 |[[స్వతంత్ర రాజకీయ నాయకులు|స్వతంత్ర]] | |- | rowspan="1" |కమ్యూనికేషన్ల మంత్రి |బేణి ప్రసాద్ వర్మ |21 ఏప్రిల్ 1997 |19 మార్చి 1998 |[[సమాజ్ వాదీ పార్టీ|ఎస్‌పీ]] | |- | rowspan="1" |ఉక్కు శాఖ మంత్రి గనుల శాఖ మంత్రి |బీరేంద్ర ప్రసాద్ బైశ్యా |21 ఏప్రిల్ 1997 |19 మార్చి 1998 |ఎజిపి | |- | rowspan="2" |పౌర విమానయాన మరియు పర్యాటక శాఖ మంత్రి |సిఎం ఇబ్రహీం (పౌర విమానయానం) |21 ఏప్రిల్ 1997 |19 మార్చి 1998 |[[జనతాదళ్|జేడీ]] | |- |శ్రీకాంత్ కుమార్ జెనా (పర్యాటక) |21 ఏప్రిల్ 1997 |19 మార్చి 1998 |[[జనతాదళ్|జేడీ]] | |- | rowspan="2" |సమాచార మరియు ప్రసార శాఖ మంత్రి |సిఎం ఇబ్రహీం |21 ఏప్రిల్ 1997 |1 మే 1997 |[[జనతాదళ్|జేడీ]] | |- |ఎస్. జైపాల్ రెడ్డి |1 మే 1997 |19 మార్చి 1998 |[[జనతాదళ్|జేడీ]] | |- | rowspan="3" |వ్యవసాయ మంత్రి |చతురానన్ మిశ్రా (పశుసంవర్ధక మరియు మత్స్య శాఖలు మినహా) |21 ఏప్రిల్ 1997 |9 జూలై 1998 |సిపిఐ | |- |రఘువంశ్ ప్రసాద్ సింగ్ (పశుసంవర్ధక మరియు మత్స్య పరిశ్రమ) |21 ఏప్రిల్ 1997 |9 జూలై 1998 |ఆర్జేడీ |సహాయ మంత్రి (ఇండియా) బాధ్యత వహించారు. |- |చతురానన్ మిశ్రా |9 జూలై 1998 |19 మార్చి 1998 |సిపిఐ | |- | rowspan="1" |హోం మంత్రి |ఇంద్రజిత్ గుప్తా |21 ఏప్రిల్ 1997 |19 మార్చి 1998 |సిపిఐ | |- | rowspan="2" |జల వనరుల మంత్రి |జనేశ్వర్ మిశ్రా |21 ఏప్రిల్ 1997 |9 జూన్ 1997 |[[సమాజ్ వాదీ పార్టీ|ఎస్‌పీ]] | |- |సిస్ రామ్ ఓలా |9 జూన్ 1997 |19 మార్చి 1998 |ఎఐఐసి(టి) |సహాయ మంత్రి (ఇండియా) బాధ్యత వహించారు. |- | rowspan="1" |రక్షణ మంత్రి |ములాయం సింగ్ యాదవ్ |21 ఏప్రిల్ 1997 |19 మార్చి 1998 |ఎస్పీ | |- | rowspan="1" |పరిశ్రమల మంత్రి |మురసోలి మారన్ |21 ఏప్రిల్ 1997 |19 మార్చి 1998 |[[ద్రవిడ మున్నేట్ర కజగం|డీఎంకే]] | |- | rowspan="1" |పర్యావరణం మరియు అటవీ శాఖ మంత్రి |సైఫుద్దీన్ సోజ్ |21 ఏప్రిల్ 1997 |19 మార్చి 1998 |జెకెఎన్‌సి | |- | rowspan="2" |జౌళి శాఖ మంత్రి |ఆర్ఎల్ జాలప్ప |21 ఏప్రిల్ 1997 |21 జనవరి 1998 |[[జనతాదళ్|జేడీ]] |రాజీనామా చేశారు. |- |బొల్లా బుల్లి రామయ్య |21 జనవరి 1998 |19 మార్చి 1998 |టీడీపీ |సహాయ మంత్రి (ఇండియా) బాధ్యత వహించారు. |- | rowspan="1" |రైల్వే మంత్రి |రామ్ విలాస్ పాశ్వాన్ |21 ఏప్రిల్ 1997 |19 మార్చి 1998 |[[జనతాదళ్|జేడీ]] | |- | rowspan="1" |మానవ వనరుల అభివృద్ధి మంత్రి |ఎస్.ఆర్. బొమ్మై |21 ఏప్రిల్ 1997 |19 మార్చి 1998 |[[జనతాదళ్|జేడీ]] | |- | rowspan="1" |పరిశ్రమల మంత్రి |శ్రీకాంత్ కుమార్ జెనా |21 ఏప్రిల్ 1997 |19 మార్చి 1998 |[[జనతాదళ్|జేడీ]] | |- | rowspan="1" |ఉపరితల రవాణా మంత్రి |టిజి వెంకట్రామన్ |21 ఏప్రిల్ 1997 |19 మార్చి 1998 |[[ద్రవిడ మున్నేట్ర కజగం|డీఎంకే]] | |- | rowspan="1" |గ్రామీణ ప్రాంతాలు మరియు ఉపాధి శాఖ మంత్రి |కింజరపు యెర్రాన్ నాయుడు |21 ఏప్రిల్ 1997 |19 మార్చి 1998 |టీడీపీ | |- | rowspan="2" |ఆహార మంత్రి పౌర సరఫరాలు, వినియోగదారుల వ్యవహారాలు మరియు ప్రజా పంపిణీ మంత్రి |ఇందర్ కుమార్ గుజ్రాల్ |21 ఏప్రిల్ 1997 |23 ఏప్రిల్ 1997 |[[జనతాదళ్|జేడీ]] |ప్రధాన మంత్రి-ఇన్-చార్జ్. |- |చతురానన్ మిశ్రా |24 ఏప్రిల్ 1997 |9 జూన్ 1997 |సిపిఐ |ఆహార మరియు వినియోగదారుల వ్యవహారాల మంత్రిత్వ శాఖగా ఏర్పడటానికి విలీనం చేయబడింది. |- | rowspan="2" |ఆహార మరియు వినియోగదారుల వ్యవహారాల మంత్రి |రఘువంశ్ ప్రసాద్ సింగ్ |9 జూన్ 1998 |11 జనవరి 1998 |ఆర్జేడీ |సహాయ మంత్రి (ఇండియా) బాధ్యత వహించారు. |- |బల్వంత్ సింగ్ రామూవాలియా |11 జనవరి 1998 |19 మార్చి 1998 |[[స్వతంత్ర రాజకీయ నాయకులు|స్వతంత్ర]] | |- | rowspan="2" |ఆర్థిక మంత్రి |ఇందర్ కుమార్ గుజ్రాల్ |21 ఏప్రిల్ 1997 |1 మే 1997 |[[జనతాదళ్|జేడీ]] |ప్రధాన మంత్రి-ఇన్-చార్జ్. |- |పి. చిదంబరం |1 మే 1997 |19 మార్చి 1998 |టిఎంసి(ఎం) | |- | rowspan="3" |కార్మిక మంత్రి |ఇందర్ కుమార్ గుజ్రాల్ |21 ఏప్రిల్ 1997 |1 మే 1997 |[[జనతాదళ్|జేడీ]] |ప్రధాన మంత్రి-ఇన్-చార్జ్. |- |ఎం. అరుణాచలం |1 మే 1997 |9 జూన్ 1997 |టిఎంసి(ఎం) | |- |ఎంపీ వీరేంద్ర కుమార్ |9 జూన్ 1997 |19 మార్చి 1998 |[[జనతాదళ్|జేడీ]] |సహాయ మంత్రి (ఇండియా) బాధ్యత వహించారు. |- | rowspan="2" |పెట్రోలియం మరియు సహజ వాయువు మంత్రి |ఇందర్ కుమార్ గుజ్రాల్ |21 ఏప్రిల్ 1997 |9 జూన్ 1997 |[[జనతాదళ్|జేడీ]] |ప్రధాన మంత్రి-ఇన్-చార్జ్. |- |జనేశ్వర్ మిశ్రా |9 జూన్ 1997 |19 మార్చి 1998 |[[సమాజ్ వాదీ పార్టీ|ఎస్‌పీ]] | |- | rowspan="2" |విద్యుత్ శాఖ మంత్రి |ఇందర్ కుమార్ గుజ్రాల్ |21 ఏప్రిల్ 1997 |9 జూన్ 1997 |[[జనతాదళ్|జేడీ]] |ప్రధాన మంత్రి-ఇన్-చార్జ్. |- |యోగిందర్ కె అలఘ్ |9 జూన్ 1997 |19 మార్చి 1998 |[[స్వతంత్ర రాజకీయ నాయకులు|స్వతంత్ర]] |సహాయ మంత్రి (ఇండియా) బాధ్యత వహించారు. |- | rowspan="5" |పట్టణ వ్యవహారాలు మరియు ఉపాధి శాఖ మంత్రి |ఇందర్ కుమార్ గుజ్రాల్ |21 ఏప్రిల్ 1997 |9 జూన్ 1997 |[[జనతాదళ్|జేడీ]] |ప్రధాన మంత్రి-ఇన్-చార్జ్. |- |ఎంపీ వీరేంద్ర కుమార్ |9 జూన్ 1997 |2 జూలై 1997 |[[జనతాదళ్|జేడీ]] |సహాయ మంత్రి (ఇండియా) బాధ్యత వహించారు. |- |ఉమ్మారెడ్డి వెంకటేశ్వర్లు |2 జూలై 1997 |14 నవంబర్ 1997 |[[తెలుగుదేశం పార్టీ|టీడీపీ]] |సహాయ మంత్రి (ఇండియా) బాధ్యత వహించారు. |- |టిజి వెంకట్రామన్ |14 నవంబర్ 1997 |12 డిసెంబర్ 1997 |[[ద్రవిడ మున్నేట్ర కజగం|డీఎంకే]] |అదనపు ఛార్జీ. |- |ఉమ్మారెడ్డి వెంకటేశ్వర్లు |12 డిసెంబర్ 1997 |19 మార్చి 1998 |[[తెలుగుదేశం పార్టీ|టీడీపీ]] |సహాయ మంత్రి (ఇండియా) బాధ్యత వహించారు. |- | rowspan="2" |ఆహార ప్రాసెసింగ్ పరిశ్రమల మంత్రి |దిలీప్ రే |21 ఏప్రిల్ 1997 |25 డిసెంబర్ 1997 |జెడి |సహాయ మంత్రి (ఇండియా) బాధ్యత వహించారు. రాజీనామా చేశారు. |- |ఎస్. జైపాల్ రెడ్డి |25 డిసెంబర్ 1997 |19 మార్చి 1998 |[[జనతాదళ్|జేడీ]] | |- | rowspan="2" |సంప్రదాయేతర ఇంధన వనరుల మంత్రి |జై నారాయణ్ ప్రసాద్ నిషాద్ |21 ఏప్రిల్ 1997 |11 జనవరి 1998 |[[జనతాదళ్|జేడీ]] |సహాయ మంత్రి (ఇండియా) బాధ్యత వహించారు. రాజీనామా చేశారు. |- |ఇందర్ కుమార్ గుజ్రాల్ |11 జనవరి 1998 |19 మార్చి 1998 |[[జనతాదళ్|జేడీ]] |ప్రధాన మంత్రి-ఇన్-చార్జ్. |- | rowspan="2" |బొగ్గు శాఖ మంత్రి |కాంతి సింగ్ |21 ఏప్రిల్ 1997 |11 జనవరి 1998 |[[జనతాదళ్|జేడీ]] |సహాయ మంత్రి (ఇండియా) బాధ్యత వహించారు. రాజీనామా చేశారు. |- |ఇందర్ కుమార్ గుజ్రాల్ |11 జనవరి 1998 |19 మార్చి 1998 |[[జనతాదళ్|జేడీ]] |ప్రధాన మంత్రి-ఇన్-చార్జ్. |- | rowspan="2" |ఆరోగ్య మరియు కుటుంబ సంక్షేమ శాఖ మంత్రి |సలీం ఇక్బాల్ షెర్వాణి |21 ఏప్రిల్ 1997 |9 జూన్ 1997 |[[సమాజ్ వాదీ పార్టీ|ఎస్‌పీ]] |సహాయ మంత్రి (ఇండియా) బాధ్యత వహించారు. |- |ఇందర్ కుమార్ గుజ్రాల్ |9 జూన్ 1997 |19 మార్చి 1998 |[[జనతాదళ్|జేడీ]] |ప్రధాన మంత్రి-ఇన్-చార్జ్. |- | rowspan="2" |రసాయనాలు మరియు ఎరువుల శాఖ మంత్రి |సిస్ రామ్ ఓలా |21 ఏప్రిల్ 1997 |9 జూన్ 1997 |ఎఐఐసి(టి) |సహాయ మంత్రి (ఇండియా) బాధ్యత వహించారు. |- |ఎం. అరుణాచలం |9 జూన్ 1997 |19 మార్చి 1998 |టిఎంసి(ఎం) | |- | rowspan="2" |ప్రణాళిక మరియు కార్యక్రమాల అమలు మంత్రి |యోగిందర్ కె అలఘ్ |21 ఏప్రిల్ 1997 |9 జూన్ 1997 |[[స్వతంత్ర రాజకీయ నాయకులు|స్వతంత్ర]] |సహాయ మంత్రి (ఇండియా) బాధ్యత వహించారు. |- |ఇందర్ కుమార్ గుజ్రాల్ |9 జూన్ 1997 |19 మార్చి 1998 |[[జనతాదళ్|జేడీ]] |ప్రధాన మంత్రి-ఇన్-చార్జ్. |} === సహాయ మంత్రులు (స్వతంత్ర బాధ్యత) === {| class="wikitable sortable" |+ !మంత్రిత్వ శాఖలు !మంత్రి !పదవీ బాధ్యతలు నుండి !పదవీ బాధ్యతలు వరకు !పార్టీ |- | rowspan="1" |వాణిజ్య శాఖ సహాయ మంత్రి (స్వతంత్ర బాధ్యత) |బొల్లా బుల్లి రామయ్య |21 ఏప్రిల్ 1997 |19 మార్చి 1998 |[[తెలుగుదేశం పార్టీ|టీడీపీ]] |- | rowspan="1" |చట్టం మరియు న్యాయం శాఖ సహాయ మంత్రి (స్వతంత్ర బాధ్యత) |రమాకాంత్ ఖలప్ |21 ఏప్రిల్ 1997 |19 మార్చి 1998 |ఎంజిపి |- | rowspan="1" |శాస్త్ర సాంకేతిక శాఖ సహాయ మంత్రి (స్వతంత్ర బాధ్యత) |యోగిందర్ కె అలఘ్ |21 ఏప్రిల్ 1997 |19 మార్చి 1998 |[[స్వతంత్ర రాజకీయ నాయకులు|స్వతంత్ర]] |} === రాష్ట్ర మంత్రులు === {| class="wikitable sortable" |+ !మంత్రిత్వ శాఖలు !మంత్రి !పదవీ బాధ్యతలు నుండి !పదవీ బాధ్యతలు వరకు !పార్టీ !వ్యాఖ్యలు |- | rowspan="1" |గ్రామీణ ప్రాంతాలు మరియు ఉపాధి మంత్రిత్వ శాఖ సహాయ మంత్రి |చంద్రదేవ్ ప్రసాద్ వర్మ |21 ఏప్రిల్ 1997 |20 జూన్ 1997 |[[జనతాదళ్|జేడీ]] |రాజీనామా చేశారు. |- | rowspan="2" |ఆర్థిక మంత్రిత్వ శాఖ సహాయ మంత్రి |ఎంపీ వీరేంద్ర కుమార్ |21 ఏప్రిల్ 1997 |9 జూన్ 1997 |[[జనతాదళ్|జేడీ]] | |- |సత్పాల్ మహారాజ్ |9 జూన్ 1997 |19 మార్చి 1998 |ఎఐఐసి(టి) | |- | rowspan="2" |మానవ వనరుల అభివృద్ధి మంత్రిత్వ శాఖ సహాయ మంత్రి |ముహి రామ్ సైకియా (విద్య) |21 ఏప్రిల్ 1997 |19 మార్చి 1998 |ఎజిపి | |- |ఆర్. ధనుస్కోడి అథితన్ (యువజన వ్యవహారాలు మరియు క్రీడలు) |1 మే 1997 |19 మార్చి 1998 |టిఎంసి(ఎం) | |- | rowspan="1" |రక్షణ మంత్రిత్వ శాఖ సహాయ మంత్రి |ఎన్.వి.ఎన్. సోము |21 ఏప్రిల్ 1997 |14 నవంబర్ 1997 |[[ద్రవిడ మున్నేట్ర కజగం|డీఎంకే]] |పదవిలో ఉండగానే మరణించారు. |- | rowspan="1" |రైల్వే మంత్రిత్వ శాఖ సహాయ మంత్రి |సత్పాల్ మహారాజ్ |21 ఏప్రిల్ 1997 |9 జూన్ 1997 |ఎఐఐసి(టి) | |- | rowspan="1" |విద్యుత్ మంత్రిత్వ శాఖ సహాయ మంత్రి |సముద్రాల వేణుగోపాల్ చారి |21 ఏప్రిల్ 1997 |9 జూన్ 1997 |[[తెలుగుదేశం పార్టీ|టీడీపీ]] | |- | rowspan="1" |పెట్రోలియం మరియు సహజ వాయువు మంత్రిత్వ శాఖ సహాయ మంత్రి |టిఆర్ బాలు |21 ఏప్రిల్ 1997 |19 మార్చి 1998 |[[ద్రవిడ మున్నేట్ర కజగం|డీఎంకే]] | |- | rowspan="2" |పట్టణ వ్యవహారాలు మరియు ఉపాధి మంత్రిత్వ శాఖ సహాయ మంత్రి |ఉమ్మారెడ్డి వెంకటేశ్వర్లు |21 ఏప్రిల్ 1997 |9 జూన్ 1997 |[[తెలుగుదేశం పార్టీ|టీడీపీ]] | |- |ఎంపీ వీరేంద్ర కుమార్ |26 మే 1997 |2 జూలై 1997 |[[జనతాదళ్|జేడీ]] | |- | rowspan="4" |పార్లమెంటరీ వ్యవహారాల మంత్రిత్వ శాఖ సహాయ మంత్రి |ఉమ్మారెడ్డి వెంకటేశ్వర్లు |21 ఏప్రిల్ 1997 |9 జూన్ 1997 |[[తెలుగుదేశం పార్టీ|టీడీపీ]] | |- |ఎస్.ఆర్. బాలసుబ్రమోనియన్ |1 మే 1997 |19 మార్చి 1998 |టిఎంసి(ఎం) | |- |ఎంపీ వీరేంద్ర కుమార్ |26 మే 1997 |2 జూలై 1997 |[[జనతాదళ్|జేడీ]] | |- |జయంతి నటరాజన్ |9 జూన్ 1997 |19 మార్చి 1998 |టిఎంసి(ఎం) | |- | rowspan="1" |హోం మంత్రిత్వ శాఖ సహాయ మంత్రి |మక్బూల్ దార్ |1 మే 1997 |19 మార్చి 1998 |[[జనతాదళ్|జేడీ]] | |- | rowspan="1" |సిబ్బంది, ప్రజా ఫిర్యాదులు మరియు పెన్షన్ల మంత్రిత్వ శాఖ సహాయ మంత్రి |ఎస్.ఆర్. బాలసుబ్రమోనియన్ |1 మే 1997 |19 మార్చి 1998 |టిఎంసి(ఎం) | |- | rowspan="2" |విదేశీ వ్యవహారాల మంత్రిత్వ శాఖ సహాయ మంత్రి |సలీం ఇక్బాల్ షెర్వాణి |9 జూన్ 1997 |19 మార్చి 1998 |[[సమాజ్ వాదీ పార్టీ|ఎస్‌పీ]] | |- |కమలా సిన్హా |9 జూన్ 1997 |19 మార్చి 1998 |[[జనతాదళ్|జేడీ]] | |- | rowspan="1" |పౌర విమానయాన మంత్రిత్వ శాఖ సహాయ మంత్రి |జయంతి నటరాజన్ |9 జూన్ 1997 |19 మార్చి 1998 |టిఎంసి(ఎం) | |- | rowspan="1" |ప్రణాళిక మరియు కార్యక్రమాల అమలు మంత్రిత్వ శాఖ సహాయ మంత్రి |రత్నమాల సవనూర్ |9 జూన్ 1997 |19 మార్చి 1998 |[[జనతాదళ్|జేడీ]] | |- | rowspan="1" |ఆరోగ్య మరియు కుటుంబ సంక్షేమ మంత్రిత్వ శాఖ సహాయ మంత్రి |రేణుకా చౌదరి |9 జూన్ 1997 |19 మార్చి 1998 |[[తెలుగుదేశం పార్టీ|టీడీపీ]] | |- | rowspan="1" |వ్యవసాయ మంత్రిత్వ శాఖ సహాయ మంత్రి |సముద్రాల వేణుగోపాల్ చారి |9 జూన్ 1997 |19 మార్చి 1998 |[[తెలుగుదేశం పార్టీ|టీడీపీ]] | |- | rowspan="1" |బొగ్గు మంత్రిత్వ శాఖ సహాయ మంత్రి |జయంతి నటరాజన్ |11 జనవరి 1998 |19 మార్చి 1998 |టిఎంసి(ఎం) | |- | rowspan="1" |సంప్రదాయేతర ఇంధన వనరుల మంత్రిత్వ శాఖ సహాయ మంత్రి |టిఆర్ బాలు |11 జనవరి 1998 |19 మార్చి 1998 |డిఎంకె | |} ==మూలాలు== {{మూలాలజాబితా}} [[వర్గం:అధికారంలో లేని మంత్రిమండళ్లు]] 1pkcxqfewvpa5vab2p2vrxgsr2owlje 4594967 4594901 2025-06-29T17:12:38Z యర్రా రామారావు 28161 4594967 wikitext text/x-wiki {{Infobox government cabinet | cabinet_name = ఇందర్ కుమార్ గుజ్రాల్ మంత్రిత్వ శాఖ<br>భారత గణతంత్ర 19వ మంత్రిత్వ శాఖ |cabinet_type=ministry | cabinet_number = | jurisdiction = | flag = Flag of India.svg | flag_border = true | incumbent = | image = Inder Kumar Gujral 071.jpg | caption = | date_formed = 1997 ఏప్రిల్ 21 | date_dissolved = 1998 మార్చి 19 | government_head = [[ఇందర్ కుమార్ గుజ్రాల్]] | government_head_history = | state_head = శంకర్ దయాళ్ శర్మ<br /> (25 జూలై 1997 వరకు)<br />కె.ఆర్. నారాయణన్ <br />(25 జూలై 1997 నుండి) | members_number = | former_members_number = | total_number = | political_party =జనతాదళ్ (యునైటెడ్ ఫ్రంట్) <br />(భారత జాతీయ కాంగ్రెస్</small><br /><small>జాతీయ కాంగ్రెస్ 140/543 ఎంపీల మద్దతు </small> | legislature_status = సంకీర్ణం{{Composition bar|313|543|{{party color|Janata Dal}}|background-color=|border border-color=darkgray|width=|per=1}} | opposition_cabinet = | opposition_party = [[భారతీయ జనతా పార్టీ]] | opposition_leader = [[అటల్ బిహారీ వాజ్‌పేయి]]<br /> (1997 డిసెంబర్ 4 వరకు) ([[లోక్‌సభ]]) | election = | last_election = [[1998 భారత సార్వత్రిక ఎన్నికలు|1998]] | legislature_term = {{Age in years, months and days|1997|04|21|1998|03|19}} | budget = | advice_and_consent1 = | advice_and_consent2 = <!-- etc. --> | incoming_formation = | outgoing_formation = | previous = [[దేవెగౌడ కేంద్ర మంత్రివర్గం]] | successor = [[వాజ్‌పేయి రెండవ మంత్రివర్గం]] }} ఇందర్ కుమార్ గుజ్రాల్ 1997 ఏప్రిల్ 21న భారత ప్రధానమంత్రిగా ప్రమాణ స్వీకారం చేశారు. ఆయన తొలి మంత్రివర్గంలో మంత్రులు ఈ క్రింది విధంగా ఉన్నారు. == మంత్రుల మండలి == పార్టీల వారీగా క్యాబినెట్ మంత్రుల ప్రాతినిధ్యం # [[జనతాదళ్]] (37.5%) # స్వతంత్రులు (6.25%) # భారత కమ్యూనిస్ట్ పార్టీ (6.25%) # జమ్మూ కాశ్మీర్ నేషనల్ కాన్ఫరెన్స్ (3.13%) # [[మహారాష్ట్రవాది గోమంతక్ పార్టీ]] (3.13%) # [[తెలుగుదేశం పార్టీ]] (12.5%) # [[ద్రవిడ మున్నేట్ర కజగం]] (12.5%) # [[తమిళ మానిల కాంగ్రెస్]] (3.13%) # ఆల్ ఇండియా ఇందిరా కాంగ్రెస్ (తివారీ) (3.13%) # [[అసోం గణ పరిషత్]] (6.25%) # [[సమాజ్ వాదీ పార్టీ|సమాజ్‌వాదీ పార్టీ]] (6.25%) === క్యాబినెట్ మంత్రులు === ఐ.కె. గుజ్రాల్ మంత్రివర్గంలోని క్యాబినెట్ మంత్రులు ఈ క్రింది విధంగా ఉన్నారు.<ref>{{cite web|title=Members Bioprofile|url=http://parliamentofindia.nic.in/ls/lsdeb/ls11/ses4/02210497.htm|publisher=Lok Sabha of India/National Informatics Centre, New Delhi}}</ref> {| class="wikitable sortable" |+ !మంత్రిత్వ శాఖలు !మంత్రి !పదవీ బాధ్యతలు నుండి !పదవీ బాధ్యతలు వరకు !పార్టీ !<abbr>రెఫ్</abbr> |- | rowspan="1" |'''ప్రధాన మంత్రి''' మరియు ఇన్‌చార్జ్: విదేశాంగ మంత్రిత్వ శాఖ సిబ్బంది, ప్రజా ఫిర్యాదులు మరియు పెన్షన్ల మంత్రిత్వ శాఖ అణుశక్తి విభాగం ఎలక్ట్రానిక్స్ విభాగం జమ్మూ కాశ్మీర్ వ్యవహారాల విభాగం సముద్ర అభివృద్ధి విభాగం అంతరిక్ష శాఖ మరియు ఏ మంత్రికి కేటాయించని అన్ని ఇతర ముఖ్యమైన అంశాలు. |ఇందర్ కుమార్ గుజ్రాల్ |21 ఏప్రిల్ 1997 |19 మార్చి 1998 |[[జనతాదళ్|జేడీ]] | |- | rowspan="1" |సంక్షేమ మంత్రి |బల్వంత్ సింగ్ రామూవాలియా |21 ఏప్రిల్ 1997 |19 మార్చి 1998 |[[స్వతంత్ర రాజకీయ నాయకులు|స్వతంత్ర]] | |- | rowspan="1" |కమ్యూనికేషన్ల మంత్రి |బేణి ప్రసాద్ వర్మ |21 ఏప్రిల్ 1997 |19 మార్చి 1998 |[[సమాజ్ వాదీ పార్టీ|ఎస్‌పీ]] | |- | rowspan="1" |ఉక్కు శాఖ మంత్రి గనుల శాఖ మంత్రి |బీరేంద్ర ప్రసాద్ బైశ్యా |21 ఏప్రిల్ 1997 |19 మార్చి 1998 |ఎజిపి | |- | rowspan="2" |పౌర విమానయాన మరియు పర్యాటక శాఖ మంత్రి |సిఎం ఇబ్రహీం (పౌర విమానయానం) |21 ఏప్రిల్ 1997 |19 మార్చి 1998 |[[జనతాదళ్|జేడీ]] | |- |శ్రీకాంత్ కుమార్ జెనా (పర్యాటక) |21 ఏప్రిల్ 1997 |19 మార్చి 1998 |[[జనతాదళ్|జేడీ]] | |- | rowspan="2" |సమాచార మరియు ప్రసార శాఖ మంత్రి |సిఎం ఇబ్రహీం |21 ఏప్రిల్ 1997 |1 మే 1997 |[[జనతాదళ్|జేడీ]] | |- |ఎస్. జైపాల్ రెడ్డి |1 మే 1997 |19 మార్చి 1998 |[[జనతాదళ్|జేడీ]] | |- | rowspan="3" |వ్యవసాయ మంత్రి |చతురానన్ మిశ్రా (పశుసంవర్ధక మరియు మత్స్య శాఖలు మినహా) |21 ఏప్రిల్ 1997 |9 జూలై 1998 |సిపిఐ | |- |రఘువంశ్ ప్రసాద్ సింగ్ (పశుసంవర్ధక మరియు మత్స్య పరిశ్రమ) |21 ఏప్రిల్ 1997 |9 జూలై 1998 |ఆర్జేడీ |సహాయ మంత్రి (ఇండియా) బాధ్యత వహించారు. |- |చతురానన్ మిశ్రా |9 జూలై 1998 |19 మార్చి 1998 |సిపిఐ | |- | rowspan="1" |హోం మంత్రి |ఇంద్రజిత్ గుప్తా |21 ఏప్రిల్ 1997 |19 మార్చి 1998 |సిపిఐ | |- | rowspan="2" |జల వనరుల మంత్రి |జనేశ్వర్ మిశ్రా |21 ఏప్రిల్ 1997 |9 జూన్ 1997 |[[సమాజ్ వాదీ పార్టీ|ఎస్‌పీ]] | |- |సిస్ రామ్ ఓలా |9 జూన్ 1997 |19 మార్చి 1998 |ఎఐఐసి(టి) |సహాయ మంత్రి (ఇండియా) బాధ్యత వహించారు. |- | rowspan="1" |రక్షణ మంత్రి |ములాయం సింగ్ యాదవ్ |21 ఏప్రిల్ 1997 |19 మార్చి 1998 |ఎస్పీ | |- | rowspan="1" |పరిశ్రమల మంత్రి |మురసోలి మారన్ |21 ఏప్రిల్ 1997 |19 మార్చి 1998 |[[ద్రవిడ మున్నేట్ర కజగం|డీఎంకే]] | |- | rowspan="1" |పర్యావరణం మరియు అటవీ శాఖ మంత్రి |సైఫుద్దీన్ సోజ్ |21 ఏప్రిల్ 1997 |19 మార్చి 1998 |జెకెఎన్‌సి | |- | rowspan="2" |జౌళి శాఖ మంత్రి |ఆర్ఎల్ జాలప్ప |21 ఏప్రిల్ 1997 |21 జనవరి 1998 |[[జనతాదళ్|జేడీ]] |రాజీనామా చేశారు. |- |బొల్లా బుల్లి రామయ్య |21 జనవరి 1998 |19 మార్చి 1998 |టీడీపీ |సహాయ మంత్రి (ఇండియా) బాధ్యత వహించారు. |- | rowspan="1" |రైల్వే మంత్రి |రామ్ విలాస్ పాశ్వాన్ |21 ఏప్రిల్ 1997 |19 మార్చి 1998 |[[జనతాదళ్|జేడీ]] | |- | rowspan="1" |మానవ వనరుల అభివృద్ధి మంత్రి |ఎస్.ఆర్. బొమ్మై |21 ఏప్రిల్ 1997 |19 మార్చి 1998 |[[జనతాదళ్|జేడీ]] | |- | rowspan="1" |పరిశ్రమల మంత్రి |శ్రీకాంత్ కుమార్ జెనా |21 ఏప్రిల్ 1997 |19 మార్చి 1998 |[[జనతాదళ్|జేడీ]] | |- | rowspan="1" |ఉపరితల రవాణా మంత్రి |టిజి వెంకట్రామన్ |21 ఏప్రిల్ 1997 |19 మార్చి 1998 |[[ద్రవిడ మున్నేట్ర కజగం|డీఎంకే]] | |- | rowspan="1" |గ్రామీణ ప్రాంతాలు మరియు ఉపాధి శాఖ మంత్రి |కింజరపు యెర్రాన్ నాయుడు |21 ఏప్రిల్ 1997 |19 మార్చి 1998 |టీడీపీ | |- | rowspan="2" |ఆహార మంత్రి పౌర సరఫరాలు, వినియోగదారుల వ్యవహారాలు మరియు ప్రజా పంపిణీ మంత్రి |ఇందర్ కుమార్ గుజ్రాల్ |21 ఏప్రిల్ 1997 |23 ఏప్రిల్ 1997 |[[జనతాదళ్|జేడీ]] |ప్రధాన మంత్రి-ఇన్-చార్జ్. |- |చతురానన్ మిశ్రా |24 ఏప్రిల్ 1997 |9 జూన్ 1997 |సిపిఐ |ఆహార మరియు వినియోగదారుల వ్యవహారాల మంత్రిత్వ శాఖగా ఏర్పడటానికి విలీనం చేయబడింది. |- | rowspan="2" |ఆహార మరియు వినియోగదారుల వ్యవహారాల మంత్రి |రఘువంశ్ ప్రసాద్ సింగ్ |9 జూన్ 1998 |11 జనవరి 1998 |ఆర్జేడీ |సహాయ మంత్రి (ఇండియా) బాధ్యత వహించారు. |- |బల్వంత్ సింగ్ రామూవాలియా |11 జనవరి 1998 |19 మార్చి 1998 |[[స్వతంత్ర రాజకీయ నాయకులు|స్వతంత్ర]] | |- | rowspan="2" |ఆర్థిక మంత్రి |ఇందర్ కుమార్ గుజ్రాల్ |21 ఏప్రిల్ 1997 |1 మే 1997 |[[జనతాదళ్|జేడీ]] |ప్రధాన మంత్రి-ఇన్-చార్జ్. |- |పి. చిదంబరం |1 మే 1997 |19 మార్చి 1998 |టిఎంసి(ఎం) | |- | rowspan="3" |కార్మిక మంత్రి |ఇందర్ కుమార్ గుజ్రాల్ |21 ఏప్రిల్ 1997 |1 మే 1997 |[[జనతాదళ్|జేడీ]] |ప్రధాన మంత్రి-ఇన్-చార్జ్. |- |ఎం. అరుణాచలం |1 మే 1997 |9 జూన్ 1997 |టిఎంసి(ఎం) | |- |ఎంపీ వీరేంద్ర కుమార్ |9 జూన్ 1997 |19 మార్చి 1998 |[[జనతాదళ్|జేడీ]] |సహాయ మంత్రి (ఇండియా) బాధ్యత వహించారు. |- | rowspan="2" |పెట్రోలియం మరియు సహజ వాయువు మంత్రి |ఇందర్ కుమార్ గుజ్రాల్ |21 ఏప్రిల్ 1997 |9 జూన్ 1997 |[[జనతాదళ్|జేడీ]] |ప్రధాన మంత్రి-ఇన్-చార్జ్. |- |జనేశ్వర్ మిశ్రా |9 జూన్ 1997 |19 మార్చి 1998 |[[సమాజ్ వాదీ పార్టీ|ఎస్‌పీ]] | |- | rowspan="2" |విద్యుత్ శాఖ మంత్రి |ఇందర్ కుమార్ గుజ్రాల్ |21 ఏప్రిల్ 1997 |9 జూన్ 1997 |[[జనతాదళ్|జేడీ]] |ప్రధాన మంత్రి-ఇన్-చార్జ్. |- |యోగిందర్ కె అలఘ్ |9 జూన్ 1997 |19 మార్చి 1998 |[[స్వతంత్ర రాజకీయ నాయకులు|స్వతంత్ర]] |సహాయ మంత్రి (ఇండియా) బాధ్యత వహించారు. |- | rowspan="5" |పట్టణ వ్యవహారాలు మరియు ఉపాధి శాఖ మంత్రి |ఇందర్ కుమార్ గుజ్రాల్ |21 ఏప్రిల్ 1997 |9 జూన్ 1997 |[[జనతాదళ్|జేడీ]] |ప్రధాన మంత్రి-ఇన్-చార్జ్. |- |ఎంపీ వీరేంద్ర కుమార్ |9 జూన్ 1997 |2 జూలై 1997 |[[జనతాదళ్|జేడీ]] |సహాయ మంత్రి (ఇండియా) బాధ్యత వహించారు. |- |ఉమ్మారెడ్డి వెంకటేశ్వర్లు |2 జూలై 1997 |14 నవంబర్ 1997 |[[తెలుగుదేశం పార్టీ|టీడీపీ]] |సహాయ మంత్రి (ఇండియా) బాధ్యత వహించారు. |- |టిజి వెంకట్రామన్ |14 నవంబర్ 1997 |12 డిసెంబర్ 1997 |[[ద్రవిడ మున్నేట్ర కజగం|డీఎంకే]] |అదనపు ఛార్జీ. |- |ఉమ్మారెడ్డి వెంకటేశ్వర్లు |12 డిసెంబర్ 1997 |19 మార్చి 1998 |[[తెలుగుదేశం పార్టీ|టీడీపీ]] |సహాయ మంత్రి (ఇండియా) బాధ్యత వహించారు. |- | rowspan="2" |ఆహార ప్రాసెసింగ్ పరిశ్రమల మంత్రి |దిలీప్ రే |21 ఏప్రిల్ 1997 |25 డిసెంబర్ 1997 |జెడి |సహాయ మంత్రి (ఇండియా) బాధ్యత వహించారు. రాజీనామా చేశారు. |- |ఎస్. జైపాల్ రెడ్డి |25 డిసెంబర్ 1997 |19 మార్చి 1998 |[[జనతాదళ్|జేడీ]] | |- | rowspan="2" |సంప్రదాయేతర ఇంధన వనరుల మంత్రి |జై నారాయణ్ ప్రసాద్ నిషాద్ |21 ఏప్రిల్ 1997 |11 జనవరి 1998 |[[జనతాదళ్|జేడీ]] |సహాయ మంత్రి (ఇండియా) బాధ్యత వహించారు. రాజీనామా చేశారు. |- |ఇందర్ కుమార్ గుజ్రాల్ |11 జనవరి 1998 |19 మార్చి 1998 |[[జనతాదళ్|జేడీ]] |ప్రధాన మంత్రి-ఇన్-చార్జ్. |- | rowspan="2" |బొగ్గు శాఖ మంత్రి |కాంతి సింగ్ |21 ఏప్రిల్ 1997 |11 జనవరి 1998 |[[జనతాదళ్|జేడీ]] |సహాయ మంత్రి (ఇండియా) బాధ్యత వహించారు. రాజీనామా చేశారు. |- |ఇందర్ కుమార్ గుజ్రాల్ |11 జనవరి 1998 |19 మార్చి 1998 |[[జనతాదళ్|జేడీ]] |ప్రధాన మంత్రి-ఇన్-చార్జ్. |- | rowspan="2" |ఆరోగ్య మరియు కుటుంబ సంక్షేమ శాఖ మంత్రి |సలీం ఇక్బాల్ షెర్వాణి |21 ఏప్రిల్ 1997 |9 జూన్ 1997 |[[సమాజ్ వాదీ పార్టీ|ఎస్‌పీ]] |సహాయ మంత్రి (ఇండియా) బాధ్యత వహించారు. |- |ఇందర్ కుమార్ గుజ్రాల్ |9 జూన్ 1997 |19 మార్చి 1998 |[[జనతాదళ్|జేడీ]] |ప్రధాన మంత్రి-ఇన్-చార్జ్. |- | rowspan="2" |రసాయనాలు మరియు ఎరువుల శాఖ మంత్రి |సిస్ రామ్ ఓలా |21 ఏప్రిల్ 1997 |9 జూన్ 1997 |ఎఐఐసి(టి) |సహాయ మంత్రి (ఇండియా) బాధ్యత వహించారు. |- |ఎం. అరుణాచలం |9 జూన్ 1997 |19 మార్చి 1998 |టిఎంసి(ఎం) | |- | rowspan="2" |ప్రణాళిక మరియు కార్యక్రమాల అమలు మంత్రి |యోగిందర్ కె అలఘ్ |21 ఏప్రిల్ 1997 |9 జూన్ 1997 |[[స్వతంత్ర రాజకీయ నాయకులు|స్వతంత్ర]] |సహాయ మంత్రి (ఇండియా) బాధ్యత వహించారు. |- |ఇందర్ కుమార్ గుజ్రాల్ |9 జూన్ 1997 |19 మార్చి 1998 |[[జనతాదళ్|జేడీ]] |ప్రధాన మంత్రి-ఇన్-చార్జ్. |} === సహాయ మంత్రులు (స్వతంత్ర బాధ్యత) === {| class="wikitable sortable" |+ !మంత్రిత్వ శాఖలు !మంత్రి !పదవీ బాధ్యతలు నుండి !పదవీ బాధ్యతలు వరకు !పార్టీ |- | rowspan="1" |వాణిజ్య శాఖ సహాయ మంత్రి (స్వతంత్ర బాధ్యత) |బొల్లా బుల్లి రామయ్య |21 ఏప్రిల్ 1997 |19 మార్చి 1998 |[[తెలుగుదేశం పార్టీ|టీడీపీ]] |- | rowspan="1" |చట్టం మరియు న్యాయం శాఖ సహాయ మంత్రి (స్వతంత్ర బాధ్యత) |రమాకాంత్ ఖలప్ |21 ఏప్రిల్ 1997 |19 మార్చి 1998 |ఎంజిపి |- | rowspan="1" |శాస్త్ర సాంకేతిక శాఖ సహాయ మంత్రి (స్వతంత్ర బాధ్యత) |యోగిందర్ కె అలఘ్ |21 ఏప్రిల్ 1997 |19 మార్చి 1998 |[[స్వతంత్ర రాజకీయ నాయకులు|స్వతంత్ర]] |} === రాష్ట్ర మంత్రులు === {| class="wikitable sortable" |+ !మంత్రిత్వ శాఖలు !మంత్రి !పదవీ బాధ్యతలు నుండి !పదవీ బాధ్యతలు వరకు !పార్టీ !వ్యాఖ్యలు |- | rowspan="1" |గ్రామీణ ప్రాంతాలు మరియు ఉపాధి మంత్రిత్వ శాఖ సహాయ మంత్రి |చంద్రదేవ్ ప్రసాద్ వర్మ |21 ఏప్రిల్ 1997 |20 జూన్ 1997 |[[జనతాదళ్|జేడీ]] |రాజీనామా చేశారు. |- | rowspan="2" |ఆర్థిక మంత్రిత్వ శాఖ సహాయ మంత్రి |ఎంపీ వీరేంద్ర కుమార్ |21 ఏప్రిల్ 1997 |9 జూన్ 1997 |[[జనతాదళ్|జేడీ]] | |- |సత్పాల్ మహారాజ్ |9 జూన్ 1997 |19 మార్చి 1998 |ఎఐఐసి(టి) | |- | rowspan="2" |మానవ వనరుల అభివృద్ధి మంత్రిత్వ శాఖ సహాయ మంత్రి |ముహి రామ్ సైకియా (విద్య) |21 ఏప్రిల్ 1997 |19 మార్చి 1998 |ఎజిపి | |- |ఆర్. ధనుస్కోడి అథితన్ (యువజన వ్యవహారాలు మరియు క్రీడలు) |1 మే 1997 |19 మార్చి 1998 |టిఎంసి(ఎం) | |- | rowspan="1" |రక్షణ మంత్రిత్వ శాఖ సహాయ మంత్రి |ఎన్.వి.ఎన్. సోము |21 ఏప్రిల్ 1997 |14 నవంబర్ 1997 |[[ద్రవిడ మున్నేట్ర కజగం|డీఎంకే]] |పదవిలో ఉండగానే మరణించారు. |- | rowspan="1" |రైల్వే మంత్రిత్వ శాఖ సహాయ మంత్రి |సత్పాల్ మహారాజ్ |21 ఏప్రిల్ 1997 |9 జూన్ 1997 |ఎఐఐసి(టి) | |- | rowspan="1" |విద్యుత్ మంత్రిత్వ శాఖ సహాయ మంత్రి |సముద్రాల వేణుగోపాల్ చారి |21 ఏప్రిల్ 1997 |9 జూన్ 1997 |[[తెలుగుదేశం పార్టీ|టీడీపీ]] | |- | rowspan="1" |పెట్రోలియం మరియు సహజ వాయువు మంత్రిత్వ శాఖ సహాయ మంత్రి |టిఆర్ బాలు |21 ఏప్రిల్ 1997 |19 మార్చి 1998 |[[ద్రవిడ మున్నేట్ర కజగం|డీఎంకే]] | |- | rowspan="2" |పట్టణ వ్యవహారాలు మరియు ఉపాధి మంత్రిత్వ శాఖ సహాయ మంత్రి |ఉమ్మారెడ్డి వెంకటేశ్వర్లు |21 ఏప్రిల్ 1997 |9 జూన్ 1997 |[[తెలుగుదేశం పార్టీ|టీడీపీ]] | |- |ఎంపీ వీరేంద్ర కుమార్ |26 మే 1997 |2 జూలై 1997 |[[జనతాదళ్|జేడీ]] | |- | rowspan="4" |పార్లమెంటరీ వ్యవహారాల మంత్రిత్వ శాఖ సహాయ మంత్రి |ఉమ్మారెడ్డి వెంకటేశ్వర్లు |21 ఏప్రిల్ 1997 |9 జూన్ 1997 |[[తెలుగుదేశం పార్టీ|టీడీపీ]] | |- |ఎస్.ఆర్. బాలసుబ్రమోనియన్ |1 మే 1997 |19 మార్చి 1998 |టిఎంసి(ఎం) | |- |ఎంపీ వీరేంద్ర కుమార్ |26 మే 1997 |2 జూలై 1997 |[[జనతాదళ్|జేడీ]] | |- |జయంతి నటరాజన్ |9 జూన్ 1997 |19 మార్చి 1998 |టిఎంసి(ఎం) | |- | rowspan="1" |హోం మంత్రిత్వ శాఖ సహాయ మంత్రి |మక్బూల్ దార్ |1 మే 1997 |19 మార్చి 1998 |[[జనతాదళ్|జేడీ]] | |- | rowspan="1" |సిబ్బంది, ప్రజా ఫిర్యాదులు మరియు పెన్షన్ల మంత్రిత్వ శాఖ సహాయ మంత్రి |ఎస్.ఆర్. బాలసుబ్రమోనియన్ |1 మే 1997 |19 మార్చి 1998 |టిఎంసి(ఎం) | |- | rowspan="2" |విదేశీ వ్యవహారాల మంత్రిత్వ శాఖ సహాయ మంత్రి |సలీం ఇక్బాల్ షెర్వాణి |9 జూన్ 1997 |19 మార్చి 1998 |[[సమాజ్ వాదీ పార్టీ|ఎస్‌పీ]] | |- |కమలా సిన్హా |9 జూన్ 1997 |19 మార్చి 1998 |[[జనతాదళ్|జేడీ]] | |- | rowspan="1" |పౌర విమానయాన మంత్రిత్వ శాఖ సహాయ మంత్రి |జయంతి నటరాజన్ |9 జూన్ 1997 |19 మార్చి 1998 |టిఎంసి(ఎం) | |- | rowspan="1" |ప్రణాళిక మరియు కార్యక్రమాల అమలు మంత్రిత్వ శాఖ సహాయ మంత్రి |రత్నమాల సవనూర్ |9 జూన్ 1997 |19 మార్చి 1998 |[[జనతాదళ్|జేడీ]] | |- | rowspan="1" |ఆరోగ్య మరియు కుటుంబ సంక్షేమ మంత్రిత్వ శాఖ సహాయ మంత్రి |రేణుకా చౌదరి |9 జూన్ 1997 |19 మార్చి 1998 |[[తెలుగుదేశం పార్టీ|టీడీపీ]] | |- | rowspan="1" |వ్యవసాయ మంత్రిత్వ శాఖ సహాయ మంత్రి |సముద్రాల వేణుగోపాల్ చారి |9 జూన్ 1997 |19 మార్చి 1998 |[[తెలుగుదేశం పార్టీ|టీడీపీ]] | |- | rowspan="1" |బొగ్గు మంత్రిత్వ శాఖ సహాయ మంత్రి |జయంతి నటరాజన్ |11 జనవరి 1998 |19 మార్చి 1998 |టిఎంసి(ఎం) | |- | rowspan="1" |సంప్రదాయేతర ఇంధన వనరుల మంత్రిత్వ శాఖ సహాయ మంత్రి |టిఆర్ బాలు |11 జనవరి 1998 |19 మార్చి 1998 |డిఎంకె | |} ==మూలాలు== {{మూలాలజాబితా}} [[వర్గం:అధికారంలో లేని మంత్రిమండళ్లు]] i67wpvfg8yq3gu0n2yzkfbpj03lhevb 0 458858 4594925 2025-06-29T16:35:34Z Pranayraj1985 29393 "[[:en:Special:Redirect/revision/1283853216|William Ghosh]]" పేజీని అనువదించి సృష్టించారు 4594925 wikitext text/x-wiki {{Infobox cricketer|name=William Ghosh|image=|caption=|country=India|full_name=|birth_date={{Birth date|1928|11|9|df=yes}}|birth_place=[[Jalandhar|Jullundur]], [[British India]]|death_date={{Death date and age |1993|6|26|1928|11|9|df=yes}}|death_place=[[Delhi]], [[India]]|batting=Right-handed|bowling=Slow left-arm orthodox, left-arm medium pace|family=|club1=[[Southern Punjab cricket team (India)|Southern Punjab]]|year1=1949-50|club2=[[Eastern Punjab cricket team|Eastern Punjab]]|year2=1950-51 to 1957-58|club3=[[North Zone cricket team|North Zone]]|year3=1952-53 to 1962-63|club4=[[Railways cricket team|Railways]]|year4=1958-59 to 1968-69|club5=[[Indian Starlets]]|year5=1959-60 to 1965-66|columns=1|column1=[[First-class cricket|First-class]]|matches1=71|runs1=1160|bat avg1=18.12|100s/50s1=0/1|top score1=52 not out|deliveries1=12,845|wickets1=239|bowl avg1=19.77|fivefor1=17|tenfor1=1|best bowling1=6/35|catches/stumpings1=20/–|source=http://www.espncricinfo.com/india/content/player/29130.html Cricinfo|date=10 December 2018}} {{Reflist}} == బాహ్య లింకులు == * {{ESPNcricinfo|id=29130}} * [https://cricketarchive.com/Archive/Players/38/38968/38968.html William Ghosh] at CricketArchive [[వర్గం:నార్త్ జోన్ క్రికెట్ క్రీడాకారులు]] [[వర్గం:రైల్వేస్ క్రికెట్ క్రీడాకారులు]] [[వర్గం:భారతీయ క్రికెట్ క్రీడాకారులు]] [[వర్గం:1993 మరణాలు]] [[వర్గం:1928 జననాలు]] [[వర్గం:పంజాబ్ వ్యక్తులు]] ndo8qimehh1qzs56p0b2m31kfnnw77m 4594926 4594925 2025-06-29T16:36:33Z Pranayraj1985 29393 4594926 wikitext text/x-wiki {{Infobox cricketer|name=William Ghosh|image=|caption=|country=India|full_name=|birth_date={{Birth date|1928|11|9|df=yes}}|birth_place=[[Jalandhar|Jullundur]], [[British India]]|death_date={{Death date and age |1993|6|26|1928|11|9|df=yes}}|death_place=[[Delhi]], [[India]]|batting=Right-handed|bowling=Slow left-arm orthodox, left-arm medium pace|family=|club1=[[Southern Punjab cricket team (India)|Southern Punjab]]|year1=1949-50|club2=[[Eastern Punjab cricket team|Eastern Punjab]]|year2=1950-51 to 1957-58|club3=[[North Zone cricket team|North Zone]]|year3=1952-53 to 1962-63|club4=[[Railways cricket team|Railways]]|year4=1958-59 to 1968-69|club5=[[Indian Starlets]]|year5=1959-60 to 1965-66|columns=1|column1=[[First-class cricket|First-class]]|matches1=71|runs1=1160|bat avg1=18.12|100s/50s1=0/1|top score1=52 not out|deliveries1=12,845|wickets1=239|bowl avg1=19.77|fivefor1=17|tenfor1=1|best bowling1=6/35|catches/stumpings1=20/–|source=http://www.espncricinfo.com/india/content/player/29130.html Cricinfo|date=10 December 2018}} '''విలియం ఘోష్''' (9 నవంబర్ 1928 - 26 జూన్ 1993) 1949 నుండి 1968 వరకు [[ఫస్ట్ క్లాస్ క్రికెట్|ఫస్ట్-క్లాస్ క్రికెట్]] ఆడిన [[భారతదేశం|భారతీయ]] [[క్రికెట్]] ఆటగాడు. ఘోష్ ఒక ఎడమచేతి వాటం స్పిన్ బౌలర్, అతను ఉత్తర భారతదేశంలోని వివిధ జట్లకు ఆడుతూ 19.77 సగటుతో 239 ఫస్ట్-క్లాస్ వికెట్లు పడగొట్టాడు. అతను రెండుసార్లు టెస్ట్ ట్రయల్స్‌లో పాల్గొన్నాడు, కానీ [[టెస్ట్ క్రికెట్]] ఆడలేదు. <ref>''[[Wisden Cricketers' Almanack|Wisden]]'' 1994, p. 1341.</ref> 1953-54లో అతని అత్యుత్తమ ఇన్నింగ్స్ బౌలింగ్ గణాంకాలు 35 పరుగులకు 6. <ref>{{Cite web|title=Eastern Punjab v Delhi 1953-54|url=https://cricketarchive.com/Archive/Scorecards/20/20964.html|access-date=10 December 2018|publisher=CricketArchive}}</ref> 1966-67లో [[సదరన్ పంజాబ్ క్రికెట్ జట్టు|దక్షిణ పంజాబ్‌పై]] [[రైల్వేస్ క్రికెట్ జట్టు|రైల్వేస్‌కు]] విజయం సాధించడానికి [[Captain (cricket)|కెప్టెన్‌గా]] ఉన్నప్పుడు అతను 65 పరుగులకు 10 (33 పరుగులకు 5 మరియు 32 పరుగులకు 5) తన అత్యుత్తమ మ్యాచ్ గణాంకాలను నమోదు చేశాడు. <ref>{{Cite web|title=Southern Punjab v Railways 1966-67|url=https://cricketarchive.com/Archive/Scorecards/28/28479.html|access-date=10 December 2018|publisher=CricketArchive}}</ref> {{Reflist}} == బాహ్య లింకులు == * {{ESPNcricinfo|id=29130}} * [https://cricketarchive.com/Archive/Players/38/38968/38968.html William Ghosh] at CricketArchive [[వర్గం:నార్త్ జోన్ క్రికెట్ క్రీడాకారులు]] [[వర్గం:రైల్వేస్ క్రికెట్ క్రీడాకారులు]] [[వర్గం:భారతీయ క్రికెట్ క్రీడాకారులు]] [[వర్గం:1993 మరణాలు]] [[వర్గం:1928 జననాలు]] [[వర్గం:పంజాబ్ వ్యక్తులు]] rrfs6vlhqb851335rbg97mzqsb6dhoz 4594927 4594926 2025-06-29T16:37:04Z Pranayraj1985 29393 4594927 wikitext text/x-wiki {{Infobox cricketer|name=William Ghosh|image=|caption=|country=India|full_name=|birth_date={{Birth date|1928|11|9|df=yes}}|birth_place=[[Jalandhar|Jullundur]], [[British India]]|death_date={{Death date and age |1993|6|26|1928|11|9|df=yes}}|death_place=[[Delhi]], [[India]]|batting=Right-handed|bowling=Slow left-arm orthodox, left-arm medium pace|family=|club1=[[Southern Punjab cricket team (India)|Southern Punjab]]|year1=1949-50|club2=[[Eastern Punjab cricket team|Eastern Punjab]]|year2=1950-51 to 1957-58|club3=[[North Zone cricket team|North Zone]]|year3=1952-53 to 1962-63|club4=[[Railways cricket team|Railways]]|year4=1958-59 to 1968-69|club5=[[Indian Starlets]]|year5=1959-60 to 1965-66|columns=1|column1=[[First-class cricket|First-class]]|matches1=71|runs1=1160|bat avg1=18.12|100s/50s1=0/1|top score1=52 not out|deliveries1=12,845|wickets1=239|bowl avg1=19.77|fivefor1=17|tenfor1=1|best bowling1=6/35|catches/stumpings1=20/–|source=http://www.espncricinfo.com/india/content/player/29130.html Cricinfo|date=10 December 2018}} '''విలియం ఘోష్''' (9 నవంబర్ 1928 - 26 జూన్ 1993) 1949 నుండి 1968 వరకు [[ఫస్ట్ క్లాస్ క్రికెట్|ఫస్ట్-క్లాస్ క్రికెట్]] ఆడిన [[భారతదేశం|భారతీయ]] [[క్రికెట్]] ఆటగాడు. ఘోష్ ఒక ఎడమచేతి వాటం స్పిన్ బౌలర్, అతను ఉత్తర భారతదేశంలోని వివిధ జట్లకు ఆడుతూ 19.77 సగటుతో 239 ఫస్ట్-క్లాస్ వికెట్లు పడగొట్టాడు. అతను రెండుసార్లు టెస్ట్ ట్రయల్స్‌లో పాల్గొన్నాడు, కానీ [[టెస్ట్ క్రికెట్]] ఆడలేదు. <ref>''[[Wisden Cricketers' Almanack|Wisden]]'' 1994, p. 1341.</ref> 1953-54లో అతని అత్యుత్తమ ఇన్నింగ్స్ బౌలింగ్ గణాంకాలు 35 పరుగులకు 6. <ref>{{Cite web|title=Eastern Punjab v Delhi 1953-54|url=https://cricketarchive.com/Archive/Scorecards/20/20964.html|access-date=10 December 2018|publisher=CricketArchive}}</ref> 1966-67లో [[సదరన్ పంజాబ్ క్రికెట్ జట్టు|దక్షిణ పంజాబ్‌పై]] [[రైల్వేస్ క్రికెట్ జట్టు|రైల్వేస్‌కు]] విజయం సాధించడానికి [[Captain (cricket)|కెప్టెన్‌గా]] ఉన్నప్పుడు అతను 65 పరుగులకు 10 (33 పరుగులకు 5 మరియు 32 పరుగులకు 5) తన అత్యుత్తమ మ్యాచ్ గణాంకాలను నమోదు చేశాడు. <ref>{{Cite web|title=Southern Punjab v Railways 1966-67|url=https://cricketarchive.com/Archive/Scorecards/28/28479.html|access-date=10 December 2018|publisher=CricketArchive}}</ref> == మూలాలు == {{Reflist}} == బాహ్య లింకులు == * {{ESPNcricinfo|id=29130}} * [https://cricketarchive.com/Archive/Players/38/38968/38968.html William Ghosh] at CricketArchive [[వర్గం:నార్త్ జోన్ క్రికెట్ క్రీడాకారులు]] [[వర్గం:రైల్వేస్ క్రికెట్ క్రీడాకారులు]] [[వర్గం:భారతీయ క్రికెట్ క్రీడాకారులు]] [[వర్గం:1993 మరణాలు]] [[వర్గం:1928 జననాలు]] [[వర్గం:పంజాబ్ వ్యక్తులు]] r80lmwftzjgciaj5jh917qtk12ynu8y 4594928 4594927 2025-06-29T16:37:24Z Pranayraj1985 29393 4594928 wikitext text/x-wiki {{Infobox cricketer | name = William Ghosh | image = | caption = | country = India | fullname = | birth_date = {{Birth date|1928|11|9|df=yes}} | birth_place = [[Jalandhar|Jullundur]], [[British India]] | death_date = {{Death date and age |1993|6|26|1928|11|9|df=yes}} | death_place = [[Delhi]], [[India]] | batting = Right-handed | bowling = Slow left-arm orthodox, left-arm medium pace | family = | club1 = [[Southern Punjab cricket team (India)|Southern Punjab]] | year1 = 1949-50 | club2 = [[Eastern Punjab cricket team|Eastern Punjab]] | year2 = 1950-51 to 1957-58 | club3 = [[North Zone cricket team|North Zone]] | year3 = 1952-53 to 1962-63 | club4 = [[Railways cricket team|Railways]] | year4 = 1958-59 to 1968-69 | club5 = [[Indian Starlets]] | year5 = 1959-60 to 1965-66 | columns = 1 | column1 = [[First-class cricket|First-class]] | matches1 = 71 | runs1 = 1160 | bat avg1 = 18.12 | 100s/50s1 = 0/1 | top score1 = 52 not out | deliveries1 = 12,845 | wickets1 = 239 | bowl avg1 = 19.77 | fivefor1 = 17 | tenfor1 = 1 | best bowling1 = 6/35 | catches/stumpings1= 20/– | source = http://www.espncricinfo.com/india/content/player/29130.html Cricinfo | date = 10 December 2018 }} '''విలియం ఘోష్''' (9 నవంబర్ 1928 - 26 జూన్ 1993) 1949 నుండి 1968 వరకు [[ఫస్ట్ క్లాస్ క్రికెట్|ఫస్ట్-క్లాస్ క్రికెట్]] ఆడిన [[భారతదేశం|భారతీయ]] [[క్రికెట్]] ఆటగాడు. ఘోష్ ఒక ఎడమచేతి వాటం స్పిన్ బౌలర్, అతను ఉత్తర భారతదేశంలోని వివిధ జట్లకు ఆడుతూ 19.77 సగటుతో 239 ఫస్ట్-క్లాస్ వికెట్లు పడగొట్టాడు. అతను రెండుసార్లు టెస్ట్ ట్రయల్స్‌లో పాల్గొన్నాడు, కానీ [[టెస్ట్ క్రికెట్]] ఆడలేదు. <ref>''[[Wisden Cricketers' Almanack|Wisden]]'' 1994, p. 1341.</ref> 1953-54లో అతని అత్యుత్తమ ఇన్నింగ్స్ బౌలింగ్ గణాంకాలు 35 పరుగులకు 6. <ref>{{Cite web|title=Eastern Punjab v Delhi 1953-54|url=https://cricketarchive.com/Archive/Scorecards/20/20964.html|access-date=10 December 2018|publisher=CricketArchive}}</ref> 1966-67లో [[సదరన్ పంజాబ్ క్రికెట్ జట్టు|దక్షిణ పంజాబ్‌పై]] [[రైల్వేస్ క్రికెట్ జట్టు|రైల్వేస్‌కు]] విజయం సాధించడానికి [[Captain (cricket)|కెప్టెన్‌గా]] ఉన్నప్పుడు అతను 65 పరుగులకు 10 (33 పరుగులకు 5 మరియు 32 పరుగులకు 5) తన అత్యుత్తమ మ్యాచ్ గణాంకాలను నమోదు చేశాడు. <ref>{{Cite web|title=Southern Punjab v Railways 1966-67|url=https://cricketarchive.com/Archive/Scorecards/28/28479.html|access-date=10 December 2018|publisher=CricketArchive}}</ref> == మూలాలు == {{Reflist}} == బాహ్య లింకులు == * {{ESPNcricinfo|id=29130}} * [https://cricketarchive.com/Archive/Players/38/38968/38968.html William Ghosh] at CricketArchive [[వర్గం:నార్త్ జోన్ క్రికెట్ క్రీడాకారులు]] [[వర్గం:రైల్వేస్ క్రికెట్ క్రీడాకారులు]] [[వర్గం:భారతీయ క్రికెట్ క్రీడాకారులు]] [[వర్గం:1993 మరణాలు]] [[వర్గం:1928 జననాలు]] [[వర్గం:పంజాబ్ వ్యక్తులు]] 8ql947dlvfwfeydxi9hrrk3j848b0lf 4594929 4594928 2025-06-29T16:37:32Z Pranayraj1985 29393 4594929 wikitext text/x-wiki {{Infobox cricketer | name = William Ghosh | image = | caption = | country = India | fullname = | birth_date = {{Birth date|1928|11|9|df=yes}} | birth_place = [[Jalandhar|Jullundur]], [[British India]] | death_date = {{Death date and age |1993|6|26|1928|11|9|df=yes}} | death_place = [[Delhi]], [[India]] | batting = Right-handed | bowling = Slow left-arm orthodox, left-arm medium pace | family = | club1 = [[Southern Punjab cricket team (India)|Southern Punjab]] | year1 = 1949-50 | club2 = [[Eastern Punjab cricket team|Eastern Punjab]] | year2 = 1950-51 to 1957-58 | club3 = [[North Zone cricket team|North Zone]] | year3 = 1952-53 to 1962-63 | club4 = [[Railways cricket team|Railways]] | year4 = 1958-59 to 1968-69 | club5 = [[Indian Starlets]] | year5 = 1959-60 to 1965-66 | columns = 1 | column1 = [[First-class cricket|First-class]] | matches1 = 71 | runs1 = 1160 | bat avg1 = 18.12 | 100s/50s1 = 0/1 | top score1 = 52 not out | deliveries1 = 12,845 | wickets1 = 239 | bowl avg1 = 19.77 | fivefor1 = 17 | tenfor1 = 1 | best bowling1 = 6/35 | catches/stumpings1= 20/– | source = http://www.espncricinfo.com/india/content/player/29130.html Cricinfo | date = 10 December 2018 }} '''విలియం ఘోష్''' (9 నవంబర్ 1928 - 26 జూన్ 1993) 1949 నుండి 1968 వరకు [[ఫస్ట్ క్లాస్ క్రికెట్|ఫస్ట్-క్లాస్ క్రికెట్]] ఆడిన [[భారతదేశం|భారతీయ]] [[క్రికెట్]] ఆటగాడు. ఘోష్ ఒక ఎడమచేతి వాటం స్పిన్ బౌలర్, అతను ఉత్తర భారతదేశంలోని వివిధ జట్లకు ఆడుతూ 19.77 సగటుతో 239 ఫస్ట్-క్లాస్ వికెట్లు పడగొట్టాడు. అతను రెండుసార్లు టెస్ట్ ట్రయల్స్‌లో పాల్గొన్నాడు, కానీ [[టెస్ట్ క్రికెట్]] ఆడలేదు. <ref>''[[Wisden Cricketers' Almanack|Wisden]]'' 1994, p. 1341.</ref> 1953-54లో అతని అత్యుత్తమ ఇన్నింగ్స్ బౌలింగ్ గణాంకాలు 35 పరుగులకు 6. <ref>{{Cite web|title=Eastern Punjab v Delhi 1953-54|url=https://cricketarchive.com/Archive/Scorecards/20/20964.html|access-date=10 December 2018|publisher=CricketArchive}}</ref> 1966-67లో [[సదరన్ పంజాబ్ క్రికెట్ జట్టు|దక్షిణ పంజాబ్‌పై]] [[రైల్వేస్ క్రికెట్ జట్టు|రైల్వేస్‌కు]] విజయం సాధించడానికి కెప్టెన్‌గా ఉన్నప్పుడు అతను 65 పరుగులకు 10 (33 పరుగులకు 5 మరియు 32 పరుగులకు 5) తన అత్యుత్తమ మ్యాచ్ గణాంకాలను నమోదు చేశాడు. <ref>{{Cite web|title=Southern Punjab v Railways 1966-67|url=https://cricketarchive.com/Archive/Scorecards/28/28479.html|access-date=10 December 2018|publisher=CricketArchive}}</ref> == మూలాలు == {{Reflist}} == బాహ్య లింకులు == * {{ESPNcricinfo|id=29130}} * [https://cricketarchive.com/Archive/Players/38/38968/38968.html William Ghosh] at CricketArchive [[వర్గం:నార్త్ జోన్ క్రికెట్ క్రీడాకారులు]] [[వర్గం:రైల్వేస్ క్రికెట్ క్రీడాకారులు]] [[వర్గం:భారతీయ క్రికెట్ క్రీడాకారులు]] [[వర్గం:1993 మరణాలు]] [[వర్గం:1928 జననాలు]] [[వర్గం:పంజాబ్ వ్యక్తులు]] 0lv5s26r6y1zp8lw9swwnyeg535kpxb 4594932 4594929 2025-06-29T16:38:21Z Pranayraj1985 29393 4594932 wikitext text/x-wiki {{Infobox cricketer | name = William Ghosh | image = | caption = | country = India | fullname = | birth_date = {{Birth date|1928|11|9|df=yes}} | birth_place = [[Jalandhar|Jullundur]], [[British India]] | death_date = {{Death date and age |1993|6|26|1928|11|9|df=yes}} | death_place = [[Delhi]], [[India]] | batting = Right-handed | bowling = Slow left-arm orthodox, left-arm medium pace | family = | club1 = [[Southern Punjab cricket team (India)|Southern Punjab]] | year1 = 1949-50 | club2 = [[Eastern Punjab cricket team|Eastern Punjab]] | year2 = 1950-51 to 1957-58 | club3 = [[North Zone cricket team|North Zone]] | year3 = 1952-53 to 1962-63 | club4 = [[Railways cricket team|Railways]] | year4 = 1958-59 to 1968-69 | club5 = [[Indian Starlets]] | year5 = 1959-60 to 1965-66 | columns = 1 | column1 = [[First-class cricket|First-class]] | matches1 = 71 | runs1 = 1160 | bat avg1 = 18.12 | 100s/50s1 = 0/1 | top score1 = 52 not out | deliveries1 = 12,845 | wickets1 = 239 | bowl avg1 = 19.77 | fivefor1 = 17 | tenfor1 = 1 | best bowling1 = 6/35 | catches/stumpings1= 20/– | source = http://www.espncricinfo.com/india/content/player/29130.html Cricinfo | date = 10 December 2018 }} '''విలియం ఘోష్''' (1928, నవంబరు 9 - 1993, జూన్ 26) 1949 నుండి 1968 వరకు [[ఫస్ట్ క్లాస్ క్రికెట్|ఫస్ట్-క్లాస్ క్రికెట్]] ఆడిన [[భారతదేశం|భారతీయ]] [[క్రికెట్]] ఆటగాడు. ఘోష్ ఒక ఎడమచేతి వాటం స్పిన్ బౌలర్, అతను ఉత్తర భారతదేశంలోని వివిధ జట్లకు ఆడుతూ 19.77 సగటుతో 239 ఫస్ట్-క్లాస్ వికెట్లు పడగొట్టాడు. అతను రెండుసార్లు టెస్ట్ ట్రయల్స్‌లో పాల్గొన్నాడు, కానీ [[టెస్ట్ క్రికెట్]] ఆడలేదు. <ref>''[[Wisden Cricketers' Almanack|Wisden]]'' 1994, p. 1341.</ref> 1953-54లో అతని అత్యుత్తమ ఇన్నింగ్స్ బౌలింగ్ గణాంకాలు 35 పరుగులకు 6. <ref>{{Cite web|title=Eastern Punjab v Delhi 1953-54|url=https://cricketarchive.com/Archive/Scorecards/20/20964.html|access-date=10 December 2018|publisher=CricketArchive}}</ref> 1966-67లో [[సదరన్ పంజాబ్ క్రికెట్ జట్టు|దక్షిణ పంజాబ్‌పై]] [[రైల్వేస్ క్రికెట్ జట్టు|రైల్వేస్‌కు]] విజయం సాధించడానికి కెప్టెన్‌గా ఉన్నప్పుడు అతను 65 పరుగులకు 10 (33 పరుగులకు 5 మరియు 32 పరుగులకు 5) తన అత్యుత్తమ మ్యాచ్ గణాంకాలను నమోదు చేశాడు. <ref>{{Cite web|title=Southern Punjab v Railways 1966-67|url=https://cricketarchive.com/Archive/Scorecards/28/28479.html|access-date=10 December 2018|publisher=CricketArchive}}</ref> == మూలాలు == {{Reflist}} == బాహ్య లింకులు == * {{ESPNcricinfo|id=29130}} * [https://cricketarchive.com/Archive/Players/38/38968/38968.html William Ghosh] at CricketArchive [[వర్గం:నార్త్ జోన్ క్రికెట్ క్రీడాకారులు]] [[వర్గం:రైల్వేస్ క్రికెట్ క్రీడాకారులు]] [[వర్గం:భారతీయ క్రికెట్ క్రీడాకారులు]] [[వర్గం:1993 మరణాలు]] [[వర్గం:1928 జననాలు]] [[వర్గం:పంజాబ్ వ్యక్తులు]] b1q6jye5w845bnp9p8qi0ddpc7956pi 4594933 4594932 2025-06-29T16:39:48Z Pranayraj1985 29393 4594933 wikitext text/x-wiki {{Infobox cricketer | name = విలియం ఘోష్ | image = | caption = | country = India | fullname = | birth_date = {{Birth date|1928|11|9|df=yes}} | birth_place = [[జలంధర్]], [[పంజాబ్]] | death_date = {{Death date and age |1993|6|26|1928|11|9|df=yes}} | death_place = [[ఢిల్లీ]] | batting = కుడిచేతి వాటం | bowling = [[ఎడమచేతి ఆర్థడాక్స్ స్పిన్]], ఎడమచేతి మీడియం పేస్ | family = | club1 = [[Southern Punjab cricket team (India)|Southern Punjab]] | year1 = 1949-50 | club2 = [[Eastern Punjab cricket team|Eastern Punjab]] | year2 = 1950-51 to 1957-58 | club3 = [[North Zone cricket team|North Zone]] | year3 = 1952-53 to 1962-63 | club4 = [[Railways cricket team|Railways]] | year4 = 1958-59 to 1968-69 | club5 = [[Indian Starlets]] | year5 = 1959-60 to 1965-66 | columns = 1 | column1 = [[First-class cricket|First-class]] | matches1 = 71 | runs1 = 1160 | bat avg1 = 18.12 | 100s/50s1 = 0/1 | top score1 = 52 not out | deliveries1 = 12,845 | wickets1 = 239 | bowl avg1 = 19.77 | fivefor1 = 17 | tenfor1 = 1 | best bowling1 = 6/35 | catches/stumpings1= 20/– | source = http://www.espncricinfo.com/india/content/player/29130.html Cricinfo | date = 10 December 2018 }} '''విలియం ఘోష్''' (1928, నవంబరు 9 - 1993, జూన్ 26) 1949 నుండి 1968 వరకు [[ఫస్ట్ క్లాస్ క్రికెట్|ఫస్ట్-క్లాస్ క్రికెట్]] ఆడిన [[భారతదేశం|భారతీయ]] [[క్రికెట్]] ఆటగాడు. ఘోష్ ఒక ఎడమచేతి వాటం స్పిన్ బౌలర్, అతను ఉత్తర భారతదేశంలోని వివిధ జట్లకు ఆడుతూ 19.77 సగటుతో 239 ఫస్ట్-క్లాస్ వికెట్లు పడగొట్టాడు. అతను రెండుసార్లు టెస్ట్ ట్రయల్స్‌లో పాల్గొన్నాడు, కానీ [[టెస్ట్ క్రికెట్]] ఆడలేదు. <ref>''[[Wisden Cricketers' Almanack|Wisden]]'' 1994, p. 1341.</ref> 1953-54లో అతని అత్యుత్తమ ఇన్నింగ్స్ బౌలింగ్ గణాంకాలు 35 పరుగులకు 6. <ref>{{Cite web|title=Eastern Punjab v Delhi 1953-54|url=https://cricketarchive.com/Archive/Scorecards/20/20964.html|access-date=10 December 2018|publisher=CricketArchive}}</ref> 1966-67లో [[సదరన్ పంజాబ్ క్రికెట్ జట్టు|దక్షిణ పంజాబ్‌పై]] [[రైల్వేస్ క్రికెట్ జట్టు|రైల్వేస్‌కు]] విజయం సాధించడానికి కెప్టెన్‌గా ఉన్నప్పుడు అతను 65 పరుగులకు 10 (33 పరుగులకు 5 మరియు 32 పరుగులకు 5) తన అత్యుత్తమ మ్యాచ్ గణాంకాలను నమోదు చేశాడు. <ref>{{Cite web|title=Southern Punjab v Railways 1966-67|url=https://cricketarchive.com/Archive/Scorecards/28/28479.html|access-date=10 December 2018|publisher=CricketArchive}}</ref> == మూలాలు == {{Reflist}} == బాహ్య లింకులు == * {{ESPNcricinfo|id=29130}} * [https://cricketarchive.com/Archive/Players/38/38968/38968.html William Ghosh] at CricketArchive [[వర్గం:నార్త్ జోన్ క్రికెట్ క్రీడాకారులు]] [[వర్గం:రైల్వేస్ క్రికెట్ క్రీడాకారులు]] [[వర్గం:భారతీయ క్రికెట్ క్రీడాకారులు]] [[వర్గం:1993 మరణాలు]] [[వర్గం:1928 జననాలు]] [[వర్గం:పంజాబ్ వ్యక్తులు]] d8jey6bc30zr6ueyla4uy70hyed0tr1 4594934 4594933 2025-06-29T16:40:22Z Pranayraj1985 29393 4594934 wikitext text/x-wiki {{Infobox cricketer | name = విలియం ఘోష్ | image = | caption = | country = India | fullname = | birth_date = {{Birth date|1928|11|9|df=yes}} | birth_place = [[జలంధర్]], [[పంజాబ్]] | death_date = {{Death date and age |1993|6|26|1928|11|9|df=yes}} | death_place = [[ఢిల్లీ]] | batting = కుడిచేతి వాటం | bowling = [[ఎడమచేతి ఆర్థడాక్స్ స్పిన్]], ఎడమచేతి మీడియం పేస్ | family = | club1 = [[Southern Punjab cricket team (India)|Southern Punjab]] | year1 = 1949-50 | club2 = [[Eastern Punjab cricket team|Eastern Punjab]] | year2 = 1950-51 to 1957-58 | club3 = [[North Zone cricket team|North Zone]] | year3 = 1952-53 to 1962-63 | club4 = [[Railways cricket team|Railways]] | year4 = 1958-59 to 1968-69 | club5 = [[భారతీయ స్టార్లెట్స్]] | year5 = 1959-60 to 1965-66 | columns = 1 | column1 = [[First-class cricket|First-class]] | matches1 = 71 | runs1 = 1160 | bat avg1 = 18.12 | 100s/50s1 = 0/1 | top score1 = 52 not out | deliveries1 = 12,845 | wickets1 = 239 | bowl avg1 = 19.77 | fivefor1 = 17 | tenfor1 = 1 | best bowling1 = 6/35 | catches/stumpings1= 20/– | source = http://www.espncricinfo.com/india/content/player/29130.html Cricinfo | date = 10 December 2018 }} '''విలియం ఘోష్''' (1928, నవంబరు 9 - 1993, జూన్ 26) 1949 నుండి 1968 వరకు [[ఫస్ట్ క్లాస్ క్రికెట్|ఫస్ట్-క్లాస్ క్రికెట్]] ఆడిన [[భారతదేశం|భారతీయ]] [[క్రికెట్]] ఆటగాడు. ఘోష్ ఒక ఎడమచేతి వాటం స్పిన్ బౌలర్, అతను ఉత్తర భారతదేశంలోని వివిధ జట్లకు ఆడుతూ 19.77 సగటుతో 239 ఫస్ట్-క్లాస్ వికెట్లు పడగొట్టాడు. అతను రెండుసార్లు టెస్ట్ ట్రయల్స్‌లో పాల్గొన్నాడు, కానీ [[టెస్ట్ క్రికెట్]] ఆడలేదు. <ref>''[[Wisden Cricketers' Almanack|Wisden]]'' 1994, p. 1341.</ref> 1953-54లో అతని అత్యుత్తమ ఇన్నింగ్స్ బౌలింగ్ గణాంకాలు 35 పరుగులకు 6. <ref>{{Cite web|title=Eastern Punjab v Delhi 1953-54|url=https://cricketarchive.com/Archive/Scorecards/20/20964.html|access-date=10 December 2018|publisher=CricketArchive}}</ref> 1966-67లో [[సదరన్ పంజాబ్ క్రికెట్ జట్టు|దక్షిణ పంజాబ్‌పై]] [[రైల్వేస్ క్రికెట్ జట్టు|రైల్వేస్‌కు]] విజయం సాధించడానికి కెప్టెన్‌గా ఉన్నప్పుడు అతను 65 పరుగులకు 10 (33 పరుగులకు 5 మరియు 32 పరుగులకు 5) తన అత్యుత్తమ మ్యాచ్ గణాంకాలను నమోదు చేశాడు. <ref>{{Cite web|title=Southern Punjab v Railways 1966-67|url=https://cricketarchive.com/Archive/Scorecards/28/28479.html|access-date=10 December 2018|publisher=CricketArchive}}</ref> == మూలాలు == {{Reflist}} == బాహ్య లింకులు == * {{ESPNcricinfo|id=29130}} * [https://cricketarchive.com/Archive/Players/38/38968/38968.html William Ghosh] at CricketArchive [[వర్గం:నార్త్ జోన్ క్రికెట్ క్రీడాకారులు]] [[వర్గం:రైల్వేస్ క్రికెట్ క్రీడాకారులు]] [[వర్గం:భారతీయ క్రికెట్ క్రీడాకారులు]] [[వర్గం:1993 మరణాలు]] [[వర్గం:1928 జననాలు]] [[వర్గం:పంజాబ్ వ్యక్తులు]] plm9ovdmwqppw7qsmcdt5oxjskcwund 0 458859 4594950 2025-06-29T16:55:27Z Pranayraj1985 29393 "[[:en:Special:Redirect/revision/1249669097|Sudhakar Adhikari]]" పేజీని అనువదించి సృష్టించారు 4594950 wikitext text/x-wiki {{Infobox cricketer|name=Sudhakar Adhikari|image=|full_name=Sudhakar Gajanan Adhikari|birth_date={{Birth date and age|1939|10|11|df=yes}}|birth_place=[[Mumbai|Bombay]], [[British India]]|death_date=|death_place=|batting=Right-handed|bowling=|role=Opening batsman|club1=[[Mumbai cricket team|Bombay]]|year1={{nowrap|1959/60–1966/67}}|club2=[[West Zone cricket team|West Zone]]|year2={{nowrap|1960/61–1963/64}}|columns=1|column1=[[First-class cricket|First-class]]|matches1=65|runs1=3,779|bat avg1=40.63|100s/50s1=11/18|top score1=192|deliveries1=348|wickets1=5|bowl avg1=55.00|fivefor1=0|tenfor1=0|best bowling1=1/22|catches/stumpings1=21/–|source=https://www.espncricinfo.com/cricketers/sudhakar-adhikari-26623 Cricinfo|date=6 October 2024}} '''సుధాకర్ గజానన్ అధికారి''' (జననం 1939, అక్టోబరు 11) భారత మాజీ [[క్రికెట్|క్రికెటర్]]. అతను 1959–60 నుండి 1970–71 వరకు [[ఫస్ట్ క్లాస్ క్రికెట్|ఫస్ట్-క్లాస్ క్రికెట్]] ఆడాడు. ఎక్కువగా [[రంజీ ట్రోఫీ|రంజీ ట్రోఫీలో]] [[ముంబై క్రికెట్ జట్టు|బొంబాయి]] తరపున, [[దులీప్ ట్రోఫి|దులీప్ ట్రోఫీలో]] [[వెస్ట్ జోన్ క్రికెట్ జట్టు|వెస్ట్ జోన్]] తరపున ఆడాడు. అధికారి సాంకేతికంగా మంచి ఓపెనింగ్ బ్యాట్స్‌మన్, 1960ల ప్రారంభంలో భారతదేశం తరఫున [[టెస్ట్ క్రికెట్|టెస్ట్]] ఎంపికకు దగ్గరగా వచ్చాడు.<ref>{{Cite web|last=Ramnarayan|first=V.|author-link=V. Ramnarayan|title=Might they have played for India?|url=https://www.espncricinfo.com/story/v-ramnarayan-picks-an-xi-of-indian-cricketers-who-missed-out-on-national-selection-1089654|access-date=6 October 2024|publisher=Cricinfo}}</ref> [[రోహింటన్ బారియా ట్రోఫీ|రోహింటన్ బారియా ట్రోఫీలో]] [[ముంబయి విశ్వవిద్యాలయం|బాంబే విశ్వవిద్యాలయానికి]] ప్రాతినిధ్యం వహించిన తర్వాత, అతను 1959–60లో పర్యాటక ఆస్ట్రేలియన్లతో ఆడటానికి [[భారత విశ్వవిద్యాలయాల క్రికెట్ జట్టు|భారత విశ్వవిద్యాలయాల]] జట్టులో చేర్చబడ్డాడు.<ref>{{Cite web|title=Indian Combined Universities v Australians 1959–60|url=http://static.espncricinfo.com/db/ARCHIVE/1950S/1959-60/AUS_IN_IND/IND-COM-UNIV_AUS_09-11JAN1960.html|access-date=6 October 2024|publisher=Cricinfo}}</ref> ఆ తరువాత అతను రంజీ ట్రోఫీలో అరంగేట్రం చేశాడు, తన రెండవ మ్యాచ్‌లో [[బరోడా క్రికెట్ జట్టు|బరోడాపై]] 134 పరుగులు చేశాడు, కొంతకాలం తర్వాత ఫైనల్‌లో బొంబాయి విజయంలో ఆడాడు.<ref>{{Cite web|title=Bombay v Mysore 1959–60|url=https://cricketarchive.com/Archive/Scorecards/23/23985.html|access-date=6 October 2024|publisher=CricketArchive}}</ref> ఆ సీజన్ తరువాత పాకిస్తాన్ పర్యటనలో [[భారతీయ స్టార్లెట్స్|ఇండియన్ స్టార్లెట్స్]] తరపున ఆడటానికి అతను ఎంపికయ్యాడు, అక్కడ అతను మొదటి మ్యాచ్‌లో [[లాహోర్ క్రికెట్ జట్లు|లాహోర్‌పై]] సెంచరీ చేశాడు.<ref>{{Cite web|title=Lahore v Indian Starlets 1959–60|url=https://cricketarchive.com/Archive/Scorecards/23/23991.html|access-date=6 October 2024|publisher=CricketArchive}}</ref> 1960–61లో రంజీ ట్రోఫీలో [[మహారాష్ట్ర క్రికెట్ జట్టు|మహారాష్ట్రపై]] 192 పరుగులు చేసి, బాంబే టెస్ట్ ఆటగాళ్ళు లేనప్పుడు అధికారి తనకు లభించిన అవకాశాలను సద్వినియోగం చేసుకున్నాడు. ఆ సీజన్ సారాంశంలో, ''విస్డెన్'' అతనికి ఉజ్వల భవిష్యత్తును అంచనా వేసింది. అతను 1961–62 సీజన్‌లో బొంబాయి రంజీ ట్రోఫీ విజేత జట్టులో, వెస్ట్ జోన్ దులీప్ ట్రోఫీ విజేత జట్టులో ఆడాడు.<ref>{{Cite web|title=First-Class Matches played by Sudhakar Adhikari|url=https://cricketarchive.com/Archive/Players/38/38041/First-Class_Matches.html|access-date=6 October 2024|publisher=CricketArchive}}</ref> 1962–63లో వెస్ట్ జోన్ ఇన్నింగ్స్ తేడాతో ఫైనల్ గెలిచినప్పుడు అతను సెంచరీ సాధించాడు.<ref>{{Cite web|title=South Zone v West Zone 1962–63|url=http://static.espncricinfo.com/db/ARCHIVE/1960S/1962-63/IND_LOCAL/DULEEP/SOUTH_WEST_DULEEP-FINAL_24-27JAN1963.html|access-date=6 October 2024|publisher=Cricinfo}}</ref> 1960ల మధ్యలో అధికారి ఫామ్ క్షీణించింది.<ref>{{Cite web|title=First-Class Batting and Fielding in Each Season by Sudhakar Adhikari|url=https://cricketarchive.com/Archive/Players/38/38041/f_Batting_by_Season.html|access-date=6 October 2024|publisher=CricketArchive}}</ref> 1966, ఏప్రిల్ లో, జాతీయ రక్షణ నిధికి డబ్బు సేకరించడానికి అతను ఆడటానికి ఎంపికైన అనేక ఫస్ట్-క్లాస్ మ్యాచ్‌లలో, సదానంద్ మొహోల్ నాలుగు బంతుల్లో నాలుగు వికెట్లు పడగొట్టినప్పుడు అతను రెండవ బ్యాట్స్‌మన్‌గా అవుటయ్యాడు.<ref>{{Cite web|title=Maharashtra Small Savings Minister's and Life Insurance Company's Chairman's Combined XI v Indian Board President's XI 1965–66|url=https://cricketarchive.com/Archive/Scorecards/27/27984.html|access-date=6 October 2024|publisher=CricketArchive}}</ref> == మూలాలు == {{Reflist}} == బాహ్య లింకులు == * {{ESPNcricinfo|id=26623}} [[వర్గం:వెస్ట్ జోన్ క్రికెట్ క్రీడాకారులు]] [[వర్గం:భారతీయ క్రికెట్ క్రీడాకారులు]] [[వర్గం:ముంబై క్రికెట్ క్రీడాకారులు]] [[వర్గం:జీవిస్తున్న ప్రజలు]] [[వర్గం:1939 జననాలు]] [[వర్గం:మహారాష్ట్ర వ్యక్తులు]] j019zuc4f8qeujakle86nu379icl6cs 4594951 4594950 2025-06-29T16:56:35Z Pranayraj1985 29393 4594951 wikitext text/x-wiki {{Infobox cricketer|name=Sudhakar Adhikari|image=|full_name=Sudhakar Gajanan Adhikari|birth_date={{Birth date and age|1939|10|11|df=yes}}|birth_place=[[Mumbai|Bombay]], [[British India]]|death_date=|death_place=|batting=Right-handed|bowling=|role=Opening batsman|club1=[[Mumbai cricket team|Bombay]]|year1={{nowrap|1959/60–1966/67}}|club2=[[West Zone cricket team|West Zone]]|year2={{nowrap|1960/61–1963/64}}|columns=1|column1=[[First-class cricket|First-class]]|matches1=65|runs1=3,779|bat avg1=40.63|100s/50s1=11/18|top score1=192|deliveries1=348|wickets1=5|bowl avg1=55.00|fivefor1=0|tenfor1=0|best bowling1=1/22|catches/stumpings1=21/–|source=https://www.espncricinfo.com/cricketers/sudhakar-adhikari-26623 Cricinfo|date=6 October 2024}} '''సుధాకర్ గజానన్ అధికారి''' (జననం 1939, అక్టోబరు 11) భారత మాజీ [[క్రికెట్|క్రికెటర్]]. అతను 1959–60 నుండి 1970–71 వరకు [[ఫస్ట్ క్లాస్ క్రికెట్|ఫస్ట్-క్లాస్ క్రికెట్]] ఆడాడు. ఎక్కువగా [[రంజీ ట్రోఫీ|రంజీ ట్రోఫీలో]] [[ముంబై క్రికెట్ జట్టు|బొంబాయి]] తరపున, [[దులీప్ ట్రోఫి|దులీప్ ట్రోఫీలో]] [[వెస్ట్ జోన్ క్రికెట్ జట్టు|వెస్ట్ జోన్]] తరపున ఆడాడు. అధికారి సాంకేతికంగా మంచి ఓపెనింగ్ బ్యాట్స్‌మన్, 1960ల ప్రారంభంలో భారతదేశం తరఫున [[టెస్ట్ క్రికెట్|టెస్ట్]] ఎంపికకు దగ్గరగా వచ్చాడు.<ref>{{Cite web|last=Ramnarayan|first=V.|author-link=V. Ramnarayan|title=Might they have played for India?|url=https://www.espncricinfo.com/story/v-ramnarayan-picks-an-xi-of-indian-cricketers-who-missed-out-on-national-selection-1089654|access-date=6 October 2024|publisher=Cricinfo}}</ref> [[రోహింటన్ బారియా ట్రోఫీ|రోహింటన్ బారియా ట్రోఫీలో]] [[ముంబయి విశ్వవిద్యాలయం|బాంబే విశ్వవిద్యాలయానికి]] ప్రాతినిధ్యం వహించిన తర్వాత, అతను 1959–60లో పర్యాటక ఆస్ట్రేలియన్లతో ఆడటానికి [[భారత విశ్వవిద్యాలయాల క్రికెట్ జట్టు|భారత విశ్వవిద్యాలయాల]] జట్టులో చేర్చబడ్డాడు.<ref>{{Cite web|title=Indian Combined Universities v Australians 1959–60|url=http://static.espncricinfo.com/db/ARCHIVE/1950S/1959-60/AUS_IN_IND/IND-COM-UNIV_AUS_09-11JAN1960.html|access-date=6 October 2024|publisher=Cricinfo}}</ref> ఆ తరువాత అతను రంజీ ట్రోఫీలో అరంగేట్రం చేశాడు, తన రెండవ మ్యాచ్‌లో [[బరోడా క్రికెట్ జట్టు|బరోడాపై]] 134 పరుగులు చేశాడు, కొంతకాలం తర్వాత ఫైనల్‌లో బొంబాయి విజయంలో ఆడాడు.<ref>{{Cite web|title=Bombay v Mysore 1959–60|url=https://cricketarchive.com/Archive/Scorecards/23/23985.html|access-date=6 October 2024|publisher=CricketArchive}}</ref> ఆ సీజన్ తరువాత పాకిస్తాన్ పర్యటనలో [[భారతీయ స్టార్లెట్స్|ఇండియన్ స్టార్లెట్స్]] తరపున ఆడటానికి అతను ఎంపికయ్యాడు, అక్కడ అతను మొదటి మ్యాచ్‌లో [[లాహోర్ క్రికెట్ జట్లు|లాహోర్‌పై]] సెంచరీ చేశాడు.<ref>{{Cite web|title=Lahore v Indian Starlets 1959–60|url=https://cricketarchive.com/Archive/Scorecards/23/23991.html|access-date=6 October 2024|publisher=CricketArchive}}</ref> 1960–61లో రంజీ ట్రోఫీలో [[మహారాష్ట్ర క్రికెట్ జట్టు|మహారాష్ట్రపై]] 192 పరుగులు చేసి, బాంబే టెస్ట్ ఆటగాళ్ళు లేనప్పుడు అధికారి తనకు లభించిన అవకాశాలను సద్వినియోగం చేసుకున్నాడు. ఆ సీజన్ సారాంశంలో, ''విస్డెన్'' అతనికి ఉజ్వల భవిష్యత్తును అంచనా వేసింది. అతను 1961–62 సీజన్‌లో బొంబాయి రంజీ ట్రోఫీ విజేత జట్టులో, వెస్ట్ జోన్ దులీప్ ట్రోఫీ విజేత జట్టులో ఆడాడు.<ref>{{Cite web|title=First-Class Matches played by Sudhakar Adhikari|url=https://cricketarchive.com/Archive/Players/38/38041/First-Class_Matches.html|access-date=6 October 2024|publisher=CricketArchive}}</ref> 1962–63లో వెస్ట్ జోన్ ఇన్నింగ్స్ తేడాతో ఫైనల్ గెలిచినప్పుడు అతను సెంచరీ సాధించాడు.<ref>{{Cite web|title=South Zone v West Zone 1962–63|url=http://static.espncricinfo.com/db/ARCHIVE/1960S/1962-63/IND_LOCAL/DULEEP/SOUTH_WEST_DULEEP-FINAL_24-27JAN1963.html|access-date=6 October 2024|publisher=Cricinfo}}</ref> 1960ల మధ్యలో అధికారి ఫామ్ క్షీణించింది.<ref>{{Cite web|title=First-Class Batting and Fielding in Each Season by Sudhakar Adhikari|url=https://cricketarchive.com/Archive/Players/38/38041/f_Batting_by_Season.html|access-date=6 October 2024|publisher=CricketArchive}}</ref> 1966, ఏప్రిల్ లో, జాతీయ రక్షణ నిధికి డబ్బు సేకరించడానికి అతను ఆడటానికి ఎంపికైన అనేక ఫస్ట్-క్లాస్ మ్యాచ్‌లలో, సదానంద్ మొహోల్ నాలుగు బంతుల్లో నాలుగు వికెట్లు పడగొట్టినప్పుడు అతను రెండవ బ్యాట్స్‌మన్‌గా అవుటయ్యాడు.<ref>{{Cite web|title=Maharashtra Small Savings Minister's and Life Insurance Company's Chairman's Combined XI v Indian Board President's XI 1965–66|url=https://cricketarchive.com/Archive/Scorecards/27/27984.html|access-date=6 October 2024|publisher=CricketArchive}}</ref> == మూలాలు == {{Reflist}} == బాహ్య లింకులు == * {{ESPNcricinfo|id=26623}} [[వర్గం:వెస్ట్ జోన్ క్రికెట్ క్రీడాకారులు]] [[వర్గం:భారతీయ క్రికెట్ క్రీడాకారులు]] [[వర్గం:ముంబై క్రికెట్ క్రీడాకారులు]] [[వర్గం:జీవిస్తున్న ప్రజలు]] [[వర్గం:1939 జననాలు]] [[వర్గం:మహారాష్ట్ర వ్యక్తులు]] dmqkksjko4ylg5094md9755v1sq8gz8 4594953 4594951 2025-06-29T16:56:50Z Pranayraj1985 29393 4594953 wikitext text/x-wiki {{Infobox cricketer | name = Sudhakar Adhikari | image = | fullname = Sudhakar Gajanan Adhikari | birth_date = {{Birth date and age|1939|10|11|df=yes}} | birth_place = [[Mumbai|Bombay]], [[British India]] | death_date = | death_place = | batting = Right-handed | bowling = | role = Opening batsman | club1 = [[Mumbai cricket team|Bombay]] | year1 = {{nowrap|1959/60–1966/67}} | club2 = [[West Zone cricket team|West Zone]] | year2 = {{nowrap|1960/61–1963/64}} | columns = 1 | column1 = [[First-class cricket|First-class]] | matches1 = 65 | runs1 = 3,779 | bat avg1 = 40.63 | 100s/50s1 = 11/18 | top score1 = 192 | deliveries1 = 348 | wickets1 = 5 | bowl avg1 = 55.00 | fivefor1 = 0 | tenfor1 = 0 | best bowling1 = 1/22 | catches/stumpings1= 21/– | source = https://www.espncricinfo.com/cricketers/sudhakar-adhikari-26623 Cricinfo | date = 6 October 2024 }} '''సుధాకర్ గజానన్ అధికారి''' (జననం 1939, అక్టోబరు 11) భారత మాజీ [[క్రికెట్|క్రికెటర్]]. అతను 1959–60 నుండి 1970–71 వరకు [[ఫస్ట్ క్లాస్ క్రికెట్|ఫస్ట్-క్లాస్ క్రికెట్]] ఆడాడు. ఎక్కువగా [[రంజీ ట్రోఫీ|రంజీ ట్రోఫీలో]] [[ముంబై క్రికెట్ జట్టు|బొంబాయి]] తరపున, [[దులీప్ ట్రోఫి|దులీప్ ట్రోఫీలో]] [[వెస్ట్ జోన్ క్రికెట్ జట్టు|వెస్ట్ జోన్]] తరపున ఆడాడు. అధికారి సాంకేతికంగా మంచి ఓపెనింగ్ బ్యాట్స్‌మన్, 1960ల ప్రారంభంలో భారతదేశం తరఫున [[టెస్ట్ క్రికెట్|టెస్ట్]] ఎంపికకు దగ్గరగా వచ్చాడు.<ref>{{Cite web|last=Ramnarayan|first=V.|author-link=V. Ramnarayan|title=Might they have played for India?|url=https://www.espncricinfo.com/story/v-ramnarayan-picks-an-xi-of-indian-cricketers-who-missed-out-on-national-selection-1089654|access-date=6 October 2024|publisher=Cricinfo}}</ref> [[రోహింటన్ బారియా ట్రోఫీ|రోహింటన్ బారియా ట్రోఫీలో]] [[ముంబయి విశ్వవిద్యాలయం|బాంబే విశ్వవిద్యాలయానికి]] ప్రాతినిధ్యం వహించిన తర్వాత, అతను 1959–60లో పర్యాటక ఆస్ట్రేలియన్లతో ఆడటానికి [[భారత విశ్వవిద్యాలయాల క్రికెట్ జట్టు|భారత విశ్వవిద్యాలయాల]] జట్టులో చేర్చబడ్డాడు.<ref>{{Cite web|title=Indian Combined Universities v Australians 1959–60|url=http://static.espncricinfo.com/db/ARCHIVE/1950S/1959-60/AUS_IN_IND/IND-COM-UNIV_AUS_09-11JAN1960.html|access-date=6 October 2024|publisher=Cricinfo}}</ref> ఆ తరువాత అతను రంజీ ట్రోఫీలో అరంగేట్రం చేశాడు, తన రెండవ మ్యాచ్‌లో [[బరోడా క్రికెట్ జట్టు|బరోడాపై]] 134 పరుగులు చేశాడు, కొంతకాలం తర్వాత ఫైనల్‌లో బొంబాయి విజయంలో ఆడాడు.<ref>{{Cite web|title=Bombay v Mysore 1959–60|url=https://cricketarchive.com/Archive/Scorecards/23/23985.html|access-date=6 October 2024|publisher=CricketArchive}}</ref> ఆ సీజన్ తరువాత పాకిస్తాన్ పర్యటనలో [[భారతీయ స్టార్లెట్స్|ఇండియన్ స్టార్లెట్స్]] తరపున ఆడటానికి అతను ఎంపికయ్యాడు, అక్కడ అతను మొదటి మ్యాచ్‌లో [[లాహోర్ క్రికెట్ జట్లు|లాహోర్‌పై]] సెంచరీ చేశాడు.<ref>{{Cite web|title=Lahore v Indian Starlets 1959–60|url=https://cricketarchive.com/Archive/Scorecards/23/23991.html|access-date=6 October 2024|publisher=CricketArchive}}</ref> 1960–61లో రంజీ ట్రోఫీలో [[మహారాష్ట్ర క్రికెట్ జట్టు|మహారాష్ట్రపై]] 192 పరుగులు చేసి, బాంబే టెస్ట్ ఆటగాళ్ళు లేనప్పుడు అధికారి తనకు లభించిన అవకాశాలను సద్వినియోగం చేసుకున్నాడు. ఆ సీజన్ సారాంశంలో, ''విస్డెన్'' అతనికి ఉజ్వల భవిష్యత్తును అంచనా వేసింది. అతను 1961–62 సీజన్‌లో బొంబాయి రంజీ ట్రోఫీ విజేత జట్టులో, వెస్ట్ జోన్ దులీప్ ట్రోఫీ విజేత జట్టులో ఆడాడు.<ref>{{Cite web|title=First-Class Matches played by Sudhakar Adhikari|url=https://cricketarchive.com/Archive/Players/38/38041/First-Class_Matches.html|access-date=6 October 2024|publisher=CricketArchive}}</ref> 1962–63లో వెస్ట్ జోన్ ఇన్నింగ్స్ తేడాతో ఫైనల్ గెలిచినప్పుడు అతను సెంచరీ సాధించాడు.<ref>{{Cite web|title=South Zone v West Zone 1962–63|url=http://static.espncricinfo.com/db/ARCHIVE/1960S/1962-63/IND_LOCAL/DULEEP/SOUTH_WEST_DULEEP-FINAL_24-27JAN1963.html|access-date=6 October 2024|publisher=Cricinfo}}</ref> 1960ల మధ్యలో అధికారి ఫామ్ క్షీణించింది.<ref>{{Cite web|title=First-Class Batting and Fielding in Each Season by Sudhakar Adhikari|url=https://cricketarchive.com/Archive/Players/38/38041/f_Batting_by_Season.html|access-date=6 October 2024|publisher=CricketArchive}}</ref> 1966, ఏప్రిల్ లో, జాతీయ రక్షణ నిధికి డబ్బు సేకరించడానికి అతను ఆడటానికి ఎంపికైన అనేక ఫస్ట్-క్లాస్ మ్యాచ్‌లలో, సదానంద్ మొహోల్ నాలుగు బంతుల్లో నాలుగు వికెట్లు పడగొట్టినప్పుడు అతను రెండవ బ్యాట్స్‌మన్‌గా అవుటయ్యాడు.<ref>{{Cite web|title=Maharashtra Small Savings Minister's and Life Insurance Company's Chairman's Combined XI v Indian Board President's XI 1965–66|url=https://cricketarchive.com/Archive/Scorecards/27/27984.html|access-date=6 October 2024|publisher=CricketArchive}}</ref> == మూలాలు == {{Reflist}} == బాహ్య లింకులు == * {{ESPNcricinfo|id=26623}} [[వర్గం:వెస్ట్ జోన్ క్రికెట్ క్రీడాకారులు]] [[వర్గం:భారతీయ క్రికెట్ క్రీడాకారులు]] [[వర్గం:ముంబై క్రికెట్ క్రీడాకారులు]] [[వర్గం:జీవిస్తున్న ప్రజలు]] [[వర్గం:1939 జననాలు]] [[వర్గం:మహారాష్ట్ర వ్యక్తులు]] pib58546o4dn65ff9nq8mxet5voil2c 4594954 4594953 2025-06-29T16:57:53Z Pranayraj1985 29393 4594954 wikitext text/x-wiki {{Infobox cricketer | name = సుధాకర్ అధికారి | image = | fullname = సుధాకర్ గజానన్ అధికారి | birth_date = {{Birth date and age|1939|10|11|df=yes}} | birth_place = [[ముంబై]], [[మహారాష్ట్ర]] | death_date = | death_place = | batting = కుడిచేతి వాటం | bowling = | role = ఓపెనింగ్ బ్యాట్స్‌మన్ | club1 = [[Mumbai cricket team|Bombay]] | year1 = {{nowrap|1959/60–1966/67}} | club2 = [[West Zone cricket team|West Zone]] | year2 = {{nowrap|1960/61–1963/64}} | columns = 1 | column1 = [[First-class cricket|First-class]] | matches1 = 65 | runs1 = 3,779 | bat avg1 = 40.63 | 100s/50s1 = 11/18 | top score1 = 192 | deliveries1 = 348 | wickets1 = 5 | bowl avg1 = 55.00 | fivefor1 = 0 | tenfor1 = 0 | best bowling1 = 1/22 | catches/stumpings1= 21/– | source = https://www.espncricinfo.com/cricketers/sudhakar-adhikari-26623 Cricinfo | date = 6 October 2024 }} '''సుధాకర్ గజానన్ అధికారి''' (జననం 1939, అక్టోబరు 11) భారత మాజీ [[క్రికెట్|క్రికెటర్]]. అతను 1959–60 నుండి 1970–71 వరకు [[ఫస్ట్ క్లాస్ క్రికెట్|ఫస్ట్-క్లాస్ క్రికెట్]] ఆడాడు. ఎక్కువగా [[రంజీ ట్రోఫీ|రంజీ ట్రోఫీలో]] [[ముంబై క్రికెట్ జట్టు|బొంబాయి]] తరపున, [[దులీప్ ట్రోఫి|దులీప్ ట్రోఫీలో]] [[వెస్ట్ జోన్ క్రికెట్ జట్టు|వెస్ట్ జోన్]] తరపున ఆడాడు. అధికారి సాంకేతికంగా మంచి ఓపెనింగ్ బ్యాట్స్‌మన్, 1960ల ప్రారంభంలో భారతదేశం తరఫున [[టెస్ట్ క్రికెట్|టెస్ట్]] ఎంపికకు దగ్గరగా వచ్చాడు.<ref>{{Cite web|last=Ramnarayan|first=V.|author-link=V. Ramnarayan|title=Might they have played for India?|url=https://www.espncricinfo.com/story/v-ramnarayan-picks-an-xi-of-indian-cricketers-who-missed-out-on-national-selection-1089654|access-date=6 October 2024|publisher=Cricinfo}}</ref> [[రోహింటన్ బారియా ట్రోఫీ|రోహింటన్ బారియా ట్రోఫీలో]] [[ముంబయి విశ్వవిద్యాలయం|బాంబే విశ్వవిద్యాలయానికి]] ప్రాతినిధ్యం వహించిన తర్వాత, అతను 1959–60లో పర్యాటక ఆస్ట్రేలియన్లతో ఆడటానికి [[భారత విశ్వవిద్యాలయాల క్రికెట్ జట్టు|భారత విశ్వవిద్యాలయాల]] జట్టులో చేర్చబడ్డాడు.<ref>{{Cite web|title=Indian Combined Universities v Australians 1959–60|url=http://static.espncricinfo.com/db/ARCHIVE/1950S/1959-60/AUS_IN_IND/IND-COM-UNIV_AUS_09-11JAN1960.html|access-date=6 October 2024|publisher=Cricinfo}}</ref> ఆ తరువాత అతను రంజీ ట్రోఫీలో అరంగేట్రం చేశాడు, తన రెండవ మ్యాచ్‌లో [[బరోడా క్రికెట్ జట్టు|బరోడాపై]] 134 పరుగులు చేశాడు, కొంతకాలం తర్వాత ఫైనల్‌లో బొంబాయి విజయంలో ఆడాడు.<ref>{{Cite web|title=Bombay v Mysore 1959–60|url=https://cricketarchive.com/Archive/Scorecards/23/23985.html|access-date=6 October 2024|publisher=CricketArchive}}</ref> ఆ సీజన్ తరువాత పాకిస్తాన్ పర్యటనలో [[భారతీయ స్టార్లెట్స్|ఇండియన్ స్టార్లెట్స్]] తరపున ఆడటానికి అతను ఎంపికయ్యాడు, అక్కడ అతను మొదటి మ్యాచ్‌లో [[లాహోర్ క్రికెట్ జట్లు|లాహోర్‌పై]] సెంచరీ చేశాడు.<ref>{{Cite web|title=Lahore v Indian Starlets 1959–60|url=https://cricketarchive.com/Archive/Scorecards/23/23991.html|access-date=6 October 2024|publisher=CricketArchive}}</ref> 1960–61లో రంజీ ట్రోఫీలో [[మహారాష్ట్ర క్రికెట్ జట్టు|మహారాష్ట్రపై]] 192 పరుగులు చేసి, బాంబే టెస్ట్ ఆటగాళ్ళు లేనప్పుడు అధికారి తనకు లభించిన అవకాశాలను సద్వినియోగం చేసుకున్నాడు. ఆ సీజన్ సారాంశంలో, ''విస్డెన్'' అతనికి ఉజ్వల భవిష్యత్తును అంచనా వేసింది. అతను 1961–62 సీజన్‌లో బొంబాయి రంజీ ట్రోఫీ విజేత జట్టులో, వెస్ట్ జోన్ దులీప్ ట్రోఫీ విజేత జట్టులో ఆడాడు.<ref>{{Cite web|title=First-Class Matches played by Sudhakar Adhikari|url=https://cricketarchive.com/Archive/Players/38/38041/First-Class_Matches.html|access-date=6 October 2024|publisher=CricketArchive}}</ref> 1962–63లో వెస్ట్ జోన్ ఇన్నింగ్స్ తేడాతో ఫైనల్ గెలిచినప్పుడు అతను సెంచరీ సాధించాడు.<ref>{{Cite web|title=South Zone v West Zone 1962–63|url=http://static.espncricinfo.com/db/ARCHIVE/1960S/1962-63/IND_LOCAL/DULEEP/SOUTH_WEST_DULEEP-FINAL_24-27JAN1963.html|access-date=6 October 2024|publisher=Cricinfo}}</ref> 1960ల మధ్యలో అధికారి ఫామ్ క్షీణించింది.<ref>{{Cite web|title=First-Class Batting and Fielding in Each Season by Sudhakar Adhikari|url=https://cricketarchive.com/Archive/Players/38/38041/f_Batting_by_Season.html|access-date=6 October 2024|publisher=CricketArchive}}</ref> 1966, ఏప్రిల్ లో, జాతీయ రక్షణ నిధికి డబ్బు సేకరించడానికి అతను ఆడటానికి ఎంపికైన అనేక ఫస్ట్-క్లాస్ మ్యాచ్‌లలో, సదానంద్ మొహోల్ నాలుగు బంతుల్లో నాలుగు వికెట్లు పడగొట్టినప్పుడు అతను రెండవ బ్యాట్స్‌మన్‌గా అవుటయ్యాడు.<ref>{{Cite web|title=Maharashtra Small Savings Minister's and Life Insurance Company's Chairman's Combined XI v Indian Board President's XI 1965–66|url=https://cricketarchive.com/Archive/Scorecards/27/27984.html|access-date=6 October 2024|publisher=CricketArchive}}</ref> == మూలాలు == {{Reflist}} == బాహ్య లింకులు == * {{ESPNcricinfo|id=26623}} [[వర్గం:వెస్ట్ జోన్ క్రికెట్ క్రీడాకారులు]] [[వర్గం:భారతీయ క్రికెట్ క్రీడాకారులు]] [[వర్గం:ముంబై క్రికెట్ క్రీడాకారులు]] [[వర్గం:జీవిస్తున్న ప్రజలు]] [[వర్గం:1939 జననాలు]] [[వర్గం:మహారాష్ట్ర వ్యక్తులు]] 1vb5ai62mdq97f31u3v5mn8vjaf8pzy 0 458860 4594957 2025-06-29T16:59:37Z Pranayraj1985 29393 "[[:en:Special:Redirect/revision/1291101058|C. K. Bhaskaran]]" పేజీని అనువదించి సృష్టించారు 4594957 wikitext text/x-wiki {{Infobox cricketer|name=C. K. Bhaskaran|image=|country=India|full_name=Chandroth Kalyadan Bhaskaran|birth_date={{Birth date|1941|5|5|df=yes}}|birth_place=[[Tellicherry]], [[Kerala]], India|death_date={{Death date and age|2020|11|21|1941|5|5|df=yes}}|death_place=[[Houston]], [[Texas]], United States|height=|family=[[C. K. Vijayan]] (brother)|batting=Right-handed|bowling=Right-arm [[fast bowling|medium-fast]]|role=Bowler|club1=[[Kerala cricket team|Kerala]]|year1=1957/58–1965/66|clubnumber1=|club2=[[Tamil Nadu cricket team|Madras]]|year2=1966/67–1968/69|clubnumber2=|columns=1|column1=[[First-class cricket|FC]]|matches1=42|runs1=580|bat avg1=11.60|100s/50s1=0/2|top score1=76*|deliveries1=5,243|wickets1=106|bowl avg1=29.05|fivefor1=5|tenfor1=0|best bowling1=7/86|catches/stumpings1=28/–|date=17 May 2016|source=[http://www.espncricinfo.com/india/content/player/27442.html ESPNcricinfo]}} '''చంద్రోత్ కళ్యాదన్ భాస్కరన్''' (1941, మే 5{{Spaced ndash}}2020, నవంబరు 21) భారతీయ మాజీ [[ఫస్ట్ క్లాస్ క్రికెట్|ఫస్ట్-క్లాస్]] [[క్రికెట్|క్రికెటర్]]. [[కేరళ క్రికెట్ జట్టు|కేరళ]], [[తమిళనాడు క్రికెట్ జట్టు|మద్రాస్]] తరపున ఆడాడు. 1965లో [[శ్రీలంక క్రికెట్ జట్టు|సిలోన్‌తో]] జరిగిన అనధికారిక టెస్ట్ మ్యాచ్‌లో అతను [[భారత జాతీయ క్రికెట్ జట్టు|భారతదేశానికి]] ప్రాతినిధ్యం వహించాడు. అతను "అరవైలలో దేశంలోని ప్రముఖ ఫాస్ట్ బౌలర్లలో ఒకరిగా" పరిగణించబడ్డాడు.<ref name="drought">{{Cite web|last=Rayan|first=Stan|date=9 November 2006|title=American solution for Indian drought|url=http://www.thehindu.com/todays-paper/tp-features/tp-metroplus/american-solution-for-indian-drought/article3202653.ece|access-date=16 June 2016|publisher=The Hindu}}</ref> == జీవితం, వృత్తి == తెల్లిచెర్రీ (ఇప్పుడు తలసేరి)లో జన్మించిన భాస్కరన్, కుడిచేతి వాటం [[ఫాస్ట్ బౌలింగు|మీడియం-ఫాస్ట్]] [[స్వింగ్ బౌలింగు|స్వింగ్]] బౌలర్‌గా ఆడాడు.<ref>{{Cite web|last=Guha|first=Ramachandra|date=20 January 2002|title=Warriors from Kerala|url=http://www.thehindu.com/thehindu/mag/2002/01/20/stories/2002012000160300.htm|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20031116021721/http://www.thehindu.com/thehindu/mag/2002/01/20/stories/2002012000160300.htm|archive-date=16 November 2003|access-date=16 June 2016|website=[[The Hindu]]}}</ref> అతను 1957, డిసెంబరులో 16 సంవత్సరాల వయసులో కేరళ తరపున ఫస్ట్-క్లాస్ అరంగేట్రం చేశాడు.<ref>{{Cite web|title=First-Class Matches played by Chandroth Bhaskaran|url=https://cricketarchive.com/Archive/Players/38/38347/First-Class_Matches.html|url-access=subscription|access-date=16 June 2016|publisher=CricketArchive}}</ref> 1965, జనవరిలో, అతను అహ్మదాబాద్‌లో సిలోన్‌తో జరిగిన అనధికారిక టెస్ట్ మ్యాచ్‌లో భారతదేశం తరపున ఆడాడు.<ref>{{Cite web|title=India v Ceylon in 1964/65|url=https://cricketarchive.com/Archive/Scorecards/27/27227.html|url-access=subscription|access-date=16 June 2016|publisher=CricketArchive}}</ref> భాస్కరన్ తన కెరీర్ చివరిలో మద్రాస్‌కు మారాడు. 1967–68 రంజీ ట్రోఫీలో రన్నరప్‌గా నిలిచిన మద్రాస్ జట్టులో సభ్యుడు. బొంబాయితో జరిగిన ఫైనల్లో, అతను మొదటి ఇన్నింగ్స్‌లో 76 పరుగులు చేసి [[నాటౌట్|నాటౌట్‌గా]] నిలిచాడు. బొంబాయి మొదటి ఇన్నింగ్స్‌లో 4/68 తీసుకున్నాడు.<ref>{{Cite web|title=Bombay v Madras in 1967/68|url=https://cricketarchive.com/Archive/Scorecards/29/29284.html|url-access=subscription|access-date=16 June 2016|publisher=CricketArchive}}</ref> అతను మొత్తం 42 ఫస్ట్-క్లాస్ మ్యాచ్‌ల్లో కనిపించి 106 వికెట్లు పడగొట్టాడు. భాస్కరన్ తన క్రీడా జీవితం తర్వాత [[హ్యూస్టన్|హ్యూస్టన్‌లో]] వైద్యుడిగా పనిచేశాడు, స్పోర్ట్స్ మెడిసిన్‌లో ప్రత్యేకత పొందాడు. వివిధ దేశాల నుండి అనేక మంది ప్రొఫెషనల్ అథ్లెట్లకు చికిత్స చేశాడు. 2006 లో, అతను [[ఒలింపిక్ క్రీడలు|ఒలింపిక్ క్రీడలకు]] భారత అథ్లెట్లకు శిక్షణ ఇవ్వడానికి "మిషన్ గోల్డ్ ఫర్ ఇండియా" కంపెనీని ప్రారంభించాడు.<ref name="drought">{{Cite web|last=Rayan|first=Stan|date=9 November 2006|title=American solution for Indian drought|url=http://www.thehindu.com/todays-paper/tp-features/tp-metroplus/american-solution-for-indian-drought/article3202653.ece|access-date=16 June 2016|publisher=The Hindu}}</ref> భాస్కరన్ సోదరుడు సి.కె. విజయన్ కూడా కేరళ తరపున ఫస్ట్-క్లాస్ క్రికెట్ ఆడాడు. ఆయన 2020, నవంబరు 21న 79 సంవత్సరాల వయసులో [[హ్యూస్టన్|హ్యూస్టన్‌లో]] మరణించాడు.<ref>{{Cite web|last=Thiruvallath|first=Abhinath|title=Dr. CK Bhaskaran Nair, first Keralite to play for India in Test Cricket, passes away|url=https://english.mathrubhumi.com/sports/sports-news/dr-ck-bhaskaran-nair-first-keralite-to-play-for-india-in-test-cricket-passes-away-1.5226179|access-date=2020-11-22|website=Mathrubhumi|language=en}}</ref> == మూలాలు == {{Reflist}} == బాహ్య లింకులు == * {{ESPNcricinfo|id=27442}} * {{CricketArchive|id=38347}} [[వర్గం:సౌత్ జోన్ క్రికెట్ క్రీడాకారులు]] [[వర్గం:తమిళనాడు క్రికెట్ క్రీడాకారులు]] [[వర్గం:కేరళ క్రికెట్ క్రీడాకారులు]] [[వర్గం:భారతీయ క్రికెట్ క్రీడాకారులు]] [[వర్గం:2020 మరణాలు]] [[వర్గం:1941 జననాలు]] [[వర్గం:కేరళ వ్యక్తులు]] 0hbw4ps6wifiukvpx58ishz7c0qoiyt 4594958 4594957 2025-06-29T17:00:40Z Pranayraj1985 29393 4594958 wikitext text/x-wiki {{Infobox cricketer|name=C. K. Bhaskaran|image=|country=India|full_name=Chandroth Kalyadan Bhaskaran|birth_date={{Birth date|1941|5|5|df=yes}}|birth_place=[[Tellicherry]], [[Kerala]], India|death_date={{Death date and age|2020|11|21|1941|5|5|df=yes}}|death_place=[[Houston]], [[Texas]], United States|height=|family=[[C. K. Vijayan]] (brother)|batting=Right-handed|bowling=Right-arm [[fast bowling|medium-fast]]|role=Bowler|club1=[[Kerala cricket team|Kerala]]|year1=1957/58–1965/66|clubnumber1=|club2=[[Tamil Nadu cricket team|Madras]]|year2=1966/67–1968/69|clubnumber2=|columns=1|column1=[[First-class cricket|FC]]|matches1=42|runs1=580|bat avg1=11.60|100s/50s1=0/2|top score1=76*|deliveries1=5,243|wickets1=106|bowl avg1=29.05|fivefor1=5|tenfor1=0|best bowling1=7/86|catches/stumpings1=28/–|date=17 May 2016|source=[http://www.espncricinfo.com/india/content/player/27442.html ESPNcricinfo]}} '''చంద్రోత్ కళ్యాదన్ భాస్కరన్''' (1941, మే 5{{Spaced ndash}}2020, నవంబరు 21) భారతీయ మాజీ [[ఫస్ట్ క్లాస్ క్రికెట్|ఫస్ట్-క్లాస్]] [[క్రికెట్|క్రికెటర్]]. [[కేరళ క్రికెట్ జట్టు|కేరళ]], [[తమిళనాడు క్రికెట్ జట్టు|మద్రాస్]] తరపున ఆడాడు. 1965లో [[శ్రీలంక క్రికెట్ జట్టు|సిలోన్‌తో]] జరిగిన అనధికారిక టెస్ట్ మ్యాచ్‌లో అతను [[భారత జాతీయ క్రికెట్ జట్టు|భారతదేశానికి]] ప్రాతినిధ్యం వహించాడు. అతను "అరవైలలో దేశంలోని ప్రముఖ ఫాస్ట్ బౌలర్లలో ఒకరిగా" పరిగణించబడ్డాడు.<ref name="drought">{{Cite web|last=Rayan|first=Stan|date=9 November 2006|title=American solution for Indian drought|url=http://www.thehindu.com/todays-paper/tp-features/tp-metroplus/american-solution-for-indian-drought/article3202653.ece|access-date=16 June 2016|publisher=The Hindu}}</ref> == జీవితం, వృత్తి == తెల్లిచెర్రీ (ఇప్పుడు తలసేరి)లో జన్మించిన భాస్కరన్, కుడిచేతి వాటం [[ఫాస్ట్ బౌలింగు|మీడియం-ఫాస్ట్]] [[స్వింగ్ బౌలింగు|స్వింగ్]] బౌలర్‌గా ఆడాడు.<ref>{{Cite web|last=Guha|first=Ramachandra|date=20 January 2002|title=Warriors from Kerala|url=http://www.thehindu.com/thehindu/mag/2002/01/20/stories/2002012000160300.htm|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20031116021721/http://www.thehindu.com/thehindu/mag/2002/01/20/stories/2002012000160300.htm|archive-date=16 November 2003|access-date=16 June 2016|website=[[The Hindu]]}}</ref> అతను 1957, డిసెంబరులో 16 సంవత్సరాల వయసులో కేరళ తరపున ఫస్ట్-క్లాస్ అరంగేట్రం చేశాడు.<ref>{{Cite web|title=First-Class Matches played by Chandroth Bhaskaran|url=https://cricketarchive.com/Archive/Players/38/38347/First-Class_Matches.html|url-access=subscription|access-date=16 June 2016|publisher=CricketArchive}}</ref> 1965, జనవరిలో, అతను అహ్మదాబాద్‌లో సిలోన్‌తో జరిగిన అనధికారిక టెస్ట్ మ్యాచ్‌లో భారతదేశం తరపున ఆడాడు.<ref>{{Cite web|title=India v Ceylon in 1964/65|url=https://cricketarchive.com/Archive/Scorecards/27/27227.html|url-access=subscription|access-date=16 June 2016|publisher=CricketArchive}}</ref> భాస్కరన్ తన కెరీర్ చివరిలో మద్రాస్‌కు మారాడు. 1967–68 రంజీ ట్రోఫీలో రన్నరప్‌గా నిలిచిన మద్రాస్ జట్టులో సభ్యుడు. బొంబాయితో జరిగిన ఫైనల్లో, అతను మొదటి ఇన్నింగ్స్‌లో 76 పరుగులు చేసి [[నాటౌట్|నాటౌట్‌గా]] నిలిచాడు. బొంబాయి మొదటి ఇన్నింగ్స్‌లో 4/68 తీసుకున్నాడు.<ref>{{Cite web|title=Bombay v Madras in 1967/68|url=https://cricketarchive.com/Archive/Scorecards/29/29284.html|url-access=subscription|access-date=16 June 2016|publisher=CricketArchive}}</ref> అతను మొత్తం 42 ఫస్ట్-క్లాస్ మ్యాచ్‌ల్లో కనిపించి 106 వికెట్లు పడగొట్టాడు. భాస్కరన్ తన క్రీడా జీవితం తర్వాత [[హ్యూస్టన్|హ్యూస్టన్‌లో]] వైద్యుడిగా పనిచేశాడు, స్పోర్ట్స్ మెడిసిన్‌లో ప్రత్యేకత పొందాడు. వివిధ దేశాల నుండి అనేక మంది ప్రొఫెషనల్ అథ్లెట్లకు చికిత్స చేశాడు. 2006 లో, అతను [[ఒలింపిక్ క్రీడలు|ఒలింపిక్ క్రీడలకు]] భారత అథ్లెట్లకు శిక్షణ ఇవ్వడానికి "మిషన్ గోల్డ్ ఫర్ ఇండియా" కంపెనీని ప్రారంభించాడు.<ref name="drought">{{Cite web|last=Rayan|first=Stan|date=9 November 2006|title=American solution for Indian drought|url=http://www.thehindu.com/todays-paper/tp-features/tp-metroplus/american-solution-for-indian-drought/article3202653.ece|access-date=16 June 2016|publisher=The Hindu}}</ref> భాస్కరన్ సోదరుడు సి.కె. విజయన్ కూడా కేరళ తరపున ఫస్ట్-క్లాస్ క్రికెట్ ఆడాడు. ఆయన 2020, నవంబరు 21న 79 సంవత్సరాల వయసులో [[హ్యూస్టన్|హ్యూస్టన్‌లో]] మరణించాడు.<ref>{{Cite web|last=Thiruvallath|first=Abhinath|title=Dr. CK Bhaskaran Nair, first Keralite to play for India in Test Cricket, passes away|url=https://english.mathrubhumi.com/sports/sports-news/dr-ck-bhaskaran-nair-first-keralite-to-play-for-india-in-test-cricket-passes-away-1.5226179|access-date=2020-11-22|website=Mathrubhumi|language=en}}</ref> == మూలాలు == {{Reflist}} == బాహ్య లింకులు == * {{ESPNcricinfo|id=27442}} * {{CricketArchive|id=38347}} [[వర్గం:సౌత్ జోన్ క్రికెట్ క్రీడాకారులు]] [[వర్గం:తమిళనాడు క్రికెట్ క్రీడాకారులు]] [[వర్గం:కేరళ క్రికెట్ క్రీడాకారులు]] [[వర్గం:భారతీయ క్రికెట్ క్రీడాకారులు]] [[వర్గం:2020 మరణాలు]] [[వర్గం:1941 జననాలు]] [[వర్గం:కేరళ వ్యక్తులు]] ik827zxq35mq46h67x4w0scansexl4z 4594959 4594958 2025-06-29T17:01:01Z Pranayraj1985 29393 4594959 wikitext text/x-wiki {{Infobox cricketer | name = C. K. Bhaskaran | image = | country = India | fullname = Chandroth Kalyadan Bhaskaran | birth_date = {{Birth date|1941|5|5|df=yes}} | birth_place = [[Tellicherry]], [[Kerala]], India | death_date = {{Death date and age|2020|11|21|1941|5|5|df=yes}} | death_place = [[Houston]], [[Texas]], United States | height = | family = [[C. K. Vijayan]] (brother) | batting = Right-handed | bowling = Right-arm [[fast bowling|medium-fast]] | role = Bowler | club1 = [[Kerala cricket team|Kerala]] | year1 = 1957/58–1965/66 | clubnumber1 = | club2 = [[Tamil Nadu cricket team|Madras]] | year2 = 1966/67–1968/69 | clubnumber2 = | columns = 1 | column1 = [[First-class cricket|FC]] | matches1 = 42 | runs1 = 580 | bat avg1 = 11.60 | 100s/50s1 = 0/2 | top score1 = 76* | deliveries1 = 5,243 | wickets1 = 106 | bowl avg1 = 29.05 | fivefor1 = 5 | tenfor1 = 0 | best bowling1 = 7/86 | catches/stumpings1 = 28/– | date = 17 May 2016 | source = [http://www.espncricinfo.com/india/content/player/27442.html ESPNcricinfo] }} '''చంద్రోత్ కళ్యాదన్ భాస్కరన్''' (1941, మే 5{{Spaced ndash}}2020, నవంబరు 21) భారతీయ మాజీ [[ఫస్ట్ క్లాస్ క్రికెట్|ఫస్ట్-క్లాస్]] [[క్రికెట్|క్రికెటర్]]. [[కేరళ క్రికెట్ జట్టు|కేరళ]], [[తమిళనాడు క్రికెట్ జట్టు|మద్రాస్]] తరపున ఆడాడు. 1965లో [[శ్రీలంక క్రికెట్ జట్టు|సిలోన్‌తో]] జరిగిన అనధికారిక టెస్ట్ మ్యాచ్‌లో అతను [[భారత జాతీయ క్రికెట్ జట్టు|భారతదేశానికి]] ప్రాతినిధ్యం వహించాడు. అతను "అరవైలలో దేశంలోని ప్రముఖ ఫాస్ట్ బౌలర్లలో ఒకరిగా" పరిగణించబడ్డాడు.<ref name="drought">{{Cite web|last=Rayan|first=Stan|date=9 November 2006|title=American solution for Indian drought|url=http://www.thehindu.com/todays-paper/tp-features/tp-metroplus/american-solution-for-indian-drought/article3202653.ece|access-date=16 June 2016|publisher=The Hindu}}</ref> == జీవితం, వృత్తి == తెల్లిచెర్రీ (ఇప్పుడు తలసేరి)లో జన్మించిన భాస్కరన్, కుడిచేతి వాటం [[ఫాస్ట్ బౌలింగు|మీడియం-ఫాస్ట్]] [[స్వింగ్ బౌలింగు|స్వింగ్]] బౌలర్‌గా ఆడాడు.<ref>{{Cite web|last=Guha|first=Ramachandra|date=20 January 2002|title=Warriors from Kerala|url=http://www.thehindu.com/thehindu/mag/2002/01/20/stories/2002012000160300.htm|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20031116021721/http://www.thehindu.com/thehindu/mag/2002/01/20/stories/2002012000160300.htm|archive-date=16 November 2003|access-date=16 June 2016|website=[[The Hindu]]}}</ref> అతను 1957, డిసెంబరులో 16 సంవత్సరాల వయసులో కేరళ తరపున ఫస్ట్-క్లాస్ అరంగేట్రం చేశాడు.<ref>{{Cite web|title=First-Class Matches played by Chandroth Bhaskaran|url=https://cricketarchive.com/Archive/Players/38/38347/First-Class_Matches.html|url-access=subscription|access-date=16 June 2016|publisher=CricketArchive}}</ref> 1965, జనవరిలో, అతను అహ్మదాబాద్‌లో సిలోన్‌తో జరిగిన అనధికారిక టెస్ట్ మ్యాచ్‌లో భారతదేశం తరపున ఆడాడు.<ref>{{Cite web|title=India v Ceylon in 1964/65|url=https://cricketarchive.com/Archive/Scorecards/27/27227.html|url-access=subscription|access-date=16 June 2016|publisher=CricketArchive}}</ref> భాస్కరన్ తన కెరీర్ చివరిలో మద్రాస్‌కు మారాడు. 1967–68 రంజీ ట్రోఫీలో రన్నరప్‌గా నిలిచిన మద్రాస్ జట్టులో సభ్యుడు. బొంబాయితో జరిగిన ఫైనల్లో, అతను మొదటి ఇన్నింగ్స్‌లో 76 పరుగులు చేసి [[నాటౌట్|నాటౌట్‌గా]] నిలిచాడు. బొంబాయి మొదటి ఇన్నింగ్స్‌లో 4/68 తీసుకున్నాడు.<ref>{{Cite web|title=Bombay v Madras in 1967/68|url=https://cricketarchive.com/Archive/Scorecards/29/29284.html|url-access=subscription|access-date=16 June 2016|publisher=CricketArchive}}</ref> అతను మొత్తం 42 ఫస్ట్-క్లాస్ మ్యాచ్‌ల్లో కనిపించి 106 వికెట్లు పడగొట్టాడు. భాస్కరన్ తన క్రీడా జీవితం తర్వాత [[హ్యూస్టన్|హ్యూస్టన్‌లో]] వైద్యుడిగా పనిచేశాడు, స్పోర్ట్స్ మెడిసిన్‌లో ప్రత్యేకత పొందాడు. వివిధ దేశాల నుండి అనేక మంది ప్రొఫెషనల్ అథ్లెట్లకు చికిత్స చేశాడు. 2006 లో, అతను [[ఒలింపిక్ క్రీడలు|ఒలింపిక్ క్రీడలకు]] భారత అథ్లెట్లకు శిక్షణ ఇవ్వడానికి "మిషన్ గోల్డ్ ఫర్ ఇండియా" కంపెనీని ప్రారంభించాడు.<ref name="drought">{{Cite web|last=Rayan|first=Stan|date=9 November 2006|title=American solution for Indian drought|url=http://www.thehindu.com/todays-paper/tp-features/tp-metroplus/american-solution-for-indian-drought/article3202653.ece|access-date=16 June 2016|publisher=The Hindu}}</ref> భాస్కరన్ సోదరుడు సి.కె. విజయన్ కూడా కేరళ తరపున ఫస్ట్-క్లాస్ క్రికెట్ ఆడాడు. ఆయన 2020, నవంబరు 21న 79 సంవత్సరాల వయసులో [[హ్యూస్టన్|హ్యూస్టన్‌లో]] మరణించాడు.<ref>{{Cite web|last=Thiruvallath|first=Abhinath|title=Dr. CK Bhaskaran Nair, first Keralite to play for India in Test Cricket, passes away|url=https://english.mathrubhumi.com/sports/sports-news/dr-ck-bhaskaran-nair-first-keralite-to-play-for-india-in-test-cricket-passes-away-1.5226179|access-date=2020-11-22|website=Mathrubhumi|language=en}}</ref> == మూలాలు == {{Reflist}} == బాహ్య లింకులు == * {{ESPNcricinfo|id=27442}} * {{CricketArchive|id=38347}} [[వర్గం:సౌత్ జోన్ క్రికెట్ క్రీడాకారులు]] [[వర్గం:తమిళనాడు క్రికెట్ క్రీడాకారులు]] [[వర్గం:కేరళ క్రికెట్ క్రీడాకారులు]] [[వర్గం:భారతీయ క్రికెట్ క్రీడాకారులు]] [[వర్గం:2020 మరణాలు]] [[వర్గం:1941 జననాలు]] [[వర్గం:కేరళ వ్యక్తులు]] luulhxdqbwhb1yy9qgvjkktm461mlgu 4594964 4594959 2025-06-29T17:05:34Z Pranayraj1985 29393 4594964 wikitext text/x-wiki {{Infobox cricketer | name = సి.కె. భాస్కరన్ | image = | country = India | fullname = చంద్రోత్ కళ్యాదన్ భాస్కరన్ | birth_date = {{Birth date|1941|5|5|df=yes}} | birth_place = తెల్లిచెర్రి, [[కేరళ]] | death_date = {{Death date and age|2020|11|21|1941|5|5|df=yes}} | death_place = [[హ్యూస్టన్]], [[టెక్సాస్]], [[అమెరికా సంయుక్త రాష్ట్రాలు|యునైటెడ్ స్టేట్స్]] | height = | family = [[సి.కె. విజయన్]] (సోదరుడు) | batting = కుడిచేతి వాటం | bowling = కుడిచేతి [[fast bowling|మీడియం-ఫాస్ట్]] | role = బౌలర్ | club1 = [[Kerala cricket team|Kerala]] | year1 = 1957/58–1965/66 | clubnumber1 = | club2 = [[Tamil Nadu cricket team|Madras]] | year2 = 1966/67–1968/69 | clubnumber2 = | columns = 1 | column1 = [[First-class cricket|FC]] | matches1 = 42 | runs1 = 580 | bat avg1 = 11.60 | 100s/50s1 = 0/2 | top score1 = 76* | deliveries1 = 5,243 | wickets1 = 106 | bowl avg1 = 29.05 | fivefor1 = 5 | tenfor1 = 0 | best bowling1 = 7/86 | catches/stumpings1 = 28/– | date = 17 May 2016 | source = [http://www.espncricinfo.com/india/content/player/27442.html ESPNcricinfo] }} '''చంద్రోత్ కళ్యాదన్ భాస్కరన్''' (1941, మే 5{{Spaced ndash}}2020, నవంబరు 21) భారతీయ మాజీ [[ఫస్ట్ క్లాస్ క్రికెట్|ఫస్ట్-క్లాస్]] [[క్రికెట్|క్రికెటర్]]. [[కేరళ క్రికెట్ జట్టు|కేరళ]], [[తమిళనాడు క్రికెట్ జట్టు|మద్రాస్]] తరపున ఆడాడు. 1965లో [[శ్రీలంక క్రికెట్ జట్టు|సిలోన్‌తో]] జరిగిన అనధికారిక టెస్ట్ మ్యాచ్‌లో అతను [[భారత జాతీయ క్రికెట్ జట్టు|భారతదేశానికి]] ప్రాతినిధ్యం వహించాడు. అతను "అరవైలలో దేశంలోని ప్రముఖ ఫాస్ట్ బౌలర్లలో ఒకరిగా" పరిగణించబడ్డాడు.<ref name="drought">{{Cite web|last=Rayan|first=Stan|date=9 November 2006|title=American solution for Indian drought|url=http://www.thehindu.com/todays-paper/tp-features/tp-metroplus/american-solution-for-indian-drought/article3202653.ece|access-date=16 June 2016|publisher=The Hindu}}</ref> == జీవితం, వృత్తి == తెల్లిచెర్రీ (ఇప్పుడు తలసేరి)లో జన్మించిన భాస్కరన్, కుడిచేతి వాటం [[ఫాస్ట్ బౌలింగు|మీడియం-ఫాస్ట్]] [[స్వింగ్ బౌలింగు|స్వింగ్]] బౌలర్‌గా ఆడాడు.<ref>{{Cite web|last=Guha|first=Ramachandra|date=20 January 2002|title=Warriors from Kerala|url=http://www.thehindu.com/thehindu/mag/2002/01/20/stories/2002012000160300.htm|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20031116021721/http://www.thehindu.com/thehindu/mag/2002/01/20/stories/2002012000160300.htm|archive-date=16 November 2003|access-date=16 June 2016|website=[[The Hindu]]}}</ref> అతను 1957, డిసెంబరులో 16 సంవత్సరాల వయసులో కేరళ తరపున ఫస్ట్-క్లాస్ అరంగేట్రం చేశాడు.<ref>{{Cite web|title=First-Class Matches played by Chandroth Bhaskaran|url=https://cricketarchive.com/Archive/Players/38/38347/First-Class_Matches.html|url-access=subscription|access-date=16 June 2016|publisher=CricketArchive}}</ref> 1965, జనవరిలో, అతను అహ్మదాబాద్‌లో సిలోన్‌తో జరిగిన అనధికారిక టెస్ట్ మ్యాచ్‌లో భారతదేశం తరపున ఆడాడు.<ref>{{Cite web|title=India v Ceylon in 1964/65|url=https://cricketarchive.com/Archive/Scorecards/27/27227.html|url-access=subscription|access-date=16 June 2016|publisher=CricketArchive}}</ref> భాస్కరన్ తన కెరీర్ చివరిలో మద్రాస్‌కు మారాడు. 1967–68 రంజీ ట్రోఫీలో రన్నరప్‌గా నిలిచిన మద్రాస్ జట్టులో సభ్యుడు. బొంబాయితో జరిగిన ఫైనల్లో, అతను మొదటి ఇన్నింగ్స్‌లో 76 పరుగులు చేసి [[నాటౌట్|నాటౌట్‌గా]] నిలిచాడు. బొంబాయి మొదటి ఇన్నింగ్స్‌లో 4/68 తీసుకున్నాడు.<ref>{{Cite web|title=Bombay v Madras in 1967/68|url=https://cricketarchive.com/Archive/Scorecards/29/29284.html|url-access=subscription|access-date=16 June 2016|publisher=CricketArchive}}</ref> అతను మొత్తం 42 ఫస్ట్-క్లాస్ మ్యాచ్‌ల్లో కనిపించి 106 వికెట్లు పడగొట్టాడు. భాస్కరన్ తన క్రీడా జీవితం తర్వాత [[హ్యూస్టన్|హ్యూస్టన్‌లో]] వైద్యుడిగా పనిచేశాడు, స్పోర్ట్స్ మెడిసిన్‌లో ప్రత్యేకత పొందాడు. వివిధ దేశాల నుండి అనేక మంది ప్రొఫెషనల్ అథ్లెట్లకు చికిత్స చేశాడు. 2006 లో, అతను [[ఒలింపిక్ క్రీడలు|ఒలింపిక్ క్రీడలకు]] భారత అథ్లెట్లకు శిక్షణ ఇవ్వడానికి "మిషన్ గోల్డ్ ఫర్ ఇండియా" కంపెనీని ప్రారంభించాడు.<ref name="drought">{{Cite web|last=Rayan|first=Stan|date=9 November 2006|title=American solution for Indian drought|url=http://www.thehindu.com/todays-paper/tp-features/tp-metroplus/american-solution-for-indian-drought/article3202653.ece|access-date=16 June 2016|publisher=The Hindu}}</ref> భాస్కరన్ సోదరుడు సి.కె. విజయన్ కూడా కేరళ తరపున ఫస్ట్-క్లాస్ క్రికెట్ ఆడాడు. ఆయన 2020, నవంబరు 21న 79 సంవత్సరాల వయసులో [[హ్యూస్టన్|హ్యూస్టన్‌లో]] మరణించాడు.<ref>{{Cite web|last=Thiruvallath|first=Abhinath|title=Dr. CK Bhaskaran Nair, first Keralite to play for India in Test Cricket, passes away|url=https://english.mathrubhumi.com/sports/sports-news/dr-ck-bhaskaran-nair-first-keralite-to-play-for-india-in-test-cricket-passes-away-1.5226179|access-date=2020-11-22|website=Mathrubhumi|language=en}}</ref> == మూలాలు == {{Reflist}} == బాహ్య లింకులు == * {{ESPNcricinfo|id=27442}} * {{CricketArchive|id=38347}} [[వర్గం:సౌత్ జోన్ క్రికెట్ క్రీడాకారులు]] [[వర్గం:తమిళనాడు క్రికెట్ క్రీడాకారులు]] [[వర్గం:కేరళ క్రికెట్ క్రీడాకారులు]] [[వర్గం:భారతీయ క్రికెట్ క్రీడాకారులు]] [[వర్గం:2020 మరణాలు]] [[వర్గం:1941 జననాలు]] [[వర్గం:కేరళ వ్యక్తులు]] 6i1g2gw528uoax6f9djxnmu5tpsucyr 4595001 4594964 2025-06-29T19:00:15Z Pranayraj1985 29393 4595001 wikitext text/x-wiki {{Infobox cricketer | name = సి.కె. భాస్కరన్ | image = | country = India | fullname = చంద్రోత్ కళ్యాదన్ భాస్కరన్ | birth_date = {{Birth date|1941|5|5|df=yes}} | birth_place = తెల్లిచెర్రి, [[కేరళ]] | death_date = {{Death date and age|2020|11|21|1941|5|5|df=yes}} | death_place = [[హ్యూస్టన్]], [[టెక్సాస్]], [[అమెరికా సంయుక్త రాష్ట్రాలు|యునైటెడ్ స్టేట్స్]] | height = | family = [[చంద్రోత్ విజయన్|సి.కె. విజయన్]] (సోదరుడు) | batting = కుడిచేతి వాటం | bowling = కుడిచేతి [[fast bowling|మీడియం-ఫాస్ట్]] | role = బౌలర్ | club1 = [[Kerala cricket team|Kerala]] | year1 = 1957/58–1965/66 | clubnumber1 = | club2 = [[Tamil Nadu cricket team|Madras]] | year2 = 1966/67–1968/69 | clubnumber2 = | columns = 1 | column1 = [[First-class cricket|FC]] | matches1 = 42 | runs1 = 580 | bat avg1 = 11.60 | 100s/50s1 = 0/2 | top score1 = 76* | deliveries1 = 5,243 | wickets1 = 106 | bowl avg1 = 29.05 | fivefor1 = 5 | tenfor1 = 0 | best bowling1 = 7/86 | catches/stumpings1 = 28/– | date = 17 May 2016 | source = [http://www.espncricinfo.com/india/content/player/27442.html ESPNcricinfo] }} '''చంద్రోత్ కళ్యాదన్ భాస్కరన్''' (1941, మే 5{{Spaced ndash}}2020, నవంబరు 21) భారతీయ మాజీ [[ఫస్ట్ క్లాస్ క్రికెట్|ఫస్ట్-క్లాస్]] [[క్రికెట్|క్రికెటర్]]. [[కేరళ క్రికెట్ జట్టు|కేరళ]], [[తమిళనాడు క్రికెట్ జట్టు|మద్రాస్]] తరపున ఆడాడు. 1965లో [[శ్రీలంక క్రికెట్ జట్టు|సిలోన్‌తో]] జరిగిన అనధికారిక టెస్ట్ మ్యాచ్‌లో అతను [[భారత జాతీయ క్రికెట్ జట్టు|భారతదేశానికి]] ప్రాతినిధ్యం వహించాడు. అతను "అరవైలలో దేశంలోని ప్రముఖ ఫాస్ట్ బౌలర్లలో ఒకరిగా" పరిగణించబడ్డాడు.<ref name="drought">{{Cite web|last=Rayan|first=Stan|date=9 November 2006|title=American solution for Indian drought|url=http://www.thehindu.com/todays-paper/tp-features/tp-metroplus/american-solution-for-indian-drought/article3202653.ece|access-date=16 June 2016|publisher=The Hindu}}</ref> == జీవితం, వృత్తి == తెల్లిచెర్రీ (ఇప్పుడు తలసేరి)లో జన్మించిన భాస్కరన్, కుడిచేతి వాటం [[ఫాస్ట్ బౌలింగు|మీడియం-ఫాస్ట్]] [[స్వింగ్ బౌలింగు|స్వింగ్]] బౌలర్‌గా ఆడాడు.<ref>{{Cite web|last=Guha|first=Ramachandra|date=20 January 2002|title=Warriors from Kerala|url=http://www.thehindu.com/thehindu/mag/2002/01/20/stories/2002012000160300.htm|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20031116021721/http://www.thehindu.com/thehindu/mag/2002/01/20/stories/2002012000160300.htm|archive-date=16 November 2003|access-date=16 June 2016|website=[[The Hindu]]}}</ref> అతను 1957, డిసెంబరులో 16 సంవత్సరాల వయసులో కేరళ తరపున ఫస్ట్-క్లాస్ అరంగేట్రం చేశాడు.<ref>{{Cite web|title=First-Class Matches played by Chandroth Bhaskaran|url=https://cricketarchive.com/Archive/Players/38/38347/First-Class_Matches.html|url-access=subscription|access-date=16 June 2016|publisher=CricketArchive}}</ref> 1965, జనవరిలో, అతను అహ్మదాబాద్‌లో సిలోన్‌తో జరిగిన అనధికారిక టెస్ట్ మ్యాచ్‌లో భారతదేశం తరపున ఆడాడు.<ref>{{Cite web|title=India v Ceylon in 1964/65|url=https://cricketarchive.com/Archive/Scorecards/27/27227.html|url-access=subscription|access-date=16 June 2016|publisher=CricketArchive}}</ref> భాస్కరన్ తన కెరీర్ చివరిలో మద్రాస్‌కు మారాడు. 1967–68 రంజీ ట్రోఫీలో రన్నరప్‌గా నిలిచిన మద్రాస్ జట్టులో సభ్యుడు. బొంబాయితో జరిగిన ఫైనల్లో, అతను మొదటి ఇన్నింగ్స్‌లో 76 పరుగులు చేసి [[నాటౌట్|నాటౌట్‌గా]] నిలిచాడు. బొంబాయి మొదటి ఇన్నింగ్స్‌లో 4/68 తీసుకున్నాడు.<ref>{{Cite web|title=Bombay v Madras in 1967/68|url=https://cricketarchive.com/Archive/Scorecards/29/29284.html|url-access=subscription|access-date=16 June 2016|publisher=CricketArchive}}</ref> అతను మొత్తం 42 ఫస్ట్-క్లాస్ మ్యాచ్‌ల్లో కనిపించి 106 వికెట్లు పడగొట్టాడు. భాస్కరన్ తన క్రీడా జీవితం తర్వాత [[హ్యూస్టన్|హ్యూస్టన్‌లో]] వైద్యుడిగా పనిచేశాడు, స్పోర్ట్స్ మెడిసిన్‌లో ప్రత్యేకత పొందాడు. వివిధ దేశాల నుండి అనేక మంది ప్రొఫెషనల్ అథ్లెట్లకు చికిత్స చేశాడు. 2006 లో, అతను [[ఒలింపిక్ క్రీడలు|ఒలింపిక్ క్రీడలకు]] భారత అథ్లెట్లకు శిక్షణ ఇవ్వడానికి "మిషన్ గోల్డ్ ఫర్ ఇండియా" కంపెనీని ప్రారంభించాడు.<ref name="drought">{{Cite web|last=Rayan|first=Stan|date=9 November 2006|title=American solution for Indian drought|url=http://www.thehindu.com/todays-paper/tp-features/tp-metroplus/american-solution-for-indian-drought/article3202653.ece|access-date=16 June 2016|publisher=The Hindu}}</ref> భాస్కరన్ సోదరుడు సి.కె. విజయన్ కూడా కేరళ తరపున ఫస్ట్-క్లాస్ క్రికెట్ ఆడాడు. ఆయన 2020, నవంబరు 21న 79 సంవత్సరాల వయసులో [[హ్యూస్టన్|హ్యూస్టన్‌లో]] మరణించాడు.<ref>{{Cite web|last=Thiruvallath|first=Abhinath|title=Dr. CK Bhaskaran Nair, first Keralite to play for India in Test Cricket, passes away|url=https://english.mathrubhumi.com/sports/sports-news/dr-ck-bhaskaran-nair-first-keralite-to-play-for-india-in-test-cricket-passes-away-1.5226179|access-date=2020-11-22|website=Mathrubhumi|language=en}}</ref> == మూలాలు == {{Reflist}} == బాహ్య లింకులు == * {{ESPNcricinfo|id=27442}} * {{CricketArchive|id=38347}} [[వర్గం:సౌత్ జోన్ క్రికెట్ క్రీడాకారులు]] [[వర్గం:తమిళనాడు క్రికెట్ క్రీడాకారులు]] [[వర్గం:కేరళ క్రికెట్ క్రీడాకారులు]] [[వర్గం:భారతీయ క్రికెట్ క్రీడాకారులు]] [[వర్గం:2020 మరణాలు]] [[వర్గం:1941 జననాలు]] [[వర్గం:కేరళ వ్యక్తులు]] 5ww23ggg7d70nnercibdn6w1xthblku 0 458861 4594969 2025-06-29T17:16:01Z Pranayraj1985 29393 "[[:en:Special:Redirect/revision/1283845412|L. T. Adisesh]]" పేజీని అనువదించి సృష్టించారు 4594969 wikitext text/x-wiki {{Infobox cricketer|name=L. T. Adisesh|image=|country=India|full_name=Linganatha Thammiam Adisesh|nickname=|birth_date={{Birth date|1927|5|11|df=yes}}|birth_place=|death_date={{Death date and age|2016|11|19|1927|5|11|df=yes}}|death_place=[[Liverpool]], England|family=[[Linganath Subbu|L. T. Subbu]] (brother)|heightft=|heightinch=|batting=|bowling=|role=All-rounder|club1=[[Karnataka cricket team|Mysore]]|year1={{nowrap|1947/48–1955/56}}|club2=[[South Zone cricket team|South Zone]]|year2={{nowrap|1951/52–1952/53}}|columns=1|column1=[[First-class cricket|First-class]]|matches1=18|runs1=990|bat avg1=38.07|100s/50s1=1/6|top score1=183|deliveries1=1824|wickets1=23|bowl avg1=29.78|fivefor1=0|tenfor1=0|best bowling1=4/33|catches/stumpings1=10/–|date=29 March 2024|source=https://www.espncricinfo.com/cricketers/lt-adishesh-26626 Cricinfo}} '''లింగనాథ తమ్మియం ఆదిశేష్''' (1927, మే 11 - 2016, నవంబరు 19) భారతీయ మాజీ [[క్రికెట్|క్రికెటర్]]. 1947 నుండి 1956 వరకు [[ఫస్ట్ క్లాస్ క్రికెట్|ఫస్ట్-క్లాస్ క్రికెట్]] ఆడాడు.<ref name="CA">{{Cite web|title=Linganatha Adisesh|url=https://cricketarchive.com/Archive/Players/38/38044/38044.html|url-access=subscription|access-date=28 March 2024|publisher=CricketArchive}}</ref> అతను వైద్యుడిగా [[ఇంగ్లాండు|ఇంగ్లాండ్‌]]<nowiki/>లో ప్రాక్టీస్ చేశాడు.<ref name="DE">{{Cite web|date=25 July 2017|title=Deceased Estates|url=https://www.thegazette.co.uk/notice/2830282|access-date=28 March 2024|publisher=The Gazette}}</ref> ఆదిశేష్ మిడిల్ ఆర్డర్ బ్యాట్స్‌మన్, [[ఆల్ రౌండర్]]. [[మైసూరు విశ్వవిద్యాలయం|మైసూర్ విశ్వవిద్యాలయంలో]] వైద్య విద్య చదువుతున్నప్పుడు, అతను [[రోహింటన్ బారియా ట్రోఫీ|రోహింటన్ బారియా ట్రోఫీలో]] విశ్వవిద్యాలయానికి ప్రాతినిధ్యం వహించాడు, 1950–51లో మైసూర్ ఫైనల్ గెలిచినప్పుడు 185 పరుగులు చేశాడు.<ref>{{Cite web|title=Delhi University v Mysore University 1950–51|url=https://cricketarchive.com/Archive/Scorecards/137/137064.html|url-access=subscription|access-date=29 March 2024|publisher=CricketArchive}}</ref> అతను 1947 నుండి 1956 వరకు [[కర్ణాటక క్రికెట్ జట్టు|మైసూర్]] తరపున [[రంజీ ట్రోఫీ|రంజీ ట్రోఫీలో]] ఆడాడు. అంతర్జాతీయ పర్యాటక జట్లతో జరిగిన ఫస్ట్-క్లాస్ మ్యాచ్‌లలో [[సౌత్ జోన్ క్రికెట్ జట్టు|సౌత్ జోన్]] తరపున కూడా ఆడాడు.<ref name="CA" /> 1951–52లో ఆదిశేష్ తన అత్యంత విజయవంతమైన మ్యాచ్‌ను ఆడాడు, రంజీ ట్రోఫీలో మైసూర్ [[హైదరాబాదు క్రికెట్ జట్టు|హైదరాబాద్‌ను]] 422 పరుగుల తేడాతో ఓడించినప్పుడు మొదటి ఇన్నింగ్స్‌లో 70 పరుగులు, 183 పరుగులు చేసి 33 పరుగులకు 4 వికెట్లు తీసుకున్నాడు.<ref>{{Cite web|title=Mysore v Hyderabad 1951–52|url=http://static.espncricinfo.com/db/ARCHIVE/1950S/1951-52/IND_LOCAL/RANJI/MYSORE_HYD_RJI_22-25DEC1951.html|access-date=29 March 2024|publisher=Cricinfo}}</ref> కొన్ని వారాల తర్వాత అతను టూరింగ్ ఎంసిసితో జరిగిన మ్యాచ్‌లో సౌత్ జోన్ తరపున 69 పరుగులు, 29 పరుగులు చేసి అత్యధిక స్కోరు సాధించాడు. 1952–53లో ఆదిశేష్ మళ్ళీ సౌత్ జోన్ తరపున అత్యధిక స్కోరు సాధించాడు, ఈసారి టూరింగ్ పాకిస్తాన్ జట్టుపై 87 పరుగులు చేశాడు.<ref>{{Cite web|title=South Zone v Pakistanis 1952–53|url=http://static.espncricinfo.com/db/ARCHIVE/1950S/1952-53/PAK_IN_IND/SOUTH_PAK_21-23NOV1952.html|access-date=29 March 2024|publisher=Cricinfo}}</ref> కొంతకాలం తర్వాత, అతను 1952–53లో భారత [[టెస్ట్ క్రికెట్|టెస్ట్]] జట్టుతో వెస్టిండీస్ పర్యటనకు ఎంపికయ్యాడు, కానీ సెలెక్టర్లలో వెస్ట్ జోన్ పక్షపాతం ఉందని వారు నమ్మినందుకు నిరసనగా సౌత్ జోన్ నుండి ఎంపిక చేయబడిన అనేక మంది ఆటగాళ్లలో అతను ఒకడు.<ref>{{Cite web|title=India to West Indies 1952–53|url=http://test-cricket-tours.co.uk/page_2633344.html|access-date=29 March 2024|website=Test Cricket Tours}}</ref><ref name="FSC">{{Cite news|url=https://www.deccanherald.com/sports/former-state-cricketer-adishesh-dies-2098161|title=Former State cricketer Adishesh dies|date=24 November 2016|work=Deccan Herald|access-date=29 March 2024}}</ref> ఆదిశేషు ఇంగ్లాండ్‌లో తన వైద్య విద్యను కొనసాగించాడు. అతను ఉత్తర ఇంగ్లాండ్‌లో లీగ్ క్రికెట్ ఆడాడు, 1966 నుండి 1973 వరకు లివర్‌పూల్, డిస్ట్రిక్ట్ క్రికెట్ పోటీలో లివర్‌పూల్‌తో ఆడాడు.<ref>{{Cite web|title=Liverpool Premier League Matches played by Linganatha Adisesh|url=https://cricketarchive.com/Archive/Players/38/38044/Liverpool_Premier_League_Matches.html|url-access=subscription|access-date=29 March 2024|website=Cricket Archive}}</ref> అతను లివర్‌పూల్‌లో వైద్య వృత్తిని చేపట్టాడు. == మరణం == 2016, నవంబరులో 89 సంవత్సరాల వయస్సులో ఇంట్లో మరణించాడు.<ref name="DE" /><ref name="FSC" /> == మూలాలు == {{Reflist}} == బాహ్య లింకులు == * {{ESPNcricinfo|id=26626}} [[వర్గం:సౌత్ జోన్ క్రికెట్ క్రీడాకారులు]] [[వర్గం:కర్ణాటక క్రికెట్ క్రీడాకారులు]] [[వర్గం:భారతీయ క్రికెట్ క్రీడాకారులు]] [[వర్గం:2016 మరణాలు]] [[వర్గం:1927 జననాలు]] [[వర్గం:మైసూరు వ్యక్తులు]] [[వర్గం:మైసూరు నుండి వచ్చిన ప్రజలు]] 1rfddvcrncrhzcadwy10p2adodz27ic 4594970 4594969 2025-06-29T17:17:23Z Pranayraj1985 29393 4594970 wikitext text/x-wiki {{Infobox cricketer|name=L. T. Adisesh|image=|country=India|full_name=Linganatha Thammiam Adisesh|nickname=|birth_date={{Birth date|1927|5|11|df=yes}}|birth_place=|death_date={{Death date and age|2016|11|19|1927|5|11|df=yes}}|death_place=[[Liverpool]], England|family=[[Linganath Subbu|L. T. Subbu]] (brother)|heightft=|heightinch=|batting=|bowling=|role=All-rounder|club1=[[Karnataka cricket team|Mysore]]|year1={{nowrap|1947/48–1955/56}}|club2=[[South Zone cricket team|South Zone]]|year2={{nowrap|1951/52–1952/53}}|columns=1|column1=[[First-class cricket|First-class]]|matches1=18|runs1=990|bat avg1=38.07|100s/50s1=1/6|top score1=183|deliveries1=1824|wickets1=23|bowl avg1=29.78|fivefor1=0|tenfor1=0|best bowling1=4/33|catches/stumpings1=10/–|date=29 March 2024|source=https://www.espncricinfo.com/cricketers/lt-adishesh-26626 Cricinfo}} '''లింగనాథ తమ్మియం ఆదిశేష్''' (1927, మే 11 - 2016, నవంబరు 19) భారతీయ మాజీ [[క్రికెట్|క్రికెటర్]]. 1947 నుండి 1956 వరకు [[ఫస్ట్ క్లాస్ క్రికెట్|ఫస్ట్-క్లాస్ క్రికెట్]] ఆడాడు.<ref name="CA">{{Cite web|title=Linganatha Adisesh|url=https://cricketarchive.com/Archive/Players/38/38044/38044.html|url-access=subscription|access-date=28 March 2024|publisher=CricketArchive}}</ref> అతను వైద్యుడిగా [[ఇంగ్లాండు|ఇంగ్లాండ్‌]]<nowiki/>లో ప్రాక్టీస్ చేశాడు.<ref name="DE">{{Cite web|date=25 July 2017|title=Deceased Estates|url=https://www.thegazette.co.uk/notice/2830282|access-date=28 March 2024|publisher=The Gazette}}</ref> ఆదిశేష్ మిడిల్ ఆర్డర్ బ్యాట్స్‌మన్, [[ఆల్ రౌండర్]]. [[మైసూరు విశ్వవిద్యాలయం|మైసూర్ విశ్వవిద్యాలయంలో]] వైద్య విద్య చదువుతున్నప్పుడు, అతను [[రోహింటన్ బారియా ట్రోఫీ|రోహింటన్ బారియా ట్రోఫీలో]] విశ్వవిద్యాలయానికి ప్రాతినిధ్యం వహించాడు, 1950–51లో మైసూర్ ఫైనల్ గెలిచినప్పుడు 185 పరుగులు చేశాడు.<ref>{{Cite web|title=Delhi University v Mysore University 1950–51|url=https://cricketarchive.com/Archive/Scorecards/137/137064.html|url-access=subscription|access-date=29 March 2024|publisher=CricketArchive}}</ref> అతను 1947 నుండి 1956 వరకు [[కర్ణాటక క్రికెట్ జట్టు|మైసూర్]] తరపున [[రంజీ ట్రోఫీ|రంజీ ట్రోఫీలో]] ఆడాడు. అంతర్జాతీయ పర్యాటక జట్లతో జరిగిన ఫస్ట్-క్లాస్ మ్యాచ్‌లలో [[సౌత్ జోన్ క్రికెట్ జట్టు|సౌత్ జోన్]] తరపున కూడా ఆడాడు.<ref name="CA" /> 1951–52లో ఆదిశేష్ తన అత్యంత విజయవంతమైన మ్యాచ్‌ను ఆడాడు, రంజీ ట్రోఫీలో మైసూర్ [[హైదరాబాదు క్రికెట్ జట్టు|హైదరాబాద్‌ను]] 422 పరుగుల తేడాతో ఓడించినప్పుడు మొదటి ఇన్నింగ్స్‌లో 70 పరుగులు, 183 పరుగులు చేసి 33 పరుగులకు 4 వికెట్లు తీసుకున్నాడు.<ref>{{Cite web|title=Mysore v Hyderabad 1951–52|url=http://static.espncricinfo.com/db/ARCHIVE/1950S/1951-52/IND_LOCAL/RANJI/MYSORE_HYD_RJI_22-25DEC1951.html|access-date=29 March 2024|publisher=Cricinfo}}</ref> కొన్ని వారాల తర్వాత అతను టూరింగ్ ఎంసిసితో జరిగిన మ్యాచ్‌లో సౌత్ జోన్ తరపున 69 పరుగులు, 29 పరుగులు చేసి అత్యధిక స్కోరు సాధించాడు. 1952–53లో ఆదిశేష్ మళ్ళీ సౌత్ జోన్ తరపున అత్యధిక స్కోరు సాధించాడు, ఈసారి టూరింగ్ పాకిస్తాన్ జట్టుపై 87 పరుగులు చేశాడు.<ref>{{Cite web|title=South Zone v Pakistanis 1952–53|url=http://static.espncricinfo.com/db/ARCHIVE/1950S/1952-53/PAK_IN_IND/SOUTH_PAK_21-23NOV1952.html|access-date=29 March 2024|publisher=Cricinfo}}</ref> కొంతకాలం తర్వాత, అతను 1952–53లో భారత [[టెస్ట్ క్రికెట్|టెస్ట్]] జట్టుతో వెస్టిండీస్ పర్యటనకు ఎంపికయ్యాడు, కానీ సెలెక్టర్లలో వెస్ట్ జోన్ పక్షపాతం ఉందని వారు నమ్మినందుకు నిరసనగా సౌత్ జోన్ నుండి ఎంపిక చేయబడిన అనేక మంది ఆటగాళ్లలో అతను ఒకడు.<ref>{{Cite web|title=India to West Indies 1952–53|url=http://test-cricket-tours.co.uk/page_2633344.html|access-date=29 March 2024|website=Test Cricket Tours}}</ref><ref name="FSC">{{Cite news|url=https://www.deccanherald.com/sports/former-state-cricketer-adishesh-dies-2098161|title=Former State cricketer Adishesh dies|date=24 November 2016|work=Deccan Herald|access-date=29 March 2024}}</ref> ఆదిశేషు ఇంగ్లాండ్‌లో తన వైద్య విద్యను కొనసాగించాడు. అతను ఉత్తర ఇంగ్లాండ్‌లో లీగ్ క్రికెట్ ఆడాడు, 1966 నుండి 1973 వరకు లివర్‌పూల్, డిస్ట్రిక్ట్ క్రికెట్ పోటీలో లివర్‌పూల్‌తో ఆడాడు.<ref>{{Cite web|title=Liverpool Premier League Matches played by Linganatha Adisesh|url=https://cricketarchive.com/Archive/Players/38/38044/Liverpool_Premier_League_Matches.html|url-access=subscription|access-date=29 March 2024|website=Cricket Archive}}</ref> అతను లివర్‌పూల్‌లో వైద్య వృత్తిని చేపట్టాడు. == మరణం == 2016, నవంబరులో 89 సంవత్సరాల వయస్సులో ఇంట్లో మరణించాడు.<ref name="DE" /><ref name="FSC" /> == మూలాలు == {{Reflist}} == బాహ్య లింకులు == * {{ESPNcricinfo|id=26626}} [[వర్గం:సౌత్ జోన్ క్రికెట్ క్రీడాకారులు]] [[వర్గం:కర్ణాటక క్రికెట్ క్రీడాకారులు]] [[వర్గం:భారతీయ క్రికెట్ క్రీడాకారులు]] [[వర్గం:2016 మరణాలు]] [[వర్గం:1927 జననాలు]] [[వర్గం:మైసూరు వ్యక్తులు]] [[వర్గం:మైసూరు నుండి వచ్చిన ప్రజలు]] 4caj31yibhe1tu5nasvx3rglzdndnvt 4594971 4594970 2025-06-29T17:17:50Z Pranayraj1985 29393 4594971 wikitext text/x-wiki {{Infobox cricketer | name = L. T. Adisesh | image = | country = India | fullname = Linganatha Thammiam Adisesh | nickname = | birth_date = {{Birth date|1927|5|11|df=yes}} | birth_place = | death_date = {{Death date and age|2016|11|19|1927|5|11|df=yes}} | death_place = [[Liverpool]], England | family = [[Linganath Subbu|L. T. Subbu]] (brother) | heightft = | heightinch = | batting = | bowling = | role = All-rounder | club1 = [[Karnataka cricket team|Mysore]] | year1 = {{nowrap|1947/48–1955/56}} | club2 = [[South Zone cricket team|South Zone]] | year2 = {{nowrap|1951/52–1952/53}} | columns = 1 | column1 = [[First-class cricket|First-class]] | matches1 = 18 | runs1 = 990 | bat avg1 = 38.07 | 100s/50s1 = 1/6 | top score1 = 183 | deliveries1 = 1824 | wickets1 = 23 | bowl avg1 = 29.78 | fivefor1 = 0 | tenfor1 = 0 | best bowling1 = 4/33 | catches/stumpings1 = 10/– | date = 29 March 2024 | source = https://www.espncricinfo.com/cricketers/lt-adishesh-26626 Cricinfo }} '''లింగనాథ తమ్మియం ఆదిశేష్''' (1927, మే 11 - 2016, నవంబరు 19) భారతీయ మాజీ [[క్రికెట్|క్రికెటర్]]. 1947 నుండి 1956 వరకు [[ఫస్ట్ క్లాస్ క్రికెట్|ఫస్ట్-క్లాస్ క్రికెట్]] ఆడాడు.<ref name="CA">{{Cite web|title=Linganatha Adisesh|url=https://cricketarchive.com/Archive/Players/38/38044/38044.html|url-access=subscription|access-date=28 March 2024|publisher=CricketArchive}}</ref> అతను వైద్యుడిగా [[ఇంగ్లాండు|ఇంగ్లాండ్‌]]<nowiki/>లో ప్రాక్టీస్ చేశాడు.<ref name="DE">{{Cite web|date=25 July 2017|title=Deceased Estates|url=https://www.thegazette.co.uk/notice/2830282|access-date=28 March 2024|publisher=The Gazette}}</ref> ఆదిశేష్ మిడిల్ ఆర్డర్ బ్యాట్స్‌మన్, [[ఆల్ రౌండర్]]. [[మైసూరు విశ్వవిద్యాలయం|మైసూర్ విశ్వవిద్యాలయంలో]] వైద్య విద్య చదువుతున్నప్పుడు, అతను [[రోహింటన్ బారియా ట్రోఫీ|రోహింటన్ బారియా ట్రోఫీలో]] విశ్వవిద్యాలయానికి ప్రాతినిధ్యం వహించాడు, 1950–51లో మైసూర్ ఫైనల్ గెలిచినప్పుడు 185 పరుగులు చేశాడు.<ref>{{Cite web|title=Delhi University v Mysore University 1950–51|url=https://cricketarchive.com/Archive/Scorecards/137/137064.html|url-access=subscription|access-date=29 March 2024|publisher=CricketArchive}}</ref> అతను 1947 నుండి 1956 వరకు [[కర్ణాటక క్రికెట్ జట్టు|మైసూర్]] తరపున [[రంజీ ట్రోఫీ|రంజీ ట్రోఫీలో]] ఆడాడు. అంతర్జాతీయ పర్యాటక జట్లతో జరిగిన ఫస్ట్-క్లాస్ మ్యాచ్‌లలో [[సౌత్ జోన్ క్రికెట్ జట్టు|సౌత్ జోన్]] తరపున కూడా ఆడాడు.<ref name="CA" /> 1951–52లో ఆదిశేష్ తన అత్యంత విజయవంతమైన మ్యాచ్‌ను ఆడాడు, రంజీ ట్రోఫీలో మైసూర్ [[హైదరాబాదు క్రికెట్ జట్టు|హైదరాబాద్‌ను]] 422 పరుగుల తేడాతో ఓడించినప్పుడు మొదటి ఇన్నింగ్స్‌లో 70 పరుగులు, 183 పరుగులు చేసి 33 పరుగులకు 4 వికెట్లు తీసుకున్నాడు.<ref>{{Cite web|title=Mysore v Hyderabad 1951–52|url=http://static.espncricinfo.com/db/ARCHIVE/1950S/1951-52/IND_LOCAL/RANJI/MYSORE_HYD_RJI_22-25DEC1951.html|access-date=29 March 2024|publisher=Cricinfo}}</ref> కొన్ని వారాల తర్వాత అతను టూరింగ్ ఎంసిసితో జరిగిన మ్యాచ్‌లో సౌత్ జోన్ తరపున 69 పరుగులు, 29 పరుగులు చేసి అత్యధిక స్కోరు సాధించాడు. 1952–53లో ఆదిశేష్ మళ్ళీ సౌత్ జోన్ తరపున అత్యధిక స్కోరు సాధించాడు, ఈసారి టూరింగ్ పాకిస్తాన్ జట్టుపై 87 పరుగులు చేశాడు.<ref>{{Cite web|title=South Zone v Pakistanis 1952–53|url=http://static.espncricinfo.com/db/ARCHIVE/1950S/1952-53/PAK_IN_IND/SOUTH_PAK_21-23NOV1952.html|access-date=29 March 2024|publisher=Cricinfo}}</ref> కొంతకాలం తర్వాత, అతను 1952–53లో భారత [[టెస్ట్ క్రికెట్|టెస్ట్]] జట్టుతో వెస్టిండీస్ పర్యటనకు ఎంపికయ్యాడు, కానీ సెలెక్టర్లలో వెస్ట్ జోన్ పక్షపాతం ఉందని వారు నమ్మినందుకు నిరసనగా సౌత్ జోన్ నుండి ఎంపిక చేయబడిన అనేక మంది ఆటగాళ్లలో అతను ఒకడు.<ref>{{Cite web|title=India to West Indies 1952–53|url=http://test-cricket-tours.co.uk/page_2633344.html|access-date=29 March 2024|website=Test Cricket Tours}}</ref><ref name="FSC">{{Cite news|url=https://www.deccanherald.com/sports/former-state-cricketer-adishesh-dies-2098161|title=Former State cricketer Adishesh dies|date=24 November 2016|work=Deccan Herald|access-date=29 March 2024}}</ref> ఆదిశేషు ఇంగ్లాండ్‌లో తన వైద్య విద్యను కొనసాగించాడు. అతను ఉత్తర ఇంగ్లాండ్‌లో లీగ్ క్రికెట్ ఆడాడు, 1966 నుండి 1973 వరకు లివర్‌పూల్, డిస్ట్రిక్ట్ క్రికెట్ పోటీలో లివర్‌పూల్‌తో ఆడాడు.<ref>{{Cite web|title=Liverpool Premier League Matches played by Linganatha Adisesh|url=https://cricketarchive.com/Archive/Players/38/38044/Liverpool_Premier_League_Matches.html|url-access=subscription|access-date=29 March 2024|website=Cricket Archive}}</ref> అతను లివర్‌పూల్‌లో వైద్య వృత్తిని చేపట్టాడు. == మరణం == 2016, నవంబరులో 89 సంవత్సరాల వయస్సులో ఇంట్లో మరణించాడు.<ref name="DE" /><ref name="FSC" /> == మూలాలు == {{Reflist}} == బాహ్య లింకులు == * {{ESPNcricinfo|id=26626}} [[వర్గం:సౌత్ జోన్ క్రికెట్ క్రీడాకారులు]] [[వర్గం:కర్ణాటక క్రికెట్ క్రీడాకారులు]] [[వర్గం:భారతీయ క్రికెట్ క్రీడాకారులు]] [[వర్గం:2016 మరణాలు]] [[వర్గం:1927 జననాలు]] [[వర్గం:మైసూరు వ్యక్తులు]] [[వర్గం:మైసూరు నుండి వచ్చిన ప్రజలు]] ekpndp6j5hfuoqb4fbque2pktvq2d8h 4594973 4594971 2025-06-29T17:24:12Z Pranayraj1985 29393 4594973 wikitext text/x-wiki {{Infobox cricketer | name = ఎల్.టి. ఆదిశేష్ | image = | country = India | fullname = లింగనాథ తమ్మియం ఆదిశేష్ | nickname = | birth_date = {{Birth date|1927|5|11|df=yes}} | birth_place = | death_date = {{Death date and age|2016|11|19|1927|5|11|df=yes}} | death_place = [[లివర్‌పూల్]], [[ఇంగ్లాండు|ఇంగ్లాండ్]] | family = [[లింగనాథ్ సుబ్బు]] (సోదరుడు) | heightft = | heightinch = | batting = | bowling = | role = ఆల్ రౌండర్ | club1 = [[Karnataka cricket team|Mysore]] | year1 = {{nowrap|1947/48–1955/56}} | club2 = [[South Zone cricket team|South Zone]] | year2 = {{nowrap|1951/52–1952/53}} | columns = 1 | column1 = [[First-class cricket|First-class]] | matches1 = 18 | runs1 = 990 | bat avg1 = 38.07 | 100s/50s1 = 1/6 | top score1 = 183 | deliveries1 = 1824 | wickets1 = 23 | bowl avg1 = 29.78 | fivefor1 = 0 | tenfor1 = 0 | best bowling1 = 4/33 | catches/stumpings1 = 10/– | date = 29 March 2024 | source = https://www.espncricinfo.com/cricketers/lt-adishesh-26626 Cricinfo }} '''లింగనాథ తమ్మియం ఆదిశేష్''' (1927, మే 11 - 2016, నవంబరు 19) భారతీయ మాజీ [[క్రికెట్|క్రికెటర్]]. 1947 నుండి 1956 వరకు [[ఫస్ట్ క్లాస్ క్రికెట్|ఫస్ట్-క్లాస్ క్రికెట్]] ఆడాడు.<ref name="CA">{{Cite web|title=Linganatha Adisesh|url=https://cricketarchive.com/Archive/Players/38/38044/38044.html|url-access=subscription|access-date=28 March 2024|publisher=CricketArchive}}</ref> అతను వైద్యుడిగా [[ఇంగ్లాండు|ఇంగ్లాండ్‌]]<nowiki/>లో ప్రాక్టీస్ చేశాడు.<ref name="DE">{{Cite web|date=25 July 2017|title=Deceased Estates|url=https://www.thegazette.co.uk/notice/2830282|access-date=28 March 2024|publisher=The Gazette}}</ref> ఆదిశేష్ మిడిల్ ఆర్డర్ బ్యాట్స్‌మన్, [[ఆల్ రౌండర్]]. [[మైసూరు విశ్వవిద్యాలయం|మైసూర్ విశ్వవిద్యాలయంలో]] వైద్య విద్య చదువుతున్నప్పుడు, అతను [[రోహింటన్ బారియా ట్రోఫీ|రోహింటన్ బారియా ట్రోఫీలో]] విశ్వవిద్యాలయానికి ప్రాతినిధ్యం వహించాడు, 1950–51లో మైసూర్ ఫైనల్ గెలిచినప్పుడు 185 పరుగులు చేశాడు.<ref>{{Cite web|title=Delhi University v Mysore University 1950–51|url=https://cricketarchive.com/Archive/Scorecards/137/137064.html|url-access=subscription|access-date=29 March 2024|publisher=CricketArchive}}</ref> అతను 1947 నుండి 1956 వరకు [[కర్ణాటక క్రికెట్ జట్టు|మైసూర్]] తరపున [[రంజీ ట్రోఫీ|రంజీ ట్రోఫీలో]] ఆడాడు. అంతర్జాతీయ పర్యాటక జట్లతో జరిగిన ఫస్ట్-క్లాస్ మ్యాచ్‌లలో [[సౌత్ జోన్ క్రికెట్ జట్టు|సౌత్ జోన్]] తరపున కూడా ఆడాడు.<ref name="CA" /> 1951–52లో ఆదిశేష్ తన అత్యంత విజయవంతమైన మ్యాచ్‌ను ఆడాడు, రంజీ ట్రోఫీలో మైసూర్ [[హైదరాబాదు క్రికెట్ జట్టు|హైదరాబాద్‌ను]] 422 పరుగుల తేడాతో ఓడించినప్పుడు మొదటి ఇన్నింగ్స్‌లో 70 పరుగులు, 183 పరుగులు చేసి 33 పరుగులకు 4 వికెట్లు తీసుకున్నాడు.<ref>{{Cite web|title=Mysore v Hyderabad 1951–52|url=http://static.espncricinfo.com/db/ARCHIVE/1950S/1951-52/IND_LOCAL/RANJI/MYSORE_HYD_RJI_22-25DEC1951.html|access-date=29 March 2024|publisher=Cricinfo}}</ref> కొన్ని వారాల తర్వాత అతను టూరింగ్ ఎంసిసితో జరిగిన మ్యాచ్‌లో సౌత్ జోన్ తరపున 69 పరుగులు, 29 పరుగులు చేసి అత్యధిక స్కోరు సాధించాడు. 1952–53లో ఆదిశేష్ మళ్ళీ సౌత్ జోన్ తరపున అత్యధిక స్కోరు సాధించాడు, ఈసారి టూరింగ్ పాకిస్తాన్ జట్టుపై 87 పరుగులు చేశాడు.<ref>{{Cite web|title=South Zone v Pakistanis 1952–53|url=http://static.espncricinfo.com/db/ARCHIVE/1950S/1952-53/PAK_IN_IND/SOUTH_PAK_21-23NOV1952.html|access-date=29 March 2024|publisher=Cricinfo}}</ref> కొంతకాలం తర్వాత, అతను 1952–53లో భారత [[టెస్ట్ క్రికెట్|టెస్ట్]] జట్టుతో వెస్టిండీస్ పర్యటనకు ఎంపికయ్యాడు, కానీ సెలెక్టర్లలో వెస్ట్ జోన్ పక్షపాతం ఉందని వారు నమ్మినందుకు నిరసనగా సౌత్ జోన్ నుండి ఎంపిక చేయబడిన అనేక మంది ఆటగాళ్లలో అతను ఒకడు.<ref>{{Cite web|title=India to West Indies 1952–53|url=http://test-cricket-tours.co.uk/page_2633344.html|access-date=29 March 2024|website=Test Cricket Tours}}</ref><ref name="FSC">{{Cite news|url=https://www.deccanherald.com/sports/former-state-cricketer-adishesh-dies-2098161|title=Former State cricketer Adishesh dies|date=24 November 2016|work=Deccan Herald|access-date=29 March 2024}}</ref> ఆదిశేషు ఇంగ్లాండ్‌లో తన వైద్య విద్యను కొనసాగించాడు. అతను ఉత్తర ఇంగ్లాండ్‌లో లీగ్ క్రికెట్ ఆడాడు, 1966 నుండి 1973 వరకు లివర్‌పూల్, డిస్ట్రిక్ట్ క్రికెట్ పోటీలో లివర్‌పూల్‌తో ఆడాడు.<ref>{{Cite web|title=Liverpool Premier League Matches played by Linganatha Adisesh|url=https://cricketarchive.com/Archive/Players/38/38044/Liverpool_Premier_League_Matches.html|url-access=subscription|access-date=29 March 2024|website=Cricket Archive}}</ref> అతను లివర్‌పూల్‌లో వైద్య వృత్తిని చేపట్టాడు. == మరణం == 2016, నవంబరులో 89 సంవత్సరాల వయస్సులో ఇంట్లో మరణించాడు.<ref name="DE" /><ref name="FSC" /> == మూలాలు == {{Reflist}} == బాహ్య లింకులు == * {{ESPNcricinfo|id=26626}} [[వర్గం:సౌత్ జోన్ క్రికెట్ క్రీడాకారులు]] [[వర్గం:కర్ణాటక క్రికెట్ క్రీడాకారులు]] [[వర్గం:భారతీయ క్రికెట్ క్రీడాకారులు]] [[వర్గం:2016 మరణాలు]] [[వర్గం:1927 జననాలు]] [[వర్గం:మైసూరు వ్యక్తులు]] [[వర్గం:మైసూరు నుండి వచ్చిన ప్రజలు]] 3jzqmxak0uureh11oidk53n0z9ixag7 0 458862 4594974 2025-06-29T17:24:37Z Pranayraj1985 29393 [[WP:AES|←]]Redirected page to [[సౌత్ జోన్ క్రికెట్ జట్టు]] 4594974 wikitext text/x-wiki #దారిమార్పు [[సౌత్ జోన్ క్రికెట్ జట్టు]] pl73tdsgm7pwyv82x0up4bhb63322ph 0 458863 4594981 2025-06-29T17:34:33Z Pranayraj1985 29393 "[[:en:Special:Redirect/revision/1264634513|Linganath Subbu]]" పేజీని అనువదించి సృష్టించారు 4594981 wikitext text/x-wiki {{Infobox cricketer|name=Linganath Subbu|image=|country=|full_name=Linganath Thammiah Subbu|birth_date={{birth date|1931|4|15|df=yes}}|birth_place=[[Bangalore]], India|death_date={{death date and age|2014|9|16|1931|4|15|df=yes}}|death_place=|family=[[L. T. Adisesh]] (brother)|batting=Right-handed|bowling=Right-arm medium pace|role=|club1=[[Karnataka cricket team|Mysore]]|year1={{nowrap|1951/52–1958/59}}|club2=[[South Zone cricket team|South Zone]]|year2=1958/59|club3=[[Madhya Pradesh cricket team|Madhya Pradesh]]|year3=1959/60|columns=1|column1=[[First-class cricket|First-class]]|matches1=18|runs1=581|bat avg1=22.34|100s/50s1=0/3|top score1=59|deliveries1=1,358|wickets1=23|bowl avg1=28.13|fivefor1=0|tenfor1=0|best bowling1=3/13|catches/stumpings1=20/–|date=29 March 2024|source=http://www.espncricinfo.com/ci/content/player/35195.html ESPNcricinfo}} '''లింగనాథ్ తమ్మయ్య సుబ్బు''' (1931, ఏప్రిల్ 15 &#x2013; 2014, సెప్టెంబరు 16) భారతీయ [[క్రికెట్|క్రికెట్ ఆటగాడు]].<ref name="death">{{Cite web|title=Former Mysore captain Subbu dies|url=http://www.espncricinfo.com/india/content/story/781655.html|access-date=12 April 2016|website=ESPNcricinfo}}</ref> అతను 1951-1960 మధ్యకాలంలో [[ఫస్ట్ క్లాస్ క్రికెట్|ఫస్ట్-క్లాస్ క్రికెట్]] ఆడాడు, ఎక్కువగా [[కర్ణాటక క్రికెట్ జట్టు|మైసూర్]] తరపున.<ref name="Bio">{{Cite web|title=Linganath Subbu|url=http://www.espncricinfo.com/ci/content/player/35195.html|access-date=12 April 2016|website=ESPNcricinfo}}</ref> == మూలాలు == {{Reflist}} == బాహ్య లింకులు == * {{ESPNcricinfo|ref=ci/content/player/35195.html}} {{Authority control}} [[వర్గం:కర్ణాటక క్రికెట్ క్రీడాకారులు]] [[వర్గం:మధ్య ప్రదేశ్ క్రికెట్ క్రీడాకారులు]] [[వర్గం:భారతీయ క్రికెట్ క్రీడాకారులు]] [[వర్గం:2014 మరణాలు]] [[వర్గం:1931 జననాలు]] [[వర్గం:బెంగళూరు వ్యక్తులు]] [[వర్గం:కర్ణాటక వ్యక్తులు]] 5xft8xaks9ski2ljh77l9v7cnvnpt9e 4594982 4594981 2025-06-29T17:52:10Z Pranayraj1985 29393 4594982 wikitext text/x-wiki {{Infobox cricketer|name=Linganath Subbu|image=|country=|full_name=Linganath Thammiah Subbu|birth_date={{birth date|1931|4|15|df=yes}}|birth_place=[[Bangalore]], India|death_date={{death date and age|2014|9|16|1931|4|15|df=yes}}|death_place=|family=[[L. T. Adisesh]] (brother)|batting=Right-handed|bowling=Right-arm medium pace|role=|club1=[[Karnataka cricket team|Mysore]]|year1={{nowrap|1951/52–1958/59}}|club2=[[South Zone cricket team|South Zone]]|year2=1958/59|club3=[[Madhya Pradesh cricket team|Madhya Pradesh]]|year3=1959/60|columns=1|column1=[[First-class cricket|First-class]]|matches1=18|runs1=581|bat avg1=22.34|100s/50s1=0/3|top score1=59|deliveries1=1,358|wickets1=23|bowl avg1=28.13|fivefor1=0|tenfor1=0|best bowling1=3/13|catches/stumpings1=20/–|date=29 March 2024|source=http://www.espncricinfo.com/ci/content/player/35195.html ESPNcricinfo}} '''లింగనాథ్ తమ్మయ్య సుబ్బు''' (1931, ఏప్రిల్ 15 &#x2013; 2014, సెప్టెంబరు 16) భారతీయ [[క్రికెట్|క్రికెట్ ఆటగాడు]].<ref name="death">{{Cite web|title=Former Mysore captain Subbu dies|url=http://www.espncricinfo.com/india/content/story/781655.html|access-date=12 April 2016|website=ESPNcricinfo}}</ref> == క్రికెట్ రంగం == అతను 1951-1960 మధ్యకాలంలో [[ఫస్ట్ క్లాస్ క్రికెట్|ఫస్ట్-క్లాస్ క్రికెట్]] ఆడాడు, ఎక్కువగా [[కర్ణాటక క్రికెట్ జట్టు|మైసూర్]] తరపున.<ref name="Bio">{{Cite web|title=Linganath Subbu|url=http://www.espncricinfo.com/ci/content/player/35195.html|access-date=12 April 2016|website=ESPNcricinfo}}</ref> == మూలాలు == {{Reflist}} == బాహ్య లింకులు == * {{ESPNcricinfo|ref=ci/content/player/35195.html}} {{Authority control}} [[వర్గం:కర్ణాటక క్రికెట్ క్రీడాకారులు]] [[వర్గం:మధ్య ప్రదేశ్ క్రికెట్ క్రీడాకారులు]] [[వర్గం:భారతీయ క్రికెట్ క్రీడాకారులు]] [[వర్గం:2014 మరణాలు]] [[వర్గం:1931 జననాలు]] [[వర్గం:బెంగళూరు వ్యక్తులు]] [[వర్గం:కర్ణాటక వ్యక్తులు]] a1pl674dzsq5n6jthupxlx41w165okv 4594987 4594982 2025-06-29T18:33:44Z Pranayraj1985 29393 4594987 wikitext text/x-wiki {{Infobox cricketer | name = Linganath Subbu | image = | country = | fullname = Linganath Thammiah Subbu | birth_date = {{birth date|1931|4|15|df=yes}} | birth_place = [[Bangalore]], India | death_date = {{death date and age|2014|9|16|1931|4|15|df=yes}} | death_place = | family = [[L. T. Adisesh]] (brother) | batting = Right-handed | bowling = Right-arm medium pace | role = | club1 = [[Karnataka cricket team|Mysore]] | year1 = {{nowrap|1951/52–1958/59}} | club2 = [[South Zone cricket team|South Zone]] | year2 = 1958/59 | club3 = [[Madhya Pradesh cricket team|Madhya Pradesh]] | year3 = 1959/60 | columns = 1 | column1 = [[First-class cricket|First-class]] | matches1 = 18 | runs1 = 581 | bat avg1 = 22.34 | 100s/50s1 = 0/3 | top score1 = 59 | deliveries1 = 1,358 | wickets1 = 23 | bowl avg1 = 28.13 | fivefor1 = 0 | tenfor1 = 0 | best bowling1 = 3/13 | catches/stumpings1 = 20/– | date = 29 March 2024 | source = http://www.espncricinfo.com/ci/content/player/35195.html ESPNcricinfo }} '''లింగనాథ్ తమ్మయ్య సుబ్బు''' (1931, ఏప్రిల్ 15 &#x2013; 2014, సెప్టెంబరు 16) భారతీయ [[క్రికెట్|క్రికెట్ ఆటగాడు]].<ref name="death">{{Cite web|title=Former Mysore captain Subbu dies|url=http://www.espncricinfo.com/india/content/story/781655.html|access-date=12 April 2016|website=ESPNcricinfo}}</ref> == క్రికెట్ రంగం == అతను 1951-1960 మధ్యకాలంలో [[ఫస్ట్ క్లాస్ క్రికెట్|ఫస్ట్-క్లాస్ క్రికెట్]] ఆడాడు, ఎక్కువగా [[కర్ణాటక క్రికెట్ జట్టు|మైసూర్]] తరపున.<ref name="Bio">{{Cite web|title=Linganath Subbu|url=http://www.espncricinfo.com/ci/content/player/35195.html|access-date=12 April 2016|website=ESPNcricinfo}}</ref> == మూలాలు == {{Reflist}} == బాహ్య లింకులు == * {{ESPNcricinfo|ref=ci/content/player/35195.html}} {{Authority control}} [[వర్గం:కర్ణాటక క్రికెట్ క్రీడాకారులు]] [[వర్గం:మధ్య ప్రదేశ్ క్రికెట్ క్రీడాకారులు]] [[వర్గం:భారతీయ క్రికెట్ క్రీడాకారులు]] [[వర్గం:2014 మరణాలు]] [[వర్గం:1931 జననాలు]] [[వర్గం:బెంగళూరు వ్యక్తులు]] [[వర్గం:కర్ణాటక వ్యక్తులు]] sgl4v1crmr45hap0bnq2eenb6ao4utq 4594992 4594987 2025-06-29T18:55:00Z Pranayraj1985 29393 4594992 wikitext text/x-wiki {{Infobox cricketer | name = లింగనాథ్ సుబ్బు | image = | country = | fullname = లింగనాథ్ తమ్మయ్య సుబ్బు | birth_date = {{birth date|1931|4|15|df=yes}} | birth_place = [[బెంగళూరు]], [[కర్ణాటక]] | death_date = {{death date and age|2014|9|16|1931|4|15|df=yes}} | death_place = | family = [[ఎల్.టి. ఆదిశేష్]] (సోదరుడు) | batting = కుడిచేతి వాటం | bowling = కుడిచేతి మీడియం పేస్ | role = | club1 = [[Karnataka cricket team|Mysore]] | year1 = {{nowrap|1951/52–1958/59}} | club2 = [[South Zone cricket team|South Zone]] | year2 = 1958/59 | club3 = [[Madhya Pradesh cricket team|Madhya Pradesh]] | year3 = 1959/60 | columns = 1 | column1 = [[First-class cricket|First-class]] | matches1 = 18 | runs1 = 581 | bat avg1 = 22.34 | 100s/50s1 = 0/3 | top score1 = 59 | deliveries1 = 1,358 | wickets1 = 23 | bowl avg1 = 28.13 | fivefor1 = 0 | tenfor1 = 0 | best bowling1 = 3/13 | catches/stumpings1 = 20/– | date = 29 March 2024 | source = http://www.espncricinfo.com/ci/content/player/35195.html ESPNcricinfo }} '''లింగనాథ్ తమ్మయ్య సుబ్బు''' (1931, ఏప్రిల్ 15 &#x2013; 2014, సెప్టెంబరు 16) భారతీయ [[క్రికెట్|క్రికెట్ ఆటగాడు]].<ref name="death">{{Cite web|title=Former Mysore captain Subbu dies|url=http://www.espncricinfo.com/india/content/story/781655.html|access-date=12 April 2016|website=ESPNcricinfo}}</ref> == క్రికెట్ రంగం == అతను 1951-1960 మధ్యకాలంలో [[ఫస్ట్ క్లాస్ క్రికెట్|ఫస్ట్-క్లాస్ క్రికెట్]] ఆడాడు, ఎక్కువగా [[కర్ణాటక క్రికెట్ జట్టు|మైసూర్]] తరపున.<ref name="Bio">{{Cite web|title=Linganath Subbu|url=http://www.espncricinfo.com/ci/content/player/35195.html|access-date=12 April 2016|website=ESPNcricinfo}}</ref> == మూలాలు == {{Reflist}} == బాహ్య లింకులు == * {{ESPNcricinfo|ref=ci/content/player/35195.html}} {{Authority control}} [[వర్గం:కర్ణాటక క్రికెట్ క్రీడాకారులు]] [[వర్గం:మధ్య ప్రదేశ్ క్రికెట్ క్రీడాకారులు]] [[వర్గం:భారతీయ క్రికెట్ క్రీడాకారులు]] [[వర్గం:2014 మరణాలు]] [[వర్గం:1931 జననాలు]] [[వర్గం:బెంగళూరు వ్యక్తులు]] [[వర్గం:కర్ణాటక వ్యక్తులు]] s0y3oz6jtmnr4xl89fdezqnkb5ixlv4 0 458864 4594983 2025-06-29T17:58:08Z Vjsuseela 35888 Created by translating the page [[:mdwiki:Special:Redirect/revision/1456273|Anterior cruciate ligament injury]] to:te #mdwikicx 4594983 wikitext text/x-wiki {{Infobox medical condition |name =Anterior cruciate ligament injury |synonym = |image =Knee diagram.svg |image_size = |image_thumbtime = |alt = |caption =Diagram of the right knee |pronounce = |specialty =[[Orthopedic surgery|Orthopedics]] |symptoms =A "pop" with pain, knee instability, swelling of knee<ref name=OI2014/> |complications = |onset = |duration = |types = |causes =Non-contact injury, contact injury<ref name=OI2009Tx/> |risks =Athletes, females<ref name=OI2014/> |diagnosis =Physical exam, [[Magnetic resonance imaging|MRI]]<ref name=OI2014/> |differential = |prevention =[[Neuromuscular training]],<ref name=Hew2006/> [[core strengthening]]<ref name=Sug2015/> |treatment =[[Orthopaedic brace|Braces]], [[physical therapy]], [[Anterior cruciate ligament reconstruction|surgery]]<ref name=OI2014/> |medication = |prognosis = |frequency =c. 200,000 per year (US)<ref name=OI2009Tx/> |deaths = }}పూర్వ క్రూసియేట్ లిగమెంట్ గాయం ను ఆంగ్లంలో యాంటీరియర్ క్రూసియేట్ లిగమెంట్ గాయం అని పేర్కొంటారు . ఇది పూర్వ క్రూసియేట్స్ లిగమెంట్ (ACL) సాగినప్పుడు, పాక్షికంగా లేదా పూర్తిగా నలిగిపోతుంది. అత్యంత సాధారణ గాయం ఏమంటే స్నాయువు పూర్తిగా చీరి ఉంటుంది.<ref name="OI2014">{{Cite web|title=Anterior Cruciate Ligament (ACL) Injuries-OrthoInfo - AAOS|url=http://orthoinfo.aaos.org/topic.cfm?topic=a00549|website=orthoinfo.aaos.org|access-date=30 June 2017|date=March 2014|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20170705132122/http://orthoinfo.aaos.org/topic.cfm?topic=a00549|archive-date=5 July 2017}} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20170705132122/http://orthoinfo.aaos.org/topic.cfm?topic=a00549|date=5 July 2017}}</ref> లక్షణాలు నొప్పి, గాయం ఉన్నప్పుడు పాపింగ్ శబ్దం, మోకాలు స్థిరంగా నిలవలేక పోవడం, కీళ్ల వాపు, ఉంటుంది.<ref name="OI2014" /> వాపు సాధారణంగా రెండు గంటల్లో కనిపిస్తుంది.<ref name="OI2009Tx">{{Cite web|title=ACL Injury: Does It Require Surgery?-OrthoInfo - AAOS|url=http://orthoinfo.aaos.org/topic.cfm?topic=A00297|website=orthoinfo.aaos.org|access-date=30 June 2017|date=September 2009|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20170622014147/http://orthoinfo.aaos.org/topic.cfm?topic=A00297|archive-date=22 June 2017}} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20170622014147/http://orthoinfo.aaos.org/topic.cfm?topic=A00297|date=22 June 2017}}</ref> సుమారు 50% కేసులలో, మోకాలి ఇతర నిర్మాణాలు, చుట్టుపక్కల [[స్నాయువు|స్నాయువులు]], [[మృదులాస్థి]] లేదా నెలవంక<ref group="గమనిక ">చంద్రవంక ఆకారంలో ఉండే ఫైబ్రోకార్టిలాజినస్ శరీర నిర్మాణ నిర్మాణం, ఇది కీలు కుహరాన్ని పాక్షికంగా విభజిస్తుంది. మానవులలో, అవి కొన్ని రకాల కీళ్లలో ఉంటాయి, ఉదా. మోకాలు, మణికట్టు అక్రోమియోక్లావిక్యులర్, స్టెర్నోక్లావిక్యులర్ టెంపోరోమాండిబ్యులర్ కీళ్లు.</ref> వంటివి దెబ్బతింటాయి.<ref name="OI2014" /> అంతర్లీన యంత్రాంగం దిశలో వేగంగా మార్పు, అకస్మాత్తుగా ఆగడం, దూకిన తర్వాత వెంటనే దిగడం వంటివి మోకాలికి ప్రత్యక్ష సంబంధాన్ని కలిగి ఉంటుంది.<ref name="OI2014" /> ఇది క్రీడాకారులలో, ముఖ్యంగా ఆల్పైన్ స్కీయింగ్, [[ఫుట్‌బాల్|ఫుట్బాల్]] లేదా [[బాస్కెట్ బాల్|బాస్కెట్బాల్]] వంటి క్రీడలలో పాల్గొనేవారిలో సర్వసాధారణంగా కనపడుతుంది.<ref name="OI2014" /><ref name="Prod20072">{{cite journal|title=A meta-analysis of the incidence of anterior cruciate ligament tears as a function of gender, sport, and a knee injury-reduction regimen|vauthors=Prodromos CC, Han Y, Rogowski J, Joyce B, Shi K|date=December 2007|journal=Arthroscopy|volume=23|pages=1320–25|pmid=18063176|doi=10.1016/j.arthro.2007.07.003|issue=12}}</ref> రోగనిర్ధారణ సాధారణంగా శారీరక పరీక్ష ద్వారా రోగనిర్ధారణ చేస్తారు. కొన్నిసార్లు [[ఎం అర్ ఐ|మాగ్నెటిక్ రెసొనెన్స్ ఇమేజింగ్]] (MRI) ద్వారా మద్దతు ఇస్తుంది.<ref name="OI2014" /> శారీరక పరీక్ష తరచుగా మోకాలి కీలు ఉన్న సున్నితం, మోకాలి కదలిక తగ్గడం, కీలు వదులు పెరిగిన స్థితి చూపుతుంది.<ref name="OI2009Tx" /> చికిత్స, నివారణ నరాల కండరాల శిక్షణ, కోర్ బలోపేతం<ref group="గమనిక " /> ద్వారా నివారణ జరుగుతుంది.<ref name="Hew2006">{{Cite paper|title=Anterior cruciate ligament injuries in female athletes: Part 2, a meta-analysis of neuromuscular interventions aimed at injury prevention|date=March 2006}}</ref><ref name="Sug2015">{{Cite paper|title=Specific exercise effects of preventive neuromuscular training intervention on anterior cruciate ligament injury risk reduction in young females: meta-analysis and subgroup analysis|date=March 2015}}</ref> చికిత్స సిఫార్సు గాయం స్థాయి మీద ఆధారపడి ఉంటాయి. తక్కువ స్థాయి కార్యకలాపాలు ఉన్నవారిలో, శస్త్రచికిత్స లేకుండా బ్రేసింగ్, ఫిజియోథెరపీ నిర్వహణ సరిపోతుంది. అధిక స్థాయి కార్యక్రమాలు ఉన్నవారిలో, ఆర్థ్రోస్కోపిక్ యాంటేరియర్ క్రూసియేట్ లిగమెంట్ పునర్నిర్మాణం ద్వారా శస్త్రచికిత్స తరచుగా సిఫార్సు చేస్తారు.<ref name="OI2014" /> శరీరంలోని మరొక ప్రాంతం నుండి లేదా చనిపోయిన వారినుండి తీసుకున్న స్నాయువుతో భర్తీ చేయడం వంటివి చేస్తారు.<ref name="OI2009Tx" /> శస్త్రచికిత్స తర్వాత పునరావాసం నెమ్మదిగా కీళ్ల కదలిక పరిధిని విస్తరించడం, మోకాలి చుట్టూ కండరాలను బలోపేతం చేయడం లో ఉంటుంది.<ref name="OI2014" /> అయితే, గాయం నుండి వాపు తగ్గేవరకు శస్త్రచికిత్స సాధారణంగా సిఫార్సు చేయరు.<ref name="OI2014" /> ప్రాబల్యం అమెరికాలో సంవత్సరానికి సుమారు 200,000 మంది ప్రజలు ప్రభావితమవుతున్నారు.<ref name="OI2009Tx" /> కొన్ని క్రీడలలో, ఆడవారికి ఈ గాయం అయ్యే ప్రమాదం ఎక్కువగా ఉంటుంది, మరికొన్ని క్రీడలలో ఆడవారికి మొగవారికి ప్రమాదం సమానంగా ఉంటుంది.<ref name="Prod20072" /><ref>{{cite journal|last1=Montalvo|first1=Alicia M|last2=Schneider|first2=Daniel K|last3=Yut|first3=Laura|last4=Webster|first4=Kate E|last5=Beynnon|first5=Bruce|last6=Kocher|first6=Mininder S|last7=Myer|first7=Gregory D|title='What's my risk of sustaining an ACL injury while playing sports?' A systematic review with meta-analysis|journal=British Journal of Sports Medicine|date=August 2019|volume=53|issue=16|pages=1003–1012|doi=10.1136/bjsports-2016-096274|pmid=29514822|pmc=6561829}}</ref> పూర్తిగా చీరిన లిగమెంట్ ఉన్న పెద్దవాళ్లలో మోకాలి ఆస్టియో ఆర్థరైటిస్ అధికంగా వచ్చే సంభావ్యత ఉంటుంది, అయితే చికిత్స లో ఈ తేడా కనిపించదు.<ref name="Monk20162">{{cite journal|last1=Monk|first1=A Paul|last2=Davies|first2=Loretta J|last3=Hopewell|first3=Sally|last4=Harris|first4=Kristina|last5=Beard|first5=David J|last6=Price|first6=Andrew J|title=Surgical versus conservative interventions for treating anterior cruciate ligament injuries|journal=Cochrane Database of Systematic Reviews|volume=4|pages=CD011166|date=3 April 2016|doi=10.1002/14651858.CD011166.pub2|pmid=27039329|pmc=6464826}}</ref> == సూచనలు == <references /> [[వర్గం:Translated from MDWiki]] heb0ectrfhd4zyfoi8vqag02lkj6c20 4594985 4594983 2025-06-29T18:04:22Z Vjsuseela 35888 ఆంగ్లం వ్యాసం అనువాదం. 4594985 wikitext text/x-wiki {{In use}}{{Infobox medical condition |name =Anterior cruciate ligament injury |synonym = |image =Knee diagram.svg |image_size = |image_thumbtime = |alt = |caption =Diagram of the right knee |pronounce = |specialty =[[Orthopedic surgery|Orthopedics]] |symptoms =A "pop" with pain, knee instability, swelling of knee<ref name=OI2014/> |complications = |onset = |duration = |types = |causes =Non-contact injury, contact injury<ref name=OI2009Tx/> |risks =Athletes, females<ref name=OI2014/> |diagnosis =Physical exam, [[Magnetic resonance imaging|MRI]]<ref name=OI2014/> |differential = |prevention =[[Neuromuscular training]],<ref name=Hew2006/> [[core strengthening]]<ref name=Sug2015/> |treatment =[[Orthopaedic brace|Braces]], [[physical therapy]], [[Anterior cruciate ligament reconstruction|surgery]]<ref name=OI2014/> |medication = |prognosis = |frequency =c. 200,000 per year (US)<ref name=OI2009Tx/> |deaths = }}పూర్వ క్రూసియేట్ లిగమెంట్ గాయాన్ని ఆంగ్లంలో యాంటీరియర్ క్రూసియేట్ లిగమెంట్ గాయం అని పిలుస్తారు. ఇది పూర్వ క్రూసియేట్స్ లిగమెంట్ (ACL) సాగినప్పుడు, పాక్షికంగా లేదా పూర్తిగా నలిగిపోతుంది. అత్యంత సాధారణ గాయం లక్షణం ఏమంటే స్నాయువు పూర్తిగా చీరి ఉంటుంది.<ref name="OI2014">{{Cite web|title=Anterior Cruciate Ligament (ACL) Injuries-OrthoInfo - AAOS|url=http://orthoinfo.aaos.org/topic.cfm?topic=a00549|website=orthoinfo.aaos.org|access-date=30 June 2017|date=March 2014|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20170705132122/http://orthoinfo.aaos.org/topic.cfm?topic=a00549|archive-date=5 July 2017}} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20170705132122/http://orthoinfo.aaos.org/topic.cfm?topic=a00549|date=5 July 2017}}</ref> == లక్షణాలు == నొప్పి, గాయం ఉన్నప్పుడు పాపింగ్ శబ్దం, మోకాలు స్థిరంగా నిలవలేక పోవడం, కీళ్ల వాపు, ఉంటుంది.<ref name="OI2014" /> వాపు సాధారణంగా రెండు గంటల్లో కనిపిస్తుంది.<ref name="OI2009Tx">{{Cite web|title=ACL Injury: Does It Require Surgery?-OrthoInfo - AAOS|url=http://orthoinfo.aaos.org/topic.cfm?topic=A00297|website=orthoinfo.aaos.org|access-date=30 June 2017|date=September 2009|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20170622014147/http://orthoinfo.aaos.org/topic.cfm?topic=A00297|archive-date=22 June 2017}} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20170622014147/http://orthoinfo.aaos.org/topic.cfm?topic=A00297|date=22 June 2017}}</ref> సుమారు 50% కేసులలో, మోకాలి ఇతర నిర్మాణాలు, చుట్టుపక్కల [[స్నాయువు|స్నాయువులు]], [[మృదులాస్థి]] లేదా నెలవంక<ref group="గమనిక ">చంద్రవంక ఆకారంలో ఉండే ఫైబ్రోకార్టిలాజినస్ శరీర నిర్మాణ నిర్మాణం, ఇది కీలు కుహరాన్ని పాక్షికంగా విభజిస్తుంది. మానవులలో, అవి కొన్ని రకాల కీళ్లలో ఉంటాయి, ఉదా. మోకాలు, మణికట్టు అక్రోమియోక్లావిక్యులర్, స్టెర్నోక్లావిక్యులర్ టెంపోరోమాండిబ్యులర్ కీళ్లు.</ref> వంటివి దెబ్బతింటాయి.<ref name="OI2014" /> అంతర్లీన యంత్రాంగం దిశలో వేగంగా మార్పు, అకస్మాత్తుగా ఆగడం, దూకిన తర్వాత వెంటనే దిగడం వంటివి మోకాలికి ప్రత్యక్ష సంబంధాన్ని కలిగి ఉంటుంది.<ref name="OI2014" /> ఇది క్రీడాకారులలో, ముఖ్యంగా ఆల్పైన్ స్కీయింగ్, [[ఫుట్‌బాల్|ఫుట్బాల్]] లేదా [[బాస్కెట్ బాల్|బాస్కెట్బాల్]] వంటి క్రీడలలో పాల్గొనేవారిలో సర్వసాధారణంగా కనపడుతుంది.<ref name="OI2014" /><ref name="Prod20072">{{cite journal|title=A meta-analysis of the incidence of anterior cruciate ligament tears as a function of gender, sport, and a knee injury-reduction regimen|vauthors=Prodromos CC, Han Y, Rogowski J, Joyce B, Shi K|date=December 2007|journal=Arthroscopy|volume=23|pages=1320–25|pmid=18063176|doi=10.1016/j.arthro.2007.07.003|issue=12}}</ref> == రోగనిర్ధారణ == సాధారణంగా శారీరక పరీక్ష ద్వారా రోగనిర్ధారణ చేస్తారు. కొన్నిసార్లు [[ఎం అర్ ఐ|మాగ్నెటిక్ రెసొనెన్స్ ఇమేజింగ్]] (MRI) ద్వారా మద్దతు ఇస్తుంది.<ref name="OI2014" /> శారీరక పరీక్ష తరచుగా మోకాలి కీలు ఉన్న సున్నితం, మోకాలి కదలిక తగ్గడం, కీలు వదులు పెరిగిన స్థితి చూపుతుంది.<ref name="OI2009Tx" /> == చికిత్స, నివారణ == నరాల కండరాల శిక్షణ, కోర్ బలోపేతం<ref group="గమనిక" /> ద్వారా నివారణ జరుగుతుంది.<ref name="Hew2006">{{Cite paper|title=Anterior cruciate ligament injuries in female athletes: Part 2, a meta-analysis of neuromuscular interventions aimed at injury prevention|date=March 2006}}</ref><ref name="Sug2015">{{Cite paper|title=Specific exercise effects of preventive neuromuscular training intervention on anterior cruciate ligament injury risk reduction in young females: meta-analysis and subgroup analysis|date=March 2015}}</ref> చికిత్స సిఫార్సు గాయం స్థాయి మీద ఆధారపడి ఉంటాయి. తక్కువ స్థాయి కార్యకలాపాలు ఉన్నవారిలో, శస్త్రచికిత్స లేకుండా బ్రేసింగ్, ఫిజియోథెరపీ నిర్వహణ సరిపోతుంది. అధిక స్థాయి కార్యక్రమాలు ఉన్నవారిలో, ఆర్థ్రోస్కోపిక్ యాంటేరియర్ క్రూసియేట్ లిగమెంట్ పునర్నిర్మాణం ద్వారా శస్త్రచికిత్స తరచుగా సిఫార్సు చేస్తారు.<ref name="OI2014" /> శరీరంలోని మరొక ప్రాంతం నుండి లేదా చనిపోయిన వారినుండి తీసుకున్న స్నాయువుతో భర్తీ చేయడం వంటివి చేస్తారు.<ref name="OI2009Tx" /> శస్త్రచికిత్స తర్వాత పునరావాసం నెమ్మదిగా కీళ్ల కదలిక పరిధిని విస్తరించడం, మోకాలి చుట్టూ కండరాలను బలోపేతం చేయడం లో ఉంటుంది. అయితే, గాయం నుండి వాపు తగ్గేవరకు శస్త్రచికిత్స సాధారణంగా సిఫార్సు చేయరు.<ref name="OI2014" /> == ప్రాబల్యం == అమెరికాలో సంవత్సరానికి సుమారు 200,000 మంది ప్రజలు ప్రభావితమవుతున్నారు.<ref name="OI2009Tx" /> కొన్ని క్రీడలలో, ఆడవారికి ఈ గాయం అయ్యే ప్రమాదం ఎక్కువగా ఉంటుంది, మరికొన్ని క్రీడలలో ఆడవారికి మొగవారికి ప్రమాదం సమానంగా ఉంటుంది.<ref name="Prod20072" /><ref>{{cite journal|last1=Montalvo|first1=Alicia M|last2=Schneider|first2=Daniel K|last3=Yut|first3=Laura|last4=Webster|first4=Kate E|last5=Beynnon|first5=Bruce|last6=Kocher|first6=Mininder S|last7=Myer|first7=Gregory D|title='What's my risk of sustaining an ACL injury while playing sports?' A systematic review with meta-analysis|journal=British Journal of Sports Medicine|date=August 2019|volume=53|issue=16|pages=1003–1012|doi=10.1136/bjsports-2016-096274|pmid=29514822|pmc=6561829}}</ref> పూర్తిగా చీరిన లిగమెంట్ ఉన్న పెద్దవాళ్లలో మోకాలి ఆస్టియో ఆర్థరైటిస్ అధికంగా వచ్చే సంభావ్యత ఉంటుంది, అయితే చికిత్స లో ఈ తేడా కనిపించదు.<ref name="Monk20162">{{cite journal|last1=Monk|first1=A Paul|last2=Davies|first2=Loretta J|last3=Hopewell|first3=Sally|last4=Harris|first4=Kristina|last5=Beard|first5=David J|last6=Price|first6=Andrew J|title=Surgical versus conservative interventions for treating anterior cruciate ligament injuries|journal=Cochrane Database of Systematic Reviews|volume=4|pages=CD011166|date=3 April 2016|doi=10.1002/14651858.CD011166.pub2|pmid=27039329|pmc=6464826}}</ref> == సూచనలు == <references /> == గమనిక == [[వర్గం:Translated from MDWiki]] fvgsbqj73jdgeela90qd6lf40t9gs7e 4594988 4594985 2025-06-29T18:36:37Z Vjsuseela 35888 /* గమనిక */ మూలాల సవరణ , తెలుగులో సమాచారపెట్టె, అచ్చు సవరణలు 4594988 wikitext text/x-wiki {{Infobox medical condition | name = యాంటీరియర్ క్రూసియేట్ లిగమెంట్ గాయం | synonym = పూర్వ క్రూసియేట్ లిగమెంట్ గాయం | image = Knee diagram.svg | image_size = | image_thumbtime = | alt = | caption = కుడి మోకాలు చిత్రం | pronounce = | specialty = ఆర్థోపెడిక్ శస్త్ర చికిత్స | symptoms = నొప్పి, గాయం ఉన్నప్పుడు పాపింగ్ శబ్దం, మోకాలు స్థిరంగా నిలవలేక పోవడం, కీళ్ల వాపు | complications = | onset = | duration = | types = | causes = దిశలో వేగంగా మార్పు, అకస్మాత్తుగా ఆగడం, దూకిన తర్వాత వెంటనే దిగడం | risks = క్రీడాకారులు , మహిళలు | diagnosis = శారీరక పరీక్ష ద్వారా రోగనిర్ధారణ చేస్తారు. కొన్నిసార్లు మాగ్నెటిక్ రెసొనెన్స్ ఇమేజింగ్ (MRI) | differential = | prevention = నరాల కండరాల శిక్షణ, ఉదర కండరాల బలోపేతం | treatment = బ్రేసింగ్, ఫిజియోథెరపీ, శస్త్రచికిత్స | medication = | prognosis = | frequency = అమెరికాలో సంవత్సరానికి సుమారు 200,000 మంది | deaths = }} పూర్వ క్రూసియేట్ లిగమెంట్ గాయాన్ని ఆంగ్లంలో యాంటీరియర్ క్రూసియేట్ లిగమెంట్ గాయం అని పిలుస్తారు. ఇది పూర్వ క్రూసియేట్స్ లిగమెంట్ (ACL) సాగినప్పుడు, పాక్షికంగా లేదా పూర్తిగా నలిగిపోతుంది. అత్యంత సాధారణ గాయం లక్షణం ఏమంటే స్నాయువు పూర్తిగా చీరి ఉంటుంది.<ref name="OI2014">{{Cite web|title=Anterior Cruciate Ligament (ACL) Injuries-OrthoInfo - AAOS|url=http://orthoinfo.aaos.org/topic.cfm?topic=a00549|website=orthoinfo.aaos.org|access-date=30 June 2017|date=March 2014|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20170705132122/http://orthoinfo.aaos.org/topic.cfm?topic=a00549|archive-date=5 July 2017}} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20170705132122/http://orthoinfo.aaos.org/topic.cfm?topic=a00549|date=5 July 2017}}</ref> == లక్షణాలు == నొప్పి, గాయం ఉన్నప్పుడు పాపింగ్ శబ్దం, మోకాలు స్థిరంగా నిలవలేక పోవడం, కీళ్ల వాపు, ఉంటుంది.<ref name="OI2014" /> వాపు సాధారణంగా రెండు గంటల్లో కనిపిస్తుంది.<ref name="OI2009Tx">{{Cite web|title=ACL Injury: Does It Require Surgery?-OrthoInfo - AAOS|url=http://orthoinfo.aaos.org/topic.cfm?topic=A00297|website=orthoinfo.aaos.org|access-date=30 June 2017|date=September 2009|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20170622014147/http://orthoinfo.aaos.org/topic.cfm?topic=A00297|archive-date=22 June 2017}} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20170622014147/http://orthoinfo.aaos.org/topic.cfm?topic=A00297|date=22 June 2017}}</ref> సుమారు 50% కేసులలో, మోకాలి ఇతర నిర్మాణాలు, చుట్టుపక్కల [[స్నాయువు|స్నాయువులు]], [[మృదులాస్థి]] లేదా నెలవంక<ref group="గమనిక ">చంద్రవంక ఆకారంలో ఉండే ఫైబ్రోకార్టిలాజినస్ శరీర నిర్మాణ నిర్మాణం, ఇది కీలు కుహరాన్ని పాక్షికంగా విభజిస్తుంది. మానవులలో, అవి కొన్ని రకాల కీళ్లలో ఉంటాయి, ఉదా. మోకాలు, మణికట్టు అక్రోమియోక్లావిక్యులర్, స్టెర్నోక్లావిక్యులర్ టెంపోరోమాండిబ్యులర్ కీళ్లు.</ref> వంటివి దెబ్బతింటాయి.<ref name="OI2014" /> కదిలే దిశలో వేగంగా మార్పు చేయడం, అకస్మాత్తుగా ఆగడం, దూకిన తర్వాత వెంటనే దిగడం వంటి వాటిలో మోకాలు ప్రత్యక్షంగా ప్రభావితం అవుతుంది.<ref name="OI2014" /> ఇది క్రీడాకారులలో, ముఖ్యంగా ఆల్పైన్ స్కీయింగ్, [[ఫుట్‌బాల్|ఫుట్ బాల్]] లేదా [[బాస్కెట్ బాల్|బాస్కెట్బాల్]] వంటి క్రీడలలో పాల్గొనేవారిలో సర్వసాధారణంగా కనపడుతుంది.<ref name="OI2014" /><ref name="Prod20072">{{cite journal|title=A meta-analysis of the incidence of anterior cruciate ligament tears as a function of gender, sport, and a knee injury-reduction regimen|vauthors=Prodromos CC, Han Y, Rogowski J, Joyce B, Shi K|date=December 2007|journal=Arthroscopy|volume=23|pages=1320–25|pmid=18063176|doi=10.1016/j.arthro.2007.07.003|issue=12}}</ref> == రోగనిర్ధారణ == సాధారణంగా శారీరక పరీక్ష ద్వారా రోగనిర్ధారణ చేస్తారు. కొన్నిసార్లు [[ఎం అర్ ఐ|మాగ్నెటిక్ రెసొనెన్స్ ఇమేజింగ్]] (MRI) ఉపయోగిస్తారు.<ref name="OI2014" /> శారీరక పరీక్ష తరచుగా మోకాలి కీలు చుట్టూ ఉన్న సున్నిత భాగం, మోకాలి కదలిక తగ్గడం, కీలు వదులుగా ఉండిన స్థితి చూపుతుంది.<ref name="OI2009Tx" /> == చికిత్స, నివారణ == నరాల కండరాల శిక్షణ, ఉదర కండరాలు బలోపేతం<ref group="గమనిక">ఉదర వ్యాయామాలు ఉదరంలోని కండరాలను బలోపేతం చేసే వ్యాయామం. మానవ ఉదరంలో రెక్టస్ ఉదర కండరాలు, అంతర్గత ఆబ్లిక్, బాహ్య ఆబ్లిక్, ట్రాన్స్‌వర్సస్ అబ్డోమినిస్ అనే నాలుగు కండరాలు ఉంటాయి. </ref> ద్వారా నివారణ జరుగుతుంది.<ref name="Hew2006">{{Cite paper|title=Anterior cruciate ligament injuries in female athletes: Part 2, a meta-analysis of neuromuscular interventions aimed at injury prevention|date=March 2006}}</ref><ref name="Sug2015">{{Cite paper|title=Specific exercise effects of preventive neuromuscular training intervention on anterior cruciate ligament injury risk reduction in young females: meta-analysis and subgroup analysis|date=March 2015}}</ref> చికిత్స గాయం స్థాయి మీద ఆధారపడి ఉంటాయి. తక్కువ స్థాయి కార్యకలాపాలు ఉన్నవారిలో, శస్త్రచికిత్స లేకుండా బ్రేసింగ్, ఫిజియోథెరపీ నిర్వహణ సరిపోతుంది. అధిక స్థాయి కార్యక్రమాలు ఉన్నవారిలో, ఆర్థ్రోస్కోపిక్ యాంటీరియర్ క్రూసియేట్ లిగమెంట్ పునర్నిర్మాణం ద్వారా తరచుగా శస్త్రచికిత్స సిఫార్సు చేస్తారు.<ref name="OI2014" /> శరీరంలోని మరొక ప్రాంతం నుండి లేదా చనిపోయిన వారినుండి తీసుకున్న స్నాయువుతో భర్తీ చేయడం వంటివి చేస్తారు.<ref name="OI2009Tx" /> శస్త్రచికిత్స తర్వాత పునరావాసం నెమ్మదిగా కీళ్ల కదలిక పరిధిని విస్తరించడం, మోకాలి చుట్టూ కండరాలను బలోపేతం చేయడంలో ఉంటుంది. అయితే, గాయం నుండి వాపు తగ్గేవరకు సాధారణంగా శస్త్రచికిత్స సిఫార్సు చేయరు.<ref name="OI2014" /> == ప్రాబల్యం == అమెరికాలో సంవత్సరానికి సుమారు 200,000 మంది ప్రజలు ప్రభావితమవుతున్నారు.<ref name="OI2009Tx" /> కొన్ని క్రీడలలో, ఆడవారికి ఈ గాయం అయ్యే ప్రమాదం ఎక్కువగా ఉంటుంది, మరికొన్ని క్రీడలలో ఆడవారికి, మొగవారికి ప్రమాదం సమానంగా ఉంటుంది.<ref name="Prod20072" /><ref>{{cite journal|last1=Montalvo|first1=Alicia M|last2=Schneider|first2=Daniel K|last3=Yut|first3=Laura|last4=Webster|first4=Kate E|last5=Beynnon|first5=Bruce|last6=Kocher|first6=Mininder S|last7=Myer|first7=Gregory D|title='What's my risk of sustaining an ACL injury while playing sports?' A systematic review with meta-analysis|journal=British Journal of Sports Medicine|date=August 2019|volume=53|issue=16|pages=1003–1012|doi=10.1136/bjsports-2016-096274|pmid=29514822|pmc=6561829}}</ref> పూర్తిగా చీరిన లిగమెంట్ ఉన్న పెద్దవాళ్లలో మోకాలి ఆస్టియో ఆర్థరైటిస్ అధికంగా వచ్చే సంభావ్యత ఉంటుంది, అయితే చికిత్సలో ఈ తేడా కనిపించదు.<ref name="Monk20162">{{cite journal|last1=Monk|first1=A Paul|last2=Davies|first2=Loretta J|last3=Hopewell|first3=Sally|last4=Harris|first4=Kristina|last5=Beard|first5=David J|last6=Price|first6=Andrew J|title=Surgical versus conservative interventions for treating anterior cruciate ligament injuries|journal=Cochrane Database of Systematic Reviews|volume=4|pages=CD011166|date=3 April 2016|doi=10.1002/14651858.CD011166.pub2|pmid=27039329|pmc=6464826}}</ref> == సూచనలు == <references /> == గమనిక == {{reflist|group= గమనిక}} [[వర్గం:Translated from MDWiki]] 2jz99xu2qj4c5bmowew9xj2yx18hvm3 4594989 4594988 2025-06-29T18:46:55Z Vjsuseela 35888 [[వర్గం:కీళ్ళ వ్యాధులు]] ను చేర్చారు (హాట్‌కేట్ ఉపయోగించి) 4594989 wikitext text/x-wiki {{Infobox medical condition | name = యాంటీరియర్ క్రూసియేట్ లిగమెంట్ గాయం | synonym = పూర్వ క్రూసియేట్ లిగమెంట్ గాయం | image = Knee diagram.svg | image_size = | image_thumbtime = | alt = | caption = కుడి మోకాలు చిత్రం | pronounce = | specialty = ఆర్థోపెడిక్ శస్త్ర చికిత్స | symptoms = నొప్పి, గాయం ఉన్నప్పుడు పాపింగ్ శబ్దం, మోకాలు స్థిరంగా నిలవలేక పోవడం, కీళ్ల వాపు | complications = | onset = | duration = | types = | causes = దిశలో వేగంగా మార్పు, అకస్మాత్తుగా ఆగడం, దూకిన తర్వాత వెంటనే దిగడం | risks = క్రీడాకారులు , మహిళలు | diagnosis = శారీరక పరీక్ష ద్వారా రోగనిర్ధారణ చేస్తారు. కొన్నిసార్లు మాగ్నెటిక్ రెసొనెన్స్ ఇమేజింగ్ (MRI) | differential = | prevention = నరాల కండరాల శిక్షణ, ఉదర కండరాల బలోపేతం | treatment = బ్రేసింగ్, ఫిజియోథెరపీ, శస్త్రచికిత్స | medication = | prognosis = | frequency = అమెరికాలో సంవత్సరానికి సుమారు 200,000 మంది | deaths = }} పూర్వ క్రూసియేట్ లిగమెంట్ గాయాన్ని ఆంగ్లంలో యాంటీరియర్ క్రూసియేట్ లిగమెంట్ గాయం అని పిలుస్తారు. ఇది పూర్వ క్రూసియేట్స్ లిగమెంట్ (ACL) సాగినప్పుడు, పాక్షికంగా లేదా పూర్తిగా నలిగిపోతుంది. అత్యంత సాధారణ గాయం లక్షణం ఏమంటే స్నాయువు పూర్తిగా చీరి ఉంటుంది.<ref name="OI2014">{{Cite web|title=Anterior Cruciate Ligament (ACL) Injuries-OrthoInfo - AAOS|url=http://orthoinfo.aaos.org/topic.cfm?topic=a00549|website=orthoinfo.aaos.org|access-date=30 June 2017|date=March 2014|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20170705132122/http://orthoinfo.aaos.org/topic.cfm?topic=a00549|archive-date=5 July 2017}} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20170705132122/http://orthoinfo.aaos.org/topic.cfm?topic=a00549|date=5 July 2017}}</ref> == లక్షణాలు == నొప్పి, గాయం ఉన్నప్పుడు పాపింగ్ శబ్దం, మోకాలు స్థిరంగా నిలవలేక పోవడం, కీళ్ల వాపు, ఉంటుంది.<ref name="OI2014" /> వాపు సాధారణంగా రెండు గంటల్లో కనిపిస్తుంది.<ref name="OI2009Tx">{{Cite web|title=ACL Injury: Does It Require Surgery?-OrthoInfo - AAOS|url=http://orthoinfo.aaos.org/topic.cfm?topic=A00297|website=orthoinfo.aaos.org|access-date=30 June 2017|date=September 2009|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20170622014147/http://orthoinfo.aaos.org/topic.cfm?topic=A00297|archive-date=22 June 2017}} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20170622014147/http://orthoinfo.aaos.org/topic.cfm?topic=A00297|date=22 June 2017}}</ref> సుమారు 50% కేసులలో, మోకాలి ఇతర నిర్మాణాలు, చుట్టుపక్కల [[స్నాయువు|స్నాయువులు]], [[మృదులాస్థి]] లేదా నెలవంక<ref group="గమనిక ">చంద్రవంక ఆకారంలో ఉండే ఫైబ్రోకార్టిలాజినస్ శరీర నిర్మాణ నిర్మాణం, ఇది కీలు కుహరాన్ని పాక్షికంగా విభజిస్తుంది. మానవులలో, అవి కొన్ని రకాల కీళ్లలో ఉంటాయి, ఉదా. మోకాలు, మణికట్టు అక్రోమియోక్లావిక్యులర్, స్టెర్నోక్లావిక్యులర్ టెంపోరోమాండిబ్యులర్ కీళ్లు.</ref> వంటివి దెబ్బతింటాయి.<ref name="OI2014" /> కదిలే దిశలో వేగంగా మార్పు చేయడం, అకస్మాత్తుగా ఆగడం, దూకిన తర్వాత వెంటనే దిగడం వంటి వాటిలో మోకాలు ప్రత్యక్షంగా ప్రభావితం అవుతుంది.<ref name="OI2014" /> ఇది క్రీడాకారులలో, ముఖ్యంగా ఆల్పైన్ స్కీయింగ్, [[ఫుట్‌బాల్|ఫుట్ బాల్]] లేదా [[బాస్కెట్ బాల్|బాస్కెట్బాల్]] వంటి క్రీడలలో పాల్గొనేవారిలో సర్వసాధారణంగా కనపడుతుంది.<ref name="OI2014" /><ref name="Prod20072">{{cite journal|title=A meta-analysis of the incidence of anterior cruciate ligament tears as a function of gender, sport, and a knee injury-reduction regimen|vauthors=Prodromos CC, Han Y, Rogowski J, Joyce B, Shi K|date=December 2007|journal=Arthroscopy|volume=23|pages=1320–25|pmid=18063176|doi=10.1016/j.arthro.2007.07.003|issue=12}}</ref> == రోగనిర్ధారణ == సాధారణంగా శారీరక పరీక్ష ద్వారా రోగనిర్ధారణ చేస్తారు. కొన్నిసార్లు [[ఎం అర్ ఐ|మాగ్నెటిక్ రెసొనెన్స్ ఇమేజింగ్]] (MRI) ఉపయోగిస్తారు.<ref name="OI2014" /> శారీరక పరీక్ష తరచుగా మోకాలి కీలు చుట్టూ ఉన్న సున్నిత భాగం, మోకాలి కదలిక తగ్గడం, కీలు వదులుగా ఉండిన స్థితి చూపుతుంది.<ref name="OI2009Tx" /> == చికిత్స, నివారణ == నరాల కండరాల శిక్షణ, ఉదర కండరాలు బలోపేతం<ref group="గమనిక">ఉదర వ్యాయామాలు ఉదరంలోని కండరాలను బలోపేతం చేసే వ్యాయామం. మానవ ఉదరంలో రెక్టస్ ఉదర కండరాలు, అంతర్గత ఆబ్లిక్, బాహ్య ఆబ్లిక్, ట్రాన్స్‌వర్సస్ అబ్డోమినిస్ అనే నాలుగు కండరాలు ఉంటాయి. </ref> ద్వారా నివారణ జరుగుతుంది.<ref name="Hew2006">{{Cite paper|title=Anterior cruciate ligament injuries in female athletes: Part 2, a meta-analysis of neuromuscular interventions aimed at injury prevention|date=March 2006}}</ref><ref name="Sug2015">{{Cite paper|title=Specific exercise effects of preventive neuromuscular training intervention on anterior cruciate ligament injury risk reduction in young females: meta-analysis and subgroup analysis|date=March 2015}}</ref> చికిత్స గాయం స్థాయి మీద ఆధారపడి ఉంటాయి. తక్కువ స్థాయి కార్యకలాపాలు ఉన్నవారిలో, శస్త్రచికిత్స లేకుండా బ్రేసింగ్, ఫిజియోథెరపీ నిర్వహణ సరిపోతుంది. అధిక స్థాయి కార్యక్రమాలు ఉన్నవారిలో, ఆర్థ్రోస్కోపిక్ యాంటీరియర్ క్రూసియేట్ లిగమెంట్ పునర్నిర్మాణం ద్వారా తరచుగా శస్త్రచికిత్స సిఫార్సు చేస్తారు.<ref name="OI2014" /> శరీరంలోని మరొక ప్రాంతం నుండి లేదా చనిపోయిన వారినుండి తీసుకున్న స్నాయువుతో భర్తీ చేయడం వంటివి చేస్తారు.<ref name="OI2009Tx" /> శస్త్రచికిత్స తర్వాత పునరావాసం నెమ్మదిగా కీళ్ల కదలిక పరిధిని విస్తరించడం, మోకాలి చుట్టూ కండరాలను బలోపేతం చేయడంలో ఉంటుంది. అయితే, గాయం నుండి వాపు తగ్గేవరకు సాధారణంగా శస్త్రచికిత్స సిఫార్సు చేయరు.<ref name="OI2014" /> == ప్రాబల్యం == అమెరికాలో సంవత్సరానికి సుమారు 200,000 మంది ప్రజలు ప్రభావితమవుతున్నారు.<ref name="OI2009Tx" /> కొన్ని క్రీడలలో, ఆడవారికి ఈ గాయం అయ్యే ప్రమాదం ఎక్కువగా ఉంటుంది, మరికొన్ని క్రీడలలో ఆడవారికి, మొగవారికి ప్రమాదం సమానంగా ఉంటుంది.<ref name="Prod20072" /><ref>{{cite journal|last1=Montalvo|first1=Alicia M|last2=Schneider|first2=Daniel K|last3=Yut|first3=Laura|last4=Webster|first4=Kate E|last5=Beynnon|first5=Bruce|last6=Kocher|first6=Mininder S|last7=Myer|first7=Gregory D|title='What's my risk of sustaining an ACL injury while playing sports?' A systematic review with meta-analysis|journal=British Journal of Sports Medicine|date=August 2019|volume=53|issue=16|pages=1003–1012|doi=10.1136/bjsports-2016-096274|pmid=29514822|pmc=6561829}}</ref> పూర్తిగా చీరిన లిగమెంట్ ఉన్న పెద్దవాళ్లలో మోకాలి ఆస్టియో ఆర్థరైటిస్ అధికంగా వచ్చే సంభావ్యత ఉంటుంది, అయితే చికిత్సలో ఈ తేడా కనిపించదు.<ref name="Monk20162">{{cite journal|last1=Monk|first1=A Paul|last2=Davies|first2=Loretta J|last3=Hopewell|first3=Sally|last4=Harris|first4=Kristina|last5=Beard|first5=David J|last6=Price|first6=Andrew J|title=Surgical versus conservative interventions for treating anterior cruciate ligament injuries|journal=Cochrane Database of Systematic Reviews|volume=4|pages=CD011166|date=3 April 2016|doi=10.1002/14651858.CD011166.pub2|pmid=27039329|pmc=6464826}}</ref> == సూచనలు == <references /> == గమనిక == {{reflist|group= గమనిక}} [[వర్గం:Translated from MDWiki]] [[వర్గం:కీళ్ళ వ్యాధులు]] ejwcfjzfnzqd6bxd85ngdx2bgucx7mm 4594990 4594989 2025-06-29T18:47:48Z Vjsuseela 35888 [[వర్గం:కండరాల వ్యాధులు]] ను చేర్చారు (హాట్‌కేట్ ఉపయోగించి) 4594990 wikitext text/x-wiki {{Infobox medical condition | name = యాంటీరియర్ క్రూసియేట్ లిగమెంట్ గాయం | synonym = పూర్వ క్రూసియేట్ లిగమెంట్ గాయం | image = Knee diagram.svg | image_size = | image_thumbtime = | alt = | caption = కుడి మోకాలు చిత్రం | pronounce = | specialty = ఆర్థోపెడిక్ శస్త్ర చికిత్స | symptoms = నొప్పి, గాయం ఉన్నప్పుడు పాపింగ్ శబ్దం, మోకాలు స్థిరంగా నిలవలేక పోవడం, కీళ్ల వాపు | complications = | onset = | duration = | types = | causes = దిశలో వేగంగా మార్పు, అకస్మాత్తుగా ఆగడం, దూకిన తర్వాత వెంటనే దిగడం | risks = క్రీడాకారులు , మహిళలు | diagnosis = శారీరక పరీక్ష ద్వారా రోగనిర్ధారణ చేస్తారు. కొన్నిసార్లు మాగ్నెటిక్ రెసొనెన్స్ ఇమేజింగ్ (MRI) | differential = | prevention = నరాల కండరాల శిక్షణ, ఉదర కండరాల బలోపేతం | treatment = బ్రేసింగ్, ఫిజియోథెరపీ, శస్త్రచికిత్స | medication = | prognosis = | frequency = అమెరికాలో సంవత్సరానికి సుమారు 200,000 మంది | deaths = }} పూర్వ క్రూసియేట్ లిగమెంట్ గాయాన్ని ఆంగ్లంలో యాంటీరియర్ క్రూసియేట్ లిగమెంట్ గాయం అని పిలుస్తారు. ఇది పూర్వ క్రూసియేట్స్ లిగమెంట్ (ACL) సాగినప్పుడు, పాక్షికంగా లేదా పూర్తిగా నలిగిపోతుంది. అత్యంత సాధారణ గాయం లక్షణం ఏమంటే స్నాయువు పూర్తిగా చీరి ఉంటుంది.<ref name="OI2014">{{Cite web|title=Anterior Cruciate Ligament (ACL) Injuries-OrthoInfo - AAOS|url=http://orthoinfo.aaos.org/topic.cfm?topic=a00549|website=orthoinfo.aaos.org|access-date=30 June 2017|date=March 2014|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20170705132122/http://orthoinfo.aaos.org/topic.cfm?topic=a00549|archive-date=5 July 2017}} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20170705132122/http://orthoinfo.aaos.org/topic.cfm?topic=a00549|date=5 July 2017}}</ref> == లక్షణాలు == నొప్పి, గాయం ఉన్నప్పుడు పాపింగ్ శబ్దం, మోకాలు స్థిరంగా నిలవలేక పోవడం, కీళ్ల వాపు, ఉంటుంది.<ref name="OI2014" /> వాపు సాధారణంగా రెండు గంటల్లో కనిపిస్తుంది.<ref name="OI2009Tx">{{Cite web|title=ACL Injury: Does It Require Surgery?-OrthoInfo - AAOS|url=http://orthoinfo.aaos.org/topic.cfm?topic=A00297|website=orthoinfo.aaos.org|access-date=30 June 2017|date=September 2009|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20170622014147/http://orthoinfo.aaos.org/topic.cfm?topic=A00297|archive-date=22 June 2017}} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20170622014147/http://orthoinfo.aaos.org/topic.cfm?topic=A00297|date=22 June 2017}}</ref> సుమారు 50% కేసులలో, మోకాలి ఇతర నిర్మాణాలు, చుట్టుపక్కల [[స్నాయువు|స్నాయువులు]], [[మృదులాస్థి]] లేదా నెలవంక<ref group="గమనిక ">చంద్రవంక ఆకారంలో ఉండే ఫైబ్రోకార్టిలాజినస్ శరీర నిర్మాణ నిర్మాణం, ఇది కీలు కుహరాన్ని పాక్షికంగా విభజిస్తుంది. మానవులలో, అవి కొన్ని రకాల కీళ్లలో ఉంటాయి, ఉదా. మోకాలు, మణికట్టు అక్రోమియోక్లావిక్యులర్, స్టెర్నోక్లావిక్యులర్ టెంపోరోమాండిబ్యులర్ కీళ్లు.</ref> వంటివి దెబ్బతింటాయి.<ref name="OI2014" /> కదిలే దిశలో వేగంగా మార్పు చేయడం, అకస్మాత్తుగా ఆగడం, దూకిన తర్వాత వెంటనే దిగడం వంటి వాటిలో మోకాలు ప్రత్యక్షంగా ప్రభావితం అవుతుంది.<ref name="OI2014" /> ఇది క్రీడాకారులలో, ముఖ్యంగా ఆల్పైన్ స్కీయింగ్, [[ఫుట్‌బాల్|ఫుట్ బాల్]] లేదా [[బాస్కెట్ బాల్|బాస్కెట్బాల్]] వంటి క్రీడలలో పాల్గొనేవారిలో సర్వసాధారణంగా కనపడుతుంది.<ref name="OI2014" /><ref name="Prod20072">{{cite journal|title=A meta-analysis of the incidence of anterior cruciate ligament tears as a function of gender, sport, and a knee injury-reduction regimen|vauthors=Prodromos CC, Han Y, Rogowski J, Joyce B, Shi K|date=December 2007|journal=Arthroscopy|volume=23|pages=1320–25|pmid=18063176|doi=10.1016/j.arthro.2007.07.003|issue=12}}</ref> == రోగనిర్ధారణ == సాధారణంగా శారీరక పరీక్ష ద్వారా రోగనిర్ధారణ చేస్తారు. కొన్నిసార్లు [[ఎం అర్ ఐ|మాగ్నెటిక్ రెసొనెన్స్ ఇమేజింగ్]] (MRI) ఉపయోగిస్తారు.<ref name="OI2014" /> శారీరక పరీక్ష తరచుగా మోకాలి కీలు చుట్టూ ఉన్న సున్నిత భాగం, మోకాలి కదలిక తగ్గడం, కీలు వదులుగా ఉండిన స్థితి చూపుతుంది.<ref name="OI2009Tx" /> == చికిత్స, నివారణ == నరాల కండరాల శిక్షణ, ఉదర కండరాలు బలోపేతం<ref group="గమనిక">ఉదర వ్యాయామాలు ఉదరంలోని కండరాలను బలోపేతం చేసే వ్యాయామం. మానవ ఉదరంలో రెక్టస్ ఉదర కండరాలు, అంతర్గత ఆబ్లిక్, బాహ్య ఆబ్లిక్, ట్రాన్స్‌వర్సస్ అబ్డోమినిస్ అనే నాలుగు కండరాలు ఉంటాయి. </ref> ద్వారా నివారణ జరుగుతుంది.<ref name="Hew2006">{{Cite paper|title=Anterior cruciate ligament injuries in female athletes: Part 2, a meta-analysis of neuromuscular interventions aimed at injury prevention|date=March 2006}}</ref><ref name="Sug2015">{{Cite paper|title=Specific exercise effects of preventive neuromuscular training intervention on anterior cruciate ligament injury risk reduction in young females: meta-analysis and subgroup analysis|date=March 2015}}</ref> చికిత్స గాయం స్థాయి మీద ఆధారపడి ఉంటాయి. తక్కువ స్థాయి కార్యకలాపాలు ఉన్నవారిలో, శస్త్రచికిత్స లేకుండా బ్రేసింగ్, ఫిజియోథెరపీ నిర్వహణ సరిపోతుంది. అధిక స్థాయి కార్యక్రమాలు ఉన్నవారిలో, ఆర్థ్రోస్కోపిక్ యాంటీరియర్ క్రూసియేట్ లిగమెంట్ పునర్నిర్మాణం ద్వారా తరచుగా శస్త్రచికిత్స సిఫార్సు చేస్తారు.<ref name="OI2014" /> శరీరంలోని మరొక ప్రాంతం నుండి లేదా చనిపోయిన వారినుండి తీసుకున్న స్నాయువుతో భర్తీ చేయడం వంటివి చేస్తారు.<ref name="OI2009Tx" /> శస్త్రచికిత్స తర్వాత పునరావాసం నెమ్మదిగా కీళ్ల కదలిక పరిధిని విస్తరించడం, మోకాలి చుట్టూ కండరాలను బలోపేతం చేయడంలో ఉంటుంది. అయితే, గాయం నుండి వాపు తగ్గేవరకు సాధారణంగా శస్త్రచికిత్స సిఫార్సు చేయరు.<ref name="OI2014" /> == ప్రాబల్యం == అమెరికాలో సంవత్సరానికి సుమారు 200,000 మంది ప్రజలు ప్రభావితమవుతున్నారు.<ref name="OI2009Tx" /> కొన్ని క్రీడలలో, ఆడవారికి ఈ గాయం అయ్యే ప్రమాదం ఎక్కువగా ఉంటుంది, మరికొన్ని క్రీడలలో ఆడవారికి, మొగవారికి ప్రమాదం సమానంగా ఉంటుంది.<ref name="Prod20072" /><ref>{{cite journal|last1=Montalvo|first1=Alicia M|last2=Schneider|first2=Daniel K|last3=Yut|first3=Laura|last4=Webster|first4=Kate E|last5=Beynnon|first5=Bruce|last6=Kocher|first6=Mininder S|last7=Myer|first7=Gregory D|title='What's my risk of sustaining an ACL injury while playing sports?' A systematic review with meta-analysis|journal=British Journal of Sports Medicine|date=August 2019|volume=53|issue=16|pages=1003–1012|doi=10.1136/bjsports-2016-096274|pmid=29514822|pmc=6561829}}</ref> పూర్తిగా చీరిన లిగమెంట్ ఉన్న పెద్దవాళ్లలో మోకాలి ఆస్టియో ఆర్థరైటిస్ అధికంగా వచ్చే సంభావ్యత ఉంటుంది, అయితే చికిత్సలో ఈ తేడా కనిపించదు.<ref name="Monk20162">{{cite journal|last1=Monk|first1=A Paul|last2=Davies|first2=Loretta J|last3=Hopewell|first3=Sally|last4=Harris|first4=Kristina|last5=Beard|first5=David J|last6=Price|first6=Andrew J|title=Surgical versus conservative interventions for treating anterior cruciate ligament injuries|journal=Cochrane Database of Systematic Reviews|volume=4|pages=CD011166|date=3 April 2016|doi=10.1002/14651858.CD011166.pub2|pmid=27039329|pmc=6464826}}</ref> == సూచనలు == <references /> == గమనిక == {{reflist|group= గమనిక}} [[వర్గం:Translated from MDWiki]] [[వర్గం:కీళ్ళ వ్యాధులు]] [[వర్గం:కండరాల వ్యాధులు]] e6jbfwjde2yup06c9tsjm3lkuu3hbw9 0 458865 4594996 2025-06-29T18:56:55Z Pranayraj1985 29393 "[[:en:Special:Redirect/revision/1291101071|Chandroth Vijayan]]" పేజీని అనువదించి సృష్టించారు 4594996 wikitext text/x-wiki '''చంద్రోత్ విజయన్''' (జననం 1936, నవంబరు 4) భారతీయ మాజీ [[క్రికెట్|క్రికెట్ ఆటగాడు]]. అతను [[కేరళ క్రికెట్ జట్టు|కేరళ]] తరపున ఆడిన కుడిచేతి వాటం బ్యాట్స్‌మన్. ఆయన తెల్లిచెర్రిలో జన్మించాడు. == కెరీర్ == 1957–58 సీజన్‌లో [[ఆంధ్రా క్రికెట్ జట్టు|ఆంధ్రాపై]] విజయన్ జట్టు తరపున ఒకే ఒక్క ఫస్ట్-క్లాస్ మ్యాచ్ ఆడాడు. దిగువ ఆర్డర్ నుండి, అతను మొదటి ఇన్నింగ్స్‌లో 10 పరుగులు, రెండవ ఇన్నింగ్స్‌లో ఒకే పరుగు చేశాడు. విజయన్ సోదరుడు [[సి.కె. భాస్కరన్|చంద్రోత్ భాస్కరన్]] పన్నెండు సంవత్సరాల ఫస్ట్ క్లాస్ కెరీర్‌లో కేరళ, మద్రాస్ తరపున ఆడాడు. == బాహ్య లింకులు == * క్రికెట్ ఆర్కైవ్‌లో [https://cricketarchive.com/Archive/Players/41/41315/41315.html చంద్రోత్ విజయన్] {{Subscription required}} [[వర్గం:కేరళ క్రికెట్ క్రీడాకారులు]] [[వర్గం:భారతీయ క్రికెట్ క్రీడాకారులు]] [[వర్గం:జీవిస్తున్న ప్రజలు]] [[వర్గం:1936 జననాలు]] [[వర్గం:కేరళ వ్యక్తులు]] nvsld40mcui0chyglnf8mche4deb1gt 4594998 4594996 2025-06-29T18:57:38Z Pranayraj1985 29393 4594998 wikitext text/x-wiki '''చంద్రోత్ విజయన్''' (జననం 1936, నవంబరు 4) భారతీయ మాజీ [[క్రికెట్|క్రికెట్ ఆటగాడు]]. అతను [[కేరళ క్రికెట్ జట్టు|కేరళ]] తరపున ఆడిన కుడిచేతి వాటం బ్యాట్స్‌మన్. ఆయన తెల్లిచెర్రిలో జన్మించాడు. == కెరీర్ == 1957–58 సీజన్‌లో [[ఆంధ్రా క్రికెట్ జట్టు|ఆంధ్రాపై]] విజయన్ జట్టు తరపున ఒకే ఒక్క ఫస్ట్-క్లాస్ మ్యాచ్ ఆడాడు. దిగువ ఆర్డర్ నుండి, అతను మొదటి ఇన్నింగ్స్‌లో 10 పరుగులు, రెండవ ఇన్నింగ్స్‌లో ఒకే పరుగు చేశాడు. విజయన్ సోదరుడు [[సి.కె. భాస్కరన్|చంద్రోత్ భాస్కరన్]] పన్నెండు సంవత్సరాల ఫస్ట్ క్లాస్ కెరీర్‌లో కేరళ, మద్రాస్ తరపున ఆడాడు. == బాహ్య లింకులు == * క్రికెట్ ఆర్కైవ్‌లో [https://cricketarchive.com/Archive/Players/41/41315/41315.html చంద్రోత్ విజయన్] {{Subscription required}} [[వర్గం:కేరళ క్రికెట్ క్రీడాకారులు]] [[వర్గం:భారతీయ క్రికెట్ క్రీడాకారులు]] [[వర్గం:జీవిస్తున్న ప్రజలు]] [[వర్గం:1936 జననాలు]] [[వర్గం:కేరళ వ్యక్తులు]] 7nne1wp6r3u95rf02ucx84bdqagcqke 4594999 4594998 2025-06-29T18:58:01Z Pranayraj1985 29393 /* కెరీర్ */ 4594999 wikitext text/x-wiki '''చంద్రోత్ విజయన్''' (జననం 1936, నవంబరు 4) భారతీయ మాజీ [[క్రికెట్|క్రికెట్ ఆటగాడు]]. అతను [[కేరళ క్రికెట్ జట్టు|కేరళ]] తరపున ఆడిన కుడిచేతి వాటం బ్యాట్స్‌మన్. ఆయన తెల్లిచెర్రిలో జన్మించాడు. == కెరీర్ == 1957–58 సీజన్‌లో [[ఆంధ్రా క్రికెట్ జట్టు|ఆంధ్రాపై]] విజయన్ జట్టు తరపున ఒకే ఒక్క ఫస్ట్-క్లాస్ మ్యాచ్ ఆడాడు. దిగువ ఆర్డర్ నుండి, అతను మొదటి ఇన్నింగ్స్‌లో 10 పరుగులు, రెండవ ఇన్నింగ్స్‌లో ఒకే పరుగు చేశాడు. విజయన్ సోదరుడు [[సి.కె. భాస్కరన్|చంద్రోత్ భాస్కరన్]] పన్నెండు సంవత్సరాల ఫస్ట్ క్లాస్ కెరీర్‌లో కేరళ, మద్రాస్ తరపున ఆడాడు. == మూలాలు == {{Reflist}} == బాహ్య లింకులు == * క్రికెట్ ఆర్కైవ్‌లో [https://cricketarchive.com/Archive/Players/41/41315/41315.html చంద్రోత్ విజయన్] {{Subscription required}} [[వర్గం:కేరళ క్రికెట్ క్రీడాకారులు]] [[వర్గం:భారతీయ క్రికెట్ క్రీడాకారులు]] [[వర్గం:జీవిస్తున్న ప్రజలు]] [[వర్గం:1936 జననాలు]] [[వర్గం:కేరళ వ్యక్తులు]] 5xcavx56hsgb0b22jeojewpyowkscic 4595004 4594999 2025-06-29T19:03:27Z Pranayraj1985 29393 4595004 wikitext text/x-wiki {{Infobox cricketer | name = సి.కె. విజయన్ | image = | country = India | fullname = చంద్రోత్ కళ్యాదన్ విజయన్ | birth_date = {{Birth date|1936|11|04|df=yes}} | birth_place = తెల్లిచెర్రి, [[కేరళ]] | death_date = | death_place = | height = | family = [[సి.కె. భాస్కరన్]] (సోదరుడు) | batting = కుడిచేతి వాటం | bowling = | role = బ్యాట్స్‌మన్ | club1 = [[Kerala cricket team|Kerala]] | year1 = 1957–58 | clubnumber1 = | club2 = | year2 = | clubnumber2 = | columns = | column1 = | matches1 = | runs1 = | bat avg1 = | 100s/50s1 = | top score1 = | deliveries1 = | wickets1 = | bowl avg1 = | fivefor1 = | tenfor1 = | best bowling1 = | catches/stumpings1 = | date = 17 May 2016 | source = }} '''చంద్రోత్ విజయన్''' (జననం 1936, నవంబరు 4) భారతీయ మాజీ [[క్రికెట్|క్రికెట్ ఆటగాడు]]. అతను [[కేరళ క్రికెట్ జట్టు|కేరళ]] తరపున ఆడిన కుడిచేతి వాటం బ్యాట్స్‌మన్. ఆయన తెల్లిచెర్రిలో జన్మించాడు. == కెరీర్ == 1957–58 సీజన్‌లో [[ఆంధ్రా క్రికెట్ జట్టు|ఆంధ్రాపై]] విజయన్ జట్టు తరపున ఒకే ఒక్క ఫస్ట్-క్లాస్ మ్యాచ్ ఆడాడు. దిగువ ఆర్డర్ నుండి, అతను మొదటి ఇన్నింగ్స్‌లో 10 పరుగులు, రెండవ ఇన్నింగ్స్‌లో ఒకే పరుగు చేశాడు. విజయన్ సోదరుడు [[సి.కె. భాస్కరన్|చంద్రోత్ భాస్కరన్]] పన్నెండు సంవత్సరాల ఫస్ట్ క్లాస్ కెరీర్‌లో కేరళ, మద్రాస్ తరపున ఆడాడు. == మూలాలు == {{Reflist}} == బాహ్య లింకులు == * క్రికెట్ ఆర్కైవ్‌లో [https://cricketarchive.com/Archive/Players/41/41315/41315.html చంద్రోత్ విజయన్] {{Subscription required}} [[వర్గం:కేరళ క్రికెట్ క్రీడాకారులు]] [[వర్గం:భారతీయ క్రికెట్ క్రీడాకారులు]] [[వర్గం:జీవిస్తున్న ప్రజలు]] [[వర్గం:1936 జననాలు]] [[వర్గం:కేరళ వ్యక్తులు]] fi02t8lg6f5h61ituhvokb9ovezvn1y 3 458866 4595016 2025-06-30T00:59:23Z Nrgullapalli 11739 వికీపీడియాకు స్వాగతం! ([[WP:TW|TW]]) 4595016 wikitext text/x-wiki ==స్వాగతం== <!--{{Subst:Welcome}}~~~~ --> <div style="align: center; padding: 1em; border: solid 2px Orange; background-color: Orange;"> <div class="center"><span style="font-size:large; color:black;">Ragul N గారు, తెలుగు వికీపీడియాకు [[Wikipedia:కొత్త సభ్యులకు స్వాగతము|<span style="color:white;">స్వాగతం!</span>]]! [[దస్త్రం:Wikipedia-logo.png|40px]]</span></div></div> Ragul N గారు, తెలుగు వికీపీడియాకు [[వికీపీడియా:కొత్త సభ్యులకు స్వాగతము|స్వాగతం!]] వికీపీడియాలో సభ్యులైనందుకు అభినందనలు. {{#if:{{#mentor:{{BASEPAGENAME}}}}|<div style="align: center; padding: 1em; border: solid 2px Orange; background-color: light grey;"> వికీపీడియాలో దిద్దుబాట్లు ఎలా చెయ్యాలో మీకు వివరించేందుకు, మీ సందేహాలను తీర్చేందుకూ [[వాడుకరి:{{#mentor:{{BASEPAGENAME}}}}]] గారిని ప్రత్యేకంగా మీకోసం గురువుగా కేటాయించారు. ఏ సంకోచమూ లేకుండా వారిని మీ సందేహాలు అడగవచ్చు. మీకు [[ప్రత్యేక:Homepage|ప్రత్యేకంగా ఒక హోంపేజీ]] కూడా ఉంది చూడండి. అక్కడ మీకవసరమైన ఏ సహాయమైనా చేసేందుకు {{#mentor:{{BASEPAGENAME}}}} గారు సిద్ధంగా ఉన్నారు. వారిని [[ప్రత్యేక:Homepage|పలకరించండి]].</div>|}} * [[దస్త్రం:Wikipedia Gurinchi Meeku Telusa?.pdf|thumb|పై బొమ్మపై నొక్కి తెలుగు వికీపీడియాను పరిచయం చేసే పుస్తకం చూడండి.]][[:s:వికీపీడియాలో రచనలు చేయుట|వికీపీడియాలో రచనలు ఎలా చెయ్యాలో చెప్పే పుస్తకం]] చూడండి. తెలుగు వ్యాసరచన గురించి [[విషయ వ్యక్తీకరణ]], కంప్యూటర్ లో తెలుగు టైపు చెయ్యడం గురించి [[వికీపీడియా:టైపింగు సహాయం|టైపింగు సహాయం]], [[కీ బోర్డు]] వ్యాసాలు ఉపయోగపడతాయి. * "మరియు" అనే పదం తెలుగుకు సహజమైన వాడుక కాదు. ప్రామాణిక ప్రచురణల్లో దాన్ని వాడరు. వికీపీడియాలో కూడా దాన్ని వాడరాదు. మరింత సమాచారం కోసం [[వికీపీడియా:శైలి/భాష]] చూడండి. * వికీపీడియాలో ప్రతీ పేజీకి అనుబంధంగా ఒక చర్చ పేజీ ఉంటుంది. వ్యాస విషయానికి సంబంధించిన చర్చ, సంబంధిత చర్చ పేజీలో చెయ్యాలి. మీ వాడుకరి పేజీకి కూడా అనుబంధంగా చర్చ పేజీ ఉంది. ఆ పేజీలోనే ఈ స్వాగత సందేశం పెట్టాను, గమనించారా? * చర్చ పేజీల్లో ఏమైనా రాసినపుడు దాని పక్కన సంతకం పెట్టాలి. నాలుగు టిల్డెలతో (టిల్డె అంటే - కీబోర్డులో "1" అంకె మీటకు ఎడమ పక్కన ఉన్న మీట. షిఫ్ట్ కీతో కలిపి దాన్ని నొక్కాలి.) <nowiki>~~~~</nowiki> ఇలా రాస్తే మీ పేరు, తేదీ, టైము ముద్రితమౌతాయి - అదే సంతకం! దిద్దుబాటు పెట్టె (వికీలో ఎక్కడైనా సరే.., రాసేది, ఇప్పుడు నేను ఇదంతా రాసినదీ దిద్దుబాటు పెట్టెలోనే) పైభాగం లోని ([[File:OOUI JS signature icon LTR.png|20px]]) బొమ్మపై నొక్కినా సంతకం చేరుతుంది. (సంతకం, చర్చ పేజీల్లో మాత్రమే చెయ్యాలి. వ్యాస పేజీలలో చెయ్యరాదు.) చర్చ పేజీలను [[వికీపీడియా:చర్చ పేజీలను ఉపయోగించడం ఎలా|ఎలా ఉపయోగించుకోవాలో]] తెలుసుకోండి. * వికీపీడియాలో విజ్ఞాన సర్వస్వం పేజీలే కాకుండా వాటికి ఉపయోగపడే అనేక ఇతర పేజీలు కూడా ఉంటాయి. ఇవన్నీ వేరువేరు [[వికీపీడియా:పేరుబరి|పేరుబరుల్లో]] ఉంటాయి. ఈ పేజీల పేర్లకు ముందు ఆ పేరుబరి పేరు వస్తుంది - "వికీపీడియా:" "వాడుకరి:" "మూస:" "వర్గం:" -ఇలాగ (విజ్ఞాన సర్వస పేజీలకు ముందు ఇలాంటిదేమీ ఉండదు.). ఈ పేజీలకు కూడా అనుంబంధంగా చర్చ పేజీలుంటాయి. * వికీ గురించి, వికీపద్ధతుల గురించీ, వికీలో పనిచెయ్యడం గురించీ [[సహాయం:పరిచయం|తెలుసుకోండి]], ఇతరులకు చెప్పండి. * వికీపీడియాలో సవరణలు చెయ్యాలంటే కొత్తవారికి "విజువల్ ఎడిటరు" తేలిగ్గా, చాలా సౌకర్యంగా ఉంటుంది. దాన్ని మీ డిఫాల్టు ఎడిటరుగా ఎంచుకోండి. [[సహాయం:విజువల్ ఎడిటరును ఎంచుకోవడం|ఎలా ఎంచుకోవాలో]] తెలుసుకోండి. ---- ఇకపోతే.. * ఆంధ్రప్రదేశ్, తెలంగాణాల్లోని దాదాపుగా ప్రతీ ఊరికీ, మండలానికీ, జిల్లాకీ, పట్టణానికీ, నగరానికీ వికీలో పేజీ ఉంది. మీ ఊరి పేజీ చూడండి. అందులో సవరణలు ఏమైనా అవసరమనుకుంటే చేసెయ్యండి. వెనకాడకండి. * ప్రతీ తెలుగు సినిమాకీ ఒక పేజీ పెట్టాలనేది సంకల్పం. అందులో మీరూ పాలుపంచుకోవచ్చు. * [[మానవ పరిణామం]], [[మాయాబజార్]], [[ఇస్రో]], [[ఘట్టమనేని కృష్ణ| కృష్ణ (సినిమా నటుడు)]], [[జవాహర్ లాల్ నెహ్రూ]], [[మహా ఘాత పరికల్పన|చంద్రుడెలా పుట్టాడు]], [[తిరుమల ప్రసాదం]], [[హిరోషిమా, నాగసాకిలపై అణ్వస్త్ర దాడులు]], [[కొండారెడ్డి బురుజు]],..ఇలాంటి వేలాది వ్యాసాలు ఉన్నవి. రండి. విజ్ఞాన సర్వస్వ ప్రపంచంలో విహరించండి. ఇక్కడ రాయండి. తప్పులను సరిదిద్దండి. ఒప్పులకు మెరుగులు పెట్టండి. ------ * తెలుగు వికీ సభ్యులు అభిప్రాయాలు పంచుకొనే [http://groups.google.com/group/teluguwiki తెవికీ గూగుల్ గుంపు]లో చేరండి. ఫేస్బుక్ వాడేవారైతే [https://www.facebook.com/groups/560945180622204/ తెలుగు వికీపీడియా సముదాయ పేజీ] ఇష్టపడండి. * ఈ సైటు గురించి [[వికీపీడియా:అభిప్రాయాలు|అభిప్రాయాలు]] తెలపండి. * వికీపీడియాను ఉపయోగిస్తున్నప్పుడు మీకేమయినా సందేహాలు వస్తే [http://te.wikipedia.org/w/index.php?title={{TALKPAGENAMEE}}&action=edit&section=new&preload=template:helpme-preload&preloadtitle=సందేహం ఇక్కడ] నొక్కి, మీ సందేహాన్ని అడగండి. వీలయినంత త్వరగా వికీ విధివిధానాలు తెలిసిన సభ్యులు మీ సందేహాన్ని నివృత్తి చేస్తారు. తెలుగు వికీపీడియాలో మళ్ళీ మళ్ళీ కలుద్దాం. [[బొమ్మ:Smile icon.png|25px]] &nbsp;<!-- Template:Welcome--> [[వాడుకరి:Nrgullapalli|Nrgullapalli]] ([[వాడుకరి చర్చ:Nrgullapalli|చర్చ]]) 00:59, 30 జూన్ 2025 (UTC) 2p8xj2y20nuzl5z1yvq6y3kdg76wdo1 3 458867 4595017 2025-06-30T00:59:45Z Nrgullapalli 11739 వికీపీడియాకు స్వాగతం! ([[WP:TW|TW]]) 4595017 wikitext text/x-wiki ==స్వాగతం== <!--{{Subst:Welcome}}~~~~ --> <div style="align: center; padding: 1em; border: solid 2px Orange; background-color: Orange;"> <div class="center"><span style="font-size:large; color:black;">Div2303 గారు, తెలుగు వికీపీడియాకు [[Wikipedia:కొత్త సభ్యులకు స్వాగతము|<span style="color:white;">స్వాగతం!</span>]]! [[దస్త్రం:Wikipedia-logo.png|40px]]</span></div></div> Div2303 గారు, తెలుగు వికీపీడియాకు [[వికీపీడియా:కొత్త సభ్యులకు స్వాగతము|స్వాగతం!]] వికీపీడియాలో సభ్యులైనందుకు అభినందనలు. {{#if:{{#mentor:{{BASEPAGENAME}}}}|<div style="align: center; padding: 1em; border: solid 2px Orange; background-color: light grey;"> వికీపీడియాలో దిద్దుబాట్లు ఎలా చెయ్యాలో మీకు వివరించేందుకు, మీ సందేహాలను తీర్చేందుకూ [[వాడుకరి:{{#mentor:{{BASEPAGENAME}}}}]] గారిని ప్రత్యేకంగా మీకోసం గురువుగా కేటాయించారు. ఏ సంకోచమూ లేకుండా వారిని మీ సందేహాలు అడగవచ్చు. మీకు [[ప్రత్యేక:Homepage|ప్రత్యేకంగా ఒక హోంపేజీ]] కూడా ఉంది చూడండి. అక్కడ మీకవసరమైన ఏ సహాయమైనా చేసేందుకు {{#mentor:{{BASEPAGENAME}}}} గారు సిద్ధంగా ఉన్నారు. వారిని [[ప్రత్యేక:Homepage|పలకరించండి]].</div>|}} * [[దస్త్రం:Wikipedia Gurinchi Meeku Telusa?.pdf|thumb|పై బొమ్మపై నొక్కి తెలుగు వికీపీడియాను పరిచయం చేసే పుస్తకం చూడండి.]][[:s:వికీపీడియాలో రచనలు చేయుట|వికీపీడియాలో రచనలు ఎలా చెయ్యాలో చెప్పే పుస్తకం]] చూడండి. తెలుగు వ్యాసరచన గురించి [[విషయ వ్యక్తీకరణ]], కంప్యూటర్ లో తెలుగు టైపు చెయ్యడం గురించి [[వికీపీడియా:టైపింగు సహాయం|టైపింగు సహాయం]], [[కీ బోర్డు]] వ్యాసాలు ఉపయోగపడతాయి. * "మరియు" అనే పదం తెలుగుకు సహజమైన వాడుక కాదు. ప్రామాణిక ప్రచురణల్లో దాన్ని వాడరు. వికీపీడియాలో కూడా దాన్ని వాడరాదు. మరింత సమాచారం కోసం [[వికీపీడియా:శైలి/భాష]] చూడండి. * వికీపీడియాలో ప్రతీ పేజీకి అనుబంధంగా ఒక చర్చ పేజీ ఉంటుంది. వ్యాస విషయానికి సంబంధించిన చర్చ, సంబంధిత చర్చ పేజీలో చెయ్యాలి. మీ వాడుకరి పేజీకి కూడా అనుబంధంగా చర్చ పేజీ ఉంది. ఆ పేజీలోనే ఈ స్వాగత సందేశం పెట్టాను, గమనించారా? * చర్చ పేజీల్లో ఏమైనా రాసినపుడు దాని పక్కన సంతకం పెట్టాలి. నాలుగు టిల్డెలతో (టిల్డె అంటే - కీబోర్డులో "1" అంకె మీటకు ఎడమ పక్కన ఉన్న మీట. షిఫ్ట్ కీతో కలిపి దాన్ని నొక్కాలి.) <nowiki>~~~~</nowiki> ఇలా రాస్తే మీ పేరు, తేదీ, టైము ముద్రితమౌతాయి - అదే సంతకం! దిద్దుబాటు పెట్టె (వికీలో ఎక్కడైనా సరే.., రాసేది, ఇప్పుడు నేను ఇదంతా రాసినదీ దిద్దుబాటు పెట్టెలోనే) పైభాగం లోని ([[File:OOUI JS signature icon LTR.png|20px]]) బొమ్మపై నొక్కినా సంతకం చేరుతుంది. (సంతకం, చర్చ పేజీల్లో మాత్రమే చెయ్యాలి. వ్యాస పేజీలలో చెయ్యరాదు.) చర్చ పేజీలను [[వికీపీడియా:చర్చ పేజీలను ఉపయోగించడం ఎలా|ఎలా ఉపయోగించుకోవాలో]] తెలుసుకోండి. * వికీపీడియాలో విజ్ఞాన సర్వస్వం పేజీలే కాకుండా వాటికి ఉపయోగపడే అనేక ఇతర పేజీలు కూడా ఉంటాయి. ఇవన్నీ వేరువేరు [[వికీపీడియా:పేరుబరి|పేరుబరుల్లో]] ఉంటాయి. ఈ పేజీల పేర్లకు ముందు ఆ పేరుబరి పేరు వస్తుంది - "వికీపీడియా:" "వాడుకరి:" "మూస:" "వర్గం:" -ఇలాగ (విజ్ఞాన సర్వస పేజీలకు ముందు ఇలాంటిదేమీ ఉండదు.). ఈ పేజీలకు కూడా అనుంబంధంగా చర్చ పేజీలుంటాయి. * వికీ గురించి, వికీపద్ధతుల గురించీ, వికీలో పనిచెయ్యడం గురించీ [[సహాయం:పరిచయం|తెలుసుకోండి]], ఇతరులకు చెప్పండి. * వికీపీడియాలో సవరణలు చెయ్యాలంటే కొత్తవారికి "విజువల్ ఎడిటరు" తేలిగ్గా, చాలా సౌకర్యంగా ఉంటుంది. దాన్ని మీ డిఫాల్టు ఎడిటరుగా ఎంచుకోండి. [[సహాయం:విజువల్ ఎడిటరును ఎంచుకోవడం|ఎలా ఎంచుకోవాలో]] తెలుసుకోండి. ---- ఇకపోతే.. * ఆంధ్రప్రదేశ్, తెలంగాణాల్లోని దాదాపుగా ప్రతీ ఊరికీ, మండలానికీ, జిల్లాకీ, పట్టణానికీ, నగరానికీ వికీలో పేజీ ఉంది. మీ ఊరి పేజీ చూడండి. అందులో సవరణలు ఏమైనా అవసరమనుకుంటే చేసెయ్యండి. వెనకాడకండి. * ప్రతీ తెలుగు సినిమాకీ ఒక పేజీ పెట్టాలనేది సంకల్పం. అందులో మీరూ పాలుపంచుకోవచ్చు. * [[మానవ పరిణామం]], [[మాయాబజార్]], [[ఇస్రో]], [[ఘట్టమనేని కృష్ణ| కృష్ణ (సినిమా నటుడు)]], [[జవాహర్ లాల్ నెహ్రూ]], [[మహా ఘాత పరికల్పన|చంద్రుడెలా పుట్టాడు]], [[తిరుమల ప్రసాదం]], [[హిరోషిమా, నాగసాకిలపై అణ్వస్త్ర దాడులు]], [[కొండారెడ్డి బురుజు]],..ఇలాంటి వేలాది వ్యాసాలు ఉన్నవి. రండి. విజ్ఞాన సర్వస్వ ప్రపంచంలో విహరించండి. ఇక్కడ రాయండి. తప్పులను సరిదిద్దండి. ఒప్పులకు మెరుగులు పెట్టండి. ------ * తెలుగు వికీ సభ్యులు అభిప్రాయాలు పంచుకొనే [http://groups.google.com/group/teluguwiki తెవికీ గూగుల్ గుంపు]లో చేరండి. ఫేస్బుక్ వాడేవారైతే [https://www.facebook.com/groups/560945180622204/ తెలుగు వికీపీడియా సముదాయ పేజీ] ఇష్టపడండి. * ఈ సైటు గురించి [[వికీపీడియా:అభిప్రాయాలు|అభిప్రాయాలు]] తెలపండి. * వికీపీడియాను ఉపయోగిస్తున్నప్పుడు మీకేమయినా సందేహాలు వస్తే [http://te.wikipedia.org/w/index.php?title={{TALKPAGENAMEE}}&action=edit&section=new&preload=template:helpme-preload&preloadtitle=సందేహం ఇక్కడ] నొక్కి, మీ సందేహాన్ని అడగండి. వీలయినంత త్వరగా వికీ విధివిధానాలు తెలిసిన సభ్యులు మీ సందేహాన్ని నివృత్తి చేస్తారు. తెలుగు వికీపీడియాలో మళ్ళీ మళ్ళీ కలుద్దాం. [[బొమ్మ:Smile icon.png|25px]] &nbsp;<!-- Template:Welcome--> [[వాడుకరి:Nrgullapalli|Nrgullapalli]] ([[వాడుకరి చర్చ:Nrgullapalli|చర్చ]]) 00:59, 30 జూన్ 2025 (UTC) 2qo6693fy1yk05n08zf1eaeoz2cuz7k 3 458868 4595018 2025-06-30T01:00:11Z Nrgullapalli 11739 వికీపీడియాకు స్వాగతం! ([[WP:TW|TW]]) 4595018 wikitext text/x-wiki ==స్వాగతం== <!--{{Subst:Welcome}}~~~~ --> <div style="align: center; padding: 1em; border: solid 2px Orange; background-color: Orange;"> <div class="center"><span style="font-size:large; color:black;">Sandeeasaro1994 గారు, తెలుగు వికీపీడియాకు [[Wikipedia:కొత్త సభ్యులకు స్వాగతము|<span style="color:white;">స్వాగతం!</span>]]! [[దస్త్రం:Wikipedia-logo.png|40px]]</span></div></div> Sandeeasaro1994 గారు, తెలుగు వికీపీడియాకు [[వికీపీడియా:కొత్త సభ్యులకు స్వాగతము|స్వాగతం!]] వికీపీడియాలో సభ్యులైనందుకు అభినందనలు. {{#if:{{#mentor:{{BASEPAGENAME}}}}|<div style="align: center; padding: 1em; border: solid 2px Orange; background-color: light grey;"> వికీపీడియాలో దిద్దుబాట్లు ఎలా చెయ్యాలో మీకు వివరించేందుకు, మీ సందేహాలను తీర్చేందుకూ [[వాడుకరి:{{#mentor:{{BASEPAGENAME}}}}]] గారిని ప్రత్యేకంగా మీకోసం గురువుగా కేటాయించారు. ఏ సంకోచమూ లేకుండా వారిని మీ సందేహాలు అడగవచ్చు. మీకు [[ప్రత్యేక:Homepage|ప్రత్యేకంగా ఒక హోంపేజీ]] కూడా ఉంది చూడండి. అక్కడ మీకవసరమైన ఏ సహాయమైనా చేసేందుకు {{#mentor:{{BASEPAGENAME}}}} గారు సిద్ధంగా ఉన్నారు. వారిని [[ప్రత్యేక:Homepage|పలకరించండి]].</div>|}} * [[దస్త్రం:Wikipedia Gurinchi Meeku Telusa?.pdf|thumb|పై బొమ్మపై నొక్కి తెలుగు వికీపీడియాను పరిచయం చేసే పుస్తకం చూడండి.]][[:s:వికీపీడియాలో రచనలు చేయుట|వికీపీడియాలో రచనలు ఎలా చెయ్యాలో చెప్పే పుస్తకం]] చూడండి. తెలుగు వ్యాసరచన గురించి [[విషయ వ్యక్తీకరణ]], కంప్యూటర్ లో తెలుగు టైపు చెయ్యడం గురించి [[వికీపీడియా:టైపింగు సహాయం|టైపింగు సహాయం]], [[కీ బోర్డు]] వ్యాసాలు ఉపయోగపడతాయి. * "మరియు" అనే పదం తెలుగుకు సహజమైన వాడుక కాదు. ప్రామాణిక ప్రచురణల్లో దాన్ని వాడరు. వికీపీడియాలో కూడా దాన్ని వాడరాదు. మరింత సమాచారం కోసం [[వికీపీడియా:శైలి/భాష]] చూడండి. * వికీపీడియాలో ప్రతీ పేజీకి అనుబంధంగా ఒక చర్చ పేజీ ఉంటుంది. వ్యాస విషయానికి సంబంధించిన చర్చ, సంబంధిత చర్చ పేజీలో చెయ్యాలి. మీ వాడుకరి పేజీకి కూడా అనుబంధంగా చర్చ పేజీ ఉంది. ఆ పేజీలోనే ఈ స్వాగత సందేశం పెట్టాను, గమనించారా? * చర్చ పేజీల్లో ఏమైనా రాసినపుడు దాని పక్కన సంతకం పెట్టాలి. నాలుగు టిల్డెలతో (టిల్డె అంటే - కీబోర్డులో "1" అంకె మీటకు ఎడమ పక్కన ఉన్న మీట. షిఫ్ట్ కీతో కలిపి దాన్ని నొక్కాలి.) <nowiki>~~~~</nowiki> ఇలా రాస్తే మీ పేరు, తేదీ, టైము ముద్రితమౌతాయి - అదే సంతకం! దిద్దుబాటు పెట్టె (వికీలో ఎక్కడైనా సరే.., రాసేది, ఇప్పుడు నేను ఇదంతా రాసినదీ దిద్దుబాటు పెట్టెలోనే) పైభాగం లోని ([[File:OOUI JS signature icon LTR.png|20px]]) బొమ్మపై నొక్కినా సంతకం చేరుతుంది. (సంతకం, చర్చ పేజీల్లో మాత్రమే చెయ్యాలి. వ్యాస పేజీలలో చెయ్యరాదు.) చర్చ పేజీలను [[వికీపీడియా:చర్చ పేజీలను ఉపయోగించడం ఎలా|ఎలా ఉపయోగించుకోవాలో]] తెలుసుకోండి. * వికీపీడియాలో విజ్ఞాన సర్వస్వం పేజీలే కాకుండా వాటికి ఉపయోగపడే అనేక ఇతర పేజీలు కూడా ఉంటాయి. ఇవన్నీ వేరువేరు [[వికీపీడియా:పేరుబరి|పేరుబరుల్లో]] ఉంటాయి. ఈ పేజీల పేర్లకు ముందు ఆ పేరుబరి పేరు వస్తుంది - "వికీపీడియా:" "వాడుకరి:" "మూస:" "వర్గం:" -ఇలాగ (విజ్ఞాన సర్వస పేజీలకు ముందు ఇలాంటిదేమీ ఉండదు.). ఈ పేజీలకు కూడా అనుంబంధంగా చర్చ పేజీలుంటాయి. * వికీ గురించి, వికీపద్ధతుల గురించీ, వికీలో పనిచెయ్యడం గురించీ [[సహాయం:పరిచయం|తెలుసుకోండి]], ఇతరులకు చెప్పండి. * వికీపీడియాలో సవరణలు చెయ్యాలంటే కొత్తవారికి "విజువల్ ఎడిటరు" తేలిగ్గా, చాలా సౌకర్యంగా ఉంటుంది. దాన్ని మీ డిఫాల్టు ఎడిటరుగా ఎంచుకోండి. [[సహాయం:విజువల్ ఎడిటరును ఎంచుకోవడం|ఎలా ఎంచుకోవాలో]] తెలుసుకోండి. ---- ఇకపోతే.. * ఆంధ్రప్రదేశ్, తెలంగాణాల్లోని దాదాపుగా ప్రతీ ఊరికీ, మండలానికీ, జిల్లాకీ, పట్టణానికీ, నగరానికీ వికీలో పేజీ ఉంది. మీ ఊరి పేజీ చూడండి. అందులో సవరణలు ఏమైనా అవసరమనుకుంటే చేసెయ్యండి. వెనకాడకండి. * ప్రతీ తెలుగు సినిమాకీ ఒక పేజీ పెట్టాలనేది సంకల్పం. అందులో మీరూ పాలుపంచుకోవచ్చు. * [[మానవ పరిణామం]], [[మాయాబజార్]], [[ఇస్రో]], [[ఘట్టమనేని కృష్ణ| కృష్ణ (సినిమా నటుడు)]], [[జవాహర్ లాల్ నెహ్రూ]], [[మహా ఘాత పరికల్పన|చంద్రుడెలా పుట్టాడు]], [[తిరుమల ప్రసాదం]], [[హిరోషిమా, నాగసాకిలపై అణ్వస్త్ర దాడులు]], [[కొండారెడ్డి బురుజు]],..ఇలాంటి వేలాది వ్యాసాలు ఉన్నవి. రండి. విజ్ఞాన సర్వస్వ ప్రపంచంలో విహరించండి. ఇక్కడ రాయండి. తప్పులను సరిదిద్దండి. ఒప్పులకు మెరుగులు పెట్టండి. ------ * తెలుగు వికీ సభ్యులు అభిప్రాయాలు పంచుకొనే [http://groups.google.com/group/teluguwiki తెవికీ గూగుల్ గుంపు]లో చేరండి. ఫేస్బుక్ వాడేవారైతే [https://www.facebook.com/groups/560945180622204/ తెలుగు వికీపీడియా సముదాయ పేజీ] ఇష్టపడండి. * ఈ సైటు గురించి [[వికీపీడియా:అభిప్రాయాలు|అభిప్రాయాలు]] తెలపండి. * వికీపీడియాను ఉపయోగిస్తున్నప్పుడు మీకేమయినా సందేహాలు వస్తే [http://te.wikipedia.org/w/index.php?title={{TALKPAGENAMEE}}&action=edit&section=new&preload=template:helpme-preload&preloadtitle=సందేహం ఇక్కడ] నొక్కి, మీ సందేహాన్ని అడగండి. వీలయినంత త్వరగా వికీ విధివిధానాలు తెలిసిన సభ్యులు మీ సందేహాన్ని నివృత్తి చేస్తారు. తెలుగు వికీపీడియాలో మళ్ళీ మళ్ళీ కలుద్దాం. [[బొమ్మ:Smile icon.png|25px]] &nbsp;<!-- Template:Welcome--> [[వాడుకరి:Nrgullapalli|Nrgullapalli]] ([[వాడుకరి చర్చ:Nrgullapalli|చర్చ]]) 01:00, 30 జూన్ 2025 (UTC) ermko3sg7perfm8i15pon5bh7m04jsh 3 458869 4595019 2025-06-30T01:00:30Z Nrgullapalli 11739 వికీపీడియాకు స్వాగతం! ([[WP:TW|TW]]) 4595019 wikitext text/x-wiki ==స్వాగతం== <!--{{Subst:Welcome}}~~~~ --> <div style="align: center; padding: 1em; border: solid 2px Orange; background-color: Orange;"> <div class="center"><span style="font-size:large; color:black;">Chau cuebas గారు, తెలుగు వికీపీడియాకు [[Wikipedia:కొత్త సభ్యులకు స్వాగతము|<span style="color:white;">స్వాగతం!</span>]]! [[దస్త్రం:Wikipedia-logo.png|40px]]</span></div></div> Chau cuebas గారు, తెలుగు వికీపీడియాకు [[వికీపీడియా:కొత్త సభ్యులకు స్వాగతము|స్వాగతం!]] వికీపీడియాలో సభ్యులైనందుకు అభినందనలు. {{#if:{{#mentor:{{BASEPAGENAME}}}}|<div style="align: center; padding: 1em; border: solid 2px Orange; background-color: light grey;"> వికీపీడియాలో దిద్దుబాట్లు ఎలా చెయ్యాలో మీకు వివరించేందుకు, మీ సందేహాలను తీర్చేందుకూ [[వాడుకరి:{{#mentor:{{BASEPAGENAME}}}}]] గారిని ప్రత్యేకంగా మీకోసం గురువుగా కేటాయించారు. ఏ సంకోచమూ లేకుండా వారిని మీ సందేహాలు అడగవచ్చు. మీకు [[ప్రత్యేక:Homepage|ప్రత్యేకంగా ఒక హోంపేజీ]] కూడా ఉంది చూడండి. అక్కడ మీకవసరమైన ఏ సహాయమైనా చేసేందుకు {{#mentor:{{BASEPAGENAME}}}} గారు సిద్ధంగా ఉన్నారు. వారిని [[ప్రత్యేక:Homepage|పలకరించండి]].</div>|}} * [[దస్త్రం:Wikipedia Gurinchi Meeku Telusa?.pdf|thumb|పై బొమ్మపై నొక్కి తెలుగు వికీపీడియాను పరిచయం చేసే పుస్తకం చూడండి.]][[:s:వికీపీడియాలో రచనలు చేయుట|వికీపీడియాలో రచనలు ఎలా చెయ్యాలో చెప్పే పుస్తకం]] చూడండి. తెలుగు వ్యాసరచన గురించి [[విషయ వ్యక్తీకరణ]], కంప్యూటర్ లో తెలుగు టైపు చెయ్యడం గురించి [[వికీపీడియా:టైపింగు సహాయం|టైపింగు సహాయం]], [[కీ బోర్డు]] వ్యాసాలు ఉపయోగపడతాయి. * "మరియు" అనే పదం తెలుగుకు సహజమైన వాడుక కాదు. ప్రామాణిక ప్రచురణల్లో దాన్ని వాడరు. వికీపీడియాలో కూడా దాన్ని వాడరాదు. మరింత సమాచారం కోసం [[వికీపీడియా:శైలి/భాష]] చూడండి. * వికీపీడియాలో ప్రతీ పేజీకి అనుబంధంగా ఒక చర్చ పేజీ ఉంటుంది. వ్యాస విషయానికి సంబంధించిన చర్చ, సంబంధిత చర్చ పేజీలో చెయ్యాలి. మీ వాడుకరి పేజీకి కూడా అనుబంధంగా చర్చ పేజీ ఉంది. ఆ పేజీలోనే ఈ స్వాగత సందేశం పెట్టాను, గమనించారా? * చర్చ పేజీల్లో ఏమైనా రాసినపుడు దాని పక్కన సంతకం పెట్టాలి. నాలుగు టిల్డెలతో (టిల్డె అంటే - కీబోర్డులో "1" అంకె మీటకు ఎడమ పక్కన ఉన్న మీట. షిఫ్ట్ కీతో కలిపి దాన్ని నొక్కాలి.) <nowiki>~~~~</nowiki> ఇలా రాస్తే మీ పేరు, తేదీ, టైము ముద్రితమౌతాయి - అదే సంతకం! దిద్దుబాటు పెట్టె (వికీలో ఎక్కడైనా సరే.., రాసేది, ఇప్పుడు నేను ఇదంతా రాసినదీ దిద్దుబాటు పెట్టెలోనే) పైభాగం లోని ([[File:OOUI JS signature icon LTR.png|20px]]) బొమ్మపై నొక్కినా సంతకం చేరుతుంది. (సంతకం, చర్చ పేజీల్లో మాత్రమే చెయ్యాలి. వ్యాస పేజీలలో చెయ్యరాదు.) చర్చ పేజీలను [[వికీపీడియా:చర్చ పేజీలను ఉపయోగించడం ఎలా|ఎలా ఉపయోగించుకోవాలో]] తెలుసుకోండి. * వికీపీడియాలో విజ్ఞాన సర్వస్వం పేజీలే కాకుండా వాటికి ఉపయోగపడే అనేక ఇతర పేజీలు కూడా ఉంటాయి. ఇవన్నీ వేరువేరు [[వికీపీడియా:పేరుబరి|పేరుబరుల్లో]] ఉంటాయి. ఈ పేజీల పేర్లకు ముందు ఆ పేరుబరి పేరు వస్తుంది - "వికీపీడియా:" "వాడుకరి:" "మూస:" "వర్గం:" -ఇలాగ (విజ్ఞాన సర్వస పేజీలకు ముందు ఇలాంటిదేమీ ఉండదు.). ఈ పేజీలకు కూడా అనుంబంధంగా చర్చ పేజీలుంటాయి. * వికీ గురించి, వికీపద్ధతుల గురించీ, వికీలో పనిచెయ్యడం గురించీ [[సహాయం:పరిచయం|తెలుసుకోండి]], ఇతరులకు చెప్పండి. * వికీపీడియాలో సవరణలు చెయ్యాలంటే కొత్తవారికి "విజువల్ ఎడిటరు" తేలిగ్గా, చాలా సౌకర్యంగా ఉంటుంది. దాన్ని మీ డిఫాల్టు ఎడిటరుగా ఎంచుకోండి. [[సహాయం:విజువల్ ఎడిటరును ఎంచుకోవడం|ఎలా ఎంచుకోవాలో]] తెలుసుకోండి. ---- ఇకపోతే.. * ఆంధ్రప్రదేశ్, తెలంగాణాల్లోని దాదాపుగా ప్రతీ ఊరికీ, మండలానికీ, జిల్లాకీ, పట్టణానికీ, నగరానికీ వికీలో పేజీ ఉంది. మీ ఊరి పేజీ చూడండి. అందులో సవరణలు ఏమైనా అవసరమనుకుంటే చేసెయ్యండి. వెనకాడకండి. * ప్రతీ తెలుగు సినిమాకీ ఒక పేజీ పెట్టాలనేది సంకల్పం. అందులో మీరూ పాలుపంచుకోవచ్చు. * [[మానవ పరిణామం]], [[మాయాబజార్]], [[ఇస్రో]], [[ఘట్టమనేని కృష్ణ| కృష్ణ (సినిమా నటుడు)]], [[జవాహర్ లాల్ నెహ్రూ]], [[మహా ఘాత పరికల్పన|చంద్రుడెలా పుట్టాడు]], [[తిరుమల ప్రసాదం]], [[హిరోషిమా, నాగసాకిలపై అణ్వస్త్ర దాడులు]], [[కొండారెడ్డి బురుజు]],..ఇలాంటి వేలాది వ్యాసాలు ఉన్నవి. రండి. విజ్ఞాన సర్వస్వ ప్రపంచంలో విహరించండి. ఇక్కడ రాయండి. తప్పులను సరిదిద్దండి. ఒప్పులకు మెరుగులు పెట్టండి. ------ * తెలుగు వికీ సభ్యులు అభిప్రాయాలు పంచుకొనే [http://groups.google.com/group/teluguwiki తెవికీ గూగుల్ గుంపు]లో చేరండి. ఫేస్బుక్ వాడేవారైతే [https://www.facebook.com/groups/560945180622204/ తెలుగు వికీపీడియా సముదాయ పేజీ] ఇష్టపడండి. * ఈ సైటు గురించి [[వికీపీడియా:అభిప్రాయాలు|అభిప్రాయాలు]] తెలపండి. * వికీపీడియాను ఉపయోగిస్తున్నప్పుడు మీకేమయినా సందేహాలు వస్తే [http://te.wikipedia.org/w/index.php?title={{TALKPAGENAMEE}}&action=edit&section=new&preload=template:helpme-preload&preloadtitle=సందేహం ఇక్కడ] నొక్కి, మీ సందేహాన్ని అడగండి. వీలయినంత త్వరగా వికీ విధివిధానాలు తెలిసిన సభ్యులు మీ సందేహాన్ని నివృత్తి చేస్తారు. తెలుగు వికీపీడియాలో మళ్ళీ మళ్ళీ కలుద్దాం. [[బొమ్మ:Smile icon.png|25px]] &nbsp;<!-- Template:Welcome--> [[వాడుకరి:Nrgullapalli|Nrgullapalli]] ([[వాడుకరి చర్చ:Nrgullapalli|చర్చ]]) 01:00, 30 జూన్ 2025 (UTC) 54535nkakwci99qccqrhse158k2m2j0 0 458870 4595020 2025-06-30T01:54:34Z Muralikrishna m 106628 "[[:en:Special:Redirect/revision/1296383315|Ganeshwar Shastri Dravid]]" పేజీని అనువదించి సృష్టించారు 4595020 wikitext text/x-wiki {{సమాచారపెట్టె వ్యక్తి|name=గణేశ్వర్ శాస్త్రి ద్రవిడ్|image=|alt=|caption=|birth_place=[[వారణాసి]], [[ఉత్తర ప్రదేశ్]], భారతదేశం|occupation=వేద పండితుడు, జ్యోతిష్యుడు|known_for=వేద జ్యోతిషశాస్త్రం, రామమందిర ప్రతిష్టకు ముహూర్త నిర్ధారణ|awards=[[పద్మశ్రీ పురస్కారం]] (2025)|honorific prefix=ఆచార్య}} '''పండిట్ గణేశ్వర్ శాస్త్రి ద్రవిడ్''', [[ఉత్తర ప్రదేశ్]] రాష్ట్రంలోని [[కాశీ]]<nowiki/>కి చెందిన భారతీయ వేద పండితుడు, జ్యోతిష్కుడు, సంస్కృత విద్యావేత్త. సాంప్రదాయ హిందూ ఆచారాలు, వేద శాస్త్రాలు, జ్యోతిషశాస్త్రానికి చేసిన కృషికి ఆయన విస్తృతంగా గుర్తింపు పొందాడు. సాహిత్యం, విద్యారంగంలో విశిష్ట సేవలకు గాను 2025లో భారతదేశపు నాల్గవ అత్యున్నత పౌర పురస్కారం [[పద్మశ్రీ పురస్కారం|పద్మశ్రీ]] ఆయనకు ప్రదానం చేశారు.<ref>{{Cite web|date=22 January 2024|title=जानें कौन हैं गणेश्वर शास्त्री द्रविड़ जिन्होंने राम मंदिर प्राण प्रतिष्ठा का शुभ मुहूर्त निर्धारित किया|url=https://www.india.com/hindi-news/faith-hindi/know-who-is-ganeshwar-shastri-dravid-who-determined-the-auspicious-time-for-the-ram-madir-pran-pratishtha-time-6608273/|access-date=17 June 2025|website=India.com (Hindi)}}</ref><ref>{{Cite web|date=22 January 2024|title=कौन हैं पंडित गणेश्वर शास्त्री द्रविड़, जिन्होंने अयोध्या में रामलला की मूर्तिपूजा का शुभ मुहूर्त निर्धारित किया|url=https://zeenews.india.com/hindi/india/up-uttarakhand/varanasi/who-is-pandit-ganeshwar-shastri-who-determined-auspicious-time-for-consecration-of-ramlala-ayodhya/2026969|access-date=17 June 2025|website=Zee News (Hindi)}}</ref><ref>{{Cite web|date=29 April 2025|title=पंडित गणेश्वर शास्त्री द्रविड़ को पारंपरिक ढेर पहन कपड़े में मिला पद्म श्री, जानें उनके बारे में|url=https://zeenews.india.com/hindi/religion/pandit-ganeshwar-shastri-dravid-received-padma-shri-in-indian-attire-dhoti-know-more-about-him/2735081|access-date=17 June 2025|website=Zee News (Hindi)}}</ref><ref>{{Cite web|date=25 January 2025|title=Padma Awards 2025 announced|url=https://www.pib.gov.in/PressReleasePage.aspx?PRID=2096285|access-date=7 June 2025|website=Press Information Bureau|publisher=Ministry of Home Affairs, Government of India}}</ref><ref>{{Cite web|date=28 April 2025|title=Padma Awards 2025 – Notifications|url=https://www.padmaawards.gov.in/Document/pdf/notifications/PadmaAwards/2025.pdf|access-date=8 June 2025|website=Padma Awards (Official)|publisher=Ministry of Home Affairs, Government of India}}</ref><ref>{{Cite web|date=27 January 2025|title=Who is Padma Shri‑awarded Ganeshwar Shastri Dravid? History|url=https://www.abplive.com/photo-gallery/astro/who-is-padma-shri-awarded-ganeshwar-shastri-dravid-history-2870913|access-date=17 June 2025|website=ABP Live}}</ref> కెరీర్ ఆయన వేద పండితుల ప్రతిష్టాత్మక సంస్థ అయిన కాశీ విద్వత్ పరిషత్ తో అనుబంధం కలిగి ఉన్నాడు. వేద జ్ఞానం, జ్యోతిషశాస్త్రం సంరక్షణ, ప్రోత్సాహానికి ఆయన గణనీయంగా దోహదపడ్డాడు. అత్యంత విస్తృతంగా గుర్తించబడిన ఆయన చేసిన పనుల్లో ఒకటి, [[అయోధ్య]] [[అయోధ్య రామమందిరం|రామ మందిరం]]<nowiki/>లో శ్రీరాముడి ప్రాణ ప్రతిష్ఠకు 2024 జనవరి 22న నిర్ణయించిన మేష లగ్నంలో అభిజిత్‌ ముహూర్తం.<ref>{{Cite news|url=https://www.eenadu.net/telugu-news/india/general/0700/123238675|title=Ayodhya Ram Mandir: అయోధ్య ప్రాణప్రతిష్ఠకు 84 సెకన్ల అద్భుత ముహూర్తం|work=EENADU|access-date=2025-06-30|language=te}}</ref><ref name="toi-padma">{{Cite news|url=https://timesofindia.indiatimes.com/city/varanasi/padma-shri-received-by-kashi-vedic-scholar-dravid-ganeshwar-shastri/articleshow/120742028.cms|title=Padma Shri received by Kashi Vedic scholar Dravid Ganeshwar Shastri|date=27 January 2025|work=The Times of India|access-date=17 June 2025}}</ref><ref name="hindupost">{{Cite news|url=https://hindupost.in/news/shri-ganeshwar-shastri-dravid-the-unsung-vedic-luminary-behind-bharats-sacred-moments-honored-with-padma-shri/|title=Shri Ganeshwar Shastri Dravid – the unsung Vedic luminary behind Bharat’s sacred moments honored with Padma Shri|date=27 January 2025|work=Hindu Post|access-date=17 June 2025}}</ref><ref>{{Cite web|date=20 January 2024|title=Renowned astrologer Ganeshwar Shastri Dravid to oversee Pran Pratishtha rituals in Ayodhya|url=https://timesofindia.indiatimes.com/city/varanasi/renowned-astrologer-ganeshwar-shastri-dravid-to-oversee-pran-pratishtha-rituals-in-ayodhya/articleshow/107021429.cms|access-date=17 June 2025|website=The Times of India}}</ref><ref>{{Cite web|date=22 January 2024|title=अयोध्या राम मंदिर उद्घाटन: रामलल्ला की मूर्तिपूजा के शुभ समय का निर्धारण करने वाले पंडित गणेश्वर शास्त्री का परिचय|url=https://www.livehindustan.com/uttar-pradesh/story-ayodhya-ram-temple-inauguration-who-is-pandit-ganeshwar-shastri-who-determined-the-auspicious-time-for-the-consecration-of-ramlala-read-profile-9107613.html|access-date=17 June 2025|website=Live Hindustan (Hindi)}}</ref><ref>{{Cite web|date=29 April 2025|title=वाराणसी के 10 शख्सियतों में पद्म श्री से सम्मानित गणेश्वर शास्त्री, राम मंदिर समारोह में निभाई भूमिका|url=https://www.bhaskar.com/local/uttar-pradesh/varanasi/news/uttar-pradesh-varanasi-kashi-10-personalities-writer-ram-bahadur-rai-sadhvi-ritambhara-devi-honored-padma-shri-ganeshwar-shastri-ram-temple-134361012.html|access-date=17 June 2025|website=Dainik Bhaskar}}</ref> తన వేద వృత్తితో పాటు, వారణాసి నుండి ప్రధానమంత్రి [[నరేంద్ర మోదీ|నరేంద్ర మోడీ]] [[2024 భారత సార్వత్రిక ఎన్నికలు|2024 లోక్సభ ఎన్నిక]]<nowiki/>లలో నామినేషన్ కోసం ప్రతిపాదించిన వారిలో ఆయన ఒకడు.<ref name="ndtv">{{Cite news|url=https://ndtv.in/india/who-is-ganeshwar-shastri-dravid-seen-with-pm-narendra-modi-while-filing-nomination-from-varanasi-5659857|title=Who is Ganeshwar Shastri Dravid, seen with PM Narendra Modi while filing nomination from Varanasi?|date=14 May 2024|work=NDTV|access-date=17 June 2025}}</ref><ref name="amarujala-proposer">{{Cite news|url=https://www.amarujala.com/uttar-pradesh/varanasi/padma-award-2025-kashi-scholar-pandit-ganeshwar-shastri-dravid-proposer-of-pm-modi-awarded-padma-shri-ann-2870930|title=Padma Shri awarded to Ganeshwar Shastri Dravid, proposer of PM Modi|date=29 April 2025|work=Amar Ujala|access-date=17 June 2025}}</ref> == గుర్తింపు == సంస్కృత పాండిత్యము, జ్యోతిషశాస్త్రం, రామ మందిర వేడుకలలో ఆయన కీలక పాత్రకు గుర్తింపుగా పండిట్ గణేశ్వర్ శాస్త్రి ద్రవిడ్ కు 2025లో భారత ప్రభుత్వం [[పద్మశ్రీ పురస్కారం|పద్మశ్రీ]] ప్రదానం చేసింది.<ref name="ht-padma">{{Cite news|url=https://www.hindustantimes.com/cities/lucknow-news/four-from-up-among-padma-shri-awardees-101745868905746.html|title=Four from UP among Padma Shri awardees|date=26 January 2025|work=Hindustan Times|access-date=17 June 2025}}</ref><ref name="ie-padma">{{Cite news|url=https://indianexpress.com/article/india/key-figures-behind-ram-temple-opening-among-padma-shri-awardees-9799505/|title=Key figures behind Ram Temple opening among Padma Shri awardees|date=27 January 2025|work=Indian Express|access-date=17 June 2025}}</ref><ref name="republic">{{Cite news|url=https://www.republicbharat.com/india/uttar-pradesh/renowned-vedic-scholar-ganeshwar-shastri-dravid-receives-padma-shri-award|title=Renowned Vedic scholar Ganeshwar Shastri Dravid receives Padma Shri award|date=27 January 2025|work=Republic Bharat|access-date=17 June 2025}}</ref><ref name="etvbharat">{{Cite news|url=https://www.etvbharat.com/en/!bharat/journalist-astrologer-from-varanasi-get-padma-awards-enn25012602351|title=Journalist, astrologer from Varanasi get Padma Awards|date=26 January 2025|work=ETV Bharat|access-date=17 June 2025}}</ref> == ఇవి కూడా చూడండి == * [[అయోధ్య రామమందిరం]] == మూలాలు == [[వర్గం:జీవిస్తున్న ప్రజలు]] sge4ohtn3luilr5g43usb64qwdw67hl 4595021 4595020 2025-06-30T01:55:01Z Muralikrishna m 106628 4595021 wikitext text/x-wiki {{సమాచారపెట్టె వ్యక్తి|name=గణేశ్వర్ శాస్త్రి ద్రవిడ్|image=|alt=|caption=|birth_place=[[వారణాసి]], [[ఉత్తర ప్రదేశ్]], భారతదేశం|occupation=వేద పండితుడు, జ్యోతిష్యుడు|known_for=వేద జ్యోతిషశాస్త్రం, రామమందిర ప్రతిష్టకు ముహూర్త నిర్ధారణ|awards=[[పద్మశ్రీ పురస్కారం]] (2025)|honorific prefix=ఆచార్య}} '''పండిట్ గణేశ్వర్ శాస్త్రి ద్రవిడ్''', [[ఉత్తర ప్రదేశ్]] రాష్ట్రంలోని [[కాశీ]]<nowiki/>కి చెందిన భారతీయ వేద పండితుడు, జ్యోతిష్కుడు, సంస్కృత విద్యావేత్త. సాంప్రదాయ హిందూ ఆచారాలు, వేద శాస్త్రాలు, జ్యోతిషశాస్త్రానికి చేసిన కృషికి ఆయన విస్తృతంగా గుర్తింపు పొందాడు. సాహిత్యం, విద్యారంగంలో విశిష్ట సేవలకు గాను 2025లో భారతదేశపు నాల్గవ అత్యున్నత పౌర పురస్కారం [[పద్మశ్రీ పురస్కారం|పద్మశ్రీ]] ఆయనకు ప్రదానం చేశారు.<ref>{{Cite web|date=22 January 2024|title=जानें कौन हैं गणेश्वर शास्त्री द्रविड़ जिन्होंने राम मंदिर प्राण प्रतिष्ठा का शुभ मुहूर्त निर्धारित किया|url=https://www.india.com/hindi-news/faith-hindi/know-who-is-ganeshwar-shastri-dravid-who-determined-the-auspicious-time-for-the-ram-madir-pran-pratishtha-time-6608273/|access-date=17 June 2025|website=India.com (Hindi)}}</ref><ref>{{Cite web|date=22 January 2024|title=कौन हैं पंडित गणेश्वर शास्त्री द्रविड़, जिन्होंने अयोध्या में रामलला की मूर्तिपूजा का शुभ मुहूर्त निर्धारित किया|url=https://zeenews.india.com/hindi/india/up-uttarakhand/varanasi/who-is-pandit-ganeshwar-shastri-who-determined-auspicious-time-for-consecration-of-ramlala-ayodhya/2026969|access-date=17 June 2025|website=Zee News (Hindi)}}</ref><ref>{{Cite web|date=29 April 2025|title=पंडित गणेश्वर शास्त्री द्रविड़ को पारंपरिक ढेर पहन कपड़े में मिला पद्म श्री, जानें उनके बारे में|url=https://zeenews.india.com/hindi/religion/pandit-ganeshwar-shastri-dravid-received-padma-shri-in-indian-attire-dhoti-know-more-about-him/2735081|access-date=17 June 2025|website=Zee News (Hindi)}}</ref><ref>{{Cite web|date=25 January 2025|title=Padma Awards 2025 announced|url=https://www.pib.gov.in/PressReleasePage.aspx?PRID=2096285|access-date=7 June 2025|website=Press Information Bureau|publisher=Ministry of Home Affairs, Government of India}}</ref><ref>{{Cite web|date=28 April 2025|title=Padma Awards 2025 – Notifications|url=https://www.padmaawards.gov.in/Document/pdf/notifications/PadmaAwards/2025.pdf|access-date=8 June 2025|website=Padma Awards (Official)|publisher=Ministry of Home Affairs, Government of India}}</ref><ref>{{Cite web|date=27 January 2025|title=Who is Padma Shri‑awarded Ganeshwar Shastri Dravid? History|url=https://www.abplive.com/photo-gallery/astro/who-is-padma-shri-awarded-ganeshwar-shastri-dravid-history-2870913|access-date=17 June 2025|website=ABP Live}}</ref> == కెరీర్ == ఆయన వేద పండితుల ప్రతిష్టాత్మక సంస్థ అయిన కాశీ విద్వత్ పరిషత్ తో అనుబంధం కలిగి ఉన్నాడు. వేద జ్ఞానం, జ్యోతిషశాస్త్రం సంరక్షణ, ప్రోత్సాహానికి ఆయన గణనీయంగా దోహదపడ్డాడు. అత్యంత విస్తృతంగా గుర్తించబడిన ఆయన చేసిన పనుల్లో ఒకటి, [[అయోధ్య]] [[అయోధ్య రామమందిరం|రామ మందిరం]]<nowiki/>లో శ్రీరాముడి ప్రాణ ప్రతిష్ఠకు 2024 జనవరి 22న నిర్ణయించిన మేష లగ్నంలో అభిజిత్‌ ముహూర్తం.<ref>{{Cite news|url=https://www.eenadu.net/telugu-news/india/general/0700/123238675|title=Ayodhya Ram Mandir: అయోధ్య ప్రాణప్రతిష్ఠకు 84 సెకన్ల అద్భుత ముహూర్తం|work=EENADU|access-date=2025-06-30|language=te}}</ref><ref name="toi-padma">{{Cite news|url=https://timesofindia.indiatimes.com/city/varanasi/padma-shri-received-by-kashi-vedic-scholar-dravid-ganeshwar-shastri/articleshow/120742028.cms|title=Padma Shri received by Kashi Vedic scholar Dravid Ganeshwar Shastri|date=27 January 2025|work=The Times of India|access-date=17 June 2025}}</ref><ref name="hindupost">{{Cite news|url=https://hindupost.in/news/shri-ganeshwar-shastri-dravid-the-unsung-vedic-luminary-behind-bharats-sacred-moments-honored-with-padma-shri/|title=Shri Ganeshwar Shastri Dravid – the unsung Vedic luminary behind Bharat’s sacred moments honored with Padma Shri|date=27 January 2025|work=Hindu Post|access-date=17 June 2025}}</ref><ref>{{Cite web|date=20 January 2024|title=Renowned astrologer Ganeshwar Shastri Dravid to oversee Pran Pratishtha rituals in Ayodhya|url=https://timesofindia.indiatimes.com/city/varanasi/renowned-astrologer-ganeshwar-shastri-dravid-to-oversee-pran-pratishtha-rituals-in-ayodhya/articleshow/107021429.cms|access-date=17 June 2025|website=The Times of India}}</ref><ref>{{Cite web|date=22 January 2024|title=अयोध्या राम मंदिर उद्घाटन: रामलल्ला की मूर्तिपूजा के शुभ समय का निर्धारण करने वाले पंडित गणेश्वर शास्त्री का परिचय|url=https://www.livehindustan.com/uttar-pradesh/story-ayodhya-ram-temple-inauguration-who-is-pandit-ganeshwar-shastri-who-determined-the-auspicious-time-for-the-consecration-of-ramlala-read-profile-9107613.html|access-date=17 June 2025|website=Live Hindustan (Hindi)}}</ref><ref>{{Cite web|date=29 April 2025|title=वाराणसी के 10 शख्सियतों में पद्म श्री से सम्मानित गणेश्वर शास्त्री, राम मंदिर समारोह में निभाई भूमिका|url=https://www.bhaskar.com/local/uttar-pradesh/varanasi/news/uttar-pradesh-varanasi-kashi-10-personalities-writer-ram-bahadur-rai-sadhvi-ritambhara-devi-honored-padma-shri-ganeshwar-shastri-ram-temple-134361012.html|access-date=17 June 2025|website=Dainik Bhaskar}}</ref> తన వేద వృత్తితో పాటు, వారణాసి నుండి ప్రధానమంత్రి [[నరేంద్ర మోదీ|నరేంద్ర మోడీ]] [[2024 భారత సార్వత్రిక ఎన్నికలు|2024 లోక్సభ ఎన్నిక]]<nowiki/>లలో నామినేషన్ కోసం ప్రతిపాదించిన వారిలో ఆయన ఒకడు.<ref name="ndtv">{{Cite news|url=https://ndtv.in/india/who-is-ganeshwar-shastri-dravid-seen-with-pm-narendra-modi-while-filing-nomination-from-varanasi-5659857|title=Who is Ganeshwar Shastri Dravid, seen with PM Narendra Modi while filing nomination from Varanasi?|date=14 May 2024|work=NDTV|access-date=17 June 2025}}</ref><ref name="amarujala-proposer">{{Cite news|url=https://www.amarujala.com/uttar-pradesh/varanasi/padma-award-2025-kashi-scholar-pandit-ganeshwar-shastri-dravid-proposer-of-pm-modi-awarded-padma-shri-ann-2870930|title=Padma Shri awarded to Ganeshwar Shastri Dravid, proposer of PM Modi|date=29 April 2025|work=Amar Ujala|access-date=17 June 2025}}</ref> == గుర్తింపు == సంస్కృత పాండిత్యము, జ్యోతిషశాస్త్రం, రామ మందిర వేడుకలలో ఆయన కీలక పాత్రకు గుర్తింపుగా పండిట్ గణేశ్వర్ శాస్త్రి ద్రవిడ్ కు 2025లో భారత ప్రభుత్వం [[పద్మశ్రీ పురస్కారం|పద్మశ్రీ]] ప్రదానం చేసింది.<ref name="ht-padma">{{Cite news|url=https://www.hindustantimes.com/cities/lucknow-news/four-from-up-among-padma-shri-awardees-101745868905746.html|title=Four from UP among Padma Shri awardees|date=26 January 2025|work=Hindustan Times|access-date=17 June 2025}}</ref><ref name="ie-padma">{{Cite news|url=https://indianexpress.com/article/india/key-figures-behind-ram-temple-opening-among-padma-shri-awardees-9799505/|title=Key figures behind Ram Temple opening among Padma Shri awardees|date=27 January 2025|work=Indian Express|access-date=17 June 2025}}</ref><ref name="republic">{{Cite news|url=https://www.republicbharat.com/india/uttar-pradesh/renowned-vedic-scholar-ganeshwar-shastri-dravid-receives-padma-shri-award|title=Renowned Vedic scholar Ganeshwar Shastri Dravid receives Padma Shri award|date=27 January 2025|work=Republic Bharat|access-date=17 June 2025}}</ref><ref name="etvbharat">{{Cite news|url=https://www.etvbharat.com/en/!bharat/journalist-astrologer-from-varanasi-get-padma-awards-enn25012602351|title=Journalist, astrologer from Varanasi get Padma Awards|date=26 January 2025|work=ETV Bharat|access-date=17 June 2025}}</ref> == ఇవి కూడా చూడండి == * [[అయోధ్య రామమందిరం]] == మూలాలు == [[వర్గం:జీవిస్తున్న ప్రజలు]] ayr0thvrcahkckjgxxsczbc6ueon4kv 4595024 4595021 2025-06-30T01:58:21Z Muralikrishna m 106628 4595024 wikitext text/x-wiki {{సమాచారపెట్టె వ్యక్తి|name=గణేశ్వర్ శాస్త్రి ద్రవిడ్|image=|alt=|caption=|birth_place=[[వారణాసి]], [[ఉత్తర ప్రదేశ్]], భారతదేశం|occupation=వేద పండితుడు, జ్యోతిష్యుడు|known_for=వేద జ్యోతిషశాస్త్రం, రామమందిర ప్రతిష్టకు ముహూర్త నిర్ధారణ|awards=[[పద్మశ్రీ పురస్కారం]] (2025)|honorific prefix=ఆచార్య}} '''పండిట్ గణేశ్వర్ శాస్త్రి ద్రవిడ్''', [[ఉత్తర ప్రదేశ్]] రాష్ట్రంలోని [[కాశీ]]<nowiki/>కి చెందిన భారతీయ వేద పండితుడు, జ్యోతిష్కుడు, సంస్కృత విద్యావేత్త. సాంప్రదాయ హిందూ ఆచారాలు, వేద శాస్త్రాలు, జ్యోతిషశాస్త్రానికి చేసిన కృషికి ఆయన విస్తృతంగా గుర్తింపు పొందాడు. సాహిత్యం, విద్యారంగంలో విశిష్ట సేవలకు గాను 2025లో భారతదేశపు నాల్గవ అత్యున్నత పౌర పురస్కారం [[పద్మశ్రీ పురస్కారం|పద్మశ్రీ]] ఆయనకు ప్రదానం చేశారు.<ref>{{Cite web|date=22 January 2024|title=जानें कौन हैं गणेश्वर शास्त्री द्रविड़ जिन्होंने राम मंदिर प्राण प्रतिष्ठा का शुभ मुहूर्त निर्धारित किया|url=https://www.india.com/hindi-news/faith-hindi/know-who-is-ganeshwar-shastri-dravid-who-determined-the-auspicious-time-for-the-ram-madir-pran-pratishtha-time-6608273/|access-date=17 June 2025|website=India.com (Hindi)}}</ref><ref>{{Cite web|date=22 January 2024|title=कौन हैं पंडित गणेश्वर शास्त्री द्रविड़, जिन्होंने अयोध्या में रामलला की मूर्तिपूजा का शुभ मुहूर्त निर्धारित किया|url=https://zeenews.india.com/hindi/india/up-uttarakhand/varanasi/who-is-pandit-ganeshwar-shastri-who-determined-auspicious-time-for-consecration-of-ramlala-ayodhya/2026969|access-date=17 June 2025|website=Zee News (Hindi)}}</ref><ref>{{Cite web|date=29 April 2025|title=पंडित गणेश्वर शास्त्री द्रविड़ को पारंपरिक ढेर पहन कपड़े में मिला पद्म श्री, जानें उनके बारे में|url=https://zeenews.india.com/hindi/religion/pandit-ganeshwar-shastri-dravid-received-padma-shri-in-indian-attire-dhoti-know-more-about-him/2735081|access-date=17 June 2025|website=Zee News (Hindi)}}</ref><ref>{{Cite web|date=25 January 2025|title=Padma Awards 2025 announced|url=https://www.pib.gov.in/PressReleasePage.aspx?PRID=2096285|access-date=7 June 2025|website=Press Information Bureau|publisher=Ministry of Home Affairs, Government of India}}</ref><ref>{{Cite web|date=28 April 2025|title=Padma Awards 2025 – Notifications|url=https://www.padmaawards.gov.in/Document/pdf/notifications/PadmaAwards/2025.pdf|access-date=8 June 2025|website=Padma Awards (Official)|publisher=Ministry of Home Affairs, Government of India}}</ref><ref>{{Cite web|date=27 January 2025|title=Who is Padma Shri‑awarded Ganeshwar Shastri Dravid? History|url=https://www.abplive.com/photo-gallery/astro/who-is-padma-shri-awarded-ganeshwar-shastri-dravid-history-2870913|access-date=17 June 2025|website=ABP Live}}</ref> == కెరీర్ == ఆయన వేద పండితుల ప్రతిష్టాత్మక సంస్థ అయిన కాశీ విద్వత్ పరిషత్ తో అనుబంధం కలిగి ఉన్నాడు. వేద జ్ఞానం, జ్యోతిషశాస్త్రం సంరక్షణ, ప్రోత్సాహానికి ఆయన గణనీయంగా దోహదపడ్డాడు. అత్యంత విస్తృతంగా గుర్తించబడిన ఆయన చేసిన పనుల్లో ఒకటి, [[అయోధ్య]] [[అయోధ్య రామమందిరం|రామ మందిరం]]<nowiki/>లో శ్రీరాముడి ప్రాణ ప్రతిష్ఠకు 2024 జనవరి 22న నిర్ణయించిన మేష లగ్నంలో అభిజిత్‌ ముహూర్తం.<ref>{{Cite news|url=https://www.eenadu.net/telugu-news/india/general/0700/123238675|title=Ayodhya Ram Mandir: అయోధ్య ప్రాణప్రతిష్ఠకు 84 సెకన్ల అద్భుత ముహూర్తం|work=EENADU|access-date=2025-06-30|language=te}}</ref><ref name="toi-padma">{{Cite news|url=https://timesofindia.indiatimes.com/city/varanasi/padma-shri-received-by-kashi-vedic-scholar-dravid-ganeshwar-shastri/articleshow/120742028.cms|title=Padma Shri received by Kashi Vedic scholar Dravid Ganeshwar Shastri|date=27 January 2025|work=The Times of India|access-date=17 June 2025}}</ref><ref name="hindupost">{{Cite news|url=https://hindupost.in/news/shri-ganeshwar-shastri-dravid-the-unsung-vedic-luminary-behind-bharats-sacred-moments-honored-with-padma-shri/|title=Shri Ganeshwar Shastri Dravid – the unsung Vedic luminary behind Bharat’s sacred moments honored with Padma Shri|date=27 January 2025|work=Hindu Post|access-date=17 June 2025}}</ref><ref>{{Cite web|date=20 January 2024|title=Renowned astrologer Ganeshwar Shastri Dravid to oversee Pran Pratishtha rituals in Ayodhya|url=https://timesofindia.indiatimes.com/city/varanasi/renowned-astrologer-ganeshwar-shastri-dravid-to-oversee-pran-pratishtha-rituals-in-ayodhya/articleshow/107021429.cms|access-date=17 June 2025|website=The Times of India}}</ref><ref>{{Cite web|date=22 January 2024|title=अयोध्या राम मंदिर उद्घाटन: रामलल्ला की मूर्तिपूजा के शुभ समय का निर्धारण करने वाले पंडित गणेश्वर शास्त्री का परिचय|url=https://www.livehindustan.com/uttar-pradesh/story-ayodhya-ram-temple-inauguration-who-is-pandit-ganeshwar-shastri-who-determined-the-auspicious-time-for-the-consecration-of-ramlala-read-profile-9107613.html|access-date=17 June 2025|website=Live Hindustan (Hindi)}}</ref><ref>{{Cite web|date=29 April 2025|title=वाराणसी के 10 शख्सियतों में पद्म श्री से सम्मानित गणेश्वर शास्त्री, राम मंदिर समारोह में निभाई भूमिका|url=https://www.bhaskar.com/local/uttar-pradesh/varanasi/news/uttar-pradesh-varanasi-kashi-10-personalities-writer-ram-bahadur-rai-sadhvi-ritambhara-devi-honored-padma-shri-ganeshwar-shastri-ram-temple-134361012.html|access-date=17 June 2025|website=Dainik Bhaskar}}</ref> తన వేద వృత్తితో పాటు, వారణాసి నుండి ప్రధానమంత్రి [[నరేంద్ర మోదీ|నరేంద్ర మోడీ]] [[2024 భారత సార్వత్రిక ఎన్నికలు|2024 లోక్సభ ఎన్నిక]]<nowiki/>లలో నామినేషన్ కోసం ప్రతిపాదించిన వారిలో ఆయన ఒకడు.<ref name="ndtv">{{Cite news|url=https://ndtv.in/india/who-is-ganeshwar-shastri-dravid-seen-with-pm-narendra-modi-while-filing-nomination-from-varanasi-5659857|title=Who is Ganeshwar Shastri Dravid, seen with PM Narendra Modi while filing nomination from Varanasi?|date=14 May 2024|work=NDTV|access-date=17 June 2025}}</ref><ref name="amarujala-proposer">{{Cite news|url=https://www.amarujala.com/uttar-pradesh/varanasi/padma-award-2025-kashi-scholar-pandit-ganeshwar-shastri-dravid-proposer-of-pm-modi-awarded-padma-shri-ann-2870930|title=Padma Shri awarded to Ganeshwar Shastri Dravid, proposer of PM Modi|date=29 April 2025|work=Amar Ujala|access-date=17 June 2025}}</ref> == గుర్తింపు == సంస్కృత పాండిత్యము, జ్యోతిషశాస్త్రం, రామ మందిర వేడుకలలో ఆయన కీలక పాత్రకు గుర్తింపుగా పండిట్ గణేశ్వర్ శాస్త్రి ద్రవిడ్ కు 2025లో భారత ప్రభుత్వం [[పద్మశ్రీ పురస్కారం|పద్మశ్రీ]] ప్రదానం చేసింది.<ref name="ht-padma">{{Cite news|url=https://www.hindustantimes.com/cities/lucknow-news/four-from-up-among-padma-shri-awardees-101745868905746.html|title=Four from UP among Padma Shri awardees|date=26 January 2025|work=Hindustan Times|access-date=17 June 2025}}</ref><ref name="ie-padma">{{Cite news|url=https://indianexpress.com/article/india/key-figures-behind-ram-temple-opening-among-padma-shri-awardees-9799505/|title=Key figures behind Ram Temple opening among Padma Shri awardees|date=27 January 2025|work=Indian Express|access-date=17 June 2025}}</ref><ref name="republic">{{Cite news|url=https://www.republicbharat.com/india/uttar-pradesh/renowned-vedic-scholar-ganeshwar-shastri-dravid-receives-padma-shri-award|title=Renowned Vedic scholar Ganeshwar Shastri Dravid receives Padma Shri award|date=27 January 2025|work=Republic Bharat|access-date=17 June 2025}}</ref><ref name="etvbharat">{{Cite news|url=https://www.etvbharat.com/en/!bharat/journalist-astrologer-from-varanasi-get-padma-awards-enn25012602351|title=Journalist, astrologer from Varanasi get Padma Awards|date=26 January 2025|work=ETV Bharat|access-date=17 June 2025}}</ref> == ఇవి కూడా చూడండి == * [[అయోధ్య రామమందిరం]] * [[అయోధ్య రామ మందిరం ప్రాణ ప్రతిష్ఠ]] == మూలాలు == [[వర్గం:జీవిస్తున్న ప్రజలు]] ithfvw89giz579gtdz19i6d9sf9t1ku 4595025 4595024 2025-06-30T02:07:57Z Muralikrishna m 106628 4595025 wikitext text/x-wiki {{సమాచారపెట్టె వ్యక్తి|name=గణేశ్వర్ శాస్త్రి ద్రవిడ్|image=|alt=|caption=|birth_place=[[వారణాసి]], [[ఉత్తర ప్రదేశ్]], భారతదేశం|occupation=వేద పండితుడు, జ్యోతిష్యుడు|known_for=వేద జ్యోతిషశాస్త్రం, రామమందిర ప్రతిష్టకు ముహూర్త నిర్ధారణ|awards=[[పద్మశ్రీ పురస్కారం]] (2025)|honorific prefix=ఆచార్య}} '''పండిట్ గణేశ్వర్ శాస్త్రి ద్రవిడ్''', [[ఉత్తర ప్రదేశ్]] రాష్ట్రంలోని [[కాశీ]]<nowiki/>కి చెందిన భారతీయ వేద పండితుడు, జ్యోతిష్కుడు, సంస్కృత విద్యావేత్త. సాంప్రదాయ హిందూ ఆచారాలు, వేద శాస్త్రాలు, జ్యోతిషశాస్త్రానికి చేసిన కృషికి ఆయన విస్తృతంగా గుర్తింపు పొందాడు. సాహిత్యం, విద్యారంగంలో విశిష్ట సేవలకు గాను 2025లో భారతదేశపు నాల్గవ అత్యున్నత పౌర పురస్కారం [[పద్మశ్రీ పురస్కారం|పద్మశ్రీ]] ఆయనకు ప్రదానం చేశారు.<ref>{{Cite web|date=22 January 2024|title=जानें कौन हैं गणेश्वर शास्त्री द्रविड़ जिन्होंने राम मंदिर प्राण प्रतिष्ठा का शुभ मुहूर्त निर्धारित किया|url=https://www.india.com/hindi-news/faith-hindi/know-who-is-ganeshwar-shastri-dravid-who-determined-the-auspicious-time-for-the-ram-madir-pran-pratishtha-time-6608273/|access-date=17 June 2025|website=India.com (Hindi)}}</ref><ref>{{Cite web|date=22 January 2024|title=कौन हैं पंडित गणेश्वर शास्त्री द्रविड़, जिन्होंने अयोध्या में रामलला की मूर्तिपूजा का शुभ मुहूर्त निर्धारित किया|url=https://zeenews.india.com/hindi/india/up-uttarakhand/varanasi/who-is-pandit-ganeshwar-shastri-who-determined-auspicious-time-for-consecration-of-ramlala-ayodhya/2026969|access-date=17 June 2025|website=Zee News (Hindi)}}</ref><ref>{{Cite web|date=29 April 2025|title=पंडित गणेश्वर शास्त्री द्रविड़ को पारंपरिक ढेर पहन कपड़े में मिला पद्म श्री, जानें उनके बारे में|url=https://zeenews.india.com/hindi/religion/pandit-ganeshwar-shastri-dravid-received-padma-shri-in-indian-attire-dhoti-know-more-about-him/2735081|access-date=17 June 2025|website=Zee News (Hindi)}}</ref><ref>{{Cite web|date=25 January 2025|title=Padma Awards 2025 announced|url=https://www.pib.gov.in/PressReleasePage.aspx?PRID=2096285|access-date=7 June 2025|website=Press Information Bureau|publisher=Ministry of Home Affairs, Government of India}}</ref><ref>{{Cite web|date=28 April 2025|title=Padma Awards 2025 – Notifications|url=https://www.padmaawards.gov.in/Document/pdf/notifications/PadmaAwards/2025.pdf|access-date=8 June 2025|website=Padma Awards (Official)|publisher=Ministry of Home Affairs, Government of India}}</ref><ref>{{Cite web|date=27 January 2025|title=Who is Padma Shri‑awarded Ganeshwar Shastri Dravid? History|url=https://www.abplive.com/photo-gallery/astro/who-is-padma-shri-awarded-ganeshwar-shastri-dravid-history-2870913|access-date=17 June 2025|website=ABP Live}}</ref> == కెరీర్ == ఆయన వేద పండితుల ప్రతిష్టాత్మక సంస్థ అయిన కాశీ విద్వత్ పరిషత్ తో అనుబంధం కలిగి ఉన్నాడు. వేద జ్ఞానం, జ్యోతిషశాస్త్రం సంరక్షణ, ప్రోత్సాహానికి ఆయన గణనీయంగా దోహదపడ్డాడు. అత్యంత విస్తృతంగా గుర్తించబడిన ఆయన చేసిన పనుల్లో ఒకటి, [[అయోధ్య]] [[అయోధ్య రామమందిరం|రామ మందిరం]]<nowiki/>లో శ్రీరాముడి ప్రాణ ప్రతిష్ఠకు 2024 జనవరి 22న నిర్ణయించిన మేష లగ్నంలో అభిజిత్‌ ముహూర్తం.<ref>{{Cite news|url=https://www.eenadu.net/telugu-news/india/general/0700/123238675|title=Ayodhya Ram Mandir: అయోధ్య ప్రాణప్రతిష్ఠకు 84 సెకన్ల అద్భుత ముహూర్తం|work=EENADU|access-date=2025-06-30|language=te}}</ref><ref name="toi-padma">{{Cite news|url=https://timesofindia.indiatimes.com/city/varanasi/padma-shri-received-by-kashi-vedic-scholar-dravid-ganeshwar-shastri/articleshow/120742028.cms|title=Padma Shri received by Kashi Vedic scholar Dravid Ganeshwar Shastri|date=27 January 2025|work=The Times of India|access-date=17 June 2025}}</ref><ref name="hindupost">{{Cite news|url=https://hindupost.in/news/shri-ganeshwar-shastri-dravid-the-unsung-vedic-luminary-behind-bharats-sacred-moments-honored-with-padma-shri/|title=Shri Ganeshwar Shastri Dravid – the unsung Vedic luminary behind Bharat’s sacred moments honored with Padma Shri|date=27 January 2025|work=Hindu Post|access-date=17 June 2025}}</ref><ref>{{Cite web|date=20 January 2024|title=Renowned astrologer Ganeshwar Shastri Dravid to oversee Pran Pratishtha rituals in Ayodhya|url=https://timesofindia.indiatimes.com/city/varanasi/renowned-astrologer-ganeshwar-shastri-dravid-to-oversee-pran-pratishtha-rituals-in-ayodhya/articleshow/107021429.cms|access-date=17 June 2025|website=The Times of India}}</ref><ref>{{Cite web|date=22 January 2024|title=अयोध्या राम मंदिर उद्घाटन: रामलल्ला की मूर्तिपूजा के शुभ समय का निर्धारण करने वाले पंडित गणेश्वर शास्त्री का परिचय|url=https://www.livehindustan.com/uttar-pradesh/story-ayodhya-ram-temple-inauguration-who-is-pandit-ganeshwar-shastri-who-determined-the-auspicious-time-for-the-consecration-of-ramlala-read-profile-9107613.html|access-date=17 June 2025|website=Live Hindustan (Hindi)}}</ref><ref>{{Cite web|date=29 April 2025|title=वाराणसी के 10 शख्सियतों में पद्म श्री से सम्मानित गणेश्वर शास्त्री, राम मंदिर समारोह में निभाई भूमिका|url=https://www.bhaskar.com/local/uttar-pradesh/varanasi/news/uttar-pradesh-varanasi-kashi-10-personalities-writer-ram-bahadur-rai-sadhvi-ritambhara-devi-honored-padma-shri-ganeshwar-shastri-ram-temple-134361012.html|access-date=17 June 2025|website=Dainik Bhaskar}}</ref> తన వేద వృత్తితో పాటు, వారణాసి నుండి ప్రధానమంత్రి [[నరేంద్ర మోదీ|నరేంద్ర మోడీ]] [[2024 భారత సార్వత్రిక ఎన్నికలు|2024 లోక్సభ ఎన్నిక]]<nowiki/>లలో నామినేషన్ కోసం ప్రతిపాదించిన వారిలో ఆయన ఒకడు.<ref name="ndtv">{{Cite news|url=https://ndtv.in/india/who-is-ganeshwar-shastri-dravid-seen-with-pm-narendra-modi-while-filing-nomination-from-varanasi-5659857|title=Who is Ganeshwar Shastri Dravid, seen with PM Narendra Modi while filing nomination from Varanasi?|date=14 May 2024|work=NDTV|access-date=17 June 2025}}</ref><ref name="amarujala-proposer">{{Cite news|url=https://www.amarujala.com/uttar-pradesh/varanasi/padma-award-2025-kashi-scholar-pandit-ganeshwar-shastri-dravid-proposer-of-pm-modi-awarded-padma-shri-ann-2870930|title=Padma Shri awarded to Ganeshwar Shastri Dravid, proposer of PM Modi|date=29 April 2025|work=Amar Ujala|access-date=17 June 2025}}</ref> == గుర్తింపు == సంస్కృత పాండిత్యం, జ్యోతిషశాస్త్రం, రామ మందిర వేడుకలలో కీలక పాత్రకు గుర్తింపుగా పండిట్ గణేశ్వర్ శాస్త్రి ద్రవిడ్ ను 2025లో భారత ప్రభుత్వం [[పద్మశ్రీ పురస్కారం]]<nowiki/>తో సత్కరించింది.<ref name="ht-padma">{{Cite news|url=https://www.hindustantimes.com/cities/lucknow-news/four-from-up-among-padma-shri-awardees-101745868905746.html|title=Four from UP among Padma Shri awardees|date=26 January 2025|work=Hindustan Times|access-date=17 June 2025}}</ref><ref name="ie-padma">{{Cite news|url=https://indianexpress.com/article/india/key-figures-behind-ram-temple-opening-among-padma-shri-awardees-9799505/|title=Key figures behind Ram Temple opening among Padma Shri awardees|date=27 January 2025|work=Indian Express|access-date=17 June 2025}}</ref><ref name="republic">{{Cite news|url=https://www.republicbharat.com/india/uttar-pradesh/renowned-vedic-scholar-ganeshwar-shastri-dravid-receives-padma-shri-award|title=Renowned Vedic scholar Ganeshwar Shastri Dravid receives Padma Shri award|date=27 January 2025|work=Republic Bharat|access-date=17 June 2025}}</ref><ref name="etvbharat">{{Cite news|url=https://www.etvbharat.com/en/!bharat/journalist-astrologer-from-varanasi-get-padma-awards-enn25012602351|title=Journalist, astrologer from Varanasi get Padma Awards|date=26 January 2025|work=ETV Bharat|access-date=17 June 2025}}</ref> == ఇవి కూడా చూడండి == * [[అయోధ్య రామమందిరం]] * [[అయోధ్య రామ మందిరం ప్రాణ ప్రతిష్ఠ]] == మూలాలు == [[వర్గం:జీవిస్తున్న ప్రజలు]] p2crlmgtdtiomiu6sbtucm0iygpo8ci 4595029 4595025 2025-06-30T02:33:12Z Muralikrishna m 106628 4595029 wikitext text/x-wiki {{సమాచారపెట్టె వ్యక్తి|name=గణేశ్వర్ శాస్త్రి ద్రవిడ్|image=|alt=|caption=|birth_place=[[వారణాసి]], [[ఉత్తర ప్రదేశ్]], భారతదేశం|occupation=వేద పండితుడు, జ్యోతిష్యుడు|known_for=వేద జ్యోతిషశాస్త్రం, రామమందిర ప్రతిష్టకు ముహూర్త నిర్ధారణ|awards=[[పద్మశ్రీ పురస్కారం]] (2025)|honorific prefix=ఆచార్య}} '''పండిట్ గణేశ్వర్ శాస్త్రి ద్రవిడ్''', [[ఉత్తర ప్రదేశ్]] రాష్ట్రంలోని [[కాశీ]]<nowiki/>కి చెందిన భారతీయ వేద పండితుడు, జ్యోతిష్కుడు, సంస్కృత విద్యావేత్త. సాంప్రదాయ హిందూ ఆచారాలు, వేద శాస్త్రాలు, జ్యోతిషశాస్త్రానికి చేసిన కృషికి ఆయన విస్తృతంగా గుర్తింపు పొందాడు. సాహిత్యం, విద్యారంగంలో విశిష్ట సేవలకు గాను 2025లో భారతదేశపు నాల్గవ అత్యున్నత పౌర పురస్కారం [[పద్మశ్రీ పురస్కారం|పద్మశ్రీ]] ఆయనకు ప్రదానం చేశారు.<ref>{{Cite web|date=22 January 2024|title=जानें कौन हैं गणेश्वर शास्त्री द्रविड़ जिन्होंने राम मंदिर प्राण प्रतिष्ठा का शुभ मुहूर्त निर्धारित किया|url=https://www.india.com/hindi-news/faith-hindi/know-who-is-ganeshwar-shastri-dravid-who-determined-the-auspicious-time-for-the-ram-madir-pran-pratishtha-time-6608273/|access-date=17 June 2025|website=India.com (Hindi)}}</ref><ref>{{Cite web|date=22 January 2024|title=कौन हैं पंडित गणेश्वर शास्त्री द्रविड़, जिन्होंने अयोध्या में रामलला की मूर्तिपूजा का शुभ मुहूर्त निर्धारित किया|url=https://zeenews.india.com/hindi/india/up-uttarakhand/varanasi/who-is-pandit-ganeshwar-shastri-who-determined-auspicious-time-for-consecration-of-ramlala-ayodhya/2026969|access-date=17 June 2025|website=Zee News (Hindi)}}</ref><ref>{{Cite web|date=29 April 2025|title=पंडित गणेश्वर शास्त्री द्रविड़ को पारंपरिक ढेर पहन कपड़े में मिला पद्म श्री, जानें उनके बारे में|url=https://zeenews.india.com/hindi/religion/pandit-ganeshwar-shastri-dravid-received-padma-shri-in-indian-attire-dhoti-know-more-about-him/2735081|access-date=17 June 2025|website=Zee News (Hindi)}}</ref><ref>{{Cite web|date=25 January 2025|title=Padma Awards 2025 announced|url=https://www.pib.gov.in/PressReleasePage.aspx?PRID=2096285|access-date=7 June 2025|website=Press Information Bureau|publisher=Ministry of Home Affairs, Government of India}}</ref><ref>{{Cite web|date=28 April 2025|title=Padma Awards 2025 – Notifications|url=https://www.padmaawards.gov.in/Document/pdf/notifications/PadmaAwards/2025.pdf|access-date=8 June 2025|website=Padma Awards (Official)|publisher=Ministry of Home Affairs, Government of India}}</ref><ref>{{Cite web|date=27 January 2025|title=Who is Padma Shri‑awarded Ganeshwar Shastri Dravid? History|url=https://www.abplive.com/photo-gallery/astro/who-is-padma-shri-awarded-ganeshwar-shastri-dravid-history-2870913|access-date=17 June 2025|website=ABP Live}}</ref> == కెరీర్ == ఆయన వేద పండితుల ప్రతిష్టాత్మక సంస్థ అయిన కాశీ విద్వత్ పరిషత్ తో అనుబంధం కలిగి ఉన్నాడు. వేద జ్ఞానం, జ్యోతిషశాస్త్రం సంరక్షణ, ప్రోత్సాహానికి ఆయన గణనీయంగా దోహదపడ్డాడు. అత్యంత విస్తృతంగా గుర్తించబడిన ఆయన చేసిన పనుల్లో ఒకటి, [[అయోధ్య]] [[అయోధ్య రామమందిరం|రామ మందిరం]]<nowiki/>లో శ్రీరాముడి ప్రాణ ప్రతిష్ఠకు 2024 జనవరి 22న నిర్ణయించిన మేష లగ్నంలో అభిజిత్‌ ముహూర్తం.<ref>{{Cite news|url=https://www.eenadu.net/telugu-news/india/general/0700/123238675|title=Ayodhya Ram Mandir: అయోధ్య ప్రాణప్రతిష్ఠకు 84 సెకన్ల అద్భుత ముహూర్తం|work=EENADU|access-date=2025-06-30|language=te}}</ref><ref name="toi-padma">{{Cite news|url=https://timesofindia.indiatimes.com/city/varanasi/padma-shri-received-by-kashi-vedic-scholar-dravid-ganeshwar-shastri/articleshow/120742028.cms|title=Padma Shri received by Kashi Vedic scholar Dravid Ganeshwar Shastri|date=27 January 2025|work=The Times of India|access-date=17 June 2025}}</ref><ref name="hindupost">{{Cite news|url=https://hindupost.in/news/shri-ganeshwar-shastri-dravid-the-unsung-vedic-luminary-behind-bharats-sacred-moments-honored-with-padma-shri/|title=Shri Ganeshwar Shastri Dravid – the unsung Vedic luminary behind Bharat’s sacred moments honored with Padma Shri|date=27 January 2025|work=Hindu Post|access-date=17 June 2025}}</ref><ref>{{Cite web|date=20 January 2024|title=Renowned astrologer Ganeshwar Shastri Dravid to oversee Pran Pratishtha rituals in Ayodhya|url=https://timesofindia.indiatimes.com/city/varanasi/renowned-astrologer-ganeshwar-shastri-dravid-to-oversee-pran-pratishtha-rituals-in-ayodhya/articleshow/107021429.cms|access-date=17 June 2025|website=The Times of India}}</ref><ref>{{Cite web|date=22 January 2024|title=अयोध्या राम मंदिर उद्घाटन: रामलल्ला की मूर्तिपूजा के शुभ समय का निर्धारण करने वाले पंडित गणेश्वर शास्त्री का परिचय|url=https://www.livehindustan.com/uttar-pradesh/story-ayodhya-ram-temple-inauguration-who-is-pandit-ganeshwar-shastri-who-determined-the-auspicious-time-for-the-consecration-of-ramlala-read-profile-9107613.html|access-date=17 June 2025|website=Live Hindustan (Hindi)}}</ref><ref>{{Cite web|date=29 April 2025|title=वाराणसी के 10 शख्सियतों में पद्म श्री से सम्मानित गणेश्वर शास्त्री, राम मंदिर समारोह में निभाई भूमिका|url=https://www.bhaskar.com/local/uttar-pradesh/varanasi/news/uttar-pradesh-varanasi-kashi-10-personalities-writer-ram-bahadur-rai-sadhvi-ritambhara-devi-honored-padma-shri-ganeshwar-shastri-ram-temple-134361012.html|access-date=17 June 2025|website=Dainik Bhaskar}}</ref> తన వేద వృత్తితో పాటు, వారణాసి నుండి ప్రధానమంత్రి [[నరేంద్ర మోదీ|నరేంద్ర మోడీ]] [[2024 భారత సార్వత్రిక ఎన్నికలు|2024 లోక్సభ ఎన్నిక]]<nowiki/>లలో నామినేషన్ కోసం ప్రతిపాదించిన వారిలో ఆయన ఒకడు.<ref name="ndtv">{{Cite news|url=https://ndtv.in/india/who-is-ganeshwar-shastri-dravid-seen-with-pm-narendra-modi-while-filing-nomination-from-varanasi-5659857|title=Who is Ganeshwar Shastri Dravid, seen with PM Narendra Modi while filing nomination from Varanasi?|date=14 May 2024|work=NDTV|access-date=17 June 2025}}</ref><ref name="amarujala-proposer">{{Cite news|url=https://www.amarujala.com/uttar-pradesh/varanasi/padma-award-2025-kashi-scholar-pandit-ganeshwar-shastri-dravid-proposer-of-pm-modi-awarded-padma-shri-ann-2870930|title=Padma Shri awarded to Ganeshwar Shastri Dravid, proposer of PM Modi|date=29 April 2025|work=Amar Ujala|access-date=17 June 2025}}</ref> == గుర్తింపు == సంస్కృత పాండిత్యం, జ్యోతిషశాస్త్రం, రామ మందిర వేడుకలలో కీలక పాత్రకు గుర్తింపుగా పండిట్ గణేశ్వర్ శాస్త్రి ద్రవిడ్ ను 2025లో భారత ప్రభుత్వం [[పద్మశ్రీ పురస్కారం]]<nowiki/>తో సత్కరించింది.<ref name="ht-padma">{{Cite news|url=https://www.hindustantimes.com/cities/lucknow-news/four-from-up-among-padma-shri-awardees-101745868905746.html|title=Four from UP among Padma Shri awardees|date=26 January 2025|work=Hindustan Times|access-date=17 June 2025}}</ref><ref name="ie-padma">{{Cite news|url=https://indianexpress.com/article/india/key-figures-behind-ram-temple-opening-among-padma-shri-awardees-9799505/|title=Key figures behind Ram Temple opening among Padma Shri awardees|date=27 January 2025|work=Indian Express|access-date=17 June 2025}}</ref><ref name="republic">{{Cite news|url=https://www.republicbharat.com/india/uttar-pradesh/renowned-vedic-scholar-ganeshwar-shastri-dravid-receives-padma-shri-award|title=Renowned Vedic scholar Ganeshwar Shastri Dravid receives Padma Shri award|date=27 January 2025|work=Republic Bharat|access-date=17 June 2025}}</ref><ref name="etvbharat">{{Cite news|url=https://www.etvbharat.com/en/!bharat/journalist-astrologer-from-varanasi-get-padma-awards-enn25012602351|title=Journalist, astrologer from Varanasi get Padma Awards|date=26 January 2025|work=ETV Bharat|access-date=17 June 2025}}</ref> == ఇవి కూడా చూడండి == * [[అయోధ్య రామమందిరం]] * [[అయోధ్య రామ మందిరం ప్రాణ ప్రతిష్ఠ]] * [[కాశీ విద్వత్ పరిషత్]] == మూలాలు == [[వర్గం:జీవిస్తున్న ప్రజలు]] euijuqifdtgq8i6fppliz65qlfszj7k 0 458871 4595027 2025-06-30T02:30:27Z Muralikrishna m 106628 "[[:en:Special:Redirect/revision/1294188440|Kashi Vidvat Parishad]]" పేజీని అనువదించి సృష్టించారు 4595027 wikitext text/x-wiki '''కాశీ విద్వత్ పరిషత్''' (ఆంగ్లం: Kashi Vidvat Parishad), అనేది [[కాశీ|వారణాసి]]<nowiki/>లో ఉన్న వేద పండితులు, ఆధ్యాత్మిక అధికారుల ప్రతిష్టాత్మక సంస్థ.<ref>{{Cite news|url=https://timesofindia.indiatimes.com/city/varanasi/kashi-vidvat-parishad-scholars-to-examine-claims-about-shiva-temple-found-in-varanasi/articleshow/116448768.cms|title=Kashi Vidvat Parishad scholars to examine claims about Shiva temple found in Varanasi|date=2024-12-19|work=The Times of India|access-date=2025-04-15|issn=0971-8257}}</ref> ప్రధానంగా [[సంస్కృతం]], [[వేదాంతం]], వేదాంతశాస్త్రం ప్రముఖ పండితులతో కూడిన ఈ వేదిక [[హిందూ మతం]] వేద జ్ఞానం, గ్రంథాల వ్యాఖ్యానం, సంరక్షణ, వ్యాప్తిలో సముచిత స్థానం కలిగి ఉంది. సారాంశం కాశీ విద్వత్ పరిషత్ వారణాసిలో ఉంది, ఇది [[హిందూధర్మం]] అభ్యాసానికి పురాతన కేంద్రాలలో ఒకటి, భారతీయ తత్వశాస్త్రం, ఇతర శాఖలతో పాటు వేదాలు, న్యాయ, సంస్కృత వ్యాకరణ ప్రముఖ పండితులను కలిగి ఉంది.<ref>{{Cite web|last=Content|first=Press|date=22 November 2024|title=Holding Jagannath Rath Yatra untimely is unacceptable: Kashi Vidvat Parishad|url=https://www.hindustantimes.com/cities/others/holding-jagannath-rath-yatra-untimely-is-unacceptable-kashi-vidvat-parishad-101732272762625.html|archive-url=|access-date=25 November 2024|website=Hindustan Times}}</ref> ఈ పండితులు హిందూ సంప్రదాయంలో గ్రంథ వివరణ, తాత్విక చర్చలో అత్యున్నత అధికారులుగా గుర్తించబడ్డారు. ప్రాముఖ్యత కాశీ విద్వత్ పరిషద్, జగద్ గురు అనే బిరుదును ప్రదానం చేసే అధికారం కలిగి ఉంది. జగద్ గురు అంటే "ప్రపంచానికి ఆధ్యాత్మిక గురువు" అని అర్ధం, ఇది సంప్రదాయం, లేఖన నైపుణ్యం, సార్వత్రిక విద్యా గౌరవంలో పాతుకుపోయిన మతపరమైన చట్టబద్ధత నుండి వచ్చింది. బహుళ సంప్రదయాల నుండి పూర్తిగా గౌరవనీయమైన ఆలోచనాపరులతో కూడిన ఇలాంటి సంస్థ ఒక బిరుదును ఇచ్చినప్పుడు, అది అపారమైన బాధ్యత, చట్టబద్ధతను కలిగి ఉంటుంది. అటువంటి బిరుదులను మంజూరు చేయడానికి ముందు ధర్మశాస్త్ర ప్రావీణ్యం, వివరణ, వాస్తవికత, బోధనల ద్వారా ప్రపంచ ప్రభావం ఆధారంగా కఠినమైన ప్రమాణాలను పరిషత్ అనుసరిస్తుంది. కఠినమైన ప్రమాణాలు, పాండిత్య లోతుకు ప్రసిద్ధి చెందిన ఈ పరిషత్ సనాతన ధర్మంలోని సంక్లిష్టమైన తాత్విక, వేదాంత విషయాలపై తరచుగా సంప్రదించబడుతుంది. [[అయోధ్య రామమందిరం]]<nowiki/>లో [[రామావతారం|శ్రీరాముడి]] ప్రాణప్రతిష్ట సమయంలో కాశీ విద్వత్ పరిషత్ ప్రాతినిధ్యం కోసం [[గణేశ్వర్ శాస్త్రి ద్రవిడ్|ఆచార్య గణేశ్వర్ శాస్త్రి ద్రవిడ్]] ప్రతినిధి బృందాన్ని పంపింది.<ref>{{Cite web|last=दिल्ली|first=निशांत चतुर्वेदी|date=2024-01-05|title=काशी विद्वत परिषद के आठ विद्वान जाएंगे अयोध्या, प्राण प्रतिष्ठा के लिए ले जाएंगे कुमकुम व चुनरी|url=https://www.abplive.com/states/up-uk/ram-mandir-pran-pratishtha-kashi-vidvat-parishad-eight-scholars-go-to-ayodhya-for-religious-rituals-ann-2578394|access-date=2025-04-15|website=www.abplive.com|language=hi}}</ref> == చారిత్రక చర్యలు == 1957లో జగద్గురు కృపాలు జీ మహారాజ్ కాశీ విద్వత్ పరిషత్ ఏకగ్రీవంగా జగద్గురు బిరుదును ప్రదానం చేయడం గొప్ప చారిత్రక ప్రాముఖ్యత కలిగిన చర్య, ఆయనను ఆ యుగంలో అగ్రగామి ఆధ్యాత్మిక గురువుగా గుర్తించింది.<ref>{{Cite news|url=https://www.business-standard.com/content/press-releases-ani/jagadguru-kripalu-ji-maharaj-world-s-fifth-jagadguru-who-elevated-humanity-125011600696_1.html|title=Jagadguru Kripalu Ji Maharaj: World's Fifth Jagadguru Who Elevated Humanity|last=Content|first=Press|date=17 January 2025|work=Business Standard|access-date=20 January 2025}}</ref> == అధ్యక్షులు == కాశీ విద్వత్ పరిషత్, అనేక ప్రసిద్ధ అధ్యక్షులలో రామ్యత్న శుక్లా (1932-2022) ఒకరు.<ref>{{Cite web|title=PM condoles the demise of Prof Ram Yatna Shukla, President Kashi Vidvat Parishad|url=https://pib.gov.in/PressReleasePage.aspx?PRID=1861035|archive-url=http://web.archive.org/web/20221007152642/https://pib.gov.in/PressReleasePage.aspx?PRID=1861035|archive-date=2022-10-07|access-date=2025-04-15|website=pib.gov.in}}</ref> ఆయన రాష్ట్రపతి అవార్డు, కేశవ్ అవార్డు, వాచస్పతి అవార్డు, విశ్వభారతి అవార్డు వంటి 25కి పైగా ప్రముఖ పురస్కారాలను అందుకున్నాడు. అలాగే, ఆయన మహామహోపాధ్యాయ అనే బిరుదును కూడా పొందాడు. 2021లో, పరిషత్ మాజీ అధ్యక్షుడు గణేశ్వర్ శాస్త్రి ద్రవిడ్ కి సామాజిక సేవ విభాగంలో భారతదేశపు నాల్గవ అత్యున్నత పౌర పురస్కారం - [[పద్మశ్రీ పురస్కారం|పద్మశ్రీ]] లభించింది.<ref>{{Cite web|title=Ramyatna Shukla: नहीं रहे व्याकरण के पुरोधा पद्मश्री रामयत्न शुक्ल, 90 वर्ष की आयु में काशी में ली अंतिम सांस|url=https://navbharattimes.indiatimes.com/state/uttar-pradesh/varanasi/up-varanasi-padmashree-ramayatna-shukla-passes-away-mourning-among-scholars-of-kashi/articleshow/94340386.cms|access-date=2025-04-15|website=Navbharat Times|language=hi}}</ref> == ఇవి కూడా చూడండి == * [[కాశీ|వారణాసి]] * [[హిందూధర్మం]] * [[సంస్కృతం]] * [[వేదాంతము|వేదాంతం]] == మూలాలు == 4ldie6n54j8jmqfk76baujx77aylgg7 4595028 4595027 2025-06-30T02:31:58Z Muralikrishna m 106628 4595028 wikitext text/x-wiki '''కాశీ విద్వత్ పరిషత్''' (ఆంగ్లం: Kashi Vidvat Parishad), అనేది [[కాశీ|వారణాసి]]<nowiki/>లో ఉన్న వేద పండితులు, ఆధ్యాత్మిక అధికారుల ప్రతిష్టాత్మక సంస్థ.<ref>{{Cite news|url=https://timesofindia.indiatimes.com/city/varanasi/kashi-vidvat-parishad-scholars-to-examine-claims-about-shiva-temple-found-in-varanasi/articleshow/116448768.cms|title=Kashi Vidvat Parishad scholars to examine claims about Shiva temple found in Varanasi|date=2024-12-19|work=The Times of India|access-date=2025-04-15|issn=0971-8257}}</ref> ప్రధానంగా [[సంస్కృతం]], [[వేదాంతం]], వేదాంతశాస్త్రం ప్రముఖ పండితులతో కూడిన ఈ వేదిక [[హిందూ మతం]] వేద జ్ఞానం, గ్రంథాల వ్యాఖ్యానం, సంరక్షణ, వ్యాప్తిలో సముచిత స్థానం కలిగి ఉంది. == సారాంశం == కాశీ విద్వత్ పరిషత్ వారణాసిలో ఉంది, ఇది [[హిందూధర్మం]] అభ్యాసానికి పురాతన కేంద్రాలలో ఒకటి, భారతీయ తత్వశాస్త్రం, ఇతర శాఖలతో పాటు వేదాలు, న్యాయ, సంస్కృత వ్యాకరణ ప్రముఖ పండితులను కలిగి ఉంది.<ref>{{Cite web|last=Content|first=Press|date=22 November 2024|title=Holding Jagannath Rath Yatra untimely is unacceptable: Kashi Vidvat Parishad|url=https://www.hindustantimes.com/cities/others/holding-jagannath-rath-yatra-untimely-is-unacceptable-kashi-vidvat-parishad-101732272762625.html|archive-url=|access-date=25 November 2024|website=Hindustan Times}}</ref> ఈ పండితులు హిందూ సంప్రదాయంలో గ్రంథ వివరణ, తాత్విక చర్చలో అత్యున్నత అధికారులుగా గుర్తించబడ్డారు. == ప్రాముఖ్యత == కాశీ విద్వత్ పరిషద్, జగద్ గురు అనే బిరుదును ప్రదానం చేసే అధికారం కలిగి ఉంది. జగద్ గురు అంటే "ప్రపంచానికి ఆధ్యాత్మిక గురువు" అని అర్ధం, ఇది సంప్రదాయం, లేఖన నైపుణ్యం, సార్వత్రిక విద్యా గౌరవంలో పాతుకుపోయిన మతపరమైన చట్టబద్ధత నుండి వచ్చింది. బహుళ సంప్రదయాల నుండి పూర్తిగా గౌరవనీయమైన ఆలోచనాపరులతో కూడిన ఇలాంటి సంస్థ ఒక బిరుదును ఇచ్చినప్పుడు, అది అపారమైన బాధ్యత, చట్టబద్ధతను కలిగి ఉంటుంది. అటువంటి బిరుదులను మంజూరు చేయడానికి ముందు ధర్మశాస్త్ర ప్రావీణ్యం, వివరణ, వాస్తవికత, బోధనల ద్వారా ప్రపంచ ప్రభావం ఆధారంగా కఠినమైన ప్రమాణాలను పరిషత్ అనుసరిస్తుంది. కఠినమైన ప్రమాణాలు, పాండిత్య లోతుకు ప్రసిద్ధి చెందిన ఈ పరిషత్ సనాతన ధర్మంలోని సంక్లిష్టమైన తాత్విక, వేదాంత విషయాలపై తరచుగా సంప్రదించబడుతుంది. [[అయోధ్య రామమందిరం]]<nowiki/>లో [[రామావతారం|శ్రీరాముడి]] ప్రాణప్రతిష్ట సమయంలో కాశీ విద్వత్ పరిషత్ ప్రాతినిధ్యం కోసం [[గణేశ్వర్ శాస్త్రి ద్రవిడ్|ఆచార్య గణేశ్వర్ శాస్త్రి ద్రవిడ్]] ప్రతినిధి బృందాన్ని పంపింది.<ref>{{Cite web|last=दिल्ली|first=निशांत चतुर्वेदी|date=2024-01-05|title=काशी विद्वत परिषद के आठ विद्वान जाएंगे अयोध्या, प्राण प्रतिष्ठा के लिए ले जाएंगे कुमकुम व चुनरी|url=https://www.abplive.com/states/up-uk/ram-mandir-pran-pratishtha-kashi-vidvat-parishad-eight-scholars-go-to-ayodhya-for-religious-rituals-ann-2578394|access-date=2025-04-15|website=www.abplive.com|language=hi}}</ref> 1957లో జగద్గురు కృపాలు జీ మహారాజ్ కాశీ విద్వత్ పరిషత్ ఏకగ్రీవంగా జగద్గురు బిరుదును ప్రదానం చేయడం గొప్ప చారిత్రక ప్రాముఖ్యత కలిగిన చర్య, ఆయనను ఆ యుగంలో అగ్రగామి ఆధ్యాత్మిక గురువుగా గుర్తించింది.<ref>{{Cite news|url=https://www.business-standard.com/content/press-releases-ani/jagadguru-kripalu-ji-maharaj-world-s-fifth-jagadguru-who-elevated-humanity-125011600696_1.html|title=Jagadguru Kripalu Ji Maharaj: World's Fifth Jagadguru Who Elevated Humanity|last=Content|first=Press|date=17 January 2025|work=Business Standard|access-date=20 January 2025}}</ref> == అధ్యక్షులు == కాశీ విద్వత్ పరిషత్, అనేక ప్రసిద్ధ అధ్యక్షులలో రామ్యత్న శుక్లా (1932-2022) ఒకరు.<ref>{{Cite web|title=PM condoles the demise of Prof Ram Yatna Shukla, President Kashi Vidvat Parishad|url=https://pib.gov.in/PressReleasePage.aspx?PRID=1861035|archive-url=http://web.archive.org/web/20221007152642/https://pib.gov.in/PressReleasePage.aspx?PRID=1861035|archive-date=2022-10-07|access-date=2025-04-15|website=pib.gov.in}}</ref> ఆయన రాష్ట్రపతి అవార్డు, కేశవ్ అవార్డు, వాచస్పతి అవార్డు, విశ్వభారతి అవార్డు వంటి 25కి పైగా ప్రముఖ పురస్కారాలను అందుకున్నాడు. అలాగే, ఆయన మహామహోపాధ్యాయ అనే బిరుదును కూడా పొందాడు. 2021లో, పరిషత్ మాజీ అధ్యక్షుడు గణేశ్వర్ శాస్త్రి ద్రవిడ్ కి సామాజిక సేవ విభాగంలో భారతదేశపు నాల్గవ అత్యున్నత పౌర పురస్కారం - [[పద్మశ్రీ పురస్కారం|పద్మశ్రీ]] లభించింది.<ref>{{Cite web|title=Ramyatna Shukla: नहीं रहे व्याकरण के पुरोधा पद्मश्री रामयत्न शुक्ल, 90 वर्ष की आयु में काशी में ली अंतिम सांस|url=https://navbharattimes.indiatimes.com/state/uttar-pradesh/varanasi/up-varanasi-padmashree-ramayatna-shukla-passes-away-mourning-among-scholars-of-kashi/articleshow/94340386.cms|access-date=2025-04-15|website=Navbharat Times|language=hi}}</ref> == ఇవి కూడా చూడండి == * [[కాశీ|వారణాసి]] * [[హిందూధర్మం]] * [[సంస్కృతం]] * [[వేదాంతము|వేదాంతం]] == మూలాలు == 903te1fynx8b2t90hpy8zo0yvpbmr9l 0 458872 4595032 2025-06-30T03:04:23Z Muralikrishna m 106628 "[[:en:Special:Redirect/revision/1292682455|Chandrakant Sompura]]" పేజీని అనువదించి సృష్టించారు 4595032 wikitext text/x-wiki {{సమాచారపెట్టె వ్యక్తి|name=చంద్రకాంత్ సోమ్‌పుర|image=|caption=|birth_place=[[అహ్మదాబాద్]], [[గుజరాత్]], భారతదేశం|nationality=భారతదేశం|occupation=ఆర్కిటెక్ట్|known_for=ఆలయ నిర్మాణం<br>అయోధ్య శ్రీరామ మందిరం రూపకల్పన|notable_works=* రామమందిరం, అయోధ్య * అంబాజీ ఆలయం, పాలన్​పూర్ * అక్షరధామ్ ఆలయం, గాంధీనగర్ * స్వామినారాయణ ఆలయం, ముంబై * బిర్లా మందిర్, కోల్‌కాతా|awards=[[పద్మశ్రీ పురస్కారం]] (2025)|relatives=ప్రభాశంకర్ సోమ్‌పుర (తాత)}} చంద్రకాంత్ సోమ్‌పుర, [[అహ్మదాబాద్]] కు చెందిన ఒక భారతీయ వాస్తుశిల్పి, ఆలయ నిర్మాణంలో తన పనికి ప్రసిద్ధి చెందాడు.<ref name="FP">{{Cite web|date=2024-01-20|title=Who is Chandrakant Sompura, the visionary architect behind the Ram Temple in Ayodhya?|url=https://www.firstpost.com/explainers/who-is-chandrakant-sompura-the-visionary-architect-behind-the-ram-temple-in-ayodhya-13627922.html|access-date=2025-01-26|website=Firstpost|language=en-us}}</ref> ఆయన [[అయోధ్య]]<nowiki/>లోని [[అయోధ్య రామమందిరం|రామమందిరానికి]] ప్రధాన వాస్తుశిల్పి.<ref>{{Cite news|url=https://timesofindia.indiatimes.com/india/recognition-of-my-work-and-familys-dedication-ram-temple-architect-chandrakant-sompura-on-padma-shri-award/articleshow/117579078.cms|title='Recognition of my work and family's dedication': Ram Temple architect Chandrakant Sompura on Padma Shri award|date=2025-01-26|work=The Times of India|access-date=2025-01-26|issn=0971-8257}}</ref><ref name="indianexpress">{{Cite web|date=2020-08-06|title=Meet the Sompuras, master architects who are building the Ram Temple in Ayodhya|url=https://indianexpress.com/article/explained/meet-the-sompuras-master-architects-who-are-building-the-ram-temple-in-ayodhya-6540155/|access-date=2025-01-26|website=The Indian Express|language=en}}</ref><ref>{{Cite web|date=2025-01-26|title=राम मंदिर के आर्किटेक्ट चंद्रकांत सोमपुरा को पद्मश्री सम्मान, इजाजत नहीं मिली तो अयोध्‍या में पैरों से ही माप ली थी जमीन|url=https://bharatexpress.com/india/chandrakant-sompura-honored-with-padma-shri-for-contribution-to-ram-mandir-construction-461678|access-date=2025-05-28|website=भारत एक्सप्रेस|publisher=भारत एक्सप्रेस}}</ref> [[దస్త్రం:Ram_Janmbhoomi_Mandir,_Ayodhya_Dham.jpg|center|thumb|500x500px|చంద్రకాంత్ సోమ్‌పుర రూపొందించిన అయోధ్యలోని రామజన్మభూమి మందిరం]] 2025లో, నిర్మాణ రంగంలో ఆయన చేసిన కృషికి గాను భారతదేశపు నాల్గవ అత్యున్నత పౌర పురస్కారం [[పద్మశ్రీ పురస్కారం|పద్మశ్రీ]] ప్రదానం చేశారు.<ref name="PIB">{{Cite web|last=Govt. of India|date=2025-01-26|title=Padma Awards 2025 announced|url=https://pib.gov.in/PressReleasePage.aspx?PRID=2096285|website=Press Information Bureau, Govt. of India}}</ref><ref>{{Cite web|date=2025-01-26|title=Ram Mandir architect among 8 from Gujarat honoured with Padma awards|url=https://indianexpress.com/article/cities/ahmedabad/ram-mandir-architect-gujarat-padma-awardees-9799746/lite/|access-date=2025-01-26|website=The Indian Express|language=en}}</ref> వ్యక్తిగత జీవితం చంద్రకాంత్ సోమ్‌పుర, 1949లో [[గుజరాత్]] లో పునర్నిర్మించిన [[సోమనాథ్|సోమనాథ్ ఆలయాన్ని]] రూపొందించిన ప్రఖ్యాత వాస్తుశిల్పి [[పద్మశ్రీ పురస్కారం|పద్మశ్రీ]] గ్రహీత ప్రభాశంకర్ ఓఘద్భాయ్ సోమ్‌పుర మనవడు. ఆయన తన తాతగారి వద్ద శిక్షణ పొందాడు.<ref>{{Cite web|title=Who Is Chandrakant Sompura, Ayodhya Temple Architect Among Padma Awardees|url=https://www.ndtv.com/india-news/ayodhya-ram-temple-architect-chandrakant-somapura-to-be-conferred-with-padma-shri-7561325|access-date=2025-01-26|website=NDTV|language=en}}</ref> == కుటుంబ వారసత్వం == చంద్రకాంత్ సోమ్‌పుర సాంప్రదాయకంగా ఆలయ నిర్మాణంలో నిమగ్నమైన 15వ తరం వాడు. భారతదేశం అంతటా ఆలయ నిర్మాణాలను రూపొందించడంలో అతని కుటుంబం ప్రముఖ పాత్ర పోషించింది.<ref name="FP">{{Cite web|date=2024-01-20|title=Who is Chandrakant Sompura, the visionary architect behind the Ram Temple in Ayodhya?|url=https://www.firstpost.com/explainers/who-is-chandrakant-sompura-the-visionary-architect-behind-the-ram-temple-in-ayodhya-13627922.html|access-date=2025-01-26|website=Firstpost|language=en-us}}<cite class="citation web cs1" data-ve-ignore="true">[https://www.firstpost.com/explainers/who-is-chandrakant-sompura-the-visionary-architect-behind-the-ram-temple-in-ayodhya-13627922.html "Who is Chandrakant Sompura, the visionary architect behind the Ram Temple in Ayodhya?"]. ''Firstpost''. 2024-01-20<span class="reference-accessdate">. Retrieved <span class="nowrap">2025-01-26</span></span>.</cite></ref><ref>{{Cite web|date=2025-01-26|title=Padma Shri recognition of my work, my family's legacy: Ayodhya Ram Temple architect Sompura|url=https://economictimes.indiatimes.com/news/india/padma-shri-recognition-of-my-work-my-familys-legacy-ayodhya-ram-temple-architect-sompura/articleshow/117579153.cms|access-date=2025-05-28|website=The Economic Times|publisher=The Times Group}}</ref><ref>{{Cite web|date=2023-12-23|title=15 पीढ़ियां, 200 से अधिक डिजाइन, जानें कौन हैं राम मंदिर के चीफ आर्किटेक्ट|url=https://www.tv9hindi.com/india/ram-temple-inauguration-chief-architect-chandrakant-sompura-15-generations-200-designs-2305818.html|access-date=2025-05-28|website=TV9 हिंदी|publisher=Associated Broadcasting Company}}</ref> వారు భారతదేశం అంతటా, విదేశాలలోనూ 130కి పైగా దేవాలయాలను రూపొందించారు. వాటిలో ప్రధానమైనవి.. <ref>{{Cite web|date=2025-01-26|title=आर्किटेक्ट चंद्रकांत सोमपुरा को मिला पद्मश्री सम्मान, राम मंदिर समेत 131 मंदिरों के बनाए नक्शे|url=https://www.tv9hindi.com/state/architect-chandrakant-sompura-received-padmashree-award-made-maps-of-ram-mandir-3080901.html|access-date=2025-05-28|website=TV9 हिंदी|publisher=Associated Broadcasting Company}}</ref> * [[అయోధ్య రామమందిరం|రామమందిరం]], [[అయోధ్య]] * అంబాజీ ఆలయం, [[పాలన్​పూర్​|పాలన్​పూర్]] * [[అక్షరధామ్|అక్షరధామ్ ఆలయం]], [[గాంధీనగర్]] * [[శ్రీ స్వామినారాయణ దేవాలయం (ముంబై)|స్వామినారాయణ ఆలయం, ముంబై]] * బిర్లా మందిర్, [[కోల్‌కాతా]] == పురస్కారాలు == * 2025 - ఆలయ నిర్మాణ రంగంలో విశిష్ట సేవలకు గాను భారత ప్రభుత్వంచే [[పద్మశ్రీ పురస్కారం|పద్మశ్రీ]] <ref name="PIB">{{Cite web|last=Govt. of India|date=2025-01-26|title=Padma Awards 2025 announced|url=https://pib.gov.in/PressReleasePage.aspx?PRID=2096285|website=Press Information Bureau, Govt. of India}}<cite class="citation web cs1" data-ve-ignore="true" id="CITEREFGovt._of_India2025">Govt. of India (2025-01-26). [https://pib.gov.in/PressReleasePage.aspx?PRID=2096285 "Padma Awards 2025 announced"]. ''Press Information Bureau, Govt. of India''.</cite></ref><ref>{{Cite web|date=2025-01-26|title=कौन हैं अयोध्या राम मंदिर के आर्किटेक्ट चंद्रकांत सोमपूरा? जिन्हें मिला पद्मश्री सम्मान, ऑस्ट्रेलिया और मुंबई के प्रोजेक्ट पर कर रहे हैं काम|url=https://www.aajtak.in/india/gujarat/story/who-is-ayodhya-ram-mandir-architect-chandrakant-sompura-who-received-padma-shri-award-lcla-rpti-2151637-2025-01-26|access-date=2025-05-28|website=आज तक|publisher=India Today Group}}</ref><ref>{{Cite web|date=2025-01-26|title=Who is Chandrakant Sompura, Ayodhya Ram Mandir Architect Conferred Padma Shri Award|url=https://www.news18.com/india/who-is-chandrakant-sompura-ayodhya-ram-mandir-architect-conferred-padma-shri-award-9202385.html|access-date=2025-05-28|website=News18|publisher=Network18}}</ref><ref>{{Cite web|date=2025-01-26|title=Extremely special: Architect Chandrakant Sompura on being awarded Padma Shri|url=https://www.aninews.in/news/national/general-news/extremely-special-architect-chandrakant-sompura-on-being-awarded-padma-shri20250126123918|access-date=2025-05-28|website=ANI News|publisher=Asian News International}}</ref><ref>{{Cite web|date=2025-01-25|title=अयोध्या राम मंदिर के आर्किटेक्ट चंद्रकांत सोमपुरा को मिला पद्मश्री सम्मान, जानें किसने सौंपा था काम?|url=https://navbharattimes.indiatimes.com/state/gujarat/ahmedabad/padma-awards-2025-union-govt-honours-architect-of-ram-mandir-chandrakant-sompura-with-padma-shri-know-his-journey/articleshow/117558408.cms|access-date=2025-05-28|website=नवभारत टाइम्स|publisher=बेननेट, कोलमैन एंड कंपनी लिमिटेड}}</ref> * 1997లో, చంద్రకాంత్ సోమ్‌పుర రూపొందించిన [[లండన్]] లోని అక్షర్ పురుషోత్తం స్వామినారాయణ ఆలయం, దాని వివరణాత్మక నిర్మాణ రూపకల్పన కోసం ''[[గిన్నీస్ ప్రపంచ రికార్డులు|గిన్నిస్ బుక్ ఆఫ్ వరల్డ్ రికార్డ్స్]]'' చేర్చబడింది.<ref name="indianexpress" /> == మూలాలు == [[వర్గం:జీవిస్తున్న ప్రజలు]] c8mwkpvf2wxjftx94eo3b3u7lr1on7a 4595033 4595032 2025-06-30T03:05:36Z Muralikrishna m 106628 4595033 wikitext text/x-wiki {{సమాచారపెట్టె వ్యక్తి|name=చంద్రకాంత్ సోమ్‌పుర|image=|caption=|birth_place=[[అహ్మదాబాద్]], [[గుజరాత్]], భారతదేశం|nationality=భారతదేశం|occupation=ఆర్కిటెక్ట్|known_for=ఆలయ నిర్మాణం<br>అయోధ్య శ్రీరామ మందిరం రూపకల్పన|notable_works=* రామమందిరం, అయోధ్య * అంబాజీ ఆలయం, పాలన్​పూర్ * అక్షరధామ్ ఆలయం, గాంధీనగర్ * స్వామినారాయణ ఆలయం, ముంబై * బిర్లా మందిర్, కోల్‌కాతా|awards=[[పద్మశ్రీ పురస్కారం]] (2025)|relatives=ప్రభాశంకర్ సోమ్‌పుర (తాత)}} '''చంద్రకాంత్ సోమ్‌పుర''', [[అహ్మదాబాద్]] కు చెందిన ఒక భారతీయ వాస్తుశిల్పి, ఆలయ నిర్మాణంలో తన పనికి ప్రసిద్ధి చెందాడు.<ref name="FP">{{Cite web|date=2024-01-20|title=Who is Chandrakant Sompura, the visionary architect behind the Ram Temple in Ayodhya?|url=https://www.firstpost.com/explainers/who-is-chandrakant-sompura-the-visionary-architect-behind-the-ram-temple-in-ayodhya-13627922.html|access-date=2025-01-26|website=Firstpost|language=en-us}}</ref> ఆయన [[అయోధ్య]]<nowiki/>లోని [[అయోధ్య రామమందిరం|రామమందిరానికి]] ప్రధాన వాస్తుశిల్పి.<ref>{{Cite news|url=https://timesofindia.indiatimes.com/india/recognition-of-my-work-and-familys-dedication-ram-temple-architect-chandrakant-sompura-on-padma-shri-award/articleshow/117579078.cms|title='Recognition of my work and family's dedication': Ram Temple architect Chandrakant Sompura on Padma Shri award|date=2025-01-26|work=The Times of India|access-date=2025-01-26|issn=0971-8257}}</ref><ref name="indianexpress">{{Cite web|date=2020-08-06|title=Meet the Sompuras, master architects who are building the Ram Temple in Ayodhya|url=https://indianexpress.com/article/explained/meet-the-sompuras-master-architects-who-are-building-the-ram-temple-in-ayodhya-6540155/|access-date=2025-01-26|website=The Indian Express|language=en}}</ref><ref>{{Cite web|date=2025-01-26|title=राम मंदिर के आर्किटेक्ट चंद्रकांत सोमपुरा को पद्मश्री सम्मान, इजाजत नहीं मिली तो अयोध्‍या में पैरों से ही माप ली थी जमीन|url=https://bharatexpress.com/india/chandrakant-sompura-honored-with-padma-shri-for-contribution-to-ram-mandir-construction-461678|access-date=2025-05-28|website=भारत एक्सप्रेस|publisher=भारत एक्सप्रेस}}</ref> [[దస్త్రం:Ram_Janmbhoomi_Mandir,_Ayodhya_Dham.jpg|thumb|260x260px|చంద్రకాంత్ సోమ్‌పుర రూపొందించిన అయోధ్యలోని రామజన్మభూమి మందిరం]] 2025లో, నిర్మాణ రంగంలో ఆయన చేసిన కృషికి గాను భారతదేశపు నాల్గవ అత్యున్నత పౌర పురస్కారం [[పద్మశ్రీ పురస్కారం|పద్మశ్రీ]] ప్రదానం చేశారు.<ref name="PIB">{{Cite web|last=Govt. of India|date=2025-01-26|title=Padma Awards 2025 announced|url=https://pib.gov.in/PressReleasePage.aspx?PRID=2096285|website=Press Information Bureau, Govt. of India}}</ref><ref>{{Cite web|date=2025-01-26|title=Ram Mandir architect among 8 from Gujarat honoured with Padma awards|url=https://indianexpress.com/article/cities/ahmedabad/ram-mandir-architect-gujarat-padma-awardees-9799746/lite/|access-date=2025-01-26|website=The Indian Express|language=en}}</ref> == వ్యక్తిగత జీవితం == చంద్రకాంత్ సోమ్‌పుర, 1949లో [[గుజరాత్]] లో పునర్నిర్మించిన [[సోమనాథ్|సోమనాథ్ ఆలయాన్ని]] రూపొందించిన ప్రఖ్యాత వాస్తుశిల్పి [[పద్మశ్రీ పురస్కారం|పద్మశ్రీ]] గ్రహీత ప్రభాశంకర్ ఓఘద్భాయ్ సోమ్‌పుర మనవడు. ఆయన తన తాతగారి వద్ద శిక్షణ పొందాడు.<ref>{{Cite web|title=Who Is Chandrakant Sompura, Ayodhya Temple Architect Among Padma Awardees|url=https://www.ndtv.com/india-news/ayodhya-ram-temple-architect-chandrakant-somapura-to-be-conferred-with-padma-shri-7561325|access-date=2025-01-26|website=NDTV|language=en}}</ref> == కుటుంబ వారసత్వం == చంద్రకాంత్ సోమ్‌పుర సాంప్రదాయకంగా ఆలయ నిర్మాణంలో నిమగ్నమైన 15వ తరం వాడు. భారతదేశం అంతటా ఆలయ నిర్మాణాలను రూపొందించడంలో అతని కుటుంబం ప్రముఖ పాత్ర పోషించింది.<ref name="FP">{{Cite web|date=2024-01-20|title=Who is Chandrakant Sompura, the visionary architect behind the Ram Temple in Ayodhya?|url=https://www.firstpost.com/explainers/who-is-chandrakant-sompura-the-visionary-architect-behind-the-ram-temple-in-ayodhya-13627922.html|access-date=2025-01-26|website=Firstpost|language=en-us}}<cite class="citation web cs1" data-ve-ignore="true">[https://www.firstpost.com/explainers/who-is-chandrakant-sompura-the-visionary-architect-behind-the-ram-temple-in-ayodhya-13627922.html "Who is Chandrakant Sompura, the visionary architect behind the Ram Temple in Ayodhya?"]. ''Firstpost''. 2024-01-20<span class="reference-accessdate">. Retrieved <span class="nowrap">2025-01-26</span></span>.</cite></ref><ref>{{Cite web|date=2025-01-26|title=Padma Shri recognition of my work, my family's legacy: Ayodhya Ram Temple architect Sompura|url=https://economictimes.indiatimes.com/news/india/padma-shri-recognition-of-my-work-my-familys-legacy-ayodhya-ram-temple-architect-sompura/articleshow/117579153.cms|access-date=2025-05-28|website=The Economic Times|publisher=The Times Group}}</ref><ref>{{Cite web|date=2023-12-23|title=15 पीढ़ियां, 200 से अधिक डिजाइन, जानें कौन हैं राम मंदिर के चीफ आर्किटेक्ट|url=https://www.tv9hindi.com/india/ram-temple-inauguration-chief-architect-chandrakant-sompura-15-generations-200-designs-2305818.html|access-date=2025-05-28|website=TV9 हिंदी|publisher=Associated Broadcasting Company}}</ref> వారు భారతదేశం అంతటా, విదేశాలలోనూ 130కి పైగా దేవాలయాలను రూపొందించారు. వాటిలో ప్రధానమైనవి.. <ref>{{Cite web|date=2025-01-26|title=आर्किटेक्ट चंद्रकांत सोमपुरा को मिला पद्मश्री सम्मान, राम मंदिर समेत 131 मंदिरों के बनाए नक्शे|url=https://www.tv9hindi.com/state/architect-chandrakant-sompura-received-padmashree-award-made-maps-of-ram-mandir-3080901.html|access-date=2025-05-28|website=TV9 हिंदी|publisher=Associated Broadcasting Company}}</ref> * [[అయోధ్య రామమందిరం|రామమందిరం]], [[అయోధ్య]] * అంబాజీ ఆలయం, [[పాలన్​పూర్​|పాలన్​పూర్]] * [[అక్షరధామ్|అక్షరధామ్ ఆలయం]], [[గాంధీనగర్]] * [[శ్రీ స్వామినారాయణ దేవాలయం (ముంబై)|స్వామినారాయణ ఆలయం, ముంబై]] * బిర్లా మందిర్, [[కోల్‌కాతా]] == గుర్తింపు == * 2025 - ఆలయ నిర్మాణ రంగంలో విశిష్ట సేవలకు గాను భారత ప్రభుత్వంచే [[పద్మశ్రీ పురస్కారం|పద్మశ్రీ]] <ref name="PIB">{{Cite web|last=Govt. of India|date=2025-01-26|title=Padma Awards 2025 announced|url=https://pib.gov.in/PressReleasePage.aspx?PRID=2096285|website=Press Information Bureau, Govt. of India}}<cite class="citation web cs1" data-ve-ignore="true" id="CITEREFGovt._of_India2025">Govt. of India (2025-01-26). [https://pib.gov.in/PressReleasePage.aspx?PRID=2096285 "Padma Awards 2025 announced"]. ''Press Information Bureau, Govt. of India''.</cite></ref><ref>{{Cite web|date=2025-01-26|title=कौन हैं अयोध्या राम मंदिर के आर्किटेक्ट चंद्रकांत सोमपूरा? जिन्हें मिला पद्मश्री सम्मान, ऑस्ट्रेलिया और मुंबई के प्रोजेक्ट पर कर रहे हैं काम|url=https://www.aajtak.in/india/gujarat/story/who-is-ayodhya-ram-mandir-architect-chandrakant-sompura-who-received-padma-shri-award-lcla-rpti-2151637-2025-01-26|access-date=2025-05-28|website=आज तक|publisher=India Today Group}}</ref><ref>{{Cite web|date=2025-01-26|title=Who is Chandrakant Sompura, Ayodhya Ram Mandir Architect Conferred Padma Shri Award|url=https://www.news18.com/india/who-is-chandrakant-sompura-ayodhya-ram-mandir-architect-conferred-padma-shri-award-9202385.html|access-date=2025-05-28|website=News18|publisher=Network18}}</ref><ref>{{Cite web|date=2025-01-26|title=Extremely special: Architect Chandrakant Sompura on being awarded Padma Shri|url=https://www.aninews.in/news/national/general-news/extremely-special-architect-chandrakant-sompura-on-being-awarded-padma-shri20250126123918|access-date=2025-05-28|website=ANI News|publisher=Asian News International}}</ref><ref>{{Cite web|date=2025-01-25|title=अयोध्या राम मंदिर के आर्किटेक्ट चंद्रकांत सोमपुरा को मिला पद्मश्री सम्मान, जानें किसने सौंपा था काम?|url=https://navbharattimes.indiatimes.com/state/gujarat/ahmedabad/padma-awards-2025-union-govt-honours-architect-of-ram-mandir-chandrakant-sompura-with-padma-shri-know-his-journey/articleshow/117558408.cms|access-date=2025-05-28|website=नवभारत टाइम्स|publisher=बेननेट, कोलमैन एंड कंपनी लिमिटेड}}</ref> * 1997లో, చంద్రకాంత్ సోమ్‌పుర రూపొందించిన [[లండన్]] లోని అక్షర్ పురుషోత్తం స్వామినారాయణ ఆలయం, దాని వివరణాత్మక నిర్మాణ రూపకల్పన కోసం ''[[గిన్నీస్ ప్రపంచ రికార్డులు|గిన్నిస్ బుక్ ఆఫ్ వరల్డ్ రికార్డ్స్]]'' చేర్చబడింది.<ref name="indianexpress" /> == మూలాలు == [[వర్గం:జీవిస్తున్న ప్రజలు]] jzvhiplwcebtclw7h0dtrelrhx9i4us 4595036 4595033 2025-06-30T03:08:36Z Muralikrishna m 106628 4595036 wikitext text/x-wiki {{సమాచారపెట్టె వ్యక్తి|name=చంద్రకాంత్ సోమ్‌పుర|image=|caption=|birth_place=[[అహ్మదాబాద్]], [[గుజరాత్]], భారతదేశం|nationality=భారతదేశం|occupation=ఆర్కిటెక్ట్|known_for=ఆలయ నిర్మాణం<br>అయోధ్య శ్రీరామ మందిరం రూపకల్పన|notable_works=* రామమందిరం, అయోధ్య * అంబాజీ ఆలయం, పాలన్​పూర్ * అక్షరధామ్ ఆలయం, గాంధీనగర్ * స్వామినారాయణ ఆలయం, ముంబై * బిర్లా మందిర్, కోల్‌కాతా|awards=[[పద్మశ్రీ పురస్కారం]] (2025)|relatives=ప్రభాశంకర్ సోమ్‌పుర (తాత)}} '''చంద్రకాంత్ సోమ్‌పుర''', [[అహ్మదాబాద్]] కు చెందిన ఒక భారతీయ వాస్తుశిల్పి, ఆలయ నిర్మాణంలో తన పనికి ప్రసిద్ధి చెందాడు. ఆయన [[అయోధ్య]]<nowiki/>లోని [[అయోధ్య రామమందిరం|రామమందిరానికి]] ప్రధాన వాస్తుశిల్పి.<ref>{{Cite news|url=https://timesofindia.indiatimes.com/india/recognition-of-my-work-and-familys-dedication-ram-temple-architect-chandrakant-sompura-on-padma-shri-award/articleshow/117579078.cms|title='Recognition of my work and family's dedication': Ram Temple architect Chandrakant Sompura on Padma Shri award|date=2025-01-26|work=The Times of India|access-date=2025-01-26|issn=0971-8257}}</ref><ref name="indianexpress">{{Cite web|date=2020-08-06|title=Meet the Sompuras, master architects who are building the Ram Temple in Ayodhya|url=https://indianexpress.com/article/explained/meet-the-sompuras-master-architects-who-are-building-the-ram-temple-in-ayodhya-6540155/|access-date=2025-01-26|website=The Indian Express|language=en}}</ref><ref>{{Cite web|date=2025-01-26|title=राम मंदिर के आर्किटेक्ट चंद्रकांत सोमपुरा को पद्मश्री सम्मान, इजाजत नहीं मिली तो अयोध्‍या में पैरों से ही माप ली थी जमीन|url=https://bharatexpress.com/india/chandrakant-sompura-honored-with-padma-shri-for-contribution-to-ram-mandir-construction-461678|access-date=2025-05-28|website=भारत एक्सप्रेस|publisher=भारत एक्सप्रेस}}</ref> [[దస్త్రం:Ram_Janmbhoomi_Mandir,_Ayodhya_Dham.jpg|thumb|260x260px|చంద్రకాంత్ సోమ్‌పుర రూపొందించిన అయోధ్యలోని రామజన్మభూమి మందిరం]] 2025లో, నిర్మాణ రంగంలో ఆయన చేసిన కృషికి గాను భారతదేశపు నాల్గవ అత్యున్నత పౌర పురస్కారం [[పద్మశ్రీ పురస్కారం|పద్మశ్రీ]] ప్రదానం చేశారు.<ref name="PIB">{{Cite web|last=Govt. of India|date=2025-01-26|title=Padma Awards 2025 announced|url=https://pib.gov.in/PressReleasePage.aspx?PRID=2096285|website=Press Information Bureau, Govt. of India}}</ref><ref>{{Cite web|date=2025-01-26|title=Ram Mandir architect among 8 from Gujarat honoured with Padma awards|url=https://indianexpress.com/article/cities/ahmedabad/ram-mandir-architect-gujarat-padma-awardees-9799746/lite/|access-date=2025-01-26|website=The Indian Express|language=en}}</ref> == వ్యక్తిగత జీవితం == చంద్రకాంత్ సోమ్‌పుర, 1949లో [[గుజరాత్]] లో పునర్నిర్మించిన [[సోమనాథ్|సోమనాథ్ ఆలయాన్ని]] రూపొందించిన ప్రఖ్యాత వాస్తుశిల్పి [[పద్మశ్రీ పురస్కారం|పద్మశ్రీ]] గ్రహీత ప్రభాశంకర్ ఓఘద్భాయ్ సోమ్‌పుర మనవడు. ఆయన తన తాతగారి వద్ద శిక్షణ పొందాడు.<ref>{{Cite web|title=Who Is Chandrakant Sompura, Ayodhya Temple Architect Among Padma Awardees|url=https://www.ndtv.com/india-news/ayodhya-ram-temple-architect-chandrakant-somapura-to-be-conferred-with-padma-shri-7561325|access-date=2025-01-26|website=NDTV|language=en}}</ref> == కుటుంబ వారసత్వం == చంద్రకాంత్ సోమ్‌పుర సాంప్రదాయకంగా ఆలయ నిర్మాణంలో నిమగ్నమైన 15వ తరం వాడు. భారతదేశం అంతటా ఆలయ నిర్మాణాలను రూపొందించడంలో అతని కుటుంబం ప్రముఖ పాత్ర పోషించింది.<ref name="FP">{{Cite web|date=2024-01-20|title=Who is Chandrakant Sompura, the visionary architect behind the Ram Temple in Ayodhya?|url=https://www.firstpost.com/explainers/who-is-chandrakant-sompura-the-visionary-architect-behind-the-ram-temple-in-ayodhya-13627922.html|access-date=2025-01-26|website=Firstpost|language=en-us}}</ref><ref>{{Cite web|date=2025-01-26|title=Padma Shri recognition of my work, my family's legacy: Ayodhya Ram Temple architect Sompura|url=https://economictimes.indiatimes.com/news/india/padma-shri-recognition-of-my-work-my-familys-legacy-ayodhya-ram-temple-architect-sompura/articleshow/117579153.cms|access-date=2025-05-28|website=The Economic Times|publisher=The Times Group}}</ref><ref>{{Cite web|date=2023-12-23|title=15 पीढ़ियां, 200 से अधिक डिजाइन, जानें कौन हैं राम मंदिर के चीफ आर्किटेक्ट|url=https://www.tv9hindi.com/india/ram-temple-inauguration-chief-architect-chandrakant-sompura-15-generations-200-designs-2305818.html|access-date=2025-05-28|website=TV9 हिंदी|publisher=Associated Broadcasting Company}}</ref> వారు భారతదేశం అంతటా, విదేశాలలోనూ 130కి పైగా దేవాలయాలను రూపొందించారు. వాటిలో ప్రధానమైనవి.. <ref>{{Cite web|date=2025-01-26|title=आर्किटेक्ट चंद्रकांत सोमपुरा को मिला पद्मश्री सम्मान, राम मंदिर समेत 131 मंदिरों के बनाए नक्शे|url=https://www.tv9hindi.com/state/architect-chandrakant-sompura-received-padmashree-award-made-maps-of-ram-mandir-3080901.html|access-date=2025-05-28|website=TV9 हिंदी|publisher=Associated Broadcasting Company}}</ref> * [[అయోధ్య రామమందిరం|రామమందిరం]], [[అయోధ్య]] * అంబాజీ ఆలయం, [[పాలన్​పూర్​|పాలన్​పూర్]] * [[అక్షరధామ్|అక్షరధామ్ ఆలయం]], [[గాంధీనగర్]] * [[శ్రీ స్వామినారాయణ దేవాలయం (ముంబై)|స్వామినారాయణ ఆలయం, ముంబై]] * బిర్లా మందిర్, [[కోల్‌కాతా]] == గుర్తింపు == * 2025 - ఆలయ నిర్మాణ రంగంలో విశిష్ట సేవలకు గాను భారత ప్రభుత్వంచే [[పద్మశ్రీ పురస్కారం|పద్మశ్రీ]] <ref name="PIB">{{Cite web|last=Govt. of India|date=2025-01-26|title=Padma Awards 2025 announced|url=https://pib.gov.in/PressReleasePage.aspx?PRID=2096285|website=Press Information Bureau, Govt. of India}}<cite class="citation web cs1" data-ve-ignore="true" id="CITEREFGovt._of_India2025">Govt. of India (2025-01-26). [https://pib.gov.in/PressReleasePage.aspx?PRID=2096285 "Padma Awards 2025 announced"]. ''Press Information Bureau, Govt. of India''.</cite></ref><ref>{{Cite web|date=2025-01-26|title=कौन हैं अयोध्या राम मंदिर के आर्किटेक्ट चंद्रकांत सोमपूरा? जिन्हें मिला पद्मश्री सम्मान, ऑस्ट्रेलिया और मुंबई के प्रोजेक्ट पर कर रहे हैं काम|url=https://www.aajtak.in/india/gujarat/story/who-is-ayodhya-ram-mandir-architect-chandrakant-sompura-who-received-padma-shri-award-lcla-rpti-2151637-2025-01-26|access-date=2025-05-28|website=आज तक|publisher=India Today Group}}</ref><ref>{{Cite web|date=2025-01-26|title=Who is Chandrakant Sompura, Ayodhya Ram Mandir Architect Conferred Padma Shri Award|url=https://www.news18.com/india/who-is-chandrakant-sompura-ayodhya-ram-mandir-architect-conferred-padma-shri-award-9202385.html|access-date=2025-05-28|website=News18|publisher=Network18}}</ref><ref>{{Cite web|date=2025-01-26|title=Extremely special: Architect Chandrakant Sompura on being awarded Padma Shri|url=https://www.aninews.in/news/national/general-news/extremely-special-architect-chandrakant-sompura-on-being-awarded-padma-shri20250126123918|access-date=2025-05-28|website=ANI News|publisher=Asian News International}}</ref><ref>{{Cite web|date=2025-01-25|title=अयोध्या राम मंदिर के आर्किटेक्ट चंद्रकांत सोमपुरा को मिला पद्मश्री सम्मान, जानें किसने सौंपा था काम?|url=https://navbharattimes.indiatimes.com/state/gujarat/ahmedabad/padma-awards-2025-union-govt-honours-architect-of-ram-mandir-chandrakant-sompura-with-padma-shri-know-his-journey/articleshow/117558408.cms|access-date=2025-05-28|website=नवभारत टाइम्स|publisher=बेननेट, कोलमैन एंड कंपनी लिमिटेड}}</ref> * 1997లో, చంద్రకాంత్ సోమ్‌పుర రూపొందించిన [[లండన్]] లోని అక్షర్ పురుషోత్తం స్వామినారాయణ ఆలయం, దాని వివరణాత్మక నిర్మాణ రూపకల్పన కోసం ''[[గిన్నీస్ ప్రపంచ రికార్డులు|గిన్నిస్ బుక్ ఆఫ్ వరల్డ్ రికార్డ్స్]]'' చేర్చబడింది.<ref name="indianexpress" /> == మూలాలు == [[వర్గం:జీవిస్తున్న ప్రజలు]] t2jc8s7e35u30zrajh8sfoq1c85g6hm 4595037 4595036 2025-06-30T03:08:51Z Muralikrishna m 106628 4595037 wikitext text/x-wiki {{సమాచారపెట్టె వ్యక్తి|name=చంద్రకాంత్ సోమ్‌పుర|image=|caption=|birth_place=[[అహ్మదాబాద్]], [[గుజరాత్]], భారతదేశం|nationality=భారతదేశం|occupation=ఆర్కిటెక్ట్|known_for=ఆలయ నిర్మాణం<br>అయోధ్య శ్రీరామ మందిరం రూపకల్పన|notable_works=* రామమందిరం, అయోధ్య * అంబాజీ ఆలయం, పాలన్​పూర్ * అక్షరధామ్ ఆలయం, గాంధీనగర్ * స్వామినారాయణ ఆలయం, ముంబై * బిర్లా మందిర్, కోల్‌కాతా|awards=[[పద్మశ్రీ పురస్కారం]] (2025)|relatives=ప్రభాశంకర్ సోమ్‌పుర (తాత)}} '''చంద్రకాంత్ సోమ్‌పుర''', [[అహ్మదాబాద్]] కు చెందిన ఒక భారతీయ వాస్తుశిల్పి, ఆలయ నిర్మాణంలో తన పనికి ప్రసిద్ధి చెందాడు. ఆయన [[అయోధ్య]]<nowiki/>లోని [[అయోధ్య రామమందిరం|రామమందిరానికి]] ప్రధాన వాస్తుశిల్పి.<ref>{{Cite news|url=https://timesofindia.indiatimes.com/india/recognition-of-my-work-and-familys-dedication-ram-temple-architect-chandrakant-sompura-on-padma-shri-award/articleshow/117579078.cms|title='Recognition of my work and family's dedication': Ram Temple architect Chandrakant Sompura on Padma Shri award|date=2025-01-26|work=The Times of India|access-date=2025-01-26|issn=0971-8257}}</ref><ref name="indianexpress">{{Cite web|date=2020-08-06|title=Meet the Sompuras, master architects who are building the Ram Temple in Ayodhya|url=https://indianexpress.com/article/explained/meet-the-sompuras-master-architects-who-are-building-the-ram-temple-in-ayodhya-6540155/|access-date=2025-01-26|website=The Indian Express|language=en}}</ref><ref>{{Cite web|date=2025-01-26|title=राम मंदिर के आर्किटेक्ट चंद्रकांत सोमपुरा को पद्मश्री सम्मान, इजाजत नहीं मिली तो अयोध्‍या में पैरों से ही माप ली थी जमीन|url=https://bharatexpress.com/india/chandrakant-sompura-honored-with-padma-shri-for-contribution-to-ram-mandir-construction-461678|access-date=2025-05-28|website=भारत एक्सप्रेस|publisher=भारत एक्सप्रेस}}</ref> [[దస్త్రం:Ram_Janmbhoomi_Mandir,_Ayodhya_Dham.jpg|thumb|260x260px|చంద్రకాంత్ సోమ్‌పుర రూపొందించిన అయోధ్యలోని రామజన్మభూమి మందిరం]] 2025లో, నిర్మాణ రంగంలో ఆయన చేసిన కృషికి గాను భారతదేశపు నాల్గవ అత్యున్నత పౌర పురస్కారం [[పద్మశ్రీ పురస్కారం|పద్మశ్రీ]] ప్రదానం చేశారు.<ref>{{Cite web|date=2025-01-26|title=Ram Mandir architect among 8 from Gujarat honoured with Padma awards|url=https://indianexpress.com/article/cities/ahmedabad/ram-mandir-architect-gujarat-padma-awardees-9799746/lite/|access-date=2025-01-26|website=The Indian Express|language=en}}</ref> == వ్యక్తిగత జీవితం == చంద్రకాంత్ సోమ్‌పుర, 1949లో [[గుజరాత్]] లో పునర్నిర్మించిన [[సోమనాథ్|సోమనాథ్ ఆలయాన్ని]] రూపొందించిన ప్రఖ్యాత వాస్తుశిల్పి [[పద్మశ్రీ పురస్కారం|పద్మశ్రీ]] గ్రహీత ప్రభాశంకర్ ఓఘద్భాయ్ సోమ్‌పుర మనవడు. ఆయన తన తాతగారి వద్ద శిక్షణ పొందాడు.<ref>{{Cite web|title=Who Is Chandrakant Sompura, Ayodhya Temple Architect Among Padma Awardees|url=https://www.ndtv.com/india-news/ayodhya-ram-temple-architect-chandrakant-somapura-to-be-conferred-with-padma-shri-7561325|access-date=2025-01-26|website=NDTV|language=en}}</ref> == కుటుంబ వారసత్వం == చంద్రకాంత్ సోమ్‌పుర సాంప్రదాయకంగా ఆలయ నిర్మాణంలో నిమగ్నమైన 15వ తరం వాడు. భారతదేశం అంతటా ఆలయ నిర్మాణాలను రూపొందించడంలో అతని కుటుంబం ప్రముఖ పాత్ర పోషించింది.<ref name="FP">{{Cite web|date=2024-01-20|title=Who is Chandrakant Sompura, the visionary architect behind the Ram Temple in Ayodhya?|url=https://www.firstpost.com/explainers/who-is-chandrakant-sompura-the-visionary-architect-behind-the-ram-temple-in-ayodhya-13627922.html|access-date=2025-01-26|website=Firstpost|language=en-us}}</ref><ref>{{Cite web|date=2025-01-26|title=Padma Shri recognition of my work, my family's legacy: Ayodhya Ram Temple architect Sompura|url=https://economictimes.indiatimes.com/news/india/padma-shri-recognition-of-my-work-my-familys-legacy-ayodhya-ram-temple-architect-sompura/articleshow/117579153.cms|access-date=2025-05-28|website=The Economic Times|publisher=The Times Group}}</ref><ref>{{Cite web|date=2023-12-23|title=15 पीढ़ियां, 200 से अधिक डिजाइन, जानें कौन हैं राम मंदिर के चीफ आर्किटेक्ट|url=https://www.tv9hindi.com/india/ram-temple-inauguration-chief-architect-chandrakant-sompura-15-generations-200-designs-2305818.html|access-date=2025-05-28|website=TV9 हिंदी|publisher=Associated Broadcasting Company}}</ref> వారు భారతదేశం అంతటా, విదేశాలలోనూ 130కి పైగా దేవాలయాలను రూపొందించారు. వాటిలో ప్రధానమైనవి.. <ref>{{Cite web|date=2025-01-26|title=आर्किटेक्ट चंद्रकांत सोमपुरा को मिला पद्मश्री सम्मान, राम मंदिर समेत 131 मंदिरों के बनाए नक्शे|url=https://www.tv9hindi.com/state/architect-chandrakant-sompura-received-padmashree-award-made-maps-of-ram-mandir-3080901.html|access-date=2025-05-28|website=TV9 हिंदी|publisher=Associated Broadcasting Company}}</ref> * [[అయోధ్య రామమందిరం|రామమందిరం]], [[అయోధ్య]] * అంబాజీ ఆలయం, [[పాలన్​పూర్​|పాలన్​పూర్]] * [[అక్షరధామ్|అక్షరధామ్ ఆలయం]], [[గాంధీనగర్]] * [[శ్రీ స్వామినారాయణ దేవాలయం (ముంబై)|స్వామినారాయణ ఆలయం, ముంబై]] * బిర్లా మందిర్, [[కోల్‌కాతా]] == గుర్తింపు == * 2025 - ఆలయ నిర్మాణ రంగంలో విశిష్ట సేవలకు గాను భారత ప్రభుత్వంచే [[పద్మశ్రీ పురస్కారం|పద్మశ్రీ]] <ref name="PIB">{{Cite web|last=Govt. of India|date=2025-01-26|title=Padma Awards 2025 announced|url=https://pib.gov.in/PressReleasePage.aspx?PRID=2096285|website=Press Information Bureau, Govt. of India}}</ref><ref>{{Cite web|date=2025-01-26|title=कौन हैं अयोध्या राम मंदिर के आर्किटेक्ट चंद्रकांत सोमपूरा? जिन्हें मिला पद्मश्री सम्मान, ऑस्ट्रेलिया और मुंबई के प्रोजेक्ट पर कर रहे हैं काम|url=https://www.aajtak.in/india/gujarat/story/who-is-ayodhya-ram-mandir-architect-chandrakant-sompura-who-received-padma-shri-award-lcla-rpti-2151637-2025-01-26|access-date=2025-05-28|website=आज तक|publisher=India Today Group}}</ref><ref>{{Cite web|date=2025-01-26|title=Who is Chandrakant Sompura, Ayodhya Ram Mandir Architect Conferred Padma Shri Award|url=https://www.news18.com/india/who-is-chandrakant-sompura-ayodhya-ram-mandir-architect-conferred-padma-shri-award-9202385.html|access-date=2025-05-28|website=News18|publisher=Network18}}</ref><ref>{{Cite web|date=2025-01-26|title=Extremely special: Architect Chandrakant Sompura on being awarded Padma Shri|url=https://www.aninews.in/news/national/general-news/extremely-special-architect-chandrakant-sompura-on-being-awarded-padma-shri20250126123918|access-date=2025-05-28|website=ANI News|publisher=Asian News International}}</ref><ref>{{Cite web|date=2025-01-25|title=अयोध्या राम मंदिर के आर्किटेक्ट चंद्रकांत सोमपुरा को मिला पद्मश्री सम्मान, जानें किसने सौंपा था काम?|url=https://navbharattimes.indiatimes.com/state/gujarat/ahmedabad/padma-awards-2025-union-govt-honours-architect-of-ram-mandir-chandrakant-sompura-with-padma-shri-know-his-journey/articleshow/117558408.cms|access-date=2025-05-28|website=नवभारत टाइम्स|publisher=बेननेट, कोलमैन एंड कंपनी लिमिटेड}}</ref> * 1997లో, చంద్రకాంత్ సోమ్‌పుర రూపొందించిన [[లండన్]] లోని అక్షర్ పురుషోత్తం స్వామినారాయణ ఆలయం, దాని వివరణాత్మక నిర్మాణ రూపకల్పన కోసం ''[[గిన్నీస్ ప్రపంచ రికార్డులు|గిన్నిస్ బుక్ ఆఫ్ వరల్డ్ రికార్డ్స్]]'' చేర్చబడింది.<ref name="indianexpress" /> == మూలాలు == [[వర్గం:జీవిస్తున్న ప్రజలు]] 447a25lwne58j8x74zcy28whkds3cfm 4595038 4595037 2025-06-30T03:10:27Z Muralikrishna m 106628 4595038 wikitext text/x-wiki {{సమాచారపెట్టె వ్యక్తి|name=చంద్రకాంత్ సోమ్‌పుర|image=|caption=|birth_place=[[అహ్మదాబాద్]], [[గుజరాత్]], భారతదేశం|nationality=భారతదేశం|occupation=ఆర్కిటెక్ట్|known_for=ఆలయ నిర్మాణం<br>అయోధ్య శ్రీరామ మందిరం రూపకల్పన|notable_works=* రామమందిరం, అయోధ్య * అంబాజీ ఆలయం, పాలన్​పూర్ * అక్షరధామ్ ఆలయం, గాంధీనగర్ * స్వామినారాయణ ఆలయం, ముంబై * బిర్లా మందిర్, కోల్‌కాతా|awards=[[పద్మశ్రీ పురస్కారం]] (2025)|relatives=ప్రభాశంకర్ సోమ్‌పుర (తాత)}} '''చంద్రకాంత్ సోమ్‌పుర''', [[అహ్మదాబాద్]] కు చెందిన ఒక భారతీయ వాస్తుశిల్పి, ఆలయ నిర్మాణంలో తన పనికి ప్రసిద్ధి చెందాడు. ఆయన [[అయోధ్య]]<nowiki/>లోని [[అయోధ్య రామమందిరం|రామమందిరానికి]] ప్రధాన వాస్తుశిల్పి.<ref>{{Cite news|url=https://timesofindia.indiatimes.com/india/recognition-of-my-work-and-familys-dedication-ram-temple-architect-chandrakant-sompura-on-padma-shri-award/articleshow/117579078.cms|title='Recognition of my work and family's dedication': Ram Temple architect Chandrakant Sompura on Padma Shri award|date=2025-01-26|work=The Times of India|access-date=2025-01-26|issn=0971-8257}}</ref><ref name="indianexpress">{{Cite web|date=2020-08-06|title=Meet the Sompuras, master architects who are building the Ram Temple in Ayodhya|url=https://indianexpress.com/article/explained/meet-the-sompuras-master-architects-who-are-building-the-ram-temple-in-ayodhya-6540155/|access-date=2025-01-26|website=The Indian Express|language=en}}</ref><ref>{{Cite web|date=2025-01-26|title=राम मंदिर के आर्किटेक्ट चंद्रकांत सोमपुरा को पद्मश्री सम्मान, इजाजत नहीं मिली तो अयोध्‍या में पैरों से ही माप ली थी जमीन|url=https://bharatexpress.com/india/chandrakant-sompura-honored-with-padma-shri-for-contribution-to-ram-mandir-construction-461678|access-date=2025-05-28|website=भारत एक्सप्रेस|publisher=भारत एक्सप्रेस}}</ref> [[దస్త్రం:Ram_Janmbhoomi_Mandir,_Ayodhya_Dham.jpg|thumb|260x260px|చంద్రకాంత్ సోమ్‌పుర రూపొందించిన అయోధ్యలోని రామజన్మభూమి మందిరం]] 2025లో, నిర్మాణ రంగంలో ఆయన చేసిన కృషికి గాను భారతదేశపు నాల్గవ అత్యున్నత పౌర పురస్కారం [[పద్మశ్రీ పురస్కారం|పద్మశ్రీ]] ప్రదానం చేశారు.<ref>{{Cite web|date=2025-01-26|title=Ram Mandir architect among 8 from Gujarat honoured with Padma awards|url=https://indianexpress.com/article/cities/ahmedabad/ram-mandir-architect-gujarat-padma-awardees-9799746/lite/|access-date=2025-01-26|website=The Indian Express|language=en}}</ref> == వ్యక్తిగత జీవితం == చంద్రకాంత్ సోమ్‌పుర, 1949లో [[గుజరాత్]] లో పునర్నిర్మించిన [[సోమనాథ్|సోమనాథ్ ఆలయాన్ని]] రూపొందించిన ప్రఖ్యాత వాస్తుశిల్పి [[పద్మశ్రీ పురస్కారం|పద్మశ్రీ]] గ్రహీత ప్రభాశంకర్ ఓఘద్భాయ్ సోమ్‌పుర మనవడు. ఆయన తన తాతగారి వద్ద శిక్షణ పొందాడు.<ref>{{Cite web|title=Who Is Chandrakant Sompura, Ayodhya Temple Architect Among Padma Awardees|url=https://www.ndtv.com/india-news/ayodhya-ram-temple-architect-chandrakant-somapura-to-be-conferred-with-padma-shri-7561325|access-date=2025-01-26|website=NDTV|language=en}}</ref> == కుటుంబ వారసత్వం == చంద్రకాంత్ సోమ్‌పుర సాంప్రదాయకంగా ఆలయ నిర్మాణంలో నిమగ్నమైన 15వ తరం వాడు. భారతదేశం అంతటా ఆలయ నిర్మాణాలను రూపొందించడంలో అతని కుటుంబం ప్రముఖ పాత్ర పోషించింది.<ref>{{Cite news|url=https://www.eenadu.net/telugu-news/general/historical-trmples-designers-sompura-family-from-15-generations/0600/120092246|title=వారు ఆలయాల సృష్టికర్తలు|work=EENADU|access-date=2025-06-30|language=te}}</ref><ref name="FP">{{Cite web|date=2024-01-20|title=Who is Chandrakant Sompura, the visionary architect behind the Ram Temple in Ayodhya?|url=https://www.firstpost.com/explainers/who-is-chandrakant-sompura-the-visionary-architect-behind-the-ram-temple-in-ayodhya-13627922.html|access-date=2025-01-26|website=Firstpost|language=en-us}}</ref><ref>{{Cite web|date=2025-01-26|title=Padma Shri recognition of my work, my family's legacy: Ayodhya Ram Temple architect Sompura|url=https://economictimes.indiatimes.com/news/india/padma-shri-recognition-of-my-work-my-familys-legacy-ayodhya-ram-temple-architect-sompura/articleshow/117579153.cms|access-date=2025-05-28|website=The Economic Times|publisher=The Times Group}}</ref><ref>{{Cite web|date=2023-12-23|title=15 पीढ़ियां, 200 से अधिक डिजाइन, जानें कौन हैं राम मंदिर के चीफ आर्किटेक्ट|url=https://www.tv9hindi.com/india/ram-temple-inauguration-chief-architect-chandrakant-sompura-15-generations-200-designs-2305818.html|access-date=2025-05-28|website=TV9 हिंदी|publisher=Associated Broadcasting Company}}</ref> వారు భారతదేశం అంతటా, విదేశాలలోనూ 130కి పైగా దేవాలయాలను రూపొందించారు. వాటిలో ప్రధానమైనవి.. <ref>{{Cite web|date=2025-01-26|title=आर्किटेक्ट चंद्रकांत सोमपुरा को मिला पद्मश्री सम्मान, राम मंदिर समेत 131 मंदिरों के बनाए नक्शे|url=https://www.tv9hindi.com/state/architect-chandrakant-sompura-received-padmashree-award-made-maps-of-ram-mandir-3080901.html|access-date=2025-05-28|website=TV9 हिंदी|publisher=Associated Broadcasting Company}}</ref> * [[అయోధ్య రామమందిరం|రామమందిరం]], [[అయోధ్య]] * అంబాజీ ఆలయం, [[పాలన్​పూర్​|పాలన్​పూర్]] * [[అక్షరధామ్|అక్షరధామ్ ఆలయం]], [[గాంధీనగర్]] * [[శ్రీ స్వామినారాయణ దేవాలయం (ముంబై)|స్వామినారాయణ ఆలయం, ముంబై]] * బిర్లా మందిర్, [[కోల్‌కాతా]] == గుర్తింపు == * 2025 - ఆలయ నిర్మాణ రంగంలో విశిష్ట సేవలకు గాను భారత ప్రభుత్వంచే [[పద్మశ్రీ పురస్కారం|పద్మశ్రీ]] <ref name="PIB">{{Cite web|last=Govt. of India|date=2025-01-26|title=Padma Awards 2025 announced|url=https://pib.gov.in/PressReleasePage.aspx?PRID=2096285|website=Press Information Bureau, Govt. of India}}</ref><ref>{{Cite web|date=2025-01-26|title=कौन हैं अयोध्या राम मंदिर के आर्किटेक्ट चंद्रकांत सोमपूरा? जिन्हें मिला पद्मश्री सम्मान, ऑस्ट्रेलिया और मुंबई के प्रोजेक्ट पर कर रहे हैं काम|url=https://www.aajtak.in/india/gujarat/story/who-is-ayodhya-ram-mandir-architect-chandrakant-sompura-who-received-padma-shri-award-lcla-rpti-2151637-2025-01-26|access-date=2025-05-28|website=आज तक|publisher=India Today Group}}</ref><ref>{{Cite web|date=2025-01-26|title=Who is Chandrakant Sompura, Ayodhya Ram Mandir Architect Conferred Padma Shri Award|url=https://www.news18.com/india/who-is-chandrakant-sompura-ayodhya-ram-mandir-architect-conferred-padma-shri-award-9202385.html|access-date=2025-05-28|website=News18|publisher=Network18}}</ref><ref>{{Cite web|date=2025-01-26|title=Extremely special: Architect Chandrakant Sompura on being awarded Padma Shri|url=https://www.aninews.in/news/national/general-news/extremely-special-architect-chandrakant-sompura-on-being-awarded-padma-shri20250126123918|access-date=2025-05-28|website=ANI News|publisher=Asian News International}}</ref><ref>{{Cite web|date=2025-01-25|title=अयोध्या राम मंदिर के आर्किटेक्ट चंद्रकांत सोमपुरा को मिला पद्मश्री सम्मान, जानें किसने सौंपा था काम?|url=https://navbharattimes.indiatimes.com/state/gujarat/ahmedabad/padma-awards-2025-union-govt-honours-architect-of-ram-mandir-chandrakant-sompura-with-padma-shri-know-his-journey/articleshow/117558408.cms|access-date=2025-05-28|website=नवभारत टाइम्स|publisher=बेननेट, कोलमैन एंड कंपनी लिमिटेड}}</ref> * 1997లో, చంద్రకాంత్ సోమ్‌పుర రూపొందించిన [[లండన్]] లోని అక్షర్ పురుషోత్తం స్వామినారాయణ ఆలయం, దాని వివరణాత్మక నిర్మాణ రూపకల్పన కోసం ''[[గిన్నీస్ ప్రపంచ రికార్డులు|గిన్నిస్ బుక్ ఆఫ్ వరల్డ్ రికార్డ్స్]]'' చేర్చబడింది.<ref name="indianexpress" /> == మూలాలు == [[వర్గం:జీవిస్తున్న ప్రజలు]] no2bbw0kni8y0peusxrc5jigneil8h7 1 458873 4595054 2025-06-30T04:05:43Z యర్రా రామారావు 28161 [[WP:AES|←]]Created page with '{{అనువాదం చేయవలసిన సమాచారపెట్టెలు}}' 4595054 wikitext text/x-wiki {{అనువాదం చేయవలసిన సమాచారపెట్టెలు}} 16paucgijrkh4s4vbsmrsjucou9tmy9 1 458874 4595060 2025-06-30T04:30:14Z యర్రా రామారావు 28161 updatedone మూస 4595060 wikitext text/x-wiki {{Updatedone}} 32h2nsxiyc3s3yxujytif2vqq71e75a 0 458875 4595061 2025-06-30T04:31:19Z Batthini Vinay Kumar Goud 78298 [[WP:AES|←]]Created page with '{{Infobox government cabinet | cabinet_name = వాజ్‌పేయి రెండవ మంత్రివర్గం <br> భారత గణతంత్ర 20వ మంత్రిత్వ శాఖ |cabinet_type=ministry | cabinet_number = | jurisdiction = | flag = | flag_border = true | incumbent = | image = Atal Bihari Vajpayee (12 June 2002).jpg...' 4595061 wikitext text/x-wiki {{Infobox government cabinet | cabinet_name = వాజ్‌పేయి రెండవ మంత్రివర్గం <br> భారత గణతంత్ర 20వ మంత్రిత్వ శాఖ |cabinet_type=ministry | cabinet_number = | jurisdiction = | flag = | flag_border = true | incumbent = | image = Atal Bihari Vajpayee (12 June 2002).jpg | caption = | date_formed = 1998 మార్చి 19 | date_dissolved = 1999 అక్టోబర్ 12 | government_head = [[అటల్ బిహారీ వాజ్‌పేయి]] | government_head_history = | state_head = [[కె.ఆర్. నారాయణన్]] | members_number = | former_members_number = | total_number = | political_party = [[భారతీయ జనతా పార్టీ]] <small>([[జాతీయ ప్రజాస్వామ్య కూటమి|ఎన్‌డీఏ]])</small> | legislature_status = సంకీర్ణం{{Composition bar|276|543|{{party color|Bharatiya Janata Party}}|background-color=|border border-color=darkgray|width=|per=1}} | opposition_cabinet = | opposition_party = [[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] | opposition_leader = [[శరద్ పవార్]] <small> (19 మార్చి 1998 - 26 ఏప్రిల్ 1999)</small> ([[లోక్‌సభ]]) | election = [[1998 భారత సార్వత్రిక ఎన్నికలు|1998]] | last_election = [[1999 భారత సార్వత్రిక ఎన్నికలు|1999]] | legislature_term = {{Age in years and days|1998|03|19|1999|10|12}} | budget = | advice_and_consent1 = | advice_and_consent2 = <!-- etc. --> | incoming_formation = | outgoing_formation = | previous = [[గుజ్రాల్ మంత్రివర్గం]] | successor = [[వాజ్‌పేయి మూడవ మంత్రివర్గం]] }} అటల్ బిహారీ వాజ్‌పేయి 19 మార్చి 1998న రెండవసారి భారత ప్రధానమంత్రిగా ప్రమాణ స్వీకారం చేశారు. ఆయన మంత్రిత్వ శాఖలోని మంత్రుల జాబితా ఇక్కడ ఉంది.<ref>{{Cite web|title=Finance for Kumar, external affairs for Vasundhara|url=https://www.rediff.com/news/1998/mar/20bjp.htm|website=Rediff.}}</ref><ref>{{Cite web|title=Finance for Sinha, defence for Fernandes|url=https://www.rediff.com/news/1998/mar/19bjp.htm|website=Rediff.}}</ref> == మంత్రుల మండలి == పార్టీల వారీగా క్యాబినెట్ మంత్రుల ప్రాతినిధ్యం # భారతీయ జనతా పార్టీ (59.09%) # స్వతంత్రులు (6.81%) # సమతా పార్టీ (4.54%) # శిరోమణి అకాలీదళ్ (4.54%) # లోక్ శక్తి (2.27%) # పట్టాలి మక్కల్ కట్చి (2.27%) # శివసేన (2.27%) # ఆల్ ఇండియా అన్నా ద్రవిడ మున్నేట్ర కజగం (9.09%) # తమిళగ రాజీవ్ కాంగ్రెస్ (2.27%) # అరుణాచల్ కాంగ్రెస్ (2.27%) # బిజు జనతాదళ్ (4.54%) === క్యాబినెట్ మంత్రులు === {| class="wikitable sortable" |+ !పోర్ట్‌ఫోలియో !మంత్రి !పదవీ బాధ్యతలు స్వీకరించారు !ఆఫీసు నుండి బయలుదేరారు !పార్టీ !వ్యాఖ్యలు |- | rowspan="1" |ప్రధాన మంత్రి సిబ్బంది, ప్రజా ఫిర్యాదులు, పెన్షన్ల మంత్రి వ్యవసాయ మంత్రి ప్రణాళిక, కార్యక్రమాల అమలు మంత్రి జల వనరుల శాఖ అణుశక్తి శాఖ అంతరిక్ష శాఖ, ఏ మంత్రికి కేటాయించని అన్ని ఇతర ముఖ్యమైన శాఖలు, విధానపరమైన అంశాలకు కూడా ఇన్‌ఛార్జ్ . |అటల్ బిహారీ వాజ్‌పేయి |19 మార్చి 1998 |13 అక్టోబర్ 1999 |[[భారతీయ జనతా పార్టీ|బీజేపీ]] | |- | rowspan="2" |జమ్మూ కాశ్మీర్ వ్యవహారాల శాఖ మంత్రి |[[అటల్ బిహారీ వాజ్‌పేయి]] |19 మార్చి 1998 |23 మే 1998 |[[భారతీయ జనతా పార్టీ|బీజేపీ]] |ప్రధానమంత్రి బాధ్యత వహించారు. |- |ఎల్.కె. అద్వానీ |23 మే 1998 |13 అక్టోబర్ 1999 |[[భారతీయ జనతా పార్టీ|బీజేపీ]] | |- | rowspan="2" |విదేశాంగ మంత్రి |అటల్ బిహారీ వాజ్‌పేయి |19 మార్చి 1998 |5 డిసెంబర్ 1998 |[[భారతీయ జనతా పార్టీ|బీజేపీ]] |ప్రధానమంత్రి బాధ్యత వహించారు. |- |జస్వంత్ సింగ్ |5 డిసెంబర్ 1998 |13 అక్టోబర్ 1999 |[[భారతీయ జనతా పార్టీ|బీజేపీ]] | |- | rowspan="2" |సంప్రదాయేతర ఇంధన వనరుల మంత్రి |అటల్ బిహారీ వాజ్‌పేయి |19 మార్చి 1998 |3 ఫిబ్రవరి 1999 |[[భారతీయ జనతా పార్టీ|బీజేపీ]] |ప్రధానమంత్రి బాధ్యత వహించారు. |- |పిఆర్ కుమారమంగళం |3 ఫిబ్రవరి 1999 |13 అక్టోబర్ 1999 |[[భారతీయ జనతా పార్టీ|బీజేపీ]] | |- | rowspan="2" |ఆహార ప్రాసెసింగ్ పరిశ్రమల మంత్రి |అటల్ బిహారీ వాజ్‌పేయి |19 మార్చి 1998 |3 ఫిబ్రవరి 1999 |[[భారతీయ జనతా పార్టీ|బీజేపీ]] |ప్రధానమంత్రి బాధ్యత వహించారు. |- |ప్రమోద్ మహాజన్ |3 ఫిబ్రవరి 1999 |13 అక్టోబర్ 1999 |[[భారతీయ జనతా పార్టీ|బీజేపీ]] | |- | rowspan="2" |ఎలక్ట్రానిక్స్ శాఖ మంత్రి |అటల్ బిహారీ వాజ్‌పేయి |19 మార్చి 1998 |3 ఫిబ్రవరి 1999 |[[భారతీయ జనతా పార్టీ|బీజేపీ]] |ప్రధానమంత్రి బాధ్యత వహించారు. |- |జస్వంత్ సింగ్ |3 ఫిబ్రవరి 1999 |13 అక్టోబర్ 1999 |[[భారతీయ జనతా పార్టీ|బీజేపీ]] | |- | rowspan="2" |సముద్ర అభివృద్ధి శాఖ మంత్రి |అటల్ బిహారీ వాజ్‌పేయి |19 మార్చి 1998 |3 ఫిబ్రవరి 1999 |[[భారతీయ జనతా పార్టీ|బీజేపీ]] |ప్రధానమంత్రి బాధ్యత వహించారు. |- |మురళీ మనోహర్ జోషి |3 ఫిబ్రవరి 1999 |13 అక్టోబర్ 1999 |[[భారతీయ జనతా పార్టీ|బీజేపీ]] | |- | rowspan="1" |హోం మంత్రి |ఎల్.కె. అద్వానీ |19 మార్చి 1998 |13 అక్టోబర్ 1999 |[[భారతీయ జనతా పార్టీ|బీజేపీ]] | |- | rowspan="1" |పౌర విమానయాన మంత్రి |అనంత్ కుమార్ |19 మార్చి 1998 |13 అక్టోబర్ 1999 |[[భారతీయ జనతా పార్టీ|బీజేపీ]] | |- | rowspan="1" |పరిశ్రమల మంత్రి |సికందర్ బఖ్త్ |19 మార్చి 1998 |13 అక్టోబర్ 1999 |[[భారతీయ జనతా పార్టీ|బీజేపీ]] | |- | rowspan="1" |రసాయనాలు, ఎరువుల శాఖ మంత్రి ఆహారం, వినియోగదారుల వ్యవహారాల శాఖ మంత్రి |సుర్జిత్ సింగ్ బర్నాలా |19 మార్చి 1998 |13 అక్టోబర్ 1999 |[[శిరోమణి అకాలీ దళ్|శిరోమణి అకాలీదళ్]] | |- | rowspan="1" |రక్షణ మంత్రి |జార్జ్ ఫెర్నాండెజ్ |19 మార్చి 1998 |13 అక్టోబర్ 1999 |[[సమతా పార్టీ]] | |- | rowspan="1" |వాణిజ్య మంత్రి |రామకృష్ణ హెగ్డే |19 మార్చి 1998 |13 అక్టోబర్ 1999 |లోక్ శక్తి | |- | rowspan="1" |కార్మిక మంత్రి |సత్యనారాయణ జాతియా |19 మార్చి 1998 |13 అక్టోబర్ 1999 |[[భారతీయ జనతా పార్టీ|బీజేపీ]] | |- | rowspan="2" |పట్టణాభివృద్ధి మంత్రి |రామ్ జెఠ్మలానీ |19 మార్చి 1998 |8 జూన్ 1999 |[[స్వతంత్ర రాజకీయ నాయకులు|స్వతంత్ర]] | |- |జగ్మోహన్ |8 జూన్ 1999 |13 అక్టోబర్ 1999 |[[భారతీయ జనతా పార్టీ|బీజేపీ]] | |- | rowspan="1" |మానవ వనరుల అభివృద్ధి శాఖ మంత్రి సైన్స్ అండ్ టెక్నాలజీ శాఖ మంత్రి |మురళీ మనోహర్ జోషి |19 మార్చి 1998 |13 అక్టోబర్ 1999 |[[భారతీయ జనతా పార్టీ|బీజేపీ]] | |- | rowspan="1" |పెట్రోలియం, సహజ వాయువు మంత్రి |వజప్పడి కె. రామమూర్తి |19 మార్చి 1998 |13 అక్టోబర్ 1999 |టిఆర్సి | |- | rowspan="2" |పార్లమెంటరీ వ్యవహారాల మంత్రి |మదన్ లాల్ ఖురానా |19 మార్చి 1998 |30 జనవరి 1999 |[[భారతీయ జనతా పార్టీ|బీజేపీ]] |రాజీనామా చేశారు. |- |పిఆర్ కుమారమంగళం |30 జనవరి 1999 |13 అక్టోబర్ 1999 |[[భారతీయ జనతా పార్టీ|బీజేపీ]] | |- | rowspan="2" |పర్యాటక మంత్రి |మదన్ లాల్ ఖురానా |19 మార్చి 1998 |30 జనవరి 1999 |[[భారతీయ జనతా పార్టీ|బీజేపీ]] |రాజీనామా చేశారు. |- |అనంత్ కుమార్ |30 జనవరి 1999 |13 అక్టోబర్ 1999 |[[భారతీయ జనతా పార్టీ|బీజేపీ]] | |- | rowspan="1" |విద్యుత్ శాఖ మంత్రి |పిఆర్ కుమారమంగళం |19 మార్చి 1998 |13 అక్టోబర్ 1999 |[[భారతీయ జనతా పార్టీ|బీజేపీ]] | |- | rowspan="3" |చట్టం, న్యాయం, కంపెనీ వ్యవహారాల మంత్రి |ఎం. తంబిదురై |19 మార్చి 1998 |8 ఏప్రిల్ 1999 |[[ఆల్ ఇండియా అన్నా ద్రవిడ మున్నేట్ర కజగం|అన్నాడీఎంకే]] |రాజీనామా చేశారు. |- |పిఆర్ కుమారమంగళం |9 ఏప్రిల్ 1999 |8 జూన్ 1999 |[[భారతీయ జనతా పార్టీ|బీజేపీ]] | |- |రామ్ జెఠ్మలానీ |8 జూన్ 1999 |13 అక్టోబర్ 1999 |[[స్వతంత్ర రాజకీయ నాయకులు|స్వతంత్ర]] | |- | rowspan="3" |రైల్వే మంత్రి |నితీష్ కుమార్ |19 మార్చి 1998 |5 ఆగస్టు 1999 |[[సమతా పార్టీ]] |రాజీనామా చేశారు. |- |అటల్ బిహారీ వాజ్‌పేయి |5 ఆగస్టు 1999 |6 ఆగస్టు 1999 |[[భారతీయ జనతా పార్టీ|బీజేపీ]] |ప్రధానమంత్రి బాధ్యత వహించారు. |- |రామ్ నాయక్ |6 ఆగస్టు 1999 |13 అక్టోబర్ 1999 |[[భారతీయ జనతా పార్టీ|బీజేపీ]] |సహాయ మంత్రి (ఇండియా) బాధ్యత వహించారు. |- | rowspan="1" |ఉక్కు శాఖ మంత్రి గనుల శాఖ మంత్రి |నవీన్ పట్నాయక్ |19 మార్చి 1998 |13 అక్టోబర్ 1999 |బిజెడి | |- | rowspan="1" |పర్యావరణం, అటవీ శాఖ మంత్రి |సురేష్ ప్రభు |19 మార్చి 1998 |13 అక్టోబర్ 1999 |ఎస్ఎస్ | |- | rowspan="1" |జౌళి శాఖ మంత్రి |కాశీరాం రాణా |19 మార్చి 1998 |13 అక్టోబర్ 1999 |[[భారతీయ జనతా పార్టీ|బీజేపీ]] | |- | rowspan="4" |ఉపరితల రవాణా మంత్రి |ఆర్. ముత్తయ్య |19 మార్చి 1998 |8 ఏప్రిల్ 1998 |[[ఆల్ ఇండియా అన్నా ద్రవిడ మున్నేట్ర కజగం|అన్నాడీఎంకే]] |రాజీనామా చేశారు. |- |ఎం. తంబిదురై |8 ఏప్రిల్ 1998 |8 ఏప్రిల్ 1999 |[[ఆల్ ఇండియా అన్నా ద్రవిడ మున్నేట్ర కజగం|అన్నాడీఎంకే]] |రాజీనామా చేశారు. |- |నితీష్ కుమార్ |9 ఏప్రిల్ 1999 |5 ఆగస్టు 1999 |[[సమతా పార్టీ]] |రాజీనామా చేశారు. |- |జస్వంత్ సింగ్ |5 ఆగస్టు 1999 |13 అక్టోబర్ 1999 |[[భారతీయ జనతా పార్టీ|బీజేపీ]] | |- | rowspan="1" |ఆర్థిక మంత్రి |యశ్వంత్ సిన్హా |19 మార్చి 1998 |13 అక్టోబర్ 1999 |[[భారతీయ జనతా పార్టీ|బీజేపీ]] | |- | rowspan="5" |కమ్యూనికేషన్ల మంత్రి |బూటా సింగ్ |19 మార్చి 1998 |20 ఏప్రిల్ 1998 |[[స్వతంత్ర రాజకీయ నాయకులు|స్వతంత్ర]] |రాజీనామా చేశారు. |- |సుష్మా స్వరాజ్ |20 ఏప్రిల్ 1998 |10 అక్టోబర్ 1998 |[[భారతీయ జనతా పార్టీ|బీజేపీ]] |రాజీనామా చేశారు. |- |అటల్ బిహారీ వాజ్‌పేయి |10 అక్టోబర్ 1998 |5 డిసెంబర్ 1998 |[[భారతీయ జనతా పార్టీ|బీజేపీ]] |ప్రధానమంత్రి బాధ్యత వహించారు. |- |జగ్మోహన్ |5 డిసెంబర్ 1998 |8 జూన్ 1999 |[[భారతీయ జనతా పార్టీ|బీజేపీ]] | |- |అటల్ బిహారీ వాజ్‌పేయి |8 జూన్ 1999 |13 అక్టోబర్ 1999 |[[భారతీయ జనతా పార్టీ|బీజేపీ]] |ప్రధానమంత్రి బాధ్యత వహించారు. |- | rowspan="3" |సమాచార, ప్రసార శాఖ మంత్రి |సుష్మా స్వరాజ్ |19 మార్చి 1998 |11 అక్టోబర్ 1998 |[[భారతీయ జనతా పార్టీ|బీజేపీ]] |రాజీనామా చేశారు. |- |అటల్ బిహారీ వాజ్‌పేయి |11 అక్టోబర్ 1998 |5 డిసెంబర్ 1998 |[[భారతీయ జనతా పార్టీ|బీజేపీ]] |ప్రధానమంత్రి బాధ్యత వహించారు. |- |ప్రమోద్ మహాజన్ |5 డిసెంబర్ 1998 |13 అక్టోబర్ 1999 |[[భారతీయ జనతా పార్టీ|బీజేపీ]] | |- | rowspan="3" |ఆరోగ్య, కుటుంబ సంక్షేమ శాఖ మంత్రి |దళిత ఎళిల్మలై |20 మార్చి 1998 |14 ఆగస్టు 1999 |పిఎంకె |సహాయ మంత్రి (ఇండియా) బాధ్యత వహించారు. |- |అటల్ బిహారీ వాజ్‌పేయి |14 ఆగస్టు 1999 |16 ఆగస్టు 1999 |[[భారతీయ జనతా పార్టీ|బీజేపీ]] |ప్రధానమంత్రి బాధ్యత వహించారు. |- |ఎకె పటేల్ |16 ఆగస్టు 1999 |13 అక్టోబర్ 1999 |[[భారతీయ జనతా పార్టీ|బీజేపీ]] |సహాయ మంత్రి (ఇండియా) బాధ్యత వహించారు. |} === సహాయ మంత్రులు (స్వతంత్ర బాధ్యత) === {| class="wikitable sortable" |+ !పోర్ట్‌ఫోలియో !మంత్రి !పదవీ బాధ్యతలు స్వీకరించారు !ఆఫీసు నుండి బయలుదేరారు !పార్టీ !వ్యాఖ్యలు |- | rowspan="1" |సంక్షేమ శాఖ సహాయ మంత్రి (స్వతంత్ర బాధ్యత) |మేనకా గాంధీ |19 మార్చి 1998 |23 మే 1998 |[[స్వతంత్ర రాజకీయ నాయకులు|స్వతంత్ర]] |సామాజిక న్యాయం మరియు సాధికారత మంత్రిత్వ శాఖగా పేరు మార్చబడింది. |- | rowspan="1" |సామాజిక న్యాయం, సాధికారత శాఖ సహాయ మంత్రి (స్వతంత్ర బాధ్యత) |మేనకా గాంధీ |23 మే 1998 |13 అక్టోబర్ 1999 |[[స్వతంత్ర రాజకీయ నాయకులు|స్వతంత్ర]] | |- | rowspan="1" |గ్రామీణాభివృద్ధి శాఖ సహాయ మంత్రి (స్వతంత్ర బాధ్యత) |బాబాగౌడ పాటిల్ |20 మార్చి 1998 |13 అక్టోబర్ 1999 |[[భారతీయ జనతా పార్టీ|బీజేపీ]] | |- | rowspan="1" |బొగ్గు శాఖ సహాయ మంత్రి (స్వతంత్ర బాధ్యత) |దిలీప్ రే |20 మార్చి 1998 |13 అక్టోబర్ 1999 |బిజెడి | |- | rowspan="1" |యువజన వ్యవహారాలు, క్రీడలు , మహిళా, శిశు అభివృద్ధి శాఖ సహాయ మంత్రి (స్వతంత్ర బాధ్యత) |ఉమా భారతి |1 మార్చి 1999 |13 అక్టోబర్ 1999 |[[భారతీయ జనతా పార్టీ|బీజేపీ]] | |} === రాష్ట్ర మంత్రులు === {| class="wikitable sortable" |+ !పోర్ట్‌ఫోలియో !మంత్రి !పదవీ బాధ్యతలు స్వీకరించారు !ఆఫీసు నుండి బయలుదేరారు !పార్టీ !వ్యాఖ్యలు |- | rowspan="1" |పర్యాటక మంత్రిత్వ శాఖ సహాయ మంత్రి |ఒమాక్ అపాంగ్ |20 మార్చి 1998 |13 అక్టోబర్ 1999 |ఎసి | |- | rowspan="1" |పరిశ్రమల మంత్రిత్వ శాఖ సహాయ మంత్రి |సుఖ్‌బీర్ సింగ్ బాదల్ |20 మార్చి 1998 |13 అక్టోబర్ 1999 |[[శిరోమణి అకాలీ దళ్|శిరోమణి అకాలీదళ్]] | |- | rowspan="1" |పట్టణాభివృద్ధి మంత్రిత్వ శాఖ సహాయ మంత్రి |బండారు దత్తాత్రేయ |20 మార్చి 1998 |13 అక్టోబర్ 1999 |[[భారతీయ జనతా పార్టీ|బీజేపీ]] | |- | rowspan="1" |ఉక్కు మంత్రిత్వ శాఖ సహాయ మంత్రి గనుల మంత్రిత్వ శాఖ సహాయ మంత్రి |రమేష్ బైస్ |19 మార్చి 1998 |13 అక్టోబర్ 1999 |[[భారతీయ జనతా పార్టీ|బీజేపీ]] | |- | rowspan="1" |మానవ వనరుల అభివృద్ధి మంత్రిత్వ శాఖ సహాయ మంత్రి |ఉమా భారతి |19 మార్చి 1998 |13 అక్టోబర్ 1999 |[[భారతీయ జనతా పార్టీ|బీజేపీ]] | |- | rowspan="1" |పెట్రోలియం, సహజ వాయువు మంత్రిత్వ శాఖ సహాయ మంత్రి |సంతోష్ కుమార్ గంగ్వార్ |20 మార్చి 1998 |13 అక్టోబర్ 1999 |[[భారతీయ జనతా పార్టీ|బీజేపీ]] | |- | rowspan="2" |ఆర్థిక మంత్రిత్వ శాఖ సహాయ మంత్రి |ఆర్.కె. కుమార్ |20 మార్చి 1998 |22 మే 1998 |[[ఆల్ ఇండియా అన్నా ద్రవిడ మున్నేట్ర కజగం|అన్నాడీఎంకే]] |రాజీనామా చేశారు. |- |కదంబూర్ ఆర్. జనార్థనన్ |22 మే 1998 |8 ఏప్రిల్ 1999 |[[ఆల్ ఇండియా అన్నా ద్రవిడ మున్నేట్ర కజగం|అన్నాడీఎంకే]] |రాజీనామా చేశారు. |- | rowspan="5" |పార్లమెంటరీ వ్యవహారాల మంత్రిత్వ శాఖ సహాయ మంత్రి |ఆర్.కె. కుమార్ |19 మార్చి 1998 |22 మే 1998 |[[ఆల్ ఇండియా అన్నా ద్రవిడ మున్నేట్ర కజగం|అన్నాడీఎంకే]] |రాజీనామా చేశారు. |- |రామ్ నాయక్ |20 మార్చి 1998 |5 మే 1999 |[[భారతీయ జనతా పార్టీ|బీజేపీ]] | |- |దిలీప్ రే |22 మే 1999 |13 అక్టోబర్ 1999 |[[భారతీయ జనతా పార్టీ|బీజేపీ]] | |- |సంతోష్ కుమార్ గంగ్వార్ |16 ఫిబ్రవరి 1999 |13 అక్టోబర్ 1999 |[[భారతీయ జనతా పార్టీ|బీజేపీ]] | |- |ముక్తార్ అబ్బాస్ నఖ్వీ |16 ఫిబ్రవరి 1999 |13 అక్టోబర్ 1999 |[[భారతీయ జనతా పార్టీ|బీజేపీ]] | |- | rowspan="1" |పర్యావరణం, అడవుల మంత్రిత్వ శాఖ సహాయ మంత్రి |బాబులాల్ మరాండి |19 మార్చి 1998 |13 అక్టోబర్ 1999 |[[భారతీయ జనతా పార్టీ|బీజేపీ]] | |- | rowspan="1" |సమాచార, ప్రసార మంత్రిత్వ శాఖ సహాయ మంత్రి |ముక్తార్ అబ్బాస్ నఖ్వీ |20 మార్చి 1998 |13 అక్టోబర్ 1999 |[[భారతీయ జనతా పార్టీ|బీజేపీ]] | |- | rowspan="1" |రైల్వే మంత్రిత్వ శాఖ సహాయ మంత్రి |రామ్ నాయక్ |19 మార్చి 1998 |6 ఆగస్టు 1999 |[[భారతీయ జనతా పార్టీ|బీజేపీ]] | |- | rowspan="1" |రసాయనాలు, ఎరువుల మంత్రిత్వ శాఖ సహాయ మంత్రి |ఎకె పటేల్ |19 మార్చి 1998 |13 అక్టోబర్ 1999 |[[భారతీయ జనతా పార్టీ|బీజేపీ]] | |- | rowspan="1" |ఉపరితల రవాణా మంత్రిత్వ శాఖ సహాయ మంత్రి |దేబేంద్ర ప్రధాన్ |19 మార్చి 1998 |13 అక్టోబర్ 1999 |[[భారతీయ జనతా పార్టీ|బీజేపీ]] | |- | rowspan="1" |కమ్యూనికేషన్ల మంత్రిత్వ శాఖ సహాయ మంత్రి |కబీంద్ర పుర్కాయస్థ |20 మార్చి 1998 |13 అక్టోబర్ 1999 |[[భారతీయ జనతా పార్టీ|బీజేపీ]] | |- | rowspan="1" |విదేశీ వ్యవహారాల మంత్రిత్వ శాఖ సహాయ మంత్రి |వసుంధర రాజే |20 మార్చి 1998 |13 అక్టోబర్ 1999 |[[భారతీయ జనతా పార్టీ|బీజేపీ]] | |- | rowspan="1" |వ్యవసాయ మంత్రిత్వ శాఖ సహాయ మంత్రి |సోంపాల్ శాస్త్రి |19 మార్చి 1998 |13 అక్టోబర్ 1999 |[[భారతీయ జనతా పార్టీ|బీజేపీ]] | |- | rowspan="1" |ఆహారం, వినియోగదారుల వ్యవహారాల మంత్రిత్వ శాఖ సహాయ మంత్రి |సత్యపాల్ సింగ్ యాదవ్ |19 మార్చి 1998 |13 అక్టోబర్ 1999 |[[భారతీయ జనతా పార్టీ|బీజేపీ]] | |- | rowspan="2" |సిబ్బంది, ప్రజా ఫిర్యాదులు, పెన్షన్ల మంత్రిత్వ శాఖ సహాయ మంత్రి |కదంబూర్ ఆర్. జనార్థనన్ |20 మార్చి 1998 |8 ఏప్రిల్ 1999 |[[ఆల్ ఇండియా అన్నా ద్రవిడ మున్నేట్ర కజగం|అన్నాడీఎంకే]] |రాజీనామా చేశారు. |- |వసుంధర రాజే |9 ఏప్రిల్ 1999 |13 అక్టోబర్ 1999 |[[భారతీయ జనతా పార్టీ|బీజేపీ]] | |- | rowspan="1" |ప్రణాళిక, కార్యక్రమాల అమలు మంత్రిత్వ శాఖ సహాయ మంత్రి |రామ్ నాయక్ |20 ఏప్రిల్ 1998 |13 అక్టోబర్ 1999 |[[భారతీయ జనతా పార్టీ|బీజేపీ]] | |- | rowspan="1" |జల వనరుల మంత్రిత్వ శాఖ సహాయ మంత్రి |సోంపాల్ శాస్త్రి |3 ఫిబ్రవరి 1999 |13 అక్టోబర్ 1999 |[[భారతీయ జనతా పార్టీ|బీజేపీ]] | |- | rowspan="1" |హోం మంత్రిత్వ శాఖ సహాయ మంత్రి |రామ్ నాయక్ |5 మే 1999 |13 అక్టోబర్ 1999 |[[భారతీయ జనతా పార్టీ|బీజేపీ]] |} ==మూలాలు== {{మూలాలజాబితా}} [[వర్గం:అధికారంలో లేని మంత్రిమండళ్లు]] jhdty7ar1wmdvi3sk0k1eoy2lwhqyo7 4595062 4595061 2025-06-30T04:32:54Z Batthini Vinay Kumar Goud 78298 4595062 wikitext text/x-wiki {{Infobox government cabinet | cabinet_name = వాజ్‌పేయి రెండవ మంత్రివర్గం <br> భారత గణతంత్ర 20వ మంత్రిత్వ శాఖ |cabinet_type=ministry | cabinet_number = | jurisdiction = | flag = | flag_border = true | incumbent = | image = Atal Bihari Vajpayee (12 June 2002).jpg | caption = | date_formed = 1998 మార్చి 19 | date_dissolved = 1999 అక్టోబర్ 12 | government_head = [[అటల్ బిహారీ వాజ్‌పేయి]] | government_head_history = | state_head = [[కె.ఆర్. నారాయణన్]] | members_number = | former_members_number = | total_number = | political_party = [[భారతీయ జనతా పార్టీ]] <small>([[జాతీయ ప్రజాస్వామ్య కూటమి|ఎన్‌డీఏ]])</small> | legislature_status = సంకీర్ణం{{Composition bar|276|543|{{party color|Bharatiya Janata Party}}|background-color=|border border-color=darkgray|width=|per=1}} | opposition_cabinet = | opposition_party = [[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] | opposition_leader = [[శరద్ పవార్]] <small> (19 మార్చి 1998 - 26 ఏప్రిల్ 1999)</small> ([[లోక్‌సభ]]) | election = [[1998 భారత సార్వత్రిక ఎన్నికలు|1998]] | last_election = [[1999 భారత సార్వత్రిక ఎన్నికలు|1999]] | legislature_term = {{Age in years and days|1998|03|19|1999|10|12}} | budget = | advice_and_consent1 = | advice_and_consent2 = <!-- etc. --> | incoming_formation = | outgoing_formation = | previous = [[గుజ్రాల్ మంత్రివర్గం]] | successor = [[వాజ్‌పేయి మూడో మంత్రివర్గం]] }} అటల్ బిహారీ వాజ్‌పేయి 19 మార్చి 1998న రెండవసారి భారత ప్రధానమంత్రిగా ప్రమాణ స్వీకారం చేశారు. ఆయన మంత్రిత్వ శాఖలోని మంత్రుల జాబితా ఇక్కడ ఉంది.<ref>{{Cite web|title=Finance for Kumar, external affairs for Vasundhara|url=https://www.rediff.com/news/1998/mar/20bjp.htm|website=Rediff.}}</ref><ref>{{Cite web|title=Finance for Sinha, defence for Fernandes|url=https://www.rediff.com/news/1998/mar/19bjp.htm|website=Rediff.}}</ref> == మంత్రుల మండలి == పార్టీల వారీగా క్యాబినెట్ మంత్రుల ప్రాతినిధ్యం # భారతీయ జనతా పార్టీ (59.09%) # స్వతంత్రులు (6.81%) # సమతా పార్టీ (4.54%) # శిరోమణి అకాలీదళ్ (4.54%) # లోక్ శక్తి (2.27%) # పట్టాలి మక్కల్ కట్చి (2.27%) # శివసేన (2.27%) # ఆల్ ఇండియా అన్నా ద్రవిడ మున్నేట్ర కజగం (9.09%) # తమిళగ రాజీవ్ కాంగ్రెస్ (2.27%) # అరుణాచల్ కాంగ్రెస్ (2.27%) # బిజు జనతాదళ్ (4.54%) === క్యాబినెట్ మంత్రులు === {| class="wikitable sortable" |+ !పోర్ట్‌ఫోలియో !మంత్రి !పదవీ బాధ్యతలు స్వీకరించారు !ఆఫీసు నుండి బయలుదేరారు !పార్టీ !వ్యాఖ్యలు |- | rowspan="1" |ప్రధాన మంత్రి సిబ్బంది, ప్రజా ఫిర్యాదులు, పెన్షన్ల మంత్రి వ్యవసాయ మంత్రి ప్రణాళిక, కార్యక్రమాల అమలు మంత్రి జల వనరుల శాఖ అణుశక్తి శాఖ అంతరిక్ష శాఖ, ఏ మంత్రికి కేటాయించని అన్ని ఇతర ముఖ్యమైన శాఖలు, విధానపరమైన అంశాలకు కూడా ఇన్‌ఛార్జ్ . |అటల్ బిహారీ వాజ్‌పేయి |19 మార్చి 1998 |13 అక్టోబర్ 1999 |[[భారతీయ జనతా పార్టీ|బీజేపీ]] | |- | rowspan="2" |జమ్మూ కాశ్మీర్ వ్యవహారాల శాఖ మంత్రి |[[అటల్ బిహారీ వాజ్‌పేయి]] |19 మార్చి 1998 |23 మే 1998 |[[భారతీయ జనతా పార్టీ|బీజేపీ]] |ప్రధానమంత్రి బాధ్యత వహించారు. |- |ఎల్.కె. అద్వానీ |23 మే 1998 |13 అక్టోబర్ 1999 |[[భారతీయ జనతా పార్టీ|బీజేపీ]] | |- | rowspan="2" |విదేశాంగ మంత్రి |అటల్ బిహారీ వాజ్‌పేయి |19 మార్చి 1998 |5 డిసెంబర్ 1998 |[[భారతీయ జనతా పార్టీ|బీజేపీ]] |ప్రధానమంత్రి బాధ్యత వహించారు. |- |జస్వంత్ సింగ్ |5 డిసెంబర్ 1998 |13 అక్టోబర్ 1999 |[[భారతీయ జనతా పార్టీ|బీజేపీ]] | |- | rowspan="2" |సంప్రదాయేతర ఇంధన వనరుల మంత్రి |అటల్ బిహారీ వాజ్‌పేయి |19 మార్చి 1998 |3 ఫిబ్రవరి 1999 |[[భారతీయ జనతా పార్టీ|బీజేపీ]] |ప్రధానమంత్రి బాధ్యత వహించారు. |- |పిఆర్ కుమారమంగళం |3 ఫిబ్రవరి 1999 |13 అక్టోబర్ 1999 |[[భారతీయ జనతా పార్టీ|బీజేపీ]] | |- | rowspan="2" |ఆహార ప్రాసెసింగ్ పరిశ్రమల మంత్రి |అటల్ బిహారీ వాజ్‌పేయి |19 మార్చి 1998 |3 ఫిబ్రవరి 1999 |[[భారతీయ జనతా పార్టీ|బీజేపీ]] |ప్రధానమంత్రి బాధ్యత వహించారు. |- |ప్రమోద్ మహాజన్ |3 ఫిబ్రవరి 1999 |13 అక్టోబర్ 1999 |[[భారతీయ జనతా పార్టీ|బీజేపీ]] | |- | rowspan="2" |ఎలక్ట్రానిక్స్ శాఖ మంత్రి |అటల్ బిహారీ వాజ్‌పేయి |19 మార్చి 1998 |3 ఫిబ్రవరి 1999 |[[భారతీయ జనతా పార్టీ|బీజేపీ]] |ప్రధానమంత్రి బాధ్యత వహించారు. |- |జస్వంత్ సింగ్ |3 ఫిబ్రవరి 1999 |13 అక్టోబర్ 1999 |[[భారతీయ జనతా పార్టీ|బీజేపీ]] | |- | rowspan="2" |సముద్ర అభివృద్ధి శాఖ మంత్రి |అటల్ బిహారీ వాజ్‌పేయి |19 మార్చి 1998 |3 ఫిబ్రవరి 1999 |[[భారతీయ జనతా పార్టీ|బీజేపీ]] |ప్రధానమంత్రి బాధ్యత వహించారు. |- |మురళీ మనోహర్ జోషి |3 ఫిబ్రవరి 1999 |13 అక్టోబర్ 1999 |[[భారతీయ జనతా పార్టీ|బీజేపీ]] | |- | rowspan="1" |హోం మంత్రి |ఎల్.కె. అద్వానీ |19 మార్చి 1998 |13 అక్టోబర్ 1999 |[[భారతీయ జనతా పార్టీ|బీజేపీ]] | |- | rowspan="1" |పౌర విమానయాన మంత్రి |అనంత్ కుమార్ |19 మార్చి 1998 |13 అక్టోబర్ 1999 |[[భారతీయ జనతా పార్టీ|బీజేపీ]] | |- | rowspan="1" |పరిశ్రమల మంత్రి |సికందర్ బఖ్త్ |19 మార్చి 1998 |13 అక్టోబర్ 1999 |[[భారతీయ జనతా పార్టీ|బీజేపీ]] | |- | rowspan="1" |రసాయనాలు, ఎరువుల శాఖ మంత్రి ఆహారం, వినియోగదారుల వ్యవహారాల శాఖ మంత్రి |సుర్జిత్ సింగ్ బర్నాలా |19 మార్చి 1998 |13 అక్టోబర్ 1999 |[[శిరోమణి అకాలీ దళ్|శిరోమణి అకాలీదళ్]] | |- | rowspan="1" |రక్షణ మంత్రి |జార్జ్ ఫెర్నాండెజ్ |19 మార్చి 1998 |13 అక్టోబర్ 1999 |[[సమతా పార్టీ]] | |- | rowspan="1" |వాణిజ్య మంత్రి |రామకృష్ణ హెగ్డే |19 మార్చి 1998 |13 అక్టోబర్ 1999 |లోక్ శక్తి | |- | rowspan="1" |కార్మిక మంత్రి |సత్యనారాయణ జాతియా |19 మార్చి 1998 |13 అక్టోబర్ 1999 |[[భారతీయ జనతా పార్టీ|బీజేపీ]] | |- | rowspan="2" |పట్టణాభివృద్ధి మంత్రి |రామ్ జెఠ్మలానీ |19 మార్చి 1998 |8 జూన్ 1999 |[[స్వతంత్ర రాజకీయ నాయకులు|స్వతంత్ర]] | |- |జగ్మోహన్ |8 జూన్ 1999 |13 అక్టోబర్ 1999 |[[భారతీయ జనతా పార్టీ|బీజేపీ]] | |- | rowspan="1" |మానవ వనరుల అభివృద్ధి శాఖ మంత్రి సైన్స్ అండ్ టెక్నాలజీ శాఖ మంత్రి |మురళీ మనోహర్ జోషి |19 మార్చి 1998 |13 అక్టోబర్ 1999 |[[భారతీయ జనతా పార్టీ|బీజేపీ]] | |- | rowspan="1" |పెట్రోలియం, సహజ వాయువు మంత్రి |వజప్పడి కె. రామమూర్తి |19 మార్చి 1998 |13 అక్టోబర్ 1999 |టిఆర్సి | |- | rowspan="2" |పార్లమెంటరీ వ్యవహారాల మంత్రి |మదన్ లాల్ ఖురానా |19 మార్చి 1998 |30 జనవరి 1999 |[[భారతీయ జనతా పార్టీ|బీజేపీ]] |రాజీనామా చేశారు. |- |పిఆర్ కుమారమంగళం |30 జనవరి 1999 |13 అక్టోబర్ 1999 |[[భారతీయ జనతా పార్టీ|బీజేపీ]] | |- | rowspan="2" |పర్యాటక మంత్రి |మదన్ లాల్ ఖురానా |19 మార్చి 1998 |30 జనవరి 1999 |[[భారతీయ జనతా పార్టీ|బీజేపీ]] |రాజీనామా చేశారు. |- |అనంత్ కుమార్ |30 జనవరి 1999 |13 అక్టోబర్ 1999 |[[భారతీయ జనతా పార్టీ|బీజేపీ]] | |- | rowspan="1" |విద్యుత్ శాఖ మంత్రి |పిఆర్ కుమారమంగళం |19 మార్చి 1998 |13 అక్టోబర్ 1999 |[[భారతీయ జనతా పార్టీ|బీజేపీ]] | |- | rowspan="3" |చట్టం, న్యాయం, కంపెనీ వ్యవహారాల మంత్రి |ఎం. తంబిదురై |19 మార్చి 1998 |8 ఏప్రిల్ 1999 |[[ఆల్ ఇండియా అన్నా ద్రవిడ మున్నేట్ర కజగం|అన్నాడీఎంకే]] |రాజీనామా చేశారు. |- |పిఆర్ కుమారమంగళం |9 ఏప్రిల్ 1999 |8 జూన్ 1999 |[[భారతీయ జనతా పార్టీ|బీజేపీ]] | |- |రామ్ జెఠ్మలానీ |8 జూన్ 1999 |13 అక్టోబర్ 1999 |[[స్వతంత్ర రాజకీయ నాయకులు|స్వతంత్ర]] | |- | rowspan="3" |రైల్వే మంత్రి |నితీష్ కుమార్ |19 మార్చి 1998 |5 ఆగస్టు 1999 |[[సమతా పార్టీ]] |రాజీనామా చేశారు. |- |అటల్ బిహారీ వాజ్‌పేయి |5 ఆగస్టు 1999 |6 ఆగస్టు 1999 |[[భారతీయ జనతా పార్టీ|బీజేపీ]] |ప్రధానమంత్రి బాధ్యత వహించారు. |- |రామ్ నాయక్ |6 ఆగస్టు 1999 |13 అక్టోబర్ 1999 |[[భారతీయ జనతా పార్టీ|బీజేపీ]] |సహాయ మంత్రి (ఇండియా) బాధ్యత వహించారు. |- | rowspan="1" |ఉక్కు శాఖ మంత్రి గనుల శాఖ మంత్రి |నవీన్ పట్నాయక్ |19 మార్చి 1998 |13 అక్టోబర్ 1999 |బిజెడి | |- | rowspan="1" |పర్యావరణం, అటవీ శాఖ మంత్రి |సురేష్ ప్రభు |19 మార్చి 1998 |13 అక్టోబర్ 1999 |ఎస్ఎస్ | |- | rowspan="1" |జౌళి శాఖ మంత్రి |కాశీరాం రాణా |19 మార్చి 1998 |13 అక్టోబర్ 1999 |[[భారతీయ జనతా పార్టీ|బీజేపీ]] | |- | rowspan="4" |ఉపరితల రవాణా మంత్రి |ఆర్. ముత్తయ్య |19 మార్చి 1998 |8 ఏప్రిల్ 1998 |[[ఆల్ ఇండియా అన్నా ద్రవిడ మున్నేట్ర కజగం|అన్నాడీఎంకే]] |రాజీనామా చేశారు. |- |ఎం. తంబిదురై |8 ఏప్రిల్ 1998 |8 ఏప్రిల్ 1999 |[[ఆల్ ఇండియా అన్నా ద్రవిడ మున్నేట్ర కజగం|అన్నాడీఎంకే]] |రాజీనామా చేశారు. |- |నితీష్ కుమార్ |9 ఏప్రిల్ 1999 |5 ఆగస్టు 1999 |[[సమతా పార్టీ]] |రాజీనామా చేశారు. |- |జస్వంత్ సింగ్ |5 ఆగస్టు 1999 |13 అక్టోబర్ 1999 |[[భారతీయ జనతా పార్టీ|బీజేపీ]] | |- | rowspan="1" |ఆర్థిక మంత్రి |యశ్వంత్ సిన్హా |19 మార్చి 1998 |13 అక్టోబర్ 1999 |[[భారతీయ జనతా పార్టీ|బీజేపీ]] | |- | rowspan="5" |కమ్యూనికేషన్ల మంత్రి |బూటా సింగ్ |19 మార్చి 1998 |20 ఏప్రిల్ 1998 |[[స్వతంత్ర రాజకీయ నాయకులు|స్వతంత్ర]] |రాజీనామా చేశారు. |- |సుష్మా స్వరాజ్ |20 ఏప్రిల్ 1998 |10 అక్టోబర్ 1998 |[[భారతీయ జనతా పార్టీ|బీజేపీ]] |రాజీనామా చేశారు. |- |అటల్ బిహారీ వాజ్‌పేయి |10 అక్టోబర్ 1998 |5 డిసెంబర్ 1998 |[[భారతీయ జనతా పార్టీ|బీజేపీ]] |ప్రధానమంత్రి బాధ్యత వహించారు. |- |జగ్మోహన్ |5 డిసెంబర్ 1998 |8 జూన్ 1999 |[[భారతీయ జనతా పార్టీ|బీజేపీ]] | |- |అటల్ బిహారీ వాజ్‌పేయి |8 జూన్ 1999 |13 అక్టోబర్ 1999 |[[భారతీయ జనతా పార్టీ|బీజేపీ]] |ప్రధానమంత్రి బాధ్యత వహించారు. |- | rowspan="3" |సమాచార, ప్రసార శాఖ మంత్రి |సుష్మా స్వరాజ్ |19 మార్చి 1998 |11 అక్టోబర్ 1998 |[[భారతీయ జనతా పార్టీ|బీజేపీ]] |రాజీనామా చేశారు. |- |అటల్ బిహారీ వాజ్‌పేయి |11 అక్టోబర్ 1998 |5 డిసెంబర్ 1998 |[[భారతీయ జనతా పార్టీ|బీజేపీ]] |ప్రధానమంత్రి బాధ్యత వహించారు. |- |ప్రమోద్ మహాజన్ |5 డిసెంబర్ 1998 |13 అక్టోబర్ 1999 |[[భారతీయ జనతా పార్టీ|బీజేపీ]] | |- | rowspan="3" |ఆరోగ్య, కుటుంబ సంక్షేమ శాఖ మంత్రి |దళిత ఎళిల్మలై |20 మార్చి 1998 |14 ఆగస్టు 1999 |పిఎంకె |సహాయ మంత్రి (ఇండియా) బాధ్యత వహించారు. |- |అటల్ బిహారీ వాజ్‌పేయి |14 ఆగస్టు 1999 |16 ఆగస్టు 1999 |[[భారతీయ జనతా పార్టీ|బీజేపీ]] |ప్రధానమంత్రి బాధ్యత వహించారు. |- |ఎకె పటేల్ |16 ఆగస్టు 1999 |13 అక్టోబర్ 1999 |[[భారతీయ జనతా పార్టీ|బీజేపీ]] |సహాయ మంత్రి (ఇండియా) బాధ్యత వహించారు. |} === సహాయ మంత్రులు (స్వతంత్ర బాధ్యత) === {| class="wikitable sortable" |+ !పోర్ట్‌ఫోలియో !మంత్రి !పదవీ బాధ్యతలు స్వీకరించారు !ఆఫీసు నుండి బయలుదేరారు !పార్టీ !వ్యాఖ్యలు |- | rowspan="1" |సంక్షేమ శాఖ సహాయ మంత్రి (స్వతంత్ర బాధ్యత) |మేనకా గాంధీ |19 మార్చి 1998 |23 మే 1998 |[[స్వతంత్ర రాజకీయ నాయకులు|స్వతంత్ర]] |సామాజిక న్యాయం మరియు సాధికారత మంత్రిత్వ శాఖగా పేరు మార్చబడింది. |- | rowspan="1" |సామాజిక న్యాయం, సాధికారత శాఖ సహాయ మంత్రి (స్వతంత్ర బాధ్యత) |మేనకా గాంధీ |23 మే 1998 |13 అక్టోబర్ 1999 |[[స్వతంత్ర రాజకీయ నాయకులు|స్వతంత్ర]] | |- | rowspan="1" |గ్రామీణాభివృద్ధి శాఖ సహాయ మంత్రి (స్వతంత్ర బాధ్యత) |బాబాగౌడ పాటిల్ |20 మార్చి 1998 |13 అక్టోబర్ 1999 |[[భారతీయ జనతా పార్టీ|బీజేపీ]] | |- | rowspan="1" |బొగ్గు శాఖ సహాయ మంత్రి (స్వతంత్ర బాధ్యత) |దిలీప్ రే |20 మార్చి 1998 |13 అక్టోబర్ 1999 |బిజెడి | |- | rowspan="1" |యువజన వ్యవహారాలు, క్రీడలు , మహిళా, శిశు అభివృద్ధి శాఖ సహాయ మంత్రి (స్వతంత్ర బాధ్యత) |ఉమా భారతి |1 మార్చి 1999 |13 అక్టోబర్ 1999 |[[భారతీయ జనతా పార్టీ|బీజేపీ]] | |} === రాష్ట్ర మంత్రులు === {| class="wikitable sortable" |+ !పోర్ట్‌ఫోలియో !మంత్రి !పదవీ బాధ్యతలు స్వీకరించారు !ఆఫీసు నుండి బయలుదేరారు !పార్టీ !వ్యాఖ్యలు |- | rowspan="1" |పర్యాటక మంత్రిత్వ శాఖ సహాయ మంత్రి |ఒమాక్ అపాంగ్ |20 మార్చి 1998 |13 అక్టోబర్ 1999 |ఎసి | |- | rowspan="1" |పరిశ్రమల మంత్రిత్వ శాఖ సహాయ మంత్రి |సుఖ్‌బీర్ సింగ్ బాదల్ |20 మార్చి 1998 |13 అక్టోబర్ 1999 |[[శిరోమణి అకాలీ దళ్|శిరోమణి అకాలీదళ్]] | |- | rowspan="1" |పట్టణాభివృద్ధి మంత్రిత్వ శాఖ సహాయ మంత్రి |బండారు దత్తాత్రేయ |20 మార్చి 1998 |13 అక్టోబర్ 1999 |[[భారతీయ జనతా పార్టీ|బీజేపీ]] | |- | rowspan="1" |ఉక్కు మంత్రిత్వ శాఖ సహాయ మంత్రి గనుల మంత్రిత్వ శాఖ సహాయ మంత్రి |రమేష్ బైస్ |19 మార్చి 1998 |13 అక్టోబర్ 1999 |[[భారతీయ జనతా పార్టీ|బీజేపీ]] | |- | rowspan="1" |మానవ వనరుల అభివృద్ధి మంత్రిత్వ శాఖ సహాయ మంత్రి |ఉమా భారతి |19 మార్చి 1998 |13 అక్టోబర్ 1999 |[[భారతీయ జనతా పార్టీ|బీజేపీ]] | |- | rowspan="1" |పెట్రోలియం, సహజ వాయువు మంత్రిత్వ శాఖ సహాయ మంత్రి |సంతోష్ కుమార్ గంగ్వార్ |20 మార్చి 1998 |13 అక్టోబర్ 1999 |[[భారతీయ జనతా పార్టీ|బీజేపీ]] | |- | rowspan="2" |ఆర్థిక మంత్రిత్వ శాఖ సహాయ మంత్రి |ఆర్.కె. కుమార్ |20 మార్చి 1998 |22 మే 1998 |[[ఆల్ ఇండియా అన్నా ద్రవిడ మున్నేట్ర కజగం|అన్నాడీఎంకే]] |రాజీనామా చేశారు. |- |కదంబూర్ ఆర్. జనార్థనన్ |22 మే 1998 |8 ఏప్రిల్ 1999 |[[ఆల్ ఇండియా అన్నా ద్రవిడ మున్నేట్ర కజగం|అన్నాడీఎంకే]] |రాజీనామా చేశారు. |- | rowspan="5" |పార్లమెంటరీ వ్యవహారాల మంత్రిత్వ శాఖ సహాయ మంత్రి |ఆర్.కె. కుమార్ |19 మార్చి 1998 |22 మే 1998 |[[ఆల్ ఇండియా అన్నా ద్రవిడ మున్నేట్ర కజగం|అన్నాడీఎంకే]] |రాజీనామా చేశారు. |- |రామ్ నాయక్ |20 మార్చి 1998 |5 మే 1999 |[[భారతీయ జనతా పార్టీ|బీజేపీ]] | |- |దిలీప్ రే |22 మే 1999 |13 అక్టోబర్ 1999 |[[భారతీయ జనతా పార్టీ|బీజేపీ]] | |- |సంతోష్ కుమార్ గంగ్వార్ |16 ఫిబ్రవరి 1999 |13 అక్టోబర్ 1999 |[[భారతీయ జనతా పార్టీ|బీజేపీ]] | |- |ముక్తార్ అబ్బాస్ నఖ్వీ |16 ఫిబ్రవరి 1999 |13 అక్టోబర్ 1999 |[[భారతీయ జనతా పార్టీ|బీజేపీ]] | |- | rowspan="1" |పర్యావరణం, అడవుల మంత్రిత్వ శాఖ సహాయ మంత్రి |బాబులాల్ మరాండి |19 మార్చి 1998 |13 అక్టోబర్ 1999 |[[భారతీయ జనతా పార్టీ|బీజేపీ]] | |- | rowspan="1" |సమాచార, ప్రసార మంత్రిత్వ శాఖ సహాయ మంత్రి |ముక్తార్ అబ్బాస్ నఖ్వీ |20 మార్చి 1998 |13 అక్టోబర్ 1999 |[[భారతీయ జనతా పార్టీ|బీజేపీ]] | |- | rowspan="1" |రైల్వే మంత్రిత్వ శాఖ సహాయ మంత్రి |రామ్ నాయక్ |19 మార్చి 1998 |6 ఆగస్టు 1999 |[[భారతీయ జనతా పార్టీ|బీజేపీ]] | |- | rowspan="1" |రసాయనాలు, ఎరువుల మంత్రిత్వ శాఖ సహాయ మంత్రి |ఎకె పటేల్ |19 మార్చి 1998 |13 అక్టోబర్ 1999 |[[భారతీయ జనతా పార్టీ|బీజేపీ]] | |- | rowspan="1" |ఉపరితల రవాణా మంత్రిత్వ శాఖ సహాయ మంత్రి |దేబేంద్ర ప్రధాన్ |19 మార్చి 1998 |13 అక్టోబర్ 1999 |[[భారతీయ జనతా పార్టీ|బీజేపీ]] | |- | rowspan="1" |కమ్యూనికేషన్ల మంత్రిత్వ శాఖ సహాయ మంత్రి |కబీంద్ర పుర్కాయస్థ |20 మార్చి 1998 |13 అక్టోబర్ 1999 |[[భారతీయ జనతా పార్టీ|బీజేపీ]] | |- | rowspan="1" |విదేశీ వ్యవహారాల మంత్రిత్వ శాఖ సహాయ మంత్రి |వసుంధర రాజే |20 మార్చి 1998 |13 అక్టోబర్ 1999 |[[భారతీయ జనతా పార్టీ|బీజేపీ]] | |- | rowspan="1" |వ్యవసాయ మంత్రిత్వ శాఖ సహాయ మంత్రి |సోంపాల్ శాస్త్రి |19 మార్చి 1998 |13 అక్టోబర్ 1999 |[[భారతీయ జనతా పార్టీ|బీజేపీ]] | |- | rowspan="1" |ఆహారం, వినియోగదారుల వ్యవహారాల మంత్రిత్వ శాఖ సహాయ మంత్రి |సత్యపాల్ సింగ్ యాదవ్ |19 మార్చి 1998 |13 అక్టోబర్ 1999 |[[భారతీయ జనతా పార్టీ|బీజేపీ]] | |- | rowspan="2" |సిబ్బంది, ప్రజా ఫిర్యాదులు, పెన్షన్ల మంత్రిత్వ శాఖ సహాయ మంత్రి |కదంబూర్ ఆర్. జనార్థనన్ |20 మార్చి 1998 |8 ఏప్రిల్ 1999 |[[ఆల్ ఇండియా అన్నా ద్రవిడ మున్నేట్ర కజగం|అన్నాడీఎంకే]] |రాజీనామా చేశారు. |- |వసుంధర రాజే |9 ఏప్రిల్ 1999 |13 అక్టోబర్ 1999 |[[భారతీయ జనతా పార్టీ|బీజేపీ]] | |- | rowspan="1" |ప్రణాళిక, కార్యక్రమాల అమలు మంత్రిత్వ శాఖ సహాయ మంత్రి |రామ్ నాయక్ |20 ఏప్రిల్ 1998 |13 అక్టోబర్ 1999 |[[భారతీయ జనతా పార్టీ|బీజేపీ]] | |- | rowspan="1" |జల వనరుల మంత్రిత్వ శాఖ సహాయ మంత్రి |సోంపాల్ శాస్త్రి |3 ఫిబ్రవరి 1999 |13 అక్టోబర్ 1999 |[[భారతీయ జనతా పార్టీ|బీజేపీ]] | |- | rowspan="1" |హోం మంత్రిత్వ శాఖ సహాయ మంత్రి |రామ్ నాయక్ |5 మే 1999 |13 అక్టోబర్ 1999 |[[భారతీయ జనతా పార్టీ|బీజేపీ]] |} ==మూలాలు== {{మూలాలజాబితా}} [[వర్గం:అధికారంలో లేని మంత్రిమండళ్లు]] k8yyam76g7tzkh4q0ueclw4jkoxf9za 0 458876 4595069 2025-06-30T04:49:26Z Batthini Vinay Kumar Goud 78298 [[WP:AES|←]]Created page with 'శక్తి పరివర్తన తర్వాత, 1947 ఆగస్టు 15న, జవహర్‌లాల్ నెహ్రూ భారతదేశపు మొదటి ప్రధానమంత్రిగా పదవీ బాధ్యతలు స్వీకరించారు, మొదటి నెహ్రూ మంత్రిత్వ శాఖను ఏర్పాటు చేయడానికి పదిహేను మ...' 4595069 wikitext text/x-wiki శక్తి పరివర్తన తర్వాత, 1947 ఆగస్టు 15న, జవహర్‌లాల్ నెహ్రూ భారతదేశపు మొదటి ప్రధానమంత్రిగా పదవీ బాధ్యతలు స్వీకరించారు, మొదటి నెహ్రూ మంత్రిత్వ శాఖను ఏర్పాటు చేయడానికి పదిహేను మంది మంత్రులను ఎంపిక చేశారు. 1947 ఆగస్టు 15న భారతదేశ తొలి ప్రధానమంత్రిగా జవహర్‌లాల్ నెహ్రూ బాధ్యతలు స్వీకరించారు, తన మంత్రివర్గానికి మరో 15 మంది సభ్యులను ఎంపిక చేసుకున్నారు. వల్లభాయ్ పటేల్ 1950 డిసెంబర్ 15న మరణించే వరకు మొదటి ఉప ప్రధానమంత్రిగా పని చేశాడు. లార్డ్ మౌంట్‌బాటన్ , తరువాత సి. రాజగోపాలాచారి , గవర్నర్ జనరల్‌గా 1950 జనవరి 26న రాజేంద్ర ప్రసాద్ భారతదేశ తొలి రాష్ట్రపతిగా ఎన్నికయ్యే వరకు పని చేశాడు.<ref name="indiasinceind">{{cite book|url=https://books.google.com/books?id=8v7Vr2iQUHkC&pg=PA28|title=India Since Independence: Making Sense Of Indian Politics|last=Krishna|first=Ananth V.|publisher=Pearson Education India|year=2011|isbn=9788131734650|location=India|pages=34–36|access-date=27 May 2014}}</ref> <ref name="GR">Ramachandra Guha, [http://www.waterstones.com/waterstonesweb/products/ramachandra+guha/india+after+gandhi/5902941/ "India After Gandhi"], Picador India, 2007. {{ISBN|978-0-330-39610-3}}</ref> == క్యాబినెట్ సభ్యులు == భారతదేశ తొలి మంత్రివర్గంలో హిందూ , ముస్లిం , క్రైస్తవ , సిక్కు, పార్సీ వర్గాలకు చెందిన సభ్యులు ఉన్నారు . దళిత సమాజం నుండి ఇద్దరు సభ్యులు కూడా ప్రాతినిధ్యం వహించారు.  రాజకుమారి అమృత్ కౌర్ ఏకైక మహిళా క్యాబినెట్ మంత్రి. మొదటి మంత్రివర్గంలోని మంత్రుల జాబితా క్రిందిది.<ref>{{cite news|url=http://www.sanjayhumania.com/wp-content/uploads/2011/08/15-Aug-1947.jpg|title=The New Cabinet|date=15 August 1947|newspaper=Hindustan Times|access-date=19 August 2011|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20120330232513/http://www.sanjayhumania.com/wp-content/uploads/2011/08/15-Aug-1947.jpg|archive-date=30 March 2012}}</ref><ref>{{cite news|url=https://timesofindia.indiatimes.com/articleshowpics/9552701.cms|title=New Cabinet of India|date=15 August 1947|newspaper=The Times of India|access-date=19 August 2011|page=1}}</ref> ; కీ * '''^†''' పదవిలో ఉండగా మరణించారు * '''^RES''' రాజీనామా చేశారు {| class="wikitable sortable" |+ !పోర్ట్‌ఫోలియో !మంత్రి !పదవీ బాధ్యతలు స్వీకరించారు !ఆఫీసు నుండి బయలుదేరారు !పార్టీ |- | rowspan="1" |ప్రధాన మంత్రి విదేశీ వ్యవహారాలు, కామన్వెల్త్ సంబంధాల మంత్రి శాస్త్రీయ పరిశోధన మంత్రి |జవహర్‌లాల్ నెహ్రూ |15 ఆగస్టు 1947 |నెహ్రూ రెండవ మంత్రివర్గం |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |- | rowspan="1" |ఉప ప్రధాన మంత్రి |సర్దార్ వల్లభాయ్ పటేల్ |15 ఆగస్టు 1947 |15 డిసెంబర్ 1950 ^[†] |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |- | rowspan="3" |హోం వ్యవహారాలు, రాష్ట్రాల మంత్రి |సర్దార్ వల్లభాయ్ పటేల్ |15 ఆగస్టు 1947 |15 డిసెంబర్ 1950 ^[†] |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |- |సి. రాజగోపాలాచారి |26 డిసెంబర్ 1950 |25 అక్టోబర్ 1951 ^[RES] |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |- |కైలాష్ నాథ్ కట్జు |1951 |నెహ్రూ రెండవ మంత్రివర్గం |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |- | rowspan="2" |సమాచార, ప్రసార శాఖ మంత్రి |సర్దార్ వల్లభాయ్ పటేల్ |15 ఆగస్టు 1947 |1 ఏప్రిల్ 1949 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |- |ఆర్.ఆర్. దివాకర్ |1 ఏప్రిల్ 1949 |15 ఏప్రిల్ 1952 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |- | rowspan="3" |ఆర్థిక మంత్రి |ఆర్.కె. షణ్ముఖం చెట్టి |15 ఆగస్టు 1947 |1948 |జస్టిస్ పార్టీ |- |జాన్ మాథై |6 మే 1950 |1950 ^{[పునఃప్రచురణ]} |[[స్వతంత్ర రాజకీయ నాయకులు|స్వతంత్ర]] |- |సిడి దేశ్‌ముఖ్ |1950 |నెహ్రూ రెండవ మంత్రివర్గం |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |- | rowspan="1" |చట్టం, న్యాయ శాఖ మంత్రి |బిఆర్ అంబేద్కర్ |15 ఆగస్టు 1947 |6 అక్టోబర్ 1951 ^[RES] |ఎస్.సి.ఎఫ్. |- | rowspan="1" |రక్షణ మంత్రి |బల్దేవ్ సింగ్ |15 ఆగస్టు 1947 |నెహ్రూ రెండవ మంత్రివర్గం |పాంథిక్ పార్టీ |- | rowspan="2" |రైల్వే మంత్రి, రవాణా మంత్రి |జాన్ మాథై |15 ఆగస్టు 1947 |22 సెప్టెంబర్ 1948 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |- |ఎన్. గోపాలస్వామి అయ్యంగార్ |22 సెప్టెంబర్ 1948 |నెహ్రూ రెండవ మంత్రివర్గం |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |- | rowspan="1" |విద్యా మంత్రి |[[మౌలానా అబుల్ కలామ్ ఆజాద్|మౌలానా అబుల్ కలాం ఆజాద్]] |15 ఆగస్టు 1947 |నెహ్రూ రెండవ మంత్రివర్గం |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |- | rowspan="2" |ఆహార, వ్యవసాయ మంత్రి |[[బాబూ రాజేంద్ర ప్రసాద్|రాజేంద్ర ప్రసాద్]] |15 ఆగస్టు 1947 |14 జనవరి 1948 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |- |జైరాందాస్ దౌలత్రం |19 జనవరి 1948 |13 మే 1950 ^{[రిజర్వ్]} |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |- | rowspan="2" |పరిశ్రమలు, సరఫరాల మంత్రి |శ్యామా ప్రసాద్ ముఖర్జీ |15 ఆగస్టు 1947 |6 ఏప్రిల్ 1950 ^{[రిజర్వ్]} |[[హిందూ మహాసభ]] |- |హరేకృష్ణ మహాతాబ్ |13 మే 1950 |26 డిసెంబర్ 1950 ^{[రిజర్వ్]} |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |- | rowspan="1" |కార్మిక మంత్రి |జగ్జీవన్ రామ్ |15 ఆగస్టు 1947 |15 ఏప్రిల్ 1952 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |- | rowspan="1" |వాణిజ్య మంత్రి |కూవర్జీ హోర్ముస్జీ భాభా |15 ఆగస్టు 1947 |15 ఏప్రిల్ 1952 |స్వతంత్ర |- | rowspan="1" |కమ్యూనికేషన్ల మంత్రి |రఫీ అహ్మద్ కిద్వాయ్ |15 ఆగస్టు 1947 |15 ఏప్రిల్ 1952 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |- | rowspan="1" |ఆరోగ్య మంత్రి |అమృత్ కౌర్ |15 ఆగస్టు 1947 |15 ఏప్రిల్ 1952 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |- | rowspan="1" |పనులు , గనులు, విద్యుత్ శాఖ మంత్రి |నరహర్ విష్ణు గాడ్గిల్ |15 ఆగస్టు 1947 |15 ఏప్రిల్ 1952 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |- | rowspan="1" |సహాయ, పునరావాస మంత్రి |కెసి నియోగి |15 ఆగస్టు 1947 |ఏప్రిల్ 1950 ^[RES] |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |- | rowspan="2" |శాఖ లేని మంత్రి |ఎన్. గోపాలస్వామి అయ్యంగార్ |15 ఆగస్టు 1947 |22 సెప్టెంబర్ 1948 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |- |మోహన్ లాల్ సక్సేనా |15 ఆగస్టు 1947 |15 ఏప్రిల్ 1952 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |} == డిప్యూటీ మంత్రులు == {| class="wikitable sortable" !క్ర.సం. ! !పేరు ! colspan="2" | !కాలం |- ! rowspan="2" |1. |పనులు, గనులు, విద్యుత్ శాఖ సహాయ మంత్రి | rowspan="2" |సురేంద్రనాథ్ బురగోహైన్ |14 ఆగస్టు 1950 |26 డిసెంబర్ 1950 |'''134 రోజులు''' |- |పనులు, ఉత్పత్తి, సరఫరా ఉప మంత్రి |26 డిసెంబర్ 1950 |13 మే 1952 |'''1 సంవత్సరం 139 రోజులు''' |- !2. |సమాచార, ప్రసారాల శాఖ సహాయ మంత్రి |ఆర్.ఆర్. దివాకర్ |7 అక్టోబర్ 1948 |26 జనవరి 1950 |'''1 సంవత్సరం 111 రోజులు''' |- !3. |ఆర్థిక శాఖ ఉప మంత్రి |మహావీర్ త్యాగి |16 ఫిబ్రవరి 1951 |13 మే 1952 | |- ! rowspan="2" |4. |రైల్వేల సహాయ మంత్రి | rowspan="2" |కె. శాంతనం |1 అక్టోబర్ 1948 |10 మార్చి 1952 |'''3 సంవత్సరాలు, 241 రోజులు''' |- |రోడ్డు రవాణా, రహదారుల మంత్రి |1 అక్టోబర్ 1948 |17 ఏప్రిల్ 1952 |'''3 సంవత్సరాల 199 రోజులు''' |- ! rowspan="3" |5. |రైల్వేల ఉప మంత్రి | rowspan="3" |బి.వి. కేస్కర్ |10 మార్చి 1952 |13 మే 1952 |'''64 రోజులు''' |- |విదేశాంగ, కామన్వెల్త్ సంబంధాల ఉప మంత్రి |7 డిసెంబర్ 1948 |26 జనవరి 1950 |'''1 సంవత్సరం, 50 రోజులు''' |- |విదేశాంగ శాఖ సహాయ మంత్రి |31 జనవరి 1950 |13 మే 1952 |'''2 సంవత్సరాలు, 103 రోజులు''' |- !6. |రక్షణ శాఖ ఉప మంత్రి |కుమార్ శ్రీ హిమ్మత్‌సిన్హ్‌జీ జడేజా |14 ఆగస్టు 1950 |29 ఫిబ్రవరి 1952 |'''1 సంవత్సరం, 199 రోజులు''' |- !7. |ఆహార, వ్యవసాయ శాఖ సహాయ మంత్రి |మొసలికంటి తిరుమల రావు |21 ఆగస్టు 1950 |13 మే 1952 |'''1 సంవత్సరం, 266 రోజులు''' |- !8. |కమ్యూనికేషన్ల ఉప మంత్రి |ఖుర్షేద్ లాల్ |1 అక్టోబర్ 1948 |29 జనవరి 1951 |'''2 సంవత్సరాలు, 120 రోజులు''' |- !9. |కమ్యూనికేషన్ల ఉప మంత్రి |రాజ్ బహదూర్ |29 జనవరి 1951 |13 మే 1952 |'''1 సంవత్సరం, 105 రోజులు''' |- !10. |వాణిజ్యం, పరిశ్రమల శాఖ సహాయ మంత్రి |దత్తాత్రయ పరశురాం కర్మార్కర్ |ఆగస్టు |13 మే | |- !11. |పార్లమెంటరీ వ్యవహారాల సహాయ మంత్రి |సత్య నారాయణ్ సిన్హా |1 అక్టోబర్ 1948 |26 ఫిబ్రవరి 1949 |'''148 రోజులు''' |- !12. |హోం వ్యవహారాల ఉప మంత్రి |రుస్తుం ఖుర్షెడ్జీ సిధ్వా |11 అక్టోబర్ 1951 |13 మే 1952 |'''215 రోజులు''' |} {{Infobox government cabinet | cabinet_name = నెహ్రూ మొదటి మంత్రివర్గం | cabinet_number = | cabinet_type= ministry | jurisdiction = భారత రాజ్యం మొదటి మంత్రిత్వ శాఖ & తరువాత భారత గణతంత్రం | flag = Flag of India.svg | flag_border = true | incumbent = | image = The first Cabinet of independent India.jpg | image_size = | caption = 1950 జనవరి 31న భారత మంత్రివర్గం, కొత్తగా నియమితులైన అధ్యక్షుడు రాజేంద్ర ప్రసాద్‌తో పాటు . | date_formed = 1947 ఆగస్టు 15 | date_dissolved = 1952 ఏప్రిల్ 15 | government_head_history = | deputy_government_head = వల్లభాయ్ పటేల్ <small>(15 డిసెంబర్ 1950 వరకు)</small> |state_head_title = మోనార్క్ |state_head = జార్జ్ VI (1947–50) |governor_general_title = గవర్నర్ జనరల్ |governor_general = {{Plainlist| * బర్మాకు చెందిన విస్కౌంట్ మౌంట్ బాటన్<br />(1947–48) * చక్రవర్తి రాజగోపాలాచారి <br />(1948–50) }} |government_head_title = ప్రధాన మంత్రి |government_head = జవహర్‌లాల్ నెహ్రూ | governor_title = అధ్యక్షుడు | governor = రాజేంద్ర ప్రసాద్ (1950–52) | members_number = | former_members_number = | total_number = | political_party = {{Color box|{{party color|Indian National Congress}}|border=darkgray}} [[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] | legislature_status = మెజారిటీ<br />{{Composition bar compact|208|299|{{party color|Indian National Congress}}}} | opposition_cabinet = | opposition_party = | opposition_leader = | election = 1946 భారత రాజ్యాంగ సభ ఎన్నికలు | last_election = [[1945 భారత సార్వత్రిక ఎన్నికలు]] | legislature_term = భారత రాజ్యాంగ సభ | budget = | advice_and_consent1 = | advice_and_consent2 = <!-- etc. --> | incoming_formation = | outgoing_formation = | previous = ''తాత్కాలికం'' | successor = [[నెహ్రూ రెండవ మంత్రివర్గం]] }} ==మూలాలు== {{మూలాలజాబితా}} [[వర్గం:అధికారంలో లేని మంత్రిమండళ్లు]] 8dwpf8li3muuhb6m7y8gr7z78v17e8d 4595070 4595069 2025-06-30T04:49:57Z Batthini Vinay Kumar Goud 78298 4595070 wikitext text/x-wiki {{Infobox government cabinet | cabinet_name = నెహ్రూ మొదటి మంత్రివర్గం | cabinet_number = | cabinet_type= ministry | jurisdiction = భారత రాజ్యం మొదటి మంత్రిత్వ శాఖ & తరువాత భారత గణతంత్రం | flag = Flag of India.svg | flag_border = true | incumbent = | image = The first Cabinet of independent India.jpg | image_size = | caption = 1950 జనవరి 31న భారత మంత్రివర్గం, కొత్తగా నియమితులైన అధ్యక్షుడు రాజేంద్ర ప్రసాద్‌తో పాటు . | date_formed = 1947 ఆగస్టు 15 | date_dissolved = 1952 ఏప్రిల్ 15 | government_head_history = | deputy_government_head = వల్లభాయ్ పటేల్ <small>(15 డిసెంబర్ 1950 వరకు)</small> |state_head_title = మోనార్క్ |state_head = జార్జ్ VI (1947–50) |governor_general_title = గవర్నర్ జనరల్ |governor_general = {{Plainlist| * బర్మాకు చెందిన విస్కౌంట్ మౌంట్ బాటన్<br />(1947–48) * చక్రవర్తి రాజగోపాలాచారి <br />(1948–50) }} |government_head_title = ప్రధాన మంత్రి |government_head = జవహర్‌లాల్ నెహ్రూ | governor_title = అధ్యక్షుడు | governor = రాజేంద్ర ప్రసాద్ (1950–52) | members_number = | former_members_number = | total_number = | political_party = {{Color box|{{party color|Indian National Congress}}|border=darkgray}} [[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] | legislature_status = మెజారిటీ<br />{{Composition bar compact|208|299|{{party color|Indian National Congress}}}} | opposition_cabinet = | opposition_party = | opposition_leader = | election = 1946 భారత రాజ్యాంగ సభ ఎన్నికలు | last_election = [[1945 భారత సార్వత్రిక ఎన్నికలు]] | legislature_term = భారత రాజ్యాంగ సభ | budget = | advice_and_consent1 = | advice_and_consent2 = <!-- etc. --> | incoming_formation = | outgoing_formation = | previous = ''తాత్కాలికం'' | successor = [[నెహ్రూ రెండవ మంత్రివర్గం]] }} శక్తి పరివర్తన తర్వాత, 1947 ఆగస్టు 15న, జవహర్‌లాల్ నెహ్రూ భారతదేశపు మొదటి ప్రధానమంత్రిగా పదవీ బాధ్యతలు స్వీకరించారు, మొదటి నెహ్రూ మంత్రిత్వ శాఖను ఏర్పాటు చేయడానికి పదిహేను మంది మంత్రులను ఎంపిక చేశారు. 1947 ఆగస్టు 15న భారతదేశ తొలి ప్రధానమంత్రిగా జవహర్‌లాల్ నెహ్రూ బాధ్యతలు స్వీకరించారు, తన మంత్రివర్గానికి మరో 15 మంది సభ్యులను ఎంపిక చేసుకున్నారు. వల్లభాయ్ పటేల్ 1950 డిసెంబర్ 15న మరణించే వరకు మొదటి ఉప ప్రధానమంత్రిగా పని చేశాడు. లార్డ్ మౌంట్‌బాటన్ , తరువాత సి. రాజగోపాలాచారి , గవర్నర్ జనరల్‌గా 1950 జనవరి 26న రాజేంద్ర ప్రసాద్ భారతదేశ తొలి రాష్ట్రపతిగా ఎన్నికయ్యే వరకు పని చేశాడు.<ref name="indiasinceind">{{cite book|url=https://books.google.com/books?id=8v7Vr2iQUHkC&pg=PA28|title=India Since Independence: Making Sense Of Indian Politics|last=Krishna|first=Ananth V.|publisher=Pearson Education India|year=2011|isbn=9788131734650|location=India|pages=34–36|access-date=27 May 2014}}</ref> <ref name="GR">Ramachandra Guha, [http://www.waterstones.com/waterstonesweb/products/ramachandra+guha/india+after+gandhi/5902941/ "India After Gandhi"], Picador India, 2007. {{ISBN|978-0-330-39610-3}}</ref> == క్యాబినెట్ సభ్యులు == భారతదేశ తొలి మంత్రివర్గంలో హిందూ , ముస్లిం , క్రైస్తవ , సిక్కు, పార్సీ వర్గాలకు చెందిన సభ్యులు ఉన్నారు . దళిత సమాజం నుండి ఇద్దరు సభ్యులు కూడా ప్రాతినిధ్యం వహించారు.  రాజకుమారి అమృత్ కౌర్ ఏకైక మహిళా క్యాబినెట్ మంత్రి. మొదటి మంత్రివర్గంలోని మంత్రుల జాబితా క్రిందిది.<ref>{{cite news|url=http://www.sanjayhumania.com/wp-content/uploads/2011/08/15-Aug-1947.jpg|title=The New Cabinet|date=15 August 1947|newspaper=Hindustan Times|access-date=19 August 2011|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20120330232513/http://www.sanjayhumania.com/wp-content/uploads/2011/08/15-Aug-1947.jpg|archive-date=30 March 2012}}</ref><ref>{{cite news|url=https://timesofindia.indiatimes.com/articleshowpics/9552701.cms|title=New Cabinet of India|date=15 August 1947|newspaper=The Times of India|access-date=19 August 2011|page=1}}</ref> ; కీ * '''^†''' పదవిలో ఉండగా మరణించారు * '''^RES''' రాజీనామా చేశారు {| class="wikitable sortable" |+ !పోర్ట్‌ఫోలియో !మంత్రి !పదవీ బాధ్యతలు స్వీకరించారు !ఆఫీసు నుండి బయలుదేరారు !పార్టీ |- | rowspan="1" |ప్రధాన మంత్రి విదేశీ వ్యవహారాలు, కామన్వెల్త్ సంబంధాల మంత్రి శాస్త్రీయ పరిశోధన మంత్రి |జవహర్‌లాల్ నెహ్రూ |15 ఆగస్టు 1947 |నెహ్రూ రెండవ మంత్రివర్గం |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |- | rowspan="1" |ఉప ప్రధాన మంత్రి |సర్దార్ వల్లభాయ్ పటేల్ |15 ఆగస్టు 1947 |15 డిసెంబర్ 1950 ^[†] |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |- | rowspan="3" |హోం వ్యవహారాలు, రాష్ట్రాల మంత్రి |సర్దార్ వల్లభాయ్ పటేల్ |15 ఆగస్టు 1947 |15 డిసెంబర్ 1950 ^[†] |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |- |సి. రాజగోపాలాచారి |26 డిసెంబర్ 1950 |25 అక్టోబర్ 1951 ^[RES] |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |- |కైలాష్ నాథ్ కట్జు |1951 |నెహ్రూ రెండవ మంత్రివర్గం |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |- | rowspan="2" |సమాచార, ప్రసార శాఖ మంత్రి |సర్దార్ వల్లభాయ్ పటేల్ |15 ఆగస్టు 1947 |1 ఏప్రిల్ 1949 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |- |ఆర్.ఆర్. దివాకర్ |1 ఏప్రిల్ 1949 |15 ఏప్రిల్ 1952 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |- | rowspan="3" |ఆర్థిక మంత్రి |ఆర్.కె. షణ్ముఖం చెట్టి |15 ఆగస్టు 1947 |1948 |జస్టిస్ పార్టీ |- |జాన్ మాథై |6 మే 1950 |1950 ^{[పునఃప్రచురణ]} |[[స్వతంత్ర రాజకీయ నాయకులు|స్వతంత్ర]] |- |సిడి దేశ్‌ముఖ్ |1950 |నెహ్రూ రెండవ మంత్రివర్గం |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |- | rowspan="1" |చట్టం, న్యాయ శాఖ మంత్రి |బిఆర్ అంబేద్కర్ |15 ఆగస్టు 1947 |6 అక్టోబర్ 1951 ^[RES] |ఎస్.సి.ఎఫ్. |- | rowspan="1" |రక్షణ మంత్రి |బల్దేవ్ సింగ్ |15 ఆగస్టు 1947 |నెహ్రూ రెండవ మంత్రివర్గం |పాంథిక్ పార్టీ |- | rowspan="2" |రైల్వే మంత్రి, రవాణా మంత్రి |జాన్ మాథై |15 ఆగస్టు 1947 |22 సెప్టెంబర్ 1948 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |- |ఎన్. గోపాలస్వామి అయ్యంగార్ |22 సెప్టెంబర్ 1948 |నెహ్రూ రెండవ మంత్రివర్గం |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |- | rowspan="1" |విద్యా మంత్రి |[[మౌలానా అబుల్ కలామ్ ఆజాద్|మౌలానా అబుల్ కలాం ఆజాద్]] |15 ఆగస్టు 1947 |నెహ్రూ రెండవ మంత్రివర్గం |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |- | rowspan="2" |ఆహార, వ్యవసాయ మంత్రి |[[బాబూ రాజేంద్ర ప్రసాద్|రాజేంద్ర ప్రసాద్]] |15 ఆగస్టు 1947 |14 జనవరి 1948 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |- |జైరాందాస్ దౌలత్రం |19 జనవరి 1948 |13 మే 1950 ^{[రిజర్వ్]} |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |- | rowspan="2" |పరిశ్రమలు, సరఫరాల మంత్రి |శ్యామా ప్రసాద్ ముఖర్జీ |15 ఆగస్టు 1947 |6 ఏప్రిల్ 1950 ^{[రిజర్వ్]} |[[హిందూ మహాసభ]] |- |హరేకృష్ణ మహాతాబ్ |13 మే 1950 |26 డిసెంబర్ 1950 ^{[రిజర్వ్]} |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |- | rowspan="1" |కార్మిక మంత్రి |జగ్జీవన్ రామ్ |15 ఆగస్టు 1947 |15 ఏప్రిల్ 1952 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |- | rowspan="1" |వాణిజ్య మంత్రి |కూవర్జీ హోర్ముస్జీ భాభా |15 ఆగస్టు 1947 |15 ఏప్రిల్ 1952 |స్వతంత్ర |- | rowspan="1" |కమ్యూనికేషన్ల మంత్రి |రఫీ అహ్మద్ కిద్వాయ్ |15 ఆగస్టు 1947 |15 ఏప్రిల్ 1952 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |- | rowspan="1" |ఆరోగ్య మంత్రి |అమృత్ కౌర్ |15 ఆగస్టు 1947 |15 ఏప్రిల్ 1952 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |- | rowspan="1" |పనులు , గనులు, విద్యుత్ శాఖ మంత్రి |నరహర్ విష్ణు గాడ్గిల్ |15 ఆగస్టు 1947 |15 ఏప్రిల్ 1952 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |- | rowspan="1" |సహాయ, పునరావాస మంత్రి |కెసి నియోగి |15 ఆగస్టు 1947 |ఏప్రిల్ 1950 ^[RES] |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |- | rowspan="2" |శాఖ లేని మంత్రి |ఎన్. గోపాలస్వామి అయ్యంగార్ |15 ఆగస్టు 1947 |22 సెప్టెంబర్ 1948 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |- |మోహన్ లాల్ సక్సేనా |15 ఆగస్టు 1947 |15 ఏప్రిల్ 1952 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |} == డిప్యూటీ మంత్రులు == {| class="wikitable sortable" !క్ర.సం. ! !పేరు ! colspan="2" | !కాలం |- ! rowspan="2" |1. |పనులు, గనులు, విద్యుత్ శాఖ సహాయ మంత్రి | rowspan="2" |సురేంద్రనాథ్ బురగోహైన్ |14 ఆగస్టు 1950 |26 డిసెంబర్ 1950 |'''134 రోజులు''' |- |పనులు, ఉత్పత్తి, సరఫరా ఉప మంత్రి |26 డిసెంబర్ 1950 |13 మే 1952 |'''1 సంవత్సరం 139 రోజులు''' |- !2. |సమాచార, ప్రసారాల శాఖ సహాయ మంత్రి |ఆర్.ఆర్. దివాకర్ |7 అక్టోబర్ 1948 |26 జనవరి 1950 |'''1 సంవత్సరం 111 రోజులు''' |- !3. |ఆర్థిక శాఖ ఉప మంత్రి |మహావీర్ త్యాగి |16 ఫిబ్రవరి 1951 |13 మే 1952 | |- ! rowspan="2" |4. |రైల్వేల సహాయ మంత్రి | rowspan="2" |కె. శాంతనం |1 అక్టోబర్ 1948 |10 మార్చి 1952 |'''3 సంవత్సరాలు, 241 రోజులు''' |- |రోడ్డు రవాణా, రహదారుల మంత్రి |1 అక్టోబర్ 1948 |17 ఏప్రిల్ 1952 |'''3 సంవత్సరాల 199 రోజులు''' |- ! rowspan="3" |5. |రైల్వేల ఉప మంత్రి | rowspan="3" |బి.వి. కేస్కర్ |10 మార్చి 1952 |13 మే 1952 |'''64 రోజులు''' |- |విదేశాంగ, కామన్వెల్త్ సంబంధాల ఉప మంత్రి |7 డిసెంబర్ 1948 |26 జనవరి 1950 |'''1 సంవత్సరం, 50 రోజులు''' |- |విదేశాంగ శాఖ సహాయ మంత్రి |31 జనవరి 1950 |13 మే 1952 |'''2 సంవత్సరాలు, 103 రోజులు''' |- !6. |రక్షణ శాఖ ఉప మంత్రి |కుమార్ శ్రీ హిమ్మత్‌సిన్హ్‌జీ జడేజా |14 ఆగస్టు 1950 |29 ఫిబ్రవరి 1952 |'''1 సంవత్సరం, 199 రోజులు''' |- !7. |ఆహార, వ్యవసాయ శాఖ సహాయ మంత్రి |మొసలికంటి తిరుమల రావు |21 ఆగస్టు 1950 |13 మే 1952 |'''1 సంవత్సరం, 266 రోజులు''' |- !8. |కమ్యూనికేషన్ల ఉప మంత్రి |ఖుర్షేద్ లాల్ |1 అక్టోబర్ 1948 |29 జనవరి 1951 |'''2 సంవత్సరాలు, 120 రోజులు''' |- !9. |కమ్యూనికేషన్ల ఉప మంత్రి |రాజ్ బహదూర్ |29 జనవరి 1951 |13 మే 1952 |'''1 సంవత్సరం, 105 రోజులు''' |- !10. |వాణిజ్యం, పరిశ్రమల శాఖ సహాయ మంత్రి |దత్తాత్రయ పరశురాం కర్మార్కర్ |ఆగస్టు |13 మే | |- !11. |పార్లమెంటరీ వ్యవహారాల సహాయ మంత్రి |సత్య నారాయణ్ సిన్హా |1 అక్టోబర్ 1948 |26 ఫిబ్రవరి 1949 |'''148 రోజులు''' |- !12. |హోం వ్యవహారాల ఉప మంత్రి |రుస్తుం ఖుర్షెడ్జీ సిధ్వా |11 అక్టోబర్ 1951 |13 మే 1952 |'''215 రోజులు''' |} ==మూలాలు== {{మూలాలజాబితా}} [[వర్గం:అధికారంలో లేని మంత్రిమండళ్లు]] 0yqfwqq9msqvykesyjjcify2g7yu8py 4595072 4595070 2025-06-30T04:53:44Z Batthini Vinay Kumar Goud 78298 4595072 wikitext text/x-wiki {{Infobox government cabinet | cabinet_name = నెహ్రూ మొదటి మంత్రివర్గం | cabinet_number = | cabinet_type= ministry | jurisdiction = భారత రాజ్యం మొదటి మంత్రిత్వ శాఖ & తరువాత భారత గణతంత్రం | flag = Flag of India.svg | flag_border = true | incumbent = | image = The first Cabinet of independent India.jpg | image_size = | caption = 1950 జనవరి 31న భారత మంత్రివర్గం, కొత్తగా నియమితులైన అధ్యక్షుడు రాజేంద్ర ప్రసాద్‌తో పాటు . | date_formed = 1947 ఆగస్టు 15 | date_dissolved = 1952 ఏప్రిల్ 15 | government_head_history = | deputy_government_head = వల్లభాయ్ పటేల్ <small>(15 డిసెంబర్ 1950 వరకు)</small> |state_head_title = మోనార్క్ |state_head = జార్జ్ VI (1947–50) |governor_general_title = గవర్నర్ జనరల్ |governor_general = {{Plainlist| * బర్మాకు చెందిన విస్కౌంట్ మౌంట్ బాటన్<br />(1947–48) * చక్రవర్తి రాజగోపాలాచారి <br />(1948–50) }} |government_head_title = ప్రధాన మంత్రి |government_head = [[జవాహర్ లాల్ నెహ్రూ|జవహర్‌లాల్ నెహ్రూ]] | governor_title = అధ్యక్షుడు | governor = [[బాబూ రాజేంద్ర ప్రసాద్|రాజేంద్ర ప్రసాద్]] (1950–52) | members_number = | former_members_number = | total_number = | political_party = {{Color box|{{party color|Indian National Congress}}|border=darkgray}} [[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] | legislature_status = [[మెజారిటీ ప్రభుత్వం|మెజారిటీ]]<br />{{Composition bar compact|208|299|{{party color|Indian National Congress}}}} | opposition_cabinet = | opposition_party = | opposition_leader = | election = 1946 భారత రాజ్యాంగ సభ ఎన్నికలు | last_election = [[1945 భారత సార్వత్రిక ఎన్నికలు]] | legislature_term = భారత రాజ్యాంగ సభ | budget = | advice_and_consent1 = | advice_and_consent2 = <!-- etc. --> | incoming_formation = | outgoing_formation = | previous = ''తాత్కాలికం'' | successor = [[నెహ్రూ రెండవ మంత్రివర్గం]] }} శక్తి పరివర్తన తర్వాత, 1947 ఆగస్టు 15న, జవహర్‌లాల్ నెహ్రూ భారతదేశపు మొదటి ప్రధానమంత్రిగా పదవీ బాధ్యతలు స్వీకరించారు, మొదటి నెహ్రూ మంత్రిత్వ శాఖను ఏర్పాటు చేయడానికి పదిహేను మంది మంత్రులను ఎంపిక చేశారు. 1947 ఆగస్టు 15న భారతదేశ తొలి ప్రధానమంత్రిగా జవహర్‌లాల్ నెహ్రూ బాధ్యతలు స్వీకరించారు, తన మంత్రివర్గానికి మరో 15 మంది సభ్యులను ఎంపిక చేసుకున్నారు. వల్లభాయ్ పటేల్ 1950 డిసెంబర్ 15న మరణించే వరకు మొదటి ఉప ప్రధానమంత్రిగా పని చేశాడు. లార్డ్ మౌంట్‌బాటన్ , తరువాత సి. రాజగోపాలాచారి , గవర్నర్ జనరల్‌గా 1950 జనవరి 26న రాజేంద్ర ప్రసాద్ భారతదేశ తొలి రాష్ట్రపతిగా ఎన్నికయ్యే వరకు పని చేశాడు.<ref name="indiasinceind">{{cite book|url=https://books.google.com/books?id=8v7Vr2iQUHkC&pg=PA28|title=India Since Independence: Making Sense Of Indian Politics|last=Krishna|first=Ananth V.|publisher=Pearson Education India|year=2011|isbn=9788131734650|location=India|pages=34–36|access-date=27 May 2014}}</ref> <ref name="GR">Ramachandra Guha, [http://www.waterstones.com/waterstonesweb/products/ramachandra+guha/india+after+gandhi/5902941/ "India After Gandhi"], Picador India, 2007. {{ISBN|978-0-330-39610-3}}</ref> == క్యాబినెట్ సభ్యులు == భారతదేశ తొలి మంత్రివర్గంలో హిందూ , ముస్లిం , క్రైస్తవ , సిక్కు, పార్సీ వర్గాలకు చెందిన సభ్యులు ఉన్నారు . దళిత సమాజం నుండి ఇద్దరు సభ్యులు కూడా ప్రాతినిధ్యం వహించారు.  రాజకుమారి అమృత్ కౌర్ ఏకైక మహిళా క్యాబినెట్ మంత్రి. మొదటి మంత్రివర్గంలోని మంత్రుల జాబితా క్రిందిది.<ref>{{cite news|url=http://www.sanjayhumania.com/wp-content/uploads/2011/08/15-Aug-1947.jpg|title=The New Cabinet|date=15 August 1947|newspaper=Hindustan Times|access-date=19 August 2011|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20120330232513/http://www.sanjayhumania.com/wp-content/uploads/2011/08/15-Aug-1947.jpg|archive-date=30 March 2012}}</ref><ref>{{cite news|url=https://timesofindia.indiatimes.com/articleshowpics/9552701.cms|title=New Cabinet of India|date=15 August 1947|newspaper=The Times of India|access-date=19 August 2011|page=1}}</ref> ; కీ * '''^†''' పదవిలో ఉండగా మరణించారు * '''^RES''' రాజీనామా చేశారు {| class="wikitable sortable" |+ !పోర్ట్‌ఫోలియో !మంత్రి !పదవీ బాధ్యతలు స్వీకరించారు !ఆఫీసు నుండి బయలుదేరారు !పార్టీ |- | rowspan="1" |ప్రధాన మంత్రి విదేశీ వ్యవహారాలు, కామన్వెల్త్ సంబంధాల మంత్రి శాస్త్రీయ పరిశోధన మంత్రి |జవహర్‌లాల్ నెహ్రూ |15 ఆగస్టు 1947 |నెహ్రూ రెండవ మంత్రివర్గం |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |- | rowspan="1" |ఉప ప్రధాన మంత్రి |సర్దార్ వల్లభాయ్ పటేల్ |15 ఆగస్టు 1947 |15 డిసెంబర్ 1950 ^[†] |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |- | rowspan="3" |హోం వ్యవహారాలు, రాష్ట్రాల మంత్రి |సర్దార్ వల్లభాయ్ పటేల్ |15 ఆగస్టు 1947 |15 డిసెంబర్ 1950 ^[†] |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |- |సి. రాజగోపాలాచారి |26 డిసెంబర్ 1950 |25 అక్టోబర్ 1951 ^[RES] |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |- |కైలాష్ నాథ్ కట్జు |1951 |నెహ్రూ రెండవ మంత్రివర్గం |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |- | rowspan="2" |సమాచార, ప్రసార శాఖ మంత్రి |సర్దార్ వల్లభాయ్ పటేల్ |15 ఆగస్టు 1947 |1 ఏప్రిల్ 1949 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |- |ఆర్.ఆర్. దివాకర్ |1 ఏప్రిల్ 1949 |15 ఏప్రిల్ 1952 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |- | rowspan="3" |ఆర్థిక మంత్రి |ఆర్.కె. షణ్ముఖం చెట్టి |15 ఆగస్టు 1947 |1948 |జస్టిస్ పార్టీ |- |జాన్ మాథై |6 మే 1950 |1950 ^{[పునఃప్రచురణ]} |[[స్వతంత్ర రాజకీయ నాయకులు|స్వతంత్ర]] |- |సిడి దేశ్‌ముఖ్ |1950 |నెహ్రూ రెండవ మంత్రివర్గం |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |- | rowspan="1" |చట్టం, న్యాయ శాఖ మంత్రి |బిఆర్ అంబేద్కర్ |15 ఆగస్టు 1947 |6 అక్టోబర్ 1951 ^[RES] |ఎస్.సి.ఎఫ్. |- | rowspan="1" |రక్షణ మంత్రి |బల్దేవ్ సింగ్ |15 ఆగస్టు 1947 |నెహ్రూ రెండవ మంత్రివర్గం |పాంథిక్ పార్టీ |- | rowspan="2" |రైల్వే మంత్రి, రవాణా మంత్రి |జాన్ మాథై |15 ఆగస్టు 1947 |22 సెప్టెంబర్ 1948 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |- |ఎన్. గోపాలస్వామి అయ్యంగార్ |22 సెప్టెంబర్ 1948 |నెహ్రూ రెండవ మంత్రివర్గం |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |- | rowspan="1" |విద్యా మంత్రి |[[మౌలానా అబుల్ కలామ్ ఆజాద్|మౌలానా అబుల్ కలాం ఆజాద్]] |15 ఆగస్టు 1947 |నెహ్రూ రెండవ మంత్రివర్గం |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |- | rowspan="2" |ఆహార, వ్యవసాయ మంత్రి |[[బాబూ రాజేంద్ర ప్రసాద్|రాజేంద్ర ప్రసాద్]] |15 ఆగస్టు 1947 |14 జనవరి 1948 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |- |జైరాందాస్ దౌలత్రం |19 జనవరి 1948 |13 మే 1950 ^{[రిజర్వ్]} |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |- | rowspan="2" |పరిశ్రమలు, సరఫరాల మంత్రి |శ్యామా ప్రసాద్ ముఖర్జీ |15 ఆగస్టు 1947 |6 ఏప్రిల్ 1950 ^{[రిజర్వ్]} |[[హిందూ మహాసభ]] |- |హరేకృష్ణ మహాతాబ్ |13 మే 1950 |26 డిసెంబర్ 1950 ^{[రిజర్వ్]} |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |- | rowspan="1" |కార్మిక మంత్రి |జగ్జీవన్ రామ్ |15 ఆగస్టు 1947 |15 ఏప్రిల్ 1952 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |- | rowspan="1" |వాణిజ్య మంత్రి |కూవర్జీ హోర్ముస్జీ భాభా |15 ఆగస్టు 1947 |15 ఏప్రిల్ 1952 |స్వతంత్ర |- | rowspan="1" |కమ్యూనికేషన్ల మంత్రి |రఫీ అహ్మద్ కిద్వాయ్ |15 ఆగస్టు 1947 |15 ఏప్రిల్ 1952 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |- | rowspan="1" |ఆరోగ్య మంత్రి |అమృత్ కౌర్ |15 ఆగస్టు 1947 |15 ఏప్రిల్ 1952 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |- | rowspan="1" |పనులు , గనులు, విద్యుత్ శాఖ మంత్రి |నరహర్ విష్ణు గాడ్గిల్ |15 ఆగస్టు 1947 |15 ఏప్రిల్ 1952 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |- | rowspan="1" |సహాయ, పునరావాస మంత్రి |కెసి నియోగి |15 ఆగస్టు 1947 |ఏప్రిల్ 1950 ^[RES] |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |- | rowspan="2" |శాఖ లేని మంత్రి |ఎన్. గోపాలస్వామి అయ్యంగార్ |15 ఆగస్టు 1947 |22 సెప్టెంబర్ 1948 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |- |మోహన్ లాల్ సక్సేనా |15 ఆగస్టు 1947 |15 ఏప్రిల్ 1952 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |} == డిప్యూటీ మంత్రులు == {| class="wikitable sortable" !క్ర.సం. ! !పేరు ! colspan="2" | !కాలం |- ! rowspan="2" |1. |పనులు, గనులు, విద్యుత్ శాఖ సహాయ మంత్రి | rowspan="2" |సురేంద్రనాథ్ బురగోహైన్ |14 ఆగస్టు 1950 |26 డిసెంబర్ 1950 |'''134 రోజులు''' |- |పనులు, ఉత్పత్తి, సరఫరా ఉప మంత్రి |26 డిసెంబర్ 1950 |13 మే 1952 |'''1 సంవత్సరం 139 రోజులు''' |- !2. |సమాచార, ప్రసారాల శాఖ సహాయ మంత్రి |ఆర్.ఆర్. దివాకర్ |7 అక్టోబర్ 1948 |26 జనవరి 1950 |'''1 సంవత్సరం 111 రోజులు''' |- !3. |ఆర్థిక శాఖ ఉప మంత్రి |మహావీర్ త్యాగి |16 ఫిబ్రవరి 1951 |13 మే 1952 | |- ! rowspan="2" |4. |రైల్వేల సహాయ మంత్రి | rowspan="2" |కె. శాంతనం |1 అక్టోబర్ 1948 |10 మార్చి 1952 |'''3 సంవత్సరాలు, 241 రోజులు''' |- |రోడ్డు రవాణా, రహదారుల మంత్రి |1 అక్టోబర్ 1948 |17 ఏప్రిల్ 1952 |'''3 సంవత్సరాల 199 రోజులు''' |- ! rowspan="3" |5. |రైల్వేల ఉప మంత్రి | rowspan="3" |బి.వి. కేస్కర్ |10 మార్చి 1952 |13 మే 1952 |'''64 రోజులు''' |- |విదేశాంగ, కామన్వెల్త్ సంబంధాల ఉప మంత్రి |7 డిసెంబర్ 1948 |26 జనవరి 1950 |'''1 సంవత్సరం, 50 రోజులు''' |- |విదేశాంగ శాఖ సహాయ మంత్రి |31 జనవరి 1950 |13 మే 1952 |'''2 సంవత్సరాలు, 103 రోజులు''' |- !6. |రక్షణ శాఖ ఉప మంత్రి |కుమార్ శ్రీ హిమ్మత్‌సిన్హ్‌జీ జడేజా |14 ఆగస్టు 1950 |29 ఫిబ్రవరి 1952 |'''1 సంవత్సరం, 199 రోజులు''' |- !7. |ఆహార, వ్యవసాయ శాఖ సహాయ మంత్రి |మొసలికంటి తిరుమల రావు |21 ఆగస్టు 1950 |13 మే 1952 |'''1 సంవత్సరం, 266 రోజులు''' |- !8. |కమ్యూనికేషన్ల ఉప మంత్రి |ఖుర్షేద్ లాల్ |1 అక్టోబర్ 1948 |29 జనవరి 1951 |'''2 సంవత్సరాలు, 120 రోజులు''' |- !9. |కమ్యూనికేషన్ల ఉప మంత్రి |రాజ్ బహదూర్ |29 జనవరి 1951 |13 మే 1952 |'''1 సంవత్సరం, 105 రోజులు''' |- !10. |వాణిజ్యం, పరిశ్రమల శాఖ సహాయ మంత్రి |దత్తాత్రయ పరశురాం కర్మార్కర్ |ఆగస్టు |13 మే | |- !11. |పార్లమెంటరీ వ్యవహారాల సహాయ మంత్రి |సత్య నారాయణ్ సిన్హా |1 అక్టోబర్ 1948 |26 ఫిబ్రవరి 1949 |'''148 రోజులు''' |- !12. |హోం వ్యవహారాల ఉప మంత్రి |రుస్తుం ఖుర్షెడ్జీ సిధ్వా |11 అక్టోబర్ 1951 |13 మే 1952 |'''215 రోజులు''' |} ==మూలాలు== {{మూలాలజాబితా}} [[వర్గం:అధికారంలో లేని మంత్రిమండళ్లు]] 9pbow59nv57gasotygauga5hrr0g9ch 0 458877 4595073 2025-06-30T04:57:53Z Batthini Vinay Kumar Goud 78298 [[WP:AES|←]]Created page with '{{Infobox government cabinet | cabinet_name =నెహ్రూ రెండవ మంత్రివర్గం | cabinet_number = భారత గణతంత్ర 2వ మంత్రిత్వ శాఖ | cabinet_type= ministry | jurisdiction = | flag = Flag of India.svg | flag_border = true | incumbent = | image = Jawaharlal Nehru, 1947.jpg | image_siz...' 4595073 wikitext text/x-wiki {{Infobox government cabinet | cabinet_name =నెహ్రూ రెండవ మంత్రివర్గం | cabinet_number = భారత గణతంత్ర 2వ మంత్రిత్వ శాఖ | cabinet_type= ministry | jurisdiction = | flag = Flag of India.svg | flag_border = true | incumbent = | image = Jawaharlal Nehru, 1947.jpg | image_size = | caption = | date_formed = {{Start date|df=yes|1952|04|15}} | date_dissolved = {{Start date|df=yes|1957|04|04}} | government_head = [[జవాహర్ లాల్ నెహ్రూ|జవహర్‌లాల్ నెహ్రూ]] | government_head_history = | deputy_government_head = | state_head = [[బాబూ రాజేంద్ర ప్రసాద్|రాజేంద్ర ప్రసాద్]] | members_number = | former_members_number = | total_number = | political_party = [[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] | legislature_status = [[మెజారిటీ ప్రభుత్వం|మెజారిటీ]] ]{{Composition bar|364|489|{{party color|Indian National Congress}}|background-color=|border border-color=darkgray|width=|per=1}} | opposition_cabinet = | opposition_party = | opposition_leader = | election = [[1951 భారత సార్వత్రిక ఎన్నికలు|1951]] | last_election = [[1957 భారత సార్వత్రిక ఎన్నికలు|1957]] | legislature_term = {{Age in years, months and days|1952|04|15|1957|04|04}} | budget = | advice_and_consent1 = | advice_and_consent2 = <!-- etc. --> | incoming_formation = | outgoing_formation = | previous = [[నెహ్రూ మొదటి మంత్రివర్గం]] | successor = [[నెహ్రూ మూడవ మంత్రివర్గం]] }} జవహర్‌లాల్ నెహ్రూ 1947 ఆగస్టు 15న భారత ప్రధానమంత్రిగా ప్రమాణ స్వీకారం చేశారు. మొదటి భారత సార్వత్రిక ఎన్నికల తర్వాత , నెహ్రూ దేశానికి ప్రజాస్వామ్యయుతంగా ఎన్నికైన మొదటి ప్రధానమంత్రి అయ్యాడు. ఆయన రెండవ పదవీకాలం 1952 ఏప్రిల్ 15న ప్రారంభమైంది. తిరిగి ఎన్నికైన తర్వాత ఆయన మంత్రిత్వ శాఖలో, మంత్రులు ఈ క్రింది విధంగా ఉన్నారు. == క్యాబినెట్ == === క్యాబినెట్ మంత్రులు === {| class="wikitable sortable" |+ !పోర్ట్‌ఫోలియో !మంత్రి !పదవీ బాధ్యతలు స్వీకరించారు !ఆఫీసు నుండి బయలుదేరారు !పార్టీ !మూ |- | rowspan="1" |ప్రధాన మంత్రి విదేశాంగ మంత్రి రక్షణ మంత్రి (1952-10 జనవరి 1955; 30 జనవరి 1957 నుండి) |జవహర్‌లాల్ నెహ్రూ |మొదటి నెహ్రూ మంత్రిత్వ శాఖ |మూడవ నెహ్రూ మంత్రివర్గం |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |- | rowspan="1" |శాఖ లేని మంత్రి (విదేశీ వ్యవహారాలు) |వి.కె. కృష్ణ మీనన్ |14 ఫిబ్రవరి 1956 |మూడవ నెహ్రూ మంత్రిత్వ శాఖ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] | |- | rowspan="1" |విద్య, సహజ వనరులు, శాస్త్రీయ పరిశోధన మంత్రి |అబుల్ కలాం ఆజాద్ |15 ఏప్రిల్ 1952 |మూడవ నెహ్రూ మంత్రివర్గం |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] | |- | rowspan="2" |ఆర్థిక మంత్రి |సిడి దేశ్‌ముఖ్ |మొదటి నెహ్రూ మంత్రివర్గం |24 జూలై 1956 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |<ref>{{cite web|date=24 July 1956|title=Press Communique|url=http://pibarchive.nic.in/archive/ArchiveFirstPhase/CABINET%20SECTT/1956/CAB-1956-06-24_117.pdf|access-date=19 April 2020|website=Press Information Bureau of India - Archive}}</ref> |- |టి.టి. కృష్ణమాచారి |1 సెప్టెంబర్ 1956 |మూడవ నెహ్రూ మంత్రివర్గం |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |<ref name="note56">{{cite web|date=30 August 1956|title=Press Note|url=http://pibarchive.nic.in/archive/ArchiveFirstPhase/CABINET%20SECTT/1956/CAB-1956-08-30_119.pdf|access-date=19 April 2020|website=Press Information Bureau of India - Archive}}</ref> |- | rowspan="2" |హోం మంత్రి (భారీ పరిశ్రమల మంత్రి - సెప్టెంబర్–నవంబర్ 1956 వరకు అదనపు బాధ్యతలు) |కైలాష్ నాథ్ కట్జు |మొదటి నెహ్రూ మంత్రివర్గం |1955 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |<ref>{{cite web|date=10 January 1955|title=Press Communique|url=http://pibarchive.nic.in/archive/ArchiveFirstPhase/CABINET%20SECTT/1955/CAB-1955-01-10_015.pdf|access-date=19 April 2020|website=Press Information Bureau of India - Archive}}</ref><ref name="note562" /> |- |గోవింద్ వల్లభ్ పంత్ |10 జనవరి 1955 |మూడవ నెహ్రూ మంత్రివర్గం |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] | |- | rowspan="2" |ఆహార, వ్యవసాయ మంత్రి |రఫీ అహ్మద్ కిద్వాయ్ |మొదటి నెహ్రూ మంత్రిత్వ శాఖ |1954 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] | |- |అజిత్ ప్రసాద్ జైన్ |25 నవంబర్ 1954 |మూడవ నెహ్రూ మంత్రివర్గం |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |<ref>{{cite web|date=25 November 1954|title=Press Communique|url=http://pibarchive.nic.in/archive/ArchiveSecondPhase/CABINATE%20SECRETARIATE/1951-JAN-DEC-CABINET-SECRETIEAT/CAB-1954-11-25_009.pdf|access-date=19 April 2020|website=Press Information Bureau of India - Archive}}</ref> |- | rowspan="3" |రక్షణ మంత్రి |బల్దేవ్ సింగ్ |మొదటి నెహ్రూ మంత్రిత్వ శాఖ |1952 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |- |ఎన్. గోపాలస్వామి అయ్యంగార్ |13 మే 1952 |1952 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] | |- |కైలాష్ నాథ్ కట్జు |10 జనవరి 1955 |30 జనవరి 1957 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |<ref>{{cite web|date=10 January 1955|title=Press Communique|url=http://pibarchive.nic.in/archive/ArchiveFirstPhase/CABINET%20SECTT/1955/CAB-1955-01-10_014.pdf|access-date=19 April 2020|website=Press Information Bureau of India - Archive}}</ref><ref>{{cite web|date=30 January 1957|title=Press Communique|url=http://pibarchive.nic.in/archive/ArchiveSecondPhase/CABINATE%20SECRETARIATE/1956-JAN-DEC-CABINET-SECRETARIAT/CAB-1957-01-30_023.pdf|access-date=21 April 2020|website=Press Information Bureau of India - Archive}}</ref> |- | rowspan="1" |న్యాయ, మైనారిటీ వ్యవహారాల మంత్రి |చారు చంద్ర బిశ్వాస్ |15 ఏప్రిల్ 1952 |మూడవ నెహ్రూ మంత్రిత్వ శాఖ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] | |- | rowspan="3" |రైల్వే మంత్రి |ఎన్. గోపాలస్వామి అయ్యంగార్ |మొదటి నెహ్రూ మంత్రిత్వ శాఖ |13 మే 1952 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |- |లాల్ బహదూర్ శాస్త్రి |13 మే 1952 |7 డిసెంబర్ 1956 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |- |జగ్జీవన్ రామ్ |7 డిసెంబర్ 1956 |మూడవ నెహ్రూ మంత్రిత్వ శాఖ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |- | rowspan="1" |కమ్యూనికేషన్ల మంత్రి |జగ్జీవన్ రామ్ |15 ఏప్రిల్ 1952 |7 డిసెంబర్ 1956 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] | |- | rowspan="1" |వాణిజ్యం, పరిశ్రమల మంత్రి (సెప్టెంబర్ 1956 వరకు) ఇనుము, ఉక్కు మంత్రి (జూన్ 1955 నుండి) |టి.టి. కృష్ణమాచారి |15 ఏప్రిల్ 1952 |మూడవ నెహ్రూ మంత్రివర్గం |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |<ref name="debates" /><ref>{{cite web|date=29 May 1955|title=Press Communique|url=http://pibarchive.nic.in/archive/ArchiveFirstPhase/CABINET%20SECTT/1955/CAB-1955-05-29_019.pdf|access-date=19 April 2020|website=Press Information Bureau of India - Archive}}</ref> |- | rowspan="1" |భారీ పరిశ్రమలు, వాణిజ్యం, వినియోగదారుల పరిశ్రమల మంత్రి (జనవరి 1957 వరకు) వాణిజ్యం, పరిశ్రమల మంత్రి (జనవరి 1957 నుండి) |[[మొరార్జీ దేశాయి|మొరార్జీ దేశాయ్]] |14 నవంబర్ 1956 |మూడవ నెహ్రూ మంత్రివర్గం |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |<ref>{{cite web|date=14 November 1956|title=Shri Morarji Desai|url=http://pibarchive.nic.in/archive/ArchiveSecondPhase/CABINATE%20SECRETARIATE/1956-JAN-DEC-CABINET-SECRETARIAT/CAB-1956-11-14_016.pdf|access-date=19 April 2020|website=Press Information Bureau of India - Archive}}</ref><ref>{{cite web|date=1 January 1957|title=Press Note|url=http://pibarchive.nic.in/archive/ArchiveSecondPhase/CABINATE%20SECRETARIATE/1956-JAN-DEC-CABINET-SECRETARIAT/CAB-1956-12-30_021.pdf|access-date=19 April 2020|website=Press Information Bureau of India - Archive}}</ref> |- | rowspan="2" |కార్మిక మంత్రి |వి.వి. గిరి |15 ఏప్రిల్ 1952 |సెప్టెంబర్ 1954 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] | |- |ఖండుభాయ్ కసంజీ దేశాయ్ |సెప్టెంబర్ 1954 |మూడవ నెహ్రూ మంత్రిత్వ శాఖ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |<ref>{{cite web|date=8 September 1954|title=Press Communique|url=http://pibarchive.nic.in/archive/ArchiveSecondPhase/CABINATE%20SECRETARIATE/1951-JAN-DEC-CABINET-SECRETIEAT/CAB-1954-09-08_006.pdf|access-date=19 April 2020|website=Press Information Bureau of India - Archive}}</ref> |- | rowspan="1" |పనులు, గృహనిర్మాణం, సరఫరా మంత్రి (వాణిజ్యం, వినియోగదారుల పరిశ్రమల మంత్రిత్వ శాఖ - అదనపు బాధ్యతలు సెప్టెంబర్–నవంబర్ 1956) |స్వరణ్ సింగ్ |15 ఏప్రిల్ 1952 |మూడవ నెహ్రూ మంత్రిత్వ శాఖ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] | |- | rowspan="1" |ప్రణాళిక, నదీ లోయ పథకాల మంత్రి |గుల్జారీలాల్ నందా |15 ఏప్రిల్ 1952 |మూడవ నెహ్రూ మంత్రిత్వ శాఖ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] | |- | rowspan="1" |ఆరోగ్య మంత్రి |అమృత్ కౌర్ |15 ఏప్రిల్ 1952 |మూడవ నెహ్రూ మంత్రిత్వ శాఖ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] | |- | rowspan="1" |ఉత్పత్తి మంత్రి |కె. చెంగలరాయ రెడ్డి |15 ఏప్రిల్ 1952 |మూడవ నెహ్రూ మంత్రిత్వ శాఖ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] | |} === రాష్ట్ర మంత్రులు === {| class="wikitable sortable" |+ !పోర్ట్‌ఫోలియో !మంత్రి !పదవీ బాధ్యతలు స్వీకరించారు !ఆఫీసు నుండి బయలుదేరారు !పార్టీ !మూ |- | rowspan="1" |పార్లమెంటరీ వ్యవహారాల మంత్రి |సత్య నారాయణ్ సిన్హా |మొదటి నెహ్రూ మంత్రివర్గం |మూడవ నెహ్రూ మంత్రివర్గం |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] | |- | rowspan="2" |పునరావాస మంత్రి |అజిత్ ప్రసాద్ జైన్ |15 ఏప్రిల్ 1952 |24 నవంబర్ 1954 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] | |- |మెహర్ చంద్ ఖన్నా |7 డిసెంబర్ 1954 |మూడవ నెహ్రూ మంత్రివర్గం |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] | |- | rowspan="1" |సహాయ మంత్రి (విదేశీ వ్యవహారాలు) |సయ్యద్ మహ్మద్ |7 డిసెంబర్ 1954 |మూడవ నెహ్రూ మంత్రివర్గం |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] | |- | rowspan="1" |వ్యవసాయ మంత్రి |పంజాబ్‌రావ్ దేశ్‌ముఖ్ |17 ఏప్రిల్ 1952 |మూడవ నెహ్రూ మంత్రివర్గం |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |- | rowspan="1" |న్యాయ వ్యవహారాల మంత్రి పౌర విమానయాన మంత్రి (డిసెంబర్ 7, 1956 నుండి అదనపు బాధ్యత) |హరి వినాయక్ పటాస్కర్ |7 డిసెంబర్ 1954 |మూడవ నెహ్రూ మంత్రివర్గం |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] | |- | rowspan="1" |సహజ వనరుల మంత్రి |కేశవ్ దేవ్ మాలవ్య |7 డిసెంబర్ 1954 |మూడవ నెహ్రూ మంత్రివర్గం |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] | |- | rowspan="1" |రెవెన్యూ, వ్యయ మంత్రి |మహావీర్ త్యాగి |15 ఏప్రిల్ 1952 |16 మార్చి 1953 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] | |- | rowspan="1" |రెవెన్యూ, పౌర వ్యయాల మంత్రి |మణిలాల్ చతుర్భాయ్ షా |7 డిసెంబర్ 1954 |మూడవ నెహ్రూ మంత్రివర్గం |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] | |- | rowspan="1" |రెవెన్యూ, రక్షణ వ్యయ మంత్రి |అరుణ్ చంద్ర గుహ |7 డిసెంబర్ 1954 |మూడవ నెహ్రూ మంత్రివర్గం |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] | |- | rowspan="1" |రక్షణ సంస్థ మంత్రి |మహావీర్ త్యాగి |16 మార్చి 1953 |మూడవ నెహ్రూ మంత్రివర్గం |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] | |- | rowspan="1" |వాణిజ్య మంత్రి (జూన్ 1956 నుండి వాణిజ్య మంత్రి) |డిపి కర్మార్కర్ |6 ఆగస్టు 1955 |మూడవ నెహ్రూ మంత్రివర్గం |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] | |- | rowspan="1" |పరిశ్రమల మంత్రి (జూన్ 1956 నుండి వినియోగదారుల పరిశ్రమల మంత్రి) |నిత్యానంద్ కనుంగో |6 ఆగస్టు 1955 |మూడవ నెహ్రూ మంత్రివర్గం |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] | |- | rowspan="1" |పారిశ్రామిక అభివృద్ధి మంత్రి (జూన్ 1956 నుండి భారీ పరిశ్రమల మంత్రి) |మనుభాయ్ షా |మే 1956 |మూడవ నెహ్రూ మంత్రివర్గం |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] | |- | rowspan="1" |సమాచార, ప్రసార శాఖ మంత్రి |బి.వి. కేస్కర్ |15 ఏప్రిల్ 1952 |మూడవ నెహ్రూ మంత్రిత్వ శాఖ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] | |- | rowspan="1" |సహాయ మంత్రి (హోం వ్యవహారాలు) |బిఎన్ డాటర్ |14 ఫిబ్రవరి 1956 |మూడవ నెహ్రూ మంత్రిత్వ శాఖ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] | |- | rowspan="1" |కమ్యూనిటీ డెవలప్‌మెంట్ మంత్రి |SK డే |సెప్టెంబర్ 1956 |మూడవ నెహ్రూ మంత్రిత్వ శాఖ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] | |- | rowspan="1" |కమ్యూనికేషన్ల మంత్రి |రాజ్ బహదూర్ |14 ఫిబ్రవరి 1956 |మూడవ నెహ్రూ మంత్రిత్వ శాఖ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |} ==మూలాలు== {{మూలాలజాబితా}} [[వర్గం:అధికారంలో లేని మంత్రిమండళ్లు]] jchw03c8lepli3g8aiaw04hrx3qdpa4 4595074 4595073 2025-06-30T04:58:27Z Batthini Vinay Kumar Goud 78298 /* క్యాబినెట్ */ 4595074 wikitext text/x-wiki {{Infobox government cabinet | cabinet_name =నెహ్రూ రెండవ మంత్రివర్గం | cabinet_number = భారత గణతంత్ర 2వ మంత్రిత్వ శాఖ | cabinet_type= ministry | jurisdiction = | flag = Flag of India.svg | flag_border = true | incumbent = | image = Jawaharlal Nehru, 1947.jpg | image_size = | caption = | date_formed = {{Start date|df=yes|1952|04|15}} | date_dissolved = {{Start date|df=yes|1957|04|04}} | government_head = [[జవాహర్ లాల్ నెహ్రూ|జవహర్‌లాల్ నెహ్రూ]] | government_head_history = | deputy_government_head = | state_head = [[బాబూ రాజేంద్ర ప్రసాద్|రాజేంద్ర ప్రసాద్]] | members_number = | former_members_number = | total_number = | political_party = [[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] | legislature_status = [[మెజారిటీ ప్రభుత్వం|మెజారిటీ]] ]{{Composition bar|364|489|{{party color|Indian National Congress}}|background-color=|border border-color=darkgray|width=|per=1}} | opposition_cabinet = | opposition_party = | opposition_leader = | election = [[1951 భారత సార్వత్రిక ఎన్నికలు|1951]] | last_election = [[1957 భారత సార్వత్రిక ఎన్నికలు|1957]] | legislature_term = {{Age in years, months and days|1952|04|15|1957|04|04}} | budget = | advice_and_consent1 = | advice_and_consent2 = <!-- etc. --> | incoming_formation = | outgoing_formation = | previous = [[నెహ్రూ మొదటి మంత్రివర్గం]] | successor = [[నెహ్రూ మూడవ మంత్రివర్గం]] }} జవహర్‌లాల్ నెహ్రూ 1947 ఆగస్టు 15న భారత ప్రధానమంత్రిగా ప్రమాణ స్వీకారం చేశారు. మొదటి భారత సార్వత్రిక ఎన్నికల తర్వాత , నెహ్రూ దేశానికి ప్రజాస్వామ్యయుతంగా ఎన్నికైన మొదటి ప్రధానమంత్రి అయ్యాడు. ఆయన రెండవ పదవీకాలం 1952 ఏప్రిల్ 15న ప్రారంభమైంది. తిరిగి ఎన్నికైన తర్వాత ఆయన మంత్రిత్వ శాఖలో, మంత్రులు ఈ క్రింది విధంగా ఉన్నారు. == క్యాబినెట్ == === క్యాబినెట్ మంత్రులు === {| class="wikitable sortable" |+ !పోర్ట్‌ఫోలియో !మంత్రి !పదవీ బాధ్యతలు స్వీకరించారు !ఆఫీసు నుండి బయలుదేరారు !పార్టీ !మూ |- | rowspan="1" |ప్రధాన మంత్రి విదేశాంగ మంత్రి రక్షణ మంత్రి (1952-10 జనవరి 1955; 30 జనవరి 1957 నుండి) |జవహర్‌లాల్ నెహ్రూ |మొదటి నెహ్రూ మంత్రిత్వ శాఖ |మూడవ నెహ్రూ మంత్రివర్గం |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |- | rowspan="1" |శాఖ లేని మంత్రి (విదేశీ వ్యవహారాలు) |వి.కె. కృష్ణ మీనన్ |14 ఫిబ్రవరి 1956 |మూడవ నెహ్రూ మంత్రిత్వ శాఖ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] | |- | rowspan="1" |విద్య, సహజ వనరులు, శాస్త్రీయ పరిశోధన మంత్రి |అబుల్ కలాం ఆజాద్ |15 ఏప్రిల్ 1952 |మూడవ నెహ్రూ మంత్రివర్గం |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] | |- | rowspan="2" |ఆర్థిక మంత్రి |సిడి దేశ్‌ముఖ్ |మొదటి నెహ్రూ మంత్రివర్గం |24 జూలై 1956 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |<ref>{{cite web|date=24 July 1956|title=Press Communique|url=http://pibarchive.nic.in/archive/ArchiveFirstPhase/CABINET%20SECTT/1956/CAB-1956-06-24_117.pdf|access-date=19 April 2020|website=Press Information Bureau of India - Archive}}</ref> |- |టి.టి. కృష్ణమాచారి |1 సెప్టెంబర్ 1956 |మూడవ నెహ్రూ మంత్రివర్గం |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |<ref name="note56">{{cite web|date=30 August 1956|title=Press Note|url=http://pibarchive.nic.in/archive/ArchiveFirstPhase/CABINET%20SECTT/1956/CAB-1956-08-30_119.pdf|access-date=19 April 2020|website=Press Information Bureau of India - Archive}}</ref> |- | rowspan="2" |హోం మంత్రి (భారీ పరిశ్రమల మంత్రి - సెప్టెంబర్–నవంబర్ 1956 వరకు అదనపు బాధ్యతలు) |కైలాష్ నాథ్ కట్జు |మొదటి నెహ్రూ మంత్రివర్గం |1955 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |<ref>{{cite web|date=10 January 1955|title=Press Communique|url=http://pibarchive.nic.in/archive/ArchiveFirstPhase/CABINET%20SECTT/1955/CAB-1955-01-10_015.pdf|access-date=19 April 2020|website=Press Information Bureau of India - Archive}}</ref> |- |గోవింద్ వల్లభ్ పంత్ |10 జనవరి 1955 |మూడవ నెహ్రూ మంత్రివర్గం |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] | |- | rowspan="2" |ఆహార, వ్యవసాయ మంత్రి |రఫీ అహ్మద్ కిద్వాయ్ |మొదటి నెహ్రూ మంత్రిత్వ శాఖ |1954 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] | |- |అజిత్ ప్రసాద్ జైన్ |25 నవంబర్ 1954 |మూడవ నెహ్రూ మంత్రివర్గం |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |<ref>{{cite web|date=25 November 1954|title=Press Communique|url=http://pibarchive.nic.in/archive/ArchiveSecondPhase/CABINATE%20SECRETARIATE/1951-JAN-DEC-CABINET-SECRETIEAT/CAB-1954-11-25_009.pdf|access-date=19 April 2020|website=Press Information Bureau of India - Archive}}</ref> |- | rowspan="3" |రక్షణ మంత్రి |బల్దేవ్ సింగ్ |మొదటి నెహ్రూ మంత్రిత్వ శాఖ |1952 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |- |ఎన్. గోపాలస్వామి అయ్యంగార్ |13 మే 1952 |1952 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] | |- |కైలాష్ నాథ్ కట్జు |10 జనవరి 1955 |30 జనవరి 1957 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |<ref>{{cite web|date=10 January 1955|title=Press Communique|url=http://pibarchive.nic.in/archive/ArchiveFirstPhase/CABINET%20SECTT/1955/CAB-1955-01-10_014.pdf|access-date=19 April 2020|website=Press Information Bureau of India - Archive}}</ref><ref>{{cite web|date=30 January 1957|title=Press Communique|url=http://pibarchive.nic.in/archive/ArchiveSecondPhase/CABINATE%20SECRETARIATE/1956-JAN-DEC-CABINET-SECRETARIAT/CAB-1957-01-30_023.pdf|access-date=21 April 2020|website=Press Information Bureau of India - Archive}}</ref> |- | rowspan="1" |న్యాయ, మైనారిటీ వ్యవహారాల మంత్రి |చారు చంద్ర బిశ్వాస్ |15 ఏప్రిల్ 1952 |మూడవ నెహ్రూ మంత్రిత్వ శాఖ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] | |- | rowspan="3" |రైల్వే మంత్రి |ఎన్. గోపాలస్వామి అయ్యంగార్ |మొదటి నెహ్రూ మంత్రిత్వ శాఖ |13 మే 1952 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |- |లాల్ బహదూర్ శాస్త్రి |13 మే 1952 |7 డిసెంబర్ 1956 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |- |జగ్జీవన్ రామ్ |7 డిసెంబర్ 1956 |మూడవ నెహ్రూ మంత్రిత్వ శాఖ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |- | rowspan="1" |కమ్యూనికేషన్ల మంత్రి |జగ్జీవన్ రామ్ |15 ఏప్రిల్ 1952 |7 డిసెంబర్ 1956 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] | |- | rowspan="1" |వాణిజ్యం, పరిశ్రమల మంత్రి (సెప్టెంబర్ 1956 వరకు) ఇనుము, ఉక్కు మంత్రి (జూన్ 1955 నుండి) |టి.టి. కృష్ణమాచారి |15 ఏప్రిల్ 1952 |మూడవ నెహ్రూ మంత్రివర్గం |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |<ref>{{cite web|date=29 May 1955|title=Press Communique|url=http://pibarchive.nic.in/archive/ArchiveFirstPhase/CABINET%20SECTT/1955/CAB-1955-05-29_019.pdf|access-date=19 April 2020|website=Press Information Bureau of India - Archive}}</ref> |- | rowspan="1" |భారీ పరిశ్రమలు, వాణిజ్యం, వినియోగదారుల పరిశ్రమల మంత్రి (జనవరి 1957 వరకు) వాణిజ్యం, పరిశ్రమల మంత్రి (జనవరి 1957 నుండి) |[[మొరార్జీ దేశాయి|మొరార్జీ దేశాయ్]] |14 నవంబర్ 1956 |మూడవ నెహ్రూ మంత్రివర్గం |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |<ref>{{cite web|date=14 November 1956|title=Shri Morarji Desai|url=http://pibarchive.nic.in/archive/ArchiveSecondPhase/CABINATE%20SECRETARIATE/1956-JAN-DEC-CABINET-SECRETARIAT/CAB-1956-11-14_016.pdf|access-date=19 April 2020|website=Press Information Bureau of India - Archive}}</ref><ref>{{cite web|date=1 January 1957|title=Press Note|url=http://pibarchive.nic.in/archive/ArchiveSecondPhase/CABINATE%20SECRETARIATE/1956-JAN-DEC-CABINET-SECRETARIAT/CAB-1956-12-30_021.pdf|access-date=19 April 2020|website=Press Information Bureau of India - Archive}}</ref> |- | rowspan="2" |కార్మిక మంత్రి |వి.వి. గిరి |15 ఏప్రిల్ 1952 |సెప్టెంబర్ 1954 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] | |- |ఖండుభాయ్ కసంజీ దేశాయ్ |సెప్టెంబర్ 1954 |మూడవ నెహ్రూ మంత్రిత్వ శాఖ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |<ref>{{cite web|date=8 September 1954|title=Press Communique|url=http://pibarchive.nic.in/archive/ArchiveSecondPhase/CABINATE%20SECRETARIATE/1951-JAN-DEC-CABINET-SECRETIEAT/CAB-1954-09-08_006.pdf|access-date=19 April 2020|website=Press Information Bureau of India - Archive}}</ref> |- | rowspan="1" |పనులు, గృహనిర్మాణం, సరఫరా మంత్రి (వాణిజ్యం, వినియోగదారుల పరిశ్రమల మంత్రిత్వ శాఖ - అదనపు బాధ్యతలు సెప్టెంబర్–నవంబర్ 1956) |స్వరణ్ సింగ్ |15 ఏప్రిల్ 1952 |మూడవ నెహ్రూ మంత్రిత్వ శాఖ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] | |- | rowspan="1" |ప్రణాళిక, నదీ లోయ పథకాల మంత్రి |గుల్జారీలాల్ నందా |15 ఏప్రిల్ 1952 |మూడవ నెహ్రూ మంత్రిత్వ శాఖ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] | |- | rowspan="1" |ఆరోగ్య మంత్రి |అమృత్ కౌర్ |15 ఏప్రిల్ 1952 |మూడవ నెహ్రూ మంత్రిత్వ శాఖ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] | |- | rowspan="1" |ఉత్పత్తి మంత్రి |కె. చెంగలరాయ రెడ్డి |15 ఏప్రిల్ 1952 |మూడవ నెహ్రూ మంత్రిత్వ శాఖ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] | |} === రాష్ట్ర మంత్రులు === {| class="wikitable sortable" |+ !పోర్ట్‌ఫోలియో !మంత్రి !పదవీ బాధ్యతలు స్వీకరించారు !ఆఫీసు నుండి బయలుదేరారు !పార్టీ !మూ |- | rowspan="1" |పార్లమెంటరీ వ్యవహారాల మంత్రి |సత్య నారాయణ్ సిన్హా |మొదటి నెహ్రూ మంత్రివర్గం |మూడవ నెహ్రూ మంత్రివర్గం |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] | |- | rowspan="2" |పునరావాస మంత్రి |అజిత్ ప్రసాద్ జైన్ |15 ఏప్రిల్ 1952 |24 నవంబర్ 1954 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] | |- |మెహర్ చంద్ ఖన్నా |7 డిసెంబర్ 1954 |మూడవ నెహ్రూ మంత్రివర్గం |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] | |- | rowspan="1" |సహాయ మంత్రి (విదేశీ వ్యవహారాలు) |సయ్యద్ మహ్మద్ |7 డిసెంబర్ 1954 |మూడవ నెహ్రూ మంత్రివర్గం |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] | |- | rowspan="1" |వ్యవసాయ మంత్రి |పంజాబ్‌రావ్ దేశ్‌ముఖ్ |17 ఏప్రిల్ 1952 |మూడవ నెహ్రూ మంత్రివర్గం |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |- | rowspan="1" |న్యాయ వ్యవహారాల మంత్రి పౌర విమానయాన మంత్రి (డిసెంబర్ 7, 1956 నుండి అదనపు బాధ్యత) |హరి వినాయక్ పటాస్కర్ |7 డిసెంబర్ 1954 |మూడవ నెహ్రూ మంత్రివర్గం |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] | |- | rowspan="1" |సహజ వనరుల మంత్రి |కేశవ్ దేవ్ మాలవ్య |7 డిసెంబర్ 1954 |మూడవ నెహ్రూ మంత్రివర్గం |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] | |- | rowspan="1" |రెవెన్యూ, వ్యయ మంత్రి |మహావీర్ త్యాగి |15 ఏప్రిల్ 1952 |16 మార్చి 1953 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] | |- | rowspan="1" |రెవెన్యూ, పౌర వ్యయాల మంత్రి |మణిలాల్ చతుర్భాయ్ షా |7 డిసెంబర్ 1954 |మూడవ నెహ్రూ మంత్రివర్గం |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] | |- | rowspan="1" |రెవెన్యూ, రక్షణ వ్యయ మంత్రి |అరుణ్ చంద్ర గుహ |7 డిసెంబర్ 1954 |మూడవ నెహ్రూ మంత్రివర్గం |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] | |- | rowspan="1" |రక్షణ సంస్థ మంత్రి |మహావీర్ త్యాగి |16 మార్చి 1953 |మూడవ నెహ్రూ మంత్రివర్గం |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] | |- | rowspan="1" |వాణిజ్య మంత్రి (జూన్ 1956 నుండి వాణిజ్య మంత్రి) |డిపి కర్మార్కర్ |6 ఆగస్టు 1955 |మూడవ నెహ్రూ మంత్రివర్గం |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] | |- | rowspan="1" |పరిశ్రమల మంత్రి (జూన్ 1956 నుండి వినియోగదారుల పరిశ్రమల మంత్రి) |నిత్యానంద్ కనుంగో |6 ఆగస్టు 1955 |మూడవ నెహ్రూ మంత్రివర్గం |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] | |- | rowspan="1" |పారిశ్రామిక అభివృద్ధి మంత్రి (జూన్ 1956 నుండి భారీ పరిశ్రమల మంత్రి) |మనుభాయ్ షా |మే 1956 |మూడవ నెహ్రూ మంత్రివర్గం |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] | |- | rowspan="1" |సమాచార, ప్రసార శాఖ మంత్రి |బి.వి. కేస్కర్ |15 ఏప్రిల్ 1952 |మూడవ నెహ్రూ మంత్రిత్వ శాఖ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] | |- | rowspan="1" |సహాయ మంత్రి (హోం వ్యవహారాలు) |బిఎన్ డాటర్ |14 ఫిబ్రవరి 1956 |మూడవ నెహ్రూ మంత్రిత్వ శాఖ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] | |- | rowspan="1" |కమ్యూనిటీ డెవలప్‌మెంట్ మంత్రి |SK డే |సెప్టెంబర్ 1956 |మూడవ నెహ్రూ మంత్రిత్వ శాఖ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] | |- | rowspan="1" |కమ్యూనికేషన్ల మంత్రి |రాజ్ బహదూర్ |14 ఫిబ్రవరి 1956 |మూడవ నెహ్రూ మంత్రిత్వ శాఖ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |} ==మూలాలు== {{మూలాలజాబితా}} [[వర్గం:అధికారంలో లేని మంత్రిమండళ్లు]] k83r5pc552c87glftifwh3546udi6fc 4595075 4595074 2025-06-30T04:58:59Z Batthini Vinay Kumar Goud 78298 4595075 wikitext text/x-wiki {{Infobox government cabinet | cabinet_name =నెహ్రూ రెండవ మంత్రివర్గం | cabinet_number = భారత గణతంత్ర 2వ మంత్రిత్వ శాఖ | cabinet_type= ministry | jurisdiction = | flag = Flag of India.svg | flag_border = true | incumbent = | image = Jawaharlal Nehru, 1947.jpg | image_size = | caption = | date_formed = {{Start date|df=yes|1952|04|15}} | date_dissolved = {{Start date|df=yes|1957|04|04}} | government_head = [[జవాహర్ లాల్ నెహ్రూ|జవహర్‌లాల్ నెహ్రూ]] | government_head_history = | deputy_government_head = | state_head = [[బాబూ రాజేంద్ర ప్రసాద్|రాజేంద్ర ప్రసాద్]] | members_number = | former_members_number = | total_number = | political_party = [[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] | legislature_status = [[మెజారిటీ ప్రభుత్వం|మెజారిటీ]] ]{{Composition bar|364|489|{{party color|Indian National Congress}}|background-color=|border border-color=darkgray|width=|per=1}} | opposition_cabinet = | opposition_party = | opposition_leader = | election = [[1951–52 భారత సార్వత్రిక ఎన్నికలు|1951]] | last_election = [[1957 భారత సార్వత్రిక ఎన్నికలు|1957]] | legislature_term = {{Age in years, months and days|1952|04|15|1957|04|04}} | budget = | advice_and_consent1 = | advice_and_consent2 = <!-- etc. --> | incoming_formation = | outgoing_formation = | previous = [[నెహ్రూ మొదటి మంత్రివర్గం]] | successor = [[నెహ్రూ మూడవ మంత్రివర్గం]] }} జవహర్‌లాల్ నెహ్రూ 1947 ఆగస్టు 15న భారత ప్రధానమంత్రిగా ప్రమాణ స్వీకారం చేశారు. మొదటి భారత సార్వత్రిక ఎన్నికల తర్వాత , నెహ్రూ దేశానికి ప్రజాస్వామ్యయుతంగా ఎన్నికైన మొదటి ప్రధానమంత్రి అయ్యాడు. ఆయన రెండవ పదవీకాలం 1952 ఏప్రిల్ 15న ప్రారంభమైంది. తిరిగి ఎన్నికైన తర్వాత ఆయన మంత్రిత్వ శాఖలో, మంత్రులు ఈ క్రింది విధంగా ఉన్నారు. == క్యాబినెట్ == === క్యాబినెట్ మంత్రులు === {| class="wikitable sortable" |+ !పోర్ట్‌ఫోలియో !మంత్రి !పదవీ బాధ్యతలు స్వీకరించారు !ఆఫీసు నుండి బయలుదేరారు !పార్టీ !మూ |- | rowspan="1" |ప్రధాన మంత్రి విదేశాంగ మంత్రి రక్షణ మంత్రి (1952-10 జనవరి 1955; 30 జనవరి 1957 నుండి) |జవహర్‌లాల్ నెహ్రూ |మొదటి నెహ్రూ మంత్రిత్వ శాఖ |మూడవ నెహ్రూ మంత్రివర్గం |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |- | rowspan="1" |శాఖ లేని మంత్రి (విదేశీ వ్యవహారాలు) |వి.కె. కృష్ణ మీనన్ |14 ఫిబ్రవరి 1956 |మూడవ నెహ్రూ మంత్రిత్వ శాఖ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] | |- | rowspan="1" |విద్య, సహజ వనరులు, శాస్త్రీయ పరిశోధన మంత్రి |అబుల్ కలాం ఆజాద్ |15 ఏప్రిల్ 1952 |మూడవ నెహ్రూ మంత్రివర్గం |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] | |- | rowspan="2" |ఆర్థిక మంత్రి |సిడి దేశ్‌ముఖ్ |మొదటి నెహ్రూ మంత్రివర్గం |24 జూలై 1956 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |<ref>{{cite web|date=24 July 1956|title=Press Communique|url=http://pibarchive.nic.in/archive/ArchiveFirstPhase/CABINET%20SECTT/1956/CAB-1956-06-24_117.pdf|access-date=19 April 2020|website=Press Information Bureau of India - Archive}}</ref> |- |టి.టి. కృష్ణమాచారి |1 సెప్టెంబర్ 1956 |మూడవ నెహ్రూ మంత్రివర్గం |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |<ref name="note56">{{cite web|date=30 August 1956|title=Press Note|url=http://pibarchive.nic.in/archive/ArchiveFirstPhase/CABINET%20SECTT/1956/CAB-1956-08-30_119.pdf|access-date=19 April 2020|website=Press Information Bureau of India - Archive}}</ref> |- | rowspan="2" |హోం మంత్రి (భారీ పరిశ్రమల మంత్రి - సెప్టెంబర్–నవంబర్ 1956 వరకు అదనపు బాధ్యతలు) |కైలాష్ నాథ్ కట్జు |మొదటి నెహ్రూ మంత్రివర్గం |1955 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |<ref>{{cite web|date=10 January 1955|title=Press Communique|url=http://pibarchive.nic.in/archive/ArchiveFirstPhase/CABINET%20SECTT/1955/CAB-1955-01-10_015.pdf|access-date=19 April 2020|website=Press Information Bureau of India - Archive}}</ref> |- |గోవింద్ వల్లభ్ పంత్ |10 జనవరి 1955 |మూడవ నెహ్రూ మంత్రివర్గం |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] | |- | rowspan="2" |ఆహార, వ్యవసాయ మంత్రి |రఫీ అహ్మద్ కిద్వాయ్ |మొదటి నెహ్రూ మంత్రిత్వ శాఖ |1954 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] | |- |అజిత్ ప్రసాద్ జైన్ |25 నవంబర్ 1954 |మూడవ నెహ్రూ మంత్రివర్గం |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |<ref>{{cite web|date=25 November 1954|title=Press Communique|url=http://pibarchive.nic.in/archive/ArchiveSecondPhase/CABINATE%20SECRETARIATE/1951-JAN-DEC-CABINET-SECRETIEAT/CAB-1954-11-25_009.pdf|access-date=19 April 2020|website=Press Information Bureau of India - Archive}}</ref> |- | rowspan="3" |రక్షణ మంత్రి |బల్దేవ్ సింగ్ |మొదటి నెహ్రూ మంత్రిత్వ శాఖ |1952 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |- |ఎన్. గోపాలస్వామి అయ్యంగార్ |13 మే 1952 |1952 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] | |- |కైలాష్ నాథ్ కట్జు |10 జనవరి 1955 |30 జనవరి 1957 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |<ref>{{cite web|date=10 January 1955|title=Press Communique|url=http://pibarchive.nic.in/archive/ArchiveFirstPhase/CABINET%20SECTT/1955/CAB-1955-01-10_014.pdf|access-date=19 April 2020|website=Press Information Bureau of India - Archive}}</ref><ref>{{cite web|date=30 January 1957|title=Press Communique|url=http://pibarchive.nic.in/archive/ArchiveSecondPhase/CABINATE%20SECRETARIATE/1956-JAN-DEC-CABINET-SECRETARIAT/CAB-1957-01-30_023.pdf|access-date=21 April 2020|website=Press Information Bureau of India - Archive}}</ref> |- | rowspan="1" |న్యాయ, మైనారిటీ వ్యవహారాల మంత్రి |చారు చంద్ర బిశ్వాస్ |15 ఏప్రిల్ 1952 |మూడవ నెహ్రూ మంత్రిత్వ శాఖ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] | |- | rowspan="3" |రైల్వే మంత్రి |ఎన్. గోపాలస్వామి అయ్యంగార్ |మొదటి నెహ్రూ మంత్రిత్వ శాఖ |13 మే 1952 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |- |లాల్ బహదూర్ శాస్త్రి |13 మే 1952 |7 డిసెంబర్ 1956 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |- |జగ్జీవన్ రామ్ |7 డిసెంబర్ 1956 |మూడవ నెహ్రూ మంత్రిత్వ శాఖ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |- | rowspan="1" |కమ్యూనికేషన్ల మంత్రి |జగ్జీవన్ రామ్ |15 ఏప్రిల్ 1952 |7 డిసెంబర్ 1956 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] | |- | rowspan="1" |వాణిజ్యం, పరిశ్రమల మంత్రి (సెప్టెంబర్ 1956 వరకు) ఇనుము, ఉక్కు మంత్రి (జూన్ 1955 నుండి) |టి.టి. కృష్ణమాచారి |15 ఏప్రిల్ 1952 |మూడవ నెహ్రూ మంత్రివర్గం |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |<ref>{{cite web|date=29 May 1955|title=Press Communique|url=http://pibarchive.nic.in/archive/ArchiveFirstPhase/CABINET%20SECTT/1955/CAB-1955-05-29_019.pdf|access-date=19 April 2020|website=Press Information Bureau of India - Archive}}</ref> |- | rowspan="1" |భారీ పరిశ్రమలు, వాణిజ్యం, వినియోగదారుల పరిశ్రమల మంత్రి (జనవరి 1957 వరకు) వాణిజ్యం, పరిశ్రమల మంత్రి (జనవరి 1957 నుండి) |[[మొరార్జీ దేశాయి|మొరార్జీ దేశాయ్]] |14 నవంబర్ 1956 |మూడవ నెహ్రూ మంత్రివర్గం |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |<ref>{{cite web|date=14 November 1956|title=Shri Morarji Desai|url=http://pibarchive.nic.in/archive/ArchiveSecondPhase/CABINATE%20SECRETARIATE/1956-JAN-DEC-CABINET-SECRETARIAT/CAB-1956-11-14_016.pdf|access-date=19 April 2020|website=Press Information Bureau of India - Archive}}</ref><ref>{{cite web|date=1 January 1957|title=Press Note|url=http://pibarchive.nic.in/archive/ArchiveSecondPhase/CABINATE%20SECRETARIATE/1956-JAN-DEC-CABINET-SECRETARIAT/CAB-1956-12-30_021.pdf|access-date=19 April 2020|website=Press Information Bureau of India - Archive}}</ref> |- | rowspan="2" |కార్మిక మంత్రి |వి.వి. గిరి |15 ఏప్రిల్ 1952 |సెప్టెంబర్ 1954 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] | |- |ఖండుభాయ్ కసంజీ దేశాయ్ |సెప్టెంబర్ 1954 |మూడవ నెహ్రూ మంత్రిత్వ శాఖ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |<ref>{{cite web|date=8 September 1954|title=Press Communique|url=http://pibarchive.nic.in/archive/ArchiveSecondPhase/CABINATE%20SECRETARIATE/1951-JAN-DEC-CABINET-SECRETIEAT/CAB-1954-09-08_006.pdf|access-date=19 April 2020|website=Press Information Bureau of India - Archive}}</ref> |- | rowspan="1" |పనులు, గృహనిర్మాణం, సరఫరా మంత్రి (వాణిజ్యం, వినియోగదారుల పరిశ్రమల మంత్రిత్వ శాఖ - అదనపు బాధ్యతలు సెప్టెంబర్–నవంబర్ 1956) |స్వరణ్ సింగ్ |15 ఏప్రిల్ 1952 |మూడవ నెహ్రూ మంత్రిత్వ శాఖ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] | |- | rowspan="1" |ప్రణాళిక, నదీ లోయ పథకాల మంత్రి |గుల్జారీలాల్ నందా |15 ఏప్రిల్ 1952 |మూడవ నెహ్రూ మంత్రిత్వ శాఖ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] | |- | rowspan="1" |ఆరోగ్య మంత్రి |అమృత్ కౌర్ |15 ఏప్రిల్ 1952 |మూడవ నెహ్రూ మంత్రిత్వ శాఖ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] | |- | rowspan="1" |ఉత్పత్తి మంత్రి |కె. చెంగలరాయ రెడ్డి |15 ఏప్రిల్ 1952 |మూడవ నెహ్రూ మంత్రిత్వ శాఖ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] | |} === రాష్ట్ర మంత్రులు === {| class="wikitable sortable" |+ !పోర్ట్‌ఫోలియో !మంత్రి !పదవీ బాధ్యతలు స్వీకరించారు !ఆఫీసు నుండి బయలుదేరారు !పార్టీ !మూ |- | rowspan="1" |పార్లమెంటరీ వ్యవహారాల మంత్రి |సత్య నారాయణ్ సిన్హా |మొదటి నెహ్రూ మంత్రివర్గం |మూడవ నెహ్రూ మంత్రివర్గం |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] | |- | rowspan="2" |పునరావాస మంత్రి |అజిత్ ప్రసాద్ జైన్ |15 ఏప్రిల్ 1952 |24 నవంబర్ 1954 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] | |- |మెహర్ చంద్ ఖన్నా |7 డిసెంబర్ 1954 |మూడవ నెహ్రూ మంత్రివర్గం |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] | |- | rowspan="1" |సహాయ మంత్రి (విదేశీ వ్యవహారాలు) |సయ్యద్ మహ్మద్ |7 డిసెంబర్ 1954 |మూడవ నెహ్రూ మంత్రివర్గం |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] | |- | rowspan="1" |వ్యవసాయ మంత్రి |పంజాబ్‌రావ్ దేశ్‌ముఖ్ |17 ఏప్రిల్ 1952 |మూడవ నెహ్రూ మంత్రివర్గం |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |- | rowspan="1" |న్యాయ వ్యవహారాల మంత్రి పౌర విమానయాన మంత్రి (డిసెంబర్ 7, 1956 నుండి అదనపు బాధ్యత) |హరి వినాయక్ పటాస్కర్ |7 డిసెంబర్ 1954 |మూడవ నెహ్రూ మంత్రివర్గం |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] | |- | rowspan="1" |సహజ వనరుల మంత్రి |కేశవ్ దేవ్ మాలవ్య |7 డిసెంబర్ 1954 |మూడవ నెహ్రూ మంత్రివర్గం |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] | |- | rowspan="1" |రెవెన్యూ, వ్యయ మంత్రి |మహావీర్ త్యాగి |15 ఏప్రిల్ 1952 |16 మార్చి 1953 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] | |- | rowspan="1" |రెవెన్యూ, పౌర వ్యయాల మంత్రి |మణిలాల్ చతుర్భాయ్ షా |7 డిసెంబర్ 1954 |మూడవ నెహ్రూ మంత్రివర్గం |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] | |- | rowspan="1" |రెవెన్యూ, రక్షణ వ్యయ మంత్రి |అరుణ్ చంద్ర గుహ |7 డిసెంబర్ 1954 |మూడవ నెహ్రూ మంత్రివర్గం |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] | |- | rowspan="1" |రక్షణ సంస్థ మంత్రి |మహావీర్ త్యాగి |16 మార్చి 1953 |మూడవ నెహ్రూ మంత్రివర్గం |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] | |- | rowspan="1" |వాణిజ్య మంత్రి (జూన్ 1956 నుండి వాణిజ్య మంత్రి) |డిపి కర్మార్కర్ |6 ఆగస్టు 1955 |మూడవ నెహ్రూ మంత్రివర్గం |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] | |- | rowspan="1" |పరిశ్రమల మంత్రి (జూన్ 1956 నుండి వినియోగదారుల పరిశ్రమల మంత్రి) |నిత్యానంద్ కనుంగో |6 ఆగస్టు 1955 |మూడవ నెహ్రూ మంత్రివర్గం |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] | |- | rowspan="1" |పారిశ్రామిక అభివృద్ధి మంత్రి (జూన్ 1956 నుండి భారీ పరిశ్రమల మంత్రి) |మనుభాయ్ షా |మే 1956 |మూడవ నెహ్రూ మంత్రివర్గం |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] | |- | rowspan="1" |సమాచార, ప్రసార శాఖ మంత్రి |బి.వి. కేస్కర్ |15 ఏప్రిల్ 1952 |మూడవ నెహ్రూ మంత్రిత్వ శాఖ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] | |- | rowspan="1" |సహాయ మంత్రి (హోం వ్యవహారాలు) |బిఎన్ డాటర్ |14 ఫిబ్రవరి 1956 |మూడవ నెహ్రూ మంత్రిత్వ శాఖ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] | |- | rowspan="1" |కమ్యూనిటీ డెవలప్‌మెంట్ మంత్రి |SK డే |సెప్టెంబర్ 1956 |మూడవ నెహ్రూ మంత్రిత్వ శాఖ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] | |- | rowspan="1" |కమ్యూనికేషన్ల మంత్రి |రాజ్ బహదూర్ |14 ఫిబ్రవరి 1956 |మూడవ నెహ్రూ మంత్రిత్వ శాఖ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |} ==మూలాలు== {{మూలాలజాబితా}} [[వర్గం:అధికారంలో లేని మంత్రిమండళ్లు]] accb8cdgsfm074mnodj0liohvqknwxt 4595077 4595075 2025-06-30T05:27:02Z Batthini Vinay Kumar Goud 78298 4595077 wikitext text/x-wiki {{Infobox government cabinet | cabinet_name =నెహ్రూ రెండవ మంత్రివర్గం | cabinet_number = భారత గణతంత్ర 2వ మంత్రిత్వ శాఖ | cabinet_type= ministry | jurisdiction = | flag = Flag of India.svg | flag_border = true | incumbent = | image = Jawaharlal Nehru, 1947.jpg | image_size = | caption = | date_formed = 1952 ఏప్రిల్ 15 | date_dissolved = 1957 ఏప్రిల్ 4 | government_head = [[జవాహర్ లాల్ నెహ్రూ|జవహర్‌లాల్ నెహ్రూ]] | government_head_history = | deputy_government_head = | state_head = [[బాబూ రాజేంద్ర ప్రసాద్|రాజేంద్ర ప్రసాద్]] | members_number = | former_members_number = | total_number = | political_party = [[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] | legislature_status = [[మెజారిటీ ప్రభుత్వం|మెజారిటీ]] ]{{Composition bar|364|489|{{party color|Indian National Congress}}|background-color=|border border-color=darkgray|width=|per=1}} | opposition_cabinet = | opposition_party = | opposition_leader = | election = [[1951–52 భారత సార్వత్రిక ఎన్నికలు|1951]] | last_election = [[1957 భారత సార్వత్రిక ఎన్నికలు|1957]] | legislature_term = {{Age in years, months and days|1952|04|15|1957|04|04}} | budget = | advice_and_consent1 = | advice_and_consent2 = <!-- etc. --> | incoming_formation = | outgoing_formation = | previous = [[నెహ్రూ మొదటి మంత్రివర్గం]] | successor = [[నెహ్రూ మూడవ మంత్రివర్గం]] }} జవహర్‌లాల్ నెహ్రూ 1947 ఆగస్టు 15న భారత ప్రధానమంత్రిగా ప్రమాణ స్వీకారం చేశారు. మొదటి భారత సార్వత్రిక ఎన్నికల తర్వాత , నెహ్రూ దేశానికి ప్రజాస్వామ్యయుతంగా ఎన్నికైన మొదటి ప్రధానమంత్రి అయ్యాడు. ఆయన రెండవ పదవీకాలం 1952 ఏప్రిల్ 15న ప్రారంభమైంది. తిరిగి ఎన్నికైన తర్వాత ఆయన మంత్రిత్వ శాఖలో, మంత్రులు ఈ క్రింది విధంగా ఉన్నారు. == క్యాబినెట్ == === క్యాబినెట్ మంత్రులు === {| class="wikitable sortable" |+ !పోర్ట్‌ఫోలియో !మంత్రి !పదవీ బాధ్యతలు స్వీకరించారు !ఆఫీసు నుండి బయలుదేరారు !పార్టీ !మూ |- | rowspan="1" |ప్రధాన మంత్రి విదేశాంగ మంత్రి రక్షణ మంత్రి (1952-10 జనవరి 1955; 30 జనవరి 1957 నుండి) |జవహర్‌లాల్ నెహ్రూ |మొదటి నెహ్రూ మంత్రిత్వ శాఖ |మూడవ నెహ్రూ మంత్రివర్గం |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |- | rowspan="1" |శాఖ లేని మంత్రి (విదేశీ వ్యవహారాలు) |వి.కె. కృష్ణ మీనన్ |14 ఫిబ్రవరి 1956 |మూడవ నెహ్రూ మంత్రిత్వ శాఖ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] | |- | rowspan="1" |విద్య, సహజ వనరులు, శాస్త్రీయ పరిశోధన మంత్రి |అబుల్ కలాం ఆజాద్ |15 ఏప్రిల్ 1952 |మూడవ నెహ్రూ మంత్రివర్గం |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] | |- | rowspan="2" |ఆర్థిక మంత్రి |సిడి దేశ్‌ముఖ్ |మొదటి నెహ్రూ మంత్రివర్గం |24 జూలై 1956 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |<ref>{{cite web|date=24 July 1956|title=Press Communique|url=http://pibarchive.nic.in/archive/ArchiveFirstPhase/CABINET%20SECTT/1956/CAB-1956-06-24_117.pdf|access-date=19 April 2020|website=Press Information Bureau of India - Archive}}</ref> |- |టి.టి. కృష్ణమాచారి |1 సెప్టెంబర్ 1956 |మూడవ నెహ్రూ మంత్రివర్గం |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |<ref name="note56">{{cite web|date=30 August 1956|title=Press Note|url=http://pibarchive.nic.in/archive/ArchiveFirstPhase/CABINET%20SECTT/1956/CAB-1956-08-30_119.pdf|access-date=19 April 2020|website=Press Information Bureau of India - Archive}}</ref> |- | rowspan="2" |హోం మంత్రి (భారీ పరిశ్రమల మంత్రి - సెప్టెంబర్–నవంబర్ 1956 వరకు అదనపు బాధ్యతలు) |కైలాష్ నాథ్ కట్జు |మొదటి నెహ్రూ మంత్రివర్గం |1955 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |<ref>{{cite web|date=10 January 1955|title=Press Communique|url=http://pibarchive.nic.in/archive/ArchiveFirstPhase/CABINET%20SECTT/1955/CAB-1955-01-10_015.pdf|access-date=19 April 2020|website=Press Information Bureau of India - Archive}}</ref> |- |గోవింద్ వల్లభ్ పంత్ |10 జనవరి 1955 |మూడవ నెహ్రూ మంత్రివర్గం |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] | |- | rowspan="2" |ఆహార, వ్యవసాయ మంత్రి |రఫీ అహ్మద్ కిద్వాయ్ |మొదటి నెహ్రూ మంత్రిత్వ శాఖ |1954 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] | |- |అజిత్ ప్రసాద్ జైన్ |25 నవంబర్ 1954 |మూడవ నెహ్రూ మంత్రివర్గం |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |<ref>{{cite web|date=25 November 1954|title=Press Communique|url=http://pibarchive.nic.in/archive/ArchiveSecondPhase/CABINATE%20SECRETARIATE/1951-JAN-DEC-CABINET-SECRETIEAT/CAB-1954-11-25_009.pdf|access-date=19 April 2020|website=Press Information Bureau of India - Archive}}</ref> |- | rowspan="3" |రక్షణ మంత్రి |బల్దేవ్ సింగ్ |మొదటి నెహ్రూ మంత్రిత్వ శాఖ |1952 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |- |ఎన్. గోపాలస్వామి అయ్యంగార్ |13 మే 1952 |1952 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] | |- |కైలాష్ నాథ్ కట్జు |10 జనవరి 1955 |30 జనవరి 1957 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |<ref>{{cite web|date=10 January 1955|title=Press Communique|url=http://pibarchive.nic.in/archive/ArchiveFirstPhase/CABINET%20SECTT/1955/CAB-1955-01-10_014.pdf|access-date=19 April 2020|website=Press Information Bureau of India - Archive}}</ref><ref>{{cite web|date=30 January 1957|title=Press Communique|url=http://pibarchive.nic.in/archive/ArchiveSecondPhase/CABINATE%20SECRETARIATE/1956-JAN-DEC-CABINET-SECRETARIAT/CAB-1957-01-30_023.pdf|access-date=21 April 2020|website=Press Information Bureau of India - Archive}}</ref> |- | rowspan="1" |న్యాయ, మైనారిటీ వ్యవహారాల మంత్రి |చారు చంద్ర బిశ్వాస్ |15 ఏప్రిల్ 1952 |మూడవ నెహ్రూ మంత్రిత్వ శాఖ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] | |- | rowspan="3" |రైల్వే మంత్రి |ఎన్. గోపాలస్వామి అయ్యంగార్ |మొదటి నెహ్రూ మంత్రిత్వ శాఖ |13 మే 1952 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |- |లాల్ బహదూర్ శాస్త్రి |13 మే 1952 |7 డిసెంబర్ 1956 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |- |జగ్జీవన్ రామ్ |7 డిసెంబర్ 1956 |మూడవ నెహ్రూ మంత్రిత్వ శాఖ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |- | rowspan="1" |కమ్యూనికేషన్ల మంత్రి |జగ్జీవన్ రామ్ |15 ఏప్రిల్ 1952 |7 డిసెంబర్ 1956 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] | |- | rowspan="1" |వాణిజ్యం, పరిశ్రమల మంత్రి (సెప్టెంబర్ 1956 వరకు) ఇనుము, ఉక్కు మంత్రి (జూన్ 1955 నుండి) |టి.టి. కృష్ణమాచారి |15 ఏప్రిల్ 1952 |మూడవ నెహ్రూ మంత్రివర్గం |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |<ref>{{cite web|date=29 May 1955|title=Press Communique|url=http://pibarchive.nic.in/archive/ArchiveFirstPhase/CABINET%20SECTT/1955/CAB-1955-05-29_019.pdf|access-date=19 April 2020|website=Press Information Bureau of India - Archive}}</ref> |- | rowspan="1" |భారీ పరిశ్రమలు, వాణిజ్యం, వినియోగదారుల పరిశ్రమల మంత్రి (జనవరి 1957 వరకు) వాణిజ్యం, పరిశ్రమల మంత్రి (జనవరి 1957 నుండి) |[[మొరార్జీ దేశాయి|మొరార్జీ దేశాయ్]] |14 నవంబర్ 1956 |మూడవ నెహ్రూ మంత్రివర్గం |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |<ref>{{cite web|date=14 November 1956|title=Shri Morarji Desai|url=http://pibarchive.nic.in/archive/ArchiveSecondPhase/CABINATE%20SECRETARIATE/1956-JAN-DEC-CABINET-SECRETARIAT/CAB-1956-11-14_016.pdf|access-date=19 April 2020|website=Press Information Bureau of India - Archive}}</ref><ref>{{cite web|date=1 January 1957|title=Press Note|url=http://pibarchive.nic.in/archive/ArchiveSecondPhase/CABINATE%20SECRETARIATE/1956-JAN-DEC-CABINET-SECRETARIAT/CAB-1956-12-30_021.pdf|access-date=19 April 2020|website=Press Information Bureau of India - Archive}}</ref> |- | rowspan="2" |కార్మిక మంత్రి |వి.వి. గిరి |15 ఏప్రిల్ 1952 |సెప్టెంబర్ 1954 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] | |- |ఖండుభాయ్ కసంజీ దేశాయ్ |సెప్టెంబర్ 1954 |మూడవ నెహ్రూ మంత్రిత్వ శాఖ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |<ref>{{cite web|date=8 September 1954|title=Press Communique|url=http://pibarchive.nic.in/archive/ArchiveSecondPhase/CABINATE%20SECRETARIATE/1951-JAN-DEC-CABINET-SECRETIEAT/CAB-1954-09-08_006.pdf|access-date=19 April 2020|website=Press Information Bureau of India - Archive}}</ref> |- | rowspan="1" |పనులు, గృహనిర్మాణం, సరఫరా మంత్రి (వాణిజ్యం, వినియోగదారుల పరిశ్రమల మంత్రిత్వ శాఖ - అదనపు బాధ్యతలు సెప్టెంబర్–నవంబర్ 1956) |స్వరణ్ సింగ్ |15 ఏప్రిల్ 1952 |మూడవ నెహ్రూ మంత్రిత్వ శాఖ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] | |- | rowspan="1" |ప్రణాళిక, నదీ లోయ పథకాల మంత్రి |గుల్జారీలాల్ నందా |15 ఏప్రిల్ 1952 |మూడవ నెహ్రూ మంత్రిత్వ శాఖ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] | |- | rowspan="1" |ఆరోగ్య మంత్రి |అమృత్ కౌర్ |15 ఏప్రిల్ 1952 |మూడవ నెహ్రూ మంత్రిత్వ శాఖ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] | |- | rowspan="1" |ఉత్పత్తి మంత్రి |కె. చెంగలరాయ రెడ్డి |15 ఏప్రిల్ 1952 |మూడవ నెహ్రూ మంత్రిత్వ శాఖ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] | |} === రాష్ట్ర మంత్రులు === {| class="wikitable sortable" |+ !పోర్ట్‌ఫోలియో !మంత్రి !పదవీ బాధ్యతలు స్వీకరించారు !ఆఫీసు నుండి బయలుదేరారు !పార్టీ !మూ |- | rowspan="1" |పార్లమెంటరీ వ్యవహారాల మంత్రి |సత్య నారాయణ్ సిన్హా |మొదటి నెహ్రూ మంత్రివర్గం |మూడవ నెహ్రూ మంత్రివర్గం |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] | |- | rowspan="2" |పునరావాస మంత్రి |అజిత్ ప్రసాద్ జైన్ |15 ఏప్రిల్ 1952 |24 నవంబర్ 1954 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] | |- |మెహర్ చంద్ ఖన్నా |7 డిసెంబర్ 1954 |మూడవ నెహ్రూ మంత్రివర్గం |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] | |- | rowspan="1" |సహాయ మంత్రి (విదేశీ వ్యవహారాలు) |సయ్యద్ మహ్మద్ |7 డిసెంబర్ 1954 |మూడవ నెహ్రూ మంత్రివర్గం |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] | |- | rowspan="1" |వ్యవసాయ మంత్రి |పంజాబ్‌రావ్ దేశ్‌ముఖ్ |17 ఏప్రిల్ 1952 |మూడవ నెహ్రూ మంత్రివర్గం |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |- | rowspan="1" |న్యాయ వ్యవహారాల మంత్రి పౌర విమానయాన మంత్రి (డిసెంబర్ 7, 1956 నుండి అదనపు బాధ్యత) |హరి వినాయక్ పటాస్కర్ |7 డిసెంబర్ 1954 |మూడవ నెహ్రూ మంత్రివర్గం |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] | |- | rowspan="1" |సహజ వనరుల మంత్రి |కేశవ్ దేవ్ మాలవ్య |7 డిసెంబర్ 1954 |మూడవ నెహ్రూ మంత్రివర్గం |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] | |- | rowspan="1" |రెవెన్యూ, వ్యయ మంత్రి |మహావీర్ త్యాగి |15 ఏప్రిల్ 1952 |16 మార్చి 1953 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] | |- | rowspan="1" |రెవెన్యూ, పౌర వ్యయాల మంత్రి |మణిలాల్ చతుర్భాయ్ షా |7 డిసెంబర్ 1954 |మూడవ నెహ్రూ మంత్రివర్గం |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] | |- | rowspan="1" |రెవెన్యూ, రక్షణ వ్యయ మంత్రి |అరుణ్ చంద్ర గుహ |7 డిసెంబర్ 1954 |మూడవ నెహ్రూ మంత్రివర్గం |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] | |- | rowspan="1" |రక్షణ సంస్థ మంత్రి |మహావీర్ త్యాగి |16 మార్చి 1953 |మూడవ నెహ్రూ మంత్రివర్గం |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] | |- | rowspan="1" |వాణిజ్య మంత్రి (జూన్ 1956 నుండి వాణిజ్య మంత్రి) |డిపి కర్మార్కర్ |6 ఆగస్టు 1955 |మూడవ నెహ్రూ మంత్రివర్గం |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] | |- | rowspan="1" |పరిశ్రమల మంత్రి (జూన్ 1956 నుండి వినియోగదారుల పరిశ్రమల మంత్రి) |నిత్యానంద్ కనుంగో |6 ఆగస్టు 1955 |మూడవ నెహ్రూ మంత్రివర్గం |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] | |- | rowspan="1" |పారిశ్రామిక అభివృద్ధి మంత్రి (జూన్ 1956 నుండి భారీ పరిశ్రమల మంత్రి) |మనుభాయ్ షా |మే 1956 |మూడవ నెహ్రూ మంత్రివర్గం |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] | |- | rowspan="1" |సమాచార, ప్రసార శాఖ మంత్రి |బి.వి. కేస్కర్ |15 ఏప్రిల్ 1952 |మూడవ నెహ్రూ మంత్రిత్వ శాఖ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] | |- | rowspan="1" |సహాయ మంత్రి (హోం వ్యవహారాలు) |బిఎన్ డాటర్ |14 ఫిబ్రవరి 1956 |మూడవ నెహ్రూ మంత్రిత్వ శాఖ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] | |- | rowspan="1" |కమ్యూనిటీ డెవలప్‌మెంట్ మంత్రి |SK డే |సెప్టెంబర్ 1956 |మూడవ నెహ్రూ మంత్రిత్వ శాఖ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] | |- | rowspan="1" |కమ్యూనికేషన్ల మంత్రి |రాజ్ బహదూర్ |14 ఫిబ్రవరి 1956 |మూడవ నెహ్రూ మంత్రిత్వ శాఖ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |} ==మూలాలు== {{మూలాలజాబితా}} [[వర్గం:అధికారంలో లేని మంత్రిమండళ్లు]] c4ikc0roh2g9gk6e16ltbqa2i4lph3x 0 458878 4595080 2025-06-30T05:34:08Z Batthini Vinay Kumar Goud 78298 [[WP:AES|←]]Created page with '{{Infobox government cabinet | cabinet_name = నెహ్రూ మూడవ మంత్రివర్గం<br>భారత గణతంత్ర 3వ మంత్రిత్వ శాఖ | cabinet_number = | cabinet_type= | jurisdiction = | flag = Flag of India.svg | flag_border = true | incumbent = | image = Jawaharlal Nehru, 1947.jpg | image_size...' 4595080 wikitext text/x-wiki {{Infobox government cabinet | cabinet_name = నెహ్రూ మూడవ మంత్రివర్గం<br>భారత గణతంత్ర 3వ మంత్రిత్వ శాఖ | cabinet_number = | cabinet_type= | jurisdiction = | flag = Flag of India.svg | flag_border = true | incumbent = | image = Jawaharlal Nehru, 1947.jpg | image_size = | caption = | date_formed = 1957 ఏప్రిల్ 17 | date_dissolved = 1962 ఏప్రిల్ 2 | government_head = [[జవాహర్ లాల్ నెహ్రూ|జవహర్‌లాల్ నెహ్రూ]] | government_head_history = | deputy_government_head = | state_head = [[బాబూ రాజేంద్ర ప్రసాద్|రాజేంద్ర ప్రసాద్]] | members_number = | former_members_number = | total_number = | political_party = [[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] | legislature_status =[[మెజారిటీ ప్రభుత్వం|మెజారిటీ]] {{Composition bar|371|494|{{party color|Indian National Congress}}|background-color=|border border-color=darkgray|width=|per=1}} | opposition_cabinet = | opposition_party = | opposition_leader = | election = [[1957 భారత సార్వత్రిక ఎన్నికలు|1957]] | last_election = [[1962 భారత సార్వత్రిక ఎన్నికలు|1962]] | legislature_term = {{Age in years, months and days|1957|04|18|1962|04|02}} | budget = | advice_and_consent1 = | advice_and_consent2 = <!-- etc. --> | incoming_formation = | outgoing_formation = | previous = [[నెహ్రూ రెండవ మంత్రివర్గం]] | successor = [[నెహ్రూ నాల్గవ మంత్రివర్గం]] }} 1957 సార్వత్రిక ఎన్నికల్లో భారత జాతీయ కాంగ్రెస్ భారీ మెజారిటీతో గెలిచిన తర్వాత, 1957 ఏప్రిల్ 17న మూడవ జవహర్‌లాల్ నెహ్రూ మంత్రిత్వ శాఖ ఏర్పడింది. == మంత్రిత్వ శాఖ == ; కీ * '''^†''' పదవిలో ఉండగా మరణించారు * '''^RES''' రాజీనామా చేశారు === క్యాబినెట్ మంత్రులు === {| class="wikitable sortable" |+ !పోర్ట్‌ఫోలియో !మంత్రి !పదవీ బాధ్యతలు స్వీకరించారు !ఆఫీసు నుండి బయలుదేరారు !పార్టీ !మూ |- | rowspan="1" |ప్రధాన మంత్రి విదేశాంగ మంత్రి ఆర్థిక మంత్రి (13 ఫిబ్రవరి-13 మార్చి 1958) అణుశక్తి శాఖ |జవహర్‌లాల్ నెహ్రూ |రెండవ నెహ్రూ మంత్రిత్వ శాఖ |నాల్గవ నెహ్రూ మంత్రివర్గం |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |<ref name="cabinet3">{{cite web|date=17 April 1957|title=Press Communique - Members of the Cabinet|url=http://pibarchive.nic.in/archive/ArchiveFirstPhase/CABINET%20SECTT/1957/CAB-1957-04-17_139.pdf|website=Press Information Bureau of India - Archive|accessdate=21 April 2020}}</ref> |- | rowspan="2" |ఆర్థిక మంత్రి |టి.టి. కృష్ణమాచారి |17 ఏప్రిల్ 1957 |13 ఫిబ్రవరి 1958 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] | |- |మొరార్జీ దేశాయ్ |13 మార్చి 1958 |నాల్గవ నెహ్రూ మంత్రిత్వ శాఖ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] | |- | rowspan="2" |హోం మంత్రి |గోవింద్ వల్లభ్ పంత్ |17 ఏప్రిల్ 1957 |7 మార్చి 1961 ^[†] |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] | |- |లాల్ బహదూర్ శాస్త్రి |4 ఏప్రిల్ 1961 |నాల్గవ నెహ్రూ మంత్రిత్వ శాఖ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |<ref name="redistribution">{{cite web|date=4 April 1961|title=Redistribution of Portfolios|url=http://pibarchive.nic.in/archive/ArchiveFirstPhase/CABINET%20SECTT/1961/CAB-1961-04-04_219.pdf|website=Press Information Bureau of India - Archive|accessdate=21 April 2020}}</ref> |- | rowspan="1" |రక్షణ మంత్రి |వి.కె. కృష్ణ మీనన్ |17 ఏప్రిల్ 1957 |నాల్గవ నెహ్రూ మంత్రిత్వ శాఖ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] | |- | rowspan="1" |రైల్వే మంత్రి |జగ్జీవన్ రామ్ |17 ఏప్రిల్ 1957 |నాల్గవ నెహ్రూ మంత్రిత్వ శాఖ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] | |- | rowspan="1" |విద్యా మంత్రి |అబుల్ కలాం ఆజాద్ |మొదటి నెహ్రూ మంత్రిత్వ శాఖ |22 ఫిబ్రవరి 1958 ^[†] |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] | |- | rowspan="3" |వాణిజ్యం, పరిశ్రమల మంత్రి |మొరార్జీ దేశాయ్ |17 ఏప్రిల్ 1957 |13 మార్చి 1958 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] | |- |లాల్ బహదూర్ శాస్త్రి |13 మార్చి 1958 |4 ఏప్రిల్ 1961 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] | |- |కె. చెంగలరాయ రెడ్డి |4 ఏప్రిల్ 1961 |నాల్గవ నెహ్రూ మంత్రివర్గం |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |- | rowspan="1" |కార్మిక, ప్రణాళిక మంత్రి |గుల్జారీలాల్ నందా |17 ఏప్రిల్ 1957 |నాల్గవ నెహ్రూ మంత్రిత్వ శాఖ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] | |- | rowspan="3" |రవాణా, కమ్యూనికేషన్ల మంత్రి |లాల్ బహదూర్ శాస్త్రి |17 ఏప్రిల్ 1957 |13 మార్చి 1958 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |<ref name="cabinet58">{{cite web|date=13 March 1958|title=Press Communique - Members of the Cabinet (March 1958)|url=http://pibarchive.nic.in/archive/ArchiveFirstPhase/CABINET%20SECTT/1958/CAB-1958-03-13_195.pdf|website=Press Information Bureau of India - Archive|accessdate=21 April 2020}}</ref> |- |ఎస్.కె. పాటిల్ |13 మార్చి 1958 |2 సెప్టెంబర్ 1959 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] | |- |పి. సుబ్బరాయన్ |2 సెప్టెంబర్ 1959 |నాల్గవ నెహ్రూ మంత్రివర్గం |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |<ref>{{cite web|date=1 September 1959|title=Dr. Subbarayan to Take Charge of Ministry of Transport and Communications|url=http://pibarchive.nic.in/archive/ArchiveFirstPhase/CABINET%20SECTT/1959/CAB-1959-08-31_166.pdf|website=Press Information Bureau of India - Archive|accessdate=21 April 2020}}</ref><ref>{{cite web|date=2 September 1959|title=Gazette of India - Extraordinary|url=http://pibarchive.nic.in/archive/ArchiveFirstPhase/CABINET%20SECTT/1959/CAB-1959-09-02_169.pdf|website=Press Information Bureau of India - Archive|accessdate=21 April 2020}}</ref> |- | rowspan="1" |ఉక్కు, గనులు, ఇంధన శాఖ మంత్రి |స్వరణ్ సింగ్ |17 ఏప్రిల్ 1957 |నాల్గవ నెహ్రూ మంత్రిత్వ శాఖ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] | |- | rowspan="1" |పనులు, గృహనిర్మాణం, సరఫరా మంత్రి |కె. చెంగలరాయ రెడ్డి |17 ఏప్రిల్ 1957 |4 ఏప్రిల్ 1961 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] | |- | rowspan="2" |ఆహార, వ్యవసాయ మంత్రి |అజిత్ ప్రసాద్ జైన్ |17 ఏప్రిల్ 1957 |ఆగస్టు 1959 ^[RES] |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] | |- |ఎస్.కె. పాటిల్ |2 సెప్టెంబర్ 1959 |నాల్గవ నెహ్రూ మంత్రివర్గం |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] | |- | rowspan="2" |నీటిపారుదల, విద్యుత్ శాఖ మంత్రి |ఎస్.కె. పాటిల్ |17 ఏప్రిల్ 1957 |13 మార్చి 1958 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] | |- |హఫీజ్ మొహమ్మద్ ఇబ్రహీం |13 మార్చి 1958 |నాల్గవ నెహ్రూ మంత్రివర్గం |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] | |} === రాష్ట్ర మంత్రులు === {| class="wikitable sortable" |+ !పోర్ట్‌ఫోలియో !మంత్రి !పదవీ బాధ్యతలు స్వీకరించారు !ఆఫీసు నుండి బయలుదేరారు !పార్టీ !మూ |- | rowspan="1" |పార్లమెంటరీ వ్యవహారాల మంత్రి |సత్య నారాయణ్ సిన్హా |మొదటి నెహ్రూ మంత్రివర్గం |నాల్గవ నెహ్రూ మంత్రివర్గం |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] | |- | rowspan="1" |సమాచార, ప్రసార శాఖ మంత్రి |బి.వి. కేస్కర్ |రెండవ నెహ్రూ మంత్రిత్వ శాఖ |నాల్గవ నెహ్రూ మంత్రిత్వ శాఖ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] | |- | rowspan="1" |పునరావాసం, మైనారిటీ వ్యవహారాల మంత్రి |మెహర్ చంద్ ఖన్నా |నెహ్రూ రెండవ మంత్రివర్గం |నాల్గవ నెహ్రూ మంత్రివర్గం |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] | |- | rowspan="1" |వ్యవసాయ మంత్రి (సహకార మంత్రి ఏప్రిల్ 1957-డిసెంబర్ 1958) |పంజాబ్‌రావ్ దేశ్‌ముఖ్ |నెహ్రూ రెండవ మంత్రివర్గం |నాల్గవ నెహ్రూ మంత్రివర్గం |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |<ref>{{cite web|date=25 April 1957|title=Designations of Ministers|url=http://pibarchive.nic.in/archive/ArchiveSecondPhase/CABINATE%20SECRETARIATE/1956-JAN-DEC-CABINET-SECRETARIAT/CAB-1957-04-25_057.pdf|website=Press Information Bureau of India - Archive|accessdate=21 April 2020}}</ref><ref name="communiqueDEC58">{{cite web|date=31 December 1958|title=Press Communique|url=http://pibarchive.nic.in/archive/ArchiveFirstPhase/CABINET%20SECTT/1958/CAB-1958-01-03_190.pdf|website=Press Information Bureau of India - Archive|accessdate=21 April 2020}}</ref> |- | rowspan="1" |గనులు, చమురు మంత్రి |కేశవ్ దేవ్ మాలవ్య |17 ఏప్రిల్ 1957 |నాల్గవ నెహ్రూ మంత్రివర్గం |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] | |- | rowspan="1" |ఆరోగ్య మంత్రి |డిపి కర్మార్కర్ |17 ఏప్రిల్ 1957 |నాల్గవ నెహ్రూ మంత్రివర్గం |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] | |- | rowspan="1" |వాణిజ్య మంత్రి |నిత్యానంద్ కనుంగో |17 ఏప్రిల్ 1957 |1957 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] | |- | rowspan="1" |రాష్ట్ర మంత్రి (విద్య, శాస్త్రీయ పరిశోధన) |కెఎల్ శ్రీమాలి |17 ఏప్రిల్ 1957 |నాల్గవ నెహ్రూ మంత్రివర్గం |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] | |- | rowspan="1" |పరిశ్రమల మంత్రి |మనుభాయ్ షా |నెహ్రూ రెండవ మంత్రివర్గం |నాల్గవ నెహ్రూ మంత్రివర్గం |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] | |- | rowspan="1" |సహాయ మంత్రి (హోం వ్యవహారాలు) |బిఎన్ డాటర్ |నెహ్రూ రెండవ మంత్రివర్గం |నాల్గవ నెహ్రూ మంత్రిత్వ శాఖ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] | |- | rowspan="1" |కమ్యూనిటీ డెవలప్‌మెంట్ మంత్రి (డిసెంబర్ 1958 నుండి కమ్యూనిటీ డెవలప్‌మెంట్, సహకార మంత్రి) |SK డే |నెహ్రూ రెండవ మంత్రివర్గం |నాల్గవ నెహ్రూ మంత్రిత్వ శాఖ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] | |- | rowspan="1" |సహాయ మంత్రి (రవాణా, కమ్యూనికేషన్లు) |రాజ్ బహదూర్ |నెహ్రూ రెండవ మంత్రివర్గం |నాల్గవ నెహ్రూ మంత్రిత్వ శాఖ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] | |- | rowspan="1" |సహాయ మంత్రి (రవాణా, కమ్యూనికేషన్లు) |హుమాయున్ కబీర్ |17 ఏప్రిల్ 1957 |13 మార్చి 1958 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] | |- | rowspan="1" |శాస్త్రీయ పరిశోధన, సంస్కృతి మంత్రి |హుమాయున్ కబీర్ |13 మార్చి 1958 |నాల్గవ నెహ్రూ మంత్రివర్గం |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] | |- | rowspan="1" |న్యాయ మంత్రి |అశోక్ కుమార్ సేన్ |17 ఏప్రిల్ 1957 |నాల్గవ నెహ్రూ మంత్రిత్వ శాఖ |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] | |- | rowspan="1" |ఆర్థిక వ్యవహారాల మంత్రి (మే 1958 నుండి రెవెన్యూ, పౌర వ్యయాల మంత్రి) |బెజవాడ గోపాల రెడ్డి |13 మార్చి 1958 |4 ఏప్రిల్ 1961 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] | |- | rowspan="1" |సహాయ మంత్రి (పనులు, గృహనిర్మాణం, సరఫరా) |బెజవాడ గోపాల రెడ్డి |4 ఏప్రిల్ 1961 |నాల్గవ నెహ్రూ మంత్రివర్గం |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] | |} ==మూలాలు== {{మూలాలజాబితా}} [[వర్గం:అధికారంలో లేని మంత్రిమండళ్లు]] n9tbwlyuk3qkl58ojvisxs9gl7zvieq 0 458879 4595084 2025-06-30T05:42:59Z Batthini Vinay Kumar Goud 78298 [[WP:AES|←]]Created page with '{{Infobox government cabinet | cabinet_name = నెహ్రూ నాల్గవ మంత్రివర్గం <br>భారత గణతంత్ర 4వ మంత్రిత్వ శాఖ | cabinet_type = <!-- an alternative name for "cabinet"; defaults to "cabinet" --> | cabinet_number = | jurisdiction = | flag = Flag of India.svg | flag_border = true | incumbent...' 4595084 wikitext text/x-wiki {{Infobox government cabinet | cabinet_name = నెహ్రూ నాల్గవ మంత్రివర్గం <br>భారత గణతంత్ర 4వ మంత్రిత్వ శాఖ | cabinet_type = <!-- an alternative name for "cabinet"; defaults to "cabinet" --> | cabinet_number = | jurisdiction = | flag = Flag of India.svg | flag_border = true | incumbent = | image = Jawaharlal Nehru, 1947.jpg | caption = | date_formed = 1962 ఏప్రిల్ 2 | date_dissolved = 1964 మే 27 | government_head = [[జవాహర్ లాల్ నెహ్రూ|జవహర్‌లాల్ నెహ్రూ]] | government_head_history = | state_head = [[బాబూ రాజేంద్ర ప్రసాద్|రాజేంద్ర ప్రసాద్]]<br />[[సర్వేపల్లి రాధాకృష్ణన్]] | members_number = | former_members_number = | total_number = | political_party =[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] | legislature_status = [[మెజారిటీ ప్రభుత్వం|మెజారిటీ]] {{Composition bar|361|494|{{party color|Indian National Congress}}|background-color=|border border-color=darkgray|width=|per=1}} | opposition_cabinet = | opposition_party = | opposition_leader = | election = [[1962 భారత సార్వత్రిక ఎన్నికలు|1962]] | last_election = | legislature_term = {{Age in years, months and days|1962|04|02|1964|05|27}} | budget = | advice_and_consent1 = | advice_and_consent2 = <!-- up to 5 times --> | incoming_formation = | outgoing_formation = | predecessor = [[నెహ్రూ మూడవ మంత్రివర్గం]] | successor = [[గుల్జారీలాల్ నందా మొదటి మంత్రివర్గం]] }} 1962 సార్వత్రిక ఎన్నికల్లో భారత జాతీయ కాంగ్రెస్ విజయం సాధించిన తర్వాత నాల్గవ జవహర్‌లాల్ నెహ్రూ మంత్రిత్వ శాఖ 1962 ఏప్రిల్ 2న ఏర్పడింది. == క్యాబినెట్ == ; కీ * '''^†''' పదవిలో ఉండగా మరణించారు * '''^RES''' రాజీనామా చేశారు === క్యాబినెట్ మంత్రులు === {| class="wikitable sortable" |+ !మంత్రిత్వ శాఖలు !మంత్రి !పదవీ బాధ్యతలు నుండి !పదవీ బాధ్యతలు వరకు !పార్టీ !మూ |- | rowspan="1" |ప్రధాన మంత్రి |జవహర్‌లాల్ నెహ్రూ |మూడవ నెహ్రూ మంత్రివర్గం |27 మే 1964 ^[†] |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |- | rowspan="2" |ఆర్థిక మంత్రి |[[మొరార్జీ దేశాయి|మొరార్జీ దేశాయ్]] |మూడవ నెహ్రూ మంత్రివర్గం |31 ఆగస్టు 1963 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |<ref name="cabinet_Council">{{cite web|date=10 April 1962|title=Press Communique - Members of the Cabinet|url=http://pibarchive.nic.in/archive/ArchiveFirstPhase/CABINET%20SECTT/1962/CAB-1962-04-10_253.pdf|website=Press Information Bureau of India - Archive|accessdate=21 April 2020}}</ref><ref name="changes_min">{{cite web|date=1 September 1963|title=Changes in Council of Ministers|url=http://pibarchive.nic.in/archive/ArchiveFirstPhase/CABINET%20SECTT/1963/CAB-1963-09-01_286.pdf|website=Press Information Bureau of India - Archive|accessdate=22 April 2020}}</ref> |- |టి.టి. కృష్ణమాచారి |31 ఆగస్టు 1963 |27 మే 1964 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] | |- | rowspan="2" |హోం మంత్రి |లాల్ బహదూర్ శాస్త్రి |మూడవ నెహ్రూ మంత్రివర్గం |1 సెప్టెంబర్ 1963 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] | |- |[[గుల్జారీలాల్ నందా]] |1 సెప్టెంబర్ 1963 |27 మే 1964 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] | |- | rowspan="2" |రక్షణ మంత్రి |వి.కె. కృష్ణ మీనన్ |మూడవ నెహ్రూ మంత్రివర్గం |31 అక్టోబర్ 1962 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] | |- |[[యశ్వంతరావ్ చవాన్|యశ్వంతరావు చవాన్]] |21 నవంబర్ 1962 |27 మే 1964 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |<ref>{{cite web|date=21 November 1962|title=Shri Chavan Sworn In as Defence Minister|url=http://pibarchive.nic.in/archive/ArchiveSecondPhase/CABINATE%20SECRETARIATE/1962-JAN-DEC-CABINET-SECRETARIAT/CAB-1962-11-21_054.pdf|website=Press Information Bureau of India - Archive|accessdate=22 April 2020}}</ref> |- | rowspan="2" |రైల్వే మంత్రి |స్వరణ్ సింగ్ |10 ఏప్రిల్ 1962 |21 సెప్టెంబర్ 1963 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |<ref name="new">{{cite web|date=21 September 1963|title=New Ministers Take Over|url=http://pibarchive.nic.in/archive/ArchiveSecondPhase/CABINATE%20SECRETARIATE/1963-JAN-DEC-CABINET-SECRETARTAT/CAB-1963-09-21_021.pdf|website=Press Information Bureau of India - Archive|accessdate=21 April 2020}}</ref> |- |హెచ్.సి. దాసప్ప |21 సెప్టెంబర్ 1963 |27 మే 1964 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] | |- | rowspan="1" |పోర్ట్‌ఫోలియో లేని మంత్రి |లాల్ బహదూర్ శాస్త్రి |24 జనవరి 1964 |27 మే 1964 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] | |- | rowspan="1" |రవాణా, కమ్యూనికేషన్ల మంత్రి |జగ్జీవన్ రామ్ |10 ఏప్రిల్ 1962 |1 సెప్టెంబర్ 1963 (మంత్రిత్వ శాఖ రద్దు చేయబడింది) |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] | |- | rowspan="3" |విద్యా మంత్రి |కెఎల్ శ్రీమాలి |10 ఏప్రిల్ 1962 |31 ఆగస్టు 1963 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] | |- |హుమాయున్ కబీర్ |1 సెప్టెంబర్ 1963 |21 నవంబర్ 1963 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] | |- |MC చాగ్లా |21 నవంబర్ 1963 |27 మే 1964 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] | |- | rowspan="1" |వాణిజ్యం, పరిశ్రమల మంత్రి |కె. చెంగలరాయ రెడ్డి |మూడవ నెహ్రూ మంత్రివర్గం |19 జూలై 1963 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |<ref name="changes">{{cite web|date=19 July 1963|title=Ministerial Changes|url=http://pibarchive.nic.in/archive/ArchiveFirstPhase/CABINET%20SECTT/1963/CAB-1963-07-19_281.pdf|website=Press Information Bureau of India - Archive|accessdate=21 April 2020}}</ref> |- | rowspan="2" |కార్మిక, ప్రణాళిక మంత్రి |గుల్జారీలాల్ నందా |మూడవ నెహ్రూ మంత్రివర్గం |24 జనవరి 1964 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |<ref name="changes64">{{cite web|date=19 July 1963|title=Changes in the Council of Ministers|url=http://pibarchive.nic.in/archive/ArchiveFirstPhase/CABINET%20SECTT/1964/CAB-1964-01-24_311.pdf|website=Press Information Bureau of India - Archive|accessdate=22 April 2020}}</ref> |- |దామోదరం సంజీవయ్య |24 జనవరి 1964 |27 మే 1964 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] | |- | rowspan="1" |సమాచార, ప్రసార శాఖ మంత్రి |బి.వి. కేస్కర్ |మూడవ నెహ్రూ మంత్రివర్గం |27 మే 1964 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |- | rowspan="1" |న్యాయ మంత్రి (సెప్టెంబర్ 1, 1963 నుండి పోస్ట్స్, టెలిగ్రాఫ్స్ శాఖకు అదనపు బాధ్యతలు) |అశోక్ కుమార్ సేన్ |10 ఏప్రిల్ 1962 |27 మే 1964 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] | |- | rowspan="1" |గనులు, ఇంధన శాఖ మంత్రి |కేశవ్ దేవ్ మాలవ్య |10 ఏప్రిల్ 1962 |27 మే 1964 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] | |- | rowspan="2" |ఆహార, వ్యవసాయ మంత్రి |ఎస్.కె. పాటిల్ |మూడవ నెహ్రూ మంత్రివర్గం |1 సెప్టెంబర్ 1963 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] | |- |స్వరణ్ సింగ్ |1 సెప్టెంబర్ 1963 |27 మే 1964 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |- | rowspan="1" |శాస్త్రీయ పరిశోధన, సాంస్కృతిక వ్యవహారాల మంత్రి |హుమాయున్ కబీర్ |10 ఏప్రిల్ 1962 |21 నవంబర్ 1963 (మంత్రిత్వ శాఖ రద్దు చేయబడింది) |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] | |- | rowspan="1" |పెట్రోలియం, రసాయనాల మంత్రి |హుమాయున్ కబీర్ |21 నవంబర్ 1963 |27 మే 1964 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] | |- | rowspan="1" |నీటిపారుదల, విద్యుత్ శాఖ మంత్రి |హఫీజ్ మొహమ్మద్ ఇబ్రహీం |మూడవ నెహ్రూ మంత్రివర్గం |27 మే 1964 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] | |- | rowspan="1" |సమాచార, ప్రసార శాఖ మంత్రి |బెజవాడ గోపాల రెడ్డి |10 ఏప్రిల్ 1962 |31 ఆగస్టు 1963 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] | |- | rowspan="1" |పునరావాస మంత్రి |మహావీర్ త్యాగి |16 ఏప్రిల్ 1964 |27 మే 1964 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] | |- | rowspan="1" |ఉక్కు, భారీ పరిశ్రమల మంత్రి (21 నవంబర్ 1963 నుండి ఉక్కు, గనులు, భారీ ఇంజనీరింగ్ మంత్రి) |చిదంబరం సుబ్రమణ్యం |10 ఏప్రిల్ 1962 |27 మే 1964 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] | |- | rowspan="1" |పార్లమెంటరీ వ్యవహారాల మంత్రి (సెప్టెంబర్ 1, 1963 నుండి సమాచార, ప్రసార మంత్రిత్వ శాఖ అదనపు బాధ్యత) |సత్య నారాయణ్ సిన్హా |10 ఏప్రిల్ 1962 |27 మే 1964 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] | |- | rowspan="1" |ఆర్థిక, రక్షణ సమన్వయ మంత్రి (పోర్ట్‌ఫోలియో లేని మంత్రి 8 జూన్-14 నవంబర్) |టి.టి. కృష్ణమాచారి |14 నవంబర్ 1962 |1 సెప్టెంబర్ 1963 (మంత్రిత్వ శాఖ రద్దు చేయబడింది) |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] | |} === రాష్ట్ర మంత్రులు === {| class="wikitable sortable" |+ !మంత్రిత్వ శాఖలు !మంత్రి !పదవీ బాధ్యతలు నుండి !పదవీ బాధ్యతలు వరకు !పార్టీ !మూ |- | rowspan="1" |పనులు, గృహనిర్మాణ మంత్రి (సరఫరా మంత్రి 24 జనవరి 1964 వరకు) |మెహర్ చంద్ ఖన్నా |10 ఏప్రిల్ 1962 |27 మే 1964 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] | |- | rowspan="1" |పరిశ్రమల మంత్రి |నిత్యానంద్ కనుంగో |10 ఏప్రిల్ 1962 |27 మే 1964 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] | |- | rowspan="1" |షిప్పింగ్ మంత్రి (సెప్టెంబర్ 1, 1963 నుండి రవాణా మంత్రిత్వ శాఖకు అదనపు బాధ్యత) |రాజ్ బహదూర్ |10 ఏప్రిల్ 1962 |27 మే 1964 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] | |- | rowspan="1" |ఆరోగ్య మంత్రి |సుశీలా నయ్యర్ |10 ఏప్రిల్ 1962 |27 మే 1964 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] | |- | rowspan="1" |అంతర్జాతీయ వాణిజ్య మంత్రి |మనుభాయ్ షా |16 ఏప్రిల్ 1962 |27 మే 1964 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] | |- | rowspan="3" |సహాయ మంత్రి (హోం వ్యవహారాలు) |బిఎన్ డాటర్ |నెహ్రూ రెండవ మంత్రివర్గం |22 ఫిబ్రవరి 1963 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] | |- |రామచంద్ర మార్తాండ్ హజర్నవిస్ |22 ఫిబ్రవరి 1963 |10 మార్చి 1964 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] | |- |జైసుఖ్ లాల్ హాతి |10 మార్చి 1964 |27 మే 1964 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] | |- | rowspan="1" |రాష్ట్ర మంత్రి (రక్షణ) |కోత రఘురామయ్య |16 ఏప్రిల్ 1962 |27 మే 1964 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] | |- | rowspan="1" |సహాయ మంత్రి (విదేశీ వ్యవహారాలు) |లక్ష్మీ ఎన్. మీనన్ |16 ఏప్రిల్ 1962 |27 మే 1964 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] | |- | rowspan="2" |సహాయ మంత్రి (సరఫరా) |జైసుఖ్ లాల్ హాతి |24 జనవరి 1964 |10 మార్చి 1964 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |- |రామచంద్ర మార్తాండ్ హజర్నవిస్ |10 మార్చి 1964 |27 మే 1964 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] | |- | rowspan="1" |కార్మిక మంత్రి |జైసుఖ్ లాల్ హాతి |16 ఏప్రిల్ 1962 |24 జనవరి 1964 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] | |- | rowspan="1" |కమ్యూనిటీ డెవలప్‌మెంట్ మంత్రి (డిసెంబర్ 1958 నుండి కమ్యూనిటీ డెవలప్‌మెంట్, సహకార మంత్రి ఏప్రిల్ 1962 నుండి కమ్యూనిటీ డెవలప్‌మెంట్, పంచాయతీ రాజ్, సహకార మంత్రి) |SK డే |నెహ్రూ రెండవ మంత్రివర్గం |27 మే 1964 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] | |- | rowspan="1" |రాష్ట్ర మంత్రి (ఆహారం, వ్యవసాయం) |రామ్ సుభాగ్ సింగ్ |16 ఏప్రిల్ 1962 |27 మే 1964 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] | |- | rowspan="1" |సహాయ మంత్రి (గనులు, ఇంధనం) |OV అలగేసన్ |19 జూలై 1963 |21 నవంబర్ 1963 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] | |- | rowspan="1" |సహాయ మంత్రి (పెట్రోలియం, రసాయనాలు) |OV అలగేసన్ |21 నవంబర్ 1963 |27 మే 1964 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] | |- | rowspan="1" |రాష్ట్ర మంత్రి (ఆహారం, వ్యవసాయం) |AM థామస్ |21 నవంబర్ 1963 |27 మే 1964 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] | |- | rowspan="2" |సహాయ మంత్రి (నీటిపారుదల, విద్యుత్) |OV అలగేసన్ |8 మే 1962 |19 జూలై 1963 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] | |- |కె.ఎల్. రావు |19 జూలై 1963 |27 మే 1964 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] | |- | rowspan="1" |రాష్ట్ర మంత్రి (ప్రణాళిక) |బలి రామ్ భగత్ |21 సెప్టెంబర్ 1963 |27 మే 1964 |[[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] |} ==మూలాలు== {{మూలాలజాబితా}} [[వర్గం:అధికారంలో లేని మంత్రిమండళ్లు]] lja9mfmwk9mp8exn4fpjmrpxivgn8bb 0 458880 4595096 2025-06-30T06:23:16Z Batthini Vinay Kumar Goud 78298 [[WP:AES|←]]Created page with '{{Infobox road junction |country= భారతదేశం |road_type=ఫ్లైఓవర్ |name= పీజేఆర్ ఫ్లైఓవర్ |image= |image_caption= |other_names= |location= కొండాపూర్, [[హైదరాబాదు]], [[తెలంగాణ]] |coord= |roads= కొండాపూర్ - [[గచ్చిబౌలి]] |type= ఫ్లైఓవర్ |spans= |lanes= 6 |const= 2022 మార్చి 1 (ప్ర...' 4595096 wikitext text/x-wiki {{Infobox road junction |country= భారతదేశం |road_type=ఫ్లైఓవర్ |name= పీజేఆర్ ఫ్లైఓవర్ |image= |image_caption= |other_names= |location= కొండాపూర్, [[హైదరాబాదు]], [[తెలంగాణ]] |coord= |roads= కొండాపూర్ - [[గచ్చిబౌలి]] |type= ఫ్లైఓవర్ |spans= |lanes= 6 |const= 2022 మార్చి 1 (ప్రారంభం) - 2025 జూన్‌ 15 (పూర్తి) |contractor= [[హైదరాబాదు మహానగర పాలక సంస్థ]] |opened= |height= |width= 1.2 కిలోమీటర్ల పొడవు |maint= |tolls= |map= }} '''పీజేఆర్ ఫ్లైఓవర్''' అనేది [[తెలంగాణ]] రాష్ట్ర [[రాజధాని]] [[హైదరాబాదు]] లోని ఔటర్ రింగ్ రోడ్ నుంచి కొండాపూర్ వరకు చేపట్టిన ఫ్లైఓవర్‌. ఈ ఫ్లై ఓవర్‌ నిర్మాణంతో ఔటర్ రింగ్ రోడ్ నుండి కొండాపూర్, హఫీజ్‌పేట్ వైపు గమ్యస్థానాలను వేగంగా చేరుకోవచ్చు. వ్యూహాత్మక రహదారుల అభివృద్ధి ప్రాజెక్టు (ఎస్‌ఆర్‌డీపీ)లో భాగంగా చేపట్టిన పనుల్లో పూర్తయిన 23వ ఫ్లైఓవర్ ఇది.<ref name="నేటి నుంచి అందుబాటులోకి పీజేఆర్ ఫ్లైఓవర్: ప్రారంభించనున్న సీఎం రేవంత్">{{cite news |title=నేటి నుంచి అందుబాటులోకి పీజేఆర్ ఫ్లైఓవర్: ప్రారంభించనున్న సీఎం రేవంత్ |url=https://teluguprabha.net/telangana-district-news/pjr-fly-over-availbale-for-hyderabad-people/ |accessdate=30 June 2025 |publisher=Telugu Prabha |date=28 June 2025 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20250630060959/https://teluguprabha.net/telangana-district-news/pjr-fly-over-availbale-for-hyderabad-people/ |archivedate=30 June 2025}}</ref><ref name="నేటి నుండి అందుబాటులోకి పీజేఆర్ ఫ్లైఓవర్.. కొండాపూర్ ట్రాఫిక్ కష్టాలకు చెక్ పెట్టిన సీఎం">{{cite news |title=నేటి నుండి అందుబాటులోకి పీజేఆర్ ఫ్లైఓవర్.. కొండాపూర్ ట్రాఫిక్ కష్టాలకు చెక్ పెట్టిన సీఎం |url=https://telugu.abplive.com/telangana/hyderabad/pjr-flyover-from-kondapur-to-gachibowli-to-open-in-hyderabad-city-cm-revanth-reddy-211996 |accessdate=30 June 2025 |publisher=ABP Desham |date=28 June 2025 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20250630061447/https://telugu.abplive.com/telangana/hyderabad/pjr-flyover-from-kondapur-to-gachibowli-to-open-in-hyderabad-city-cm-revanth-reddy-211996 |archivedate=30 June 2025}}</ref> ==నిర్మాణం== పీజేఆర్ ఫ్లై ఓవర్‌ను వ్యూహాత్మక రహదారి అభివృద్ధి కార్యక్రమం (ఎస్‌ఆర్‌డీపీ) కింద రూ. 182.72 కోట్ల వ్యయంతో నిర్మించారు. ఇది 1.2 కి.మీ పొడవు, 24 మీటర్ల వెడల్పుతో 6 లేన్‌లతో ఉంటుంది. దీని ప్రత్యేకత ఏమిటంటే ఇది ఇప్పటికే ఉన్న రెండు ఫ్లైఓవర్లపై నిర్మించిన మూడవ-స్థాయి నిర్మాణం. క్రింద గచ్చిబౌలి జంక్షన్ ఫ్లైఓవర్ ఉంది, దాని పైన శిల్పా లేఅవుట్ ఫేజ్ 1 ఫ్లైఓవర్, ఫేజ్ 2 ఫ్లైఓవర్ నిర్మించబడింది.<ref name="ఐటీ సిగలోకి మరో ఫ్లై ఓవర్‌">{{cite news |title=ఐటీ సిగలోకి మరో ఫ్లై ఓవర్‌ |url=https://www.ntnews.com/hyderabad/telangana-cm-revanth-to-inaugurate-pjr-flyover-in-hyderabad-on-june-28-2052220 |accessdate=30 June 2025 |publisher=NT News |date=28 June 2025 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20250630061802/https://www.ntnews.com/hyderabad/telangana-cm-revanth-to-inaugurate-pjr-flyover-in-hyderabad-on-june-28-2052220 |archivedate=30 June 2025}}</ref> ==కొత్త ఫ్లైఓవర్ ప్రయోజనాలు== ఓఆర్‌ఆర్‌ నుండి కొండాపూర్‌, హఫీజ్‌ పేట్‌ మార్గాల్లో వెళ్లే వాహనాలకు ఇది చాలా అనుకూలంగా ఉంటుంది. హైటెక్‌ సిటీ, ఫైనాన్షియల్‌ డిస్ట్రిక్ట్‌కు మెరుగైన కనెక్టివిటీ లభిస్తుంది. కొండాపూర్‌ ప్రాంతం నుండి శంషాబాద్‌ ఎయిర్‌ పోర్ట్‌ , అక్కడి నుండి కొండాపూర్‌ ప్రాంతాలకు వెళ్ళేందుకు గచ్చిబౌలి వద్ద ఎలాంటి ట్రాఫిక్‌ జామ్‌ లేకుండా నేరుగా వెళ్లే వెసులుబాటు ఉంటుంది. ==ప్రారంభం== పీజేఆర్‌ (గచ్చిబౌలి శిల్పా లే అవుట్‌ ఫేజ్‌-2) ఫ్లైఓవర్‌ను 2025 జూన్ 28న తెలంగాణ ముఖ్యమంత్రి రేవంత్ రెడ్డి ప్రారంభించాడు. ఈ కార్యక్రమంలో రాష్ట్ర మంత్రులు పొన్నం ప్రభాకర్, శ్రీధర్ బాబు, శేరిలింగంపల్లి ఎమ్మెల్యే [[అరికెపూడి గాంధీ]], ఎమ్మెల్సీలు అద్దంకి దయాకర్, పట్నం మహేందర్ రెడ్డి, రాజ్యసభ ఎంపీ అనిల్ కుమార్ యాదవ్, హైదరాబాదు నగర మేయర్ [[గద్వాల విజయలక్ష్మి|గద్వాల విజయలక్ష్మీ]], డిప్యూటీ మేయర్ [[మోతె శ్రీలత రెడ్డి]], కార్పోరేటర్లు జగదీశ్వర్ గౌడ్, పూజిత గౌడ్, పి. విజయ రెడ్డి, రాగం నాగేందర్ యాదవ్, ధర్పల్లి రాజశేఖర్ రెడ్డి తదితరులు పాల్గొన్నారు.<ref name="పీజేఆర్‌ ఫ్లైఓవర్‌ ప్రారంభించిన సీఎం రేవంత్‌రెడ్డి">{{cite news |title=పీజేఆర్‌ ఫ్లైఓవర్‌ ప్రారంభించిన సీఎం రేవంత్‌రెడ్డి |url=https://www.eenadu.net/telugu-news/telangana/cm-revanth-reddy-inaugurates-pjr-flyover/1801/125115854 |accessdate=28 June 2025 |work= |publisher=Eenadu |date=28 June 2025 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20250628132440/https://www.eenadu.net/telugu-news/telangana/cm-revanth-reddy-inaugurates-pjr-flyover/1801/125115854 |archivedate=28 June 2025 |language=te}}</ref><ref name="పీజేఆర్‌ ఫ్లైఓవర్‌‌ని ప్రారంభించిన సీఎం రేవంత్‌ రెడ్డి">{{cite news |title=పీజేఆర్‌ ఫ్లైఓవర్‌‌ని ప్రారంభించిన సీఎం రేవంత్‌ రెడ్డి |url=https://www.andhrajyothy.com/2025/telangana/hyderabad/telangana-cm-revanth-reddy-inaugurates-pjr-flyover-in-gachibowli-hyderabad-vk-1420271.html |accessdate=28 June 2025 |publisher=Andhrajyothy |date=28 June 2025 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20250628132709/https://www.andhrajyothy.com/2025/telangana/hyderabad/telangana-cm-revanth-reddy-inaugurates-pjr-flyover-in-gachibowli-hyderabad-vk-1420271.html |archivedate=28 June 2025 |language=te}}</ref> ==మూలాలు== {{మూలాలజాబితా}} [[వర్గం:హైదరాబాదు రవాణా]] [[వర్గం:తెలంగాణ రహదారులు]] [[వర్గం:తెలంగాణ ప్రభుత్వ నిర్మాణాలు]] [[వర్గం:హైదరాబాదులోని ఫ్లైఓవర్లు]] [[వర్గం:2025 స్థాపితాలు]] 3rbj9sz2xz6fd5tb407przwws4nz2za 4595097 4595096 2025-06-30T06:26:37Z Batthini Vinay Kumar Goud 78298 4595097 wikitext text/x-wiki {{Infobox road junction |country= భారతదేశం |road_type=ఫ్లైఓవర్ |name= పీజేఆర్ ఫ్లైఓవర్ |image= |image_caption= |other_names= |location= కొండాపూర్, [[హైదరాబాదు]], [[తెలంగాణ]] |coord= |roads= కొండాపూర్ - [[గచ్చిబౌలి]] |type= ఫ్లైఓవర్ |spans= |lanes= 6 |const= 2022 మార్చి 1 (ప్రారంభం) - 2025 జూన్‌ 15 (పూర్తి) |contractor= [[హైదరాబాదు మహానగర పాలక సంస్థ]] |opened= |height= |width= 1.2 కిలోమీటర్ల పొడవు |maint= |tolls= |map= }} '''పీజేఆర్ ఫ్లైఓవర్''' అనేది [[తెలంగాణ]] రాష్ట్ర [[రాజధాని]] [[హైదరాబాదు]] లోని ఔటర్ రింగ్ రోడ్ నుంచి కొండాపూర్ వరకు చేపట్టిన ఫ్లైఓవర్‌. ఈ ఫ్లై ఓవర్‌ నిర్మాణంతో ఔటర్ రింగ్ రోడ్ నుండి కొండాపూర్, హఫీజ్‌పేట్ వైపు గమ్యస్థానాలను వేగంగా చేరుకోవచ్చు. వ్యూహాత్మక రహదారుల అభివృద్ధి ప్రాజెక్టు (ఎస్‌ఆర్‌డీపీ)లో భాగంగా చేపట్టిన పనుల్లో పూర్తయిన 23వ ఫ్లైఓవర్ ఇది.<ref name="నేటి నుంచి అందుబాటులోకి పీజేఆర్ ఫ్లైఓవర్: ప్రారంభించనున్న సీఎం రేవంత్">{{cite news |title=నేటి నుంచి అందుబాటులోకి పీజేఆర్ ఫ్లైఓవర్: ప్రారంభించనున్న సీఎం రేవంత్ |url=https://teluguprabha.net/telangana-district-news/pjr-fly-over-availbale-for-hyderabad-people/ |accessdate=30 June 2025 |publisher=Telugu Prabha |date=28 June 2025 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20250630060959/https://teluguprabha.net/telangana-district-news/pjr-fly-over-availbale-for-hyderabad-people/ |archivedate=30 June 2025}}</ref><ref name="నేటి నుండి అందుబాటులోకి పీజేఆర్ ఫ్లైఓవర్.. కొండాపూర్ ట్రాఫిక్ కష్టాలకు చెక్ పెట్టిన సీఎం">{{cite news |title=నేటి నుండి అందుబాటులోకి పీజేఆర్ ఫ్లైఓవర్.. కొండాపూర్ ట్రాఫిక్ కష్టాలకు చెక్ పెట్టిన సీఎం |url=https://telugu.abplive.com/telangana/hyderabad/pjr-flyover-from-kondapur-to-gachibowli-to-open-in-hyderabad-city-cm-revanth-reddy-211996 |accessdate=30 June 2025 |publisher=ABP Desham |date=28 June 2025 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20250630061447/https://telugu.abplive.com/telangana/hyderabad/pjr-flyover-from-kondapur-to-gachibowli-to-open-in-hyderabad-city-cm-revanth-reddy-211996 |archivedate=30 June 2025}}</ref> హైదరాబాద్‌లోని మొట్టమొదటి థర్డ్-లెవల్ ఫ్లైఓవర్‌కు దివంగత కాంగ్రెస్ నాయకుడు, మాజీ మంత్రి పిజెఆర్ గా ప్రసిద్ధి చెందిన [[పి.జనార్ధనరెడ్డి|పి. జనార్దన్ రెడ్డి]] పేరు పెట్టాలని ఆదేశించాడు. ==నిర్మాణం== పీజేఆర్ ఫ్లై ఓవర్‌ను వ్యూహాత్మక రహదారి అభివృద్ధి కార్యక్రమం (ఎస్‌ఆర్‌డీపీ) కింద రూ. 182.72 కోట్ల వ్యయంతో నిర్మించారు. ఇది 1.2 కి.మీ పొడవు, 24 మీటర్ల వెడల్పుతో 6 లేన్‌లతో ఉంటుంది. దీని ప్రత్యేకత ఏమిటంటే ఇది ఇప్పటికే ఉన్న రెండు ఫ్లైఓవర్లపై నిర్మించిన మూడవ-స్థాయి నిర్మాణం. క్రింద గచ్చిబౌలి జంక్షన్ ఫ్లైఓవర్ ఉంది, దాని పైన శిల్పా లేఅవుట్ ఫేజ్ 1 ఫ్లైఓవర్, ఫేజ్ 2 ఫ్లైఓవర్ నిర్మించబడింది.<ref name="ఐటీ సిగలోకి మరో ఫ్లై ఓవర్‌">{{cite news |title=ఐటీ సిగలోకి మరో ఫ్లై ఓవర్‌ |url=https://www.ntnews.com/hyderabad/telangana-cm-revanth-to-inaugurate-pjr-flyover-in-hyderabad-on-june-28-2052220 |accessdate=30 June 2025 |publisher=NT News |date=28 June 2025 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20250630061802/https://www.ntnews.com/hyderabad/telangana-cm-revanth-to-inaugurate-pjr-flyover-in-hyderabad-on-june-28-2052220 |archivedate=30 June 2025}}</ref> ==కొత్త ఫ్లైఓవర్ ప్రయోజనాలు== ఓఆర్‌ఆర్‌ నుండి కొండాపూర్‌, హఫీజ్‌ పేట్‌ మార్గాల్లో వెళ్లే వాహనాలకు ఇది చాలా అనుకూలంగా ఉంటుంది. హైటెక్‌ సిటీ, ఫైనాన్షియల్‌ డిస్ట్రిక్ట్‌కు మెరుగైన కనెక్టివిటీ లభిస్తుంది. కొండాపూర్‌ ప్రాంతం నుండి శంషాబాద్‌ ఎయిర్‌ పోర్ట్‌ , అక్కడి నుండి కొండాపూర్‌ ప్రాంతాలకు వెళ్ళేందుకు గచ్చిబౌలి వద్ద ఎలాంటి ట్రాఫిక్‌ జామ్‌ లేకుండా నేరుగా వెళ్లే వెసులుబాటు ఉంటుంది. ==ప్రారంభం== పీజేఆర్‌ (గచ్చిబౌలి శిల్పా లే అవుట్‌ ఫేజ్‌-2) ఫ్లైఓవర్‌ను 2025 జూన్ 28న తెలంగాణ ముఖ్యమంత్రి రేవంత్ రెడ్డి ప్రారంభించాడు. ఈ కార్యక్రమంలో రాష్ట్ర మంత్రులు పొన్నం ప్రభాకర్, శ్రీధర్ బాబు, శేరిలింగంపల్లి ఎమ్మెల్యే [[అరికెపూడి గాంధీ]], ఎమ్మెల్సీలు అద్దంకి దయాకర్, పట్నం మహేందర్ రెడ్డి, రాజ్యసభ ఎంపీ అనిల్ కుమార్ యాదవ్, హైదరాబాదు నగర మేయర్ [[గద్వాల విజయలక్ష్మి|గద్వాల విజయలక్ష్మీ]], డిప్యూటీ మేయర్ [[మోతె శ్రీలత రెడ్డి]], కార్పోరేటర్లు జగదీశ్వర్ గౌడ్, పూజిత గౌడ్, పి. విజయ రెడ్డి, రాగం నాగేందర్ యాదవ్, ధర్పల్లి రాజశేఖర్ రెడ్డి తదితరులు పాల్గొన్నారు.<ref name="పీజేఆర్‌ ఫ్లైఓవర్‌ ప్రారంభించిన సీఎం రేవంత్‌రెడ్డి">{{cite news |title=పీజేఆర్‌ ఫ్లైఓవర్‌ ప్రారంభించిన సీఎం రేవంత్‌రెడ్డి |url=https://www.eenadu.net/telugu-news/telangana/cm-revanth-reddy-inaugurates-pjr-flyover/1801/125115854 |accessdate=28 June 2025 |work= |publisher=Eenadu |date=28 June 2025 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20250628132440/https://www.eenadu.net/telugu-news/telangana/cm-revanth-reddy-inaugurates-pjr-flyover/1801/125115854 |archivedate=28 June 2025 |language=te}}</ref><ref name="పీజేఆర్‌ ఫ్లైఓవర్‌‌ని ప్రారంభించిన సీఎం రేవంత్‌ రెడ్డి">{{cite news |title=పీజేఆర్‌ ఫ్లైఓవర్‌‌ని ప్రారంభించిన సీఎం రేవంత్‌ రెడ్డి |url=https://www.andhrajyothy.com/2025/telangana/hyderabad/telangana-cm-revanth-reddy-inaugurates-pjr-flyover-in-gachibowli-hyderabad-vk-1420271.html |accessdate=28 June 2025 |publisher=Andhrajyothy |date=28 June 2025 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20250628132709/https://www.andhrajyothy.com/2025/telangana/hyderabad/telangana-cm-revanth-reddy-inaugurates-pjr-flyover-in-gachibowli-hyderabad-vk-1420271.html |archivedate=28 June 2025 |language=te}}</ref> ==మూలాలు== {{మూలాలజాబితా}} [[వర్గం:హైదరాబాదు రవాణా]] [[వర్గం:తెలంగాణ రహదారులు]] [[వర్గం:తెలంగాణ ప్రభుత్వ నిర్మాణాలు]] [[వర్గం:హైదరాబాదులోని ఫ్లైఓవర్లు]] [[వర్గం:2025 స్థాపితాలు]] h49v1ymr5vtkemxmq6g614mqnxmk6id 4595099 4595097 2025-06-30T06:27:29Z Batthini Vinay Kumar Goud 78298 4595099 wikitext text/x-wiki {{Infobox road junction |country= భారతదేశం |road_type=ఫ్లైఓవర్ |name= పీజేఆర్ ఫ్లైఓవర్ |image= |image_caption= |other_names= |location= కొండాపూర్, [[హైదరాబాదు]], [[తెలంగాణ]] |coord= |roads= కొండాపూర్ - [[గచ్చిబౌలి]] |type= ఫ్లైఓవర్ |spans= |lanes= 6 |const= 2022 మార్చి 1 (ప్రారంభం) - 2025 జూన్‌ 15 (పూర్తి) |contractor= [[హైదరాబాదు మహానగర పాలక సంస్థ]] |opened= |height= |width= 1.2 కిలోమీటర్ల పొడవు |maint= |tolls= |map= }} '''పీజేఆర్ ఫ్లైఓవర్''' అనేది [[తెలంగాణ]] రాష్ట్ర [[రాజధాని]] [[హైదరాబాదు]] లోని ఔటర్ రింగ్ రోడ్ నుంచి కొండాపూర్ వరకు చేపట్టిన ఫ్లైఓవర్‌. ఈ ఫ్లై ఓవర్‌ నిర్మాణంతో ఔటర్ రింగ్ రోడ్ నుండి కొండాపూర్, హఫీజ్‌పేట్ వైపు గమ్యస్థానాలను వేగంగా చేరుకోవచ్చు. వ్యూహాత్మక రహదారుల అభివృద్ధి ప్రాజెక్టు (ఎస్‌ఆర్‌డీపీ)లో భాగంగా చేపట్టిన పనుల్లో పూర్తయిన 23వ ఫ్లైఓవర్ ఇది.<ref name="నేటి నుంచి అందుబాటులోకి పీజేఆర్ ఫ్లైఓవర్: ప్రారంభించనున్న సీఎం రేవంత్">{{cite news |title=నేటి నుంచి అందుబాటులోకి పీజేఆర్ ఫ్లైఓవర్: ప్రారంభించనున్న సీఎం రేవంత్ |url=https://teluguprabha.net/telangana-district-news/pjr-fly-over-availbale-for-hyderabad-people/ |accessdate=30 June 2025 |publisher=Telugu Prabha |date=28 June 2025 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20250630060959/https://teluguprabha.net/telangana-district-news/pjr-fly-over-availbale-for-hyderabad-people/ |archivedate=30 June 2025}}</ref><ref name="నేటి నుండి అందుబాటులోకి పీజేఆర్ ఫ్లైఓవర్.. కొండాపూర్ ట్రాఫిక్ కష్టాలకు చెక్ పెట్టిన సీఎం">{{cite news |title=నేటి నుండి అందుబాటులోకి పీజేఆర్ ఫ్లైఓవర్.. కొండాపూర్ ట్రాఫిక్ కష్టాలకు చెక్ పెట్టిన సీఎం |url=https://telugu.abplive.com/telangana/hyderabad/pjr-flyover-from-kondapur-to-gachibowli-to-open-in-hyderabad-city-cm-revanth-reddy-211996 |accessdate=30 June 2025 |publisher=ABP Desham |date=28 June 2025 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20250630061447/https://telugu.abplive.com/telangana/hyderabad/pjr-flyover-from-kondapur-to-gachibowli-to-open-in-hyderabad-city-cm-revanth-reddy-211996 |archivedate=30 June 2025}}</ref> హైదరాబాద్‌లోని మొట్టమొదటి థర్డ్-లెవల్ ఫ్లైఓవర్‌కు దివంగత కాంగ్రెస్ నాయకుడు, మాజీ మంత్రి పిజెఆర్ గా ప్రసిద్ధి చెందిన [[పి.జనార్ధనరెడ్డి|పి. జనార్దన్ రెడ్డి]] పేరు పెట్టాలని ఆదేశించాడు.<ref name="Hyderabad’s first third level flyover from Kondapur to Gachibowli to be inaugurated on June 28; CM suggests it to be named after PJR">{{cite news |title=Hyderabad’s first third level flyover from Kondapur to Gachibowli to be inaugurated on June 28; CM suggests it to be named after PJR |url=https://www.thehindu.com/news/cities/Hyderabad/hyderabads-first-third-level-flyover-from-kondapur-to-gachibowli-to-be-inaugurated-on-june-28-cm-suggests-it-to-be-named-after-pjr/article69712543.ece |accessdate=30 June 2025 |publisher=The Hindu |date=19 June 2025 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20250630062356/https://www.thehindu.com/news/cities/Hyderabad/hyderabads-first-third-level-flyover-from-kondapur-to-gachibowli-to-be-inaugurated-on-june-28-cm-suggests-it-to-be-named-after-pjr/article69712543.ece |archivedate=30 June 2025}}</ref> ==నిర్మాణం== పీజేఆర్ ఫ్లై ఓవర్‌ను వ్యూహాత్మక రహదారి అభివృద్ధి కార్యక్రమం (ఎస్‌ఆర్‌డీపీ) కింద రూ. 182.72 కోట్ల వ్యయంతో నిర్మించారు. ఇది 1.2 కి.మీ పొడవు, 24 మీటర్ల వెడల్పుతో 6 లేన్‌లతో ఉంటుంది. దీని ప్రత్యేకత ఏమిటంటే ఇది ఇప్పటికే ఉన్న రెండు ఫ్లైఓవర్లపై నిర్మించిన మూడవ-స్థాయి నిర్మాణం. క్రింద గచ్చిబౌలి జంక్షన్ ఫ్లైఓవర్ ఉంది, దాని పైన శిల్పా లేఅవుట్ ఫేజ్ 1 ఫ్లైఓవర్, ఫేజ్ 2 ఫ్లైఓవర్ నిర్మించబడింది.<ref name="ఐటీ సిగలోకి మరో ఫ్లై ఓవర్‌">{{cite news |title=ఐటీ సిగలోకి మరో ఫ్లై ఓవర్‌ |url=https://www.ntnews.com/hyderabad/telangana-cm-revanth-to-inaugurate-pjr-flyover-in-hyderabad-on-june-28-2052220 |accessdate=30 June 2025 |publisher=NT News |date=28 June 2025 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20250630061802/https://www.ntnews.com/hyderabad/telangana-cm-revanth-to-inaugurate-pjr-flyover-in-hyderabad-on-june-28-2052220 |archivedate=30 June 2025}}</ref> ==కొత్త ఫ్లైఓవర్ ప్రయోజనాలు== ఓఆర్‌ఆర్‌ నుండి కొండాపూర్‌, హఫీజ్‌ పేట్‌ మార్గాల్లో వెళ్లే వాహనాలకు ఇది చాలా అనుకూలంగా ఉంటుంది. హైటెక్‌ సిటీ, ఫైనాన్షియల్‌ డిస్ట్రిక్ట్‌కు మెరుగైన కనెక్టివిటీ లభిస్తుంది. కొండాపూర్‌ ప్రాంతం నుండి శంషాబాద్‌ ఎయిర్‌ పోర్ట్‌ , అక్కడి నుండి కొండాపూర్‌ ప్రాంతాలకు వెళ్ళేందుకు గచ్చిబౌలి వద్ద ఎలాంటి ట్రాఫిక్‌ జామ్‌ లేకుండా నేరుగా వెళ్లే వెసులుబాటు ఉంటుంది. ==ప్రారంభం== పీజేఆర్‌ (గచ్చిబౌలి శిల్పా లే అవుట్‌ ఫేజ్‌-2) ఫ్లైఓవర్‌ను 2025 జూన్ 28న తెలంగాణ ముఖ్యమంత్రి రేవంత్ రెడ్డి ప్రారంభించాడు. ఈ కార్యక్రమంలో రాష్ట్ర మంత్రులు పొన్నం ప్రభాకర్, శ్రీధర్ బాబు, శేరిలింగంపల్లి ఎమ్మెల్యే [[అరికెపూడి గాంధీ]], ఎమ్మెల్సీలు అద్దంకి దయాకర్, పట్నం మహేందర్ రెడ్డి, రాజ్యసభ ఎంపీ అనిల్ కుమార్ యాదవ్, హైదరాబాదు నగర మేయర్ [[గద్వాల విజయలక్ష్మి|గద్వాల విజయలక్ష్మీ]], డిప్యూటీ మేయర్ [[మోతె శ్రీలత రెడ్డి]], కార్పోరేటర్లు జగదీశ్వర్ గౌడ్, పూజిత గౌడ్, పి. విజయ రెడ్డి, రాగం నాగేందర్ యాదవ్, ధర్పల్లి రాజశేఖర్ రెడ్డి తదితరులు పాల్గొన్నారు.<ref name="పీజేఆర్‌ ఫ్లైఓవర్‌ ప్రారంభించిన సీఎం రేవంత్‌రెడ్డి">{{cite news |title=పీజేఆర్‌ ఫ్లైఓవర్‌ ప్రారంభించిన సీఎం రేవంత్‌రెడ్డి |url=https://www.eenadu.net/telugu-news/telangana/cm-revanth-reddy-inaugurates-pjr-flyover/1801/125115854 |accessdate=28 June 2025 |work= |publisher=Eenadu |date=28 June 2025 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20250628132440/https://www.eenadu.net/telugu-news/telangana/cm-revanth-reddy-inaugurates-pjr-flyover/1801/125115854 |archivedate=28 June 2025 |language=te}}</ref><ref name="పీజేఆర్‌ ఫ్లైఓవర్‌‌ని ప్రారంభించిన సీఎం రేవంత్‌ రెడ్డి">{{cite news |title=పీజేఆర్‌ ఫ్లైఓవర్‌‌ని ప్రారంభించిన సీఎం రేవంత్‌ రెడ్డి |url=https://www.andhrajyothy.com/2025/telangana/hyderabad/telangana-cm-revanth-reddy-inaugurates-pjr-flyover-in-gachibowli-hyderabad-vk-1420271.html |accessdate=28 June 2025 |publisher=Andhrajyothy |date=28 June 2025 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20250628132709/https://www.andhrajyothy.com/2025/telangana/hyderabad/telangana-cm-revanth-reddy-inaugurates-pjr-flyover-in-gachibowli-hyderabad-vk-1420271.html |archivedate=28 June 2025 |language=te}}</ref> ==మూలాలు== {{మూలాలజాబితా}} [[వర్గం:హైదరాబాదు రవాణా]] [[వర్గం:తెలంగాణ రహదారులు]] [[వర్గం:తెలంగాణ ప్రభుత్వ నిర్మాణాలు]] [[వర్గం:హైదరాబాదులోని ఫ్లైఓవర్లు]] [[వర్గం:2025 స్థాపితాలు]] 8cj13za7551dx9iokdojbpdjknwxhro 4595103 4595099 2025-06-30T06:30:47Z Batthini Vinay Kumar Goud 78298 4595103 wikitext text/x-wiki {{Infobox road junction |country= భారతదేశం |road_type=ఫ్లైఓవర్ |name= పీజేఆర్ ఫ్లైఓవర్ |image= |image_caption= |other_names= |location= కొండాపూర్, [[హైదరాబాదు]], [[తెలంగాణ]] |coord= |roads= కొండాపూర్ - [[గచ్చిబౌలి]] |type= ఫ్లైఓవర్ |spans= |lanes= 6 |const= 2022 మార్చి 1 (ప్రారంభం) - 2025 జూన్‌ 15 (పూర్తి) |contractor= [[హైదరాబాదు మహానగర పాలక సంస్థ]] |opened= |height= |width= 1.2 కిలోమీటర్ల పొడవు |maint= |tolls= |map= }} '''పీజేఆర్ ఫ్లైఓవర్''' అనేది [[తెలంగాణ]] రాష్ట్ర [[రాజధాని]] [[హైదరాబాదు]] లోని ఔటర్ రింగ్ రోడ్ నుంచి కొండాపూర్ వరకు చేపట్టిన ఫ్లైఓవర్‌. ఈ ఫ్లై ఓవర్‌ నిర్మాణంతో ఔటర్ రింగ్ రోడ్ నుండి కొండాపూర్, హఫీజ్‌పేట్ వైపు గమ్యస్థానాలను వేగంగా చేరుకోవచ్చు. వ్యూహాత్మక రహదారుల అభివృద్ధి ప్రాజెక్టు (ఎస్‌ఆర్‌డీపీ)లో భాగంగా చేపట్టిన పనుల్లో పూర్తయిన 23వ ఫ్లైఓవర్ ఇది.<ref name="నేటి నుంచి అందుబాటులోకి పీజేఆర్ ఫ్లైఓవర్: ప్రారంభించనున్న సీఎం రేవంత్">{{cite news |title=నేటి నుంచి అందుబాటులోకి పీజేఆర్ ఫ్లైఓవర్: ప్రారంభించనున్న సీఎం రేవంత్ |url=https://teluguprabha.net/telangana-district-news/pjr-fly-over-availbale-for-hyderabad-people/ |accessdate=30 June 2025 |publisher=Telugu Prabha |date=28 June 2025 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20250630060959/https://teluguprabha.net/telangana-district-news/pjr-fly-over-availbale-for-hyderabad-people/ |archivedate=30 June 2025}}</ref><ref name="నేటి నుండి అందుబాటులోకి పీజేఆర్ ఫ్లైఓవర్.. కొండాపూర్ ట్రాఫిక్ కష్టాలకు చెక్ పెట్టిన సీఎం">{{cite news |title=నేటి నుండి అందుబాటులోకి పీజేఆర్ ఫ్లైఓవర్.. కొండాపూర్ ట్రాఫిక్ కష్టాలకు చెక్ పెట్టిన సీఎం |url=https://telugu.abplive.com/telangana/hyderabad/pjr-flyover-from-kondapur-to-gachibowli-to-open-in-hyderabad-city-cm-revanth-reddy-211996 |accessdate=30 June 2025 |publisher=ABP Desham |date=28 June 2025 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20250630061447/https://telugu.abplive.com/telangana/hyderabad/pjr-flyover-from-kondapur-to-gachibowli-to-open-in-hyderabad-city-cm-revanth-reddy-211996 |archivedate=30 June 2025}}</ref> హైదరాబాద్‌లోని మొట్టమొదటి థర్డ్-లెవల్ ఫ్లైఓవర్‌కు దివంగత కాంగ్రెస్ నాయకుడు, మాజీ మంత్రి పిజెఆర్ గా ప్రసిద్ధి చెందిన [[పి.జనార్ధనరెడ్డి|పి. జనార్దన్ రెడ్డి]] పేరు పెట్టాలని ఆదేశించాడు.<ref name="Hyderabad’s first third level flyover from Kondapur to Gachibowli to be inaugurated on June 28; CM suggests it to be named after PJR">{{cite news |title=Hyderabad’s first third level flyover from Kondapur to Gachibowli to be inaugurated on June 28; CM suggests it to be named after PJR |url=https://www.thehindu.com/news/cities/Hyderabad/hyderabads-first-third-level-flyover-from-kondapur-to-gachibowli-to-be-inaugurated-on-june-28-cm-suggests-it-to-be-named-after-pjr/article69712543.ece |accessdate=30 June 2025 |publisher=The Hindu |date=19 June 2025 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20250630062356/https://www.thehindu.com/news/cities/Hyderabad/hyderabads-first-third-level-flyover-from-kondapur-to-gachibowli-to-be-inaugurated-on-june-28-cm-suggests-it-to-be-named-after-pjr/article69712543.ece |archivedate=30 June 2025}}</ref><ref name="ఆ ఫ్లైఓవర్‌కు పిజెఆర్ పేరు">{{cite news |title=ఆ ఫ్లైఓవర్‌కు పిజెఆర్ పేరు |url=https://www.dishadaily.com/specialstories/chief-minister-anumula-revanth-reddy-has-decided-to-name-the-second-phase-of-shilpa-layout-flyover-after-former-clp-leader-p-janardhan-reddy-it-will-be-inaugurated-on-the-28th-of-this-month-450309 |accessdate=30 June 2025 |publisher=Disha Daily |date=19 June 2025 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20250630062850/https://www.dishadaily.com/specialstories/chief-minister-anumula-revanth-reddy-has-decided-to-name-the-second-phase-of-shilpa-layout-flyover-after-former-clp-leader-p-janardhan-reddy-it-will-be-inaugurated-on-the-28th-of-this-month-450309 |archivedate=30 June 2025}}</ref> ==నిర్మాణం== పీజేఆర్ ఫ్లై ఓవర్‌ను వ్యూహాత్మక రహదారి అభివృద్ధి కార్యక్రమం (ఎస్‌ఆర్‌డీపీ) కింద రూ. 182.72 కోట్ల వ్యయంతో నిర్మించారు. ఇది 1.2 కి.మీ పొడవు, 24 మీటర్ల వెడల్పుతో 6 లేన్‌లతో ఉంటుంది. దీని ప్రత్యేకత ఏమిటంటే ఇది ఇప్పటికే ఉన్న రెండు ఫ్లైఓవర్లపై నిర్మించిన మూడవ-స్థాయి నిర్మాణం. క్రింద గచ్చిబౌలి జంక్షన్ ఫ్లైఓవర్ ఉంది, దాని పైన శిల్పా లేఅవుట్ ఫేజ్ 1 ఫ్లైఓవర్, ఫేజ్ 2 ఫ్లైఓవర్ నిర్మించబడింది.<ref name="ఐటీ సిగలోకి మరో ఫ్లై ఓవర్‌">{{cite news |title=ఐటీ సిగలోకి మరో ఫ్లై ఓవర్‌ |url=https://www.ntnews.com/hyderabad/telangana-cm-revanth-to-inaugurate-pjr-flyover-in-hyderabad-on-june-28-2052220 |accessdate=30 June 2025 |publisher=NT News |date=28 June 2025 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20250630061802/https://www.ntnews.com/hyderabad/telangana-cm-revanth-to-inaugurate-pjr-flyover-in-hyderabad-on-june-28-2052220 |archivedate=30 June 2025}}</ref> ==కొత్త ఫ్లైఓవర్ ప్రయోజనాలు== ఓఆర్‌ఆర్‌ నుండి కొండాపూర్‌, హఫీజ్‌ పేట్‌ మార్గాల్లో వెళ్లే వాహనాలకు ఇది చాలా అనుకూలంగా ఉంటుంది. హైటెక్‌ సిటీ, ఫైనాన్షియల్‌ డిస్ట్రిక్ట్‌కు మెరుగైన కనెక్టివిటీ లభిస్తుంది. కొండాపూర్‌ ప్రాంతం నుండి శంషాబాద్‌ ఎయిర్‌ పోర్ట్‌ , అక్కడి నుండి కొండాపూర్‌ ప్రాంతాలకు వెళ్ళేందుకు గచ్చిబౌలి వద్ద ఎలాంటి ట్రాఫిక్‌ జామ్‌ లేకుండా నేరుగా వెళ్లే వెసులుబాటు ఉంటుంది. ==ప్రారంభం== పీజేఆర్‌ (గచ్చిబౌలి శిల్పా లే అవుట్‌ ఫేజ్‌-2) ఫ్లైఓవర్‌ను 2025 జూన్ 28న తెలంగాణ ముఖ్యమంత్రి రేవంత్ రెడ్డి ప్రారంభించాడు. ఈ కార్యక్రమంలో రాష్ట్ర మంత్రులు పొన్నం ప్రభాకర్, శ్రీధర్ బాబు, శేరిలింగంపల్లి ఎమ్మెల్యే [[అరికెపూడి గాంధీ]], ఎమ్మెల్సీలు అద్దంకి దయాకర్, పట్నం మహేందర్ రెడ్డి, రాజ్యసభ ఎంపీ అనిల్ కుమార్ యాదవ్, హైదరాబాదు నగర మేయర్ [[గద్వాల విజయలక్ష్మి|గద్వాల విజయలక్ష్మీ]], డిప్యూటీ మేయర్ [[మోతె శ్రీలత రెడ్డి]], కార్పోరేటర్లు జగదీశ్వర్ గౌడ్, పూజిత గౌడ్, పి. విజయ రెడ్డి, రాగం నాగేందర్ యాదవ్, ధర్పల్లి రాజశేఖర్ రెడ్డి తదితరులు పాల్గొన్నారు.<ref name="పీజేఆర్‌ ఫ్లైఓవర్‌ ప్రారంభించిన సీఎం రేవంత్‌రెడ్డి">{{cite news |title=పీజేఆర్‌ ఫ్లైఓవర్‌ ప్రారంభించిన సీఎం రేవంత్‌రెడ్డి |url=https://www.eenadu.net/telugu-news/telangana/cm-revanth-reddy-inaugurates-pjr-flyover/1801/125115854 |accessdate=28 June 2025 |work= |publisher=Eenadu |date=28 June 2025 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20250628132440/https://www.eenadu.net/telugu-news/telangana/cm-revanth-reddy-inaugurates-pjr-flyover/1801/125115854 |archivedate=28 June 2025 |language=te}}</ref><ref name="పీజేఆర్‌ ఫ్లైఓవర్‌‌ని ప్రారంభించిన సీఎం రేవంత్‌ రెడ్డి">{{cite news |title=పీజేఆర్‌ ఫ్లైఓవర్‌‌ని ప్రారంభించిన సీఎం రేవంత్‌ రెడ్డి |url=https://www.andhrajyothy.com/2025/telangana/hyderabad/telangana-cm-revanth-reddy-inaugurates-pjr-flyover-in-gachibowli-hyderabad-vk-1420271.html |accessdate=28 June 2025 |publisher=Andhrajyothy |date=28 June 2025 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20250628132709/https://www.andhrajyothy.com/2025/telangana/hyderabad/telangana-cm-revanth-reddy-inaugurates-pjr-flyover-in-gachibowli-hyderabad-vk-1420271.html |archivedate=28 June 2025 |language=te}}</ref> ==మూలాలు== {{మూలాలజాబితా}} [[వర్గం:హైదరాబాదు రవాణా]] [[వర్గం:తెలంగాణ రహదారులు]] [[వర్గం:తెలంగాణ ప్రభుత్వ నిర్మాణాలు]] [[వర్గం:హైదరాబాదులోని ఫ్లైఓవర్లు]] [[వర్గం:2025 స్థాపితాలు]] b68q5f74crsj5z6agdplqowr4qbhke9 4595107 4595103 2025-06-30T06:34:30Z Batthini Vinay Kumar Goud 78298 4595107 wikitext text/x-wiki {{Infobox road junction |country= భారతదేశం |road_type=ఫ్లైఓవర్ |name= పీజేఆర్ ఫ్లైఓవర్ |image= |image_caption= |other_names= |location= కొండాపూర్, [[హైదరాబాదు]], [[తెలంగాణ]] |coord= |roads= కొండాపూర్ - [[గచ్చిబౌలి]] |type= ఫ్లైఓవర్ |spans= |lanes= 6 |const= 2022 మార్చి 1 (ప్రారంభం) - 2025 జూన్‌ 15 (పూర్తి) |contractor= [[హైదరాబాదు మహానగర పాలక సంస్థ]] |opened= |height= |width= 1.2 కిలోమీటర్ల పొడవు |maint= |tolls= |map= }} '''పీజేఆర్ ఫ్లైఓవర్''' అనేది [[తెలంగాణ]] రాష్ట్ర [[రాజధాని]] [[హైదరాబాదు]] లోని ఔటర్ రింగ్ రోడ్ నుంచి కొండాపూర్ వరకు చేపట్టిన ఫ్లైఓవర్‌.<ref name="పిజెఆర్ ఫ్లైఓవర్‌ పై రైయ్..రైయ్">{{cite news |title=పిజెఆర్ ఫ్లైఓవర్‌ పై రైయ్..రైయ్ |url=https://www.sakshi.com/telughttps://te.wikipedia.org/w/index.php?title=%E0%B0%AA%E0%B1%80%E0%B0%9C%E0%B1%87%E0%B0%86%E0%B0%B0%E0%B1%8D_%E0%B0%AB%E0%B1%8D%E0%B0%B2%E0%B1%88%E0%B0%93%E0%B0%B5%E0%B0%B0%E0%B1%8D&action=edit#u-news/telangana/pjr-flyover-ready-good-news-kondapur-and-gachibowli-residents-2490776 |accessdate=30 June 2025 |publisher=Sakshi |date=28 June 2025 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20250630063204/https://www.sakshi.com/telugu-news/telangana/pjr-flyover-ready-good-news-kondapur-and-gachibowli-residents-2490776#google_vignette |archivedate=30 June 2025}}</ref> ఈ ఫ్లై ఓవర్‌ నిర్మాణంతో ఔటర్ రింగ్ రోడ్ నుండి కొండాపూర్, హఫీజ్‌పేట్ వైపు గమ్యస్థానాలను వేగంగా చేరుకోవచ్చు. వ్యూహాత్మక రహదారుల అభివృద్ధి ప్రాజెక్టు (ఎస్‌ఆర్‌డీపీ)లో భాగంగా చేపట్టిన పనుల్లో పూర్తయిన 23వ ఫ్లైఓవర్ ఇది.<ref name="నేటి నుంచి అందుబాటులోకి పీజేఆర్ ఫ్లైఓవర్: ప్రారంభించనున్న సీఎం రేవంత్">{{cite news |title=నేటి నుంచి అందుబాటులోకి పీజేఆర్ ఫ్లైఓవర్: ప్రారంభించనున్న సీఎం రేవంత్ |url=https://teluguprabha.net/telangana-district-news/pjr-fly-over-availbale-for-hyderabad-people/ |accessdate=30 June 2025 |publisher=Telugu Prabha |date=28 June 2025 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20250630060959/https://teluguprabha.net/telangana-district-news/pjr-fly-over-availbale-for-hyderabad-people/ |archivedate=30 June 2025}}</ref><ref name="నేటి నుండి అందుబాటులోకి పీజేఆర్ ఫ్లైఓవర్.. కొండాపూర్ ట్రాఫిక్ కష్టాలకు చెక్ పెట్టిన సీఎం">{{cite news |title=నేటి నుండి అందుబాటులోకి పీజేఆర్ ఫ్లైఓవర్.. కొండాపూర్ ట్రాఫిక్ కష్టాలకు చెక్ పెట్టిన సీఎం |url=https://telugu.abplive.com/telangana/hyderabad/pjr-flyover-from-kondapur-to-gachibowli-to-open-in-hyderabad-city-cm-revanth-reddy-211996 |accessdate=30 June 2025 |publisher=ABP Desham |date=28 June 2025 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20250630061447/https://telugu.abplive.com/telangana/hyderabad/pjr-flyover-from-kondapur-to-gachibowli-to-open-in-hyderabad-city-cm-revanth-reddy-211996 |archivedate=30 June 2025}}</ref> హైదరాబాద్‌లోని మొట్టమొదటి థర్డ్-లెవల్ ఫ్లైఓవర్‌కు దివంగత కాంగ్రెస్ నాయకుడు, మాజీ మంత్రి పిజెఆర్ గా ప్రసిద్ధి చెందిన [[పి.జనార్ధనరెడ్డి|పి. జనార్దన్ రెడ్డి]] పేరు పెట్టాలని ఆదేశించాడు.<ref name="Hyderabad’s first third level flyover from Kondapur to Gachibowli to be inaugurated on June 28; CM suggests it to be named after PJR">{{cite news |title=Hyderabad’s first third level flyover from Kondapur to Gachibowli to be inaugurated on June 28; CM suggests it to be named after PJR |url=https://www.thehindu.com/news/cities/Hyderabad/hyderabads-first-third-level-flyover-from-kondapur-to-gachibowli-to-be-inaugurated-on-june-28-cm-suggests-it-to-be-named-after-pjr/article69712543.ece |accessdate=30 June 2025 |publisher=The Hindu |date=19 June 2025 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20250630062356/https://www.thehindu.com/news/cities/Hyderabad/hyderabads-first-third-level-flyover-from-kondapur-to-gachibowli-to-be-inaugurated-on-june-28-cm-suggests-it-to-be-named-after-pjr/article69712543.ece |archivedate=30 June 2025}}</ref><ref name="ఆ ఫ్లైఓవర్‌కు పిజెఆర్ పేరు">{{cite news |title=ఆ ఫ్లైఓవర్‌కు పిజెఆర్ పేరు |url=https://www.dishadaily.com/specialstories/chief-minister-anumula-revanth-reddy-has-decided-to-name-the-second-phase-of-shilpa-layout-flyover-after-former-clp-leader-p-janardhan-reddy-it-will-be-inaugurated-on-the-28th-of-this-month-450309 |accessdate=30 June 2025 |publisher=Disha Daily |date=19 June 2025 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20250630062850/https://www.dishadaily.com/specialstories/chief-minister-anumula-revanth-reddy-has-decided-to-name-the-second-phase-of-shilpa-layout-flyover-after-former-clp-leader-p-janardhan-reddy-it-will-be-inaugurated-on-the-28th-of-this-month-450309 |archivedate=30 June 2025}}</ref> ==నిర్మాణం== పీజేఆర్ ఫ్లై ఓవర్‌ను వ్యూహాత్మక రహదారి అభివృద్ధి కార్యక్రమం (ఎస్‌ఆర్‌డీపీ) కింద రూ. 182.72 కోట్ల వ్యయంతో నిర్మించారు. ఇది 1.2 కి.మీ పొడవు, 24 మీటర్ల వెడల్పుతో 6 లేన్‌లతో ఉంటుంది. దీని ప్రత్యేకత ఏమిటంటే ఇది ఇప్పటికే ఉన్న రెండు ఫ్లైఓవర్లపై నిర్మించిన మూడవ-స్థాయి నిర్మాణం. క్రింద గచ్చిబౌలి జంక్షన్ ఫ్లైఓవర్ ఉంది, దాని పైన శిల్పా లేఅవుట్ ఫేజ్ 1 ఫ్లైఓవర్, ఫేజ్ 2 ఫ్లైఓవర్ నిర్మించబడింది.<ref name="ఐటీ సిగలోకి మరో ఫ్లై ఓవర్‌">{{cite news |title=ఐటీ సిగలోకి మరో ఫ్లై ఓవర్‌ |url=https://www.ntnews.com/hyderabad/telangana-cm-revanth-to-inaugurate-pjr-flyover-in-hyderabad-on-june-28-2052220 |accessdate=30 June 2025 |publisher=NT News |date=28 June 2025 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20250630061802/https://www.ntnews.com/hyderabad/telangana-cm-revanth-to-inaugurate-pjr-flyover-in-hyderabad-on-june-28-2052220 |archivedate=30 June 2025}}</ref> ==కొత్త ఫ్లైఓవర్ ప్రయోజనాలు== ఓఆర్‌ఆర్‌ నుండి కొండాపూర్‌, హఫీజ్‌ పేట్‌ మార్గాల్లో వెళ్లే వాహనాలకు ఇది చాలా అనుకూలంగా ఉంటుంది. హైటెక్‌ సిటీ, ఫైనాన్షియల్‌ డిస్ట్రిక్ట్‌కు మెరుగైన కనెక్టివిటీ లభిస్తుంది. కొండాపూర్‌ ప్రాంతం నుండి శంషాబాద్‌ ఎయిర్‌ పోర్ట్‌ , అక్కడి నుండి కొండాపూర్‌ ప్రాంతాలకు వెళ్ళేందుకు గచ్చిబౌలి వద్ద ఎలాంటి ట్రాఫిక్‌ జామ్‌ లేకుండా నేరుగా వెళ్లే వెసులుబాటు ఉంటుంది. ==ప్రారంభం== పీజేఆర్‌ (గచ్చిబౌలి శిల్పా లే అవుట్‌ ఫేజ్‌-2) ఫ్లైఓవర్‌ను 2025 జూన్ 28న తెలంగాణ ముఖ్యమంత్రి రేవంత్ రెడ్డి ప్రారంభించాడు. ఈ కార్యక్రమంలో రాష్ట్ర మంత్రులు పొన్నం ప్రభాకర్, శ్రీధర్ బాబు, శేరిలింగంపల్లి ఎమ్మెల్యే [[అరికెపూడి గాంధీ]], ఎమ్మెల్సీలు అద్దంకి దయాకర్, పట్నం మహేందర్ రెడ్డి, రాజ్యసభ ఎంపీ అనిల్ కుమార్ యాదవ్, హైదరాబాదు నగర మేయర్ [[గద్వాల విజయలక్ష్మి|గద్వాల విజయలక్ష్మీ]], డిప్యూటీ మేయర్ [[మోతె శ్రీలత రెడ్డి]], కార్పోరేటర్లు జగదీశ్వర్ గౌడ్, పూజిత గౌడ్, పి. విజయ రెడ్డి, రాగం నాగేందర్ యాదవ్, ధర్పల్లి రాజశేఖర్ రెడ్డి తదితరులు పాల్గొన్నారు.<ref name="పీజేఆర్‌ ఫ్లైఓవర్‌ ప్రారంభించిన సీఎం రేవంత్‌రెడ్డి">{{cite news |title=పీజేఆర్‌ ఫ్లైఓవర్‌ ప్రారంభించిన సీఎం రేవంత్‌రెడ్డి |url=https://www.eenadu.net/telugu-news/telangana/cm-revanth-reddy-inaugurates-pjr-flyover/1801/125115854 |accessdate=28 June 2025 |work= |publisher=Eenadu |date=28 June 2025 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20250628132440/https://www.eenadu.net/telugu-news/telangana/cm-revanth-reddy-inaugurates-pjr-flyover/1801/125115854 |archivedate=28 June 2025 |language=te}}</ref><ref name="పీజేఆర్‌ ఫ్లైఓవర్‌‌ని ప్రారంభించిన సీఎం రేవంత్‌ రెడ్డి">{{cite news |title=పీజేఆర్‌ ఫ్లైఓవర్‌‌ని ప్రారంభించిన సీఎం రేవంత్‌ రెడ్డి |url=https://www.andhrajyothy.com/2025/telangana/hyderabad/telangana-cm-revanth-reddy-inaugurates-pjr-flyover-in-gachibowli-hyderabad-vk-1420271.html |accessdate=28 June 2025 |publisher=Andhrajyothy |date=28 June 2025 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20250628132709/https://www.andhrajyothy.com/2025/telangana/hyderabad/telangana-cm-revanth-reddy-inaugurates-pjr-flyover-in-gachibowli-hyderabad-vk-1420271.html |archivedate=28 June 2025 |language=te}}</ref> ==మూలాలు== {{మూలాలజాబితా}} [[వర్గం:హైదరాబాదు రవాణా]] [[వర్గం:తెలంగాణ రహదారులు]] [[వర్గం:తెలంగాణ ప్రభుత్వ నిర్మాణాలు]] [[వర్గం:హైదరాబాదులోని ఫ్లైఓవర్లు]] [[వర్గం:2025 స్థాపితాలు]] jtjl0p0use3m51hg3ia04vr8qjakz50 4595109 4595107 2025-06-30T06:37:08Z Batthini Vinay Kumar Goud 78298 4595109 wikitext text/x-wiki {{Infobox road junction |country= భారతదేశం |road_type=ఫ్లైఓవర్ |name= పీజేఆర్ ఫ్లైఓవర్ |image= Gachibowli Junction and PJR Flyover Urban Infrastructure.jpg |image_caption= |other_names= |location= కొండాపూర్, [[హైదరాబాదు]], [[తెలంగాణ]] |coord= |roads= కొండాపూర్ - [[గచ్చిబౌలి]] |type= ఫ్లైఓవర్ |spans= |lanes= 6 |const= 2022 మార్చి 1 (ప్రారంభం) - 2025 జూన్‌ 15 (పూర్తి) |contractor= [[హైదరాబాదు మహానగర పాలక సంస్థ]] |opened= |height= |width= 1.2 కిలోమీటర్ల పొడవు |maint= |tolls= |map= }} '''పీజేఆర్ ఫ్లైఓవర్''' అనేది [[తెలంగాణ]] రాష్ట్ర [[రాజధాని]] [[హైదరాబాదు]] లోని ఔటర్ రింగ్ రోడ్ నుంచి కొండాపూర్ వరకు చేపట్టిన ఫ్లైఓవర్‌.<ref name="పిజెఆర్ ఫ్లైఓవర్‌ పై రైయ్..రైయ్">{{cite news |title=పిజెఆర్ ఫ్లైఓవర్‌ పై రైయ్..రైయ్ |url=https://www.sakshi.com/telughttps://te.wikipedia.org/w/index.php?title=%E0%B0%AA%E0%B1%80%E0%B0%9C%E0%B1%87%E0%B0%86%E0%B0%B0%E0%B1%8D_%E0%B0%AB%E0%B1%8D%E0%B0%B2%E0%B1%88%E0%B0%93%E0%B0%B5%E0%B0%B0%E0%B1%8D&action=edit#u-news/telangana/pjr-flyover-ready-good-news-kondapur-and-gachibowli-residents-2490776 |accessdate=30 June 2025 |publisher=Sakshi |date=28 June 2025 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20250630063204/https://www.sakshi.com/telugu-news/telangana/pjr-flyover-ready-good-news-kondapur-and-gachibowli-residents-2490776#google_vignette |archivedate=30 June 2025}}</ref> ఈ ఫ్లై ఓవర్‌ నిర్మాణంతో ఔటర్ రింగ్ రోడ్ నుండి కొండాపూర్, హఫీజ్‌పేట్ వైపు గమ్యస్థానాలను వేగంగా చేరుకోవచ్చు. వ్యూహాత్మక రహదారుల అభివృద్ధి ప్రాజెక్టు (ఎస్‌ఆర్‌డీపీ)లో భాగంగా చేపట్టిన పనుల్లో పూర్తయిన 23వ ఫ్లైఓవర్ ఇది.<ref name="నేటి నుంచి అందుబాటులోకి పీజేఆర్ ఫ్లైఓవర్: ప్రారంభించనున్న సీఎం రేవంత్">{{cite news |title=నేటి నుంచి అందుబాటులోకి పీజేఆర్ ఫ్లైఓవర్: ప్రారంభించనున్న సీఎం రేవంత్ |url=https://teluguprabha.net/telangana-district-news/pjr-fly-over-availbale-for-hyderabad-people/ |accessdate=30 June 2025 |publisher=Telugu Prabha |date=28 June 2025 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20250630060959/https://teluguprabha.net/telangana-district-news/pjr-fly-over-availbale-for-hyderabad-people/ |archivedate=30 June 2025}}</ref><ref name="నేటి నుండి అందుబాటులోకి పీజేఆర్ ఫ్లైఓవర్.. కొండాపూర్ ట్రాఫిక్ కష్టాలకు చెక్ పెట్టిన సీఎం">{{cite news |title=నేటి నుండి అందుబాటులోకి పీజేఆర్ ఫ్లైఓవర్.. కొండాపూర్ ట్రాఫిక్ కష్టాలకు చెక్ పెట్టిన సీఎం |url=https://telugu.abplive.com/telangana/hyderabad/pjr-flyover-from-kondapur-to-gachibowli-to-open-in-hyderabad-city-cm-revanth-reddy-211996 |accessdate=30 June 2025 |publisher=ABP Desham |date=28 June 2025 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20250630061447/https://telugu.abplive.com/telangana/hyderabad/pjr-flyover-from-kondapur-to-gachibowli-to-open-in-hyderabad-city-cm-revanth-reddy-211996 |archivedate=30 June 2025}}</ref> హైదరాబాద్‌లోని మొట్టమొదటి థర్డ్-లెవల్ ఫ్లైఓవర్‌కు దివంగత కాంగ్రెస్ నాయకుడు, మాజీ మంత్రి పిజెఆర్ గా ప్రసిద్ధి చెందిన [[పి.జనార్ధనరెడ్డి|పి. జనార్దన్ రెడ్డి]] పేరు పెట్టాలని ఆదేశించాడు.<ref name="Hyderabad’s first third level flyover from Kondapur to Gachibowli to be inaugurated on June 28; CM suggests it to be named after PJR">{{cite news |title=Hyderabad’s first third level flyover from Kondapur to Gachibowli to be inaugurated on June 28; CM suggests it to be named after PJR |url=https://www.thehindu.com/news/cities/Hyderabad/hyderabads-first-third-level-flyover-from-kondapur-to-gachibowli-to-be-inaugurated-on-june-28-cm-suggests-it-to-be-named-after-pjr/article69712543.ece |accessdate=30 June 2025 |publisher=The Hindu |date=19 June 2025 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20250630062356/https://www.thehindu.com/news/cities/Hyderabad/hyderabads-first-third-level-flyover-from-kondapur-to-gachibowli-to-be-inaugurated-on-june-28-cm-suggests-it-to-be-named-after-pjr/article69712543.ece |archivedate=30 June 2025}}</ref><ref name="ఆ ఫ్లైఓవర్‌కు పిజెఆర్ పేరు">{{cite news |title=ఆ ఫ్లైఓవర్‌కు పిజెఆర్ పేరు |url=https://www.dishadaily.com/specialstories/chief-minister-anumula-revanth-reddy-has-decided-to-name-the-second-phase-of-shilpa-layout-flyover-after-former-clp-leader-p-janardhan-reddy-it-will-be-inaugurated-on-the-28th-of-this-month-450309 |accessdate=30 June 2025 |publisher=Disha Daily |date=19 June 2025 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20250630062850/https://www.dishadaily.com/specialstories/chief-minister-anumula-revanth-reddy-has-decided-to-name-the-second-phase-of-shilpa-layout-flyover-after-former-clp-leader-p-janardhan-reddy-it-will-be-inaugurated-on-the-28th-of-this-month-450309 |archivedate=30 June 2025}}</ref> ==నిర్మాణం== పీజేఆర్ ఫ్లై ఓవర్‌ను వ్యూహాత్మక రహదారి అభివృద్ధి కార్యక్రమం (ఎస్‌ఆర్‌డీపీ) కింద రూ. 182.72 కోట్ల వ్యయంతో నిర్మించారు. ఇది 1.2 కి.మీ పొడవు, 24 మీటర్ల వెడల్పుతో 6 లేన్‌లతో ఉంటుంది. దీని ప్రత్యేకత ఏమిటంటే ఇది ఇప్పటికే ఉన్న రెండు ఫ్లైఓవర్లపై నిర్మించిన మూడవ-స్థాయి నిర్మాణం. క్రింద గచ్చిబౌలి జంక్షన్ ఫ్లైఓవర్ ఉంది, దాని పైన శిల్పా లేఅవుట్ ఫేజ్ 1 ఫ్లైఓవర్, ఫేజ్ 2 ఫ్లైఓవర్ నిర్మించబడింది.<ref name="ఐటీ సిగలోకి మరో ఫ్లై ఓవర్‌">{{cite news |title=ఐటీ సిగలోకి మరో ఫ్లై ఓవర్‌ |url=https://www.ntnews.com/hyderabad/telangana-cm-revanth-to-inaugurate-pjr-flyover-in-hyderabad-on-june-28-2052220 |accessdate=30 June 2025 |publisher=NT News |date=28 June 2025 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20250630061802/https://www.ntnews.com/hyderabad/telangana-cm-revanth-to-inaugurate-pjr-flyover-in-hyderabad-on-june-28-2052220 |archivedate=30 June 2025}}</ref> ==కొత్త ఫ్లైఓవర్ ప్రయోజనాలు== ఓఆర్‌ఆర్‌ నుండి కొండాపూర్‌, హఫీజ్‌ పేట్‌ మార్గాల్లో వెళ్లే వాహనాలకు ఇది చాలా అనుకూలంగా ఉంటుంది. హైటెక్‌ సిటీ, ఫైనాన్షియల్‌ డిస్ట్రిక్ట్‌కు మెరుగైన కనెక్టివిటీ లభిస్తుంది. కొండాపూర్‌ ప్రాంతం నుండి శంషాబాద్‌ ఎయిర్‌ పోర్ట్‌ , అక్కడి నుండి కొండాపూర్‌ ప్రాంతాలకు వెళ్ళేందుకు గచ్చిబౌలి వద్ద ఎలాంటి ట్రాఫిక్‌ జామ్‌ లేకుండా నేరుగా వెళ్లే వెసులుబాటు ఉంటుంది. ==ప్రారంభం== పీజేఆర్‌ (గచ్చిబౌలి శిల్పా లే అవుట్‌ ఫేజ్‌-2) ఫ్లైఓవర్‌ను 2025 జూన్ 28న తెలంగాణ ముఖ్యమంత్రి రేవంత్ రెడ్డి ప్రారంభించాడు. ఈ కార్యక్రమంలో రాష్ట్ర మంత్రులు పొన్నం ప్రభాకర్, శ్రీధర్ బాబు, శేరిలింగంపల్లి ఎమ్మెల్యే [[అరికెపూడి గాంధీ]], ఎమ్మెల్సీలు అద్దంకి దయాకర్, పట్నం మహేందర్ రెడ్డి, రాజ్యసభ ఎంపీ అనిల్ కుమార్ యాదవ్, హైదరాబాదు నగర మేయర్ [[గద్వాల విజయలక్ష్మి|గద్వాల విజయలక్ష్మీ]], డిప్యూటీ మేయర్ [[మోతె శ్రీలత రెడ్డి]], కార్పోరేటర్లు జగదీశ్వర్ గౌడ్, పూజిత గౌడ్, పి. విజయ రెడ్డి, రాగం నాగేందర్ యాదవ్, ధర్పల్లి రాజశేఖర్ రెడ్డి తదితరులు పాల్గొన్నారు.<ref name="పీజేఆర్‌ ఫ్లైఓవర్‌ ప్రారంభించిన సీఎం రేవంత్‌రెడ్డి">{{cite news |title=పీజేఆర్‌ ఫ్లైఓవర్‌ ప్రారంభించిన సీఎం రేవంత్‌రెడ్డి |url=https://www.eenadu.net/telugu-news/telangana/cm-revanth-reddy-inaugurates-pjr-flyover/1801/125115854 |accessdate=28 June 2025 |work= |publisher=Eenadu |date=28 June 2025 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20250628132440/https://www.eenadu.net/telugu-news/telangana/cm-revanth-reddy-inaugurates-pjr-flyover/1801/125115854 |archivedate=28 June 2025 |language=te}}</ref><ref name="పీజేఆర్‌ ఫ్లైఓవర్‌‌ని ప్రారంభించిన సీఎం రేవంత్‌ రెడ్డి">{{cite news |title=పీజేఆర్‌ ఫ్లైఓవర్‌‌ని ప్రారంభించిన సీఎం రేవంత్‌ రెడ్డి |url=https://www.andhrajyothy.com/2025/telangana/hyderabad/telangana-cm-revanth-reddy-inaugurates-pjr-flyover-in-gachibowli-hyderabad-vk-1420271.html |accessdate=28 June 2025 |publisher=Andhrajyothy |date=28 June 2025 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20250628132709/https://www.andhrajyothy.com/2025/telangana/hyderabad/telangana-cm-revanth-reddy-inaugurates-pjr-flyover-in-gachibowli-hyderabad-vk-1420271.html |archivedate=28 June 2025 |language=te}}</ref> ==మూలాలు== {{మూలాలజాబితా}} [[వర్గం:హైదరాబాదు రవాణా]] [[వర్గం:తెలంగాణ రహదారులు]] [[వర్గం:తెలంగాణ ప్రభుత్వ నిర్మాణాలు]] [[వర్గం:హైదరాబాదులోని ఫ్లైఓవర్లు]] [[వర్గం:2025 స్థాపితాలు]] biw0v24hlg0qdy1yea44mid5bnhgz2w 4595111 4595109 2025-06-30T06:39:29Z Batthini Vinay Kumar Goud 78298 4595111 wikitext text/x-wiki {{Infobox road junction |country= భారతదేశం |road_type=ఫ్లైఓవర్ |name= పీజేఆర్ ఫ్లైఓవర్ |image= Gachibowli Junction and PJR Flyover Urban Infrastructure.jpg |image_caption= |other_names= |location= కొండాపూర్, [[హైదరాబాదు]], [[తెలంగాణ]] |coord= |roads= కొండాపూర్ - [[గచ్చిబౌలి]] |type= ఫ్లైఓవర్ |spans= |lanes= 6 |const= 2022 మార్చి 1 (ప్రారంభం) - 2025 జూన్‌ 15 (పూర్తి) |contractor= [[హైదరాబాదు మహానగర పాలక సంస్థ]] |opened= |height= |width= 1.2 కిలోమీటర్ల పొడవు |maint= |tolls= |map= }} '''పీజేఆర్ ఫ్లైఓవర్''' అనేది [[తెలంగాణ]] రాష్ట్ర [[రాజధాని]] [[హైదరాబాదు]] లోని ఔటర్ రింగ్ రోడ్ నుంచి కొండాపూర్ వరకు చేపట్టిన ఫ్లైఓవర్‌.<ref name="పిజెఆర్ ఫ్లైఓవర్‌ పై రైయ్..రైయ్">{{cite news |title=పిజెఆర్ ఫ్లైఓవర్‌ పై రైయ్..రైయ్ |url=https://www.sakshi.com/telughttps://te.wikipedia.org/w/index.php?title=%E0%B0%AA%E0%B1%80%E0%B0%9C%E0%B1%87%E0%B0%86%E0%B0%B0%E0%B1%8D_%E0%B0%AB%E0%B1%8D%E0%B0%B2%E0%B1%88%E0%B0%93%E0%B0%B5%E0%B0%B0%E0%B1%8D&action=edit#u-news/telangana/pjr-flyover-ready-good-news-kondapur-and-gachibowli-residents-2490776 |accessdate=30 June 2025 |publisher=Sakshi |date=28 June 2025 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20250630063204/https://www.sakshi.com/telugu-news/telangana/pjr-flyover-ready-good-news-kondapur-and-gachibowli-residents-2490776#google_vignette |archivedate=30 June 2025}}</ref> ఈ ఫ్లై ఓవర్‌ నిర్మాణంతో ఔటర్ రింగ్ రోడ్ నుండి కొండాపూర్, హఫీజ్‌పేట్ వైపు గమ్యస్థానాలను వేగంగా చేరుకోవచ్చు. వ్యూహాత్మక రహదారుల అభివృద్ధి ప్రాజెక్టు (ఎస్‌ఆర్‌డీపీ)లో భాగంగా చేపట్టిన పనుల్లో పూర్తయిన 23వ ఫ్లైఓవర్ ఇది.<ref name="నేటి నుంచి అందుబాటులోకి పీజేఆర్ ఫ్లైఓవర్: ప్రారంభించనున్న సీఎం రేవంత్">{{cite news |title=నేటి నుంచి అందుబాటులోకి పీజేఆర్ ఫ్లైఓవర్: ప్రారంభించనున్న సీఎం రేవంత్ |url=https://teluguprabha.net/telangana-district-news/pjr-fly-over-availbale-for-hyderabad-people/ |accessdate=30 June 2025 |publisher=Telugu Prabha |date=28 June 2025 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20250630060959/https://teluguprabha.net/telangana-district-news/pjr-fly-over-availbale-for-hyderabad-people/ |archivedate=30 June 2025}}</ref><ref name="నేటి నుండి అందుబాటులోకి పీజేఆర్ ఫ్లైఓవర్.. కొండాపూర్ ట్రాఫిక్ కష్టాలకు చెక్ పెట్టిన సీఎం">{{cite news |title=నేటి నుండి అందుబాటులోకి పీజేఆర్ ఫ్లైఓవర్.. కొండాపూర్ ట్రాఫిక్ కష్టాలకు చెక్ పెట్టిన సీఎం |url=https://telugu.abplive.com/telangana/hyderabad/pjr-flyover-from-kondapur-to-gachibowli-to-open-in-hyderabad-city-cm-revanth-reddy-211996 |accessdate=30 June 2025 |publisher=ABP Desham |date=28 June 2025 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20250630061447/https://telugu.abplive.com/telangana/hyderabad/pjr-flyover-from-kondapur-to-gachibowli-to-open-in-hyderabad-city-cm-revanth-reddy-211996 |archivedate=30 June 2025}}</ref> [[File:PJR Flyover 1.jpg|thumb|right|పీజేఆర్ ఫ్లైఓవర్‌ను ప్రారంభించిన తెలంగాణ ముఖ్యమంత్రి [[రేవంత్ రెడ్డి]]]] హైదరాబాద్‌లోని మొట్టమొదటి థర్డ్-లెవల్ ఫ్లైఓవర్‌కు దివంగత కాంగ్రెస్ నాయకుడు, మాజీ మంత్రి పిజెఆర్ గా ప్రసిద్ధి చెందిన [[పి.జనార్ధనరెడ్డి|పి. జనార్దన్ రెడ్డి]] పేరు పెట్టాలని ఆదేశించాడు.<ref name="Hyderabad’s first third level flyover from Kondapur to Gachibowli to be inaugurated on June 28; CM suggests it to be named after PJR">{{cite news |title=Hyderabad’s first third level flyover from Kondapur to Gachibowli to be inaugurated on June 28; CM suggests it to be named after PJR |url=https://www.thehindu.com/news/cities/Hyderabad/hyderabads-first-third-level-flyover-from-kondapur-to-gachibowli-to-be-inaugurated-on-june-28-cm-suggests-it-to-be-named-after-pjr/article69712543.ece |accessdate=30 June 2025 |publisher=The Hindu |date=19 June 2025 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20250630062356/https://www.thehindu.com/news/cities/Hyderabad/hyderabads-first-third-level-flyover-from-kondapur-to-gachibowli-to-be-inaugurated-on-june-28-cm-suggests-it-to-be-named-after-pjr/article69712543.ece |archivedate=30 June 2025}}</ref><ref name="ఆ ఫ్లైఓవర్‌కు పిజెఆర్ పేరు">{{cite news |title=ఆ ఫ్లైఓవర్‌కు పిజెఆర్ పేరు |url=https://www.dishadaily.com/specialstories/chief-minister-anumula-revanth-reddy-has-decided-to-name-the-second-phase-of-shilpa-layout-flyover-after-former-clp-leader-p-janardhan-reddy-it-will-be-inaugurated-on-the-28th-of-this-month-450309 |accessdate=30 June 2025 |publisher=Disha Daily |date=19 June 2025 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20250630062850/https://www.dishadaily.com/specialstories/chief-minister-anumula-revanth-reddy-has-decided-to-name-the-second-phase-of-shilpa-layout-flyover-after-former-clp-leader-p-janardhan-reddy-it-will-be-inaugurated-on-the-28th-of-this-month-450309 |archivedate=30 June 2025}}</ref> ==నిర్మాణం== పీజేఆర్ ఫ్లై ఓవర్‌ను వ్యూహాత్మక రహదారి అభివృద్ధి కార్యక్రమం (ఎస్‌ఆర్‌డీపీ) కింద రూ. 182.72 కోట్ల వ్యయంతో నిర్మించారు. ఇది 1.2 కి.మీ పొడవు, 24 మీటర్ల వెడల్పుతో 6 లేన్‌లతో ఉంటుంది. దీని ప్రత్యేకత ఏమిటంటే ఇది ఇప్పటికే ఉన్న రెండు ఫ్లైఓవర్లపై నిర్మించిన మూడవ-స్థాయి నిర్మాణం. క్రింద గచ్చిబౌలి జంక్షన్ ఫ్లైఓవర్ ఉంది, దాని పైన శిల్పా లేఅవుట్ ఫేజ్ 1 ఫ్లైఓవర్, ఫేజ్ 2 ఫ్లైఓవర్ నిర్మించబడింది.<ref name="ఐటీ సిగలోకి మరో ఫ్లై ఓవర్‌">{{cite news |title=ఐటీ సిగలోకి మరో ఫ్లై ఓవర్‌ |url=https://www.ntnews.com/hyderabad/telangana-cm-revanth-to-inaugurate-pjr-flyover-in-hyderabad-on-june-28-2052220 |accessdate=30 June 2025 |publisher=NT News |date=28 June 2025 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20250630061802/https://www.ntnews.com/hyderabad/telangana-cm-revanth-to-inaugurate-pjr-flyover-in-hyderabad-on-june-28-2052220 |archivedate=30 June 2025}}</ref> ==కొత్త ఫ్లైఓవర్ ప్రయోజనాలు== ఓఆర్‌ఆర్‌ నుండి కొండాపూర్‌, హఫీజ్‌ పేట్‌ మార్గాల్లో వెళ్లే వాహనాలకు ఇది చాలా అనుకూలంగా ఉంటుంది. హైటెక్‌ సిటీ, ఫైనాన్షియల్‌ డిస్ట్రిక్ట్‌కు మెరుగైన కనెక్టివిటీ లభిస్తుంది. కొండాపూర్‌ ప్రాంతం నుండి శంషాబాద్‌ ఎయిర్‌ పోర్ట్‌ , అక్కడి నుండి కొండాపూర్‌ ప్రాంతాలకు వెళ్ళేందుకు గచ్చిబౌలి వద్ద ఎలాంటి ట్రాఫిక్‌ జామ్‌ లేకుండా నేరుగా వెళ్లే వెసులుబాటు ఉంటుంది. ==ప్రారంభం== పీజేఆర్‌ (గచ్చిబౌలి శిల్పా లే అవుట్‌ ఫేజ్‌-2) ఫ్లైఓవర్‌ను 2025 జూన్ 28న తెలంగాణ ముఖ్యమంత్రి రేవంత్ రెడ్డి ప్రారంభించాడు. ఈ కార్యక్రమంలో రాష్ట్ర మంత్రులు పొన్నం ప్రభాకర్, శ్రీధర్ బాబు, శేరిలింగంపల్లి ఎమ్మెల్యే [[అరికెపూడి గాంధీ]], ఎమ్మెల్సీలు అద్దంకి దయాకర్, పట్నం మహేందర్ రెడ్డి, రాజ్యసభ ఎంపీ అనిల్ కుమార్ యాదవ్, హైదరాబాదు నగర మేయర్ [[గద్వాల విజయలక్ష్మి|గద్వాల విజయలక్ష్మీ]], డిప్యూటీ మేయర్ [[మోతె శ్రీలత రెడ్డి]], కార్పోరేటర్లు జగదీశ్వర్ గౌడ్, పూజిత గౌడ్, పి. విజయ రెడ్డి, రాగం నాగేందర్ యాదవ్, ధర్పల్లి రాజశేఖర్ రెడ్డి తదితరులు పాల్గొన్నారు.<ref name="పీజేఆర్‌ ఫ్లైఓవర్‌ ప్రారంభించిన సీఎం రేవంత్‌రెడ్డి">{{cite news |title=పీజేఆర్‌ ఫ్లైఓవర్‌ ప్రారంభించిన సీఎం రేవంత్‌రెడ్డి |url=https://www.eenadu.net/telugu-news/telangana/cm-revanth-reddy-inaugurates-pjr-flyover/1801/125115854 |accessdate=28 June 2025 |work= |publisher=Eenadu |date=28 June 2025 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20250628132440/https://www.eenadu.net/telugu-news/telangana/cm-revanth-reddy-inaugurates-pjr-flyover/1801/125115854 |archivedate=28 June 2025 |language=te}}</ref><ref name="పీజేఆర్‌ ఫ్లైఓవర్‌‌ని ప్రారంభించిన సీఎం రేవంత్‌ రెడ్డి">{{cite news |title=పీజేఆర్‌ ఫ్లైఓవర్‌‌ని ప్రారంభించిన సీఎం రేవంత్‌ రెడ్డి |url=https://www.andhrajyothy.com/2025/telangana/hyderabad/telangana-cm-revanth-reddy-inaugurates-pjr-flyover-in-gachibowli-hyderabad-vk-1420271.html |accessdate=28 June 2025 |publisher=Andhrajyothy |date=28 June 2025 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20250628132709/https://www.andhrajyothy.com/2025/telangana/hyderabad/telangana-cm-revanth-reddy-inaugurates-pjr-flyover-in-gachibowli-hyderabad-vk-1420271.html |archivedate=28 June 2025 |language=te}}</ref> ==మూలాలు== {{మూలాలజాబితా}} [[వర్గం:హైదరాబాదు రవాణా]] [[వర్గం:తెలంగాణ రహదారులు]] [[వర్గం:తెలంగాణ ప్రభుత్వ నిర్మాణాలు]] [[వర్గం:హైదరాబాదులోని ఫ్లైఓవర్లు]] [[వర్గం:2025 స్థాపితాలు]] bhwnrqopxli4yd7x0t4p0s5ujpxvhxg 4595113 4595111 2025-06-30T06:41:02Z Batthini Vinay Kumar Goud 78298 /* ప్రారంభం */ 4595113 wikitext text/x-wiki {{Infobox road junction |country= భారతదేశం |road_type=ఫ్లైఓవర్ |name= పీజేఆర్ ఫ్లైఓవర్ |image= Gachibowli Junction and PJR Flyover Urban Infrastructure.jpg |image_caption= |other_names= |location= కొండాపూర్, [[హైదరాబాదు]], [[తెలంగాణ]] |coord= |roads= కొండాపూర్ - [[గచ్చిబౌలి]] |type= ఫ్లైఓవర్ |spans= |lanes= 6 |const= 2022 మార్చి 1 (ప్రారంభం) - 2025 జూన్‌ 15 (పూర్తి) |contractor= [[హైదరాబాదు మహానగర పాలక సంస్థ]] |opened= |height= |width= 1.2 కిలోమీటర్ల పొడవు |maint= |tolls= |map= }} '''పీజేఆర్ ఫ్లైఓవర్''' అనేది [[తెలంగాణ]] రాష్ట్ర [[రాజధాని]] [[హైదరాబాదు]] లోని ఔటర్ రింగ్ రోడ్ నుంచి కొండాపూర్ వరకు చేపట్టిన ఫ్లైఓవర్‌.<ref name="పిజెఆర్ ఫ్లైఓవర్‌ పై రైయ్..రైయ్">{{cite news |title=పిజెఆర్ ఫ్లైఓవర్‌ పై రైయ్..రైయ్ |url=https://www.sakshi.com/telughttps://te.wikipedia.org/w/index.php?title=%E0%B0%AA%E0%B1%80%E0%B0%9C%E0%B1%87%E0%B0%86%E0%B0%B0%E0%B1%8D_%E0%B0%AB%E0%B1%8D%E0%B0%B2%E0%B1%88%E0%B0%93%E0%B0%B5%E0%B0%B0%E0%B1%8D&action=edit#u-news/telangana/pjr-flyover-ready-good-news-kondapur-and-gachibowli-residents-2490776 |accessdate=30 June 2025 |publisher=Sakshi |date=28 June 2025 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20250630063204/https://www.sakshi.com/telugu-news/telangana/pjr-flyover-ready-good-news-kondapur-and-gachibowli-residents-2490776#google_vignette |archivedate=30 June 2025}}</ref> ఈ ఫ్లై ఓవర్‌ నిర్మాణంతో ఔటర్ రింగ్ రోడ్ నుండి కొండాపూర్, హఫీజ్‌పేట్ వైపు గమ్యస్థానాలను వేగంగా చేరుకోవచ్చు. వ్యూహాత్మక రహదారుల అభివృద్ధి ప్రాజెక్టు (ఎస్‌ఆర్‌డీపీ)లో భాగంగా చేపట్టిన పనుల్లో పూర్తయిన 23వ ఫ్లైఓవర్ ఇది.<ref name="నేటి నుంచి అందుబాటులోకి పీజేఆర్ ఫ్లైఓవర్: ప్రారంభించనున్న సీఎం రేవంత్">{{cite news |title=నేటి నుంచి అందుబాటులోకి పీజేఆర్ ఫ్లైఓవర్: ప్రారంభించనున్న సీఎం రేవంత్ |url=https://teluguprabha.net/telangana-district-news/pjr-fly-over-availbale-for-hyderabad-people/ |accessdate=30 June 2025 |publisher=Telugu Prabha |date=28 June 2025 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20250630060959/https://teluguprabha.net/telangana-district-news/pjr-fly-over-availbale-for-hyderabad-people/ |archivedate=30 June 2025}}</ref><ref name="నేటి నుండి అందుబాటులోకి పీజేఆర్ ఫ్లైఓవర్.. కొండాపూర్ ట్రాఫిక్ కష్టాలకు చెక్ పెట్టిన సీఎం">{{cite news |title=నేటి నుండి అందుబాటులోకి పీజేఆర్ ఫ్లైఓవర్.. కొండాపూర్ ట్రాఫిక్ కష్టాలకు చెక్ పెట్టిన సీఎం |url=https://telugu.abplive.com/telangana/hyderabad/pjr-flyover-from-kondapur-to-gachibowli-to-open-in-hyderabad-city-cm-revanth-reddy-211996 |accessdate=30 June 2025 |publisher=ABP Desham |date=28 June 2025 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20250630061447/https://telugu.abplive.com/telangana/hyderabad/pjr-flyover-from-kondapur-to-gachibowli-to-open-in-hyderabad-city-cm-revanth-reddy-211996 |archivedate=30 June 2025}}</ref> [[File:PJR Flyover 1.jpg|thumb|right|పీజేఆర్ ఫ్లైఓవర్‌ను ప్రారంభించిన తెలంగాణ ముఖ్యమంత్రి [[రేవంత్ రెడ్డి]]]] హైదరాబాద్‌లోని మొట్టమొదటి థర్డ్-లెవల్ ఫ్లైఓవర్‌కు దివంగత కాంగ్రెస్ నాయకుడు, మాజీ మంత్రి పిజెఆర్ గా ప్రసిద్ధి చెందిన [[పి.జనార్ధనరెడ్డి|పి. జనార్దన్ రెడ్డి]] పేరు పెట్టాలని ఆదేశించాడు.<ref name="Hyderabad’s first third level flyover from Kondapur to Gachibowli to be inaugurated on June 28; CM suggests it to be named after PJR">{{cite news |title=Hyderabad’s first third level flyover from Kondapur to Gachibowli to be inaugurated on June 28; CM suggests it to be named after PJR |url=https://www.thehindu.com/news/cities/Hyderabad/hyderabads-first-third-level-flyover-from-kondapur-to-gachibowli-to-be-inaugurated-on-june-28-cm-suggests-it-to-be-named-after-pjr/article69712543.ece |accessdate=30 June 2025 |publisher=The Hindu |date=19 June 2025 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20250630062356/https://www.thehindu.com/news/cities/Hyderabad/hyderabads-first-third-level-flyover-from-kondapur-to-gachibowli-to-be-inaugurated-on-june-28-cm-suggests-it-to-be-named-after-pjr/article69712543.ece |archivedate=30 June 2025}}</ref><ref name="ఆ ఫ్లైఓవర్‌కు పిజెఆర్ పేరు">{{cite news |title=ఆ ఫ్లైఓవర్‌కు పిజెఆర్ పేరు |url=https://www.dishadaily.com/specialstories/chief-minister-anumula-revanth-reddy-has-decided-to-name-the-second-phase-of-shilpa-layout-flyover-after-former-clp-leader-p-janardhan-reddy-it-will-be-inaugurated-on-the-28th-of-this-month-450309 |accessdate=30 June 2025 |publisher=Disha Daily |date=19 June 2025 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20250630062850/https://www.dishadaily.com/specialstories/chief-minister-anumula-revanth-reddy-has-decided-to-name-the-second-phase-of-shilpa-layout-flyover-after-former-clp-leader-p-janardhan-reddy-it-will-be-inaugurated-on-the-28th-of-this-month-450309 |archivedate=30 June 2025}}</ref> ==నిర్మాణం== పీజేఆర్ ఫ్లై ఓవర్‌ను వ్యూహాత్మక రహదారి అభివృద్ధి కార్యక్రమం (ఎస్‌ఆర్‌డీపీ) కింద రూ. 182.72 కోట్ల వ్యయంతో నిర్మించారు. ఇది 1.2 కి.మీ పొడవు, 24 మీటర్ల వెడల్పుతో 6 లేన్‌లతో ఉంటుంది. దీని ప్రత్యేకత ఏమిటంటే ఇది ఇప్పటికే ఉన్న రెండు ఫ్లైఓవర్లపై నిర్మించిన మూడవ-స్థాయి నిర్మాణం. క్రింద గచ్చిబౌలి జంక్షన్ ఫ్లైఓవర్ ఉంది, దాని పైన శిల్పా లేఅవుట్ ఫేజ్ 1 ఫ్లైఓవర్, ఫేజ్ 2 ఫ్లైఓవర్ నిర్మించబడింది.<ref name="ఐటీ సిగలోకి మరో ఫ్లై ఓవర్‌">{{cite news |title=ఐటీ సిగలోకి మరో ఫ్లై ఓవర్‌ |url=https://www.ntnews.com/hyderabad/telangana-cm-revanth-to-inaugurate-pjr-flyover-in-hyderabad-on-june-28-2052220 |accessdate=30 June 2025 |publisher=NT News |date=28 June 2025 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20250630061802/https://www.ntnews.com/hyderabad/telangana-cm-revanth-to-inaugurate-pjr-flyover-in-hyderabad-on-june-28-2052220 |archivedate=30 June 2025}}</ref> ==కొత్త ఫ్లైఓవర్ ప్రయోజనాలు== ఓఆర్‌ఆర్‌ నుండి కొండాపూర్‌, హఫీజ్‌ పేట్‌ మార్గాల్లో వెళ్లే వాహనాలకు ఇది చాలా అనుకూలంగా ఉంటుంది. హైటెక్‌ సిటీ, ఫైనాన్షియల్‌ డిస్ట్రిక్ట్‌కు మెరుగైన కనెక్టివిటీ లభిస్తుంది. కొండాపూర్‌ ప్రాంతం నుండి శంషాబాద్‌ ఎయిర్‌ పోర్ట్‌ , అక్కడి నుండి కొండాపూర్‌ ప్రాంతాలకు వెళ్ళేందుకు గచ్చిబౌలి వద్ద ఎలాంటి ట్రాఫిక్‌ జామ్‌ లేకుండా నేరుగా వెళ్లే వెసులుబాటు ఉంటుంది. ==ప్రారంభం== పీజేఆర్‌ (గచ్చిబౌలి శిల్పా లే అవుట్‌ ఫేజ్‌-2) ఫ్లైఓవర్‌ను 2025 జూన్ 28న తెలంగాణ ముఖ్యమంత్రి రేవంత్ రెడ్డి ప్రారంభించాడు. ఈ కార్యక్రమంలో రాష్ట్ర మంత్రులు పొన్నం ప్రభాకర్, శ్రీధర్ బాబు, శేరిలింగంపల్లి ఎమ్మెల్యే [[అరికెపూడి గాంధీ]], ఎమ్మెల్సీలు [[అద్దంకి దయాకర్]], [[పట్నం మహేందర్ రెడ్డి]], రాజ్యసభ ఎంపీ [[అనిల్ కుమార్ యాదవ్]], హైదరాబాదు నగర మేయర్ [[గద్వాల విజయలక్ష్మి|గద్వాల విజయలక్ష్మీ]], డిప్యూటీ మేయర్ [[మోతె శ్రీలత రెడ్డి]], కార్పోరేటర్లు [[వి. జగదీశ్వర్ గౌడ్]], పూజిత గౌడ్, [[పి. విజయా రెడ్డి]], రాగం నాగేందర్ యాదవ్, ధర్పల్లి రాజశేఖర్ రెడ్డి తదితరులు పాల్గొన్నారు.<ref name="పీజేఆర్‌ ఫ్లైఓవర్‌ ప్రారంభించిన సీఎం రేవంత్‌రెడ్డి">{{cite news |title=పీజేఆర్‌ ఫ్లైఓవర్‌ ప్రారంభించిన సీఎం రేవంత్‌రెడ్డి |url=https://www.eenadu.net/telugu-news/telangana/cm-revanth-reddy-inaugurates-pjr-flyover/1801/125115854 |accessdate=28 June 2025 |work= |publisher=Eenadu |date=28 June 2025 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20250628132440/https://www.eenadu.net/telugu-news/telangana/cm-revanth-reddy-inaugurates-pjr-flyover/1801/125115854 |archivedate=28 June 2025 |language=te}}</ref><ref name="పీజేఆర్‌ ఫ్లైఓవర్‌‌ని ప్రారంభించిన సీఎం రేవంత్‌ రెడ్డి">{{cite news |title=పీజేఆర్‌ ఫ్లైఓవర్‌‌ని ప్రారంభించిన సీఎం రేవంత్‌ రెడ్డి |url=https://www.andhrajyothy.com/2025/telangana/hyderabad/telangana-cm-revanth-reddy-inaugurates-pjr-flyover-in-gachibowli-hyderabad-vk-1420271.html |accessdate=28 June 2025 |publisher=Andhrajyothy |date=28 June 2025 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20250628132709/https://www.andhrajyothy.com/2025/telangana/hyderabad/telangana-cm-revanth-reddy-inaugurates-pjr-flyover-in-gachibowli-hyderabad-vk-1420271.html |archivedate=28 June 2025 |language=te}}</ref> ==మూలాలు== {{మూలాలజాబితా}} [[వర్గం:హైదరాబాదు రవాణా]] [[వర్గం:తెలంగాణ రహదారులు]] [[వర్గం:తెలంగాణ ప్రభుత్వ నిర్మాణాలు]] [[వర్గం:హైదరాబాదులోని ఫ్లైఓవర్లు]] [[వర్గం:2025 స్థాపితాలు]] bj2uhd9m6bsehgbcks3gxh4oruj9kn4 4595114 4595113 2025-06-30T06:42:18Z Batthini Vinay Kumar Goud 78298 4595114 wikitext text/x-wiki {{Infobox road junction |country= భారతదేశం |road_type=ఫ్లైఓవర్ |name= పీజేఆర్ ఫ్లైఓవర్ |image= Gachibowli Junction and PJR Flyover Urban Infrastructure.jpg |image_caption= |other_names= |location= [[కొండాపూర్ (శేరిలింగంపల్లి)|కొండాపూర్]], [[హైదరాబాదు]], [[తెలంగాణ]] |coord= |roads= కొండాపూర్ - [[గచ్చిబౌలి]] |type= ఫ్లైఓవర్ |spans= |lanes= 6 |const= 2022 మార్చి 1 (ప్రారంభం) - 2025 జూన్‌ 15 (పూర్తి) |contractor= [[హైదరాబాదు మహానగర పాలక సంస్థ]] |opened= |height= |width= 1.2 కిలోమీటర్ల పొడవు |maint= |tolls= |map= }} '''పీజేఆర్ ఫ్లైఓవర్''' అనేది [[తెలంగాణ]] రాష్ట్ర [[రాజధాని]] [[హైదరాబాదు]] లోని ఔటర్ రింగ్ రోడ్ నుంచి కొండాపూర్ వరకు చేపట్టిన ఫ్లైఓవర్‌.<ref name="పిజెఆర్ ఫ్లైఓవర్‌ పై రైయ్..రైయ్">{{cite news |title=పిజెఆర్ ఫ్లైఓవర్‌ పై రైయ్..రైయ్ |url=https://www.sakshi.com/telughttps://te.wikipedia.org/w/index.php?title=%E0%B0%AA%E0%B1%80%E0%B0%9C%E0%B1%87%E0%B0%86%E0%B0%B0%E0%B1%8D_%E0%B0%AB%E0%B1%8D%E0%B0%B2%E0%B1%88%E0%B0%93%E0%B0%B5%E0%B0%B0%E0%B1%8D&action=edit#u-news/telangana/pjr-flyover-ready-good-news-kondapur-and-gachibowli-residents-2490776 |accessdate=30 June 2025 |publisher=Sakshi |date=28 June 2025 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20250630063204/https://www.sakshi.com/telugu-news/telangana/pjr-flyover-ready-good-news-kondapur-and-gachibowli-residents-2490776#google_vignette |archivedate=30 June 2025}}</ref> ఈ ఫ్లై ఓవర్‌ నిర్మాణంతో ఔటర్ రింగ్ రోడ్ నుండి కొండాపూర్, హఫీజ్‌పేట్ వైపు గమ్యస్థానాలను వేగంగా చేరుకోవచ్చు. వ్యూహాత్మక రహదారుల అభివృద్ధి ప్రాజెక్టు (ఎస్‌ఆర్‌డీపీ)లో భాగంగా చేపట్టిన పనుల్లో పూర్తయిన 23వ ఫ్లైఓవర్ ఇది.<ref name="నేటి నుంచి అందుబాటులోకి పీజేఆర్ ఫ్లైఓవర్: ప్రారంభించనున్న సీఎం రేవంత్">{{cite news |title=నేటి నుంచి అందుబాటులోకి పీజేఆర్ ఫ్లైఓవర్: ప్రారంభించనున్న సీఎం రేవంత్ |url=https://teluguprabha.net/telangana-district-news/pjr-fly-over-availbale-for-hyderabad-people/ |accessdate=30 June 2025 |publisher=Telugu Prabha |date=28 June 2025 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20250630060959/https://teluguprabha.net/telangana-district-news/pjr-fly-over-availbale-for-hyderabad-people/ |archivedate=30 June 2025}}</ref><ref name="నేటి నుండి అందుబాటులోకి పీజేఆర్ ఫ్లైఓవర్.. కొండాపూర్ ట్రాఫిక్ కష్టాలకు చెక్ పెట్టిన సీఎం">{{cite news |title=నేటి నుండి అందుబాటులోకి పీజేఆర్ ఫ్లైఓవర్.. కొండాపూర్ ట్రాఫిక్ కష్టాలకు చెక్ పెట్టిన సీఎం |url=https://telugu.abplive.com/telangana/hyderabad/pjr-flyover-from-kondapur-to-gachibowli-to-open-in-hyderabad-city-cm-revanth-reddy-211996 |accessdate=30 June 2025 |publisher=ABP Desham |date=28 June 2025 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20250630061447/https://telugu.abplive.com/telangana/hyderabad/pjr-flyover-from-kondapur-to-gachibowli-to-open-in-hyderabad-city-cm-revanth-reddy-211996 |archivedate=30 June 2025}}</ref> [[File:PJR Flyover 1.jpg|thumb|right|పీజేఆర్ ఫ్లైఓవర్‌ను ప్రారంభించిన తెలంగాణ ముఖ్యమంత్రి [[రేవంత్ రెడ్డి]]]] హైదరాబాద్‌లోని మొట్టమొదటి థర్డ్-లెవల్ ఫ్లైఓవర్‌కు దివంగత కాంగ్రెస్ నాయకుడు, మాజీ మంత్రి పిజెఆర్ గా ప్రసిద్ధి చెందిన [[పి.జనార్ధనరెడ్డి|పి. జనార్దన్ రెడ్డి]] పేరు పెట్టాలని ఆదేశించాడు.<ref name="Hyderabad’s first third level flyover from Kondapur to Gachibowli to be inaugurated on June 28; CM suggests it to be named after PJR">{{cite news |title=Hyderabad’s first third level flyover from Kondapur to Gachibowli to be inaugurated on June 28; CM suggests it to be named after PJR |url=https://www.thehindu.com/news/cities/Hyderabad/hyderabads-first-third-level-flyover-from-kondapur-to-gachibowli-to-be-inaugurated-on-june-28-cm-suggests-it-to-be-named-after-pjr/article69712543.ece |accessdate=30 June 2025 |publisher=The Hindu |date=19 June 2025 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20250630062356/https://www.thehindu.com/news/cities/Hyderabad/hyderabads-first-third-level-flyover-from-kondapur-to-gachibowli-to-be-inaugurated-on-june-28-cm-suggests-it-to-be-named-after-pjr/article69712543.ece |archivedate=30 June 2025}}</ref><ref name="ఆ ఫ్లైఓవర్‌కు పిజెఆర్ పేరు">{{cite news |title=ఆ ఫ్లైఓవర్‌కు పిజెఆర్ పేరు |url=https://www.dishadaily.com/specialstories/chief-minister-anumula-revanth-reddy-has-decided-to-name-the-second-phase-of-shilpa-layout-flyover-after-former-clp-leader-p-janardhan-reddy-it-will-be-inaugurated-on-the-28th-of-this-month-450309 |accessdate=30 June 2025 |publisher=Disha Daily |date=19 June 2025 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20250630062850/https://www.dishadaily.com/specialstories/chief-minister-anumula-revanth-reddy-has-decided-to-name-the-second-phase-of-shilpa-layout-flyover-after-former-clp-leader-p-janardhan-reddy-it-will-be-inaugurated-on-the-28th-of-this-month-450309 |archivedate=30 June 2025}}</ref> ==నిర్మాణం== పీజేఆర్ ఫ్లై ఓవర్‌ను వ్యూహాత్మక రహదారి అభివృద్ధి కార్యక్రమం (ఎస్‌ఆర్‌డీపీ) కింద రూ. 182.72 కోట్ల వ్యయంతో నిర్మించారు. ఇది 1.2 కి.మీ పొడవు, 24 మీటర్ల వెడల్పుతో 6 లేన్‌లతో ఉంటుంది. దీని ప్రత్యేకత ఏమిటంటే ఇది ఇప్పటికే ఉన్న రెండు ఫ్లైఓవర్లపై నిర్మించిన మూడవ-స్థాయి నిర్మాణం. క్రింద గచ్చిబౌలి జంక్షన్ ఫ్లైఓవర్ ఉంది, దాని పైన శిల్పా లేఅవుట్ ఫేజ్ 1 ఫ్లైఓవర్, ఫేజ్ 2 ఫ్లైఓవర్ నిర్మించబడింది.<ref name="ఐటీ సిగలోకి మరో ఫ్లై ఓవర్‌">{{cite news |title=ఐటీ సిగలోకి మరో ఫ్లై ఓవర్‌ |url=https://www.ntnews.com/hyderabad/telangana-cm-revanth-to-inaugurate-pjr-flyover-in-hyderabad-on-june-28-2052220 |accessdate=30 June 2025 |publisher=NT News |date=28 June 2025 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20250630061802/https://www.ntnews.com/hyderabad/telangana-cm-revanth-to-inaugurate-pjr-flyover-in-hyderabad-on-june-28-2052220 |archivedate=30 June 2025}}</ref> ==కొత్త ఫ్లైఓవర్ ప్రయోజనాలు== ఓఆర్‌ఆర్‌ నుండి కొండాపూర్‌, హఫీజ్‌ పేట్‌ మార్గాల్లో వెళ్లే వాహనాలకు ఇది చాలా అనుకూలంగా ఉంటుంది. హైటెక్‌ సిటీ, ఫైనాన్షియల్‌ డిస్ట్రిక్ట్‌కు మెరుగైన కనెక్టివిటీ లభిస్తుంది. కొండాపూర్‌ ప్రాంతం నుండి శంషాబాద్‌ ఎయిర్‌ పోర్ట్‌ , అక్కడి నుండి కొండాపూర్‌ ప్రాంతాలకు వెళ్ళేందుకు గచ్చిబౌలి వద్ద ఎలాంటి ట్రాఫిక్‌ జామ్‌ లేకుండా నేరుగా వెళ్లే వెసులుబాటు ఉంటుంది. ==ప్రారంభం== పీజేఆర్‌ (గచ్చిబౌలి శిల్పా లే అవుట్‌ ఫేజ్‌-2) ఫ్లైఓవర్‌ను 2025 జూన్ 28న తెలంగాణ ముఖ్యమంత్రి రేవంత్ రెడ్డి ప్రారంభించాడు. ఈ కార్యక్రమంలో రాష్ట్ర మంత్రులు పొన్నం ప్రభాకర్, శ్రీధర్ బాబు, శేరిలింగంపల్లి ఎమ్మెల్యే [[అరికెపూడి గాంధీ]], ఎమ్మెల్సీలు [[అద్దంకి దయాకర్]], [[పట్నం మహేందర్ రెడ్డి]], రాజ్యసభ ఎంపీ [[అనిల్ కుమార్ యాదవ్]], హైదరాబాదు నగర మేయర్ [[గద్వాల విజయలక్ష్మి|గద్వాల విజయలక్ష్మీ]], డిప్యూటీ మేయర్ [[మోతె శ్రీలత రెడ్డి]], కార్పోరేటర్లు [[వి. జగదీశ్వర్ గౌడ్]], పూజిత గౌడ్, [[పి. విజయా రెడ్డి]], రాగం నాగేందర్ యాదవ్, ధర్పల్లి రాజశేఖర్ రెడ్డి తదితరులు పాల్గొన్నారు.<ref name="పీజేఆర్‌ ఫ్లైఓవర్‌ ప్రారంభించిన సీఎం రేవంత్‌రెడ్డి">{{cite news |title=పీజేఆర్‌ ఫ్లైఓవర్‌ ప్రారంభించిన సీఎం రేవంత్‌రెడ్డి |url=https://www.eenadu.net/telugu-news/telangana/cm-revanth-reddy-inaugurates-pjr-flyover/1801/125115854 |accessdate=28 June 2025 |work= |publisher=Eenadu |date=28 June 2025 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20250628132440/https://www.eenadu.net/telugu-news/telangana/cm-revanth-reddy-inaugurates-pjr-flyover/1801/125115854 |archivedate=28 June 2025 |language=te}}</ref><ref name="పీజేఆర్‌ ఫ్లైఓవర్‌‌ని ప్రారంభించిన సీఎం రేవంత్‌ రెడ్డి">{{cite news |title=పీజేఆర్‌ ఫ్లైఓవర్‌‌ని ప్రారంభించిన సీఎం రేవంత్‌ రెడ్డి |url=https://www.andhrajyothy.com/2025/telangana/hyderabad/telangana-cm-revanth-reddy-inaugurates-pjr-flyover-in-gachibowli-hyderabad-vk-1420271.html |accessdate=28 June 2025 |publisher=Andhrajyothy |date=28 June 2025 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20250628132709/https://www.andhrajyothy.com/2025/telangana/hyderabad/telangana-cm-revanth-reddy-inaugurates-pjr-flyover-in-gachibowli-hyderabad-vk-1420271.html |archivedate=28 June 2025 |language=te}}</ref> ==మూలాలు== {{మూలాలజాబితా}} [[వర్గం:హైదరాబాదు రవాణా]] [[వర్గం:తెలంగాణ రహదారులు]] [[వర్గం:తెలంగాణ ప్రభుత్వ నిర్మాణాలు]] [[వర్గం:హైదరాబాదులోని ఫ్లైఓవర్లు]] [[వర్గం:2025 స్థాపితాలు]] 4fi162t1xjthluv33zdf36hthy13o1g 6 458881 4595110 2025-06-30T06:38:17Z Batthini Vinay Kumar Goud 78298 పీజేఆర్ ఫ్లైఓవర్ 4595110 wikitext text/x-wiki == సారాంశం == పీజేఆర్ ఫ్లైఓవర్ == లైసెన్సింగ్ == {{Non-free fair use in}} j87w0fcs9dwlklsdzcl6bqarjxwva7o 4595112 4595110 2025-06-30T06:40:00Z Batthini Vinay Kumar Goud 78298 4595112 wikitext text/x-wiki == సారాంశం == {{Non-free use rationale | Description = పీజేఆర్ ఫ్లైఓవర్ | Article = పీజేఆర్ ఫ్లైఓవర్ | Use = Infobox | Media = | Owner = | Source = [https://x.com/CommissionrGHMC/status/1938977625101504827 X] | Portion = పూర్తి | Low_resolution = తక్కువ, మూలంలో తక్కువ విభాజకత మాత్రమే వుంది. | Purpose = వ్యాసపు విషయం గుర్తింపుగా | Replaceability =ఒకవేళ స్వేచ్ఛానకలుహక్కుల చిత్రం లభ్యమైతే మార్చవచ్చు. }} == లైసెన్సింగ్ == {{Non-free fair use in}} 3a9xu83vck6qv6pngkzawf89a49v18v 0 458882 4595124 2025-06-30T07:05:06Z Batthini Vinay Kumar Goud 78298 [[WP:AES|←]]Created page with '''' ఖలీలాబాద్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం''' [[భారత దేశం|భారతదేశం]]లోని 543 పార్లమెంటరీ నియోజకవర్గాలలో, [[ఉత్తర ప్రదేశ్]] రాష్ట్రంలోని లోక్‌సభ నియోజకవర్గాలలో ఒకటి. ఈ నియోజకవర్గం 2002లో ఏర్ప...' 4595124 wikitext text/x-wiki ''' ఖలీలాబాద్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం''' [[భారత దేశం|భారతదేశం]]లోని 543 పార్లమెంటరీ నియోజకవర్గాలలో, [[ఉత్తర ప్రదేశ్]] రాష్ట్రంలోని లోక్‌సభ నియోజకవర్గాలలో ఒకటి. ఈ నియోజకవర్గం 2002లో ఏర్పాటైన డీలిమిటేషన్ కమిషన్ ఆఫ్ ఇండియా సిఫార్సుల ఆధారంగా లోక్‌సభ నియోజకవర్గాల పునర్విభజనలో భాగంగా 2008లో ఐదు అసెంబ్లీ స్థానాలతో [[సంత్ కబీర్ నగర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|సంత్ కబీర్ నగర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గంగా]] నూతనంగా ఏర్పాటైంది. == శాసనసభ నియోజకవర్గాలు == ఖలీలాబాద్ ఈ క్రింది ఐదు శాసనసభ నియోజకవర్గాలను కలిగి ఉంది: # [[అలపూర్ శాసనసభ నియోజకవర్గం|అలపూర్]] # [[ఖజాని శాసనసభ నియోజకవర్గం|ఖజ్ని]] # [[మెహదావాల్ శాసనసభ నియోజకవర్గం|మెహదావాల్]] # [[ఖలీలాబాద్ శాసనసభ నియోజకవర్గం|ఖలీలాబాద్]] # [[ధన్‌ఘాటా శాసనసభ నియోజకవర్గం|ధన్‌ఘాట]] == ఎన్నికైన సభ్యులు == * [[1957 భారత సార్వత్రిక ఎన్నికలు|1957]]<ref>{{cite web|title=Statistical Report on General Election, 1957 : To the Second Lok Sabha Volume-I|url=http://eci.nic.in/eci_main/StatisticalReports/LS_1957/Vol_I_57_LS.pdf|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20120320181548/http://eci.nic.in/eci_main/StatisticalReports/LS_1957/Vol_I_57_LS.pdf|archive-date=20 March 2012|access-date=11 July 2015|work=Election Commission of India|page=5}}</ref>: కపిల్ దేవ్ రాయ్, [[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] * [[1962 భారత సార్వత్రిక ఎన్నికలు|1962]]<ref>{{cite web|title=Statistical Report On General Elections, 1962 To The Third Lok Sabha|url=http://eci.nic.in/eci_main/StatisticalReports/LS_1962/Vol_I_LS_62.pdf|archive-url=https://web.archive.org/web/20140718185518/http://eci.nic.in/eci_main/StatisticalReports/LS_1962/Vol_I_LS_62.pdf|archive-date=18 July 2014|access-date=30 April 2014|publisher=Election Commission of India|format=PDF}}</ref>: శ్రీ రామ్ రాయ్, [[భారతీయ జనసంఘ్]] * [[1967 భారత సార్వత్రిక ఎన్నికలు|1967]]<ref>{{cite web|title=Statistical report on general elections, 1967 to the Fourth Lok Sabha|url=http://eci.nic.in/eci_main/StatisticalReports/LS_1967/Vol_I_LS_67.pdf|publisher=[[Election Commission of India]]|page=189|accessdate=30 May 2014|archiveurl=https://web.archive.org/web/20140718185108/http://eci.nic.in/eci_main/StatisticalReports/LS_1967/Vol_I_LS_67.pdf|archivedate=18 July 2014}}</ref>: మేజర్ రంజీత్ సింగ్, [[భారతీయ జనసంఘ్]] * [[1971 భారత సార్వత్రిక ఎన్నికలు|1971]]<ref>{{cite web|title=Statistical report on general elections, 1971 to the Fifth Lok Sabha|url=http://eci.nic.in/eci_main/StatisticalReports/LS_1971/Vol_I_LS71.pdf|publisher=[[Election Commission of India]]|page=204|accessdate=30 May 2014|archiveurl=https://web.archive.org/web/20140718175452/http://eci.nic.in/eci_main/StatisticalReports/LS_1971/Vol_I_LS71.pdf|archivedate=18 July 2014}}</ref>: కృష్ణ చంద్ర పాండే, [[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] * [[1977 భారత సార్వత్రిక ఎన్నికలు|1977]]<ref>{{cite web|title=Statistical report on general elections, 1977 to the Sixth Lok Sabha|url=http://eci.nic.in/eci_main/StatisticalReports/LS_1977/Vol_I_LS_77.pdf|publisher=[[Election Commission of India]]|page=203|accessdate=30 May 2014|archiveurl=https://web.archive.org/web/20140718185438/http://eci.nic.in/eci_main/StatisticalReports/LS_1977/Vol_I_LS_77.pdf|archivedate=18 July 2014}}</ref>: బ్రిజ్ భూషణ్ తివారీ, [[జనతా పార్టీ]] * [[1980 భారత సార్వత్రిక ఎన్నికలు|1980]]<ref>{{cite web|title=Statistical report on general elections, 1980 to the Seventh Lok Sabha|url=http://eci.nic.in/eci_main/StatisticalReports/LS_1980/Vol_I_LS_80.pdf|publisher=[[Election Commission of India]]|page=250|accessdate=30 May 2014|archiveurl=https://web.archive.org/web/20140718175926/http://eci.nic.in/eci_main/StatisticalReports/LS_1980/Vol_I_LS_80.pdf|archivedate=18 July 2014}}</ref>: కృష్ణ చంద్ర పాండే, భారత జాతీయ కాంగ్రెస్ (ఇందిర) * [[1984 భారత సార్వత్రిక ఎన్నికలు|1984]]<ref>{{cite web|title=Statistical report on general elections, 1984 to the Eighth Lok Sabha|url=http://eci.nic.in/eci_main/StatisticalReports/LS_1984/Vol_I_LS_84.pdf|publisher=[[Election Commission of India]]|page=249|accessdate=30 May 2014|archiveurl=https://web.archive.org/web/20140718184911/http://eci.nic.in/eci_main/StatisticalReports/LS_1984/Vol_I_LS_84.pdf|archivedate=18 July 2014}}</ref>: చంద్ర శేఖర్ త్రిపాఠి, [[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] * [[1989 భారత సార్వత్రిక ఎన్నికలు|1989]]<ref>{{cite web|title=Statistical report on general elections, 1989 to the Ninth Lok Sabha|url=http://eci.nic.in/eci_main/StatisticalReports/LS_1989/Vol_I_LS_89.pdf|publisher=[[Election Commission of India]]|page=300|accessdate=30 May 2014|archiveurl=https://web.archive.org/web/20140718183934/http://eci.nic.in/eci_main/StatisticalReports/LS_1989/Vol_I_LS_89.pdf|archivedate=18 July 2014}}</ref>: రామ్ ప్రసాద్ చౌదరి , [[జనతాదళ్]] * [[1991 భారత సార్వత్రిక ఎన్నికలు|1991]]<ref>{{cite web|title=Statistical report on general elections, 1991 to the Tenth Lok Sabha|url=http://eci.nic.in/eci_main/StatisticalReports/LS_1991/VOL_I_91.pdf|publisher=[[Election Commission of India]]|page=327|accessdate=30 May 2014|archiveurl=https://web.archive.org/web/20140718183558/http://eci.nic.in/eci_main/StatisticalReports/LS_1991/VOL_I_91.pdf|archivedate=18 July 2014}}</ref>: అష్టభుజ ప్రసాద్ శుక్లా, [[భారతీయ జనతా పార్టీ]] * [[1996 భారత సార్వత్రిక ఎన్నికలు|1996]]<ref>{{cite web|title=Statistical report on general elections, 1996 to the Eleventh Lok Sabha|url=http://eci.nic.in/eci_main/StatisticalReports/LS_1996/Vol_I_LS_96.pdf|publisher=[[Election Commission of India]]|page=497|accessdate=30 May 2014|archiveurl=https://web.archive.org/web/20140718183504/http://eci.nic.in/eci_main/StatisticalReports/LS_1996/Vol_I_LS_96.pdf|archivedate=18 July 2014}}</ref>: సురేంద్ర యాదవ్, [[జనతాదళ్]] * [[1998 భారత సార్వత్రిక ఎన్నికలు|1998]]<ref>{{cite web|title=Statistical report on general elections, 1998 to the Twelfth Lok Sabha|url=http://eci.nic.in/eci_main/StatisticalReports/LS_1998/Vol_I_LS_98.pdf|publisher=[[Election Commission of India]]|page=269|accessdate=30 May 2014|archiveurl=https://web.archive.org/web/20140718181833/http://eci.nic.in/eci_main/StatisticalReports/LS_1998/Vol_I_LS_98.pdf|archivedate=18 July 2014}}</ref>: ఇంద్రజీత్ మిశ్రా, [[భారతీయ జనతా పార్టీ]] * [[1999 భారత సార్వత్రిక ఎన్నికలు|1999]]<ref>{{cite web|title=Statistical report on general elections, 1999 to the Thirteenth Lok Sabha|url=http://eci.nic.in/eci_main/StatisticalReports/LS_1999/Vol_I_LS_99.pdf|publisher=[[Election Commission of India]]|page=265|accessdate=30 May 2014|archiveurl=https://web.archive.org/web/20140718183222/http://eci.nic.in/eci_main/StatisticalReports/LS_1999/Vol_I_LS_99.pdf|archivedate=18 July 2014}}</ref>: భాల్ చంద్ర యాదవ్, [[సమాజ్ వాదీ పార్టీ]] * [[2004 భారత సార్వత్రిక ఎన్నికలు|2004]]<ref>{{cite web|title=Statistical report on general elections, 2004 to the Fourteenth Lok Sabha|url=http://eci.nic.in/eci_main/StatisticalReports/LS_2004/Vol_I_LS_2004.pdf|publisher=[[Election Commission of India]]|page=361|accessdate=30 May 2014|archiveurl=https://web.archive.org/web/20140718190634/http://eci.nic.in/eci_main/StatisticalReports/LS_2004/Vol_I_LS_2004.pdf|archivedate=18 July 2014}}</ref>: భాల్ చంద్ర యాదవ్, [[బహుజన్ సమాజ్ పార్టీ]] * 2008: [[భీష్మ శంకర్ తివారీ]], [[బహుజన్ సమాజ్ పార్టీ]] (బై పోల్) 2008 డీలిమిటేషన్ తర్వాత, ఇది సంత్ కబీర్ నగర్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం పరిధిలోకి వస్తుంది. ==మూలాలు== {{మూలాలజాబితా}} {{ఉత్తర ప్రదేశ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గాలు}} == వెలుపలి లంకెలు == [[వర్గం:ఉత్తర ప్రదేశ్‌ మాజీ లోక్‌సభ నియోజకవర్గాలు]] [[వర్గం:లోక్‌సభ మాజీ నియోజకవర్గాలు]] [[వర్గం:2008లో అస్థిరమైన నియోజకవర్గాలు]] 51cv3ty6wdxs1ngpmitmqle5iumwsur 0 458883 4595143 2025-06-30T07:21:57Z ఉదయ్ కిరణ్ 124579 "[[:en:Special:Redirect/revision/1290399235|Vasu Malali]]" పేజీ లోని తొలి విభాగాన్ని అనువదించి సృష్టించారు 4595143 wikitext text/x-wiki {{Infobox writer | image = Dr Vasu.jpg | image_size = | alt = | caption = | pseudonym = | birth_name = | birth_date = {{Birth date|df=yes|1967|07|02}} | birth_place = | death_date = {{Death date and age|df=yes|2015|02|03|1967|07|02}} | death_place = | resting_place = | occupation = చరిత్రకారురాలు , సినిమా దర్శకురాలు | language = [[కన్నడ]] | nationality = [[భారతదేశం]] | citizenship = భారతీయురాలు | education = | alma_mater = [[మైసూర్ విశ్వవిద్యాలయం]] | period = | genre = | subject = | movement = | notable_works = | spouse = | partner = | children = | relatives = | awards = | signature = | signature_alt = | website = | portaldisp = | name = వాసు మలాలీ }} '''వాసు మలాలీ''' [[కన్నడ భాష|కన్నడ]] రచయిత, చరిత్ర కారులు, కాలమిస్ట్ , చిత్ర దర్శకురాలు. వాసు మలాలీ 1967 ఫిబ్రవరి 7న జన్మించింది. వాసు మలాలీ [[కన్నడ భాష|కన్నడ]] రచయిత మలాలి వసంత్ కుమార్ శాంత వసంత్ కుమార్ దంపతుల కూతురు. gk8q342f5i74mfmrqz5lesnjxj3jih8 4595149 4595143 2025-06-30T07:30:45Z ఉదయ్ కిరణ్ 124579 "[[:en:Special:Redirect/revision/1290399235|Vasu Malali]]" పేజీ లోని "Publications" విభాగాన్ని అనువదించి సృష్టించారు 4595149 wikitext text/x-wiki {{Infobox writer | image = Dr Vasu.jpg | image_size = | alt = | caption = | pseudonym = | birth_name = | birth_date = {{Birth date|df=yes|1967|07|02}} | birth_place = | death_date = {{Death date and age|df=yes|2015|02|03|1967|07|02}} | death_place = | resting_place = | occupation = చరిత్రకారురాలు , సినిమా దర్శకురాలు | language = [[కన్నడ]] | nationality = [[భారతదేశం]] | citizenship = భారతీయురాలు | education = | alma_mater = [[మైసూర్ విశ్వవిద్యాలయం]] | period = | genre = | subject = | movement = | notable_works = | spouse = | partner = | children = | relatives = | awards = | signature = | signature_alt = | website = | portaldisp = | name = వాసు మలాలీ }} '''వాసు మలాలీ''' [[కన్నడ భాష|కన్నడ]] రచయిత, చరిత్ర కారులు, కాలమిస్ట్ , చిత్ర దర్శకురాలు. వాసు మలాలీ 1967 ఫిబ్రవరి 7న జన్మించింది. వాసు మలాలీ [[కన్నడ భాష|కన్నడ]] రచయిత మలాలి వసంత్ కుమార్ శాంత వసంత్ కుమార్ దంపతుల కూతురు. == రచనలు == వాసు మలాలీ కన్నడ దినపత్రిక ''ప్రజావాణిలో'' "కల్లు బల్లి" అనే కాలమ్ రాసింది. ఆమె కన్నడలో అనేక పుస్తకాలను ప్రచురించింది,.వాసు మలాలీ ఎక్కువగా ఇతిహాసాల గురించి పుస్తకాలు రాసింది. 9uxxtt9v1rh0jbyo726im4lj5s3vgpq 4595150 4595149 2025-06-30T07:32:31Z ఉదయ్ కిరణ్ 124579 "[[:en:Special:Redirect/revision/1290399235|Vasu Malali]]" పేజీ లోని "Filmography" విభాగాన్ని అనువదించి సృష్టించారు 4595150 wikitext text/x-wiki {{Infobox writer | image = Dr Vasu.jpg | image_size = | alt = | caption = | pseudonym = | birth_name = | birth_date = {{Birth date|df=yes|1967|07|02}} | birth_place = | death_date = {{Death date and age|df=yes|2015|02|03|1967|07|02}} | death_place = | resting_place = | occupation = చరిత్రకారురాలు , సినిమా దర్శకురాలు | language = [[కన్నడ]] | nationality = [[భారతదేశం]] | citizenship = భారతీయురాలు | education = | alma_mater = [[మైసూర్ విశ్వవిద్యాలయం]] | period = | genre = | subject = | movement = | notable_works = | spouse = | partner = | children = | relatives = | awards = | signature = | signature_alt = | website = | portaldisp = | name = వాసు మలాలీ }} '''వాసు మలాలీ''' [[కన్నడ భాష|కన్నడ]] రచయిత, చరిత్ర కారులు, కాలమిస్ట్ , చిత్ర దర్శకురాలు. వాసు మలాలీ 1967 ఫిబ్రవరి 7న జన్మించింది. వాసు మలాలీ [[కన్నడ భాష|కన్నడ]] రచయిత మలాలి వసంత్ కుమార్ శాంత వసంత్ కుమార్ దంపతుల కూతురు. == రచనలు == వాసు మలాలీ కన్నడ దినపత్రిక ''ప్రజావాణిలో'' "కల్లు బల్లి" అనే కాలమ్ రాసింది. ఆమె కన్నడలో అనేక పుస్తకాలను ప్రచురించింది,.వాసు మలాలీ ఎక్కువగా ఇతిహాసాల గురించి పుస్తకాలు రాసింది. == ఫిల్మోగ్రఫీ == * ''శాస్త్ర'' ([[కన్నడ భాష|కన్నడ]]) సినిమా g4qxhbqojbosm1rubdiocdh53urrf8a 4595151 4595150 2025-06-30T07:33:36Z ఉదయ్ కిరణ్ 124579 "[[:en:Special:Redirect/revision/1290399235|Vasu Malali]]" పేజీ లోని "Death" విభాగాన్ని అనువదించి సృష్టించారు 4595151 wikitext text/x-wiki {{Infobox writer | image = Dr Vasu.jpg | image_size = | alt = | caption = | pseudonym = | birth_name = | birth_date = {{Birth date|df=yes|1967|07|02}} | birth_place = | death_date = {{Death date and age|df=yes|2015|02|03|1967|07|02}} | death_place = | resting_place = | occupation = చరిత్రకారురాలు , సినిమా దర్శకురాలు | language = [[కన్నడ]] | nationality = [[భారతదేశం]] | citizenship = భారతీయురాలు | education = | alma_mater = [[మైసూర్ విశ్వవిద్యాలయం]] | period = | genre = | subject = | movement = | notable_works = | spouse = | partner = | children = | relatives = | awards = | signature = | signature_alt = | website = | portaldisp = | name = వాసు మలాలీ }} '''వాసు మలాలీ''' [[కన్నడ భాష|కన్నడ]] రచయిత, చరిత్ర కారులు, కాలమిస్ట్ , చిత్ర దర్శకురాలు. వాసు మలాలీ 1967 ఫిబ్రవరి 7న జన్మించింది. వాసు మలాలీ [[కన్నడ భాష|కన్నడ]] రచయిత మలాలి వసంత్ కుమార్ శాంత వసంత్ కుమార్ దంపతుల కూతురు. == రచనలు == వాసు మలాలీ కన్నడ దినపత్రిక ''ప్రజావాణిలో'' "కల్లు బల్లి" అనే కాలమ్ రాసింది. ఆమె కన్నడలో అనేక పుస్తకాలను ప్రచురించింది,.వాసు మలాలీ ఎక్కువగా ఇతిహాసాల గురించి పుస్తకాలు రాసింది. == ఫిల్మోగ్రఫీ == * ''శాస్త్ర'' ([[కన్నడ భాష|కన్నడ]]) సినిమా == మరణం == వాసు మలాలీ 2015 ఫిబ్రవరి 3న మరణించింది. <ref>{{Cite news|url=http://www.newindianexpress.com/states/karnataka/Kannada-Author-Director-Vasu-Malali-Passes-Away/2015/02/04/article2651601.ece|title=Kannada Author, Director Vasu Malali Passes Away|date=4 February 2015|access-date=17 February 2015|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20160611183822/http://www.newindianexpress.com/states/karnataka/Kannada-Author-Director-Vasu-Malali-Passes-Away/2015/02/04/article2651601.ece|archive-date=11 June 2016|publisher=newindianexpress.com}}</ref> osw2knwmvu33ae68r5u73q0unxd8stk 4595152 4595151 2025-06-30T07:37:12Z ఉదయ్ కిరణ్ 124579 4595152 wikitext text/x-wiki {{Infobox writer | image = Dr Vasu.jpg | image_size = | alt = | caption = | pseudonym = | birth_name = | birth_date = {{Birth date|df=yes|1967|07|02}} | birth_place = | death_date = {{Death date and age|df=yes|2015|02|03|1967|07|02}} | death_place = | resting_place = | occupation = చరిత్రకారురాలు , సినిమా దర్శకురాలు | language = [[కన్నడ]] | nationality = [[భారతదేశం]] | citizenship = భారతీయురాలు | education = | alma_mater = [[మైసూర్ విశ్వవిద్యాలయం]] | period = | genre = | subject = | movement = | notable_works = | spouse = | partner = | children = | relatives = | awards = | signature = | signature_alt = | website = | portaldisp = | name = వాసు మలాలీ }} '''వాసు మలాలీ''' [[కన్నడ భాష|కన్నడ]] రచయిత, చరిత్ర కారులు, కాలమిస్ట్ , చిత్ర దర్శకురాలు. వాసు మలాలీ 1967 ఫిబ్రవరి 7న జన్మించింది. వాసు మలాలీ [[కన్నడ భాష|కన్నడ]] రచయిత మలాలి వసంత్ కుమార్ శాంత వసంత్ కుమార్ దంపతుల కూతురు. == రచనలు == వాసు మలాలీ కన్నడ దినపత్రిక ''ప్రజావాణిలో'' "కల్లు బల్లి" అనే కాలమ్ రాసింది. ఆమె కన్నడలో అనేక పుస్తకాలను ప్రచురించింది,.వాసు మలాలీ ఎక్కువగా ఇతిహాసాల గురించి పుస్తకాలు రాసింది. == ఫిల్మోగ్రఫీ == * ''శాస్త్ర'' ([[కన్నడ భాష|కన్నడ]]) సినిమా == మరణం == వాసు మలాలీ 2015 ఫిబ్రవరి 3న మరణించింది. <ref>{{Cite news|url=http://www.newindianexpress.com/states/karnataka/Kannada-Author-Director-Vasu-Malali-Passes-Away/2015/02/04/article2651601.ece|title=Kannada Author, Director Vasu Malali Passes Away|date=4 February 2015|access-date=17 February 2015|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20160611183822/http://www.newindianexpress.com/states/karnataka/Kannada-Author-Director-Vasu-Malali-Passes-Away/2015/02/04/article2651601.ece|archive-date=11 June 2016|publisher=newindianexpress.com}}</ref> == మూలాలు == <references /> [[వర్గం:1967 జననాలు]] [[వర్గం:2015 మరణాలు]] [[వర్గం:కర్ణాటక వ్యక్తులు]] [[వర్గం:కన్నడ సినిమా దర్శకులు]] [[వర్గం:రచయిత్రులు]] [[వర్గం:సినిమా దర్శకులు]] kmdb2scv2de2uudf5qjnw3da09x73md 0 458884 4595153 2025-06-30T07:46:37Z Batthini Vinay Kumar Goud 78298 [[WP:AES|←]]Created page with '{{Infobox Indian politician |name = పరసా వెంకట రత్నం |image = |birth_date = {{birth date and age|1958|08|13|df=y}} | birth_place = సూళ్ళూరుపేట, [[నెల్లూరు జిల్లా]], [[ఆంధ్రప్రదేశ్|ఆంధ్రప్రదేశ్ రాష్ట్రం]] |residence = [[నెల్లూరు]] | alma_mater = |...' 4595153 wikitext text/x-wiki {{Infobox Indian politician |name = పరసా వెంకట రత్నం |image = |birth_date = {{birth date and age|1958|08|13|df=y}} | birth_place = సూళ్ళూరుపేట, [[నెల్లూరు జిల్లా]], [[ఆంధ్రప్రదేశ్|ఆంధ్రప్రదేశ్ రాష్ట్రం]] |residence = [[నెల్లూరు]] | alma_mater = | office = సాంకేతిక విద్యా శాఖ మంత్రి | term_start = |predecessor = |successor = | office1 = [[ఆంధ్రప్రదేశ్ శాసనసభ|ఆంధ్రప్రదేశ్ శాసనసభ సభ్యుడు]] | term_start1 = 2009 | term_end1 = 2014 |predecessor1 = [[నెలవల సుబ్రహ్మణ్యం]] |successor1 = [[కిలివేటి సంజీవయ్య]] | term_start2 = 1994 | term_end2 = 2004 |predecessor2 = [[పసల పెంచలయ్య]] |successor2 = [[నెలవల సుబ్రహ్మణ్యం]] |constituency2 = [[సూళ్ళూరుపేట శాసనసభ నియోజకవర్గం|సూళ్ళూరుపేట]] | nationality = {{flag|India|name=భారతీయుడు}} | occupation = [[రాజకీయ నాయకుడు]] | party = [[తెలుగుదేశం పార్టీ]] |other party = | years active = |spouse = |date of marriage = |children = |parents = |relatives = }} '''డాక్టర్ పరసా వెంకట రత్నం''' (జననం 13 ఆగస్టు 1958) [[ఆంధ్రప్రదేశ్]] రాష్ట్రానికి చెందిన [[రాజకీయ నాయకుడు]]. ఆయన నెల్లూరులోని [[సూళ్ళూరుపేట శాసనసభ నియోజకవర్గం|సూళ్లూరుపేట నియోజకవర్గం]] నుండి మూడుసార్లు ఎమ్మెల్యేగా ఎన్నికై సాంకేతిక విద్యా శాఖ మంత్రిగా పని చేశాడు. ==రాజకీయ జీవితం== పరసా వెంకట రత్నం తెలుగుదేశం పార్టీ ద్వారా రాజకీయాల్లోకి వచ్చి [[1994 ఆంధ్రప్రదేశ్ శాసనసభ ఎన్నికలు|1994 ఆంధ్రప్రదేశ్ శాసనసభ ఎన్నికలలో]] [[సూళ్ళూరుపేట శాసనసభ నియోజకవర్గం]] నుండి టీడీపీ అభ్యర్థిగా పోటీ చేసి తన సమీప ప్రత్యర్థి [[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] అభ్యర్థి పసల పెంచలయ్యపై 21001 ఓట్ల మెజారిటీతో గెలిచి తొలిసారి ఎమ్మెల్యేగా ఎన్నికయ్యాడు.<ref name="సంజీవయ్య సూపర్ విక్టరీ">{{cite news |title=సంజీవయ్య సూపర్ విక్టరీ |url=https://www.sakshi.com/news/politics/psr-nellore-ysrcp-mla-candidate-kiliveti-sanjeevaiah-got-historical-majority-psr |accessdate=30 June 2025 |publisher=Sakshi |date=24 May 2019 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20250630073336/https://www.sakshi.com/news/politics/psr-nellore-ysrcp-mla-candidate-kiliveti-sanjeevaiah-got-historical-majority-psr |archivedate=30 June 2025}}</ref> ఆయన [[1999 ఆంధ్రప్రదేశ్ శాసనసభ ఎన్నికలు|1999 శాసనసభ ఎన్నికలలో]] టీడీపీ అభ్యర్థిగా పోటీ చేసి తన సమీప ప్రత్యర్థి [[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] అభ్యర్థి [[పసల పెంచలయ్య]]పై 9995 ఓట్ల మెజారిటీతో గెలిచి రెండోసారి ఎమ్మెల్యేగా ఎన్నికయ్యాడు. పరసా వెంకట రత్నం [[2004 ఆంధ్రప్రదేశ్ శాసనసభ ఎన్నికలు|2004 ఆంధ్రప్రదేశ్ శాసనసభ ఎన్నికలలో]] [[సూళ్ళూరుపేట శాసనసభ నియోజకవర్గం]] నుండి టీడీపీ అభ్యర్థిగా పోటీ చేసి తన సమీప ప్రత్యర్థి [[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] అభ్యర్థి [[నెలవల సుబ్రహ్మణ్యం]] చేతిలో 8,815 ఓట్ల తేడాతో ఓడిపోయాడు. ఆయన [[2009 ఆంధ్రప్రదేశ్ శాసనసభ ఎన్నికలు|2009 శాసనసభ ఎన్నికలలో]] టీడీపీ అభ్యర్థిగా పోటీ చేసి తన సమీప ప్రత్యర్థి [[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] అభ్యర్థి విన్నమల సరస్వతిపై 5,367 ఓట్ల మెజారిటీతో గెలిచి మూడోసారి ఎమ్మెల్యేగా ఎన్నికయ్యాడు. పరసా వెంకట రత్నం [[2014 ఆంధ్రప్రదేశ్ శాసనసభ ఎన్నికలు|2014 ఆంధ్రప్రదేశ్ శాసనసభ ఎన్నికలలో]] [[సూళ్ళూరుపేట శాసనసభ నియోజకవర్గం]] నుండి టీడీపీ అభ్యర్థిగా పోటీ చేసి తన సమీప ప్రత్యర్థి వైసీపీ అభ్యర్థి కిలివేటి సంజీవయ్య చేతిలో 3,726 ఓట్ల తేడాతో ఓడిపోయాడు.<ref name="Sullurpeta (SC) (Andhra Pradesh) Assembly Constituency Elections">{{cite news |title=Sullurpeta (SC) (Andhra Pradesh) Assembly Constituency Elections |url=https://www.elections.in/andhra-pradesh/assembly-constituencies/sullurpeta.html |accessdate=30 June 2025 |publisher=Elections |date=30 June 2025 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20250630073726/https://www.elections.in/andhra-pradesh/assembly-constituencies/sullurpeta.html |archivedate=30 June 2025}}</ref> ==మూలాలు== {{మూలాలజాబితా}} [[వర్గం:ఆంధ్రప్రదేశ్ శాసన సభ్యులు (1994)]] [[వర్గం:ఆంధ్రప్రదేశ్ శాసన సభ్యులు (1999)]] [[వర్గం:తెలుగుదేశం పార్టీ రాజకీయ నాయకులు]] [[వర్గం:నెల్లూరు జిల్లా నుండి ఎన్నికైన శాసన సభ్యులు]] [[వర్గం:నెల్లూరు జిల్లా రాజకీయ నాయకులు]] 24ijnv5nubcwsykx1yfskwltbs8jyxf 4595154 4595153 2025-06-30T07:48:48Z Batthini Vinay Kumar Goud 78298 4595154 wikitext text/x-wiki {{Infobox Indian politician |name = పరసా వెంకట రత్నం |image = |birth_date = {{birth date and age|1958|08|13|df=y}} | birth_place = సూళ్ళూరుపేట, [[నెల్లూరు జిల్లా]], [[ఆంధ్రప్రదేశ్|ఆంధ్రప్రదేశ్ రాష్ట్రం]] |residence = [[నెల్లూరు]] | alma_mater = | office = సాంకేతిక విద్యా శాఖ మంత్రి | term_start = |predecessor = |successor = | office1 = [[ఆంధ్రప్రదేశ్ శాసనసభ|ఆంధ్రప్రదేశ్ శాసనసభ సభ్యుడు]] | term_start1 = 2009 | term_end1 = 2014 |predecessor1 = [[నెలవల సుబ్రహ్మణ్యం]] |successor1 = [[కిలివేటి సంజీవయ్య]] | term_start2 = 1994 | term_end2 = 2004 |predecessor2 = [[పసల పెంచలయ్య]] |successor2 = [[నెలవల సుబ్రహ్మణ్యం]] |constituency2 = [[సూళ్ళూరుపేట శాసనసభ నియోజకవర్గం|సూళ్ళూరుపేట]] | nationality = {{flag|India|name=భారతీయుడు}} | occupation = [[రాజకీయ నాయకుడు]] | party = [[తెలుగుదేశం పార్టీ]] |other party = | years active = |spouse = |date of marriage = |children = |parents = |relatives = }} '''డాక్టర్ పరసా వెంకట రత్నం''' (జననం 13 ఆగస్టు 1958) [[ఆంధ్రప్రదేశ్]] రాష్ట్రానికి చెందిన [[రాజకీయ నాయకుడు]]. ఆయన నెల్లూరులోని [[సూళ్ళూరుపేట శాసనసభ నియోజకవర్గం|సూళ్లూరుపేట నియోజకవర్గం]] నుండి మూడుసార్లు ఎమ్మెల్యేగా ఎన్నికై సాంకేతిక విద్యా శాఖ మంత్రిగా పని చేశాడు. ==రాజకీయ జీవితం== పరసా వెంకట రత్నం తెలుగుదేశం పార్టీ ద్వారా రాజకీయాల్లోకి వచ్చి [[1994 ఆంధ్రప్రదేశ్ శాసనసభ ఎన్నికలు|1994 ఆంధ్రప్రదేశ్ శాసనసభ ఎన్నికలలో]] [[సూళ్ళూరుపేట శాసనసభ నియోజకవర్గం]] నుండి టీడీపీ అభ్యర్థిగా పోటీ చేసి తన సమీప ప్రత్యర్థి [[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] అభ్యర్థి పసల పెంచలయ్యపై 21001 ఓట్ల మెజారిటీతో గెలిచి తొలిసారి ఎమ్మెల్యేగా ఎన్నికయ్యాడు.<ref name="సంజీవయ్య సూపర్ విక్టరీ">{{cite news |title=సంజీవయ్య సూపర్ విక్టరీ |url=https://www.sakshi.com/news/politics/psr-nellore-ysrcp-mla-candidate-kiliveti-sanjeevaiah-got-historical-majority-psr |accessdate=30 June 2025 |publisher=Sakshi |date=24 May 2019 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20250630073336/https://www.sakshi.com/news/politics/psr-nellore-ysrcp-mla-candidate-kiliveti-sanjeevaiah-got-historical-majority-psr |archivedate=30 June 2025}}</ref> ఆయన [[1999 ఆంధ్రప్రదేశ్ శాసనసభ ఎన్నికలు|1999 శాసనసభ ఎన్నికలలో]] టీడీపీ అభ్యర్థిగా పోటీ చేసి తన సమీప ప్రత్యర్థి [[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] అభ్యర్థి [[పసల పెంచలయ్య]]పై 9995 ఓట్ల మెజారిటీతో గెలిచి రెండోసారి ఎమ్మెల్యేగా ఎన్నికయ్యాడు. పరసా వెంకట రత్నం [[2004 ఆంధ్రప్రదేశ్ శాసనసభ ఎన్నికలు|2004 ఆంధ్రప్రదేశ్ శాసనసభ ఎన్నికలలో]] [[సూళ్ళూరుపేట శాసనసభ నియోజకవర్గం]] నుండి టీడీపీ అభ్యర్థిగా పోటీ చేసి తన సమీప ప్రత్యర్థి [[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] అభ్యర్థి [[నెలవల సుబ్రహ్మణ్యం]] చేతిలో 8,815 ఓట్ల తేడాతో ఓడిపోయాడు. ఆయన [[2009 ఆంధ్రప్రదేశ్ శాసనసభ ఎన్నికలు|2009 శాసనసభ ఎన్నికలలో]] టీడీపీ అభ్యర్థిగా పోటీ చేసి తన సమీప ప్రత్యర్థి [[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] అభ్యర్థి విన్నమల సరస్వతిపై 5,367 ఓట్ల మెజారిటీతో గెలిచి మూడోసారి ఎమ్మెల్యేగా ఎన్నికయ్యాడు. పరసా వెంకట రత్నం [[2014 ఆంధ్రప్రదేశ్ శాసనసభ ఎన్నికలు|2014 ఆంధ్రప్రదేశ్ శాసనసభ ఎన్నికలలో]] [[సూళ్ళూరుపేట శాసనసభ నియోజకవర్గం]] నుండి టీడీపీ అభ్యర్థిగా పోటీ చేసి తన సమీప ప్రత్యర్థి వైసీపీ అభ్యర్థి కిలివేటి సంజీవయ్య చేతిలో 3,726 ఓట్ల తేడాతో ఓడిపోయాడు. ఆయన [[2019 ఆంధ్రప్రదేశ్ శాసనసభ ఎన్నికలు|2019 శాసనసభ ఎన్నికలలో]] టీడీపీ అభ్యర్థిగా పోటీ చేసి తన సమీప ప్రత్యర్థి వైసీపీ కిలివేటి సంజీవయ్య చేతిలో 61,292 ఓట్ల తేడాతో ఓడిపోయాడు.<ref name="Sullurpeta (SC) (Andhra Pradesh) Assembly Constituency Elections">{{cite news |title=Sullurpeta (SC) (Andhra Pradesh) Assembly Constituency Elections |url=https://www.elections.in/andhra-pradesh/assembly-constituencies/sullurpeta.html |accessdate=30 June 2025 |publisher=Elections |date=30 June 2025 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20250630073726/https://www.elections.in/andhra-pradesh/assembly-constituencies/sullurpeta.html |archivedate=30 June 2025}}</ref> పరసా వెంకట రత్నం 2024లో ఏపీ మార్క్‌ఫెడ్ డైరెక్టర్‌గా నియమితుడయ్యాడు. ==మూలాలు== {{మూలాలజాబితా}} [[వర్గం:ఆంధ్రప్రదేశ్ శాసన సభ్యులు (1994)]] [[వర్గం:ఆంధ్రప్రదేశ్ శాసన సభ్యులు (1999)]] [[వర్గం:తెలుగుదేశం పార్టీ రాజకీయ నాయకులు]] [[వర్గం:నెల్లూరు జిల్లా నుండి ఎన్నికైన శాసన సభ్యులు]] [[వర్గం:నెల్లూరు జిల్లా రాజకీయ నాయకులు]] aprg1ezl08spcozavyryixd73t1b3i4 4595158 4595154 2025-06-30T07:55:55Z Batthini Vinay Kumar Goud 78298 /* రాజకీయ జీవితం */ 4595158 wikitext text/x-wiki {{Infobox Indian politician |name = పరసా వెంకట రత్నం |image = |birth_date = {{birth date and age|1958|08|13|df=y}} | birth_place = సూళ్ళూరుపేట, [[నెల్లూరు జిల్లా]], [[ఆంధ్రప్రదేశ్|ఆంధ్రప్రదేశ్ రాష్ట్రం]] |residence = [[నెల్లూరు]] | alma_mater = | office = సాంకేతిక విద్యా శాఖ మంత్రి | term_start = |predecessor = |successor = | office1 = [[ఆంధ్రప్రదేశ్ శాసనసభ|ఆంధ్రప్రదేశ్ శాసనసభ సభ్యుడు]] | term_start1 = 2009 | term_end1 = 2014 |predecessor1 = [[నెలవల సుబ్రహ్మణ్యం]] |successor1 = [[కిలివేటి సంజీవయ్య]] | term_start2 = 1994 | term_end2 = 2004 |predecessor2 = [[పసల పెంచలయ్య]] |successor2 = [[నెలవల సుబ్రహ్మణ్యం]] |constituency2 = [[సూళ్ళూరుపేట శాసనసభ నియోజకవర్గం|సూళ్ళూరుపేట]] | nationality = {{flag|India|name=భారతీయుడు}} | occupation = [[రాజకీయ నాయకుడు]] | party = [[తెలుగుదేశం పార్టీ]] |other party = | years active = |spouse = |date of marriage = |children = |parents = |relatives = }} '''డాక్టర్ పరసా వెంకట రత్నం''' (జననం 13 ఆగస్టు 1958) [[ఆంధ్రప్రదేశ్]] రాష్ట్రానికి చెందిన [[రాజకీయ నాయకుడు]]. ఆయన నెల్లూరులోని [[సూళ్ళూరుపేట శాసనసభ నియోజకవర్గం|సూళ్లూరుపేట నియోజకవర్గం]] నుండి మూడుసార్లు ఎమ్మెల్యేగా ఎన్నికై సాంకేతిక విద్యా శాఖ మంత్రిగా పని చేశాడు. ==రాజకీయ జీవితం== పరసా వెంకట రత్నం తెలుగుదేశం పార్టీ ద్వారా రాజకీయాల్లోకి వచ్చి [[1994 ఆంధ్రప్రదేశ్ శాసనసభ ఎన్నికలు|1994 ఆంధ్రప్రదేశ్ శాసనసభ ఎన్నికలలో]] [[సూళ్ళూరుపేట శాసనసభ నియోజకవర్గం]] నుండి టీడీపీ అభ్యర్థిగా పోటీ చేసి తన సమీప ప్రత్యర్థి [[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] అభ్యర్థి పసల పెంచలయ్యపై 21001 ఓట్ల మెజారిటీతో గెలిచి తొలిసారి ఎమ్మెల్యేగా ఎన్నికయ్యాడు.<ref name="సంజీవయ్య సూపర్ విక్టరీ">{{cite news |title=సంజీవయ్య సూపర్ విక్టరీ |url=https://www.sakshi.com/news/politics/psr-nellore-ysrcp-mla-candidate-kiliveti-sanjeevaiah-got-historical-majority-psr |accessdate=30 June 2025 |publisher=Sakshi |date=24 May 2019 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20250630073336/https://www.sakshi.com/news/politics/psr-nellore-ysrcp-mla-candidate-kiliveti-sanjeevaiah-got-historical-majority-psr |archivedate=30 June 2025}}</ref> ఆయన [[1999 ఆంధ్రప్రదేశ్ శాసనసభ ఎన్నికలు|1999 శాసనసభ ఎన్నికలలో]] టీడీపీ అభ్యర్థిగా పోటీ చేసి తన సమీప ప్రత్యర్థి [[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] అభ్యర్థి [[పసల పెంచలయ్య]]పై 9995 ఓట్ల మెజారిటీతో గెలిచి రెండోసారి ఎమ్మెల్యేగా ఎన్నికయ్యాడు. పరసా వెంకట రత్నం [[2004 ఆంధ్రప్రదేశ్ శాసనసభ ఎన్నికలు|2004 ఆంధ్రప్రదేశ్ శాసనసభ ఎన్నికలలో]] [[సూళ్ళూరుపేట శాసనసభ నియోజకవర్గం]] నుండి టీడీపీ అభ్యర్థిగా పోటీ చేసి తన సమీప ప్రత్యర్థి [[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] అభ్యర్థి [[నెలవల సుబ్రహ్మణ్యం]] చేతిలో 8,815 ఓట్ల తేడాతో ఓడిపోయాడు. ఆయన [[2009 ఆంధ్రప్రదేశ్ శాసనసభ ఎన్నికలు|2009 శాసనసభ ఎన్నికలలో]] టీడీపీ అభ్యర్థిగా పోటీ చేసి తన సమీప ప్రత్యర్థి [[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] అభ్యర్థి విన్నమల సరస్వతిపై 5,367 ఓట్ల మెజారిటీతో గెలిచి మూడోసారి ఎమ్మెల్యేగా ఎన్నికయ్యాడు. పరసా వెంకట రత్నం [[2014 ఆంధ్రప్రదేశ్ శాసనసభ ఎన్నికలు|2014 ఆంధ్రప్రదేశ్ శాసనసభ ఎన్నికలలో]] [[సూళ్ళూరుపేట శాసనసభ నియోజకవర్గం]] నుండి టీడీపీ అభ్యర్థిగా పోటీ చేసి తన సమీప ప్రత్యర్థి వైసీపీ అభ్యర్థి కిలివేటి సంజీవయ్య చేతిలో 3,726 ఓట్ల తేడాతో ఓడిపోయాడు. ఆయన [[2019 ఆంధ్రప్రదేశ్ శాసనసభ ఎన్నికలు|2019 శాసనసభ ఎన్నికలలో]] టీడీపీ అభ్యర్థిగా పోటీ చేసి తన సమీప ప్రత్యర్థి వైసీపీ కిలివేటి సంజీవయ్య చేతిలో 61,292 ఓట్ల తేడాతో ఓడిపోయాడు.<ref name="Sullurpeta (SC) (Andhra Pradesh) Assembly Constituency Elections">{{cite news |title=Sullurpeta (SC) (Andhra Pradesh) Assembly Constituency Elections |url=https://www.elections.in/andhra-pradesh/assembly-constituencies/sullurpeta.html |accessdate=30 June 2025 |publisher=Elections |date=30 June 2025 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20250630073726/https://www.elections.in/andhra-pradesh/assembly-constituencies/sullurpeta.html |archivedate=30 June 2025}}</ref> పరసా వెంకట రత్నం 2024లో ఏపీ మార్క్‌ఫెడ్ డైరెక్టర్‌గా నియమితుడయ్యాడు.<ref name="పంట ఉత్పత్తులకు మద్దతు ధర కల్పిస్తాం">{{cite news |title=పంట ఉత్పత్తులకు మద్దతు ధర కల్పిస్తాం |url=https://www.andhrajyothy.com/2024/andhra-pradesh/karrotu-bangarraju-took-charge-as-ap-market-chairman--1318951.html |accessdate=30 June 2025 |publisher=Andhrajyothy |date=6 October 2024 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20250630075101/https://www.andhrajyothy.com/2024/andhra-pradesh/karrotu-bangarraju-took-charge-as-ap-market-chairman--1318951.html |archivedate=30 June 2025}}</ref> ==మూలాలు== {{మూలాలజాబితా}} [[వర్గం:ఆంధ్రప్రదేశ్ శాసన సభ్యులు (1994)]] [[వర్గం:ఆంధ్రప్రదేశ్ శాసన సభ్యులు (1999)]] [[వర్గం:తెలుగుదేశం పార్టీ రాజకీయ నాయకులు]] [[వర్గం:నెల్లూరు జిల్లా నుండి ఎన్నికైన శాసన సభ్యులు]] [[వర్గం:నెల్లూరు జిల్లా రాజకీయ నాయకులు]] gvmd2l1q4o0bsamhmdusa3omac48g11 0 458885 4595187 2025-06-30T08:53:25Z Batthini Vinay Kumar Goud 78298 [[WP:AES|←]]Created page with '{{Infobox Officeholder |name = కమల్ కిషోర్ |image = |alt = |caption = |constituency = [[అమ్రోహా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|అమ్రోహా]] |office = [[లో‍క్‍సభ సభ్యుడు]] |term = 2009 - 2014 |predecessor = [[రుబాబ్ సైదా]] |successor = సావి...' 4595187 wikitext text/x-wiki {{Infobox Officeholder |name = కమల్ కిషోర్ |image = |alt = |caption = |constituency = [[అమ్రోహా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|అమ్రోహా]] |office = [[లో‍క్‍సభ సభ్యుడు]] |term = 2009 - 2014 |predecessor = [[రుబాబ్ సైదా]] |successor = [[సావిత్రీ బాయి ఫూలే]] |constituency2 = |office2 = |term2 = |predecessor2 = |successor2 = |birth_date = {{Birth date and age|df=yes|1956|09|01}} |birth_place = రాజధాని , గోరఖ్‌పూర్, [[ఉత్తర ప్రదేశ్]], [[భారతదేశం]] |death_date = |death_place = |restingplace = |restingplacecoordinates = |birthname = |parents = |party = [[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |otherparty = <!--For additional political affiliations--> |spouse = |partner = <!--For those with a domestic partner and not married--> |relations = |children = |residence = గోరఖ్‌పూర్ & న్యూఢిల్లీ |alma_mater = భారత సాయుధ దళాల సంస్థ | nationality = {{flag|India|name=భారతీయుడు}} | occupation = [[రాజకీయ నాయకుడు]] }}'''కమల్ కిషోర్''' ( జననం 1 సెప్టెంబర్ 1956) భారతదేశానికి చెందిన [[రాజకీయ నాయకుడు]]. ఆయన [[2009 భారత సార్వత్రిక ఎన్నికలు|2009లో జరిగిన లోక్‌సభ ఎన్నికలలో]] [[బహ్రైచ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం]] నుండి [[లో‍క్‍సభ సభ్యుడు|లోక్‌సభ సభ్యుడిగా]] ఎన్నికయ్యాడు. ==రాజకీయ జీవితం== కమల్ కిషోర్ [[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] పార్టీ ద్వారా రాజకీయాల్లోకి వచ్చి పార్టీలో వివిధ హోదాల్లో పని చేసి [[2009 భారత సార్వత్రిక ఎన్నికలు|2009లో జరిగిన లోక్‌సభ ఎన్నికలలో]] [[బహ్రైచ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం]] నుండి [[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] పార్టీ అభ్యర్థిగా పోటీ చేసి తన సమీపప్రత్యర్ధి [[బహుజన సమాజ్ పార్టీ|బీఎస్‌పీ]] లాల్ మణి ప్రసాద్‭పై 38,953 ఓట్ల మెజారిటీతో గెలిచి [[లో‍క్‍సభ సభ్యుడు|లోక్‌సభ సభ్యుడిగా]] ఎన్నికై పార్లమెంట్‌లో కాంగ్రెస్ పార్లమెంటరీ పార్టీ కార్యనిర్వాహక కమిటీ, రక్షణ కమిటీ, షెడ్యూల్డ్ కులాలు & షెడ్యూల్డ్ తెగల సంక్షేమ కమిటీ, రైల్వే మంత్రిత్వ శాఖ సంప్రదింపుల కమిటీ శాశ్వత ప్రత్యేక ఆహ్వానితులుగా, గ్రామీణాభివృద్ధి మంత్రిత్వ శాఖ కన్సల్టేటివ్ కమిటీ, విద్యుత్ మంత్రిత్వ శాఖ హిందీ రాజభాషా సమితి కమిటీలలో సభ్యుడిగా పని చేశాడు. కమల్ కిషోర్ [[2014 భారత సార్వత్రిక ఎన్నికలు|2014లో జరిగిన లోక్‌సభ ఎన్నికలలో]] [[బహ్రైచ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం]] నుండి [[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] పార్టీ అభ్యర్థిగా పోటీ 24,421 ఓట్లతో నాల్గొవ స్థానంలో నిలిచాడు.<ref name="Bahraich Lok Sabha Election results 2014 - 2024">{{cite news |title=Bahraich Lok Sabha Election results 2014 - 2024 |url=https://timesofindia.indiatimes.com/elections/lok-sabha-constituencies/uttar-pradesh/bahraich |accessdate=30 June 2025 |publisher=The Times of India |date=4 June 2024 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20250630085115/https://timesofindia.indiatimes.com/elections/lok-sabha-constituencies/uttar-pradesh/bahraich |archivedate=30 June 2025}}</ref> ==మూలాలు== {{మూలాలజాబితా}} [[వర్గం:1956 జననాలు]] [[వర్గం:15వ లోక్‌సభ సభ్యులు]] [[వర్గం:ఉత్తర ప్రదేశ్ నుండి ఎన్నికైన లోక్‌సభ సభ్యులు]] [[వర్గం:ఉత్తర ప్రదేశ్ రాజకీయ నాయకులు]] [[వర్గం:ఉత్తర ప్రదేశ్ వ్యక్తులు]] hvmc1gnjtmwdpgvmvd08yekjkig4y15 4595188 4595187 2025-06-30T08:53:38Z Batthini Vinay Kumar Goud 78298 [[వర్గం:భారత జాతీయ కాంగ్రెస్ నాయకులు]] ను చేర్చారు (హాట్‌కేట్ ఉపయోగించి) 4595188 wikitext text/x-wiki {{Infobox Officeholder |name = కమల్ కిషోర్ |image = |alt = |caption = |constituency = [[అమ్రోహా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|అమ్రోహా]] |office = [[లో‍క్‍సభ సభ్యుడు]] |term = 2009 - 2014 |predecessor = [[రుబాబ్ సైదా]] |successor = [[సావిత్రీ బాయి ఫూలే]] |constituency2 = |office2 = |term2 = |predecessor2 = |successor2 = |birth_date = {{Birth date and age|df=yes|1956|09|01}} |birth_place = రాజధాని , గోరఖ్‌పూర్, [[ఉత్తర ప్రదేశ్]], [[భారతదేశం]] |death_date = |death_place = |restingplace = |restingplacecoordinates = |birthname = |parents = |party = [[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |otherparty = <!--For additional political affiliations--> |spouse = |partner = <!--For those with a domestic partner and not married--> |relations = |children = |residence = గోరఖ్‌పూర్ & న్యూఢిల్లీ |alma_mater = భారత సాయుధ దళాల సంస్థ | nationality = {{flag|India|name=భారతీయుడు}} | occupation = [[రాజకీయ నాయకుడు]] }}'''కమల్ కిషోర్''' ( జననం 1 సెప్టెంబర్ 1956) భారతదేశానికి చెందిన [[రాజకీయ నాయకుడు]]. ఆయన [[2009 భారత సార్వత్రిక ఎన్నికలు|2009లో జరిగిన లోక్‌సభ ఎన్నికలలో]] [[బహ్రైచ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం]] నుండి [[లో‍క్‍సభ సభ్యుడు|లోక్‌సభ సభ్యుడిగా]] ఎన్నికయ్యాడు. ==రాజకీయ జీవితం== కమల్ కిషోర్ [[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] పార్టీ ద్వారా రాజకీయాల్లోకి వచ్చి పార్టీలో వివిధ హోదాల్లో పని చేసి [[2009 భారత సార్వత్రిక ఎన్నికలు|2009లో జరిగిన లోక్‌సభ ఎన్నికలలో]] [[బహ్రైచ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం]] నుండి [[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] పార్టీ అభ్యర్థిగా పోటీ చేసి తన సమీపప్రత్యర్ధి [[బహుజన సమాజ్ పార్టీ|బీఎస్‌పీ]] లాల్ మణి ప్రసాద్‭పై 38,953 ఓట్ల మెజారిటీతో గెలిచి [[లో‍క్‍సభ సభ్యుడు|లోక్‌సభ సభ్యుడిగా]] ఎన్నికై పార్లమెంట్‌లో కాంగ్రెస్ పార్లమెంటరీ పార్టీ కార్యనిర్వాహక కమిటీ, రక్షణ కమిటీ, షెడ్యూల్డ్ కులాలు & షెడ్యూల్డ్ తెగల సంక్షేమ కమిటీ, రైల్వే మంత్రిత్వ శాఖ సంప్రదింపుల కమిటీ శాశ్వత ప్రత్యేక ఆహ్వానితులుగా, గ్రామీణాభివృద్ధి మంత్రిత్వ శాఖ కన్సల్టేటివ్ కమిటీ, విద్యుత్ మంత్రిత్వ శాఖ హిందీ రాజభాషా సమితి కమిటీలలో సభ్యుడిగా పని చేశాడు. కమల్ కిషోర్ [[2014 భారత సార్వత్రిక ఎన్నికలు|2014లో జరిగిన లోక్‌సభ ఎన్నికలలో]] [[బహ్రైచ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం]] నుండి [[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] పార్టీ అభ్యర్థిగా పోటీ 24,421 ఓట్లతో నాల్గొవ స్థానంలో నిలిచాడు.<ref name="Bahraich Lok Sabha Election results 2014 - 2024">{{cite news |title=Bahraich Lok Sabha Election results 2014 - 2024 |url=https://timesofindia.indiatimes.com/elections/lok-sabha-constituencies/uttar-pradesh/bahraich |accessdate=30 June 2025 |publisher=The Times of India |date=4 June 2024 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20250630085115/https://timesofindia.indiatimes.com/elections/lok-sabha-constituencies/uttar-pradesh/bahraich |archivedate=30 June 2025}}</ref> ==మూలాలు== {{మూలాలజాబితా}} [[వర్గం:1956 జననాలు]] [[వర్గం:15వ లోక్‌సభ సభ్యులు]] [[వర్గం:ఉత్తర ప్రదేశ్ నుండి ఎన్నికైన లోక్‌సభ సభ్యులు]] [[వర్గం:ఉత్తర ప్రదేశ్ రాజకీయ నాయకులు]] [[వర్గం:ఉత్తర ప్రదేశ్ వ్యక్తులు]] [[వర్గం:భారత జాతీయ కాంగ్రెస్ నాయకులు]] ttk9iy8a6vbyglwndwj23rvfkqtxfnt 4595190 4595188 2025-06-30T08:55:29Z Batthini Vinay Kumar Goud 78298 4595190 wikitext text/x-wiki {{Infobox Officeholder |name = కమల్ కిషోర్ |image = |alt = |caption = |constituency = [[అమ్రోహా లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|అమ్రోహా]] |office = [[లో‍క్‍సభ సభ్యుడు]] |term = 2009 - 2014 |predecessor = [[రుబాబ్ సైదా]] |successor = [[సావిత్రీ బాయి ఫూలే]] |constituency2 = |office2 = |term2 = |predecessor2 = |successor2 = |birth_date = {{Birth date and age|df=yes|1956|09|01}} |birth_place = రాజధాని , గోరఖ్‌పూర్, [[ఉత్తర ప్రదేశ్]], [[భారతదేశం]] |death_date = |death_place = |restingplace = |restingplacecoordinates = |birthname = |parents = |party = [[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] |otherparty = <!--For additional political affiliations--> |spouse = |partner = <!--For those with a domestic partner and not married--> |relations = |children = |residence = గోరఖ్‌పూర్ & న్యూఢిల్లీ |alma_mater = భారత సాయుధ దళాల సంస్థ | nationality = {{flag|India|name=భారతీయుడు}} | occupation = [[రాజకీయ నాయకుడు]] }}'''కమల్ కిషోర్''' ( జననం 1 సెప్టెంబర్ 1956) భారతదేశానికి చెందిన [[రాజకీయ నాయకుడు]]. ఆయన [[2009 భారత సార్వత్రిక ఎన్నికలు|2009లో జరిగిన లోక్‌సభ ఎన్నికలలో]] [[బహ్రైచ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం]] నుండి [[లో‍క్‍సభ సభ్యుడు|లోక్‌సభ సభ్యుడిగా]] ఎన్నికయ్యాడు. ==రాజకీయ జీవితం== కమల్ కిషోర్ [[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్]] పార్టీ ద్వారా రాజకీయాల్లోకి వచ్చి పార్టీలో వివిధ హోదాల్లో పని చేసి [[2009 భారత సార్వత్రిక ఎన్నికలు|2009లో జరిగిన లోక్‌సభ ఎన్నికలలో]] [[బహ్రైచ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం]] నుండి [[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] పార్టీ అభ్యర్థిగా పోటీ చేసి తన సమీపప్రత్యర్ధి [[బహుజన సమాజ్ పార్టీ|బీఎస్‌పీ]] లాల్ మణి ప్రసాద్‭పై 38,953 ఓట్ల మెజారిటీతో గెలిచి [[లో‍క్‍సభ సభ్యుడు|లోక్‌సభ సభ్యుడిగా]] ఎన్నికై పార్లమెంట్‌లో కాంగ్రెస్ పార్లమెంటరీ పార్టీ కార్యనిర్వాహక కమిటీ, రక్షణ కమిటీ, షెడ్యూల్డ్ కులాలు & షెడ్యూల్డ్ తెగల సంక్షేమ కమిటీ, రైల్వే మంత్రిత్వ శాఖ సంప్రదింపుల కమిటీ శాశ్వత ప్రత్యేక ఆహ్వానితులుగా, గ్రామీణాభివృద్ధి మంత్రిత్వ శాఖ కన్సల్టేటివ్ కమిటీ, విద్యుత్ మంత్రిత్వ శాఖ హిందీ రాజభాషా సమితి కమిటీలలో సభ్యుడిగా పని చేశాడు.<ref name="Kamal Kishor">{{cite news |title=Kamal Kishor |url=https://sansad.in/ls/members/biographyM/4294?from=members |accessdate=30 June 2025 |publisher=Digital Sansad |date=4 June 2024 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20250630085326/https://sansad.in/ls/members/biographyM/4294?from=members |archivedate=30 June 2025}}</ref> కమల్ కిషోర్ [[2014 భారత సార్వత్రిక ఎన్నికలు|2014లో జరిగిన లోక్‌సభ ఎన్నికలలో]] [[బహ్రైచ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం]] నుండి [[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] పార్టీ అభ్యర్థిగా పోటీ 24,421 ఓట్లతో నాల్గొవ స్థానంలో నిలిచాడు.<ref name="Bahraich Lok Sabha Election results 2014 - 2024">{{cite news |title=Bahraich Lok Sabha Election results 2014 - 2024 |url=https://timesofindia.indiatimes.com/elections/lok-sabha-constituencies/uttar-pradesh/bahraich |accessdate=30 June 2025 |publisher=The Times of India |date=4 June 2024 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20250630085115/https://timesofindia.indiatimes.com/elections/lok-sabha-constituencies/uttar-pradesh/bahraich |archivedate=30 June 2025}}</ref> ==మూలాలు== {{మూలాలజాబితా}} [[వర్గం:1956 జననాలు]] [[వర్గం:15వ లోక్‌సభ సభ్యులు]] [[వర్గం:ఉత్తర ప్రదేశ్ నుండి ఎన్నికైన లోక్‌సభ సభ్యులు]] [[వర్గం:ఉత్తర ప్రదేశ్ రాజకీయ నాయకులు]] [[వర్గం:ఉత్తర ప్రదేశ్ వ్యక్తులు]] [[వర్గం:భారత జాతీయ కాంగ్రెస్ నాయకులు]] p5c5mkww480e2tvfuce4xksauc2ua12 0 458886 4595197 2025-06-30T09:11:03Z Batthini Vinay Kumar Goud 78298 [[WP:AES|←]]Created page with '{{Infobox Officeholder | office = [[లో‍క్‍సభ సభ్యుడు]] | term_start = 1991 | term_end = 1996 | predecessor = [[ఆరీఫ్ మహమ్మద్ ఖాన్]] | successor = [[పదమ్‌సేన్ చౌదరి]] | constituency = [[బహ్రైచ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బహ్రైచ్]] | term_start1 = 1989 | term_end1 = 1991 | predecessor1...' 4595197 wikitext text/x-wiki {{Infobox Officeholder | office = [[లో‍క్‍సభ సభ్యుడు]] | term_start = 1991 | term_end = 1996 | predecessor = [[ఆరీఫ్ మహమ్మద్ ఖాన్]] | successor = [[పదమ్‌సేన్ చౌదరి]] | constituency = [[బహ్రైచ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బహ్రైచ్]] | term_start1 = 1989 | term_end1 = 1991 | predecessor1 = రణవీర్ సింగ్ | successor1 = లక్ష్మీనారాయణ్ మణి త్రిపాఠి | constituency1 = [[కైసర్‌గంజ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|కైసర్‌గంజ్]] | term_start2 = 1977 | term_end2 = 1980 | predecessor2 = శకుంతల నాయర్ | successor2 = రణవీర్ సింగ్ | constituency2 = [[కైసర్‌గంజ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|కైసర్‌గంజ్]] | birth_date = {{Birth date |1930|1|7|df=y}} | birth_place = బోధ్వా , బహ్రైచ్ జిల్లా , యునైటెడ్ ప్రావిన్స్ , బ్రిటిష్ ఇండియా , (ప్రస్తుత ఉత్తర ప్రదేశ్ , భారతదేశం) | death_date = {{Death date and age|1996|3|1|1930|1|7|df=y}}<ref>{{cite web | url=https://eparlib.nic.in/bitstream/123456789/3274/1/lsd_10_16_01-03-1996.pdf | title=LOK SABHA DEBATES | publisher=[[Lok Sabha]] | date=1 March 1996 | accessdate=8 October 2020}}</ref> | death_place = | party = [[భారతీయ జనతా పార్టీ]] | spouse = {{marriage|కృష్ణ చౌదరి|1952}} | children = 3 కుమారులు, 2 కుమార్తెలు ([[పదమ్‌సేన్ చౌదరి|పదమ్‌సేన్ చౌదరితో]] సహా)<ref name="Padamsen Chaudhary">{{cite news |last1= |first1= |title=Padamsen Chaudhary |url=https://sansad.in/ls/members/biographyM/92?from=members |accessdate=25 June 2025 |publisher=Digital Sansad |date=4 June 2024 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20250625162743/https://sansad.in/ls/members/biographyM/92?from=members |archivedate=25 June 2025 |language=en}}</ref> | father = లక్ష్మీనారాయణ కైరాటి | education = మాస్టర్ ఆఫ్ సైన్స్ (గణితం) | alma_mater = బనారస్ హిందూ విశ్వవిద్యాలయం }} '''రుద్రసేన్ చౌదరి''' (7 జనవరి 1930 - 1 మార్చి 1996) భారతదేశానికి చెందిన [[రాజకీయ నాయకుడు]]. ఆయన [[కైసర్‌గంజ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|కైసర్‌గంజ్]] & [[బహ్రైచ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బహ్రైచ్]] నియోజకవర్గాల నుండి మూడుసార్లు [[లో‍క్‍సభ సభ్యుడు|లోక్‌సభ సభ్యుడిగా]] ఎన్నికయ్యాడు. ==మూలాలు== {{మూలాలజాబితా}} [[వర్గం:1930 జననాలు]] [[వర్గం:ఉత్తర ప్రదేశ్ నుండి ఎన్నికైన లోక్‌సభ సభ్యులు]] [[వర్గం:ఉత్తర ప్రదేశ్ రాజకీయ నాయకులు]] [[వర్గం:ఉత్తర ప్రదేశ్ వ్యక్తులు]] [[వర్గం:13వ లోక్‌సభ సభ్యులు]] [[వర్గం:భారతీయ జనతా పార్టీ రాజకీయ నాయకులు]] eel4ydgtkq0fy8zdavw988j12083m72 4595198 4595197 2025-06-30T09:12:04Z Batthini Vinay Kumar Goud 78298 4595198 wikitext text/x-wiki {{Infobox Officeholder | office = [[లో‍క్‍సభ సభ్యుడు]] | term_start = 1991 | term_end = 1996 | predecessor = [[ఆరీఫ్ మహమ్మద్ ఖాన్]] | successor = [[పదమ్‌సేన్ చౌదరి]] | constituency = [[బహ్రైచ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బహ్రైచ్]] | term_start1 = 1989 | term_end1 = 1991 | predecessor1 = రణవీర్ సింగ్ | successor1 = లక్ష్మీనారాయణ్ మణి త్రిపాఠి | constituency1 = [[కైసర్‌గంజ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|కైసర్‌గంజ్]] | term_start2 = 1977 | term_end2 = 1980 | predecessor2 = శకుంతల నాయర్ | successor2 = రణవీర్ సింగ్ | constituency2 = [[కైసర్‌గంజ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|కైసర్‌గంజ్]] | birth_date = {{Birth date |1930|1|7|df=y}} | birth_place = బోధ్వా , బహ్రైచ్ జిల్లా , యునైటెడ్ ప్రావిన్స్ , బ్రిటిష్ ఇండియా , (ప్రస్తుత ఉత్తర ప్రదేశ్ , భారతదేశం) | death_date = {{Death date and age|1996|3|1|1930|1|7|df=y}}<ref>{{cite web | url=https://eparlib.nic.in/bitstream/123456789/3274/1/lsd_10_16_01-03-1996.pdf | title=LOK SABHA DEBATES | publisher=[[Lok Sabha]] | date=1 March 1996 | accessdate=8 October 2020}}</ref> | death_place = | party = [[భారతీయ జనతా పార్టీ]] | spouse = {{marriage|కృష్ణ చౌదరి|1952}} | children = 3 కుమారులు, 2 కుమార్తెలు ([[పదమ్‌సేన్ చౌదరి|పదమ్‌సేన్ చౌదరితో]] సహా)<ref name="Padamsen Chaudhary">{{cite news |last1= |first1= |title=Padamsen Chaudhary |url=https://sansad.in/ls/members/biographyM/92?from=members |accessdate=25 June 2025 |publisher=Digital Sansad |date=4 June 2024 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20250625162743/https://sansad.in/ls/members/biographyM/92?from=members |archivedate=25 June 2025 |language=en}}</ref> | father = లక్ష్మీనారాయణ కైరాటి | education = మాస్టర్ ఆఫ్ సైన్స్ (గణితం) | alma_mater = బనారస్ హిందూ విశ్వవిద్యాలయం }} '''రుద్రసేన్ చౌదరి''' (7 జనవరి 1930 - 1 మార్చి 1996) భారతదేశానికి చెందిన [[రాజకీయ నాయకుడు]]. ఆయన [[కైసర్‌గంజ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|కైసర్‌గంజ్]] & [[బహ్రైచ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బహ్రైచ్]] నియోజకవర్గాల నుండి మూడుసార్లు [[లో‍క్‍సభ సభ్యుడు|లోక్‌సభ సభ్యుడిగా]] ఎన్నికయ్యాడు. ==మూలాలు== {{మూలాలజాబితా}} [[వర్గం:1930 జననాలు]] [[వర్గం:ఉత్తర ప్రదేశ్ నుండి ఎన్నికైన లోక్‌సభ సభ్యులు]] [[వర్గం:ఉత్తర ప్రదేశ్ రాజకీయ నాయకులు]] [[వర్గం:ఉత్తర ప్రదేశ్ వ్యక్తులు]] [[వర్గం:6వ లోక్‌సభ సభ్యులు]] [[వర్గం:9వ లోక్‌సభ సభ్యులు]] [[వర్గం:10వ లోక్‌సభ సభ్యులు]] [[వర్గం:భారతీయ జనతా పార్టీ రాజకీయ నాయకులు]] 8fgv8ppoqp6ft98z7rnlgjx1z78z3q3 4595204 4595198 2025-06-30T09:35:02Z Batthini Vinay Kumar Goud 78298 4595204 wikitext text/x-wiki {{Infobox Officeholder | office = [[లో‍క్‍సభ సభ్యుడు]] | term_start = 1991 | term_end = 1996 | predecessor = [[ఆరీఫ్ మహమ్మద్ ఖాన్]] | successor = [[పదమ్‌సేన్ చౌదరి]] | constituency = [[బహ్రైచ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బహ్రైచ్]] | term_start1 = 1989 | term_end1 = 1991 | predecessor1 = రణవీర్ సింగ్ | successor1 = లక్ష్మీనారాయణ్ మణి త్రిపాఠి | constituency1 = [[కైసర్‌గంజ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|కైసర్‌గంజ్]] | term_start2 = 1977 | term_end2 = 1980 | predecessor2 = శకుంతల నాయర్ | successor2 = రణవీర్ సింగ్ | constituency2 = [[కైసర్‌గంజ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|కైసర్‌గంజ్]] | birth_date = {{Birth date |1930|1|7|df=y}} | birth_place = బోధ్వా , బహ్రైచ్ జిల్లా , యునైటెడ్ ప్రావిన్స్ , బ్రిటిష్ ఇండియా , (ప్రస్తుత ఉత్తర ప్రదేశ్ , భారతదేశం) | death_date = {{Death date and age|1996|3|1|1930|1|7|df=y}}<ref>{{cite web | url=https://eparlib.nic.in/bitstream/123456789/3274/1/lsd_10_16_01-03-1996.pdf | title=LOK SABHA DEBATES | publisher=[[Lok Sabha]] | date=1 March 1996 | accessdate=8 October 2020}}</ref> | death_place = | party = [[భారతీయ జనతా పార్టీ]] | spouse = {{marriage|కృష్ణ చౌదరి|1952}} | children = 3 కుమారులు, 2 కుమార్తెలు ([[పదమ్‌సేన్ చౌదరి|పదమ్‌సేన్ చౌదరితో]] సహా)<ref name="Padamsen Chaudhary">{{cite news |last1= |first1= |title=Padamsen Chaudhary |url=https://sansad.in/ls/members/biographyM/92?from=members |accessdate=25 June 2025 |publisher=Digital Sansad |date=4 June 2024 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20250625162743/https://sansad.in/ls/members/biographyM/92?from=members |archivedate=25 June 2025 |language=en}}</ref> | father = లక్ష్మీనారాయణ కైరాటి | education = మాస్టర్ ఆఫ్ సైన్స్ (గణితం) | alma_mater = బనారస్ హిందూ విశ్వవిద్యాలయం }} '''రుద్రసేన్ చౌదరి''' (7 జనవరి 1930 - 1 మార్చి 1996) భారతదేశానికి చెందిన [[రాజకీయ నాయకుడు]]. ఆయన [[కైసర్‌గంజ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|కైసర్‌గంజ్]] & [[బహ్రైచ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం|బహ్రైచ్]] నియోజకవర్గాల నుండి మూడుసార్లు [[లో‍క్‍సభ సభ్యుడు|లోక్‌సభ సభ్యుడిగా]] ఎన్నికయ్యాడు. ==రాజకీయ జీవితం== రుద్రసేన్ చౌదరి జనతా పార్టీ ద్వారా రాజకీయాల్లోకి వచ్చి పార్టీలో వివిధ హోదాల్లో పని చేసి [[1977 భారత సార్వత్రిక ఎన్నికలు|1977లో జరిగిన లోక్‌సభ ఎన్నికలలో]] [[కైసర్‌గంజ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం]] నుండి జనతా పార్టీ అభ్యర్థిగా పోటీ చేసి తన సమీప ప్రత్యర్ధి [[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] అభ్యర్థి కున్వర్ రుద్ర ప్రతాప్ సింగ్‌పై 124796 ఓట్ల మెజారిటీతో గెలిచి తొలిసారి [[లో‍క్‍సభ సభ్యుడు|లోక్‌సభ సభ్యుడిగా]] ఎన్నికయ్యాడు. ఆయన [[1980 భారత సార్వత్రిక ఎన్నికలు|1980లో జరిగిన లోక్‌సభ ఎన్నికలలో]] జనతా పార్టీ అభ్యర్థిగా పోటీ 33462 ఓట్లతో 3వ స్థానంలో నిలిచాడు. రుద్రసేన్ చౌదరి [[1989 భారత సార్వత్రిక ఎన్నికలు|1989లో జరిగిన లోక్‌సభ ఎన్నికలలో]] [[కైసర్‌గంజ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం]] నుండి [[భారతీయ జనతా పార్టీ|బీజేపీ]] అభ్యర్థిగా పోటీ చేసి తన సమీప ప్రత్యర్ధి [[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] అభ్యర్థి రామ్ వీర్ సింగ్‌పై 124796 ఓట్ల మెజారిటీతో గెలిచి రెండోసారి [[లో‍క్‍సభ సభ్యుడు|లోక్‌సభ సభ్యుడిగా]] ఎన్నికయ్యాడు.<ref name="Kaiserganj Lok Sabha Election Results">{{cite news |title=Kaiserganj Lok Sabha Election Results |url=https://resultuniversity.com/election/kaiserganj-lok-sabha |accessdate=30 June 2025 |publisher=Result University |date=30 June 2025 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20250630092751/https://resultuniversity.com/election/kaiserganj-lok-sabha |archivedate=30 June 2025}}</ref> ఆయన [[1991 భారత సార్వత్రిక ఎన్నికలు|1991 లోక్‌సభ ఎన్నికలలో]] [[బహ్రైచ్ లోక్‌సభ నియోజకవర్గం]] నుండి [[భారతీయ జనతా పార్టీ|బీజేపీ]] అభ్యర్థిగా పోటీ చేసి తన సమీప ప్రత్యర్ధి [[భారత జాతీయ కాంగ్రెస్|ఐఎన్‌సీ]] అభ్యర్థి [[ఆరీఫ్ మహమ్మద్ ఖాన్]] పై 63209 ఓట్ల మెజారిటీతో గెలిచి మూడోసారి [[లో‍క్‍సభ సభ్యుడు|లోక్‌సభ సభ్యుడిగా]] ఎన్నికయ్యాడు.<ref name="Bahraich Lok Sabha Election Results">{{cite news |title=Bahraich Lok Sabha Election Results |url=https://resultuniversity.com/election/bahraich-lok-sabha |accessdate=30 June 2025 |publisher=Result University |date=30 June 2025 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20250630092755/https://resultuniversity.com/election/bahraich-lok-sabha |archivedate=30 June 2025}}</ref> ==మూలాలు== {{మూలాలజాబితా}} [[వర్గం:1930 జననాలు]] [[వర్గం:ఉత్తర ప్రదేశ్ నుండి ఎన్నికైన లోక్‌సభ సభ్యులు]] [[వర్గం:ఉత్తర ప్రదేశ్ రాజకీయ నాయకులు]] [[వర్గం:ఉత్తర ప్రదేశ్ వ్యక్తులు]] [[వర్గం:6వ లోక్‌సభ సభ్యులు]] [[వర్గం:9వ లోక్‌సభ సభ్యులు]] [[వర్గం:10వ లోక్‌సభ సభ్యులు]] [[వర్గం:భారతీయ జనతా పార్టీ రాజకీయ నాయకులు]] tsc46kkpaivj8a7i48e0kvs4bm58es9 0 458887 4595211 2025-06-30T10:46:45Z Ganesh boddu 140164 ఈ సమాచారం English Wikipedia లోని Machine learning పేజీ నుండి అనువదించి, తగినట్లుగా సవరించి చేర్చబడింది. 4595211 wikitext text/x-wiki '''యంత్ర అభ్యాసం (Machine Learning)''' అనేది '''కృత్రిమ మేధస్సు''' (Artificial Intelligence) లోని ఒక విభాగం. ఇది '''డేటా ఆధారంగా నేర్చుకునే సామర్థ్యం కలిగిన గణిత మాదిరి విధానాలు''' (statistical algorithms) అభివృద్ధి చేయడంపైనా, వాటి పనితీరు తెలియని లేదా కొత్త డేటాపై కూడా వర్తించగలగడంపైనా దృష్టి సారిస్తుంది. ఈ విధానాలు '''తేలికపాటి మానవ జోక్యం లేకుండానే''' వివిధ పనులను '''స్వయంచాలకంగా''' చేయగలవు.<ref>{{Citation|title=Machine learning|date=2025-06-25|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Machine_learning&oldid=1297248364|work=Wikipedia|language=en|access-date=2025-06-30}}</ref> c0uaoplu00bzr1r7b5effjdgusdmkp0 4595213 4595211 2025-06-30T10:48:39Z Ganesh boddu 140164 4595213 wikitext text/x-wiki '''యంత్ర అభ్యాసం (Machine Learning)''' అనేది '''కృత్రిమ మేధస్సు''' (Artificial Intelligence) లోని ఒక విభాగం. ఇది '''డేటా ఆధారంగా నేర్చుకునే సామర్థ్యం కలిగిన గణిత మాదిరి విధానాలు''' (statistical algorithms) అభివృద్ధి చేయడంపైనా, వాటి పనితీరు తెలియని లేదా కొత్త డేటాపై కూడా వర్తించగలగడంపైనా దృష్టి సారిస్తుంది. ఈ విధానాలు '''తేలికపాటి మానవ జోక్యం లేకుండానే''' వివిధ పనులను '''స్వయంచాలకంగా''' చేయగలవు.<ref>{{Citation|title=Machine learning|date=2025-06-25|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Machine_learning&oldid=1297248364|work=Wikipedia|language=en|access-date=2025-06-30}}</ref>యంత్ర అభ్యాసం లోని ఒక ఉపశాఖ అయిన డీప్ లెర్నింగ్ (Deep Learning) లో జరిగిన అభివృద్ధులు, న్యూరల్ నెట్‌వర్కులు అనే గణాంక పద్ధతుల తరగతికి చెందిన మోడళ్లను, గతంలో వాడిన అనేక యంత్ర అభ్యాస పద్ధతులకంటే మెరుగైన పనితీరుతో పనిచేయగలిగేలా చేశాయి.<ref name="deep">{{Cite journal |last=LeCun |first=Yann |last2=Bengio |first2=Yoshua |last3=Hinton |first3=Geoffrey |date=2015 |title=Deep learning |journal=Nature |volume=521 |pages=436–444 |doi=10.1038/nature14539 |pmid=26017442}}</ref> ef104e7jd4b5r7qd2lvvt003n8lvebi 4595214 4595213 2025-06-30T10:50:43Z Ganesh boddu 140164 4595214 wikitext text/x-wiki '''యంత్ర అభ్యాసం (Machine Learning)''' అనేది '''కృత్రిమ మేధస్సు''' (Artificial Intelligence) లోని ఒక విభాగం. ఇది '''డేటా ఆధారంగా నేర్చుకునే సామర్థ్యం కలిగిన గణిత మాదిరి విధానాలు''' (statistical algorithms) అభివృద్ధి చేయడంపైనా, వాటి పనితీరు తెలియని లేదా కొత్త డేటాపై కూడా వర్తించగలగడంపైనా దృష్టి సారిస్తుంది. ఈ విధానాలు '''తేలికపాటి మానవ జోక్యం లేకుండానే''' వివిధ పనులను '''స్వయంచాలకంగా''' చేయగలవు.<ref>{{Citation|title=Machine learning|date=2025-06-25|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Machine_learning&oldid=1297248364|work=Wikipedia|language=en|access-date=2025-06-30}}</ref>యంత్ర అభ్యాసం లోని ఒక ఉపశాఖ అయిన డీప్ లెర్నింగ్ (Deep Learning) లో జరిగిన అభివృద్ధులు, న్యూరల్ నెట్‌వర్కులు అనే గణాంక పద్ధతుల తరగతికి చెందిన మోడళ్లను, గతంలో వాడిన అనేక యంత్ర అభ్యాస పద్ధతులకంటే మెరుగైన పనితీరుతో పనిచేయగలిగేలా చేశాయి.<ref name="deep">{{Cite journal |last=LeCun |first=Yann |last2=Bengio |first2=Yoshua |last3=Hinton |first3=Geoffrey |date=2015 |title=Deep learning |journal=Nature |volume=521 |pages=436–444 |doi=10.1038/nature14539 |pmid=26017442}}</ref> == మూలాలు == <references /> <ref name="mitchell">Mitchell, Tom M. (1997). ''Machine Learning''. McGraw-Hill. ISBN 978-0070428072.</ref> <ref name="alpaydin">Alpaydin, Ethem (2020). ''Introduction to Machine Learning'' (4th ed.). MIT Press. ISBN 978-0262043793.</ref> gtb7y7x343po6ixhhpwzk7dczwu7o6o 4595215 4595214 2025-06-30T10:52:20Z Ganesh boddu 140164 4595215 wikitext text/x-wiki '''యంత్ర అభ్యాసం (Machine Learning)''' అనేది '''కృత్రిమ మేధస్సు''' (Artificial Intelligence) లోని ఒక విభాగం. ఇది '''డేటా ఆధారంగా నేర్చుకునే సామర్థ్యం కలిగిన గణిత మాదిరి విధానాలు''' (statistical algorithms) అభివృద్ధి చేయడంపైనా, వాటి పనితీరు తెలియని లేదా కొత్త డేటాపై కూడా వర్తించగలగడంపైనా దృష్టి సారిస్తుంది. ఈ విధానాలు '''తేలికపాటి మానవ జోక్యం లేకుండానే''' వివిధ పనులను '''స్వయంచాలకంగా''' చేయగలవు.<ref>{{Citation|title=Machine learning|date=2025-06-25|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Machine_learning&oldid=1297248364|work=Wikipedia|language=en|access-date=2025-06-30}}</ref>యంత్ర అభ్యాసం లోని ఒక ఉపశాఖ అయిన డీప్ లెర్నింగ్ (Deep Learning) లో జరిగిన అభివృద్ధులు, న్యూరల్ నెట్‌వర్కులు అనే గణాంక పద్ధతుల తరగతికి చెందిన మోడళ్లను, గతంలో వాడిన అనేక యంత్ర అభ్యాస పద్ధతులకంటే మెరుగైన పనితీరుతో పనిచేయగలిగేలా చేశాయి.<ref name="deep">{{Cite journal |last=LeCun |first=Yann |last2=Bengio |first2=Yoshua |last3=Hinton |first3=Geoffrey |date=2015 |title=Deep learning |journal=Nature |volume=521 |pages=436–444 |doi=10.1038/nature14539 |pmid=26017442}}</ref> ef104e7jd4b5r7qd2lvvt003n8lvebi