వేమూరి ఇంగ్లీషు-తెలుగు నిఘంటువు/G

<mediawiki xmlns="http://www.mediawiki.org/xml/export-0.11/" xmlns:xsi="http://www.w3.org/2001/XMLSchema-instance" xsi:schemaLocation="http://www.mediawiki.org/xml/export-0.11/ http://www.mediawiki.org/xml/export-0.11.xsd" version="0.11" xml:lang="te">
  <siteinfo>
    <sitename>Wikibooks</sitename>
    <dbname>tewikibooks</dbname>
    <base>https://te.wikibooks.org/wiki/%E0%B0%AE%E0%B1%8A%E0%B0%A6%E0%B0%9F%E0%B0%BF_%E0%B0%AA%E0%B1%87%E0%B0%9C%E0%B1%80</base>
    <generator>MediaWiki 1.45.0-wmf.6</generator>
    <case>first-letter</case>
    <namespaces>
      <namespace key="-2" case="first-letter">మీడియా</namespace>
      <namespace key="-1" case="first-letter">ప్రత్యేక</namespace>
      <namespace key="0" case="first-letter" />
      <namespace key="1" case="first-letter">చర్చ</namespace>
      <namespace key="2" case="first-letter">వాడుకరి</namespace>
      <namespace key="3" case="first-letter">వాడుకరి చర్చ</namespace>
      <namespace key="4" case="first-letter">Wikibooks</namespace>
      <namespace key="5" case="first-letter">Wikibooks చర్చ</namespace>
      <namespace key="6" case="first-letter">దస్త్రం</namespace>
      <namespace key="7" case="first-letter">దస్త్రంపై చర్చ</namespace>
      <namespace key="8" case="first-letter">మీడియావికీ</namespace>
      <namespace key="9" case="first-letter">మీడియావికీ చర్చ</namespace>
      <namespace key="10" case="first-letter">మూస</namespace>
      <namespace key="11" case="first-letter">మూస చర్చ</namespace>
      <namespace key="12" case="first-letter">సహాయం</namespace>
      <namespace key="13" case="first-letter">సహాయం చర్చ</namespace>
      <namespace key="14" case="first-letter">వర్గం</namespace>
      <namespace key="15" case="first-letter">వర్గం చర్చ</namespace>
      <namespace key="710" case="first-letter">TimedText</namespace>
      <namespace key="711" case="first-letter">TimedText talk</namespace>
      <namespace key="828" case="first-letter">మాడ్యూల్</namespace>
      <namespace key="829" case="first-letter">మాడ్యూల్ చర్చ</namespace>
    </namespaces>
  </siteinfo>
  <page>
    <title>వేమూరి ఇంగ్లీషు-తెలుగు నిఘంటువు/G</title>
    <ns>0</ns>
    <id>2999</id>
    <revision>
      <id>36173</id>
      <parentid>35659</parentid>
      <timestamp>2025-06-23T19:53:40Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Vemurione</username>
        <id>1689</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>/* Part 1: Ga-Gl */</comment>
      <origin>36173</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="98096" sha1="da9a2eqdx1uv9985m53jbe49jtlthb3" xml:space="preserve">
=నిఘంటువు=

*This dictionary is an improved version over the print version (expanded, errors corrected, new features continually being added) published by Asian Educational Services, New Delhi in 2002.
* You are welcome to add. BUT PLEASE DO NOT DELETE entries until you are absolutely, positively SURE a mistake has been made. 
* PLEASE do not delete entries or their meanings simply because you personally did not agree with the meaning given there. Thanks

19 Aug 2015.
==Part 1: Ga-Gl ==

{| class=&quot;wikitable&quot;
|-
! నిర్వచనములు&lt;!--- Do Not Change This Line ---&gt;
! ఆసక్తికర చిత్రములు&lt;!--- Do Not Change This Line ---&gt;
|-
|width=&quot;895&quot;|&lt;!--- Do Not Change This Line ---&gt;
&lt;!--- Insert ALL నిర్వచనములుAlphabetically Sorted Below This Line ( * ''' Should precede each new line) ---&gt;

*'''gad, n. చీల;
* gadfly, n.  (1) జోరీగ; పశువులని చికాకు పెట్టే ఈగ; (2) అప్రస్తుత ప్రసంగి; చొప్పదంటు ప్రశ్నలతో చిరాకు పెట్టే వ్యక్తి; 
* gadget, n. సదుపాయమైన పనిముట్టు;
* gadwall, n. కేకబాతు; అరుపుల బాతు; ఒక రకమైన బాతు;
* gaffe, n.  (గ్యాఫ్) పొరపాటు; అనాలోచిత చర్య; 
* gag, n. వాకట్టు; మాట్లాడడానికి వీలు లేకుండా నోటికి వేసే గుడ్డ కట్టు;
* gag order, ph. న్యాయస్థానంలో జరిగిన విషయాలు బయట మాట్లాడ కూడదని న్యాయమూర్తి వేసే ఆంక్ష;
* gage, n. కొలత; see also gauge;
* gaiety, n.  ఉల్లాసము; ఉషారు;
* gaily, adv.  ఉషారుగా; 
* gain, n. లాభం; లబ్ధి; ఫలం;  ప్రయోజనం; పెరుగుదల; వృద్ధి; గెలుపు; నఫా; 
* gain, v. i. (1) సాధించు; పొందు; (2) పుంజుకొను;
* gainsay, v. t. కాదను; తిరస్కరించు; ఖండించు;
* gainsayer,  n. కాదనేవాడు; అడ్డుపెట్టేవాడు; అడ్డుపుల్ల వేసే వ్యక్తి; ఆక్షేపించే  ఆసామీ;
* gait, n. నడక; నడిచే తీరు;
* Gala, n.  ఉత్సవం; 
* galaxy, n. గేలక్సీ; క్షీరసాగరం; ఆకాశగంగ; నక్షత్రవీధి; నక్షత్రసముదాయం;
* gale, n. పెనుగాలి; వడగాలి;
** 	fresh gale, ph. గాలిదుమారం;
** 	moderate gale, ph. పెనుగాలి;
** 	strong gale, ph. ప్రభంజనం; ప్రచండ వాయువు; ప్రచండ పవనం; ఝంఝూమారుతం;
* galena, n. సౌవ్వీరాంజనం; సీసం యొక్క మూల ఖనిజం;  PbS; 
[[File:Alpinia officinarum - Köhler–s Medizinal-Pflanzen-156.jpg|thumb|right|Alpinia_officinarum=దుంపరాష్ట్రం]]
* galanga, galingale, n. దుంపరాష్ట్రం; అల్లంలా ఉండే ఒక దుంప; [bot.] ''Alpinia officinarum''; 
* gall, n. (1) పిత్తము; పైత్యరసం; (2) కసి; కక్ష; (3) తెగువు;
* gallantry, n.  ప్రతాపం;
* gallbladder, ph. పిత్తాశయం; చేదుకట్టు; పసరు తిత్తి; 
* gall duct, n. పైత్య వాహిక;
[[File:Human_gallstones_2015_G1.jpg|thumb|right|Human_gallstones]]
* gallstones, n. పిత్తపు బెడ్డలు; పైత్యపు బెడ్డలు; పిత్తాశ్మరి; గోరోజనం;  ఇవి రాళ్లుగా మారిన కొలెస్టరాల్ బెడ్డలు; 
* gallery, n.(1) సరంబీ; తాళ్వారం; వారపాక; వసారా; (2) చిత్రశ్రేణి; కక్ష; చిత్రాలయం;
* gall-nut, n. [[కరక్కాయ]];
* gallon, n. గేలను; ద్రవ పదార్థాలని కొలిచే కొలత;
* gallop, n. దౌడు; గుర్రపు పరుగు;
* gallows, n. s. ఉరికంబం; ఉరిమాను; వధస్తంభం;
* galvanize, v. t. (1) కళాయివేయు; పూతపూయు; (2) విద్యుచ్ఛక్తి ప్రవహింప చేయు;
* gambit, n. ఎత్తు; ఎత్తుగడ; చదరంగంలో వేసే ఎత్తు;
* gambler, n.  జూదరి; జూడదగాడు; కితవుడు; అక్షదేవి; అక్షధూర్తుడు; 
* gambling, n. జూదం; ద్యూతం; నెత్తం; దురోదరం;
** gambling dispute, ph. అక్షద్యూతికం; 
** gambling hall, ph. ద్యూత మందిరం;
** gambling with animate &quot;pawns&quot;, ph. సజీవ ద్యూతం; కోడి పందేలు, పొట్టేలు పందేలు, గుర్రప్పందేలు, మొదలగునవి; 
** gambling with inanimate &quot;pawns&quot;, ph. నిర్జీవ ద్యూతం; కోడి పందేలు, పొట్టేలు పందేలు, గుర్రప్పందేలు, మొదలగునవి; 
* gambols, n.  చెంగనాలు; గంతులు; పిల్ల పశువులు వేసే గంతులు; 
* game, n. (1) ఆట; కేళి; క్రీడ; (2) లేడి; దుప్పి, అడవిపంది; మొదలయిన వేట జంతువులు;
* gamut, n. (1) సప్తస్వరస్థాయిలు; స్వరసప్తకం; సరిగమలు; అన్ని స్వరాలు; (2) సర్వం; అంతా; ఈ కొస నుండి ఆ కొస వరకు;
* gamete, n. సంయుక్త బీజం; మరొక లింగ బీజంతో సంయోగం చెందడానికి వీలయిన లింగ బీజం;
** games and sports, ph. (1) ఆటలు, సయ్యాటలు; (2) ఆటలు, క్రీడలు;
* gander, n. m. మగ బాతు; మగ చక్రవాకం; (rel.) goose;
* gang, n. గుంపు; ముఠా; పనివారి ముఠా;
* ganglion, n. గుచ్ఛిక; నాడీసంధి; నాడిముడి;
* gangrene, n. శరీరం లోని మెత్తని ధాతువులు మృతి పొందుట;
* gap, n. ఎడం; తేడా: ఖాళీ; వెలితి; వారడి; వార; సందు; మొర్రి; గండీ; వ్యవధానం; అంతరం; అభ్యంతరం; అవకాశం; 
** bounded gap , ph. పారాంతరం; అవధ్యాంతరం; 
** bounded gap between primes, ph. ప్రధాన సంఖ్యల మధ్య ఉండే దూరం పారాంతరం అని ఋజువు అయింది;  It is proved that:&lt;math&gt;\lim_{n\to\infty} {inf (p_{n+1} - p_{n}} = 7 \times 10^7&lt;/math&gt;
* Gazette, n. పత్రిక; రాజపత్రం; a newspaper published by an official organization; 
** generation gap, ph. తరాంతరం;
* gape, v. i.  నోరెళ్లబెట్టుకుని చూచు; 
* gaping, adj. వివృత;
* garage, n. వాహనశాల; 
* garb, n. ఉడుపు; దుస్తులు; వేషం;
* garbage, n. చెత్త; చెత్త, చెదారం; పెంట; తుక్కు;
** garbage pile, ph. చెత్త పోగు; పెంట పోగు; 
** garbage can, ph. చెత్త డబ్బా;
** garbage receptacle, ph. చెత్త కుండీ; చెత్త బుట్ట;
* garbled, adj. కలగాపులగం అయిన;
[[File:Sa-whitegreen-chickpea.jpg|thumb|right|Sa-whitegreen-chickpea]]
* garbanzo beans, n. pl. శనగలు; పెద్ద శనగలు; same as chickpeas; Bengal gram; [bot.] ''Cicer arietinum;''
* garden, n. తోట; వనం; ఆరామం; వృక్షవాటిక; ఉద్యానవనం;
* garden rue, n. [[సదాపాకు]]; వంటలలోను, వైద్యం లోను వాడే ఒక మొక్క; [bot.] ''Ruta graveolens;''
* gardener, n. తోటమాలి; వనమాలి;
* gargantuan, adj.  చాలా పెద్ద; 
* gargle, v. i. పుక్కిలించు; గండూషించు;
* garland, n. మాల; దండ; పూలచెండు; సుమమాలిక; సరం; తోమాల (తోట + మాల); దామం; 
* garlic, n. (1) ఉల్లి; ఉల్లిపాయ; ఉల్లిగడ్డ; అల్లియం; (2) [[వెల్లుల్లి]]; చిన్న ఉల్లి; రసోనకం; లశునం; పలాండు; గృంజనం; అరిష్టం; మహాకంద; ఉగ్రగంధం;
* garments, n. దుస్తులు; ఉడుపులు; వలువలు; 
* garnish, n.  తినుభండారాలని అలంకరించడానికి వాడే మరొక తినదగ్గ పదార్థం; ఉదా. కొత్తిమిర, పుదీనా, 
* garrulous, adj. వాగుడు; అతిగా మాట్లాడు;
* garter belt, n.  కచ్చడం; 
* gas, n.(1) వాయువు; matter of a substance whose atoms/molecules are in motion and fill their container; (2) అపానవాయువు; (3) పెట్రోలు;
** 	cooking gas, ph. వంటవాయువు; ఇంధనపు వాయువు;
** 	ideal gas, ph. ఆదర్శ వాయువు;
** 	inert gas, ph. జడ వాయువు; విరళ వాయువు; ఆవర్తన పట్టికలో 0 గుంపు మూలకాలయిన He, Ne, Ar, Kr, Xe, Rn జడ వాయువులు;
** 	perfect gas, ph. ఆదర్శ వాయువు; PV = RT అనే సూత్రాన్ని అతిక్రమించకుండా ప్రవ్ర్తించే వాయువు; 
** 	poisonous gas, ph. విషవాయువు;
** 	rare gas, ph. విరళ వాయువు; జడ వాయువు; ఆవర్తన పట్టికలో 0 గుంపు మూలకాలయిన He, Ne, Ar, Kr, Xe, Rn వాయువులు;
* gash, n. గాటు; లోతైన గాయం;
* gasoline, n. పెట్రోలు;
* gasp, n. రొప్పు; ఒగర్పు; ఎగశ్వాస; 
* gasp, v. i. రొప్పు; ఒగర్చు;
* gastric, adj. జఠర; ఉదర;
**   gastric juice, ph. జఠర రసం; జఠరాగ్ని;
* gastritis, n. జఠరశోఫ; కడుపు లోపలి పొర వాపు; ఈ వాపు రకరకాల కారణాల వల్ల రావచ్చు; 
* gastrointestinal, adj. జీర్ణకోశసంబంధిత;   
* gate, n. ద్వారం; గవను; గవని; గేటు; దిడ్డి; తలవాకిలి;
** 	main gate, ph. గవను; గవని;
** 	wicket gate, ph. దిడ్డి;
** gatekeeper, ph. ద్వారపాలకుడు; ప్రతీహారి; తలవాకిలి వాడు; సన్నిధానవర్తి; పూజారి; గేటు కాపరి;
* gateway, n. (1) సింహద్వారం; ముఖద్వారం; (2) రెండు విభిన్నమైన కంప్యూటరు వలయాల మధ్య సంభాషణకి అనుకూలంగా అమర్చబడ్డ మరొక కంప్యూటరు;
* gather, v. i. (1) గుమికూడు; (2) పుంజుకొను;
* gather, v. t. (1) పోగుచేయు; సంతరించు; సేకరించు; కూడగట్టుకొను; సంగ్రహించు; (2) దండు;
* gathering, n. సమావేశం; సమ్మేళనం;
** gathering of poets, ph. కవి సమ్మేళనం;
* gauge, n. (గేజ్) కొలమాపకం; కొలమానం; మాపకం;
** 	rain gauge, ph. వర్షమాపకం; వాన ఎంత పడ్డదో కొలిచే సాధనం;
* gauze, n. (గాజ్) గాజు గుడ్డ; దోమతెర గుడ్డ వంటి గుడ్డ; గాయాల మీద కట్టు కట్టడానికి వాడే ప్రత్యేకమైన గుడ్డ;
* gay, n. m. మరొక పురుషుని యెడల లైంగికమైన ఆకర్షణ పొందే పురుషుడు; see homosexual;
* gazebo, n.  మండపం; చదరం లేక అష్టభుజి ఆకారంలో ఉంది, పైన కప్పు ఉన్న కట్టడం; 
[[File:Slender-horned_gazelle_%28Cincinnati_Zoo%29.jpg|thumb|right|Slender-horned_gazelle_Cincinnati_Zoo]]
* gazelle, n. హరిణం; దుప్పి; కణుచు; ఏణ; పెద్ద పెద్ద కళ్లు, ఒంకీలు తిరిగిన నిటారైన కొమ్ములు ఉండే ఒక జాతి లేడి; 
* gazette, n.  ప్రభుత్వ వార్తాపత్రిక; ప్రభుత్వం వారు వారి సమాచారాలని ప్రకటించే పత్రిక; 
**   gazetted officer, ph. భారత ప్రభుత్వ ఉద్యోగులలో ఉన్నత శ్రేణి ఉద్యోగులు; 
* gear, adj. దంతదారు; పళ్ళ చక్రం; ఉదా. కారులో ఇంజను నుండి బండికి శక్తిని అందించే యంత్రాంగంలో ఉండే పళ్ళ చక్రం;
** gear wheel, ph. దంతదారు చక్రం;
* gedanken, n. [Ger.]  స్పురణ ప్రయోగం; thought experiment;
* gel, adj. అర్ధఘన; జల్లి; 
* gel, v. i. గడ్డకట్టు; పేరుకొను; కరడు కట్టు; ముద్దకట్టు; ఘనీభవించు; తుట్టెకట్టు;
* gel, n. అర్ధఘనం; జల్లి;  a colloid in which the suspended particles assume a systematic pattern; see also sol;
* gelatin, n. జాంతవం; రంగు, రుచి లేని జంతు సంబంధమైన జిగార్థం; తిక్తరసం;
** gelling agent, ph.  జల్లీకరణ కారకం; 
* gelatinous, adj. జిగటగా నున్న; జిగురుగా ఉండే; చిక్కగానున్న;
* gem, n. (1) రత్నం; మణి; మాణిక్యం; (2) విలువైనది;
[[File:Gemini_constellation_map.svg|thumb|right|Gemini_constellation_map]]
* Geminorum, n. పునర్వసు నక్షత్రం; పునర్వసు నక్షత్రాల గుంపు; ఇందులో ఆల్ఫా జెమినోరం ని Castor అంటారు;
* geminate, n. ద్విత్వాక్షరం; ద్విత్వం;
* geminated, adj. ద్విరుక్త;
* gemination, n. ద్విరుక్తం;  ఒక హల్లుని రెండు మాత్రల కాలం పలకడం;  ఉదాహరణకి baggage  బేగ్‍ గేజ్‍ అని పలకం, బేగేజ్‍ అంటాం. కాని cattail ని కేట్‍ టైల్  అని ట శబ్దాన్ని రెండు సార్లు పలుకుతాం; 
* Gemini, n. మిథునరాశి; ౙంట; 
* gender, n. వాచకం; లింగం; the psychic, social, and cultural roles that an individual assumes;
**  gender identity, ph. An individual’s sense of self (as female versus male, as neither, or as something in between);
** 	feminine gender, ph. మహతీ వాచకం; స్త్రీలింగం;
**  grammatical gender, ph. వ్యాకరణ లింగం; 
** 	masculine gender, ph. మహద్వాచకం; పుంలింగం;
** 	neuter gender, ph. అమహద్వాచకం; నపుంసక లింగం;
** 	non-human gender,  ph. అమనుష్య వాచకం;
**  semantic gender, ph.  ఆర్థిక లింగం; అర్థం ద్వారా లింగ నిర్ణయం;
{|style=&quot;border-style: solid; border-width: 5 px&quot;
|
'''---USAGE NOTE: masculine and non-masculine genders
*---తెలుగులో వ్యాకరణపరంగా మహత్, అమహత్ (masculine person, non-masculine) వాచకాలు మాత్రమే ఉన్నాయి. కనుక తెలుగు క్రియలు రెండు రకాలుగా మాత్రమే మారుతాయి. ఉదా: అతడు వచ్చాడు, ఆమె వచ్చింది, అది వచ్చింది; రాముడు వచ్చాడు, సీత వచ్చింది, ఎద్దు వచ్చింది, ఆవు వచ్చింది. లింగాలు రెండు రకాలు: వ్యాకరణ లింగాలు, ఆర్థిక లింగాలు అని (grammatical genders, semantic genders). తెలుగు భాషలో ఇవి రెండూ వేరు వేరు. పదం యొక్క అర్థాన్ని బట్టి అది పుల్లింగమా, స్త్రీ లింగమా లేక నపుంసక లింగమా అన్నది మనం నిర్ణయించుకొంటాము. కానీ వ్యాకరణ పరంగా క్రియా పదాలను వాడేటప్పుడు మహత్, అమహత్ అనే రెండు లింగాలనే ప్రయోగిస్తాము. బహువచన ప్రయోగంలో మళ్లీ మహద్మహతీ వాచకాలు ఒకలాగా వాడతాం. 'ఆ స్త్రీలు వచ్చారు' అంటాము గానీ 'ఆ ఎద్దులు వచ్చారు' అనం కదా.
|}
*
* gene, n. జన్యువు; జీను; వారసవాహికలలో ఒక భాగం; వంశపారంపర్యంగా సంక్రమించే లక్షణాలని నిర్ణయించే అంశం;
**     dominant gene, ph. బహిర్గత జన్యువు;
**     recessive gene, ph. అంతర్గత జన్యువు;
* genealogist, n. అన్వయజ్ఞుడు;
* genealogy, n. ప్రవర; అన్వయం; వంశచరిత్ర; వంశవృక్షం; వంశ పరంపర; వంశావళి;
* general, adj. (1) సాధారణమైన; ప్రాయికమైన; సార్వత్రిక; ఏకోను; అందరికీ సంబంధించిన; సర్వ; (2) శారీరిక;
** general body meeting, ph. సర్వ సభ్య సమావేశం;
** general election, ph. సార్వత్రిక ఎన్నికలు;
** general knowledge, ph.  ప్రాయికమైన జ్ఞానం; 
** general public, ph. జనబాహుళ్యం;
** general theory of relativity, ph. సాధారణ సాపేక్ష వాదం; సాధారణ సాపేక్ష సిద్ధాంతం;
* generalization, n. సర్వసమన్వయం; సాధారణీకరణం; అజహరణ;
* generalize, v. t. అజహరించు; అజహర్లక్షణాన్నివాడు; అర్ధాంతరన్యాసాన్ని వాడు;
* generally, adv. సర్వసాధారణంగా; సర్వసామాన్యంగా; ప్రాయికంగా; 
* generate, v. i. ఉత్పత్తి చేయు; ఉత్పన్నించు; పుట్టించు;
* generating, adj. జనక; ఉత్పాదక;
* generation, n. (1) తరం; పురుషాంతరం; అంకెసం; (2) ఉత్పత్తి; పుట్టుక; తయారీ;
** new generation, ph. కొత్త తరం;
** generation gap, ph. తరాంతరం;
* generations, n. pl. తరాలు; పురుషాంతరాలు;
** 	for generations, ph. తరతరాలుగా; అనుశృతంగా;
*
{|style=&quot;border-style: solid; border-width: 5 px&quot;
|
'''---USAGE NOTE: Generation X, Y, Millennials
*---Children born between 1944 and 1964 (Post WW II) are often referred to as &quot;baby boomers.&quot; Children born between 1965 and 1979 did not have any cultural identifier; so they are called Generation X. Then Generation Y for children born between 1980-1994, and Generation Z for children born between mid-2000 - the present day. Generation Y is also referred to as &quot;millennials.&quot; This division is used extensively to market products to specific age groups.''' 
|}
* 
* generation X, n. జనాభాలో సా. శ. 1965 - 1980 మధ్య పుట్టిన తరం;
* generation Z, n. జనాభాలో సా. శ. 1995 - 2015 మధ్య పుట్టిన తరం;
* generative, adj. వికాసక; ఉత్పాదక;
** generative model, ph.  ఉత్పాదక నమూనా; A Generative Model is a powerful way of learning any kind of data distribution using unsupervised learning. Generative models aim at learning the true data distribution of the training set so as to generate new data points with some variations;
* generator, n. జాతకరి; (exp.) జాత అంటే పుట్టిన అని అర్థం కనుక పుట్టించేది జాతకరి; జనకి; ఉత్పాదిని; ఉత్పాదకి; (exp.) ఉత్పాదకి అంటే ఉత్పత్తి చేసేది అని అర్థం వస్తుంది;
* generic, adj. సాధారణమైన; సముదాయమైన; 
** generic drug, ph.  సముదాయ ఔషధము; పేటెంటు లేని ఔషధము; 
* generosity, n. (1) ఉదారత; ఉదాత్తత; ఉదార స్వభావం; దాతృత్వము; దానగుణం; ఇందరికం; వదాన్యత; ఈగి; ఈవి; ఈవరికం; దిత్స; (2) సౌజన్యం;
* generous, adj. ఉదాత్త; ఈవి
** generous person, ph. ఉదాత్తుడు; ఈవికాడు; ఈగికాడు; ఈవరి;
* generously, adv. ఉదాత్తంగా; ధారాళంగా; ఈవిగా; 
* genitalia, n. pl. జననేంద్రియాలు; 
* genesis, n. జన్మ; పుట్టుక; ఆది; మొదలు; ఆవిర్భావం; ప్రాదుర్భావం; ప్రభవం; ప్రజననం; 
** 	parthenogenesis, n. అనుషిక్త జననం; ఫలదీకరణం అవసరం లేకుండా పిండొత్పత్తి, వృద్ధి జరుగుట; 
* genetic, adj. జన్యు; అనువంశిక; అభిజన;
** genetic defect, ph. జన్యు లోపం; జన్యు దోషం; అనువంశిక దోషం;
** genetic disease, ph. జన్యు రోగం; జన్యు సంబంధ వ్యాధులు కొన్ని పుట్టుకతోనే కనిపించినా, కొన్ని పుట్టుకతో పొడచూపక ఆ తరువాత ఎప్పుడో కనిపించవచ్చును.
** genetic engineering, ph. జన్యు స్థాపత్యం; ప్రాణుల వారసవాహికలలోని జన్యుపదార్థాన్ని మార్పుచేసి వాటిని ఆరోగ్యవంతంగానూ, బలవర్ధకంగానూ తయారుచేసే సాంకేతిక శాస్త్రం;
* genetics, n. జన్యుశాస్త్రం;
* genitals, n. జననేంద్రియాలు; జననాంగాలు; ఉపస్థ;
* genitive, adj. [gram] a grammatical case indicating possession or close association;
** genitive case, ph.  షష్ఠీ విభక్తి; ఉ. సీత పొడుగు = సీత యొక్క పొడుగు; సీత ఆభరణం = సీత యొక్క ఆభరణం; also called possessive case; one noun possessing another noun;
* genius, n. మేధావి; మహా మేధావి; ప్రతిభాశాలి; 
* genocide, n. జన్యుమేధం; జాతిమేధం; జాతిసంహారం; జాతివిధ్వంసం; Genocide is the deliberate and systematic destruction of a group of people based on their race, ethnicity, nationality, or religion; (see also) ethnic cleansing; 
* genome, n. జన్యు సంగ్రహం; జన్యు సముదాయం; జన్యుపదార్థం; ఒక జీవిలో ఉన్న మొత్తం జన్యు పదార్ధ సమాచారం; The entire set of genetic instructions carried by an organism is termed a genome (think of the genome as the encyclopedia of all genes, with footnotes, annotations, instructions, and references). 
** Human genome, ph. The human genome contains about between twenty-one and twenty-three thousand genes that provide the master instructions to build, repair, and maintain humans; 
** genotype, n. the set of genetic instructions carried by a gene; see also phenotype; 
* genre, n. (జాన్‌రా) ఫణితి; వన్నువ; ఉదా. సాహిత్యంలో శతకాలు ఒక వన్నువ, దండకాలు మరొక వన్నువ; a category of artistic, musical, or literary composition characterized by a particular style, form, or content;
* genteel, adj. మెత్తని; కోమలమైన; పెద్దమనిషి తరహా; మృదుస్వభావము గల; 
* gentle, adj. (1) కోమల; కోమలమైన; సాత్విక; సాత్వికమైన; (2) మంద; మందమైన; (3) పెద్ద;
* gentleman, n. (1) పెద్దమనిషి; యోగ్యుడు; భద్రలోక్; (2) మగవాడు;
* gently, adv. సుతారంగా; 
* gentry, n. pl.  పెద్దమనుష్యులు; పెద్దలు; మర్యాదస్తులు;
* genuflection, n.  మోకరిల్లడం; మోకాలు వంచి దండం పెట్టడం;
* genuine, adj. సిసలైన; అసలైన; నికార్సు అయిన;
* genuine, n. సిసలైనది; అచ్చమైన; వాస్తవమైన;
* genus, n. (1)ప్రజాతి; శాస్త్రవేత్తలు జీవకోటిని ఏడు వర్గాలుగా విడగొట్టినప్పుడు ఆరవ వర్గానికి పెట్టిన పేరు; [see also] Kingdom, phylum, class, order, family, genus, species;    
** Homo genus, ph. మానవ ప్రజాతి;  
* geocentric, adj. భూకేంద్రక;
* geographical, adj. భూగోళ; భౌగోళిక;
* geography, n. భూగోళ శాస్త్రం;
* geological, adj. భూగర్భశాస్త్రానికి సంబంధించిన; 
** geological calendar, ph. జీవ పరిణామ కాల విభజన; ఈ కాలెండర్ కాలాన్ని &quot;దశ&quot; (ERA) లుగా, దశలను &quot;ఘట్టాలు&quot; (PERIODS) గా, ఘట్టాలను &quot;మహాయుగాలు&quot; (EPOCHS) గా, మహాయుగాలను తిరిగి &quot;యుగాలు&quot; (AGES) లుగా విభజించారు; 
** (1) Ezoic era = నిర్జీవ దశ;  భూ ఆవిర్భావం నుంచి 260 కోట్ల సంవత్సరాలకు వరకు గల కాలాన్ని నిర్జీవ దశ అంటారు; ఈ దశలో జీవం గానీ జీవ పదార్ధం కానీ ఆవిర్భవించలేదు.

** (2) Archeozoic Era = ప్రథమజీవ దశ; ఈ దశ 260-200 కోట్ల సంవత్సరాల వరకు కొనసాగింది. ఈ దశలోనే జీవ పదార్ధం ఆవిర్భవించి ఉంటుదని శిలాజాల ద్వారా చెప్పగలిగారు;

** (3) Proterozoic Era = పూర్వజీవ దశ; సుమారు 200-50 కోట్ల సంవత్సరాల మద్య సుదీర్ఘకాలం పాటు కొనసాగింది. ఏక కణ జీవులు ప్రారంభ దశలో వెన్నుముక లేని సముద్రజీవులు అంతిమ దశలో ఏర్పడ్డాయి;

** (4) Paleolithic Era = పురాజీవ దశ; ఈ దశ 50-20.5 కోట్ల సంవత్సరాల వరకు కొనసాగింది. దీనిని ఏడు ఘట్టాలుగా విభజించారు;

*** (i) కేంబ్రియన్ పీరియడ్ (ఘట్టం): 50-42.5 కోట్ల సంవత్సరాల వరకు కొనసాగింది; వెన్నుముక లేని జీవులు వృక్షజాతులలో జంతుజాతిలలో ఆర్ద్రోపోడ వర్గ జీవులు ఆవిర్భవించాయి;

*** (ii) ఆర్దోవిసియన్ పీరియడ్ (ఘట్టం): 42.5-36 కోట్ల సంవత్సరాల వరకు కొనసాగింది; వెన్నుముక గల జీవులు జీవులు చేపలు భూమి పై వృక్షజాతులు అవతరించాయి;

*** (iii) సైలూరియన్ పీరియడ్ (ఘట్టం): 36-32.5 కోట్ల సంవత్సరాల వరకు కొనసాగింది; మంచి నీటి చేపలు రెక్కలు లేని కీటకాలు ఆవిర్బవించాయి;

*** (iv) డివోనియన్ పిరియడ్ (ఘట్టం): 32.5-28 కోట్ల సంవత్సరాల మధ్య కొనసాగింది; భూమిపై అరణ్యాలు ఏర్పడ్డాయి ఉభయచరాలు సముద్రాలలో షార్క్ జాతులు ఏర్పడ్డాయి;

***( v) మిసిసిపియన్ (కార్బోనిఫెరస్) పీరియడ్ (ఘట్టం): 28-26.5 కోట్ల సంవత్సరాల మధ్య కొనసాగింది. ఉభయచరాలు బాగా అబివృద్ది చెందాయి;

*** (vi) పెన్సిల్వేనియన్ (కార్బోనిఫెరస్) పీరియడ్ (ఘట్టం): 26.5-23 కోట్ల సంవత్సరాల మధ్య కొనసాగింది; సరీసృపాలు అభివృద్ది చెందాయి;

*** (vii) పెర్మీయన్ పీరియడ్ (ఘట్టం): 23-20.5 కోట్ల సంవత్సరాల మధ్య కొనసాగింది. ఈ యుగంలో ఖండాల ఆవిర్బావం ప్రారంభమయింది; వాతవరణ పరిస్తితులు తట్టుకోలేక కొన్ని ప్రాచీన జీవులు అంతరించాయి; సరీసృపాలు స్తన్య జీవులు అభివృద్ది చెందాయి;

** (5) Mesozoic Era = మధ్యజీవ దశ: 20.5 -7.5 కోట్ల సంవత్సరాల మధ్య కొనసాగింది; దీనిని తిరిగి మూడు పీరియడ్ లుగా విభజించారు; 
*** (i) ట్రయాసిక్ పీరియడ్ (ఘట్టం): ఈ యుగం 20.5 16.5 కోట్ల సంవత్సరాల మధ్య కొనసాగింది; ఈ యుగంలో ఎడారులు వ్యాపించాయి; డైనోసార్లు, గుడ్లు పెట్టే క్షీరదాలు అవతరించాయి;
*** (ii) జురాసిక్ పిరియడ్ (ఘట్టం): 16.5 - 13.5 కోట్ల సంవత్సరాల మధ్య ఈ యుగం కొనసాగింది; ఈ యుగంలో డైనోసార్లు బాగా అభివృద్ది చెందాయి; పక్షులు, మార్సూపియల్స్ (కంగారు లాంటి జీవులు) అవతరించాయి; ఖండాల ఎత్తు బాగా పెరిగాయి;
***( iii) క్రిటేసియన్ పీరియడ్ (ఘట్టం): 13.5 - 7.5 కోట్ల సంవత్సరాల క్రితం కొనసాగిన ఈ యుగంలో డైనోసార్లు అంతరించిపోయాయి; వివిధ ఖండాలలో ముడుత పర్వతాలు ఏర్పడ్డాయి; క్షీరదాలు బాగా అభివృద్ది చెందాయి;

**( 6) Cenozoic Era: నవ్యజీవ దశ: ఈ దశ 7.5 కోట్ల సంవత్సరాల నుంచి 10 లక్షల సంవత్సరాల మధ్య కొనసాగింది; ఈ యుగాన్ని స్తన్య జీవుల యుగంగా చెప్పోచ్చు; ఈ దశను తిరిగి రెండు పీరియడ్ లుగా విభజించవచ్చు;
***( i) టెర్షీయరీ పీరియడ్ (ఘట్టం): 7.5 కోట్ల సంవత్సరాల నుంచి కోటి పది లక్షల సంవత్సరాల మధ్య యుగంగా చెప్పుకోవచ్చు; దీనిని మళ్లి 5 మహాయుగాలు (ఎపాక్) లుగా విభజించవచ్చు;
**** (a) పేలియోసీన్ ఎపాక్ (మహాయుగం)
**** (b) ఇనోసీన్ ఎపాక్ (మహాయుగం)
**** (c) అలిగో సీన్ ఎపాక్ (మహాయుగం)
**** (d) మయోసీన్ ఎపాక్ (మహాయుగం)
**** (e) ప్లియోసీన్ ఎపాక్ (మహాయుగం)

ఈ టెర్షీయరీ కాలంలోనే ఆధునిక మానవుడిని పోలిన ఆంత్రోపాయిడ్ వానరాలు పరిణామం చెందాయి; ఈ కాలం చివరికొచ్చేసరికి పచ్చిక మైదనాలు అడవులు అవతరించి ఆధునిక జంతువులైన ఏనుగులు, గుర్రాలు, ఒంటెలు, ఇతర జీవులు ఈనాటి రూపాన్ని సంతరించుకున్నాయి;

*** (ii) క్వేటర్నరీ పీరియడ్ (ఘట్టం): నవ్య జీవదశలో రెండవ ఘట్టాన్ని క్వేటర్నరీ పీరియడ్ అంటారు; ఈ కాలం 10 లక్షల సంవత్సరాల క్రితం ప్రారంభమయి ఇంకా నడుస్తున్నది; దీనిని రెండు ఎపాక్ లుగా విభజించవచ్చు .

**** (a) స్లీస్టోసీన్ ఎపాక్: ఇది 10 లక్షల సంవత్సరాల నుంచి 25 వేల సంవత్సరాల వరకు కొనసాగింది; ఈ కాలంలోనే మానవ సాంఘిక జీవనచ్ఛాయలు కనిపించాయి; హిమయుగాలు అవతరించి అంతరించిపోవటం జరిగింది;

**** (b) రీసెంట్ ఎపాక్: దీనినే ఆధునిక మహా యుగంగా చెప్పుకోవచ్చు; సుమారు 25 వేల సంవత్సరాల క్రితం ప్రారంభమయి ఇంకా నడుస్తుంది; హిమయుగాలు అంతరించి వెచ్చని శీతోష్ణ వాతావరణం ఏర్పడి మానవ మహా యుగం ప్రారంభమైంది;

ఇలా 450 కోట్ల సంత్సరాల క్రితం ఏర్పడిన భూ గ్రహం మీద వానరుడు నరునిగా పరిణామం చెందటం అనే ప్రకృియ 3 కోట్ల 90 లక్షల సంవత్సరాల క్రితం ప్రారంభమై సుమారు 25 వేల సంవత్సరాల క్రితమే, ఆధునిక మానవుడిగా మార్పు చెందాడని చెప్పవచ్చు;

* geology, n. భూగర్భశాస్త్రం; గ్రహగర్భశాస్త్రం; భూవిజ్ఞానం; మృత్‍పాషాణ శాస్త్రం; 
** 	applied geology, ph. అనువర్తిత భూవిజ్ఞానం;
** 	hydro geology, ph. జల భూవిజ్ఞానం;
** 	marine geology, ph. సముద్ర భూవిజ్ఞానం;
* geometric, adj.  గుణ; గుణోత్తర; జ్యామితీయ; ఉత్కలిత; 
** geometric growth, ph. గుణ వృద్ధి; గుణాత్మక వృద్ధి; ఉత్కలిత వృద్ధి;
** geometric progression, ph. గుణ శ్రేఢి; గుణాత్మక శ్రేఢి; ఉత్కలిత శ్రేఢి; ఉత్కలితం; 
* geometry, n. క్షేత్రగణితం; రేఖాగణితం; జ్యామితి; (lit.) భూమిని కొలిచే శాస్త్రం;
** 	analytical geometry, ph. వైశ్లేషిక జ్యామితి;
** 	projective geometry, ph. ప్రలంబీయ జ్యామితి;
* germ, n. (1) క్రిమి; సూక్ష్మజీవి; (2) బీజం; అంకురం;
* germanium, n. శార్మణ్యం; ఒక రసాయన మూలకం; (అణుసంఖ్య 32, సంక్షిప్త నామం, Ge);
* germicide, n. క్రిమిసంహారి; క్రిమినాశకి;
* germinate, v. t. అంకురించు; మొలకెత్తు;
* geriatrics, n. వయోవృద్ధుల ఆరోగ్యానికి సంబంధించిన వైద్యశాస్త్రం;
* German, n.  (1) జెర్మనీ దేశపు భాష; (2) జెర్మనీ దేశపు నివాసి; 
* German Silver, n.  ఇది 60% రాగి, 20% నికెల్, and 20% యశదం తో చేయబడ్డ మిశ్రమ లోహం; చూడడానికి వెండిలా ఉంటుంది; an alloy of approximately 60% copper, 20% nickel, and 20% zinc; It looks so much like silver and does  not tarnish like silver;
* germination, n.  అంకురోత్పత్తి;
* gerontocracy, n. వృద్ధులచే పరిపాలన;
* gerontology, n. వయోశాస్త్రం; వృద్ధాప్య వైద్యశాస్త్రం;
* gerund, n.  భావార్థకం; నామవాచకంగా మారిన క్రియావాచకం; ఉదా. వెళ్ళడం; చెప్పడం, చెయ్యడం, మొ.; ఇంగ్లీషులో ఇవి సాధారణంగా -ing తో అంతం ఆయే మాటలు; Present participle కూడా -ing తో అంతం అవుతుంది;  
* gestation, n. గర్భావధి;
** gestation period, ph. గర్భావధి; గర్భావధి కాలం;
* gesticulate, v. i.  చేతులతో అభినయిస్తూ మాట్లాడు; 
* gesture, n. ముద్ర; సైగ; సన్న; అభినయం; ఆంగికం; ముఖ కళవళిక; విచేష్టితం; చేష్ట; అంగవిక్షేపం; తల పంకించడం, చేతులతో చూపడం వంటి అభినయాలు; భావమును తెలుపుటకు శరీరాంగాలని కదలించడం; 
** 	eye gesture, ph. కనుసన్న;
** 	fear-not gesture, ph. అభయ ముద్ర;
** 	hand gesture, ph. హస్త ముద్ర; కైసన్న; హస్త ఆంగికం;  హస్త చలనం వల్ల భావ వ్యక్తీకరణ; 
* get, v. t. పొందు; తెచ్చు; సంపాదించు;
* ghat,  ghaut, n. (1) కొండలోయ; పర్వతసరణి; కనుమ; (2) ఘట్టము; నదిలోకి దిగి స్నానము చెయ్యడానికి వీలుగా కట్టిన మెట్లు; 
** ghat road, n. లోయలోంచి వెళ్ళే రోడ్డు;
* ghee, n. నెయ్యి; ఘృతం; ఆజ్యం; హవిస్; (Sans.) ఘ్హృ =  to melt; 
* gherao, n. [Ind. Engl.] (ఘెరావ్) a lock-in where the workers lock the management in;
* ghetto, n. మురికివాడ;
* ghost, n. దయ్యం; పిశాచం; (rel.) poltergeist;
* ghoul, n. (ఘూల్) పిశాచం; స్మశానాలలో తిరుగుతూ పాతిపెట్టిన శవాలని తినేది;
* ghoulish, n.  పైశాచికం; 
* giant, n.  (1) దైత్యుడు; చాలా భారీగా, పొడుగ్గా ఉండే వ్యక్తి; (2) ఒక రంగంలో చాల పేరు ప్రతిష్టలు ఉన్న వ్యక్తి; 
* giant, adj. రాక్షసి; భీమ; బండ; పొడుగైన; పెద్ద;
** giant molecules, ph. బండ బణువులు; బృహత్ బణువులు;
* gibberish, n. (జిబ్బరిష్), కొక్కిరిబిక్కిరి రాత; కొక్కిరింపు;  గాసట బీసట; అర్ధం పర్ధం లేని మాటలు, రాతలు, కూతలు;
* gibbon, n. తోకలేని కోతి; హైలోబాటిడే (Hylobatidae) కుటుంబానికి చెందిన ఈ గిబ్బన్ లలో 4 ప్రజాతులు, 18 జాతులు ఉన్నాయి. కొమ్మలనుంచి చేతులతో ఊగుతూ  వేళ్ళాడటం (Brachiation) గిబ్బన్ ల ప్రత్యేక లక్షణం; జీవ పరిణామ క్రమంలో కోతులనుంచి తోకలేని కోతులు ( Apes) విడివడినప్పుడు ముందుగా గిబ్బన్లు రూపొందాయి. అందుకే వీటిని సాంకేతికంగా Lesser Apes లేక Small Apes అంటారు. తోకలేని కోతుల సముదాయానికి చెందిన చింపాంజీలు, ఒరాంగుటాన్ లు, గొరిల్లాలు, మానవులలో పరిమాణంలో ఇవే అత్యంత చిన్నవి;
* gibbous, adj. గుబ్బగా ఉండే; బోర్లించిన గిన్నెలా ఉండే; కుంభాకార; 
* gibbous moon, ph. వృద్ధ చంద్రుడు;  అష్టమికి, పూర్ణిమ కి మధ్య ఉండే చందుడి ఆకారం; 
* gibe, v. t. దెప్పు;
* giddiness, n. తలతిప్పు; (rel.) తలతిరుగుడు;
* gift, n. (1) కానుక; బహుమతి; బహుమానం; పారితోషికం; పసదనం; సూడిద; అరణము; నజరు; (2) దాఖలు; దానం;
** wedding gift, ph. అరణం; యౌతకం; పెళ్ళి కానుక;
** gift deed, ph. దాన పత్రం;
* gifted, adj. అంశీభూతమైన; భగవద్దత్తమైన;
** gifted person, ph. అంశీభూతుడు; భగవద్దత్తుడు;
* giggle, n. గలగలమనే నవ్వు; 
* gills, n. pl. (గిల్స్) మొప్పలు; పువ్వారాలు; చేపల శ్వాసావయాలు;
* gilt, n. మెరుగు; పైపూత; పూతమెరుగు;
* gimlet, n. బరమ;
* gimmick, (గిమ్మిక్) n. ఎత్తు; జిత్తు;
* gin, v. t. ఏకు;
* gingelly seed, n.  నువ్వులు; తిలలు; same as sesame seed;
* ginger, n. అల్లం; ఆర్ర్దకం;
** 	dried ginger, ph. శొంఠి; చంద్రకం;
** 	fresh ginger, ph. అల్లం;
** ginger group, ph. స్వపక్ష విమర్శకులు; శొంఠికొమ్ము జట్టు;
* gingivitis, n. ఇగుళ్ల వాపు;
* ginned cotton, n. దూది; ఏకిన దూది;
* girder, n. దూలం; తనాబీ; బారుదూలం;
** 	steel girder, ph. ఉక్కు తనాబీ;
* girdle, n. వేష్టం; మేఖలం; కచ్చడం;  కాసెకోక; ఆడువారు లోపల వేసికొనే ఇరుకైన లాగు;
** 	iron girdle, ph. ఇనప కచ్చడం;
** 	hip girdle, ph. వస్తిక వేష్టం; వస్తిక మేఖలం; నితంబ మేఖలం;
* girl, n. అమ్మాయి; ఆడపిల్ల; పిల్ల; బుల్లి; బాలిక; చిన్నది; గుంట; పొట్టి;
** girl friend, ph. చెలి;
* girth, n. చుట్టుకొలత; టంగువారు;
* gist, n. (జిస్ట్) సారాంశం; పిండితార్థం; అసలు విషయం;
* give, v. t. ఇచ్చు; ఒసగు;
* given, adj.   ఇచ్చిన; ఉద్దేశించిన; ఉద్దిష్టమైన; 
* giver, n. ఇచ్చేవాడు; దాత;
* giving, n. ఇవ్వడం; ప్రదానం; 
* gizzard, n. అంతర్జఠరం; పక్షి కడుపులో ఉండే ఒక సంచి;
* glacier, n. హిమనీనదం; హిమాని; హిమప్రవాహం; మంచునది; నీటికి బదులు నదిలో మంచు నెమ్మదిగా ప్రవహిస్తూ ఉంటుంది; 
* glade, n.  అడవిలో ఉండే బయలు; డొంక; 
* glamour, n. ఆకర్షణ; మోజు;
* glance, n. చూపు; వీక్షణం; ఈక్షణం;
* gland, n. గ్రంథి;
** 	adrenal gland, ph. ఉపవృక్క గ్రంథి;
** 	ductless gland, ph. వినాళ గ్రంథి; నాళరహిత గ్రంథి;
** 	endocrine gland, ph. అంతర్‌స్రవణ గ్రంథి; అంతస్స్రావ గ్రంథి; వినాళ గ్రంథి;
** 	pituitary gland, ph. పీనస గ్రంథి;
** 	salivary gland, ph. లాలాజల గ్రంథి;
** 	sebaceous gland, ph. తైల గ్రంథి; చమురు గ్రంథి;
* glare, n. జిగులు; వెదజల్లబడ్డ వెలుగు; సెగ; సెగవెలుగు;
* glass, adj. గాజు;
* glass rod, ph. గాజు కడ్డీ;
* glass, n. (1) గాజు; కాచము;  (2) గ్లాసు; గళాసు;
* glasses, n. pl. అద్దాలు; కళ్లద్దాలు; కళ్లజోడు; కండ్లజోడు; సులోచనాలు; ముక్కద్దాలు;
* glassonyms, n. pl. భాషపేరుమీద ఏర్పడే స్థలనామాలు; see also demonyms, toponyms; 
* glaucoma,  n. నీరుకాసులు; నీటికాసులు; ఒక కంటిజబ్బు; పైకి కనబడని లక్షణాలతో,  చాప కింది నీరులా వచ్చి, ముదిరితే దృష్టిని పూర్తిగా పోగొట్టి, అంధత్వం వచ్చేలా చేసే జబ్బు; జబ్బు లేతగా ఉన్న సమయంలో పసికట్టి వైద్యం చేసి దీనిని అదుపులో పెట్టవచ్చు; Glaucoma is a complex disease in which damage to the optic nerve leads to progressive, irreversible vision loss. Glaucoma is the second leading cause of blindness;
* gleaming, adj. విలసితం;
** gleaming with ignorance, ph.  అజ్ఞాన విలసితం; 
* glee, n.  ఆనందం; ఆహ్లాదం; సంతోషం; 
* glen, n. కోన; ఇరుకైన లోయ;
* glide, v. i. జారు; జరుగు;
* glitch, n. రూపకల్పనలో దొర్లిన పొరపాటు; అనుకున్నట్లు పని చెయ్యకపోవడం; 
* glitter, n. జిగి; మెరుపు; తళుకు;
* glitter, v. i. అలరు; అలరారు; మెరియు; తళుక్‍మను; జిగేల్‍మను;
* glittering, adj. విలసితం;
** glittering with ignorance, ph.  అజ్ఞాన విలసితం; 
* global, adj. ప్రపంచ; వసుధైక; సార్వత్రిక; 
** global viewpoint, ph. వసుధైక దృక్పథం;
* globe, n. (1) గోళం; (2) భూగోళం; అవనీమండలం;
* globular, adj. ఆణి; గోళాకార;  వట్రువ; 
** globular clusters, ph. [astro.] ఆణి గుచ్ఛములు;
* glomerulous, n. మూత్రాంగ కేశనాళికా గుచ్ఛము;  
* gloom, n. చీకటి; దైన్యం; నిరుత్సాహం;
* glorious, adj. దేదీప్యమాన; ఉజ్వల; దివ్యమైన; 
* glory, n. వైభవం; ప్రభ; ప్రకాశం; కీర్తి;
* gloss, n. పైమెరుపు; వ్యాఖ్య; టీక; టిప్పణి; భాష్యం;
* gloss, v.t. మెరుగులు దిద్దు; వ్యాఖ్యానించు; భాష్యం చెప్పు;
* glossary, n. అపూర్వ పదార్థకోశం; అపూర్వ శబ్దసంగ్రహం; పదపట్టిక; పదకోశం; టిప్పణం; 
* glossitis, n.  నోటిపూత; 
* glossary, n.  పదకోశం; ఒక పుస్తకంలోని కీలకమైన మాటల అర్థాలు; 
* glossy, n. మసృణం;
* glottals, n. pl. [ling.] కంఠమూలీయములు; స్వరతంతువుల మధ్యనున్న జాగా ద్వారా గాలిని వదలడం వల్ల వచ్చే శబ్దాలని సూచించే అక్షరాలు; ఉదా, హ;
** glottal stop, ph. [ling.] కంఠమూల స్పర్శం;
* glottis, n. శ్వాసనాళ ద్వారం; కంఠమూలం; కంఠబిలం; స్వరతంతువుల మధ్యనున్న జాగా; (rel.) epiglottis;
* glotto-labials, n. కంఠోష్ట్యములు;
* glove, n. చేతిత్తి; చేదొడుగు;  
* glow, n. వెలుగు; వర్చస్సు; డాలు; 
* glow, v. i. ప్రకాశించు;
* glowworm, n. మిణుగురు పురుగు; ధ్వాంతమణి; ఖద్యోతం; జ్యోతిరింగణం;
* glucose, n. మధోజు; గ్లూకోజు; రక్తంలో ఉండే చక్కెర;
* glue, n. జిగురు; బంక; సర్వీసు;
* glum, adj. విచారవదనంతో ఉండు;  ముసురుమూతితో ఉండు; 
* glut, n. అపరిమితం; కూరుడు; కావలసిన దానికంటె అత్యధికం;
* glutinous, adj. జిగురుగా ఉండే;  జిగట; 
* gluttons, n. pl. తిండిపోతులు; బోరెంపోతులు; కుక్షింబరులు; ఉదరంభరులు; అద్మరులు; ఆబూతికాళ్లు;
* glycemia, n. రక్తంలో కనిపించే గ్లూకోజు మట్టం; రక్తంలో గ్లూకోజు అనే చక్కర కనిపించడం; Glycemia refers to the concentration of sugar or glucose in the blood. In the United States and in many other countries, it is expressed as milligrams per deciliter (mg/dl);
* glycemic index, ph. ఒక పదార్ధాన్ని మనం తిన్న తరువాత ఎంత త్వరగా మన రక్తంలో గ్లూకోజు స్థాయిని పెంచుతుందో ఆ సూచీని glycemic index అంటారు. అయితే ఆ సూచీ మనం ఆ పదార్ధాన్ని ఎంత తింటున్నామన్నది పరిగణనలోకి తీసుకోదు; 
* glycemic load, ph. ఆహారపదార్ధం ఎంత తింటే ఎంత గ్లూకోజు పెరుగుతుంది అని తెలుసుకోవడానికి glycemic load (GL) అనే మరొక సూచీ వాడతారు; GL విలువ 10 లోపు ఉంటే తక్కువ, 11 - 19 ఉంటే మధ్యస్థం, 20 పైన ఉంటే అధిక glycemic load;
* glycerin, glycerine (Br.), n. మధురిక; గ్లిసరిన్;
* glycogen, n. మధుజని; జంతువుల కండలలో ఉండే చక్కెర వంటి పిండిపదార్థం;
* glyphs, n. pl. మూలరూపాలు; మూలాకారాలు; ఒక వర్ణమాలలోని అక్షరాలని రాసే బాణీలో ఉన్న మౌలికమైన ఆకారాలు; 
* glyptography, n. నగిషీపని;

|width=&quot;65&quot;| &lt;!--- Do Not Change This Line ---&gt;
&lt;!--- Insert ALL Images Below This Line (center|150px|thumb) ---&gt;

|-
|- &lt;!--- Nothing Below This Line! ---&gt;
|}

==Part 2: Gm-Gz==
{| class=&quot;wikitable&quot;
|-
! నిర్వచనములు&lt;!--- Do Not Change This Line ---&gt;
! ఆసక్తికర చిత్రములు&lt;!--- Do Not Change This Line ---&gt;
|-
|width=&quot;895&quot;|&lt;!--- Do Not Change This Line ---&gt;
&lt;!--- Insert ALL నిర్వచనములుAlphabetically Sorted Below This Line ( * ''' Should precede each new line) ---&gt;

* gnat, n. (నేట్) జోరీగ; మశకం;
* gnaw, v.t. (నా) కొరుకు; నములు;
[[File:Sundial Taganrog.jpg|thumb|right|gnomon=సూర్య యంత్రంలో నీడని ప్రసరించే శంకు]]
* gnomon, n. నిట్రాట; విష్కంభం; గుంజ; శంకు; ఈ నిట్రాట నీడ పొడుగుని కొలిచి వేళ ఎంత అయిందో చెప్పవచ్చు. మిట్ట మధ్యాహ్నం ఈ నిట్రాట కింద పడే నీడ (విషువచ్ఛాయ) పొడుగుని కొలిచి ఆ ప్రదేశం యొక్క అక్షాంశం కనుక్కోవచ్చు. (ety.) ఈ మాటకీ జ్ఞానంకీ సంబంధం ఉంది. కాలజ్ఞానం ఇచ్చే రాట;
** 	shadow cast by a gnomon, ph. విషువచ్ఛాయ;
* gnu, n. ఆఫ్రికా దేశపు దుప్పి;
* go, inter. వెళ్లు; వెళ్లండి; పో, పొండి;
* go, v. i. వెళ్లు; చనుదెంచు; పోవు; పయనించు; ఏగు; ఏగుదెంచు; ఏతెంచు; 
* 
{|style=&quot;border-style: solid; border-width: 5 px&quot;
|
'''---Usage Note: go, gone, been
* ---Use ''gone'' as the usual past participle of ''go'': Kamala has gone to Delhi (= she is there now); Raghu has ''been'' to Mumbai (= He has visited Mumbai before, but is not there now).'''
|}
* 
* goad, n. ములుకోల; ముల్లుకర్ర;
* goad, v. t. (1) రెచ్చగొట్టు; కిర్రు ఎక్కించు; ఉసి కొలుపు; పురి ఎక్కించు; (2) పొడుచు;
* goal, n. గమ్యం; గంతవ్యం; ఆశయం; ధ్యేయం; లక్ష్యం;
** 	lofty goal, ph. ఉన్నతాశయం;
* goat, n. మేక; మేషం;
** 	billy goat, ph. చీంబోతు; మగ మేక;
** 	she-goat, ph. మేక;
* goatee, n. గడ్డం; పిల్లి గడ్డం;
* gobble, v. t. బుక్కు;
* goblet, n. పానభాజనం; పానీయాలు తాగే గుండ్రని చిన్న గిన్నె;
* goblin, n. అల్లరి దయ్యం; పిల్ల దయ్యం;
* god, n. m. దేవుడు; వేలుపు; దైవం; భగవంతుడు; ఈశ్వరుడు; పరమేశ్వరుడు; దేవర, కడవలి; అప్పడు;
* goddess, n. f. దేవత; అమ్మవారు; దేవేరి; జేజి;
* godfather, n. m. జ్ఞానపిత; 
* God-given, n.  దైవదత్తం; దేవిడిచ్చినది; 
* godman, n. దైవత్వం నిండిన గురువు; 
* god-sent, adj. ఆధిదైవిక; దైవానుగ్రహం వల్ల కలిగిన; 
* godhead, n. దైవత్వం;
* godown, n. గిడ్డంగి; కొటారు; కోష్ఠం; కొట్టడి; గోదాం; గోడౌను; మండీ; 
* godspeed, n.  శుభం!; క్షేమంగా వెళ్లి లాభంగా రా!; ప్రయాణం అయే ముందు ఇచ్చే శుభాకాంక్షలు; 
* goiter, n. గళగండం; గండమాల; మెడ దగ్గర ఉండే థైరాయిడ్ గ్రంధి పెద్దదగుట; 
* gold, n. బంగారం; సువర్ణం; స్వర్ణం; కాంచనం;  కనకం; పసిడి; పైడి; పుత్తడి; కుందనం; అపరంజి; హాటకం; భృంగారం; పారణ్యం; ఒక రసాయన మూలకం; (అణుసంఖ్య 79, సంక్షిప్త నామం, Au); [Sans.] jval, shining like a flame, [Lat.] aurum, shining dawn;
** gold coating  ph.  జలపోసనం; 
** gold fiber, ph. జలతారు; బంగారుతీగ;
** gold lace, ph. జలతారు; సరిగ;
** gold standard, ph. సువర్ణ ప్రమాణం; బంగారం ధరని బట్టి, చలామణీలో ఉన్న డబ్బు విలువని నిర్ణయించే పద్ధతి;
** 	24 carat gold, ph. మేలిమి బంగారం; కుందనం; అపరంజి; తప్తకాంచనం;
* golden, adj. బంగారు; పొన్నారి; సువర్ణ; కనక; హాటక;
** golden jubilee, ph. స్వర్ణోత్సవం; సువర్ణోత్సవం; ఏభయి ఏళ్ల వార్షికోత్సవం;
** golden little children, ph. [idiom] చిన్నారి, పొన్నారి బాలలు;
** golden ratio, ph. [math.] స్వర్ణనిష్పత్తి; సువర్ణ నిష్పత్తి; సమబాహు పంచభుజములో స్వర్ణ నిష్పత్తి, దాని ద్వారా హేమచంద్ర-ఫిబొనాచ్చి (Hemachandra-Fibonacci numbers) సంఖ్యలు అంతర్గతమై ఉన్నాయి; ఈ స్వర్ణ నిష్పత్తి, హేమచంద్ర-ఫిబనాచ్చి సంఖ్యలు ఎన్నో రంగాలలో పదే పదే దర్శనమును ఇస్తాయి; శిల్పములలో, పూలలో, పండ్లలో, సంగీతములో, అలలలో, సర్పిలములో (spiral), ఛందస్సులో, ఇలా ఎన్నో రంగాలలో ఇవి గోచరిస్తాయి;
** goldfinch, n. బంగారు పిచ్చుక; పయిడికంటి పిట్ట;
* goldsmith, n. కంసాలి; నగసాలి; అగసాలి; స్వర్ణకారుడు;  కమ్మటీడు; 
* gonad, n. [bio.] బీజాండం; సంతానాంగం;
* Gondwanaland, n. గొంద్వానా ఖండం; కొన్ని మిలియన్ల సంవత్సరాల కిందట భారతదేశం, ఆస్ట్రేలియా, మొదలైన భూభాగాలన్నీ కలిసి ఉండిన రోజులలో ఒక భాగం పేరు;
* gonorrhea, n. సెగ; సవాయి; పూయ మేహం; సుఖరోగం; గనేరియా;
* good, adj. మంచిదైన; మంచి; చక్కని; శుభమైన; బాగుగా; బాగైన;
** good and bad luck, ph. లగ్గు ఎగ్గులు;
** good faith, ph. మంచి నమ్మకం, సదుద్దేశం;
** good luck, ph. అదృష్టం; లగ్గు; లక్కు;
** good morning, ph. శుభోదయం; సుప్రభాతం; మేలుపొద్దులు; 
** good night, ph. శుభరాత్రి; 
** good order, ph. బరాబరు; 
** 	is it good? ph. బాగుందా?
** 	it is not good, ph. బాగు లేదు; బాగా లేదు;
** 	they are not good, ph. బాగు లేవు; బాగా లేవు;
* good-bye, n. స్వస్తి; God be with you అన్న మాటలని క్లుప్తపరచగా వచ్చినది;
* goodness, n. మంచితనం;
* goods, n. దినుసులు; వస్తువులు; సామాను; సరకులు; సరంజామా;
* goods train, n. మాల్‍గాడీ;
* goodwill, n. సౌజన్యం; సౌహార్దం; ఆదరాభిమానాలు;
* goondas, n. pl. [Ind. Engl.] గూండాలు; ruffians and toughs; enforcers typically used by political parties;
* goose, n. s. (1) చక్రవాకం; బాతు రూపంలో, బాతుకంటె పెద్దది, ఈ పక్షులు వలస వెళుతూ వందల కిలోమీటర్లు ఎగర గలవు; (ety.) cognate of  హంస; In Indo-European languages &quot;ga&quot; ==&gt; &quot;ha&quot;; pl. geese; (2) దేబె; దేభ్యం; వెర్రి ముఖం;
* goosebumps, ph. గగురుపాటు; రోమాంచం; రోమోద్గమం;
* gore, n. నెత్తురు; కారి, గడ్డకట్టిన రక్తం;
* gore, v. t. కుమ్ము; పొడుచు; 
* gorge, n. లోయ; గండి; కంధరం; రెండు ఎత్తయిన కొండల మధ్య ఉన్న ఇరుకైన ప్రదేశం;
* gorge, v. t. బొక్కు; మింగు; కబళించు;
* gorilla, n. (1) గొరిల్లా; మహావానరం; మనిషిని పోలిన, కోతి వంటి, తోక లేని, ఆఫ్రికా ఆదవులలో నివసించే పెద్ద జంతువు; [bio.] ''Gorilla gorilla'' of the Pongidae family; (2) ప్రచ్ఛన్న యుద్ధం చేసే సైనికుడు; 
* gory, adj. రక్తసిక్తమయిన;
* gosling, n. పిల్ల చక్రవాకం; బాతు పిల్ల;
* gospel, n. దైవ వాక్యం; సువార్త; బైబిల్ లోని కొత్త నిబంధనలలో నాలుగు సువార్తలు ఉన్నాయి: మత్తయ్ (Matthew), మార్క్ (Mark), లూకా (Luke), జాన్ (John); ఈ నాలుగు సువార్తలూ చెప్పేది ఒకే కథ, నాలుగు భిన్న కోణాల నుండి; 
* gossamer, n. సన్నటి తంతువు; సాలెపట్టు లోని దారము వంటి దారం; 
* gossip, n. పిచ్చాపాటి; గుసగుసలు; పనికిరాని సుద్దులు;
* gourd, n. గుమ్మడికాయ;
** 	bitter gourd, ph. చేదు పుచ్చకాయ;
** 	bottle gourd, ph. ఆనపకాయ; సొరకాయ;
** 	snake gourd, ph. పొట్లకాయ;
* gourmand, n. m. భోజనప్రియుడు;
* gout, n.  ఆమవాతం;
* govern, v. t. పరిపాలించు; పాలించు; ఏలు; చెలాయించు;
* governance, n. పరిపాలన; పాలన; ఏలిక; ఏలుబడి; 
* governor, n. పరిపాలకుడు; పాలకుడు; ఏలిక; గవర్నర్;
* government, adj. ప్రభుత్వ; దొరతనపు;
* government servant, ph. ప్రభుత్వోద్యోగి;
* government, n. (1) ప్రభుత్వం; దొరతనం; ప్రాభవం; సర్కారువారు; గవర్నమెంటు; (2) పరిపాలన; దౌలతు;
* gown, n. గౌను;
* grace, n. (1) ఒయ్యారం; సొంపు; సోయగం; హొయలు; నయగారం; (2) కటాక్షం; అనుగ్రహం; (3) భోజనం చేసే ముందు చేసే ప్రార్థన;
* graceful, adj. కమనీయ; 
* grackle, n. కొండ గోరింక; మాట్లాడే మైనా; talking mynah; hill mynah; this is different from the Common mynah; [bio.] ''Gracula religiosa'' of the Sturnidae family; 
* gradation, n. స్తరీకరణ; ఒక వరుస క్రమంలో అమరేలా చెయ్యడం;
* grade, n. (1) తరగతి; (2) స్థాయి; (3) వాలు; 
* graded, adj. స్తరీకృత;
** graded vocabulary list, ph. స్తరీకృత పదపట్టిక;
* gradient, n. గండీ; వాలు; ప్రవణత; నతిక్రమం;  [see also] slope; ramp; 
** 	density gradient, ph. సాంద్రతా ప్రవణత; సాంద్రతా నతిక్రమం; 
* gradually, adv. క్రమేపీ; క్రమేణా; క్రమంగా; క్రమస్యా; రానురాను; అంతకంతకు; కాలావధికంగా; 
* graduate, n. పట్టభద్రుడు; స్నాతకుడు; స్నాతకి; 
* graduated, adj. కొల; అంశాంకన; గీతలు గీయబడ్డ; క్రమాంకిత; క్రమముగా విభాగించబడ్డ;
** graduated jar, ph. కొల జాడీ; ప్రస్థమానం;
* graft, n. (1) అంటు; (2) లంచం; అక్రమమైన ఆర్జన;
** 	branch graft, ph. కొమ్మంటు;
* graft, v. t. అంటు కట్టు; అంటుతొక్కు;
* grain, n. (1) దినుసు; ధాన్యం; గింజ; (2) రేణువు; (3) పలుకు;
** grain of boiled rice, ph. మెతుకు;
** grain of paradise, ph. ఏలకులు;
** grain of salt, ph. ఉప్పు కల్లు; ఉప్పు బెడ్డ;
* graininess, n. పూసరికం; పలుకుదనం;
* grains, n. pl. దినుసులు; ధాన్యాలు; గింజలు;
** 	cooked grains,  ph. మెతుకులు; పులాకములు;
** 	food grains,  ph. తిండి గింజలు; ఆహార ధాన్యాలు;
* gram, n. (1) బరువుని తూచడానికి వాడే కొలమానం; (2) కాయధాన్యం;
** 	Bengal gram, ph. శనగలు;
** 	cow gram, ph. అనుములు;
** 	black gram, ph. మినుగులు;
** 	green gram, ph. పెసలు;
** 	horse gram, ph. ఉలవలు;
** 	red gram, ph. కందులు;
* grammar, n. వ్యాకరణం; భాష యొక్క అంతర్గత కట్టడిని అధ్యయనం చేసే శాస్త్రం;
* grammarian, n. వైయ్యాకరణి; వ్యాకరణకర్త; వైయ్యాకరణుడు; లాక్షణికుడు;
* grammatical, adj. వ్యాకరణయుక్తంగా; వ్యాకరణ;
** grammatical error, ph. వ్యాకరణ దోషం;
* grammatology, n. లేఖన శాస్త్రం;
* granary, n. ధాన్యాగారం; గాదె;
* grand, adj. వైభవంగా; గొప్పగా; ఘనంగా; అద్భుతంగా;
* grand, n. వైభవం; గొప్ప; ఘనం; అద్భుతం;
* grandeur, n. వైభవం;
* granddaughter, n. (1) మనుమరాలు; (2) పౌత్రి; కొడుకు కూతురు; (3) దౌహిత్రి; కూతురు కూతురు;
** 	great granddaughter, ph. ప్రపౌత్రి;
* grandfather, n. (1) తాత; జేజె; అబ్బ; ఆర్యకుడు; (2) పితామహుడు; తండ్రి యొక్క తండ్రి; (3) మాతామహుడు; తల్లి యొక్క తండ్రి; 
** 	great grandfather,  ph. ముత్తాత; ప్రపితామహుడు; ప్రమాతామహుడు;
* grandmother, n. (1) మామ్మ; నాయనమ్మ; బామ్మ; అవ్వ;  జేజెమ్మ; పితామహి; తండ్రి యొక్క తల్లి; (2) అమ్మమ్మ; అవ్వ; బాప్ప; నానక్క; మాతామహి; తల్లి యొక్క తల్లి;
** 	great grandmother, ph. తాతమ్మ; ప్రపితామహి; ప్రమాతామహి;
* grandson, n. (1) మనుమడు; (2) పౌత్రుడు; కొడుకు కొడుకు; (3) దౌహిత్రుడు; కూతురు కొడుకు; 
** 	great grandson, ph. ప్రపౌత్రుడు;
* granite, n. నల్లసేనపు రాయి; నల్లసేనం; నల్లరాయి; అగ్నిశిల;
* grant, n. ఈనాం; దానం; ప్రదానం; రాదోటు; 
** 	land grant, ph. మాన్యం;
* grant, v. t. మంజూరు చేయు; అనుగ్రహించు;
* granular, adj. పూసకట్టినట్లు; కరకట్టినట్లు;
* granule, n. నూక; రేణువు;
* granulocite, n. రేణు కణం;
* granulose, n. కణికసంహితం;
* grape, n. ద్రాక్ష; మృద్విక;
** grape juice, ph. ద్రాక్ష రసం;
** grape vine, ph. ద్రాక్ష తీగ;
** grape wine, ph. ద్రాక్ష సారా; ద్రాక్షారిష్టం;
** 	by the grape wine, ph. కర్ణాకర్ణిగ;
* grapefruit, n. పంపరపనస; చకోర్త పండు; తియ్య నారింజని, పంపరపనసని జోడించగా వచ్చిన కంచర జాతి పండు; 
* graph, n. రేఖాపటం;
* graphic, adj. (1) రేఖాత్మక; (2) వివరణాత్మక; విపులంగా; కళ్ళకి కట్టినట్లు;
* graphical, adj. రేఖాచిత్రీయ;
** graphical user interface, ph. చిత్రాంతరాననం; (rel.) అక్షరాంతాననం = command line interface;
* graphite, n. ఒక రకపు కర్బనం;
* graphology, n. దస్తుశాస్త్రం; దస్తూరీని పరిశీలించే శాస్త్రం;
* graphy, suff. లేఖనం;
**   spectrography, n.  వర్ణలేఖనం; 
* grapnel, n. గాలం: చాలా కొక్కెములు కల లంగరు;
* grasp, n. గ్రహణశక్తి; అవగాహన; పట్టు;
* grass, n. గడ్డి; పచ్చగడ్డి; పచ్చిక; కసవు; పూరి; కుశ; తృణం; గ్రాసం; (rel.) hay;
** 	lemon grass, ph. కామంచి గడ్డి;
* grasshopper, n. గొల్లభామ; మిడత; when ordinary grasshoppers band together into a flock we call them locusts; When food supplies are scarce, they interact with other solitary grasshoppers and turn into a locust – changing color from green to yellow and black. The locusts which are called 'gregarious' locusts form a swarm and attack crops;
* grate, n. గ్రాది; ఇనుప చువ్వల వరుస;
* grate, v. t. కోరు; తురుము;
* grater, n. కోరాం; తురుమిక; తురుముడు పీట;
* grating, n.  (1) కటకటాలు; (2) రూళ్లపలక; జాలకం; కటకటాల ఆకారంలో సన్నటి గీతలుతో ఉన్న గాజు పలక;
**  diffraction grating, ph. వివర్తన జాలకం; వివర్తన రూళ్లపలక; [[డైఫ్రాక్షన్ గ్రేటింగ్]];
* gratings, n. (1) కోరు; తురుము; (2) కటకటాలు; (3) జాలకం; కటకటాల ఆకారంలో సన్నటి గీతలు గీసిన గాజు పలక; 
* gratuity, n. బక్షీసు; ఈనాము; డబ్బురూపంలో ఇచ్చే పారితోషికం; బహుమానం; టిప్పు;
* grave, adj. ముఖ్యమైన; గంభీరమైన; ఉపేక్షించడానికి వీలుకాని;
* grave, n. సమాధి;
* gravel, n. గులకరాళ్లు; గువ్వరాళ్లు; మొరపరాళ్లు; కంకర;
* gravelly, adj. గరువు; మొరప;
** gravelly soil, n. మొరపనేల;
* gravimetric, adj. భారమాన; గరిమాన;
* gravitation, n. గురుత్వం;
** 	Law of gravitation, ph. గురుత్వ నియమం; గురుత్వ సూత్రం;
** 	universal Law of gravitation, ph. విశ్వవ్యాప్తమయిన గురుత్వ నియమం; విశ్వవ్యాప్తమయిన గురుత్వ సూత్రం;
* gravitational, adj. గురుత్వ;
** gravitational attraction, ph. గురుత్వ ఆకర్షణ;
** gravitational field, ph. గురుత్వ క్షేత్రం;
** gravitational force, ph. గురుత్వ బలం;
** gravitational mass, ph. గురుత్వ గరిమ; గురుత్వ భారం;
** gravitational radius, ph. గురుత్వ వ్యాసార్థం;
* gravity, n. గురుత్వం; గురుత్వ ఆకర్షణ; గరిమ;
** 	anti gravity, ph. నిష్ గురుత్వం; ప్రతి గురుత్వం; 
** 	center of gravity, ph. గురుత్వ కేంద్రం; (note) center of mass = గరిమనాభి;
** 	micro gravity, ph. సూక్ష్మ గురుత్వం; నభోనౌకలలో అనుభవానికి వచ్చే అతి తక్కువ గురుత్వ బలం; 
** 	specific gravity, ph. విశిష్ట గురుత్వం;
** 	zero gravity, నాస్తి గురుత్వం;
* gray, grey (Br.), adj. ధూసర;
** gray matter, ph. ధూసరాంశం; దూసరద్రవ్యం; మెదడులోని బూడిదవన్నె పదార్థం; 
* gray, n. బూడిద రంగు; ధూసర వర్ణం;
* graze, v. t. కసవు మేయు;
** grazing land, ph. గోష్పాదము; 
* grease, n. జిడ్డు; కందెన; కందెన చమురు;
* great, adj. మహా; గొప్ప; పెద్ద; ఉద్దండ;
** great grandfather, ph. ముత్తాత;
** great grandmother, ph. ముత్తవ్వ;
** great-grandson, ph. ముని మనవడు;
** great scholar, ph. ఉద్దండ పండితుడు;
* Great Circle, n. [astron.] మహావృత్తం;
* greatness, n. గొప్పతనం; ఘనత; 
* greater, adj. బృహత్తర;
** greater Delhi, ph. బృహత్తర ఢిల్లీ; ఢిల్లీ శివార్లు కలుపుకొని అని అర్థం;
* greatest, adj. గరిష్ఠ;
* Grebe, n. వజ్జులి పక్షి; బాతు కుటుంబానికి చెందిన ఒక రకమైన నీటిపక్షి;
* Greek, adj. యవన; యూనానీ; గ్రీసు దేశానికి సంబంధించిన; see also Hellenic;
* greed, n. పేరాశ; అత్యాశ; దురాశ; ఆబ;
* green, adj. (1) పచ్చ; పచ్చని; ఆకుపచ్చ; హరిత; ఆకు; పసిరిక; (2) పచ్చి; కసరు;
** green cricket, ph. ఆకు మిడత;
** green grass, ph. పచ్చి గడ్డి; పచ్చిక;
** green leaf extract, ph. పసరు;
** green mangoes, ph. పచ్చి మామిడి కాయలు;
** green meadow, ph. పచ్చిక; పచ్చిక బయలు;
** green onion, ph. ఉల్లికాడలు;
** green revolution, ph. హరిత విప్లవం;
** green vitriol, ph. అన్నభేది;
** 	dark green, ph. ముదర ఆకుపచ్చ;
* greenery, ph. పచ్చిక; వృక్ష  సముదాయం;
* greenhouse, n. హరితగృహం; పచ్చటి ఉష్ణమండలపు మొక్కలని పెంచడానికి ప్రత్యేకంగా తయారు చేసిన గాజద్దాల గది;
** greenhouse gases, ph. హరితగృహ వాయువులు; ఈ వాయువులు మన వాతావరణంలో పెరిగిపోతే మన భూగ్రహం హరితగృహంలా వేడిగా తయారవుతుందని సిద్ధాంతం;
* greens, n. ఆకుకూరలు; కలంబి; కలంబం; 
** green scorpion, ph. ఆకు తేలు;
* greet, v. t. పలకరించు; ఆహ్వానించు; వందనము చేయు;
* greeting, n. (1) పలకరింపు; పిలుపు; (2) శుభాకాంక్ష;
** greeting card, ph. ప్రత్యుత్థాన పత్రం; ఆహ్వాన పత్రం; 
* grey, adj. పలిత; నెరిసిన; పండిన; 
** grey hair, ph. పండిన జుత్తు; నెరిసిన జుత్తు; 
* greyness, n. పాలిత్యం; 
* gregarious, adj. కలివిడిగా ఉండే; 
* grid, n. జాలకం; గ్రాది; కటకటాలు; కటాంజనం; జల్లెడ ఆకారంలో నిలువు, అడ్డుగీతలు కాని, బద్దీలు కాని ఉన్న అమరిక;
** 	iron grid, ph. ఇనప కటకటాలు; ఇనప గ్రాది; ఇనప కటాంజనం;  
* gridlock, n. దిగ్బంధం; నాలుగు వీధుల మొగలో వాహనాలు ఎటూ కదలలేని పరిస్థితిలో ఇరుక్కుపోయిన పరిస్థితి;
* grief, n. విచారం; సంతాపం; దుఃఖం; శోకం; ఖేదం; చింత; వగ;  అలమట; విషాదం; మనస్తాపం; విషణ్ణము; అంగలార్పు; వ్యాకులం; మనికితం; 
* grieve, v. i. విచారించు; వగచు; శోకించు; ఖేదించు;  అలమటించు; అలమరించు; అంగలార్చు; దుఃఖించు; ఉమ్మలించు; దురపిల్లు; 
* grill, n. (1) అంగారిణి; కుంపటి; (2) కటాంజనం; కటకటాలు; ఇనప తడక; 
* grill, v. t. (1) పుంఖానుపుంఖాలుగా ప్రశ్నలవర్షం కురిపించు; సతాయించు; ఎడతెగని విచారణ చేయు; (2) కుంపటి మీద కాని ఇనప చట్రం మీద కాని వంట వండు;
* grimace, n. ఇకిలింపు;
* grime, n. మురికి; మకిలి;
* grind, v. t. (1) రుబ్బు; నూరు; విసరు; (2) సానపట్టు; (3) అరగదీయు; చాదు;
** 	dry grind, ph. విసరు;
** 	wet grind, ph. రుబ్బు; నూరు;
* grindstone, n. (1) సాన; రుబ్బురోలు; సన్నికల్లు; (2) తిరగలి; (3) ఆకురాయి;
* grinder, n. (1) తిరగలి; ఘరట్టం; విసర్రాయి; రాగిన కల్లు; (2) రుబ్బురోలు; సన్నికల్లు; పేషణి;
** 	dry grinder, ph. తిరగలి; ఘరట్టం;
** 	wet grinder, ph. రుబ్బురోలు; సన్నికల్లు;
* grinding, adj. పేషక;
** grinding wheel, పేషక చక్రం; 
* grip, n. పట్టు; పటిమ; పటుత్వం;
* grip, v. t. పట్టుకొను;
* gripe, n. కడుపునొప్పి; నొప్పి; బాధ;
* grisly, adj. భయంకరమైన;
* grist-mill, n. తిరుగలి;
* groan, n. మూలుగు;
* groceries, n. దినుసులు; అంగడి దినుసులు; పచారీలు; 
* groin, n. గజ్జ; కచ్చ;
* groom n. పెండ్లి కొడుకు; పెండ్లి కుమారుడు;
* groom, v. t. దువ్వు; మాలీసు చేయు; తయారు చేయు; తరిఫీదు చేయు;
* groove, n. చాలు; గాడి;
** 	plow's groove, ph. నాగేటి చాలు;
* grooves, n. pl. చాళ్లు; గాడీలు; 
* grope, v. i. తడుముకొను;
** grope in the dark, ph. చీకట్లో తడుముకొను; చీకట్లో చిందులాడు;
* grope, v. t. తడుము; మరొకరి మర్మస్థానాలని చేతితో తడుము;
* gross, adj. స్థూల; సాముదాయ;
** gross body, ph. స్థూల శరీరం;
** gross domestic product, ph. సాముదాయక దేశీ ఉత్పత్తి;
* ground, adj. నూరిన; నూరబడ్డ; గుండ కొట్టబడ్డ;
* ground, n. (1) నేల; భూమి; (2) ఆధారం; 
** groundbreaking ceremony, ph. శంకుస్థాపన;
* groundwater, n. భూజలం;
* groundwork, n. భిత్తి; 
* groundless, adj. నిరాధారమైన;
* groundlings, n. pl. అలగా జనం; సాధారణ ప్రజ; సాదా మనుష్యులు;
* groundnut, n. వేరుశనగ; పల్లికాయ;
* grounds, n. (1) ఆధారం; కారణం;  (2) ప్రాంగణం; (3) నూక; మొరం; పొడి;
* groundwater, n. భూజలం; అంతర్వాహిని;
* group, adj. సమూహిక;
* group, n. (1) గుంపు; గణం; కులం;  రాసి; తతి; దండు; మేళం; బృందం; సమూహం; సందోహం; కురుంబం; పటలి;  నికాయం; నిచయం; నివహం; కూటువ; [2] [Math.] ఒక సమితిలో ఏ రెండు సభ్యులని తీసుకుని ఒక ప్రక్రియ ద్వారా పుట్టించిన మూడవ సభ్యుడు కూడ ఆ సమితికే చెందితే ఆ ప్రక్రియతో కలసిన సమితిని గుంపు అంటారు. ఉదాహరణకి పూర్ణాంకములు, సంకలన ప్రక్రియ ఒక గుంపు అవుతుంది; 
* grout, n. బిళ్లసున్నం;
* grove, n. తోట; తోపు; వనం; ఆరామం; వాటిక; వృక్షవాటిక;
** 	sacred grove, ph. దేవాలయాలకి సంబంధించిన వనాలు;
* grow, v. i. పెరుగు; ఎదుగు; పెంపుచెందు; ప్రబలు; బలియు; తామర తంపరగు; కొనసాగు;
* grow, v. t. పెంచు;
* growth, n. పెరుగుదల; పెరుగుడు; ఎదుగుదల; వృద్ధి; అభ్యుదయం; 
** arithmetic growth, ph. అంక వృద్ధి;
** exponential growth, ph. ఘాతీయ వృద్ధి;
** geometric growth,  ph. గుణ వృద్ధి; 
* grudge, n. పగ; దీర్ఘకోపం;
** 	hold a grudge, ph. పగపట్టు;
* gruel, n. అంబలి; గంజి; జావ;
* grunt, n. పంది చేసే గుర్రు శబ్దం;
* grunter, n. పంది;
* guarantee, n. జామీను; జామీను పత్రం; హామీ; పూచీ; జవాబుదారీ; భరోసా; పూటవాటు;
* guana, n. ఉడుం; see also iguana;
* guard, n. కాపలాదారు; కాపలా వాడు; కాపరి; కావలి వాడు;
* guard, v. t. కాపలా కాయు; సంరక్షించు; కాపాడు;
* guardian, n. పెద్దదిక్కు; సంరక్షకుడు;
* guava, n. (గ్వువా, గ్వావా) జామ;
** guava fruit, ph. జామపండు;
* guess, n. అంచనా; ఊహ; బద్దింపు; ఉజ్జాయింపు;
* guess, v. i. అంచనావేయు; ఊహించు;
* guest, n. అతిధి; భోజనానికి వచ్చిన వ్యక్తి;
** 	unannounced guest, ph. అభ్యాగతి; చెప్పకుండా భోజనానికి వచ్చిన వ్యక్తి;
* guide, n. (1) చింతామణి; దారి చూపేది; దారి చూపే పుస్తకం; (2) దారి చూపే వ్యక్తి;
** guide to medicine, ph. వైద్య చింతామణి;
* guided, adj.  మార్గణ: వెతుక్కుంటూ వెళ్లే; 
** guided missile, ph.  మార్గణ క్షిపణి; 
* guidelines, n. మార్గదర్శకాలు; సూచనలు; 
* guile, n. మాయోపాయం;
* guilt, n. అపరాధ భావన; దోషం; తప్పు; 
* guild, n. సంఘం; వణిజుల సమాజం;
* guilty, n. దోషి; దోషులు;
* 
{|style=&quot;border-style: solid; border-width: 5 px&quot;
|
'''---Usage Note: guilty, ashamed, embarrassed
* ---Use ''guilty'' to say that someone is unhappy because s/he has done something that has harmed someone else: He felt guilty for always coming late to work. Use ''ashamed'' to say that someone feels disappointed with himself /herself for doing things that are wrong or unacceptable. Use ''embarrassed'' when someone is upset because s/he has done something that makes her/him feel silly.'''
|}
* 
[[File:Numida_meleagris_-Kruger_National_Park%2C_South_Africa-8a.jpg|right|thumb|గినీ కోడి_-Kruger_National_Park%2C_South_Africa-8a.jpg]]
[[File:Two_Adult_Guinea_Pigs_%28cropped%29.jpg|right|thumb|రెండు గినీ పందులు]]
* Guineafowl, n. గిన్ని కోడి; గినీ కోడి; 
* Guinea pig, n. గినీ పంది; బొచ్చు, చిన్న చెవులు ఉండి, తోక లేని, ఎలకని పోలిన చిన్న జంతువు; కొత్త మందులని ముందస్తుగా ఈ జంతువుల మీద ప్రయోగించి చూస్తూ ఉంటారు;
* gulf, n. (1) సింధుశాఖ; సముద్రపు పాయ; దూసేరు; (2) ఖేదం; వ్యత్యాసం;
* gull, n. గౌరు కాకి; 
* gullet, n. కుత్తుక;
* gullibility, n. అమాయకత్వం; సత్తికాలపుతనం; 
* gulp, n. గుక్కెడు;
* gulp, v. t. మింగు; దిగమింగు; 
* gum, n.(1) బంక; చెట్ల నుండి కారే జిగురైన పదార్థం; (2) ఇగురు; చిగురు; పంటి చిగురు;
* gum arabic, ph. తుమ్మబంక; [bot.] ''Acacia senegal'' of the Mimosaceae family; తుమ్మ జాతికి చెందిన చెట్ల నుండి స్రవించే జిగురుని గమ్ అరబిక్  అంటారు. సుడాన్ లో ఈ  చెట్లు విస్తారంగా పెరుగుతాయి; భారతదేశంలోని రాజస్థాన్ లోని ఎడారి ప్రాంతాలలోను, పంజాబ్, హర్యానాలలో కూడా పెరుగుతాయి; వీటిని స్థానికంగా ఖేర్ అని పిలుస్తారు; ఈ చెట్ల కాయలు పక్వానికి వచ్చే దశలో వాటి కాండానికి గాట్లు పెట్టి వాటినుండి స్రవించే జిగురుని సేకరిస్తారు  క్రీ. పూ. 2000 సంవత్సరం ప్రాంతాలనుండి ఈజిప్టులో గమ్ అరబిక్ ను ఉపయోగించినట్లు, సూడాన్ తదితర ఆఫ్రికన్ దేశాల నుంచి ఈ జిగురు అరేబియాకు, అక్కడి నుంచి అరబ్ వర్తకుల ఓడలలో యూరప్ కు రవాణా అయ్యేదనీ తెలుస్తున్నది. వాణిజ్యపరంగా మూడు ముఖ్యమైన జిగుర్లు మనం ఉపయోగిస్తాం. అవి తుమ్మ జిగురు (Arabic Gum or Gum Arabic), Gum Tragacanth, కరాయా గమ్ (Karaya Gum). ఈ జిగుర్లు రకరకాల పరిశ్రమలలో (అద్దకాలు, కాగితాలు, గోడలకి వేసే రంగులు, చాకోలెట్లు, వగైరా) వాడతారు; ఆహార పరిశ్రమలలో (సాస్ లు, సిరప్ లు, చల్లని పానీయాలు, వగైరా), ఔషధ పరిశ్రమలలో గుండలని బిళ్ళలుగా  రూపొందించడంలో కూడా జిగుర్లు ఉపయోగిస్తారు. 
* gumbo, n.  బెండ; 
* gumption, n. చొరవ; ప్రపంచ జ్ఞానం; లోక జ్ఞానం; ధైర్యం; దమ్ములు;
* gun, n. తుపాకి; తోపు;
** 	fire a gun, ph. తుపాకి కాల్చు;
** 	load a gun, ph. తుపాకి దట్టించు;
* gunner, n. తోపుదారు; ఫిరంగి పేల్చే వ్యక్తి;
* gunpowder, n. అగ్నిచూర్ణం; తుపాకిమందు;
* guru, n. (1) గురువు; (2) ప్రవీణుడు; సర్వజ్ఞుడు;
* gush, v. i. చిప్పిలు; 
* gust, n. గాలితెర; తటాలున వీచే గాలి;
* gut, n. పేగు; అంత్రం;
* gutter, n. (1) కాలువ; జలదారి; ఒప్పరం; తూము; (2) ఇంటి కప్పుపై పడ్డ నీటిని కిందకి పారించే గొట్టం; (3) మురికి వాడ;
* guts, n. [idiom] దమ్ములు; ధైర్యం; చొరవ; ప్రపంచ జ్ఞానం; లోక జ్ఞానం;
* gutturals, n. కంఠ్యములు; కంఠం లోంచి పుట్టిన హల్లులు;
* guzzle, v. t. గటగట తాగు;
* guzzler, n. పెట్రోలుని గటగట తాగే కారు; పెట్రోలు పొదుపు లేని కారు;
* gymkhana, n. [Indian English], జింఖానా; a British-Indian equivalent of an American country club; [ety.] derived from Urdu &quot;gend-khana&quot; meaning &quot;ball-house&quot;; probably the English word gymnasium was derived from this;
* Gymnema sylvestre, n. [bot.]  పొడ పత్రి;   %t2e
* gymnasium, n. మల్లశాల; వ్యాయామం చెయ్యడానికీ, ఆటలు ఆడుకోడానికి సదుపాయాలు ఉన్న స్థలం; జింఖానా;
* gynecology, n. స్త్రీరోగశాస్త్రం;
* gynecomastia, n. మగవారికి వక్షోజాలు రావడం;  
* gypsum, n. గోదంతి; హరశోఠం; ఒక రకం సున్నపురాయి; CaSO&lt;sub&gt;4&lt;/sub&gt;·2H&lt;sub&gt;2&lt;/sub&gt;O; 
* gyration, n. విఘూర్ణనం; బొంగరంలా తిరగడం; వర్తుల భ్రమణం;
* gyrator, n. బొంగరం; విఘూర్ణి;
* gyroscope, n.  విఘార్ణిక; ఒక చట్రంలో గిరగిర తిరిగే బరువైన చక్రం;  చక్రం ఉన్నా లేక పోయినా ఒక వేదికని నిలకడగా నిలపడానికి వాడే పనిముట్టు;'''

|width=&quot;65&quot;| &lt;!--- Do Not Change This Line ---&gt;
&lt;!--- Insert ALL Images Below This Line (center|150px|thumb) ---&gt;

|-
|- &lt;!--- Nothing Below This Line! ---&gt;
|}

==మూలం==
* V. Rao Vemuri, English-Telugu and Telugu-English Dictionary and Thesaurus, Asian Educational Services, New Delhi, 2002 ISBN 0-9678080-2-2
[[వర్గం:వేమూరి ఇంగ్లీషు-తెలుగు నిఘంటువు]]</text>
      <sha1>da9a2eqdx1uv9985m53jbe49jtlthb3</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>వేమూరి తెలుగు-ఇంగ్లీషు నిఘంటువు/న</title>
    <ns>0</ns>
    <id>3020</id>
    <revision>
      <id>36172</id>
      <parentid>35713</parentid>
      <timestamp>2025-06-23T18:37:16Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Vemurione</username>
        <id>1689</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>/* Part 2: న -  Na */</comment>
      <origin>36172</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="94905" sha1="t2asqntpnux3jtgqc0py05o1mofoi7v" xml:space="preserve">
=నిఘంటువు=

* This dictionary is an improved version over the print version (expanded, errors corrected, new features continually being added) published by Asian Educational Services, New Delhi in 2002.
* You are welcome to add. BUT PLEASE DO NOT DELETE entries until you are absolutely, positively SURE a mistake has been made and needs to be corrected.
* PLEASE do not delete entries or their meanings simply because you personally did not agree with the meaning given there. Thanks
* American spelling is used throughout. 
* There is no clearly established, standardized alphabetical order in Telugu. The justification for the scheme used here would be too long for discussion here.

16 March 2016.

{| class=&quot;wikitable&quot;
|-
! నిర్వచనములు&lt;!--- Do Not Change This Line ---&gt;
! ఆసక్తికర చిత్రములు&lt;!--- Do Not Change This Line ---&gt;
|-
|width=&quot;895&quot;|&lt;!--- Do Not Change This Line ---&gt;
&lt;!--- Insert ALL నిర్వచనములుAlphabetically Sorted Below This Line ( * ''' Should precede each new line) ---&gt;


==Part 1: నం - naM==
&lt;poem&gt;
నంగనాచి, naMganAci
-n.
--sly person; a smart person who gives the appearance of being naive; 
--named after a lady who purportedly lived in Kanchi long long ago;
-- (ety.) నంగి = a person who speaks or utters through the nose; నాచు = a thief; నమ్మకము పుట్టించి ద్రోహము చేయఁబోవువారు నంగినంగిగా మాటలాడుచు నక్క వినయము చూపెదరు. అట్ల నక్కవినయము చూపు మోసగానికి ’నంగినాచు’ అని పేరు; 
-- (ety.) నంగై అంటే అమాయకురాలైన చిన్న పాప. నాచ్చి అంటే నాయకురాలు. అమాయకురాలయిన చిన్న పాపగా కనిపించే నాతి, చతురురాలు - తిరుమల రామచంద్ర; 


నంజనేలలు, naMjanElalu
-n.
--dry lands; land with no irrigation; 
--మెరక నేలలు;


నంగి, naMgi 
- n. 
--a person who speaks or utters through the nose;


నంది, naMdi
-n.
-- (1) the sacred bull, mount of Lord Shiva; 
-- (2)  [bot.] ''Cedrela tuna;''


నందివర్ధనం, naMdivardhanaM
-n.
--Rose Bay; [bot.] ''Tabernaemoutana coronaria; Nerium coronarium'';
-- see also గోవర్ధనం; గరుడవర్ధనం;


నందివృక్షం, naMdivRkshaM
-n.
--Indian Mahogony; [bot.] ''Cedrela tuna'';


నందోరాజా భవిష్యతి, naMdOrAjA bhavishyati
- ph. 
-- a saying to express an optimistic outlook;
-- &quot;భవిష్యత్‌లో ఏం జరుగుతుందో మనం ఊహించలేం&quot; అనే అర్థంలో ఈ జాతీయాన్ని వాడుతుంటారు. ఆశావాద దృక్పథం మంచిదనీ, ఆశావాద దృక్పథం వల్ల విజయం, ఆనందం కలుగుతాయని ఆధునిక మనస్తత్వ శాస్త్రవేత్తలు చెబుతున్నారు. ఆశావాదాన్ని సూచించడానికి మనవాళ్ళు నందోరాజా భవిష్యతి అంటారు; దీని వెనక ఒక కథ ఉంది. వేశ్యా వణిగ్వినాశోవా\ దేశకాల గతోపివా\ఉత్తుంగ భుజ నాశోవా\
నందో రాజా భవిష్యతి\\ అన్న శ్లోకంలో ఇది చివరి పాదం; 


నంబరు, naMbaru
-n.
--number;
&lt;/poem&gt;

==Part 2: న -  Na==
&lt;poem&gt;

నకనక, nakanaka
-adj.
--onomatopoeia for hunger;


నకలు, nakalu
-n.
--copy; 
--(ant.) అసలు = original;


నక్క, nakka
-n.
-- (1) fox; the Indian fox; (lit.) the one that lurks; [bio.] ''Vulpes bengalensis''; (2) tiger;
-- (rel.) గుంటనక్క = jackal; [bio.] ''Canis aureus;''
-- నక్క తోక తొక్కడం = stepping on a tiger's tail; an expression to indicate luck because one has to be lucky to survive after stepping on a tiger's tail; 


నక్కదోస, nakkadOsa
-n.
--a short yellow cucumber; [bot.] ''Bryonia callosa'',


నక్కనేరేడు, nakkanErEDu
-n.
--[bot.] ''Flacourtia callosa''; కాకినేరేడు;


నక్కవినయం, nakkavinayaM
-n.
--insincere humility; 


నక్కవుల్లి, nakkavulli
-n.
--[bot.] ''Urginia indica; Scilla indica'';


నక్కరేను, nakkarEnu
-n.
--Monkey jack; [bot.] ''Artocarpus lacoocha'' of the Moraceae family;
-- a valuable tropical tree species native to India and used for fruit, furniture, timber, and feed


నక్తాలు, naktAlu
-n. 
--the religious practice, among devotees of Shiva,  of fasting all through daytime and eating one meal at night; 


నక్సలైటు, naksalaiTu
-n.
--any person who believes in the philosophy behind the peasant uprising at Naxalbari village in Darjeeling district of West Bengal, India and hopes to bring about social and economic equality for exploited populations through the barrel of a gun; 


నక్షత్రం, nakShatraM                      
-n.
--(1) star; a single isolated star; there are about 5400 stars visible to the naked eye of a sharp-eyed individual on a dark night; (lit.) one that does not get exhausted;
--(2) lunar asterism; lunar mansion; a small group of visible stars in the background sky through which the Moon appears to move as seen from Earth; there are 27 such lunar asterisms, each occupying about 360/27 = 13.3 arc degrees of the lunar ecliptic; as the region of the sky occupying 13.3 arc degrees may contain many visible stars, the Hindu calendar names each asterism by the name of the most prominent star, the Yoga tara, of that group; some lunar asterisms may contain only one such star (చిత్ర) while others may contain as many as six (కృత్తిక) or more;
---జన్మనక్షత్రం = జన్మరాశి = asterism at birth; the position of the moon at the time of birth; పుట్టిన సమయంలో క్షితిజం (Horizon) వద్ద ఉదయిస్తున్న రాశిని, లేక ఉన్న రాశిని  జన్మ లగ్నం అంటారు. ఒకొక్క రాశి,  క్షితిజాన్ని దాటడానికి ఉజ్జాయింపున  2 గంటలు తీసుకుంటుంది.
---నామనక్షత్రం = asterism derived from the first letter of the given name; this is a trick to derive the asterism at birth if the data at the time of birth are missing;


నక్షత్ర, nakshatra
-adj.
--stellar; astral;


నక్షత్రదినం, nakShatradinaM
-n.
--sidereal day; about 23 hours, 56 minutes; 


నక్షత్రమండలం, nakshatra-maMDalaM
-n.
--constellation;


నక్షత్రమల్లి, nakshatramalli 
-n. 
--Star Jasmine; [bot.] ''Trachelospermum jasminoides'';


నక్షత్రమాల,  nakshatramaala 
- n. 
-- a poem of praise with 27 stanzas; 27 పద్యాలు ఉన్న స్తోత్రం; 


నక్షత్రరాశి, nakshatrarASi
-n.
--star cluster; star group; constellation; asterism; తారాసి;


నక్షత్రాకార, nakshatrAkAra
-adj.
--[bio.] stellate;


నకిలీ, nakilI
-adj.
--imitation; ersatz; false; artificial; not genuine; 


నకిలీ పట్టీ, naklIpaTTI
-n.
--[tailoring] false hem;


నకీబు, nakIbu
-n.
--usher; the person who shows the way in a theater;


నక్కు, nakku
-n.
--(1) plowshare; 
--(2) stone chisel;
-v.i.
--lurk; crouch; prowl;


నఖం, nakhaM
-n.
--గోరు;


నఖముఖాలనుండి, nakhamukhAlanuMDi
-ph.
--from all over; from everywhere; 


నఖశిఖ పర్యంతం, nakhaSikha paryaMtaM
-ph.
--from toe to head;


నగం, nagaM
-n.
--hill; mountain;


నగ, naga
-n.
--jewel; ornament; 


నగ-నట్రా, naga-naTrA
-ph.
--jewels and other valuables;


నగదు, nagadu
-n.
--cash; ready money; 


నగరం, nagaraM
-n.
--city; town; metropolis; urban center;


నగర, nagara
-adj.
--urban; city; town;


నగరీకరణం, nagarIkaraNam
-n.
--urbanization;


నగలు, nagalu
-n. pl.
--jewelry;


నగ్న, nagna
--adj. 
--(1) naked; nude; bare; 
--(2) without any embellishments;
---నగ్నసత్యం = bare facts; facts without embellishments.
---నగ్నసౌందర్యం = bare beauty; used to refer to the beauty of a nude woman.


నగారా, nagArA
-n.
--large kettle drum; 


నగిషీ, nagishI
-n.
--carving; engraving; artwork; intricate design work; 


నగిషీరాత, nagishIrAta
-n.
--calligraphy;


నజరానా, nazarAnA
-n.
--reward; prize; bounty; something that is given generously;


నజరు, najaru
-n.
--gift;


నటన, naTana
-n.
--action;


నటించు, naTiMcu
-v. t.
--(1) act; 
--(2) imitate; 
--(3) put a false front; 
--(4) behave with an intention to cheat;


నట్టిల్లు, naTTillu
-n.
--middle part of a house; 


నట్టు, naTTu
-n.
--nut; the gadget that goes with a bolt to fasten things;


నట్టేట, naTTETa
-adv.
--in mid-stream; 


నట్టేటద్రోయు, naTTETadrOyu
- v. t.
-- destroy; abandon in mid-stream; 


నజ్జు, najju 
- n.
-- cold and fever; head congestion and fever; morose and dull feeling;


నడక, naDaka
-n.
--walk; style of walking; gait;


నడచు, naDacu
-v. i.
--walk;


నడత, naData
-n.
--character; moral character; behavior;


నడవ, naDava
-n.
--aisle; walkway; breezeway; verandah; corridor; 


నడవడిక, naDavaDika
-n.
--behavior; character; moral character;


నడిరేయి, naDirEyi
-n.
--midnight;


నడ్డి, naDDi
-n.
--back; lower back; small of the back; 


నడు, naDu
-inter.
--walk!; keep moving!; go ahead!;


నడుపు, naDupu
-v. t.
--drive; operate;


నడమంత్రపు, naDamaMtrapu
-adj.
--unexpected; in between; interstitial; 
--- నడమంత్రపు సిరి = windfall wealth; wealth that came unexpectedly; wealth that came in between (that is, not inherited, not earned); 


నడుమ, naDuma
-adj.
--middle; in between;


నడుము, naDumu
-n.
--(1) lower back; 
--(2) waist; 
--(3) middle;


నడుముకట్టుకొను, naDumukaTTukonu
-v. i.
--[idiom] roll up the sleeves; gird up one's loins getting ready to do something; take responsibility;


నడుము నొప్పి, naDumu noppi
-n.
--backache; lumbago;


నత, nata
-adj.
--inclined; sloping;


నత్త, natta
-n.
--snail; [bio.] ''Helix aspersa'' Muller; ''Escargots bourguignonne'';


నత్తగుల్ల, nattagulla
-n.
--shell of a snail;


నత్రజని, natrajani
-n.
--[chem.] nitrogen; one of the elemental gases with symbol N and atomic number 7; Nitrogen is an inert gas — meaning it doesn't chemically react with other gases — and it isn't toxic. But breathing pure nitrogen is deadly. That's because the gas displaces oxygen in the lungs. Unconsciousness can occur within one or two breaths.


నతి, nati    
-n.
--inclination; slope;


నతిక్రమం, natikramaM     
-n.
--gradient;  


నతిగతి, natigati    
-n.
--ramp; sloping road; sloping way; sloping plank;


నత్తి, natti
-n.
--stammer; stutter;


నత్రికామ్లం, natrikAmlaM
-n.
--[chem.] nitric acid; HNO&lt;sub&gt;3&lt;/sub&gt;;


నత్రీకరణ, natrIkaraNa
-n.
--[chem.] nitration;


నది, nadi
-n.
--river; (def..) a stream or brook that is longer than about twelve kilometers, according to Indian tradition;
-- నది = పశ్చిమం నుండి తూర్పుకి ప్రవహించే ఏరు; నదము = తూర్పు నుండి పశ్చిమానికి ప్రవహించే ఏరు;


నదీశాఖ, nadISAkha
-n.
--distributary; the branch of a river before it joins the sea; 
-- (rel.) ఉపనది = tributary;


నదురు, naduru
-n.
-- hesitation; 
-adj. 
-- appealing; gentle;
---నదురు, బెదురు = hesitation and fear.
---పిల్ల కంటికి నదురుగా కనిపిస్తోంది = the girl is appealing.to the eye;


నన్న, nanna
-adj.
--short;


నపుంసకుడు, napuMsakuDu
-n.
--eunuch; impotent person;


నప్పు, nappu
-v. i.
--suit; match;
---ఈ రంగు నీకు నప్పుతుంది = this color suits you.
-v. t.
--move in a board game;
---నప్పేవా? = did you move your pawn?


నభం, nabhaM
-n.
--sky; 


నభోమూర్తి, nabhOmUrti
-n.
--[astron.] celestial body;


నభోతరణి, nabhOtaraNi
-n.
--spaceship; celestial ship;


నభోవరణం, nabhOvaraNaM
-n.
--space; cosmos;


నమనమలాడు, namanamalADu
-v. i.
--thrive; flourish; 


నమస్కారం,
-n.
--a salutation; a greeting; 


నమ్మకం, nammakaM
-n.
--trust; belief;


నమ్మకస్తుడు, nammakastuDu
-n.
--trustworthy person;


నమ్మిక, nammika
-n.
--trust; belief; 


నములు, namulu
-v. t.
--chew; masticate;


నమ్ము, nammu
-v. i.
--believe; trust; 


నమూనా, namUnA
-n.
--(1) model; pattern; exemplar;
--(2) specimen; sample; example;


నమోదుచేయు, namOducEyu
-v. t.
--record; register;


నయం, nayaM
-inter.
--well!
-n.
--welfare; improvement; 


నయగారం, nayagAraM
-n.
--smoothness; softness;


నయనము, nayanamu
-n.
--the eye; 


నరం, naraM
-n.
--(1) tendon;
-- (2) nerve;


నర, nara
-adj.
--human; (rel.) వానర;


నరకం, narakaM
-n.
--hell; According to Hindu Puranas, there are several hells; Some say there are 7, and some say 21; Bhagavata Purana lists 28; 


నరతురంగం, naraturaMgaM
-n.
--(1) centaur; half man, half horse; 
--(2) Centaurus, the centaur; a star cluster;


నరమామిడి, naramAmiDi
-n.
--[bot.] ''Heteranthera monopetala; Polyalthia longifolia'';
-- ఉత్తర సర్కారులలో కొండలలో పెరుగు చెట్టు.


నరమేధం, naramEdhaM
-n.
--(1) genocide; (2) human sacrifice;


నరవానరగణం, naravAnaragaNaM
-n.
--primates; Biological order that includes monkeys, apes, and humans. Compared to other mammals, they have large brains and depth perception. 


నర్తనం, nartanaM
-n.
--dance;


నర్తన శాల, nartanaSAla
-n.
--dance hall;


నర్తకి, nartaki
-n. f.
--dancer;


నర్మగర్భం, narmagarbhaM
- adj.
-- subtle; pregnant with meaning; 
-- లౌకికార్థంలో నర్మగర్భంగా మాట్లాట్టం అంటే - మనసులో ఉన్నదాన్ని సూటిగా కాకుండా మరోరకంగా అర్థమయ్యేట్టు ఎదుటి వాళ్ళకు చెప్పటం; నిగూఢమైన అర్థముతో నిండినది; అవమానపరచే దృష్టి లేకుండా చమత్కారంగా నవ్వు వచ్చేట్టు మాట్లాడడం నర్మ గర్భ సంభాషణం;  నర్మం అంటే పరిహాసము, వినోదము, సంతోషము అని అర్ధాలు;
-- see also మర్మగర్భం;


నరుడు, naruDu
-n.
--human being; Homo Sapiens;


నలక, nalaka
-n.
--speck; particle; 
---కంట్లో నలక = speck in the eye.


నలత, nalaTa
-n.
--unwell; ill; mildly sick;


నల్ల అడవి ఆముదం,  nalla aDavi AmudaM
- n.
-- Bronze-leaved physic nut.; [bot.] ''Jatropha gossypifolia'' L. of the Euphorbiaceae family; 


నల్లఈశ్వరి, nallaISvari
-n.
--[bot.] ''Aristolochia indica'';


నల్లఉమ్మెత్త, nallaummetta
-n.
--[bot.] ''Datura fastuosa; Datura metel;''


నల్లకందిరీగ, nallakaMdireega 
- n.
-- Carpenter bee; [bio.] ''Xylocopa;'' 


నల్లకలువ,  nallakaluva
- n.
-- [bot.] ''Nymphaea stellata'' Willd.;


నల్లకౌజు, nalla kauju 
-n. 
--the black partridge; [bio.] ''Francolinus francolinus'';


నల్లగుడ్డు, nallaguDDu
-n.
--pupil;


నల్లచిత్రమూలం, nallacitramUlaM
-n.
--[bot.] ''Plumbago capensis'';


నల్లజీడి చెట్టు, nallajIDi ceTTu
-n.
--marking nut tree; [bot.] ''Semecarpus anacardium;'' 
-- called marking nut because of the indelible black mark it can make on clothing; Indian washermen use this to identify clothes; its medicinal uses include treatment of skin diseases; 
-- సిమిడిపళ్లు చిన్న జీడిమామిడి పళ్ళలా ఉంటాయి. తినడానికి తియ్యగా రుచిగా ఉంటాయి;
-- సిమిడిపిక్క / సిమిడిపండు; [Sans.] భల్లాటకం.


నల్లజీలకర్ర, nallajIlakarra
-n.
-- Babul; Black Caraway; Black Cumin; fennel flower; nigella; nutmeg flower; Roman coriander; black onion seed; [bot.] ''Nigella sativa;''


నల్లతుమ్మ, nallatumma
-n.
--[bot.] ''acacia arabica''; a large thorny tree, up to 14 meters high; 


నల్లని, nallani
-adj.
--black;


నల్లపూస, nallapUsa
-n.
--small black bead;


నల్లపూసలు, nallapUsalu
-n. 
--(1) black beads; 
--(2) a sacred necklace, made of blck beeds, worn by women as a mark of wedded life;


నల్లబుడ్దకాసి,  nallabuDDakAAsi, 
- n.
--Black nightshade; [bot.] ''Solanum nigrum'' L. Solanaceae; 


నల్లమందు, nallamaMdu
-n.
--opium; an addictive drug made from opium poppies; ''Lachryma papaveris'' is dried latex obtained from the seed capsules of the opium poppy, ''Papaver somniferum''; (lit.) the black medicine; the seeds of this plant (గసగసాలు), are used in Indian cooking; Opium is the raw material for morphine;


నల్లమద్ది, nallamaddi
-n.
--a timber tree; [bot.] ''Terminalia tomentosa'';


నల్లరేగడి నేల, nallarEgaDi nEla
-n.
--black cotton soil;


నలితిండి, nalitiMDi      
-n.
--snack;


నల్లి, nalli
-n.
--bed bug;


నల్లికళ్లపాము, nallikaLLapAmu
-n.
--newt; skink; 
-- బిందిపాము; రక్తపుచ్చం; ఇది చిన్న పాములా కనిపించే బల్లి; రక్తపుచ్చం అంటే ఎర్రని తోక గలది అని అర్థం; బిందిపాము గాఢమైన ఆకుపచ్చ, నలుపు రంగులలో మధ్య నిలువు లేత రంగు చారలతో మెరుస్తూ ఎరుపు తోకను కలిగివుంటుంది. కొన్ని మొత్తం ఒకే రంగులో కూడా వుంటాయి. దీనికి రెండు జతల కాళ్లు తల వెనుక, తోక ముందు భాగంలో వుంటాయి. చిన్న చిన్న కీటకాలు వీటి ఆహారం;


నలు, nalu
-adj.
--four; 


నలుగు, nalugu
-n.
--(1) the ceremonial oil bath given to bride and groom before a wedding; 
--(2) oil bath, in general;
-v. i.
--to get crushed; to get squeezed in between;


నలుగురు, naluguru
-n.
--four people; few people;
---నలుగురితో మాట్లాడేవా? = did you discuss with a few people?


నలుచదరం, nalucadaraM
-n.
--square;


నలుపు, nalupu
-n.
--black; ebon; dark;
-v. t.
--to squeeze between the fingers with a grinding motion;


నలుసు, nalusu
-n.
--(1) speck; small particle; 
--(2) infant; baby;


నల్లేరు, nallEru
-n.
--vitis; yellow vera; [bot.] ''Vitis quadrangularis;''
-- [Sans.] వజ్రవల్లీ; చతుర్థార; అస్థి సంధాన;
---నల్లేరు మీద బండి నడక = [idiom] cake-walk; a piece of cake; something that is easy and comfortable to do.


నవ, nava
-adj.
--new; fresh; modern;
-pref.
--neo-;
-n.
--nine;


నవకల్పన, navakalpana
-n.
--innovation;


నవజని, navajani
-n.
--ammonia; hydrogen nitride; Nitrosil; (ety.) one that came out of నవాసారం; NH&lt;sub&gt;3&lt;/sub&gt;


నవజాత, navajAta
-adj.
--newly born; nascent;


నవటాకు, navaTAku
-n. 
--a pre-metric weight measure equal to one-eigth part of a seer or 10 tolas; 


నవత, navata
-n. 
--(1) difficulty; hardship;  
--(2) emaciation; 


నవధాన్యాలు, navadhAnyAlu
-n.
--the nine grains, namely paddy, horse gram, green gram, urid gram, sesame (til), wheat, legumes, toor, and Bengal gram (garbanzo); (వడ్లు, ఉలవలు, పెసలు, మినుగులు, నువ్వులు, గోధుమలు, అనుములు, కందులు, సెనగలు).


నవనవోన్మేషశాలిత్వం, navanavOnmEshaShaalitvaM 
- n.
-- retelling an established story in. anew way;
-- పాత విషయాలే అయినప్పటికీ, వాటిని స్వంత పద్ధతిలో చెప్పడాన్ని నవనవోన్మేషశాలిత్వం అంటారు. అదే నైపుణ్యము లేదా ప్రజ్ఞ;


నవయు, navayu
-v. i.  
--emaciate; wane;


నవరంగ్ పిట్ట, navaraMg piTTa 
- n.
-- [bio.] ''Pitta brachyura;''
-- ఈ పక్షి భారత ఉపఖండం అంతటా కనిపిస్తుంది. గడ్డి, పొదలు పెరిగేచోట, హిమాలయ పర్వతాల్లోని దట్టమయిన సతత హరితారణ్యాలలోనూ సంచరిస్తాయి. ఇవి ఒక ప్రాంతానికి పరిమితమయి (teritorial) ఉంటాయి. ఇవి చాలా సిగ్గరి పిట్టలు. ఆకులమధ్య, కొమ్మలమధ్య ఉండి కనపడవు. ఆడ, మగ పిట్టల తల పైభాగం crimson రంగులో ఉంటుంది. 

 
నవరత్నాలు, navaratnAlu
-n.
--the nine gems, namely lapis-lazuli or cat's eye (వైడూర్యం), coral (పగడం, ప్రవాళం), diamond (వజ్రం), emerald (మరకతం, పచ్చ), onyx (పుష్యరాగం?), pearl (ముత్యం, మౌక్తికం), ruby (పద్మరాగం, మాణిక్యం, కెంపు), sapphire (నీలం), and topaz (గోమేధికం); there are really more than nine precious and semi-precious stones; 


నవనీతం, navanItaM
-n.
--(1) butter; 
--(2) a suspension of oil in water obtained by shaking them together;


నవమి, navami
-n.
--the ninth day of the lunar half-month;


నవల, navala
-n.
--novel; kind of prose writing with a plot;


నవలకంద, navalakaMda
-n.
--knul koal; నూల్‌కోలు;


నవలిక, navalika
-n.
--novella; novelette; a short novel;


నవశిలా యుగం, navaSilA yugaM
-ph.
--[geol.] Neolithic age; కొత్త రాతి యుగం; నవశిలా యుగం; 


నవశీర్షం, navaSIrshaM
-n.
--[biochem.] amine end of an amino acid; the other end is acid end or ఆమ్లశీర్షం;


నవ్య, navya
-adj.
--novel; neo; new;


నవ్యజీవ యుగం, navyajIva yugaM
-ph.
--Cenozoic era;


నవ్యత, navyata
-n.
--novelty;


నవ్యతార, navyatAra
-n.
--nova; a type of star that suddenly increases its light output and then fades away to its former status;


నవాంశ, navAMSa
-n.
--(1) amine group; 
--(2) one-ninth of &quot;Raasi&quot; or Lagna of Indian astrology;


నవారు, navAru
-n.
--cotton tape; cotton tape woven around the frame of a cot to create a &quot;box spring&quot; on which bedding is unrolled to create a bed;


నవాసారం, navAsAraM
-n.
--ammonium chloride; sol ammoniac; NH&lt;sub&gt;4&lt;/sub&gt;Cl; (lit.) the new alkali; same as నవక్షారం;


నవామ్లం, navAmlaM
-n.
--amino acid; (ety.) the word &quot;amino&quot; was derived from ammonia when people believed that the amines are derived from ammonia. The Telugu word for ammonia is నవాసారం; This is one possible explanation for the root నవ in నవామ్లం. Also the word నవామ్లం connotes the meaning &quot;new acid&quot; and indeed amino acids are relatively new; there are some 20 amino acids that make-up the protin molecules; 


నవీన, navIna
-adj.
--new;


నవుకరీ, navukarI
-n.
--servitude; employment;


నవుకరు, navukaru
-n.
--servant;


నవ్వు, navvu
-n.
--laugh;
---చిరునవ్వు = smile.


నవేను, navEnu
-n.
--[chem.] nonane; a hydrocarbon with nine carbon atoms;C&lt;sub&gt;9&lt;/sub&gt;H&lt;sub&gt;20&lt;/sub&gt;; 


నష్టం, nashTaM
-n.
--loss; (ant.) లాభం;


నష్టపరిహారం, nashTaparihAraM
-n.
--compensation for a loss; 


నస, nasa
-n.
--itch; annoyance;


నసపెట్టు, nasapettu
-v. t.
--bother; bug; annoy; irritate;


నస్యం, nasyaM
-n.
--(1) snuff; tobacco powder; 
--(2) inhalant; any powder or fluid prescribed by a doctor for inhalation through the nose; 


నసాళం, nasALaM
-n.
--center of the nervous system; deep inside the head; 


నసీబు, nasIbu
-n.
--destiny; fate; 


నసుగు, nasugu
-v. i.
--grumble; murmur; mutter; dither; hesitate;


న్యర్భుదము, nyarbhudaMu
-n.
--one followed by 11 zeros in the traditional Indian method of counting;


'''నా - nA'''


నాంది, nAMdi
-n.
--prelude; opening statement; 
-- నాటకాలు ఆరంభించేటప్పుడు ప్రదర్శన మధ్యలో ఏ ఆటంకమూ కలగకుండా ఉండడానికి ప్రధాన నటుడు తనకు ఇష్టమైన దేవుణ్ణి తెర వెనుక ప్రార్థిస్తాడు. అది నాందీ వాక్యం. దేవతలకు ఆనందం కలిగించేది గాబట్టి దీన్ని నాంది అంటారు. దీని తర్వాత ప్రస్తావన ఉంటుంది. అందులో నాటక కర్త గురించి, ప్రదర్శన గురించి లఘు పరిచయం చేయబడుతుంది.


నా, nA
-pos. pron.
--my; genitive of నేను; 


నాకము, nAkamu
-n.
--heaven; paradise;


నాక్షత్ర, nAkshatra
-adj.
--sidereal; astral;


నాక్షత్ర మాసం, nAkshatra mAsaM
-n.
--sidereal month, approximately equal to 27.3 days; (def.) the time it takes for the Moon to start its journey from one star (as seen from the Earth) and return back to the same star; see also చాంద్రమాసం;


నాక్షత్ర సంవత్సరం, nAkshatra saMvatsaraM
-n.
--sidereal year; 365 days 6 hours 9 minutes 10 seconds; the time taken by the Sun to return to the same place in its annual apparent journey against the background of the stars;


నాకు, nAku 
-dative of pers. pron.
--to me;
-prep.
--for me;
-v.t.
--lick;
-prep.
--for me;


నాకువు, nAkuvu
-n.
--ant-hill;


నాకువునాకు, nAkuvunAku
-n.
--aardvark; anteater; the animal that licks ant-hills;


నాగ, nAga
-adj.
--pref. [bot.] big;


నాగకేసరం, nAgakEsaraM
-n.
--[bot.] ''Mesua ferrea''; a herb used in Ayurveda to improve fertility in women;


నాగజెముడు, nAgajemuDu
-n.
--a type of cactus native to the Americas; [bot.] ''Euphorbium antiquorum; Euphorbium omliquorum'';


నాగతుమ్మ, nAgatumma
-n.
--[bot.] ''Acacia farnesiana'';


నాగదాళి, nAgadALi
-n.
--[bot.] ''Opuntia dillenii;''


నాగదొండ, nAgadoMDa
-n.
--[bot.] ''Bryonia epigaea; Corallocarpus epigaeus'';


నాగపొత్తి, nAgapotti
-n.
--[bot.] ''Stemona gloriosoides'';


నాగమణి, naagamaNi 
- n.
-- Viper's stone; 
-- పామురాయి; పాము ముత్యం; పాము యొక్క ఉపయోగించబడని విషం కొంతకాలానికి ఇలా రాయిగా మారుతుంది; ఇది విలువైన రాయీ కాదు, ముత్యం అంతకన్నా కాదు. దీనితో ఎవరిని వశపరుచుకోవటమూ సాధ్యం కాదు, విషానికి విరుగుడూ కాదు. 
 

నాగమల్లె, nAgamalle
-n.
--cannon ball tree; [bot.] ''Rhinacanthus communis; Couroupita guianensis; Justicia nasuta''; 
--[Sans.] అష్టపత్రిక;


నాగ ముత్తువ పులగము, nAga muttuva pulagamu
- n.
-- [bot.] ''Sida spinosa'' of the Malvaceae family; ''Sida alba''; 
--జిబిలిక మొక్క; నిత్యమల్లె జాతి మొక్క ఇది; దీని ఆకుల్ని బెల్లంతో కలిపి మెత్తగా నూరి, ఒక పల్చటి గుడ్డకు మందంగా పూసి విరిగిన చెయ్యి లేక కాలి ఎముకల మీద దానిని ఉంచి, వెదురు బద్దలతో గట్టిగా కట్టు కడతారు. విరిగిన ఎముకలు చాలా త్వరగా అతుక్కుంటాయి; 
--[Sans.] నాగబలా; 


నాగరాజు, naagaraaju 
- n.
-- king cobra;
-- నాగుపాము విషం మనిషి నాడీమండలం మీద పని చేస్తుంది; కింగ్ కోబ్రా అస్సాం కొండల్లో, మైసూరు అడవుల్లో ఉంటుంది. ఇటీవల శ్రీకాకుళం ప్రాంతంలో కూడా కనిపించింది. అత్యంత విష సర్పం. పదడుగుల వరకు పొడవు. పెద్ద పడగ ఉండదు. చూడగానే నాగరాజు అని తెలిసిపోతుంది;


నాగరికత, nAgarikata
-n.
--(1) civilization; 
--(2) urbanity; fashionableness; (rel.) సంస్కృతి; (ant.) అనాగరికత;


నాగలి, nAgali
-n.
--plow; (Br.) plough; (ety.) నాటడం కొరకు వాడే పనిముట్టు;


నాగవల్లి, nAgavalli
-n.
--(1) betel creeper; 
--(2) part of a wedding celebration;


నాగవల్లీ దళం, nAgavallIdaLaM
-n.
--betel leaf;


నాగవాసం, nAgavAsaM
-n.
--(1) staple used for fastening; 
--(2) ringer inside a bell; 


నాగా, nAgA
-n.
--(1) nothing; cipher; 
--(2) intermission; absence; absenteeism; showing up for work with interruptions;


నాగుపాము, nAgupAmu
-n.
--cobra; (rel.) రాజనాగు = king cobra;
-- నాగుపాము విషం మనిషి నాడీమండలం మీద పని చేస్తుంది; సాధారణంగా మన దేశం అన్ని ప్రాంతాల్లో కనిపిస్తుంది. పాములు వాళ్ళు ఆడిస్తారు. పడగ, పడగమీద సులోచనాల మాదిరి గుర్తు ఉంటుంది; 


నాగేంద్రం, nAgEMdraM
-n.
--Nagendram; a fish of the Cyprinidae family; [bio.] ''Osteochilus thomassi;''


నాగేంద్రుడు, nAgEMdruDu
-n.
--king of snakes;


నాచ్ పార్టీ, nAch pArTI
- n.
- a group dance performed by a clan of prostitutes with suggestive indecent language and gesture; such dances were common at weddings in the late nineteenth and early twentieth centuries in Andhra; (see also)  భోగం మేళాలు, మేజువాణీ;


నాచు, nAcu
-n.
--moss; slime; algae; [bot.] ''Vallisneria octandra'';


నాజూకు, nAjUku
-adj.
--refined; modern; slim; fashionable;


నాటకం, nATakaM
-n.
--(1) play; drama; Usually several acts and lasts 2 to 3 hours in duration; 
--(2) pretense;


నాటకీకరించు, nATakIkariMchu
- v. i.
-- dramatize;


నాటకీకరణం, nATakIkaraNaM
- v. i.
-- dramatization;


నాట్యం, nATyaM
-n.
--dance;


నాటిక, nATika
-n.
--small play; one-act play; Usually lasts about 30 to 45 minutes; 


నాటు, nATu
-adj.
--native, unrefined; locally produced; country; rural; sometimes used in a sense to imply that native stuff is inferior to imported;
---నాటు సరుకు = native stuff.
---నాటు సారా = home-brewed (possibly bad) liquor.
---నాటు వైద్యం = unsophisticated medical treatment.
---నాటు పడవ = country boat.
-n.
--dent; cut; notch;
-v. t.
--plant;


నాటు పెట్టు, nATu peTTu
-v.t.
--notch; cut a notch;


నాటుకొను, nATukonu
-v.t.
--take root;


నాట్లు, nATlu
-n.
--transplantation of seedlings; 


నాడా, nADA
-n.
--(1) horseshoe; 
--(2) ribbon; tape;


నాడి, nADi
-v.t.
--(1) pulse; heartbeat felt at the wrist;
--(2) nerve; one of the 72,000 astral nerves in the body, according to Yoga;


నాడిక, nADika
-v.t.
--a duration of time equal to 24 minutes;


నాడీవలయం, nADIvalayaM
-n.
--celestial equator; the great circle on the celestial sphere halfway between the celestial poles;


నాడీ వ్యవస్థ, nADI vyavastha
-n.
--nervous system; the domain of the nerves;
---కేంద్ర నాడీ వ్యవస్థ = central nervous system. 


నాడు, nADu
-n.
--(1) day; time; 
--(2) country; region; 
---తాతలనాడు, = in grand parent's time; in the bygone days.
---ఈనాడు = today; this time.
---తమిళనాడు = Tamil country.


నాణ్యం, nANyaM
-n.
--quality; good quality;
---నాణ్యమైన సరుకు = quality merchandise.


నాణ్యత, nANyata
-n.
--quality; grade;


నాణెం, nANeM
-n.
--coin;


నాతి, nAti
-n.
--woman;
---నాతిగల బ్రహ్మచారి = a bachelor who has a woman; a man whose wife is temporarily away.


నాతి చరామి, naati charaami
n.
-- I will not violate; I will not disobey;
-- న + అతిచరామి = అతిక్రమించను.


నాథుడు, nAthuDu
-n.
--(1) lord; master; protector;
--(2) husband; 
--(3) leader; 


నాదం, nAdaM
-n. 
--(1) a musical note; a special type of స్వరం; 
--(2) [ling.] voiced sound;


నాది, nAdi
-pron.
--mine; belonging to me; 


నానపాల, naanapaala 
- n.
-- 
-- asthma plant; common spurge; sneeze weed; snake weed; [bot.] ''Euphorbia hirta'' of the Euphorbiaceae (castor, euphorbia, or spurge) family;
-- It is widely used in herbal medicine and can be grown for this purpose. One could also use it as a ground cover if desired.


నానా, nAnA
-adj.
--various; several; many; diverse;


నాను, nAnu
-n.
--a gold chain;
-v.i.
--soak; get soaked;
---వర్షంలో నానకు = do not soak in the rain.
---బటానీలు నానబెట్టేవా = did you soak the peas? (in water)


నానుడి, nAnuDi
-n.
--proverb;


నాన్చు, nAncu
-v. t.
--(1) soak; 
--(2) procrastinate; 
--(3) prolong;


నాపరాయి, nAparAyi
-n.
--a stone used for flooring;


నాభ్యంతరం, nAbhyaMtaraM
-n.
--focal length;


నాభి, nAbhi
-n.
--(1) navel; belly button; 
--(2) focus; 
--(3) hub of a wheel; 
--(4) musk;
--(5) Indian Aconite; [bot.] ''Aconitum ferox'' of the Ranunculaceae family;


నాభినారింజ, nAbhinAriMja
-n.
--navel orange; a type of seedless orange with a navel;


నామం, nAmaM
-n.
--(1) name; title; 
--(2) a linear marking worn on the forehead by a sect of Hindus;


నామకాగా, nAmakAgA
-adv.
--nominally; for name's sake;


నామకార్థం, nAmakArthaM
-adv.
--nominally;


నామబంధం, nAmabaMdhaM
-n.
--noun phrase;


నామర్దా, nAmardA
-n.
--bad reputation; bad reputation; for being timid;


నామవాచకం, nAmavAcakaM
-n.
--noun; 


నామా, nAmA
-n.
--deed; document; written statement; letter;
---కరారునామా = warranty.
---రాజీనామా = letter of resignation. (lit.) deed of amicable settlement.
---వకాలతునామా = power of attorney.
---వీలునామా = will.


నాము,  nAmu
- n.
-- (1) white pipe-clay; this is often used instead of chalk; this is also used as a face marker by Vaishnavaites; 
-- సుద్ద; 
-- (2) The new sprout springing from the stumps of millet or paddy;  కోసిన వరికాడలనుండి మొలసివచ్చిన కొత్తకాడ, ఇది వెన్ను గూడ తీయును. ఇట్టి పొలమును నాపచేను అందురు; 


నామోషీ, nAmOshI
-n.
--disgrace; shame; నామర్దా;.


నాయకత్వం, nAyakatvaM
-n.
--(1) leadership; 
--(2) captaincy;


నాయకి, nAyaki
-n. f.
--(1) leader; 
--(2) heroine in a play or cinema;
-- &quot;వరదాప్రియ రంగనాయకి- వాంఛిత ఫలదాయకి&quot; లో రంగనాయకి, ఫలదాయకి అన్నవి రెండూ సంస్కృతంలో అసాధువులే. రంగనాయిక, ఫలదాయిక అని ఉండాలి.


నాయకుడు, nAyakuDu
-n. m.
--(1) leader; 
--(2) hero in a play or cinema;


నాయకురాలు, nAyakurAlu
-n. f.
--(1) leader; see aslo  నాయికా; 
--(2) heroine in a play or cinema;


నాయన, nAyana
-n.
--(1) father; dad; 
--(2) an endearing term while addressing children; 


నాయనమ్మ, nAyanamma
-n. f.
--paternal grandmother;


నాయి, nAyi
-n.
--(1) dog; 
--(2) barber; 


నాయికా,  nAyikA
- n. f.
-- heroine; leader; lead actress;
-- &quot;వరదాప్రియ రంగనాయకి- వాంఛిత ఫలదాయకి&quot; లో రంగనాయకి, ఫలదాయకి అన్నవి రెండూ సంస్కృతంలో అసాధువులే. రంగనాయిక, ఫలదాయిక అని ఉండాలి.


నార, nAra
-n.
--fiber; fibrous bark; fiber of flax plant;
-- నార ప్రపంచంలోని పురాతన బట్టలలో ఒకటి; 


నారగోగు, nAragOgu
-n.
--Deccan hemp; Bhimilipatnam jute; [bot.] ''Hibiscus cannabinus;''


నారదబ్బ, nAradabba
-n.
--Seville orange; bitter orange; a large type of lemon; [bot.] ''Citrus medica;''


నారము, naaramu 
- n.
-- water; 


నారములు, naaramulu  
- n. pl.
-- permanent things, such as Atma and Reality (ఆత్మలు, ప్రకృతి); 


నారసం, nArasaM
-n.
- slender iron rod with a flattened end for digging and prying;


నారాయణ, nArAyaNa
-n.
-- (1) నారాయణుడు అందరికీ అంతర్యామే. అయితే సూర్యుడి ద్వారా సృష్టి పోషణలో ప్రధానపాత్ర తనదవటం చేత సూర్యనారాయణుడనటం జరుగుతున్నది. (2) 'అథ నిత్యో నారాయణః బ్రహ్మా నారాయణః శివశ్చ నారాయణః శక్రశ్చ నారాయణః కాలశ్చ నారాయణః దిశశ్చ నారాయణః విదిశశ్చ నారాయణః ఊర్ధ్వశ్చ నారాయణః అథశ్చ నారాయణః అన్తర్బహిశ్చ నారాయణః నారాయణ ఏ వేదగ్ం సర్వమ్ యద్భూతమ్ యచ్చభవ్యమ్ నిష్కళఙ్కో నిరఞ్జనో నిర్వికల్పో నిరాఖ్యాతశ్శుద్ధో దేవ ఏకో నారాయణః నద్వితీయోస్తి కశ్చిత్' అని వేద ప్రమాణం. అందుచేత నారాయణుడు కానిదేదీ లేదు. 


నారాయణ పక్షి, nArAyaNa pakshi
-n. 
--grey heron; [bio.] ''Ardea cinera;''


నారి, nAri
-n.
--(1) woman; (lit) నర + అరి = enemy of man; 
--(2) bow string; 


నారింజ, nAriMja
-n.
--orange;
---తియ్యనారింజ = [bot.] ''Citrus sinensis;''


నారు, nAru
-n.
--(1) sprouts; germinated seed; 
--(2) malt; 
--(3) saplings; seedlings;
---బంతినారు = marigold seedlings.
---వంగనారు = eggplant seedlings.
---నారు పోసిన వాడు నీరు పొయ్యక మానడు = the one who planted the sprouts will surely supply the water too; a metaphorical expression used to indicate that God who created us will surely take care of our sustenance too.


నారుమడి, nArumaDi
-n.
--(1) seedbed;
--(2) nursery;


నాలి, nAli
-n.
--menial work; 
---కూలి, నాలి = manual labor and menial work.


నాలిక, nAlika
-n.
--tongue; నాలుక;
---నాలిక వైపు = lingual; on the tongue side.


నాలికబద్ద, nAlikabadda
-n.
--(1) tongue cleaner used to scrape the tongue; 
--(2) tongue depressor used by doctors to examine the mouth;


నాలుగు, nAlugu
-n.
--four;
---నాలుగిళ్ల వాకిలి = courtyard; atrium.


నాళం, nALaM
-n.
--tube; vessel; duct; నాళిక;
---ఆహారనాళం = alimentary canal.
---పరీక్ష నాళిక = test tube.
---రక్తనాళం = blood vessel.


నావ, nAva
-n.
--boat; 
-- (rel.) నేవీ = a fleet of boats;


నావ్యము, nAvyaMu
-adj.
--navigable;


నావిక, nAvika
-adj.
--naval; marine;


నావికాదిక్సూచి, nAvikAdiksUci
-n.
--mariner's compass;


* నావుడు, naavuDu 
- conj.
-- What  happened then is;
-- &quot;ఆ తర్వాత ఏమి జరిగిందంటే…&quot; అని చెప్పే సందర్భంలో వచ్చేది నావుడు.


నాశనం, nASanaM
-n.
--destruction; ruin;

నాస్తా, nAStA
-n.
--snack; tiffin; breakfast;


నాసి, nAsi
-adj.
--inferior; smaller; of poorer quality;


నాసిక, nAsika
-n.
--(1) nose; 
--(2) nozzle; 


నాస్తికత్వం, nAstikatvam
-n.
--atheism; (ant.) ఆస్తికత్వం = theism; deism;


నాస్తి, nAsti
-n.
--non-existence;


నాస్తికుడు, nAstikuDu
-n.
--atheist; a person who denies the existence of God; (rel.) agnostic;


న్యాయం, nyAyaM
-n.
--(1) justice; law; 
--(2) propriety; equity; 
--(3) logic of using an analog as in క్షీర నీర న్యాయం;


న్యాయనిర్ణేత, nyAyanirNEta
-n.
--adjudicator;


న్యాయపరమైన, nyAyaparamai-
-adj. 
--just; 


న్యాయమూర్తి, nyAyamUrti
-n.
--judge;


న్యాయవాది, nyAyavAdi
-n.
--advocate; lawyer;


న్యాయస్థానం, nyAyasthAnaM
-n.
--court of law;


న్యాసం, nyAsaM
-n.
--arrangement; positioning; 


'''ని - ni, నీ - nI'''


నింగి, niMgi
-n.
--sky; heavens;


నిండా, niMDA
-adv.
--(1) fully; 
--(2) completely;


నిండు, niMDu
-adj.
--full; complete;
-n.
--fullness; completeness;


నిండుకొను, niMDukonu
-v. t.
--be full; become full; euphemism for empty;
---ఇంట్లో బియ్యం నిండుకున్నాయి = the rice supply in the house is exhausted. 


నింద, niMda
-n.
--blame;


నిందార్హం, niMdArhaM
-n. 
--blameworthy;


నిందితుడు, niMdituDu
-n.
--the accused;


నింపాదిగా, niMpAdigA
-adv.
--gently; quietly; 


నింపు, niMpu
-v. t.
--fill; fill-in; write in empty spaces of an application form;


నికరం, nikaraM
-n.
--net; the balance of income over expenditure;


నికరాదాయం, nikarAdAyaM
-n.
--net income;


నిక్కచ్చిగా, nikkaccigA
-adv.
--undoubtedly; most definitely;


నిక్కరు, nikkaru
-n. s. 
--knickers; shorts; 


నిక్కు, nikku
-n.
--pride; presumptuous;


నికృష్ట, nikRshTa
-adj. 
--wicked; mean; wretched; base; (ant.) ఉత్కృష్ట,


నికెలు, nikelu
-n.
--nickel; the chemical element with the symbol Ni;


నికెలుగుండ, nikeluguMDa
-n.
--nickel black;


నికేతనము, nikEtanamu
-n.
--home; abode; 


నిక్షిప్త, nikshipta
-adj.
--hidden; stored;


నిక్షేపం, nikshEpaM
-n.
--(1) wealth; (lit.) one that is securely hidden; one that is conserved; 
--(2) deposit, as in mineral deposit; 
--(3) conservation;


నిక్షేపించు, nikshEpiMcu
-v.t.
--hide; conserve;


నిగనిగ, niganiga
-adj.
--onomatopoeia for something shiny or bright;


నిగ్రహం, nigraham
-n.
--restraint; self-control; continence; 


నిగారం, nigaaraM 
- n.
-- luster; 


నిఘా, nighA
-n.
--surveillance;


నిచ్చెన, niccena
-n.
--ladder; scalar; escalator;
 
 
నిజం, nijaM
-n.
--truth;


నిజంపట్టీ, nijaM paTTI
-n.
--[comp.] truth table; a tabulation used to define binary functions;


నిజాయతీ, nijAyatI
-n.
--probity; truthfulness;


నిటారు, niTAru
-n.
--erect; vertical


నిట్రాట, niTrATa
-n.
--erect pole; vertical pole or post; gnomon;


నిట్రాయి, niTrAyi  
-n. 
--crown-post; 


నిట్టూర్పు, niTTUrpu
-n.
--sigh; deep sigh;


నిత్యం, nityaM
-adv.
--always; constantly; forever; 


నిత్యకృత్యాలు, niTyakRtyAlu
-n. pl.
--daily routine;


నిత్యమల్లి, niTyamalli
-n.
--a creeper with red and white flowers; [bot.] ''Hibiscus hirtus'';


నిదర్శనం, nidarSanaM
-n.
--illustrative example; proof; evidence;


నిద్ర, nidra
-n.
--sleep;


నిద్రగన్నేరు చెట్టు, nidragannEru ceTTu
-n.
--rain tree; [bot.] ''Samanea saman; Enterolobium saman'';


నిదానం, nidAnaM
-adj.
--serene; steady; unruffled; calm; straight; 


నిద్రాణం, nidrANaM
-adj.
--sleepy; dormant; hibernating;


నిధి, nidhi
-n.
--cache; safe; store;


నిధులు, nidhulu
-n. pl.
--funds; resources;


నిన్న, ninna
-n.
--yesterday; 


నినాదం, ninAdaM
-n.
--slogan;


నిప్పు, nippu
-n.
--fire; spark; live charcoal; 


నిబంధన, nibaMdhana
-n.
--rule; regulation; restriction; condition;


నిబద్ధత, nibaddhata
-n.
--commitment; definiteness;


నిబద్ధం, nibaddhaM
-n.
--(1) truth; 
--(2) tied; bound; committed; complied;


నిబ్బరం, nibbaraM
-adj.
--firm; sound; undaunted; 


నిభాయించుకొను, nibhAyiMcukonu
-v.i.
--endure; suffer; bear; 


నిమజ్జనం, nimajjanaM
-n.
--submersion; immersion;


నిమ్మ, nimma
-n.
--(1) lime; a greenish citrus fruit; [bot.] Citrus aurantifolia; 
--(2) lemon; yellowish citrus fruit; [bot.] Citrus limon; 


నిమ్మగడ్డి, nimmagaDDi
-n.
--orgon; [bot.] ''Andropogon schoenanthus; Acorus gramineus'';


నిమ్మతులసి, nimmatulasi
-n.
--[bot.] ''Ocimum gratissimum'';


నిమ్మళం, nimmaLaM
-adj.
--ease; comfort; normal health; placidity;


నిమిత్తము, nimittamu
-n.
--(1) cause; reason; motive; token; (2) need; requirement; (3) connection; concern; (4) omen; (5) token; mark; sign;


నిమిత్తమాత్రుడు, nimittamAtRDu
-n.
--causal agent; an instrument acting at the behest of someone else, usually God;


నిమిషం, nimishaM
-n.
--minute; sixty seconds; however, according to ancient time measurement system, this word was used to represent roughly 16/75 seconds;


నియంత, niyaMta
-n.
--dictator; controller;


నియంత్రణ, niyaMtraNa
-n.
--control;
---కుటుంబ నియంత్రణ = family control; family planning.
---నిగ్రహము లేనివారు కుటుంబ నియంత్రణ చెయ్యాలి = people who have no will power should practice family planning.


నియంత్రకి, niyaMtraki
-n.
--controller;


నియంత్రించు, niyaMtriMcu
-v.t.
--control;


నియతంగా, niyataMgA
-adv.
--regularly; 


నియతికాలికంగా, niyatikAlikaMgA
-adv.
--at regular intervals;


నియమం, niyamaM
-n.
--rule; principle; law;


నియమనం,  niyamanaM
- n.
-- appointment; an appointment to a position or job; arrangement;


నియమించు,  niyamiMchu
- v. t.
-- appoint;


నియామకం,  niyAmakaM
- n.
-- appointment; job posting; an appointment to a position or job; 


నియోగులు, niyOgulu 
- n.
-- a sub-sect among Brahmins;
-- రాజాస్థానాలలో నియోగం పొంది రాజోద్యోగులుగా వున్నవారు నియోగులు. వీరు ఆ తరువాత కాలాన సంస్థానాధీశులవద్ద ఉద్యోగాలలో ఉన్నవారు. ఇంతకు ముందుకాలం వరకూ గ్రామకరణీకం చేసినవారు. 


నియోజకవర్గం, niyOjakavargaM
-n.
--electoral constituency; electorate;


నిరంకుశుడు, niraMkuSuDu
- n. m.
-- dictator; 
-- మద గజం మావటి అంకుశానికి లొంగుతుంది. అంకుశం లేనివాడు నిరంకుశుడు. అంటే అతణ్ణి అదుపు చేసేవాడు ఎవడూ లేనివాడు. ఎవరి మాటను వినని పాలకుడు అనే అర్థం లో వాడు నిరంకుశుడు అంటాము.


నిరంజన, niraMjana
-adj.
--unblemished; spotless; unpolluted; colorless;
---నిరంజన చూర్ణం = bleaching powder.
---నిరంజన జలం = bleaching liquid.


నిర్, nir
-pref.
--without; -less;
---నిర్గుణం = without any property.
---నిరాకారం = shapeless.
---నిరంతరం = endless.
---నిర్జీవ = azoic.
---నిర్దోషి = innocent; faultless.


నిరక్షరకుక్షి, niraksharakukshi
-n.
--unlearned; illiterate; a term used condescendingly toward illiterates; (lit.) no letters in the tummy;


నిరత, nirata
-adj. 
--continuous; always;
---నిరతాన్నదాత = one who donates food always.


నిరతి, nirati
-suff.
--signifies devotion or dedication;
---సేవానిరతి = devotion to service.


నిరధీనత, niradhInata
-n.
--uncontrollability;


నిరనుబంధ, niranubaMdha
-adj.
--disjunctive;


నిరపరాధి, niraparAdhi
-n.
--[law] innocent person; 


నిరపేక్ష, nirapEksha
-adj.
--(1) absolute; not relative; (2) indifferent; undesired;
---నిరపేక్ష ఆర్ర్దత = absolute humidity.
--- నిరపేక్ష గుణకం =  absolute coefficient.


నిరభ్యంతరంగా, nirabhyaMtaraMgA
-adv.
--without any objection;


నిరర్ధకం, nirardhakaM
-n.
--fruitless; worthless;


నిరవశేష, niravaSEsha
-adj.
--with nothing left over; complete; exhaustive;


నిరవాకం, niraVAkam
-n.
--management; accomplishment; (used disparagingly); 


నిరసన, nirasana
-n.
--refusal; rejection; protest;
---నిరసన వ్రతం = a vow of refusal to eat food as a form of political protest.


నిరసించు, nirasiMcu
-v.t.
--(1) protest; 
--(2) censure; condemn; 
--(3) resist; oppose;


నిరస్త్రీకరణ, nirastrIkaraNa
-n.
--disarmament; నిరాయుధీకరణ;


నిర్గతం, nirgataM
-n.
--output; (ant.) ఆగతం = input;


నిర్గమం, nirgamaM
-n.
--exit; outlet;


నిర్గమ ద్వారం, nirgama dvAraM
-n.
--exit; outlet;


నిర్గమాంశం, nirgamAMSaM
-n.
--output; output datum; output data; (ant.) ప్రవేశాంశం;


నిర్గళితం, nirgaLitaM
-n.
--output; one that comes out; 


నిర్జల, nirjala
-adj.
--pref. 
--(1) concentrated; 
--(2) anhydrous;


నిర్ణయం, nirNayaM
-n.
--resolution; decision; settlement;


నిర్ణయించు, nirNayiMcu
-v.i.
--establish; determine;
---క్రీస్తుశకం 499లో ఆర్యభట్టు నాక్షత్ర సంవత్సరం పొడవు 365.25868 రూజులు అని నిర్ణయించేడు = In 499 AD, Aryabhatta established that the sidereal year is 365.25868 days long! 


నిర్బంధం, nirbaMdhaM
-n.
--force; compulsion;


నిర్భయం, nirbhayaM
-n.
--fearlessness;


నిర్ద్వందంగా, nirdvaMdvaMgA
-adv. 
--unambiguously;


నిర్మల, nirmala
-adj.
--(1) pure; 
--(2) clean; 
--(3) serene; (ant.) కలుషిత;


నిర్లక్ష్యం, nirlakshyaM
-n.
--carelessness; (lit.) without an aim;


నిర్వచనం, nirvacanaM
-n.
--definition;


నిర్వహణ, nirvahaNa
-n.
--management; 


నిరాకరించు, nirAkariMcu
-v.t.
--(1) refuse; 
--(2) reject; repudiate; 
--(3) oppose;


నిరాకారం, nirAkAraM
-n.
--shapeless;


నిరాకార, nirAkAra
-adj.
--shapeless; without shape; amorphous; actually amorphous implies without structure;


నిరాఘాటంగా, nirAghATaMgA
-adv.
--unobstructedly; without hesitation; boundlessly; in an easy manner;  


నిరాడంబరం, nirAdaMbaraM
-n.
--(1) unpretentiousness; modesty; 
--(2) informal;


నిరాదరణ, nirAdaraNa
-n.
--inhospitability; lack of support;


నిరాధార, nirAdhAra
-adj.
--baseless;


నిరామయం, nirAmayaM 
- n. 
-- absence of disease;


నిరాయుధీకరణ, nirAyudhIkaraNa
-n.
--disarmament; 


నిరాశ, nirASa
-n.
--despair; hopelessness; (ant.) ఆశ;


నిరాశావాది, nirASAvAdi
-n.
--pessimist;


నిర్ధారణ, nirdhAraNa
-n.
--determination; resolution;
--జాతి, గుణ, క్రియ, సంజ్ఞల చేత - ఒక గుంపు నుండి ఒకదాన్ని విడదీయడాన్ని నిర్ధారణ అంటారు.


నిర్ధార్య, nirdhArya
-adj.
--deterministic;


నిర్మాణం, nirmANaM
-n.
--(1) structure; 
--(2) construction;


నిర్మాణక్రమం nirmANakramaM
-n.
--[chem.] structural formula;


నిర్మాణాత్మక, nirmANatmaka
-adj.
--(1) structural; 
--(2) constructive;


నిర్మాత, nirmAta
-n.
--(1) producer (of a cinema, play, etc.); 
--(2) builder; creator; 


నిర్వాఖ్యం, nirvAkhyaM
-n.
--no comment!


నిర్యాణం, niryANaM
-n.
--death; demise;


నిర్వాణం, nirvANaM
-n.
-- cessation; blowing out; extinction of desire; extinguishing the false sense of being an individual; (ety.) nirva = to blow;
-- the Buddhist equivalent of Hindu మోక్షం; 


నిర్వాత, nirvAta	    %e2t
-adj.
--airless; in the absence of air; anaerobic;
---నిర్వాత శ్వేదనం = destructive distillation. 


నిర్వాహకుడు, nirvAhakuDu
-n.
--controller; leader; conductor; organizer; 


నిర్దిష్టం, nirdishTaM
-n.
-- unambiguous; definite; exact; specific; precise;


నిర్దిష్టత, nirdishTata
-n.
--specificity; such and such;


నిర్మించు, nirmiMcu
-v.t.
--build; create; erect; 


నిర్వికల్ప సమాధి, nirvikalpa samAdhi
-n.
--concentration of mind continuously for a period of 12 x 12 x 12 x 12 seconds = 5 hours 45 minutes 36 seconds (according to Yoga Sutra); see also సమాధి; ధారణ; ధ్యానం;


నిర్వివాద, nirvivAda
-adj.
--indisputable; 


నిర్లిప్తత, nirliptata
-n.
--carelessness; inattentive;


నిరీక్షణ, nirIkshaNa
-n.
--long wait; vigil;


నిర్జీవ యుగం, nirjIva yugaM
-n.
--azoic era; lifeless era;


నిర్బీజ, nirbIja
-adj.
--without seed; 


నిర్వీర్య, nirvIrya
-adj.
--week; feeble;


నిరు, niru
-adj.
--(1) past; last; 
--(2) very;
---నిరుపేద = very poor.


నిరుక్త, nirukta
-adj.
--defined; uttered;


నిరుడు, niruDu
-n.
--last year


నిరుత్సాహం, nirutsAhaM
-n.
--dejection; despondency; depression;


నిరుత్సాహకారిణి, nirutsAhakAriNi
-n.
--depressant; alcohol, sleeping pills, and tranquilizers are prime examples of depressants;


నిరుపయోగం, nirupayOgaM
-n.
--useless;


నిర్గుణ, nirguNa
- adj. 
- without a quality; featureless; un-describable;


నిర్గుణ బ్రహ్మ,  nirguNa brahma
- n. 
- Ultimate Reality; Absolute Truth; The Supreme Universal Power that is beyond description, beyond understanding, beyond description; see also సగుణ బ్రహ్మ, 


నిర్దుష్ట, nirduShTa
-adj.
--error-free; faultless;


నిరూపకం, nirUpakaM
-n.
--[math.] co-ordinate;


నిరూపణ, nirUpaNa
-n.
--[math.] proof;


నిరూపించు, nirUpiMcu
-v.t.
--[math.] prove; substantiate; exhibit;


నిర్ధూమధూమం, nirdhUmadhUmaM
-n.
--totally burned down without even a trace of smoke;


నిర్మూలన, nirmUlana
-n.
--eradication; abolition;


నిర్ణేత, nirNEta
-n.
--arbitrator, person who settles a dispute; 


నిర్దేశం, nirdESaM
-n.
--command; order; prescription;


నిర్దేశాత్మక, nirdESAtmaka
-adj.
--prescriptive;


నిరోధం, nirOdhaM
-n.
--prevention; impediment; obstruction; 


నిరోధక, nirOdhaka
-adj.
--preventive; obstructive; 


నిలకడ, nilakaDa
-n.
--stillness; steadiness; unperturbed; steady state; in the long run;


నిలబడు, nilabaDu
-v. i.
--(1) stand; 
--(2) run for an office in an election; 


నిలబెట్టు, nilabeTTu
-v. t. 
--(1) fix; set up; erect; 
--(2) make one wait standing; make someone stand;


నిల్వ, nilva
-n.
- -(1) remainder; something that is left over; 
--(2) stock; material in stock; 


నిలయం, nilayaM
-n.
--abode;


నిలుచు, nilucu
-v. i.
--stand; remain; 


నిలువు, niluvu
-n.
--(1) six feet of water depth; fathom; 
--(2) upright;


నిలువుగా, niluvugA
-adv.
--(1) lengthwise; longitudinally; 
--(2) vertically;


నిలువుటద్దం, nuluvuTaddaM
-n.
--full-length mirror; 


నిలువెత్తు, niluvettu
-adj.
--life-size;


నివసించు, nivasiMcu
-v. i.
--live; dwell; reside;


నివాత, nivAta
-adj.
--hermetical; airless; confined;


నివారక, nivAraka
-adj.
--preventive;


నివారణ, nivAraNa
-n.
--prevention;


నివాసం, nivAsaM
-n.
--residence; dwelling; home;


నివార్యం, nivAryaM
-n.
--avoidable;


నివారించు, nivAriMcu
-v. t. 
--prevent; avert; stop; ward off;


నివాళి, nivALi
-n.
-- tribute; showing lighted camphor or lamp as a tribute;


నివురు, nivuru
-n.
--ashes over burning coals; embers;


నివృత్తం, nivRttaM
-n.
--surrounded;


నివృత్తి, nivRtti
-n.
--(1) surrender; salvation; 
--(2) abolition; removal; 


నివ్వెర పడు, nivverapaDu
-v.i.
--be astonished; be shocked; 


నివ్వెరపాటు, nivverapATu
-n.
--astonishment;  amazement; shock; 


నివేదిక, nivEdika
-n.
--report; memorandum;


నివేశనం, nivESanaM
- n.
-- (1) house; habitation; residence; (2) the site of a house; (3) entrance to a house; 


నిశ్, niS
-adj.
--pref. without; less;


నిశ, niSa
-n.
--(1) night; 
--(2) turmeric; 


నిశ్చయం, niScayaM
-adj.
--determination; decision; agreement; settlement;


నిశ్చయార్థక, niScayArthaka
-adj.
--assertive;


నిశ్చయార్థకం, niScayArthakaM
-n.
--[gram.] indicative mood;


నిశ్చలం, niScalaM
-n.
--calm; serene; steady; stationery; unmoving; stationery;


నిశ్చలత, niScalata
-n.
--stability; equilibrium;
---స్థిర నిశ్చలత = stable equilibrium.
---అస్థిర నిశ్చలత = unstable equilibrium.
---తటస్థ నిశ్చలత = neutral equilibrium.


నిశ్శబ్దం, niSSabdaM
-n.
--silence; without sound;


నిశాచర,  niSAvara
- adj.
-- nocturnal; 


నిశాదర్శిని, niSAdarSini
-n.
--night-vision goggles; 


నిశానీ, niSAnI
-n.
--mark; sign;
---నిశానీ పెట్టినచోట సంతకం పెట్టండి = please sign where it is marked.


నిశ్వాసం, niSvAsaM
-n.
--exhalation; breathing out;


నిశ్చింత, niSciMta
-n.
--unworried; unperturbed; without a concern;


నిశ్చింతగా, niSciMtagA
-adj.
--without worry or anxiety;


నిశీథం, niSIthaM
-n.
--darkness; night;


నిష్కర్ష, nishkarsha
-n.
--determination; resolution; 


నిష్కృతి, nishkRti
-n.
--atonement; recompense; expiation;


నిష్ఠ, nishTha
-n.
--perseverance; fixed attention; devotion;


నిష్పత్తి, nishpatti
-n.
--[math.] ratio; proportion;


నిష్పన్నము, nishppannamu
-n.
--one that is accomplished;


నిష్యందం, nishyaMdaM    %e2t
-n.
--diffusion;


నిష్ప్రయోజనం, nishprayOjanaM
- n.
-- useless;


నిషా, nishA
-n.
--intoxication;


నిష్ణాతుడు, nishNAtuDu
-n. m.
--expert; skillful person;


నిష్పాక్షకం, nishpAkshikaM
-n.
--unbiased; not showing favor to one party;


నిష్పాదన, nishpAdana
- n.
-- derivation; 
-- పుట్టించు; కలిగించు; 


నిషిద్ధం, nishiddhaM
-n.
--prohibited thing; 


నిషిద్ధాక్షరి, nishiddhAkshari
-n.
--prohibited letter; one of the eight ingredients of a literary mental feat called అష్టావధానం;


నిష్ఠూరం, nishThuraM
-n.
--taunt; 


నిషేధం, nishEdhaM
-n.
--prohibition;


నిషేధాజ్ఞ, nishEdAj~  na   
-n.
--injunction;


నిస్, nis
-adj.
--pref. without; less;


నిసర్గము, nisargamu
-n.
--nature; natural state; 


నిస్తంతి, nistaMti
-adj.
--wireless;


నిస్పృహ్యకి, nispRhyaki
-n.
--anesthetic; 


నిస్సంకోచంగా, nissaMkOcaMgA
-adv.
--without doubt; without hesitation; 


నిస్త్రాణ, nistrANa
-n.
--weakness; haggard; (lit.) without strength;


నిస్త్రాణికామ్లం, nistrANikAmlaM
-n.
--weak acid;


నిస్స్వార్థ, nissvArtha
- adj.
--  self-less
--  నిస్వార్థ  is incorrect spelling;


నిశి, nisi
-n.
--night;
---నిశిరాత్రి = dead of night.


నిస్సిగ్గుగా, nissiggugA
-adv.
--shamelessly; 


నిస్తేజ,  nistEja
- adj.
-- lackluster;


నిష్కాసనము,  nishkAsanamu
- n.
-- (1) removal; (2) [math.] elimination; సమీకరణముల నుండి కొన్ని రాసులను లోపింపచేయు ప్రక్రియ.


నిహితం, nihitaM
-n.
--one that is preserved or conserved;


నిహిత ధర్మాలు, nihita dharmAlu
-n.
--conservation rules;
-- see also విహిత = stipulated; stated;


నీచ, nIca
-adj.
--inferior;


నీచ, nIca
-n.
--[astron.] nadir;


నీచు, nIcu
-n.
--inferior food (usually, meat and fish);


నీచువాసన, nIcuvAsana
-n.
--fishy smell; foul smell;


నీటి, nITi
-adj.
--water;


నీటిగడియారం, nITigaDiyAraM  
-n.
--clepsydra; water clock; (def.) a pot that allows water to drip through a hole and uses the duration to empty the pot to measure time;


నీటిగన్నేరు, nITigannEru
-n.
--[bot.] ''Limnophila cemosa'';


నీటిగొబ్బి, nITigobbi
-n.
--[bot.] ''Asteracantha longifolia'';


నీటిచెంచలికూర, nITiceMcalikUra
-n.
--[bot.] ''Marsilea minuta'';


నీటిమట్టం, nITimaTTaM
-n.
--water level;


నీట, nITu
-adj.
--pretty; elegant;
---నీటుకత్తె = a belle.
---నీటుకాడు = a beau.


నీటుగా, nITugA
-adv.
--nicely; neatly;


నీడ, nIDa
-n.
--(1) shadow; 
--(2) shade; protection;


నీడస్తంభం, nIDastaMbhaM
-n.
--gnomon; a vertical pole the length of which gives an indication of the time of day; ancient astronomers used this device to establish a number of astronomical facts;


నీతి, nIti
-n.
--(1) moral; 
--(2) morality; (ant.) అవినీతి;


నీతిమంతుడు,  nItimaMtuDu
-n. m.
--a person of good moral character; (note) నీతివంతుడు, గుణమంతుడు are not correct spelling. The rule is &quot;అ తరువాత వ,  ఇ తరువాత మ&quot;; శ్రద్ధావంతుడు  is correct;


నీర్ ‍తామర, nIr^ tAmara
- n.
-- [bot.] ''Monochoria hastata'';


నీరసం, nIrasaM
-n.
--weakness; lassitude; weariness; lack of desire to be active; 


నీరా, nIrA
-n.
--raw juice secreted from a cut on a palm tree; a fermented version of this becomes a potent drink;


నీర్కావి, nIrkaavi 
- n.
-- the soft reddish tint of fine cloth after its newness has faded off;
-- నీర్కావి = నీరు + కావి; ప్రతిదినము తడుపుచుండుటచేత పట్టిన ఎఱుపువన్నె; 


నీరు, nIru
-adj.
--slight; weak; soft;
---నీరెండ = soft sunshine.
-n.
--(1) water; (2) ashes; this is apt because water is an oxide (ashes) of Hydrogen; 


నీరుకాకి, నీటికాకి, nIrukAki, nITikAki
-n.
--cormorant; a duck-like bird seen in Andhra Pradesh; [bio.] ''Corvus marinus'';


నీరుగొబ్బి, nIrugobbi
-n.
--[bot.] ''Asteracantha longifolia;''


నీరుడు, nIruDu
-n.
--urine;


నీరుపిప్పలి, nIrupippali
-n.
--[bot.] ''Pongantium indicum'';


నీరుప్రబ్బ, nIruprabba
-n.
-- Rattan cane; [bot.] ''Calamus rotang'' of the Arecaceae family;
--  పేము; బెత్తం; 


నీరుల్లి, nIrulli
-n.
--onion; [bot.] ''Allium cepa'' of Liliaceae family;
--పెద్ద ఉల్లి; ఉల్లి గడ్డ; ఎర్ర గడ్డ; ఉల్లిపాయ; 
--[Sans.] పలాండు; సుకంద; యవనేష్ట; ముఖదూషణ; దుర్గంధా; 


నీరువంట, nIruvaMTa
-n.
--[bot.] ''Solanum indicum''; 


నీరువావిలి, nIruvAvili
-n.
--[bot.] ''Vitex trifolia'' ;


నీరెండ, nIreMDa
-n.
--mild sunshine; esp. the morning or evening sun;


నీలం, nIlaM
-n.
--(1) sapphire; aquamarine; beryl; same as జలనీలం; నీలిపచ్చ;
--(2) blue color; There are many variations in blue such as &quot;navy blue,&quot; &quot;indigo blue,&quot; etc. To precisely describe colors, we use standard color codes. For example, Midnight Blue (#191970), Dark Purple (#871F78), and Navy Blue (#000080); Today, the color “indigo” refers to a blue-purple color that many people can't distinguish from blue or purple. Experts say that Newton only put indigo in the rainbow because he wanted seven colors, and indigo was an extremely valuable commodity at the time;


నీలకురిజి, neelakurinji 
- న.
-- The blue flower; [Bot.] Strobilanthes kunthiana; This plant is found in the shola forests of the Western Ghats in Kerala, Karnataka, and Tamil Nadu of India and gave the Nilgiri Mountains range its name; The purplish-blue flower blossoms only once in 12 years;


నీలగిరి తైలం, nIlagiri tailaM
- n.
-- Eucalyptus oil; 


నీలమణి, nIlamaNi
-n.
--(1) sapphire; (ety.) from Sanskrit sani priya, dear to Saturn; a hard, transparent precious stone of deep-blue corundum; a blue or green silicate of aluminium and magnesium; Mg&lt;sub&gt;5&lt;/sub&gt;Al&lt;sub&gt;12&lt;/sub&gt;Si&lt;sub&gt;20&lt;/sub&gt;; 
--(2) amethyst;


నీలలోహితం, nIlalOhitaM
-n.
--violet;


నీలాంజనం, nIlAMjanaM
-n.
--antimony;


నీలాశ్యకాకం, nIlASyakAkaM
- n.
-- hooded crow; a crow with a black face and light-colored neck and stomach;


నీలిమందు, nIlimaMdu
-n.
--indigo dye; indigo;


నీలిమొక్క, nIlimokka
-n.
--indigo plant; [bot.] ''Indigofera tinctoria;'' 
-- మధుపర్ణిక; అవిరి;


నీలిశంఖం, neeliSaMkhaM 
- n.
-- Blue trumpet; [bot.] ''Thunbergia erecta;'' 


నీలుగు, nIlugu
-n.
--impudence; audacity;


నీళ్లబుచ్చిగాడు, nILLabuccigADu, 
- n. 
-- pied kingfisher; [bio.] ''Ceryle rudis'';


నీళ్లు, nILlu
-n.
--water;
-- విశేషణముతో కూడిన జలము నీళ్ళు. అనగా, 'నీరు'కు వైకృత విశేష్యము 'నీళ్ళు;' ఉదా.: చూరునీళ్ళు, కన్నీళ్లు, చారునీళ్ళు, గంజినీళ్ళు; నీళ్ళునములు, నీళ్ళు పోసుకొను, నీళ్ళుకారు, నీళ్ళు వదులు;


నీళ్లుపెట్టడం, nILlupeTTaDaM
-v. t.
--to irrigate; to water;


నీళ్లుపొయ్యడం, nILlupoyyaDaM
-v. t.
--to give a bath; to water; to irrigate;


నీవారం, nIvAraM
-n.
--wild rice;


నీవు, nIvu
-pro.
--thou; you;
 

నీహారం, nIhAraM
-n.
--snow;


నీహారిక, nIhArika
-n.
--nebula;


'''ను - nu, నూ nU, నె - ne, నే - nE, నై - nai'''


నుండి, nuMDi
-p.p 
--(1) from; 
--(2) since;


నుగ్గు, nuggu
-n.
--(1) bit; 
--(2) fragment; powder;


నుచ్చు, nuccu
-n.
--dung of sheep and goats;


నుడి, nuDi
-n.
--word; expression; style; mode of speech;


నుడికారం, nuDikAraM
-n.
--idiom; మాటచమత్కారము; నెరవణి; 
-- సామెతలను, జాతీయాలను కలిపి నుడికారం అంటారు; 


నుడివిల్లు, nuDivillu 
- n.
-- useless chatter; అనవసరమైన మాటలు;
-- Without much ado, let us start = ఈ విషయం గురించి నుడివిల్లు వద్దు, నేరుగా ముద్దాకు వెళ్దాం;

 
నున్న, nunna
-adj.
--smooth;


నుదురు, nuduru
-n.
--forehead;


నుయ్యి, nuyyi
-n.
--well;


నురగ, nuraga
-n.
--foam; froth; 
---సబ్బునురగ = lather; foam created by soap or detergent.


నులక, nulaka
-n.
--rough and thin coconut rope; (rel.) చేంతాడు;


నులి, nuli
-adj.
--twisted; tangled; 


నులితీగ, nulitIga
-n.
--tendril;


నులిపురుగు, nulipurugu
-n.
--pinworm; nematode; small, thread-like worms in bowel and intestines; [bio.] ''Enterobius Vermicularis;'' ''Ascaris lumbricoides;''
-- ఆడ జీవి పొడవు 20 నుండి 35 సెంటి మీటర్ల వరకు, మగ జీవి పొడవు 15నుండి 30 సెంటి మీటర్ల వరకు ఉంటుంది. కలుషితమైన మట్టి, నీళ్లు, ఆహరం, శుభ్రంగా కడగని కూరగాయలు, పండ్ల ద్వారా వీటి గుడ్లు మన శరీరంలోకి ప్రవేశిస్తాయి. రోజుకి 3000 నుండి 2,50,000 వరకు గుడ్లు పెడతాయి. అవి కొన్ని మలం ద్వారా బయటికి వస్తాయి; చికిత్స: అల్లోపతీ - ఆల్బండజోల్; ఆయుర్వేద - క్రిమిముద్గార్ రస్; హోమియో - Wormorid;


నులుము, nulumu
-v.t.
--roll between the fingers; 


నువ్వుల నూనె, nuvvula nUne
-n.
--til oil; sesame seed oil;


నువ్వులు, nuvvulu
-n.
--sesame seed; til; gingelly seed; [bot.] ''Sesamum indicum'';


నుసి, nusi
-n.
--(1) ashes; ashes over charcoal; ashes of an incense stick, cigar or cigarette; 
--(2) dusty matter created by insects;
--(3) itch;


నూక, nUka
-n.
--broken; grain; cream of rice; cream of wheat; creamed grain;


నూక, nUkalu
-n.
--grains of rice;
---  నూకాలమ్మ =  village goddess representing rice crops;


నూగు, nUgu
-n.
--[bot.] tomentum; villose; cilia; hairy covering of leaves and stems;


నూగుదోస, nUgudOsa
-n.
--[bot.] ''Bryonia scabrella''; also కూతురు బుడమ; 


నూగుబెండ, nUgubeMDa
-n.
--[bot.] ''Abutilon indicum'';


నూజిలాండ్‍ బచ్చలి,  nUjilAMD^ baccali
-n.
-- New Zealand spinach; [bot.] ''Tetragonia tetragonioides'';


నూతన, nUtana
-adj.
--new;


నూతికసింద, nUtikasiMda
-n.
-- Senna sophera; [bot.] ''Cassia sophera'';


నూపురం, nUpuraM
-n.
--anklet; an ornament with tiny bells worn on the ankles; 


నూనె, nUne
-n.
--oil; sesame oil; til oil; 
-- నూ + నెయ్ = నువ్వుల నుండి తీసిన చమురు; 


నూరు, nUru
-n.
--one hundred;
-v. t.
--(1) grind into powder or paste; 
--(2) sharpen; whet;


నూరురాయి, nUrurAyi
-n.
--whetstone; grinding stone; 


నూరు వరహాలు,  nUru varahAlu
- n.
-- Singapore Graveyard Flowers; [bot.] ''Plumeria obtusa''; 
-- వాడగన్నేరు; గుడిగన్నేరు;


నూర్పు, nUrpu
-n.
--threshing;


నూలు, nUlu
-n.


నృత్యము, nRtyamu
-n.
--dance; 


న్యూనత, nyUnata
-n.
--inferiority;


నెగడి, negaDi
-n.
--a fire lighted either to keep warm or to keep off wild beasts; 


నెగ్గు, neggu
-v. i.
--(1) win; 
--(2) settle; ratify; 


నెచ్చెలి, necceli
-n.
--bosom buddy; close friend; 


నెట్టు, neTTu
-v. t.
--shove; push; thrust; 


నెట్టకశీలి, neTTakaSIli    
-n.
--good natured person;


నెత్తమ్మి, nettammi
-n.
--meadow lotus; [bot.] ''Hibiscus mutabilis''; 


నెత్తలు, nettalu
-n.
--Andhra anchovy; whitebait; [bio.] ''Stolephorus andhraensis''; నెత్తళ్లు;


నెత్తి, netti 
- n.
-- forehead;
-- &quot;నెత్తి నోరు కొట్టుకోవడం&quot; ఏడుపులో చేసే చేష్ట. ఇక్కడ నెత్తి అంటే ఫాలం. &quot;నెత్తిన రాసిన రాత&quot; గూడా లలాట లిఖితా రేఖ;


నెత్తురు, netturu
-n.
--blood;


నెత్తి, netti
-n.
--head; 


నెనరు,  nenaru
- n. 
-- (1) affection; love; (2) gratitude;


నెనర్లు,  nenarlu
- n. pl.
-- thanks; thank you; 
 

నెపం, nepaM
-n.
--pretext; excuse;


నెమరువేయు, nemaruvEyu
-v. t.
--chewing the cud; ruminate; 


నెమరువేయు జంతువులు, nemaruvEyu jaMtuvulu
-n.
--ruminants; 


నెమలి, nemali;     
-n.
--peacock; peahen; [bio.] ''Pavo cristatus;''


నెమలి పురి, nemali puri
-n.
--fanned tail feathers of a peacock;


నెమలినార, nemalinAra
-n.
--[bot.] ''Holoptelea integrifolia; Vitex Nogundo;''
-- దీన్ని నెమలిచెట్టు, నెమలి అడుగు, నెమలి కన్ను, నెమలినార చెట్టు, దుందిలము, పింపిణి, అని రకరకాల పేర్లతో పిలుస్తారు. మనదేశంలో ఉష్ణమండల ప్రాంతాల్లో పెరుగుతాయి. చెట్టు ఏపుగా దాదాపు 30 అడుగుల ఎత్తు వరకు ఎదుగుతుంది. దీని కలప మృదువుగా వుండి ఇళ్లకు, ఇతర పనిముట్లకు పనికివస్తుంది. ఈ చెట్టు ఆకులు, వేళ్ళు, పట్ట వగయిరా ఆయర్వేద వైద్యంలో వాడుతారు. అనేక పశువుల జబ్బులకుఈ చెట్టు నుంచి తయారుచేసిన మందులు వాడుతారు.'దశమూలా' ఆయుర్వేద మందు దీని వేళ్లతోనే తయారుచేస్తారు. వాపులు తగ్గించడానికి, బెణుకులకు, దగ్గు ,ఆయాసం, అజీర్తి,కిడుపులో ఫుల్లు, తలనొప్పికి,చర్మవ్యాధులకు ఈ చెట్టు ఆకులు, వేళ్ళు, పట్టతో మందులు చేస్తారు.


నెమలిశిఖ, nemaliSikha
-n.
-- Ray fern; [bot.] ''Actiniopteris radiata;''


నెమ్మది, nemmadi
-adj.
--(1) quiet; with ease; comfort; 
--(2) healthy; 


నెమ్మి, nemmi
-n.
--(1) love; affection; 
--(2) Ujjain desmodium tree; [bot.] ''Dalbergia oojeinensis'' of the Fabaceae family;


నెయ్యము, neyyamu
-n.
--friendship; 


నెయ్యి, neyyi
-n.
--ghee; clarified butter;
--శరీరానికి అత్యంత ఆవశ్యకమైన ఒమేగా-3, ఒమేగా-6 ఫాటీ యాసిడ్స్, ఏ, డి, ఇ మరియు కె విటమిన్లు నెయ్యిలో పుష్కలంగా ఉంటాయి. అంతేకాదు. స్వచ్ఛమైన నేతిలో కాంజుగేటెడ్ లినోలిక్ యాసిడ్ (CLA), ఏంటీ ఆక్సిడెంట్లు ఇతర ఖనిజాలు పుష్కలంగా ఉండే కారణంగా నేతి మిఠాయిలు ఆరోగ్యానికి మేలు చేకూరుస్తాయి. నెయ్యి అరుగుదలకు తోడ్పడడమే కాక దీర్ఘాయుష్షునూ, చురుకైన బుద్ధినీ, ధాతుపుష్టినీ కూడా ఇస్తుంది. శుద్ధమైన ఆవునెయ్యి కళ్ళకూ, చర్మానికి మేలు చేస్తుంది.


నెర, nera
-adj.
--great; excellent; 


నెరజాణ, nerajANa
-n.
--very talented person; 


నెరదాత, neradAta
-n.
--great philonthropher;


నెరవలి, neravali
-n.
--[music] improvised variation of a line in a song;


నెల, nela
-n.
--(1) month; lunar month; the duration of a moon's cycle; 
--(2) month as defined in Western calendars; 
--(3) moon; 
--(4) menstruation; menses;


నెలకొన్న,  nelakonna
- adj.
-- established; took root;


నెలతప్పు, nelatappu
-v. i.
--miss a period; become pregnant;


నెలవు, nelavu
-n.
--abode; place; home; 


నెలరాజు, nelarAju
-n.
--moon; (lit.) king of the month;


నెలవంక, nelavaMka
-n.
--crescent of the moon; same as చంద్రరేఖ;


నెవ్వము, nevvamu
-n.
--poverty; distress;


నెలవారీ, nelavArI
-adv.
--monthly; by the month; 


నెలసరి, nelasari
-adv.
--monthly;


నెల్లి, nelli
-n.
--(1) [bot.] ''Premna esculenta''; ఉసిరిక; 
--(2) [bot.] ''Phyllanthus emblica'';


నేటి, nETi
-adj.
--today's; current;
---నేటి రాత్రి = tonight.


నేటుపట్టీ, nETupaTTI      
-n.
--[comp.] truth table; resolution table; a tabulation used to define binary functions in computer science;


నేడు, nEDu
-n.
--today;


నేత, nEta
-n.
--(1) weave; the art of weaving; the quality of weaving;
--(2) controller; leader;
---చేనేత వస్త్రం = hand-woven fabric.
---కలినేత వస్త్రం = multi-colored fabric.


నేత్రం, nEtraM
-n.
--eye;


నేత్రనాడి, nEtranADi
-n.
--optic nerve;


నేతి, nEti
-adj.
--(1) made of ghee or clarified butter;
--(2) not this;  న + ఇతి;


నేతి నేతి పద్ధతి, nEti nEti paddhati
-n.
--not this, not this method; trial and error method;


నేతిదొండ, nEtidoMDa
-n.
--[bot.] ''Bryonia umbellata;''
-- ఈ కాయలనుండి తీసిన టింక్చర్ హోమియోపతీ వైద్యములో ఒక ముఖ్య ఔషధం; బ్రయోనియా అల్బా;


నేతిబీర, nEtibIra
-n.
-- sponge gourd; an edible vegetable; [bot.]  ''Luffa cylindrica; Luffa pentandra; Luffa aegyptica;'' 
-- [Sans.] ఘృతకోశాతకీ;  దీర్ఘ పటోలికా (పొడుగు పొట్ల); 'ఘృతము' అంటే 'నెయ్యి'. ఆ కాయల యొక్క నునుపుదనం వల్ల వాటికి ఆ పేరు వచ్చింది;


నేతృత్వం, nEtRtvaM
-n.
--leadership;


నేను, nEnu
-pron.
--I; 


నేనో, nEnO
-adj.
--pref. nano-; one-billionth;


నేనోమీటరు, nEnOmITaru
-n.
--nanometer; one-billionth of a meter;


నేపథ్యం, nEpathyaM
-n.
--background; behind the screen; behind the curtains;


నేపాళం, nEpALaM
-n.
--a medicinal plant; [bot.] ''Croton tiglium''; ''Jatropha curcas'' of the Euphorbiaceae family;
-- (1) నేపాళం మొక్కల్ని మనదేశంలోకి పోర్చుగీసు వారు తెచ్చారు. విత్తనాల ద్వారా వ్యాప్తి కావడమే కాక ఈ మొక్కలు కొమ్మ పాతిపెట్టినా బతుకుతాయి. గుత్తులు గుత్తులుగా కాసే నేపాళం కాయలలో చిన్న ఆముదం గింజల వంటి విత్తనాలుంటాయి. ఈ గింజల నుంచి నూనె తీస్తారు. మలబద్ధకం ఉన్నవాళ్ళకి ఈ గింజలు విరేచనకారిగా పనిచేస్తాయి. మూడు నుంచి ఐదు గింజలను దోరగా వేయించి పొట్టు తీసి వాడుకోవాలి. మోతాదు ఎక్కువైతే కళ్ళు తిరగడం, వాంతి కావడం, కడుపులో మంటగా ఉండడం కూడా జరగవచ్చు. (2) ఈ గింజలని పామోలిన్ ఆయిల్ తో కలిపి నూరి ఎలుకల్ని చంపే మందుగా వాడతారు. ఈ విత్తనాల నుంచి తీసే నూనె ఆముదమంత చిక్కగా ఉండదు. గానుగ కాయల నుంచి తీసే నూనెలాగే ఈ నూనెను కూడా బయో డీజిల్ గా వాడతారు. ఇది లైట్ పెట్రోలియంలో తేలిగ్గా కలుస్తుంది. దీపపు నూనెగానూ ఇది పనికొస్తుంది. కందెన (lubricant)గానూ, సబ్బుల తయారీలోనూ ఈ నూనెను ఉపయోగిస్తారు. స్త్రీలకు గర్భస్రావం అయ్యేందుకు, సయాటికా, పక్షవాతం వంటి వ్యాధులకు ఔషధంగానూ ఈ నూనె పనిచేస్తుంది. ఈ మొక్క అన్ని భాగాలనుంచి ఒక జిగురు స్రవిస్తుంది. దీని పుల్లలతో పళ్ళు తోముకుంటే చిగుళ్ళు గట్టిగా తయారవుతాయి. కొన్ని ప్రాంతాలలో ఈ మొక్క లేత ఆకులను ఆకుకూరగా వండుకుంటారు. కీళ్ళ సవాయి, కుష్ఠు వంటి వ్యాధులకు ఈ మొక్క వేళ్ళ కషాయం పనిచేస్తుంది. ఈ మొక్కను అస్సామీ భాషలో 'బొంగాలీ భొతోరా' అంటారు.


నేమి, nEmi
-n.
--(1) pulley; 
--(2) tire of a wheel; 
--(3) the iron tire around a wooden wheel; 


నేరం, nEraM
-n.
--wrongdoing; crime; blame; fault;


నేర్పరి, nErpari
-n.
--talented person; skilled person;


నేరారోపణచేయు, nErArOpaNacEyu
-v.t.
--indict; to place the blame on;


నేరుగా, nErugA
-adv.
--directly; straight; 


నేర్పు, nErpu
-n.
--talent; skill;
-v.t.
--teach; train;


నేరేడు, nErEDu
-n.
--black plum; Jamun tree; [bot.] ''Syzygium cumini;''


నేల, nEla
-adj.
--[bot.] dwarf;
-n.
--(1) ground; land; earth; soil; 
--(2) floor;


నేలఆముదం, nElamudaM
-n.
--[bot.] ''Jatropha glandulifera'';


నేలఉసిరి, nElausiri
-n.
-- Kirineli; [bot.] ''Phyllanthus niruni''; Phyllanthus amarus Schum. &amp; Thonn. Euphorbiaceae; 
-- [Sans.] భూమ్యామలకి;
-- ఒక ఔషధ మొక్క; దీనిలో కాడ యొక్క రంగును బట్టి ఎరుపు, తెలుపు అని రెండు రకాలు;
[[File:Quebra-Pedra._Phyllanthus_niruri.JPG|right|thumb|Quebra-Pedra._Phyllanthus_niruri]]


నేలకొబ్బరి, nElakobbari
-n.
--[bot.] ''Ionidium suffruticosum''; 


నేలగుమ్మడి, nElagummaDi
-n.
--[bot.] ''Gmelina asiatica''; 
-- [Sans.] విదారి; భూమికర్కారువు;


నేలగురుగుడు, nElaguruguDu
-n.
--[bot.] ''Slevogtia verticillata'';


నేలజమ్మి, nElaJammi
-n.
--[bot.] ''Acacia cineraria''; 
-- పిన్నజమ్మి; [Sans.] శషీరం;


నేలజీడి, nElajIdi
-n.
--[bot.] ''Baliosperinum polyandrum'';


నేలతంగేడు, nElataMgEDu
-n.
-- Tanner's cassia; Tinnavelli Indian senna; [bot.] ''Cassia auriculata''; ''Cassia angustifolia'';''Cassia obovata''; 
-- మాదిగ తంగేడు; చిన్నతంగేడు; [Sans.] ఆకుల్యం; స్వర్ణపత్రి; భూమిచారి; సునాముఖి; 
-- (rel.) [bot.] ''Cassia senna'' is normally used as a purgative. So it is taken internally. It is an effective treatment for leprosy, leucoderma, and many other skin disorders. Also used in cases of typhoid, jaundice, dyspepsia, and anemia for an effective and speedy recovery; 


నేలతామర, nElatAmara
-n.
--[bot.] ''Cassia alata''; same as మెట్టతామర; [Sans.] నలపద్మిని; 


నేలతాడి, nElatADi
-n.
--[bot.] ''Curculigo orchioides''; [Sans.] తాళమలిక;


నేలనేరేడు, nElanErEDu
-n.
--[bot.] ''Permna herbacca''; 
--same as కాకి నేరేడు; [Sans.] భూమిజంబుక;


నేలపాల, nElapAla
-n.
--[bot.] ''Oxystelma esculantum'';


నేలపురుగుడు, nElapuruguDu
-n.
--[bot.] ''Phyllanthus multiflorus'';


నేలపేము, nElapEmu
-n.
--dwarf rattan;


నేలపొన్న, nElaponna
-n.
--dwarf cassia; 
-- same as కోలపొన్న; [Sans.] ఆఘ్రివర్ణిక;


నేలపోక, nElapOka
-n.
--[bot.] ''Calamus erectus'';


నేలబారు, nElabAru
-adj.
--(1) ordinary; mediocre; short; inferior; 
--(2) flat; ground-level; 


నేలబెండ, nElabeMDa
- n.
-- Common Wireweed; [bot.] Sida acuta of the Malvaceae family;
-- పరాశి మొక్కలు; [Sans.] బలా; 


నేలమాడు, nElamADu
-n.
--[bot.] ''Terminalia mentosa;''


నేలమాళిగ, nElamALiga
-n.
--basement; portion of a buiding that is below ground level;


నేలములక,  nElamulaka
- n.
-- Kantakari; a thorny bush; [bot.] ''Solanum surattense'' Burm. of the Solanaceae family; ''Solanum xanthocarpum'' Schard.
--An Ayurvedic herb used to treat coughs, colds, asthma and such other respiratory diseases; 
--[Sans.] కంటకారి; 


నేలవాయింట, nElavAyiMTa
-n.
--[bot.] ''Polanisia icosandra''; 


నేలవావిలి, nElavAvili
-n.
--[bot.] ''Justica gendarussa''; 


నేలవెలగ, nElavelaga
-n.
--[bot.] ''Feronia elephantum''; 


నేలవేము, nElavEmu
-n.
--chiretta; creat; King of bitters; [bot.] ''Andrographis paniculata; Justicia paniculata''; 
--[Sans.] భూనింబ;


నేలసంపెంగ, nElasaMpeMga
-n.
--[bot.] ''Polyanthes tuberosa''; 
--[Sans.] భూమిచంపకం;.


నేవళం, nEvaLaM
-n.
--necklace;


నేస్తం, nEstaM
-n.
--(1) friend; pal; buddy; 
--(2) friendship; 


నైజం, naijaM
-n.
--nature;


నైతిక, naitika
-adj.
--moral; ethical;


నైపథ్యకర్మ, naipathyakarma
-n.
--makeup;


నైపుణ్యం, naipuNyaM
-n.
--dexterity; skill; 


నైమిత్తికం, naimittikaM
-n.
-- (1) causal; result flowing from a cause; produced by a cause; dependent on an external cause; (2) occasional; accidental; 


నైరుతి, nairuti
-n.
--southeast;


నైరుతి రుతుపవనం, nairuti rutupavanaM
-n.
--southeast trade wind;


నైవేద్యం, naivEdyaM
-n.
--oblation; offering of food made to a deity;


నైసర్గికం, naisargikaM
-n.
--natural state; constitution; 


నైసర్గిక నిర్ణయం, naisargika nirNayaM              
-ph.
--natural selection;


'''నొ - no, నో - nO, నౌ - nau'''


నొక్కు, nokku
-v. t.
--squeeze; press; compress;


నొగ, noga
-n.
--the longitudinal beam that connects the yoke to the carriage in a cart; see also కాడి;


నొచ్చుకొను, noccukonu
-v. i.
--regret; feel bad; apologetic; lament;


నొప్పించు, noppiMcu
-n.
--hurt;


నొప్పి, noppi
-n.
--pain; ache; 


నొప్పిమందు, noppimaMdu
-n.
--analgesic;


నొసలు, nosalu
-n.
--forehead; 


నోచు, nOcu
-v. i.
--to implement a religious ritual known as నోము;


నోట, nOTa
--gen. of నోరు;


నోటితో, nOTitO
-adv.
--with the mouth; oral;


నోటిపూత, nOTipUTa
-n.
--glossitis; noma; sores in the mouth;


నోటు, nOTu
-n.
--promissory note;


నోము, nOmu
-n.
--a ritualistic religious vow, by women, typically involving a fasting regimen and making offerngs to god; 


నోరు, nOru
-n.
--mouth;


నౌక, nauka
-n.
--ship; vessel;


నౌకరి, naukari
-n.
--job; employment; often used to imply &quot;servitude&quot;;


నౌకరు, naukaru
-n.
--servant;


నౌకాదండం, naukAdaMDaM
-n.
--the pole to push the boat away from the dock;


నౌకాదళం, naukAdaLaM
-n.
--navy; fleet of ships;


నౌకాశ్రయం, naukASrayaM
-n.
--harbor; port;

&lt;/poem&gt;


|width=&quot;65&quot;| &lt;!--- Do Not Change This Line ---&gt;
&lt;!--- Insert ALL Images Below This Line (center|150px|thumb) ---&gt;

|-
|- &lt;!--- Nothing Below This Line! ---&gt;
|}

==మూలం==
* V. Rao Vemuri, English-Telugu and Telugu-English Dictionary and Thesaurus, Asian Educational Services, New Delhi, 2002 ISBN: 0-9678080-2-2
[[వర్గం:వేమూరి తెలుగు-ఇంగ్లీషు నిఘంటువు]]</text>
      <sha1>t2asqntpnux3jtgqc0py05o1mofoi7v</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>వాడుకరి:Prabhavathi anaka/గోండి</title>
    <ns>2</ns>
    <id>3487</id>
    <revision>
      <id>36171</id>
      <parentid>36024</parentid>
      <timestamp>2025-06-23T18:22:40Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Prabhavathi anaka</username>
        <id>3303</id>
      </contributor>
      <comment>పేజీలోని విషయాన్నంతటినీ తీసేసారు.</comment>
      <origin>36171</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="0" sha1="phoiac9h4m842xq45sp7s6u21eteeq1" />
      <sha1>phoiac9h4m842xq45sp7s6u21eteeq1</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>ఐటీ నైపుణ్యాలు ఇంకా అనువర్తనాలు/మాక్ఓఎస్</title>
    <ns>0</ns>
    <id>3539</id>
    <revision>
      <id>36168</id>
      <timestamp>2025-06-23T14:30:45Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Kasyap</username>
        <id>1604</id>
      </contributor>
      <comment>&quot;మాక్ఓఎస్  macOS (గతంలో OS X మరియు మొదట Mac OS X ) అనేది Unix-ఆధారిత [ 6 ]   ఆపరేటింగ్ సిస్టమ్, ఇది 2001 నుండి Apple ద్వారా అభివృద్ధి చేయబడింది మరియు మార్కెట్ చేయబడింది. Mac OS X పేరులోని &quot;X&quot; అ...&quot; తో కొత్త పేజీని సృష్టించారు</comment>
      <origin>36168</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="743" sha1="4t9747xinz6mtj4r2t2lvhm92pz79yi" xml:space="preserve">మాక్ఓఎస్  macOS (గతంలో OS X మరియు మొదట Mac OS X ) అనేది Unix-ఆధారిత [ 6 ]   ఆపరేటింగ్ సిస్టమ్, ఇది 2001 నుండి Apple ద్వారా అభివృద్ధి చేయబడింది మరియు మార్కెట్ చేయబడింది. Mac OS X పేరులోని &quot;X&quot; అనే అక్షరం 10 అనే రోమన్ సంఖ్యను సూచిస్తుంది మరియు ఈ సందర్భంలో దీనిని &quot;పది&quot; అని ఉచ్ఛరించాలని Apple పేర్కొంది.&lt;ref&gt;https://www.pcmag.com/encyclopedia/term/macos&lt;/ref&gt;</text>
      <sha1>4t9747xinz6mtj4r2t2lvhm92pz79yi</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>వంటపుస్తకం:పెనం</title>
    <ns>0</ns>
    <id>3540</id>
    <revision>
      <id>36169</id>
      <timestamp>2025-06-23T15:31:52Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Surya Kumar 93</username>
        <id>3307</id>
      </contributor>
      <comment>&quot;== పెనం ==  '''పెనం''' వంటలో ఉపయోగించే ఒక ముఖ్యమైన పాత్ర. దీనిని సాధారణంగా ఫ్రయింగ్ పాన్ (Frying Pan), ఫ్రైపాన్ లేదా స్కిలెట్ (Skillet) అని కూడా పిలుస్తారు. పెనం సాధారణంగా 20 నుండ...&quot; తో కొత్త పేజీని సృష్టించారు</comment>
      <origin>36169</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2961" sha1="988dlurvi8szbi17dxqvljsrp8s1xpp" xml:space="preserve">== పెనం ==

'''పెనం''' వంటలో ఉపయోగించే ఒక ముఖ్యమైన పాత్ర. దీనిని సాధారణంగా ఫ్రయింగ్ పాన్ (Frying Pan), ఫ్రైపాన్ లేదా స్కిలెట్ (Skillet) అని కూడా పిలుస్తారు. పెనం సాధారణంగా 20 నుండి 30 సెంటీమీటర్ల వ్యాసం కలిగి ఉంటుంది. ఇది చదునుగా ఉండే అడుగు భాగంతో తయారవుతుంది మరియు సాధారణంగా మూత ఉండదు.

=== పదార్థాలు ===

పెనాలు వివిధ పదార్థాలతో తయారవుతాయి. ముఖ్యంగా:
* పోత ఇనుము (Cast Iron)
* అల్యూమినియం (Aluminium)
* స్టెయిన్‌లెస్ స్టీల్ (Stainless Steel)
* టెఫ్లాన్ పూత (Non-stick Coating)

కొన్ని పెనాలకు వేడి సమంగా పంచేందుకు అడుగు భాగంలో రాగి లేదా ఇతర లోహాల పూత వేస్తారు.

=== ఉపయోగాలు ===

పెనంలో ప్రధానంగా క్రింద పేర్కొన్న వంటకాలు తయారుచేస్తారు:
* చపాతీ
* రొట్టె
* దోసె
* ఆమ్లెట్
* వేపుడు కూరలు

పెనం వాడకంలో వంట పదార్థాలు వేడి సమంగా అందుకోవడం, త్వరగా వండిపోవడం వంటి ప్రయోజనాలు ఉన్నాయి.

=== సామెత ===

తెలుగు భాషలో &quot;పెనం మీద నుండి పొయ్యి లోకి&quot; అనే సామెత ఉంది. దీని అర్థం: ఒక చిన్న కష్టాన్ని విడిచి మరింత పెద్ద కష్టంలో పడటం.

=== సారాంశం ===

* '''పెనం''' : ఫ్రయింగ్ పాన్, వంటపాత్ర  
* '''ప్రముఖ పదార్థాలు''' : పోత ఇనుము, అల్యూమినియం, స్టెయిన్‌లెస్ స్టీల్, టెఫ్లాన్ పూత  
* '''వాడుక''' : చపాతీ, దోసె, ఆమ్లెట్, వేపుడు కూరలు  
* '''లక్షణాలు''' : చదునుగా ఉండే అడుగు, సాధారణంగా మూత ఉండదు, 20-30 సెం.మీ వ్యాసం

పెనం వంటలో అత్యంత ఉపయోగకరమైన పాత్రల్లో ఒకటి.</text>
      <sha1>988dlurvi8szbi17dxqvljsrp8s1xpp</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>గోండి తెగ-జీవన విధానం</title>
    <ns>0</ns>
    <id>3541</id>
    <revision>
      <id>36170</id>
      <timestamp>2025-06-23T18:18:45Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Prabhavathi anaka</username>
        <id>3303</id>
      </contributor>
      <comment>వ్యాసం రాసాను</comment>
      <origin>36170</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="6213" sha1="qd4hqwkvtjtkt2s3239h14lixp0xxq3" xml:space="preserve">
== గోండి తెగ:జీవన విధాన అధ్యయనం ==

== తెగ పరిచయం ==
గోండి భాష అనేది ద్రవిడియన్ కుటుంబానికి చెందిన పురాతన భాషల్లో ఒకటి దీనిని మాట్లాడేవారిని కోయ్తూర్ లేదా గోండ్ ప్రజలు అంటారు. ఇది ఒక షెడ్యూల్ తెగ.

== చరిత్ర మరియు మూలాలు ==
గోండులు చారిత్రక ప్రాముఖ్యత కలిగిన అనేక రాజ్యాలను ఏర్పాటు చేశారు. వీరు భారతదేశంలోని గోండ్వాన ప్రాంతాన్ని పరిపాలించేవారు. గోండ్వాన భూభాగంలో,  మహారాష్ట్రలోని విదర్భ తూర్పు భాగం,మధ్యప్రదేశ్ కు ఉత్తరాన కొన్ని ప్రాంతాలు, పశ్చిమ ఛత్తీస్ ఘడ్ లో కొన్ని భాగాలు,ఆంద్రప్రదేశ్,తెలంగాణ లోని ప్రాంత విస్తరించి ఉండేవారు. గోండుల మూలాలు అస్పష్టంగా ఉన్నప్పటికీ కొంతమంది పరిశోధకులు వీరు భిన్నమైన తెగల సముదాయం అని తెలిపారు. 

== విస్తరించి ఉన్న ప్రాంతాలు ==
గోండి తెగకు చెందిన వారు ప్రస్తుతం మధ్యప్రదేశ్,మహారాష్ట్ర,ఛత్తీస్ ఘడ్ ఉత్తరప్రదేశ్,తెలంగాణ, ఆంద్రప్రదేశ్ మరియు ఒడిషా రాష్ట్రాలలో విస్తరించి ఉన్నారు.

== గ్రామీణ జీవనం ==
'''గ్రామ నిర్మాణం''': ఒక గ్రామాన్ని &quot;గూడ&quot; అని అంటారు. ఒక్క గ్రామంలో 20 నుండి 30 కుటుంబాలు ఉంటాయి. గ్రామ పెద్దగా పటేల్ ఉంటారు. ఊరిలో ఏ సమస్య వచ్చినా ముందుగా పటేల్ ను సంప్రదిస్తారు.ప్రతీ ఊరిలో ఒక గుడి ఉంటుంది. సంప్రదాయ పూజలు అన్నీ &quot;దేవరి&quot; చూసుకుంటాడు. ఊరిలో ఇళ్లు ఎర్ర మట్టితో కానీ తడకలతో కానీ నిర్మిస్తారు. ప్రస్తుతం కొన్ని ప్రాంతాల్లో సిమెంట్ కూడ ఉపయోగిస్తున్నారు. 

'''ఆహారం''': ప్రజలు ఆహారం కోసం వ్యవసాయం మరియు అడవి ఉత్పత్తుల పై ఆధారపడతారు.జొన్న, గోధుమ,మొక్కజొన్న రొట్టెలు; జొన్నగట్క, అంబలి, కూరగాయలు మరియు అడవిలో లభించే వివిధ రకాల పండ్లు వీరి ఆహారంలో ముఖ్యమైనవి.

'''వేషభూషణాలు''': మగవారు దోత్రె లేదా ప్యాంట్ ,షర్ట్ ; ఆడవారు చీరలు(సాడి) లేదా గోచి (సోగ) కట్టుకుంటారు.

'''పేర్లు''': ఆడవారి పేర్లు ఎక్కువగా &quot;బాయి&quot; తో  ముగుస్తాయి(జంగుబాయి,విమలబాయి,రాంబాయి.....) ; మగవారి పేర్లు (గంగారాం,సోనెరావ్ మానిక్ రావ్.....).

'''పర్యావరణంతో సంబంధం''':ఎక్కువ గోండ్ గ్రామాలు అడవులతో మమేకం అయ్యే ఉంటాయి. ప్రతి పండుగకి మొదటి పూజ ప్రకృతికే చేస్తారు.ప్రకృతిని తల్లిలా భావిస్తారు.

'''విద్య మరియు అక్షరాస్యత''': వేరే ప్రజలతో పోలిస్తే అక్షరాస్యత చాలా తక్కువ. బడుల నిర్మాణం కూడా చాలా తక్కువ.

'''రవాణా మరియు కమ్యూనికేషన్''': కొన్ని గ్రామాలకు బస్సు సౌకర్యం ఉంది. కొన్ని ప్రాంతాల్లో రోడ్డు ఉన్నా ప్రైవేట్ వాహనాల పై ఆధారపడాలి.మరికొన్ని ప్రాంతాల్లో సరిగా రోడ్డు కూడా ఉండదు

== సామాజిక జీవనం ==

* '''కుటుంబ నిర్మాణం''': ఎక్కువ ఉమ్మడి కుటుంబాలు ఉంటాయి
* '''జీవిత చక్ర సంబరాలు''': &quot;పాచ్వి&quot;(పుట్టిన 5 రోజులకి చేస్తారు)తో మొదలై &quot;తుం&quot;(మరణం తరువాత చేసే కార్యక్రమం)తో ముగుస్తుంది
* '''ప్రజల మధ్య సయోధ్య''': అందరితో కలిసిమెలిసి ఉంటారు.
* '''లింగ సంబంధాలు''': చాలా సందర్భాల్లో లింగ సమానత్వం కనిపిస్తుంది.</text>
      <sha1>qd4hqwkvtjtkt2s3239h14lixp0xxq3</sha1>
    </revision>
  </page>
</mediawiki>