Pilipinas

<mediawiki xmlns="http://www.mediawiki.org/xml/export-0.11/" xmlns:xsi="http://www.w3.org/2001/XMLSchema-instance" xsi:schemaLocation="http://www.mediawiki.org/xml/export-0.11/ http://www.mediawiki.org/xml/export-0.11.xsd" version="0.11" xml:lang="tl">
  <siteinfo>
    <sitename>Wikipedia</sitename>
    <dbname>tlwiki</dbname>
    <base>https://tl.wikipedia.org/wiki/Unang_Pahina</base>
    <generator>MediaWiki 1.45.0-wmf.4</generator>
    <case>first-letter</case>
    <namespaces>
      <namespace key="-2" case="first-letter">Midya</namespace>
      <namespace key="-1" case="first-letter">Natatangi</namespace>
      <namespace key="0" case="first-letter" />
      <namespace key="1" case="first-letter">Usapan</namespace>
      <namespace key="2" case="first-letter">Tagagamit</namespace>
      <namespace key="3" case="first-letter">Usapang tagagamit</namespace>
      <namespace key="4" case="first-letter">Wikipedia</namespace>
      <namespace key="5" case="first-letter">Usapang Wikipedia</namespace>
      <namespace key="6" case="first-letter">Talaksan</namespace>
      <namespace key="7" case="first-letter">Usapang talaksan</namespace>
      <namespace key="8" case="first-letter">MediaWiki</namespace>
      <namespace key="9" case="first-letter">Usapang MediaWiki</namespace>
      <namespace key="10" case="first-letter">Padron</namespace>
      <namespace key="11" case="first-letter">Usapang padron</namespace>
      <namespace key="12" case="first-letter">Tulong</namespace>
      <namespace key="13" case="first-letter">Usapang tulong</namespace>
      <namespace key="14" case="first-letter">Kategorya</namespace>
      <namespace key="15" case="first-letter">Usapang kategorya</namespace>
      <namespace key="100" case="first-letter">Portada</namespace>
      <namespace key="101" case="first-letter">Usapang Portada</namespace>
      <namespace key="710" case="first-letter">TimedText</namespace>
      <namespace key="711" case="first-letter">TimedText talk</namespace>
      <namespace key="828" case="first-letter">Module</namespace>
      <namespace key="829" case="first-letter">Module talk</namespace>
      <namespace key="1728" case="first-letter">Event</namespace>
      <namespace key="1729" case="first-letter">Event talk</namespace>
    </namespaces>
  </siteinfo>
  <page>
    <title>Pilipinas</title>
    <ns>0</ns>
    <id>582</id>
    <revision>
      <id>2164848</id>
      <parentid>2160569</parentid>
      <timestamp>2025-06-13T22:55:37Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Æntis63</username>
        <id>150766</id>
      </contributor>
      <origin>2164848</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="133495" sha1="5nzqi9g2zvw268uxcz53eef984n21ud" xml:space="preserve">{{short description|Bansa sa Timog Silangang Asya}}
{{pp-vandalism|small=yes}}
{{Ensiklopedya}}
{{Infobox country
| conventional_long_name     = Republika ng Pilipinas
| common_name                = Pilipinas
| native_name                = {{native name|en|Republic of the Philippines}}
| image_flag                 = Flag of the Philippines.svg
| image_coat                 = Coat of Arms of the Philippines.svg
| symbol_type                = Sagisag
| motto                      = [[Maka-Diyos, Maka-Tao, Makakalikasan at Makabansa]]
| anthem                     = [[Lupang Hinirang]]{{parabr}}{{center|[[File:Philippine National Anthem, the Lupang Hinirang, Himno Nacional Filipino Unknown Artist.ogg]]}}
| image_map                  = PHL orthographic.svg
| official_languages       = [[Wikang Filipino|Filipino]] at [[Wikang Ingles|Ingles]]
| demonym                  = [[Mga Pilipino|Pilipino/Pilipina]]&lt;br&gt; [[Pinoy|Pinoy/Pinay]] (katawagang palasak)
| capital                  = [[Maynila]]
| largest_city             = [[Lungsod Quezon]]&lt;br&gt;{{small|{{coord|14|38|N|121|02|E|display=inline}}}} &lt;!-- Although [[Davao City]] has the largest land area, the article on [[largest city]] says we should refer to the most populous city, which as of 2006 is [[Quezon City]]. See the discussion page for more information. Changing this information without citation would be reverted.--&gt;
| government_type          = Unitaryong [[Pangulo|pampanguluhang]] [[republika]]ng [[Saligang batas|konstitusyonal]]
| leader_title1            = [[Pangulo ng Pilipinas|Pangulo]]
| leader_title2            = [[Pangalawang Pangulo ng Pilipinas|Pangalawang Pangulo]]
| leader_title3            = [[Pangulo ng Senado ng Pilipinas|Pangulo ng Senado]]
| leader_title4            = [[Ispiker ng Kapulungan ng mga Kinatawan ng Pilipinas|Ispiker]]
| leader_title5            = [[Punong Mahistrado ng Kataas-taasang Hukuman ng Pilipinas|Punong Mahistrado]]
| leader_name1             = [[Bongbong Marcos|Ferdinand Marcos Jr.]]
| leader_name2             = [[Sara Duterte|Sara Duterte-Carpio]]
| leader_name3             = [[Francis Escudero]]
| leader_name4             = [[Martin Romualdez]]
| leader_name5             = Alexander Gesmundo
|legislature                 = [[Kongreso ng Pilipinas|Kongreso]]
|upper_house                 = [[Senado ng Pilipinas|Senado]]
|lower_house                 = [[Kapulungan ng mga Kinatawan ng Pilipinas|Kapulungan ng mga Kinatawan]]
| area_km2 = 343448&lt;ref&gt;{{Cite web |url=https://www.gov.ph/ang-pilipinas |title=Archive copy |access-date=2017-12-28 |archive-date=2015-03-17 |archive-url=https://web.archive.org/web/20150317015900/http://www.gov.ph/ang-pilipinas/ |url-status=dead }}&lt;/ref&gt;
| area_sq_mi = 132606 &lt;!--Do not remove per [[WP:MOSNUM]]--&gt;
| area_rank                = Ika-64
| percent_water            = 0.61&lt;ref name=CIAfactbook&gt;{{cite web |url=https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/rp.html |last=Central Intelligence Agency. |title=Silangan at Timog-Silangang Asya :: Pilipinas |work=The World Factbook |publisher=Washington, DC: Author |date=2009-10-28 |accessdate=2009-11-07 |archive-date=2015-07-19 |archive-url=https://web.archive.org/web/20150719222229/https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/rp.html |url-status=dead }}&lt;/ref&gt; (tubig sa kaloobang sakop ng Pilipinas)
| population_estimate      = 
| population_estimate_year = 
| population_estimate_rank = 
| population_census        = 109,035,343
| population_census_year   = 2020
| population_census_rank = Ika-13
| population_density_km2   = 363.45
| population_density_sq_mi = 941.3 &lt;!--Do not remove per [[WP:MOSNUM]]--&gt;
| population_density_rank  = Ika-37
| GDP_PPP_year             = 2025
| GDP_PPP                  = $1.477 trilyon&lt;!--IMF--&gt;
| GDP_PPP_per_capita       = $12,913
| GDP_nominal              = $507.670 bilyon
| GDP_nominal_year         = 2025
| GDP_nominal_per_capita   = $4,439
| Gini                        = 40.2 &lt;!--number only--&gt;
| Gini_year                   = 2021
| Gini_ref                    = &lt;ref name=&quot;wb-gini&quot;&gt;{{cite web |url=http://data.worldbank.org/indicator/SI.POV.GINI/ |title=Gini Index |publisher=World Bank |accessdate=2 Marso 2011}}&lt;/ref&gt;
| Gini_rank                   = Ika-44
| HDI_year                 = 2023
| HDI                      = 0.720
| HDI_ref = &lt;ref name=&quot;UNHDR&quot;&gt;{{Cite web |date=6 Mayo 2025 |title=Human Development Report 2025 |url=https://hdr.undp.org/system/files/documents/global-report-document/hdr2025reporten.pdf|url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20250506051232/https://hdr.undp.org/system/files/documents/global-report-document/hdr2025reporten.pdf |archive-date=6 Mayo 2025 |access-date=6 Mayo 2025 |publisher=[[United Nations Development Programme]] |language=en}}&lt;/ref&gt;
| HDI_rank                 = Ika-117
| sovereignty_type         = [[Himagsikang Pilipino|Kalayaan]]
| sovereignty_note         = mula sa [[Espanya]] at [[Estados Unidos]]
| established_event1       = [[Pagpapahayag ng Kalayaan ng Pilipinas|Ipinahayag]]
| established_date1        = 12 Hunyo 1898
| established_event2       = [[Batas Tydings-McDuffie|Pansariling pamahalaan]]
| established_date2        = 24 Marso 1934
| established_event3       = [[Araw ng Republika|Kinikilala]]
| established_date3        = 4 Hulyo 1946
| established_event4       = [[Saligang Batas ng Pilipinas|Kasalukuyang saligang batas]]
| established_date4        = 2 Pebrero 1987
| currency                 = [[Piso ng Pilipinas]] (₱)
| currency_code            = PHP
| time_zone                = [[Pamantayang Oras ng Pilipinas]]
| utc_offset               = +8
| time_zone_DST            = hindi sinusunod
| utc_offset_DST           = +8
|date_format                 = {{unbulleted list |buwan-araw-taon|araw-buwan-taon ([[Anno Domini|AD]])}}
|drives_on                   = kanan&lt;ref&gt;{{cite web |url=http://www.brianlucas.ca/roadside/ |title=Which side of the road do they drive on? |author=Lucas, Brian |date=Agosto 2005 |accessdate=22 Pebrero 2009 |publisher=}}&lt;/ref&gt;
| cctld                    = [[.ph]]
| calling_code             = +63
| iso3166code        = PH
| footnotes                = * Ang [[Wikang Sebwano|Sebwano]], [[Wikang Zamboangueño|Tsabakano]], [[Wikang Iloko|Ilokano]], [[Wikang Hiligaynon|Hiligaynon]], [[Mga wikang Bikol|Bikol]], [[Wikang Waray-Waray|Waray-Waray]], [[Wikang Kapampangan|Kapampangan]], [[Wikang Pangasinan|Pangasinan]], [[Wikang Aklanon|Aklanon]], [[Wikang Ibanag|Ibanag]], [[Wikang Ibatan|Ibatan]], [[Wikang Kinaray-a|Kinaray-a]], [[Wikang Sambal|Sambal]], [[Wikang Surigaonon|Surigaonon]], [[Wikang Maranao|Maranao]], [[Wikang Maguindanao|Maguindanao]], [[Wikang Yakan|Yakan]], [[Wikang Tagalog|Tagalog]], at [[Wikang Tausug|Taūsug]] ay ang mga auksilar na wikang opisyal sa kanilang sariling rehiyon. Ang [[Wikang Kastila|Kastila]] at [[Wikang Arabe|Arabe]] ay itinataguyod sa isang pangunahing at kusang batayan.}}
Ang '''Pilipinas''', opisyal na '''Republika ng Pilipinas''', ay isang [[malayang estado]] at kapuluang bansa sa [[Timog-Silangang Asya]] na nasa kanlurang bahagi ng [[Karagatang Pasipiko]]. Binubuo ito ng 7,641 pulo na nahahati sa tatlong kumpol ng mga pulo: [[Luzon]], [[Kabisayaan]] (kilala rin bilang ''Visayas'') at [[Mindanao]]. Napapalibutan ito ng [[Dagat Pilipinas]] sa silangan, [[Dagat Luzon]] sa kanluran, at ng [[Dagat ng Celebes]] sa katimugan. Nasa katimugang bahagi ng bansa ang bansang [[Indonesia|Indonesya]] habang ang bansang [[Malaysia]] naman ay nasa timog-kanluran. Naroroon sa silangan ang bansang [[Palau]] at sa hilaga naman ang bansang [[Taiwan]]. 

Ang Pilipinas ay matatagpuan din malapit sa [[Ekwador]] at sa [[Singsing ng Apoy ng Pasipiko]] na siyang dahilan kung bakit madalas tamaan ang bansa ng mga bagyo at lindol. Ang Pilipinas ay may lawak na 300,000 kilometro kuwadrado (115,831 milya kuwadrado), at noong 2021, mayroon itong populasyon na humigit-kumulang 109 milyong katao.&lt;ref&gt;{{Cite web |last=Cudis |first=Christine |date=27 Disyembre 2021 |title=PH 2021 population growth lowest in 7 decades |url=https://www.pna.gov.ph/articles/1163852 |access-date=13 Agosto 2022 |website=Philippine News Agency |language=en}}&lt;/ref&gt; Ang Pilipinas ang ikawalong pinakamataong bansa sa [[Asya]] at ang [[Tala ng mga bansa ayon sa populasyon|ika-labintatlong pinakamataong bansa]] sa daigdig. Ang kabisera nito ay ang lungsod ng [[Maynila]] at ang pinakamalaking lungsod ay ang [[Lungsod Quezon]]; pawang bahagi ng [[Kalakhang Maynila]]. 

Noong sinaunang panahon, ang mga [[Mga Negrito|Negrito]] ang ilan sa mga unang nanirahan sa kapuluan. Sinundan sila ng pagdating ng mga [[Mga Austronesyo|Austronesyo]]. Naganap ang pakikipagkalakalan sa mga [[Intsik]], Malay, [[India|Indiyano]], at mga bansang [[Islam|Muslim]]. Ang pagdating ni [[Fernando de Magallanes]] noong 1521 ay ang pasimula ng pananakop ng mga Kastila. Noong 1543, pinangalanan ng isang Kastilang manggagalugad na si [[Ruy López de Villalobos]] ang kapuluan na ''Las Islas Filipinas'' (Mga Kapuluan ng Pilipinas) sa karangalan ni [[Felipe II ng Espanya]]. Sa pagdating ni [[Miguel López de Legazpi]] mula sa [[Lungsod ng Mehiko]] noong 1565, naitatag ang unang paninirahan ng mga Kastila sa kapuluan. Naging bahagi ang Pilipinas sa [[Imperyong Kastila]] nang mahigit 300 taon. Naging daan ito upang ang [[Katolisismo]] ang maging pangunahing pananampalataya. Sa gitna ng kapanahunang ito, ang Maynila ang naging sentro ng kalakalan ng kanluran sa Pasipiko na umuugnay sa Asya sa [[Acapulco]] sa [[Kaamerikahan]] gamit ang mga [[galeon ng Maynila]].

Noong 1896, sumiklab ang [[Himagsikang Pilipino]], na nagpatatag sa sandaling pag-iral ng [[Unang Republika ng Pilipinas]], na sinundan naman ng madugong [[Digmaang Pilipino-Amerikano]] ng panlulupig ng hukbong sandatahan ng [[Estados Unidos]]. Sa kabila ng [[Pananakop ng mga Hapones sa Pilipinas|pananakop ng mga Hapon]], nanatili sa Estados Unidos ang kataas-taasang kapangyarihan sa kapuluan hanggang matapos ang [[Ikalawang Digmaang Pandaigdig]], kung kailan kinilala na ang Pilipinas bilang isang malayang bansa. Mula noon, ang Pilipinas ay nagkaroon ng magulong karanasan sa demokrasya, kung saan kabilang ang pagpapatalsik ng diktadurya sa isang [[Rebolusyong EDSA ng 1986|di-marahas na himagsikan]].

Ang Pilipinas ay isang orihinal na kasapi ng [[Mga Nagkakaisang Bansa]], [[Kapisanan ng Pandaigdigang Kalakalan]], [[Samahan ng mga Bansa sa Timog-Silangang Asya]], ang [[Ekonomikong Kooperasyon sa Asya-Pasipiko]], at ang [[East Asia Summit|Pulong-Panguluhan ng Silangang Asya]]. Nandito rin ang himpilan ng [[Bangko sa Pagpapaunlad ng Asya]]. Itinuturing ang Pilipinas na isang bagong industriyalisadong bansa, kung saan mayroong ekonomiyang nagbabago mula sa isang nakabatay sa agrikultura patungo sa isang mas nakabatay naman sa mga serbisyo at pagmamanupaktura. Isa ang Pilipinas sa tanging dalawang bansa sa Timog-silangang Asya na [[Kristiyanismo]] ang pangunahing pananampalataya. Yaong isa ay ang [[Silangang Timor]].

== Pangalan ==
[[Talaksan:Pantoja de la Cruz Copia de Antonio Moro.jpg|thumb|upright|left|Si [[Felipe II ng Espanya]].]]
Sa gitna ng kaniyang paglalayag noong 1542, pinangalanan ng Kastilang manggagalugad na si [[Ruy López de Villalobos]] ang mga pulo ng [[Leyte]] at [[Samar]] bilang ''Felipinas'' ayon sa pangalan ni [[Felipe II ng Espanya|Haring Felipe II ng Espanya]], na siyang Prinsipe ng [[Asturias (Espanya)|Asturias]] noon. Sa huli, ang pangalang ''Las Islas Filipinas'' ang sasaklaw sa lahat ng mga pulo sa kapuluan. Bago ito naging pangkaraniwan, iba pang mga pangalan tulad ng ''Islas del Poniente'' (Mga Kapuluan ng Kanluran) at ang ipinangalan ni [[Fernando de Magallanes]] para sa mga pulo na ''San Lázaro'' ay ginamit rin ng mga Kastila upang tukuyin ang kapuluan.

Sa pagdaan ng kasaysayan, ilang beses nang nagbago ang opisyal na pangalan ng Pilipinas. Sa gitna ng [[Himagsikang Pilipino]], inihayag ng [[Kongreso ng Malolos]] ang pagtatag ng ''República Filipina'' (Republika ng Pilipinas). Mula sa panahon ng [[Digmaang Espanyol–Amerikano]] (1898) at [[Digmaang Pilipino–Amerikano]] (1899-1902) hanggang sa panahon ng [[Komonwelt ng Pilipinas|Komonwelt]] (1935-1946), tinawag ng mga Amerikano ang bansa bilang ''Philippine Islands'', na salin sa Ingles mula sa Kastila. Mula sa [[Kasunduan sa Paris (1898)|Kasunduan sa Paris]], nagsimulang lumutang ang pangalan na &quot;Pilipinas&quot; at mula noon ito na ang naging kadalasang ngalan ng bansa. Mula sa katapusan ng [[Ikalawang Digmaang Pandaigdig]], ang opisyal na pangalan ng bansa ay &quot;Republika ng Pilipinas&quot;.&lt;ref&gt;{{Cite web |date=17 Enero 1973 |title=1973 Constitution of the Republic of the Philippines |url=https://www.officialgazette.gov.ph/constitutions/1973-constitution-of-the-republic-of-the-philippines-2/ |access-date=15 Agosto 2022 |website=Official Gazette of the Republic of the Philippines |language=en-US |archive-date=25 Hunyo 2017 |archive-url=https://web.archive.org/web/20170625191553/https://www.officialgazette.gov.ph/constitutions/1973-constitution-of-the-republic-of-the-philippines-2/ |url-status=dead }}&lt;/ref&gt;

== Kasaysayan ==
{{main|Kasaysayan ng Pilipinas}}

=== Sinaunang Panahon ===
[[Talaksan:Tabon Cave 2014 04.JPG|thumb|left|Ang [[Kuwebang Tabon|Yungib ng Tabon]] ay ang pook kung saan natuklasan ang isa sa mga pinakamatandang labi ng tao sa Pilipinas, ang [[Taong Tabon]].]]
[[Talaksan:Remains of a Rhinoceros philippinensis found in Rizal, Kalinga dated c. 709,000 years ago.jpg|thumb|Mga kinatay na labi ng isang ''Rhinoceros philippinensis'' na natuklasan sa Rizal, Kalinga na nagpapatunay na may mga naninirahan nang hominini sa bansa 709,000 taon na ang nakararaan.]]
Ang kamakailang pagtuklas sa mga kasangkapang bato at buto ng mga labi ng kinatay na hayop sa [[Rizal, Kalinga|Rizal]], [[Kalinga]] ay patunay na may mga sinaunang [[hominini]] sa bansa 709,000 taon na ang nakararaan.&lt;ref&gt;[https://www.nature.com/articles/s41586-018-0072-8 Ingicco et al. 2018]&lt;/ref&gt; Samantala, ayon sa mga naitalang labi ng tao sa bansa, maaaring dinayo na ng mga tao ang Pilipinas ilang libong taon na ang nakalipas. Inaakala na ang labi ng [[Homo luzonensis|Taong Callao]] na natuklasan sa [[Yungib ng Callao]] sa [[Cagayan (lalawigan)|Cagayan]] ay ang pinakamatandang labi ng tao sa Pilipinas na may tanda na 67,000 taon.&lt;ref&gt;{{Cite news |last=Rincon |first=Paul |date=10 Abril 2019 |title=Homo luzonensis: New human species found in Philippines |language=en-GB |work=BBC News |url=https://www.bbc.com/news/science-environment-47873072 |access-date=18 Abril 2025 |archive-url=https://web.archive.org/web/20190410192730/https://www.bbc.com/news/science-environment-47873072 |archive-date=10 Abril 2019}}&lt;/ref&gt; Mas higit pang matanda sa naunang natuklasang labi ng [[Taong Tabon]] sa [[Palawan]] na tinatayang 26,500 taon na ang nakalipas.&lt;ref&gt;{{Cite journal |last1=Détroit |first1=Florent |last2=Dizon |first2=Eusebio |last3=Falguères |first3=Christophe |last4=Hameau |first4=Sébastien |last5=Ronquillo |first5=Wilfredo |last6=Sémah |first6=François |date=2004 |title=Upper Pleistocene ''Homo sapiens'' from the Tabon cave (Palawan, The Philippines): description and dating of new discoveries |url=http://fdetroit.free.fr/IMG/pdf/Detroit_etal_04_Tabon2.pdf |journal=Human Palaeontology and Prehistory |publisher=[[Elsevier]] |volume=3 |issue=2004 |pages=705–712 |bibcode=2004CRPal...3..705D |doi=10.1016/j.crpv.2004.06.004 |archive-url=https://web.archive.org/web/20150218164554/http://fdetroit.free.fr/IMG/pdf/Detroit_etal_04_Tabon2.pdf |archive-date=18 Pebrero 2015 |access-date=9 Mayo 2024 |doi-access=free |issn = 1631-0683 }}&lt;/ref&gt; Tumawid sa mga sinaunang tulay na lupa ang mga [[Mga Negrito|Negrito]] o Ita, na siyang tinatayang kauna-unahang mga nanirahan sa Pilipinas. Sa kalaunan, dumayo sila sa kagubatan ng mga pulo. Sa kasalukuyan, nang sumapit ang ikalawang libong taon, nanirahan din sa Pilipinas ang iba pang mga mandarayuhan mula sa [[tangway ng Malay]], kapuluan ng [[Indonesia]], mga taga-[[Indotsina]] at [[Taiwan]].&lt;ref&gt;{{Cite book |url=https://portals.iucn.org/library/sites/library/files/documents/2005-006.pdf |title=The Protected Landscape Approach: Linking Nature, Culture and Community |date=2005 |publisher=[[International Union for Conservation of Nature|IUCN]] |isbn=978-2-8317-0797-6 |editor-last=Brown |editor-first=Jessica |location=Gland, Switzerland and Cambridge, England |pages=101–102 |language=en |access-date=11 Abril 2025 |editor-last2=Mitchell |editor-first2=Nora J. |editor-last3=Beresford |editor-first3=Michael |archive-url=https://web.archive.org/web/20180408232535/https://portals.iucn.org/library/sites/library/files/documents/2005-006.pdf |archive-date=8 Abril 2018}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite book |last=Jett |first=Stephen C. |url=https://books.google.com/books?id=EgOUDgAAQBAJ |title=Ancient Ocean Crossings: Reconsidering the Case for Contacts with the Pre-Columbian Americas |date=2017 |publisher=[[University of Alabama Press]] |isbn=978-0-8173-1939-7 |location=Tuscaloosa, Ala. |pages=[https://books.google.com/books?id=EgOUDgAAQBAJ&amp;pg=168 168–171] |access-date=18 Abril 2025 |archive-url=https://web.archive.org/web/20240203072920/https://books.google.com/books?id=EgOUDgAAQBAJ |archive-date=3 Pebrero 2024 |url-status=live}}&lt;/ref&gt;

Mayroon nang mga mangilan-ngilang teorya patungkol sa pinagmulan ng mga sinaunang Pilipino. Isa na ang teorya ni F. Landa Jocano na nagsasabing ang mga ninuno ng mga Pilipino ay lokal na umusbong. Ang teoryang &quot;Pinagmulang Kapuluan&quot; naman ni Wilhelm Solheim, ipinahihiwatig na ang pagdating ng mga tao sa kapuluan ay naganap sa pamamagitan ng mga network pangkalakalan na nagmula sa Sundaland sa pagitan ng 48,000 hanggang 5,000 BK at hindi sa pamamagitan ng malawak na pandarayuhan. Samantala, ipinapaliwanag ng teoryang &quot;Paglawak ng mga Austronesyo&quot; na ang mga Malayo-Polinesyong nagmula sa Taiwan ay nagsimulang lumipat sa Pilipinas noong 4,000 BK, taliwas sa mga naunang pagdating.
[[Talaksan:Angono Petroglyphs1.jpg|right|thumb|[[Mga Petroglipo ng Angono]], ang pinakamatandang gawang [[Sining ng Pilipinas|sining]] sa Pilipinas.]]
Ang pinakatinatanggap na teorya, batay sa lingguwistika at arkeolohikong katibayan, ay ang teoryang &quot;Mula sa Taiwan&quot;, kung saan ipinapalagay na ang mga [[Mga Austronesyo|Austronesyo]] mula Taiwan, na sila mismo ay nagmula sa mga neolitikong kabihasnan ng [[Ilog Yangtze]] tulad ng [[Kabihasnang Liangzhu|kalinangang Liangzhu]], ay lumipat sa Pilipinas noong 4,000 BK. Sa gitna ng Panahong Neolitiko, isang &quot;kalinangan ng batong-luntian&quot; ang sinasabing umiral na pinatunayan ng libu-libong magagandang gawang [[artipakto]] ng batong-luntian na nasumpungan sa Pilipinas na tinatayang noong 2,000 BK pa.

Ang batong-luntian ay sinasabing nagmula sa kalapit na Taiwan at nasumpungan rin sa iba't ibang pook sa kapuluan at pangunahing kalupaan ng Timog-silangang Asya. Ang mga artipaktong ito ang sinasabing patunay ng malawak na pakikipag-ugnayan ng mga lipunan ng Timog-silangang Asya sa isa’t isa noong sinaunang panahon.&lt;ref&gt;{{Cite book |last=Scott |first=William Henry |url=https://books.google.com/books?id=FSlwAAAAMAAJ |title=Prehispanic Source Materials for the Study of Philippine History |publisher=New Day Publishers |year=1984 |isbn=978-971-10-0227-5 |location=Quezon City, Philippines |page=17 |access-date=11 Abril 2025 |archive-url=https://web.archive.org/web/20240203072920/https://books.google.com/books?id=FSlwAAAAMAAJ |archive-date=3 Pebrero 2024 |url-status=live}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite book |last=Ness |first=Immanuel |url=https://books.google.com/books?id=2HMTBwAAQBAJ |title=The Global Prehistory of Human Migration |date=2014 |publisher=Wiley-Blackwell |isbn=978-1-118-97059-1 |editor-last1=Bellwood |editor-first1=Peter |location=Chichester, West Sussex, England |page=[https://books.google.com/books?id=2HMTBwAAQBAJ&amp;pg=PA289 289] |access-date=11 Abril 2025 |archive-url=https://web.archive.org/web/20240203072922/https://books.google.com/books?id=2HMTBwAAQBAJ |archive-date=3 Pebrero 2024 |url-status=live}}&lt;/ref&gt; Magmula noong 1,000 BK, ang mga naninirahan sa kapuluan ay binubuo ng apat na uri ng pangkat panlipunan: mga lipi ng mangangaso at mangangalakal, lipunan ng mga mandirigma, mga plutokrasi sa kabundukan, at mga ''port principality''.&lt;ref name=&quot;Legarda-2001&quot;&gt;{{Cite journal |last=Legarda |first=Benito Jr. |year=2001 |title=Cultural Landmarks and their Interactions with Economic Factors in the Second Millennium in the Philippines |journal=Kinaadman (Wisdom): A Journal of the Southern Philippines |publisher=Xavier University – Ateneo de Cagayan |volume=23 |page=40}}&lt;/ref&gt;

=== Bago dumating ang mga mananakop ===
{{main|Kasaysayan ng Pilipinas (900–1521)}}
{{multiple image
|align        = right
|width        = 110
|image1       = Visayans_3.png
|alt1         =
|caption1     =
|image2       = Visayans_1.png
|alt2         =
|caption2     =
|image3       = Visayans_2.png
|alt3         =
|caption3     =
|image4       = Visayans_4.png
|alt4         =
|caption4     =
|footer       = Mga larawan mula sa [[Boxer Codex]] na ipinapakita ang sinaunang &quot;kadatuan&quot; o [[Maginoo|tumao]] (mataas na uri). '''Mula kaliwa pakanan''': (1) Mag-asawang Bisaya ng Panay, (2) ang mga &quot;Pintados&quot;, isa pang pangalan sa mga Bisaya ng Cebu at sa mga pinalilibutang pulo nito ayon sa mga unang manlulupig, (3) maaaring isang [[tumao]] (mataas na uri) o [[timawa]] (mandirigma) na mag-asawang Pintado, at (4) isang mag-asawang maharlika ng mga Bisaya ng Panay.
|footer_align = left
}}
[[Talaksan:LCI.jpg|thumb|Ang [[Inskripsiyon sa Binatbat na Tanso ng Laguna]], {{circa}} 900. Ang pinakamatanda at makasaysayang kasulatan sa Pilipinas na natuklasan sa [[Lumban|Lumban, Laguna]].]]
Nanirahan sa bansa noong ikawalong dantaon ang mga mangangalakal na [[Intsik|Tsino]]. Ang paglaganap ng mga bansang (kaharian) Budismo sa bahagi ng Asya ang nagpasimuno ng kalakalan sa pagitan ng mga bansa sa [[Indonesia]], [[India]], [[Hapon]], at [[Timog-Silangang Asya]]. Subalit, humina ang mga kaharian sa Timog-Silangang Asya dahil sa mahigpit na alitan at hindi pagkakasundo. Samantala, ang paglaganap ng [[Islam]] sa pamamaraan ng panangalakal at proselitismo, tulad ng [[Kristiyanismo]], ang nagdala sa mga mangangalakal at tagakalat ng pananampalataya sa kabahagian; ang mga [[Arabe]] ay dumating sa Mindanao noong ika-14 na dantaon. Sa pagdating ng mga unang Europeo, sa pangunguna ni Fernando Magallanes noong 1521, mayroon nang mga [[raha]] hanggang sa hilaga ng [[Maynila]], na naging mga karugtungang-sangay ng mga kaharian ng Timog-Silangang Asya. Subalit, pawang mga nagsasarili ang mga pulo ng Pilipinas noon.

Ang kasalukuyang paghihiwalay sa pagitan ng sinauna at [[maagang kasaysayan ng Pilipinas]] ay ang araw na 21 Abril, taong 900, na siyang katumbas sa [[Kalendaryong Gregoryano]] ng araw na nakalagay sa [[Inskripsiyon sa Binatbat na Tanso ng Laguna]], na siyang pinakamatandang kasulatan na nagmula sa Pilipinas.&lt;ref&gt;{{Cite journal |last=Postma |first=Antoon |date=1992 |title=The Laguna Copper-Plate Inscription: Text and Commentary |url=http://www.philippinestudies.net/ojs/index.php/ps/article/download/1033/1018 |journal=Philippine Studies |location=Quezon City, Philippines |publisher=[[Ateneo de Manila University]] |volume=40 |issue=2 |pages=182–203 |issn=0031-7837 |archive-url=https://web.archive.org/web/20151208053836/http://www.philippinestudies.net/ojs/index.php/ps/article/download/1033/1018 |archive-date=8 Disyembre 2015}}&lt;/ref&gt; Ang araw na ito ay sumapit sa gitna ng kung anong tinatawag ng mga antropolohista bilang ang &quot;yugto ng pag-usbong&quot; ng Pilipinas (una hanggang ika-14 na dantaon), na inilalarawan bilang ang bagong pag-usbong ng sosyo-kalinangang huwaran, simula ng pag-unlad ng mga malalaking pamayanan sa baybayin, mas higit na pagsasapin-sapin at pagdadalubhasa sa lipunan, at mga pagsisimula ng lokal at pandaigdigang kalakalan. Magmula ika-14 na dantaon, ilan sa mga malalaking pamayanan ay naging maunlad na sentrong pangkalakalan, at naging kalagitnaang punto ng mga pagbabago sa lipunan at paraan ng pamumuhay, kung saan inilarawan ng kung anong tinatawag ni F. Landa Jocano na &quot;yugto ng mga [[Barangay]]&quot; ng maagang kasaysayan ng Pilipinas, na nagsimula sa ika-14 na dantaon hanggang sa pagdating ng mga Kastila at ang pagsisimula ng panahong kolonyal ng Pilipinas.

Batay rin sa kasulatan, ang [[Bayan ng Tondo|sinaunang Tondo]] ay umiral noong bago mag-900 at nakasaad rin na ang Tondo noon ay may ugnayan sa Kaharian ng Medang sa kapuluan ng Java sa Indonesia. Bagaman ang katayuan ng ugnayan ng dalawa ay hindi malinaw sa kasulatan, patunay ito na noong ika-10 dantaon pa lamang ay may koneksyon na ang mga kabihasnan sa Luzon at Java. Sa pagdating ng mga Europeo noong ika-16 na dantaon, ang Tondo ay pinamumunuan ng tinatawag na &quot;[[Lakan]]&quot;. Umusbong ito bilang pangunahing sentro ng kalakalan na may bahagi ng monopolyo sa [[Kaharian ng Maynila|Karahanan ng Maynila]] sa mga produktong kalakal ng [[Dinastiyang Ming]] sa buong kapuluan.

Ang susunod na makasaysayang tala ay tumutukoy sa isang pook sa Pilipinas ng Vol. 186&amp;nbsp;ng opisyal na kasaysayan ng [[Dinastiyang Song]] kung saan isinasalarawan ang &quot;bansa&quot; ng [[Ma-i]]. Taun-taon binibisita ng mga Tsinong mangangalakal ang Ma-i at nagsasalarawan ang kanilang mga tala tungkol sa heograpiya, mga produktong kalakal, at ang pag-uugali ng mga namuno sa Ma-i. Isinaad ng mga Tsinong mangangalakal na ang mga mamamayan ng Ma-i ay tapat at mapagkakatiwalaan. Dahil sa hindi malinaw na mga pagsasalarawan ng mga tala tungkol sa kinaroroonan ng Ma-i, pinagdedebatihan pa rin kung saan ito umiral, may mga iskolar na inaakalang nasa [[Bay, Laguna]] ito, habang ang iba naman ay nag-aakalang nasa pulo ng [[Mindoro]] ito.

[[Talaksan:Ivory seal of Butuan.jpg|thumb|Ang selyong garing ng Butuan na natuklasan noong dekada '70 sa lungsod ng Butuan na nagpapatunay na mahalagang sentro ng kalakalan ang kaharian noong panahong klasikal.]]
Sumunod na itinukoy ng opisyal na kasaysayan ng Dinastiyang Song ang [[Karahanan ng Butuan]], isang maunlad na kabihasnan sa hilaga't-silangang Mindanao, kung saan ito ang unang naitalang bansa mula sa kapuluan ng Pilipinas na nagpadala ng sugo sa Tsina noong 17 Marso 1001. Nakamit ng Butuan ang katanyagan nito sa ilalim ng pamumuno ni Raha Sri Bata Shaja, na isang [[Budismo|Budistang]] namumuno sa isang bansang [[Hinduismo|Hindu]]. Naging makapangyarihan ang estadong ito dahil sa lokal na industriya ng panday-ginto at nagkaroon ito ng ugnayan at tunggaliang diplomatiko sa kaharian ng Champa.

Ayon sa alamat, itinatag naman ang [[Kumpederasyon ng Madyaas|Kadatuan ng Madyaas]] kasunod ng isang digmaang sibil sa pabagsak na Srivijaya, kung saan ang mga tapat na datung Malay sa Srivijaya ay nilabanan ang pananakop ng [[Dinastiyang Chola]] at ang papet na Raha nitong si Makatunao, at nagtatag ng isang estadong gerilya sa Kabisayaan. Ang datu na nagtatag sa Madyaas na si Puti, ay bumili ng lupa para sa kaniyang kaharian mula sa isang katutubong [[Mga Ati (Panay)|Ati]] na si Marikudo. Itinatag ang Madyaas sa [[Panay]] (ipinangalan mula sa estado ng Pannai na kaalyado ng Srivijaya na nasa [[Sumatra]]). Pagkatapos, madalas na nilulusob ng mga taga-Madyaas ang mga daungang panlungsod sa katimugang Tsina at nakipaggulo sa hukbong pandagat ng Tsina.

Kalapit ng Madyaas sa Kabisayaan ang Kaharian ng Cebu na pinamunuan ni Rahamuda Sri Lumay, isang maharlika na may liping Tamil mula sa India. Ipinadala si Sri Lumay ng Chola Maharajah upang sakupin ang Madyaas, subalit sumuway siya at bumuo na lamang ng sarili niyang malayang karahanan. Pawang magkaalyado ang Karahanan ng Butuan at Cebu at napanatili nila ang ugnayan at nagkaroon ng rutang pangkalakalan sa Kutai, isang bansang Hindu sa katimugang [[Borneo]] na itinatag ng mga Indiyanong mangangalakal.

Ang pinakamatandang petsa na nagbanggit tungkol sa Kaharian ng Maynila sa Luzon sa kabila ng [[Ilog Pasig]] mula Tondo ay may kinalaman sa tagumpay ni Raha Ahmad ng Brunei laban kay Raha Avirjirkaya ng [[Majapahit]], na namuno sa parehong lokasyon bago ang paninirahan ng mga Muslim. Nabanggit rin sa mga tala ng Tsino ang isang bansa na tinatawag na &quot;Luzon&quot;. Pinaniniwalaang may kinalaman ito sa sinaunang Maynila dahil inihayag sa mga tala ng Portuges at Kastila noong mga 1520 na ang ''Luçon'' at &quot;Maynila&quot; ay iisa lamang. Bagaman sinasabi ng ilang mga dalubhasa sa kasaysayan na dahil wala sa mga nakasaksi na ito ang talagang nakabisita sa Maynila, maaaring tinutukoy lamang ng ''Luçon'' ang lahat ng mga bayan ng mga [[Lahing Tagalog|Tagalog]] at [[Mga Kapampangan|Kapampangan]] na umusbong sa mga baybayin ng [[look ng Maynila]]. Gayun man, mula 1500 hanggang mga 1560, itong mga naglalayag na mga taga-Luzon ay tinatawag sa Portuges Malaka na ''Luções'' o &quot;Lusong/Lusung&quot;, at nakilahok rin sila sa mga kilusang pang-militar sa Burma ([[Dinastiyang Toungoo]]), Kasultanan ng Malaka, at Silangang Timor bilang mga mangangalakal at mersenaryo. Ang isang prominenteng ''Luções'' ay si [[Regimo de Raja]], na isang magnate sa mga pampalasa at isang ''Temenggung'' (sulat Jawi: تمڠݢوڠ) o gobernador at pulis-punong heneral sa Portuges Malaka. Siya rin ang pinuno ng isang hukbong dagat kung saan nangalakal at pinrotektahan ang komersyo sa pagitan ng [[kipot ng Malaka]], [[dagat Luzon]], at mga sinaunang kaharian at bayan sa Pilipinas.

Sa hilagang Luzon, ang Kaboloan (na ngayo'y nasa [[Pangasinan]]) ay nagpadala ng mga emisaryo sa Tsina noong 1406-1411, at nakipagkalakal rin ito sa [[Hapon]].

Sa ika-14 na dantaon dumating at nagsimulang lumaganap ang pananampalatayang [[Islam]] sa Pilipinas. Noong 1380, sina Karim ul' Makdum at Shari'ful Hashem Syed Abu Bakr, isang Arabong mangangalakal na isinilang sa [[Johor]], dumating sa [[Sulu]] mula Melaka at itinatag ang [[Sultanato ng Sulu|Kasultanan ng Sulu]] sa pagkumberto sa Raha ng Sulu na si Raha Baguinda Ali at pinakasalan ang kaniyang anak. Sa katapusan ng ika-15 dantaon, pinalaganap ni [[Mohammed Kabungsuwan|Shariff Kabungsuwan]] ng Johor ang Islam sa Mindanao at itinatag naman ang [[Sultanato ng Maguindanao|Kasultanan ng Maguindanao]]. Ang kasultanang uri ng pamahalaan ay lumawak pa patungong Lanao.{{multiple image|perrow=2|caption_align=center
| image1 =|caption1 = Bantayog ni [[Lapu-Lapu]] sa [[Lungsod ng Lapu-Lapu]], [[Cebu]].
| image2 =|caption2 = Bantayog ni [[Raha Humabon]] sa [[Lungsod ng Cebu]].
}}

Patuloy na lumaganap ang Islam sa Mindanao at umabot sa Luzon. Naging Islamisado ang Maynila sa gitna ng paghahari ni Sultan Bolkiah mula 1485 hanggang 1521. Naisakatuparan ito dahil nilabanan ng Kasultanan ng Brunei ang Tondo sa paggapi kay Raha Gambang sa labanan at matapos ay iniluklok ang Muslim na Raha Salalila sa trono at sa pagtatag ng estadong-papet ng Brunei na ang [[Kaharian ng Maynila]]. Pinakasalan din ni Sultan Bolkiah si Laila Mecana, ang anak ng Sultan ng Sulu na si Amir Ul-Umbra upang palawakin ang sakop ng Brunei sa Luzon at Mindanao. Nagpatuloy ang mga Muslim sa pakikipagdigma at nagsagawa ng mga slave-raid laban sa mga [[Mga Bisaya|Bisaya]]. Bunga ng pakikilahok sa mga pagsalakay ng mga Muslim, nilipol ng Kasultanan ng Ternate ang [[Kadatuan ng Dapitan]] sa [[Bohol]]. Nadali rin ang mga karahanan ng Butuan at Cebu ng mga isinagawang slave-raid at nakipagdigma laban sa Kasultanan ng Maguindanao. Kasabay ng mga slave-raid na ito, ay ang panghihimagsik ni Datu [[Lapu-Lapu]] ng [[Mactan]] laban kay [[Raha Humabon]] ng Cebu. Mayroon ding alitan sa teritoryo sa pagitan ng Tondo at ang Islamikong Kaharian ng Maynila, kung saan ang pinuno ng Maynila, na si [[Raha Matanda]], ay humiling ng tulong pang-militar laban sa Tondo mula sa kaniyang mga kamag-anak sa Kasultanan ng Brunei.

Ang mga tunggalian sa pagitan ng mga Datu, Raha, Sultan, at Lakan ang nagpadali sa pananakop ng mga Kastila. Ang mga kapuluan ay kakaunti lamang ang bilang ng mga naninirahang tao dahil sa patuloy na mga nagdaraang unos at pagkakaalitan ng mga kaharian. Samakatuwid, naging madali ang kolonisasyon at ang mga maliliit na estado sa kapuluan ay dagliang nasakop ng [[Imperyong Kastila]] at nagsimula ang pagpapalaganap ng Kristiyanismo sa Pilipinas.

=== Panahon ng mga Kastila ===
{{main|Kasaysayan ng Pilipinas (1521–1898)}}
[[Talaksan:Spanish Galleon.jpg|upright=1.00|thumb|Guhit ng isang [[Galeon ng Maynila|galyon ng Maynila]] na ginamit sa gitna ng [[Kalakalang Galeon|Kalakalang Maynila-Acapulco]].]]
Sa pamumuno ni [[Miguel López de Legazpi]], sinakop at inangkin ng mga Kastila ang kapuluan noong ika-16 na dantaon at pinangalanan itong &quot;Las Islas Filipinas&quot; ayon sa ngalan ni Haring [[Felipe II ng Espanya|Felipe II]].&lt;ref&gt;{{cite book |last=Wing |first=J.T. |url=https://books.google.com/books?id=7dQuBgAAQBAJ |title=Roots of Empire: Forests and State Power in Early Modern Spain, c.1500–1750 |publisher=Brill |year=2015 |isbn=978-90-04-26137-2 |series=Brill's Series in the History of the Environment |page=[https://books.google.com.ph/books?id=7dQuBgAAQBAJ&amp;pg=PA109 109] |quote=At the time of Miguel López de Legazpi's voyage in 1564-5, the Philippines were not a unified polity or nation. |access-date=8 Mayo 2024 |archive-url=https://web.archive.org/web/20240128213911/https://books.google.com/books?id=7dQuBgAAQBAJ |archive-date=28 Enero 2024 |url-status=live}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;deBorja-2005&quot;&gt;{{cite book |last=de Borja |first=Marciano R. |url=https://b-ok.cc/book/2577458/ffb6ff |title=Basques In The Philippines |date=2005 |publisher=University of Nevada Press |isbn=978-0-87417-590-5 |series=The Basque Series |location=Reno, Nev. |access-date=18 Abril 2025 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220326224340/https://b-ok.cc/book/2577458/ffb6ff |archive-date=26 Marso 2022}}&lt;/ref&gt; Kaagad na ipinakilala at ipinalaganap ang [[Simbahang Katoliko|Katolisismo]] sa pamamagitan ng mga tagakalat ng pananampalataya, at pati na rin ang mga Batas ng Indias (''Laws of the Indies'') at iba pang alituntuning pampatupad. Matigas na pagsuway ang itinugon ng mga pangkat katutubo sa kabundukan pati na rin ng mga mapanlabang Muslim na nagpapatuloy hanggang sa ngayon. Kabi-kabilang mga himagsikan at karahasan ang lumaganap sa mga baybayin sa kabuuan ng tatlong dantaong pananakop, bunga na rin ng pagsasamantala at kakulangan ng pagbabago. Pinamahalaan mula sa [[Nueva España|Bireynato ng Nueva España]] (Bagong Espanya sa ngayon ay [[Mehiko]]) ang bagong nasasakupan at nagsimula ang kalakalan sa [[Galyon ng Maynila]] sa pagitan ng Acapulco at Maynila noong ika-18 dantaon.

Itinatag ng punong panlalawigan [[José Basco y Vargas]] noong 1781 ang Sociedad Económica de los Amigos del País (Samahang Pangkalakalan ng mga Kaibigan ng Bayan) at ginawang hiwalay ang bansa mula sa Bagong Espanya.

Nagbukas ang pakikipagkalakalan ng bansa sa daigdig noong ika-19 na dantaon. Ang pag-angat ng mga masigasig at makabayang burges, binubuo ng mga nakapag-aral na mga katutubong Pilipino, mga Kastila at creole na ipinanganak sa Pilipinas, mga mestisong Espanyol at Tsino, silang mga ilustrado ang nagpahiwatig ng pagtatapos ng pananakop ng Kastila sa kapuluan. Naliwanagan sa [[José Rizal#Impact|Kilusang Propaganda]] na nagsiwalat sa kawalang-katarungan ng pamahalaang kolonyal, sama-sama silang sumigaw para sa kalayaan. Dinakip, nilitis, binigyang-sala, hinatulan ng kamatayan at binaril si [[José Rizal]], ang pinakasikat na propagandista, noong 1896 sa Bagumbayan (Luneta ngayon) dahil sa mga gawaing umano ng pagpapabagsak ng pamahalaan. Naglaon at pumutok ang [[Himagsikang Pilipino]] na pinangunahan ng [[Katipunan]], isang lihim panghimagsikang lipunan na itinatag ni [[Andrés Bonifacio]] at napamunuan din ni [[Emilio Aguinaldo]]. Halos tagumpay na napatalsik ng himagsikan ang mga Kastila noong 1898.

=== Panahon ng mga Amerikano at ang Pananakop ng mga Hapon ===
{{main|Kasaysayan ng Pilipinas (1898–1946)|Pananakop ng mga Hapones sa Pilipinas}}
Noong taon ding iyon, magkadawit ang Espanya at [[Estados Unidos]] sa [[Digmaang Kastila-Amerikano]]. Natalo ang Espanya at ipinasiya nilang ipasa ang kanilang mga nasasakupan na ang Pilipinas, Guam, Kuba, at Puerto Rico sa Estados Unidos. Binayaran naman ng Estados Unidos ang Espanya ng 20 milyong dolyar para sa mga ito, gayong nakapag-pahayag na ng kalayaan ang Pilipinas at itinatag ang [[Unang Republika ng Pilipinas]] at si Emilio Aguinaldo ang hinirang na pangulo, ngunit hindi ito kinilala noong dalawang bansa.
[[Talaksan:JapaneseTroopsBataan1942.jpg|thumb|180px|left|Ang mga sundalong Hapon sa [[Bataan]] noong 1942, sa gitna ng kanilang pagpapalawak ng teritoryo ng [[Imperyo ng Hapon]] sa Asya sa Ikalawang Digmaang Pandaigdig.]]
[[File:Knocking Out the Moros. DA Poster 21-48.jpg|upright=1.00|thumb|Labanan sa pagitan ng mga [[Moro|mandirigmang Moro]] at mga sundalong Amerikano noong 1913 sa panahon ng [[Himagsikang Moro]], bahagi ng [[Digmaang Pilipino–Amerikano]]]]
Ang pagtanggi ng mga Pilipino sa panibagong pananakop, ngayon ang mga Amerikano, ang nagtulak sa [[Digmaang Pilipino-Amerikano]] na natapos umano noong 1901 ngunit nagpatuloy hanggang 1913. Ang planong pagkalooban ng kalayaan ang bansa ay naudlot nang magsimula ang [[Ikalawang Digmaang Pandaigdig]]. Sinakop ng Imperyong Hapon ang bansa at itinatag ang [[Ikalawang Republika ng Pilipinas]].&lt;ref&gt;{{cite report|last1=Rankin|first1=Karl L.|date=25 Nobyembre 1943|title=Document 984|series=Foreign Relations of the United States: Diplomatic Papers, 1943, The British Commonwealth, Eastern Europe, the Far East|volume=III|chapter=Introduction|url=https://history.state.gov/historicaldocuments/frus1943v03/d984|archive-url=https://web.archive.org/web/20170629000417/https://history.state.gov/historicaldocuments/frus1943v03/d984|archive-date=29 Hunyo 2017|access-date=9 Mayo 2024|publisher=[[Office of the Historian]]}}&lt;/ref&gt;

Maraming mga krimen ng digmaan ang ginawa ng mga Hapones sa panahon ng kanilang pananakop. Ang mga gerilya ay nagpatuloy sa kanilang pang-haharas sa mga Hapones. Bumalik sa bansa ang mga Amerikano noong Oktubre 1944. Tuluyang natalo ang mga Hapones noong 1945. Halos isang milyong Pilipino ang namatay sa digmaan. Naging isa sa mga unang naging kasapi ng [[Mga Nagkakaisang Bansa]] ang Pilipinas. Noong 4 Hulyo 1946 ay ipinagkaloob ng Amerika ang kalayaan ng Pilipinas.


=== Panahon ng Ikatlong Republika at Rehimeng Marcos ===
[[Talaksan:Philippine Independence, July 4 1946.jpg|thumb|Ang pagpapahayag ng kasarinlan ng Pilipinas mula sa Estados Unidos noong 4 Hulyo 1946. Ipinapakita nito ang pagbaba sa watawat ng Estados Unidos habang itinataas naman ang watawat ng Pilipinas.|305x305px]]
Noong 11 Oktubre 1945, naging isa ang Pilipinas sa mga unang kasapi ng Mga Nagkakaisang Bansa at sa sumunod na taon, sa 4 Hulyo 1946, kinilala ng Estados Unidos ang [[kasarinlan ng Pilipinas]], sa gitna ng pagkapangulo ni [[Manuel Roxas]]. Ang mga natitirang kasapi ng komunistang [[Hukbalahap]] ay nagpatuloy ang presensya sa bansa ngunit nasupil ito ng sumunod kay Pangulong [[Elpidio Quirino]] na si [[Ramon Magsaysay]]. Ang sumunod kay Magsaysay na si [[Carlos P. Garcia|Carlos P. García]], ay nilikha naman ang patakarang &quot;Pilipino Muna&quot; na itinuloy ni [[Diosdado Macapagal]]. Sa panunungkulan ni Macapagal, inilipat ang araw ng kalayaan mula sa Hulyo 4 at ginawang Hunyo 12, na siyang araw na [[Pagpapahayag ng Kalayaan ng Pilipinas|inihayag]] ni Emilio Aguinaldo ang kasarinlan ng Pilipinas mula sa Espanya. Habang pinaigting naman ang pagbawi sa [[Sabah]].

Noong 1965, natalo si Macapagal sa pampanguluhang halalan kay [[Ferdinand Marcos]].&lt;ref name=&quot;Timberman-1991&quot;&gt;{{cite book |last=Timberman |first=David G. |url=https://books.google.com/books?id=NkBO2RhI4NUC |title=A Changeless Land: Continuity and Change in Philippine Politics |publisher=M.E. Sharpe |year=1991 |isbn=978-981-3035-86-7 |location=Armonk, N.Y. |access-date=8 Mayo 2024 |archive-url=https://web.archive.org/web/20230218094758/https://books.google.com/books?id=NkBO2RhI4NUC |archive-date=18 Pebrero 2023 |url-status=live}}&lt;/ref&gt; Sa kaniyang pagkapangulo, pinasimulan ni Marcos ang proyektong pang-imprastraktura ngunit napagbintangan naman ng malawakang katiwalian at lumustay ng bilyun-bilyong dolyar sa pampublikong pondo. Noong malapit na matapos ang termino ni Marcos ay nagpahayag siya ng [[batas militar]] noong 21 Setyembre 1972.&lt;ref&gt;{{Cite encyclopedia |title=Philippines |encyclopedia=Encyclopedia of American Foreign Policy |publisher=Facts On File |location=New York, N.Y. |url=https://books.google.com/books?id=9HpR1b5zZxwC |access-date=8 Mayo 2024 |last=Hastedt |first=Glenn P. |date=1 Enero 2004 |page=[https://books.google.com/books?id=9HpR1b5zZxwC&amp;pg=392 392] |language=en |isbn=978-1-4381-0989-3 |archive-url=https://web.archive.org/web/20230510063237/https://books.google.com/books?id=9HpR1b5zZxwC |archive-date=10 May 2023 |url-status=live}}&lt;/ref&gt; Ang panahong ito ay inilalarawan bilang panahon ng pampulitikang panunupil, pangtatakip, at paglabag sa karapatang pantao.&lt;ref&gt;{{cite report|last1=Leary|first1=Virginia A.|url=https://www.icj.org/wp-content/uploads/1984/01/Philippines-human-rights-mission-report-1984-eng.pdf|title=The Philippines: Human Rights After Martial Law: Report of a Mission|last2=Ellis|first2=A. A.|last3=Madlener|first3=Kurt|date=1984|publisher=[[International Commission of Jurists]]|isbn=978-92-9037-023-9|location=Geneva, Suwisa|chapter=Chapter 1: An Overview of Human Rights|access-date=8 Mayo 2024|archive-url=https://web.archive.org/web/20140329103100/https://www.icj.org/wp-content/uploads/1984/01/Philippines-human-rights-mission-report-1984-eng.pdf|archive-date=29 Marso 2014}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite book |last=van Erven |first=Eugène |url=https://books.google.com/books?id=mWe8mLteIigC |title=The Playful Revolution: Theatre and Liberation in Asia |date=1992 |publisher=[[Indiana University Press]] |isbn=978-0-253-20729-6 |location=Bloomington, Ind. |page=[https://books.google.com/books?id=mWe8mLteIigC&amp;pg=PA35 35] |language=en |access-date=8 Mayo 2024 |archive-url=https://web.archive.org/web/20230306103527/https://books.google.com/books?id=mWe8mLteIigC |archive-date=6 Marso 2023 |url-status=live}}&lt;/ref&gt; Itinatag sa mga pangunahing industriya ang monopolyo na kontrolado ng mga kroni ni Marcos,&lt;ref&gt;{{cite book |last1=Kang |first1=David C. |author-link1=David C. Kang |url=https://books.google.com/books?id=im465FAopWMC |title=Crony Capitalism: Corruption and Development in South Korea and the Philippines |date=24 Enero 2002 |publisher=[[Cambridge University Press]] |isbn=978-0-521-00408-4 |location=Cambridge, England |page=[https://books.google.com/books?id=im465FAopWMC&amp;pg=PA140 140] |language=en |access-date=8 Mayo 2024 |archive-url=https://web.archive.org/web/20230306103527/https://books.google.com/books?id=im465FAopWMC |archive-date=6 Marso 2023 |url-status=live}}&lt;/ref&gt; kabilang ang pagtotroso at pagsasahimpapawid; ang monopolyo sa asukal ang siyang humantong sa [[Taggutom sa Negros|taggutom sa pulo ng Negros]] sa kalagitnaan ng dekada 1980s.&lt;ref name=&quot;KaiFrancisco20160922&quot;&gt;{{Cite news |last=Francisco |first=Katerina |date=22 Setyembre 2016 |title=Martial Law, the dark chapter in Philippine history |work=[[Rappler]] |url=https://www.rappler.com/newsbreak/iq/146939-martial-law-explainer-victims-stories |url-status=live |access-date=8 Mayo 2024 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160923155126/https://www.rappler.com/newsbreak/iq/146939-martial-law-explainer-victims-stories |archive-date=23 Setyembre 2016}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;Manapat1991&quot;&gt;{{Cite book |last=Manapat |first=Ricardo |title=Some are smarter than others: the history of Marcos' crony capitalism |date=1991 |publisher=Aletheia Publications |isbn=9719128704 |location=New York |oclc=28428684}}&lt;/ref&gt;
[[File:Marcos_Declares_Martial_Law.jpg|link=https://en.wikipedia.org/wiki/File:Marcos_Declares_Martial_Law.jpg|left|thumb|Deklarasyon ng Batas Militar, sa uluhan ng Sunday Express.]]
Kasama ang kanyang asawang si [[Imelda Marcos|Imelda]], inakusahan si Marcos ng katiwalian at paglustay ng bilyun-bilyong dolyar ng pondong pampubliko.&lt;ref&gt;{{cite book |last=SarDesai |first=D. R. |url=https://books.google.com/books?id=yjNWDgAAQBAJ&amp;pg=PT206 |title=Southeast Asia: Past and Present |date=4 Disyembre 2012 |publisher=Westview Press |isbn=978-0-8133-4838-4 |edition=7th |language=en |access-date=8 Mayo 2024 |archive-url=https://web.archive.org/web/20230306103527/https://books.google.com/books?id=yjNWDgAAQBAJ&amp;pg=PT206 |archive-date=6 Marso 2023 |url-status=live}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite book |last=Vogl |first=Frank |url=https://books.google.com/books?id=hBCMTGiVBYMC |title=Waging War on Corruption: Inside the Movement Fighting the Abuse of Power |date=Setyembre 2016 |publisher=Rowman &amp; Littlefield |isbn=978-1-4422-1853-6 |location=Boulder, Colo. |page=[https://books.google.com/books?id=hBCMTGiVBYMC&amp;pg=PA60 60] |language=en |access-date=8 Mayo 2024 |archive-url=https://web.archive.org/web/20230306103527/https://books.google.com/books?id=hBCMTGiVBYMC |archive-date=6 Marso 2023 |url-status=live}}&lt;/ref&gt; Ang mabigat na pangungutang ni Marcos sa unang bahagi ng kanyang pagkapangulo ay nagresulta sa pagbagsak ng ekonomiya, na pinalala ng ''recession'' noong unang bahagi ng dekada 1980s kung saan ang ekonomiya ay kumurot ng 7.3 porsiyento taun-taon noong 1984 at 1985.&lt;ref&gt;{{cite book |last=Raquiza |first=Antoinette R. |url=https://books.google.com/books?id=g5bkhjFAzyMC |title=State Structure, Policy Formation, and Economic Development in Southeast Asia: The Political Economy of Thailand and the Philippines |date=17 Hunyo 2013 |publisher=Routledge |isbn=978-1-136-50502-7 |series=Routledge Studies in the Growth Economies of Asia |location=Londres, Inglatera |pages=[https://books.google.com/books?id=g5bkhjFAzyMC&amp;pg=PA40 40–41] |language=en |access-date=8 Mayo 2024 |archive-url=https://web.archive.org/web/20240203074317/https://books.google.com/books?id=g5bkhjFAzyMC |archive-date=3 Pebrero 2024 |url-status=live}}&lt;/ref&gt;

Noong 21 Agosto 1983, ang kalaban ni Marcos at pinuno ng oposisyon na si [[Benigno Aquino, Jr.]], ay pinaslang sa [[Paliparang Pandaigdig ng Ninoy Aquino|Paliparang Pandaigdig ng Maynila]].&lt;ref&gt;{{cite news |last=Quinn-Judge |first=Paul |date=7 Setyembre 1983 |title=Assassination of Aquino linked to power struggle for successor to Marcos |language=en |work=The Christian Science Monitor |url=https://www.csmonitor.com/1983/0907/090742.html |access-date=2 Setyembre 2023 |archive-url=https://web.archive.org/web/20150908131731/https://www.csmonitor.com/1983/0907/090742.html |archive-date=8 Setyembre 2015}}&lt;/ref&gt; Sa huli, nagpatawag si Marcos ng [[dagliang halalan]] sa 1986. Si Marcos ang inihayag na nanalo, ngunit ang mga resulta ay itinuring na may daya, na humantong sa [[Rebolusyong EDSA ng 1986|Himagsikan ng Lakas ng Bayan]].&lt;ref name=&quot;LATimes-3DayRevolution&quot;&gt;{{cite news |last=Fineman |first=Mark |date=27 Pebrero 1986 |title=The 3-Day Revolution: How Marcos Was Toppled |language=en |work=Los Angeles Times |url=https://www.latimes.com/archives/la-xpm-1986-02-27-mn-12085-story.html |access-date=2 Setyembre 2023 |archive-url=https://web.archive.org/web/20200825042718/https://www.latimes.com/archives/la-xpm-1986-02-27-mn-12085-story.html |archive-date=25 Agosto 2020}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite news |last=Burgess |first=John |date=21 Abril 1986 |title=Not All Filipinos Glad Marcos Is Out |language=en |newspaper=Washington Post |url=https://www.washingtonpost.com/archive/politics/1986/04/21/not-all-filipinos-glad-marcos-is-out/d90b949f-da34-410a-be2e-95056958bcb2/ |access-date=2 Setyembre 2023 |archive-url=https://archive.today/20230212085658/https://www.washingtonpost.com/archive/politics/1986/04/21/not-all-filipinos-glad-marcos-is-out/d90b949f-da34-410a-be2e-95056958bcb2/ |archive-date=12 Pebrero 2023}}&lt;/ref&gt; Si Marcos at ang kaniyang mga kaalyado ay lumipad patungong [[Hawaii]], at ang maybahay ni Benigno Aquino na si [[Corazon Aquino]] ay kinilala naman bilang pangulo.&lt;ref name=&quot;LATimes-3DayRevolution&quot; /&gt;


=== Panahon ng Ikalimang Republika (1986 – kasalukuyan) ===
Sa pagbabalik ng demokrasya at reporma sa pamahalaan noong Pebrero 1986, hinarap ng administrasyong Corazon Aquino ang problema sa malaking utang, korapsyon, at mga kudeta.&lt;ref&gt;{{cite book |last=Kingsbury |first=Damien |url=https://books.google.com/books?id=8CQlDwAAQBAJ |title=Politics in Contemporary Southeast Asia: Authority, Democracy and Political Change |date=13 Setyembre 2016 |publisher=[[Routledge]] |isbn=978-1-317-49628-1 |location=London, England |page=[https://books.google.com/books?id=8CQlDwAAQBAJ&amp;pg=PA132 132] |access-date=8 Mayo 2024 |archive-url=https://web.archive.org/web/20230212193225/https://books.google.com/books?id=8CQlDwAAQBAJ |archive-date=12 Pebrero 2023 |url-status=live}}&lt;/ref&gt; Isang paghihimagsik ng mga komunista at labanang militar sa mga separatistang Moro ang nagpatuloy;&lt;ref&gt;{{Cite news |last=Mydans |first=Seth |date=14 Setyembre 1986 |title=Philippine Communists Are Spread Widely, but Not Thinly |language=en-US |work=[[The New York Times]] |url=https://www.nytimes.com/1986/09/14/weekinreview/philippine-communists-are-spread-widely-but-not-thinly.html |access-date=8 Mayo 2024 |issn=0362-4331}}&lt;/ref&gt; humarap din sa sunud-sunod na mga sakuna ang administrasyon, kabilang ang [[Lindol sa Luzon (1990)|lindol sa Luzon]] noong Hulyo 1990, at ang pagsabog ng [[Bundok Pinatubo]] noong Hunyo 1991.

Hinalinhan ni [[Fidel V. Ramos]] si Aquino noong Hunyo 1992, na nagliberalisado sa pambansang ekonomiya sa pamamagitan ng pribatisasyon at deregulasyon.&lt;ref&gt;{{cite book |url=https://books.google.com/books?id=ySe3DAAAQBAJ&amp;pg=PT546 |title=Handbook of Markets and Economies: East Asia, Southeast Asia, Australia, New Zealand: East Asia, Southeast Asia, Australia, New Zealand |date=22 Hulyo 2016 |publisher=M. E. Sharpe |isbn=978-1-315-49875-1 |editor-last1=Pecotich |editor-first1=Anthony |location=Armonk, N.Y. |language=en |access-date=8 Mayo 2024 |editor-last2=Shultz |editor-first2=Clifford J. |archive-url=https://web.archive.org/web/20230322171259/https://books.google.com/books?id=ySe3DAAAQBAJ&amp;pg=PT546 |archive-date=22 Marso 2023 |url-status=live}}&lt;/ref&gt; Ang mga natamo ni Ramos sa ekonomiya ay natabunan ng pagsisimula ng [[krisis sa pananalapi ng Asya noong 1997]].&lt;ref&gt;{{Cite news |last=Gargan |first=Edward A. |date=11 Disyembre 1997 |title=Last Laugh for the Philippines; Onetime Joke Economy Avoids Much of Asia's Turmoil |language=en-US |work=[[The New York Times]] |url=https://www.nytimes.com/1997/12/11/business/last-laugh-for-philippines-onetime-joke-economy-avoids-much-asia-s-turmoil.html |access-date=8 Mayo 2024 |issn=0362-4331}}&lt;/ref&gt; Inuna ng kanyang kahaliling si [[Joseph Estrada]] ang pampublikong pabahay,&lt;ref&gt;{{cite journal |last=Rebullida |first=Ma. Lourdes G. |date=Disyembre 2003 |title=The Politics of Urban Poor Housing: State and Civil Society Dynamics |url=https://www.pssc.org.ph/wp-content/pssc-archives/Philippine%20Political%20Science%20Journal/2003/06_The%20Political%20of%20Urban%20Poor%20Housing_%20State%20and%20Civil%20Society%20Dynamics.pdf |journal=Philippine Political Science Journal |publisher=Philippine Political Science Association |volume=24 |issue=47 |page=56 |doi=10.1080/01154451.2003.9754247 |archive-url=https://web.archive.org/web/20210511215251/https://www.pssc.org.ph/wp-content/pssc-archives/Philippine%20Political%20Science%20Journal/2003/06_The%20Political%20of%20Urban%20Poor%20Housing_%20State%20and%20Civil%20Society%20Dynamics.pdf |archive-date=11 May 2021 |access-date=8 Mayo 2024 |s2cid=154441392}}&lt;/ref&gt; ngunit naharap ito sa mga paratang sa katiwalian na humantong sa kanyang pagpapatalsik sa pamamagitan ng [[Ikalawang Rebolusyon sa EDSA|Ikalawang Himagsikan ng Lakas ng Bayan]] at ang paghalili ni Pangalawang Pangulong [[Gloria Macapagal Arroyo]] noong 20 Enero 2001.&lt;ref&gt;{{Cite news |last=Landler |first=Mark |date=9 Pebrero 2001 |title=In Philippines, The Economy As Casualty; The President Ousted, a Credibility Repair Job |language=en-US |work=[[The New York Times]] |url=https://www.nytimes.com/2001/02/09/business/philippines-economy-casualty-president-ousted-credibility-repair-job.html |access-date=8 Mayo 2024 |issn=0362-4331}}&lt;/ref&gt;

Minarkahan ng paglago ng ekonomiya ang siyam na taong administrasyon ni Arroyo, ngunit nabahiran ito ng katiwalian at mga iskandalo sa pulitika,&lt;ref&gt;{{cite journal |last1=Hutchcroft |first1=Paul D. (Paul David) |date=2008 |title=The Arroyo Imbroglio in the Philippines |url=https://muse.jhu.edu/pub/1/article/230460 |journal=Journal of Democracy |publisher=Johns Hopkins University Press |volume=19 |issue=1 |pages=141–155 |doi=10.1353/jod.2008.0001 |issn=1086-3214 |url-access=subscription |access-date=8 Mayo 2024 |via=Project MUSE |s2cid=144031968}}&lt;/ref&gt; kabilang ang mga alegasyon ng pandaraya sa [[Halalang pampanguluhan sa Pilipinas, 2004|halalang pampanguluhan sa Pilipinas]] noong 2004.&lt;ref&gt;{{cite book |last1=McCoy |first1=Alfred W. |url=https://books.google.com/books?id=QYj6WUGsRuEC |title=Policing America's Empire: The United States, the Philippines, and the Rise of the Surveillance State |date=15 Oktubre 2009 |publisher=University of Wisconsin Press |isbn=978-0-299-23413-3 |location=Madison, Wis. |page=[https://books.google.com/books?id=QYj6WUGsRuEC&amp;pg=PA498 498] |language=en |access-date=8 Mayo 2024}}&lt;/ref&gt; Nagpatuloy ang paglago ng ekonomiya sa panahon ng administrasyon ni [[Benigno Aquino III]], na nagtataguyod ng mabuting pamamahala at kalinawan.&lt;ref name=&quot;Lum-Dolven-2014&quot;&gt;{{cite report|last1=Lum|first1=Thomas|last2=Dolven|first2=Ben|date=15 Mayo 2014|title=The Republic of the Philippines and U.S. Interests—2014|url=https://crsreports.congress.gov/product/pdf/R/R43498/7|archive-url=https://web.archive.org/web/20220417070815/https://crsreports.congress.gov/product/pdf/R/R43498/7|archive-date=17 Abril 2022|access-date=9 Mayo 2024|website=CRS Reports|publisher=Congressional Research Service|oclc=1121453557}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web |last=Lucas |first=Dax |date=8 Hunyo 2012 |title=Aquino attributes growth to good governance |url=https://globalnation.inquirer.net/39227/aquino-attributes-growth-to-good-governance |access-date=9 Mayo 2024 |website=[[Philippine Daily Inquirer]] |language=en}}&lt;/ref&gt; Nilagdaan ni Aquino III ang isang kasunduang pangkapayapaan sa [[Moro Islamic Liberation Front]] (MILF) na nagresulta sa pagbuo ng [[Bangsamoro Organic Law]] na siyang bumuo sa rehiyong nagsasarili ng [[Bangsamoro]], ngunit naantala ang pagpasa ng batas dahil sa pakikipagbarilan ng mga rebeldeng MILF sa Mamasapano.&lt;ref&gt;{{cite journal |author1=Rizal G. Buendia |date=2015 |title=The Politics of the Bangsamoro Basic Law |publisher=Yuchengco Center |doi=10.13140/RG.2.1.3954.9205/1}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web |last=Clapano |first=Jose Rodel |date=3 Pebrero 2016 |title=Congress buries Bangsamoro bill |url=https://www.philstar.com/headlines/2016/02/03/1549507/congress-buries-bangsamoro-bill |access-date=9 Mayo 2024 |website=[[Philippine Star]] |language=en}}&lt;/ref&gt;

Naglunsad ng isang programa sa [[Build Build Build|imprastraktura]] at isang [[Kampanya laban sa iligal na droga sa Pilipinas|kampanya laban sa droga]] si [[Rodrigo Duterte]],&lt;ref&gt;{{Cite web |last=Vera |first=Ben O. de |date=6 Agosto 2020 |title=Build, Build, Build’s ‘new normal’: 13 projects added, 8 removed |url=https://business.inquirer.net/304612/build-build-builds-new-normal-8-projects-added-13-removed |access-date=9 Mayo 2024 |website=[[Philippine Daily Inquirer]] |language=en}}&lt;/ref&gt; na siyang nahalal na pangulo noong 2016,&lt;ref&gt;{{Cite web |last=Go |first=Miriam Grace |date=9 Mayo 2017 |title=LISTEN: Duterte's 1st interview as apparent winner in 2016 polls |url=https://www.rappler.com/nation/169369-duterte-first-interview-winner-2016-elections/ |access-date=9 Mayo 2024 |website=[[Rappler]] |language=en-US}}&lt;/ref&gt; na bagaman nagpababa sa paglaganap ng droga, ay nagdulot ng libu-libong mga ''[[extrajudicial killing]]'' sa bansa.&lt;ref&gt;{{Cite web |last=Romero |first=Alexis |date=26 Disyembre 2017 |title=Duterte gov't probing over 16,000 drug war-linked deaths as homicide, not EJK |url=https://www.philstar.com/headlines/2017/12/26/1771944/duterte-govt-probing-over-16000-drug-war-linked-deaths-homicide-not-ejk |access-date=9 Mayo 2024 |website=[[Philippine Star]]}}&lt;/ref&gt; Ipinagtibay ang Bangsamoro Organic Law noong 2018. Sa unang bahagi ng 2020, nakarating sa Pilipinas ang [[pandemya ng COVID-19]];&lt;ref&gt;{{Cite web |last=Gonzalez |first=Mia |date=30 Marso 2020 |title=Philippines confirms 1st case of novel coronavirus |url=https://www.rappler.com/nation/186633-philippines-confirms-case-novel-coronavirus/ |access-date=9 Mayo 2024 |website=[[Rappler]] |language=en-US}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web |last=Cordero |first=Ted |date=7 Marso 2020 |title=CODE RED ALERT UP: DOH recommends declaration of public health emergency after COVID-19 local transmission |url=https://www.gmanetwork.com/news/topstories/nation/728715/doh-recommends-declaration-of-public-health-emergency-after-covid-19-local-transmission/story/ |access-date=9 Mayo 2024 |website=GMA News Online |language=en}}&lt;/ref&gt; Lumiit sa 9.5% ang [[kabuuang domestikong produkto]] ng bansa, ang pinakamasamang taunang pagganap sa ekonomiya ng bansa mula noong taong 1947.&lt;ref&gt;{{Cite web |last=Venzon |first=Cliff |date=28 Enero 2021 |title=Philippines GDP shrinks 9.5% in 2020, worst since 1947 |url=https://asia.nikkei.com/Economy/Philippines-GDP-shrinks-9.5-in-2020-worst-since-1947 |access-date=9 Mayo 2024 |website=Nikkei Asia |language=en-GB}}&lt;/ref&gt; Nahalal bilang Pangulo ng Pilipinas ang anak ni Ferdinand Marcos Sr. na si [[Bongbong Marcos]].

== Heograpiya ==
{{main|Heograpiya ng Pilipinas}}
{{Tingnan din|Mga Ekorehiyon sa Pilipinas|link=https://en.wikipedia.org/wiki/Ecoregions_in_the_Philippines}}
:[[Talaksan:Relief Map Of The Philippines.png|thumb|322x322px|&lt;div style=&quot;text-align:center;&quot;&gt;Ang topograpiya ng Pilipinas.&lt;/div&gt;]]Ang Pilipinas ay isang [[kapuluan]] ng 7,641 mga pulo na ang kabuoan ng sukat ng lupa, kasama ang mga nakapaloob na bahagi ng tubig, ay tinatayang nasa {{convert|300,000|km2|sqmi|sp=us}}.&lt;ref&gt;{{Cite web |date=4 Hunyo 2019 |title=Know before you go: the Philippines |url=https://www.nationalgeographic.com/travel/article/partner-content-know-before-you-go-the-philippines |access-date=15 Mayo 2024 |website=[[National Geographic]] |language=en}}&lt;/ref&gt; Ang baybayin nito na ang sukat ay {{convert|36,289|km|mi|sp=us}} ang dahilan kung bakit ikalima ang Pilipinas sa pinakamalawak ang baybayin sa buong daigdig.&lt;ref&gt;Central Intelligence Agency. (2009). [https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/fields/2060.html &quot;Field Listing :: Coastline&quot;] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20170716042040/https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/fields/2060.html|date=2017-07-16}}. Washington, DC: Author. Retrieved 2009-11-07.&lt;/ref&gt; Nasa pagitan ito ng 116°&amp;nbsp;40', at 126°&amp;nbsp;34' E. longhitud at 4°&amp;nbsp;40' at 21°&amp;nbsp;10' N. latitud at humahangga sa [[Dagat Pilipinas]] sa silangan, sa [[Dagat Timog Tsina]] sa kanluran, at sa Dagat Sulawesi sa Timog (kasalukuyang [[Dagat Celebes]]). Ang pulo ng [[Borneo]] ay matatagpuan ilang daang kilometro sa timog kanluran at ang Taiwan ay nasa hilaga.&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Philippines - A country profile |url=https://www.eyeonasia.gov.sg/asean-countries/know/overview-of-asean-countries/philippines-a-country-profile/ |access-date=15 Mayo 2024 |website=Eye on Asia |publisher=Pamahalaan ng Singapura |language=en}}&lt;/ref&gt; Ang labing-isang pinakamalaking isla ng bansa ay ang [[Luzon]], [[Mindanao]], [[Samar (pulo)|Samar]], [[Rehiyon ng Pulo ng Negros|Negros]], [[Palawan (pulo)|Palawan]], [[Panay]], [[Mindoro]], [[Leyte (pulo)|Leyte]], [[Cebu (pulo)|Cebu]], [[Bohol]] at [[Masbate (pulo)|Masbate]], na bumubuo sa humigit-kumulang siyamnapu't-limang porsiyento ng kabuuang lawak ng bansa.&lt;ref&gt;{{cite book |last1=Chaffee |first1=Frederic H. |url=https://books.google.com/books?id=83UsAAAAYAAJ |title=Area Handbook for the Philippines |last2=Aurell |first2=George E. |last3=Barth |first3=Helen A. |last4=Betters |first4=Elinor C. |last5=Cort |first5=Ann S. |last6=Dombrowski |first6=John H. |last7=Fasano |first7=Vincent J. |last8=Weaver |first8=John O. |date=February 1969 |publisher=[[U.S. Government Printing Office]] |isbn=&lt;!-- ISBN unspecified --&gt; |location=Washington, D.C. |page=[https://books.google.com/books?id=83UsAAAAYAAJ&amp;pg=PA6 6] |language=en |oclc=19734 |access-date=15 Mayo 2024 |archive-url=https://web.archive.org/web/20230407033448/https://books.google.com/books?id=83UsAAAAYAAJ |archive-date=7 Abril 2023 |url-status=live}} &lt;/ref&gt;
[[Talaksan:Mt.Mayon tam3rd.jpg|right|thumb|Ang [[Bulkang Mayon]] ang pinakaaktibong bulkan sa Pilipinas.]]Karamihan sa mga bulubunduking kapuluan ay nababalot ng mga kagubatang tropikal at mga nagmula sa mga pagsabog ng bulkan. Ang pinakamataas na bundok ay ang [[Bundok Apo]] sa Mindanao. Ang sukat nito ay 2,954&amp;nbsp;metro (9,692&amp;nbsp;talampakan) mula sa kapatagan ng dagat. Ang pinakamahabang ilog sa Pilipinas ay ang [[Ilog Cagayan]] sa hilagang Luzon, na umaagos ng humigit-kumulang {{convert|520|km||abbr=|sp=us}}.&lt;ref&gt;{{cite report|last=College of Forestry and Natural Resources, [[University of the Philippines Los Baños]]|title=Climate-Responsive Integrated Master Plan for Cagayan River Basin; Volume I – Executive Summary|url=https://riverbasin.denr.gov.ph/masterplans/cagayanexecutivesummary.pdf|archive-url=https://web.archive.org/web/20200730173552/https://riverbasin.denr.gov.ph/masterplans/cagayanexecutivesummary.pdf|archive-date=July 30, 2020|access-date=July 30, 2020|website=River Basin Control Office|publisher=[[Department of Environment and Natural Resources]]|page=5}}&lt;/ref&gt;

{{wide image|Pana Banaue Rice Terraces.jpg|1000px|&lt;center&gt;Ginamit ng mga [[Mga Igorot|Ifugao/Igorot]] ang [[Hagdan-hagdang Palayan ng Banawe]] upang magtanim ng mga pananim sa matarik na bulubunduking bahagi ng Hilagang Pilipinas.&lt;/center&gt;}}Ang Pilipinas ay napapaloob din sa tinatawag na [[Singsing ng Apoy ng Pasipiko]] na isa sa pinakaaktibong ''fault areas'' sa buong daigdig.&lt;ref name=&quot;Rodell-2002&quot;&gt;{{cite book |last=Rodell |first=Paul A. |url=https://books.google.com/books?id=y1CVR74_KHQC |title=Culture and Customs of the Philippines |date=2002 |publisher=[[Greenwood Press]] |isbn=978-0-313-30415-6 |series=Culture and Customs of Asia |location=Westport, Conn. |access-date=15 Mayo 2024 |archive-url=https://web.archive.org/web/20240203074324/https://books.google.com/books?id=y1CVR74_KHQC |archive-date=3 Pebrero 2024 |url-status=live}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite book |url=https://books.google.com/books?id=4jQavSJCro4C |title=Alpine-Mediterranean Geodynamics |date=1982 |publisher=[[American Geophysical Union]] |isbn=978-978-087-590-9 |editor-last1=Berckhemer |editor-first1=H. |series=Geodynamics Series |volume=7 |location=Washington, D.C. |page=[https://books.google.com/books?id=4jQavSJCro4C&amp;pg=RA1-PA31 31] |language=en |access-date=15 Mayo 2024 |editor-last2=Hsü |editor-first2=K. |archive-url=https://web.archive.org/web/20230212195929/https://books.google.com/books?id=4jQavSJCro4C |archive-date=12 Pebrero 2023 |url-status=live}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite book |last=Frohlich |first=Cliff |url=https://books.google.com/books?id=-lZGdmBwSPkC |title=Deep Earthquakes |date=May 4, 2006 |publisher=[[Cambridge University Press]] |isbn=978-0-521-82869-7 |location=Cambridge, England |page=[https://books.google.com/books?id=-lZGdmBwSPkC&amp;pg=PA421 421] |access-date=15 Mayo 2024 |archive-url=https://web.archive.org/web/20230212195927/https://books.google.com/books?id=-lZGdmBwSPkC |archive-date=12 Pebrero 2023 |url-status=live}}&lt;/ref&gt; Humigit-kumulang limang lindol ang naitala araw-araw, bagaman karamihan ay masyadong mahina para maramdaman. Maraming [[bulkan]] ang madalas na sumasabog sa bansa tulad ng [[Bulkang Pinatubo]] at [[Bulkang Mayon]]. 

=== Klima ===
Ang pampook na pangmatagalang panahon ay mainit, maalinsangan, at tropikal. Ang kalimitang taunang temperatura ay nasa 26.5° sentigrado. May tatlong panahon sa Pilipinas na pangkalahatang kinikilala ng mga Pilipino. Ito ay ang Tag-init o Tag-araw (mainit na panahon mula ika-3 buwan hanggang ika-5 buwan), ang Tag-ulan (maulan na panahon mula ika-6 buwan hanggang ika-11 buwan), at ang Taglamig (malamig na panahon mula ika-12 buwan hanggang ika-2 buwan). 
Ang bansa rin ay nasa tinatawag na &quot;typhoon belt&quot; ng Kanlurang Pasipiko at ito ay tinatamaan ng mga 19 na [[bagyo]] taon-taon.
== Politika at Pamahalaan ==
{{main|Politika ng Pilipinas}}

=== Sistema ===
{{Main|Talaan ng mga Pangulo ng Pilipinas}}
{{See|Pangulo ng Pilipinas}}

[[Talaksan:Ferdinand Marcos Jr. Inauguration RVTM.jpg|thumb|150px|left|Si [[Bongbong Marcos|Ferdinand Marcos Jr.]], ang kasalukuyang pangulo ng Pilipinas.]]
Ang pamahalaan ng Pilipinas, na hinalintulad sa sistema ng [[Estados Unidos]], ay natatag bilang [[Republika|Republika ng mga Kinatawan]]. Ang kanyang [[Pangulo ng Pilipinas|Pangulo]] ay may tungkulin bilang [[pinuno ng estado]] at pati ng [[pinuno ng pamahalaan|pamahalaan]]. Siya rin ang punong kumandante ng [[Sandatahang Lakas ng Pilipinas|Hukbong Sandatahan]]. Naluluklok ang Pangulo sa posisyon sa pamamagitan ng isang pangkalahatang halalan at manunungkulan siya sa loob ng anim na taon. Siya ang may katungkulang maghirang ng mga kasapi at mamuno sa gabinete.

Ang Batasan ng Pilipinas ay nahahati sa dalawang Kapulungan, ang Senado at Kapulungan ng mga Kinatawan. Ang mga kasapi ng dalawang kamarang [[Kongreso ng Pilipinas|Kongreso]], na binubuo ng [[Senado ng Pilipinas|Senado]] at ng [[Kapulungan ng mga Kinatawan ng Pilipinas|Kapulungan ng mga Kinatawan]], ay hinahalal sa botong popular.

Binubuo ang Mataas na Kapulungan o Senado ng 24 na senador na naninilbihan sa loob ng 6 na taon. Tuwing 3 taon, kalahati ng mga kasapi nito ay napapalitan sa pamamagitan ng pangkalahatang halalan at maaaring manungkulan ang isang senador nang hanggang 3 sunud-sunod na termino.

Samantala, ang Mababang Kapulungan o Kapulungan ng mga Kinatawan naman ay inihahalal ng mga botante ng isang distrito o sektor at may terminong 3 taon. Maaari ring manilbihan ang isang Kinatawan ng hanggang 3 sunud-sunod na termino. Binubuo ang Mababang Kapulungan ng hindi bababà sa 225 kinatawan.

Ang sangay panghukuman ng pamahalaan ay pinamumunuan ng [[Kataas-taasang Hukuman ng Pilipinas|Kataas-taasang Hukuman]], ang [[Punong Mahistrado ng Kataas-taasang Hukuman ng Pilipinas|Punong Mahistrado]] ang namumuno nito at may 14 na Kasamang Mahistrado, lahat hinihirang ng Pangulo at manunungkulan hanggang sa panahon ng kaniyang pagreretiro.

Ang Pangulo, Pangalawang Pangulo at Punong Mahistrado ng Pilipinas ay mapatatalsik lamang sa kaniyang posisyon sa pamamagitan ng isang prosesong pampolitika na kung tawagin ay [[pagsasakdal]], katulad ng nangyari sa dating Pangulong [[Joseph Estrada|Joseph Ejercito Estrada]] dahil sa pagkakasangkot sa Jueteng Scandal na nabunyag noong 2001. Napatalsik din sa puwesto ang dating Punong Mahistrado na si [[Renato Corona]] dahil sa pagiging tuta niya kay dating Pangulong [[Gloria Macapagal-Arroyo]]. Nagtagumpay ang pagsakdal noon sapagkat kusang umalis sa Malakanyang si Estrada at ang pumalit ay ang Pangalawang Pangulo nitong si Gloria Macapal ang fice

=== Ugnayan sa ibang bansa ===
[[File:Rodrigo Duterte with Vladimir Putin, 2016-02.jpg|thumb|Pagpupulong nina Pangulong Rodrigo Duterte at [[Vladimir Putin]] ng [[Rusya]] sa gitna ng pulong-panguluhan ng Kooperasyong Pang-ekonomiya sa Asya-Pasipiko sa [[Peru]], 2016.]]
Ang Pilipinas ay isang prominenteng kasapi at isa sa tagapagtaguyod ng [[Samahan ng mga Bansa sa Timog-Silangang Asya]]. Ito rin ay isang aktibong tagalahok sa [[Ekonomikong Kooperasyon sa Asya-Pasipiko]], isang kasapi ng [[Pangkat ng 24]] at isa sa 51 mga bansang nagtatag sa [[Mga Nagkakaisang Bansa]] noong 24 Oktubre 1945.

Pinapahalagahan ng Pilipinas ang ugnayan nito sa Estados Unidos. Sinuportahan ng Pilipinas ang Amerika sa [[Digmaang Malamig]] at ang [[Digmaang Pangterorismo]] at isang pangunahing kaalyado na hindi kasapi ng [[North Atlantic Treaty Organization|Organisasyon ng Tratado ng Hilagang Atlantiko]]. Ang mga ugnayan sa iba pang mga bansa ay maayos sa pangkalahatan. Ang ibinahaging pagpapahalaga sa demokrasya ay nagpapagaan sa ugnayan sa mga bansa sa kanluran at Europa. Habang ang parehong pang-ekonomiyang aalahanin ay nakatutulong sa pakikipagugnayan sa ibang mga bansang papaunlad pa lamang. Ang makasaysayang ugnayan at pagkakahalintulad sa kalinangan ay nagsisilbi rin bilang tulay sa pakikipagugnayan sa Espanya. Sa kabila ng mga isyu tulad ng pagmamalabis at mga digmaang nakadudulot sa [[Balikbayan|mga Pilipinong nasa ibayong-dagat]], ang ugnayan sa mga bansa sa [[Gitnang Silangan]] ay mabuti, na nakikita ito sa patuloy na pagbibigay hanapbuhay sa mahigit dalawang milyong Pilipinong naninirahan doon.
 
Ang Pilipinas ay kasalukuyang nasa isang pagtatalo sa mga bansang [[Taiwan]], [[Tsina]], [[Vietnam]] at [[Malaysia]] patungkol sa kung sino ang tunay na may-ari ng [[Kapuluang Spratly]] na masagana ng langis at likas na petrolyo. Ito rin ay may 'di pagkakaunawaan sa bansang Malaysia sa usaping [[Sabah]]. Sinasabing ibinigay ng Sultan ng [[Brunei]] ang teritoryo ng Sabah sa Sultan ng [[Sultanato ng Sulu|Sulu]] pagkatapos nitong tumulong sa pagkawasak ng isang rebelyon doon. Iyon ang nagbigay karapatan at poder sa pamahalaan ng Pilipinas na angkinin muli ang kanyang nawalang lupain. Hanggang ngayon, tumatanggap ang Sultan ng Sulu ng pera para sa &quot;upa&quot; sa lupa mula sa pamahalaan ng Malaysia.

=== Mga rehiyon at lalawigan ===
{{Main|Mga rehiyon ng Pilipinas|mga lalawigan ng Pilipinas}}
Ang Pilipinas ay nababahagi sa mga pangkat ng pamahalaang pangpook (''local government units'' o LGU). Ang mga [[Mga lalawigan ng Pilipinas|lalawigan]] ang pangunahin na pangkat. Hanggang 2002, mayroong 85 na lalawigan sa bansa. Ang mga ito ay nababahagi pa sa mga [[Mga lungsod ng Pilipinas|lungsod]] at [[Mga bayan ng Pilipinas|bayan]], na binubuo ng mga [[barangay]]. Ang barangay ang pinakamaliit na pangkat pampook ng pamahalaan. Ang lahat ng mga lalawigan ay nalulupon sa 23 [[Mga rehiyon ng Pilipinas|mga rehiyon]] para sa kadaliang pamumuno. Karamihan sa mga sangay ng pamahalaan ay nagtatayo ng tanggapan sa mga bahagi para magsilbi sa mga lalawigang saklaw nito. Subalit, ang mga bahagi sa Pilipinas ay walang bukod na pamahalaang pampook, maliban sa [[Bangsamoro]] at [[Rehiyong Pampangasiwaan ng Cordillera|Kordilyera]], na mga nagsasariling rehiyon.

== Ekonomiya ==
{{main|Ekonomiya ng Pilipinas}}
Ang Pilipinas ay isang [[umuunlad na bansa]] sa Timog-Silangang Asya. Ang lebel ng sahod sa Pilipinas ay [[:en:List of countries by GNI (nominal, Atlas method) per capita|mababang gitnang sahod]] (''lower middle income'')&lt;ref&gt;[[:en:List of countries by GNI (nominal, Atlas method) per capita|List_of_countries_by_GNI_%28nominal,_Atlas_method%29_per_capita]] {{languageicon|en|English Wikipedia}}&lt;/ref&gt;. Ang [[GDP]] kada tao ayon sa [[Purchasing power parity]] (PPP) sa Pilipinas noong 2013 ay $3,383 na ika-130 sa buong mundo at mas mababa sa ibang mga bansa sa [[Timog Silangang Asya]] gaya ng Brunei, Singapore, Malaysia, Thailand at Indonesia &lt;ref&gt;[[:en:List of Asian countries by GDP per capita|List_of_Asian_countries_by_GDP_per_capita]] {{languageicon|en|English Wikipedia}}&lt;/ref&gt;. Ang ''GDP kada tao ayon sa PPP'' ay naghahambing ng mga pangkalahatang pagkakaiba sa [[pamantayan ng pamumuhay]] sa kabuuan sa pagitan ng mga bansa dahil isinasaalang alang nito ang relatibong gastos ng pamumuhay at mga rate ng implasyon ng mga bansa. Ang Pilipinas ay ika-138 sa buong mundo sa [[indeks ng pagiging madaling magnegosyo]] o mahirap magnegosyo sa Pilipinas. Ang Pilipinas ay ika-105 sa [[Corruption Perceptions Index]] sa mga 176 bansa sa buong mundo o may napakataas na antas ng korupsiyon.&lt;ref&gt;{{Cite web |url=http://www.transparency.org/cpi2012/results |title=Archive copy |access-date=2013-11-26 |archive-date=2013-05-28 |archive-url=https://web.archive.org/web/20130528032608/http://www.transparency.org/cpi2012/results |url-status=dead }}&lt;/ref&gt;

Ang kahirapan at hindi pantay na sahod sa pagitan ng mayaman at mahirap ay nananatiling mataas sa Pilipinas.&lt;ref name=adb&gt;{{Cite web |url=http://www.adb.org/sites/default/files/pub/2009/Poverty-Philippines-Causes-Constraints-Opportunities.pdf |title=Archive copy |access-date=2013-11-26 |archive-date=2015-04-27 |archive-url=https://web.archive.org/web/20150427211131/http://adb.org/sites/default/files/pub/2009/Poverty-Philippines-Causes-Constraints-Opportunities.pdf |url-status=dead }}&lt;/ref&gt; Ang mga kamakailang paglago sa ekonomiya ng Pilipinas ay nangyayari lamang sa mga [[sektor ng serbisyo]] gaya ng industriyang [[pagluluwas]] ng semikondaktor, telekomunikasyon, BPO, real estate na sinusuportahan ng mga remitans o ipinadalang salapi ng mga OFW sa kanilang pamilya sa Pilipinas na may maliliit na negosyo. Ito ang pangunahing dahilan kung bakit mayroong hindi sapat na kalidad na trabaho at ang kahirapan at pagiging hindi pantay ng sahod ay hindi napabuti.&lt;ref name=adb/&gt; Ang sektor na lilikha ng mas maraming trabaho gaya ng agrikultura, pagmamanupaktura at industriya ay matamlay.&lt;ref name=adb/&gt;

Iniulat ng World Bank na ang Pilipinas ay isa sa pinakamayamang ekonomiya sa [[Asya]] noong mga 1950 pagkatapos ng [[Hapon]] ngunit naging isa sa pinakamahirap na bansa sa Asya ngayon.&lt;ref&gt;{{Cite web |url=http://www.insead.edu/facultyresearch/faculty/documents/5771.pdf |title=Archive copy |access-date=2013-10-12 |archive-date=2014-11-07 |archive-url=https://web.archive.org/web/20141107133528/http://www.insead.edu/facultyresearch/faculty/documents/5771.pdf |url-status=dead }}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=marcos5&gt;http://www.state.gov/outofdate/bgn/philippines/195236.htm&lt;/ref&gt; Ito ay itinuturo ng mga ekonomista sa mga taon ng maling pangangasiwa sa ekonomiya at pababago-bagong kondisyon sa politika noong rehimen ni [[Ferdinand Marcos]] mula 1965 hanggang 1986 na nag-ambag sa bumagal na pag-unlad ng ekonomiya ng Pilipinas.&lt;ref name=marcos5/&gt; Ayon sa ilang sanggunian, ang taunang GDP ng Pilipinas mula 1976 hanggang 1986 sa ilalim ni Marcos ay 1.8% lamang.&lt;ref&gt;http://books.google.com/books?id=z1cpiEJMAi8C&amp;pg=PA295&lt;/ref&gt; Sa ilalim ni Marcos, ang [[kapitalismong crony|kapitalismong kroni]] at [[monopolyo]] ay itinatag kung saan ang kanyang mga kroni ay malaking nakinabang.&lt;ref&gt;{{Cite web |url=http://articles.philly.com/1986-01-28/news/26055009_1_philippines-president-ferdinand-e-marcos-sugar-industry |title=Archive copy |access-date=2015-08-17 |archive-date=2014-12-14 |archive-url=https://web.archive.org/web/20141214193330/http://articles.philly.com/1986-01-28/news/26055009_1_philippines-president-ferdinand-e-marcos-sugar-industry |url-status=dead }}&lt;/ref&gt; Sa ilalim ni Marcos, ang Pilipinas ay mabigat na [[panlabas na utang|umutang sa dayuhan]] na umabot ng 28 bilyong dolyar mula kaunti sa 2 bilyong dolyar nang maluklok siya sa puwesto noong 1965. Sa kasalukuyan, ang pamahalaan ng Pilipinas ay nagbabayad pa rin ng interes sa mga utang pandayuhan ng bansa na natamo noong panahon ng administrasyong Marcos hanggang sa 2025.&lt;ref&gt;http://www.indymedia.org.uk/en/2012/09/500590.html&lt;/ref&gt;

Ang Pilipinas ang [[Tala ng mga bansa ayon sa GDP (PPP)|ika-43 pinakamalaki sa buong daigdig]] ang pambansang ekonomiya ng Pilipinas, na may tinatayang $224.754 bilyon [[Kabuuan ng Gawang Katutubo|GDP]] (nominal) noong 2011.&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.imf.org/external/pubs/ft/weo/2012/02/weodata/weorept.aspx?sy=2010&amp;ey=2017&amp;scsm=1&amp;ssd=1&amp;sort=country&amp;ds=.&amp;br=1&amp;pr1.x=51&amp;pr1.y=6&amp;c=512%2C446%2C914%2C666%2C612%2C668%2C614%2C672%2C311%2C946%2C213%2C137%2C911%2C962%2C193%2C674%2C122%2C676%2C912%2C548%2C313%2C556%2C419%2C678%2C513%2C181%2C316%2C682%2C913%2C684%2C124%2C273%2C339%2C921%2C638%2C948%2C514%2C943%2C218%2C686%2C963%2C688%2C616%2C518%2C223%2C728%2C516%2C558%2C918%2C138%2C748%2C196%2C618%2C278%2C522%2C692%2C622%2C694%2C156%2C142%2C624%2C449%2C626%2C564%2C628%2C283%2C228%2C853%2C924%2C288%2C233%2C293%2C632%2C566%2C636%2C964%2C634%2C182%2C238%2C453%2C662%2C968%2C960%2C922%2C423%2C714%2C935%2C862%2C128%2C135%2C611%2C716%2C321%2C456%2C243%2C722%2C248%2C942%2C469%2C718%2C253%2C724%2C642%2C576%2C643%2C936%2C939%2C961%2C644%2C813%2C819%2C199%2C172%2C733%2C132%2C184%2C646%2C524%2C648%2C361%2C915%2C362%2C134%2C364%2C652%2C732%2C174%2C366%2C328%2C734%2C258%2C144%2C656%2C146%2C654%2C463%2C336%2C528%2C263%2C923%2C268%2C738%2C532%2C578%2C944%2C537%2C176%2C742%2C534%2C866%2C536%2C369%2C429%2C744%2C433%2C186%2C178%2C925%2C436%2C869%2C136%2C746%2C343%2C926%2C158%2C466%2C439%2C112%2C916%2C111%2C664%2C298%2C826%2C927%2C542%2C846%2C967%2C299%2C443%2C582%2C917%2C474%2C544%2C754%2C941%2C698&amp;s=NGDPD&amp;grp=0&amp;a=|title=Report for Selected Countries and Subjects|work= World Economic Outlook Database, Oktubre 2012|publisher=[[International Monetary Fund]]|accessdate=9 Oktubre 2012}}&lt;/ref&gt; Kinabibilangan ng mga kalakal na iniluluwas ang mga [[semiconductor]] at mga kalakal na eletroniko, mga kagamitang pang-transportasyon, [[damit]], mga produkto mula sa tanso, produktong [[petrolyo]], [[langis ng niyog]], at mga [[prutas]].&lt;ref name=CIAfactbook /&gt; Pangunahing kinakalakal ito sa mga bansang [[Estados Unidos]], [[Hapon (bansa)|Japon]], [[Republikang Popular ng Tsina|China]], [[Singapore|Singapur]], [[Timog Korea]], [[Netherlands]], [[Hong Kong]], [[Alemanya|Alemania]], [[Republika ng Tsina|Taiwan]], at [[Thailand|Tailandia]].&lt;ref name=CIAfactbook /&gt;

{{wide image|Makati skyline mjlsha.jpg|1110px|&lt;center&gt;Ang Lungsod ng [[Makati]] sa [[Kalakhang Maynila]], ang sentrong lungsod pampinansiyal ng bansa.&lt;/center&gt;}}

Bilang isang bagong bansang industriyalisado, nagpapalit na ang ekonomiya ng Pilipinas mula sa pagiging isang bansang nakabatay sa agrikultura patungo sa ekonomiyang nakabatay ng higit sa mga paglilingkod at paggawa. Sa kabuoang bilang ng mga manggagawa sa bansa na nasa 38.1&amp;nbsp;milyon&lt;ref name=CIAfactbook /&gt;, 32% nito ay naghahanapbuhay sa sektor ng [[agrikultura]] subalit 13.8% lamang nito ang naiaambag sa GDP. ang sektor ng industriya na nasa 13.7% ng dami ng manggawa ay nakakapag-ambag ng 30% sa GDP. Samantala ang natitirang 46.5% ng mga manggawa ay nasa sektor ng paglilingkod na bumubuo sa 56.2% ng GDP.&lt;ref name=&quot;nscb2009&quot;&gt;{{cite web |url=http://www.nscb.gov.ph/sna/2009/3rdQ2009/2009gnpi3.asp |author=Republic of the Philippines. National Statistical Coordination Board |title=Third Quarter 2009 Gross National Product and Gross Domestic Product by Industrial Origin |accessdate=2009-12-11 |archive-date=2011-06-29 |archive-url=https://web.archive.org/web/20110629150040/http://www.nscb.gov.ph/sna/2009/3rdQ2009/2009gnpi3.asp |url-status=dead }}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;quickstat&quot;&gt;{{cite web |url=http://www.census.gov.ph/data/quickstat/qs0909tb.pdf |author=Republic of the Philippines. National Statistics Office. |title=Quickstat |format=PDF |date=Oktubre 2009 |accessdate=2009-12-11 |archive-date=2012-07-11 |archive-url=https://web.archive.org/web/20120711125757/http://www.census.gov.ph/data/quickstat/qs0909tb.pdf |url-status=dead }}&lt;/ref&gt;

Noong 1998 ang ekonomiya ng Pilipinas — pinaghalong [[agrikultura]], marahan na industriya, at mga serbisyong pansustento — ay nanghina dulot ng [[krisis pinansiyal sa Asya]] at ng mahinang kondisyon ng lagay ng panahon. Ang pag-angat ay bumaba sa 0.6% noong 1998 mula 5% noong 1997, pero nakabawi hanggang sa 3% noong 1999 at 4% noong 2000. Nangako ang pamahalaan na ipagpapatuloy ang mga reporma sa ekonomiya para makahabol ang bansa sa mga bagong nagsisipag-unlaran at industriyalisadong mga bansa sa [[Silangang Asya|Silangang Asia]]. Ang nagpapabagal sa pagsisikap ng pamahalaan na mapabuti ang ekonomiya ng bansa ay ang mismong utang nito (utang pampubliko na 77% ng GDP). Ang hinihinging badyet para sa pagbabayad ng utang ay higit na mas mataas pa sa badyet ng pinagsamang Kagawaran ng Edukasyon at Militar.

Ang estratehiyang pinaiiral ng pamahalaan ay ang pagpapabuti sa [[impraestruktura]], ang paglilinis sa sistemang tax o [[buwis]] upang paigtingin ang kita ng pamahalaan, ang deregulasyon at [[pagsasapribado]] ng ekonomiya, at ang karagdagang pagkalakal sa rehiyon o mas integrasyon. Ang pagasa ng ekonomiya sa ngayon ay nakasalalay sa kaganapang pang-ekonomiya ng kanyang dalawang pangunahing sosyo sa kalakal, ang [[Estados Unidos]] at [[Hapon]], at sa isang mas mabisang administrasyon at mas matibay na patakaran ng pamahalaan.

Sa ilalim ng pamumunò ni [[Noynoy Aquino]], ang rate ng paglago ng [[GDP]] ng Pilipinas noong 2012 ay 6.6 porsiyento na sinasabing ikalawang pinakamataas sa Asya. Ang Fitch Ratings ay nagtaas ng Pilipinas sa &quot;BBB-&quot; with a stable outlook na unang pagkakataong ang Pilipinas ay nakatanggap ng gayong katayuan ng grado ng pamumuhunan sa Pilipinas. Itinaas din ng World Economic Forum ang Pilipinas sa 10 punto sa itaas na kalahati ng ranggong pagiging kompetetibo nitong pandaigdigan sa unang pagkakataon sa kasaysayan ng Pilipinas. Ang mga pagbuti sa ekonomiya ay sinasabing sanhi ng mga hakbang na isinasagawa ni Noynoy upang pataasin ang pagiging bukas ng pamahalaan at sugpuin ang korapsyon na muling nagbigay ng pagtitiwalang internasyonal sa ekonomiya ng Pilipinas. Gayunpaman, sinasabing ang mga mayayamang pamilya lamang ang nakinabang at nakikinabang sa pagbuti ng ekonomiya. Ang pagiging hindi pantay ng sahod sa pagitan ng mga mayayaman at mahihirap sa Pilipinas ay nananatiling mataas. Noong 2012, isinaad ng Forbes Asia na ang magkakasamang kayamanan ng 40 pinakamayamang pamilya sa Pilipinas ay lumago ng $13 bilyong dolyar noong 2010 hanggang 2011 sa $47.4 bilyon na pagtaas na 37.9 porsiyento. Ang pagtaas sa kayamanan ng mga pamilyang ito ay katumbas ng 76.5 porsiyento ng kabuoang pagtaas ng GDP ng Pilipinas sa panahong ito. Ang hindi pantay na sahod ng mga mamamayang Pilipino ang pinakamataas sa Asya. Sa Thailand, ang kayamanan ng 40 mga mayayamang pamilya ay tumaas lamang nang 25 porsiyento sa 2012 samantalang sa Malaysia ay 3.7 porsiyento at sa Hapon ay 2.8 porsiyento lamang.

=== Transportasyon ===
{{main|Transportasyon sa Pilipinas}}
[[Talaksan:NLEX Santa Rita northbound (Guiguinto, Bulacan)(2017-03-14).jpg|thumb|Left|Isang bahagi ng [[North Luzon Expressway]].]]
Ang imprastrakturang pantransportasyon sa Pilipinas ay hindi gaanong maunlad. Ito ay dahil sa bulubunduking lupain at kalat-kalat na heograpiya ng kapuluan, ngunit bunga rin ito ng mababang pamumuhunan ng mga nakalipas na pamahalaan sa imprastraktura. Noong 2013, humigit-kumulang 3% ng pambansang GDP ay napunta sa pagpapa-unlad ng imprastraktura – higit na mas-mababa kung ihahambing sa karamihan sa mga karatig-bansa nito.&lt;ref&gt;{{cite web |url=http://www.investphilippines.info/arangkada/wp-content/uploads/2011/06/08.-Part-3-Seven-Big-Winner-Sectors-Reforming-the-Infrastructure-Policy-Environment2.pdf |title=Arangkada Philippines 2010: A Business Perspective – Infrastructure |accessdate=21 Setyembre 2014 |archive-date=2017-10-10 |archive-url=https://web.archive.org/web/20171010144548/http://www.investphilippines.info/arangkada/wp-content/uploads/2011/06/08.-Part-3-Seven-Big-Winner-Sectors-Reforming-the-Infrastructure-Policy-Environment2.pdf |url-status=dead }}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|last=Larano |first=Cris |url=https://blogs.wsj.com/economics/2014/06/03/philippines-bets-on-better-infrastructure/ |title=Philippines Bets on Better Infrastructure |publisher=The Wall Street Journal |date=3 Hunyo 2014 |accessdate=21 Setyembre 2014}}&lt;/ref&gt; May 216,387 kilometro (134,457 milya) ng mga daan sa Pilipinas; sa habang ito, tanging 61,093 kilometro (37,961 milya) lamang ng mga daan ay nailatag.&lt;ref name=WBtransport&gt;{{cite web |url=https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/rp.html |title=The CIA World Factbook – Philippines |accessdate=20 Setyembre 2017 |archive-date=2015-07-19 |archive-url=https://web.archive.org/web/20150719222229/https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/rp.html |url-status=dead }}&lt;/ref&gt;

Madalas makakakuha ng mga bus, [[dyipni]], taksi, at [[de-motor na traysikel]] sa mga pangunahing lungsod at bayan. Noong 2007, may humigit-kumulang 5.53&amp;nbsp;milyong mga nakarehistrong sasakyang de-motor. Dumarami nang 4.55% sa bawat taon ang mga pagpaparehistro ng mga sasakyan.&lt;ref&gt;Republic of the Philippines. Land Transportation Office. [https://web.archive.org/web/20081011115519/http://www.lto.gov.ph/Stats2007/no_of_mv_registered_byMVType_2.htm Number of Motor Vehicles Registered]. (29 Enero 2008). Hinango noong 22 Enero 2009.&lt;/ref&gt;

Nangangasiwa ang [[Pangasiwaan ng Abyasyon Sibil ng Pilipinas]] sa mga paliparan at sa pagpapatupad ng mga polisiyang may kinalaman sa ligtas na paglalakbay sa himpapawid&lt;ref&gt;{{cite web |url=http://www.caap.gov.ph/index.php/downloads/finish/4-regulations-policies/214-repiblic-act-9497 |title=Republic Act No, 9447 |accessdate=21 Setyembre 2014 |publisher=[[Pangasiwaan ng Abyasyon Sibil ng Pilipinas|Civil Aviation Authority of the Philippines]] |archive-date=2014-07-16 |archive-url=https://web.archive.org/web/20140716143711/http://caap.gov.ph/index.php/downloads/finish/4-regulations-policies/214-repiblic-act-9497 |url-status=dead }}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.caap.gov.ph/index.php/downloads/finish/4-regulations-policies/235-manual-of-standards-for-aerodromes|title=Manual of Standards for AERODROMES|accessdate=21 Setyembre 2014|publisher=[[Pangasiwaan ng Abyasyon Sibil ng Pilipinas|Civil Aviation Authority of the Philippines]]|archive-date=2014-08-09|archive-url=https://web.archive.org/web/20140809172842/http://caap.gov.ph/index.php/downloads/finish/4-regulations-policies/235-manual-of-standards-for-aerodromes|url-status=dead}}&lt;/ref&gt; na may 85 gumaganang pampublikong paliparan magmula noong 2014.&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.caap.gov.ph/index.php/contact-us/directory/finish/22-contact/163-caap-airport-directory |archive-url=https://web.archive.org/web/20131222030945/http://www.caap.gov.ph/index.php/contact-us/directory/finish/22-contact/163-caap-airport-directory |dead-url=yes |archive-date=22 Disyembre 2013 |title=Airport Directory |publisher=[[Civil Aviation Authority of the Philippines]] |date=Hulyo 2014 |accessdate=23 Agosto 2014 |df= }}&lt;/ref&gt; Naglilingkod ang [[Paliparang Pandaigdig ng Ninoy Aquino]] (NAIA) sa [[Malawakang Maynila]] kasama ang [[Paliparang Pandaigdig ng Clark]]. Ang [[Philippine Airlines]], ang pinakamatandang kompanyang panghimpapawid sa Asya na umiiral pa rin sa ilalim ng orihinal na pangalan nito, at ang [[Cebu Pacific]], ang pangunahing pang-mababang presyo na kompanyang panghimpapawid, ay mga pangunahing kompanyang panghimpapawid na naglilingkod sa karamihang mga panloob at pandaigdigang destinasyon.&lt;ref name=PAL&gt;{{cite web|url=http://www.philippineairlines.com/about_pal/about_pal.jsp |archiveurl=https://web.archive.org/web/20160303185823/http://www.philippineairlines.com/about_pal/about_pal.jsp |archivedate=3 Marso 2016 |title=About PAL |publisher=Philippineairlines.com |accessdate=4 Mayo 2013}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;HAviation&quot;&gt;State of Hawaii. Department of Transportation. Airports Division. [c. 2005]. &quot;[https://web.archive.org/web/20110517040251/http://hawaii.gov/hawaiiaviation/hawaii-commercial-aviation/philippine-air-lines/ Philippine Air Lines]&quot;. ''Hawaii Aviation''. Hinango noong 9 Enero 2010.&lt;/ref&gt;&lt;ref name=OxfordBG&gt;{{Cite book|url=https://books.google.com/?id=eY-Oq1IGzdMC&amp;pg=PT98|title=The Report: Philippines 2009|author=Oxford Business Group|year=2009|page=97|isbn=1-902339-12-6}}&lt;/ref&gt;

 
Karamihang matatagpuan sa Luzon ang mga mabilisang daanan at lansangan kasama ang [[Pan-Philippine Highway]] na nag-uugnay ng mga pulo ng [[Luzon]], [[Samar]], [[Leyte]], at [[Mindanao]],&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.photius.com/countries/philippines/geography/philippines_geography_transportation.html|title=Philippines Transportation |accessdate=23 Agosto 2014}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite journal|url=http://asiafoundation.org/resources/pdfs/RoRobookcomplete.pdf|title=Linking the Philippine Islands, Through the highway of the Sea.|page=51|accessdate=23 Agosto 2014}}&lt;/ref&gt; ang [[North Luzon Expressway]], [[South Luzon Expressway]], at ang [[Subic–Clark–Tarlac Expressway]].&lt;ref&gt;[http://www.mntc.com/nlex/ The North Luzon Expressway Project] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20180809043810/http://www.mntc.com/nlex/ |date=2018-08-09 }} (NLEX) is for the rehabilitation, expansion, operation and maintenance of the existing {{convert|83.7|km|0|abbr=on}} NLEX that connects Metro Manila to the northern provinces of Bulacan and Pampanga.&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.trb.gov.ph/index.php/toll-road-projects/south-luzon-expressway|title=South Luzon Expressway (SLEX)|author=Super User|work=Toll Regulatory Board|accessdate=17 Disyembre 2015|archive-date=8 Disyembre 2015|archive-url=https://web.archive.org/web/20151208203330/http://www.trb.gov.ph/index.php/toll-road-projects/south-luzon-expressway|url-status=dead}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;[http://newsinfo.inquirer.net/inquirerheadlines/regions/view_article.php?article_id=85241 SCTEx delay worsens as Japan firm seeks new extension – INQUIRER.net, Philippine News for Filipinos]{{dead link|date=Hunyo 2016|bot=medic}}{{cbignore|bot=medic}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;[http://newsinfo.inquirer.net/inquirerheadlines/regions/view_article.php?article_id=81199 BCDA, Japanese contractor asked to explain SCTEx delay – INQUIRER.net, Philippine News for Filipinos]{{dead link|date=Hunyo 2016|bot=medic}}{{cbignore|bot=medic}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;[http://newsinfo.inquirer.net/inquirerheadlines/regions/view_article.php?article_id=76127 Arroyo adviser says SCTEx extension OKd – INQUIRER.net, Philippine News for Filipinos]{{dead link|date=Hunyo 2016|bot=medic}}{{cbignore|bot=medic}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;[http://newsinfo.inquirer.net/inquirerheadlines/regions/view_article.php?article_id=101211 Arroyo order: Open SCTEx, interchanges on time – INQUIRER.net, Philippine News for Filipinos] {{webarchive |url=https://web.archive.org/web/20080222100621/http://newsinfo.inquirer.net/inquirerheadlines/regions/view_article.php?article_id=101211}}&lt;/ref&gt;

[[Talaksan:MRT-2 Train Santolan 1.jpg|thumb|left|Isang tren ng [[Ikalawang Linya ng Sistema ng Light Rail Transit ng Maynila|Linya 2]] sa [[Estasyong Santolan ng LRT|Estasyong Santolan]].]]
May papel lamang ang transportasyong daambakal sa Pilipinas sa paglululan ng mga pasahero sa loob ng Kalakhang Maynila. Ang rehiyon ay pinaglilingkuran ng tatlong mga linya ng mabilis na lulan: [[Unang Linya ng Sistema ng Light Rail Transit ng Maynila|Linya 1]], [[Ikalawang Linya ng Sistema ng Light Rail Transit ng Maynila|Linya 2]] at [[Ikatlong Linya ng Sistema ng Metro Rail Transit ng Maynila|Linya 3]].&lt;ref name=&quot;yellow&quot;&gt;{{cite web|title=The Line 1 System – The Green Line|url=http://www.lrta.gov.ph/line_1_system.php|website=Light Rail Transit Authority|accessdate=15 Enero 2016|archiveurl=https://web.archive.org/web/20140714152448/http://www.lrta.gov.ph/line_1_system.php|archivedate=14 Hulyo 2014}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;provision&quot;&gt;[[United Nations Centre for Human Settlements]]. (1993). [https://books.google.com/books?id=lkH5Twa-OakC&amp;printsec=frontcover ''Provision of Travelway Space for Urban Public Transport in Developing Countries'']. UN–HABITAT. pp. 15, 26–70, 160–179. {{ISBN|92-1-131220-5}}.&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;times&quot;&gt;{{cite web|title=About Us; MRT3 Stations|url=http://dotcmrt3.gov.ph/about.php?route=7|website=Metro Rail Transit|accessdate=15 Enero 2016|archiveurl=https://web.archive.org/web/20130122003116/http://dotcmrt3.gov.ph/about.php?route=7|archivedate=22 Enero 2013}}&lt;/ref&gt; Noong nakaraan, nagsilbi ang mga daambakal sa mga pangunahing bahagi ng Luzon, at magagamit ang mga serbisyong daambakal sa mga pulo ng Cebu at Negros. Ginamit din ang mga daambakal para sa mga layong pang-agrikuktura, lalo na sa paggawa ng tabako at tubo. Halos wala nang transportasyong pangkargamento sa riles magmula noong 2014. Ilang nga sistemang transportasyon ay nasa ilalim ng pagpapa-unlad: nagpapatupad ang [[Kagawaran ng Agham at Teknolohiya (Pilipinas)|DOST]]-MIRDC at [[Unibersidad ng Pilipinas|UP]] ng mga unang pag-aaral ukol sa ''Automated Guideway Transit''.&lt;ref&gt;{{cite web|last=Valmero |first=Anna |title=DoST to develop electric-powered monorail for mass transport |url=http://ph.news.yahoo.com/dost-develop-electric-powered-monorail-mass-transport-100013094.html |archive-url=https://web.archive.org/web/20110722190340/http://ph.news.yahoo.com/dost-develop-electric-powered-monorail-mass-transport-100013094.html |dead-url=yes |archive-date=22 Hulyo 2011 |accessdate=23 Setyembre 2014 |df= }}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|title=UPD monorail project begins |url=http://www.upd.edu.ph/~updinfo/jul11/articles/upd_monorail_projects.html |work=July 27, 2011 |author=Regidor, Anna Kristine |publisher=University of the Philippines Diliman |accessdate=September 23, 2014 |deadurl=yes |archiveurl=https://web.archive.org/web/20140924045106/https://www.upd.edu.ph/~updinfo/jul11/articles/upd_monorail_projects.html |archivedate=24 Setyembre 2014 |df= }}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|title=Bigger Automated Guideway Train ready for testing|url=http://www.mb.com.ph/bigger-automated-guideway-train-ready-for-testing/|archive-url=https://web.archive.org/web/20140924041039/http://www.mb.com.ph/bigger-automated-guideway-train-ready-for-testing/|dead-url=yes|archive-date=24 Setyembre 2014|date=27 Pebrero 2014|author=Usman, Edd K.|publisher=Manila Bulletin|accessdate=23 Setyembre 2014}}&lt;/ref&gt; Magmula noong 2015 sinusubok din ang kung-tawaging &quot;''Hybrid Electric Road Train''&quot; na isang mahabang ''[[bi-articulated bus]]''.&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.interaksyon.com/article/95283/bus-o-tren--dosts-road-train-rolls-off-to-vehicle-test|archiveurl=https://web.archive.org/web/20140916004416/http://www.interaksyon.com/article/95283/bus-o-tren--dosts-road-train-rolls-off-to-vehicle-test|archivedate=2014-09-16|title=BUS O TREN? DOST's road train rolls off to vehicle test|publisher=Interaksyon|date=12 Setyembre 2014|accessdate=19 Setyembre 2014}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.mb.com.ph/hybrid-electric-road-train-to-be-road-tested-this-month/|archive-url=https://web.archive.org/web/20140924051849/http://www.mb.com.ph/hybrid-electric-road-train-to-be-road-tested-this-month/|dead-url=yes|archive-date=24 Setyembre 2014|title=Hybrid electric road train to be road-tested this month|publisher=Manila Bulletin|date=13 Setyembre 2014|accessdate=19 Setyembre 2014}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.philstar.com/headlines/2014/09/14/1368910/roadworthiness-tests-hybrid-train-start-next-month|title=Roadworthiness tests for hybrid train to start next month|publisher=[[The Philippine Star]]|date=14 Setyembre 2014|accessdate=19 Setyembre 2014}}&lt;/ref&gt;

Bilang isang kapuluan, kadalasang kinakailangan ang paglalakbay sa mga pulo-pulo gamit ang sasakyang pandagat.&lt;ref&gt;[http://business.inquirer.net/203660/ph-firm-takes-on-challenge-to-improve-sea-travel PH firm takes on challenge to improve sea travel.] Published by Philippine Daily Inquirer (Written By: Ira P. Pedrasa)&lt;/ref&gt; Ang mga pinaka-abalang pantalang pandagat ay [[Pantalan ng Maynila|Maynila]], [[Pandaigdigang Pantalan ng Batangas|Batangas]], [[Pantalan ng Subic|Subic]], [[Pantalan ng Cebu|Cebu]], [[Pantalan ng Iloilo|Iloilo]], [[Pantalan ng Dabaw|Dabaw]], Cagayan de Oro, at [[Pantalan ng Zamboanga|Zamboanga]].&lt;ref name=&quot;transpo&quot;&gt;[http://www.asianinfo.org/asianinfo/philippines/pro-transportation.htm The Philippine Transportation System]. (30 Agosto 2008). ''Asian Info''. Hinango noong 22 Enero 2009.&lt;/ref&gt; Naglilingkod ang [[2GO Travel]] at [[Sulpicio Lines]] sa Maynila, na may mga ugnay sa iba't-ibang mga lungsod at bayan sa pamamagitan ng mga pampasaherong bapor. Ang 919-kilometro (571 milyang) ''[[Strong Republic Nautical Highway]]'' (SRNH), isang pinagsamang set ng mga bahagi ng lansangan at ruta ng ferry na sumasaklaw sa 17 mga lungsod, ay itinatag noong 2003.&lt;ref&gt;[http://www.macapagal.com/gma/initiatives/roro.php Strong Republic Nautical Highway]. (n.d.). Official Website of President Gloria Macapagal Arroyo. Hinango noong 22 Enero 2009.&lt;/ref&gt; Naglilingkod ang [[Pasig River Ferry Service]] sa mga pangunahing ilog sa Kalakhang Maynila, kasama ang [[Ilog Pasig]] at [[Ilog Marikina]] na may mga estasyon sa Maynila, Makati, Mandaluyong, Pasig at Marikina.&lt;ref&gt;[http://www.gmanetwork.com/news/story/30644/pinoyabroad/gov-t-revives-pasig-river-ferry-service Gov't revives Pasig River ferry service]. (14 Pebrero 2007). ''GMA News''. Retrieved 18 Disyembre 2009.&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://news.pia.gov.ph/index.php?article=241398338587|title=MMDA to reopen Pasig River ferry system on April 28; offers free ride|publisher=Philippine Information Agency|date=25 Abril 2014|accessdate=3 Oktubre 2014|deadurl=yes|archiveurl=https://web.archive.org/web/20141006072725/http://news.pia.gov.ph/index.php?article=241398338587|archivedate=6 Oktubre 2014|df=mdy-all}}&lt;/ref&gt;

== Demograpiya ==
{{main|Demograpiya ng Pilipinas|Mga Pilipino|Balikbayan}}
[[File:Philippines Population Density Map.svg|thumb|200px|upright=1.3|Kapal ng bilang ng tao sa bawat lalawigan {{As of|2009|lc=y}} sa bawat kilometro kuwadrado.]]
Tumaas ang populasyon ng Pilipinas mula 1990 hanggang 2008&amp;nbsp;ng tinatayang 28 milyon, 45% paglago sa nasabing panahon.&lt;ref name=IEApop2011&gt;[http://www.iea.org/co2highlights/co2Highlights.XLS CO2 Emissions from Fuel Combustion] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20111021013446/http://www.iea.org/co2highlights/co2Highlights.XLS |date=2011-10-21 }} Population 1971–2008 ([http://iea.org/co2highlights/co2highlights.pdf pdf] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120106205757/http://iea.org/co2highlights/co2highlights.pdf |date=2012-01-06 }} page 86); page 86 of the pdf, IEA (OECD/ World Bank) (original population ref OECD/ World Bank e.g. in IEA Key World Energy Statistics 2010 page 57)&lt;/ref&gt; Sa kauna-unahang opisyal na sensus ng Pilipinas na ginanap noong 1877 ay nakapagtala ng populasyon na 5,567,685.&lt;ref&gt;Republic of the Philippines. National Statistical Coordination Board. [http://www.nscb.gov.ph/secstat/d_popn.asp Population of the Philippines Census Years 1799 to 2007] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120704171010/http://www.nscb.gov.ph/secstat/d_popn.asp |date=2012-07-04 }}. Retrieved 2009-12-11.&lt;/ref&gt; Noong 2011, naging ika-12 pinakamataong bansa sa buong daigdig ang Pilipinas, na ang populasyon ay humihigit sa 94 milyon.

Tinatayang ang kalahati ng populasyon ay naninirahan sa pulo ng Luzon. Ang antas ng paglago ng populasyon sa pagitan ng 1995 hanggang 2000 na 3.21% ay nabawasan sa tinatayang 1.95% para sa mga taong 2005 hanggang 2010, subalit nananatiling isang malaking isyu.&lt;ref name=Officialpop&gt;{{cite web |url=http://www.census.gov.ph/data/pressrelease/2008/pr0830tx.html |title=Official population count reveals.. |author=Republic of the Philippines. National Statistics Office. |year=2008 |accessdate=2008-04-17 |archive-date=2012-09-10 |archive-url=https://web.archive.org/web/20120910051344/http://www.census.gov.ph/data/pressrelease/2008/pr0830tx.html |url-status=dead }}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=gma&gt;{{cite web |url=http://www.gmanews.tv/100days/story/202186/bishops-threaten-civil-disobedience-over-rh-bill |date=2010-09-29 |title=Bishops threaten civil disobedience over RH bill |publisher=GMA News |accessdate=2010-10-16}}&lt;/ref&gt; 22.7 Ang panggitnang gulang ng populasyon ay 22.7 taon gulang na may 60.9% ang nasa gulang na 15 hanggang 64 na gulang.&lt;ref name=CIAfactbook/&gt; Ang tinatayang haba ng buhay ay 71.94 taon, 75.03 taon para sa babae at 68.99 na taon para sa mga lalaki.&lt;ref name=&quot;worldfactbook1&quot;&gt;{{cite web
|url=https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/fields/2102.html
|last=Central Intelligence Agency
|title=Field Listing :: Life expectancy at birth
|publisher=Washington, D.C.: Author
|accessdate=2009-12-11
|archive-date=2014-05-28
|archive-url=https://web.archive.org/web/20140528191952/https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/fields/2102.html
|url-status=dead
}}&lt;/ref&gt;

May mahigit 11 milyong mga Pilipino sa labas ng Pilipinas.&lt;ref name=PRB2003&gt;{{cite web
|url=http://www.prb.org/Articles/2003/RapidPopulationGrowthCrowdedCitiesPresentChallengesinthePhilippines.aspx
|title=Rapid Population Growth, Crowded Cities Present Challenges in the Philippines
|author=Collymore, Yvette.
|date=Hunyo 2003
|publisher=Population Reference Bureau
|accessdate=2010-04-26
|archive-date=2007-02-16
|archive-url=https://web.archive.org/web/20070216053330/http://www.prb.org/Articles/2003/RapidPopulationGrowthCrowdedCitiesPresentChallengesinthePhilippines.aspx
|url-status=dead
}}&lt;/ref&gt; Nang magsimula ang liberalisasyon ng batas pang-imigrasyon ng [[Estados Unidos]] noong 1965, ang bilang ng mga taong may liping Pilipino ay tumaas. Noong 2007, tinatayang nasa 3.1 milyon ang bilang nito.&lt;ref&gt;Asis, Maruja M.B. (Enero 2006). &quot;[http://www.migrationinformation.org/Profiles/display.cfm?ID=364 The Philippines' Culture of Migration]&quot;. ''Migration Information Source''. Migration Policy Institute. Hinango noong 2009-12-14.&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;Census2007 offilipinos&quot;&gt;{{cite web
|url=http://factfinder.census.gov/servlet/IPTable?_bm=y&amp;-context=ip&amp;-reg=ACS_2007_1YR_G00_S0201:038;ACS_2007_1YR_G00_S0201PR:038;ACS_2007_1YR_G00_S0201T:038;ACS_2007_1YR_G00_S0201TPR:038&amp;-qr_name=ACS_2007_1YR_G00_S0201&amp;-qr_name=ACS_2007_1YR_G00_S0201PR&amp;-qr_name=ACS_2007_1YR_G00_S0201T&amp;-qr_name=ACS_2007_1YR_G00_S0201TPR&amp;-ds_name=ACS_2007_1YR_G00_&amp;-tree_id=306&amp;-redoLog=false&amp;-geo_id=01000US&amp;-geo_id=NBSP&amp;-search_results=16000US3651000&amp;-format=&amp;-_lang=en
|publisher=United States Census Bureau
|title=Selected Population Profile in the United States: Filipino alone or in any combination
|accessdate=2009-02-01
|archive-date=2012-01-07
|archive-url=https://web.archive.org/web/20120107055111/http://factfinder.census.gov/servlet/IPTable?_bm=y&amp;-context=ip&amp;
|url-status=dead
}} The U.S. Census Bureau 2007 American Community Survey counted 3,053,179 Filipinos; 2,445,126 native and naturalized citizens, 608,053 of whom were not U.S. citizens.&lt;/ref&gt; Ayon sa Kawanihan ng Senso ng Estados Unidos, ang mga imigrante mula sa Pilipinas ay bumubuo ng ikalawang pinakamalaking pangkat sunod sa [[Mehiko]] na naghahangad nang pagkakabuo ng pamilya.&lt;ref&gt;Castles, Stephen and Mark J. Miller. (Hulyo 2009). &quot;[http://www.migrationinformation.org/Feature/display.cfm?id=733&amp;feed=rss Migration in the Asia-Pacific Region]&quot;. ''Migration Information Source''. Migration Policy Institute. Retrieved 2009-12-17.&lt;/ref&gt; May tinatayang dalawang milyong Pilipino ang naghahanapbuhay sa Gitnang Silangan, kung saan nasa isang milyon nito ay nasa [[Arabyang Saudi]].&lt;ref&gt;Ciria-Cruz, Rene P. (2004-07-26). [https://web.archive.org/web/20110716225842/http://www.sfgate.com/cgi-bin/article.cgi?file=%2Fchronicle%2Farchive%2F2004%2F07%2F26%2FEDGD56NB0H1.DTL 2&amp;nbsp;million reasons for withdrawing 51 troops]. ''San Francisco Chronicle''.&lt;/ref&gt;
{| class=&quot;wikitable sortable&quot; style=&quot;text-align:right;&quot;
|+10 Pinakamataong Rehiyon sa Pilipinas &lt;small&gt;(2015)&lt;/small&gt;&lt;ref name=&quot;PSA-2015-Highlights&quot;&gt;{{cite web |date=19 Mayo 2016 |title=2015 Population Counts Summary |url=http://psa.gov.ph/sites/default/files/attachments/hsd/pressrelease/2015%20population%20counts%20Summary_0.xlsx |website=Philippine Statistics Authority |format=XLSX |accessdate=10 Hunyo 2017}}&lt;/ref&gt;
|-
! scope=&quot;col&quot; | Puwesto
! scope=&quot;col&quot; | Itinalaga
! scope=&quot;col&quot; | Pangalan
! scope=&quot;col&quot; | Lawak
! scope=&quot;col&quot; | Bilang ng tao ({{As of|2015|lc=y}})
! scope=&quot;col&quot; | Kapal ng bilang ng tao
|-
| style=&quot;text-align:center;&quot; | Ika-1
| style=&quot;text-align:left;&quot; | Rehiyon IV
| style=&quot;text-align:left;&quot; | [[Calabarzon]]
| {{convert|16,873.31|km2|abbr=on}}
| 14,414,744
| {{convert|{{sigfig|14,414,774/16,873.31|2}}|PD/km2|abbr=on}}
|-
| style=&quot;text-align:center;&quot; | Ika-2
| style=&quot;text-align:left;&quot; | NCR
| style=&quot;text-align:left;&quot; | [[Kalakhang Maynila|Pambansang Punong Rehiyon]]
| {{convert|619.57|km2|abbr=on}}
| 12,877,253
| {{convert|{{sigfig|12,877,253/613.94|2}}|PD/km2|abbr=on}}
|-
| style=&quot;text-align:center;&quot; | Ika-3
| style=&quot;text-align:left;&quot; | Rehiyon III
| style=&quot;text-align:left;&quot; | [[Gitnang Luzon]]
| {{convert|22,014.63|km2|abbr=on}}
| 11,218,177
| {{convert|{{sigfig|11,218,177/22,014.63|2}}|PD/km2|abbr=on}}
|-
| style=&quot;text-align:center;&quot; | Ika-4
| style=&quot;text-align:left;&quot; | Rehiyon VII
| style=&quot;text-align:left;&quot; | [[Gitnang Kabisayaan]]
| {{convert|10,102.16|km2|abbr=on}}
| 6,041,903
| {{convert|{{sigfig|6,041,903/10,102.16|2}}|PD/km2|abbr=on}}
|-
| style=&quot;text-align:center;&quot; | Ika-5
| style=&quot;text-align:left;&quot; | Rehiyon V
| style=&quot;text-align:left;&quot; | [[Bicol|Rehiyon ng Bikol]]
| {{convert|18,155.82|km2|abbr=on}}
| 5,796,989
| {{convert|{{sigfig|5,796,989/18,155.82|2}}|PD/km2|abbr=on}}
|-
| style=&quot;text-align:center;&quot; | Ika-6
| style=&quot;text-align:left;&quot; | Rehiyon I
| style=&quot;text-align:left;&quot; | [[Ilocos|Rehiyon ng Ilocos]]
| {{convert|16,873.31|km2|abbr=on}}
| 5,026,128
| {{convert|{{sigfig|5,026,128/16,873.31|2}}|PD/km2|abbr=on}}
|-
| style=&quot;text-align:center;&quot; | Ika-7
| style=&quot;text-align:left;&quot; | Rehiyon XI
| style=&quot;text-align:left;&quot; | [[Rehiyon ng Davao|Rehiyon ng Dabaw]]
| {{convert|20,357.42|km2|abbr=on}}
| 4,893,318
| {{convert|{{sigfig|4,893,318/20,357.42|2}}|PD/km2|abbr=on}}
|-
| style=&quot;text-align:center;&quot; | Ika-8
| style=&quot;text-align:left;&quot; | Rehiyon X
| style=&quot;text-align:left;&quot; | [[Hilagang Mindanao]]
| {{convert|20,496.02|km2|abbr=on}}
| 4,689,302
| {{convert|{{sigfig|4,689,302/20,496.02|2}}|PD/km2|abbr=on}}
|-
| style=&quot;text-align:center;&quot; | Ika-9
| style=&quot;text-align:left;&quot; | Rehiyon XII
| style=&quot;text-align:left;&quot; | [[Soccsksargen]]
| {{convert|22,513.30|km2|abbr=on}}
| 4,575,276
| {{convert|{{sigfig|4,545,276/22,513.30|2}}|PD/km2|abbr=on}}
|-
| style=&quot;text-align:center;&quot; | Ika-10
| style=&quot;text-align:left;&quot; | Rehiyon VI
| style=&quot;text-align:left;&quot; | [[Kanlurang Kabisayaan|Rehiyon ng Panay]]
| {{convert|12,828.97|km2|abbr=on}}
| 4,477,247
| {{convert|{{sigfig|4,477,247/12,828.97|2}}|PD/km2|abbr=on}}
|}

=== Mga pinakamalaking lungsod ===
{{Mga pinakamalaking lungsod ng Pilipinas}}

=== Pangkat-tao ===
{{main|Mga pangkat etniko sa Pilipinas}}
[[Talaksan:Philippine ethnic groups per province.PNG|thumb|Mga pangunahing pangkat etniko sa bawat lalawigan.]]
[[Talaksan:Ang Aeta at Ang Igorot.jpg|thumb|left|Ang mga katutubong [[Mga Aeta|Aeta]] (itaas) at mga [[Mga Igorot|Igorot]] (ibaba).]]
[[Talaksan:Subanen - Mount Malindang.jpg|thumb|Ang mga Subanon ng [[Tangway ng Zamboanga|Zamboanga]].]]
Ayon sa pagtatala noong 2000, 28.1% ng mga Pilipino ay Tagalog, 13.1% ay Sebwano, 9% ay Ilokano, 7.6% ay Bisaya/Binisaya, 7.5% ay Hiligaynon, 6% ay Bikolano, 3.4% ay Waray, at ang nalalabing 25.3% ay kabilang sa iba pang mga pangkat,&lt;ref name=CIAfactbook /&gt;&lt;ref name=PIF2009&gt;{{Cite book |url=http://www.census.gov.ph/data/publications/pif_2009.pdf |title=The Philippines in Figures 2009 |author=Republic of the Philippines. National Statistics Office. |year=2009 |issn=1655-2539 |accessdate=2009-12-23 |archive-date=2012-07-11 |archive-url=https://web.archive.org/web/20120711135118/http://www.census.gov.ph/data/publications/pif_2009.pdf |url-status=dead }}&lt;/ref&gt; na kinabibilangan ng mga [[Moro (Pilipinas)|Moro]], [[Kapampangan]], [[Pangasinense]], mga [[Ibanag]] at mga [[Ivatan|Ibatan]].&lt;ref&gt;&quot;[http://www.britannica.com/EBchecked/topic/456399/Philippines Philippines]&quot;. (2009). In ''Encyclopædia Britannica''. Hinango noong 2009-12-18 mula sa Encyclopædia Britannica Online.&lt;/ref&gt; Mayroon ding mga katutubong mga pangkat gaya ng mga [[Igorot]], mga [[Lumad]], [[Mangyan]], [[Badjao]], at mga pangkat-etniko ng Palawan. Ang mga [[Mga Negrito|Negrito]], gaya ng mga [[Mga Aeta|Aeta]], at ang mga [[Mga Ati (Panay)|Ati]], ay itinuturing na mga kauna-unahang nanahan sa kapuluan.&lt;ref name=&quot;Negritos&quot;&gt;Dolan, Ronald E. (Ed.). (1991). [http://countrystudies.us/philippines/35.htm &quot;Ethnicity, Regionalism, and Language&quot;]. [http://countrystudies.us/philippines/ ''Philippines: A Country Study'']. Washington: GPO for the Library of Congress. Hinango noong 2010-04-08 mula sa [http://countrystudies.us/ Country Studies US Website].&lt;/ref&gt; Kasama ang mga grupong minorya ng kabundukan, mga dayuhan at mga etnikong Pilipinong Moro ng Mindanao sa natitirang 10 porsiyento. Ang mga Aeta o Negrito na dating aktibo sa kapuluan ilang libong taon ang nakaraan, ay nagsipaglikas sa loob ng kagubatan at kabundukan. Ang kapalaran nila ay katulad din ng sa ibang grupong katutubo sa buong mundo tulad ng [[mga katutubong Australyano]] at ang [[mga katutubong Amerikano]]. Marami sa kanila na napasanib at napahalo sa mga etnikong Malay-Pilipino o kaya'y napahiwalay bunga ng &quot;sistematikong pag-aalis&quot; noon.

Ayon sa tala ng pamahalaan ng Pilipinas at mga kasalukuyang datos ng senso, mga 95% ng mamamayan ay pangkat Malay, mga ninuno ng mga nandarayuhan mula sa Tangway ng Malaya at kapuluang Indonesya na dumating bago pa man ang panahong Kristiyano. Ang mga mestiso, na may halong lahing Pilipino-Kastila, [[Pilipinong Intsik|Pilipino-Tsino]], Pilipino-Hapones, [[Pilipinong Amerikano|Pilipino-Amerikano]] o Kastila-Tsino ([[Tornatra]]) ay bumubuo ng isang maliit ngunit makapangyarihan na pangkat pagdating sa ekonomiya at pamahalaan. Mayroon ding maliliit na pamayanan ng mga dayuhan tulad ng Kastila, Amerikano, [[Italya]]no, [[Portugal|Portuges]], [[Hapon]], Silangang [[Indiya]]n, at Arabo, at mga katutubong Negrito na nakatira sa mga malalayong pook at kabundukan.

Kabilang sa mga wikang banyaga sa Pilipinas ang [[Wikang Ingles|Ingles]]; ([[Wikang Mandarin|Mandarin]], [[Wikang Hokyen|Hokyen]] at [[Wikang Kantones|Kantones]]); Ang [[Wikang Ingles|Ingles]]; [[Wikang Hapones|Hapones]]; [[Wikang Hindu|Hindu]] ay mula sa mga kasapi ng pamayanan ng mga, Indiyan, mga Amerikano, ay mula sa kanilang, [[Munting Indiya]] o ''LittleIndia'' [[pook ng korea]] o ''Koreatown'', [[pook ng mga Amerikano]] o ''Americantown'' at mga [[Munting Amerika]] o ''LittleAmerica'' at paaralan kung saan ang wika ng pagtuturo ay ang paggamit ng dalawang wika na Mandarin/English; [[Wikang Arabe|Arabe]] sa mga kasapi ng pamayanang [[Muslim]] o Moro; at [[Wikang Kastila|Espanyol]], na pangunahing wika ng Pilipinas hanggang 1973, ay sinasalita ng tinatayang 3% ng mamamayan. Gayun pa man, ang tanging nabubuhay na wikang halong Asyatiko-Espanyol, na ang [[Tsabakano]], ay wika ng ilan sa timog-kanlurang bahagi ng bansa.

Mula 1939, sa pagsisikap na paigtingin ang pambansang pagkakaisa, pinalaganap ng pamahalaan ang paggamit ng opisyal na pambansang wika na ang [[Wikang Filipino|Filipino]] na ''[[de facto]]'' na batay sa [[Wikang Tagalog|Tagalog]]. Itinuturo ang Filipino sa lahat ng paaralan at unti-unting tinatanggap ng taongbayan bilang pangalawang wika. Ang [[Wikang Ingles|Ingles]] naman ay ginagamit bilang pangalawang pangunahing wika at kadalasang maririnig sa talakayan ng pamahalaan, pag-aaral at pangkabuhayan.

=== Wika ===
{{main|Mga wika sa Pilipinas}}

{| class=&quot;wikitable sortable floatright&quot; style=&quot;text-align:right; font-size:90%; background:white;&quot;
|+ style=&quot;font-size:100%;&quot; |Bilang ng tao sa [[Katutubong wika|unang wika]] (2010)
|-
! scope=&quot;col&quot; style=&quot;text-align:left;&quot; |Wika
! scope=&quot;col&quot; style=&quot;text-align:center;&quot; colspan=&quot;1&quot; |Mananalita
|-
! scope=&quot;row&quot; style=&quot;text-align:left; background:initial;&quot;|[[Wikang Tagalog|Tagalog]]
|22,512,089
|-
! scope=&quot;row&quot; style=&quot;text-align:left; background:initial;&quot;|[[Wikang Sebwano|Sebwano]]
|19,665,453
|-
! scope=&quot;row&quot; style=&quot;text-align:left; background:initial;&quot;|[[Wikang Iloko|Ilokano]]
|8,074,536
|-
! scope=&quot;row&quot; style=&quot;text-align:left; background:initial;&quot;|[[Wikang Hiligaynon|Hiligaynon]]
|7,773,655
|-
! scope=&quot;row&quot; style=&quot;text-align:left; background:initial;&quot;|[[Wikang Waray-Waray|Waray]]
|3,660,645
|-
! scope=&quot;row&quot; style=&quot;text-align:left; background:initial;&quot;|{{nowrap|''Iba pang mga katutubong wika/diyalekto''}}
|24,027,005
|-
! scope=&quot;row&quot; style=&quot;text-align:left; background:initial;&quot;|{{nowrap|''Iba pang mga dayuhang wika/diyalekto''}}
|78,862
|-
! scope=&quot;row&quot; style=&quot;text-align:left; background:initial;&quot;|{{nowrap|''Hindi iniulat/hindi inihayag''}}
|6,450
|- class=&quot;sortbottom&quot; style=&quot;border-top:double gray;&quot;
! scope=&quot;col&quot; style=&quot;text-align:left;letter-spacing:0.02em;&quot; colspan=&quot;1&quot; |KABUUAN
! scope=&quot;col&quot; style=&quot;text-align:right;&quot; |92,097,978
|- class=&quot;sortbottom&quot;
|style=&quot;font-style:italic;&quot; colspan=&quot;2&quot; |Pinagkunan: Pangasiwaan ng Estadistika ng Pilipinas{{Sfn|Philippine Statistics Authority|2014|pp=29–34}}
|}

Ayon sa pinakabagong saliksik ng [[Komisyon sa Wikang Filipino]] (KWF), mayroong 131 wikang buhay sa Pilipinas. Bahagi ang mga ito ng pangkat ng mga wikang [[Mga wikang Borneo-Pilipinas|Borneo-Pilipinas]] ng [[mga wikang Malayo-Polinesyo]], na sangay ng mga [[mga wikang Austronesyo|wikang Austronesyo]].&lt;ref name=&quot;Ethnol&quot;&gt;Lewis, Paul M. (2009). [http://www.ethnologue.com/show_country.asp?name=PH Languages of Philippines]. ''Ethnologue: Languages of the World'' (16th ed.). Dallas, Tex.: SIL International. Hinango noong 2009-12-16.&lt;/ref&gt;

Ayon sa [[Saligang Batas ng Pilipinas|Saligang Batas ng Pilipinas ng 1987]], ang [[Wikang Filipino]] at [[Wikang Ingles|Ingles]] ang mga opisyal na wika. Ang Filipino ay ang wikang pambansa ng Pilipinas na ibinatay sa [[wikang Tagalog|Tagalog]] ngunit patuloy na nililinang at pinapagyayaman batay sa mga iba pang wika ng Pilipinas. Pangunahin itong sinasalita sa [[Kalakhang Maynila]] at sa ibang mga rehiyong urban. Kapuwa ginagamit sa pamahalaan, edukasyon, pahayagan, telebisyon at negosyo ang wikang Filipino at Ingles. Nagtalaga ang saligang batas ng mga wikang rehiyonal gaya ng [[mga wikang Bikol|Bikolano]], [[Wikang Sebwano|Sebwano]], [[wikang Hiligaynon|Hiligaynon]], [[wikang Iloko|Ilokano]], [[Wikang Kapampangan|Kapampangan]], [[wikang Pangasinan|Pangasinan]], Tagalog, at [[Wikang Waray-Waray|Waray]] bilang katulong na opisyal na wika at iniuutos na ang [[Wikang Kastila]] at [[Wikang Arabe|Arabe]] ay itaguyod nang kusa at opsiyonal.&lt;ref name=OfficialLang&gt;{{cite web|author=Joselito Guianan Chan, Managing Partner|url=http://www.chanrobles.com/article14language.htm|title=1987 Constitution of the Republic of the Philippines, Article XIV, Section 7.|publisher=Chan Robles &amp;amp; Associates Law Firm|date=|accessdate=2013-05-04|archive-date=2007-11-10|archive-url=https://web.archive.org/web/20071110234327/http://www.chanrobles.com/article14language.htm|url-status=dead}}&lt;/ref&gt;

=== Pananampalataya ===
[[Talaksan:Paoay Church Ilocos Norte.jpg|thumb|left|Simbahan ng Paoay]]
Ang Pilipinas ay [[estadong sekular|bansang sekular]] na may saligang batas na naghihiwalay sa simbahan at estado. Subalit, ang mahigit sa 80% ng populasyon ay Kristiyano: ang karamihan ay mga [[Katoliko Romano|Katoliko]] samantalang ang 10% ng mga Pilipino ay kasapi sa ibang denominasyong Kristiyano, gaya ng [[Iglesia ni Cristo]], ang mga kaanib sa [[Iglesia ng Dios o Dating Daan]], ang [[Iglesia Filipina Independiente]], [[Ang Nagkaisang Iglesia ni Cristo sa Pilipinas]], [[Sabadista]], [[Born Again Groups]] at ang [[Mga Saksi ni Jehova]]. Sa kabila ng mga relihiyong ito, hindi dapat mawala ang ating pananalig sa Panginoong Diyos.&lt;ref name=2006census&gt;{{cite web
|url=http://www.census.gov.ph/data/pressrelease/2003/pr0323tx.html
|title=2000 Census: Additional Three Persons Per Minute
|author=Republic of the Philippines. National Statistics Office.
|date=2003-02-18
|accessdate=2008-01-09
|archive-date=2012-06-10
|archive-url=https://web.archive.org/web/20120610051606/http://www.census.gov.ph/data/pressrelease/2003/pr0323tx.html
|url-status=dead
}}&lt;/ref&gt; Bunga ng impluwensiya ng kulturang Kastila, ang Pilipinas ay isa sa dalawang bansa sa Asya na may pinakamaraming Katoliko, na sinundan ng [[Silangang Timor]], isang dating kolonya ng [[Portugal]].

Ayon sa Pambansang Komisyon sa mga Pilipinong Muslim noong 2012, tinatayang nasa 11% ng mga Pilipino ang naniniwala sa [[Islam]]&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Archive copy |url=http://www.ncmf.gov.ph/ |access-date=2014-08-23 |archive-date=2016-11-19 |archive-url=https://web.archive.org/web/20161119145842/http://www.ncmf.gov.ph/ |url-status=dead }}&lt;/ref&gt;, na ang karamihan sa mga ito ay mga [[Sunni]]. Sa katunayan, ang karamihan ng mga taga-katimugang Pilipinas ay mga Muslim.

== Pag-aaral ==
[[Talaksan:UST mainjf22.JPG|thumb|Ang [[Pamantasan ng Santo Tomas]], na itinatag noong 1611, ay ang pinakamatandang pamantasan sa Asya.]]

Iniulat ng Tanggapan ng Pambansang tagatala ng Pilipinas na ang payak na kamuwangan ng Pilipinas ay nasa 93.4% at ang nagagamit na kamuwangan ay nasa 84.1% noong 2003.&lt;ref name=CIAfactbook /&gt;&lt;ref name=quickstat /&gt;&lt;ref name=UN /&gt; Halos pantay ang kamuwangan ng mga babae at lalaki.&lt;ref name=CIAfactbook /&gt; Ang paggastos sa pag-aaral ay nasa tinatayang 2.5% ng GDP.&lt;ref name=CIAfactbook /&gt; Ayon sa [[Kagawaran ng Edukasyon (Pilipinas)|Kagawaran ng Edukasyon]], 44,846 na mababang paaralan at 10,384 na mataas na paaralan ang nakatala para sa taong pampaaralan ng 2009-2010&lt;ref&gt;Republic of the Philippines. Department of Education. (2010-09-23).[http://www.deped.gov.ph/cpanel/uploads/issuanceImg/2010%20_Sept23.xls Fact Sheet – Basic Education Statistics] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110511190454/http://www.deped.gov.ph/cpanel/uploads/issuanceImg/2010%20_Sept23.xls |date=2011-05-11 }}. Hinango noong 2010-04-17.&lt;/ref&gt; samantalang itinala ng [[Komisyon sa Lalong Mataas na Edukasyon (Pilipinas)|Komisyon sa Lalong Mataas na Edukasyon]] o CHED na may 2,180 na mga institusyong pag-aaral, ang 607 dito ay pampubliko at ang 1,573 ay mga pribado.&lt;ref name=&quot;CHED&quot;&gt;Republic of the Philippines. Commission on Higher Education. (Agosto 2010). [https://web.archive.org/web/20110704102629/http://202.57.63.198/chedwww/index.php/eng/Information Information on Higher Education System]. ''Official Website of the Commission on Higher Education''. Hinango noong 2011-04-17.&lt;/ref&gt;

May ilang mga sangay ng pamahalaan ang kasama sa pag-aaral. Ang Kagawaran ng Edukasyon ang nakasasakop sa mababang paaralan, pangalawang mataas na paaralan, at mga hindi pormal na edukasyon; ang [[Pangasiwaan sa Edukasyong Teknikal at Pagpapaunlad ng Kasanayan]] o TESDA ang namamahala sa mga pag-aaral sa pagsasanay at pagpapaunlad pagkatapos ng pangalawang mataas na paaralan; at ang Komisyon sa Lalong Mataas na Edukasyon ang nangangasiwa sa mga dalubhasaan at pamantasan at nag-aayos ng mga pamantayan sa lalong mataas na pag-aaral.&lt;ref&gt;Republic of the Philippines. Department of Education. [https://web.archive.org/web/20110716160809/http://www.deped.gov.ph/about_deped/history.asp &quot;Historical Perspective of the Philippine Educational System&quot;]. Hinango noong 2009-12-14.&lt;/ref&gt;

== Kalinangan at kaugalian ==
{{main|Kultura ng Pilipinas}}
{{See also|Musika ng Pilipinas|Lutuing Pilipino|Kaugaliang Pilipino|Panitikan sa Pilipinas}}
[[Talaksan:SAYAWIKA TINIKLING 1.gif|thumb|170px|left|Mga mananayaw ng [[Tinikling]].]]
[[Talaksan:Oldest House in Ivatan.jpg|thumb|right|Ang batong bahay ng mga [[Ivatan|Ibatan]] sa [[Batanes]]. Isang magandang halimbawa ng arkitekturang Pilipino. Ang bahay ay gawa sa apog at [[sagay]] habang ang bubong nito'y sa [[kugon]].]]
[[Talaksan:Indak-indak sa Kadalanan 06.JPG|thumb|right|Ang pista ng [[Kadayawan]] sa [[lungsod ng Dabaw]].]]

[[Talaksan:Tinolalunch.jpg|thumb|right|150px|[[Tinola]], ang pagkaing kilala na binanggit sa nobelang ''[[Noli Me Tángere|Noli Me Tangere]]'' (Huwag Mo Akong Salingin) ni José Rizal.]]
Sa buong kasaysayan ng Pilipinas, walang ni isang tanging pambansang pagkakakilanlang o pangkaugalian na nahubog. Sa isang bahagi, ito ay dahil marahil sa napakaraming wikang ginagamit sa buong kapuluan na tinatantiyang nasa 80, bukod pa sa mga wika nito. Ang pagkakabukod-bukod ng mga magkakaratig na barangay o mga pulo ay nakadagdag din sa pagkawalang pagkakaisa sa pagkakakilanlan.

Sa pagdating ng mga Kastila, tumawag ang mga tagakalat pananampalatayang Katoliko ng mga katutubo para maging tagasalin, nakapaglikha ng mga dalawa ang wikang ginagamit na uri, ang mga Ladinos. Ang mga ito, tulad ng tanyag na makatang si [[Gaspar Aquino de Belen]], ay lumikha ng mga tula ng kabanalan na isinulat sa titik Romano, kalimitan sa wikang Tagalog. Ang [[pasyon]] ay isang pagsasalaysay ng simbuyo, pagkamatay at muling pagkabuhay ni Hesukristo na sinimulan ni Gaspar Aquino de Belen. Umusbong din ang mga panitikang sekular na binase sa mga korido, mga baladang Kastila ng kabalyero. Nasulat din ang mga ito sa abakadang Romano ng mga pangunahin na wika at kumalat.

Sa karagdagan, ang panitikan ([[Jose Rizal]], [[Pedro Paterno]]) at mga kasulatan ng kasaysayan (pambansang awit, ''Constitución Política de Malolos''), ay nasa Espanyol, na hindi na pangunahing wika ngayon. Ang mga manunulat na Pilipino, tulad ni [[Claro M. Recto]] ay nagpatuloy sa pagsusulat sa wikang Espanyol hanggang 1946.

Ang Pilipinas ay bayan ng maraming bayani. Sinasabing si [[Lapu-Lapu]] ng pulo ng [[Mactan]] ang unang pumigil sa paglusob kanluranin at ang pumatay kay Fernando Magallanes. Si [[Jose Rizal]] (ipinanganak noong ika-19&amp;nbsp;ng ika-6 na buwan ng 1896 sa bayan ng [[Calamba, Laguna]]), ipinagmamalaki ng Lahing Malay, Pambansang Bayani ng Pilipinas, 22 wika ang alam: Arabe, Katalan, Tsino, Ingles, Pranses, Aleman, Griyego, Ebreo, Italyano, Hapones, Latin, Malay, Portuges, Ruso, Sanskrito, Espanyol, Tagalog at iba pang katutubong wika; siya ay naging tagaguhit ng mga gusali, tagapagtanghal, nakikipagkalakal, tagaguhit ng karikatyur, guro, ekonomista, etnolohista, siyentipikong magsasaka, bihasa sa kasaysayan, imbentor, peryodista, dalubhasa sa wika, bihasa sa awit, mitolohista, makabayan, naturalista, nobelista, siruhano sa mata, makata, propagandista, sikolohista, siyentista, manlililok, sosyolohista, at teologo. Pilipino ang unang Asyatikong Kalihim-Heneral ng Asamblea Heneral ng [[Mga nagkakaisang Bansa]] (UN) – si Carlos Peña Romulo.

Itinuturing na [[Pandaigdigang Pamanang Pook]] ang mga Barokeng Simbahan ng Pilipinas at ang Makasaysayang Bayan ng [[Vigan]]. Kabilang sana rito ang [[Intramuros]] ngunit nawasak ito matapos ang [[Ikalawang Digmaang Pandaigdig]]. Isa ring Pandaigdigang Pamanang Pook ang mga Hagdan-hagdang Palayan o '''Pay-yo''' ng [[Rehiyong Pampangasiwaan ng Cordillera|Kordilyera]], na kinikilala ring ikawalong nakakahangang-yaman ng daigdig.

==== Midya ====
{{Main|Pelikulang Pilipino|Telebisyon sa Pilipinas|Radyo sa Pilipinas|Teleserye}}
[[Talaksan:Lino Brocka.jpg|thumb|Si [[Lino Brocka]], isang [[Pambansang Alagad ng Sining ng Pilipinas]] sa larangan ng pelikula.|209x209px]]
Ang pangunahing wika na ginagamit sa midya sa Pilipinas ay ang [[Wikang Filipino|Filipino]] at [[Wikang Ingles|Ingles]], bagama't ang pagsasahimpapawid ay lumipat sa Wikang Filipino.&lt;ref name=&quot;Brown-Ganguly-2003&quot;&gt;{{cite book |url=https://books.google.com/books?id=fcoDezu1ABoC |title=Fighting Words: Language Policy and Ethnic Relations in Asia |date=2003 |publisher=[[MIT Press]] |isbn=978-0-262-52333-2 |editor-last1=Brown |editor-first1=Michael Edward |series=BCSIA Studies in International Security |location=Cambridge, Mass. |pages=[https://books.google.com/books?id=fcoDezu1ABoC&amp;pg=PA323 323–325] |editor-last2=Ganguly |editor-first2=Sumit |editor-link2=Sumit Ganguly}}&lt;/ref&gt; Ginagamit din naman ang ibang mga wika sa Pilipinas, lalo na sa mga radyo dahil sa kakayahan nitong maabot ang mga malalayong pook na maaaring hindi kayang maabot ng ibang uri ng midya. Ang [[Lupon sa Rebyu at Klasipikasyon ng Pelikula at Telebisyon]] ang namamahala ng mga palabas sa telebisyon, patalastas, at pelikula sa Pilipinas.&lt;ref&gt;{{cite book |url=https://books.google.com/books?id=rb2AAgAAQBAJ |title=Television, Regulation and Civil Society in Asia |date=29 Agosto 2003 |publisher=[[RoutledgeCurzon]] |isbn=978-1-134-43194-6 |editor-last1=Kitley |editor-first1=Philip |location=London, England |page=[https://books.google.com/books?id=rb2AAgAAQBAJ&amp;pg=PA140 140] |language=en}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite book |last=Deocampo |first=Nick |url=https://books.google.com/books?id=WzaWDwAAQBAJ&amp;pg=PT510 |title=Film: American Influences on Philippine Cinema |date=9 Nobyembre 2017 |publisher=[[Anvil Publishing, Inc.]] |isbn=978-971-27-2896-9 |location=Mandaluyong, Philippines |language=en}}&lt;/ref&gt; Karamihan sa mga Pilipino ay nakakakuha ng mga balita at impormasyon mula sa telebisyon, Internet, at [[hatirang pangmadla]].&lt;ref&gt;{{cite web||last=Lucas|first=Daxim L.|date=September 13, 2011|title=Filipinos seek info on Web; rich prefer newspapers|newspaper=[[Philippine Daily Inquirer]]|url=https://technology.inquirer.net/4101/filipinos-seek-info-on-web-rich-prefer-newspapers|access-date=August 6, 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20111116070555/http://technology.inquirer.net/4101/filipinos-seek-info-on-web-rich-prefer-newspapers/|archive-date=November 16, 2011}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;CNNPH-SWSFacebook&quot;&gt;{{cite web||date=June 30, 2019|title=SWS: Facebook next to TV as Filipinos' top source of news|work=[[CNN Philippines]]|url=https://www.cnnphilippines.com/news/2019/6/30/facebook-news-source-filipino-adults.html|access-date=August 6, 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20190703110139/https://cnnphilippines.com/news/2019/6/30/facebook-news-source-filipino-adults.html|archive-date=July 3, 2019}}&lt;/ref&gt; Ang ''flagship state-owned broadcast-television network ng'' bansa ay ang [[People's Television Network]] (PTV). Ang mga pangunahing himpilang pantelebisyon sa Pilipinas naman ay ang [[ABS-CBN]], [[GMA Network|GMA]] at [[TV5 (Philippines)|TV5]] na may malawak din na serbisyong panradyo.&lt;ref name=&quot;BBC Pilipinas&quot;&gt;[http://news.bbc.co.uk/2/hi/asia-pacific/country_profiles/1262783.stm Country profile: The Philippines]. (2009-12-08). ''BBC News''. Hinango noong 2009-12-20.&lt;/ref&gt;

Ang industriya ng aliwan o tinatawag na ''showbiz'' ay makulay at nagbibigay laman sa mga [[Listahan ng mga peryodiko sa Pilipinas|pahayagan at peryodiko]] ng mga detalye tungkol sa mga [[Talaan ng mga artista sa Pilipinas|artista]]. Tinatangkilik din ang mga [[teleserye]] gaya rin ng mga telenobelang Latino, Asyano (partikular ang mga dramang Koreano) at mga [[anime]]. Ang mga pang-umagang palabas ay pinangingibabawan ng mga ''game shows'', ''variety shows'', at mga ''talk shows'' gaya ng ''[[Eat Bulaga]]'' at ''[[Showtime|It's Showtime]]''.&lt;ref name=&quot;Ratings&quot;&gt;Santiago, Erwin (2010-04-12). [https://web.archive.org/web/20110623102641/http://www.pep.ph/news/25288/AGB-Mega-Manila-TV-Ratings-%28April-7-11%29:-Agua-Bendita-pulls-away AGB Mega Manila TV Ratings (Abril 7–11): ''Agua Bendita'' pulls away]. Hinango noong 2010-05-23 mula sa Philippine Entertainment Portal Website.&lt;/ref&gt; Tanyag din ang mga [[Pelikulang Pilipino]] at mayroong mahabang kasaysayan, subalit nahaharap sa matinding kompetensiya mula sa mga pelikulang banyaga. Kabilang sa mga pinagpipitagang direktor si [[Lino Brocka]] para sa pelikulang ''[[Maynila, sa mga Kuko ng Liwanag]]''. Sa mga nakalipas na mga taon nagiging pangkaraniwan ang paglilipat-lipat ng mga artista mula sa telebisyon at pelikula at pagkatapos ay ang pagpasok sa politika na pumupukaw ng pangamba.&lt;ref name=&quot;Celebrity&quot;&gt;[http://www.economist.com/world/asia/displaystory.cfm?story_id=9084791 &quot;The Philippines' celebrity-obsessed elections&quot;]. (2007-04-26). ''[[The Economist]]''. Hinango noong 2010-01-15.&lt;/ref&gt;

== Tingnan din ==
* [[Balangkas ng Pilipinas]]
* [[Talaan ng mga temang may kaugnayan sa Pilipinas]]

== Mga sanggunian ==
{{reflist|refs=
&lt;ref name=&quot;UN&quot;&gt;{{Cite book|publisher=United Nations Development Programme|title=Table G: Human development and index trends, Table I: Human and income poverty|year=2009|isbn=978-0-230-23904-3|url=https://archive.org/details/humandevelopment0000unse_y2f1}}&lt;/ref&gt;
}}

== Mga palabas na kawing ==

{{Canadian City Geographic Location (8-way)
|North=''[[Taywan]]''&lt;br /&gt;''Bashi Channel''
|West=''[[Biyetnam]], [[Dagat Luzon]]''
|Center=Pilipinas
|East=''[[Dagat Pilipinas]], [[Pacific Ocean]]''
|South=''[[Indonesya]]''
|Northwest=''[[Biyetnam]]''
|Northeast=''[[Pacific Ocean]]''
|Southwest=''[[Malaysia]]''
|Southeast=''[[Palau]]''
}}

=== Mga pahinang opisyal ===
* [http://www.gov.ph www.gov.ph] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120101105754/http://www.gov.ph/ |date=2012-01-01 }} - Portal ng Pamahalaan ng Pilipinas
* [http://www.op.gov.ph www.op.gov.ph] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20070609185330/http://www.op.gov.ph/ |date=2007-06-09 }} - Tanggapan ng Pangulo
* [http://www.ovp.gov.ph www.ovp.gov.ph] Tanggapan ng Pangalawang Pangulo 
* [http://www.senate.gov.ph www.senate.gov.ph] - Senado
* [http://www.congress.gov.ph www.congress.gov.ph] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20200604085514/http://www.congress.gov.ph/ |date=2020-06-04 }} - Kapulungan ng mga Kinatawan
* [http://www.supremecourt.gov.ph www.supremecourt.gov.ph] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20080512084154/http://www.supremecourt.gov.ph/ |date=2008-05-12 }} - Kataas-taasang Hukuman
* [http://www.comelec.gov.ph www.comelec.gov.ph] - Komisyon sa Halalan
* [http://www.dfa.gov.ph www.dfa.gov.ph] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20061205235233/http://www.dfa.gov.ph/ |date=2006-12-05 }} - Kagawaran ng Ugnayang Panlabas
* [http://www.itsmorefuninthephilippines.com www.itsmorefuninthephilippines.com] - Kagawaran ng Turismo
* [http://www.afp.mil.ph www.afp.mil.ph] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20020326211321/http://www.afp.mil.ph/ |date=2002-03-26 }} - Sandatahang Lakas ng Pilipinas
* [http://www.gabinete.ph] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20070930020506/http://www.gabinete.ph/ |date=2007-09-30 }} - Kagawaran na bumubuo sa Gabinete sa Pilipinas 2005

=== Kasaysayan ===
* [http://www.elaput.com/ Mga Panahon ng Pilipino: A Web of Philippine Histories]

=== Mga pahinang pambalita ===
* [http://friendly.ph/newsfeed/ Friendly Philippines News Online]
* [http://www.abs-cbnnews.com ABS-CBN News]
* [http://www.inq7.net Philippine Daily Inquirer at GMA News]
* [http://www.philstar.com Philippine Star]
* [http://www.mb.com.ph The Manila Bulletin Online]
* [http://www.manilatimes.net The Manila Times Online]
* [http://www.sunstar.com.ph Sun Star Network Online]
* [http://www.tribune.net.ph The Daily Tribune Online] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20211221083336/https://tribune.net.ph/ |date=2021-12-21 }}
* [http://www.malaya.com.ph Malaya Online]

=== Iba pang mga pahina ===
* [https://www.pilipinas.ph/ ''Pilipinas'' Website]
* [http://www.cia.gov/cia/publications/factbook/geos/rp.html CIA World Factbook - ''Philippines''] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20050721005826/http://www.cia.gov/cia/publications/factbook/geos/rp.html |date=2005-07-21 }}
* [http://www.mytravelinks.com Philippines Travel Directory] - Philippines Travel Directory
* [http://www.filipinolinks.com Tanikalang Ginto] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20211221015623/http://filipinolinks.com/ |date=2021-12-21 }} - Philippine links directory
* [http://www.dmoz.org/Regional/Asia/Philippines/ Open Directory Project - ''Philippines''] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20040819050600/http://dmoz.org/Regional/Asia/Philippines/ |date=2004-08-19 }} directory category
* [http://www.odp.ph Philippine Website Directory] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20210225155256/http://odp.ph/ |date=2021-02-25 }} - Open directory Philippines
* [http://dir.yahoo.com/Regional/Countries/Philippines/ Yahoo! - ''Philippines''] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20050719013926/http://dir.yahoo.com/Regional/Countries/Philippines |date=2005-07-19 }} directory category
* [http://news.yahoo.com/fc?tmpl=fc&amp;cid=34&amp;in=world&amp;cat=philippines Yahoo! News Full Coverage - ''Philippines''] news headline links
* [http://www.yehey.com Yehey.com] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20050115085947/http://www.yehey.com/ |date=2005-01-15 }} - Most popular Philippine portal
* [http://www.infophilippines.com Philippine Directory] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20060206165054/http://www.infophilippines.com/ |date=2006-02-06 }} - Philippine website directory
* [http://jeepneyguide.com Jeepneyguide] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20121018102004/http://jeepneyguide.com/ |date=2012-10-18 }} - Guide for the independent traveler
* [http://www.asinah.org/travel-guides/philippines.html Philippines Travel Info] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20051223151315/http://www.asinah.org/travel-guides/philippines.html |date=2005-12-23 }} and [http://www.asinah.org/blog/ Blog] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20050328203747/http://www.asinah.org/blog/ |date=2005-03-28 }}
* [http://inogami.com/paradise-philippines/category/paradise-philippines/ Philippines Travel Guide] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20070910222553/http://inogami.com/paradise-philippines/category/paradise-philippines/ |date=2007-09-10 }}
* [http://www.manilamail.com ManilaMail] - a reference point for understanding the Philippines and Filipinos

{{Philippines political divisions}}
{{ASEAN}}
{{Latinunion}}
{{Asya}}

[[Kategorya:Mga dating kolonya ng Espanya]]
[[Kategorya:Pilipinas|*]]
[[Kategorya:Mga bansa sa Asya]]
[[Kategorya:Mga estadong-kasapi ng ASEAN]]
[[Kategorya:Mga bansa sa Timog-silangang Asya]]</text>
      <sha1>5nzqi9g2zvw268uxcz53eef984n21ud</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Talaan ng mga palabas sa telebisyon sa Pilipinas</title>
    <ns>0</ns>
    <id>627</id>
    <revision>
      <id>2164825</id>
      <parentid>2110003</parentid>
      <timestamp>2025-06-13T21:28:17Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>120.29.69.7</ip>
      </contributor>
      <comment>added new content for more views*</comment>
      <origin>2164825</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="6313" sha1="l5t7cytg82wa8itzbgi06mdm4xvkc8j" xml:space="preserve">Isa itong '''talaan ng mga palabas sa telebisyon''' na ginawa sa Pilipinas.
== # ==
*[[100% Pinoy]]
*[[24 Oras]]

== A ==
*[[Aalog-alog]]
*[[Adyenda]]
*[[A Rosy Life]]
*[[Abangan ang Susunod na Kabanata]]
*[[All-Out Sundays]]
*[[All Star K!]]
*[[Atlantika]]
*[[ASAP]]
*[[Aksyon]]
*[[All About You]]
*[[All Together Now]]
*[[Anatomy of a Disaster]]
*[[Ang Dating Daan]]
*[[Ang Iglesia ni Cristo]]
*[[Ang Tamang Daan]]
*[[Ang Pagbubunyag]]
*[[Ang Probinsyano]]
*[[Art Angel]]
*[[Art Jam]]
*[[Asian Treasures]]
*[[Assignment]]
*[[At Home Ka Dito]]
*[[At Your Service]]
*[[ATBP]]
*[[Ayon Sa Biblia]]
*[[Alakdana]]

== B ==
*[[Bahay Mo Ba `To]]
*[[Bakekang]]
*[[Balita Ala-Una]]
*[[Balita Alas Singko ng Umaga]]
*[[Balitaan]]
*[[Balitang Amianan]]
*[[Balitang Balita]]
*[[Balitang Bisdak]]
*[[Balitanghali]]
*[[Balitanghali Iloilo]]
*[[Balitanghali Cebu]]
*[[Balitanghali Davao]]
*[[Balita Ngayon]]
*[[Balita sa IBC]]
*[[Balita sa IBC Huling Ulat]]
*[[Balita sa Tanghali]]
*[[Bandila]]
*[[Bitag]]
*[[Bitoy's Funniest Videos]]
*[[Biyaheng Langit]]
*[[Basta Sports]]
*[[Basta't Kasama Kita]]
*[[Bible Guide]]
*[[Biblically Speaking]]
*[[Bida Si Mister, Bida Si Misis]]
*[[Bubble Gang]]
*[[Buhay Pinoy]]

== C ==
*[[Can’t Buy Me Love]]
* [[Carmina]]
*[[Case Unclosed]]
*[[Celebrity Bluff]]
*[[Celebrity Duets]]
*[[CelebriTV]]
*[[Celebrity Turns]]
*[[Chika Chika Chicks]]
*[[Cielo de Angelina]]
*[[Click]]
*[[Captain Barbell]]
*[[CNN Philippines Balitaan]]
*[[CNN Philippines Newsroom]]
*[[Cuore]]

== D ==
*[[Daddy Di Do Du]]
*[[Daisy Siete]]
*[[Debate with Mare at Pare]]
*[[Digital LG Quiz]]
*[[Dong Puno Live]]
*[[Darna]]
*[[Doraemon]]
*[[Dragonball]]
*[[Dwarfina]]

== E ==
*[[Eat Bulaga!]]
*[[Eateria]]
*[[Emergency]]
*[[Extra Challenge]]
*[[Encantadia]]

== F ==
*[[Failon Ngayon]]
*[[Fanatxt]]
*[[Fantastikids]]
*[[Flame of Recca]]
*[[Family Feud]]
*[[Frontline Pilipinas]]

== G ==
*[[Game na Game na]]
*[[Ghost Fighter]]

== H ==
*[[Hapi House!]]
*[[Hooo U?]]
*[[Homeboy]]
*[[Hanggang Kailan]]
*[[Home Along Da Riles]]
*[[Home Along Da Airport]]
*[[Hokus Pokus]]

== I ==
*[[IBC Balita Ngayon]]
*[[IBC Express Balita]]
*[[IBC Headliners]]
*[[IBC News 5'O Clock Report]]
*[[IBC News 5:30 Report]]
*[[IBC Newsbreak]]
*[[IBC News Tonight]]
*[[IBC TV-XPress]]
*[[I-Balita]]
*[[Iba-Balita]]
*[[I-Witness]]
*[[Idol Ko Si Kap]]
*[[Idol Philippines]]
*[[Ikaw Sa Puso Ko]]
*[[Ikaw Sana]]
*[[Imbestigador]]
*[[Islands Newsbreak]]
*[[Itanong Mo Kay Soriano]]
*[[Ito Ang Balita]]
*[[It's Showtime]]
*[[It Might Be You]]
*[[I Heart You Pare]]

== J ==
*[[Jessica Soho Reports]]
*[[Jewel in the Palace]]
*[[John en Marsha]]
*[[Judy Ann Drama Special]]
*[[JuMong]]
*[[Jackie Chan Adventures]]

== K ==
*[[Kachorra]]
*[[Kadenang Ginto]]
*[[Kakabakaba Adventures]]
*[[Kamandag]]
*[[Kapuso Mo, Jessica Soho]]
*[[Kapwa Ko Mahal Ko]]
*[[Kay Susan Tayo]]
*[[Kontrobersyal]]
*[[Kumikitang Kabuhayan]]
*[[Kapamilya Blockbusters]]
*[[Kapuso Movie Festival]]
*[[Kitchen Superstar]]
*[[Kidlat]]

== L ==
*[[La Luna Sangre]]
*[[Loren]]
*[[Love Story in Harvard]]
*[[Lagot Ka Isusumbong Kita]]
*[[Love Letter]]
*[[Love to Love]]
*[[Lovely Day]]
*[[Lukso Ng Dugo]]
*[[Love of the condor heroes]]

== M ==
*[[Marimar]]
*[[Mahiwagang Baul]]
*[[Ma. Del Carmen]]
*[[Maalaala Mo Kaya]]
*[[Magandang Gabi, Bayan]]
*[[Magandang Umaga Bayan]]
*[[Magandang Tanghali Bayan]]
*[[Masayang Tanghali Bayan]]
*[[Magpakailanman]]
*[[Maging Sino Ka Man]]
*[[Mangarap Ka]]
*[[Marina]]
*[[Marinara]]
*[[Master Showman Presents]]
*[[May Bukas Pa]]
*[[May Minamahal]]
*[[Maynila (teleserye)|Maynila]]
*[[Mel &amp; Joey]]
*[[Metro One]]
*[[Mobile Kusina]]
*[[Monica Brava]]
*[[Morning Girls With Kris and Korina]]
*[[MTB, Ang Saya Saya]]
*[[Mulawin]]
*[[Mulawin vs. Ravena]]
*[[My Girl]]

== N ==
*[[News @ 1]]
*[[News @ 6]]
*[[Newslife]]
*[[Newslight]]
*[[Newsline World]]
*[[News on Q]]
*[[National Network News]]
*[[Newsline Mindanao]]
*[[Newsline Philippines]]
*[[News Patrol]]
*[[News Team 13]]
*[[News Watch]]
*[[Nginiig]]
*[[Nuts Entertainment]]
*[[Now and Forever]]

== O ==
*[[Ok Fine! Whatever]]
*[[On the Wings of Love]]

== P ==
*[[Palaban]]
*[[Palibhasa Lalake]]
*[[Pambansang Almusal]]
*[[Pambansang Balita Ala-Una]]
*[[Pambansang Balita Alas Singko]]
*[[Pangunahing Balita]]
*[[Partners with Mel Tiangco]]
*[[Patrol ng Pilipino]]
*[[Philippine Idol]]
*[[Philippine Lottery Draw]]
*[[Pilipinas Gising Ka Na Ba?]]
*[[Pilipinas Game KNB?]]
*[[Pinoy Big Brother]]
*[[Pipol]]
*[[Private I]]
*[[Pinoy Idol]]
*[[Pinoy Meets World]]
*[[Pinoy Pop Superstar]]
*[[Princess Hours]]
*[[Princess Lulu]]
*[[Pokemon]]
*[[PTV News]]

== R ==
*[[Ratsada]]
*[[Reporter's Notebook]]

== S ==
*[[S-Files]]
*[[Saksi]]
*[[Sana Maulit Muli]]
*[[Sana'y Wala Nang Wakas]]
*[[Sarah, The Teen Princess]]
*[[Secret Garden]]
*[[Sentro]]
*[[Sentro Balita]]
*[[Simpleng Hiling]]
*[[Sineskwela]]
*[[SIS]]
*[[SOP]]
*[[SOP Gigsters]]
*[[Special Assignment]]
*[[Sports Unlimited]]
*[[Stage One: The Starstruck Playhouse]]
*[[Shaider]]
*[[Sports 37]]
*[[Star Circle Quest]]
*[[Star In A Million]]
*[[Starry Starry Night]]
*[[Starstruck]]
*[[Starstruck Kids]]
*[[Startalk]]
*[[Super Twins]]
*[[Showbiz Stripped]]
*[[Starbox]]

== T ==
*[[Tabing Ilog]]
*[[Tawag ng Tanghalan]]
*[[Teen Gen]]
*[[Testigo]]
*[[Testigo Northern Mindanao]]
*[[TEN:The Evening News]]
*[[The Buzz]]
*[[The Iglesia ni Cristo and the Bible]]
*[[The Message]]
*[[The Veronica Chronicles]]
*[[The Weekend News (PTV)]]
*[[The Weekend News (ABS-CBN)]]
*[[TiktoClock]]
*[[Today with Kris Aquino]]
*[[Tonight with Boy Abunda]]
*[[Tropang LOL]]
*[[TV Patrol]]
*[[TV Patrol Central Visayas]]
*[[TV Patrol Negros]]
*[[TV Patrol Chavacano]]
*[[TV Patrol Southern Mindanao]]
*[[TV Patrol Northern Mindanao]]
*[[TV Patrol North Central Luzon]]
*[[TV Patrol Northern Luzon]]
*[[TV Patrol Central Mindanao]]
*[[TV Patrol Tacloban]]
*[[TV Patrol Cagayan Valley]]
*[[TV Patrol Palawan]]
*[[TV Patrol Southern Tagalog]]
*[[TV Patrol Bicol]]
*[[TV Patrol Pampanga]]
*[[TV Patrol Socsksargen]]

== U ==
*[[Unang Hirit]]

== V ==
*[[Valiente]]
*[[Victim]]
*[[Voltes V: Legacy]]

== W ==
*[[Wansapanataym]]
*[[Willing Willie]]
*[[Wil Time Bigtime]]
*[[Wowowillie]]
*[[Wowowin]]
*[[Wish Ko Lang]]
*[[Wowowee]]

== Y ==
*[[Yes Yes Show]]


[[Kategorya:Pilipinas]]
[[Kategorya:Telebisyon]]
[[Kategorya:Mga palabas sa telebisyon|Pilipinas]]</text>
      <sha1>l5t7cytg82wa8itzbgi06mdm4xvkc8j</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>2164839</id>
      <parentid>2164825</parentid>
      <timestamp>2025-06-13T22:15:25Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Tegel</username>
        <id>23664</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>[[w:Help:Reverting|Ibinalik]] ang mga pagbabago ni [[Special:Contributions/120.29.69.7|120.29.69.7]] ([[User talk:120.29.69.7|Usapan]]) patungo sa huling rebisyon ni [[User:Bluemask|Bluemask]]</comment>
      <origin>2110003</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="6317" sha1="ia1v8gntdot3nojhbkbbhtc9ek2wjp1" xml:space="preserve">Isa itong '''talaan ng mga palabas sa telebisyon''' na ginawa sa [[Pilipinas]].
== # ==
*[[100% Pinoy]]
*[[24 Oras]]

== A ==
*[[Aalog-alog]]
*[[Adyenda]]
*[[A Rosy Life]]
*[[Abangan ang Susunod na Kabanata]]
*[[All-Out Sundays]]
*[[All Star K!]]
*[[Atlantika]]
*[[ASAP]]
*[[Aksyon]]
*[[All About You]]
*[[All Together Now]]
*[[Anatomy of a Disaster]]
*[[Ang Dating Daan]]
*[[Ang Iglesia ni Cristo]]
*[[Ang Tamang Daan]]
*[[Ang Pagbubunyag]]
*[[Ang Probinsyano]]
*[[Art Angel]]
*[[Art Jam]]
*[[Asian Treasures]]
*[[Assignment]]
*[[At Home Ka Dito]]
*[[At Your Service]]
*[[ATBP]]
*[[Ayon Sa Biblia]]
*[[Alakdana]]

== B ==
*[[Bahay Mo Ba `To]]
*[[Bakekang]]
*[[Balita Ala-Una]]
*[[Balita Alas Singko ng Umaga]]
*[[Balitaan]]
*[[Balitang Amianan]]
*[[Balitang Balita]]
*[[Balitang Bisdak]]
*[[Balitanghali]]
*[[Balitanghali Iloilo]]
*[[Balitanghali Cebu]]
*[[Balitanghali Davao]]
*[[Balita Ngayon]]
*[[Balita sa IBC]]
*[[Balita sa IBC Huling Ulat]]
*[[Balita sa Tanghali]]
*[[Bandila]]
*[[Bitag]]
*[[Bitoy's Funniest Videos]]
*[[Biyaheng Langit]]
*[[Basta Sports]]
*[[Basta't Kasama Kita]]
*[[Bible Guide]]
*[[Biblically Speaking]]
*[[Bida Si Mister, Bida Si Misis]]
*[[Bubble Gang]]
*[[Buhay Pinoy]]

== C ==
*[[Can’t Buy Me Love]]
* [[Carmina]]
*[[Case Unclosed]]
*[[Celebrity Bluff]]
*[[Celebrity Duets]]
*[[CelebriTV]]
*[[Celebrity Turns]]
*[[Chika Chika Chicks]]
*[[Cielo de Angelina]]
*[[Click]]
*[[Captain Barbell]]
*[[CNN Philippines Balitaan]]
*[[CNN Philippines Newsroom]]
*[[Cuore]]

== D ==
*[[Daddy Di Do Du]]
*[[Daisy Siete]]
*[[Debate with Mare at Pare]]
*[[Digital LG Quiz]]
*[[Dong Puno Live]]
*[[Darna]]
*[[Doraemon]]
*[[Dragonball]]
*[[Dwarfina]]

== E ==
*[[Eat Bulaga!]]
*[[Eateria]]
*[[Emergency]]
*[[Extra Challenge]]
*[[Encantadia]]

== F ==
*[[Failon Ngayon]]
*[[Fanatxt]]
*[[Fantastikids]]
*[[Flame of Recca]]
*[[Family Feud]]
*[[Frontline Pilipinas]]

== G ==
*[[Game na Game na]]
*[[Ghost Fighter]]

== H ==
*[[Hapi House!]]
*[[Hooo U?]]
*[[Homeboy]]
*[[Hanggang Kailan]]
*[[Home Along Da Riles]]
*[[Home Along Da Airport]]
*[[Hokus Pokus]]

== I ==
*[[IBC Balita Ngayon]]
*[[IBC Express Balita]]
*[[IBC Headliners]]
*[[IBC News 5'O Clock Report]]
*[[IBC News 5:30 Report]]
*[[IBC Newsbreak]]
*[[IBC News Tonight]]
*[[IBC TV-XPress]]
*[[I-Balita]]
*[[Iba-Balita]]
*[[I-Witness]]
*[[Idol Ko Si Kap]]
*[[Idol Philippines]]
*[[Ikaw Sa Puso Ko]]
*[[Ikaw Sana]]
*[[Imbestigador]]
*[[Islands Newsbreak]]
*[[Itanong Mo Kay Soriano]]
*[[Ito Ang Balita]]
*[[It's Showtime]]
*[[It Might Be You]]
*[[I Heart You Pare]]

== J ==
*[[Jessica Soho Reports]]
*[[Jewel in the Palace]]
*[[John en Marsha]]
*[[Judy Ann Drama Special]]
*[[JuMong]]
*[[Jackie Chan Adventures]]

== K ==
*[[Kachorra]]
*[[Kadenang Ginto]]
*[[Kakabakaba Adventures]]
*[[Kamandag]]
*[[Kapuso Mo, Jessica Soho]]
*[[Kapwa Ko Mahal Ko]]
*[[Kay Susan Tayo]]
*[[Kontrobersyal]]
*[[Kumikitang Kabuhayan]]
*[[Kapamilya Blockbusters]]
*[[Kapuso Movie Festival]]
*[[Kitchen Superstar]]
*[[Kidlat]]

== L ==
*[[La Luna Sangre]]
*[[Loren]]
*[[Love Story in Harvard]]
*[[Lagot Ka Isusumbong Kita]]
*[[Love Letter]]
*[[Love to Love]]
*[[Lovely Day]]
*[[Lukso Ng Dugo]]
*[[Love of the condor heroes]]

== M ==
*[[Marimar]]
*[[Mahiwagang Baul]]
*[[Ma. Del Carmen]]
*[[Maalaala Mo Kaya]]
*[[Magandang Gabi, Bayan]]
*[[Magandang Umaga Bayan]]
*[[Magandang Tanghali Bayan]]
*[[Masayang Tanghali Bayan]]
*[[Magpakailanman]]
*[[Maging Sino Ka Man]]
*[[Mangarap Ka]]
*[[Marina]]
*[[Marinara]]
*[[Master Showman Presents]]
*[[May Bukas Pa]]
*[[May Minamahal]]
*[[Maynila (teleserye)|Maynila]]
*[[Mel &amp; Joey]]
*[[Metro One]]
*[[Mobile Kusina]]
*[[Monica Brava]]
*[[Morning Girls With Kris and Korina]]
*[[MTB, Ang Saya Saya]]
*[[Mulawin]]
*[[Mulawin vs. Ravena]]
*[[My Girl]]

== N ==
*[[News @ 1]]
*[[News @ 6]]
*[[Newslife]]
*[[Newslight]]
*[[Newsline World]]
*[[News on Q]]
*[[National Network News]]
*[[Newsline Mindanao]]
*[[Newsline Philippines]]
*[[News Patrol]]
*[[News Team 13]]
*[[News Watch]]
*[[Nginiig]]
*[[Nuts Entertainment]]
*[[Now and Forever]]

== O ==
*[[Ok Fine! Whatever]]
*[[On the Wings of Love]]

== P ==
*[[Palaban]]
*[[Palibhasa Lalake]]
*[[Pambansang Almusal]]
*[[Pambansang Balita Ala-Una]]
*[[Pambansang Balita Alas Singko]]
*[[Pangunahing Balita]]
*[[Partners with Mel Tiangco]]
*[[Patrol ng Pilipino]]
*[[Philippine Idol]]
*[[Philippine Lottery Draw]]
*[[Pilipinas Gising Ka Na Ba?]]
*[[Pilipinas Game KNB?]]
*[[Pinoy Big Brother]]
*[[Pipol]]
*[[Private I]]
*[[Pinoy Idol]]
*[[Pinoy Meets World]]
*[[Pinoy Pop Superstar]]
*[[Princess Hours]]
*[[Princess Lulu]]
*[[Pokemon]]
*[[PTV News]]

== R ==
*[[Ratsada]]
*[[Reporter's Notebook]]

== S ==
*[[S-Files]]
*[[Saksi]]
*[[Sana Maulit Muli]]
*[[Sana'y Wala Nang Wakas]]
*[[Sarah, The Teen Princess]]
*[[Secret Garden]]
*[[Sentro]]
*[[Sentro Balita]]
*[[Simpleng Hiling]]
*[[Sineskwela]]
*[[SIS]]
*[[SOP]]
*[[SOP Gigsters]]
*[[Special Assignment]]
*[[Sports Unlimited]]
*[[Stage One: The Starstruck Playhouse]]
*[[Shaider]]
*[[Sports 37]]
*[[Star Circle Quest]]
*[[Star In A Million]]
*[[Starry Starry Night]]
*[[Starstruck]]
*[[Starstruck Kids]]
*[[Startalk]]
*[[Super Twins]]
*[[Showbiz Stripped]]
*[[Starbox]]

== T ==
*[[Tabing Ilog]]
*[[Tawag ng Tanghalan]]
*[[Teen Gen]]
*[[Testigo]]
*[[Testigo Northern Mindanao]]
*[[TEN:The Evening News]]
*[[The Buzz]]
*[[The Iglesia ni Cristo and the Bible]]
*[[The Message]]
*[[The Veronica Chronicles]]
*[[The Weekend News (PTV)]]
*[[The Weekend News (ABS-CBN)]]
*[[TiktoClock]]
*[[Today with Kris Aquino]]
*[[Tonight with Boy Abunda]]
*[[Tropang LOL]]
*[[TV Patrol]]
*[[TV Patrol Central Visayas]]
*[[TV Patrol Negros]]
*[[TV Patrol Chavacano]]
*[[TV Patrol Southern Mindanao]]
*[[TV Patrol Northern Mindanao]]
*[[TV Patrol North Central Luzon]]
*[[TV Patrol Northern Luzon]]
*[[TV Patrol Central Mindanao]]
*[[TV Patrol Tacloban]]
*[[TV Patrol Cagayan Valley]]
*[[TV Patrol Palawan]]
*[[TV Patrol Southern Tagalog]]
*[[TV Patrol Bicol]]
*[[TV Patrol Pampanga]]
*[[TV Patrol Socsksargen]]

== U ==
*[[Unang Hirit]]

== V ==
*[[Valiente]]
*[[Victim]]
*[[Voltes V: Legacy]]

== W ==
*[[Wansapanataym]]
*[[Willing Willie]]
*[[Wil Time Bigtime]]
*[[Wowowillie]]
*[[Wowowin]]
*[[Wish Ko Lang]]
*[[Wowowee]]

== Y ==
*[[Yes Yes Show]]


[[Kategorya:Pilipinas]]
[[Kategorya:Telebisyon]]
[[Kategorya:Mga palabas sa telebisyon|Pilipinas]]</text>
      <sha1>ia1v8gntdot3nojhbkbbhtc9ek2wjp1</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Lupang Hinirang</title>
    <ns>0</ns>
    <id>647</id>
    <revision>
      <id>2164846</id>
      <parentid>2164675</parentid>
      <timestamp>2025-06-13T22:35:00Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Aghamanon</username>
        <id>147345</id>
      </contributor>
      <comment>Kinansela ang pagbabagong 2164675 ni [[Special:Contributions/Jupiter Ramos De Leon|Jupiter Ramos De Leon]] ([[User talk:Jupiter Ramos De Leon|Usapan]]) nakakatawa nguni’t pambababoy ito</comment>
      <origin>2164846</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="12796" sha1="jvzgv52ju6wdwir7suj7acwys4ytn4y" xml:space="preserve">{{Infobox anthem
| title= Lupang Hinirang
| image= Sheet Lupang hinirang.jpg
| caption= Ang nakasulat na musika ng &quot;Lupang Hinirang&quot;.
| prefix= Pambansang
| country= {{PHL}}
| author= [[José Palma]]
| lyrics_date= 1899&lt;br&gt;&lt;small&gt;(&quot;Filipinas&quot;)&lt;/small&gt;
| composer= [[Julián Felipe]]
| music_date=  1898
| adopted= 1899 (Kastila)&lt;br&gt;1963 (Tagalog)
| sound=Philippine National Anthem, the Lupang Hinirang, Himno Nacional Filipino Unknown Artist.ogg
| sound_title= Lupang Hinirang&lt;br&gt;&lt;br&gt;
}}
Ang &quot;'''Lupang Hinirang'''&quot; ay ang [[pambansang awit]] ng [[Pilipinas]]. Ipinagawa ni [[Emilio Aguinaldo]] ang himig nito sa kompositor na si [[Julian Felipe]] noong 1898 sa ilalim ng pamagat na &quot;Marcha Filipina Magdalo&quot; ('Martsang Pilipinong Mágdalo') at kalaunan &quot;Marcha Nacional Filipina&quot; ('Pambansang Martsa ng Pilipinas'). Samantala, ang kasalukuyang anyo ng awit ay ang salin sa [[wikang Tagalog]] ng tulang &quot;Filipinas&quot; ni [[José Palma]] noong 1899 sa orihinal na [[wikang Espanyol]].

Unang narinig ang himig nito sa [[Pagpapahayag ng kalayaan ng Pilipinas|deklarasyon ng kalayaan ng Pilipinas]] mula sa [[Kaharian ng Espanya]] noong ika-12 ng Hunyo 1898. Samantala, unang narinig naman ang awit na may titik ni Palma noong Agosto 1899, sa ilalim ng pamagat ng &quot;Patria Adorada&quot; ('Bayang Minamahal'). Ipinagbawal ang awit na ito noong [[Panahon ng mga Amerikano sa Pilipinas|panahon ng mga Amerikano]], bagamat naging opisyal na awit ang salin sa Ingles nito noong [[Komonwelt ng Pilipinas|panahong Komonwelt]]. Ang kasalukuyang salin nito sa wikang Filipino ay mula sa bersyon nina [[Julian Cruz Balmaceda]], [[Ildefonso Santos]] at [[Francisco Caballo]] noong dekada 1940s. Ang kanilang gawa ang naging pambansang awit ng Pilipinas simula noong 1948. Naging &quot;Lupang Hinirang&quot; ito noong 1956, sa panunungkulan ni [[Ramon Magsaysay]].

=== Titik ===
Ang mga titik sa baba ay ang pangkasalukuyang bersyon ng awit. 

:Bayang magiliw,
:Perlas ng Silanganan.
:Alab ng puso,
:Sa dibdib mo'y buhay.

:Lupang Hinirang,
:Duyan ka nang magiting.
:Sa manlulupig,
:Di ka pasisiil.

:Sa dagat at bundok,
:Sa simoy at sa langit mong bughaw.
:May dilag ang tula,
:At awit sa paglayang minamahal.

:Ang kislap ng watawat mo'y,
:Tagumpay na nagniningning.
:Ang bituin at araw niya,
:Kailan pa ma'y 'di magdidilim.

:Lupa ng araw ng luwalhati't pagsinta
:Buhay ay langit sa piling mo.

:Aming ligaya na 'pag may mang-aapi,
:Ang mamatay nang dahil sa'yo.

=== Orihinal na titik ===

Nasa baba ang orihinal na titik ng tulang &quot;Filipinas&quot; ni José Palma. Una itong ginamit noong 1899, bagamat ipinagbawal ito noong panahon ng mga Amerikano. Ito rin ang nagsilbing basehan ng mga salin sa iba't-ibang mga wika ng Pilipinas, simula sa [[wikang Tagalog]] noong dekada 1940s.

{| class=&quot;wikitable&quot; style=&quot;min-width: 300px;&quot;
|-
! '''Wikang Espanyol''' !! '''Wikang Filipino'''&lt;br&gt;{{small|(direktang salin)}}
|-
|
:Tierra adorada
:Hija del sol de Oriente,
:Su fuego ardiente
:En ti latiendo está.

:¡Tierra de amores!
:Del heroísmo cuna,
:Los invasores
:No te hollarán jamás.

:En tu azul cielo, en tus auras,
:En tus montes y en tu mar
:Esplende y late el poema
:De tu amada libertad.

:Tu pabellón, que en las lides
:La victoria iluminó,
:No verá nunca apagados
:Sus estrellas ni su sol.

:Tierra de dichas, del sol y amores,
:En tu regazo dulce es vivir.
:Es una gloria para tus hijos,
:Cuando te ofenden, por ti morir.
||
:Lupang minamahal
:Anak ng Araw ng Silangan
:Ang nasusunog nitong apoy
:Sa'yo tumitibok

:Lupain ng pagmamahalan!
:Duyan ng pagkabayani.
:Ang mga mananakop
:Di nila ikaw mapapabagsak

:Sa bughaw na kalangitan, sa mga aura mo
:Sa kabundukan at karagatan mo
:Pinapaganda't pinapatibok nila ang tula
:Ng minamahal mong kalayaan.

:Ang pabilyon mo, kung saan
:Lumiliwanag ang pagkapanalo
:Di dapat nito makitang maaapula
:Ang araw at mga bituin nito.

:Lupain ng kagalakan, ng araw at pagmamahal 
:Sa kanyang matamis na lapag naninirahan
:Isang karangalan para sa iyong mga anak
:Na mamatay para sa'yo kung inaapi ka
|}

== Pagsasalin ==
                                     
===Ingles: ''Philippine Hymn''===
&lt;small&gt;ni Senador Camilo Osias at Mary A. Lane&lt;/small&gt;

:Land of the morning,
:Child of the sun returning,
:With fervor burning, 
:Thee do our souls adore.

:Land dear and holy, 
:Cradle of noble heroes,
:Ne'er shall invaders 
:Trample thy sacred shore

:Ever within thy skies and through thy clouds
:And o'er thy hills and seas, 
:Do we behold the radiance, feel and throb,
:Of glorious liberty.

:Thy banner, dear to all our hearts
:It's sun and stars alight, 
:O never shall it's shining field,
:Be dimmed by tyrant's might! 

:Beautiful land of love,
:O land of light,
:In thine embrace 'tis rapture to lie,
:But it is glory ever, when thou art wronged,
:For us, thy sons to suffer and die.

===Ingles: ''Chosen Land''===
&lt;small&gt;Literal na salin ng ''Lupang Hinirang'' sa Ingles. Hindi opisyal.&lt;/small&gt;

:Beloved country,
:Pearl of the Orient,
:The heart's fervor,
:In your bosom is ever alive.

:Chosen Land,
:You are the cradle of the brave,
:To the conquerors,
:You shall never surrender.

:Through the seas and mountains,
:Through the air and your azure skies,
:There is splendor in the poem 
:And songs of beloved freedom.''

:The sparkle of your flag
:Is shining victory.
:Its stars and sun
:Forever will never dim.

:Land of the morning, of glory, of our affection,
:Life is heaven in your arms;
:When someone oppresses you, it is our pleasure
:To die for you.

===Tagalog: Diwa ng Bayan===
Unang pagsasa-Tagalog ng tulang Kastila, ginamit sa Panahon ng Hapon sa Pilipinas sa Ikalawang Digmaang Pandaigdig

:Lupang mapalad,
:Na mutya ng silangan;
:Bayang kasuyo,
:Ng Sangkalikasan.

:Buhay at yaman,
:Ng kapilipinuhan;
:Kuha't bawi,
:Sa Banyagang kamay.

:Sa iyong langit, Bundok,
:Batis, Dagat na pinalupig;
:Nailibing na ng karimlan,
:Ng kahapong pagtitiis.

:Sakit at luha, hirap,
:Susa at sumpa sa pagaamis; 
:Ay wala nang lahat at naligtas,
:Sa ibig maglupit. 

:Hayo't magdiwang Lahi kong minamahal,
:Iyong watawat ang siyang tanglaw;
:At kung sakaling ikaw ay muling pagbantaan,
:Aming bangkay ang siyang hahadlang.

=== Tagalog: ''Lupang Pinipintuho'' ===
&lt;small&gt;Pagsasa-Tagalog ni Balmaceda, Santos at Caballo na ginamit mula taóng 1948 (dalawang taon mula 1946, kung kailan pinalaya ng Estados Unidos ang Pilipinas) hanggang 1956.  Napalitan ito ng sa taóng 1956, na siyang nagkaroon pa ng karagdagang pagbabago.&lt;/small&gt;

:O sintang lupa,
:Perlas ng Silanganan;
:Diwang apoy kang
:Sa araw nagmula.

:Lupang magiliw,
:Pugad ng kagitingan,
:Sa manlulupig
:Di ka papaslang.

:Sa iyong langit, simoy, parang.
:Dagat at kabundukan,
:Laganap ang tibok ng puso
:Sa paglayang walang hanggan.

:Sagisag ng watawat mong mahal
:Ningning at tagumpay;
:Araw't bituin niyang maalab
:Ang s'yang lagi naming tanglaw.

:Sa iyo Lupa ng ligaya't pagsinta,
:Tamis mabuhay na yakap mo,
:Datapwat langit ding kung ikaw ay apihin
:Ay mamatay ng dahil sa 'yo.

=== Ilokano: ''Nailian a Dayyeng'' ===
&lt;small&gt;Orihinal na bersyon nina Dr. Mary Lou Campo at Prof. Romeo Sevilleja&lt;/small&gt;

:O Pilipinas, tampok ti kinapintas
:Ti addaan puso, ay-ayatendaka
:Bagnos ken baggak, perlas ti dumaya
:Dimi ipalubos nga irurumendaka

:Iti tangatang, ulep ken pul-oy
:Bambantay ken baybay
:Mangmangngeg ken mariknami't
:Samiweng ni waya-waya

:Ipatpategmi ti wagaywaymo
:Tanda ti balligi

:Bitbituen, Initmo, Ingget raniag
:Dinto pulos nga aglidem

:Daga ni gasat, ragsak
:Nam-ay ken Ayat
:Ta sidongmo, dayawmi ti agbiag

:Ngem nadaydayawkam
:A sikakanatad
:Gapu kenka, iruknoymi toy biag.


&lt;small&gt;bersyon ni Eugene Carmelo C. Pedro&lt;/small&gt;

:Imnas nga ili
:Baggak ti dumadaya
:Daytoy ayatmi
:Ti sagutmi kenka

:Dagat' kinasudi
:Indayon ti nakired
:Iti mangdadael
:Haanka pailuges

:Iti tangatang, ulep ken pul-oy
:Bambantay ken baybay
:Addan dayag ti daniw ken dayyeng
:Ti nasamit a wayam

:Ti raniag ta wagaywaymo
:Ket balligi a nasileng
:Ti init ken dagiti bituenna
:Dinto pulos aglidem

:Nakaliblibnos unay a dagan' ayat
:Daytoy biag langit dita dennam
:Ngem no ti dayawmot' inda dadaesen
:Inggat' tanem sumalakankam

=== Sebwano: ''Nasudnong Awit'' ===
&lt;small&gt;ni Jess Vestil&lt;/small&gt;

:Yutang tabunon
:Mutya nga masilakon
:Putling bahandi
:Amo kang gimahal

:Mithing gisimba
:Yuta s'mga bayani
:Sa manglulupig
:Among panalipdan

:Ang mga bungtod mo ug lapyahan
:Ang langit mong bughaw
:Nagahulad sa awit, lamdag sa
:Kaliwat tang gawas

:Silaw sa adlaw ug bitoon
:Sa nasudnong bandila
:Nagatimaan nga buhion ta
:Hugpong nga di maluba

:Yutang maanyag, duyan ka sa pagmahal
:Landong sa langit ang dughaan mo;
:Pakatam-isom sa anak mong nagtukaw
:Kon mamatay man sa ngalan mo.

=== Hiligaynon: ''Banwang Guinhalaran'' ===
:Banwang masinadyahon, 
:Perlas sang nasidlangan, 
:Init sang tigpusuon, 
:Gakabuhi sa imo nga dughan. 

:Banwang Guinhalaran, 
:Payag ka sang maisog, 
:Sa mga manugpigos, 
:Wala guid nagapadaog. 

:Sa dagat kag bukid, 
:Sa usbong kag sa dagway nga gabanaag, 
:May idlak kag tibok ang dilambong, 
:Kag amba sang kahilwayan. 

:Ang idlak sang ayahay mo,
:Isa ka matam-is nga kadalag-an,
:Ang bituon kag ang adlaw,
:Nangin masanag sa katubtuban.

:Dutang nasambit sang adlaw kag paghigugma, 
:Sa sabak mo matam-is ang mabuhi, 
:Ginapakipagbato namon, nga kung may manungpanakop, 
:Ang mapatay nahanungod sa imo. 

=== Bikolano: ''Rona Kang Mawili'' ===
:Bayang Inutang
:Aki ka nin sirangan
:Tingraw niyang malaad
:Nasa si-mong daghan.

:Rona kang mawili
:Nagimatan bayani
:An mansalakay
:Dai ka babatayan.

:Sa si-mong langit, bukid
:Hayop kadagatan siring man
:Nagkukutab nagbabanaag
:An si-mong katalingkasan.

:Simong bandera na nagkikintab
:Sa hokbo naglayaw
:Dai nanggad mapapara
:An simong bitoon Aldaw.

:Dagang nawilihan, maogma, maliwanag,
:Sa limpoy mo hamis mabuhay
:Minamarhay mi kun ika pagbasangan
:An buhay mi si-mo idusay.

=== Pangasinan: ''Oh, Pilipinas dalin min kagal-galang'' ===
:Oh, Pilipinas, 
:Dalin min kagal-galang 
:Musia na dayat,
:Ed dapit letakan 

:Simpey gayagan,
:Panag-ugagepan day
:Totoon lapag,
:Ed dapit-seslekan. 

:Saray anak mo agda
:Kawananen ya ibagat ed sika'y
:Dilin bilay da no
:Nakaukulay galang tan ka-inaoan 

:Diad palandey, lawak, taquel,
:Dayat o no dia ed lawang
:Sugbaen day patey ya andi
:Dua-rua no sikay pan-sengegan. 

:Diad silong na laylay mo mankaka-sakey
:Tan diad sika man-lingkor tan mangi-agel
:Bangta dia'd akualan mo aneng-neng day silew
:Diad akualan mo muet akuen day patey.

==== Tagalog ([[Baybayin]]): ''ᜎᜓᜉᜅ᜔ ᜑᜒᜈᜒᜇᜅ᜔᜵'' ====
&lt;big&gt;ᜊᜌᜅ᜔ ᜋᜄᜒᜎᜒᜏ᜔᜵&lt;/big&gt;

&lt;big&gt;ᜉᜒᜇ᜔ᜎᜐ᜔ ᜈᜅ᜔ ᜐᜒᜎᜅᜈᜈ᜔᜶&lt;/big&gt;

ᜀᜎᜊ᜔ ᜈᜅ᜔ ᜉᜓᜐᜓ᜵

ᜐ ᜇᜒᜊ᜔ᜇᜒᜊ᜔ ᜋᜓᜌ᜔ ᜊᜓᜑᜌ᜔᜶


ᜎᜓᜉᜅ᜔ ᜑᜒᜈᜒᜇᜅ᜔᜵

ᜇᜓᜌᜈ᜔ ᜃ ᜈᜅ᜔ ᜋᜄᜒᜆᜒᜅ᜔᜶

ᜐ ᜋᜈ᜔ᜎᜓᜎᜓᜉᜒᜄ᜔᜵

ᜇᜒ ᜃ ᜉᜐᜒᜐᜒᜁᜎ᜔᜶


ᜐ ᜇᜄᜆ᜔ ᜀᜆ᜔ ᜊᜓᜈ᜔ᜇᜓᜃ᜔᜵

ᜐ ᜐᜒᜋᜓᜌ᜔ ᜀᜆ᜔ ᜐ ᜎᜅᜒᜆ᜔ ᜋᜓᜅ᜔ ᜊᜓᜄ᜔ᜑᜏ᜔᜶

ᜋᜌ᜔ ᜇᜒᜎᜄ᜔ ᜀᜅ᜔ ᜆᜓᜎ᜵

ᜀᜆ᜔ ᜀᜏᜒᜆ᜔ ᜐ ᜉᜄ᜔ᜎᜌᜅ᜔ ᜋᜒᜈᜋᜑᜎ᜔᜶


ᜀᜅ᜔ ᜃᜒᜐ᜔ᜎᜉ᜔ ᜈᜅ᜔ ᜏᜆᜏᜆ᜔ ᜋᜓᜌ᜔᜵

ᜆᜄᜓᜋ᜔ᜉᜌ᜔ ᜈ ᜈᜄ᜔ᜈᜒᜈᜒᜅ᜔ᜈᜒᜅ᜔᜶

ᜀᜅ᜔ ᜊᜒᜆᜓᜏᜒᜈ᜔ ᜀᜆ᜔ ᜀᜇᜏ᜔ ᜈᜒᜌ᜵

ᜃᜁᜎᜈ᜔ ᜉ ᜋᜌ᜔ ᜇᜒ ᜋᜄ᜔ᜇᜒᜇᜒᜎᜒᜋ᜔᜶


ᜎᜓᜉ ᜈᜅ᜔ ᜀᜇᜏ᜔᜵ ᜈᜅ᜔ ᜎᜓᜏᜎ᜔ᜑᜆᜒᜆ᜔ ᜉᜄ᜔ᜐᜒᜈ᜔ᜆ᜵

ᜊᜓᜑᜌ᜔ ᜀᜌ᜔ ᜎᜅᜒᜆ᜔ ᜐ ᜉᜒᜎᜒᜅ᜔ ᜋᜓ᜶

ᜀᜋᜒᜅ᜔ ᜎᜒᜄᜌ ᜈ ᜉᜄ᜔ ᜋᜌ᜔ ᜋᜅ᜔ᜀᜀᜉᜒ᜵

ᜀᜅ᜔ ᜋᜋᜆᜌ᜔ ᜈᜅ᜔ ᜇᜑᜒᜎ᜔ ᜐ ᜁᜌᜓ᜶
{{Listen
| header       = 2008 official government recordings
| type         = music
| filename     = Philippine National Anthem, the Lupang Hinirang Tenor Solo.ogg
| title        = Orchestral and tenor solo vocal version
| filename2    = Philippine National Anthem, the Lupang Hinirang, Teen Solo.ogg
| title2       = Orchestral and teen solo vocal version
| filename3    = Philippine National Anthem, the Lupang Hinirang, Child Solo.ogg
| title3       = Orchestral and child solo vocal version
}}

==Mga sanggunian ==
{{reflist}}

== Tingnan din ==
*[[Panunumpa ng Katapatan sa Watawat]]
*[[Panatang Makabayan]]
*[[Watawat ng Pilipinas]]
*[https://mgabayani.ph/national-anthem-of-the-philippines/ Ang Pambansang Awit] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20190903104046/https://mgabayani.ph/national-anthem-of-the-philippines/ |date=2019-09-03 }}

[[Kaurian:Pambansang awit]]
[[Kategorya:Musika ng Pilipinas]]
{{Himagsikang Pilipino}}</text>
      <sha1>jvzgv52ju6wdwir7suj7acwys4ytn4y</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>2164847</id>
      <parentid>2164846</parentid>
      <timestamp>2025-06-13T22:35:46Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Aghamanon</username>
        <id>147345</id>
      </contributor>
      <minor />
      <origin>2164847</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="12794" sha1="dfeirqxtzqcnw0libabvjhp3oai3ojn" xml:space="preserve">{{Infobox anthem
| title= Lupang Hinirang
| image= Sheet Lupang hinirang.jpg
| caption= Ang nakasulat na musika ng &quot;Lupang Hinirang&quot;.
| prefix= Pambansang
| country= {{PHL}}
| author= [[José Palma]]
| lyrics_date= 1899&lt;br&gt;&lt;small&gt;(&quot;Filipinas&quot;)&lt;/small&gt;
| composer= [[Julián Felipe]]
| music_date=  1898
| adopted= 1899 (Kastila)&lt;br&gt;1963 (Tagalog)
| sound=Philippine National Anthem, the Lupang Hinirang, Himno Nacional Filipino Unknown Artist.ogg
| sound_title= Lupang Hinirang&lt;br&gt;&lt;br&gt;
}}
Ang &quot;'''Lupang Hinirang'''&quot; ay ang [[pambansang awit]] ng [[Pilipinas]]. Ipinagawa ni [[Emilio Aguinaldo]] ang himig nito sa kompositor na si [[Julian Felipe]] noong 1898 sa ilalim ng pamagat na &quot;Marcha Filipina Magdalo&quot; ('Martsang Pilipinong Mágdalo') at kalaunan &quot;Marcha Nacional Filipina&quot; ('Pambansang Martsa ng Pilipinas'). Samantala, ang kasalukuyang anyo ng awit ay ang salin sa [[wikang Tagalog]] ng tulang &quot;Filipinas&quot; ni [[José Palma]] noong 1899 sa orihinal na [[wikang Espanyol]].

Unang narinig ang himig nito sa [[Pagpapahayag ng kalayaan ng Pilipinas|deklarasyon ng kalayaan ng Pilipinas]] mula sa [[Kaharian ng Espanya]] noong ika-12 ng Hunyo 1898. Samantala, unang narinig naman ang awit na may titik ni Palma noong Agosto 1899, sa ilalim ng pamagat ng &quot;Patria Adorada&quot; ('Bayang Minamahal'). Ipinagbawal ang awit na ito noong [[Panahon ng mga Amerikano sa Pilipinas|panahon ng mga Amerikano]], bagamat naging opisyal na awit ang salin sa Ingles nito noong [[Komonwelt ng Pilipinas|panahong Komonwelt]]. Ang kasalukuyang salin nito sa wikang Filipino ay mula sa bersyon nina [[Julian Cruz Balmaceda]], [[Ildefonso Santos]] at [[Francisco Caballo]] noong dekada 1940s. Ang kanilang gawa ang naging pambansang awit ng Pilipinas simula noong 1948. Naging &quot;Lupang Hinirang&quot; ito noong 1956, sa panunungkulan ni [[Ramon Magsaysay]].

== Titik ==
Ang mga titik sa baba ay ang pangkasalukuyang bersyon ng awit. 

:Bayang magiliw,
:Perlas ng Silanganan.
:Alab ng puso,
:Sa dibdib mo'y buhay.

:Lupang Hinirang,
:Duyan ka nang magiting.
:Sa manlulupig,
:Di ka pasisiil.

:Sa dagat at bundok,
:Sa simoy at sa langit mong bughaw.
:May dilag ang tula,
:At awit sa paglayang minamahal.

:Ang kislap ng watawat mo'y,
:Tagumpay na nagniningning.
:Ang bituin at araw niya,
:Kailan pa ma'y 'di magdidilim.

:Lupa ng araw ng luwalhati't pagsinta
:Buhay ay langit sa piling mo.

:Aming ligaya na 'pag may mang-aapi,
:Ang mamatay nang dahil sa'yo.

=== Orihinal na titik ===

Nasa baba ang orihinal na titik ng tulang &quot;Filipinas&quot; ni José Palma. Una itong ginamit noong 1899, bagamat ipinagbawal ito noong panahon ng mga Amerikano. Ito rin ang nagsilbing basehan ng mga salin sa iba't-ibang mga wika ng Pilipinas, simula sa [[wikang Tagalog]] noong dekada 1940s.

{| class=&quot;wikitable&quot; style=&quot;min-width: 300px;&quot;
|-
! '''Wikang Espanyol''' !! '''Wikang Filipino'''&lt;br&gt;{{small|(direktang salin)}}
|-
|
:Tierra adorada
:Hija del sol de Oriente,
:Su fuego ardiente
:En ti latiendo está.

:¡Tierra de amores!
:Del heroísmo cuna,
:Los invasores
:No te hollarán jamás.

:En tu azul cielo, en tus auras,
:En tus montes y en tu mar
:Esplende y late el poema
:De tu amada libertad.

:Tu pabellón, que en las lides
:La victoria iluminó,
:No verá nunca apagados
:Sus estrellas ni su sol.

:Tierra de dichas, del sol y amores,
:En tu regazo dulce es vivir.
:Es una gloria para tus hijos,
:Cuando te ofenden, por ti morir.
||
:Lupang minamahal
:Anak ng Araw ng Silangan
:Ang nasusunog nitong apoy
:Sa'yo tumitibok

:Lupain ng pagmamahalan!
:Duyan ng pagkabayani.
:Ang mga mananakop
:Di nila ikaw mapapabagsak

:Sa bughaw na kalangitan, sa mga aura mo
:Sa kabundukan at karagatan mo
:Pinapaganda't pinapatibok nila ang tula
:Ng minamahal mong kalayaan.

:Ang pabilyon mo, kung saan
:Lumiliwanag ang pagkapanalo
:Di dapat nito makitang maaapula
:Ang araw at mga bituin nito.

:Lupain ng kagalakan, ng araw at pagmamahal 
:Sa kanyang matamis na lapag naninirahan
:Isang karangalan para sa iyong mga anak
:Na mamatay para sa'yo kung inaapi ka
|}

== Pagsasalin ==
                                     
===Ingles: ''Philippine Hymn''===
&lt;small&gt;ni Senador Camilo Osias at Mary A. Lane&lt;/small&gt;

:Land of the morning,
:Child of the sun returning,
:With fervor burning, 
:Thee do our souls adore.

:Land dear and holy, 
:Cradle of noble heroes,
:Ne'er shall invaders 
:Trample thy sacred shore

:Ever within thy skies and through thy clouds
:And o'er thy hills and seas, 
:Do we behold the radiance, feel and throb,
:Of glorious liberty.

:Thy banner, dear to all our hearts
:It's sun and stars alight, 
:O never shall it's shining field,
:Be dimmed by tyrant's might! 

:Beautiful land of love,
:O land of light,
:In thine embrace 'tis rapture to lie,
:But it is glory ever, when thou art wronged,
:For us, thy sons to suffer and die.

===Ingles: ''Chosen Land''===
&lt;small&gt;Literal na salin ng ''Lupang Hinirang'' sa Ingles. Hindi opisyal.&lt;/small&gt;

:Beloved country,
:Pearl of the Orient,
:The heart's fervor,
:In your bosom is ever alive.

:Chosen Land,
:You are the cradle of the brave,
:To the conquerors,
:You shall never surrender.

:Through the seas and mountains,
:Through the air and your azure skies,
:There is splendor in the poem 
:And songs of beloved freedom.''

:The sparkle of your flag
:Is shining victory.
:Its stars and sun
:Forever will never dim.

:Land of the morning, of glory, of our affection,
:Life is heaven in your arms;
:When someone oppresses you, it is our pleasure
:To die for you.

===Tagalog: Diwa ng Bayan===
Unang pagsasa-Tagalog ng tulang Kastila, ginamit sa Panahon ng Hapon sa Pilipinas sa Ikalawang Digmaang Pandaigdig

:Lupang mapalad,
:Na mutya ng silangan;
:Bayang kasuyo,
:Ng Sangkalikasan.

:Buhay at yaman,
:Ng kapilipinuhan;
:Kuha't bawi,
:Sa Banyagang kamay.

:Sa iyong langit, Bundok,
:Batis, Dagat na pinalupig;
:Nailibing na ng karimlan,
:Ng kahapong pagtitiis.

:Sakit at luha, hirap,
:Susa at sumpa sa pagaamis; 
:Ay wala nang lahat at naligtas,
:Sa ibig maglupit. 

:Hayo't magdiwang Lahi kong minamahal,
:Iyong watawat ang siyang tanglaw;
:At kung sakaling ikaw ay muling pagbantaan,
:Aming bangkay ang siyang hahadlang.

=== Tagalog: ''Lupang Pinipintuho'' ===
&lt;small&gt;Pagsasa-Tagalog ni Balmaceda, Santos at Caballo na ginamit mula taóng 1948 (dalawang taon mula 1946, kung kailan pinalaya ng Estados Unidos ang Pilipinas) hanggang 1956.  Napalitan ito ng sa taóng 1956, na siyang nagkaroon pa ng karagdagang pagbabago.&lt;/small&gt;

:O sintang lupa,
:Perlas ng Silanganan;
:Diwang apoy kang
:Sa araw nagmula.

:Lupang magiliw,
:Pugad ng kagitingan,
:Sa manlulupig
:Di ka papaslang.

:Sa iyong langit, simoy, parang.
:Dagat at kabundukan,
:Laganap ang tibok ng puso
:Sa paglayang walang hanggan.

:Sagisag ng watawat mong mahal
:Ningning at tagumpay;
:Araw't bituin niyang maalab
:Ang s'yang lagi naming tanglaw.

:Sa iyo Lupa ng ligaya't pagsinta,
:Tamis mabuhay na yakap mo,
:Datapwat langit ding kung ikaw ay apihin
:Ay mamatay ng dahil sa 'yo.

=== Ilokano: ''Nailian a Dayyeng'' ===
&lt;small&gt;Orihinal na bersyon nina Dr. Mary Lou Campo at Prof. Romeo Sevilleja&lt;/small&gt;

:O Pilipinas, tampok ti kinapintas
:Ti addaan puso, ay-ayatendaka
:Bagnos ken baggak, perlas ti dumaya
:Dimi ipalubos nga irurumendaka

:Iti tangatang, ulep ken pul-oy
:Bambantay ken baybay
:Mangmangngeg ken mariknami't
:Samiweng ni waya-waya

:Ipatpategmi ti wagaywaymo
:Tanda ti balligi

:Bitbituen, Initmo, Ingget raniag
:Dinto pulos nga aglidem

:Daga ni gasat, ragsak
:Nam-ay ken Ayat
:Ta sidongmo, dayawmi ti agbiag

:Ngem nadaydayawkam
:A sikakanatad
:Gapu kenka, iruknoymi toy biag.


&lt;small&gt;bersyon ni Eugene Carmelo C. Pedro&lt;/small&gt;

:Imnas nga ili
:Baggak ti dumadaya
:Daytoy ayatmi
:Ti sagutmi kenka

:Dagat' kinasudi
:Indayon ti nakired
:Iti mangdadael
:Haanka pailuges

:Iti tangatang, ulep ken pul-oy
:Bambantay ken baybay
:Addan dayag ti daniw ken dayyeng
:Ti nasamit a wayam

:Ti raniag ta wagaywaymo
:Ket balligi a nasileng
:Ti init ken dagiti bituenna
:Dinto pulos aglidem

:Nakaliblibnos unay a dagan' ayat
:Daytoy biag langit dita dennam
:Ngem no ti dayawmot' inda dadaesen
:Inggat' tanem sumalakankam

=== Sebwano: ''Nasudnong Awit'' ===
&lt;small&gt;ni Jess Vestil&lt;/small&gt;

:Yutang tabunon
:Mutya nga masilakon
:Putling bahandi
:Amo kang gimahal

:Mithing gisimba
:Yuta s'mga bayani
:Sa manglulupig
:Among panalipdan

:Ang mga bungtod mo ug lapyahan
:Ang langit mong bughaw
:Nagahulad sa awit, lamdag sa
:Kaliwat tang gawas

:Silaw sa adlaw ug bitoon
:Sa nasudnong bandila
:Nagatimaan nga buhion ta
:Hugpong nga di maluba

:Yutang maanyag, duyan ka sa pagmahal
:Landong sa langit ang dughaan mo;
:Pakatam-isom sa anak mong nagtukaw
:Kon mamatay man sa ngalan mo.

=== Hiligaynon: ''Banwang Guinhalaran'' ===
:Banwang masinadyahon, 
:Perlas sang nasidlangan, 
:Init sang tigpusuon, 
:Gakabuhi sa imo nga dughan. 

:Banwang Guinhalaran, 
:Payag ka sang maisog, 
:Sa mga manugpigos, 
:Wala guid nagapadaog. 

:Sa dagat kag bukid, 
:Sa usbong kag sa dagway nga gabanaag, 
:May idlak kag tibok ang dilambong, 
:Kag amba sang kahilwayan. 

:Ang idlak sang ayahay mo,
:Isa ka matam-is nga kadalag-an,
:Ang bituon kag ang adlaw,
:Nangin masanag sa katubtuban.

:Dutang nasambit sang adlaw kag paghigugma, 
:Sa sabak mo matam-is ang mabuhi, 
:Ginapakipagbato namon, nga kung may manungpanakop, 
:Ang mapatay nahanungod sa imo. 

=== Bikolano: ''Rona Kang Mawili'' ===
:Bayang Inutang
:Aki ka nin sirangan
:Tingraw niyang malaad
:Nasa si-mong daghan.

:Rona kang mawili
:Nagimatan bayani
:An mansalakay
:Dai ka babatayan.

:Sa si-mong langit, bukid
:Hayop kadagatan siring man
:Nagkukutab nagbabanaag
:An si-mong katalingkasan.

:Simong bandera na nagkikintab
:Sa hokbo naglayaw
:Dai nanggad mapapara
:An simong bitoon Aldaw.

:Dagang nawilihan, maogma, maliwanag,
:Sa limpoy mo hamis mabuhay
:Minamarhay mi kun ika pagbasangan
:An buhay mi si-mo idusay.

=== Pangasinan: ''Oh, Pilipinas dalin min kagal-galang'' ===
:Oh, Pilipinas, 
:Dalin min kagal-galang 
:Musia na dayat,
:Ed dapit letakan 

:Simpey gayagan,
:Panag-ugagepan day
:Totoon lapag,
:Ed dapit-seslekan. 

:Saray anak mo agda
:Kawananen ya ibagat ed sika'y
:Dilin bilay da no
:Nakaukulay galang tan ka-inaoan 

:Diad palandey, lawak, taquel,
:Dayat o no dia ed lawang
:Sugbaen day patey ya andi
:Dua-rua no sikay pan-sengegan. 

:Diad silong na laylay mo mankaka-sakey
:Tan diad sika man-lingkor tan mangi-agel
:Bangta dia'd akualan mo aneng-neng day silew
:Diad akualan mo muet akuen day patey.

==== Tagalog ([[Baybayin]]): ''ᜎᜓᜉᜅ᜔ ᜑᜒᜈᜒᜇᜅ᜔᜵'' ====
&lt;big&gt;ᜊᜌᜅ᜔ ᜋᜄᜒᜎᜒᜏ᜔᜵&lt;/big&gt;

&lt;big&gt;ᜉᜒᜇ᜔ᜎᜐ᜔ ᜈᜅ᜔ ᜐᜒᜎᜅᜈᜈ᜔᜶&lt;/big&gt;

ᜀᜎᜊ᜔ ᜈᜅ᜔ ᜉᜓᜐᜓ᜵

ᜐ ᜇᜒᜊ᜔ᜇᜒᜊ᜔ ᜋᜓᜌ᜔ ᜊᜓᜑᜌ᜔᜶


ᜎᜓᜉᜅ᜔ ᜑᜒᜈᜒᜇᜅ᜔᜵

ᜇᜓᜌᜈ᜔ ᜃ ᜈᜅ᜔ ᜋᜄᜒᜆᜒᜅ᜔᜶

ᜐ ᜋᜈ᜔ᜎᜓᜎᜓᜉᜒᜄ᜔᜵

ᜇᜒ ᜃ ᜉᜐᜒᜐᜒᜁᜎ᜔᜶


ᜐ ᜇᜄᜆ᜔ ᜀᜆ᜔ ᜊᜓᜈ᜔ᜇᜓᜃ᜔᜵

ᜐ ᜐᜒᜋᜓᜌ᜔ ᜀᜆ᜔ ᜐ ᜎᜅᜒᜆ᜔ ᜋᜓᜅ᜔ ᜊᜓᜄ᜔ᜑᜏ᜔᜶

ᜋᜌ᜔ ᜇᜒᜎᜄ᜔ ᜀᜅ᜔ ᜆᜓᜎ᜵

ᜀᜆ᜔ ᜀᜏᜒᜆ᜔ ᜐ ᜉᜄ᜔ᜎᜌᜅ᜔ ᜋᜒᜈᜋᜑᜎ᜔᜶


ᜀᜅ᜔ ᜃᜒᜐ᜔ᜎᜉ᜔ ᜈᜅ᜔ ᜏᜆᜏᜆ᜔ ᜋᜓᜌ᜔᜵

ᜆᜄᜓᜋ᜔ᜉᜌ᜔ ᜈ ᜈᜄ᜔ᜈᜒᜈᜒᜅ᜔ᜈᜒᜅ᜔᜶

ᜀᜅ᜔ ᜊᜒᜆᜓᜏᜒᜈ᜔ ᜀᜆ᜔ ᜀᜇᜏ᜔ ᜈᜒᜌ᜵

ᜃᜁᜎᜈ᜔ ᜉ ᜋᜌ᜔ ᜇᜒ ᜋᜄ᜔ᜇᜒᜇᜒᜎᜒᜋ᜔᜶


ᜎᜓᜉ ᜈᜅ᜔ ᜀᜇᜏ᜔᜵ ᜈᜅ᜔ ᜎᜓᜏᜎ᜔ᜑᜆᜒᜆ᜔ ᜉᜄ᜔ᜐᜒᜈ᜔ᜆ᜵

ᜊᜓᜑᜌ᜔ ᜀᜌ᜔ ᜎᜅᜒᜆ᜔ ᜐ ᜉᜒᜎᜒᜅ᜔ ᜋᜓ᜶

ᜀᜋᜒᜅ᜔ ᜎᜒᜄᜌ ᜈ ᜉᜄ᜔ ᜋᜌ᜔ ᜋᜅ᜔ᜀᜀᜉᜒ᜵

ᜀᜅ᜔ ᜋᜋᜆᜌ᜔ ᜈᜅ᜔ ᜇᜑᜒᜎ᜔ ᜐ ᜁᜌᜓ᜶
{{Listen
| header       = 2008 official government recordings
| type         = music
| filename     = Philippine National Anthem, the Lupang Hinirang Tenor Solo.ogg
| title        = Orchestral and tenor solo vocal version
| filename2    = Philippine National Anthem, the Lupang Hinirang, Teen Solo.ogg
| title2       = Orchestral and teen solo vocal version
| filename3    = Philippine National Anthem, the Lupang Hinirang, Child Solo.ogg
| title3       = Orchestral and child solo vocal version
}}

==Mga sanggunian ==
{{reflist}}

== Tingnan din ==
*[[Panunumpa ng Katapatan sa Watawat]]
*[[Panatang Makabayan]]
*[[Watawat ng Pilipinas]]
*[https://mgabayani.ph/national-anthem-of-the-philippines/ Ang Pambansang Awit] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20190903104046/https://mgabayani.ph/national-anthem-of-the-philippines/ |date=2019-09-03 }}

[[Kaurian:Pambansang awit]]
[[Kategorya:Musika ng Pilipinas]]
{{Himagsikang Pilipino}}</text>
      <sha1>dfeirqxtzqcnw0libabvjhp3oai3ojn</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Usapang tagagamit:Jojit fb</title>
    <ns>3</ns>
    <id>1202</id>
    <revision>
      <id>2164802</id>
      <parentid>2164769</parentid>
      <timestamp>2025-06-13T14:28:47Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>PamelaBertaccini</username>
        <id>151222</id>
      </contributor>
      <comment>/* Kailangan ko ng mungkahi */ Tugon</comment>
      <origin>2164802</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="65431" sha1="lpk9eotih30240vihevyi6qq3g8i671" xml:space="preserve">{{Hidden title}}
&lt;div style=&quot;float: right; position: absolute; left: 0px; top: -75px; padding-top: 0px; padding-left: 0px;&quot;&gt;&lt;div style=&quot;background:white; font-size: 150%; padding-top: 0px; padding-bottom: 0; position:relative; left:0; &quot;&gt;'''Kausapin si Jojit'''&lt;/div&gt;&lt;/div&gt;
&lt;div id=&quot;talkpageheader-override&quot; class=&quot;topicon&quot; style=&quot;float: left; position: absolute; left: -1px; top: 20px; padding-top: 0px; padding-left: 0px; display:none&quot;&gt;
{{Usertalksuper|user=Jojit}}
&lt;/div&gt;


&lt;div id=&quot;talk&quot; class=&quot;plainlinks&quot; style=&quot;border: 2px solid #800000; margin: 0em 1em 0em 1em; text-align: center; padding:5px; clear: both; background-color: #FFFFFF&quot;&gt;
Hindi tulad ng mga ibang Wikipedista, '''hindi ako gumagawa ng mga arkibo ng mga Usapang Pahina''' yayamang awtomatikong naarkibo ang mga lumang pagbabago, na makikita gamit ang &quot;[https://tl.wikipedia.org/w/index.php?title=Usapang_tagagamit:Jojit_fb&amp;action=history pahina ng kasaysayan]&quot;. Ngunit tinatala ko [[User talk:Jojit fb/Mga kumentong tinanggal|'''ang mga kumentong tinanggal ko''']]. Tinatala ko rin ang mga [[User talk:Jojit fb/Mga arkibo ng ABN|arkibo ng mga artikulong ginawa at pinalawig ko]] na naging &quot;Alam ba ninyo?&quot; Ganoon din ang [[User talk:Jojit fb/Mga pasasalamat, pagbati at parangal|mga pasasalamat, pagbati at parangal]] na pinapanatili ko dito upang kilalanin ang mga taong nagkaloob nito at ibalik sa kanila ang pasasalamat at di upang ipagmalaki ko ang parangal na natamo ko.&lt;/div&gt;
{{TOC right}}

== A barnstar for you! ==

{| style=&quot;border: 1px solid {{{border|gray}}}; background-color: {{{color|#fdffe7}}};&quot;
|rowspan=&quot;2&quot; valign=&quot;middle&quot; | [[File:Bästa nyskrivna.svg|100px]]
|rowspan=&quot;2&quot; |
|style=&quot;font-size: x-large; padding: 0; vertical-align: middle; height: 1.1em;&quot; | '''100,000 edits'''
|-
|style=&quot;vertical-align: middle; border-top: 1px solid gray;&quot; |Awarded to Jojit fb up 100,000 edits to Tagalog Wikipedia! Your edits are much appreciated! Well done! - [[Natatangi:Mga ambag/112.202.96.78|112.202.96.78]] 02:13, 30 Mayo 2024 (UTC)
|}

:''Thanks.'' Maraming salamat. --[[User:Jojit fb|Jojit]] ([[User talk:Jojit fb|usapan]]) 03:59, 30 Mayo 2024 (UTC)

== Patulong sa paglipat ==

Magandang gabi.

Gusto ko po sanang ilipat yung pahina ng [[lingguwistika]] papunta sa [[lingwistika]] (mas ginagamit sa mga naka-Tagalog na pahina sa internet, ayon sa research ko), pero nagkakaproblema po ako dito. Hindi ako sigurado kung paano ko ito ililipat, since may &quot;lingwistika&quot; na pahina kaya nagkaproblema. Sinubukan kong tanggalin yung redirect doon, pero ganon pa rin.

Salamat po sa tulong.

[[Tagagamit:GinawaSaHapon|&lt;span style=&quot;border-radius: 3px; background-color:#3366cc; color: white; font-weight: bold; padding: 5px;&quot;&gt;GinawaSaHapon&lt;/span&gt;]] &lt;span style=&quot;font-size:85%;&quot;&gt;('''[[Usapang tagagamit:GinawaSaHapon|usap tayo!]]''')&lt;/span&gt; 13:00, 1 Hunyo 2024 (UTC)

:Paumanhin {{ping|GinawaSaHapon}}, subalit mas tama ang &quot;lingguwistika&quot; kasi sa ortograpiyang Tagalog/Filipino &quot;kung ano ang bigkas ay siyang baybay&quot;. Wala pa din akong nakikitang diksyunaryo na ang baybay ay &quot;lingwistika&quot;. At sa tingin ko na mas popular ang &quot;lingguwistika&quot; at ito ang ginamit mismo ng [http://wika.pbworks.com/f/ORTOPDF.pdf dokumento] ng [[Komisyon sa Wikang Pilipino]] tungkol sa [[Palabaybayan ng Filipino|Ortograpiyang Filipino]]. Gayon din ng sa isang [https://phlconnect.ched.gov.ph/admin/uploads/eae27d77ca20db309e056e3d2dcd7d69/Batayang-Kaalaman-sa-Wika-at-Lingguwistika-LOPEZ-MARIA-ELIZA-S.pdf dokumentong] naka-''upload'' sa [[Kagawaran ng Edukasyon]]. Kung tingin mo na karaniwan pa rin ang &quot;lingwistika&quot;, ihain mo na lamang sa [[WP:KAPE|Kapihan]] para magkaroon ng konsenso. Kung anuman ang mapagkasunduan, susunod ako at ililipat ang dapat na ilipat. Salamat. --[[User:Jojit fb|Jojit]] ([[User talk:Jojit fb|usapan]]) 14:40, 1 Hunyo 2024 (UTC)
::Sige, hindi ko na masyadong iaargumento pa ito. Okey naman ako sa kahit ano e.
::[[Tagagamit:GinawaSaHapon|&lt;span style=&quot;border-radius: 3px; background-color:#3366cc; color: white; font-weight: bold; padding: 5px;&quot;&gt;GinawaSaHapon&lt;/span&gt;]] &lt;span style=&quot;font-size:85%;&quot;&gt;('''[[Usapang tagagamit:GinawaSaHapon|usap tayo!]]''')&lt;/span&gt; 00:46, 2 Hunyo 2024 (UTC)

== Tinatanggal [[Tagagamit:SahilgKhan3]] ==

Kamusta, Sir @[[Tagagamit:Jojit fb|Jojit fb]]..... Mangyaring tanggalin ang mga pahina sa pag-redirect [[Tagagamit:SahilgKhan3]] kasi nilalaman ay. Maraming salamat...... [[Natatangi:Mga ambag/2001:448A:1021:28B1:4935:FF5:CDF9:2764|2001:448A:1021:28B1:4935:FF5:CDF9:2764]] 09:44, 4 Hunyo 2024 (UTC)
:{{Done}} --[[User:Jojit fb|Jojit]] ([[User talk:Jojit fb|usapan]]) 10:32, 4 Hunyo 2024 (UTC)

== Edit warring si 49.144.10.114 ==

*{{pagelinks|Vicarius Filii Dei}}
*[[special:contribs/49.144.10.114]]

Pakiharang po ng IP address 49.144.10.114 dahil binababoy yung mga pahina nina [[Vicarius Filii Dei]]. Hindi po sila pasok sa notability ng Wikipedia. Rinerevert ni 49.144.10.114 yung paglagay ko ng nilalaman. Base na rin po sa ambag, mukhang may [[:en:WP:NPOV|WP:NPOV]] rin po ito.

Maraming salamat po. - [[Natatangi:Mga ambag/124.217.58.254|124.217.58.254]] 01:00, 30 Hunyo 2024 (UTC)

:{{done}} Nakaprotekta na rin ang pahina. Salamat sa pag-ulat. --[[User:Jojit fb|Jojit]] ([[User talk:Jojit fb|usapan]]) 02:29, 30 Hunyo 2024 (UTC)

== Palikha ng bagong kategorya ==

* [[:Kategorya:Mga file format pang-kompyuter]]
* [[:Kategorya:Mga file sa kompyuter]]

Sinubukan na magdagdag ng dalawang kategorya dahil ito ay [https://tl.wikipedia.org/w/index.php?title=Natatangi:Talaan_ng_pang-aabuso&amp;wpSearchUser=124.217.51.239 hindi pinayagan] gawa ng ''edit filter''. Gusto ko po sanang palikha yung kategorya ng tungkol sa kompyuter. Maraming salamat. - [[Natatangi:Mga ambag/124.217.51.239|124.217.51.239]] 03:51, 5 Hulyo 2024 (UTC)

:Subukan mo uli. Puwede ka nang maglikha ng kategorya pero 'yung isa mong kategorya (Kategorya:Mga file sa kompyuter) ay walang laman. Kung hindi mo agad malagyan ang kategoryang iyan, mabubura iyan. --[[User:Jojit fb|Jojit]] ([[User talk:Jojit fb|usapan]]) 05:28, 6 Hulyo 2024 (UTC)
::Tapos na po ako mag-edit sa nasabing palikha ng bagong kategorya. Salamat po. - [[Natatangi:Mga ambag/124.217.51.239|124.217.51.239]] 03:58, 7 Hulyo 2024 (UTC)

== Bandalismo ==

Magandang araw po, [[Tagagamit:Jojit fb|Jojit fb]]. Paharang po si ‎[[Natatangi:Mga ambag/112.198.121.161|&lt;bdi&gt;112.198.121.161&lt;/bdi&gt;]] dahil sa bandalismo at pang-ii-spam sa mga pahina. Kayo na po ang bahala kung gaano katagal. Salamat po. [[Tagagamit:GinawaSaHapon|&lt;span style=&quot;border-radius: 3px; background-color:#3366cc; color: white; font-weight: bold; padding: 5px;&quot;&gt;GinawaSaHapon&lt;/span&gt;]] &lt;span style=&quot;font-size:85%;&quot;&gt;('''[[Usapang tagagamit:GinawaSaHapon|usap tayo!]]''')&lt;/span&gt; 07:03, 5 Hulyo 2024 (UTC)

:Pabago-bago pala IP po nila. Kamakailan po ay nanira sila sa mga pahina ng [[Meta Platforms]] at [[WhatsApp]]. Ito po yung isa niyang IP: ‎[[Natatangi:Mga ambag/112.198.113.21|&lt;bdi&gt;112.198.113.21&lt;/bdi&gt;]]. Pare-pareho po ang edit message niya. [[Tagagamit:GinawaSaHapon|&lt;span style=&quot;border-radius: 3px; background-color:#3366cc; color: white; font-weight: bold; padding: 5px;&quot;&gt;GinawaSaHapon&lt;/span&gt;]] &lt;span style=&quot;font-size:85%;&quot;&gt;('''[[Usapang tagagamit:GinawaSaHapon|usap tayo!]]''')&lt;/span&gt; 07:07, 5 Hulyo 2024 (UTC)

::Prinotekta ko na lamang ang mga pahinang binandalo. --[[User:Jojit fb|Jojit]] ([[User talk:Jojit fb|usapan]]) 05:31, 6 Hulyo 2024 (UTC)
:::Pabago-bago pala IP po nila. Paharang po si 112.198.64.0/18 dahil sa bandalismo at pang-ii-spam sa mga pahina. [[Natatangi:Mga ambag/112.202.102.174|112.202.102.174]] 11:10, 14 Hulyo 2024 (UTC)
::::Prinotekta ko na lamang ang artikulong [[Microsoft Windows]]. Tapos, may ginawa na lamang akong ibang paraan para hindi na siya makapagbandalo. --[[User:Jojit fb|Jojit]] ([[User talk:Jojit fb|usapan]]) 15:29, 15 Hulyo 2024 (UTC)

== Paki-update po ng Padron:Ibang gamit ==

Magandang araw po, @[[Tagagamit:Jojit fb|Jojit fb]], paki-update po sana ng [[Padron:Ibang gamit]] upang umayon ito sa hitsura ng ibang mga hatnote dito sa tlwiki. Kasalukuyan po kasi itong gumagamit ng karaniwang text na hindi katulad ng ibang katulad na hatnote dito at sa enwiki. Nakaharang kasi po ito sa ngayon. Salamat po. [[Tagagamit:GinawaSaHapon|&lt;span style=&quot;border-radius: 3px; background-color:#3366cc; color: white; font-weight: bold; padding: 5px;&quot;&gt;GinawaSaHapon&lt;/span&gt;]] &lt;span style=&quot;font-size:85%;&quot;&gt;('''[[Usapang tagagamit:GinawaSaHapon|usap tayo!]]''')&lt;/span&gt; 08:15, 14 Hulyo 2024 (UTC)
:Medyo madami ang gagawin dito. Ipila ko lang sa gagawin ko. --[[User:Jojit fb|Jojit]] ([[User talk:Jojit fb|usapan]]) 15:45, 15 Hulyo 2024 (UTC)
::Sige lang po. Di naman kinakailangan agad-agad to. [[Tagagamit:GinawaSaHapon|&lt;span style=&quot;border-radius: 3px; background-color:#3366cc; color: white; font-weight: bold; padding: 5px;&quot;&gt;GinawaSaHapon&lt;/span&gt;]] &lt;span style=&quot;font-size:85%;&quot;&gt;('''[[Usapang tagagamit:GinawaSaHapon|usap tayo!]]''')&lt;/span&gt; 06:27, 16 Hulyo 2024 (UTC)
:::{{ping|GinawaSaHapon}} Mukhang okay na ito. Pa-tsek na lang kung may isyu pa. Salamat. --[[User:Jojit fb|Jojit]] ([[User talk:Jojit fb|usapan]]) 02:51, 23 Hulyo 2024 (UTC)
::::Nakumpirma ko na po. Salamat po. [[Tagagamit:GinawaSaHapon|&lt;span style=&quot;border-radius: 3px; background-color:#3366cc; color: white; font-weight: bold; padding: 5px;&quot;&gt;GinawaSaHapon&lt;/span&gt;]] &lt;span style=&quot;font-size:85%;&quot;&gt;('''[[Usapang tagagamit:GinawaSaHapon|usap tayo!]]''')&lt;/span&gt; 04:20, 23 Hulyo 2024 (UTC)

== Thank You for Your Contribution to Feminism and Folklore 2024! ==

&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;
[[File:Feminism and Folklore 2024 logo.svg|center|500px]]

{{int:please-translate}}

Dear Wikimedian,

We extend our sincerest gratitude to you for making an extraordinary impact in the '''[[:m:Feminism and Folklore 2024|Feminism and Folklore 2024]]''' writing competition. Your remarkable dedication and efforts have been instrumental in bridging cultural and gender gaps on Wikipedia. We are truly grateful for the time and energy you've invested in this endeavor.

As a token of our deep appreciation, we'd love to send you a special postcard. It serves as a small gesture to convey our immense thanks for your involvement in organizing the competition. To ensure you receive this token of appreciation, kindly fill out [https://docs.google.com/forms/d/e/1FAIpQLSeHYAhFA9Q5vUs9UA1N45TOUxUdSNO8igGTmg4oPUL_qXS1EQ/viewform?usp=sf_link this form] by August 15th, 2024.

Looking ahead, we are thrilled to announce that we'll be hosting Feminism and Folklore in 2025. We eagerly await your presence in the upcoming year as we continue our journey to empower and foster inclusivity.

Once again, thank you for being an essential part of our mission to promote feminism and preserve folklore on Wikipedia.

With warm regards,

'''Feminism and Folklore International Team'''.
--[[Tagagamit:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[Usapang tagagamit:MediaWiki message delivery|kausapin]]) 12:28, 21 Hulyo 2024 (UTC)
&lt;/div&gt;.
&lt;!-- Message sent by User:Tiven2240@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Tiven2240/fnf2024&amp;oldid=26557949 --&gt;
:''Thank you. Done filling out the form.'' --[[User:Jojit fb|Jojit]] ([[User talk:Jojit fb|usapan]]) 12:42, 21 Hulyo 2024 (UTC)

== Baybayin Script ==

Magandang araw, @[[Tagagamit:Jojit fb|Jojit fb]]. Matanong ko lang po kung maaari ba akong &quot;magtransliterate&quot; ng ilang mga pahina sa sulat &quot;Baybayin&quot;? Alam kong hindi praktikal ang gawain na ito dahil marami ang hindi marunong makabasa sa Baybayin, ngunit nais kong gawin ito upang mavisualize ng mga mambabasa kung ano ang itsura ng isang pahina ng Wikipedia na nakasulat sa Baybayin. Nalaman ko na maaari itong gawin dahil nakita ko ang isang pahina na pinamagatang &quot;Pulo&quot;, at maaaring &quot;multiscript&quot; ang isang pahina. Ngunit nang tinignan ko ang kasaysayan ng pagbabago, napansin kong natanggal na pala ito, at dito ko natagpuan ang iyong account. Hindi po ba pinapayagan ang pagtransliterate ng Tagalog na wikipedia sa sulat Baybayin? Maraming salamat po.  [[Tagagamit:Mirusan44|Mirusan44]] ([[Usapang tagagamit:Mirusan44|kausapin]]) 13:44, 21 Hulyo 2024 (UTC)

:Hindi pinapayagan ang mga artikulong Baybayin dito sa Wikipediang Tagalog. Para sa dahilan, pakitingin na lamang itong usapan namin tungkol dito: [[Usapang_tagagamit:Jossisad#Paglikha ng mga artikulo sa Baybayin]]. Kung nais nilang makita ang itsura ng baybayin, mayroon namang mga ibang websayt na maaring gawin ito. Sana'y maunawaan mo. Salamat. --[[User:Jojit fb|Jojit]] ([[User talk:Jojit fb|usapan]]) 14:58, 21 Hulyo 2024 (UTC)
::Maraming salamat po sa iyong tugon. Nauunawaan ko naman ito at maraming salamat rin po sa lahat ng iyong ginawa para sa Wikipediang Tagalog. [[Tagagamit:Mirusan44|Mirusan44]] ([[Usapang tagagamit:Mirusan44|kausapin]]) 10:41, 22 Hulyo 2024 (UTC)

== Benedict Cua ==

Hello Jojit, i am an administrator of wiki it: i ask for the protection of [[Benedict Cua]]. I noticed a lot of vandalism in the page. Thank you [[Tagagamit:Quinlan83|Quinlan83]] ([[Usapang tagagamit:Quinlan83|kausapin]]) 17:22, 21 Hulyo 2024 (UTC)
:''Thanks for reporting. I already protected it but the article didn't establish notability for a long time, so, it was redirected to a related article. This is a standard practice here in Tagalog Wikipedia for those cases. Normally, if there is no related article, it would have been deleted.'' --[[User:Jojit fb|Jojit]] ([[User talk:Jojit fb|usapan]]) 04:43, 22 Hulyo 2024 (UTC)
:::That's fine. Thank you very much!--[[Tagagamit:Quinlan83|Quinlan83]] ([[Usapang tagagamit:Quinlan83|kausapin]]) 07:22, 22 Hulyo 2024 (UTC)

== Palipat po ng pahina ==

Magandang araw po uli, @[[Tagagamit:Jojit fb|Jojit fb]]. Pwede po bang palipat po ng [[pagtitistis]] papunta sa [[pag-oopera]]. Mas karaniwang ginagamit (sa karaniwang diskurso, lalo na sa modernong Tagalog) kasi yung ''pag-oopera'' kesa sa ''pagtitistis'', sang-ayon sa [[:en:WP:COMMONNAME|WP:COMMONNAME]]. Alam kong mas pormal na Tagalog ang nauna, pero mukhang mas makakabuti sa tlwiki kung gagamitin natin yung ''pag-oopera'' bilang pangunahing pamagat.

Sinubukan kong ilipat ito, pero mukhang kailangan palang burahin muna yung pahinang paglilipatan bago magawa yon. Hindi sapat ang user rights ko para doon. Salamat po, at pasensiya po sa abala. [[Tagagamit:GinawaSaHapon|&lt;span style=&quot;border-radius: 3px; background-color:#3366cc; color: white; font-weight: bold; padding: 5px;&quot;&gt;GinawaSaHapon&lt;/span&gt;]] &lt;span style=&quot;font-size:85%;&quot;&gt;('''[[Usapang tagagamit:GinawaSaHapon|usap tayo!]]''')&lt;/span&gt; 05:33, 23 Hulyo 2024 (UTC)

:{{Done}} Walang problema, {{ping|GinawaSaHapon}}, gawain naman iyan ng isang tagapangasiwa. --[[User:Jojit fb|Jojit]] ([[User talk:Jojit fb|usapan]]) 05:41, 23 Hulyo 2024 (UTC)
::Salamat po sa napakabilis na tugon. [[Tagagamit:GinawaSaHapon|&lt;span style=&quot;border-radius: 3px; background-color:#3366cc; color: white; font-weight: bold; padding: 5px;&quot;&gt;GinawaSaHapon&lt;/span&gt;]] &lt;span style=&quot;font-size:85%;&quot;&gt;('''[[Usapang tagagamit:GinawaSaHapon|usap tayo!]]''')&lt;/span&gt; 05:44, 23 Hulyo 2024 (UTC)

== Pagbura sa artikulong Brenda Mage ==

Komusta, naway mabuti ang iyong lagay. Nais ko lamang ipaalam sayo ang pagbura sa artikulong [[Brenda Mage]] sa kadahilanang wala itong sapat na sanggunian at impormasyon at napakaaikli ng artikulo na di naaayon sa pamantayan ng Wikipedyang Filipino. Maraming salamat [[Tagagamit:Rc ramz|Rc ramz]] ([[Usapang tagagamit:Rc ramz|kausapin]]) 04:27, 20 Setyembre 2024 (UTC)

:Salamat sa abiso. Ni-redirect na lamang sa [[Pinoy Big Brother: Kumunity Season 10]]. Sa alternatibong paraan, maaaring mo i-tag ang isang artikulo para burahin sa paglalagay ng &lt;nowiki&gt;{{delete}}&lt;/nowiki&gt; sa itaas nito. --[[User:Jojit fb|Jojit]] ([[User talk:Jojit fb|usapan]]) 06:40, 21 Setyembre 2024 (UTC)

== Translation request ==

Hello, Jojit.

Can you translate and upload the article [[:en:Azerbaijan Time]] in Tagalog Wikipedia?

Yours sincerely, [[Tagagamit:Oirattas|Oirattas]] ([[Usapang tagagamit:Oirattas|kausapin]]) 07:29, 8 Oktubre 2024 (UTC)

:I have other priorities in this wiki but I will try to put this on my queue. Thanks. --[[User:Jojit fb|Jojit]] ([[User talk:Jojit fb|usapan]]) 09:04, 8 Oktubre 2024 (UTC)

== Question regarding vandalism ==

Hello! I wanted to ask how to deal with vandals here. Specifically: how do I report them? Background: nearly every wiki which got opted out of global-sysops wikis list has some kind of a &quot;administrator noticeboard&quot; or &quot;vandalism report page&quot;, but I wasn't able to find anything like that here. Best regards, [[Tagagamit:TenWhile6|TenWhile6]] ([[Usapang tagagamit:TenWhile6|kausapin]]) 17:19, 14 Oktubre 2024 (UTC)

:Hi {{ping|TenWhile6}} ''There is no central noticeboard reporting vandalism in this wiki. Folks usually report them at  [[Usapang_Wikipedia:Kapihan|the Kapihan]]. They also directly message or ping administrators to report vandalism. User:WayKurat and I often receive vandalism reports as we are the most active admins. We don't have a centralized notice for vandalism because we have few volunteers in this wiki. Thus, creating such a page will eventually become inactive, and no one will notice someone reported vandalism. Thanks for your message.'' --[[User:Jojit fb|Jojit]] ([[User talk:Jojit fb|usapan]]) 01:33, 16 Oktubre 2024 (UTC)
::Thanks for your answer :)
::Then I'll implement [[meta:XReport]] here, reporting to the page [[Usapang_Wikipedia:Kapihan]]. [[Tagagamit:TenWhile6|TenWhile6]] ([[Usapang tagagamit:TenWhile6|kausapin]]) 09:11, 16 Oktubre 2024 (UTC)
::{{done}} Test: [[Natatangi:Diff/2133044]]
::Tell me if you want me to change the report text in any way (maybe translate it?) [[Tagagamit:TenWhile6|TenWhile6]] ([[Usapang tagagamit:TenWhile6|kausapin]]) 09:44, 16 Oktubre 2024 (UTC)

''Here's the translation:''
&lt;pre&gt;
	&quot;tl&quot;: {
		&quot;button&quot;: &quot;Ulat&quot;,
		&quot;process&quot;: &quot;Nag-uulat...&quot;,
		&quot;local-button&quot;: &quot;Ulat lokal&quot;,
		&quot;global-button&quot;: &quot;Ulat global&quot;,
		&quot;type&quot;: &quot;Uri ng ulat&quot;,
		&quot;title&quot;: &quot;Iulat ang tagagamit&quot;,
		&quot;description&quot;: &quot;Iulat ang tagagamit sa mga Tagapangasiwa\&quot; sa Kapihan&quot;,
		&quot;Ptitle&quot;: &quot;Pahina ng ulat&quot;,
		&quot;Pdescription&quot;: &quot;Hiling iprotekta ang pahina&quot;,
		&quot;SDtitle&quot;: &quot;Mabilisang pagbura&quot;,
		&quot;SDdescription&quot;: &quot;Hiling para sa mabilisang pagbura ng pahinang ito&quot;,
		&quot;SDgsr&quot;: &quot;Hiling sa mabilisang pagbura sa Global sysops/Requests&quot;,
		&quot;SDprocess&quot;: &quot;Hinihiling ang mabilisang pagbura...&quot;,
		&quot;reason&quot;: &quot;Dahilan&quot;,
		&quot;c-reason&quot;: &quot;Ibang dahilan&quot;,
		&quot;error-reason&quot;: &quot;Kailangan mong magbigay ng dahilan!&quot;,
		&quot;error-page&quot;: &quot;Kailangan mong magbigay ng pahina!&quot;,
		&quot;error-user&quot;: &quot;Kailangan mong magbigay ng tagagamit!&quot;,
		&quot;error-requested&quot;: &quot;Naiulat na.&quot;,
		&quot;error-SDrequested&quot;: &quot;Nahiling na ang mabilisang pagbura.&quot;,
		&quot;error-api&quot;: &quot;May nangyaring kamalian habang inuulat ang $1.&quot;,
		&quot;error-activated&quot;: &quot;Hindi pinapagana ang $1 sa wiki na ito.&quot;,
		&quot;error-specialpage&quot;: &quot;Hindi maaaring iulat ang mga natatanging pahina.&quot;,
		&quot;success&quot;: &quot;Matagumpay ang hiling&quot;,
		&quot;close&quot;: &quot;Isara&quot;,
		&quot;username&quot;: &quot;Pangalan ng tagagamit&quot;,
		&quot;hide-username&quot;: &quot;Itago ang pangalan ng tagagamit&quot;,
		&quot;pagename&quot;: &quot;Pangalan ng pahina&quot;
	}
&lt;/pre&gt;
--[[User:Jojit fb|Jojit]] ([[User talk:Jojit fb|usapan]]) 14:17, 17 Oktubre 2024 (UTC)

:Thanks for your help! I added it, the XReport interface is now translated. If you want to translate [[Natatangi:Diff/2133044]] too (&quot;report concerning [Username]&quot;), you can do so too, otherwise I can just leave it in english. Best regards, [[Tagagamit:TenWhile6|TenWhile6]] 14:42, 17 Oktubre 2024 (UTC)

== Join the Wikipedia Asian Month Campaign 2024 ==

&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;
Dear 2022 &amp; 2023 WAM Organizers,

Greetings from Wikipedia Asian Month User Group!

The [[m:Wikipedia_Asian_Month_2024|Wikipedia Asian Month Campaign 2024]] is just around the corner. We invite you to register your language for the event on the &quot;[[m:Wikipedia_Asian_Month_2024/Join_an_Event|Join an event]]&quot; page and once again become an organizer for your language's Wikipedia. Additionally, this year we have selected [[m:Wikipedia_Asian_Month_User_Group/Ambassadors|ambassadors]] for various regions in Asia. If you encounter any issues and need support, feel free to reach out to the ambassador responsible for your area or contact me for further communication. We look forward to seeing you again this year. Thank you! 
[[File:Wikipedia Asian Month Logo.svg|thumb|100px|right]]

[[m:User:Betty2407|Betty2407]] ([[m:User talk:Betty2407|talk]]) 11:00, 20 October 2024 (UTC) on behalf of [[m:Wikipedia_Asian_Month_2024/Team|Wikipedia Asian Month 2024 Team]]


&lt;small&gt;You received this message because you was an organizer in the previous campaigns.
- [[m:User:Betty2407/WAMMassMessagelist|Unsubscribe]]&lt;/small&gt;
&lt;/div&gt;
&lt;!-- Message sent by User:Betty2407@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Betty2407/WAMMassMessagelist&amp;oldid=27632678 --&gt;

:''Tagalog Wikipedia already registered last week. The project page is [[Wikipedia:Buwan na Pang-Asya sa Wikipedia/2024]]. Thanks for the invite.'' --[[User:Jojit fb|Jojit]] ([[User talk:Jojit fb|usapan]]) 02:21, 21 Oktubre 2024 (UTC)

== Aking mga artikulo ==

Ang lahat ng aking mga artikulo ay na-update, ngunit ang template na nagsasaad na ang artikulo ay maikli ay nakabitin pa rin. Hindi lahat ng artikulo ay may sapat na impormasyon upang magsulat ng higit sa 300 salita, kaya maraming mga artikulo ang mas maikli ngunit kapaki-pakinabang. Aalisin ba ang template? [[Tagagamit:VictoriaCulpechina|VictoriaCulpechina]] ([[Usapang tagagamit:VictoriaCulpechina|kausapin]]) 11:00, 21 Oktubre 2024 (UTC)
:Hindi ko pa natingnan lahat ng mga binago mo subalit yung [[Myotragus balearicus]], marami pa ring mali-mali ang balarila (o ''grammar''). At saka, baka hindi mo ako naintindihan sa sinabi ko tungkol sa ''template'' (o padron). Hindi ko naman pinatatangal iyon. Sinasabi ko lamang na ang bilang ng salita sa isang artikulo ay hindi kasama ang mga salita nasa loob ng ''template''. Irepaso o i-''review'' ko yung iba mong binago. Balikan kita. Salamat. --[[User:Jojit fb|Jojit]] ([[User talk:Jojit fb|usapan]]) 00:30, 22 Oktubre 2024 (UTC)

== Feminism and Folklores  2024 Organizers Feedback ==

Dear Organizer,
[[File:Feminism and Folklore 2024 logo.svg | right | frameless]]

We extend our heartfelt gratitude for your invaluable contributions to [https://meta.wikimedia.org/wiki/Feminism_and_Folklore_2024 Feminism and Folklore 2024]. Your dedication to promoting feminist perspectives on Wikimedia platforms has been instrumental in the campaign's success.

To better understand your initiatives and impact, we invite you to participate in a short survey (5-7 minutes). 

Your feedback will help us document your achievements in our report and showcase your story in our upcoming blog, highlighting the diversity of [https://meta.wikimedia.org/wiki/Feminism_and_Folklore Feminism and Folklore] initiatives.

Click to participate in the [https://forms.gle/dSeoDP1r7S4KCrVZ6  survey]. 

By participating in the By participating in the survey, you help us share your efforts in reports and upcoming blogs. This will help showcase and amplify your work, inspiring others to join the movement.

The survey covers:
#Community engagement and participation
#Challenges and successes
#Partnership

Thank you again for your tireless efforts in promoting  [https://meta.wikimedia.org/wiki/Feminism_and_Folklore Feminism and Folklore].

Best regards,&lt;br&gt;
[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[User talk:MediaWiki message delivery|&lt;span class=&quot;signature-talk&quot;&gt;{{int:Talkpagelinktext}}&lt;/span&gt;]]) 14:23, 26 October 2024 (UTC)
&lt;!-- Message sent by User:Joris Darlington Quarshie@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Joris_Darlington_Quarshie/FnF1&amp;oldid=27662256 --&gt;

== Bandalismo: 112.205.89.181 ==

Magandang gabi po, @[[Tagagamit:Jojit fb|Jojit fb]].

Patuloy pong gumagawa ng bandalismo ang IP address na [https://tl.m.wikipedia.org/wiki/Natatangi:Mga_ambag/112.205.89.181 112.205.89.181], at mukhang palagi niyang tinatarget yung mga pahina ng bangko simula pa po kagabi. Paharang po nito. Salamat po.

[[Tagagamit:GinawaSaHapon|&lt;span style=&quot;border-radius: 3px; background-color:#3366cc; color: white; font-weight: bold; padding: 5px;&quot;&gt;GinawaSaHapon&lt;/span&gt;]] &lt;span style=&quot;font-size:85%;&quot;&gt;('''[[Usapang tagagamit:GinawaSaHapon|usap tayo!]]''')&lt;/span&gt; 15:19, 26 Oktubre 2024 (UTC)

:Paumanhin {{ping|GinawaSaHapon}}, ngayon ko lang napansin ito. Hindi ko siguro napansin agad dahil may mensahe ang tagapag-organisa ng Feminism at Folklore bago ang mensahe mo. ''Anyway'', may pandaigdigang tagapangasiwa ang nagharang ng tatlong araw sa IP na iyan tapos hindi naman siya nag-bandalo pagkatapos nun. Maraming salamat sa pag-ulat. --[[User:Jojit fb|Jojit]] ([[User talk:Jojit fb|usapan]]) 06:22, 8 Nobyembre 2024 (UTC)

== Notabilidad ng pamagat ==

Magandang araw po

May batayang notabilidad po ba pagdating sa pamagat ng isang artikulo? Halimbawa po kung napatunayang obsoleto na ang isang salita at iba na ang ginagamit sa kasalukuyang panahon, alin ang pipiliing salita? May mga nag-aadbokasiya po kasi na &quot;Sugbuhanin&quot; (dating tawag sa mga taga-Cebu noong unang panahon) na lang daw ang gamitin kaysa sa &quot;Sebwano&quot; o &quot;Cebuano&quot;. Ang kaso nga lang po talaga,  “Cebuano” o “Sebwano” ang mas kilala at mas ginagamit sa kasalukuyan, kaya’t sa tingin ko po ay mas praktikal itong gamitin sa mga pamagat at laman ng artikulo upang mas madaling maunawaan ng mga mambabasa. Salamat po.  [[Tagagamit:Kali Igba|Kali Igba]] ([[Usapang tagagamit:Kali Igba|kausapin]]) 07:33, 9 Nobyembre 2024 (UTC)
:{{ping|Kali Igba}} Oo, may batayang notabilidad dapat ang pagpamagat ng artikulo dito sa Wikipediang Tagalog lalo na kung kaduda-duda ang salitang gagawing pamagat. Hindi pa naisulat ang patakaran na iyan subalit sa karamihan ng mga usapang naganap sa usapang pahina (halimbawa [[Usapan:Antartika|dito]]) at maging sa [[Usapang Wikipedia:Kapihan|Kapihan]], ang konsensus o pangkahalatang kasunduan ay kailangang may sanggunian ang pamagat na gagamitin lalo na kung hindi ito pangkaraniwan. Mailalapat lamang ito kung walang ibang karaniwang katutubong salita na magagamit. Kung may karaniwang katutubong salita magagamit bilang pamagat, iyon ang gagamitin. Hango ang patakaran na ito sa [[:en:WP:COMMONNAME]] o ang paggamit ng karaniwang salita bilang pamagat para mas maintidihan ng nakakarami. Bigyang diin ko lamang na &quot;karaniwang katutubong salita&quot; ang gagamitan at hindi ang karaniwang banyagang salita. Kasi, maaring ikatuwiran na mas karaniwan ang salitang banyaga kasya katutubong salita. Nawa'y nasagot ko ang tanong mo. Salamat. --[[User:Jojit fb|Jojit]] ([[User talk:Jojit fb|usapan]]) 15:24, 10 Nobyembre 2024 (UTC)
::Sige po. Pakilipat na nga lang po nung pamagat ng artikulo. Di ko po kasi alam kung paano ibalik sa dating pamagat. Salamat po uli. [[Tagagamit:Kali Igba|Kali Igba]] ([[Usapang tagagamit:Kali Igba|kausapin]]) 10:26, 11 Nobyembre 2024 (UTC)
:::Naibalik ko na. Salamat. --[[User:Jojit fb|Jojit]] ([[User talk:Jojit fb|usapan]]) 14:14, 12 Nobyembre 2024 (UTC)

== [Reminder] Apply for Cycle 3 Grants by December 1st! ==

Dear Feminism and Folklore Organizers,

We hope this message finds you well. We are excited to inform you that the application window for Wikimedia Foundation's Cycle 3 of our grants is now open. Please ensure to submit your applications by December 1st.

For a comprehensive guide on how to apply, please refer to the Wiki Loves Folklore Grant Toolkit: https://meta.wikimedia.org/wiki/Wiki_Loves_Folklore_Grant_Toolkit

Additionally, you can find detailed information on the Rapid Grant timeline here: https://meta.wikimedia.org/wiki/Grants:Project/Rapid#Timeline

We appreciate your continuous efforts and contributions to our campaigns. Should you have any questions or need further assistance, please do not hesitate to reach out:  '''support@wikilovesfolkore.org'''

Kind regards, &lt;br&gt;
On behalf of the Wiki Loves Folklore International Team. &lt;br&gt;
[[User:Joris Darlington Quarshie | Joris Darlington Quarshie]] ([[User talk:Joris Darlington Quarshie|talk]]) 08:39, 9 November 2024 (UTC)
&lt;!-- Message sent by User:Joris Darlington Quarshie@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Joris_Darlington_Quarshie/FnF1&amp;oldid=27662256 --&gt;

== [Workshop] Identifying Win-Win Relationships with Partners for Wikimedia ==

Dear Recipient,&lt;br&gt;
We are excited to invite you to the third workshop in our Advocacy series, part of the Feminism and Folklore International Campaign. This highly anticipated workshop, titled &lt;b&gt;&quot;Identifying Win-Win Relationships with Partners for Wikimedia,&quot;&lt;/b&gt; will be led by the esteemed Alex Stinson, Lead Program Strategist at the Wikimedia Foundation. Don't miss this opportunity to gain valuable insights into forging effective partnerships.

===Workshop Objectives===
* &lt;b&gt;Introduction to Partnerships: &lt;/b&gt;Understand the importance of building win-win relationships within the Wikimedia movement.
* &lt;b&gt;Strategies for Collaboration: &lt;/b&gt;Learn practical strategies for identifying and fostering effective partnerships.
* &lt;b&gt;Case Studies:&lt;/b&gt; Explore real-world examples of successful partnerships in the Wikimedia community.
* &lt;b&gt;Interactive Discussions: &lt;/b&gt;Engage in discussions to share experiences and insights on collaboration and advocacy.

===Workshop Details===
📅 Date: 7th December 2024&lt;br&gt;
⏰ Time: 4:30 PM UTC ([https://zonestamp.toolforge.org/1733589000 Check your local time zone])&lt;br&gt;
📍 Venue: Zoom Meeting

===How to Join:===
Registration Link: https://meta.wikimedia.org/wiki/Event:Identifying_Win-Win_Relationships_with_Partners_for_Wikimedia &lt;br&gt;
Meeting ID: 860 4444 3016 &lt;br&gt;
Passcode: 834088

We welcome participants to bring their diverse perspectives and stories as we drive into the collaborative opportunities within the Wikimedia movement. Together, we’ll explore how these partnerships can enhance our advocacy and community efforts.

Thank you,

Wiki Loves Folklore International Team

[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[User talk:MediaWiki message delivery|&lt;span class=&quot;signature-talk&quot;&gt;{{int:Talkpagelinktext}}&lt;/span&gt;]]) 07:34, 03 December 2024 (UTC)
&lt;!-- Message sent by User:Joris Darlington Quarshie@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Joris_Darlington_Quarshie/FnF1&amp;oldid=27662256 --&gt;

== Invitation to Host Wiki Loves Folklore 2025 in Your Country ==

[[File:Wiki Loves Folklore Logo.svg|right|frameless]]

Dear Team,
My name is Joris Darlington Quarshie (user: Joris Darlington Quarshie), and I am the Event Coordinator for the Wiki Loves Folklore 2025 (WLF) International campaign.

Wiki Loves Folklore 2025 is a photographic competition aimed at highlighting folk culture worldwide. The annual international photography competition is held on Wikimedia Commons between the 1st of February and the 31st of March. This campaign invites photographers and enthusiasts of folk culture globally to showcase their local traditions, festivals, cultural practices, and other folk events by uploading photographs to Wikimedia Commons.

As we celebrate the seventh anniversary of Wiki Loves Folklore, the international team is thrilled to invite Wikimedia affiliates, user groups, and organizations worldwide to host a local edition in their respective countries. This is an opportunity to bring more visibility to the folk culture of your region and contribute valuable content to the internet.

* Please find the project page for this year’s edition at:
https://commons.wikimedia.org/wiki/Commons:Wiki_Loves_Folklore_2025
* To sign up and organize the event in your country, visit:
https://commons.wikimedia.org/wiki/Commons:Wiki_Loves_Folklore_2025/Organize

If you wish to organize your local edition in either February or March instead of both months, feel free to let us know.

In addition to the photographic competition, there will also be a Wikipedia writing competition called Feminism and Folklore, which focuses on topics related to feminism, women's issues, gender gaps, and folk culture on Wikipedia.

We welcome your team to organize both the photo and writing campaigns or either one of them in your local Wiki edition. If you are unable to organize both campaigns, feel free to share this opportunity with other groups or organizations in your region that may be interested.

* You can find the Feminism and Folklore project page here:
https://meta.wikimedia.org/wiki/Feminism_and_Folklore_2025

* The page to sign up is:
https://meta.wikimedia.org/wiki/Feminism_and_Folklore_2025/Project_Page

For any questions or to discuss further collaboration, feel free to contact us via the Talk page or email at support@wikilovesfolklore.org. If your team wishes to connect via a meeting to discuss this further, please let us know.

We look forward to your participation in Wiki Loves Folklore 2025 and to seeing the incredible folk culture of your region represented on Wikimedia Commons.

Sincerely,

The Wiki Loves Folklore International Team

[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[User talk:MediaWiki message delivery|&lt;span class=&quot;signature-talk&quot;&gt;{{int:Talkpagelinktext}}&lt;/span&gt;]]) 08:50, 27 December 2024 (UTC)
&lt;!-- Message sent by User:Joris Darlington Quarshie@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Joris_Darlington_Quarshie/FnF1&amp;oldid=27662256 --&gt;

:{{done}} --[[User:Jojit fb|Jojit]] ([[User talk:Jojit fb|usapan]]) 06:40, 5 Enero 2025 (UTC)

== Invitation to Organise Feminism and Folklore 2025 ==

&lt;div style=&quot;border:8px maroon ridge;padding:6px;&quot;&gt;

[[File:Feminism and Folklore 2025 logo.svg|center|550px|frameless]]
&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;
&lt;div style=&quot;text-align: center;&quot;&gt;&lt;em&gt;{{int:please-translate}}&lt;/em&gt;&lt;/div&gt;

Dear {{PAGENAME}},

My name is [[User:SAgbley|Stella Agbley]], and I am the Event Coordinator for the Feminism and Folklore 2025 (FnF) International campaign.

We're thrilled to announce the Feminism and Folklore 2025 writing competition, held in conjunction with Wiki Loves Folklore 2025! This initiative focuses on enriching Wikipedia with content related to feminism, women's issues, gender gaps, and folk culture.

=== Why Host the Competition? ===
* Empower voices: Provide a platform for discussions on feminism and its intersection with folk culture.
* Enrich Wikipedia: Contribute valuable content to Wikipedia on underrepresented topics.
* Raise awareness: Increase global understanding of these important issues.

=== Exciting Prizes Await! ===
We're delighted to acknowledge outstanding contributions with a range of prizes:

**International Recognition:**
* 1st Prize: $300 USD
* 2nd Prize: $200 USD
* 3rd Prize: $100 USD
* Consolation Prizes (Top 10): $50 USD each

**Local Recognition (Details Coming Soon!):**
Each participating Wikipedia edition (out of 40+) will offer local prizes. Stay tuned for announcements!  
All prizes will be distributed in a convenient and accessible manner. Winners will receive major brand gift cards or vouchers equivalent to the prize value in their local currency.

=== Ready to Get Involved? ===
Learn more about Feminism and Folklore 2025: [https://meta.wikimedia.org/wiki/Feminism_and_Folklore_2025 Feminism and Folklore 2025]  
Sign Up to Organize a Campaign: [https://meta.wikimedia.org/wiki/Feminism_and_Folklore_2025/Project_Page Campaign Sign-Up Page]

=== Collaboration is Key! ===
Whether you choose to organize both photo and writing competitions (Wiki Loves Folklore and Feminism and Folklore) or just one, we encourage your participation. If hosting isn't feasible, please share this opportunity with interested groups in your region.

=== Let's Collaborate! ===
For questions or to discuss further collaboration, please contact us via the Talk page or email at support@wikilovesfolklore.org. We're happy to schedule a meeting to discuss details further.  
Together, let's celebrate women's voices and enrich Wikipedia with valuable content!

Thank you,  
**Wiki Loves Folklore International Team**

&lt;/div&gt;
&lt;/div&gt;
[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[User talk:MediaWiki message delivery|{{int:Talkpagelinktext}}]]) 23:02, 05 January 2025 (UTC)
&lt;!-- Message sent by User:Joris Darlington Quarshie@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Joris_Darlington_Quarshie/FnF1&amp;oldid=27662256 --&gt;
&lt;!-- Message sent by User:Joris Darlington Quarshie@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Joris_Darlington_Quarshie/FnF1&amp;oldid=27662256 --&gt;

:{{done}} --[[User:Jojit fb|Jojit]] ([[User talk:Jojit fb|usapan]]) 06:10, 6 Enero 2025 (UTC)

== Miss Universe Philippines 2025 ==

Magandang araw po @[[Tagagamit:Jojit fb|Jojit fb]]! Nagagambala po ako sa artikulong [[Miss Universe Philippines 2025]] dahil may isang IP user na pilit pinapalitan ang &quot;Lungsod ng Iloilo&quot; sa &quot;Iloilo&quot; bagamat ang Miss Iloilo pageant ay para sa Lungsod ng Iloilo. Maaari mo bang gawan ng paraan para maiayos ito? Maraming salamat. [[Tagagamit:Allyriana000|Allyriana000]] ([[Usapang tagagamit:Allyriana000|kausapin]]) 02:23, 16 Enero 2025 (UTC)
:Hi {{ping|Allyriana000}}, nakaprotekta na ang pahina sa mga tagagamit na walang akawnt (o IP user). Tanging mga may rehistradong akawnt lamang ang makakapagpabago ng pahina. Salamat. --[[User:Jojit fb|Jojit]] ([[User talk:Jojit fb|usapan]]) 02:49, 16 Enero 2025 (UTC)
::Maraming salamat @[[Tagagamit:Jojit fb|Jojit fb]]! [[Tagagamit:Allyriana000|Allyriana000]] ([[Usapang tagagamit:Allyriana000|kausapin]]) 02:54, 16 Enero 2025 (UTC)

== Thank you for being a medical contributors! ==

&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;
{| style=&quot;background-color: #fdffe7; border: 1px solid #fceb92;&quot;
|rowspan=&quot;2&quot; style=&quot;vertical-align: middle; padding: 5px;&quot; | [[File:Wiki Project Med Foundation logo.svg|130px]]
|style=&quot;font-size: x-large; padding: 3px 3px 0 3px; height: 1.5em;&quot; |'''The 2024 Cure Award''' 
|-
| style=&quot;vertical-align: middle; padding: 3px;&quot; |In 2024 you '''[[mdwiki:WikiProjectMed:WikiProject_Medicine/Stats/Top_medical_editors_2024_(all)|were one of the top medical editors in your language]]'''. Thank you from [[m:WikiProject_Med|Wiki Project Med]] for helping bring free, complete, accurate, up-to-date health information to the public. We really appreciate you and the vital work you do! 

Wiki Project Med Foundation is a [[meta:Wikimedia_thematic_organizations|thematic organization]] whose mission is to improve our health content. '''[[meta:Wiki_Project_Med#People_interested|Consider joining for 2025]]''', there are no associated costs.

Additionally one of our primary efforts revolves around translating health content. We invite you to '''[https://mdwiki.toolforge.org/Translation_Dashboard/index.php try our new workflow]''' if you have not already. Our dashboard automatically [https://mdwiki.toolforge.org/Translation_Dashboard/leaderboard.php collects statistics] of your efforts and we are working on [https://mdwiki.toolforge.org/fixwikirefs.php tools to automatically improve formating].
|}

Thanks again :-)  -- [[mdwiki:User:Doc_James|&lt;span style=&quot;color:#0000f1&quot;&gt;'''Doc James'''&lt;/span&gt;]] along with the rest of the team at '''[[m:WikiProject_Med|Wiki Project Med Foundation]]''' 06:23, 26 Enero 2025 (UTC)
&lt;/div&gt;
&lt;!-- Message sent by User:Doc James@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Top_Other_Language_Editors_2024&amp;oldid=28172893 --&gt;

== I have sent you an e-mail ==

@[[Tagagamit:Jojit fb|Jojit fb]] Hi Jojit fb! I have sent you an e-mail. Can you review it and accomplish my request there? Thanks [[Tagagamit:AngeloFlavio93|AngeloFlavio93]] ([[Usapang tagagamit:AngeloFlavio93|kausapin]]) 15:55, 11 Pebrero 2025 (UTC)
:''Thank you for reaching out again. I appreciate your efforts with the Tagalog Wikipedia articles. I am here to guide and assist contributors like you. However, it is best for the original author to edit and improve the articles since we have limited editors on Tagalog Wikipedia. Please expand the draft and make corrections based on Wikipedia’s guidelines. If you have any questions about translation or formatting, I am happy to help. Once you have made the necessary corrections, I can move the articles to the main space as soon as they meet the standards. If you cannot translate the article, consider posting on the [https://tl.wikipedia.org/w/index.php?title=Usapang_Wikipedia:Kapihan&amp;action=edit&amp;section=new Kapihan], the community's message board, to seek assistance from other editors willing to help you. Regarding the template, I will review it and attempt to move it to the main namespace, but I may wait until you have translated the article, as it seems that only your article would be using the template. Please let me know if you have any specific questions!'' --[[User:Jojit fb|Jojit]] ([[User talk:Jojit fb|usapan]]) 01:43, 12 Pebrero 2025 (UTC)
::@[[Tagagamit:Jojit fb|Jojit fb]] I have already translated these articles:
::[[Tagagamit:FlavioAngelo/Kinakailangang bisa para sa may pasaporte ng Albanya|https://tl.m.wikipedia.org/wiki/Tagagamit:FlavioAngelo/Kinakailangang_bisa_para_sa_may_pasaporte_ng_Albanya]]
::[[Tagagamit:FlavioAngelo/Pasaporte ng Albanya]]
::[[Tagagamit:FlavioAngelo/Patakaran sa bisa ng Albanya|https://tl.m.wikipedia.org/wiki/Tagagamit:FlavioAngelo/Patakaran_sa_bisa_ng_Albanya]]
::and the translation of the template which was made by my friend:
::[[Tagagamit:FlavioAngelo/Padron:Timatic Visa Policy|https://tl.m.wikipedia.org/wiki/Tagagamit:FlavioAngelo/Padron:Timatic_Visa_Policy]]
::So you can move the drafts to the article space now.
::Please move them.
::Thanks [[Tagagamit:AngeloFlavio93|AngeloFlavio93]] ([[Usapang tagagamit:AngeloFlavio93|kausapin]]) 07:39, 12 Pebrero 2025 (UTC)
:::''Thank you for expanding the article. I will do my best to assist you. However, your draft requires further improvement. I cannot help you now due to my other priorities on this wiki. Additionally, your draft cannot be moved to the main namespace yet, as it still needs work. There are foreign words that require translation, and there are also some grammar errors and issues with the &quot;Manual of Style&quot; that need addressing.'' --[[User:Jojit fb|Jojit]] ([[User talk:Jojit fb|usapan]]) 15:37, 12 Pebrero 2025 (UTC)
::::@[[Tagagamit:Jojit fb|Jojit fb]] You told me months ago when I contacted you for the first time, that you will take a look at the draft articles and correct them when you will have time. You tell me now the same thing. It doesn't cost you anything to review the draft articles and correct them. Please correct them now and make the drafts articles. Thanks [[Tagagamit:AngeloFlavio93|AngeloFlavio93]] ([[Usapang tagagamit:AngeloFlavio93|kausapin]]) 09:41, 13 Pebrero 2025 (UTC)
:::::''I apologize if there was any misunderstanding. When I mentioned that I could not assist at the time, I did not mean that I would personally edit the articles but rather that I could potentially provide guidance when available. Additionally, as a reviewer, my role is to assess the draft, not to edit it directly.  As I previously said, your draft still requires further improvement. There are foreign words that need translation (for example, &quot;Arab League&quot; and &quot;boycott,&quot; among others), as well as grammar errors and issues needing alignment with the Manual of Style. These issues need fixing before moving the draft to the main namespace. I still have other priorities, but if you need guidance on specific points, I may be able to provide advice when time permits. Otherwise, I recommend seeking feedback from other editors or relevant [https://tl.wikipedia.org/w/index.php?title=Usapang_Wikipedia:Kapihan&amp;action=edit&amp;section=new noticeboards] for assistance. Thank you!'' --[[User:Jojit fb|Jojit]] ([[User talk:Jojit fb|usapan]]) 14:05, 13 Pebrero 2025 (UTC)

== Miss Universe Philippines 2025, ulit ==

Magandang araw, @[[Tagagamit:Jojit fb|Jojit fb]]! Nagagambala po ako sa artikulong [[Miss Universe Philippines 2025]] dahil may isang user sa pangalang @[[Tagagamit:Hunneybunch|Hunneybunch]] na bigla na lamang binura ang karamihan ng nakalagay sa artikulo, partikular na ang Tala ng mga kandidata, na may sapat naman na sanggunian. Maaari mo bang gawan ng paraan para maiayos ito? Maraming salamat. [[Tagagamit:Allyriana000|Allyriana000]] ([[Usapang tagagamit:Allyriana000|kausapin]]) 09:12, 15 Pebrero 2025 (UTC)
:{{ping|Allyriana000}} Salamat sa mensahe mo. Nagmensahe na ako sa usapang pahina niya. Hinihimok ko muna na magkasundo kayo kung ano ang dapat nilalaman ng artikulo, at ilahad ito sa [[Usapan:Miss Universe Philippines 2025|usapang pahina ng artikulo]]. Salamat. --[[User:Jojit fb|Jojit]] ([[User talk:Jojit fb|usapan]]) 10:43, 15 Pebrero 2025 (UTC)

== Padron para sa television season ==

Magandang araw, @[[Tagagamit:Jojit fb|Jojit fb]]! Hindi ko alam kung maitatanggi mo itong request ko o hindi pero, maaari mo bang gawin ang padron ng Infobox television season para sa Tagalog Wikipedia? Dalawang television seasons na ang nagawa ko para sa Pinoy Big Brother (Gen 11 at Celebrity Edition Collab), at hindi talaga akma ang padrong Infobox television para sa mga artikulong ito. Salamat! [[Tagagamit:Allyriana000|Allyriana000]] ([[Usapang tagagamit:Allyriana000|kausapin]]) 06:23, 9 Marso 2025 (UTC)
:Pasensya na, medyo abala ako sa ibang bagay. at may persooal a prayoridad sa wiking ito. Kaya, hinihimok ko na ikaw na lamang ang gumawa. Tingin ko naman na kaya mong gumawa ng Padron, batay sa nakaraan mong mga pagbabago. Salamat. --[[User:Jojit fb|Jojit]] ([[User talk:Jojit fb|usapan]]) 15:06, 9 Marso 2025 (UTC)

== Join Us Today: Amplify Women’s Stories on Wikipedia! ==

&lt;div style=&quot;border:8px maroon ridge;padding:6px;&quot;&gt;
[[File:Feminism and Folklore 2025 logo.svg|center|550px|frameless]]

&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;
{{center|''{{int:please-translate}}''}}

Dear {{PAGENAME}},
{{quote|Join us this International Women’s Month to uncover hidden stories and reshape cultural narratives! Dive into an interactive workshop where we’ll illuminate gaps in folklore and women’s history on Wikipedia—and take action to ensure their legacies are written into history.}}

Facilitated by '''Rosie Stephenson-Goodknight''', this workshop will explore how to identify and curate missing stories about women’s contributions to culture and heritage. Let’s work together to amplify voices that have been overlooked for far too long!

== Event Details ==
* '''📅 Date''': Today (15 March 2025)
* '''⏰ Time''': 4:00 PM UTC ([https://www.timeanddate.com/worldclock/converter.html Convert to your time zone])
* '''📍 Platform''': [https://us06web.zoom.us/j/87522074523?pwd=0EEz1jfr4i9d9Nvdm3ioTaFdRGZojJ.1 Zoom Link]
* '''🔗 Session''': [[meta:Event:Feminism and Folklore International Campaign: Finding and Curating the Missing Gaps on Gender Disparities|Feminism and Folklore International Campaign: Finding and Curating the Missing Gaps on Gender Disparities]]
* '''🆔 Meeting ID''': 860 8747 3266
* '''🔑 Passcode''': FNF@2025

== Participation ==
Whether you’re a seasoned editor or new to Wikipedia, this is your chance to contribute to a more inclusive historical record. ''Bring your curiosity and passion—we’ll provide the tools and guidance!''

'''Let’s make history ''her'' story too.''' See you there!

Best regards,&lt;br&gt;
'''Joris Quarshie'''&lt;br&gt;
[[:m:Feminism and Folklore 2025|Feminism and Folklore 2025 International Team]]

&lt;div style=&quot;margin-top:1em; text-align:center;&quot;&gt;
Stay connected [[File:B&amp;W Facebook icon.png|link=https://www.facebook.com/feminismandfolklore/|30x30px]]  [[File:B&amp;W Twitter icon.png|link=https://twitter.com/wikifolklore|30x30px]]
&lt;/div&gt;
--[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[User talk:MediaWiki message delivery|msg]]) 07:15, 24 March 2025 (UTC)
&lt;/div&gt;
&lt;/div&gt;
&lt;!-- Message sent by User:Joris Darlington Quarshie@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Joris_Darlington_Quarshie/FnF1&amp;oldid=27662256 --&gt;

:''Thanks for the invitation. Sorry, I wasn't able to attend. I saw this just now.'' --[[User:Jojit fb|Jojit]] ([[User talk:Jojit fb|usapan]]) 22:51, 15 Marso 2025 (UTC)

== Ikalawang Digmaang Pandaigdig ==

Magandang araw po @[[user:Jojit fb|Jojit fb]]! Nagagambala po ako sa artikulong [[Ikalawang Digmaang Pandaigdig]] dahil may isang IP user na pilit nang binaboy ang pahina sa paraan ng paglalagay ng nilalaman. Kadalasang mga IP o new user ang mga nagbabandalismo ng pahina. Delikado po yon lalo na't isa ang pahinang ito sa mga madalas puntahn ng mga Pilipino, lalo na yung mga researcher at estudyante (umaabot na po sa 30,000 ang pageviews nito as of my editing here). Maaari mo bang gawan ng paraan para maiwasan ito? Maraming salamat. - [[Natatangi:Mga ambag/112.202.112.199|112.202.112.199]] 14:05, 27 Marso 2025 (UTC)
:{{done}} Nakaprotekta na ang pahina sa mga hindi nakarehistrong tagagamit para medyo maiwasan ang bandalismo. --[[User:Jojit fb|Jojit]] ([[User talk:Jojit fb|usapan]]) 00:41, 28 Marso 2025 (UTC)

== [[Batas ng Pilipinas sa karapatang-sipi]] ==

Hello. Tama po ba yung ginamit kong pamagat para sa &quot;copyright law of the Philippines&quot;? ([https://www.ipophil.gov.ph/glosaryo-ng-yamang-isip/glossary-of-terms-copyright/ Ayon sa IPOPHL], &quot;karapatang-sipi&quot; ang Tagalog ng copyright)

O di kaya po, &quot;[[Batas sa karapatang-sipi sa Pilipinas]]&quot;, &quot;[[Batas sa karapatang-sipi ng Pilipinas]]&quot;, o [[Batas karapatang-sipi ng Pilipinas]]? &lt;span style=&quot;color:#4169e1; font-family:Footlight MT&quot;&gt;[[Tagagamit:JWilz12345|JWilz12345]]&lt;/span&gt; &lt;span style=&quot;color:#202734; font-family:Palatino&quot;&gt;([[Usapang tagagamit:JWilz12345|''Kausapin'']]|[[Natatangi:Mga ambag/JWilz12345|''Mga ambag ko'']])&lt;/span&gt; 08:58, 9 Abril 2025 (UTC)

:{{ping|JWilz12345}} Salamat sa mensahee mo. Tama naman 'yung Batas ng Pilipinas sa karapatang-sipi. Sa pansariling pananaw, mas gusto ko 'yung [[Batas sa karapatang-sipi ng Pilipinas]] dahil nabibigyan-diin 'yung ''copyright law'' kaysa ''Philippine law'' (batas ng Pilipinas). Sa akin lamang 'yun at nasa iyo ang pasya kung ano ang pipiliin mo sa pagitan ng [[Batas ng Pilipinas sa karapatang-sipi]] at [[Batas sa karapatang-sipi ng Pilipinas]]. 'Yung iba sa pagpipilian ay hindi wasto ng balarila. Nawa'y nakatulong ako sa pagpapasya mo. Salamat. --[[User:Jojit fb|Jojit]] ([[User talk:Jojit fb|usapan]]) 01:46, 11 Abril 2025 (UTC)
::Salamat po. Ililipat ko na lang sa pamagat na ayon sa mungkahi mo. &lt;span style=&quot;color:#4169e1; font-family:Footlight MT&quot;&gt;[[Tagagamit:JWilz12345|JWilz12345]]&lt;/span&gt; &lt;span style=&quot;color:#202734; font-family:Palatino&quot;&gt;([[Usapang tagagamit:JWilz12345|''Kausapin'']]|[[Natatangi:Mga ambag/JWilz12345|''Mga ambag ko'']])&lt;/span&gt; 03:20, 12 Abril 2025 (UTC)

== [[Padron:Free media]] ==

Hi! Can you perhaps add a category to this template like on English Wikipedia? So all the free files end up in [[:Category:All free media]]? It will make it easier to locate files without a license etc. It's like [[Padron:Non-free media]] only for free files. [[Tagagamit:MGA73|MGA73]] ([[Usapang tagagamit:MGA73|kausapin]]) 17:49, 19 Abril 2025 (UTC)
:Also non-free files should be deleted if they are not used in an article. Perhaps you could have a look at [[Special:UnusedFiles]] or ask your fellow admins to have a look? If you would like to batch delete those files there is a script for that or Global Sysops can help. Also I'm working on a list of files without a license ([[User:MGA73/NoLicense]]). Right now it also includes the free files but if you add a category as requested above I can remove the free files from the list. --[[Tagagamit:MGA73|MGA73]] ([[Usapang tagagamit:MGA73|kausapin]]) 18:05, 19 Abril 2025 (UTC)
::I had help to fix [[Padron:Free media]]. But it would still be good if you can help with the unused files.

:::{{ping|MGA73}} ''Sorry for the late reply. I have been busy lately in real life. I will help in deleting those unused files. Thanks.'' --[[User:Jojit fb|Jojit]] ([[User talk:Jojit fb|usapan]]) 09:02, 22 Abril 2025 (UTC)
::::Hi! Thank you. And don't worry about the late reply. Real life is important! --[[Tagagamit:MGA73|MGA73]] ([[Usapang tagagamit:MGA73|kausapin]]) 09:07, 22 Abril 2025 (UTC)

== Wikipedia Asian Month 2024 Barnstar ==

&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;
&lt;div style=&quot;border: 2px solid gold; background: #FAFAD2; padding: 1em; text-align: left;&quot;&gt;
&lt;div style=&quot;text-align: center;&quot;&gt;
&lt;/div&gt;

'''Dear {{ROOTPAGENAME}}''',

Thank you for joining us in celebrating the 10th year of Wikipedia Asian Month!&lt;br&gt; 
We truly appreciate your contributions, and we look forward to seeing more articles about Asia written in different languages.

We also hope you continue to participate each year!

'''Sincerely,&lt;br&gt;'''
'''Wikipedia Asian Month User Group'''

[[File:2024 Wikipedia Asian Month Barnstar.png|center|300px]]
&lt;/div&gt;
&lt;/div&gt;
&lt;!-- Message sent by User:Betty2407@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Betty2407/WAMMassMessagelist&amp;oldid=28585917 --&gt;

:''Thanks''! --[[User:Jojit fb|Jojit]] ([[User talk:Jojit fb|usapan]]) 03:29, 23 Abril 2025 (UTC)

== Invitation: Gendering the Archive - Building Inclusive Folklore Repositories (April 30th) ==

&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;
&lt;div style=&quot;border:8px maroon ridge;padding:6px;&quot;&gt;
[[File:Feminism and Folklore 2025 logo.svg|center|550px|frameless]]

&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;
{{center|''{{int:please-translate}}''}}
Dear {{PAGENAME}},

You are invited to a hands-on session focused on [[meta:Gendering the Archive: Building Inclusive Repositories for Folklore Documentation|Gendering the Archive: Building Inclusive Repositories for Folklore Documentation]]. This online workshop will guide participants on how to create, edit, and expand gender-inclusive folklore articles and multimedia archives on Wikipedia and Wikidata. The session will be led by Rebecca Jeannette Nyinawumuntu.

=== Objectives ===
* '''Design Inclusive Repositories:''' Learn best practices for structuring folklore archives that foreground gender perspectives.
* '''Hands-On Editing:''' Practice creating and improving articles and items on Wikipedia and Wikidata with a gender-inclusive lens.
* '''Collaborative Mapping:''' Work in small groups to plan new entries and multimedia uploads that document underrepresented voices.
* '''Advocacy &amp; Outreach:''' Discuss strategies to promote and sustain these repositories within your local and online communities.

=== Details ===
* '''Date:''' 30th April 2025
* '''Day:''' Wednesday
* '''Time:''' 16:00 UTC ([https://zonestamp.toolforge.org/1746028800 Check your local time zone])
* '''Venue:''' Online (Zoom)
* '''Speaker:''' Rebecca Jeannette Nyinawumuntu (Co-founder, Wikimedia Rwanda &amp; Community Engagement Director)

=== How to Join ===
* '''Zoom Link:''' [https://us06web.zoom.us/j/89158738825?pwd=ezEgXbAqwq9KEr499DvJxSzZyXSVQX Join here]
* '''Meeting ID:''' 891 5873 8825
* '''Passcode:''' FNF@2025
* '''Add to Calendar:''' [https://zoom.us/meeting/tZ0scuGvrTMiGNH4I3T7EEQmhuFJkuCHL7Ci/ics?meetingMasterEventId=Xv247OBKRMWeJJ9LSbX2hA Add to your calendar] ''''

=== Agenda ===
# Welcome &amp; Introductions: Opening remarks and participant roll-call.
# Presentation: Overview of gender-inclusive principles and examples of folklore archives.
# Hands-On Workshop: Step-by-step editing on Wikipedia and Wikidata—create or expand entries.
# Group Brainstorm: Plan future repository items in breakout groups.
# Q&amp;A &amp; Discussion: Share challenges, solutions, and next steps.
# Closing Remarks: Summarise key takeaways and outline follow-up actions.

We look forward to seeing you there!

Best regards,&lt;br&gt;
Stella&lt;br&gt;
Feminism and Folklore Organiser

-[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[User talk:MediaWiki message delivery|&lt;span class=&quot;signature-talk&quot;&gt;{{int:Talkpagelinktext}}&lt;/span&gt;]]) 10:28, 24 April 2025 (UTC)
&lt;/div&gt;
&lt;/div&gt;
&lt;/div&gt;
&lt;!-- Message sent by User:Joris Darlington Quarshie@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Joris_Darlington_Quarshie/FnF1&amp;oldid=28399508 --&gt;

== Talaan ng mga album ng Candid Records (UK) ==

Hello, Jojit. I started this article about Candid Records as part of my 100wikidays challenge. Technically, I could have just authored stubs and made my life easier, but I wanted to contribute quality articles. Furthermore, I wished to provide articles relevant to our Philippine culture and achievements, both heritage and contemporary. Who else could be better equipped to write accurately about Candid than someone who was there, albeit it was twenty years in the past? I disavow any conflict of interest on this subject, especially now that the widely respected British producer Alan Bates died in 2023 and the company is no longer, since 2019. The list, in my view, is a justifiable vehicle to mention that Filipinos found respect on the international stage, particularly in the very exclusive genre of jazz. I remain hopeful for your kind understanding and tolerance for the article. Respectfully, [[Tagagamit:Buszmail|Buszmail]] ([[Usapang tagagamit:Buszmail|kausapin]]) 11:42, 26 Abril 2025 (UTC)
:Pakibasa na lamang ang [[Wikipedia:Salungat na interes]] o para sa mas detalydong impormasyon sa bersyong Ingles nito sa [[Wikipedia:Conflict of interest]]. Ito kasi ang pangunahing isyu ng talaang sinulat mo bukod pa sa isyu sa kayarian at pagkakasulat ng artikulo na kailangang linisin. Pinapayo ko na hayaan mo ang ibang tao na walang kaugnayan sa paksa ang magbago ng talaan para matanggal ang hatnote. At matatanggal din ang ibang isyu kung malilinis ito at makakapagbibigay ng maaasahang sanggunian. Salamat sa pang-unawa. --[[User:Jojit fb|Jojit]] ([[User talk:Jojit fb|usapan]]) 03:18, 27 Abril 2025 (UTC)

== Patulong sa paglipat ==

Magandang araw po @[[Tagagamit:Jojit fb|Jojit fb]]. Pakilipat po sana ng [[pagsakop sa lagusan ng ihi]] patungo sa mas angkop na [[impeksiyon sa lagusan ng ihi]]. Mas akma yung katawagan na &quot;impeksiyon&quot; kesa sa pagsakop. May problema po kasi sa paglilipat. Salamat po. [[Tagagamit:GinawaSaHapon|&lt;span style=&quot;border-radius: 3px; background-color:#3366cc; color: white; font-weight: bold; padding: 5px;&quot;&gt;GinawaSaHapon&lt;/span&gt;]] &lt;span style=&quot;font-size:85%;&quot;&gt;('''[[Usapang tagagamit:GinawaSaHapon|usap tayo!]]''')&lt;/span&gt; 04:50, 10 Mayo 2025 (UTC)

== Block Vandal ==

Hi @[[Tagagamit:Jojit fb|Jojit fb]], have a nice day. Could you please block user [[Tagagamit:MarioMill324]] permanently? He has deleted and changed templates arbitrarily on several articles (see his contributions for more). And he has also been banned on enwiki for vandalism and on wikidata for account abuse (also he was banned by me on cebwiki). Thanks! [[Tagagamit:Như Gây Mê|&lt;span style=&quot;color:orange;&quot;&gt;&lt;strong&gt;Halley&lt;/strong&gt;&lt;/span&gt;]] [[Philippines|&lt;span style=&quot;color:#00bbe6;&quot;&gt;&lt;strong&gt;&lt;sup&gt;luv Filipino ❤&lt;/sup&gt;&lt;/strong&gt;&lt;/span&gt;]] 22:49, 10 Mayo 2025 (UTC)
:{{ping|Như Gây Mê}} {{done}} (''Done!'') --[[User:Jojit fb|Jojit]] ([[User talk:Jojit fb|usapan]]) 02:56, 13 Mayo 2025 (UTC)
::@[[Tagagamit:Jojit fb|Jojit fb]] ''Btw:'' I give you [[:ceb:MediaWiki:Gadget-masstool.js|MassTool]] (for sysop) and [[:ceb:MediaWiki:Gadget-TodoList.js|ToDoList]] (for all users) toolkit scripts for you to add gadget at [[MediaWiki:Gadgets-definition]] to create utilities that make it easier for you to work with the sysop toolset, hope it's useful to you and to tlwiki :) hehe. [[Tagagamit:Như Gây Mê|&lt;span style=&quot;color:orange;&quot;&gt;&lt;strong&gt;Halley&lt;/strong&gt;&lt;/span&gt;]] [[Philippines|&lt;span style=&quot;color:#00bbe6;&quot;&gt;&lt;strong&gt;&lt;sup&gt;luv Filipino ❤&lt;/sup&gt;&lt;/strong&gt;&lt;/span&gt;]] 05:10, 13 Mayo 2025 (UTC)
:::{{ping|Như Gây Mê}} Paumanhin sa huli nang sagot. Sa aking pagrepaso sa mga nirerekomenda mong gadyet, mukhang hindi siya pamantayang gadyet na nilalagay sa mga ibang wikang bersyon ng Wikipedia, at nag-aalangan akong ilagay siya. Kung nais mo pang isulong na ilagay siya dito sa Wikipediang Tagalog, minumungkahi ko na hingin ang payo ng ibang tagagamit sa pamamagitan ng paglalagay ng paskil sa [http://tl.wikipedia.org/w/index.php?title=Usapang_Wikipedia:Kapihan&amp;action=edit&amp;section=new Kapihan], ang pampamayang usapan dito Wikipedia Tagalog. Maraming salamat. (''Sorry for the late reply. Upon reviewing the gadgets you recommended, it doesn't seem like they are standard gadgets included in other Wikipedia language versions, and I'm hesitant to include them. If you still want to pursue including them here on the Tagalog Wikipedia, I suggest you ask for other users' advice by posting in [http://tl.wikipedia.org/w/index.php?title=Usapang_Wikipedia:Kapihan&amp;action=edit&amp;section=new Kapihan], the community discussion forum here on Wikipedia Tagalog. Thank you very much.) --[[User:Jojit fb|Jojit]] ([[User talk:Jojit fb|usapan]]) 06:20, 19 Mayo 2025 (UTC)

== [[Talaan ng mga laro sa Game Boy Advance]] ==

Pakibura ang ''redirect'' na ito para malipat ko po ang [[Listahan ng mga Game Boy Advance game]] sa nabanggit na pamagat. Salamat po ''in advance''. &lt;span style=&quot;color:#4169e1; font-family:Footlight MT&quot;&gt;[[Tagagamit:JWilz12345|JWilz12345]]&lt;/span&gt; &lt;span style=&quot;color:#202734; font-family:Palatino&quot;&gt;([[Usapang tagagamit:JWilz12345|''Kausapin'']]|[[Natatangi:Mga ambag/JWilz12345|''Mga ambag ko'']])&lt;/span&gt; 05:12, 3 Hunyo 2025 (UTC)
:Ako na lamang ang naglipat. Salamat. --[[User:Jojit fb|Jojit]] ([[User talk:Jojit fb|usapan]]) 05:16, 3 Hunyo 2025 (UTC)

== Kailangan ko ng mungkahi ==

Kumusta @[[Tagagamit:Jojit fb|Jojit fb]] Kailangan ko ng iyong tulong, o magmungkahi kung sino ang maaari kong kontakin. Isinulat ko ang draft ng isang artikulo, tungkol sa isang sikat na artistang Italyano.
https://tl.wikipedia.org/wiki/Tagagamit:PamelaBertaccini/burador
Sa aking palagay ay handa na itong gawing opisyal, ngunit nais ko muna ang iyong opinyon.
Hinihintay ko ang iyong mabait na tugon, maraming salamat.
(Gayundin, sa palagay ko ay hindi ako awtorisadong ilipat ang pahina, dahil kamakailan lamang ako ay sumali sa Wikipedia ng Pilipinas). [[Tagagamit:PamelaBertaccini|&lt;span style=&quot;font-family: 'Futura LT Pro Light', Futura, sans-serif; text-shadow: 1px 1px 2px #a5a5a5; font-size:110%; color:#01b30e&quot;&gt;'''PamelaBertaccini'''&lt;/span&gt;]] 10:57, 11 Hunyo 2025 (UTC)
:Hi {{ping|PamelaBertaccini}}, maraming salamat sa mensahe mo. May mga ilang isyu sa ''manual of style'' tulad ng kailangang naka-italiko ang gawang sining at hindi na kadalasang sinasalin kung wala namang opisyal na salin sa Tagalog. Halimbawa, Manifesto ng Neo-Cave Art -&gt; ''Manifesto of Neo-Cave Art''. Kailangan din isalin ang mga banyaga (o Ingles) na salita tulad ng &quot;Prehistory&quot; na maaaring isalin bilang &quot;prehistorya&quot; o &quot;bago ang kasaysayan&quot; na mas katutubo. Marami pang mga banyagang salita sa arikulo mo, pakisalin na lamang. Tingnan ang [[Wikipedia:Pagsasalinwika]] at baka makatulong sa iyo. Salamat. --[[User:Jojit fb|Jojit]] ([[User talk:Jojit fb|usapan]]) 03:39, 12 Hunyo 2025 (UTC)
::Maraming salamat @[[Tagagamit:Jojit fb|Jojit fb]]
::Nagawa ko na ang lahat ng iminungkahi mo at sana ay maayos na ang page ngayon.
::https://tl.wikipedia.org/wiki/Tagagamit:PamelaBertaccini/burador
::Maaari mo bang tingnan kung handa na itong ilipat? Salamat muli sa iyong kabaitan. [[Tagagamit:PamelaBertaccini|&lt;span style=&quot;font-family: 'Futura LT Pro Light', Futura, sans-serif; text-shadow: 1px 1px 2px #a5a5a5; font-size:110%; color:#01b30e&quot;&gt;'''PamelaBertaccini'''&lt;/span&gt;]] 09:00, 12 Hunyo 2025 (UTC)
:::May mga salitang Ingles pa rin na hindi nakasalin. Marami ito. --[[User:Jojit fb|Jojit]] ([[User talk:Jojit fb|usapan]]) 14:54, 12 Hunyo 2025 (UTC)
::::Hi @[[Tagagamit:Jojit fb|Jojit fb]] Oo, dahil maraming pamagat ng mga gawa at eksibisyon (halos kalahati) ang may orihinal na pamagat sa Ingles (at hindi sa Italyano) at dahil mga pamagat ang mga ito, iniwan ko ang mga ito sa kanilang orihinal na wika.
::::Kaya paano ko ito dapat gawin? Isasalin ko ba? Pero sa pangkalahatan, hindi isinasalin ang mga pamagat ng mga eksibisyon at mga gawa. Sabihin mo sa akin, salamat. [[Tagagamit:PamelaBertaccini|&lt;span style=&quot;font-family: 'Futura LT Pro Light', Futura, sans-serif; text-shadow: 1px 1px 2px #a5a5a5; font-size:108%; color:#01b30e&quot;&gt;'''Pamela Bertaccini'''&lt;/span&gt;]] 16:43, 12 Hunyo 2025 (UTC)
:::::Oo, hindi nga sinasalin ang mga pamagat ng eksibisyon. Sinabi ko na sa 'yo na di na kailangang isalin 'yun. Ang sinasabi ko ay 'yung mga salita tulad ng &quot;Prehistory&quot;, &quot;zoomorphic&quot; at &quot;anthropomorphic&quot; na maaring isalin bilang &quot;bago ang kasaysayan&quot;, &quot;soomorpiko&quot;, at &quot;antromorpiko&quot;. Marami pang ibang Ingles na salita, paki-tingin na lamang. Salamat. --[[User:Jojit fb|Jojit]] ([[User talk:Jojit fb|usapan]]) 09:07, 13 Hunyo 2025 (UTC)
::::::@[[Tagagamit:Jojit fb|Jojit fb]] Tama ka — marami pa ring maling salita sa teksto noon. May ilang salita na nanatili sa Ingles o isinalin nang hindi tama (hindi sa pinakamahusay na paraan). Ngayon, dapat ay maayos na talaga ang teksto. Maaari mo bang tingnan kung ayos na ito? At kung ayos na nga, ikaw ba ang naglilipat ng pahina, o ako ang dapat gumawa nito? [[Tagagamit:PamelaBertaccini|&lt;span style=&quot;font-family: 'Futura LT Pro Light', Futura, sans-serif; text-shadow: 1px 1px 2px #a5a5a5; font-size:108%; color:#01b30e&quot;&gt;'''Pamela Bertaccini'''&lt;/span&gt;]] 14:28, 13 Hunyo 2025 (UTC)</text>
      <sha1>lpk9eotih30240vihevyi6qq3g8i671</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>2164803</id>
      <parentid>2164802</parentid>
      <timestamp>2025-06-13T14:29:48Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>PamelaBertaccini</username>
        <id>151222</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>/* Kailangan ko ng mungkahi */</comment>
      <origin>2164803</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="65431" sha1="1j3xdxs5xvlqky6k29odwbhmyl2ftnp" xml:space="preserve">{{Hidden title}}
&lt;div style=&quot;float: right; position: absolute; left: 0px; top: -75px; padding-top: 0px; padding-left: 0px;&quot;&gt;&lt;div style=&quot;background:white; font-size: 150%; padding-top: 0px; padding-bottom: 0; position:relative; left:0; &quot;&gt;'''Kausapin si Jojit'''&lt;/div&gt;&lt;/div&gt;
&lt;div id=&quot;talkpageheader-override&quot; class=&quot;topicon&quot; style=&quot;float: left; position: absolute; left: -1px; top: 20px; padding-top: 0px; padding-left: 0px; display:none&quot;&gt;
{{Usertalksuper|user=Jojit}}
&lt;/div&gt;


&lt;div id=&quot;talk&quot; class=&quot;plainlinks&quot; style=&quot;border: 2px solid #800000; margin: 0em 1em 0em 1em; text-align: center; padding:5px; clear: both; background-color: #FFFFFF&quot;&gt;
Hindi tulad ng mga ibang Wikipedista, '''hindi ako gumagawa ng mga arkibo ng mga Usapang Pahina''' yayamang awtomatikong naarkibo ang mga lumang pagbabago, na makikita gamit ang &quot;[https://tl.wikipedia.org/w/index.php?title=Usapang_tagagamit:Jojit_fb&amp;action=history pahina ng kasaysayan]&quot;. Ngunit tinatala ko [[User talk:Jojit fb/Mga kumentong tinanggal|'''ang mga kumentong tinanggal ko''']]. Tinatala ko rin ang mga [[User talk:Jojit fb/Mga arkibo ng ABN|arkibo ng mga artikulong ginawa at pinalawig ko]] na naging &quot;Alam ba ninyo?&quot; Ganoon din ang [[User talk:Jojit fb/Mga pasasalamat, pagbati at parangal|mga pasasalamat, pagbati at parangal]] na pinapanatili ko dito upang kilalanin ang mga taong nagkaloob nito at ibalik sa kanila ang pasasalamat at di upang ipagmalaki ko ang parangal na natamo ko.&lt;/div&gt;
{{TOC right}}

== A barnstar for you! ==

{| style=&quot;border: 1px solid {{{border|gray}}}; background-color: {{{color|#fdffe7}}};&quot;
|rowspan=&quot;2&quot; valign=&quot;middle&quot; | [[File:Bästa nyskrivna.svg|100px]]
|rowspan=&quot;2&quot; |
|style=&quot;font-size: x-large; padding: 0; vertical-align: middle; height: 1.1em;&quot; | '''100,000 edits'''
|-
|style=&quot;vertical-align: middle; border-top: 1px solid gray;&quot; |Awarded to Jojit fb up 100,000 edits to Tagalog Wikipedia! Your edits are much appreciated! Well done! - [[Natatangi:Mga ambag/112.202.96.78|112.202.96.78]] 02:13, 30 Mayo 2024 (UTC)
|}

:''Thanks.'' Maraming salamat. --[[User:Jojit fb|Jojit]] ([[User talk:Jojit fb|usapan]]) 03:59, 30 Mayo 2024 (UTC)

== Patulong sa paglipat ==

Magandang gabi.

Gusto ko po sanang ilipat yung pahina ng [[lingguwistika]] papunta sa [[lingwistika]] (mas ginagamit sa mga naka-Tagalog na pahina sa internet, ayon sa research ko), pero nagkakaproblema po ako dito. Hindi ako sigurado kung paano ko ito ililipat, since may &quot;lingwistika&quot; na pahina kaya nagkaproblema. Sinubukan kong tanggalin yung redirect doon, pero ganon pa rin.

Salamat po sa tulong.

[[Tagagamit:GinawaSaHapon|&lt;span style=&quot;border-radius: 3px; background-color:#3366cc; color: white; font-weight: bold; padding: 5px;&quot;&gt;GinawaSaHapon&lt;/span&gt;]] &lt;span style=&quot;font-size:85%;&quot;&gt;('''[[Usapang tagagamit:GinawaSaHapon|usap tayo!]]''')&lt;/span&gt; 13:00, 1 Hunyo 2024 (UTC)

:Paumanhin {{ping|GinawaSaHapon}}, subalit mas tama ang &quot;lingguwistika&quot; kasi sa ortograpiyang Tagalog/Filipino &quot;kung ano ang bigkas ay siyang baybay&quot;. Wala pa din akong nakikitang diksyunaryo na ang baybay ay &quot;lingwistika&quot;. At sa tingin ko na mas popular ang &quot;lingguwistika&quot; at ito ang ginamit mismo ng [http://wika.pbworks.com/f/ORTOPDF.pdf dokumento] ng [[Komisyon sa Wikang Pilipino]] tungkol sa [[Palabaybayan ng Filipino|Ortograpiyang Filipino]]. Gayon din ng sa isang [https://phlconnect.ched.gov.ph/admin/uploads/eae27d77ca20db309e056e3d2dcd7d69/Batayang-Kaalaman-sa-Wika-at-Lingguwistika-LOPEZ-MARIA-ELIZA-S.pdf dokumentong] naka-''upload'' sa [[Kagawaran ng Edukasyon]]. Kung tingin mo na karaniwan pa rin ang &quot;lingwistika&quot;, ihain mo na lamang sa [[WP:KAPE|Kapihan]] para magkaroon ng konsenso. Kung anuman ang mapagkasunduan, susunod ako at ililipat ang dapat na ilipat. Salamat. --[[User:Jojit fb|Jojit]] ([[User talk:Jojit fb|usapan]]) 14:40, 1 Hunyo 2024 (UTC)
::Sige, hindi ko na masyadong iaargumento pa ito. Okey naman ako sa kahit ano e.
::[[Tagagamit:GinawaSaHapon|&lt;span style=&quot;border-radius: 3px; background-color:#3366cc; color: white; font-weight: bold; padding: 5px;&quot;&gt;GinawaSaHapon&lt;/span&gt;]] &lt;span style=&quot;font-size:85%;&quot;&gt;('''[[Usapang tagagamit:GinawaSaHapon|usap tayo!]]''')&lt;/span&gt; 00:46, 2 Hunyo 2024 (UTC)

== Tinatanggal [[Tagagamit:SahilgKhan3]] ==

Kamusta, Sir @[[Tagagamit:Jojit fb|Jojit fb]]..... Mangyaring tanggalin ang mga pahina sa pag-redirect [[Tagagamit:SahilgKhan3]] kasi nilalaman ay. Maraming salamat...... [[Natatangi:Mga ambag/2001:448A:1021:28B1:4935:FF5:CDF9:2764|2001:448A:1021:28B1:4935:FF5:CDF9:2764]] 09:44, 4 Hunyo 2024 (UTC)
:{{Done}} --[[User:Jojit fb|Jojit]] ([[User talk:Jojit fb|usapan]]) 10:32, 4 Hunyo 2024 (UTC)

== Edit warring si 49.144.10.114 ==

*{{pagelinks|Vicarius Filii Dei}}
*[[special:contribs/49.144.10.114]]

Pakiharang po ng IP address 49.144.10.114 dahil binababoy yung mga pahina nina [[Vicarius Filii Dei]]. Hindi po sila pasok sa notability ng Wikipedia. Rinerevert ni 49.144.10.114 yung paglagay ko ng nilalaman. Base na rin po sa ambag, mukhang may [[:en:WP:NPOV|WP:NPOV]] rin po ito.

Maraming salamat po. - [[Natatangi:Mga ambag/124.217.58.254|124.217.58.254]] 01:00, 30 Hunyo 2024 (UTC)

:{{done}} Nakaprotekta na rin ang pahina. Salamat sa pag-ulat. --[[User:Jojit fb|Jojit]] ([[User talk:Jojit fb|usapan]]) 02:29, 30 Hunyo 2024 (UTC)

== Palikha ng bagong kategorya ==

* [[:Kategorya:Mga file format pang-kompyuter]]
* [[:Kategorya:Mga file sa kompyuter]]

Sinubukan na magdagdag ng dalawang kategorya dahil ito ay [https://tl.wikipedia.org/w/index.php?title=Natatangi:Talaan_ng_pang-aabuso&amp;wpSearchUser=124.217.51.239 hindi pinayagan] gawa ng ''edit filter''. Gusto ko po sanang palikha yung kategorya ng tungkol sa kompyuter. Maraming salamat. - [[Natatangi:Mga ambag/124.217.51.239|124.217.51.239]] 03:51, 5 Hulyo 2024 (UTC)

:Subukan mo uli. Puwede ka nang maglikha ng kategorya pero 'yung isa mong kategorya (Kategorya:Mga file sa kompyuter) ay walang laman. Kung hindi mo agad malagyan ang kategoryang iyan, mabubura iyan. --[[User:Jojit fb|Jojit]] ([[User talk:Jojit fb|usapan]]) 05:28, 6 Hulyo 2024 (UTC)
::Tapos na po ako mag-edit sa nasabing palikha ng bagong kategorya. Salamat po. - [[Natatangi:Mga ambag/124.217.51.239|124.217.51.239]] 03:58, 7 Hulyo 2024 (UTC)

== Bandalismo ==

Magandang araw po, [[Tagagamit:Jojit fb|Jojit fb]]. Paharang po si ‎[[Natatangi:Mga ambag/112.198.121.161|&lt;bdi&gt;112.198.121.161&lt;/bdi&gt;]] dahil sa bandalismo at pang-ii-spam sa mga pahina. Kayo na po ang bahala kung gaano katagal. Salamat po. [[Tagagamit:GinawaSaHapon|&lt;span style=&quot;border-radius: 3px; background-color:#3366cc; color: white; font-weight: bold; padding: 5px;&quot;&gt;GinawaSaHapon&lt;/span&gt;]] &lt;span style=&quot;font-size:85%;&quot;&gt;('''[[Usapang tagagamit:GinawaSaHapon|usap tayo!]]''')&lt;/span&gt; 07:03, 5 Hulyo 2024 (UTC)

:Pabago-bago pala IP po nila. Kamakailan po ay nanira sila sa mga pahina ng [[Meta Platforms]] at [[WhatsApp]]. Ito po yung isa niyang IP: ‎[[Natatangi:Mga ambag/112.198.113.21|&lt;bdi&gt;112.198.113.21&lt;/bdi&gt;]]. Pare-pareho po ang edit message niya. [[Tagagamit:GinawaSaHapon|&lt;span style=&quot;border-radius: 3px; background-color:#3366cc; color: white; font-weight: bold; padding: 5px;&quot;&gt;GinawaSaHapon&lt;/span&gt;]] &lt;span style=&quot;font-size:85%;&quot;&gt;('''[[Usapang tagagamit:GinawaSaHapon|usap tayo!]]''')&lt;/span&gt; 07:07, 5 Hulyo 2024 (UTC)

::Prinotekta ko na lamang ang mga pahinang binandalo. --[[User:Jojit fb|Jojit]] ([[User talk:Jojit fb|usapan]]) 05:31, 6 Hulyo 2024 (UTC)
:::Pabago-bago pala IP po nila. Paharang po si 112.198.64.0/18 dahil sa bandalismo at pang-ii-spam sa mga pahina. [[Natatangi:Mga ambag/112.202.102.174|112.202.102.174]] 11:10, 14 Hulyo 2024 (UTC)
::::Prinotekta ko na lamang ang artikulong [[Microsoft Windows]]. Tapos, may ginawa na lamang akong ibang paraan para hindi na siya makapagbandalo. --[[User:Jojit fb|Jojit]] ([[User talk:Jojit fb|usapan]]) 15:29, 15 Hulyo 2024 (UTC)

== Paki-update po ng Padron:Ibang gamit ==

Magandang araw po, @[[Tagagamit:Jojit fb|Jojit fb]], paki-update po sana ng [[Padron:Ibang gamit]] upang umayon ito sa hitsura ng ibang mga hatnote dito sa tlwiki. Kasalukuyan po kasi itong gumagamit ng karaniwang text na hindi katulad ng ibang katulad na hatnote dito at sa enwiki. Nakaharang kasi po ito sa ngayon. Salamat po. [[Tagagamit:GinawaSaHapon|&lt;span style=&quot;border-radius: 3px; background-color:#3366cc; color: white; font-weight: bold; padding: 5px;&quot;&gt;GinawaSaHapon&lt;/span&gt;]] &lt;span style=&quot;font-size:85%;&quot;&gt;('''[[Usapang tagagamit:GinawaSaHapon|usap tayo!]]''')&lt;/span&gt; 08:15, 14 Hulyo 2024 (UTC)
:Medyo madami ang gagawin dito. Ipila ko lang sa gagawin ko. --[[User:Jojit fb|Jojit]] ([[User talk:Jojit fb|usapan]]) 15:45, 15 Hulyo 2024 (UTC)
::Sige lang po. Di naman kinakailangan agad-agad to. [[Tagagamit:GinawaSaHapon|&lt;span style=&quot;border-radius: 3px; background-color:#3366cc; color: white; font-weight: bold; padding: 5px;&quot;&gt;GinawaSaHapon&lt;/span&gt;]] &lt;span style=&quot;font-size:85%;&quot;&gt;('''[[Usapang tagagamit:GinawaSaHapon|usap tayo!]]''')&lt;/span&gt; 06:27, 16 Hulyo 2024 (UTC)
:::{{ping|GinawaSaHapon}} Mukhang okay na ito. Pa-tsek na lang kung may isyu pa. Salamat. --[[User:Jojit fb|Jojit]] ([[User talk:Jojit fb|usapan]]) 02:51, 23 Hulyo 2024 (UTC)
::::Nakumpirma ko na po. Salamat po. [[Tagagamit:GinawaSaHapon|&lt;span style=&quot;border-radius: 3px; background-color:#3366cc; color: white; font-weight: bold; padding: 5px;&quot;&gt;GinawaSaHapon&lt;/span&gt;]] &lt;span style=&quot;font-size:85%;&quot;&gt;('''[[Usapang tagagamit:GinawaSaHapon|usap tayo!]]''')&lt;/span&gt; 04:20, 23 Hulyo 2024 (UTC)

== Thank You for Your Contribution to Feminism and Folklore 2024! ==

&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;
[[File:Feminism and Folklore 2024 logo.svg|center|500px]]

{{int:please-translate}}

Dear Wikimedian,

We extend our sincerest gratitude to you for making an extraordinary impact in the '''[[:m:Feminism and Folklore 2024|Feminism and Folklore 2024]]''' writing competition. Your remarkable dedication and efforts have been instrumental in bridging cultural and gender gaps on Wikipedia. We are truly grateful for the time and energy you've invested in this endeavor.

As a token of our deep appreciation, we'd love to send you a special postcard. It serves as a small gesture to convey our immense thanks for your involvement in organizing the competition. To ensure you receive this token of appreciation, kindly fill out [https://docs.google.com/forms/d/e/1FAIpQLSeHYAhFA9Q5vUs9UA1N45TOUxUdSNO8igGTmg4oPUL_qXS1EQ/viewform?usp=sf_link this form] by August 15th, 2024.

Looking ahead, we are thrilled to announce that we'll be hosting Feminism and Folklore in 2025. We eagerly await your presence in the upcoming year as we continue our journey to empower and foster inclusivity.

Once again, thank you for being an essential part of our mission to promote feminism and preserve folklore on Wikipedia.

With warm regards,

'''Feminism and Folklore International Team'''.
--[[Tagagamit:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[Usapang tagagamit:MediaWiki message delivery|kausapin]]) 12:28, 21 Hulyo 2024 (UTC)
&lt;/div&gt;.
&lt;!-- Message sent by User:Tiven2240@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Tiven2240/fnf2024&amp;oldid=26557949 --&gt;
:''Thank you. Done filling out the form.'' --[[User:Jojit fb|Jojit]] ([[User talk:Jojit fb|usapan]]) 12:42, 21 Hulyo 2024 (UTC)

== Baybayin Script ==

Magandang araw, @[[Tagagamit:Jojit fb|Jojit fb]]. Matanong ko lang po kung maaari ba akong &quot;magtransliterate&quot; ng ilang mga pahina sa sulat &quot;Baybayin&quot;? Alam kong hindi praktikal ang gawain na ito dahil marami ang hindi marunong makabasa sa Baybayin, ngunit nais kong gawin ito upang mavisualize ng mga mambabasa kung ano ang itsura ng isang pahina ng Wikipedia na nakasulat sa Baybayin. Nalaman ko na maaari itong gawin dahil nakita ko ang isang pahina na pinamagatang &quot;Pulo&quot;, at maaaring &quot;multiscript&quot; ang isang pahina. Ngunit nang tinignan ko ang kasaysayan ng pagbabago, napansin kong natanggal na pala ito, at dito ko natagpuan ang iyong account. Hindi po ba pinapayagan ang pagtransliterate ng Tagalog na wikipedia sa sulat Baybayin? Maraming salamat po.  [[Tagagamit:Mirusan44|Mirusan44]] ([[Usapang tagagamit:Mirusan44|kausapin]]) 13:44, 21 Hulyo 2024 (UTC)

:Hindi pinapayagan ang mga artikulong Baybayin dito sa Wikipediang Tagalog. Para sa dahilan, pakitingin na lamang itong usapan namin tungkol dito: [[Usapang_tagagamit:Jossisad#Paglikha ng mga artikulo sa Baybayin]]. Kung nais nilang makita ang itsura ng baybayin, mayroon namang mga ibang websayt na maaring gawin ito. Sana'y maunawaan mo. Salamat. --[[User:Jojit fb|Jojit]] ([[User talk:Jojit fb|usapan]]) 14:58, 21 Hulyo 2024 (UTC)
::Maraming salamat po sa iyong tugon. Nauunawaan ko naman ito at maraming salamat rin po sa lahat ng iyong ginawa para sa Wikipediang Tagalog. [[Tagagamit:Mirusan44|Mirusan44]] ([[Usapang tagagamit:Mirusan44|kausapin]]) 10:41, 22 Hulyo 2024 (UTC)

== Benedict Cua ==

Hello Jojit, i am an administrator of wiki it: i ask for the protection of [[Benedict Cua]]. I noticed a lot of vandalism in the page. Thank you [[Tagagamit:Quinlan83|Quinlan83]] ([[Usapang tagagamit:Quinlan83|kausapin]]) 17:22, 21 Hulyo 2024 (UTC)
:''Thanks for reporting. I already protected it but the article didn't establish notability for a long time, so, it was redirected to a related article. This is a standard practice here in Tagalog Wikipedia for those cases. Normally, if there is no related article, it would have been deleted.'' --[[User:Jojit fb|Jojit]] ([[User talk:Jojit fb|usapan]]) 04:43, 22 Hulyo 2024 (UTC)
:::That's fine. Thank you very much!--[[Tagagamit:Quinlan83|Quinlan83]] ([[Usapang tagagamit:Quinlan83|kausapin]]) 07:22, 22 Hulyo 2024 (UTC)

== Palipat po ng pahina ==

Magandang araw po uli, @[[Tagagamit:Jojit fb|Jojit fb]]. Pwede po bang palipat po ng [[pagtitistis]] papunta sa [[pag-oopera]]. Mas karaniwang ginagamit (sa karaniwang diskurso, lalo na sa modernong Tagalog) kasi yung ''pag-oopera'' kesa sa ''pagtitistis'', sang-ayon sa [[:en:WP:COMMONNAME|WP:COMMONNAME]]. Alam kong mas pormal na Tagalog ang nauna, pero mukhang mas makakabuti sa tlwiki kung gagamitin natin yung ''pag-oopera'' bilang pangunahing pamagat.

Sinubukan kong ilipat ito, pero mukhang kailangan palang burahin muna yung pahinang paglilipatan bago magawa yon. Hindi sapat ang user rights ko para doon. Salamat po, at pasensiya po sa abala. [[Tagagamit:GinawaSaHapon|&lt;span style=&quot;border-radius: 3px; background-color:#3366cc; color: white; font-weight: bold; padding: 5px;&quot;&gt;GinawaSaHapon&lt;/span&gt;]] &lt;span style=&quot;font-size:85%;&quot;&gt;('''[[Usapang tagagamit:GinawaSaHapon|usap tayo!]]''')&lt;/span&gt; 05:33, 23 Hulyo 2024 (UTC)

:{{Done}} Walang problema, {{ping|GinawaSaHapon}}, gawain naman iyan ng isang tagapangasiwa. --[[User:Jojit fb|Jojit]] ([[User talk:Jojit fb|usapan]]) 05:41, 23 Hulyo 2024 (UTC)
::Salamat po sa napakabilis na tugon. [[Tagagamit:GinawaSaHapon|&lt;span style=&quot;border-radius: 3px; background-color:#3366cc; color: white; font-weight: bold; padding: 5px;&quot;&gt;GinawaSaHapon&lt;/span&gt;]] &lt;span style=&quot;font-size:85%;&quot;&gt;('''[[Usapang tagagamit:GinawaSaHapon|usap tayo!]]''')&lt;/span&gt; 05:44, 23 Hulyo 2024 (UTC)

== Pagbura sa artikulong Brenda Mage ==

Komusta, naway mabuti ang iyong lagay. Nais ko lamang ipaalam sayo ang pagbura sa artikulong [[Brenda Mage]] sa kadahilanang wala itong sapat na sanggunian at impormasyon at napakaaikli ng artikulo na di naaayon sa pamantayan ng Wikipedyang Filipino. Maraming salamat [[Tagagamit:Rc ramz|Rc ramz]] ([[Usapang tagagamit:Rc ramz|kausapin]]) 04:27, 20 Setyembre 2024 (UTC)

:Salamat sa abiso. Ni-redirect na lamang sa [[Pinoy Big Brother: Kumunity Season 10]]. Sa alternatibong paraan, maaaring mo i-tag ang isang artikulo para burahin sa paglalagay ng &lt;nowiki&gt;{{delete}}&lt;/nowiki&gt; sa itaas nito. --[[User:Jojit fb|Jojit]] ([[User talk:Jojit fb|usapan]]) 06:40, 21 Setyembre 2024 (UTC)

== Translation request ==

Hello, Jojit.

Can you translate and upload the article [[:en:Azerbaijan Time]] in Tagalog Wikipedia?

Yours sincerely, [[Tagagamit:Oirattas|Oirattas]] ([[Usapang tagagamit:Oirattas|kausapin]]) 07:29, 8 Oktubre 2024 (UTC)

:I have other priorities in this wiki but I will try to put this on my queue. Thanks. --[[User:Jojit fb|Jojit]] ([[User talk:Jojit fb|usapan]]) 09:04, 8 Oktubre 2024 (UTC)

== Question regarding vandalism ==

Hello! I wanted to ask how to deal with vandals here. Specifically: how do I report them? Background: nearly every wiki which got opted out of global-sysops wikis list has some kind of a &quot;administrator noticeboard&quot; or &quot;vandalism report page&quot;, but I wasn't able to find anything like that here. Best regards, [[Tagagamit:TenWhile6|TenWhile6]] ([[Usapang tagagamit:TenWhile6|kausapin]]) 17:19, 14 Oktubre 2024 (UTC)

:Hi {{ping|TenWhile6}} ''There is no central noticeboard reporting vandalism in this wiki. Folks usually report them at  [[Usapang_Wikipedia:Kapihan|the Kapihan]]. They also directly message or ping administrators to report vandalism. User:WayKurat and I often receive vandalism reports as we are the most active admins. We don't have a centralized notice for vandalism because we have few volunteers in this wiki. Thus, creating such a page will eventually become inactive, and no one will notice someone reported vandalism. Thanks for your message.'' --[[User:Jojit fb|Jojit]] ([[User talk:Jojit fb|usapan]]) 01:33, 16 Oktubre 2024 (UTC)
::Thanks for your answer :)
::Then I'll implement [[meta:XReport]] here, reporting to the page [[Usapang_Wikipedia:Kapihan]]. [[Tagagamit:TenWhile6|TenWhile6]] ([[Usapang tagagamit:TenWhile6|kausapin]]) 09:11, 16 Oktubre 2024 (UTC)
::{{done}} Test: [[Natatangi:Diff/2133044]]
::Tell me if you want me to change the report text in any way (maybe translate it?) [[Tagagamit:TenWhile6|TenWhile6]] ([[Usapang tagagamit:TenWhile6|kausapin]]) 09:44, 16 Oktubre 2024 (UTC)

''Here's the translation:''
&lt;pre&gt;
	&quot;tl&quot;: {
		&quot;button&quot;: &quot;Ulat&quot;,
		&quot;process&quot;: &quot;Nag-uulat...&quot;,
		&quot;local-button&quot;: &quot;Ulat lokal&quot;,
		&quot;global-button&quot;: &quot;Ulat global&quot;,
		&quot;type&quot;: &quot;Uri ng ulat&quot;,
		&quot;title&quot;: &quot;Iulat ang tagagamit&quot;,
		&quot;description&quot;: &quot;Iulat ang tagagamit sa mga Tagapangasiwa\&quot; sa Kapihan&quot;,
		&quot;Ptitle&quot;: &quot;Pahina ng ulat&quot;,
		&quot;Pdescription&quot;: &quot;Hiling iprotekta ang pahina&quot;,
		&quot;SDtitle&quot;: &quot;Mabilisang pagbura&quot;,
		&quot;SDdescription&quot;: &quot;Hiling para sa mabilisang pagbura ng pahinang ito&quot;,
		&quot;SDgsr&quot;: &quot;Hiling sa mabilisang pagbura sa Global sysops/Requests&quot;,
		&quot;SDprocess&quot;: &quot;Hinihiling ang mabilisang pagbura...&quot;,
		&quot;reason&quot;: &quot;Dahilan&quot;,
		&quot;c-reason&quot;: &quot;Ibang dahilan&quot;,
		&quot;error-reason&quot;: &quot;Kailangan mong magbigay ng dahilan!&quot;,
		&quot;error-page&quot;: &quot;Kailangan mong magbigay ng pahina!&quot;,
		&quot;error-user&quot;: &quot;Kailangan mong magbigay ng tagagamit!&quot;,
		&quot;error-requested&quot;: &quot;Naiulat na.&quot;,
		&quot;error-SDrequested&quot;: &quot;Nahiling na ang mabilisang pagbura.&quot;,
		&quot;error-api&quot;: &quot;May nangyaring kamalian habang inuulat ang $1.&quot;,
		&quot;error-activated&quot;: &quot;Hindi pinapagana ang $1 sa wiki na ito.&quot;,
		&quot;error-specialpage&quot;: &quot;Hindi maaaring iulat ang mga natatanging pahina.&quot;,
		&quot;success&quot;: &quot;Matagumpay ang hiling&quot;,
		&quot;close&quot;: &quot;Isara&quot;,
		&quot;username&quot;: &quot;Pangalan ng tagagamit&quot;,
		&quot;hide-username&quot;: &quot;Itago ang pangalan ng tagagamit&quot;,
		&quot;pagename&quot;: &quot;Pangalan ng pahina&quot;
	}
&lt;/pre&gt;
--[[User:Jojit fb|Jojit]] ([[User talk:Jojit fb|usapan]]) 14:17, 17 Oktubre 2024 (UTC)

:Thanks for your help! I added it, the XReport interface is now translated. If you want to translate [[Natatangi:Diff/2133044]] too (&quot;report concerning [Username]&quot;), you can do so too, otherwise I can just leave it in english. Best regards, [[Tagagamit:TenWhile6|TenWhile6]] 14:42, 17 Oktubre 2024 (UTC)

== Join the Wikipedia Asian Month Campaign 2024 ==

&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;
Dear 2022 &amp; 2023 WAM Organizers,

Greetings from Wikipedia Asian Month User Group!

The [[m:Wikipedia_Asian_Month_2024|Wikipedia Asian Month Campaign 2024]] is just around the corner. We invite you to register your language for the event on the &quot;[[m:Wikipedia_Asian_Month_2024/Join_an_Event|Join an event]]&quot; page and once again become an organizer for your language's Wikipedia. Additionally, this year we have selected [[m:Wikipedia_Asian_Month_User_Group/Ambassadors|ambassadors]] for various regions in Asia. If you encounter any issues and need support, feel free to reach out to the ambassador responsible for your area or contact me for further communication. We look forward to seeing you again this year. Thank you! 
[[File:Wikipedia Asian Month Logo.svg|thumb|100px|right]]

[[m:User:Betty2407|Betty2407]] ([[m:User talk:Betty2407|talk]]) 11:00, 20 October 2024 (UTC) on behalf of [[m:Wikipedia_Asian_Month_2024/Team|Wikipedia Asian Month 2024 Team]]


&lt;small&gt;You received this message because you was an organizer in the previous campaigns.
- [[m:User:Betty2407/WAMMassMessagelist|Unsubscribe]]&lt;/small&gt;
&lt;/div&gt;
&lt;!-- Message sent by User:Betty2407@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Betty2407/WAMMassMessagelist&amp;oldid=27632678 --&gt;

:''Tagalog Wikipedia already registered last week. The project page is [[Wikipedia:Buwan na Pang-Asya sa Wikipedia/2024]]. Thanks for the invite.'' --[[User:Jojit fb|Jojit]] ([[User talk:Jojit fb|usapan]]) 02:21, 21 Oktubre 2024 (UTC)

== Aking mga artikulo ==

Ang lahat ng aking mga artikulo ay na-update, ngunit ang template na nagsasaad na ang artikulo ay maikli ay nakabitin pa rin. Hindi lahat ng artikulo ay may sapat na impormasyon upang magsulat ng higit sa 300 salita, kaya maraming mga artikulo ang mas maikli ngunit kapaki-pakinabang. Aalisin ba ang template? [[Tagagamit:VictoriaCulpechina|VictoriaCulpechina]] ([[Usapang tagagamit:VictoriaCulpechina|kausapin]]) 11:00, 21 Oktubre 2024 (UTC)
:Hindi ko pa natingnan lahat ng mga binago mo subalit yung [[Myotragus balearicus]], marami pa ring mali-mali ang balarila (o ''grammar''). At saka, baka hindi mo ako naintindihan sa sinabi ko tungkol sa ''template'' (o padron). Hindi ko naman pinatatangal iyon. Sinasabi ko lamang na ang bilang ng salita sa isang artikulo ay hindi kasama ang mga salita nasa loob ng ''template''. Irepaso o i-''review'' ko yung iba mong binago. Balikan kita. Salamat. --[[User:Jojit fb|Jojit]] ([[User talk:Jojit fb|usapan]]) 00:30, 22 Oktubre 2024 (UTC)

== Feminism and Folklores  2024 Organizers Feedback ==

Dear Organizer,
[[File:Feminism and Folklore 2024 logo.svg | right | frameless]]

We extend our heartfelt gratitude for your invaluable contributions to [https://meta.wikimedia.org/wiki/Feminism_and_Folklore_2024 Feminism and Folklore 2024]. Your dedication to promoting feminist perspectives on Wikimedia platforms has been instrumental in the campaign's success.

To better understand your initiatives and impact, we invite you to participate in a short survey (5-7 minutes). 

Your feedback will help us document your achievements in our report and showcase your story in our upcoming blog, highlighting the diversity of [https://meta.wikimedia.org/wiki/Feminism_and_Folklore Feminism and Folklore] initiatives.

Click to participate in the [https://forms.gle/dSeoDP1r7S4KCrVZ6  survey]. 

By participating in the By participating in the survey, you help us share your efforts in reports and upcoming blogs. This will help showcase and amplify your work, inspiring others to join the movement.

The survey covers:
#Community engagement and participation
#Challenges and successes
#Partnership

Thank you again for your tireless efforts in promoting  [https://meta.wikimedia.org/wiki/Feminism_and_Folklore Feminism and Folklore].

Best regards,&lt;br&gt;
[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[User talk:MediaWiki message delivery|&lt;span class=&quot;signature-talk&quot;&gt;{{int:Talkpagelinktext}}&lt;/span&gt;]]) 14:23, 26 October 2024 (UTC)
&lt;!-- Message sent by User:Joris Darlington Quarshie@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Joris_Darlington_Quarshie/FnF1&amp;oldid=27662256 --&gt;

== Bandalismo: 112.205.89.181 ==

Magandang gabi po, @[[Tagagamit:Jojit fb|Jojit fb]].

Patuloy pong gumagawa ng bandalismo ang IP address na [https://tl.m.wikipedia.org/wiki/Natatangi:Mga_ambag/112.205.89.181 112.205.89.181], at mukhang palagi niyang tinatarget yung mga pahina ng bangko simula pa po kagabi. Paharang po nito. Salamat po.

[[Tagagamit:GinawaSaHapon|&lt;span style=&quot;border-radius: 3px; background-color:#3366cc; color: white; font-weight: bold; padding: 5px;&quot;&gt;GinawaSaHapon&lt;/span&gt;]] &lt;span style=&quot;font-size:85%;&quot;&gt;('''[[Usapang tagagamit:GinawaSaHapon|usap tayo!]]''')&lt;/span&gt; 15:19, 26 Oktubre 2024 (UTC)

:Paumanhin {{ping|GinawaSaHapon}}, ngayon ko lang napansin ito. Hindi ko siguro napansin agad dahil may mensahe ang tagapag-organisa ng Feminism at Folklore bago ang mensahe mo. ''Anyway'', may pandaigdigang tagapangasiwa ang nagharang ng tatlong araw sa IP na iyan tapos hindi naman siya nag-bandalo pagkatapos nun. Maraming salamat sa pag-ulat. --[[User:Jojit fb|Jojit]] ([[User talk:Jojit fb|usapan]]) 06:22, 8 Nobyembre 2024 (UTC)

== Notabilidad ng pamagat ==

Magandang araw po

May batayang notabilidad po ba pagdating sa pamagat ng isang artikulo? Halimbawa po kung napatunayang obsoleto na ang isang salita at iba na ang ginagamit sa kasalukuyang panahon, alin ang pipiliing salita? May mga nag-aadbokasiya po kasi na &quot;Sugbuhanin&quot; (dating tawag sa mga taga-Cebu noong unang panahon) na lang daw ang gamitin kaysa sa &quot;Sebwano&quot; o &quot;Cebuano&quot;. Ang kaso nga lang po talaga,  “Cebuano” o “Sebwano” ang mas kilala at mas ginagamit sa kasalukuyan, kaya’t sa tingin ko po ay mas praktikal itong gamitin sa mga pamagat at laman ng artikulo upang mas madaling maunawaan ng mga mambabasa. Salamat po.  [[Tagagamit:Kali Igba|Kali Igba]] ([[Usapang tagagamit:Kali Igba|kausapin]]) 07:33, 9 Nobyembre 2024 (UTC)
:{{ping|Kali Igba}} Oo, may batayang notabilidad dapat ang pagpamagat ng artikulo dito sa Wikipediang Tagalog lalo na kung kaduda-duda ang salitang gagawing pamagat. Hindi pa naisulat ang patakaran na iyan subalit sa karamihan ng mga usapang naganap sa usapang pahina (halimbawa [[Usapan:Antartika|dito]]) at maging sa [[Usapang Wikipedia:Kapihan|Kapihan]], ang konsensus o pangkahalatang kasunduan ay kailangang may sanggunian ang pamagat na gagamitin lalo na kung hindi ito pangkaraniwan. Mailalapat lamang ito kung walang ibang karaniwang katutubong salita na magagamit. Kung may karaniwang katutubong salita magagamit bilang pamagat, iyon ang gagamitin. Hango ang patakaran na ito sa [[:en:WP:COMMONNAME]] o ang paggamit ng karaniwang salita bilang pamagat para mas maintidihan ng nakakarami. Bigyang diin ko lamang na &quot;karaniwang katutubong salita&quot; ang gagamitan at hindi ang karaniwang banyagang salita. Kasi, maaring ikatuwiran na mas karaniwan ang salitang banyaga kasya katutubong salita. Nawa'y nasagot ko ang tanong mo. Salamat. --[[User:Jojit fb|Jojit]] ([[User talk:Jojit fb|usapan]]) 15:24, 10 Nobyembre 2024 (UTC)
::Sige po. Pakilipat na nga lang po nung pamagat ng artikulo. Di ko po kasi alam kung paano ibalik sa dating pamagat. Salamat po uli. [[Tagagamit:Kali Igba|Kali Igba]] ([[Usapang tagagamit:Kali Igba|kausapin]]) 10:26, 11 Nobyembre 2024 (UTC)
:::Naibalik ko na. Salamat. --[[User:Jojit fb|Jojit]] ([[User talk:Jojit fb|usapan]]) 14:14, 12 Nobyembre 2024 (UTC)

== [Reminder] Apply for Cycle 3 Grants by December 1st! ==

Dear Feminism and Folklore Organizers,

We hope this message finds you well. We are excited to inform you that the application window for Wikimedia Foundation's Cycle 3 of our grants is now open. Please ensure to submit your applications by December 1st.

For a comprehensive guide on how to apply, please refer to the Wiki Loves Folklore Grant Toolkit: https://meta.wikimedia.org/wiki/Wiki_Loves_Folklore_Grant_Toolkit

Additionally, you can find detailed information on the Rapid Grant timeline here: https://meta.wikimedia.org/wiki/Grants:Project/Rapid#Timeline

We appreciate your continuous efforts and contributions to our campaigns. Should you have any questions or need further assistance, please do not hesitate to reach out:  '''support@wikilovesfolkore.org'''

Kind regards, &lt;br&gt;
On behalf of the Wiki Loves Folklore International Team. &lt;br&gt;
[[User:Joris Darlington Quarshie | Joris Darlington Quarshie]] ([[User talk:Joris Darlington Quarshie|talk]]) 08:39, 9 November 2024 (UTC)
&lt;!-- Message sent by User:Joris Darlington Quarshie@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Joris_Darlington_Quarshie/FnF1&amp;oldid=27662256 --&gt;

== [Workshop] Identifying Win-Win Relationships with Partners for Wikimedia ==

Dear Recipient,&lt;br&gt;
We are excited to invite you to the third workshop in our Advocacy series, part of the Feminism and Folklore International Campaign. This highly anticipated workshop, titled &lt;b&gt;&quot;Identifying Win-Win Relationships with Partners for Wikimedia,&quot;&lt;/b&gt; will be led by the esteemed Alex Stinson, Lead Program Strategist at the Wikimedia Foundation. Don't miss this opportunity to gain valuable insights into forging effective partnerships.

===Workshop Objectives===
* &lt;b&gt;Introduction to Partnerships: &lt;/b&gt;Understand the importance of building win-win relationships within the Wikimedia movement.
* &lt;b&gt;Strategies for Collaboration: &lt;/b&gt;Learn practical strategies for identifying and fostering effective partnerships.
* &lt;b&gt;Case Studies:&lt;/b&gt; Explore real-world examples of successful partnerships in the Wikimedia community.
* &lt;b&gt;Interactive Discussions: &lt;/b&gt;Engage in discussions to share experiences and insights on collaboration and advocacy.

===Workshop Details===
📅 Date: 7th December 2024&lt;br&gt;
⏰ Time: 4:30 PM UTC ([https://zonestamp.toolforge.org/1733589000 Check your local time zone])&lt;br&gt;
📍 Venue: Zoom Meeting

===How to Join:===
Registration Link: https://meta.wikimedia.org/wiki/Event:Identifying_Win-Win_Relationships_with_Partners_for_Wikimedia &lt;br&gt;
Meeting ID: 860 4444 3016 &lt;br&gt;
Passcode: 834088

We welcome participants to bring their diverse perspectives and stories as we drive into the collaborative opportunities within the Wikimedia movement. Together, we’ll explore how these partnerships can enhance our advocacy and community efforts.

Thank you,

Wiki Loves Folklore International Team

[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[User talk:MediaWiki message delivery|&lt;span class=&quot;signature-talk&quot;&gt;{{int:Talkpagelinktext}}&lt;/span&gt;]]) 07:34, 03 December 2024 (UTC)
&lt;!-- Message sent by User:Joris Darlington Quarshie@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Joris_Darlington_Quarshie/FnF1&amp;oldid=27662256 --&gt;

== Invitation to Host Wiki Loves Folklore 2025 in Your Country ==

[[File:Wiki Loves Folklore Logo.svg|right|frameless]]

Dear Team,
My name is Joris Darlington Quarshie (user: Joris Darlington Quarshie), and I am the Event Coordinator for the Wiki Loves Folklore 2025 (WLF) International campaign.

Wiki Loves Folklore 2025 is a photographic competition aimed at highlighting folk culture worldwide. The annual international photography competition is held on Wikimedia Commons between the 1st of February and the 31st of March. This campaign invites photographers and enthusiasts of folk culture globally to showcase their local traditions, festivals, cultural practices, and other folk events by uploading photographs to Wikimedia Commons.

As we celebrate the seventh anniversary of Wiki Loves Folklore, the international team is thrilled to invite Wikimedia affiliates, user groups, and organizations worldwide to host a local edition in their respective countries. This is an opportunity to bring more visibility to the folk culture of your region and contribute valuable content to the internet.

* Please find the project page for this year’s edition at:
https://commons.wikimedia.org/wiki/Commons:Wiki_Loves_Folklore_2025
* To sign up and organize the event in your country, visit:
https://commons.wikimedia.org/wiki/Commons:Wiki_Loves_Folklore_2025/Organize

If you wish to organize your local edition in either February or March instead of both months, feel free to let us know.

In addition to the photographic competition, there will also be a Wikipedia writing competition called Feminism and Folklore, which focuses on topics related to feminism, women's issues, gender gaps, and folk culture on Wikipedia.

We welcome your team to organize both the photo and writing campaigns or either one of them in your local Wiki edition. If you are unable to organize both campaigns, feel free to share this opportunity with other groups or organizations in your region that may be interested.

* You can find the Feminism and Folklore project page here:
https://meta.wikimedia.org/wiki/Feminism_and_Folklore_2025

* The page to sign up is:
https://meta.wikimedia.org/wiki/Feminism_and_Folklore_2025/Project_Page

For any questions or to discuss further collaboration, feel free to contact us via the Talk page or email at support@wikilovesfolklore.org. If your team wishes to connect via a meeting to discuss this further, please let us know.

We look forward to your participation in Wiki Loves Folklore 2025 and to seeing the incredible folk culture of your region represented on Wikimedia Commons.

Sincerely,

The Wiki Loves Folklore International Team

[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[User talk:MediaWiki message delivery|&lt;span class=&quot;signature-talk&quot;&gt;{{int:Talkpagelinktext}}&lt;/span&gt;]]) 08:50, 27 December 2024 (UTC)
&lt;!-- Message sent by User:Joris Darlington Quarshie@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Joris_Darlington_Quarshie/FnF1&amp;oldid=27662256 --&gt;

:{{done}} --[[User:Jojit fb|Jojit]] ([[User talk:Jojit fb|usapan]]) 06:40, 5 Enero 2025 (UTC)

== Invitation to Organise Feminism and Folklore 2025 ==

&lt;div style=&quot;border:8px maroon ridge;padding:6px;&quot;&gt;

[[File:Feminism and Folklore 2025 logo.svg|center|550px|frameless]]
&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;
&lt;div style=&quot;text-align: center;&quot;&gt;&lt;em&gt;{{int:please-translate}}&lt;/em&gt;&lt;/div&gt;

Dear {{PAGENAME}},

My name is [[User:SAgbley|Stella Agbley]], and I am the Event Coordinator for the Feminism and Folklore 2025 (FnF) International campaign.

We're thrilled to announce the Feminism and Folklore 2025 writing competition, held in conjunction with Wiki Loves Folklore 2025! This initiative focuses on enriching Wikipedia with content related to feminism, women's issues, gender gaps, and folk culture.

=== Why Host the Competition? ===
* Empower voices: Provide a platform for discussions on feminism and its intersection with folk culture.
* Enrich Wikipedia: Contribute valuable content to Wikipedia on underrepresented topics.
* Raise awareness: Increase global understanding of these important issues.

=== Exciting Prizes Await! ===
We're delighted to acknowledge outstanding contributions with a range of prizes:

**International Recognition:**
* 1st Prize: $300 USD
* 2nd Prize: $200 USD
* 3rd Prize: $100 USD
* Consolation Prizes (Top 10): $50 USD each

**Local Recognition (Details Coming Soon!):**
Each participating Wikipedia edition (out of 40+) will offer local prizes. Stay tuned for announcements!  
All prizes will be distributed in a convenient and accessible manner. Winners will receive major brand gift cards or vouchers equivalent to the prize value in their local currency.

=== Ready to Get Involved? ===
Learn more about Feminism and Folklore 2025: [https://meta.wikimedia.org/wiki/Feminism_and_Folklore_2025 Feminism and Folklore 2025]  
Sign Up to Organize a Campaign: [https://meta.wikimedia.org/wiki/Feminism_and_Folklore_2025/Project_Page Campaign Sign-Up Page]

=== Collaboration is Key! ===
Whether you choose to organize both photo and writing competitions (Wiki Loves Folklore and Feminism and Folklore) or just one, we encourage your participation. If hosting isn't feasible, please share this opportunity with interested groups in your region.

=== Let's Collaborate! ===
For questions or to discuss further collaboration, please contact us via the Talk page or email at support@wikilovesfolklore.org. We're happy to schedule a meeting to discuss details further.  
Together, let's celebrate women's voices and enrich Wikipedia with valuable content!

Thank you,  
**Wiki Loves Folklore International Team**

&lt;/div&gt;
&lt;/div&gt;
[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[User talk:MediaWiki message delivery|{{int:Talkpagelinktext}}]]) 23:02, 05 January 2025 (UTC)
&lt;!-- Message sent by User:Joris Darlington Quarshie@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Joris_Darlington_Quarshie/FnF1&amp;oldid=27662256 --&gt;
&lt;!-- Message sent by User:Joris Darlington Quarshie@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Joris_Darlington_Quarshie/FnF1&amp;oldid=27662256 --&gt;

:{{done}} --[[User:Jojit fb|Jojit]] ([[User talk:Jojit fb|usapan]]) 06:10, 6 Enero 2025 (UTC)

== Miss Universe Philippines 2025 ==

Magandang araw po @[[Tagagamit:Jojit fb|Jojit fb]]! Nagagambala po ako sa artikulong [[Miss Universe Philippines 2025]] dahil may isang IP user na pilit pinapalitan ang &quot;Lungsod ng Iloilo&quot; sa &quot;Iloilo&quot; bagamat ang Miss Iloilo pageant ay para sa Lungsod ng Iloilo. Maaari mo bang gawan ng paraan para maiayos ito? Maraming salamat. [[Tagagamit:Allyriana000|Allyriana000]] ([[Usapang tagagamit:Allyriana000|kausapin]]) 02:23, 16 Enero 2025 (UTC)
:Hi {{ping|Allyriana000}}, nakaprotekta na ang pahina sa mga tagagamit na walang akawnt (o IP user). Tanging mga may rehistradong akawnt lamang ang makakapagpabago ng pahina. Salamat. --[[User:Jojit fb|Jojit]] ([[User talk:Jojit fb|usapan]]) 02:49, 16 Enero 2025 (UTC)
::Maraming salamat @[[Tagagamit:Jojit fb|Jojit fb]]! [[Tagagamit:Allyriana000|Allyriana000]] ([[Usapang tagagamit:Allyriana000|kausapin]]) 02:54, 16 Enero 2025 (UTC)

== Thank you for being a medical contributors! ==

&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;
{| style=&quot;background-color: #fdffe7; border: 1px solid #fceb92;&quot;
|rowspan=&quot;2&quot; style=&quot;vertical-align: middle; padding: 5px;&quot; | [[File:Wiki Project Med Foundation logo.svg|130px]]
|style=&quot;font-size: x-large; padding: 3px 3px 0 3px; height: 1.5em;&quot; |'''The 2024 Cure Award''' 
|-
| style=&quot;vertical-align: middle; padding: 3px;&quot; |In 2024 you '''[[mdwiki:WikiProjectMed:WikiProject_Medicine/Stats/Top_medical_editors_2024_(all)|were one of the top medical editors in your language]]'''. Thank you from [[m:WikiProject_Med|Wiki Project Med]] for helping bring free, complete, accurate, up-to-date health information to the public. We really appreciate you and the vital work you do! 

Wiki Project Med Foundation is a [[meta:Wikimedia_thematic_organizations|thematic organization]] whose mission is to improve our health content. '''[[meta:Wiki_Project_Med#People_interested|Consider joining for 2025]]''', there are no associated costs.

Additionally one of our primary efforts revolves around translating health content. We invite you to '''[https://mdwiki.toolforge.org/Translation_Dashboard/index.php try our new workflow]''' if you have not already. Our dashboard automatically [https://mdwiki.toolforge.org/Translation_Dashboard/leaderboard.php collects statistics] of your efforts and we are working on [https://mdwiki.toolforge.org/fixwikirefs.php tools to automatically improve formating].
|}

Thanks again :-)  -- [[mdwiki:User:Doc_James|&lt;span style=&quot;color:#0000f1&quot;&gt;'''Doc James'''&lt;/span&gt;]] along with the rest of the team at '''[[m:WikiProject_Med|Wiki Project Med Foundation]]''' 06:23, 26 Enero 2025 (UTC)
&lt;/div&gt;
&lt;!-- Message sent by User:Doc James@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Top_Other_Language_Editors_2024&amp;oldid=28172893 --&gt;

== I have sent you an e-mail ==

@[[Tagagamit:Jojit fb|Jojit fb]] Hi Jojit fb! I have sent you an e-mail. Can you review it and accomplish my request there? Thanks [[Tagagamit:AngeloFlavio93|AngeloFlavio93]] ([[Usapang tagagamit:AngeloFlavio93|kausapin]]) 15:55, 11 Pebrero 2025 (UTC)
:''Thank you for reaching out again. I appreciate your efforts with the Tagalog Wikipedia articles. I am here to guide and assist contributors like you. However, it is best for the original author to edit and improve the articles since we have limited editors on Tagalog Wikipedia. Please expand the draft and make corrections based on Wikipedia’s guidelines. If you have any questions about translation or formatting, I am happy to help. Once you have made the necessary corrections, I can move the articles to the main space as soon as they meet the standards. If you cannot translate the article, consider posting on the [https://tl.wikipedia.org/w/index.php?title=Usapang_Wikipedia:Kapihan&amp;action=edit&amp;section=new Kapihan], the community's message board, to seek assistance from other editors willing to help you. Regarding the template, I will review it and attempt to move it to the main namespace, but I may wait until you have translated the article, as it seems that only your article would be using the template. Please let me know if you have any specific questions!'' --[[User:Jojit fb|Jojit]] ([[User talk:Jojit fb|usapan]]) 01:43, 12 Pebrero 2025 (UTC)
::@[[Tagagamit:Jojit fb|Jojit fb]] I have already translated these articles:
::[[Tagagamit:FlavioAngelo/Kinakailangang bisa para sa may pasaporte ng Albanya|https://tl.m.wikipedia.org/wiki/Tagagamit:FlavioAngelo/Kinakailangang_bisa_para_sa_may_pasaporte_ng_Albanya]]
::[[Tagagamit:FlavioAngelo/Pasaporte ng Albanya]]
::[[Tagagamit:FlavioAngelo/Patakaran sa bisa ng Albanya|https://tl.m.wikipedia.org/wiki/Tagagamit:FlavioAngelo/Patakaran_sa_bisa_ng_Albanya]]
::and the translation of the template which was made by my friend:
::[[Tagagamit:FlavioAngelo/Padron:Timatic Visa Policy|https://tl.m.wikipedia.org/wiki/Tagagamit:FlavioAngelo/Padron:Timatic_Visa_Policy]]
::So you can move the drafts to the article space now.
::Please move them.
::Thanks [[Tagagamit:AngeloFlavio93|AngeloFlavio93]] ([[Usapang tagagamit:AngeloFlavio93|kausapin]]) 07:39, 12 Pebrero 2025 (UTC)
:::''Thank you for expanding the article. I will do my best to assist you. However, your draft requires further improvement. I cannot help you now due to my other priorities on this wiki. Additionally, your draft cannot be moved to the main namespace yet, as it still needs work. There are foreign words that require translation, and there are also some grammar errors and issues with the &quot;Manual of Style&quot; that need addressing.'' --[[User:Jojit fb|Jojit]] ([[User talk:Jojit fb|usapan]]) 15:37, 12 Pebrero 2025 (UTC)
::::@[[Tagagamit:Jojit fb|Jojit fb]] You told me months ago when I contacted you for the first time, that you will take a look at the draft articles and correct them when you will have time. You tell me now the same thing. It doesn't cost you anything to review the draft articles and correct them. Please correct them now and make the drafts articles. Thanks [[Tagagamit:AngeloFlavio93|AngeloFlavio93]] ([[Usapang tagagamit:AngeloFlavio93|kausapin]]) 09:41, 13 Pebrero 2025 (UTC)
:::::''I apologize if there was any misunderstanding. When I mentioned that I could not assist at the time, I did not mean that I would personally edit the articles but rather that I could potentially provide guidance when available. Additionally, as a reviewer, my role is to assess the draft, not to edit it directly.  As I previously said, your draft still requires further improvement. There are foreign words that need translation (for example, &quot;Arab League&quot; and &quot;boycott,&quot; among others), as well as grammar errors and issues needing alignment with the Manual of Style. These issues need fixing before moving the draft to the main namespace. I still have other priorities, but if you need guidance on specific points, I may be able to provide advice when time permits. Otherwise, I recommend seeking feedback from other editors or relevant [https://tl.wikipedia.org/w/index.php?title=Usapang_Wikipedia:Kapihan&amp;action=edit&amp;section=new noticeboards] for assistance. Thank you!'' --[[User:Jojit fb|Jojit]] ([[User talk:Jojit fb|usapan]]) 14:05, 13 Pebrero 2025 (UTC)

== Miss Universe Philippines 2025, ulit ==

Magandang araw, @[[Tagagamit:Jojit fb|Jojit fb]]! Nagagambala po ako sa artikulong [[Miss Universe Philippines 2025]] dahil may isang user sa pangalang @[[Tagagamit:Hunneybunch|Hunneybunch]] na bigla na lamang binura ang karamihan ng nakalagay sa artikulo, partikular na ang Tala ng mga kandidata, na may sapat naman na sanggunian. Maaari mo bang gawan ng paraan para maiayos ito? Maraming salamat. [[Tagagamit:Allyriana000|Allyriana000]] ([[Usapang tagagamit:Allyriana000|kausapin]]) 09:12, 15 Pebrero 2025 (UTC)
:{{ping|Allyriana000}} Salamat sa mensahe mo. Nagmensahe na ako sa usapang pahina niya. Hinihimok ko muna na magkasundo kayo kung ano ang dapat nilalaman ng artikulo, at ilahad ito sa [[Usapan:Miss Universe Philippines 2025|usapang pahina ng artikulo]]. Salamat. --[[User:Jojit fb|Jojit]] ([[User talk:Jojit fb|usapan]]) 10:43, 15 Pebrero 2025 (UTC)

== Padron para sa television season ==

Magandang araw, @[[Tagagamit:Jojit fb|Jojit fb]]! Hindi ko alam kung maitatanggi mo itong request ko o hindi pero, maaari mo bang gawin ang padron ng Infobox television season para sa Tagalog Wikipedia? Dalawang television seasons na ang nagawa ko para sa Pinoy Big Brother (Gen 11 at Celebrity Edition Collab), at hindi talaga akma ang padrong Infobox television para sa mga artikulong ito. Salamat! [[Tagagamit:Allyriana000|Allyriana000]] ([[Usapang tagagamit:Allyriana000|kausapin]]) 06:23, 9 Marso 2025 (UTC)
:Pasensya na, medyo abala ako sa ibang bagay. at may persooal a prayoridad sa wiking ito. Kaya, hinihimok ko na ikaw na lamang ang gumawa. Tingin ko naman na kaya mong gumawa ng Padron, batay sa nakaraan mong mga pagbabago. Salamat. --[[User:Jojit fb|Jojit]] ([[User talk:Jojit fb|usapan]]) 15:06, 9 Marso 2025 (UTC)

== Join Us Today: Amplify Women’s Stories on Wikipedia! ==

&lt;div style=&quot;border:8px maroon ridge;padding:6px;&quot;&gt;
[[File:Feminism and Folklore 2025 logo.svg|center|550px|frameless]]

&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;
{{center|''{{int:please-translate}}''}}

Dear {{PAGENAME}},
{{quote|Join us this International Women’s Month to uncover hidden stories and reshape cultural narratives! Dive into an interactive workshop where we’ll illuminate gaps in folklore and women’s history on Wikipedia—and take action to ensure their legacies are written into history.}}

Facilitated by '''Rosie Stephenson-Goodknight''', this workshop will explore how to identify and curate missing stories about women’s contributions to culture and heritage. Let’s work together to amplify voices that have been overlooked for far too long!

== Event Details ==
* '''📅 Date''': Today (15 March 2025)
* '''⏰ Time''': 4:00 PM UTC ([https://www.timeanddate.com/worldclock/converter.html Convert to your time zone])
* '''📍 Platform''': [https://us06web.zoom.us/j/87522074523?pwd=0EEz1jfr4i9d9Nvdm3ioTaFdRGZojJ.1 Zoom Link]
* '''🔗 Session''': [[meta:Event:Feminism and Folklore International Campaign: Finding and Curating the Missing Gaps on Gender Disparities|Feminism and Folklore International Campaign: Finding and Curating the Missing Gaps on Gender Disparities]]
* '''🆔 Meeting ID''': 860 8747 3266
* '''🔑 Passcode''': FNF@2025

== Participation ==
Whether you’re a seasoned editor or new to Wikipedia, this is your chance to contribute to a more inclusive historical record. ''Bring your curiosity and passion—we’ll provide the tools and guidance!''

'''Let’s make history ''her'' story too.''' See you there!

Best regards,&lt;br&gt;
'''Joris Quarshie'''&lt;br&gt;
[[:m:Feminism and Folklore 2025|Feminism and Folklore 2025 International Team]]

&lt;div style=&quot;margin-top:1em; text-align:center;&quot;&gt;
Stay connected [[File:B&amp;W Facebook icon.png|link=https://www.facebook.com/feminismandfolklore/|30x30px]]  [[File:B&amp;W Twitter icon.png|link=https://twitter.com/wikifolklore|30x30px]]
&lt;/div&gt;
--[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[User talk:MediaWiki message delivery|msg]]) 07:15, 24 March 2025 (UTC)
&lt;/div&gt;
&lt;/div&gt;
&lt;!-- Message sent by User:Joris Darlington Quarshie@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Joris_Darlington_Quarshie/FnF1&amp;oldid=27662256 --&gt;

:''Thanks for the invitation. Sorry, I wasn't able to attend. I saw this just now.'' --[[User:Jojit fb|Jojit]] ([[User talk:Jojit fb|usapan]]) 22:51, 15 Marso 2025 (UTC)

== Ikalawang Digmaang Pandaigdig ==

Magandang araw po @[[user:Jojit fb|Jojit fb]]! Nagagambala po ako sa artikulong [[Ikalawang Digmaang Pandaigdig]] dahil may isang IP user na pilit nang binaboy ang pahina sa paraan ng paglalagay ng nilalaman. Kadalasang mga IP o new user ang mga nagbabandalismo ng pahina. Delikado po yon lalo na't isa ang pahinang ito sa mga madalas puntahn ng mga Pilipino, lalo na yung mga researcher at estudyante (umaabot na po sa 30,000 ang pageviews nito as of my editing here). Maaari mo bang gawan ng paraan para maiwasan ito? Maraming salamat. - [[Natatangi:Mga ambag/112.202.112.199|112.202.112.199]] 14:05, 27 Marso 2025 (UTC)
:{{done}} Nakaprotekta na ang pahina sa mga hindi nakarehistrong tagagamit para medyo maiwasan ang bandalismo. --[[User:Jojit fb|Jojit]] ([[User talk:Jojit fb|usapan]]) 00:41, 28 Marso 2025 (UTC)

== [[Batas ng Pilipinas sa karapatang-sipi]] ==

Hello. Tama po ba yung ginamit kong pamagat para sa &quot;copyright law of the Philippines&quot;? ([https://www.ipophil.gov.ph/glosaryo-ng-yamang-isip/glossary-of-terms-copyright/ Ayon sa IPOPHL], &quot;karapatang-sipi&quot; ang Tagalog ng copyright)

O di kaya po, &quot;[[Batas sa karapatang-sipi sa Pilipinas]]&quot;, &quot;[[Batas sa karapatang-sipi ng Pilipinas]]&quot;, o [[Batas karapatang-sipi ng Pilipinas]]? &lt;span style=&quot;color:#4169e1; font-family:Footlight MT&quot;&gt;[[Tagagamit:JWilz12345|JWilz12345]]&lt;/span&gt; &lt;span style=&quot;color:#202734; font-family:Palatino&quot;&gt;([[Usapang tagagamit:JWilz12345|''Kausapin'']]|[[Natatangi:Mga ambag/JWilz12345|''Mga ambag ko'']])&lt;/span&gt; 08:58, 9 Abril 2025 (UTC)

:{{ping|JWilz12345}} Salamat sa mensahee mo. Tama naman 'yung Batas ng Pilipinas sa karapatang-sipi. Sa pansariling pananaw, mas gusto ko 'yung [[Batas sa karapatang-sipi ng Pilipinas]] dahil nabibigyan-diin 'yung ''copyright law'' kaysa ''Philippine law'' (batas ng Pilipinas). Sa akin lamang 'yun at nasa iyo ang pasya kung ano ang pipiliin mo sa pagitan ng [[Batas ng Pilipinas sa karapatang-sipi]] at [[Batas sa karapatang-sipi ng Pilipinas]]. 'Yung iba sa pagpipilian ay hindi wasto ng balarila. Nawa'y nakatulong ako sa pagpapasya mo. Salamat. --[[User:Jojit fb|Jojit]] ([[User talk:Jojit fb|usapan]]) 01:46, 11 Abril 2025 (UTC)
::Salamat po. Ililipat ko na lang sa pamagat na ayon sa mungkahi mo. &lt;span style=&quot;color:#4169e1; font-family:Footlight MT&quot;&gt;[[Tagagamit:JWilz12345|JWilz12345]]&lt;/span&gt; &lt;span style=&quot;color:#202734; font-family:Palatino&quot;&gt;([[Usapang tagagamit:JWilz12345|''Kausapin'']]|[[Natatangi:Mga ambag/JWilz12345|''Mga ambag ko'']])&lt;/span&gt; 03:20, 12 Abril 2025 (UTC)

== [[Padron:Free media]] ==

Hi! Can you perhaps add a category to this template like on English Wikipedia? So all the free files end up in [[:Category:All free media]]? It will make it easier to locate files without a license etc. It's like [[Padron:Non-free media]] only for free files. [[Tagagamit:MGA73|MGA73]] ([[Usapang tagagamit:MGA73|kausapin]]) 17:49, 19 Abril 2025 (UTC)
:Also non-free files should be deleted if they are not used in an article. Perhaps you could have a look at [[Special:UnusedFiles]] or ask your fellow admins to have a look? If you would like to batch delete those files there is a script for that or Global Sysops can help. Also I'm working on a list of files without a license ([[User:MGA73/NoLicense]]). Right now it also includes the free files but if you add a category as requested above I can remove the free files from the list. --[[Tagagamit:MGA73|MGA73]] ([[Usapang tagagamit:MGA73|kausapin]]) 18:05, 19 Abril 2025 (UTC)
::I had help to fix [[Padron:Free media]]. But it would still be good if you can help with the unused files.

:::{{ping|MGA73}} ''Sorry for the late reply. I have been busy lately in real life. I will help in deleting those unused files. Thanks.'' --[[User:Jojit fb|Jojit]] ([[User talk:Jojit fb|usapan]]) 09:02, 22 Abril 2025 (UTC)
::::Hi! Thank you. And don't worry about the late reply. Real life is important! --[[Tagagamit:MGA73|MGA73]] ([[Usapang tagagamit:MGA73|kausapin]]) 09:07, 22 Abril 2025 (UTC)

== Wikipedia Asian Month 2024 Barnstar ==

&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;
&lt;div style=&quot;border: 2px solid gold; background: #FAFAD2; padding: 1em; text-align: left;&quot;&gt;
&lt;div style=&quot;text-align: center;&quot;&gt;
&lt;/div&gt;

'''Dear {{ROOTPAGENAME}}''',

Thank you for joining us in celebrating the 10th year of Wikipedia Asian Month!&lt;br&gt; 
We truly appreciate your contributions, and we look forward to seeing more articles about Asia written in different languages.

We also hope you continue to participate each year!

'''Sincerely,&lt;br&gt;'''
'''Wikipedia Asian Month User Group'''

[[File:2024 Wikipedia Asian Month Barnstar.png|center|300px]]
&lt;/div&gt;
&lt;/div&gt;
&lt;!-- Message sent by User:Betty2407@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Betty2407/WAMMassMessagelist&amp;oldid=28585917 --&gt;

:''Thanks''! --[[User:Jojit fb|Jojit]] ([[User talk:Jojit fb|usapan]]) 03:29, 23 Abril 2025 (UTC)

== Invitation: Gendering the Archive - Building Inclusive Folklore Repositories (April 30th) ==

&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;
&lt;div style=&quot;border:8px maroon ridge;padding:6px;&quot;&gt;
[[File:Feminism and Folklore 2025 logo.svg|center|550px|frameless]]

&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;
{{center|''{{int:please-translate}}''}}
Dear {{PAGENAME}},

You are invited to a hands-on session focused on [[meta:Gendering the Archive: Building Inclusive Repositories for Folklore Documentation|Gendering the Archive: Building Inclusive Repositories for Folklore Documentation]]. This online workshop will guide participants on how to create, edit, and expand gender-inclusive folklore articles and multimedia archives on Wikipedia and Wikidata. The session will be led by Rebecca Jeannette Nyinawumuntu.

=== Objectives ===
* '''Design Inclusive Repositories:''' Learn best practices for structuring folklore archives that foreground gender perspectives.
* '''Hands-On Editing:''' Practice creating and improving articles and items on Wikipedia and Wikidata with a gender-inclusive lens.
* '''Collaborative Mapping:''' Work in small groups to plan new entries and multimedia uploads that document underrepresented voices.
* '''Advocacy &amp; Outreach:''' Discuss strategies to promote and sustain these repositories within your local and online communities.

=== Details ===
* '''Date:''' 30th April 2025
* '''Day:''' Wednesday
* '''Time:''' 16:00 UTC ([https://zonestamp.toolforge.org/1746028800 Check your local time zone])
* '''Venue:''' Online (Zoom)
* '''Speaker:''' Rebecca Jeannette Nyinawumuntu (Co-founder, Wikimedia Rwanda &amp; Community Engagement Director)

=== How to Join ===
* '''Zoom Link:''' [https://us06web.zoom.us/j/89158738825?pwd=ezEgXbAqwq9KEr499DvJxSzZyXSVQX Join here]
* '''Meeting ID:''' 891 5873 8825
* '''Passcode:''' FNF@2025
* '''Add to Calendar:''' [https://zoom.us/meeting/tZ0scuGvrTMiGNH4I3T7EEQmhuFJkuCHL7Ci/ics?meetingMasterEventId=Xv247OBKRMWeJJ9LSbX2hA Add to your calendar] ''''

=== Agenda ===
# Welcome &amp; Introductions: Opening remarks and participant roll-call.
# Presentation: Overview of gender-inclusive principles and examples of folklore archives.
# Hands-On Workshop: Step-by-step editing on Wikipedia and Wikidata—create or expand entries.
# Group Brainstorm: Plan future repository items in breakout groups.
# Q&amp;A &amp; Discussion: Share challenges, solutions, and next steps.
# Closing Remarks: Summarise key takeaways and outline follow-up actions.

We look forward to seeing you there!

Best regards,&lt;br&gt;
Stella&lt;br&gt;
Feminism and Folklore Organiser

-[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[User talk:MediaWiki message delivery|&lt;span class=&quot;signature-talk&quot;&gt;{{int:Talkpagelinktext}}&lt;/span&gt;]]) 10:28, 24 April 2025 (UTC)
&lt;/div&gt;
&lt;/div&gt;
&lt;/div&gt;
&lt;!-- Message sent by User:Joris Darlington Quarshie@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Joris_Darlington_Quarshie/FnF1&amp;oldid=28399508 --&gt;

== Talaan ng mga album ng Candid Records (UK) ==

Hello, Jojit. I started this article about Candid Records as part of my 100wikidays challenge. Technically, I could have just authored stubs and made my life easier, but I wanted to contribute quality articles. Furthermore, I wished to provide articles relevant to our Philippine culture and achievements, both heritage and contemporary. Who else could be better equipped to write accurately about Candid than someone who was there, albeit it was twenty years in the past? I disavow any conflict of interest on this subject, especially now that the widely respected British producer Alan Bates died in 2023 and the company is no longer, since 2019. The list, in my view, is a justifiable vehicle to mention that Filipinos found respect on the international stage, particularly in the very exclusive genre of jazz. I remain hopeful for your kind understanding and tolerance for the article. Respectfully, [[Tagagamit:Buszmail|Buszmail]] ([[Usapang tagagamit:Buszmail|kausapin]]) 11:42, 26 Abril 2025 (UTC)
:Pakibasa na lamang ang [[Wikipedia:Salungat na interes]] o para sa mas detalydong impormasyon sa bersyong Ingles nito sa [[Wikipedia:Conflict of interest]]. Ito kasi ang pangunahing isyu ng talaang sinulat mo bukod pa sa isyu sa kayarian at pagkakasulat ng artikulo na kailangang linisin. Pinapayo ko na hayaan mo ang ibang tao na walang kaugnayan sa paksa ang magbago ng talaan para matanggal ang hatnote. At matatanggal din ang ibang isyu kung malilinis ito at makakapagbibigay ng maaasahang sanggunian. Salamat sa pang-unawa. --[[User:Jojit fb|Jojit]] ([[User talk:Jojit fb|usapan]]) 03:18, 27 Abril 2025 (UTC)

== Patulong sa paglipat ==

Magandang araw po @[[Tagagamit:Jojit fb|Jojit fb]]. Pakilipat po sana ng [[pagsakop sa lagusan ng ihi]] patungo sa mas angkop na [[impeksiyon sa lagusan ng ihi]]. Mas akma yung katawagan na &quot;impeksiyon&quot; kesa sa pagsakop. May problema po kasi sa paglilipat. Salamat po. [[Tagagamit:GinawaSaHapon|&lt;span style=&quot;border-radius: 3px; background-color:#3366cc; color: white; font-weight: bold; padding: 5px;&quot;&gt;GinawaSaHapon&lt;/span&gt;]] &lt;span style=&quot;font-size:85%;&quot;&gt;('''[[Usapang tagagamit:GinawaSaHapon|usap tayo!]]''')&lt;/span&gt; 04:50, 10 Mayo 2025 (UTC)

== Block Vandal ==

Hi @[[Tagagamit:Jojit fb|Jojit fb]], have a nice day. Could you please block user [[Tagagamit:MarioMill324]] permanently? He has deleted and changed templates arbitrarily on several articles (see his contributions for more). And he has also been banned on enwiki for vandalism and on wikidata for account abuse (also he was banned by me on cebwiki). Thanks! [[Tagagamit:Như Gây Mê|&lt;span style=&quot;color:orange;&quot;&gt;&lt;strong&gt;Halley&lt;/strong&gt;&lt;/span&gt;]] [[Philippines|&lt;span style=&quot;color:#00bbe6;&quot;&gt;&lt;strong&gt;&lt;sup&gt;luv Filipino ❤&lt;/sup&gt;&lt;/strong&gt;&lt;/span&gt;]] 22:49, 10 Mayo 2025 (UTC)
:{{ping|Như Gây Mê}} {{done}} (''Done!'') --[[User:Jojit fb|Jojit]] ([[User talk:Jojit fb|usapan]]) 02:56, 13 Mayo 2025 (UTC)
::@[[Tagagamit:Jojit fb|Jojit fb]] ''Btw:'' I give you [[:ceb:MediaWiki:Gadget-masstool.js|MassTool]] (for sysop) and [[:ceb:MediaWiki:Gadget-TodoList.js|ToDoList]] (for all users) toolkit scripts for you to add gadget at [[MediaWiki:Gadgets-definition]] to create utilities that make it easier for you to work with the sysop toolset, hope it's useful to you and to tlwiki :) hehe. [[Tagagamit:Như Gây Mê|&lt;span style=&quot;color:orange;&quot;&gt;&lt;strong&gt;Halley&lt;/strong&gt;&lt;/span&gt;]] [[Philippines|&lt;span style=&quot;color:#00bbe6;&quot;&gt;&lt;strong&gt;&lt;sup&gt;luv Filipino ❤&lt;/sup&gt;&lt;/strong&gt;&lt;/span&gt;]] 05:10, 13 Mayo 2025 (UTC)
:::{{ping|Như Gây Mê}} Paumanhin sa huli nang sagot. Sa aking pagrepaso sa mga nirerekomenda mong gadyet, mukhang hindi siya pamantayang gadyet na nilalagay sa mga ibang wikang bersyon ng Wikipedia, at nag-aalangan akong ilagay siya. Kung nais mo pang isulong na ilagay siya dito sa Wikipediang Tagalog, minumungkahi ko na hingin ang payo ng ibang tagagamit sa pamamagitan ng paglalagay ng paskil sa [http://tl.wikipedia.org/w/index.php?title=Usapang_Wikipedia:Kapihan&amp;action=edit&amp;section=new Kapihan], ang pampamayang usapan dito Wikipedia Tagalog. Maraming salamat. (''Sorry for the late reply. Upon reviewing the gadgets you recommended, it doesn't seem like they are standard gadgets included in other Wikipedia language versions, and I'm hesitant to include them. If you still want to pursue including them here on the Tagalog Wikipedia, I suggest you ask for other users' advice by posting in [http://tl.wikipedia.org/w/index.php?title=Usapang_Wikipedia:Kapihan&amp;action=edit&amp;section=new Kapihan], the community discussion forum here on Wikipedia Tagalog. Thank you very much.) --[[User:Jojit fb|Jojit]] ([[User talk:Jojit fb|usapan]]) 06:20, 19 Mayo 2025 (UTC)

== [[Talaan ng mga laro sa Game Boy Advance]] ==

Pakibura ang ''redirect'' na ito para malipat ko po ang [[Listahan ng mga Game Boy Advance game]] sa nabanggit na pamagat. Salamat po ''in advance''. &lt;span style=&quot;color:#4169e1; font-family:Footlight MT&quot;&gt;[[Tagagamit:JWilz12345|JWilz12345]]&lt;/span&gt; &lt;span style=&quot;color:#202734; font-family:Palatino&quot;&gt;([[Usapang tagagamit:JWilz12345|''Kausapin'']]|[[Natatangi:Mga ambag/JWilz12345|''Mga ambag ko'']])&lt;/span&gt; 05:12, 3 Hunyo 2025 (UTC)
:Ako na lamang ang naglipat. Salamat. --[[User:Jojit fb|Jojit]] ([[User talk:Jojit fb|usapan]]) 05:16, 3 Hunyo 2025 (UTC)

== Kailangan ko ng mungkahi ==

Kumusta @[[Tagagamit:Jojit fb|Jojit fb]] Kailangan ko ng iyong tulong, o magmungkahi kung sino ang maaari kong kontakin. Isinulat ko ang draft ng isang artikulo, tungkol sa isang sikat na artistang Italyano.
https://tl.wikipedia.org/wiki/Tagagamit:PamelaBertaccini/burador
Sa aking palagay ay handa na itong gawing opisyal, ngunit nais ko muna ang iyong opinyon.
Hinihintay ko ang iyong mabait na tugon, maraming salamat.
(Gayundin, sa palagay ko ay hindi ako awtorisadong ilipat ang pahina, dahil kamakailan lamang ako ay sumali sa Wikipedia ng Pilipinas). [[Tagagamit:PamelaBertaccini|&lt;span style=&quot;font-family: 'Futura LT Pro Light', Futura, sans-serif; text-shadow: 1px 1px 2px #a5a5a5; font-size:110%; color:#01b30e&quot;&gt;'''PamelaBertaccini'''&lt;/span&gt;]] 10:57, 11 Hunyo 2025 (UTC)
:Hi {{ping|PamelaBertaccini}}, maraming salamat sa mensahe mo. May mga ilang isyu sa ''manual of style'' tulad ng kailangang naka-italiko ang gawang sining at hindi na kadalasang sinasalin kung wala namang opisyal na salin sa Tagalog. Halimbawa, Manifesto ng Neo-Cave Art -&gt; ''Manifesto of Neo-Cave Art''. Kailangan din isalin ang mga banyaga (o Ingles) na salita tulad ng &quot;Prehistory&quot; na maaaring isalin bilang &quot;prehistorya&quot; o &quot;bago ang kasaysayan&quot; na mas katutubo. Marami pang mga banyagang salita sa arikulo mo, pakisalin na lamang. Tingnan ang [[Wikipedia:Pagsasalinwika]] at baka makatulong sa iyo. Salamat. --[[User:Jojit fb|Jojit]] ([[User talk:Jojit fb|usapan]]) 03:39, 12 Hunyo 2025 (UTC)
::Maraming salamat @[[Tagagamit:Jojit fb|Jojit fb]]
::Nagawa ko na ang lahat ng iminungkahi mo at sana ay maayos na ang page ngayon.
::https://tl.wikipedia.org/wiki/Tagagamit:PamelaBertaccini/burador
::Maaari mo bang tingnan kung handa na itong ilipat? Salamat muli sa iyong kabaitan. [[Tagagamit:PamelaBertaccini|&lt;span style=&quot;font-family: 'Futura LT Pro Light', Futura, sans-serif; text-shadow: 1px 1px 2px #a5a5a5; font-size:110%; color:#01b30e&quot;&gt;'''PamelaBertaccini'''&lt;/span&gt;]] 09:00, 12 Hunyo 2025 (UTC)
:::May mga salitang Ingles pa rin na hindi nakasalin. Marami ito. --[[User:Jojit fb|Jojit]] ([[User talk:Jojit fb|usapan]]) 14:54, 12 Hunyo 2025 (UTC)
::::Hi @[[Tagagamit:Jojit fb|Jojit fb]] Oo, dahil maraming pamagat ng mga gawa at eksibisyon (halos kalahati) ang may orihinal na pamagat sa Ingles (at hindi sa Italyano) at dahil mga pamagat ang mga ito, iniwan ko ang mga ito sa kanilang orihinal na wika.
::::Kaya paano ko ito dapat gawin? Isasalin ko ba? Pero sa pangkalahatan, hindi isinasalin ang mga pamagat ng mga eksibisyon at mga gawa. Sabihin mo sa akin, salamat. [[Tagagamit:PamelaBertaccini|&lt;span style=&quot;font-family: 'Futura LT Pro Light', Futura, sans-serif; text-shadow: 1px 1px 2px #a5a5a5; font-size:108%; color:#01b30e&quot;&gt;'''Pamela Bertaccini'''&lt;/span&gt;]] 16:43, 12 Hunyo 2025 (UTC)
:::::Oo, hindi nga sinasalin ang mga pamagat ng eksibisyon. Sinabi ko na sa 'yo na di na kailangang isalin 'yun. Ang sinasabi ko ay 'yung mga salita tulad ng &quot;Prehistory&quot;, &quot;zoomorphic&quot; at &quot;anthropomorphic&quot; na maaring isalin bilang &quot;bago ang kasaysayan&quot;, &quot;soomorpiko&quot;, at &quot;antromorpiko&quot;. Marami pang ibang Ingles na salita, paki-tingin na lamang. Salamat. --[[User:Jojit fb|Jojit]] ([[User talk:Jojit fb|usapan]]) 09:07, 13 Hunyo 2025 (UTC)
::::::@[[Tagagamit:Jojit fb|Jojit fb]] Tama ka — marami pa ring maling salita sa teksto noon. May ilang salita na nanatili sa Ingles o isinalin nang hindi tama (hindi sa pinakamahusay na paraan). Ngayon, dapat ay maayos na talaga ang teksto. Maaari mo bang tingnan kung ayos na ito? At kung ayos na nga, ikaw ba ang naglilipat ng pahina, o ako ang dapat gumawa nito? [[Tagagamit:PamelaBertaccini|&lt;span style=&quot;font-family: 'Futura LT Pro Light', Futura, sans-serif; text-shadow: 1px 1px 2px #a5a5a5; font-size:105%; color:#01b30e&quot;&gt;'''Pamela Bertaccini'''&lt;/span&gt;]] 14:28, 13 Hunyo 2025 (UTC)</text>
      <sha1>1j3xdxs5xvlqky6k29odwbhmyl2ftnp</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Web browser</title>
    <ns>0</ns>
    <id>2779</id>
    <revision>
      <id>2164879</id>
      <parentid>1976781</parentid>
      <timestamp>2025-06-14T03:47:20Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Aghamanon</username>
        <id>147345</id>
      </contributor>
      <comment>Nagdagdag ng kasingkahulugan</comment>
      <origin>2164879</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1308" sha1="16lom11pgpw35aflgbezui7f98emjai" xml:space="preserve">{{unreferenced|date=Oktubre 2022}}
[[File:Browser Market Map June 2015.svg|thumb|Most used web browser by country according to [http://gs.statcounter.com/#browser-ww-monthly-201506-201506-map StatCounter].&lt;br /&gt;
{{Legend|blue|[[Internet Explorer]]}}
{{Legend|#00ff00|[[Google Chrome]]}}
{{Legend|orange|[[Firefox]]}}
{{Legend|red|[[Opera (web browser)|Opera]]}} ]]
[[Talaksan:800px-Stockxchng internet browsers.jpg|thumbnail|Mga Web Browsers]]
Ang '''web browser''' o '''panginain''' ay isang client [[software]] na ginagamit upang humiling, kumuha at ipakita ang mga dokumento sa [[World Wide Web]] [[server]]. Ang ginagamit na protocol ng web browser at server upang mag-usap ay [[HTTP]]. Ang ilan sa mga kilalang web browser ay ang [[Mozilla Firefox]], [[Internet Explorer]], [[Netscape]], [[Opera (web browser)|Opera]], [[Safari (web browser)|Safari]], [[Google Chrome]], [[Epiphany]], [[Konqueror]].

Ang [[Mozilla Firefox]], [[Epiphany]], at [[Konqueror]] ay mga [[malayang software]].

May mga web browser na tumatakbo sa mga [[Graphical User Interface|GUI]] at may iba namang tumatakbo sa console o terminal. Kadalasan ay maaari ding gamitin ang web browser upang tingnan ang mga [[FTP]] site.

{{usbong|Internet}}

[[Kategorya:Web browser| ]]
[[Kategorya:Internet]]
[[Kategorya:Agham pangkompyuter]]</text>
      <sha1>16lom11pgpw35aflgbezui7f98emjai</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Usapang Wikipedia:Kapihan</title>
    <ns>5</ns>
    <id>3742</id>
    <revision>
      <id>2164850</id>
      <parentid>2164545</parentid>
      <timestamp>2025-06-13T23:01:14Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>MediaWiki message delivery</username>
        <id>49557</id>
      </contributor>
      <comment>/* Vote now in the 2025 U4C Election */ bagong seksiyon</comment>
      <origin>2164850</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="84241" sha1="93qktawtw6gx89hx2uqxhoarih2iemx" xml:space="preserve">{{Tagagamit:Maskbot/config
|maxarchivesize = 55K
|counter = 19
|algo = old(90d)
|archive = Usapang Wikipedia:Kapihan/Sinupan %(counter)d
}}
&lt;div style=&quot;float:right; padding-left:5px; clear:right;&quot;&gt;
{| style=&quot;text-align:left; border:1px solid #AAA;margin-bottom:4px; margin-left:1em; width: 293px;&quot; bgcolor=&quot;#999999&quot;
|-padding:5px;padding-top:0.5em;font-size: 95%; 
|width=&quot;100%&quot; bgcolor=&quot;gray&quot; style=&quot;color: white;&quot;|'''Usapan'''
|-
|width=&quot;100%&quot; align=&quot;center&quot; bgcolor=&quot;white&quot;|
'''&lt;span class=&quot;plainlinks&quot;&gt;&lt;font size=3&gt;[{{SERVER}}{{localurl:{{NAMESPACE}}:{{PAGENAME}}|action=edit&amp;section=new}} '''&amp;rArr; Magsimula ng bagong paksang mapag-uusapan.''']&lt;/font&gt;&lt;/span&gt;'''
|- 
|width=&quot;100%&quot; bgcolor=&quot;gray&quot; style=&quot;color: white;&quot;|'''Tuwirang daan'''
|-
|width=&quot;100%&quot; align=&quot;center&quot; bgcolor=&quot;white&quot;|
[[WT:KAPE]], [[UW:KAPE]]
----
&lt;div style=&quot;font-size:0.85em;&quot;&gt;
__TOC__
&lt;/div&gt;
|-
|width=&quot;100%&quot; bgcolor=&quot;gray&quot;  style=&quot;color: white;&quot;|'''Mga sinupan'''
|-
|width=&quot;100%&quot; align=&quot;center&quot;  bgcolor=&quot;white&quot;|
&lt;small&gt;
[[Wikipedia:Kapihan/Archive 1|01]] | [[Wikipedia:Kapihan/Archive 2|02]] | [[Wikipedia:Kapihan/Archive 3|03]] | [[Wikipedia:Kapihan/Archive 4|04]] | [[Wikipedia:Kapihan/Arkibo 5|05]] | [[Wikipedia:Kapihan/Arkibo 6|06]] | [[Wikipedia:Kapihan/Arkibo 7|07]] | [[Wikipedia:Kapihan/Arkibo 8|08]] | [[Wikipedia:Kapihan/Arkibo 9|09]] | [[Wikipedia:Kapihan/Arkibo 10|10]] | [[Wikipedia:Kapihan/Arkibo 11|11]] | [[Wikipedia:Kapihan/Arkibo 12|12]] | [[Wikipedia:Kapihan/Arkibo 13|13]] | [[Wikipedia:Kapihan/Sinupan 14|14]] | [[Wikipedia:Kapihan/Sinupan 15|15]] | [[Wikipedia:Kapihan/Sinupan 16|16]] | [[Usapang Wikipedia:Kapihan/Sinupan 17|17]] | [[Usapang Wikipedia:Kapihan/Sinupan 18|18]] | [[Usapang Wikipedia:Kapihan/Sinupan 19|19]] | [[Usapang Wikipedia:Kapihan/Sinupan 20|20]] |  [[Usapang Wikipedia:Kapihan/Sinupan 21|21]] | [[Usapang Wikipedia:Kapihan/Sinupan 22|22]] | [[Usapang Wikipedia:Kapihan/Sinupan 23|23]] | [[Usapang Wikipedia:Kapihan/Sinupan 24|24]] | [[Usapang Wikipedia:Kapihan/Sinupan 25|25]] | [[Usapang Wikipedia:Kapihan/Sinupan 26|26]] | [[Usapang Wikipedia:Kapihan/Sinupan 27|27]] | [[Usapang Wikipedia:Kapihan/Sinupan 28|28]]

&lt;inputbox&gt;
type=fulltext
prefix=Usapang Wikipedia:Kapihan/
break=yes
width=40
searchbuttonlabel=Maghanap mula sa mga sinupan
&lt;/inputbox&gt;
&lt;/small&gt;

|}
&lt;/div&gt;

&lt;!--
Ipasok ang inyong mga usapin sa kababaan ng pahina at huwag dito. Huwag kalimutang lumagda gamit ang apat na ~~~~ :).
--&gt;

== Nakaarkibo na ang nakaraang usapan ==

Hi, inarkibo ko na ang nakaraang usapan dito sa Kapihan. Kung mayroon pa rin nabinbin na usapan sa nakaraan, gumawa na lamang kayo ng bagong usapan dito at maari ninyo na lamang tukuyin ang nakaraang usapan mula sa [[Usapang Wikipedia:Kapihan/Sinupan 27|arkibo]]. Salamat. --[[User:Jojit fb|Jojit]] ([[User talk:Jojit fb|usapan]]) 11:43, 23 Nobyembre 2024 (UTC)

{{hidden
| style = border: 1px dashed red; width: 100%;
| headerstyle = background: #ccccff; font-size: 110%;
| header = Launching! Join Us for Wiki Loves Ramadan 2025! 
| content = 

== Launching! Join Us for Wiki Loves Ramadan 2025! ==

Dear All,

We’re happy to announce the launch of [[m:Wiki Loves Ramadan 2025|Wiki Loves Ramadan 2025]], an annual international campaign dedicated to celebrating and preserving Islamic cultures and history through the power of Wikipedia. As an active contributor to the Local Wikipedia, you are specially invited to participate in the launch. 

This year’s campaign will be launched for you to join us write, edit, and improve articles that showcase the richness and diversity of Islamic traditions, history, and culture.

* Topic: [[m:Event:Wiki Loves Ramadan 2025 Campaign Launch|Wiki Loves Ramadan 2025 Campaign Launch]]
* When: Jan 19, 2025 
* Time: 16:00 Universal Time UTC and runs throughout Ramadan (starting February 25, 2025).
* Join Zoom Meeting: https://us02web.zoom.us/j/88420056597?pwd=NdrpqIhrwAVPeWB8FNb258n7qngqqo.1 
* Zoom meeting hosted by [[m:Wikimedia Bangladesh|Wikimedia Bangladesh]]

To get started, visit the [[m:Wiki Loves Ramadan 2025|campaign page]] for details, resources, and guidelines: Wiki Loves Ramadan 2025.

Add [[m:Wiki Loves Ramadan 2025/Participant|your community here]], and organized Wiki Loves Ramadan 2025 in your local language.

Whether you’re a first-time editor or an experienced Wikipedian, your contributions matter. Together, we can ensure Islamic cultures and traditions are well-represented and accessible to all.

Feel free to invite your community and friends too. Kindly reach out if you have any questions or need support as you prepare to participate.

Let’s make Wiki Loves Ramadan 2025 a success!

For the [[m:Wiki Loves Ramadan 2025/Team|International Team]] 12:08, 16 Enero 2025 (UTC)
&lt;!-- Message sent by User:ZI Jony@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Non-Technical_Village_Pumps_distribution_list&amp;oldid=27568454 --&gt;
}}
{{hidden
| style = border: 1px dashed red; width: 100%;
| headerstyle = background: #ccccff; font-size: 110%;
| header = Universal Code of Conduct annual review: provide your comments on the UCoC and Enforcement Guidelines
| content = 
== Universal Code of Conduct annual review: provide your comments on the UCoC and Enforcement Guidelines ==

&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;
My apologies for writing in English.
{{Int:Please-translate}}.

I am writing to you to let you know the annual review period for the Universal Code of Conduct and Enforcement Guidelines is open now. You can make suggestions for changes through 3 February 2025. This is the first step of several to be taken for the annual review.
[[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/Annual_review|Read more information and find a conversation to join on the UCoC page on Meta]].

The [[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/Coordinating_Committee|Universal Code of Conduct Coordinating Committee]] (U4C) is a global group dedicated to providing an equitable and consistent implementation of the UCoC. This annual review was planned and implemented by the U4C. For more information and the responsibilities of the U4C, [[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/Coordinating_Committee/Charter|you may review the U4C Charter]].

Please share this information with other members in your community wherever else might be appropriate.

-- In cooperation with the U4C, [[m:User:Keegan (WMF)|Keegan (WMF)]] ([[m:User talk:Keegan (WMF)|talk]]) 01:11, 24 Enero 2025 (UTC)
&lt;/div&gt;
&lt;!-- Message sent by User:Keegan (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&amp;oldid=27746256 --&gt;
}}
{{hidden
| style = border: 1px dashed red; width: 100%;
| headerstyle = background: #ccccff; font-size: 110%;
| header = WMF Annual Planning 2025-2026 discussions
| content = 
== WMF Annual Planning 2025-2026 discussions ==

{{int:Hello}} Tagalog Wikimedians!

Apologies, as this message is not in your language. {{int:Please-translate}}.

The Wikimedia Foundation has started planning for the next fiscal year (July 2025-June 2026). The Foundation has published [[metawiki:Wikimedia_Foundation_Annual_Plan/2025-2026/Product_&amp;_Technology_OKRs|a list of questions]] that your answers will help shape their plan. Some of the questions are: 

* Dahil ang mga wiki ay napakalaki, maaaring mahirap para sa mga patnugot na magpasya sa kung anong gawaing wiki ang pinakamahalaga para sa kanila na gamitan ng kanilang oras kada araw. Anong impormasyon o kagamitan ang makakatulong sa iyo na piliin kung paano mo ginagamit ang iyong oras? Makakatulong ba na magkaroon ng isang pinakabuod at isinapersonal na lugar na nagbibigay-daan sa iyo na makahanap ng mga panibagong pagkakataon, pangasiwaan ang iyong mga gawain, at intindihin ang iyong epekto?
* Nais namin pagbutihin ang karanasan ng pakikipagtutulungan sa mga wiki, upang maging mas dali para sa mga taga-ambag na hanapin ang isa't-isa at sama-samang magtrabaho sa mga proyekto, maging ito ay sa isang backlog drive, edit-a-thon, WikiProject, o kahit dalawang patnugot na sama-samang nagtratrabaho. Ano ang naiisip mo na paraan na maaaring matulungan natin ang mga taga-ambag na hanapin ang isa't-isa, mag-ugnay, at sama-samang magtrabaho?

You can see more of these questions in Tagalog [[metawiki:Wikimedia_Foundation_Annual_Plan/2025-2026/Product_&amp;_Technology_OKRs/tl|on this meta]]. Please discuss this question and more of them here in this thread. You can also add your comments and feedback on [[metawiki:Talk:Wikimedia_Foundation_Annual_Plan/2025-2026/Product_&amp;_Technology_OKRs|this Meta page]].

I look forward to your feedback. 

Best regards,
[[Tagagamit:UOzurumba (WMF)|UOzurumba (WMF)]] ([[Usapang tagagamit:UOzurumba (WMF)|kausapin]]) 01:53, 29 Enero 2025 (UTC)
}}
{{hidden
| style = border: 1px dashed red; width: 100%;
| headerstyle = background: #ccccff; font-size: 110%;
| header = Feminism and Folklore 2025 starts soon
| content = 
== Feminism and Folklore 2025 starts soon ==

&lt;div style=&quot;border:8px maroon ridge;padding:6px;&gt;

[[File:Feminism and Folklore 2025 logo.svg|centre|550px|frameless]]
::&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;
&lt;center&gt;''{{int:please-translate}}''&lt;/center&gt;

Dear Wiki Community,

You are humbly invited to organize the '''[[:m:Feminism and Folklore 2025|Feminism and Folklore 2025]]''' writing competition from February 1, 2025, to March 31, 2025 on your local Wikipedia. This year, Feminism and Folklore will focus on feminism, women's issues, and gender-focused topics for the project, with a [[:c:Commons:Wiki Loves Folklore 2025|Wiki Loves Folklore]] gender gap focus and a folk culture theme on Wikipedia.
 
You can help Wikipedia's coverage of folklore from your area by writing or improving articles about things like folk festivals, folk dances, folk music, women and queer folklore figures, folk game athletes, women in mythology, women warriors in folklore, witches and witch hunting, fairy tales, and more. Users can help create new articles, expand or translate from a generated list of suggested articles.
 
Organisers are requested to work on the following action items to sign up their communities for the project:
# Create a page for the contest on the local wiki.
# Set up a campaign on '''CampWiz''' tool.
# Create the local list and mention the timeline and local and international prizes.
# Request local admins for site notice.
# Link the local page and the CampWiz link on the [[:m:Feminism and Folklore 2025/Project Page|meta project page]].

This year, the Wiki Loves Folklore Tech Team has introduced two new tools to enhance support for the campaign. These tools include the '''Article List Generator by Topic''' and '''CampWiz'''. The Article List Generator by Topic enables users to identify articles on the English Wikipedia that are not present in their native language Wikipedia. Users can customize their selection criteria, and the tool will present a table showcasing the missing articles along with suggested titles. Additionally, users have the option to download the list in both CSV and wikitable formats. Notably, the CampWiz tool will be employed for the project for the first time, empowering users to effectively host the project with a jury. Both tools are now available for use in the campaign. [https://tools.wikilovesfolklore.org/ '''Click here to access these tools''']

Learn more about the contest and prizes on our [[:m:Feminism and Folklore 2025|project page]]. Feel free to contact us on our [[:m:Talk:Feminism and Folklore 2025/Project Page|meta talk page]] or by email us if you need any assistance.
 
We look forward to your immense coordination.
 
Thank you and Best wishes,

'''[[:m:Feminism and Folklore 2025|Feminism and Folklore 2025 International Team]]'''

::::Stay connected [[File:B&amp;W Facebook icon.png|link=https://www.facebook.com/feminismandfolklore/|30x30px]]&amp;nbsp; [[File:B&amp;W Twitter icon.png|link=https://twitter.com/wikifolklore|30x30px]]

&lt;/div&gt;&lt;/div&gt;
--[[Tagagamit:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[Usapang tagagamit:MediaWiki message delivery|kausapin]]) 02:36, 29 Enero 2025 (UTC)
}}
{{hidden
| style = border: 1px dashed red; width: 100%;
| headerstyle = background: #ccccff; font-size: 110%;
| header = Wiki Loves Folklore is back!
| content = 
== Wiki Loves Folklore is back! ==

&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;

{{int:please-translate}}

[[File:Wiki Loves Folklore Logo.svg|right|150px|frameless]]

Dear Wiki Community,
You are humbly invited to participate in the '''[[:c:Commons:Wiki Loves Folklore 2025|Wiki Loves Folklore 2025]]''' an international media contest organized on Wikimedia Commons to document folklore and intangible cultural heritage from different regions, including, folk creative activities and many more. It is held every year from the '''1st till the 31st''' of March.

You can help in enriching the folklore documentation on Commons from your region by taking photos, audios, videos, and [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:UploadWizard&amp;campaign=wlf_2025 submitting] them in this commons contest.

You can also [[:c:Commons:Wiki Loves Folklore 2025/Organize|organize a local contest]] in your country and support us in translating the [[:c:Commons:Wiki Loves Folklore 2025/Translations|project pages]] to help us spread the word in your native language.

Feel free to contact us on our [[:c:Commons talk:Wiki Loves Folklore 2025|project Talk page]] if you need any assistance. 

'''Kind regards,'''

'''Wiki loves Folklore International Team'''
--[[Tagagamit:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[Usapang tagagamit:MediaWiki message delivery|kausapin]]) 02:36, 29 Enero 2025 (UTC)
&lt;/div&gt;
&lt;!-- Message sent by User:Tiven2240@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery/Wikipedia&amp;oldid=26503019 --&gt;
}}
{{hidden
| style = border: 1px dashed red; width: 100%;
| headerstyle = background: #ccccff; font-size: 110%;
| header = Reminder: first part of the annual UCoC review closes soon
| content =
== Reminder: first part of the annual UCoC review closes soon ==

&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;
My apologies for writing in English.
{{Int:Please-translate}}.

This is a reminder that the first phase of the annual review period for the Universal Code of Conduct and Enforcement Guidelines will be closing soon. You can make suggestions for changes through [[d:Q614092|the end of day]], 3 February 2025. This is the first step of several to be taken for the annual review.
[[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/Annual_review|Read more information and find a conversation to join on the UCoC page on Meta]]. After review of the feedback, proposals for updated text will be published on Meta in March for another round of community review. 

Please share this information with other members in your community wherever else might be appropriate.

-- In cooperation with the U4C, [[m:User:Keegan (WMF)|Keegan (WMF)]] ([[m:User talk:Keegan (WMF)|talk]]) 00:49, 3 Pebrero 2025 (UTC)
&lt;/div&gt;
&lt;!-- Message sent by User:Keegan (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&amp;oldid=28198931 --&gt;
}}
== TL Wikipedia article: Pamamatnugot ==

Magandang araw po sa kanilang lahat! Napadaan po ako rito mula sa pagbisita sa profile ni G. Jojit fb. Medyo malilito po ako dahil marami akong link na dinaanan bago naparito.

Ang paksang nais kong iparating sa inyo ay ang artikulong &quot;Pamamatnugot&quot;. Una ko pong hinanap ang Talk Page ngunit wala po ito. At batay na rin sa karanasan sa ibang wiki, nababaon sa limot ang mga Talk Page kung walang ibang lalahok.

Tinignan at sinundan ko po ang mga sanggunian ngunit wala po ni isang nakatala ang nagpapatibay na ang pamamatnugot ay editing sa wikang Ingles.

Namuhay po ako sa pamayanang Tagalog at kaduda-duda ang tumbasang ito. Hindi ko rin po narinig na ginamit ito sa loob ng paaralan, akamediya, propesyon, larangan, at sa mga nalimbag na talasalitaan.

Ang pamamatnugot na sinasang-ayuhan ng KWF at UP SWF ay tumutukoy sa pangangasiwa, pamamahala, at pamumuno ng titulo ng isang taong tinatawag na patnugot, na siyang matitiyak naman online (&lt;nowiki&gt;https://kwfdiksiyonaryo.ph/?query=pamamatnugot&lt;/nowiki&gt; &lt;nowiki&gt;https://diksiyonaryo.ph/search/pamamatnugot&lt;/nowiki&gt;). Maganda po at malalim ang kasaysayan ng patnugot. Ito ay titulo ng isang lider noong sinauna at ginagamit pa rin sa ngayon.

Samantala ang salitang Ingles na edit sa Tagalog ay baguhin, iwasto, ihanda, paikliin, ayusin, gumawa ng modipikasyon, ayon sa gamit. Kahit sa Tagalog Wikipedia mismo ang tab sa itaas ng bawat artikulo ay &quot;Baguhin&quot;. Narinig at naranasan ko rin na ginagamit ang salitang repaso, na hiram naman mula sa Espanyol, para sa katulad na bagay.

Sa kabila nito, ayon kay Leo English (&lt;nowiki&gt;https://archive.org/details/englishtagalogdi00leoj/page/304/mode/2up&lt;/nowiki&gt;), ang edit sa lahok sa pangalawang bilang:

(1) v. to prepare another person's writings for publication: Maghanda (Magsaayos, Magwasto) ng sinulat ng iba upang mailathala. Ihanda...

(2) edit a newspaper, etc., (by directing); Mamatnugot, pamatnugutan. He edits the literary section of that magazine: Pinamamatnugutan niya ang pitak na pampanitikan ng magasing iyon.

Pansinin po nating ang nasa loob ng panaklong - by directing. Ang gamit ng edit po rito ay may katungkulan. Sa dalawang lahok ng edit, ito lang ang linagyan ni G. English (1977) ng mamatnugot/pamatnugutan at hindi ang una dahil ang nauna ay hindi pinapatnugutan.

Ang Ingles na edit ay may apat na kahulugan ayon sa Merriam-Webster (&lt;nowiki&gt;https://www.merriam-webster.com/dictionary/edit&lt;/nowiki&gt;). Ang unang lahok ni G. English ay pasok sa 1a at 1c. Ang pangalawang lahok ni G. English ay pasok sa 2 naman. Ang tinutukoy ng Tagalog Wikipedia na proseso ng pagpili at paghahanda ng wika, mga larawan o imahen, tunog, bidyo, o pelikula sa pamamagitan ng mga proseso ng pagtatama o pagwawasto, organisasyon, at iba pang mga modipikasyon o pagbabago sa sari-saring mga midya ay pasok sa 1a, 1b, at 1c ng Merriam-Webster.

Samakatuwid, misguided at misinformed pong tawaging pamamatnugot ang isang proseso. Ang patnugot at pamamatnugot ay ekslusibo sa supervising, directing, pamumuno, may katungkulan. Hindi lahat ng nag-eedit ng typo o gumagamit sa Wikipedia ay nagiging patnugot agad. Ang pamamatnugot (editorship) ay may kapangyarihan. Kung gagamitin ang mga makabagong titulo, ang pamamatnugot ay lalapag sa mga administrator, moderator, wiki owner/founder, bureaucrat, content manager, thread manager, at iba na may kapangyarihan at hindi sa mga random user.

Batid kong nais ng Pamayanang Wikipedia sa Tagalog na magkaroon ng lahok para sa Ingles na editing. Nais ko pong marinig at malaman kung may mga patibay na ang pamamatnugot na siyang tunay na kahulugan nito. Bakit hindi na lamang gamitin ang higit na nauunawaan at ginagamit sa totoong buhay tulad ng pagbabago, pagwawasto, at pagsasaayos? At kung masyadong palasak, bakit di gumamit na lamang ng panaklong na higit na madali at mainam?

Ako po ay bukas sa pagpapaliwanag, baka ako ay nagugulumihanan at naliligaw ng diwa lamang. Ngunit bukal sa looban ko po ang hangad na maiwasto ang pagkalihis sa paggamit ng wikang sariling atin. Sana po ay agad itong maisaayos upang maiwasan ang pagkalat at paglaganap ng misinformation, disinformation, at fake news, na pawang mga mabibigat na suliranin sa ngayon. Salamat po sa inyong panahon!


[[Tagagamit:Guan Yu Shu Han|Guan Yu Shu Han]] ([[Usapang tagagamit:Guan Yu Shu Han|kausapin]]) 06:05, 18 Pebrero 2025 (UTC)

:{{Blockquote|text=Bakit hindi na lamang gamitin ang higit na nauunawaan at ginagamit sa totoong buhay tulad ng pagbabago, pagwawasto, at pagsasaayos?}}
:@[[Tagagamit:Guan Yu Shu Han|Guan Yu Shu Han]] sasabihin ko po sana na masyadong ''general'' para maintindihan ng isang tagapagsalita ng Tagalog ang gusto ninyong ipalit sa titulo ng artikulong [[Pamamatnugot]], lalo pa't ''specific'' ang tinutukoy nito mula pa lamang sa kahulugan. At tsaka pati ginagamit ang salitang &quot;pamamatnugot&quot; sa mga literaturang Tagalog ''in place of the word &quot;editing&quot;'':
:{{Blockquote|text=Gumawa pa rin si de la Costa ng isa pang pagsasalin at '''pamamatnugot''' sa kanyang akdang ''The Trial of Rizal''...|source=[https://books.google.com.ph/books?id=tlNxAAAAMAAJ&amp;q=pamamatnugot&amp;dq=pamamatnugot&amp;hl=en&amp;newbks=1&amp;newbks_redir=0&amp;source=gb_mobile_search&amp;ovdme=1&amp;sa=X&amp;ved=2ahUKEwjUtcKI4cyLAxU6nK8BHdCtPeQQ6AF6BAgEEAM#pamamatnugot Kasaysayan ng paghihimagsik ng mga Pilipino sa Cavite] (1999)|author=Telesforo Canseco}}
:Ito ay galing sa isang akdang Tagalog noong 1999. Ang &quot;'''pamamatnugot'''&quot; sa pangungusap na 'to ay isang [[pandiwa]] at ang [[salitang-ugat]] ay '''patnugot'''. Kung isinalin ninyo sa Ingles ang &quot;pagsasalin at pamamatnugot&quot;, ito'y literal na sinasabing &quot;''translating and editing''&quot;. [[Tagagamit:AsianStuff03|AsianStuff03]] ([[Usapang tagagamit:AsianStuff03|kausapin]]) 08:19, 18 Pebrero 2025 (UTC)
::@AsianStuff03 
::Salamat po sa tugon at nais ko pong humingi sana ng listahan ng mga literaturang Tagalog na gumagamit ng pamamatnugot gaya ng sinasabi ninyo.
::Wala po akong libro ni G. Canseco kaya babatayan ko na lamang po ang sipi ninyo. Hinuha ko pong si G. Horacio de la Costa ang tinutukoy sa pangungusap. At batay sa kabantogan ng pangalan at karangalan ninya, siya ay taong may kapangyarihan at awtoridad sa kasaysayan. Ang pagsasalin po ay pangangalan (&lt;nowiki&gt;https://kwfdiksiyonaryo.ph/?query=pagsasalin&lt;/nowiki&gt;), pandiwa na nasa salitang-ugat ang salin. Ang pamamatnugot ay pangangalan sa tamang balarila. Pandiwa: salin, nagsalin, magsalin, magsasalin. Ang gustong sabihin po ni G. Canseco sa Ingles ay ganito, &quot;[D]e la Costa made another translation and edition (edited the piece) in his work, The Trial of Rizal...&quot;
::Ang edit na ginamit pa rin po rito ay bumabagsak sa bilang (2) ni G. English sa nabanggit sa itaas. Si G. De la Costa po ay may kapangyarihan at maaaring may mga katulong at kawaksi sa gawain ninya. Ang titulo po ninya ay maaaring may-akda at patnugot.
::Pansinin po natin ito: Tao: Leader. Pinuno. Patnugot. / Katungkulan: Leadership. Pamumuno. Pamamatnugot. / Gawain: Lead. Mamuno. Mamatnugot. / Naganap: Led. Namuno. Namatnugot.
::Ang isyu pong ito ay mukhang hindi lang sa artikulong &quot;Pamamatnugot&quot; dahil sa localization ng Wikipedia lumabas din ang gaya ng &quot;Kabuuang bilang ng pamamatnugot&quot;. Edit counts?
::Sa anyo, gamit, at kahulugan mali po talaga. 
::Ang paggamit po ng panaklong ay ginagamit din sa ibang wika. Ang Espanyol ay gumagamit ng Edicion (proceso) para sa edit. Hindi ko pa rin po nakikita na bakit hindi natin ito gawin.
::Nasagot ko po sana lahat ang kailangang ipaliwanag. Salamat po sa mabilis na tugon. [[Tagagamit:Guan Yu Shu Han|Guan Yu Shu Han]] ([[Usapang tagagamit:Guan Yu Shu Han|kausapin]]) 09:53, 18 Pebrero 2025 (UTC)
:::{{Blockquote|text=...nais ko pong humingi sana ng listahan ng mga literaturang Tagalog na gumagamit ng pamamatnugot gaya ng sinasabi ninyo...}}
:::@[[Tagagamit:Guan Yu Shu Han|Guan Yu Shu Han]] Ito po ay isang ''quick search'' mula sa Google Books ng mga akdang gumagamit ng pamamatnugot.
::::[https://www.google.com/search?client=ms-android-huawei&amp;sca_esv=9d9c1803d1aeae7f&amp;sxsrf=AHTn8zpzzJP6Adxy7eOUBzP5oCVA7n4_LQ%3A1739865760272&amp;q=pamamatnugot&amp;udm=36&amp;source=lnms&amp;fbs=ABzOT_DEvFjAv1nYmaTRP8DdWFWQTX2ABm5aAQknnKGqGxtNrvUufPEpB-VKT-Xx3mzJHVFLNzuQjEFU_KFJjfZPtON94D54rmlYIjQ_4w-EADcsuG4K3xcNpCtBtee77S82JFRnFmsTrkAE6J88w9x7pX5pDq1kS3oTYg8HlcR2v1QDKG-ZbYKu5JAcy_Iy8SfkXgSPvEugUO78C1nd9_4yNNuSwhWBmjf6-0h73GrdKORgy-zzoXw&amp;sa=X&amp;ved=2ahUKEwjo-uOE4cyLAxWedfUHHVwlM-UQ0pQJegQIdxAB#ip=1 Link sa Google Books]
:::Malaya po ninyong tingan ang mga ito. Para naman po sa inyong hinanain, nasabi ko na po ang mga nais kong sabihin. [[Tagagamit:AsianStuff03|AsianStuff03]] ([[Usapang tagagamit:AsianStuff03|kausapin]]) 12:02, 18 Pebrero 2025 (UTC)
::::Salamat po sa link, ngunit wala pa rin po rito yung nagpapatibay na ang pamamatnugot ay isang proseso. Hindi ko po tinatanggi na may pamamatnugot na salita sa Tagalog. Ang tinatanong ko po ay saan ginamit sa literaturang Tagalog na ito ay proseso gaya ng pakahulugan ninyo sa itaas. Ang &quot;pagsasalin at pamamatnugot&quot; ay hindi &quot;translating and editing.&quot; Kung bubuuin nyo ang pangungusap na binigay ninyo, mali at awkward ang labas nito.
::::Sa quick search at pagbabasa, ang pamamatnugot na naka-highlight ay lumalapat pa rin sa pangalawang pakahulugan ni G. English. Samantala, ang editing na proseso na ginagamit sa Tagalog Wikipedia ay nasa unang pakahulugan. Subalit mali ang gamit at anyo nito (sa Tagalog Wikipedia) batay na rin sa ating balarila. Kahit sabihin nating pandiwa ang patnugot, ang pamamatnugot ay pangngalan. Ang unlaping &quot;pa&quot; at ang inuulit na unang pantig na nagbabago kapag kinabit sa pandiwa ay nagiging pangngalan.
::::Tanggap ko po na ito na ang inyong huling tugon at hindi ko rin balak makipagtalo. Nais ko lang iangkat ang lantarang (obvious) pagkakamali. Wala na rin po akong magagawa. Salamat sa panahon ninyo at nawa'y dumami pa ang nagtataguyod ng paggamit ng Wikang Pambansa sa tama, wasto at maayos na anyo at pamamaraan. Padayon!
::::[[Tagagamit:Guan Yu Shu Han|Guan Yu Shu Han]] ([[Usapang tagagamit:Guan Yu Shu Han|kausapin]]) 13:08, 18 Pebrero 2025 (UTC)

== Error sa Module:Navbox ==

Hello po, may napansin po akong error sa Module:Navbox sa ilang mga artikulo dito. Tanong ko lang po kung pansamantalang error lang po ito o may kamalian po sa iskrip? [[Tagagamit:AsianStuff03|AsianStuff03]] ([[Usapang tagagamit:AsianStuff03|kausapin]]) 13:17, 19 Pebrero 2025 (UTC)
:May nagbago kasi nung Module:Navbox. Binalik ko lang sa huling ''stable'' na bersyon. Mukhang ok na ngayon. Salamat sa pag-ulat. --[[User:Jojit fb|Jojit]] ([[User talk:Jojit fb|usapan]]) 00:30, 20 Pebrero 2025 (UTC)
{{hidden
| style = border: 1px dashed red; width: 100%;
| headerstyle = background: #ccccff; font-size: 110%;
| header = Upcoming Language Community Meeting (Feb 28th, 14:00 UTC) and Newsletter
| content =
== &lt;span lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt; Upcoming Language Community Meeting (Feb 28th, 14:00 UTC) and Newsletter&lt;/span&gt; ==

&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;
&lt;section begin=&quot;message&quot;/&gt;
Hello everyone!
[[File:WP20Symbols WIKI INCUBATOR.svg|right|frameless|150x150px|alt=An image symbolising multiple languages]]
We’re excited to announce that the next '''Language Community Meeting''' is happening soon, '''February 28th at 14:00 UTC'''! If you’d like to join, simply sign up on the '''[[mw:Wikimedia_Language_and_Product_Localization/Community_meetings#28_February_2025|wiki page]]'''.

This is a participant-driven meeting where we share updates on language-related projects, discuss technical challenges in language wikis, and collaborate on solutions. In our last meeting, we covered topics like developing language keyboards, creating the Moore Wikipedia, and updates from the language support track at Wiki Indaba.

'''Got a topic to share?''' Whether it’s a technical update from your project, a challenge you need help with, or a request for interpretation support, we’d love to hear from you! Feel free to '''reply to this message''' or add agenda items to the document '''[[etherpad:p/language-community-meeting-feb-2025|here]]'''.

Also, we wanted to highlight that the sixth edition of the Language &amp; Internationalization newsletter (January 2025) is available here: [[:mw:Special:MyLanguage/Wikimedia Language and Product Localization/Newsletter/2025/January|Wikimedia Language and Product Localization/Newsletter/2025/January]]. This newsletter provides updates from the October–December 2024 quarter on new feature development, improvements in various language-related technical projects and support efforts, details about community meetings, and ideas for contributing to projects. To stay updated, you can subscribe to the newsletter on its wiki page: [[:mw:Wikimedia Language and Product Localization/Newsletter|Wikimedia Language and Product Localization/Newsletter]].

We look forward to your ideas and participation at the language community meeting, see you there!
&lt;section end=&quot;message&quot;/&gt;
&lt;/div&gt;

&lt;bdi lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]&lt;/bdi&gt; 08:29, 22 Pebrero 2025 (UTC)
&lt;!-- Message sent by User:SSethi (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&amp;oldid=28217779 --&gt;
}}
{{hidden
| style = border: 1px dashed red; width: 100%;
| headerstyle = background: #ccccff; font-size: 110%;
| header = Karagdagang pabatid para sa patimpalak na [[Wikipedia:Peminismo at Tradisyong-pambayan/2025|Peminismo at Tradisyong-pambayan 2025]]
| content =
==Karagdagang pabatid para sa patimpalak na [[Wikipedia:Peminismo at Tradisyong-pambayan/2025|Peminismo at Tradisyong-pambayan 2025]]==
[[File:Peminismo at Tradisyong-pambayan 2025.jpg|500px|center]]

Magandang araw sa pamayanang Wikipediang Tagalog!

Masaya naming ipinapabatid na mayroon lokal na papremyo sa dalawang pinakamaraming nalikhang artikulo dito sa Wikipediang Tagalog para sa patimpalak na [[Wikipedia:Peminismo at Tradisyong-pambayan/2025|Peminismo at Tradisyong-pambayan 2025]]. 

Ito ang premyo:

*'''Unang premyo:''' 25 USD
*'''Ikalawang premyo:''' 20 USD

May lokal na papremyo din para sa Pinakamahusay na Artikulo ayon sa Hurado:

*'''Pinakamahusay ng Artikulo ayon sa Hurado:''' 15 USD

Pipiliin ang Pinakamahusay na Artikulo ayon sa Hurado sa kung paano kakaibang nakaangkop sa tema. Ang mga hurado ang magrerepaso ng lahat ng mga lahok at magpapasya ng mananalo ng sama-sama, para masigurodong patas. Maitatampok din ang mga artikulong ito sa mga akawnt na [[hatirang pangmadla]] ng pandaigdigang tagapag-organisa.

Para sa mga lokal na papremyo, ibibigay lamang ang premyo sa mga tagagamit na mayroon limang artikulong tinanggap. Walang premyong ibibigay sa mga tagagamit na nanalo na may mas mababa sa 5 artiulong natanggap.

''Ang lahat ng premyong ibibigay ay nasa anyong gift voucher/coupon''

Lumahok na sa pagklik sa [https://tl.wikipedia.org/w/index.php?title=Wikipedia:Peminismo_at_Tradisyong-pambayan/2025/Mga_kalahok&amp;action=edit link na ito]. Maaring lumahok at magsumite ng artikulo hanggang Marso 31, 2025. Para sa patakaran at karagdagang impormasyon, bisitahin ang pahina ng patimpalak: [[Wikipedia:Peminismo at Tradisyong-pambayan/2025]].

Maraming salamat! --[[User:Jojit fb|Jojit]] ([[User talk:Jojit fb|usapan]]) 03:31, 24 Pebrero 2025 (UTC)
}}
== [[Padron:Non-free architectural work]] ==

Hello. Kagagawa ko lang ng ''template'' na ito para sa natatanging ''fair use'' na retrato ng [[Burj Khalifa]] dito sa tlwiki. Sa pananaw ko, pangunahing naglilingkod ang tlwiki sa mga mambabasa sa Pilipinas kung kaya dapat sumunod sa mas-mahigpit na batas ng Pilipinas (na hindi nagbibigay ng karapatang [[kalayaan sa panorama]]). Kung magkaroon man ng ''FoP'' sa ating bansa sa darating na hinaharap, saka na lang sigurong pag-usapan kung ilalapat ba ang ''PH FoP'' sa mga gusali (at bantayog) sa 109 ibang mga bansang ''no-FoP'' o hindi. Yung paglalapat ay kapareho sa lokal na alituntunin ng Wikipediang Aleman / dewiki na nilapat ang ''German FoP'' sa mga palatandaang-pook ng mga bansang ''no-FoP'' ([[w:de:Vorlage:Panoramafreiheit]])l / [[w:de:Kategorie:Datei:Panoramafreiheit]]). &lt;span style=&quot;color:#4169e1; font-family:Footlight MT&quot;&gt;[[Tagagamit:JWilz12345|JWilz12345]]&lt;/span&gt; &lt;span style=&quot;color:#202734; font-family:Palatino&quot;&gt;([[Usapang tagagamit:JWilz12345|''Kausapin'']]|[[Natatangi:Mga ambag/JWilz12345|''Mga kontrib.'']])&lt;/span&gt; 04:01, 2 Marso 2025 (UTC)
{{hidden
| style = border: 1px dashed red; width: 100%;
| headerstyle = background: #ccccff; font-size: 110%;
| header = Universal Code of Conduct annual review: proposed changes are available for comment
| content =
== Universal Code of Conduct annual review: proposed changes are available for comment ==

&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;
My apologies for writing in English.
{{Int:Please-translate}}.

I am writing to you to let you know that [[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/Annual_review/Proposed_Changes|proposed changes]] to the [[foundation:Special:MyLanguage/Policy:Universal_Code_of_Conduct/Enforcement_guidelines|Universal Code of Conduct (UCoC) Enforcement Guidelines]] and [[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/Coordinating_Committee/Charter|Universal Code of Conduct Coordinating Committee (U4C) Charter]] are open for review. '''[[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/Annual_review/Proposed_Changes|You can provide feedback on suggested changes]]''' through the [[d:Q614092|end of day]] on Tuesday, 18 March 2025. This is the second step in the annual review process, the final step will be community voting on the proposed changes.
[[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/Annual_review|Read more information and find relevant links about the process on the UCoC annual review page on Meta]].

The [[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/Coordinating_Committee|Universal Code of Conduct Coordinating Committee]] (U4C) is a global group dedicated to providing an equitable and consistent implementation of the UCoC. This annual review was planned and implemented by the U4C. For more information and the responsibilities of the U4C, [[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/Coordinating_Committee/Charter|you may review the U4C Charter]].

Please share this information with other members in your community wherever else might be appropriate.

-- In cooperation with the U4C, [[m:User:Keegan (WMF)|Keegan (WMF)]] 18:51, 7 Marso 2025 (UTC)

&lt;/div&gt;
&lt;!-- Message sent by User:Keegan (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&amp;oldid=28307738 --&gt;
}}
{{hidden
| style = border: 1px dashed red; width: 100%;
| headerstyle = background: #ccccff; font-size: 110%;
| header = An improved dashboard for the Content Translation tool
| content =
== An improved dashboard for the Content Translation tool ==

&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;
{{Int:hello}} Wikipedians,

Apologies as this message is not in your language, {{Int:please-translate}}.

The [[mediawikiwiki:Special:MyLanguage/Wikimedia_Language_and_Product_Localization|Language and Product Localization team]] has improved the [https://test.wikipedia.org/w/index.php?title=Special:ContentTranslation&amp;filter-type=automatic&amp;filter-id=previous-edits&amp;active-list=suggestions&amp;from=en&amp;to=es Content Translation dashboard] to create a consistent experience for all contributors using mobile and desktop devices. The improved translation dashboard allows all logged-in users of the tool to enjoy a consistent experience regardless of their type of device.

With a harmonized experience, logged-in desktop users now have access to the capabilities shown in the image below.
[[file:Content_Translation_new-dashboard.png|alt=|center|thumb|576x576px|Notice that in this screenshot, the new dashboard allows: Users to adjust suggestions with the &quot;For you&quot; and &quot;...More&quot; buttons to select general topics or community-created collections (like the example of Climate topic).  Also, users can use translation to create new articles (as before) and expand existing articles section by section. You can see how suggestions are provided in the new dashboard  in two groups (&quot;Create new pages&quot; and &quot;Expand with new sections&quot;)-one for each activity.]]
[[File:Content_Translation_dashboard_on_desktop.png|alt=|center|thumb|577x577px|In the current dashboard, you will notice that you can't adjust suggestions to select topics or community-created collections. Also, you can't expand on existing articles by translating new sections.]]
We will implement [[mw:Special:MyLanguage/Content translation#Improved translation experience|this improvement]] on your wiki '''on Monday, March 17th, 2025''' and remove the current dashboard '''by May 2025'''.
Please reach out with any questions concerning the dashboard in this thread. 

Thank you!

On behalf of the Language and Product Localization team.
&lt;/div&gt;

&lt;bdi lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;[[User:UOzurumba (WMF)|UOzurumba (WMF)]]&lt;/bdi&gt; 02:56, 13 Marso 2025 (UTC)
&lt;!-- Message sent by User:UOzurumba (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:UOzurumba_(WMF)/sandbox_CX_Unified_dashboard_announcement_list_1&amp;oldid=28382282 --&gt;
}}
{{hidden
| style = border: 1px dashed red; width: 100%;
| headerstyle = background: #ccccff; font-size: 110%;
| header =  Ang iyong wiki ay magiging hanggang-basa sa ilang mga saglit
| content =
== Ang iyong wiki ay magiging hanggang-basa sa ilang mga saglit ==

&lt;section begin=&quot;server-switch&quot;/&gt;&lt;div class=&quot;plainlinks&quot;&gt;

[[:m:Special:MyLanguage/Tech/Server switch|Basahin ang mensaheng ito sa ibang wika]] • [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&amp;group=page-Tech%2FServer+switch&amp;language=&amp;action=page&amp;filter= {{int:please-translate}}]

Ililipat ng [[foundation:|Wikimedia Foundation]] ang trapik sa pagitan ng kanilang mga ''data centers''. Sisiguraduhin nito na mananatiling online ang Wikipedia at ang mga iba pang wiki ng Wikimedia kahit pagkatapos ng isang sakuna.

Ililipat ang lahat ng trapiko sa '''{{#time:j xg|2025-03-19|tl}}'''. Magsisimula ang pagsubok sa '''[https://zonestamp.toolforge.org/{{#time:U|2025-03-19T14:00|en}} {{#time:H:i e|2025-03-19T14:00}}]'''.

Sa kasamaang palad, dahil sa mga limitasyon sa [[mw:Special:MyLanguage/Manual:What is MediaWiki?|MediaWiki]], ang lahat ng pagbabago ay dapat ihinto habang ginagawa ang paglilipat. Humihingi kami ng paumanhin para sa pagkagambalang ito, at sinisikap naming mabawasan ito sa hinaharap. 

May ipapakitang bandera sa lahat ng mga wiki 30 minutos bago magsimula ang operasyong ito. &lt;span lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;This banner will remain visible until the end of the operation.&lt;/span&gt; 

'''Makababasa ka, nguni hindi makakapagbago, ng lahat ng mga wiki sa loob lamang ng maikling panahon.'''

*Hindi ka makakapagbago ng hanggang sa isang oras sa {{#time:l j xg Y|2025-03-19|tl}}.
*Kung susubukin mong magbago o maglagak sa mga oras na ito, makakikita ka ng mensahe ng kamalian. Inaasahan namin na walang mawawala na pagbabago sa mga minutong ito, ngunit hindi namin ito maipapangako. Kung nakikita mo ang mensahe ng kamalian, mangyaring maghintay hanggang bumalik sa normal na ang lahat. Pagkatapos niyon ay maaari mo nang mai-save ang iyong edit. Pero, amin namin kayong pinapayuhan na gumawa muna ng kopya ng iyong mga pagbabago, upang makasigurado.

''Mga ibang epekto'':

*Babagal ang mga ''background job'' at maaaring tanggalin ang ilan. Maaaring hindi maisasapanahon ang mga pulang kawing ng kasimbilis ng normal. Kung maglilikha ka ng artikulo na nakakawing na sa ibang lugar, mas matagal na mananatiling pula ang kawing. Kailangang pahintuin ang mga ilang pangmatagalang iskrip.
* Inaasahan namin na ang mga ''code deployment'' ay mangyayari katulad ng sa anumang ibang mga linggo. Pero, may mga ''case-by-case code freezes'' na mangyayari sa tamang panahon kung kakailanganin nila ito pagkatapos.
* Hindi magagamit ang [[mw:Special:MyLanguage/GitLab|GitLab]] ng mga nasa 90 minutos.

Maaaring ipagpaliban ang proyektong ito kung kinakailangan. Maaari mong [[wikitech:Switch_Datacenter|basahin ang iskedyul sa wikitech.wikimedia.org]]. Ihahayag ang anumang pagbabago sa iskedyul. 

'''Mangyaring ibahagi ang impormasyon sa iyong pamayanan.'''&lt;/div&gt;&lt;section end=&quot;server-switch&quot;/&gt;

&lt;bdi lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]&lt;/bdi&gt; 23:15, 14 Marso 2025 (UTC)
&lt;!-- Message sent by User:Quiddity (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Non-Technical_Village_Pumps_distribution_list&amp;oldid=28307742 --&gt;
}}
{{hidden
| style = border: 1px dashed red; width: 100%;
| headerstyle = background: #ccccff; font-size: 110%;
| header = Phased deployment of the CampaignEvents extension across various Wikipedias
| content =
== Phased deployment of the CampaignEvents extension across various Wikipedias ==

Hello!

Apologies for writing this message in English.

I am writing on behalf of the [[metawiki:Special:MyLanguage/Campaigns/Foundation Product Team|Campaigns product team]] who are planning a global deployment of the [[mediawikiwiki:Help:Extension:CampaignEvents|CampaignEvents extension]] to all Wikipedias, starting with a small batch in April 2025.

The Tagalog Wikipedia is one of the wikis proposed for this phase! This extension is designed to help organizers plan and manage events, wikiprojects, and other on-wiki collaborations. Also making these events/wikiprojects more discoverable. You can find out more here on the [[mediawikiwiki:Help:Extension:CampaignEvents/FAQ|FAQs page]].

The three main features of this extension are:

# '''Event Registration:''' A simple way to sign up for events on the wiki.
# '''Event List:''' A calendar to show all events on your wiki. Soon, it will include WikiProjects too.
# '''Invitation Lists:''' A tool to find editors who might want to join, based on their edits.

'''Please Note:'''

This extension comes with a new user right called &quot;Event Organizer,&quot; which will be managed by the administrators of Tagalog Wikipedia, allowing the admins to decide when and how the extension tools are used on the wikis.

Once released, the organizer-facing tools (Event Registration and Invitation Lists) can only be used if someone is granted the Event-Organizer right, managed by the admins.

The only tool that is available immediately after release is the ‘’Collaboration List’’, which is a read-only page that lists events and WikiProjects that people can join.

The extension is already on some wikis,e.g Meta, Wikidata, English Wikipedia ([[metawiki:CampaignEvents/Deployment_status|see full list]]). Check out the [[metawiki:CampaignEvents/Deployment status|phased deployment plan]] and share your thoughts by March 31, 2025.

'''To Admins,'''

your feedback and thoughts are especially important because this extension includes a new user right called &quot;Event Organizer,&quot; which will be managed by you. Once you take a look at the details above and on the linked pages, we suggest drafting a community policy outlining criteria for granting this right on Tagalog Wikipedia. Check out [[metawiki:Meta:Event organizers|Meta:Event_organizers]] and [[wikidata:Wikidata:Event_organizers|Wikidata:Event_organizers]] to see examples.

For further enquiries, feel free to contact us via the [[m:Talk:CampaignEvents|talkpage]], or email ikristiani@wikimedia.org.

&lt;nowiki&gt;~~~~&lt;/nowiki&gt; [[Tagagamit:IKristiani-WMF|IKristiani-WMF]] ([[Usapang tagagamit:IKristiani-WMF|kausapin]]) 06:06, 24 Marso 2025 (UTC)
}}
{{hidden
| style = border: 1px dashed red; width: 100%;
| headerstyle = background: #ccccff; font-size: 110%;
| header = Final proposed modifications to the Universal Code of Conduct Enforcement Guidelines and U4C Charter now posted
| content =
== Final proposed modifications to the Universal Code of Conduct Enforcement Guidelines and U4C Charter now posted ==

&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;
The proposed modifications to the [[foundation:Special:MyLanguage/Policy:Universal_Code_of_Conduct/Enforcement_guidelines|Universal Code of Conduct Enforcement Guidelines]] and the U4C Charter [[m:Universal_Code_of_Conduct/Annual_review/2025/Proposed_Changes|are now on Meta-wiki for community notice]] in advance of the voting period. This final draft was developed from the previous two rounds of community review. Community members will be able to vote on these modifications starting on 17 April 2025. The vote will close on 1 May 2025, and results will be announced no later than 12 May 2025. The U4C election period, starting with a call for candidates, will open immediately following the announcement of the review results. More information will be posted on [[m:Special:MyLanguage//Universal_Code_of_Conduct/Coordinating_Committee/Election|the wiki page for the election]] soon.

Please be advised that this process will require more messages to be sent here over the next two months. 

The [[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/Coordinating_Committee|Universal Code of Conduct Coordinating Committee (U4C)]] is a global group dedicated to providing an equitable and consistent implementation of the UCoC. This annual review was planned and implemented by the U4C. For more information and the responsibilities of the U4C, you may [[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/Coordinating_Committee/Charter|review the U4C Charter]].

Please share this message with members of your community so they can participate as well.

-- In cooperation with the U4C, [[m:User:Keegan (WMF)|Keegan (WMF)]] ([[m:User_talk:Keegan (WMF)|talk]]) 02:04, 4 Abril 2025 (UTC)
&lt;/div&gt;
&lt;!-- Message sent by User:Keegan (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&amp;oldid=28469465 --&gt;
}}
== Natukoy na nakakapinsala ang naaangkop na impormasyon. ==

Sinusubukan kong lumikha ng pahina ng Philippine League 2024-25, ngunit hindi ko alam kung bakit kinikilala nila ito bilang nakakapinsala o vandalistic. Ang impormasyong sinusubukan kong ibigay ay ganap na sapat. [[Tagagamit:Rayz Datipr|Rayz Datipr]] ([[Usapang tagagamit:Rayz Datipr|kausapin]]) 01:27, 6 Abril 2025 (UTC)

:@[[Tagagamit:Rayz Datipr|Rayz Datipr]], nasubukan mo na bang tingnan o basahin ang [[:en:WP:SIMPLE#Creating and editing articles|WP:SIMPLE#Creating and editing articles]]? O di kaya umaangkop sa pamantayan ng notabilidad ([[WP:N]])? Kung sinasabing ''vandalistic'' ang iyong gustong likhaing artikulo, ''neutral'' ba ang impormasyon na nilalagay mo rito ([[WP:NPOV]])? [[Tagagamit:AsianStuff03|AsianStuff03]] ([[Usapang tagagamit:AsianStuff03|kausapin]]) 05:11, 6 Abril 2025 (UTC)
:Ang mga ito ay ganap na neutral. [[Tagagamit:Rayz Datipr|Rayz Datipr]] ([[Usapang tagagamit:Rayz Datipr|kausapin]]) 12:09, 6 Abril 2025 (UTC)

== [[Wikipedia:Mga artikulong buburahin/Chris Chan]] ==

Pakitingnan po ito. Salamat po. &lt;span style=&quot;color:#4169e1; font-family:Footlight MT&quot;&gt;[[Tagagamit:JWilz12345|JWilz12345]]&lt;/span&gt; &lt;span style=&quot;color:#202734; font-family:Palatino&quot;&gt;([[Usapang tagagamit:JWilz12345|''Kausapin'']]|[[Natatangi:Mga ambag/JWilz12345|''Mga kontrib.'']])&lt;/span&gt; 04:09, 6 Abril 2025 (UTC)

:Salamat, JWilz12345, naaksyunan ko na. --[[User:Jojit fb|Jojit]] ([[User talk:Jojit fb|usapan]]) 05:25, 11 Abril 2025 (UTC)

== Problema sa [[Padron:Lang-en]] ==

Di gaya ng dati, nagiging ''redlink'' na po ang mga kawing na ginagamit sa padrong ito. Pakitingnan ang mga paggamit sa &quot;[[Kalayaan sa panorama]]&quot; bilang halimbawa (ang kawing naging &quot;Ingles language&quot;). Gayundin, nagiging &quot;Kategorya:Articles containing Ingles-language text&quot; ang katuwang na kategorya sa paggamit na ito. Mangyaring pakiayos ito. Tapos, pakisiyasat din ang ibang mga kaugnay na padron, baka may kaparehong mga isyu. Salamat po. &lt;span style=&quot;color:#4169e1; font-family:Footlight MT&quot;&gt;[[Tagagamit:JWilz12345|JWilz12345]]&lt;/span&gt; &lt;span style=&quot;color:#202734; font-family:Palatino&quot;&gt;([[Usapang tagagamit:JWilz12345|''Kausapin'']]|[[Natatangi:Mga ambag/JWilz12345|''Mga ambag ko'']])&lt;/span&gt; 05:59, 12 Abril 2025 (UTC)
:{{done}} Naaksyunan na. Binalik ko lamang sa pinaka-''stable'' na bersyon ng [[Module:Lang]]. Nakaprotekta na rin ang Modyul na 'yun para hindi masira ang ibang pahina. Pakiabiso na lamang kung may isyu pa rin. Salamat sa pag-ulat. --[[User:Jojit fb|Jojit]] ([[User talk:Jojit fb|usapan]]) 12:44, 13 Abril 2025 (UTC)
::Magandang gabi, @[[Tagagamit:Jojit fb|Jojit fb]], in-update ko kamakailan yung lang module para um-align sa enwiki. Nagre-redlink sa ngayon yung mga kategorya kasi di pa tapos yung pagsasalin non. Kasalukuyan ko pa yon inaayos.
::Pasensiya sa abala.
::[[Tagagamit:GinawaSaHapon|&lt;span style=&quot;border-radius: 3px; background-color:#3366cc; color: white; font-weight: bold; padding: 5px;&quot;&gt;GinawaSaHapon&lt;/span&gt;]] &lt;span style=&quot;font-size:85%;&quot;&gt;('''[[Usapang tagagamit:GinawaSaHapon|usap tayo!]]''')&lt;/span&gt; 13:40, 13 Abril 2025 (UTC)
:::Dagdag konteksto lang, mukhang ide-deprecate na po sa enwiki yung mga lang-xx templates in favor sa isang unified na lang template. Hindi po kasi gumagana yung ilang mga proto-languages nung ginagamit ko, kaya in-update ko na lang. [[Tagagamit:GinawaSaHapon|&lt;span style=&quot;border-radius: 3px; background-color:#3366cc; color: white; font-weight: bold; padding: 5px;&quot;&gt;GinawaSaHapon&lt;/span&gt;]] &lt;span style=&quot;font-size:85%;&quot;&gt;('''[[Usapang tagagamit:GinawaSaHapon|usap tayo!]]''')&lt;/span&gt; 13:47, 13 Abril 2025 (UTC)
::::Siguro, mag-burador o mag-''sandbox'' ka muna. Kapag ok na ang binago mo at na-''test'' nang ok, baguhin ko 'yung Module:Lang. Mahirap kasing magbago ng ''live'', maraming maapektuhan. Salamat. --[[User:Jojit fb|Jojit]] ([[User talk:Jojit fb|usapan]]) 15:20, 13 Abril 2025 (UTC)
:::::Sige po. Re-request na lang po ako ng merge sa burador ko pagkatapos since naka-lock na pala yung module. Nagkaproblema kasi sa ngayon yung sa bahaging Etimolohiya sa [[agham]]. Pasensiya ulit sa abala. [[Tagagamit:GinawaSaHapon|&lt;span style=&quot;border-radius: 3px; background-color:#3366cc; color: white; font-weight: bold; padding: 5px;&quot;&gt;GinawaSaHapon&lt;/span&gt;]] &lt;span style=&quot;font-size:85%;&quot;&gt;('''[[Usapang tagagamit:GinawaSaHapon|usap tayo!]]''')&lt;/span&gt; 01:19, 14 Abril 2025 (UTC)
:::::Magandang araw, @[[Tagagamit:Jojit fb|Jojit fb]]
:::::Tapos ko na ang pagsasalin (mostly sa config file, na nakaligtaan ko sa totoo lang). Pakibalik na lang po yung Module:Lang sa pinakahuling revision ko. Di pa tapos yung mga wika, pero inuna ko na yung mga pinakamadalas magamit dito sa wiki (at yung may mga kategorya na rito). Salamat po. [[Tagagamit:GinawaSaHapon|&lt;span style=&quot;border-radius: 3px; background-color:#3366cc; color: white; font-weight: bold; padding: 5px;&quot;&gt;GinawaSaHapon&lt;/span&gt;]] &lt;span style=&quot;font-size:85%;&quot;&gt;('''[[Usapang tagagamit:GinawaSaHapon|usap tayo!]]''')&lt;/span&gt; 02:57, 14 Abril 2025 (UTC)
::::::Binalik ko sa bersyon mo subalit mali pa rin. Halimbawa, 'yung ''link'' sa wikang Ingles nagiging [[&lt;font color=red&gt;Ingles wika&lt;/font&gt;]]. Kaya, nasa huling ''stable'' na bersyon muna siya. --[[User:Jojit fb|Jojit]] ([[User talk:Jojit fb|usapan]]) 00:03, 15 Abril 2025 (UTC)
:::::::Magandang araw muli, @[[Tagagamit:Jojit fb|Jojit fb]]
:::::::Mukhang naayos ko na yung mga problema sa naturang module. Pakitingnan na lang po ng sandbox nito ([[Module:Lang/sandbox]]). Na-test ko na ito sa parehong [[Padron:Lang/sandbox]], [[Padron:Langx/sandbox]], at [[Padron:Lang-en/sandbox]] (representative ng mga ''Lang-xx'' templates), at mukhang ok na ito. Kung ok na sa inyo, paki-merge na lang po ng [[Module:Lang/sandbox]] sa [[Module:Lang]], gayundin po sa [[Module:Lang/data/sandbox]] papuntang [[Module:Lang/data]] (ginagamit ng lang/sandbox yung data/sandbox sa ngayon, papalit na lang po). Salamat.
:::::::[[Tagagamit:GinawaSaHapon|&lt;span style=&quot;border-radius: 3px; background-color:#3366cc; color: white; font-weight: bold; padding: 5px;&quot;&gt;GinawaSaHapon&lt;/span&gt;]] &lt;span style=&quot;font-size:85%;&quot;&gt;('''[[Usapang tagagamit:GinawaSaHapon|usap tayo!]]''')&lt;/span&gt; 03:37, 17 Abril 2025 (UTC)
::::::::Sandali lang, tapusin ko lang itong hiling na burahin ang mga hindi na ginagamit na larawan. Isunod ko 'yan. --[[User:Jojit fb|Jojit]] ([[User talk:Jojit fb|usapan]]) 09:23, 22 Abril 2025 (UTC)
::::::::{{ping|GinawaSaHapon}} Mukhang okay na 'yung ginawa mo. Obserbahan na lang ng iba kung may isyu pa. Salamat. --[[User:Jojit fb|Jojit]] ([[User talk:Jojit fb|usapan]]) 03:26, 24 Abril 2025 (UTC)
:::::::::@[[Tagagamit:GinawaSaHapon|GinawaSaHapon]]@[[Tagagamit:Jojit fb|Jojit fb]] ipinasya ko pong gumamit na lang ng {{tlx|langx}} sa panimulang bahagi [[Kalayaan sa panorama|ng artikulo]]. Hindi na po sigurong kailangan ng kawing pa-[[Wikang Ingles]] dahil ''self-explanatory'' naman ang salitang &quot;Ingles&quot; sa parteng iyon ng artikulo. &lt;span style=&quot;color:#4169e1; font-family:Footlight MT&quot;&gt;[[Tagagamit:JWilz12345|JWilz12345]]&lt;/span&gt; &lt;span style=&quot;color:#202734; font-family:Palatino&quot;&gt;([[Usapang tagagamit:JWilz12345|''Kausapin'']]|[[Natatangi:Mga ambag/JWilz12345|''Mga ambag ko'']])&lt;/span&gt; 06:03, 5 Hunyo 2025 (UTC)
::::::::::Ok, walang problema. --[[User:Jojit fb|Jojit]] ([[User talk:Jojit fb|usapan]]) 05:47, 6 Hunyo 2025 (UTC)

{{hidden
| style = border: 1px dashed red; width: 100%;
| headerstyle = background: #ccccff; font-size: 110%;
| header = Ukraine's Cultural Diplomacy Month 2025: Invitation
| content =
== Ukraine's Cultural Diplomacy Month 2025: Invitation ==

&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;
[[File:UCDM 2025 general.png|180px|right]]
{{int:please-translate}}

Hello, dear Wikipedians!&lt;br/&gt;

[[:m:Special:MyLanguage/Wikimedia Ukraine|Wikimedia Ukraine]], in cooperation with the [[:en:Ministry of Foreign Affairs of Ukraine|MFA of Ukraine]] and [[:en:Ukrainian Institute|Ukrainian Institute]], has launched the fifth edition of writing challenge &quot;'''[[:m:Special:MyLanguage/Ukraine's Cultural Diplomacy Month 2025|Ukraine's Cultural Diplomacy Month]]'''&quot;, which lasts from '''14th April''' until '''16th May 2025'''. The campaign is dedicated to famous Ukrainian artists of cinema, music, literature, architecture, design, and cultural phenomena of Ukraine that are now part of world heritage. We accept contributions in every language! 

The most active contesters will receive prizes.

If you are interested in coordinating long-term community engagement for the campaign and becoming a local ambassador, we would love to hear from you! Please let us know your interest.
&lt;br/&gt;

We invite you to take part and help us improve the coverage of Ukrainian culture on Wikipedia in your language! Also, we plan to set up a [[:m:CentralNotice/Request/Ukraine's Cultural Diplomacy Month 2025|banner]] to notify users of the possibility to participate in such a challenge! [[:m:User:OlesiaLukaniuk (WMUA)|OlesiaLukaniuk (WMUA)]] ([[:m:User talk:OlesiaLukaniuk (WMUA)|talk]])
&lt;/div&gt;

16:11, 16 Abril 2025 (UTC)
&lt;!-- Message sent by User:Hide on Rosé@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:OlesiaLukaniuk_(WMUA)/list_of_wikis&amp;oldid=28552112 --&gt;
}}

{{hidden
| style = border: 1px dashed red; width: 100%;
| headerstyle = background: #ccccff; font-size: 110%;
| header = Vote now on the revised UCoC Enforcement Guidelines and U4C Charter
| content =
== Vote now on the revised UCoC Enforcement Guidelines and U4C Charter ==

&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;

The voting period for the revisions to the Universal Code of Conduct Enforcement Guidelines (&quot;UCoC EG&quot;) and the UCoC's Coordinating Committee Charter is open now through the end of 1 May (UTC) ([https://zonestamp.toolforge.org/1746162000 find in your time zone]). [[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/Annual_review/2025/Voter_information|Read the information on how to participate and read over the proposal before voting]] on the UCoC page on Meta-wiki.

The [[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/Coordinating_Committee|Universal Code of Conduct Coordinating Committee (U4C)]] is a global group dedicated to providing an equitable and consistent implementation of the UCoC. This annual review of the EG and Charter was planned and implemented by the U4C. Further information will be provided in the coming months about the review of the UCoC itself. For more information and the responsibilities of the U4C, you may [[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/Coordinating_Committee/Charter|review the U4C Charter]].

Please share this message with members of your community so they can participate as well.

In cooperation with the U4C -- [[m:User:Keegan (WMF)|Keegan (WMF)]] ([[m:User_talk:Keegan (WMF)|talk]]) 00:35, 17 Abril 2025 (UTC)
&lt;/div&gt;
&lt;!-- Message sent by User:Keegan (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&amp;oldid=28469465 --&gt;
}}

== Mainam na salin ng applied art ==

Ano po ang pinakamainam na salin sa salitang &quot;applied art&quot;? Di po nagiging ''consistent'' ang ginagamit kong salin para sa nilalaman ng [[kalayaan sa panorama]]; minsan &quot;sining na napapakinabangan&quot; at minsan &quot;nilapat na sining&quot;. Marahil, dahil sa mga pinagkukuhanan kong mga source gaya ng ''glosbe'' na iba-iba ang kanilang gamit na salita. &lt;span style=&quot;color:#4169e1; font-family:Footlight MT&quot;&gt;[[Tagagamit:JWilz12345|JWilz12345]]&lt;/span&gt; &lt;span style=&quot;color:#202734; font-family:Palatino&quot;&gt;([[Usapang tagagamit:JWilz12345|''Kausapin'']]|[[Natatangi:Mga ambag/JWilz12345|''Mga ambag ko'']])&lt;/span&gt; 00:24, 19 Abril 2025 (UTC)

:Maganda kung &quot;nalalapat na sining&quot; (o variation ng &quot;nalalapat&quot; depende sa konteksto, i.e., &quot;nilalapat&quot;) para consistent sa ibang mga artikulong may ''applied'' din sa pamagat nito sa Ingles (hal. [[nalalapat na agham]], [[matematikang nalalapat]]). Kung mauuna ba dapat ang &quot;sining&quot; (&quot;sining na nalalapat&quot;) ay depende sa paggamit sa mga sanggunian (kung meron man), pero madalas mauna ang pang-uri bago pangngalan sa mga katulad na kaso. [[Tagagamit:GinawaSaHapon|&lt;span style=&quot;border-radius: 3px; background-color:#3366cc; color: white; font-weight: bold; padding: 5px;&quot;&gt;GinawaSaHapon&lt;/span&gt;]] &lt;span style=&quot;font-size:85%;&quot;&gt;('''[[Usapang tagagamit:GinawaSaHapon|usap tayo!]]''')&lt;/span&gt; 03:22, 19 Abril 2025 (UTC)
::Wala akong makitang mga gamit ng &quot;nalalapat na sining&quot;, &quot;nilalapat na sining&quot;, &quot;sining na nalalapat&quot;, o maski &quot;sining na nilalapat&quot; sa ''online'', ''at least'' gamit ang Microsoft Bing search. &lt;span style=&quot;color:#4169e1; font-family:Footlight MT&quot;&gt;[[Tagagamit:JWilz12345|JWilz12345]]&lt;/span&gt; &lt;span style=&quot;color:#202734; font-family:Palatino&quot;&gt;([[Usapang tagagamit:JWilz12345|''Kausapin'']]|[[Natatangi:Mga ambag/JWilz12345|''Mga ambag ko'']])&lt;/span&gt; 10:53, 19 Abril 2025 (UTC)
:::Sa mga kasong ganito, mas magandang isalin na lang yung pamagat sa Tagalog na maiintindihan o ginagamit, gayundin sa dahilan ng consistency sa ibang mga artikulo. Sa palagay ko, hindi naman yon labag sa patakaran ng [[:en:WP:NOR|no original research]] since direktang salin yon sa naturang pamagat (iba ang usapan kung malikhaing pagsasalin yon tulad ng neolohismo), at isa pa, alam naman natin hindi ganong kakomprehensibo ang mga sanggunian na nakasulat sa Tagalog, lalo na sa mga larangan ng akademiya (liban sa ilang mga larangan tulad ng lingguwistika at pilosopiya, halimbawa). [[Tagagamit:GinawaSaHapon|&lt;span style=&quot;border-radius: 3px; background-color:#3366cc; color: white; font-weight: bold; padding: 5px;&quot;&gt;GinawaSaHapon&lt;/span&gt;]] &lt;span style=&quot;font-size:85%;&quot;&gt;('''[[Usapang tagagamit:GinawaSaHapon|usap tayo!]]''')&lt;/span&gt; 23:41, 19 Abril 2025 (UTC)

== Hinggil sa pamagat ng Tagalog Wikipedia version ng FFD ==

Tila di po tayo konsistent sa pamagat ng mga talakayang FFD natin, batay na rin sa [https://tl.wikipedia.org/w/index.php?search=Wikipedia%3AImages+and+media+for+deletion%2F&amp;title=Natatangi%3AMaghanap&amp;ns0=1&amp;searchToken=esfxiyzqodgs01gk5zu6y1t7n paghahanap ng gayong mga pamagat]. Sa paanong paraan nating ililikha ang pamagat?

*&quot;Wikipedia:Mga larawan at midyang buburahin/FILENAME&quot; (halimbawa: [[Wikipedia:Mga larawan at midyang buburahin/Talaksan:Wikipedia TL IE7.png at Talaksan:VistaSB.jpg]])
*&quot;Wikipedia:Images and media for deletion/PETSA&quot; tapos itatala ang mga talaksan sa baba katulad ng sistema sa Wikipediang Ingles (halimbawa: [[Wikipedia:Images and media for deletion/2007 Marso 25]]), o di kaya'y &quot;Wikipedia:Mga larawan at midyang buburahin/PETSA&quot;

_ &lt;span style=&quot;color:#4169e1; font-family:Footlight MT&quot;&gt;[[Tagagamit:JWilz12345|JWilz12345]]&lt;/span&gt; &lt;span style=&quot;color:#202734; font-family:Palatino&quot;&gt;([[Usapang tagagamit:JWilz12345|''Kausapin'']]|[[Natatangi:Mga ambag/JWilz12345|''Mga ambag ko'']])&lt;/span&gt; 13:09, 22 Abril 2025 (UTC)

:&lt;nowiki&gt;[[Wikipedia:Mga larawan at midyang buburahin/Pangalan ng File]]&lt;/nowiki&gt; ang tama dahil Tagalog. Puwede naman ang 
:&lt;nowiki&gt;[[Wikipedia:Mga larawan at midyang buburahin/Petsa]]&lt;/nowiki&gt; kung marami ang buburahin. Kung nais at kaya ninyong itama iyang nahanap ninyo, mas maganda. Salamat. --[[User:Jojit fb|Jojit]] ([[User talk:Jojit fb|usapan]]) 03:15, 24 Abril 2025 (UTC)

== Hiling ng ''undeletion'' ==

Pahina: '''[[:Kategorya:Mga lungsod sa Prepektura ng Hyogo]]'''

Rason: mayroon nang isang pahina, [[Nishinomiya]] (na pinalawig ko gamit ang salin ng ilang bahagi ng katapat na artikulo sa enwiki). _ &lt;span style=&quot;color:#4169e1; font-family:Footlight MT&quot;&gt;[[Tagagamit:JWilz12345|JWilz12345]]&lt;/span&gt; &lt;span style=&quot;color:#202734; font-family:Palatino&quot;&gt;([[Usapang tagagamit:JWilz12345|''Kausapin'']]|[[Natatangi:Mga ambag/JWilz12345|''Mga ambag ko'']])&lt;/span&gt; 15:12, 23 Abril 2025 (UTC)

:{{done}} --[[User:Jojit fb|Jojit]] ([[User talk:Jojit fb|usapan]]) 03:04, 24 Abril 2025 (UTC)

{{hidden
| style = border: 1px dashed red; width: 100%;
| headerstyle = background: #ccccff; font-size: 110%;
| header = Sub-referencing: User testing
| content =
== Sub-referencing: User testing ==

&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;
[[File:Sub-referencing reuse visual.png|400px|right]]
&lt;small&gt;''Apologies for writing in English, please help us by providing a translation below''&lt;/small&gt;

Hi I’m Johannes from [[:m:Wikimedia Deutschland|Wikimedia Deutschland]]'s [[:m:WMDE Technical Wishes|Technical Wishes team]]. We are making great strides with the new [[:m:WMDE Technical Wishes/Sub-referencing|sub-referencing feature]] and we’d love to invite you to take part in two activities to help us move this work further:

#'''Try it out and share your feedback'''
#:[[:m:WMDE Technical Wishes/Sub-referencing# Test the prototype|Please try]] the updated ''wikitext'' feature [https://en.wikipedia.beta.wmflabs.org/wiki/Sub-referencing on the beta wiki] and let us know what you think, either [[:m:Talk:WMDE Technical Wishes/Sub-referencing|on our talk page]] or by [https://greatquestion.co/wikimediadeutschland/talktotechwish booking a call] with our UX researcher. 
#'''Get a sneak peak and help shape the ''Visual Editor'' user designs'''
#:Help us test the new design prototypes by participating in user sessions – [https://greatquestion.co/wikimediadeutschland/gxk0taud/apply sign up here to receive an invite]. We're especially hoping to speak with people from underrepresented and diverse groups. If that's you, please consider signing up! No prior or extensive editing experience is required. User sessions will start ''May 14th''.

We plan to bring this feature to Wikimedia wikis later this year. We’ll reach out to wikis for piloting in time for deployments. Creators and maintainers of reference-related tools and templates will be contacted beforehand as well.

Thank you very much for your support and encouragement so far in helping bring this feature to life! &lt;/div&gt; &lt;bdi lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;[[User:Johannes Richter (WMDE)|Johannes Richter (WMDE)]] ([[User talk:Johannes Richter (WMDE)|talk]])&lt;/bdi&gt; 15:04, 28 Abril 2025 (UTC)
&lt;!-- Message sent by User:Johannes Richter (WMDE)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Johannes_Richter_(WMDE)/Sub-referencing/massmessage_list&amp;oldid=28628657 --&gt;
}}

{{hidden
| style = border: 1px dashed red; width: 100%;
| headerstyle = background: #ccccff; font-size: 110%;
| header = Vote on proposed modifications to the UCoC Enforcement Guidelines and U4C Charter&lt;/
| content =
== &lt;span lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;Vote on proposed modifications to the UCoC Enforcement Guidelines and U4C Charter&lt;/span&gt; ==

&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;
&lt;section begin=&quot;announcement-content&quot; /&gt;
The voting period for the revisions to the Universal Code of Conduct Enforcement Guidelines and U4C Charter closes on 1 May 2025 at 23:59 UTC ([https://zonestamp.toolforge.org/1746162000 find in your time zone]). [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Annual review/2025/Voter information|Read the information on how to participate and read over the proposal before voting]] on the UCoC page on Meta-wiki.

The [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Coordinating Committee|Universal Code of Conduct Coordinating Committee (U4C)]] is a global group dedicated to providing an equitable and consistent implementation of the UCoC. This annual review was planned and implemented by the U4C. For more information and the responsibilities of the U4C, you may [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Coordinating Committee/Charter|review the U4C Charter]].

Please share this message with members of your community in your language, as appropriate, so they can participate as well.

In cooperation with the U4C -- &lt;section end=&quot;announcement-content&quot; /&gt;
&lt;/div&gt;

&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;
[[m:User:Keegan (WMF)|Keegan (WMF)]] ([[m:User talk:Keegan (WMF)|talk]]) 03:41, 29 Abril 2025 (UTC)&lt;/div&gt;
&lt;!-- Message sent by User:Keegan (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&amp;oldid=28618011 --&gt;
}}
{{hidden
| style = border: 1px dashed red; width: 100%;
| headerstyle = background: #ccccff; font-size: 110%;
| header = We will be enabling the new Charts extension on your wiki soon! 
| content =
== We will be enabling the new Charts extension on your wiki soon! ==

''(Apologies for posting in English)''

Hi all! We have good news to share regarding the ongoing problem with graphs and charts affecting all wikis that use them.

As you probably know, the [[:mw:Special:MyLanguage/Extension:Graph|old Graph extension]] was disabled in 2023 [[listarchive:list/wikitech-l@lists.wikimedia.org/thread/EWL4AGBEZEDMNNFTM4FRD4MHOU3CVESO/|due to security reasons]]. We’ve worked in these two years to find a solution that could replace the old extension, and provide a safer and better solution to users who wanted to showcase graphs and charts in their articles. We therefore developed the [[:mw:Special:MyLanguage/Extension:Chart|Charts extension]], which will be replacing the old Graph extension and potentially also the [[:mw:Extension:EasyTimeline|EasyTimeline extension]].

After successfully deploying the extension on Italian, Swedish, and Hebrew Wikipedia, as well as on MediaWiki.org, as part of a pilot phase, we are now happy to announce that we are moving forward with the next phase of deployment, which will also include your wiki.

The deployment will happen in batches, and will start from '''May 6'''. Please, consult [[:mw:Special:MyLanguage/Extension:Chart/Project#Deployment Timeline|our page on MediaWiki.org]] to discover when the new Charts extension will be deployed on your wiki. You can also [[:mw:Special:MyLanguage/Extension:Chart|consult the documentation]] about the extension on MediaWiki.org.

If you have questions, need clarifications, or just want to express your opinion about it, please refer to the [[:mw:Special:MyLanguage/Extension_talk:Chart/Project|project’s talk page on Mediawiki.org]], or ping me directly under this thread. If you encounter issues using Charts once it gets enabled on your wiki, please report it on the [[:mw:Extension_talk:Chart/Project|talk page]] or at [[phab:tag/charts|Phabricator]].

Thank you in advance! -- [[User:Sannita (WMF)|User:Sannita (WMF)]] ([[User talk:Sannita (WMF)|talk]]) 15:07, 6 Mayo 2025 (UTC)
&lt;!-- Message sent by User:Sannita (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Sannita_(WMF)/Mass_sending_test&amp;oldid=28663781 --&gt;
}}
{{hidden
| style = border: 1px dashed red; width: 100%;
| headerstyle = background: #ccccff; font-size: 110%;
| header = Sharing latest updates to WMF annual plan
| content =
== Sharing latest updates to WMF annual plan ==

Hi everyone - apologies for not writing this in your language. {{Int:please-translate}}. 

The Wikimedia Foundation has just shared the latest draft update to our [[metawiki:Wikimedia_Foundation_Annual_Plan/2025-2026/tl|annual plan]] for next year (July 2025-June 2026). This includes an [[metawiki:Wikimedia_Foundation_Annual_Plan/2025-2026/tl|executive summary]] (also on [[diffblog:2025/04/25/sharing-the-wikimedia-foundations-2025-2026-draft-annual-plan/|Diff]]), details about our three main [[metawiki:Wikimedia_Foundation_Annual_Plan/2025-2026/Goals/tl|goals]] ([[metawiki:Wikimedia_Foundation_Annual_Plan/2025-2026/Product_&amp;_Technology_OKRs|Infrastructure]], [[metawiki:Wikimedia_Foundation_Annual_Plan/2025-2026/Goals/Volunteer_Support|Volunteer Support,]] and [[metawiki:Wikimedia_Foundation_Annual_Plan/2025-2026/Goals/Effectiveness|Effectiveness]]), and our [[metawiki:Wikimedia_Foundation_Annual_Plan/2025-2026/Budget_Overview|budget]] and [[metawiki:Wikimedia_Foundation_Annual_Plan/2025-2026/Financial_Model|financial model]]. Feedback and questions are welcome here or on the [[metawiki:Talk:Wikimedia_Foundation_Annual_Plan/2025-2026|talk page]] until the end of May.

Best regards,

[[Tagagamit:UOzurumba (WMF)|UOzurumba (WMF)]] ([[Usapang tagagamit:UOzurumba (WMF)|kausapin]]) 16:01, 13 Mayo 2025 (UTC)
}}
{{hidden
| style = border: 1px dashed red; width: 100%;
| headerstyle = background: #ccccff; font-size: 110%;
| header = Call for Candidates for the Universal Code of Conduct Coordinating Committee (U4C)
| content =
== &lt;span lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;Call for Candidates for the Universal Code of Conduct Coordinating Committee (U4C)&lt;/span&gt; ==

&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;
&lt;section begin=&quot;announcement-content&quot; /&gt;
The results of voting on the Universal Code of Conduct Enforcement Guidelines and Universal Code of Conduct Coordinating Committee (U4C) Charter is [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Annual review/2025#Results|available on Meta-wiki]].

You may now [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Coordinating Committee/Election/2025/Candidates|submit your candidacy to serve on the U4C]] through 29 May 2025 at 12:00 UTC. Information about [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Coordinating Committee/Election/2025|eligibility, process, and the timeline are on Meta-wiki]]. Voting on candidates will open on 1 June 2025 and run for two weeks, closing on 15 June 2025 at 12:00 UTC.

If you have any questions, you can ask on [[m:Talk:Universal Code of Conduct/Coordinating Committee/Election/2025|the discussion page for the election]]. -- in cooperation with the U4C, &lt;/div&gt;&lt;section end=&quot;announcement-content&quot; /&gt;
&lt;/div&gt;

&lt;bdi lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;[[m:User:Keegan (WMF)|Keegan (WMF)]] ([[m:User_talk:Keegan (WMF)|usapan]])&lt;/bdi&gt; 22:07, 15 Mayo 2025 (UTC)
&lt;!-- Message sent by User:Keegan (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&amp;oldid=28618011 --&gt;
}}

{{hidden
| style = border: 1px dashed red; width: 100%;
| headerstyle = background: #ccccff; font-size: 110%;
| header = RfC ongoing regarding Abstract Wikipedia (and your project)
| content =
== RfC ongoing regarding Abstract Wikipedia (and your project) ==

&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;
''(Apologies for posting in English, if this is not your first language)''

Hello all! We opened a discussion on Meta about a very delicate issue for the development of [[:m:Special:MyLanguage/Abstract Wikipedia|Abstract Wikipedia]]: where to store the abstract content that will be developed through functions from Wikifunctions and data from Wikidata. Since some of the hypothesis involve your project, we wanted to hear your thoughts too. 

We want to make the decision process clear: we do not yet know which option we want to use, which is why we are consulting here. We will take the arguments from the Wikimedia communities into account, and we want to consult with the different communities and hear arguments that will help us with the decision. The decision will be made and communicated after the consultation period by the Foundation.

You can read the various hypothesis and have your say at [[:m:Abstract Wikipedia/Location of Abstract Content|Abstract Wikipedia/Location of Abstract Content]]. Thank you in advance! -- [[User:Sannita (WMF)|Sannita (WMF)]] ([[User talk:Sannita (WMF)|&lt;span class=&quot;signature-talk&quot;&gt;{{int:Talkpagelinktext}}&lt;/span&gt;]]) 15:27, 22 Mayo 2025 (UTC)
&lt;/div&gt;
&lt;!-- Message sent by User:Sannita (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Sannita_(WMF)/Mass_sending_test&amp;oldid=28768453 --&gt;
}}

== Paglipat ng [[Philippine Broadcasting Service]] sa [[Presidential Broadcast Service]] ==

Balak ko sanang ilipat ang [[Philippine Broadcasting Service]] sa [[Presidential Broadcast Service]], batay sa [https://www.officialgazette.gov.ph/2023/02/13/executive-order-no-16-s-2023/ Kautusang Tagapagpaganap Blg. 16] na inilabas noong Pebrero 2023. Kaya lang, nakakandado daw ang pahinang yan &quot;upang maiwasan ang pagbago&quot;. Sana maasikaso ito ng kahit sinong ''admin'' dito. [[Tagagamit:Superastig|Superastig]] ([[Usapang tagagamit:Superastig|kausapin]]) 04:06, 27 Mayo 2025 (UTC)
:{{done}} --[[User:Jojit fb|Jojit]] ([[User talk:Jojit fb|usapan]]) 04:56, 29 Mayo 2025 (UTC)
{{hidden
| style = border: 1px dashed red; width: 100%;
| headerstyle = background: #ccccff; font-size: 110%;
| header = Wikimedia Foundation Board of Trustees 2025 Selection &amp; Call for Questions
| content = 
== &lt;span lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;Wikimedia Foundation Board of Trustees 2025 Selection &amp; Call for Questions&lt;/span&gt; ==

&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot;&gt;
&lt;section begin=&quot;announcement-content&quot; /&gt;
:''[[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2025/Announcement/Selection announcement|{{int:interlanguage-link-mul}}]] • [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&amp;group=page-{{urlencode:Wikimedia Foundation elections/2025/Announcement/Selection announcement}}&amp;language=&amp;action=page&amp;filter= {{int:please-translate}}]''

Dear all,

This year, the term of 2 (two) Community- and Affiliate-selected Trustees on the Wikimedia Foundation Board of Trustees will come to an end [1]. The Board invites the whole movement to participate in this year’s selection process and vote to fill those seats.

The Elections Committee will oversee this process with support from Foundation staff [2]. The Governance Committee, composed of trustees who are not candidates in the 2025 community-and-affiliate-selected trustee selection process (Raju Narisetti, Shani Evenstein Sigalov, Lorenzo Losa, Kathy Collins, Victoria Doronina and Esra’a Al Shafei) [3], is tasked with providing Board oversight for the 2025 trustee selection process and for keeping the Board informed. More details on the roles of the Elections Committee, Board, and staff are here [4].

Here are the key planned dates:

* May 22 – June 5: Announcement (this communication) and call for questions period [6]
* June 17 – July 1, 2025: Call for candidates
* July 2025: If needed, affiliates vote to shortlist candidates if more than 10 apply [5]
* August 2025: Campaign period
* August – September 2025: Two-week community voting period
* October – November 2025: Background check of selected candidates
* Board’s Meeting in December 2025: New trustees seated

Learn more about the 2025 selection process - including the detailed timeline, the candidacy process, the campaign rules, and the voter eligibility criteria - on this Meta-wiki page [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia_Foundation_elections/2025|[link]]].

'''Call for Questions'''

In each selection process, the community has the opportunity to submit questions for the Board of Trustees candidates to answer. The Election Committee selects questions from the list developed by the community for the candidates to answer. Candidates must answer all the required questions in the application in order to be eligible; otherwise their application will be disqualified. This year, the Election Committee will select 5 questions for the candidates to answer. The selected questions may be a combination of what’s been submitted from the community, if they’re alike or related. [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia_Foundation_elections/2025/Questions_for_candidates|[link]]]

'''Election Volunteers'''

Another way to be involved with the 2025 selection process is to be an Election Volunteer. Election Volunteers are a bridge between the Elections Committee and their respective community. They help ensure their community is represented and mobilize them to vote. Learn more about the program and how to join on this Meta-wiki page [[m:Wikimedia_Foundation_elections/2025/Election_volunteers|[link].]]

Thank you!

[1] https://meta.wikimedia.org/wiki/Wikimedia_Foundation_elections/2022/Results

[2] https://foundation.wikimedia.org/wiki/Committee:Elections_Committee_Charter

[3] https://foundation.wikimedia.org/wiki/Resolution:Committee_Membership,_December_2024

[4] https://meta.wikimedia.org/wiki/Wikimedia_Foundation_elections_committee/Roles

[5] https://meta.wikimedia.org/wiki/Wikimedia_Foundation_elections/2025/FAQ

[6] https://meta.wikimedia.org/wiki/Wikimedia_Foundation_elections/2025/Questions_for_candidates

Best regards,

Victoria Doronina

Board Liaison to the Elections Committee

Governance Committee&lt;section end=&quot;announcement-content&quot; /&gt;
&lt;/div&gt;

[[Tagagamit:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[Usapang tagagamit:MediaWiki message delivery|kausapin]]) 03:08, 28 Mayo 2025 (UTC)
&lt;!-- Message sent by User:RamzyM (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&amp;oldid=28618011 --&gt;
}}

== [[Talaan ng mga Wikipedia sa Pilipinas]] ==

Tila may mali sa impormasyon sa mga talaan dito. Mas maraming &quot;aktibong tagagamit&quot; kaysa tagagamit, hal.: Cebuano Wikipedia, 70,540 mga aktibong tagagamit sa 176 mga tagagamit. Sana maaayos ang artikulong ito. &lt;span style=&quot;color:#4169e1; font-family:Footlight MT&quot;&gt;[[Tagagamit:JWilz12345|JWilz12345]]&lt;/span&gt; &lt;span style=&quot;color:#202734; font-family:Palatino&quot;&gt;([[Usapang tagagamit:JWilz12345|''Kausapin'']]|[[Natatangi:Mga ambag/JWilz12345|''Mga ambag ko'']])&lt;/span&gt; 00:19, 2 Hunyo 2025 (UTC)

:{{Tick}} @[[Tagagamit:JWilz12345|JWilz12345]] I fixed it up a little bit, there are still some parts that are not finished :) [[Tagagamit:Như Gây Mê|&lt;span style=&quot;color:orange;&quot;&gt;&lt;strong&gt;Halley&lt;/strong&gt;&lt;/span&gt;]] [[Philippines|&lt;span style=&quot;color:#00bbe6;&quot;&gt;&lt;strong&gt;&lt;sup&gt;luv Filipino ❤&lt;/sup&gt;&lt;/strong&gt;&lt;/span&gt;]] 04:51, 2 Hunyo 2025 (UTC)
::@[[Tagagamit:Như Gây Mê|Như Gây Mê]] thanks! &lt;span style=&quot;color:#4169e1; font-family:Footlight MT&quot;&gt;[[Tagagamit:JWilz12345|JWilz12345]]&lt;/span&gt; &lt;span style=&quot;color:#202734; font-family:Palatino&quot;&gt;([[Usapang tagagamit:JWilz12345|''Kausapin'']]|[[Natatangi:Mga ambag/JWilz12345|''Mga ambag ko'']])&lt;/span&gt; 04:59, 2 Hunyo 2025 (UTC)

== CampaignEvents Extension Now Active on this Wiki! ==

Good news! The [[mediawikiwiki:Help:Extension:CampaignEvents| CampaignEvents extension]] is now active on this Wiki as part of [[metawiki:CampaignEvents/Deployment_status#Global_Deployment_Plan| Phase 2 of the global deployment]]! This extension empowers organizers to plan and promote events like edit-a-thons, data-a-thons, and meetups with ease.

What You Can Do Now:

* [[metawiki:Event_Center/Registration| Event Registration]] &amp; [[metawiki:Campaigns/Foundation_Product_Team/Invitation_list| Invitation Lists]]: Organizers can ask this wiki’s admins for the Event-Organizer right. This gives access to tools for planning, managing events, Wikiprojects and finding editors who share similar interests to invite for your upcoming event or wikiproject. These tools make organizing events simple and smooth.

* [[metawiki:CampaignEvents/Collaboration_list| Collaboration List]]: You can now go to the “Special:AllEvents” page on this wiki to explore a global, automated calendar of upcoming and ongoing events, as well as WikiProjects on this wiki. It’s a great way to discover and promote collaborative activities!

* Transclude Collaboration list: You can now add the Collaboration List to any page, like this wiki’s main page, WikiProject pages, or even User pages. This creates a calendar that updates automatically with events that match your wiki or topic. You can also transclude a list of the WikiProjects on the wiki. Learn more at: [[mediawikiwiki:Help:Extension:CampaignEvents/Collaboration_list/Transclusion|mw:Help:Extension:CampaignEvents/Collaboration_list/Transclusion]].

For further enquires, feel free to contact us via the [[metawiki:Talk:CampaignEvents|extension talkpage]] or email my colleague Benedict Udeh ([mailto:budeh-ctr@wikimedia.org budeh-ctr@wikimedia.org])

&lt;nowiki&gt;~~~~&lt;/nowiki&gt; [[Tagagamit:IKristiani-WMF|IKristiani-WMF]] ([[Usapang tagagamit:IKristiani-WMF|kausapin]]) 10:13, 2 Hunyo 2025 (UTC)

== Paglipat ng [[TeleRadyo Serbisyo]] sa [[DZMM TeleRadyo]] ==

Balak ko sanang ilipat ang [[TeleRadyo Serbisyo]] sa dati nitong pahina na [[DZMM TeleRadyo]]. Yan ang kasalukuyang pangalan ng telebisyong pangkable ng [[DWPM]], mula nung ibinalik ito ang [https://www.abs-cbn.com/news/public-service/2025/5/29/dzmm-radyo-patrol-630-returns-on-air-2012 dati nitong pangalan ng himpilan ng radyo] noong Mayo 29. Kaya lang, hindi natuloy dati &quot;Mayroon nang pahina na may ganitong pangalan, o hindi valid ang napiling pangalan&quot;. Base sa kasaysayan ng nasabing pahina, nailipat ang pahina ng ''DZMM TeleRadyo'' sa ''TeleRadyo'' noong 2020, tas muli ito inilipat sa kasalukuyan nitong pangalan noong 2023. Sana maasikaso ito ng kahit sinong ''admin'' dito. [[Tagagamit:Superastig|Superastig]] ([[Usapang tagagamit:Superastig|kausapin]]) 04:03, 11 Hunyo 2025 (UTC)
:{{done}} --[[User:Jojit fb|Jojit]] ([[User talk:Jojit fb|usapan]]) 02:18, 12 Hunyo 2025 (UTC)

== [[Siyokoy]] ==

''Hello'' po. Nangangailangan po ito ng pag-aayos sapagkat walang kategorya ang artikulo at hindi naka-''wikify'' (walang mga kawing o ''link'' at tila ''original research'', o kung hindi man ''original research'', baka direktang kinopya sa lumang bersiyon ng artikulo sa enwiki na di sinama ang mga sanggunian). &lt;span style=&quot;color:#4169e1; font-family:Footlight MT&quot;&gt;[[Tagagamit:JWilz12345|JWilz12345]]&lt;/span&gt; &lt;span style=&quot;color:#202734; font-family:Palatino&quot;&gt;([[Usapang tagagamit:JWilz12345|''Kausapin'']]|[[Natatangi:Mga ambag/JWilz12345|''Mga ambag ko'']])&lt;/span&gt; 05:03, 11 Hunyo 2025 (UTC)

== Kailangan ko ng mungkahi ==

Kumusta Kailangan ko ng iyong tulong, o magmungkahi kung sino ang maaari kong kontakin. Isinulat ko ang draft ng isang artikulo, tungkol sa isang sikat na artistang Italyano.
https://tl.wikipedia.org/wiki/Tagagamit:PamelaBertaccini/burador
Sa aking palagay ay handa na itong gawing opisyal, ngunit nais ko muna ang iyong opinyon.
Hinihintay ko ang iyong mabait na tugon, maraming salamat.
(Gayundin, sa palagay ko ay hindi ako awtorisadong ilipat ang pahina, dahil kamakailan lamang ako ay sumali sa Wikipedia ng Pilipinas). [[Tagagamit:PamelaBertaccini|&lt;span style=&quot;font-family: 'Futura LT Pro Light', Futura, sans-serif; text-shadow: 1px 1px 2px #a5a5a5; font-size:110%; color:#01b30e&quot;&gt;'''PamelaBertaccini'''&lt;/span&gt;]] 11:50, 11 Hunyo 2025 (UTC)

== Vote now in the 2025 U4C Election ==

&lt;div lang=&quot;en&quot; dir=&quot;ltr&quot; class=&quot;mw-content-ltr&quot;&gt;
Apologies for writing in English.
{{Int:Please-translate}}

Eligible voters are asked to participate in the 2025 [[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/Coordinating_Committee|Universal Code of Conduct Coordinating Committee]] election. More information–including an eligibility check, voting process information, candidate information, and a link to the vote–are available on Meta at the [[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/Coordinating_Committee/Election/2025|2025 Election information page]]. The vote closes on 17 June 2025 at [https://zonestamp.toolforge.org/1750161600 12:00 UTC].

Please vote if your account is eligible. Results will be available by 1 July 2025. -- In cooperation with the U4C, [[m:User:Keegan (WMF)|Keegan (WMF)]] ([[m:User talk:Keegan (WMF)|talk]]) 23:01, 13 Hunyo 2025 (UTC) &lt;/div&gt;
&lt;!-- Message sent by User:Keegan (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&amp;oldid=28848819 --&gt;</text>
      <sha1>93qktawtw6gx89hx2uqxhoarih2iemx</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Canada</title>
    <ns>0</ns>
    <id>3879</id>
    <revision>
      <id>2164849</id>
      <parentid>2152995</parentid>
      <timestamp>2025-06-13T22:56:57Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Æntis63</username>
        <id>150766</id>
      </contributor>
      <origin>2164849</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="30517" sha1="8o4ez8y1u9cidd7prfpmp9nsb4e6wat" xml:space="preserve">{{pp-vandalism|small=yes}}
{{Ensiklopedya}}
{{Infobox country
| conventional_long_name = Canada
| image_flag             = Flag of Canada (Pantone).svg
| image_coat             = Coat of arms of Canada.svg
| motto                  = {{lang|la|A mari usque ad mare}}&lt;br/&gt;&quot;Mula dagat sa dagat&quot;
| national_anthem        = {{lang|en|[[O Canada]]}}{{parabr}}{{center|[[File:&quot;O Canada&quot;, performed by the United States Third Marine Aircraft Wing Band.oga]]}}&lt;br&gt;'''Awiting Makahari:''' {{lang|en|[[God Save the King]]}}&lt;br&gt;&quot;Diyos Iligtas ang Hari&quot;{{parabr}}{{center|[[File:Royal anthem Canada.ogg]]}}
| image_map              = CAN orthographic.svg
| map_width              = 220px
| alt_map                = A projection of North America with Canada highlighted in green
| capital                = [[Ottawa]]
| coordinates            = {{coord|45|25|29|N|75|41|42|W|region:CA-ON_type:city}}
| largest_city           = [[Toronto]]&lt;br/&gt;{{coord|43|44|30|N|79|22|24|W|region:CA-ON_type:city(2,700,000)}}
| official_languages     = {{hlist|[[Wikang Ingles|Ingles]]|[[Wikang Pranses|Pranses]]}}
| demonym                = Canadyano
| government_type        = Pederal at parlamentaryong monarkiyang konstitusyonal
| leader_title1          = [[Monarkiya ng Canada|Monarko]]
| leader_name1           = [[Carlos III ng Reyno Unido|Carlos III]]
| leader_title2          = [[Gobernador-Heneral ng Canada|Gobernador-Heneral]]
| leader_name2           = [[Mary Simon]]
| leader_title3          = [[Punong Ministro ng Canada|Punong Ministro]]
| leader_name3           = [[Mark Carney]]
| legislature            = {{lang|en|[[Parlamento ng Canada|Parliament]]}}
| upper_house            = {{lang|en|[[Senado ng Canada|Senate]]}}
| lower_house            = {{lang|en|[[Kapulungan ng mga Karaniwan ng Canada|House of Commons]]}}
| sovereignty_type       = Kasarinlan
| sovereignty_note       = mula sa {{flagicon|United Kingdom}} [[Reyno Unido]]
| established_event1     = [[Canadian Confederation|Confederation]]
| established_date1      = July 1, 1867
| established_event2     = ''[[Statute of Westminster 1931|Statute of Westminster, 1931]]''
| established_date2      = December 11, 1931
| established_event3     = [[Patriation]]
| established_date3      = April 17, 1982
| area_km2               = 9,984,670
| area_label             = Total area
| area_rank              = 2nd
| area_sq_mi             = 3,854,085&lt;!--Do not remove per [[Wikipedia:Manual of Style/Dates and numbers]]--&gt;
| percent_water          = 11.76 (2015)&lt;ref&gt;{{cite web |title=Surface water and surface water change |url=https://stats.oecd.org/Index.aspx?DataSetCode=SURFACE_WATER# |access-date=October 11, 2020 |publisher=[[OECD|Organisation for Economic Co-operation and Development]] (OECD)}}&lt;/ref&gt;
| area_label2            = Total land area
| area_data2             = {{convert|9093507|km2|sqmi|abbr=on}}
| population_estimate    = {{IncreaseNeutral}} 40,097,761&lt;ref&gt;{{Cite web |date=September 27, 2023 |title=Population estimates, quarterly |url=https://www150.statcan.gc.ca/t1/tbl1/en/tv.action?pid=1710000901 |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20230928010937/https://www150.statcan.gc.ca/t1/tbl1/en/tv.action?pid=1710000901 |archive-date=September 28, 2023 |access-date=September 28, 2023 |publisher=Statistics Canada}}&lt;/ref&gt;
| population_estimate_year = 2023 Q3
| population_census      = 36,991,981&lt;ref&gt;{{cite web |date=February 9, 2022 |title=Census Profile, 2021 Census of Population |url=https://www12.statcan.gc.ca/census-recensement/2021/dp-pd/prof/details/page.cfm?Lang=E&amp;DGUIDList=2021A000011124&amp;GENDERList=1&amp;STATISTICList=1&amp;HEADERList=0&amp;SearchText=Canada |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20220209165904/https://www12.statcan.gc.ca/census-recensement/2021/dp-pd/prof/details/page.cfm?Lang=E&amp;DGUIDList=2021A000011124&amp;GENDERList=1&amp;STATISTICList=1&amp;HEADERList=0&amp;SearchText=Canada |archive-date=February 9, 2022}}&lt;/ref&gt;
| population_census_year = [[2021 Canadian census|2021]]
| population_estimate_rank = 37th
| population_density_km2 = 4.2
| population_density_sq_mi = 10.9&lt;!--Do not remove per [[Wikipedia:Manual of Style/Dates and numbers]]--&gt;
| population_density_rank = 236th
| GDP_PPP                = {{increase}} {{nowrap|$2.378&amp;nbsp;trillion&lt;!--end nowrap:--&gt;}}&lt;ref name=&quot;IMFWEO.CA&quot;&gt;{{cite web |url=https://www.imf.org/en/Publications/WEO/weo-database/2023/October/weo-report?c=156,&amp;s=NGDPD,PPPGDP,NGDPDPC,PPPPC,&amp;sy=2020&amp;ey=2028&amp;ssm=0&amp;scsm=1&amp;scc=0&amp;ssd=1&amp;ssc=0&amp;sic=0&amp;sort=country&amp;ds=.&amp;br=1 |title=World Economic Outlook Database, October 2023 Edition. (Canada) |publisher=[[International Monetary Fund]] |website=IMF.org |date=October 10, 2023 |access-date=October 10, 2023}}&lt;/ref&gt;
| GDP_PPP_year           = 2023
| GDP_PPP_rank           = 15th
| GDP_PPP_per_capita     = {{increase}} $59,813&lt;ref name=&quot;IMFWEO.CA&quot;/&gt;
| GDP_PPP_per_capita_rank = 28th
| GDP_nominal            = {{decrease}} {{nowrap|$2.117{{nbsp}}trillion}}&lt;ref name=&quot;IMFWEO.CA&quot;/&gt;
| GDP_nominal_year       = 2023
| GDP_nominal_rank       = 9th
| GDP_nominal_per_capita = {{decrease}} $53,246&lt;ref name=&quot;IMFWEO.CA&quot;/&gt;
| GDP_nominal_per_capita_rank = 18th
| Gini                   = 30.3 &lt;!--number only--&gt;
| Gini_year              = 2018
| Gini_change            = decrease&lt;!--increase/decrease/steady--&gt;
| Gini_ref               = &lt;ref&gt;{{cite web |title=Income inequality |url=https://data.oecd.org/chart/5OdN |access-date=July 16, 2021 |publisher=[[OECD]]}}&lt;/ref&gt;
| HDI                    = 0.936 &lt;!--number only--&gt;
| HDI_year               = 2021&lt;!-- Please use the year to which the data refers, not the publication year--&gt;
| HDI_change             = increase&lt;!--increase/decrease/steady--&gt;
| HDI_ref                = &lt;ref&gt;{{cite web |url=https://hdr.undp.org/system/files/documents/global-report-document/hdr2021-22pdf_1.pdf |title=Human Development Report 2021/2022 |publisher=[[United Nations Development Programme]] |date=September 8, 2022}}&lt;/ref&gt;
| HDI_rank               = 15th
| currency               = [[Canadian dollar]] ($)
| currency_code          = CAD
| utc_offset             = −3.5 to −8
| utc_offset_DST         = −2.5 to −7
| date_format            = {{abbr|yyyy|year}}-{{abbr|mm|month}}-{{abbr|dd|day}}&amp;nbsp;([[Anno Domini|AD]])&lt;ref&gt;The [[Government of Canada]] and [[Standards Council of Canada]] prescribe [[ISO 8601]] as the country's official all-numeric date format: {{Cite book |author=Public Works and Government Services Canada Translation Bureau |author-link=Public Services and Procurement Canada |url=https://archive.org/details/canadianstylegui0000unse/page/97 |title=The Canadian style: A guide to writing and editing |year=1997 |publisher=Dundurn Press |isbn=978-1-55002-276-6 |edition=Revised |page=[https://archive.org/details/canadianstylegui0000unse/page/97 97] |chapter=5.14: Dates |chapter-url=http://www.btb.termiumplus.gc.ca/tcdnstyl-chap?lang=eng&amp;lettr=chapsect5&amp;info0=5.14}} The {{abbr|dd|day}}/{{abbr|mm|month}}/{{abbr|yy|year}} and {{abbr|mm|month}}/{{abbr|dd|day}}/{{abbr|yy|year}} formats also remain in common use; see [[Date and time notation in Canada]].&lt;/ref&gt;
| drives_on              = right
| calling_code           = [[Telephone numbers in Canada|+1]]
| cctld                  = [[.ca]]
| status                 = 
| today                  = 
}}

Ang '''Canada''' ay bansa sa [[Hilagang Amerika]], ang pinakahilaga sa buong mundo, at ang pangalawang pinakamalaki sa sukat, kasunod ng [[Rusya]] at mga 58.4% nang kalawakan ng Rusya o mga 26.4 beses nang kalakihan ng Hapon.
Ang Canada ay naging tirahan ng mga Aborihinal bago dumating ang mga Briton at Pranses noong ika-15 siglo. Pagkatapos ng Digmaan ng Pitong Taon ang Prasya ang isinuko halos lahat ng [[Bagong Pransiya|mga kolonya nila sa Hilagang Amerika]].

Ang mga opisyal na wika ng Canada ay [[Wikang Ingles|Ingles]] at [[Wikang Pranses|Pranses]].  Sa teritoryo ng Nunavut, naging opisyal din ang [[Inuit]] ([[Inuktitut]] at [[Inuinnaqtun]]), bukod sa Ingles at Pranses.  Mahigit nang 630 ang bilang ng mga opisyal na gobyerno o banda ng mga Aborihinal na di Inuit o di Métis (Mestiso nila).

Sa kabuuan, nakakalat ang populasyon ng Canada sa ilang mga pook. Ang karamihan ng lupa ng Canada ay puno ng kagubatan at tundra. Higit sa 80% ng populasyon ng Canada ay [[Urbanisasyon|nakatira sa mga siyudad]], at 70% ay nakatira sa loob ng 100 kilometro mula sa border sa timog. Nag-iiba ang [[klima ng Canada]] ayon sa lugar, mula sa klimang Artiko sa hilaga, hanggang sa mainit na tag-araw sa timog na may apat na pana-panahon.

Nakatira ang mga ibang klase ng mga [[:en:Indigenous peoples in Canada|Aborihinal]] sa Canada ng libo-libong taon bago ngayon. Nagsimula ng mga expedisyon ang taga-Europa sa silangang baybayin ng Canada sa higit ng [[mga Viking]] sa ika-11 siglo, at sa ika-15 siglo, tinaya ni [[Jacques Cartier]] ang [[:en:Gulf of Saint Lawrence|Golpo ng Saint Lawrence]]. Sa 5 Agosto 1583, tinatag ng [[mga Ingles]] ang kolonya ng [[Newfoundland at Labrador|Newfoundland]]. Sinundan ito ng mga ibang kolonya ng [[Pransiya]] at Inglaterra sa [[Nova Scotia]], sa lambak ng [[:en:Saint Lawrence River|Ilog Saint Lawrence]], at sa [[:en:Labrador Peninsula|tangway ng Labrador.]] Sa wakas ng mga labanang kagaya ng [[:en:War of the Spanish Succession|War of Spanish Succesion]] (1714), [[:en:French and Indian War|French and Indian War]] (1758), at ng [[:en:American Revolutionary War|American Revolutionary War]] (1753), nawala at nanalo ang [[United Kingdom|Britanya]] ng mga lupang tumutugma sa teritoryo ng Canada ngayon. Sa 1 Hulyo 1867, [[:en:Canadian Confederation|naging Dominion ng Canada ang tatlong probinsya]]. Siniguro ang soberanya nito ng [[:en:Balfour Declaration of 1926|Balfour Declaration]] sa 1926, ng [[:en:Statute of Westminster 1931|Statute of Westminster]] sa 1931, at ng [[:en:Canada Act 1982|Canada Act]] sa 1982.

Ang kasaysayang moderno ng Canada ay minarka ng [[:en:Territorial evolution of Canada|pagpalawak ng teritoryo]], ng [[:en:Klondike Gold Rush|paghahanap ng ginto]], at ng partisipasyon sa [[Unang Digmaang Pandaigdig]]. Nabagsak ang ekonomiya ng Canada sa [[Matinding Depresyon]], ngunit bumangon sa [[Ikalawang Digmaang Pandaigdig]], kung saan ang Canada ay naging isa sa mga nanalo bilang isa sa mga Allies.

Sa 2015, ang Canada ay ang ikalabinlimang [[kapantayan ng lakas ng pagbili]] (KLP) na pinakamataas sa buong mundo, at nasa ikalabindalawang posisyong pinakamataas sa [[Talatuntunan ng Kaunlarang Pantao]]. Miyembro ang Canada sa ilang mga multilateral organizations, kasama ng [[Mga Nagkakaisang Bansa|Nagkakaisang Bansa]], [[North Atlantic Treaty Organization|Organizasyon ng Tratado ng Hilagang Atlantiko]], ang [[:en:Group of Seven|G7]] (dating kilala bilang G8), [[:en:Group of Ten (economics)|Group of Ten]], ang [[Pangkat ng Dalawampu (P20)|Pangkat ng Dalawampu]] (P20),  [[:en:North American Free Trade Agreement|North American Free Trade Agreement]] (NAFTA), at ng [[Asia-Pacific Economic Cooperation]] (APEC).

== Pangalan ==

[[Talaksan:Nuu-chah-nulth man at Friendly Cove.jpg|thumb|left|200px|Aborihinal na Nuu-chah-nulth sa kanluran ng Canada]]
Ang salitang &quot;Canada&quot; ay nagmula sa salitang iroquois na &quot;kanata.&quot; Ang &quot;k&quot; ay sinasabi na parang &quot;g&quot; at ang &quot;t&quot; ay parang &quot;d.&quot; Ang ibig sabihin nito ay ''nayon''&lt;ref&gt;https://www.canada.ca/fr/patrimoine-canadien/services/origines-nom-canada.html&lt;/ref&gt;. Sa 1535, ginagamit ng mga nakatira dito kay Jacques Cartier ang &quot;kanata&quot; upang madirekta siya sa Stadacona&lt;ref&gt;https://books.google.ca/books?id=aiUZMOypNB4C&amp;pg=PA14&amp;redir_esc=y#v=onepage&amp;q&amp;f=false&lt;/ref&gt;. Sa ganito, ginamit ni Cartier ang itong salita para tukuyin ang lupang inaari ni Chief Donnacona. Sampung taon ang nakalipas, ginamit ng mga librong taga-Europa para tukuyin ang lugar na ito sa tabi ng Ilog Saint Lawrence.

Mula sa ika-16 siglo hanggang sa ika-18 siglo, ginagamit ang &quot;Canada&quot; para tukuyin ang lupang nasa tabi ng Ilog Saint Lawrence at nasa kapangyarihan ng New France. Sa 1791, hinati ang lugar sa &quot;Upper Canada&quot; at sa &quot;Lower Canada,&quot; sama-samang tinatawag na &quot;the Canadas&quot; hanggang sa kanilang pagkakaisa sa &quot;Province of Canada.&quot; Sa Confederation ng ilang mga probinsya sa 1867, ang ''Canada'' ay ginawa bilang ligal na pangalan ng bagong bansa sa London Conference. Sa 1950s, tinigil nang gamitin ang &quot;Dominion of Canada &quot;ng United Kingdom bilang pangalang opisyal ng bansang ito. Sa 1982, sa dahilan ng Canada Act kung saan naging bansang independente ang Canada, ang buong pangalan ng Canada ay ang ''Canada'' lang. Nawala na ang 'dominion'.
==Mga probinsiya at teritoryo==
[[File:Political map of Canada.svg|550px|center|Mapa ng Canada nagpapakita ng 10 mga probinsiya at 3 mga teritoryo nito]]
===Mga probinsiya===
{| class=&quot;wikitable sortable plainrowheaders&quot; style=&quot;margin:auto; text-align: center;&quot;
|+ {{sronly|Provinces of Canada}}
! scope=&quot;col&quot; colspan=&quot;2&quot; rowspan=&quot;2&quot; | Watawat, pangalan at [[Canadian postal abbreviations for provinces and territories|postal {{abbr|abbr.|abbreviation}}]]
! scope=&quot;col&quot; colspan=&quot;2&quot; | Mga Lungsod
! scope=&quot;col&quot; rowspan=&quot;2&quot; | Pumasok sa Konpederasyon&lt;ref name=&quot;(Canada)2004&quot;&gt;{{cite book|author=Reader's Digest Association (Canada)|author2=Canadian Geographic Enterprises|title=The Canadian Atlas: Our Nation, Environment and People|url=https://books.google.com/books?id=vDR7hrnO1aYC&amp;pg=PP41|year=2004|publisher=Douglas &amp; McIntyre|isbn=978-1-55365-082-9|page=41|access-date=November 21, 2015|archive-url=https://web.archive.org/web/20160503090030/https://books.google.com/books?id=vDR7hrnO1aYC&amp;pg=PP41|archive-date=May 3, 2016|url-status=live}}&lt;/ref&gt;
! scope=&quot;col&quot; rowspan=&quot;2&quot; | (Mga) Opisyal na Wika&lt;ref&gt;{{cite web |title=Official Language Policies of the Canadian Provinces |publisher=Fraser Institute |year=2012 |first1=Olivier |last1=Coche |first2=François |last2=Vaillancourt |first3=Marc-Antoine |last3=Cadieux |first4=Jamie Lee |last4=Ronson |url=http://www.fraserinstitute.org/uploadedFiles/fraser-ca/Content/research-news/research/publications/official-language-policies-of-canadian-provinces.pdf |access-date=August 6, 2012 |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20120428174237/http://www.fraserinstitute.org/uploadedFiles/fraser-ca/Content/research-news/research/publications/official-language-policies-of-canadian-provinces.pdf |archive-date=April 28, 2012 |df=mdy-all}}&lt;/ref&gt;
! scope=&quot;col&quot; rowspan=&quot;2&quot; | Populasyon{{efn|name=population|As of Q4 2021.&lt;ref name=&quot;pop&quot;&gt;{{Cite web | url=https://www150.statcan.gc.ca/t1/tbl1/en/tv.action?pid=1710000901 | title=Population estimates, quarterly | publisher=[[Statistics Canada]] | date=June 17, 2021 | access-date=August 20, 2021 | archive-url=https://archive.today/20200703233144/https://www150.statcan.gc.ca/t1/tbl1/en/tv.action?pid=1710000901 | archive-date=July 3, 2020 | url-status=live }}&lt;/ref&gt;}}
! scope=&quot;col&quot; class=&quot;unsortable&quot; colspan=&quot;3&quot; | Lawak (km&lt;sup&gt;2&lt;/sup&gt;)&lt;ref name=StatsCan&gt;{{cite web|url=http://www40.statcan.gc.ca/l01/cst01/phys01-eng.htm|title=Land and freshwater area, by province and territory|publisher=Statistics Canada|year=2005|access-date=August 4, 2013|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20110524063547/http://www40.statcan.gc.ca/l01/cst01/phys01-eng.htm|archive-date=May 24, 2011|df=mdy-all}}&lt;/ref&gt;
! scope=&quot;col&quot; class=&quot;unsortable&quot; colspan=&quot;2&quot; | Mga upuan&lt;ref name=&quot;autogenerated2&quot;&gt;{{cite web |url=http://www.parl.gc.ca/About/Parliament/GuideToHoC/index-e.htm |title=Guide to the Canadian House of Commons |publisher=Parliament of Canada |year=2012 |access-date=August 6, 2013 |archive-url=https://web.archive.org/web/20130627214354/http://www.parl.gc.ca/About/Parliament/GuideToHoC/index-e.htm |archive-date=June 27, 2013 |url-status=live}}&lt;/ref&gt;
|-
! scope=&quot;col&quot; | Kabisera &lt;ref name=&quot;canada1&quot;&gt;{{fact|canada1}}&lt;/ref&gt;
! scope=&quot;col&quot; | Pinakamalaki&lt;ref&gt;{{cite web |author=Place name |url=http://www12.statcan.gc.ca/census-recensement/2011/dp-pd/prof/index.cfm?Lang=E |title=Census Profile |publisher=Statistic Canada |year=2013 |access-date=August 6, 2013 |archive-url=https://web.archive.org/web/20130208074653/http://www12.statcan.gc.ca/census-recensement/2011/dp-pd/prof/index.cfm?Lang=E |archive-date=February 8, 2013 |url-status=live}}&lt;/ref&gt;
! scope=&quot;col&quot; | Lupain
! scope=&quot;col&quot; | Katubigan
! scope=&quot;col&quot; | Kabuuan
! scope=&quot;col&quot; | [[Kapalungan ng mga Karaniwan]]
! scope=&quot;col&quot; | [[Senado ng Canada]]
|-
! scope=&quot;row&quot; style=&quot;text-align: left;&quot; | {{flag|Ontario}}{{efn|[[Ottawa]], the national capital of Canada, is located in Ontario, near its border with Quebec. However, the [[National Capital Region (Canada)|National Capital Region]] straddles the border.}}
| ON
| colspan=&quot;2&quot; | [[Toronto]]
| {{dts|1 Hulyo 1867}}
| [[Wikang Ingles]]{{efn|name=english|De facto; French has limited constitutional status.}}
| {{right|14,223,942}}
| {{right|917,741}}
| {{right|158,654}}
| {{right|1,076,395}}
| 121
| 24
|-
! scope=&quot;row&quot; style=&quot;text-align: left;&quot; | {{flag|Quebec}}
| QC
| [[Quebec City]]
| [[Montreal]]
| {{dts|1 Hulyo 1867}}
| [[Wikang Pranses]]{{efn|[[Charter of the French Language]]; English has limited constitutional status in Quebec.}}
| {{right|8,501,833}}
| {{right|1,356,128}}
| {{right|185,928}}
| {{right|1,542,056}}
| 78
| 24
|-
! scope=&quot;row&quot; style=&quot;text-align: left;&quot; | {{flag|Nova Scotia}}
| NS
| colspan=&quot;2&quot; | [[Halifax, Nova Scotia|Halifax]]{{efn|Nova Scotia dissolved cities in 1996 in favour of [[List of communities in Nova Scotia|regional municipalities]]; its largest regional municipality is therefore substituted.}}
| {{dts|1 Hulyo 1867}}
| Ingles{{efn|Nova Scotia has very few bilingual statutes (three in English and French; one in English and Polish); some Government bodies have legislated names in both English and French.}}
| {{right|969,383}}
| {{right|53,338}}
| {{right|1,946}}
| {{right|55,284}}
| 11
| 10
|-
! scope=&quot;row&quot; style=&quot;text-align: left;&quot; | {{flag|New Brunswick}}
| NB
| [[Fredericton]]
| [[Moncton]]
| {{dts|1 Hulyo 1867}}
| Ingles, Pranses{{efn|[[Section Sixteen of the Canadian Charter of Rights and Freedoms]].}}
| {{right|775,610}}
| {{right|71,450}}
| {{right|1,458}}
| {{right|72,908}}
| 10
| 10
|-
! scope=&quot;row&quot; style=&quot;text-align: left;&quot; | {{flag|Manitoba}}
| MB
| colspan=&quot;2&quot; | [[Winnipeg]]
| {{dts|15 Hulyo 1870}}
| Ingles{{efn|name=english}}{{efn| Although Manitoba has above average constitutional protections for the French language, it is not an official language.}}
| {{right|1,342,153}}
| {{right|553,556}}
| {{right|94,241}}
| {{right|647,797}}
| 14
| 6
|-
! scope=&quot;row&quot; style=&quot;text-align: left;&quot; | {{flag|British Columbia}}
| BC
| [[Victoria, British Columbia|Victoria]]
| [[Vancouver]]
| {{dts|20 Hulyo 1871}}
| Ingles{{efn|name=english}}
| {{right|5,000,879}}
| {{right|925,186}}
| {{right|19,549}}
| {{right|944,735}}
| 42
| 6
|-
! scope=&quot;row&quot; style=&quot;text-align: left;&quot; | {{flag|Prince Edward Island}}
| PE
| colspan=&quot;2&quot; | [[Charlottetown]]
| {{dts|1 Hulyo 1873}}
| Ingles{{efn|name=english}}
| {{right|154,331}}
| {{right|5,660}}
| {{right|0}}
| {{right|5,660}}
| 4
| 4
|-
! scope=&quot;row&quot; style=&quot;text-align: left;&quot; | {{flag|Saskatchewan}}
| SK
| [[Regina, Saskatchewan|Regina]]
| [[Saskatoon]]
| {{dts|1 Setyembre 1905}}
| Ingles{{efn|name=english}}
| {{right|1,132,505}}
| {{right|591,670}}
| {{right|59,366}}
| {{right|651,036}}
| 14
| 6
|-
! scope=&quot;row&quot; style=&quot;text-align: left;&quot; | {{flag|Alberta}}
| AB
| [[Edmonton]]
| [[Calgary]]
| {{dts|1 Setyembre 1905}}
| Ingles{{efn|name=english}}
| {{right|4,262,635}}
| {{right|642,317}}
| {{right|19,531}}
| {{right|661,848}}
| 34
| 6
|-
! scope=&quot;row&quot; style=&quot;text-align: left;&quot; | {{flag|Newfoundland and Labrador}}
| NL
| colspan=&quot;2&quot; | [[St. John's, Newfoundland and Labrador|St. John's]]
| {{dts|31 Marso 1949}}
| Ingles{{efn|name=english}}
| {{right|510,550}}
| {{right|373,872}}
| {{right|31,340}}
| {{right|405,212}}
| 7
| 6
|- class=&quot;sortbottom&quot;
! scope=&quot;row&quot; colspan=&quot;6&quot; | Kabuuang probinsiya
! {{right|{{nts|36873821}}}}
! {{right|{{nts|5490918}}}}
! {{right|{{nts|572013}}}}
! {{right|{{nts|6062931}}}}
! {{nts|335}}
! {{nts|102}}
|}

===Mga teritoryo===
{| class=&quot;wikitable sortable&quot; style=&quot;margin: auto; text-align: center;&quot;
|+ {{sronly|Territories of Canada}}
! scope=&quot;col&quot; rowspan=&quot;2&quot; colspan=&quot;2&quot; | Watawat, pangalan, at [[Canadian postal abbreviations for provinces and territories|postal {{Abbr|abbr.|abbreviation}}]]
! scope=&quot;col&quot; colspan=&quot;2&quot; | Mga lungsod&lt;ref name=&quot;canada1&quot;/&gt;
! scope=&quot;col&quot; rowspan=&quot;2&quot; | Pumasok sa Konpederasyon&lt;ref name=&quot;(Canada)2004&quot;/&gt;
! scope=&quot;col&quot; rowspan=&quot;2&quot; | Mga opisyal na wika
! scope=&quot;col&quot; rowspan=&quot;2&quot; | Populasyon (2021)
! scope=&quot;col&quot; class=&quot;unsortable&quot; colspan=&quot;3&quot; | Lawak (km&lt;sup&gt;2&lt;/sup&gt;)&lt;ref name=StatsCan/&gt;
! scope=&quot;col&quot; class=&quot;unsortable&quot; colspan=&quot;2&quot; | Mga upuan&lt;ref name=&quot;autogenerated2&quot;/&gt;
|-
! scope=&quot;col&quot; | Kabisera
! scope=&quot;col&quot; | Pinakalamalki
! scope=&quot;col&quot; | Lupain
! scope=&quot;col&quot; | Katubigan
! scope=&quot;col&quot; | Kabuuan
! [[Kapulungan ng mga Karaniwan]]
! [[Senado ng Canada]]
|-
! scope=&quot;row&quot; | {{flag|Northwest Territories}}
| NT
| colspan=&quot;2&quot; | [[Yellowknife]]
| {{dts|15 Hulyo 1870}}
| [[Chipewyan language|Chipewyan]], [[Cree language|Cree]], English, French, [[Gwich’in language|Gwich'in]], [[Inuinnaqtun]], [[Inuktitut]], [[Inuvialuktun]], [[Slavey language|North Slavey]], [[Slavey language|South Slavey]], [[Dogrib language|Tłįchǫ]]&lt;ref name=&quot;lang&quot;&gt;[http://www.ece.gov.nt.ca/files/T1.01.01_Official%20Languages%20Act.pdf Northwest Territories Official Languages Act, 1988] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20140722182727/http://www.ece.gov.nt.ca/files/T1.01.01_Official%20Languages%20Act.pdf |date=July 22, 2014}} (as amended 1988, 1991–1992, 2003)&lt;/ref&gt;
| {{right|41,070}}
| {{right|1,183,085}}
| {{right|163,021}}
| {{right|1,346,106}}
| {{right|1}}
| {{right|1}}
|-
! scope=&quot;row&quot; | {{flag|Yukon}}
| YT
| colspan=&quot;2&quot; | [[Whitehorse]]
| {{dts|13 Hunyo 1898}}
| Ingles, Pranse&lt;ref&gt;{{cite web |url=http://www.ocol-clo.gc.ca/html/yukon_e.php |title=OCOL – Statistics on Official Languages in Yukon |publisher=Office of the Commissioner of Official Languages |year=2011 |access-date=August 6, 2013 |archive-url=https://web.archive.org/web/20130725222019/http://www.ocol-clo.gc.ca/html/yukon_e.php |archive-date=July 25, 2013 |url-status=live}}&lt;/ref&gt;
| {{right|40,232}}
| {{right|474,391}}
| {{right|8,052}}
| {{right|482,443}}
| {{right|1}}
| {{right|1}}
|-
! scope=&quot;row&quot; | {{flag|Nunavut}}
| NU
| colspan=&quot;2&quot; | [[Iqaluit]]
| {{dts|1 Abril 1999}}
| Inuinnaqtun, Inuktitut, Ingles, Pranse&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://langcom.nu.ca/nunavuts-official-languages/|title=Nunavut's Official Languages|publisher=Language Commissioner of Nunavut|year=2009|access-date=August 6, 2013|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20130814112846/http://langcom.nu.ca/nunavuts-official-languages|archive-date=August 14, 2013|df=mdy-all}}&lt;/ref&gt;
| {{right|36,858}}
| {{right|1,936,113}}
| {{right|157,077}}
| {{right|2,093,190}}
| {{right|1}}
| {{right|1}}
|- class=&quot;sortbottom&quot;
! scope=&quot;row&quot; colspan=&quot;6&quot; | Kabuuan ng mga teritoryo
! {{right|{{nts|118160}}}}
! {{right|{{nts|3593589}}}}
! {{right|{{nts|328150}}}}
! {{right|{{nts|3921739}}}}
! {{right|{{nts|3}}}}
! {{right|{{nts|3}}}}
|}

== Pamahalaan ==
[[File:Trudeau visit White House for USMCA (cropped).jpg|thumb| righ|250px|Si [[Justin Trudeau]] ang kasalukuyang Punong Ministro ng Canada mula 2015.]]
Ang Canada ay nasa uri ng monarkiyang konstitusyunal na ang pinuno ng estado ay si [[Charles III|Haring Charles III]], at parlyamentaryong demokrasya na may sistemang federal ng pamahalaang parlyamentaryo at may matibay na tradisyong [[demokratiko]].

Ang posisyong ng [[Punong ministro]], ay ang pinuno ng pamahalaan ng Canada, na nanggagaling sa nagungunang partido pampolitika na kayang makakuha ng tiwala sa karamihan ng [[Kapulungan ng mga Pangkaraniwan ng Canada]]. Ang Punong ministro at ang kanilang Gabinete ay pormal na itinatalaga ng [[Gobernador Heneral ng Canada]] (na kinatawan ng Canada kay Charles III. Kapag ang Punong ministro ay pumili ng gabinete, at ng kumbensiyon, ang Gobernador Heneral ay irerespeto ang mga napili ng Punong ministro. Ang gabinete ay nakasanayang kunin sa mga kasapi ng partido kung saan galing ang Punong ministro kahit saan sa [[lehislatura]], at kadalasan ay sa Kapulungan ng mga PangKaraniwan. ang kapangyarihang Ehekutibo ay pinaiiral ng Punong ministro at ng Gabinete, at lahat sila ay manunumpa sa pribadong konseho ng Reyna para sa Canada, at magiging Ministro ng Korona. Ang Punong ministro ay may malawak ng kapangyarihang pampolitika, lalong lalo na sa pagtatalaga ng mga opisyal ng pamahalaan at ng paglilingkod sibil.

Ang [[parlyamentaryong federal]] ay binubuo ng Reyna at ng dalawang bahay: ang mga nahalal na Bahay ng mga Pangaraniwan at ng naitalagang [[Senado]]. Bawat kasapi ng Bahay ng mga Pankaraniwan ay inihahalal sa simpleng paramihan ng boto sa [[distritong elektoral]]; ang pangkalahatang halalan ay pinapatawag ng Gobernador Heneral kung kailan ito ipapayo ng Punong ministro. Dahil walang minimum na termino para sa parlyamento, dapat magkaroon ng bagong halalan sa loob ng apat na taon ng huling pangkalahatang halalan. Ang mga kasapi ng Senado, na ang mga puwesto ay itinalaga sa baseng rehiyonal, ay ay pinipili ng Punong ministro at pormal na itinatalaga ng Gobernador Heneral, at maglilingkod hanggang sa edad na 75.

Ang apat na pangunahing partido pampolitika sa Canada ay ang [[Partido Liberal ng Canada]], [[Partido Konserbatibo ng Canada]], [[Partidong Bagong Demokratiko]], at ang [[Bloc Québécois]]. Ang kasalukuyang pamahalaan ay binubuo ng partido konserbatibo ng Canada. Ang [[Partidong Luntian ng Canada]] ay may 3 nahalal na Miembro ng Parliyamento.

== Pagkakahating Administratibo ==
[[Talaksan:Inuksuk Quebec city.jpg|thumb|left|200px|Aborihinal na arte ng Inuit sa Quebec]]
Ang Canada ay binubuo ng sampung lalawigan at tatlong teritoryo.  Ang mga lalawigan ay ang [[Alberta]], [[British Columbia]], [[Manitoba]], [[New Brunswick]], [[Newfoundland at Labrador]], [[Nova Scotia]], [[Ontario]], [[Prince Edward Island]], [[Quebec]], at [[Saskatchewan]]. Ang tatlong teritoryo ay ang [[Northwest Territories]], [[Nunavut]], at [[Yukon]]. Ang mga lalawigan ay may mas malaking antas ng autonomiya sa pamahalaan pederal, at mas kakaunti sa mga teritoryo. Ang bawat isa ay may kanya kanyang panglalawigang o panteritoryal na simbolo.

Responsibilidad ng mga lalawigan ang halos lahat ng mga programang panlipunan (tulad ng pangangalaga sa kalusugan, edukasyon, at kagalingan) at sama-samang kumukulekta ng mga kita kaysa sa pamahalaang parlyamentaryo nito, isang kakaibang estruktura ng pederasyon sa daigdig. Gamit ang kapangyarihan nitong gumasta, ang pamahalaang federal, ay magsasagawa ng mga pambansang alituntunin sa mga lalawigan, tulad ng Canada Health Act; ang mga lalawigan ay maaaring pumili sa mga ito ngunit, bibihira ang nagsasagawa nito. Patas na pagbabayad ang ginagawa ng pamahalaang federal upang matiyak nito na mapapanatiling pantay pantay at wasto ang paglilingkod at pagbubuwis sa pagitan ng mga mayayaman at mahihirap na lalawigan ng bansa.

Ang lahat ng lalawigan ay may sistemang [[unicameral]], at naghahalal ng [[lehislatura]] na pinamumunuan ng [[Premier]] na pinipili tulad ng Punong ministro ng Canada. Bawat lalawigan ay may kanya kanyang mga Tinyente-Gobernador na tagapagpanggap ng Reyna, tulad ng Gobernador Heneral ng Canada, sila ay itinatalaga sa pamamagitan ng rekomendasyon ng Punong ministro ng Canada, subalit sa mga nakalipas na taon ay tumataas ang antas ang pagsangguni sa pamahalaang panlalawigan.

== Heograpiya at Klima ==
Ang Canada ay sumasakop sa halos lahat ng hilagang bahagi ng Hilagang Amerika. Kahati nito ng hangganan ang [[Estados Unidos]] sa katimugan at ang estado ng [[Alaska]] ng Estados Unidos sa hilagang kanluran, at pahaba mula sa Karagatan ng [[Atlantiko]] sa silangan, at ang karagatan ng [[Pasipiko]] sa kanluran; sa hilaga naman ay ang [[Karagatang Artiko]].

Magkakaiba ang sukat ng temperatura ng tag-lamig at tag-init sa bawat bahagi ng Canada. Ang Taglamig ay maaaring maging malupit sa maraming bahagi ng bansa, lalung-lalo na sa mga lalawigang Prairie, na ang kadalasang temperatura araw-araw ay malapit sa -15&amp;nbsp;°C ngunit maaari pang bumaba sa -40&amp;nbsp;°C at may malakas na malamig na hangin. Ang baybaying Britanikong Kolumbiya ay naiiba dahil wasto lamang ang klima nito na may malumanay at maulan na taglamig.

== Demograpiya ==

Ang Canada ang pinakabilis lumaki ang populasyon sa mga [[G8]] na bansa.  Mula 1990 hanggang 2008, umakyat ang populasyon ng mga 5.6 milyong katao, mga 20.4% kataasan.  Mga 23.4% ng katao ay bisibleng minoriya o di puti.  Malaki ang imigrasyon.

Noong 2011, may mga 662,600 Pilipino sa Canada.&lt;ref&gt;&quot;NHS Profile, Canada, 2011&quot;. ''2011 National Household Survey''.  (10 Hunyo 2013).&lt;/ref&gt;  Ang mga Pilipino ang ika-3 pinakalaking grupong Asyano sa huli ng mga Intsik at Bumbay sa Canada.
==Kultura==
Ang Canada ay isang [[kulturang indibidwalistiko]] na isang uri ng ng [[kultura]] na ang pagpapahalaga ay nasa isang [[indibidwal]] o sarili kesa sa isang [[grupo]]. Ang mga kulturang indidbidwalistiko ay nagbibigay halaga sa  sariling pananaw, pribasiya, [[autonomiya]](pangangasiwa sa sariling buhay), pag-asa sa sarili at sariling sikap. Ang mga Canadian ay gumagamit ng diretsang pakipagtalastasan, naghahayag sa sariling naisin, at gumagamit ng mga iba't ibang paraan upang maayos ang mga alitan sa ibang kapwa tao. Ang Canada ay isang uri ng [[may mababang pagitan ng kapangyarihan]](low power distance culture) kung saan ito ay nagbibigay halaga sa bawat indibidwal na walang tinitingnang estado o katayuan sa buhay at nagtatakwil ng kawalang kapantayan sa lipunan. Tinatakwil ng mga Canadian ang mga autoridad sa ikabubuti ng bawat indibidwal na bahagi ng isang lipunan.

==Sirkumsisyon==
{{See also|Pagtutuli sa Canada}}
Ang proporsiyon ng tuli sa Canada ay mga 32%&lt;ref&gt;''Canadian Family Physician'' (Pebrero 2013).&lt;/ref&gt; ng mga lalaki.  Ang tasa ng pagtutuli ng mga bagong pinanganak ay mga 31.9% noong 2006/2007 sa buong Canada.&lt;ref&gt;&quot;Data Tables — The Maternity Experiences Survey (MES) 2006–2007 Canadian Maternity Experiences Survey&quot;.  Public Health Agency of Canada. p. 267.&lt;/ref&gt;

==Tingnan rin==
* [[Mga bansang Pranses]]
* [[Mga taong puti]]

== Talababa ==
&lt;references group=&quot;lower-alpha&quot;/&gt;

== Mga sanggunian ==
{{Reflist}}

{{Canada}}
{{Pangkat8}}
{{Commons category|Canada}}

[[Kategorya:Mga bansa sa Hilagang Amerika]]
[[Kategorya:Canada| ]]
[[Kategorya:Mga lalawigan ng Canada]]</text>
      <sha1>8o4ez8y1u9cidd7prfpmp9nsb4e6wat</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Likas na agham</title>
    <ns>0</ns>
    <id>4960</id>
    <revision>
      <id>2164792</id>
      <parentid>2164658</parentid>
      <timestamp>2025-06-13T13:42:45Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>GinawaSaHapon</username>
        <id>102500</id>
      </contributor>
      <comment>Tapos na.</comment>
      <origin>2164792</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="19163" sha1="hub6kp9bcdx5l3cmgpbvyhc6sts16it" xml:space="preserve">{{Use dmy dates}}&lt;!-- Panatilihin ang paggamit sa tuldik sa unang banggit ng paksa. --&gt;

'''Likás na aghám''' o '''aghám pangkalikásan'''&lt;ref&gt;{{cite-UPDF2|agham pangkalikasan, ''natural science''}}&lt;/ref&gt; ang isa sa [[Sangay ng agham|tatlong pangunahing sangay]] ng [[agham]] na nakatuon sa mga proseso, pag-unawa, paglalarawan, at prediksiyon base sa [[obserbasyon]] o [[eksperimento]]. Nahahati ito sa dalawang sangay: buhay at pisikal. Kilala rin sa tawag na [[biolohiya]] ang agham pambuhay, samantalang nahahati naman sa apat na sangay ang pisikal na agham: [[pisika]], [[kimika]], [[agham pandaigdig]], at [[astronomiya]]. Nahahati ang mga ito sa samu't saring mga [[larangan]]. Ginagamit ng mga likas na agham ang mga pormal na agham kagaya ng [[matematika]] at [[lohika]] upang maipaliwanag ang mga [[batas ng agham]].

== Kasaysayan ==
{{main|Kasaysayan ng agham}}
Ayon sa ilang mga iskolar, nagmula ang mga likas na agham sa pangangailangan ng mga sinaunang lipunan na maunawaan ang kanilang kinagagalawang lugar. Pinagpasa-pasahan ang kaalaman na nakalap ng bawat henerasyon patungo sa mga kasunod nito, kagaya halimbawa ng kaalaman sa mga ugali ng hayop at medisina.{{sfn|Grant|2007|p=1}} Kalaunan, naging pormalisado ang pag-aaral sa mga ito pagsapit ng {{BKP|3000|link=y}} sa mga sinaunang kultura ng [[Sinaunang Ehipto|Ehipto]] at [[Mesopotamia]], na nagsulat ng mga pinakamatatandang halimbawa ng [[likas na pilosopiya]], ang ninuno ng ngayo'y likas na agham.{{sfn|Grant|2007|p=2}} Bagamat malinaw na may mga interes ang sinaunang kultura sa mga ito, lalo na sa [[astronomiya]], malinaw din na ginawa nila ito sa ngalan ng [[relihiyon]], hindi [[agham]].{{sfn|Grant|2007|pp=2–3}}

Samantala, meron ding nabuong mga panimulang agham sa [[sinaunang Tsina]] at [[sinaunang India|India]]. Sa Tsina, mahalagang konsepto ang [[yin at yang|''yin'' at ''yang'']], na nagpapaliwanag sa magkatunggaling likas na puwersa.{{sfn|Magner|2002|pp=3–4}} Samantala, inilalarawan naman sa mga [[Veda]] ang sinaunang konsepto ng [[sansinukob|sanlibutan]] ayon sa mga sinaunang Indiano, gayundin sa ideya ng tatlong ''humor'' na nagdidikta sa estado ng katawan.{{sfn|Magner|2002|p=5}}

Sa [[sinaunang Gresya]], ipinaliwanag ng mga [[pilosopong Presokratiko]] ang kalikasan na may halong mahika at mitolohiya tulad ng ibang mga kultura. Naniniwala sila na ang mga sakuna halimbawa ay resulta ng isa o higit pang mga galit na [[diyos]].{{sfn|Grant|2007|p=8}} Gayunpaman, may mga ilang iskolar na sinubukang magbigay ng paliwanag nang walang bahid ng mitolohiya o relihiyon. Halimbawa, ipinaliwanag ni [[Tales|Tales ng Miletus]] ang mga [[lindol]] bilang resulta ng paglutang ng kalupaan sa isang pandaigdigang karagatan.{{sfn|Barr|2006|p=2}} Iminungkahi naman ni [[Leucipo]] ang ideya ng [[atomismo]], na nagsasabing binubuo ang realidad ng mga napakaliit na mga bagay na tinatawag na mga [[atomo]]. Samantala, gumamit naman si [[Pitagoras]] ng matematika upang imungkahi na bilog ang mundo.{{sfn|Barr|2006|p=3}}

=== Likas na pilosopiya ===
[[File:Sanzio_01_Plato_Aristotle.jpg|link=https://en.wikipedia.org/wiki/File:Sanzio_01_Plato_Aristotle.jpg|thumb|Sina [[Platon]] (kaliwa) at ang kanyang estudyanteng si [[Aristoteles]] sa [[Paaralan ng Atenas|isang fresco]] ni [[Rafael Sanzio|Raphael]] noong 1509.]]
Di tulad ng mga nauna, mas nagpokus ang mga pilosopong tagasunod ni [[Sokrates]] at [[Platon]] sa etika, moralidad, at sining; hindi nila masyadong pinansin ang pisikal na mundo.{{sfn|Grant|2007|pp=21–22}} Gayunpaman, nagbigay ng matinding pokus si [[Aristoteles]] sa pisikal na mundo sa kanyang pilosopiya.{{sfn|Grant|2007|pp=27–28}} Sa ''[[Kasaysayan ng mga Hayop]]'', inilarawan niya ang mga prosesong nagaganap sa mga hayop tulad ng [[bubuyog]].{{sfn|Grant|2007|pp=33–34}} Inimbestigahan niya ang mga [[sisiw]] na nasa itlog pa at nagbasag ng ilang itlog upang mapag-aralan ang mga estado ng pagdebelop nito.{{sfn|Grant|2007|p=34}} Itinuturing na mahalaga ang mga gawang ito ni Aristoteles hanggang sa ika-16 na siglo.{{sfn|Grant|2007|pp=34–35}} Bukod sa biolohiya, nag-akda rin siya sa pisika, kalikasan, at astronomiya.{{sfn|Grant|2007|pp=37–39, 53}}

Bagamat sineryosong pag-aralan ni Aristoteles ang likas na pilosopiya kumpara sa mga nauna sa kanya, itinuring niya lamang ito bilang isang teoretikal na agham.{{sfn|Grant|2007|p=52}} Gayunpaman, malaki ang impluwensiya niya sa mga sumunod sa kanya, lalo na sa Imperyong Romano kung saan naging basehan siya ng mga sulatin ng mga Romanong pilosopo tulad ni [[Plinio ang Matanda]], at mga pilosopong ng ika-6 na siglo.{{sfn|Grant|2007|p=95}} Nagpokus din ang mga unang pilosopo ng [[Gitnang Kapanahunan]] sa pag-aaral sa kalikasan, madalas sa konteksto ng [[kosmolohiya]] kung saan pinag-aaralan ang mga posisyon ng mga planeta at bituin sa langit, na pinaniniwalaang nagtataglay ng elementong [[aether]].{{sfn|Grant|2007|p=103}} Samantala, sinimulan ng ilang mga iskolar ang kritikal na pagtingin sa mga turo ni Aristoteles sa pisika, kagaya ni [[John Philoponus]], na nagpanukalang gamitin ang obserbasyon kesa argumentong pasalita sa mga diskurso, gayundin sa [[teorya ng impetus]], na nagpapaliwanag sa [[Mosyon|paggalaw]] ng isang bagay. Ang mga kritisismong ito ang siyang naging basehan ni [[Galileo Galilei]] na nagpasimula sa [[Rebolusyong Makaagham]].&lt;ref&gt;{{cite book |last=Wildberg |first=Christian |url=https://plato.stanford.edu/archives/spr2016/entries/philoponus/ |title=The Stanford Encyclopedia of Philosophy |date=8 March 2018 |publisher=Stanford University |editor-last=Zalta |editor-first=Edward N. |language=en |trans-title=Ang Ensiklopedya ng Stanford sa Pilosopiya |chapter=John Philoponus |access-date= |archive-url=https://web.archive.org/web/20190822110331/https://plato.stanford.edu/archives/spr2016/entries/philoponus/ |archive-date=22 August 2019 |url-status=live |via=}}&lt;/ref&gt;

=== Gitnang Kapanahunan ===
Bagamat nasa Europa, hindi nakarating nang lubos ang mga gawa ni Aristoteles at ng ibang mga pilosopong Griyego sa [[Kanlurang Europa]] hanggang noong ika-12 siglo nang maisalin ito sa [[wikang Latin]].{{sfn|Grant|2007|pp=95, 130}} Naging mahalaga ito sa pagdebelop ng likas na pilosopiya sa kontinente.{{sfn|Grant|2007|p=106}} Lumobo ang populasyon sa mga lungsod sa Europa pagsapit ng naturang siglo, na nagbigay-daan upang maitatag ang mga pinakaunang [[pamantasan]], [[monasteryo]], at pormal na [[paaralan]] sa rehiyon ng ngayo'y [[Pransiya]] at [[Inglatera]].{{sfn|Grant|2007|pp=106–107}} Nabuo sa tulong ng mga ito ang isang anyo ng [[teolohiyang Kristiyano]] na sumusubok sagutin ang mga katanungan sa kalikasan sa pamamagitan ng [[lohika]], bagamat tiningnan rin ito ng ilang kritiko bilang isang [[Erehiya|erehe]].{{sfn|Grant|2007|p=115}}

Nagsimulang seryosohin ng mga iskolar ng Kanlurang Europa ang mga gawa ng sinaunang Gresya at ng [[Mundong Islamiko|Mundo ng Islam]] dahil sa mga salin sa mga ito patungo sa wikang Latin, ang wikang ginagamit sa mga diskurso sa mga paaralan.{{sfn|Grant|2007|p=130}} Ito ang mga ginamit na materyales sa pagturo sa mga bagong pamantasan sa [[Unibersidad ng Paris|Paris]] at [[Unibersidad ng Oxford|Oxford]], bagamat tutol rito ang [[Simbahang Katolikong Romano|Simbahang Katolika]]. Naglabas ito ng isang serye ng mga [[Mga Pagkodena ng Ika-13 Siglo|pagkodena noong ika-13 siglo]] na nagbabawal sa pagturo sa mga gawa ni Aristoteles (bukod pa sa iba), sa mga pamantasan sa Europa.{{sfn|Grant|2007|p=143}}

Isinalin naman ng Espanyol na pilosopong si [[Dominicus Gundissalinus]] ang gawa ng iskolar mula Persia na si [[al-Farabi]] patungo sa wikang Latin. Dito unang nabanggit ang {{Lang|la|scientia naturalis}} ({{Literal na pagsasalin|likas na agham}}) bilang tumutukoy sa pag-aaral sa mga paggalaw ng kalikasan. Siya rin ang unang Europeo na nagmungkahi na hatiin ang pag-aaral sa mga sangay. Ayon sa kanya, likas na agham ang &quot;agham na kinokonsidera lamang ang mga tunay at gumagalaw&quot;, kontra sa [[matematika]] at mga agham na umaasa sa matematika. Tulad ni al-Farabi, hinati niya ang likas na agham sa [[pisika]], [[kosmolohiya]], [[meteorolohiya]], [[mineralohiya]], [[biolohiya]], at [[soolohiya]].{{sfn|Grant|2007|p=155}}

Nagdebelop rin ang mga sumunod na iskolar ng sarili nilang klasipikasyon. Halimbawa, inilagay ni [[Robert Kilwardby]] ang medisina sa ilalim ng likas na agham kasama ng [[agrikultura]], [[pangangaso]], at [[teatro]].{{sfn|Grant|2007|pp=156–157}} Ayon naman kay [[Roger Bacon]], likas na agham ang &quot;prinsipyo ng paggalaw at pahinga, tulad ng mga bahagi ng elemento ng [[Klasikong elemento|apoy, himpapawid, lupa, at tubig]], gayundin yung mga di-buhay na mga bagay na kinapapalooban nila.&quot;{{sfn|Grant|2007|p=158}} Ayon kay [[Tomas ng Aquino]], pinag-aaralan sa mga likas na agham ang mga &quot;gumagalaw na nilalang&quot; at &quot;mga bagay na dumedepende sa [[materya]] di lamang upang umiral kundi dahil na rin sa kahulugan nito.&quot;{{sfn|Grant|2007|pp=159–163}} Nagkakasundo ang mga iskolar sa panahong ito na tungkol sa mga gumagalaw na bagay ang likas na agham, ngunit nagkakatalo sila sa mga sangay nito.{{sfn|Grant|2007|p=234}} Tinitingnan din ang pag-aaral bilang bahagi ng okulto at mahika.{{sfn|Grant|2007|pp=170–178}} Bagamat tutol ang ilang mga Kristiyanong iskolar sa likas na agham dahil sa koneksiyon nito sa mga paganong Griyego, kalaunan ay tiningnan ito ng mga sumunod na henerasyon tulad ni Tomas ng Aquino at [[Albertus Magnus]] ang pag-aaral bilang kagamitan upang maintindihan ang [[Bibliya|Banal na Kasulatan]], bagamat tutol pa rin ang Simbahan sa mga ito hanggang sa ika-13 siglo.{{sfn|Grant|2007|pp=241–243}}

=== Rebolusyong Makaagham ===
{{main|Rebolusyong Makaagham}}Pagsapit ng ika-16 at ika-17 siglo, lumayo ang mga likas na agham mula sa likas na pilosopiya ni Aristoteles. Malawakang binago ng pagkaimbento ng [[limbagan]], [[mikroskopyo]], [[teleskopyo]], at ng [[Repormang Protestante|Repormasyon]] ang pagtingin ng mga tao sa agham.{{sfn|Grant|2007|p=274}} Halimbawa, binago ng mga obserbasyon nina [[Tycho Brahe|Tyco Brahe]], [[Nicolaus Copernicus]], at [[Galileo Galilei]] sa pamamagitan ng pagbigay ng mas malinaw na larawan ng [[Sistemang Solar]] at pagpatunay sa [[heliosentrismo]] kontra sa [[heosentrismo]] ni Aristoteles.{{sfn|Grant|2007|p=274–275}} Maraming pilosopo sa panahong ito ang hayagang nagpahayag sa kanilang mga kasulatan na mali si Aristoteles, tulad nina [[Rene Descartes]], [[Thomas Hobbes]], [[John Locke]], at [[Francis Bacon]].{{sfn|Grant|2007|pp=276–277}}

Itinuturing bilang isa sa mga pinakamahalagang siyentipiko sa kasaysayan si [[Isaac Newton]].{{sfn|Barr|2006|p=33}} Mula sa mga obserbasyon nina Brahe, Copernicus, [[Johannes Kepler]], inilatag ni Newton ang mga [[Mga batas ng mosyon ni Newton|batas ng paggalaw]] gayundin ang [[Batas ng unibersal na grabitasyon ni Newton|pangkalahatang batas ng grabitasyon]],{{sfn|Barr|2006|pp=33–35}} na kanyang ginamit upang ipaliwanag na ang [[Buwan (astronomiya)|Buwan]] ang dahilan kung bakit nagkakaroon ng mga [[kati]] ({{Lang|en|tide}}).{{sfn|Barr|2006|p=36}} Ginamit nina [[Charles-Augustin de Coulomb]], [[Alessandro Volta]], at [[Michael Faraday]] ang mga batas na ito ni Newton upang ilarawan ang [[elektromagnetismo]].{{sfn|Barr|2006|p=48}} Pinagsama naman ni [[James Clerk Maxwell]] ang mga ito upang mabuo ang [[Mga ekwasyon ni Maxwell|teorya ng elektrodinamika]].{{sfn|Barr|2006|p=48}} Samantala, pinatunayan naman ni [[Antoine Lavoisier]] na mali ang [[teoryang phlogiston]], na nagsasabing naglalabas ang mga bagay na nasusunog ng isang elementong tinatawag na {{Lang|en|phlogiston}} sa ere. Lalo pa itong natuldukan nang madiskubre ni [[Joseph Priestley]] ang [[oksiheno]] noong ika-18 siglo, isang mahalagang sangkap sa pagsasagawa ng [[kombustiyon]].{{sfn|Barr|2006|p=49}} Samantala, sa biolohiya, unang inuri ni [[Carl Linnaeus|Carolus Linnaeus]] ang lahat ng klase ng buhay, na nagpasimula sa larangan ng [[taksonomiya]].{{sfn|Mayr|1982|pp=171–179}}

== Sangay ==
{{see also|Sangay ng agham}}Hinahati ng ilang iskolar ang mga likas na agham sa dalawang pangunahing sangay: buhay at pisikal. [[Biolohiya]] lamang ang sangay sa ilalim ng mga agham pambuhay samantalang [[pisika]], [[kimika]], [[agham pandaigdig]], at [[astronomiya]] ang mga sangay ng pisikal na agham.

* [[Pisika]] ang pag-aaral sa [[materya]], mga [[Pangunahing partikulo|partikulo]] nito, at ang mga ugali nito sa [[Espasyo-panahon|espasyo at panahon]], [[enerhiya]], at [[puwersa]]. Isa ito sa mga pangunahing larangan ng agham, at isa rin sa mga pinakamatatanda.
* [[Kimika]] ang pag-aaral sa pagbabagong nagaganap sa mga materya, lalo na ang komposisyon nito, reaksyon, ugali, estraktura, at katangian nito. Kabilang sa mga pinag-aaralan sa kimika ang mga [[Sustansiyang kemikal|sustansiya]], [[atomo]], at [[molekulo]].
* [[Astronomiya]] ang pag-aaral sa mga bagay sa [[kalawakan]], kabilang na ang mga [[planeta]], [[bituin]], [[galaksiya]], [[nebula]], at [[itim na butas]]. Sa madaling salita, astronomiya ang pag-aaral sa mga bagay sa labas ng [[atmospera]] ng Daigdig. Kabilang rin sa larangan ang [[kosmolohiya]], ang larangan na nakatuon sa [[Uniberso|sanlibutan]] sa pangkalahatan.
* [[Agham pandaigdig]] ang katawagan para sa mga agham na nakatuon sa pag-aaral sa [[Daigdig]] at ang mga nagaganap na penomena at proseso sa loob nito.
** [[Meteorolohiya]] ang pag-aaral sa [[Atmospera|himpapawid]] ng Daigdig at sa [[lagay ng panahon]].
** [[Oseanograpiya]] ang pag-aaral sa [[Idrospera|katubigan]] ng Daigdig, partikular na ang [[karagatan]], ang heograpiya, pisika, kimika, at biolohiya nito.
** [[Heolohiya]] ang pag-aaral sa [[Heospera|kalupaan]] ng Daigdig, kabilang na ang mga prosesong tulad ng [[paggalaw ng mga kontinente]], mga [[Bato (heolohiya)|bato]] nito, at ang mga [[Siklo ng bato|pagbabago]] sa mga ito sa paglipas ng panahon.
* [[Biolohiya]] ang pag-aaral sa lahat ng [[buhay]] sa Daigdig, kabilang na ang mga [[organismo]]. Kasama sa malawak na pag-aaral na ito ang pananaliksik ukol sa [[pinagmulan ng buhay]], [[ebolusyon]], at ang pagkalat nito. Sentro sa pag-aaral ang [[selula]], [[hene]], [[homeostatis]], at ang antas ng organisasyon ng buhay, na saklaw ng [[taksonomiya]].
** [[Mikrobiolohiya]] ang pag-aaral sa mga [[mikrobyo]], kabilang ang mga [[birus]], [[protista]], [[fungus]], at [[parasito]].
** [[Botanika]] ang pag-aaral sa mga [[halaman]], kabilang na ang mga prosesong nagaganap sa mga ito tulad halimbawa ng [[potosintesis]].
** [[Soolohiya]] ang pag-aaral sa mga [[hayop]], kabilang na ang mga prosesong nagaganap sa mga ito. Kalimitang hindi isinasama sa pag-aaral ang mga [[tao]], ngunit hindi sa lahat ng pagkakataon.
** [[Ekolohiya]] ang pag-aaral sa mga nagaganap na interaksyon at proseso sa mga [[ekosistema]], lalo na sa kabuuang [[biospera]] ng Daigdig.

== Tingnan din ==
* [[Agham]]
* [[Kasaysayan ng agham]]
* [[Likas na pilisopiya]]
* [[Agham panlipunan]]
* [[Araling panlipunan]]
* [[Araling pangkalikasan]]

== Sanggunian ==
{{reflist}}

=== Bibliograpiya ===
{{refbegin}}
* {{cite book |last=Barr |first=Stephen M. |url=https://archive.org/details/guidetoscience00mann |title=A Students Guide to Natural Science |date=2006 |publisher=[[Intercollegiate Studies Institute]] |isbn=978-1-932236-92-7 |language=en |trans-title=Gabay sa Mag-aaral ukol sa Likas na Agham}}
* {{cite book |last=Grant |first=Edward |title=A History of Natural Philosophy: From the Ancient World to the 19th century |date=2007 |publisher=[[Cambridge University Press]] |isbn=978-0-521-68957-1 |location=[[Cambridge]], [[Reyno Unido]] |language=en |trans-title=Kasaysayan ng Likas na Pilosopiya: Mula sa Sinaunang Mundo hanggang sa ika-19 na siglo}}
* {{cite book |last=Lagemaat |first=Richard van de |url=https://books.google.com/books?id=l_HMz6Ub-rcC&amp;q=hard+science+physics+chemistry&amp;pg=PA283 |title=Theory of Knowledge for the IB Diploma |date=2006 |publisher=Cambridge University Press |isbn=978-0-521-54298-2 |location=[[Cambridge]], [[Reyno Unido]] |language=en |trans-title=Teorya ng Kaalaman para sa Diplomang IB |access-date= |archive-url=https://web.archive.org/web/20231213102803/https://books.google.com/books?id=l_HMz6Ub-rcC&amp;q=hard+science+physics+chemistry&amp;pg=PA283#v=snippet&amp;q=hard%20science%20physics%20chemistry&amp;f=false |archive-date=2023-12-13 |url-status=live}}
* {{cite journal |last=Ledoux |first=Stephen F. |date=2002 |title=Defining Natural Sciences |trans-title=Pagbibigay-kahulugan sa mga Likas na Agham |url=http://behaviorology.org/pdf/DefineNatlSciences.pdf |url-status=dead |journal=Behaviorology Today |language=en |location=[[New York]] |publisher=[[Marcel Dekker, Inc.]] |volume=5 |issue=1 |page=34 |isbn=978-0-8247-0824-5 |archive-url=https://web.archive.org/web/20120325192047/http://www.behaviorology.org/pdf/DefineNatlSciences.pdf |archive-date=2012-03-25 |quote= |ref={{sfnRef|Magner|2002}}}}
* {{cite book |last=Mayr |first=Ernst |url=https://archive.org/details/growthofbiologic00mayr |title=The Growth of Biological Thought: Diversity, Evolution, and Inheritance |date=1982 |publisher=[[The Belknap Press of Harvard University Press]] |isbn=978-0-674-36445-5 |location=Cambridge, [[Estados Unidos]] |language=en |trans-title=Ang Paglaki ng Kaisipang Biolohikal: Dibersidad, Ebolusyon, at Pagmamana}}
* {{cite book |last=Oglivie |first=Brian W. |title=The Science of Describing: Natural History in Renaissance Europe |date=2008 |publisher=[[University of Chicago Press]] |isbn=978-0-226-62088-6 |location=Chicago |language=en |trans-title=Ang Agham ng Paglalarawan: Likas na Kasaysayan sa Renasimiyento sa Europa}}
{{refend}}

== Link sa labas ==
* [https://www.chemie.uni-hamburg.de/index.shtml? Kagawaran ng kimika sa Universität Hamburg ([[Alemanya]])] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20150918231016/http://www.chemie.uni-hamburg.de/index.shtml |date=2015-09-18 }}
* [http://www.df.uba.ar/academica/informacion-general Kagawaran ng pisika sa Universidad de Buenos Aires ([[Arhentina]])]
* [http://biologia.utalca.cl/ Kagawaran ng biyolohiya sa Universidad de Talca ([[Chile]])]
* [http://www3.iq.usp.br/ Kagawaran ng kimika sa Universidade de São Paulo ([[Brazil]])] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20150925015132/http://www2.iq.usp.br/ |date=2015-09-25 }}
* [http://www.am.ub.edu/es Kagawaran ng astronomiya sa Universidad de Barcelona ([[Espanya]])] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20160306042123/http://www.am.ub.edu/es |date=2016-03-06 }}
* [http://www.upmc.fr/fr/universite/organisation/composantes/ufr_sciences_de_la_vie.html Kagawaran ng biyolohiya sa Université Pierre et Marie Curie ([[Pransiya]])] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20140328192035/http://upmc.fr/fr/universite/organisation/composantes/ufr_sciences_de_la_vie.html |date=2014-03-28 }}
* [http://www.cam.ac.uk/cambuniv/natscitripos/ Mga Agham Pangkalikasan sa Cambridge University]
* [http://hrst.mit.edu/ Ang Kasaysayan ng Kasalukuyang Agham at Teknolohiya]
* [http://www.scibooks.org/ Mga Balik-aral na Aklat Tungkol sa Agham Pangkalikasan]

{{Natural sciences-footer}}

[[Kategorya:Agham pangkalikasan|*]]
[[Kategorya:Kalikasan]]
[[Kategorya:Mga sangay ng agham]]</text>
      <sha1>hub6kp9bcdx5l3cmgpbvyhc6sts16it</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>2164793</id>
      <parentid>2164792</parentid>
      <timestamp>2025-06-13T13:43:13Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>GinawaSaHapon</username>
        <id>102500</id>
      </contributor>
      <minor />
      <origin>2164793</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="18421" sha1="1km8ozvhkoe4qn477pfag7boi38sc19" xml:space="preserve">{{Use dmy dates}}&lt;!-- Panatilihin ang paggamit sa tuldik sa unang banggit ng paksa. --&gt;

== Kasaysayan ==
{{main|Kasaysayan ng agham}}
Ayon sa ilang mga iskolar, nagmula ang mga likas na agham sa pangangailangan ng mga sinaunang lipunan na maunawaan ang kanilang kinagagalawang lugar. Pinagpasa-pasahan ang kaalaman na nakalap ng bawat henerasyon patungo sa mga kasunod nito, kagaya halimbawa ng kaalaman sa mga ugali ng hayop at medisina.{{sfn|Grant|2007|p=1}} Kalaunan, naging pormalisado ang pag-aaral sa mga ito pagsapit ng {{BKP|3000|link=y}} sa mga sinaunang kultura ng [[Sinaunang Ehipto|Ehipto]] at [[Mesopotamia]], na nagsulat ng mga pinakamatatandang halimbawa ng [[likas na pilosopiya]], ang ninuno ng ngayo'y likas na agham.{{sfn|Grant|2007|p=2}} Bagamat malinaw na may mga interes ang sinaunang kultura sa mga ito, lalo na sa [[astronomiya]], malinaw din na ginawa nila ito sa ngalan ng [[relihiyon]], hindi [[agham]].{{sfn|Grant|2007|pp=2–3}}

Samantala, meron ding nabuong mga panimulang agham sa [[sinaunang Tsina]] at [[sinaunang India|India]]. Sa Tsina, mahalagang konsepto ang [[yin at yang|''yin'' at ''yang'']], na nagpapaliwanag sa magkatunggaling likas na puwersa.{{sfn|Magner|2002|pp=3–4}} Samantala, inilalarawan naman sa mga [[Veda]] ang sinaunang konsepto ng [[sansinukob|sanlibutan]] ayon sa mga sinaunang Indiano, gayundin sa ideya ng tatlong ''humor'' na nagdidikta sa estado ng katawan.{{sfn|Magner|2002|p=5}}

Sa [[sinaunang Gresya]], ipinaliwanag ng mga [[pilosopong Presokratiko]] ang kalikasan na may halong mahika at mitolohiya tulad ng ibang mga kultura. Naniniwala sila na ang mga sakuna halimbawa ay resulta ng isa o higit pang mga galit na [[diyos]].{{sfn|Grant|2007|p=8}} Gayunpaman, may mga ilang iskolar na sinubukang magbigay ng paliwanag nang walang bahid ng mitolohiya o relihiyon. Halimbawa, ipinaliwanag ni [[Tales|Tales ng Miletus]] ang mga [[lindol]] bilang resulta ng paglutang ng kalupaan sa isang pandaigdigang karagatan.{{sfn|Barr|2006|p=2}} Iminungkahi naman ni [[Leucipo]] ang ideya ng [[atomismo]], na nagsasabing binubuo ang realidad ng mga napakaliit na mga bagay na tinatawag na mga [[atomo]]. Samantala, gumamit naman si [[Pitagoras]] ng matematika upang imungkahi na bilog ang mundo.{{sfn|Barr|2006|p=3}}

=== Likas na pilosopiya ===
[[File:Sanzio_01_Plato_Aristotle.jpg|link=https://en.wikipedia.org/wiki/File:Sanzio_01_Plato_Aristotle.jpg|thumb|Sina [[Platon]] (kaliwa) at ang kanyang estudyanteng si [[Aristoteles]] sa [[Paaralan ng Atenas|isang fresco]] ni [[Rafael Sanzio|Raphael]] noong 1509.]]
Di tulad ng mga nauna, mas nagpokus ang mga pilosopong tagasunod ni [[Sokrates]] at [[Platon]] sa etika, moralidad, at sining; hindi nila masyadong pinansin ang pisikal na mundo.{{sfn|Grant|2007|pp=21–22}} Gayunpaman, nagbigay ng matinding pokus si [[Aristoteles]] sa pisikal na mundo sa kanyang pilosopiya.{{sfn|Grant|2007|pp=27–28}} Sa ''[[Kasaysayan ng mga Hayop]]'', inilarawan niya ang mga prosesong nagaganap sa mga hayop tulad ng [[bubuyog]].{{sfn|Grant|2007|pp=33–34}} Inimbestigahan niya ang mga [[sisiw]] na nasa itlog pa at nagbasag ng ilang itlog upang mapag-aralan ang mga estado ng pagdebelop nito.{{sfn|Grant|2007|p=34}} Itinuturing na mahalaga ang mga gawang ito ni Aristoteles hanggang sa ika-16 na siglo.{{sfn|Grant|2007|pp=34–35}} Bukod sa biolohiya, nag-akda rin siya sa pisika, kalikasan, at astronomiya.{{sfn|Grant|2007|pp=37–39, 53}}

Bagamat sineryosong pag-aralan ni Aristoteles ang likas na pilosopiya kumpara sa mga nauna sa kanya, itinuring niya lamang ito bilang isang teoretikal na agham.{{sfn|Grant|2007|p=52}} Gayunpaman, malaki ang impluwensiya niya sa mga sumunod sa kanya, lalo na sa Imperyong Romano kung saan naging basehan siya ng mga sulatin ng mga Romanong pilosopo tulad ni [[Plinio ang Matanda]], at mga pilosopong ng ika-6 na siglo.{{sfn|Grant|2007|p=95}} Nagpokus din ang mga unang pilosopo ng [[Gitnang Kapanahunan]] sa pag-aaral sa kalikasan, madalas sa konteksto ng [[kosmolohiya]] kung saan pinag-aaralan ang mga posisyon ng mga planeta at bituin sa langit, na pinaniniwalaang nagtataglay ng elementong [[aether]].{{sfn|Grant|2007|p=103}} Samantala, sinimulan ng ilang mga iskolar ang kritikal na pagtingin sa mga turo ni Aristoteles sa pisika, kagaya ni [[John Philoponus]], na nagpanukalang gamitin ang obserbasyon kesa argumentong pasalita sa mga diskurso, gayundin sa [[teorya ng impetus]], na nagpapaliwanag sa [[Mosyon|paggalaw]] ng isang bagay. Ang mga kritisismong ito ang siyang naging basehan ni [[Galileo Galilei]] na nagpasimula sa [[Rebolusyong Makaagham]].&lt;ref&gt;{{cite book |last=Wildberg |first=Christian |url=https://plato.stanford.edu/archives/spr2016/entries/philoponus/ |title=The Stanford Encyclopedia of Philosophy |date=8 March 2018 |publisher=Stanford University |editor-last=Zalta |editor-first=Edward N. |language=en |trans-title=Ang Ensiklopedya ng Stanford sa Pilosopiya |chapter=John Philoponus |access-date= |archive-url=https://web.archive.org/web/20190822110331/https://plato.stanford.edu/archives/spr2016/entries/philoponus/ |archive-date=22 August 2019 |url-status=live |via=}}&lt;/ref&gt;

=== Gitnang Kapanahunan ===
Bagamat nasa Europa, hindi nakarating nang lubos ang mga gawa ni Aristoteles at ng ibang mga pilosopong Griyego sa [[Kanlurang Europa]] hanggang noong ika-12 siglo nang maisalin ito sa [[wikang Latin]].{{sfn|Grant|2007|pp=95, 130}} Naging mahalaga ito sa pagdebelop ng likas na pilosopiya sa kontinente.{{sfn|Grant|2007|p=106}} Lumobo ang populasyon sa mga lungsod sa Europa pagsapit ng naturang siglo, na nagbigay-daan upang maitatag ang mga pinakaunang [[pamantasan]], [[monasteryo]], at pormal na [[paaralan]] sa rehiyon ng ngayo'y [[Pransiya]] at [[Inglatera]].{{sfn|Grant|2007|pp=106–107}} Nabuo sa tulong ng mga ito ang isang anyo ng [[teolohiyang Kristiyano]] na sumusubok sagutin ang mga katanungan sa kalikasan sa pamamagitan ng [[lohika]], bagamat tiningnan rin ito ng ilang kritiko bilang isang [[Erehiya|erehe]].{{sfn|Grant|2007|p=115}}

Nagsimulang seryosohin ng mga iskolar ng Kanlurang Europa ang mga gawa ng sinaunang Gresya at ng [[Mundong Islamiko|Mundo ng Islam]] dahil sa mga salin sa mga ito patungo sa wikang Latin, ang wikang ginagamit sa mga diskurso sa mga paaralan.{{sfn|Grant|2007|p=130}} Ito ang mga ginamit na materyales sa pagturo sa mga bagong pamantasan sa [[Unibersidad ng Paris|Paris]] at [[Unibersidad ng Oxford|Oxford]], bagamat tutol rito ang [[Simbahang Katolikong Romano|Simbahang Katolika]]. Naglabas ito ng isang serye ng mga [[Mga Pagkodena ng Ika-13 Siglo|pagkodena noong ika-13 siglo]] na nagbabawal sa pagturo sa mga gawa ni Aristoteles (bukod pa sa iba), sa mga pamantasan sa Europa.{{sfn|Grant|2007|p=143}}

Isinalin naman ng Espanyol na pilosopong si [[Dominicus Gundissalinus]] ang gawa ng iskolar mula Persia na si [[al-Farabi]] patungo sa wikang Latin. Dito unang nabanggit ang {{Lang|la|scientia naturalis}} ({{Literal na pagsasalin|likas na agham}}) bilang tumutukoy sa pag-aaral sa mga paggalaw ng kalikasan. Siya rin ang unang Europeo na nagmungkahi na hatiin ang pag-aaral sa mga sangay. Ayon sa kanya, likas na agham ang &quot;agham na kinokonsidera lamang ang mga tunay at gumagalaw&quot;, kontra sa [[matematika]] at mga agham na umaasa sa matematika. Tulad ni al-Farabi, hinati niya ang likas na agham sa [[pisika]], [[kosmolohiya]], [[meteorolohiya]], [[mineralohiya]], [[biolohiya]], at [[soolohiya]].{{sfn|Grant|2007|p=155}}

Nagdebelop rin ang mga sumunod na iskolar ng sarili nilang klasipikasyon. Halimbawa, inilagay ni [[Robert Kilwardby]] ang medisina sa ilalim ng likas na agham kasama ng [[agrikultura]], [[pangangaso]], at [[teatro]].{{sfn|Grant|2007|pp=156–157}} Ayon naman kay [[Roger Bacon]], likas na agham ang &quot;prinsipyo ng paggalaw at pahinga, tulad ng mga bahagi ng elemento ng [[Klasikong elemento|apoy, himpapawid, lupa, at tubig]], gayundin yung mga di-buhay na mga bagay na kinapapalooban nila.&quot;{{sfn|Grant|2007|p=158}} Ayon kay [[Tomas ng Aquino]], pinag-aaralan sa mga likas na agham ang mga &quot;gumagalaw na nilalang&quot; at &quot;mga bagay na dumedepende sa [[materya]] di lamang upang umiral kundi dahil na rin sa kahulugan nito.&quot;{{sfn|Grant|2007|pp=159–163}} Nagkakasundo ang mga iskolar sa panahong ito na tungkol sa mga gumagalaw na bagay ang likas na agham, ngunit nagkakatalo sila sa mga sangay nito.{{sfn|Grant|2007|p=234}} Tinitingnan din ang pag-aaral bilang bahagi ng okulto at mahika.{{sfn|Grant|2007|pp=170–178}} Bagamat tutol ang ilang mga Kristiyanong iskolar sa likas na agham dahil sa koneksiyon nito sa mga paganong Griyego, kalaunan ay tiningnan ito ng mga sumunod na henerasyon tulad ni Tomas ng Aquino at [[Albertus Magnus]] ang pag-aaral bilang kagamitan upang maintindihan ang [[Bibliya|Banal na Kasulatan]], bagamat tutol pa rin ang Simbahan sa mga ito hanggang sa ika-13 siglo.{{sfn|Grant|2007|pp=241–243}}

=== Rebolusyong Makaagham ===
{{main|Rebolusyong Makaagham}}Pagsapit ng ika-16 at ika-17 siglo, lumayo ang mga likas na agham mula sa likas na pilosopiya ni Aristoteles. Malawakang binago ng pagkaimbento ng [[limbagan]], [[mikroskopyo]], [[teleskopyo]], at ng [[Repormang Protestante|Repormasyon]] ang pagtingin ng mga tao sa agham.{{sfn|Grant|2007|p=274}} Halimbawa, binago ng mga obserbasyon nina [[Tycho Brahe|Tyco Brahe]], [[Nicolaus Copernicus]], at [[Galileo Galilei]] sa pamamagitan ng pagbigay ng mas malinaw na larawan ng [[Sistemang Solar]] at pagpatunay sa [[heliosentrismo]] kontra sa [[heosentrismo]] ni Aristoteles.{{sfn|Grant|2007|p=274–275}} Maraming pilosopo sa panahong ito ang hayagang nagpahayag sa kanilang mga kasulatan na mali si Aristoteles, tulad nina [[Rene Descartes]], [[Thomas Hobbes]], [[John Locke]], at [[Francis Bacon]].{{sfn|Grant|2007|pp=276–277}}

Itinuturing bilang isa sa mga pinakamahalagang siyentipiko sa kasaysayan si [[Isaac Newton]].{{sfn|Barr|2006|p=33}} Mula sa mga obserbasyon nina Brahe, Copernicus, [[Johannes Kepler]], inilatag ni Newton ang mga [[Mga batas ng mosyon ni Newton|batas ng paggalaw]] gayundin ang [[Batas ng unibersal na grabitasyon ni Newton|pangkalahatang batas ng grabitasyon]],{{sfn|Barr|2006|pp=33–35}} na kanyang ginamit upang ipaliwanag na ang [[Buwan (astronomiya)|Buwan]] ang dahilan kung bakit nagkakaroon ng mga [[kati]] ({{Lang|en|tide}}).{{sfn|Barr|2006|p=36}} Ginamit nina [[Charles-Augustin de Coulomb]], [[Alessandro Volta]], at [[Michael Faraday]] ang mga batas na ito ni Newton upang ilarawan ang [[elektromagnetismo]].{{sfn|Barr|2006|p=48}} Pinagsama naman ni [[James Clerk Maxwell]] ang mga ito upang mabuo ang [[Mga ekwasyon ni Maxwell|teorya ng elektrodinamika]].{{sfn|Barr|2006|p=48}} Samantala, pinatunayan naman ni [[Antoine Lavoisier]] na mali ang [[teoryang phlogiston]], na nagsasabing naglalabas ang mga bagay na nasusunog ng isang elementong tinatawag na {{Lang|en|phlogiston}} sa ere. Lalo pa itong natuldukan nang madiskubre ni [[Joseph Priestley]] ang [[oksiheno]] noong ika-18 siglo, isang mahalagang sangkap sa pagsasagawa ng [[kombustiyon]].{{sfn|Barr|2006|p=49}} Samantala, sa biolohiya, unang inuri ni [[Carl Linnaeus|Carolus Linnaeus]] ang lahat ng klase ng buhay, na nagpasimula sa larangan ng [[taksonomiya]].{{sfn|Mayr|1982|pp=171–179}}

== Sangay ==
{{see also|Sangay ng agham}}Hinahati ng ilang iskolar ang mga likas na agham sa dalawang pangunahing sangay: buhay at pisikal. [[Biolohiya]] lamang ang sangay sa ilalim ng mga agham pambuhay samantalang [[pisika]], [[kimika]], [[agham pandaigdig]], at [[astronomiya]] ang mga sangay ng pisikal na agham.

* [[Pisika]] ang pag-aaral sa [[materya]], mga [[Pangunahing partikulo|partikulo]] nito, at ang mga ugali nito sa [[Espasyo-panahon|espasyo at panahon]], [[enerhiya]], at [[puwersa]]. Isa ito sa mga pangunahing larangan ng agham, at isa rin sa mga pinakamatatanda.
* [[Kimika]] ang pag-aaral sa pagbabagong nagaganap sa mga materya, lalo na ang komposisyon nito, reaksyon, ugali, estraktura, at katangian nito. Kabilang sa mga pinag-aaralan sa kimika ang mga [[Sustansiyang kemikal|sustansiya]], [[atomo]], at [[molekulo]].
* [[Astronomiya]] ang pag-aaral sa mga bagay sa [[kalawakan]], kabilang na ang mga [[planeta]], [[bituin]], [[galaksiya]], [[nebula]], at [[itim na butas]]. Sa madaling salita, astronomiya ang pag-aaral sa mga bagay sa labas ng [[atmospera]] ng Daigdig. Kabilang rin sa larangan ang [[kosmolohiya]], ang larangan na nakatuon sa [[Uniberso|sanlibutan]] sa pangkalahatan.
* [[Agham pandaigdig]] ang katawagan para sa mga agham na nakatuon sa pag-aaral sa [[Daigdig]] at ang mga nagaganap na penomena at proseso sa loob nito.
** [[Meteorolohiya]] ang pag-aaral sa [[Atmospera|himpapawid]] ng Daigdig at sa [[lagay ng panahon]].
** [[Oseanograpiya]] ang pag-aaral sa [[Idrospera|katubigan]] ng Daigdig, partikular na ang [[karagatan]], ang heograpiya, pisika, kimika, at biolohiya nito.
** [[Heolohiya]] ang pag-aaral sa [[Heospera|kalupaan]] ng Daigdig, kabilang na ang mga prosesong tulad ng [[paggalaw ng mga kontinente]], mga [[Bato (heolohiya)|bato]] nito, at ang mga [[Siklo ng bato|pagbabago]] sa mga ito sa paglipas ng panahon.
* [[Biolohiya]] ang pag-aaral sa lahat ng [[buhay]] sa Daigdig, kabilang na ang mga [[organismo]]. Kasama sa malawak na pag-aaral na ito ang pananaliksik ukol sa [[pinagmulan ng buhay]], [[ebolusyon]], at ang pagkalat nito. Sentro sa pag-aaral ang [[selula]], [[hene]], [[homeostatis]], at ang antas ng organisasyon ng buhay, na saklaw ng [[taksonomiya]].
** [[Mikrobiolohiya]] ang pag-aaral sa mga [[mikrobyo]], kabilang ang mga [[birus]], [[protista]], [[fungus]], at [[parasito]].
** [[Botanika]] ang pag-aaral sa mga [[halaman]], kabilang na ang mga prosesong nagaganap sa mga ito tulad halimbawa ng [[potosintesis]].
** [[Soolohiya]] ang pag-aaral sa mga [[hayop]], kabilang na ang mga prosesong nagaganap sa mga ito. Kalimitang hindi isinasama sa pag-aaral ang mga [[tao]], ngunit hindi sa lahat ng pagkakataon.
** [[Ekolohiya]] ang pag-aaral sa mga nagaganap na interaksyon at proseso sa mga [[ekosistema]], lalo na sa kabuuang [[biospera]] ng Daigdig.

== Tingnan din ==
* [[Agham]]
* [[Kasaysayan ng agham]]
* [[Likas na pilisopiya]]
* [[Agham panlipunan]]
* [[Araling panlipunan]]
* [[Araling pangkalikasan]]

== Sanggunian ==
{{reflist}}

=== Bibliograpiya ===
{{refbegin}}
* {{cite book |last=Barr |first=Stephen M. |url=https://archive.org/details/guidetoscience00mann |title=A Students Guide to Natural Science |date=2006 |publisher=[[Intercollegiate Studies Institute]] |isbn=978-1-932236-92-7 |language=en |trans-title=Gabay sa Mag-aaral ukol sa Likas na Agham}}
* {{cite book |last=Grant |first=Edward |title=A History of Natural Philosophy: From the Ancient World to the 19th century |date=2007 |publisher=[[Cambridge University Press]] |isbn=978-0-521-68957-1 |location=[[Cambridge]], [[Reyno Unido]] |language=en |trans-title=Kasaysayan ng Likas na Pilosopiya: Mula sa Sinaunang Mundo hanggang sa ika-19 na siglo}}
* {{cite book |last=Lagemaat |first=Richard van de |url=https://books.google.com/books?id=l_HMz6Ub-rcC&amp;q=hard+science+physics+chemistry&amp;pg=PA283 |title=Theory of Knowledge for the IB Diploma |date=2006 |publisher=Cambridge University Press |isbn=978-0-521-54298-2 |location=[[Cambridge]], [[Reyno Unido]] |language=en |trans-title=Teorya ng Kaalaman para sa Diplomang IB |access-date= |archive-url=https://web.archive.org/web/20231213102803/https://books.google.com/books?id=l_HMz6Ub-rcC&amp;q=hard+science+physics+chemistry&amp;pg=PA283#v=snippet&amp;q=hard%20science%20physics%20chemistry&amp;f=false |archive-date=2023-12-13 |url-status=live}}
* {{cite journal |last=Ledoux |first=Stephen F. |date=2002 |title=Defining Natural Sciences |trans-title=Pagbibigay-kahulugan sa mga Likas na Agham |url=http://behaviorology.org/pdf/DefineNatlSciences.pdf |url-status=dead |journal=Behaviorology Today |language=en |location=[[New York]] |publisher=[[Marcel Dekker, Inc.]] |volume=5 |issue=1 |page=34 |isbn=978-0-8247-0824-5 |archive-url=https://web.archive.org/web/20120325192047/http://www.behaviorology.org/pdf/DefineNatlSciences.pdf |archive-date=2012-03-25 |quote= |ref={{sfnRef|Magner|2002}}}}
* {{cite book |last=Mayr |first=Ernst |url=https://archive.org/details/growthofbiologic00mayr |title=The Growth of Biological Thought: Diversity, Evolution, and Inheritance |date=1982 |publisher=[[The Belknap Press of Harvard University Press]] |isbn=978-0-674-36445-5 |location=Cambridge, [[Estados Unidos]] |language=en |trans-title=Ang Paglaki ng Kaisipang Biolohikal: Dibersidad, Ebolusyon, at Pagmamana}}
* {{cite book |last=Oglivie |first=Brian W. |title=The Science of Describing: Natural History in Renaissance Europe |date=2008 |publisher=[[University of Chicago Press]] |isbn=978-0-226-62088-6 |location=Chicago |language=en |trans-title=Ang Agham ng Paglalarawan: Likas na Kasaysayan sa Renasimiyento sa Europa}}
{{refend}}

== Link sa labas ==
* [https://www.chemie.uni-hamburg.de/index.shtml? Kagawaran ng kimika sa Universität Hamburg ([[Alemanya]])] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20150918231016/http://www.chemie.uni-hamburg.de/index.shtml |date=2015-09-18 }}
* [http://www.df.uba.ar/academica/informacion-general Kagawaran ng pisika sa Universidad de Buenos Aires ([[Arhentina]])]
* [http://biologia.utalca.cl/ Kagawaran ng biyolohiya sa Universidad de Talca ([[Chile]])]
* [http://www3.iq.usp.br/ Kagawaran ng kimika sa Universidade de São Paulo ([[Brazil]])] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20150925015132/http://www2.iq.usp.br/ |date=2015-09-25 }}
* [http://www.am.ub.edu/es Kagawaran ng astronomiya sa Universidad de Barcelona ([[Espanya]])] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20160306042123/http://www.am.ub.edu/es |date=2016-03-06 }}
* [http://www.upmc.fr/fr/universite/organisation/composantes/ufr_sciences_de_la_vie.html Kagawaran ng biyolohiya sa Université Pierre et Marie Curie ([[Pransiya]])] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20140328192035/http://upmc.fr/fr/universite/organisation/composantes/ufr_sciences_de_la_vie.html |date=2014-03-28 }}
* [http://www.cam.ac.uk/cambuniv/natscitripos/ Mga Agham Pangkalikasan sa Cambridge University]
* [http://hrst.mit.edu/ Ang Kasaysayan ng Kasalukuyang Agham at Teknolohiya]
* [http://www.scibooks.org/ Mga Balik-aral na Aklat Tungkol sa Agham Pangkalikasan]

{{Natural sciences-footer}}

[[Kategorya:Agham pangkalikasan|*]]
[[Kategorya:Kalikasan]]
[[Kategorya:Mga sangay ng agham]]</text>
      <sha1>1km8ozvhkoe4qn477pfag7boi38sc19</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>2164794</id>
      <parentid>2164793</parentid>
      <timestamp>2025-06-13T13:43:37Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>GinawaSaHapon</username>
        <id>102500</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>Kinansela ang pagbabagong 2164793 ni [[Special:Contributions/GinawaSaHapon|GinawaSaHapon]] ([[User talk:GinawaSaHapon|Usapan]])</comment>
      <origin>2164794</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="19163" sha1="hub6kp9bcdx5l3cmgpbvyhc6sts16it" xml:space="preserve">{{Use dmy dates}}&lt;!-- Panatilihin ang paggamit sa tuldik sa unang banggit ng paksa. --&gt;

'''Likás na aghám''' o '''aghám pangkalikásan'''&lt;ref&gt;{{cite-UPDF2|agham pangkalikasan, ''natural science''}}&lt;/ref&gt; ang isa sa [[Sangay ng agham|tatlong pangunahing sangay]] ng [[agham]] na nakatuon sa mga proseso, pag-unawa, paglalarawan, at prediksiyon base sa [[obserbasyon]] o [[eksperimento]]. Nahahati ito sa dalawang sangay: buhay at pisikal. Kilala rin sa tawag na [[biolohiya]] ang agham pambuhay, samantalang nahahati naman sa apat na sangay ang pisikal na agham: [[pisika]], [[kimika]], [[agham pandaigdig]], at [[astronomiya]]. Nahahati ang mga ito sa samu't saring mga [[larangan]]. Ginagamit ng mga likas na agham ang mga pormal na agham kagaya ng [[matematika]] at [[lohika]] upang maipaliwanag ang mga [[batas ng agham]].

== Kasaysayan ==
{{main|Kasaysayan ng agham}}
Ayon sa ilang mga iskolar, nagmula ang mga likas na agham sa pangangailangan ng mga sinaunang lipunan na maunawaan ang kanilang kinagagalawang lugar. Pinagpasa-pasahan ang kaalaman na nakalap ng bawat henerasyon patungo sa mga kasunod nito, kagaya halimbawa ng kaalaman sa mga ugali ng hayop at medisina.{{sfn|Grant|2007|p=1}} Kalaunan, naging pormalisado ang pag-aaral sa mga ito pagsapit ng {{BKP|3000|link=y}} sa mga sinaunang kultura ng [[Sinaunang Ehipto|Ehipto]] at [[Mesopotamia]], na nagsulat ng mga pinakamatatandang halimbawa ng [[likas na pilosopiya]], ang ninuno ng ngayo'y likas na agham.{{sfn|Grant|2007|p=2}} Bagamat malinaw na may mga interes ang sinaunang kultura sa mga ito, lalo na sa [[astronomiya]], malinaw din na ginawa nila ito sa ngalan ng [[relihiyon]], hindi [[agham]].{{sfn|Grant|2007|pp=2–3}}

Samantala, meron ding nabuong mga panimulang agham sa [[sinaunang Tsina]] at [[sinaunang India|India]]. Sa Tsina, mahalagang konsepto ang [[yin at yang|''yin'' at ''yang'']], na nagpapaliwanag sa magkatunggaling likas na puwersa.{{sfn|Magner|2002|pp=3–4}} Samantala, inilalarawan naman sa mga [[Veda]] ang sinaunang konsepto ng [[sansinukob|sanlibutan]] ayon sa mga sinaunang Indiano, gayundin sa ideya ng tatlong ''humor'' na nagdidikta sa estado ng katawan.{{sfn|Magner|2002|p=5}}

Sa [[sinaunang Gresya]], ipinaliwanag ng mga [[pilosopong Presokratiko]] ang kalikasan na may halong mahika at mitolohiya tulad ng ibang mga kultura. Naniniwala sila na ang mga sakuna halimbawa ay resulta ng isa o higit pang mga galit na [[diyos]].{{sfn|Grant|2007|p=8}} Gayunpaman, may mga ilang iskolar na sinubukang magbigay ng paliwanag nang walang bahid ng mitolohiya o relihiyon. Halimbawa, ipinaliwanag ni [[Tales|Tales ng Miletus]] ang mga [[lindol]] bilang resulta ng paglutang ng kalupaan sa isang pandaigdigang karagatan.{{sfn|Barr|2006|p=2}} Iminungkahi naman ni [[Leucipo]] ang ideya ng [[atomismo]], na nagsasabing binubuo ang realidad ng mga napakaliit na mga bagay na tinatawag na mga [[atomo]]. Samantala, gumamit naman si [[Pitagoras]] ng matematika upang imungkahi na bilog ang mundo.{{sfn|Barr|2006|p=3}}

=== Likas na pilosopiya ===
[[File:Sanzio_01_Plato_Aristotle.jpg|link=https://en.wikipedia.org/wiki/File:Sanzio_01_Plato_Aristotle.jpg|thumb|Sina [[Platon]] (kaliwa) at ang kanyang estudyanteng si [[Aristoteles]] sa [[Paaralan ng Atenas|isang fresco]] ni [[Rafael Sanzio|Raphael]] noong 1509.]]
Di tulad ng mga nauna, mas nagpokus ang mga pilosopong tagasunod ni [[Sokrates]] at [[Platon]] sa etika, moralidad, at sining; hindi nila masyadong pinansin ang pisikal na mundo.{{sfn|Grant|2007|pp=21–22}} Gayunpaman, nagbigay ng matinding pokus si [[Aristoteles]] sa pisikal na mundo sa kanyang pilosopiya.{{sfn|Grant|2007|pp=27–28}} Sa ''[[Kasaysayan ng mga Hayop]]'', inilarawan niya ang mga prosesong nagaganap sa mga hayop tulad ng [[bubuyog]].{{sfn|Grant|2007|pp=33–34}} Inimbestigahan niya ang mga [[sisiw]] na nasa itlog pa at nagbasag ng ilang itlog upang mapag-aralan ang mga estado ng pagdebelop nito.{{sfn|Grant|2007|p=34}} Itinuturing na mahalaga ang mga gawang ito ni Aristoteles hanggang sa ika-16 na siglo.{{sfn|Grant|2007|pp=34–35}} Bukod sa biolohiya, nag-akda rin siya sa pisika, kalikasan, at astronomiya.{{sfn|Grant|2007|pp=37–39, 53}}

Bagamat sineryosong pag-aralan ni Aristoteles ang likas na pilosopiya kumpara sa mga nauna sa kanya, itinuring niya lamang ito bilang isang teoretikal na agham.{{sfn|Grant|2007|p=52}} Gayunpaman, malaki ang impluwensiya niya sa mga sumunod sa kanya, lalo na sa Imperyong Romano kung saan naging basehan siya ng mga sulatin ng mga Romanong pilosopo tulad ni [[Plinio ang Matanda]], at mga pilosopong ng ika-6 na siglo.{{sfn|Grant|2007|p=95}} Nagpokus din ang mga unang pilosopo ng [[Gitnang Kapanahunan]] sa pag-aaral sa kalikasan, madalas sa konteksto ng [[kosmolohiya]] kung saan pinag-aaralan ang mga posisyon ng mga planeta at bituin sa langit, na pinaniniwalaang nagtataglay ng elementong [[aether]].{{sfn|Grant|2007|p=103}} Samantala, sinimulan ng ilang mga iskolar ang kritikal na pagtingin sa mga turo ni Aristoteles sa pisika, kagaya ni [[John Philoponus]], na nagpanukalang gamitin ang obserbasyon kesa argumentong pasalita sa mga diskurso, gayundin sa [[teorya ng impetus]], na nagpapaliwanag sa [[Mosyon|paggalaw]] ng isang bagay. Ang mga kritisismong ito ang siyang naging basehan ni [[Galileo Galilei]] na nagpasimula sa [[Rebolusyong Makaagham]].&lt;ref&gt;{{cite book |last=Wildberg |first=Christian |url=https://plato.stanford.edu/archives/spr2016/entries/philoponus/ |title=The Stanford Encyclopedia of Philosophy |date=8 March 2018 |publisher=Stanford University |editor-last=Zalta |editor-first=Edward N. |language=en |trans-title=Ang Ensiklopedya ng Stanford sa Pilosopiya |chapter=John Philoponus |access-date= |archive-url=https://web.archive.org/web/20190822110331/https://plato.stanford.edu/archives/spr2016/entries/philoponus/ |archive-date=22 August 2019 |url-status=live |via=}}&lt;/ref&gt;

=== Gitnang Kapanahunan ===
Bagamat nasa Europa, hindi nakarating nang lubos ang mga gawa ni Aristoteles at ng ibang mga pilosopong Griyego sa [[Kanlurang Europa]] hanggang noong ika-12 siglo nang maisalin ito sa [[wikang Latin]].{{sfn|Grant|2007|pp=95, 130}} Naging mahalaga ito sa pagdebelop ng likas na pilosopiya sa kontinente.{{sfn|Grant|2007|p=106}} Lumobo ang populasyon sa mga lungsod sa Europa pagsapit ng naturang siglo, na nagbigay-daan upang maitatag ang mga pinakaunang [[pamantasan]], [[monasteryo]], at pormal na [[paaralan]] sa rehiyon ng ngayo'y [[Pransiya]] at [[Inglatera]].{{sfn|Grant|2007|pp=106–107}} Nabuo sa tulong ng mga ito ang isang anyo ng [[teolohiyang Kristiyano]] na sumusubok sagutin ang mga katanungan sa kalikasan sa pamamagitan ng [[lohika]], bagamat tiningnan rin ito ng ilang kritiko bilang isang [[Erehiya|erehe]].{{sfn|Grant|2007|p=115}}

Nagsimulang seryosohin ng mga iskolar ng Kanlurang Europa ang mga gawa ng sinaunang Gresya at ng [[Mundong Islamiko|Mundo ng Islam]] dahil sa mga salin sa mga ito patungo sa wikang Latin, ang wikang ginagamit sa mga diskurso sa mga paaralan.{{sfn|Grant|2007|p=130}} Ito ang mga ginamit na materyales sa pagturo sa mga bagong pamantasan sa [[Unibersidad ng Paris|Paris]] at [[Unibersidad ng Oxford|Oxford]], bagamat tutol rito ang [[Simbahang Katolikong Romano|Simbahang Katolika]]. Naglabas ito ng isang serye ng mga [[Mga Pagkodena ng Ika-13 Siglo|pagkodena noong ika-13 siglo]] na nagbabawal sa pagturo sa mga gawa ni Aristoteles (bukod pa sa iba), sa mga pamantasan sa Europa.{{sfn|Grant|2007|p=143}}

Isinalin naman ng Espanyol na pilosopong si [[Dominicus Gundissalinus]] ang gawa ng iskolar mula Persia na si [[al-Farabi]] patungo sa wikang Latin. Dito unang nabanggit ang {{Lang|la|scientia naturalis}} ({{Literal na pagsasalin|likas na agham}}) bilang tumutukoy sa pag-aaral sa mga paggalaw ng kalikasan. Siya rin ang unang Europeo na nagmungkahi na hatiin ang pag-aaral sa mga sangay. Ayon sa kanya, likas na agham ang &quot;agham na kinokonsidera lamang ang mga tunay at gumagalaw&quot;, kontra sa [[matematika]] at mga agham na umaasa sa matematika. Tulad ni al-Farabi, hinati niya ang likas na agham sa [[pisika]], [[kosmolohiya]], [[meteorolohiya]], [[mineralohiya]], [[biolohiya]], at [[soolohiya]].{{sfn|Grant|2007|p=155}}

Nagdebelop rin ang mga sumunod na iskolar ng sarili nilang klasipikasyon. Halimbawa, inilagay ni [[Robert Kilwardby]] ang medisina sa ilalim ng likas na agham kasama ng [[agrikultura]], [[pangangaso]], at [[teatro]].{{sfn|Grant|2007|pp=156–157}} Ayon naman kay [[Roger Bacon]], likas na agham ang &quot;prinsipyo ng paggalaw at pahinga, tulad ng mga bahagi ng elemento ng [[Klasikong elemento|apoy, himpapawid, lupa, at tubig]], gayundin yung mga di-buhay na mga bagay na kinapapalooban nila.&quot;{{sfn|Grant|2007|p=158}} Ayon kay [[Tomas ng Aquino]], pinag-aaralan sa mga likas na agham ang mga &quot;gumagalaw na nilalang&quot; at &quot;mga bagay na dumedepende sa [[materya]] di lamang upang umiral kundi dahil na rin sa kahulugan nito.&quot;{{sfn|Grant|2007|pp=159–163}} Nagkakasundo ang mga iskolar sa panahong ito na tungkol sa mga gumagalaw na bagay ang likas na agham, ngunit nagkakatalo sila sa mga sangay nito.{{sfn|Grant|2007|p=234}} Tinitingnan din ang pag-aaral bilang bahagi ng okulto at mahika.{{sfn|Grant|2007|pp=170–178}} Bagamat tutol ang ilang mga Kristiyanong iskolar sa likas na agham dahil sa koneksiyon nito sa mga paganong Griyego, kalaunan ay tiningnan ito ng mga sumunod na henerasyon tulad ni Tomas ng Aquino at [[Albertus Magnus]] ang pag-aaral bilang kagamitan upang maintindihan ang [[Bibliya|Banal na Kasulatan]], bagamat tutol pa rin ang Simbahan sa mga ito hanggang sa ika-13 siglo.{{sfn|Grant|2007|pp=241–243}}

=== Rebolusyong Makaagham ===
{{main|Rebolusyong Makaagham}}Pagsapit ng ika-16 at ika-17 siglo, lumayo ang mga likas na agham mula sa likas na pilosopiya ni Aristoteles. Malawakang binago ng pagkaimbento ng [[limbagan]], [[mikroskopyo]], [[teleskopyo]], at ng [[Repormang Protestante|Repormasyon]] ang pagtingin ng mga tao sa agham.{{sfn|Grant|2007|p=274}} Halimbawa, binago ng mga obserbasyon nina [[Tycho Brahe|Tyco Brahe]], [[Nicolaus Copernicus]], at [[Galileo Galilei]] sa pamamagitan ng pagbigay ng mas malinaw na larawan ng [[Sistemang Solar]] at pagpatunay sa [[heliosentrismo]] kontra sa [[heosentrismo]] ni Aristoteles.{{sfn|Grant|2007|p=274–275}} Maraming pilosopo sa panahong ito ang hayagang nagpahayag sa kanilang mga kasulatan na mali si Aristoteles, tulad nina [[Rene Descartes]], [[Thomas Hobbes]], [[John Locke]], at [[Francis Bacon]].{{sfn|Grant|2007|pp=276–277}}

Itinuturing bilang isa sa mga pinakamahalagang siyentipiko sa kasaysayan si [[Isaac Newton]].{{sfn|Barr|2006|p=33}} Mula sa mga obserbasyon nina Brahe, Copernicus, [[Johannes Kepler]], inilatag ni Newton ang mga [[Mga batas ng mosyon ni Newton|batas ng paggalaw]] gayundin ang [[Batas ng unibersal na grabitasyon ni Newton|pangkalahatang batas ng grabitasyon]],{{sfn|Barr|2006|pp=33–35}} na kanyang ginamit upang ipaliwanag na ang [[Buwan (astronomiya)|Buwan]] ang dahilan kung bakit nagkakaroon ng mga [[kati]] ({{Lang|en|tide}}).{{sfn|Barr|2006|p=36}} Ginamit nina [[Charles-Augustin de Coulomb]], [[Alessandro Volta]], at [[Michael Faraday]] ang mga batas na ito ni Newton upang ilarawan ang [[elektromagnetismo]].{{sfn|Barr|2006|p=48}} Pinagsama naman ni [[James Clerk Maxwell]] ang mga ito upang mabuo ang [[Mga ekwasyon ni Maxwell|teorya ng elektrodinamika]].{{sfn|Barr|2006|p=48}} Samantala, pinatunayan naman ni [[Antoine Lavoisier]] na mali ang [[teoryang phlogiston]], na nagsasabing naglalabas ang mga bagay na nasusunog ng isang elementong tinatawag na {{Lang|en|phlogiston}} sa ere. Lalo pa itong natuldukan nang madiskubre ni [[Joseph Priestley]] ang [[oksiheno]] noong ika-18 siglo, isang mahalagang sangkap sa pagsasagawa ng [[kombustiyon]].{{sfn|Barr|2006|p=49}} Samantala, sa biolohiya, unang inuri ni [[Carl Linnaeus|Carolus Linnaeus]] ang lahat ng klase ng buhay, na nagpasimula sa larangan ng [[taksonomiya]].{{sfn|Mayr|1982|pp=171–179}}

== Sangay ==
{{see also|Sangay ng agham}}Hinahati ng ilang iskolar ang mga likas na agham sa dalawang pangunahing sangay: buhay at pisikal. [[Biolohiya]] lamang ang sangay sa ilalim ng mga agham pambuhay samantalang [[pisika]], [[kimika]], [[agham pandaigdig]], at [[astronomiya]] ang mga sangay ng pisikal na agham.

* [[Pisika]] ang pag-aaral sa [[materya]], mga [[Pangunahing partikulo|partikulo]] nito, at ang mga ugali nito sa [[Espasyo-panahon|espasyo at panahon]], [[enerhiya]], at [[puwersa]]. Isa ito sa mga pangunahing larangan ng agham, at isa rin sa mga pinakamatatanda.
* [[Kimika]] ang pag-aaral sa pagbabagong nagaganap sa mga materya, lalo na ang komposisyon nito, reaksyon, ugali, estraktura, at katangian nito. Kabilang sa mga pinag-aaralan sa kimika ang mga [[Sustansiyang kemikal|sustansiya]], [[atomo]], at [[molekulo]].
* [[Astronomiya]] ang pag-aaral sa mga bagay sa [[kalawakan]], kabilang na ang mga [[planeta]], [[bituin]], [[galaksiya]], [[nebula]], at [[itim na butas]]. Sa madaling salita, astronomiya ang pag-aaral sa mga bagay sa labas ng [[atmospera]] ng Daigdig. Kabilang rin sa larangan ang [[kosmolohiya]], ang larangan na nakatuon sa [[Uniberso|sanlibutan]] sa pangkalahatan.
* [[Agham pandaigdig]] ang katawagan para sa mga agham na nakatuon sa pag-aaral sa [[Daigdig]] at ang mga nagaganap na penomena at proseso sa loob nito.
** [[Meteorolohiya]] ang pag-aaral sa [[Atmospera|himpapawid]] ng Daigdig at sa [[lagay ng panahon]].
** [[Oseanograpiya]] ang pag-aaral sa [[Idrospera|katubigan]] ng Daigdig, partikular na ang [[karagatan]], ang heograpiya, pisika, kimika, at biolohiya nito.
** [[Heolohiya]] ang pag-aaral sa [[Heospera|kalupaan]] ng Daigdig, kabilang na ang mga prosesong tulad ng [[paggalaw ng mga kontinente]], mga [[Bato (heolohiya)|bato]] nito, at ang mga [[Siklo ng bato|pagbabago]] sa mga ito sa paglipas ng panahon.
* [[Biolohiya]] ang pag-aaral sa lahat ng [[buhay]] sa Daigdig, kabilang na ang mga [[organismo]]. Kasama sa malawak na pag-aaral na ito ang pananaliksik ukol sa [[pinagmulan ng buhay]], [[ebolusyon]], at ang pagkalat nito. Sentro sa pag-aaral ang [[selula]], [[hene]], [[homeostatis]], at ang antas ng organisasyon ng buhay, na saklaw ng [[taksonomiya]].
** [[Mikrobiolohiya]] ang pag-aaral sa mga [[mikrobyo]], kabilang ang mga [[birus]], [[protista]], [[fungus]], at [[parasito]].
** [[Botanika]] ang pag-aaral sa mga [[halaman]], kabilang na ang mga prosesong nagaganap sa mga ito tulad halimbawa ng [[potosintesis]].
** [[Soolohiya]] ang pag-aaral sa mga [[hayop]], kabilang na ang mga prosesong nagaganap sa mga ito. Kalimitang hindi isinasama sa pag-aaral ang mga [[tao]], ngunit hindi sa lahat ng pagkakataon.
** [[Ekolohiya]] ang pag-aaral sa mga nagaganap na interaksyon at proseso sa mga [[ekosistema]], lalo na sa kabuuang [[biospera]] ng Daigdig.

== Tingnan din ==
* [[Agham]]
* [[Kasaysayan ng agham]]
* [[Likas na pilisopiya]]
* [[Agham panlipunan]]
* [[Araling panlipunan]]
* [[Araling pangkalikasan]]

== Sanggunian ==
{{reflist}}

=== Bibliograpiya ===
{{refbegin}}
* {{cite book |last=Barr |first=Stephen M. |url=https://archive.org/details/guidetoscience00mann |title=A Students Guide to Natural Science |date=2006 |publisher=[[Intercollegiate Studies Institute]] |isbn=978-1-932236-92-7 |language=en |trans-title=Gabay sa Mag-aaral ukol sa Likas na Agham}}
* {{cite book |last=Grant |first=Edward |title=A History of Natural Philosophy: From the Ancient World to the 19th century |date=2007 |publisher=[[Cambridge University Press]] |isbn=978-0-521-68957-1 |location=[[Cambridge]], [[Reyno Unido]] |language=en |trans-title=Kasaysayan ng Likas na Pilosopiya: Mula sa Sinaunang Mundo hanggang sa ika-19 na siglo}}
* {{cite book |last=Lagemaat |first=Richard van de |url=https://books.google.com/books?id=l_HMz6Ub-rcC&amp;q=hard+science+physics+chemistry&amp;pg=PA283 |title=Theory of Knowledge for the IB Diploma |date=2006 |publisher=Cambridge University Press |isbn=978-0-521-54298-2 |location=[[Cambridge]], [[Reyno Unido]] |language=en |trans-title=Teorya ng Kaalaman para sa Diplomang IB |access-date= |archive-url=https://web.archive.org/web/20231213102803/https://books.google.com/books?id=l_HMz6Ub-rcC&amp;q=hard+science+physics+chemistry&amp;pg=PA283#v=snippet&amp;q=hard%20science%20physics%20chemistry&amp;f=false |archive-date=2023-12-13 |url-status=live}}
* {{cite journal |last=Ledoux |first=Stephen F. |date=2002 |title=Defining Natural Sciences |trans-title=Pagbibigay-kahulugan sa mga Likas na Agham |url=http://behaviorology.org/pdf/DefineNatlSciences.pdf |url-status=dead |journal=Behaviorology Today |language=en |location=[[New York]] |publisher=[[Marcel Dekker, Inc.]] |volume=5 |issue=1 |page=34 |isbn=978-0-8247-0824-5 |archive-url=https://web.archive.org/web/20120325192047/http://www.behaviorology.org/pdf/DefineNatlSciences.pdf |archive-date=2012-03-25 |quote= |ref={{sfnRef|Magner|2002}}}}
* {{cite book |last=Mayr |first=Ernst |url=https://archive.org/details/growthofbiologic00mayr |title=The Growth of Biological Thought: Diversity, Evolution, and Inheritance |date=1982 |publisher=[[The Belknap Press of Harvard University Press]] |isbn=978-0-674-36445-5 |location=Cambridge, [[Estados Unidos]] |language=en |trans-title=Ang Paglaki ng Kaisipang Biolohikal: Dibersidad, Ebolusyon, at Pagmamana}}
* {{cite book |last=Oglivie |first=Brian W. |title=The Science of Describing: Natural History in Renaissance Europe |date=2008 |publisher=[[University of Chicago Press]] |isbn=978-0-226-62088-6 |location=Chicago |language=en |trans-title=Ang Agham ng Paglalarawan: Likas na Kasaysayan sa Renasimiyento sa Europa}}
{{refend}}

== Link sa labas ==
* [https://www.chemie.uni-hamburg.de/index.shtml? Kagawaran ng kimika sa Universität Hamburg ([[Alemanya]])] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20150918231016/http://www.chemie.uni-hamburg.de/index.shtml |date=2015-09-18 }}
* [http://www.df.uba.ar/academica/informacion-general Kagawaran ng pisika sa Universidad de Buenos Aires ([[Arhentina]])]
* [http://biologia.utalca.cl/ Kagawaran ng biyolohiya sa Universidad de Talca ([[Chile]])]
* [http://www3.iq.usp.br/ Kagawaran ng kimika sa Universidade de São Paulo ([[Brazil]])] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20150925015132/http://www2.iq.usp.br/ |date=2015-09-25 }}
* [http://www.am.ub.edu/es Kagawaran ng astronomiya sa Universidad de Barcelona ([[Espanya]])] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20160306042123/http://www.am.ub.edu/es |date=2016-03-06 }}
* [http://www.upmc.fr/fr/universite/organisation/composantes/ufr_sciences_de_la_vie.html Kagawaran ng biyolohiya sa Université Pierre et Marie Curie ([[Pransiya]])] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20140328192035/http://upmc.fr/fr/universite/organisation/composantes/ufr_sciences_de_la_vie.html |date=2014-03-28 }}
* [http://www.cam.ac.uk/cambuniv/natscitripos/ Mga Agham Pangkalikasan sa Cambridge University]
* [http://hrst.mit.edu/ Ang Kasaysayan ng Kasalukuyang Agham at Teknolohiya]
* [http://www.scibooks.org/ Mga Balik-aral na Aklat Tungkol sa Agham Pangkalikasan]

{{Natural sciences-footer}}

[[Kategorya:Agham pangkalikasan|*]]
[[Kategorya:Kalikasan]]
[[Kategorya:Mga sangay ng agham]]</text>
      <sha1>hub6kp9bcdx5l3cmgpbvyhc6sts16it</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Guinea</title>
    <ns>0</ns>
    <id>7124</id>
    <revision>
      <id>2164819</id>
      <parentid>2141969</parentid>
      <timestamp>2025-06-13T21:19:41Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>120.29.69.7</ip>
      </contributor>
      <comment>adding content for more viewing*</comment>
      <origin>2164819</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="433" sha1="4ujbecfpf4yngsopj8pj8jivacpank7" xml:space="preserve">Ang '''Republika ng Guinea''' (bigkas: /gi.ni/; internasyunal: ''Republic of Guinea'', Pranses: ''République de Guinée'') ay isang bansa sa hilaga-kanlurang Aprika.  Napapaligiran ito ng Guinea-Bissau at Senegal sa hilaga, Mali sa hilaga at hilaga-silangan, ang Côte d’Ivoire sa timog-silangan, Liberia sa timog, at Sierra Leone sa kanluran.      

== Galerie ==
== Mga kawing panlabas ==
*
* 

[[Kategorya:Mga bansa sa Aprika]]</text>
      <sha1>4ujbecfpf4yngsopj8pj8jivacpank7</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>2164845</id>
      <parentid>2164819</parentid>
      <timestamp>2025-06-13T22:15:29Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Tegel</username>
        <id>23664</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>[[w:Help:Reverting|Ibinalik]] ang mga pagbabago ni [[Special:Contributions/120.29.69.7|120.29.69.7]] ([[User talk:120.29.69.7|Usapan]]) patungo sa huling rebisyon ni [[User:Aboubacarkhoraa|Aboubacarkhoraa]]</comment>
      <origin>2141969</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3555" sha1="7fyo3q6obhwoq2baq2pfk7cx86h2fix" xml:space="preserve">{{otheruses}}
{{Infobox country 
|native_name              = ''République de Guinée''
|conventional_long_name   = Republic of Guinea &lt;br /&gt; Republika ng Guinea
|common_name              = Guinea
|image_flag               = Flag of Guinea.svg
|image_coat               =
|image_map                = LocationGuinea.svg
|national_motto           = ''&quot;Travail, Justice, Solidarité&quot;''{{spaces|2}}&lt;small&gt;([[Wikang Pranses|Pranses]])&lt;br /&gt;&quot;Work, Justice, Solidarity&quot; ([[Wikang Ingles|Ingles]]) &lt;br /&gt;&quot;Hanapbuhay, Katarungan, Pagkakaisa&quot;([[Wikang Tagalog|Tagalog]])&lt;/small&gt;
|national_anthem          = ''[[Liberté]]''{{spaces|2}}&lt;small&gt;(French)&lt;br /&gt;&quot;Freedom&quot;&lt;/small&gt;
|official_languages       = [[Wikang Pranses|Pranses]] 
|capital                  = [[Conakry]]
|largest_city             = capital
|government_type          = 
|leader_title1            = [[:en:List of Presidents of Guinea|Pangulo]]
|leader_name1             = {{#statements:P35}}
|leader_title2            = [[:en:List of heads of government of Guinea|Punong Ministro]]
|leader_name2             = {{#statements:P6}}
|area_rank                = Ika-78
|area_km2 = 245857
|area_sq_mi = 94926 &lt;!--Do not remove per [[WP:MOSNUM]]--&gt;
|percent_water            = negligible
|population_estimate      = {{formatnum:{{Infobox settlement/Wikidata/population_total}}}}
|population_estimate_year = {{Infobox settlement/Wikidata/population_as_of}}
|population_estimate_rank = 
|population_census        = 7,156,406
|population_census_year   = 1996
|population_density_km2       = 38
|population_density_sq_mi    = 98 &lt;!--Do not remove per [[WP:MOSNUM]]--&gt;
|population_density_rank  = Ika-164
|GDP_PPP                  = $18.879 bilyon &lt;!--IMF--&gt;
|GDP_PPP_rank             = Ika-111
|GDP_PPP_year             = 2005
|GDP_PPP_per_capita       = $2,035 &lt;!--IMF--&gt;
|GDP_PPP_per_capita_rank  = 142nd
|sovereignty_type         = [[Kalayaan]]
|established_event1       = mula sa [[Pransiya]]
|established_date1        = 2 Oktubre 1958
|HDI                      = 0.445
|HDI_rank                 = 160th
|HDI_year                 = 2004
|currency                 = [[Guinean franc]] 
|currency_code            = GNF
|utc_offset               = 
|time_zone_DST            = 
|utc_offset_DST           = 
|cctld                    = [[.gn]]
|calling_code             = 224
|footnotes                = 
}}

Ang '''Republika ng Guinea''' (bigkas: /gi.ni/; [[Wikipedia:Tulong#Mga pangalang internasyonal ng bansa|internasyunal]]: ''Republic of Guinea'', [[wikang Pranses|Pranses]]: ''République de Guinée'') ay isang bansa sa [[kanlurang Aprika|hilaga-kanlurang Aprika]].  Napapaligiran ito ng [[Guinea-Bissau]] at [[Senegal]] sa hilaga, [[Mali]] sa hilaga at hilaga-silangan, ang [[Côte d’Ivoire]] sa timog-silangan, [[Liberia]] sa timog, at [[Sierra Leone]] sa kanluran.      

== Galerie ==
&lt;gallery&gt;
Talaksan:Guinea_sat.png|atlas Guinea
Talaksan:Dame_de_Mali_Guinée.jpg|[[:en:fr:Mont Loura|Dame de Mali]]
Talaksan:Chute_de_Tabouna_à_Kindia_01.jpg|[[:en:fr:Chute de Tabouna|Chute de Tabouna]] à [[:en:fr:Kindia|Kindia]]
Talaksan:Chute_de_Saala_vue_à_360°_Labé.jpg|[[:en:fr:Chute de Saala|Chute de Saala]] [[:en:fr:Labé|Labé]]
Talaksan:Chimpanzé_de_Bossou_33.jpg|Chimpanzé de Bossou
Talaksan:Plage_de_Roume.jpg|Plage sur les [[:en:fr:Îles de Loos|Ile de Loos]]
&lt;/gallery&gt;

== Mga kawing panlabas ==
* {{Wikivoyage|en:Guinea}}
* {{osmrelation-inline|192778}}
* {{Wikiatlas|Guinea}}

{{Africa}}
{{Authority control}}
{{Commonscat|Guinea}}

[[Kategorya:Mga bansa sa Aprika]]


{{stub|Aprika|Bansa}}</text>
      <sha1>7fyo3q6obhwoq2baq2pfk7cx86h2fix</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Wikang Indones</title>
    <ns>0</ns>
    <id>8908</id>
    <revision>
      <id>2164931</id>
      <parentid>2119260</parentid>
      <timestamp>2025-06-14T08:42:09Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Bossdarling101</username>
        <id>151290</id>
      </contributor>
      <comment>/* Palitan ng f ang p */</comment>
      <origin>2164931</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="10149" sha1="p4jn1c87fh8h99jd07qg8g4g3x6qrzi" xml:space="preserve">{{Infobox Language
|name=Indonesian
|nativename=''Bahasa Indonesia''
|familycolor=Austronesian
|region=[[Timog Silangang Asya]]
|states= {{flag|Indonesia}}&lt;br /&gt;{{flag|East Timor}} &lt;small&gt;(as a &quot;working language&quot;)&lt;/small&gt;
|speakers=43 milyong natibo; mga 156 milyon sa ikalawang wika
|date=2010 census
|fam2=[[Malayo-Polynesian languages|Malayo-Polynesian]]
|fam3=[[Nuclear Malayo-Polynesian languages|Nuclear Malayo-Polynesian]]
|fam4=[[Sunda-Sulawesi languages|Sunda-Sulawesi]]
|fam5=[[Malayic languages|Malayic]]
|fam6=[[Malayan languages|Malayan]]
|fam7=[[Malay languages|Malay]]
|nation= [[Indonesia]]
|script=[[Latin alphabet]]
|agency=[[Pusat Bahasa]]
|iso1=id|iso2=ind|iso3=ind}}

{{interwiki|code=id}}Ang '''wikang Indones''' (Indones: ''Bahasa Indonesia'') ang opisyal na estandard ng [[wikang Malay]] sa [[Indonesia]] at itinuturing na wikang pambansa nito. May kaugnayan ito sa [[wikang Tagalog]] at pagbasang Malayu.  Varyant ng wikang Indones, na may impluwensiya ng wikang Olandes, ang [[wikang Malasyo]] (Malasyo: ''bahasa Malaysia''), na may impluwensiya naman ng wikang Ingles.

Mayroong salitang kaugnay sa [[Wika sa Pilipinas|mga wikang Pilipino]] at Indones.

[[Talaksan:Petilasan Carangandul (sign), Purwokerto, 2015-03-22.jpg|thumb|Isang karatula sa wikang Indones]]
[[Talaksan:Sarinagen, Cipongkor, West Bandung Regency, West Java, Indonesia - panoramio (3).jpg|thumb|Isang karatula sa wikang Indones]]

== Kasaysayan ==
Nagsimula ang wika bilang uri ng Riau Malay. &lt;ref&gt;&quot;Bahasa dan dialek&quot; (sa Wikang Indones). Embahada ng Republika ng Indonesia sa Astana. Nailagay sa archive mula sa orihinal noong ika-1 ng Mayo, 2013.&lt;/ref&gt; Nakatulong ang lawak ng sakop ng wikang Malay bilang [[lingguwa prangka]] ng kapuluang Indonesia. 

Kahit na hindi ito sinasalita ng nakahihigit ng populasyon ng Indonesia bilang unang wika, nakasasalita ito ng karamihan ng Indonesia bilang pangalawang o pangatlong wika. Nakakaaral ang bayan nito kasama ang iba nilang wika, tulad ng wikang Java, Bali at Sunda. Dito inililimbag ang karamihan sa mga lathalain at ginagamit sa iba't ibang palabas sa bansa. &lt;ref&gt;http://www.hawaii.edu/sealit/Downloads/The%2520Indonesian%2520Language.doc {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20101225005237/http://www.hawaii.edu/sealit/Downloads/The%20Indonesian%20Language.doc |date=2010-12-25 }}. Isinangguni noong ika-10 ng Marso, 2018.&lt;/ref&gt;

== Mga Halimbawa ==
Narito ang ilang mga pambati sa Wikang Indones. &lt;ref&gt;https://www.omniglot.com/language/phrases/indonesian.php. Isinangguni noong ika-10 ng Marso, 2018.&lt;/ref&gt;
{| class=&quot;wikitable&quot;
|-
! Filipino
! Indones
|-
| Magandang umaga|| ''Selamat pagi''
|-
| Magandang tanghali||''Selamat siang''
|-
|Magandang hapon
|''Selamat sore''
|-
| Magandang gabi|| ''Selamat malam''
|-
|Kumusta?
|''Apa kabar?''
|-
|Mabuti naman
|''Baik'' / ''Baik-baik saja''
|-
|Matagal na kitang hindi nakita.
|''Lama tidak bertemu'' / ''Lama tidak berjumpa''
|-
|Ang pangalan ko ay...
|''Nama saya...''
|-
|Nakasasalita ka ba ng wikang Ingles?
|''Bisakah anda berbahasa inggris?''
|-
|Paalam
|''Selamat tinggal'' (kung umaalis)
''Selamat jalan'' (sa umaalis)
|-
|Salamat
|''Terima kasih''
|-
|Walang anuman
|''Sama-sama''
|-
| Mamaya||''Nanti''
|}
{| class=&quot;wikitable&quot;
|-
!Filipino
! Indones
|-
| bahay || ''rumah''
|-
| ito || ''ini''
|-
| iyan || ''itu''
|-
| iyon || ''itu''
|-
| dito || ''sini''
|-
| at || ''dan''
|-
| masarap || ''lezat'' / ''enak''
|-
| kanan||''kanan''
|-
| tulong||''tolong''
|-
| tanghali||''tengah hari''
|-
| duryan||''durian''
|-
| rambutan||''rambutan''
|-
| sarap||''sedap''
|-           
| apat||''empat''
|-
| lima||''lima''
|-
| anim||''enam''
|-
| ako||''aku''
|-
| ikaw||''engkau''
|-
| kami||''kami''
|-
| dingding||''dinding''
|-
| halaga||''harga''
|-
| babae||''perempuan''
|-
| lalaki||''lelaki''
|-
| langit||''langit''
|-
| dagat||''laut''
|-
| timog||''selatan''
|-
| sanggol||''bayi''
|-
| batik||''bintik''
|-
| dalamhati||''pilu''
|-
| luwalhati||''keagungan''
|}

== Paghahambing ng Filipino at Indones ==
{| class=&quot;wikitable sortable&quot;
!Filipino
!Indones
!Kahulugan sa Indones
|-
|Ako 
|Aku 
|
|-
|Anak
|Anak
|Bata
|-
|Anim
|Enam
|
|-
|Apat
|Empat
|
|-
|Aprikot
|Aprikot
|
|-
|Babae
|Bibi
|Tita
|-
|Bakit
|Bukit
|Burol
|-
|Balik
|Balik 
|
|-
|Balon
|Balon
|Lobo
|-
|Balimbing
|Belimbing
|
|-
|Balita
|Berita
|
|-
|Bansa 
|Bangsa
|
|-
|Batik
|Batik
|
|-
|Batik
|Batik
|Telang Indonesia
|-
|Bato
|Batu
|
|-
|Bawang
|Bawang
|
|-
|Brokoli
|Brokoli
|
|-
|Bunga
|Bunga
|Bulaklak
|-
|Buwan
|Bulan
|
|-
|Buwaya
|Buaya
|
|-
|Daan 
|Jalan
|
|-
|Dagat
|Darat
|Lupa
|-
|Dalamhati
|Dalam hati
|
|-
|Dingding
|Dinding
|
|-
|Direktor
|Direktur
|
|-
|Durian
|Durian
|
|-
|Gunting
|Gunting
|
|-
|Guro
|Guru
|
|-
|Halaga
|Harga
|
|-
|Halaman
|Halaman
|Pahina
|-
|Hangin 
|Angin 
|
|-
|Hukom
|Hukum
|
|-
|Ikaw
|Dikau/Kau
|
|-
|Itim 
|Hitam
|
|-
|Kalapati 
|Merpati 
|
|-
|Kambing
|Kambing
|
|-
|Kami
|Kami
|
|-
|Kanan
|Kanan
|
|-
|Kanser
|Kanker
|
|-
|Kapag
|Kapan
|
|-
|Kita
|Kita
|
|-
|Kuko
|Kuku
|
|-
|Laban
|Lawan
|
|-
|Lahat
|Lalat
|Lipad
|-
|Lalaki 
|Lelaki/Laki–laki 
|
|-
|Langit 
|Langit 
|
|-
|Langka
|Nangka
|
|-
|Lawa
|Rawa
|Bana
|-
|Lantay
|Lantai
|Sahig
|-
|Lima
|Lima
|
|-
|Limon
|Lemon
|
|-
|Luwalhati
|Luar hati
|
|-
|Mahal
|Mahal
|
|-
|Mangga
|Mangga
|
|-
|Mata
|Mata
|
|-
|Medya
|Media
|
|-
|Mukha
|Muka
|
|-
|Mula
|Mula 
|
|-
|Mura  
|Murah 
|
|-
|Pangkat
|Pangkat
|Antas
|-
|Pangulo 
|Penghulu 
|Pinuno sa Pananampalataya
|-
|Pantay
|Pantai
|Dalampasigan
|-
|Papaya
|Pepaya
|
|-
|Payong
|Payung
|
|-
|Pinto
|Pintu
|
|-
|Pulo
|Pulau
|
|-
|Puti
|Putih
|
|-
|Radyo
|Radio
|
|-
|Rambutan
|Rambutan
|
|-
|Sabon
|Sabun
|
|-
|Sakit 
|Sakit 
|
|-
|Saksi 
|Saksi 
|
|-
|Salita
|Cerita
|
|-
|Syampu
|Sampo
|
|-
|Sanggol
|Sanggul
|Bun
|-
|Sarap 
|Sedap 
|
|-
|Siko
|Siku
|
|-
|Sinta
|Cinta
|
|-
|Sulat 
|Surat 
|
|-
|Suso
|Susu
|Gatas
|-
|Tahanan
|Tahanan
|Pag-aaresta
|-
|Takot  
|Takut
|
|-
|Tamis 
|Manis 
|
|-
|Taon
|Tahun 
|
|-
|Timog
|Timur
|Silangan
|-
|Tulong
|Tolong
|
|-
|Ulan
|Hujan
|
|-
|Ulat
|Ulat
|Bulati
|-
|Utak 
|Otak 
|
|-
|Utang
|Hutan 
|Gubat
|}

== Mga Panghalip ==
{| class=&quot;wikitable&quot;
|-
! Filipino
! Indones
|-
| ako || ''saya'' / ''aku''
|-
| ikaw || ''anda, engkau'' / ''kamu''
|-
| siya || ''beliau'' / ''dia''
|-
| tayo/kita || ''kita''
|-
| kami || ''kami''
|-
| sila/sina || ''mereka''
|}

=== Palitan ng -si ang hulaping -syon ===

{| class=&quot;wikitable&quot;
! style=&quot;background:#efefef;&quot; | Filipino 
! style=&quot;background:#efefef;&quot; | Indones 
|-
| impormasyon
| informasi
|-
| aksiyon
| aksi
|-
| komisyon
| komisi
|-
| seksiyon
| seksi
|-
| komunikasyon
| komunikasi
|-
| donasyon
| donasi
|-
| posisyon 
| posisi
|-
| telebisyon
| televisi
|-
| konstitusyon
| konstitusi
|-
| edukasyon
| edukasi
|-
| polusyon
| polusi
|-
| bersyon
| versi
|-
| deklarasyon
| deklarasi
|-
| korupsyon
| korupsi
|-
| kolusyon
| kolusi
|-
| probinsyon
| provinsi
|}

=== y palitan i ===

{|class=&quot;wikitable&quot;
! style=&quot;background:#efefef;&quot; | Filipino  
! style=&quot;background:#efefef;&quot; | Indones  
|-
| radyo
| radio
|-
| duryan
| durian
|-
| indonesya
| indonesia
|}

=== yo/o/a/ya alisan ===

{|class=&quot;wikitable&quot;
! style=&quot;background:#efefef;&quot; | Filipino  
! style=&quot;background:#efefef;&quot; | Indones  
|-
| kalendaryo
| kalendar
|-
| prinsipyo
| prinsip
|-
| komentaryo
| komentar
|-
| simbolo
| simbol
|-
| proseso
| proses
|-
| sistema
| sistem
|-
| kultura
| kultur
|-
| alarma
| alarm
|-
| musika
| musik
|-
| ekonomiya
| ekonomi
|-
| industriya
| industri
|}

=== Palitan ng y ang h ===

{| class=&quot;wikitable&quot;
! style=&quot;background:#efefef;&quot; | Filipino 
! style=&quot;background:#efefef;&quot; | Indones  
|-
| hesus
| yesus
|-
| hudikatibo
| yudikatif
|-
| heograpiya
| geografi
|-
| orihinal
| original
|}

=== Palitan ng f ang p ===

{| class=&quot;wikitable&quot;
! style=&quot;background:#efefef;&quot; | Filipino  
! style=&quot;background:#efefef;&quot; | Indones  
|-
| pilipinas
| filipina
|-
| pisika
| fisika
|-
| impormasyon
| informasi
|-
| pormal
| formal
|-
| impormal
| informal
|}

=== Palitan ng -if ang -ibo ===

{| class=&quot;wikitable&quot;
! style=&quot;background:#efefef;&quot; | Filipino  
! style=&quot;background:#efefef;&quot; | Indones  
|-
| aktibo
| aktif
|-
| pasibo
| pasif
|-
| positibo
| positif
|-
| negatibo
| negatif
|}

=== Palitan ng -gi ang -hiya ===

{| class=&quot;wikitable&quot;
! style=&quot;background:#efefef;&quot; | Filipino
! style=&quot;background:#efefef;&quot; | Indones   
|-
| teknolohiya
| teknologi
|-
| biholohiya
| biologi
|}

=== Palitan ng -fi ang -piya ===

{| class=&quot;wikitable&quot;
! style=&quot;background:#efefef;&quot; | Filipino  
! style=&quot;background:#efefef;&quot; | Indones  
|-
| heograpiya
| geografi
|}

=== Palitan ng v ang b ===

{| class=&quot;wikitable&quot;
! style=&quot;background:#efefef;&quot; | Filipino  
! style=&quot;background:#efefef;&quot; | Indones  
|-
| telebisyon
| televisi
|-
| unibersidad
| universitas
|-
| bersyon
| versi
|-
| probinsyon
| provinsi
|}

=== Palitan ng kon- ang kum- ===

{| class=&quot;wikitable&quot;
! style=&quot;background:#efefef;&quot; | Filipino  
! style=&quot;background:#efefef;&quot; | Indones  
|-
| kumbensyon
| konvensi
|-
| kumbersyon
| konversi
|-
| kumeksiyon
| koneksi
|}

=== Palitan ng -isme ang -ismo ===

{| class=&quot;wikitable&quot;
! style=&quot;background:#efefef;&quot; | Filipino  
! style=&quot;background:#efefef;&quot; | Indones  
|-
| terorismo
| terorisme
|-
| nepotismo
| nepotisme
|}

=== Palitan ng -itas ang -idad  ===

{| class=&quot;wikitable&quot;
! style=&quot;background:#efefef;&quot; | Filipino  
! style=&quot;background:#efefef;&quot; | Indones  
|-
| unibersidad
| universitas
|-
| baridad
| varietas
|}

== Talababa ==
{{reflist}}

== Mga kawing panlabas ==
* [http://thesaurus.art.officelive.com/Documents/FlashThesaurus.html Bahasa Indonesia Flash Thesaurus] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20100304164946/http://thesaurus.art.officelive.com/Documents/FlashThesaurus.html |date=2010-03-04 }}
* [http://www.artikata.com/ Indonesian Word Definition]
* [http://www.indotranslate.com/ Indonesian Translation]
* [http://www.kumandang.com/ Indonesian Text to Speech]
* [http://www.sederet.com/ Indonesian English Dictionary]

{{DEFAULTSORT:Indones}}
[[Kategorya:Mga wika ng Indonesia]]
[[Kategorya:Mga wika ng Timor-Leste]]
[[Kategorya:Wikang Malay]]
[[Kategorya:Wikang Indones]]

{{wika-stub}}</text>
      <sha1>p4jn1c87fh8h99jd07qg8g4g3x6qrzi</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Maricel Soriano</title>
    <ns>0</ns>
    <id>13992</id>
    <revision>
      <id>2164824</id>
      <parentid>2127071</parentid>
      <timestamp>2025-06-13T21:27:36Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>120.29.69.7</ip>
      </contributor>
      <comment>ayusin ko lang yung kay kumarr*</comment>
      <origin>2164824</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1615" sha1="59mstwqff4eawzbextoex5t3jclhvvj" xml:space="preserve">Si '''Maria Cecilia Dador Soriano''' (ipinanganak 25 Pebrero 1965) ay ang tinaguriang &quot;Diamond Star&quot; ng Pelikulang Pilipino. Unang nasilayan ang kanyang talento sa pagganap sa &quot;My Heart belongs to Daddy&quot; noong 1971 bilang nakakabatang kapatid ni Tirso Cruz III.

==Pelikula==
*1971 - ''[[My Heart Belongs To Daddy]]
*1973 - ''[[John En Marsha]]
*1974 - ''[[Alaala Mo, Daigdig Ko]]
*1975 - ''[[John En Marsha 2]]
*1976 - ''[[John En Marsha 3]]
*1980 - ''[[Underage]]
*1994 - ''[[I Will Survive]]
*1993 - ''[[Filipinas]]

==Telebisyon==
*1974 - ''[[John and Marsha]]
*1984 - ''[[Kaluskos Musmos]]
*1987 - ''[[Maricel Regal Drama Special]]
*1989 - ''[[The Maricel Drama Special]]
*1997 - ''[[Kaya ni Mister, Kaya ni Misis]]
*2001 - ''[[Mary D' Potter]]
*2002 - ''[[Bida Si Mister, Bida Si Misis]]
*2006 - ''[[John en Shirley]]
*2009 - ''[[Florinda]]
*2010 - ''[[Diz Iz It]]'' Guest Judge
*2010 - ''[[Maalaala Mo Kaya|MMK:Kalapati The Ninoy and Cory Story]] Part 1 [[Cory Aquino]]
*2010 - ''[[Makinilya: Istorya Ni Ninoy at Cory|MMK:The Ninoy and Cory Story]] Part 2 [[Cory Aquino]]
*2010 - ''[[5 Star Specials Episodes]] - ([[Ang Dalawa Kong Nanay]]), ([[Putik]]), ([[Dedma Si Lolo]]), ([[Bigti]]), at ([[Girl, Boy, Bakla, Tomboy]])       
*2014 - ''[[Ang Dalawang Mrs. Real]]
*2019 - ''[[The General's Daughter]]
*2020 - ''[[Ang Sa Iyo Ay Akin]]
*2023 - ''[[Pira-Pirasong Paraiso]] ''[[Linlang]] 
*2024 - ''[[Lavender Fields]]

{{BD|1965|LIVING|Soriano, Maricel}}

[[Kategorya:Mga artista mula sa Pilipinas]]
[[Kategorya:Komedya]]
[[Kategorya:Mga nanalo ng Gawad FAMAS]]
[[Kategorya:Mga mang-aawit mula sa Pilipinas]]</text>
      <sha1>59mstwqff4eawzbextoex5t3jclhvvj</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>2164840</id>
      <parentid>2164824</parentid>
      <timestamp>2025-06-13T22:15:25Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Tegel</username>
        <id>23664</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>[[w:Help:Reverting|Ibinalik]] ang mga pagbabago ni [[Special:Contributions/120.29.69.7|120.29.69.7]] ([[User talk:120.29.69.7|Usapan]]) patungo sa huling rebisyon ni [[User:Markadan|Markadan]]</comment>
      <origin>2127071</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2442" sha1="q4ohi4vzgo3tnw3emstq5335d864gby" xml:space="preserve">{{BLP unsourced|date=Marso 2008}}
{{Infobox person
| name         = Maricel Soriano
| image        = {{wikidata|property|raw|P18}}
| image_size   =  
| caption       = 
| background   = 
| birth_name             = Maria Cecilia Dador Soriano
| birth_date             = {{birth date and age|mf=yes|1965|2|25}}
| birth_place            = [[Pasay]], [[Pilipinas]]
| death_date             = 
| death_place            = 
| other_names             = Mary, Marya, The Taray Queen, Diamond Star
| occupation            = [[Aktres]], Commercial model, TV host, [[Mang-aawit]], Dancer
| spouse                =
| children              = Marron Soriano, Sebastien Soriano
| relatives             = [[Meryll Soriano]] (pamangkin)
| years_active           = 1971–kasalukuyan
| website               = 
| awards                = 
}}

Si '''Maria Cecilia Dador Soriano''' (ipinanganak 25 Pebrero 1965) ay ang tinaguriang &quot;Diamond Star&quot; ng Pelikulang Pilipino. Unang nasilayan ang kanyang talento sa pagganap sa &quot;My Heart belongs to Daddy&quot; noong 1971 bilang nakakabatang kapatid ni [[Tirso Cruz III]].

==Pelikula==
*1971 - ''[[My Heart Belongs To Daddy]]
*1973 - ''[[John En Marsha]]
*1974 - ''[[Alaala Mo, Daigdig Ko]]
*1975 - ''[[John En Marsha 2]]
*1976 - ''[[John En Marsha 3]]
*1980 - ''[[Underage]]
*1994 - ''[[I Will Survive]]
*1993 - ''[[Filipinas]]

==Telebisyon==
*1974 - ''[[John and Marsha]]
*1984 - ''[[Kaluskos Musmos]]
*1987 - ''[[Maricel Regal Drama Special]]
*1989 - ''[[The Maricel Drama Special]]
*1997 - ''[[Kaya ni Mister, Kaya ni Misis]]
*2001 - ''[[Mary D' Potter]]
*2002 - ''[[Bida Si Mister, Bida Si Misis]]
*2006 - ''[[John en Shirley]]
*2009 - ''[[Florinda]]
*2010 - ''[[Diz Iz It]]'' Guest Judge
*2010 - ''[[Maalaala Mo Kaya|MMK:Kalapati The Ninoy and Cory Story]] Part 1 [[Cory Aquino]]
*2010 - ''[[Makinilya: Istorya Ni Ninoy at Cory|MMK:The Ninoy and Cory Story]] Part 2 [[Cory Aquino]]
*2010 - ''[[5 Star Specials Episodes]] - ([[Ang Dalawa Kong Nanay]]), ([[Putik]]), ([[Dedma Si Lolo]]), ([[Bigti]]), at ([[Girl, Boy, Bakla, Tomboy]])       
*2014 - ''[[Ang Dalawang Mrs. Real]]
*2019 - ''[[The General's Daughter]]
*2020 - ''[[Ang Sa Iyo Ay Akin]]
*2023 - ''[[Pira-Pirasong Paraiso]] ''[[Linlang]] 
*2024 - ''[[Lavender Fields]]

{{BD|1965|LIVING|Soriano, Maricel}}

[[Kategorya:Mga artista mula sa Pilipinas]]
[[Kategorya:Komedya]]
[[Kategorya:Mga nanalo ng Gawad FAMAS]]
[[Kategorya:Mga mang-aawit mula sa Pilipinas]]</text>
      <sha1>q4ohi4vzgo3tnw3emstq5335d864gby</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Noli de Castro</title>
    <ns>0</ns>
    <id>14393</id>
    <revision>
      <id>2164886</id>
      <parentid>2024712</parentid>
      <timestamp>2025-06-14T04:17:24Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>2001:FD8:291C:58D8:DD8C:6B20:C6E9:B112</ip>
      </contributor>
      <origin>2164886</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3100" sha1="9ciu1kr00yc84u4eljg9cms7o2pmgnh" xml:space="preserve">{{Infobox Vice President
| name       = Noli L. de Castro
| image      = {{#property:P18}}
| imagesize  = 
| order      =
| office     = [[Talaan ng mga Pangalawang Pangulo ng Pilipinas|Ika-12]] na [[Pangalawang Pangulo ng Pilipinas]]
| term_start = 30 Hunyo 2004
| term_end   = 30 Hunyo 2010
| president  = [[Gloria Macapagal-Arroyo]]
| predecessor= [[Teofisto Guingona]]
| successor  = [[Jejomar Binay]]
| office2    = [[Senado ng Pilipinas|Senador ng Pilipinas]]
| term_start2= 30 Hunyo 2001
| term_end2  = 30 Hunyo 2004
| birth_date = {{birth date and age|1949|7|6|mf=y}}&lt;ref name=&quot;site2&quot;&gt;&quot;Philippines, Civil Registration (Local), 1888-1983,&quot; images, FamilySearch (https://familysearch.org/pal:/MM9.3.1/TH-1942-27136-14128-86?cc=1410394&amp;wc=9S6Q-ZNG:25271701,27962101,25268603,25270403 : accessed 18 Apr 2014), Oriental Mindoro &gt; Pola &gt; Birth registers &gt; 1947-1951; citing National Census and Statistics Office, Manila.&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;site3&quot;&gt;&quot;Philippines, Civil Registration (Local), 1888-1983,&quot; images, FamilySearch (https://familysearch.org/pal:/MM9.3.1/TH-1971-27136-13575-50?cc=1410394&amp;wc=9S6Q-ZNG:25271701,27962101,25268603,25270403 : accessed 18 Apr 2014), Oriental Mindoro &gt; Pola &gt; Birth registers &gt; 1947-1951; citing National Census and Statistics Office, Manila.&lt;/ref&gt;
| birth_place= [[Pola, Oriental Mindoro|Pola]], [[Oriental Mindoro]]
| party      = [[Koalisyon ng Katapatan at Karanasan sa Kinabukasan|K4]] (2004) &lt;br&gt; [[Independent (politician)|Independent]] (2001–2004, 2004–2010)
| spouse     = Arlene Sinsuat
| occupation = [[Mamamahayag]]
| blank1         = [[Palayaw]]
| data1        = Kabayan
| blank2             = TV/radio shows hosted
| data2              = &lt;br /&gt;
* ''Kabayan'' radio commentator (1986-2001, 2010-kasalukuyan)
* ''[[Magandang Gabi, Bayan]]'' host (1988-2005)
* ''[[TV Patrol]]'' anchor (1987-2001, 2010-kasalukuyan)
| alma_mater   = [[Pamantasan ng Silangan]]
}}

Si '''Manuel Leuterio de Castro, Jr.''' (ipinanganak 6 Hulyo 1949), mas kilala bilang '''Noli de Castro''' o '''&quot;Makabayan&quot; Noli de Castro''', ay isang Pilipinong mamamahayag, pulitiko at ang ika-12 [[Pangalawang Pangulo ng Pilipinas]] mula 2004 hanggang 2010, sa ilalim ng pagkapangulo ni [[Gloria Macapagal-Arroyo]].

Siya ang kasalukuyang tagapagbalita ng ''[[TV Patrol]]''.

==Maagang buhay at karerang pagsasahimpapawid==
Si de Castro ay ipinanganak sa bayan ng [[Pola, Oriental Mindoro|Pola]], [[Oriental Mindoro]] noong 6 Hulyo 1949. Siya ay ang ikalimang anak nina Manuel de Castro, Sr. (ipinanganak c. 1909) at Demetria (née Leuterio, ipinanganak c. 1911).

Dekada 70s pa lamang ay nasa [[radyo]] na si Noli at ang estasyong iyon ay matatagpuan sa ''Broadcast City''.

==Telebisyon==
*''[[TV Patrol]]
*''[[Magandang Gabi Bayan]]

{{start box}}
{{succession box |
  before= [[Teofisto Guingona]] |
  title= [[Pangalawang Pangulo ng Pilipinas]] |
  years= 2004&amp;ndash;2010 |
  after= [[Jejomar Binay]]
}}
{{end box}}

{{Mga Pangalawang Pangulo ng Pilipinas}}

{{BD|1949|LIVING}}

{{DEFAULTSORT:Castro, Noli de}}
[[Kategorya:Mga politiko ng Pilipinas]]


{{Pilipinas-politiko-stub}}</text>
      <sha1>9ciu1kr00yc84u4eljg9cms7o2pmgnh</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Ricky Davao</title>
    <ns>0</ns>
    <id>15312</id>
    <revision>
      <id>2164935</id>
      <parentid>2159777</parentid>
      <timestamp>2025-06-14T09:09:09Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Sea29</username>
        <id>74978</id>
      </contributor>
      <origin>2164935</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="10754" sha1="qt76p8acio46o7rle9u99e2nfx8fhba" xml:space="preserve">{{multiple issues|
{{notability|date=Nobyembre 2010}}
{{update|date=Mayo 2025}}
}} 
{{Infobox person
| name        = Ricky Davao
| image       = The_Manila_Metropolitan_Theater_(Metro_Manila_Districts;_2023-08-20)_E911a_10.jpg
| alt         = Si Ricky Davao na naka-bughaw na baro
| caption     = Si Ricky Davao noong 2023
| birth_name  = Frederick Charles Abiera Dabao
| birth_date  = {{birth date|1961|5|30}}
| birth_place = [[Maynila]], [[Pilipinas]]
| death_date  = {{Death date and age|2025|5|1|1961|05|30}}
| death_place = 
| nationality = Filipino
| other_names = Ricks/Ricky
| known_for   =Marangal na magtatanghal at direktor 
| occupation  = Magtatanghal
| years_active = 1978–2025
| spouse      = hiwalay
| partner     = Mayeth Malca 
| children    = 3
| website     =  
}}

Si '''Ricky Davao''' (30 Mayo 1961 – 1 Mayo 2025) ay isang batikang magtatanghal, at direktor sa Pilipinas. Siya ay 24 na taon nang hiwalay sa kaniyang asawa at ngayon ay may kasalukuyang katuwang siya mula pa noong 2021. Siya ay pumanaw sa edad na 63, noong 1 Mayo 2025, dahil sa kanser.&lt;ref&gt;{{cite web |title=Veteran actor, director Ricky Davao dies at 63 |url=https://www.newswatchplus.ph/news/2025/5/2/Veteran-actor--director-Ricky-Davao-dies-at-63.html |website=Newswatch Plus |date=2 Mayo 2025 |access-date=5 Mayo 2025 |archive-url=https://web.archive.org/web/20250502153036/https://www.newswatchplus.ph/news/2025/5/2/Veteran-actor--director-Ricky-Davao-dies-at-63.html |archive-date=2 Mayo 2025 |url-status=live }}&lt;/ref&gt;

==Pilmograpiya==
===Pelikula===
{| class=&quot;wikitable sortable&quot;
!Year
!Pelikula
!Gampan
!Sipi
|-
| 1978
| ''Patayin si.... Mediavillo''
|
|
|-
|rowspan=&quot;3&quot;| 1981
| ''Totoo Ba ang Tsismis?
|
|
|-
| ''Rock n' Roll''
|
|
|-
| ''Ang Babae sa Ulog''
|
|
|-
|rowspan=&quot;2&quot;| 1982
| ''Dormitoryo! Buhay Estudyante''
| Sonny
|
|-
| ''Schoolgirls''
| Cloyd
|
|-
| 1983
| ''Kasal o Asawa''
|
|
|-
|rowspan=&quot;3&quot;| 1984
| ''[[Condemned (1984 film)|Condemned]]''
| Joey
| 
|-
| ''[[Ang Padrino]]''
| Alex dela Costa
| 
|-
| ''[[Bulaklak sa City Jail]]''
| Crisanto
| 
|-
| 1986
| ''[[Payaso (1986 film)|Payaso]]''
| 
| 
|-
|rowspan=&quot;2&quot;| 1987
| ''[[Kung Aagawin Mo ang Lahat sa Akin (film)|Kung Aagawin Mo ang Lahat sa Akin]]''
| Arvin
| 
|-
| ''[[Huwag Mong Buhayin ang Bangkay]]''
| Gabriel
| 
|-
| 1988
| ''[[Natutulog Pa ang Diyos]]''
| Andrew Velasco
| 
|-
|rowspan=&quot;2&quot;| 1989
| ''[[Abot Hanggang Sukdulan]]''
| Romano
| 
|-
| ''[[Irosin: Pagputok ng Araw, Babaha ng Dugo]]''
| 
| 
|-
| 1990
| ''[[Kahit Konting Pagtingin]]''
| Charlie
| 
|-
|rowspan=&quot;3&quot;| 1991
| ''Leon ng Maynila''
| 
| 
|-
| ''Takas sa Impiyerno''&lt;ref&gt;{{cite news|last=Torre|first=Noelani|title=Sharon-Robin starrer was the film season's top blockbuster hit|url=https://news.google.com/newspapers?id=yqU2AAAAIBAJ&amp;sjid=hSUMAAAAIBAJ&amp;pg=2062%2C36222699|access-date=April 14, 2022|newspaper=[[Philippine Daily Inquirer]]|publisher=The Philippine Daily Inquirer, Inc.|date=March 31, 2001|page=F8}}&lt;/ref&gt;
| 
| 
|-
| ''Moro (The Lt. Col Mangdangan P. Domato Story)''&lt;ref&gt;{{cite news|last=Torre|first=Noelani|title=Sharon-Robin starrer was the film season's top blockbuster hit|url=https://news.google.com/newspapers?id=yqU2AAAAIBAJ&amp;sjid=hSUMAAAAIBAJ&amp;pg=2062%2C36222699|access-date=April 14, 2022|newspaper=[[Philippine Daily Inquirer]]|publisher=The Philippine Daily Inquirer, Inc.|date=March 31, 2001|page=F8}}&lt;/ref&gt;
|
|
|-
| 1992
| ''Patayin si Billy Zapanta – Order of Battle: Enemy No. 1''
| Billy Zapanta
| 
|-
|rowspan=&quot;2&quot;| 1994
| ''Three Who Dared''&lt;ref&gt;{{cite news|title=TV special for meaningful Lenten break|url=https://news.google.com/newspapers?nid=8cBNEdFwSQkC&amp;dat=19940330&amp;printsec=frontpage&amp;hl=en|access-date=July 18, 2021|work=[[Manila Standard]]|publisher=Kamahalan Publishing Corp.|date=March 30, 1994|page=19}}&lt;/ref&gt;
| 
| Television film
|-
| ''[[The Maggie de la Riva Story (God... Why Me?)]]''
| Eduard Aquino
| 
|-
|rowspan=&quot;3&quot;| 1995
| ''[[Eskapo]]''&lt;!-- January 25 --&gt;
| Atty. Jake Almeda López
| 
|-
| ''[[Magkasangga 2000]]''
| Tony Braganza
| International title: ''Ultracop 2000''
|-
| ''[[Muling Umawit ang Puso]]''
| Tony Gallardo
| 
|-
|rowspan=&quot;2&quot;| 1996
| ''[[Oki Doki Doc#Film|Oki Doki Doc: The Movie]]''
| 
| 
|-
| ''[[Kristo (1996 film)|Kristo]]''
| [[Barabbas|Barabás]]
| 
|-
| 1998
| ''[[Ang Lalaki sa Buhay ni Selya]]''
| Dave
| 
|-
|rowspan=&quot;3&quot;| 1999
| ''[[Mula sa Puso#Film|Mula sa Puso]]''
| Eduard
| Cameo
|-
| ''[[Bayaning 3rd World]]''
| Filmmaker #1
| 
|-
| ''[[Saranggola]]''
| Homer
| 
|-
| 2001
| ''[[American Adobo]]''
| Gerry
| 
|-
| 2003
| ''[[Crying Ladies]]''
| Guido
| 
|-
| 2004
| ''[[All My Life (2004 film)|All My Life]]''
| Jun
| 
|-
| 2005
| ''Stray Cats''
| Boyet
| 
|-
|rowspan=&quot;2&quot;| 2006
| ''[[Nasaan si Francis?]]''
| Manong Jay
| 
|-
| ''[[Pacquiao: The Movie]]''
| Polding Correa
| 
|-
|rowspan=&quot;2&quot;| 2007
| ''[[Faces of Love (2007 film)|Faces of Love]]''
| 
| 
|-
| ''[[Sakal, Sakali, Saklolo]]''
| Alex
| 
|-
|rowspan=&quot;2&quot;| 2008
| ''[[Adela (2008 film)|Adela]]''
| Felipe Macaraig
| 
|-
| ''[[One Night Only (2008 film)|One Night Only]]''
| Congressman
| 
|-
| 2009
| ''[[Love on Line (LOL)]]''
| Attorney
| 
|-
|rowspan=&quot;4&quot;| 2010
| ''[[Paano na Kaya|Paano Na Kaya]]''
| Roger Chua
| 
|-
| ''[[Working Girls (2010 film)|Working Girls]]''
| Nelson Obleta
| 
|-
| ''[[Rosario (2010 film)|Rosario]]''
| Miguel Delgado
| 
|-
| ''[[Shake, Rattle and Roll 12]]''
| Abel
| &quot;Mamanyika&quot; segment
|-
|rowspan=&quot;3&quot;| 2012
| ''[[My Cactus Heart]]''
| Dan
| 
|-
| ''[[Biktima]]''
| 
| 
|-
| ''[[Sosy Problems]]''
| Sebastian Alvarez
| 
|-
| 2014
| ''[[Mariquina (film)|Mariquina]]''
| 
| 
|-
| 2015
| ''Dáyâng Ásu''
|Mayor's [[henchman]]
|
|-
| 2016
| ''[[Barcelona: A Love Untold]]''
| Robert de la Torre
| 
|-
| 2018
| ''[[Kasal (2018 film)|Kasal]]''
| Paul
| 
|-
| 2018
| ''Never Tear Us Apart (Fisting)''
| Q
| 
|-
| 2019
| ''[[Bato: The General Ronald dela Rosa Story|Bato (The General Ronald dela Rosa Story)]]''
| Doro de la Rosa
| 
|-
| 2019
| ''Ani''
| Lolo Mauricio
|
|-
| 2019
| ''[[Fuccbois|F#*@bois]]''
| Sugar Daddy
| 
|-
| 2020
| ''Sunday Night Fever''
| Rudy
| 
|}

===TV serye===
{| class=&quot;wikitable&quot; style=&quot;text-align:center&quot;
! Taon !! Pamagat !! Gampanin !! Himpilan
|-
| rowspan=&quot;4&quot;| 2022
|''[[Magpakailanman|Magpakailanman: Ang Pagtatapos ng Anak (The Felipe and Mark Sanchez Story)]]''
|Felipe Sanchez
|rowspan=&quot;2&quot;| [[GMA Network]]
|-
|''[[Tadhana|Tadhana: Tayong Dalawa]]''
| Mama Gigi
|-
|''Misis Piggy''
|Rupert
|[[iWantTFC]]
|-
| ''[[I Can See You (TV series)| ''I Can See You: AlterNate'']] ''|| Lyndon David || rowspan=&quot;2&quot; | [[GMA Network]]
|-
| 2021 || ''[[The World Between Us (Philippine TV series)|The World Between Us]]'' || Emmanuelito &quot;Emmanuel&quot; Asuncion / Noli
|-
| 2020–2021 || ''[[Paano ang Pangako?]]'' || Jose Aguinaldo || [[TV 5 (Philippines)|TV5]]
|-
|rowspan=&quot;3&quot;| 2020 || ''[[Daddy's Gurl]]'' || Ceferino Escobar || [[GMA Network]]
|-
| ''The Tapes'' || || [[iWant]]
|-
| ''[[Bilangin ang Bituin sa Langit (TV series)|Bilangin ang Bituin sa Langit]]'' || Damian Dela Cruz || rowspan=&quot;4&quot; |[[GMA Network]]
|-
| 2018 || ''[[Inday Will Always Love You]]'' || Philip Fuentes
|-
|rowspan=&quot;2&quot;|2017 || ''[[My Korean Jagiya]]'' || Jose &quot;Josie&quot; Asuncion
|-
| ''[[Legally Blind (TV series)|Legally Blind]]'' || Manuel Evangelista 
|-
|rowspan=&quot;2&quot;| 2016 || ''[[Tonight with Boy Abunda]]'' || Guest || [[ABS-CBN]]
|-
| ''[[Poor Señorita]]'' || Daniel Villon ||rowspan=8| [[GMA Network]]
|-
|rowspan=&quot;3&quot;| 2015 || ''[[My Faithful Husband]]'' || Arnaldo Castro
|-
| [[Magpakailanman|''Magpakailanman'': Ang Huling Laro ng Aking Anak]] || Arman 
|-
| ''[[Second Chances (2015 TV series)|Second Chances]]'' || Benito Bermudez
|-
| 2014 || ''[[Carmela (TV series)|Carmela]]'' || Danilo Fernandez
|-
| 2013 || ''[[Home Sweet Home (2013 TV series)|Home Sweet Home]]'' || Manolo 
|-
| 2012 || ''[[Protégé: The Battle for the Big Artista Break]]'' || Himself/Mentor 
|-
|rowspan=2| 2011 || ''[[Kung Aagawin Mo ang Langit]]'' || Delfin Martinez
|-
| ''[[Face to Face (Philippine talk show)|Untold Stories: Isang Bahay, Dalawang Maybahay]]'' || Romulo || [[TV5 (Philippines)|TV5]]
|-
| 2010 || ''[[JejeMom]]'' || Lady Gangsta / Winston Wilson || rowspan=6|[[GMA Network]]
|-
|rowspan=2| 2009 || ''[[Darna (2009 TV series)|Mars Ravelo's Darna]]'' || Dr. Morgan 
|-
| ''[[Zorro (Philippine TV series)|Zorro]]'' || Father Felipe Gomez / Caballero #2 
|-
| 2008 || ''[[Dyesebel (TV series)|Mars Ravelo's Dyesebel]]'' || Don Juan Legaspi 
|-
| 2007 || ''[[Lupin (Philippine TV series)|Lupin]]'' || Master Moon Raven 
|-
|rowspan=3| 2006 || ''[[Captain Barbell (TV series)|Mars Ravelo's Captain Barbell]]'' || Cesar Magtanggol 
|-
| ''[[Star Circle Quest|Star Circle Kid Quest]]'' || Himself/Judge || rowspan=&quot;7&quot; |[[ABS-CBN]]
|-
| [[Maalaala Mo Kaya|''Maalaala Mo Kaya'': Regalo]] || Rey Hernandez 
|-
| 2005 || ''[[Vietnam Rose]]'' || Enrico Hernandez 
|-
| 1997–2004 || ''[[Oka Tokat]]'' || Joaquin &quot;Jack&quot; Viloria
|-
| 2000–2002 || ''[[Pangako Sa 'Yo]]'' || Tony Banks
|-
| 1997–1999 || ''[[Mula sa Puso]]'' || Edward Rodrigo 
|-
| 1995 || ''[[Familia Zaragoza]]'' || Alfredo Zaragoza 
|}

==Bilang TV direktor==
{| class=&quot;wikitable&quot;
! Taon !! Palabas !! Sipi !! Himpilan
|-
| 2021 || ''[[Nagbabagang Luha (TV series)|Nagbabagang Luha]]'' || Direktor ||rowspan=15|[[GMA Network]]
|-
| 2019 || ''[[Dahil sa Pag-ibig (2019 TV series)|Dahil sa Pag-ibig]]'' || Direktor
|-
| 2017 || ''[[Legally Blind (TV series)|Legally Blind]]'' || Direktor
|-
| 2016 || ''[[Sinungaling Mong Puso]]'' || Direktor 
|-
|rowspan=2| 2015–2016 || ''[[Because of You (TV series)|Because of You]]'' ||Direktor
|-
|''[[Little Nanay]]'' ||Direktor
|-
| 2014 || ''[[Dading (TV series)|Dading]]'' || Direktor
|- 
| rowspan=3|2013 || ''[[Mga Basang Sisiw]]'' || Direktor
|-
| ''[[Adarna (TV series)|Adarna]]'' || Direktor
|-
| ''[[Forever (Philippine TV series)|Forever]]'' || Direktor
|-
| rowspan=2|2012 || ''[[Coffee Prince (2012 TV series)|Coffee Prince]]'' ||Direktor
|-
|''[[Makapiling Kang Muli]]'' || Direktor
|-
| rowspan=2|2011 || ''[[Kokak]]'' || Direktor
|-
|''[[Sisid (TV series)|Sisid]]'' || Direktor
|-
| 2010 || ''[[Grazilda]]'' || 2nd Unit Direktor
|-
| 1999–2002 || ''[[Ang Munting Paraiso]]'' || Direktor ||rowspan=2|[[ABS-CBN]]
|-
| 1997–2002 || ''[[!Oka Tokat]]'' || Direktor 
|-
|}

==Parangal==
{| width=&quot;90%&quot; class=&quot;wikitable sortable&quot;
! width=&quot;5%&quot;| Taon
! width=&quot;20%&quot;| Taga-gawad
! width=&quot;40%&quot;| Sari
! width=&quot;25%&quot;| Work
! width=&quot;10%&quot;| Hinatnan
|-
| 2002
| GMMSF Box-Office Entertainment Awards Guillermo Mendoza Memorial Scholarship Foundation
| Mr. RP Movies
| 
| {{won}}
|}

==Mga sanggunian==
{{reflist}}

{{BD|1961|2025|Davao, Ricky}}

[[Kategorya:Mga artista mula sa Pilipinas]]

{{Pilipinas-artista-stub}}</text>
      <sha1>qt76p8acio46o7rle9u99e2nfx8fhba</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Mariah Carey</title>
    <ns>0</ns>
    <id>20108</id>
    <revision>
      <id>2164925</id>
      <parentid>2119862</parentid>
      <timestamp>2025-06-14T07:45:56Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>LknFenix</username>
        <id>125962</id>
      </contributor>
      <comment>Pinalitan ang larawan at kapsiyon sa infobox</comment>
      <origin>2164925</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="6112" sha1="doz8472vniz8x4ii9zud4fats3cb0sj" xml:space="preserve">&lt;!--Tignan mong mabuti sa kanyang wikipedia sa Ingles. Tiyakin dapat na tamang datalye ito. Maraming salamat. http://en.wikipedia.org/wiki/Mariah_Carey--&gt;
{{Infobox musical artist &lt;!-- See Wikipedia:WikiProject_Musicians --&gt;
| name = Mariah Carey
| image = Mariah Carey Library of Congress 2023 1 Cropped 3.png
| caption = Si Carey noong 2023
| background = solo_singer
| birth_name = Mariah Carey
| birth_date = {{birth date and age|mf=yes|1969|3|27}}&lt;ref&gt;{{cite news|url=https://nyshistoricnewspapers.org/lccn/sn83031119/1969-04-10/ed-1/seq-15/|title=Recent Births Are Announced |newspaper=[[Long Islander News|The Long-Islander]]|location=Huntington, New York|date=April 10, 1969|page=2{{hyphen}}3|access-date=February 16, 2021|quote=Recent births at Huntington Hospital have been announced as follows{{nbsp}}... March 27 Mariah, Mr. and Mrs. Alfred Carey, Huntington|via=NYS Historic Newspapers}}&lt;/ref&gt;
| birth_place = [[Huntington, New York|Huntington]], [[Long Island]], [[New York]], [[United States]]&lt;!--sinundan ko ito sa kanyang artikulo sa Ingles http://en.wikipedia.org/wiki/Mariah_Carey--&gt;
| instrument = Voice ([[Soprano]])
| genre  = [[Rhythm and blues|R&amp;B]], [[Musikang pop|pop]]
| associated_acts = 
| occupation = [[mang-aawit]], [[kompositor]], [[record producer]], [[aktor|aktres]]
| years_active = 1990-kasalakuyan
| label = [[Columbia Records|Columbia]] &lt;small&gt;(1989-2000)&lt;/small&gt;&lt;br /&gt;[[Virgin Records|Virgin]] &lt;small&gt;(2001-2002)&lt;/small&gt;&lt;br /&gt;[[Island Records|Island]] &lt;small&gt;(2002-kasalukuyan)&lt;/small&gt;
| website = [http://www.mariahcarey.com/ www.mariahcarey.com]
}}

Si '''Mariah Carey''' ay isang [[Estados Unidos|Amerikanong]] mangaawit, manunulat, prodyuser at aktres. Tinaguriang ''&quot;[[Songbird Supreme]]&quot;'' ng ''[[Guinness World Records]],'' nakilala s'ya dahil sa kanyang malawak na ''vocal range'', paggamit ng ''melisma'', at mahusay na paggamit ng [[whistle register]]. Nakilala s'ya noong 1990 matapos ang pagpirma niya ng contrata sa ilalim ng ''Columbia Records'' at paglabas ng kanyang unang album na ipinangalan sa kanya. Ang nasabing ''album'' ay nanatili sa tuktok ng ''US Billboard Hot 100'' ng labing-isang linggo. Di naglao'y s'ya ang naging una at nagiisang mangaawit na ang unang limang single ay naging pang-una sa ''US Billboard Hot 100,'' mula ''Vision of Love'' hanggang ''Emotions.''

Pagkatapos ng paghihiwalay nila ni Mottola noong 1997, ipinakilala ni Carey ang mga elemento ng [[Musikang hip hop|hip hop]] sa kanyang mga gawang album, at agad na naging matagumpay, subalit ang kanyang katanyagan ay bumaba nang nilisan niya ang Columbia noong 2001, at siya ay binitawan ng [[Virgin Records]] nang sumunod na taon pagkatapos ang labis na napublikong pisikal at emosyunal na ''breakdown'' niya, at dahil na rin sa mahinang pagtanggap sa kanyang proyektong pelikula na ''[[Glitter (Pelikula)|Glitter]]''. Noong 2002, lumagda si Carey sa [[Island Records]], at pagkatapos ng mga bagsak ng panahon, siya ay bumalik sa musikang pop noong 2005.&lt;ref&gt;Lamb, Bill. [http://top40.about.com/b/2005/06/04/mariah-carey-comeback-of-the-year.htm &quot;Mariah Carey- Comeback of the Year&quot;]. ''[[About.com]]''. 4 Hunyo 2005. Hinango noong 12 Marso 2008.&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;Boston&quot;&gt;Anderman, Joan. [http://www.boston.com/ae/music/articles/2006/02/05/carey_on/ &quot;Cary's On&quot;]. ''[[The Boston Globe]]''. 5 Pebrero 2006. Hinango noong 12 Marso 2008.&lt;/ref&gt;

Pinangalanan si Carey bilang pinakamabentang artistang pop ng milenyo sa 2000 [[World Music Awards]].&lt;ref name=&quot;best selling&quot;&gt;[https://web.archive.org/web/20001015144058/http://www.montecarloresort.com/awards/00/w00res00.htm &quot;Winners of the World Music Awards&quot;]. [[World Music Award]]s. Mayo 2000. Hinango noong 19 Nobyembre 2006 from the [[Internet Archive#Wayback Machine|Wayback Machine]]; [http://www.findarticles.com/p/articles/mi_m1355/is_25_97/ai_62590960/ &quot;Michael Jackson And Mariah Carey Named Best-Selling Artists Of Millennium At Wkrld Music Awards In Monaco&quot;] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20100617053607/http://www.findarticles.com/p/articles/mi_m1355/is_25_97/ai_62590960/ |date=2010-06-17 }}. ''[[Jet (magazine)|Jet]]''. 29 Mayo 2000. Hinango noong 19 Nobyembre 2006.&lt;/ref&gt;

== Mga impluwensiya ==
Sinabi ni Carey na simula pa noong bata siya ay naimpluwensiyahan siya nina [[Billie Holiday]], [[Sarah Vaughan]], at ng mga mang-aawit ng R&amp;B na sina [[Gladys Knight]] at [[Aretha Franklin]].&lt;ref name=black&gt;{{cite web|url=http://books.google.com/books?id=xcwDAAAAMBAJ&amp;pg=PA54&amp;dq=Mariah+Carey:+'Not+another+White+girl+trying+to+sing+Black&amp;hl=en&amp;ei=AZZPTpG9Do6CtgfGnNSsBw&amp;sa=X&amp;oi=book_result&amp;ct=result&amp;resnum=1&amp;ved=0CCoQ6AEwAA#v=onepage&amp;q=Mariah%20Carey%3A%20'Not%20another%20White%20girl%20trying%20to%20sing%20Black&amp;f=false|title=Not Another White Girl Trying to Sing Black|last=Norent|first=Lynn|work=Ebony|date=12 Marso 1991|accessdate=19 Agosto 2011}}&lt;/ref&gt; Ang kanyang musika ay labis na naimpluwensiyahan ng mga musikang pang-simbahan, at ang mga ito ay nakuha niya kanila [[The Clark Sisters]], [[Shirley Caesar]] at [[Edwin Hawkins]] bilang pinakamaimpluwensiyang mga mang-aawit noong kanyang kapanahunan.&lt;ref name=black/&gt; Nang inihalo ni Carey ang hip-hop sa kanyang mga musika, may mga haka-hakang na sinusubukan niyang gamitin ang kasikatan ng hiphop, subalit sinabi niya sa ''[[Newsweek]]'', ''&quot;People just don't understand. I grew up with this music&quot;'' (&quot;Hindi nauunawan ng mga tao. Lumaki ako sa ganitong musika&quot;).{{sfn|Shapiro|2001|p=124}} Nagpakita siya ng paghanga sa mga rapper gaya nina [[The Sugarhill Gang]], [[Eric B. &amp; Rakim]], ang [[Wu-Tang Clan]], [[The Notorious B.I.G.]] at [[Mobb Deep]], kung saan nakipagtulungan siya sa single na &quot;[[The Roof (Back in Time)]]&quot; (1998).&lt;ref name=vinsky/&gt;

== Mga sanggunian ==
{{reflist|refs=
&lt;ref name=&quot;vinsky&quot;&gt;{{cite web|url=https://books.google.com/books?id=jisEAAAAMBAJ&amp;pg=PA96|title=Higher and Higher|last=Willis|first=Andrew|work=Vibe (magazine)|date=18 Nobyembre 1998|accessdate=14 Agosto 2011}}&lt;/ref&gt;
}}

{{BD|1969||Carey, Mariah}}

[[Kategorya:Mga mang-aawit mula sa Estados Unidos]]
[[Kategorya:Mga kompositor mula sa Estados Unidos]]</text>
      <sha1>doz8472vniz8x4ii9zud4fats3cb0sj</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>2164927</id>
      <parentid>2164925</parentid>
      <timestamp>2025-06-14T07:54:58Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>LknFenix</username>
        <id>125962</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>Tinanggal ang mga patay na link</comment>
      <origin>2164927</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5950" sha1="td44c0v1ujfem6t62g5xrzki7faxksc" xml:space="preserve">&lt;!--Tignan mong mabuti sa kanyang wikipedia sa Ingles. Tiyakin dapat na tamang datalye ito. Maraming salamat. http://en.wikipedia.org/wiki/Mariah_Carey--&gt;
{{Infobox musical artist &lt;!-- See Wikipedia:WikiProject_Musicians --&gt;
| name = Mariah Carey
| image = Mariah Carey Library of Congress 2023 1 Cropped 3.png
| caption = Si Carey noong 2023
| background = solo_singer
| birth_name = Mariah Carey
| birth_date = {{birth date and age|mf=yes|1969|3|27}}&lt;ref&gt;{{cite news|url=https://nyshistoricnewspapers.org/lccn/sn83031119/1969-04-10/ed-1/seq-15/|title=Recent Births Are Announced |newspaper=[[Long Islander News|The Long-Islander]]|location=Huntington, New York|date=April 10, 1969|page=2{{hyphen}}3|access-date=February 16, 2021|quote=Recent births at Huntington Hospital have been announced as follows{{nbsp}}... March 27 Mariah, Mr. and Mrs. Alfred Carey, Huntington|via=NYS Historic Newspapers}}&lt;/ref&gt;
| birth_place = Huntington, [[Long Island]], [[New York]], [[United States]]&lt;!--sinundan ko ito sa kanyang artikulo sa Ingles http://en.wikipedia.org/wiki/Mariah_Carey--&gt;
| instrument = Voice (Soprano)
| genre  = [[Rhythm and blues|R&amp;B]], [[Musikang pop|pop]]
| associated_acts = 
| occupation = [[mang-aawit]], [[kompositor]], record producer, [[aktor|aktres]]
| years_active = 1990-kasalakuyan
| label = Columbia &lt;small&gt;(1989-2000)&lt;/small&gt;&lt;br /&gt;Virgin &lt;small&gt;(2001-2002)&lt;/small&gt;&lt;br /&gt;Island &lt;small&gt;(2002-kasalukuyan)&lt;/small&gt;
| website = [http://www.mariahcarey.com/ www.mariahcarey.com]
}}

Si '''Mariah Carey''' ay isang [[Estados Unidos|Amerikanong]] mangaawit, manunulat, prodyuser at aktres. Tinaguriang ''&quot;Songbird Supreme&quot;'' ng ''[[Guinness World Records]],'' nakilala s'ya dahil sa kanyang malawak na ''vocal range'', paggamit ng ''melisma'', at mahusay na paggamit ng whistle register. Nakilala s'ya noong 1990 matapos ang pagpirma niya ng contrata sa ilalim ng ''Columbia Records'' at paglabas ng kanyang unang album na ipinangalan sa kanya. Ang nasabing ''album'' ay nanatili sa tuktok ng ''US Billboard Hot 100'' ng labing-isang linggo. Di naglao'y s'ya ang naging una at nagiisang mangaawit na ang unang limang single ay naging pang-una sa ''US Billboard Hot 100,'' mula ''Vision of Love'' hanggang ''Emotions.''

Pagkatapos ng paghihiwalay nila ni Mottola noong 1997, ipinakilala ni Carey ang mga elemento ng [[Musikang hip hop|hip hop]] sa kanyang mga gawang album, at agad na naging matagumpay, subalit ang kanyang katanyagan ay bumaba nang nilisan niya ang Columbia noong 2001, at siya ay binitawan ng Virgin Records nang sumunod na taon pagkatapos ang labis na napublikong pisikal at emosyunal na ''breakdown'' niya, at dahil na rin sa mahinang pagtanggap sa kanyang proyektong pelikula na ''Glitter''. Noong 2002, lumagda si Carey sa Island Records, at pagkatapos ng mga bagsak ng panahon, siya ay bumalik sa musikang pop noong 2005.&lt;ref&gt;Lamb, Bill. [http://top40.about.com/b/2005/06/04/mariah-carey-comeback-of-the-year.htm &quot;Mariah Carey- Comeback of the Year&quot;]. ''[[About.com]]''. 4 Hunyo 2005. Hinango noong 12 Marso 2008.&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;Boston&quot;&gt;Anderman, Joan. [http://www.boston.com/ae/music/articles/2006/02/05/carey_on/ &quot;Cary's On&quot;]. ''[[The Boston Globe]]''. 5 Pebrero 2006. Hinango noong 12 Marso 2008.&lt;/ref&gt;

Pinangalanan si Carey bilang pinakamabentang artistang pop ng milenyo sa 2000 World Music Awards.&lt;ref name=&quot;best selling&quot;&gt;[https://web.archive.org/web/20001015144058/http://www.montecarloresort.com/awards/00/w00res00.htm &quot;Winners of the World Music Awards&quot;]. [[World Music Award|World Music Awards]]. Mayo 2000. Hinango noong 19 Nobyembre 2006 from the [[Internet Archive#Wayback Machine|Wayback Machine]]; [http://www.findarticles.com/p/articles/mi_m1355/is_25_97/ai_62590960/ &quot;Michael Jackson And Mariah Carey Named Best-Selling Artists Of Millennium At Wkrld Music Awards In Monaco&quot;] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20100617053607/http://www.findarticles.com/p/articles/mi_m1355/is_25_97/ai_62590960/|date=2010-06-17}}. ''[[Jet (magazine)|Jet]]''. 29 Mayo 2000. Hinango noong 19 Nobyembre 2006.&lt;/ref&gt;

== Mga impluwensiya ==
Sinabi ni Carey na simula pa noong bata siya ay naimpluwensiyahan siya nina [[Billie Holiday]], Sarah Vaughan, at ng mga mang-aawit ng R&amp;B na sina Gladys Knight at [[Aretha Franklin]].&lt;ref name=&quot;black&quot;&gt;{{cite web|url=http://books.google.com/books?id=xcwDAAAAMBAJ&amp;pg=PA54&amp;dq=Mariah+Carey:+'Not+another+White+girl+trying+to+sing+Black&amp;hl=en&amp;ei=AZZPTpG9Do6CtgfGnNSsBw&amp;sa=X&amp;oi=book_result&amp;ct=result&amp;resnum=1&amp;ved=0CCoQ6AEwAA#v=onepage&amp;q=Mariah%20Carey%3A%20'Not%20another%20White%20girl%20trying%20to%20sing%20Black&amp;f=false|title=Not Another White Girl Trying to Sing Black|last=Norent|first=Lynn|work=Ebony|date=12 Marso 1991|accessdate=19 Agosto 2011}}&lt;/ref&gt; Ang kanyang musika ay labis na naimpluwensiyahan ng mga musikang pang-simbahan, at ang mga ito ay nakuha niya kanila The Clark Sisters, Shirley Caesar at Edwin Hawkins bilang pinakamaimpluwensiyang mga mang-aawit noong kanyang kapanahunan.&lt;ref name=&quot;black&quot; /&gt; Nang inihalo ni Carey ang hip-hop sa kanyang mga musika, may mga haka-hakang na sinusubukan niyang gamitin ang kasikatan ng hiphop, subalit sinabi niya sa ''Newsweek'', ''&quot;People just don't understand. I grew up with this music&quot;'' (&quot;Hindi nauunawan ng mga tao. Lumaki ako sa ganitong musika&quot;).{{sfn|Shapiro|2001|p=124}} Nagpakita siya ng paghanga sa mga rapper gaya nina The Sugarhill Gang, Eric B. &amp; Rakim, ang Wu-Tang Clan, The Notorious B.I.G. at Mobb Deep, kung saan nakipagtulungan siya sa single na &quot;The Roof (Back in Time)&quot; (1998).&lt;ref name=vinsky/&gt;

== Mga sanggunian ==
{{reflist|refs=
&lt;ref name=&quot;vinsky&quot;&gt;{{cite web|url=https://books.google.com/books?id=jisEAAAAMBAJ&amp;pg=PA96|title=Higher and Higher|last=Willis|first=Andrew|work=Vibe (magazine)|date=18 Nobyembre 1998|accessdate=14 Agosto 2011}}&lt;/ref&gt;
}}

{{BD|1969||Carey, Mariah}}

[[Kategorya:Mga mang-aawit mula sa Estados Unidos]]
[[Kategorya:Mga kompositor mula sa Estados Unidos]]</text>
      <sha1>td44c0v1ujfem6t62g5xrzki7faxksc</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>2164928</id>
      <parentid>2164927</parentid>
      <timestamp>2025-06-14T08:02:13Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>LknFenix</username>
        <id>125962</id>
      </contributor>
      <comment>Isinapanahon ang infobox</comment>
      <origin>2164928</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="6009" sha1="mut4h2jrm24xvb67ohadmtxjrvpafzo" xml:space="preserve">&lt;!--Tignan mong mabuti sa kanyang wikipedia sa Ingles. Tiyakin dapat na tamang datalye ito. Maraming salamat. http://en.wikipedia.org/wiki/Mariah_Carey--&gt;
{{Infobox musical artist &lt;!-- See Wikipedia:WikiProject_Musicians --&gt;
| name = Mariah Carey
| image = Mariah Carey Library of Congress 2023 1 Cropped 3.png
| caption = Si Carey noong 2023
| background = solo_singer
| birth_name = Mariah Carey
| birth_date = {{birth date and age|mf=yes|1969|3|27}}&lt;ref&gt;{{cite news|url=https://nyshistoricnewspapers.org/lccn/sn83031119/1969-04-10/ed-1/seq-15/|title=Recent Births Are Announced |newspaper=[[Long Islander News|The Long-Islander]]|location=Huntington, New York|date=April 10, 1969|page=2{{hyphen}}3|access-date=February 16, 2021|quote=Recent births at Huntington Hospital have been announced as follows{{nbsp}}... March 27 Mariah, Mr. and Mrs. Alfred Carey, Huntington|via=NYS Historic Newspapers}}&lt;/ref&gt;
| birth_place = Huntington, [[Long Island]], [[New York]], [[Estados Unidos]]&lt;!--sinundan ko ito sa kanyang artikulo sa Ingles http://en.wikipedia.org/wiki/Mariah_Carey--&gt;
| instrument = Boses
| genre  = {{Hlist|R&amp;B|[[Musikang pop|pop]]|[[Musikang hip hop|hip hop]]|[[musikang soul|soul]]}}
| associated_acts = 
| occupation = {{Hlist|Mang-aawit|manunulat ng awit|aktres}}
| years_active = 1988-kasalakuyan
| spouse  = {{Unbulleted list|{{Marriage|Tommy Mottola|1993|1998|end=divorced}}|{{marriage|Nick Cannon|2008|2016|end=divorced}}}}
| label = {{Hlist|Columbia|Crave|Virgin|MonarC|Island|Def Jam|Epic|Gamma}}
| website = {{URL|mariahcarey.com}}
}}

Si '''Mariah Carey''' ay isang [[Estados Unidos|Amerikanong]] mangaawit, manunulat, prodyuser at aktres. Tinaguriang ''&quot;Songbird Supreme&quot;'' ng ''[[Guinness World Records]],'' nakilala s'ya dahil sa kanyang malawak na ''vocal range'', paggamit ng ''melisma'', at mahusay na paggamit ng whistle register. Nakilala s'ya noong 1990 matapos ang pagpirma niya ng contrata sa ilalim ng ''Columbia Records'' at paglabas ng kanyang unang album na ipinangalan sa kanya. Ang nasabing ''album'' ay nanatili sa tuktok ng ''US Billboard Hot 100'' ng labing-isang linggo. Di naglao'y s'ya ang naging una at nagiisang mangaawit na ang unang limang single ay naging pang-una sa ''US Billboard Hot 100,'' mula ''Vision of Love'' hanggang ''Emotions.''

Pagkatapos ng paghihiwalay nila ni Mottola noong 1997, ipinakilala ni Carey ang mga elemento ng [[Musikang hip hop|hip hop]] sa kanyang mga gawang album, at agad na naging matagumpay, subalit ang kanyang katanyagan ay bumaba nang nilisan niya ang Columbia noong 2001, at siya ay binitawan ng Virgin Records nang sumunod na taon pagkatapos ang labis na napublikong pisikal at emosyunal na ''breakdown'' niya, at dahil na rin sa mahinang pagtanggap sa kanyang proyektong pelikula na ''Glitter''. Noong 2002, lumagda si Carey sa Island Records, at pagkatapos ng mga bagsak ng panahon, siya ay bumalik sa musikang pop noong 2005.&lt;ref&gt;Lamb, Bill. [http://top40.about.com/b/2005/06/04/mariah-carey-comeback-of-the-year.htm &quot;Mariah Carey- Comeback of the Year&quot;]. ''[[About.com]]''. 4 Hunyo 2005. Hinango noong 12 Marso 2008.&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;Boston&quot;&gt;Anderman, Joan. [http://www.boston.com/ae/music/articles/2006/02/05/carey_on/ &quot;Cary's On&quot;]. ''[[The Boston Globe]]''. 5 Pebrero 2006. Hinango noong 12 Marso 2008.&lt;/ref&gt;

Pinangalanan si Carey bilang pinakamabentang artistang pop ng milenyo sa 2000 World Music Awards.&lt;ref name=&quot;best selling&quot;&gt;[https://web.archive.org/web/20001015144058/http://www.montecarloresort.com/awards/00/w00res00.htm &quot;Winners of the World Music Awards&quot;]. [[World Music Award|World Music Awards]]. Mayo 2000. Hinango noong 19 Nobyembre 2006 from the [[Internet Archive#Wayback Machine|Wayback Machine]]; [http://www.findarticles.com/p/articles/mi_m1355/is_25_97/ai_62590960/ &quot;Michael Jackson And Mariah Carey Named Best-Selling Artists Of Millennium At Wkrld Music Awards In Monaco&quot;] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20100617053607/http://www.findarticles.com/p/articles/mi_m1355/is_25_97/ai_62590960/|date=2010-06-17}}. ''[[Jet (magazine)|Jet]]''. 29 Mayo 2000. Hinango noong 19 Nobyembre 2006.&lt;/ref&gt;

== Mga impluwensiya ==
Sinabi ni Carey na simula pa noong bata siya ay naimpluwensiyahan siya nina [[Billie Holiday]], Sarah Vaughan, at ng mga mang-aawit ng R&amp;B na sina Gladys Knight at [[Aretha Franklin]].&lt;ref name=&quot;black&quot;&gt;{{cite web|url=http://books.google.com/books?id=xcwDAAAAMBAJ&amp;pg=PA54&amp;dq=Mariah+Carey:+'Not+another+White+girl+trying+to+sing+Black&amp;hl=en&amp;ei=AZZPTpG9Do6CtgfGnNSsBw&amp;sa=X&amp;oi=book_result&amp;ct=result&amp;resnum=1&amp;ved=0CCoQ6AEwAA#v=onepage&amp;q=Mariah%20Carey%3A%20'Not%20another%20White%20girl%20trying%20to%20sing%20Black&amp;f=false|title=Not Another White Girl Trying to Sing Black|last=Norent|first=Lynn|work=Ebony|date=12 Marso 1991|accessdate=19 Agosto 2011}}&lt;/ref&gt; Ang kanyang musika ay labis na naimpluwensiyahan ng mga musikang pang-simbahan, at ang mga ito ay nakuha niya kanila The Clark Sisters, Shirley Caesar at Edwin Hawkins bilang pinakamaimpluwensiyang mga mang-aawit noong kanyang kapanahunan.&lt;ref name=&quot;black&quot; /&gt; Nang inihalo ni Carey ang hip-hop sa kanyang mga musika, may mga haka-hakang na sinusubukan niyang gamitin ang kasikatan ng hiphop, subalit sinabi niya sa ''Newsweek'', ''&quot;People just don't understand. I grew up with this music&quot;'' (&quot;Hindi nauunawan ng mga tao. Lumaki ako sa ganitong musika&quot;).{{sfn|Shapiro|2001|p=124}} Nagpakita siya ng paghanga sa mga rapper gaya nina The Sugarhill Gang, Eric B. &amp; Rakim, ang Wu-Tang Clan, The Notorious B.I.G. at Mobb Deep, kung saan nakipagtulungan siya sa single na &quot;The Roof (Back in Time)&quot; (1998).&lt;ref name=vinsky/&gt;

== Mga sanggunian ==
{{reflist|refs=
&lt;ref name=&quot;vinsky&quot;&gt;{{cite web|url=https://books.google.com/books?id=jisEAAAAMBAJ&amp;pg=PA96|title=Higher and Higher|last=Willis|first=Andrew|work=Vibe (magazine)|date=18 Nobyembre 1998|accessdate=14 Agosto 2011}}&lt;/ref&gt;
}}

{{BD|1969||Carey, Mariah}}

[[Kategorya:Mga mang-aawit mula sa Estados Unidos]]
[[Kategorya:Mga kompositor mula sa Estados Unidos]]</text>
      <sha1>mut4h2jrm24xvb67ohadmtxjrvpafzo</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Talaan ng mga palabas ng GMA Network</title>
    <ns>0</ns>
    <id>20504</id>
    <revision>
      <id>2164826</id>
      <parentid>2156124</parentid>
      <timestamp>2025-06-13T21:29:14Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>120.29.69.7</ip>
      </contributor>
      <comment>thank you so much for helping*</comment>
      <origin>2164826</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5964" sha1="4klwpx9b77nvzmln9d7o2trak501dog" xml:space="preserve">Ang '''GMA Network''' ('''Global Media Arts''' o simpleng '''GMA)''' ay isang pangunahing komersyal na telebisyon at network ng radyo sa Pilipinas na pagmamay-ari ng GMA Network Inc. Ang punong-himpilan nito ay sa GMA Network Center, Diliman, Lungsod ng Quezon. Ang sumusunod ay isang listahan ng lahat ng mga kasalukuyang programa sa GMA mula nang simulan ang pagpapatakbo nito sa telebisyon noong 1961.

==Kasalukuyang Orihinal na Programa==

''Paalala: '' Ang mga pamagat ay nakalista sa alpabetikong pagkakasunud-sunod na sinusundan ng taon ng pasinaya sa panaklong.

===Balita===
* ''[[24 Oras]]'' {{small|(2004)}}
* ''24 Oras Weekend'' {{small|(2010)}}
* ''24 Oras News Alert'' {{small|(2020)}}
* ''24 Oras Breaking News'' {{small|(2018)}}
* ''[[Saksi]]'' {{small|(1995)}}
* ''[[Unang Hirit]]'' {{small|(1999)}}

===Drama===
;Primetime
* ''Prinsesa Ng City Jail (2025)''
* ''Binibining Marikit (2025)''
* ''Lolong 2: Panginingil Ng Maynila (2025)''
* ''Mommy Dearest (2025)''
* ''Mga Batang Riles(2025)''
* ''Slay (2025)''
* ''Maka (2024)''

;Sabado at Linggo
* ''[[Wish Ko Lang!|Wish Ko Lang]]''
* ''Daig Kayo Ng Lola Ko''
* ''Regal Studio Presents''
* ''[[Magpakailanman]] {{small|(2002)}}''
* ''[[Tadhana]]'' {{small|(2017, sa produksyon ng GMA Public Affairs)}} to 

===Pang-Aliw===
* ''[[It’s Showtime]]'' {{small|(2024, sa produksyon ng [[ABS-CBN|ABS-CBN Studios]])}}
* ''[[All-Out Sundays]]'' {{small|(2020)}}
* ''TiktoClock''

===Palaro===
* ''Family Feud''
* ''The Voice Generations''
* ''The Clash''

===Komedya===
* ''[[Bubble Gang]]'' {{small|(1995)}}
* ''[[Daddy's Gurl|Open 24/7]]''
* ''[[Pepito Manaloto|Pepito Manaloto: Tuloy Ang Kwento]]'' 

===Talakayan===
*''[[The Boobay and Tekla Show]]'' {{small|(2019)}}
*''[[Mars Pa More|Fast Talk With Boy Abunda]]''
*''The 700 Club Asia''
* ''[[Sarap, 'Di Ba?]]'' 
* ''Cayetano in Action with Boy Abunda''

===Dokumentaryo===
*
* ''The Atom Araullo Specials''
* ''[[Born to Be Wild (seryeng pantelebisyon)|Born to Be Wild]]'' {{small|(2007)}} 
* ''[[Front Row (programang telebisyon)|Front Row]]'' {{small|(2014)}}
* ''[[I-Witness]]'' {{small|(1999)}}
* ''[[Imbestigador|Pinoy Crime Stories]]''
* ''[[Kapuso Mo, Jessica Soho]]'' {{small|(2004)}}
* ''[[Reporter's Notebook]]'' {{small|(2004)}}

===Ugnayang Publiko===
* ''[[Kapwa Ko Mahal Ko]]'' {{small|(1975)}}
* ''[[Wish Ko Lang!|Resibo: Walang Lusot Ang May Atraso]]'' 

===Pangkaalaman===
* ''[[Amazing Earth]]'' {{small|(2018)}}
* ''[[AHA!]]'' {{small|(2010)}}
* ''[[iBilib]]'' {{small|(2012)}} 
* ''[[Pinoy M.D.]]'' 
* ''AgriPreneur''
* ''Pera Paraan''
* ''Turbo Zone''
* ''Healing Galing''

===Relihiyon===
* ''The 700 Club Asia'' {{small|(1995, sa produksyon ng [[CBN Asia]])}}

===Pelikula at Espesyal na Presentasyon===
* ''GMA Blockbusters'' {{small|(2013)}}
* ''GMA Regional TV Presents''
*''Kapuso Movie Festival'' {{small|(2006)}}
*

==Kasalukuyang Banyagang Programa==
''Paalala:'' Ang mga pamagat ay nakalista sa alpabetikong pagkakasunud-sunod na sinusundan ng taon ng pasinaya sa panaklong. 

===Drama===
*Her Private Life {{small|(2021)}}
*Lie After Lie {{small|(2021)}}
*Mako Mermaids {{small|(2021)}}
*The Penthouse {{small|(2021)}}

===Animasyon===
*''[[Angry Birds Toons]]'' {{small|(2021)}}
*''[[Hunter × Hunter|Hunter x Hunter]]'' {{small|(1999)}}
*''[[Detective Conan]]'' {{small|(1999)}}
*''[[One Piece]]'' {{small|(2020)}}
*''[[Slam Dunk]]'' {{small|(2021)}}

===Usapan===
* ''[[In Touch with Charles Stanley]]'' {{small|(1994–2004, 2008–2014, 2015–2016, 2019)}}

==Pangrehiyong Programa==
''Paalala:'' Ang mga pamagat ay nakalista sa alpabetikong pagkakasunud-sunod na sinusundan ng taon ng pasinaya at rehiyon kung saan nagpapakita ang palabas sa panaklong.

;Balita
* ''At Home With GMA Regional TV'' {{small|(2020; Davao, General Santos at Northern Mindanao)}}
*''GMA Regional TV Early Edition'' {{small|(2020; Iloilo at Bacolod)}}
*''GMA Regional TV Live!'' {{small|(2020; Cebu)}}
*''Mornings with GMA Regional TV'' {{small|(2020; Dagupan, Ilocos at Bicol)}}

*''[[Balitang Amianan]]'' {{small|(2008–2014, 2016; Dagupan at Ilocos)}}
*''[[Balitang Bicolandia]]'' {{small|(2021; Bicol)}}
*''[[Balitang Bisdak]]'' {{small|(1999–2014, 2016; Cebu}}
*''[[One Mindanao]]'' {{small|(2017; Mindanao)}}
*''[[One Western Visayas]]'' {{small|(2018; Iloilo at Bacolod)}}

;Ugnayang publiko
* ''[[Biyaheng DO30]]'' {{small|(Davao, General Santos, at Northern Mindanao; co-produced with Davao City Government)}}&lt;ref&gt;{{cite web |url=http://pageone.ph/gma-davao-rolls-out-byaheng-do30-with-mayor-inday-duterte/ |title=GMA Davao Rolls Out &quot;Byaheng DO30&quot; With Mayor Inday Duterte |publisher=Page One |date=Disyembre 14, 2016 |accessdate=Disyembre 15, 2016 |archive-date=2016-12-23 |archive-url=https://web.archive.org/web/20161223130741/http://pageone.ph/gma-davao-rolls-out-byaheng-do30-with-mayor-inday-duterte/ |url-status=dead }}&lt;/ref&gt;
==Mga Paparating na Programa==
''Paalala:'' Ang mga pamagat ay nakalista sa alpabetikong pagkakasunud-sunod na sinusundan ng taon ng pasinaya sa panaklong. 

===Orihinal===

;Drama
*[[Encantadia (seryeng pantelebisyon ng 2016)|''Encantadia Chronicles: Sang’gre'']]
*''Sireno''
*''A Lifetime With You'' 
*''For The Love of Kobe'' 
*''A Family Like Us'' 
*''A Mother'' 's ''Tale''

===Banyagang Programa===
;Animated
*''Samurai Pizza Cats'' {{small|(1990)}}
*''Yo-kai Watch Shadowside'' {{small|(2021)}}
*[https://en.m.wikipedia.org/wiki/List_of_programs_broadcast_by_GMA_Network tps://en.m.wikipedia.org/wiki/List_of_programs_broadcast_by_GMA_Network]
*https://www.gmanetwork.com/entertainment/schedule?amp

==Mga Panlabas na Link==
* [http://www.igma.tv/shows.php/ iGMA.tv offcial site]
* [http://www.gmanetwork.com GMA Network's official website]
* [http://www.gmanetwork.com/news GMA News and Public Affairs's official website]
* [http://www.gmanetwork.com Official website] 

{{DEFAULTSORT:GMA Network, List Of Programs Broadcast By}}

[[Kategorya:Palatuntunan ng GMA Network]]</text>
      <sha1>4klwpx9b77nvzmln9d7o2trak501dog</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>2164827</id>
      <parentid>2164826</parentid>
      <timestamp>2025-06-13T21:30:38Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>120.29.69.7</ip>
      </contributor>
      <comment>fixing typo*</comment>
      <origin>2164827</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5842" sha1="k80h4yldjgkbdetpurt6agx01n8lllh" xml:space="preserve">Ang '''GMA Network''' ('''Global Media Arts''' o simpleng '''GMA)''' ay isang pangunahing komersyal na telebisyon at network ng radyo sa Pilipinas na pagmamay-ari ng GMA Network Inc. Ang punong-himpilan nito ay sa GMA Network Center, Diliman, Lungsod ng Quezon. Ang sumusunod ay isang listahan ng lahat ng mga kasalukuyang programa sa GMA mula nang simulan ang pagpapatakbo nito sa telebisyon noong 1961.

==Kasalukuyang Orihinal na Programa==

''Paalala: '' Ang mga pamagat ay nakalista sa alpabetikong pagkakasunud-sunod na sinusundan ng taon ng pasinaya sa panaklong.

===Balita===
* ''[[24 Oras]]'' {{small|(2004)}}
* ''24 Oras Weekend'' {{small|(2010)}}
* ''24 Oras News Alert'' {{small|(2020)}}
* ''24 Oras Breaking News'' {{small|(2018)}}
* ''[[Saksi]]'' {{small|(1995)}}
* ''[[Unang Hirit]]'' {{small|(1999)}}

===Drama===
;Primetime
* ''Prinsesa Ng City Jail (2025)''
* ''Binibining Marikit (2025)''
* ''Lolong 2: Panginingil Ng Maynila (2025)''
* ''Mommy Dearest (2025)''
* ''Mga Batang Riles(2025)''
* ''Slay (2025)''
* ''Maka (2024)''

;Sabado at Linggo
* ''[[Wish Ko Lang!|Wish Ko Lang]]''
* ''Daig Kayo Ng Lola Ko''
* ''Regal Studio Presents''
* ''[[Magpakailanman]] {{small|(2002)}}''
* ''[[Tadhana]]'' {{small|(2017, sa produksyon ng GMA Public Affairs)}} to 

===Pang-Aliw===
* ''[[It’s Showtime]]'' {{small|(2024, sa produksyon ng [[ABS-CBN|ABS-CBN Studios]])}}
* ''[[All-Out Sundays]]'' {{small|(2020)}}
* ''TiktoClock''

===Palaro===
* ''Family Feud''
* ''The Voice Generations''
* ''The Clash''

===Komedya===
* ''[[Bubble Gang]]'' {{small|(1995)}}
* ''[[Daddy's Gurl|Open 24/7]]''
* ''[[Pepito Manaloto|Pepito Manaloto: Tuloy Ang Kwento]]'' 

===Talakayan===
*''[[The Boobay and Tekla Show]]'' {{small|(2019)}}
*''[[Mars Pa More|Fast Talk With Boy Abunda]]''
*''The 700 Club Asia''
* ''[[Sarap, 'Di Ba?]]'' 
* ''Cayetano in Action with Boy Abunda''

===Dokumentaryo===
*
* ''The Atom Araullo Specials''
* ''[[Born to Be Wild (seryeng pantelebisyon)|Born to Be Wild]]'' {{small|(2007)}} 
* ''[[Front Row (programang telebisyon)|Front Row]]'' {{small|(2014)}}
* ''[[I-Witness]]'' {{small|(1999)}}
* ''[[Imbestigador|Pinoy Crime Stories]]''
* ''[[Kapuso Mo, Jessica Soho]]'' {{small|(2004)}}
* ''[[Reporter's Notebook]]'' {{small|(2004)}}

===Ugnayang Publiko===
* ''[[Kapwa Ko Mahal Ko]]'' {{small|(1975)}}
* ''[[Wish Ko Lang!|Resibo: Walang Lusot Ang May Atraso]]'' 

===Pangkaalaman===
* ''[[Amazing Earth]]'' {{small|(2018)}}
* ''[[AHA!]]'' {{small|(2010)}}
* ''[[iBilib]]'' {{small|(2012)}} 
* ''[[Pinoy M.D.]]'' 
* ''AgriPreneur''
* ''Pera Paraan''
* ''Turbo Zone''
* ''Healing Galing''

===Relihiyon===
* ''The 700 Club Asia'' {{small|(1995, sa produksyon ng [[CBN Asia]])}}

===Pelikula at Espesyal na Presentasyon===
* ''GMA Blockbusters'' {{small|(2013)}}
* ''GMA Regional TV Presents''
*''Kapuso Movie Festival'' {{small|(2006)}}
*

==Kasalukuyang Banyagang Programa==
''Paalala:'' Ang mga pamagat ay nakalista sa alpabetikong pagkakasunud-sunod na sinusundan ng taon ng pasinaya sa panaklong. 

===Drama===
*Her Private Life {{small|(2021)}}
*Lie After Lie {{small|(2021)}}
*Mako Mermaids {{small|(2021)}}
*The Penthouse {{small|(2021)}}

===Animasyon===
*''[[Angry Birds Toons]]'' {{small|(2021)}}
*''[[Hunter × Hunter|Hunter x Hunter]]'' {{small|(1999)}}
*''[[Detective Conan]]'' {{small|(1999)}}
*''[[One Piece]]'' {{small|(2020)}}
*''[[Slam Dunk]]'' {{small|(2021)}}

===Usapan===
* ''[[In Touch with Charles Stanley]]'' {{small|(1994–2004, 2008–2014, 2015–2016, 2019)}}

==Pangrehiyong Programa==
''Paalala:'' Ang mga pamagat ay nakalista sa alpabetikong pagkakasunud-sunod na sinusundan ng taon ng pasinaya at rehiyon kung saan nagpapakita ang palabas sa panaklong.

;Balita
* ''At Home With GMA Regional TV'' {{small|(2020; Davao, General Santos at Northern Mindanao)}}
*''GMA Regional TV Early Edition'' {{small|(2020; Iloilo at Bacolod)}}
*''GMA Regional TV Live!'' {{small|(2020; Cebu)}}
*''Mornings with GMA Regional TV'' {{small|(2020; Dagupan, Ilocos at Bicol)}}

*''[[Balitang Amianan]]'' {{small|(2008–2014, 2016; Dagupan at Ilocos)}}
*''[[Balitang Bicolandia]]'' {{small|(2021; Bicol)}}
*''[[Balitang Bisdak]]'' {{small|(1999–2014, 2016; Cebu}}
*''[[One Mindanao]]'' {{small|(2017; Mindanao)}}
*''[[One Western Visayas]]'' {{small|(2018; Iloilo at Bacolod)}}

;Ugnayang publiko
* ''[[Biyaheng DO30]]'' {{small|(Davao, General Santos, at Northern Mindanao; co-produced with Davao City Government)}}&lt;ref&gt;{{cite web |url=http://pageone.ph/gma-davao-rolls-out-byaheng-do30-with-mayor-inday-duterte/ |title=GMA Davao Rolls Out &quot;Byaheng DO30&quot; With Mayor Inday Duterte |publisher=Page One |date=Disyembre 14, 2016 |accessdate=Disyembre 15, 2016 |archive-date=2016-12-23 |archive-url=https://web.archive.org/web/20161223130741/http://pageone.ph/gma-davao-rolls-out-byaheng-do30-with-mayor-inday-duterte/ |url-status=dead }}&lt;/ref&gt;
==Mga Paparating na Programa==
''Paalala:'' Ang mga pamagat ay nakalista sa alpabetikong pagkakasunud-sunod na sinusundan ng taon ng pasinaya sa panaklong. 

===Orihinal===

;Drama
*[[Encantadia (seryeng pantelebisyon ng 2016)|''Encantadia Chronicles: Sang’gre'']]
*''Sireno''
*''A Lifetime With You'' 
*''For The Love of Kobe'' 
*''A Family Like Us'' 
*''A Mother'' 's ''Tale''

===Banyagang Programa===
;Animated
*''Samurai Pizza Cats'' {{small|(1990)}}
*''Yo-kai Watch Shadowside'' {{small|(2021)}}
*[https://en.m.wikipedia.org/wiki/List_of_programs_broadcast_by_GMA_Network tps://en.m.wikipedia.org/wiki/List_of_programs_broadcast_by_GMA_Network]
*https://www.gmanetwork.com/entertainment/schedule?amp

==Mga Panlabas na Link==
* iGMA.tv offcial site
* GMA Network's official website
* GMA News and Public Affairs's official website
* Official website

{{DEFAULTSORT:GMA Network, List Of Programs Broadcast By}}

[[Kategorya:Palatuntunan ng GMA Network]]</text>
      <sha1>k80h4yldjgkbdetpurt6agx01n8lllh</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>2164838</id>
      <parentid>2164827</parentid>
      <timestamp>2025-06-13T22:15:24Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Tegel</username>
        <id>23664</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>[[w:Help:Reverting|Ibinalik]] ang mga pagbabago ni [[Special:Contributions/120.29.69.7|120.29.69.7]] ([[User talk:120.29.69.7|Usapan]]) patungo sa huling rebisyon ni [[User:143.44.196.186|143.44.196.186]]</comment>
      <origin>2156124</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="6123" sha1="08dwad72qyzm829yqglleopakq8xo96" xml:space="preserve">{{update||date=Nobyembre 2023}}
{{For|dating palabas ng GMA Network|Tala ng mga dating palabas ng GMA Network}}
Ang [[GMA Network|'''GMA Network''']] ('''Global Media Arts''' o simpleng '''GMA)''' ay isang pangunahing komersyal na telebisyon at network ng radyo sa Pilipinas na pagmamay-ari ng [[GMA Network (kompanya)|GMA Network Inc]]. Ang punong-himpilan nito ay sa [[GMA Network Center]], Diliman, Lungsod ng Quezon. Ang sumusunod ay isang listahan ng lahat ng mga kasalukuyang programa sa GMA mula nang simulan ang pagpapatakbo nito sa telebisyon noong 1961.

==Kasalukuyang Orihinal na Programa==

''Paalala: '' Ang mga pamagat ay nakalista sa alpabetikong pagkakasunud-sunod na sinusundan ng taon ng pasinaya sa panaklong.

===Balita===
* ''[[24 Oras]]'' {{small|(2004)}}
* ''24 Oras Weekend'' {{small|(2010)}}
* ''24 Oras News Alert'' {{small|(2020)}}
* ''24 Oras Breaking News'' {{small|(2018)}}
* ''[[Saksi]]'' {{small|(1995)}}
* ''[[Unang Hirit]]'' {{small|(1999)}}

===Drama===
;Primetime
* ''Prinsesa Ng City Jail (2025)''
* ''Binibining Marikit (2025)''
* ''Lolong 2: Panginingil Ng Maynila (2025)''
* ''Mommy Dearest (2025)''
* ''Mga Batang Riles(2025)''
* ''Slay (2025)''
* ''Maka (2024)''

;Sabado at Linggo
* ''[[Wish Ko Lang!|Wish Ko Lang]]''
* ''Daig Kayo Ng Lola Ko''
* ''Regal Studio Presents''
* ''[[Magpakailanman]] {{small|(2002)}}''
* ''[[Tadhana]]'' {{small|(2017, sa produksyon ng GMA Public Affairs)}} to 

===Pang-Aliw===
* ''[[It’s Showtime]]'' {{small|(2024, sa produksyon ng [[ABS-CBN|ABS-CBN Studios]])}}
* ''[[All-Out Sundays]]'' {{small|(2020)}}
* ''TiktoClock''

===Palaro===
* ''Family Feud''
* ''The Voice Generations''
* ''The Clash''

===Komedya===
* ''[[Bubble Gang]]'' {{small|(1995)}}
* ''[[Daddy's Gurl|Open 24/7]]''
* ''[[Pepito Manaloto|Pepito Manaloto: Tuloy Ang Kwento]]'' 

===Talakayan===
*''[[The Boobay and Tekla Show]]'' {{small|(2019)}}
*''[[Mars Pa More|Fast Talk With Boy Abunda]]''
*''The 700 Club Asia''
* ''[[Sarap, 'Di Ba?]]'' 
* ''Cayetano in Action with Boy Abunda''

===Dokumentaryo===
*
* ''The Atom Araullo Specials''
* ''[[Born to Be Wild (seryeng pantelebisyon)|Born to Be Wild]]'' {{small|(2007)}} 
* ''[[Front Row (programang telebisyon)|Front Row]]'' {{small|(2014)}}
* ''[[I-Witness]]'' {{small|(1999)}}
* ''[[Imbestigador|Pinoy Crime Stories]]''
* ''[[Kapuso Mo, Jessica Soho]]'' {{small|(2004)}}
* ''[[Reporter's Notebook]]'' {{small|(2004)}}

===Ugnayang Publiko===
* ''[[Kapwa Ko Mahal Ko]]'' {{small|(1975)}}
* ''[[Wish Ko Lang!|Resibo: Walang Lusot Ang May Atraso]]'' 

===Pangkaalaman===
* ''[[Amazing Earth]]'' {{small|(2018)}}
* ''[[AHA!]]'' {{small|(2010)}}
* ''[[iBilib]]'' {{small|(2012)}} 
* ''[[Pinoy M.D.]]'' 
* ''AgriPreneur''
* ''Pera Paraan''
* ''Turbo Zone''
* ''Healing Galing''

===Relihiyon===
* ''The 700 Club Asia'' {{small|(1995, sa produksyon ng [[CBN Asia]])}}

===Pelikula at Espesyal na Presentasyon===
* ''GMA Blockbusters'' {{small|(2013)}}
* ''GMA Regional TV Presents''
*''Kapuso Movie Festival'' {{small|(2006)}}
*

==Kasalukuyang Banyagang Programa==
''Paalala:'' Ang mga pamagat ay nakalista sa alpabetikong pagkakasunud-sunod na sinusundan ng taon ng pasinaya sa panaklong. 

===Drama===
*Her Private Life {{small|(2021)}}
*Lie After Lie {{small|(2021)}}
*Mako Mermaids {{small|(2021)}}
*The Penthouse {{small|(2021)}}

===Animasyon===
*''[[Angry Birds Toons]]'' {{small|(2021)}}
*''[[Hunter × Hunter|Hunter x Hunter]]'' {{small|(1999)}}
*''[[Detective Conan]]'' {{small|(1999)}}
*''[[One Piece]]'' {{small|(2020)}}
*''[[Slam Dunk]]'' {{small|(2021)}}

===Usapan===
* ''[[In Touch with Charles Stanley]]'' {{small|(1994–2004, 2008–2014, 2015–2016, 2019)}}

==Pangrehiyong Programa==
''Paalala:'' Ang mga pamagat ay nakalista sa alpabetikong pagkakasunud-sunod na sinusundan ng taon ng pasinaya at rehiyon kung saan nagpapakita ang palabas sa panaklong.

;Balita
* ''At Home With GMA Regional TV'' {{small|(2020; Davao, General Santos at Northern Mindanao)}}
*''GMA Regional TV Early Edition'' {{small|(2020; Iloilo at Bacolod)}}
*''GMA Regional TV Live!'' {{small|(2020; Cebu)}}
*''Mornings with GMA Regional TV'' {{small|(2020; Dagupan, Ilocos at Bicol)}}

*''[[Balitang Amianan]]'' {{small|(2008–2014, 2016; Dagupan at Ilocos)}}
*''[[Balitang Bicolandia]]'' {{small|(2021; Bicol)}}
*''[[Balitang Bisdak]]'' {{small|(1999–2014, 2016; Cebu}}
*''[[One Mindanao]]'' {{small|(2017; Mindanao)}}
*''[[One Western Visayas]]'' {{small|(2018; Iloilo at Bacolod)}}

;Ugnayang publiko
* ''[[Biyaheng DO30]]'' {{small|(Davao, General Santos, at Northern Mindanao; co-produced with Davao City Government)}}&lt;ref&gt;{{cite web |url=http://pageone.ph/gma-davao-rolls-out-byaheng-do30-with-mayor-inday-duterte/ |title=GMA Davao Rolls Out &quot;Byaheng DO30&quot; With Mayor Inday Duterte |publisher=Page One |date=Disyembre 14, 2016 |accessdate=Disyembre 15, 2016 |archive-date=2016-12-23 |archive-url=https://web.archive.org/web/20161223130741/http://pageone.ph/gma-davao-rolls-out-byaheng-do30-with-mayor-inday-duterte/ |url-status=dead }}&lt;/ref&gt;
==Mga Paparating na Programa==
''Paalala:'' Ang mga pamagat ay nakalista sa alpabetikong pagkakasunud-sunod na sinusundan ng taon ng pasinaya sa panaklong. 

===Orihinal===

;Drama
*[[Encantadia (seryeng pantelebisyon ng 2016)|''Encantadia Chronicles: Sang’gre'']]
*''Sireno''
*''A Lifetime With You'' 
*''For The Love of Kobe'' 
*''A Family Like Us'' 
*''A Mother'' 's ''Tale''

===Banyagang Programa===
;Animated
*''Samurai Pizza Cats'' {{small|(1990)}}
*''Yo-kai Watch Shadowside'' {{small|(2021)}}
*[https://en.m.wikipedia.org/wiki/List_of_programs_broadcast_by_GMA_Network tps://en.m.wikipedia.org/wiki/List_of_programs_broadcast_by_GMA_Network]
*https://www.gmanetwork.com/entertainment/schedule?amp

==Mga Panlabas na Link==
* [http://www.igma.tv/shows.php/ iGMA.tv offcial site]
* [http://www.gmanetwork.com GMA Network's official website]
* [http://www.gmanetwork.com/news GMA News and Public Affairs's official website]
* [http://www.gmanetwork.com Official website] 

{{DEFAULTSORT:GMA Network, List Of Programs Broadcast By}}

[[Kategorya:Palatuntunan ng GMA Network]]</text>
      <sha1>08dwad72qyzm829yqglleopakq8xo96</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Manga</title>
    <ns>0</ns>
    <id>21058</id>
    <revision>
      <id>2164812</id>
      <parentid>2146406</parentid>
      <timestamp>2025-06-13T17:46:34Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>RFART419</username>
        <id>109938</id>
      </contributor>
      <origin>2164812</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="17750" sha1="2jix1n6qpbezlk888qsfr7ct5ztewgd" xml:space="preserve">{{Portal|Anime at Manga}}
:''Huwag ikalito sa [[mangga]], na may katulad na bigkas nito.''
{{otheruses|Manga}}
{{rough translation}}
{{Infobox book|name=Manga|country=[[Hapon]]|genres=Iba't Ibang Genre|language=[[Hapones]]|publisher=Iba't ibang Publisher|image=Wikipe-tan manga page1.jpg|authors=Iba't Ibang Awtor|image_caption=Ito ay isang halimbawa ng isang manga}}
Ang '''Manga''' ({{lang-ja|漫画 マンガ}}— ''nakakatawang mga larawan, maaari ding tinatawag na komikku ({{lang-ja|コミック}})&lt;ref name=&quot;Lent&quot;&gt;Лент, Джон. Ілюстрована Азія: Комікси, гумористичні журнали та книжки з картинками. University of Hawai'i Press. 2001. ISBN 0-8248-2471-7&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;Tchiei&quot;&gt;{{cite web |author=Go Tchiei |date=1998 |title=Characteristics of Japanese Manga. |url=http://www.dnp.co.jp/museum/nmp/nmp_i/articles/manga/manga2.html |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20110810150158/http://www.dnp.co.jp/museum/nmp/nmp_i/articles/manga/manga2.html |archive-date=2011-08-10 |access-date=2010-06-24}}&lt;/ref&gt;)'' ay salitang [[Hapon]] para sa [[komiks]]. Sa labas ng Hapon, ito ay ginagamit lamang para sa komiks na inilathala sa Hapon.

Ang Manga sa form na kung saan ito ay umiiral sa kasalukuyan ay nagsimula na bumuo ng matapos ang [[Ikalawang Digmaang Pandaigdig]]&lt;ref name=&quot;Kinsella&quot;&gt;Kinsella, Sharon. Adult Manga: Culture and Power in Contemporary Japanese Society. University of Hawai'i Press. 2000 ISBN 978-0-8248-2318-4&lt;/ref&gt;, bagaman ang paglalathala ng mga nobelang may larawan tradisyon ay may malalim roots sa unang bahagi ng Japanese art &lt;ref name=&quot;Kern&quot;&gt;Kern, Adam. Manga from the Floating World: Comicbook Culture and the Kibyōshi of Edo Japan. Harvard University Press. 2006 ISBN 978-0-674-02266-9&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;Ito&quot;&gt;{{cite web | author = Іто, Кінко| url = http://www.ingentaconnect.com/content/bpl/jpcu/2005/00000038/00000003/art00002 | title = Історія манґи в контексті японської культури та суспільства | publisher = The Journal of Popular Culture| date = 2005 рік | pages= 38 (3): 456-475}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;Schodt 1986&quot;&gt;Schodt, Frederik L. Manga! Manga! The World of Japanese Comics. Kodansha. 1986 ISBN 978-0-87011-752-7&lt;/ref&gt;.

Ang Manga at kinikilala bilang isang anyo ng sining , at bilang isang pampanitikan. Ito ay mayroong maraming iba't-ibang mga genres at mga tema: paglalakbay, romansa, sports, kasaysayan, pantasya, piksiyong-agham, horror, seks at iba dinisenyo para sa iba't-ibang mga grupo ng edad.

Mula noong taong 1950, manga ay naging isang malaking Japanese-publish na industriya &lt;ref name=&quot;ComiPress&quot;&gt;{{cite web | url = http://comipress.com/news/2007/03/10/1622 | title = Продажі манги в Японії впали до 500 блн ієн | publisher = Comipress | date = [[10 березня]] 2007 року}}&lt;/ref&gt; 

na may isang entrega ng 500 milyong [[Dolyar ng Estados Unidos|dolyar]] .&lt;ref name=&quot;Patten&quot;&gt;Patten, Fred. Watching Anime, Reading Manga: 25 Years of Essays and Reviews. Stone Bridge Press. 2004 ISBN 978-1-880656-92-1&lt;/ref&gt; Ito ay naging popular sa buong mundo, lalo na sa [[Estados Unidos]] , kung saan ang mga bilang  benta sa taong 2006 ay nasa 175 -200 000 000 dolyar .&lt;ref&gt;{{cite web | author = Cha, Kai-ming | url = http://www.publishersweekly.com/article/CA6430330.html?nid=2789 | title = Viz Media та манґа в Сполучених Штатах | publisher = [[Publishers Weekly]] | date = [[3 квітня]] 2004 року}}&lt;/ref&gt;

Halos lahat ng manga ay inilabas at ibinigay itim at puti&lt;ref&gt;Peter Katzenstein &amp; Takashi Shiraishi. Network Power: Japan in Asia. Cornell University Press. 1997 ISBN 978-0-8014-8373-8&lt;/ref&gt; dahil sa ito ay murang at mabilis itong mailathala&lt;ref&gt;{{Cite web |last=Aoki |first=Deb |date=23 Marso 2019 |title=Why Are Most Manga Published in Black and White? |trans-title=Bakit ang karamihan sa Manga ay nailathala sa itim at puti? |url=https://www.animenewsnetwork.com/answerman/2019-03-22/.144860 |access-date=20 Abril 2024 |website=Anime News Network |language=en}}&lt;/ref&gt;

Sa karagdagan sa mga propesyonal na manga ay manga baguhan - dodzinsi issue maliit na sirkulasyon ng sponsors pera. Maraming mga propesyonal na kasalukuyang Miura nagsimula eksaktong bilang ng mga may-akda dodzinsi.

Sa pamamagitan ng popular na manga, madalas mahaba serials &lt;ref&gt;Kittelson, Mary Lynn. The Soul of Popular Culture: Looking at Contemporary Heroes, Myths, and Monsters. Open Court. 1998 ISBN 978-0-8126-9363-8&lt;/ref&gt; ay bawas [[anime]] . senaryo screening ay maaaring mag-iba malaki. Gayundin manga nilikha batay sa umiiral na anime o kahit neanimatsiynyh pelikula &lt;ref&gt;{{cite web | author = Johnston-o'neill, Tom | url = http://parobs.org/index.php?module=article&amp;view=279&amp;lay_quiet=1&amp;8dced886a4bd24eb30fc46843fb4287a=23679635f7832235dae9949749a76f35 | title = Finding the International in Comic Con International | publisher = The San Diego Participant Observer | date = [[3 серпня]] 2007 року | access-date = 2010-06-24 | archive-date = 2011-08-22 | archive-url = https://www.webcitation.org/617dUlIDW?url=http://parobs.org/index.php?module=article | url-status = dead }}&lt;/ref&gt; , para sa halimbawa sa &quot;Star Wars&quot; .&lt;ref&gt;«Зоряні війни: Нова надія» [[Хісао Тамакі]] виходить у видавництві [[Dark Horse Comics]] з 1998 року.&lt;/ref&gt;

Sa isang form o sa iba, manga at ang kanyang derivatives, umiiral sa ibang bansa, lalo na [[Taiwan]], [[Singapura]], [[Timog Korea]], [[Tsina]], [[Estados Unidos]], [[Pransiya]], [[Rusya]], [[Canada]], [[United Kingdom]], [[Brasil]], [[Mexico]].

== Etomolohiya ==
[[Talaksan:Manga in Jp.svg|thumb|right|200px|Ang salitang karakter na &quot;manga&quot;  na nakasulat]]
Ang Manga ({{Nihongo|漫画}}) ay literal na isasalin bilang nakakatawang mga larawan &lt;ref name=&quot;ivanov&quot;&gt;''Иванов Б. А.'' [http://www.hexer.ru/publish.shtml#book1 Введение в японскую анимацию]. 2-е изд.&amp;nbsp;— М.: Фонд развития кинематографии; РОФ «Эйзенштейновский центр исследований кинокультуры», 2002.&amp;nbsp;— 336 с ISBN 5-901631-01-3&lt;/ref&gt;. Ang akdang ito ay lumitaw sa huli parte ng ika-18 hanggang unang parte ng ika-19 siglo sa publikasyon ng mga gawa ng pintor na Kankeya Suzuki &quot;Mankay dzuyhitsu&quot; ( 1771 ), ang Santo Kedena &quot;Sidzi-walang yukikay&quot; ( 1798 ), ang Minvy Aikavy &quot;Manga hyakudze&quot; ( 1814 ) &lt;ref&gt;{{cite web | url = http://www.japantoday.ru/arch/jurnal/0704/08.shtml | title = Манґа: формування жанру | publisher = Журнал «Японія сьогодні» | access-date = 2010-06-24 | archive-date = 2007-10-17 | archive-url = https://web.archive.org/web/20071017023326/http://www.japantoday.ru/arch/jurnal/0704/08.shtml | url-status = dead }}&lt;/ref&gt; at ang mga bantog na Ukiyo-e engravings Katsusiky Hokusai &lt;ref name=&quot;hokusai&quot;&gt;Jocelyn Bouquillard, Christophe Marquet. Hokusai: First Manga Master. Abrams. 2007 ISBN 0-8109-9341-4&lt;/ref&gt; , na inisyu ng isang serye ng mga larawan album &quot;Hokusai Manga&quot; (&quot;Mga imahe Hokusai&quot;) sa 1814 - 1834 's.

Ito ay naniniwala na ang mga modernong kahulugan ng salita ipinakilala Miura Rakuten [[Kitadzava]] &lt;ref name=&quot;Manga no Jiten&quot;&gt;Сімідзу Ісао. 日本」漫画の事典 : 全国のマンガファンに贈る. Sun lexica. 1985. стр 53—54, 102—103 ISBN 4-385-15586-0&lt;/ref&gt; .

Ang salitang &quot;manga&quot; sa mundo makisama komikero-publish sa Japan.&lt;ref&gt;{{cite web | url = http://m-w.com/dictionary/manga | title = Визначення слова «манґа» | publisher = Merriam-webster Online}}&lt;/ref&gt; Sa isang form o sa iba, manga at ang kanyang derivatives, umiiral sa ibang bansa, lalo na sa [[Taiwan]] , sa [[Timog Korea]] , sa [[Tsina]] , lalo na [[Hong Kong]] , at ang mga tinawag ayon manhva &lt;ref&gt;{{cite web | url = http://www.animenewsnetwork.com/encyclopedia/lexicon.php?id=67 | title = Лексикон: Манхва | publisher = Anime News Network}}&lt;/ref&gt; at manhua .&lt;ref&gt;Wong, Wendy Siuyi. Hong Kong Comics: A History of Manhua. Princeton Architectural Press. 2002 ISBN 978-1-56898-269-4&lt;/ref&gt; Ang mga pangalan ay katulad dahil lahat ng tatlong mga wika ang salita ay nakasulat sa isa at ang parehong character . Sa [[Pransiya]] diyan ay «la nouvelle manga» (New manga) - isang form ng komiks inspirasyon sa pamamagitan ng Japanese manga. Ang Komiks-estilo ng manga, inilabas sa US na tinatawag na &quot;amerymanha o OEL, mula sa Ingles. Ang Orihinal na Ingles-wika manga (manga Ingles pinanggalingan)&lt;ref&gt;{{cite web | url = http://www.animenewsnetwork.com/encyclopedia/lexicon.php?id=99 | title = World Manga | publisher = Anime News Network}}&lt;/ref&gt;.

== Kasaysayan ==
Ang '''Manga''' ay isang komikero expression. Ang sining ng mga Hapon ay isang link na tumutukoy XI . Sa prinsipyo, ang mga detalye ay halata simple at masarap na pagsasamahan ng komposisyon.[[Talaksan:Hokusai Manga 02.jpg|thumb|right|200px|Kopya ng [[Katsusiky Hokusai]].]]
=== Sa Likod ng Manga ===
Ang nananatiling ng unang manga Chōjugiga lumitaw sa form (satirical drawings ng mga hayop), Toba Sojo hindi nagpadala ng off ( XI - XII siglo. ). Ngayon, itim at puti ng mga kopya ay lamang ng ilang mga kaliwa.

Sa Edad o ukiyo-e n isang malakas na binuo, at ngayon ay ang unang manga genres tila napaka remote istorya ay nilikha. Mga paksa ay iba-iba: ang kasaysayan at pagiging sekswal sa comedy o kritikaraino .

Ang Hokusaik kanyang mga salita sa isang libro na itinakda sa manga: Manga, Hokusai, XIX. mendekoa . siglo . Iba pang mga artista, tulad ng, Gyonai Kawanabe , tulad ng sining sa panahon natitirang.

=== Ang Manga ng Modernong Tagalikha ===
Noong [[Panahon ng Meiji]] ay nagsimula kapag ang artikong europeo ay may liluraturik ukiyo-e, salamat sa mga mambabasa sa ihatid ang kagandahan ng mga galing sa ibang bansa. Samakatuwid, ang mga prinsipyo ng modernong manga, hindi lamang salamat sa panahon Edo estetizismoari sining ang naganap, ang epekto sa European at, mamaya, ang mga Amerikano rin thanks: lalo na, katawa-tawa pamamaraan upang ipasok.

Noong [[1900|19]] siglo sa panahon ng panahon ng pyudal industrializaziorako paglipat ganap, Wirgman Charles at George panatiko sa pamamagitan ng (parehong Japanese kritikatzaileak panlipunan na oras) ay itinatag ang mga sumusunod na pag-unlad ng mga pundasyon ng manga.Ang Mangaka sa pagitan ng dalawang cartoonists ay admired at pa rin ay, lubhang mahalaga na ang mga Japanese Mangan.

Noong [[2000|20]] siglo , mula sa kung saan lumitaw sa Japanese manga ngayon pioneer: Ippei Okomoto , Kiyochika Kayashi at Rakuten Kitazawa , bukod sa iba. Lahat ng mga ito ay sa pangunguna ng kanilang mga gawain ng pak sa Tokyo ( 1905 ), pagpapalawak ng mga katulad na mga lathalain. Gayunman, sa Tagosaku Mokube na Tokyo Kenbutsu 『』田吾作と杢兵衛の東京見物mangatzat ay itinuturing na ang unang modernong panahon.

=== Manga noong 1945 ===
Ang Japan, ang European kultura impluwensiya ay nagdaragdag, ang pagkuha sa buhay ng mga modernong manga, pagguhit, at siya marched tulad ng sa biñetatze pamamaraan. Bilang resulta ng produksiyon ay nag-iingat sa isang mabagal ngunit tumatag Kitazawa, Ichiro Suzuki at Takeo Nagamatsu bilang Mangaka thanks.

Noong 1920 at 1930 ay lubhang kapaki-pakinabang para sa mga dekada, sa paglikha ng mga bagong genres: kodomo manga (manga para sa mga bata), para sa halimbawa. Ang Publications ay din pinabuting Nagagatsu hindi Sanjushi, Taro Speed at Ogoni sa isang uri ng mga gawa (ang huli, ang unang superhero ). Sa panahon na iyon, 1915 dahil sa ang mga unang pagtatangka ay na ginawa upang magdala ng animation, manga, anime, na kung saan mamaya humantong sa paglikha ay ginawa.

Ang [[Ikalawang Digmaang Pandaigdig]] at ang paglaganap ng patakaran militaristen Pagkatapos ng pagdating, ang manga ay apektado ng digmaan mga kuwento, mga karakter na sakdal at garaitezinak ipakita. Ang Manga propaganda layunin ay ginamit sa 1945 hanggang sa American trabaho pwersa sa pangkalahatang sa komiks ay pinagbawalan.

=== Simula ng Manga Pagkatapos ng 1945 ===
Noong 1945 sa ganap magpahuli, Japan ay pinasok ng isang bagong panahon. Entertainment ay ang industriya ay naging, matapos ang digmaan-langis na krudo Post dahil sa ang kailangan para sa isang sikolohikal na makatakas mula sa mga tao. Ang maliit na bayan sa karamihan ng mga libangan resources, kakulangan ng isang murang paraan upang maging sa dahas.

Sa ilalim ng mga tiyak na mga kondisyon bilang isang resulta ng Kamishibaia lumitaw, tulad ng isang alamat ng isang bulag, ipakita ang inaalok ng isang village sa exchange para sa mga sweets. Kamishibai sa pamamagitan ng hindi sumali sa magasin, ngunit Osaka ay itinatag ng dalawang bagong format:

* 30,000 mga pautang ay kumalat sa buong bansa na may isang network ng mga sentro sa operasyon, paggawa kanyang sariling manga, magasin, o bilang 150-na pahina ng lakas ng tunog.
* Sa kabilang dako, ang pulang libro , at tungkol sa 200 mga pahina ng itim at puti ng lakas ng tunog ng mga mababang-kalidad na papel. Libro ng mga espesyal na katangian ng ang pulang balat at murang presyo. Ang mga may-akda ng industriya na ito ay tumanggap ng salaries katumbas ng paghihirap, ngunit sa halip ay isang dakilang creative kalayaan.

Si [[Osamu Tezukak]] , 20-taon gulang na mga medikal na mag-aaral, at Fleischer at Walt Disney karikatura tagahanga ng isang Japanese komikero libro sa ganap na baguhin ang kanyang unang red. Ang isla ng New Treasury sa pamamagitan ng 400,000 at 800,000 mga kopya naibenta sa panahon ng sorpresa. Ang kanyang susi sa tagumpay ay ang aplikasyon ng komiks cinematic estilo, mga kartun ng naghahati ang kilusan at dynamism, ang kumbinasyon ng mga iba't-ibang mga sound effects.

Ang Tokyo Tezukaren tagumpay sa magasin, lalo na ang bagong shonen manga ( 1947 ), ay ibinibigay lamang mangara ang unang magasin para sa mga bata. Bertan argitaratu zuen Tezukak Astroboy . Magazine sa kanyang serye ng mga kuwento sa paraang itinakda epopeia pamamaraan, at sa iba-ibahin ang kanyang produksiyon sa maraming mga genres. Kabilang sa mga ito ay mga kababaihan at ang kanilang mga pampanitikan adaptations shōjo manga o manga. Sa kalagitnaan ng 50's, ang kabisera ng Tezuka Tokyo Tokiwasi gusali ay pinangalanan bilang ang bagong may-akda, at ngayon ang mga stars ay hindi kilala. Ang isang taon mamaya, shonen Naglaho at ay ang dulo ng Red Book. Sa pagitan ng mga dalawang, at salamat sa Osamu Tezukari, inilatag ang pundasyon para sa mga kontemporaryo industriya manga, at ito. Makalipas ang ilang sandali pagkatapos ng kanyang kamatayan, ang ilan sa mga pinaka-mahalagang mga pahayagan ng Japan Nobel Prize sa Literature ay nagtanong sa pagsasanay, ngunit ang kahilingan na ito ay mabilis na itinanggi. 1997 ay gaganapin sa bawat taon dahil sa ang mga Osamu Tezuka Culture Award tinatawag Tezukak sa karangalan ng kontribusyon ng modernong manga. Competition ay patuloy sa landas na ito Tezukaren na gantimpala ang Mangaka.

Kamishibai natapos sa tagumpay ng manga magasin, at marami ng kanyang kapangyarihan upang maprotektahan ang sistema ng aklatan. Manga magasin ay ang lahat ng umeentzakoak, ay matatagpuan sa mga pampublikong aklatan sa kanilang lugar para sa isang mature uri ng paglikha ng isang manga: gekiga. Disney estilo at iwanan ang iba pang isa ay kinuha, at parang totoo fotografikoagoa. An sindak, samuray istorya, yakuza sa manga, pagiging sekswal , at iba pa. Kabilang sa lahat Sanpei Shiratori , 1964, sa kasaysayan ng sekreto manga magazine ay ang tanging proteksiyon: Garon . Gayundin, Unggoy Punch ( Kazuhiko Kato Japanese artist sagisag-panulat) bilang ang panginoon, &quot;ang pinakamahusay na ng lahat ng oras mangarik tinatawag Lupi III serye manlilikha. Sa kabila ng pagiging 70 years old, ay aktibo pa rin ngayon. Kumpitensiya sa mga pangangailangan ng mga graphic magasin ay nagbago lugar Gekigarekin: pagbabawas sa presensiya ng teksto, dagdagan ang sukat at bilang ng mga pahina ay idadagdag, ay maaaring makita ang mas mahusay.

Upang tumugon sa mga librong ito ay isa sa mga publisher Kodansha magazine market ay nagpasimula sa 1959 . Ang kanyang shonen Magazine Buwanang lingguhang magasin dalas ay nagbago, at ang produksiyon multiplied sa may-akda estajanovismoa sa magpataw, bagaman oras na ito nuclei milyon sa salaries. Nagtagal ay nagdagdag ng ilang mga iba pang mga publishers, tulad ng: Shueisha , Shogakukan at Futabasha . Ito ang sistema ng produksiyon, kulay, papel kalidad at kabutihang-asal sa mga isyu renounced sa kanila, ang mas masama maliban kung pampolitika pintas. Gayunman, ang mga benta lumago hanggang ikaragarrietaraino numero, pati na rin sa negosyo at kumita sa kanila. Manga sa Japan ay naging ang pinaka mahalagang bansa sa buong broadcast ng komunikasyon.

==Mga Panlabas na Link==

* How to Draw Manga book ni Andres Bernardo Giannotta sa English sa Youtube: https://www.youtube.com/watch?v=K-B9opVLKSc
* Ang 2007 Manga Cookbook ng Manga University at Chihiro Hattori sa English sa Youtube: https://www.youtube.com/watch?v=94P_bPtXmNU
* Draw Fashionable Manga Girls Book ni Tomomi Mizuna sa English sa Youtube: https://www.youtube.com/watch?v=jdues5fJtMo 
* Drawing Fantastic Female Fighters Book nina Hisashi Kagawa at Yoshihiko Umakoshi - Full English Youtube Video: https://www.youtube.com/watch?v=KWpOJVH1M48
* Buong &quot;How to Draw Ninja and Samurai Book&quot; ni Hidefumi Okuda Youtube Video sa English: https://www.youtube.com/watch?v=wLUFadUOeqk
* Buong &quot;Manga Sketchbook&quot; ng Sweatdrop Studios sa Youtube sa English: https://www.youtube.com/watch?v=inj65c-4pyU&lt;br /&gt;
== Talababa ==
{{reflist}}

[[Kategorya:Manga]]
[[Kategorya:Genre ng komiks]]</text>
      <sha1>2jix1n6qpbezlk888qsfr7ct5ztewgd</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>2164813</id>
      <parentid>2164812</parentid>
      <timestamp>2025-06-13T18:29:50Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>RFART419</username>
        <id>109938</id>
      </contributor>
      <origin>2164813</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="17914" sha1="rhf748fz98hn5tv2b68tckdqmijrt88" xml:space="preserve">{{Portal|Anime at Manga}}
:''Huwag ikalito sa [[mangga]], na may katulad na bigkas nito.''
{{otheruses|Manga}}
{{rough translation}}
{{Infobox book|name=Manga|country=[[Hapon]]|genres=Iba't Ibang Genre|language=[[Hapones]]|publisher=Iba't ibang Publisher|image=Wikipe-tan manga page1.jpg|authors=Iba't Ibang Awtor|image_caption=Ito ay isang halimbawa ng isang manga}}
Ang '''Manga''' ({{lang-ja|漫画 マンガ}}— ''nakakatawang mga larawan, maaari ding tinatawag na komikku ({{lang-ja|コミック}})&lt;ref name=&quot;Lent&quot;&gt;Лент, Джон. Ілюстрована Азія: Комікси, гумористичні журнали та книжки з картинками. University of Hawai'i Press. 2001. ISBN 0-8248-2471-7&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;Tchiei&quot;&gt;{{cite web |author=Go Tchiei |date=1998 |title=Characteristics of Japanese Manga. |url=http://www.dnp.co.jp/museum/nmp/nmp_i/articles/manga/manga2.html |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20110810150158/http://www.dnp.co.jp/museum/nmp/nmp_i/articles/manga/manga2.html |archive-date=2011-08-10 |access-date=2010-06-24}}&lt;/ref&gt;)'' ay salitang [[Hapon]] para sa [[komiks]]. Sa labas ng Hapon, ito ay ginagamit lamang para sa komiks na inilathala sa Hapon.

Ang Manga sa form na kung saan ito ay umiiral sa kasalukuyan ay nagsimula na bumuo ng matapos ang [[Ikalawang Digmaang Pandaigdig]]&lt;ref name=&quot;Kinsella&quot;&gt;Kinsella, Sharon. Adult Manga: Culture and Power in Contemporary Japanese Society. University of Hawai'i Press. 2000 ISBN 978-0-8248-2318-4&lt;/ref&gt;, bagaman ang paglalathala ng mga nobelang may larawan tradisyon ay may malalim roots sa unang bahagi ng Japanese art &lt;ref name=&quot;Kern&quot;&gt;Kern, Adam. Manga from the Floating World: Comicbook Culture and the Kibyōshi of Edo Japan. Harvard University Press. 2006 ISBN 978-0-674-02266-9&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;Ito&quot;&gt;{{cite web | author = Іто, Кінко| url = http://www.ingentaconnect.com/content/bpl/jpcu/2005/00000038/00000003/art00002 | title = Історія манґи в контексті японської культури та суспільства | publisher = The Journal of Popular Culture| date = 2005 рік | pages= 38 (3): 456-475}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;Schodt 1986&quot;&gt;Schodt, Frederik L. Manga! Manga! The World of Japanese Comics. Kodansha. 1986 ISBN 978-0-87011-752-7&lt;/ref&gt;.

Ang Manga at kinikilala bilang isang anyo ng sining , at bilang isang pampanitikan. Ito ay mayroong maraming iba't-ibang mga genres at mga tema: paglalakbay, romansa, sports, kasaysayan, pantasya, piksiyong-agham, horror, seks at iba dinisenyo para sa iba't-ibang mga grupo ng edad.

Mula noong taong 1950, manga ay naging isang malaking Japanese-publish na industriya &lt;ref name=&quot;ComiPress&quot;&gt;{{cite web | url = http://comipress.com/news/2007/03/10/1622 | title = Продажі манги в Японії впали до 500 блн ієн | publisher = Comipress | date = [[10 березня]] 2007 року}}&lt;/ref&gt; 

na may isang entrega ng 500 milyong [[Dolyar ng Estados Unidos|dolyar]] .&lt;ref name=&quot;Patten&quot;&gt;Patten, Fred. Watching Anime, Reading Manga: 25 Years of Essays and Reviews. Stone Bridge Press. 2004 ISBN 978-1-880656-92-1&lt;/ref&gt; Ito ay naging popular sa buong mundo, lalo na sa [[Estados Unidos]] , kung saan ang mga bilang  benta sa taong 2006 ay nasa 175 -200 000 000 dolyar .&lt;ref&gt;{{cite web | author = Cha, Kai-ming | url = http://www.publishersweekly.com/article/CA6430330.html?nid=2789 | title = Viz Media та манґа в Сполучених Штатах | publisher = [[Publishers Weekly]] | date = [[3 квітня]] 2004 року}}&lt;/ref&gt;

Halos lahat ng manga ay inilabas at ibinigay itim at puti&lt;ref&gt;Peter Katzenstein &amp; Takashi Shiraishi. Network Power: Japan in Asia. Cornell University Press. 1997 ISBN 978-0-8014-8373-8&lt;/ref&gt; dahil sa ito ay murang at mabilis itong mailathala&lt;ref&gt;{{Cite web |last=Aoki |first=Deb |date=23 Marso 2019 |title=Why Are Most Manga Published in Black and White? |trans-title=Bakit ang karamihan sa Manga ay nailathala sa itim at puti? |url=https://www.animenewsnetwork.com/answerman/2019-03-22/.144860 |access-date=20 Abril 2024 |website=Anime News Network |language=en}}&lt;/ref&gt;

Sa karagdagan sa mga propesyonal na manga ay manga baguhan - dodzinsi issue maliit na sirkulasyon ng sponsors pera. Maraming mga propesyonal na kasalukuyang Miura nagsimula eksaktong bilang ng mga may-akda dodzinsi.

Sa pamamagitan ng popular na manga, madalas mahaba serials &lt;ref&gt;Kittelson, Mary Lynn. The Soul of Popular Culture: Looking at Contemporary Heroes, Myths, and Monsters. Open Court. 1998 ISBN 978-0-8126-9363-8&lt;/ref&gt; ay bawas [[anime]] . senaryo screening ay maaaring mag-iba malaki. Gayundin manga nilikha batay sa umiiral na anime o kahit neanimatsiynyh pelikula &lt;ref&gt;{{cite web | author = Johnston-o'neill, Tom | url = http://parobs.org/index.php?module=article&amp;view=279&amp;lay_quiet=1&amp;8dced886a4bd24eb30fc46843fb4287a=23679635f7832235dae9949749a76f35 | title = Finding the International in Comic Con International | publisher = The San Diego Participant Observer | date = [[3 серпня]] 2007 року | access-date = 2010-06-24 | archive-date = 2011-08-22 | archive-url = https://www.webcitation.org/617dUlIDW?url=http://parobs.org/index.php?module=article | url-status = dead }}&lt;/ref&gt; , para sa halimbawa sa &quot;Star Wars&quot; .&lt;ref&gt;«Зоряні війни: Нова надія» [[Хісао Тамакі]] виходить у видавництві [[Dark Horse Comics]] з 1998 року.&lt;/ref&gt;

Sa isang form o sa iba, manga at ang kanyang derivatives, umiiral sa ibang bansa, lalo na [[Taiwan]], [[Singapura]], [[Timog Korea]], [[Tsina]], [[Estados Unidos]], [[Pransiya]], [[Rusya]], [[Canada]], [[United Kingdom]], [[Brasil]], [[Mexico]].

== Etomolohiya ==
[[Talaksan:Manga in Jp.svg|thumb|right|200px|Ang salitang karakter na &quot;manga&quot;  na nakasulat]]
Ang Manga ({{Nihongo|漫画}}) ay literal na isasalin bilang nakakatawang mga larawan &lt;ref name=&quot;ivanov&quot;&gt;''Иванов Б. А.'' [http://www.hexer.ru/publish.shtml#book1 Введение в японскую анимацию]. 2-е изд.&amp;nbsp;— М.: Фонд развития кинематографии; РОФ «Эйзенштейновский центр исследований кинокультуры», 2002.&amp;nbsp;— 336 с ISBN 5-901631-01-3&lt;/ref&gt;. Ang akdang ito ay lumitaw sa huli parte ng ika-18 hanggang unang parte ng ika-19 siglo sa publikasyon ng mga gawa ng pintor na Kankeya Suzuki &quot;Mankay dzuyhitsu&quot; ( 1771 ), ang Santo Kedena &quot;Sidzi-walang yukikay&quot; ( 1798 ), ang Minvy Aikavy &quot;Manga hyakudze&quot; ( 1814 ) &lt;ref&gt;{{cite web | url = http://www.japantoday.ru/arch/jurnal/0704/08.shtml | title = Манґа: формування жанру | publisher = Журнал «Японія сьогодні» | access-date = 2010-06-24 | archive-date = 2007-10-17 | archive-url = https://web.archive.org/web/20071017023326/http://www.japantoday.ru/arch/jurnal/0704/08.shtml | url-status = dead }}&lt;/ref&gt; at ang mga bantog na Ukiyo-e engravings Katsusiky Hokusai &lt;ref name=&quot;hokusai&quot;&gt;Jocelyn Bouquillard, Christophe Marquet. Hokusai: First Manga Master. Abrams. 2007 ISBN 0-8109-9341-4&lt;/ref&gt; , na inisyu ng isang serye ng mga larawan album &quot;Hokusai Manga&quot; (&quot;Mga imahe Hokusai&quot;) sa 1814 - 1834 's.

Ito ay naniniwala na ang mga modernong kahulugan ng salita ipinakilala Miura Rakuten [[Kitadzava]] &lt;ref name=&quot;Manga no Jiten&quot;&gt;Сімідзу Ісао. 日本」漫画の事典 : 全国のマンガファンに贈る. Sun lexica. 1985. стр 53—54, 102—103 ISBN 4-385-15586-0&lt;/ref&gt; .

Ang salitang &quot;manga&quot; sa mundo makisama komikero-publish sa Japan.&lt;ref&gt;{{cite web | url = http://m-w.com/dictionary/manga | title = Визначення слова «манґа» | publisher = Merriam-webster Online}}&lt;/ref&gt; Sa isang form o sa iba, manga at ang kanyang derivatives, umiiral sa ibang bansa, lalo na sa [[Taiwan]] , sa [[Timog Korea]] , sa [[Tsina]] , lalo na [[Hong Kong]] , at ang mga tinawag ayon manhva &lt;ref&gt;{{cite web | url = http://www.animenewsnetwork.com/encyclopedia/lexicon.php?id=67 | title = Лексикон: Манхва | publisher = Anime News Network}}&lt;/ref&gt; at manhua .&lt;ref&gt;Wong, Wendy Siuyi. Hong Kong Comics: A History of Manhua. Princeton Architectural Press. 2002 ISBN 978-1-56898-269-4&lt;/ref&gt; Ang mga pangalan ay katulad dahil lahat ng tatlong mga wika ang salita ay nakasulat sa isa at ang parehong character . Sa [[Pransiya]] diyan ay «la nouvelle manga» (New manga) - isang form ng komiks inspirasyon sa pamamagitan ng Japanese manga. Ang Komiks-estilo ng manga, inilabas sa US na tinatawag na &quot;amerymanha o OEL, mula sa Ingles. Ang Orihinal na Ingles-wika manga (manga Ingles pinanggalingan)&lt;ref&gt;{{cite web | url = http://www.animenewsnetwork.com/encyclopedia/lexicon.php?id=99 | title = World Manga | publisher = Anime News Network}}&lt;/ref&gt;.

== Kasaysayan ==
Ang '''Manga''' ay isang komikero expression. Ang sining ng mga Hapon ay isang link na tumutukoy XI . Sa prinsipyo, ang mga detalye ay halata simple at masarap na pagsasamahan ng komposisyon.[[Talaksan:Hokusai Manga 02.jpg|thumb|right|200px|Kopya ng [[Katsusiky Hokusai]].]]
=== Sa Likod ng Manga ===
Ang nananatiling ng unang manga Chōjugiga lumitaw sa form (satirical drawings ng mga hayop), Toba Sojo hindi nagpadala ng off ( XI - XII siglo. ). Ngayon, itim at puti ng mga kopya ay lamang ng ilang mga kaliwa.

Sa Edad o ukiyo-e n isang malakas na binuo, at ngayon ay ang unang manga genres tila napaka remote istorya ay nilikha. Mga paksa ay iba-iba: ang kasaysayan at pagiging sekswal sa comedy o kritikaraino .

Ang Hokusaik kanyang mga salita sa isang libro na itinakda sa manga: Manga, Hokusai, XIX. mendekoa . siglo . Iba pang mga artista, tulad ng, Gyonai Kawanabe , tulad ng sining sa panahon natitirang.

=== Ang Manga ng Modernong Tagalikha ===
Noong [[Panahon ng Meiji]] ay nagsimula kapag ang artikong europeo ay may liluraturik ukiyo-e, salamat sa mga mambabasa sa ihatid ang kagandahan ng mga galing sa ibang bansa. Samakatuwid, ang mga prinsipyo ng modernong manga, hindi lamang salamat sa panahon Edo estetizismoari sining ang naganap, ang epekto sa European at, mamaya, ang mga Amerikano rin thanks: lalo na, katawa-tawa pamamaraan upang ipasok.

Noong [[1900|19]] siglo sa panahon ng panahon ng pyudal industrializaziorako paglipat ganap, Wirgman Charles at George panatiko sa pamamagitan ng (parehong Japanese kritikatzaileak panlipunan na oras) ay itinatag ang mga sumusunod na pag-unlad ng mga pundasyon ng manga.Ang Mangaka sa pagitan ng dalawang cartoonists ay admired at pa rin ay, lubhang mahalaga na ang mga Japanese Mangan.

Noong [[2000|20]] siglo , mula sa kung saan lumitaw sa Japanese manga ngayon pioneer: Ippei Okomoto , Kiyochika Kayashi at Rakuten Kitazawa , bukod sa iba. Lahat ng mga ito ay sa pangunguna ng kanilang mga gawain ng pak sa Tokyo ( 1905 ), pagpapalawak ng mga katulad na mga lathalain. Gayunman, sa Tagosaku Mokube na Tokyo Kenbutsu 『』田吾作と杢兵衛の東京見物mangatzat ay itinuturing na ang unang modernong panahon.

=== Manga noong 1945 ===
Ang Japan, ang European kultura impluwensiya ay nagdaragdag, ang pagkuha sa buhay ng mga modernong manga, pagguhit, at siya marched tulad ng sa biñetatze pamamaraan. Bilang resulta ng produksiyon ay nag-iingat sa isang mabagal ngunit tumatag Kitazawa, Ichiro Suzuki at Takeo Nagamatsu bilang Mangaka thanks.

Noong 1920 at 1930 ay lubhang kapaki-pakinabang para sa mga dekada, sa paglikha ng mga bagong genres: kodomo manga (manga para sa mga bata), para sa halimbawa. Ang Publications ay din pinabuting Nagagatsu hindi Sanjushi, Taro Speed at Ogoni sa isang uri ng mga gawa (ang huli, ang unang superhero ). Sa panahon na iyon, 1915 dahil sa ang mga unang pagtatangka ay na ginawa upang magdala ng animation, manga, anime, na kung saan mamaya humantong sa paglikha ay ginawa.

Ang [[Ikalawang Digmaang Pandaigdig]] at ang paglaganap ng patakaran militaristen Pagkatapos ng pagdating, ang manga ay apektado ng digmaan mga kuwento, mga karakter na sakdal at garaitezinak ipakita. Ang Manga propaganda layunin ay ginamit sa 1945 hanggang sa American trabaho pwersa sa pangkalahatang sa komiks ay pinagbawalan.

=== Simula ng Manga Pagkatapos ng 1945 ===
Noong 1945 sa ganap magpahuli, Japan ay pinasok ng isang bagong panahon. Entertainment ay ang industriya ay naging, matapos ang digmaan-langis na krudo Post dahil sa ang kailangan para sa isang sikolohikal na makatakas mula sa mga tao. Ang maliit na bayan sa karamihan ng mga libangan resources, kakulangan ng isang murang paraan upang maging sa dahas.

Sa ilalim ng mga tiyak na mga kondisyon bilang isang resulta ng Kamishibaia lumitaw, tulad ng isang alamat ng isang bulag, ipakita ang inaalok ng isang village sa exchange para sa mga sweets. Kamishibai sa pamamagitan ng hindi sumali sa magasin, ngunit Osaka ay itinatag ng dalawang bagong format:

* 30,000 mga pautang ay kumalat sa buong bansa na may isang network ng mga sentro sa operasyon, paggawa kanyang sariling manga, magasin, o bilang 150-na pahina ng lakas ng tunog.
* Sa kabilang dako, ang pulang libro , at tungkol sa 200 mga pahina ng itim at puti ng lakas ng tunog ng mga mababang-kalidad na papel. Libro ng mga espesyal na katangian ng ang pulang balat at murang presyo. Ang mga may-akda ng industriya na ito ay tumanggap ng salaries katumbas ng paghihirap, ngunit sa halip ay isang dakilang creative kalayaan.

Si [[Osamu Tezukak]] , 20-taon gulang na mga medikal na mag-aaral, at Fleischer at Walt Disney karikatura tagahanga ng isang Japanese komikero libro sa ganap na baguhin ang kanyang unang red. Ang isla ng New Treasury sa pamamagitan ng 400,000 at 800,000 mga kopya naibenta sa panahon ng sorpresa. Ang kanyang susi sa tagumpay ay ang aplikasyon ng komiks cinematic estilo, mga kartun ng naghahati ang kilusan at dynamism, ang kumbinasyon ng mga iba't-ibang mga sound effects.

Ang Tokyo Tezukaren tagumpay sa magasin, lalo na ang bagong shonen manga ( 1947 ), ay ibinibigay lamang mangara ang unang magasin para sa mga bata. Bertan argitaratu zuen Tezukak Astroboy . Magazine sa kanyang serye ng mga kuwento sa paraang itinakda epopeia pamamaraan, at sa iba-ibahin ang kanyang produksiyon sa maraming mga genres. Kabilang sa mga ito ay mga kababaihan at ang kanilang mga pampanitikan adaptations shōjo manga o manga. Sa kalagitnaan ng 50's, ang kabisera ng Tezuka Tokyo Tokiwasi gusali ay pinangalanan bilang ang bagong may-akda, at ngayon ang mga stars ay hindi kilala. Ang isang taon mamaya, shonen Naglaho at ay ang dulo ng Red Book. Sa pagitan ng mga dalawang, at salamat sa Osamu Tezukari, inilatag ang pundasyon para sa mga kontemporaryo industriya manga, at ito. Makalipas ang ilang sandali pagkatapos ng kanyang kamatayan, ang ilan sa mga pinaka-mahalagang mga pahayagan ng Japan Nobel Prize sa Literature ay nagtanong sa pagsasanay, ngunit ang kahilingan na ito ay mabilis na itinanggi. 1997 ay gaganapin sa bawat taon dahil sa ang mga Osamu Tezuka Culture Award tinatawag Tezukak sa karangalan ng kontribusyon ng modernong manga. Competition ay patuloy sa landas na ito Tezukaren na gantimpala ang Mangaka.

Kamishibai natapos sa tagumpay ng manga magasin, at marami ng kanyang kapangyarihan upang maprotektahan ang sistema ng aklatan. Manga magasin ay ang lahat ng umeentzakoak, ay matatagpuan sa mga pampublikong aklatan sa kanilang lugar para sa isang mature uri ng paglikha ng isang manga: gekiga. Disney estilo at iwanan ang iba pang isa ay kinuha, at parang totoo fotografikoagoa. An sindak, samuray istorya, yakuza sa manga, pagiging sekswal , at iba pa. Kabilang sa lahat Sanpei Shiratori , 1964, sa kasaysayan ng sekreto manga magazine ay ang tanging proteksiyon: Garon . Gayundin, Unggoy Punch ( Kazuhiko Kato Japanese artist sagisag-panulat) bilang ang panginoon, &quot;ang pinakamahusay na ng lahat ng oras mangarik tinatawag Lupi III serye manlilikha. Sa kabila ng pagiging 70 years old, ay aktibo pa rin ngayon. Kumpitensiya sa mga pangangailangan ng mga graphic magasin ay nagbago lugar Gekigarekin: pagbabawas sa presensiya ng teksto, dagdagan ang sukat at bilang ng mga pahina ay idadagdag, ay maaaring makita ang mas mahusay.

Upang tumugon sa mga librong ito ay isa sa mga publisher Kodansha magazine market ay nagpasimula sa 1959 . Ang kanyang shonen Magazine Buwanang lingguhang magasin dalas ay nagbago, at ang produksiyon multiplied sa may-akda estajanovismoa sa magpataw, bagaman oras na ito nuclei milyon sa salaries. Nagtagal ay nagdagdag ng ilang mga iba pang mga publishers, tulad ng: Shueisha , Shogakukan at Futabasha . Ito ang sistema ng produksiyon, kulay, papel kalidad at kabutihang-asal sa mga isyu renounced sa kanila, ang mas masama maliban kung pampolitika pintas. Gayunman, ang mga benta lumago hanggang ikaragarrietaraino numero, pati na rin sa negosyo at kumita sa kanila. Manga sa Japan ay naging ang pinaka mahalagang bansa sa buong broadcast ng komunikasyon.

==Mga Panlabas na Link==

* How to Draw Manga book ni Andres Bernardo Giannotta sa English sa Youtube: https://www.youtube.com/watch?v=K-B9opVLKSc
* Ang 2007 Manga Cookbook ng Manga University at Chihiro Hattori sa English sa Youtube: https://www.youtube.com/watch?v=94P_bPtXmNU
* Draw Fashionable Manga Girls Book ni Tomomi Mizuna sa English sa Youtube: https://www.youtube.com/watch?v=jdues5fJtMo 
* Drawing Fantastic Female Fighters Book nina Hisashi Kagawa at Yoshihiko Umakoshi - Full English Youtube Video: https://www.youtube.com/watch?v=KWpOJVH1M48
* Buong &quot;How to Draw Ninja and Samurai Book&quot; ni Hidefumi Okuda Youtube Video sa English: https://www.youtube.com/watch?v=wLUFadUOeqk
* Buong &quot;Manga Sketchbook&quot; ng Sweatdrop Studios sa Youtube sa English: https://www.youtube.com/watch?v=inj65c-4pyU
** Internet Archive - Kopya ng Video: https://ia600909.us.archive.org/17/items/20250609-rfart-419-manga-sketchbook-2020/20250609_RFART419_Manga_Sketchbook_2020.mp4&lt;br /&gt;
== Talababa ==
{{reflist}}

[[Kategorya:Manga]]
[[Kategorya:Genre ng komiks]]</text>
      <sha1>rhf748fz98hn5tv2b68tckdqmijrt88</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Mariveles</title>
    <ns>0</ns>
    <id>21422</id>
    <revision>
      <id>2164823</id>
      <parentid>2150784</parentid>
      <timestamp>2025-06-13T21:26:36Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>120.29.69.7</ip>
      </contributor>
      <comment>event loading fuxing*</comment>
      <origin>2164823</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3302" sha1="mhkqimuixo9qio60uk6xavwoxjfyy5d" xml:space="preserve">:''Para sa pelikula, tingnan ang Mariveles (pelikula).''
Ang '''Bayan ng Mariveles''' ay isang ika-1 na klaseng bayan sa lalawigan ng Bataan, Pilipinas. Ayon sa {{PH wikidata|population_as_of}}, ito ay may populasyon na {{PH wikidata|population_total}} sa may {{PH wikidata|household}} na kabahayan. 4.71 % ang antas ng paglaki ng populasyon ng bayan bawat taon, dalawang ulit ang laki kaysa sa antas ng paglaki ng populasyon ng lalawigan.

== Kasaysayan ==
Ang pangalan ng Mariveles ay sinasabing galing  sa &quot;maraming dilis&quot; na tumutukoy sa mga maliliit na isda na nahuhuli sa dagat na pumapalibot sa munisipalidad. Ang salitang &quot;Maraming dilis&quot; ay pinaikli sa &quot;mara-dilis&quot; at sa huli Mariveles sa  pagdaan ng panahon.

Isa pang maromansang alamat ang karaniwang iniuugnay sa Mariveles, ang kasaysayan ni Maria Velez. Si Maria Velez ay isang mongha. Nagkaroon ito ng talisuyong isang paring Franciscano. Nagkasundo silang mgatanan. Dahil sa hindi dumating ang galyong sasakyan, sila ay nagtungo sa magubat na pook ng Camaya.
Lumikha ng usap-usapan sa Maynila ang ginawang pagtatanan ng magkasintahan. Ipinag-utos ng pinuno na hanapin ang dalawa. Nagtanong ang mga kawal sa mga katutubo. Pinarusahan ang ayaw magtapat. Isang kawal Bataan ang nagtapat kung kaya dali-daling lumulan ang mga naghahanap sa “prahu” o Bangka at nagtungo sa Camaya.
Natagpuan ang dalawa sa dalampasigan . Si Maria Velez ay gula-gulanit ang damit at sa tabi niya ay ang paring Franciscano. Dinala ang pari sa Maynila at nang lumaon ay sa Bisaya  naman upang magturo ng relihiyon samantalang si Maria ay iniwan sa pag-aaruga ng isang matanda hanggang sa ipatapon sa siyudad ng Mexico.
Sa pangyayaring naganap nagbuhat ang pangalan ng dalawang pulo sa Corregidor na ngayo’y tinatawag na pulo ng “Fraile” at pulo ng “Mongha”. Samantalang ang lugar na kinatatagpuan sa magsing-irog  ay tinawag na Mariveles hango sa pangalan ni “Maria Velez”

== Mga Barangay ==

Ang bayan ng Mariveles ay nahahati sa 18 mga [[barangay]].

&lt;table border=0&gt;&lt;tr&gt;
&lt;td valign=top&gt;
* Alas-asin
* [[Alion]]
* [[Batangas II]]
* [[Cabcaben]]
* Lucanin
* Baseco Country (Nassco)
* Poblacion
* San Carlos
* San Isidro
&lt;/td&gt;&lt;td valign=top&gt;
* Sisiman
* Balon-Anito
* Biaan
* Camaya
* Ipag
* [[Malaya (Mariveles)|Malaya]]
* Maligaya
* Mt. View
* Townsite
&lt;/td&gt;&lt;/tr&gt;&lt;/table&gt;

==Demograpiko==
{{Populasyon}}

== Mga sanggunian ==
{{Reflist}}

==Mga Kawing Panlabas==
* [http://marivelesbataan.gov.ph/ Mariveles Official Website]
* [http://www.mybataan.com/content/view/69/243/ Mariveles Bataan General Information]
* http://www.ilo.org/public/english/dialogue/sector/techmeet/tmlfi00/tmlfir.htm
* http://www.saigon.com/~nike/christian-aid.htm
* [http://www.nscb.gov.ph/activestats/psgc/default.asp Philippine Standard Geographic Code] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120413163013/http://www.nscb.gov.ph/activestats/psgc/default.asp |date=2012-04-13 }}

{{Canadian City Geographic Location (8-way)
|North=''Bundok ng Mariveles''
|West=''[[Dagat Timog Tsina]]''
|Center=Mariveles, Bataan
|East=''[[Look ng Maynila]]''
|South=''El Fraile''
|Northwest=''[[Bagac, Bataan]]''
|Northeast=''[[Limay, Bataan]]''
|Southwest=''[[Dagat Timog Tsina]]''
|Southeast=''[[Corregidor]]''
}}
{{Bataan}}

[[Kategorya:Mga bayan ng Bataan]]


{{stub}}</text>
      <sha1>mhkqimuixo9qio60uk6xavwoxjfyy5d</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>2164841</id>
      <parentid>2164823</parentid>
      <timestamp>2025-06-13T22:15:26Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Tegel</username>
        <id>23664</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>[[w:Help:Reverting|Ibinalik]] ang mga pagbabago ni [[Special:Contributions/120.29.69.7|120.29.69.7]] ([[User talk:120.29.69.7|Usapan]]) patungo sa huling rebisyon ni [[User:112.202.105.166|112.202.105.166]]</comment>
      <origin>2150784</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3883" sha1="9efu3lm09iqnf2jd2at0stb2yucpsjz" xml:space="preserve">:''Para sa pelikula, tingnan ang [[Mariveles (pelikula)]].''
{{Infobox Philippine municipality 2 
| infoboxtitle = Bayan ng Mariveles
| larawan      = Mariveles Bataan skyline.jpg
| caption      = Mapa ng [[Bataan]] na nagpapakita sa lokasyon ng Mariveles.
| locatormapfile  = {{PH wikidata|image_map}}
| region          = {{PH wikidata|region}}
| province        = {{PH wikidata|province}}
| districts    = Ika-2 Distrito ng Bataan
| barangays    = 18
| class        = Unang Klase
| mayor        = Ace Jello Concepcion
| founded      = 1754 
| areakm2      =  153.90
}}

Ang '''Bayan ng Mariveles''' ay isang ika-1 na klaseng [[mga bayan ng Pilipinas|bayan]] sa [[mga lalawigan ng Pilipinas|lalawigan]] ng [[Bataan]], [[Pilipinas]]. Ayon sa {{PH wikidata|population_as_of}}, ito ay may populasyon na {{PH wikidata|population_total}} sa may {{PH wikidata|household}} na kabahayan. 4.71 % ang antas ng paglaki ng populasyon ng bayan bawat taon, dalawang ulit ang laki kaysa sa antas ng paglaki ng populasyon ng lalawigan.

== Kasaysayan ==
Ang pangalan ng Mariveles ay sinasabing galing  sa &quot;maraming dilis&quot; na tumutukoy sa mga maliliit na isda na nahuhuli sa dagat na pumapalibot sa munisipalidad. Ang salitang &quot;Maraming dilis&quot; ay pinaikli sa &quot;mara-dilis&quot; at sa huli Mariveles sa  pagdaan ng panahon.

Isa pang maromansang alamat ang karaniwang iniuugnay sa Mariveles, ang kasaysayan ni Maria Velez. Si Maria Velez ay isang mongha. Nagkaroon ito ng talisuyong isang paring Franciscano. Nagkasundo silang mgatanan. Dahil sa hindi dumating ang galyong sasakyan, sila ay nagtungo sa magubat na pook ng Camaya.
Lumikha ng usap-usapan sa Maynila ang ginawang pagtatanan ng magkasintahan. Ipinag-utos ng pinuno na hanapin ang dalawa. Nagtanong ang mga kawal sa mga katutubo. Pinarusahan ang ayaw magtapat. Isang kawal Bataan ang nagtapat kung kaya dali-daling lumulan ang mga naghahanap sa “prahu” o Bangka at nagtungo sa Camaya.
Natagpuan ang dalawa sa dalampasigan . Si Maria Velez ay gula-gulanit ang damit at sa tabi niya ay ang paring Franciscano. Dinala ang pari sa Maynila at nang lumaon ay sa Bisaya  naman upang magturo ng relihiyon samantalang si Maria ay iniwan sa pag-aaruga ng isang matanda hanggang sa ipatapon sa siyudad ng Mexico.
Sa pangyayaring naganap nagbuhat ang pangalan ng dalawang pulo sa Corregidor na ngayo’y tinatawag na pulo ng “Fraile” at pulo ng “Mongha”. Samantalang ang lugar na kinatatagpuan sa magsing-irog  ay tinawag na Mariveles hango sa pangalan ni “Maria Velez”

== Mga Barangay ==

Ang bayan ng Mariveles ay nahahati sa 18 mga [[barangay]].

&lt;table border=0&gt;&lt;tr&gt;
&lt;td valign=top&gt;
* Alas-asin
* [[Alion]]
* [[Batangas II]]
* [[Cabcaben]]
* Lucanin
* Baseco Country (Nassco)
* Poblacion
* San Carlos
* San Isidro
&lt;/td&gt;&lt;td valign=top&gt;
* Sisiman
* Balon-Anito
* Biaan
* Camaya
* Ipag
* [[Malaya (Mariveles)|Malaya]]
* Maligaya
* Mt. View
* Townsite
&lt;/td&gt;&lt;/tr&gt;&lt;/table&gt;

==Demograpiko==
{{Populasyon}}

== Mga sanggunian ==
{{Reflist}}

==Mga Kawing Panlabas==
* [http://marivelesbataan.gov.ph/ Mariveles Official Website]
* [http://www.mybataan.com/content/view/69/243/ Mariveles Bataan General Information]
* http://www.ilo.org/public/english/dialogue/sector/techmeet/tmlfi00/tmlfir.htm
* http://www.saigon.com/~nike/christian-aid.htm
* [http://www.nscb.gov.ph/activestats/psgc/default.asp Philippine Standard Geographic Code] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120413163013/http://www.nscb.gov.ph/activestats/psgc/default.asp |date=2012-04-13 }}

{{Canadian City Geographic Location (8-way)
|North=''Bundok ng Mariveles''
|West=''[[Dagat Timog Tsina]]''
|Center=Mariveles, Bataan
|East=''[[Look ng Maynila]]''
|South=''El Fraile''
|Northwest=''[[Bagac, Bataan]]''
|Northeast=''[[Limay, Bataan]]''
|Southwest=''[[Dagat Timog Tsina]]''
|Southeast=''[[Corregidor]]''
}}
{{Bataan}}

[[Kategorya:Mga bayan ng Bataan]]


{{stub}}</text>
      <sha1>9efu3lm09iqnf2jd2at0stb2yucpsjz</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Janice de Belen</title>
    <ns>0</ns>
    <id>26656</id>
    <revision>
      <id>2164919</id>
      <parentid>2152044</parentid>
      <timestamp>2025-06-14T07:19:12Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ricky Luague</username>
        <id>66183</id>
      </contributor>
      <comment>/* Pilmograpya */</comment>
      <origin>2164919</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="6832" sha1="61gvvr6rhwwyxohxcbj5s4dt8gkwor1" xml:space="preserve">{{BLP unsourced|date=Setyembre 2017}}
{{Infobox person
| name            = Janice de Belen
| image           = 
| imagesize       = 
| alt             = 
| caption         = 
| birth_name       = Catherine Janice Yap de Belen
| birth_date       = {{Birth date and age|mf=yes|1968|11|09}}
| birth_place      = [[Lungsod ng Quezon]], [[Pilipinas]]
| othername       = 
| occupation      = Aktres, commercial model, host
| yearsactive     = 1978–kasalukuyan
| spouse          = {{marriage|[[John Estrada]]|1992|2004|end=annulled}}
| domesticpartner = 
| website         = http://www.janicedebelen.com/
}}

Si '''Janice de Belen''' (9 Nobyembre 1968) ay isang [[artista]] sa [[Pilipinas]].

==Pilmograpya==

===Pelikula===
{| class=&quot;wikitable&quot;
|-
! Titulo
! Taon
! Papel
|-
| Tropang Bulilit
| 1981
| Flor
|-
| Mga Batang Sisiw
| 1981
|
|-
| Flor de Liza
| 1981
| Flor
|-
| Manedyer...Si Kumander
| 1982
|
|-
| Puppy Love
| 1982
| Florecita
|-
| Where Love Has Gone
| 1982
| Crystal
|-
| To Mama with Love
| 1983
| Marissa
|-
| Home Sweet Home
| 1983
|
|-
| Aking Prince Charming
| 1983
| Neneng
|-
| Nagalit Ang Buwan Sa Haba ng Gabi
| 1983
|
|-
| I'll Wait For You: If It Takes Forever!
| 1983
| Jenny
|-
| Roman Rapido
| 1983
| Corazon
|-
| Always In My Heart
| 1983
| Gina
|-
| Erpat Kong Forgets
| March 22, 1984
|
|-
| Dear Mama
| May 4, 1984
|
|-
| Daddy's Little Darlings
| June 15, 1984
|
|-
| Lovingly Yours, Helen: The Movie
| July 26, 1984
| Candy (segment &quot;Candy&quot;)
|-
| Bigats
| August 17, 1984
|
|-
| 14 Going Steady
| September 7, 1984
|
|-
| May Daga sa Labas ng Lungga
| October 11, 1984
|
|-
| [[Shake, Rattle &amp; Roll (film)|Shake, Rattle &amp; Roll]]
| December 25, 1984
| Virgie (segment &quot;Pridyider&quot;)
|-
| Super Wan-Tu-Tri
| December 11, 1985
| Amor
|-
| Life Begins at 40
| February 7, 1985
|
|-
| The Crazy Professor
| September 4, 1985
| Katrina
|-
| Bakit Manipis ang Ulap?
| October 17, 1985
|
|-
| OKS na OKS Pakner
| December 25, 1985
|
|-
| Ano Ka, Hilo?
| April 24, 1986
|
|-
| Super Islaw and the Flying Kids
| July 17, 1986
| Juanita
|-
| Bakit Madalas ang Tibok ng Puso?
| December 11, 1986
| Anna
|-
| Nasaan Ka Nang Kailangan Kita?
| September 17, 1986
| Diana
|-
| Napakasakit, Kuya Eddie
| March 20, 1986
| Sandra
|-
| When I Fall In Love
| Mach 14, 1986
|
|-
| Payaso
| December 25, 1986
|
|-
| Remember Me Mama
| May 14, 1987
|
|-
| Menudo't Pandesal
| January 15, 1986
|
|-
| Once Upon a Time
| January 4, 1987
| Gwen
|-
| Nasaan Ka Inay?
| May 5, 1988
| Amanda
|-
| Tiyanak
| October 27, 1988
| Julie
|-
| Hawakan at Pigilan ang Panahon
| July 20, 1988
|
|-
| Babaing Hampaslupa
| November 16, 1988
| Eden
|-
| Rosenda
| 1989
| Rosenda
|-
| Bakit Iisa Lamang ang Puso?
| 1989
|
|-
| Mahirap ang Magmahal
| 1989
|
|-
| Isang Araw Walang Diyos
| 1989
| Sis. Camille
|-
| Abandonada
| 1989
| Mia
|-
| Last 2 Minutes
| 1990
|
|-
| Flavor of the Month
| 1990
|
|-
| Tayo na sa Dilim
| 1990
|
|-
| Bakit Kay Tagal ng Sandali?
| 1990
|
|-
| Alyas Pogi: Birador ng Nueva Ecija
| 1990
|
|-
| [[Shake, Rattle &amp; Roll II]]
| 1990
| Cathy &amp; Living Dead (segment &quot;Multo&quot; &amp; &quot;Kulam&quot;)
|-
| Pakasalan Mo Ako
| 1991
| Arlene
|-
| I Want to Live
| 1991
|
|-
| Anak ni Janice
| 1991
|
|-
| Umiyak Pati Langit
| 1991
|
|-
| Kailan Ka Magiging Akin?
| 1991
| Dolor
|-
| [[Shake, Rattle &amp; Roll III]]
| 1991
| Rosalyn (segment &quot;Ate&quot;)
|-
| Ikaw ang Lahat Sa Akin
| 1992
|
|-
| Aswang
| 1992
| Rosita
|-
| Guwapings: The First Adventure
| 1992
|
|-
| [[Shake, Rattle &amp; Roll IV]]
| 1992
| Tising (segment &quot;Kapitbahay&quot;)
|-
| Engkanto
| 1992
| Karina
|-
| Maricris Sioson: Japayuki
| 1993
| Maricris Sioson
|-
| Gagay: Prinsesa ng Brownout
| 1993
|
|-
| Wating
| 1994
| Julie
|-
| Fatima Buen Story
| 1994
| Fatima Buen
|-
| Araw-Araw, Gabi-Gabi
| 1995
|
|-
| Taguan
| 1996
| Sister Shawie
|-
| Hari ng Yabang
| 1997
|
|-
| Annie B.
| 2004
|
|-
| Tulay
| 2006
|
|-
| Last Viewing
| 2009
| Laura
|-
| Zombadings 1:Patayin sa Shokot si Remington
| 2011
| TBA
|-
| [[The Healing (film)|The Healing]]
| 2012
| Cita
|-
| [[Pridyider]]
| 2012
| 
|-
| Mga Mumunting Lihim
| 2012
| TBA
|-
| [[Tiktik: The Aswang Chronicles]]
| 2012
| Fely
|-
| [[The Strangers (2012 film)|The Strangers]]
| 2012
| Paloma
|-
| [[Shake, Rattle &amp; Roll 14]]
| 2012
| Myra
|}

===TV shows===
{| class=&quot;wikitable&quot;
|-
! Titulo
! Taon
! Papel
! Network
! Notes
|-
| [[Kool!!!]]
| 1976–1978
| Rica
| [[RPN 9]]
| Series Regular
|-
| NewsWatch Junior Edition
| 1978
| host
| [[RPN 9]]
| First hosting career
|-
| [[Marcelino Pan y Vino]]
| 1979
| Dahlia
| [[GMA Network]]
| Supporting cast
|-
| The Children of Lan Arc
| 1980
| Mai
|
|
|-
| [[Lovingly Yours, Helen]]
| 1983
| Laila
| [[GMA Network]]
| Guest star
|-
| [[Anna Liza (TV series)#Trivia|Anna Liza Flordeluna]]{{citation needed|date=February 2012}}
| 1987
| Anna Liza Flordeluna
| [[ABS-CBN]]
| [[Inspired]] by [[GMA Network]] series [[Anna Liza (TV series)|Anna Liza]] starring late [[Julie Vega]].{{citation needed|date=February 2012}}
|-
| [[Familia Zaragoza]]
| 1996–1997
| Lupe
| [[ABS-CBN]]
| Series regular
|-
| [[Mula Sa Puso]]
| 1997–1999
| Connie
| [[ABS-CBN]]
| Recurring from 1997, Regular late 1998-1999
|-
| [[Saan Ka Man Naroroon]]
| 2000–2001
| Margarita
| [[ABS-CBN]]
| Series regular
|-
| [[SiS (TV series)|Sis]]
| 2001–2010
| Host
| [[GMA Network]]
| Award winning talk show run in 10 years
|-
| [[StarStruck (Philippine TV series)|StarStruck]]
| 2004
| Herself
| [[GMA Network]]
| One of the council 
|-
| [[StarStruck Kids]]
| 2004
| Herself
| [[GMA Network]]
| One of the council 
|-
| [[Spoon (Philippine TV program)|Spoon]]
| 2007–present
| Host
| [[Net 25]]
| Main Host
|-
| [[Boys Nxt Door]]
| 2007
| Miss Malinis
| [[GMA Network]]
| Recurring cast
|-
| [[Darna (2009 TV series)|Darna]]
| 2009
| Consuelo
| [[GMA Network]]
| Recurring cast
|-
| [[Endless Love (Philippine TV series)|Endless Love]]
| 2010
| Suzette &quot;Suzy&quot; Cruz
| [[GMA Network]]
| Series regular
|-
| [[Dwarfina]]
| 2011
| Marissa Ballesteros
| [[GMA Network]]
| Series regular
|-
| [[Magic Palayok]]
| 2011
| Magic Palayok
| [[GMA Network]]
| Series regular
|-
| [[Budoy]]
| 2011–2012
| Elena Dizon
| [[ABS-CBN]]
| Series regular
|-
| [[Showbiz Inside Report]]
| 2012–present
| Host
| [[ABS-CBN]]
| Main Host
|-
| [[Kapamilya Deal or No Deal]]
| 2012
| Herself
| [[ABS-CBN]]
| Guest Player
|-
| [[Gandang Gabi Vice]]
| 2012
| Herself
| [[ABS-CBN]]
| Guest
|-
| [[Ina, Kapatid, Anak]]
| 2012-2013
| Beatrice Marasigan
| [[ABS-CBN]]
| Series regular
|-
| [[Honesto]]
| 2013-2014
| Lourdes Galang
| [[ABS-CBN]]
| Supporting cast
|-
| Saving Grace: The Untold Story 
| 2025
| Helena Sarmiento 
| [[Kapamilya Channel]], [[A2Z]], [[TV5]]
| Supporting cast
|}

{{DEFAULTSORT:Belen, Janice de}}
[[Kategorya:Mga artista mula sa Pilipinas]]
[[Kategorya:Ipinanganak noong 1968]]

{{Pilipinas-artista-stub}}</text>
      <sha1>61gvvr6rhwwyxohxcbj5s4dt8gkwor1</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Tuldik</title>
    <ns>0</ns>
    <id>27511</id>
    <revision>
      <id>2164851</id>
      <parentid>2035961</parentid>
      <timestamp>2025-06-13T23:57:18Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Aghamanon</username>
        <id>147345</id>
      </contributor>
      <origin>2164851</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4928" sha1="exr68kycpxj2m2r0lrtkxe5yh7yvw0z" xml:space="preserve">{{lito|Tuldok}}

Ang '''tuldik''' ay isang [[glipo]] na dinadagdag sa isang [[titik]].

Ang pangunahing gamit nito sa Latinong pagsulat ay upang mapalitan ang pagbigkas o maláman ang pagkakaiba nito  pagitan ng magkakatulad ng mga salita. Halimbawa mula sa [[wikang Filipino]] ay ang tuldik na pahilis-kaliwa na makikita sa ''buháy'' at ''gabí'', na nagpapakita ng pagbilis ng bigkas.

Sa iba pang mga [[Alphabet|sistemang alpabetiko]], ang mga tuldik ay maaaring magamit sa mga iba pang bagay. Ang mga sistema ng [[Vowel pointing (disambiguation)|vowel pointing]], tulad ng sa [[Arabic language|Arabeng]] [[Arabic diacritics|harakat]] ( ـَ, ـُ, ـُ, atbp.) at ng [[Wikang Ebreo|Ebreong]] [[niqqud]] ( ַ, ֶ, ִ, ֹ , ֻ, etc.), ay nagpapahiwatig ng mga tunog (mga patinig o tono) na hindi magagawa sa payak na alpabeto. Ang [[Indic script|Indic]] na [[virama]] ( ् atbp.) at ang Arabeng [[Arabic diacritics|sukūn]] ( ـْـ ) naman ay naghuhudyat sa kawalan ng patinig. Ang mga cantillation mark naman ay nagpapahiwatig ng [[Prosody (linguistics)|prosody]]. Ang mga iba pang gámit ay ang [[Early Cyrillic|Sinaunang Sirilikong]] [[titlo]] ( ◌҃ ) at ang Ebreong [[gershayim]] ( ״ ), na, respektibli, ay naghuhudyat ng mga daglat o mga akronim, at mga Griyegong tuldik, na mga titik ng alpabeto ay ginamit bílang mga numero. Sa [[Pinyin|Hanyu Pinying]] opisyal na romanisasyon ng sistema ng mga Tsino, ang mga tuldik ay ginamit upang maghudyat sa mga tono ng mga pantig kung saan ang mga nakamarkang patinig ay nandoon.

Sa [[Palabaybayan|ortograpiya]] at [[Collation|paghahambing]], ang isang titik na binago ng tuldik ay maaaring ituring bílang isang bagong titik o isang kombinasyon ng titik at tuldik. Iba-iba ang turing dito depende sa wika.

Hindi tulad sa mga ibang wika, sa [[Wikang Filipino|Filipino]] at [[Wikang Tagalog|Tagalog]] hindi hiwalay na titik ang mga tuldik at hindi ito kasáma sa alpabeto at mga patinig lámang ang tinutuldikan.

== Palatuldikang Filipino ==
Mayroong apat na uri ng tuldik sa palatuldikan ng mga wikang Filipino:

Una, ang '''pahilís''' (΄), ''acute'' sa Ingles, na may dalawang bigkas: ang '''mabilís''', na mabilis ang bigkas ng salita at laging nasa hulíng pantig ng salita (hal: buháy - ''alive'', bukás - ''open'') at '''malúmay''', na marahan o mabagal ang bigkas ng salita at laging nasa una o mga gitnang pantig (hal: búhay - ''life'', búkas - ''tomorrow'').

Ikalawa, ang '''paiwà''' (`), ''grave'' sa Ingles. Ang bigkas nito ay '''malumì'''. Binibigkas ito nang mabagal o marahan at nagtatapos na may impit. Impit ang tawag sa biglang paghinto ng tunog tulad ng à sa talà (''star''). Lagi itong nasa hulíng pantig (hal: punò - ''tree''). Nilalagyan din ito ng tuldik na pahilís at malúmay kung higit sa dalawa ang pantig (hal: pinúnò - ''leader).''

Ikatlo, ang '''pakupyâ''' (^), ''circumflex'' sa Ingles. Ang bigkas nito ay '''maragsâ'''. Binibigkas ito nang mabilis at nagtatapos na may impit tulad ng â sa talâ (''list'').

Ikaapat, ang '''patuldok''' (¨), ''dieresis'' sa Ingles. Binibigkas ito nang may [[schwa|'''schwa''']] (ə) at matatagpuan sa mga wikang [[Ilokano]], [[Wikang Mëranaw|Mëranaw]], [[Kinaray-a]], [[Kankanaey|Kankanaëy]] at iba pa.

== Impit ==
Ang impit na nasa dulo at may diing pantig ng salita ay kinakatawan ng tuldik na pakupya sa ibabaw ng patinig ng dulong pantig: “likô” /li. ko /. Ang impit na tunog sa pinal na posisyon ng salita ay hindi nabibigkas ng ilang tagapagsalita. Ang dahilan nito ay sapagkat sa unang wika nila ay walang impit na matatagpuan sa naturang posisyon. Naililipat nila ang ganitong nakagawian sa kanilang pangalawang wika: “likô” /li. ko / &gt; /li. ko/.

Para sa ilang tagapagsalita, ang impit na nasa dulo ng salita ay napapalitan ng haba, kapag ang salita ay nasundan ng ibang mga salita: “matandâ” /ma.tan.'da / pero “matandá na siya” /ma.tan.da:. na. si.yá/. Para naman sa ibang tagapagsalita, nananatili ang tuldik kahit ang salita ay nasundan ng ibang salita: “matandâ na siya” /ma.tan. da . na. si.yá/.

== Mga halimbawa ==
{| class=&quot;wikitable&quot;
!Salitang may tuldik
!Kahulugan
|-
|akò     ||responsabilidad
|-
|akó     ||sarili
|-
|báka    ||hayop
|-
|baká    ||maaari, ''maybe''
|-
|bílang  ||dami, ''number''
|-
|biláng  ||limitado
|-
|búhay   ||''life''
|-
|buháy   ||''alive''
|-
|hámon   ||pagsubok
|-
|hamón   ||pagkain
|-
|káya    ||puwedeng gawin
|-
|kayâ    ||''so'', ''thus'', ''hence''
|-
|masáyang||''to be wasted''
|-
|masayáng||maligaya
|-
|páso    ||daanan, ''passage''
|-
|pasò    ||sunog, ''burn'', ''scald''
|-
|pasó    ||lumampas sa itinakdang panahon, ''expired''
|-
|pasô    ||''garden pot''
|-
|pinunò  ||lider
|-
|pinunô  ||''to be filled''
|-
|wën     ||oo (Ilokano)
|-
|yuhëm   ||ngiti (Kiniray-a)
|}
== Mga sanggunian ==
{{Reflist}}
[[Kaurian:Panitikan]]</text>
      <sha1>exr68kycpxj2m2r0lrtkxe5yh7yvw0z</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>2164852</id>
      <parentid>2164851</parentid>
      <timestamp>2025-06-13T23:59:34Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Aghamanon</username>
        <id>147345</id>
      </contributor>
      <comment>Naglagay ng sipi</comment>
      <origin>2164852</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5072" sha1="awd4mpenkq7gy55uj83l8sitls4v44m" xml:space="preserve">{{lito|Tuldok}}

Ang '''tuldik''' ay isang [[glipo]] na dinadagdag sa isang [[titik]].

Ang pangunahing gamit nito sa Latinong pagsulat ay upang mapalitan ang pagbigkas o maláman ang pagkakaiba nito  pagitan ng magkakatulad ng mga salita. Halimbawa mula sa [[wikang Filipino]] ay ang tuldik na pahilis-kaliwa na makikita sa ''buháy'' at ''gabí'', na nagpapakita ng pagbilis ng bigkas.

Sa iba pang mga [[Alphabet|sistemang alpabetiko]], ang mga tuldik ay maaaring magamit sa mga iba pang bagay. Ang mga sistema ng [[Vowel pointing (disambiguation)|vowel pointing]], tulad ng sa [[Arabic language|Arabeng]] [[Arabic diacritics|harakat]] ( ـَ, ـُ, ـُ, atbp.) at ng [[Wikang Ebreo|Ebreong]] [[niqqud]] ( ַ, ֶ, ִ, ֹ , ֻ, etc.), ay nagpapahiwatig ng mga tunog (mga patinig o tono) na hindi magagawa sa payak na alpabeto. Ang [[Indic script|Indic]] na [[virama]] ( ् atbp.) at ang Arabeng [[Arabic diacritics|sukūn]] ( ـْـ ) naman ay naghuhudyat sa kawalan ng patinig. Ang mga cantillation mark naman ay nagpapahiwatig ng [[Prosody (linguistics)|prosody]]. Ang mga iba pang gámit ay ang [[Early Cyrillic|Sinaunang Sirilikong]] [[titlo]] ( ◌҃ ) at ang Ebreong [[gershayim]] ( ״ ), na, respektibli, ay naghuhudyat ng mga daglat o mga akronim, at mga Griyegong tuldik, na mga titik ng alpabeto ay ginamit bílang mga numero. Sa [[Pinyin|Hanyu Pinying]] opisyal na romanisasyon ng sistema ng mga Tsino, ang mga tuldik ay ginamit upang maghudyat sa mga tono ng mga pantig kung saan ang mga nakamarkang patinig ay nandoon.

Sa [[Palabaybayan|ortograpiya]] at [[Collation|paghahambing]], ang isang titik na binago ng tuldik ay maaaring ituring bílang isang bagong titik o isang kombinasyon ng titik at tuldik. Iba-iba ang turing dito depende sa wika.

Hindi tulad sa mga ibang wika, sa [[Wikang Filipino|Filipino]] at [[Wikang Tagalog|Tagalog]] hindi hiwalay na titik ang mga tuldik at hindi ito kasáma sa alpabeto at mga patinig lámang ang tinutuldikan.

== Palatuldikang Filipino ==
Mayroong apat na uri ng tuldik sa palatuldikan ng mga wikang Filipino:

Una, ang '''pahilís''' (΄), ''acute'' sa Ingles, na may dalawang bigkas: ang '''mabilís''', na mabilis ang bigkas ng salita at laging nasa hulíng pantig ng salita (hal: buháy - ''alive'', bukás - ''open'') at '''malúmay''', na marahan o mabagal ang bigkas ng salita at laging nasa una o mga gitnang pantig (hal: búhay - ''life'', búkas - ''tomorrow'').

Ikalawa, ang '''paiwà''' (`), ''grave'' sa Ingles. Ang bigkas nito ay '''malumì'''. Binibigkas ito nang mabagal o marahan at nagtatapos na may impit. Impit ang tawag sa biglang paghinto ng tunog tulad ng à sa talà (''star''). Lagi itong nasa hulíng pantig (hal: punò - ''tree''). Nilalagyan din ito ng tuldik na pahilís at malúmay kung higit sa dalawa ang pantig (hal: pinúnò - ''leader).''

Ikatlo, ang '''pakupyâ''' (^), ''circumflex'' sa Ingles. Ang bigkas nito ay '''maragsâ'''. Binibigkas ito nang mabilis at nagtatapos na may impit tulad ng â sa talâ (''list'').

Ikaapat, ang '''patuldok''' (¨), ''dieresis'' sa Ingles. Binibigkas ito nang may [[schwa|'''schwa''']] (ə) at matatagpuan sa mga wikang [[Ilokano]], [[Wikang Mëranaw|Mëranaw]], [[Kinaray-a]], [[Kankanaey|Kankanaëy]] at iba pa.&lt;ref&gt;{{Cite book |last=Almario |first=Virgilio S. |title=Manwal sa Masinop na Pagsulat |publisher=Komisyon sa Wikang Filipino |year=2013}}&lt;/ref&gt;

== Impit ==
Ang impit na nasa dulo at may diing pantig ng salita ay kinakatawan ng tuldik na pakupya sa ibabaw ng patinig ng dulong pantig: “likô” /li. ko /. Ang impit na tunog sa pinal na posisyon ng salita ay hindi nabibigkas ng ilang tagapagsalita. Ang dahilan nito ay sapagkat sa unang wika nila ay walang impit na matatagpuan sa naturang posisyon. Naililipat nila ang ganitong nakagawian sa kanilang pangalawang wika: “likô” /li. ko / &gt; /li. ko/.

Para sa ilang tagapagsalita, ang impit na nasa dulo ng salita ay napapalitan ng haba, kapag ang salita ay nasundan ng ibang mga salita: “matandâ” /ma.tan.'da / pero “matandá na siya” /ma.tan.da:. na. si.yá/. Para naman sa ibang tagapagsalita, nananatili ang tuldik kahit ang salita ay nasundan ng ibang salita: “matandâ na siya” /ma.tan. da . na. si.yá/.

== Mga halimbawa ==
{| class=&quot;wikitable&quot;
!Salitang may tuldik
!Kahulugan
|-
|akò     ||responsabilidad
|-
|akó     ||sarili
|-
|báka    ||hayop
|-
|baká    ||maaari, ''maybe''
|-
|bílang  ||dami, ''number''
|-
|biláng  ||limitado
|-
|búhay   ||''life''
|-
|buháy   ||''alive''
|-
|hámon   ||pagsubok
|-
|hamón   ||pagkain
|-
|káya    ||puwedeng gawin
|-
|kayâ    ||''so'', ''thus'', ''hence''
|-
|masáyang||''to be wasted''
|-
|masayáng||maligaya
|-
|páso    ||daanan, ''passage''
|-
|pasò    ||sunog, ''burn'', ''scald''
|-
|pasó    ||lumampas sa itinakdang panahon, ''expired''
|-
|pasô    ||''garden pot''
|-
|pinunò  ||lider
|-
|pinunô  ||''to be filled''
|-
|wën     ||oo (Ilokano)
|-
|yuhëm   ||ngiti (Kiniray-a)
|}
== Mga sanggunian ==
{{Reflist}}
[[Kaurian:Panitikan]]</text>
      <sha1>awd4mpenkq7gy55uj83l8sitls4v44m</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Super Sentai</title>
    <ns>0</ns>
    <id>34677</id>
    <revision>
      <id>2164941</id>
      <parentid>2140753</parentid>
      <timestamp>2025-06-14T09:37:07Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>136.158.40.198</ip>
      </contributor>
      <origin>2164941</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5587" sha1="d895viwbkhvshq2swvg4dilellcvy7d" xml:space="preserve">[[Image:Supersentaiserieslogo.jpg|thumb|250px|Ang opisyal na logo ng Super Sentai Series na ipinakilala noong 2000 sa pagsasahimpapawid ng ''[[Mirai Sentai Timeranger]]'']]

Ang {{nihongo|'''Super Sentai''' Series|スーパー戦隊シリーズ|Sūpā Sentai Shirīzu}} ay ang pangalan na ibinigay sa pagpapalabas ng Hapones na &quot;[[superhero]] team&quot; genre ng mga palabas na nilikha ng [[Toei Company|Toei Company Ltd.]], Toei Agency at ng [[Bandai]], at isinahimpapawid ng [[TV Asahi]] (&quot;Super&quot; ay tumutukoy sa paggamit nila ng [[mecha]], at &quot;''[[sentai]]''&quot; ay salitang [[Wikang Hapon|Hapones]] na ang ibig sabihin ay &quot;task force&quot; o &quot;fighting squadron&quot; o &quot;pangkat mandirigma&quot; at katagang ginamit sa mga lipon ng mga Hapones noong [[Ikalawang Digmaang Pandaigdig]]). Ang mga palabas ay mula sa genre na [[tokusatsu]], featuring live action characters and colorful special effects, and are aimed mainly at families. Ang seryeng ito ay isa sa mga prominenteng [[tokusatsu]] productions sa [[Hapon]], kasama [[Ultra Series]], ng [[Kamen Rider Series]], at ng [[Metal Heroes|Metal Hero Series]].

Ang Super Sentai ay ang pinaghahanguan ng [[Power Rangers]] sa [[Estados Unidos]].

== Buod ng mga Serye ==
[[Image:gaorange vs super sentai poster.jpg|thumb|Ang opisyal na poster para sa ika-25 Taon na pelikulang crossover, ''[[Hyakujuu Sentai Gaoranger]] vs. Super Sentai'' (2001)]]
Sa bawat palabas na Sentai, ang laban sa pagitan ng kabutihan at kasamaan ay ipinapakita, na kadalasang kabutihan ang laging panalo. Ang kadalasang premisa ng mga naturang serye ay ang pangkat ng limang tao (minsan ay tatlo lang sa ibang kaso) na nakakatanggap ng kapangyarihan (pang-salamangka man o pang-teknolohiya), nagsusuot ng makulay na kasuotan, gumagamit ng mga makabagong sandata at kakayahan sa martial arts upang kalabanin ang mga nilalang na mula sa ibang planeta o dimensiyon na nagnanasang sakupin ang planetang Daigdig. Karamihan sa mga episode, matapos kalabanin ng pangkat ng sentai ang mga lupon ng mga kalaban at ang &quot;halimaw ng episode&quot;, gumagamit sila ng mga malalaking sasakyang pandigma na pawang sasakyan o hayop (&quot;[[mecha]]&quot;) na maaaring magsama upang maging isang malaking robot upang kalabanin ang pinalaking halimaw.

==Colors==
Ang paletang kulay para sa Super Sentai ay yumabong sa paglipas ng mga taon, na nagsisimula sa mga kulay Pula (Red), Bughaw (Blue), Dilaw (Yellow), Rosas (Pink), at Luntian (Green) sa ''Goranger''.  Ang pinuno ng pangkat ay kadalsang Pula, bagamat may ilan ding kudisyon.

=== Siri TV ===

* ''Himitsu Sentai Gorenger'' (1975–1977)
* ''J.A.K.Q. Dengekitai'' (1977)
* ''Battle Fever J'' (1979-1980)
* ''Denshi Sentai Denziman'' (1980-1981)
* ''Taiyou Sentai Sun Vulcan'' (1981-1982)
* ''Dai Sentai Goggle-V'' (1982-1983)
* ''Kagaku Sentai Dynaman'' (1983-1984)
* ''Choudenshi Bioman'' (1984-1985)
* ''Dengeki Sentai Changeman'' (1985-1986)
* ''Choushinsei Flashman'' (1986-1987)
* ''Hikari Sentai Maskman'' (1987-1988)
* ''Choujuu Sentai Liveman'' (1988-1989)
* ''Kousoku Sentai Turboranger'' (1989-1990)
* ''Chikyu Sentai Fiveman'' (1990-1991)
* ''Choujin Sentai Jetman'' (1991-1992)
* ''Kyouryuu Sentai Zyuranger'' (1992-1993)
* ''Gosei Sentai Dairanger'' (1993-1994)
* ''Ninja Sentai Kakuranger'' (1994-1995)
* ''Chouriki Sentai Ohranger'' (1995-1996)
* ''Gekisou Sentai Carranger'' (1996-1997)
* ''Denji Sentai Megaranger'' (1997-1998)
* ''Seijuu Sentai Gingaman'' (1998-1999)
* ''Kyuukyuu Sentai GoGoFive'' (1999-2000)
* ''Mirai Sentai Timeranger'' (2000-2001)
* ''Hyakujuu Sentai Gaoranger'' (2001-2002)
* ''Ninpuu Sentai Hurricaneger'' (2002-2003)
* ''Bakuryuu Sentai Abaranger'' (2003-2004)
* ''Tokusou Sentai Dekaranger'' (2004-2005)
* ''Mahou Sentai Magiranger'' (2005-2006)
* ''GoGo Sentai Boukenger'' (2006-2007)
* ''Juken Sentai Gekiranger'' (2007-2008)
* ''Engine Sentai Go-onger'' (2008-2009)
* ''Samurai Sentai Shinkenger'' (2009-2010)
* ''Tensou Sentai Goseiger'' (2010-2011)
* ''Kaizoku Sentai Gokaiger'' (2011-2012)
* ''Tokumei Sentai Go-Busters'' (2012-2013)
* ''Zyuden Sentai Kyoryuger'' (2013-2014)
* ''Ressha Sentai Toqger'' (2014-2015)
* ''Shuriken Sentai Ninninger'' (2015–2016)
* ''Doubutsu Sentai Zyuohger''  (2016-2017)
* ''Uchuu Sentai Kyuranger''  (2017-2018)
* ''Kaitou Sentai Lupinranger VS Keisatsu Sentai Patranger'' (2018–2019)
* ''Kishiryu Sentai Ryusoulger'' (2019-2020)
* ''Mashin Sentai Kiramager'' (2020-2021)
* ''Kikai Sentai Zenkaiger'' (2021-2022)
* ''Avataro Sentai Donbrothers'' (2022-2023)
* ''Ohsama Sentai King-Ohger'' (2023-2024)
* ''Bakuage Sentai Boonboomger'' (2024-2025)
* ''No.1 Sentai Gozyuger'' (2025-2026)                                                                                                                                                               

== Broadcasting ng Pilipinas ==
Sa bawat Super Sentai na ipinalabas ang bansang iyon sa pagitan ng mga channel tulad ng RPTV, IBC-13, ABS-CBN mula 1979 hanggang 2000, tulad ng Goranger (1979), J.A.K.Q. (1980), Battle Fever J (1982), Denjiman (1983), Sun Vulcan (1985), Goggle V (1998), Dynaman (1987), Maskman (1989), Liveman (1992), Turboranger (1995), Fiveman (1993), at panghuli Jetman (1994) at marami pang iba.  Sa pagkatapos ng Jetman, ipinalabas ang ABS-CBN sa Power Rangers noong 1995, dahil maraming bersyon ang ipinalabas sa pagitan ng Mighty Morphin hanggang Ninja Steel.

==Ugnayang Panlabas==
*[http://www.super-sentai.net Official Super Sentai Website] 
*[http://www.supersentai.com/ Super Sentai Time Capsule]

{{Super Sentai}}

[[Kategorya:Super Sentai|*]]
[[Kategorya:Mga serye sa telebisyon mula sa Hapon]]</text>
      <sha1>d895viwbkhvshq2swvg4dilellcvy7d</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Papa Víctor I</title>
    <ns>0</ns>
    <id>35996</id>
    <revision>
      <id>2164832</id>
      <parentid>2083382</parentid>
      <timestamp>2025-06-13T21:39:54Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>120.29.69.7</ip>
      </contributor>
      <comment>added link*</comment>
      <origin>2164832</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2016" sha1="qm8xy88g3jisbqyeg6hxvmjh6gx7lde" xml:space="preserve">Si '''Papa Víctor I''' ang Obispo ng Roma mula 189 CE hanggang 199 CE. Ayon sa Vatikano, ito ay mula 186 CE o 189 hanggang 197 o 201 CE. Siya ang unang obispo ng Roma na ipinanganak sa probinsiyang Romano ng Aprika. Malamang na siya ay ipinanganak sa Leptis Magna (o Tripolitania). Siya ay kalaunang kinanonisa at ang kanyang pista ay pinagdiriwang sa Simbahang Katoliko Romano tuwing Hulyo 28 bilang &quot;San Victor I, Papa at Martir&quot;. 
Bago ang kanyang pagluklok sa episkopasiyang Romano, ang isang pagkakaiba sa pagpepetsa ng pagdiriwang ng [[Pascha]](easter) sa pagitan ng Roma at mga obispo ng Asya menor ay pinayagan ng parehong mga simbahan sa Roma at silangan. Ipinagdiriwang ito ng mga simbahan sa Asya menor tuwing ika-14 ng buwang Nisan ng mga Hudyo na araw bago ang paskuwa ng mga Hudyo nang hindi isinasaalang kung anong araw ng linggo it mahulog dahil ang pagpapako ni Hesus ay nangyari sa Biyernes bago ang paskuwa. Tinawag ang mga ito ng Latin na ''Mga Quartodeciman''. Ipinagdiriwan ng Roma at Kanluran ang Pascha tuwing linggo kasunod ng ika-14 ng Nisan. Si Victor I ay naaalala sa kanyang malaking pagkabahala na kanyang ipinakita para sa kaayusan ng simbahan sa pamamagitan ng pagputol ng mga kaugnayan sa mga obispong gaya nina Polycrates ng Efeso na sumalungat sa kanyang mga pananaw tungkol sa Pascha. Siya ay kumalas rin kay Theodotus ng Byzantium dahil sa mga paniniwala nito tungkol kay Kristo.

Hanggang sa panahon ni Victor, ang Roma ay nagdiriwang ng misa sa Griyego. Binago ni Victor ang wika nito sa Latin na ginagamit sa kanyang katutubong Hilagang Aprikano. Ayon kay Jeronimo, siya ang unang may akdang Kristiyano na sumulat tungkol sa teolohiya sa wikang Latin. Gayunpaman, ang mga misang Latin ay hindi naging pangkalahatan hanggang sa huli ng ika-4 na siglo CE.

May ilang nagmumungkahi na siya ang unang itim na Aprikanong papa ng Simbahang Katoliko Romano.

==Mga sanggunian==
{{reflist}}
{{Popes}}
{{stub|Katolisismo}}

[[Kaurian:Mga papa ng Simbahang Katoliko Romano|Víctor 01]]</text>
      <sha1>qm8xy88g3jisbqyeg6hxvmjh6gx7lde</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>2164833</id>
      <parentid>2164832</parentid>
      <timestamp>2025-06-13T22:15:21Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Tegel</username>
        <id>23664</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>[[w:Help:Reverting|Ibinalik]] ang mga pagbabago ni [[Special:Contributions/120.29.69.7|120.29.69.7]] ([[User talk:120.29.69.7|Usapan]]) patungo sa huling rebisyon ni [[User:Jojit fb|Jojit fb]]</comment>
      <origin>2083382</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5835" sha1="b8srkzdk4fmwz1pf0x9i7j44085cdjt" xml:space="preserve">{{Infobox Christian leader | type = Pope
| English name=Papa San Víctor I
| image=A mosaic representing Victor I, 14th Pope of the Catholic Church.jpg
| birth_name=Victor
| term_start=189
| term_end=199
| predecessor=[[Papa Eleuterio|Eleuterio]]
| successor=[[Papa Ceferino|Ceferino]]
| birth_date=date unknown
| birth_place=[[Africa (province)|Roman Africa]]
| death_date=199
| death_place=[[Rome]], [[Roman Empire]]
| other=Victor|}}
Si '''Papa Víctor I''' ang [[Obispo ng Roma]] mula 189 CE hanggang 199 CE. Ayon sa Vatikano, ito ay mula 186 CE o 189 hanggang 197 o 201 CE.&lt;ref&gt;He was the first Pope from Africa. In fact &quot;Liber Pontificalis&quot; &quot;The Oxford Dictionary of Popes&quot; and &quot;The Original Catholic Encyclopedia&quot; list him as being native to Africa. There seems to be no original work written that list him as a Roman Citizen or native/descendant of Rome. The dates assigned to Victor’s episcopate by the ancient authorities vary greatly. Eusebius here puts his accession in the tenth year of Commodus (i.e. 189 a.d.), and this is accepted by Lipsius as the correct date. Jerome’s version of the Chron. puts his accession in the reign of Pertinax, or the first year of Septimius Severus (i.e. 193), while the Armenian version puts it in the seventh year of Commodus (186). Eusebius, in his History, does not state directly the duration of his episcopate, but in chap. 28 he says that Zephyrinus succeeded him about the ninth year of Severus, i.e. according to his erroneous [[De Viris Illustribus (Jerome)|De Viris Illustribus]]'', assigns him ten years; the Armenian version of the Chron. twelve years. The Iberian Catalogue makes his episcopate something over nine years long; the Felician Catalogue something over ten. Lipsius, considering Victor in connection with his successors, concludes that he held office between nine and ten years, and therefore gives as his dates 189–198 or 199 (see p. 172 sq.). According to an anonymous writer quoted in chap. 28, Victor excommunicated Theodotus of Byzantium for teaching that Christ was a mere man. He is best known, however, on ccount of his action in connection with the great Quartodeciman controversy (see chap. 24). Jerome, in his version of the Chron., says of him cujus mediocria de religione extant volumina, and in his de vir. ill. chap. 34, he tells us that he wrote upon the passover, and also some other works (super quaestione Paschae, et alia quaedam scribens opuscula). Harnack believes that he has discovered one of these works (all of which have been supposed lost) in the Pseudo-Cyprianic de Aleatoribus. In his Texte und Unters. Bd. V. Heft 1, he has discussed the subject in a very learned and ingenious manner. The theory has much to commend it, but there are difficulties in its way which have not yet been removed; and I am inclined to think it a product of the first half of the third century, rather than of the last quarter of the second (see the writer’s review of Harnack’s discussion in the Presbyterian Review, Jan., 1889, p. 143 sqq.). Schaff, Philip: ''The Nicene and Post-Nicene Fathers Second Series Vol. I.'' Oak Harbor : Logos Research Systems, 1997, S. 3&lt;/ref&gt; Siya ang unang obispo ng Roma na ipinanganak sa probinsiyang Romano ng [[Aprika (probinsiya)|Aprika]]. Malamang na siya ay ipinanganak sa [[Leptis Magna]] (o Tripolitania). Siya ay kalaunang kinanonisa at ang kanyang pista ay pinagdiriwang sa Simbahang Katoliko Romano tuwing Hulyo 28 bilang &quot;San Victor I, Papa at Martir&quot;. &lt;ref&gt;See the [[General Roman Calendar of 1954]]&lt;/ref&gt;
Bago ang kanyang pagluklok sa episkopasiyang Romano, ang isang pagkakaiba sa pagpepetsa ng pagdiriwang ng [[Pascha]](easter) sa pagitan ng Roma at mga obispo ng [[Asya menor]] ay pinayagan ng parehong mga simbahan sa Roma at [[Silangang Kristiyanismo|silangan]]. Ipinagdiriwang ito ng mga simbahan sa Asya menor tuwing [[Quartodeciman|ika-14 ng buwang Nisan ng mga Hudyo]] na araw bago ang [[paskuwa]] ng mga Hudyo nang hindi isinasaalang kung anong araw ng linggo it mahulog dahil ang pagpapako ni [[Hesus]] ay nangyari sa Biyernes bago ang paskuwa. Tinawag ang mga ito ng Latin na ''[[Quartodecimanism|Mga Quartodeciman]]''. Ipinagdiriwan ng Roma at Kanluran ang Pascha tuwing linggo kasunod ng ika-14 ng Nisan. Si Victor I ay naaalala sa kanyang malaking pagkabahala na kanyang ipinakita para sa kaayusan ng simbahan sa pamamagitan ng pagputol ng mga kaugnayan sa mga obispong gaya nina [[Polycrates ng Efeso]] na sumalungat sa kanyang mga pananaw tungkol sa Pascha.&lt;ref&gt;''Eusebius Pamphilius: Church History, Life of Constantine, Oration in Praise of Constantine'', [http://www.ccel.org/ccel/schaff/npnf201.iii.x.xxv.html Ch. XXIV]&lt;/ref&gt; Siya ay kumalas rin kay [[Theodotus ng Byzantium]] dahil sa [[Kristolohiya|mga paniniwala nito tungkol kay Kristo]].&lt;ref&gt;''Eusebius Pamphilius: Church History, Life of Constantine, Oration in Praise of Constantine'', [http://www.ccel.org/ccel/schaff/npnf201.iii.x.xxix.html Ch. XXVIII]&lt;/ref&gt;

Hanggang sa panahon ni Victor, ang Roma ay nagdiriwang ng [[misa]] sa Griyego. Binago ni Victor ang wika nito sa [[Latin]] na ginagamit sa kanyang katutubong Hilagang Aprikano. Ayon kay [[Jeronimo]], siya ang unang may akdang Kristiyano na sumulat tungkol sa teolohiya sa wikang Latin. Gayunpaman, ang mga misang Latin ay hindi naging pangkalahatan hanggang sa huli ng ika-4 na siglo CE.&lt;ref&gt;Kung, Hans. ''The Catholic Church: A Short History.'' New York; The Modern Library, 2003, p.44&lt;/ref&gt;

May ilang nagmumungkahi na siya ang unang itim na Aprikanong papa ng [[Simbahang Katoliko Romano]].&lt;ref&gt;Taryor, N. K., (1984) ''Impact of the African Tradition on African Chrisitanity'' (The Strugglers Community Press; Chicago), p168&lt;/ref&gt;

==Mga sanggunian==
{{reflist}}
{{Popes}}
{{stub|Katolisismo}}

[[Kaurian:Mga papa ng Simbahang Katoliko Romano|Víctor 01]]</text>
      <sha1>b8srkzdk4fmwz1pf0x9i7j44085cdjt</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Partido Independentista Puertorriqueño</title>
    <ns>0</ns>
    <id>38369</id>
    <revision>
      <id>2164831</id>
      <parentid>1575489</parentid>
      <timestamp>2025-06-13T21:38:00Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>120.29.69.7</ip>
      </contributor>
      <comment>added fixing thank you*</comment>
      <origin>2164831</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="683" sha1="8q3pao6na9ohx6hnrr5eqb7nitg610g" xml:space="preserve">Ang '''Partido Independentista Puertorriqueño''' o '''PIP''' (Tagalog: ''Partido para sa Kasarinlan ng Portoriko''; Ingles: ''Puerto Rican Independence Party'') ay isang partidong pampolitika sa Portoriko na nagkakampanya para sa kasarinlan ng Portoriko mula sa Estados Unidos.  Isa ito sa tatlong malalaking partidong pampolitika ng Portoriko at ito ang ikalawang pinakamatagal sa lahat ng mga nakarehistrong partidong pampolitika.

Tinatawag na mga ''independentista'', ''pipiolo'', o ''pro-independence activists'' (&quot;mga aktibistang umaayon sa kasarinlan&quot; sa mga nagsasalita ng Ingles) ang mga sumusunod sa paniniwala o ideyolohiya ng Pip

[[Kategorya:Mga partidong pampolitika]]</text>
      <sha1>8q3pao6na9ohx6hnrr5eqb7nitg610g</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>2164834</id>
      <parentid>2164831</parentid>
      <timestamp>2025-06-13T22:15:21Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Tegel</username>
        <id>23664</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>[[w:Help:Reverting|Ibinalik]] ang mga pagbabago ni [[Special:Contributions/120.29.69.7|120.29.69.7]] ([[User talk:120.29.69.7|Usapan]]) patungo sa huling rebisyon ni [[User:Maskbot|Maskbot]]</comment>
      <origin>1575489</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="923" sha1="r8bs6zkizn03aslennyw7x8nu6azpu7" xml:space="preserve">{{orphan|date=Hulyo 2009}}

[[Talaksan:Flag_of_the_Puerto_Rican_Independence_Party.svg|thumbnail|180px|right|Watawat ng ''Partido Independentista Puertorriqueño'' (PIP).]]
Ang '''Partido Independentista Puertorriqueño''' o '''PIP''' ([[wikang Tagalog|Tagalog]]: ''Partido para sa Kasarinlan ng Portoriko''; [[wikang Ingles|Ingles]]: ''Puerto Rican Independence Party'') ay isang partidong pampolitika sa [[Portoriko]] na nagkakampanya para sa kasarinlan ng Portoriko mula sa [[Estados Unidos]].  Isa ito sa tatlong malalaking partidong pampolitika ng Portoriko at ito ang ikalawang pinakamatagal sa lahat ng mga nakarehistrong partidong pampolitika.

Tinatawag na mga ''independentista'', ''pipiolo'', o ''pro-independence activists'' (&quot;mga aktibistang umaayon sa kasarinlan&quot; sa mga nagsasalita ng Ingles) ang mga sumusunod sa paniniwala o ideyolohiya ng PIP.

[[Kategorya:Mga partidong pampolitika]]


{{stub|Portoriko}}</text>
      <sha1>r8bs6zkizn03aslennyw7x8nu6azpu7</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Fernando Amorsolo</title>
    <ns>0</ns>
    <id>42105</id>
    <revision>
      <id>2164904</id>
      <parentid>2129115</parentid>
      <timestamp>2025-06-14T05:19:27Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>113521</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5</comment>
      <origin>2164904</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="35943" sha1="no1e01fam6sgnd3m6sh99bdqp5fodsr" xml:space="preserve">{{Napiling artikulo}}
{{Kahong-kabatiran pambansang alagad sining
| sagisag       = National Artist of the Philippines.svg
| lakingsagisag = 150px
| larangan      = Sining Biswal
| taon          = 1972
| bgcolour      = 
| name          = Fernando Amorsolo
| image         = Fernando Amorsolo 1a.jpg
| imagesize     = 200px
| caption       = 
| birthname     = Fernando Cueto Amorsolo
| birthdate     = 30 Mayo 1892&lt;!--{{Birth date|1892|5|30}} --&gt;
| location      = [[Paco, Maynila|Paco]], [[Maynila]]
| deathdate     = {{Death date and age|1972|4|24|1892|5|30}}
| deathplace    = [[Lungsod ng Quezon]]
| nationality   = Pilipino
| field         = Pagpipinta
| training      = Liseo ng Maynila, Pamantasan ng Pilipinas, Akademya ng San Fernando
| movement      = 
| famous works  = 
| patrons       = 
| influenced by =
| influenced    =
| awards        = 
}}
Si '''Fernando Cueto Amorsolo''' (30 Mayo 1892 – 24 Abril 1972) ay isa sa mga pinakamahalagang artista ng sining sa [[Pilipinas]].&lt;ref name=&quot;asianart&quot;&gt;Hallman, Tim. [http://www.asianart.org/documents/AAMPoPAPRFINAL_000.pdf ''&quot;Pioneers of Philippine Art: Luna, Amorsolo, Zobel.  Asian Art Museum Presents First Exhibition of Filipino Art at Civic Center Home.&quot;'' AsianArt.org, 11 Agosto 2006] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120220101833/http://www.asianart.org/documents/AAMPoPAPRFINAL_000.pdf |date=2012-02-20 }}, kinuha noong: 2 Hulyo 2007.&lt;/ref&gt; Si Amorsolo ay [[pagpipinta|pintor]] ng mga larawan ng mga tao at tanawing pambaryo ng Pilipinas.  Kilala siya sa kaniyang pagiging malikhain at pagkadalubhasa sa paggamit ng liwanag sa aspeto ng sining.  Ipinanganak sa [[Paco, Maynila|Paco]], [[Maynila]], 
nakatapos siya ng pag-aaral mula sa Paaralang Pansining ng Liseo ng Maynila noong 1909.&lt;ref name=NCCA&gt;[http://www.ncca.gov.ph/about_cultarts/cultprofile/natarts/visual/amorsolo.php ''Fernando C. Amorsolo, About Culture and Arts, Cultural Profile'', NCCA.gov.ph, 2002] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20080315060010/http://www.ncca.gov.ph/about_cultarts/cultprofile/natarts/visual/amorsolo.php |date=2008-03-15 }}, kinuha noong: 30 Hunyo 2007&lt;/ref&gt;&lt;ref name=Encyclopedia&gt;[http://www.bookrags.com/biography/fernando-amorsolo/ ''Fernando Amorsolo Biography, Encyclopedia of World Biography on Fernando Amorsolo'', Thomson Gale, The Thomson Corporation at BookRags.com, 2006], kinuha noong: 30 Hunyo 2007&lt;/ref&gt;

Bagaman nakapaglakbay sa ibang mga [[bansa]], kung saan namulat ang mga mata ni Amorsolo sa mga dayuhang pamamaraan ng pagguhit at pagpinta, naging adhikain niya ang makalikha ng mga larawang makabayan at puno ng [[kasaysayan]].&lt;ref name=GlobalPinoy/&gt;  Sa panahon man ng kapayapaan o digmaan,&lt;ref name=&quot;Ocampo&quot;/&gt; nanatili ang diwang ito sa isipan ni Amorsolo, na nagbunga naman ng mga dibuhong may pagpapahalaga sa paghubog, pag-unlad, at pagtatala ng tunay at natatanging katauhan, ngiti, damdamin at kaluluwa ng mga [[mamamayang Pilipino]].&lt;ref name=Anciano/&gt;&lt;ref name=&quot;benesa&quot;/&gt;  Dahil sa mga gawa at gawain ng kaniyang malikhaing mga kamay, sa tulong ng pinsel at pintura, tinagurian si Amorsolo bilang unang [[Pambansang Alagad ng Sining ng Pilipinas]].&lt;ref name=&quot;asianart&quot;/&gt;

==Talambuhay==
===Kabataan at edukasyon===
Isinilang si Fernando Amorsolo noong 30 Mayo 1892 sa Paco, Maynila kina Pedro Amorsolo, isang  tenedor de libro, at Bonifacia Cueto.&lt;ref name=Encyclopedia/&gt;&lt;ref name=GlobalPinoy/&gt;  Lumaki si Amorsolo sa [[Daet, Camarines Norte]], kung saan nakapag-aral siya sa isang paaralang pampubliko at tinuruang bumasa at sumulat ng [[wikang Kastila]] sa bahay.&lt;ref name=Anciano&gt;[https://web.archive.org/web/20021201092258/http://www.geocities.com/sinupan/AmorsoloF.htm Anciano, Daniel M.  ''Filipinos in History: Fernando Amorsolo'', Geocities.com (walang petsa)], kinuha noong: 1 Hulyo 2007&lt;/ref&gt;  Pagkaraang mamamatay ng kaniyang ama, lumipat si Amorsolo at ang kaniyang pamilya sa [[Maynila]] upang manirahan kasama ni Don [[Fabian de la Rosa]], ang pinsan ng kaniyang ina at isang pintor sa Pilipinas.&lt;ref name=GlobalPinoy/&gt;  Sa gulang na 13, naging katulong si Amorsolo ni De la Rosa.  Sa kalaunan, si De la Rosa ang magiging tagapag-udyok at gabay ni Amorsolo sa karera at sining ng pagpipinta.&lt;ref name=GlobalPinoy/&gt;  Nang mga panahong iyon, nanahi ang ina ni Amorsolo para kumita ng salapi, habang tumutulong naman si Amorsolo sa pamamagitan ng pagtitinda ng mga kinulayang tarhetang pangkoreo  na nagkakahalagang sampung [[Piso ng Pilipinas|sentimo]] bawat isa.&lt;ref name=GlobalPinoy/&gt; Pintor din si [[Pablo Amorsolo|Pablo]], ang kapatid ni Amorsolo.&lt;ref name=GlobalPinoy/&gt;

Dumating ang unang tagumpay ni Amorsolo bilang pintor noong 1908, nang ang kaniyang larawang ''Levendo Periodico'' ay tumanggap ng ikalawang premyo sa Bazar Escolta, isang patimpalak na isinagawa ''Asociación Internacional de Artistas'' (Samahang Pandaigdigan ng mga Artista).&lt;ref name=Anciano/&gt;  Sa pagitan ng 1909 at 1914, nag-aral si Amorsolo sa Paaralan ng Sining ng Liseo ng Maynila, kung saan tumanggap siya ng maraming mga parangal dahil sa kaniyang mga larawang iginuhit.&lt;ref name=GlobalPinoy/&gt;

Pagkaraang magtapos mula sa Liseo, nag-aral si Amorsolo sa Paaralan ng Pinong Sining ng Pamantasan ng Pilipinas, kung saan nagtatrabaho si Dela Rosa.&lt;ref name=GlobalPinoy/&gt;  
Habang nag-aaral sa kolehiyo, ang mga pangunahing impluwensiya kay Fernando Amorsolo ay ang mga pintor na sina Diego Velazquez, John Singer Sargent, Anders Zorn, Joaquín Sorolla y Bastida, Claude Monet, Pierre-Auguste Renoir, at Ignacio Zuloaga.&lt;ref name=geringer/&gt;  Habang nag-aaral sa Liceo, itinuturing na ang isa sa pinakanatatanging gawa ni Amorsolo ay ang larawan ng isang binata at ng isang dalaga na nasa isang hardin, na ikinapanalo niya ng isang gantimpala nang magkaroon ng isang ekshibisyon ng sining sa paaralan bago siya magtapos at magkamit ng diploma.&lt;ref name=Anciano/&gt;  Upang kumita ng salapi, sumali si Amorsolo sa mga paligsahan at gumawa rin siya ng mga guhit para sa mga palimbagan sa Pilipinas,&lt;ref name=Think2&gt;[http://library.thinkquest.org/20213/data/amor2.htm ''Gift of the Filipino Artist, Fernando Amorsolo'', Web Page 2, ThinkQuest.org (walang petsa)] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20080217040617/http://library.thinkquest.org/20213/data/amor2.htm |date=2008-02-17 }}, kinuha noong: 30 Hunyo 2007&lt;/ref&gt; kabilang ang isang larawan para sa pabalat ng pinakunang nobelang isinulat ni Severino Reyes sa [[wikang Tagalog]], na ang ''Parusa ng Diyos''.  Gumuhit din siya ng larawan para sa ''Madaling Araw'' ni Iñigo Ed. Regalado,&lt;ref name=Hasloo&gt;[http://www.hasloo.com/pinoyreference-org/info/philencyclopedia_bio1037.htm ''Philippine On-line Encyclopedia Project'', Hasloo.com (walang petsa)] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20080624141118/http://www.hasloo.com/pinoyreference-org/info/philencyclopedia_bio1037.htm |date=2008-06-24 }}, kinuha noong: 1 Agosto 2007&lt;/ref&gt; at para sa mga aklat ng ''Pasyon''.&lt;ref name=Hasloo/&gt;  Nagtapos si Amorsolo mula sa Pamantasan ng Pilipinas noong 1914, na nakatanggap ng maraming mga medalya.&lt;ref name=GlobalPinoy/&gt;

===''[[Karera]]''===
[[Talaksan:Fernando Amorsolo in his studio (color version).jpg|thumb|Si Amorsolo sa kanyang studio]]
Pagkaraang makatapos si Amorsolo ng pag-aaral mula sa Pamantasan ng Pilipinas, naglingkod siya bilang isang dibuhista para sa Kawanihan ng mga Pagawaing Bayan, bilang punong artista ng sining sa ''Pacific Commercial Company'', at bilang isang guro sa Pamantasan ng Pilipinas (kung saan nagtrabaho siya ng may 38 mga taon).&lt;ref name=GlobalPinoy&gt;[http://www.globalpinoy.com/ch/ch_nationalartists_sub.php?name=Fernando%20C.%20Amorsolo%20(1892-1972)&amp;category=Visual%20Arts Fernando C. Amorsolo (1892-1972), ''National Artists, Cultural Heritage'', GlobalPinoy.com, 2006] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20070927023146/http://www.globalpinoy.com/ch/ch_nationalartists_sub.php?name=Fernando%20C.%20Amorsolo%20(1892-1972)&amp;category=Visual%20Arts |date=2007-09-27 }}, kinuha noong: 30 Hunyo 2007&lt;/ref&gt;  Pagkatapos magtrabaho bilang guro at artistang pangkumersiyal, nabigyan si Amorsolo ng kaloob upang makapag-aral sa ''Academia de San Fernando'' sa [[Madrid]], [[Espanya]], sa kagandahang-loob ng Pilipinong mangangalakal na si Enrique Zobel de Ayala.&lt;ref name=GlobalPinoy/&gt;  Sa loob ng pitong buwan sa Espanya, gumuhit siya ng mga larawan habang nasa mga museo at mga kalye ng Madrid, para magsanay sa paggamit ng mga katangian ng liwanag at kulay.&lt;ref name=Encyclopedia/&gt;  Sa pamamagitan ng kaloob ni De Ayala, nakarating rin si Amorsolo sa [[Lungsod ng New York]], kung saan nagkaroon siya ng kaalaman sa impresyonismo at kubismo, na magiging mga pangunahing impluho sa kaniyang mga gawa.

Sa pagbalik niya sa Maynila ay nagbukas siya ng sariling estudyo at puminta nang puminta sa kapanahunan ng mga dekada ng 1920 at 1930.&lt;ref name=Encyclopedia/&gt;  Ang ''Pagtatanim ng Palay'' (1922) ang unang mahalagang akdang-pinta niya, na lumitaw sa mga kartelon at mga babasahing pangturista, kaya't naging isa sa mga pinakakilalang larawan ng kapanahunan ng [[Pagsasamang-Yaman ng Pilipinas]].&lt;ref name=&quot;geringer&quot;&gt;{{Cite web |title=Archive copy |url=http://www.geringerart.com/p1.html |access-date=2008-02-20 |archive-date=2008-01-05 |archive-url=https://web.archive.org/web/20080105022959/http://www.geringerart.com/p1.html |url-status=dead }}&lt;/ref&gt;  Sa simula ng dekada ng 1930, malawakang naitanghal ang mga gawa ni Amorsolo sa loob ng Pilipinas at maging sa ibang mga bansa.&lt;ref name=&quot;geringer&quot;/&gt;  Ang mga larawan niyang nagbibigay ng diwa ng pag-asa at makakabukiran ang nagsimula sa takbo at gawi ng mga pintahin sa Pilipinas bago dumating ang [[Ikalawang Digmaang Pandaigdig]].&lt;ref&gt;Rodell, Paul. ''Culture and Customs of the Philippines'', Palimbagang Greenwood (2001), ISBN 0313304157, [http://books.google.com/books?id=HUgP3InN37cC&amp;pg=PA52&amp;ots=oJCfZs1Se8&amp;dq=%22fernando+amorsolo%22&amp;as_brr=3&amp;sig=sKddMJFgfuqEB9N8ERBx_kUizjM#PPA52,M1 p52].&lt;/ref&gt;  Maliban sa mga larawang may mga madirilim na pangitain, na ipininta niya noong Ikalawang Digmaang Pandaigdig, puminta si Amorsolo ng mga tahimik at payapang mga tagpuan sa kabuuan ng kaniyang larangang napili.&lt;ref name=&quot;Ocampo&quot;/&gt;

Pinuntuhan si Amorsolo ng mga maimpluhong mga Pilipino na kabilang sina Luis Araneta, Antonia Araneta at Jorge B. Vargas.&lt;ref name=Sylvia/&gt;  Naging paboritong artistang pansining din si Amorsolo ng mga opisyal ng [[Estados Unidos]] at ng mga turista sa Pilipinas.  Dahil sa kaniyang kabantugan, nangailan si Amorsolo na kuhanan ng mga litrato ang kaniyang mga gawa para idikit sa mga pahina ng isang [[album|talalarawanan]].  Sa pamamagitan ng album ng mga retrato, maaaring pumili ang bibili mula sa piliian ng kaniyang mga gawa.  Hindi lumikha si Amorsolo ng mga ganap na magkakawangis na larawan; muli niyang nilikha ang mga larawan na binabago ang ibang mga bahagi ng mga ito.

Nang lumaon, lumitaw ang mga gawa ni Amorsolo sa mga pabalat at pahina ng mga araling-aklat na pambata, sa mga nobela, sa mga disenyong pampatalastas, sa mga akdang may [[guhit-larawan]] at mga [[magasin]] sa Pilipinas katulad ng ''The Independent'', ''Philippine Magazine'', ''Telembang'', ''Renacimiento Filipino'', at ''Excelsior''.&lt;ref name=&quot;geringer&quot;/&gt;  Siya ang tagapangasiwa sa Kolehiyo ng mga Pinong Sining sa Pamantasan ng Pilipinas mula 1938 hanggang 1952.
  
[[Talaksan:Amorsolo grave.jpg|thumb|right|Ang libingan ni Fernando Amorsolo sa [[Lungsod ng Marikina]].]]
Noong mga dekada ng 1950 hanggang sa kaniyang pagyao noong 1972, karaniwang nakatatapos ng sampung larawang ipininta si Amorsolo bawat buwan..&lt;ref name=Think3&gt;[http://library.thinkquest.org/20213/data/amor3.htm ''Gift of the Filipino Artist, Fernando Amorsolo'', Web Page 3, ThinkQuest.org (walang petsa)] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20080304103644/http://library.thinkquest.org/20213/data/amor3.htm |date=2008-03-04 }}, kinuha noong: 30 Hunyo 2007&lt;/ref&gt;  
Subalit, noong mga huling taon niya, naapektuhan ng diabetes, katarata, rayuma, pananakit ng ulo, pagkahilo at ng kamatayan ng dalawang anak ang pagsasagawa ng kaniyang mga gawa.&lt;ref name=Think3/&gt;  Napasailalim siya sa pagtatanggal ng katarata noong nasa gulang na 70, isang operasyon na hindi naging balakid sa kaniyang pagguhit at pagpinta.&lt;ref name=Anciano/&gt;  Dalawang buwan matapos na maospital sa Pagamutan ni [[San Lukas]] sa Maynila,&lt;ref name=Sylvia/&gt; namatay si Amorsolo dahil sa sakit sa [[puso]] noong [[Abril 24|ika-24 ng Abril]], 1972 sa gulang na 79.&lt;ref name=GlobalPinoy/&gt;

Apat na araw makaraan ang kaniyang kamatayan, pinarangalan si Amorsolo bilang Pinakaunang Pambansang Artista para sa Pagpipinta ng Pilipinas sa Sentrong Pangkalinangan ng Pilipinas ni [[Ferdinand E. Marcos]].&lt;ref name=Anciano/&gt;

=== Pansariling buhay ===
Sa kaniyang kapanahunan, dalawang beses nakapag-asawa si Amorsolo at nagkaroon ng 14 na mga anak. Sa kanyang &quot;commom law wife&quot; ay nagkaruon naman siya ng 6 na anak.[1]  Noong 1916, ikinasal siya kay Salud Jorge, kung kanino siya nagkaroon ng anim na supling. Namatay si  Jorge noong 1931.[1] Nagkaruon din ng anim na anak si Amorsolo kay Virginia Guevarra Santos. Nagsama sila at nagkaruon ng tatlong supling na si Manuel (na sumunod sa kanyang mga yapak at nag aral ng Fine Arts sa University of the Philippines), si Jorge at Norma. Sa gitna ng kanilang pagsasama ay dumating sa buhay ni Amorsolo si Maria del Carmen Zaragoza. Isang araw nakita ni Virginia ang nakatagong &quot;engagement ring&quot; sa kahon ni Amorsolo. Alam niya ang intensiyon ni Maria, kaya't minabuti niya ng iniwan si Amorsolo; kasama ang kaniyang tatlong anak. Naging pangalawang asawa si Maria nuong 1935, at sila man ay nagkaroon nang walo pang mga anak. [1]  Kabilang sa kaniyang mga anak na babae sina Sylvia Amorsolo Lazo at Luz Amorsolo. Nagkaruon pa din ng tatlo pang mga anak si Amorsolo kay Virginia, sina Benita, Rosalia at Ikoy. [2]  Naging pintor din ang anim sa mga naging anak ni Amorsolo.[3]  Malapit na kaibigan ni Amorsolo ang mang-uukit na si Guillermo Tolentino, ang lumikha ng bantayog para sa bayaning Pilipinong si Andres Bonifacio, na nasa Lungsod ng Caloocan.[4]

==Mga estilo at pamamaraan==
===Mga kababaihan at mga tanawin===
Kilalang-kilala si Amorsolo dahil sa kaniyang pagpinta ng mga kababaihan mula sa kabukiran at maging sa kaniyang mga maliliwanag na mga larawang may tanawin,&lt;ref name=Ayala&gt;[http://www.ayalamuseum.org/collections_amorsolo.asp ''&quot;Fernando Amorsolo (1892-1972).&quot;''] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20080218105523/http://www.ayalamuseum.org/collections_amorsolo.asp |date=2008-02-18 }} AyalaMuseum.org, kinuha noong 30 Hunyo 2007.&lt;/ref&gt; na karaniwang naglalarawan ng mga nakaugaliang gawi, gawain, kalinangan, pagdirawang, at hanap-buhay.  Nagpakita ng &quot;diwang may damdaming makabayan na kaiba sa pagkakaroon ng mga namamalakad na Amerikano&quot; ang mga gawa niyang makakabukiran, na naging mahahalaga para sa paghubog ng pambansang katauhan ng Pilipino.&lt;ref name=&quot;asianart&quot;/&gt;

[[Talaksan:Fruit Pickers Under the Mango Tree Fernando Amorsolo.JPG|thumb|left|300px|Mga Namimitas ng Prutas sa Ilalim ng Puno ng Mangga]]

Natuto si Amorsolo mula sa isinaunang kaugalian at may adhikaing &quot;makamit ang pagkakalikha niya ng isang Pilipinong katumbas ng huwarang hubog pantao ng mga [[Griyego]].&quot;&lt;ref name=&quot;benesa&quot;/&gt;  
Sa mga paglalarawan niya ng mga kababaihang Pilipino, tinanggihan ni Amorsolo ang mga huwarang Kanluranin ng kagandahan upang yakapin ang mga huwarang Pilipino.&lt;ref name=Paras/&gt; at nakahiligan niyang gamiting batayan para sa mga mukha ng kaniyang mga paksa ang mga kasapi ng  kaniyang mag-anak.&lt;ref name=Sylvia/&gt;  Kayumanggi, may banayad na kutis, may kabataan, maganda, at balingkinitan ang mga kababaihang karaniwang iginuguhit ni Amorsolo.&lt;ref name=&quot;Think3&quot;/&gt; Sinabi ni Amorsolo na ang mga kababaihang ipininta niya ay kailangang may
{{Quote|''bilugang mukha, hindi yung bilog-haba na karaniwang ipinapakita sa atin ng mga larawan sa mga pahayagan at babasahin.  Dapat na ang mga mata ay sadyang may buhay, hindi mapungay at antukin na katangian ng isang [[Mongolia]]n.  Dapat na pulpol ang ilong ngunit matatag at madiin ang pagkakaguhit. ... kaya ang kagandahan ng babaeng Pilipina ay sadyang hindi nararapat na may puting balat, o madilim ang pagkakayumanggi katulad ng sa karaniwang Malay, subalit dapat na may maliwanag na kulay ng balat o sariwang uri ng kulay na palagian nating nakikita kapag nakakatagpo tayo ng isang namumulang mukha ng nahihiyang batang babae.''&lt;ref name=Paras/&gt;}}

[[Talaksan:Lavandera Fernando Amorsolo.jpg|thumb|160px|Lavandera]]

Gumamit si Amorsolo ng likas na liwanag para sa kaniyang mga ipinintang larawan at pinaunlad ang paggamit ng pamamaraang pagpapakalat ng liwanag mula sa tanawing-panlikuran (ang pamamaraang ''likod-bigay-liwanag'' o ''backlighting technique''), na naging tatak niyang pansining at pinakanatatanging handog sa larangan ng pagpipinta sa Pilipinas.&lt;ref name=NCCA/&gt;&lt;ref name=Encyclopedia/&gt;&lt;ref name=GlobalPinoy/&gt;  Sa isang karaniwang larawang ginawa ni Amorsolo, ang mga hubog ay nakabalangkas na napaliligiran ng makikilalang maaliwalas na pangingintab, at ng matinding liwanag sa isang bahagi ng mga pamukaw-pansin ng kanbas na malapit sa mga detalye.&lt;ref name=Encyclopedia/&gt;  Palagiang kasangkapan sa mga gawa ni Amorsolo ang sinag ng araw sa Pilipinas; pinaniniwalaang iisa lamang ang ipininta niyang may pangyayaring umuulan.&lt;ref name=Encyclopedia/&gt;

===Mga unang-hagod na guhit===
Masipag kumatha si Amorsolo ng mga paunang larawang-guhit&lt;ref name=&quot;Paras&quot;&gt;Paras-Perez, Rodriguez. ''Amorsolo Drawings'' ([http://www.lopezmuseum.org.ph/gallery_amorsolo.html excerpt available online] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110903235159/http://www.lopezmuseum.org.ph/gallery_amorsolo.html|date=2011-09-03}}) (1992), ISBN 9491386742.&lt;/ref&gt;, na kadalasang ginagawa niya sa bahay, sa [[Liwasan ng Luneta]], at sa mga kabukiran.&lt;ref name=Sylvia/&gt;  Iginuhit niya ang mga taong nasa paligid niya, mula sa mga magsasakang Pilipino hanggang sa mga taga-lungsod na nagbabata ng paghihirap sa ilalim ng mga lumusob na [[Hapones]].&lt;ref name=&quot;Paras&quot;/&gt;  Makikita sa mga paunang larawang-guhit ni Amorsolo ang kaniyang gawi at kakayahan sa pagpinta ng mga larawang nakakikintal.  Maaaninag ang kakayahan at gawing ito ni Amorsolo mula sa kaniyang mga larawang may pintura, kung saan ang mga wangis ng tao ay mga &quot;mungkahi&quot; lamang ng mga taong naipinta.&lt;ref name=&quot;Paras&quot;/&gt;

===Mga larawang pangkasaysayan at larawan ng mga tao===
Puminta rin si Amorsolo ng mga sunud-sunod na mga larawan na may mga paksa sa kasaysayan: bago dumating ang mg [[Kastila]] at mga kaganapan noong panahon ng mga Kastila.  Nalimbag ang maraming mga kopya ng ''Making of the Philippine Flag'' (Ang Paggawa ng [[Bandila ng Pilipinas]]) ni Amorsolo.  Nangailangan ng maraming detalyadong paunang-hagod na guhit at pag-aaral ng kulay ang mga bahagi ng ''The First Baptism in the Philippines'' (Ang Unang Pagbibinyag sa Pilipinas).  Masinop at maingat na pinagtugma-tugma ng pintor ang mga bahagi nito bago inilipat sa panghuling kanbas.  Para sa kaniyang mga larawang may mga kaganapan bago dumating ang mga dayuhang Kastila at noong ika-16 dantaon sa Pilipinas, bumatay si Amorsolo sa mga isinulat ni Antonio Pigafetta, iba pang mga mababasa at may mga larawang sanggunian.  Humingi siya ng tulong mula sa mga dalubhasa sa Pilipinas noong mga panahong iyon, mula sa mga katulad nina H. Pardo de Tavera at Epifanio de los Santos.&lt;ref name=Ocampo&gt;[http://www.lopezmuseum.org.ph/artscene_zeroin_amorsolo_01.html Ocampo, Ambeth. ''Amorsolo's Brush with History'', Lopez Memorial Museum, Eugenio Lopez Memorial Foundation, LopezMuseum.org.ph, 2003] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20070621094443/http://www.lopezmuseum.org.ph/artscene_zeroin_amorsolo_01.html |date=2007-06-21 }}, kinuha noong: 30 Hunyo 2007&lt;/ref&gt;

Pininta rin ni Amorsolo ang larawan ni Heneral [[Emilio Aguinaldo]], mga [[pangulo ng Pilipinas]], at iba pang mga kilalang Pilipino.

===Mga gawa sa kapanahunan ng Ikalawang Digmaang Pandaigdig===

Matapos ang simula ng Ikalawang Digmaang Pandaigdig, ang mga karaniwang paksa sa pagpipinta ni Amorsolo - ang buhay sa baryo - ay napalitan ng mga paglalarawan sa isang bansang nalugmok sa panahon ng digmaan.&lt;ref name=Silva/&gt;  Noong kapanahunan ng pamamalakad sa Pilipinas ng mga Hapones noong Ikalawang Digmaang Pandaigdig, araw-araw na namalagi si Amorsolo sa kaniyang bahay na malapit sa kampo ng mga Hapon, kung saan gumuhit siya ng mga unang-hagod na guhit mula sa bubungan o mga bintana ng kabahayan.&lt;ref name=Sylvia&gt;[http://www.lopezmuseum.org.ph/main_reader5.html Amorsolo Lazo, Sylvia. ''Remembering Papa'' (Mga Alaala ni Tatay), Filipiniana Publications, Lopez Memorial Museum, Eugenio Lopez Memorial Foundation, LopezMuseum.org.ph, 2003] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20070702045831/http://www.lopezmuseum.org.ph/main_reader5.html |date=2007-07-02 }}, kinuha noong: 30 Hunyo 2007&lt;/ref&gt;

Noong panahon ng digmaan, itinala ni Amorsolo - sa pamamagitan ng pagguhit - ang pagkawasak ng maraming mga mapagkakakilanlang mga pook sa Maynila&lt;ref name=&quot;Silva&quot;/&gt;, kasama ang pasakit, kasawian at kamatayang naranasan ng mga mamamayang Pilipino.  Kabilang sa mga paksa niya ang mga &quot;nagluluksang babae dahil sa pagkamatay ng kanilang mga asawa, ang prusisyon ng mga taong may tinutulak na mga kareta at may dalang mga buslo habang papaalis mula sa isang madilim at natutupok na lungsod, na nabahiran ng pula ng apoy at dugo.&quot;&lt;ref name=&quot;Ocampo&quot;/&gt;  Madalas na nilalarawan ni Amorsolo ang mga buhay at pasakit ng mga kababaihang Pilipino noong Ikalawang Digmaang Pandaigdig: kabilang sa kaniyang mga ipininta ang &quot;mga inang tangan ang kanilang mga anak habang lumilikas sa mga nasusunog na mga&quot; pook, &quot;isang babaeng sinaksak ng isang sundalong Hapon habang tumatangis ang isang bata na nasa lupa&quot;, at &quot;isang babaeng umiiyak sa ibabaw ng walang-buhay na katawan ng kaniyang anak na lalaki.&quot;&lt;ref name=&quot;Silva&quot;/&gt;
Kabilang sa iba pang mga larawang iginuhit ni Amorsolo noong Ikalawang Digmaang Pandaigdig ang larawan ni Heneral [[Douglas MacArthur]], maging mga larawan ng mga sundalong Hapon.&lt;ref name=Encyclopedia/&gt;  Noong 1948, ang mga larawang ginuhit ni Amorsolo noong panahon ng digmaan ay itinanghal sa Palasyo ng Pangulo sa [[Malakanyang]].&lt;ref name=Encyclopedia/&gt;

Isang kinatawan ng mga ipinintang larawan ni Amorsolo noong panahon ng digmaan ang ''Defense of a Filipina Woman's Honor'' (Pagtatanggol sa Karangalan ng Babaeng Pilipino [1945]).  Sa larawang ito, ipinagtatanggol ng isang lalaki ang kaniyang asawa o anak na babae upang hindi magahasa o mapatay ng isang hindi nakikitang sundalong Hapon.  Ayon kay John Silva, ipinapahayag ng larawan ang &quot;pagtanggi sa paniniil&quot;.&lt;ref name=Silva&gt;Silva, John. [http://www.defendthyhonor.com/ &quot;The Historical Context of Amorsolo's ''Defense of a Filipina Woman's Honor''.&quot;] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20071014124417/http://defendthyhonor.com/ |date=2007-10-14 }} DefendThyHonor.com, kinuha noong: 30 Hunyo 2007.&lt;/ref&gt;

==Pagsusuri==
[[Talaksan:Planting Rice Fernando Amorsolo.jpg|thumb|left|350px|Nagtatanim ng Palay]]
Ang mga gawa ni Amorsolo - na may mga paksang buhay-sa-kabukiran - ay itinuturing ng mga tagapagtangkilik ni Amorsolo bilang &quot;tunay na paglalarawan ng kaluluwa ng mga Pilipino.&quot;&lt;ref name=&quot;benesa&quot;&gt;Benesa, Leo. [http://www.ncca.gov.ph/about_cultarts/comarticles.php?artcl_Id=163 ''&quot;An Amorsolo Festival&quot;''] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20070928055540/http://www.ncca.gov.ph/about_cultarts/comarticles.php?artcl_Id=163 |date=2007-09-28 }} (na nagmula rin sa Philippine Sunday Express, 16 Nobyembre 1975). ''What is Philippine about Philippine Art? and Other Essays'' (Ano ba maka-Pilipinas sa Sining ng Pilipinas? At Iba Pang mga Sanaysay), Manila: Pambansang Komisyon para sa Kultura at mga Sining, 2000, pp. 24-27.&lt;/ref&gt;

Subalit, may mga tumutuya at nagsasabing nagpadala si Amorsolo sa takbo ng komersiyalismo, at gumagawa lamang siya ng mga larawang pang-alaala (mga ''souvenir'') para sa mga sundalong Amerikano.&lt;ref name=&quot;benesa&quot;/&gt;  Noong 1948, isinulat ng manunuring si [[Francisco Arcellana]] 
na ang mga gawang larawan ni Amorsolo ay &quot;walang masasabi&quot; at hindi mahirap unawain sapagkat &quot;wala namang dapat unawain.&quot;&lt;ref name=&quot;benesa&quot;/&gt;  Sinuri ng mga manunuri ang mga paglalarawan ni Amorsolo ng mga katauhan noong kapanahunan ng [[Magkakasamang-Yaman ng Pilipinas]], ang may malaking bilang na mga gawain ni Amorsolo noong nasa mga gitnang-gulang pa lamang siya, at ang may malaking bilang na mga larawang pangkasaysayan.&lt;ref name=&quot;benesa&quot;/&gt;  Kaugnay ng huli, sinabi ng mga manunuri na ang &quot;ugaling pansining ay sadyang hindi bagay sa pagpapasibol ng damdaming lubhang makaaantig at nauukol para sa ganiyang mga gawa.&quot;&lt;ref name=&quot;benesa&quot;/&gt;

Subalit, may isang manunuri ang nagsabi na bagaman ang karamihan sa mga may sampung libong mga gawa ni Amorsolo ay hindi karapatdapat para sa isang katulad ni Amorsolo at sa kaniyang likas na kakayahang pansining, ipinagdiinan ng manunuring ito na mas nararapat lamang na husgahan si Amorsolo batay sa mga pinakamakahulugang obra niya imbis na batay sa mga pinakapangit o walang sapat na halaga.&lt;ref name=&quot;benesa&quot;/&gt;  Tinuturing na ang mga maliliit na larawang tanawin ni Amorsolo, lalo na yung nalikha noong nagsisimula pa lamang siya sa larangan ng pagpinta, bilang pinakamahahalagang mga gawa ni Amorsolo.&lt;ref name=&quot;benesa&quot;/&gt;  Maituturing si Amorsolo bilang isang dalubhasa sa pagpinta ng mga tanawin sa Pilipinas, isang dalubhasang higit pa kina [[Juan Luna]] at Felix Resurreccion Hidalgo na gumawa rin ng mga larawang tanawin ng Pilipinas na may katulad na mga sukat.&lt;ref name=&quot;benesa&quot;/&gt;

==Pamana==

[[Talaksan:Amorsolo memorial.jpg|thumb|right|200px|Isang pook pang-alala para kay Fernando Amorsolo, malapit sa kaniyang libingan sa [[Lungsod ng Marikina]].]]

Ang bilang ng mga ipininta at mga iginuhit na larawan ni Amorsolo ay pinaniniwalaang umabot sa higit sa 10,000 piraso.  Isang mahalagang impluwensiya si Amorsolo sa pangkasalukuyang sining at mga artista ng sining sa Pilipinas, maging sa tinatawag na mga maka-Amorsolong pamamaraan ng pagpipinta.&lt;ref name=&quot;benesa&quot;/&gt; Makikita ang impluho ni Amorsolo sa maraming mga larawang tanawin ng mga artistang Pilipino, kabilang ang mga naunang larawang tanawin ng pintor ng mga ''abstract'' - mga larawang walang tiyak na anyo - na si Federico Aguilar Alcuaz.&lt;ref name=&quot;benesa&quot;/&gt;

Noong 2003, itinatag ng mga anak ni Amorsolo ang [[Fernando C. Amorsolo Art Foundation]], na nakatalaga para sa pagpapanatili ng pamana ni Fernando Amorsolo sa larangan ng sining sa pamamagitan ng pagpapamudmod ng estilo at pananaw ni Amorsolo, at sa pagpapanatili ng pamanang pambansa sa pamamagitan ng pagsagip at pagpapakilala ng mga gawa ni Amorsolo.&lt;ref name=Foundation&gt;[http://www.fernandocamorsolo.com/index.html Fernando C. Amorsolo Art Foundation, Inc., FernandoAmorsolo.com (walang petsa)], kinuha noong: 2 Hulyo 2007&lt;/ref&gt;

===Mga guhit ni Amorsolo sa larangan ng kalakalan===

Sa isang subasta sa Wellesley, [[Massachusetts]] noong 2001, dalawang orihinal na mga larawang iginuhit ni Amorsolo noong dekada ng 1950 - ''The Cockfight'' (Ang Sabong) at ''Resting Under the Trees'' (Pamamahinga sa Ilalim ng mga Puno) - ay nabili ng isang kolektor mula sa [[New Jersey]], [[Estados Unidos]] sa halagang $36,000 at $31,500, bawat isa.&lt;ref name=BeePub&gt;[http://antiquesandthearts.com/AW0-01-16-2001-11-41-23 ''&quot;Estate Sale Yields Fine Art, Furniture Gems in Wellesley, Mass.&quot;''] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20070927213218/http://antiquesandthearts.com/AW0-01-16-2001-11-41-23 |date=2007-09-27 }} Antiques and the Arts online (Mga antigo at sining sa internet), 16 Enero 2001. Kinuha noong 2 Hulyo 2007&lt;/ref&gt; Sa isang palabas pantelebisyon ng 
''Antiques Roadshow'' noong 2002, isang tagapaghusga at tagapagbigay ng halaga sa mga antigo (mula sa ''Sotheby'') ang nagsabi na ang isang larawang may tanawing pambaryo na ipininta ni Amorsolo noong 1945 ay makalilikom mula $30,000 at $50,000 sa subasta.&lt;ref name=PBS&gt;[http://www.pbs.org/wgbh/pages/roadshow/series/highlights/2002/neworleans/neworleans.html &quot;New Orleans, LA (2002)&quot;] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20071014070624/http://www.pbs.org/wgbh/pages/roadshow/series/highlights/2002/neworleans/neworleans.html |date=2007-10-14 }} (Antiques Roadshow program #619, Morial Convention Center, sumahimpapawid noong 11 Nobyembre 2002).  PBS.org, kinuha noong: 2 Hulyo 2007&lt;/ref&gt;  Sa isang subasta ng ''Christie'' noong 1996, ang halaga ng larawang ''The Marketplace'' (Ang Pamilihan) ni Amorsolo ay umabot sa $174,000.&lt;ref&gt;Bacani, Cesar (ipinahayag ni Steven Poh/Kuala Lumpur, Keith Loveard/Jakarta at Susan Berfield/Hong Kong). [http://www.asiaweek.com/asiaweek/96/0426/biz2.html ''&quot;The Fine Art of the Sale: Sotheby's and Christie's are Targeting Southeast Asia,&quot;''] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20071014061030/http://www.asiaweek.com/asiaweek/96/0426/biz2.html |date=2007-10-14 }} Asiaweek (26 Abril 1996), kinuha noong: 2 Hulyo 2007.&lt;/ref&gt;

==Mga pangunahing gawa==
Kabilang sa mga pangunahing gawa ni Amorsolo ang mga sumusunod:&lt;ref name=GlobalPinoy/&gt;&lt;ref name=Think3/&gt;

* 1920 – ''My Wife, Salud'' (Si Salud, Aking Asawa)
* 1921 – ''Maiden in a Stream'' (Dalaga sa Batis) Koleksiyon ng ''GSIS''
* 1922 – ''Rice Planting'' (Pagtatanim ng Palay)
* 1928 – ''El Ciego'', Koleksiyon ng Bangko Sentral ng Pilipinas
* 1931 - ''The Conversion of the Filipinos'' (Ang Pagbabagongloob ng mga Pilipino)
* 1936 – ''Dalagang Bukid'', Koleksiyon ng ''Club Filipino''
* 1939 - ''Afternoon Meal of the Workers'' (&quot;Panghapong Oras sa Pagkain ng mga Magsasaka&quot;, kilala rin bilang ''Noonday Meal of the Rice Workers'' o &quot;Tanghalian ng mga Magsasaka&quot;)
* 1942 - ''The Rape of Manila'' (Ang Panggagahasa sa Maynila)
* 1942 - ''The Bombing of the Intendencia'' (Ang Pagbomba ng Intendensya)
* 1943 – ''The Mestiza'' (Ang Mestisa), Koleksiyon ng Pambansang Museo ng Pilipinas
* 1944 - ''The Explosion'' (Ang Pagsabog)
* 1945 - ''Defense of a Filipina Woman’s Honor'' (Pagtatanggol sa Karangalan ng Babaeng Pilipina), langis sa kanbas (60.5 x 36 pulgada)
* 1945 - ''The Burning of Manila'' (Ang Pagsunog sa Maynila)
* 1946 – ''Planting Rice'', Koleksiyon ng ''United Coconut Planters Bank''
* 1950 - ''Our Lady of Light'' (Ang Birhen ng Liwanag)
* 1958 – ''Sunday Morning Going To Town'', Koleksiyon ng [[Museo ng Ayala]]
* ''The First Baptism in the Philippines'' (Ang Unang Pagbibinyag sa Pilipinas) - Matas na Paaral ng [[Cebu]]
* ''Princess Urduja'' (Prinsesa Urduha)
* ''Sale of Panay'' (Ang Pagbibili ng Panay)
* ''Early Sulu Wedding'' (Sinaunang Kasal sa Sulu)
* ''Early Filipino State Wedding'' (Sinaunang Kasal ng Pilipino)
* ''Traders'' (Mga Mangangalakal)
* ''Sikatuna'' 
* ''The First Mass in the Philippines'' (Ang Unang Misa sa Pilipinas)
* ''The Building of [[Intramuros]]'' (Ang Pagtatayo ng Intramuros)
* ''Burning of the Idol'' (Ang Pagsusunog ng mga Anito)
* ''Assassination of Governor Bustamante'' (Pagpaslang kay Gobernador Bustamante)
* ''Making of the Philippine Flag'' (Paglikha ng Bandilang Pilipino)
* ''La destruccion de Manila por los salvajes japoneses'' (''The Destruction of Manila by the Savage Japanese'' o Ang Pagsira ng Maynila ng mga Masasamang Hapon)
* ''[[Bataan]]''
* ''Corner of Hell'' (Sulok ng Impiyerno)
* ''One Casualty'' (Isang Biktima)
* ''El Violinista'' (''The Violinist'' o Ang Biyolinista)

==Mga gantimpala, parangal at pagkilala==

* 1908 – Ikalawang gantimpala, Bazar Escolta (''Asocación Internacional de Artistas''), para sa ''Levendo Periodico''
* 1922 – Unang gantimpala, Peryang Pangkumersiyal at Industriyal sa Karnabal ng Maynila
* 1929 (1939?) – Unang gantimpala, Peryang Pansandaigdigan ng New York, para sa ''Afternoon Meal of Rice Workers'' (''Noonday Meal of the Rice Workers'' o Panghapong Oras ng Pagkain/Tanghalian ng mga Magbubukid)
* 1940 – Gantimpala para sa bukod-tanging alumnay ng Pamantasan ng Pilipinas
* 1959 – Medalyang ginto, Komisyong Pambansa ng UNESCO
* 1961 – Gantimpalang ''Rizal Pro Patria''
* 1961 – Pagkadalubhasa sa mga araling pantao (''honorary doctorate in the Humanities''), mula sa ''Far Eastern University''
* 1963 – Diploma ng parangal (''diploma of merit'') mula sa Pamantasan ng Pilipinas
* 1963 – Gantimpalang Patnubay ng Sining at Kalinangan, mula sa Lungsod ng Maynila
* 1963 – Gawad na Pamanang Pangkultura mula sa Republika (''Republic Cultural Heritage Award'')
* 1972 – ''Gawad CCP para sa Sining'', mula sa Sentrong Pangkultura ng Pilipinas (''Cultural Center of the Philippines'')&lt;ref name=GlobalPinoy/&gt;

Noong 1972, si Fernando Amorsolo ang naging pinakaunang Pilipino na ginawaran ng karangalan bilang Pambansang Artista ng Pilipinas para sa [[Pagpipinta]].  Tinawag siyang &quot;Magiting na Matandang Tao sa Larangan ng Sining sa Pilipinas&quot; (''Grand Old Man of Philippine Art'') noong araw ng pagbubukas ng sentrong pansining ng ''Manila Hilton'', kung saan nagdaos ng eksihibit ng mga larawang ipininta ni Amorsolo noong 23 Enero 1969.

===Mga pangunahing ekshibisyon===
Sa labas ng Pilipinas, ginawa ang kaniyang mga eksibisyon sa [[Belhika|Belgium]], sa ''Exposición de [[Panama]]'' noong 1914, sa solong palabas sa ''Grand Central Gallery'' ng [[Lungsod ng New York]] noong 1925, at sa [[Museo]]ng Pam[[bansa]] ng Herran noong 6 Nobyembre 1948.  Nang itinanghal ang isang eksposisyon sa [[Paris]] noong 1931, ipinakita ni Amorsolo ang isa sa kaniyang mga natatanging mga larawan, ''The Conversion of the Filipinos'' (Pagbabagongloob ng mga Pilipino).  Kasama sa pinasang gawa ni Amorsolo sa ''Exposición'' sa Panama ang isang larawan ni [[Woodrow Wilson]], pangulo ng Estados Unidos at ang obrang ''La Muerte de Socrates'' (Ang Kamatayan ni Socrates).  Sa Museong Pambansa ng Herran noong 1948, ang eksibisyon ni Amorsolo ay ginugulan ng pananalapi ng ''Art Association of the Philippines'' (Asosasyong Pansining ng Pilipinas).  Noong 1950, nagkaroon uli ng isa pang ekshibisyon si Amorsolo kung saan ipinakita niya sa madla ang dalawa pang larawang pangkasaysayan, ang ''Faith Among the Ruins'' (Pananampalataya sa Gitna ng mga Guho) at ang ''Baptism of [[Rajah]] Humabon'' (Pagbibinyag kay Raha Humabon), na ginawad sa ''Missionary Art Exhibit'' sa [[Roma]].  Noong 1979, ipinagdiwang ang pamana ni Fernando Amorsolo bilang pintor sa pamamagitan ng isang ekshibisyon ng kaniyang mga gawa sa ''Art Center of the Manila Hilton'' (Sentrong Pansining ng Manila Hilton).&lt;ref name=Anciano/&gt;  Nagkaroon din ng isang ekshibisyon ng mga gawa ni Amorsolo sa [[Havana]], [[Cuba]] noong 2007.&lt;ref&gt;[https://web.archive.org/web/20070927074654/http://www.dfa.gov.ph/news/pr/pr2007/mar/pr112.htm &quot;Havana Inaugurates Philippine Modern Exhibit.&quot;] Philippine Department of Foreign Affairs, 2 Marso 2007. Kinuha noong: 1 Agosto 2007.&lt;/ref&gt;

==Sanggunian==
{{reflist}}

==Mga panlabas na kawing==
*Mga litrato ng [http://www.flickr.com/photos/gpherman/120852520/ paleta], [http://www.flickr.com/photos/gpherman/120852389/ pitaka], at [http://www.flickr.com/photos/gpherman/120852436/ iba pang kagamitang pansarili] ni Amorsolo sa flickr.com.
*[http://www.allinsongallery.com/amorsolo/index.html Mga gawa ni Amorsolo] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20070704165247/http://www.allinsongallery.com/amorsolo/index.html |date=2007-07-04 }} sa ''Allinson Gallery''.
*[http://www.frazerfineart.com/SearchE2.asp?At=FernandoAmorsolo Mga gawa ni Amorsolo] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20071008082800/http://www.frazerfineart.com/SearchE2.asp?At=FernandoAmorsolo |date=2007-10-08 }} sa ''Frazer Fine Art''.

{{Mga Pambansang Alagad ng Sining ng Pilipinas}}

{{BD|1892|1972}}

{{DEFAULTSORT:Amorsolo, Fernando}}
[[Kategorya:Mga pambansang alagad ng sining ng Pilipinas]]
[[Kategorya:Kultura ng Pilipinas]]
[[Kategorya:Mga pintor mula sa Pilipinas]]</text>
      <sha1>no1e01fam6sgnd3m6sh99bdqp5fodsr</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Palarong Olimpiko</title>
    <ns>0</ns>
    <id>55622</id>
    <revision>
      <id>2164915</id>
      <parentid>2060915</parentid>
      <timestamp>2025-06-14T06:25:20Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Cicihwahyuni6</username>
        <id>131443</id>
      </contributor>
      <origin>2164915</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="73950" sha1="0vxktas82n5bvts5t05oiew01d7ziho" xml:space="preserve">{{multiple issues|
{{cleanup-rewrite}}
{{cleanup-translation|date=Agosto 2022}}
{{dead end|date=Agosto 2022}}
}}
{{Palarong Olimpiko sidebar}}
Ang modernong '''Palarong Olimpiko''' (mula {{Lang-es|Olímpico}}; {{Lang-fr|Jeux olympiques}}, {{Lang-en|Olympic Games}}) o '''Olimpiyada''' (mula {{Lang-es|olimpiada}}) ay ang nangungunang pandaigdigang palaro. Itinatampok nito ang mga palakasan sa tag-init at taglamig, at dinadaluhan ng libo-libong atleta mula sa iba't ibang panig ng mundo. Kinokonsidera ito bilang isa sa mga pinakamalalaki at pinakasikat na palaro, kung saan lagpas sa 200 bansa at teritoryo ang nakikilahok kada edisyon nito. Ginaganap kadalasan ang Palaro [[Olimpiyada|tuwing apat na taon]] sa isang piniling lungsod, kung saan nagsasalitan kada dalawang taon ang [[Palarong Olimpiko sa Tag-init|Tag-init]] at [[Palarong Olimpiko sa Taglamig|Taglamig]] sa loob ng panahong ito.

Unang inilunsad ang Palaro noong 1896 sa pangunguna ni [[Pierre de Coubertin]]. Inspirasyon ng Palaro ang [[Sinaunang Palarong Olimpiko]] ({{Lang-grc|Ὀλυμπιακοί Ἀγῶνες}}) na ginanap sa [[Olympia, Gresya]] mula sa ika-8 siglo {{Abbr|BKP|Bago Karaniwan}} hanggang sa ika-4 na siglo {{Abbr|KP|Karaniwang Panahon}}. Ginawa ni Coubertin ang [[Pandaigdigang Lupong Olimpiko]] ({{Lang-en|International Olympic Committee}}, IOC) noong 1894, na nagbigay-daan upang maganap ang [[Palarong Olimpiko sa Tag-init 1896|unang edisyon]] ng modernong Palaro noong 1896 sa [[Atenas]]. Ngayon, ang IOC ay ang namamahala sa [[Kilusang Olimpiko]], sa patnubay ng [[Kartang Olimpiko]].

Nagbago ang Palaro sa pagdaan ng ika-20 siglo hanggang sa pagpasok ng ika-21 siglo. Kabilang sa mga pagbabagong ito ay ang pagkakaroon ng hiwalay na Palaro para sa mga palakasang para sa taglamig, ang [[Palarong Paralimpiko]] para sa mga atletang may kapansanan, ang [[Palarong Olimpiko ng Kabataan]] para sa mga atletang edad 14 hanggang 18, ang limang Palarong Kontinental ([[Palarong Pan Amerikano|Pan Amerikano]], [[Palarong Aprikano|Aprikano]], [[Palarong Asyano|Asyano]], [[Palarong Europeo|Europeo]], at [[Palarong Pasipiko|Pasipiko]]), gayundin ang [[Palarong Pangdaigdig]] para naman sa mga palakasang di kasama sa Palaro. Bukod sa mga ito, ineendorso rin ng IOC ang [[Sordolimpiyada]] at [[Special Olympics]]. Dahil sa pag-usad ng panahon, nangangailangan iangkop ng IOC ang Palaro sa estado ng ekonomiya, pulitika, at teknolohiya. Nilaro ang mga naunang edisyon ng Palaro ng mga amateur, ngunit dahil na rin sa pang-aabuso ng mga bansa sa [[Silangang Bloc]], napilitan ang Palaro na unti-unting payagan ang mga propesyonal na manlalaro sa Palaro, taliwas sa orihinal na konseptong inilatag ni Coubertin. Samantala, sa paglaki ng kahalagahan ng midya sa Palaro, unti-unti ring nagiging komersyalisado ang Palaro. Sa tala ng kasaysayan ng Palaro, tatlong beses pa lang na nakansela nang tuluyan ito, lahat dahil sa dalawang Digmaang Pandaigdig ([[Palarong Olimpiko sa Tag-init 1916|1916]], [[Palarong Olimpiko sa Tag-init 1940|1940]], at [[Palarong Olimpiko sa Tag-init 1944|1944]]). Sa kabilang banda, isang beses pa lang ito pansamantalang ipinagpaliban sa susunod na taon, noong [[Palarong Olimpiko sa Tag-init 2020|2020]] (ginanap noong 2021) dahil sa [[pandemya ng COVID-19]].

Binubuo ang Kilusang Olimpiko ng mga [[Talaan ng mga pandaigdigang pederasyong pampalakasan|pandaigdigang pederasyong pampalakasan]] ({{Lang-en|international sports federation}}, mga SF), mga [[Pambansang Lupong Olimpiko]] ({{Lang-en|national olympic federation}}, mga NOC), at ang mga komiteng nag-oorganisa sa bawat edisyon ng Palaro. Bilang ang pangkalahatang kinatawan ng Palaro, ang IOC ang bahala sa pagpili ng magiging punong-abalang lungsod para sa mga susunod na edisyon nito. Sila rin ang bahala sa pag-oorganisa at pagpopondo sa Palaro ayon sa Kartang Olimpiko. Bukod sa mga ito, ang IOC rin ang bahala sa mga [[Mga palakasang Olimpiko|palakasang]] lalaruin sa Palaro. Maraming ritwal at simbolo ang Palaro, tulad ng [[Mga Simbolong Olimpiko|Watawat]] at ang [[Apoy ng Olimpiko|Sulo]], gayundin ang mga [[Mga Seremonyang Olimpiko|seremonya ng pagbubukas at pagsasara]]. Sa bawat kompetisyon, nakakatanggap ang nanguna, pumangalawa, at pumangatlo ng ginto, pilak, at tansong [[Medalyang Olimpiko|medalya]], ayon sa pagbanggit.

Mula sa orihinal na 14 na bansang opisyal na naglaro sa Atenas noong 1896, lumobo ang bilang ng mga bansang sumali sa Palaro: 207 bansa ang sumali sa Palaro noong [[Palarong Olimpiko sa Tag-init 2016|2016]] sa [[Rio de Janeiro]]. Kasabay ng paglaki nito ang pag-usbong ng samu't saring mga [[Mga Kontrobersiya sa Palarong Olimpiko|kontrobersiya]], kabilang na ang mga [[Tala ng pag-boycott sa Palarong Olimpiko|pag-boycott]], [[Doping sa Palarong Olimpiko|doping]], panunuhol, at isang [[Masaker sa Munich|pag-atake ng mga terorista noong 1972]] sa Munich. Gayunpaman, nagbibigay-daan ang Palaro sa mga atleta na sumikat sa kanilang bansa, minsan sa buong mundo. Nagbibigay-daan rin ang Palaro sa mga punong-abalang lungsod at bansa nito na magpakitang-gilas sa mundo.
{| class=&quot;wikitable&quot;
!Añu
!Eventu
! colspan=&quot;2&quot; |See
! colspan=&quot;6&quot; rowspan=&quot;9&quot; |
|-
! colspan=&quot;4&quot; |Xuegos Olímpicos de Branu
|-
!1896
|I edición
|Atenes
|Grecia
|-
!1900
|II edición
|París
|Francia
|-
!1904
|III edición
|Saint Louis
|Estaos Xuníos d'América
|-
!''1906''
|''Xuegos Intercalaos''
|''Atenes''
| ''Grecia''
|-
!1908
|IV edición
|Londres
|Reinu Xuníu
|-
!1912
|V edición
|Estocolmu
|Suecia
|-
!1916
|VI edición
|Berlín
|Alemaña
|-
| colspan=&quot;4&quot; |&lt;small&gt;Suspendíos pola Primer Guerra Mundial&lt;/small&gt;
! rowspan=&quot;7&quot; |
!Añu
!Eventu
! colspan=&quot;2&quot; |See
! rowspan=&quot;53&quot; |
|-
!1920
|VII edición
|Amberes
|Bélxica
! colspan=&quot;4&quot; |Xuegos Olímpicos d'Iviernu
|-
!1924
|VIII edición
|París
|Francia
!1924
|I edición
|Chamonix
| Francia
|-
!1928
|IX edición
|Ámsterdam
|Países Baxos
!1928
|II edición
|Sankt Moritz
| Suiza
|-
!1932
|X edición
|Los Angeles
|Estaos Xuníos d'América
!1932
|III edición
|Lake Placid
| Estaos Xuníos d'América
|-
!1936
|XI edición
|Berlín
|Alemaña
!1936
|IV edición
|Garmisch-Partenkirchen
| Alemaña
|-
!1940
|XII edición
|Ḥélsinki
|Finlandia
!1940
|V edición
|Garmisch-Partenkirchen
| Alemaña
|-
| colspan=&quot;9&quot; |&lt;small&gt;Suspendíos pola Segunda Guerra Mundial&lt;/small&gt;
|-
!1944
|XIII edición
|Londres
|Reinu Xuníu
!
!1944
|VI edición
|Cortina d'Ampezzo
| Italia
|-
| colspan=&quot;9&quot; |&lt;small&gt;Suspendíos pola Segunda Guerra Mundial&lt;/small&gt;
|-
!1948
|XIV edición
|Londres
|Reinu Xuníu
! rowspan=&quot;19&quot; |
!1948
|VII edición
|Sankt Moritz
| Suiza
|-
!1952
|XV edición
|Ḥélsinki
|Finlandia
!1952
|VIII edición
|Oslu
| Noruega
|-
!1956
|XVI edición
|Melbourne
|Australia
!1956
|IX edición
|Cortina d'Ampezzo
| Italia
|-
!1960
|XVII edición
|Roma
|Italia
!1960
|X edición
|Squaw Valley
| Estaos Xuníos d'América
|-
!1964
|XVIII edición
|Tokiu
|Xapón
!1964
|XI edición
|Innsbruck
| Austria
|-
!1968
|XIX edición
|Ciudá de Méxicu
|Méxicu
!1968
|XII edición
|Grenoble
| Francia
|-
!1972
|XX edición
|Múnich
|Alemaña
!1972
|XIII edición
|Sapporo
| Xapón
|-
!1976
|XXI edición
|Montréal
|Canadá
!1976
|XIV edición
|Innsbruck
| Austria
|-
!1980
|XXII edición
|Moscú
|XRSS
!1980
|XV edición
|Lake Placid
| Estaos Xuníos d'América
|-
!1984
|XXIII edición
|Los Angeles
|Estaos Xuníos d'América
!1984
|XVI edición
|Sarayevu
| Bosnia y Herzegovina
|-
!1988
|XXIV edición
|Seúl
|Corea del Sur
!1988
|XVII edición
|Calgary
| Canadá
|-
!1992
|XXV edición
|Barcelona
|España
!1992
|XVIII edición
|Albertville
| Francia
|-
!1996
|XXVI edición
|Atlanta
|Estaos Xuníos d'América
!1994
|XIX edición
|Lillehammer
| Noruega
|-
!2000
|XXVII edición
|Sydney
|Australia
!1998
|XX edición
|Nagano
| Xapón
|-
!2004
|XXVIII edición
|Atenes
|Grecia
!2002
|XXI edición
|Salt Lake City
| Estaos Xuníos d'América
|-
!2008
|XXIX edición
|Beixín
|China
!2006
|XXII edición
|Torino
| Italia
|-
!2012
|XXX edición
|Londres
|Reinu Xuníu
!2010
|XXIII edición
|Vancouver
| Canadá
|-
!2016
|XXXI edición
|Rio de Janeiro
|Brasil
!2014
|XXIV edición
|Sochi
| Rusia
|-
!2020
|XXXII edición
|Tokiu
|Xapón
|}

== Sinaunang Palarong Olimpiko ==
{{main|Sinaunang Palarong Olimpiko}}
[[Talaksan:Olympia-stadion.jpg|thumb|left|Isang istadyum sa Olympia, Gresya.]]

Ang mga Sinaunang Palarong Olimpiko noon ay mga serye ng relihiyosong paligsahan ng mga atleta na ginaganap tuwing apat na taon sa santwaryo ni [[Zeus]] sa Olimpiya, [[Gresya]]. Kabilang sa Sinaunang Palarong Olimpiko lamang ang mga kinatawan ng iba't-ibang mga lungsod-bansa at mga kaharian ng [[Sinaunang Gresya]]. Karamihan sa mga tampok ng palarong ito ay mga pangunahing pampalakasan, pati rin mga pisikal na labanan at pabilisan ng kalesa. Ayon sa karamihan ng nailathala, lahat ng mga hidwaang nagaganap sa pagitan ng mga kalahok na lungsod-bansa ay naisasantabi hanggang ang mga Palaro ay matapos. Ang pagsasantabi ng poot na ito ay kilala bilang kapayapaan o kasunduang Olimpiko.{{r|Swaddling 2000 p54}} Ang kaisipang ito ay isa lamang makabagong alamat sapagkat ang mga [[Griyego]] ay hindi kailanman tumigil sa kanilang pakikipagdigmaan. Pinahintulutan ng kasunduan ito ang mga relihiyosong manlalakbay papuntang Olimpiya na dumaan sa mga nakikipag-giyerang mga teritoryo nang hindi nasasaktan sapagkat protektado sila ni Zeus.&lt;ref&gt;{{cite web |title=The Olympic Truce – Myth and Reality by Harvey Abrams |url=http://ablemedia.com/ctcweb/showcase/abrams1.html |publisher=Classics Technology Center, AbleMedia.com |accessdate=12 Pebrero 2013}}&lt;/ref&gt; Ang pinagmulan ng Olimpiko ay nababalot ng misteryo at alamat;{{sfn|Young|2004|p=12}} ang isa sa mga pinakatanyag na alamat ay nagpapakilala kay Heracles at ang kanyang amang si Zeus bilang mga ninuno ng mga Palaro.{{sfn|Richardson|1992|p=227}}{{sfn|Young|2004|pp=12–13}} Ayon sa alamat, si Heracles ang unang tumawag sa mga palarong &quot;Olimpiko&quot; at itinatag ang kaugalian ng pagdaraos nito tuwing apat na taon. Napagpatuloy ang alamat na matapos makumpleto ni Heracles ang kanyang labindalawang paggawa, itinayo niya ang Olimpikong Istadyum bilang karangalan kay Zeus. Matapos ang pagkumpleto nito, naglakad siya sa isang tuwid na linya na may layong 200 hakbang at tinawag ang distansya na ito na &quot;stadion&quot; (Griyego: στάδιον, Latin: ''istadyum'', &quot;yugto&quot;), na kalaunan ay naging isang yunit ng distansya. Ang pinakalawak na tinanggap na petsa ng pagsisimula para sa Sinaunang Olimpiko ay 776 BC; batay sa mga inskripsyon na natagpuan sa Olimpiya, na nagtala ng mga nagwagi sa isang karera ng paa na ginaganap tuwing apat na taon simula noong 776 BC.&lt;ref&gt;{{cite web |title=Olympic Games |url=http://www.britannica.com/EBchecked/topic/428005/Olympic-Games/59589/The-ancient-Olympic-Games |url-access=registration |website=Encyclopædia Britannica |accessdate=29 Abril 2009}}&lt;/ref&gt; Kabilang sa sinaunang mga Palaro ang mga kumpetisyon sa pagtakbo, pentatlon (binubuo ng kumpetisyon sa pagtalon, pagbato ng diskus at jornin, paligsahan ng paa, at pakikipagbuno), [[boksing]], [[Buno|pakikipagbuno]], ''pankration'', at kumpetisyon sa [[pangangabayo]].{{sfn|Crowther|2007|pp=59–61}}&lt;ref&gt;{{cite web |title=Ancient Olympic Events |url=http://www.perseus.tufts.edu/Olympics/sports.html |publisher=Perseus Project of [[Tufts University]] |accessdate=29 Abril 2009}}&lt;/ref&gt; Ayon sa tradisyon, si Coroebus na isang kusinero mula sa lungsod of Elis, ang naging unang kampeon sa SInaunang Palarong Olympiko.{{sfn|Golden|2009|p=24}}

Ang Olimpiko ay may pangunahing kahalagahang pang-relihiyon, na nagtatampok ng mga kaganapan sa palakasan kasabay ng mga hain na ritwal upang pangaralan si Zeus (na ang bantog na rebultong gawa ni [[Pidias]] ay nakatayo sa kanyang templo sa Olimpiya) at Pelops, banal na bayani at mitikal na hari ng Olimpiya. Sikat si Pelops sa pakikipagkarera ng kanyang karwahe laban kay Haring Oenomaus ng Pisatis.{{sfn|Burkert|1983|p=95}} Ang mga nagwagi sa mga kaganapan ay hinangaan at tinuturing na mga imortal sa mga tula at estatwa.{{sfn|Swaddling|1999|pp=90–93}} Ang mga Palaro ay ginanap tuwing apat na taon, at ang panahong ito na kilala bilang Olimpiyad, ay ginamit ng mga Griyego bilang isa sa kanilang mga yunit ng pagsukat ng oras. Ang laro ay bahagi ng isang siklo na kilala bilang Palarong Panhellenic, kabilang ang mga Palarong Pythian, Nemean, at Isthmian.&lt;ref&gt;Olympic Museum, &quot;The Olympic Games in Antiquity&quot;, p. 2&lt;/ref&gt; 

Naabot ng mga Sinaunang Palarong Olimpiko ang rurok noong ika-6 at ika-5 siglo BC, ngunit pagkatapos ay unti-unting napabayaan habang lumakas ang kapangyarihan at impluwensiya ng mga Romano sa Gresya. Habang walang napagksunduan ang mga iskolar kung kailan opisyal na natapos ang mga Palaro, ang karaniwang nababanggit na petsa ay 393 AD, nang nagpasiyahan ng emperador na si Theodosius I na tanggalin ang lahat ng paganong mga kulto at kaugalian.&lt;ref&gt;However, Theodosius' decree contains no specific reference to Olympia {{harv|Crowther|2007|p=54}}.&lt;/ref&gt; Ang isa pang petsa na karaniwang nababanggit ay 426 AD, nang ang kanyang kahalili na si Theodosius II, ay nag-utos na wasakin ang lahat ng mga Griyegong templo.{{sfn|Crowther|2007|p=54}} 

== Mga Modernong Palarong Olimpiko ==
{{main|Talaan ng mga punong-abalang lungsod ng Palarong Olimpiko}}

=== Tagapagbando ===
[[Talaksan:Baron_Pierre_de_Coubertin.jpg|thumb|Baron [[Pierre de Coubertin]]]]
Ang iba't ibang mga gamit ng salitang &quot;Olimpiko&quot; upang ilarawan ang mga kaganapan sa pampalakasan sa modernong panahon ay naitala na mula noong ika-17 siglo. Ang una sa mga nabanggit na kaganapan ay ang Palarong Cotswold o &quot;Palarong Olimpiko ng Cotswold&quot;, isang taunang pagpupulong malapit sa Chipping Campden, [[England|Inglatera]], kung saan tampok ang iba't-ibang mga pampalakasan. Una itong inayos ng abogado na si Robert Dover sa pagitan ng 1612 at 1642, kabilang ilang mga pagdiriwang sa paglaon hanggang sa kasalukuyan. Nabanggit ng Lupong Olimpiko ng Gran Britanya, sa pagtaya nito para sa Palarong Olimipiko sa Tag-init noong [[Palarong Olimpiko sa Tag-init 2012|2012]] sa [[Londres]], ang mga palarong ito bilang &quot;ang simula ng padating ng Olimpiko sa Britaniya&quot;.&lt;ref name=&quot;BOA&quot;&gt;{{citation |title=400 Years of Olimpick Passion |url=http://www.olimpickgames.co.uk/contentok.php?id=853 |df= |publisher=Robert Dover's Games Society |accessdate=4 Hunyo 2010 |url-status=dead |archiveurl=https://web.archive.org/web/20100606045814/http://www.olimpickgames.co.uk/contentok.php?id=853 |archivedate=6 Hunyo 2010}} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20100606045814/http://www.olimpickgames.co.uk/contentok.php?id=853|date=6 Hunyo 2010}}&lt;/ref&gt;

Ang L'Olympiade de la République, isang pambansang pagdiriwang ng Olimpiko na ginaganap taun-taon mula 1796 hanggang 1798 sa rebolusyonaryong Pransya ay tinangka rin tularan ang mga sinaunang Palarong Olimpiko. Kasama sa patimpalak ang ilang mga disiplina mula sa sinaunang Olimpikong Griyego. Minarkahan rin ng Palaro ng 1976 ang pagpapakilala ng sistema ng sukatan sa pampalakasan.

Noong 1834 at 1836, ang Palarong Olimpiko ay ginanap sa Ramlösa (Olympiska spelen i Ramlösa), at karagdagang sa Estokolmo, Suwesa noong 1843, na inayos lahat ni Gustaf Johan Schartau at iba pa. May kabuuang 25,000 mga manonood ang nakasaksi ng palaro.&lt;ref&gt;Findling, John E. &amp; Pelle, Kimberly P. (2004). Encyclopedia of the Modern Olympic Movement. London: Greenwood Press. {{ISBN|0-275-97659-9}}&lt;/ref&gt;

Noong 1850, isang klaseng Olympian ang sinimulan ni William Penny Brookes sa Much Wenlock, sa Shropshire, Inglatera. Noong 1859, binago ni Brookes ang pangalan ng palaro bilang Wenlock Olympian Games. Ang taunang pagdiriwang ng pampakasan na ito ay pinagpapatuloy hanggang ngayon. Ang Wenlock Olympian Society ay itinatag ni Brookes noong 15 Nobyembre 1860.{{sfn|Young|1996|p=28}}

Sa pagitan ng 1862 at 1867, idinaos sa Liverpool ang taunang Grand Olympic Festival. Nilikha nina John Hulley at Charles Melly, ang mga palarong ito ang unang naging kaganapang amatyur sa kalikasan at pang-internasyonal na pananaw, bagaman ang mga 'baguhang kalalakihan' lamang ang maaaring makilahok.{{sfn|Matthews|2005|pp=53–54}}{{sfn|Weiler|2004}} Ang programa ng unang modernong Olimpiyad sa Atenas noong 1896 ay halos magkapareho sa Olimpikong Liverpool. Noong 1865, itinatag ni Hulley, Brookes at E.G. Ravenstein ang Pambansang Samahang Olimpiko sa Liverpool, ang tagapagbando ng Samahang Olimpiko ng Britanya. Ang mga artikulo ng pundasyon nito ay nagbigay ng balangkas para sa pandaigdigang Olimpikong Charter. Noong 1866, isang pambansang Palarong Olimpiko sa Gran Britanya ang inayos sa Palasyong Kristal ng Londres.&lt;ref&gt;{{cite web |title=Much Wenlock &amp; the Olympian Connection |url=http://www.wenlock-olympian-society.org.uk/william-penny-brookes/index.shtml |publisher=Wenlock Olympian Society |accessdate=31 Enero 2009 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20090123183803/http://www.wenlock-olympian-society.org.uk/william-penny-brookes/index.shtml &lt;!--Added by H3llBot--&gt; |archivedate=23 Enero 2009}} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20090123183803/http://www.wenlock-olympian-society.org.uk/william-penny-brookes/index.shtml|date=23 Enero 2009}}&lt;/ref&gt; 

=== Muling pagsasabuhay ===
[[File:Evangelos_Zappas.jpg|link=https://en.wikipedia.org/wiki/File:Evangelos_Zappas.jpg|thumb|Evangelos Zappas]]
Nagsimula ang hangarin ng mga Griyego na buhayin muli ang Palarong Olimpiko sa Rebolusyong Griyego mula sa [[Imperyong Otomano]] noong 1821. Una itong minungkahi ng makatang Griyego at patnugot ng pahayagan na si Alexandros Soutsos (kilala rin bilang Panagiotis Soutsos) sa kaniyang tulang &quot;Diyalogo ng Patay&quot; (''Dialogue of the Dead'') na inilathala noong 1833.&lt;ref name=&quot;Young&quot; /&gt; Unang sumulat si Evangelos Zappas, isang mayamang Griyegong-Rumanong pilantropo, kay Haring Otto ng Gresya noong 1856 upang magalok na pondohan ang palagiang pagsasabuhay ng Palarong Olimpiko.&lt;ref name=&quot;Young&quot;&gt;{{Cite book|last=Young|first=David C|title=The Modern Olympics - A Struggle for Revival|url=https://archive.org/details/modernolympicsst0000youn|year=1996|language=Ing.|publisher=[[Pamantasang Johns Hopkins]]|isbn=0-8018-5374-5}}&lt;/ref&gt; Pinondohan ni Zappas ang unang Palarong Olimpiko noong 1859, na ginanap sa isang liwasang lungsod sa Atenas. Nakilahok ang mga manlalaro mula sa mga Imperyong Griyego at Ottoman. Pinondohan rin ni Zappas ang pagpapanumbalik ng sinaunang Panathenaic Istadyum upang ilunsad rito ang susunod pang mga Palarong Olimpiko.

Ang istadyum ay naging lugar ng Palarong Olimpiko noong 1870 at 1875.{{sfn|Young|1996|pp=2, 13–23, 81}} May 30,000 manonood ang dumalo sa palaro na noong 19870, ngunit walang opisyal na mga katibayan ng bilang ng mga nanood para sa Palarong Olimpiko noong 1875.{{sfn|Young|1996|p=44}} Noong 1890, matapos daluhan ang Palarong Olimpiyan ng Wenlock Omypian Society, si Baron Pierre de Coubertin ay napukaw upang itatag ang [[Pandaigdigang Lupong Olimpiko]] (IOC). Pinagibayo ni Coubertin ang mga kaisipan at gawa nina Brookes at Zappas na may layuning magtatag ng pandaigdigan at salitang Palarong Olimpiko na ipaddiriwang tuwing apat na taon. Inilahad niya ang kaniyang mga ideya noong Unang Olimpikong Kongreso ng bagong tatag na Pandaigdigang Lupon Olimpiko. Ang pagkikita ay ginanap mula noong 16 hanggang 23 Hunyo 1897, sa Unibersidad ng Paris. Sa huling araw ng Kongreso, napagdesisyunan na ang unang Palarong Olimpiko na ipadiriwang sa husipisyo ng IOC ay gaganapin sa Atenas noong 1896.{{sfn|Coubertin|Philemon|Politis|Anninos|1897|p=8|loc=Part 2}} Inihalal ng IOC ang Griyegong manunulat na si Demetrius Vikelas bilang unang pangulo nito.{{sfn|Young|1996|pp=100–105}}

===Palaro ng 1896===
{{main|Palarong Olimpiko sa Tag-init 1896}}
[[Talaksan:1896_Olympic_opening_ceremony.jpg|link=https://en.wikipedia.org/wiki/File:1896_Olympic_opening_ceremony.jpg|thumb|Pambungad na seremonya sa Panathinaiko Istadyum]]
Ang mga unang palarong ginanap sa ilalim ng huspisyo ng IOC ay inilunsad sa Panathenaic Istadyum sa Athens noong 1896. Pinagsama ng palaro ang 14 na mga bansa at 241 na mga manlalaro na nakipagkumpitensiya sa 43 na mga kaganapan.&lt;ref&gt;{{cite web |title=Athens 1896 |url=http://www.olympic.org/en/content/Olympic-Games/All-Past-Olympic-Games/Summer/Athens-1896/ |publisher=The International Olympic Committee |accessdate=8 Pebrero 2010}}&lt;/ref&gt; Nagiwan si Zappas at ng kanyang pinsan na si Konstantinos Zappas ang pamahalaang Griyego ng pondo para sa mga darating na Palarong Olimpiko. Ang perang ito ay ginamit upang matulungan ang pagpopondo sa Palarong Olimpiko sa Tag-init 1896.{{sfn|Young|1996|p=117}}&lt;ref&gt;{{cite book |last=de Martens |first=Frédéric |url=http://anemi.lib.uoc.gr/metadata/5/1/6/metadata-513a41d33e40da3d727896b19c5b9729_1236942720.tkl |title=Mémoire sur le conflit entre la Grèce et la Roumanie concernant l'affaire Zappa |publisher=[printer Anestis Constantinides] |year=1893 |location=Athens |language=French |authorlink=Friedrich Martens |accessdate=2 Agosto 2017}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite book |last=Streit |first=Geōrgios S. |url=https://archive.org/details/laffairezappaco00stregoog |title=L'affaire Zappa; Conflit Gréco-Roumain |date=1894 |publisher=L. Larose |location=Paris |language=French |authorlink=Georgios Streit |accessdate=2 Agosto 2017}}&lt;/ref&gt; Nagambag si George Averoff ng malaking halaga para sa muling pagkukumpuni ng istadyum bilang paghahanda sa Palaro.{{sfn|Young|1996|p=128}} Nagbigay din ang pamahalaang Gryego ng pondo, na inaasahan na maibalik sa pamamagitan ng pagbebenta ng mga tiket at mula sa pagbebenta ng unang Olympic commemorative stamp set.{{sfn|Young|1996|p=128}}

Ang mga opisyal ng Greek at ang publiko ay naging masigasig tungkol sa karanasan ng pagdaraos ng isang Palarong Olimpiko. Ang damdaming ito ay ibinahagi ng marami sa mga atleta, na humiling pa sa Athens na maging permanenteng punong-abalang lungsod ng Palarong Olimpiko. Inilaan ng IOC para sa susunod na Palaro na ipagdiwang sa iba't ibang mga lungsod sa buong mundo. Ang [[Palarong Olimpiko sa Tag-init 1900|pangalawang Palarong Olimpiko]] ay ginanap sa Paris.&lt;ref&gt;{{cite web |title=1896 Athina Summer Games |url=https://www.sports-reference.com/olympics/summer/1896/ |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20200417042610/https://www.sports-reference.com/olympics/summer/1896/ |archive-date=17 Abril 2020 |publisher=Sports Reference |accessdate=31 Enero 2009}} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20200417042610/https://www.sports-reference.com/olympics/summer/1896/|date=17 Abril 2020}}&lt;/ref&gt;

===Mga pagbabago at pagbabagay===
{{main|Palarong Olimpiko sa Tag-init}}
[[File:Francis Field 1904.jpg|thumb|Francis Field ng Unibersidad ng Washington sa San Luis noong [[Palarong Olimpiko sa Tag-init 1904]]|alt=]]
Matapos ang tagumpay ng Palarong Olimpiko sa Tag-init ng 1896, ang Olimpiko ay humarap sa isang yugto ng pagantala na nagbanta sa kanilang pagpapatuloy. Ang Palarong Olimpiko na ginanap sa Paris Exposition noong 1900 at ang Louisiana Purchase Exposition sa St. Louis noong 1904 ay kaakabay na mga palabas lamang. Ang panahong ito ay isang mababang punto para sa Kilusang Olimpiko.&lt;ref&gt;{{cite web |title=St. Louis 1904 – Overview |url=http://proxy.espn.com/oly/summer08/fanguide/history?year=1904 |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20170104235858/http://proxy.espn.com/oly/summer08/fanguide/history?year=1904 |archive-date=4 Enero 2017 |publisher=ESPN |accessdate=31 Enero 2009}} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20170104235858/http://proxy.espn.com/oly/summer08/fanguide/history?year=1904|date=4 Enero 2017}}&lt;/ref&gt; Ang palaro ay nagbago nang ang Palarong Isiningit ng 1906 (tinawag sapagkat ito ang pangalawang palaro na ginanap sa loob ng ikatlong Olmpiyad) ay ginanap sa Atenas. Ang palaro ay, ngunit hindi ngayon, opisyal na kinikilala ng IOC at walang mga Palarong Napabilang na ginanap mula pa. Ang palaro ay nakahimok ng iba't-ibang mga kalahok sa buong mundo at nakatanggap ng malaking interes sa publiko. Ito ay nagmarka g simula ng isang pagtaas sa parehong katanyagan at laki ng Palarong Olimpiko.&lt;ref&gt;{{cite news |date=28 Mayo 2008 |title=1906 Olympics mark 10th anniversary of the Olympic revival |publisher=Canadian Broadcasting Centre |url=http://www.cbc.ca/olympics/history/story/2008/05/05/f-olympics-feature-1906.html |url-status=dead |accessdate=31 Enero 2009 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20080731211554/http://www.cbc.ca/olympics/history/story/2008/05/05/f-olympics-feature-1906.html |archivedate=31 Hulyo 2008}}&lt;/ref&gt;

====Palarong Taglamig====
{{main|Palarong Olimpiko sa Taglamig}}Ang Palarong Olimpiko sa Taglamig ay nilikha upang itampok ang mga pampalakasan sa niyebe at yelo na hindi maaring ganapin sa Palarong Olimpiko sa Tag-init. Ang pigurang pag-iskeyt (noong 1908 at 1920) at [[Hockey|haki sa yelo]] (sa 1920) ay itinampok bilang mga kaganapan sa Palarong Olimpiko sa Tag-init. Nais ng IOC na palawakin ang listahang ito ng mga pampalakasan upang mapaloob ang iba pang mga kaganaapn sa taglamig. Sa 1921 Olimpikong Kongreso sa Lausanne, napagpasyahang isaayos ang unang Palarong Olimpiko sa Taglamig. Isang lingggo ng pampalakasan sa taglamig (ngunit nagtagal ng 11 araw) ay ginanap noong 1924 sa Chamonix, Pransiya, na kaugnay sa Palaro ng Paris na ginanap tatlong buwan matapos. Ang kaganapang ito ang naging unang Palarong Olimpiko sa Taglamig. Kahit inilaan na ang parehong bansa ang magiging abala sa parehong Palarong Olimpiko sa Taglamig at Tag-init sa iisang taon, ang ideyang ito ay mabilis na niliban. Iniutos ng IOC na ipagdiwang ang Palarong Olimpiko sa Taglamig tuwing apat na taon sa parehong taon bilang katapat ng kanilang Palarong Olimpiko sa Tag-init.&lt;ref&gt;{{cite web |title=Winter Olympics History |url=http://www.utah.com/olympics/history.htm |url-status=dead |publisher=Utah Athletic Foundation |accessdate=31 Enero 2009 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20090112071018/http://www.utah.com/olympics/history.htm |archivedate=12 Enero 2009 |df=}}&lt;/ref&gt; Ang tradisyon na ito ay itinaguyod sa Palarong Olimpiko sa [[Palarong Olimpiko sa Taglamig 1992]] sa Albertville, Pransiya; pagkatapos nito, simula sa [[Palarong Olimpiko sa Taglamig 1994]], ang Palarong Olimpiko sa Taglamig ay ginaganap tuwing apat na taon, dalawang taon pagkatapos ng bawat Palarong Olimpiko sa Tag-init.{{sfn|Findling|Pelle|2004|p=405}}

====Palarong Paralimpiko====
{{main|Palarong Paralimpiko}}[[File:031164_-_Tokyo_opening_ceremony_-7_-_1a_-_adjusted.jpg|170px|thumb|Palarong Paralimpiko 1964 sa [[Tokyo]]]]Noong 1948, si Ginoong Ludwig Guttmann, sa pagpapasya na itaguyod ang rehabilitasyon ng mga sundalo matapos ang [[Ikalawang Digmaang Pandaigdig|Ikalawang Digmaaang Pandaigdig]], ay nag-organisa ng isang kaganapan ng mga pampalakasan sa pagitan ng maraming mga ospital upang sumabay sa Palarong Olimpiko sa Tag-init ng 1948. Ang kaganapan ni Guttmann, na kilala noon bilang Palaro ng Stoke Mandeville, ay naging isang taunang pagdiriwang ng pampalakasan. Sa susunod na labindalawang taon, si Guttmann at iba pa ay nagpatuloy sa kanilang pagsisikap na gumamit ng palakasan bilang isang paraan para sa pagpapagaling. Para sa Palarong Olimpiko sa Tag-init ng 1960 sa [[Roma]], nagpadala si Guttmann ng 400 na manlalaro upang makipagkumpetensya sa &quot;Olimpikong Kahanay&quot;, na kilala bilang unang Palarong Paralimpiko.&lt;ref&gt;{{cite news |date=4 Setyembre 2008 |title=History of the Paralympics |work=[[BBC Sport]] |url=http://news.bbc.co.uk/sport1/hi/other_sports/disability_sport/7582206.stm |accessdate=2 Pebrero 2009}}&lt;/ref&gt;{{ref label|WinterPara|D|a}} Mula noon, ang Paramlimpiko ay ginanap sa bawat Olimpikong taon. Mula noong [[Palarong Olimpiko sa Tag-init 1988|Palarong Olimpiko sa Tag-init 1998]] sa [[Seoul]], [[Timog Korea]], ang punong-abalang lungsod para sa Olimpiko ay abala rin sa Paralimpiko. Noong 2001, ang Pandaigdigang Lupong Olimpiko (IOC) at [[Pandaigdigang Lupong Paralimpiko]] (International Paralympic Committee; IPC) ay pumirma ng isang kasunduan na ginagarantiyahan na ang mga punong-abalang lungsod ay kinontrata upang pamahalaan ang parehong Palarong Olimpiko at Paralimpiko.&lt;ref&gt;{{cite web |title=IPC-IOC Cooperation |url=http://oldwebsite.paralympic.org/IPC/IPC-IOC_Co-operation.html |url-status=dead |publisher=International Paralympic Committee |accessdate=3 Mayo 2010 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20120519023623/http://oldwebsite.paralympic.org/IPC/IPC-IOC_Co-operation.html |archivedate=19 Mayo 2012 |df=}}&lt;/ref&gt; Ang kasunduan ay naganap sa [[Palarong Olimpiko sa Tag-init 2008]] sa [[Beijing]], [[Tsina]], at sa [[Palarong Olimpiko sa Taglamig 2010]] sa [[Vancouver]], [[Canada|Kanada]]. Dalawang taon bago ang [[Palarong Olimpiko sa Tag-init 2012]], ang tagapangulo ng Punong-abalang Kumite Lungsod ng Londres (LOCOG), na si Lord Coe, ay nagsabi tungkol sa Palarong Paralimpiko at Olimpiko sa Londres na,&lt;blockquote&gt;&quot;Nais naming baguhin ang mga pampublikong saloobin tungo sa kapansanan, ipagdiwang ang kahusayan ng pampalakasang Paralimpiko at upang mabuo mula sa pinakadulo simula na ang dalawang palaro ay isa at pinagsamang buo.&quot;&lt;ref&gt;{{cite news |last=Gibson |first=Owen |date=4 Mayo 2010 |title=Sainsbury's announces sponsorship of 2012 Paralympics |work=The Guardian |location=London |url=https://www.theguardian.com/uk/2010/may/04/sainsburys-sponsors-paralympic-games}}&lt;/ref&gt;&lt;/blockquote&gt;

==== Palaro ng Kabataan ====
{{main|Palarong Olimpiko ng Kabataan}}Noong 2010, ang Palarong Olimpiko ay nahustuhan ng Palarong Olimpiko ng Kabataan, na nagbibigay sa mga manlalaro na may edad 14 hanggang 18 na pagkakataon na makipagkumpetensya. Ang Palarong Olimpiko ng Kabataan ay binuo ng dating pangulo ng IOC na si [[Jacques Rogge]] noong 2001 at naaprubahan sa ika-119 kongreso ng IOC.&lt;ref&gt;{{cite news |last=Rice |first=John |date=5 Hulyo 2007 |title=IOC approves Youth Olympics; first set for 2010 |work=USA Today |agency=Associated Press |url=https://www.usatoday.com/sports/olympics/2007-07-05-2774646336_x.htm |accessdate=2 Pebrero 2009}}&lt;/ref&gt; Ang [[Palarong Olimpiko ng Kabataan sa Tag-init 2010|unang Palarong Olimpiko ng Kabataan sa Tag-init]] ay ginanap sa [[Singapore|Singgapur]] mula 14-26 Agosto 2010, habang ang ikaunang Palarong Olimpiko ng Kabataan sa Taglamig ay idinaos sa Innsbruck, [[Austria|Awstriya]], makalipas ang dalawang taon.&lt;ref&gt;{{cite web |date=12 Disyembre 2008 |title=Innsbruck is the host city for the first Winter Youth Olympic Games |url=http://www.vancouver2010.com/en/news/feature-stories/-/61888/32574/1t8ch2t/innsbruck-is-the-host-city-for.html |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20090610111938/http://www.vancouver2010.com/en/news/feature-stories/-/61888/32574/1t8ch2t/innsbruck-is-the-host-city-for.html |archive-date=10 Hunyo 2009 |publisher=The Vancouver Organizing Committee for the 2010 Olympic and Paralympic Winter Games |accessdate=30 Marso 2009}} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20090610111938/http://www.vancouver2010.com/en/news/feature-stories/-/61888/32574/1t8ch2t/innsbruck-is-the-host-city-for.html|date=10 Hunyo 2009}}&lt;/ref&gt; Ang palarong ito ay magiging mas maikli kaysa sa Palarong Olimpiko; ang bersyon ng tag-araw ay tumatagal ng labindalawang araw, habang ang bersyon ng taglamig ay tumatagal ng siyam na araw. Pinapayagan ng IOC ang 3,500 atleta at 875 opisyal na lumahok sa Palaro Olimpiko  ng Kabataan Sa Tag-init, at 970 mga atleta at 580 mga opisyal sa Palarong Olimpiko ng Kabataan sa Taglamig. Ang mga pampalakasang pagtatalunan ay magkakasabay sa mga naka-iskedyul para sa Palarong Olimpiko, gayunpaman magkakaroon ng mga pagkakaiba-iba sa pampalakasan kabilang ang halo-halong NOC at halo-halong mga pangkat ng kasarian pati na rin ang isang pinababang bilang ng mga disiplina at mga kaganapan.&lt;ref&gt;{{cite news |last=Michaelis |first=Vicky |date=5 Hulyo 2007 |title=IOC votes to start Youth Olympics in 2010 |work=USA Today |url=https://www.usatoday.com/sports/olympics/summer/2007-07-05-olympic-notes_N.htm |accessdate=2 Pebrero 2009}}&lt;/ref&gt;

=== Mga Palaro sa ika-21 siglo ===
Mula sa 241 mga kalahok na kumatawan sa 14 na bansa noong 1896, ang Palaro ay lumago sa halos 10,500 na mga manlalaro mula sa 204 na bansa sa [[Palarong Olimpiko sa Tag-init 2012]]&lt;ref&gt;{{cite web |title=London 2012 |url=http://www.olympic.org/london-2012-summer-olympics |publisher=International Olympic Committee |accessdate=12 Hulyo 2012}}&lt;/ref&gt; Ang saklaw at sukat ng Palarong Olimpiko sa Taglamig ay mas maliit. Halimbawa, naging abala ang Sochi ng 2,873 mga atleta mula sa 88 mga bansa na nakilahok sa 98 mga kaganapan sa panahon ng [[Palarong Olimpiko sa Taglamig 2014]]. Tuwing bawat Palarong Olimpiko, karamihan sa mga atleta at opisyal ay nakatira sa Nayong Olimpiko. Ang nayon na ito ay inilaan upang maging tahanan na may mga sariling bahay para sa lahat ng mga Olimpikong mga kalahok, at tinayuan ng mga kantina, mga klinika sa kalusugan, at mga lokasyon para sa pagpapahayag ng relihiyon.&lt;ref&gt;{{cite web |title=Beijing to build convenient Olympic village |url=http://en.beijing2008.cn/cptvenues/venues/headlines/n214262207.shtml |url-status=dead |publisher=The Beijing Organizing Committee for the Games of the XXIX Olympiad |accessdate=4 Mayo 2009 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20080914055027/http://en.beijing2008.cn/cptvenues/venues/headlines/n214262207.shtml |archivedate=14 Setyembre 2008 |df=}}&lt;/ref&gt;

Pinayagan ng IOC ang pagbuo ng mga Pambansang Lupong Olimpiko (National Olympic Committees; NOCs) na kumakatawan sa mga bansa na hindi nakamit ang mahigpit na mga kinakailangan para sa soberanya sa politika na hinihiling ng ibang mga internasyonal na organisasyon. Bilang isang resulta, ang mga kolonya at dependencies ay pinahihintulutan upang makapaglaro sa Palarong Olimpiko. Ang mga halimbawa nito ay kinabibilangan ng mga teritoryo tulad ng [[Puerto Rico]], [[Bermuda]], at [[Hong Kong]], na lahat ay nakikilahok bilang hiwalay na mga bansa sa kabila ng pagiging legal na bahagi ng ibang bansa.&lt;ref&gt;{{cite web |title=Olympic Charter |url=http://multimedia.olympic.org/pdf/en_report_122.pdf |publisher=International Olympic Committee |page=61 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20110723070003/http://multimedia.olympic.org/pdf/en_report_122.pdf |archivedate=23 Hulyo 2011 |accessdate=28 Hulyo 2011}} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110723070003/http://multimedia.olympic.org/pdf/en_report_122.pdf|date=23 Hulyo 2011}}&lt;/ref&gt; Pinapayagan ng kasalukuyang bersyon ng Charter para sa pagtatatag ng mga bagong Pambansang Lupong Olimpiko na kumatawan sa mga bansa na kwalipikado bilang &quot;isang independiyenteng estado na kinikilala ng pang-internasyonal na pamayanan&quot;.&lt;ref&gt;{{cite web |title=The Olympic Charter |url=http://www.asksam.com/ebooks/releases.asp?doc_handle=135969&amp;file=Olympic-Charter.ask&amp;query=recognised%20by%20the%20international%20community&amp;search=yes |url-status=dead |publisher=International Olympic Committee |accessdate=17 Hulyo 2012 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20130502144028/http://www.asksam.com/ebooks/releases.asp?doc_handle=135969&amp;file=Olympic-Charter.ask&amp;query=recognised%20by%20the%20international%20community&amp;search=yes |archivedate=2 Mayo 2013 |df=}} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130502144028/http://www.asksam.com/ebooks/releases.asp?doc_handle=135969&amp;file=Olympic-Charter.ask&amp;query=recognised%20by%20the%20international%20community&amp;search=yes|date=2 Mayo 2013}}&lt;/ref&gt; Samakatuwid, hindi pinahintulutan ang pagbuo ng National Olympic Committee para sa [[Sint Maarten]] at [[Curaçao]] nang nakamit nila ang parehong katayuan ng konstitusyon bilang [[Aruba]] noong 2010, bagaman kinilala ng IOC ang Lupong Olimpiko ng Aruba noong 1986.&lt;ref&gt;{{cite web |date=13 Enero 2011 |title=Executive Board concludes first meeting of the new year |url=http://www.olympic.org/news/executive-board-concludes-first-meeting-of-the-new-year/112731 |publisher=olympic.org (&quot;Official website of the Olympic movement&quot;) |accessdate=13 Enero 2011}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web |title=Curtain comes down on 123rd IOC Session |url=http://www.olympic.org/mr-jose-perurena?articleid=133159 |publisher=International Olympic Committee |accessdate=3 Hulyo 2012}}&lt;/ref&gt; Pagkatapos ng 2012, ang mga atleta ng Antilles ng Olanda ay maaaring pumili upang kumatawan sa alinman sa [[Netherlands|Olanda]] o [[Aruba]].&lt;ref&gt;{{cite web |date=1 Hulyo 2011 |title=Working meeting between the IOC and the NOCs of the Netherlands Antilles, Aruba and the Netherlands |url=http://www.olympic.org/news/media-resources?articleid=132830 |publisher=olympic.org (&quot;Official website of the Olympic movement&quot;) |accessdate=23 Agosto 2012}}&lt;/ref&gt;

=== Gastos ng mga Palaro ===
Nalaman sa Oxford Olympics Study 2016 na ang mga gastos para sa mga pampalakasan para sa Palarong Tag-init mula noong 1960 ay may humigit-kumulang na US $ 5.2 bilyon at para naman sa Palarong Taglamig na $ 3.1 bilyon. Hindi kasama rito ang mas malawak na mga gastos sa imprastraktura tulad ng mga kalsada, riles ng lunsod, at paliparan, na kadalasang nagkakahalaga ng hihigit o lalabis sa mga gastos na nakalaan sa mga pamlakasan. Ang pinakamahal na Palarong Tag-init ay ang Beijing 2008 sa US $ 40-44 bilyon&lt;ref&gt;{{cite news|title=Beijing Olympics to cost China 44,000,000,000 dollars|date=2008-06-08|publisher=Pravda News|url=http://english.pravda.ru/sports/games/06-08-2008/106003-beijing_olympics-0/|accessdate=2014-02-12}}&lt;/ref&gt; at ang pinakamahal na Palarong Taglamig ay ang Sochi 2014 sa US $ 51 bilyon.&lt;ref name=&quot;The Guardian&quot;&gt;{{Cite news|url=https://www.theguardian.com/sport/blog/2013/oct/09/sochi-2014-olympics-money-corruption|title=Sochi 2014: the costliest Olympics yet but where has all the money gone?|newspaper=The Guardian|date=2013-10-09|accessdate=2014-02-12|last1=Gibson|first1=Owen}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;study&quot;&gt;{{Cite book|ssrn=2804554|title=The Oxford Olympics Study 2016: Cost and Cost Overrun at the Games|last1=Flyvbjerg|first1=Bent|last2=Stewart|first2=Allison|last3=Budzier|first3=Alexander|publisher=Saïd Business School, University of Oxford|year=2016|isbn=|location=|pages=|via=}}&lt;/ref&gt; Mula 2016, ang mga gastos sa bawat atleta ay, mahigit-kumulang, US $ 599,000 para sa Palarong Tag-init at $ 1.3 milyon para sa Palarong Taglamig. Para sa London 2012, ang gastos para sa bawat manlalaro ay $ 1.4 milyon; para sa Sochi 2014, $ 7.9 milyon.&lt;ref name=&quot;study2&quot;&gt;{{Cite book|ssrn=2804554|title=The Oxford Olympics Study 2016: Cost and Cost Overrun at the Games|last1=Flyvbjerg|first1=Bent|last2=Stewart|first2=Allison|last3=Budzier|first3=Alexander|publisher=Saïd Business School, University of Oxford|year=2016|isbn=|location=|pages=|via=}}&lt;/ref&gt;

Kung saan ang mapaghangad na konstruksyon para sa palaro noong 1976 sa Montreal at 1980 sa Moscow ay nagbaon sa mga tagapagayos ng gastos na lalabis sa kita, mahigpit na kinontrol ng Los Angeles na punong-abala ng Palaro ng 1984 ang mga gastos sa pamamagitan ng paggamit ng mga umiiral na pasilidad na binayaran ng mga kumpanyang sponsor. GInanmit ng Olimpikong kumiteng tagapag-ayos na pinamumunuan ni Peter Ueberroth ang ilan sa mga kita upang mapagkalooban ang LA84 Foundation upang maitaguyod ang mga pampalakasan ng kabataan sa Timog California, magturo sa mga mageensayo at magpanatili ng isang aklatang pampalakasan. Ang Palarong Olimpikong sa Tag-init ng 1984 ay madalas na itinututringhalimbawa ang pinaka-pinansyal na matagumpay na modernong Olimpiko at isang modelo para sa darating na Mga Palaro.

Ang mga overrun sa badyet ay pangkaraniwan para sa Mga Laro. Average na overrun para sa Mga Laro mula noong 1960 ay 156% sa mga totoong termino, [73] na nangangahulugang ang aktwal na mga gastos ay naging average average na 2.56 beses ang badyet na tinantya sa oras ng pagwagi sa bid upang i-host ang Mga Palaro. Ang Montreal 1976 ay nagkaroon ng pinakamataas na gastos sa gastos para sa Mga Larong Tag-init, at para sa anumang Mga Laro, sa 720%; Ang Lake Placid 1980 ay may pinakamataas na gastos na overrun para sa Mga Larong Taglamig, sa 324%. Ang London 2012 ay nagkaroon ng isang gastos na higit sa 76%, Sochi 2014 ng 289%.{{cn}}

=== Epekto sa ekonomiya at panlipunan sa mga punong-abalang lungsod at bansa ===
Maraming mga ekonomista ang nag-aalinlangan tungkol sa mga benepisyo sa ekonomiya sa pagho-host ng Mga Larong Olimpiko, na binibigyang diin na ang nasabing &quot;mega-event&quot; ay madalas na may malaking gastos habang nagbubunga ng kaunting nasasalat na benepisyo sa katagalan. Ang kabaligtaran na nagho-host (o kahit na pag-bid para sa) ang Olympics ay lilitaw upang madagdagan ang pag-export ng bansa ng host, dahil ang host o kandidato ng bansa ay nagpapadala ng isang senyas tungkol sa pagiging bukas sa kalakalan kapag nag-bid na mag-host sa Mga Palaro. Bukod dito, iminumungkahi ng pananaliksik na ang pag-host sa Summer Olympics ay may isang malakas na positibong epekto sa philanthropic na kontribusyon ng mga korporasyon na pinamuno sa host city, na tila nakikinabang sa lokal na sektor na hindi pangkalakal. Ang positibong epekto na ito ay nagsisimula sa mga taon na humahantong sa Mga Larong at maaaring magpatuloy ng ilang taon pagkatapos, kahit na hindi permanente. Ang paghanap na ito ay nagmumungkahi na ang pagho-host ng Olympics ay maaaring lumikha ng mga pagkakataon para sa mga lungsod na maimpluwensyahan ang mga lokal na korporasyon sa mga paraan na nakikinabang sa lokal na sektor ng hindi pangkalakal at lipunan ng sibil.{{cn}}

Ang Mga Laro ay mayroon ding makabuluhang negatibong epekto sa mga pamayanan ng host; halimbawa, ang Center on Housing Rights and Eviction ay nag-uulat na ang Olympics ay lumipat ng higit sa dalawang milyong tao sa loob ng dalawang dekada, na madalas na hindi nakakaapekto sa mga nakakasamang mga grupo.{{cn}} Ang 2014 Winter Olympics sa Sochi ay ang pinakamahal na Larong Olimpiko sa kasaysayan, na nagkakahalaga ng higit sa US $ 50 bilyon. Ayon sa isang ulat ng European Bank for Reconstruction and Development na pinakawalan sa oras ng laro, ang gastos na ito ay hindi mapalakas ang pambansang ekonomiya ng Russia, ngunit maaaring maakit ang negosyo sa Sochi at sa southern Krasnodar rehiyon ng Russia sa hinaharap bilang isang resulta. ng mga pinahusay na serbisyo.{{cn}} Ngunit noong Disyembre 2014, sinabi ng The Guardian na si Sochi ay &quot;nararamdaman ngayon ng isang bayan ng aswang&quot;, binabanggit ang pagkalat ng kalikasan ng mga istadyum at arena, ang hindi pa natapos na konstruksyon, at ang pangkalahatang epekto ng kaguluhan sa politika at pang-ekonomiya ng Russia.{{cn}} Bukod dito, hindi bababa sa apat na mga lungsod ang umatras ng kanilang mga bid para sa 2022 Winter Olympics, na binabanggit ang mataas na gastos o ang kakulangan ng lokal na suporta,{{cn}} na nagreresulta lamang sa dalawang-lungsod na lahi sa pagitan ng Almaty, Kazakhstan at Beijing, China. Kaya noong Hulyo 2016, sinabi ng The Guardian na ang pinakamalaking banta sa hinaharap ng Olympics ay ang napakakaunting mga lungsod na nais mag-host sa kanila. Ang pag-bid para sa 2024 Tag-init ng Tag-init ay naging isang lahi ng dalawang lungsod sa pagitan ng Paris at Los Angeles, kaya ang IOC ay gumawa ng hindi pangkaraniwang hakbang na sabay na iginawad ang parehong 2024 Mga Laro sa Paris at ang 2028 Mga Laro sa Los Angeles.{{cn}} Ang bid ng 2028 na Los Angeles ay pinuri ng IOC dahil sa paggamit ng isang talaan ng pagsira ng bilang ng mayroon at pansamantalang pasilidad at umaasa sa pera ng kumpanya.{{cn}}

== Pandaigdigang Lupong Olimpiko ==
[[File:Siege_cio.jpg|link=https://en.wikipedia.org/wiki/File:Siege_cio.jpg|thumb|Former IOC headquarters at [[:en:Lausanne|Lausanne]]]]
Ang Kilusang Olimpiko ay sumasaklaw sa isang malaking bilang ng mga pambansa at internasyonal na mga samahan at pederasyon, mga kinikilala na kasosyo sa media, pati na rin ang mga atleta, opisyal, hukom, at bawat iba pang tao at institusyon na sumasang-ayon sa pagsunod sa mga patakaran ng Charter ng Olympic.{{cn}} Bilang organisasyon ng payong ng Kilusang Olimpiko, ang International Olympic Committee (IOC) ay may pananagutan sa pagpili ng host city, pinangangasiwaan ang pagpaplano ng Mga Larong Olimpiko, pag-update at pag-apruba sa programa ng palakasan, at pakikipag-usap sa pag-sponsor at mga karapatan sa pagsasahimpapawid.{{cn}}

Ang Kilusang Olimpiko ay ginawa ng tatlong pangunahing elemento:

# Ang International Federations (IFs) ay ang mga namamahala na katawan na nangangasiwa ng isang isport sa isang pang-internasyonal na antas. Halimbawa, ang International Federation of Association Football (FIFA) ay ang IF para sa samahan ng football, at ang Fédération Internationale de Volleyball ay ang pandaigdigang namamahala sa katawan para sa volleyball. Mayroong kasalukuyang 35 IFs sa Kilusang Olimpiko, na kumakatawan sa bawat isa sa palarong Olimpiko.{{cn}}
# Ang mga National Olympic Committees (NOC) ay kumakatawan at kumokontrol sa Kilusang Olimpiko sa loob ng bawat bansa. Halimbawa, ang Russian Olympic Committee (ROC) ay ang NOC ng Russian Federation. Mayroong kasalukuyang 205 NOC na kinikilala ng IOC.{{cn}}
# Ang pag-oorganisa ng Mga Komite para sa Mga Larong Olimpiko (OCOG) ay pansamantalang komite na responsable para sa samahan ng bawat Palarong Olimpiko. Ang mga OCOG ay natunaw pagkatapos ng bawat Laro sa sandaling ang huling ulat ay naihatid sa IOC{{cn}}

Pranses at Ingles ang opisyal na wika ng Kilusang Olimpiko. Ang ibang wika na ginagamit sa bawat Palarong Olimpiko ay ang wika ng bansang host (o mga wika, kung ang isang bansa ay may higit sa isang opisyal na wika bukod sa Pranses o Ingles). Ang bawat pagpapahayag (tulad ng pag-anunsyo ng bawat bansa sa panahon ng parada ng mga bansa sa seremonya ng pambungad) ay sinasalita sa tatlong (o higit pa) na wika, o ang pangunahing dalawa depende sa kung ang bansa ng host ay isang Ingles o bansang nagsasalita ng Pranses: Pranses ay palaging sinasalita muna, sinundan ng isang pagsasalin ng Ingles, at pagkatapos ay ang nangingibabaw na wika ng host bansa (kung hindi ito Ingles o Pranses).{{cn}}

=== Mga puna ===
Ang IOC ay madalas na pinupuna dahil sa isang hindi maipagmumulang organisasyon, kasama ang ilang mga miyembro sa komite para sa buhay. Ang mga termino ng pangulo ng Avery Brundage at Juan Antonio Samaranch ay lalong naging kontrobersyal. Matindi ang ipinaglaban ng Brundage para sa amateurism at laban sa komersyalisasyon ng Mga Larong Olimpiko, kahit na ang mga paninindigan na ito ay nakita na hindi napapansin ng mga katotohanan ng modernong isport. Ang pagdating ng atleta na na-sponsor na estado ng mga bansa sa Eastern Bloc ay lalong sumabog ang ideolohiya ng purong amateur, dahil inilalagay nito ang mga self-financing na mga amateurs ng mga bansang Kanluran sa isang kawalan. Ang Brundage ay inakusahan ng parehong kapootang panlahi, dahil sa paglaban sa pagbubukod ng apartheid South Africa, at antisemitism.{{cn}} Sa ilalim ng Samaranch na panguluhan, ang tanggapan ay inakusahan ng parehong nepotismo at katiwalian.{{cn}} Ang ugnayan ni Samaranch sa rehimeng Franco sa Espanya ay pinagmulan din ng pagpuna.{{cn}}

Noong 1998, iniulat na maraming mga miyembro ng IOC ang kumuha ng mga regalo mula sa mga miyembro ng komite sa bid ng Salt Lake City para sa pagho-host ng 2002 Winter Olympics. Hindi nagtagal ang apat na independiyenteng pagsisiyasat ay isinasagawa: sa pamamagitan ng IOC, ang Komite ng Olimpiko ng Estados Unidos (USOC), ang SLOC, at Kagawaran ng Katarungan ng Estados Unidos. Bagaman walang mahigpit na nagawa na iligal, nadama na ang pagtanggap ng mga regalo ay hindi kapani-paniwala sa moral. Bilang isang resulta ng pagsisiyasat, sampung miyembro ng IOC ang pinalayas at isa pang sampu ang pinatulan.{{cn}} Ang mga panuntunang mas estrikto ay pinagtibay para sa mga hinaharap na bid, at ang mga takip ay inilagay sa kung magkano ang maaaring tanggapin ng mga miyembro ng IOC mula sa mga lungsod ng bid. Bilang karagdagan, ang mga bagong limitasyon ng term at edad ay inilalagay para sa pagiging kasapi ng IOC, at labing limang labing dating mga atleta ng Olympic ay idinagdag sa komite. Gayunpaman, mula sa mga palakasan sa palakasan at negosyo, ang 2002 Olympics ay isa sa pinakamatagumpay na Winter Olympiads sa kasaysayan; itinakda ang mga talaan sa parehong mga programa sa pagsasahimpapawid at marketing. Mahigit sa 2 bilyong mga manonood ang nanonood ng higit sa 13 bilyon na manonood.{{cn}} Ang Mga Laro ay matagumpay din sa pagtataas ng mas maraming pera na may mas kaunting mga sponsor kaysa sa anumang naunang Mga Larong Olimpiko, na umalis sa SLOC na may labis na $ 40 milyon. Ang labis ay ginamit upang lumikha ng Utah Athletic Foundation, na nagpapanatili at nagpapatakbo ng marami sa natitirang mga lugar ng Olympic.{{cn}}

Noong 1999, naiulat na ang Nagano Olympic bid committee ay gumastos ng humigit kumulang $ 14 milyon upang aliwin ang 62 na miyembro ng IOC at marami sa kanilang mga kasama. Ang tumpak na mga numero ay hindi kilala mula noong Nagano, pagkatapos tinanong ng IOC na ang mga paggastos sa libangan ay hindi ipakilala sa publiko, sinira ang mga talaan sa pananalapi.{{cn}}

Isang dokumentaryo ng BBC na pinamagatang Panorama: Pagbili ng Mga Larong, na ipinalabas noong Agosto 2004, sinisiyasat ang pagkuha ng suhol sa proseso ng pag-bid para sa 2012 Summer Olympics.{{cn}} Sinabi ng dokumentaryo na posible na suhulan ang mga miyembro ng IOC na bumoto para sa isang partikular na lungsod ng kandidato. Matapos na makitid sa pagkatalo sa kanilang pag-bid para sa 2012 na Mga Larong Tag-init,{{cn}} ang alkalde ng Paris na si Bertrand Delanoë ay partikular na inakusahan ang punong ministro ng Britain na si Tony Blair at ang Komite ng London Bid (pinamumunuan ng dating Olympic champion na Sebastian Coe) ng paglabag sa mga panuntunan sa bid. Nabanggit niya ang pangulo ng Pransya na si Jacques Chirac bilang isang saksi; Nagbigay si Chirac ng mga nagbabantay na panayam patungkol sa kanyang pagkakasangkot.  Ang paratang ay hindi ganap na ginalugad. Ang Turin bid para sa 2006 Winter Olympics ay natakpan din sa kontrobersya. Ang isang kilalang miyembro ng IOC na si Marc Hodler, ay malakas na nakakonekta sa karibal ng pag-bid ng Sion, Switzerland, na sinasabing suhol ng mga opisyal ng IOC ng mga miyembro ng Turin Organizing Committee. Ang mga paratang na ito ay humantong sa isang malawak na pagsisiyasat. Ang mga paratang din ay nagsilbi upang maasim ang maraming miyembro ng IOC laban sa pag-bid ni Sion at potensyal na tumulong kay Turin upang makuha ang host city nominasyon. 

Noong Hulyo 2012, tinawag ng Anti-Defamation League ang patuloy na pagtanggi ng International Olympic Committee na gaganapin ang isang sandali ng katahimikan sa pambungad na seremonya para sa labing-isang mga atleta na Israel na pinatay ng mga teroristang Palestinian sa 1972 Munich Olympics, &quot;isang patuloy na matigas ang ulo na insensitivity at pagkadismaya. sa memorya ng pinatay na mga atleta ng Israel.&quot;{{cn}}

== Komersyalisasyon ==

=== Sa ilalim ng mga pambansang kumiteng tagapagbantay ===
Ang Olimpiko ay nai-komersyal sa iba't ibang mga degree mula noong unang 1896 Summer Olympics sa Athens, kapag ang isang kumpanyang binayaran para sa advertising,{{cn}} kabilang ang Kodak.{{cn}} Noong 1908, ang Oxo, Odol mouthwash at Indian Foot Powder ay naging opisyal na sponsor ng London Olympic Games.{{cn}} Gi-sponsor ni Coca-Cola ang 1928 Summer Olympics, at pagkatapos ay nanatiling sponsor ng kasalukuyang oras.{{cn}} Bago kontrolin ng IOC ang pag-sponsor, ang mga pambansang komite sa pag-aayos ay responsable para sa pakikipag-usap sa kanilang sariling mga kontrata para sa sponsorship at ang paggamit ng mga simbolo ng Olimpiko.

=== Sa ilalim ng pamamahala ng IOC ===
Ang IOC ay orihinal na nilabanan ang pondo ng mga sponsor ng corporate. Ito ay hindi hanggang sa pagreretiro ng IOC President Avery Brundage, noong 1972, na nagsimula ang IOC na tuklasin ang potensyal ng telebisyon sa telebisyon at ang kapaki-pakinabang na mga merkado sa advertising na magagamit sa kanila.{{cn}} Sa pamumuno ni Juan Antonio Samaranch ang Mga Laro ay nagsimulang lumipat patungo sa mga international sponsors na naghangad na maiugnay ang kanilang mga produkto sa tatak ng Olympic.{{cn}}

=== Badyet ===
Sa unang kalahati ng ika-20 siglo, ang IOC ay tumakbo sa isang maliit na badyet.{{cn}} Bilang pangulo ng IOC mula 1952 hanggang 1972, tinanggihan ni Avery Brundage ang lahat ng mga pagtatangka upang maiugnay ang Olimpiada sa komersyal na interes.{{cn}} Naniniwala si Brundage na ang lobby ng mga interes sa korporasyon ay talagang makakaapekto sa paggawa ng desisyon ng IOC.{{cn}} Ang paglaban ng Brundage sa kita ng stream na ito ay nangangahulugan na ang IOC ay nag-iwan ng mga komite ng pag-aayos upang makipag-ayos sa kanilang sariling mga kontrata sa sponsorship at gamitin ang mga simbolo ng Olympic. Kapag nagretiro si Brundage ang IOC ay mayroong $ 2 milyon na halaga ng US; walong taon na ang lumipas ang mga coffer ng IOC ay lumaki sa US $ 45 milyon.{{cn}} Pangunahin ito dahil sa isang paglipat ng ideolohiya patungo sa pagpapalawak ng Mga Laro sa pamamagitan ng pag-sponsor ng korporasyon at ang pagbebenta ng mga karapatan sa telebisyon. Nang mahalal si Juan Antonio Samaranch bilang pangulo ng IOC noong 1980, ang kanyang pagnanais ay gawing independyente ang pananalapi ng IOC.{{cn}}

Ang Olimpikong Tag-init ng 1984 ay naging isang sandali ng tubig sa kasaysayan ng Olympic. Ang komite ng pag-aayos ng nakabase sa Los Angeles, na pinangunahan ni Peter Ueberroth, ay nakagawa ng labis na US $ 225 milyon, na kung saan ay isang walang uliran na halaga sa oras na iyon. [112] Ang samahan ng pag-aayos ay nakalikha ng labis na bahagi sa pamamagitan ng pagbebenta ng eksklusibong mga karapatan sa pag-sponsor upang pumili ng mga kumpanya.{{cn}} Hinahangad ng IOC na kontrolin ang mga karapatan sa sponsor na ito. Tumulong si Samaranch upang maitaguyod ang The Olympic Program (TOP) noong 1985, upang lumikha ng isang Olympic brand.{{cn}} Ang pagiging kasapi sa TOP ay, at, napaka eksklusibo at mahal. Ang mga bayarin ay nagkakahalaga ng US $ 50 milyon para sa isang apat na taong pagiging miyembro.{{cn}} Ang mga miyembro ng TOP ay nakatanggap ng mga eksklusibong pandaigdigang mga karapatan sa advertising para sa kanilang kategorya ng produkto, at paggamit ng simbolong Olimpiko, ang mga singsing na interlock, sa kanilang mga publikasyon at mga patalastas.{{cn}}

=== Epekto ng telebisyon ===
Ang 1936 Summer Olympics sa Berlin ay ang unang Mga Laro na nai-broadcast sa telebisyon, kahit na sa mga lokal na madla.{{cn}} Ang 1956 Winter Olympics ay ang unang internasyonal na telebisyon ng Palarong Olimpiko,{{cn}} at ang mga sumusunod na Mga Larong Taglamig ay ipinagbenta ang kanilang mga karapatan sa pagsasahimpapawid sa unang pagkakataon sa mga dalubhasang broadcasting telebisyon — ang CBS ay nagbabayad ng US $ 394,000 para sa mga Amerikanong karapatan.{{cn}} Sa mga sumunod na mga dekada ang Olimpiada ay naging isa sa mga ideolohikal na unahan ng Cold War, at nais ng IOC na samantalahin ang pinataas na interes sa pamamagitan ng broadcast medium.{{cn}} Ang pagbebenta ng mga karapatan sa broadcast ay nagpapagana sa IOC upang madagdagan ang pagkakalantad ng Mga Larong Olimpiko, at sa gayon ay bumubuo ng mas maraming interes, na sa gayon ay lumikha ng mas apela sa mga advertiser sa telebisyon. Pinapayagan ng siklo na ito ang IOC na singilin ang patuloy na pagtaas ng mga bayarin para sa mga karapatang iyon.{{cn}} Halimbawa, binayaran ng CBS ang US $ 375 milyon para sa American rights rights ng 1998 Nagano Games,{{cn}} habang ang NBC ay gumastos ng US $ 3.5 bilyon para sa mga karapatang Amerikano ng lahat ng mga Palarong Olimpiko mula 2000 hanggang 2012.{{cn}} Noong 2011, sumang-ayon ang NBC sa isang $ 4.38 bilyon na kontrata sa International Olympic Committee upang mai-broadcast ang Olympics sa pamamagitan ng 2020 na laro, ang pinakamahal na deal sa karapatan sa telebisyon sa kasaysayan ng Olympic.{{cn}} Sumang-ayon ang NBC sa isang $ 7.75 bilyong extension ng kontrata noong Mayo 7, 2014, upang maihatid ang Olimpiko sa pamamagitan ng 2032 na laro.{{cn}} Nakuha rin ng NBC ang mga karapatan sa telebisyon ng Amerika sa Mga Laro sa Palarong Olimpiko, simula sa 2014,{{cn}} at Paralympic Games.{{cn}} Mahigit sa kalahati ng pandaigdigang sponsor ng Komite ng Olimpiko ay mga kumpanyang Amerikano,{{cn}} at ang NBC ay isa sa mga pangunahing mapagkukunan ng kita para sa IOC.{{cn}}

Ang viewership ay tumaas nang malaki mula noong 1960 hanggang sa katapusan ng siglo. Ito ay dahil sa paggamit ng mga satellite upang mai-broadcast ang live na telebisyon sa buong mundo noong 1964, at ang pagpapakilala ng kulay na telebisyon noong 1968.{{cn}} Tinantya ng pandaigdigang madla para sa 1968 Mga Lunsod ng Lungsod ng Mexico ay 600 milyon, samantalang sa Mga Laro sa Los Angeles ng 1984, ang mga numero ng tagapakinig ay tumaas sa 900 milyon; ang bilang na iyon ay lumago sa 3.5 bilyon sa pamamagitan ng 1992 Summer Olympics sa Barcelona.{{cn}} Sa ganoong mataas na gastos na sisingilin upang ma-broadcast ang Mga Palaro, ang idinagdag na presyon ng internet, at pagtaas ng kumpetisyon mula sa cable, hinihiling ng lobby ng telebisyon ang mga konsesyon mula sa IOC upang mapalakas ang mga rating. Tumugon ang IOC sa pamamagitan ng paggawa ng maraming mga pagbabago sa programa ng Olympic. Sa Mga Larong Tag-araw, ang kumpetisyon ng gymnastics ay pinalawak mula pito hanggang siyam na gabi, at isang Champions Gala ay idinagdag upang makakuha ng higit na interes. Pinalawak din ng IOC ang mga programa sa paglangoy at diving, kapwa sikat na sports na may malawak na batayan ng mga manonood sa telebisyon. Dahil sa malaking halaga ng bayad ng NBC para sa mga karapatan sa Olympics, pinayagan ng IOC na magkaroon ng impluwensya ang NBC sa pag-iskedyul ng kaganapan upang ma-maximize ang mga rating sa telebisyon sa Estados Unidos kung maaari.{{cn}}

=== Pangangalakal ng Olimpiko ===
Ang pagbebenta ng tatak ng Olympic ay naging kontrobersyal. Ang pangangatwiran ay ang Mga Larong naging hindi maiintindihan mula sa anumang iba pang komersyal na palakasan sa palakasan.{{cn}} Ang isa pang pintas ay ang Mga Larong pinondohan ng mga host city at pambansang pamahalaan; ang IOC ay wala sa gastos, ngunit kinokontrol ang lahat ng mga karapatan at kita mula sa mga simbolo ng Olympic. Ang IOC ay tumatagal din ng porsyento ng lahat ng mga sponsor at kita ng broadcast.{{cn}} Ang mga lungsod na host ay patuloy na nakikipagkumpitensya para sa karapatang mag-host ng Mga Laro, kahit na walang katiyakan na mababawi nila ang kanilang mga pamumuhunan.{{cn}} Ipinakita ng pananaliksik na ang kalakalan ay halos 30 porsiyento na mas mataas para sa mga bansa na nagho-host ng Olympics.{{cn}}

== Mga sagisag ==
Ang Kilusang Olimpiko ay gumagamit ng mga simbolo upang kumatawan sa mga ideolohiyang nakapaloob sa Olympic Charter. Ang simbolong Olimpiko, na mas kilala bilang mga singsing ng Olimpiko, ay binubuo ng limang magkakaugnay na singsing at kumakatawan sa pagkakaisa ng limang tinitirhan na mga kontinente (Africa, ang Americas (kung itinuturing na isang kontinente), Asya, Europa, at Oceania). Ang kulay na bersyon ng mga singsing — asul, dilaw, itim, berde, at pula-sa ibabaw ng isang puting larangan ay bumubuo ng watawat ng Olimpiko. Ang mga kulay na ito ay pinili dahil ang bawat bansa ay may hindi bababa sa isa sa mga ito sa pambansang watawat. Ang watawat ay pinagtibay noong 1914 ngunit lumipad sa unang pagkakataon lamang sa 1920 Summer Olympics sa Antwerp, Belgium. Ito ay mula nang mai-hov sa bawat pagdiriwang ng Mga Palaro.{{cn}}

Ang motto ng Olympic, Citius, Altius, Fortius, isang ekspresyong Latin na nangangahulugang &quot;Mas Mabilis, Mas Mataas, Mas Malakas&quot; ay iminungkahi ni Pierre de Coubertin noong 1894 at naging opisyal mula pa noong 1924. Ang motto ay pinahusay ng kaibigan ni Coubertin, ang paring Dominikano na si Henri Didon OP , para sa isang pagtitipong kabataan ng Paris noong 1891.{{cn}}

Ang mga ideolohiyang Olimpiko ni Coubertin ay ipinahayag sa paniniwala ng Olympic:&lt;blockquote&gt;Ang pinakamahalagang bagay sa Palarong Olimpiko ay hindi manalo kundi makibahagi, tulad ng pinakamahalagang bagay sa buhay ay hindi ang pagtatagumpay kundi ang pakikibaka. Ang mahahalagang bagay ay hindi dapat mapanakop ngunit upang lumaban nang maayos.{{cn}}&lt;/blockquote&gt; Buwan bago ang bawat Laro, ang Olympic Flame ay naiilawan sa Temple of Hera sa Olympia sa isang seremonya na sumasalamin sa mga sinaunang ritwal na Greek. Ang isang babaeng performer, na kumikilos bilang isang babaeng pari ay sumali sa sampung babaeng performers bilang Vestal Virgins, ay nag-aapoy sa isang sulo sa pamamagitan ng paglalagay nito sa loob ng isang parabolic mirror na nakatuon sa mga sinag ng araw; pagkatapos ay sinindihan niya ang sulo ng unang nagdadala ng relay, sa gayon sinimulan ang relay ng Olimpiko na sulo na magdadala ng siga sa istadyum ng lungsod ng Olympic, kung saan ito ay may mahalagang papel sa seremonya ng pagbubukas.{{cn}} Kahit na ang siga ay isang simbolo ng Olimpiko mula pa noong 1928, ang sulo ng sulo ay ipinakilala lamang sa 1936 Mga Larong Tag-init upang maitaguyod ang Ikatlong Reich.{{cn}}

Ang maskotiko ng Olimpiko, isang hayop o pigura ng tao na kumakatawan sa pamana ng kultura ng bansa ng host, ay ipinakilala noong 1968. Naglaro ito ng isang mahalagang bahagi sa pag-promote ng pagkakakilanlan ng Mga Laro mula noong 1980 Summer Olympics, nang ang Soviet bear cub Misha ay umabot sa internasyonal na stardom . Ang maskot ng Summer Olympics sa London ay pinangalanan Wenlock matapos ang bayan ng Many Wenlock sa Shropshire. Karamihan sa Wenlock ay nagho-host pa rin sa Wenlock Olympian Games, na naging inspirasyon kay Pierre de Coubertin para sa Mga Larong Olimpiko.

== Seremonya ==
{{main article|Seremonya ng Palarong Olimpiko}}

=== Pagbubukas ===
Tulad ng ipinag-utos ng Charter ng Olimpiko, ang iba't ibang mga elemento ay nag-frame ng pagbubukas ng seremonya ng Olimpiko. Ang seremonya na ito ay maganap bago maganap ang mga kaganapan.{{cn}} Karamihan sa mga ritwal na ito ay itinatag sa 1920 Summer Olympics sa Antwerp.{{cn}} Ang seremonya ay karaniwang nagsisimula sa pagpasok ng pangulo ng bansa ng host na sinusundan ng pag-hoisting ng watawat ng host ng bansa at isang pagganap ng [[pambansang awit]].{{cn}} Ang host bansa pagkatapos ay nagtatanghal ng masining na pagpapakita ng musika, pag-awit, sayaw, at kinatawan ng teatro ng kultura nito.{{cn}} Ang artistikong mga pagtatanghal ay lumago sa sukat at pagiging kumplikado habang ang sunud-sunod na mga host ay nagtatangka na magbigay ng isang seremonya na nakalantad sa hinalinhan nito sa mga tuntunin ng hindi malilimot. Ang pambungad na seremonya ng Beijing Games ay naiulat na nagkakahalaga ng $ 100 milyon, na may halos lahat ng gastos na natamo sa segment ng artistikong.{{cn}}

Matapos ang masining na bahagi ng seremonya, ang mga atleta ay nagmartsa sa istadyum na pinagsama ng bansa. Ang Greece ay ayon sa kaugalian ang unang bansang nagpasok upang igalang ang mga pinagmulan ng Olympics. Ang mga bansa pagkatapos ay pumasok sa istadyum ayon sa alpabeto ayon sa napiling wika ng host ng bansa, na ang mga atleta ng host ng bansa ang huling pumasok. Sa panahon ng 2004 Summer Olympics, na na-host sa Athens, Greece, ang watawat ng Greek ay pumasok muna sa istadyum, habang pinasok ang delegasyong Greek. Ang mga pagsasalita ay ibinibigay, pormal na pagbubukas ng Mga Laro. Sa wakas, ang sulo ng Olimpiko ay dinala sa istadyum at ipinasa hanggang sa maabot ang panghuling tagapagdala ng sulo, madalas na isang matagumpay na atleta ng Olimpiko mula sa bansang host, na nagliliyab ng apoy ng Olympic sa kaldero ng istadyum.{{cn}}

=== Pagsasara ===
Ang pagsasara ng seremonya ng Mga Larong Olimpiko ay nagaganap matapos na matapos ang lahat ng mga kaganapan sa palakasan. Ang mga nagdadala ng bandila mula sa bawat kalahok na bansa ay pumapasok sa istadyum, na sinundan ng mga atleta na pumasok nang magkasama, nang walang pambansang pagkakaiba.{{cn}} Tatlong pambansang watawat ay pinalalakas habang ang kaukulang pambansang awit ay nilalaro: ang watawat ng kasalukuyang bansa ng host; ang watawat ng Greece, upang parangalan ang lugar ng kapanganakan ng Mga Larong Olimpiko; at ang watawat ng bansa na nagho-host sa susunod na Tag-init o Taglamig ng Olimpikong Laro.{{cn}} Ang pangulo ng komite ng pag-organisa at pangulo ng IOC ay nagsasagawa ng kanilang pagsasara ng mga talumpati, ang mga Palaro ay opisyal na sarado, at ang apoy ng Olympic ay pinatay. Sa kung ano ang kilala bilang Antwerp Ceremony, ang alkalde ng lungsod na nag-organisa ng Mga Laro ay naglilipat ng isang espesyal na watawat ng Olimpiko sa pangulo ng IOC, na pagkatapos ay ipinasa ito sa alkalde ng lungsod na nagho-host sa susunod na Olimpikong Palaro.{{cn}} Ang susunod na bansa ng host pagkatapos ay din maikling ipinakilala ang sarili sa mga artistikong pagpapakita ng sayaw at teatro na kinatawan ng kultura nito.{{cn}}

Tulad ng kaugalian, ang huling pagtatanghal ng medalya ng Mga Larong gaganapin bilang bahagi ng seremonya ng pagsasara. Karaniwan, ang marathon medals ay ipinakita sa Summer Olympics,{{cn}} habang ang cross-country na pang-ski na pagsisimula ng mga medalya ay iginawad sa Winter Olympics.{{cn}}

=== Paggawad ng mga medalya ===
Isang seremonya ng medalya ang ginanap matapos ang bawat kaganapan sa Olympic ay natapos. Ang nagwagi, pangalawa at pangatlong lugar na mga kakumpitensya o koponan ay nakatayo sa tuktok ng isang three-tiered rostrum na iginawad sa kani-kanilang medalya.{{cn}} Matapos mabigyan ng medalya ng isang miyembro ng IOC, ang pambansang watawat ng tatlong medalista ay itinaas habang ang pambansang awit ng bansang medalyong ginto ay gumaganap.{{cn}} Ang mga boluntaryong mamamayan ng host country ay kumikilos bilang host sa mga seremonya ng medalya, dahil tinutulungan nila ang mga opisyal na nagtatanghal ng mga medalya at kumikilos bilang mga flag-bearer.{{cn}} Habang sa Summer Olympics ang seremonya na ito ay ginanap sa lupa kung saan nilalaro ang kaganapan,{{cn}} sa Mga Larong Taglamig na karaniwang gaganapin sa isang espesyal na &quot;plaza&quot;.{{cn}}

==Mga pampalakasan==
{{main|Palakasang Olimpiko}}Ang programa ng Olimpikong Laro ay binubuo ng 35 sports, 30 disiplina at 408 na mga kaganapan. Halimbawa, ang pakikipagbuno ay isang isport ng Summer Olympic, na binubuo ng dalawang disiplina: Greco-Roman at Freestyle. Ito ay karagdagang nahati sa labing-apat na mga kaganapan para sa mga kalalakihan at apat na mga kaganapan para sa mga kababaihan, na bawat isa ay kumakatawan sa isang iba't ibang klase ng timbang.{{cn}} Ang programa ng Summer Olympics ay may kasamang 26 na sports, habang ang programa ng Winter Olympics ay nagtatampok ng 15 sports.{{cn}} Ang mga atleta, paglangoy, fencing, at masining na gymnastics ay ang tanging sports summer na hindi kailanman nawala mula sa programa ng Olympic. Ang cross-country skiing, figure skating, ice hockey, Nordic pinagsama, ski jump, at speed skating ay naitampok sa bawat programa ng Winter Olympics mula noong ito ay umpisa noong 1924. Kasalukuyang Olympic sports, tulad ng badminton, basketball, at volleyball, unang lumitaw sa programa bilang demonstration sports, at kalaunan ay na-promote sa buong sports ng Olympic. Ang ilang mga sports na itinampok sa mga naunang Laro ay kalaunan ay nahulog mula sa programa.{{cn}}

Ang palarong Olimpiko ay pinamamahalaan ng mga pederasyong pang-internasyonal na isport (IF) na kinikilala ng IOC bilang pandaigdigang tagapangasiwa ng mga isport. Mayroong 35 federasyon na kinatawan sa IOC.{{cn}} May mga sports na kinikilala ng IOC na hindi kasama sa programa ng Olympic. Ang mga palakasan na ito ay hindi itinuturing na sports ng Olimpiko, ngunit maaari silang itaguyod sa katayuan na ito sa panahon ng isang rebisyon sa programa na naganap sa unang sesyon ng IOC kasunod ng isang pagdiriwang ng Mga Larong Olimpiko.{{cn}} Sa nasabing mga pagbabago, ang isport ay maaaring ibukod o isama sa programa batay sa isang dalawang-katlo ng boto ng mayorya ng mga myembro ng IOC.{{cn}} May mga kinikilala na palakasan na hindi pa nakasaad sa isang programa ng Olimpiko sa anumang kapasidad, kabilang ang chess at surfing.{{cn}}

Noong Oktubre at Nobyembre 2004, ang IOC ay nagtatag ng isang Komisyon sa Programa ng Olimpiko, na tungkulin sa pagsuri sa palakasan sa programa ng Olimpiko at lahat ng hindi kinikilala na sports na Olimpiko. Ang layunin ay mag-apply ng isang sistematikong pamamaraan sa pagtatag ng programa ng Olympic para sa bawat pagdiriwang ng Mga Palaro.{{cn}} Ang komisyon ay bumubuo ng pitong pamantayan upang hatulan kung ang isang isport ay dapat isama sa programa ng Olimpiko.{{cn}} Ang mga pamantayang ito ay kasaysayan at tradisyon ng isport, unibersidad, katanyagan ng isport, imahe, kalusugan ng mga atleta, pag-unlad ng International Federation na namamahala sa isport, at gastos ng paghawak ng isport.{{cn}} Mula sa pag-aaral na ito ang limang kinikilala na sports ay lumitaw bilang mga kandidato para sa pagsasama sa 2012 Summer Olympics: golf, karate, rugby sevens, roller sports at squash.{{cn}} Ang mga palakasan na ito ay susuriin ng IOC Executive Board at pagkatapos ay tinukoy sa General Session sa Singapore noong Hulyo 2005. Sa limang sports na inirerekomenda para sa pagsasama ay dalawa lamang ang napili bilang mga finalist: karate at squash.{{cn}} Hindi rin nakamit ng isport ang hinihiling na boto ng dalawang-katlo at dahil dito hindi sila na-promote sa Olympic program.{{cn}} Noong Oktubre 2009, ang IOC ay bumoto upang mag-instate ng golf at rugby sevens bilang Olympic sports para sa 2016 at 2020 Summer Olympic Games.{{cn}}

Ang ika-114 na IOC Session, noong 2002, ay limitado ang programa ng Mga Larong Tag-init sa maximum na 28 na sports, 301 mga kaganapan, at 10,500 mga atleta.{{cn}} Pagkalipas ng tatlong taon, sa ika-117 na IOC Session, isinagawa ang unang pangunahing rebisyon sa programa, na nagresulta sa pagbubukod ng baseball at softball mula sa opisyal na programa ng 2012 London Games. Dahil walang kasunduan sa pagsulong ng dalawang iba pang mga sports, ang programa sa 2012 ay nagtatampok ng 26 na sports lamang.{{cn}} Ang 2016 at 2020 Mga Laro ay babalik sa maximum ng 28 na sports na ibinigay ng pagdaragdag ng rugby at golf.{{cn}}

=== Amatyurismo at propesyonalismo ===
Ang etos ng [[aristokrasya]] bilang naipakita sa Ingles na pampublikong paaralan ay lubos na naimpluwensyahan si Pierre de Coubertin. [166] Ang mga pampublikong paaralan ay nag-subscribe sa paniniwala na ang isport ay nabuo ng isang mahalagang bahagi ng edukasyon, isang saloobin na nakumpleto sa kasabihang mens sana sa corpore sano, isang maayos na pag-iisip sa isang maayos na katawan. Sa etos na ito, ang isang ginoo ay isa na naging isang buong pag-ikot, hindi ang pinakamahusay sa isang tiyak na bagay. Mayroon ding umiiral na konsepto ng pagiging patas, kung saan ang pagsasanay o pagsasanay ay itinuturing na kahalintulad sa pagdaraya. Ang mga nagsagawa ng isang propesyonal sa isport ay itinuturing na isang hindi patas na kalamangan sa mga nagsagawa nito bilang isang libangan lamang.

Ang pagbubukod ng mga propesyonal ay nagdulot ng maraming mga kontrobersya sa buong kasaysayan ng modernong Olimpiko. Ang 1912 na Olympic pentathlon at decathlon champion na si Jim Thorpe ay hinubad ng kanyang mga medalya nang malaman na siya ay naglaro ng semi-propesyonal na baseball bago ang Olimpiko. Ang kanyang mga medalya ay maramihang naibalik ng IOC noong 1983 dahil sa mga mahabagin na lugar. Ang mga skier ng Swiss at Austrian ay nag-boycot sa 1936 ng Winter Winter sa suporta ng kanilang mga guro sa ski, na hindi pinapayagan na makipagkumpetensya dahil kumita sila ng pera sa kanilang isport at sa gayon ay itinuturing na mga propesyonal.{{cn}}

Habang umusbong ang istraktura ng klase sa ika-20 siglo, ang kahulugan ng amateur atleta bilang isang aristokratikong ginoo ay naging lipas na.  Ang pagdating ng &quot;full-time amateur na atleta&quot; ng mga bansa sa Silangang Bloc ay lalong sumira sa ideolohiya ng purong amateur, dahil inilalagay nito ang mga self-financing na mga amateurs ng mga bansang Kanluran sa isang kawalan. Simula noong 1970s, ang mga iniaatas ng amateurismo ay unti-unting naalis mula sa Olympic Charter. Matapos ang 1988 Games, nagpasya ang IOC na gawin ang lahat ng mga propesyonal na atleta na karapat-dapat para sa Olympics, napapailalim sa pag-apruba ng mga IF.{{cn}}

==== Pangkat ng Kanada ====
Malapit sa pagtatapos ng 1960, naramdaman ng Canadian Amateur Hockey Association (CAHA) na ang kanilang mga tagahanga ng mga amateur ay hindi na maaaring maging mapagkumpitensya laban sa mga full-time na atleta ng koponan ng Soviet at ang iba pang patuloy na pagpapabuti ng mga koponan sa Europa. Itulak nila ang kakayahang gumamit ng mga manlalaro mula sa mga propesyonal na liga ngunit sinalubong ang oposisyon mula sa IIHF at IOC. Sa IIHF Congress noong 1969, nagpasya ang IIHF na pahintulutan ang Canada na gumamit ng siyam na non-NHL propesyonal na mga hockey na manlalaro sa 1970 World Championships sa Montréal at Winnipeg, Manitoba, Canada. Ang desisyon ay baligtad noong Enero 1970 matapos sabihin ng Brundage na ang katayuan ng ice hockey bilang isang paligsahan sa Olimpiko ay magiging peligro kung ang pagbago ay nagawa. Bilang tugon, ang Canada ay lumayo mula sa internasyonal na kumpetisyon sa hockey ng yelo at sinabi ng mga opisyal na hindi sila babalik hanggang sa &quot;bukas na kumpetisyon&quot; ay naitatag. Si Günther Sabetzki ay naging pangulo ng IIHF noong 1975 at tumulong upang malutas ang hindi pagkakaunawaan sa CAHA. Noong 1976, pumayag ang IIHF na payagan ang &quot;bukas na kumpetisyon&quot; sa pagitan ng lahat ng mga manlalaro sa World Championships. Gayunpaman, ang mga manlalaro ng NHL ay hindi pa rin pinapayagan na maglaro sa Olympics hanggang sa 1988, dahil sa patakaran lamang sa IOC na patakaran.{{cn}}

== Mga sanggunian ==
{{Reflist}}
{{commons|Olympic Games}}

{{Palarong Olimpiko}}

[[Kategorya:Palarong Olimpiko]]</text>
      <sha1>0vxktas82n5bvts5t05oiew01d7ziho</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Papel</title>
    <ns>0</ns>
    <id>77995</id>
    <revision>
      <id>2164821</id>
      <parentid>2128539</parentid>
      <timestamp>2025-06-13T21:22:44Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>120.29.69.7</ip>
      </contributor>
      <comment>added new content thank you verymuch*</comment>
      <origin>2164821</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5103" sha1="czvhv4iage67qloinehmlcfplq7dmdy" xml:space="preserve">Ang '''papel''' ay isang manipis na materyal na pangunahing ginagamit para sa pagsusulat, paglilimbag at pagbabalot. Ginagawa ito sa pamamagitan ng pagdiin ng sama-sama ang basang mga hibla, karaniwang selulusa na hinango mula sa kahoy, trapo o damo, o ibang mapagkukunang gulay sa tubig, at tinutuyo upang maging mga pirasong nababanat. Bagaman orihinal na ginawa sa nag-iisang piraso gamit ang kamay ang papel, halos gawa na ngayon ang lahat sa malaking malamakinang gumagawa ng rolyong 10 metro ang lapad, na tumatakbo sa 2,000 metro bawat minuto at hanggang sa 600,000 tonelada bawat taon. Isang materyal ito na maraming nagagawa, kabilang ang pag-imprenta, pagbabalot, dekorasyon, paglilinis, pansala, pandikit sa dingding, pantapos sa aklat, konserbasyon, laminadong ''worktop'', tisyung pangkubeta, pananalapi, seguridad, at ilang mga prosesong pang-industriya at konstruksyon.

Sa Ehipto noong 3500 BC ang unang natalang may anyong papel na yari sa halamang papirus. Pinapaniwalang nagmula sa Tsina ang totoong papel noong mga ikalawang siglo AD, bagaman may mga ilang ebidensiya na nagsasabing ginagamit ang mga ito bago pa ang nasabing panahon. Maaring umunlad ito noong 105 CE sa pamamagitan ng bating ng korteng Han na si Cai Lun, bagaman hango ang pinakamaagang kapiraso ng papel pang-arkeolohiya noong ikalawang dantaon BCE sa Tsina. Pandaigdigan ang makabagong industriya ng sapal at papel, na nangunguna dito ang Tsina sa produksyon nito at sinundan ng Estados Unidos.

==Etimolohiya==

Sa [[etimolohiya]], hinango ang salitang ''papel'' mula sa [[Latin]] na {{lang|la|papyrus}}, na nagmula sa [[Wikang Sinaunang Griyego|Griyegong]] {{lang|grc|πᾰ́πῡρος}} ({{lang|grc-Latn|pápūros}}), ang salita para sa halamang {{Lang|la|Cyperus papyrus}}.&lt;ref&gt;[https://www.perseus.tufts.edu/hopper/text?doc=Perseus%3Atext%3A1999.04.0057%3Aentry%3Dpa%2Fpuros πάπυρος] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130616223117/http://www.perseus.tufts.edu/hopper/text?doc=Perseus%3Atext%3A1999.04.0057%3Aentry%3Dpa%2Fpuros |date=16 June 2013 }}, Henry George Liddell, Robert Scott, ''A Greek–English Lexicon'', sa Perseus (sa Ingles)&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite Oxford Dictionaries|papyrus}} (sa Ingles)&lt;/ref&gt; Isang makapal na may materyal na parang papel ang papyrus (o papirus) na ginagawa mula sa sapal ng halamang ''{{Lang|la|Cyperus papyrus}}'', na ginagamit ng [[sinaunang Ehipto]] at ibang kulturang [[Mediteranyo]] para sa [[pagsusulat]] bago maipakilala ang papel.&lt;ref&gt;{{Cite Dictionary.com|papyrus|access-date=2008-11-20}} (sa Ingles)&lt;/ref&gt; Bagaman etimolohikal na hinango ang salitang ''papel'' mula sa ''papyrus'', ginagawa ang dalawa ng napakaiba at naiiba ang pag-unlad ng nauna mula sa pag-unlad ng ikalawa. Laminasyon ang papyrus ng natural na hibla ng halaman, habang ginagawa ang papel mula sa mga hibla na nabago ang katangian sa pamamagitan ng pagbababad.&lt;ref name=&quot;Tsien1985&quot;&gt;{{Harvard citation no brackets|Tsien|1985|p=38}} (sa Ingles)&lt;/ref&gt;

== Epektong pangkapaligiran ==
{{Main|Deporestasyon}}

May ilang masamang epekto sa kapligiran ang produksyon at gamit ng papel. Tumataas ang deporestasyon sa pagkonsumo ng papel, na may 35% nagapas na mga [[puno]] ang ginagamit sa paggawa ng papel. Nagtatanim din ng puno ang karamihan sa mga kompanyang gumagawa ng papel upang makatulong sa muling pagtubo ng mga puno. Nasa mababa sa 10% ng sapal ng [[kahoy]] ang [[pagtrotroso]] ng mga gubat na may mga punong tumutubo,&lt;ref name=&quot;chase&quot;&gt;{{cite web |url=http://www.ecology.com/feature-stories/paper-chase/index.html |title=Paper Chase |access-date=21 Setyembre 2007 |last=Martin |first=Sam |date=2004 |publisher=Ecology Communications, Inc. |archive-url=https://web.archive.org/web/20070619104819/http://www.ecology.com/feature-stories/paper-chase/index.html |language=en |archive-date=2007-06-19 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20070619104819/http://www.ecology.com/feature-stories/paper-chase/index.html |date=2007-06-19 }}&lt;/ref&gt; subalit isa ito sa pinakakontrobersyal na mga isyu.

Nasa 40% naman ng kabuuang basura ang papel bawat taon sa [[Estados Unidos]], na nagdagdag sa 71.6&amp;nbsp;milyong tonelada ng basurang papel sa Estados Unidos pa lamang.&lt;ref&gt;{{cite web|title=General Overview of What's in America's Trash |url=http://www.epa.gov/osw/wycd/catbook/what.htm |publisher=United States Environmental Protection Agency |access-date=4 Abril 2012 |author=EPA |date=28 Hunyo 2006 |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20120105015733/http://www.epa.gov/osw/wycd/catbook/what.htm |archive-date=5 Enero 2012 |language=en}}&lt;/ref&gt; Naglilimbag ang katamtamang manggagawa sa opisina sa Estados Unidos ng 31 pahina kada araw.&lt;ref&gt;Groll, T. 2015 [http://www.zeit.de/karriere/2015-06/papier-enerige-sparen-unternehmen In vielen Büros wird unnötig viel ausgedruckt] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20150817050102/http://www.zeit.de/karriere/2015-06/papier-enerige-sparen-unternehmen |date=17 August 2015 }}, Zeit Online, 20 Hunyo 2015 (sa Aleman).&lt;/ref&gt;

==Mga sanggunian==
{{reflist}}

{{Commonscat|Paper}}

[[Kategorya:Panulat]]</text>
      <sha1>czvhv4iage67qloinehmlcfplq7dmdy</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>2164843</id>
      <parentid>2164821</parentid>
      <timestamp>2025-06-13T22:15:28Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Tegel</username>
        <id>23664</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>[[w:Help:Reverting|Ibinalik]] ang mga pagbabago ni [[Special:Contributions/120.29.69.7|120.29.69.7]] ([[User talk:120.29.69.7|Usapan]]) patungo sa huling rebisyon ni [[User:Glennznl|Glennznl]]</comment>
      <origin>2128539</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5680" sha1="9netglwdce6ty019cbr7mfowzzfal1k" xml:space="preserve">[[Talaksan:ManilaPaper.jpg|thumb|Isang salansan ng [[papel de Manila]]]]
Ang '''papel''' ay isang manipis na materyal na pangunahing ginagamit para sa pagsusulat, paglilimbag at pagbabalot. Ginagawa ito sa pamamagitan ng pagdiin ng sama-sama ang basang mga hibla, karaniwang selulusa na hinango mula sa [[kahoy]], trapo o [[damo]], o ibang mapagkukunang [[gulay]] sa tubig, at tinutuyo upang maging mga pirasong nababanat. Bagaman orihinal na ginawa sa nag-iisang piraso gamit ang kamay ang papel, halos gawa na ngayon ang lahat sa malaking malamakinang gumagawa ng rolyong 10 metro ang lapad, na tumatakbo sa 2,000 metro bawat minuto at hanggang sa 600,000 tonelada bawat taon. Isang materyal ito na maraming nagagawa, kabilang ang [[pag-imprenta]], pagbabalot, dekorasyon, paglilinis, pansala, pandikit sa dingding, pantapos sa aklat, konserbasyon, laminadong ''worktop'', tisyung pangkubeta, [[pananalapi]], seguridad, at ilang mga prosesong pang-industriya at konstruksyon.

Sa [[Lumang Ehipto|Ehipto]] noong 3500 BC ang unang natalang may anyong papel na yari sa halamang papirus. Pinapaniwalang nagmula sa [[Tsina]] ang totoong papel noong mga ikalawang siglo AD, bagaman may mga ilang ebidensiya na nagsasabing ginagamit ang mga ito bago pa ang nasabing panahon.&lt;ref&gt;Hogben, Lancelot. &quot;Printing, Paper and Playing Cards&quot;. Bennett, Paul A. (ed.) ''Books and Printing: A Treasury for Typophiles''. New York: The World Publishing Company, 1951. pp. 15–31. p. 17. &amp; Mann, George. ''Print: A Manual for Librarians and Students Describing in Detail the History, Methods, and Applications of Printing and Paper Making''. London: Grafton &amp; Co., 1952. p. 77 (sa Ingles)&lt;/ref&gt; Maaring umunlad ito noong 105 CE sa pamamagitan ng [[bating]] ng korteng [[Dinastiyang Han|Han]] na si [[Cai Lun]], bagaman hango ang pinakamaagang kapiraso ng papel pang-arkeolohiya noong ikalawang dantaon BCE sa Tsina.&lt;ref name=&quot;Tsien1985&quot;&gt;{{Harvard citation no brackets|Tsien|1985|p=38}} (sa Ingles)&lt;/ref&gt; Pandaigdigan ang makabagong industriya ng sapal at papel, na nangunguna dito ang Tsina sa produksyon nito at sinundan ng [[Estados Unidos]].

==Etimolohiya==

Sa [[etimolohiya]], hinango ang salitang ''papel'' mula sa [[Latin]] na {{lang|la|papyrus}}, na nagmula sa [[Wikang Sinaunang Griyego|Griyegong]] {{lang|grc|πᾰ́πῡρος}} ({{lang|grc-Latn|pápūros}}), ang salita para sa halamang {{Lang|la|Cyperus papyrus}}.&lt;ref&gt;[https://www.perseus.tufts.edu/hopper/text?doc=Perseus%3Atext%3A1999.04.0057%3Aentry%3Dpa%2Fpuros πάπυρος] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130616223117/http://www.perseus.tufts.edu/hopper/text?doc=Perseus%3Atext%3A1999.04.0057%3Aentry%3Dpa%2Fpuros |date=16 June 2013 }}, Henry George Liddell, Robert Scott, ''A Greek–English Lexicon'', sa Perseus (sa Ingles)&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite Oxford Dictionaries|papyrus}} (sa Ingles)&lt;/ref&gt; Isang makapal na may materyal na parang papel ang papyrus (o papirus) na ginagawa mula sa sapal ng halamang ''{{Lang|la|Cyperus papyrus}}'', na ginagamit ng [[sinaunang Ehipto]] at ibang kulturang [[Mediteranyo]] para sa [[pagsusulat]] bago maipakilala ang papel.&lt;ref&gt;{{Cite Dictionary.com|papyrus|access-date=2008-11-20}} (sa Ingles)&lt;/ref&gt; Bagaman etimolohikal na hinango ang salitang ''papel'' mula sa ''papyrus'', ginagawa ang dalawa ng napakaiba at naiiba ang pag-unlad ng nauna mula sa pag-unlad ng ikalawa. Laminasyon ang papyrus ng natural na hibla ng halaman, habang ginagawa ang papel mula sa mga hibla na nabago ang katangian sa pamamagitan ng pagbababad.&lt;ref name=&quot;Tsien1985&quot; /&gt;

== Epektong pangkapaligiran ==
{{Main|Deporestasyon}}

May ilang masamang epekto sa kapligiran ang produksyon at gamit ng papel. Tumataas ang deporestasyon sa pagkonsumo ng papel, na may 35% nagapas na mga [[puno]] ang ginagamit sa paggawa ng papel. Nagtatanim din ng puno ang karamihan sa mga kompanyang gumagawa ng papel upang makatulong sa muling pagtubo ng mga puno. Nasa mababa sa 10% ng sapal ng [[kahoy]] ang [[pagtrotroso]] ng mga gubat na may mga punong tumutubo,&lt;ref name=&quot;chase&quot;&gt;{{cite web |url=http://www.ecology.com/feature-stories/paper-chase/index.html |title=Paper Chase |access-date=21 Setyembre 2007 |last=Martin |first=Sam |date=2004 |publisher=Ecology Communications, Inc. |archive-url=https://web.archive.org/web/20070619104819/http://www.ecology.com/feature-stories/paper-chase/index.html |language=en |archive-date=2007-06-19 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20070619104819/http://www.ecology.com/feature-stories/paper-chase/index.html |date=2007-06-19 }}&lt;/ref&gt; subalit isa ito sa pinakakontrobersyal na mga isyu.

Nasa 40% naman ng kabuuang basura ang papel bawat taon sa [[Estados Unidos]], na nagdagdag sa 71.6&amp;nbsp;milyong tonelada ng basurang papel sa Estados Unidos pa lamang.&lt;ref&gt;{{cite web|title=General Overview of What's in America's Trash |url=http://www.epa.gov/osw/wycd/catbook/what.htm |publisher=United States Environmental Protection Agency |access-date=4 Abril 2012 |author=EPA |date=28 Hunyo 2006 |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20120105015733/http://www.epa.gov/osw/wycd/catbook/what.htm |archive-date=5 Enero 2012 |language=en}}&lt;/ref&gt; Naglilimbag ang katamtamang manggagawa sa opisina sa Estados Unidos ng 31 pahina kada araw.&lt;ref&gt;Groll, T. 2015 [http://www.zeit.de/karriere/2015-06/papier-enerige-sparen-unternehmen In vielen Büros wird unnötig viel ausgedruckt] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20150817050102/http://www.zeit.de/karriere/2015-06/papier-enerige-sparen-unternehmen |date=17 August 2015 }}, Zeit Online, 20 Hunyo 2015 (sa Aleman).&lt;/ref&gt;

==Mga sanggunian==
{{reflist}}

{{Commonscat|Paper}}

[[Kategorya:Panulat]]</text>
      <sha1>9netglwdce6ty019cbr7mfowzzfal1k</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Facebook</title>
    <ns>0</ns>
    <id>89969</id>
    <revision>
      <id>2164820</id>
      <parentid>2163376</parentid>
      <timestamp>2025-06-13T21:21:26Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>120.29.69.7</ip>
      </contributor>
      <comment>fixing typo cant run thankyou*</comment>
      <origin>2164820</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3825" sha1="88ptigj62vslxt222trjkacnh1v8a3g" xml:space="preserve">Ang '''Facebook''' (literal na &quot;aklat ng [mga] mukha&quot;) ay isang social networking website na libre ang pagsali at pinapatakbo at pag-aari ng Facebook, Inc. na isang pampublikong kompanya. Maaaring sumali ang mga tagagamit dito nakaayos ayon sa lungsod, pinagtratrabahuan, paaralan at rehiyon upang makakonekta at makihalubilo sa ibang mga tao. Maaaring magdagdag rin ng mga kaibigan at magpadala ng mensahe sa kanila, at baguhin ang kanilang sariling sanaysay upang ipagbigay-alam sa kanilang mga kaibigan ang tungkol sa kanilang sarili. Tumutukoy ang pangalan ng website na ito sa mga mukhang nasa [[aklat]] na [[papel]] (''paper facebooks'') na sinasalarawan ang mga kasapi ng isang kampus na pamayanan na ibinibigay ng ilang [[kolehiyo]] at preliminaryong paaaralan sa [[Estados Unidos]] sa mga papasok na mga mag-aaral, guro o propesor, at mga trabahador bilang isang paraan na makilala ang ibang tao sa kampus.

Itinatag ni Mark Zuckerberg ang Facebook kasama ang kaklase niya sa agham pangkompyuter at kasama sa kuwartong sina Dustin Moskovitz at Chris Hughes habang mag-aaral pa siya ng Pamantasan ng Harvard. Noong una, limitado ang pagsapi sa website na ito sa mga mag-aaral ng Harvard, ngunit lumawak ito sa ibang mga kolehiyo sa Boston, ang Ligang Ivy at Pamantasan ng Standford. Nang kalaunan, lumawak pa ito at napabilang ang kahit sinong mag-aaral ng isang pamantasan, pagkatapos mataas na paaralan at, nang tumagal pa, kahit sinong nasa gulang na 13 pataas. Sa kasalukuyan, mayroon na ang Facebook ng mahigit sa 200 milyong aktibong tagagamit sa buong mundo. Gayumpaman, noong Mayo 2011, ang ''Consumer Reports'' ay nakitang mayroong mahigit 7.5 milyong akawnt na edad 13 pababa at na may mahigit 5 milyon sa edad na 10 pababa na lumabag sa patakaran ng websayt.

== Pagusbong ==
{{Main|Facebook Messenger}}
Pagkalipas nang mahabang panahon ang Facebook ngayon sa bawat website na masasabi ay isa sa mga pinakaaktibo na gumagamit nito pag palo sa taong 2017 umabot sa 2 bilyong katao ang aktibo sa account na ito, bagamat hindi lahat nang ito ay magkakakilanlan dahil sa lugar o sa ibang pamamaraan, depende rin ito sa tao na gumagamit, Sa bansang Pilipino sa buong sulok ng [[Pilipinas]] mula Luzon hanggang Mindanao na ang may aktibong gumagamit nito simula nitong 2012 hanggang sa pangkasalukuyang taon, Isa pa rito ang idinagdag ang '''Facebook Messenger''' o mas pinaiksi bilang '''Messenger''' ay isang App na ginawa rin nang mga tagapangasiwa sa Facebook noong taong 2011 para makapag-usap nang maayos at maipaabot ang mga mensahe sa taong kinakausap, patok sa mga gumagamit hanggang sa kasalukuyan, nagsimula ang Facebook noong taong 2004 baba pa sa 2006 simula pag akyat sa taong 2012 ay namayagpag na ito sa sangkatauhan, kasama na rin rito ang paglibang nang mga tao kung wala silang makausap o makakwentuhan. Ang mga bansang ito ay aktibo sa buong Estados Unidos, mga bansa sa Timog Silangang Asya tulad nang mga bansang [[Vietnam]], [[Thailand]], [[Myanmar]], [[Malaysia]], [[Indonesia]] at kasama na rito ang [[Pilipinas]].

Ang Facebook ngayon ay isa sa mga namamayagpag sa Alexa ranking nasa (3) sa social media accounts na aktibo, karamihan nito sa mga tagagamit (users) ay nasa mga pamayanan, mamayan mga kabahayan at iba pwede na rin ito magamit sa mobile phone, iphone, gamit rin ang data, WiFi internet at WiFi Load. Na isa sa mga ginagamit nang sangkatauhan. Mula noong 2006 di gaano kadami ang mga gumagamit nito ngunit pagsapit sa taong 2012 ay umusad at dumami ang mga tagagamit dahil sa dekalidad nang Facebook naidagdag pa rito ang mga follow signs, signs at iba pa. Hanggang umabot sa taong 2017, 2 bilyon mahigit ang aktibong gumagamit araw araw.

== Tingnan din ==
* [[Facebook avatar]]
* [[Messenger]]
* [[Instagram]]

== Mga sanggunian ==

{{reflist}}

[[Kategorya:Facebook| ]]</text>
      <sha1>88ptigj62vslxt222trjkacnh1v8a3g</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>2164844</id>
      <parentid>2164820</parentid>
      <timestamp>2025-06-13T22:15:28Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Tegel</username>
        <id>23664</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>[[w:Help:Reverting|Ibinalik]] ang mga pagbabago ni [[Special:Contributions/120.29.69.7|120.29.69.7]] ([[User talk:120.29.69.7|Usapan]]) patungo sa huling rebisyon ni [[User:Như Gây Mê|Như Gây Mê]]</comment>
      <origin>2163376</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="6414" sha1="gacwktz72zp1gp6bs83wnfiwp1ph894" xml:space="preserve">{{For|kompanyang, social media|Meta Platforms}}
{{Infobox dot-com company
| company_name = Facebook, Inc.
| company_logo = Facebook Logo (2019).svg
| company_type = Pampubliko
| traded_as = [[NASDAQ]]: {{URL|nasdaq.com/symbol/fb|FB}}
| foundation = {{Start date and age|2004|02|04|df=no|p=yes|br=yes}}
| location = [[Menlo Park, California|Menlo Park]], [[California]], [[Estados Unidos|US]]
| area_served = [[Estados Unidos]] (2004–05)&lt;br&gt;Buong mundo (2005–kasalukuyan)
| founder = {{Unbulleted list|[[Mark Zuckerberg]]|Eduardo Saverin|Andrew McCollum|Dustin Moskovitz|Chris Hughes}}
| key_people = Mark Zuckerberg&lt;br&gt;&lt;small&gt;(Chairman at CEO)&lt;/small&gt;&lt;br&gt;Sheryl Sandberg&lt;br&gt;&lt;small&gt;(COO)&lt;/small&gt;
| industry = [[Internet]]&lt;/br&gt;[[Pagpapatalastas|Advertising]]&lt;/br&gt;[[Social media]]&lt;/br&gt;[[Computer hardware]]&lt;/br&gt;[[Computer software]]
| revenue  =   {{increase}} {{USD|85.97 bilyon|link=yes}}
| operating_income   =   {{increase}} {{USD|32.67 bilyon}} (2020)
| net_income   =   {{increase}} {{USD|29.15 bilyon}} (2020)
| assets   = {{increase}} {{USD|159.32 bilyon}} (2020)
| equity   = {{increase}} {{USD|128.29 bilyon}} (2020)
| num_employees = 63,404  (Setyembre 2021)
| subsid = {{unbulleted list|Instagram|WhatsApp|Oculus VR|PrivateCore|Facebook Messenger|Workplace (Facebook)|Facebook Portal (Hardware)}}
| url = {{URL|facebook.com}}
| alexa = {{Steady}} 7
| website_type = [[Social networking service]]
| registration = Kinakailangan
| num_users =    '''2.85 bilyon''' ''mga aktibong tagagamit noong Marso 2021''
| language = Maraming wika
| current_status  =   Aktibo
| screenshot = Screen_of_Facebook_(2).PNG
| caption = Login homepage ng Facebook
}}
[[File:Most popular social networking sites by country.svg|thumb|300px|{{legend-table|lang=en|title=Mga killing bansang aktibo na gumagamit ng facebook
|#3b5998|Facebook
|#5ea9dd|[[Twitter]]
|#965220|[[VK (social networking)|VKontakte]]
|#de2910|[[Qzone|QZone]]
|#f2720c|[[Odnoklassniki]]
|#229340|Facenama
|#e0e0e0|no data
}}]]
Ang '''Facebook''' (literal na &quot;aklat ng [mga] mukha&quot;) ay isang [[social networking website]] na libre ang pagsali at pinapatakbo at pag-aari ng Facebook, Inc. na isang pampublikong kompanya. Maaaring sumali ang mga tagagamit dito nakaayos ayon sa [[lungsod]], pinagtratrabahuan, [[paaralan]] at rehiyon upang makakonekta at makihalubilo sa ibang mga tao. Maaaring magdagdag rin ng mga kaibigan at magpadala ng mensahe sa kanila, at baguhin ang kanilang sariling sanaysay upang ipagbigay-alam sa kanilang mga kaibigan ang tungkol sa kanilang sarili. Tumutukoy ang pangalan ng website na ito sa mga mukhang nasa [[aklat]] na [[papel]] (''paper facebooks'') na sinasalarawan ang mga kasapi ng isang kampus na pamayanan na ibinibigay ng ilang [[kolehiyo]] at preliminaryong paaaralan sa [[Estados Unidos]] sa mga papasok na mga mag-aaral, guro o propesor, at mga trabahador bilang isang paraan na makilala ang ibang tao sa kampus.

Itinatag ni [[Mark Zuckerberg]] ang Facebook kasama ang kaklase niya sa [[agham pangkompyuter]] at kasama sa kuwartong sina [[Dustin Moskovitz]] at [[Chris Hughes (Facebook)|Chris Hughes]] habang mag-aaral pa siya ng Pamantasan ng Harvard.&lt;ref name=&quot;companybios&quot;&gt;[http://www.new.facebook.com/press/info.php?execbios= &quot;Talumbuhay ng mga Ehekutibo&quot;], Facebook. Kinuha noong 16 Agosto 2008.&lt;/ref&gt; Noong una, limitado ang pagsapi sa website na ito sa mga mag-aaral ng Harvard, ngunit lumawak ito sa ibang mga kolehiyo sa [[Boston]], ang Ligang Ivy at Pamantasan ng Standford. Nang kalaunan, lumawak pa ito at napabilang ang kahit sinong mag-aaral ng isang pamantasan, pagkatapos [[mataas na paaralan]] at, nang tumagal pa, kahit sinong nasa gulang na 13 pataas. Sa kasalukuyan, mayroon na ang Facebook ng mahigit sa 200 [[milyon]]g aktibong tagagamit sa buong mundo.&lt;ref&gt;[http://www.facebook.com/press/info.php?statistics &quot;''Mga estadistika ng Facebook''&quot;]. Kinuha noong 9 Enero 2009.&lt;/ref&gt; Gayumpaman, noong Mayo 2011, ang ''Consumer Reports'' ay nakitang mayroong mahigit 7.5 milyong akawnt na edad 13 pababa at na may mahigit 5 milyon sa edad na 10 pababa na lumabag sa patakaran ng websayt.&lt;ref&gt;{{cite news |url=http://news.consumerreports.org/electronics/2011/05/five-million-facebook-users-are-10-or-younger.html |title=Five million Facebook users are 10 or younger |work= ConsumerReports.org |date=Mayo 10, 2011 |accessdate =Mayo 15, 2011}}&lt;/ref&gt;

== Pagusbong ==
{{Main|Facebook Messenger}}
Pagkalipas nang mahabang panahon ang Facebook ngayon sa bawat website na masasabi ay isa sa mga pinakaaktibo na gumagamit nito pag palo sa taong 2017 umabot sa 2 bilyong katao ang aktibo sa account na ito, bagamat hindi lahat nang ito ay magkakakilanlan dahil sa lugar o sa ibang pamamaraan, depende rin ito sa tao na gumagamit, Sa bansang Pilipino sa buong sulok ng [[Pilipinas]] mula Luzon hanggang Mindanao na ang may aktibong gumagamit nito simula nitong 2012 hanggang sa pangkasalukuyang taon, Isa pa rito ang idinagdag ang '''Facebook Messenger''' o mas pinaiksi bilang '''Messenger''' ay isang App na ginawa rin nang mga tagapangasiwa sa Facebook noong taong 2011 para makapag-usap nang maayos at maipaabot ang mga mensahe sa taong kinakausap, patok sa mga gumagamit hanggang sa kasalukuyan, nagsimula ang Facebook noong taong 2004 baba pa sa 2006 simula pag akyat sa taong 2012 ay namayagpag na ito sa sangkatauhan, kasama na rin rito ang paglibang nang mga tao kung wala silang makausap o makakwentuhan. Ang mga bansang ito ay aktibo sa buong Estados Unidos, mga bansa sa Timog Silangang Asya tulad nang mga bansang [[Vietnam]], [[Thailand]], [[Myanmar]], [[Malaysia]], [[Indonesia]] at kasama na rito ang [[Pilipinas]].

Ang Facebook ngayon ay isa sa mga namamayagpag sa Alexa ranking nasa (3) sa social media accounts na aktibo, karamihan nito sa mga tagagamit (users) ay nasa mga pamayanan, mamayan mga kabahayan at iba pwede na rin ito magamit sa mobile phone, iphone, gamit rin ang data, WiFi internet at WiFi Load. Na isa sa mga ginagamit nang sangkatauhan. Mula noong 2006 di gaano kadami ang mga gumagamit nito ngunit pagsapit sa taong 2012 ay umusad at dumami ang mga tagagamit dahil sa dekalidad nang Facebook naidagdag pa rito ang mga follow signs, signs at iba pa. Hanggang umabot sa taong 2017, 2 bilyon mahigit ang aktibong gumagamit araw araw.

== Tingnan din ==
* [[Facebook avatar]]
* [[Messenger]]
* [[Instagram]]

== Mga sanggunian ==

{{reflist}}

[[Kategorya:Facebook| ]]</text>
      <sha1>gacwktz72zp1gp6bs83wnfiwp1ph894</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Manhattan</title>
    <ns>0</ns>
    <id>94857</id>
    <revision>
      <id>2164801</id>
      <parentid>1874249</parentid>
      <timestamp>2025-06-13T14:26:05Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>CommonsDelinker</username>
        <id>1732</id>
      </contributor>
      <comment>Replacing [[File:Manhattan_Highlight_New_York_City_Map_Julius_Schorzman.png]] with [[File:Manhattan_Highlight_New_York_City_Map.png]] (by [[c:User:CommonsDelinker|CommonsDelinker]] because: [[:c:COM:FR|File renamed]]: [[:c:COM:FR#FR1|Criterion 1]] (origin</comment>
      <origin>2164801</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2361" sha1="2aqfai3z6etu6fktc9yuefofrhi0518" xml:space="preserve">{{copyedit|date=Hulyo 2009}}
[[Talaksan:Above Gotham.jpg|thumb|250px|Ang mga bahagi ng Manhattan kuha mula sa himpapawid]]
[[Talaksan:Manhattan Highlight New York City Map.png|thumb|250px|Lokasyon ng Manhattan(dilaw) sa lungsod ng [[Lungsod ng Bagong York]]]]
Ang '''Manhattan''' ay isa sa mga [[boro]] ng lungsod ng [[Lungsod ng Bagong York]], na nasa isla ng Manhattan sa bukana ng Ilog Hudson.

Ang '''New York County''' na may parehong hangganan sa boro ng Manhattan (at hindi dapat ipalit sa New York City o Lungsod ng Bagong York), ay ang pinaka-dense na county sa [[Estados Unidos]] na may 2008 na populasyon na 1,634,795&lt;ref name=&quot;2008 NY county est&quot;&gt;{{cite web |url=http://quickfacts.census.gov/qfd/states/36/36061.html |title=New York County, New York |publisher=Quickfacts.census.gov |date= |accessdate=2009-05-30 |archive-date=2009-05-06 |archive-url=https://web.archive.org/web/20090506191706/http://quickfacts.census.gov/qfd/states/36/36061.html |url-status=dead }}&lt;/ref&gt; sa lawak na 22.96 square miles (59.47&amp;nbsp;km²), o 71,201 na naninirahan bawat square mile (27,485/km²). Ito rin ang isan sa mga pinakamayaman na county sa Amerika na may 2005 taunang income na $100,000.&lt;ref&gt;{{cite web |url=http://www.bea.gov/regional/reis/drill.cfm?table=CA1-3&amp;catable=CA1-3&amp;lc=30&amp;years=2005&amp;rformat=display&amp;areatype=LOCAL&amp;sort=1 |title=U.S. Bureau of Economic Analysis |publisher=Bea.gov |date=2009-04-23 |accessdate=2009-05-30 |archive-date=2007-09-29 |archive-url=https://web.archive.org/web/20070929124701/http://www.bea.gov/regional/reis/drill.cfm?table=CA1-3&amp;catable=CA1-3&amp;lc=30&amp;years=2005&amp;rformat=display&amp;areatype=LOCAL&amp;sort=1 |url-status=dead }}&lt;/ref&gt; Ang Manhattan ay ang pangatlong pinakamalaki sa limang boro ng Lungsod ng Bagong York. Ito ay binubuo ng Isla ng Manhattan at ilang mga karatig na isla: Roosevelt Island, Randall's Island, Ward's Island, Governors Island, Liberty Island, part of Ellis Island,&lt;ref name=NJvNY&gt;[http://caselaw.lp.findlaw.com/cgi-bin/getcase.pl?court=US&amp;navby=case&amp;vol=000&amp;invol=120ORIG ''New Jersey v. New York''], 523 U.S. 767 (1998). Retrieved 2008-01-04.&lt;/ref&gt; at U Thant Island; pati na rin ang Marble Hill, isang maliit na parte na nakadikit sa Brinx.

== Mga sanggunian ==
&lt;references/&gt;

{{usbong|Heograpiya|Estados Unidos}}

[[Kategorya:Lungsod ng New York]]
[[Kategorya:Mga pulo sa Lungsod ng Bagong York]]</text>
      <sha1>2aqfai3z6etu6fktc9yuefofrhi0518</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Queens</title>
    <ns>0</ns>
    <id>94879</id>
    <revision>
      <id>2164789</id>
      <parentid>1875588</parentid>
      <timestamp>2025-06-13T13:08:49Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>CommonsDelinker</username>
        <id>1732</id>
      </contributor>
      <comment>Replacing [[File:Queens_Highlight_New_York_City_Map_Julius_Schorzman.png]] with [[File:Queens_Highlight_New_York_City_Map.png]] (by [[c:User:CommonsDelinker|CommonsDelinker]] because: [[:c:COM:FR|File renamed]]: [[:c:COM:FR#FR1|Criterion 1]] (original upl</comment>
      <origin>2164789</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2875" sha1="2cg5lzmxao6rttau4a5dr5nxo2osuaj" xml:space="preserve">{{copyedit|date=Hulyo 2009}}
[[Talaksan:Queens Highlight New York City Map.png|thumb|right|200px|Ang Queens (dilaw) ay isa sa mga boro ng [[Lungsod ng Bagong York]]. Ang dalawa sa talong paliparan (lila) ng Lungsod ng bagong York ay nasa Queens din.]]

Ang '''Queens''' ay ang pinakamalaking sa lugar, ang pangalawang-pinakamalaking sa populasyon, at ang mga bahagi ng limang [[boro]] kung saan ang bumubuo sa Lungsod ng New York. Ang hangganan ng boro ng Queens ay magkapareho sa mga ng Queens County, isang subdibisyon ng Estado ng New York sa hilagang silangang [[Estados Unidos]].

Matatagpuan sa kanluran bahagi ng [[Pulo ng Long]], ang Queens ay sa bahay ng dalawang ng tatlong pangunahing [[paliparan]] ng [[Lungsod ng New York]], John F. Kennedy at LaGuardia; ito rin ay ang kinalalagyan ng New York Mets baseball team; ang US Open tennis tournament; Flushing Meadows Park at Silvercup Studios.

Ayon sa American Community Survey, ang mga imigrante sumasaklaw sa 47.6% ng mga residente Queens. &lt;ref&gt;[http://factfinder.census.gov/servlet/ACSSAFFFacts?_event=&amp;geo_id=05000US36081&amp;_geoContext=01000US%7C04000US36%7C05000US36081&amp;_street=&amp;_county=queens&amp;_cityTown=queens&amp;_state=&amp;_zip=&amp;_lang=en&amp;_sse=on&amp;ActiveGeoDiv=&amp;_useEV=&amp;pctxt=fph&amp;pgsl=050&amp;_submenuId=factsheet_1&amp;ds_name=null&amp;_ci_nbr=null&amp;qr_name=null&amp;reg=null%3Anull&amp;_keyword=&amp;_industry= 2005 American Community Survey Fact Sheet for Queens County, New York] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20070514165808/http://factfinder.census.gov/servlet/ACSSAFFFacts?_event=&amp;geo_id=05000US36081&amp;_geoContext=01000US%7C04000US36%7C05000US36081&amp;_street=&amp;_county=queens&amp;_cityTown=queens&amp;_state=&amp;_zip=&amp;_lang=en&amp;_sse=on&amp;ActiveGeoDiv=&amp;_useEV=&amp;pctxt=fph&amp;pgsl=050&amp;_submenuId=factsheet_1&amp;ds_name=null&amp;_ci_nbr=null&amp;qr_name=null&amp;reg=null%3Anull&amp;_keyword=&amp;_industry= |date=2007-05-14 }}, [[United States Census Bureau]], accessed [[Pebrero 24]], [[2007]].&lt;/ref&gt; May populasyon na 2.3 milyon ito ay ang pangalawang pinaka-matao na boro sa Lungsod ng Bagong York (matapos ng [[Brooklyn]]) at ang pinaka-ikasampu matao na county sa [[Estados Unidos]]. Ito rin ay ang mga bansa sa ika-apat na may pinaka densidad na county (sumusunod ng mga county na sumasakop [[Manhattan]], [[Brooklyn]] at ang [[Bronx]]). &lt;!---&lt;ref name=&quot;density&quot;/&gt;---&gt; 2.3 milyon ay ang pinakamataas na naitalang populasyong para sa Borough. &lt;ref&gt;Campbell Gibson, [http://www.census.gov/population/www/documentation/twps0027.html &quot;Population of the 100 largest cities and other urban places in the United States: 1790 to 1990&quot;], Population Division Working Paper no. 27, [[United States Census Bureau]], Washington, D.C., 1998&lt;/ref&gt; Kung magiging malayang lungsod, ito ang magiging ikalimang pinakamalaking lungsod sa Estados Unidos.

== Mga sanggunian ==
&lt;references/&gt;

{{usbong|Heograpiya|Estados Unidos}}
{{authority control}}
[[Kategorya:Lungsod ng New York]]</text>
      <sha1>2cg5lzmxao6rttau4a5dr5nxo2osuaj</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Pulo ng Staten</title>
    <ns>0</ns>
    <id>94880</id>
    <revision>
      <id>2164798</id>
      <parentid>1614742</parentid>
      <timestamp>2025-06-13T13:57:47Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>CommonsDelinker</username>
        <id>1732</id>
      </contributor>
      <comment>Replacing [[File:Staten_Island_Highlight_New_York_City_Map_Julius_Schorzman.png]] with [[File:Staten_Island_Highlight_New_York_City_Map.png]] (by [[c:User:CommonsDelinker|CommonsDelinker]] because: [[:c:COM:FR|File renamed]]: [[:c:COM:FR#FR1|Criterion 1]]</comment>
      <origin>2164798</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2930" sha1="pyvo078spwtlxvvb9nwpxu3ci9ryx17" xml:space="preserve">{{copyedit|date=Hulyo 2009}}
[[Talaksan:Staten Island Highlight New York City Map.png|thumb|200px|Ang Staten Island(dilaw) ay isa sa mga boro ng [[Lungsod ng New York]]]]
Ang '''Staten Island''' ay isang borough ng Lungsod ng New York  sa timog-kanlurang bahagi ng siyudad. Ang Staten Island ay pinaghihiwalay mula sa New Jersey ng Arthur Kill at ang Kill Van Kull, at mula sa iba pang mga bahagi ng [[Lungsod ng New York]] ng New York Bay. May populasyon na 487,407, ang Staten Island ay may pinakamababa sa lahat ng boro ngunit ito ay ang ikatlong pinakamalaking sa mga lugar na may 59 sq mi (153&amp;nbsp;km&lt;sup&gt;2&lt;/sup&gt;).

Ang Borough ng Staten Island ay kadikit sa Richmond County, ang pinakatimog na county sa estado ng New York. Hanggang 1975, ang boro ay opisyal na pinangalanang boro ng Richmond. &lt;ref&gt;[http://www.nypl.org/branch/staten/history/timeline5.html New York Public Library Staten Island Timeline], accessed [[January 16]], [[2006]]&lt;/ref&gt; Ang Staten Island ay paminsan-minsan na tinatawag na &quot;ang nalimutan Borough&quot; sa pamamagitan ng mga naninirahan na pakiramdam nagpapabaya ng lungsod na pamahalaan. &lt;ref&gt;Brown, Chip. [http://query.nytimes.com/gst/fullpage.html?res=9901E7DC1230F933A05752C0A962958260&amp;scp=6&amp;sq=%22the+forgotten+borough%22+government &quot;Escape From New York&quot;], ''[[The New York Times]]'', [[January 30]], [[1994]]. Accessed [[January 14]], [[2008]]. &quot;Given their status as residents of &quot;the forgotten borough&quot; – the sorry Cinderella sister in New York's dysfunctional family – maybe the giddiest aspect of all was the attention.&quot;  ''See also'' Buckley, Cara. [http://www.nytimes.com/2007/10/07/nyregion/thecity/07hips.html?_r=1&amp;scp=1&amp;sq=%22the+forgotten+borough%22&amp;oref=slogin &quot;Bohemia by the Bay&quot;], ''[[The New York Times]]'', [[October 7]], [[2007]]. Accessed [[January 14]], [[2008]]. &quot;Even as New York’s hip young things invade and colonize neighborhoods near, far and out of state, Staten Island has stayed stubbornly uncool. It remains the forgotten borough.&quot;&lt;/ref&gt;

Ang Staten Island ay ang pinaka-pangkalahatang arabal sa limang boro ng Lungsod ng New York. Ang North Shore, lalo na ang mga katabing ng San George, Tompkinsville, Hill Park, at Stapleton, ay ang pinaka-mataong bahagi ng isla; ito ay naglalaman ng mga opisyal na itinalaga ni San George makasaysayang Distrito at Ang San Paul's Avenue-Stapleton Heights Historikal na Distrito, na kung saan tampok na malaking Victoria homes. Ang Timog Shore ay mas arabal-style na komunidad at ito ay sa bahay ng dalawang at isa't kalahating milya ang haba ng FDR Boardwalk, ang ika-apat na pinakamahaba sa mundo. Sa kasaysayan, ang mga sentral at timog bahagi ng isla ay minsan dominado sa pamamagitan ng pagawaan ng gatas at mga manokun, na halos lahat ng na nawala sa ika-20 siglo. 

== Mga sanggunian ==
&lt;references/&gt;

{{usbong|Heograpiya|Estados Unidos}}

[[Kategorya:Lungsod ng New York]]
[[Kategorya:Mga pulo ng Estados Unidos‎]]</text>
      <sha1>pyvo078spwtlxvvb9nwpxu3ci9ryx17</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Polder</title>
    <ns>0</ns>
    <id>98952</id>
    <revision>
      <id>2164822</id>
      <parentid>2087453</parentid>
      <timestamp>2025-06-13T21:25:02Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>120.29.69.7</ip>
      </contributor>
      <comment>thank you so much more cintent added*</comment>
      <origin>2164822</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2083" sha1="9konso49zk9lkhj9g4p8lughmj9urp0" xml:space="preserve">Ang '''polder''' (Ingles: ''file folder'' o &quot;panuping pangtalaksan&quot;, gamit sa Estados unidos; o ''folder'', gamit pang Britanya o Australyano, literal na &quot;panupi&quot; o &quot;pantupi&quot;) ay isang uri ng tiklupan o paniklop na humahawak sa mga papel para sa organisasyon at proteksiyon. Kadalasang naglalaman ang mga polder ng mga dahon ng makapal na papel o iba pang manipis, ngunit matibay na materyal na itinutupi sa dalawa at ginagamit para magtago ng mga papel na dokumento. Kadalasan na ginagamit ang mga ito nang kasabay na may kasamang kabinet para sa pagtatago.  Madali nabibili ang mga polder sa mga tindahan ng kagamitang pang-opisina. Sa Nagkakaisang Kaharian, isa sa mga pinakamatanda at pinakatanyag na kompanya ang Railex.  Tumatanggap din ang Smead Manufacturing Company ng kaparehong estado sa Estados Unidos.

Ang mga pangtalaksang polder ay kadalasang tinatatakan base kung ano ang nasa loob nila.  Maaaring matatakan ang mga polder ng direkta sa tab ng lapis o bolpen.  Naglalagay naman ang iba naman ay naglalagay pa ng mga dumidikit na tatak o nagsusulat sa mga ito. Mayroon ding mga elektronikong panggawa ng marka na ginaagamit para sa pagtatatak.

Ang mga polder ay maaaring gawa sa plastik o papel. Kung nagamit ang papel, mas ninais ito na gawa sa sapal ng papel (''paper pulp'') na may mahabang hiblang selulusa (''cellulose fiber''), gaya ng papel na kraft o papel de Manila.

==Naka-tab na polder==
[[Talaksan:43foldersexample.jpg|Mga tab na may tatak|thumb]]

===Naka-tab na istilo/gupit===
Ang mga polder ay puwedeng magkaroon ng mga tab.  Nakakatulong ang mga tab kung maraming mga talaksan ang nakatago nang mgkasama at nangangailangan ng isang madaling paraan para malaman ang mga pagkakaiba nila. Ang mga tab ay puwedeng nasa itaas ng mga polder (madalas sa mga negosyong opisina) o sa dulo/tabi (madalas sa mga medikal na opisina). Ang mga laki ng tab ay nagkakaiba at naka-ayon sa proporsyon nito sa haba ng isang folder. Puwede itong maging:

*Diretsong gupit
*1/3 putol
*1/5 putol
*2/5 putol
*1/2 putol

==Mga sanggunian==
{{reflist}}

[[Kategorya:Papel]]</text>
      <sha1>9konso49zk9lkhj9g4p8lughmj9urp0</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>2164842</id>
      <parentid>2164822</parentid>
      <timestamp>2025-06-13T22:15:27Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Tegel</username>
        <id>23664</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>[[w:Help:Reverting|Ibinalik]] ang mga pagbabago ni [[Special:Contributions/120.29.69.7|120.29.69.7]] ([[User talk:120.29.69.7|Usapan]]) patungo sa huling rebisyon ni [[User:Jojit fb|Jojit fb]]</comment>
      <origin>2087453</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2443" sha1="obj522ajpn6bicmtkvu7s6at6nejquw" xml:space="preserve">[[File:Lever arch file.jpg|thumb|Polder]]
Ang '''polder''' ([[wikang Ingles|Ingles]]: ''file folder'' o &quot;panuping pangtalaksan&quot;, gamit sa Estados unidos; o ''folder'', gamit pang Britanya o Australyano, literal na &quot;panupi&quot; o &quot;pantupi&quot;) ay isang uri ng tiklupan o paniklop na humahawak sa mga papel para sa organisasyon at proteksiyon. Kadalasang naglalaman ang mga polder ng mga dahon ng makapal na [[papel]] o iba pang manipis, ngunit matibay na materyal na itinutupi sa dalawa at ginagamit para magtago ng mga papel na dokumento. Kadalasan na ginagamit ang mga ito nang kasabay na may kasamang kabinet para sa pagtatago.  Madali nabibili ang mga polder sa mga tindahan ng kagamitang pang-opisina. Sa Nagkakaisang Kaharian, isa sa mga pinakamatanda at pinakatanyag na kompanya ang Railex.&lt;ref&gt;http://www.railex.co.uk/ Railex Storage&lt;/ref&gt;  Tumatanggap din ang Smead Manufacturing Company&lt;ref&gt;http://www.linkedin.com/companies/smead-manufacturing {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20100509074857/http://www.linkedin.com/companies/smead-manufacturing |date=2010-05-09 }} Smead Manufacturing Company Profile&lt;/ref&gt; ng kaparehong estado sa Estados Unidos.

Ang mga pangtalaksang polder ay kadalasang tinatatakan base kung ano ang nasa loob nila.  Maaaring matatakan ang mga polder ng direkta sa tab ng lapis o bolpen.  Naglalagay naman ang iba naman ay naglalagay pa ng mga dumidikit na tatak o nagsusulat sa mga ito. Mayroon ding mga elektronikong panggawa ng marka na ginaagamit para sa pagtatatak.

Ang mga polder ay maaaring gawa sa [[plastik]] o papel. Kung nagamit ang papel, mas ninais ito na gawa sa sapal ng papel (''paper pulp'') na may mahabang hiblang selulusa (''cellulose fiber''), gaya ng [[papel na kraft]] o [[papel de Manila]].

==Naka-tab na polder==
[[Talaksan:43foldersexample.jpg|Mga tab na may tatak|thumb]]

===Naka-tab na istilo/gupit===
Ang mga polder ay puwedeng magkaroon ng mga tab.  Nakakatulong ang mga tab kung maraming mga talaksan ang nakatago nang mgkasama at nangangailangan ng isang madaling paraan para malaman ang mga pagkakaiba nila. Ang mga tab ay puwedeng nasa itaas ng mga polder (madalas sa mga negosyong opisina) o sa dulo/tabi (madalas sa mga medikal na opisina). Ang mga laki ng tab ay nagkakaiba at naka-ayon sa proporsyon nito sa haba ng isang folder. Puwede itong maging:

*Diretsong gupit
*1/3 putol
*1/5 putol
*2/5 putol
*1/2 putol

==Mga sanggunian==
{{reflist}}

[[Kategorya:Papel]]</text>
      <sha1>obj522ajpn6bicmtkvu7s6at6nejquw</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Jennica Garcia</title>
    <ns>0</ns>
    <id>100927</id>
    <revision>
      <id>2164920</id>
      <parentid>2152045</parentid>
      <timestamp>2025-06-14T07:20:04Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ricky Luague</username>
        <id>66183</id>
      </contributor>
      <comment>/* Pilmograpiya */</comment>
      <origin>2164920</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3505" sha1="lmr1na94h2n9p60514h84n228o9l8q8" xml:space="preserve">{{BLP unsourced|date=Agosto 2009}}
{{Infobox person
| imagefile        =
| imagesize        =
| name             = Jennica Garcia-Uytingco
| image            =
| caption          =
| birth_name       = Jennica Alexis Garcia-Uytingco
| nationality      = [[Mga Pilipino|Pilipino]] 
| birth_date       = {{Birth date and age|1989|12|26}}
| birth_place      = [[Lungsod Makati]], [[Pilipinas]]
| death_date       =
| death_place      =
| other names      = Jen, Nic-Nic
| occupation       = Aktres, direktor
| years_active      = 2007–kasalukuyan
| agent            = [[GMA Artist Center]] (2007–2014)
| awards           =
| notable role     =
| spouse           = Alwyn Uytingco (m. 2014–kasalukuyan)
| children         = Athena Mori Uytingco
}}
Si '''Jennica Alexis Garcia-Uytingco''' (ipananganak noong Disyembre 26, 1989) ay isang artista mula sa Pilipinas.

==Pilmograpiya==
===Telebisyon===
{| class= &quot;wikitable&quot; style=&quot;font-size: 95%;&quot;
|-
| '''Year''' || '''Title''' || '''Role''' || '''Type of Role'''|| '''Network'''
|-
| 2025 || Saving Grace: The Untold Story ||Sarah Banaag || || [[Kapamilya Channel]], [[A2Z]], [[TV5]]
|-
| rowspan=&quot;3&quot;|2019 || [[Eat Bulaga]] Lenten Special: Byaheng Broken Hearted || Rita || Episode guest || [[GMA Network]]
|-
| [[Maalaala Mo Kaya|Maalaala Mo Kaya: Jacket]] ||Cathy || Episode guest || [[ABS-CBN]]
|-
| [[Tadhana|Tadhana: Sanib]] || Ofelia || Co-lead role || rowspan=&quot;2&quot;|[[GMA Network]]
|-
| rowspan=&quot;4&quot;|2017 || [[The Lolas' Beautiful Show]] || Kanyang sarili || Guest appearance
|-
| [[Ipaglaban Mo!|Ipaglaban Mo: Pasada]] || Lorna || Episode guest || rowspan=&quot;3&quot;|[[ABS-CBN]]
|-
| [[Wildflower (seryeng pantelebisyon)|Wildflower]] || nagdadalagang Emilia Ardiente || Special participation
|-
| [[Ipaglaban Mo!|Ipaglaban Mo: Katotohanan]] || Nery || Episode guest
|-
| rowspan=&quot;4&quot;|2014 || Wattpad Presents: DyepNi || Nialla || Episode guest || [[TV5 Network]]
|-
| [[Ipaglaban Mo!|Ipaglaban Mo: Pagkilala ng ama]] || Ana || Episode guest || [[ABS-CBN]]
|-
| [[Magpakailanman|Magpakailanman: Pabrika ng bata]] || batang Agnes || Episode guest || rowspan=&quot;13&quot;|[[GMA Network]]
|-
| [[Carmela (seryeng pantelebisyon)|Carmela]] || Alliyah || Supporting role
|-
| 2013 || [[Bukod Kang Pinagpala]] || Ofelia &quot;Ofe&quot; Almazan-Alfonso || Co-lead role
|-
| rowspan=&quot;2&quot;|2012 || [[My Beloved]] || Monica Quijano || Main role
|-
| [[Kasalanan Bang Ibigin Ka?]] || Bianca Santiago || Main role
|-
| 2010-2011 || [[Bantatay]] || Joanna || Main role
|-
| rowspan=&quot;3&quot;|2010 || [[JejeMom]] || Lovely Dela Cruz / Pamela Jones || Co-lead role
|-
| [[Puso ng Pasko: Artista Challenge]] || Kanyang sarili kasama si [[Carl Guevarra]] / Red Team Challenger || Guest appearance
|-
| [[Sine Novela|Sine Novela: Ina, Kasusuklaman Ba Kita?]] || Rizzi Mendiola Bustamante || Co-lead role
|-
| 2009 || [[Adik Sa'Yo]] || Karen Maglipot || Main role
|-
| 2008-2009 || [[Gagambino|Carlo J. Caparas' Gagambino]] || Gelay Lopez Bayani || Main role
|-
| 2008 || [[Babangon Ako't Dudurugin Kita]] || teen Julie Maceda-San Juan || Special participation
|-
| 2007 || [[Impostora]] || Karen Manansala || Supporting role
|}

===Pelikula===

* [[Hide and Seek (pelikula ng 2007)|Hide and Seek]]
* [[One True Love (pelikula ng 2008)|One True Love]]
* [[Shake Rattle and Roll XI]]

==Kawing panlabas==
*[http://www.igma.tv/profile/jenika-garcia Jennica Garcia] at [http://www.igma.tv/ iGMA.tv]

{{BD|1989|LIVING|Garcia, Jennica}}

[[Kategorya:Mga artista mula sa Pilipinas]]


{{Pilipinas-artista-stub}}</text>
      <sha1>lmr1na94h2n9p60514h84n228o9l8q8</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Frank Lloyd Wright</title>
    <ns>0</ns>
    <id>102168</id>
    <revision>
      <id>2164909</id>
      <parentid>1884591</parentid>
      <timestamp>2025-06-14T05:50:13Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>113521</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5</comment>
      <origin>2164909</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5211" sha1="3pqi2m2nf4k0gui893zoi67t8tw02iu" xml:space="preserve">{{Infobox person 
| name =Frank Lloyd Wright
| other_names =
| image =Frank Lloyd Wright LC-USZ62-36384.jpg
| imagesize =220px
| caption =Frank Lloyd Wright
| birth_name =
| birth_date =8 Hunyo 1867
| birth_place =[[Richland Center, Wisconsin|Sentro ng Richland, Wisconsin]]&lt;ref name=delmars&gt;{{cite web
|url=http://www.delmars.com/wright/flw1.htm
|title=Wright on the Web: The Early Years
|publisher=www.delmars.com
|accessdate=2009-05-18
|last=
|first=
|archive-date=2012-07-28
|archive-url=https://web.archive.org/web/20120728215132/http://www.delmars.com/wright/flw1.htm
|url-status=dead
}}&lt;/ref&gt;
| death_date =9 Abril 1959
| death_place =[[Phoenix, Arizona]]&lt;ref&gt;{{cite web
|url=http://www.delmars.com/wright/flw7.htm
|title=Wright on the Web: The Fifties
|publisher=www.delmars.com
|accessdate=2009-05-18
|last=
|first=
|archive-date=2013-04-27
|archive-url=https://web.archive.org/web/20130427052302/http://www.delmars.com/wright/flw7.htm
|url-status=dead
}}&lt;/ref&gt;
| death_cause =
| known = 
| occupation = Architect
| title =
| term =
| predecessor = 
| successor = 
| party = 
| boards =
| spouse = 
| partner =
| children = 
| relations =
| website = 
| footnotes = 
| employer =
| height = 
| citizenship = {{#statements:P27}}
}}

Si '''Frank Lloyd Wright''' (8 Hunyo 1867 – 9 Abril 1959) ay isang bantog na [[Estados Unidos|Amerikanong]] [[arkitekto]] mula sa kaagahan ng dekada ng 1900.  Bukod dito, isa rin siyang [[disenyador pangloob]], [[manunulat]], at [[edukador]], na nagdisenyo ng mahigit sa 1,000 mga proyekto, na nagresulta sa mahigit sa 500 nakumpletong mga gawa.&lt;ref name=&quot;autogenerated1&quot;&gt;{{cite news |first=Mike |last=Brewster |title=Frank Lloyd Wright: America's Architect |url=http://www.businessweek.com/bwdaily/dnflash/jul2004/nf20040728_3153_db078.htm |work=Business Week |publisher=The McGraw-Hill Companies |date=2004-07-28 |accessdate=2008-01-22 }}&lt;/ref&gt;  Nagdisenyo siya ng lahat ng mga uri ng mga gusali, kabilang na ang mga bangko, mga bakasyunang resort, mga gusaling pangtanggapan, mga simbahan, isang [[sinagoga]], isang [[estasyon ng gasolina]], isang halamanang pangserbesa, at isang museo ng sining.&lt;ref&gt;{{cite web
|url=http://www.pbs.org/flw/buildings/index.html
|title=Frank Lloyd Wright . Life and Work
|3=PBS
|publisher=www.pbs.org
|accessdate=2009-05-18
|last=
|first=
|archive-date=2009-06-08
|archive-url=https://web.archive.org/web/20090608005525/http://www.pbs.org/flw/buildings/index.html
|url-status=dead
}}&lt;/ref&gt; Nagsimula siya ng isang estilong Amerikano sa pagdidisenyo ng gusali.  Isa siya sa mga itinuturing na pinakadakilang mga arkitekto sa ika-20 daang taon.&lt;ref&gt;{{cite web
|url=http://www.wrightplus.org/flw/flw.html
|title=About Frank Lloyd Wright
|publisher=www.wrightplus.org
|accessdate=2009-05-18
|last=
|first=
|archive-date=2009-04-03
|archive-url=https://web.archive.org/web/20090403025924/http://www.wrightplus.org/flw/flw.html
|url-status=dead
}}&lt;/ref&gt;

== Arkitektura ==

Isa sa pinakatanyag na [[bahay]] ang tinawag na [[Bahay Robie]] o ''[[Robie House]]'' sa Ingles.  Mayroon itong layout na parang [[laberinto]] at [[heometriko]]ng [[dungawan]] o [[bintana]]ng may nabahirang-salamin.&lt;ref&gt;''The Wright 3'' ni [[Blue Balliet]]&lt;/ref&gt;.  Isang natatanging bahay ang Bahay Robie na may kakaibang mga hugis, mga [[kulay]], at anyo.  Natapos na gawin ito ni Wright noong 1910, bilang isang bahay para sa mga bata.  Sa katunayan, maraming mga bata ang namuhay at naglaro sa loob ng bahay na ito na kapilin gang kanilang mga mag-anak magpahanggang 1926, ang taon ng pagsasara nito sa pangkalahatang madla.  Sa maraming pagkakataon, pinlanong wasakin ito.  Subalit dalawang ulit na sinagip ni Wright ang bahay mula sa pagwasak dahil sa mga kadahilanang siya ang nagtayo nito at sa lahat ng mga alaala nito.  Kasalukuyan itong muling ibinabalik sa dating kaayusan sa halagang $10 milyon.&lt;ref&gt;{{cite web
|url=http://www.wrightplus.org/robiehouse/restoration/restoration.html
|title=Robie House Restoration Project
|publisher=www.wrightplus.org
|accessdate=2009-05-18
|last=
|first=
|archive-date=2008-11-04
|archive-url=https://web.archive.org/web/20081104081930/http://wrightplus.org/robiehouse/restoration/restoration.html
|url-status=dead
}}&lt;/ref&gt;

== Pundasyong Frank Lloyd Wright ==
Noong 1940, sinimulan ni Wright ang Pundasyong Frank Lloyd Wright.  Itinatag ito para sa mga layunang pang-edukasyon.  Pinangangalagaan nito ang dalawang mga gusaling ginawa ni Wright, ang Taliesin sa [[Wisconsin]], at ang Kanlurang Taliesin (''Taliesin West'' sa Ingles) sa [[Arizona]].  Mayroong isang aklatan ang pundasyon na may mahigit sa ginuhit na mga larawang gawa ni Wright.  Ito ang tahanan ng Paaralan ng Arkitektura ni Frank Lloyd Wright.&lt;ref&gt;{{cite web
|url=http://www.franklloydwright.org/About_Us.html
|title=About Us
|publisher=www.franklloydwright.org
|accessdate=2009-05-18
|last=
|first=
|archive-date=2009-09-16
|archive-url=https://web.archive.org/web/20090916114800/http://www.franklloydwright.org/About_Us.html
|url-status=dead
}}&lt;/ref&gt;

== Mga sanggunian ==
{{reflist}}

{{BD|1867|1959|Wright, Frank Lloyd}}

{{Authority control}}

[[Kategorya:Mga arkitekto]]
[[Kategorya:Mga guro]]
[[Kategorya:Mga manunulat mula sa Estados Unidos]]</text>
      <sha1>3pqi2m2nf4k0gui893zoi67t8tw02iu</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Padron:UnitedStatesCode</title>
    <ns>10</ns>
    <id>115637</id>
    <revision>
      <id>2164855</id>
      <parentid>705209</parentid>
      <timestamp>2025-06-14T01:04:57Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>JWilz12345</username>
        <id>77302</id>
      </contributor>
      <origin>2164855</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="739" sha1="1ses0ltl0rexdptrfosqyn8wnzfych5" xml:space="preserve">{{#if:{{{pipe|}}}
 |[https://www.law.cornell.edu/uscode/text/{{Trim|{{{1}}}}}/{{Trim|{{{2}}}}} {{{pipe|}}}]
 |{{#if:{{{notitle|}}}
  |&lt;!--Blank--&gt;
  |{{#switch:{{{1}}}
   |26 = [[Internal Revenue Code|26&amp;nbsp;U.S.C.]]
   |[[Pamagat Blg. {{{1}}} ng Kodigo ng Estados Unidos|{{{1}}}&amp;nbsp;U.S.C.]]
  }}&amp;nbsp;
 }}[https://www.law.cornell.edu/uscode/text/{{Trim|{{{1}}}}}/{{Trim|{{{2}}}}} §{{#if:{{{3&lt;includeonly&gt;|&lt;/includeonly&gt;}}}
  |§
 }}&amp;nbsp;{{Trim|{{{2}}}}}]{{#if:{{{3&lt;includeonly&gt;|&lt;/includeonly&gt;}}}
  |–[https://www.law.cornell.edu/uscode/text/{{Trim|{{{1}}}}}/{{Trim|{{{3}}}}} {{Trim|{{{3}}}}}]
 }}
}}&lt;noinclude&gt;
{{Documentation}}
&lt;!-- PLEASE ADD THIS TEMPLATE'S CATEGORIES AND INTERWIKIS TO THE /doc SUBPAGE, THANKS --&gt;
&lt;/noinclude&gt;</text>
      <sha1>1ses0ltl0rexdptrfosqyn8wnzfych5</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Sintaksis</title>
    <ns>0</ns>
    <id>124936</id>
    <revision>
      <id>2164804</id>
      <parentid>2022717</parentid>
      <timestamp>2025-06-13T15:13:30Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>GinawaSaHapon</username>
        <id>102500</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>Inilipat ni GinawaSaHapon ang pahinang [[Palaugnayan]] sa [[Sintaksis]]: Mas ginagamit sa pag-aaral ang sintaksis kesa palaugnayan</comment>
      <origin>2022717</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4305" sha1="hclsrzowa2wr4rzyuuthvfx6deprf7r" xml:space="preserve">Sa [[lingguwistika]], ang '''palaugnayan''', '''sintaksis'''  o '''sintaks''' ay ang sangay ng [[balarila]] na tumatalakay sa masistemang pagkakaayus-ayos ng mga salita sa pagbuo ng mga parirala at pangungusap.&lt;ref name=Gaboy&gt;{{cite-Gaboy|''Syntax'', palaugnayan}}&lt;/ref&gt;  Nagmula ang salitang ''sintaks'' sa Ingles na ''syntax'' na nagmula naman sa Sinaunang [[wikang Griyego]]ng {{lang|grc|[[wikt:σύνταξις|σύνταξις]]}} &quot;pagkakaayos&quot; mula sa {{lang|grc|σύν}} ''syn'', &quot;magkasama&quot;, at {{lang|grc|τάξις}} ''táxis'', &quot;isang pagsusunud-sunod&quot;).  Ito ang pag-aaral ng mga prinsipyo at mga patakaran sa pagbubuo ng mga [[pangungusap]] sa loob ng [[likas na mga wika]].  Maaari ring tumukoy ang salitang ''palaugnayan'' sa mismong mga batas o patakaran, katulad ng &quot;palaugnayan ng isang [[wika]]&quot;.  Ang makabagong pananaliksik sa palaugnayan ang sumusubok na ilarawan ang mga wika ayon sa ganitong mga panuntunan, at, para sa maraming mga tagapagsagawa, upang makahanap ng pangkalahatang mga patakarang magagamit sa lahat ng mga wika.

== Paksa ==
Sa larangan ng sintaks, mayroong iba’t ibang paksa na madalas may kaakibat na sintaktikong teorya na nakadisenyo para maipaliwanag at pangasiwaan ang partikular na paksang iyon. Dahil dito, ang relasyon sa pagitan ng mga paksa ay may iba’t ibang pagtrato sa iba’t ibang teorya, at ilan sa mga paksang iyon ay maaaring nagmula o nag-''derive'' sa isa’t isa imbis na kinokonsiderang magkaiba sa isa’t isa (hal. ang kaayusang salita ay nakikita bilang resulta ng batas ng paggalaw na nagmula sa gramatikal na relasyon.)

=== Pagkasunod-sunod ng paksa, pandiwa at obyekto ===
Isa sa mga pangunahing deskripsyon sa sintaks ng isang wika ay ang pagkasunod-sunod ng paksa (S), pandiwa (V) at obyekto sa mga pangungusap. Higit 85% ng mga wika sa mundo ay inuuna ang paksa, maaaring sa pagkasunod-sunod na SVO o SOV. Mayroong rin ibang pagkasunod-sunod na posible kagaya ng VSO, VOS, OVS at OSV; mula sa mga ito, ang VOS, OVS at OSV ay bihirang nangyayari. Karamihan sa mga ''generative'' na teorya ng sintaks, ang mga mababaw na pagkakaiba ay nagmumula sa mas komplikadong ''clausal phrase structure'', at ang bawat pagkasunod-sunod ay maaaring kasuwag sa maraming deribasyon. Subalit, ang pagkasunod-sunod ng mga salita ay maaring repleksyon rin ng semantiks o ang paggamit ng mga elemento ng pangungusap. 

=== Relasyong Gramatikal ===
Isa ring paglalarawan sa wika ay ang pagkonsidera ng mga set ng mga posibleng relasyong gramatikal sa wika. Sa pangkahalatan, ito ang kung paano sila kumikilos ayon sa isa’t isa sa ilalim ng ''morphosyntactic alignment'' (relasyong gramatikal ng mga argumento) sa wika. Maaari ring repleksyon ng deskripsyon ng relasyong gramatikal ang ''transitivity'' (kakayahan ng pandiwang kumuha ng ''obyekto'' at ilan ang kayang kunin nito na ''obyekto''), ''passivization'' (ipinapahayag ng gramatikal na paksa ang ''theme'' o ''patient'' ng pangunahang pandiwa) at ''head-dependent-marking'' (ipinapakita ang kasunduan ng mga salita sa pamamagitan ng gramatikal na marka) o iba pang argumento. Ang mga wika ay may iba’t ibang pamantayan para sa relasyong gramatikal. Halimbawa, ang pamantayan ng ''subjecthood'' (kondisyon o katangian ng pagiging paksa) ay maaaring may implikasyon sa kung paano tinutukoy ang paksa mula sa pang-uring sugnay o ''coreferential'' (higit dalawang ekspresyon na tumutukoy sa isang tao o bagay) kasama ng elemento sa loob ng ''infinite clause''.

=== Constituency ===
Ang ''constituency'' ay ang katangian ng pagiging isang konstityente at kung paano makabuo ng konstityente (o ''phrase'') ang mga salita. Madalas naigagalaw ang mga ''constituent'' bilang yunits, at ito ay maaaring ang ''domain of agreement''. Ilan mga wika sa mundo ay pumapayag sa ''discontinuous phrases'' kung saan ang mga salita na nagmumula sa isang ''constituent'' ay hindi agad magkatabi-tabi kundi nahihiwalay sila gamit ng mga iba pang konstityente. Ang konstityente ay maaring ''recursive'' (ang paguulit ng paggamit ng partikular na uri ng ''linguistic element'' o istrukturang gramatikal), dahil posibleng nailalaman nito ang ibang konstityente na kapareho ang uri. 

== Tingnan din ==
* [[Parirala]]

== Mga sanggunian ==
{{Reflist}}

[[Kaurian:Balarila]]
[[Kategorya:Palaugnayan|*]]

{{stub}}</text>
      <sha1>hclsrzowa2wr4rzyuuthvfx6deprf7r</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Sintaks</title>
    <ns>0</ns>
    <id>124938</id>
    <redirect title="Sintaksis" />
    <revision>
      <id>2164809</id>
      <parentid>622043</parentid>
      <timestamp>2025-06-13T15:36:06Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>EmausBot</username>
        <id>20162</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>Robot: Kinukumpuni ang nagkadalawang pagpapapunta sa [[Sintaksis]]</comment>
      <origin>2164809</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="23" sha1="edzl80hydxa93u7ftu7rto84pof4xce" xml:space="preserve">#REDIRECT [[Sintaksis]]</text>
      <sha1>edzl80hydxa93u7ftu7rto84pof4xce</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Ayos ng salita</title>
    <ns>0</ns>
    <id>124939</id>
    <redirect title="Sintaksis" />
    <revision>
      <id>2164811</id>
      <parentid>622044</parentid>
      <timestamp>2025-06-13T15:36:29Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>EmausBot</username>
        <id>20162</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>Robot: Kinukumpuni ang nagkadalawang pagpapapunta sa [[Sintaksis]]</comment>
      <origin>2164811</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="23" sha1="edzl80hydxa93u7ftu7rto84pof4xce" xml:space="preserve">#REDIRECT [[Sintaksis]]</text>
      <sha1>edzl80hydxa93u7ftu7rto84pof4xce</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Republika ng Biak-na-Bato</title>
    <ns>0</ns>
    <id>128355</id>
    <revision>
      <id>2164936</id>
      <parentid>2084300</parentid>
      <timestamp>2025-06-14T09:22:27Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Myrnamyers</username>
        <id>83416</id>
      </contributor>
      <origin>2164936</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="7882" sha1="5kdqpmeu8e3zs0j82p8jfpkh835l7q6" xml:space="preserve">{{Infobox Former Country
|native_name = ''Repúbliká ng̃  Biak-na-Bató''&lt;/br&gt;''República de Biac-na-Bató''
|conventional_long_name = Republika ng Biak-na-Bato
|common_name = Biak-na-Bato, Republika ng
|continent = moved from Category:Asia to Southeast Asia
|region = Timog-silangang Asya
|country = Pilipinas
|status= Hindi kinilala ng ibang may pamunuan bilang isa ring may pamunuan
|empire=[[Imperyong Kastila|Espanya]]
|year_start = 1897
|year_end = 1897
|date_start = Nobyembre 1
|date_end = Disyembre 15
|p1 = Espanya Silangang Indias
|flag_p1 = Flag of Spain (1785-1873 and 1875-1931).svg

|flag_s1 = Flag of Spain (1785-1873 and 1875-1931).svg
|image_flag =Flag_of_the_Tagalog_people.svg
|flag= Watawat ng Pilipinas
|image_coat = Seal of the Republic of Biak-na-Bato.svg
|image_map = Map of Philippines.png 
|image_map_caption = Kinaroroonan ng Republika ng Biak-na-Bato sa Asya
|national_anthem= 
|capital = [[Maynila]]
|common_languages =[[Wikang Kastila|Kastila]], [[Wikang Tagalog|Tagalog]]
|government_type = Republika
|title_leader = [[Pangulo ng Pilipinas|Pangulo]]
|leader1      = [[Emilio Aguinaldo]]
|era = Himagsikang Pilipino
|stat_area1 = 300000
|stat_pop1= 
|stat_year1= 1897
|currency = 
}} 

Ang '''Republika ng Biak-na-Bato''' ([[Kastila]]: República de Biac-na-Bató), opisyal na tinutukoy ng saligang batas nito bilang ang '''Republika ng Filipinas''' ({{lang-es|República de Filipinas}}) ay ang kauna-unahang republikang naitatag sa [[Pilipinas]] ng manghihimagsik na si [[Emilio Aguinaldo]] at ang kanyang mga kapwa kasapi sa [[Katipunan]]. Sa kabila ng tagumpay nito gaya ng pagkakatatag ng  [[Saligang Batas ng Pilipinas|kauna-unahang Saligang Batas ng Pilipinas]], ang republika ay nagtagal lamang ng ilang buwan. Isang kasunduang pangkapayapaan ang nilagdaan ni Aguinaldo (sa pagitan ng mga Katipunero at sa Kastilang [[Mga Gobernador-Heneral ng Pilipinas|Gobernador Heneral]] [[Fernando Primo de Rivera]]) ang nagtapos ng republika at pinatapon si Emilio Aguinaldo sa [[Hong Kong]]. Isinasaad sa saligang batas na biak na bato ang paghihiwalay ng Pilipinas sa Espanya at ang pagtatayo ng Republikang Pilipino. Ngunit ito ay hindi nasunod. Nagpatuloy ang pakikipaglaban at tumangging isuko ng mga rebolusyonaryo ang kanilang mga armas.

== Pamahalaan ==
Ang saligang batas ng Republika ng Biak-na-Bato ay isinulat ni Felix Ferrer at Isabelo Artacho na kumopya sa [[Saligang batas ng Kuba|Kubanong Saligang Batas]] ng [[Jimaguayú, Kuba|Jimaguayú]] na halos magkakamukha ang mga salita. Ito ay nakapagbigay-daan sa pagkakabuo ng [[Pamahalaan ng Pilipinas|Konsehong Supremo]] na itinatag noong Nobyembre 2, 1897 na ang mga kasunod ay mga namumuno ay [[Halalang para sa Pagpupulong ng Suprema sa Pilipinas noong 1897|hinalal]]:

&lt;ref name=agoncillo1990pp183-184&gt;{{Harvnb|Agoncillo|1990|pp=183–184}}&lt;/ref&gt;


{|class=wikitable
|-
! Panunungkulan !! Pangalan
|-
| Pangulo || [[Emilio Aguinaldo]]
|-
| Ikalawang-pangulo || [[Mariano Trías]]
|-
| Kalihim ng Banyagang Kapakanan || [[Antonio Montenegro]]
|-
| Kalihim sa Pandirigma || [[Emiliano Riego de Dios]]
|-
| Kalihim sa Panloob || [[Isabelo Artacho]]
|-
| Kalihim sa Pananalapi || [[Baldomero Aguinaldo]]
|}

== Kasaysayan ==
Ang naunang kaisipan ng republika ay nagsimula noong huling bahagi ng [[Himagsikang Pilipino]] na si [[Emilio Aguinaldo]], pinuno ng [[Katipunan]], ay napalibutan at nagsama ng 500 katao at tumuloy sa Biak-na-Bató,&lt;ref name=agoncillo1990p182&gt;{{Harvnb|Agoncillo|1990|p=182}}&lt;/ref&gt; isang masukal na lugar sa tatluhang hangganan ng mga bayan ng [[San Miguel, Bulacan|San Miguel]], [[San Ildefonso, Bulacan|San Ildefonso]] at [[Doña Remedios Trinidad, Bulacan|Doña Remedios]] sa [[Bulacan]].&lt;ref&gt;[http://www.newsflash.org/2003/05/si/si001770.htm Biak na Bato] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20100109105403/http://www.newsflash.org/2003/05/si/si001770.htm |date=2010-01-09 }}, Newsflash.org.&lt;/ref&gt; Sa balitang pagkadating ni Aguinaldo sa lugar ay umabot ang mga tao ng [[Ilocos|mga lalawigang Ilokos]], [[Nueva Ecija]], [[Pangasinan]], [[Tarlac]] at [[Zambales]] ay nagpabago ng kanilang mga hukbong lakas-pandigma.&lt;ref name=agoncillo1990p182 /&gt;

Hindi mapatanggap ang mga maghihimagsik na sumuko sa digmaan, si [[Gobernador-Heneral]] [[Primo de Rivera]] ay nagpalabas ng isang utos noong Hulyo 2, 1897 na nagbabawal sa mga naninirahan na huwag umalis sa kanilang mga pamayanan at bayan. Kabaliktaran sa mga hinahangad ng pamahalaang Kastila, nagpatuloy pa rin sa pakikidigma. Sa loob ng ilang araw, sila Aguinaldo at ang kanyang mga tagasunod ay nagtatag ng isang Republika. Nagpahayag si Aguinaldo ng pagpapahayag ng kanyang taguan sa Biak-na-Bato na pinamagatang &quot;Para sa mga Matatapang na Anak ng Pilipinas&quot;, na isinulat niya ang kanyang mga panghimagsikang kagustuhan bilang:

#ang pagpapatanggal ng mga Prayle at ang pagbabalik sa mga Pilipino ang mga lupain na dapat talaga ay para sa kanila;
#pagkakaroon ng kinatawan sa [[Cortes Generales|Kastilang Cortes]];
#kalayaan ng mga mamamahayag at pagpapalaganap ng iba't-ibang mga sektang relihiyon;
#kaparehas na pagturing at pagsuwelso sa mga sibil na aliping mga Peninsular at Insulares;
#pagtanggal sa kapangyarihan ng pamahalaan sa pagtanggal ng mga mamamayang sibil;
#legal na pagkakapantay-pantay ng lahat ng katauhan.&lt;ref name=agoncillo1990pp182-183&gt;{{Harvnb|Agoncillo|1990|pp=182–183}}&lt;/ref&gt;

Noong Nobyemre 1, 1897, ang [[:Wikisource:1897 Constitution of Biak-na-Bato (Philippines)|itinatadhana na saligang batas para sa Republika ng Biak-na-Bato]] ay nilagdaan.&lt;ref name=agoncillo1990p183&gt;{{Harvnb|Agoncillo|1990|p=183}}&lt;/ref&gt; Ang panimula ng saligang batas ay naglalaman ng pahayag na ang 
{{quotation|Ang pagkakahiwalay ng Pilipinas mula sa monarkiyang Kastila at ang pagkabuo nito sa pagiging isang malayang bansa na may sariling pamhalaan nito ay tinatawag na Republikang Pilipino ay ang dulong minimithi ng Himagsikan sa nagaganap na digmaan na nagsimula noong ika-24 ng Agosto, 1896; at samakatuwid sa pangalan nito at sa kapangyarihan ng Lahing Pilipino ay nagpapahayag ng buong tiwala ang kanilang mga kagustuhan at hangarin, kami, mga kinatawan ng Himagsikan, sa isang pagpupulong sa Biak-na-Bato, Nobyembre Una 1897 ay tumatanggap sa pagpapasabatas ng mga sumusunod na artikulo para sa Saligang Batas ng Estado.&lt;ref&gt;[[s:1897 Constitution of Biak-na-Bato (Philippines)|Constitution of Biak-na-Bato]], [[Wikisource]].&lt;/ref&gt;}}

==Pamana==
&lt;gallery&gt;  
Talaksan:Biak-na-Bato_National_Parkjf6246_03.JPG|Kweba ni Emilio Aguinaldo)
Talaksan:Biak-na-BatoNationalParkjf6178 06.JPG|Ang Pambansang Palatandaan
Talaksan:Biak-na-BatoNationalParkjf6178 08.JPG|Aguinaldo Mural - Saligang Batas ng Biak-na-Bato (1897)
Talaksan:Biak-na-BatoNationalParkjf6178 05.JPG|Harapan ng Dingding - [[Dambana]] 
Talaksan:Biak-na-Bato National Parkjf6155 02.JPG|Bantayog (Aguinaldo/Katipuneros used the Panday for their weapons, arms) 
Talaksan:Biak-na-Bato_National_Parkjf6155_01.JPG|Harapan
Talaksan:Biak-na-BatoNationalParkjf6143 07.JPG|Ang Harapan ng Monumento, Memorial-Marker of the Pact 
Talaksan:Biak-na-BatoNationalParkjf6143 05.JPG|Ang Bantayog 
Talaksan:Biak-na-BatoNationalParkjf6143 06.JPG|Ang Palatandaan ng NHI, 1973 Bantayog ng Biak-na-Bato 
Talaksan:BiakN6140 03.JPG|Mapa ng Kweba ni Emilio Aguinaldo at mga protektadong pook ng Pambansang Liwasan ng Biak-na-Bato

&lt;/gallery&gt;

==Mga sanggunian==
*{{citation
|last=Agoncillo 
|first=Teodoro C. 
|authorlink=Teodoro Agoncillo 
|title=History of the Filipino People 
|origyear=1960 
|edition=8th 
|year=1990 
|publisher=Garotech Publishing 
|location=Lungsod Quezon 
|id=ISBN 971-8711-06-6
}}
*{{citation
|last=Zaide
|first=Sonia M.
|title=The Philippines: A Unique Nation
|publisher=All-Nations Publishing Co.
|year=1994
|isbn=971-642-071-4
}}
{{reflist}}

{{Philippine Revolution}}

[[Kategorya:Mga dating bansa sa kasaysayan ng Pilipinas]]</text>
      <sha1>5kdqpmeu8e3zs0j82p8jfpkh835l7q6</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>2164937</id>
      <parentid>2164936</parentid>
      <timestamp>2025-06-14T09:23:09Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Myrnamyers</username>
        <id>83416</id>
      </contributor>
      <origin>2164937</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="7883" sha1="bvyfclpi3lxtrzbgq8s66b8antggdb6" xml:space="preserve">{{Infobox Former Country
|native_name = ''Repúbliká ng̃  Biak-na-Bató''&lt;/br&gt;''República de Biac-na-Bató''
|conventional_long_name = Republika ng Biak-na-Bato
|common_name = Biak-na-Bato, Republika ng
|continent = moved from Category:Asia to Southeast Asia
|region = Timog-silangang Asya
|country = Pilipinas
|status= Hindi kinilala ng ibang may pamunuan bilang isa ring may pamunuan
|empire=[[Imperyong Kastila|Espanya]]
|year_start = 1897
|year_end = 1897
|date_start = Nobyembre 1
|date_end = Disyembre 15
|p1 = Espanya Silangang Indias
|flag_p1 = Flag of Spain (1785-1873 and 1875-1931).svg

|flag_s1 = Flag of Spain (1785-1873 and 1875-1931).svg
|image_flag =Flag_of_the_Tagalog_people.svg
|flag= Watawat ng Pilipinas
|image_coat = Seal of the Republic of Biak-na-Bato.svg
|image_map = Map of Philippines.png 
|image_map_caption = Kinaroroonan ng Republika ng Biak-na-Bato sa Asya
|national_anthem= 
|capital = [[Maynila]]
|common_languages =[[Wikang Kastila|Kastila]], [[Wikang Tagalog|Tagalog]]
|government_type = Republika
|title_leader = [[Pangulo ng Pilipinas|Pangulo]]
|leader1      = [[Emilio Aguinaldo]]
|era = Himagsikang Pilipino
|stat_area1 = 300000
|stat_pop1= 
|stat_year1= 1897
|currency = 
}} 

Ang '''Republika ng Biak-na-Bato''' ([[Kastila]]: República de Biac-na-Bató), opisyal na tinutukoy ng saligang batas nito bilang ang '''Republika ng Filipinas''' ([[Kastila]]: República de Filipinas) ay ang kauna-unahang republikang naitatag sa [[Pilipinas]] ng manghihimagsik na si [[Emilio Aguinaldo]] at ang kanyang mga kapwa kasapi sa [[Katipunan]]. Sa kabila ng tagumpay nito gaya ng pagkakatatag ng  [[Saligang Batas ng Pilipinas|kauna-unahang Saligang Batas ng Pilipinas]], ang republika ay nagtagal lamang ng ilang buwan. Isang kasunduang pangkapayapaan ang nilagdaan ni Aguinaldo (sa pagitan ng mga Katipunero at sa Kastilang [[Mga Gobernador-Heneral ng Pilipinas|Gobernador Heneral]] [[Fernando Primo de Rivera]]) ang nagtapos ng republika at pinatapon si Emilio Aguinaldo sa [[Hong Kong]]. Isinasaad sa saligang batas na biak na bato ang paghihiwalay ng Pilipinas sa Espanya at ang pagtatayo ng Republikang Pilipino. Ngunit ito ay hindi nasunod. Nagpatuloy ang pakikipaglaban at tumangging isuko ng mga rebolusyonaryo ang kanilang mga armas.

== Pamahalaan ==
Ang saligang batas ng Republika ng Biak-na-Bato ay isinulat ni Felix Ferrer at Isabelo Artacho na kumopya sa [[Saligang batas ng Kuba|Kubanong Saligang Batas]] ng [[Jimaguayú, Kuba|Jimaguayú]] na halos magkakamukha ang mga salita. Ito ay nakapagbigay-daan sa pagkakabuo ng [[Pamahalaan ng Pilipinas|Konsehong Supremo]] na itinatag noong Nobyembre 2, 1897 na ang mga kasunod ay mga namumuno ay [[Halalang para sa Pagpupulong ng Suprema sa Pilipinas noong 1897|hinalal]]:

&lt;ref name=agoncillo1990pp183-184&gt;{{Harvnb|Agoncillo|1990|pp=183–184}}&lt;/ref&gt;


{|class=wikitable
|-
! Panunungkulan !! Pangalan
|-
| Pangulo || [[Emilio Aguinaldo]]
|-
| Ikalawang-pangulo || [[Mariano Trías]]
|-
| Kalihim ng Banyagang Kapakanan || [[Antonio Montenegro]]
|-
| Kalihim sa Pandirigma || [[Emiliano Riego de Dios]]
|-
| Kalihim sa Panloob || [[Isabelo Artacho]]
|-
| Kalihim sa Pananalapi || [[Baldomero Aguinaldo]]
|}

== Kasaysayan ==
Ang naunang kaisipan ng republika ay nagsimula noong huling bahagi ng [[Himagsikang Pilipino]] na si [[Emilio Aguinaldo]], pinuno ng [[Katipunan]], ay napalibutan at nagsama ng 500 katao at tumuloy sa Biak-na-Bató,&lt;ref name=agoncillo1990p182&gt;{{Harvnb|Agoncillo|1990|p=182}}&lt;/ref&gt; isang masukal na lugar sa tatluhang hangganan ng mga bayan ng [[San Miguel, Bulacan|San Miguel]], [[San Ildefonso, Bulacan|San Ildefonso]] at [[Doña Remedios Trinidad, Bulacan|Doña Remedios]] sa [[Bulacan]].&lt;ref&gt;[http://www.newsflash.org/2003/05/si/si001770.htm Biak na Bato] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20100109105403/http://www.newsflash.org/2003/05/si/si001770.htm |date=2010-01-09 }}, Newsflash.org.&lt;/ref&gt; Sa balitang pagkadating ni Aguinaldo sa lugar ay umabot ang mga tao ng [[Ilocos|mga lalawigang Ilokos]], [[Nueva Ecija]], [[Pangasinan]], [[Tarlac]] at [[Zambales]] ay nagpabago ng kanilang mga hukbong lakas-pandigma.&lt;ref name=agoncillo1990p182 /&gt;

Hindi mapatanggap ang mga maghihimagsik na sumuko sa digmaan, si [[Gobernador-Heneral]] [[Primo de Rivera]] ay nagpalabas ng isang utos noong Hulyo 2, 1897 na nagbabawal sa mga naninirahan na huwag umalis sa kanilang mga pamayanan at bayan. Kabaliktaran sa mga hinahangad ng pamahalaang Kastila, nagpatuloy pa rin sa pakikidigma. Sa loob ng ilang araw, sila Aguinaldo at ang kanyang mga tagasunod ay nagtatag ng isang Republika. Nagpahayag si Aguinaldo ng pagpapahayag ng kanyang taguan sa Biak-na-Bato na pinamagatang &quot;Para sa mga Matatapang na Anak ng Pilipinas&quot;, na isinulat niya ang kanyang mga panghimagsikang kagustuhan bilang:

#ang pagpapatanggal ng mga Prayle at ang pagbabalik sa mga Pilipino ang mga lupain na dapat talaga ay para sa kanila;
#pagkakaroon ng kinatawan sa [[Cortes Generales|Kastilang Cortes]];
#kalayaan ng mga mamamahayag at pagpapalaganap ng iba't-ibang mga sektang relihiyon;
#kaparehas na pagturing at pagsuwelso sa mga sibil na aliping mga Peninsular at Insulares;
#pagtanggal sa kapangyarihan ng pamahalaan sa pagtanggal ng mga mamamayang sibil;
#legal na pagkakapantay-pantay ng lahat ng katauhan.&lt;ref name=agoncillo1990pp182-183&gt;{{Harvnb|Agoncillo|1990|pp=182–183}}&lt;/ref&gt;

Noong Nobyemre 1, 1897, ang [[:Wikisource:1897 Constitution of Biak-na-Bato (Philippines)|itinatadhana na saligang batas para sa Republika ng Biak-na-Bato]] ay nilagdaan.&lt;ref name=agoncillo1990p183&gt;{{Harvnb|Agoncillo|1990|p=183}}&lt;/ref&gt; Ang panimula ng saligang batas ay naglalaman ng pahayag na ang 
{{quotation|Ang pagkakahiwalay ng Pilipinas mula sa monarkiyang Kastila at ang pagkabuo nito sa pagiging isang malayang bansa na may sariling pamhalaan nito ay tinatawag na Republikang Pilipino ay ang dulong minimithi ng Himagsikan sa nagaganap na digmaan na nagsimula noong ika-24 ng Agosto, 1896; at samakatuwid sa pangalan nito at sa kapangyarihan ng Lahing Pilipino ay nagpapahayag ng buong tiwala ang kanilang mga kagustuhan at hangarin, kami, mga kinatawan ng Himagsikan, sa isang pagpupulong sa Biak-na-Bato, Nobyembre Una 1897 ay tumatanggap sa pagpapasabatas ng mga sumusunod na artikulo para sa Saligang Batas ng Estado.&lt;ref&gt;[[s:1897 Constitution of Biak-na-Bato (Philippines)|Constitution of Biak-na-Bato]], [[Wikisource]].&lt;/ref&gt;}}

==Pamana==
&lt;gallery&gt;  
Talaksan:Biak-na-Bato_National_Parkjf6246_03.JPG|Kweba ni Emilio Aguinaldo)
Talaksan:Biak-na-BatoNationalParkjf6178 06.JPG|Ang Pambansang Palatandaan
Talaksan:Biak-na-BatoNationalParkjf6178 08.JPG|Aguinaldo Mural - Saligang Batas ng Biak-na-Bato (1897)
Talaksan:Biak-na-BatoNationalParkjf6178 05.JPG|Harapan ng Dingding - [[Dambana]] 
Talaksan:Biak-na-Bato National Parkjf6155 02.JPG|Bantayog (Aguinaldo/Katipuneros used the Panday for their weapons, arms) 
Talaksan:Biak-na-Bato_National_Parkjf6155_01.JPG|Harapan
Talaksan:Biak-na-BatoNationalParkjf6143 07.JPG|Ang Harapan ng Monumento, Memorial-Marker of the Pact 
Talaksan:Biak-na-BatoNationalParkjf6143 05.JPG|Ang Bantayog 
Talaksan:Biak-na-BatoNationalParkjf6143 06.JPG|Ang Palatandaan ng NHI, 1973 Bantayog ng Biak-na-Bato 
Talaksan:BiakN6140 03.JPG|Mapa ng Kweba ni Emilio Aguinaldo at mga protektadong pook ng Pambansang Liwasan ng Biak-na-Bato

&lt;/gallery&gt;

==Mga sanggunian==
*{{citation
|last=Agoncillo 
|first=Teodoro C. 
|authorlink=Teodoro Agoncillo 
|title=History of the Filipino People 
|origyear=1960 
|edition=8th 
|year=1990 
|publisher=Garotech Publishing 
|location=Lungsod Quezon 
|id=ISBN 971-8711-06-6
}}
*{{citation
|last=Zaide
|first=Sonia M.
|title=The Philippines: A Unique Nation
|publisher=All-Nations Publishing Co.
|year=1994
|isbn=971-642-071-4
}}
{{reflist}}

{{Philippine Revolution}}

[[Kategorya:Mga dating bansa sa kasaysayan ng Pilipinas]]</text>
      <sha1>bvyfclpi3lxtrzbgq8s66b8antggdb6</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>2164940</id>
      <parentid>2164937</parentid>
      <timestamp>2025-06-14T09:32:35Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Myrnamyers</username>
        <id>83416</id>
      </contributor>
      <origin>2164940</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="7723" sha1="4t834k2xak2j4t4oa0xq5ru2avjbkej" xml:space="preserve">{{Infobox Former Country
|native_name = ''Repúbliká ng̃  Biak-na-Bató''
|conventional_long_name = Republika ng Biak-na-Bato
|common_name = Biak-na-Bato, Republika ng
|status= Hindi kinilala ng ibang may pamunuan bilang isa ring may pamunuan
|year_start = 1897
|year_end = 1897
|date_start = Nobyembre 1
|date_end = Disyembre 15
|p1 = Espanya Silangang Indias
|flag_p1 = Flag of Spain (1785-1873 and 1875-1931).svg

|flag_s1 = Flag of Spain (1785-1873 and 1875-1931).svg
|image_flag =Flag_of_the_Tagalog_people.svg
|flag= Watawat ng Pilipinas
|image_coat = Seal of the Republic of Biak-na-Bato.svg
|image_map = Map of Philippines.png 
|image_map_caption = Kinaroroonan ng Republika ng Biak-na-Bato sa Asya
|national_anthem= 
|capital = [[Maynila]]
|common_languages = [[Wikang Tagalog|Tagalog]] (katampatan, taal) &lt;br /&gt; [[Wikang Kastila|Kastila]] (nakasanayan sa ibang nagdaang mga gawa)
|government_type = Republika
|title_leader = [[Pangulo ng Pilipinas|Pangulo]]
|leader1      = [[Emilio Aguinaldo]]
|era = Himagsikang Pilipino
|stat_area1 = 300000
|stat_pop1= 
|stat_year1= 1897
|currency = 
}} 

Ang '''Republika ng Biak-na-Bato''', na katampatang tinutukoy sa Halal na Kautusan nito bilang '''Republika ng Filipinas''', ay ang kauna-unahang republikang naitatag sa [[Pilipinas]] ng manghihimagsik na si [[Emilio Aguinaldo]] at ang kanyang mga kapwa kasapi sa [[Katipunan|Katipunan ng mga Anak ng Bayan]]. 

Sa kabila ng tagumpay nito gaya ng pagkakatatag ng  [[Saligang Batas ng Pilipinas|kauna-unahang Saligang Batas ng Pilipinas]], ang republika ay nagtagal lamang ng ilang buwan. Isang kasunduang pangkapayapaan ang nilagdaan ni Aguinaldo (sa pagitan ng mga Katipunero at sa Kastilang [[Mga Gobernador-Heneral ng Pilipinas|Gobernador Heneral]] [[Fernando Primo de Rivera]]) ang nagtapos ng republika at pinatapon si Emilio Aguinaldo sa [[Hong Kong]]. Isinasaad sa saligang batas na biak na bato ang paghihiwalay ng Pilipinas sa Espanya at ang pagtatayo ng Republikang Pilipino. Ngunit ito ay hindi nasunod. Nagpatuloy ang pakikipaglaban at tumangging isuko ng mga rebolusyonaryo ang kanilang mga armas.

== Pamahalaan ==
Ang saligang batas ng Republika ng Biak-na-Bato ay isinulat ni Felix Ferrer at Isabelo Artacho na kumopya sa [[Saligang batas ng Kuba|Kubanong Saligang Batas]] ng [[Jimaguayú, Kuba|Jimaguayú]] na halos magkakamukha ang mga salita. Ito ay nakapagbigay-daan sa pagkakabuo ng [[Pamahalaan ng Pilipinas|Konsehong Supremo]] na itinatag noong Nobyembre 2, 1897 na ang mga kasunod ay mga namumuno ay [[Halalang para sa Pagpupulong ng Suprema sa Pilipinas noong 1897|hinalal]]:

&lt;ref name=agoncillo1990pp183-184&gt;{{Harvnb|Agoncillo|1990|pp=183–184}}&lt;/ref&gt;


{|class=wikitable
|-
! Panunungkulan !! Pangalan
|-
| Pangulo || [[Emilio Aguinaldo]]
|-
| Ikalawang-pangulo || [[Mariano Trías]]
|-
| Kalihim ng Banyagang Kapakanan || [[Antonio Montenegro]]
|-
| Kalihim sa Pandirigma || [[Emiliano Riego de Dios]]
|-
| Kalihim sa Panloob || [[Isabelo Artacho]]
|-
| Kalihim sa Pananalapi || [[Baldomero Aguinaldo]]
|}

== Kasaysayan ==
Ang naunang kaisipan ng republika ay nagsimula noong huling bahagi ng [[Himagsikang Pilipino]] na si [[Emilio Aguinaldo]], pinuno ng [[Katipunan]], ay napalibutan at nagsama ng 500 katao at tumuloy sa Biak-na-Bató,&lt;ref name=agoncillo1990p182&gt;{{Harvnb|Agoncillo|1990|p=182}}&lt;/ref&gt; isang masukal na lugar sa tatluhang hangganan ng mga bayan ng [[San Miguel, Bulacan|San Miguel]], [[San Ildefonso, Bulacan|San Ildefonso]] at [[Doña Remedios Trinidad, Bulacan|Doña Remedios]] sa [[Bulacan]].&lt;ref&gt;[http://www.newsflash.org/2003/05/si/si001770.htm Biak na Bato] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20100109105403/http://www.newsflash.org/2003/05/si/si001770.htm |date=2010-01-09 }}, Newsflash.org.&lt;/ref&gt; Sa balitang pagkadating ni Aguinaldo sa lugar ay umabot ang mga tao ng [[Ilocos|mga lalawigang Ilokos]], [[Nueva Ecija]], [[Pangasinan]], [[Tarlac]] at [[Zambales]] ay nagpabago ng kanilang mga hukbong lakas-pandigma.&lt;ref name=agoncillo1990p182 /&gt;

Hindi mapatanggap ang mga maghihimagsik na sumuko sa digmaan, si [[Gobernador-Heneral]] [[Primo de Rivera]] ay nagpalabas ng isang utos noong Hulyo 2, 1897 na nagbabawal sa mga naninirahan na huwag umalis sa kanilang mga pamayanan at bayan. Kabaliktaran sa mga hinahangad ng pamahalaang Kastila, nagpatuloy pa rin sa pakikidigma. Sa loob ng ilang araw, sila Aguinaldo at ang kanyang mga tagasunod ay nagtatag ng isang Republika. Nagpahayag si Aguinaldo ng pagpapahayag ng kanyang taguan sa Biak-na-Bato na pinamagatang &quot;Para sa mga Matatapang na Anak ng Pilipinas&quot;, na isinulat niya ang kanyang mga panghimagsikang kagustuhan bilang:

#ang pagpapatanggal ng mga Prayle at ang pagbabalik sa mga Pilipino ang mga lupain na dapat talaga ay para sa kanila;
#pagkakaroon ng kinatawan sa [[Cortes Generales|Kastilang Cortes]];
#kalayaan ng mga mamamahayag at pagpapalaganap ng iba't-ibang mga sektang relihiyon;
#kaparehas na pagturing at pagsuwelso sa mga sibil na aliping mga Peninsular at Insulares;
#pagtanggal sa kapangyarihan ng pamahalaan sa pagtanggal ng mga mamamayang sibil;
#legal na pagkakapantay-pantay ng lahat ng katauhan.&lt;ref name=agoncillo1990pp182-183&gt;{{Harvnb|Agoncillo|1990|pp=182–183}}&lt;/ref&gt;

Noong Nobyemre 1, 1897, ang [[:Wikisource:1897 Constitution of Biak-na-Bato (Philippines)|itinatadhana na saligang batas para sa Republika ng Biak-na-Bato]] ay nilagdaan.&lt;ref name=agoncillo1990p183&gt;{{Harvnb|Agoncillo|1990|p=183}}&lt;/ref&gt; Ang panimula ng saligang batas ay naglalaman ng pahayag na ang 
{{quotation|Ang pagkakahiwalay ng Pilipinas mula sa monarkiyang Kastila at ang pagkabuo nito sa pagiging isang malayang bansa na may sariling pamhalaan nito ay tinatawag na Republikang Pilipino ay ang dulong minimithi ng Himagsikan sa nagaganap na digmaan na nagsimula noong ika-24 ng Agosto, 1896; at samakatuwid sa pangalan nito at sa kapangyarihan ng Lahing Pilipino ay nagpapahayag ng buong tiwala ang kanilang mga kagustuhan at hangarin, kami, mga kinatawan ng Himagsikan, sa isang pagpupulong sa Biak-na-Bato, Nobyembre Una 1897 ay tumatanggap sa pagpapasabatas ng mga sumusunod na artikulo para sa Saligang Batas ng Estado.&lt;ref&gt;[[s:1897 Constitution of Biak-na-Bato (Philippines)|Constitution of Biak-na-Bato]], [[Wikisource]].&lt;/ref&gt;}}

==Pamana==
&lt;gallery&gt;  
Talaksan:Biak-na-Bato_National_Parkjf6246_03.JPG|Kweba ni Emilio Aguinaldo)
Talaksan:Biak-na-BatoNationalParkjf6178 06.JPG|Ang Pambansang Palatandaan
Talaksan:Biak-na-BatoNationalParkjf6178 08.JPG|Aguinaldo Mural - Saligang Batas ng Biak-na-Bato (1897)
Talaksan:Biak-na-BatoNationalParkjf6178 05.JPG|Harapan ng Dingding - [[Dambana]] 
Talaksan:Biak-na-Bato National Parkjf6155 02.JPG|Bantayog (Aguinaldo/Katipuneros used the Panday for their weapons, arms) 
Talaksan:Biak-na-Bato_National_Parkjf6155_01.JPG|Harapan
Talaksan:Biak-na-BatoNationalParkjf6143 07.JPG|Ang Harapan ng Monumento, Memorial-Marker of the Pact 
Talaksan:Biak-na-BatoNationalParkjf6143 05.JPG|Ang Bantayog 
Talaksan:Biak-na-BatoNationalParkjf6143 06.JPG|Ang Palatandaan ng NHI, 1973 Bantayog ng Biak-na-Bato 
Talaksan:BiakN6140 03.JPG|Mapa ng Kweba ni Emilio Aguinaldo at mga protektadong pook ng Pambansang Liwasan ng Biak-na-Bato

&lt;/gallery&gt;

==Mga sanggunian==
*{{citation
|last=Agoncillo 
|first=Teodoro C. 
|authorlink=Teodoro Agoncillo 
|title=History of the Filipino People 
|origyear=1960 
|edition=8th 
|year=1990 
|publisher=Garotech Publishing 
|location=Lungsod Quezon 
|id=ISBN 971-8711-06-6
}}
*{{citation
|last=Zaide
|first=Sonia M.
|title=The Philippines: A Unique Nation
|publisher=All-Nations Publishing Co.
|year=1994
|isbn=971-642-071-4
}}
{{reflist}}

{{Philippine Revolution}}

[[Kategorya:Mga dating bansa sa kasaysayan ng Pilipinas]]</text>
      <sha1>4t834k2xak2j4t4oa0xq5ru2avjbkej</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Pananalig ng sari</title>
    <ns>0</ns>
    <id>169944</id>
    <revision>
      <id>2164814</id>
      <parentid>2164745</parentid>
      <timestamp>2025-06-13T19:12:41Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Cloverangel237</username>
        <id>149506</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>Inilipat ni Cloverangel237 ang pahinang [[Teorya ng kategorya]] sa [[Pananalig ng sari]]: Theory - pananalig</comment>
      <origin>2164745</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1241" sha1="hi2nna5yflzd8nujeyvnfsxa96gvc1d" xml:space="preserve">[[File:Commutative diagram for morphism.svg|right|thumb|200px|isang kategorya na may ''objects'' ''X'', ''Y'', ''Z'' at morphisms ''f'', ''g'', ''g'' ∘ ''f'', at tatlong identity morphisms (hindi pinakita) 1&lt;sub&gt;''X''&lt;/sub&gt;, 1&lt;sub&gt;''Y''&lt;/sub&gt; at 1&lt;sub&gt;''Z''&lt;/sub&gt;.]]
Ang '''palakaurian''' o '''pananalig ng sari''' (Ingles: category theory) ay isang sakop ng pag-aaral sa [[matematika|sipnayan]] na sumusuri sa [[basal]] na paraan ng mga katangian ng partikular na mga konseptong pansipnayan sa pamamagitan ng pagsisining ng mga ito bilang kalipunan ng mga bagay at palaso (Ingles: arrow) na tinatawag na [[morpismo]], bagaman ang katawagang ito ay mayroon ring espesipikong hindi palakauriang na kahulugan, kung saan ang mga kalipunang ito ay sumasapat sa ilang mga tiyak na payak na kalagayan. Maraming mga mahahalagang sakop sa sipnayan ay maaring isining bilang mga kaurian at ang paggamit ng ''palakaurian'' ay pumapayag ng maraming mga masalimuot at mahirap ng mga hinatnan na pansipnayan sa mga larangang ito na maihayag at mapatunayan sa lalong payak na paraan kaysa sa hindi paggamit ng mga kaurian.

==Tingnan din==
* [[Elemento (teorya ng kategorya)]]

{{Matematika}}

{{stub|Matematika}}

[[Kategorya:Mga sangay ng matematika]]</text>
      <sha1>hi2nna5yflzd8nujeyvnfsxa96gvc1d</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Proporsiyon ng katawan</title>
    <ns>0</ns>
    <id>180857</id>
    <revision>
      <id>2164891</id>
      <parentid>2060044</parentid>
      <timestamp>2025-06-14T04:20:27Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>JWilz12345</username>
        <id>77302</id>
      </contributor>
      <comment>removed [[Category:Mga teknik na pangsining]]; added [[Category:Mga teknik na pansining]] using [[WP:HC|HotCat]]</comment>
      <origin>2164891</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2885" sha1="4m3zfnl8xnqhx64mkw87yvcmllpzc3t" xml:space="preserve">[[Talaksan:Human development neoteny body and head proportions pedomorphy maturation aging growth.png|thumb|300px|Ang mga kasukatan o proporsiyon ng katawan ng tao ay nagbabago habang tumatanda.]]
[[Talaksan:Parmigianino 004.jpg|thumb|Ang ''[[Madonna with the Long Neck|Madonna na may Mahabang Leeg]]'', ni [[Parmigianino]]. Katulad ng sa ibang mga gawa ng [[Manerista]], ang mga proporsiyon ng katawan - ang [[leeg]] dito - ay pinalabis para sa epektong pangsining.]]
Habang may makabuluhang pagkakaiba-iba sa mga kasukatan o mga proporsiyong pang-anatomiya sa pagitan ng mga tao, maraming mga pagtukoy sa mga '''proporsiyon''', '''kasukatan''', '''kabagayan ng sukat''', '''pagkakatapat ng sukat''', '''katapatan ng sukat''', '''pagtatapat ng sukat''', o '''katimbangan ng sukat ng katawan''' na nilalayong maging kanonikal sa [[sining]], sa [[pagsusukat]] o [[pagtatakal]], o sa [[medisina]].

Sa pagsusukat, ang mga proporsiyon ng katawan ay madalas na ginagamit upang pag-ugnayin ang dalawa o marami pang mga sukat batay sa katawan.  Ang [[kubito]], halimbawa na, ay nararapat na may anim na mga [[palad (yunit)|palad]]. Habang maginhawa o kumbinyente, ang mga [[tumbasan]] o rasyo ay maaaring hindi magpaaninag ng baryasyong o kaibahang [[pisyognomiko]] ng mga indibidwal na gumagamit ng mga ito.

Kahalintulad din, sa sining, ang mga proporsiyon ng katawan ay ang pag-aaral ng ugnayan o relasyon ng mga bahagi ng katawan ng [[katawan ng tao|tao]] at ng [[hayop]] sa isa't isa at sa kabuuan. Ang mga tumbasang ito ay ginagamit sa [[berismo|beristiko]]ng depiksiyon o paglalarawan ng pigura, at nagiging bahagi rin ng isang [[estetikong kanon]] sa loob ng isang kultura.

==Saligan ng mga proporsiyong pantao==
Mahalaga ito sa [[pagguhit ng pigura]] o hubog upang maiguhit ang pigura ng tao na may proporsiyon. Bagaman mayroong mga mapitagang o bahagyang mga pagkakaiba sa pagitan ng mga indibidwal, ang mga proporsiyong pantao ay nakalapat sa loob ng isang patas na may pamantayang kasaklawan, bagaman may mga artista o alagad ng sining na makasaysayang nagtangkang lumikha ng ulirang mga pamantayan. Sa pagguhit ng hubog, ang saligan o payak na yunit ng sukat ay ang 'ulo', na layo mula sa tuktok ng ulo hanggang sa baba. Ang yunit na ito ng sukat ay isang  makatwirang pamantayan, at matagal nang ginagamit ng mga alagad ng sining upang mapanatili ang mga proporsiyon o katimbangan ng hubog ng taeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeetaeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeee


== Mga sanggunian ==
{{Reflist}}
* [[Gottfried Bammes]]: ''Studien zur Gestalt des Menschen.'' Verlag Otto Maier GmbH, Ravensburg 1990, ISBN 3-473-48341-9.

{{DEFAULTSORT:Proporsiyon Ng Katawan}}

[[Kategorya:Anatomiya]]
[[Kategorya:Mga teknik na pansining]]</text>
      <sha1>4m3zfnl8xnqhx64mkw87yvcmllpzc3t</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Matematikang pambiolohiya</title>
    <ns>0</ns>
    <id>187039</id>
    <revision>
      <id>2164871</id>
      <parentid>2141546</parentid>
      <timestamp>2025-06-14T03:06:40Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Maninipnay</username>
        <id>140039</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>Inilipat ni Maninipnay ang pahinang [[Matematikang pangbiolohiya]] sa [[Matematikang pambiolohiya]]: Inayos ang balarila</comment>
      <origin>2141546</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="26928" sha1="4u2bc93rsh2q1r0e76l2u8z8nbjothh" xml:space="preserve">Ang '''Matematikal at teoretikal na biolohiya''' ay isang interdisiplinaryong pagsasaliksik siyentipiko na may isang saklaw ng mga aplikasyon sa [[biolohiya]], [[medisina]], at [[bioteknolohiya]].&lt;ref name=&quot;Deutsch2004&quot;&gt;{{Cite web |title=Mathematical and Theoretical Biology: A European Perspective |url=http://sciencecareers.sciencemag.org/career_development/previous_issues/articles/2870/mathematical_and_theoretical_biology_a_european_perspective |access-date=2012-09-01 |archive-date=2012-02-29 |archive-url=https://web.archive.org/web/20120229045216/http://sciencecareers.sciencemag.org/career_development/previous_issues/articles/2870/mathematical_and_theoretical_biology_a_european_perspective |url-status=dead }}&lt;/ref&gt; Ang larangang ito ay maaaring tukuyin bilang isang '''matematikal na biolohiya''' o '''biomatematika''' upang bigyang diin ang panig na matematiko o bilang isang '''teoretikal na biolohiya''' upang bigyang diin ang panig na biolohikal.&lt;ref&gt;&quot;There is a subtle difference between mathematical biologists and theoretical biologists. Mathematical biologists tend to be employed in mathematical departments and to be a bit more interested in math inspired by biology than in the biological problems themselves, and vice versa.&quot; [http://life.biology.mcmaster.ca/~brian/biomath/careers.theo.biol.html Careers in theoretical biology] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20190914233407/http://life.biology.mcmaster.ca/~brian/biomath/careers.theo.biol.html |date=2019-09-14 }}&lt;/ref&gt; Ito ay kinabibilangan ng hindi bababa sa apat na mga pangunahing pang-ilalim na larangan: ''biolohikal na matematikong pagmomodelo'', ''relasyonal na biolohiya/mga sistemang kompleks na biolohiya'', ''bioninformatika'' at ''komputasyon na bio-pagmomodelo/bio-pagkukwenta''. Ang matematikal na biolohiya ay naglalayon sa represantasyong matematikal, pagtatrato at pagmomodelo ng mga prosesong biolohikal gamit ang iba't ibang mga paraan at kasangkapang matematiko. Ito ay parehong may mga teoretikal at praktikal na aplikasyon sa pagsasaliksik biolohikal, [[biomedikal]] at [[bioteknolohiya]]. Halimbawa sa biolohiya ng [[selula]], ang mga interaksiyon ng [[protina]] ay kadalasang kinakatawan ng mga modelong &quot;cartoon&quot; na bagaman madaling i-biswalisa ay hindi tumpak na naglalarawan ng mga sistemang pinag-aaralan. Upang magawa ito, ang mga tumpak na modelo ay kinakailangan. Sa pamamagitan ng mga sistema sa kwantitatibong paraan, ang mga pag-aasal nito ay mas mabuting magagaya at kaya ang mga katangian ay maaaring hulaan na maaaring hindi ebidente sa gumagawa ng eksperimento. Ang gayong mga sakop ng matematika gaya ng [[kalkulo]], [[teoriya ng probabilidad]], [[estadistika]], [[alhebrang abstrakto]], [[teoriya ng grapo]], [[kombinatorika]], [[heometriyang alhebraiko]]. [[topolohiya]], [[mga sistemang dinamikal]], mga [[ekwasyong diperensiyal]] at [[teoriya ng pagkokodigo]] ay nilalapat na ngayon sa biolohiya.&lt;ref&gt;{{Cite journal  | last =  Robeva | first =  Raina  | authorlink =   | author2 =  et al | title =  Mathematical Biology Modules Based on Modern Molecular Biology and Modern Discrete Mathematics | journal = CBE Life Sciences Education  | volume = 9  | issue =  3 | pages =  227–240 | publisher = The American Society for Cell Biology   | location =   | date = Fall 2010  | issn =     | pmid =  20810955  | pmc =  2931670| doi =   10.1187/cbe.10-03-0019| id =   | accessdate = 17 November 2010}}&lt;/ref&gt; Ang ilang mga sakop gaya ng [[estadistika]] ay binuo bilang mga kasangkapan habang isinasagawa ang pagsasaliksik sa matematikal na biolohiya. 
==Mga sakop ng pagsasaliksik==
Ang ilang mga sakop ng espesyalisadong pagsasaliksik sa matematikal at teoretikal na biolohiya&lt;ref name=s10516-005-3973-8&gt;{{cite journal |doi=10.1007/s10516-005-3973-8 |title=Complex Non-linear Biodynamics in Categories, Higher Dimensional Algebra and Łukasiewicz–Moisil Topos: Transformations of Neuronal, Genetic and Neoplastic Networks |year=2006 |last1=Baianu |first1=I. C. |last2=Brown |first2=R. |last3=Georgescu |first3=G. |last4=Glazebrook |first4=J. F. |journal=Axiomathes |volume=16 |page=65}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;Łukasiewicz-Topos Models of Neural Networks, Cell Genome and Interactome Nonlinear Dynamic Models (2004)  http://cogprints.org/3701/01/ANeuralGenNetworkLuknTopos_oknu4.pdf/ {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20070713122039/http://cogprints.org/3701/01/ANeuralGenNetworkLuknTopos_oknu4.pdf/ |date=2007-07-13 }}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;Complex Systems Analysis of Arrested Neural Cell Differentiation during Development and Analogous Cell Cycling Models in Carcinogenesis (2004) http://cogprints.org/3687/&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;Research in Mathematical Biology&quot;&gt;{{cite web|url=http://www.maths.gla.ac.uk/research/groups/biology/kal.htm |title=Research in Mathematical Biology |publisher=Maths.gla.ac.uk |date= |accessdate=2008-09-10}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;[http://acube.org/volume_23/v23-1p11-36.pdf J. R. Junck. Ten Equations that Changed Biology: Mathematics in Problem-Solving Biology Curricula, ''Bioscene'', (1997), 23(1):11-36] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20090326215300/http://acube.org/volume_23/v23-1p11-36.pdf |date=2009-03-26 }} [http://papa.indstate.edu/amcbt/volume_23/v23-1p11-36.pdf New Link (Aug 2010)]&lt;/ref&gt; gayundin ang mga panlabas na ugnayan na nauugnay sa iba't ibang mga proyekto sa iba't ibang mga unibersidad ay maikling itinatanghal sa mga sumunuod na pang-ilalim na seksiyon. Ang sa mga isinamang halimbawa ay inilalarawan ng mataas na komplikado, hindi linyar, at mga mekanismong superkompleks dahil tumataas na nakikilalang ang resulta ng mga gayong interaksiyon ay maaari lamang maunawaan sa pamamagitan ng kombinasyon ng mga [[modelong matematikal]], [[lohika]]l, [[pisika]]/[[kemika]]l, [[molekula]]r at komputasyonal. Dahil sa malawak na pagkakaiba iba ng nasasangkot na spesipikong kaalaman, ang pagsasaliksik biomatematikal ay kadalasang ginagamit sa pakikipagtulungan sa pagitan ng mga matematiko, biomatematiko, mga biologong teoretikal, mga pisiko, mga biopisiko, mga biokemiko, mga bioinhinyero, mga inhinyeryo, mga pisiolohista, mga biologong molekular, mga henetisista, mga embryologo, mga zoologo, mga kemiko at iba pa.

===Biolohiyang ebolusyonaryo===
Ang [[ekolohiya]] at [[ebolusyon]] ay tradisyonal na mga nananaig na larangan sa matematikal na biolohiya. Ang [[ebolusyon]] ay paksa ng malawak ng [[teoriya|pagteteorisa]]ng matematikal. Ang kabuuang pangalan ng larangang ito ay [[henetikang populasyon]]. Ang karaniwang henetikang populasyon ay nagsasaalang alang ng mga pagbabago sa mga prekwensiya ng mga [[allele]] sa isang maliit na bilang ng mga [[locus (henetika)|locus]] ng [[gene]]. Kapag ang mga epektong [[inpinitesimal]] sa isang malaking bilang ng loci ng gene ay isinasaalang alang, ang isa ay humahango ng [[henetikang kwantitatibo]]. Si [[Ronald Fisher]] ay gumawa ng mga pagsulong pundamental sa [[estadistika]] gaya ng [[analisis ng bariansa]] sa pamamagitan ng kanyang akda sa henetikang kwantitatibo. Ang isa pang mahalagang sangay ng henetikang populasyon ay umuukol sa [[phylohenetikang komputasyonal]]. Ang phylohenetika ay isang sakop na umuukol sa rekonstruksiyon at analisis ng mga punong phylohenetiko(ebolusyonaryo) at mga network batay sa mga minanang mga katangian.&lt;ref&gt;Charles Semple (2003), [http://books.google.co.uk/books?id=uR8i2qetjSAC Phylogenetics], Oxford University Press, ISBN 978-0-19-850942-4&lt;/ref&gt; Ang mga modelong tradisyonal na henetikang populasyon ay umuukol sa mga allele at [[henotipo]] at kadalasang [[stokastiko]]. Sa [[ebolusyonaryong teoriya ng laro]] na unang binuo ni [[John Maynard Smith]], ang mga konseptong ebolusyonaryong biolohiya ay maaaring kumuha ng isang anyong matematikal na deterministiko na may seleksiyong umaasal ng direkta sa mga minanang penotipo. Maraming mga modelong henetikang populasyon ay nagpapalagay na ang mga sukat ng populasyon ay [[konstante]]. Ang nagbabagong mga sukat ng populasyon na kadalasan ay sa kawalan ng mga bariasyong henetiko ay tinatrato ng larangan ng [[dinamikang populasyon]]. Ang paggawa sa sakop na ito ay may petsang bumabalik noong ika-19 siglo at kahit pa noong 1798 nang ipormula ni [[Thomas Robert Malthus]] ang unang prinsipyo ng dinamikang populasyon na kalaunang nakilala bilang [[modelong paglagong Malthusian]]. Ang [[ekwasyong Lotka-Volterra|mga ekwasyon ng maninila-sinisila na Lotka-Volterra]] ay isa pang sikat na halimbawa. Ang dinamikang populasyon ay sumasanib sa isa pang aktibong sakop ng pagsasaliksik sa matematikal na biolohiya: [[pagmomodelong matematikal ng nakahahawang sakit|epidemiolhiyang matematika]] na pag-aaral ng nakahahawang sakit na umaapekto sa mga populasyon. Ang iba't ibang mga modelo ng pagkalat ng mga [[impeksiyon]] ay iminungkahi at siniyasat at nagbibigay ng mga mahalagang resulta na maaaring ilapat sa mga patakarang desisyon ng kalusugan.

===Mga modelo ng komputer at teoriyang automata===
Ang isang monograpo sa paksang ito ay nagbubuod ng malawak na halagang inilimbag na pagsasaliksik sa sakop na ito hanggang 1986&lt;ref&gt;&quot;Computer Models and Automata Theory in Biology and Medicine&quot; (1986). In:'''Mathematical Modeling''': ''Mathematical Models in Medicine'', volume '''7''':1513-1577, M. Witten, Ed., Pergamon Press: New York. http://cdsweb.cern.ch/record/746663/files/COMPUTER_MODEL_AND_AUTOMATA_THEORY_IN_BIOLOGY2p.pdf&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;Lin, H.C. 2004. &quot;Computer Simulations and the Question of Computability of Biological Systems&quot;: 1-15,doi=10.1.1.108.5072.   https://tspace.library.utoronto.ca/bitstream/1807/2951/2/compauto.pdf&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;&quot;Computer Models and Automata Theory in Biology and Medicine&quot; (1986).(''Abstract'') http://biblioteca.universia.net/html_bura/ficha/params/title/computer-models-and-automata-theory-in-biology-and-medicine/id/3920559.html {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20111004164525/http://biblioteca.universia.net/html_bura/ficha/params/title/computer-models-and-automata-theory-in-biology-and-medicine/id/3920559.html |date=2011-10-04 }}&lt;/ref&gt; kabilang ang mga subseksiyon sa sumusunod na mga sakop: [[pagmomodelo ng kompyuter]] sa biolohiya at medisina, mga modelong sistemang arterial, mga modelo ng [[neuron]], mga network na biokemikal at osilasyon, [http://planetphysics.org/encyclopedia/QuantumAutomaton.html automatang quantum] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20160107152607/http://planetphysics.org/encyclopedia/QuantumAutomaton.html |date=2016-01-07 }}, mga [[kompyuter na quantum]] sa [[biolhiyang molekular]] at [[henetika]] ,&lt;ref&gt;&quot;Natural Transformations Models in Molecular Biology&quot;(1983). In: ''SIAM and Society of Mathematical Biology, National Meeting'', Bethesda,MD:1-12. http://citeseerx.ist.psu.edu/showciting;jsessionid=BD12D600C39F9979633DB877CA74212B?cid=642862&lt;/ref&gt; pagmmodelo ng [[kanser]],&lt;ref&gt;&quot;Quantum Interactomics and Cancer Mechanisms&quot; (2004): 1-16, ''Research Report communicated to the Institute of Genomic Biology, University of Illinois at Urbana''  https://tspace.library.utoronto.ca/retrieve/4969/QuantumInteractomicsInCancer_Sept13k4E_cuteprt.pdf {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20201108195251/https://tspace.library.utoronto.ca/retrieve/4969/QuantumInteractomicsInCancer_Sept13k4E_cuteprt.pdf |date=2020-11-08 }}&lt;/ref&gt; mga [[neural net]], mga [[network na henetiko]], mga abstraktong kategorya sa relasyonal na biolohiya,&lt;ref&gt;Kainen,P.C. 2005.&quot;Category Theory and Living Systems&quot;, In: '''Charles Ehresmann's Centennial Conference Proceedings''': 1-5,University of Amiens, France, October 7-9th, 2005, A. Ehresmann, Organizer and Editor. http://vbm-ehr.pagesperso-orange.fr/ChEh/articles/Kainen.pdf&lt;/ref&gt; mga sistemang metaboliko-replikasyon, [[teoriya ng kategorya]]&lt;ref&gt;{{cite web |url=http://planetphysics.org/encyclopedia/BibliographyForCategoryTheoryAndAlgebraicTopologyApplicationsInTheoreticalPhysics.html |title=bibliography for category theory/algebraic topology applications in physics |publisher=PlanetPhysics |date= |accessdate=2010-03-17 |archive-date=2016-01-07 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160107152607/http://planetphysics.org/encyclopedia/BibliographyForCategoryTheoryAndAlgebraicTopologyApplicationsInTheoreticalPhysics.html |url-status=dead }}&lt;/ref&gt; mga aplikasyon sa biolohiya at medisina,&lt;ref&gt;{{cite web |url=http://planetphysics.org/encyclopedia/BibliographyForMathematicalBiophysicsAndMathematicalMedicine.html |title=bibliography for mathematical biophysics and mathematical medicine |publisher=PlanetPhysics |date=2009-01-24 |accessdate=2010-03-17 |archive-date=2016-01-07 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160107152607/http://planetphysics.org/encyclopedia/BibliographyForMathematicalBiophysicsAndMathematicalMedicine.html |url-status=dead }}&lt;/ref&gt; [[teoriyang automata]], [[automatang selular]], mga modelong [[tesselasyon]]&lt;ref&gt;''Modern Cellular Automata'' by Kendall Preston and M. J. B. Duff http://books.google.co.uk/books?id=l0_0q_e-u_UC&amp;dq=cellular+automata+and+tessalation&amp;pg=PP1&amp;ots=ciXYCF3AYm&amp;source=citation&amp;sig=CtaUDhisM7MalS7rZfXvp689y-8&amp;hl=en&amp;sa=X&amp;oi=book_result&amp;resnum=12&amp;ct=result&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://mathworld.wolfram.com/DualTessellation.html |title=Dual Tessellation&amp;nbsp;– from Wolfram MathWorld |publisher=Mathworld.wolfram.com |date=2010-03-03 |accessdate=2010-03-17}}&lt;/ref&gt; at [http://planetphysics.org/encyclopedia/ETACAxioms.html kompletong reproduksiyon sa sarili]{{Dead link|date=Oktubre 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}, mga [[sistemang magulo]] sa mga [[organismo]], biolohiyang relasyonal at mga teoriyang organismiko.&lt;ref name=s10516-005-3973-8/&gt;&lt;ref name=&quot;cogprints.org&quot;/&gt;&lt;ref&gt;{{cite web |url=http://theorylab.org/node/56690 |title=Computer models and automata theory in biology and medicine &amp;#124; KLI Theory Lab |publisher=Theorylab.org |date=2009-05-26 |accessdate=2010-03-17 |archive-date=2011-07-28 |archive-url=https://web.archive.org/web/20110728100340/http://theorylab.org/node/56690 |url-status=dead }}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;Currently available for download as an updated PDF: http://cogprints.ecs.soton.ac.uk/archive/00003718/01/COMPUTER_SIMULATIONCOMPUTABILITYBIOSYSTEMSrefnew.pdf {{Webarchive|url=https://wayback.archive-it.org/all/20081216225211/http://cogprints.ecs.soton.ac.uk/archive/00003718/01/COMPUTER_SIMULATIONCOMPUTABILITYBIOSYSTEMSrefnew.pdf |date=2008-12-16 }}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web |url=http://planetphysics.org/encyclopedia/BibliographyForMathematicalBiophysics.html |title=bibliography for mathematical biophysics |publisher=PlanetPhysics |date= |accessdate=2010-03-17 |archive-date=2016-01-07 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160107152607/http://planetphysics.org/encyclopedia/BibliographyForMathematicalBiophysics.html |url-status=dead }}&lt;/ref&gt;

'''Pamomodelo ng selula at biolohiyang molekular'''

Ang sakop na ito ay napukaw sanhi ng lumalagong kahalagahan ng [[biolohiyang molekular]].&lt;ref name=&quot;Research in Mathematical Biology&quot;/&gt;
*Mekanika ng mga tisyung biolohikal&lt;ref&gt;{{cite web |author=Ray Ogden |url=http://www.maths.gla.ac.uk/~rwo/research_areas.htm |title=rwo_research_details |publisher=Maths.gla.ac.uk |date=2004-07-02 |accessdate=2010-03-17 |archive-date=2009-02-02 |archive-url=https://web.archive.org/web/20090202005852/http://www.maths.gla.ac.uk/~rwo/research_areas.htm |url-status=dead }}&lt;/ref&gt;
*Teoretikal na [[ensaymolohiya]] at [[kinetikang ensaym]]
*Pagmomodelo ng [[kanser]] at simulasyon&lt;ref&gt;{{cite journal |doi=10.1007/s10516-005-4943-x |title=A Computational Model of Oncogenesis using the Systemic Approach |year=2006 |last1=Oprisan |first1=Sorinel A. |last2=Oprisan |first2=Ana |journal=Axiomathes |volume=16 |page=155}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web |url=http://calvino.polito.it/~mcrtn/ |title=MCRTN&amp;nbsp;– About tumour modelling project |publisher=Calvino.polito.it |date= |accessdate=2010-03-17 |archive-date=2011-11-03 |archive-url=https://web.archive.org/web/20111103003346/http://calvino.polito.it/~mcrtn/ |url-status=dead }}&lt;/ref&gt;
*Pagmomodelo ng paggalaw ng mga nauugnayang mga populasyon ng [[selula]]&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.ma.hw.ac.uk/~jas/researchinterests/index.html |title=Jonathan Sherratt's Research Interests |publisher=Ma.hw.ac.uk |date= |accessdate=2010-03-17}}&lt;/ref&gt;
*Pagmomodelong matematikal ng pormasyon ng tisyu ng scar&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.ma.hw.ac.uk/~jas/researchinterests/scartissueformation.html |title=Jonathan Sherratt's Research: Scar Formation |publisher=Ma.hw.ac.uk |date= |accessdate=2010-03-17}}&lt;/ref&gt;
*Pagmomodelong matematikal ng mga dinamikang intraselular&lt;ref&gt;{{cite journal|last=Kuznetsov|first=A.V.|author2=Avramenko, A.A.|title=A macroscopic model of traffic jams in axons|journal=Mathematical Biosciences|year=2009|volume=218|issue=2|pages=142–152|doi=10.1016/j.mbs.2009.01.005}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Archive copy |url=http://www.sbi.uni-rostock.de/dokumente/p_gilles_paper.pdf |access-date=2012-09-01 |archive-date=2006-03-23 |archive-url=https://web.archive.org/web/20060323192719/http://www.sbi.uni-rostock.de/dokumente/p_gilles_paper.pdf |url-status=dead }}&lt;/ref&gt;
*Pagmomodelong matematikal ng [[siklo ng selula]]&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Archive copy |url=http://mpf.biol.vt.edu/Research.html |access-date=2012-09-01 |archive-date=2007-07-28 |archive-url=https://web.archive.org/web/20070728093149/http://mpf.biol.vt.edu/Research.html |url-status=dead }}&lt;/ref&gt;

'''Pagmomodelo ng mga sistemang pisiolohikal'''

*Pagmomodelo ng sakit na [[arterya]]l &lt;ref&gt;{{cite web|author=Hassan Ugail |url=http://www.maths.gla.ac.uk/~nah/research_interests.html |title=Department of Mathematics&amp;nbsp;– Prof N A Hill's Research Page |publisher=Maths.gla.ac.uk |date= |accessdate=2010-03-17}}&lt;/ref&gt;
*Pagmomodelong multi-skala ng [[puso]]&lt;ref&gt;{{cite web |url=http://www.integrativebiology.ox.ac.uk/heartmodel.html |title=Integrative Biology&amp;nbsp;– Heart Modelling |publisher=Integrativebiology.ox.ac.uk |date= |accessdate=2010-03-17 |archive-date=2009-01-13 |archive-url=https://web.archive.org/web/20090113215021/http://www.integrativebiology.ox.ac.uk/heartmodel.html |url-status=dead }}&lt;/ref&gt;

===Teoriyang hanay na molekular===
Ang teoriyang hanay na molekular ay ipinakilala ni Anthony Bartholomay at ang mga aplikasyon nito ay pinaunlad sa matematikal na biolohiya lalo na sa medisinang matematikal.&lt;ref name=&quot;planetphysics.org&quot;&gt;{{cite web |url=http://planetphysics.org/encyclopedia/CategoryOfMolecularSets2.html |title=molecular set category |publisher=PlanetPhysics |date= |accessdate=2010-03-17 |archive-date=2016-01-07 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160107152607/http://planetphysics.org/encyclopedia/CategoryOfMolecularSets2.html |url-status=dead }}&lt;/ref&gt; Ang teoriyang hanay na molekular(MST) ay isang pormulasyong matematikal ng malawak na kahulugang kinetikang kemikal ng mga reasiyong biomolekular sa mga termino ng mga hanay ng [[molekula]] at mga transpormasyong kemikal nito ay ikinatawan ng mga pagmamapang hanay teoretikal sa pagitan ng mga hanay molekular. Sa mas pangkalahatang kahulugan, ang MST ang teoriya ng mga kategoryang molekular na inilalarawan bilang mga kategorya ng mga hanay molekular at ang mga transpormasyong kemikal na kinatawan bilang mga pagmamapa ng mga hanay molekular. Ang teoriya ay nag-ambag rin sa bioestadistika at ang pormulasyon ng mga problemang klinikal na biokemika sa mga pormulasyong matematikal ng patolohikal, mga pagbabagong biokemikal na interesante sa pisiolohiya, klinikal na biokemika at medisina.&lt;ref name=&quot;planetphysics.org&quot;/&gt;&lt;ref&gt;Representation of Uni-molecular and Multimolecular Biochemical Reactions in terms of Molecular Set Transformations http://planetmath.org/?op=getobj&amp;from=objects&amp;id=10770{{Unreliable medical source|date=August 2010}}&lt;/ref&gt;

===Mga pamamaraang matematikal===
Ang isang modelo ng sistemang biolohikal ay kinokonberte sa isang sistema ng mga ekwasyon bagaman ang salitang modelo ay kadalasang kasing kahulugan ng sistema ng mga tumutugong ekwasyon. Ang solusyon ng mga ekwasyon ay umaasal sa loob ng panahon o sa [[ekwilibrium]]. Mayroong maraming mga iba't ibang uri ng mga ekwasyon at ang uri ng pag-aasal na maaaring mangyari ay nakasalalay sa parehong ginamit na modelo at mga ekwasyon. Ang modelo ay kadalasang gumagawa ng mga asumpsiyon tungkol sa sistema. Ang mga ekwasyon ay maaari ring gumawa ng mga asumpsiyon tungkol sa kalikasan ng kung anong maaaring mangyari.

===Biopisikang matematikal===
Ang mga mas naunang yugto ng biolohiyang matematika ay pinanaigan ng [[biopisika]]ng matematikal bilang aplikasyon ng matematika sa biopisika na kadalasang sumasangkot sa spesipikong mga modelong pisikal/matematikal ng mga biosistema at mga bahagi nito.

Ang sumusunod ay isang talaang ng mga deskripsiyong matematikal at mga asumpsiyon.

====Mga prosesong deterministiko (mga sistemang dinamikal)====
Ang isang nakapirmeng pagmamapa sa pagitan ng isang inisyal o simulang estado at isang huling estado. Sa pagsisimula mula sa isang inisyal na kondisyon at paggalaw ng pasulong sa panahon, ang isang prosesong deterministiko ay palaging lilikha ng parehong trahektoryo at walang dalawang mga trahektoryo ay tumatawid sa espasyong estado.

*Mga [[ekwasyong diperensiya]]&amp;nbsp;– diskretong panahon, tuloy tuloy na espasyong estado. 
*Mga [[ekwasyong ordinaryong diperensiyal]]&amp;nbsp;– tuloy tuloy na panahon, tuloy tuloy na espasyong estado, walang mga [[deribatibo]]ng pang-espasyo.
*Mga [[ekwasyong parsiyal diperensiyal]] &amp;nbsp;– tuloy tuloy na panahon, tuloy tuloy na espasyong estado, mga deribatong pang-espasyo.

====Mga prosesong stokastiko (mga randomang sistemang dinamikal)====
Ang isang [[randoma]]ng pagmamapa sa pagitan ng isang inisyal na estado at isang huling estado na gumagawa sa estado ng sistema na isang [[randomang bariabulo]] na may tumutugong [[distribusyong probabilida]]
*Mga prosesong hindi Markovian&amp;nbsp;– [[ekwasyong master]]&amp;nbsp;– tuloy tuloy na panahon na may memorya ng mga nakaraang pangyayari, diskretong espasyong estado, ang paghihintay ng mga pangyayari(o mga transisyon sa pagitan ng mga estado) ay diskretong nangyayari at may isang nilahat na [[distribusyong probabilidad]]. 
* Pagtalong [[tuloy tuloy na panahong prosesong Markov]]&amp;nbsp;– [[ekwasyong master]]&amp;nbsp;– tuloy tuloy na panahon na walang memorya ng mga nakaraang pangyayari, diskretong espasyong estado, ang mga paghihintay na panahon sa pagitan ng mga pangyayari ay diskretong nangyayari at may distibusyong [[ekponente|eksponensiyal]]. 
* Tuloy tuloy na [[prosesong Markov]] &amp;nbsp;– mga [[ekwasyong stokisto diperensiyal]] o isang [[ekwasyong Fokker-Planck]]&amp;nbsp;– tuloy tuloy na panahon, tuloy tuloy na espasyong estado, ang mga pangyayari ay nangyayari ng tuloy tuloy ayon sa isang randomang [[prosesong Wiener]].

====Pagmomodelong pang-espasyo====
Ang isang klasikong akda sa sakop na ito ang papel ni [[Alan Turin]] tungkol sa [[morpohensis]] na ''[[The Chemical Basis of Morphogenesis]]'' na inilimbag noong 1952 sa   [[Philosophical Transactions of the Royal Society]].
*Ang paglalakbay ng mga alon sa isang assay ng gumagaling na sugat&lt;ref&gt;{{cite web |url=http://www.maths.ox.ac.uk/~maini/public/gallery/twwha.htm |title=Travelling waves in a wound |publisher=Maths.ox.ac.uk |date= |accessdate=2010-03-17 |archive-date=2008-06-06 |archive-url=https://web.archive.org/web/20080606030634/http://www.maths.ox.ac.uk/~maini/public/gallery/twwha.htm |url-status=dead }}&lt;/ref&gt;
*[[Pag-aasal na pagkuyog]]&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Archive copy |url=http://www.math.ubc.ca/people/faculty/keshet/research.html |access-date=2012-09-01 |archive-date=2007-06-12 |archive-url=https://web.archive.org/web/20070612135231/http://www.math.ubc.ca/people/faculty/keshet/research.html |url-status=dead }}&lt;/ref&gt;
*Isang teoriyang mekanokemikal ng [[morpohensis]] &lt;ref&gt;{{cite web |url=http://www.maths.ox.ac.uk/~maini/public/gallery/mctom.htm |title=The mechanochemical theory of morphogenesis |publisher=Maths.ox.ac.uk |date= |accessdate=2010-03-17 |archive-date=2008-06-06 |archive-url=https://web.archive.org/web/20080606030629/http://www.maths.ox.ac.uk/~maini/public/gallery/mctom.htm |url-status=dead }}&lt;/ref&gt;
*Pormasyong paternong biolohikal&lt;ref&gt;{{cite web |url=http://www.maths.ox.ac.uk/~maini/public/gallery/bpf.htm |title=Biological pattern formation |publisher=Maths.ox.ac.uk |date= |accessdate=2010-03-17 |archive-date=2004-11-12 |archive-url=https://web.archive.org/web/20041112100632/http://www.maths.ox.ac.uk/~maini/public/gallery/bpf.htm |url-status=dead }}&lt;/ref&gt;
*Pagmomodelo ng distribusyong pang-espasyo gamit ang mga sampol ng pagbabakas.&lt;ref&gt;{{cite journal |last=Hurlbert |first=Stuart H. |year=1990 |title=Spatial Distribution of the Montane Unicorn |journal=Oikos |volume=58 |issue=3 |pages=257–271 |jstor=3545216 |doi= }}&lt;/ref&gt;

====Biolohiyang relasyonal ====
Ang Abstraktong Biolohiyang Relasyonal(ARB)&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Abstract Relational Biology (ARB) |url=http://planetphysics.org/encyclopedia/AbstractRelationalBiologyARB.html |access-date=2012-09-01 |archive-date=2016-01-07 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160107152607/http://planetphysics.org/encyclopedia/AbstractRelationalBiologyARB.html |url-status=dead }}&lt;/ref&gt; ay umuukol sa pag-aaral ng pangkalahatan, mga modelong relasyonal ng mga sistemang biolohikal na komplikado na karaniwang nag-aabstrkato ng spesipikong mga istrakturang morpolohika o anatomikal. Ang ilang pinakasimpleng mga modelo sa ARB ang Metabolikong-Replikasyon o (M,R) na mga sistemang ipinakilala ni [[Robert Rosen (theoretical biologist)|Robert Rosen]] noong 1957-1958 bilang abstraktong mga modelong relasyonal ng organisasyong [[organismo|organismal]] at [[selula]]r. 
===Biolohiyang alhebraiko===
Ang biolohiyang alhebraiko ay naglalapat ng mga pamamaraang alhebraiko ng [[komputasyong simboliko]] sa pag-aaral ng mga problemang biolohikal lalo na sa [[henomika]], [[protemika]], analisis ng mga [[istrakturang molekular]] at pag-aaral ng mga [[gene]].&lt;ref name=&quot;cogprints.org&quot;&gt;Baianu, I. C. 1987, Computer Models and Automata Theory in Biology and Medicine., in M. Witten (ed.),''Mathematical Models in Medicine'', vol. '''7'''., Ch.11 Pergamon Press, New York, 1513-1577. http://cogprints.org/3687/&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;[[Michael P Barnett]], &quot;Symbolic calculation in the life sciences: trends and prospects, Algebraic Biology 2005&quot; &amp;ndash; ''Computer Algebra in Biology'', edited by H. Anai, K. Horimoto, Universal Academy Press, Tokyo, 2006. (on line [http://www.princeton.edu/~allengrp/ms/annobib/mb.pdf .pdf format] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20060616135155/http://www.princeton.edu/~allengrp/ms/annobib/mb.pdf |date=2006-06-16 }})&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;http://library.bjcancer.org/ebook/109.pdf {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120310224428/http://library.bjcancer.org/ebook/109.pdf |date=2012-03-10 }} L. Preziosi, Cancer Modelling and Simulation. Chapman Hall/CRC Press, 2003. ISBN 1-58488-361-8.&lt;/ref&gt;

==Mga sanggunian==
{{reflist}}
{{Matematika}}

[[Kategorya:Biyolohiya matematika]]</text>
      <sha1>4u2bc93rsh2q1r0e76l2u8z8nbjothh</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Kategorya:Mga teknik na pangmusika</title>
    <ns>14</ns>
    <id>193444</id>
    <revision>
      <id>2164890</id>
      <parentid>1736066</parentid>
      <timestamp>2025-06-14T04:20:19Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>JWilz12345</username>
        <id>77302</id>
      </contributor>
      <comment>removed [[Category:Mga teknik na pangsining]]; added [[Category:Mga teknik na pansining]] using [[WP:HC|HotCat]]</comment>
      <origin>2164890</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="72" sha1="lajvirg1y95uenu05fvnijj7aynsocd" xml:space="preserve">{{cat main}}

[[Kategorya:Musika]]
[[Kategorya:Mga teknik na pansining]]</text>
      <sha1>lajvirg1y95uenu05fvnijj7aynsocd</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Kategorya:Mga teknik na pansining</title>
    <ns>14</ns>
    <id>193445</id>
    <revision>
      <id>2164887</id>
      <parentid>1736067</parentid>
      <timestamp>2025-06-14T04:19:51Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>JWilz12345</username>
        <id>77302</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>Inilipat ni JWilz12345 ang pahinang [[Kategorya:Mga teknik na pangsining]] sa [[Kategorya:Mga teknik na pansining]]</comment>
      <origin>1736067</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="34" sha1="c34xeuvrj3fkuxv3yfqoujsgxoq9hdm" xml:space="preserve">{{cat main}}

[[Kategorya:Sining]]</text>
      <sha1>c34xeuvrj3fkuxv3yfqoujsgxoq9hdm</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Svalbard</title>
    <ns>0</ns>
    <id>201144</id>
    <revision>
      <id>2164818</id>
      <parentid>2099303</parentid>
      <timestamp>2025-06-13T19:29:55Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>R. Henrik Nilsson</username>
        <id>148755</id>
      </contributor>
      <comment>Talaksan : Adventtoppen Hiorthfjellet from SE side of Adventfjorden Longyearbyen Svalbard on May 23 2025.jpg | Svalbard</comment>
      <origin>2164818</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1669" sha1="kqj2s0nrulax13wfhfonusttms3p04s" xml:space="preserve">Ang '''Svalbard''' ay ang pangalan ng isang [[kapuluan]] na matatagpuan sa [[Karagatang Arktiko]], sa pagitan ng [[Norway|Noruwega]] at ng [[Hilagang Polo]]. Nasa hilaga lamang ito ng [[Europa]]. Ang kabuuang lawak nito ay 62,045 kilometro kwadrado.&lt;ref name=&quot;:0&quot;&gt;{{Citation |title=Svalbard |date=2024-02-21 |url=https://www.cia.gov/the-world-factbook/countries/svalbard/ |work=The World Factbook |publisher=Central Intelligence Agency |language=en |access-date=2024-02-26}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;Kasama ang Isla ng Bear (Noruwega)&lt;/ref&gt; Ang tantsa sa populasyon ng Svalbard noong Disyembre 2021 ay mahigit na 2,926 katao.&lt;ref name=&quot;:0&quot; /&gt;

Ang [[Longyearbyen]] ay ang pinakamalaki at kabisera ng kapuluang ito na may populasyong 2,144 noong Disyembre 2015.&lt;ref&gt;{{Cite web |last=iselinkvaale |date=2019-01-28 |title=The Cities of Svalbard |url=https://boreal-yachting.com/the-cities-of-svalbard/ |access-date=2024-02-26 |website=Boreal Yachting |language=en-US}}&lt;/ref&gt;
[[Talaksan:Norway-Svalbard.svg|thumb|Mapa ng Svalbard (luntian) kasama ang bansang kinasasakupan nito, ang Norway (mapusyaw na luntian) sa kontinenteng Europa.]]
[[Talaksan:Adventtoppen Hiorthfjellet from SE side of Adventfjorden Longyearbyen Svalbard on May 23 2025.jpg|thumb|Svalbard]]

== Mga kawing panlabas ==
{{commonscat}}
* [http://www.sysselmannen.svalbard.no/eng/ Opisyal na pook sa web ng Gobernador ng Svalbard] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20071103074158/http://www.sysselmannen.svalbard.no/eng/ |date=2007-11-03 }}
&lt;br clear=&quot;right&quot;&gt;
{{Europe}}

[[Kategorya:Heograpiya ng Norway]]
[[Kategorya:Mga pulo sa Europa]]
[[Kategorya:Mga kapuluan]]


{{multistub|Geo|Europe}}
&lt;references /&gt;</text>
      <sha1>kqj2s0nrulax13wfhfonusttms3p04s</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>FIFA World Cup</title>
    <ns>0</ns>
    <id>236379</id>
    <revision>
      <id>2164933</id>
      <parentid>2164645</parentid>
      <timestamp>2025-06-14T08:52:17Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Julius Santos III</username>
        <id>139725</id>
      </contributor>
      <origin>2164933</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5209" sha1="r5mv23av8p8vcrmf7azduh1kxi6n1uf" xml:space="preserve">{{Infobox football tournament
| logo = FIFA World Cup wordmark.svg
| caption =
| organiser = [[FIFA]]
| founded = {{start date and age|1930}}
| region = Pandaigdigan ([[FIFA]])
| number of teams = 48 (from [[Pandaigdigang Kopa ng Futbol 2026|2026]] onwards) &lt;br /&gt;211 &lt;small&gt;(maaring makasali sa kwalipikasyon)&lt;/small&gt;
| related comps = [[FIFA Women's World Cup]]&lt;br&gt;[[FIFA U-20 World Cup]]&lt;br&gt;[[FIFA U-17 World Cup]]
| current champions = {{fb|ARG}} (3rd titulo)
| most successful team = {{fb|BRA}} (5 titulo)
| broadcasters = 
| website = {{URL|fifa.com/worldcup}}
| current              = [[Pandaigdigang Kopa ng Futbol 2022]]
}}

Ang '''FIFA World Cup''', ay isang paglisahang pandaigdig sa larong [[futbol]] na pinaglalabanan ng mga nakakatandang pambansang koponan ng mga kasapi ng ''{{lang|fr|Fédération Internationale de Football Association}}'' ([[FIFA]]), ang pandaigdigan mamumuno ng laro. Ang paligsahan ay idinaraos sa baway apat na taon simula noong [[1930 FIFA World Cup|unang idinaraos ang paligsahan noong 1930]], maliban noong 1942 at 1946 kung saan hindi ito dinaraos dahil sa [[Pangalawang Digmaang Pandaigdig]]. Ang kasalukuyang kampyon ay ang [[Pambansang koponan ng futbol ng Arhentina|Arhentina]], ang koponang nanalo ng kanilang ikatlong titulo sa [[Pandaigdigang Kopa ng Futbol|Pandaigdigang Kopa 2022]] sa [[Qatar]].

Ang kasalukuyang ayos ng paligsahan ay may kasamang bahaging pangkwalipaksyon, na kasalukuyang nangyayari ng tatlong taon bago ang isang paligsahan, para malaman ang mga koponang makakasali sa bahaging pangpaligsahan. 32 na koponan, kasama ang kusang nakasali na (mga) punong-abalang bansa, ay makikipagsapalaran sa bahaging pangpaligsahan para sa titulo sa maraming mga kaganapang lugar sa (mga) punong abalang bansa sa loob ng higit kumulang ng isang buwan.

Ang labing-dalawang Pandaigdigang Kopa ay napanaluhan ng walong iba't-ibang mga pambansang koponan. Ang [[Pambansang koponan ng futbol ng Brazil|Brazil]] ay nananlo ng limang beses, at ang natatanging koponan na naglaro sa bawat edisyon ng paglisahanan. Ang mga iba pang nanalo sa paligsahan ay ang [[Pambansang koponan ng futbol ng Italya|Italya]] at [[Pambansang koponan ng futbol ng Alemanya|Alemanya]], na may apat na titulo bawat isa; Ang [[Pambansang koponan ng futbol ng Arhentina|Arhentina]] at unang mga kampyon [[Pambansang koponan ng futbol ng Urugway|Urugway]], na may dalawang titulo bawat isa; at ang [[Pambansang koponan ng futbol ng Inglatera|Inglatera]], [[Pambansang koponan ng futbol ng Pransiya|Pransiya]] at ang [[Pambansang koponan ng futbol ng Espanya|Espanya]], na may isang titulo bawat isa.

Ang World Cup ay ang pinakapinapanuod at sinusubaybayan na kaganapang palaro sa buong daigdig, dinadaig pati ang [[International Olympic Committee]]; ang pinagsamang bilang ng mga manonood ng lahat ng mga laro sa [[2006 FIFA World Cup]] ay tinatayang 26.29 bilyon na may tinatayang 715.1 milyong katao na nanood ng pangwakasang laro, siyam na bahagi ng buong populasyon ng buong daigdig.&lt;ref name=&quot;2006coverage&quot;&gt;{{cite web |url=http://www.fifa.com/aboutfifa/organisation/marketing/news/newsid=111247/index.html |title=2006 FIFA World Cup broadcast wider, longer and farther than ever before |work=FIFA.com |publisher=[[FIFA|Fédération Internationale de Football Association]] |date=6 Pebrero 2007 |accessdate=11 Oktubre 2009 |language=Ingles |archive-date=23 Marso 2015 |archive-url=https://web.archive.org/web/20150323042530/http://www.fifa.com/aboutfifa/organisation/marketing/news/newsid=111247/index.html |url-status=dead }}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;Tom Dunmore, [http://books.google.co.uk/books?id=9j1wbp2t1usC&amp;pg=PA235#v=onepage&amp;q&amp;f=false Historical Dictionary of Soccer], pahina 235, panipi &quot;The World Cup is now the most-watched sporting event in the world on television, above even the Olympic Games.&quot;&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;Stephen Dobson and John Goddard, [http://books.google.co.uk/books?id=GxyG0XXdvR4C&amp;pg=PA407#v=onepage&amp;q&amp;f=false The Economics of Football], pahina 407, panipi &quot;The World Cup is the most widely viewed sporting event in the world: the estimated cumulative television audience for the 2006 World Cup in Germany was 26.2 billion, an average of 409 million viewers per match.&quot;&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;Glenn M. Wong, [http://books.google.co.uk/books?id=qEELS7T_Tm0C&amp;pg=PA144#v=onepage&amp;q&amp;f=false The Comprehensive Guide to Careers in Sports], pahina 144, panipi &quot;The World Cup is the most-watched sporting event in the world. In 2006, more than 30 billion viewers in 214 countries watched the World Cup on television, and more than 3.3 million spectators attended the 64 matches of the tournament.&quot;&lt;/ref&gt;

Ang [[2014 FIFA World Cup]] ay idinaraos sa Brazil. Ang susunod na mga edisyon ng paligsahan ay idadaraos sa [[Rusya]] sa [[2018 FIFA World Cup|2018]] at sa [[Qatar]] sa [[2022 FIFA World Cup|2022]]. Binabatikos ang parehas na bansa sa medya, Ang Rusya dahil sa [[2014 krisis sa Krimeya]] at ang Katar dahil sa mga parata sa pagbili ng boto ang mababang kalidad ng kalagayan sa pangtrabaho para sa mga banyagang manggagawa.

==Tignan din==
* [[Pandaigdigang Kopa ng Futbol para sa Kababaihan]]

==Mga Sanggunian==
{{reflist}}

{{Pandaigdigang Kopa ng Futbol}}

[[Kategorya:FIFA World Cup|*]]</text>
      <sha1>r5mv23av8p8vcrmf7azduh1kxi6n1uf</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Pandaigdigang Kopa ng Futbol 2018</title>
    <ns>0</ns>
    <id>240852</id>
    <revision>
      <id>2164945</id>
      <parentid>2090773</parentid>
      <timestamp>2025-06-14T11:10:51Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Julius Santos III</username>
        <id>139725</id>
      </contributor>
      <origin>2164945</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5070" sha1="73c5okiy05hrgohdyd9yjopqt3b19m2" xml:space="preserve">{{Infobox international football competition
| tourney_name   = Pandaigdigang Kopa ng Futbol 2018
| year           = 2018
| other_titles   = {{lang|ru|Чемпионат мира по футболу FIFA 2018}} ([[Wikang Ruso|Ruso]])&lt;br&gt; (''Chempionat mira po futbolu FIFA 2018'') {{refn|A panuntunang pagbikas sa [[Wikang Ruso|Ruso]] ay {{IPA-ru|tɕɪmʲpʲɪɐˈnat ˈmʲirə pə fʊdˈbolʊ dʲvʲɪ ˈtɨsʲɪtɕɪ vəsʲɪmˈnatsətʲ|}}}}
| image          = 
| size           = 220px
| caption        = 
| country        = Rusya
| dates          = Hunyo 14 – 15 Hulyo 2018 (32 na araw)
| num_teams      = 32
| confederations = 5
| venues         = 12
| cities         = 11
| champion       = FRA
| count          = 2
| second         = CRO
| third          = BEL
| fourth         = ENG
| matches        = 64
| goals          = 169
| attendance     = {{#expr: &lt;!--Group A--&gt;+ 78011 + 27015 + 64468 + 42678 + 41970 + 36823 &lt;!--Group B--&gt;+ 62548 + 43866 + 78011 + 42718 + 41685 + 33973 &lt;!--Group C--&gt;+ 41279 + 40502 + 40727 + 32789 + 78011 + 44073 &lt;!--Group D--&gt;+ 44190 + 31136 + 43319 + 40904 + 64468 + 43472 &lt;!--Group E--&gt;+ 41432 + 43109 + 64468 + 33167 + 44190 + 43319 &lt;!--Group F--&gt;+ 78011 + 42300 + 43472 + 44287 + 41835 + 33061 &lt;!--Group G--&gt;+ 43257 + 41064 + 44190 + 43319 + 33973 + 37168 &lt;!--Group H--&gt;+ 40842 + 44190 + 32572 + 42873 + 42189 + 41970 &lt;!--Round of 16--&gt;+ 42873 + 44287 + 78011 + 40851 + 41970 + 41466 + 64042 + 44190 &lt;!--Quarter-finals--&gt;+ 43319 + 42873 + 39991 + 44287 &lt;!--Semi-finals--&gt;+ 64286 + 78011 &lt;!--Third place--&gt;+ 64406 &lt;!--Final--&gt;+ 78011}}
| top_scorer     = {{fbicon|ENG}} [[Harry Kane]] (6 goals)
| player         = {{fbicon|CRO}} [[Luka Modrić]]
| best young player   = {{fbicon|FRA}} [[Kylian Mbappé]]
| goalkeeper     = {{fbicon|BEL}} [[Thibaut Courtois]]
| fair play award      = {{fb|Espanya}}
| prevseason     = [[Pandaigdigang Kopa ng Futbol 2014|2014]]
| nextseason     = [[Pandaigdigang Kopa ng Futbol 2022|2022]]
}}

Ang '''Pandaigdigang Kopa ng Futbol 2018''' ([[Wikang Ingles|Ingles]]: {{lang|en|2018 FIFA World Cup}}) ay nakatadang ika-21 na [[Pandaigdigang Kopa ng Futbol]], isang pandaigdigang paligsahan para sa mga manlalarong lalaki sa [[futbol]] at gaganapin sa pagitan ng Hunyo 14 at 15 Hulyo 2018 sa [[Rusya]].&lt;ref name=&quot;press release&quot;&gt;{{cite press release |title=Ethics: Executive Committee unanimously supports recommendation to publish report on 2018/2022 FIFA World Cup™ bidding process |url=http://www.fifa.com/aboutfifa/organisation/news/newsid=2494723/index.html |publisher=FIFA.com |date=19 Disyembre 2014 |access-date=24 Hulyo 2015 |archive-date=29 Marso 2015 |archive-url=https://web.archive.org/web/20150329105006/http://www.fifa.com/aboutfifa/organisation/news/newsid=2494723/index.html |url-status=dead }}&lt;/ref&gt; Ito ang magiging unang Pandaigdigang Kopa na gaganapin sa tagpuan ng dating [[Unyong Sobyet]] at ang una mula noong [[Pandaigdigang Kopa ng Futbol 2006|2006]] na gaganapin sa [[Europa]].

Mga 32 na pambansang koponan kasama ang punong-abalang bansa ay maglalaro sa pangwakasan na laro. Ang huling laro ay gaganapin sa [[Moscow]] sa [[Luzhniki Stadium]].&lt;ref&gt;{{cite web |title=Russia united for 2018 FIFA World Cup Host Cities announcement |url=http://www.fifa.com/worldcup/russia2018/news/newsid=1711839/index.html |publisher=FIFA.com |date= |accessdate=13 November 2013 |archive-date=13 Nobiyembre 2013 |archive-url=https://web.archive.org/web/20131113044933/http://www.fifa.com/worldcup/russia2018/news/newsid=1711839/index.html |url-status=dead }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20141020015149/http://www.fifa.com/worldcup/russia2018/news/newsid=1711839/index.html |date=20 Oktubre 2014 }}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web |title=FIFA Picks Cities for World Cup 2018 |url=http://en.rsport.ru/football/20120929/620078064.html |publisher=En.rsport.ru |date=Septembre 19, 2012 |accessdate=13 Nobyembre 2013}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web |title=Russia budget for 2018 Fifa World Cup nearly doubles |url=http://www.bbc.co.uk/news/world-europe-19777735 |publisher=BBC News |date=Septembre 30, 2012  |accessdate=13 Nobyembre 2013}}&lt;/ref&gt;

== Pagpili ng Punong-abala ==
{{main|Rusya para sa punong-abala ng Pandaigdigang Kopa ng Futbol 2018}}

==Kwalipikasyon==
{{main|Kwalipikasyon ng Pandaigdigang Kopa ng Futbol 2018}}

===Mga Kwalipikadong mga koponan===
* {{flag|Russia}}
* {{flag|Brazil}}
* {{flag|Japan}}
* {{flag|Mexico}}
* {{flag|Belgium}}
* {{flag|South Korea}}
* {{flag|Saudi Arabia}}
* {{flag|Germany}}
* {{flag|England}}
* {{flag|Spain}}
* {{flag|Nigeria}}
* {{flag|Costa Rica}}
* {{flag|Poland}}
* {{flag|Egypt}}
* {{flag|Iceland}}
* {{flag|Serbia}}
* {{flag|Portugal}}
* {{flag|France}}
* {{flag|Uruguay}}
* {{flag|Argentina}}
* {{flag|Colombia}}
* {{flag|Panama}}
* {{flag|Senegal}}
* {{flag|Morocco}}
* {{flag|Tunisia}}
* {{flag|Switzerland}}
* {{flag|Croatia}}
* {{flag|Sweden}}
* {{flag|Denmark}}
* {{flag|Australia}}
* {{flag|Peru}}

==Mga sanggunian==
{{reflist}}

{{Pandaigdigang Kopa ng Futbol}}

[[Kategorya:2018|Pandaigdigang_Kopa_ng_Futbol]]
[[Kategorya:Futbol]]</text>
      <sha1>73c5okiy05hrgohdyd9yjopqt3b19m2</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>2164946</id>
      <parentid>2164945</parentid>
      <timestamp>2025-06-14T11:25:24Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Julius Santos III</username>
        <id>139725</id>
      </contributor>
      <origin>2164946</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5535" sha1="3wfwffti6ck3itv0szru9dmrkz17j2u" xml:space="preserve">{{Infobox international football competition
| tourney_name   = Pandaigdigang Kopa ng Futbol 2018
| year           = 2018
| other_titles   = {{lang|ru|Чемпионат мира по футболу FIFA 2018}} ([[Wikang Ruso|Ruso]])&lt;br&gt; (''Chempionat mira po futbolu FIFA 2018'') {{refn|A panuntunang pagbikas sa [[Wikang Ruso|Ruso]] ay {{IPA-ru|tɕɪmʲpʲɪɐˈnat ˈmʲirə pə fʊdˈbolʊ dʲvʲɪ ˈtɨsʲɪtɕɪ vəsʲɪmˈnatsətʲ|}}}}
| image          = 
| size           = 220px
| caption        = 
| country        = Rusya
| dates          = Hunyo 14 – 15 Hulyo 2018 (32 na araw)
| num_teams      = 32
| confederations = 5
| venues         = 12
| cities         = 11
| champion       = FRA
| count          = 2
| second         = CRO
| third          = BEL
| fourth         = ENG
| matches        = 64
| goals          = 169
| attendance     = {{#expr: &lt;!--Group A--&gt;+ 78011 + 27015 + 64468 + 42678 + 41970 + 36823 &lt;!--Group B--&gt;+ 62548 + 43866 + 78011 + 42718 + 41685 + 33973 &lt;!--Group C--&gt;+ 41279 + 40502 + 40727 + 32789 + 78011 + 44073 &lt;!--Group D--&gt;+ 44190 + 31136 + 43319 + 40904 + 64468 + 43472 &lt;!--Group E--&gt;+ 41432 + 43109 + 64468 + 33167 + 44190 + 43319 &lt;!--Group F--&gt;+ 78011 + 42300 + 43472 + 44287 + 41835 + 33061 &lt;!--Group G--&gt;+ 43257 + 41064 + 44190 + 43319 + 33973 + 37168 &lt;!--Group H--&gt;+ 40842 + 44190 + 32572 + 42873 + 42189 + 41970 &lt;!--Round of 16--&gt;+ 42873 + 44287 + 78011 + 40851 + 41970 + 41466 + 64042 + 44190 &lt;!--Quarter-finals--&gt;+ 43319 + 42873 + 39991 + 44287 &lt;!--Semi-finals--&gt;+ 64286 + 78011 &lt;!--Third place--&gt;+ 64406 &lt;!--Final--&gt;+ 78011}}
| top_scorer     = {{fbicon|ENG}} [[Harry Kane]] (6 goals)
| player         = {{fbicon|CRO}} [[Luka Modrić]]
| young_player   = {{fbicon|FRA}} [[Kylian Mbappé]]
| goalkeeper     = {{fbicon|BEL}} [[Thibaut Courtois]]
| fair_play      = {{fb|Espanya}}
| prevseason     = [[Pandaigdigang Kopa ng Futbol 2014|2014]]
| nextseason     = [[Pandaigdigang Kopa ng Futbol 2022|2022]]
}}

Ang '''Pandaigdigang Kopa ng Futbol 2018''' ([[Wikang Ingles|Ingles]]: {{lang|en|2018 FIFA World Cup}}) ay nakatadang ika-21 na [[Pandaigdigang Kopa ng Futbol]], isang pandaigdigang paligsahan para sa mga manlalarong lalaki sa [[futbol]] at gaganapin sa pagitan ng Hunyo 14 at 15 Hulyo 2018 sa [[Rusya]].&lt;ref name=&quot;press release&quot;&gt;{{cite press release |title=Ethics: Executive Committee unanimously supports recommendation to publish report on 2018/2022 FIFA World Cup™ bidding process |url=http://www.fifa.com/aboutfifa/organisation/news/newsid=2494723/index.html |publisher=FIFA.com |date=19 Disyembre 2014 |access-date=24 Hulyo 2015 |archive-date=29 Marso 2015 |archive-url=https://web.archive.org/web/20150329105006/http://www.fifa.com/aboutfifa/organisation/news/newsid=2494723/index.html |url-status=dead }}&lt;/ref&gt; Ito ang magiging unang Pandaigdigang Kopa na gaganapin sa tagpuan ng dating [[Unyong Sobyet]] at ang una mula noong [[Pandaigdigang Kopa ng Futbol 2006|2006]] na gaganapin sa [[Europa]].

Mga 32 na pambansang koponan kasama ang punong-abalang bansa ay maglalaro sa pangwakasan na laro. Ang huling laro ay gaganapin sa [[Moscow]] sa [[Luzhniki Stadium]].&lt;ref&gt;{{cite web |title=Russia united for 2018 FIFA World Cup Host Cities announcement |url=http://www.fifa.com/worldcup/russia2018/news/newsid=1711839/index.html |publisher=FIFA.com |date= |accessdate=13 November 2013 |archive-date=13 Nobiyembre 2013 |archive-url=https://web.archive.org/web/20131113044933/http://www.fifa.com/worldcup/russia2018/news/newsid=1711839/index.html |url-status=dead }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20141020015149/http://www.fifa.com/worldcup/russia2018/news/newsid=1711839/index.html |date=20 Oktubre 2014 }}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web |title=FIFA Picks Cities for World Cup 2018 |url=http://en.rsport.ru/football/20120929/620078064.html |publisher=En.rsport.ru |date=Septembre 19, 2012 |accessdate=13 Nobyembre 2013}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web |title=Russia budget for 2018 Fifa World Cup nearly doubles |url=http://www.bbc.co.uk/news/world-europe-19777735 |publisher=BBC News |date=Septembre 30, 2012  |accessdate=13 Nobyembre 2013}}&lt;/ref&gt;

Ang manlalarong Croatian na si [[Luka Modrić]] ay binoto bilang pinakamahusay na manlalaro ng paligsahan, na nanalo ng [[Golden Ball]]. Si [[Harry Kane]] ng Inglatera ay nanalo ng [[Golden Boot]] habang siya ay umiskor ng pinakamaraming goal sa tournament na may anim. Nanalo si [[Thibaut Courtois]] ng Belhika ng [[Golden Glove]], na iginawad sa goalkeeper na may pinakamahusay na pagganap. Tinatayang mahigit 3 milyong tao ang dumalo sa mga laro sa panahon ng paligsahan.

== Pagpili ng Punong-abala ==
{{main|Rusya para sa punong-abala ng Pandaigdigang Kopa ng Futbol 2018}}

==Kwalipikasyon==
{{main|Kwalipikasyon ng Pandaigdigang Kopa ng Futbol 2018}}

===Mga Kwalipikadong mga koponan===
* {{flag|Russia}}
* {{flag|Brazil}}
* {{flag|Japan}}
* {{flag|Mexico}}
* {{flag|Belgium}}
* {{flag|South Korea}}
* {{flag|Saudi Arabia}}
* {{flag|Germany}}
* {{flag|England}}
* {{flag|Spain}}
* {{flag|Nigeria}}
* {{flag|Costa Rica}}
* {{flag|Poland}}
* {{flag|Egypt}}
* {{flag|Iceland}}
* {{flag|Serbia}}
* {{flag|Portugal}}
* {{flag|France}}
* {{flag|Uruguay}}
* {{flag|Argentina}}
* {{flag|Colombia}}
* {{flag|Panama}}
* {{flag|Senegal}}
* {{flag|Morocco}}
* {{flag|Tunisia}}
* {{flag|Switzerland}}
* {{flag|Croatia}}
* {{flag|Sweden}}
* {{flag|Denmark}}
* {{flag|Australia}}
* {{flag|Peru}}

==Mga sanggunian==
{{reflist}}

{{Pandaigdigang Kopa ng Futbol}}

[[Kategorya:2018|Pandaigdigang_Kopa_ng_Futbol]]
[[Kategorya:Futbol]]</text>
      <sha1>3wfwffti6ck3itv0szru9dmrkz17j2u</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Irena Sendler</title>
    <ns>0</ns>
    <id>242276</id>
    <revision>
      <id>2164944</id>
      <parentid>2138080</parentid>
      <timestamp>2025-06-14T10:39:41Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>113521</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5</comment>
      <origin>2164944</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="24891" sha1="d96ov70gy5jyyn414gu6m0qnkc05dd6" xml:space="preserve">{{Infobox person
| name = Irena Sendler
| image = Irena Sendlerowa 1942.jpg
| image_size = 240px
| parents = [[Stanisław Krzyżanowski]]&lt;br/&gt;Janina Krzyżanowska
| birth_name= Irena Krzyżanowska
| birth_date = 15 Pebrero 1910
| birth_place = [[Otwock]], [[Congress Poland|Polonya]]  
| death_date = 12 Mayo 2008 (edad 98)
| death_place = [[Warsaw|Barsobya]], Polonya
| occupation = [[humanitarismo|kawanggawang pantao]]
|spouse=Mieczyslaw Sendler (1931–1947; diborsyado)&lt;br&gt;Stefan Zgrzembski (1947–1959; diborsyado; 3 anak)&lt;br&gt;Mieczyslaw Sendler (1960s; diborsyado)}}

Si '''Irena Stanisława Sendler''' (''Krzyżanowska''), na tinatawag ding ''Irena [[Pangalang Polako|Sendlerowa]]'' sa [[Polonya]], ''[[nom de guerre]]'' &quot;Jolanta&quot; (15 Pebrero 1910&amp;nbsp;–&amp;nbsp;12 Mayo 2008)&lt;ref name=&quot;auschwitz&quot;&gt;[http://www.auschwitz.dk/Sendler.htm Irena Sendler. An unsung heroine.] ''Lest We Forget.'' Retrieved 2 November 2012.&lt;/ref&gt;, ay isang Polakang empermera (nars) at ''social worker'' na naglingkod sa ''[[Kilusang Paglaban ng mga Polako sa Ikalawang Digmaang Pandaigdig|Polish Underground]]'' sa [[Pagkasakop ng Polonya (1939-1945)|Barsobya sa ilalim ng mga Aleman]] noong Ikalawang Digmaang Pandaigdig, at naging pinuno ng seksyong pang-kabataan ng [[Żegota]]&lt;ref&gt;Mordecai Paldiel, The Path of the Righteous: Gentile Rescuers of Jews During the Holocaust, Ktav Publishing House (January 1993), ISBN 0-88125-376-6&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;[[Yad Vashem]] Shoa Resource Center, &quot;Activites Żegota&quot; PDF file, [https://www.yadvashem.org/righteous/resources/zegota-in-occupied-poland.html Żegota], page 4/34 of the Report.&lt;/ref&gt;, ang Konsehong Polako sa Pag-alalay ng mga Hudyo ([[Wikang Polako|Polako]]: ''Rada Pomocy Żydom''), na naging aktibo mula 1942 hanggang 1945.

Sa tulong ng higit pang dalawang dosenang mga kasapi ng Żegota, naitakas pa ni Sendler ang higit-kumulang na mga kabataang [[Hudyo]] palabas mula sa [[Geto ng Barsobya]] at binigyan sila ng mga[[Palsipikasyon ng dokumento ng pagkakakilanlan|palsipikadong dokumento ng pagkakakilanlan]] at binigyan ng mga tahanan sa labas ng mga geto, na nagligtas sa mga kabataang iyon mula sa pagkapughaw (''holocaust'')&lt;ref&gt;{{cite news|last=Baczynska|first=Gabriela|editor=Jon Boyle|title=Sendler, savior of Warsaw Ghetto children, dies|publisher=Reuters|date=12 May 2008|url=http://www.reuters.com/article/2008/05/12/idUSL12654106|accessdate=Sep 17, 2013|archive-date=2 December 2013|archive-url=https://web.archive.org/web/20131202235018/http://www.reuters.com/article/2008/05/12/idUSL12654106|url-status=dead}}&lt;/ref&gt;. Kabilang ang eksepsyon ng mga diplomatikong nagbigay ng mga ''visa'' upang makalaya ang Hudyo mula sa Europa na sakop ng mga Nazi, nagligtas si Sendler ng mga Hudyo nang higit pa sa ibang indibidwal noong [[Pagkapuhaw]]&lt;ref&gt;http://blogs.yu.edu/news/rethinking-the-polish-underground/&lt;/ref&gt;.

Natuklasan din ng mga mananakop na Aleman ang kanyang mga gawa at siya ay pinadakip ng [[Gestapo]], pinahirapan nang labis, at binigyang parusa ng kamatayan, ngunit nagawa niyang tumakas mula sa naturang parusa at nabuhay noong panahon ng digmaan. Noong 1965, kinilala si Sendler ng [[Estado ng Israel]] bilang [[Matuwid sa mga Bansa]] (''Righteous among the Nations''). Pagkatapos ay ginawaran siya ng ''[[Order of the White Eagle (Polonya)|Order of the White Eagle]]'', ang pinakamataas na pagbibigay-dangal sa Polonya, para sa kanyang mga [[kawanggawa]] pantao noong panahon ng digmaan.

==Talambuhay==
Ipinanganak si Irena Sendler bilang Irena Krzyżanowska noong ika-15&amp;nbsp;ng Pebrero 1910 sa [[Otwock]], malapit sa [[Barsobya]],&lt;ref name=JVL&gt;{{cite web|url=http://www.jewishvirtuallibrary.org/jsource/biography/irenasendler.html|title=Irena Sendler|work=jewishvirtuallibrary.org}}&lt;/ref&gt; kay Dr. [[Stanisław Krzyżanowski]], isang manggagamot at sa asawa nitong si Janina.&lt;ref name=spraw&gt;{{cite web|url=http://www.sprawiedliwi.org.pl/pl/cms/biografia-83/|title=Polscy Sprawiedliwi - Przywracanie Pamięci|work=sprawiedliwi.org.pl|access-date=2015-09-16|archive-date=2015-04-02|archive-url=https://web.archive.org/web/20150402132023/http://www.sprawiedliwi.org.pl/pl/cms/biografia-83/|url-status=dead}}&lt;/ref&gt; Namatay ang kanyang ama sa sakit na [[tipus]] noong Pebrero 1917 dahil sa pagkahawa nito sa mga pasyenteng ginagamot.&lt;ref name=tak&gt;{{cite web|url=http://www.tak.opole.pl/index.php/szkola-podstawowa/o-szkole/biografia-ireny-sendlerowej/|title=Biografia Ireny Sendlerowej|work=tak.opole.pl|publisher=Zespół Szkół TAK im. Ireny Sendlerowej|access-date=2015-09-16|archive-date=2015-04-02|archive-url=https://web.archive.org/web/20150402094550/http://www.tak.opole.pl/index.php/szkola-podstawowa/o-szkole/biografia-ireny-sendlerowej/|url-status=dead}}&lt;/ref&gt; Pagkatapos ng kamatayan, nagbigay-alok ang komunidad ng mga Hudyo sa kanyang ina na bayaran ang edukasyon ni Sendler, baga ma't tinanggihan ng kanyang ina ang tulong.&lt;ref name=spraw/&gt; Nag-aral si Sendler ng Panitikang Polako sa [[University of Warsaw|Pamantasan ng Barsobya]], at sumali sa [[Partidong Sosyalistang Polako]].&lt;ref name=spraw/&gt; Mariin siyang sumalungat sa sistemang ''ghetto bench'' ([[Wikang Polako|Polako]]: ''getto ławkowe'') na umiral sa ibang mga pamantasang Polako bago ang digmaan at dinungisan ang kanyang ''grade card''. Bilang resulta ng protestang pampubliko, isinuspinde siya mula sa Pamantasan ng Barsobya sa loob ng 3 taon.&lt;ref name=&quot;Economist&quot;/&gt;

Pinakasalan niya si Mieczysław Sendler noong 1931,&lt;ref name=spraw/&gt; ngunit nag-diborsyo sila noong 1947.&lt;ref name=&quot;Mieszkowska2011&quot;&gt;{{cite book|author=Anna Mieszkowska|title=Irena Sendler: Mother of the Children of the Holocaust|url=http://books.google.com/books?id=RCgsAQAAMAAJ|date=January 2011|publisher=Praeger|isbn=978-0-313-38593-3|page=26}}&lt;/ref&gt; Pinakasalan naman niya si Stefan Zgrzembski, isang kaibigang Hudyo noon pa sa pamantasan nila, at nagkaroon sila ng mga anak; si Janina, Andrzej (na namatay noong kapanganakan), at si Adam (na namatay sa sakit sa puso noong 1999). Noong 1959 ay diniborsyo niya si Zgrzembski at pinakasalang muli ang kanyang unang asawang si Mieczysław Sendler; ngunit sila ay nag-diborsyo muli.&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.dailymail.co.uk/home/you/article-1037057/Irena-Sendler-Holocaust-heroine.html|title=Irena Sendler: we tell you the story of a Holocaust heroine|work=Mail Online}}&lt;/ref&gt;

==Ikalawang Digmaang Pandaigdig==
[[Talaksan:Afisz-kara śmierci za pomoc Żydom.jpg|thumb|left|Karatula ng Nazi sa Aleman at Polako (Barsobya, 1942) na nagbabanta ng kamatayan sa sino mang Polakong tumulong sa mga Hudyo]]
Nagtungo si Sendler sa Barsobya bago sumiklab ang [[Ikalawang Digmaang Pandaigdig]], at nag-trabaho para sa gawaing pangkawanggawang pang-munisipal.&lt;ref name=spraw/&gt; Nagsimula siyang tumulong sa mga Hudyo pagkatapos ang pananakop ng mga Aleman noong 1939,&lt;ref name=spraw/&gt; sa pamamagitan ng pamumuno ng isang pangkat ng mga katrabaho na lumikha ng higit-kumulang na 3,000 palsipikadong dokumento upang tulungan ang mga mag-anak na Hudyo.&lt;ref name=&quot;tomaszewski&quot;/&gt; Naisagawa ang ganitong uri ng gawain nang may napakataas na panganib — simula pa noong Oktubre 1941 — sa pagbibigay ng ano mang uri ng tulong sa mga Hudyo sa [[Pagkasakop ng Polonya (1939-1945)|Polonya na nasa ilalim ng mga Aleman]] ay may kaparusahang kamatayan, hindi lang sa tao na nagbibigay ng tulong kundi para sa kanilang buong mag-anak o tahanan. Ang Polonya ang tanging sinakop ng Alemanya sa Europa na kung saan nagpataw ng parusang kamatayan.&lt;ref name=&quot;Kurek2012&quot;&gt;{{cite book|author=Ewa Kurek|title=Polish-Jewish Relations 1939-1945: Beyond the Limits of Solidarity|url=http://books.google.com/books?id=xDNpdbdhNIgC&amp;pg=PA305|date=2 August 2012|publisher=iUniverse|isbn=978-1-4759-3832-6|page=305}}&lt;/ref&gt;

[[File:Bundesarchiv N 1576 Bild-003, Warschau, Bettelnde Kinder.jpg|thumb|right|200px|Mga kabataang Hudyo sa [[Geto ng Barsobya]]]]
Noong Agosto 1943, si Sendler, na kinilala na noon sa kanyang ''[[nom de guerre]]'' na &quot;Jolanta&quot; ay hinirang ng [[Żegota]], isang organisasyon sa ilalim ng kalupaan na kilala rin bilang Konseho sa Pag-alalay ng mga Hudyo (''Council to Aid Jews''), upang pamunuan ang seksyong pang-kabataan ng mga Hudyo&lt;ref name=&quot;tomaszewski&quot;/&gt;. Bilang empleyado ng Sangay ng Kapakanang Panlipunan, nagkaroon siya ng natatanging pahintulot sa pagpasok sa Geto ng Barsobya upang tingnan ang ano mang palatandaan ng [[tipus]], ang sakit na kinatatakutan ng mga Aleman na maaaring kumalat sa labas ng geto.&lt;ref name=&quot;usnews&quot;/&gt; Sa mga pagdalaw niya, isinuot niya ang [[Bituin ni David]] bilang tanda ng kanyang pagkakaisa sa mamamayang Hudyo.&lt;ref name=JVL/&gt; Sa ilalim ng pagpapanggap ng pagsasagawa ng inspeksyon ng kalagayang pang-kalinisan sa loob ng Geto, nagtakas sila Sendler at mga ka-trabaho niya ng mga sanggol at batang paslit, minsan sa mga ambulansya at bagon (munting sasakyang panghakot), minsan ay sa parsela, bagahe at maging sa ''toolbox'', at gumamit ng iba pang mga pamamaraan.&lt;ref name=&quot;Polish Holocaust hero dies at age 98&quot;/&gt;

Dinala ang mga kabataang Hudyo sa mga pamilyang Polako, sa bahay-ampunang Polako ''[[Franciscan Sisters of the Family of Mary|Sisters of the Family of Mary]]'', o sa mga Romano Katolikong kumbento katulad ng ''Little Sister Servants of the Blessed Virgin Mary Conceived Immaculate'' (Mga Munting Madreng Tagapaglingkod ng Pinagpalang Birheng Mariang Pinaglihi nang Walang Dungis).&lt;ref name=&quot;archive&quot;/&gt; Maiging nakipag-kawangga si Sendler sa isang pangkat na binubuo ng halos 30 boluntaryo, karamihan ay mga kababaihan, na kabilang sila [[Zofia Kossak-Szczucka]], isang magiting at manunulat sa pagsalungat, [[Matylda Getter]], ang ''madre provincial'' ng ''Franciscan Sisters of the Family of Mary'' (Mga Madreng Pransiskano ng Pamilya ni Maria).&lt;ref name=&quot;reconciliation&quot;/&gt;

{{Quote box|width=400px|align=right|quote=''&quot;Ang bawat batang naligtas sa aking tulong ay ang pagbibigay-pantay ng aking pamumuhay sa daigidig na ito, at hindi isang titulo sa pagka-luwalhati.&quot;'' (Irena Sendler)}}

Ayon sa Amerikanang mananalaysay na si [[Debórah Dwork]], si Sendler ang naging &quot;inspirasyon at pangunahing puwersang tagapag-galaw  para sa kabuuan ng kawing na nagligtas sa 2,500 kabataang iyon.&quot;&lt;ref name=NYT&gt;{{cite news|first1=Dennis|last1=Hevesi|title=Irena Sendler, Lifeline to Young Jews, Is Dead at 98|url=http://www.nytimes.com/2008/05/13/world/europe/13sendler.html|newspaper=The New York Times|date=13 May 2008|issn=0362-4331|accessdate=28 April 2015}}&lt;/ref&gt; Halos 400 sa mga kabataan ang mga naitakas mismo ni Sendler.&lt;ref name=NYT/&gt; Inilibing niya at ng kanyang mga ka-trabaho ang talaan ng mga kabataang itinago sa mga banga upang masubaybayan ang kanilang mga pangunahin at bagong pagkakakilanlan. Layunin niyon ang ibalik ang mga kabataan sa kanilang mga tunay na mag-anak kapag natapos na ang digmaan.&lt;ref name=&quot;Economist&quot;/&gt;

Noong 1943 ay ipinadakip si Sendler ng [[Gestapo]] at labis siyang pinahirapan. Malupita siyang ipinabugbog, na ikinatamo niya ng praktura at bali sa kanyang mga paa at hita. Sa kabila noon, tumanggi siyang ipagkanulo ang sino man sa kanyang mga kasamahan o mga kabataang nailigtas niya, kaya hinatulan siya ng kamatayan sa pamamagitan ng pagpapaputok sa kanya. Nailigtas naman ang buhay niya ni Żegota sa pamamagitan ng pagbigay ng suhol sa mga bantay bago pa dumating ang paghatol sa kanya.&lt;ref name=JVL/&gt; Pagkatapos ng kanyang pagtakas, nagtago siya mula sa mga Aleman, at bumalik sa Barsobya sa ilalim ng di-totoong pangalan at nagpatuloy sa kanyang kabilangan kasama ni Żegota.&lt;ref name=&quot;spraw&quot; /&gt; Noong nagaganap ang [[Pag-aalsa sa Barsobya]], nag-trabaho siya bilang nars sa isang pampublikong ospital, kung saan itinago niya ang limang Hudyo.&lt;ref name=&quot;spraw&quot; /&gt; Nagpatuloy siyang nag-trabaho bilang empermera hanggang sa lisanin ng mga Aleman ang Barsobya, bago ang pag-abante ng hukbong Sobyet.&lt;ref name=&quot;spraw&quot; /&gt;

Pagkatapos ng digmaan, pinagtipon-tipon niya at ng kanyang mga ka-trabaho ang talaan ng mga kabataan at mga pinagtaguan ng mga kabataang Hudyo at ibinigay ang mga iyon sa kasama nila sa Żegota na si [[Adolf Berman]] at sa tauhan sa [[Komite Sentral para sa mga Polakong Hudyo]]. Subalit, halos lahat ng mga magulang ng mga kabataan ay pinatay sa [[Kampong Lupulan ng Treblinka]] (''Treblinka Extermination Camp'') o tuluyang nawala.&lt;ref name=&quot;JVL&quot; /&gt;&lt;ref name=&quot;spraw&quot; /&gt;

===Komunistang Polonya===
Pagkatapos ng digmaan, ipinakulong si Sendler mula 1948-1949 at malupit siyang tinanong ng lihim ng kapulisang komunista ([[Urząd Bezpieczeństwa]]) dahil sa kanyang ugnayan sa pangunahing organisasyon sa pagtutol ng Polonya, ang ''[[Home Army]]'' (AK), na tapat sa [[Desteradong Pamahalaan ng Polonya]] noong panahon ng digmaan.&lt;ref name=sixonefour&gt;{{cite web |title=THE 614th Commandment Society |work=Aktualności. Irena Sendler ambasadorem Polski - cz.2 |url=http://www.the614thcs.com/37.1302.0.0.1.0.phtml |publisher=The614thcs.com |accessdate=27 April 2015 |archive-date=18 May 2015 |archive-url=https://web.archive.org/web/20150518085049/http://www.the614thcs.com/37.1302.0.0.1.0.phtml |url-status=dead }}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=wiem&gt;{{cite web |title=Sendler Irena - WIEM, darmowa encyklopedia |url=http://portalwiedzy.onet.pl/125310,,,,sendler_irena,haslo.html |publisher=PortalWiedzy.onet.pl |accessdate=27 April 2015 |archive-date=18 Mayo 2015 |archive-url=https://web.archive.org/web/20150518071555/http://portalwiedzy.onet.pl/125310,,,,sendler_irena,haslo.html |url-status=dead }}&lt;/ref&gt; At dahil doon, naging maaga ang pagluwal niya sa kanyang anak na si Andrzej, na hindi nabuhay.&lt;ref name=spraw/&gt;&lt;ref name=tak/&gt;&lt;ref name=sixonefour/&gt; Bagama't pinalaya rin siya at umayong sumali sa [[PZPR|komunistang partido]],&lt;ref name=dzieje&gt;{{cite web|title=Irena Stanisława Sendler (1910-2008) - dzieje.pl|url=http://dzieje.pl/postacie/irena-stanislawa-sendler|accessdate=27 April 2015}}&lt;/ref&gt; ang kanyang ugnayan sa (AK) ay nangahulugang hindi siya gagawing isang bayani.&lt;ref name=tak/&gt;&lt;ref name=sixonefour/&gt; Ang katotohanan, nang kilalanin si Sendler ni [[Yad Vashem]] bilang isa sa mga [[Polakong Makatuwiran sa mga Nasyon]] noong 1965,&lt;ref name=JVL/&gt; hindi siya pinayagan ng [[Pangmadlang Republika ng Polonya|komunistang pamahalaan ng Polonya]] na mag-ibayong-dagat noong panahong natanggap niya ang gantimpala sa [[Israel]]; nagawa lamang niya iyon noong 1983.&lt;ref name=spraw/&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|title=Irena Sendler, who saved 2,500 Jews from Holocaust, dies at 98|url=http://www.haaretz.com/news/irena-sendler-who-saved-2-500-jews-from-holocaust-dies-at-98-1.245653|accessdate=27 April 2015}}&lt;/ref&gt;

Matapos, siya ay naging tagapagturo at pangalawang direktor sa iba't ibang paaralang pang-medisina sa Barsobya, at nagtrabaho para sa Ministeryo ng Edukasyon at Kalusugan.&lt;ref name=wiem/&gt;&lt;ref name=wywiad&gt;{{cite web|title=To była matka całego świata - córka Ireny Sendler opowiedziała nam o swojej mamie|url=http://www.echodnia.eu/apps/pbcs.dll/article?AID=/20121209/POWIAT0104/121209223|accessdate=27 April 2015}}&lt;/ref&gt; Naging aktibo rin siya sa mga programang pangkawanggawa . Tumulong siya sa pagsasa-ayos ng ilang mga bahay-ampunan at mga sentrong pangkalinga para sa mga kabataan, mga mag-anak at matatanda, pati na rin sa isang sentro para sa mga taong bayarán sa Henryków.&lt;ref name=wiem/&gt; Ngunit napilitan siyang umalis doon nang maaga para sa kanyang mga pampublikong pagpapahayag ng kanyang suporta para sa Israel sa [[Anim na Araw na Digmaan|Digmaang Arabe-Israeli]] (ang mga bansang [[Unyong Sobyet|kontrolado ng Sobyet]] na [[Silangang Bloke]] (''Eastern Bloc''), kabilang ang Polonya, ay pinatlangan ang kanilang relasyong diplomatiko sa Israel pagkatapos ng digmaang ito) noong 1967.&lt;ref name=spraw/&gt; Umalis si Sendler mula sa kanyang pagiging kasapi ng PZPR kasunod ng [[Krisis Politiko ng Polonya noong 1968|mga kaganapan noong Marso 1968]].&lt;ref name=sixonefour/&gt;&lt;ref name=dzieje/&gt;

Noong 1980 ay umanib siya sa [[Kilusang Pagkakaisa]] (''Solidarity Movement'').&lt;ref name=spraw/&gt;

===Buhay niya sa ibang pagkakataon===
Nanirahan si Irena Sendler sa Barsobya sa nalalabing buhay niya. Namatay siya noong ika-12&amp;nbsp;ng Mayo 2008 at inilibing siya sa [[Libingan ng Powązki]] sa Barsobya.&lt;ref name=&quot;Polish Holocaust hero dies at age 98&quot;/&gt;&lt;ref name=dzieje/&gt;&lt;ref name=&quot;Harding&quot;&gt;{{cite web|url=http://www.dailymail.co.uk/home/you/article-1037057/Irena-Sendler-Holocaust-heroine.html|title=Irena Sendler: a Holocaust heroine|publisher=The Daily Mail online, Associated Newspapers|date=1 August 2008|accessdate=8 April 2013|author=Louette Harding}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;Dastych&quot;&gt;{{cite web|url=http://www.canadafreepress.com/index.php/article/3230|title=Irena Sendler: Compassion and Courage|publisher=CanadaFreePress.com|work=Editorial|date=May 16, 2008|accessdate=8 April 2013|author=David M. Dastych}}&lt;/ref&gt;

==Pagkilala at Pagbigay-alaala==
[[File:Irena Sendlerowa 2005.02.15 ceremony.jpg|thumb|Si Sendler kasama ang mga taong iniligtas niya noong kabataan pa nila, sa Barsobya, 2005]]
Noong 1965, kinilala si Sendler ni [[Yad Vashem]] bilang isa sa mga [[Polakong Makatuwiran sa mga Nasyon]],&lt;ref name=JVL/&gt; at itinanim ang isang puno bilang pagbigay-dangal sa kanya sa pasukan o entrada sa ''[[Garden of the Righteous Among the Nations|the Avenue of the Righteous]]'' (Ang Abenida ng Makatuwiran).&lt;ref name=spraw/&gt;&lt;ref name=&quot;righteous/stories&quot;/&gt; Subalit, walang naging pagkilalang pampubliko sa kanyang pagsalungat noong digmaan at mga gawaing pangkawanggawa pagkatapos ng [[Rebolusyon ng 1989|pagbagsak ng pamumunong komunismo]] sa Polonya.

Noong 1991, ginawang onoraryong mamayan ng Israel si Sendler.&lt;ref name=JVL/&gt; Noong ika-12&amp;nbsp;ng Hunyo 1996, ginantimpalaan siya ng ''Commander's Cross'' ng [[Orden ng Polonya Restituta]].&lt;ref&gt;[http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WMP19960580538 .P. 1996 nr 58 poz. 538] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20160126080640/http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WMP19960580538 |date=2016-01-26 }}, citation: &quot;za pełną poświęcenia i ofiarności postawę w niesienui pomocy dzieciom żydowskim oraz za działalnośċ spoleczną i zawodową&quot;&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web|title = [Krzyz Komandorski Orderu Odrodzenia Polski...]|url = http://www.archiwum.wyborcza.pl/Archiwum/1,0,225859,19960920RP-DGW,Krzyz_Komandorski_Orderu_Odrodzenia_Polski,.html|accessdate = 2015-04-27}}&lt;/ref&gt; Nakatanggap pa siya ng higit na mataas na anyo ng gantimpalang iyon, ang ''Commander's Cross'' na mayroon Bituin noong ika-7&amp;nbsp;ng Nobyembre 2001.&lt;ref&gt;[http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WMP20020030055 M.P. 2002 nr 3 poz. 55] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20160126132829/http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WMP20020030055 |date=2016-01-26 }}, citation: &quot;w uznanui wybitnych zasług w nieseniu pomocy potrzebującym&quot;&lt;/ref&gt;

Ganoon pa man, nanatiling di-kilala sa mundo ang mga natamo ni Sendlern hanggang noong 1999, nang ang mga mag-aaral sa isang mataas na paaralan sa [[Uniontown, Kansas]], kasama ang kanilang tagapagturong si Norman Conrad, ay nagsagawa ng isang dula batay sa kanilang pagsasaliksik ng buhay ni Sendler, na pinamagatan nilang ''[[Life in a Jar]]'' (Buhay sa isang Banga). Nagtamo ito ng pambihirang tagumpay, na itinanghal nang halos 200 ulit sa Estados Unidos at sa ibang bansa, at malinaw na lalong nagbigay-kilanlan sa pagsasa-publiko ng kasaysayan ni Sendler sa maraming panig ng daigdig.&lt;ref name=spraw/&gt;&lt;ref name=tak/&gt;&lt;ref name=sixonefour/&gt;&lt;ref name=dzieje/&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|title=About the Project - Life in a Jar|url=http://www.irenasendler.org/about-the-project/|accessdate=27 April 2015}}&lt;/ref&gt; Noong Marso 2002, inihirap ng Templo ng B’nai Jehudah ng Lungsod ng Kansas kay Sendler, kayla Conrad at mga estudyante nagsagawa ng dula ang taunang paggawad ng gantimpalang “para sa mga ambag na nagawa para sa pagligtas ng daigdig” (Gantimpalang [[Tikkun Olam]]).&lt;ref&gt;[http://lubbockonline.com/stories/070102/edg_0701020016.shtml#.VU1MevhlDjs &quot;''Jar Of Life'' - Teens discover heroic deeds of another 'Schindler'&quot;] July 01, 2002, ''Lubbock Avalanche - Journal'' (retrieved May 8, 2015)&lt;/ref&gt; Hinango ang dula para sa palabas pantelebisyon na ''[[The Courageous Heart of Irena Sendler]]'' (2009), sa ilalim ng direksyon ni [[John Kent Harrison]], kung saan ginampanan ni [[Anna Paquin]] ang papel ni Sendler.&lt;ref&gt;{{Cite web |title=''The Courageous Heart of Irena Sendler'' at CBS.com |url=http://www.cbs.com/specials/courageous_heart |access-date=2015-09-16 |archive-date=2012-07-21 |archive-url=https://web.archive.org/web/20120721005255/http://www.cbs.com/specials/courageous_heart |url-status=dead }}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://newsroom.hallmark.com/Current-News/Hallmark-Hall-of-Fame-Presents-The-Courageous-Heart-of-Irena-Sendler|title=Hallmark Corporate Information - Error|work=hallmark.com|access-date=2015-09-16|archive-date=2012-02-19|archive-url=https://web.archive.org/web/20120219041414/http://newsroom.hallmark.com/Current-News/Hallmark-Hall-of-Fame-Presents-The-Courageous-Heart-of-Irena-Sendler|url-status=dead}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.imdb.com/title/tt1010278/|title=The Courageous Heart of Irena Sendler (TV Movie 2009)|author=Richard Maurer (ram-30)|date=19 April 2009|work=IMDb}}&lt;/ref&gt;

==Sanggunian==
{{reflist|2|refs=
&lt;ref name=&quot;auschwitz&quot;&gt;[http://www.auschwitz.dk/Sendler.htm Irena Sendler. An unsung heroine.] ''Lest We Forget.'' Retrieved 2 November 2012.&lt;/ref&gt;

&lt;ref&gt;{{cite news|last=Baczynska|first=Gabriela|editor=Jon Boyle|title=Sendler, savior of Warsaw Ghetto children, dies|publisher=Reuters|date=12 May 2008|url=http://www.reuters.com/article/2008/05/12/idUSL12654106|accessdate=Sep 17, 2013}}&lt;/ref&gt;

&lt;ref name=&quot;Economist&quot;&gt;Staff writer (May 22nd 2008), [http://www.economist.com/displaystory.cfm?story_id=11402658 ''The Economist'' obituary.] Retrieved April 8, 2013.&lt;/ref&gt;

&lt;ref name=&quot;Polish Holocaust hero dies at age 98&quot;&gt;{{cite news | url=http://usatoday30.usatoday.com/news/world/2008-05-12-1916156174_x.htm | title=Polish Holocaust hero dies at age 98 | accessdate=April 8, 2013| date=May 12, 2008 | author=Monika Scislowska, Associated Press Writer | publisher=USA Today}}&lt;/ref&gt;

&lt;ref name=&quot;tomaszewski&quot;&gt;Irene Tomaszewski &amp; Tecia Werblowski, ''Zegota: The Council to Aid Jews in Occupied Poland 1942–1945'', Price-Patterson, ISBN 1-896881-15-7.{{page needed|date=March 2015}}&lt;/ref&gt;

&lt;ref name=&quot;usnews&quot;&gt;Richard Z. Chesnoff, [http://www.usnews.com/usnews/culture/articles/940321/archive_012603_2.htm &quot;The Other Schindlers: Steven Spielberg's epic film focuses on only one of many unsung heroes&quot;] ([https://web.archive.org/web/20131203033458/http://www.usnews.com/usnews/culture/articles/940321/archive_012603_2.htm archive]), ''U.S. News and World Report'', 13 March 1994.&lt;/ref&gt;

&lt;ref name=&quot;archive&quot;&gt;{{Cite web |title=Archive copy |url=http://littleservantsisters.com/ |access-date=2019-08-16 |archive-date=2009-10-26 |archive-url=https://web.archive.org/web/20091026222915/http://littleservantsisters.com/ |url-status=bot: unknown }}&lt;/ref&gt;

&lt;ref name=&quot;reconciliation&quot;&gt;Mordecai Paldiel &quot;Churches and the Holocaust: unholy teaching, good samaritans, and reconciliation&quot; pp. 209–10, KTAV Publishing House, Inc., 2006, ISBN 978-0-88125-908-7&lt;/ref&gt;

&lt;ref name=&quot;righteous/stories&quot;&gt;{{cite web|title=Smuggling Children out of the Ghetto. Irena Sendler. Poland|url=http://www.yadvashem.org/yv/en/exhibitions/righteous-women/sendler.asp|work=The Righteous Among the Nations|publisher=Yad Vashem The Holocaust Martyrs' and Heroes' Remembrance Authority|accessdate=2 November 2012|location=Jerusalem|year=2012|archive-date=15 Enero 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180115185414/http://www.yadvashem.org/yv/en/exhibitions/righteous-women/sendler.asp|url-status=dead}}&lt;/ref&gt;}}

==Kawing Panlabas==
{{Commons category|Irena Sendlerowa}}
{{Wikiquote}}
* [http://www.pbs.org/programs/irena-sendler ''Irena Sendler:  In the Name of Their Mothers''] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20170607133337/http://www.pbs.org/programs/irena-sendler/ |date=2017-06-07 }} ([[PBS]] documentary, first aired May 2011)
* [http://www.yadvashem.org/yv/en/exhibitions/righteous-women/sendler.asp Irena Sendler] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20180115185414/http://www.yadvashem.org/yv/en/exhibitions/righteous-women/sendler.asp |date=2018-01-15 }} – Righteous Among the Nations – Yad Vashem
* [http://historysheroes.e2bn.org/hero/4332 Irena Sendlerowa on History's Heroes] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20150916010609/http://historysheroes.e2bn.org/hero/4332 |date=2015-09-16 }} – Illustrated story and timeline.
* [http://www.irenasendler.org Life in a Jar: The Irena Sendler Project]
* {{Find a Grave|26800705}}
* [http://www.snopes.com/politics/war/sendler.asp Snopes discussion of an email regarding the Nobel Prize]

[[Kategorya:Mga Polako]]
[[Kategorya:Kasaysayan ng Polonya]]
[[Kategorya:Ikalawang Digmaang Pandaigdig]]</text>
      <sha1>d96ov70gy5jyyn414gu6m0qnkc05dd6</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Michelle Vito</title>
    <ns>0</ns>
    <id>243607</id>
    <revision>
      <id>2164924</id>
      <parentid>2161284</parentid>
      <timestamp>2025-06-14T07:29:06Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ricky Luague</username>
        <id>66183</id>
      </contributor>
      <comment>/* Pilmograpiya */</comment>
      <origin>2164924</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4204" sha1="pivnsj0xcf7kpxof6sldaing191aadk" xml:space="preserve">{{Infobox person
| name = Michelle Vito
| image =
| caption = 
| birth_name = Michelle Marie Reyes Vito
| birth_date = {{birth date and age|mf=yes|1997|10|04}}
| birth_place = [[Maynila]], [[Pilipinas]]
| other_names = Michelle, Mich
| occupation = Actress, Model
| agent = Star Magic (2010–kasalukuyan) Dreamscape/RSB Entertainment (2012-kasalukuyan)
| years_active = 2010–kasalukuyan
| partner = [[Enzo Pineda]] (2020-kasalukuyan)
| website =
}}

'''Michelle Marie Reyes Vito'''(born October 4, 1997), mas kilala bilang Michelle Vito ay isang Filipino-Spanish na artista at modelo. Kilala siya sa mga palabas sa ABS-CBN, sa Aryana bilang Megan Mendez at Bagong Umaga bilang Angge. Naging bahagi siya ng Star Magic Circle 2013.&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Meet Star Magic Circle 2013 |url=https://www.pep.ph/guide/tv/11615/meet-star-magic-circle-2013 |access-date=2022-05-03 |website=PEP.ph |language=en}}&lt;/ref&gt;

==Pilmograpiya==
=== Telebisyon ===
{| class=&quot;wikitable&quot; style=&quot;font-size:100%&quot;
|'''Taon'''
|'''Pamagat'''
|'''Ginampanan'''
|'''Himpilan'''

|-
|2024
|''Saving Grace''
|Teen Miranda Valdez 
|Amazon Prime Video
|-
| rowspan=&quot;2&quot; |2023
|''Lovers &amp; Liars''
|Andrea &quot;Andeng&quot; Sagrado
||[[GMA Network]]
|-
2020
| ''[[Bagong Umaga]]''
| Agnes &quot;Angge&quot; delos Santos/Silang
| [[Kapamilya Channel]] / [[A2Z (tsanel pantelebisyon)|A2Z]]

|-
|2021
|[[Niña Niño]]
|Michelle
|
[[TV5 Network|TV5]]
|-
| 2019
| ''[[Nang Ngumiti ang Langit]]''
| Anna
| rowspan=&quot;18&quot; |[[ABS-CBN]]
|-
| 2018
| ''[[Maalaala Mo Kaya|Maalaala Mo Kaya: Hapagkainan]]''
| Nina Labos
|-
| 2017
| ''[[La Luna Sangre]]''
| Joey Angela Martinez
|-
| rowspan=&quot;2&quot; |2016 || ''Ang Probinsyano''
| Janice Vergel
|-
| ''The Greatest Love''
| Amanda Alegre
|-
| rowspan=&quot;5&quot; | 2015 || ''Someone To Watch Over Me'' ||
|-
| ''Ipaglaban Mo: Pinaasa Mo Ako'' || Cherry
|-
| ''[[Luv U]]'' || Viv Samonte
|-
| ''Ipaglaban Mo: Para Sa Mga Anak Ko'' || Donna
|-
| ''Maalaala Mo Kaya: Mangga at Bagoong'' || batang Febie at Eunice
|-
| rowspan=&quot;3&quot; | 2014 || ''Dream Dad'' || Señorita Glenda
|-
| ''Sana Bukas pa ang Kahapon'' || Violet Buenavista 
|-
| ''Ipaglaban Mo: Hindo ko Sinasadya, Yaya'' || Micmic
|-
| rowspan=&quot;3&quot; | 2013 || ''[[Wansapanataym|Wansapanataym Presents: Moomoo knows Best]]'' || Joy
|-
| ''[[Maalaala Mo Kaya|Maalaala Mo Kaya: Make Up]]'' || Annable 
|-
| ''Wansapanataym Presents: Eye Naku'' || Jean
|-
| 2013–kasalukuyan || ''[[ASAP]]'' || Kanyang sarili
|-
| 2012–2013 || ''[[Aryana]]'' || Megan Mendez
|-
| 2011 || ''[[Nita Negrita]]'' || Peachy || rowspan=&quot;3&quot;| [[GMA Network]]
|-
| 2010 || ''First Time'' || 
|-
| 2009 || ''Stairway to Heaven'' || 
|}

===Pelikula===
{| class=&quot;wikitable&quot; style=&quot;font-size:100%&quot;
|'''Taon'''
|'''Pamagat'''
|'''Ginampanan'''
|'''Producction Company'''
|-
| 2013 || ''[/wiki//wiki/Pagpag:_Siyam_na_Buhay?iorg_domain_internal=tl.m.wikipedia.org%3BAfqLCpP0VADo5gZU Pagpag: Siyam na Buhay]'' || Hannah † || Regal Films, [/wiki//wiki/Star_Cinema?iorg_domain_internal=tl.m.wikipedia.org%3BAfqLCpP0VADo5gZU Star Cinema]
|-
| 2015 || ''#Walang Forever'' || Cameo role ||
|-
| 2017 || ''The Debutantes'' || Candes † || Regal Films
|-
|2019
|''Santigwar''
|Lea
|Reality Entertainment, Horseshoe Studios
|}

==Sanggunian==
[/wiki//wiki//wiki//wiki/Kategorya:Ipinanganak_noong_1997%3Fiorg_domain_internal=tl.m.wikipedia.org;AfqLCpP0VADo5gZU&amp;iorg_annotation=l?iorg_domain_internal=tl.m.wikipedia.org%3BAfqLCpP0VADo5gZU /wiki//wiki/Kategorya:Ipinanganak noong 1997?iorg domain internal=tl.m.wikipedia.org;AfqLCpP0VADo5gZU&amp;iorg annotation=l]
[/wiki//wiki//wiki//wiki/Kategorya:Mga_personalidad_sa_telebisyon%3Fiorg_domain_internal=tl.m.wikipedia.org;AfqLCpP0VADo5gZU&amp;iorg_annotation=l?iorg_domain_internal=tl.m.wikipedia.org%3BAfqLCpP0VADo5gZU /wiki//wiki/Kategorya:Mga personalidad sa telebisyon?iorg domain internal=tl.m.wikipedia.org;AfqLCpP0VADo5gZU&amp;iorg annotation=l]
[/wiki//wiki//wiki//wiki/Kategorya:Mga_artista_mula_sa_Pilipinas%3Fiorg_domain_internal=tl.m.wikipedia.org;AfqLCpP0VADo5gZU&amp;iorg_annotation=l?iorg_domain_internal=tl.m.wikipedia.org%3BAfqLCpP0VADo5gZU /wiki//wiki/Kategorya:Mga artista mula sa Pilipinas?iorg domain internal=tl.m.wikipedia.org;AfqLCpP0VADo5gZU&amp;iorg annotation=l]</text>
      <sha1>pivnsj0xcf7kpxof6sldaing191aadk</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Palaugnayan (aghamwika)</title>
    <ns>0</ns>
    <id>244026</id>
    <redirect title="Sintaksis" />
    <revision>
      <id>2164810</id>
      <parentid>1503712</parentid>
      <timestamp>2025-06-13T15:36:17Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>EmausBot</username>
        <id>20162</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>Robot: Kinukumpuni ang nagkadalawang pagpapapunta sa [[Sintaksis]]</comment>
      <origin>2164810</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="23" sha1="edzl80hydxa93u7ftu7rto84pof4xce" xml:space="preserve">#REDIRECT [[Sintaksis]]</text>
      <sha1>edzl80hydxa93u7ftu7rto84pof4xce</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Trompe-l'œil</title>
    <ns>0</ns>
    <id>244552</id>
    <revision>
      <id>2164889</id>
      <parentid>1622954</parentid>
      <timestamp>2025-06-14T04:20:13Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>JWilz12345</username>
        <id>77302</id>
      </contributor>
      <comment>removed [[Category:Mga teknik na pangsining]]; added [[Category:Mga teknik na pansining]] using [[WP:HC|HotCat]]</comment>
      <origin>2164889</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1826" sha1="kprg6ri8od6gx01qllu2onugiqqz8ot" xml:space="preserve">{{italic title}}
[[File:Pompejanischer Maler um 70 001.jpg|thumb|''Still life'', Pompeii, c. AD 70]]
Ang '''''trompe-l'œil''''' ([[Wikang Pranses|Pranses]] para sa &quot;linlangin ang [[mata]]&quot;, binibigkas {{IPA-fr|tʁɔ̃p lœj|}}) ay isang kasiningan na gumagamit ng makatotohanang imahe upang magkaroon ng ilusyon sa mata ang inilarawang bagay na umiiral sa tatlong sukat. Ang sapilitang pananaw ay isang naihahambing na ilusyon sa [[arkitektura]].

Kahit na ang [[parirala]] ay maaari ring baybayin nang walang gitling at pang-angkop sa [[Wikang Ingles|Ingles]] bilang ''trompe l'oeil'', at nagmumula sa panahon ng [[Baroque]], kapag ito ay tumutukoy sa perspektibong ilusyonismo, mas matagal ang pinagmulan ng ''trompe-l’oeil''. Ito ay madalas gamitin sa larawang nakapinta sa pader o mural. Maraming kilalang halimbawa nito mula sa panahon ng [[Griyego]] at [[Romano]], tulad ng sa [[Pompeya|Pompeii]]. Ang isang tipikal na mural na ''trompe-l'œil'' ay maaaring maglarawan ng isang [[Dungawan|bintana]], pinto, o pasilyo, na sinadya upang magmungkahi ng isang mas malaking silid.

May isang bersyon ng isang sinaunang kuwentong Griyego na ay tungkol sa isang paligsahang nangyari sa pagitan ng dalawang kilalang pintor. Si Zeuxis (ipinanganak noong 464 BC) ay nagpinta ng isang larawang ''Still life'' na sa sobrang makatotohanan, lumalapit ang mga ibon para kainin ang nakapintang [[Ubas (prutas)|ubas]]. Ang karibal, si Parrhasius, ay nakiusap kay Zeuxis na husgahan ang isang kuwadro na ginawa niya na nasa likod ng isang pares ng punit-punit na kurtina sa kanyang istudyo. Pinahila ni Parrhasius kay Zeuxis ang kurtina, ngunit noong sinubukan ni Zeuxis, hindi niya maaaring magawa, dahil ito ay kasama pala sa kuwadro ni Parrhasius—kaya si Parrhasius ang nagwagi sa paligsahan.
[[Kategorya:Mga teknik na pansining]]</text>
      <sha1>kprg6ri8od6gx01qllu2onugiqqz8ot</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Babaeng Nakaputi</title>
    <ns>0</ns>
    <id>251986</id>
    <revision>
      <id>2164808</id>
      <parentid>2089131</parentid>
      <timestamp>2025-06-13T15:34:30Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ziv</username>
        <id>83354</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>([[c:GR|GR]])  [[File:A Magician by Edward Kelly.jpg]] → [[File:Ebenezer Sibly - Edwḍ Kelly, a Magician. in the Act of invoking the Spirit of a Deceased Person.jpg]] → File replacement: update to new version ([[c:c:GR]])</comment>
      <origin>2164808</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1766" sha1="iep4rewv3vbaemfc4yr4he6nx48clpe" xml:space="preserve">[[File:Ebenezer Sibly - Edwḍ Kelly, a Magician. in the Act of invoking the Spirit of a Deceased Person.jpg|thumb|Isang paglalarawan ng isang Babaeng Nakaputi nina John Dee (1527–1608) at Edward Kelley.]]
Ang isang '''Babaeng Nakaputi''' (sa [[wikang Ingles|Ingles]]: ''White Lady'') ay isang [[multo]]ng [[babae]] na nakadamit ng [[puti]] na sinasabing nakikita sa mga [[rural]] na lugar at may nakakabit dito na ilang mga lokal na [[alamat]] ng trahedya o kapahamakan.  Bagaman ang mga alamat ng Babaeng Nakaputi ay matatagpuan sa maraming mga [[bansa]] sa buong mundo, pinakabantog sila sa mga lugar sa [[Gran Britanya]], [[Irlanda (bansa)|Irlanda]], at [[Estados Unidos]].  Karaniwan sa mga alamat dito ay ang tema ng pagkawala o pagtaksil ng asawa, kasintahan o nobyo.

==Sa Pilipinas==

Sikat ang mga kuwentong may kaugnayan sa Babaeng Nakaputi sa [[Pilipinas]].  Ginagamit kadalasan ang Babaeng Nakaputi para maghatid ng takot at hiwaga sa mga bata kapag kinukuwentuhan.  Sinasabing may mga nakikitang Babaeng Nakaputi sa iba't ibang bahagi ng bansa.  Isa sa mga pinakabantog ang Babaeng Nakaputi sa [[Kalye Balete]] sa [[Lungsod Quezon]].  Sinasabing ang multo ay babaeng may mahabang buhok na nakaputing [[damit]] na sang-ayon sa alamat ay namatay sa pamamagitan ng isang aksidente habang ang babae ay nagmamaneho ng isang [[sasakyan]] at nabunggo siya sa nasabing kalye.  Ngunit sang-ayon sa isang sanggunian, inimbento lamang ang alamat ng isang [[mamamahayag]] noong dekada 1950 at maaring pinagtagni-tagni lamang ang istorya ng ibang pang mga istorya na nagmula sa lugar na iyon.&lt;ref&gt;Ellayn De Vera &amp; Charrissa M. Luci, &quot;Balete Drive:White Lady, Haunted houses and other myths&quot; (Sa Ingles)&lt;/ref&gt;

==Mga sanggunian==
{{reflist}}

[[Kaurian:Mga multo]]</text>
      <sha1>iep4rewv3vbaemfc4yr4he6nx48clpe</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Dami</title>
    <ns>0</ns>
    <id>254613</id>
    <revision>
      <id>2164795</id>
      <parentid>2032397</parentid>
      <timestamp>2025-06-13T13:54:39Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>GinawaSaHapon</username>
        <id>102500</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>Nilipat ni GinawaSaHapon ang pahinang [[Kantidad]] sa [[Dami]] mula sa redirect: Gamitin ang madalas magamit na katutubong Tagalog na salin hanggat maaari.</comment>
      <origin>2032397</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="494" sha1="mkfggjhgql44aslndld375izfyovbva" xml:space="preserve">Ang '''dami''' o '''kantidad''' ay isang katangian na umiiral ayon sa kalakihan o karamihan nito.  Maaring ihambing ang mga kantidad sa pamamagitan ng kung ano ang &quot;mas marami,&quot; &quot;mas kaunti,&quot; o &quot;pareho&quot; lamang.  Maari din ihambing ito sa pamamagitan ng pagtalaga ng isang [[bilang|numerikong]] [[Halaga (matematika)|halaga]] ng mayroon yunit ng [[pagsukat]].  Isa ang kantidad sa mga pangunahing uri ng mga bagay na kasama ang kalidad, [[diwa]], [[pagbabago]] at relasyon.

[[Kaurian:Pagsukat]]</text>
      <sha1>mkfggjhgql44aslndld375izfyovbva</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>2164797</id>
      <parentid>2164795</parentid>
      <timestamp>2025-06-13T13:55:53Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>GinawaSaHapon</username>
        <id>102500</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>Aayusin na.</comment>
      <origin>2164797</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="530" sha1="bsvvcsgsy936xk0f2shtlfki0o8xxhw" xml:space="preserve">{{Kinukumpuni}}

{{Use dmy dates}}

Ang '''dami''' o '''kantidad''' ay isang katangian na umiiral ayon sa kalakihan o karamihan nito.  Maaring ihambing ang mga kantidad sa pamamagitan ng kung ano ang &quot;mas marami,&quot; &quot;mas kaunti,&quot; o &quot;pareho&quot; lamang.  Maari din ihambing ito sa pamamagitan ng pagtalaga ng isang [[bilang|numerikong]] [[Halaga (matematika)|halaga]] ng mayroon yunit ng [[pagsukat]].  Isa ang kantidad sa mga pangunahing uri ng mga bagay na kasama ang kalidad, [[diwa]], [[pagbabago]] at relasyon.

[[Kaurian:Pagsukat]]</text>
      <sha1>bsvvcsgsy936xk0f2shtlfki0o8xxhw</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>2164806</id>
      <parentid>2164797</parentid>
      <timestamp>2025-06-13T15:13:50Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>GinawaSaHapon</username>
        <id>102500</id>
      </contributor>
      <origin>2164806</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="730" sha1="j9dmiaemazi90tvfaklxoamuksv86b0" xml:space="preserve">{{Kinukumpuni}}
{{Use dmy dates}}&lt;!-- Panatilihin qng paggamit ng tuldik sa unang banggit ng paksa --&gt;
'''Dámi''' (sinusulat din bilang '''rámi''') o '''kantidád''' ang katangian ng mga bagay na [[pagsukat|masusukat]], tulad halimbawa ng [[haba]], [[layo]], at [[bigat]]. Ang tiyak na kahulugan nito ay nakadepende sa larangan: halimbawa sa [[matematika]], tumutukoy ito sa [[halaga (matematika)|halaga]] na naipapahayag sa pamamagitan ng tiyak na [[bilang]]. Samantala, sentro ito ng ilang mga diskurso ng ilang mga matematiko patungkol sa [[ontolohiya]] ng matematika. Ginagamit din ito sa [[lingguwistika]] bilang isang kategorya sa [[sintaksis]] kasama ng [[pambalarilang kasarian]] at [[katauhan]].

[[Kategorya:Pagsukat]]</text>
      <sha1>j9dmiaemazi90tvfaklxoamuksv86b0</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>2164881</id>
      <parentid>2164806</parentid>
      <timestamp>2025-06-14T03:55:05Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>GinawaSaHapon</username>
        <id>102500</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>+[[Kategorya:Ontolohiya]]; +[[Kategorya:Dami]]; +[[Kategorya:Metapisika]] using [[WP:HC|HotCat]]</comment>
      <origin>2164881</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="799" sha1="95m1fvrck7dpjto2rxwk4yb1w63opmo" xml:space="preserve">{{Kinukumpuni}}
{{Use dmy dates}}&lt;!-- Panatilihin qng paggamit ng tuldik sa unang banggit ng paksa --&gt;
'''Dámi''' (sinusulat din bilang '''rámi''') o '''kantidád''' ang katangian ng mga bagay na [[pagsukat|masusukat]], tulad halimbawa ng [[haba]], [[layo]], at [[bigat]]. Ang tiyak na kahulugan nito ay nakadepende sa larangan: halimbawa sa [[matematika]], tumutukoy ito sa [[halaga (matematika)|halaga]] na naipapahayag sa pamamagitan ng tiyak na [[bilang]]. Samantala, sentro ito ng ilang mga diskurso ng ilang mga matematiko patungkol sa [[ontolohiya]] ng matematika. Ginagamit din ito sa [[lingguwistika]] bilang isang kategorya sa [[sintaksis]] kasama ng [[pambalarilang kasarian]] at [[katauhan]].

[[Kategorya:Pagsukat]]
[[Kategorya:Ontolohiya]]
[[Kategorya:Dami]]
[[Kategorya:Metapisika]]</text>
      <sha1>95m1fvrck7dpjto2rxwk4yb1w63opmo</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Hama</title>
    <ns>0</ns>
    <id>255854</id>
    <revision>
      <id>2164929</id>
      <parentid>2141352</parentid>
      <timestamp>2025-06-14T08:13:04Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>113521</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5</comment>
      <origin>2164929</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2911" sha1="3uidz7bnm46cykv2brz6hjgew7ae58d" xml:space="preserve">{{Infobox settlement/Wikidata}}
[[Talaksan:Norias of Hama, Orontes River, Hama, Syria.jpg|thumb|Isa sa mga &quot;''noria''&quot; ng lungsod.]]
Ang '''Hama''' ([[Wikang Arabo|Arabo]]: حماة‎‎ ''Ḥamāh'' [ħaˈmaː], &quot;''fortress''&quot;; [[Hebreong Biblikal]]: חֲמָת‎ ''Ḥamāth'') ay isang lungsod sa mga pampang ng [[Ilog Orontes]] sa gitna-kanlurang [[Syria]]. Matatagpuan ito 213 kilometro (132 milya) hilaga ng [[Damasco]] at 46 kilometro (29 milya) hilaga ng [[Homs]]. Ito ang kabisera ng [[Gobernado ng Hama]] (''Hama Governorate''). Isa ito sa mga pinakamataong lungsod sa bansa, na may 312,994 katao ayon sa senso noong 2004.&lt;ref&gt;{{cite web |url=http://www.cbssyr.org/General%20census/census%202004/pop-man.pdf |title=2004 official census |publisher=cbss |accessdate=4 Nobyembre 2013 |archive-date=2013-03-10 |archive-url=https://web.archive.org/web/20130310211017/http://www.cbssyr.org/General%20census/census%202004/pop-man.pdf |url-status=dead }}&lt;/ref&gt; Noong 2009, tinataya na may 854,000 katao ang lungsod, at dahil diyan ito ang pang-apat na pinakamataong lungsod sa bansa kasunod ng [[Aleppo]], Damasco, at Homs.&lt;ref&gt;{{cite web |url=http://www.pbs.org/newshour/rundown/2013/09/your-cheat-sheet-to-the-syrian-conflict.html |title=Updated: Your Cheat Sheet to the Syrian Conflict |publisher=PBS |access-date=2017-05-11 |archive-date=2014-01-25 |archive-url=https://web.archive.org/web/20140125020312/http://www.pbs.org/newshour/rundown/2013/09/your-cheat-sheet-to-the-syrian-conflict.html |url-status=dead }}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|title=Hamah (Syria)|url=http://www.britannica.com/EBchecked/topic/253154/Hamah|publisher=Encyclopædia Britannica|accessdate=3 Hunyo 2013}}&lt;/ref&gt;

Tanyag ang lungsod sa labimpitong ''noria'' nito na ginamit sa pagpapatubig ng mga hardin, na sinasabi ng mga taga-lungsod na mula pa sa 1100 B.K.. Bagaman ginamit noon sa [[irigasyon]], nananatili na lamang ang mga ''noria'' sa layuning pang-[[estetiko]] (o kagandahang panlabas na anyo).

Sa mga huling dekada, naging kilala ang lungsod ng Hama bilang sentro ng oposisyong kontra-[[Ba'ath]] sa Syria, lalo na ang [[Muslim Brotherhood]]. Sinalakay ng [[Hukbong Katihan ng Syria]] ang lungsod, simula sa [[Gulo sa Hama (1964)|''riot'' noong 1964]], at naging tagpo ng pagpatay ng maraming tao noong [[Himagsikang Islamismo sa Syria]] nang naganap ang mga [[Masaker sa Hama (1981)|masaker sa lungsod noong 1981]] at [[Masaker sa Hama (1982)|1982]] kung saan 25,000 katao ang nasawi. Muling naging tagpuan ang lungsod ng laban sa pagitan ng militar ng Syria at pwersang oposisyon bilang isa sa mga pangunahing kaganapan ng [[Digmaang Sibil sa Syria]] sa [[Paglusob ng Hama (2011)|paglusob ng lungsod noong 2011]].

==Tingnan din==
* [[Talaan ng mga lungsod sa Syria]]

==Mga sanggunian==
{{reflist}}

{{coord|35|08|N|36|45|E|region:SY|display=title}}

[[Kategorya:Mga lungsod ng Syria]]
[[Kategorya:Mga estadong Arameo]]</text>
      <sha1>3uidz7bnm46cykv2brz6hjgew7ae58d</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Touhou Project</title>
    <ns>0</ns>
    <id>256323</id>
    <revision>
      <id>2164900</id>
      <parentid>2135873</parentid>
      <timestamp>2025-06-14T04:43:43Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>JWilz12345</username>
        <id>77302</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>/* Doujinshi */</comment>
      <origin>2164900</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="63191" sha1="rssw9q72qehj742mg0x15fxoz7pvhco" xml:space="preserve">{{italic title}}
{{redirect-distinguish|Touhou|Taho}}
{{Infobox
 |name        = Infobox video game series
 |italic title   = {{{italic title|&lt;noinclude&gt;no&lt;/noinclude&gt;}}}
 |bodystyle  = float: {{{align|right}}}; width: {{#if:{{{width|}}}|{{{width|}}}|22em}}; font-size: 90%; text-align: left; border-spacing: 3px;
 |image     = {{#invoke:InfoboxImage|InfoboxImage|image={{{image|}}}|size={{{image_size|}}}|sizedefault=frameless|upright=1.15|alt={{{alt|}}}}}
 |captionstyle   = font-size: 95%;
 |caption        = {{{caption|}}}
 |titlestyle = 
 |above      = ''Touhou Project''

 |headerstyle = 
 |labelstyle  = width:33%
 |datastyle   = 

 |header1 = 
 | label1 = [[Genre]]
 |  data1 = [[Shoot'em up]], [[Fighting]]
 |header2 = 
 | label2 = [[Tagapaglinang ng bidyong laro|Tagapamanihala]]
 |  data2 = [[Team Shanghai Alice]] (Dating ZUN Soft)
 |header3 = 
 | label3 = [[Tagapaglathala ng bidyong laro|Tagalathala]]
 |  data3 = [[Team Shanghai Alice]] (Dating Amusement Makers)
 |header4 = 
 | label4 = Tagagawa
 |  data4 = ZUN
 |header5=
 | label5= Taga-kompose
 |data5 = ZUN
 |header6=
 |label6 = [[Larong bidyo#Gaming platforms|Platform]]
 |data6 = [[NEC PC-9801]], [[Microsoft Windows]], [[PlayStation 4]]
 |header7 =
 |label7= Unang Labas 
 |data7= [[Highly Responsive to Prayers]], Nobyembre 1996
 |header8=
 |label8= Pinakabagong Labas
 |data8 = [[Violet Detector]], Agosto 2018
 |belowstyle = 
 |below = 
}}
Ang {{nihongo|'''''Touhou Project'''''|東方Project|Tōhō Purojekuto|lit. Eastern Project|lead=yes}} kilala rin sa pinaikling tawag bilang '''''Toho Project''''' o '''''Project Shrine Maiden,''''' ay isang serye ng mga Hapon na larong [[bullet hell]] na barilan na ginawa ni [[ZUN|Junya Ota]] na mas kilala sa palayaw na [[ZUN]]. Ginagamit ni ZUN ang pangalang [[Team Shanghai Alice]] bilang isang grupo ng isang tao na binubuo lamang niyang mag-isa. Siya lamang mismo ang gumagawa ng tugtog, ng graphics at ng pagpo-program sa mga larong ito.&lt;ref name=&quot;ReferenceA&quot;&gt;Tomohiro, Katada (2008-10-03). &quot;ニコ動、2ちゃんねるで人気の｢東方Project｣って何だ?&quot; [What is this Touhou Project popular on Nicovideo and 2ch?] (in Japanese). R25.jp. Archived from the original on 2013-07-29. Retrieved 2009-07-10.&lt;/ref&gt; 

Ang istorya sa mga laro ng ''Touhou Project'' ay umiikot sa mga kakaiba at wirdong pangyayari sa pantasyang mundong Gensokyo, isang piksyonal na dimensiyon na pinamumuhayan ng mga tao at mga [[youkai]], mga ibang nilalang. Bago ang mga laro sa istorya ay sinarahan ang Gensokyo ng isang mahikang harang o ang ''Great Hakurei Barrier'' mula sa panlabas na mundo (''Outside World''). Ang bida sa franchise ay ang Shintong paring babae o ''shrine maiden'' na nagngangalang Reimu Hakurei na nagpapanatili sa harang at nakikipaglaban sa mga magugulong yokai. Ang unang mga limang laro ay ginawa para sa Hapong [[NEC PC-9801]] na mga kompyuter, ang bullet hell na barilan ay iginawa sa ikalawang laro: [[Story of Eastern Wonderland]]. Ang [[Embodiment of Scarlet Devil]], na inilabas sa Agosto 2002 ang kauna-unahang laro sa [[Microsoft Windows]], na mas nakilala at sumikat. Mayroon pang mga sequel na sumunod, kasama na angmga larong [[spin-off]] na iba ang paglalaro. 

Ang serye ay nakapasok sa [[Mga Pandaigdigang Tala ng Guinness]] sa Oktubre 2010 bilang ang &quot;most prolific fan-made shooter series&quot;.&lt;ref&gt;&quot;Most prolific fan-made shooter series&quot;. Guinness World Records. Archived from the original on April 24, 2013. Retrieved 2011-09-24.&lt;/ref&gt; Nakagawa din ng maraming media ang Touhou Project katulad ng mga fan book, tugtog at kanta, [[nobelang magaan]], [[manga]], at mga fanmade na [[anime]].  

== Listahan ng mga Laro ==
Ang mga unang limang laro na ginawa ni ZUN ay malalaro lamang sa PC-98 at hindi lahat ng larong ginawa ni ZUN ay danmaku. Ang unang laro, halimbawa na lamang, ang ''Highly Responsive to Prayers'' ay ala-Arkanoid imbis na danmaku. Sa mga larong Windows ay kadalasan kapag may desimal ang titulo ng laro ay papwedeng ito ay hindi danmaku o may gimik sa gameplay. Ang ''Immaterial and Missing Power, Scarlet Weather Rhapsody, Touhou Hisoutensoku, Hopeless Masquerade, Urban Legend in Limbo, Antinomy of Common Flowers'' ay mga ''fighting game'' o ''competitive fighting game'' imbis na mga danmaku. Ang ''Shoot the Bullet, Double Spoiler, Fairy Wars, Impossible Spell Card at Violet Detector'' ay mga danmaku na may mga gimik, ang Fairy Wars halimbawa ay nakafocus kay Cirno at tinawag na Vertical Danmaku Freezing Game. Ang Shoot the Bullet at Double Spoiler naman ay naka-focus kay Aya Shameimaru at tinawag na Vertical Danmaku Photography Shooting Game, kapareho ng Violet Detector bagamat si Sumireko Usami ang bida. Ang Impossible Spell Card ay bida si Seija Kijin at isang Puzzle Danmaku shooting Game. Iba ang gameplay sa mga larong ito kumpara sa mga pangunahing larong danmaku sa Touhou Project.


=== Mga Laro sa PC-98 ===
'''Touhou 01 - ''Highly Responsive to Prayers''''' (東方靈異伝 ''Tōhō Reiiden'', lit. &quot;Strange Spirit Legend of the East&quot;)

Ang unang laro ng Touhou na inilabas noong Nobyembre 1996, hindi ito isang barilan tulad ng halos lahat ng laro sa franchise kundi isang laro mistulang [[Arkanoid]]. Si Reimu Hakurei ang bida at siya ay pumasok sa portal sa ibang mundo upang mahanap at maparusahan ang nagsira sa kanyang dambanang Shinto. Ang mga manlalaro ay may [[Yin at yang|yin yang]] orb na may amulet para sirain ang mga blocks at natatapos ang lebel kapag nawala ang lahat ng block. Kapag naubos ang oras sa isang lebel ay uulan ng mga bala hanggang mabuhay ang gamit o mamatay ito. Ang mga boss ay kakalabanin sa pamamagitan ng pagtira ng orb sa kanila hanggang sila'y mamatay.

'''Touhou 02 - ''Story of Eastern Wonderland''''' (東方封魔録 ''Tōhō Fūmaroku'', lit. &quot;Recorded Sealing of an Oriental Demon&quot;)

Ang ikalawang larong Touhou na inilabas noong Agosto 1997 sa [[Comiket]] 52, ang unang larong danmaku at kung saan lumitaw si Marisa Kirisame, ang ikalawang bida. Ang paring babaeng Shinto o ''shrine maiden'' na Reimu Hakurei ay bumalik mula sa pag-ensayo sa kabundukan nang makita niyang dumami ang mga multo at youkai sa Hakurei Shrine. Natuwa siya dahil ma-tetesting niya ang kanyang bagong skills mula training, kinuha niya ang mga yin yang orb at sumakay sa pagong na Genji para malaman kung sino ang mananakop. Kapareho ng Eastern Wonderland ang gameplay ng mga susunod na laro sa PC-98 series.

'''Touhou 03 - ''Phantasmagoria of Dim. Dream''''' (東方夢時空 ''Tōhō Yumejikū'', lit. &quot;Oriental Dream Dimensions&quot;)

Two-player na barilan na versus, ito ang ikatlong laro na inilabas noong Disyembre 1997 sa Comiket 53. Nalaman ni Reimu Hakurei na may mga misteryosong nasira na sumulpot sa labas ng Hakurei Shrine. Nakipag-away siya sa mga tao na gusto ring makita ang mga ito dahil ang unang tao na makapunta sa loob ng mga nasira ay makakatanggap daw ng gantimpala.

'''Touhou 04 - ''Lotus Land Story''''' (東方幻想郷 ''Tōhō Gensōkyō'', lit. &quot;Eastern Fantasy Land&quot;)

Ang ika-apat na laro ng serye na inilabas noong Agosto 1998 sa Comiket 54. Dito nagkaroon ng focus mode, na makikita sa lahat ng susunod na laro na pinapatagal ang paggalaw ng gamit para makaiwas sa mga bala. Pagkayari ng mga pangyayari sa mga nakaraang laro, ang Gensokyo ay mapayapa muli hanggang sumulpot na naman ang mga youkai sa Hakurei Shrine at may makapangyarihang nilalang na umusbong mula sa lawa sa kabundukan. Pumunta si Reimu Hakurei para makita at paalisin ang nanggugulo pero siya ay sasamahan ng isang dating kaaway. Ayon kay ZUN, 200 o 300 na mga kopya ng laro lamang ang nabenta sa panahon nito.&lt;ref&gt;ZUN (February 11, 2010). &quot;ZUN's tweet regarding Lotus Land Story&quot; (in Japanese). Twitter. Retrieved February 11, 2010.&lt;/ref&gt; Ginamit ng laro ang pangalang &quot;Gensokyo&quot; pero hindi ito gagamitan bilang pangalan ng mundo hanggang sa ''The Embodiment of Scarlet Devil''.

'''Touhou 05 - ''Mystic Square''''' (東方怪綺談 ''Tōhō Kaikidan'', lit. &quot;Eastern Strange and Lovely Tales&quot;)

Ang ikalima at huling laro mula sa seryeng PC-98 na inilabas noong Disyembre 1998 sa Comiket 55. Sina Mima at Yuka, mga final boss ng ''The Story of Eastern Wonderland'' at ''Lotus Land Story'' ay bumalik bilang malalarong mga karakter rito. Palagi nalang sa mga larong Touhou na may kaguluhan na naman sa Gensokyo. Maraming mga demonyo ang lumabas mula sa isang kwebo galing sa bundok at para malaman ang pinagmulan nito ay pupuntahan ni Reimu Hakurei ang Makai para malutas ang lahat.

=== Mga Laro sa Windows ===
'''Touhou 06 - ''The Embodiment of Scarlet Devil''''' (東方紅魔郷 ''Tōhō Kōmakyō'', lit. &quot;Eastern Lands of the Scarlet Devil&quot;)

[[File:Th06 game logo.png|thumb|Opisyal na logo ng Touhou 06 - Embodiment of Scarlet Devil]]

Ang ika-anim na laro at ang una sa [[Microsoft Windows|Windows]]. Mas maganda ito sa mga PC-98 sa graphics, pinalitan ang [[FM Synthesis]] na tugtugan ng synthesized PCM music (na may simplified MIDI bilang back-up) at ang unang laro na nagkaroon ng maraming fan sa labas ng Japan. Ang kwento, na nagyari sa 118th na panahon, ay naikwento sa mga usapan ng mga karakter sa laro na: ang mundo ng Gensokyo ay natakpan ng isang pulang hamog, at hindi na makita ng mga tao rito ang araw. Bilang ang paring babeng Shinto/''shrine maiden'' na si Reimu Hakurei o ang mahikera na si Marisa Kirisame, aalamin ng manlalaro ang pinanggalingan ng pulang hamog, ang misteryosong babaeng nagngangalang Scarlet Devil.

'''Touhou 07 - ''Perfect Cherry Blossom''''' (東方妖々夢 ''Tōhō Yōyōmu'', lit. &quot;Bewitching Eastern Dream&quot;)

Ang ika-pitong laro, ito ay kakaiba dahil ang pangalan nito sa Hapon at sa Ingles ay magkaiba ng ibig sabihin, ang ibig sabihin ng pangalan nito sa Hapon ay ''Bewitching Dream.'' Nang dumating ang buwan ng Mayo, naging mahaba ang tag-lamig at naghinala na ang mga nakatira rito. Bilang si Reimu, Marisa o ang katulong ng bampirang Remilia Scarlet na si Sakuya Izayoi, pupunta na naman ang manlalaro sa 119th na season para hanapin ang mga taong pinipigil ang pagdating ng tagsibol. Sa tradisyon ng mga larong Touhou ay makikita ulit ang mga dating karakter na bumalik bilang boss tulad ni Alice Margatroid.

'''Touhou 07.5 - ''Immaterial and Missing Power''''' (東方萃夢想 ''Tōhō Suimusō'', lit. &quot;Gathering Dreams in the East&quot;)

Ang Immaterial and Missing Power ay ginawa kasama ang Twilight Frontier, at ito ang pang-7.5 na laro sa seryes. Kahit ito ay linabas pagkayari ng Imperishable Night ay ito ay naging 7.5 dahil ang mga pangyayari rito ay nangyari bago ang Imperishable Night. Ito ay isang 2D fighting game imbis na danmaku. Bagamat ginawa lang ng Team Shanghai Alice ang ibang mga tugtog at ang kwento, nalista pa rin ito bilang isa sa mga opisyal na gawa nito.

Ang mga malalarong mga karater rito ay ang mga karater na galing sa mga nakaraang laro tulad nina Reimu Hakurei, Marisa Kirisame, Alice Margatroid at Youmu Konpaku (mula Perfect Cherry Blossom), Sakuya Izayoi at Patchouli Knowledge (mula Embodiment of Scarlet Devil). May mga karakter na maa-unlock kapag natapos ng manlalaro ang story mode gamit ang mga karakter na pwede gamitin sa umpisa. May opisyal na patch na dinadagdag si Hong Meiling (mula Embodiment of Scarlet Devil) pero hindi siya pwede gamitin sa story mode.

Nagyari sa 119th season, ito ay tungkol sa Hyakki Yagyou na nagyayari kada tatlong araw.

'''Touhou 08 - ''Imperishable Night''''' (東方永夜抄 ''Tōhō Eiyashō'', lit. &quot;Eternal Night Vignette from the East&quot;)

Ang ika-walong laro, inilabas sa Agosto 2004 sa Comiket 66. Masama ang focus ng kwento kumpara sa mga nakaraang laro. Ang taunang piyesta sa Gensokyo, ang Tsukimi ay isang araw na lamang pero may nagbago sa buwan at pinalitan ito ng pekeng buwan na hindi magiging bilog. Nagsama ang mga tao't youkai para imbestigahan ito bago matapos ang gabi.

Dito sa larong ito ay may teammate ang mga taong karakter ng hindi taong parter, kasama ni Reimu Hakurei si Yukari Yakumo, si Marisa Kirisame kay Alice Margatroid, at kasama ni Sakuya ang kanyang mistress na si Remilia Scarlet. Ang bagong team ay ang kalahating multong si Youmu Konpaku at ang buong multong si Yuyuko Saigyouji, mga boss na galing Perfect Cherry Blossom. Ang lahat ng mga karakter puwera na lang kay Remila ay nakita sa Perfect Cherry Blossom.

'''Touhou 09 - ''Phantasmagoria of Flower View''''' (東方花映塚 ''Tōhō Kaeizuka'', lit. &quot;Oriental Flower Viewing Mound&quot;)

Ang ika-siyam na laro na inilabas noong Agosto 2005 sa Summer Comiket 68. Ang laro na ito ay isang versus shooter tulad ng ''Phantasmagoria of Dim. Dream'' at iba ang gameplay rito kumpara sa mga karamihan ng mga laro. Sinimulan sa 120th season, ang kwento ay tungkol sa pag-imbestiga ng mga karakter kung bakit namumulaklak ang mga bulaklak sa Gensokyo ng wala sa tamang panahon kaysa sa karaniwan, isang insidente na nagyayari kada 60 taon. Ang mga malalarong karakter ay sina Reimu, Marisa, Sakuya at dalawang karakter mula nakaraang laro pero madadagdagan ito kapag natatapos ng manlalaro ang istorya ng bawat karakter.

'''Touhou 09.5 - ''Shoot the Bullet''''' (東方文花帖 ''Tōhō Bunkachō'', lit. &quot;Oriental Album of Words &amp; Flowers&quot;)

Ang pang-9.5 na laro sa serye, linabas ito noong Disyembre 2005 sa Comiket 69. Ang laro na ito ay dapat na adaptasyon ng opisyal na fanbook na ''Bohemian Archive in Japanese Red''. Ang manlalaro, ang tengu na tagapagbalita na si Aya Shameimaru ay kumukuha ng mga litrato ng mga boss para sa kanyang dyaryo para matapos ang mas mahirap na mga lebel. Ang laro ay kakaiba dahil walang mga bomba o pagbaril ang manlalaro, kundi ang kamera ang pang-atake at pang-depensa dahil tinatanggal nito ang mga bala sa iskrin. Ang pag-iskor ay base sa linalaman ng litrato, lokasyon ng boss, bilang ng mga bala at posisyon ni Aya. Kakaiba ang larong ito dahil hindi lumitaw si Reimu Hakurei bilang magagamit na karakter at hindi rin siya lumitaw bilang kalaban.

'''Touhou 10 - ''Mountain of Faith''''' (東方風神録 ''Tōhō Fūjinroku'', lit. &quot;Eastern Wind God Chronicles&quot;)

Ang pang-sampung laro, inanunsyo ito noong Mayo 2007 at may demo na inilabas sa Reitaisai 4 noong 20 Mayo 2007. Ang buong laro ay inilabas sa unang araw ng Comiket 72 noong 17 Agosto 2007. Nakatanggap si Reimu ng utos na isarado ang Hakurei Shrine o ito ay masisira at ang diyosa ng Youkai Mountain ang kukuha rito. Bilang Reimu o Marisa ay aakyat ang manlalaro sa tuktok ng Youkai Mountain para makita ang diyosa sa gitna ng insidente at pigilin ang pananakop sa dambana.

'''Touhou 10.5 - ''Scarlet Weather Rhapsody''''' (東方緋想天 ''Tōhō Hisōten'', lit. &quot;Eastern Skies of Scarlet Perceptions&quot;)

Ang ikalawang versus fighting game at ang pang-10.5 na laro,&lt;ref&gt;&quot;Tasogare Frontier's log (2007)&quot; (in Japanese). Retrieved 2009-07-23.&lt;/ref&gt; na ginawang magkasama ng Team Shanghai Alice at ng Twilight Frontier. Linabas ito noong 25 Mayo 2008. Ang kwento sa laro ay tungkol sa kakaibang panahon sa Gensokyo at kailangang imbestigahan ito ng mga karakter. Ito ang unang laro kung saan nagamit ang card deck system at ang sistema ng nagbabagong panahon na makakaapekto sa gameplay sa gitna ng mga laban.

'''Touhou 11 - ''Subterranean Animism''''' (東方地霊殿 ''Tōhō Chireiden'', lit. &quot;Eastern Palace of the Earth Spirits&quot;)

Ang pang-labingisang laro, inanunsyo ito noong 1 Mayo 2008&lt;ref&gt;ZUN (2008-05-01). &quot;Touhou Project Eleventh Bullet&quot;(in Japanese). Retrieved 2008-05-02.&lt;/ref&gt;. Isang demo ang inilabas sa Reitaisai 5 kasama ang buong bersyon ng Scarlet Weather Rhapsody. Ang buong bersyon ay nailabas noong 16 Agosto 2008 sa Comiket 74. Isang misteryosong bukal na sumisingaw ang umusbong malapit sa Hakurei Shrine kung saan maraming mga masamang kaluluwa ang nanggaling mula sa ilalim ng lupa. Sina Reimu at Marisa ay pupunta sa kailaliman sa tulong ng tatlong youkai (Yukari Yakumo, Suika Ibuki o Aya Shameimaru para kay Reimu, Alice Margatroid, Patchouli Knowledge o Nitori Kawashiro para kay Marisa) at pigilin ang pinanggagalingan ng bukal bago pa maging huli ang lahat.

'''Touhou 12 - ''Undefined Fantastic Object''''' (東方星蓮船 ''Tōhō Seirensen'', lit. &quot;Star-Lotus Ship of the East&quot;)

Ang ika-labingdalawang laro. Inanunsyo ito noong 26 Pebrero 2009&lt;ref&gt;ZUN. &quot;Touhou Project 12 Touhou Seirensen&quot; (in Japanese). Retrieved 2009-07-10.&lt;/ref&gt;. Isang demo ang inilabas sa Reitaisai 6 noong 8 Marso 2009 at ang buong laro ay inilabas noong 15 Agosto 2009 sa Comiket 76. Dumating na ang tagsibol sa Gensokyo at isang mahikang barkong lumilipad ang lumitaw na sinasabing nagdadala nag magandang pangitain. Lalaruin ng manlalaro sina Reimu, Marisa o Sanae Kochiya na galing sa Mountain of Faith at mag-uunahan ang tatlong babae na makapasok sa barko. Ang hiwalay na bomb counter ay naibalik, ang sistema ng pag-iskor ay sinamahan ng mga &quot;Undefined Fantastic Object&quot; o UFO na lumilitaw bilang mistulang mga alieng UFO sa tatlong kulay (pula, bughaw, berde) at dapat kolektahin sa tig gugrupo-grupo ng tatlo para makakuha ng iba't ibang mga bonus.

'''Touhou 12.3 - ''Touhou Hisōtensoku''''' (東方非想天則 〜 超弩級ギニョルの謎を追え ''Tōhō Hisōtensoku ~ Chōdokyū Ginyoru no Nazo wo Oe'', lit. &quot;Lacking Perception of the Rule of Heaven in the East ~ Chase the Enigma of the Superdreadnought Guignol&quot;)

Ang ikatlong fighting game at ang ika-12.3 na laro&lt;ref&gt;&quot;''Touhou Hisōtensoku'' official website&quot; (in Japanese). Retrieved 2009-07-23.&lt;/ref&gt;, na magkasamang ginawa ng Team Shanghai Alice at Twilight Frontier. Inanunsyo noong 23 Hulyo 2009 at inilabas sa Comiket 76 noong 15 Agosto 2009.&lt;ref&gt;&quot;Tasogare Frontier's log&quot; (in Japanese). 2009-07-23. Retrieved 2009-07-23.&lt;/ref&gt; May mga bagong spell card sa laro at ang pagdagdag ng weather pati na rin ang pinagandang gameplay. Ang mga karakter mula Scarlet Weather Rhapsody ay malalaro kung naka-install ang larong iyon. Ang story mode kung saan malalaro sina Sanae Kochiya, Cirno at Hong Meiling ay umiikot sa isang anino ng higanteng nilalang, kung saan tinignan ito ng mga nakatira sa Gensokyo. Parehong umiikot sa imbestigasyon ng misteryosong nilalang at kung sino ang nagko-kontrol sa higante ang scenario nina Cirno at Sanae. Ang scenario ni Meiling ay tungkol sa pagkalaban sa isang wirdong nilalang sa panaginip na gustong sumira sa mundo. Ito lamang ang laro sa seryes na walang opisyal na Ingles na subtitles.

'''Touhou 12.5 - ''Double Spoiler''''' (ダブルスポイラー 〜 東方文花帖 ''Daburu Supoiraa ~ Tōhō Bunkachō'', lit. &quot;Double Spoiler ~ Oriental Album of Words and Flowers&quot;)

Ang pang-12.5 na laro na inanunsyo ni ZUN noong 3 Marso 2010.&lt;ref&gt;&quot;東方Project 第12.5弾&quot; [Touhou Project 12.5] (in Japanese). ZUN. Retrieved March 2, 2010.&lt;/ref&gt; Ang laro ay nailabas noong 14 Marso 2010 sa Reitaisai 7. Ang laro ay naka-focus muli kay Aya Shameimaru at isang sequel sa Shoot the Bullet dahil ito ay may kaparehong istilo ng gameplay pero may mga bagong karakter at spell card, na kasama ang karakter sa Mountain of Faith at pagkatapos.

'''Touhou 12.8 - ''Fairy Wars''''' (妖精大戦争 〜 東方三月精 ''Yōsei Daisensō ~ Tōhō Sangetsusei'', lit. &quot;Great Fairy Wars ~ Eastern Three Fairies&quot;)

Ang pang-12.8 na laro na inanunsyo ni ZUN noong 23 Hulyo 2010.&lt;ref&gt;&lt;bdi&gt;夏コミ情報&lt;/bdi&gt; [NatsuComi Information] (in Japanese). ZUN. July 23, 2010. Retrieved July 24, 2010.&lt;/ref&gt; Ang laro ay ang pagpatuloy ng manga na ''Touhou Sangetsusei'' at nailabas sa Comiket 78 noong 14 Agosto 2010. Si Cirno ang bida ng laro at ang gameplay ay naka-focus sa pagyeyelo ng mga bala.

'''Touhou 13 - ''Ten Desires''''' (東方神霊廟 ''Tōhō Shinre.ibyō'', lit. &quot;Eastern Divine Spirit Mausoleum&quot;)

Ang ika-labintatlong laro. Inanunsyo ito noong 28 Pebrero 2011&lt;ref&gt;&quot;東方Project第13弾 東方神霊廟 〜 Ten Desires&quot;[Touhou Project 13th Game Touhou Shinreibyō ~ Ten Desires.] (in Japanese). ZUN. February 28, 2011. Retrieved February 28, 2011.&lt;/ref&gt; Isang demo ang ilalabas sana sa Reitaisai 8 sa 13 Marso 2011 ngunit naantala ito dala ng tsunami at lindol sa Japan noong 2011. Ang buong laro ay nailabas sa Comiket 80 noong 13 Agosto 2011. Sina Reimu, Marisa at Sanae ay malalaro muli dahil sila ay nasa huling pangunahing laro sa serye na Undefined Fantastic Object at sila ay sinamahan ni Youmu Kanpaku bilang playable character. Nakapansin sina Reimu at Marisa na mas marami ang mga banal na kaluluwa at inimbestigahan ito. Gustong makuha ni Sanae ang kapangyarihan ng mga banal na kaluluwa para sa mga diyosa ng Moriya Shrine, at gusto namang patayin ni Youmu Kanpaku ang mga multo na hindi niya kasama.

'''Touhou 13.5 - ''Hopeless Masquerade''''' (東方心綺楼 ''Tōhō Shinkirō'', lit. &quot;Eastern Tower of Heart Fabric&quot;)

Ang pang-13.5 na laro at ang ikaapat na fighting game na ginawang magkasama ng Twilight Frontier at Team Shanghai Alice. Inanunsyo ito noong 5 Oktubre 2012. May ibang istilo ng 2D spirtes ang mayroon sa larong ito na ibang-iba sa mga nakaraang fighter game.&lt;ref&gt;&quot;東方心綺楼　～ Hopeless Masquerade&quot; (in Japanese). Twilight Frontier. Retrieved October 5,2012.&lt;/ref&gt; Isang demo ang inilabas sa Comiket 83 noong Disyembre 2012 at ang buong bersyon ng laro ay inilabas sa Reitaisai 10 noong 26 Mayo 2013. Sa larong ito ang mga residente ng Human Village ay nawalan na ng pag-asa at nagtiwala ang mga karakter sa relihiyon para mapadali ang mga isipan.

'''Touhou 14 - ''Double Dealing Character''''' (東方輝針城 ''Tōhō Kishinjō'', lit. &quot;Eastern Castle of Radiant Needles&quot;)

Ang ika-labingapat na laro, na inanunsyo ni ZUN noong 11 Mayo 2013.&lt;ref&gt;''Double Dealing Character'' (東方輝針城 ''Tōhō Kishinjō'', lit. &quot;Eastern Castle of Radiant Needles&quot;)&lt;/ref&gt; Isang demo ang inilabas sa Reitaisai 10 noong 26 Mayo 2013 at ang buong bersyon ay inilabas sa Comiket 84 noong 12 Agosto 2013. Sa 10 Agosto 2014, ang laro ay inilabas sa Playism, at ang Double Dealing Character ang naging kauna-unahang larong pwedeng i-download.&lt;ref&gt;PLAYISM (10 August 2014). &quot;【新作まもなく配信開始】セール期間中となる8月13日より、『東方輝針城　～ Double Dealing Character. 』をリリースしますよ。お楽しみにー。 &lt;nowiki&gt;http://www.playism.jp/games/th14/&lt;/nowiki&gt; pic.twitter.com/I1EAsOD8z3&quot;. ''@playismJP'' (in Japanese). Retrieved 2017-12-21.&lt;/ref&gt; Noong 7 Mayo 2015, sa desisyon ng Playism ay naging available ang laro para ma-download sa labas ng Japan, at ito ang opisyal na paglabas ng Touhou Project sa labas ng Hapon.&lt;ref&gt;Ramachandran, Nayan (May 1, 2015). &quot;Touhou 14 Hits Playism on 5/7/2015&quot;. ''Playism''. Archived from the original on 2015-05-05.&lt;/ref&gt; Sina Reimu at Marisa ay malalaro muli at si Sakuya ay pwede ulit gamitin sa unang pagkakataon simula ng Phantasmagoria of Flower View. Ang istorya ay tungkol sa mga youkai na nangugulo sa buong Gensokyo at ang nagiging wirdo ang akto ng mga sandatang ginagamit ng tatlong gamit na karakter. Sila ay humaharap sa desisyon na kuhanin ang kanilang mga sandata at kalabanin ang youkai, o iwan ang mga kanilang armas.

'''Touhou 14.3 - ''Impossible Spell Card''''' (弾幕アマノジャク ''Danmaku Amanojaku'', lit. &quot;Danmaku Amanojaku&quot;)

Ang pang-14.3 na laro, naanunsyo ito noong 12 Abril 2014 at nailabas sa Reitaisai 11 noong 11 Mayo 2014. Ang laro ay isang danmaku na ibang iba sa pang-karaniwang tipo at ang bida ay ang kalaban sa nakaraang laro, si Seija Kijin na gumagamit ng mga cheat item para maka-clear ng mga spell card. Isang kapagbigayan ang nakapatong sa ulo ni Seija, at maraming karater mula sa mga nakaraang laro ang gustong humuli sa kanya.

'''Touhou 14.5 - ''Urban Legend in Limbo''''' (東方深秘録 ''Tōhō Shinpiroku'', lit. &quot;Deep Secret Record&quot;)

Ang pang-14.5 na laro, at ang ikalimang fighting game na ginawa ng Team Shanghai Alice at Twilight Frontier. Inanunsyo ni ZUN noong 16 Nobyembre 2014 sa Digital Game Expo 2014 at nailabas noong 10 Mayo 2015. Nailabas din para sa [[PlayStation 4]] noong 8 Disyembre 2016 na may mga bagong features, kasama na ang pagsama kay Reisen Udongein Inaba bilang playable character. Ito ang kauna-unahang laro sa serye na mai-release sa isang gaming console. Halos magkamukha ng gameplay at istilo ang larong ito sa nakaraang Hopeless Masquerade.&lt;ref&gt;&quot;14.5th ''Touhou Project'' 東方深秘録　～ Urban Legend in Limbo&quot; (in Japanese). Twilight Frontier. Retrieved April 11, 2015.&lt;/ref&gt; Ang mga guhit ay ginawa ni Moe Harukawa, at naanunsyo ito kasama ng isang minigame na gawa ni ZUN na ang ''Danmaku Amanojaku Gold Rush.''

'''Touhou 15 - ''Legacy of Lunatic Kingdom''''' (東方紺珠伝 ''Tōhō Kanjuden'', lit. &quot;Eastern Legend of Ultramarine Orb&quot;)

Ang ika-labinlimang laro sa serye, na naanunsyo ni ZUN noong 22 Abril 2015. May apat na pwede gamitin sa laro: Reimu, Marisa, Sanae at Reisen. Inilabas ito noong 14 Agosto 2015.&lt;ref&gt;ZUN (April 22, 2015). &quot;東方Project　第15弾です。&quot;. Retrieved April 22, 2015.&lt;/ref&gt; Mayroong nanakop sa Lunar Capital, na naging sanhi kung bakit pumunta ang mga Lunarian sa Gensokyo upang haluhughugin ito. Hindi tulad ng mga nakaraang laro, mayroong dalawang Game Modes: Legacy Mode, na kapareho sa mga nakaraang laro, at Pointdevice Mode, isang mode kung saan tinanggal ang mga extra life at continue pero linagyan ng mga checkpoint. Kapag ka natamaan ang karakter ay uulit ang manlalaro sa umpisa ng chapter at sila ay mawawalan ng kaunting power.

'''Touhou 15.5 - ''Antinomy of Common Flowers''''' (東方憑依華 ''Tōhō Hyōibana'', lit. &quot;Eastern Flowers of Possession&quot;)

Ang pang-15.5 na opisyal na laro, at ang ika-anim na fighting game na ginawa ng Team Shanghai Alice at Twilight Frontier. Naanunsyo ito noong 11 Disyembre 2016. Ang demo ay unang nailabas sa Reitaisai 14 noong 7 Mayo 2017 at ang ikalawa ay nailabas sa Autumn Reitaisai 4 noong 15 Oktubre 2017. Ang laro ay nailabas sa Steam noong 5 Enero 2018.&lt;ref&gt;&quot;東方憑依華　～ Antinomy of Common Flowers. on Steam&quot;. ''store.steampowered.com''. Retrieved 2017-12-21.&lt;/ref&gt;

'''Touhou 16 - ''Hidden Star in Four Seasons''''' (東方天空璋 ''Tōhō Tenkūshō'', lit. &quot;Eastern Jade Scepter of the Skies&quot;)

Ang ika-labinganim na opisyal na laro, inanunsyo ni ZUN noong 20 Abril 2017. Isang demo ang inilabas noong 7 Mayo 2017 sa Reitaisai 14 at ang buong bersyon ay nailabas sa Comiket 92 noong 11 Agosto 2017. Noong 16 Nobyembre 2017, ang laro ay nailabas sa Steam at ito ang kauna-unahang paglabas ng Touhou sa Steam. Ang mga panahon ay wala sa tamang lagay sapagkat ang mga berdeng pastulan ay nakasama sa mga niyebe ng tag-lamig, mga puno ng taglagas at mga mainit na araw. Sina Reimu, Marisa, Cirno at Aya ay mag-iimbestiga sa dahilanan ng kabaliwan na ito. Ang laro ay may sub-season mechanic kung saan makokolekta ang mga season para makakuha ng mga boost sa pagbaril ng gamit, depende sa sub-season na pinili ng manlalaro. Pwede ring ilabas ang nakolektang season para mawala ang mga bala sa isang bahagi ng iskrin.

'''Touhou 16.5 - ''Violet Detector''''' (秘封ナイトメアダイアリー ''Hifū Naitomea Daiarī'', lit. &quot;Hidden Seal Nightmare Diary&quot;)

Ang pang-16.5 na opisyal na laro, nailabas noong 10 Agosto 2018. Isang danmaku photography game na katulad ng Shoot the Bullet at Double Spoiler, pero si Sumireko Usami ang bida.

== Paggawa ==
Ang Touhou Project ay gawa lamang ng isang tao na nagngangalang Junya Ota o mas kilala sa kanyang palayaw na ZUN. Siya ang gumawa ng lahat ng graphics, tugtog at programming para sa mga larong danmaku, pwera na lang sa mga portrait sa Fairy Wars na ginawa ni Makoto Hirasaka, at ang mga fighting games: ''Immaterial and Missing Power'', ''Scarlet Weather Rhapsody'', ''Touhou Hisōtensoku'', ''Hopeless Masquerade'', and ''Urban Legend in Limbo'' kung saan kasama gumawa ang Twilight Frontier.

Naisip gawin ni ZUN ang Touhou noong siya ay hayskul pa lamang, kung saan kaunti pa lang ang gumagawa ng mga laro na may mga ''shrine maiden''. &quot;It would be nice to make shrine maiden games&quot;, ang kanyang sinabi at iniisip niya ang musika na kasama sa laro. Siya ay nag-aral ng kolehiyo, sa pag-asang mag-kompose ng musika para sa mga fighting game dahil sikat sila sa oras na iyon dahil sa [[Street Fighter II (manga)|Street Fighter II]]. Pero, napag-isipan niya na para mailagay ang musika niya sa mga laro ay mas madaling gumawa ng sarili niyang mga laro para rito at kaya nagawa ang unang laro ng Touhou, Highly Responsive to Prayers, noong 1996. Ang unang laro ay praktis lamang sa pagpo-program. Naging danmaku na lamang ang Touhou sa ikalawang larong ''Story of Eastern Wonderland,'' dahil nauso ang mga shooting game dahil sa RayForce at panatiko si ZUN ng katulad na mga laro.&lt;ref&gt;&lt;bdi&gt;東方の夜明け&lt;/bdi&gt; [Dawn of Touhou] (in Japanese). Meiji University Anime and Voice Actors Research Club. Archived from the original on 2009-03-11. Retrieved 2009-07-10.&lt;/ref&gt; Sinabi ni ZUN na nabuo lamang ang direksiyon at ang tema ng Touhou sa ika-anim na laro at unang laro sa Windows, ang Embodiment of Scarlet Devil.&lt;ref&gt;Solamarle (2007-11-09). &quot;Notes on ZUN's Genyou Denshou Lecture&quot;. Gensokyo.org. Retrieved 2009-07-10.&lt;/ref&gt;

Ayon sa pananaw sa Bohemian Archive in Japanese Red ay gumagamit si ZUN ng [[Visual Studio]], [[Adobe Photoshop]] at Cubase para gumawa ng laro.&lt;ref&gt;ZUN (August 2005). ''Bohemian Archive in Japanese Red''. Ichijinsha. p. 166. &lt;nowiki&gt;ISBN 4-7580-1037-4&lt;/nowiki&gt;.&lt;/ref&gt;

== Gameplay ==
Sa mga larong danmaku, ang bullet power ng manlalaro ay nadadagdagan ng diretso tuwing ang manlalaro ay nangongolekta ng mga power-up na binibigay ng mga kalaban hanggang sa dumating ito sa maximum. Pwede ring mangolekta ng mga &quot;point&quot; na icon para makakuha ng mga buhay, ang numero na kailangang kunin ay nadagdagan ng mas marami habang tumataas ang iskor ng manlalaro. Pwede ring gamitan ng &quot;focus&quot;, na kadalasan ay ang shift key para bumagal ang gamit ng player, at sa ibang laro para makita ang hitbox at (baliktad ito sa ibang karakter) i-fofocus ang atake ng gamit para maging mas malakas ito. Ang graze na wala sa Mountain of Faith at ''Story of Eastern Wonderland'' ang nagsasabi kung gaano karami ang mga bala na nakapasok sa sprite ng karakter pero naiwasan ng hitbox at nagbibigay ng mas maraming iskor sa player.

Ang player ay maraming gumamit ng bomba na &quot;spell card&quot;. Bagamat may limitado lamang na ipon nito, sa paggamit ng isa ay hindi tatalab ang mga bala sa gamit at magkakaroon ng malakas na atake na tatanggalin ang lahat ng bala ng kalaban sa iskrin. Kada karakter ay may dalawang card na magkaiba ang pangalan at patern. Pwedeng gumamit ng spell card ang player pagkayari tamaan ng bala (kilala bilang deathbomb) para hindi mamatay. Ang pagitan ng oras kung saan pwedeng mag-deathbomb ay player ay karaniwang nasa 0.3 segundo lamang. Ang mga boss ay may spell card rin, pero ang ibig sabihin ng salita para sa mga boss ay ang mahabang patern ng galawan at mga bala na tatagal hanggang mamatay ang boss o maubusan ng oras.

Kada isang laro mula sa pangunahing serye ng Perfect Cherry Blossom hanggang sa Ten Desires ay may mga karagdagang pagbabago na makakaapekto sa gameplay tulad ng pag-iskor o pagkuha ng mga buhay o bombs. Halimbawa, ang Perfect Cherry Blossom ay may &quot;cherry points&quot; na ginagamit sa pag-iskor, pero maari ring makabigay ng panandaliang harang sa bala (supernatural border). Ang Imperishable Night ay may mga &quot;time points&quot; na kailangan para makausad sa susunod na mga lebel at para malaman ng laro kung makikita ng player ang final spell ng boss sa normal o higher na difficulty. Sa Mountain of Faith ay may &quot;faith&quot; points, na dadagdagan ang iskor ng player na nakukuha sa pangongolekta ng mga point item at mga bonus sa pag-clear sa mga spell card ng hindi namamatay o hindi gumagamit ng spell card/bomba.

Kada laro ay may apat na difficulty level - Easy, Normal, Hard at Lunatic - na mas mahirap ang susunod sa bago nito. Alinmang difficulty ang piliin, mayroong anim na stage sa isang laro kung saan ang isa ay mas mahirap sa nakaraan nito. Ang mga larong bukod lang rito ay ang ''Story of Eastern Wonderland'', at ''Embodiment of Scarlet Devil'' sa difficulty na easy, kung saan mayroon lamang itong limang lebel.

Bukod pa sa apat na difficulty ay mayroon ding extra stage na isang mahaba at mahirap na lebel kung saan ang mga player ay kailangang lampasan ang mga pinagsamang mga kalaban at isang mahabang boss fight (na may sampung spell card). Para makarating sa extra stage, kailangang matapos muna ang laro sa normal difficulty o mas mahirap pa na di gumagamit ng mga continue. Ang mga laro lamang na pwede marating ang Extra Stage gamit ang Easy Difficulty ay ang ''Story of Eastern Wonderland'', ''Mystic Square'', ''Perfect Cherry Blossom'', ''Imperishable Night'', ''Fairy Wars'', ''Double Dealing Character'', at ang ''Legacy of Lunatic Kingdom.'' Sa difficulty, masasabing ang Extra Stage ay katumbas ng Normal Difficulty o mas mahirap pa. Sa Perfect Cherry Blossom ay mayroon ding Phantasm Extra Stage kung saan ang mga kalaban na mahirap na nga sa Extra Stage ay mas pinahirap pa. Bagamat ang Phantasm Stage ay para lamang sa mga magagaling na player, ang difficulty nito ay katumbas sa kalagitnaan ng Hard at Lunatic. Ang Phantasm Stage ay maa-unlock lamang kapag tinapos ang Extra Stage at pag naka-capture ng 60 na spell card gamit ang anumang karakter o spell card type.

== Balangkas ==
Ang istorya ng Touhou Project ay naka-sentro sa mga kakaibang penomenon na nagyayari sa mundo ng Gensokyo (幻想郷 ''Gensōkyō'', literally ''Fantasy Village'' or ''Fantasy Land'') na idinisenyo ni ZUN na may barangay ng tao na napaliligiran ng libib na kabundukan sa Japan. Orihinal itong itinawag na &quot;a remote separated land of a human village in an eastern country.&quot; Bago magyari ang istorya ng Touhou Project ay may mga nakatirang nilalang na youkai at mga tao sa lugar na ito. Pagkayari may mawala na mga tao sa Gensokyo ay natakot nang puntahan ng mga tao ang lugar na ito bagamat may mga tumirang iba dito upang magpuksa ng mga youkai. Nang lumaon ang oras ay nagkaroon din ng hiwalay na kabihasnan ang mga tao at dumami at nag-aalala ang mga youkai kung papaano mapanatili ang balanse sa gitna ng tao at youkai. Kaya, limangdaang taon bago ang pangyayari ng Embodiment of Scarlet Devil, ang youkai na Yukari Yakumo ay gumawa ng hangganan ng pangitain at materyal na sinang-ayunan ng youkai at naprotektahan ang balanse. Ito ang tinawag na &quot;Yōkai Expansion Project&quot; at ginawang isang mundong hiwalay ang Gensokyo na tumatawag sa mga humihinang youkai ng panlabas na mundo. Ang mga bagay na nawala na sa panlabas na mundo, tulad ng mga namatay na hayop, mga bagay na hindi ginagamit, at arkitektura ay naging marami sa Gensokyo. Dahil ang Gensokyo ay isang lupain sa Hapon na nababalot ng harang, modernong Hapon ang nasa labas ng harang na ito.

Dahil sa harang ay hindi na mapapasok ang Gensokyo mula sa panlabas na mundo, at ang mga Gensokyo ay hindi na makakalis. Hindi mapapatunayan ang Gensokyo mula sa panlabas na mundo, at hindi rin makikita ang panlabas na mundo mula sa Gensokyo. Dahil rito, ang liblib na mga tao sa Gensokyo ay nakagawa ng sarili nilang sibilisasiyon na iba sa panlabas na mundo. Kahit man nahahati ng harang ay kadikit parin nito ang mundo sa labas, at hindi isang alternatibong dimensiyon. Walang mga dagat sa Gensokyo, dahil ito ay napapaligiran ng lupa at mga bundok. Sa Gensokyo ay kaunti lamang ang mga tao at maraming uri ng youkai. Ang mga ibang uri ay mga mahikera, mga hayop, mga nagbabagong-anyo, mga bampira, borei, tengu, sirena, kappa at youkai. Meron ding mga grupo na pwede maging youkai tulad ng mga diwata (fairy), kaluluwa at espiritu, yurei, onryo, mga poltergeist o multong nanggagalaw ng bagay, mga hermitanyo, oni at mga diyos at diyosa.

Sa kasalukuyang Gensokyo, na ipinapakita sa lahat ng laro sa Touhou simula ng EoSD, ay iba sa panlabas na mundo kung saan ang mga penomenon na hindi sinusuportahan ng sayantipikong ebidensya ay hindi pinaniniwalaan dahil sa mga pagbabago sa lipunang dala ng [[Pagpapanumbalik ng Meiji]], ang mahika at ang ispiritwal ang namamayani. Ang pasukan lamang sa Gensokyo papunta sa panlabas na mundo ay ang Hakurei Shrine sa dulo ng Gensokyo. Ang mga batas ng baraha ng mahika (spell card rules) ay ginawa rin para mapanatili ang relasyon sa gitna ng youkai at tao na kailangan para mapanatili ang pag-iral ng buhay sa Gensokyo. Ang &quot;Malaking Harang ng Hakurei/Great Hakurei Barrier&quot; na pinapanatili ng Miko ng Hakurei ay ginawa maraming dekada na bago ang mga pangyayari ng EoSD, na sinabing isang &quot;harang ng common sense&quot; at isang malakas ng harang ng tamang pag-iisip na hindi mapapasukan ng mga youkai. Ang mga youkai ay noong una ay di sang-ayon sa paggawa nito, ngunit kalaunan ay naintindihan nila ang kahalagahan nito.

Sa Gensokyo, ay may mga nagyayaring mga pangyayaring tinatawag na mga &quot;insidente&quot; paminsan-minsan. Ang isang insidente ay isang pangyayari na nakaka-apekto sa buong Gensokyo at ang sanhi nito ay di natitinag sa panahong ito'y kasalukuyang nagyayari.&lt;ref name=&quot;:1&quot;&gt;''Perfect Memento in Strict Sense'' pp. 112–116 &quot;Hakurei Reimu.&quot;&lt;/ref&gt; Ang Touhou Project ay kadalasang naka-focus sa mga insidente sa mga kwento nito, ngunit may mga laro tulad ng Mountain of Faith na tungkol sa mga pangyayaring hindi insidente.

Kadalasan ang mga insidente ay dahil sa isang magulong kagustuhan ng youkai o naisipan lang, at kadalasan ay si Reimu Hakurei ang mag-iimbestiga nito upang mahanap at mahuli ang pasimuno. Kadalasan ang paring babae ng pananampalatayang Shinto sa dambana, ang ''shrine maiden'' ng dambanang Hakurei ang nag-reresolba ng mga insidente pero may mga kase sa sina Marisa Kirisame o ang mga iba tulad nina Sanae Kochiya o Sakuya Izayoi ang nag-reresolba sa mga insidente.&lt;ref name=&quot;:1&quot; /&gt; Kapag may malalang insidente ang nagyari, ang mga kaluluwa at ang mga diwata (''fairy)'' ay naaapektuhan din ng sitwasiyon ng insidente at ang pasimuno ay nakararanas ng dagdag sa kapangyarihan sa panahon ng insidente, kaya may mga kaso kung saan natatalo si Reimu ng isang fairy lamang (hindi ito si Cirno)&lt;ref&gt;&quot;Sangetsusei Part 2 Separate volume edition, volume 1, p. 129-143 &quot;番外編 酒三杯にして……&quot;&lt;/ref&gt;. Nasabi rin na minsan ay pumupunta rin ang mga tao mula sa Barangay ng Tao o Human Village para imbestigahan ang mga insidente.&lt;ref&gt;''Perfect Memento in Strict Sense'' p. 136-137 &quot;Human Village&quot;&lt;/ref&gt;

== Mga Tauhan ==
Maraming mga karakter sa Touhou Project. Sa mga 27 na laro, panitikan at mga music CD na nagawa, halos 180+ ang mga karakter sa kasalukuyan. Sina Reimu Hakurei at Marisa Kirisame ang itinuturing na mga bida o ''protagonist'' ng buong serye, dahil sila ang palaging nalalaro sa mga laro, si Reimu Hakurei na playable character mula Highly Responsive to Prayers, at si Marisa Kirisame mula Story of Eastern Wonderland sa mga laro sa PC-98. Ang mga ibang tauhan naman ay mga katuwang na tauhan (''supporting character)'', mga boss o mga ekstra. Samantala, sa mga pagbabagong nagawa ni ZUN ay hindi na nakita muli ang mga iba pang karakter, tulad ng karamihan ng mga karakter mula PC-98 (Si Alice Margatroid ay ang halimbawa ng nakita muli), at mga karakter na gagamitin sana pero di nagamit tulad ni Rin Satsuki.

Ang disenyo ng mga karakter sa Touhou Project ay karaniwang [[bishōjo]] o [[Lolikon|loli]]. Halos lahat ng karakter na ipinangalan at mga pangunahin ay mga babae, kakaunti lang ang mga lalaking malaki ang papel tulad nina Rinnosuke Morichika at Unzan. Karamihan ng mga karakter ay nakatira sa Gensokyo, na pinamumugaran ng mga youkai at tao, sina Maribel Hearn, Renko Usami at Sumireko Usami lamang ang mga karakter na malinaw na sinasabing galing sa panlabas na mundo. 

Ang pinakamadalas na papel na ginagampanan ng isang karakter ay ang pagiging boss, at mayroon silang mga titulo at [[theme song]] na kasama, halimbawa ay ang U.N Owen Was Her ni Flandre Scarlet. Ang mga midboss, samantala ay kadalasang walang sariling theme. Bagamat mayroon paring mga midboss na sumikat kahit hindi malinaw na binigyan ng istorya o ibang pagkakataon, pangalan tulad nina Daiyousei, Koakuma at Momiji Inubashiri. 

Mayroon ding mga sariling abilidad ang mga karakter, at halos lahat ng mga karakter na canon mula Windows ay may halos isang abilidad na matatawag na &quot;kayang ~ (~~程度の能力)&quot;, na nagpapakita ng kanilang kalakasan, kapangyarihan at kapabilidad.

Ang pangunahing tauhan ng karamihan ng mga laro ay ang dalawang Reimu Hakurei at Marisa Kirisame ngunit may mga laro na hindi sila ang bida: Si Aya Shameimaru ang tengung journalist ang bida ng Shoot the Bullet at Double Spoiler, at pwede ring gamitin si Hatate Himekaidou sa Double Spoiler, si Cirno ang bida sa Fairy Wars, si Seija Kijin ang bida sa Impossible Spell Card, at si Sumireko Usami ang bida sa Violet Spoiler.

== Opisyal na Midya ==

=== Panitikan ===

[[File:Cosplay of Reimu Hakurei from Touhou Project at Petit Fancy 26, Day 1 DSC 4782 (33939273552).jpg|thumb|Kinocosplay ng cosplayer na ito si Reimu Hakurei, ang bidang shrine maiden sa Touhou Project. Naging impluwensiyal ang epekto ng Touhou Project sa popular na kultura at otaku subculture sa bansang Hapon.]]

==== Listahan ng Panitikan sa Touhou Project ====

* '''Touhou Bougetsuhou =''' ''Silent Sinner in Blue, Cage in Lunatic Runagate, Inaba of the Moon and Inaba of the Earth''

* '''Touhou Bunka (Bunbunmaru News)''' (Mga dyaryong inilathala sa pananaw ng tengung journalist na si Aya Shameimaru) - ''Bohemian Archive in Japanese Red, Alternative Facts in Eastern Utopia''
* '''Touhou Gumon (Gensokyo Chronicle)''' (Panitikang nailathala sa pananaw ng talaarawan mula sa Human Village na si Hieda no Akyuu) - ''Perfect Memento in Strict Sense, Symposium of Post-mysticism''
* '''Touhou Ibarakasen -''' ''Wild and Horned Hermit''
* '''Touhou Kourindou''' (Sa pananaw ng Kourindo na tindahan ng lalaking Rinnosuke Morichika) - ''Curiosities of Lotus Asia''
* '''Touhou Sangetsusei -''' ''Eastern and Little Nature Deity, Strange and Bright Nature Deity, Oriental Sacred Place, Visionary Fairies in Shrine''
* '''Touhou Suzunaan -''' ''Forbidden Scrollery''
* '''Danmaku Works -''' ''The Grimoire of Marisa''
* '''Magasin -''' ''Strange Creators of Outer World''
* '''Mga Iba Pa -''' ''Seasonal Dream Vision''

==== Mga Artbook ====
''Bohemian Archive in Japanese Red'' (東方文花帖 ''Tōhō Bunkachō'', lit. &quot;Oriental Album of Words and Flowers&quot;) - Ito ang opisyal na fanbook ng Touhou. Kasama rito ay mga artikulong pang-dyaryong isinulat ni Aya Shameimaru, panayam kay ZUN at mga [[dōjinshi]]. May CD sa likod, mga bagong music track ni ZUN, demo ng ''Phantasmagoria of Flower View,'' at wallpaper. 

''Seasonal Dream Vision'' (東方紫香花 ''Tōhō Shikōbana'', lit. &quot;Eastern Purple Scented Flowers&quot;) - Koleksiyon ng doujinshing nailathala ng Comic Toranoana. Kasama rin ay mga maiikling kwento at mga CD ni ZUN.

''Perfect Memento in Strict Sense'' (東方求聞史紀 ''Tōhō Gumonshiki'', lit. &quot;Desired Oral Histories of the East&quot;) - Gabay sa mga iba't ibang uri ng Youkai ng Gensokyo. Nailabas sa Disyembre 2006 at nailathala ng Ichijinsha. Kasaysayan at talaarawan na isinulat ni Hieda no Akyuu sa 121st season.

''Grimoire of Marisa'' (グリモワール オブ マリサ ''Gurimowaru obu Marisa'') - Libro na kuwaderno ni Marisa Kirisame na nakasulat ang mga magagandang spell card na kanyang nasaksihan. Sinulat ni ZUN at ginuhitan ni Takeshi Moriki at ni Genji Asai. Nailathala noong Hulyo 2009.

''Symposium of Post-mysticism'' (東方求聞口授 ''Tōhō Gumon Kuju'', lit &quot;Desired Oral Teachings of the East&quot;) - Sinulat ni ZUN at ginuhitan nina Masakichi, Tokiame, Azuma Aya, Masatoki Asakura and Kitsune at nailabas noong 27 Abril 2012. May impormasyon tungol sa lahat ng karakter mula Mountain of Faith hanggang Ten Desires, at may kasamang mga artikulo mula sa mga dyaryong ''Bunbunmaru Newspaper'' at ''Kakashi Spirit News'' na nagpapaliwanag sa mundo ng Gensokyo.

''Alternative Facts in Eastern Utopia'' (東方文果真報 ''Tōhō Bunka Shinhō'') - Opisyal na libro na nailathala noong 30 Marso 2017. Isang tabloid magasin na gawa ng tengung Aya Shameimaru pero kanyang itinigil at hindi na niya nagawa. May mga artikulo, panayam at komersiyal na katulad ng Bohemian Archive in Japanese Red pero mas magulo at makalat.

==== Mga Komiks ====
''Touhou Sangetsusei'' (東方三月精) - apat na parte na serye ng manga na sinulat ni ZUN at ginuhitan nina Nemu Matsukura at Makoto Hirasaka. Naka-focus ang komiks sa Three Fairies of Light, sina Star Sapphire, Luna Child at Sunny Milk. Binubuo ito ng apat na parte sa kasalukuyan:

* ''Touhou Sangetsusei~ Eastern and Little Nature Deity'' (東方三月精　～ Eastern and Little Nature Deity) - Ang unang entrada, na nailathala sa MediaMix Game Magazine&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Archive copy |url=http://www.comptiq.com/index.html |access-date=2019-02-11 |archive-date=2008-07-28 |archive-url=https://web.archive.org/web/20080728180747/http://www.comptiq.com/index.html |url-status=dead }}&lt;/ref&gt; mula Mayo 2005 hanggang Mayo 2006 at isinulat ni ZUN at ginuhitan ni Nemu Matsukura. Kasama dito ang isang maikling kwento na Fairy of the Moon na inilabas noong 2007.
* ''Touhou Sangetsusei ~ Strange and Bright Nature Deity'' (東方三月精　～ Strange and Bright Nature Deity) - Ikalawang entrada sa MediaMix Game Magazine mula Mayo 2006 hanggang Enero 2009, isinulat ni ZUN at ginuhitan ni Makoto Hirasaka.
* ''Touhou Sangetsusei  ~ Oriental Sacred Place'' (東方三月精　～ Oriental Sacred Place) - Ikatlong entrada na nailathala sa Comp Ace noong Mayo 2009 at isinulat muli ni ZUN at ginuhitan ni Makoto Hirasaka.
* ''Touhou Sangetsusei  ~ Visionary Fairies in Shrine'' (東方三月精　～ Visionary Fairies in Shrine) - Nailathala ng Kadokawa Shoten sa Comp Ace, inisulat ni ZUN at ginuhitan ni Makoto Hirasaka at kasalukuyang ginagawa.

''Touhou Bougetsushou'' (東方儚月抄) - Tungkol sa kwento ng mga Lunarian na may kinalaman sa Imperishable Night. Ito ay binubuo ng isang manga, nobela at yonkoma na inilathala sa tatlong Ichijinsha na magasin. 

* ''Touhou Bougetsushou~ Silent Sinner in Blue'' (東方儚月抄　～ Silent Sinner in Blue) - Isang manga na ginuhitan ni Aki★Eda at isinulat ni ZUN, at nailathala sa magasing Comic Rex noong Hunyo 2007 hanggang Abril 2009.
* ''Touhou Bougetsushou~ Cage in Lunatic Runagate'' (東方儚月抄　～ Cage in Lunatic Runagate) - Serye ng mga maiikling kuwenta bilang novella, isinulat ni ZUN, ginuhitan ni TOKIAME at nailathala sa magasing Chara☆Mel noong 25 Disyembre 2009.
* ''Touhou Bougetsushou~ Inaba of the Moon and Inaba of the Earth'' (東方儚月抄　～ 月のイナバと地上の因幡) - Serye ng mga comedic na 4koma strip na ginuhit ni Toshihira Arata at nailathala sa Manga 4koma Kings Palette. Si ZUN ay na-credit lamang para sa &quot;setting and character design&quot; at hindi para sa &quot;scenario&quot;. Nailabas noong Hunyo 2007 hanggang Disyembre 2012.&lt;ref&gt;ZUN (2007-05-14). &quot;Touhou Bōgetsushō&quot; (in Japanese). Retrieved 2007-05-15.&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;&quot;''Touhou Bōgetsushō'' official website&quot; (in Japanese). Ichijinsha. Retrieved 2007-05-15.&lt;/ref&gt;

''Touhou Ibarakasen ~ Wild and Horned Hermit (東方茨歌仙　～ Wild and Horned Hermit) -'' Tungkol kay Kasen Ibaraki, babaeng misteryoso na may koneksiyon sa kilalang cast. Nailathala sa Ichijinsha noong 24 Hulyo 2010, isinulat ni ZUN at ginuhitan ni Aya Azuma.

''Touhou Suzunaan ~ Forbidden Scrollery (東方鈴奈庵　～ Forbidden Scrollery) -'' Tungkol kay Kosuzu Motoori na nakatira sa aklatang tinatawag na Suzunaan at ang kwento ay tungkol sa kanyang misteryosong abilidad na malaman ang linguaheng nakasulat sa anumang libro at ang kanyang koleksiyon ng mga delikado, misteryoso at mahikal na aklat. Nailathala sa Kadokawa sa Comp Ace&lt;ref&gt;&lt;bdi&gt;コンプエース 2012年12月号&lt;/bdi&gt; [Comp Ace December 2012 issue] (in Japanese). Kadokawa Shoten. Archived from the original on October 30, 2012. Retrieved October 30, 2012.&lt;/ref&gt; noong 26 Oktubre 2012 hanggang 26 Hulyo 2017, isinulat ni ZUN at iginuhitan ni Moe Harukawa.

==== Magasin ====
''Touhou  ~ Strange Creators of Outer World'' (東方外來韋編 Strange Creators of Outer World) - Ang kauna-unahang opisyal na Touhou magasin na nailathala noong Septembre 30, 2015 at kasalukuyang inilalabas. Inilathala ng Dengeki Moeoh sa ilalim ng Kadokawa, isinulat ni ZUN at ginuhitan nina Masakichi at Genji Asai.&lt;ref&gt;&quot;「東方外來韋編 Strange Creators of Outer World.」公式サイト&quot; (in Japanese). ASCII Media Works. Retrieved October 2, 2015.&lt;/ref&gt;

==== Piksyon ====
''Touhou ~ Curiosities of Lotus Asia'' (東方香霖堂　～ Curiosities of Lotus Asia) - Serye ng mga kwento na kasama sa canon na nailabas mula 2004 hanggang 2007 at nagpatuloy noong 2015. Isinulat sa pananaw ng lalaking Rinnosuke Morichika na nagmamay-ari ng tindahang Kourindou, isinulat ni ZUN at ginuhitan ni Genji Asai.

=== Musika ===

==== Mga Music CD ni ZUN ====
Nag-release ng siyam na music album si ZUN, mga edisyon ng lumang musikang na-rearrange, ang mga iba'y galing pa sa PC-98 era at mga bago't orihinal na mga kanta. Kada CD ay meron ding bonus na istorya na isinulat ni ZUN mismo. Ang mga album na ito ay:

* Hourai Doll ~ Dolls in Pseudo Paradise (蓬莱人形　～ Dolls in Pseudo Paradise ''Hourai Ningyou ~ Dolls in Pseudo Paradise'')
* Night Trip to Rendaino ~ Ghostly Field Club (蓮台野夜行 ～ Ghostly Field Club ''Rendaino Yakou ~ Ghostly Field Club'')
* Changing Dreams in the Age of Science ~ Changeability of Strange Dream (夢違科学世紀　～ Changeability of Strange Dream ''Yumetagae Kagaku Seiki ~ Changeability of Strange Dream'')
* East-West Tokaido ~ Retrospective 53 minutes (卯酉東海道　～ Retrospective 53 minutes ''Bouyu Toukaidou ~ Retrospective 53 minutes'')
* Celestial Wizardry ~ Magical Astronomy (大空魔術　～ Magical Astronomy ''Oozora Majutsu ~ Magical Astronomy'')
* Unknown Flower, Mesmerizing Journey (未知の花　魅知の旅 ''Michi no Hana, Michi no Tabi'')
* Ruins of Torifune ~ Trojan Green Asteroid (鳥船遺跡　～ Trojan Green Asteroid ''Torifune Iseki ~ Trojan Green Asteroid'')
* Izanagi Object ~ Neo-traditionalism of Japan. (伊弉諾物質　～ Neo-Traditionalism of Japan. ''Izanagi Busshitsu ~ Neo-traditionalism of Japan.'')
* Swallowstone Natural History ~ Dr. Latency's Freak Report (燕石博物誌　～ Dr. Latency's Freak Report ''Enseki Hakubutsushi ~ Dr. Latency's Freak Report'')
* Old Testament Tavern ~ Dateless Bar &quot;Old Adam&quot; (旧約酒場　～ Dateless Bar &quot;Old Adam&quot;. ''Kyuuyaku Sakaba ~ Dateless Bar &quot;Old Adam&quot;'')

May kahalong kuwento ang mga Music CD na ito. Puwera na lang sa Dolls in Pseudo Paradise, ang lahat ng Music CD na ito ay tungkol kila Maribel Hearn at Renko Usami na dalawang babae mula sa panlabas na mundo (Outside World) sa Kyoto, Japan na nag-aaral sa isang unibersidad. Ang mga istoryang nakahalo sa mga Music CD ang nagdedetalye ng kanilang mga adbentura bilang ang dalawang miyembro ng Secret Sealing Club sa kanilang paghahanap sa Gensokyo. Ang Dolls in Pseudo Paradise ay tungkol sa walong magnanakaw na napunta sa Gensokyo at isa-isang namatay. Isang popular na fan theory ay ang sinasabing magandang blonde na babae na kasama ng mga magnanakaw ay si Alice Margatroid.

Ang ''Yougakudan no Rekishi ~ Akyu's Untouched Score'' ay koleksiyon ng opisyal na tugtugan ng Team Shanghai Alice. Nailabas ito noong 2006 hanggang 2007 at binubuo ng limang CD.

==== Tugtog sa mga Laro ====
Naging sikat at popular ang ilan sa mga tugtog o soundtrack na ginamit sa mga laro ng Touhou ni ZUN. Ayon sa 2018 Touhou Project Popularity Vote&lt;ref&gt;http://toho-vote.info/result15/result_list_music.php&lt;/ref&gt; ay nangunguna sa popularidad ang mga tugtog mula Embodiment of Scarlet Devil tulad ng Septette of the Dead Princess, U.N Owen Was Her at Pure Furies ~ Whereabouts of the Heart, Hartmann's Youkai Girl at Bloom Nobly, Ink-Black Cherry Blossom ~ Border of Life.

== Doujinshi ==
&lt;div class=&quot;floatright&quot;&gt;
{| cellpadding=&quot;2&quot; cellspacing=&quot;0&quot; class=&quot;wikitable&quot; border=&quot;1&quot;
|-
| &lt;timeline&gt;
ImageSize = width:370 height:140
PlotArea = left:100 bottom:20 top:10 right:0
AlignBars = justify
DateFormat = yyyy
Period = from:0 till:2500
TimeAxis = orientation:horizontal

Colors =
 id:gray value:gray(0.5)
 id:line1 value:gray(0.9)
 id:line2 value:gray(0.7)

ScaleMajor = unit:year increment:500 start:0 gridcolor:line2
ScaleMinor = unit:year increment:100 start:0 gridcolor:line1

BarData =
 bar:Touhou text:Touhou Project
 bar:Kuroko text:Kuroko's Basketball
 bar:Kancolle text:Kantai Collection
 bar:Idol text:The Idolmaster
 bar:Shingeki text:Attack on Titan
 bar:Tiger text:Tiger &amp; Bunny
 bar:Hetalia text:Hetalia
 bar:Vocaloid text:Vocaloid

PlotData=
 color:yellow width:10
 bar:Touhou from:start till:2272 text:2,272
 color:tan1 width:10
 bar:Kuroko from:start till:1462 text:1,462
 bar:Kancolle from:start till:1136 text:1,136
 bar:Idol from:start till:930 text:930
 bar:Shingeki from:start till:698 text:698
 bar:Tiger from:start till:688 text:688
 bar:Hetalia from:start till:461 text:461
 bar:Vocaloid from:start till:449 text:449

TextData =
 pos:(5,1) textcolor:gray fontsize:S text:No. of circles
&lt;/timeline&gt;
|-
| style=&quot;font-size:85%;&quot; |Isang grapo na kinukumpara ang bilang ng mga doujin circle sa Comiket 85 (Disyembre 2013)&lt;ref name=c85_crunchy&gt;{{cite web|url=http://www.crunchyroll.com/anime-news/2013/11/01-1/top-doujinshi-events-most-popular-by-the-numbers|title=Top Doujinshi Events Most Popular By The Numbers|publisher=[[Crunchyroll]]|date=November 1, 2013|accessdate=February 28, 2014}}&lt;/ref&gt;
|}
&lt;/div&gt;
Maraming nagawang doujin works ang fandom ng Touhou, at naging kilala ang fandom ng Touhou Project na sikat o kontrobersiyal sa paggawa ng maraming mga fan works. Nagustuhan at natuwa si ZUN sa maraming gawang mga doujin na likha, kagaya ng mga [[dōjinshi]], dojin na tugtugan at kanta, doujin na anime, at mga larong doujin, at hinikayat pa ni ZUN ang paggawa ng mas maraming gawang mga doujin sa pamamagitan ng pagpatong ng maluwag at kaunting restriksiyon sa paggamit ng kanyang mga gawa o paggawa ng mga ''[[derivative work]]s''.&lt;ref name=&quot;ReferenceA&quot;/&gt;

Isang gawa ng komedya na gawa ng doujin ay ang Touhou M-1 Grand Prix na serye ng CD/DVD na inilalabas ng R-note kung saan gumagawa ng mga [[manzai]] ang mga karakter mula Touhou. Isa itong mock manzai tournament kung saan nagiging huwes at host rin ang ilang mga karakter. Labintatlo ang nagawang mga serye ng Grand Prix at ang pinakabagong labas - ang 13th Touhou M-1 Grand Prix ay inilabas sa Comiket 95.

Marami ding mga doujin na manga at mga fancomic tulad ng gawa nina Zounose, Morino Hon, Colonel Aki, Alison, Karaagetarou, at iba pa. Isang sikat na fan video comic din ang Osana Reimu.

Marami ding mga doujin circle na gumawa ng fan remix ng mga musika at vocal cover na kanta ng mga soundtrack sa laro tulad ng FELT, Yuuhei Satelite, SOUND HOLIC, Shibayan Records, TAMUSIC, Crest, Yonder Voice at iba pa.

=== Fan Anime ===
Bagamat wala pang opisyal na anime na nagagawa para sa Touhou Project ay marami nang magagandang fan anime ang magawa.

''Fantasy Kaleidoscope ~The Memories of Phantasm~ (幻想万華鏡～The Memories of Phantasm～ Gensou Mangekyou ~The Memories of Phantasm~)'' - ay isang fan anime na ginawa ng grupong Manpuku Jinja&lt;ref&gt;http://manpukujinja.blog135.fc2.com/&lt;/ref&gt; na may labindalawang episodyo sa kasalukuyan. Ang unang episodyo ~The Spring Snow Incident~ ay linabas noong 12 Agosto 2011 sa Comiket 80 at ang pinakabagong labas ay ang Episode 12 na nailabas ngayong Enero 2019. Nagamit ang kantang 色は匂へど 散りぬるを // Iro wa Nioedo, Chirinuru wo, remix ng Gensokyo the Gods Loved ng MoF Stage 3 para sa opening na ginawa ng doujin circle na Yuuhei Satelite at kinanta ni senya.

''Musou Kakyou: A Summer Day's Dream'' (夢想夏郷 A Summer Day's Dream, &quot;Fantasy Summer Land&quot;) - fan anime na ginawa ng MAIKAZE&lt;ref&gt;https://maikaze.com/&lt;/ref&gt;. May tatlong episodyo, ang una ay nailabas noong Comiket 75 noong 29 Disyembre 2008 at ang ikatlo ay nailabas noong 13 Agosto 2016. Nakilala ito sa pagkuha ng mga propesyonal na seiyuu.

''Anime Tenchou x Touhou Project (アニメ店長x東方Project)'' - Collaboration ng Anime Tenchou at Touhou na naipakita sa 2010 Animate Ichioshi Bishojo Anime Matsuri.&lt;ref&gt;https://myanimelist.net/anime/9875/Anime_Tenchou_x_Touhou_Project&lt;/ref&gt;

''The Sealed Esoteric History (秘封活動記録 ～ Hifuu Katsudou Kiroku/Hifuu Club Activity Record) -'' Fan anime na may dalawang episodyo na gawa ng Kyoto Fantasy Troupe&lt;ref&gt;http://kyotofantasytroupe.net/&lt;/ref&gt;. Tungkol ito kina Maribel Hearn at Renko Usami, ang dalawang babae na mula Secret Sealing Club mula Kyoto, Japan na binoses nina [[Eri Kitamura]] at [[Kana Hanazawa]]. Ang unang episodyo ay nailabas noong 29 Disyembre 2015 at ang ikalawa ay noong 11 Agosto 2017. Ang doujin circle na Yonder Voice ang gumawa ng kantang pang-ending at pang-opening tulad ng 決別の旅 (Farewell Tour) at Hoshizora no Hanataba.

''Touhou Hakureisou (東方博霊荘)'' - Ginawa ni niikyouzou.

''Meteors of Triple Dimension (幽幻天仪盘 ~ meteors of triple dimension)'' - Ginawa ng ForeverShrine

== Comiket at Reitaisai, Mga Konbensiyon at Pagkikita ==

 
Ang Comiket ay isang dojinshi fair na nagaganap sa Japan na dinadaos dalawang beses kada taon. Isa itong popular na venue para magbenta ng mga doujin ng Touhou Project ngunit nauungusan na ng mga ibang franchise ang mga doujin circle sa Touhou Project dahil parati'y ang Touhou ang nangunguna rito.&lt;ref&gt;https://www.animenewsnetwork.com/interest/2017-08-09/dojin-circle-numbers-reveal-top-series-at-comiket-92/.119929&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;:0&quot;&gt;https://www.animenewsnetwork.com/interest/2018-08-03/fate-series-holds-the-dojin-throne-at-comiket-94/.135012&lt;/ref&gt; Naging kontrobersyal sa mga fan ang pag-ungos ng Kantai Collection sa mga doujin circle ng Touhou Project, kung saan noong Comiket 92&lt;ref name=&quot;:0&quot; /&gt; ay naging mas mataas ang mga doujin circle ng Kancolle kaysa sa Touhou Project. 

=== Reitaisai ===
Ang Annual Hakurei Shrine Grand Festival (博麗神社例大祭 ''Hakurei Jinja Reitaisai'') o Reitaisai ay isang taunang konbensiyon na ginaganap para lamang sa Touhou Project na dinadaos kada tagsibol sa Tokyo Big Sight mula 2008. Bagamat walang kinalaman ang Team Shanghai Alice sa nasabing konbensiyon ay si ZUN mismo ang nagbigay ng pangalang &quot;Reitaisai&quot;. Ang Reitaisai ang pinakamalaking konbensiyon na puro Touhou lamang sa Japan. Una itong nagsimula noong taong 2004 bilang isang paraan para sa Team Shanghai Alice na maipamahagi ang demo version ng mga susunod na laro sa mga fan bago ilabas ang mga ito sa Internet, nagkaroon ng 114 na doujin circle sa 2004 Reitaisai. 

Idinadaos kada taon tuwing Abril o Mayo, ang konbensiyon ay naganap sa [[Ota, Tokyo]] noong 2004, sa [[Naka-ku, Yokohama]] noong 2005, sa Sunshine City, Tokyo noong 2006 at 2007 at sa Tokyo Big Sight simula 2008. Noong 2010 ay nagkaroon ng Reitaisai SP, adisyonal na Reitaisai na gaganapin kada taglagas dahil nagiging mas sikat ito pero kinansela ang Reitaisai SP noong 2011. Kinansela ang 2011 Reitaisai dahil sa lindol at tsunami noong 2011&lt;ref&gt;&quot;Reitaisai Twitter account&quot; (in Japanese). Twitter. March 11, 2011. Retrieved March 11, 2011&lt;/ref&gt;, at ang paglabas ng Ten Desires ay sabay ring naantala. Na-reschedule ito noong 8 Mayo 2011&amp;nbsp;ng may 4,940 na mga doujin circle. Mayroon ding naganap na Reitaisai sa Taiwan.&lt;ref&gt;&quot;博麗神社例大祭 in 台湾&quot; (in Japanese). 博麗神社社務所.&lt;/ref&gt; Ang susunod na Reitaisai, Reitaisai 16 ay gaganapin sa 5 Mayo 2019.&lt;ref&gt;https://reitaisai.com/rts16/2018/11/03/info/&lt;/ref&gt;

== Mga Meme sa Internet at Fandom ==
&lt;!-- [[File:YukkuriShiteIttene!!!.png|thumb|Ang orihinal na &quot;Yukkuri shite itte ne!!!&quot; na Shift JIS art. Yukkuri Reimu (kaliwa) at Yukkuri Marisa (kanan)]] --&gt;

Dahil sa malaking fandom ng Touhou Project ay naging popular ang maraming meme na may kinalaman dito. Naging uso ang kantang [https://www.youtube.com/watch?v=9lNZ_Rnr7Jc Bad Apple!!] na ang theme song sa Stage 3&amp;nbsp;ng Lotus Land Story. Sumikat din ang kantang U.N Owen Was Her ng may nag-upload noong 6 Disyembre 2007&amp;nbsp;ng mash-up ng U.N Owen Was Her na theme song ni Flandre Scarlet sa Extra Stage ng Embodiment of Scarlet Devil sa NND mash up [https://www.youtube.com/watch?v=Q16KpquGsIc Ran Ran Ru]&lt;ref&gt;https://knowyourmeme.com/memes/mcdonald-s-ran-ran-ru-commercial&lt;/ref&gt;. Napaglito rin ng maraming fan ang kantang U.N Owen Was Her sa [https://www.youtube.com/watch?v=K1CExaZd4dA Death Waltz][https://www.youtube.com/watch?v=8jJZA-O_B78] ngunit ang sinasabing Death Waltz&lt;ref&gt;https://knowyourmeme.com/memes/un-owen-was-her&lt;/ref&gt; ay remix ng U.N Owen Was Her na nagngangalang Last Brutal Sister Flandre S na ginawa ng doujin circle COOL&amp;CREATE sa Comiket Dec 2004. Ang Death Waltz ay iba pang reference sa ibang kanta.

Naging sikat rin ang [https://www.youtube.com/watch?v=5wFDWP5JwSM Cirno's Perfect Math Class] na remix ng COOL&amp;CREATE vs IOSYS ng Beloved Tomboyish Girl na stage theme ni Cirno sa Stage 2&amp;nbsp;ng Embodiment of Scarlet Devil, at ang [https://www.youtube.com/watch?v=v8ZXID1tPXs Marisa Stole the Precious Thing] na nagpapahiwatig ng lesbiyanang romantikong interes ni Alice Margatroid kay Marisa Kirisame, na remix ng IOSYS ng &quot;Doll Judgement – The Girl Who Played with People's Shapes&quot;, stage theme ni Alice Margatroid mula Perfect Cherry Blossom.

Kakaiba rin ang interpretasiyon ng fanon sa mga ugali ng mga karakter, at minsan ay nakatutuwa ito at iba sa canon. Si Flandre Scarlet ay nagiging parang baliw na psychopath na ipinahihiwatig sa mga popular na remix ng Death Waltz at U.N Owen Was Her, si Cirno ay masyadong bobo na tinatawag na 9 o Baka at ipinagdidiwang ang kanyang araw tuwing Septyembre 9, si Sakuya ay nagsusuot ng pampalaki ng suso, si Reimu ay nagiging mahirap na pulubi o pinapakita ang kanyang mga kilikili at iba pa at ito ay nagiging popular na mga meme sa mga fan. Ang Yuri o lesbianism/lesbian porn ay sikat ding tema sa fandom ng Touhou dahil babae ang lahat ng karakter bukod sa kakapiranggot na lalaki, at maraming mga doujing ecchi o hentai ang nakabase rito. Sikat ang mga katagang &quot;Everyone in Gensokyo is gay&quot;, at ang pagbibiro tungkol sa pagsusuot ng mga sumbrero ng mga karakter sa mga fan.

Ang yukkuri ay mga piksiyonal na nilalang na gawa ng Touhou fanbase, na mga pinugutan na ulo ng mga karakter pero kayang gumalaw, magsalita at kumain. Ang salitang &quot;yukkuri&quot; ay nanggaling sa Hapones na parilalang &quot;Yukkuri shiteitte ne!&quot; na ibig sabihin ay &quot;Take it easy!&quot;. 

== Mga sanggunian ==
{{reflist|30em}}

== Mga kawing panlabas ==
* [http://www16.big.or.jp/~zun/ Team Shanghai Alice], opisyal na websayt. {{in lang|ja}}
* [http://www.tasofro.net/ Twilight Frontier], ang tagagawa ng ''Immaterial and Missing Power'', ''Scarlet Weather Rhapsody'' at ''Touhou Hisoutensoku''. {{in lang|ja}}
* [http://touhouwiki.net/ Touhou Wiki], fan na wiki na katulad ng Wikipedia pero pang-Touhou lamang.
* [http://www.mediascape.co.jp/zunps/ ZUN×PlayStation Collaboration official website] {{in lang|ja}}


[[Kategorya:Mga serye ng video game]]</text>
      <sha1>rssw9q72qehj742mg0x15fxoz7pvhco</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Christian Bables</title>
    <ns>0</ns>
    <id>263287</id>
    <revision>
      <id>2164923</id>
      <parentid>2152046</parentid>
      <timestamp>2025-06-14T07:21:06Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ricky Luague</username>
        <id>66183</id>
      </contributor>
      <comment>/* Pilmograpiya */</comment>
      <origin>2164923</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3449" sha1="qij5a0lf1h74tz9on0vwhjhva5wjvxw" xml:space="preserve">{{Infobox person 
| name    =  Christian Bables
| image   =
| caption    =
| birth_name  =   Christian Mercurio Bables
| birth_date   =   {{birth date and age|1992|12|6}}
| birth_place   =   [[Bacoor]], [[Cavite]], [[Pilipinas]]
| nationality   =    [[Pilipino]]
| other_names   =   Barbs, Christian
| occupation  =    [[Aktor]], modelo
| years_active   =    2015–kasalukuyan
| known_for   =    Barbs
| agent   =   [[Star Magic]]
| height          = {{height|m=1.75}}
| spouse  =
| children  =
| website =
}}

Si '''Christian Mercurio Bables''', (ay ipinanganak noong ika Disyembre 6, 1992 sa [[Bacoor]], [[Cavite]], [[Pilipinas]]), ay isang aktor at modelo sa Pilipinas, siya kilala sa pagtanggap nang Best Supporting Actor sa Die Beautiful bilang Barbs kasama niya rito si [[Paolo Ballesteros]] at iba pa. At nakabilang sya sa palabas na I Love You to Death.&lt;ref&gt;http://news.abs-cbn.com/entertainment/12/30/16/why-christian-bables-accepted-die-beautiful-role&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;https://pelikulamania.com/2016/12/29/get-to-know-christian-bables-barbs-in-die-beautiful-and-how-he-got-the-role&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;http://www.philstar.com/entertainment/2017/01/10/1661126/christian-spirit-happy-not-gay&lt;/ref&gt;

==Pilmograpiya==
===Pelikula===
{|class=&quot;wikitable&quot; 
!Year !!Title !!Role !!Producer
|-
| 2011 || ''Anino'' || ||
|-
| 2014 || ''Bang Bang Alley'' || Marco ||Nimbus Film, Curve Entertainment
|-
| rowspan=2| 2016 || ''I Love You to Death'' || Apol || [[Regal Entertainment]]
|-
| ''[[Die Beautiful]]'' || Barbs Cordero || [[Regal Entertainment]]/ IdeaFirst Company
|-
| rowspan=2| 2017 || ''[[Finally Found Someone]]'' || Noah Alcala || [[Star Cinema]]
|-
| ''[[The Ghost Bride]]'' || David Chao || [[Star Cinema]]
|-
| rowspan=2| 2018 || ''Recipe For Love'' || Calixto &quot;Calix&quot; Marcel || [[Regal Entertainment]]
|-
| ''[[Signal Rock]]'' || Intoy Abakan || CSR Films and Regal Entertainment
|-
| 2019 || ''[[The Panti Sisters]]'' || Samuel Panti ||  Black Sheep, The Idea First Company, ALV Productions
|-
| rowspan=&quot;2&quot; |2021
|''Bekis On The Run''
|Donald
|Viva Films
|-
|''Big Night!''
|Panfilo Macaspac Jr.  / Dharna

|Cignal Entertainment, The Idea First Company, Octobertrain Films and Quantum Films
|-
|2022
|''Mahal Kita, Beksman''
|Dali
|Viva Films, The Idea First Company, ALV Productions
|-
|2023
|''Ten Little Mistresses''
|Lady G/H 
|Prime Video, The Idea First Company, Quantum Films
|}

===Telebisyon===
{|class=&quot;wikitable&quot;
!Year !!Title !!Role !!Network 
|-
| 2015 || ''[[Nasaan Ka Nang Kailangan Kita]]'' || Dwayne || [[ABS-CBN]]
|-
| rowspan=2| 2017 || ''[[Magpakailanman]]'' || Ramon Burce || [[GMA Network]]
|-
| ''[[Maalaala Mo Kaya | Maalaala Mo Kaya: Salamin]]'' || Reuben &quot;Ben&quot; Hernandez|| rowspan=2| [[ABS-CBN]]
|-
| 2018 || ''[[Halik (seryeng pantelebisyon)|Halik]]'' || Barry Sebastian
|-
| 2025 || ''Saving Grace: The Untold Story'' || Chito Sumilong|| [[Kapamilya Channel]], [[A2Z]], [[TV5]]
|}

== Karangalan ==
* Metro Manila Film Festival Awards for Winning Best Supporting Actor

== Tingan rin ==
* [[Paolo Ballesteros]]
* [[IC Mendoza]]
* [[RK Bagatsing]]

== Sanggunian ==
{{reflist}}

== Panlabas na kawing ==
{{IMDb name|8263621}}

{{usbong|Tao|Artista|Pilipinas}}

{{DEFAULTSORT:Bables, Christian}}
[[Kategorya:Ipinanganak noong 1992]]
[[Kategorya:Mga Pilipino]]
[[Kategorya:Mga Tagalog]]
[[Kategorya:Mga personalidad sa telebisyon]]
[[Kategorya:Mga artista mula sa Pilipinas]]
[[Kategorya:Mga lalaking modelo sa Pilipinas]]</text>
      <sha1>qij5a0lf1h74tz9on0vwhjhva5wjvxw</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Ibn al-Haytham</title>
    <ns>0</ns>
    <id>277508</id>
    <revision>
      <id>2164939</id>
      <parentid>2161062</parentid>
      <timestamp>2025-06-14T09:30:30Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>113521</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5</comment>
      <origin>2164939</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="10738" sha1="i40gam4l8skezczikijwq3axmrkqp6n" xml:space="preserve">{{Infobox scientist
|name=Hasan Ibn al-Haytham&lt;br/&gt;(Alhazen)
|image=Alhazen (122459248).jpg
|birth_date={{nowrap |{{birth-date|0965|{{circa}} 965}}  {{smaller|(c. 354 [[Islamic calendar|AH]])&lt;ref&gt;{{Harvnb|Falco|2007}}.&lt;/ref&gt;}} }}
|birth_place=[[Basra]], [[medieval Iraq|Iraq]]
|death_date={{nowrap |{{death-date|1040|{{circa}} 1040}} {{smaller|(c. 430 AH)&lt;ref&gt;{{Harvnb|Rosenthal|1960–1961}}.&lt;/ref&gt;}} }}
|death_place=[[Cairo]], [[Fatimid Caliphate|Egypt]]
|fields={{hlist |[[Optics]] |[[Astronomy]] |[[Mathematics]]}}
|known_for=''[[Book of Optics]]'', ''[[Ibn al-Haytham#Doubts Concerning Ptolemy|Doubts Concerning Ptolemy]]'', [[Alhazen's problem]], [[Analysis]],&lt;ref&gt;{{Harvnb|O'Connor|Robertson|1999}}.&lt;/ref&gt; [[Catoptrics]],&lt;ref&gt;{{Harvnb|El-Bizri|2010|p=11}}: &quot;Ibn al-Haytham's groundbreaking studies in optics, including his research in catoptrics and dioptrics (respectively the sciences investigating the principles and instruments pertaining to the reflection and refraction of light), were principally gathered in his monumental opus: Kitåb al-manåóir (The Optics; De Aspectibus or Perspectivae; composed between 1028 CE and 1038 CE).&quot;&lt;/ref&gt; [[Horopter]], [[Moon illusion]], [[Experiment|experimental science]], [[scientific method]]ology,&lt;ref&gt;{{Harvnb|Rooney|2012|p=39}}: &quot;As a rigorous experimental physicist, he is sometimes credited with inventing the scientific method.&quot;&lt;/ref&gt; [[visual perception]], [[empirical theory of perception]], [[Comparative psychology|Animal psychology]]&lt;ref&gt;{{Harvnb|Baker|2012|p=449}}: &quot;As shown earlier, Ibn al-Haytham was among the first scholars to experiment with animal psychology.&lt;/ref&gt;
|influences=[[Aristotle]], [[Euclid]], [[Ptolemy]], [[Galen]], [[Banū Mūsā]], [[Thābit ibn Qurra]], [[Al-Kindi]], [[Ibn Sahl (mathematician)|Ibn Sahl]], [[Abū Sahl al-Qūhī]]|influenced=[[Omar Khayyam]], [[Taqi ad-Din Muhammad ibn Ma'ruf]], [[Kamāl al-Dīn al-Fārisī]], [[Averroes]], [[Al-Khazini]], [[John Peckham]], [[Witelo]], [[Roger Bacon]],&lt;ref&gt;{{Cite book|url=https://books.google.co.in/books?id=mhLVHR5QAQkC&amp;printsec=frontcover#v=onepage&amp;q&amp;f=false|title=Ptolemy's Theory of Visual Perception: An English Translation of the Optics|last=A. Mark Smith|publisher=American Philosophical Society|year=1996|isbn=|location=|pages=58}}&lt;/ref&gt; [[Kepler]]
}}
Si '''Ibn al-Haytham''' ([[Latinization of names|latinized]] '''ang Ikaapat''';&lt;ref&gt;also ''Alhacen'', ''Avennathan'', ''Avenetan'' (etc.); the identity of &quot;Alhazen&quot; with Ibn al-Haytham al-Basri &quot;was identified towards the end of the 19th century&quot;. ({{harvnb|Vernet|1996|p=788}})&lt;/ref&gt; buong pangalan ''{{transl|ar|ALA|Abū ʿAlī al-Ḥasan ibn al-Ḥasan ibn al-Haytham}}'' {{Lang|ar|أبو علي، الحسن بن الحسن بن الهيثم}}; c.  965{{c.|965|1040|lk=no}} 1040) ay isang [[Arabe|Arabo]]&lt;ref&gt;{{harvnb|Vernet|1996|p=788}}: &quot;IBN AL-HAYXHAM, B. AL-HAYTHAM AL-BASRI, AL-MisRl, was identified towards the end of the 19th century with the ALHAZEN, AVENNATHAN and AVENETAN of mediaeval Latin texts. He is one of the principal Arab mathematicians and, without any doubt, the best physicist.&quot;&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;Simon 2006&quot;&gt;{{harvnb|Simon|2006}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web|title=OPTICS – Encyclopaedia Iranica|url=http://www.iranicaonline.org/articles/optics|language=Ingles}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web|title=Ibn al-Haytham {{!}} Arab astronomer and mathematician|url=https://www.britannica.com/biography/Ibn-al-Haytham|language=Ingles}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web|title=Ibn al-Haytham {{!}} Infoplease|url=https://www.infoplease.com/encyclopedia/people/science-and-technology/mathematics-biographies/ibn-alhaytham|language=Ingles|access-date=2018-03-06|archive-date=2018-03-01|archive-url=https://web.archive.org/web/20180301104124/https://www.infoplease.com/encyclopedia/people/science-and-technology/mathematics-biographies/ibn-alhaytham|url-status=dead}}&lt;/ref&gt; na [[Mathematics in medieval Islam|matematiko]], [[Astronomy in the medieval Islamic world|astronomo]], at [[Physics in the medieval Islamic world|pisiko]] ng [[Islamic Golden Age|Ginintuang Panahon sa Islam]].&lt;ref name=&quot;Vernet 1996 788&quot;&gt;For the description of his main fields, see e.g.  {{harvnb|Vernet|1996|p=788}}  (&quot;He is one of the principal Arab mathematicians and, without any doubt, the best physicist.&quot;) {{Harvnb|Sabra|2008}}, {{Harvnb|Kalin|Ayduz|Dagli|2009|p=}} (&quot;Ibn al-Ḥaytam was an eminent eleventh-century Arab optician, geometer, arithmetician, algebraist, astronomer, and engineer.&quot;), {{Harvnb|Dallal|1999|p=}} (&quot;Ibn al-Haytham (d.&amp;nbsp;1039), known in the West as Alhazan, was a leading Arab mathematician, astronomer, and physicist. His optical compendium, Kitab al-Manazir, is the greatest medieval work on optics.&quot;)&lt;/ref&gt; Siya ay may makabuluhang kontribusyon sa prinsipyo ng [[optika]] at [[Paningin|visual na pang-unawa]] sa partikular, ang kanyang pinakamaimpluwensiyang gawa ay ang kanyang ''[[Book of Optics|Kitāb al-Manāẓir]]'' (كتاب المناظر, &quot;Aklat sa Optika&quot;), na isinulat noong 1011&amp;ndash;1021, na edisyong Latin na lamang ang nanatili ngayon.&lt;ref&gt;{{Harvnb|Selin|2008|p=}}: &quot;The three most recognizable Islamic contributors to meteorology were: the Alexandrian mathematician/ astronomer Ibn al-Haytham (Alhazen 965-1039), the Arab-speaking Persian physician Ibn Sina (Avicenna 980-1037), and the Spanish Moorish physician/jurist Ibn Rushd (Averroes; 1126-1198).&quot; He has been dubbed the &quot;father of modern optics&quot; by the [//en.wikipedia.org/wiki/UNESCO UNESCO]. {{Cite journal|date=1976|title=Impact of Science on Society|url=https://books.google.co.uk/books?id=4YE3AAAAMAAJ&amp;q=%22Father+of+Modern+Optics%22&amp;dq=%22Father+of+Modern+Optics%22&amp;hl=en&amp;sa=X&amp;ei=RuhgVJCUIcHksATBo4CoDA|journal=UNESCO|volume=26–27|pages=140}}.
{{Cite web|title=International Year of Light - Ibn Al-Haytham and the Legacy of Arabic Optics|url=http://www.light2015.org/Home/ScienceStories/1000-Years-of-Arabic-Optics.html|access-date=2017-10-09|language=Ingles|archive-date=2014-10-01|archive-url=https://web.archive.org/web/20141001171116/http://www.light2015.org/Home/ScienceStories/1000-Years-of-Arabic-Optics.html|url-status=dead}}.
{{Cite web|title=International Year of Light: Ibn al Haytham, pioneer of modern optics celebrated at UNESCO|url=http://en.unesco.org/news/international-year-light-ibn-al-haytham-pioneer-modern-optics-celebrated-unesco|access-date=2017-10-09|language=Ingles}}. Specifically,  he was the first to explain that vision occurs when light bounces on an object and then is directed to one's eyes. {{Cite book|last=Adamson|first=Peter|date=7 Hulyo 2016|title=Philosophy in the Islamic World: A History of Philosophy Without Any Gaps|url=https://books.google.com/books?id=KEpRDAAAQBAJ|page=77|publisher=Oxford University Press|isbn=978-0-19-957749-1|ref=harv}}&lt;/ref&gt; Isang [[polymath]], sumulat din siya sa [[pilosopiya]], [[teolohiya]] at [[panggagamot]].&lt;ref&gt;[//en.wikipedia.org/wiki/Roshdi_Rashed Roshdi Rashed], ''Ibn al-Haytham's Geometrical Methods and the Philosophy of Mathematics: A History of Arabic Sciences and Mathematics, Volume 5'', Routledge (2017), p. 635&lt;/ref&gt;

Si Ibn al-Haytham ang unang nagpaliwanag na nagaganap ang paningin pagkarang tumalbog ang liwag sa isang bagay na nakadirekta sa mata.&lt;ref&gt;{{Cite book|last=Adamson|first=Peter|date=7 Hulyo 2016|title=Philosophy in the Islamic World: A History of Philosophy Without Any Gaps|url=https://books.google.com/books?id=KEpRDAAAQBAJ|page=77|publisher=Oxford University Press|isbn=978-0-19-957749-1|ref=harv}}&lt;/ref&gt; Siya ay din ng isang maagang tagasulong ng ang konsepto na ang isang ipotesis (hypothesis) ay dapat na pinatunayan ng eksperimento batay sa nakukumpirmang pamamaraan o katibayan sa matematika—kaya nauunawaan ang [[Pamamaraang makaagham|pang-agham na pamamaraan]] limang siglo bago ang mga [[History of science in the Renaissance|siyentista ng Renaissance]].&lt;ref&gt;{{Harvnb|Ackerman|1991}}.&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;[//en.wikipedia.org/wiki/Nomanul_Haq Haq, Syed] (2009). &quot;Science in Islam&quot;. Oxford Dictionary of the Middle Ages. {{ISSN|1703-7603}}. Retrieved 2014-10-22.&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;[//en.wikipedia.org/wiki/G._J._Toomer G. J. Toomer]. [https://www.jstor.org/stable/228328?pg=464 Review on JSTOR, Toomer's 1964 review of Matthias Schramm (1963) ''Ibn Al-Haythams Weg Zur Physik''] Toomer p.464: &quot;Schramm sums up [Ibn Al-Haytham's] achievement in the development of scientific method.&quot;&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web|title=International Year of Light - Ibn Al-Haytham and the Legacy of Arabic Optics|url=http://www.light2015.org/Home/ScienceStories/1000-Years-of-Arabic-Optics.html|access-date=2018-03-06|archive-date=2014-10-01|archive-url=https://web.archive.org/web/20141001171116/http://www.light2015.org/Home/ScienceStories/1000-Years-of-Arabic-Optics.html|url-status=dead}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite news|author=Al-Khalili, Jim|date=4 Enero 2009|work=BBC News|title=The 'first true scientist'|url=http://news.bbc.co.uk/2/hi/science/nature/7810846.stm|accessdate=24 Setyembre 2013}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite journal|last=Gorini|first=Rosanna|date=Oktubre 2003|title=Al-Haytham the man of experience. First steps in the science of vision|url=http://www.ishim.net/ishimj/4/10.pdf|journal=Journal of the International Society for the History of Islamic Medicine|volume=2|issue=4|pages=53–55|format=PDF|access-date=2008-09-25|ref=harv|archive-date=2022-10-09|archive-url=https://ghostarchive.org/archive/20221009/http://www.ishim.net/ishimj/4/10.pdf|url-status=dead}}&lt;/ref&gt;

Ipinanganak sa [[Basra]], ginugol niya ang karamihan ng kanyang produktibong panahon sa Fatimid kabisera ng [[Cairo]] at nabuhay pagsulat ng iba't ibang treatise at pagtuturo sa hadlika (noble).&lt;ref&gt;According to [//en.wikipedia.org/wiki/Al-Qifti Al-Qifti]. {{Harvnb|O'Connor|Robertson|1999}}.&lt;/ref&gt; Ginagamit ni Ibn al-Haytham paminsan-minsan na ibinigay ang palayaw (byname) na ''al-Baṣrī'' ayon sa kanyang lugar ng kapanganakan,&lt;ref&gt;{{harvnb|O'Connor|Robertson|1999}}&lt;/ref&gt; o ''al-Miṣrī'' (&quot;ng Ehipto&quot;).&lt;ref&gt;{{harvnb|O'Connor|Robertson|1999|p=}}&lt;/ref&gt;

Sa [[Gitnang Kapanahunan|Europa ng Edad Medya]], si Ibn al-Haytham ay pinarangalan bilang '''''{{Lang|la|Ptolemaeus secundus}}''''' (ang &quot;Ikalawang [[Ptolomeo|Ptolemy]]&quot;)&lt;ref&gt;{{harvnb|Corbin|1993|p=149}}.&lt;/ref&gt; o mas payak &quot;'''Ang Pisiko'''&quot;.&lt;ref&gt;{{harvnb|Lindberg|1967|p=331}}&lt;/ref&gt; Si Ibn al-Haytham ang naghanda ng daan para sa modernong agham ng pisikal na optika.&lt;ref&gt;{{Cite book|last=A. Mark Smith|year=1996|title=Ptolemy's Theory of Visual Perception: An English Translation of the Optics|url=https://books.google.co.in/books?id=mhLVHR5QAQkC&amp;printsec=frontcover#v=onepage&amp;q&amp;f=false|pages=57|publisher=American Philosophical Society}}&lt;/ref&gt;

== Mga tala ==
{{notelist|2}}
{{Reflist|2}}

[[Kategorya:Pamamaraang pang-agham]]
[[Kategorya:Agham]]</text>
      <sha1>i40gam4l8skezczikijwq3axmrkqp6n</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Usapang kategorya:Mga Pilipino</title>
    <ns>15</ns>
    <id>280863</id>
    <revision>
      <id>2164913</id>
      <parentid>2163999</parentid>
      <timestamp>2025-06-14T06:18:02Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>ListeriaBot</username>
        <id>79921</id>
      </contributor>
      <comment>Wikidata list updated [V2]</comment>
      <origin>2164913</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="34917" sha1="t2opeutcm05fz5xb0lfu0wfq4jbcx0r" xml:space="preserve">== Wala pang artikulo sa wikang Tagalog ==

'''Ang sumusunod ay talaan ng mga mamamayan ng Pilipinas na mayroon nang artikulo sa ibang bersiyon ng Wikipedia ngunit hindi pa nagagawan ng artikulo sa Tagalog Wikipedia:'''

{{Wikidata list|sparql=

SELECT DISTINCT ?item ?article_en ?linkcount WHERE {
  ?item wdt:P31 wd:Q5.
  ?item wdt:P27 wd:Q928.
  ?item wikibase:sitelinks ?linkcount .
  
    ?article_en schema:about ?item .
    ?article_en schema:inLanguage &quot;en&quot; .
    ?article_en schema:isPartOf &lt;https://en.wikipedia.org/&gt;
             
  FILTER (?linkcount &gt;= 1) .       # only include items with 1 or more sitelinks
  FILTER NOT EXISTS {
    ?article schema:about ?item .
    ?article schema:inLanguage &quot;tl&quot; .
    ?article schema:isPartOf &lt;https://tl.wikipedia.org/&gt;
  }
}
GROUP BY ?item ?linkcount ?article_en
ORDER BY DESC(?linkcount)
LIMIT 100

|columns=P18,label:Article,P106,P793,P800,P39,?article_en
|section=
|min_section=
|sort=?linkcount
|links=red
|thumb=128
|autolist=
|references=all
}}
{| class='wikitable sortable'
! larawan
! Article
! hanapbuhay
! significant event
! notable work
! nahawakang pwesto
! ?article_en
|-
| [[Talaksan:Lav Diaz at 81st Venice International Film Festival.jpg|center|128px]]
| [[Lav Diaz]]
| [[Direktor sa pelikula|direktor ng pelikula]]&lt;br/&gt;[[editor ng pelikula]]&lt;br/&gt;[[prodyuser ng pelikula]]&lt;br/&gt;[[screenwriter]]&lt;br/&gt;[[artista]]&lt;br/&gt;[[direktor]]&lt;ref name=&quot;ref_2c7825199c15cc451f5b086bfef701eb&quot;&gt;https://cs.isabart.org/person/122314&lt;/ref&gt;&lt;br/&gt;[[film screenwriter]]&lt;ref name=&quot;ref_649cb4bd4af27596e7f219e6043dda9f&quot;&gt;''[[:d:Q13550863|Czech National Authority Database]]''&lt;/ref&gt;&lt;br/&gt;[[musiko]]&lt;ref name=&quot;ref_649cb4bd4af27596e7f219e6043dda9f&quot;&gt;''[[:d:Q13550863|Czech National Authority Database]]''&lt;/ref&gt;
| 
| 
| 
| https://en.wikipedia.org/wiki/Lav_Diaz
|-
| [[Talaksan:1960 Neile Adams.jpg|center|128px]]
| [[Neile Adams]]
| [[artista]]&lt;br/&gt;[[mang-aawit]]&lt;br/&gt;[[artista sa telebisyon]]&lt;br/&gt;[[artista sa pelikula]]&lt;br/&gt;[[artista sa teatro]]
| 
| 
| 
| https://en.wikipedia.org/wiki/Neile_Adams
|-
| 
| [[Jesus Tuquib]]
| [[paring Katoliko]]&lt;ref name=&quot;ref_af3c085277b3c0162c69fc9b11e25a65&quot;&gt;''[[:d:Q3892772|Catholic-Hierarchy.org]]''&lt;/ref&gt;&lt;br/&gt;[[Obispo (Simbahang Katolika)|obispo]]&lt;ref name=&quot;ref_af3c085277b3c0162c69fc9b11e25a65&quot;&gt;''[[:d:Q3892772|Catholic-Hierarchy.org]]''&lt;/ref&gt;
| 
| 
| [[Catholic archbishop]]&lt;br/&gt;[[diocesan bishop]]
| https://en.wikipedia.org/wiki/Jesus_Tuquib
|-
| 
| [[Junrey Balawing]]
| 
| 
| 
| 
| https://en.wikipedia.org/wiki/Junrey_Balawing
|-
| [[Talaksan:James Younghusband Oct 2013.jpg|center|128px]]
| [[James Younghusband]]
| [[futbolista]]
| 
| 
| 
| https://en.wikipedia.org/wiki/James_Younghusband
|-
| [[Talaksan:Chris Greatwich.JPG|center|128px]]
| [[Chris Greatwich]]
| [[futbolista]]
| 
| 
| 
| https://en.wikipedia.org/wiki/Chris_Greatwich
|-
| [[Talaksan:Adolfo Tito Yllana, September 2021 (GPOABF 0882) (cropped).jpg|center|128px]]
| [[Adolfo Tito Yllana]]
| [[paring Katoliko]]&lt;ref name=&quot;ref_af3c085277b3c0162c69fc9b11e25a65&quot;&gt;''[[:d:Q3892772|Catholic-Hierarchy.org]]''&lt;/ref&gt;&lt;br/&gt;[[Obispo (Simbahang Katolika)|obispo]]
| 
| 
| [[Catholic archbishop]]&lt;br/&gt;[[titular archbishop]]&lt;br/&gt;[[Apostolic Nuncio to Papua New Guinea]]&lt;br/&gt;[[Apostolic Nuncio to the Solomon Islands]]&lt;br/&gt;[[Apostolic Nuncio to Pakistan]]&lt;br/&gt;[[Apostolic Nuncio to the Democratic Republic of the Congo]]&lt;br/&gt;[[apostolic nuncio to Israel]]&lt;br/&gt;[[Apostolic Delegate to Jerusalem and Palestine]]&lt;br/&gt;[[apostolic nuncio to Cyprus]]
| https://en.wikipedia.org/wiki/Adolfo_Tito_Yllana
|-
| [[Talaksan:Donnie Nietes.png|center|128px]]
| [[Donnie Nietes]]
| [[boksingero]]&lt;ref name=&quot;ref_054fffc1d7abb09734bfd2df786ddaa6&quot;&gt;''[[:d:Q895505|BoxRec]]''&lt;/ref&gt;
| 
| 
| 
| https://en.wikipedia.org/wiki/Donnie_Nietes
|-
| 
| [[Dioscoro S. Rabor]]
| [[soologo]]&lt;ref name=&quot;ref_322832f821a61b81076a3a4a4144e074&quot;&gt;''[[:d:Q56114183|In Memoriam: Dioscoro S. Rabor, 1911-1996]]''&lt;/ref&gt;
| 
| 
| 
| https://en.wikipedia.org/wiki/Dioscoro_S._Rabor
|-
| [[Talaksan:Rachel Grant headshot.jpg|center|128px]]
| [[Rachel Grant]]
| [[artista]]&lt;ref name=&quot;ref_9ee1bc1e36f5c7b86ab235b46068e713&quot;&gt;''[[:d:Q1204237|Deutsche Synchronkartei]]''&lt;/ref&gt;&lt;br/&gt;[[modelo]]&lt;br/&gt;[[artista sa pelikula]]&lt;br/&gt;[[scuba diver]]&lt;br/&gt;[[Direktor sa pelikula|direktor ng pelikula]]
| 
| 
| 
| https://en.wikipedia.org/wiki/Rachel_Grant
|-
| [[Talaksan:Andray Blatche.jpg|center|128px]]
| [[Andray Blatche]]
| [[basketbolista]]&lt;ref name=&quot;ref_5cb9f69878f3400ce4aab859fcca44cb&quot;&gt;''[[:d:Q7300810|RealGM]]''&lt;/ref&gt;
| 
| 
| 
| https://en.wikipedia.org/wiki/Andray_Blatche
|-
| 
| [[Oscar Cruz]]
| [[paring Katoliko]]&lt;ref name=&quot;ref_af3c085277b3c0162c69fc9b11e25a65&quot;&gt;''[[:d:Q3892772|Catholic-Hierarchy.org]]''&lt;/ref&gt;&lt;br/&gt;[[Obispo (Simbahang Katolika)|obispo]]&lt;ref name=&quot;ref_af3c085277b3c0162c69fc9b11e25a65&quot;&gt;''[[:d:Q3892772|Catholic-Hierarchy.org]]''&lt;/ref&gt;
| 
| 
| [[Catholic archbishop]]&lt;br/&gt;[[titular bishop]]&lt;br/&gt;[[auxiliary bishop]]
| https://en.wikipedia.org/wiki/Oscar_Cruz
|-
| [[Talaksan:Angelo Reyes.jpg|center|128px]]
| [[Angelo Reyes]]
| [[politiko]]&lt;br/&gt;[[military personnel]]
| 
| 
| [[Kalihim ng Tanggulang Pambansa]]&lt;br/&gt;[[Kalihim ng Kapaligiran at Likas na Yaman]]&lt;br/&gt;[[Kalihim ng Enerhiya]]&lt;br/&gt;[[Kalihim ng Interyor at Pamahalaang Lokal]]
| https://en.wikipedia.org/wiki/Angelo_Reyes
|-
| [[Talaksan:Archbishop Angel Lagdameo.jpg|center|128px]]
| [[Angel Lagdameo]]
| [[paring Katoliko]]&lt;ref name=&quot;ref_af3c085277b3c0162c69fc9b11e25a65&quot;&gt;''[[:d:Q3892772|Catholic-Hierarchy.org]]''&lt;/ref&gt;&lt;br/&gt;[[Obispo (Simbahang Katolika)|obispo]]&lt;ref name=&quot;ref_af3c085277b3c0162c69fc9b11e25a65&quot;&gt;''[[:d:Q3892772|Catholic-Hierarchy.org]]''&lt;/ref&gt;
| 
| 
| [[archbishop of Jaro]]&lt;br/&gt;[[auxiliary bishop]]&lt;br/&gt;[[diocesan bishop]]&lt;br/&gt;[[titular bishop]]
| https://en.wikipedia.org/wiki/Angel_Lagdameo
|-
| [[Talaksan:JfAniceto0456Pacianofvf 06.JPG|center|128px]]
| [[Paciano Aniceto]]
| [[paring Katoliko]]&lt;ref name=&quot;ref_af3c085277b3c0162c69fc9b11e25a65&quot;&gt;''[[:d:Q3892772|Catholic-Hierarchy.org]]''&lt;/ref&gt;&lt;br/&gt;[[Obispo (Simbahang Katolika)|obispo]]&lt;ref name=&quot;ref_af3c085277b3c0162c69fc9b11e25a65&quot;&gt;''[[:d:Q3892772|Catholic-Hierarchy.org]]''&lt;/ref&gt;&lt;br/&gt;[[Catholic archbishop]]
| 
| 
| [[Catholic archbishop]]&lt;br/&gt;[[diocesan bishop]]&lt;br/&gt;[[titular bishop]]&lt;br/&gt;[[auxiliary bishop]]
| https://en.wikipedia.org/wiki/Paciano_Aniceto
|-
| [[Talaksan:Cardinal Ricardo Vidal.jpg|center|128px]]
| [[Ricardo Tito Jamin Vidal]]
| [[paring Katoliko]]&lt;ref name=&quot;ref_af3c085277b3c0162c69fc9b11e25a65&quot;&gt;''[[:d:Q3892772|Catholic-Hierarchy.org]]''&lt;/ref&gt;&lt;br/&gt;[[Obispo (Simbahang Katolika)|obispo]]&lt;ref name=&quot;ref_af3c085277b3c0162c69fc9b11e25a65&quot;&gt;''[[:d:Q3892772|Catholic-Hierarchy.org]]''&lt;/ref&gt;
| 
| 
| [[Kardinal (Katolisismo)|Kardenal]]&lt;ref name=&quot;ref_af3c085277b3c0162c69fc9b11e25a65&quot;&gt;''[[:d:Q3892772|Catholic-Hierarchy.org]]''&lt;/ref&gt;&lt;br/&gt;[[titular bishop]]&lt;br/&gt;[[Catholic archbishop]]&lt;br/&gt;[[Archbishop of Cebu]]
| https://en.wikipedia.org/wiki/Ricardo_Vidal
|-
| [[Talaksan:Orlando Quevedo 2016.jpg|center|128px]]
| [[Orlando Beltran Quevedo]]
| [[manunulat]]&lt;br/&gt;[[paring Katoliko]]&lt;ref name=&quot;ref_af3c085277b3c0162c69fc9b11e25a65&quot;&gt;''[[:d:Q3892772|Catholic-Hierarchy.org]]''&lt;/ref&gt;&lt;br/&gt;[[Obispo (Simbahang Katolika)|obispo]]&lt;ref name=&quot;ref_af3c085277b3c0162c69fc9b11e25a65&quot;&gt;''[[:d:Q3892772|Catholic-Hierarchy.org]]''&lt;/ref&gt;
| 
| 
| [[Kardinal (Katolisismo)|Kardenal]]&lt;ref name=&quot;ref_af3c085277b3c0162c69fc9b11e25a65&quot;&gt;''[[:d:Q3892772|Catholic-Hierarchy.org]]''&lt;/ref&gt;&lt;br/&gt;[[diocesan bishop]]&lt;br/&gt;[[Roman Catholic Archbishop of Nueva Segovia]]&lt;br/&gt;[[Catholic archbishop]]
| https://en.wikipedia.org/wiki/Orlando_Quevedo
|-
| 
| [[Angelito Lampon]]
| [[paring Katoliko]]&lt;ref name=&quot;ref_af3c085277b3c0162c69fc9b11e25a65&quot;&gt;''[[:d:Q3892772|Catholic-Hierarchy.org]]''&lt;/ref&gt;&lt;br/&gt;[[Obispo (Simbahang Katolika)|obispo]]&lt;ref name=&quot;ref_af3c085277b3c0162c69fc9b11e25a65&quot;&gt;''[[:d:Q3892772|Catholic-Hierarchy.org]]''&lt;/ref&gt;
| 
| 
| [[titular bishop]]&lt;br/&gt;[[Catholic archbishop]]&lt;br/&gt;[[vicar apostolic]]
| https://en.wikipedia.org/wiki/Angelito_Lampon
|-
| [[Talaksan:Romulo Valles Balangiga bell turnover (cropped).jpg|center|128px]]
| [[Romulo Valles]]
| [[paring Katoliko]]&lt;ref name=&quot;ref_af3c085277b3c0162c69fc9b11e25a65&quot;&gt;''[[:d:Q3892772|Catholic-Hierarchy.org]]''&lt;/ref&gt;&lt;br/&gt;[[Obispo (Simbahang Katolika)|obispo]]&lt;ref name=&quot;ref_af3c085277b3c0162c69fc9b11e25a65&quot;&gt;''[[:d:Q3892772|Catholic-Hierarchy.org]]''&lt;/ref&gt;
| 
| 
| [[diocesan bishop]]&lt;br/&gt;[[Catholic archbishop]]
| https://en.wikipedia.org/wiki/Romulo_Valles
|-
| 
| [[Antonio Ledesma]]
| [[teologo]]&lt;br/&gt;[[paring Katoliko]]&lt;ref name=&quot;ref_af3c085277b3c0162c69fc9b11e25a65&quot;&gt;''[[:d:Q3892772|Catholic-Hierarchy.org]]''&lt;/ref&gt;&lt;br/&gt;[[Obispo (Simbahang Katolika)|obispo]]
| 
| 
| [[Catholic archbishop]]&lt;br/&gt;[[coadjutor bishop]]&lt;br/&gt;[[bishop prelate]]&lt;br/&gt;[[apostolic administrator]]
| https://en.wikipedia.org/wiki/Antonio_Ledesma
|-
| [[Talaksan:Albert del Rosario.jpg|center|128px]]
| [[Albert del Rosario]]
| [[diplomata]]&lt;br/&gt;[[politiko]]&lt;br/&gt;[[negosyante]]
| 
| 
| [[Kalihim ng Ugnayang Panlabas]]&lt;br/&gt;[[ambassador of the Philippines to the United States]]
| https://en.wikipedia.org/wiki/Albert_del_Rosario
|-
| [[Talaksan:Arnel Pineda by Phey Palma.jpg|center|128px]]
| [[Arnel Pineda]]
| [[mang-aawit]]&lt;br/&gt;[[manunulat ng awitin]]
| 
| 
| 
| https://en.wikipedia.org/wiki/Arnel_Pineda
|-
| [[Talaksan:Bishop.Arturo.Bastes.jpg|center|128px]]
| [[Arturo M. Bastes]]
| [[paring Katoliko]]&lt;ref name=&quot;ref_af3c085277b3c0162c69fc9b11e25a65&quot;&gt;''[[:d:Q3892772|Catholic-Hierarchy.org]]''&lt;/ref&gt;&lt;br/&gt;[[Obispo (Simbahang Katolika)|obispo]]&lt;ref name=&quot;ref_af3c085277b3c0162c69fc9b11e25a65&quot;&gt;''[[:d:Q3892772|Catholic-Hierarchy.org]]''&lt;/ref&gt;
| 
| 
| [[diocesan bishop]]&lt;br/&gt;[[coadjutor bishop]]
| https://en.wikipedia.org/wiki/Arturo_Bastes
|-
| [[Talaksan:Ernie Chan at Super-Con 2009.JPG|center|128px]]
| [[Ernie Chan]]
| [[comics artist]]&lt;br/&gt;[[Prodyuser sa telebisyon|produser sa telebisyon]]&lt;br/&gt;[[ilustrador]]&lt;ref name=&quot;ref_649cb4bd4af27596e7f219e6043dda9f&quot;&gt;''[[:d:Q13550863|Czech National Authority Database]]''&lt;/ref&gt;&lt;br/&gt;[[graphic artist]]&lt;ref name=&quot;ref_649cb4bd4af27596e7f219e6043dda9f&quot;&gt;''[[:d:Q13550863|Czech National Authority Database]]''&lt;/ref&gt;&lt;br/&gt;[[disenyador]]&lt;ref name=&quot;ref_649cb4bd4af27596e7f219e6043dda9f&quot;&gt;''[[:d:Q13550863|Czech National Authority Database]]''&lt;/ref&gt;&lt;br/&gt;[[visual artist]]&lt;ref name=&quot;ref_649cb4bd4af27596e7f219e6043dda9f&quot;&gt;''[[:d:Q13550863|Czech National Authority Database]]''&lt;/ref&gt;
| 
| 
| 
| https://en.wikipedia.org/wiki/Ernie_Chan
|-
| [[Talaksan:Venus Raj.jpg|center|128px]]
| [[Venus Raj]]
| [[modelo]]&lt;br/&gt;[[kalahok sa patimapalak pangkagandahan]]
| 
| 
| 
| https://en.wikipedia.org/wiki/Venus_Raj
|-
| [[Talaksan:Brian Yuzna (2007 crop).jpg|center|128px]]
| [[Brian Yuzna]]
| [[Direktor sa pelikula|direktor ng pelikula]]&lt;br/&gt;[[prodyuser ng pelikula]]&lt;br/&gt;[[screenwriter]]&lt;br/&gt;[[artista]]
| 
| 
| 
| https://en.wikipedia.org/wiki/Brian_Yuzna
|-
| [[Talaksan:Fr. Leonardo Z. Legaspi, OP.jpg|center|128px]]
| [[Leonardo Legaspi]]
| [[propesor ng unibersidad]]&lt;br/&gt;[[paring Katoliko]]&lt;ref name=&quot;ref_af3c085277b3c0162c69fc9b11e25a65&quot;&gt;''[[:d:Q3892772|Catholic-Hierarchy.org]]''&lt;/ref&gt;&lt;br/&gt;[[Obispo (Simbahang Katolika)|obispo]]&lt;ref name=&quot;ref_af3c085277b3c0162c69fc9b11e25a65&quot;&gt;''[[:d:Q3892772|Catholic-Hierarchy.org]]''&lt;/ref&gt;
| 
| 
| [[Roman Catholic Archbishop of Caceres]]&lt;br/&gt;[[titular bishop]]&lt;br/&gt;[[auxiliary bishop]]
| https://en.wikipedia.org/wiki/Leonardo_Legaspi
|-
| [[Talaksan:Brillante Mendoza at the 69th Venice International Film Festival, September 2012.jpg|center|128px]]
| [[Brillante Mendoza]]
| [[Direktor sa pelikula|direktor ng pelikula]]&lt;br/&gt;[[cinematographer]]&lt;ref name=&quot;ref_39d747190483b416e53895b54dfac79a&quot;&gt;http://asianwiki.com/Brillante_Mendoza&lt;/ref&gt;&lt;br/&gt;[[screenwriter]]&lt;ref name=&quot;ref_2f512a9712ce415f556063fd1d19c7d5&quot;&gt;https://lilokpelikula.wordpress.com/2009/10/21/lola-brillante-mendoza-2009/&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;ref_eeb06c4bbc3734d23040599315e97902&quot;&gt;http://www.timeout.com/london/film/captive-2012&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;ref_f8ab5f75f1999ee5a0a97f6aa2787ce2&quot;&gt;''[[:d:Q105584|Rotten Tomatoes]]''&lt;/ref&gt;&lt;br/&gt;[[prodyuser ng pelikula]]&lt;ref name=&quot;ref_3bced72d6593fd366f4307de4acd71f7&quot;&gt;http://www.nytimes.com/movies/movie/457936/Kinatay/details&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;ref_f8ab5f75f1999ee5a0a97f6aa2787ce2&quot;&gt;''[[:d:Q105584|Rotten Tomatoes]]''&lt;/ref&gt;&lt;br/&gt;[[production designer]]
| 
| 
| 
| https://en.wikipedia.org/wiki/Brillante_Mendoza
|-
| [[Talaksan:Pancho Villa BNF.jpeg|center|128px]]
| [[Pancho Villa (Q918853)|Pancho Villa]]
| [[boksingero]]&lt;ref name=&quot;ref_054fffc1d7abb09734bfd2df786ddaa6&quot;&gt;''[[:d:Q895505|BoxRec]]''&lt;/ref&gt;
| 
| 
| 
| https://en.wikipedia.org/wiki/Pancho_Villa_(boxer)
|-
| [[Talaksan:Bishop Broderick Pabillo at the Manila Cathedral 2023-10-29.jpg|center|128px]]
| [[Broderick Soncuaco Pabillo]]
| [[teologo]]&lt;br/&gt;[[paring Katoliko]]&lt;ref name=&quot;ref_af3c085277b3c0162c69fc9b11e25a65&quot;&gt;''[[:d:Q3892772|Catholic-Hierarchy.org]]''&lt;/ref&gt;&lt;br/&gt;[[Obispo (Simbahang Katolika)|obispo]]&lt;ref name=&quot;ref_af3c085277b3c0162c69fc9b11e25a65&quot;&gt;''[[:d:Q3892772|Catholic-Hierarchy.org]]''&lt;/ref&gt;
| 
| 
| [[titular bishop]]&lt;br/&gt;[[auxiliary bishop]]&lt;br/&gt;[[apostolic administrator]]
| https://en.wikipedia.org/wiki/Broderick_Pabillo
|-
| [[Talaksan:Simeon Toribio.jpg|center|128px]]
| [[Simeón Toribio]]
| [[politiko]]&lt;br/&gt;[[atleta]]
| 
| 
| [[miyembro ng Kapulungan ng mga Kinatawan ng Pilipinas]]
| https://en.wikipedia.org/wiki/Simeon_Toribio
|-
| 
| [[Julio Rosales]]
| [[paring Katoliko]]&lt;ref name=&quot;ref_af3c085277b3c0162c69fc9b11e25a65&quot;&gt;''[[:d:Q3892772|Catholic-Hierarchy.org]]''&lt;/ref&gt;&lt;br/&gt;[[Obispo (Simbahang Katolika)|obispo]]&lt;ref name=&quot;ref_af3c085277b3c0162c69fc9b11e25a65&quot;&gt;''[[:d:Q3892772|Catholic-Hierarchy.org]]''&lt;/ref&gt;
| 
| 
| [[Kardinal (Katolisismo)|Kardenal]]&lt;ref name=&quot;ref_af3c085277b3c0162c69fc9b11e25a65&quot;&gt;''[[:d:Q3892772|Catholic-Hierarchy.org]]''&lt;/ref&gt;&lt;br/&gt;[[Archbishop of Cebu]]&lt;br/&gt;[[diocesan bishop]]
| https://en.wikipedia.org/wiki/Julio_Rosales
|-
| [[Talaksan:Defense Secretary Orly Mercado.jpg|center|128px]]
| [[Orlando Mercado]]
| [[mamamahayag]]&lt;br/&gt;[[personalidad sa radyo]]&lt;br/&gt;[[minister]]&lt;br/&gt;[[politiko]]&lt;br/&gt;[[serbidor publiko]]
| 
| 
| [[Member of the Senate of the Philippines]]&lt;br/&gt;[[Kalihim ng Tanggulang Pambansa]]
| https://en.wikipedia.org/wiki/Orly_Mercado
|-
| [[Talaksan:Jerry Lucena.jpg|center|128px]]
| [[Jerry Lucena]]
| [[futbolista]]
| 
| 
| 
| https://en.wikipedia.org/wiki/Jerry_Lucena
|-
| 
| [[David William Valencia Antonio]]
| [[paring Katoliko]]&lt;ref name=&quot;ref_af3c085277b3c0162c69fc9b11e25a65&quot;&gt;''[[:d:Q3892772|Catholic-Hierarchy.org]]''&lt;/ref&gt;&lt;br/&gt;[[Obispo (Simbahang Katolika)|obispo]]&lt;ref name=&quot;ref_af3c085277b3c0162c69fc9b11e25a65&quot;&gt;''[[:d:Q3892772|Catholic-Hierarchy.org]]''&lt;/ref&gt;
| 
| 
| [[auxiliary bishop]]&lt;br/&gt;[[diocesan bishop]]&lt;br/&gt;[[titular bishop]]&lt;br/&gt;[[apostolic administrator]]
| https://en.wikipedia.org/wiki/David_William_Antonio
|-
| 
| [[Miguel White]]
| [[atleta]]
| 
| 
| 
| https://en.wikipedia.org/wiki/Miguel_White
|-
| [[Talaksan:Fernando Capalla.jpg|center|128px]]
| [[Fernando Capalla]]
| [[paring Katoliko]]&lt;ref name=&quot;ref_af3c085277b3c0162c69fc9b11e25a65&quot;&gt;''[[:d:Q3892772|Catholic-Hierarchy.org]]''&lt;/ref&gt;&lt;br/&gt;[[Obispo (Simbahang Katolika)|obispo]]&lt;ref name=&quot;ref_af3c085277b3c0162c69fc9b11e25a65&quot;&gt;''[[:d:Q3892772|Catholic-Hierarchy.org]]''&lt;/ref&gt;
| 
| 
| [[Catholic archbishop]]&lt;br/&gt;[[diocesan bishop]]&lt;br/&gt;[[titular bishop]]&lt;br/&gt;[[auxiliary bishop]]&lt;br/&gt;[[coadjutor archbishop]]&lt;br/&gt;[[territorial prelate]]
| https://en.wikipedia.org/wiki/Fernando_Capalla
|-
| [[Talaksan:Rolando Santos CM.jpg|center|128px]]
| [[Rolando Crisostomo Santos]]
| [[paring Katoliko]]&lt;ref name=&quot;ref_af3c085277b3c0162c69fc9b11e25a65&quot;&gt;''[[:d:Q3892772|Catholic-Hierarchy.org]]''&lt;/ref&gt;&lt;br/&gt;[[Obispo (Simbahang Katolika)|obispo]]&lt;ref name=&quot;ref_af3c085277b3c0162c69fc9b11e25a65&quot;&gt;''[[:d:Q3892772|Catholic-Hierarchy.org]]''&lt;/ref&gt;
| 
| 
| [[diocesan bishop]]
| https://en.wikipedia.org/wiki/Rolando_Santos
|-
| [[Talaksan:Bishop Vicente Navarra.jpg|center|128px]]
| [[Vicente Macanan Navarra]]
| [[paring Katoliko]]&lt;ref name=&quot;ref_af3c085277b3c0162c69fc9b11e25a65&quot;&gt;''[[:d:Q3892772|Catholic-Hierarchy.org]]''&lt;/ref&gt;&lt;br/&gt;[[Obispo (Simbahang Katolika)|obispo]]&lt;ref name=&quot;ref_af3c085277b3c0162c69fc9b11e25a65&quot;&gt;''[[:d:Q3892772|Catholic-Hierarchy.org]]''&lt;/ref&gt;
| 
| 
| [[auxiliary bishop]]&lt;br/&gt;[[diocesan bishop]]&lt;br/&gt;[[titular bishop]]
| https://en.wikipedia.org/wiki/Vicente_Navarra
|-
| 
| [[Meiling Melançon]]
| [[artista]]&lt;br/&gt;[[modelo]]&lt;br/&gt;[[artista sa pelikula]]&lt;br/&gt;[[Direktor sa pelikula|direktor ng pelikula]]
| 
| 
| 
| https://en.wikipedia.org/wiki/Mei_Melan%C3%A7on
|-
| [[Talaksan:Luisito Espinosa.jpg|center|128px]]
| [[Luisito Espinosa]]
| [[boksingero]]&lt;ref name=&quot;ref_054fffc1d7abb09734bfd2df786ddaa6&quot;&gt;''[[:d:Q895505|BoxRec]]''&lt;/ref&gt;
| 
| 
| 
| https://en.wikipedia.org/wiki/Luisito_Espinosa
|-
| [[Talaksan:Archbishop John F. Du.png|center|128px]]
| [[John F. Du]]
| [[paring Katoliko]]&lt;ref name=&quot;ref_af3c085277b3c0162c69fc9b11e25a65&quot;&gt;''[[:d:Q3892772|Catholic-Hierarchy.org]]''&lt;/ref&gt;&lt;br/&gt;[[Obispo (Simbahang Katolika)|obispo]]&lt;ref name=&quot;ref_af3c085277b3c0162c69fc9b11e25a65&quot;&gt;''[[:d:Q3892772|Catholic-Hierarchy.org]]''&lt;/ref&gt;
| 
| 
| [[Archbishop of Palo]]&lt;br/&gt;[[auxiliary bishop]]&lt;br/&gt;[[diocesan bishop]]&lt;br/&gt;[[titular bishop]]
| https://en.wikipedia.org/wiki/John_F._Du
|-
| [[Talaksan:Bishop Jose Romeo O. Lazo (2).jpg|center|128px]]
| [[Jose Romeo Lazo]]
| [[paring Katoliko]]&lt;ref name=&quot;ref_af3c085277b3c0162c69fc9b11e25a65&quot;&gt;''[[:d:Q3892772|Catholic-Hierarchy.org]]''&lt;/ref&gt;&lt;br/&gt;[[Obispo (Simbahang Katolika)|obispo]]&lt;ref name=&quot;ref_af3c085277b3c0162c69fc9b11e25a65&quot;&gt;''[[:d:Q3892772|Catholic-Hierarchy.org]]''&lt;/ref&gt;
| 
| 
| [[diocesan bishop]]&lt;br/&gt;[[Roman Catholic Bishop of San Jose de Antique]]&lt;br/&gt;[[archbishop of Jaro]]
| https://en.wikipedia.org/wiki/Jose_Romeo_Lazo
|-
| [[Talaksan:Archbishop José S. Palma, O.P.jpg|center|128px]]
| [[Jose S. Palma]]
| [[paring Katoliko]]&lt;ref name=&quot;ref_af3c085277b3c0162c69fc9b11e25a65&quot;&gt;''[[:d:Q3892772|Catholic-Hierarchy.org]]''&lt;/ref&gt;&lt;br/&gt;[[Obispo (Simbahang Katolika)|obispo]]&lt;ref name=&quot;ref_af3c085277b3c0162c69fc9b11e25a65&quot;&gt;''[[:d:Q3892772|Catholic-Hierarchy.org]]''&lt;/ref&gt;
| 
| 
| [[Bishop of Calbayog]]&lt;br/&gt;[[titular bishop]]&lt;br/&gt;[[Archbishop of Cebu]]&lt;br/&gt;[[Archbishop of Palo]]&lt;br/&gt;[[auxiliary bishop]]
| https://en.wikipedia.org/wiki/Jos%C3%A9_S._Palma
|-
| 
| [[Mark Javier]]
| [[archer]]
| 
| 
| 
| https://en.wikipedia.org/wiki/Mark_Javier
|-
| 
| [[Marlo Mendoza Peralta]]
| [[paring Katoliko]]&lt;ref name=&quot;ref_af3c085277b3c0162c69fc9b11e25a65&quot;&gt;''[[:d:Q3892772|Catholic-Hierarchy.org]]''&lt;/ref&gt;&lt;br/&gt;[[Obispo (Simbahang Katolika)|obispo]]&lt;ref name=&quot;ref_af3c085277b3c0162c69fc9b11e25a65&quot;&gt;''[[:d:Q3892772|Catholic-Hierarchy.org]]''&lt;/ref&gt;
| 
| 
| [[Roman Catholic Archbishop of Nueva Segovia]]&lt;br/&gt;[[diocesan bishop]]
| https://en.wikipedia.org/wiki/Marlo_Peralta
|-
| [[Talaksan:D LIM.jpg|center|128px]]
| [[Danilo Lim]]
| [[politiko]]&lt;br/&gt;[[military personnel]]
| 
| 
| 
| https://en.wikipedia.org/wiki/Danilo_Lim
|-
| 
| [[Osvaldo Padilla]]
| [[paring Katoliko]]&lt;ref name=&quot;ref_af3c085277b3c0162c69fc9b11e25a65&quot;&gt;''[[:d:Q3892772|Catholic-Hierarchy.org]]''&lt;/ref&gt;&lt;br/&gt;[[Obispo (Simbahang Katolika)|obispo]]
| 
| 
| [[Catholic archbishop]]&lt;br/&gt;[[titular archbishop]]&lt;br/&gt;[[apostolic nuncio to Panama]]&lt;br/&gt;[[apostolic nuncio to Sri Lanka]]&lt;br/&gt;[[apostolic nuncio to Nigeria]]&lt;br/&gt;[[Apostolic Nuncio to Costa Rica]]&lt;br/&gt;[[apostolic nuncio to South Korea]]&lt;br/&gt;[[apostolic nuncio to Mongolia]]
| https://en.wikipedia.org/wiki/Osvaldo_Padilla
|-
| [[Talaksan:Pablo Virgilio David in 2014 (Retouched).jpg|center|128px]]
| [[Pablo Virgilio Siongco David]]
| [[paring Katoliko]]&lt;ref name=&quot;ref_af3c085277b3c0162c69fc9b11e25a65&quot;&gt;''[[:d:Q3892772|Catholic-Hierarchy.org]]''&lt;/ref&gt;&lt;br/&gt;[[Obispo (Simbahang Katolika)|obispo]]&lt;ref name=&quot;ref_af3c085277b3c0162c69fc9b11e25a65&quot;&gt;''[[:d:Q3892772|Catholic-Hierarchy.org]]''&lt;/ref&gt;
| 
| 
| [[auxiliary bishop]]&lt;br/&gt;[[diocesan bishop]]&lt;br/&gt;[[titular bishop]]&lt;br/&gt;[[President of the Catholic Bishops' Conference of the Philippines]]&lt;br/&gt;[[cardinal priest]]
| https://en.wikipedia.org/wiki/Pablo_Virgilio_David
|-
| 
| [[Pedro Rosales Dean]]
| [[paring Katoliko]]&lt;ref name=&quot;ref_af3c085277b3c0162c69fc9b11e25a65&quot;&gt;''[[:d:Q3892772|Catholic-Hierarchy.org]]''&lt;/ref&gt;&lt;br/&gt;[[Obispo (Simbahang Katolika)|obispo]]&lt;ref name=&quot;ref_af3c085277b3c0162c69fc9b11e25a65&quot;&gt;''[[:d:Q3892772|Catholic-Hierarchy.org]]''&lt;/ref&gt;
| 
| 
| [[diocesan bishop]]&lt;br/&gt;[[titular bishop]]&lt;br/&gt;[[Archbishop of Palo]]&lt;br/&gt;[[auxiliary bishop]]
| https://en.wikipedia.org/wiki/Pedro_Dean
|-
| 
| [[Rodolfo Tan Cardoso]]
| [[ahedresista]]
| 
| 
| 
| https://en.wikipedia.org/wiki/Rodolfo_Tan_Cardoso
|-
| 
| [[Leopoldo Serantes]]
| [[boksingero]]
| 
| 
| 
| https://en.wikipedia.org/wiki/Leopoldo_Serantes
|-
| [[Talaksan:Archbishop Ramon Argüelles.jpg|center|128px]]
| [[Ramon Arguelles]]
| [[paring Katoliko]]&lt;ref name=&quot;ref_af3c085277b3c0162c69fc9b11e25a65&quot;&gt;''[[:d:Q3892772|Catholic-Hierarchy.org]]''&lt;/ref&gt;&lt;br/&gt;[[Obispo (Simbahang Katolika)|obispo]]&lt;ref name=&quot;ref_af3c085277b3c0162c69fc9b11e25a65&quot;&gt;''[[:d:Q3892772|Catholic-Hierarchy.org]]''&lt;/ref&gt;
| 
| 
| [[Archbishop of Lipa]]&lt;br/&gt;[[auxiliary bishop]]&lt;br/&gt;[[diocesan bishop]]&lt;br/&gt;[[titular bishop]]
| https://en.wikipedia.org/wiki/Ramon_Arguelles
|-
| [[Talaksan:Dr Honoria Acosta-Sison.jpg|center|128px]]
| [[Honoria Acosta-Sison]]
| [[gynecologist]]&lt;ref name=&quot;ref_a4a1e87466e1d6129c5cbe374b44f9cf&quot;&gt;''[[:d:Q28721132|The Biographical Dictionary of Women in Science]]''&lt;/ref&gt;&lt;br/&gt;[[propesor ng unibersidad]]&lt;ref name=&quot;ref_a4a1e87466e1d6129c5cbe374b44f9cf&quot;&gt;''[[:d:Q28721132|The Biographical Dictionary of Women in Science]]''&lt;/ref&gt;&lt;br/&gt;[[obstetrician]]
| 
| 
| 
| https://en.wikipedia.org/wiki/Honoria_Acosta-Sison
|-
| 
| [[Sergio Utleg]]
| [[paring Katoliko]]&lt;ref name=&quot;ref_af3c085277b3c0162c69fc9b11e25a65&quot;&gt;''[[:d:Q3892772|Catholic-Hierarchy.org]]''&lt;/ref&gt;&lt;br/&gt;[[Obispo (Simbahang Katolika)|obispo]]&lt;ref name=&quot;ref_af3c085277b3c0162c69fc9b11e25a65&quot;&gt;''[[:d:Q3892772|Catholic-Hierarchy.org]]''&lt;/ref&gt;
| 
| 
| [[Catholic archbishop]]&lt;br/&gt;[[diocesan bishop]]
| https://en.wikipedia.org/wiki/Sergio_Utleg
|-
| [[Talaksan:Teófilo Yldefonso 1928.jpg|center|128px]]
| [[Teófilo Yldefonso]]
| [[manlalangoy]]&lt;br/&gt;[[military personnel]]
| 
| 
| 
| https://en.wikipedia.org/wiki/Te%C3%B3filo_Yldefonso
|-
| [[Talaksan:MaloyL.jpg|center|128px]]
| [[Maloy Lozanes]]
| [[mang-aawit]]
| 
| 
| 
| https://en.wikipedia.org/wiki/Maloy_Lozanes
|-
| 
| [[Gabriel Reyes]]
| [[paring Katoliko]]&lt;ref name=&quot;ref_af3c085277b3c0162c69fc9b11e25a65&quot;&gt;''[[:d:Q3892772|Catholic-Hierarchy.org]]''&lt;/ref&gt;&lt;br/&gt;[[Obispo (Simbahang Katolika)|obispo]]
| 
| 
| [[Catholic archbishop]]&lt;br/&gt;[[Arsobispo ng Maynila]]&lt;br/&gt;[[Archbishop of Cebu]]&lt;br/&gt;[[titular archbishop]]&lt;br/&gt;[[bishop of Cebu]]
| https://en.wikipedia.org/wiki/Gabriel_Reyes
|-
| 
| [[Wenceslao Selga Padilla]]
| [[paring Katoliko]]&lt;ref name=&quot;ref_af3c085277b3c0162c69fc9b11e25a65&quot;&gt;''[[:d:Q3892772|Catholic-Hierarchy.org]]''&lt;/ref&gt;&lt;br/&gt;[[Obispo (Simbahang Katolika)|obispo]]&lt;ref name=&quot;ref_af3c085277b3c0162c69fc9b11e25a65&quot;&gt;''[[:d:Q3892772|Catholic-Hierarchy.org]]''&lt;/ref&gt;
| 
| 
| [[titular bishop]]
| https://en.wikipedia.org/wiki/Wenceslao_Padilla
|-
| [[Talaksan:Melissa de la Cruz at LA Time Festival of Books 2013-cropped.jpg|center|128px]]
| [[Melissa de la Cruz]]
| [[manunulat]]&lt;br/&gt;[[children's writer]]&lt;br/&gt;[[nobelista]]
| 
| [[Blue Bloods]]
| 
| https://en.wikipedia.org/wiki/Melissa_de_la_Cruz
|-
| [[Talaksan:Shamcey Supsup on September 18, 2011.jpg|center|128px]]
| [[Shamcey Supsup]]
| [[modelo]]&lt;br/&gt;[[arkitekto]]&lt;br/&gt;[[kalahok sa patimapalak pangkagandahan]]
| 
| 
| 
| https://en.wikipedia.org/wiki/Shamcey_Supsup-Lee
|-
| [[Talaksan:Anthony Villanueva 2017 stamp of the Philippines.jpg|center|128px]]
| [[Anthony Villanueva]]
| [[boksingero]]&lt;ref name=&quot;ref_054fffc1d7abb09734bfd2df786ddaa6&quot;&gt;''[[:d:Q895505|BoxRec]]''&lt;/ref&gt;&lt;br/&gt;[[artista]]
| 
| 
| 
| https://en.wikipedia.org/wiki/Anthony_Villanueva
|-
| 
| [[Roel Velasco]]
| [[boksingero]]
| 
| 
| 
| https://en.wikipedia.org/wiki/Roel_Velasco
|-
| [[Talaksan:2013 AVN Awards - Mimi Miyagi (8396773441) (crop).jpg|center|128px]]
| [[Mimi Miyagi]]
| [[artistang pornograpiko]]&lt;br/&gt;[[modelo]]&lt;br/&gt;[[erotic photography model]]&lt;br/&gt;[[politiko]]&lt;br/&gt;[[Direktor sa pelikula|direktor ng pelikula]]
| 
| 
| 
| https://en.wikipedia.org/wiki/Mimi_Miyagi
|-
| 
| [[José Villanueva]]
| [[boksingero]]
| 
| 
| 
| https://en.wikipedia.org/wiki/Jos%C3%A9_Villanueva_(boxer)
|-
| [[Talaksan:Amin Nazari 20191102.jpg|center|128px]]
| [[Amin Nazari]]
| [[futbolista]]
| 
| 
| 
| https://en.wikipedia.org/wiki/Amin_Nazari
|-
| [[Talaksan:Omid Nazari.jpg|center|128px]]
| [[Omid Nazari]]
| [[futbolista]]
| [[Mahsa Amini protests]]&lt;ref name=&quot;ref_abd6c476a72008dae2aae76acbf13d0f&quot;&gt;https://docs.google.com/spreadsheets/d/1uhfm9FWCcB7qw_i7LpJiP219CxXf_nPC8UiM_X-IQgk/edit#gid=1028452535&lt;/ref&gt;
| 
| 
| https://en.wikipedia.org/wiki/Omid_Nazari
|-
| [[Talaksan:Isnilon Totoni Hapilon.jpg|center|128px]]
| [[Isnilon Hapilon]]
| [[militant]]&lt;ref name=&quot;ref_efc1c60c4abd883154ae5acbc8ebc7f1&quot;&gt;http://www.reuters.com/article/us-philippines-militants-idUSBRE93F09K20130416&lt;/ref&gt;&lt;br/&gt;[[military personnel]]
| 
| 
| [[Emir]]
| https://en.wikipedia.org/wiki/Isnilon_Hapilon
|-
| 
| [[Satoshi Otomo]]
| [[futbolista]]
| 
| 
| 
| https://en.wikipedia.org/wiki/Satoshi_%C5%8Ctomo
|-
| [[Talaksan:Pedro Abad Santos.jpg|center|128px]]
| [[Pedro Abad Santos]]
| [[politiko]]
| 
| 
| [[miyembro ng Kapulungan ng mga Kinatawan ng Pilipinas]]
| https://en.wikipedia.org/wiki/Pedro_Abad_Santos
|-
| 
| [[Van Partible]]
| [[animator]]&lt;br/&gt;[[screenwriter]]&lt;br/&gt;[[Prodyuser sa telebisyon|produser sa telebisyon]]&lt;br/&gt;[[Direktor sa pelikula|direktor ng pelikula]]&lt;ref name=&quot;ref_3d46b2e2918c6667fd334ae0e99a6857&quot;&gt;''[[:d:Q37312|Internet Movie Database]]''&lt;/ref&gt;&lt;br/&gt;[[direktor sa telebisyon]]&lt;ref name=&quot;ref_3d46b2e2918c6667fd334ae0e99a6857&quot;&gt;''[[:d:Q37312|Internet Movie Database]]''&lt;/ref&gt;&lt;br/&gt;[[film screenwriter]]&lt;ref name=&quot;ref_3d46b2e2918c6667fd334ae0e99a6857&quot;&gt;''[[:d:Q37312|Internet Movie Database]]''&lt;/ref&gt;
| 
| 
| 
| https://en.wikipedia.org/wiki/Van_Partible
|-
| [[Talaksan:Satine Phoenix Porn Star Karaoke 2007-05-01 1.jpg|center|128px]]
| [[Satine Phoenix]]
| [[artista]]&lt;br/&gt;[[artistang pornograpiko]]&lt;br/&gt;[[pintor]]&lt;br/&gt;[[modelo]]&lt;br/&gt;[[online streamer]]
| 
| 
| 
| https://en.wikipedia.org/wiki/Satine_Phoenix
|-
| 
| [[Rosalina Abejo]]
| [[Konduktor ng musika|konduktor]]&lt;br/&gt;[[kompositor]]&lt;ref name=&quot;ref_462504632c32eecba5960f9dd9ca460b&quot;&gt;http://www.musicsack.com/personfmt_itempk.cfm?itempk=7&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;ref_3d614b845a42dc7bf3ade3b50c5157dc&quot;&gt;http://philippinemusicregistry.com.ph/main/artist/view/8&lt;/ref&gt;
| 
| 
| 
| https://en.wikipedia.org/wiki/Rosalina_Abejo
|-
| 
| [[Gurdev Khush]]
| [[henetista]]&lt;ref name=&quot;ref_6a62f7b36d960764587243b861d2a024&quot;&gt;''[[:d:Q13219454|Library of Congress Authorities]]''&lt;/ref&gt;&lt;br/&gt;[[magsasaka]]&lt;ref name=&quot;ref_6a62f7b36d960764587243b861d2a024&quot;&gt;''[[:d:Q13219454|Library of Congress Authorities]]''&lt;/ref&gt;&lt;br/&gt;[[agronomo]]&lt;ref name=&quot;ref_6a62f7b36d960764587243b861d2a024&quot;&gt;''[[:d:Q13219454|Library of Congress Authorities]]''&lt;/ref&gt;
| 
| 
| 
| https://en.wikipedia.org/wiki/Gurdev_Khush
|-
| [[Talaksan:Philippines Foreign Secretary Yasay Addresses Reporters at a News Conference (28502880421) (cropped).jpg|center|128px]]
| [[Perfecto R. Yasay, Jr.]]
| [[negosyante]]&lt;br/&gt;[[abogado]]&lt;ref name=&quot;ref_6cbc15c32055665daa4a29456e428787&quot;&gt;https://cairope.dfa.gov.ph/site-administrator/embassy-news/150-perfecto-r-yasay-jr-secretary-of-foreign-affairs&lt;/ref&gt;&lt;br/&gt;[[politiko]]
| 
| 
| [[chairperson]]&lt;ref name=&quot;ref_6fd70b53077220e68729b93c9a4aac60&quot;&gt;https://news.mb.com.ph/2020/06/12/former-dfa-sec-yasay-dies-73/&lt;/ref&gt;&lt;br/&gt;[[Kalihim ng Ugnayang Panlabas]]&lt;ref name=&quot;ref_d325404b2014bb47ad5e4027010083b9&quot;&gt;https://newsinfo.inquirer.net/878680/ca-rejects-appointment-of-yasay&lt;/ref&gt;
| https://en.wikipedia.org/wiki/Perfecto_Yasay_Jr.
|-
| [[Talaksan:Ronnie del Carmen.jpg|center|128px]]
| [[Ronnie del Carmen]]
| [[animator]]&lt;br/&gt;[[screenwriter]]&lt;br/&gt;[[Direktor sa pelikula|direktor ng pelikula]]&lt;br/&gt;[[ilustrador]]&lt;br/&gt;[[comics artist]]&lt;br/&gt;[[artista]]
| 
| 
| 
| https://en.wikipedia.org/wiki/Ronnie_del_Carmen
|-
| [[Talaksan:Álvaro Silva 20191101 (cropped).jpg|center|128px]]
| [[Álvaro Silva]]
| [[futbolista]]
| 
| 
| 
| https://en.wikipedia.org/wiki/%C3%81lvaro_Silva_(footballer)
|-
| 
| [[Natividad Almeda López]]
| [[abogado]]&lt;br/&gt;[[hukom]]
| 
| 
| 
| https://en.wikipedia.org/wiki/Natividad_Almeda-L%C3%B3pez
|-
| [[Talaksan:Geena Rocero for Chromat.jpg|center|128px]]
| [[Geena Rocero]]
| [[modelo]]&lt;br/&gt;[[LGBTQ rights activist]]&lt;br/&gt;[[Playmate]]
| 
| 
| 
| https://en.wikipedia.org/wiki/Geena_Rocero
|-
| [[Talaksan:Vicky Tauli-Corpuz in Kuala-Lumpur.jpg|center|128px]]
| [[Victoria Tauli-Corpuz]]
| [[indigenous rights activist]]
| 
| 
| [[United Nations Special Rapporteur]]
| https://en.wikipedia.org/wiki/Victoria_Tauli-Corpuz
|-
| [[Talaksan:Kiyomi Watanabe PH.jpg|center|128px]]
| [[Kiyomi Watanabe]]
| [[judoka]]
| 
| 
| 
| https://en.wikipedia.org/wiki/Kiyomi_Watanabe
|-
| [[Talaksan:Daisuke Sato.jpg|center|128px]]
| [[Daisuke Sato]]
| [[futbolista]]
| 
| 
| 
| https://en.wikipedia.org/wiki/Daisuke_Sato_(footballer)
|-
| [[Talaksan:Cleveland Cavaliers vs. Brooklyn Nets (47112577701).jpg|center|128px]]
| [[Jordan Clarkson]]
| [[basketbolista]]
| 
| 
| 
| https://en.wikipedia.org/wiki/Jordan_Clarkson
|-
| [[Talaksan:Bienvenido Marañón CER 3-0 DAV post-match interview May 23, 2018 (cropped).jpg|center|128px]]
| [[Bienvenido Marañón Morejón]]
| [[futbolista]]&lt;ref name=&quot;ref_e548b680a1af0e34c631f1e29f22dcae&quot;&gt;''[[:d:Q5715639|BDFutbol]]''&lt;/ref&gt;
| 
| 
| 
| https://en.wikipedia.org/wiki/Bienvenido_Mara%C3%B1%C3%B3n
|-
| [[Talaksan:Bishop Oscar Florencio, DD.jpg|center|128px]]
| [[Oscar Jaime Llaneta Florencio]]
| [[paring Katoliko]]&lt;ref name=&quot;ref_af3c085277b3c0162c69fc9b11e25a65&quot;&gt;''[[:d:Q3892772|Catholic-Hierarchy.org]]''&lt;/ref&gt;&lt;br/&gt;[[Obispo (Simbahang Katolika)|obispo]]
| 
| 
| [[auxiliary bishop]]&lt;br/&gt;[[diocesan bishop]]&lt;br/&gt;[[titular bishop]]&lt;br/&gt;[[apostolic administrator]]
| https://en.wikipedia.org/wiki/Oscar_Jaime_Florencio
|-
| [[Talaksan:HoR Official Portrait Geraldine Roman.jpg|center|128px]]
| [[Geraldine Roman]]
| [[mamamahayag]]&lt;br/&gt;[[estadista]]&lt;br/&gt;[[politiko]]&lt;ref name=&quot;ref_24d3c0d708c6c92b67a50c2d5cf463b5&quot;&gt;http://congress.gov.ph/members/search.php?id=roman-g&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;ref_29098e170163b0342432fc5ce97bef45&quot;&gt;http://www.congress.gov.ph/members/search.php?id=roman-g&lt;/ref&gt;
| 
| 
| [[miyembro ng Kapulungan ng mga Kinatawan ng Pilipinas]]&lt;ref name=&quot;ref_29098e170163b0342432fc5ce97bef45&quot;&gt;http://www.congress.gov.ph/members/search.php?id=roman-g&lt;/ref&gt;&lt;br/&gt;[[miyembro ng Kapulungan ng mga Kinatawan ng Pilipinas]]&lt;ref name=&quot;ref_24d3c0d708c6c92b67a50c2d5cf463b5&quot;&gt;http://congress.gov.ph/members/search.php?id=roman-g&lt;/ref&gt;&lt;br/&gt;[[miyembro ng Kapulungan ng mga Kinatawan ng Pilipinas]]
| https://en.wikipedia.org/wiki/Geraldine_Roman
|-
| [[Talaksan:Kylie Verzosa 2022 (cropped).jpg|center|128px]]
| [[Kylie Verzosa]]
| [[modelo]]&lt;br/&gt;[[kalahok sa patimapalak pangkagandahan]]&lt;br/&gt;[[artista]]
| 
| 
| 
| https://en.wikipedia.org/wiki/Kylie_Verzosa
|-
| 
| [[Tabinas Jefferson]]
| [[futbolista]]
| 
| 
| 
| https://en.wikipedia.org/wiki/Jefferson_Tabinas
|-
| [[Talaksan:Eumir felix marcial KL 2017.jpg|center|128px]]
| [[Eumir Felix Marcial]]
| [[boksingero]]&lt;ref name=&quot;ref_054fffc1d7abb09734bfd2df786ddaa6&quot;&gt;''[[:d:Q895505|BoxRec]]''&lt;/ref&gt;
| 
| 
| 
| https://en.wikipedia.org/wiki/Eumir_Marcial
|-
| [[Talaksan:Karen Ibasco in MisOr (2018).jpg|center|128px]]
| [[Karen Ibasco]]
| [[kalahok sa patimapalak pangkagandahan]]&lt;br/&gt;[[pisiko]]
| 
| 
| 
| https://en.wikipedia.org/wiki/Karen_Ibasco
|-
| [[Talaksan:Sarina Bolden.png|center|128px]]
| [[Sarina Bolden]]
| [[futbolista]]&lt;ref name=&quot;ref_fc538294e9ab48e5cf052419e669c504&quot;&gt;https://www.chicagotribune.com/sports/soccer/ct-world-cup-sarina-bolden-philippines-20230725-kihxntol2zb3nhmqhvhlgmqqci-story.html&lt;/ref&gt;
| 
| 
| 
| https://en.wikipedia.org/wiki/Sarina_Bolden
|-
| [[Talaksan:Margielyn Didal (cropped).jpg|center|128px]]
| [[Margielyn Didal]]
| [[skateboarder]]
| 
| 
| 
| https://en.wikipedia.org/wiki/Margielyn_Didal
|-
| [[Talaksan:His Excellency The Most Reverend Monsignor Rex Alarcon, D.D.jpg|center|128px]]
| [[Rex Andrew Clement Alarcon]]
| [[paring Katoliko]]&lt;ref name=&quot;ref_af3c085277b3c0162c69fc9b11e25a65&quot;&gt;''[[:d:Q3892772|Catholic-Hierarchy.org]]''&lt;/ref&gt;&lt;br/&gt;[[Catholic deacon]]&lt;ref name=&quot;ref_af3c085277b3c0162c69fc9b11e25a65&quot;&gt;''[[:d:Q3892772|Catholic-Hierarchy.org]]''&lt;/ref&gt;&lt;br/&gt;[[Obispo (Simbahang Katolika)|obispo]]
| 
| 
| [[diocesan bishop]]&lt;br/&gt;[[Roman Catholic Archbishop of Caceres]]
| https://en.wikipedia.org/wiki/Rex_Andrew_Alarcon
|-
| [[Talaksan:Louise Mabulo UN Young Champion of the Earth Award Ceremony Speech 3 (50750541351).jpg|center|128px]]
| [[Louise Emmanuelle Mabulo]]
| [[cook]]&lt;br/&gt;[[environmentalist]]&lt;ref name=&quot;ref_658abb56d2bf3562808217915122ad43&quot;&gt;https://www.bbc.co.uk/news/resources/idt-02d9060e-15dc-426c-bfe0-86a6437e5234&lt;/ref&gt;&lt;br/&gt;[[magsasaka]]&lt;ref name=&quot;ref_658abb56d2bf3562808217915122ad43&quot;&gt;https://www.bbc.co.uk/news/resources/idt-02d9060e-15dc-426c-bfe0-86a6437e5234&lt;/ref&gt;&lt;br/&gt;[[entrepreneur]]&lt;ref name=&quot;ref_658abb56d2bf3562808217915122ad43&quot;&gt;https://www.bbc.co.uk/news/resources/idt-02d9060e-15dc-426c-bfe0-86a6437e5234&lt;/ref&gt;
| 
| 
| 
| https://en.wikipedia.org/wiki/Louise_Mabulo
|-
| [[Talaksan:The Declaration of St. Dominic Parish as Minor Basilica! 1-58 screenshot.jpg|center|128px]]
| [[Gerard Francisco Timoner III]]
| [[paring Katoliko]]&lt;br/&gt;[[friar]]
| 
| 
| [[Master of the Order of Preachers]]
| https://en.wikipedia.org/wiki/Gerard_Francisco_Timoner_III
|-
| 
| [[Beabadoobee]]
| [[mang-aawit-manunulat]]&lt;ref name=&quot;ref_4096e148a7390f068244730095bdb7fe&quot;&gt;https://www.theguardian.com/music/2024/nov/13/beabadoobee-review-02-academy-glasgow&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;ref_c4305c1f0a63769191fbaf006d6efd0c&quot;&gt;https://www.nme.com/news/music/beabadoobee-brits-interview-sabrina-carpenter-embracing-imperfection-3843092&lt;/ref&gt;
| 
| 
| 
| https://en.wikipedia.org/wiki/Beabadoobee
|-
| [[Talaksan:Ambassador Bernardita Catalla (cropped).jpg|center|128px]]
| [[Bernardita Catalla]]
| [[diplomata]]&lt;ref name=&quot;ref_81037c4f5b6a0f990b4033476599b240&quot;&gt;https://www.pna.gov.ph/articles/1098584&lt;/ref&gt;
| 
| 
| [[ambassador of the Philippines to Lebanon]]
| https://en.wikipedia.org/wiki/Bernardita_Catalla
|-
| [[Talaksan:Climate Activists (cropped).jpg|center|128px]]
| [[Marinel Sumook Ubaldo]]
| [[climate activist]]
| 
| 
| 
| https://en.wikipedia.org/wiki/Marinel_Sumook_Ubaldo
|-
| [[Talaksan:Bianca Bustamante 2024.jpg|center|128px]]
| [[Bianca Bustamante]]
| [[racing driver]]&lt;br/&gt;[[racecar driver]]
| 
| 
| 
| https://en.wikipedia.org/wiki/Bianca_Bustamante
|-
| [[Talaksan:PIA Leyte - Aira Villegas interview (cropped).jpg|center|128px]]
| [[Aira Villegas]]
| [[boksingero]]
| 
| 
| 
| https://en.wikipedia.org/wiki/Aira_Villegas
|}
{{Wikidata list end}}</text>
      <sha1>t2opeutcm05fz5xb0lfu0wfq4jbcx0r</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Usapang kategorya:Mga siyentipiko</title>
    <ns>15</ns>
    <id>281597</id>
    <revision>
      <id>2164916</id>
      <parentid>2164002</parentid>
      <timestamp>2025-06-14T06:38:36Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>ListeriaBot</username>
        <id>79921</id>
      </contributor>
      <comment>Wikidata list updated [V2]</comment>
      <origin>2164916</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="26814" sha1="inhmt8e8edco71wjyr4r2pzeljqf300" xml:space="preserve">== Wala pang artikulo ==
{{Wikidata list
|sparql=SELECT ?item ?linkcount  WHERE {
  ?item wdt:P106 ?occupation.
  ?occupation wdt:P279* wd:Q864503.
  ?item wikibase:sitelinks ?linkcount .
}
GROUP BY ?item ?linkcount
ORDER BY DESC(?linkcount)
LIMIT 200
|columns=number,item,label:Article,P569,P570,P101,P18
|section=
|min_section=
|sort=
|links=red_only
|thumb=128
|autolist=fallback
|summary=itemnumber
}}
{| class='wikitable sortable'
! number
! item
! Article
! petsa ng kapanangakan
! petsa ng kamatayan
! field of work
! larawan
|-
| style='text-align:right'| 1
| [[:d:Q144535|Q144535]]
| [[Herbert Spencer]]
| 1820-04-27&lt;br/&gt;1824-04-27&lt;br/&gt;1820-04-28
| 1903-12-08
| [[botanika]]
| [[Talaksan:Herbert Spencer.jpg|center|128px]]
|-
| style='text-align:right'| 2
| [[:d:Q11826|Q11826]]
| [[Al-Biruni]]
| 973-09-04
| 1048-12-09
| [[pisika]]&lt;br/&gt;[[matematika]]&lt;br/&gt;[[astronomiya]]&lt;br/&gt;[[likas na agham]]&lt;br/&gt;[[kasaysayan]]&lt;br/&gt;[[chronology]]&lt;br/&gt;[[laborer]]&lt;br/&gt;[[Indology]]&lt;br/&gt;[[agham pandaigdig]]&lt;br/&gt;[[heograpiya]]&lt;br/&gt;[[pilosopiya]]&lt;br/&gt;[[kartograpiya]]&lt;br/&gt;[[Antropolohiya|agham-tao]]&lt;br/&gt;[[astrolohiya]]&lt;br/&gt;[[kimika]]&lt;br/&gt;[[medisina]]&lt;br/&gt;[[sikolohiya]]&lt;br/&gt;[[teolohiya]]&lt;br/&gt;[[parmakolohiya]]&lt;br/&gt;[[history of religions]]&lt;br/&gt;[[mineralohiya]]
| [[Talaksan:Al-Biruni Portrait.jpg|center|128px]]
|-
| style='text-align:right'| 3
| [[:d:Q7487|Q7487]]
| [[Dorothy Hodgkin]]
| 1910-05-12
| 1994-07-29
| [[X-ray crystallography]]&lt;br/&gt;[[biyokimika]]&lt;br/&gt;[[kimika]]&lt;br/&gt;[[kristalograpiya]]
| [[Talaksan:Professor Dorothy Hodgkin.jpg|center|128px]]
|-
| style='text-align:right'| 4
| [[:d:Q185007|Q185007]]
| [[Rita Levi-Montalcini]]
| 1909-04-22
| 2012-12-30
| [[neurobiology]]
| [[Talaksan:Rita Levi Montalcini.jpg|center|128px]]
|-
| style='text-align:right'| 5
| [[:d:Q160362|Q160362]]
| [[Theophrastus]]
| -371
| -287
| [[botanika]]
| [[Talaksan:Teofrasto Orto botanico head.jpg|center|128px]]
|-
| style='text-align:right'| 6
| [[:d:Q102034|Q102034]]
| [[Ronald Ross]]
| 1857-05-13
| 1932-09-16
| [[parasitolohiya]]&lt;br/&gt;[[epidemiyolohiya]]
| [[Talaksan:Ronald Ross.jpg|center|128px]]
|-
| style='text-align:right'| 7
| [[:d:Q78496|Q78496]]
| [[Konrad Lorenz]]
| 1903-11-07
| 1989-02-27
| [[etolohiya]]&lt;br/&gt;[[pilosopiya]]
| [[Talaksan:Konrad Lorenz.JPG|center|128px]]
|-
| style='text-align:right'| 8
| [[:d:Q462843|Q462843]]
| [[Tu Youyou]]
| 1930-12-30
| 
| [[parmakolohiya]]&lt;br/&gt;[[tradisyonal na panggagamot na Tsino]]
| [[Talaksan:D810 4987 Tu Youyou, medicine (22945001843) (cropped).jpg|center|128px]]
|-
| style='text-align:right'| 9
| [[:d:Q60059|Q60059]]
| [[Albertus Magnus]]
| 1200
| 1280-11-15
| [[pilosopiya]]
| [[Talaksan:Tommaso da modena, ritratti di domenicani (vescovo) 1352 150cm, treviso, ex convento di san niccolò, sala del capitolo.jpg|center|128px]]
|-
| style='text-align:right'| 10
| [[:d:Q173441|Q173441]]
| [[Abu Abdullah Muhammad al-Idrisi al-Qurtubi al-Hasani as-Sabti]]
| 1111
| 1166&lt;br/&gt;1165
| [[kartograpiya]]&lt;br/&gt;[[heograpiya]]&lt;br/&gt;[[paglalakbay]]
| [[Talaksan:Estatua de Al-Idrisi en Ceuta.jpg|center|128px]]
|-
| style='text-align:right'| 11
| [[:d:Q70554|Q70554]]
| [[Emil Fischer]]
| 1852-10-09
| 1919-07-15
| [[kimika]]
| [[Talaksan:Hermann Emil Fischer c1895.jpg|center|128px]]
|-
| style='text-align:right'| 12
| [[:d:Q229264|Q229264]]
| [[Georges-Louis Leclerc, Comte de Buffon]]
| 1707-09-07
| 1788-04-15
| [[biyolohiya]]&lt;br/&gt;[[heograpiya]]&lt;br/&gt;[[heolohiya]]
| [[Talaksan:Georges-Louis Leclerc de Buffon.jpg|center|128px]]
|-
| style='text-align:right'| 13
| [[:d:Q199654|Q199654]]
| [[Barbara McClintock]]
| 1902-06-16
| 1992-09-02
| [[henetika]]&lt;br/&gt;[[cytogenetics]]
| [[Talaksan:Barbara McClintock (1902-1992) shown in her laboratory in 1947.jpg|center|128px]]
|-
| style='text-align:right'| 14
| [[:d:Q7426|Q7426]]
| [[Ada Yonath]]
| 1939-06-22
| 
| [[kristalograpiya]]&lt;br/&gt;[[biyolohiya]]&lt;br/&gt;[[biyolohiyang molekular]]&lt;br/&gt;[[biyokimika]]&lt;br/&gt;[[ribosoma]]&lt;br/&gt;[[biyolohiyang estruktural]]
| [[Talaksan:Ada E. Yonath.jpg|center|128px]]
|-
| style='text-align:right'| 15
| [[:d:Q84405|Q84405]]
| [[Karl Landsteiner]]
| 1868-06-14
| 1943-06-26
| [[kimika]]
| [[Talaksan:Karl Landsteiner nobel.jpg|center|128px]]
|-
| style='text-align:right'| 16
| [[:d:Q151564|Q151564]]
| [[Frederick Sanger]]
| 1918-08-13
| 2013-11-19
| [[biyokimika]]
| [[Talaksan:Frederick Sanger2.jpg|center|128px]]
|-
| style='text-align:right'| 17
| [[:d:Q25820|Q25820]]
| [[Thomas Young]]
| 1773-06-13
| 1829-05-10
| [[pisika]]&lt;br/&gt;[[mekanika]]&lt;br/&gt;[[lingguwistika]]&lt;br/&gt;[[agham ng mga materyal]]
| [[Talaksan:Thomas Young by Briggs.jpg|center|128px]]
|-
| style='text-align:right'| 18
| [[:d:Q213195|Q213195]]
| [[B. F. Skinner]]
| 1904-03-20
| 1990-08-18
| [[sikolohiya]]&lt;br/&gt;[[behavioral analytics]]
| [[Talaksan:B.F. Skinner at Harvard circa 1950 (cropped).jpg|center|128px]]
|-
| style='text-align:right'| 19
| [[:d:Q35703|Q35703]]
| [[Gertrude B. Elion]]
| 1918-01-23
| 1999-02-21
| [[parmakolohiya]]&lt;br/&gt;[[biyokimika]]
| [[Talaksan:Gertrude Elion (cropped).jpg|center|128px]]
|-
| style='text-align:right'| 20
| [[:d:Q214565|Q214565]]
| [[Beatrix Potter]]
| 1866-07-28
| 1943-12-22
| 
| [[Talaksan:Beatrix Potter by King cropped.jpg|center|128px]]
|-
| style='text-align:right'| 21
| [[:d:Q185777|Q185777]]
| [[Alexis Carrel]]
| 1873-06-28
| 1944-11-05
| [[Pag-oopera|pagtistis]]&lt;br/&gt;[[biyolohiya]]&lt;br/&gt;[[pathophysiology]]&lt;br/&gt;[[pisyolohiya]]&lt;br/&gt;[[vascular surgery]]
| [[Talaksan:Alexis Carrel 1912.jpg|center|128px]]
|-
| style='text-align:right'| 22
| [[:d:Q318750|Q318750]]
| [[Stephen Hillenburg]]
| 1961-08-21
| 2018-11-26
| [[biyolohiyang pandagat]]&lt;br/&gt;[[animasyon]]&lt;br/&gt;[[komiks]]
| [[Talaksan:Stephen Hillenburg by Carlos Cazurro.jpg|center|128px]]
|-
| style='text-align:right'| 23
| [[:d:Q204733|Q204733]]
| [[Gerty Cori]]
| 1896-08-15
| 1957-10-26&lt;br/&gt;1956-10-26
| [[biyokimika]]&lt;br/&gt;[[medisina]]
| [[Talaksan:Gerty Theresa Cori.jpg|center|128px]]
|-
| style='text-align:right'| 24
| [[:d:Q60024|Q60024]]
| [[Hermann von Helmholtz]]
| 1821-08-31
| 1894-09-08
| [[pisika]]&lt;br/&gt;[[medisina]]&lt;br/&gt;[[pisyolohiya]]&lt;br/&gt;[[sikolohiya]]
| [[Talaksan:Hermann von Helmholtz.jpg|center|128px]]
|-
| style='text-align:right'| 25
| [[:d:Q107402|Q107402]]
| [[Rosalyn Sussman Yalow]]
| 1921-07-19
| 2011-05-30
| [[biyopisika]]
| [[Talaksan:Rosalyn Yalow.jpg|center|128px]]
|-
| style='text-align:right'| 26
| [[:d:Q180468|Q180468]]
| [[Albert von Szent-Györgyi Nagyrápolt]]
| 1893-09-16
| 1986-10-22
| [[biyokimika]]&lt;br/&gt;[[pisyolohiya]]
| [[Talaksan:Albert Szent-Györgyi.jpg|center|128px]]
|-
| style='text-align:right'| 27
| [[:d:Q103844|Q103844]]
| [[Françoise Barré-Sinoussi.]]
| 1947-07-30
| 
| [[birolohiya]]
| [[Talaksan:Françoise Barré-Sinoussi-press conference Dec 06th, 2008-1.jpg|center|128px]]
|-
| style='text-align:right'| 28
| [[:d:Q200136|Q200136]]
| [[Linda B. Buck]]
| 1947-01-29
| 
| [[biyolohiya]]&lt;br/&gt;[[neurosiyensiya]]
| [[Talaksan:Linda Buck 2015 (cropped).jpg|center|128px]]
|-
| style='text-align:right'| 29
| [[:d:Q102804|Q102804]]
| [[Henri Moissan]]
| 1852-09-28
| 1907-02-20
| [[kimika]]
| [[Talaksan:Henri Moissan HiRes.jpg|center|128px]]
|-
| style='text-align:right'| 30
| [[:d:Q154824|Q154824]]
| [[Norman Borlaug]]
| 1914-03-25
| 2009-09-12
| [[agronomiya]]
| [[Talaksan:Norman Borlaug.jpg|center|128px]]
|-
| style='text-align:right'| 31
| [[:d:Q43917|Q43917]]
| [[Eduard Buchner]]
| 1860-05-20
| 1917-08-13
| [[kimika]]&lt;br/&gt;[[biyokimika]]
| [[Talaksan:Eduardbuchner.jpg|center|128px]]
|-
| style='text-align:right'| 32
| [[:d:Q177681|Q177681]]
| [[Thomas Hunt Morgan]]
| 1866-09-25
| 1945-12-04
| [[henetika]]
| [[Talaksan:Thomas Hunt Morgan.jpg|center|128px]]
|-
| style='text-align:right'| 33
| [[:d:Q150630|Q150630]]
| [[Camillo Golgi]]
| 1843-07-07
| 1926-01-21
| [[malarya]]&lt;br/&gt;[[medisina]]&lt;br/&gt;[[histolohiya]]&lt;br/&gt;[[anatomiya]]&lt;br/&gt;[[patolohiya]]&lt;br/&gt;[[agham]]
| [[Talaksan:Camillo Golgi nobel.jpg|center|128px]]
|-
| style='text-align:right'| 34
| [[:d:Q26322|Q26322]]
| [[Carol Greider]]
| 1961-04-15
| 
| [[biyolohiyang molekular]]&lt;br/&gt;[[biyolohiya]]&lt;br/&gt;[[henetika]]
| [[Talaksan:GREIDER Carol 2014 - Less vignetting.jpg|center|128px]]
|-
| style='text-align:right'| 35
| [[:d:Q180350|Q180350]]
| [[Frederick Banting]]
| 1891-11-14
| 1941-02-21
| [[pisyolohiya]]&lt;br/&gt;[[parmakolohiya]]
| [[Talaksan:Fredrick banting.jpg|center|128px]]
|-
| style='text-align:right'| 36
| [[:d:Q26321|Q26321]]
| [[Elizabeth Blackburn]]
| 1948-11-26
| 
| [[cytogenetics]]&lt;br/&gt;[[biyolohiya]]&lt;br/&gt;[[pisyolohiya]]
| [[Talaksan:Elizabeth Blackburn CHF Heritage Day 2012 Rush 001.JPG|center|128px]]
|-
| style='text-align:right'| 37
| [[:d:Q153159|Q153159]]
| [[Elias Lönnrot]]
| 1802-04-09
| 1884-03-19
| [[lingguwistika]]&lt;br/&gt;[[etnograpiya]]&lt;br/&gt;[[botanika]]&lt;br/&gt;[[medisina]]&lt;br/&gt;[[pilolohiya]]&lt;br/&gt;[[collecting]]&lt;br/&gt;[[panitikan]]
| [[Talaksan:Elias Lönnrot portrait.jpg|center|128px]]
|-
| style='text-align:right'| 38
| [[:d:Q15118973|Q15118973]]
| [[Aziz Sancar]]
| 1946-09-08
| 
| [[DNA repair]]&lt;br/&gt;[[Siklo ng selula|cell cycle]]&lt;br/&gt;[[circadian rhythm]]&lt;br/&gt;[[biyokimika]]&lt;br/&gt;[[biyolohiyang molekular]]&lt;br/&gt;[[DNA]]
| [[Talaksan:Aziz Sancar 0060.jpg|center|128px]]
|-
| style='text-align:right'| 39
| [[:d:Q80905|Q80905]]
| [[Donald Arthur Glaser]]
| 1926-09-21
| 2013-02-28
| [[pisika]]
| [[Talaksan:Donald Glaser.jpg|center|128px]]
|-
| style='text-align:right'| 40
| [[:d:Q231402|Q231402]]
| [[Jacques Monod]]
| 1910-02-09
| 1976-05-31
| [[biyolohiya]]
| [[Talaksan:Jacques Monod 1971.jpg|center|128px]]
|-
| style='text-align:right'| 41
| [[:d:Q189488|Q189488]]
| [[Willem Einthoven]]
| 1860-05-21
| 1927-09-29
| [[pisyolohiya]]
| [[Talaksan:Portrait of W. (Willem) Einthoven, professor of Physiology and Histology at Leiden University Icones 332.tiff|center|128px]]
|-
| style='text-align:right'| 42
| [[:d:Q17280087|Q17280087]]
| [[Emmanuelle Charpentier]]
| 1968-12-11
| 
| [[mikrobiyolohiya]]&lt;br/&gt;[[biyokimika]]&lt;br/&gt;[[henetika]]
| [[Talaksan:Emmanuelle Charpentier.jpg|center|128px]]
|-
| style='text-align:right'| 43
| [[:d:Q4273363|Q4273363]]
| [[Frances Arnold]]
| 1956-07-25
| 
| [[inhinyeriyang pangkimika]]&lt;br/&gt;[[biocatalysis]]&lt;br/&gt;[[protein engineering]]&lt;br/&gt;[[synthetic biology]]
| [[Talaksan:Frances Arnold in 2021 at Caltech 01 (cropped).jpg|center|128px]]
|-
| style='text-align:right'| 44
| [[:d:Q234224|Q234224]]
| [[Dian Fossey]]
| 1932-01-16
| 1985-12-26
| [[etolohiya]]
| 
|-
| style='text-align:right'| 45
| [[:d:Q14279|Q14279]]
| [[Giovanni Domenico Cassini]]
| 1625-06-08
| 1712-09-14
| [[astronomiya]]
| [[Talaksan:Giovanni Domenico Cassini.jpg|center|128px]]
|-
| style='text-align:right'| 46
| [[:d:Q60061|Q60061]]
| [[Venkatraman Ramakrishnan]]
| 1952
| 
| [[biyokimika]]&lt;br/&gt;[[computational biology]]&lt;br/&gt;[[biyolohiyang molekular]]
| [[Talaksan:Venki Ramakrishnan.jpg|center|128px]]
|-
| style='text-align:right'| 47
| [[:d:Q104913|Q104913]]
| [[Robert Edwards]]
| 1925-09-27
| 2013-04-10
| [[reproductive medicine]]
| [[Talaksan:Robert Geoffrey Edwards (2010).jpg|center|128px]]
|-
| style='text-align:right'| 48
| [[:d:Q107462|Q107462]]
| [[Har Gobind Khorana]]
| 1922-01-09
| 2011-11-09
| [[biyolohiyang molekular]]
| [[Talaksan:Har Gobind Khorana.jpg|center|128px]]
|-
| style='text-align:right'| 49
| [[:d:Q16196017|Q16196017]]
| [[Tedros Adhanom Ghebreyesus]]
| 1965-03-03
| 
| [[community health]]&lt;br/&gt;[[kalusugang pampubliko]]&lt;br/&gt;[[international organization]]&lt;br/&gt;[[Pangangalagang pangkalusugan]]&lt;br/&gt;[[health administration]]&lt;br/&gt;[[mikrobiyolohiya]]&lt;br/&gt;[[politika]]&lt;br/&gt;[[Patakarang panlabas]]
| [[Talaksan:Tedros Adhanom Ghebreyesus 2023.jpg|center|128px]]
|-
| style='text-align:right'| 50
| [[:d:Q214851|Q214851]]
| [[Charles Richet]]
| 1850-08-26
| 1935-12-04
| [[medisina]]&lt;br/&gt;[[pisyolohiya]]&lt;br/&gt;[[allergology]]&lt;br/&gt;[[anapilaksis]]&lt;br/&gt;[[human physiology]]&lt;br/&gt;[[sikolohiya]]&lt;br/&gt;[[Esperanto]]&lt;br/&gt;[[ewhenesya]]&lt;br/&gt;[[Parasikolohiya]]&lt;br/&gt;[[creative and professional writing]]&lt;br/&gt;[[Tuluyan]]&lt;br/&gt;[[Drama]]
| [[Talaksan:Charles Robert Richet nobel.jpg|center|128px]]
|-
| style='text-align:right'| 51
| [[:d:Q189006|Q189006]]
| [[Charles Louis Alphonse Laveran]]
| 1845-06-18
| 1922-05-18
| [[malarya]]&lt;br/&gt;[[medisina]]
| [[Talaksan:Charles Laveran nobel.jpg|center|128px]]
|-
| style='text-align:right'| 52
| [[:d:Q232308|Q232308]]
| [[Selman Abraham Waksman]]
| 1888-07-22
| 1973-08-16
| [[biyokimika]]&lt;br/&gt;[[mikrobiyolohiya]]
| [[Talaksan:Selman Waksman NYWTS.jpg|center|128px]]
|-
| style='text-align:right'| 53
| [[:d:Q8056214|Q8056214]]
| [[Yoshinori Ohsumi]]
| 1945-02-09
| 
| [[biyolohiyang molekular]]
| [[Talaksan:Nobel Laureates 7428 (30679389523) (cropped).jpg|center|128px]]
|-
| style='text-align:right'| 54
| [[:d:Q191026|Q191026]]
| [[Francis Galton]]
| 1822-02-16
| 1911-01-17
| [[Teorya ng probabilidad|probability theory]]&lt;br/&gt;[[Antropolohiya|agham-tao]]
| [[Talaksan:Sir Francis Galton, 1890s.jpg|center|128px]]
|-
| style='text-align:right'| 55
| [[:d:Q6796222|Q6796222]]
| [[May-Britt Moser]]
| 1963-01-04
| 
| [[neurosiyensiya]]
| [[Talaksan:May-Britt Moser (20902423978) (cropped).jpg|center|128px]]
|-
| style='text-align:right'| 56
| [[:d:Q234463|Q234463]]
| [[Sydney Brenner]]
| 1927-01-13
| 2019-04-05
| [[biyolohiya]]
| [[Talaksan:Sydney Brenner OIST 2008 (33208371153) (cropped).jpg|center|128px]]
|-
| style='text-align:right'| 57
| [[:d:Q55008046|Q55008046]]
| [[Albert I of Belgium]]
| 1875-04-08
| 1934-02-17
| 
| [[Talaksan:Albert I Koning der Belgen.jpg|center|128px]]
|-
| style='text-align:right'| 58
| [[:d:Q106399|Q106399]]
| [[John Howard Northrop]]
| 1891-07-05
| 1987-05-27
| [[biyokimika]]
| [[Talaksan:John Howard Northrop.jpg|center|128px]]
|-
| style='text-align:right'| 59
| [[:d:Q296047|Q296047]]
| [[Sam Harris]]
| 1967-04-09
| 
| [[neurosiyensiya]]&lt;br/&gt;[[moralidad]]&lt;br/&gt;[[etika]]&lt;br/&gt;[[mindfulness]]&lt;br/&gt;[[pilosopiya]]&lt;br/&gt;[[creative and professional writing]]&lt;br/&gt;[[criticism of religion]]&lt;br/&gt;[[Blog]]&lt;br/&gt;[[podcast show]]&lt;br/&gt;[[Meditasyon|pagninilay]]
| [[Talaksan:Sam Harris 2016 (cropped).jpg|center|128px]]
|-
| style='text-align:right'| 60
| [[:d:Q211029|Q211029]]
| [[Edward O. Wilson]]
| 1929-06-10
| 2021-12-26
| [[myrmecology]]&lt;br/&gt;[[sociobiology]]&lt;br/&gt;[[natural science]]&lt;br/&gt;[[Zoolohiya|soolohiya]]&lt;br/&gt;[[entomolohiya]]&lt;br/&gt;[[Saribuhay|biodiversity]]&lt;br/&gt;[[animal ecology]]
| [[Talaksan:Edward O. Wilson, 2003 (cropped).jpg|center|128px]]
|-
| style='text-align:right'| 61
| [[:d:Q12973|Q12973]]
| [[Leopold III of Belgium]]
| 1901-11-03
| 1983-09-25
| 
| [[Talaksan:Leopold III (1934).jpg|center|128px]]
|-
| style='text-align:right'| 62
| [[:d:Q75847|Q75847]]
| [[Harald zur Hausen]]
| 1936-03-11
| 2023-05-29
| [[birolohiya]]
| [[Talaksan:Harald zur Hausen 01.jpg|center|128px]]
|-
| style='text-align:right'| 63
| [[:d:Q316371|Q316371]]
| [[Vladimir Ivanovich Vernadsky]]
| 1863-02-28
| 1945-01-06
| [[heolohiya]]&lt;br/&gt;[[kristalograpiya]]&lt;br/&gt;[[mineralohiya]]&lt;br/&gt;[[geochemistry]]&lt;br/&gt;[[radiogeology]]&lt;br/&gt;[[biyolohiya]]&lt;br/&gt;[[biogeochemistry]]&lt;br/&gt;[[pilosopiya]]&lt;br/&gt;[[history of geology]]
| [[Talaksan:1934-V I Vernadsky.jpg|center|128px]]
|-
| style='text-align:right'| 64
| [[:d:Q189564|Q189564]]
| [[Pierre Teilhard de Chardin]]
| 1881-05-01
| 1955-04-10
| [[pilosopiya]]&lt;br/&gt;[[teolohiya]]&lt;br/&gt;[[pastoral care]]&lt;br/&gt;[[Antropolohiya|agham-tao]]&lt;br/&gt;[[philosophical anthropology]]&lt;br/&gt;[[Christian philosophy]]&lt;br/&gt;[[heolohiya]]
| [[Talaksan:TeilhardP 1955.jpg|center|128px]]
|-
| style='text-align:right'| 65
| [[:d:Q5327|Q5327]]
| [[Adolf Butenandt]]
| 1903-03-24
| 1995-01-18
| [[biyokimika]]&lt;br/&gt;[[kimikang organiko]]
| [[Talaksan:Bad Schachen Porträt; Adolf Butenandt - W134Nr.020182c - Willy Pragher (cropped).jpg|center|128px]]
|-
| style='text-align:right'| 66
| [[:d:Q57192|Q57192]]
| [[Gerhard Domagk]]
| 1895-10-30
| 1964-04-24
| [[patolohiya]]
| [[Talaksan:Gerhard Domagk nobel.jpg|center|128px]]
|-
| style='text-align:right'| 67
| [[:d:Q125057|Q125057]]
| [[Richard Francis Burton]]
| 1821-03-19
| 1890-10-20
| 
| [[Talaksan:Richard Francis Burton by Rischgitz, 1864.jpg|center|128px]]
|-
| style='text-align:right'| 68
| [[:d:Q213504|Q213504]]
| [[Charles Scott Sherrington]]
| 1857-11-27
| 1952-03-04
| [[neurobiology]]&lt;br/&gt;[[pisyolohiya]]&lt;br/&gt;[[histolohiya]]&lt;br/&gt;[[bakteryolohiya]]&lt;br/&gt;[[patolohiya]]
| [[Talaksan:Prof. Charles Scott Sherrington.jpg|center|128px]]
|-
| style='text-align:right'| 69
| [[:d:Q76727|Q76727]]
| [[Ernst Jünger]]
| 1895-03-29
| 1998-02-17
| [[pilosopiya]]&lt;br/&gt;[[Panitikang Aleman]]&lt;br/&gt;[[entomolohiya]]
| [[Talaksan:Ernst Jünger vers 1920 (cropped).jpg|center|128px]]
|-
| style='text-align:right'| 70
| [[:d:Q170342|Q170342]]
| [[Svante Pääbo]]
| 1955-04-20
| 
| [[paleogenetics]]&lt;br/&gt;[[evolutionary anthropology]]&lt;br/&gt;[[human evolutionary genetics]]&lt;br/&gt;[[henetika]]&lt;br/&gt;[[Biyolohiyang ebolutiba|ebolusyonaryong biyolohiya]]&lt;br/&gt;[[evolutionary genetics]]
| [[Talaksan:Professor Svante Paabo ForMemRS (cropped).jpg|center|128px]]
|-
| style='text-align:right'| 71
| [[:d:Q49347|Q49347]]
| [[Melvin Calvin]]
| 1911-04-08
| 1997-01-08
| [[biyokimika]]
| [[Talaksan:Melvin Calvin.jpg|center|128px]]
|-
| style='text-align:right'| 72
| [[:d:Q211787|Q211787]]
| [[Jules Bordet]]
| 1870-06-13
| 1961-04-06
| [[mikrobiyolohiya]]
| [[Talaksan:Jules Bordet nobel.jpg|center|128px]]
|-
| style='text-align:right'| 73
| [[:d:Q115490|Q115490]]
| [[Tadeusz Reichstein]]
| 1897-07-20
| 1996-08-01
| 
| [[Talaksan:Thadeus Reichstein ETH-Bib Portr 10137.jpg|center|128px]]
|-
| style='text-align:right'| 74
| [[:d:Q58575|Q58575]]
| [[Friedrich Wöhler]]
| 1800-07-31
| 1882-09-23
| [[kimika]]
| [[Talaksan:Friedrich Wöhler Litho.jpg|center|128px]]
|-
| style='text-align:right'| 75
| [[:d:Q154782|Q154782]]
| [[Adelbert von Chamisso]]
| 1781-01-30
| 1838-08-21
| [[botanika]]&lt;br/&gt;[[Zoolohiya|soolohiya]]
| [[Talaksan:Chamisso Adelbert von 1781-1838.png|center|128px]]
|-
| style='text-align:right'| 76
| [[:d:Q170676|Q170676]]
| [[Roger D. Kornberg]]
| 1947-04-24
| 
| [[biyolohiyang estruktural]]&lt;br/&gt;[[biyokimika]]
| [[Talaksan:Roger Kornberg April 2016.jpg|center|128px]]
|-
| style='text-align:right'| 77
| [[:d:Q233965|Q233965]]
| [[Charles Nicolle]]
| 1866-09-21
| 1936-02-28
| [[bakteryolohiya]]
| [[Talaksan:Charles Jules Henri Nicolle. Photograph. Wellcome V0026919.jpg|center|128px]]
|-
| style='text-align:right'| 78
| [[:d:Q77174|Q77174]]
| [[Christiane Nüsslein-Volhard]]
| 1942-10-20
| 
| [[biyolohiya]]&lt;br/&gt;[[biyokimika]]&lt;br/&gt;[[genetic research]]&lt;br/&gt;[[developmental biology]]&lt;br/&gt;[[embriyolohiya]]
| [[Talaksan:Christiane Nüsslein-Volhard mg 4372 cropped.jpg|center|128px]]
|-
| style='text-align:right'| 79
| [[:d:Q157224|Q157224]]
| [[Kary Mullis]]
| 1944-12-28
| 2019-08-07
| [[biyolohiyang molekular]]&lt;br/&gt;[[biyokimika]]&lt;br/&gt;[[kimika]]
| [[Talaksan:Kary Mullis.jpg|center|128px]]
|-
| style='text-align:right'| 80
| [[:d:Q189803|Q189803]]
| [[Arthur Harden]]
| 1865-10-12
| 1940-06-17
| [[biyokimika]]
| [[Talaksan:ArthurHarden.jpg|center|128px]]
|-
| style='text-align:right'| 81
| [[:d:Q78478|Q78478]]
| [[Robert Bárány]]
| 1876-04-22
| 1936-04-08
| [[otolaryngology]]
| [[Talaksan:Robert Barany.jpg|center|128px]]
|-
| style='text-align:right'| 82
| [[:d:Q157056|Q157056]]
| [[Samuel Hahnemann]]
| 1755-04-10
| 1843-07-02
| [[homeopatiya]]
| [[Talaksan:Samuel Hahnemann 1841.jpg|center|128px]]
|-
| style='text-align:right'| 83
| [[:d:Q155764|Q155764]]
| [[Robert Brown]]
| 1773-12-21
| 1858-06-10
| [[botanika]]&lt;br/&gt;[[pisyolohiya ng halaman]]&lt;br/&gt;[[cryptogam]]&lt;br/&gt;[[microscopy]]
| [[Talaksan:Robert brown botaniker.jpg|center|128px]]
|-
| style='text-align:right'| 84
| [[:d:Q158749|Q158749]]
| [[Albert François Lebrun]]
| 1871-08-29
| 1950-03-06
| [[politika]]
| [[Talaksan:Albert Lebrun 1932 (2).jpg|center|128px]]
|-
| style='text-align:right'| 85
| [[:d:Q202136|Q202136]]
| [[Barry Marshall]]
| 1951-09-30
| 
| [[mikrobiyolohiya]]
| [[Talaksan:Barry J Marshall.jpg|center|128px]]
|-
| style='text-align:right'| 86
| [[:d:Q234590|Q234590]]
| [[Christian de Duve]]
| 1917-10-02
| 2013-05-04
| [[biyolohiyang pangselula]]&lt;br/&gt;[[biyokimika]]
| [[Talaksan:Christian de Duve.tif|center|128px]]
|-
| style='text-align:right'| 87
| [[:d:Q218311|Q218311]]
| [[François Jacob]]
| 1920-06-17
| 2013-04-20
| [[mikrobiyolohiya]]
| [[Talaksan:François Jacob nobel.jpg|center|128px]]
|-
| style='text-align:right'| 88
| [[:d:Q102379|Q102379]]
| [[Paul Berg]]
| 1926-06-30
| 2023-02-15
| [[biyokimika]]
| [[Talaksan:Paul Berg in 1980.jpg|center|128px]]
|-
| style='text-align:right'| 89
| [[:d:Q157239|Q157239]]
| [[Artturi Ilmari Virtanen]]
| 1895-01-15
| 1973-11-11
| [[biyokimika]]
| [[Talaksan:A-I-Virtanen-portrait.jpg|center|128px]]
|-
| style='text-align:right'| 90
| [[:d:Q88608397|Q88608397]]
| [[Katalin Karikó]]
| 1955-01-17
| 
| [[messenger RNA]]&lt;br/&gt;[[biyokimika]]
| [[Talaksan:Katalin Karikó at the United States Embassy Sweden, 2023 Nobel Reception (cropped).jpg|center|128px]]
|-
| style='text-align:right'| 91
| [[:d:Q76600|Q76600]]
| [[Manfred Eigen]]
| 1927-05-09
| 2019-02-06
| [[biyopisika]]
| [[Talaksan:Eigen,Manfred 1996 Göttingen.jpg|center|128px]]
|-
| style='text-align:right'| 92
| [[:d:Q155914|Q155914]]
| [[Peter Simon Pallas]]
| 1741-09-22
| 1811-09-08
| [[Zoolohiya|soolohiya]]&lt;br/&gt;[[botanika]]&lt;br/&gt;[[heograpiya]]&lt;br/&gt;[[heolohiya]]&lt;br/&gt;[[etnograpiya]]&lt;br/&gt;[[pilolohiya]]
| [[Talaksan:Peter Simon Pallas. Stipple engraving by A. Tardieu after hi Wellcome V0004437.jpg|center|128px]]
|-
| style='text-align:right'| 93
| [[:d:Q151593|Q151593]]
| [[Olivier Messiaen]]
| 1908-12-10
| 1992-04-27
| 
| [[Talaksan:Lezing Franse compoist Olivier Messiaen in Koninklijk Conservatorium in Den Haa, Bestanddeelnr 933-8262.jpg|center|128px]]
|-
| style='text-align:right'| 94
| [[:d:Q237160|Q237160]]
| [[Bernardo Houssay]]
| 1887-04-10
| 1971-09-21
| [[pisyolohiya]]
| [[Talaksan:Bernado Houssay.JPG|center|128px]]
|-
| style='text-align:right'| 95
| [[:d:Q137106|Q137106]]
| [[Howard Florey]]
| 1898-09-24
| 1968-02-21
| 
| [[Talaksan:Howard Walter Florey 1945.jpg|center|128px]]
|-
| style='text-align:right'| 96
| [[:d:Q155375|Q155375]]
| [[Archibald Hill]]
| 1886-09-26
| 1977-06-03
| [[pisyolohiya]]
| [[Talaksan:Archibald Vivian Hill.jpg|center|128px]]
|-
| style='text-align:right'| 97
| [[:d:Q104607|Q104607]]
| [[Andrew Huxley]]
| 1917-11-22
| 2012-05-30
| [[pisyolohiya]]
| [[Talaksan:Andrew Fielding Huxley nobel.jpg|center|128px]]
|-
| style='text-align:right'| 98
| [[:d:Q52878|Q52878]]
| [[Gustaf VI Adolf of Sweden]]
| 1882-11-11
| 1973-09-15
| [[arkeolohiya]]&lt;br/&gt;[[botanika]]
| [[Talaksan:Gustaf VI Adolf of Sweden 1962.jpg|center|128px]]
|-
| style='text-align:right'| 99
| [[:d:Q7442|Q7442]]
| [[Carolyn Bertozzi]]
| 1966-10-10
| 
| [[kimika]]
| [[Talaksan:Carolyn Bertozzi IMG 9384.jpg|center|128px]]
|-
| style='text-align:right'| 100
| [[:d:Q73093|Q73093]]
| [[Paul Karrer]]
| 1889-04-21
| 1971-06-18
| [[kimikang organiko]]
| [[Talaksan:UAZ DOK.005.059 Karrer.tif|center|128px]]
|-
| style='text-align:right'| 101
| [[:d:Q152187|Q152187]]
| [[August Krogh]]
| 1874-11-15
| 1949-09-13
| [[pisyolohiya]]
| [[Talaksan:August Krogh Bain 32006.jpg|center|128px]]
|-
| style='text-align:right'| 102
| [[:d:Q191963|Q191963]]
| [[John Edward Gray]]
| 1800-02-12
| 1875-03-07
| [[kalikasan]]&lt;br/&gt;[[Zoolohiya|soolohiya]]&lt;br/&gt;[[botanika]]
| [[Talaksan:John Edward Gray. Photograph. Wellcome V0027572 (cropped).jpg|center|128px]]
|-
| style='text-align:right'| 103
| [[:d:Q232024|Q232024]]
| [[John James Rickard Macleod]]
| 1876-09-06
| 1935-03-16
| [[pisyolohiya]]&lt;br/&gt;[[medisina]]
| [[Talaksan:J.J.R. Macleod ca. 1928.png|center|128px]]
|-
| style='text-align:right'| 104
| [[:d:Q57191|Q57191]]
| [[Hans Krebs]]
| 1900-08-25
| 1981-11-22
| [[biyokimika]]
| [[Talaksan:Hans Adolf Krebs.jpg|center|128px]]
|-
| style='text-align:right'| 105
| [[:d:Q115478|Q115478]]
| [[Emil Theodor Kocher]]
| 1841-08-25
| 1917-07-27
| [[Pag-oopera|pagtistis]]
| [[Talaksan:Emil Theodor Kocher.jpg|center|128px]]
|-
| style='text-align:right'| 106
| [[:d:Q76604|Q76604]]
| [[Hans Fischer]]
| 1881-07-27
| 1945-03-31
| [[kimikang organiko]]&lt;br/&gt;[[biyokimika]]&lt;br/&gt;[[medisina]]&lt;br/&gt;[[panggagamot na panloob]]&lt;br/&gt;[[clinical chemistry]]
| [[Talaksan:Hans Fischer (Nobel).jpg|center|128px]]
|-
| style='text-align:right'| 107
| [[:d:Q190626|Q190626]]
| [[Aaron Klug]]
| 1926-08-11
| 2018-11-20
| [[kimika]]&lt;br/&gt;[[biyokimika]]
| [[Talaksan:Aaron Klug 1979.jpg|center|128px]]
|-
| style='text-align:right'| 108
| [[:d:Q233026|Q233026]]
| [[Arne Tiselius]]
| 1902-08-10
| 1971-10-29
| [[biyokimika]]
| [[Talaksan:Arne Tiselius.jpg|center|128px]]
|-
| style='text-align:right'| 109
| [[:d:Q233205|Q233205]]
| [[Aaron Ciechanover]]
| 1947-10-01
| 
| [[biyolohiya]]&lt;br/&gt;[[kimika]]
| [[Talaksan:Flickr - Government Press Office (GPO) - Nobel Laureate Aaron Ciechanover (cropped).jpg|center|128px]]
|-
| style='text-align:right'| 110
| [[:d:Q70530|Q70530]]
| [[Alois Alzheimer]]
| 1864-06-14
| 1915-12-19
| [[sikiyatriya]]&lt;br/&gt;[[neuropathology]]
| [[Talaksan:Alois Alzheimer 003.jpg|center|128px]]
|-
| style='text-align:right'| 111
| [[:d:Q205772|Q205772]]
| [[Jared Diamond]]
| 1937-09-10
| 
| [[ekolohiya]]&lt;br/&gt;[[Biyolohiyang ebolutiba|ebolusyonaryong biyolohiya]]&lt;br/&gt;[[pisyolohiya]]&lt;br/&gt;[[biogeography]]&lt;br/&gt;[[ibon]]
| [[Talaksan:Jared diamond.jpg|center|128px]]
|-
| style='text-align:right'| 112
| [[:d:Q105937|Q105937]]
| [[Wendell Meredith Stanley]]
| 1904-08-16
| 1971-06-15
| [[biyokimika]]&lt;br/&gt;[[birolohiya]]
| [[Talaksan:Wendell Meredith Stanley.jpg|center|128px]]
|-
| style='text-align:right'| 113
| [[:d:Q106756|Q106756]]
| [[James B. Sumner]]
| 1887-11-19
| 1955-08-12
| [[biyokimika]]
| [[Talaksan:James Batcheller Sumner.jpg|center|128px]]
|-
| style='text-align:right'| 114
| [[:d:Q180619|Q180619]]
| [[Stephen Jay Gould]]
| 1941-09-10
| 2002-05-20
| [[paleontolohiya]]&lt;br/&gt;[[kasaysayan ng agham]]&lt;br/&gt;[[ebolusyon]]
| 
|-
| style='text-align:right'| 115
| [[:d:Q106812|Q106812]]
| [[Ivar Andreas Aasen]]
| 1813-08-05
| 1896-09-23
| 
| [[Talaksan:Ivar Aasen, 1871 IAAM-F-00001.jpg|center|128px]]
|-
| style='text-align:right'| 116
| [[:d:Q58054|Q58054]]
| [[Ernst Chain]]
| 1906-06-19
| 1979-08-12
| [[biyokimika]]
| [[Talaksan:Ernst Boris Chain 1945.jpg|center|128px]]
|-
| style='text-align:right'| 117
| [[:d:Q59478|Q59478]]
| [[George Gamow]]
| 1904-03-04
| 1968-08-19
| [[Pisikang teoretikal|theoretical physics]]&lt;br/&gt;[[astropisika]]&lt;br/&gt;[[pisikang nuklear]]&lt;br/&gt;[[physical cosmology]]&lt;br/&gt;[[biyokimika]]&lt;br/&gt;[[literary activity]]&lt;br/&gt;[[scientific literature]]&lt;br/&gt;[[popular science literature]]&lt;br/&gt;[[children's and youth literature]]
| [[Talaksan:Bragg lab1 1930 (cropped).jpg|center|128px]]
|-
| style='text-align:right'| 118
| [[:d:Q232295|Q232295]]
| [[John Kendrew]]
| 1917-03-24
| 1997-08-23
| [[biyokimika]]&lt;br/&gt;[[kristalograpiya]]
| [[Talaksan:John Kendrew Nobel.jpg|center|128px]]
|}
----
&amp;sum; 118 items.
{{Wikidata list end}}</text>
      <sha1>inhmt8e8edco71wjyr4r2pzeljqf300</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>2164917</id>
      <parentid>2164916</parentid>
      <timestamp>2025-06-14T06:43:17Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>ListeriaBot</username>
        <id>79921</id>
      </contributor>
      <comment>Wikidata list updated [V2]</comment>
      <origin>2164917</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="26814" sha1="e6osu0boj0smidxnit033zxs4xxbcw1" xml:space="preserve">== Wala pang artikulo ==
{{Wikidata list
|sparql=SELECT ?item ?linkcount  WHERE {
  ?item wdt:P106 ?occupation.
  ?occupation wdt:P279* wd:Q864503.
  ?item wikibase:sitelinks ?linkcount .
}
GROUP BY ?item ?linkcount
ORDER BY DESC(?linkcount)
LIMIT 200
|columns=number,item,label:Article,P569,P570,P101,P18
|section=
|min_section=
|sort=
|links=red_only
|thumb=128
|autolist=fallback
|summary=itemnumber
}}
{| class='wikitable sortable'
! number
! item
! Article
! petsa ng kapanangakan
! petsa ng kamatayan
! field of work
! larawan
|-
| style='text-align:right'| 1
| [[:d:Q144535|Q144535]]
| [[Herbert Spencer]]
| 1820-04-27&lt;br/&gt;1824-04-27&lt;br/&gt;1820-04-28
| 1903-12-08
| [[botanika]]
| [[Talaksan:Herbert Spencer.jpg|center|128px]]
|-
| style='text-align:right'| 2
| [[:d:Q11826|Q11826]]
| [[Al-Biruni]]
| 973-09-04
| 1048-12-09
| [[pisika]]&lt;br/&gt;[[matematika]]&lt;br/&gt;[[astronomiya]]&lt;br/&gt;[[likas na agham]]&lt;br/&gt;[[kasaysayan]]&lt;br/&gt;[[chronology]]&lt;br/&gt;[[laborer]]&lt;br/&gt;[[Indology]]&lt;br/&gt;[[agham pandaigdig]]&lt;br/&gt;[[heograpiya]]&lt;br/&gt;[[pilosopiya]]&lt;br/&gt;[[kartograpiya]]&lt;br/&gt;[[Antropolohiya|agham-tao]]&lt;br/&gt;[[astrolohiya]]&lt;br/&gt;[[kimika]]&lt;br/&gt;[[medisina]]&lt;br/&gt;[[sikolohiya]]&lt;br/&gt;[[teolohiya]]&lt;br/&gt;[[parmakolohiya]]&lt;br/&gt;[[history of religions]]&lt;br/&gt;[[mineralohiya]]
| [[Talaksan:Al-Biruni Portrait.jpg|center|128px]]
|-
| style='text-align:right'| 3
| [[:d:Q7487|Q7487]]
| [[Dorothy Hodgkin]]
| 1910-05-12
| 1994-07-29
| [[X-ray crystallography]]&lt;br/&gt;[[biyokimika]]&lt;br/&gt;[[kimika]]&lt;br/&gt;[[kristalograpiya]]
| [[Talaksan:Professor Dorothy Hodgkin.jpg|center|128px]]
|-
| style='text-align:right'| 4
| [[:d:Q185007|Q185007]]
| [[Rita Levi-Montalcini]]
| 1909-04-22
| 2012-12-30
| [[neurobiology]]
| [[Talaksan:Rita Levi Montalcini.jpg|center|128px]]
|-
| style='text-align:right'| 5
| [[:d:Q160362|Q160362]]
| [[Theophrastus]]
| -371
| -287
| [[botanika]]
| [[Talaksan:Teofrasto Orto botanico head.jpg|center|128px]]
|-
| style='text-align:right'| 6
| [[:d:Q102034|Q102034]]
| [[Ronald Ross]]
| 1857-05-13
| 1932-09-16
| [[parasitolohiya]]&lt;br/&gt;[[epidemiyolohiya]]
| [[Talaksan:Ronald Ross.jpg|center|128px]]
|-
| style='text-align:right'| 7
| [[:d:Q78496|Q78496]]
| [[Konrad Lorenz]]
| 1903-11-07
| 1989-02-27
| [[etolohiya]]&lt;br/&gt;[[pilosopiya]]
| [[Talaksan:Konrad Lorenz.JPG|center|128px]]
|-
| style='text-align:right'| 8
| [[:d:Q462843|Q462843]]
| [[Tu Youyou]]
| 1930-12-30
| 
| [[parmakolohiya]]&lt;br/&gt;[[tradisyonal na panggagamot na Tsino]]
| [[Talaksan:D810 4987 Tu Youyou, medicine (22945001843) (cropped).jpg|center|128px]]
|-
| style='text-align:right'| 9
| [[:d:Q60059|Q60059]]
| [[Albertus Magnus]]
| 1200
| 1280-11-15
| [[pilosopiya]]
| [[Talaksan:Tommaso da modena, ritratti di domenicani (vescovo) 1352 150cm, treviso, ex convento di san niccolò, sala del capitolo.jpg|center|128px]]
|-
| style='text-align:right'| 10
| [[:d:Q173441|Q173441]]
| [[Abu Abdullah Muhammad al-Idrisi al-Qurtubi al-Hasani as-Sabti]]
| 1111
| 1166&lt;br/&gt;1165
| [[kartograpiya]]&lt;br/&gt;[[heograpiya]]&lt;br/&gt;[[paglalakbay]]
| [[Talaksan:Estatua de Al-Idrisi en Ceuta.jpg|center|128px]]
|-
| style='text-align:right'| 11
| [[:d:Q70554|Q70554]]
| [[Emil Fischer]]
| 1852-10-09
| 1919-07-15
| [[kimika]]
| [[Talaksan:Hermann Emil Fischer c1895.jpg|center|128px]]
|-
| style='text-align:right'| 12
| [[:d:Q229264|Q229264]]
| [[Georges-Louis Leclerc, Comte de Buffon]]
| 1707-09-07
| 1788-04-15
| [[biyolohiya]]&lt;br/&gt;[[heograpiya]]&lt;br/&gt;[[heolohiya]]
| [[Talaksan:Georges-Louis Leclerc de Buffon.jpg|center|128px]]
|-
| style='text-align:right'| 13
| [[:d:Q199654|Q199654]]
| [[Barbara McClintock]]
| 1902-06-16
| 1992-09-02
| [[henetika]]&lt;br/&gt;[[cytogenetics]]
| [[Talaksan:Barbara McClintock (1902-1992) shown in her laboratory in 1947.jpg|center|128px]]
|-
| style='text-align:right'| 14
| [[:d:Q7426|Q7426]]
| [[Ada Yonath]]
| 1939-06-22
| 
| [[kristalograpiya]]&lt;br/&gt;[[biyolohiya]]&lt;br/&gt;[[biyolohiyang molekular]]&lt;br/&gt;[[biyokimika]]&lt;br/&gt;[[ribosoma]]&lt;br/&gt;[[biyolohiyang estruktural]]
| [[Talaksan:Ada E. Yonath.jpg|center|128px]]
|-
| style='text-align:right'| 15
| [[:d:Q84405|Q84405]]
| [[Karl Landsteiner]]
| 1868-06-14
| 1943-06-26
| [[kimika]]
| [[Talaksan:Karl Landsteiner nobel.jpg|center|128px]]
|-
| style='text-align:right'| 16
| [[:d:Q151564|Q151564]]
| [[Frederick Sanger]]
| 1918-08-13
| 2013-11-19
| [[biyokimika]]
| [[Talaksan:Frederick Sanger2.jpg|center|128px]]
|-
| style='text-align:right'| 17
| [[:d:Q25820|Q25820]]
| [[Thomas Young]]
| 1773-06-13
| 1829-05-10
| [[pisika]]&lt;br/&gt;[[mekanika]]&lt;br/&gt;[[lingguwistika]]&lt;br/&gt;[[agham ng mga materyal]]
| [[Talaksan:Thomas Young by Briggs.jpg|center|128px]]
|-
| style='text-align:right'| 18
| [[:d:Q213195|Q213195]]
| [[B. F. Skinner]]
| 1904-03-20
| 1990-08-18
| [[sikolohiya]]&lt;br/&gt;[[behavioral analytics]]
| [[Talaksan:B.F. Skinner at Harvard circa 1950 (cropped).jpg|center|128px]]
|-
| style='text-align:right'| 19
| [[:d:Q35703|Q35703]]
| [[Gertrude B. Elion]]
| 1918-01-23
| 1999-02-21
| [[parmakolohiya]]&lt;br/&gt;[[biyokimika]]
| [[Talaksan:Gertrude Elion (cropped).jpg|center|128px]]
|-
| style='text-align:right'| 20
| [[:d:Q214565|Q214565]]
| [[Beatrix Potter]]
| 1866-07-28
| 1943-12-22
| 
| [[Talaksan:Beatrix Potter by King cropped.jpg|center|128px]]
|-
| style='text-align:right'| 21
| [[:d:Q318750|Q318750]]
| [[Stephen Hillenburg]]
| 1961-08-21
| 2018-11-26
| [[biyolohiyang pandagat]]&lt;br/&gt;[[animasyon]]&lt;br/&gt;[[komiks]]
| [[Talaksan:Stephen Hillenburg by Carlos Cazurro.jpg|center|128px]]
|-
| style='text-align:right'| 22
| [[:d:Q185777|Q185777]]
| [[Alexis Carrel]]
| 1873-06-28
| 1944-11-05
| [[Pag-oopera|pagtistis]]&lt;br/&gt;[[biyolohiya]]&lt;br/&gt;[[pathophysiology]]&lt;br/&gt;[[pisyolohiya]]&lt;br/&gt;[[vascular surgery]]
| [[Talaksan:Alexis Carrel 1912.jpg|center|128px]]
|-
| style='text-align:right'| 23
| [[:d:Q204733|Q204733]]
| [[Gerty Cori]]
| 1896-08-15
| 1957-10-26&lt;br/&gt;1956-10-26
| [[biyokimika]]&lt;br/&gt;[[medisina]]
| [[Talaksan:Gerty Theresa Cori.jpg|center|128px]]
|-
| style='text-align:right'| 24
| [[:d:Q60024|Q60024]]
| [[Hermann von Helmholtz]]
| 1821-08-31
| 1894-09-08
| [[pisika]]&lt;br/&gt;[[medisina]]&lt;br/&gt;[[pisyolohiya]]&lt;br/&gt;[[sikolohiya]]
| [[Talaksan:Hermann von Helmholtz.jpg|center|128px]]
|-
| style='text-align:right'| 25
| [[:d:Q107402|Q107402]]
| [[Rosalyn Sussman Yalow]]
| 1921-07-19
| 2011-05-30
| [[biyopisika]]
| [[Talaksan:Rosalyn Yalow.jpg|center|128px]]
|-
| style='text-align:right'| 26
| [[:d:Q180468|Q180468]]
| [[Albert von Szent-Györgyi Nagyrápolt]]
| 1893-09-16
| 1986-10-22
| [[biyokimika]]&lt;br/&gt;[[pisyolohiya]]
| [[Talaksan:Albert Szent-Györgyi.jpg|center|128px]]
|-
| style='text-align:right'| 27
| [[:d:Q103844|Q103844]]
| [[Françoise Barré-Sinoussi.]]
| 1947-07-30
| 
| [[birolohiya]]
| [[Talaksan:Françoise Barré-Sinoussi-press conference Dec 06th, 2008-1.jpg|center|128px]]
|-
| style='text-align:right'| 28
| [[:d:Q200136|Q200136]]
| [[Linda B. Buck]]
| 1947-01-29
| 
| [[biyolohiya]]&lt;br/&gt;[[neurosiyensiya]]
| [[Talaksan:Linda Buck 2015 (cropped).jpg|center|128px]]
|-
| style='text-align:right'| 29
| [[:d:Q102804|Q102804]]
| [[Henri Moissan]]
| 1852-09-28
| 1907-02-20
| [[kimika]]
| [[Talaksan:Henri Moissan HiRes.jpg|center|128px]]
|-
| style='text-align:right'| 30
| [[:d:Q154824|Q154824]]
| [[Norman Borlaug]]
| 1914-03-25
| 2009-09-12
| [[agronomiya]]
| [[Talaksan:Norman Borlaug.jpg|center|128px]]
|-
| style='text-align:right'| 31
| [[:d:Q43917|Q43917]]
| [[Eduard Buchner]]
| 1860-05-20
| 1917-08-13
| [[kimika]]&lt;br/&gt;[[biyokimika]]
| [[Talaksan:Eduardbuchner.jpg|center|128px]]
|-
| style='text-align:right'| 32
| [[:d:Q150630|Q150630]]
| [[Camillo Golgi]]
| 1843-07-07
| 1926-01-21
| [[malarya]]&lt;br/&gt;[[medisina]]&lt;br/&gt;[[histolohiya]]&lt;br/&gt;[[anatomiya]]&lt;br/&gt;[[patolohiya]]&lt;br/&gt;[[agham]]
| [[Talaksan:Camillo Golgi nobel.jpg|center|128px]]
|-
| style='text-align:right'| 33
| [[:d:Q177681|Q177681]]
| [[Thomas Hunt Morgan]]
| 1866-09-25
| 1945-12-04
| [[henetika]]
| [[Talaksan:Thomas Hunt Morgan.jpg|center|128px]]
|-
| style='text-align:right'| 34
| [[:d:Q26322|Q26322]]
| [[Carol Greider]]
| 1961-04-15
| 
| [[biyolohiyang molekular]]&lt;br/&gt;[[biyolohiya]]&lt;br/&gt;[[henetika]]
| [[Talaksan:GREIDER Carol 2014 - Less vignetting.jpg|center|128px]]
|-
| style='text-align:right'| 35
| [[:d:Q180350|Q180350]]
| [[Frederick Banting]]
| 1891-11-14
| 1941-02-21
| [[pisyolohiya]]&lt;br/&gt;[[parmakolohiya]]
| [[Talaksan:Fredrick banting.jpg|center|128px]]
|-
| style='text-align:right'| 36
| [[:d:Q26321|Q26321]]
| [[Elizabeth Blackburn]]
| 1948-11-26
| 
| [[cytogenetics]]&lt;br/&gt;[[biyolohiya]]&lt;br/&gt;[[pisyolohiya]]
| [[Talaksan:Elizabeth Blackburn CHF Heritage Day 2012 Rush 001.JPG|center|128px]]
|-
| style='text-align:right'| 37
| [[:d:Q153159|Q153159]]
| [[Elias Lönnrot]]
| 1802-04-09
| 1884-03-19
| [[lingguwistika]]&lt;br/&gt;[[etnograpiya]]&lt;br/&gt;[[botanika]]&lt;br/&gt;[[medisina]]&lt;br/&gt;[[pilolohiya]]&lt;br/&gt;[[collecting]]&lt;br/&gt;[[panitikan]]
| [[Talaksan:Elias Lönnrot portrait.jpg|center|128px]]
|-
| style='text-align:right'| 38
| [[:d:Q15118973|Q15118973]]
| [[Aziz Sancar]]
| 1946-09-08
| 
| [[DNA repair]]&lt;br/&gt;[[Siklo ng selula|cell cycle]]&lt;br/&gt;[[circadian rhythm]]&lt;br/&gt;[[biyokimika]]&lt;br/&gt;[[biyolohiyang molekular]]&lt;br/&gt;[[DNA]]
| [[Talaksan:Aziz Sancar 0060.jpg|center|128px]]
|-
| style='text-align:right'| 39
| [[:d:Q80905|Q80905]]
| [[Donald Arthur Glaser]]
| 1926-09-21
| 2013-02-28
| [[pisika]]
| [[Talaksan:Donald Glaser.jpg|center|128px]]
|-
| style='text-align:right'| 40
| [[:d:Q231402|Q231402]]
| [[Jacques Monod]]
| 1910-02-09
| 1976-05-31
| [[biyolohiya]]
| [[Talaksan:Jacques Monod 1971.jpg|center|128px]]
|-
| style='text-align:right'| 41
| [[:d:Q189488|Q189488]]
| [[Willem Einthoven]]
| 1860-05-21
| 1927-09-29
| [[pisyolohiya]]
| [[Talaksan:Portrait of W. (Willem) Einthoven, professor of Physiology and Histology at Leiden University Icones 332.tiff|center|128px]]
|-
| style='text-align:right'| 42
| [[:d:Q4273363|Q4273363]]
| [[Frances Arnold]]
| 1956-07-25
| 
| [[inhinyeriyang pangkimika]]&lt;br/&gt;[[biocatalysis]]&lt;br/&gt;[[protein engineering]]&lt;br/&gt;[[synthetic biology]]
| [[Talaksan:Frances Arnold in 2021 at Caltech 01 (cropped).jpg|center|128px]]
|-
| style='text-align:right'| 43
| [[:d:Q17280087|Q17280087]]
| [[Emmanuelle Charpentier]]
| 1968-12-11
| 
| [[mikrobiyolohiya]]&lt;br/&gt;[[biyokimika]]&lt;br/&gt;[[henetika]]
| [[Talaksan:Emmanuelle Charpentier.jpg|center|128px]]
|-
| style='text-align:right'| 44
| [[:d:Q234224|Q234224]]
| [[Dian Fossey]]
| 1932-01-16
| 1985-12-26
| [[etolohiya]]
| 
|-
| style='text-align:right'| 45
| [[:d:Q14279|Q14279]]
| [[Giovanni Domenico Cassini]]
| 1625-06-08
| 1712-09-14
| [[astronomiya]]
| [[Talaksan:Giovanni Domenico Cassini.jpg|center|128px]]
|-
| style='text-align:right'| 46
| [[:d:Q104913|Q104913]]
| [[Robert Edwards]]
| 1925-09-27
| 2013-04-10
| [[reproductive medicine]]
| [[Talaksan:Robert Geoffrey Edwards (2010).jpg|center|128px]]
|-
| style='text-align:right'| 47
| [[:d:Q107462|Q107462]]
| [[Har Gobind Khorana]]
| 1922-01-09
| 2011-11-09
| [[biyolohiyang molekular]]
| [[Talaksan:Har Gobind Khorana.jpg|center|128px]]
|-
| style='text-align:right'| 48
| [[:d:Q60061|Q60061]]
| [[Venkatraman Ramakrishnan]]
| 1952
| 
| [[biyokimika]]&lt;br/&gt;[[computational biology]]&lt;br/&gt;[[biyolohiyang molekular]]
| [[Talaksan:Venki Ramakrishnan.jpg|center|128px]]
|-
| style='text-align:right'| 49
| [[:d:Q16196017|Q16196017]]
| [[Tedros Adhanom Ghebreyesus]]
| 1965-03-03
| 
| [[community health]]&lt;br/&gt;[[kalusugang pampubliko]]&lt;br/&gt;[[international organization]]&lt;br/&gt;[[Pangangalagang pangkalusugan]]&lt;br/&gt;[[health administration]]&lt;br/&gt;[[mikrobiyolohiya]]&lt;br/&gt;[[politika]]&lt;br/&gt;[[Patakarang panlabas]]
| [[Talaksan:Tedros Adhanom Ghebreyesus 2023.jpg|center|128px]]
|-
| style='text-align:right'| 50
| [[:d:Q214851|Q214851]]
| [[Charles Richet]]
| 1850-08-26
| 1935-12-04
| [[medisina]]&lt;br/&gt;[[pisyolohiya]]&lt;br/&gt;[[allergology]]&lt;br/&gt;[[anapilaksis]]&lt;br/&gt;[[human physiology]]&lt;br/&gt;[[sikolohiya]]&lt;br/&gt;[[Esperanto]]&lt;br/&gt;[[ewhenesya]]&lt;br/&gt;[[Parasikolohiya]]&lt;br/&gt;[[creative and professional writing]]&lt;br/&gt;[[Tuluyan]]&lt;br/&gt;[[Drama]]
| [[Talaksan:Charles Robert Richet nobel.jpg|center|128px]]
|-
| style='text-align:right'| 51
| [[:d:Q189006|Q189006]]
| [[Charles Louis Alphonse Laveran]]
| 1845-06-18
| 1922-05-18
| [[malarya]]&lt;br/&gt;[[medisina]]
| [[Talaksan:Charles Laveran nobel.jpg|center|128px]]
|-
| style='text-align:right'| 52
| [[:d:Q232308|Q232308]]
| [[Selman Abraham Waksman]]
| 1888-07-22
| 1973-08-16
| [[biyokimika]]&lt;br/&gt;[[mikrobiyolohiya]]
| [[Talaksan:Selman Waksman NYWTS.jpg|center|128px]]
|-
| style='text-align:right'| 53
| [[:d:Q8056214|Q8056214]]
| [[Yoshinori Ohsumi]]
| 1945-02-09
| 
| [[biyolohiyang molekular]]
| [[Talaksan:Nobel Laureates 7428 (30679389523) (cropped).jpg|center|128px]]
|-
| style='text-align:right'| 54
| [[:d:Q191026|Q191026]]
| [[Francis Galton]]
| 1822-02-16
| 1911-01-17
| [[Teorya ng probabilidad|probability theory]]&lt;br/&gt;[[Antropolohiya|agham-tao]]
| [[Talaksan:Sir Francis Galton, 1890s.jpg|center|128px]]
|-
| style='text-align:right'| 55
| [[:d:Q6796222|Q6796222]]
| [[May-Britt Moser]]
| 1963-01-04
| 
| [[neurosiyensiya]]
| [[Talaksan:May-Britt Moser (20902423978) (cropped).jpg|center|128px]]
|-
| style='text-align:right'| 56
| [[:d:Q234463|Q234463]]
| [[Sydney Brenner]]
| 1927-01-13
| 2019-04-05
| [[biyolohiya]]
| [[Talaksan:Sydney Brenner OIST 2008 (33208371153) (cropped).jpg|center|128px]]
|-
| style='text-align:right'| 57
| [[:d:Q55008046|Q55008046]]
| [[Albert I of Belgium]]
| 1875-04-08
| 1934-02-17
| 
| [[Talaksan:Albert I Koning der Belgen.jpg|center|128px]]
|-
| style='text-align:right'| 58
| [[:d:Q106399|Q106399]]
| [[John Howard Northrop]]
| 1891-07-05
| 1987-05-27
| [[biyokimika]]
| [[Talaksan:John Howard Northrop.jpg|center|128px]]
|-
| style='text-align:right'| 59
| [[:d:Q296047|Q296047]]
| [[Sam Harris]]
| 1967-04-09
| 
| [[neurosiyensiya]]&lt;br/&gt;[[moralidad]]&lt;br/&gt;[[etika]]&lt;br/&gt;[[mindfulness]]&lt;br/&gt;[[pilosopiya]]&lt;br/&gt;[[creative and professional writing]]&lt;br/&gt;[[criticism of religion]]&lt;br/&gt;[[Blog]]&lt;br/&gt;[[podcast show]]&lt;br/&gt;[[Meditasyon|pagninilay]]
| [[Talaksan:Sam Harris 2016 (cropped).jpg|center|128px]]
|-
| style='text-align:right'| 60
| [[:d:Q211029|Q211029]]
| [[Edward O. Wilson]]
| 1929-06-10
| 2021-12-26
| [[myrmecology]]&lt;br/&gt;[[sociobiology]]&lt;br/&gt;[[natural science]]&lt;br/&gt;[[Zoolohiya|soolohiya]]&lt;br/&gt;[[entomolohiya]]&lt;br/&gt;[[Saribuhay|biodiversity]]&lt;br/&gt;[[animal ecology]]
| [[Talaksan:Edward O. Wilson, 2003 (cropped).jpg|center|128px]]
|-
| style='text-align:right'| 61
| [[:d:Q12973|Q12973]]
| [[Leopold III of Belgium]]
| 1901-11-03
| 1983-09-25
| 
| [[Talaksan:Leopold III (1934).jpg|center|128px]]
|-
| style='text-align:right'| 62
| [[:d:Q75847|Q75847]]
| [[Harald zur Hausen]]
| 1936-03-11
| 2023-05-29
| [[birolohiya]]
| [[Talaksan:Harald zur Hausen 01.jpg|center|128px]]
|-
| style='text-align:right'| 63
| [[:d:Q316371|Q316371]]
| [[Vladimir Ivanovich Vernadsky]]
| 1863-02-28
| 1945-01-06
| [[heolohiya]]&lt;br/&gt;[[kristalograpiya]]&lt;br/&gt;[[mineralohiya]]&lt;br/&gt;[[geochemistry]]&lt;br/&gt;[[radiogeology]]&lt;br/&gt;[[biyolohiya]]&lt;br/&gt;[[biogeochemistry]]&lt;br/&gt;[[pilosopiya]]&lt;br/&gt;[[history of geology]]
| [[Talaksan:1934-V I Vernadsky.jpg|center|128px]]
|-
| style='text-align:right'| 64
| [[:d:Q189564|Q189564]]
| [[Pierre Teilhard de Chardin]]
| 1881-05-01
| 1955-04-10
| [[pilosopiya]]&lt;br/&gt;[[teolohiya]]&lt;br/&gt;[[pastoral care]]&lt;br/&gt;[[Antropolohiya|agham-tao]]&lt;br/&gt;[[philosophical anthropology]]&lt;br/&gt;[[Christian philosophy]]&lt;br/&gt;[[heolohiya]]
| [[Talaksan:TeilhardP 1955.jpg|center|128px]]
|-
| style='text-align:right'| 65
| [[:d:Q5327|Q5327]]
| [[Adolf Butenandt]]
| 1903-03-24
| 1995-01-18
| [[biyokimika]]&lt;br/&gt;[[kimikang organiko]]
| [[Talaksan:Bad Schachen Porträt; Adolf Butenandt - W134Nr.020182c - Willy Pragher (cropped).jpg|center|128px]]
|-
| style='text-align:right'| 66
| [[:d:Q57192|Q57192]]
| [[Gerhard Domagk]]
| 1895-10-30
| 1964-04-24
| [[patolohiya]]
| [[Talaksan:Gerhard Domagk nobel.jpg|center|128px]]
|-
| style='text-align:right'| 67
| [[:d:Q213504|Q213504]]
| [[Charles Scott Sherrington]]
| 1857-11-27
| 1952-03-04
| [[neurobiology]]&lt;br/&gt;[[pisyolohiya]]&lt;br/&gt;[[histolohiya]]&lt;br/&gt;[[bakteryolohiya]]&lt;br/&gt;[[patolohiya]]
| [[Talaksan:Prof. Charles Scott Sherrington.jpg|center|128px]]
|-
| style='text-align:right'| 68
| [[:d:Q125057|Q125057]]
| [[Richard Francis Burton]]
| 1821-03-19
| 1890-10-20
| 
| [[Talaksan:Richard Francis Burton by Rischgitz, 1864.jpg|center|128px]]
|-
| style='text-align:right'| 69
| [[:d:Q76727|Q76727]]
| [[Ernst Jünger]]
| 1895-03-29
| 1998-02-17
| [[pilosopiya]]&lt;br/&gt;[[Panitikang Aleman]]&lt;br/&gt;[[entomolohiya]]
| [[Talaksan:Ernst Jünger vers 1920 (cropped).jpg|center|128px]]
|-
| style='text-align:right'| 70
| [[:d:Q49347|Q49347]]
| [[Melvin Calvin]]
| 1911-04-08
| 1997-01-08
| [[biyokimika]]
| [[Talaksan:Melvin Calvin.jpg|center|128px]]
|-
| style='text-align:right'| 71
| [[:d:Q170342|Q170342]]
| [[Svante Pääbo]]
| 1955-04-20
| 
| [[paleogenetics]]&lt;br/&gt;[[evolutionary anthropology]]&lt;br/&gt;[[human evolutionary genetics]]&lt;br/&gt;[[henetika]]&lt;br/&gt;[[Biyolohiyang ebolutiba|ebolusyonaryong biyolohiya]]&lt;br/&gt;[[evolutionary genetics]]
| [[Talaksan:Professor Svante Paabo ForMemRS (cropped).jpg|center|128px]]
|-
| style='text-align:right'| 72
| [[:d:Q211787|Q211787]]
| [[Jules Bordet]]
| 1870-06-13
| 1961-04-06
| [[mikrobiyolohiya]]
| [[Talaksan:Jules Bordet nobel.jpg|center|128px]]
|-
| style='text-align:right'| 73
| [[:d:Q115490|Q115490]]
| [[Tadeusz Reichstein]]
| 1897-07-20
| 1996-08-01
| 
| [[Talaksan:Thadeus Reichstein ETH-Bib Portr 10137.jpg|center|128px]]
|-
| style='text-align:right'| 74
| [[:d:Q58575|Q58575]]
| [[Friedrich Wöhler]]
| 1800-07-31
| 1882-09-23
| [[kimika]]
| [[Talaksan:Friedrich Wöhler Litho.jpg|center|128px]]
|-
| style='text-align:right'| 75
| [[:d:Q154782|Q154782]]
| [[Adelbert von Chamisso]]
| 1781-01-30
| 1838-08-21
| [[botanika]]&lt;br/&gt;[[Zoolohiya|soolohiya]]
| [[Talaksan:Chamisso Adelbert von 1781-1838.png|center|128px]]
|-
| style='text-align:right'| 76
| [[:d:Q233965|Q233965]]
| [[Charles Nicolle]]
| 1866-09-21
| 1936-02-28
| [[bakteryolohiya]]
| [[Talaksan:Charles Jules Henri Nicolle. Photograph. Wellcome V0026919.jpg|center|128px]]
|-
| style='text-align:right'| 77
| [[:d:Q170676|Q170676]]
| [[Roger D. Kornberg]]
| 1947-04-24
| 
| [[biyolohiyang estruktural]]&lt;br/&gt;[[biyokimika]]
| [[Talaksan:Roger Kornberg April 2016.jpg|center|128px]]
|-
| style='text-align:right'| 78
| [[:d:Q77174|Q77174]]
| [[Christiane Nüsslein-Volhard]]
| 1942-10-20
| 
| [[biyolohiya]]&lt;br/&gt;[[biyokimika]]&lt;br/&gt;[[genetic research]]&lt;br/&gt;[[developmental biology]]&lt;br/&gt;[[embriyolohiya]]
| [[Talaksan:Christiane Nüsslein-Volhard mg 4372 cropped.jpg|center|128px]]
|-
| style='text-align:right'| 79
| [[:d:Q157224|Q157224]]
| [[Kary Mullis]]
| 1944-12-28
| 2019-08-07
| [[biyolohiyang molekular]]&lt;br/&gt;[[biyokimika]]&lt;br/&gt;[[kimika]]
| [[Talaksan:Kary Mullis.jpg|center|128px]]
|-
| style='text-align:right'| 80
| [[:d:Q189803|Q189803]]
| [[Arthur Harden]]
| 1865-10-12
| 1940-06-17
| [[biyokimika]]
| [[Talaksan:ArthurHarden.jpg|center|128px]]
|-
| style='text-align:right'| 81
| [[:d:Q78478|Q78478]]
| [[Robert Bárány]]
| 1876-04-22
| 1936-04-08
| [[otolaryngology]]
| [[Talaksan:Robert Barany.jpg|center|128px]]
|-
| style='text-align:right'| 82
| [[:d:Q157056|Q157056]]
| [[Samuel Hahnemann]]
| 1755-04-10
| 1843-07-02
| [[homeopatiya]]
| [[Talaksan:Samuel Hahnemann 1841.jpg|center|128px]]
|-
| style='text-align:right'| 83
| [[:d:Q155764|Q155764]]
| [[Robert Brown]]
| 1773-12-21
| 1858-06-10
| [[botanika]]&lt;br/&gt;[[pisyolohiya ng halaman]]&lt;br/&gt;[[cryptogam]]&lt;br/&gt;[[microscopy]]
| [[Talaksan:Robert brown botaniker.jpg|center|128px]]
|-
| style='text-align:right'| 84
| [[:d:Q158749|Q158749]]
| [[Albert François Lebrun]]
| 1871-08-29
| 1950-03-06
| [[politika]]
| [[Talaksan:Albert Lebrun 1932 (2).jpg|center|128px]]
|-
| style='text-align:right'| 85
| [[:d:Q202136|Q202136]]
| [[Barry Marshall]]
| 1951-09-30
| 
| [[mikrobiyolohiya]]
| [[Talaksan:Barry J Marshall.jpg|center|128px]]
|-
| style='text-align:right'| 86
| [[:d:Q234590|Q234590]]
| [[Christian de Duve]]
| 1917-10-02
| 2013-05-04
| [[biyolohiyang pangselula]]&lt;br/&gt;[[biyokimika]]
| [[Talaksan:Christian de Duve.tif|center|128px]]
|-
| style='text-align:right'| 87
| [[:d:Q218311|Q218311]]
| [[François Jacob]]
| 1920-06-17
| 2013-04-20
| [[mikrobiyolohiya]]
| [[Talaksan:François Jacob nobel.jpg|center|128px]]
|-
| style='text-align:right'| 88
| [[:d:Q102379|Q102379]]
| [[Paul Berg]]
| 1926-06-30
| 2023-02-15
| [[biyokimika]]
| [[Talaksan:Paul Berg in 1980.jpg|center|128px]]
|-
| style='text-align:right'| 89
| [[:d:Q157239|Q157239]]
| [[Artturi Ilmari Virtanen]]
| 1895-01-15
| 1973-11-11
| [[biyokimika]]
| [[Talaksan:A-I-Virtanen-portrait.jpg|center|128px]]
|-
| style='text-align:right'| 90
| [[:d:Q88608397|Q88608397]]
| [[Katalin Karikó]]
| 1955-01-17
| 
| [[messenger RNA]]&lt;br/&gt;[[biyokimika]]
| [[Talaksan:Katalin Karikó at the United States Embassy Sweden, 2023 Nobel Reception (cropped).jpg|center|128px]]
|-
| style='text-align:right'| 91
| [[:d:Q76600|Q76600]]
| [[Manfred Eigen]]
| 1927-05-09
| 2019-02-06
| [[biyopisika]]
| [[Talaksan:Eigen,Manfred 1996 Göttingen.jpg|center|128px]]
|-
| style='text-align:right'| 92
| [[:d:Q155914|Q155914]]
| [[Peter Simon Pallas]]
| 1741-09-22
| 1811-09-08
| [[Zoolohiya|soolohiya]]&lt;br/&gt;[[botanika]]&lt;br/&gt;[[heograpiya]]&lt;br/&gt;[[heolohiya]]&lt;br/&gt;[[etnograpiya]]&lt;br/&gt;[[pilolohiya]]
| [[Talaksan:Peter Simon Pallas. Stipple engraving by A. Tardieu after hi Wellcome V0004437.jpg|center|128px]]
|-
| style='text-align:right'| 93
| [[:d:Q151593|Q151593]]
| [[Olivier Messiaen]]
| 1908-12-10
| 1992-04-27
| 
| [[Talaksan:Lezing Franse compoist Olivier Messiaen in Koninklijk Conservatorium in Den Haa, Bestanddeelnr 933-8262.jpg|center|128px]]
|-
| style='text-align:right'| 94
| [[:d:Q237160|Q237160]]
| [[Bernardo Houssay]]
| 1887-04-10
| 1971-09-21
| [[pisyolohiya]]
| [[Talaksan:Bernado Houssay.JPG|center|128px]]
|-
| style='text-align:right'| 95
| [[:d:Q104607|Q104607]]
| [[Andrew Huxley]]
| 1917-11-22
| 2012-05-30
| [[pisyolohiya]]
| [[Talaksan:Andrew Fielding Huxley nobel.jpg|center|128px]]
|-
| style='text-align:right'| 96
| [[:d:Q137106|Q137106]]
| [[Howard Florey]]
| 1898-09-24
| 1968-02-21
| 
| [[Talaksan:Howard Walter Florey 1945.jpg|center|128px]]
|-
| style='text-align:right'| 97
| [[:d:Q155375|Q155375]]
| [[Archibald Hill]]
| 1886-09-26
| 1977-06-03
| [[pisyolohiya]]
| [[Talaksan:Archibald Vivian Hill.jpg|center|128px]]
|-
| style='text-align:right'| 98
| [[:d:Q52878|Q52878]]
| [[Gustaf VI Adolf of Sweden]]
| 1882-11-11
| 1973-09-15
| [[arkeolohiya]]&lt;br/&gt;[[botanika]]
| [[Talaksan:Gustaf VI Adolf of Sweden 1962.jpg|center|128px]]
|-
| style='text-align:right'| 99
| [[:d:Q7442|Q7442]]
| [[Carolyn Bertozzi]]
| 1966-10-10
| 
| [[kimika]]
| [[Talaksan:Carolyn Bertozzi IMG 9384.jpg|center|128px]]
|-
| style='text-align:right'| 100
| [[:d:Q73093|Q73093]]
| [[Paul Karrer]]
| 1889-04-21
| 1971-06-18
| [[kimikang organiko]]
| [[Talaksan:UAZ DOK.005.059 Karrer.tif|center|128px]]
|-
| style='text-align:right'| 101
| [[:d:Q152187|Q152187]]
| [[August Krogh]]
| 1874-11-15
| 1949-09-13
| [[pisyolohiya]]
| [[Talaksan:August Krogh Bain 32006.jpg|center|128px]]
|-
| style='text-align:right'| 102
| [[:d:Q191963|Q191963]]
| [[John Edward Gray]]
| 1800-02-12
| 1875-03-07
| [[kalikasan]]&lt;br/&gt;[[Zoolohiya|soolohiya]]&lt;br/&gt;[[botanika]]
| [[Talaksan:John Edward Gray. Photograph. Wellcome V0027572 (cropped).jpg|center|128px]]
|-
| style='text-align:right'| 103
| [[:d:Q232024|Q232024]]
| [[John James Rickard Macleod]]
| 1876-09-06
| 1935-03-16
| [[pisyolohiya]]&lt;br/&gt;[[medisina]]
| [[Talaksan:J.J.R. Macleod ca. 1928.png|center|128px]]
|-
| style='text-align:right'| 104
| [[:d:Q57191|Q57191]]
| [[Hans Krebs]]
| 1900-08-25
| 1981-11-22
| [[biyokimika]]
| [[Talaksan:Hans Adolf Krebs.jpg|center|128px]]
|-
| style='text-align:right'| 105
| [[:d:Q115478|Q115478]]
| [[Emil Theodor Kocher]]
| 1841-08-25
| 1917-07-27
| [[Pag-oopera|pagtistis]]
| [[Talaksan:Emil Theodor Kocher.jpg|center|128px]]
|-
| style='text-align:right'| 106
| [[:d:Q76604|Q76604]]
| [[Hans Fischer]]
| 1881-07-27
| 1945-03-31
| [[kimikang organiko]]&lt;br/&gt;[[biyokimika]]&lt;br/&gt;[[medisina]]&lt;br/&gt;[[panggagamot na panloob]]&lt;br/&gt;[[clinical chemistry]]
| [[Talaksan:Hans Fischer (Nobel).jpg|center|128px]]
|-
| style='text-align:right'| 107
| [[:d:Q190626|Q190626]]
| [[Aaron Klug]]
| 1926-08-11
| 2018-11-20
| [[kimika]]&lt;br/&gt;[[biyokimika]]
| [[Talaksan:Aaron Klug 1979.jpg|center|128px]]
|-
| style='text-align:right'| 108
| [[:d:Q233026|Q233026]]
| [[Arne Tiselius]]
| 1902-08-10
| 1971-10-29
| [[biyokimika]]
| [[Talaksan:Arne Tiselius.jpg|center|128px]]
|-
| style='text-align:right'| 109
| [[:d:Q233205|Q233205]]
| [[Aaron Ciechanover]]
| 1947-10-01
| 
| [[biyolohiya]]&lt;br/&gt;[[kimika]]
| [[Talaksan:Flickr - Government Press Office (GPO) - Nobel Laureate Aaron Ciechanover (cropped).jpg|center|128px]]
|-
| style='text-align:right'| 110
| [[:d:Q70530|Q70530]]
| [[Alois Alzheimer]]
| 1864-06-14
| 1915-12-19
| [[sikiyatriya]]&lt;br/&gt;[[neuropathology]]
| [[Talaksan:Alois Alzheimer 003.jpg|center|128px]]
|-
| style='text-align:right'| 111
| [[:d:Q205772|Q205772]]
| [[Jared Diamond]]
| 1937-09-10
| 
| [[ekolohiya]]&lt;br/&gt;[[Biyolohiyang ebolutiba|ebolusyonaryong biyolohiya]]&lt;br/&gt;[[pisyolohiya]]&lt;br/&gt;[[biogeography]]&lt;br/&gt;[[ibon]]
| [[Talaksan:Jared diamond.jpg|center|128px]]
|-
| style='text-align:right'| 112
| [[:d:Q105937|Q105937]]
| [[Wendell Meredith Stanley]]
| 1904-08-16
| 1971-06-15
| [[biyokimika]]&lt;br/&gt;[[birolohiya]]
| [[Talaksan:Wendell Meredith Stanley.jpg|center|128px]]
|-
| style='text-align:right'| 113
| [[:d:Q106756|Q106756]]
| [[James B. Sumner]]
| 1887-11-19
| 1955-08-12
| [[biyokimika]]
| [[Talaksan:James Batcheller Sumner.jpg|center|128px]]
|-
| style='text-align:right'| 114
| [[:d:Q180619|Q180619]]
| [[Stephen Jay Gould]]
| 1941-09-10
| 2002-05-20
| [[paleontolohiya]]&lt;br/&gt;[[kasaysayan ng agham]]&lt;br/&gt;[[ebolusyon]]
| 
|-
| style='text-align:right'| 115
| [[:d:Q106812|Q106812]]
| [[Ivar Andreas Aasen]]
| 1813-08-05
| 1896-09-23
| 
| [[Talaksan:Ivar Aasen, 1871 IAAM-F-00001.jpg|center|128px]]
|-
| style='text-align:right'| 116
| [[:d:Q58054|Q58054]]
| [[Ernst Chain]]
| 1906-06-19
| 1979-08-12
| [[biyokimika]]
| [[Talaksan:Ernst Boris Chain 1945.jpg|center|128px]]
|-
| style='text-align:right'| 117
| [[:d:Q59478|Q59478]]
| [[George Gamow]]
| 1904-03-04
| 1968-08-19
| [[Pisikang teoretikal|theoretical physics]]&lt;br/&gt;[[astropisika]]&lt;br/&gt;[[pisikang nuklear]]&lt;br/&gt;[[physical cosmology]]&lt;br/&gt;[[biyokimika]]&lt;br/&gt;[[literary activity]]&lt;br/&gt;[[scientific literature]]&lt;br/&gt;[[popular science literature]]&lt;br/&gt;[[children's and youth literature]]
| [[Talaksan:Bragg lab1 1930 (cropped).jpg|center|128px]]
|-
| style='text-align:right'| 118
| [[:d:Q232295|Q232295]]
| [[John Kendrew]]
| 1917-03-24
| 1997-08-23
| [[biyokimika]]&lt;br/&gt;[[kristalograpiya]]
| [[Talaksan:John Kendrew Nobel.jpg|center|128px]]
|}
----
&amp;sum; 118 items.
{{Wikidata list end}}</text>
      <sha1>e6osu0boj0smidxnit033zxs4xxbcw1</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Dekada</title>
    <ns>0</ns>
    <id>287112</id>
    <revision>
      <id>2164862</id>
      <parentid>2008176</parentid>
      <timestamp>2025-06-14T02:50:55Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Maninipnay</username>
        <id>140039</id>
      </contributor>
      <comment>nagdagdag ng kasingkahulugan</comment>
      <origin>2164862</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4160" sha1="3b1o9wnc3jrnqdbsmqrmomci4cg9qmp" xml:space="preserve">
Ang isang '''dekada''' o '''pultaon''' ([[Ingles]]: ''decade'') ay panahon na katumbas ng 10 [[taon]].  

== Paggamit ==

* Anumang panahon na katumbas sa sampung taon ay dekada,&lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://www.askoxford.com/results/?view=dev_dict&amp;field-12668446=decade&amp;branch=13842570&amp;textsearchtype=exact&amp;sortorder=score%2Cname|title=Oxford Dictionaries|work=askoxford.com|accessdate=19 January 2015|archive-date=9 Hunyo 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20200609053100/https://languages.oup.com/|url-status=dead}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Kahulugan ng Webster ng &quot;dekada&quot; |url=http://www.websters-online-dictionary.org/definition/decade |access-date=2019-04-01 |archive-date=2013-06-05 |archive-url=https://web.archive.org/web/20130605082304/http://www.websters-online-dictionary.org/definition/decade |url-status=dead }}&lt;/ref&gt; kabilang ang anumang arbitraryong panahon na sampung taon; halimbawa, ang pahayag na &quot;sa panahon ng kanyang huling dekada, sinaliksik ni Mozart ang chromatic harmony sa antas na bihira sa kanyang panahon&quot; ay tumutukoy lamang sa huling sampung taon ng buhay ni Mozart nang walang pagsasaalang-alang kung aling mga taon ng kalendaryo ang nasasakop. 

* Ang isang tanyag at madalas na tinukoy na agwat ay batay sa sampu-sampung tambilang ng isang kalendaryong taon, gaya ng paggamit ng &quot;dekada 1960&quot; upang kumatawan sa dekada mula 1960 hanggang 1969.&lt;ref&gt; [http://owl.english.purdue.edu/owl/resource/621/01/ Ang OWL sa Purdue: Apostrophe] &lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://www.memidex.com/1960s|title=1960s|work=Memidex/Wordnet Dictionary/Thesaurus|accessdate=2011-08-18|archive-date=2019-04-01|archive-url=https://web.archive.org/web/20190401174159/http://www.memidex.com/1960s|url-status=dead}}&lt;/ref&gt; Kung minsan, binanggit lamang ang bahaging sampu (''60'' o ''sisenta''), bagaman maaaring magkaroon ng pagkalito kung ano ang tinutukoy na siglo. Madalas na ginagamit ang mga reperensiyang ito upang sakupin ang [[Kalinangang tanyag|kalinagang tanyag]] o iba pang mga laganap na pangyayari na nangibabaw sa dekadang iyon. 

* Gayunpaman, nagsisimula sa taon 1 ang [[Kalendaryong Gregoryano]]. (Walang taong &quot;sero&quot;, at ang taon bago ang 1 PK ay 1 BK na wala sa pagitan. Samakatuwid, ang ''unang'' dekada nito ay mula sa [[1 AD|1 PK]] hanggang [[10|10 PK]], ang ''ikalawang'' dekada ay mula [[11|11 PK]] hanggang [[20|20 PK]] , at iba pa. &lt;ref&gt; ''Pasim'' , ia Spencer, Donald D. 1989. ''Paanyaya sa numero ng teorya na may Pascal'' . Ormond Beach: Camelot. 46: &quot;Ang unang dekada ay mula sa isa hanggang sampung kasama, ang ikalawang dekada mula sa 11 hanggang dalawa, at iba pa.&quot; &lt;/ref&gt;  Gayunpaman, kahit na binubuo ng mga taon ng 1960 hanggang 1969 ang &quot;1960s&quot;, ang mga taon ng 1961 hanggang 1970 nagbubuo sa &quot;ika-197 na dekada&quot; ng kalendaryo, na maaari ring ma-reference bilang &quot;ikapitong dekada ng ika-20 siglo&quot;. 

* Lalo na sa ika-20 siglo, ang isang nominal na dekada ay kadalasang ginagamit upang tumukoy hindi lamang sa isang pangkat ng sampung taon ngunit sa isang panahon ng sampung taon - halimbawa, ang parirala na ''ang dekada '60 ay'' madalas na tumutukoy sa mga pangyayari na naganap sa pagitan ng 1964 at 1972, at sa mga alaala ng [[Counterculture|kontrakultura]], [[Flower power|kapangyarihang bulaklak]], [[Protests of 1968|mga protesta ng 1968]] at iba pang mga bagay na nangyayari sa panahong iyon. Kadalasan,  makikilala ang isang nominal na dekada sa isang pamagat, tulad ng &quot;[[Swinging Sixties|''Swinging Sixties'']]&quot; (1960s), ang &quot;''Warring Forties''&quot; (1940s) at ang &quot;''[[Roaring Twenties]]''&quot; (1920s).  Paminsan-minsan inilalapat din a ng praktis na ito sa mga dekada ng mga naunang siglo, halimbawa, ang mga sanggunian sa 1890s bilang &quot;[[Gay Nineties|''Gay Nineties'']]&quot; o &quot;''Naughty Nineties''&quot;. 

== Tingnan din ==
{{Portada|Oras}}

* [[Tala ng mga dekada]] 
* [[Daang taon]] 
* [[Milenyo]] 
* [[Taon]] 

== Mga sanggunian ==
&lt;references group=&quot;&quot; responsive=&quot;&quot;&gt;&lt;/references&gt;

== Mga panlabas na link ==

* [http://www.etymonline.com/index.php?term=decade Kahulugan] mula sa Etymology Online 
[[Kategorya:Dekada]]
[[Kategorya:Yunit ng panahon]]
[[Kategorya:Pages with unreviewed translations]]</text>
      <sha1>3b1o9wnc3jrnqdbsmqrmomci4cg9qmp</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Kalayaan sa panorama</title>
    <ns>0</ns>
    <id>290917</id>
    <revision>
      <id>2164873</id>
      <parentid>2164767</parentid>
      <timestamp>2025-06-14T03:06:40Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>JWilz12345</username>
        <id>77302</id>
      </contributor>
      <origin>2164873</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="152226" sha1="qps9sosnymhign0tzgfhhw8ecr29zrb" xml:space="preserve">{{Good article}}
{{hatnote|Para sa gabay tungkol sa paggamit ng mga larawan sa mga websayt ng Wikimedia sa ilalim ng mga tadhanang &quot;kalayaan sa panorama&quot;, pakitingnan ang [[c:Commons:Freedom of panorama]].}}
[[Talaksan:Image demonstrating freedom of panorama.jpg|thumb|Isang larawan na nagpapakita ng mga [[eskultura]] ni Sergej Alexander Dott, tinawag na ''Himmelsblumen'' at ginawa noong 2003, na matatagpuan malapit sa estasyong [[Gleisdreieck (Berlin U-Bahn)|Gleisdreieck]] ng [[Berlin U-Bahn|metro]] ng [[Berlin]], Alemanya. Angkop sa mga probisyon ng kalayaan sa panorama sa bansa ang paglathala nito sa pamamagitan ng malayang lisensiya.]]
[[Talaksan:Two Statues Gugulethu Seven Memorial Redux.png|thumb|right|Walang kalayaan sa panorama sa [[Timog Aprika]], kaya kinakailangang sensurin ang estatwang ito dahil sakop ito ng mahigpit na kahulugan ng batas sa karapatang-sipi sa bansa.]]

Ang '''kalayaan sa panorama''' ({{Langx|en|freedom of panorama}}, dinaglat na '''FoP''') ay isang tadhanang nakapaloob sa mga batas sa [[karapatang-sipi]] ng maraming mga hurisdiksiyon. Pinahihintulutan nito ang pagkuha ng mga [[retrato]] at [[video]] at paglikha ng ibang mga larawan (tulad ng mga [[pinta]]) ng mga [[gusali]] at kung minsan mga [[lilok]] at ibang mga gawang sining na palagiang matatagpuan sa isang [[pampublikong lugar]] nang hindi lumalabag sa anumang karapatang-sipi na maaaring manatili sa gayong mga gawa, at ang paglalathala ng gayong mga larawan.&lt;ref name=&quot;seiler&quot;&gt;Seiler, D.: ''[http://www.fotorecht.de/publikationen/hundertwasserhaus3.html Gebäudefotografie in der EU – Neues vom Hundertwasserhaus] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20070930160856/http://www.fotorecht.de/publikationen/hundertwasserhaus3.html |date=2007-09-30 }}'', in ''Photopresse'' 1/2 (2006), p.&amp;nbsp;16. URL last accessed 2007-09-20.&lt;/ref&gt;&lt;ref name=DulongDeRosnay&gt;{{Cite journal|last=Rosnay|first=Mélanie Dulong de|last2=Langlais|first2=Pierre-Carl|date=2017-02-16|title=Public artworks and the freedom of panorama controversy: a case of Wikimedia influence|url=https://policyreview.info/articles/analysis/public-artworks-and-freedom-panorama-controversy-case-wikimedia-influence|journal=Internet Policy Review|volume=6|issue=1|issn=2197-6775|deadurl=no|archiveurl=https://web.archive.org/web/20180118012615/https://policyreview.info/articles/analysis/public-artworks-and-freedom-panorama-controversy-case-wikimedia-influence|archivedate=2018-01-18|df=}}&lt;/ref&gt;

Nililimitahan ng mga batas o kaso ng batas ng kalayaan sa panorama ang mga mayhawak ng karapatang-sipi sa paggawa ng ligal na hakbang dahil sa paglabag ng karapatang-sipi laban sa mga tagalikha o tagapamahagi ng gayong mga larawan. Isa itong kataliwasan o eksepsiyon sa karaniwang alituntunin na ang mayhawak ng karapatang-sipi ay may tanging karapatan sa pagbibigay ng kapangyarihan sa paglikha at pamamahagi ng mga [[hinangong likha]]. Hango ang parirala sa salitang [[Wikang Aleman|Aleman]] na ''{{lang|de|Panoramafreiheit}}'' (&quot;kalayaan sa panorama&quot; o &quot;''panorama freedom''&quot; sa Ingles).

==Mga pinagmulan==
Ipinagbawal nang husto ang potograpiya at ibang mga paraan ng pagsasalarawan ng pampublikong espasyo noong nakaraan, sa mga kadahilanang hindi kaugnay sa karapatan ng mga manlilikha ng pampublikong mga obra. Ipinagbawal ng Pransiya ang gayong mga gawain noong ika-19 na dantaon para sa pagtatanggol ng pribasidad. Sinimulang ipagbawal ng Italya ang pagsasalarawan ng mga pook arkeolohiko noong ika-18 dantaon, kahit na nasa pampublikong mga lugar ang mga pook na ito, bilang proteksiyon sa kanilang pamanang pangkalinangan.&lt;ref name=DulongDeRosnay/&gt; 

Nagsimula ang kaisipan ng kalayaan sa panorama noong ika-19 na dantaon sa Alemanya. Ipinakilala ng [[Kaharian ng Bavaria]] noong 1840 ang isang kahalintulad na eksepsyon para sa piktorikong mga paglalarawan ng &quot;mga likha ng sining at arkitektura sa panlabas na mga anyo ng mga ito&quot; sa pampublikong mga espasyo. Nilayon nitong bawasan ang kahigpitan ng bagong mga patakarang pangkarapatang-sipi sa [[Kumpederasyong Aleman]] na ipinagbawal ang mga pagpaparami o reproduksiyon, maliban sa &quot;mekanikal na mga pagpaparami.&quot; Tumulad kalaunan ang ibang mga estadong bahagi ng kumpederasyon, at noong 1876 tuluyan nang ipinatupad ng parlamento ng Alemanya ang karapatang ligal na ito sa buong kumpederasyon.&lt;ref name=DulongDeRosnay/&gt;

==Mga likhang dalawang-dimensiyonal==
Sa mga bansa sa mundo, iba-iba ang tiyak na saklaw ng pahintulot na ito para makalikha ng mga retrato ng pampublikong mga lugar nang hindi na kailangang mag-alala hinggil sa mga gawang naipagsasanggalang ng karapatang-sipi na nasa larawan.&lt;ref name=&quot;seiler&quot;/&gt; Sa karamihan ng mga bansa, tumutukoy lamang ito sa mga larawan ng mga likhang tatlong-dimensiyonal&lt;ref name=&quot;uk_2&quot;&gt;Tingnan ang ''e.g.'' Lydiate.&lt;/ref&gt; na palagiang nakapuwesto sa isang pampublikong lugar, ang karaniwang ibig sabihin ng &quot;palagian&quot; ay &quot;para sa likas na tanang buhay ng gawa.&quot;&lt;ref name=&quot;ch&quot;/&gt;&lt;ref name=&quot;dix&quot;&gt;{{cite web|last=Dix|first=Bruno|url=http://www.rechtpraktisch.de/artikel.html?id=519|title=Christo und der verhüllte Reichstag|date=2002-02-21|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20020722213717/http://www.rechtpraktisch.de/artikel.html?id=519|archive-date=2002-07-22|access-date=2020-05-18}}&lt;/ref&gt; Sa [[Suwisa]], pinapayagan ang pagkuha at paglathala ng mga larawan ng mga likhang dalawang-dimensiyonal tulad ng mga miyural (mga larawang nakapinta sa pader) o graffiti, ngunit ang gayong mga larawan ay hindi maaring gamitin para sa layuning kapareho sa mga orihinal.&lt;ref name=&quot;ch&quot;/&gt;

==Pampublikong espasyo==
Maraming mga batas ay may mailap na pagkakaiba ukol sa pampublikong espasyo (''public space'') at pampribadong ari-arian. Sa [[Austria]] walang kaugnayan sa pahintulot na kalayaan sa panorama ang kinaroroonan ng retratista ,&lt;ref name=&quot;seiler&quot;/&gt; ngunit sa [[Alemanya]] ang gayong pahintulot ay kumakapit lamang kapag ang larawan ay kinunan mula sa pampublikong lupa, at walang karagdagang mga gamit tulad ng mga hagdan, platapormang pambuhat, eroplano, atbp.&lt;ref name=&quot;de&quot;/&gt; Sa ilang pagkakataon, umaabot din ang saklaw ng pahintulot sa tunay na mga lupang pampribado, halimbawa ay ang pampribadong mga liwasan at kastilyo na mapapasukan ng publiko at walang kontroladong mga pasukan, subalit may katakdaan na maaaring humingi ang may-ari ng bayad para sa komersiyal na paggamit ng mga larawan.&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://juris.bundesgerichtshof.de/cgi-bin/rechtsprechung/document.py?Gericht=bgh&amp;Art=pm&amp;Datum=2010&amp;Sort=3&amp;nr=54399&amp;pos=0&amp;anz=241|title=Decision of the German Federal Court in favour of the Stiftung Preußische Schlösser und Gärten, December 17, 2010|publisher=Juris.bundesgerichtshof.de|date=2010-12-17|access-date=2012-07-20|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20131014190054/http://juris.bundesgerichtshof.de/cgi-bin/rechtsprechung/document.py?Gericht=bgh&amp;Art=pm&amp;Datum=2010&amp;Sort=3&amp;nr=54399&amp;pos=0&amp;anz=241|archive-date=2013-10-14}}&lt;/ref&gt;

Sa maraming mga bansa sa [[Silangang Europa]], nililimitahan lamang ng mga batas sa karapatang-sipi ang pahintulot na ito sa hindi pangkomersiyo na paggamit ng mga larawan.&lt;ref name=&quot;elst&quot;&gt;Tingnan ang Rusya bilang halimbawa: {{cite book|last=Elst|first=Michiel|title=Copyright, Freedom of Speech, and Cultural Policy in the Russian Federation|page=432f|publisher=Martinus Nijhoff|location=Leiden/Boston|year=2005|isbn=90-04-14087-5}}&lt;/ref&gt;

Mayroon ding pandaigdigang mga pagkakaiba sa tiyak na kahulugan ng isang &quot;pampublikong espasyo.&quot; Sa maraming mga bansa, kinabibilangan lamang nito ang mga espasyo sa labas (halimbawa, sa Alemanya),&lt;ref name=&quot;de&quot;/&gt; habang kasama naman sa ilan sa ibang mga bansa ang espasyo sa loob tulad ng pampublikong mga museo (halimbawa, sa [[United Kingdom|Reyno Unido]]&lt;ref name=&quot;uk&quot;/&gt; at [[Rusya]]).&lt;ref name=&quot;ru&quot;&gt;Elst p. 432, footnote 268. Tingnan din [http://www.consultant.ru/popular/gkrf4/ article 1276 of part IV of the Civil Code] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120607021156/http://www.consultant.ru/popular/gkrf4/|date=2012-06-07}} (in force as of January 1, 2008), na nagbibigay-linaw rito.&lt;/ref&gt;

==Pandaigdigang mga kasunduan==
Walang litaw na mga tuntunin hinggil sa kalayaan sa panorama sa alinman sa pandaigdigang mga kasunduan sa karapatang-sipi, tulad ng [[Kumbensiyong Berne]], [[Tratado sa Karapatang-sipi ng WIPO]], [[Unibersal na Kumbensiyon sa Karapatang-sipi]], at [[Kasunduang TRIPS]]. Gayunpaman, malimit na nagbibigay ang mga kasunduang ito ng isang [[tatlong-hakbang na pagsusulit]] (''three-step test'') bilang isang pangkalahatang takda na dapat pagbatayan laban sa pambansang mga tadhana sa kalayaan sa panorama, tulad ng ikalawang talata ng artikulo 10 ng Tratado ng WIPO, artikulo 13 ng TRIPS, at ikalawang talata ng artikulo 9 ng binagong Kumbensiyong Berne (bagaman para lamang sa pagpaparami).&lt;ref&gt;Reto M. Hilty at Sylvie Nérisson, ''Overview,'' sa: (ed.) na ito, ''Balancing Copyright,'' 2012, op. cit., mga pahinang 1–78, pahinang 24 f hinggil dito.&lt;/ref&gt;

May binanggit si [[Ralph Oman]], dating Direktor sa Karapatang-sipi (''Register of Copyrights'') ng [[Tanggapan sa Karapatang-sipi ng Estados Unidos]], tungkol sa isang pinagsamang pagsisikap ng [[Pandaigdigang Organisasyon sa Ari-ariang Intelektuwal]] at [[UNESCO]] noong dekada-1980 para sa isang ''Draft Model Copyright Law'', na kinabibilangan ng ilang mga simulain sa borador na nakatuon sa mga gawang pang-arkitektura. Nasa Simulaing WA7 ang tadhanang katulad ng kalayaan sa panorama: &quot;Hindi kailangan ng pahintulot ng mga manlilikha ang pagpaparami ng panlabas na mga larawan ng arkitektura sa pamamagitan ng potograpiya, pelikula, pinta, lilok, drowing o mga kahalintulad na paraan kung para lamang ito sa pansariling layunin, o para sa layuning pangkomersiyo kapag nakatayo sa pampublikong kalye, daanan, liwasan o ibang mga lugar na karaniwang napupuntahan ng publiko ang mga gawang pang-arkitektura. Halo-halo ang mga puna hinggil dito: isang panukalang isali sa simulain ang mga larawan na kinunan mula sa himpapawid at satelayt, mga katanungan kung dapat bang isali ang panloob na arkitektura, at batikos dahil sa labis na pagsuko ng mga karapatan ng mga arkitekto sa publiko at hindi paglalaan ng kondisyon ng kabayaran sa pangkomersiyo na mga paggamit ng panlabas na mga larawan ng arkitektura. Hindi nakakuha ng sapat na pagsang-ayon ang mga panukalang ito, at ginawa ang simulaing hinggil sa panorama nang &quot;walang mga pagbabago&quot; ayon sa Komite ng mga Dalubhasa ng Pamahalaan.&lt;ref&gt;{{Cite report |url=https://www.copyright.gov/reports/architecture.pdf |title=THE REPORT OF THE REGISTER OF COPYRIGHTS ON WORKS OF ARCHITECTURE |publisher=US Copyright Office |location=Estados Unidos |date=Hunyo 19, 1989 |access-date=Mayo 30, 2025 |ISBN=0-8444-0653-8 |pages=148–155}}&lt;/ref&gt;

==Katayuan sa iba-ibang mga bansa==
Maraming mga bansa ang may kahalintulad na mga tadhanang nililimitahan ang saklaw ng batas sa karapatang-sipi upang malinaw na payagan ang mga retratong nagpapakita ng mga tanawin ng pampublikong mga lugar o tanawing kinunan mula sa pampublikong mga lugar. Ngunit magkaiba ang kahulugan ng mga bansa hinggil sa prinsipyo ng kalayaan sa panorama.&lt;ref name=&quot;seiler&quot;/&gt;

[[Talaksan:Freedom of Panorama world map.svg|thumb|none|650px|Katayuan ng kalayaan sa panorama sa buong daigdig para sa mga larawang ginagamit sa mga layuning pangkomersiyo.]]
[[Talaksan:Tallest buildings 2022 whether or not FoP.png|thumb|none|650px|Nangungunang 11 pinakamatayog na mga gusali sa mundo noong 2022, at ang katayuan ng kalayaan sa panorama ng mga bansang kinaroroonan ng mga ito: [[Talaksan:SemiPD-icon.svg|30px]] – mayroong kalayaan sa panorama ([[Malaysia]], [[Tsina]], [[Taiwan]], [[Estados Unidos]]) [[Talaksan:Red copyright.svg|30px]] – walang kalayaan sa panorama ([[Saudi Arabia]], [[Timog Korea]], [[United Arab Emirates]])]]

===Pilipinas===
Nakasaad sa Seksiyon 172 ng Kodigo ng Ari-Ariang Intelektuwal ng Pilipinas (''Intellectual Property Code of the Philippines'' o Batas Republika Blg. 8293), nakapamagat na &quot;''Literary and Artistic Works''&quot;, na isinasanggalang ang mga &quot;likhang sining&quot;, tulad ng arkitektura at eskultura. Walang anumang probisyon ng kalayaan sa panorama sa Seksiyon 184 (&quot;''Limitations on Copyright''&quot;) na nagtatala ng mga gawaing hindi itinuturing na paglabag sa karapatang-sipi ng mga gumawa o nagdisenyo ng mga gusali, eskultura, atbp. mga obra, ngunit nagbibigay ang probisyong (d) ng kataliwasan sa karapatang-sipi kung ang reproduksiyon ng &quot;mga gawang pampanitikan, pansiyentipiko, at pansining&quot; ay &quot;bilang bahagi ng pag-ulat ng kasalukuyang mga kaganapan sa pamamagitan ng potograpiya, sinematograpiya, o pamamahayag hanggang sa kinakailangang saklaw para sa layuning ito.&quot; Ang probisyong (e) naman ay nagbibigay ng probisyong [[patas na paggamit]] (''fair use'') sa pagsasali ng isang akda o gawa sa &quot;isang publikasyon, brodkast, o ibang uri ng komunikasyon sa madla,&quot; kung para lamang sa layunin ng pagtuturo.&lt;ref name=PHIpo&gt;{{cite web |url=https://drive.google.com/file/d/0B2or2OrWYpIfN3BnNVNILUFjUmM/view?ts=58057027 |accessdate=3 Hunyo 2020 |title=Intellectual Property Code of the Philippines (Republic Act No. 8293) (2015 Edition) |publisher=Intellectual Property Office of the Philippines}}&lt;/ref&gt;

Kapuwang hindi malaya para sa [[Wikimedia Commons]], ang imbakan ng mga talaksang (''files'') nasa malayang mga lisensiya o pampublikong dominyo, tulad ng mga retratong ginagamit sa [[Wikipedia]]. Nakasanayan na ng pamunuan nito na [[c:Category:Philippine FOP cases/deleted|magbura]] ng mga retrato ng bagong mga estruktura at pampublikong sining sa bansa, tulad ng mga gusali, lilok, bantayog, at memoryal.{{efn|''Halimbawang mga patunay sa mga pagbura:'' ganap na bagong mga estruktura - [[c:Commons:Deletion requests/Files in Category:SM Mall of Asia|SM Mall of Asia]]; mga estrukturang nilikha o ginawa ng mga alagad ng sining na maaring buhay pa o pumanaw na ngunit hindi pa umaabot sa 50 taon ang nakararaan mula nang sila'y pumanaw - [[c:Commons:Deletion requests/Files in Category:SAF 44 Mamasapano clash (Special Action Force Monument, Angeles City, Pampanga)|Bantayog ng SAF 44 sa Angeles]] at [[c:Commons:Deletion requests/Files in Category:Leyte Landing Memorial|Bantayog ng Paglapag sa Leyte]].}} Ito ay dahil hindi pinapayagan sa Wikimedia Commons ang mga talaksang naaangkop lamang sa tadhanang patas na paggamit.

===Ibang bahagi ng Timog-silangang Asya===
[[Talaksan:Freedom of panorama in Southeast Asia.svg|thumb|350px|Katayuan ng kalayaan sa panorama sa Timog-silangang Asya]]

====Biyetnam====
Walang ganap na kalayaan sa panorama sa Biyetnam. Ayon sa Artikulo 25(h) ng kanilang bagong-amyendang batas sa karapatang-sipi ng Biyetnam (2022), maari ang potograpiya at pagsasahimpapawid sa telebisyon ng mga obrang hinulma, arkitektura, at obrang napapakinabangan na nakadispley sa publiko, &quot;para sa layon ng pagpapakita o pagprisinta ng mga larawan ng mga obrang ito, hindi sa layuning pangkomersiyo.&quot;&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://thuvienphapluat.vn/van-ban/So-huu-tri-tue/Luat-So-huu-tri-tue-sua-doi-2022-458435.aspx?v=d |title=Luật Sở hữu trí tuệ sửa đổi 2022 |access-date=Oktubre 14, 2022}}&lt;/ref&gt;

====Brunei====
Nakalahad sa Seksiyon 66 ng batas sa karapatang-sipi ng Brunei ang kanilang kalayaan sa panorama, na pinahihintulutan ang pagsasalarawan ng mga likhang gusali, lilok, modelo ng mga gusali, at obra ng masining na pagkakagawa sa pampublikong mga lugar, sa pamamagitan ng pagguhit, potograpiya, sinematograpiya, at pagsasahimpapawid sa telebisyon.&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://wipolex-res.wipo.int/edocs/lexdocs/laws/en/bn/bn002en.pdf |title=Emergency (Copyright) Order, 1999 |author=Brunei |website=WIPO Lex |access-date=Mayo 23, 2021}}&lt;/ref&gt;

====Cambodia====
Sa Cambodia, nakasaad sa Artikulo 25 ang limitadong kalayaan sa panorama. Pinapayagan lamang ang tadhanang ito kung ang pagpaparami ng obrang grapiko o hinulma (mga lilok) sa pampublikong lugar ay hindi pangunahing paksa ng sumunod na reproduksiyon, tulad ng mga retrato. Kapag naging pangunahing paksa ng sumunod na pagpaparami ang pampublikong mga obra, hindi ito maaaring gamitin sa anumang layunin maliban lamang sa pansarili (pampamilya at pangkaibigan) na paggamit at sa mga layuning pang-edukasyon na hindi nakikinabang (''non-profit educational purposes'').&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://wipolex-res.wipo.int/edocs/lexdocs/laws/en/kh/kh003en.pdf |title=Law on Copyright and Related Rights |year=2003 |author=Cambodia |access-date=Mayo 23, 2021 |website=WIPO Lex}}&lt;/ref&gt;

====Indonesya====
Walang tiyak na pagbanggit ng kalayaan sa panorama sa [[batas sa karapatang-sipi ng Indonesya]], bagaman umiiral ang isang kahalintulad subalit limitadong tadhana sa Artikulo 15 na pinagkakalooban ang mga may-ari ng obra, kabilang na ang arkitektura at lilok, ang karapatan na magsagawa ng pampublikong displey, sa paraang paglalathala man o pagpaparami sa isang katalogo. Nagbibigay naman ang Artikulo 43(d) ng pahintulot para sa pamamahagi ng mga nilalamang isinasanggalang ng karapatang-sipi sa teknolohiyang pang-impormasyon at midyang pangkomunikasyon, kung ang mga nabanggit na midyum ng pamamahagi ay &quot;hindi komersiyal at/o walang halaga para sa Manlilikha o kaugnay na mga partido.&quot;&lt;ref&gt;{{cite web |url=https://wipolex-res.wipo.int/edocs/lexdocs/laws/en/id/id064en.pdf |title=Law of the Republic of Indonesia No. 28 of 2014 on Copyright |author=Indonesia |access-date=Mayo 12, 2021 |website=WIPO Lex}}&lt;/ref&gt;

====Laos====
Walang kalayaan sa panorama sa Laos, ngunit may kahalintulad na probisyon sa Artikulo 115 ang kanilang batas sa karapatang-sipi, subalit nakapamagat na &quot;''Acts Consistent with Fair Use''&quot; ang artikulo. Nakasaad sa pangatlong sugnay ng artikulo na maaaring isipi sa pamamagitan ng potograpiya at sinematograpita ang mga obrang niyari na at nakadispley sa publiko, tulad ng pinong sining, arkitektura, at nalalapat na sining, kung ang mga obrang ito ay hindi paksa ng pagpaparami. Pinapayagan din sa artikulo ang pagpaparami ng mga obra para sa layunin ng pag-uulat ng kasalukuyang mga kaganapan, subalit hanggang sa layuning paghahatid ng balita't impormasyon lamang.&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://sblaw.vn/wp-content/uploads/2018/07/Law-on-Intellectual-Property-Amended-2017-ENG-ProofreadCLEAN.pdf |title=Law on Intellectual Property |author=Lao People's Democratic Republic |access-date=Mayo 23, 2021 |website=SB Law}}&lt;/ref&gt;

====Malaysia====
{{multiple image
 | align             = right
 | image1            = Petronas Towers, Kuala Lumpur.jpg
 | image2            = Kota Kinabalu City Centre 0001.jpg
 | footer            = ''Kaliwa:'' [[Toreng Petronas]] na dinisenyo ni arkitekto [[César Pelli]]. ''Kanan:'' Estatwa ng Merlin sa [[Kota Kinabalu]]
}}
Tinitiyak ng [[batas sa karapatang-sipi ng Malaysia]] ang kalayaan sa panorama sa pampublikong mga lugar. Nakasaad sa Seksiyon 13(2)(d) na hindi paglabag sa karapatang-sipi ang pagpaparami o pamamahagi ng mga kopya ng anumang obra na palagiang nakatayo sa isang pampublikong lugar. Tinutukoy ng Seksiyon 3 ang &quot;mga likhang sining&quot; bilang anumang gawang grapiko, retrato, lilok, kolyahe (''collage''), at gawa ng arkitektura o masining na artesaniya. Hindi kasama sa natatanging tadhanang ito ang mga disenyong plano ng mga [[integradong sirkito]].&lt;ref&gt;{{cite web|title=COPYRIGHT ACT 1987 (as at 30 June 2022) |url=https://www.myipo.gov.my/wp-content/uploads/2025/02/Lampiran-A1-ENG-Akta-Hak-Cipta-setakat-22-Jun-2023.pdf |website=The Official Portal of Intellectual Property Corporation of Malaysia |accessdate=Hunyo 11, 2025}}&lt;/ref&gt;

====Singapore====
[[Talaksan:Merlion - 2013.04 - panoramio.jpg|thumb|left|Ang rebultong [[Merlion]] sa harap, obra ni Lim Nang Seng (namatay 1987) noong 1972. Sa likod naman ang [[Marina Bay Sands]], obra ni arkitekto [[Moshe Safdie]] noong 2010.]]
Tinitiyak ng batas sa karapatang-sipi ng Singapore ang sapat na kalayaan sa panorama sa nasabing bansa, sa ilalim ng Seksiyon 265. Pinahihintulutan ang paglikha at paglalathala ng mga larawan ng mga gusali, modelo ng gusali, lilok, at masining na pagkakagawa na palagiang makikita sa isang pampublikong lugar, kung ginawa ang mga larawang ito noon o pagkaraan ng ika-10 ng Abril 1987.&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://sso.agc.gov.sg/Act/CA2021?ProvIds=P15-#pr265- |title=PART 5 PERMITTED USES OF COPYRIGHT WORKS AND PROTECTED PERFORMANCES |website=Singapore Statutes Online |access-date=Nobyembre 16, 2024}}&lt;/ref&gt;

====Thailand====
Itinatalakay ang kalayaan sa panorama sa mga Seksiyon 37–39 ng batas sa karapatang-sipi ng Thailand. Pinapayagan ng mga Seksiyon 37 at 38 ang mga representasyon ng mga obra sa pampublikong mga lugar at arkitektura sa pamamagitan ng &quot;drowing, pinta, konstruksiyon, klitse, moldura, paglililok, litograpiya, potograpiya, sinematograpiya, at pamamahayag ng video&quot;, habang pinapayagan ng Seksiyon 39 ang panlarawan at pangvideo na mga representasyon ng &quot;isang likha kung saang bahagi ang isang masining na obra.&quot;&lt;ref&gt;{{cite web |url=https://www.wipo.int/wipolex/en/legislation/details/19877 |title=Copyright Act B.E. 2537 (1994) (as amended up to Copyright Act B.E. 2561 (2018)) |author=Thailand |website=WIPO Lex |access-date=Hunyo 10, 2025}}&lt;/ref&gt;

===Alherya===
Nagbibigay ng eksepsiyong kalayaan sa panorama ang ''Ordinansa Blg. 03-05 ng ika-19 Hulyo 2003 hinggil sa Karapatang-sipi at Kaugnay na mga Karapatan''. Sa ilalim ng Artikulo 50 ng nasabing batas, pinahihintulutang magparami ng mga larawan ng mga gawang pang-arkitektura, pampinong sining, pang-nalalapat na sining, at pampotograpiya na palagiang matatagpuan sa pampublikong mga lugar, maliban sa mga obra na matatagpuan sa mga galeriya, museo, at natukoy na mga sityong pangkultura at pangkalikasan (&quot;''classified cultural and natural sites''&quot;).&lt;ref&gt;{{cite web |url=https://www.joradp.dz/FTP/jo-francais/2003/F2003044.pdf |title=Ordonnance n°03-05 du 19 Juillet 2003, relative aux droits d'auteur et aux droits |language=fr |work=Journal Officiel de la Republique Algerienne Democratique et Populaire |access-date=Marso 12, 2025 |page=8}}&lt;/ref&gt;

===Australya===
[[Talaksan:Sydney Opera House 2 (30595141941).jpg|thumb|[[Sydney Opera House]], na dinisenyo ng arkitektong Dinamarkes na si [[Jørn Utzon]]]]
Sa [[Australya]], tinatalakay ang kalayaan sa panorama sa pederal na ''[[Batas sa karapatang-sipi ng Australya|Copyright Act 1968]]'', mga Seksiyon 65 hanggang 68. Inilalaan ng Seksiyon 65: &quot;Ang karapatang-sipi sa isang gawa ... na matatagpuan sa isang pampublikong lugar, o sa mga premisang bukas sa publiko, ay hindi nilalabagan ng paglikha ng isang pinta, drowing, klitse (''engraving''), o retrato ng gawa o ang pagsasali ng gawa sa isang sinematograpong pelikula o sa isang brodkast pantelebisyon, maliban kung pansamantala lamang (ang kinaroroonan nito).&quot; Kumakapit ito sa anumang &quot;masining na gawa&quot; na binigyang-kahulugan sa talatang (c) ng bahaging 10: isang &quot;obra ng masining na pagkakagawa&quot; (pero hindi isang ''circuit layout'').&lt;ref name=&quot;AU&quot;&gt;{{Cite Legislation AU|Cth|act|ca1968133|Copyright Act 1968}}&lt;/ref&gt;

Nagbibigay ang Seksiyon 66 ng Batas ang hindi pagsasali sa paglabag sa karapatang-sipi ang mga retrato at larawan ng mga gusali at modelo ng mga gusali.&lt;ref name=&quot;AU&quot; /&gt;

Walang karapatang sumipi ng mga obrang hindi saklaw ng mga probisyong ito. Nangangahulugan itong maaring makalabang sa karapatang-sipi ang pagpaparami ng mga larawan ng &quot;[[sining sa kalye]]&quot;.&lt;ref name=&quot;G124v01&quot;&gt;{{cite web|url=http://www.copyright.org.au/acc_prod/AsiCommon/Controls/BSA/Downloader.aspx?iDocumentStorageKey=62a2e433-4cab-4d6f-8dd2-dc4af24277e7&amp;iFileTypeCode=PDF&amp;iFileName=Street%20Art%20&amp;%20Copyright|title=Street Art &amp; Copyright|publisher=[[Australian Copyright Council]]|work=Information Sheet G124v01|date=Setyembre 2014|access-date=2016-05-08|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20160322193002/http://www.copyright.org.au/acc_prod/AsiCommon/Controls/BSA/Downloader.aspx?iDocumentStorageKey=62a2e433-4cab-4d6f-8dd2-dc4af24277e7&amp;iFileTypeCode=PDF&amp;iFileName=Street%20Art%20&amp;%20Copyright|archive-date=2016-03-22}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|title=Street photographer's rights|url=http://www.artslaw.com.au/info-sheets/info-sheet/street-photographers-rights/|website=Arts Law Information Sheet|publisher=Arts Law Centre of Australia|access-date=2016-05-08|archive-url=https://web.archive.org/web/20140630101936/http://www.artslaw.com.au/info-sheets/info-sheet/street-photographers-rights/|archive-date=2014-06-30|url-status=live}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|title=Photographers &amp; Copyright|edition=17|url=http://www.copyright.org.au/admin/cms-acc1/_images/732757805533a4bbed9e2a.pdf|publisher=Australian Copyright Council|access-date=2014-10-28|archive-url=https://web.archive.org/web/20140702180313/http://www.copyright.org.au/admin/cms-acc1/_images/732757805533a4bbed9e2a.pdf|archive-date=2014-07-02|url-status=live|page=7|date=Enero 2014|quote=''You will generally need permission to photograph other public art, such as murals.''}}&lt;/ref&gt;

===Bagong Silandiya===
Ang ''Copyright Act (1994)'' ng [[New Zealand|Bagong Silandiya]] ay nagbibigay ng mga pagkakapuwera para sa malayang pamamahagi ng mga retrato ng ilang mga likha gaya ng mga lilok, ngunit hindi nagbibigay ng mga pagkakapuwera para sa mga obrang grapiko tulad ng mga miyural at sining sa kalye, kahit na nasa pampublikong mga espasyo ang mga ito. Nagngangahulugan ito na kailangang kumuha ng pahintulot mula sa mga arteista o tagahawak ng karapatang-sipi para makapagkuha ng mga retrato ng gayong mga likha nang malaya para sa mga layuning pamamahagi, lalo na kung may komersiyal na pakay. Subalit binabalewala ang restriksiyon na ito, patunay rito ang patuloy na pamamahagi ng gayong mga retrato sa [[hatirang pangmadla]] at ang paggamit ng mga ''marketing company'' ng mga obrang grapiko bilang likurang mga elemento sa kanilang mga patalastas.&lt;ref&gt;{{cite web |url=https://theconversation.com/yes-street-art-is-on-public-display-but-that-doesnt-mean-we-should-share-it-without-credit-132000 |title=Yes, street art is on public display — but that doesn’t mean we should share it without credit |last1=Dickison |first1=Mike |last2=White |first2=Bruce |date=Hulyo 9, 2020 |website=The Conversation |access-date=Marso 18, 2021}}&lt;/ref&gt; Kamakailan lamang, noong 2019, inihayag ng arteistang si Xoë Hall ang kaniyang pagkadismaya sa paggamit ng [[Whitcoulls]] ng mga larawan ng kaniyang miyural sa [[Wellington]] sa kanilang mga kalendaryo, at iminungkahi ang kapuwa niyang mga miyuralista sa bansa na &quot;magkaroon ng kontrata para sa bawat dingding na kanilang ipinipinta at isinasaad kung sino ang nagmamay-ari ng karapatang-sipi, at isali ito sa miyural kalakip ng pangalan ng arteista.&quot;&lt;ref&gt;{{cite news |url=https://www.rnz.co.nz/news/national/406415/artist-xoe-hall-outraged-over-work-featured-on-calendar-s-cover |title=Artist Xoë Hall outraged over work featured on calendar's cover |last=Cook |first=Charlotte |date=Disyembre 30, 2019 |access-date=Marso 18, 2021 |work=[[Radio New Zealand]]}}&lt;/ref&gt;

===Brasil===
[[Talaksan:Minha Janela, Cristo Redendor.JPG|thumb|Hinggil sa kaso ng tanyag na rebultong [[Kristo ang Tagapagtubos]], sinabi ni Abogado Frullani Lopes na &quot;bagaman pribado ang pag-aari ng lugar na kinatatayuan nito, hindi hinahadlang ang pampublikong pagpasok, at hindi maipagwawalang-bahala na bahagi ito ng tanawin ng [[Rio de Janeiro]]. Sa gayong pananaw, ang lugar na kinatatayuan nito ay dapat na ituring na pampublikong lugar.&quot;&lt;ref&gt;{{cite web |language=pt |url=https://www.conjur.com.br/2014-ago-23/marcelo-lopes-representacao-cristo-redentor-filme-nao-vetada |title=Representação do Cristo Redentor em filme não pode ser vetada |date=23 Agosto 2014 |author=Marcelo Frullani Lopes|quote=apesar de a área ser de propriedade privada, o acesso público ao local não é restrito. Não se pode ignorar, também, que o Cristo Redentor integra a paisagem do Rio de Janeiro. Por esse ponto de vista, o local em que a obra se encontra deve ser considerado logradouro público para fins de aplicação desse dispositivo.}}&lt;/ref&gt;]]
Pinahihintulutan sa Artikulo 48 ng [https://web.archive.org/web/20110604224823/http://www.wipo.int/wipolex/en/text.jsp?file_id=125392 batas sa karapatang-sipi ng Brazil] (Blg. 9.610 / Pebrero 19, 1998) ang malayang pagpinta, potograpiya, at paggawa ng video ng anumang gawa na palagiang nakapuwesto sa isang pampublikong lugar, sa kabila ng pagiging protektado ng karapatang-sipi ang gayong mga gawa.&lt;ref&gt;{{cite web|title=LEI Nº 9.610, DE 19 DE FEVEREIRO DE 1998.|url=https://www.planalto.gov.br/ccivil_03/leis/L9610.htm|website=Presidência da República|accessdate=2016-10-29|archiveurl=https://web.archive.org/web/20161028220538/http://www.planalto.gov.br/ccivil_03/leis/l9610.htm|archivedate=2016-10-28|language=pt|quote=Art. 48. As obras situadas permanentemente em logradouros públicos podem ser representadas livremente, por meio de pinturas, desenhos, fotografias e procedimentos audiovisuais.}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|title=Law No. 9610 of February 19, 1998, on Copyright and Neighboring Rights|url=http://www.wipo.int/edocs/lexdocs/laws/en/br/br002en.pdf|website=World Intellectual Property Organization|accessdate=2016-10-29|archiveurl=https://web.archive.org/web/20160408030416/http://www.wipo.int/edocs/lexdocs/laws/en/br/br002en.pdf|archivedate=2016-04-08|page=12|language=en|format=PDF|date=1998-02-19|quote=48. Works permanently located in public places may be freely represented by painting, drawing, photography and audiovisual processes.}}&lt;/ref&gt; Ang tadhanang ito ay itinuturing na nagbibigay ng katamtamang malawak na kalayaan sa panorama.&lt;ref&gt;{{cite journal|last1=Newell|first1=Bryce Clayton|title=Freedom of Panorama: A Comparative Look at International Restrictions on Public Photography|journal=Creighton Law Review|date=2011|volume=44|pages=421|url=http://hdl.handle.net/10504/40711|accessdate=2016-10-29|language=en|issn=0011-1155|quote=Brazilian copyright law provides very broad panorama freedom. Indeed, Article 48 of Law No. 9610 of February 19, 1998, on Copyright and Neighboring Rights provides}}&lt;/ref&gt;

===Canada===
Isinasaad ng Seksiyon 32.2(1) ng Batas sa Karapatang-sipi (Canada) ang mga sumusunod:
{{quote|Hindi lumalabag sa karapatang-sipi (''It is not an infringement of copyright'')
{{block indent|(b) ang sinumang nagpaparami, sa isang pinta, drowing, klitse, retrato, o gawang sinematograpiko (''for any person to reproduce, in a painting, drawing, engraving, photograph or cinematographic work'')
{{block indent|(i) ng isang gawang pang-arkitektura, sa kondisyong hindi sa kalikasan ng isang drowing o planong pang-arkitektura ang sipi, o (''an architectural work, provided the copy is not in the nature of an architectural drawing or plan, or'')}}
{{block indent|(ii) isang lilok o likha ng masining na pagkakagawa o isang hulma o modelo ng isang lilok o likha ng masining na pagkakagawa, na palagiang matatagpuan sa isang pampublikong lugar o gusali; (''a sculpture or work of artistic craftsmanship or a cast or model of a sculpture or work of artistic craftsmanship, that is permanently situated in a public place or building;'')}}}}}}

Inilalaan din ng Batas sa Karapatang-sipi ang tiyak na proteksiyon para sa nagkataong pagsasali ng isa pang gawa na makikita sa likod ng isang retrato (halimbawa, isang gusali sa malayuang dako ng isang retrato). Hindi lumalabag sa karapatang-sipi ang mga retratong kasali ang gayong mga gawa nang &quot;nagkataon at hindi sinadya.&quot;

===Côte d'Ivoire===
Hindi kinikilala sa [[Côte d'Ivoire]] (o Baybaying Garing) ang kalayaan sa panorama. Batay sa Artikulo 27 ng ''Batas Blg. 2016-555 ng ika-26 ng Hulyo 2016'', pinahihintulutang magparami ng mga larawan ng nagawa nang mga gawang pang-arkitektura, mga gawang panlilok, at mga grapikong sining, ngunit alinsunod sa sumusunod na mga kondisyon:

#Pagpaparami ng nabanggit na mga gawa sa pamamagitan ng mga lathalain, midyang awdiyo-biswal, o Internet, para lamang sa layunin ng pagpapalaganap ng impormasyon.
#Pagpaparami ng mga larawan ng mga obra na inilaan upang lumabas sa mga katalogo ng mga pagbebenta ng mga obra sa loob ng bansa sa ligal na paraan, para lamang sa layuning ilarawan ang nabanggit na mga obra.
#Pagpaparami ng nabanggit na mga gawa sa pamamagitan ng midyang awdiyo-biswal kung palagiang matatagpuan sa mga pampublikong espasyo ang nabanggit na mga gawa, subalit sa paraang nagkataon lamang ang pagpapakita ng mga gawa sa mga larawan.

Dagdag ng probisyon: &quot;Anumang paggamit ng nabanggit na mga pagpaparami sa artikulong ito na may layuning kumita ay napapailalim sa paunang pahintulot mula sa manlilikha.&quot;&lt;ref&gt;{{cite web |url=https://culture.gouv.ci/wp-content/uploads/2023/06/Loi-n%C2%B0-2016-555-du-26-JUIL.-2016-DROIT-DAUTEUR-ET-DV.pdf |title=loi n° 2016-555 du 26 juillet 2016 - relative au droit d'auteur et aux droits voisins |website=Ministère de la Culture et de la Francophonie |access-date=Marso 8, 2025 |language=fr}}&lt;/ref&gt;

===Demokratikong Republika ng Konggo===
Labis na limitado ang kalayaan sa panorama na nakapaloob sa batas sa karapatang-sipi ng [[Demokratikong Republika ng Konggo]] na ipinasa noong 1986. Pinahihintulutan lamang ng Artikulo 28 ang potograpiya, sinematograpiya, at pagpapalabas sa telebisyon ng mga gawang pang-arkitektura, subalit maaari lamang gamitin sa ligal na paraan ang mga retrato sa mga pahayagan, diyornal, at batayang aklat na pampaaralan. Tumatalakay naman ang Artikulo 29 sa &quot;pampigurang mga gawang sining na habambuhay na matatagpuan sa pampublikong lugar,&quot; datapwat maaari lamang ilarawan ang mga gawang ito sa mga pelikula at palabas sa telebisyon.&lt;ref&gt;{{cite web |url=https://wipolex-res.wipo.int/edocs/lexdocs/laws/en/cd/cd005en.pdf |title=Ordinance-Law No. 86-033 of April 5, 1986 on the Protection of Copyright and Neighboring Rights |author=Democratic Republic of the Congo |website=WIPO Lex |access-date=Mayo 12, 2021}}&lt;/ref&gt;

===Estados Unidos===
Isinasanggalang ng karapatang-sipi ang mga gusali sa Estados Unidos na itinayo mula noong ika-1 ng Disyembre, 1990 hanggang sa kasalukuyan, pati ang mga gusaling buhat sa mga disenyong natapos bago mag-ika-1 ng Disyembre, 1990 pero itinayo sa pagitan ng ika-30 ng Nobyembre, 1990 at ika-31 ng Disyembre, 2002.&lt;ref&gt;{{cite web |url=https://guides.library.cornell.edu/copyright/publicdomain |title=Copyright Services: Copyright Term and the Public Domain |website=Cornell University Library |access-date=Abril 6, 2025}}&lt;/ref&gt; Gayunpaman, taglay ng [[batas sa karapatang-sipi ng Estados Unidos]] ang sumusunod na tadhana, na ipinatupad ng ''Architectural Works Copyright Protection Act (AWCPA)'' ng 1990:
{{quote|Hindi kasama sa karapatang-sipi ng isang nakatayo nang gawang pang-arkitektura ang karapatang hadlangan ang paggawa, pamamahagi, o pagpapakita sa publiko ng mga larawan, pinta, retrato, o iba pang malarawang mga representasyon ng gawa, kung ang gusali na kumakatawan sa nasabing gawa ay matatagpuan sa pampublikong lugar o karaniwang makikita mula rito.|[[:wikisource:United States Code/Title 17/Chapter 1/Section 120|17 U.S.&amp;nbsp;Code §&amp;nbsp;120(a)]]&lt;ref&gt;{{cite web|title=17 U.S. Code § 120 - Scope of exclusive rights in architectural works|url=https://www.law.cornell.edu/uscode/text/17/120|access-date=2016-04-04|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20160419101318/https://www.law.cornell.edu/uscode/text/17/120|archive-date=2016-04-19}}&lt;/ref&gt;}}

====Batayan at kahulugan====
{{multiple image
 | align = right
 | direction = vertical
 | total_width = 250
 | image1 = NYC, WTC.jpg
 | caption1 = ''[[One World Trade Center]]'' sa [[Lungsod ng New York]], na natapos noong 2013. Gawa ni [[David Childs]] ng [[SOM (kompanyang pang-arkitektura)|Skidmore, Owings &amp; Merrill LLP]].
 | image2 = Walt Disney Concert Hall 2013.jpg
 | caption2 = ''[[Bulwagang Konsiyerto ng Walt Disney]]'' sa [[Los Angeles]], gawa ni [[Frank Gehry]] at natapos noong 2003.
 | image3 = Milwaukee Art Museum 18.jpg
 | caption3 = ''Pabilyong Quadracci'' na matatagpuan sa [[Museo ng Sining ng Milwaukee]]. Gawa ni [[Santiago Calatrava]] at natapos noong 2001.
}}
Ipinalagay ng Ulat Komite Blg. 101-735 ng [[Kapulungan ng mga Kinatawan ng Estados Unidos]] na hindi lumalabag ang tadhanang ito sa pagtalima ng bansa sa Kumbensiyong Berne at binigyang-diin nito na nagbibigay ng kawangis na mga karapatan ang ilan sa iba pang mga bansang lumagda sa kasunduan. Tinanggihan ang mungkahi mula sa {{ILL|Surian ng Amerika sa mga Arkitekto|en|American Institute of Architects}} (AIA) na higpitan ang paglikha ng mga larawan na nilayong &quot;isulong ang hindi pinahihintulutang disenyo at pagtatayo ng isang kahalintulad na gawang pang-arkitektura&quot;; tumutol ang mga pangkat ng mga retratista tulad ng [[Samahan ng Amerika sa mga Retratistang Pangmagasin]] (ASMP) sa panukala ng AIA na kanilang iginiit na maaaring &quot;makasagabal sa masining at hindi mapagkompitensiyang pagsusuri ng mga gawang pang-arkitektura, gayon din sa kakayahan ng mga retratista na isulong ang kanilang kabuhayan.&quot;&lt;ref&gt;{{cite web |url=https://www.copyright.gov/reports/copyright-amendments-act-of-1990.pdf |title=Copyright Amendments Act of 1990 – Report 101-735 |website=U.S. Copyright Office |access-date=Hulyo 28, 2024}}&lt;/ref&gt; Binanggit ni Zimand (2024) ang isa pang mungkahi mula kay David Daileda, isang kinatawan ng AIA, upang pahintulutan lamang ang mga larawan sa mga kasong &quot;hindi pangunahing paksa ang mga gawang pang-arkitektura&quot; sa mga larawan; tinanggihan din ng kanilang tagapagbatas ang mungkahing ito na hinango sa mga batas sa Pransiya.&lt;ref name=Zimand&gt;{{cite journal |last=Zimand |first=Margalit |url=https://journals.library.columbia.edu/index.php/lawandarts/article/view/12495/6180 |title=Deconstructing the Blueprint for Infringement: Remedying Flawed Interpretations of the § 120(a) Exception to Architecture Copyrights |volume=47 |issue=1 |year=2024 |pages=151–152 |journal=The Columbia Journal of Law &amp; the Arts |access-date=Agosto 23, 2024 |doi=10.52214/jla.v47i1.12495|doi-access=free }}&lt;/ref&gt;

Ang kahulugan ng &quot;gawang pang-arkitektura&quot; sa kalagayang ito ay isang gusali,&lt;ref&gt;{{cite web|title=17 U.S. Code § 101|url=https://www.law.cornell.edu/uscode/text/17/101|access-date=2016-04-08|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20160430034315/https://www.law.cornell.edu/uscode/text/17/101|archive-date=2016-04-30}}&lt;/ref&gt; na binigyang-kahulugan bilang &quot;mga estrukturang matitirhan ng tao na nilayong maging palagian at hindi nagagalaw (''permanent and stationary''), tulad ng mga bahay at gusaling pang-opisina, at ibang palagian at nakapirme na mga estrukturang idinisenyo para matutuluyan ng mga tao, kabilang na ang, ngunit hindi limitado sa, mga simbahan, museo, mirador (''gazebo''), at pabilyon ng hardin.&quot;&lt;ref&gt;{{cite web|title=37 CFR 202.11(b)|url=https://www.law.cornell.edu/cfr/text/37/202.11|access-date=2016-04-08|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20160307212357/https://www.law.cornell.edu/cfr/text/37/202.11|archive-date=2016-03-07}}&lt;/ref&gt;

====Ibang mga gawa====
Gayunpaman, hindi saklaw ng kalayaan sa panorama sa Estados Unidos ang ibang mga obra na naipagsasanggalang ng karapatang-sipi, tulad ng mga lilok. Maaring maging paglabag sa karapatang-sipi ng manlilikha ng isang obra kapag ginamit ang mga retrato ng kaniyang gawa sa layuning pangkomersiyo.

Ipinaliwanag ni Charlie Damschen, abogado mula sa Hamilton IP Law sa [[Iowa]], na hawak pa rin ng manlilikha ang karapatang-sipi sa isang likhang sining kahit na ginawa ito upang maitayo sa pampublikong mga lugar. Malimit na pag-usapan ang usaping ito dahil sa dumaraming mga paggamit ng isinanggalang na mga sining sa [[hatirang pangmadla]] at midyang digital. Gayunpaman, umiiral ang batayan na [[patas na paggamit]] na nagpapahintulot sa &quot;binagong&quot; mga paggamit (o ''transformative uses'') ng protektadong mga gawa, tulad ng komentaryo, pagsusuri, balita, at parodya. Subalit kung pinarami ang gawa sa pamamagitan ng potograpiya o videograpiya at ginawa ang pagpaparaming ito na may layuning kumita, hindi na ito sakop ng depensang patas na paggamit.&lt;ref&gt;{{cite news |url=https://www.desmoinesregister.com/story/money/business/2019/08/26/des-moines-artist-sues-hy-vee-using-his-mural-super-bowl-ad-copyright-infringement-hyvee-commercial/2008639001/ |title=Who owns public art? Des Moines artist sues Hy-Vee for using his mural in Super Bowl ad |last=Ta |first=Linh |date=Agosto 25, 2019 |access-date=Nobyembre 27, 2023 |work=Des Moines Register}}&lt;/ref&gt;

Isinasanggalang ng karapatang-sipi ang ilang mga bantayog na matatagpuan sa ''National Mall'' sa [[Washington, D.C.]], at nangangailangan ng mga retratista na humingi ng pahintulot mula sa mga manlilikha o tagapangalaga ng mga bantayog para kumita sila sa kanilang mga larawan. Ayon sa {{ILL|Palingkuran ng Pambansang Liwasan|en|National Park Service}}, kabilang sa protektadong mga bantayog doon ay ang mga lilok sa [[Memoryal ni Franklin Delano Roosevelt]] na nilikha nina [[George Segal (manlilikha)|George Segal]], [[Tom Hardy (manlililok)|Tom Hardy]], [[Neil Estern]], [[Robert Graham (manlililok)|Robert Graham Studio]], [[Leonard Baskin]], at [[John Benson (artesano)|John Benson]]; ang [[Memoryal sa mga Beterano ng Digmaang Koreano]]; ang [[Pandigmaang Memoryal sa Hukbong Kawal Pandagat]]; ang [[Memoryal ni Martin Luther King Jr.]]; at ang [[Memoryal sa mga Beterano ng Digmaang Biyetnam]] na kinabibilangan ng estatwa ng ''[[Three Soldiers (estatwa)|Three Soldiers]]'' at ng estatwa ng ''[[Vietnam Women's Memorial]]''.&lt;ref&gt;{{cite web |url=https://www.nps.gov/nama/planyourvisit/filming-and-photography-permits.htm |title=Filming and Photography Permits |website=National Park Service |access-date=Disyembre 22, 2024}}&lt;/ref&gt;

Tahasang pinapayagan ng kasalukuyang tagapangalaga ng ''Vietnam Women's Memorial'' ang di-awtorisadong mga retrato ng estatwa para sa pansariling gamit at layuning pag-uulat, ngunit binibigyang-diin nito na dapat na banggitin nang maayos ng mga mamamahayag ang paunawa ng karapatang-sipi ng bantayog. Nananatili kay [[Glenna Goodacre]] na manlilikha nito ang karapatang-sipi sa bantayog. Nangangailangan ng paunang pahintulot ang pangkomersiyong mga paggamit at maaaring humiling ang pamunuan ng mga bayad sa paglilisensiya, at ang mga hakbang na ito ay upang maiwasan ang binansagan ng tagapangalaga na &quot;walang-pakundangang mga paggamit&quot; ng bantayog.&lt;ref&gt;{{cite web |url=https://vietnamwomensmemorial.org/faq/ |title=FAQ |website=Vietnam Women's Memorial |access-date=Disyembre 22, 2024}}&lt;/ref&gt;

;Kilalang mga kaso
Isang kilalang kaso ng paglabag sa karapatang-sipi ng mga obra sa Estados Unidos ay ang ''Gaylord v. United States, No.'' 09-5044. Ito ay hinggil sa paggamit ng [[United States Postal Service]] ng isang larawan ng 14 sa 19 na mga estatwa ng sundalo sa Memoryal sa mga Beterano ng Digmaang Koreano para sa kanilang [[selyo]] bilang paggunita sa ika-50 anibersaryo ng armistisyo ng [[Digmaang Koreano]] noong 2003. Walang pahintulot mula kay [[Frank Gaylord]], manlililok ng nasabing obra na kilala bilang ''The Column'', ang naturang paggamit ng U.S. Postal Service ng mga larawan ng kaniyang obra sa kanilang selyong nagkakahalaga ng 37 cents.&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.copyright.gov/fair-use/summaries/gaylord-us-fedcir2010.pdf |title=Gaylord v. United States, 595 F.3d 1364 (Fed. Cir. 2010) |access-date=Disyembre 21, 2020}}&lt;/ref&gt; Inireklamo niya ang U.S. Postal Service noong 2006 dahil sa ginawa nitong paglabag sa kaniyang karapatang-sipi sa lilok. Kasama rin sa kaso ang retratista ng larawan na si John Alli, isang dating Marine. Kalaunan, naging maayos ang areglo sa retratista nang pumayag si Alli na magbabayad ng 10% bayad para sa susunod pang mga benta ng kaniyang mga larawan ng lilok.&lt;ref&gt;{{cite news|url=https://www.usatoday.com/story/news/nation/2013/09/20/korea-memorial-sculptor-wins-settlement-in-copyright-case-/2845143/ |title=Korea memorial sculptor wins copyright case |last=D'Ambrosio |first=Dan |work=USA Today |date=Setyembre 20, 2013 |access-date=Disyembre 21, 2020}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite news|url=https://www.washingtonpost.com/news/federal-eye/wp/2015/02/10/court-upholds-540000-judgement-against-usps-for-korean-war-stamp/ |title=Court upholds $540,000 judgment against USPS for Korean War stamp |work=Washington Post |date=Pebrero 10, 2015 |last=Rein |first=Lisa |access-date=Disyembre 21, 2020}}&lt;/ref&gt;

[[Talaksan:Korean War Veterans Memorial Without Soldiers.jpg|thumb|Memoryal sa mga Beterano ng Digmaang Koreano, kalakip ng sinensurang larawan ng mga estatuwang isinasanggalang ng karapatang-sipi]]
Sa hatol ng Court of Federal Claims noong 2008, ipinasya na hindi nilabag ng U.S. Postal Service ang karapatang-sipi ni Gaylord sapagkat pasok umano ito sa &quot;[[patas na paggamit]]&quot; (''fair use''). Gayunpaman, ipinasya ng hukom na hindi sakop ng ''Architectural Works Copyright Protection Act'' (AWCPA) ang ''The Column'' sapagkat hindi ito isang gawang pang-arkitektura. Umapela ang panig ng manlililok, at noong Pebrero 25, 2010 binaligtad ng Federal Circuit ang naunang pasya hinggil sa patas na paggamit. Hindi maituturing na patas na paggamit ang paggamit ng U.S. Postal Service ng larawan ng ''The Column'' sa kanilang selyo sapagkat hindi ''transformative'' ang kalikasan nito (pareho ang konteksto at kahulugan ng selyo sa mismong lilok). Mahalaga rin ang presensiya ng obra sa selyo kaya hindi pa rin ito pasok sa patas na paggamit. Maituturing na komersiyal ang layunin ng U.S. Postal Service, dahil kumita ito ng US$17 milyon mula sa pagbenta nito ng halos 48 milyong selyong taglay ang larawan ng lilok. Ipinagtibay naman ng Federal Circuit ang naunang pasya ng Court of Federal Claims na hindi isang gawang pang-arkitektura ang ''The Column''. Noong Setyembre 20, 2013, pagkaraang ibinalik ng Federal Circuit ang kaso sa Court of Federal Claims, iginawad ng huling nabanggit na hukuman ang US$684,844.94 na halaga ng bayad-pinsala na babayaran ng U.S. Postal Service kay Gaylord.&lt;ref&gt;{{cite web |url=https://www.finnegan.com/en/tools/gaylord-v-u-s-1/analysis.html |title=Gaylord v. U.S. |work=Finnegan, Henderson, Farabow, Garrett &amp; Dunner, LLP |access-date=Disyembre 21, 2020 |archive-date=2021-01-21 |archive-url=https://web.archive.org/web/20210121234026/https://www.finnegan.com/en/tools/gaylord-v-u-s-1/analysis.html |url-status=dead }}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web |url=http://www.uscfc.uscourts.gov/sites/default/files/opinions/WHEELER.GAYLORD092013.pdf |title=Archive copy |access-date=2020-12-21 |archive-date=2014-04-19 |archive-url=https://web.archive.org/web/20140419014614/http://www.uscfc.uscourts.gov/sites/default/files/opinions/WHEELER.GAYLORD092013.pdf |url-status=dead }}&lt;/ref&gt;

Dinemanda muli ang USPS hinggil sa kanilang paggamit ng isang larawang buhat sa [[Getty Images]] ng replika ng [[Estatwa ng Kalayaan]] sa [[New York-New York Hotel &amp; Casino]] sa [[Las Vegas]] sa kanilang mga selyo. Bagaman nagbigay sila ng patungkol sa retratista, hindi sila nagbigay ng patungkol kay Robert Davidson, manlililok ng replika. Mula Disyembre 2010 hanggang Enero 2014, nakapagbenta ang USPS ng humigit-kumulang 4.9 bilyong selyong taglay ang replika na nagkakahalaga ng humigit-kumulang US$2.1 bilyon. Bagaman nabatid nila noong Marso 2011 na hindi sa orihinal na Estatwa ng Kalayaan ang larawang ginamit nila, hindi sila gumawa ng hakbang. Nagsampa si Davidson ng kaso laban sa USPS noong 2013. Itinaguyod ng hukuman ang paninindigan ni Davidson na orihinal ang kaniyang replika upang magkaroon ng proteksiyon ng karapatang-sipi dahil sa pagkakaroon ng mas-makabago at pambabaeng hitsura ng mukha nito. Nabigo ang USPS sa mga panuntunang &quot;layunin&quot; at &quot;bahaging ginamit&quot; sa patas na paggamit, bagaman nakapasa sila sa panuntunang &quot;epekto ng paggamit&quot; dahil sinabi ni Davidson na wala siyang balak na kumita sa kaniyang estatwa. Hindi kinatigan ang kapuwang panig para sa panuntunang &quot;kalikasan ng gawang may karapatang-sipi&quot; sa patas na paggamit. Napatunayan ng hukuman na nagkasala ang USPS sa pagsuway ng karapatang-sipi, at iginawad ang US$3.5 milyong halaga ng pinsalang babayaran ng USPS kay Davidson.&lt;ref&gt;{{cite web |url=https://infusionlawyers.com/the-united-states-v-davidson-copyright-infringement-of-a-replica-statue-of-liberty-copyright-for-creative-copycats/ |title=The United States v Davidson—Copyright infringement of a Replica Statue of Liberty. Copyright for creative copycats? |website=Infusion Lawyers |access-date=Pebrero 24, 2021}}&lt;/ref&gt; 

Inangkin ng manlililok na si [[Arturo Di Modica]] ang karapatang-sipi sa kilalang lilok na ''[[Charging Bull]]'' sa [[Ibabang Manhattan]] ng [[Lungsod ng New York]].&lt;ref&gt;{{cite web |url=https://www.techdirt.com/articles/20170412/11215937137/bull-statue-copyright-claim-is-ridiculous-heres-why-it-just-might-work.shtml |title=The Bull Statue Copyright Claim Is Ridiculous... But Here's Why It Just Might Work |website=Techdirt |last=Masnick |first=Mike |date=Abril 12, 2017 |access-date=Pebrero 8, 2021}}&lt;/ref&gt; Nagsampa siya ng iba't ibang mga kaso laban sa iba-ibang mga entidad na gumamit ng kaniyang lilok na toro para sa mga layuning pangkomersiyo, tulad ng [[Walmart]] noong 2006 dahil sa pagbenta ng mga litograpo nito, [[North Fork Bank]] noong 2006 din dahil sa pagsasali ng lilok sa isang pambansang patalastas sa telebisyon, at [[Random House]] noong 2009 hinggil sa paggamit ng isang larawan ng lilok sa pabalat ng isang aklat nila tungkol sa pagbagsak ng [[Lehman Brothers]].&lt;ref&gt;{{cite news |url=https://www.nytimes.com/2006/09/23/arts/arts-briefly-sculptor-files-lawsuit-against-walmart.html |title=Arts, Briefly; Sculptor Files Lawsuit Against Wal-Mart |date=Setyembre 23, 2006 |last=Kennedy |first=Randy |access-date=Marso 3, 2021 |work=[[New York Times]]}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite news |url=https://www.latimes.com/archives/la-xpm-2006-sep-22-fi-wrap22.1-story.html |title=Suit Alleges Illegal Use of ‘Charging Bull’ Image |date=Setyembre 22, 2006 |access-date=Marso 3, 2021 |work=[[Los Angeles Times]]}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web |url=https://www.liveauctioneers.com/news/top-news/crime-and-litigation/artist-sues-random-house-in-nyc-over-book-cover/ |title=Artist sues Random House in NYC over book cover |date=Agosto 4, 2009 |access-date=Marso 3, 2021 |website=Auction Central News}}&lt;/ref&gt; Natapos ang mga kasong ito sa pamamagitan ng mga areglo.&lt;ref&gt;{{cite news|url=https://www.usatoday.com/story/money/2017/04/12/charging-bull-artist-says-fearless-girl-violated-his-rights/100378556/ |title='Charging Bull' artist says 'Fearless Girl' violated his rights |last1=Bowerman |first1=Mary |last2=McCoy |first2=Kevin |work=[[USA Today]] |date=Abril 12, 2017 |access-date=Pebrero 24, 2021}}&lt;/ref&gt;

Masidhing isinasanggalang ng manlililok na si [[Raymond Kaskey]] ang kaniyang karapatang-sipi sa ikalawang pinakamalaking rebulto na yari sa &quot;minartilyong tanso&quot; sa bansa, ang ''[[Portlandia (rebulto)|Portlandia]]''. Binabantaan niyang kakasuhan ang sinumang nagnanais na gumamit ng anumang larawan ng lilok sa mga midya o kagamitang pangkomersiyo, tulad ng mga postkard at disenyo sa mga kamiseta. Nag-areglo ang [[Laurelwood Pub and Brewery]] (na nakabase sa [[Portland, Oregon|Portland]]) kay Kaskey pagkaraang inireklamo sila ng manlililok dahil sa paggamit nila ng isang larawan ng rebulto sa leybel ng kanilang serbesang Portlandia Pils noong 2012.&lt;ref&gt;{{cite web |url=https://www.techdirt.com/articles/20140911/06455028491/sculptor-says-capitalism-drives-his-aggressive-enforcement-rights-to-publicly-funded-portlandia-statue.shtml |title=Sculptor Says 'Capitalism' Drives His Aggressive Enforcement Of Rights To Publicly-Funded 'Portlandia' Statue |date=Setyembre 12, 2014 |last=Cushing |first=Tim |access-date=Marso 5, 2021 |website=Techdirt}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web |url=https://www.wweek.com/portland/article-23062-so-sue-us.html |title=So Sue Us: Why the Portlandia Statue Failed to Become an Icon |last=Locanthi |first=John |date=Setyembre 9, 2014 |access-date=Marso 5, 2021 |website=Willamette Week}}&lt;/ref&gt;

====Mga pagtanggap at batikos====
Sa kasagsagan ng mga talakayan sa Kongreso hinggil sa AWCPA, sinuportahan ni Richard Carney ng Pundasyong Frank Lloyd Wright ang eksepsiyong panorama para sa mga gawang pang-arkitektura, sa kondisyong hindi nito sakop ang mga guhit pang-arkitektura.&lt;ref name=Zimand/&gt; Sa dalawang magkahiwalay na panayam noong Nobyembre 2003, parehong &quot;ikinalugod&quot; nina Brian Schermer, katuwang na propesor ng Kagawaran ng Arkitektura ng [[Unibersidad ng Wisconsin–Milwaukee]], at arkitekto Patricia Frost ng Pace Architects, &quot;ang pagkakataon na kunan ng retrato ang mga gawa ng ibang arkitekto nang walang pangamba sa alalahanin ng paglabag sa karapatang-sipi.&quot; Kaugnay nito, &quot;bahagi ng likas na gantimpala ng arkitekto&quot; ang isang gusaling lantad sa publiko sa pampublikong lugar, at nagbibigay ito sa kanila ng pagkakataong maipakita sa kanilang mga tagasunod ang kanilang mga gusali.&lt;ref&gt;{{cite journal |last=Vacca |first=Antoinette |date=2005 |title=The Architectural Works Copyright Protection Act: Much Ado About Something? |url=https://scholarship.law.marquette.edu/iplr/vol9/iss1/5/ |journal=Marquette Intellectual Property Law Review |volume=9 |issue=1 |article-number=5 |pages=126 |access-date=Agosto 21, 2024}}&lt;/ref&gt;

Sa kabilang banda, ipinahayag ni [[Jane C. Ginsburg]] ng Columbia Law School ang kaniyang pag-aalala sa eksepsiyong panorama. Ayon sa kaniya, ipinagkakaitan nito ang karapatan ng mga arkitekto na kontrolin ang mga pagpaparami ng mga larawan ng kanilang mga gusali sa hindi awtorisadong mga bagay na pangkomersiyo tulad ng mga paskil, kamiseta, at disenyo ng mga lalagyan ng pagkaing pantanghalian; sinabi rin niya na maaaring hindi ito naayon sa Kumbensiyong Berne.&lt;ref&gt;{{cite journal |last=Ginsberg |first=Jane C. |date=1990 |title=Copyright in the 101st Congress: Commentary on the Visual Artists Rights Act and the Architectural Works Copyright Protection Act of 1990 |url=https://scholarship.law.columbia.edu/cgi/viewcontent.cgi?article=4751&amp;context=faculty_scholarship |journal=Scholarship Archive |publisher=Columbia Law School |volume=14 |issue= |pages=494–496 |doi= |access-date=Pebrero 16, 2024}}&lt;/ref&gt; Inulit ni arkitekto Clark T. Thiel noong 1996 ang batikos na ito; iminungkahi pa niyang buwagin ang Seksiyon 120(a).&lt;ref&gt;{{cite journal |last=Thiel |first=Clark T. |url=https://via.library.depaul.edu/cgi/viewcontent.cgi?article=1351&amp;context=jatip |title=The Architectural Works Copyright Protection Gesture of 1990, Or, &quot;Hey, That Looks Like My Building!&quot; |volume=7 |issue=1 |year=1996 |pages=32–35 |journal=DePaul Journal of Art, Technology &amp; Intellectual Property Law |access-date=Mayo 23, 2024}}&lt;/ref&gt; Iminungkahi naman ni Sierra Epke noong 2024 na higpitan na lamang ang probisyon sa hindi pangkomersiyo na mga paggamit. Iginiit niyang masasanggalang nito ang sining sa kalye na panghabambuhay na pininta sa panlabas na mga dingding ng mga gusali, sa kabila ng pagtaas ng mga kaso hinggil sa malalaking mga kompanya sa Amerika na gumagamit ng mga larawan ng mga miyural at grapiti at ginagamit ang eksepsiyong panorama bilang palusot. Sinabi ni Epke na ang unang layunin ng Kongreso nang dinagdag nila ang Seksiyon 120(a) – para makagamit ang mga iskolar at turista ng gayong mga larawan – &quot;ay walang pangkalahatang kaisipan na ginawa [ang probisyon] sa mga may layuning kumita.&quot;&lt;ref&gt;{{cite journal |last=Epke |first=Sierra |date=2024 |title=No Flash Photography Please: An Analysis of Corporate Use of Street Art Under Section 120(a) of the AWCPA |url=https://repository.law.miami.edu/umlr/vol78/iss3/7 |journal=University of Miami Law Review |publisher=University of Miami School of Law |volume=78 |issue= |pages=1006–1013 |doi= |access-date=Hulyo 18, 2024}}&lt;/ref&gt; 

Tungkol naman sa mga gawa na hindi pang-arkitektura, iginiit ni Andrew Inesi ng Mattel Overseas Operations Ltd. na dapat palawigin sa pampublikong sining ang probisyon sa panorama, dahil &quot;hindi handa&quot; ang batas na pakitunguhan ang mga pagkakataong gumagamit ang publiko ng mga larawan ng mga bantayog sa gitna ng nagbabagong mga teknolohiya na binibigyang kapangyarihan ang karaniwang mga tagagamit na magsagawa ng mga gawaing dating nakalaan sa mga propesyonal.&lt;ref&gt;{{cite journal |last=Inesi |first=Andrew |date=2005 |title=Images of Public Places: Extending the Copyright Exemption for Pictorial Representations of Architectural Works to Other Copyrighted Works |url=https://jipl.scholasticahq.com/article/70628-images-of-public-places-extending-the-copyright-exemption-for-pictorial-representations-of-architectural-works-to-other-copyrighted-works |journal=Journal of Intellectual Property Law |publisher=University of Georgia School of Law |volume=13 |issue=1 |pages=101 |doi= |access-date=Pebrero 16, 2024}}&lt;/ref&gt;

===Gitnang Amerika===
Karamihan sa mga bansa sa [[Gitnang Amerika]] na pangunahing gumagamit ng wikang Kastila ay hindi nagbibigay ng malawak na kalayaan sa panorama. Pinahihintulutan lamang ng mga batas sa karapatang-sipi ng [[Guatemala]],&lt;ref&gt;{{cite web |url=https://www.mineco.gob.gt/sites/default/files/pdfs/ley33-98.pdf |title=LEY DE DERECHO DE AUTOR Y DERECHOS CONEXOS Y SUS REFORMAS DECRETO NO. 33-98 |access-date=Nobyembre 22, 2022 |work=Ministerio de Economía |lang=es |quote=ARTÍCULO 64.40 Respecto de las obras ya divulgadas también es permitida, sin autorización del autor, además de lo dispuesto en el artículo 32: ... d) La reproducción para uso personal de una obra de arte expuesta en forma permanente en lugares públicos o en la fachada exterior de edificios, ejecutada por medio de un arte que sea distinto al empleado para la elaboración del original, siempre que se indique el nombre del autor, si se conociere, así como el título de la obra, si lo tiene, y el lugar donde se encuentra. |archive-date=2022-11-18 |archive-url=https://web.archive.org/web/20221118011209/https://www.mineco.gob.gt/sites/default/files/pdfs/ley33-98.pdf |url-status=dead }}&lt;/ref&gt; [[Honduras]],&lt;ref&gt;{{cite web |url=https://wipolex-res.wipo.int/edocs/lexdocs/laws/es/hn/hn015es.pdf |title=Ley del Derecho de Autor y de los Derechos Conexos (aprobada por Decreto Nº 4-99-E, y según modificada por el Decreto N° 16-2006) |access-date=Nobyembre 22, 2022 |website=WIPO Lex |author=Honduras |lang=es |quote=ARTÍCULO 52. Es lícita, para uso personal, la reproducción de una obra de arte expuesta permanentemente en las calles, plazas u otros lugares públicos, por medio de un arte diverso al empleado para la elaboración del original. Respecto de los edificios, dicha facultad se limita a la fachada exterior.}}&lt;/ref&gt; at [[Nicaragua]]&lt;ref&gt;{{cite web |url=http://legislacion.asamblea.gob.ni/normaweb.nsf/9e314815a08d4a6206257265005d21f9/87b347bc9bf5803c0625875e0076c6d9?OpenDocument |title=TEXTO CONSOLIDADO, LEY DE DERECHO DE AUTOR Y DERECHOS CONEXOS |work=Asamblea Nacional de la República de Nicaragua |lang=es |access-date=Nobyembre 22, 2022 |quote=Artículo 43. Las obras situadas permanentemente en parques, calles, plazas u otras vías públicas pueden ser reproducidas, sin autorización del autor, por medio de la pintura, el dibujo, la fotografía y las grabaciones audiovisuales para uso personal. En cuanto a las obras de arquitectura, el artículo anterior sólo se aplicará a su aspecto exterior.}}&lt;/ref&gt; ang pansariling mga gamit ng mga larawan ng pampublikong obra na palagiang matatagpuan sa mga lansangan, plasa, at iba pang pampublikong mga espasyo, pati ang mga anyong panlabas ng mga likhang pang-arkitektura. Pinahihintulutan naman ng Artikulo 71 ng batas sa karapatang-sipi ng [[Costa Rica]] ang pagkuha ng mga retrato ng pampublikong mga obra sa pampublikong mga espasyo tulad ng mga bantayog at estatwa, pero para lamang sa mga layuning hindi pangkomersiyo.&lt;ref&gt;{{cite web |url=http://www.pgrweb.go.cr/scij/Busqueda/Normativa/Normas/nrm_texto_completo.aspx?param1=NRTC&amp;nValor1=1&amp;nValor2=3396&amp;nValor3=80724&amp;strTipM=TC |title=Ley sobre Derechos de Autor y Derechos Conexos N° 6683 |work=Sistema Costarricense de Información Jurídica |lang=es |access-date=Nobyembre 22, 2022 |quote=Artículo 71°. – Es lícita la reproducción fotográfica o por otros procesos pictóricos, cuando esta reproducción sea sin fines comerciales, de las estatuas, monumentos y otras obras de arte protegidas por derechos de autor, adquiridos por el poder público, expuestos en las calles, los jardines y los museos. |archive-date=2022-11-22 |archive-url=https://web.archive.org/web/20221122101858/http://www.pgrweb.go.cr/scij/Busqueda/Normativa/Normas/nrm_texto_completo.aspx?param1=NRTC&amp;nValor1=1&amp;nValor2=3396&amp;nValor3=80724&amp;strTipM=TC |url-status=dead }}&lt;/ref&gt;

Walang gayong mga paghihigpit sa mga probisyon ng kalayaan sa panorama ng mga batas sa karapatang-sipi ng [[El Salvador]]&lt;ref&gt;{{cite web |url=https://wipolex-res.wipo.int/edocs/lexdocs/laws/es/sv/sv043es.pdf |title=Ley de Propiedad Intelectual (modificada por el Decreto Legislativo N° 611, de 15 de febrero de 2017) |website=WIPO Lex |author=El Salvador |lang=es |access-date=Nobyembre 22, 2022 |quote=Art. 45. – Respecto de las obras ya divulgadas lícitamente, es permitida sin autorización del autor ni remuneración: ... f) La reproducción de una obra de arte expuesta permanentemente en las calles, plazas u otros lugares públicos, por medio de un arte diverso al empleado para la elaboración del original. Respecto de los edificios, dicha facultad se limita a la fachada exterior.}}&lt;/ref&gt; at [[Panama]].&lt;ref&gt;{{cite web |url=https://cerlalc.org/laws_rules/ley-64-de-10-de-octubre-de-2012-sobre-derecho-de-autor-y-derechos-conexos/ |title=Ley 64 de 10 de Octubre de 2012 Sobre Derecho de Autor y Derechos Conexos |work=[[Cerlalc]] |lang=es |access-date=Nobyembre 22, 2022 |quote=Artículo 69. También en relación con las obras ya divulgadas lícitamente se permite sin autorización del autor: ... 3. La reproducción, emisión por radiodifusión o transmisión pública por cable de la imagen de una obra arquitectónica, de una obra de las bellas artes, de una obra fotográfica o de una obra de artes aplicadas que se encuentre situada en forma permanente en un lugar abierto al público. Respecto a los edificios, esta facultad se limita a la fachada exterior. |archive-date=2022-11-22 |archive-url=https://web.archive.org/web/20221122101903/https://cerlalc.org/laws_rules/ley-64-de-10-de-octubre-de-2012-sobre-derecho-de-autor-y-derechos-conexos/ |url-status=dead }}&lt;/ref&gt;

Malinaw na pinahihintulutan ng Seksiyon 78 ng ''Copyright Act'' ng [[Belize]] ang pagsasalarawan ng mga likha ng arkitektura, lilok, at masining na mga gawa (''artistic craftsmanship'') sa mga pinta, retrato, pelikila, o brodkast, hangga't palagiang makikita ang mga ito sa pampublikong mga lugar o mga lugar na mapapasukan ng publiko.&lt;ref&gt;{{cite web |url=https://www.belipo.bz/wp-content/uploads/2024/01/Cap_252_Copyright_Act-Revised-2020.pdf |title=COPYRIGHT ACT CHAPTER 252 REVISED EDITION 2020 |work=BELIPO |access-date=Marso 20, 2025}}&lt;/ref&gt;

===Hapon===
Nagbibigay ng kaunting kalayaan sa panorama para sa panlabas na mga obra at ganap na kalayaan sa panorama para sa mga gusali ang [[batas sa karapatang-sipi ng Hapon]]. Pinapayagan ng Artikulo 46 ng ''Copyright Act (Act No. 48 of May 6, 1970, as amended 2020)'' ang paggamit at pagpaparami ng mga obrang &quot;palagiang nakapuwesto sa isang lantad na lokasyon&quot; at mga likhang pang-arkitektura para sa anumang layunin, ngunit may apat na mga pagpupuwera na hindi sakop ng kalayaang ito. Isa sa mga ito – nasa (iv) – ay kapag ginawa ang pagpaparami &quot;para sa tangkang pagbebenta ng mga sipi nito, o pagbebenta ng gayong mga sipi.&quot;&lt;ref&gt;{{cite web |url=https://wipolex.wipo.int/en/text/577555 |title=Copyright Act (Act No. 48 of May 6, 1970, as amended 2020) |author=Japan |access-date=May 9, 2021 |website=WIPO Lex}}&lt;/ref&gt; Ipinag-uutos ng Artikulo 48 ang mga gagamit ng gayong mga likha na tukuyin ang pinagmulan ng nasabing likha kung mayroon at naaayon sa kaugalian.&lt;ref&gt;{{cite web|script-title=ja:著作権法|url=http://law.e-gov.go.jp/htmldata/S45/S45HO048.html|website={{lang|ja|法令データ提供システム}}|accessdate=2016-10-29|archiveurl=https://web.archive.org/web/20161028075422/http://law.e-gov.go.jp/htmldata/S45/S45HO048.html|archivedate=2016-10-28|language=ja|date=2008-05-27}}&lt;/ref&gt;

Makabubuting pansinin ang isang pasya ng Osaka District Tribunal noong 2003, na nagsasabing kasali lamang sa gayong mga &quot;naipagsasanggalang gawa&quot; na isinasanggalang ng batas ang mga gusaling may taglay na mga katangiang estetika at pagkamalikhain.&lt;ref&gt;{{cite web|script-title=ja:著作権侵害差止等請求事件|url=http://www.courts.go.jp/app/files/hanrei_jp/737/010737_hanrei.pdf|website=裁判所|publisher=大阪地方裁判所|accessdate=2016-10-29|archiveurl=https://web.archive.org/web/20161029061305/http://www.courts.go.jp/app/files/hanrei_jp/737/010737_hanrei.pdf|archivedate=2016-10-29|page=12|language=ja|format=PDF|date=2003-07-08|quote={{lang|ja|著作権法により「建築の著作物」として保護される建築物は、同法２条１項１号の定める著作物の定義に照らして、美的な表現における創作性を有するものであることを要することは当然である。したがって、通常のありふれた建築物は、著作権法で保護される「建築の著作物」には当たらないというべきある。}}}}&lt;/ref&gt; Mayroon ding mga pananaw na nagsasabing dapat ituring na mga gawang pansining ang ilang mga gusali sa Hapon, tulad ng {{ILL|Tore ng Araw|en|Tower of the Sun}} na ginamit sa [[Expo '70]] na idinaos sa [[Suita]], [[Prepektura ng Osaka]] noong 1970. Nagngangahulugan itong hindi maaaring gamitin sa mga layuning komersiyal ang mga retratong nagpapakita ng mga gusaling ito kahit na may tadhanang kalayaan sa panorama.&lt;ref&gt;{{cite web|script-title=ja:建築に関する著作物について|url=http://www.murata-law.jp/kigyou/cs-kenchiku.html|website=村田法律事務所|accessdate=2016-10-29|archiveurl=https://web.archive.org/web/20090901103724/http://www.murata-law.jp/kigyou/cs-kenchiku.html|archivedate=2009-09-01|language=ja}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|script-title=ja:著作物とは|url=http://www.chosakukenhou.jp/10work/1020copyrighttype/1020copyrighttype01.html|website={{lang|ja|虎ノ門法律特許事務所著作権法相談室}}|accessdate=2016-10-29|archiveurl=https://web.archive.org/web/20161029063255/http://www.chosakukenhou.jp/10work/1020copyrighttype/1020copyrighttype01.html|archivedate=2016-10-29|language=ja|quote={{lang|ja|岡本太郎の「太陽の塔」などは、一般的には建築の著作物ではなく、美術の著作物であると言えます。}}}}&lt;/ref&gt;

===Hilagang Korea===
May sapat na tadhana sa kalayaan sa panorama sa ilalim ng [[batas sa karapatang-sipi ng Hilagang Korea]]. Ayon sa Artikulo 32(8), hindi kailangan ng pahintulot mula sa mga mayhawak ng karapatang-sipi ang pagpaparami ng mga likhang sining na &quot;nakalagay sa pampublikong mga lugar&quot;.&lt;ref&gt;{{cite web |url=https://www.lawandnorthkorea.com/laws/copyright-law-2012 |title=Copyright Law of the Democratic People's Republic of Korea (2012) |website=Law and North Korea |last=Gang |first=Daye |year=2012 |access-date=Hunyo 3, 2025}}&lt;/ref&gt;

===Iceland===
Hindi nagbibigay ng ganap na kalayaan sa panorama ang batas sa karapatang-sipi ng Iceland. Pinahihintulutan ng Artikulo 16 ang potograpiya at pagprisinta ng bungang mga larawan ng mga gusali at pampublikong obra na nasa lantad na lugar, ngunit kapag ang mga likhang ito ay naging pangunahing paksa ng mga larawan at ginamit ang mga larawan na ito sa komersiyal na paraan, &quot;kailangang bayaran&quot; ang manlilikha ng mga gusali at pampublikong obra. Hindi kailangan ang gayong remunerasyon kung ang gagamit ng mga larawang ito ay isang tagapaglathala ng pahayagan o brodkaster sa telebisyon.&lt;ref&gt;{{cite web |url=https://wipolex-res.wipo.int/edocs/lexdocs/laws/is/is/is122is.pdf |title=Höfundalög nr. 73/1972 frá 29. maí 1972 (eins og henni var síast breytt með lögum nr. 88/2019 frá 27. júní 2019) |author=Iceland |website=WIPO Lex |access-date=Mayo 12, 2021 |language=is}}&lt;/ref&gt;

=== India ===
{{multiple image
 | align = right
 | total_width = 300
 | image1 = Assembly 09.jpg
 | image2 = Statue of Unity.jpg
 | footer = ''Sa kaliwa:'' Ang [[Palasyo ng Asamblea (Chandigarh)|Palasyo ng Asamblea sa Chandigarh]] na inilikha ni [[Le Corbusier]]. Isa itong [[Pandaigdigang Pamanang Pook]] mula noong 2016. ''Sa kanan:'' ''[[Estatwa ng Pagkakaisa]]'', ang pinakamatayog na estatwa sa mundo na natapos noong 2018 at idinisenyo ng manlililok na si [[Ram V. Sutar]].
}}
Tinatalakay ang kalayaan sa panorama sa Seksiyon 52, s–u(i) ng [[batas sa karapatang-sipi ng India]]. Kapuwa nalalapat ang (s) at (t) ng Seksiyon 52 sa mga larawan ng arkitektura, lilok, at mga obra ng masining na pagkakagawa sa pamamagitan ng pagguhit, pagpinta, klitse, at potograpiya, habang ang (u)(i) ay nalalapat sa sinematograpikong pagsasali ng lahat ng uri ng mga obra. Magagamit lamang ang mga tadhanang ito kapag ang likha ay &quot;palagiang matatagpuan sa isang pampublikong lugar o anumang premisang mapupuntahan ng publiko.&quot; Ang (u)(ii) ay para sa nagkataong pagsasali ng mga obrang wala sa pampublikong mga espasyo sa mga pelikula.&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://copyright.gov.in/Copyright_Act_1957/chapter_xi.html |title=CHAPTER XI |author=Intellectual Property India |access-date=Setyembre 18, 2024 |website=Copyright Office}}&lt;/ref&gt;

Tungkol ang kasong ''The Daily Calendar Supplying v. The United Concern'' (1958) sa komersiyal na pamamahagi ng ''Daily Calendar Supplying Bureau'' ng bahagyang binagong mga kopya ng isang gawa sa langis na pinta ni Panginoong Subramania ng kompanyang ''United Concern''. Unang nakakuha ng kompanya ang mga karapatan sa sining sa pinta mula sa manlilikhang si T. M. Subramaniam, pagkaraan ng paglikha ng pinta noong 1947. Inutusan ang tagagamit na magbayad ng 1,000 mga rupee bilang kabayaran sa pinsala sa kompanya. Tinanggihan ng [[Mataas na Hukuman ng Madras]] ang katuwiran ng ''Daily Calendar Supplying'' sa kanilang apela noong 1964 na sakop ng Seksiyon 52(t) ang kanilang kilos, dahil nasa pampribadong pangangalaga pa ng manlilikha ang orihinal na kopya ng gawa kahit na naipapamahagi na ang mga kopyang walang bayad sa ilang mga templo sa timog ng India. &quot;Hindi katumbas ng paglalagay ng kaniyang orihinal na gawa sa isang pampublikong lugar&quot; ang pamamahaging ito.&lt;ref&gt;{{cite web |url=https://indiankanoon.org/doc/1613396/ |title=The Daily Calendar Supplying ... vs The United Concern on 16 January, 1964 |last=Ramakrishnan |first=J. |website=Indian Kanoon |access-date=Disyembre 27, 2021}}&lt;/ref&gt;

=== Israel ===
Ang kalayaan sa panorama ng Israel ay matatagpuan sa Seksiyon 23 ng ''Copyright Act, 2007 (as amended on July 28, 2011)''. Nakasaad dito na pinahihintulutan ang biswal na representasyon ng mga likhang pang-arkitektura, lilok, at sining na mapapakinabangan sa pamamagitan ng mga drowing, pagguhit, potographiya, at pamamahayag, kung ang gayong mga likha ay &quot;palagiang matatagpuan sa isang pampublikong lugar.&quot;&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://wipolex-res.wipo.int/edocs/lexdocs/laws/en/il/il033en.pdf |title=Copyright Act, 2007 (as amended on July 28, 2011) |author=Israel |access-date=Mayo 10, 2021 |website=WIPO Lex}}&lt;/ref&gt;

=== Lebanon ===
Limitado lamang sa paglathala ng &quot;midya&quot; ng mga larawan ng arkitektura, sining biswal, retrato, o sining na napapakinabangan (''applied art'') ang kalayaan sa panorama sa Lebanon, alinsunod sa Artikulo 31 ng ''Law No. 75 of April 3, 1999, on the Protection of Literary and Artistic Property''.&lt;ref&gt;{{cite web |url=https://www.sabaip.com/wp-content/uploads/2018/04/Lebanon-Copyright-Law.pdf |title=Law on the Protection of Literary and Artistic Property (No. 75 of April 3, 1999) |work=Saba &amp; Co. Intellectual Property |access-date=Nobyembre 23, 2022}}&lt;/ref&gt; Hindi tiyak kung anong uri ng &quot;midya&quot; ang tinutukoy nito.

=== Mehiko ===
Nagbibigay ng tadhanang kalayaan sa panorama ang Artikulo 148(VII) ng Pederal na Batas sa Karapatang-sipi ng Mehiko:&lt;ref&gt;{{cite web |url=https://wipolex.wipo.int/en/text/578998 |title=Ley Federal del Derecho de Autor (texto refundido publicado en el Diario Oficial de la Federación el 01 de julio de 2020) |author=Mehiko |website=WIPO Lex |access-date=Hulyo 12, 2021 |lang=es |quote=Artículo 148. - Las obras literarias y artísticas ya divulgadas podrán utilizarse, siempre que no se afecte la explotación normal de la obra, sin autorización del titular del derecho patrimonial y sin remuneración, citando invariablemente la fuente y sin alterar la obra, sólo en los siguientes casos:...VII. Reproducción, comunicación y distribución por medio de dibujos, pinturas, fotografías y procedimientos audiovisuales de las obras que sean visibles desde lugares públicos.}}&lt;/ref&gt;

{{quote|Ang mga likhang pampanitikan at pansining na ibinunyag na ay maaring gamitin nang walang pagpayag ng may-ari ng mga karapatang ekonomiko at nang walang bayad, sa kondisyong hindi maaapektuhan ang may-ari sa karaniwang paggamit ng likha, at sa kondisyon ding palagiang babanggitin ang pinagmulan ng likha at walang mangyayaring pagbabago sa likha
{{block indent|VII. Pagpaparami, talastasan, at pamamahagi sa pamamagitan ng mga drowing, pinta, retrato, at prosesong awdiyo-biswal ng mga obrang makikita mula sa pampublikong mga lugar }}}}

=== Moroko ===
Hindi naglalaan ng ganap na kalayaan sa panorama ang batas sa karapatang-sipi ng [[Moroko]]. Sa ilalim ng Seksiyon 20, pinahihintulutan ang pagpaparami at paglalathala, pagsasahimpapawid, at komunikasyon sa publiko ng mga larawan ng arkitektura, mga gawa ng pinong sining, mga gawang panretrato, at mga gawa ng nilapatang sining na palagiang matatagpuan sa pampublikong lugar, kung hindi pangunahing paksa ng larawan ang ipinapakitang gawa. Kapag naging pangunahing paksa ito, hindi maaaring gamitin sa pangkomersiyong layunin ang larawan.&lt;ref&gt;{{cite web |url=https://www.haca.ma/fr/dahir-n%C2%B0-1-00-20-du-15-f%C3%A9vrier-2000 |title=Dahir n° 1-00-20 du 15 février 2000 |website=HACA |access-date=Abril 19, 2025}}&lt;/ref&gt;

Ipinasya ng Hukuman ng Apelasyon ng Rabat noong ika-12 ng Disyembre 1955 na &quot;hindi kaakibat ng pagkawala ng mga karapatan ng masining na pag-aari [ng arkitekto] ang pagtatayo ng isang gawang pang-arkitektura sa isang pampublikong lugar.&quot;&lt;ref&gt;{{cite web |url=http://www.wipo.int/edocs/pubdocs/fr/copyright/120/wipo_pub_120_1956_09.pdf |title=CA Rabat, 12 décembre 1955, jurisprudence reproduite page 131 de revue Le Droit D'auteur de l'OMPI |language=fr}}&lt;/ref&gt;

===Niherya===
Walang kalayaan sa panorama sa Niherya. Sa ilalim ng Seksiyon 20(1)(e) ng ''Copyright Act'' (2022) ng bansa, limitado ito sa &quot;pagsasali sa isang likhang awdiyo-biswal o programa [sa telebisyon] ng isang obrang matatagpuan sa isang lugar na makikita ito ng publiko.&quot; Walang pagbanggit ng mga retrato.&lt;ref&gt;{{cite web |url=https://placng.org/i/wp-content/uploads/2023/04/Copyright-Act-2022.pdf |title=Copyright Act 2022 |lang=en |access-date=Hulyo 3, 2023 |website=Policy and Legal Advocacy Centre |archive-date=Hunyo 8, 2023 |archive-url=https://web.archive.org/web/20230608161049/https://placng.org/i/wp-content/uploads/2023/04/Copyright-Act-2022.pdf |url-status=dead }}&lt;/ref&gt;

===Noruwega===
Nagbibigay ng limitadong kalayaan sa panorama ang Seksiyon 31 ng batas sa karapatang-sipi ng [[Noruwega]] para sa mga obrang palagiang matatagpuan sa pampublikong mga espasyo. Maaari lamang gamitin ang mga ito sa hindi pangkomersiyo na mga pagpaparami kapag naging pangunahing mga paksa ng mga larawan ang mga obrang ito. Ngunit maaaring paramihin nang malaya ang mga larawan ng arkitektura anuman ang layunin ng pagpaparami.&lt;ref&gt;{{cite web |url=https://wipolex.wipo.int/en/text/504083 |title=LOV-2018-06-15-40: Lov om opphavsrett til åndsverk m.v. (åndsverkloven) (konsolidert versjon av 20. desember 2018) |website=WIPO Lex |author=Norway |access-date=Disyembre 23, 2021 |lang=no}}&lt;/ref&gt;

===Pakistan===
Nagbibigay ng kalayaan sa panorama ang Seksiyon 57 ng batas sa karapatang-sipi ng Pakistan:&lt;ref&gt;{{cite web |url=https://wipolex-res.wipo.int/edocs/lexdocs/laws/en/pk/pk005en.pdf |title=The Copyright Ordinance, 1962 (Act No. XXXIV) |author=Pakistan |access-date=Disyembre 23, 2021 |website=WIPO Lex |lang=en}}&lt;/ref&gt;

{{Quote|(1) Hindi maituturing na paglabag sa karapatang-sipi ang sumusunod na mga gawain:
{{Block indent|(r) ang paglikha o paglathala ng pinta, guhit, klitse, o retrato ng isang obrang pang-arkitektura;}}
{{Block indent|(s) ang paglikha o paglathala ng pinta, guhit, klitse, o retrato ng isang lilok o ibang obra kung habambuhay na matatagpuan ang gayong likha sa isang pampublikong lugar o anumang loobang may karapatang makapasok ang publiko;}}
{{Block indent|(t) ang pagsasali sa isang obrang sinematograpiko ng — 
{{Block indent|(i) anumang obrang habambuhay na matatagpuan sa isang pampublikong lugar o anumang loobang may karapatang makapasok ang publiko; o}}
{{Block indent|(ii) anumang ibang uri ng obra, kung nasa likuran lamang ang pagsasali o kung hindi, kaalinsabay sa pangunahing mga paksang inilalarawan sa obra[ng sinematograpiko];}}
}}
}}

=== Reyno Unido ===
[[Talaksan:Paddington Bear in bronze (19456891620).jpg|thumb|left|[[Estatwa ng Oso ng Paddington]] sa [[estasyon ng London Paddington]], obra ng eskultor na si [[Marcus Cornish]]. Sakop ito ng kalayaan sa panorama ng Reyno Unido.]]
Sa ilalim ng batas ng [[United Kingdom|Reyno Unido]] (UK), sumasaklaw ang kalayaan sa panorama sa lahat ng mga gusali pati ang karamihan sa mga likhang tatlong-dimensiyonal na palagiang nakapuwesto sa pampublikong lugar, tulad ng mga lilok. Karaniwang hindi sakop ang kalayaan sa panoramang ito ang mga likhang dalawang-dimensiyonal na naipagsasanggalang pa rin ng karapatang-sipi, tulad ng mga miyural at poster. Ang isang retratong nakikinabang sa kalayaang ito ay maaaring gamitin o ilathala sa anumang paraan (kahit pangkomersiyo) nang hindi lumalabag sa karapatang-sipi ng mga nabanggit na gawa.

Ipinaliliwanang ang kalayaan sa panorama sa Seksiyon 62 ng [[Batas sa Karapatang-sipi, mga Disenyo at Patente ng 1988]] (''Copyright, Designs and Patents Act 1988'').&lt;ref name=&quot;uk&quot;&gt;{{cite web|url=http://www.artquest.org.uk/articles/view/advertising-and-marketing-art-copyright-confusion1|title=Advertising and marketing art: Copyright confusion|last=Lydiate|first=Henry|work=Artquest|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20111027233307/http://www.artquest.org.uk/articles/view/advertising-and-marketing-art-copyright-confusion1|archive-date=2011-10-27|access-date=2020-05-18}} Tingnan din: {{cite web|url=http://www.opsi.gov.uk/acts/acts1988/Ukpga_19880048_en_4.htm#mdiv62|title=Section 62 of the Copyright, Designs and Patents Act 1988|publisher=Office of Public Sector Information|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20091210143342/http://www.opsi.gov.uk/acts/acts1988/Ukpga_19880048_en_4.htm|archive-date=2009-12-10|access-date=2020-05-18}}&lt;/ref&gt; Mas-malawak ang sakop nito kung ihahambing sa katumbas na mga probisyong kalayaan sa panorama sa ibang mga bansa, at pumapahintulot sa mga retratistang kumuha ng mga retrato ng mga gusali, na binigyang-kahulugan sa Seksiyon 4(2) bilang &quot;anumang nakapirming estruktura, at bahagi ng isang gusali o nakapirming estruktura.&quot; Walang rekisito na dapat nasa pampublikong lugar ang isang gusali, o nakalimita lamang ang kalayaan sa panorama sa panlabas na mga tanawin ng gusali.

[[Talaksan:Angel of the North 2016 009.jpg|thumb|Lilok na ''[[Angel of the North]]'' sa Gateshead, kondado ng [[Tyne and Wear]], obra ni Sir [[Antony Gormley]]. Sakop ito ng kalayaan sa panorama ng Reyno Unido.]]
Pinapayagan din ang mga retrato ng ilang mga obra na palagiang matatagpuan sa isang pampublikong lugar o sa mga premisang bukas sa publiko, tulad ng mga lilok, modelo ng mga gusali, at &quot;mga obra ng masining na pagkakagawa&quot; (&quot;''works of artistic craftsmanship''&quot;). Ayon sa pamantayang akdang sanggunian hinggil sa karapatang-sipi, ''Copinger and Skone James'', marahil kasali sa pahayag na &quot;bukas sa publiko&quot; ang mga premisang pinapapasok lamang ang publiko sa pamamagitan ng lisensiya o bayarin.&lt;ref name=&quot;Copinger9-266&quot;&gt;{{Cite book |title=Copinger and Skone James on Copyright |date=2016 |publisher=Sweet &amp; Maxwell |edition=17th |volume=1 |at=paragraph 9-266}}&lt;/ref&gt; Gayunpaman, mas-malawak pa rin ito sa kahulugan ng &quot;pampublikong lugar&quot; sa ibang mga bansa, at walang restriksiyon sa mga gawang nasa lantad na lugar.

Sa ilalim ng pampook na pakikitungo sa karapatang-sipi sa UK, ibinukod ang kahulugan ng &quot;mga obra ng masining na pagkakagawa&quot; sa mga &quot;gawang grapiko&quot; (''graphic works''), at hindi sumasakop sa huling nabanggit ang kalayaan sa Seksiyon 62. Binibigyang-kahulugan sa Seksiyon 62 ang mga &quot;gawang grapiko&quot; bilang anumang mga pinta, drowing, dayagram, mapa, tsart o plano, anumang klitse, ''etching'',{{efn|'''''Etching''''' - sa kahulugan ng [http://gabbydictionary.com GabbyDictionary], ito ay ang &quot;pagdidisenyo o pagguhit sa metal na gamit ang asido&quot;}} litograpiya, lilok na yari sa kahoy, o anumang kahalintulad na gawa. Ayon sa nararapat, hindi maaaring kunan ng retrato ang mga gawa o obrang ito, pati ang mga miyural at poster, kahit na palagiang nakapuwesto ang mga ito sa isang pampublikong lugar.

Hindi pa naitatag sa mga hukuman ang konsistenteng batayang kaso para sa tiyak na kahulugan ng &quot;obra ng masining na pagkakagawa&quot;, ngunit ipinahihiwatig sa ''Copinger'' na dapat na kapuwang artesano at alagad ng sining ang taong lumikha ng naturang obra.&lt;ref name=&quot;Copinger3-129&quot;&gt;{{Cite book |title=Copinger and Skone James on Copyright |date=2016 |publisher=Sweet &amp; Maxwell |edition=17th |volume=1 |at=paragraph 3-129}}&lt;/ref&gt; Mahalaga ang katibayan sa mga layunin ng lumikha ng gawa, at ayon sa kasong ''Hensher v Restawile'' [1976] AC 64 sa House of Lords, &quot;may katuturan at mahalaga ito, bagaman hindi isang pangunahing konsiderasyon,&quot; kung ang lumikha ay may mulat na pakay sa paglikha ng isang obra. Hindi kinakailangang ilarawan ang isang gawa bilang pinong sining. Sa gayong kaso, may binigay na mga halimbawa na karaniwang mga obra na maituturing na &quot;obra ng masining na pagkakagawa&quot;: mga baldosang pininta ng kamay, kinulayang mga salamin ng bintana, mga tarangkahang yari sa hinubog na bakal, at mga produkto ng de-kalidad na pag-imprenta, kubyertos, paghahabi, at paggawa ng aparador.

Ang ibang mga obrang binanggit sa ''Copinger'' na pinaniniwalaang nakapaloob sa kahulugang ito ay mga suweter na habing-kamay at yari sa lana, telang teksturado nang husto kasama na ang mga elementong tatlong-dimensiyonal, mga losa, at mga kasangkapan sa paghahain ng pagkain. Ang kaugnay na mga kaso ay (ayon sa pagkakasunod-sunod): ''Bonz v Cooke'' [1994] 3 NZLR 216 (Bagong Selanda), ''Coogi Australia v Hyrdrosport'' (1988) 157 ALR 247 (Australya), ''Walter Enterprises v Kearns'' (Zimbabwe) noted at [1990] 4 EntLR E-61, at ''Commissioner of Taxation v Murray'' (1990) 92 ALR 671 (Australya).

Ang ''[[Design and Artists Copyright Society]]'' at ''Artquest'' ay nagbibigay ng karagdagang kabatiran hinggil sa kalayaan sa panorama sa Reyno Unido.&lt;ref name=&quot;DACSfactsheet&quot;&gt;{{Cite web |title=Sculpture and works of artistic craftmanship on public display |url=https://www.dacs.org.uk/knowledge-base/factsheets/sculpture-and-works-of-artistic-craftsmanship-on-p.aspx |access-date=27 November 2020 |website=DACS |archive-date=18 Abril 2021 |archive-url=https://web.archive.org/web/20210418025250/https://www.dacs.org.uk/knowledge-base/factsheets/sculpture-and-works-of-artistic-craftsmanship-on-p.aspx |url-status=dead }}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;ArtQuest&quot;&gt;{{Cite web |last=Lydiate |first=Henry |date=1991 |title=Advertising and marketing art: Copyright confusion |url=http://www.artquest.org.uk/artlaw/copyright/confusion.htm |website=Artquest |access-date=2020-12-12 |archive-date=2006-04-27 |archive-url=https://web.archive.org/web/20060427214137/http://www.artquest.org.uk/artlaw/copyright/confusion.htm |url-status=bot: unknown }}&lt;/ref&gt;

===Ruwanda===
Hindi pinahihintulutan sa batas ng [[Ruwanda]] ang kalayaan sa panorama. Sa ilalim ng Artikulo 298 ng kanilang batas sa karapatang-sipi noong 2024, pinahihintulutang paramihin at isahimpapawid sa publiko ang mga larawan ng mga gawang pang-arkitektura, sining na napapakinabangan, at retratong habambuhay na matatagpuan sa pampublikong mga espasyo. Ngunit &quot;kung ang imahe ng nasabing gawa ay ang pangunahing paksa ng naturang pagpaparami, pagsasahimpapawid o komunikasyon at ginamit ito sa mga layuning pangkomersiyo, kinakailangan ang [paunang] pahintulot at pagbabayad ng mga ''royalty'' [sa manlilikha].&quot;&lt;ref&gt;{{cite web |url=https://org.rdb.rw/wp-content/uploads/2024/09/official-gazette-IP-2024-1.pdf |title=Official Gazette n° Special of 31/07/2024 |pages=322–323 |access-date=Abril 4, 2025}}&lt;/ref&gt;

===Sri Lanka===
Hindi naglalaman ng probisyong kalayaan sa panorama ang ''Intellectual Property Act, No. 36 of 2003'', sa talaan ng mga limitasyon sa karapatang-sipi sa Seksiyon 12.&lt;ref&gt;{{cite web |url=https://www.nipo.gov.lk/web/images/pdf_downloads/Intellectual_Property_Act_No_36_of_2003.pdf |title=INTELLECTUAL PROPERTY ACT, No. 36 OF 2003 |website=National Intellectual Property Office |access-date=Hulyo 13, 2022}}&lt;/ref&gt; Pinawalang-bisa ng batas ang ''Code of Intellectual Property Act No. 52 of 1979'', na may tadhana ng isang limitadong kalayaan sa panorama sa Seksiyon 13(d) na nagbigay sa mga gumagawa ng pelikula at tagapagsahimpapawid sa telebisyon ng karapatang ipakita ang mga likha ng sining at arkitektura &quot;na palagiang matatagpuan sa isang lugar kung saang maaaring tingnan ang mga ito ng publiko.&quot;&lt;ref&gt;{{cite web |url=https://wipolex-res.wipo.int/edocs/lexdocs/laws/en/lk/lk001en.pdf |title=Code of Intellectual Property Act No. 52 of 1979 (as amended by Act No. 30 of 1980, No. 2 of 1983, No. 17 of 1990, No. 13 of 1997 and No. 40 of 2000) |website=WIPO Lex |author=Sri Lanka |access-date=Hulyo 13, 2022}}&lt;/ref&gt;

===Suwisa===
Ipinaliliwanang ang kalayaan sa panorama sa Suwisa sa Artikulo 27 ng kanilang ''[[Batas sa karapatang-sipi ng Suwisa|Urheberrechtsgesetz]]''.&lt;ref name=&quot;ch&quot;&gt;{{cite book|last=Rehbinder|first=Manfred|title=Schweizerisches Urheberrecht|edition=3rd|page=158|publisher=Stämpfli Verlag|location=Berne|date=2000|isbn=3-7272-0923-2}} Tingnan din: {{cite web|url=https://www.fedlex.admin.ch/eli/cc/1993/1798_1798_1798/de#a27 |title=URG (Switzerland) |language=de |access-date=Pebrero 11, 2023}}&lt;/ref&gt; Nakasaad dito na maaaring ilarawan ang mga likhang panghabambuhay na matatagpuan sa pampublikong mga espasyo para sa anumang layunin, hangga't hindi sa anyong tatlong-dimensiyonal ang imahen ng likha at hindi maaaring gamitin ang imaheng ito &quot;sa layuning kapareho sa unang layunin [ng likha].&quot;

===Taiwan (Republika ng Tsina o ROC)===
[[Talaksan:Taipei 101, Dec 2024 (2).jpg|thumb|[[Taipei 101]], likha nina arkitektong [[Chu-Yuan Lee]] at [[C. P. Wang]].]]
Tinitiyak ng [[:wikisource:zh:著作權法 (中華民國)|Batas sa Karapatang-sipi ng Republika ng Tsina]] ang bahagyang kalayaan sa panorama sa pampublikong mga lugar. Pinahihintulutan ng Artikulo 58 ang paggamit ng mga likhang sining at likhang pang-arkitektura na nasa pampublikong mga lugar, ngunit itinadhana na ang paggamit ng mga likhang sining ay hindi para lamang sa layuning pagbebenta ng mga sipi. Nakasaad sa Artikulo 64 ng parehong Batas na dapat malinaw na itukoy ng mga gagamit ng gayong mga likha ang pinagmulan ng mga ito, tulad ng pangalan ng manlilikha.&lt;ref&gt;{{cite web|title=著作權法 |url=http://law.moj.gov.tw/LawClass/LawAll.aspx?PCode=J0070017 |website=全國法規資料庫 |accessdate=2016-10-29 |archiveurl=https://archive.today/20161029141208/http://law.moj.gov.tw/LawClass/LawAll.aspx?PCode=J0070017 |archivedate=2016-10-29 |language=zh-tw |date=2014-01-22 |deadurl=yes }}&lt;/ref&gt;

=== Tanzania ===
Pinahihintulutan lamang ng Seksiyon 12(6) ng batas sa karapatang-sipi ng Tanzania ng taong 1999 ang pagpaparami ng mga gawang pang-arkitektura at pansining na habambuhay nakapuwesto sa pampublikong mga lugar &quot;sa pamamagitan ng mga rekording pang-awdio-biswal o pangvideo&quot;. Sa kabilang banda, pinapayagan lamang ng Seksiyon 26(d) ng nabanggit na batas ang &quot;pahapyaw na paggamit&quot; (&quot;''incidental utilization''&quot;) ng mga bagay na naglalaman ng pagpapahayag ng kuwentong-bayan sa mga retrato, pelikula, at telebisyon, kung palagiang matatagpuan ang mga bagay na iyon sa pampublikong mga lugar.&lt;ref&gt;{{cite web |url=http://parliament.go.tz/polis/uploads/bills/acts/1457511754-ActNo-7-1999.pdf |title=THE COPYRIGHT AND NEIGHBOURING RIGHTS ACT, 1999 |website=Parliament of Tanzania |access-date=Abril 24, 2025}}&lt;/ref&gt;

=== Timog Aprika ===
[[Talaksan:Late Nelson Mandela Statue, Pretoria South Africa Redux.png|thumb|left|Dahil sa kawalan ng kalayaan sa panorama sa Timog Aprika, kailangang sensurin ang bantayog ni [[Nelson Mandela]] sa [[Pretoria]]]]
Walang ganap na kalayaan sa panorama sa Timog Aprika. Inilalahad sa Artikulo 15 (3) ng Batas sa Karapatang-sipi ng Timog Aprika (1978) ang mga hindi pagsasali ng proteksiyong karapatang-sipi sa masining na mga gawa, ngunit binanggit lamang dito ang paggamit ng mga sipi sa mga pelikula, telebisyon, at mga &quot;serbisyong pangkomunikasyon.&quot; Ngunit binigyang-kahulugan sa Artikulo 1 ang &quot;serbisyong pangkomunikasyon&quot; bilang isang tiyak na serbisyo sa telekomunikasyon, hindi sa potograpiya.&lt;ref&gt;{{cite web|title=COPYRIGHT ACT|url=http://www.cipro.co.za/legislation%20forms/Copyright/Copyright%20Act.pdf|website=Companies and Intellectual Property Office|accessdate=2016-10-29|archiveurl=https://web.archive.org/web/20160303202547/http://www.cipro.co.za/legislation%20forms/Copyright/Copyright%20Act.pdf|archivedate=2016-03-03|language=en}}&lt;/ref&gt; Dahil diyan, maaaring ituring na paglabag sa karapatang-sipi ang pagkuha ng mga retrato ng mga gusali o mga obra sa pampublikong mga lugar.&lt;ref&gt;{{cite web|title=Copyright: Wiki Loves Monuments Notice!|url=http://mapmyway.co.za/copyright-wiki-loves-monuments-notice/|website=mapmyway.co.za|accessdate=2016-10-29|archiveurl=https://web.archive.org/web/20161029130232/http://mapmyway.co.za/copyright-wiki-loves-monuments-notice/|archivedate=2016-10-29|language=en}}&lt;/ref&gt;

===Timog Korea===
Nagbibigay ng tadhanang kalayaan sa panorama ang Artikulo 35(2) ng [[batas sa karapatang-sipi ng Timog Korea]], subalit limitado lamang ito sa mga layuning di-komersiyal. Sa ilalim ng nasabing probisyon, maaaring gamitin ang mga obra at ibang mga likha na palagiang matatagpuan sa bukas na mga lugar para sa anumang layunin, maliban sa mga kasong &quot;ginawa ang pagpaparami para sa tangkang pagbebenta ng mga larawang ito.&quot;&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://www.copyright.or.kr/master/file/downloadFileLibrary.do?filegroupno=51180 |title=COPYRIGHT ACT |website=Korea Copyright Commission |access-date=Abril 8, 2025 }}&lt;/ref&gt;

May isang kaso kaugnay sa kalayaan sa panorama sa Timog Korea noong 2008, hinggil sa paggamit ng isang ''production company'' ng isang gusali ng teatro sa isang patalastas nang walang pahintulot. Ipinasya ng [[Hukuman ng Distritong Sentral ng Seoul]] na nilabag ng Pomato Co., Ltd. ang karapatang-sipi ni arkitekto Min Gyu-am sa &quot;UV House&quot;, na matatagpuan sa [[Paju]] at tinapos noong 2004, sa pamamagitan ng pagsasali nila ng gusali bilang elementong ''background'' sa isang patalastas pantelebisyon at pang-Internet ng [[Kookmin Bank]] noong 2005. Nakatanggap ang arkitekto ng bayad para sa arkila sa lugar, ngunit hindi siya nagbigay ng pahintulot ng paggamit ng karapatang-sipi ng gusaling ito. Matapos mailabas ang mga patalastas, sinabi ng arkitekto na ginamit nila ang obrang pang-arkitektura nang walang pahintulot mula sa kaniya, kaya humingi siya ng bayad-pinsala. Sa unang paglilitis, ipinasya ng Hukumang ng Distritong Sentral ng Seoul na maliit na bahagi ng gusali lamang ang ginamit patalastas at hindi ang kabuoang gusali, kaya hindi maituturing na paglabag ito ng karapatang-sipi.&lt;ref&gt;Seoul Central District Court, Decision of 12 September 2007, 2006GaDan208142.&lt;/ref&gt; Noong Nobyembre 7, 2008, sa ikalawang paglilitis, sumang-ayon ang parehong panig sa kabayaran. Dahil diyan, winakasan ang ikalawang paglilitis nang walang pasya, sa pamamamagitan ng mediasyon.&lt;ref&gt;{{cite web |url=https://www.lawtimes.co.kr/Legal-News/Legal-News-View?serial=48365 |title=[2008년 분야별 중요판례분석] (21)지적재산권 |date=Agosto 6, 2009 |access-date=Hulyo 12, 2021 |work=Beomnyul Sinmun (법률신문) |language=ko}}&lt;/ref&gt;

Nangangailangan ng paunang pahintulot mula sa Korea Data Agency (K-DATA) at pagbabayad ng mga royalti ang paggamit ng mga larawan ng mga estatuwa ni Almirante [[Yi Sun-sin]] at [[Sejong ang Dakila|Hari Sejong]] sa [[Liwasang Gwanghwamun]] ng Seoul sa mga layuning pangkomersiyo, tulad ng patalastas at potograpiyang pangkomersiyo. Bahagi ito ng kasunduan sa pagitan ng [[Pamahalaang Metropolitano ng Seoul]] at mga mayhawak ng karapatang-sipi sa mga bantayog: sina {{ill|Kim Yeong-won|ko|김영원 (조각가)}} na tagahulma ng estatuwa ni Hari Sejong at {{ILL|Kim Namjo|ko|김남조}} na balo ng tagahulma ng estatuwa ni Yi Sun-sin. Kasabay ito ng pagpaparehistro ng mga nabanggit na estatuwa sa [[Komisyon sa Karapatang-sipi ng Korea]]. Inilalaan ang mga nakukuhang bayad sa &quot;mga proyekto para sa kapakanan ng lipunan at bayan ayon sa naisin ng mga mayhawak ng karapatang-sipi.&quot; Hindi kailangan ng paunang pahintulot para sa mga retratong pansarili lamang.&lt;ref&gt;{{cite news |url=https://www.seoul.co.kr/news/society/2011/12/05/20111205010005 |title=광화문 세종·이순신 동상 상업적 촬영땐 저작권료 |date=Disyembre 5, 2011 |author=Cho Hyun-suk |work=Seoul Shinmun |access-date=Abril 8, 2025 |language=ko}}&lt;/ref&gt; Mula noong 2013, inilipat ang pangangasiwa ng mga lisensiya sa [[Korean Culture and Information Service]] (KOCIS) ng [[Ministeryo ng Kultura, Palakasan at Turismo (Timog Korea)|Ministeryo ng Kultura, Palakasan at Turismo]]; pinawalang-bisa nito ang tungkulin ng K-DATA sa mga paglilingkod hinggil sa pampublikong pamamahala ng karapatang-sipi.&lt;ref&gt;{{cite web |url=https://www.kogl.or.kr/news/noticeView.do?dataIdx=31&amp;jkouttype=external&amp;cPage=15 |title=공지사항 |date=Hulyo 4, 2013 |website=Korea Open Government License |access-date=Abril 8, 2025 |language=ko}}&lt;/ref&gt;

===Tsina, Republikang Bayan ng (PRC)===
[[Talaksan:青岛五四广场五月的风雕塑夜景 2013-07-21.jpg|thumb|left|Eskulturang May Wind ({{lang|zh|五月的风雕塑}}) sa [[Liwasang Ika-apat na Mayo]] ng lungsod ng [[Qingdao]]]]
Nagbibigay ng sapat na kalayaan sa panorama ang Artikulo 22(10) ng [[batas sa karapatang-sipi ng Tsina]]. Ayon dito, pinahihintulutan ang paggamit ng isang obra &quot;na matatagpuan o naka-displey sa isang panlabas na pampublikong lugar&quot; sa pamamagitan ng pagguhit, potograpiya, o videograpiya nang walang pahintulot mula sa o remunerasyon sa mayhawak ng karaptang-sipi, &quot;sa kondisyong itutukoy ang pangalan ng manlilikha at pamagat ng obra.&quot;&lt;ref&gt;{{cite web |url=https://wipolex.wipo.int/en/text/466268 |title=Copyright Law of the People’s Republic of China (as amended up to the Decision of February 26, 2010, by the Standing Committee of the National People's Congress on Amending the Copyright Law of the People's Republic of China) |author=China |access-date=Mayo 9, 2021 |website=WIPO Lex}}&lt;/ref&gt;

Ayon sa isang liham tugon mula sa [[Kataas-taasang Hukumang Bayan]] hinggil sa kaso ng eskulturang &quot;''[[Liwasang Ikaapat na Mayo|May Wind]]''&quot; sa [[Qingdao]], kahit na para sa pakinabang (''profit'') ito, ang muling paggamit ng nabanggit na gawa ay isang [[patas na paggamit]],&lt;ref&gt;{{cite wikisource |title=最高人民法院关于对山东省高级人民法院《关于山东天笠广告有限责任公司与青岛海信通信有限公司侵犯著作权纠纷一案的请示报告》的复函 |wslink=最高人民法院关于对山东省高级人民法院《关于山东天笠广告有限责任公司与青岛海信通信有限公司侵犯著作权纠纷一案的请示报告》的复函 |wslanguage=zh |last=中华人民共和国最高人民法院 |first= |authorlink=中华人民共和国最高人民法院 |coauthors= |year= |publisher= |location= |page= |pages= |scan=|date=2004-08-24|language=zh-cn}}&lt;/ref&gt; ngunit pinagtatalunan ng pamayanang akademiko ang pagiging tumpak ng pagpapasyang ito,&lt;ref&gt;{{cite journal|last1=孟|first1=奇勋|title=室外艺术作品合理使用司法认定标准之反思|journal=武汉理工大学学报（社会科学版）|date=2013-06|volume=26|issue=3|page=457|doi=10.3963/j.issn.1671-6477.2013.03.025|url=http://www.whxbsk.net:8080/sse/showFileCount?filename=D:/sse/2013/2012-01660.pdf&amp;title=2012-01660|accessdate=2016-10-28|trans_title=Reflections on Judicial Cognizance of Fair Use of Outdoor Art Works|publisher=武汉理工大学期刊社|language=zh-cn|issn=1671-6477|quote=当前，学术界对室外艺术作品合理使用的认定标准尚未形成共识，主要体现在对商业性使用是否属于合理使用的认识有所不同。部分学者坚持认为不能将营利性再使用纳入合理使用制度范围。|author=|archive-url=https://web.archive.org/web/20170222144856/http://www.whxbsk.net:8080/sse/showFileCount?filename=D%3A%2Fsse%2F2013%2F2012-01660.pdf&amp;title=2012-01660|archive-date=2017-02-22|url-status=dead}}&lt;/ref&gt; at may nangyayari ding &quot;magkaibang mga pasya&quot; sa paghatol sa usaping ito.&lt;ref&gt;{{cite journal|last1=詹|first1=启智|last2=张|first2=灵溪|title=室外公共场所艺术作品合理使用探析|journal=法制与社会|date=2014|issue=22|pages=267-269|doi=10.3969/j.issn.1009-0592.2014.22.133|url=http://www.lunwendata.com/thesis/2015/50416.html|accessdate=2016-10-28|publisher=云南法制与社会杂志社|language=zh-cn|issn=1009-0592|author=|archive-url=https://web.archive.org/web/20180205000700/http://www.lunwendata.com/thesis/2015/50416.html|archive-date=2018-02-05|url-status=live}}&lt;/ref&gt;

Dahil sa kaugnay na mga palakad ng [[isang bansa, dalawang mga sistema]], hindi ipinatutupad ang nasabing mga batas sa [[Hong Kong]] at [[Macau]].&lt;ref&gt;{{cite web|title=中華人民共和國香港特別行政區基本法|url=http://www.basiclaw.gov.hk/tc/basiclawtext/images/basiclaw_full_text_tc.pdf|website=基本法|publisher=香港特別行政區政府政制及內地事務局|accessdate=2016-10-28|archiveurl=https://web.archive.org/web/20151117030209/http://www.basiclaw.gov.hk/tc/basiclawtext/images/basiclaw_full_text_tc.pdf|archivedate=2015-11-17|language=zh-hk|format=PDF|date=2015-03}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|title=中華人民共和國澳門特別行政區基本法|url=http://bo.io.gov.mo/bo/i/1999/leibasica/index_cn.asp|website=澳門特別行政區政府印務局|accessdate=2016-10-28|archiveurl=https://web.archive.org/web/20160426055414/http://bo.io.gov.mo/bo/i/1999/leibasica/index_cn.asp|archivedate=2016-04-26|language=zh-mo|date=1999-12-20}}&lt;/ref&gt;

==== Hong Kong ====
[[Talaksan:Bank of China Hong Kong.jpg|thumb|[[Toreng Bank of China (Hong Kong)|Toreng Bank of China]], dinisenyo ni arkitekto [[I. M. Pei]] (namatay noong 2019)]]
Tinitiyak ng Kautusan sa Karapatang-sipi ng Hong Kong ang kalayaan sa panorama sa pampublikong mga lugar. Kumakapit ito sa kapuwa mga likhang tatlong-dimensiyonal at masining na pagkakagawa. Pinahihintulutan ng mga regulasyon sa Artikulo 71 ang pagpaparami at pamamahayag ng larawan ng mga gusali, lilok, modelo ng mga gusali, at mga masining na pagkakagawa, at hindi isang pagsuway sa karapatang-sipi ang pampublikong pagbabahagi ng gayong mga larawan. Gayunpaman, nakasaad sa Seksiyon 5 na iba ang mga obra ng masining na pagkakagawa (''works of artistic craftsmanship'') sa gawang grapiko (''graphic work''), at ibig sabihin nito hindi sakop ng tadhanang kalayaan sa panorama ang huling binanggit na uri ng gawa, na maaring pinta, drowing, dayagram, o mga gawang klitse, litograpo, grabado sa kahoy, atbp..&lt;ref&gt;{{cite web|title=第528章 《版權條例》 |url=http://www.legislation.gov.hk/blis_pdf.nsf/6799165D2FEE3FA94825755E0033E532/9849EA415F543AAA482575EF0014C04F/$FILE/CAP_528_c_b5.pdf |website=律政司: 雙語法例資料系統 |accessdate=2016-10-29 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20160411220758/http://www.legislation.gov.hk/blis_pdf.nsf/6799165D2FEE3FA94825755E0033E532/9849EA415F543AAA482575EF0014C04F/%24FILE/CAP_528_c_b5.pdf |archivedate=2016-04-11 |language=zh-hk |date=1997-06-30 |url-status=dead}}&lt;/ref&gt;

==== Macau ====
Tinitiyak ng Derekto Blg. 43/99/M ang kalayaan sa panorama sa pampublikong mga lugar. Pinapayagan ng Artikulo 61 ang pagkuha ng mga obra na nakalagay sa pampublikong mga lugar sa pamamagitan ng potograpiya o videograpiya.&lt;ref&gt;{{cite web|title=第43/99/M號法令|url=http://bo.io.gov.mo/bo/i/99/33/declei43_cn.asp|website=澳門特別行政區政府印務局|accessdate=2016-10-29|archiveurl=https://web.archive.org/web/20160323120248/http://bo.io.gov.mo/bo/i/99/33/declei43_cn.asp|archivedate=2016-03-23|language=zh-mo|date=1999-08-16}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite book|last1=马|first1=海涛|last2=李|first2=亮|title=国际法学法理与实践|url=https://books.google.com/books?id=ZMQ7vQ_wTpEC&amp;pg=PA401|accessdate=2016-10-29|edition=1|date=2006-11|publisher=中国法制出版社|language=zh-cn|isbn=978-7-80226-323-9|pages=401–402|chapter=中国内地与澳门著作权法律制度之比较研究}}&lt;/ref&gt; Gayunpaman, sinasabi sa Artikulo 62 na hindi dapat makompromiso ng kalayaang ito ang mga kapakanan ng gawa at ng mayhawak ng karapatang-sipi nito, at kailangang itukoy ang manlilikha at pangalan ng obra hangga't maari.&lt;ref&gt;{{cite news|title=葡韻惹火遭禁拍攝建築物實在無理|url=http://www.shimindaily.net/v1/news/macau/%EF%BC%88%E7%89%B9%E5%AF%AB%EF%BC%89%E8%91%A1%E9%9F%BB%E6%83%B9%E7%81%AB%E9%81%AD%E7%A6%81%E6%8B%8D%E6%94%9D%E5%BB%BA%E7%AF%89%E7%89%A9%E5%AF%A6%E5%9C%A8%E7%84%A1%E7%90%86/|accessdate=2016-10-29|publisher=市民日报|date=2016-08-23|archiveurl=https://web.archive.org/web/20161029043248/http://www.shimindaily.net/v1/news/macau/%EF%BC%88%E7%89%B9%E5%AF%AB%EF%BC%89%E8%91%A1%E9%9F%BB%E6%83%B9%E7%81%AB%E9%81%AD%E7%A6%81%E6%8B%8D%E6%94%9D%E5%BB%BA%E7%AF%89%E7%89%A9%E5%AF%A6%E5%9C%A8%E7%84%A1%E7%90%86/|archivedate=2016-10-29|language=zh-mo}}&lt;/ref&gt;

=== Uganda ===
Umiiral ang kalayaan sa panorama sa Seksiyon 15(1)(f) ng ''The Copyright and Neighbouring Rights Act, 2006'' ng Uganda, na isinasaad na maaaring isipi at ikomunika sa madla ang mga likhang arkitektura at sining na palagiang matatagpuan sa pampublikong lugar, sa pamamagitan ng potograpiya, mga likhang awdiyo-biswal, at pagsasahimpapawid sa telebisyon. Malawak ang kahulugan ng &quot;pampublikong lugar&quot; sa ilalim ng Seksiyon 2 ng batas, at nagngangahulugan itong &quot;anumang gusali o daanan na ang publiko ay may pansamantalang karapatan o pahintulot para makapasok, may bayad man o wala.&quot; Kabilang dito ang mga sinehan, restoran, pasilidad ng palakasan, at liwaliwan (''resorts'').&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://wipolex-res.wipo.int/edocs/lexdocs/laws/en/ug/ug001en.pdf |title=The Copyright and Neighbouring Rights Act, 2006 |author=Uganda |access-date=Oktubre 3, 2021 |website=WIPO Lex}}&lt;/ref&gt;

=== United Arab Emirates ===
Hindi nagbibigay ng kalayaan sa panorama ang Artikulo 22(7) ng ''Federal Law No. 38 of 2021 on Copyrights and Neighboring Rights''. Pinahahintulutan lamang nito ang pagpapakita ng mga pinong sining, nalalapat na sining, hinulmang sining, at sining pang-arkitektura na palagiang matatagpuan sa pampublikong mga lugar &quot;sa mga brodkast&quot; lamang.&lt;ref&gt;{{cite web |url=https://www.moec.gov.ae/documents/20121/376326/copyright.pdf |title=Federal Decree-Law no. (38) of 2021 |access-date=Hulyo 4, 2022 |publisher=Ministry of Economy of the United Arab Emirates |date=Setyembre 20, 2021}}&lt;/ref&gt; Ang Artikulo 22(7) ng pinawalang-bisa na ''Federal Law No. 7 of 2002 on Copyrights and Neighboring Rights'' ay nagbibigay ng kawangis na limitadong karapatang-ligal.&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://wipolex.wipo.int/en/text/124611 |title=Federal Law No. 7 of 2002 on Copyrights and Neighboring Rights |author=United Arab Emirates |website=WIPO Lex |access-date=Mayo 7, 2021}}&lt;/ref&gt;

Kabilang sa mga gawa sa United Arab Emirates na isinasanggalang ng karapatang-sipi ang [[Burj Al Arab]], [[Burj Khalifa]], at [[Moske ng Sheikh Zayed]]. Inalis ang isinumiteng mga larawan na nagpapakita ng makabagong arkitektura ng bansa na walang maayos na mga pahintulot sa katapusan ng unang edisyon ng kampanyang ''Wiki Loves Emirates'' noong 2018, sanhi ng mahigpit na mga alituntunin sa paglilisensiya ng Wikimedia.&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://www.thenationalnews.com/arts-culture/art/uae-wikipedia-marathon-community-effort-finally-gives-the-emirates-a-proper-place-1.722097 |title=UAE Wikipedia: Marathon community effort finally gives the Emirates a proper place |date=Abril 16, 2018 |last=Gronlund |first=Melissa |access-date=Mayo 7, 2021 |work=[[The National (Abu Dhabi)|The National]]}}&lt;/ref&gt;

===Unyong Europeo===
[[Talaksan:Freedom of Panorama in Europe.svg|thumb|350px|Katayuan ng kalayaan sa panorama sa Europa
{{legend|#12a53e|Okey, kasama ang mga gusali, obra at mga pampublikong loob ng mga gusali}}
{{legend|#5fe442|Okey, kasama ang mga gusali at obra, ngunit hindi okey sa mga pampublikong loob ng mga gusali}}
{{legend|#ffd619|Okey para lamang sa mga gusali, at hindi okey sa mga pampublikong obra}}
{{legend|#f5443b|Hindi okey, o okey lamang sa hindi pangkomersiyo na paggamit}}
{{legend|#bbef2e|Okey, kasama ang mga gusali, obra at ilang mga loob ng mga gusali}}
{{legend|#bbb|Hindi tiyak}}
]]

Sa [[Unyong Europeo]], inilalaan ng [[Direktiba 2001/29/EC]] ang posilibilidad para sa kasaping mga estado na magkaroon ng sugnay hinggil sa kalayaan sa panorama sa kanilang mga batas sa karapatang-sipi, ngunit hindi ito sapilitan.&lt;ref name=&quot;eu&quot;&gt;{{cite web|author=N.N.|url=http://www.fotocommunity.de/info/Panoramafreiheit#Europa_hilft|title=Panoramafreiheit|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20150418173225/http://www.fotocommunity.de/info/Panoramafreiheit|archive-date=2015-04-18|access-date=2020-05-18}} Tingnan din [http://eur-lex.europa.eu/LexUriServ/LexUriServ.do?uri=CELEX:32001L0029:EN:HTML Article 5(3)(h) of 2001/29/EC].&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://ipkitten.blogspot.co.uk/2015/06/freedom-of-panorama-what-is-going-on-at.html|title=The IPKat|work=ipkitten.blogspot.co.uk|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20150626204251/http://ipkitten.blogspot.co.uk/2015/06/freedom-of-panorama-what-is-going-on-at.html|archive-date=2015-06-26}}&lt;/ref&gt;

Noong 2015, iminungkahi ni [[Felix Reda]], dating kasapi ng [[Parlamentong Europeo]] (''MEP'') mula Alemanya, na ilapat ang kalayaan sa panorama sa lahat ng mga bansa ng Unyong Europeo. Ipinahayag niya na sa pamamagitan ng karapatang ito, malayang maibabahagi ng mga tao ang kanilang mga larawan ng mga pampublikong espasyo na maaaring maglaman ng mga gusali at pampublikong sining, upang &quot;ipahayag at ibahagi ang kanilang mga karanasan at saloobin&quot; at &quot;mapangalagaan ang ating mga paglalakbay at mangasiwaan ang ating mga impresyon para sa susunod na mga salinlahi.&quot;&lt;ref name=EUparl&gt;{{cite web |url=https://www.europarl.europa.eu/news/en/headlines/security/20150701STO72903/debate-should-the-freedom-of-panorama-be-introduced-all-over-the-eu |title=Debate: should the freedom of panorama be introduced all over the EU? |date=Hulyo 2, 2015 |access-date=Pebrero 11, 2021}}&lt;/ref&gt;

Binatikos ni [[Jean-Marie Cavada]], dating ''MEP'' mula Pransiya, ang kaniyang mungkahi, at sa halip ay naghain ng isang kahaliling panukala na naglalayong paghigpitan ang kalayaan sa panorama ng lahat ng mga kasapi ng Unyong Europeo sa hindi pangkomersiyo na mga gamit lamang.&lt;ref name=EuroNewsFOP1&gt;{{cite news|url=https://www.euronews.com/2015/07/08/fight-for-freedom-of-panorama-savepos-wikipedia |title=The bitter fight for Freedom of Panorama |last=Seymat |first=Thomas |date=Hulyo 8, 2015 |work=[[Euronews]] |access-date=Pebrero 11, 2021}}&lt;/ref&gt; Sinabi ni Cavada na nakapipinsala ang pangkomersiyo na kalayaan sa panorama sa mga karapatan ng mga manlilikha ng mga sining pang-arkitektura at pampublikong sining dahil binibigyan ito ng pahintulot sa mga korporasyon tulad ng [[Pundasyong Wikimedia|Wikimedia]] at [[Meta Platforms|Facebook]] na pakinabangan ang nabanggit na mga sining nang walang kabayaran sa mga manlilikha.&lt;ref name=EUparl/&gt; Idinagdag ng kaniyang tanggapan na hindi maka-aapekto ang di-komersiyal na kalayaan sa panorama sa [[Internet]], bagkus tinitiyak lamang nito na &quot;nagbibigay ang mga platapormang pang-Internet tulad ng [[Facebook]], [[Instagram]], at [[Flickr]] ng makatarungang kabayaran sa mga manlilikha.&quot;&lt;ref name=DWFOP1&gt;{{cite news |url=https://www.dw.com/en/freedom-of-panorama-will-the-eu-ban-landmark-photography/a-18554383 |title=&quot;Freedom of Panorama&quot;: Will the EU ban landmark photography? |date=Hunyo 30, 2015 |last=Tost |first=Olaf |work=[[Deutsche Welle]] |access-date=Pebrero 11, 2021}}&lt;/ref&gt; May nauna nang mga kasunduan ang [[Dailymotion]] at [[YouTube]] sa {{ill|ADAGP|fr|Société des auteurs dans les arts graphiques et plastiques}}, noong 2008 para sa Dailymotion at 2010 para sa YouTube, para sa ligal na paggamit ng mga larawan ng mga gusali at pampublikong sining sa kanilang mga plataporma. Iginiit ng ADAGP, isang samahan ng mga manlilikha ng pampublikong sining na nakahimpil sa Pransiya, na hahantong ang kalayaan sa panorama sa &quot;pagkawala ng 3 hanggang 6 milyong euro, o 10 hanggang 19 na bahagdan ng taunang koleksiyon&quot; sa Pransiya pa lamang.&lt;ref&gt;{{cite news |url=https://www.lesechos.fr/2015/07/bataille-autour-de-la-liberte-de-photographier-dans-lespace-public-267827 |title=Bataille autour de la liberté de photographier dans l'espace public |work=[[Les Echos (Pransiya)|Les Echos]] |last=Moutot |first=Anaïs |date=Hulyo 9, 2015 |access-date=Nobyembre 25, 2024 |language=fr}}&lt;/ref&gt;

Ang pagpuna ng mga netizen sa panukala ni Cavada ay nauwi sa isang online na petisyon ng mga aktibista sa karapatan sa Internet kalakip ang hashtag na #SaveFOP; nakakuha ito ng higit sa 460,000 mga lagda sa loob ng dalawang linggo matapos itong ilunsad.&lt;ref name=EuroNewsFOP1/&gt; Ayon sa mamamahayag ng ''[[The Register]]'' sa larangan ng [[teknolohiyang pang-impormasyon]] na si [[Andrew Orlowski]], &quot;huwad at mapanlinlang&quot; ang pakikialam ng Wikipedia sa usapin.&lt;ref&gt;{{cite news |url=https://www.theregister.com/2015/07/02/wikipedia_jumps_on_bogus_photo_scare_to_tell_us_the_internet_is_breaking_again/ |title=Wikipedia jumps aboard the bogus 'freedom of panorama' bandwagon |date=Hulyo 2, 2015 |access-date=Disyembre 9, 2021 |last=Orlowski |first=Andrew |work=[[The Register]]}}&lt;/ref&gt; Ayon naman sa ''[[Full Fact]]'', isang websayt sa Reyno Unido na nagsusuri ng mga impormasyon, ang [[Komisyong Europeo]] lamang ang may kapangyarihang gumawa ng bagong batas, at hindi maaaring makaimpluwensiya sa komisyon ang anumang rekomendasyong inaprobahan ng parlamento.&lt;ref&gt;{{cite web |url=https://fullfact.org/europe/eu-gherkin-and-freedom-panorama/ |title=The EU, the Gherkin and 'freedom of panorama' |date=Hunyo 29, 2015 |website=[[Full Fact]] |access-date=Disyembre 1, 2024}}&lt;/ref&gt;

Ibinasura ng plenaryo ng Parlamentong Europeo ang mga panukala nina Reda at Cavada noong ika-9 ng Hulyo, 2015, at napanatili sa gayon ang katayuan ng kalayaan sa panorama sa buong Unyong Europeo.&lt;ref&gt;{{cite news |title=European Parliament as it happened: 9 July 2015 |url=https://www.bbc.com/news/live/uk-politics-33412173 |date=Hulyo 9, 2015 |access-date=Pebrero 11, 2021}}&lt;/ref&gt;

==== Alemanya ====
Ipinaliliwanang ang ''{{lang|de|Panoramafreiheit}}'' sa Artikulo 59 ng ''{{lang|de|Urheberrechtsgesetz}}''.&lt;ref name=&quot;de&quot;&gt;{{cite web|url=http://www.fotorecht.de/publikationen/gebaeude.html|title=Fotografieren von und in Gebäuden|last=Seiler|first=David|work=visuell|date=2001-06-24|issue=5/2001|page=50|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20070930161320/http://www.fotorecht.de/publikationen/gebaeude.html|archive-date=2007-09-30|access-date=2020-05-18}} Tingnan din: {{cite web|url=http://bundesrecht.juris.de/urhg/__59.html|title=§59 UrhG (Germany)|language=de|url-status=live|archive-url=http://archive.wikiwix.com/cache/20110223132716/http://bundesrecht.juris.de/urhg/__59.html|archive-date=2011-02-23|access-date=2007-09-20}}&lt;/ref&gt; Ayon sa 59(1), &quot;pinahihintulutang magparami at ipamahagi, sa pamamagitan ng pinta, drowing, potograpiya, o sinematograpiya, ang mga obra na palagiang matatagpuan sa pampublikong mga daanan, kalye, o lugar at maipamahagi at maikomunika ang gayong mga sipi. Para sa mga gawang pang-arkitektura, umiiral lamang ang tadhanang ito sa panlabas na anyo [ng gusali].&quot; Mula pa sa bersiyon ng batas noong ika-1 ng Enero, 1966 ang kasalukuyang sugnay na ito.&lt;ref&gt;Tingnan din: Thomas Fuchs, {{cite web |url=http://lexetius.com/UrhG/59 |title=Gesetz über Urheberrecht und verwandte Schutzrechte (Urheberrechtsgesetz) vom 9. September 1965. §&amp;nbsp;59 |website=Historisch-synoptische Edition 1965–2016 |language=de |access-date=Abril 30, 2017}}&lt;/ref&gt;

Sa isang pasya noong 2002, tinanggihan ng {{ILL|Hukumang Pederal ng Katarungan|en|Federal Court of Justice}} ang ''panoramafreiheit'' sa mga postkard ng ''[[Wrapped Reichstag]]'', obra nina [[Christo at Jeanne-Claude]], na nilathala ng isang tagapaglathalang nakabase sa Berlin. Ayon sa hukuman, hindi pampalagian ang pagtatanghal ng obrang pang-arkitektura. Ipinalagay ng hukuman na pinahihintulutan sa batas ang pribadong paggamit ng mga larawan nito nang walang pahintulot mula sa nabanggit na mga manlilikha.&lt;ref&gt;{{cite web |url=https://juris.bundesgerichtshof.de/cgi-bin/rechtsprechung/document.py?Gericht=bgh&amp;Art=pm&amp;Datum=2002-1&amp;nr=13376&amp;pos=1&amp;anz=8&amp;Blank=1 |title=Keine Panoramafreiheit für Verhüllten Reichstag |author=Pressestelle des Bundesgerichtshofs |date=Enero 24, 2002 |access-date=Oktubre 29, 2024 |language=de}}&lt;/ref&gt;

Isang halimbawa ng [[paglilitis]] dahil sa sari-saring pagbabatas sa EU ay ang ''{{lang|de|[[:de:Hundertwasserentscheidung|Hundertwasserentscheidung]]}}'' (pasyang Hundertwasser), isang kaso sa Alemanya na naipanalo ni [[Friedensreich Hundertwasser]] laban sa isang kompanyang Aleman hinggil sa paggamit ng isang retrato ng isang gusaling [[Austria|Awstriyan]].&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://dejure.org/dienste/vernetzung/rechtsprechung?Text=I%20ZR%20192/00|title=Rechtsprechung – BGH, 05.06.2003 - I ZR 192/00|website=dejure.org|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20160820052628/https://dejure.org/dienste/vernetzung/rechtsprechung?Text=I%20ZR%20192%2F00|archive-date=2016-08-20|access-date=2020-05-18}}&lt;/ref&gt;

[[Talaksan:Die Sonnenuhr auf der der Halde Schwerin.jpg|thumb|''Sonnenuhr mit Geokreuz'' (&quot;Sundial na may kalakip na Heo-Krus&quot;), isang lilok ni {{ILL|Jan Bormann|de}} noong 1994 sa lungsod ng [[Castrop-Rauxel]]. Nasangkot ito sa pasya ng Hukumang Pederal ng Katarungan noong 2024 na ipinagkait ang kalayaan sa panorama sa pangkalakalang mga gamit ng mga larawan ng pampublikong sining na kinunan gamit ang mga ''drone''.&lt;ref name=WDRDronePano/&gt;]]
Alinsunod sa isang pasya ng Hukumang Pederal ng Katarungan noong 2024, hindi sakop ng ''panoramafreiheit'' ang mga larawang kuha sa ''drone'' ng mga pampublikong sining na naipagsasanggalang pa rin ng karapatang-sipi. Sang-ayon ito sa pasya ng Nakatataas na Hukumang Panrehiyon ng Hamm noong isang taon, na sumang-ayon naman sa naunang desisyon ng Hukumang Panrehiyon ng Bochum. May kaugnayan ito sa isang tagapaglathalang nakabase sa [[Ruhr]] na nagbenta ng mga aklat na naglalaman ng mga larawan ng mga ''art installation'' na kinuha gamit ang ''drone''. Kinatawan ng nagsasakdal na ''Verwertungsgesellschaft Bild-Kunst'', isang samahan ng mga arteista, ang mga manlilikha ng nasabing mga obra. Ayon sa hukuman, pinoprotektahan lamang ng ''panoramafreiheit'', ang mga larawan ng mga obra na kinunan mula sa kalye, at hindi ang mga larawan ng kaparehong mga obra na ginamitan ng natatanging mga kagamitan tulad ng mga hagdan. Ang mga larawan na ginamitan ng mga ''drone'' ay mula sa himpapawid na &quot;karaniwang hindi madaling puntahan ng publiko&quot; at hindi dapat ipamahagi o ibenta sa publiko ang gayong mga larawan.&lt;ref&gt;{{cite web |url=https://haerting.de/en/insights/olg-hamm-drohnenperspektive-wird-nicht-von-der-panoramenfreiheit-gedeckt/ |title=OLG Hamm: Drone perspective is not covered by freedom of panoramas |website=HÄRTING Rechtsanwälte |date=Hunyo 5, 2023 |access-date=Nobyembre 3, 2023}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web |url=https://www.heise.de/en/news/Bundesgerichtshof-Freedom-of-panorama-does-not-apply-to-all-drone-footage-9993735.html |title=Bundesgerichtshof: Freedom of panorama does not apply to all drone footage |date=Oktubre 24, 2024 |last=Krempl |first=Stefan |access-date=Oktubre 30, 2024 |website=Heise Online}}&lt;/ref&gt; Ipinalagay ng abogadong si Arndt Kempgens na sakop din ng hatol ang mga tagalikha ng mga nilalaman (''content creator'') na gumagamit ng gayong mga obra sa mga plataporma katulad ng YouTube at [[TikTok]] sa pamamagitan ng potograpiya sa mga ''drone''; ipinalagay din niyang apektado ang mga larawang kuha sa ''drone'' na ginamit sa pangkomersiyo na layunin bago ang hatol, na nagpapahiwatig ng isang retroaktibong bisa ng nabanggit na hatol.&lt;ref name=WDRDronePano&gt;{{cite news |url=https://www1.wdr.de/nachrichten/ruhrgebiet/bgh-urteil-urheberrecht-kunst-drohnenbilder-100.html |title=BGH-Urteil: Verlag soll für Drohnenbilder von Kunstwerken bezahlen |date=Oktubre 23, 2024 |last=Wilger |first=Von Martin |work=[[Westdeutscher Rundfunk|WDR]] |access-date=Mayo 10, 2025 |language=de}}&lt;/ref&gt;

==== Belhika ====
[[Talaksan:Atomium (UnorthodoxY) - Flickr.jpg|thumb|left|[[Atomium]] sa Bruselas]]
Ipinatupad ang kalayaan sa panorama sa [[Belhika]] noong 2016. Ipinasa ng kanilang lehislatura ang probisyong XI.190 2/1° na idinagdag sa kanilang batas sa karapatang-sipi, ang Kodigo ng Batas Ekonomiko (''Code of Economic Law'') noong Hunyo 27, 2016, at sinimulan ang pagpapatupad nito noong Hulyo 15, 2016, pagkaraang nilagdaan ito ng kanilang hari at nilathala ito sa kanilang opisyal na lathalaing ''State Gazette''.&lt;ref name=ManagingIPBelFOP&gt;{{cite web|url=https://www.managingip.com/article/b1kbpg5bpx2rhw/belgium-freedom-of-panorama-a-new-copyright-exception |title=Belgium: Freedom of panorama – a new copyright exception |date=Setyembre 27, 2016 |access-date=Disyembre 15, 2020}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=InfojusticeBelFOP&gt;{{cite web|url=http://infojustice.org/archives/36318 |title=THERE IS NOW FREEDOM OF PANORAMA IN BELGIUM |date=Hulyo 19, 2016 |access-date=Disyembre 15, 2020}}&lt;/ref&gt;

Nakasaad sa probisyong ito na hindi maaaring hadlangan ng mga manlilikha (maaaring mga arkitekto o arteista) &quot;ang reproduksiyon at komunikasyon sa publiko ng mga obrang biswal, grapiko, at pang-arkitektura na nilayong ipuwesto nang palagian sa pampublikong lugar, sa kondisyong tulad ng sa pagsasalarawan nito ang reproduksiyon at komunikasyon sa publiko ng naturang gawa at hindi magdudulot ang nasabing reproduksiyon at komunikasyon sa publiko ng di-makatuwirang pinsala sa tunay na karapatan ng manlilikha.&quot;&lt;ref name=ManagingIPBelFOP/&gt;

Kasunod ng pagpasa nito, malaya na ang pagkuha ng mga retrato ng tanyag na [[Atomium]] sa [[Bruselas]], pati na ang paglathala ng mga retrato nito sa anumang midya, kabilang na ang midyang pangkomersiyo at [[hatirang pangmadla]], nang hindi inalalahanan ang maaaring hakbanging ligal mula sa mga eredero/eredera ng lumikha nitong si [[André Waterkeyn]].&lt;ref name=ManagingIPBelFOP/&gt;&lt;ref name=ExpertPhotoFOP&gt;{{cite web|url=https://expertphotography.com/freedom-of-panorama-photography/ |title=Freedom of Panorama – What It Means for Photography |last=Hull |first=Craig |access-date=Disyembre 15, 2020}}&lt;/ref&gt;

==== Dinamarka ====
Ayon sa Artikulo 24(2) ng batas sa karapatang-sipi ng [[Dinamarka]], maaring paramihin ang mga larawan (tulad ng retrato) ng anumang obrang matatagpuan sa pampublikong lugar, ngunit sa hindi pangkomersiyo na layunin lamang. Sa Artikulo 24(3) naman nakasaad na maaring isipi nang malaya ang mga gusali sa kaanyuang larawan, sa anumang layunin.&lt;ref&gt;{{cite web| url=http://www.wipo.int/edocs/lexdocs/laws/en/dk/dk091en.pdf |title=Consolidated Act on Copyright (Consolidated Act No. 1144 of October 23, 2014) |website=WIPO Lex |access-date=Disyembre 20, 2020 | lang=en}}&lt;/ref&gt;

[[Talaksan:Petite sirène de Copenhague (conforme à la loi danoise).JPG|thumb|Sinalang retrato ng ''The Little Mermaid'']]
Hindi pa rin ganap ang kalayaan sa panorama sa Dinamarka para sa mga obrang hindi pang-arkitektura. Naipagsasanggalang ng karapatang-sipi ang lilok na ''[[The Little Mermaid (estatwa)|The Little Mermaid]]'', obra ni [[Edvard Eriksen]] (namatay 1959), hanggang taong 2034, at kilalang litihiyoso ang pamilya ng manlililok.&lt;ref name=ExpertPhotoFOP/&gt; Pinagmultahan ang ilang mga pahayagang Dinamarkes dahil sa paggamit ng mga retrato ng lilok nang walang pahintulot mula sa pamilyang Eriksen. Itinuturing na komersiyal ang layunin ng midya sa bansa. Winika ni Søren Lorentzen, ''photo editor'' ng ''[[Berlingske]]'' na kabilang sa mga pahayagang pinagmultahan, &quot;Gumamit kami ng isang retrato nang walang pahintulot. Iyon ay malinaw na paglabag sa batas sa karapatang-sipi, kahit na nahihirapan akong intindihin kung bakit hindi maaring gumamit ang sinuman ng mga retrato ng isang pambansang yaman gaya ng ''Little Mermaid'' nang hindi lumalabag sa batas sa karapatang-sipi.&quot; Depensa ni Alice Eriksen, ang apo ng manlililok, ang gayong pagbabawal ay pagtalima lamang sa mga batas ng bansa. Dagdag pa niya, &quot;pareho lamang ito sa pagtanggap ng bayad kapag itinutugtog ang isang awit.&quot;&lt;ref&gt;{{cite news|url=https://www.thelocal.dk/20140816/denmarks-iconic-symbol-that-we-cant-show-you |title=Denmark's icon... that we can't show you |work=The Local |date=Agosto 16, 2014 |access-date=Disyembre 20, 2020}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web |url=https://petapixel.com/2014/08/20/try-publish-picture-statue-denmark-youd-better-ready-pay/ |title=If You Try to Publish a Picture of this Statue in Denmark, You’d Better be Ready to Pay Up |last=Burgett |first=Gannon |website=PetaPixel |date=Agosto 20, 2014 |access-date=Disyembre 20, 2020}}&lt;/ref&gt;

==== Eslobenya ====
Isinasaad ng Artikulo 55 ng ''Copyright and Related Rights Act'' ng Eslobenya na &quot;Ang mga likhang palagiang matatagpuan sa mga parke, kalye, liwasan, o ibang mga lugar na pangkalahatang mapupuntahan ng publiko ay maaaring gamitin,&quot; ngunit ipinagbabawal ito kung ang layon ng paggamit ay upang kumita.&lt;ref&gt;{{cite document| url=https://www.uradni-list.si/1/content?id=78529 |title=Zakon o avtorski in sorodnih pravicah (uradno prečiščeno besedilo) (ZASP-UPB3) |work=Uradni list RS |issue=16/2007 |date=Pebrero 23, 2007 |lang=sl |pages=1805}}&lt;/ref&gt; Subalit sa gawa, nagngangahulugan itong ang mga bagay sa pampublikong espasyo, tulad ng mga gusali at rebulto, na naipagsasanggalang pa ng karapatang-sipi ay maaaring kunan ng retrato para lamang sa pansariling gamit kung walang pahintulot mula sa mga manlilikha ng gayong mga obra, at ipinagbabawal ang paglathala ng gayong mga larawan sa isang portada ng turismo (''tourism portal'') o sa isang pahayagan (sapagkat itinuturing na komersiyal ang paglilimbag ng mga pahayagan).&lt;ref&gt;{{cite news |url=https://www.rtvslo.si/evropska-unija/ali-bo-unija-omejila-objavo-slik-javnih-stavb-na-druzbenih-omrezjih/368889 |title=Ali bo Unija omejila objavo slik javnih stavb na družbenih omrežjih? |publisher=MMC RTV Slovenija |date=Hulyo 5, 2015 |first=Gregor |last=Cerar |lang=sl}}&lt;/ref&gt;

==== Espanya ====
Nagbibigay ng tadhanang kalayaan sa panorama ang [[batas sa karapatang-sipi ng Espanya]]. Nakasaad sa Artikulo 35(2) na &quot;ang mga likha na palagiang matatagpuan sa mga parke, kalye, liwasan o iba pang pampublikong mga daanan ay maaaring sipiin, ipamahagi at iparating nang malaya sa pamamagitan ng mga pinta, drowing, retrato, at mga pamamaraang awdiyo-biswal.&quot;&lt;ref&gt;{{cite web |url=https://www.wipo.int/wipolex/en/legislation/details/21371 |title=Consolidated Text of the Law on Intellectual Property, Regularizing, Clarifying and Harmonizing the Applicable Statutory Provisions (approved by Royal Legislative Decree No. 1/1996 of April 12, 1996, and amended up to Royal Decree-Law No. 6/2022 of March 29, 2022) |author=Spain |lang=es |access-date=Hunyo 10, 2025 |website=WIPO Lex}}&lt;/ref&gt;

==== Estonya ====
Limitado ang kalayaan sa panorama sa Estonya sa di-komersiyal na paggamit ng mga larawan ng mga likhang pang-arkitektura, sining biswal, sining na napapakinabangan, at retrato na panghabambuhay na matatagpuan sa mga lugar na napapasukan ng publiko. Makikita ang probisyon sa Seksiyon 20¹ ng kanilang batas sa karapatang-sipi. Gayundin, hindi dapat maging pangunahing mga paksa ng mga larawan ang nasabing mga likha. May isang napakalimitadong probisyon para sa komersiyal na paggamit ng arkitektura na makikita sa Seksiyon 20²; limitado lamang ito sa mga &quot;''real estate advertisement''&quot;.&lt;ref&gt;{{cite web |url=https://www.riigiteataja.ee/akt/119032019055 |title=Autoriõiguse seadus |website=Riigi Teataja |language=et |access-date=Pebrero 17, 2023}}&lt;/ref&gt;

==== Gresya ====
Hindi umiiral ang kalayaan sa panorama sa Gresya. Nagbibigay lamang ng maghigpit ngunit hindi malinaw na eksepsiyon ang kanilang batas sa karapatang-sipi, ang Batas Blg. 2121/1993 sa Karapatang-sipi, Kaugnay na mga Karapatan, at mga Bagay Pangkalinangan, na huling inamyenda noong 2021. Pinahihintulutan lamang ang &quot;paminsan-minsang pagpaparami at pagkomunika sa midyang pangmadla ng mga larawan ng mga likhang pang-arkitektura, pinong sining, retrato, o mga sining na napapakinabangan na panghabambuhay na nakapuwesto sa pampublikong mga lugar.&quot;&lt;ref&gt;{{cite web |url=https://www.opi.gr/en/library/law-2121-1993#a26 |title=Law 2121/1993 |website=Hellenic Copyright Organization |access-date=Disyembre 31, 2022 |quote=''The occasional reproduction and communication by the mass media of images of architectural works, fine art works, photographs or works of applied art, which are sited permanently in a public place.'' |archive-date=Disyembre 31, 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20221231022238/https://www.opi.gr/en/library/law-2121-1993#a26 |url-status=dead }}&lt;/ref&gt;

==== Italya ====
Walang umiiral na kalayaan sa panorama sa [[Italya]].&lt;ref name=&quot;it&quot;&gt;{{cite news|url=http://punto-informatico.it/2030219/PI/News/wikipedia-cede-al-diritto-autore-italiota.aspx|title=Wikipedia cede al diritto d'autore|last=Spinelli|first=Luca|work=Punto Informatico|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20080929014738/http://punto-informatico.it/2030219/PI/News/wikipedia-cede-al-diritto-autore-italiota.aspx|archive-date=2008-09-29|access-date=2020-05-18}}&lt;/ref&gt; Sa kabila ng maraming opisyal na mga protesta&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.grillini.it/show.php?4884|title=Interrogazione - Diritto di panorama|trans-title=Interrogation - panorama right|last1=Grillini|first1=Franco|website=Grillini.it|language=it|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20081025001151/http://www.grillini.it/show.php?4884|archive-date=2008-10-25|access-date=2020-05-18}}&lt;/ref&gt; at isang pambansang inisyatibang&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.diritto.it/all.php?file=25583.pdf|title=Dare un senso al degrado|last1=Scorza|first1=Guido|last2=Spinelli|first2=Luca|date=2007-03-03|location=Rome|format=PDF|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20090708045222/http://www.diritto.it/all.php?file=25583.pdf|archive-date=2009-07-08|access-date=2020-05-18}}&lt;/ref&gt; pinamunuan ng abogadong si Guido Scorza at mamamahayag na si [[Luca Spinelli]] (na tinampok ang usapin),&lt;ref name=&quot;it&quot;/&gt; pinagbabawal pa rin ang paglalathala ng larawan ng pampublikong mga lugar, alinsunod sa lumang mga batas sa karapatang-sipi ng bansa.&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.normattiva.it/uri-res/N2Ls?urn:nir:stato:legge:1941-04-22;633!vig=|title=Legge 22 aprile 1941 n. 633|language=it|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20141223012833/http://www.normattiva.it/uri-res/N2Ls?urn:nir:stato:legge:1941-04-22;633!vig=|archive-date=2014-12-23|access-date=2020-05-18}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.camera.it/parlam/leggi/deleghe/testi/04042dl.htm|title=Decreto Legislativo 22 gennaio 2004, n. 42|language=it|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20081024122502/http://www.camera.it/parlam/leggi/deleghe/Testi/04042dl.htm|archive-date=2008-10-24|access-date=2020-05-18}}&lt;/ref&gt; Mayroon din isang batas na tinatawag na &quot;''{{lang|it|[[Codice Urbani]]}}''&quot; na buhat pa sa 2004. Bukod sa ibang mga tadhana, nakasaad dito na upang makapaglathala ng mga larawan ng &quot;pangkalinangang mga bagay&quot; (''cultural goods'', sa teoriya lahat ng mga bagay na may katangiang pangkalinangan at pansining tulad ng mga gusali) para sa mga layuning pangkomersiyo, kailangan munang kumuha ng pahintulot mula sa pampook na sangay ng Ministeryo ng mga Sining at Pamanang Pangkultura, ang ''{{lang|it|Soprintendenza}}''.

==== Latbiya ====
Walang ganap na kalayaan sa panorama sa [[Latbiya]]. Sa Tsapter V ng kanilang Batas sa Karapatang-sipi (&quot;''Autortiesību likums''&quot;), nakasaad na maaring gamitin ang anumang larawan ng isang obrang biswal at pang-arkitektura para lamang sa mga sumusunod na layunin: pansarili, pang-impormasyon sa balitaan o mga palatuntunan hinggil sa kasalukuyang mga pangyayari (''current affairs''), at mga akdang hindi pangkomersiyo.&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://likumi.lv/doc.php?id=5138 |title=Autortiesību likums |lang=lv}}&lt;/ref&gt;

==== Luksemburgo ====
Walang kalayaan sa panorama sa [[Luksemburgo]]. Pinahihintulutan ng Artikulo 10(7°) ng kanilang batas sa karapatang-sipi ang pagsasalarawan ng pampublikong obra na matatagpuan sa mga lugar na mapapasukan ng publiko, kung ang mga likhang iyon &quot;ay hindi pangunahing paksa ng pagpaparami o komunikasyon.&quot;&lt;ref&gt;{{cite web |url=https://legilux.public.lu/eli/etat/leg/loi/2001/04/18/n2/jo |title=Loi du 18 avril 2001 sur les droits d'auteur, les droits voisins et les bases de données. |lang=fr |website=Legilux |accessdate=Disyembre 21, 2022}}&lt;/ref&gt;

==== Olanda ====
Mayroong kalayaan sa panorama ang kaharian ng [[Netherlands|Olanda]], sa ilalim ng Artikulo 18 ng kanilang batas sa karapatang-sipi.&lt;ref name=&quot;:0&quot;&gt;{{cite web|access-date=Hunyo 24, 2015 |title=Artikel 18 Nederlandse Auteurswet |url=http://wetten.overheid.nl/BWBR0001886/geldigheidsdatum_24-06-2015#HoofdstukI_6_Artikel18 |language=nl}}&lt;/ref&gt; Maaaring ibahagi nang malaya ang sariling mga retrato ng mga likhang sining, tulad ng mga gusali at lilok, na matatagpuan sa pampublikong mga espasyo, kapagka ipinapakita sa larawan ang gawa na tulad ng karaniwang nakikita [ng mga tao] sa gawa sa lugar na iyon. Sa gayon, hindi pinahihintulutang baguhin ang retrato sa paraang tanging gawa na lang ang natira (tulad ng pagtatabas ng paligid ng larawan) o paglikha ng hinangong gawa na hindi na sang-ayon sa kondisyong ito (halimbawa, isang silweta, anino, o naka-estilong representasyon ng gawa). Dagdag pa rito, nakasaad sa tadhana na tanging ilang mga gawa ng isang parehong manlilikha ang maaaring isali ng tagagamit ng larawan sa isang kalipunan ng mga gawa.&lt;ref&gt;{{cite web |last=Arnoud Engelfriet |title=Fotograferen van kunst op openbare plaatsen |url=http://www.iusmentis.com/auteursrecht/nl/foto/openbarekunst/ |website=Ius Mentis |language=nl}}&lt;/ref&gt;

====Polonya====
May sapat na kalayaan sa panorama sa [[Polonya]], na tinitiyak ng Artikulo 33(1) ng ''Act on Copyright and Related Rights''. Nakasaad dito na &quot;mapapahintulutan ang pamamahagi ng mga obrang palagiang nakapuwesto sa madaraanang mga daan, kalye, liwasan, o hardin, ngunit hindi sa parehong paggamit.&quot; Ang pamamahagi ay sa pamamagitan ng paggamit ng mga retrato o malarawang representasyon ng mga obra (tulad ng mga gusali at pampublikong lilok) sa anumang midya, kabilang ang komersiyal na mga larong video. Dahil hindi katulad sa orihinal na pakay ng pagtatatag ng isang obra ang layunin ng isang retrato ng naturang obra (tulad ng isang gusaling pang-opisina, isang ''shopping mall'', o isang tulay), ito ay isang mapapahintulutang paggamit sa ilalim ng batas sa karapatang-sipi ng bansa.&lt;ref&gt;{{cite web |url=http://www.codozasady.pl/en/freedom-of-panorama/ |title=Freedom of panorama |last=Marcinoska |first=Lena |website=In Principle - Codozasady.pl |date=Oktubre 22, 2015 |access-date=Disyembre 28, 2020 |archive-date=2021-01-16 |archive-url=https://web.archive.org/web/20210116100428/http://www.codozasady.pl/en/freedom-of-panorama/ |url-status=dead }}&lt;/ref&gt;

====Pinlandiya====
Limtado ang kalayaan sa panorama ng Pinlandiya pagdating sa pampublikong sining. Matatagpuan ang probisyon sa ikatlo at ika-apat na mga talata ng Artikulo 25a ng kanilang batas sa karapatang-sipi. Hindi maaaring kunan ng retrato ang mga likhang panghabambuhay na matatagpuan sa pampublikong mga lugar para sa mga layuning komersiyal kapag naging pangunahing mga paksa ng mga retrato ang nasabing mga likha. Ngunit pinahihintulutan ng nasabing probisyon ang mga tagapaglathala ng mga pahayagan at magasin na gamitin nang lubos ang pampublikong sining, sa kondisyong may katuwang na mga kapsiyon ang nilathalang mga larawan. Salungat sa alituntuning ito ang malayang pagkuha ng mga retrato ng mga gusali, na walang anumang mga paghihigpit sa mga layunin ng mga tagagamit.&lt;ref&gt;{{cite web |url=https://www.finlex.fi/fi/laki/ajantasa/1961/19610404#L2P25a |title=8.7.1961/404 |access-date=Nobyembre 23, 2022 |website=FINLEX |lang=fi |archive-date=2021-01-28 |archive-url=https://web.archive.org/web/20210128162218/https://www.finlex.fi/fi/laki/ajantasa/1961/19610404#L2P25a |url-status=dead }}&lt;/ref&gt;

====Pransiya====
Magmula noong Oktubre 7, 2016, inilalaan ng Artikulo L122-5 ng Kodigo ng Ari-Ariang Intelektuwal ng [[Pransiya]] ang isang limitadong kalayaan sa panorama para sa mga gawa ng arkitektura at lilok. Pinahihintulutan ng kodigo ang &quot;mga sipi at representasyon ng mga obra ng arkitektura at lilok na palagiang nakapuwesto sa pampublikong mga lugar (''voie publique'') at nilikha ng mga {{ILL|likas na tao|en|Natural person}},{{efn|'''Likas na tao''' (''{{lang|en|natural person}}'') - sa konteksto ng batas, isang indibiduwal na tao, taliwas sa isang ligal tao (''legal person'') na maaari isang pampribado (iyan ay, entidad sa negosyo o [[organisasyong di-pampamahalaan]]) o pampublikong (iyan ay, pamahalaan) organisasyon.}} maliban sa anumang paggamit na may katangiang pangkomersiyo&quot;.&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://www.legifrance.gouv.fr/affichCodeArticle.do;jsessionid=5DD8F8800CB25AA883378CE851D89A7D.tpdila13v_2?idArticle=LEGIARTI000033219336&amp;cidTexte=LEGITEXT000006069414&amp;categorieLien=id&amp;dateTexte=|title=Article 5, section 11 of Code on Intellectual Property|access-date=2016-12-26|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20170127170315/https://www.legifrance.gouv.fr/affichCodeArticle.do|archive-date=2017-01-27}}&lt;/ref&gt; Malamig noon ang mga mambabatas at politikong Pranses sa pagtanggap ng kalayaan sa panorama; tinawag pa ni [[Patrick Bloche]], dating kasapi ng [[Pambansang Asambleya (Pransiya)|Pambansang Asambleya]], na &quot;amendement Wikipédia&quot; ang kalayaan sa panorama noong 2011.&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://komodo.regardscitoyens.org/public/22-panoramas/ |title=Débats de l'Assemblée nationale sur l'amendement 22 « panoramas » au projet de loi sur la copie privée (23/11/11)}}&lt;/ref&gt;

{{multiple image
 | align             = right
 | image1            = Louvre pyramid - blackout.jpg
 | image2            = Censored-Arche de la Défense-Paris.PNG
 | footer            = Sinalang mga larawan ng [[Piramide ng Louvre]] (sa kaliwa, gawa ni [[I. M. Pei]]) at [[Grande Arche]] (sa kanan, gawa ni [[Johan Otto von Spreckelsen]]), kapuwa isinasanggalang ng pang-arkitektura na karapatang-sipi
}}
May matinding dulot ang gayong mga paghihigpit sa kalayaan sa panorama sa Pransiya sa mga artikulo ng Wikipedia hinggil sa arkitektura ng bansa. Nakasanayan na ng mga tagapangasiwa sa [[Wikimedia Commons]] na [[:Commons:Category:French FOP cases/deleted|burahin]] ang anumang mga retrato ng bagong mga arkitekturang Pranses, sa kabila ng mga pagbabago sa batas, dahil hindi pinahihintulutan ng Commons ang mga retrato ng mga obrang pang-arkitektura ng mga bansang ipinagbabawal ang komersiyal na paggamit.

Isinasanggalang ng karapatang-sipi ang sari-saring mga arkitekturang kontemporaneo ng Pransiya, at maaring maging paglabag sa karapatang-sipi ang pagpaparaming gawa ng mga retratista, tagagawa ng pelikula, disenyador grapiko, at iba pang mga tagagamit mula sa ikatlong panig na may layuning pangkalakalan na walang pahintulot mula sa arkitekto o entidad na ipinalipatan niya ng kaniyang karapatang patrimonyal o ekonomiko. Ipinasiya sa dalawang hiwalay na mga kaso noong 1990 na ang hindi awtorisadong mga postkard na nagpapakita ng [[Grande Arche]] at [[La Géode]] bilang pangunahing mga paksa ay lumalabag sa karapatang-sipi. Ilan pa sa kilalang mga gusaling isinasanggalang ng karapatang-sipi ay ang [[Piramide ng Louvre]], ang [[Opéra Bastille]], at ang [[Bibliothèque nationale de France#Bagong mga gusali|bagong mga gusali ng Bibliothèque nationale de France]].&lt;ref name=JournalIPFranceBldg/&gt;

[[Talaksan:Place des Terreaux Lyon.jpg|thumb|[[Place des Terreaux]] na may suplementaryong pagsasali ng mga obra tulad ng inayos na ''[[Fontaine Bartholdi]]'' at ng 14 na mga haliging granito]]
Gayunpaman, itinuturing ng hurisprudensiyang Pranses na hindi lumalabag sa karapatang-sipi ang isang larawan kapag ito ay isang elementong &quot;[[De minimis#Karapatang-sipi|aksesorya]]&quot; o suplementaryo sa kabuoang paksa na inilalarawan nito. Sa isang kaso noong 2005 hinggil sa mga postkard ng [[Place des Terreaux]] ng [[Lyon]], ipinairal ng ''[[Hukuman ng Kasasyon (Pransiya)|Cour de cassation]]'' (katumbas ng [[Kataas-taasang Hukuman ng Pilipinas]]) ang mga pasya ng mas-mababang mga hukuman sa pansuplementaryong pagsasali sa mga postkard ng makabagong mga instalasyon ng sining na makikita sa plasa. Ayon sa hukuman, humalo ang mga obrang ito sa lumang arkitektura sa palibot ng liwasan, at &quot;pangalawa lamang ang obra sa paksang inilalarawan&quot; ng mga postkard, at ang nasabing paksa ay ang mismong plasa.&lt;ref name=JournalIPFranceBldg&gt;{{cite web |url=http://www.harlaylaw.com/wp-content/uploads/2016/08/Journal-of-Intellectual-Property-Law-Practice-2012-Lipovetsky-jiplp_jps078.pdf |title=The protection of the image of a building under French law: where judges create law |last1=Lipovetsky |first1=Sabine |last2=de Dampierre |first2=Emmanuèle |date=Mayo 24, 2012 |work=Journal of Intellectual Property Law &amp; Practice |publisher=Oxford University Press |access-date=Marso 23, 2021}}&lt;/ref&gt;

Bilang karagdagan sa pahintulot sa pagkuha ng pelikula, nangangailangan ng karagdagang pahintulot mula sa arkitekto o kanilang kinatawan o inatasang tagapangasiwa ang pagkuha ng pelikula sa Pransiya na kinasasangkutan ng pagsasali ng isang gusaling isinasanggalang pa rin ng pang-arkitektura na karapatang-sipi. Isinasaalang-alang sa pagtantiya ng halagang babayaran sa paggamit ng  gawang pang-arkitektura ang tagal ng panahon ng paggamit ng mismong gusali, ang uri ng pelikula o gawang awdiyo-biswal, ang uri ng paggamit, at ang paraan kung paanong ginamit ng mga gumagawa ng pelikula ang hitsura ng gusali. Hindi kinakailangan ng nabanggit na pahintulot kung &quot;hindi pangunahing layunin&quot; ng pelikula ang arkitektura.&lt;ref&gt;{{cite web |url=https://www.filmfrance.net/en/guidance/filming-in-france-faq/ |title=FILMING IN FRANCE – FAQ |website=Film France |access-date=Disyembre 23, 2024}}&lt;/ref&gt;

==== Portugal ====
Matatagpuan sa Artikulo 75, talata 2, puntong q. ng ''Code of Authors' Rights and Neighbouring Rights'' ng Portugal ang kalayaan sa panorama para sa mga obra nila. Sakop nito ang panghabambuhay na mga obra sa pampublikong mga lugar tulad ng arkitektura at mga lilok. Ngunit kinakailangang ipatungkol sa manlilikha at itukoy ang pangalan ng obra sa bawat malayang paggamit ng anumang larawan o video ng gayong obra, alinsunod sa Artikulo 76, talata 1, puntong a..&lt;ref&gt;{{cite web |url=http://www.communia-association.org/wp-content/uploads/2016/06/BCS_Communia_FoP_study.pdf |title=Best Case Scenarios for Copyright: Freedom of Panorama in Portugal |last=Nobre |first=Teresa |work=COMMUNIA |date=Hunyo 2016 |access-date=Enero 12, 2022}}&lt;/ref&gt;

==== Romania ====
[[Talaksan:Palatul Parlamentului, București.jpg|thumb|left|Sinalang retrato ng [[Palasyo ng Parlamento]] sa [[Bucharest]], Romania]]
Walang ganap na kalayaan sa panorama sa [[Romania]]. Nakatala sa Artikulo 35 ng Tsapter VI (&quot;Mga Limitasyon sa Pagpapatupad ng Karapatan ng Manlilikha&quot;) ng kanilang batas sa karapatang-sipi ang mga gawain na hindi na nangangailangan ng pahintulot mula sa manlilikha at pagbayad ng remunerasyon sa kanila. Ayon sa (f), maaring isipi, ipamahagi, at magkomunika sa publiko ang mga larawan ng mga likhang arkitektura, lilok, retrato, at ''applied art'' na palagiang matatagpuan sa pampublikong lugar, '''maliban na lamang''' kung ang larawan ng likhang iyon ay siyang pangunahing paksa ng pagpaparami, pamamahagi, o pagkomunikasyon, at kung ang larawang ito ay ginamit sa mga layuning pangkomersiyo.&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://legislatie.just.ro/Public/DetaliiDocument/7816 |title=LEGEA nr. 8 din 14 martie 1996 (*republicată*) |website=Ministerul Justiției |access-date=Marso 22, 2021 |lang=ro}}&lt;/ref&gt;

Dinemanda ng mga tagapagmana ni [[Anca Petrescu]], arkitekto ng napakalaking [[Palasyo ng Parlamento]], ang [[Parlamento ng Romania]] dahil sa pagbebenta ng mga retrato at ibang mga [[paalaala]] (''souvenir'') kalakip ang larawan ng masagisag na gusali.&lt;ref&gt;{{Cite news|url=https://stirileprotv.ro/stiri/actualitate/familia-arhitectei-casei-poporului-vrea-2-din-castigurile-pe-care-camera-deputatilor-le-incaseaza.html|title=Bătălia pentru imaginea Palatului Parlamentului. Decizia luată de OSIM|lang=ro|work=Stirileprotv.ro|date=Marso 15, 2018|access-date=Mayo 6, 2022}}&lt;/ref&gt; Kasalukuyang isinasagawa pa rin ang paglilitis hinggil sa [[pagsuway sa karapatang-sipi]] na ginawa ng Parlamento.&lt;ref&gt;{{Cite news |url=https://pandects.dpvue.com/2018/10/taking-photos-of-palace-of-parliament.html |title=Taking photos of the Palace of Parliament can be considered illegal |website=Pandects dpVUE |date=Oktubre 8, 2018 |access-date=Disyembre 19, 2020 |language=en-US |archive-date=Nobyembre 26, 2020 |archive-url=https://web.archive.org/web/20201126012836/https://pandects.dpvue.com/2018/10/taking-photos-of-palace-of-parliament.html |url-status=dead }}&lt;/ref&gt;{{better source needed|date=Mayo 2022}}

==== Suwesya ====
Noong Abril 4, 2016, nagpasya ang [[Kataas-taasang Hukuman ng Suwesya]] na nilabag ng [[Talaan ng mga sangay ng Wikimedia|Wikimedia Sweden]] ang karapatang-sipi ng mga manlilikha ng pampublikong obra sa pamamagitan ng paglikha ng isang websayt at database ng pampublikong mga obra sa [[Suwesya]] na naglalaman ng mga larawan ng pampublikong obra na ikinarga o in-''upload'' ng publiko.&lt;ref name=&quot;falkvinge-2016&quot;&gt;{{cite web |first=Rick |last=Falkvinge |author-link=Rick Falkvinge |title=Supreme Court: Wikimedia violates copyright by posting its own photos of public, taxpayer-funded art |date=Abril 4, 2016 |website=Privacy Online News |location=Los Angeles, Estados Unidos |url=https://www.privateinternetaccess.com/blog/2016/04/supreme-court-wikipedia-violates-copyright-posting-photos-public-art/ |access-date=Setyembre 8, 2016}}{{Dead link|date=August 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite news |title=Wikimedia Sweden art map 'violated copyright' |url=https://www.bbc.com/news/technology-35969734 |access-date=Setyembre 9, 2016 |work=BBC News |date=Abril 5, 2016 |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20160923151732/http://www.bbc.com/news/technology-35969734 |archive-date=Setyembre 23, 2016}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web |last=Paulson |first=Michelle |title=A strike against freedom of panorama: Swedish court rules against Wikimedia Sverige |url=https://blog.wikimedia.org/2016/04/04/strike-against-freedom-panorama/ |website=Wikimedia Foundation blog |access-date=Setyembre 9, 2016 |date=Abril 4, 2016 |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20160921153722/https://blog.wikimedia.org/2016/04/04/strike-against-freedom-panorama/ |archive-date=Setyembre 21, 2016}}&lt;/ref&gt; Taglay ng batas sa karapatang-sipi ng Suwesya ang isang kataliwasan sa tanging karapatan ng mayhawak ng karapatang-sipi upang madaling makakita ng publiko ang pampublikong obra.&lt;ref name=&quot;Wikimedia Sweden decision&quot;&gt;{{cite court|litigants=Bildupphovsrätt i Sverige ek. för. v. Wikimedia Svierge|vol=|reporter=|opinion=|pinpoint=|court=[[Supreme Court of Sweden]]|date=04-04-2016|url=https://upload.wikimedia.org/wikipedia/foundation/e/ec/TheSwedishSupremeCourtsDecisionBUSvWikimediaFINAL-English_Translation.pdf|access-date=09-09-2016|quote=}}&lt;/ref&gt;{{Rp|2-5}} Gumamit ang Kataas-taasang Hukuman ng Suwesya ng isang restriktibong pananaw ng kataliwasang ito sa karapatang-sipi.&lt;ref name=&quot;Wikimedia Sweden decision&quot;/&gt;{{Rp|6}} Ipinasiya ng Hukuman na walang halagang pangkomersiyo ang database, para sa kapuwang nagpapatakbo nito o sa mga gumagamit ng database, at ang &quot;halagang ito ay dapat na mapanatili sa mga manlilikha ng mga obra. Wala nang kaugnayan kung may layuning pangkomersiyo ang nagpapatakbo ng database.&quot;&lt;ref name=&quot;Wikimedia Sweden decision&quot;/&gt;{{Rp|6}} Ibinalik ang kaso sa isang mababang hukuman upang malaman ang pinsalang may pananagutan ang Wikimedia Sweden sa ''Bildkonst Upphovsrätt i Sverige'' (BUS), isang ahensiya ng {{ILL|pangasiwaan ng kolektibong mga karapatan|en|Collective rights management}} na naglunsad ng demanda alang-alang sa mga alagad ng sining na kumakatawan sa kanila.&lt;ref name=&quot;Wikimedia Sweden decision&quot;/&gt;{{Rp|2,7}}

==== Unggarya ====
Nakasaad sa Artikulo 68(1) ng batas sa karapatang-sipi ng Unggarya na maaaring gumawa at gamitin ang mga pagsasalarawan ng pinong sining, mga sining pang-arkitektura at sining na napapakinabangan (''applied arts'') na palagiang matatagpuan sa pampublikong lantad na mga lugar, nang walang pahintulot mula at remunerasyon sa mga manlilikha ng nasabing mga obra.&lt;ref&gt;{{cite web| url=https://www.sztnh.gov.hu/sites/default/files/szjt_lxxvi_1999_en_rev_1.pdf |title=Act LXXVI of 1999 on copyright |website=Hungarian Intellectual Property Office |year=2018 |access-date=Disyembre 3, 2022}}&lt;/ref&gt;

===Mga bansang bahagi rati ng Unyong Sobyet===
Walang kalayaan sa panorama ang halos lahat ng mga bansang kabahagi ng dating [[Unyong Sobyet]], puwera na lamang sa tatlong mga bansa na kamakailang binago ang kanilang mga batas sa karapatang-sipi. Ang una ay [[Moldova]] noong Hulyo 2010, nang pinareho nila ang kanilang batas sa karapatang-sipi sa mga pamantayang EU.&lt;ref&gt;{{cite web|author1=Eugene Stuart|author2=Eduardo Fano|author3=Linda Scales|author4=Gerda Leonaviciene|author5=Anna Lazareva|title=Intellectual Property Law and Policy. Law approximation to EU standards in the Republic of Moldova|date=July 2010|publisher=IBF International Consulting, DMI, IRZ, Nomisma, INCOM, Institute of Public Policy|url=http://www.ncu.moldova.md/public/files/publication/armonizare/SLAG_IP_ENG.pdf|access-date=2015-06-29|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20150630171236/http://www.ncu.moldova.md/public/files/publication/armonizare/SLAG_IP_ENG.pdf|archive-date=2015-06-30}}&lt;/ref&gt; Sinundan sila ng [[Armenya]] noong Abril 2013 kalakip ng isinapanahong [[:wikisource:Armenia. Law on Copyright and Related Rights|batas sa karapatang-sipi ng Armenya]].&lt;ref&gt;{{cite web|title=Legislation: National Assembly of RA|language=Armenian|publisher=parliament.am|url=http://www.parliament.am/legislation.php?sel=show&amp;ID=4717|access-date=2015-06-28|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20150701073128/http://www.parliament.am/legislation.php?sel=show&amp;ID=4717|archive-date=2015-07-01}}&lt;/ref&gt;

Bahagyang ipinasa ang tadhanang kalayaan sa panorama sa [[Rusya]] noong Oktubre 1, 2014; mula sa araw na iyon, maaring kumuha ang sinuman ng mga retrato ng mga gusali at hardin na makikita mula sa pampublikong mga lugar, ngunit hindi kasali rito ang mga lilok at iba pang mga likhang tatlong-dimensiyonal.&lt;ref&gt;{{cite web|title=О внесении изменений в части первую, вторую и четвертую Гражданского кодекса Российской Федерации и отдельные законодательные акты Российской Федерации. Статья 3, cтраница 2|language=Russian|work=[[State Duma]]|date=2014-03-05|url=http://pravo.gov.ru/proxy/ips/?docbody=&amp;nd=102171743&amp;rdk=&amp;backlink=1|access-date=2015-06-29|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20150630234615/http://pravo.gov.ru/proxy/ips/?docbody=&amp;nd=102171743&amp;rdk=&amp;backlink=1|archive-date=2015-06-30}}&lt;/ref&gt;

=== Mga bansang kasapi ng OAPI ===
Limitado ang kalayaan sa panorama sa ilalim ng ''[[Organisation Africaine de la Propriété Intellectuelle]]'' (OAPI), na binubuo ng mga kasaping-bansa na [[Benin]], [[Burkina Faso]], [[Cameroon]], [[Republika ng Gitnang Aprika]], [[Chad]], [[Comoros]], [[Republika ng Congo|Congo]], [[Baybaying Garing]], [[Equatorial Guinea]], [[Gabon]], [[Guinea]], [[Guinea-Bissau]], [[Mali]], [[Mauritania]], [[Niger]], [[Senegal]], at [[Togo]]. Alinsunod sa ''Annex VII, Part I, Article 16'' ng Kasunduang Bangui, pinahihintulutan ang pamamahagi at pagpapakalat ng mga larawan ng arkitektura, pinong sining, retrato, o sining na napapakinabangan na palagiang matatagpuan sa pampublikong mga lugar, pero hindi sa mga layuning pangkomersiyo kapag naging pangunahing mga paksa ng mga larawan ang nabanggit na mga likha.&lt;ref&gt;{{cite web |url=https://www.sgg.cg/txts-droit-reg/oapi-accord-de-bangui-instituant-une-organisation-africaine-de-la-proprit-intellectuelle-acte-du-14-dcembre-2015.pdf |title=ORGANISATION AFRICAINE DE LA PROPRIETE INTELLECTUELLE (OAPI) – ACCORD DE BANGUI INSTITUANT UNE ORGANISATION AFRICAINE DE LA PROPRIETE INTELLECTUELLE, ACTE DU 14 DECEMBRE 2015 |p=153 |access-date=Enero 2, 2023 |lang=fr}}&lt;/ref&gt;

==Tingnan din==
* [[Copyleft]]
* [[Malayang nilalaman]]
* [[Potograpiya at batas]]
* [[Pampublikong dominyo]]
* [[Tatak-pangkalakal]]

==Talababa==
{{notelist}}

==Mga sanggunian==
{{Reflist|30em}}

==Panlabas na mga link==
{{commons category|Freedom of panorama}}
* [https://web.archive.org/web/20070912005656/http://www.asmp.org/commerce/legal/copyright/publicbldg.php Photographing public buildings], mula sa [[American Society of Media Photographers]].
* [https://web.archive.org/web/20071013151300/http://chicagoist.com/2005/02/17/millennium_park_photography_the_official_scoop.php Millennium Park Photography: The Official Scoop], ''The Chicagoist'', Pebrero 17, 2005.
* MacPherson, L.: ''[http://www.sirimo.co.uk/media/UKPhotographersRights.pdf Photographer's Rights in the UK] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20090325212727/http://www.sirimo.co.uk/media/UKPhotographersRights.pdf |date=March 25, 2009}}''.
* {{Cite journal |url=https://washington.academia.edu/BryceNewell/Papers/535200/Freedom_of_Panorama_A_Comparative_Look_at_International_Restrictions_on_Public_Photography |archive-url=https://archive.today/20121202073320/http://washington.academia.edu/BryceNewell/Papers/535200/Freedom_of_Panorama_A_Comparative_Look_at_International_Restrictions_on_Public_Photography |archive-date=Disyembre 2, 2012 |title=Freedom of Panorama: A Comparative Look at International Restrictions on Public Photography |first=Bryce Clayton |last=Newell |volume=44 |journal=Creighton Law Review |pages=405–427 |year=2011}}{{Dead link|date=Agosto 2021}}

;Ilang mga pahinang Wikimedia na tumatalakay sa kalayaan sa panorama
*[[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2015-06-17/In focus|Wikipedia:Wikipedia Signpost/2015-06-17/In focus - ''The Signpost'' ng Wikipediang Ingles]] (hinggil sa usapin ng kalayaan sa panorama sa Europa)
*[[c:Commons:Freedom of panorama|Freedom of panorama sa Wikimedia Commons]]
*[[:meta:Freedom of Panorama in Europe in 2015|Freedom of Panorama in Europe in 2015 - Meta Wikimedia]]

{{Authority control}}

[[Kategorya:Batas sa karapatang-sipi]]
[[Kategorya:Potograpiya]]</text>
      <sha1>qps9sosnymhign0tzgfhhw8ecr29zrb</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>2164877</id>
      <parentid>2164873</parentid>
      <timestamp>2025-06-14T03:29:03Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>JWilz12345</username>
        <id>77302</id>
      </contributor>
      <origin>2164877</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="152237" sha1="pqxdvu76r7md67wwnqwxvwyxorpiiuf" xml:space="preserve">{{Good article}}
{{hatnote|Para sa gabay tungkol sa paggamit ng mga larawan sa mga websayt ng Wikimedia sa ilalim ng mga tadhanang &quot;kalayaan sa panorama&quot;, pakitingnan ang [[c:Commons:Freedom of panorama]].}}
[[Talaksan:Image demonstrating freedom of panorama.jpg|thumb|Isang larawan na nagpapakita ng mga [[eskultura]] ni Sergej Alexander Dott, tinawag na ''Himmelsblumen'' at ginawa noong 2003, na matatagpuan malapit sa estasyong [[Gleisdreieck (Berlin U-Bahn)|Gleisdreieck]] ng [[Berlin U-Bahn|metro]] ng [[Berlin]], Alemanya. Angkop sa mga probisyon ng kalayaan sa panorama sa bansa ang paglathala nito sa pamamagitan ng malayang lisensiya.]]
[[Talaksan:Two Statues Gugulethu Seven Memorial Redux.png|thumb|right|Walang kalayaan sa panorama sa [[Timog Aprika]], kaya kinakailangang sensurin ang estatwang ito dahil sakop ito ng mahigpit na kahulugan ng batas sa karapatang-sipi sa bansa.]]

Ang '''kalayaan sa panorama''' ({{Langx|en|freedom of panorama}}, dinaglat na '''FoP''') ay isang tadhanang nakapaloob sa mga batas sa [[karapatang-sipi]] ng maraming mga hurisdiksiyon. Pinahihintulutan nito ang pagkuha ng mga [[retrato]] at [[video]] at paglikha ng ibang mga larawan (tulad ng mga [[pinta]]) ng mga [[gusali]] at kung minsan mga [[lilok]] at ibang mga gawang sining na palagiang matatagpuan sa isang [[pampublikong lugar]] nang hindi lumalabag sa anumang karapatang-sipi na maaaring manatili sa gayong mga gawa, at ang paglalathala ng gayong mga larawan.&lt;ref name=&quot;seiler&quot;&gt;Seiler, D.: ''[http://www.fotorecht.de/publikationen/hundertwasserhaus3.html Gebäudefotografie in der EU – Neues vom Hundertwasserhaus] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20070930160856/http://www.fotorecht.de/publikationen/hundertwasserhaus3.html |date=2007-09-30 }}'', in ''Photopresse'' 1/2 (2006), p.&amp;nbsp;16. URL last accessed 2007-09-20.&lt;/ref&gt;&lt;ref name=DulongDeRosnay&gt;{{Cite journal|last=Rosnay|first=Mélanie Dulong de|last2=Langlais|first2=Pierre-Carl|date=2017-02-16|title=Public artworks and the freedom of panorama controversy: a case of Wikimedia influence|url=https://policyreview.info/articles/analysis/public-artworks-and-freedom-panorama-controversy-case-wikimedia-influence|journal=Internet Policy Review|volume=6|issue=1|issn=2197-6775|deadurl=no|archiveurl=https://web.archive.org/web/20180118012615/https://policyreview.info/articles/analysis/public-artworks-and-freedom-panorama-controversy-case-wikimedia-influence|archivedate=2018-01-18|df=}}&lt;/ref&gt;

Nililimitahan ng mga batas o kaso ng batas ng kalayaan sa panorama ang mga mayhawak ng karapatang-sipi sa paggawa ng ligal na hakbang dahil sa paglabag ng karapatang-sipi laban sa mga tagalikha o tagapamahagi ng gayong mga larawan. Isa itong kataliwasan o eksepsiyon sa karaniwang alituntunin na ang mayhawak ng karapatang-sipi ay may tanging karapatan sa pagbibigay ng kapangyarihan sa paglikha at pamamahagi ng mga [[hinangong likha]]. Hango ang parirala sa salitang [[Wikang Aleman|Aleman]] na ''{{lang|de|Panoramafreiheit}}'' (&quot;kalayaan sa panorama&quot; o &quot;''panorama freedom''&quot; sa Ingles).

==Kaligirang pangkasaysayan==
Ipinagbawal nang husto ang potograpiya at ibang mga paraan ng pagsasalarawan ng pampublikong espasyo noong nakaraan, sa mga kadahilanang hindi kaugnay sa karapatan ng mga manlilikha ng pampublikong mga obra. Ipinagbawal ng Pransiya ang gayong mga gawain noong ika-19 na dantaon para sa pagtatanggol ng pribasidad. Sinimulang ipagbawal ng Italya ang pagsasalarawan ng mga pook arkeolohiko noong ika-18 dantaon, kahit na nasa pampublikong mga lugar ang mga pook na ito, bilang proteksiyon sa kanilang pamanang pangkalinangan.&lt;ref name=DulongDeRosnay/&gt; 

Nagsimula ang kaisipan ng kalayaan sa panorama noong ika-19 na dantaon sa Alemanya. Ipinakilala ng [[Kaharian ng Bavaria]] noong 1840 ang isang kahalintulad na eksepsyon para sa piktorikong mga paglalarawan ng &quot;mga likha ng sining at arkitektura sa panlabas na mga anyo ng mga ito&quot; sa pampublikong mga espasyo. Nilayon nitong bawasan ang kahigpitan ng bagong mga patakarang pangkarapatang-sipi sa [[Kumpederasyong Aleman]] na ipinagbawal ang mga pagpaparami o reproduksiyon, maliban sa &quot;mekanikal na mga pagpaparami.&quot; Tumulad kalaunan ang ibang mga estadong bahagi ng kumpederasyon, at noong 1876 tuluyan nang ipinatupad ng parlamento ng Alemanya ang karapatang ligal na ito sa buong kumpederasyon.&lt;ref name=DulongDeRosnay/&gt;

==Mga likhang dalawang-dimensiyonal==
Sa mga bansa sa mundo, iba-iba ang tiyak na saklaw ng pahintulot na ito para makalikha ng mga retrato ng pampublikong mga lugar nang hindi na kailangang mag-alala hinggil sa mga gawang naipagsasanggalang ng karapatang-sipi na nasa larawan.&lt;ref name=&quot;seiler&quot;/&gt; Sa karamihan ng mga bansa, tumutukoy lamang ito sa mga larawan ng mga likhang tatlong-dimensiyonal&lt;ref name=&quot;uk_2&quot;&gt;Tingnan ang ''e.g.'' Lydiate.&lt;/ref&gt; na palagiang nakapuwesto sa isang pampublikong lugar, ang karaniwang ibig sabihin ng &quot;palagian&quot; ay &quot;para sa likas na tanang buhay ng gawa.&quot;&lt;ref name=&quot;ch&quot;/&gt;&lt;ref name=&quot;dix&quot;&gt;{{cite web|last=Dix|first=Bruno|url=http://www.rechtpraktisch.de/artikel.html?id=519|title=Christo und der verhüllte Reichstag|date=2002-02-21|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20020722213717/http://www.rechtpraktisch.de/artikel.html?id=519|archive-date=2002-07-22|access-date=2020-05-18}}&lt;/ref&gt; Sa [[Suwisa]], pinapayagan ang pagkuha at paglathala ng mga larawan ng mga likhang dalawang-dimensiyonal tulad ng mga miyural (mga larawang nakapinta sa pader) o graffiti, ngunit ang gayong mga larawan ay hindi maaring gamitin para sa layuning kapareho sa mga orihinal.&lt;ref name=&quot;ch&quot;/&gt;

==Pampublikong espasyo==
Maraming mga batas ay may mailap na pagkakaiba ukol sa pampublikong espasyo (''public space'') at pampribadong ari-arian. Sa [[Austria]] walang kaugnayan sa pahintulot na kalayaan sa panorama ang kinaroroonan ng retratista ,&lt;ref name=&quot;seiler&quot;/&gt; ngunit sa [[Alemanya]] ang gayong pahintulot ay kumakapit lamang kapag ang larawan ay kinunan mula sa pampublikong lupa, at walang karagdagang mga gamit tulad ng mga hagdan, platapormang pambuhat, eroplano, atbp.&lt;ref name=&quot;de&quot;/&gt; Sa ilang pagkakataon, umaabot din ang saklaw ng pahintulot sa tunay na mga lupang pampribado, halimbawa ay ang pampribadong mga liwasan at kastilyo na mapapasukan ng publiko at walang kontroladong mga pasukan, subalit may katakdaan na maaaring humingi ang may-ari ng bayad para sa komersiyal na paggamit ng mga larawan.&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://juris.bundesgerichtshof.de/cgi-bin/rechtsprechung/document.py?Gericht=bgh&amp;Art=pm&amp;Datum=2010&amp;Sort=3&amp;nr=54399&amp;pos=0&amp;anz=241|title=Decision of the German Federal Court in favour of the Stiftung Preußische Schlösser und Gärten, December 17, 2010|publisher=Juris.bundesgerichtshof.de|date=2010-12-17|access-date=2012-07-20|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20131014190054/http://juris.bundesgerichtshof.de/cgi-bin/rechtsprechung/document.py?Gericht=bgh&amp;Art=pm&amp;Datum=2010&amp;Sort=3&amp;nr=54399&amp;pos=0&amp;anz=241|archive-date=2013-10-14}}&lt;/ref&gt;

Sa maraming mga bansa sa [[Silangang Europa]], nililimitahan lamang ng mga batas sa karapatang-sipi ang pahintulot na ito sa hindi pangkomersiyo na paggamit ng mga larawan.&lt;ref name=&quot;elst&quot;&gt;Tingnan ang Rusya bilang halimbawa: {{cite book|last=Elst|first=Michiel|title=Copyright, Freedom of Speech, and Cultural Policy in the Russian Federation|page=432f|publisher=Martinus Nijhoff|location=Leiden/Boston|year=2005|isbn=90-04-14087-5}}&lt;/ref&gt;

Mayroon ding pandaigdigang mga pagkakaiba sa tiyak na kahulugan ng isang &quot;pampublikong espasyo.&quot; Sa maraming mga bansa, kinabibilangan lamang nito ang mga espasyo sa labas (halimbawa, sa Alemanya),&lt;ref name=&quot;de&quot;/&gt; habang kasama naman sa ilan sa ibang mga bansa ang espasyo sa loob tulad ng pampublikong mga museo (halimbawa, sa [[United Kingdom|Reyno Unido]]&lt;ref name=&quot;uk&quot;/&gt; at [[Rusya]]).&lt;ref name=&quot;ru&quot;&gt;Elst p. 432, footnote 268. Tingnan din [http://www.consultant.ru/popular/gkrf4/ article 1276 of part IV of the Civil Code] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120607021156/http://www.consultant.ru/popular/gkrf4/|date=2012-06-07}} (in force as of January 1, 2008), na nagbibigay-linaw rito.&lt;/ref&gt;

==Pandaigdigang mga kasunduan==
Walang litaw na mga tuntunin hinggil sa kalayaan sa panorama sa alinman sa pandaigdigang mga kasunduan sa karapatang-sipi, tulad ng [[Kumbensiyong Berne]], [[Tratado sa Karapatang-sipi ng WIPO]], [[Unibersal na Kumbensiyon sa Karapatang-sipi]], at [[Kasunduang TRIPS]]. Gayunpaman, malimit na nagbibigay ang mga kasunduang ito ng isang [[tatlong-hakbang na pagsusulit]] (''three-step test'') bilang isang pangkalahatang takda na dapat pagbatayan laban sa pambansang mga tadhana sa kalayaan sa panorama, tulad ng ikalawang talata ng artikulo 10 ng Tratado ng WIPO, artikulo 13 ng TRIPS, at ikalawang talata ng artikulo 9 ng binagong Kumbensiyong Berne (bagaman para lamang sa pagpaparami).&lt;ref&gt;Reto M. Hilty at Sylvie Nérisson, ''Overview,'' sa: (ed.) na ito, ''Balancing Copyright,'' 2012, op. cit., mga pahinang 1–78, pahinang 24 f hinggil dito.&lt;/ref&gt;

May binanggit si [[Ralph Oman]], dating Direktor sa Karapatang-sipi (''Register of Copyrights'') ng [[Tanggapan sa Karapatang-sipi ng Estados Unidos]], tungkol sa isang pinagsamang pagsisikap ng [[Pandaigdigang Organisasyon sa Ari-ariang Intelektuwal]] at [[UNESCO]] noong dekada-1980 para sa isang ''Draft Model Copyright Law'', na kinabibilangan ng ilang mga simulain sa borador na nakatuon sa mga gawang pang-arkitektura. Nasa Simulaing WA7 ang tadhanang katulad ng kalayaan sa panorama: &quot;Hindi kailangan ng pahintulot ng mga manlilikha ang pagpaparami ng panlabas na mga larawan ng arkitektura sa pamamagitan ng potograpiya, pelikula, pinta, lilok, drowing o mga kahalintulad na paraan kung para lamang ito sa pansariling layunin, o para sa layuning pangkomersiyo kapag nakatayo sa pampublikong kalye, daanan, liwasan o ibang mga lugar na karaniwang napupuntahan ng publiko ang mga gawang pang-arkitektura. Halo-halo ang mga puna hinggil dito: isang panukalang isali sa simulain ang mga larawan na kinunan mula sa himpapawid at satelayt, mga katanungan kung dapat bang isali ang panloob na arkitektura, at batikos dahil sa labis na pagsuko ng mga karapatan ng mga arkitekto sa publiko at hindi paglalaan ng kondisyon ng kabayaran sa pangkomersiyo na mga paggamit ng panlabas na mga larawan ng arkitektura. Hindi nakakuha ng sapat na pagsang-ayon ang mga panukalang ito, at ginawa ang simulaing hinggil sa panorama nang &quot;walang mga pagbabago&quot; ayon sa Komite ng mga Dalubhasa ng Pamahalaan.&lt;ref&gt;{{Cite report |url=https://www.copyright.gov/reports/architecture.pdf |title=THE REPORT OF THE REGISTER OF COPYRIGHTS ON WORKS OF ARCHITECTURE |publisher=US Copyright Office |location=Estados Unidos |date=Hunyo 19, 1989 |access-date=Mayo 30, 2025 |ISBN=0-8444-0653-8 |pages=148–155}}&lt;/ref&gt;

==Katayuan sa iba-ibang mga bansa==
Maraming mga bansa ang may kahalintulad na mga tadhanang nililimitahan ang saklaw ng batas sa karapatang-sipi upang malinaw na payagan ang mga retratong nagpapakita ng mga tanawin ng pampublikong mga lugar o tanawing kinunan mula sa pampublikong mga lugar. Ngunit magkaiba ang kahulugan ng mga bansa hinggil sa prinsipyo ng kalayaan sa panorama.&lt;ref name=&quot;seiler&quot;/&gt;

[[Talaksan:Freedom of Panorama world map.svg|thumb|none|650px|Katayuan ng kalayaan sa panorama sa buong daigdig para sa mga larawang ginagamit sa mga layuning pangkomersiyo.]]
[[Talaksan:Tallest buildings 2022 whether or not FoP.png|thumb|none|650px|Nangungunang 11 pinakamatayog na mga gusali sa mundo noong 2022, at ang katayuan ng kalayaan sa panorama ng mga bansang kinaroroonan ng mga ito: [[Talaksan:SemiPD-icon.svg|30px]] – mayroong kalayaan sa panorama ([[Malaysia]], [[Tsina]], [[Taiwan]], [[Estados Unidos]]) [[Talaksan:Red copyright.svg|30px]] – walang kalayaan sa panorama ([[Saudi Arabia]], [[Timog Korea]], [[United Arab Emirates]])]]

===Pilipinas===
Nakasaad sa Seksiyon 172 ng Kodigo ng Ari-Ariang Intelektuwal ng Pilipinas (''Intellectual Property Code of the Philippines'' o Batas Republika Blg. 8293), nakapamagat na &quot;''Literary and Artistic Works''&quot;, na isinasanggalang ang mga &quot;likhang sining&quot;, tulad ng arkitektura at eskultura. Walang anumang probisyon ng kalayaan sa panorama sa Seksiyon 184 (&quot;''Limitations on Copyright''&quot;) na nagtatala ng mga gawaing hindi itinuturing na paglabag sa karapatang-sipi ng mga gumawa o nagdisenyo ng mga gusali, eskultura, atbp. mga obra, ngunit nagbibigay ang probisyong (d) ng kataliwasan sa karapatang-sipi kung ang reproduksiyon ng &quot;mga gawang pampanitikan, pansiyentipiko, at pansining&quot; ay &quot;bilang bahagi ng pag-ulat ng kasalukuyang mga kaganapan sa pamamagitan ng potograpiya, sinematograpiya, o pamamahayag hanggang sa kinakailangang saklaw para sa layuning ito.&quot; Ang probisyong (e) naman ay nagbibigay ng probisyong [[patas na paggamit]] (''fair use'') sa pagsasali ng isang akda o gawa sa &quot;isang publikasyon, brodkast, o ibang uri ng komunikasyon sa madla,&quot; kung para lamang sa layunin ng pagtuturo.&lt;ref name=PHIpo&gt;{{cite web |url=https://drive.google.com/file/d/0B2or2OrWYpIfN3BnNVNILUFjUmM/view?ts=58057027 |accessdate=3 Hunyo 2020 |title=Intellectual Property Code of the Philippines (Republic Act No. 8293) (2015 Edition) |publisher=Intellectual Property Office of the Philippines}}&lt;/ref&gt;

Kapuwang hindi malaya para sa [[Wikimedia Commons]], ang imbakan ng mga talaksang (''files'') nasa malayang mga lisensiya o pampublikong dominyo, tulad ng mga retratong ginagamit sa [[Wikipedia]]. Nakasanayan na ng pamunuan nito na [[c:Category:Philippine FOP cases/deleted|magbura]] ng mga retrato ng bagong mga estruktura at pampublikong sining sa bansa, tulad ng mga gusali, lilok, bantayog, at memoryal.{{efn|''Halimbawang mga patunay sa mga pagbura:'' ganap na bagong mga estruktura - [[c:Commons:Deletion requests/Files in Category:SM Mall of Asia|SM Mall of Asia]]; mga estrukturang nilikha o ginawa ng mga alagad ng sining na maaring buhay pa o pumanaw na ngunit hindi pa umaabot sa 50 taon ang nakararaan mula nang sila'y pumanaw - [[c:Commons:Deletion requests/Files in Category:SAF 44 Mamasapano clash (Special Action Force Monument, Angeles City, Pampanga)|Bantayog ng SAF 44 sa Angeles]] at [[c:Commons:Deletion requests/Files in Category:Leyte Landing Memorial|Bantayog ng Paglapag sa Leyte]].}} Ito ay dahil hindi pinapayagan sa Wikimedia Commons ang mga talaksang naaangkop lamang sa tadhanang patas na paggamit.

===Ibang bahagi ng Timog-silangang Asya===
[[Talaksan:Freedom of panorama in Southeast Asia.svg|thumb|350px|Katayuan ng kalayaan sa panorama sa Timog-silangang Asya]]

====Biyetnam====
Walang ganap na kalayaan sa panorama sa Biyetnam. Ayon sa Artikulo 25(h) ng kanilang bagong-amyendang batas sa karapatang-sipi ng Biyetnam (2022), maari ang potograpiya at pagsasahimpapawid sa telebisyon ng mga obrang hinulma, arkitektura, at obrang napapakinabangan na nakadispley sa publiko, &quot;para sa layon ng pagpapakita o pagprisinta ng mga larawan ng mga obrang ito, hindi sa layuning pangkomersiyo.&quot;&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://thuvienphapluat.vn/van-ban/So-huu-tri-tue/Luat-So-huu-tri-tue-sua-doi-2022-458435.aspx?v=d |title=Luật Sở hữu trí tuệ sửa đổi 2022 |access-date=Oktubre 14, 2022}}&lt;/ref&gt;

====Brunei====
Nakalahad sa Seksiyon 66 ng batas sa karapatang-sipi ng Brunei ang kanilang kalayaan sa panorama, na pinahihintulutan ang pagsasalarawan ng mga likhang gusali, lilok, modelo ng mga gusali, at obra ng masining na pagkakagawa sa pampublikong mga lugar, sa pamamagitan ng pagguhit, potograpiya, sinematograpiya, at pagsasahimpapawid sa telebisyon.&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://wipolex-res.wipo.int/edocs/lexdocs/laws/en/bn/bn002en.pdf |title=Emergency (Copyright) Order, 1999 |author=Brunei |website=WIPO Lex |access-date=Mayo 23, 2021}}&lt;/ref&gt;

====Cambodia====
Sa Cambodia, nakasaad sa Artikulo 25 ang limitadong kalayaan sa panorama. Pinapayagan lamang ang tadhanang ito kung ang pagpaparami ng obrang grapiko o hinulma (mga lilok) sa pampublikong lugar ay hindi pangunahing paksa ng sumunod na reproduksiyon, tulad ng mga retrato. Kapag naging pangunahing paksa ng sumunod na pagpaparami ang pampublikong mga obra, hindi ito maaaring gamitin sa anumang layunin maliban lamang sa pansarili (pampamilya at pangkaibigan) na paggamit at sa mga layuning pang-edukasyon na hindi nakikinabang (''non-profit educational purposes'').&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://wipolex-res.wipo.int/edocs/lexdocs/laws/en/kh/kh003en.pdf |title=Law on Copyright and Related Rights |year=2003 |author=Cambodia |access-date=Mayo 23, 2021 |website=WIPO Lex}}&lt;/ref&gt;

====Indonesya====
Walang tiyak na pagbanggit ng kalayaan sa panorama sa [[batas sa karapatang-sipi ng Indonesya]], bagaman umiiral ang isang kahalintulad subalit limitadong tadhana sa Artikulo 15 na pinagkakalooban ang mga may-ari ng obra, kabilang na ang arkitektura at lilok, ang karapatan na magsagawa ng pampublikong displey, sa paraang paglalathala man o pagpaparami sa isang katalogo. Nagbibigay naman ang Artikulo 43(d) ng pahintulot para sa pamamahagi ng mga nilalamang isinasanggalang ng karapatang-sipi sa teknolohiyang pang-impormasyon at midyang pangkomunikasyon, kung ang mga nabanggit na midyum ng pamamahagi ay &quot;hindi komersiyal at/o walang halaga para sa Manlilikha o kaugnay na mga partido.&quot;&lt;ref&gt;{{cite web |url=https://wipolex-res.wipo.int/edocs/lexdocs/laws/en/id/id064en.pdf |title=Law of the Republic of Indonesia No. 28 of 2014 on Copyright |author=Indonesia |access-date=Mayo 12, 2021 |website=WIPO Lex}}&lt;/ref&gt;

====Laos====
Walang kalayaan sa panorama sa Laos, ngunit may kahalintulad na probisyon sa Artikulo 115 ang kanilang batas sa karapatang-sipi, subalit nakapamagat na &quot;''Acts Consistent with Fair Use''&quot; ang artikulo. Nakasaad sa pangatlong sugnay ng artikulo na maaaring isipi sa pamamagitan ng potograpiya at sinematograpita ang mga obrang niyari na at nakadispley sa publiko, tulad ng pinong sining, arkitektura, at nalalapat na sining, kung ang mga obrang ito ay hindi paksa ng pagpaparami. Pinapayagan din sa artikulo ang pagpaparami ng mga obra para sa layunin ng pag-uulat ng kasalukuyang mga kaganapan, subalit hanggang sa layuning paghahatid ng balita't impormasyon lamang.&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://sblaw.vn/wp-content/uploads/2018/07/Law-on-Intellectual-Property-Amended-2017-ENG-ProofreadCLEAN.pdf |title=Law on Intellectual Property |author=Lao People's Democratic Republic |access-date=Mayo 23, 2021 |website=SB Law}}&lt;/ref&gt;

====Malaysia====
{{multiple image
 | align             = right
 | image1            = Petronas Towers, Kuala Lumpur.jpg
 | image2            = Kota Kinabalu City Centre 0001.jpg
 | footer            = ''Kaliwa:'' [[Toreng Petronas]] na dinisenyo ni arkitekto [[César Pelli]]. ''Kanan:'' Estatwa ng Merlin sa [[Kota Kinabalu]]
}}
Tinitiyak ng [[batas sa karapatang-sipi ng Malaysia]] ang kalayaan sa panorama sa pampublikong mga lugar. Nakasaad sa Seksiyon 13(2)(d) na hindi paglabag sa karapatang-sipi ang pagpaparami o pamamahagi ng mga kopya ng anumang obra na palagiang nakatayo sa isang pampublikong lugar. Tinutukoy ng Seksiyon 3 ang &quot;mga likhang sining&quot; bilang anumang gawang grapiko, retrato, lilok, kolyahe (''collage''), at gawa ng arkitektura o masining na artesaniya. Hindi kasama sa natatanging tadhanang ito ang mga disenyong plano ng mga [[integradong sirkito]].&lt;ref&gt;{{cite web|title=COPYRIGHT ACT 1987 (as at 30 June 2022) |url=https://www.myipo.gov.my/wp-content/uploads/2025/02/Lampiran-A1-ENG-Akta-Hak-Cipta-setakat-22-Jun-2023.pdf |website=The Official Portal of Intellectual Property Corporation of Malaysia |accessdate=Hunyo 11, 2025}}&lt;/ref&gt;

====Singapore====
[[Talaksan:Merlion - 2013.04 - panoramio.jpg|thumb|left|Ang rebultong [[Merlion]] sa harap, obra ni Lim Nang Seng (namatay 1987) noong 1972. Sa likod naman ang [[Marina Bay Sands]], obra ni arkitekto [[Moshe Safdie]] noong 2010.]]
Tinitiyak ng batas sa karapatang-sipi ng Singapore ang sapat na kalayaan sa panorama sa nasabing bansa, sa ilalim ng Seksiyon 265. Pinahihintulutan ang paglikha at paglalathala ng mga larawan ng mga gusali, modelo ng gusali, lilok, at masining na pagkakagawa na palagiang makikita sa isang pampublikong lugar, kung ginawa ang mga larawang ito noon o pagkaraan ng ika-10 ng Abril 1987.&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://sso.agc.gov.sg/Act/CA2021?ProvIds=P15-#pr265- |title=PART 5 PERMITTED USES OF COPYRIGHT WORKS AND PROTECTED PERFORMANCES |website=Singapore Statutes Online |access-date=Nobyembre 16, 2024}}&lt;/ref&gt;

====Thailand====
Itinatalakay ang kalayaan sa panorama sa mga Seksiyon 37–39 ng batas sa karapatang-sipi ng Thailand. Pinapayagan ng mga Seksiyon 37 at 38 ang mga representasyon ng mga obra sa pampublikong mga lugar at arkitektura sa pamamagitan ng &quot;drowing, pinta, konstruksiyon, klitse, moldura, paglililok, litograpiya, potograpiya, sinematograpiya, at pamamahayag ng video&quot;, habang pinapayagan ng Seksiyon 39 ang panlarawan at pangvideo na mga representasyon ng &quot;isang likha kung saang bahagi ang isang masining na obra.&quot;&lt;ref&gt;{{cite web |url=https://www.wipo.int/wipolex/en/legislation/details/19877 |title=Copyright Act B.E. 2537 (1994) (as amended up to Copyright Act B.E. 2561 (2018)) |author=Thailand |website=WIPO Lex |access-date=Hunyo 10, 2025}}&lt;/ref&gt;

===Alherya===
Nagbibigay ng eksepsiyong kalayaan sa panorama ang ''Ordinansa Blg. 03-05 ng ika-19 Hulyo 2003 hinggil sa Karapatang-sipi at Kaugnay na mga Karapatan''. Sa ilalim ng Artikulo 50 ng nasabing batas, pinahihintulutang magparami ng mga larawan ng mga gawang pang-arkitektura, pampinong sining, pang-nalalapat na sining, at pampotograpiya na palagiang matatagpuan sa pampublikong mga lugar, maliban sa mga obra na matatagpuan sa mga galeriya, museo, at natukoy na mga sityong pangkultura at pangkalikasan (&quot;''classified cultural and natural sites''&quot;).&lt;ref&gt;{{cite web |url=https://www.joradp.dz/FTP/jo-francais/2003/F2003044.pdf |title=Ordonnance n°03-05 du 19 Juillet 2003, relative aux droits d'auteur et aux droits |language=fr |work=Journal Officiel de la Republique Algerienne Democratique et Populaire |access-date=Marso 12, 2025 |page=8}}&lt;/ref&gt;

===Australya===
[[Talaksan:Sydney Opera House 2 (30595141941).jpg|thumb|[[Sydney Opera House]], na dinisenyo ng arkitektong Dinamarkes na si [[Jørn Utzon]]]]
Sa [[Australya]], tinatalakay ang kalayaan sa panorama sa pederal na ''[[Batas sa karapatang-sipi ng Australya|Copyright Act 1968]]'', mga Seksiyon 65 hanggang 68. Inilalaan ng Seksiyon 65: &quot;Ang karapatang-sipi sa isang gawa ... na matatagpuan sa isang pampublikong lugar, o sa mga premisang bukas sa publiko, ay hindi nilalabagan ng paglikha ng isang pinta, drowing, klitse (''engraving''), o retrato ng gawa o ang pagsasali ng gawa sa isang sinematograpong pelikula o sa isang brodkast pantelebisyon, maliban kung pansamantala lamang (ang kinaroroonan nito).&quot; Kumakapit ito sa anumang &quot;masining na gawa&quot; na binigyang-kahulugan sa talatang (c) ng bahaging 10: isang &quot;obra ng masining na pagkakagawa&quot; (pero hindi isang ''circuit layout'').&lt;ref name=&quot;AU&quot;&gt;{{Cite Legislation AU|Cth|act|ca1968133|Copyright Act 1968}}&lt;/ref&gt;

Nagbibigay ang Seksiyon 66 ng Batas ang hindi pagsasali sa paglabag sa karapatang-sipi ang mga retrato at larawan ng mga gusali at modelo ng mga gusali.&lt;ref name=&quot;AU&quot; /&gt;

Walang karapatang sumipi ng mga obrang hindi saklaw ng mga probisyong ito. Nangangahulugan itong maaring makalabang sa karapatang-sipi ang pagpaparami ng mga larawan ng &quot;[[sining sa kalye]]&quot;.&lt;ref name=&quot;G124v01&quot;&gt;{{cite web|url=http://www.copyright.org.au/acc_prod/AsiCommon/Controls/BSA/Downloader.aspx?iDocumentStorageKey=62a2e433-4cab-4d6f-8dd2-dc4af24277e7&amp;iFileTypeCode=PDF&amp;iFileName=Street%20Art%20&amp;%20Copyright|title=Street Art &amp; Copyright|publisher=[[Australian Copyright Council]]|work=Information Sheet G124v01|date=Setyembre 2014|access-date=2016-05-08|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20160322193002/http://www.copyright.org.au/acc_prod/AsiCommon/Controls/BSA/Downloader.aspx?iDocumentStorageKey=62a2e433-4cab-4d6f-8dd2-dc4af24277e7&amp;iFileTypeCode=PDF&amp;iFileName=Street%20Art%20&amp;%20Copyright|archive-date=2016-03-22}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|title=Street photographer's rights|url=http://www.artslaw.com.au/info-sheets/info-sheet/street-photographers-rights/|website=Arts Law Information Sheet|publisher=Arts Law Centre of Australia|access-date=2016-05-08|archive-url=https://web.archive.org/web/20140630101936/http://www.artslaw.com.au/info-sheets/info-sheet/street-photographers-rights/|archive-date=2014-06-30|url-status=live}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|title=Photographers &amp; Copyright|edition=17|url=http://www.copyright.org.au/admin/cms-acc1/_images/732757805533a4bbed9e2a.pdf|publisher=Australian Copyright Council|access-date=2014-10-28|archive-url=https://web.archive.org/web/20140702180313/http://www.copyright.org.au/admin/cms-acc1/_images/732757805533a4bbed9e2a.pdf|archive-date=2014-07-02|url-status=live|page=7|date=Enero 2014|quote=''You will generally need permission to photograph other public art, such as murals.''}}&lt;/ref&gt;

===Bagong Silandiya===
Ang ''Copyright Act (1994)'' ng [[New Zealand|Bagong Silandiya]] ay nagbibigay ng mga pagkakapuwera para sa malayang pamamahagi ng mga retrato ng ilang mga likha gaya ng mga lilok, ngunit hindi nagbibigay ng mga pagkakapuwera para sa mga obrang grapiko tulad ng mga miyural at sining sa kalye, kahit na nasa pampublikong mga espasyo ang mga ito. Nagngangahulugan ito na kailangang kumuha ng pahintulot mula sa mga arteista o tagahawak ng karapatang-sipi para makapagkuha ng mga retrato ng gayong mga likha nang malaya para sa mga layuning pamamahagi, lalo na kung may komersiyal na pakay. Subalit binabalewala ang restriksiyon na ito, patunay rito ang patuloy na pamamahagi ng gayong mga retrato sa [[hatirang pangmadla]] at ang paggamit ng mga ''marketing company'' ng mga obrang grapiko bilang likurang mga elemento sa kanilang mga patalastas.&lt;ref&gt;{{cite web |url=https://theconversation.com/yes-street-art-is-on-public-display-but-that-doesnt-mean-we-should-share-it-without-credit-132000 |title=Yes, street art is on public display — but that doesn’t mean we should share it without credit |last1=Dickison |first1=Mike |last2=White |first2=Bruce |date=Hulyo 9, 2020 |website=The Conversation |access-date=Marso 18, 2021}}&lt;/ref&gt; Kamakailan lamang, noong 2019, inihayag ng arteistang si Xoë Hall ang kaniyang pagkadismaya sa paggamit ng [[Whitcoulls]] ng mga larawan ng kaniyang miyural sa [[Wellington]] sa kanilang mga kalendaryo, at iminungkahi ang kapuwa niyang mga miyuralista sa bansa na &quot;magkaroon ng kontrata para sa bawat dingding na kanilang ipinipinta at isinasaad kung sino ang nagmamay-ari ng karapatang-sipi, at isali ito sa miyural kalakip ng pangalan ng arteista.&quot;&lt;ref&gt;{{cite news |url=https://www.rnz.co.nz/news/national/406415/artist-xoe-hall-outraged-over-work-featured-on-calendar-s-cover |title=Artist Xoë Hall outraged over work featured on calendar's cover |last=Cook |first=Charlotte |date=Disyembre 30, 2019 |access-date=Marso 18, 2021 |work=[[Radio New Zealand]]}}&lt;/ref&gt;

===Brasil===
[[Talaksan:Minha Janela, Cristo Redendor.JPG|thumb|Hinggil sa kaso ng tanyag na rebultong [[Kristo ang Tagapagtubos]], sinabi ni Abogado Frullani Lopes na &quot;bagaman pribado ang pag-aari ng lugar na kinatatayuan nito, hindi hinahadlang ang pampublikong pagpasok, at hindi maipagwawalang-bahala na bahagi ito ng tanawin ng [[Rio de Janeiro]]. Sa gayong pananaw, ang lugar na kinatatayuan nito ay dapat na ituring na pampublikong lugar.&quot;&lt;ref&gt;{{cite web |language=pt |url=https://www.conjur.com.br/2014-ago-23/marcelo-lopes-representacao-cristo-redentor-filme-nao-vetada |title=Representação do Cristo Redentor em filme não pode ser vetada |date=23 Agosto 2014 |author=Marcelo Frullani Lopes|quote=apesar de a área ser de propriedade privada, o acesso público ao local não é restrito. Não se pode ignorar, também, que o Cristo Redentor integra a paisagem do Rio de Janeiro. Por esse ponto de vista, o local em que a obra se encontra deve ser considerado logradouro público para fins de aplicação desse dispositivo.}}&lt;/ref&gt;]]
Pinahihintulutan sa Artikulo 48 ng [https://web.archive.org/web/20110604224823/http://www.wipo.int/wipolex/en/text.jsp?file_id=125392 batas sa karapatang-sipi ng Brazil] (Blg. 9.610 / Pebrero 19, 1998) ang malayang pagpinta, potograpiya, at paggawa ng video ng anumang gawa na palagiang nakapuwesto sa isang pampublikong lugar, sa kabila ng pagiging protektado ng karapatang-sipi ang gayong mga gawa.&lt;ref&gt;{{cite web|title=LEI Nº 9.610, DE 19 DE FEVEREIRO DE 1998.|url=https://www.planalto.gov.br/ccivil_03/leis/L9610.htm|website=Presidência da República|accessdate=2016-10-29|archiveurl=https://web.archive.org/web/20161028220538/http://www.planalto.gov.br/ccivil_03/leis/l9610.htm|archivedate=2016-10-28|language=pt|quote=Art. 48. As obras situadas permanentemente em logradouros públicos podem ser representadas livremente, por meio de pinturas, desenhos, fotografias e procedimentos audiovisuais.}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|title=Law No. 9610 of February 19, 1998, on Copyright and Neighboring Rights|url=http://www.wipo.int/edocs/lexdocs/laws/en/br/br002en.pdf|website=World Intellectual Property Organization|accessdate=2016-10-29|archiveurl=https://web.archive.org/web/20160408030416/http://www.wipo.int/edocs/lexdocs/laws/en/br/br002en.pdf|archivedate=2016-04-08|page=12|language=en|format=PDF|date=1998-02-19|quote=48. Works permanently located in public places may be freely represented by painting, drawing, photography and audiovisual processes.}}&lt;/ref&gt; Ang tadhanang ito ay itinuturing na nagbibigay ng katamtamang malawak na kalayaan sa panorama.&lt;ref&gt;{{cite journal|last1=Newell|first1=Bryce Clayton|title=Freedom of Panorama: A Comparative Look at International Restrictions on Public Photography|journal=Creighton Law Review|date=2011|volume=44|pages=421|url=http://hdl.handle.net/10504/40711|accessdate=2016-10-29|language=en|issn=0011-1155|quote=Brazilian copyright law provides very broad panorama freedom. Indeed, Article 48 of Law No. 9610 of February 19, 1998, on Copyright and Neighboring Rights provides}}&lt;/ref&gt;

===Canada===
Isinasaad ng Seksiyon 32.2(1) ng Batas sa Karapatang-sipi (Canada) ang mga sumusunod:
{{quote|Hindi lumalabag sa karapatang-sipi (''It is not an infringement of copyright'')
{{block indent|(b) ang sinumang nagpaparami, sa isang pinta, drowing, klitse, retrato, o gawang sinematograpiko (''for any person to reproduce, in a painting, drawing, engraving, photograph or cinematographic work'')
{{block indent|(i) ng isang gawang pang-arkitektura, sa kondisyong hindi sa kalikasan ng isang drowing o planong pang-arkitektura ang sipi, o (''an architectural work, provided the copy is not in the nature of an architectural drawing or plan, or'')}}
{{block indent|(ii) isang lilok o likha ng masining na pagkakagawa o isang hulma o modelo ng isang lilok o likha ng masining na pagkakagawa, na palagiang matatagpuan sa isang pampublikong lugar o gusali; (''a sculpture or work of artistic craftsmanship or a cast or model of a sculpture or work of artistic craftsmanship, that is permanently situated in a public place or building;'')}}}}}}

Inilalaan din ng Batas sa Karapatang-sipi ang tiyak na proteksiyon para sa nagkataong pagsasali ng isa pang gawa na makikita sa likod ng isang retrato (halimbawa, isang gusali sa malayuang dako ng isang retrato). Hindi lumalabag sa karapatang-sipi ang mga retratong kasali ang gayong mga gawa nang &quot;nagkataon at hindi sinadya.&quot;

===Côte d'Ivoire===
Hindi kinikilala sa [[Côte d'Ivoire]] (o Baybaying Garing) ang kalayaan sa panorama. Batay sa Artikulo 27 ng ''Batas Blg. 2016-555 ng ika-26 ng Hulyo 2016'', pinahihintulutang magparami ng mga larawan ng nagawa nang mga gawang pang-arkitektura, mga gawang panlilok, at mga grapikong sining, ngunit alinsunod sa sumusunod na mga kondisyon:

#Pagpaparami ng nabanggit na mga gawa sa pamamagitan ng mga lathalain, midyang awdiyo-biswal, o Internet, para lamang sa layunin ng pagpapalaganap ng impormasyon.
#Pagpaparami ng mga larawan ng mga obra na inilaan upang lumabas sa mga katalogo ng mga pagbebenta ng mga obra sa loob ng bansa sa ligal na paraan, para lamang sa layuning ilarawan ang nabanggit na mga obra.
#Pagpaparami ng nabanggit na mga gawa sa pamamagitan ng midyang awdiyo-biswal kung palagiang matatagpuan sa mga pampublikong espasyo ang nabanggit na mga gawa, subalit sa paraang nagkataon lamang ang pagpapakita ng mga gawa sa mga larawan.

Dagdag ng probisyon: &quot;Anumang paggamit ng nabanggit na mga pagpaparami sa artikulong ito na may layuning kumita ay napapailalim sa paunang pahintulot mula sa manlilikha.&quot;&lt;ref&gt;{{cite web |url=https://culture.gouv.ci/wp-content/uploads/2023/06/Loi-n%C2%B0-2016-555-du-26-JUIL.-2016-DROIT-DAUTEUR-ET-DV.pdf |title=loi n° 2016-555 du 26 juillet 2016 - relative au droit d'auteur et aux droits voisins |website=Ministère de la Culture et de la Francophonie |access-date=Marso 8, 2025 |language=fr}}&lt;/ref&gt;

===Demokratikong Republika ng Konggo===
Labis na limitado ang kalayaan sa panorama na nakapaloob sa batas sa karapatang-sipi ng [[Demokratikong Republika ng Konggo]] na ipinasa noong 1986. Pinahihintulutan lamang ng Artikulo 28 ang potograpiya, sinematograpiya, at pagpapalabas sa telebisyon ng mga gawang pang-arkitektura, subalit maaari lamang gamitin sa ligal na paraan ang mga retrato sa mga pahayagan, diyornal, at batayang aklat na pampaaralan. Tumatalakay naman ang Artikulo 29 sa &quot;pampigurang mga gawang sining na habambuhay na matatagpuan sa pampublikong lugar,&quot; datapwat maaari lamang ilarawan ang mga gawang ito sa mga pelikula at palabas sa telebisyon.&lt;ref&gt;{{cite web |url=https://wipolex-res.wipo.int/edocs/lexdocs/laws/en/cd/cd005en.pdf |title=Ordinance-Law No. 86-033 of April 5, 1986 on the Protection of Copyright and Neighboring Rights |author=Democratic Republic of the Congo |website=WIPO Lex |access-date=Mayo 12, 2021}}&lt;/ref&gt;

===Estados Unidos===
Isinasanggalang ng karapatang-sipi ang mga gusali sa Estados Unidos na itinayo mula noong ika-1 ng Disyembre, 1990 hanggang sa kasalukuyan, pati ang mga gusaling buhat sa mga disenyong natapos bago mag-ika-1 ng Disyembre, 1990 pero itinayo sa pagitan ng ika-30 ng Nobyembre, 1990 at ika-31 ng Disyembre, 2002.&lt;ref&gt;{{cite web |url=https://guides.library.cornell.edu/copyright/publicdomain |title=Copyright Services: Copyright Term and the Public Domain |website=Cornell University Library |access-date=Abril 6, 2025}}&lt;/ref&gt; Gayunpaman, taglay ng [[batas sa karapatang-sipi ng Estados Unidos]] ang sumusunod na tadhana, na ipinatupad ng ''Architectural Works Copyright Protection Act (AWCPA)'' ng 1990:
{{quote|Hindi kasama sa karapatang-sipi ng isang nakatayo nang gawang pang-arkitektura ang karapatang hadlangan ang paggawa, pamamahagi, o pagpapakita sa publiko ng mga larawan, pinta, retrato, o iba pang malarawang mga representasyon ng gawa, kung ang gusali na kumakatawan sa nasabing gawa ay matatagpuan sa pampublikong lugar o karaniwang makikita mula rito.|[[:wikisource:United States Code/Title 17/Chapter 1/Section 120|17 U.S.&amp;nbsp;Code §&amp;nbsp;120(a)]]&lt;ref&gt;{{cite web|title=17 U.S. Code § 120 - Scope of exclusive rights in architectural works|url=https://www.law.cornell.edu/uscode/text/17/120|access-date=2016-04-04|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20160419101318/https://www.law.cornell.edu/uscode/text/17/120|archive-date=2016-04-19}}&lt;/ref&gt;}}

====Batayan at kahulugan====
{{multiple image
 | align = right
 | direction = vertical
 | total_width = 250
 | image1 = NYC, WTC.jpg
 | caption1 = ''[[One World Trade Center]]'' sa [[Lungsod ng New York]], na natapos noong 2013. Gawa ni [[David Childs]] ng [[SOM (kompanyang pang-arkitektura)|Skidmore, Owings &amp; Merrill LLP]].
 | image2 = Walt Disney Concert Hall 2013.jpg
 | caption2 = ''[[Bulwagang Konsiyerto ng Walt Disney]]'' sa [[Los Angeles]], gawa ni [[Frank Gehry]] at natapos noong 2003.
 | image3 = Milwaukee Art Museum 18.jpg
 | caption3 = ''Pabilyong Quadracci'' na matatagpuan sa [[Museo ng Sining ng Milwaukee]]. Gawa ni [[Santiago Calatrava]] at natapos noong 2001.
}}
Ipinalagay ng Ulat Komite Blg. 101-735 ng [[Kapulungan ng mga Kinatawan ng Estados Unidos]] na hindi lumalabag ang tadhanang ito sa pagtalima ng bansa sa Kumbensiyong Berne at binigyang-diin nito na nagbibigay ng kawangis na mga karapatan ang ilan sa iba pang mga bansang lumagda sa kasunduan. Tinanggihan ang mungkahi mula sa {{ILL|Surian ng Amerika sa mga Arkitekto|en|American Institute of Architects}} (AIA) na higpitan ang paglikha ng mga larawan na nilayong &quot;isulong ang hindi pinahihintulutang disenyo at pagtatayo ng isang kahalintulad na gawang pang-arkitektura&quot;; tumutol ang mga pangkat ng mga retratista tulad ng [[Samahan ng Amerika sa mga Retratistang Pangmagasin]] (ASMP) sa panukala ng AIA na kanilang iginiit na maaaring &quot;makasagabal sa masining at hindi mapagkompitensiyang pagsusuri ng mga gawang pang-arkitektura, gayon din sa kakayahan ng mga retratista na isulong ang kanilang kabuhayan.&quot;&lt;ref&gt;{{cite web |url=https://www.copyright.gov/reports/copyright-amendments-act-of-1990.pdf |title=Copyright Amendments Act of 1990 – Report 101-735 |website=U.S. Copyright Office |access-date=Hulyo 28, 2024}}&lt;/ref&gt; Binanggit ni Zimand (2024) ang isa pang mungkahi mula kay David Daileda, isang kinatawan ng AIA, upang pahintulutan lamang ang mga larawan sa mga kasong &quot;hindi pangunahing paksa ang mga gawang pang-arkitektura&quot; sa mga larawan; tinanggihan din ng kanilang tagapagbatas ang mungkahing ito na hinango sa mga batas sa Pransiya.&lt;ref name=Zimand&gt;{{cite journal |last=Zimand |first=Margalit |url=https://journals.library.columbia.edu/index.php/lawandarts/article/view/12495/6180 |title=Deconstructing the Blueprint for Infringement: Remedying Flawed Interpretations of the § 120(a) Exception to Architecture Copyrights |volume=47 |issue=1 |year=2024 |pages=151–152 |journal=The Columbia Journal of Law &amp; the Arts |access-date=Agosto 23, 2024 |doi=10.52214/jla.v47i1.12495|doi-access=free }}&lt;/ref&gt;

Ang kahulugan ng &quot;gawang pang-arkitektura&quot; sa kalagayang ito ay isang gusali,&lt;ref&gt;{{cite web|title=17 U.S. Code § 101|url=https://www.law.cornell.edu/uscode/text/17/101|access-date=2016-04-08|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20160430034315/https://www.law.cornell.edu/uscode/text/17/101|archive-date=2016-04-30}}&lt;/ref&gt; na binigyang-kahulugan bilang &quot;mga estrukturang matitirhan ng tao na nilayong maging palagian at hindi nagagalaw (''permanent and stationary''), tulad ng mga bahay at gusaling pang-opisina, at ibang palagian at nakapirme na mga estrukturang idinisenyo para matutuluyan ng mga tao, kabilang na ang, ngunit hindi limitado sa, mga simbahan, museo, mirador (''gazebo''), at pabilyon ng hardin.&quot;&lt;ref&gt;{{cite web|title=37 CFR 202.11(b)|url=https://www.law.cornell.edu/cfr/text/37/202.11|access-date=2016-04-08|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20160307212357/https://www.law.cornell.edu/cfr/text/37/202.11|archive-date=2016-03-07}}&lt;/ref&gt;

====Ibang mga gawa====
Gayunpaman, hindi saklaw ng kalayaan sa panorama sa Estados Unidos ang ibang mga obra na naipagsasanggalang ng karapatang-sipi, tulad ng mga lilok. Maaring maging paglabag sa karapatang-sipi ng manlilikha ng isang obra kapag ginamit ang mga retrato ng kaniyang gawa sa layuning pangkomersiyo.

Ipinaliwanag ni Charlie Damschen, abogado mula sa Hamilton IP Law sa [[Iowa]], na hawak pa rin ng manlilikha ang karapatang-sipi sa isang likhang sining kahit na ginawa ito upang maitayo sa pampublikong mga lugar. Malimit na pag-usapan ang usaping ito dahil sa dumaraming mga paggamit ng isinanggalang na mga sining sa [[hatirang pangmadla]] at midyang digital. Gayunpaman, umiiral ang batayan na [[patas na paggamit]] na nagpapahintulot sa &quot;binagong&quot; mga paggamit (o ''transformative uses'') ng protektadong mga gawa, tulad ng komentaryo, pagsusuri, balita, at parodya. Subalit kung pinarami ang gawa sa pamamagitan ng potograpiya o videograpiya at ginawa ang pagpaparaming ito na may layuning kumita, hindi na ito sakop ng depensang patas na paggamit.&lt;ref&gt;{{cite news |url=https://www.desmoinesregister.com/story/money/business/2019/08/26/des-moines-artist-sues-hy-vee-using-his-mural-super-bowl-ad-copyright-infringement-hyvee-commercial/2008639001/ |title=Who owns public art? Des Moines artist sues Hy-Vee for using his mural in Super Bowl ad |last=Ta |first=Linh |date=Agosto 25, 2019 |access-date=Nobyembre 27, 2023 |work=Des Moines Register}}&lt;/ref&gt;

Isinasanggalang ng karapatang-sipi ang ilang mga bantayog na matatagpuan sa ''National Mall'' sa [[Washington, D.C.]], at nangangailangan ng mga retratista na humingi ng pahintulot mula sa mga manlilikha o tagapangalaga ng mga bantayog para kumita sila sa kanilang mga larawan. Ayon sa {{ILL|Palingkuran ng Pambansang Liwasan|en|National Park Service}}, kabilang sa protektadong mga bantayog doon ay ang mga lilok sa [[Memoryal ni Franklin Delano Roosevelt]] na nilikha nina [[George Segal (manlilikha)|George Segal]], [[Tom Hardy (manlililok)|Tom Hardy]], [[Neil Estern]], [[Robert Graham (manlililok)|Robert Graham Studio]], [[Leonard Baskin]], at [[John Benson (artesano)|John Benson]]; ang [[Memoryal sa mga Beterano ng Digmaang Koreano]]; ang [[Pandigmaang Memoryal sa Hukbong Kawal Pandagat]]; ang [[Memoryal ni Martin Luther King Jr.]]; at ang [[Memoryal sa mga Beterano ng Digmaang Biyetnam]] na kinabibilangan ng estatwa ng ''[[Three Soldiers (estatwa)|Three Soldiers]]'' at ng estatwa ng ''[[Vietnam Women's Memorial]]''.&lt;ref&gt;{{cite web |url=https://www.nps.gov/nama/planyourvisit/filming-and-photography-permits.htm |title=Filming and Photography Permits |website=National Park Service |access-date=Disyembre 22, 2024}}&lt;/ref&gt;

Tahasang pinapayagan ng kasalukuyang tagapangalaga ng ''Vietnam Women's Memorial'' ang di-awtorisadong mga retrato ng estatwa para sa pansariling gamit at layuning pag-uulat, ngunit binibigyang-diin nito na dapat na banggitin nang maayos ng mga mamamahayag ang paunawa ng karapatang-sipi ng bantayog. Nananatili kay [[Glenna Goodacre]] na manlilikha nito ang karapatang-sipi sa bantayog. Nangangailangan ng paunang pahintulot ang pangkomersiyong mga paggamit at maaaring humiling ang pamunuan ng mga bayad sa paglilisensiya, at ang mga hakbang na ito ay upang maiwasan ang binansagan ng tagapangalaga na &quot;walang-pakundangang mga paggamit&quot; ng bantayog.&lt;ref&gt;{{cite web |url=https://vietnamwomensmemorial.org/faq/ |title=FAQ |website=Vietnam Women's Memorial |access-date=Disyembre 22, 2024}}&lt;/ref&gt;

;Kilalang mga kaso
Isang kilalang kaso ng paglabag sa karapatang-sipi ng mga obra sa Estados Unidos ay ang ''Gaylord v. United States, No.'' 09-5044. Ito ay hinggil sa paggamit ng [[United States Postal Service]] ng isang larawan ng 14 sa 19 na mga estatwa ng sundalo sa Memoryal sa mga Beterano ng Digmaang Koreano para sa kanilang [[selyo]] bilang paggunita sa ika-50 anibersaryo ng armistisyo ng [[Digmaang Koreano]] noong 2003. Walang pahintulot mula kay [[Frank Gaylord]], manlililok ng nasabing obra na kilala bilang ''The Column'', ang naturang paggamit ng U.S. Postal Service ng mga larawan ng kaniyang obra sa kanilang selyong nagkakahalaga ng 37 cents.&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.copyright.gov/fair-use/summaries/gaylord-us-fedcir2010.pdf |title=Gaylord v. United States, 595 F.3d 1364 (Fed. Cir. 2010) |access-date=Disyembre 21, 2020}}&lt;/ref&gt; Inireklamo niya ang U.S. Postal Service noong 2006 dahil sa ginawa nitong paglabag sa kaniyang karapatang-sipi sa lilok. Kasama rin sa kaso ang retratista ng larawan na si John Alli, isang dating Marine. Kalaunan, naging maayos ang areglo sa retratista nang pumayag si Alli na magbabayad ng 10% bayad para sa susunod pang mga benta ng kaniyang mga larawan ng lilok.&lt;ref&gt;{{cite news|url=https://www.usatoday.com/story/news/nation/2013/09/20/korea-memorial-sculptor-wins-settlement-in-copyright-case-/2845143/ |title=Korea memorial sculptor wins copyright case |last=D'Ambrosio |first=Dan |work=USA Today |date=Setyembre 20, 2013 |access-date=Disyembre 21, 2020}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite news|url=https://www.washingtonpost.com/news/federal-eye/wp/2015/02/10/court-upholds-540000-judgement-against-usps-for-korean-war-stamp/ |title=Court upholds $540,000 judgment against USPS for Korean War stamp |work=Washington Post |date=Pebrero 10, 2015 |last=Rein |first=Lisa |access-date=Disyembre 21, 2020}}&lt;/ref&gt;

[[Talaksan:Korean War Veterans Memorial Without Soldiers.jpg|thumb|Memoryal sa mga Beterano ng Digmaang Koreano, kalakip ng sinensurang larawan ng mga estatuwang isinasanggalang ng karapatang-sipi]]
Sa hatol ng Court of Federal Claims noong 2008, ipinasya na hindi nilabag ng U.S. Postal Service ang karapatang-sipi ni Gaylord sapagkat pasok umano ito sa &quot;[[patas na paggamit]]&quot; (''fair use''). Gayunpaman, ipinasya ng hukom na hindi sakop ng ''Architectural Works Copyright Protection Act'' (AWCPA) ang ''The Column'' sapagkat hindi ito isang gawang pang-arkitektura. Umapela ang panig ng manlililok, at noong Pebrero 25, 2010 binaligtad ng Federal Circuit ang naunang pasya hinggil sa patas na paggamit. Hindi maituturing na patas na paggamit ang paggamit ng U.S. Postal Service ng larawan ng ''The Column'' sa kanilang selyo sapagkat hindi ''transformative'' ang kalikasan nito (pareho ang konteksto at kahulugan ng selyo sa mismong lilok). Mahalaga rin ang presensiya ng obra sa selyo kaya hindi pa rin ito pasok sa patas na paggamit. Maituturing na komersiyal ang layunin ng U.S. Postal Service, dahil kumita ito ng US$17 milyon mula sa pagbenta nito ng halos 48 milyong selyong taglay ang larawan ng lilok. Ipinagtibay naman ng Federal Circuit ang naunang pasya ng Court of Federal Claims na hindi isang gawang pang-arkitektura ang ''The Column''. Noong Setyembre 20, 2013, pagkaraang ibinalik ng Federal Circuit ang kaso sa Court of Federal Claims, iginawad ng huling nabanggit na hukuman ang US$684,844.94 na halaga ng bayad-pinsala na babayaran ng U.S. Postal Service kay Gaylord.&lt;ref&gt;{{cite web |url=https://www.finnegan.com/en/tools/gaylord-v-u-s-1/analysis.html |title=Gaylord v. U.S. |work=Finnegan, Henderson, Farabow, Garrett &amp; Dunner, LLP |access-date=Disyembre 21, 2020 |archive-date=2021-01-21 |archive-url=https://web.archive.org/web/20210121234026/https://www.finnegan.com/en/tools/gaylord-v-u-s-1/analysis.html |url-status=dead }}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web |url=http://www.uscfc.uscourts.gov/sites/default/files/opinions/WHEELER.GAYLORD092013.pdf |title=Archive copy |access-date=2020-12-21 |archive-date=2014-04-19 |archive-url=https://web.archive.org/web/20140419014614/http://www.uscfc.uscourts.gov/sites/default/files/opinions/WHEELER.GAYLORD092013.pdf |url-status=dead }}&lt;/ref&gt;

Dinemanda muli ang USPS hinggil sa kanilang paggamit ng isang larawang buhat sa [[Getty Images]] ng replika ng [[Estatwa ng Kalayaan]] sa [[New York-New York Hotel &amp; Casino]] sa [[Las Vegas]] sa kanilang mga selyo. Bagaman nagbigay sila ng patungkol sa retratista, hindi sila nagbigay ng patungkol kay Robert Davidson, manlililok ng replika. Mula Disyembre 2010 hanggang Enero 2014, nakapagbenta ang USPS ng humigit-kumulang 4.9 bilyong selyong taglay ang replika na nagkakahalaga ng humigit-kumulang US$2.1 bilyon. Bagaman nabatid nila noong Marso 2011 na hindi sa orihinal na Estatwa ng Kalayaan ang larawang ginamit nila, hindi sila gumawa ng hakbang. Nagsampa si Davidson ng kaso laban sa USPS noong 2013. Itinaguyod ng hukuman ang paninindigan ni Davidson na orihinal ang kaniyang replika upang magkaroon ng proteksiyon ng karapatang-sipi dahil sa pagkakaroon ng mas-makabago at pambabaeng hitsura ng mukha nito. Nabigo ang USPS sa mga panuntunang &quot;layunin&quot; at &quot;bahaging ginamit&quot; sa patas na paggamit, bagaman nakapasa sila sa panuntunang &quot;epekto ng paggamit&quot; dahil sinabi ni Davidson na wala siyang balak na kumita sa kaniyang estatwa. Hindi kinatigan ang kapuwang panig para sa panuntunang &quot;kalikasan ng gawang may karapatang-sipi&quot; sa patas na paggamit. Napatunayan ng hukuman na nagkasala ang USPS sa pagsuway ng karapatang-sipi, at iginawad ang US$3.5 milyong halaga ng pinsalang babayaran ng USPS kay Davidson.&lt;ref&gt;{{cite web |url=https://infusionlawyers.com/the-united-states-v-davidson-copyright-infringement-of-a-replica-statue-of-liberty-copyright-for-creative-copycats/ |title=The United States v Davidson—Copyright infringement of a Replica Statue of Liberty. Copyright for creative copycats? |website=Infusion Lawyers |access-date=Pebrero 24, 2021}}&lt;/ref&gt; 

Inangkin ng manlililok na si [[Arturo Di Modica]] ang karapatang-sipi sa kilalang lilok na ''[[Charging Bull]]'' sa [[Ibabang Manhattan]] ng [[Lungsod ng New York]].&lt;ref&gt;{{cite web |url=https://www.techdirt.com/articles/20170412/11215937137/bull-statue-copyright-claim-is-ridiculous-heres-why-it-just-might-work.shtml |title=The Bull Statue Copyright Claim Is Ridiculous... But Here's Why It Just Might Work |website=Techdirt |last=Masnick |first=Mike |date=Abril 12, 2017 |access-date=Pebrero 8, 2021}}&lt;/ref&gt; Nagsampa siya ng iba't ibang mga kaso laban sa iba-ibang mga entidad na gumamit ng kaniyang lilok na toro para sa mga layuning pangkomersiyo, tulad ng [[Walmart]] noong 2006 dahil sa pagbenta ng mga litograpo nito, [[North Fork Bank]] noong 2006 din dahil sa pagsasali ng lilok sa isang pambansang patalastas sa telebisyon, at [[Random House]] noong 2009 hinggil sa paggamit ng isang larawan ng lilok sa pabalat ng isang aklat nila tungkol sa pagbagsak ng [[Lehman Brothers]].&lt;ref&gt;{{cite news |url=https://www.nytimes.com/2006/09/23/arts/arts-briefly-sculptor-files-lawsuit-against-walmart.html |title=Arts, Briefly; Sculptor Files Lawsuit Against Wal-Mart |date=Setyembre 23, 2006 |last=Kennedy |first=Randy |access-date=Marso 3, 2021 |work=[[New York Times]]}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite news |url=https://www.latimes.com/archives/la-xpm-2006-sep-22-fi-wrap22.1-story.html |title=Suit Alleges Illegal Use of ‘Charging Bull’ Image |date=Setyembre 22, 2006 |access-date=Marso 3, 2021 |work=[[Los Angeles Times]]}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web |url=https://www.liveauctioneers.com/news/top-news/crime-and-litigation/artist-sues-random-house-in-nyc-over-book-cover/ |title=Artist sues Random House in NYC over book cover |date=Agosto 4, 2009 |access-date=Marso 3, 2021 |website=Auction Central News}}&lt;/ref&gt; Natapos ang mga kasong ito sa pamamagitan ng mga areglo.&lt;ref&gt;{{cite news|url=https://www.usatoday.com/story/money/2017/04/12/charging-bull-artist-says-fearless-girl-violated-his-rights/100378556/ |title='Charging Bull' artist says 'Fearless Girl' violated his rights |last1=Bowerman |first1=Mary |last2=McCoy |first2=Kevin |work=[[USA Today]] |date=Abril 12, 2017 |access-date=Pebrero 24, 2021}}&lt;/ref&gt;

Masidhing isinasanggalang ng manlililok na si [[Raymond Kaskey]] ang kaniyang karapatang-sipi sa ikalawang pinakamalaking rebulto na yari sa &quot;minartilyong tanso&quot; sa bansa, ang ''[[Portlandia (rebulto)|Portlandia]]''. Binabantaan niyang kakasuhan ang sinumang nagnanais na gumamit ng anumang larawan ng lilok sa mga midya o kagamitang pangkomersiyo, tulad ng mga postkard at disenyo sa mga kamiseta. Nag-areglo ang [[Laurelwood Pub and Brewery]] (na nakabase sa [[Portland, Oregon|Portland]]) kay Kaskey pagkaraang inireklamo sila ng manlililok dahil sa paggamit nila ng isang larawan ng rebulto sa leybel ng kanilang serbesang Portlandia Pils noong 2012.&lt;ref&gt;{{cite web |url=https://www.techdirt.com/articles/20140911/06455028491/sculptor-says-capitalism-drives-his-aggressive-enforcement-rights-to-publicly-funded-portlandia-statue.shtml |title=Sculptor Says 'Capitalism' Drives His Aggressive Enforcement Of Rights To Publicly-Funded 'Portlandia' Statue |date=Setyembre 12, 2014 |last=Cushing |first=Tim |access-date=Marso 5, 2021 |website=Techdirt}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web |url=https://www.wweek.com/portland/article-23062-so-sue-us.html |title=So Sue Us: Why the Portlandia Statue Failed to Become an Icon |last=Locanthi |first=John |date=Setyembre 9, 2014 |access-date=Marso 5, 2021 |website=Willamette Week}}&lt;/ref&gt;

====Mga pagtanggap at batikos====
Sa kasagsagan ng mga talakayan sa Kongreso hinggil sa AWCPA, sinuportahan ni Richard Carney ng Pundasyong Frank Lloyd Wright ang eksepsiyong panorama para sa mga gawang pang-arkitektura, sa kondisyong hindi nito sakop ang mga guhit pang-arkitektura.&lt;ref name=Zimand/&gt; Sa dalawang magkahiwalay na panayam noong Nobyembre 2003, parehong &quot;ikinalugod&quot; nina Brian Schermer, katuwang na propesor ng Kagawaran ng Arkitektura ng [[Unibersidad ng Wisconsin–Milwaukee]], at arkitekto Patricia Frost ng Pace Architects, &quot;ang pagkakataon na kunan ng retrato ang mga gawa ng ibang arkitekto nang walang pangamba sa alalahanin ng paglabag sa karapatang-sipi.&quot; Kaugnay nito, &quot;bahagi ng likas na gantimpala ng arkitekto&quot; ang isang gusaling lantad sa publiko sa pampublikong lugar, at nagbibigay ito sa kanila ng pagkakataong maipakita sa kanilang mga tagasunod ang kanilang mga gusali.&lt;ref&gt;{{cite journal |last=Vacca |first=Antoinette |date=2005 |title=The Architectural Works Copyright Protection Act: Much Ado About Something? |url=https://scholarship.law.marquette.edu/iplr/vol9/iss1/5/ |journal=Marquette Intellectual Property Law Review |volume=9 |issue=1 |article-number=5 |pages=126 |access-date=Agosto 21, 2024}}&lt;/ref&gt;

Sa kabilang banda, ipinahayag ni [[Jane C. Ginsburg]] ng Columbia Law School ang kaniyang pag-aalala sa eksepsiyong panorama. Ayon sa kaniya, ipinagkakaitan nito ang karapatan ng mga arkitekto na kontrolin ang mga pagpaparami ng mga larawan ng kanilang mga gusali sa hindi awtorisadong mga bagay na pangkomersiyo tulad ng mga paskil, kamiseta, at disenyo ng mga lalagyan ng pagkaing pantanghalian; sinabi rin niya na maaaring hindi ito naayon sa Kumbensiyong Berne.&lt;ref&gt;{{cite journal |last=Ginsberg |first=Jane C. |date=1990 |title=Copyright in the 101st Congress: Commentary on the Visual Artists Rights Act and the Architectural Works Copyright Protection Act of 1990 |url=https://scholarship.law.columbia.edu/cgi/viewcontent.cgi?article=4751&amp;context=faculty_scholarship |journal=Scholarship Archive |publisher=Columbia Law School |volume=14 |issue= |pages=494–496 |doi= |access-date=Pebrero 16, 2024}}&lt;/ref&gt; Inulit ni arkitekto Clark T. Thiel noong 1996 ang batikos na ito; iminungkahi pa niyang buwagin ang Seksiyon 120(a).&lt;ref&gt;{{cite journal |last=Thiel |first=Clark T. |url=https://via.library.depaul.edu/cgi/viewcontent.cgi?article=1351&amp;context=jatip |title=The Architectural Works Copyright Protection Gesture of 1990, Or, &quot;Hey, That Looks Like My Building!&quot; |volume=7 |issue=1 |year=1996 |pages=32–35 |journal=DePaul Journal of Art, Technology &amp; Intellectual Property Law |access-date=Mayo 23, 2024}}&lt;/ref&gt; Iminungkahi naman ni Sierra Epke noong 2024 na higpitan na lamang ang probisyon sa hindi pangkomersiyo na mga paggamit. Iginiit niyang masasanggalang nito ang sining sa kalye na panghabambuhay na pininta sa panlabas na mga dingding ng mga gusali, sa kabila ng pagtaas ng mga kaso hinggil sa malalaking mga kompanya sa Amerika na gumagamit ng mga larawan ng mga miyural at grapiti at ginagamit ang eksepsiyong panorama bilang palusot. Sinabi ni Epke na ang unang layunin ng Kongreso nang dinagdag nila ang Seksiyon 120(a) – para makagamit ang mga iskolar at turista ng gayong mga larawan – &quot;ay walang pangkalahatang kaisipan na ginawa [ang probisyon] sa mga may layuning kumita.&quot;&lt;ref&gt;{{cite journal |last=Epke |first=Sierra |date=2024 |title=No Flash Photography Please: An Analysis of Corporate Use of Street Art Under Section 120(a) of the AWCPA |url=https://repository.law.miami.edu/umlr/vol78/iss3/7 |journal=University of Miami Law Review |publisher=University of Miami School of Law |volume=78 |issue= |pages=1006–1013 |doi= |access-date=Hulyo 18, 2024}}&lt;/ref&gt; 

Tungkol naman sa mga gawa na hindi pang-arkitektura, iginiit ni Andrew Inesi ng Mattel Overseas Operations Ltd. na dapat palawigin sa pampublikong sining ang probisyon sa panorama, dahil &quot;hindi handa&quot; ang batas na pakitunguhan ang mga pagkakataong gumagamit ang publiko ng mga larawan ng mga bantayog sa gitna ng nagbabagong mga teknolohiya na binibigyang kapangyarihan ang karaniwang mga tagagamit na magsagawa ng mga gawaing dating nakalaan sa mga propesyonal.&lt;ref&gt;{{cite journal |last=Inesi |first=Andrew |date=2005 |title=Images of Public Places: Extending the Copyright Exemption for Pictorial Representations of Architectural Works to Other Copyrighted Works |url=https://jipl.scholasticahq.com/article/70628-images-of-public-places-extending-the-copyright-exemption-for-pictorial-representations-of-architectural-works-to-other-copyrighted-works |journal=Journal of Intellectual Property Law |publisher=University of Georgia School of Law |volume=13 |issue=1 |pages=101 |doi= |access-date=Pebrero 16, 2024}}&lt;/ref&gt;

===Gitnang Amerika===
Karamihan sa mga bansa sa [[Gitnang Amerika]] na pangunahing gumagamit ng wikang Kastila ay hindi nagbibigay ng malawak na kalayaan sa panorama. Pinahihintulutan lamang ng mga batas sa karapatang-sipi ng [[Guatemala]],&lt;ref&gt;{{cite web |url=https://www.mineco.gob.gt/sites/default/files/pdfs/ley33-98.pdf |title=LEY DE DERECHO DE AUTOR Y DERECHOS CONEXOS Y SUS REFORMAS DECRETO NO. 33-98 |access-date=Nobyembre 22, 2022 |work=Ministerio de Economía |lang=es |quote=ARTÍCULO 64.40 Respecto de las obras ya divulgadas también es permitida, sin autorización del autor, además de lo dispuesto en el artículo 32: ... d) La reproducción para uso personal de una obra de arte expuesta en forma permanente en lugares públicos o en la fachada exterior de edificios, ejecutada por medio de un arte que sea distinto al empleado para la elaboración del original, siempre que se indique el nombre del autor, si se conociere, así como el título de la obra, si lo tiene, y el lugar donde se encuentra. |archive-date=2022-11-18 |archive-url=https://web.archive.org/web/20221118011209/https://www.mineco.gob.gt/sites/default/files/pdfs/ley33-98.pdf |url-status=dead }}&lt;/ref&gt; [[Honduras]],&lt;ref&gt;{{cite web |url=https://wipolex-res.wipo.int/edocs/lexdocs/laws/es/hn/hn015es.pdf |title=Ley del Derecho de Autor y de los Derechos Conexos (aprobada por Decreto Nº 4-99-E, y según modificada por el Decreto N° 16-2006) |access-date=Nobyembre 22, 2022 |website=WIPO Lex |author=Honduras |lang=es |quote=ARTÍCULO 52. Es lícita, para uso personal, la reproducción de una obra de arte expuesta permanentemente en las calles, plazas u otros lugares públicos, por medio de un arte diverso al empleado para la elaboración del original. Respecto de los edificios, dicha facultad se limita a la fachada exterior.}}&lt;/ref&gt; at [[Nicaragua]]&lt;ref&gt;{{cite web |url=http://legislacion.asamblea.gob.ni/normaweb.nsf/9e314815a08d4a6206257265005d21f9/87b347bc9bf5803c0625875e0076c6d9?OpenDocument |title=TEXTO CONSOLIDADO, LEY DE DERECHO DE AUTOR Y DERECHOS CONEXOS |work=Asamblea Nacional de la República de Nicaragua |lang=es |access-date=Nobyembre 22, 2022 |quote=Artículo 43. Las obras situadas permanentemente en parques, calles, plazas u otras vías públicas pueden ser reproducidas, sin autorización del autor, por medio de la pintura, el dibujo, la fotografía y las grabaciones audiovisuales para uso personal. En cuanto a las obras de arquitectura, el artículo anterior sólo se aplicará a su aspecto exterior.}}&lt;/ref&gt; ang pansariling mga gamit ng mga larawan ng pampublikong obra na palagiang matatagpuan sa mga lansangan, plasa, at iba pang pampublikong mga espasyo, pati ang mga anyong panlabas ng mga likhang pang-arkitektura. Pinahihintulutan naman ng Artikulo 71 ng batas sa karapatang-sipi ng [[Costa Rica]] ang pagkuha ng mga retrato ng pampublikong mga obra sa pampublikong mga espasyo tulad ng mga bantayog at estatwa, pero para lamang sa mga layuning hindi pangkomersiyo.&lt;ref&gt;{{cite web |url=http://www.pgrweb.go.cr/scij/Busqueda/Normativa/Normas/nrm_texto_completo.aspx?param1=NRTC&amp;nValor1=1&amp;nValor2=3396&amp;nValor3=80724&amp;strTipM=TC |title=Ley sobre Derechos de Autor y Derechos Conexos N° 6683 |work=Sistema Costarricense de Información Jurídica |lang=es |access-date=Nobyembre 22, 2022 |quote=Artículo 71°. – Es lícita la reproducción fotográfica o por otros procesos pictóricos, cuando esta reproducción sea sin fines comerciales, de las estatuas, monumentos y otras obras de arte protegidas por derechos de autor, adquiridos por el poder público, expuestos en las calles, los jardines y los museos. |archive-date=2022-11-22 |archive-url=https://web.archive.org/web/20221122101858/http://www.pgrweb.go.cr/scij/Busqueda/Normativa/Normas/nrm_texto_completo.aspx?param1=NRTC&amp;nValor1=1&amp;nValor2=3396&amp;nValor3=80724&amp;strTipM=TC |url-status=dead }}&lt;/ref&gt;

Walang gayong mga paghihigpit sa mga probisyon ng kalayaan sa panorama ng mga batas sa karapatang-sipi ng [[El Salvador]]&lt;ref&gt;{{cite web |url=https://wipolex-res.wipo.int/edocs/lexdocs/laws/es/sv/sv043es.pdf |title=Ley de Propiedad Intelectual (modificada por el Decreto Legislativo N° 611, de 15 de febrero de 2017) |website=WIPO Lex |author=El Salvador |lang=es |access-date=Nobyembre 22, 2022 |quote=Art. 45. – Respecto de las obras ya divulgadas lícitamente, es permitida sin autorización del autor ni remuneración: ... f) La reproducción de una obra de arte expuesta permanentemente en las calles, plazas u otros lugares públicos, por medio de un arte diverso al empleado para la elaboración del original. Respecto de los edificios, dicha facultad se limita a la fachada exterior.}}&lt;/ref&gt; at [[Panama]].&lt;ref&gt;{{cite web |url=https://cerlalc.org/laws_rules/ley-64-de-10-de-octubre-de-2012-sobre-derecho-de-autor-y-derechos-conexos/ |title=Ley 64 de 10 de Octubre de 2012 Sobre Derecho de Autor y Derechos Conexos |work=[[Cerlalc]] |lang=es |access-date=Nobyembre 22, 2022 |quote=Artículo 69. También en relación con las obras ya divulgadas lícitamente se permite sin autorización del autor: ... 3. La reproducción, emisión por radiodifusión o transmisión pública por cable de la imagen de una obra arquitectónica, de una obra de las bellas artes, de una obra fotográfica o de una obra de artes aplicadas que se encuentre situada en forma permanente en un lugar abierto al público. Respecto a los edificios, esta facultad se limita a la fachada exterior. |archive-date=2022-11-22 |archive-url=https://web.archive.org/web/20221122101903/https://cerlalc.org/laws_rules/ley-64-de-10-de-octubre-de-2012-sobre-derecho-de-autor-y-derechos-conexos/ |url-status=dead }}&lt;/ref&gt;

Malinaw na pinahihintulutan ng Seksiyon 78 ng ''Copyright Act'' ng [[Belize]] ang pagsasalarawan ng mga likha ng arkitektura, lilok, at masining na mga gawa (''artistic craftsmanship'') sa mga pinta, retrato, pelikila, o brodkast, hangga't palagiang makikita ang mga ito sa pampublikong mga lugar o mga lugar na mapapasukan ng publiko.&lt;ref&gt;{{cite web |url=https://www.belipo.bz/wp-content/uploads/2024/01/Cap_252_Copyright_Act-Revised-2020.pdf |title=COPYRIGHT ACT CHAPTER 252 REVISED EDITION 2020 |work=BELIPO |access-date=Marso 20, 2025}}&lt;/ref&gt;

===Hapon===
Nagbibigay ng kaunting kalayaan sa panorama para sa panlabas na mga obra at ganap na kalayaan sa panorama para sa mga gusali ang [[batas sa karapatang-sipi ng Hapon]]. Pinapayagan ng Artikulo 46 ng ''Copyright Act (Act No. 48 of May 6, 1970, as amended 2020)'' ang paggamit at pagpaparami ng mga obrang &quot;palagiang nakapuwesto sa isang lantad na lokasyon&quot; at mga likhang pang-arkitektura para sa anumang layunin, ngunit may apat na mga pagpupuwera na hindi sakop ng kalayaang ito. Isa sa mga ito – nasa (iv) – ay kapag ginawa ang pagpaparami &quot;para sa tangkang pagbebenta ng mga sipi nito, o pagbebenta ng gayong mga sipi.&quot;&lt;ref&gt;{{cite web |url=https://wipolex.wipo.int/en/text/577555 |title=Copyright Act (Act No. 48 of May 6, 1970, as amended 2020) |author=Japan |access-date=May 9, 2021 |website=WIPO Lex}}&lt;/ref&gt; Ipinag-uutos ng Artikulo 48 ang mga gagamit ng gayong mga likha na tukuyin ang pinagmulan ng nasabing likha kung mayroon at naaayon sa kaugalian.&lt;ref&gt;{{cite web|script-title=ja:著作権法|url=http://law.e-gov.go.jp/htmldata/S45/S45HO048.html|website={{lang|ja|法令データ提供システム}}|accessdate=2016-10-29|archiveurl=https://web.archive.org/web/20161028075422/http://law.e-gov.go.jp/htmldata/S45/S45HO048.html|archivedate=2016-10-28|language=ja|date=2008-05-27}}&lt;/ref&gt;

Makabubuting pansinin ang isang pasya ng Osaka District Tribunal noong 2003, na nagsasabing kasali lamang sa gayong mga &quot;naipagsasanggalang gawa&quot; na isinasanggalang ng batas ang mga gusaling may taglay na mga katangiang estetika at pagkamalikhain.&lt;ref&gt;{{cite web|script-title=ja:著作権侵害差止等請求事件|url=http://www.courts.go.jp/app/files/hanrei_jp/737/010737_hanrei.pdf|website=裁判所|publisher=大阪地方裁判所|accessdate=2016-10-29|archiveurl=https://web.archive.org/web/20161029061305/http://www.courts.go.jp/app/files/hanrei_jp/737/010737_hanrei.pdf|archivedate=2016-10-29|page=12|language=ja|format=PDF|date=2003-07-08|quote={{lang|ja|著作権法により「建築の著作物」として保護される建築物は、同法２条１項１号の定める著作物の定義に照らして、美的な表現における創作性を有するものであることを要することは当然である。したがって、通常のありふれた建築物は、著作権法で保護される「建築の著作物」には当たらないというべきある。}}}}&lt;/ref&gt; Mayroon ding mga pananaw na nagsasabing dapat ituring na mga gawang pansining ang ilang mga gusali sa Hapon, tulad ng {{ILL|Tore ng Araw|en|Tower of the Sun}} na ginamit sa [[Expo '70]] na idinaos sa [[Suita]], [[Prepektura ng Osaka]] noong 1970. Nagngangahulugan itong hindi maaaring gamitin sa mga layuning komersiyal ang mga retratong nagpapakita ng mga gusaling ito kahit na may tadhanang kalayaan sa panorama.&lt;ref&gt;{{cite web|script-title=ja:建築に関する著作物について|url=http://www.murata-law.jp/kigyou/cs-kenchiku.html|website=村田法律事務所|accessdate=2016-10-29|archiveurl=https://web.archive.org/web/20090901103724/http://www.murata-law.jp/kigyou/cs-kenchiku.html|archivedate=2009-09-01|language=ja}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|script-title=ja:著作物とは|url=http://www.chosakukenhou.jp/10work/1020copyrighttype/1020copyrighttype01.html|website={{lang|ja|虎ノ門法律特許事務所著作権法相談室}}|accessdate=2016-10-29|archiveurl=https://web.archive.org/web/20161029063255/http://www.chosakukenhou.jp/10work/1020copyrighttype/1020copyrighttype01.html|archivedate=2016-10-29|language=ja|quote={{lang|ja|岡本太郎の「太陽の塔」などは、一般的には建築の著作物ではなく、美術の著作物であると言えます。}}}}&lt;/ref&gt;

===Hilagang Korea===
May sapat na tadhana sa kalayaan sa panorama sa ilalim ng [[batas sa karapatang-sipi ng Hilagang Korea]]. Ayon sa Artikulo 32(8), hindi kailangan ng pahintulot mula sa mga mayhawak ng karapatang-sipi ang pagpaparami ng mga likhang sining na &quot;nakalagay sa pampublikong mga lugar&quot;.&lt;ref&gt;{{cite web |url=https://www.lawandnorthkorea.com/laws/copyright-law-2012 |title=Copyright Law of the Democratic People's Republic of Korea (2012) |website=Law and North Korea |last=Gang |first=Daye |year=2012 |access-date=Hunyo 3, 2025}}&lt;/ref&gt;

===Iceland===
Hindi nagbibigay ng ganap na kalayaan sa panorama ang batas sa karapatang-sipi ng Iceland. Pinahihintulutan ng Artikulo 16 ang potograpiya at pagprisinta ng bungang mga larawan ng mga gusali at pampublikong obra na nasa lantad na lugar, ngunit kapag ang mga likhang ito ay naging pangunahing paksa ng mga larawan at ginamit ang mga larawan na ito sa komersiyal na paraan, &quot;kailangang bayaran&quot; ang manlilikha ng mga gusali at pampublikong obra. Hindi kailangan ang gayong remunerasyon kung ang gagamit ng mga larawang ito ay isang tagapaglathala ng pahayagan o brodkaster sa telebisyon.&lt;ref&gt;{{cite web |url=https://wipolex-res.wipo.int/edocs/lexdocs/laws/is/is/is122is.pdf |title=Höfundalög nr. 73/1972 frá 29. maí 1972 (eins og henni var síast breytt með lögum nr. 88/2019 frá 27. júní 2019) |author=Iceland |website=WIPO Lex |access-date=Mayo 12, 2021 |language=is}}&lt;/ref&gt;

=== India ===
{{multiple image
 | align = right
 | total_width = 300
 | image1 = Assembly 09.jpg
 | image2 = Statue of Unity.jpg
 | footer = ''Sa kaliwa:'' Ang [[Palasyo ng Asamblea (Chandigarh)|Palasyo ng Asamblea sa Chandigarh]] na inilikha ni [[Le Corbusier]]. Isa itong [[Pandaigdigang Pamanang Pook]] mula noong 2016. ''Sa kanan:'' ''[[Estatwa ng Pagkakaisa]]'', ang pinakamatayog na estatwa sa mundo na natapos noong 2018 at idinisenyo ng manlililok na si [[Ram V. Sutar]].
}}
Tinatalakay ang kalayaan sa panorama sa Seksiyon 52, s–u(i) ng [[batas sa karapatang-sipi ng India]]. Kapuwa nalalapat ang (s) at (t) ng Seksiyon 52 sa mga larawan ng arkitektura, lilok, at mga obra ng masining na pagkakagawa sa pamamagitan ng pagguhit, pagpinta, klitse, at potograpiya, habang ang (u)(i) ay nalalapat sa sinematograpikong pagsasali ng lahat ng uri ng mga obra. Magagamit lamang ang mga tadhanang ito kapag ang likha ay &quot;palagiang matatagpuan sa isang pampublikong lugar o anumang premisang mapupuntahan ng publiko.&quot; Ang (u)(ii) ay para sa nagkataong pagsasali ng mga obrang wala sa pampublikong mga espasyo sa mga pelikula.&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://copyright.gov.in/Copyright_Act_1957/chapter_xi.html |title=CHAPTER XI |author=Intellectual Property India |access-date=Setyembre 18, 2024 |website=Copyright Office}}&lt;/ref&gt;

Tungkol ang kasong ''The Daily Calendar Supplying v. The United Concern'' (1958) sa komersiyal na pamamahagi ng ''Daily Calendar Supplying Bureau'' ng bahagyang binagong mga kopya ng isang gawa sa langis na pinta ni Panginoong Subramania ng kompanyang ''United Concern''. Unang nakakuha ng kompanya ang mga karapatan sa sining sa pinta mula sa manlilikhang si T. M. Subramaniam, pagkaraan ng paglikha ng pinta noong 1947. Inutusan ang tagagamit na magbayad ng 1,000 mga rupee bilang kabayaran sa pinsala sa kompanya. Tinanggihan ng [[Mataas na Hukuman ng Madras]] ang katuwiran ng ''Daily Calendar Supplying'' sa kanilang apela noong 1964 na sakop ng Seksiyon 52(t) ang kanilang kilos, dahil nasa pampribadong pangangalaga pa ng manlilikha ang orihinal na kopya ng gawa kahit na naipapamahagi na ang mga kopyang walang bayad sa ilang mga templo sa timog ng India. &quot;Hindi katumbas ng paglalagay ng kaniyang orihinal na gawa sa isang pampublikong lugar&quot; ang pamamahaging ito.&lt;ref&gt;{{cite web |url=https://indiankanoon.org/doc/1613396/ |title=The Daily Calendar Supplying ... vs The United Concern on 16 January, 1964 |last=Ramakrishnan |first=J. |website=Indian Kanoon |access-date=Disyembre 27, 2021}}&lt;/ref&gt;

=== Israel ===
Ang kalayaan sa panorama ng Israel ay matatagpuan sa Seksiyon 23 ng ''Copyright Act, 2007 (as amended on July 28, 2011)''. Nakasaad dito na pinahihintulutan ang biswal na representasyon ng mga likhang pang-arkitektura, lilok, at sining na mapapakinabangan sa pamamagitan ng mga drowing, pagguhit, potographiya, at pamamahayag, kung ang gayong mga likha ay &quot;palagiang matatagpuan sa isang pampublikong lugar.&quot;&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://wipolex-res.wipo.int/edocs/lexdocs/laws/en/il/il033en.pdf |title=Copyright Act, 2007 (as amended on July 28, 2011) |author=Israel |access-date=Mayo 10, 2021 |website=WIPO Lex}}&lt;/ref&gt;

=== Lebanon ===
Limitado lamang sa paglathala ng &quot;midya&quot; ng mga larawan ng arkitektura, sining biswal, retrato, o sining na napapakinabangan (''applied art'') ang kalayaan sa panorama sa Lebanon, alinsunod sa Artikulo 31 ng ''Law No. 75 of April 3, 1999, on the Protection of Literary and Artistic Property''.&lt;ref&gt;{{cite web |url=https://www.sabaip.com/wp-content/uploads/2018/04/Lebanon-Copyright-Law.pdf |title=Law on the Protection of Literary and Artistic Property (No. 75 of April 3, 1999) |work=Saba &amp; Co. Intellectual Property |access-date=Nobyembre 23, 2022}}&lt;/ref&gt; Hindi tiyak kung anong uri ng &quot;midya&quot; ang tinutukoy nito.

=== Mehiko ===
Nagbibigay ng tadhanang kalayaan sa panorama ang Artikulo 148(VII) ng Pederal na Batas sa Karapatang-sipi ng Mehiko:&lt;ref&gt;{{cite web |url=https://wipolex.wipo.int/en/text/578998 |title=Ley Federal del Derecho de Autor (texto refundido publicado en el Diario Oficial de la Federación el 01 de julio de 2020) |author=Mehiko |website=WIPO Lex |access-date=Hulyo 12, 2021 |lang=es |quote=Artículo 148. - Las obras literarias y artísticas ya divulgadas podrán utilizarse, siempre que no se afecte la explotación normal de la obra, sin autorización del titular del derecho patrimonial y sin remuneración, citando invariablemente la fuente y sin alterar la obra, sólo en los siguientes casos:...VII. Reproducción, comunicación y distribución por medio de dibujos, pinturas, fotografías y procedimientos audiovisuales de las obras que sean visibles desde lugares públicos.}}&lt;/ref&gt;

{{quote|Ang mga likhang pampanitikan at pansining na ibinunyag na ay maaring gamitin nang walang pagpayag ng may-ari ng mga karapatang ekonomiko at nang walang bayad, sa kondisyong hindi maaapektuhan ang may-ari sa karaniwang paggamit ng likha, at sa kondisyon ding palagiang babanggitin ang pinagmulan ng likha at walang mangyayaring pagbabago sa likha
{{block indent|VII. Pagpaparami, talastasan, at pamamahagi sa pamamagitan ng mga drowing, pinta, retrato, at prosesong awdiyo-biswal ng mga obrang makikita mula sa pampublikong mga lugar }}}}

=== Moroko ===
Hindi naglalaan ng ganap na kalayaan sa panorama ang batas sa karapatang-sipi ng [[Moroko]]. Sa ilalim ng Seksiyon 20, pinahihintulutan ang pagpaparami at paglalathala, pagsasahimpapawid, at komunikasyon sa publiko ng mga larawan ng arkitektura, mga gawa ng pinong sining, mga gawang panretrato, at mga gawa ng nilapatang sining na palagiang matatagpuan sa pampublikong lugar, kung hindi pangunahing paksa ng larawan ang ipinapakitang gawa. Kapag naging pangunahing paksa ito, hindi maaaring gamitin sa pangkomersiyong layunin ang larawan.&lt;ref&gt;{{cite web |url=https://www.haca.ma/fr/dahir-n%C2%B0-1-00-20-du-15-f%C3%A9vrier-2000 |title=Dahir n° 1-00-20 du 15 février 2000 |website=HACA |access-date=Abril 19, 2025}}&lt;/ref&gt;

Ipinasya ng Hukuman ng Apelasyon ng Rabat noong ika-12 ng Disyembre 1955 na &quot;hindi kaakibat ng pagkawala ng mga karapatan ng masining na pag-aari [ng arkitekto] ang pagtatayo ng isang gawang pang-arkitektura sa isang pampublikong lugar.&quot;&lt;ref&gt;{{cite web |url=http://www.wipo.int/edocs/pubdocs/fr/copyright/120/wipo_pub_120_1956_09.pdf |title=CA Rabat, 12 décembre 1955, jurisprudence reproduite page 131 de revue Le Droit D'auteur de l'OMPI |language=fr}}&lt;/ref&gt;

===Niherya===
Walang kalayaan sa panorama sa Niherya. Sa ilalim ng Seksiyon 20(1)(e) ng ''Copyright Act'' (2022) ng bansa, limitado ito sa &quot;pagsasali sa isang likhang awdiyo-biswal o programa [sa telebisyon] ng isang obrang matatagpuan sa isang lugar na makikita ito ng publiko.&quot; Walang pagbanggit ng mga retrato.&lt;ref&gt;{{cite web |url=https://placng.org/i/wp-content/uploads/2023/04/Copyright-Act-2022.pdf |title=Copyright Act 2022 |lang=en |access-date=Hulyo 3, 2023 |website=Policy and Legal Advocacy Centre |archive-date=Hunyo 8, 2023 |archive-url=https://web.archive.org/web/20230608161049/https://placng.org/i/wp-content/uploads/2023/04/Copyright-Act-2022.pdf |url-status=dead }}&lt;/ref&gt;

===Noruwega===
Nagbibigay ng limitadong kalayaan sa panorama ang Seksiyon 31 ng batas sa karapatang-sipi ng [[Noruwega]] para sa mga obrang palagiang matatagpuan sa pampublikong mga espasyo. Maaari lamang gamitin ang mga ito sa hindi pangkomersiyo na mga pagpaparami kapag naging pangunahing mga paksa ng mga larawan ang mga obrang ito. Ngunit maaaring paramihin nang malaya ang mga larawan ng arkitektura anuman ang layunin ng pagpaparami.&lt;ref&gt;{{cite web |url=https://wipolex.wipo.int/en/text/504083 |title=LOV-2018-06-15-40: Lov om opphavsrett til åndsverk m.v. (åndsverkloven) (konsolidert versjon av 20. desember 2018) |website=WIPO Lex |author=Norway |access-date=Disyembre 23, 2021 |lang=no}}&lt;/ref&gt;

===Pakistan===
Nagbibigay ng kalayaan sa panorama ang Seksiyon 57 ng batas sa karapatang-sipi ng Pakistan:&lt;ref&gt;{{cite web |url=https://wipolex-res.wipo.int/edocs/lexdocs/laws/en/pk/pk005en.pdf |title=The Copyright Ordinance, 1962 (Act No. XXXIV) |author=Pakistan |access-date=Disyembre 23, 2021 |website=WIPO Lex |lang=en}}&lt;/ref&gt;

{{Quote|(1) Hindi maituturing na paglabag sa karapatang-sipi ang sumusunod na mga gawain:
{{Block indent|(r) ang paglikha o paglathala ng pinta, guhit, klitse, o retrato ng isang obrang pang-arkitektura;}}
{{Block indent|(s) ang paglikha o paglathala ng pinta, guhit, klitse, o retrato ng isang lilok o ibang obra kung habambuhay na matatagpuan ang gayong likha sa isang pampublikong lugar o anumang loobang may karapatang makapasok ang publiko;}}
{{Block indent|(t) ang pagsasali sa isang obrang sinematograpiko ng — 
{{Block indent|(i) anumang obrang habambuhay na matatagpuan sa isang pampublikong lugar o anumang loobang may karapatang makapasok ang publiko; o}}
{{Block indent|(ii) anumang ibang uri ng obra, kung nasa likuran lamang ang pagsasali o kung hindi, kaalinsabay sa pangunahing mga paksang inilalarawan sa obra[ng sinematograpiko];}}
}}
}}

=== Reyno Unido ===
[[Talaksan:Paddington Bear in bronze (19456891620).jpg|thumb|left|[[Estatwa ng Oso ng Paddington]] sa [[estasyon ng London Paddington]], obra ng eskultor na si [[Marcus Cornish]]. Sakop ito ng kalayaan sa panorama ng Reyno Unido.]]
Sa ilalim ng batas ng [[United Kingdom|Reyno Unido]] (UK), sumasaklaw ang kalayaan sa panorama sa lahat ng mga gusali pati ang karamihan sa mga likhang tatlong-dimensiyonal na palagiang nakapuwesto sa pampublikong lugar, tulad ng mga lilok. Karaniwang hindi sakop ang kalayaan sa panoramang ito ang mga likhang dalawang-dimensiyonal na naipagsasanggalang pa rin ng karapatang-sipi, tulad ng mga miyural at poster. Ang isang retratong nakikinabang sa kalayaang ito ay maaaring gamitin o ilathala sa anumang paraan (kahit pangkomersiyo) nang hindi lumalabag sa karapatang-sipi ng mga nabanggit na gawa.

Ipinaliliwanang ang kalayaan sa panorama sa Seksiyon 62 ng [[Batas sa Karapatang-sipi, mga Disenyo at Patente ng 1988]] (''Copyright, Designs and Patents Act 1988'').&lt;ref name=&quot;uk&quot;&gt;{{cite web|url=http://www.artquest.org.uk/articles/view/advertising-and-marketing-art-copyright-confusion1|title=Advertising and marketing art: Copyright confusion|last=Lydiate|first=Henry|work=Artquest|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20111027233307/http://www.artquest.org.uk/articles/view/advertising-and-marketing-art-copyright-confusion1|archive-date=2011-10-27|access-date=2020-05-18}} Tingnan din: {{cite web|url=http://www.opsi.gov.uk/acts/acts1988/Ukpga_19880048_en_4.htm#mdiv62|title=Section 62 of the Copyright, Designs and Patents Act 1988|publisher=Office of Public Sector Information|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20091210143342/http://www.opsi.gov.uk/acts/acts1988/Ukpga_19880048_en_4.htm|archive-date=2009-12-10|access-date=2020-05-18}}&lt;/ref&gt; Mas-malawak ang sakop nito kung ihahambing sa katumbas na mga probisyong kalayaan sa panorama sa ibang mga bansa, at pumapahintulot sa mga retratistang kumuha ng mga retrato ng mga gusali, na binigyang-kahulugan sa Seksiyon 4(2) bilang &quot;anumang nakapirming estruktura, at bahagi ng isang gusali o nakapirming estruktura.&quot; Walang rekisito na dapat nasa pampublikong lugar ang isang gusali, o nakalimita lamang ang kalayaan sa panorama sa panlabas na mga tanawin ng gusali.

[[Talaksan:Angel of the North 2016 009.jpg|thumb|Lilok na ''[[Angel of the North]]'' sa Gateshead, kondado ng [[Tyne and Wear]], obra ni Sir [[Antony Gormley]]. Sakop ito ng kalayaan sa panorama ng Reyno Unido.]]
Pinapayagan din ang mga retrato ng ilang mga obra na palagiang matatagpuan sa isang pampublikong lugar o sa mga premisang bukas sa publiko, tulad ng mga lilok, modelo ng mga gusali, at &quot;mga obra ng masining na pagkakagawa&quot; (&quot;''works of artistic craftsmanship''&quot;). Ayon sa pamantayang akdang sanggunian hinggil sa karapatang-sipi, ''Copinger and Skone James'', marahil kasali sa pahayag na &quot;bukas sa publiko&quot; ang mga premisang pinapapasok lamang ang publiko sa pamamagitan ng lisensiya o bayarin.&lt;ref name=&quot;Copinger9-266&quot;&gt;{{Cite book |title=Copinger and Skone James on Copyright |date=2016 |publisher=Sweet &amp; Maxwell |edition=17th |volume=1 |at=paragraph 9-266}}&lt;/ref&gt; Gayunpaman, mas-malawak pa rin ito sa kahulugan ng &quot;pampublikong lugar&quot; sa ibang mga bansa, at walang restriksiyon sa mga gawang nasa lantad na lugar.

Sa ilalim ng pampook na pakikitungo sa karapatang-sipi sa UK, ibinukod ang kahulugan ng &quot;mga obra ng masining na pagkakagawa&quot; sa mga &quot;gawang grapiko&quot; (''graphic works''), at hindi sumasakop sa huling nabanggit ang kalayaan sa Seksiyon 62. Binibigyang-kahulugan sa Seksiyon 62 ang mga &quot;gawang grapiko&quot; bilang anumang mga pinta, drowing, dayagram, mapa, tsart o plano, anumang klitse, ''etching'',{{efn|'''''Etching''''' - sa kahulugan ng [http://gabbydictionary.com GabbyDictionary], ito ay ang &quot;pagdidisenyo o pagguhit sa metal na gamit ang asido&quot;}} litograpiya, lilok na yari sa kahoy, o anumang kahalintulad na gawa. Ayon sa nararapat, hindi maaaring kunan ng retrato ang mga gawa o obrang ito, pati ang mga miyural at poster, kahit na palagiang nakapuwesto ang mga ito sa isang pampublikong lugar.

Hindi pa naitatag sa mga hukuman ang konsistenteng batayang kaso para sa tiyak na kahulugan ng &quot;obra ng masining na pagkakagawa&quot;, ngunit ipinahihiwatig sa ''Copinger'' na dapat na kapuwang artesano at alagad ng sining ang taong lumikha ng naturang obra.&lt;ref name=&quot;Copinger3-129&quot;&gt;{{Cite book |title=Copinger and Skone James on Copyright |date=2016 |publisher=Sweet &amp; Maxwell |edition=17th |volume=1 |at=paragraph 3-129}}&lt;/ref&gt; Mahalaga ang katibayan sa mga layunin ng lumikha ng gawa, at ayon sa kasong ''Hensher v Restawile'' [1976] AC 64 sa House of Lords, &quot;may katuturan at mahalaga ito, bagaman hindi isang pangunahing konsiderasyon,&quot; kung ang lumikha ay may mulat na pakay sa paglikha ng isang obra. Hindi kinakailangang ilarawan ang isang gawa bilang pinong sining. Sa gayong kaso, may binigay na mga halimbawa na karaniwang mga obra na maituturing na &quot;obra ng masining na pagkakagawa&quot;: mga baldosang pininta ng kamay, kinulayang mga salamin ng bintana, mga tarangkahang yari sa hinubog na bakal, at mga produkto ng de-kalidad na pag-imprenta, kubyertos, paghahabi, at paggawa ng aparador.

Ang ibang mga obrang binanggit sa ''Copinger'' na pinaniniwalaang nakapaloob sa kahulugang ito ay mga suweter na habing-kamay at yari sa lana, telang teksturado nang husto kasama na ang mga elementong tatlong-dimensiyonal, mga losa, at mga kasangkapan sa paghahain ng pagkain. Ang kaugnay na mga kaso ay (ayon sa pagkakasunod-sunod): ''Bonz v Cooke'' [1994] 3 NZLR 216 (Bagong Selanda), ''Coogi Australia v Hyrdrosport'' (1988) 157 ALR 247 (Australya), ''Walter Enterprises v Kearns'' (Zimbabwe) noted at [1990] 4 EntLR E-61, at ''Commissioner of Taxation v Murray'' (1990) 92 ALR 671 (Australya).

Ang ''[[Design and Artists Copyright Society]]'' at ''Artquest'' ay nagbibigay ng karagdagang kabatiran hinggil sa kalayaan sa panorama sa Reyno Unido.&lt;ref name=&quot;DACSfactsheet&quot;&gt;{{Cite web |title=Sculpture and works of artistic craftmanship on public display |url=https://www.dacs.org.uk/knowledge-base/factsheets/sculpture-and-works-of-artistic-craftsmanship-on-p.aspx |access-date=27 November 2020 |website=DACS |archive-date=18 Abril 2021 |archive-url=https://web.archive.org/web/20210418025250/https://www.dacs.org.uk/knowledge-base/factsheets/sculpture-and-works-of-artistic-craftsmanship-on-p.aspx |url-status=dead }}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;ArtQuest&quot;&gt;{{Cite web |last=Lydiate |first=Henry |date=1991 |title=Advertising and marketing art: Copyright confusion |url=http://www.artquest.org.uk/artlaw/copyright/confusion.htm |website=Artquest |access-date=2020-12-12 |archive-date=2006-04-27 |archive-url=https://web.archive.org/web/20060427214137/http://www.artquest.org.uk/artlaw/copyright/confusion.htm |url-status=bot: unknown }}&lt;/ref&gt;

===Ruwanda===
Hindi pinahihintulutan sa batas ng [[Ruwanda]] ang kalayaan sa panorama. Sa ilalim ng Artikulo 298 ng kanilang batas sa karapatang-sipi noong 2024, pinahihintulutang paramihin at isahimpapawid sa publiko ang mga larawan ng mga gawang pang-arkitektura, sining na napapakinabangan, at retratong habambuhay na matatagpuan sa pampublikong mga espasyo. Ngunit &quot;kung ang imahe ng nasabing gawa ay ang pangunahing paksa ng naturang pagpaparami, pagsasahimpapawid o komunikasyon at ginamit ito sa mga layuning pangkomersiyo, kinakailangan ang [paunang] pahintulot at pagbabayad ng mga ''royalty'' [sa manlilikha].&quot;&lt;ref&gt;{{cite web |url=https://org.rdb.rw/wp-content/uploads/2024/09/official-gazette-IP-2024-1.pdf |title=Official Gazette n° Special of 31/07/2024 |pages=322–323 |access-date=Abril 4, 2025}}&lt;/ref&gt;

===Sri Lanka===
Hindi naglalaman ng probisyong kalayaan sa panorama ang ''Intellectual Property Act, No. 36 of 2003'', sa talaan ng mga limitasyon sa karapatang-sipi sa Seksiyon 12.&lt;ref&gt;{{cite web |url=https://www.nipo.gov.lk/web/images/pdf_downloads/Intellectual_Property_Act_No_36_of_2003.pdf |title=INTELLECTUAL PROPERTY ACT, No. 36 OF 2003 |website=National Intellectual Property Office |access-date=Hulyo 13, 2022}}&lt;/ref&gt; Pinawalang-bisa ng batas ang ''Code of Intellectual Property Act No. 52 of 1979'', na may tadhana ng isang limitadong kalayaan sa panorama sa Seksiyon 13(d) na nagbigay sa mga gumagawa ng pelikula at tagapagsahimpapawid sa telebisyon ng karapatang ipakita ang mga likha ng sining at arkitektura &quot;na palagiang matatagpuan sa isang lugar kung saang maaaring tingnan ang mga ito ng publiko.&quot;&lt;ref&gt;{{cite web |url=https://wipolex-res.wipo.int/edocs/lexdocs/laws/en/lk/lk001en.pdf |title=Code of Intellectual Property Act No. 52 of 1979 (as amended by Act No. 30 of 1980, No. 2 of 1983, No. 17 of 1990, No. 13 of 1997 and No. 40 of 2000) |website=WIPO Lex |author=Sri Lanka |access-date=Hulyo 13, 2022}}&lt;/ref&gt;

===Suwisa===
Ipinaliliwanang ang kalayaan sa panorama sa Suwisa sa Artikulo 27 ng kanilang ''[[Batas sa karapatang-sipi ng Suwisa|Urheberrechtsgesetz]]''.&lt;ref name=&quot;ch&quot;&gt;{{cite book|last=Rehbinder|first=Manfred|title=Schweizerisches Urheberrecht|edition=3rd|page=158|publisher=Stämpfli Verlag|location=Berne|date=2000|isbn=3-7272-0923-2}} Tingnan din: {{cite web|url=https://www.fedlex.admin.ch/eli/cc/1993/1798_1798_1798/de#a27 |title=URG (Switzerland) |language=de |access-date=Pebrero 11, 2023}}&lt;/ref&gt; Nakasaad dito na maaaring ilarawan ang mga likhang panghabambuhay na matatagpuan sa pampublikong mga espasyo para sa anumang layunin, hangga't hindi sa anyong tatlong-dimensiyonal ang imahen ng likha at hindi maaaring gamitin ang imaheng ito &quot;sa layuning kapareho sa unang layunin [ng likha].&quot;

===Taiwan (Republika ng Tsina o ROC)===
[[Talaksan:Taipei 101, Dec 2024 (2).jpg|thumb|[[Taipei 101]], likha nina arkitektong [[Chu-Yuan Lee]] at [[C. P. Wang]].]]
Tinitiyak ng [[:wikisource:zh:著作權法 (中華民國)|Batas sa Karapatang-sipi ng Republika ng Tsina]] ang bahagyang kalayaan sa panorama sa pampublikong mga lugar. Pinahihintulutan ng Artikulo 58 ang paggamit ng mga likhang sining at likhang pang-arkitektura na nasa pampublikong mga lugar, ngunit itinadhana na ang paggamit ng mga likhang sining ay hindi para lamang sa layuning pagbebenta ng mga sipi. Nakasaad sa Artikulo 64 ng parehong Batas na dapat malinaw na itukoy ng mga gagamit ng gayong mga likha ang pinagmulan ng mga ito, tulad ng pangalan ng manlilikha.&lt;ref&gt;{{cite web|title=著作權法 |url=http://law.moj.gov.tw/LawClass/LawAll.aspx?PCode=J0070017 |website=全國法規資料庫 |accessdate=2016-10-29 |archiveurl=https://archive.today/20161029141208/http://law.moj.gov.tw/LawClass/LawAll.aspx?PCode=J0070017 |archivedate=2016-10-29 |language=zh-tw |date=2014-01-22 |deadurl=yes }}&lt;/ref&gt;

=== Tanzania ===
Pinahihintulutan lamang ng Seksiyon 12(6) ng batas sa karapatang-sipi ng Tanzania ng taong 1999 ang pagpaparami ng mga gawang pang-arkitektura at pansining na habambuhay nakapuwesto sa pampublikong mga lugar &quot;sa pamamagitan ng mga rekording pang-awdio-biswal o pangvideo&quot;. Sa kabilang banda, pinapayagan lamang ng Seksiyon 26(d) ng nabanggit na batas ang &quot;pahapyaw na paggamit&quot; (&quot;''incidental utilization''&quot;) ng mga bagay na naglalaman ng pagpapahayag ng kuwentong-bayan sa mga retrato, pelikula, at telebisyon, kung palagiang matatagpuan ang mga bagay na iyon sa pampublikong mga lugar.&lt;ref&gt;{{cite web |url=http://parliament.go.tz/polis/uploads/bills/acts/1457511754-ActNo-7-1999.pdf |title=THE COPYRIGHT AND NEIGHBOURING RIGHTS ACT, 1999 |website=Parliament of Tanzania |access-date=Abril 24, 2025}}&lt;/ref&gt;

=== Timog Aprika ===
[[Talaksan:Late Nelson Mandela Statue, Pretoria South Africa Redux.png|thumb|left|Dahil sa kawalan ng kalayaan sa panorama sa Timog Aprika, kailangang sensurin ang bantayog ni [[Nelson Mandela]] sa [[Pretoria]]]]
Walang ganap na kalayaan sa panorama sa Timog Aprika. Inilalahad sa Artikulo 15 (3) ng Batas sa Karapatang-sipi ng Timog Aprika (1978) ang mga hindi pagsasali ng proteksiyong karapatang-sipi sa masining na mga gawa, ngunit binanggit lamang dito ang paggamit ng mga sipi sa mga pelikula, telebisyon, at mga &quot;serbisyong pangkomunikasyon.&quot; Ngunit binigyang-kahulugan sa Artikulo 1 ang &quot;serbisyong pangkomunikasyon&quot; bilang isang tiyak na serbisyo sa telekomunikasyon, hindi sa potograpiya.&lt;ref&gt;{{cite web|title=COPYRIGHT ACT|url=http://www.cipro.co.za/legislation%20forms/Copyright/Copyright%20Act.pdf|website=Companies and Intellectual Property Office|accessdate=2016-10-29|archiveurl=https://web.archive.org/web/20160303202547/http://www.cipro.co.za/legislation%20forms/Copyright/Copyright%20Act.pdf|archivedate=2016-03-03|language=en}}&lt;/ref&gt; Dahil diyan, maaaring ituring na paglabag sa karapatang-sipi ang pagkuha ng mga retrato ng mga gusali o mga obra sa pampublikong mga lugar.&lt;ref&gt;{{cite web|title=Copyright: Wiki Loves Monuments Notice!|url=http://mapmyway.co.za/copyright-wiki-loves-monuments-notice/|website=mapmyway.co.za|accessdate=2016-10-29|archiveurl=https://web.archive.org/web/20161029130232/http://mapmyway.co.za/copyright-wiki-loves-monuments-notice/|archivedate=2016-10-29|language=en}}&lt;/ref&gt;

===Timog Korea===
Nagbibigay ng tadhanang kalayaan sa panorama ang Artikulo 35(2) ng [[batas sa karapatang-sipi ng Timog Korea]], subalit limitado lamang ito sa mga layuning di-komersiyal. Sa ilalim ng nasabing probisyon, maaaring gamitin ang mga obra at ibang mga likha na palagiang matatagpuan sa bukas na mga lugar para sa anumang layunin, maliban sa mga kasong &quot;ginawa ang pagpaparami para sa tangkang pagbebenta ng mga larawang ito.&quot;&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://www.copyright.or.kr/master/file/downloadFileLibrary.do?filegroupno=51180 |title=COPYRIGHT ACT |website=Korea Copyright Commission |access-date=Abril 8, 2025 }}&lt;/ref&gt;

May isang kaso kaugnay sa kalayaan sa panorama sa Timog Korea noong 2008, hinggil sa paggamit ng isang ''production company'' ng isang gusali ng teatro sa isang patalastas nang walang pahintulot. Ipinasya ng [[Hukuman ng Distritong Sentral ng Seoul]] na nilabag ng Pomato Co., Ltd. ang karapatang-sipi ni arkitekto Min Gyu-am sa &quot;UV House&quot;, na matatagpuan sa [[Paju]] at tinapos noong 2004, sa pamamagitan ng pagsasali nila ng gusali bilang elementong ''background'' sa isang patalastas pantelebisyon at pang-Internet ng [[Kookmin Bank]] noong 2005. Nakatanggap ang arkitekto ng bayad para sa arkila sa lugar, ngunit hindi siya nagbigay ng pahintulot ng paggamit ng karapatang-sipi ng gusaling ito. Matapos mailabas ang mga patalastas, sinabi ng arkitekto na ginamit nila ang obrang pang-arkitektura nang walang pahintulot mula sa kaniya, kaya humingi siya ng bayad-pinsala. Sa unang paglilitis, ipinasya ng Hukumang ng Distritong Sentral ng Seoul na maliit na bahagi ng gusali lamang ang ginamit patalastas at hindi ang kabuoang gusali, kaya hindi maituturing na paglabag ito ng karapatang-sipi.&lt;ref&gt;Seoul Central District Court, Decision of 12 September 2007, 2006GaDan208142.&lt;/ref&gt; Noong Nobyembre 7, 2008, sa ikalawang paglilitis, sumang-ayon ang parehong panig sa kabayaran. Dahil diyan, winakasan ang ikalawang paglilitis nang walang pasya, sa pamamamagitan ng mediasyon.&lt;ref&gt;{{cite web |url=https://www.lawtimes.co.kr/Legal-News/Legal-News-View?serial=48365 |title=[2008년 분야별 중요판례분석] (21)지적재산권 |date=Agosto 6, 2009 |access-date=Hulyo 12, 2021 |work=Beomnyul Sinmun (법률신문) |language=ko}}&lt;/ref&gt;

Nangangailangan ng paunang pahintulot mula sa Korea Data Agency (K-DATA) at pagbabayad ng mga royalti ang paggamit ng mga larawan ng mga estatuwa ni Almirante [[Yi Sun-sin]] at [[Sejong ang Dakila|Hari Sejong]] sa [[Liwasang Gwanghwamun]] ng Seoul sa mga layuning pangkomersiyo, tulad ng patalastas at potograpiyang pangkomersiyo. Bahagi ito ng kasunduan sa pagitan ng [[Pamahalaang Metropolitano ng Seoul]] at mga mayhawak ng karapatang-sipi sa mga bantayog: sina {{ill|Kim Yeong-won|ko|김영원 (조각가)}} na tagahulma ng estatuwa ni Hari Sejong at {{ILL|Kim Namjo|ko|김남조}} na balo ng tagahulma ng estatuwa ni Yi Sun-sin. Kasabay ito ng pagpaparehistro ng mga nabanggit na estatuwa sa [[Komisyon sa Karapatang-sipi ng Korea]]. Inilalaan ang mga nakukuhang bayad sa &quot;mga proyekto para sa kapakanan ng lipunan at bayan ayon sa naisin ng mga mayhawak ng karapatang-sipi.&quot; Hindi kailangan ng paunang pahintulot para sa mga retratong pansarili lamang.&lt;ref&gt;{{cite news |url=https://www.seoul.co.kr/news/society/2011/12/05/20111205010005 |title=광화문 세종·이순신 동상 상업적 촬영땐 저작권료 |date=Disyembre 5, 2011 |author=Cho Hyun-suk |work=Seoul Shinmun |access-date=Abril 8, 2025 |language=ko}}&lt;/ref&gt; Mula noong 2013, inilipat ang pangangasiwa ng mga lisensiya sa [[Korean Culture and Information Service]] (KOCIS) ng [[Ministeryo ng Kultura, Palakasan at Turismo (Timog Korea)|Ministeryo ng Kultura, Palakasan at Turismo]]; pinawalang-bisa nito ang tungkulin ng K-DATA sa mga paglilingkod hinggil sa pampublikong pamamahala ng karapatang-sipi.&lt;ref&gt;{{cite web |url=https://www.kogl.or.kr/news/noticeView.do?dataIdx=31&amp;jkouttype=external&amp;cPage=15 |title=공지사항 |date=Hulyo 4, 2013 |website=Korea Open Government License |access-date=Abril 8, 2025 |language=ko}}&lt;/ref&gt;

===Tsina, Republikang Bayan ng (PRC)===
[[Talaksan:青岛五四广场五月的风雕塑夜景 2013-07-21.jpg|thumb|left|Eskulturang May Wind ({{lang|zh|五月的风雕塑}}) sa [[Liwasang Ika-apat na Mayo]] ng lungsod ng [[Qingdao]]]]
Nagbibigay ng sapat na kalayaan sa panorama ang Artikulo 22(10) ng [[batas sa karapatang-sipi ng Tsina]]. Ayon dito, pinahihintulutan ang paggamit ng isang obra &quot;na matatagpuan o naka-displey sa isang panlabas na pampublikong lugar&quot; sa pamamagitan ng pagguhit, potograpiya, o videograpiya nang walang pahintulot mula sa o remunerasyon sa mayhawak ng karaptang-sipi, &quot;sa kondisyong itutukoy ang pangalan ng manlilikha at pamagat ng obra.&quot;&lt;ref&gt;{{cite web |url=https://wipolex.wipo.int/en/text/466268 |title=Copyright Law of the People’s Republic of China (as amended up to the Decision of February 26, 2010, by the Standing Committee of the National People's Congress on Amending the Copyright Law of the People's Republic of China) |author=China |access-date=Mayo 9, 2021 |website=WIPO Lex}}&lt;/ref&gt;

Ayon sa isang liham tugon mula sa [[Kataas-taasang Hukumang Bayan]] hinggil sa kaso ng eskulturang &quot;''[[Liwasang Ikaapat na Mayo|May Wind]]''&quot; sa [[Qingdao]], kahit na para sa pakinabang (''profit'') ito, ang muling paggamit ng nabanggit na gawa ay isang [[patas na paggamit]],&lt;ref&gt;{{cite wikisource |title=最高人民法院关于对山东省高级人民法院《关于山东天笠广告有限责任公司与青岛海信通信有限公司侵犯著作权纠纷一案的请示报告》的复函 |wslink=最高人民法院关于对山东省高级人民法院《关于山东天笠广告有限责任公司与青岛海信通信有限公司侵犯著作权纠纷一案的请示报告》的复函 |wslanguage=zh |last=中华人民共和国最高人民法院 |first= |authorlink=中华人民共和国最高人民法院 |coauthors= |year= |publisher= |location= |page= |pages= |scan=|date=2004-08-24|language=zh-cn}}&lt;/ref&gt; ngunit pinagtatalunan ng pamayanang akademiko ang pagiging tumpak ng pagpapasyang ito,&lt;ref&gt;{{cite journal|last1=孟|first1=奇勋|title=室外艺术作品合理使用司法认定标准之反思|journal=武汉理工大学学报（社会科学版）|date=2013-06|volume=26|issue=3|page=457|doi=10.3963/j.issn.1671-6477.2013.03.025|url=http://www.whxbsk.net:8080/sse/showFileCount?filename=D:/sse/2013/2012-01660.pdf&amp;title=2012-01660|accessdate=2016-10-28|trans_title=Reflections on Judicial Cognizance of Fair Use of Outdoor Art Works|publisher=武汉理工大学期刊社|language=zh-cn|issn=1671-6477|quote=当前，学术界对室外艺术作品合理使用的认定标准尚未形成共识，主要体现在对商业性使用是否属于合理使用的认识有所不同。部分学者坚持认为不能将营利性再使用纳入合理使用制度范围。|author=|archive-url=https://web.archive.org/web/20170222144856/http://www.whxbsk.net:8080/sse/showFileCount?filename=D%3A%2Fsse%2F2013%2F2012-01660.pdf&amp;title=2012-01660|archive-date=2017-02-22|url-status=dead}}&lt;/ref&gt; at may nangyayari ding &quot;magkaibang mga pasya&quot; sa paghatol sa usaping ito.&lt;ref&gt;{{cite journal|last1=詹|first1=启智|last2=张|first2=灵溪|title=室外公共场所艺术作品合理使用探析|journal=法制与社会|date=2014|issue=22|pages=267-269|doi=10.3969/j.issn.1009-0592.2014.22.133|url=http://www.lunwendata.com/thesis/2015/50416.html|accessdate=2016-10-28|publisher=云南法制与社会杂志社|language=zh-cn|issn=1009-0592|author=|archive-url=https://web.archive.org/web/20180205000700/http://www.lunwendata.com/thesis/2015/50416.html|archive-date=2018-02-05|url-status=live}}&lt;/ref&gt;

Dahil sa kaugnay na mga palakad ng [[isang bansa, dalawang mga sistema]], hindi ipinatutupad ang nasabing mga batas sa [[Hong Kong]] at [[Macau]].&lt;ref&gt;{{cite web|title=中華人民共和國香港特別行政區基本法|url=http://www.basiclaw.gov.hk/tc/basiclawtext/images/basiclaw_full_text_tc.pdf|website=基本法|publisher=香港特別行政區政府政制及內地事務局|accessdate=2016-10-28|archiveurl=https://web.archive.org/web/20151117030209/http://www.basiclaw.gov.hk/tc/basiclawtext/images/basiclaw_full_text_tc.pdf|archivedate=2015-11-17|language=zh-hk|format=PDF|date=2015-03}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|title=中華人民共和國澳門特別行政區基本法|url=http://bo.io.gov.mo/bo/i/1999/leibasica/index_cn.asp|website=澳門特別行政區政府印務局|accessdate=2016-10-28|archiveurl=https://web.archive.org/web/20160426055414/http://bo.io.gov.mo/bo/i/1999/leibasica/index_cn.asp|archivedate=2016-04-26|language=zh-mo|date=1999-12-20}}&lt;/ref&gt;

==== Hong Kong ====
[[Talaksan:Bank of China Hong Kong.jpg|thumb|[[Toreng Bank of China (Hong Kong)|Toreng Bank of China]], dinisenyo ni arkitekto [[I. M. Pei]] (namatay noong 2019)]]
Tinitiyak ng Kautusan sa Karapatang-sipi ng Hong Kong ang kalayaan sa panorama sa pampublikong mga lugar. Kumakapit ito sa kapuwa mga likhang tatlong-dimensiyonal at masining na pagkakagawa. Pinahihintulutan ng mga regulasyon sa Artikulo 71 ang pagpaparami at pamamahayag ng larawan ng mga gusali, lilok, modelo ng mga gusali, at mga masining na pagkakagawa, at hindi isang pagsuway sa karapatang-sipi ang pampublikong pagbabahagi ng gayong mga larawan. Gayunpaman, nakasaad sa Seksiyon 5 na iba ang mga obra ng masining na pagkakagawa (''works of artistic craftsmanship'') sa gawang grapiko (''graphic work''), at ibig sabihin nito hindi sakop ng tadhanang kalayaan sa panorama ang huling binanggit na uri ng gawa, na maaring pinta, drowing, dayagram, o mga gawang klitse, litograpo, grabado sa kahoy, atbp..&lt;ref&gt;{{cite web|title=第528章 《版權條例》 |url=http://www.legislation.gov.hk/blis_pdf.nsf/6799165D2FEE3FA94825755E0033E532/9849EA415F543AAA482575EF0014C04F/$FILE/CAP_528_c_b5.pdf |website=律政司: 雙語法例資料系統 |accessdate=2016-10-29 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20160411220758/http://www.legislation.gov.hk/blis_pdf.nsf/6799165D2FEE3FA94825755E0033E532/9849EA415F543AAA482575EF0014C04F/%24FILE/CAP_528_c_b5.pdf |archivedate=2016-04-11 |language=zh-hk |date=1997-06-30 |url-status=dead}}&lt;/ref&gt;

==== Macau ====
Tinitiyak ng Derekto Blg. 43/99/M ang kalayaan sa panorama sa pampublikong mga lugar. Pinapayagan ng Artikulo 61 ang pagkuha ng mga obra na nakalagay sa pampublikong mga lugar sa pamamagitan ng potograpiya o videograpiya.&lt;ref&gt;{{cite web|title=第43/99/M號法令|url=http://bo.io.gov.mo/bo/i/99/33/declei43_cn.asp|website=澳門特別行政區政府印務局|accessdate=2016-10-29|archiveurl=https://web.archive.org/web/20160323120248/http://bo.io.gov.mo/bo/i/99/33/declei43_cn.asp|archivedate=2016-03-23|language=zh-mo|date=1999-08-16}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite book|last1=马|first1=海涛|last2=李|first2=亮|title=国际法学法理与实践|url=https://books.google.com/books?id=ZMQ7vQ_wTpEC&amp;pg=PA401|accessdate=2016-10-29|edition=1|date=2006-11|publisher=中国法制出版社|language=zh-cn|isbn=978-7-80226-323-9|pages=401–402|chapter=中国内地与澳门著作权法律制度之比较研究}}&lt;/ref&gt; Gayunpaman, sinasabi sa Artikulo 62 na hindi dapat makompromiso ng kalayaang ito ang mga kapakanan ng gawa at ng mayhawak ng karapatang-sipi nito, at kailangang itukoy ang manlilikha at pangalan ng obra hangga't maari.&lt;ref&gt;{{cite news|title=葡韻惹火遭禁拍攝建築物實在無理|url=http://www.shimindaily.net/v1/news/macau/%EF%BC%88%E7%89%B9%E5%AF%AB%EF%BC%89%E8%91%A1%E9%9F%BB%E6%83%B9%E7%81%AB%E9%81%AD%E7%A6%81%E6%8B%8D%E6%94%9D%E5%BB%BA%E7%AF%89%E7%89%A9%E5%AF%A6%E5%9C%A8%E7%84%A1%E7%90%86/|accessdate=2016-10-29|publisher=市民日报|date=2016-08-23|archiveurl=https://web.archive.org/web/20161029043248/http://www.shimindaily.net/v1/news/macau/%EF%BC%88%E7%89%B9%E5%AF%AB%EF%BC%89%E8%91%A1%E9%9F%BB%E6%83%B9%E7%81%AB%E9%81%AD%E7%A6%81%E6%8B%8D%E6%94%9D%E5%BB%BA%E7%AF%89%E7%89%A9%E5%AF%A6%E5%9C%A8%E7%84%A1%E7%90%86/|archivedate=2016-10-29|language=zh-mo}}&lt;/ref&gt;

=== Uganda ===
Umiiral ang kalayaan sa panorama sa Seksiyon 15(1)(f) ng ''The Copyright and Neighbouring Rights Act, 2006'' ng Uganda, na isinasaad na maaaring isipi at ikomunika sa madla ang mga likhang arkitektura at sining na palagiang matatagpuan sa pampublikong lugar, sa pamamagitan ng potograpiya, mga likhang awdiyo-biswal, at pagsasahimpapawid sa telebisyon. Malawak ang kahulugan ng &quot;pampublikong lugar&quot; sa ilalim ng Seksiyon 2 ng batas, at nagngangahulugan itong &quot;anumang gusali o daanan na ang publiko ay may pansamantalang karapatan o pahintulot para makapasok, may bayad man o wala.&quot; Kabilang dito ang mga sinehan, restoran, pasilidad ng palakasan, at liwaliwan (''resorts'').&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://wipolex-res.wipo.int/edocs/lexdocs/laws/en/ug/ug001en.pdf |title=The Copyright and Neighbouring Rights Act, 2006 |author=Uganda |access-date=Oktubre 3, 2021 |website=WIPO Lex}}&lt;/ref&gt;

=== United Arab Emirates ===
Hindi nagbibigay ng kalayaan sa panorama ang Artikulo 22(7) ng ''Federal Law No. 38 of 2021 on Copyrights and Neighboring Rights''. Pinahahintulutan lamang nito ang pagpapakita ng mga pinong sining, nalalapat na sining, hinulmang sining, at sining pang-arkitektura na palagiang matatagpuan sa pampublikong mga lugar &quot;sa mga brodkast&quot; lamang.&lt;ref&gt;{{cite web |url=https://www.moec.gov.ae/documents/20121/376326/copyright.pdf |title=Federal Decree-Law no. (38) of 2021 |access-date=Hulyo 4, 2022 |publisher=Ministry of Economy of the United Arab Emirates |date=Setyembre 20, 2021}}&lt;/ref&gt; Ang Artikulo 22(7) ng pinawalang-bisa na ''Federal Law No. 7 of 2002 on Copyrights and Neighboring Rights'' ay nagbibigay ng kawangis na limitadong karapatang-ligal.&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://wipolex.wipo.int/en/text/124611 |title=Federal Law No. 7 of 2002 on Copyrights and Neighboring Rights |author=United Arab Emirates |website=WIPO Lex |access-date=Mayo 7, 2021}}&lt;/ref&gt;

Kabilang sa mga gawa sa United Arab Emirates na isinasanggalang ng karapatang-sipi ang [[Burj Al Arab]], [[Burj Khalifa]], at [[Moske ng Sheikh Zayed]]. Inalis ang isinumiteng mga larawan na nagpapakita ng makabagong arkitektura ng bansa na walang maayos na mga pahintulot sa katapusan ng unang edisyon ng kampanyang ''Wiki Loves Emirates'' noong 2018, sanhi ng mahigpit na mga alituntunin sa paglilisensiya ng Wikimedia.&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://www.thenationalnews.com/arts-culture/art/uae-wikipedia-marathon-community-effort-finally-gives-the-emirates-a-proper-place-1.722097 |title=UAE Wikipedia: Marathon community effort finally gives the Emirates a proper place |date=Abril 16, 2018 |last=Gronlund |first=Melissa |access-date=Mayo 7, 2021 |work=[[The National (Abu Dhabi)|The National]]}}&lt;/ref&gt;

===Unyong Europeo===
[[Talaksan:Freedom of Panorama in Europe.svg|thumb|350px|Katayuan ng kalayaan sa panorama sa Europa
{{legend|#12a53e|Okey, kasama ang mga gusali, obra at mga pampublikong loob ng mga gusali}}
{{legend|#5fe442|Okey, kasama ang mga gusali at obra, ngunit hindi okey sa mga pampublikong loob ng mga gusali}}
{{legend|#ffd619|Okey para lamang sa mga gusali, at hindi okey sa mga pampublikong obra}}
{{legend|#f5443b|Hindi okey, o okey lamang sa hindi pangkomersiyo na paggamit}}
{{legend|#bbef2e|Okey, kasama ang mga gusali, obra at ilang mga loob ng mga gusali}}
{{legend|#bbb|Hindi tiyak}}
]]

Sa [[Unyong Europeo]], inilalaan ng [[Direktiba 2001/29/EC]] ang posilibilidad para sa kasaping mga estado na magkaroon ng sugnay hinggil sa kalayaan sa panorama sa kanilang mga batas sa karapatang-sipi, ngunit hindi ito sapilitan.&lt;ref name=&quot;eu&quot;&gt;{{cite web|author=N.N.|url=http://www.fotocommunity.de/info/Panoramafreiheit#Europa_hilft|title=Panoramafreiheit|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20150418173225/http://www.fotocommunity.de/info/Panoramafreiheit|archive-date=2015-04-18|access-date=2020-05-18}} Tingnan din [http://eur-lex.europa.eu/LexUriServ/LexUriServ.do?uri=CELEX:32001L0029:EN:HTML Article 5(3)(h) of 2001/29/EC].&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://ipkitten.blogspot.co.uk/2015/06/freedom-of-panorama-what-is-going-on-at.html|title=The IPKat|work=ipkitten.blogspot.co.uk|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20150626204251/http://ipkitten.blogspot.co.uk/2015/06/freedom-of-panorama-what-is-going-on-at.html|archive-date=2015-06-26}}&lt;/ref&gt;

Noong 2015, iminungkahi ni [[Felix Reda]], dating kasapi ng [[Parlamentong Europeo]] (''MEP'') mula Alemanya, na ilapat ang kalayaan sa panorama sa lahat ng mga bansa ng Unyong Europeo. Ipinahayag niya na sa pamamagitan ng karapatang ito, malayang maibabahagi ng mga tao ang kanilang mga larawan ng mga pampublikong espasyo na maaaring maglaman ng mga gusali at pampublikong sining, upang &quot;ipahayag at ibahagi ang kanilang mga karanasan at saloobin&quot; at &quot;mapangalagaan ang ating mga paglalakbay at mangasiwaan ang ating mga impresyon para sa susunod na mga salinlahi.&quot;&lt;ref name=EUparl&gt;{{cite web |url=https://www.europarl.europa.eu/news/en/headlines/security/20150701STO72903/debate-should-the-freedom-of-panorama-be-introduced-all-over-the-eu |title=Debate: should the freedom of panorama be introduced all over the EU? |date=Hulyo 2, 2015 |access-date=Pebrero 11, 2021}}&lt;/ref&gt;

Binatikos ni [[Jean-Marie Cavada]], dating ''MEP'' mula Pransiya, ang kaniyang mungkahi, at sa halip ay naghain ng isang kahaliling panukala na naglalayong paghigpitan ang kalayaan sa panorama ng lahat ng mga kasapi ng Unyong Europeo sa hindi pangkomersiyo na mga gamit lamang.&lt;ref name=EuroNewsFOP1&gt;{{cite news|url=https://www.euronews.com/2015/07/08/fight-for-freedom-of-panorama-savepos-wikipedia |title=The bitter fight for Freedom of Panorama |last=Seymat |first=Thomas |date=Hulyo 8, 2015 |work=[[Euronews]] |access-date=Pebrero 11, 2021}}&lt;/ref&gt; Sinabi ni Cavada na nakapipinsala ang pangkomersiyo na kalayaan sa panorama sa mga karapatan ng mga manlilikha ng mga sining pang-arkitektura at pampublikong sining dahil binibigyan ito ng pahintulot sa mga korporasyon tulad ng [[Pundasyong Wikimedia|Wikimedia]] at [[Meta Platforms|Facebook]] na pakinabangan ang nabanggit na mga sining nang walang kabayaran sa mga manlilikha.&lt;ref name=EUparl/&gt; Idinagdag ng kaniyang tanggapan na hindi maka-aapekto ang di-komersiyal na kalayaan sa panorama sa [[Internet]], bagkus tinitiyak lamang nito na &quot;nagbibigay ang mga platapormang pang-Internet tulad ng [[Facebook]], [[Instagram]], at [[Flickr]] ng makatarungang kabayaran sa mga manlilikha.&quot;&lt;ref name=DWFOP1&gt;{{cite news |url=https://www.dw.com/en/freedom-of-panorama-will-the-eu-ban-landmark-photography/a-18554383 |title=&quot;Freedom of Panorama&quot;: Will the EU ban landmark photography? |date=Hunyo 30, 2015 |last=Tost |first=Olaf |work=[[Deutsche Welle]] |access-date=Pebrero 11, 2021}}&lt;/ref&gt; May nauna nang mga kasunduan ang [[Dailymotion]] at [[YouTube]] sa {{ill|ADAGP|fr|Société des auteurs dans les arts graphiques et plastiques}}, noong 2008 para sa Dailymotion at 2010 para sa YouTube, para sa ligal na paggamit ng mga larawan ng mga gusali at pampublikong sining sa kanilang mga plataporma. Iginiit ng ADAGP, isang samahan ng mga manlilikha ng pampublikong sining na nakahimpil sa Pransiya, na hahantong ang kalayaan sa panorama sa &quot;pagkawala ng 3 hanggang 6 milyong euro, o 10 hanggang 19 na bahagdan ng taunang koleksiyon&quot; sa Pransiya pa lamang.&lt;ref&gt;{{cite news |url=https://www.lesechos.fr/2015/07/bataille-autour-de-la-liberte-de-photographier-dans-lespace-public-267827 |title=Bataille autour de la liberté de photographier dans l'espace public |work=[[Les Echos (Pransiya)|Les Echos]] |last=Moutot |first=Anaïs |date=Hulyo 9, 2015 |access-date=Nobyembre 25, 2024 |language=fr}}&lt;/ref&gt;

Ang pagpuna ng mga netizen sa panukala ni Cavada ay nauwi sa isang online na petisyon ng mga aktibista sa karapatan sa Internet kalakip ang hashtag na #SaveFOP; nakakuha ito ng higit sa 460,000 mga lagda sa loob ng dalawang linggo matapos itong ilunsad.&lt;ref name=EuroNewsFOP1/&gt; Ayon sa mamamahayag ng ''[[The Register]]'' sa larangan ng [[teknolohiyang pang-impormasyon]] na si [[Andrew Orlowski]], &quot;huwad at mapanlinlang&quot; ang pakikialam ng Wikipedia sa usapin.&lt;ref&gt;{{cite news |url=https://www.theregister.com/2015/07/02/wikipedia_jumps_on_bogus_photo_scare_to_tell_us_the_internet_is_breaking_again/ |title=Wikipedia jumps aboard the bogus 'freedom of panorama' bandwagon |date=Hulyo 2, 2015 |access-date=Disyembre 9, 2021 |last=Orlowski |first=Andrew |work=[[The Register]]}}&lt;/ref&gt; Ayon naman sa ''[[Full Fact]]'', isang websayt sa Reyno Unido na nagsusuri ng mga impormasyon, ang [[Komisyong Europeo]] lamang ang may kapangyarihang gumawa ng bagong batas, at hindi maaaring makaimpluwensiya sa komisyon ang anumang rekomendasyong inaprobahan ng parlamento.&lt;ref&gt;{{cite web |url=https://fullfact.org/europe/eu-gherkin-and-freedom-panorama/ |title=The EU, the Gherkin and 'freedom of panorama' |date=Hunyo 29, 2015 |website=[[Full Fact]] |access-date=Disyembre 1, 2024}}&lt;/ref&gt;

Ibinasura ng plenaryo ng Parlamentong Europeo ang mga panukala nina Reda at Cavada noong ika-9 ng Hulyo, 2015, at napanatili sa gayon ang katayuan ng kalayaan sa panorama sa buong Unyong Europeo.&lt;ref&gt;{{cite news |title=European Parliament as it happened: 9 July 2015 |url=https://www.bbc.com/news/live/uk-politics-33412173 |date=Hulyo 9, 2015 |access-date=Pebrero 11, 2021}}&lt;/ref&gt;

==== Alemanya ====
Ipinaliliwanang ang ''{{lang|de|Panoramafreiheit}}'' sa Artikulo 59 ng ''{{lang|de|Urheberrechtsgesetz}}''.&lt;ref name=&quot;de&quot;&gt;{{cite web|url=http://www.fotorecht.de/publikationen/gebaeude.html|title=Fotografieren von und in Gebäuden|last=Seiler|first=David|work=visuell|date=2001-06-24|issue=5/2001|page=50|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20070930161320/http://www.fotorecht.de/publikationen/gebaeude.html|archive-date=2007-09-30|access-date=2020-05-18}} Tingnan din: {{cite web|url=http://bundesrecht.juris.de/urhg/__59.html|title=§59 UrhG (Germany)|language=de|url-status=live|archive-url=http://archive.wikiwix.com/cache/20110223132716/http://bundesrecht.juris.de/urhg/__59.html|archive-date=2011-02-23|access-date=2007-09-20}}&lt;/ref&gt; Ayon sa 59(1), &quot;pinahihintulutang magparami at ipamahagi, sa pamamagitan ng pinta, drowing, potograpiya, o sinematograpiya, ang mga obra na palagiang matatagpuan sa pampublikong mga daanan, kalye, o lugar at maipamahagi at maikomunika ang gayong mga sipi. Para sa mga gawang pang-arkitektura, umiiral lamang ang tadhanang ito sa panlabas na anyo [ng gusali].&quot; Mula pa sa bersiyon ng batas noong ika-1 ng Enero, 1966 ang kasalukuyang sugnay na ito.&lt;ref&gt;Tingnan din: Thomas Fuchs, {{cite web |url=http://lexetius.com/UrhG/59 |title=Gesetz über Urheberrecht und verwandte Schutzrechte (Urheberrechtsgesetz) vom 9. September 1965. §&amp;nbsp;59 |website=Historisch-synoptische Edition 1965–2016 |language=de |access-date=Abril 30, 2017}}&lt;/ref&gt;

Sa isang pasya noong 2002, tinanggihan ng {{ILL|Hukumang Pederal ng Katarungan|en|Federal Court of Justice}} ang ''panoramafreiheit'' sa mga postkard ng ''[[Wrapped Reichstag]]'', obra nina [[Christo at Jeanne-Claude]], na nilathala ng isang tagapaglathalang nakabase sa Berlin. Ayon sa hukuman, hindi pampalagian ang pagtatanghal ng obrang pang-arkitektura. Ipinalagay ng hukuman na pinahihintulutan sa batas ang pribadong paggamit ng mga larawan nito nang walang pahintulot mula sa nabanggit na mga manlilikha.&lt;ref&gt;{{cite web |url=https://juris.bundesgerichtshof.de/cgi-bin/rechtsprechung/document.py?Gericht=bgh&amp;Art=pm&amp;Datum=2002-1&amp;nr=13376&amp;pos=1&amp;anz=8&amp;Blank=1 |title=Keine Panoramafreiheit für Verhüllten Reichstag |author=Pressestelle des Bundesgerichtshofs |date=Enero 24, 2002 |access-date=Oktubre 29, 2024 |language=de}}&lt;/ref&gt;

Isang halimbawa ng [[paglilitis]] dahil sa sari-saring pagbabatas sa EU ay ang ''{{lang|de|[[:de:Hundertwasserentscheidung|Hundertwasserentscheidung]]}}'' (pasyang Hundertwasser), isang kaso sa Alemanya na naipanalo ni [[Friedensreich Hundertwasser]] laban sa isang kompanyang Aleman hinggil sa paggamit ng isang retrato ng isang gusaling [[Austria|Awstriyan]].&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://dejure.org/dienste/vernetzung/rechtsprechung?Text=I%20ZR%20192/00|title=Rechtsprechung – BGH, 05.06.2003 - I ZR 192/00|website=dejure.org|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20160820052628/https://dejure.org/dienste/vernetzung/rechtsprechung?Text=I%20ZR%20192%2F00|archive-date=2016-08-20|access-date=2020-05-18}}&lt;/ref&gt;

[[Talaksan:Die Sonnenuhr auf der der Halde Schwerin.jpg|thumb|''Sonnenuhr mit Geokreuz'' (&quot;Sundial na may kalakip na Heo-Krus&quot;), isang lilok ni {{ILL|Jan Bormann|de}} noong 1994 sa lungsod ng [[Castrop-Rauxel]]. Nasangkot ito sa pasya ng Hukumang Pederal ng Katarungan noong 2024 na ipinagkait ang kalayaan sa panorama sa pangkalakalang mga gamit ng mga larawan ng pampublikong sining na kinunan gamit ang mga ''drone''.&lt;ref name=WDRDronePano/&gt;]]
Alinsunod sa isang pasya ng Hukumang Pederal ng Katarungan noong 2024, hindi sakop ng ''panoramafreiheit'' ang mga larawang kuha sa ''drone'' ng mga pampublikong sining na naipagsasanggalang pa rin ng karapatang-sipi. Sang-ayon ito sa pasya ng Nakatataas na Hukumang Panrehiyon ng Hamm noong isang taon, na sumang-ayon naman sa naunang desisyon ng Hukumang Panrehiyon ng Bochum. May kaugnayan ito sa isang tagapaglathalang nakabase sa [[Ruhr]] na nagbenta ng mga aklat na naglalaman ng mga larawan ng mga ''art installation'' na kinuha gamit ang ''drone''. Kinatawan ng nagsasakdal na ''Verwertungsgesellschaft Bild-Kunst'', isang samahan ng mga arteista, ang mga manlilikha ng nasabing mga obra. Ayon sa hukuman, pinoprotektahan lamang ng ''panoramafreiheit'', ang mga larawan ng mga obra na kinunan mula sa kalye, at hindi ang mga larawan ng kaparehong mga obra na ginamitan ng natatanging mga kagamitan tulad ng mga hagdan. Ang mga larawan na ginamitan ng mga ''drone'' ay mula sa himpapawid na &quot;karaniwang hindi madaling puntahan ng publiko&quot; at hindi dapat ipamahagi o ibenta sa publiko ang gayong mga larawan.&lt;ref&gt;{{cite web |url=https://haerting.de/en/insights/olg-hamm-drohnenperspektive-wird-nicht-von-der-panoramenfreiheit-gedeckt/ |title=OLG Hamm: Drone perspective is not covered by freedom of panoramas |website=HÄRTING Rechtsanwälte |date=Hunyo 5, 2023 |access-date=Nobyembre 3, 2023}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web |url=https://www.heise.de/en/news/Bundesgerichtshof-Freedom-of-panorama-does-not-apply-to-all-drone-footage-9993735.html |title=Bundesgerichtshof: Freedom of panorama does not apply to all drone footage |date=Oktubre 24, 2024 |last=Krempl |first=Stefan |access-date=Oktubre 30, 2024 |website=Heise Online}}&lt;/ref&gt; Ipinalagay ng abogadong si Arndt Kempgens na sakop din ng hatol ang mga tagalikha ng mga nilalaman (''content creator'') na gumagamit ng gayong mga obra sa mga plataporma katulad ng YouTube at [[TikTok]] sa pamamagitan ng potograpiya sa mga ''drone''; ipinalagay din niyang apektado ang mga larawang kuha sa ''drone'' na ginamit sa pangkomersiyo na layunin bago ang hatol, na nagpapahiwatig ng isang retroaktibong bisa ng nabanggit na hatol.&lt;ref name=WDRDronePano&gt;{{cite news |url=https://www1.wdr.de/nachrichten/ruhrgebiet/bgh-urteil-urheberrecht-kunst-drohnenbilder-100.html |title=BGH-Urteil: Verlag soll für Drohnenbilder von Kunstwerken bezahlen |date=Oktubre 23, 2024 |last=Wilger |first=Von Martin |work=[[Westdeutscher Rundfunk|WDR]] |access-date=Mayo 10, 2025 |language=de}}&lt;/ref&gt;

==== Belhika ====
[[Talaksan:Atomium (UnorthodoxY) - Flickr.jpg|thumb|left|[[Atomium]] sa Bruselas]]
Ipinatupad ang kalayaan sa panorama sa [[Belhika]] noong 2016. Ipinasa ng kanilang lehislatura ang probisyong XI.190 2/1° na idinagdag sa kanilang batas sa karapatang-sipi, ang Kodigo ng Batas Ekonomiko (''Code of Economic Law'') noong Hunyo 27, 2016, at sinimulan ang pagpapatupad nito noong Hulyo 15, 2016, pagkaraang nilagdaan ito ng kanilang hari at nilathala ito sa kanilang opisyal na lathalaing ''State Gazette''.&lt;ref name=ManagingIPBelFOP&gt;{{cite web|url=https://www.managingip.com/article/b1kbpg5bpx2rhw/belgium-freedom-of-panorama-a-new-copyright-exception |title=Belgium: Freedom of panorama – a new copyright exception |date=Setyembre 27, 2016 |access-date=Disyembre 15, 2020}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=InfojusticeBelFOP&gt;{{cite web|url=http://infojustice.org/archives/36318 |title=THERE IS NOW FREEDOM OF PANORAMA IN BELGIUM |date=Hulyo 19, 2016 |access-date=Disyembre 15, 2020}}&lt;/ref&gt;

Nakasaad sa probisyong ito na hindi maaaring hadlangan ng mga manlilikha (maaaring mga arkitekto o arteista) &quot;ang reproduksiyon at komunikasyon sa publiko ng mga obrang biswal, grapiko, at pang-arkitektura na nilayong ipuwesto nang palagian sa pampublikong lugar, sa kondisyong tulad ng sa pagsasalarawan nito ang reproduksiyon at komunikasyon sa publiko ng naturang gawa at hindi magdudulot ang nasabing reproduksiyon at komunikasyon sa publiko ng di-makatuwirang pinsala sa tunay na karapatan ng manlilikha.&quot;&lt;ref name=ManagingIPBelFOP/&gt;

Kasunod ng pagpasa nito, malaya na ang pagkuha ng mga retrato ng tanyag na [[Atomium]] sa [[Bruselas]], pati na ang paglathala ng mga retrato nito sa anumang midya, kabilang na ang midyang pangkomersiyo at [[hatirang pangmadla]], nang hindi inalalahanan ang maaaring hakbanging ligal mula sa mga eredero/eredera ng lumikha nitong si [[André Waterkeyn]].&lt;ref name=ManagingIPBelFOP/&gt;&lt;ref name=ExpertPhotoFOP&gt;{{cite web|url=https://expertphotography.com/freedom-of-panorama-photography/ |title=Freedom of Panorama – What It Means for Photography |last=Hull |first=Craig |access-date=Disyembre 15, 2020}}&lt;/ref&gt;

==== Dinamarka ====
Ayon sa Artikulo 24(2) ng batas sa karapatang-sipi ng [[Dinamarka]], maaring paramihin ang mga larawan (tulad ng retrato) ng anumang obrang matatagpuan sa pampublikong lugar, ngunit sa hindi pangkomersiyo na layunin lamang. Sa Artikulo 24(3) naman nakasaad na maaring isipi nang malaya ang mga gusali sa kaanyuang larawan, sa anumang layunin.&lt;ref&gt;{{cite web| url=http://www.wipo.int/edocs/lexdocs/laws/en/dk/dk091en.pdf |title=Consolidated Act on Copyright (Consolidated Act No. 1144 of October 23, 2014) |website=WIPO Lex |access-date=Disyembre 20, 2020 | lang=en}}&lt;/ref&gt;

[[Talaksan:Petite sirène de Copenhague (conforme à la loi danoise).JPG|thumb|Sinalang retrato ng ''The Little Mermaid'']]
Hindi pa rin ganap ang kalayaan sa panorama sa Dinamarka para sa mga obrang hindi pang-arkitektura. Naipagsasanggalang ng karapatang-sipi ang lilok na ''[[The Little Mermaid (estatwa)|The Little Mermaid]]'', obra ni [[Edvard Eriksen]] (namatay 1959), hanggang taong 2034, at kilalang litihiyoso ang pamilya ng manlililok.&lt;ref name=ExpertPhotoFOP/&gt; Pinagmultahan ang ilang mga pahayagang Dinamarkes dahil sa paggamit ng mga retrato ng lilok nang walang pahintulot mula sa pamilyang Eriksen. Itinuturing na komersiyal ang layunin ng midya sa bansa. Winika ni Søren Lorentzen, ''photo editor'' ng ''[[Berlingske]]'' na kabilang sa mga pahayagang pinagmultahan, &quot;Gumamit kami ng isang retrato nang walang pahintulot. Iyon ay malinaw na paglabag sa batas sa karapatang-sipi, kahit na nahihirapan akong intindihin kung bakit hindi maaring gumamit ang sinuman ng mga retrato ng isang pambansang yaman gaya ng ''Little Mermaid'' nang hindi lumalabag sa batas sa karapatang-sipi.&quot; Depensa ni Alice Eriksen, ang apo ng manlililok, ang gayong pagbabawal ay pagtalima lamang sa mga batas ng bansa. Dagdag pa niya, &quot;pareho lamang ito sa pagtanggap ng bayad kapag itinutugtog ang isang awit.&quot;&lt;ref&gt;{{cite news|url=https://www.thelocal.dk/20140816/denmarks-iconic-symbol-that-we-cant-show-you |title=Denmark's icon... that we can't show you |work=The Local |date=Agosto 16, 2014 |access-date=Disyembre 20, 2020}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web |url=https://petapixel.com/2014/08/20/try-publish-picture-statue-denmark-youd-better-ready-pay/ |title=If You Try to Publish a Picture of this Statue in Denmark, You’d Better be Ready to Pay Up |last=Burgett |first=Gannon |website=PetaPixel |date=Agosto 20, 2014 |access-date=Disyembre 20, 2020}}&lt;/ref&gt;

==== Eslobenya ====
Isinasaad ng Artikulo 55 ng ''Copyright and Related Rights Act'' ng Eslobenya na &quot;Ang mga likhang palagiang matatagpuan sa mga parke, kalye, liwasan, o ibang mga lugar na pangkalahatang mapupuntahan ng publiko ay maaaring gamitin,&quot; ngunit ipinagbabawal ito kung ang layon ng paggamit ay upang kumita.&lt;ref&gt;{{cite document| url=https://www.uradni-list.si/1/content?id=78529 |title=Zakon o avtorski in sorodnih pravicah (uradno prečiščeno besedilo) (ZASP-UPB3) |work=Uradni list RS |issue=16/2007 |date=Pebrero 23, 2007 |lang=sl |pages=1805}}&lt;/ref&gt; Subalit sa gawa, nagngangahulugan itong ang mga bagay sa pampublikong espasyo, tulad ng mga gusali at rebulto, na naipagsasanggalang pa ng karapatang-sipi ay maaaring kunan ng retrato para lamang sa pansariling gamit kung walang pahintulot mula sa mga manlilikha ng gayong mga obra, at ipinagbabawal ang paglathala ng gayong mga larawan sa isang portada ng turismo (''tourism portal'') o sa isang pahayagan (sapagkat itinuturing na komersiyal ang paglilimbag ng mga pahayagan).&lt;ref&gt;{{cite news |url=https://www.rtvslo.si/evropska-unija/ali-bo-unija-omejila-objavo-slik-javnih-stavb-na-druzbenih-omrezjih/368889 |title=Ali bo Unija omejila objavo slik javnih stavb na družbenih omrežjih? |publisher=MMC RTV Slovenija |date=Hulyo 5, 2015 |first=Gregor |last=Cerar |lang=sl}}&lt;/ref&gt;

==== Espanya ====
Nagbibigay ng tadhanang kalayaan sa panorama ang [[batas sa karapatang-sipi ng Espanya]]. Nakasaad sa Artikulo 35(2) na &quot;ang mga likha na palagiang matatagpuan sa mga parke, kalye, liwasan o iba pang pampublikong mga daanan ay maaaring sipiin, ipamahagi at iparating nang malaya sa pamamagitan ng mga pinta, drowing, retrato, at mga pamamaraang awdiyo-biswal.&quot;&lt;ref&gt;{{cite web |url=https://www.wipo.int/wipolex/en/legislation/details/21371 |title=Consolidated Text of the Law on Intellectual Property, Regularizing, Clarifying and Harmonizing the Applicable Statutory Provisions (approved by Royal Legislative Decree No. 1/1996 of April 12, 1996, and amended up to Royal Decree-Law No. 6/2022 of March 29, 2022) |author=Spain |lang=es |access-date=Hunyo 10, 2025 |website=WIPO Lex}}&lt;/ref&gt;

==== Estonya ====
Limitado ang kalayaan sa panorama sa Estonya sa di-komersiyal na paggamit ng mga larawan ng mga likhang pang-arkitektura, sining biswal, sining na napapakinabangan, at retrato na panghabambuhay na matatagpuan sa mga lugar na napapasukan ng publiko. Makikita ang probisyon sa Seksiyon 20¹ ng kanilang batas sa karapatang-sipi. Gayundin, hindi dapat maging pangunahing mga paksa ng mga larawan ang nasabing mga likha. May isang napakalimitadong probisyon para sa komersiyal na paggamit ng arkitektura na makikita sa Seksiyon 20²; limitado lamang ito sa mga &quot;''real estate advertisement''&quot;.&lt;ref&gt;{{cite web |url=https://www.riigiteataja.ee/akt/119032019055 |title=Autoriõiguse seadus |website=Riigi Teataja |language=et |access-date=Pebrero 17, 2023}}&lt;/ref&gt;

==== Gresya ====
Hindi umiiral ang kalayaan sa panorama sa Gresya. Nagbibigay lamang ng maghigpit ngunit hindi malinaw na eksepsiyon ang kanilang batas sa karapatang-sipi, ang Batas Blg. 2121/1993 sa Karapatang-sipi, Kaugnay na mga Karapatan, at mga Bagay Pangkalinangan, na huling inamyenda noong 2021. Pinahihintulutan lamang ang &quot;paminsan-minsang pagpaparami at pagkomunika sa midyang pangmadla ng mga larawan ng mga likhang pang-arkitektura, pinong sining, retrato, o mga sining na napapakinabangan na panghabambuhay na nakapuwesto sa pampublikong mga lugar.&quot;&lt;ref&gt;{{cite web |url=https://www.opi.gr/en/library/law-2121-1993#a26 |title=Law 2121/1993 |website=Hellenic Copyright Organization |access-date=Disyembre 31, 2022 |quote=''The occasional reproduction and communication by the mass media of images of architectural works, fine art works, photographs or works of applied art, which are sited permanently in a public place.'' |archive-date=Disyembre 31, 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20221231022238/https://www.opi.gr/en/library/law-2121-1993#a26 |url-status=dead }}&lt;/ref&gt;

==== Italya ====
Walang umiiral na kalayaan sa panorama sa [[Italya]].&lt;ref name=&quot;it&quot;&gt;{{cite news|url=http://punto-informatico.it/2030219/PI/News/wikipedia-cede-al-diritto-autore-italiota.aspx|title=Wikipedia cede al diritto d'autore|last=Spinelli|first=Luca|work=Punto Informatico|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20080929014738/http://punto-informatico.it/2030219/PI/News/wikipedia-cede-al-diritto-autore-italiota.aspx|archive-date=2008-09-29|access-date=2020-05-18}}&lt;/ref&gt; Sa kabila ng maraming opisyal na mga protesta&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.grillini.it/show.php?4884|title=Interrogazione - Diritto di panorama|trans-title=Interrogation - panorama right|last1=Grillini|first1=Franco|website=Grillini.it|language=it|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20081025001151/http://www.grillini.it/show.php?4884|archive-date=2008-10-25|access-date=2020-05-18}}&lt;/ref&gt; at isang pambansang inisyatibang&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.diritto.it/all.php?file=25583.pdf|title=Dare un senso al degrado|last1=Scorza|first1=Guido|last2=Spinelli|first2=Luca|date=2007-03-03|location=Rome|format=PDF|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20090708045222/http://www.diritto.it/all.php?file=25583.pdf|archive-date=2009-07-08|access-date=2020-05-18}}&lt;/ref&gt; pinamunuan ng abogadong si Guido Scorza at mamamahayag na si [[Luca Spinelli]] (na tinampok ang usapin),&lt;ref name=&quot;it&quot;/&gt; pinagbabawal pa rin ang paglalathala ng larawan ng pampublikong mga lugar, alinsunod sa lumang mga batas sa karapatang-sipi ng bansa.&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.normattiva.it/uri-res/N2Ls?urn:nir:stato:legge:1941-04-22;633!vig=|title=Legge 22 aprile 1941 n. 633|language=it|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20141223012833/http://www.normattiva.it/uri-res/N2Ls?urn:nir:stato:legge:1941-04-22;633!vig=|archive-date=2014-12-23|access-date=2020-05-18}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.camera.it/parlam/leggi/deleghe/testi/04042dl.htm|title=Decreto Legislativo 22 gennaio 2004, n. 42|language=it|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20081024122502/http://www.camera.it/parlam/leggi/deleghe/Testi/04042dl.htm|archive-date=2008-10-24|access-date=2020-05-18}}&lt;/ref&gt; Mayroon din isang batas na tinatawag na &quot;''{{lang|it|[[Codice Urbani]]}}''&quot; na buhat pa sa 2004. Bukod sa ibang mga tadhana, nakasaad dito na upang makapaglathala ng mga larawan ng &quot;pangkalinangang mga bagay&quot; (''cultural goods'', sa teoriya lahat ng mga bagay na may katangiang pangkalinangan at pansining tulad ng mga gusali) para sa mga layuning pangkomersiyo, kailangan munang kumuha ng pahintulot mula sa pampook na sangay ng Ministeryo ng mga Sining at Pamanang Pangkultura, ang ''{{lang|it|Soprintendenza}}''.

==== Latbiya ====
Walang ganap na kalayaan sa panorama sa [[Latbiya]]. Sa Tsapter V ng kanilang Batas sa Karapatang-sipi (&quot;''Autortiesību likums''&quot;), nakasaad na maaring gamitin ang anumang larawan ng isang obrang biswal at pang-arkitektura para lamang sa mga sumusunod na layunin: pansarili, pang-impormasyon sa balitaan o mga palatuntunan hinggil sa kasalukuyang mga pangyayari (''current affairs''), at mga akdang hindi pangkomersiyo.&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://likumi.lv/doc.php?id=5138 |title=Autortiesību likums |lang=lv}}&lt;/ref&gt;

==== Luksemburgo ====
Walang kalayaan sa panorama sa [[Luksemburgo]]. Pinahihintulutan ng Artikulo 10(7°) ng kanilang batas sa karapatang-sipi ang pagsasalarawan ng pampublikong obra na matatagpuan sa mga lugar na mapapasukan ng publiko, kung ang mga likhang iyon &quot;ay hindi pangunahing paksa ng pagpaparami o komunikasyon.&quot;&lt;ref&gt;{{cite web |url=https://legilux.public.lu/eli/etat/leg/loi/2001/04/18/n2/jo |title=Loi du 18 avril 2001 sur les droits d'auteur, les droits voisins et les bases de données. |lang=fr |website=Legilux |accessdate=Disyembre 21, 2022}}&lt;/ref&gt;

==== Olanda ====
Mayroong kalayaan sa panorama ang kaharian ng [[Netherlands|Olanda]], sa ilalim ng Artikulo 18 ng kanilang batas sa karapatang-sipi.&lt;ref name=&quot;:0&quot;&gt;{{cite web|access-date=Hunyo 24, 2015 |title=Artikel 18 Nederlandse Auteurswet |url=http://wetten.overheid.nl/BWBR0001886/geldigheidsdatum_24-06-2015#HoofdstukI_6_Artikel18 |language=nl}}&lt;/ref&gt; Maaaring ibahagi nang malaya ang sariling mga retrato ng mga likhang sining, tulad ng mga gusali at lilok, na matatagpuan sa pampublikong mga espasyo, kapagka ipinapakita sa larawan ang gawa na tulad ng karaniwang nakikita [ng mga tao] sa gawa sa lugar na iyon. Sa gayon, hindi pinahihintulutang baguhin ang retrato sa paraang tanging gawa na lang ang natira (tulad ng pagtatabas ng paligid ng larawan) o paglikha ng hinangong gawa na hindi na sang-ayon sa kondisyong ito (halimbawa, isang silweta, anino, o naka-estilong representasyon ng gawa). Dagdag pa rito, nakasaad sa tadhana na tanging ilang mga gawa ng isang parehong manlilikha ang maaaring isali ng tagagamit ng larawan sa isang kalipunan ng mga gawa.&lt;ref&gt;{{cite web |last=Arnoud Engelfriet |title=Fotograferen van kunst op openbare plaatsen |url=http://www.iusmentis.com/auteursrecht/nl/foto/openbarekunst/ |website=Ius Mentis |language=nl}}&lt;/ref&gt;

====Polonya====
May sapat na kalayaan sa panorama sa [[Polonya]], na tinitiyak ng Artikulo 33(1) ng ''Act on Copyright and Related Rights''. Nakasaad dito na &quot;mapapahintulutan ang pamamahagi ng mga obrang palagiang nakapuwesto sa madaraanang mga daan, kalye, liwasan, o hardin, ngunit hindi sa parehong paggamit.&quot; Ang pamamahagi ay sa pamamagitan ng paggamit ng mga retrato o malarawang representasyon ng mga obra (tulad ng mga gusali at pampublikong lilok) sa anumang midya, kabilang ang komersiyal na mga larong video. Dahil hindi katulad sa orihinal na pakay ng pagtatatag ng isang obra ang layunin ng isang retrato ng naturang obra (tulad ng isang gusaling pang-opisina, isang ''shopping mall'', o isang tulay), ito ay isang mapapahintulutang paggamit sa ilalim ng batas sa karapatang-sipi ng bansa.&lt;ref&gt;{{cite web |url=http://www.codozasady.pl/en/freedom-of-panorama/ |title=Freedom of panorama |last=Marcinoska |first=Lena |website=In Principle - Codozasady.pl |date=Oktubre 22, 2015 |access-date=Disyembre 28, 2020 |archive-date=2021-01-16 |archive-url=https://web.archive.org/web/20210116100428/http://www.codozasady.pl/en/freedom-of-panorama/ |url-status=dead }}&lt;/ref&gt;

====Pinlandiya====
Limtado ang kalayaan sa panorama ng Pinlandiya pagdating sa pampublikong sining. Matatagpuan ang probisyon sa ikatlo at ika-apat na mga talata ng Artikulo 25a ng kanilang batas sa karapatang-sipi. Hindi maaaring kunan ng retrato ang mga likhang panghabambuhay na matatagpuan sa pampublikong mga lugar para sa mga layuning komersiyal kapag naging pangunahing mga paksa ng mga retrato ang nasabing mga likha. Ngunit pinahihintulutan ng nasabing probisyon ang mga tagapaglathala ng mga pahayagan at magasin na gamitin nang lubos ang pampublikong sining, sa kondisyong may katuwang na mga kapsiyon ang nilathalang mga larawan. Salungat sa alituntuning ito ang malayang pagkuha ng mga retrato ng mga gusali, na walang anumang mga paghihigpit sa mga layunin ng mga tagagamit.&lt;ref&gt;{{cite web |url=https://www.finlex.fi/fi/laki/ajantasa/1961/19610404#L2P25a |title=8.7.1961/404 |access-date=Nobyembre 23, 2022 |website=FINLEX |lang=fi |archive-date=2021-01-28 |archive-url=https://web.archive.org/web/20210128162218/https://www.finlex.fi/fi/laki/ajantasa/1961/19610404#L2P25a |url-status=dead }}&lt;/ref&gt;

====Pransiya====
Magmula noong Oktubre 7, 2016, inilalaan ng Artikulo L122-5 ng Kodigo ng Ari-Ariang Intelektuwal ng [[Pransiya]] ang isang limitadong kalayaan sa panorama para sa mga gawa ng arkitektura at lilok. Pinahihintulutan ng kodigo ang &quot;mga sipi at representasyon ng mga obra ng arkitektura at lilok na palagiang nakapuwesto sa pampublikong mga lugar (''voie publique'') at nilikha ng mga {{ILL|likas na tao|en|Natural person}},{{efn|'''Likas na tao''' (''{{lang|en|natural person}}'') - sa konteksto ng batas, isang indibiduwal na tao, taliwas sa isang ligal tao (''legal person'') na maaari isang pampribado (iyan ay, entidad sa negosyo o [[organisasyong di-pampamahalaan]]) o pampublikong (iyan ay, pamahalaan) organisasyon.}} maliban sa anumang paggamit na may katangiang pangkomersiyo&quot;.&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://www.legifrance.gouv.fr/affichCodeArticle.do;jsessionid=5DD8F8800CB25AA883378CE851D89A7D.tpdila13v_2?idArticle=LEGIARTI000033219336&amp;cidTexte=LEGITEXT000006069414&amp;categorieLien=id&amp;dateTexte=|title=Article 5, section 11 of Code on Intellectual Property|access-date=2016-12-26|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20170127170315/https://www.legifrance.gouv.fr/affichCodeArticle.do|archive-date=2017-01-27}}&lt;/ref&gt; Malamig noon ang mga mambabatas at politikong Pranses sa pagtanggap ng kalayaan sa panorama; tinawag pa ni [[Patrick Bloche]], dating kasapi ng [[Pambansang Asambleya (Pransiya)|Pambansang Asambleya]], na &quot;amendement Wikipédia&quot; ang kalayaan sa panorama noong 2011.&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://komodo.regardscitoyens.org/public/22-panoramas/ |title=Débats de l'Assemblée nationale sur l'amendement 22 « panoramas » au projet de loi sur la copie privée (23/11/11)}}&lt;/ref&gt;

{{multiple image
 | align             = right
 | image1            = Louvre pyramid - blackout.jpg
 | image2            = Censored-Arche de la Défense-Paris.PNG
 | footer            = Sinalang mga larawan ng [[Piramide ng Louvre]] (sa kaliwa, gawa ni [[I. M. Pei]]) at [[Grande Arche]] (sa kanan, gawa ni [[Johan Otto von Spreckelsen]]), kapuwa isinasanggalang ng pang-arkitektura na karapatang-sipi
}}
May matinding dulot ang gayong mga paghihigpit sa kalayaan sa panorama sa Pransiya sa mga artikulo ng Wikipedia hinggil sa arkitektura ng bansa. Nakasanayan na ng mga tagapangasiwa sa [[Wikimedia Commons]] na [[:Commons:Category:French FOP cases/deleted|burahin]] ang anumang mga retrato ng bagong mga arkitekturang Pranses, sa kabila ng mga pagbabago sa batas, dahil hindi pinahihintulutan ng Commons ang mga retrato ng mga obrang pang-arkitektura ng mga bansang ipinagbabawal ang komersiyal na paggamit.

Isinasanggalang ng karapatang-sipi ang sari-saring mga arkitekturang kontemporaneo ng Pransiya, at maaring maging paglabag sa karapatang-sipi ang pagpaparaming gawa ng mga retratista, tagagawa ng pelikula, disenyador grapiko, at iba pang mga tagagamit mula sa ikatlong panig na may layuning pangkalakalan na walang pahintulot mula sa arkitekto o entidad na ipinalipatan niya ng kaniyang karapatang patrimonyal o ekonomiko. Ipinasiya sa dalawang hiwalay na mga kaso noong 1990 na ang hindi awtorisadong mga postkard na nagpapakita ng [[Grande Arche]] at [[La Géode]] bilang pangunahing mga paksa ay lumalabag sa karapatang-sipi. Ilan pa sa kilalang mga gusaling isinasanggalang ng karapatang-sipi ay ang [[Piramide ng Louvre]], ang [[Opéra Bastille]], at ang [[Bibliothèque nationale de France#Bagong mga gusali|bagong mga gusali ng Bibliothèque nationale de France]].&lt;ref name=JournalIPFranceBldg/&gt;

[[Talaksan:Place des Terreaux Lyon.jpg|thumb|[[Place des Terreaux]] na may suplementaryong pagsasali ng mga obra tulad ng inayos na ''[[Fontaine Bartholdi]]'' at ng 14 na mga haliging granito]]
Gayunpaman, itinuturing ng hurisprudensiyang Pranses na hindi lumalabag sa karapatang-sipi ang isang larawan kapag ito ay isang elementong &quot;[[De minimis#Karapatang-sipi|aksesorya]]&quot; o suplementaryo sa kabuoang paksa na inilalarawan nito. Sa isang kaso noong 2005 hinggil sa mga postkard ng [[Place des Terreaux]] ng [[Lyon]], ipinairal ng ''[[Hukuman ng Kasasyon (Pransiya)|Cour de cassation]]'' (katumbas ng [[Kataas-taasang Hukuman ng Pilipinas]]) ang mga pasya ng mas-mababang mga hukuman sa pansuplementaryong pagsasali sa mga postkard ng makabagong mga instalasyon ng sining na makikita sa plasa. Ayon sa hukuman, humalo ang mga obrang ito sa lumang arkitektura sa palibot ng liwasan, at &quot;pangalawa lamang ang obra sa paksang inilalarawan&quot; ng mga postkard, at ang nasabing paksa ay ang mismong plasa.&lt;ref name=JournalIPFranceBldg&gt;{{cite web |url=http://www.harlaylaw.com/wp-content/uploads/2016/08/Journal-of-Intellectual-Property-Law-Practice-2012-Lipovetsky-jiplp_jps078.pdf |title=The protection of the image of a building under French law: where judges create law |last1=Lipovetsky |first1=Sabine |last2=de Dampierre |first2=Emmanuèle |date=Mayo 24, 2012 |work=Journal of Intellectual Property Law &amp; Practice |publisher=Oxford University Press |access-date=Marso 23, 2021}}&lt;/ref&gt;

Bilang karagdagan sa pahintulot sa pagkuha ng pelikula, nangangailangan ng karagdagang pahintulot mula sa arkitekto o kanilang kinatawan o inatasang tagapangasiwa ang pagkuha ng pelikula sa Pransiya na kinasasangkutan ng pagsasali ng isang gusaling isinasanggalang pa rin ng pang-arkitektura na karapatang-sipi. Isinasaalang-alang sa pagtantiya ng halagang babayaran sa paggamit ng  gawang pang-arkitektura ang tagal ng panahon ng paggamit ng mismong gusali, ang uri ng pelikula o gawang awdiyo-biswal, ang uri ng paggamit, at ang paraan kung paanong ginamit ng mga gumagawa ng pelikula ang hitsura ng gusali. Hindi kinakailangan ng nabanggit na pahintulot kung &quot;hindi pangunahing layunin&quot; ng pelikula ang arkitektura.&lt;ref&gt;{{cite web |url=https://www.filmfrance.net/en/guidance/filming-in-france-faq/ |title=FILMING IN FRANCE – FAQ |website=Film France |access-date=Disyembre 23, 2024}}&lt;/ref&gt;

==== Portugal ====
Matatagpuan sa Artikulo 75, talata 2, puntong q. ng ''Code of Authors' Rights and Neighbouring Rights'' ng Portugal ang kalayaan sa panorama para sa mga obra nila. Sakop nito ang panghabambuhay na mga obra sa pampublikong mga lugar tulad ng arkitektura at mga lilok. Ngunit kinakailangang ipatungkol sa manlilikha at itukoy ang pangalan ng obra sa bawat malayang paggamit ng anumang larawan o video ng gayong obra, alinsunod sa Artikulo 76, talata 1, puntong a..&lt;ref&gt;{{cite web |url=http://www.communia-association.org/wp-content/uploads/2016/06/BCS_Communia_FoP_study.pdf |title=Best Case Scenarios for Copyright: Freedom of Panorama in Portugal |last=Nobre |first=Teresa |work=COMMUNIA |date=Hunyo 2016 |access-date=Enero 12, 2022}}&lt;/ref&gt;

==== Romania ====
[[Talaksan:Palatul Parlamentului, București.jpg|thumb|left|Sinalang retrato ng [[Palasyo ng Parlamento]] sa [[Bucharest]], Romania]]
Walang ganap na kalayaan sa panorama sa [[Romania]]. Nakatala sa Artikulo 35 ng Tsapter VI (&quot;Mga Limitasyon sa Pagpapatupad ng Karapatan ng Manlilikha&quot;) ng kanilang batas sa karapatang-sipi ang mga gawain na hindi na nangangailangan ng pahintulot mula sa manlilikha at pagbayad ng remunerasyon sa kanila. Ayon sa (f), maaring isipi, ipamahagi, at magkomunika sa publiko ang mga larawan ng mga likhang arkitektura, lilok, retrato, at ''applied art'' na palagiang matatagpuan sa pampublikong lugar, '''maliban na lamang''' kung ang larawan ng likhang iyon ay siyang pangunahing paksa ng pagpaparami, pamamahagi, o pagkomunikasyon, at kung ang larawang ito ay ginamit sa mga layuning pangkomersiyo.&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://legislatie.just.ro/Public/DetaliiDocument/7816 |title=LEGEA nr. 8 din 14 martie 1996 (*republicată*) |website=Ministerul Justiției |access-date=Marso 22, 2021 |lang=ro}}&lt;/ref&gt;

Dinemanda ng mga tagapagmana ni [[Anca Petrescu]], arkitekto ng napakalaking [[Palasyo ng Parlamento]], ang [[Parlamento ng Romania]] dahil sa pagbebenta ng mga retrato at ibang mga [[paalaala]] (''souvenir'') kalakip ang larawan ng masagisag na gusali.&lt;ref&gt;{{Cite news|url=https://stirileprotv.ro/stiri/actualitate/familia-arhitectei-casei-poporului-vrea-2-din-castigurile-pe-care-camera-deputatilor-le-incaseaza.html|title=Bătălia pentru imaginea Palatului Parlamentului. Decizia luată de OSIM|lang=ro|work=Stirileprotv.ro|date=Marso 15, 2018|access-date=Mayo 6, 2022}}&lt;/ref&gt; Kasalukuyang isinasagawa pa rin ang paglilitis hinggil sa [[pagsuway sa karapatang-sipi]] na ginawa ng Parlamento.&lt;ref&gt;{{Cite news |url=https://pandects.dpvue.com/2018/10/taking-photos-of-palace-of-parliament.html |title=Taking photos of the Palace of Parliament can be considered illegal |website=Pandects dpVUE |date=Oktubre 8, 2018 |access-date=Disyembre 19, 2020 |language=en-US |archive-date=Nobyembre 26, 2020 |archive-url=https://web.archive.org/web/20201126012836/https://pandects.dpvue.com/2018/10/taking-photos-of-palace-of-parliament.html |url-status=dead }}&lt;/ref&gt;{{better source needed|date=Mayo 2022}}

==== Suwesya ====
Noong Abril 4, 2016, nagpasya ang [[Kataas-taasang Hukuman ng Suwesya]] na nilabag ng [[Talaan ng mga sangay ng Wikimedia|Wikimedia Sweden]] ang karapatang-sipi ng mga manlilikha ng pampublikong obra sa pamamagitan ng paglikha ng isang websayt at database ng pampublikong mga obra sa [[Suwesya]] na naglalaman ng mga larawan ng pampublikong obra na ikinarga o in-''upload'' ng publiko.&lt;ref name=&quot;falkvinge-2016&quot;&gt;{{cite web |first=Rick |last=Falkvinge |author-link=Rick Falkvinge |title=Supreme Court: Wikimedia violates copyright by posting its own photos of public, taxpayer-funded art |date=Abril 4, 2016 |website=Privacy Online News |location=Los Angeles, Estados Unidos |url=https://www.privateinternetaccess.com/blog/2016/04/supreme-court-wikipedia-violates-copyright-posting-photos-public-art/ |access-date=Setyembre 8, 2016}}{{Dead link|date=August 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite news |title=Wikimedia Sweden art map 'violated copyright' |url=https://www.bbc.com/news/technology-35969734 |access-date=Setyembre 9, 2016 |work=BBC News |date=Abril 5, 2016 |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20160923151732/http://www.bbc.com/news/technology-35969734 |archive-date=Setyembre 23, 2016}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web |last=Paulson |first=Michelle |title=A strike against freedom of panorama: Swedish court rules against Wikimedia Sverige |url=https://blog.wikimedia.org/2016/04/04/strike-against-freedom-panorama/ |website=Wikimedia Foundation blog |access-date=Setyembre 9, 2016 |date=Abril 4, 2016 |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20160921153722/https://blog.wikimedia.org/2016/04/04/strike-against-freedom-panorama/ |archive-date=Setyembre 21, 2016}}&lt;/ref&gt; Taglay ng batas sa karapatang-sipi ng Suwesya ang isang kataliwasan sa tanging karapatan ng mayhawak ng karapatang-sipi upang madaling makakita ng publiko ang pampublikong obra.&lt;ref name=&quot;Wikimedia Sweden decision&quot;&gt;{{cite court|litigants=Bildupphovsrätt i Sverige ek. för. v. Wikimedia Svierge|vol=|reporter=|opinion=|pinpoint=|court=[[Supreme Court of Sweden]]|date=04-04-2016|url=https://upload.wikimedia.org/wikipedia/foundation/e/ec/TheSwedishSupremeCourtsDecisionBUSvWikimediaFINAL-English_Translation.pdf|access-date=09-09-2016|quote=}}&lt;/ref&gt;{{Rp|2-5}} Gumamit ang Kataas-taasang Hukuman ng Suwesya ng isang restriktibong pananaw ng kataliwasang ito sa karapatang-sipi.&lt;ref name=&quot;Wikimedia Sweden decision&quot;/&gt;{{Rp|6}} Ipinasiya ng Hukuman na walang halagang pangkomersiyo ang database, para sa kapuwang nagpapatakbo nito o sa mga gumagamit ng database, at ang &quot;halagang ito ay dapat na mapanatili sa mga manlilikha ng mga obra. Wala nang kaugnayan kung may layuning pangkomersiyo ang nagpapatakbo ng database.&quot;&lt;ref name=&quot;Wikimedia Sweden decision&quot;/&gt;{{Rp|6}} Ibinalik ang kaso sa isang mababang hukuman upang malaman ang pinsalang may pananagutan ang Wikimedia Sweden sa ''Bildkonst Upphovsrätt i Sverige'' (BUS), isang ahensiya ng {{ILL|pangasiwaan ng kolektibong mga karapatan|en|Collective rights management}} na naglunsad ng demanda alang-alang sa mga alagad ng sining na kumakatawan sa kanila.&lt;ref name=&quot;Wikimedia Sweden decision&quot;/&gt;{{Rp|2,7}}

==== Unggarya ====
Nakasaad sa Artikulo 68(1) ng batas sa karapatang-sipi ng Unggarya na maaaring gumawa at gamitin ang mga pagsasalarawan ng pinong sining, mga sining pang-arkitektura at sining na napapakinabangan (''applied arts'') na palagiang matatagpuan sa pampublikong lantad na mga lugar, nang walang pahintulot mula at remunerasyon sa mga manlilikha ng nasabing mga obra.&lt;ref&gt;{{cite web| url=https://www.sztnh.gov.hu/sites/default/files/szjt_lxxvi_1999_en_rev_1.pdf |title=Act LXXVI of 1999 on copyright |website=Hungarian Intellectual Property Office |year=2018 |access-date=Disyembre 3, 2022}}&lt;/ref&gt;

===Mga bansang bahagi rati ng Unyong Sobyet===
Walang kalayaan sa panorama ang halos lahat ng mga bansang kabahagi ng dating [[Unyong Sobyet]], puwera na lamang sa tatlong mga bansa na kamakailang binago ang kanilang mga batas sa karapatang-sipi. Ang una ay [[Moldova]] noong Hulyo 2010, nang pinareho nila ang kanilang batas sa karapatang-sipi sa mga pamantayang EU.&lt;ref&gt;{{cite web|author1=Eugene Stuart|author2=Eduardo Fano|author3=Linda Scales|author4=Gerda Leonaviciene|author5=Anna Lazareva|title=Intellectual Property Law and Policy. Law approximation to EU standards in the Republic of Moldova|date=July 2010|publisher=IBF International Consulting, DMI, IRZ, Nomisma, INCOM, Institute of Public Policy|url=http://www.ncu.moldova.md/public/files/publication/armonizare/SLAG_IP_ENG.pdf|access-date=2015-06-29|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20150630171236/http://www.ncu.moldova.md/public/files/publication/armonizare/SLAG_IP_ENG.pdf|archive-date=2015-06-30}}&lt;/ref&gt; Sinundan sila ng [[Armenya]] noong Abril 2013 kalakip ng isinapanahong [[:wikisource:Armenia. Law on Copyright and Related Rights|batas sa karapatang-sipi ng Armenya]].&lt;ref&gt;{{cite web|title=Legislation: National Assembly of RA|language=Armenian|publisher=parliament.am|url=http://www.parliament.am/legislation.php?sel=show&amp;ID=4717|access-date=2015-06-28|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20150701073128/http://www.parliament.am/legislation.php?sel=show&amp;ID=4717|archive-date=2015-07-01}}&lt;/ref&gt;

Bahagyang ipinasa ang tadhanang kalayaan sa panorama sa [[Rusya]] noong Oktubre 1, 2014; mula sa araw na iyon, maaring kumuha ang sinuman ng mga retrato ng mga gusali at hardin na makikita mula sa pampublikong mga lugar, ngunit hindi kasali rito ang mga lilok at iba pang mga likhang tatlong-dimensiyonal.&lt;ref&gt;{{cite web|title=О внесении изменений в части первую, вторую и четвертую Гражданского кодекса Российской Федерации и отдельные законодательные акты Российской Федерации. Статья 3, cтраница 2|language=Russian|work=[[State Duma]]|date=2014-03-05|url=http://pravo.gov.ru/proxy/ips/?docbody=&amp;nd=102171743&amp;rdk=&amp;backlink=1|access-date=2015-06-29|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20150630234615/http://pravo.gov.ru/proxy/ips/?docbody=&amp;nd=102171743&amp;rdk=&amp;backlink=1|archive-date=2015-06-30}}&lt;/ref&gt;

=== Mga bansang kasapi ng OAPI ===
Limitado ang kalayaan sa panorama sa ilalim ng ''[[Organisation Africaine de la Propriété Intellectuelle]]'' (OAPI), na binubuo ng mga kasaping-bansa na [[Benin]], [[Burkina Faso]], [[Cameroon]], [[Republika ng Gitnang Aprika]], [[Chad]], [[Comoros]], [[Republika ng Congo|Congo]], [[Baybaying Garing]], [[Equatorial Guinea]], [[Gabon]], [[Guinea]], [[Guinea-Bissau]], [[Mali]], [[Mauritania]], [[Niger]], [[Senegal]], at [[Togo]]. Alinsunod sa ''Annex VII, Part I, Article 16'' ng Kasunduang Bangui, pinahihintulutan ang pamamahagi at pagpapakalat ng mga larawan ng arkitektura, pinong sining, retrato, o sining na napapakinabangan na palagiang matatagpuan sa pampublikong mga lugar, pero hindi sa mga layuning pangkomersiyo kapag naging pangunahing mga paksa ng mga larawan ang nabanggit na mga likha.&lt;ref&gt;{{cite web |url=https://www.sgg.cg/txts-droit-reg/oapi-accord-de-bangui-instituant-une-organisation-africaine-de-la-proprit-intellectuelle-acte-du-14-dcembre-2015.pdf |title=ORGANISATION AFRICAINE DE LA PROPRIETE INTELLECTUELLE (OAPI) – ACCORD DE BANGUI INSTITUANT UNE ORGANISATION AFRICAINE DE LA PROPRIETE INTELLECTUELLE, ACTE DU 14 DECEMBRE 2015 |p=153 |access-date=Enero 2, 2023 |lang=fr}}&lt;/ref&gt;

==Tingnan din==
* [[Copyleft]]
* [[Malayang nilalaman]]
* [[Potograpiya at batas]]
* [[Pampublikong dominyo]]
* [[Tatak-pangkalakal]]

==Talababa==
{{notelist}}

==Mga sanggunian==
{{Reflist|30em}}

==Panlabas na mga link==
{{commons category|Freedom of panorama}}
* [https://web.archive.org/web/20070912005656/http://www.asmp.org/commerce/legal/copyright/publicbldg.php Photographing public buildings], mula sa [[American Society of Media Photographers]].
* [https://web.archive.org/web/20071013151300/http://chicagoist.com/2005/02/17/millennium_park_photography_the_official_scoop.php Millennium Park Photography: The Official Scoop], ''The Chicagoist'', Pebrero 17, 2005.
* MacPherson, L.: ''[http://www.sirimo.co.uk/media/UKPhotographersRights.pdf Photographer's Rights in the UK] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20090325212727/http://www.sirimo.co.uk/media/UKPhotographersRights.pdf |date=March 25, 2009}}''.
* {{Cite journal |url=https://washington.academia.edu/BryceNewell/Papers/535200/Freedom_of_Panorama_A_Comparative_Look_at_International_Restrictions_on_Public_Photography |archive-url=https://archive.today/20121202073320/http://washington.academia.edu/BryceNewell/Papers/535200/Freedom_of_Panorama_A_Comparative_Look_at_International_Restrictions_on_Public_Photography |archive-date=Disyembre 2, 2012 |title=Freedom of Panorama: A Comparative Look at International Restrictions on Public Photography |first=Bryce Clayton |last=Newell |volume=44 |journal=Creighton Law Review |pages=405–427 |year=2011}}{{Dead link|date=Agosto 2021}}

;Ilang mga pahinang Wikimedia na tumatalakay sa kalayaan sa panorama
*[[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2015-06-17/In focus|Wikipedia:Wikipedia Signpost/2015-06-17/In focus - ''The Signpost'' ng Wikipediang Ingles]] (hinggil sa usapin ng kalayaan sa panorama sa Europa)
*[[c:Commons:Freedom of panorama|Freedom of panorama sa Wikimedia Commons]]
*[[:meta:Freedom of Panorama in Europe in 2015|Freedom of Panorama in Europe in 2015 - Meta Wikimedia]]

{{Authority control}}

[[Kategorya:Batas sa karapatang-sipi]]
[[Kategorya:Potograpiya]]</text>
      <sha1>pqxdvu76r7md67wwnqwxvwyxorpiiuf</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>2164899</id>
      <parentid>2164877</parentid>
      <timestamp>2025-06-14T04:41:04Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>JWilz12345</username>
        <id>77302</id>
      </contributor>
      <comment>/* Olanda */</comment>
      <origin>2164899</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="152236" sha1="fnhnto82ylryme8fd6jmeuhudqxzt52" xml:space="preserve">{{Good article}}
{{hatnote|Para sa gabay tungkol sa paggamit ng mga larawan sa mga websayt ng Wikimedia sa ilalim ng mga tadhanang &quot;kalayaan sa panorama&quot;, pakitingnan ang [[c:Commons:Freedom of panorama]].}}
[[Talaksan:Image demonstrating freedom of panorama.jpg|thumb|Isang larawan na nagpapakita ng mga [[eskultura]] ni Sergej Alexander Dott, tinawag na ''Himmelsblumen'' at ginawa noong 2003, na matatagpuan malapit sa estasyong [[Gleisdreieck (Berlin U-Bahn)|Gleisdreieck]] ng [[Berlin U-Bahn|metro]] ng [[Berlin]], Alemanya. Angkop sa mga probisyon ng kalayaan sa panorama sa bansa ang paglathala nito sa pamamagitan ng malayang lisensiya.]]
[[Talaksan:Two Statues Gugulethu Seven Memorial Redux.png|thumb|right|Walang kalayaan sa panorama sa [[Timog Aprika]], kaya kinakailangang sensurin ang estatwang ito dahil sakop ito ng mahigpit na kahulugan ng batas sa karapatang-sipi sa bansa.]]

Ang '''kalayaan sa panorama''' ({{Langx|en|freedom of panorama}}, dinaglat na '''FoP''') ay isang tadhanang nakapaloob sa mga batas sa [[karapatang-sipi]] ng maraming mga hurisdiksiyon. Pinahihintulutan nito ang pagkuha ng mga [[retrato]] at [[video]] at paglikha ng ibang mga larawan (tulad ng mga [[pinta]]) ng mga [[gusali]] at kung minsan mga [[lilok]] at ibang mga gawang sining na palagiang matatagpuan sa isang [[pampublikong lugar]] nang hindi lumalabag sa anumang karapatang-sipi na maaaring manatili sa gayong mga gawa, at ang paglalathala ng gayong mga larawan.&lt;ref name=&quot;seiler&quot;&gt;Seiler, D.: ''[http://www.fotorecht.de/publikationen/hundertwasserhaus3.html Gebäudefotografie in der EU – Neues vom Hundertwasserhaus] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20070930160856/http://www.fotorecht.de/publikationen/hundertwasserhaus3.html |date=2007-09-30 }}'', in ''Photopresse'' 1/2 (2006), p.&amp;nbsp;16. URL last accessed 2007-09-20.&lt;/ref&gt;&lt;ref name=DulongDeRosnay&gt;{{Cite journal|last=Rosnay|first=Mélanie Dulong de|last2=Langlais|first2=Pierre-Carl|date=2017-02-16|title=Public artworks and the freedom of panorama controversy: a case of Wikimedia influence|url=https://policyreview.info/articles/analysis/public-artworks-and-freedom-panorama-controversy-case-wikimedia-influence|journal=Internet Policy Review|volume=6|issue=1|issn=2197-6775|deadurl=no|archiveurl=https://web.archive.org/web/20180118012615/https://policyreview.info/articles/analysis/public-artworks-and-freedom-panorama-controversy-case-wikimedia-influence|archivedate=2018-01-18|df=}}&lt;/ref&gt;

Nililimitahan ng mga batas o kaso ng batas ng kalayaan sa panorama ang mga mayhawak ng karapatang-sipi sa paggawa ng ligal na hakbang dahil sa paglabag ng karapatang-sipi laban sa mga tagalikha o tagapamahagi ng gayong mga larawan. Isa itong kataliwasan o eksepsiyon sa karaniwang alituntunin na ang mayhawak ng karapatang-sipi ay may tanging karapatan sa pagbibigay ng kapangyarihan sa paglikha at pamamahagi ng mga [[hinangong likha]]. Hango ang parirala sa salitang [[Wikang Aleman|Aleman]] na ''{{lang|de|Panoramafreiheit}}'' (&quot;kalayaan sa panorama&quot; o &quot;''panorama freedom''&quot; sa Ingles).

==Kaligirang pangkasaysayan==
Ipinagbawal nang husto ang potograpiya at ibang mga paraan ng pagsasalarawan ng pampublikong espasyo noong nakaraan, sa mga kadahilanang hindi kaugnay sa karapatan ng mga manlilikha ng pampublikong mga obra. Ipinagbawal ng Pransiya ang gayong mga gawain noong ika-19 na dantaon para sa pagtatanggol ng pribasidad. Sinimulang ipagbawal ng Italya ang pagsasalarawan ng mga pook arkeolohiko noong ika-18 dantaon, kahit na nasa pampublikong mga lugar ang mga pook na ito, bilang proteksiyon sa kanilang pamanang pangkalinangan.&lt;ref name=DulongDeRosnay/&gt; 

Nagsimula ang kaisipan ng kalayaan sa panorama noong ika-19 na dantaon sa Alemanya. Ipinakilala ng [[Kaharian ng Bavaria]] noong 1840 ang isang kahalintulad na eksepsyon para sa piktorikong mga paglalarawan ng &quot;mga likha ng sining at arkitektura sa panlabas na mga anyo ng mga ito&quot; sa pampublikong mga espasyo. Nilayon nitong bawasan ang kahigpitan ng bagong mga patakarang pangkarapatang-sipi sa [[Kumpederasyong Aleman]] na ipinagbawal ang mga pagpaparami o reproduksiyon, maliban sa &quot;mekanikal na mga pagpaparami.&quot; Tumulad kalaunan ang ibang mga estadong bahagi ng kumpederasyon, at noong 1876 tuluyan nang ipinatupad ng parlamento ng Alemanya ang karapatang ligal na ito sa buong kumpederasyon.&lt;ref name=DulongDeRosnay/&gt;

==Mga likhang dalawang-dimensiyonal==
Sa mga bansa sa mundo, iba-iba ang tiyak na saklaw ng pahintulot na ito para makalikha ng mga retrato ng pampublikong mga lugar nang hindi na kailangang mag-alala hinggil sa mga gawang naipagsasanggalang ng karapatang-sipi na nasa larawan.&lt;ref name=&quot;seiler&quot;/&gt; Sa karamihan ng mga bansa, tumutukoy lamang ito sa mga larawan ng mga likhang tatlong-dimensiyonal&lt;ref name=&quot;uk_2&quot;&gt;Tingnan ang ''e.g.'' Lydiate.&lt;/ref&gt; na palagiang nakapuwesto sa isang pampublikong lugar, ang karaniwang ibig sabihin ng &quot;palagian&quot; ay &quot;para sa likas na tanang buhay ng gawa.&quot;&lt;ref name=&quot;ch&quot;/&gt;&lt;ref name=&quot;dix&quot;&gt;{{cite web|last=Dix|first=Bruno|url=http://www.rechtpraktisch.de/artikel.html?id=519|title=Christo und der verhüllte Reichstag|date=2002-02-21|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20020722213717/http://www.rechtpraktisch.de/artikel.html?id=519|archive-date=2002-07-22|access-date=2020-05-18}}&lt;/ref&gt; Sa [[Suwisa]], pinapayagan ang pagkuha at paglathala ng mga larawan ng mga likhang dalawang-dimensiyonal tulad ng mga miyural (mga larawang nakapinta sa pader) o graffiti, ngunit ang gayong mga larawan ay hindi maaring gamitin para sa layuning kapareho sa mga orihinal.&lt;ref name=&quot;ch&quot;/&gt;

==Pampublikong espasyo==
Maraming mga batas ay may mailap na pagkakaiba ukol sa pampublikong espasyo (''public space'') at pampribadong ari-arian. Sa [[Austria]] walang kaugnayan sa pahintulot na kalayaan sa panorama ang kinaroroonan ng retratista ,&lt;ref name=&quot;seiler&quot;/&gt; ngunit sa [[Alemanya]] ang gayong pahintulot ay kumakapit lamang kapag ang larawan ay kinunan mula sa pampublikong lupa, at walang karagdagang mga gamit tulad ng mga hagdan, platapormang pambuhat, eroplano, atbp.&lt;ref name=&quot;de&quot;/&gt; Sa ilang pagkakataon, umaabot din ang saklaw ng pahintulot sa tunay na mga lupang pampribado, halimbawa ay ang pampribadong mga liwasan at kastilyo na mapapasukan ng publiko at walang kontroladong mga pasukan, subalit may katakdaan na maaaring humingi ang may-ari ng bayad para sa komersiyal na paggamit ng mga larawan.&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://juris.bundesgerichtshof.de/cgi-bin/rechtsprechung/document.py?Gericht=bgh&amp;Art=pm&amp;Datum=2010&amp;Sort=3&amp;nr=54399&amp;pos=0&amp;anz=241|title=Decision of the German Federal Court in favour of the Stiftung Preußische Schlösser und Gärten, December 17, 2010|publisher=Juris.bundesgerichtshof.de|date=2010-12-17|access-date=2012-07-20|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20131014190054/http://juris.bundesgerichtshof.de/cgi-bin/rechtsprechung/document.py?Gericht=bgh&amp;Art=pm&amp;Datum=2010&amp;Sort=3&amp;nr=54399&amp;pos=0&amp;anz=241|archive-date=2013-10-14}}&lt;/ref&gt;

Sa maraming mga bansa sa [[Silangang Europa]], nililimitahan lamang ng mga batas sa karapatang-sipi ang pahintulot na ito sa hindi pangkomersiyo na paggamit ng mga larawan.&lt;ref name=&quot;elst&quot;&gt;Tingnan ang Rusya bilang halimbawa: {{cite book|last=Elst|first=Michiel|title=Copyright, Freedom of Speech, and Cultural Policy in the Russian Federation|page=432f|publisher=Martinus Nijhoff|location=Leiden/Boston|year=2005|isbn=90-04-14087-5}}&lt;/ref&gt;

Mayroon ding pandaigdigang mga pagkakaiba sa tiyak na kahulugan ng isang &quot;pampublikong espasyo.&quot; Sa maraming mga bansa, kinabibilangan lamang nito ang mga espasyo sa labas (halimbawa, sa Alemanya),&lt;ref name=&quot;de&quot;/&gt; habang kasama naman sa ilan sa ibang mga bansa ang espasyo sa loob tulad ng pampublikong mga museo (halimbawa, sa [[United Kingdom|Reyno Unido]]&lt;ref name=&quot;uk&quot;/&gt; at [[Rusya]]).&lt;ref name=&quot;ru&quot;&gt;Elst p. 432, footnote 268. Tingnan din [http://www.consultant.ru/popular/gkrf4/ article 1276 of part IV of the Civil Code] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120607021156/http://www.consultant.ru/popular/gkrf4/|date=2012-06-07}} (in force as of January 1, 2008), na nagbibigay-linaw rito.&lt;/ref&gt;

==Pandaigdigang mga kasunduan==
Walang litaw na mga tuntunin hinggil sa kalayaan sa panorama sa alinman sa pandaigdigang mga kasunduan sa karapatang-sipi, tulad ng [[Kumbensiyong Berne]], [[Tratado sa Karapatang-sipi ng WIPO]], [[Unibersal na Kumbensiyon sa Karapatang-sipi]], at [[Kasunduang TRIPS]]. Gayunpaman, malimit na nagbibigay ang mga kasunduang ito ng isang [[tatlong-hakbang na pagsusulit]] (''three-step test'') bilang isang pangkalahatang takda na dapat pagbatayan laban sa pambansang mga tadhana sa kalayaan sa panorama, tulad ng ikalawang talata ng artikulo 10 ng Tratado ng WIPO, artikulo 13 ng TRIPS, at ikalawang talata ng artikulo 9 ng binagong Kumbensiyong Berne (bagaman para lamang sa pagpaparami).&lt;ref&gt;Reto M. Hilty at Sylvie Nérisson, ''Overview,'' sa: (ed.) na ito, ''Balancing Copyright,'' 2012, op. cit., mga pahinang 1–78, pahinang 24 f hinggil dito.&lt;/ref&gt;

May binanggit si [[Ralph Oman]], dating Direktor sa Karapatang-sipi (''Register of Copyrights'') ng [[Tanggapan sa Karapatang-sipi ng Estados Unidos]], tungkol sa isang pinagsamang pagsisikap ng [[Pandaigdigang Organisasyon sa Ari-ariang Intelektuwal]] at [[UNESCO]] noong dekada-1980 para sa isang ''Draft Model Copyright Law'', na kinabibilangan ng ilang mga simulain sa borador na nakatuon sa mga gawang pang-arkitektura. Nasa Simulaing WA7 ang tadhanang katulad ng kalayaan sa panorama: &quot;Hindi kailangan ng pahintulot ng mga manlilikha ang pagpaparami ng panlabas na mga larawan ng arkitektura sa pamamagitan ng potograpiya, pelikula, pinta, lilok, drowing o mga kahalintulad na paraan kung para lamang ito sa pansariling layunin, o para sa layuning pangkomersiyo kapag nakatayo sa pampublikong kalye, daanan, liwasan o ibang mga lugar na karaniwang napupuntahan ng publiko ang mga gawang pang-arkitektura. Halo-halo ang mga puna hinggil dito: isang panukalang isali sa simulain ang mga larawan na kinunan mula sa himpapawid at satelayt, mga katanungan kung dapat bang isali ang panloob na arkitektura, at batikos dahil sa labis na pagsuko ng mga karapatan ng mga arkitekto sa publiko at hindi paglalaan ng kondisyon ng kabayaran sa pangkomersiyo na mga paggamit ng panlabas na mga larawan ng arkitektura. Hindi nakakuha ng sapat na pagsang-ayon ang mga panukalang ito, at ginawa ang simulaing hinggil sa panorama nang &quot;walang mga pagbabago&quot; ayon sa Komite ng mga Dalubhasa ng Pamahalaan.&lt;ref&gt;{{Cite report |url=https://www.copyright.gov/reports/architecture.pdf |title=THE REPORT OF THE REGISTER OF COPYRIGHTS ON WORKS OF ARCHITECTURE |publisher=US Copyright Office |location=Estados Unidos |date=Hunyo 19, 1989 |access-date=Mayo 30, 2025 |ISBN=0-8444-0653-8 |pages=148–155}}&lt;/ref&gt;

==Katayuan sa iba-ibang mga bansa==
Maraming mga bansa ang may kahalintulad na mga tadhanang nililimitahan ang saklaw ng batas sa karapatang-sipi upang malinaw na payagan ang mga retratong nagpapakita ng mga tanawin ng pampublikong mga lugar o tanawing kinunan mula sa pampublikong mga lugar. Ngunit magkaiba ang kahulugan ng mga bansa hinggil sa prinsipyo ng kalayaan sa panorama.&lt;ref name=&quot;seiler&quot;/&gt;

[[Talaksan:Freedom of Panorama world map.svg|thumb|none|650px|Katayuan ng kalayaan sa panorama sa buong daigdig para sa mga larawang ginagamit sa mga layuning pangkomersiyo.]]
[[Talaksan:Tallest buildings 2022 whether or not FoP.png|thumb|none|650px|Nangungunang 11 pinakamatayog na mga gusali sa mundo noong 2022, at ang katayuan ng kalayaan sa panorama ng mga bansang kinaroroonan ng mga ito: [[Talaksan:SemiPD-icon.svg|30px]] – mayroong kalayaan sa panorama ([[Malaysia]], [[Tsina]], [[Taiwan]], [[Estados Unidos]]) [[Talaksan:Red copyright.svg|30px]] – walang kalayaan sa panorama ([[Saudi Arabia]], [[Timog Korea]], [[United Arab Emirates]])]]

===Pilipinas===
Nakasaad sa Seksiyon 172 ng Kodigo ng Ari-Ariang Intelektuwal ng Pilipinas (''Intellectual Property Code of the Philippines'' o Batas Republika Blg. 8293), nakapamagat na &quot;''Literary and Artistic Works''&quot;, na isinasanggalang ang mga &quot;likhang sining&quot;, tulad ng arkitektura at eskultura. Walang anumang probisyon ng kalayaan sa panorama sa Seksiyon 184 (&quot;''Limitations on Copyright''&quot;) na nagtatala ng mga gawaing hindi itinuturing na paglabag sa karapatang-sipi ng mga gumawa o nagdisenyo ng mga gusali, eskultura, atbp. mga obra, ngunit nagbibigay ang probisyong (d) ng kataliwasan sa karapatang-sipi kung ang reproduksiyon ng &quot;mga gawang pampanitikan, pansiyentipiko, at pansining&quot; ay &quot;bilang bahagi ng pag-ulat ng kasalukuyang mga kaganapan sa pamamagitan ng potograpiya, sinematograpiya, o pamamahayag hanggang sa kinakailangang saklaw para sa layuning ito.&quot; Ang probisyong (e) naman ay nagbibigay ng probisyong [[patas na paggamit]] (''fair use'') sa pagsasali ng isang akda o gawa sa &quot;isang publikasyon, brodkast, o ibang uri ng komunikasyon sa madla,&quot; kung para lamang sa layunin ng pagtuturo.&lt;ref name=PHIpo&gt;{{cite web |url=https://drive.google.com/file/d/0B2or2OrWYpIfN3BnNVNILUFjUmM/view?ts=58057027 |accessdate=3 Hunyo 2020 |title=Intellectual Property Code of the Philippines (Republic Act No. 8293) (2015 Edition) |publisher=Intellectual Property Office of the Philippines}}&lt;/ref&gt;

Kapuwang hindi malaya para sa [[Wikimedia Commons]], ang imbakan ng mga talaksang (''files'') nasa malayang mga lisensiya o pampublikong dominyo, tulad ng mga retratong ginagamit sa [[Wikipedia]]. Nakasanayan na ng pamunuan nito na [[c:Category:Philippine FOP cases/deleted|magbura]] ng mga retrato ng bagong mga estruktura at pampublikong sining sa bansa, tulad ng mga gusali, lilok, bantayog, at memoryal.{{efn|''Halimbawang mga patunay sa mga pagbura:'' ganap na bagong mga estruktura - [[c:Commons:Deletion requests/Files in Category:SM Mall of Asia|SM Mall of Asia]]; mga estrukturang nilikha o ginawa ng mga alagad ng sining na maaring buhay pa o pumanaw na ngunit hindi pa umaabot sa 50 taon ang nakararaan mula nang sila'y pumanaw - [[c:Commons:Deletion requests/Files in Category:SAF 44 Mamasapano clash (Special Action Force Monument, Angeles City, Pampanga)|Bantayog ng SAF 44 sa Angeles]] at [[c:Commons:Deletion requests/Files in Category:Leyte Landing Memorial|Bantayog ng Paglapag sa Leyte]].}} Ito ay dahil hindi pinapayagan sa Wikimedia Commons ang mga talaksang naaangkop lamang sa tadhanang patas na paggamit.

===Ibang bahagi ng Timog-silangang Asya===
[[Talaksan:Freedom of panorama in Southeast Asia.svg|thumb|350px|Katayuan ng kalayaan sa panorama sa Timog-silangang Asya]]

====Biyetnam====
Walang ganap na kalayaan sa panorama sa Biyetnam. Ayon sa Artikulo 25(h) ng kanilang bagong-amyendang batas sa karapatang-sipi ng Biyetnam (2022), maari ang potograpiya at pagsasahimpapawid sa telebisyon ng mga obrang hinulma, arkitektura, at obrang napapakinabangan na nakadispley sa publiko, &quot;para sa layon ng pagpapakita o pagprisinta ng mga larawan ng mga obrang ito, hindi sa layuning pangkomersiyo.&quot;&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://thuvienphapluat.vn/van-ban/So-huu-tri-tue/Luat-So-huu-tri-tue-sua-doi-2022-458435.aspx?v=d |title=Luật Sở hữu trí tuệ sửa đổi 2022 |access-date=Oktubre 14, 2022}}&lt;/ref&gt;

====Brunei====
Nakalahad sa Seksiyon 66 ng batas sa karapatang-sipi ng Brunei ang kanilang kalayaan sa panorama, na pinahihintulutan ang pagsasalarawan ng mga likhang gusali, lilok, modelo ng mga gusali, at obra ng masining na pagkakagawa sa pampublikong mga lugar, sa pamamagitan ng pagguhit, potograpiya, sinematograpiya, at pagsasahimpapawid sa telebisyon.&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://wipolex-res.wipo.int/edocs/lexdocs/laws/en/bn/bn002en.pdf |title=Emergency (Copyright) Order, 1999 |author=Brunei |website=WIPO Lex |access-date=Mayo 23, 2021}}&lt;/ref&gt;

====Cambodia====
Sa Cambodia, nakasaad sa Artikulo 25 ang limitadong kalayaan sa panorama. Pinapayagan lamang ang tadhanang ito kung ang pagpaparami ng obrang grapiko o hinulma (mga lilok) sa pampublikong lugar ay hindi pangunahing paksa ng sumunod na reproduksiyon, tulad ng mga retrato. Kapag naging pangunahing paksa ng sumunod na pagpaparami ang pampublikong mga obra, hindi ito maaaring gamitin sa anumang layunin maliban lamang sa pansarili (pampamilya at pangkaibigan) na paggamit at sa mga layuning pang-edukasyon na hindi nakikinabang (''non-profit educational purposes'').&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://wipolex-res.wipo.int/edocs/lexdocs/laws/en/kh/kh003en.pdf |title=Law on Copyright and Related Rights |year=2003 |author=Cambodia |access-date=Mayo 23, 2021 |website=WIPO Lex}}&lt;/ref&gt;

====Indonesya====
Walang tiyak na pagbanggit ng kalayaan sa panorama sa [[batas sa karapatang-sipi ng Indonesya]], bagaman umiiral ang isang kahalintulad subalit limitadong tadhana sa Artikulo 15 na pinagkakalooban ang mga may-ari ng obra, kabilang na ang arkitektura at lilok, ang karapatan na magsagawa ng pampublikong displey, sa paraang paglalathala man o pagpaparami sa isang katalogo. Nagbibigay naman ang Artikulo 43(d) ng pahintulot para sa pamamahagi ng mga nilalamang isinasanggalang ng karapatang-sipi sa teknolohiyang pang-impormasyon at midyang pangkomunikasyon, kung ang mga nabanggit na midyum ng pamamahagi ay &quot;hindi komersiyal at/o walang halaga para sa Manlilikha o kaugnay na mga partido.&quot;&lt;ref&gt;{{cite web |url=https://wipolex-res.wipo.int/edocs/lexdocs/laws/en/id/id064en.pdf |title=Law of the Republic of Indonesia No. 28 of 2014 on Copyright |author=Indonesia |access-date=Mayo 12, 2021 |website=WIPO Lex}}&lt;/ref&gt;

====Laos====
Walang kalayaan sa panorama sa Laos, ngunit may kahalintulad na probisyon sa Artikulo 115 ang kanilang batas sa karapatang-sipi, subalit nakapamagat na &quot;''Acts Consistent with Fair Use''&quot; ang artikulo. Nakasaad sa pangatlong sugnay ng artikulo na maaaring isipi sa pamamagitan ng potograpiya at sinematograpita ang mga obrang niyari na at nakadispley sa publiko, tulad ng pinong sining, arkitektura, at nalalapat na sining, kung ang mga obrang ito ay hindi paksa ng pagpaparami. Pinapayagan din sa artikulo ang pagpaparami ng mga obra para sa layunin ng pag-uulat ng kasalukuyang mga kaganapan, subalit hanggang sa layuning paghahatid ng balita't impormasyon lamang.&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://sblaw.vn/wp-content/uploads/2018/07/Law-on-Intellectual-Property-Amended-2017-ENG-ProofreadCLEAN.pdf |title=Law on Intellectual Property |author=Lao People's Democratic Republic |access-date=Mayo 23, 2021 |website=SB Law}}&lt;/ref&gt;

====Malaysia====
{{multiple image
 | align             = right
 | image1            = Petronas Towers, Kuala Lumpur.jpg
 | image2            = Kota Kinabalu City Centre 0001.jpg
 | footer            = ''Kaliwa:'' [[Toreng Petronas]] na dinisenyo ni arkitekto [[César Pelli]]. ''Kanan:'' Estatwa ng Merlin sa [[Kota Kinabalu]]
}}
Tinitiyak ng [[batas sa karapatang-sipi ng Malaysia]] ang kalayaan sa panorama sa pampublikong mga lugar. Nakasaad sa Seksiyon 13(2)(d) na hindi paglabag sa karapatang-sipi ang pagpaparami o pamamahagi ng mga kopya ng anumang obra na palagiang nakatayo sa isang pampublikong lugar. Tinutukoy ng Seksiyon 3 ang &quot;mga likhang sining&quot; bilang anumang gawang grapiko, retrato, lilok, kolyahe (''collage''), at gawa ng arkitektura o masining na artesaniya. Hindi kasama sa natatanging tadhanang ito ang mga disenyong plano ng mga [[integradong sirkito]].&lt;ref&gt;{{cite web|title=COPYRIGHT ACT 1987 (as at 30 June 2022) |url=https://www.myipo.gov.my/wp-content/uploads/2025/02/Lampiran-A1-ENG-Akta-Hak-Cipta-setakat-22-Jun-2023.pdf |website=The Official Portal of Intellectual Property Corporation of Malaysia |accessdate=Hunyo 11, 2025}}&lt;/ref&gt;

====Singapore====
[[Talaksan:Merlion - 2013.04 - panoramio.jpg|thumb|left|Ang rebultong [[Merlion]] sa harap, obra ni Lim Nang Seng (namatay 1987) noong 1972. Sa likod naman ang [[Marina Bay Sands]], obra ni arkitekto [[Moshe Safdie]] noong 2010.]]
Tinitiyak ng batas sa karapatang-sipi ng Singapore ang sapat na kalayaan sa panorama sa nasabing bansa, sa ilalim ng Seksiyon 265. Pinahihintulutan ang paglikha at paglalathala ng mga larawan ng mga gusali, modelo ng gusali, lilok, at masining na pagkakagawa na palagiang makikita sa isang pampublikong lugar, kung ginawa ang mga larawang ito noon o pagkaraan ng ika-10 ng Abril 1987.&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://sso.agc.gov.sg/Act/CA2021?ProvIds=P15-#pr265- |title=PART 5 PERMITTED USES OF COPYRIGHT WORKS AND PROTECTED PERFORMANCES |website=Singapore Statutes Online |access-date=Nobyembre 16, 2024}}&lt;/ref&gt;

====Thailand====
Itinatalakay ang kalayaan sa panorama sa mga Seksiyon 37–39 ng batas sa karapatang-sipi ng Thailand. Pinapayagan ng mga Seksiyon 37 at 38 ang mga representasyon ng mga obra sa pampublikong mga lugar at arkitektura sa pamamagitan ng &quot;drowing, pinta, konstruksiyon, klitse, moldura, paglililok, litograpiya, potograpiya, sinematograpiya, at pamamahayag ng video&quot;, habang pinapayagan ng Seksiyon 39 ang panlarawan at pangvideo na mga representasyon ng &quot;isang likha kung saang bahagi ang isang masining na obra.&quot;&lt;ref&gt;{{cite web |url=https://www.wipo.int/wipolex/en/legislation/details/19877 |title=Copyright Act B.E. 2537 (1994) (as amended up to Copyright Act B.E. 2561 (2018)) |author=Thailand |website=WIPO Lex |access-date=Hunyo 10, 2025}}&lt;/ref&gt;

===Alherya===
Nagbibigay ng eksepsiyong kalayaan sa panorama ang ''Ordinansa Blg. 03-05 ng ika-19 Hulyo 2003 hinggil sa Karapatang-sipi at Kaugnay na mga Karapatan''. Sa ilalim ng Artikulo 50 ng nasabing batas, pinahihintulutang magparami ng mga larawan ng mga gawang pang-arkitektura, pampinong sining, pang-nalalapat na sining, at pampotograpiya na palagiang matatagpuan sa pampublikong mga lugar, maliban sa mga obra na matatagpuan sa mga galeriya, museo, at natukoy na mga sityong pangkultura at pangkalikasan (&quot;''classified cultural and natural sites''&quot;).&lt;ref&gt;{{cite web |url=https://www.joradp.dz/FTP/jo-francais/2003/F2003044.pdf |title=Ordonnance n°03-05 du 19 Juillet 2003, relative aux droits d'auteur et aux droits |language=fr |work=Journal Officiel de la Republique Algerienne Democratique et Populaire |access-date=Marso 12, 2025 |page=8}}&lt;/ref&gt;

===Australya===
[[Talaksan:Sydney Opera House 2 (30595141941).jpg|thumb|[[Sydney Opera House]], na dinisenyo ng arkitektong Dinamarkes na si [[Jørn Utzon]]]]
Sa [[Australya]], tinatalakay ang kalayaan sa panorama sa pederal na ''[[Batas sa karapatang-sipi ng Australya|Copyright Act 1968]]'', mga Seksiyon 65 hanggang 68. Inilalaan ng Seksiyon 65: &quot;Ang karapatang-sipi sa isang gawa ... na matatagpuan sa isang pampublikong lugar, o sa mga premisang bukas sa publiko, ay hindi nilalabagan ng paglikha ng isang pinta, drowing, klitse (''engraving''), o retrato ng gawa o ang pagsasali ng gawa sa isang sinematograpong pelikula o sa isang brodkast pantelebisyon, maliban kung pansamantala lamang (ang kinaroroonan nito).&quot; Kumakapit ito sa anumang &quot;masining na gawa&quot; na binigyang-kahulugan sa talatang (c) ng bahaging 10: isang &quot;obra ng masining na pagkakagawa&quot; (pero hindi isang ''circuit layout'').&lt;ref name=&quot;AU&quot;&gt;{{Cite Legislation AU|Cth|act|ca1968133|Copyright Act 1968}}&lt;/ref&gt;

Nagbibigay ang Seksiyon 66 ng Batas ang hindi pagsasali sa paglabag sa karapatang-sipi ang mga retrato at larawan ng mga gusali at modelo ng mga gusali.&lt;ref name=&quot;AU&quot; /&gt;

Walang karapatang sumipi ng mga obrang hindi saklaw ng mga probisyong ito. Nangangahulugan itong maaring makalabang sa karapatang-sipi ang pagpaparami ng mga larawan ng &quot;[[sining sa kalye]]&quot;.&lt;ref name=&quot;G124v01&quot;&gt;{{cite web|url=http://www.copyright.org.au/acc_prod/AsiCommon/Controls/BSA/Downloader.aspx?iDocumentStorageKey=62a2e433-4cab-4d6f-8dd2-dc4af24277e7&amp;iFileTypeCode=PDF&amp;iFileName=Street%20Art%20&amp;%20Copyright|title=Street Art &amp; Copyright|publisher=[[Australian Copyright Council]]|work=Information Sheet G124v01|date=Setyembre 2014|access-date=2016-05-08|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20160322193002/http://www.copyright.org.au/acc_prod/AsiCommon/Controls/BSA/Downloader.aspx?iDocumentStorageKey=62a2e433-4cab-4d6f-8dd2-dc4af24277e7&amp;iFileTypeCode=PDF&amp;iFileName=Street%20Art%20&amp;%20Copyright|archive-date=2016-03-22}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|title=Street photographer's rights|url=http://www.artslaw.com.au/info-sheets/info-sheet/street-photographers-rights/|website=Arts Law Information Sheet|publisher=Arts Law Centre of Australia|access-date=2016-05-08|archive-url=https://web.archive.org/web/20140630101936/http://www.artslaw.com.au/info-sheets/info-sheet/street-photographers-rights/|archive-date=2014-06-30|url-status=live}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|title=Photographers &amp; Copyright|edition=17|url=http://www.copyright.org.au/admin/cms-acc1/_images/732757805533a4bbed9e2a.pdf|publisher=Australian Copyright Council|access-date=2014-10-28|archive-url=https://web.archive.org/web/20140702180313/http://www.copyright.org.au/admin/cms-acc1/_images/732757805533a4bbed9e2a.pdf|archive-date=2014-07-02|url-status=live|page=7|date=Enero 2014|quote=''You will generally need permission to photograph other public art, such as murals.''}}&lt;/ref&gt;

===Bagong Silandiya===
Ang ''Copyright Act (1994)'' ng [[New Zealand|Bagong Silandiya]] ay nagbibigay ng mga pagkakapuwera para sa malayang pamamahagi ng mga retrato ng ilang mga likha gaya ng mga lilok, ngunit hindi nagbibigay ng mga pagkakapuwera para sa mga obrang grapiko tulad ng mga miyural at sining sa kalye, kahit na nasa pampublikong mga espasyo ang mga ito. Nagngangahulugan ito na kailangang kumuha ng pahintulot mula sa mga arteista o tagahawak ng karapatang-sipi para makapagkuha ng mga retrato ng gayong mga likha nang malaya para sa mga layuning pamamahagi, lalo na kung may komersiyal na pakay. Subalit binabalewala ang restriksiyon na ito, patunay rito ang patuloy na pamamahagi ng gayong mga retrato sa [[hatirang pangmadla]] at ang paggamit ng mga ''marketing company'' ng mga obrang grapiko bilang likurang mga elemento sa kanilang mga patalastas.&lt;ref&gt;{{cite web |url=https://theconversation.com/yes-street-art-is-on-public-display-but-that-doesnt-mean-we-should-share-it-without-credit-132000 |title=Yes, street art is on public display — but that doesn’t mean we should share it without credit |last1=Dickison |first1=Mike |last2=White |first2=Bruce |date=Hulyo 9, 2020 |website=The Conversation |access-date=Marso 18, 2021}}&lt;/ref&gt; Kamakailan lamang, noong 2019, inihayag ng arteistang si Xoë Hall ang kaniyang pagkadismaya sa paggamit ng [[Whitcoulls]] ng mga larawan ng kaniyang miyural sa [[Wellington]] sa kanilang mga kalendaryo, at iminungkahi ang kapuwa niyang mga miyuralista sa bansa na &quot;magkaroon ng kontrata para sa bawat dingding na kanilang ipinipinta at isinasaad kung sino ang nagmamay-ari ng karapatang-sipi, at isali ito sa miyural kalakip ng pangalan ng arteista.&quot;&lt;ref&gt;{{cite news |url=https://www.rnz.co.nz/news/national/406415/artist-xoe-hall-outraged-over-work-featured-on-calendar-s-cover |title=Artist Xoë Hall outraged over work featured on calendar's cover |last=Cook |first=Charlotte |date=Disyembre 30, 2019 |access-date=Marso 18, 2021 |work=[[Radio New Zealand]]}}&lt;/ref&gt;

===Brasil===
[[Talaksan:Minha Janela, Cristo Redendor.JPG|thumb|Hinggil sa kaso ng tanyag na rebultong [[Kristo ang Tagapagtubos]], sinabi ni Abogado Frullani Lopes na &quot;bagaman pribado ang pag-aari ng lugar na kinatatayuan nito, hindi hinahadlang ang pampublikong pagpasok, at hindi maipagwawalang-bahala na bahagi ito ng tanawin ng [[Rio de Janeiro]]. Sa gayong pananaw, ang lugar na kinatatayuan nito ay dapat na ituring na pampublikong lugar.&quot;&lt;ref&gt;{{cite web |language=pt |url=https://www.conjur.com.br/2014-ago-23/marcelo-lopes-representacao-cristo-redentor-filme-nao-vetada |title=Representação do Cristo Redentor em filme não pode ser vetada |date=23 Agosto 2014 |author=Marcelo Frullani Lopes|quote=apesar de a área ser de propriedade privada, o acesso público ao local não é restrito. Não se pode ignorar, também, que o Cristo Redentor integra a paisagem do Rio de Janeiro. Por esse ponto de vista, o local em que a obra se encontra deve ser considerado logradouro público para fins de aplicação desse dispositivo.}}&lt;/ref&gt;]]
Pinahihintulutan sa Artikulo 48 ng [https://web.archive.org/web/20110604224823/http://www.wipo.int/wipolex/en/text.jsp?file_id=125392 batas sa karapatang-sipi ng Brazil] (Blg. 9.610 / Pebrero 19, 1998) ang malayang pagpinta, potograpiya, at paggawa ng video ng anumang gawa na palagiang nakapuwesto sa isang pampublikong lugar, sa kabila ng pagiging protektado ng karapatang-sipi ang gayong mga gawa.&lt;ref&gt;{{cite web|title=LEI Nº 9.610, DE 19 DE FEVEREIRO DE 1998.|url=https://www.planalto.gov.br/ccivil_03/leis/L9610.htm|website=Presidência da República|accessdate=2016-10-29|archiveurl=https://web.archive.org/web/20161028220538/http://www.planalto.gov.br/ccivil_03/leis/l9610.htm|archivedate=2016-10-28|language=pt|quote=Art. 48. As obras situadas permanentemente em logradouros públicos podem ser representadas livremente, por meio de pinturas, desenhos, fotografias e procedimentos audiovisuais.}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|title=Law No. 9610 of February 19, 1998, on Copyright and Neighboring Rights|url=http://www.wipo.int/edocs/lexdocs/laws/en/br/br002en.pdf|website=World Intellectual Property Organization|accessdate=2016-10-29|archiveurl=https://web.archive.org/web/20160408030416/http://www.wipo.int/edocs/lexdocs/laws/en/br/br002en.pdf|archivedate=2016-04-08|page=12|language=en|format=PDF|date=1998-02-19|quote=48. Works permanently located in public places may be freely represented by painting, drawing, photography and audiovisual processes.}}&lt;/ref&gt; Ang tadhanang ito ay itinuturing na nagbibigay ng katamtamang malawak na kalayaan sa panorama.&lt;ref&gt;{{cite journal|last1=Newell|first1=Bryce Clayton|title=Freedom of Panorama: A Comparative Look at International Restrictions on Public Photography|journal=Creighton Law Review|date=2011|volume=44|pages=421|url=http://hdl.handle.net/10504/40711|accessdate=2016-10-29|language=en|issn=0011-1155|quote=Brazilian copyright law provides very broad panorama freedom. Indeed, Article 48 of Law No. 9610 of February 19, 1998, on Copyright and Neighboring Rights provides}}&lt;/ref&gt;

===Canada===
Isinasaad ng Seksiyon 32.2(1) ng Batas sa Karapatang-sipi (Canada) ang mga sumusunod:
{{quote|Hindi lumalabag sa karapatang-sipi (''It is not an infringement of copyright'')
{{block indent|(b) ang sinumang nagpaparami, sa isang pinta, drowing, klitse, retrato, o gawang sinematograpiko (''for any person to reproduce, in a painting, drawing, engraving, photograph or cinematographic work'')
{{block indent|(i) ng isang gawang pang-arkitektura, sa kondisyong hindi sa kalikasan ng isang drowing o planong pang-arkitektura ang sipi, o (''an architectural work, provided the copy is not in the nature of an architectural drawing or plan, or'')}}
{{block indent|(ii) isang lilok o likha ng masining na pagkakagawa o isang hulma o modelo ng isang lilok o likha ng masining na pagkakagawa, na palagiang matatagpuan sa isang pampublikong lugar o gusali; (''a sculpture or work of artistic craftsmanship or a cast or model of a sculpture or work of artistic craftsmanship, that is permanently situated in a public place or building;'')}}}}}}

Inilalaan din ng Batas sa Karapatang-sipi ang tiyak na proteksiyon para sa nagkataong pagsasali ng isa pang gawa na makikita sa likod ng isang retrato (halimbawa, isang gusali sa malayuang dako ng isang retrato). Hindi lumalabag sa karapatang-sipi ang mga retratong kasali ang gayong mga gawa nang &quot;nagkataon at hindi sinadya.&quot;

===Côte d'Ivoire===
Hindi kinikilala sa [[Côte d'Ivoire]] (o Baybaying Garing) ang kalayaan sa panorama. Batay sa Artikulo 27 ng ''Batas Blg. 2016-555 ng ika-26 ng Hulyo 2016'', pinahihintulutang magparami ng mga larawan ng nagawa nang mga gawang pang-arkitektura, mga gawang panlilok, at mga grapikong sining, ngunit alinsunod sa sumusunod na mga kondisyon:

#Pagpaparami ng nabanggit na mga gawa sa pamamagitan ng mga lathalain, midyang awdiyo-biswal, o Internet, para lamang sa layunin ng pagpapalaganap ng impormasyon.
#Pagpaparami ng mga larawan ng mga obra na inilaan upang lumabas sa mga katalogo ng mga pagbebenta ng mga obra sa loob ng bansa sa ligal na paraan, para lamang sa layuning ilarawan ang nabanggit na mga obra.
#Pagpaparami ng nabanggit na mga gawa sa pamamagitan ng midyang awdiyo-biswal kung palagiang matatagpuan sa mga pampublikong espasyo ang nabanggit na mga gawa, subalit sa paraang nagkataon lamang ang pagpapakita ng mga gawa sa mga larawan.

Dagdag ng probisyon: &quot;Anumang paggamit ng nabanggit na mga pagpaparami sa artikulong ito na may layuning kumita ay napapailalim sa paunang pahintulot mula sa manlilikha.&quot;&lt;ref&gt;{{cite web |url=https://culture.gouv.ci/wp-content/uploads/2023/06/Loi-n%C2%B0-2016-555-du-26-JUIL.-2016-DROIT-DAUTEUR-ET-DV.pdf |title=loi n° 2016-555 du 26 juillet 2016 - relative au droit d'auteur et aux droits voisins |website=Ministère de la Culture et de la Francophonie |access-date=Marso 8, 2025 |language=fr}}&lt;/ref&gt;

===Demokratikong Republika ng Konggo===
Labis na limitado ang kalayaan sa panorama na nakapaloob sa batas sa karapatang-sipi ng [[Demokratikong Republika ng Konggo]] na ipinasa noong 1986. Pinahihintulutan lamang ng Artikulo 28 ang potograpiya, sinematograpiya, at pagpapalabas sa telebisyon ng mga gawang pang-arkitektura, subalit maaari lamang gamitin sa ligal na paraan ang mga retrato sa mga pahayagan, diyornal, at batayang aklat na pampaaralan. Tumatalakay naman ang Artikulo 29 sa &quot;pampigurang mga gawang sining na habambuhay na matatagpuan sa pampublikong lugar,&quot; datapwat maaari lamang ilarawan ang mga gawang ito sa mga pelikula at palabas sa telebisyon.&lt;ref&gt;{{cite web |url=https://wipolex-res.wipo.int/edocs/lexdocs/laws/en/cd/cd005en.pdf |title=Ordinance-Law No. 86-033 of April 5, 1986 on the Protection of Copyright and Neighboring Rights |author=Democratic Republic of the Congo |website=WIPO Lex |access-date=Mayo 12, 2021}}&lt;/ref&gt;

===Estados Unidos===
Isinasanggalang ng karapatang-sipi ang mga gusali sa Estados Unidos na itinayo mula noong ika-1 ng Disyembre, 1990 hanggang sa kasalukuyan, pati ang mga gusaling buhat sa mga disenyong natapos bago mag-ika-1 ng Disyembre, 1990 pero itinayo sa pagitan ng ika-30 ng Nobyembre, 1990 at ika-31 ng Disyembre, 2002.&lt;ref&gt;{{cite web |url=https://guides.library.cornell.edu/copyright/publicdomain |title=Copyright Services: Copyright Term and the Public Domain |website=Cornell University Library |access-date=Abril 6, 2025}}&lt;/ref&gt; Gayunpaman, taglay ng [[batas sa karapatang-sipi ng Estados Unidos]] ang sumusunod na tadhana, na ipinatupad ng ''Architectural Works Copyright Protection Act (AWCPA)'' ng 1990:
{{quote|Hindi kasama sa karapatang-sipi ng isang nakatayo nang gawang pang-arkitektura ang karapatang hadlangan ang paggawa, pamamahagi, o pagpapakita sa publiko ng mga larawan, pinta, retrato, o iba pang malarawang mga representasyon ng gawa, kung ang gusali na kumakatawan sa nasabing gawa ay matatagpuan sa pampublikong lugar o karaniwang makikita mula rito.|[[:wikisource:United States Code/Title 17/Chapter 1/Section 120|17 U.S.&amp;nbsp;Code §&amp;nbsp;120(a)]]&lt;ref&gt;{{cite web|title=17 U.S. Code § 120 - Scope of exclusive rights in architectural works|url=https://www.law.cornell.edu/uscode/text/17/120|access-date=2016-04-04|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20160419101318/https://www.law.cornell.edu/uscode/text/17/120|archive-date=2016-04-19}}&lt;/ref&gt;}}

====Batayan at kahulugan====
{{multiple image
 | align = right
 | direction = vertical
 | total_width = 250
 | image1 = NYC, WTC.jpg
 | caption1 = ''[[One World Trade Center]]'' sa [[Lungsod ng New York]], na natapos noong 2013. Gawa ni [[David Childs]] ng [[SOM (kompanyang pang-arkitektura)|Skidmore, Owings &amp; Merrill LLP]].
 | image2 = Walt Disney Concert Hall 2013.jpg
 | caption2 = ''[[Bulwagang Konsiyerto ng Walt Disney]]'' sa [[Los Angeles]], gawa ni [[Frank Gehry]] at natapos noong 2003.
 | image3 = Milwaukee Art Museum 18.jpg
 | caption3 = ''Pabilyong Quadracci'' na matatagpuan sa [[Museo ng Sining ng Milwaukee]]. Gawa ni [[Santiago Calatrava]] at natapos noong 2001.
}}
Ipinalagay ng Ulat Komite Blg. 101-735 ng [[Kapulungan ng mga Kinatawan ng Estados Unidos]] na hindi lumalabag ang tadhanang ito sa pagtalima ng bansa sa Kumbensiyong Berne at binigyang-diin nito na nagbibigay ng kawangis na mga karapatan ang ilan sa iba pang mga bansang lumagda sa kasunduan. Tinanggihan ang mungkahi mula sa {{ILL|Surian ng Amerika sa mga Arkitekto|en|American Institute of Architects}} (AIA) na higpitan ang paglikha ng mga larawan na nilayong &quot;isulong ang hindi pinahihintulutang disenyo at pagtatayo ng isang kahalintulad na gawang pang-arkitektura&quot;; tumutol ang mga pangkat ng mga retratista tulad ng [[Samahan ng Amerika sa mga Retratistang Pangmagasin]] (ASMP) sa panukala ng AIA na kanilang iginiit na maaaring &quot;makasagabal sa masining at hindi mapagkompitensiyang pagsusuri ng mga gawang pang-arkitektura, gayon din sa kakayahan ng mga retratista na isulong ang kanilang kabuhayan.&quot;&lt;ref&gt;{{cite web |url=https://www.copyright.gov/reports/copyright-amendments-act-of-1990.pdf |title=Copyright Amendments Act of 1990 – Report 101-735 |website=U.S. Copyright Office |access-date=Hulyo 28, 2024}}&lt;/ref&gt; Binanggit ni Zimand (2024) ang isa pang mungkahi mula kay David Daileda, isang kinatawan ng AIA, upang pahintulutan lamang ang mga larawan sa mga kasong &quot;hindi pangunahing paksa ang mga gawang pang-arkitektura&quot; sa mga larawan; tinanggihan din ng kanilang tagapagbatas ang mungkahing ito na hinango sa mga batas sa Pransiya.&lt;ref name=Zimand&gt;{{cite journal |last=Zimand |first=Margalit |url=https://journals.library.columbia.edu/index.php/lawandarts/article/view/12495/6180 |title=Deconstructing the Blueprint for Infringement: Remedying Flawed Interpretations of the § 120(a) Exception to Architecture Copyrights |volume=47 |issue=1 |year=2024 |pages=151–152 |journal=The Columbia Journal of Law &amp; the Arts |access-date=Agosto 23, 2024 |doi=10.52214/jla.v47i1.12495|doi-access=free }}&lt;/ref&gt;

Ang kahulugan ng &quot;gawang pang-arkitektura&quot; sa kalagayang ito ay isang gusali,&lt;ref&gt;{{cite web|title=17 U.S. Code § 101|url=https://www.law.cornell.edu/uscode/text/17/101|access-date=2016-04-08|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20160430034315/https://www.law.cornell.edu/uscode/text/17/101|archive-date=2016-04-30}}&lt;/ref&gt; na binigyang-kahulugan bilang &quot;mga estrukturang matitirhan ng tao na nilayong maging palagian at hindi nagagalaw (''permanent and stationary''), tulad ng mga bahay at gusaling pang-opisina, at ibang palagian at nakapirme na mga estrukturang idinisenyo para matutuluyan ng mga tao, kabilang na ang, ngunit hindi limitado sa, mga simbahan, museo, mirador (''gazebo''), at pabilyon ng hardin.&quot;&lt;ref&gt;{{cite web|title=37 CFR 202.11(b)|url=https://www.law.cornell.edu/cfr/text/37/202.11|access-date=2016-04-08|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20160307212357/https://www.law.cornell.edu/cfr/text/37/202.11|archive-date=2016-03-07}}&lt;/ref&gt;

====Ibang mga gawa====
Gayunpaman, hindi saklaw ng kalayaan sa panorama sa Estados Unidos ang ibang mga obra na naipagsasanggalang ng karapatang-sipi, tulad ng mga lilok. Maaring maging paglabag sa karapatang-sipi ng manlilikha ng isang obra kapag ginamit ang mga retrato ng kaniyang gawa sa layuning pangkomersiyo.

Ipinaliwanag ni Charlie Damschen, abogado mula sa Hamilton IP Law sa [[Iowa]], na hawak pa rin ng manlilikha ang karapatang-sipi sa isang likhang sining kahit na ginawa ito upang maitayo sa pampublikong mga lugar. Malimit na pag-usapan ang usaping ito dahil sa dumaraming mga paggamit ng isinanggalang na mga sining sa [[hatirang pangmadla]] at midyang digital. Gayunpaman, umiiral ang batayan na [[patas na paggamit]] na nagpapahintulot sa &quot;binagong&quot; mga paggamit (o ''transformative uses'') ng protektadong mga gawa, tulad ng komentaryo, pagsusuri, balita, at parodya. Subalit kung pinarami ang gawa sa pamamagitan ng potograpiya o videograpiya at ginawa ang pagpaparaming ito na may layuning kumita, hindi na ito sakop ng depensang patas na paggamit.&lt;ref&gt;{{cite news |url=https://www.desmoinesregister.com/story/money/business/2019/08/26/des-moines-artist-sues-hy-vee-using-his-mural-super-bowl-ad-copyright-infringement-hyvee-commercial/2008639001/ |title=Who owns public art? Des Moines artist sues Hy-Vee for using his mural in Super Bowl ad |last=Ta |first=Linh |date=Agosto 25, 2019 |access-date=Nobyembre 27, 2023 |work=Des Moines Register}}&lt;/ref&gt;

Isinasanggalang ng karapatang-sipi ang ilang mga bantayog na matatagpuan sa ''National Mall'' sa [[Washington, D.C.]], at nangangailangan ng mga retratista na humingi ng pahintulot mula sa mga manlilikha o tagapangalaga ng mga bantayog para kumita sila sa kanilang mga larawan. Ayon sa {{ILL|Palingkuran ng Pambansang Liwasan|en|National Park Service}}, kabilang sa protektadong mga bantayog doon ay ang mga lilok sa [[Memoryal ni Franklin Delano Roosevelt]] na nilikha nina [[George Segal (manlilikha)|George Segal]], [[Tom Hardy (manlililok)|Tom Hardy]], [[Neil Estern]], [[Robert Graham (manlililok)|Robert Graham Studio]], [[Leonard Baskin]], at [[John Benson (artesano)|John Benson]]; ang [[Memoryal sa mga Beterano ng Digmaang Koreano]]; ang [[Pandigmaang Memoryal sa Hukbong Kawal Pandagat]]; ang [[Memoryal ni Martin Luther King Jr.]]; at ang [[Memoryal sa mga Beterano ng Digmaang Biyetnam]] na kinabibilangan ng estatwa ng ''[[Three Soldiers (estatwa)|Three Soldiers]]'' at ng estatwa ng ''[[Vietnam Women's Memorial]]''.&lt;ref&gt;{{cite web |url=https://www.nps.gov/nama/planyourvisit/filming-and-photography-permits.htm |title=Filming and Photography Permits |website=National Park Service |access-date=Disyembre 22, 2024}}&lt;/ref&gt;

Tahasang pinapayagan ng kasalukuyang tagapangalaga ng ''Vietnam Women's Memorial'' ang di-awtorisadong mga retrato ng estatwa para sa pansariling gamit at layuning pag-uulat, ngunit binibigyang-diin nito na dapat na banggitin nang maayos ng mga mamamahayag ang paunawa ng karapatang-sipi ng bantayog. Nananatili kay [[Glenna Goodacre]] na manlilikha nito ang karapatang-sipi sa bantayog. Nangangailangan ng paunang pahintulot ang pangkomersiyong mga paggamit at maaaring humiling ang pamunuan ng mga bayad sa paglilisensiya, at ang mga hakbang na ito ay upang maiwasan ang binansagan ng tagapangalaga na &quot;walang-pakundangang mga paggamit&quot; ng bantayog.&lt;ref&gt;{{cite web |url=https://vietnamwomensmemorial.org/faq/ |title=FAQ |website=Vietnam Women's Memorial |access-date=Disyembre 22, 2024}}&lt;/ref&gt;

;Kilalang mga kaso
Isang kilalang kaso ng paglabag sa karapatang-sipi ng mga obra sa Estados Unidos ay ang ''Gaylord v. United States, No.'' 09-5044. Ito ay hinggil sa paggamit ng [[United States Postal Service]] ng isang larawan ng 14 sa 19 na mga estatwa ng sundalo sa Memoryal sa mga Beterano ng Digmaang Koreano para sa kanilang [[selyo]] bilang paggunita sa ika-50 anibersaryo ng armistisyo ng [[Digmaang Koreano]] noong 2003. Walang pahintulot mula kay [[Frank Gaylord]], manlililok ng nasabing obra na kilala bilang ''The Column'', ang naturang paggamit ng U.S. Postal Service ng mga larawan ng kaniyang obra sa kanilang selyong nagkakahalaga ng 37 cents.&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.copyright.gov/fair-use/summaries/gaylord-us-fedcir2010.pdf |title=Gaylord v. United States, 595 F.3d 1364 (Fed. Cir. 2010) |access-date=Disyembre 21, 2020}}&lt;/ref&gt; Inireklamo niya ang U.S. Postal Service noong 2006 dahil sa ginawa nitong paglabag sa kaniyang karapatang-sipi sa lilok. Kasama rin sa kaso ang retratista ng larawan na si John Alli, isang dating Marine. Kalaunan, naging maayos ang areglo sa retratista nang pumayag si Alli na magbabayad ng 10% bayad para sa susunod pang mga benta ng kaniyang mga larawan ng lilok.&lt;ref&gt;{{cite news|url=https://www.usatoday.com/story/news/nation/2013/09/20/korea-memorial-sculptor-wins-settlement-in-copyright-case-/2845143/ |title=Korea memorial sculptor wins copyright case |last=D'Ambrosio |first=Dan |work=USA Today |date=Setyembre 20, 2013 |access-date=Disyembre 21, 2020}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite news|url=https://www.washingtonpost.com/news/federal-eye/wp/2015/02/10/court-upholds-540000-judgement-against-usps-for-korean-war-stamp/ |title=Court upholds $540,000 judgment against USPS for Korean War stamp |work=Washington Post |date=Pebrero 10, 2015 |last=Rein |first=Lisa |access-date=Disyembre 21, 2020}}&lt;/ref&gt;

[[Talaksan:Korean War Veterans Memorial Without Soldiers.jpg|thumb|Memoryal sa mga Beterano ng Digmaang Koreano, kalakip ng sinensurang larawan ng mga estatuwang isinasanggalang ng karapatang-sipi]]
Sa hatol ng Court of Federal Claims noong 2008, ipinasya na hindi nilabag ng U.S. Postal Service ang karapatang-sipi ni Gaylord sapagkat pasok umano ito sa &quot;[[patas na paggamit]]&quot; (''fair use''). Gayunpaman, ipinasya ng hukom na hindi sakop ng ''Architectural Works Copyright Protection Act'' (AWCPA) ang ''The Column'' sapagkat hindi ito isang gawang pang-arkitektura. Umapela ang panig ng manlililok, at noong Pebrero 25, 2010 binaligtad ng Federal Circuit ang naunang pasya hinggil sa patas na paggamit. Hindi maituturing na patas na paggamit ang paggamit ng U.S. Postal Service ng larawan ng ''The Column'' sa kanilang selyo sapagkat hindi ''transformative'' ang kalikasan nito (pareho ang konteksto at kahulugan ng selyo sa mismong lilok). Mahalaga rin ang presensiya ng obra sa selyo kaya hindi pa rin ito pasok sa patas na paggamit. Maituturing na komersiyal ang layunin ng U.S. Postal Service, dahil kumita ito ng US$17 milyon mula sa pagbenta nito ng halos 48 milyong selyong taglay ang larawan ng lilok. Ipinagtibay naman ng Federal Circuit ang naunang pasya ng Court of Federal Claims na hindi isang gawang pang-arkitektura ang ''The Column''. Noong Setyembre 20, 2013, pagkaraang ibinalik ng Federal Circuit ang kaso sa Court of Federal Claims, iginawad ng huling nabanggit na hukuman ang US$684,844.94 na halaga ng bayad-pinsala na babayaran ng U.S. Postal Service kay Gaylord.&lt;ref&gt;{{cite web |url=https://www.finnegan.com/en/tools/gaylord-v-u-s-1/analysis.html |title=Gaylord v. U.S. |work=Finnegan, Henderson, Farabow, Garrett &amp; Dunner, LLP |access-date=Disyembre 21, 2020 |archive-date=2021-01-21 |archive-url=https://web.archive.org/web/20210121234026/https://www.finnegan.com/en/tools/gaylord-v-u-s-1/analysis.html |url-status=dead }}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web |url=http://www.uscfc.uscourts.gov/sites/default/files/opinions/WHEELER.GAYLORD092013.pdf |title=Archive copy |access-date=2020-12-21 |archive-date=2014-04-19 |archive-url=https://web.archive.org/web/20140419014614/http://www.uscfc.uscourts.gov/sites/default/files/opinions/WHEELER.GAYLORD092013.pdf |url-status=dead }}&lt;/ref&gt;

Dinemanda muli ang USPS hinggil sa kanilang paggamit ng isang larawang buhat sa [[Getty Images]] ng replika ng [[Estatwa ng Kalayaan]] sa [[New York-New York Hotel &amp; Casino]] sa [[Las Vegas]] sa kanilang mga selyo. Bagaman nagbigay sila ng patungkol sa retratista, hindi sila nagbigay ng patungkol kay Robert Davidson, manlililok ng replika. Mula Disyembre 2010 hanggang Enero 2014, nakapagbenta ang USPS ng humigit-kumulang 4.9 bilyong selyong taglay ang replika na nagkakahalaga ng humigit-kumulang US$2.1 bilyon. Bagaman nabatid nila noong Marso 2011 na hindi sa orihinal na Estatwa ng Kalayaan ang larawang ginamit nila, hindi sila gumawa ng hakbang. Nagsampa si Davidson ng kaso laban sa USPS noong 2013. Itinaguyod ng hukuman ang paninindigan ni Davidson na orihinal ang kaniyang replika upang magkaroon ng proteksiyon ng karapatang-sipi dahil sa pagkakaroon ng mas-makabago at pambabaeng hitsura ng mukha nito. Nabigo ang USPS sa mga panuntunang &quot;layunin&quot; at &quot;bahaging ginamit&quot; sa patas na paggamit, bagaman nakapasa sila sa panuntunang &quot;epekto ng paggamit&quot; dahil sinabi ni Davidson na wala siyang balak na kumita sa kaniyang estatwa. Hindi kinatigan ang kapuwang panig para sa panuntunang &quot;kalikasan ng gawang may karapatang-sipi&quot; sa patas na paggamit. Napatunayan ng hukuman na nagkasala ang USPS sa pagsuway ng karapatang-sipi, at iginawad ang US$3.5 milyong halaga ng pinsalang babayaran ng USPS kay Davidson.&lt;ref&gt;{{cite web |url=https://infusionlawyers.com/the-united-states-v-davidson-copyright-infringement-of-a-replica-statue-of-liberty-copyright-for-creative-copycats/ |title=The United States v Davidson—Copyright infringement of a Replica Statue of Liberty. Copyright for creative copycats? |website=Infusion Lawyers |access-date=Pebrero 24, 2021}}&lt;/ref&gt; 

Inangkin ng manlililok na si [[Arturo Di Modica]] ang karapatang-sipi sa kilalang lilok na ''[[Charging Bull]]'' sa [[Ibabang Manhattan]] ng [[Lungsod ng New York]].&lt;ref&gt;{{cite web |url=https://www.techdirt.com/articles/20170412/11215937137/bull-statue-copyright-claim-is-ridiculous-heres-why-it-just-might-work.shtml |title=The Bull Statue Copyright Claim Is Ridiculous... But Here's Why It Just Might Work |website=Techdirt |last=Masnick |first=Mike |date=Abril 12, 2017 |access-date=Pebrero 8, 2021}}&lt;/ref&gt; Nagsampa siya ng iba't ibang mga kaso laban sa iba-ibang mga entidad na gumamit ng kaniyang lilok na toro para sa mga layuning pangkomersiyo, tulad ng [[Walmart]] noong 2006 dahil sa pagbenta ng mga litograpo nito, [[North Fork Bank]] noong 2006 din dahil sa pagsasali ng lilok sa isang pambansang patalastas sa telebisyon, at [[Random House]] noong 2009 hinggil sa paggamit ng isang larawan ng lilok sa pabalat ng isang aklat nila tungkol sa pagbagsak ng [[Lehman Brothers]].&lt;ref&gt;{{cite news |url=https://www.nytimes.com/2006/09/23/arts/arts-briefly-sculptor-files-lawsuit-against-walmart.html |title=Arts, Briefly; Sculptor Files Lawsuit Against Wal-Mart |date=Setyembre 23, 2006 |last=Kennedy |first=Randy |access-date=Marso 3, 2021 |work=[[New York Times]]}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite news |url=https://www.latimes.com/archives/la-xpm-2006-sep-22-fi-wrap22.1-story.html |title=Suit Alleges Illegal Use of ‘Charging Bull’ Image |date=Setyembre 22, 2006 |access-date=Marso 3, 2021 |work=[[Los Angeles Times]]}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web |url=https://www.liveauctioneers.com/news/top-news/crime-and-litigation/artist-sues-random-house-in-nyc-over-book-cover/ |title=Artist sues Random House in NYC over book cover |date=Agosto 4, 2009 |access-date=Marso 3, 2021 |website=Auction Central News}}&lt;/ref&gt; Natapos ang mga kasong ito sa pamamagitan ng mga areglo.&lt;ref&gt;{{cite news|url=https://www.usatoday.com/story/money/2017/04/12/charging-bull-artist-says-fearless-girl-violated-his-rights/100378556/ |title='Charging Bull' artist says 'Fearless Girl' violated his rights |last1=Bowerman |first1=Mary |last2=McCoy |first2=Kevin |work=[[USA Today]] |date=Abril 12, 2017 |access-date=Pebrero 24, 2021}}&lt;/ref&gt;

Masidhing isinasanggalang ng manlililok na si [[Raymond Kaskey]] ang kaniyang karapatang-sipi sa ikalawang pinakamalaking rebulto na yari sa &quot;minartilyong tanso&quot; sa bansa, ang ''[[Portlandia (rebulto)|Portlandia]]''. Binabantaan niyang kakasuhan ang sinumang nagnanais na gumamit ng anumang larawan ng lilok sa mga midya o kagamitang pangkomersiyo, tulad ng mga postkard at disenyo sa mga kamiseta. Nag-areglo ang [[Laurelwood Pub and Brewery]] (na nakabase sa [[Portland, Oregon|Portland]]) kay Kaskey pagkaraang inireklamo sila ng manlililok dahil sa paggamit nila ng isang larawan ng rebulto sa leybel ng kanilang serbesang Portlandia Pils noong 2012.&lt;ref&gt;{{cite web |url=https://www.techdirt.com/articles/20140911/06455028491/sculptor-says-capitalism-drives-his-aggressive-enforcement-rights-to-publicly-funded-portlandia-statue.shtml |title=Sculptor Says 'Capitalism' Drives His Aggressive Enforcement Of Rights To Publicly-Funded 'Portlandia' Statue |date=Setyembre 12, 2014 |last=Cushing |first=Tim |access-date=Marso 5, 2021 |website=Techdirt}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web |url=https://www.wweek.com/portland/article-23062-so-sue-us.html |title=So Sue Us: Why the Portlandia Statue Failed to Become an Icon |last=Locanthi |first=John |date=Setyembre 9, 2014 |access-date=Marso 5, 2021 |website=Willamette Week}}&lt;/ref&gt;

====Mga pagtanggap at batikos====
Sa kasagsagan ng mga talakayan sa Kongreso hinggil sa AWCPA, sinuportahan ni Richard Carney ng Pundasyong Frank Lloyd Wright ang eksepsiyong panorama para sa mga gawang pang-arkitektura, sa kondisyong hindi nito sakop ang mga guhit pang-arkitektura.&lt;ref name=Zimand/&gt; Sa dalawang magkahiwalay na panayam noong Nobyembre 2003, parehong &quot;ikinalugod&quot; nina Brian Schermer, katuwang na propesor ng Kagawaran ng Arkitektura ng [[Unibersidad ng Wisconsin–Milwaukee]], at arkitekto Patricia Frost ng Pace Architects, &quot;ang pagkakataon na kunan ng retrato ang mga gawa ng ibang arkitekto nang walang pangamba sa alalahanin ng paglabag sa karapatang-sipi.&quot; Kaugnay nito, &quot;bahagi ng likas na gantimpala ng arkitekto&quot; ang isang gusaling lantad sa publiko sa pampublikong lugar, at nagbibigay ito sa kanila ng pagkakataong maipakita sa kanilang mga tagasunod ang kanilang mga gusali.&lt;ref&gt;{{cite journal |last=Vacca |first=Antoinette |date=2005 |title=The Architectural Works Copyright Protection Act: Much Ado About Something? |url=https://scholarship.law.marquette.edu/iplr/vol9/iss1/5/ |journal=Marquette Intellectual Property Law Review |volume=9 |issue=1 |article-number=5 |pages=126 |access-date=Agosto 21, 2024}}&lt;/ref&gt;

Sa kabilang banda, ipinahayag ni [[Jane C. Ginsburg]] ng Columbia Law School ang kaniyang pag-aalala sa eksepsiyong panorama. Ayon sa kaniya, ipinagkakaitan nito ang karapatan ng mga arkitekto na kontrolin ang mga pagpaparami ng mga larawan ng kanilang mga gusali sa hindi awtorisadong mga bagay na pangkomersiyo tulad ng mga paskil, kamiseta, at disenyo ng mga lalagyan ng pagkaing pantanghalian; sinabi rin niya na maaaring hindi ito naayon sa Kumbensiyong Berne.&lt;ref&gt;{{cite journal |last=Ginsberg |first=Jane C. |date=1990 |title=Copyright in the 101st Congress: Commentary on the Visual Artists Rights Act and the Architectural Works Copyright Protection Act of 1990 |url=https://scholarship.law.columbia.edu/cgi/viewcontent.cgi?article=4751&amp;context=faculty_scholarship |journal=Scholarship Archive |publisher=Columbia Law School |volume=14 |issue= |pages=494–496 |doi= |access-date=Pebrero 16, 2024}}&lt;/ref&gt; Inulit ni arkitekto Clark T. Thiel noong 1996 ang batikos na ito; iminungkahi pa niyang buwagin ang Seksiyon 120(a).&lt;ref&gt;{{cite journal |last=Thiel |first=Clark T. |url=https://via.library.depaul.edu/cgi/viewcontent.cgi?article=1351&amp;context=jatip |title=The Architectural Works Copyright Protection Gesture of 1990, Or, &quot;Hey, That Looks Like My Building!&quot; |volume=7 |issue=1 |year=1996 |pages=32–35 |journal=DePaul Journal of Art, Technology &amp; Intellectual Property Law |access-date=Mayo 23, 2024}}&lt;/ref&gt; Iminungkahi naman ni Sierra Epke noong 2024 na higpitan na lamang ang probisyon sa hindi pangkomersiyo na mga paggamit. Iginiit niyang masasanggalang nito ang sining sa kalye na panghabambuhay na pininta sa panlabas na mga dingding ng mga gusali, sa kabila ng pagtaas ng mga kaso hinggil sa malalaking mga kompanya sa Amerika na gumagamit ng mga larawan ng mga miyural at grapiti at ginagamit ang eksepsiyong panorama bilang palusot. Sinabi ni Epke na ang unang layunin ng Kongreso nang dinagdag nila ang Seksiyon 120(a) – para makagamit ang mga iskolar at turista ng gayong mga larawan – &quot;ay walang pangkalahatang kaisipan na ginawa [ang probisyon] sa mga may layuning kumita.&quot;&lt;ref&gt;{{cite journal |last=Epke |first=Sierra |date=2024 |title=No Flash Photography Please: An Analysis of Corporate Use of Street Art Under Section 120(a) of the AWCPA |url=https://repository.law.miami.edu/umlr/vol78/iss3/7 |journal=University of Miami Law Review |publisher=University of Miami School of Law |volume=78 |issue= |pages=1006–1013 |doi= |access-date=Hulyo 18, 2024}}&lt;/ref&gt; 

Tungkol naman sa mga gawa na hindi pang-arkitektura, iginiit ni Andrew Inesi ng Mattel Overseas Operations Ltd. na dapat palawigin sa pampublikong sining ang probisyon sa panorama, dahil &quot;hindi handa&quot; ang batas na pakitunguhan ang mga pagkakataong gumagamit ang publiko ng mga larawan ng mga bantayog sa gitna ng nagbabagong mga teknolohiya na binibigyang kapangyarihan ang karaniwang mga tagagamit na magsagawa ng mga gawaing dating nakalaan sa mga propesyonal.&lt;ref&gt;{{cite journal |last=Inesi |first=Andrew |date=2005 |title=Images of Public Places: Extending the Copyright Exemption for Pictorial Representations of Architectural Works to Other Copyrighted Works |url=https://jipl.scholasticahq.com/article/70628-images-of-public-places-extending-the-copyright-exemption-for-pictorial-representations-of-architectural-works-to-other-copyrighted-works |journal=Journal of Intellectual Property Law |publisher=University of Georgia School of Law |volume=13 |issue=1 |pages=101 |doi= |access-date=Pebrero 16, 2024}}&lt;/ref&gt;

===Gitnang Amerika===
Karamihan sa mga bansa sa [[Gitnang Amerika]] na pangunahing gumagamit ng wikang Kastila ay hindi nagbibigay ng malawak na kalayaan sa panorama. Pinahihintulutan lamang ng mga batas sa karapatang-sipi ng [[Guatemala]],&lt;ref&gt;{{cite web |url=https://www.mineco.gob.gt/sites/default/files/pdfs/ley33-98.pdf |title=LEY DE DERECHO DE AUTOR Y DERECHOS CONEXOS Y SUS REFORMAS DECRETO NO. 33-98 |access-date=Nobyembre 22, 2022 |work=Ministerio de Economía |lang=es |quote=ARTÍCULO 64.40 Respecto de las obras ya divulgadas también es permitida, sin autorización del autor, además de lo dispuesto en el artículo 32: ... d) La reproducción para uso personal de una obra de arte expuesta en forma permanente en lugares públicos o en la fachada exterior de edificios, ejecutada por medio de un arte que sea distinto al empleado para la elaboración del original, siempre que se indique el nombre del autor, si se conociere, así como el título de la obra, si lo tiene, y el lugar donde se encuentra. |archive-date=2022-11-18 |archive-url=https://web.archive.org/web/20221118011209/https://www.mineco.gob.gt/sites/default/files/pdfs/ley33-98.pdf |url-status=dead }}&lt;/ref&gt; [[Honduras]],&lt;ref&gt;{{cite web |url=https://wipolex-res.wipo.int/edocs/lexdocs/laws/es/hn/hn015es.pdf |title=Ley del Derecho de Autor y de los Derechos Conexos (aprobada por Decreto Nº 4-99-E, y según modificada por el Decreto N° 16-2006) |access-date=Nobyembre 22, 2022 |website=WIPO Lex |author=Honduras |lang=es |quote=ARTÍCULO 52. Es lícita, para uso personal, la reproducción de una obra de arte expuesta permanentemente en las calles, plazas u otros lugares públicos, por medio de un arte diverso al empleado para la elaboración del original. Respecto de los edificios, dicha facultad se limita a la fachada exterior.}}&lt;/ref&gt; at [[Nicaragua]]&lt;ref&gt;{{cite web |url=http://legislacion.asamblea.gob.ni/normaweb.nsf/9e314815a08d4a6206257265005d21f9/87b347bc9bf5803c0625875e0076c6d9?OpenDocument |title=TEXTO CONSOLIDADO, LEY DE DERECHO DE AUTOR Y DERECHOS CONEXOS |work=Asamblea Nacional de la República de Nicaragua |lang=es |access-date=Nobyembre 22, 2022 |quote=Artículo 43. Las obras situadas permanentemente en parques, calles, plazas u otras vías públicas pueden ser reproducidas, sin autorización del autor, por medio de la pintura, el dibujo, la fotografía y las grabaciones audiovisuales para uso personal. En cuanto a las obras de arquitectura, el artículo anterior sólo se aplicará a su aspecto exterior.}}&lt;/ref&gt; ang pansariling mga gamit ng mga larawan ng pampublikong obra na palagiang matatagpuan sa mga lansangan, plasa, at iba pang pampublikong mga espasyo, pati ang mga anyong panlabas ng mga likhang pang-arkitektura. Pinahihintulutan naman ng Artikulo 71 ng batas sa karapatang-sipi ng [[Costa Rica]] ang pagkuha ng mga retrato ng pampublikong mga obra sa pampublikong mga espasyo tulad ng mga bantayog at estatwa, pero para lamang sa mga layuning hindi pangkomersiyo.&lt;ref&gt;{{cite web |url=http://www.pgrweb.go.cr/scij/Busqueda/Normativa/Normas/nrm_texto_completo.aspx?param1=NRTC&amp;nValor1=1&amp;nValor2=3396&amp;nValor3=80724&amp;strTipM=TC |title=Ley sobre Derechos de Autor y Derechos Conexos N° 6683 |work=Sistema Costarricense de Información Jurídica |lang=es |access-date=Nobyembre 22, 2022 |quote=Artículo 71°. – Es lícita la reproducción fotográfica o por otros procesos pictóricos, cuando esta reproducción sea sin fines comerciales, de las estatuas, monumentos y otras obras de arte protegidas por derechos de autor, adquiridos por el poder público, expuestos en las calles, los jardines y los museos. |archive-date=2022-11-22 |archive-url=https://web.archive.org/web/20221122101858/http://www.pgrweb.go.cr/scij/Busqueda/Normativa/Normas/nrm_texto_completo.aspx?param1=NRTC&amp;nValor1=1&amp;nValor2=3396&amp;nValor3=80724&amp;strTipM=TC |url-status=dead }}&lt;/ref&gt;

Walang gayong mga paghihigpit sa mga probisyon ng kalayaan sa panorama ng mga batas sa karapatang-sipi ng [[El Salvador]]&lt;ref&gt;{{cite web |url=https://wipolex-res.wipo.int/edocs/lexdocs/laws/es/sv/sv043es.pdf |title=Ley de Propiedad Intelectual (modificada por el Decreto Legislativo N° 611, de 15 de febrero de 2017) |website=WIPO Lex |author=El Salvador |lang=es |access-date=Nobyembre 22, 2022 |quote=Art. 45. – Respecto de las obras ya divulgadas lícitamente, es permitida sin autorización del autor ni remuneración: ... f) La reproducción de una obra de arte expuesta permanentemente en las calles, plazas u otros lugares públicos, por medio de un arte diverso al empleado para la elaboración del original. Respecto de los edificios, dicha facultad se limita a la fachada exterior.}}&lt;/ref&gt; at [[Panama]].&lt;ref&gt;{{cite web |url=https://cerlalc.org/laws_rules/ley-64-de-10-de-octubre-de-2012-sobre-derecho-de-autor-y-derechos-conexos/ |title=Ley 64 de 10 de Octubre de 2012 Sobre Derecho de Autor y Derechos Conexos |work=[[Cerlalc]] |lang=es |access-date=Nobyembre 22, 2022 |quote=Artículo 69. También en relación con las obras ya divulgadas lícitamente se permite sin autorización del autor: ... 3. La reproducción, emisión por radiodifusión o transmisión pública por cable de la imagen de una obra arquitectónica, de una obra de las bellas artes, de una obra fotográfica o de una obra de artes aplicadas que se encuentre situada en forma permanente en un lugar abierto al público. Respecto a los edificios, esta facultad se limita a la fachada exterior. |archive-date=2022-11-22 |archive-url=https://web.archive.org/web/20221122101903/https://cerlalc.org/laws_rules/ley-64-de-10-de-octubre-de-2012-sobre-derecho-de-autor-y-derechos-conexos/ |url-status=dead }}&lt;/ref&gt;

Malinaw na pinahihintulutan ng Seksiyon 78 ng ''Copyright Act'' ng [[Belize]] ang pagsasalarawan ng mga likha ng arkitektura, lilok, at masining na mga gawa (''artistic craftsmanship'') sa mga pinta, retrato, pelikila, o brodkast, hangga't palagiang makikita ang mga ito sa pampublikong mga lugar o mga lugar na mapapasukan ng publiko.&lt;ref&gt;{{cite web |url=https://www.belipo.bz/wp-content/uploads/2024/01/Cap_252_Copyright_Act-Revised-2020.pdf |title=COPYRIGHT ACT CHAPTER 252 REVISED EDITION 2020 |work=BELIPO |access-date=Marso 20, 2025}}&lt;/ref&gt;

===Hapon===
Nagbibigay ng kaunting kalayaan sa panorama para sa panlabas na mga obra at ganap na kalayaan sa panorama para sa mga gusali ang [[batas sa karapatang-sipi ng Hapon]]. Pinapayagan ng Artikulo 46 ng ''Copyright Act (Act No. 48 of May 6, 1970, as amended 2020)'' ang paggamit at pagpaparami ng mga obrang &quot;palagiang nakapuwesto sa isang lantad na lokasyon&quot; at mga likhang pang-arkitektura para sa anumang layunin, ngunit may apat na mga pagpupuwera na hindi sakop ng kalayaang ito. Isa sa mga ito – nasa (iv) – ay kapag ginawa ang pagpaparami &quot;para sa tangkang pagbebenta ng mga sipi nito, o pagbebenta ng gayong mga sipi.&quot;&lt;ref&gt;{{cite web |url=https://wipolex.wipo.int/en/text/577555 |title=Copyright Act (Act No. 48 of May 6, 1970, as amended 2020) |author=Japan |access-date=May 9, 2021 |website=WIPO Lex}}&lt;/ref&gt; Ipinag-uutos ng Artikulo 48 ang mga gagamit ng gayong mga likha na tukuyin ang pinagmulan ng nasabing likha kung mayroon at naaayon sa kaugalian.&lt;ref&gt;{{cite web|script-title=ja:著作権法|url=http://law.e-gov.go.jp/htmldata/S45/S45HO048.html|website={{lang|ja|法令データ提供システム}}|accessdate=2016-10-29|archiveurl=https://web.archive.org/web/20161028075422/http://law.e-gov.go.jp/htmldata/S45/S45HO048.html|archivedate=2016-10-28|language=ja|date=2008-05-27}}&lt;/ref&gt;

Makabubuting pansinin ang isang pasya ng Osaka District Tribunal noong 2003, na nagsasabing kasali lamang sa gayong mga &quot;naipagsasanggalang gawa&quot; na isinasanggalang ng batas ang mga gusaling may taglay na mga katangiang estetika at pagkamalikhain.&lt;ref&gt;{{cite web|script-title=ja:著作権侵害差止等請求事件|url=http://www.courts.go.jp/app/files/hanrei_jp/737/010737_hanrei.pdf|website=裁判所|publisher=大阪地方裁判所|accessdate=2016-10-29|archiveurl=https://web.archive.org/web/20161029061305/http://www.courts.go.jp/app/files/hanrei_jp/737/010737_hanrei.pdf|archivedate=2016-10-29|page=12|language=ja|format=PDF|date=2003-07-08|quote={{lang|ja|著作権法により「建築の著作物」として保護される建築物は、同法２条１項１号の定める著作物の定義に照らして、美的な表現における創作性を有するものであることを要することは当然である。したがって、通常のありふれた建築物は、著作権法で保護される「建築の著作物」には当たらないというべきある。}}}}&lt;/ref&gt; Mayroon ding mga pananaw na nagsasabing dapat ituring na mga gawang pansining ang ilang mga gusali sa Hapon, tulad ng {{ILL|Tore ng Araw|en|Tower of the Sun}} na ginamit sa [[Expo '70]] na idinaos sa [[Suita]], [[Prepektura ng Osaka]] noong 1970. Nagngangahulugan itong hindi maaaring gamitin sa mga layuning komersiyal ang mga retratong nagpapakita ng mga gusaling ito kahit na may tadhanang kalayaan sa panorama.&lt;ref&gt;{{cite web|script-title=ja:建築に関する著作物について|url=http://www.murata-law.jp/kigyou/cs-kenchiku.html|website=村田法律事務所|accessdate=2016-10-29|archiveurl=https://web.archive.org/web/20090901103724/http://www.murata-law.jp/kigyou/cs-kenchiku.html|archivedate=2009-09-01|language=ja}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|script-title=ja:著作物とは|url=http://www.chosakukenhou.jp/10work/1020copyrighttype/1020copyrighttype01.html|website={{lang|ja|虎ノ門法律特許事務所著作権法相談室}}|accessdate=2016-10-29|archiveurl=https://web.archive.org/web/20161029063255/http://www.chosakukenhou.jp/10work/1020copyrighttype/1020copyrighttype01.html|archivedate=2016-10-29|language=ja|quote={{lang|ja|岡本太郎の「太陽の塔」などは、一般的には建築の著作物ではなく、美術の著作物であると言えます。}}}}&lt;/ref&gt;

===Hilagang Korea===
May sapat na tadhana sa kalayaan sa panorama sa ilalim ng [[batas sa karapatang-sipi ng Hilagang Korea]]. Ayon sa Artikulo 32(8), hindi kailangan ng pahintulot mula sa mga mayhawak ng karapatang-sipi ang pagpaparami ng mga likhang sining na &quot;nakalagay sa pampublikong mga lugar&quot;.&lt;ref&gt;{{cite web |url=https://www.lawandnorthkorea.com/laws/copyright-law-2012 |title=Copyright Law of the Democratic People's Republic of Korea (2012) |website=Law and North Korea |last=Gang |first=Daye |year=2012 |access-date=Hunyo 3, 2025}}&lt;/ref&gt;

===Iceland===
Hindi nagbibigay ng ganap na kalayaan sa panorama ang batas sa karapatang-sipi ng Iceland. Pinahihintulutan ng Artikulo 16 ang potograpiya at pagprisinta ng bungang mga larawan ng mga gusali at pampublikong obra na nasa lantad na lugar, ngunit kapag ang mga likhang ito ay naging pangunahing paksa ng mga larawan at ginamit ang mga larawan na ito sa komersiyal na paraan, &quot;kailangang bayaran&quot; ang manlilikha ng mga gusali at pampublikong obra. Hindi kailangan ang gayong remunerasyon kung ang gagamit ng mga larawang ito ay isang tagapaglathala ng pahayagan o brodkaster sa telebisyon.&lt;ref&gt;{{cite web |url=https://wipolex-res.wipo.int/edocs/lexdocs/laws/is/is/is122is.pdf |title=Höfundalög nr. 73/1972 frá 29. maí 1972 (eins og henni var síast breytt með lögum nr. 88/2019 frá 27. júní 2019) |author=Iceland |website=WIPO Lex |access-date=Mayo 12, 2021 |language=is}}&lt;/ref&gt;

=== India ===
{{multiple image
 | align = right
 | total_width = 300
 | image1 = Assembly 09.jpg
 | image2 = Statue of Unity.jpg
 | footer = ''Sa kaliwa:'' Ang [[Palasyo ng Asamblea (Chandigarh)|Palasyo ng Asamblea sa Chandigarh]] na inilikha ni [[Le Corbusier]]. Isa itong [[Pandaigdigang Pamanang Pook]] mula noong 2016. ''Sa kanan:'' ''[[Estatwa ng Pagkakaisa]]'', ang pinakamatayog na estatwa sa mundo na natapos noong 2018 at idinisenyo ng manlililok na si [[Ram V. Sutar]].
}}
Tinatalakay ang kalayaan sa panorama sa Seksiyon 52, s–u(i) ng [[batas sa karapatang-sipi ng India]]. Kapuwa nalalapat ang (s) at (t) ng Seksiyon 52 sa mga larawan ng arkitektura, lilok, at mga obra ng masining na pagkakagawa sa pamamagitan ng pagguhit, pagpinta, klitse, at potograpiya, habang ang (u)(i) ay nalalapat sa sinematograpikong pagsasali ng lahat ng uri ng mga obra. Magagamit lamang ang mga tadhanang ito kapag ang likha ay &quot;palagiang matatagpuan sa isang pampublikong lugar o anumang premisang mapupuntahan ng publiko.&quot; Ang (u)(ii) ay para sa nagkataong pagsasali ng mga obrang wala sa pampublikong mga espasyo sa mga pelikula.&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://copyright.gov.in/Copyright_Act_1957/chapter_xi.html |title=CHAPTER XI |author=Intellectual Property India |access-date=Setyembre 18, 2024 |website=Copyright Office}}&lt;/ref&gt;

Tungkol ang kasong ''The Daily Calendar Supplying v. The United Concern'' (1958) sa komersiyal na pamamahagi ng ''Daily Calendar Supplying Bureau'' ng bahagyang binagong mga kopya ng isang gawa sa langis na pinta ni Panginoong Subramania ng kompanyang ''United Concern''. Unang nakakuha ng kompanya ang mga karapatan sa sining sa pinta mula sa manlilikhang si T. M. Subramaniam, pagkaraan ng paglikha ng pinta noong 1947. Inutusan ang tagagamit na magbayad ng 1,000 mga rupee bilang kabayaran sa pinsala sa kompanya. Tinanggihan ng [[Mataas na Hukuman ng Madras]] ang katuwiran ng ''Daily Calendar Supplying'' sa kanilang apela noong 1964 na sakop ng Seksiyon 52(t) ang kanilang kilos, dahil nasa pampribadong pangangalaga pa ng manlilikha ang orihinal na kopya ng gawa kahit na naipapamahagi na ang mga kopyang walang bayad sa ilang mga templo sa timog ng India. &quot;Hindi katumbas ng paglalagay ng kaniyang orihinal na gawa sa isang pampublikong lugar&quot; ang pamamahaging ito.&lt;ref&gt;{{cite web |url=https://indiankanoon.org/doc/1613396/ |title=The Daily Calendar Supplying ... vs The United Concern on 16 January, 1964 |last=Ramakrishnan |first=J. |website=Indian Kanoon |access-date=Disyembre 27, 2021}}&lt;/ref&gt;

=== Israel ===
Ang kalayaan sa panorama ng Israel ay matatagpuan sa Seksiyon 23 ng ''Copyright Act, 2007 (as amended on July 28, 2011)''. Nakasaad dito na pinahihintulutan ang biswal na representasyon ng mga likhang pang-arkitektura, lilok, at sining na mapapakinabangan sa pamamagitan ng mga drowing, pagguhit, potographiya, at pamamahayag, kung ang gayong mga likha ay &quot;palagiang matatagpuan sa isang pampublikong lugar.&quot;&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://wipolex-res.wipo.int/edocs/lexdocs/laws/en/il/il033en.pdf |title=Copyright Act, 2007 (as amended on July 28, 2011) |author=Israel |access-date=Mayo 10, 2021 |website=WIPO Lex}}&lt;/ref&gt;

=== Lebanon ===
Limitado lamang sa paglathala ng &quot;midya&quot; ng mga larawan ng arkitektura, sining biswal, retrato, o sining na napapakinabangan (''applied art'') ang kalayaan sa panorama sa Lebanon, alinsunod sa Artikulo 31 ng ''Law No. 75 of April 3, 1999, on the Protection of Literary and Artistic Property''.&lt;ref&gt;{{cite web |url=https://www.sabaip.com/wp-content/uploads/2018/04/Lebanon-Copyright-Law.pdf |title=Law on the Protection of Literary and Artistic Property (No. 75 of April 3, 1999) |work=Saba &amp; Co. Intellectual Property |access-date=Nobyembre 23, 2022}}&lt;/ref&gt; Hindi tiyak kung anong uri ng &quot;midya&quot; ang tinutukoy nito.

=== Mehiko ===
Nagbibigay ng tadhanang kalayaan sa panorama ang Artikulo 148(VII) ng Pederal na Batas sa Karapatang-sipi ng Mehiko:&lt;ref&gt;{{cite web |url=https://wipolex.wipo.int/en/text/578998 |title=Ley Federal del Derecho de Autor (texto refundido publicado en el Diario Oficial de la Federación el 01 de julio de 2020) |author=Mehiko |website=WIPO Lex |access-date=Hulyo 12, 2021 |lang=es |quote=Artículo 148. - Las obras literarias y artísticas ya divulgadas podrán utilizarse, siempre que no se afecte la explotación normal de la obra, sin autorización del titular del derecho patrimonial y sin remuneración, citando invariablemente la fuente y sin alterar la obra, sólo en los siguientes casos:...VII. Reproducción, comunicación y distribución por medio de dibujos, pinturas, fotografías y procedimientos audiovisuales de las obras que sean visibles desde lugares públicos.}}&lt;/ref&gt;

{{quote|Ang mga likhang pampanitikan at pansining na ibinunyag na ay maaring gamitin nang walang pagpayag ng may-ari ng mga karapatang ekonomiko at nang walang bayad, sa kondisyong hindi maaapektuhan ang may-ari sa karaniwang paggamit ng likha, at sa kondisyon ding palagiang babanggitin ang pinagmulan ng likha at walang mangyayaring pagbabago sa likha
{{block indent|VII. Pagpaparami, talastasan, at pamamahagi sa pamamagitan ng mga drowing, pinta, retrato, at prosesong awdiyo-biswal ng mga obrang makikita mula sa pampublikong mga lugar }}}}

=== Moroko ===
Hindi naglalaan ng ganap na kalayaan sa panorama ang batas sa karapatang-sipi ng [[Moroko]]. Sa ilalim ng Seksiyon 20, pinahihintulutan ang pagpaparami at paglalathala, pagsasahimpapawid, at komunikasyon sa publiko ng mga larawan ng arkitektura, mga gawa ng pinong sining, mga gawang panretrato, at mga gawa ng nilapatang sining na palagiang matatagpuan sa pampublikong lugar, kung hindi pangunahing paksa ng larawan ang ipinapakitang gawa. Kapag naging pangunahing paksa ito, hindi maaaring gamitin sa pangkomersiyong layunin ang larawan.&lt;ref&gt;{{cite web |url=https://www.haca.ma/fr/dahir-n%C2%B0-1-00-20-du-15-f%C3%A9vrier-2000 |title=Dahir n° 1-00-20 du 15 février 2000 |website=HACA |access-date=Abril 19, 2025}}&lt;/ref&gt;

Ipinasya ng Hukuman ng Apelasyon ng Rabat noong ika-12 ng Disyembre 1955 na &quot;hindi kaakibat ng pagkawala ng mga karapatan ng masining na pag-aari [ng arkitekto] ang pagtatayo ng isang gawang pang-arkitektura sa isang pampublikong lugar.&quot;&lt;ref&gt;{{cite web |url=http://www.wipo.int/edocs/pubdocs/fr/copyright/120/wipo_pub_120_1956_09.pdf |title=CA Rabat, 12 décembre 1955, jurisprudence reproduite page 131 de revue Le Droit D'auteur de l'OMPI |language=fr}}&lt;/ref&gt;

===Niherya===
Walang kalayaan sa panorama sa Niherya. Sa ilalim ng Seksiyon 20(1)(e) ng ''Copyright Act'' (2022) ng bansa, limitado ito sa &quot;pagsasali sa isang likhang awdiyo-biswal o programa [sa telebisyon] ng isang obrang matatagpuan sa isang lugar na makikita ito ng publiko.&quot; Walang pagbanggit ng mga retrato.&lt;ref&gt;{{cite web |url=https://placng.org/i/wp-content/uploads/2023/04/Copyright-Act-2022.pdf |title=Copyright Act 2022 |lang=en |access-date=Hulyo 3, 2023 |website=Policy and Legal Advocacy Centre |archive-date=Hunyo 8, 2023 |archive-url=https://web.archive.org/web/20230608161049/https://placng.org/i/wp-content/uploads/2023/04/Copyright-Act-2022.pdf |url-status=dead }}&lt;/ref&gt;

===Noruwega===
Nagbibigay ng limitadong kalayaan sa panorama ang Seksiyon 31 ng batas sa karapatang-sipi ng [[Noruwega]] para sa mga obrang palagiang matatagpuan sa pampublikong mga espasyo. Maaari lamang gamitin ang mga ito sa hindi pangkomersiyo na mga pagpaparami kapag naging pangunahing mga paksa ng mga larawan ang mga obrang ito. Ngunit maaaring paramihin nang malaya ang mga larawan ng arkitektura anuman ang layunin ng pagpaparami.&lt;ref&gt;{{cite web |url=https://wipolex.wipo.int/en/text/504083 |title=LOV-2018-06-15-40: Lov om opphavsrett til åndsverk m.v. (åndsverkloven) (konsolidert versjon av 20. desember 2018) |website=WIPO Lex |author=Norway |access-date=Disyembre 23, 2021 |lang=no}}&lt;/ref&gt;

===Pakistan===
Nagbibigay ng kalayaan sa panorama ang Seksiyon 57 ng batas sa karapatang-sipi ng Pakistan:&lt;ref&gt;{{cite web |url=https://wipolex-res.wipo.int/edocs/lexdocs/laws/en/pk/pk005en.pdf |title=The Copyright Ordinance, 1962 (Act No. XXXIV) |author=Pakistan |access-date=Disyembre 23, 2021 |website=WIPO Lex |lang=en}}&lt;/ref&gt;

{{Quote|(1) Hindi maituturing na paglabag sa karapatang-sipi ang sumusunod na mga gawain:
{{Block indent|(r) ang paglikha o paglathala ng pinta, guhit, klitse, o retrato ng isang obrang pang-arkitektura;}}
{{Block indent|(s) ang paglikha o paglathala ng pinta, guhit, klitse, o retrato ng isang lilok o ibang obra kung habambuhay na matatagpuan ang gayong likha sa isang pampublikong lugar o anumang loobang may karapatang makapasok ang publiko;}}
{{Block indent|(t) ang pagsasali sa isang obrang sinematograpiko ng — 
{{Block indent|(i) anumang obrang habambuhay na matatagpuan sa isang pampublikong lugar o anumang loobang may karapatang makapasok ang publiko; o}}
{{Block indent|(ii) anumang ibang uri ng obra, kung nasa likuran lamang ang pagsasali o kung hindi, kaalinsabay sa pangunahing mga paksang inilalarawan sa obra[ng sinematograpiko];}}
}}
}}

=== Reyno Unido ===
[[Talaksan:Paddington Bear in bronze (19456891620).jpg|thumb|left|[[Estatwa ng Oso ng Paddington]] sa [[estasyon ng London Paddington]], obra ng eskultor na si [[Marcus Cornish]]. Sakop ito ng kalayaan sa panorama ng Reyno Unido.]]
Sa ilalim ng batas ng [[United Kingdom|Reyno Unido]] (UK), sumasaklaw ang kalayaan sa panorama sa lahat ng mga gusali pati ang karamihan sa mga likhang tatlong-dimensiyonal na palagiang nakapuwesto sa pampublikong lugar, tulad ng mga lilok. Karaniwang hindi sakop ang kalayaan sa panoramang ito ang mga likhang dalawang-dimensiyonal na naipagsasanggalang pa rin ng karapatang-sipi, tulad ng mga miyural at poster. Ang isang retratong nakikinabang sa kalayaang ito ay maaaring gamitin o ilathala sa anumang paraan (kahit pangkomersiyo) nang hindi lumalabag sa karapatang-sipi ng mga nabanggit na gawa.

Ipinaliliwanang ang kalayaan sa panorama sa Seksiyon 62 ng [[Batas sa Karapatang-sipi, mga Disenyo at Patente ng 1988]] (''Copyright, Designs and Patents Act 1988'').&lt;ref name=&quot;uk&quot;&gt;{{cite web|url=http://www.artquest.org.uk/articles/view/advertising-and-marketing-art-copyright-confusion1|title=Advertising and marketing art: Copyright confusion|last=Lydiate|first=Henry|work=Artquest|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20111027233307/http://www.artquest.org.uk/articles/view/advertising-and-marketing-art-copyright-confusion1|archive-date=2011-10-27|access-date=2020-05-18}} Tingnan din: {{cite web|url=http://www.opsi.gov.uk/acts/acts1988/Ukpga_19880048_en_4.htm#mdiv62|title=Section 62 of the Copyright, Designs and Patents Act 1988|publisher=Office of Public Sector Information|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20091210143342/http://www.opsi.gov.uk/acts/acts1988/Ukpga_19880048_en_4.htm|archive-date=2009-12-10|access-date=2020-05-18}}&lt;/ref&gt; Mas-malawak ang sakop nito kung ihahambing sa katumbas na mga probisyong kalayaan sa panorama sa ibang mga bansa, at pumapahintulot sa mga retratistang kumuha ng mga retrato ng mga gusali, na binigyang-kahulugan sa Seksiyon 4(2) bilang &quot;anumang nakapirming estruktura, at bahagi ng isang gusali o nakapirming estruktura.&quot; Walang rekisito na dapat nasa pampublikong lugar ang isang gusali, o nakalimita lamang ang kalayaan sa panorama sa panlabas na mga tanawin ng gusali.

[[Talaksan:Angel of the North 2016 009.jpg|thumb|Lilok na ''[[Angel of the North]]'' sa Gateshead, kondado ng [[Tyne and Wear]], obra ni Sir [[Antony Gormley]]. Sakop ito ng kalayaan sa panorama ng Reyno Unido.]]
Pinapayagan din ang mga retrato ng ilang mga obra na palagiang matatagpuan sa isang pampublikong lugar o sa mga premisang bukas sa publiko, tulad ng mga lilok, modelo ng mga gusali, at &quot;mga obra ng masining na pagkakagawa&quot; (&quot;''works of artistic craftsmanship''&quot;). Ayon sa pamantayang akdang sanggunian hinggil sa karapatang-sipi, ''Copinger and Skone James'', marahil kasali sa pahayag na &quot;bukas sa publiko&quot; ang mga premisang pinapapasok lamang ang publiko sa pamamagitan ng lisensiya o bayarin.&lt;ref name=&quot;Copinger9-266&quot;&gt;{{Cite book |title=Copinger and Skone James on Copyright |date=2016 |publisher=Sweet &amp; Maxwell |edition=17th |volume=1 |at=paragraph 9-266}}&lt;/ref&gt; Gayunpaman, mas-malawak pa rin ito sa kahulugan ng &quot;pampublikong lugar&quot; sa ibang mga bansa, at walang restriksiyon sa mga gawang nasa lantad na lugar.

Sa ilalim ng pampook na pakikitungo sa karapatang-sipi sa UK, ibinukod ang kahulugan ng &quot;mga obra ng masining na pagkakagawa&quot; sa mga &quot;gawang grapiko&quot; (''graphic works''), at hindi sumasakop sa huling nabanggit ang kalayaan sa Seksiyon 62. Binibigyang-kahulugan sa Seksiyon 62 ang mga &quot;gawang grapiko&quot; bilang anumang mga pinta, drowing, dayagram, mapa, tsart o plano, anumang klitse, ''etching'',{{efn|'''''Etching''''' - sa kahulugan ng [http://gabbydictionary.com GabbyDictionary], ito ay ang &quot;pagdidisenyo o pagguhit sa metal na gamit ang asido&quot;}} litograpiya, lilok na yari sa kahoy, o anumang kahalintulad na gawa. Ayon sa nararapat, hindi maaaring kunan ng retrato ang mga gawa o obrang ito, pati ang mga miyural at poster, kahit na palagiang nakapuwesto ang mga ito sa isang pampublikong lugar.

Hindi pa naitatag sa mga hukuman ang konsistenteng batayang kaso para sa tiyak na kahulugan ng &quot;obra ng masining na pagkakagawa&quot;, ngunit ipinahihiwatig sa ''Copinger'' na dapat na kapuwang artesano at alagad ng sining ang taong lumikha ng naturang obra.&lt;ref name=&quot;Copinger3-129&quot;&gt;{{Cite book |title=Copinger and Skone James on Copyright |date=2016 |publisher=Sweet &amp; Maxwell |edition=17th |volume=1 |at=paragraph 3-129}}&lt;/ref&gt; Mahalaga ang katibayan sa mga layunin ng lumikha ng gawa, at ayon sa kasong ''Hensher v Restawile'' [1976] AC 64 sa House of Lords, &quot;may katuturan at mahalaga ito, bagaman hindi isang pangunahing konsiderasyon,&quot; kung ang lumikha ay may mulat na pakay sa paglikha ng isang obra. Hindi kinakailangang ilarawan ang isang gawa bilang pinong sining. Sa gayong kaso, may binigay na mga halimbawa na karaniwang mga obra na maituturing na &quot;obra ng masining na pagkakagawa&quot;: mga baldosang pininta ng kamay, kinulayang mga salamin ng bintana, mga tarangkahang yari sa hinubog na bakal, at mga produkto ng de-kalidad na pag-imprenta, kubyertos, paghahabi, at paggawa ng aparador.

Ang ibang mga obrang binanggit sa ''Copinger'' na pinaniniwalaang nakapaloob sa kahulugang ito ay mga suweter na habing-kamay at yari sa lana, telang teksturado nang husto kasama na ang mga elementong tatlong-dimensiyonal, mga losa, at mga kasangkapan sa paghahain ng pagkain. Ang kaugnay na mga kaso ay (ayon sa pagkakasunod-sunod): ''Bonz v Cooke'' [1994] 3 NZLR 216 (Bagong Selanda), ''Coogi Australia v Hyrdrosport'' (1988) 157 ALR 247 (Australya), ''Walter Enterprises v Kearns'' (Zimbabwe) noted at [1990] 4 EntLR E-61, at ''Commissioner of Taxation v Murray'' (1990) 92 ALR 671 (Australya).

Ang ''[[Design and Artists Copyright Society]]'' at ''Artquest'' ay nagbibigay ng karagdagang kabatiran hinggil sa kalayaan sa panorama sa Reyno Unido.&lt;ref name=&quot;DACSfactsheet&quot;&gt;{{Cite web |title=Sculpture and works of artistic craftmanship on public display |url=https://www.dacs.org.uk/knowledge-base/factsheets/sculpture-and-works-of-artistic-craftsmanship-on-p.aspx |access-date=27 November 2020 |website=DACS |archive-date=18 Abril 2021 |archive-url=https://web.archive.org/web/20210418025250/https://www.dacs.org.uk/knowledge-base/factsheets/sculpture-and-works-of-artistic-craftsmanship-on-p.aspx |url-status=dead }}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;ArtQuest&quot;&gt;{{Cite web |last=Lydiate |first=Henry |date=1991 |title=Advertising and marketing art: Copyright confusion |url=http://www.artquest.org.uk/artlaw/copyright/confusion.htm |website=Artquest |access-date=2020-12-12 |archive-date=2006-04-27 |archive-url=https://web.archive.org/web/20060427214137/http://www.artquest.org.uk/artlaw/copyright/confusion.htm |url-status=bot: unknown }}&lt;/ref&gt;

===Ruwanda===
Hindi pinahihintulutan sa batas ng [[Ruwanda]] ang kalayaan sa panorama. Sa ilalim ng Artikulo 298 ng kanilang batas sa karapatang-sipi noong 2024, pinahihintulutang paramihin at isahimpapawid sa publiko ang mga larawan ng mga gawang pang-arkitektura, sining na napapakinabangan, at retratong habambuhay na matatagpuan sa pampublikong mga espasyo. Ngunit &quot;kung ang imahe ng nasabing gawa ay ang pangunahing paksa ng naturang pagpaparami, pagsasahimpapawid o komunikasyon at ginamit ito sa mga layuning pangkomersiyo, kinakailangan ang [paunang] pahintulot at pagbabayad ng mga ''royalty'' [sa manlilikha].&quot;&lt;ref&gt;{{cite web |url=https://org.rdb.rw/wp-content/uploads/2024/09/official-gazette-IP-2024-1.pdf |title=Official Gazette n° Special of 31/07/2024 |pages=322–323 |access-date=Abril 4, 2025}}&lt;/ref&gt;

===Sri Lanka===
Hindi naglalaman ng probisyong kalayaan sa panorama ang ''Intellectual Property Act, No. 36 of 2003'', sa talaan ng mga limitasyon sa karapatang-sipi sa Seksiyon 12.&lt;ref&gt;{{cite web |url=https://www.nipo.gov.lk/web/images/pdf_downloads/Intellectual_Property_Act_No_36_of_2003.pdf |title=INTELLECTUAL PROPERTY ACT, No. 36 OF 2003 |website=National Intellectual Property Office |access-date=Hulyo 13, 2022}}&lt;/ref&gt; Pinawalang-bisa ng batas ang ''Code of Intellectual Property Act No. 52 of 1979'', na may tadhana ng isang limitadong kalayaan sa panorama sa Seksiyon 13(d) na nagbigay sa mga gumagawa ng pelikula at tagapagsahimpapawid sa telebisyon ng karapatang ipakita ang mga likha ng sining at arkitektura &quot;na palagiang matatagpuan sa isang lugar kung saang maaaring tingnan ang mga ito ng publiko.&quot;&lt;ref&gt;{{cite web |url=https://wipolex-res.wipo.int/edocs/lexdocs/laws/en/lk/lk001en.pdf |title=Code of Intellectual Property Act No. 52 of 1979 (as amended by Act No. 30 of 1980, No. 2 of 1983, No. 17 of 1990, No. 13 of 1997 and No. 40 of 2000) |website=WIPO Lex |author=Sri Lanka |access-date=Hulyo 13, 2022}}&lt;/ref&gt;

===Suwisa===
Ipinaliliwanang ang kalayaan sa panorama sa Suwisa sa Artikulo 27 ng kanilang ''[[Batas sa karapatang-sipi ng Suwisa|Urheberrechtsgesetz]]''.&lt;ref name=&quot;ch&quot;&gt;{{cite book|last=Rehbinder|first=Manfred|title=Schweizerisches Urheberrecht|edition=3rd|page=158|publisher=Stämpfli Verlag|location=Berne|date=2000|isbn=3-7272-0923-2}} Tingnan din: {{cite web|url=https://www.fedlex.admin.ch/eli/cc/1993/1798_1798_1798/de#a27 |title=URG (Switzerland) |language=de |access-date=Pebrero 11, 2023}}&lt;/ref&gt; Nakasaad dito na maaaring ilarawan ang mga likhang panghabambuhay na matatagpuan sa pampublikong mga espasyo para sa anumang layunin, hangga't hindi sa anyong tatlong-dimensiyonal ang imahen ng likha at hindi maaaring gamitin ang imaheng ito &quot;sa layuning kapareho sa unang layunin [ng likha].&quot;

===Taiwan (Republika ng Tsina o ROC)===
[[Talaksan:Taipei 101, Dec 2024 (2).jpg|thumb|[[Taipei 101]], likha nina arkitektong [[Chu-Yuan Lee]] at [[C. P. Wang]].]]
Tinitiyak ng [[:wikisource:zh:著作權法 (中華民國)|Batas sa Karapatang-sipi ng Republika ng Tsina]] ang bahagyang kalayaan sa panorama sa pampublikong mga lugar. Pinahihintulutan ng Artikulo 58 ang paggamit ng mga likhang sining at likhang pang-arkitektura na nasa pampublikong mga lugar, ngunit itinadhana na ang paggamit ng mga likhang sining ay hindi para lamang sa layuning pagbebenta ng mga sipi. Nakasaad sa Artikulo 64 ng parehong Batas na dapat malinaw na itukoy ng mga gagamit ng gayong mga likha ang pinagmulan ng mga ito, tulad ng pangalan ng manlilikha.&lt;ref&gt;{{cite web|title=著作權法 |url=http://law.moj.gov.tw/LawClass/LawAll.aspx?PCode=J0070017 |website=全國法規資料庫 |accessdate=2016-10-29 |archiveurl=https://archive.today/20161029141208/http://law.moj.gov.tw/LawClass/LawAll.aspx?PCode=J0070017 |archivedate=2016-10-29 |language=zh-tw |date=2014-01-22 |deadurl=yes }}&lt;/ref&gt;

=== Tanzania ===
Pinahihintulutan lamang ng Seksiyon 12(6) ng batas sa karapatang-sipi ng Tanzania ng taong 1999 ang pagpaparami ng mga gawang pang-arkitektura at pansining na habambuhay nakapuwesto sa pampublikong mga lugar &quot;sa pamamagitan ng mga rekording pang-awdio-biswal o pangvideo&quot;. Sa kabilang banda, pinapayagan lamang ng Seksiyon 26(d) ng nabanggit na batas ang &quot;pahapyaw na paggamit&quot; (&quot;''incidental utilization''&quot;) ng mga bagay na naglalaman ng pagpapahayag ng kuwentong-bayan sa mga retrato, pelikula, at telebisyon, kung palagiang matatagpuan ang mga bagay na iyon sa pampublikong mga lugar.&lt;ref&gt;{{cite web |url=http://parliament.go.tz/polis/uploads/bills/acts/1457511754-ActNo-7-1999.pdf |title=THE COPYRIGHT AND NEIGHBOURING RIGHTS ACT, 1999 |website=Parliament of Tanzania |access-date=Abril 24, 2025}}&lt;/ref&gt;

=== Timog Aprika ===
[[Talaksan:Late Nelson Mandela Statue, Pretoria South Africa Redux.png|thumb|left|Dahil sa kawalan ng kalayaan sa panorama sa Timog Aprika, kailangang sensurin ang bantayog ni [[Nelson Mandela]] sa [[Pretoria]]]]
Walang ganap na kalayaan sa panorama sa Timog Aprika. Inilalahad sa Artikulo 15 (3) ng Batas sa Karapatang-sipi ng Timog Aprika (1978) ang mga hindi pagsasali ng proteksiyong karapatang-sipi sa masining na mga gawa, ngunit binanggit lamang dito ang paggamit ng mga sipi sa mga pelikula, telebisyon, at mga &quot;serbisyong pangkomunikasyon.&quot; Ngunit binigyang-kahulugan sa Artikulo 1 ang &quot;serbisyong pangkomunikasyon&quot; bilang isang tiyak na serbisyo sa telekomunikasyon, hindi sa potograpiya.&lt;ref&gt;{{cite web|title=COPYRIGHT ACT|url=http://www.cipro.co.za/legislation%20forms/Copyright/Copyright%20Act.pdf|website=Companies and Intellectual Property Office|accessdate=2016-10-29|archiveurl=https://web.archive.org/web/20160303202547/http://www.cipro.co.za/legislation%20forms/Copyright/Copyright%20Act.pdf|archivedate=2016-03-03|language=en}}&lt;/ref&gt; Dahil diyan, maaaring ituring na paglabag sa karapatang-sipi ang pagkuha ng mga retrato ng mga gusali o mga obra sa pampublikong mga lugar.&lt;ref&gt;{{cite web|title=Copyright: Wiki Loves Monuments Notice!|url=http://mapmyway.co.za/copyright-wiki-loves-monuments-notice/|website=mapmyway.co.za|accessdate=2016-10-29|archiveurl=https://web.archive.org/web/20161029130232/http://mapmyway.co.za/copyright-wiki-loves-monuments-notice/|archivedate=2016-10-29|language=en}}&lt;/ref&gt;

===Timog Korea===
Nagbibigay ng tadhanang kalayaan sa panorama ang Artikulo 35(2) ng [[batas sa karapatang-sipi ng Timog Korea]], subalit limitado lamang ito sa mga layuning di-komersiyal. Sa ilalim ng nasabing probisyon, maaaring gamitin ang mga obra at ibang mga likha na palagiang matatagpuan sa bukas na mga lugar para sa anumang layunin, maliban sa mga kasong &quot;ginawa ang pagpaparami para sa tangkang pagbebenta ng mga larawang ito.&quot;&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://www.copyright.or.kr/master/file/downloadFileLibrary.do?filegroupno=51180 |title=COPYRIGHT ACT |website=Korea Copyright Commission |access-date=Abril 8, 2025 }}&lt;/ref&gt;

May isang kaso kaugnay sa kalayaan sa panorama sa Timog Korea noong 2008, hinggil sa paggamit ng isang ''production company'' ng isang gusali ng teatro sa isang patalastas nang walang pahintulot. Ipinasya ng [[Hukuman ng Distritong Sentral ng Seoul]] na nilabag ng Pomato Co., Ltd. ang karapatang-sipi ni arkitekto Min Gyu-am sa &quot;UV House&quot;, na matatagpuan sa [[Paju]] at tinapos noong 2004, sa pamamagitan ng pagsasali nila ng gusali bilang elementong ''background'' sa isang patalastas pantelebisyon at pang-Internet ng [[Kookmin Bank]] noong 2005. Nakatanggap ang arkitekto ng bayad para sa arkila sa lugar, ngunit hindi siya nagbigay ng pahintulot ng paggamit ng karapatang-sipi ng gusaling ito. Matapos mailabas ang mga patalastas, sinabi ng arkitekto na ginamit nila ang obrang pang-arkitektura nang walang pahintulot mula sa kaniya, kaya humingi siya ng bayad-pinsala. Sa unang paglilitis, ipinasya ng Hukumang ng Distritong Sentral ng Seoul na maliit na bahagi ng gusali lamang ang ginamit patalastas at hindi ang kabuoang gusali, kaya hindi maituturing na paglabag ito ng karapatang-sipi.&lt;ref&gt;Seoul Central District Court, Decision of 12 September 2007, 2006GaDan208142.&lt;/ref&gt; Noong Nobyembre 7, 2008, sa ikalawang paglilitis, sumang-ayon ang parehong panig sa kabayaran. Dahil diyan, winakasan ang ikalawang paglilitis nang walang pasya, sa pamamamagitan ng mediasyon.&lt;ref&gt;{{cite web |url=https://www.lawtimes.co.kr/Legal-News/Legal-News-View?serial=48365 |title=[2008년 분야별 중요판례분석] (21)지적재산권 |date=Agosto 6, 2009 |access-date=Hulyo 12, 2021 |work=Beomnyul Sinmun (법률신문) |language=ko}}&lt;/ref&gt;

Nangangailangan ng paunang pahintulot mula sa Korea Data Agency (K-DATA) at pagbabayad ng mga royalti ang paggamit ng mga larawan ng mga estatuwa ni Almirante [[Yi Sun-sin]] at [[Sejong ang Dakila|Hari Sejong]] sa [[Liwasang Gwanghwamun]] ng Seoul sa mga layuning pangkomersiyo, tulad ng patalastas at potograpiyang pangkomersiyo. Bahagi ito ng kasunduan sa pagitan ng [[Pamahalaang Metropolitano ng Seoul]] at mga mayhawak ng karapatang-sipi sa mga bantayog: sina {{ill|Kim Yeong-won|ko|김영원 (조각가)}} na tagahulma ng estatuwa ni Hari Sejong at {{ILL|Kim Namjo|ko|김남조}} na balo ng tagahulma ng estatuwa ni Yi Sun-sin. Kasabay ito ng pagpaparehistro ng mga nabanggit na estatuwa sa [[Komisyon sa Karapatang-sipi ng Korea]]. Inilalaan ang mga nakukuhang bayad sa &quot;mga proyekto para sa kapakanan ng lipunan at bayan ayon sa naisin ng mga mayhawak ng karapatang-sipi.&quot; Hindi kailangan ng paunang pahintulot para sa mga retratong pansarili lamang.&lt;ref&gt;{{cite news |url=https://www.seoul.co.kr/news/society/2011/12/05/20111205010005 |title=광화문 세종·이순신 동상 상업적 촬영땐 저작권료 |date=Disyembre 5, 2011 |author=Cho Hyun-suk |work=Seoul Shinmun |access-date=Abril 8, 2025 |language=ko}}&lt;/ref&gt; Mula noong 2013, inilipat ang pangangasiwa ng mga lisensiya sa [[Korean Culture and Information Service]] (KOCIS) ng [[Ministeryo ng Kultura, Palakasan at Turismo (Timog Korea)|Ministeryo ng Kultura, Palakasan at Turismo]]; pinawalang-bisa nito ang tungkulin ng K-DATA sa mga paglilingkod hinggil sa pampublikong pamamahala ng karapatang-sipi.&lt;ref&gt;{{cite web |url=https://www.kogl.or.kr/news/noticeView.do?dataIdx=31&amp;jkouttype=external&amp;cPage=15 |title=공지사항 |date=Hulyo 4, 2013 |website=Korea Open Government License |access-date=Abril 8, 2025 |language=ko}}&lt;/ref&gt;

===Tsina, Republikang Bayan ng (PRC)===
[[Talaksan:青岛五四广场五月的风雕塑夜景 2013-07-21.jpg|thumb|left|Eskulturang May Wind ({{lang|zh|五月的风雕塑}}) sa [[Liwasang Ika-apat na Mayo]] ng lungsod ng [[Qingdao]]]]
Nagbibigay ng sapat na kalayaan sa panorama ang Artikulo 22(10) ng [[batas sa karapatang-sipi ng Tsina]]. Ayon dito, pinahihintulutan ang paggamit ng isang obra &quot;na matatagpuan o naka-displey sa isang panlabas na pampublikong lugar&quot; sa pamamagitan ng pagguhit, potograpiya, o videograpiya nang walang pahintulot mula sa o remunerasyon sa mayhawak ng karaptang-sipi, &quot;sa kondisyong itutukoy ang pangalan ng manlilikha at pamagat ng obra.&quot;&lt;ref&gt;{{cite web |url=https://wipolex.wipo.int/en/text/466268 |title=Copyright Law of the People’s Republic of China (as amended up to the Decision of February 26, 2010, by the Standing Committee of the National People's Congress on Amending the Copyright Law of the People's Republic of China) |author=China |access-date=Mayo 9, 2021 |website=WIPO Lex}}&lt;/ref&gt;

Ayon sa isang liham tugon mula sa [[Kataas-taasang Hukumang Bayan]] hinggil sa kaso ng eskulturang &quot;''[[Liwasang Ikaapat na Mayo|May Wind]]''&quot; sa [[Qingdao]], kahit na para sa pakinabang (''profit'') ito, ang muling paggamit ng nabanggit na gawa ay isang [[patas na paggamit]],&lt;ref&gt;{{cite wikisource |title=最高人民法院关于对山东省高级人民法院《关于山东天笠广告有限责任公司与青岛海信通信有限公司侵犯著作权纠纷一案的请示报告》的复函 |wslink=最高人民法院关于对山东省高级人民法院《关于山东天笠广告有限责任公司与青岛海信通信有限公司侵犯著作权纠纷一案的请示报告》的复函 |wslanguage=zh |last=中华人民共和国最高人民法院 |first= |authorlink=中华人民共和国最高人民法院 |coauthors= |year= |publisher= |location= |page= |pages= |scan=|date=2004-08-24|language=zh-cn}}&lt;/ref&gt; ngunit pinagtatalunan ng pamayanang akademiko ang pagiging tumpak ng pagpapasyang ito,&lt;ref&gt;{{cite journal|last1=孟|first1=奇勋|title=室外艺术作品合理使用司法认定标准之反思|journal=武汉理工大学学报（社会科学版）|date=2013-06|volume=26|issue=3|page=457|doi=10.3963/j.issn.1671-6477.2013.03.025|url=http://www.whxbsk.net:8080/sse/showFileCount?filename=D:/sse/2013/2012-01660.pdf&amp;title=2012-01660|accessdate=2016-10-28|trans_title=Reflections on Judicial Cognizance of Fair Use of Outdoor Art Works|publisher=武汉理工大学期刊社|language=zh-cn|issn=1671-6477|quote=当前，学术界对室外艺术作品合理使用的认定标准尚未形成共识，主要体现在对商业性使用是否属于合理使用的认识有所不同。部分学者坚持认为不能将营利性再使用纳入合理使用制度范围。|author=|archive-url=https://web.archive.org/web/20170222144856/http://www.whxbsk.net:8080/sse/showFileCount?filename=D%3A%2Fsse%2F2013%2F2012-01660.pdf&amp;title=2012-01660|archive-date=2017-02-22|url-status=dead}}&lt;/ref&gt; at may nangyayari ding &quot;magkaibang mga pasya&quot; sa paghatol sa usaping ito.&lt;ref&gt;{{cite journal|last1=詹|first1=启智|last2=张|first2=灵溪|title=室外公共场所艺术作品合理使用探析|journal=法制与社会|date=2014|issue=22|pages=267-269|doi=10.3969/j.issn.1009-0592.2014.22.133|url=http://www.lunwendata.com/thesis/2015/50416.html|accessdate=2016-10-28|publisher=云南法制与社会杂志社|language=zh-cn|issn=1009-0592|author=|archive-url=https://web.archive.org/web/20180205000700/http://www.lunwendata.com/thesis/2015/50416.html|archive-date=2018-02-05|url-status=live}}&lt;/ref&gt;

Dahil sa kaugnay na mga palakad ng [[isang bansa, dalawang mga sistema]], hindi ipinatutupad ang nasabing mga batas sa [[Hong Kong]] at [[Macau]].&lt;ref&gt;{{cite web|title=中華人民共和國香港特別行政區基本法|url=http://www.basiclaw.gov.hk/tc/basiclawtext/images/basiclaw_full_text_tc.pdf|website=基本法|publisher=香港特別行政區政府政制及內地事務局|accessdate=2016-10-28|archiveurl=https://web.archive.org/web/20151117030209/http://www.basiclaw.gov.hk/tc/basiclawtext/images/basiclaw_full_text_tc.pdf|archivedate=2015-11-17|language=zh-hk|format=PDF|date=2015-03}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|title=中華人民共和國澳門特別行政區基本法|url=http://bo.io.gov.mo/bo/i/1999/leibasica/index_cn.asp|website=澳門特別行政區政府印務局|accessdate=2016-10-28|archiveurl=https://web.archive.org/web/20160426055414/http://bo.io.gov.mo/bo/i/1999/leibasica/index_cn.asp|archivedate=2016-04-26|language=zh-mo|date=1999-12-20}}&lt;/ref&gt;

==== Hong Kong ====
[[Talaksan:Bank of China Hong Kong.jpg|thumb|[[Toreng Bank of China (Hong Kong)|Toreng Bank of China]], dinisenyo ni arkitekto [[I. M. Pei]] (namatay noong 2019)]]
Tinitiyak ng Kautusan sa Karapatang-sipi ng Hong Kong ang kalayaan sa panorama sa pampublikong mga lugar. Kumakapit ito sa kapuwa mga likhang tatlong-dimensiyonal at masining na pagkakagawa. Pinahihintulutan ng mga regulasyon sa Artikulo 71 ang pagpaparami at pamamahayag ng larawan ng mga gusali, lilok, modelo ng mga gusali, at mga masining na pagkakagawa, at hindi isang pagsuway sa karapatang-sipi ang pampublikong pagbabahagi ng gayong mga larawan. Gayunpaman, nakasaad sa Seksiyon 5 na iba ang mga obra ng masining na pagkakagawa (''works of artistic craftsmanship'') sa gawang grapiko (''graphic work''), at ibig sabihin nito hindi sakop ng tadhanang kalayaan sa panorama ang huling binanggit na uri ng gawa, na maaring pinta, drowing, dayagram, o mga gawang klitse, litograpo, grabado sa kahoy, atbp..&lt;ref&gt;{{cite web|title=第528章 《版權條例》 |url=http://www.legislation.gov.hk/blis_pdf.nsf/6799165D2FEE3FA94825755E0033E532/9849EA415F543AAA482575EF0014C04F/$FILE/CAP_528_c_b5.pdf |website=律政司: 雙語法例資料系統 |accessdate=2016-10-29 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20160411220758/http://www.legislation.gov.hk/blis_pdf.nsf/6799165D2FEE3FA94825755E0033E532/9849EA415F543AAA482575EF0014C04F/%24FILE/CAP_528_c_b5.pdf |archivedate=2016-04-11 |language=zh-hk |date=1997-06-30 |url-status=dead}}&lt;/ref&gt;

==== Macau ====
Tinitiyak ng Derekto Blg. 43/99/M ang kalayaan sa panorama sa pampublikong mga lugar. Pinapayagan ng Artikulo 61 ang pagkuha ng mga obra na nakalagay sa pampublikong mga lugar sa pamamagitan ng potograpiya o videograpiya.&lt;ref&gt;{{cite web|title=第43/99/M號法令|url=http://bo.io.gov.mo/bo/i/99/33/declei43_cn.asp|website=澳門特別行政區政府印務局|accessdate=2016-10-29|archiveurl=https://web.archive.org/web/20160323120248/http://bo.io.gov.mo/bo/i/99/33/declei43_cn.asp|archivedate=2016-03-23|language=zh-mo|date=1999-08-16}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite book|last1=马|first1=海涛|last2=李|first2=亮|title=国际法学法理与实践|url=https://books.google.com/books?id=ZMQ7vQ_wTpEC&amp;pg=PA401|accessdate=2016-10-29|edition=1|date=2006-11|publisher=中国法制出版社|language=zh-cn|isbn=978-7-80226-323-9|pages=401–402|chapter=中国内地与澳门著作权法律制度之比较研究}}&lt;/ref&gt; Gayunpaman, sinasabi sa Artikulo 62 na hindi dapat makompromiso ng kalayaang ito ang mga kapakanan ng gawa at ng mayhawak ng karapatang-sipi nito, at kailangang itukoy ang manlilikha at pangalan ng obra hangga't maari.&lt;ref&gt;{{cite news|title=葡韻惹火遭禁拍攝建築物實在無理|url=http://www.shimindaily.net/v1/news/macau/%EF%BC%88%E7%89%B9%E5%AF%AB%EF%BC%89%E8%91%A1%E9%9F%BB%E6%83%B9%E7%81%AB%E9%81%AD%E7%A6%81%E6%8B%8D%E6%94%9D%E5%BB%BA%E7%AF%89%E7%89%A9%E5%AF%A6%E5%9C%A8%E7%84%A1%E7%90%86/|accessdate=2016-10-29|publisher=市民日报|date=2016-08-23|archiveurl=https://web.archive.org/web/20161029043248/http://www.shimindaily.net/v1/news/macau/%EF%BC%88%E7%89%B9%E5%AF%AB%EF%BC%89%E8%91%A1%E9%9F%BB%E6%83%B9%E7%81%AB%E9%81%AD%E7%A6%81%E6%8B%8D%E6%94%9D%E5%BB%BA%E7%AF%89%E7%89%A9%E5%AF%A6%E5%9C%A8%E7%84%A1%E7%90%86/|archivedate=2016-10-29|language=zh-mo}}&lt;/ref&gt;

=== Uganda ===
Umiiral ang kalayaan sa panorama sa Seksiyon 15(1)(f) ng ''The Copyright and Neighbouring Rights Act, 2006'' ng Uganda, na isinasaad na maaaring isipi at ikomunika sa madla ang mga likhang arkitektura at sining na palagiang matatagpuan sa pampublikong lugar, sa pamamagitan ng potograpiya, mga likhang awdiyo-biswal, at pagsasahimpapawid sa telebisyon. Malawak ang kahulugan ng &quot;pampublikong lugar&quot; sa ilalim ng Seksiyon 2 ng batas, at nagngangahulugan itong &quot;anumang gusali o daanan na ang publiko ay may pansamantalang karapatan o pahintulot para makapasok, may bayad man o wala.&quot; Kabilang dito ang mga sinehan, restoran, pasilidad ng palakasan, at liwaliwan (''resorts'').&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://wipolex-res.wipo.int/edocs/lexdocs/laws/en/ug/ug001en.pdf |title=The Copyright and Neighbouring Rights Act, 2006 |author=Uganda |access-date=Oktubre 3, 2021 |website=WIPO Lex}}&lt;/ref&gt;

=== United Arab Emirates ===
Hindi nagbibigay ng kalayaan sa panorama ang Artikulo 22(7) ng ''Federal Law No. 38 of 2021 on Copyrights and Neighboring Rights''. Pinahahintulutan lamang nito ang pagpapakita ng mga pinong sining, nalalapat na sining, hinulmang sining, at sining pang-arkitektura na palagiang matatagpuan sa pampublikong mga lugar &quot;sa mga brodkast&quot; lamang.&lt;ref&gt;{{cite web |url=https://www.moec.gov.ae/documents/20121/376326/copyright.pdf |title=Federal Decree-Law no. (38) of 2021 |access-date=Hulyo 4, 2022 |publisher=Ministry of Economy of the United Arab Emirates |date=Setyembre 20, 2021}}&lt;/ref&gt; Ang Artikulo 22(7) ng pinawalang-bisa na ''Federal Law No. 7 of 2002 on Copyrights and Neighboring Rights'' ay nagbibigay ng kawangis na limitadong karapatang-ligal.&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://wipolex.wipo.int/en/text/124611 |title=Federal Law No. 7 of 2002 on Copyrights and Neighboring Rights |author=United Arab Emirates |website=WIPO Lex |access-date=Mayo 7, 2021}}&lt;/ref&gt;

Kabilang sa mga gawa sa United Arab Emirates na isinasanggalang ng karapatang-sipi ang [[Burj Al Arab]], [[Burj Khalifa]], at [[Moske ng Sheikh Zayed]]. Inalis ang isinumiteng mga larawan na nagpapakita ng makabagong arkitektura ng bansa na walang maayos na mga pahintulot sa katapusan ng unang edisyon ng kampanyang ''Wiki Loves Emirates'' noong 2018, sanhi ng mahigpit na mga alituntunin sa paglilisensiya ng Wikimedia.&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://www.thenationalnews.com/arts-culture/art/uae-wikipedia-marathon-community-effort-finally-gives-the-emirates-a-proper-place-1.722097 |title=UAE Wikipedia: Marathon community effort finally gives the Emirates a proper place |date=Abril 16, 2018 |last=Gronlund |first=Melissa |access-date=Mayo 7, 2021 |work=[[The National (Abu Dhabi)|The National]]}}&lt;/ref&gt;

===Unyong Europeo===
[[Talaksan:Freedom of Panorama in Europe.svg|thumb|350px|Katayuan ng kalayaan sa panorama sa Europa
{{legend|#12a53e|Okey, kasama ang mga gusali, obra at mga pampublikong loob ng mga gusali}}
{{legend|#5fe442|Okey, kasama ang mga gusali at obra, ngunit hindi okey sa mga pampublikong loob ng mga gusali}}
{{legend|#ffd619|Okey para lamang sa mga gusali, at hindi okey sa mga pampublikong obra}}
{{legend|#f5443b|Hindi okey, o okey lamang sa hindi pangkomersiyo na paggamit}}
{{legend|#bbef2e|Okey, kasama ang mga gusali, obra at ilang mga loob ng mga gusali}}
{{legend|#bbb|Hindi tiyak}}
]]

Sa [[Unyong Europeo]], inilalaan ng [[Direktiba 2001/29/EC]] ang posilibilidad para sa kasaping mga estado na magkaroon ng sugnay hinggil sa kalayaan sa panorama sa kanilang mga batas sa karapatang-sipi, ngunit hindi ito sapilitan.&lt;ref name=&quot;eu&quot;&gt;{{cite web|author=N.N.|url=http://www.fotocommunity.de/info/Panoramafreiheit#Europa_hilft|title=Panoramafreiheit|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20150418173225/http://www.fotocommunity.de/info/Panoramafreiheit|archive-date=2015-04-18|access-date=2020-05-18}} Tingnan din [http://eur-lex.europa.eu/LexUriServ/LexUriServ.do?uri=CELEX:32001L0029:EN:HTML Article 5(3)(h) of 2001/29/EC].&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://ipkitten.blogspot.co.uk/2015/06/freedom-of-panorama-what-is-going-on-at.html|title=The IPKat|work=ipkitten.blogspot.co.uk|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20150626204251/http://ipkitten.blogspot.co.uk/2015/06/freedom-of-panorama-what-is-going-on-at.html|archive-date=2015-06-26}}&lt;/ref&gt;

Noong 2015, iminungkahi ni [[Felix Reda]], dating kasapi ng [[Parlamentong Europeo]] (''MEP'') mula Alemanya, na ilapat ang kalayaan sa panorama sa lahat ng mga bansa ng Unyong Europeo. Ipinahayag niya na sa pamamagitan ng karapatang ito, malayang maibabahagi ng mga tao ang kanilang mga larawan ng mga pampublikong espasyo na maaaring maglaman ng mga gusali at pampublikong sining, upang &quot;ipahayag at ibahagi ang kanilang mga karanasan at saloobin&quot; at &quot;mapangalagaan ang ating mga paglalakbay at mangasiwaan ang ating mga impresyon para sa susunod na mga salinlahi.&quot;&lt;ref name=EUparl&gt;{{cite web |url=https://www.europarl.europa.eu/news/en/headlines/security/20150701STO72903/debate-should-the-freedom-of-panorama-be-introduced-all-over-the-eu |title=Debate: should the freedom of panorama be introduced all over the EU? |date=Hulyo 2, 2015 |access-date=Pebrero 11, 2021}}&lt;/ref&gt;

Binatikos ni [[Jean-Marie Cavada]], dating ''MEP'' mula Pransiya, ang kaniyang mungkahi, at sa halip ay naghain ng isang kahaliling panukala na naglalayong paghigpitan ang kalayaan sa panorama ng lahat ng mga kasapi ng Unyong Europeo sa hindi pangkomersiyo na mga gamit lamang.&lt;ref name=EuroNewsFOP1&gt;{{cite news|url=https://www.euronews.com/2015/07/08/fight-for-freedom-of-panorama-savepos-wikipedia |title=The bitter fight for Freedom of Panorama |last=Seymat |first=Thomas |date=Hulyo 8, 2015 |work=[[Euronews]] |access-date=Pebrero 11, 2021}}&lt;/ref&gt; Sinabi ni Cavada na nakapipinsala ang pangkomersiyo na kalayaan sa panorama sa mga karapatan ng mga manlilikha ng mga sining pang-arkitektura at pampublikong sining dahil binibigyan ito ng pahintulot sa mga korporasyon tulad ng [[Pundasyong Wikimedia|Wikimedia]] at [[Meta Platforms|Facebook]] na pakinabangan ang nabanggit na mga sining nang walang kabayaran sa mga manlilikha.&lt;ref name=EUparl/&gt; Idinagdag ng kaniyang tanggapan na hindi maka-aapekto ang di-komersiyal na kalayaan sa panorama sa [[Internet]], bagkus tinitiyak lamang nito na &quot;nagbibigay ang mga platapormang pang-Internet tulad ng [[Facebook]], [[Instagram]], at [[Flickr]] ng makatarungang kabayaran sa mga manlilikha.&quot;&lt;ref name=DWFOP1&gt;{{cite news |url=https://www.dw.com/en/freedom-of-panorama-will-the-eu-ban-landmark-photography/a-18554383 |title=&quot;Freedom of Panorama&quot;: Will the EU ban landmark photography? |date=Hunyo 30, 2015 |last=Tost |first=Olaf |work=[[Deutsche Welle]] |access-date=Pebrero 11, 2021}}&lt;/ref&gt; May nauna nang mga kasunduan ang [[Dailymotion]] at [[YouTube]] sa {{ill|ADAGP|fr|Société des auteurs dans les arts graphiques et plastiques}}, noong 2008 para sa Dailymotion at 2010 para sa YouTube, para sa ligal na paggamit ng mga larawan ng mga gusali at pampublikong sining sa kanilang mga plataporma. Iginiit ng ADAGP, isang samahan ng mga manlilikha ng pampublikong sining na nakahimpil sa Pransiya, na hahantong ang kalayaan sa panorama sa &quot;pagkawala ng 3 hanggang 6 milyong euro, o 10 hanggang 19 na bahagdan ng taunang koleksiyon&quot; sa Pransiya pa lamang.&lt;ref&gt;{{cite news |url=https://www.lesechos.fr/2015/07/bataille-autour-de-la-liberte-de-photographier-dans-lespace-public-267827 |title=Bataille autour de la liberté de photographier dans l'espace public |work=[[Les Echos (Pransiya)|Les Echos]] |last=Moutot |first=Anaïs |date=Hulyo 9, 2015 |access-date=Nobyembre 25, 2024 |language=fr}}&lt;/ref&gt;

Ang pagpuna ng mga netizen sa panukala ni Cavada ay nauwi sa isang online na petisyon ng mga aktibista sa karapatan sa Internet kalakip ang hashtag na #SaveFOP; nakakuha ito ng higit sa 460,000 mga lagda sa loob ng dalawang linggo matapos itong ilunsad.&lt;ref name=EuroNewsFOP1/&gt; Ayon sa mamamahayag ng ''[[The Register]]'' sa larangan ng [[teknolohiyang pang-impormasyon]] na si [[Andrew Orlowski]], &quot;huwad at mapanlinlang&quot; ang pakikialam ng Wikipedia sa usapin.&lt;ref&gt;{{cite news |url=https://www.theregister.com/2015/07/02/wikipedia_jumps_on_bogus_photo_scare_to_tell_us_the_internet_is_breaking_again/ |title=Wikipedia jumps aboard the bogus 'freedom of panorama' bandwagon |date=Hulyo 2, 2015 |access-date=Disyembre 9, 2021 |last=Orlowski |first=Andrew |work=[[The Register]]}}&lt;/ref&gt; Ayon naman sa ''[[Full Fact]]'', isang websayt sa Reyno Unido na nagsusuri ng mga impormasyon, ang [[Komisyong Europeo]] lamang ang may kapangyarihang gumawa ng bagong batas, at hindi maaaring makaimpluwensiya sa komisyon ang anumang rekomendasyong inaprobahan ng parlamento.&lt;ref&gt;{{cite web |url=https://fullfact.org/europe/eu-gherkin-and-freedom-panorama/ |title=The EU, the Gherkin and 'freedom of panorama' |date=Hunyo 29, 2015 |website=[[Full Fact]] |access-date=Disyembre 1, 2024}}&lt;/ref&gt;

Ibinasura ng plenaryo ng Parlamentong Europeo ang mga panukala nina Reda at Cavada noong ika-9 ng Hulyo, 2015, at napanatili sa gayon ang katayuan ng kalayaan sa panorama sa buong Unyong Europeo.&lt;ref&gt;{{cite news |title=European Parliament as it happened: 9 July 2015 |url=https://www.bbc.com/news/live/uk-politics-33412173 |date=Hulyo 9, 2015 |access-date=Pebrero 11, 2021}}&lt;/ref&gt;

==== Alemanya ====
Ipinaliliwanang ang ''{{lang|de|Panoramafreiheit}}'' sa Artikulo 59 ng ''{{lang|de|Urheberrechtsgesetz}}''.&lt;ref name=&quot;de&quot;&gt;{{cite web|url=http://www.fotorecht.de/publikationen/gebaeude.html|title=Fotografieren von und in Gebäuden|last=Seiler|first=David|work=visuell|date=2001-06-24|issue=5/2001|page=50|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20070930161320/http://www.fotorecht.de/publikationen/gebaeude.html|archive-date=2007-09-30|access-date=2020-05-18}} Tingnan din: {{cite web|url=http://bundesrecht.juris.de/urhg/__59.html|title=§59 UrhG (Germany)|language=de|url-status=live|archive-url=http://archive.wikiwix.com/cache/20110223132716/http://bundesrecht.juris.de/urhg/__59.html|archive-date=2011-02-23|access-date=2007-09-20}}&lt;/ref&gt; Ayon sa 59(1), &quot;pinahihintulutang magparami at ipamahagi, sa pamamagitan ng pinta, drowing, potograpiya, o sinematograpiya, ang mga obra na palagiang matatagpuan sa pampublikong mga daanan, kalye, o lugar at maipamahagi at maikomunika ang gayong mga sipi. Para sa mga gawang pang-arkitektura, umiiral lamang ang tadhanang ito sa panlabas na anyo [ng gusali].&quot; Mula pa sa bersiyon ng batas noong ika-1 ng Enero, 1966 ang kasalukuyang sugnay na ito.&lt;ref&gt;Tingnan din: Thomas Fuchs, {{cite web |url=http://lexetius.com/UrhG/59 |title=Gesetz über Urheberrecht und verwandte Schutzrechte (Urheberrechtsgesetz) vom 9. September 1965. §&amp;nbsp;59 |website=Historisch-synoptische Edition 1965–2016 |language=de |access-date=Abril 30, 2017}}&lt;/ref&gt;

Sa isang pasya noong 2002, tinanggihan ng {{ILL|Hukumang Pederal ng Katarungan|en|Federal Court of Justice}} ang ''panoramafreiheit'' sa mga postkard ng ''[[Wrapped Reichstag]]'', obra nina [[Christo at Jeanne-Claude]], na nilathala ng isang tagapaglathalang nakabase sa Berlin. Ayon sa hukuman, hindi pampalagian ang pagtatanghal ng obrang pang-arkitektura. Ipinalagay ng hukuman na pinahihintulutan sa batas ang pribadong paggamit ng mga larawan nito nang walang pahintulot mula sa nabanggit na mga manlilikha.&lt;ref&gt;{{cite web |url=https://juris.bundesgerichtshof.de/cgi-bin/rechtsprechung/document.py?Gericht=bgh&amp;Art=pm&amp;Datum=2002-1&amp;nr=13376&amp;pos=1&amp;anz=8&amp;Blank=1 |title=Keine Panoramafreiheit für Verhüllten Reichstag |author=Pressestelle des Bundesgerichtshofs |date=Enero 24, 2002 |access-date=Oktubre 29, 2024 |language=de}}&lt;/ref&gt;

Isang halimbawa ng [[paglilitis]] dahil sa sari-saring pagbabatas sa EU ay ang ''{{lang|de|[[:de:Hundertwasserentscheidung|Hundertwasserentscheidung]]}}'' (pasyang Hundertwasser), isang kaso sa Alemanya na naipanalo ni [[Friedensreich Hundertwasser]] laban sa isang kompanyang Aleman hinggil sa paggamit ng isang retrato ng isang gusaling [[Austria|Awstriyan]].&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://dejure.org/dienste/vernetzung/rechtsprechung?Text=I%20ZR%20192/00|title=Rechtsprechung – BGH, 05.06.2003 - I ZR 192/00|website=dejure.org|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20160820052628/https://dejure.org/dienste/vernetzung/rechtsprechung?Text=I%20ZR%20192%2F00|archive-date=2016-08-20|access-date=2020-05-18}}&lt;/ref&gt;

[[Talaksan:Die Sonnenuhr auf der der Halde Schwerin.jpg|thumb|''Sonnenuhr mit Geokreuz'' (&quot;Sundial na may kalakip na Heo-Krus&quot;), isang lilok ni {{ILL|Jan Bormann|de}} noong 1994 sa lungsod ng [[Castrop-Rauxel]]. Nasangkot ito sa pasya ng Hukumang Pederal ng Katarungan noong 2024 na ipinagkait ang kalayaan sa panorama sa pangkalakalang mga gamit ng mga larawan ng pampublikong sining na kinunan gamit ang mga ''drone''.&lt;ref name=WDRDronePano/&gt;]]
Alinsunod sa isang pasya ng Hukumang Pederal ng Katarungan noong 2024, hindi sakop ng ''panoramafreiheit'' ang mga larawang kuha sa ''drone'' ng mga pampublikong sining na naipagsasanggalang pa rin ng karapatang-sipi. Sang-ayon ito sa pasya ng Nakatataas na Hukumang Panrehiyon ng Hamm noong isang taon, na sumang-ayon naman sa naunang desisyon ng Hukumang Panrehiyon ng Bochum. May kaugnayan ito sa isang tagapaglathalang nakabase sa [[Ruhr]] na nagbenta ng mga aklat na naglalaman ng mga larawan ng mga ''art installation'' na kinuha gamit ang ''drone''. Kinatawan ng nagsasakdal na ''Verwertungsgesellschaft Bild-Kunst'', isang samahan ng mga arteista, ang mga manlilikha ng nasabing mga obra. Ayon sa hukuman, pinoprotektahan lamang ng ''panoramafreiheit'', ang mga larawan ng mga obra na kinunan mula sa kalye, at hindi ang mga larawan ng kaparehong mga obra na ginamitan ng natatanging mga kagamitan tulad ng mga hagdan. Ang mga larawan na ginamitan ng mga ''drone'' ay mula sa himpapawid na &quot;karaniwang hindi madaling puntahan ng publiko&quot; at hindi dapat ipamahagi o ibenta sa publiko ang gayong mga larawan.&lt;ref&gt;{{cite web |url=https://haerting.de/en/insights/olg-hamm-drohnenperspektive-wird-nicht-von-der-panoramenfreiheit-gedeckt/ |title=OLG Hamm: Drone perspective is not covered by freedom of panoramas |website=HÄRTING Rechtsanwälte |date=Hunyo 5, 2023 |access-date=Nobyembre 3, 2023}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web |url=https://www.heise.de/en/news/Bundesgerichtshof-Freedom-of-panorama-does-not-apply-to-all-drone-footage-9993735.html |title=Bundesgerichtshof: Freedom of panorama does not apply to all drone footage |date=Oktubre 24, 2024 |last=Krempl |first=Stefan |access-date=Oktubre 30, 2024 |website=Heise Online}}&lt;/ref&gt; Ipinalagay ng abogadong si Arndt Kempgens na sakop din ng hatol ang mga tagalikha ng mga nilalaman (''content creator'') na gumagamit ng gayong mga obra sa mga plataporma katulad ng YouTube at [[TikTok]] sa pamamagitan ng potograpiya sa mga ''drone''; ipinalagay din niyang apektado ang mga larawang kuha sa ''drone'' na ginamit sa pangkomersiyo na layunin bago ang hatol, na nagpapahiwatig ng isang retroaktibong bisa ng nabanggit na hatol.&lt;ref name=WDRDronePano&gt;{{cite news |url=https://www1.wdr.de/nachrichten/ruhrgebiet/bgh-urteil-urheberrecht-kunst-drohnenbilder-100.html |title=BGH-Urteil: Verlag soll für Drohnenbilder von Kunstwerken bezahlen |date=Oktubre 23, 2024 |last=Wilger |first=Von Martin |work=[[Westdeutscher Rundfunk|WDR]] |access-date=Mayo 10, 2025 |language=de}}&lt;/ref&gt;

==== Belhika ====
[[Talaksan:Atomium (UnorthodoxY) - Flickr.jpg|thumb|left|[[Atomium]] sa Bruselas]]
Ipinatupad ang kalayaan sa panorama sa [[Belhika]] noong 2016. Ipinasa ng kanilang lehislatura ang probisyong XI.190 2/1° na idinagdag sa kanilang batas sa karapatang-sipi, ang Kodigo ng Batas Ekonomiko (''Code of Economic Law'') noong Hunyo 27, 2016, at sinimulan ang pagpapatupad nito noong Hulyo 15, 2016, pagkaraang nilagdaan ito ng kanilang hari at nilathala ito sa kanilang opisyal na lathalaing ''State Gazette''.&lt;ref name=ManagingIPBelFOP&gt;{{cite web|url=https://www.managingip.com/article/b1kbpg5bpx2rhw/belgium-freedom-of-panorama-a-new-copyright-exception |title=Belgium: Freedom of panorama – a new copyright exception |date=Setyembre 27, 2016 |access-date=Disyembre 15, 2020}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=InfojusticeBelFOP&gt;{{cite web|url=http://infojustice.org/archives/36318 |title=THERE IS NOW FREEDOM OF PANORAMA IN BELGIUM |date=Hulyo 19, 2016 |access-date=Disyembre 15, 2020}}&lt;/ref&gt;

Nakasaad sa probisyong ito na hindi maaaring hadlangan ng mga manlilikha (maaaring mga arkitekto o arteista) &quot;ang reproduksiyon at komunikasyon sa publiko ng mga obrang biswal, grapiko, at pang-arkitektura na nilayong ipuwesto nang palagian sa pampublikong lugar, sa kondisyong tulad ng sa pagsasalarawan nito ang reproduksiyon at komunikasyon sa publiko ng naturang gawa at hindi magdudulot ang nasabing reproduksiyon at komunikasyon sa publiko ng di-makatuwirang pinsala sa tunay na karapatan ng manlilikha.&quot;&lt;ref name=ManagingIPBelFOP/&gt;

Kasunod ng pagpasa nito, malaya na ang pagkuha ng mga retrato ng tanyag na [[Atomium]] sa [[Bruselas]], pati na ang paglathala ng mga retrato nito sa anumang midya, kabilang na ang midyang pangkomersiyo at [[hatirang pangmadla]], nang hindi inalalahanan ang maaaring hakbanging ligal mula sa mga eredero/eredera ng lumikha nitong si [[André Waterkeyn]].&lt;ref name=ManagingIPBelFOP/&gt;&lt;ref name=ExpertPhotoFOP&gt;{{cite web|url=https://expertphotography.com/freedom-of-panorama-photography/ |title=Freedom of Panorama – What It Means for Photography |last=Hull |first=Craig |access-date=Disyembre 15, 2020}}&lt;/ref&gt;

==== Dinamarka ====
Ayon sa Artikulo 24(2) ng batas sa karapatang-sipi ng [[Dinamarka]], maaring paramihin ang mga larawan (tulad ng retrato) ng anumang obrang matatagpuan sa pampublikong lugar, ngunit sa hindi pangkomersiyo na layunin lamang. Sa Artikulo 24(3) naman nakasaad na maaring isipi nang malaya ang mga gusali sa kaanyuang larawan, sa anumang layunin.&lt;ref&gt;{{cite web| url=http://www.wipo.int/edocs/lexdocs/laws/en/dk/dk091en.pdf |title=Consolidated Act on Copyright (Consolidated Act No. 1144 of October 23, 2014) |website=WIPO Lex |access-date=Disyembre 20, 2020 | lang=en}}&lt;/ref&gt;

[[Talaksan:Petite sirène de Copenhague (conforme à la loi danoise).JPG|thumb|Sinalang retrato ng ''The Little Mermaid'']]
Hindi pa rin ganap ang kalayaan sa panorama sa Dinamarka para sa mga obrang hindi pang-arkitektura. Naipagsasanggalang ng karapatang-sipi ang lilok na ''[[The Little Mermaid (estatwa)|The Little Mermaid]]'', obra ni [[Edvard Eriksen]] (namatay 1959), hanggang taong 2034, at kilalang litihiyoso ang pamilya ng manlililok.&lt;ref name=ExpertPhotoFOP/&gt; Pinagmultahan ang ilang mga pahayagang Dinamarkes dahil sa paggamit ng mga retrato ng lilok nang walang pahintulot mula sa pamilyang Eriksen. Itinuturing na komersiyal ang layunin ng midya sa bansa. Winika ni Søren Lorentzen, ''photo editor'' ng ''[[Berlingske]]'' na kabilang sa mga pahayagang pinagmultahan, &quot;Gumamit kami ng isang retrato nang walang pahintulot. Iyon ay malinaw na paglabag sa batas sa karapatang-sipi, kahit na nahihirapan akong intindihin kung bakit hindi maaring gumamit ang sinuman ng mga retrato ng isang pambansang yaman gaya ng ''Little Mermaid'' nang hindi lumalabag sa batas sa karapatang-sipi.&quot; Depensa ni Alice Eriksen, ang apo ng manlililok, ang gayong pagbabawal ay pagtalima lamang sa mga batas ng bansa. Dagdag pa niya, &quot;pareho lamang ito sa pagtanggap ng bayad kapag itinutugtog ang isang awit.&quot;&lt;ref&gt;{{cite news|url=https://www.thelocal.dk/20140816/denmarks-iconic-symbol-that-we-cant-show-you |title=Denmark's icon... that we can't show you |work=The Local |date=Agosto 16, 2014 |access-date=Disyembre 20, 2020}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web |url=https://petapixel.com/2014/08/20/try-publish-picture-statue-denmark-youd-better-ready-pay/ |title=If You Try to Publish a Picture of this Statue in Denmark, You’d Better be Ready to Pay Up |last=Burgett |first=Gannon |website=PetaPixel |date=Agosto 20, 2014 |access-date=Disyembre 20, 2020}}&lt;/ref&gt;

==== Eslobenya ====
Isinasaad ng Artikulo 55 ng ''Copyright and Related Rights Act'' ng Eslobenya na &quot;Ang mga likhang palagiang matatagpuan sa mga parke, kalye, liwasan, o ibang mga lugar na pangkalahatang mapupuntahan ng publiko ay maaaring gamitin,&quot; ngunit ipinagbabawal ito kung ang layon ng paggamit ay upang kumita.&lt;ref&gt;{{cite document| url=https://www.uradni-list.si/1/content?id=78529 |title=Zakon o avtorski in sorodnih pravicah (uradno prečiščeno besedilo) (ZASP-UPB3) |work=Uradni list RS |issue=16/2007 |date=Pebrero 23, 2007 |lang=sl |pages=1805}}&lt;/ref&gt; Subalit sa gawa, nagngangahulugan itong ang mga bagay sa pampublikong espasyo, tulad ng mga gusali at rebulto, na naipagsasanggalang pa ng karapatang-sipi ay maaaring kunan ng retrato para lamang sa pansariling gamit kung walang pahintulot mula sa mga manlilikha ng gayong mga obra, at ipinagbabawal ang paglathala ng gayong mga larawan sa isang portada ng turismo (''tourism portal'') o sa isang pahayagan (sapagkat itinuturing na komersiyal ang paglilimbag ng mga pahayagan).&lt;ref&gt;{{cite news |url=https://www.rtvslo.si/evropska-unija/ali-bo-unija-omejila-objavo-slik-javnih-stavb-na-druzbenih-omrezjih/368889 |title=Ali bo Unija omejila objavo slik javnih stavb na družbenih omrežjih? |publisher=MMC RTV Slovenija |date=Hulyo 5, 2015 |first=Gregor |last=Cerar |lang=sl}}&lt;/ref&gt;

==== Espanya ====
Nagbibigay ng tadhanang kalayaan sa panorama ang [[batas sa karapatang-sipi ng Espanya]]. Nakasaad sa Artikulo 35(2) na &quot;ang mga likha na palagiang matatagpuan sa mga parke, kalye, liwasan o iba pang pampublikong mga daanan ay maaaring sipiin, ipamahagi at iparating nang malaya sa pamamagitan ng mga pinta, drowing, retrato, at mga pamamaraang awdiyo-biswal.&quot;&lt;ref&gt;{{cite web |url=https://www.wipo.int/wipolex/en/legislation/details/21371 |title=Consolidated Text of the Law on Intellectual Property, Regularizing, Clarifying and Harmonizing the Applicable Statutory Provisions (approved by Royal Legislative Decree No. 1/1996 of April 12, 1996, and amended up to Royal Decree-Law No. 6/2022 of March 29, 2022) |author=Spain |lang=es |access-date=Hunyo 10, 2025 |website=WIPO Lex}}&lt;/ref&gt;

==== Estonya ====
Limitado ang kalayaan sa panorama sa Estonya sa di-komersiyal na paggamit ng mga larawan ng mga likhang pang-arkitektura, sining biswal, sining na napapakinabangan, at retrato na panghabambuhay na matatagpuan sa mga lugar na napapasukan ng publiko. Makikita ang probisyon sa Seksiyon 20¹ ng kanilang batas sa karapatang-sipi. Gayundin, hindi dapat maging pangunahing mga paksa ng mga larawan ang nasabing mga likha. May isang napakalimitadong probisyon para sa komersiyal na paggamit ng arkitektura na makikita sa Seksiyon 20²; limitado lamang ito sa mga &quot;''real estate advertisement''&quot;.&lt;ref&gt;{{cite web |url=https://www.riigiteataja.ee/akt/119032019055 |title=Autoriõiguse seadus |website=Riigi Teataja |language=et |access-date=Pebrero 17, 2023}}&lt;/ref&gt;

==== Gresya ====
Hindi umiiral ang kalayaan sa panorama sa Gresya. Nagbibigay lamang ng maghigpit ngunit hindi malinaw na eksepsiyon ang kanilang batas sa karapatang-sipi, ang Batas Blg. 2121/1993 sa Karapatang-sipi, Kaugnay na mga Karapatan, at mga Bagay Pangkalinangan, na huling inamyenda noong 2021. Pinahihintulutan lamang ang &quot;paminsan-minsang pagpaparami at pagkomunika sa midyang pangmadla ng mga larawan ng mga likhang pang-arkitektura, pinong sining, retrato, o mga sining na napapakinabangan na panghabambuhay na nakapuwesto sa pampublikong mga lugar.&quot;&lt;ref&gt;{{cite web |url=https://www.opi.gr/en/library/law-2121-1993#a26 |title=Law 2121/1993 |website=Hellenic Copyright Organization |access-date=Disyembre 31, 2022 |quote=''The occasional reproduction and communication by the mass media of images of architectural works, fine art works, photographs or works of applied art, which are sited permanently in a public place.'' |archive-date=Disyembre 31, 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20221231022238/https://www.opi.gr/en/library/law-2121-1993#a26 |url-status=dead }}&lt;/ref&gt;

==== Italya ====
Walang umiiral na kalayaan sa panorama sa [[Italya]].&lt;ref name=&quot;it&quot;&gt;{{cite news|url=http://punto-informatico.it/2030219/PI/News/wikipedia-cede-al-diritto-autore-italiota.aspx|title=Wikipedia cede al diritto d'autore|last=Spinelli|first=Luca|work=Punto Informatico|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20080929014738/http://punto-informatico.it/2030219/PI/News/wikipedia-cede-al-diritto-autore-italiota.aspx|archive-date=2008-09-29|access-date=2020-05-18}}&lt;/ref&gt; Sa kabila ng maraming opisyal na mga protesta&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.grillini.it/show.php?4884|title=Interrogazione - Diritto di panorama|trans-title=Interrogation - panorama right|last1=Grillini|first1=Franco|website=Grillini.it|language=it|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20081025001151/http://www.grillini.it/show.php?4884|archive-date=2008-10-25|access-date=2020-05-18}}&lt;/ref&gt; at isang pambansang inisyatibang&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.diritto.it/all.php?file=25583.pdf|title=Dare un senso al degrado|last1=Scorza|first1=Guido|last2=Spinelli|first2=Luca|date=2007-03-03|location=Rome|format=PDF|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20090708045222/http://www.diritto.it/all.php?file=25583.pdf|archive-date=2009-07-08|access-date=2020-05-18}}&lt;/ref&gt; pinamunuan ng abogadong si Guido Scorza at mamamahayag na si [[Luca Spinelli]] (na tinampok ang usapin),&lt;ref name=&quot;it&quot;/&gt; pinagbabawal pa rin ang paglalathala ng larawan ng pampublikong mga lugar, alinsunod sa lumang mga batas sa karapatang-sipi ng bansa.&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.normattiva.it/uri-res/N2Ls?urn:nir:stato:legge:1941-04-22;633!vig=|title=Legge 22 aprile 1941 n. 633|language=it|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20141223012833/http://www.normattiva.it/uri-res/N2Ls?urn:nir:stato:legge:1941-04-22;633!vig=|archive-date=2014-12-23|access-date=2020-05-18}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.camera.it/parlam/leggi/deleghe/testi/04042dl.htm|title=Decreto Legislativo 22 gennaio 2004, n. 42|language=it|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20081024122502/http://www.camera.it/parlam/leggi/deleghe/Testi/04042dl.htm|archive-date=2008-10-24|access-date=2020-05-18}}&lt;/ref&gt; Mayroon din isang batas na tinatawag na &quot;''{{lang|it|[[Codice Urbani]]}}''&quot; na buhat pa sa 2004. Bukod sa ibang mga tadhana, nakasaad dito na upang makapaglathala ng mga larawan ng &quot;pangkalinangang mga bagay&quot; (''cultural goods'', sa teoriya lahat ng mga bagay na may katangiang pangkalinangan at pansining tulad ng mga gusali) para sa mga layuning pangkomersiyo, kailangan munang kumuha ng pahintulot mula sa pampook na sangay ng Ministeryo ng mga Sining at Pamanang Pangkultura, ang ''{{lang|it|Soprintendenza}}''.

==== Latbiya ====
Walang ganap na kalayaan sa panorama sa [[Latbiya]]. Sa Tsapter V ng kanilang Batas sa Karapatang-sipi (&quot;''Autortiesību likums''&quot;), nakasaad na maaring gamitin ang anumang larawan ng isang obrang biswal at pang-arkitektura para lamang sa mga sumusunod na layunin: pansarili, pang-impormasyon sa balitaan o mga palatuntunan hinggil sa kasalukuyang mga pangyayari (''current affairs''), at mga akdang hindi pangkomersiyo.&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://likumi.lv/doc.php?id=5138 |title=Autortiesību likums |lang=lv}}&lt;/ref&gt;

==== Luksemburgo ====
Walang kalayaan sa panorama sa [[Luksemburgo]]. Pinahihintulutan ng Artikulo 10(7°) ng kanilang batas sa karapatang-sipi ang pagsasalarawan ng pampublikong obra na matatagpuan sa mga lugar na mapapasukan ng publiko, kung ang mga likhang iyon &quot;ay hindi pangunahing paksa ng pagpaparami o komunikasyon.&quot;&lt;ref&gt;{{cite web |url=https://legilux.public.lu/eli/etat/leg/loi/2001/04/18/n2/jo |title=Loi du 18 avril 2001 sur les droits d'auteur, les droits voisins et les bases de données. |lang=fr |website=Legilux |accessdate=Disyembre 21, 2022}}&lt;/ref&gt;

==== Olanda ====
Mayroong kalayaan sa panorama ang kaharian ng [[Netherlands|Olanda]], sa ilalim ng Artikulo 18 ng kanilang batas sa karapatang-sipi.&lt;ref name=&quot;:0&quot;&gt;{{cite web|access-date=Hunyo 24, 2015 |title=Artikel 18 Nederlandse Auteurswet |url=http://wetten.overheid.nl/BWBR0001886/geldigheidsdatum_24-06-2015#HoofdstukI_6_Artikel18 |language=nl}}&lt;/ref&gt; Maaaring ibahagi nang malaya ang sariling mga retrato ng mga likhang sining, tulad ng mga gusali at lilok, na matatagpuan sa pampublikong mga espasyo, kapagka ipinapakita sa larawan ang gawa na tulad ng karaniwang nakikita [ng mga tao] sa gawa sa lugar na iyon. Sa gayon, hindi pinahihintulutang baguhin ang retrato sa paraang tanging gawa na lang ang natira (tulad ng pagtatabas ng paligid ng larawan) o paglikha ng hinangong likha na hindi na sang-ayon sa kondisyong ito (tulad ng isang silweta, anino, o naka-estilong representasyon ng gawa). Dagdag pa rito, nakasaad sa tadhana na tanging ilang mga gawa ng isang parehong manlilikha ang maaaring isali ng tagagamit ng larawan sa isang kalipunan ng mga gawa.&lt;ref&gt;{{cite web |last=Arnoud Engelfriet |title=Fotograferen van kunst op openbare plaatsen |url=http://www.iusmentis.com/auteursrecht/nl/foto/openbarekunst/ |website=Ius Mentis |language=nl}}&lt;/ref&gt;

====Polonya====
May sapat na kalayaan sa panorama sa [[Polonya]], na tinitiyak ng Artikulo 33(1) ng ''Act on Copyright and Related Rights''. Nakasaad dito na &quot;mapapahintulutan ang pamamahagi ng mga obrang palagiang nakapuwesto sa madaraanang mga daan, kalye, liwasan, o hardin, ngunit hindi sa parehong paggamit.&quot; Ang pamamahagi ay sa pamamagitan ng paggamit ng mga retrato o malarawang representasyon ng mga obra (tulad ng mga gusali at pampublikong lilok) sa anumang midya, kabilang ang komersiyal na mga larong video. Dahil hindi katulad sa orihinal na pakay ng pagtatatag ng isang obra ang layunin ng isang retrato ng naturang obra (tulad ng isang gusaling pang-opisina, isang ''shopping mall'', o isang tulay), ito ay isang mapapahintulutang paggamit sa ilalim ng batas sa karapatang-sipi ng bansa.&lt;ref&gt;{{cite web |url=http://www.codozasady.pl/en/freedom-of-panorama/ |title=Freedom of panorama |last=Marcinoska |first=Lena |website=In Principle - Codozasady.pl |date=Oktubre 22, 2015 |access-date=Disyembre 28, 2020 |archive-date=2021-01-16 |archive-url=https://web.archive.org/web/20210116100428/http://www.codozasady.pl/en/freedom-of-panorama/ |url-status=dead }}&lt;/ref&gt;

====Pinlandiya====
Limtado ang kalayaan sa panorama ng Pinlandiya pagdating sa pampublikong sining. Matatagpuan ang probisyon sa ikatlo at ika-apat na mga talata ng Artikulo 25a ng kanilang batas sa karapatang-sipi. Hindi maaaring kunan ng retrato ang mga likhang panghabambuhay na matatagpuan sa pampublikong mga lugar para sa mga layuning komersiyal kapag naging pangunahing mga paksa ng mga retrato ang nasabing mga likha. Ngunit pinahihintulutan ng nasabing probisyon ang mga tagapaglathala ng mga pahayagan at magasin na gamitin nang lubos ang pampublikong sining, sa kondisyong may katuwang na mga kapsiyon ang nilathalang mga larawan. Salungat sa alituntuning ito ang malayang pagkuha ng mga retrato ng mga gusali, na walang anumang mga paghihigpit sa mga layunin ng mga tagagamit.&lt;ref&gt;{{cite web |url=https://www.finlex.fi/fi/laki/ajantasa/1961/19610404#L2P25a |title=8.7.1961/404 |access-date=Nobyembre 23, 2022 |website=FINLEX |lang=fi |archive-date=2021-01-28 |archive-url=https://web.archive.org/web/20210128162218/https://www.finlex.fi/fi/laki/ajantasa/1961/19610404#L2P25a |url-status=dead }}&lt;/ref&gt;

====Pransiya====
Magmula noong Oktubre 7, 2016, inilalaan ng Artikulo L122-5 ng Kodigo ng Ari-Ariang Intelektuwal ng [[Pransiya]] ang isang limitadong kalayaan sa panorama para sa mga gawa ng arkitektura at lilok. Pinahihintulutan ng kodigo ang &quot;mga sipi at representasyon ng mga obra ng arkitektura at lilok na palagiang nakapuwesto sa pampublikong mga lugar (''voie publique'') at nilikha ng mga {{ILL|likas na tao|en|Natural person}},{{efn|'''Likas na tao''' (''{{lang|en|natural person}}'') - sa konteksto ng batas, isang indibiduwal na tao, taliwas sa isang ligal tao (''legal person'') na maaari isang pampribado (iyan ay, entidad sa negosyo o [[organisasyong di-pampamahalaan]]) o pampublikong (iyan ay, pamahalaan) organisasyon.}} maliban sa anumang paggamit na may katangiang pangkomersiyo&quot;.&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://www.legifrance.gouv.fr/affichCodeArticle.do;jsessionid=5DD8F8800CB25AA883378CE851D89A7D.tpdila13v_2?idArticle=LEGIARTI000033219336&amp;cidTexte=LEGITEXT000006069414&amp;categorieLien=id&amp;dateTexte=|title=Article 5, section 11 of Code on Intellectual Property|access-date=2016-12-26|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20170127170315/https://www.legifrance.gouv.fr/affichCodeArticle.do|archive-date=2017-01-27}}&lt;/ref&gt; Malamig noon ang mga mambabatas at politikong Pranses sa pagtanggap ng kalayaan sa panorama; tinawag pa ni [[Patrick Bloche]], dating kasapi ng [[Pambansang Asambleya (Pransiya)|Pambansang Asambleya]], na &quot;amendement Wikipédia&quot; ang kalayaan sa panorama noong 2011.&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://komodo.regardscitoyens.org/public/22-panoramas/ |title=Débats de l'Assemblée nationale sur l'amendement 22 « panoramas » au projet de loi sur la copie privée (23/11/11)}}&lt;/ref&gt;

{{multiple image
 | align             = right
 | image1            = Louvre pyramid - blackout.jpg
 | image2            = Censored-Arche de la Défense-Paris.PNG
 | footer            = Sinalang mga larawan ng [[Piramide ng Louvre]] (sa kaliwa, gawa ni [[I. M. Pei]]) at [[Grande Arche]] (sa kanan, gawa ni [[Johan Otto von Spreckelsen]]), kapuwa isinasanggalang ng pang-arkitektura na karapatang-sipi
}}
May matinding dulot ang gayong mga paghihigpit sa kalayaan sa panorama sa Pransiya sa mga artikulo ng Wikipedia hinggil sa arkitektura ng bansa. Nakasanayan na ng mga tagapangasiwa sa [[Wikimedia Commons]] na [[:Commons:Category:French FOP cases/deleted|burahin]] ang anumang mga retrato ng bagong mga arkitekturang Pranses, sa kabila ng mga pagbabago sa batas, dahil hindi pinahihintulutan ng Commons ang mga retrato ng mga obrang pang-arkitektura ng mga bansang ipinagbabawal ang komersiyal na paggamit.

Isinasanggalang ng karapatang-sipi ang sari-saring mga arkitekturang kontemporaneo ng Pransiya, at maaring maging paglabag sa karapatang-sipi ang pagpaparaming gawa ng mga retratista, tagagawa ng pelikula, disenyador grapiko, at iba pang mga tagagamit mula sa ikatlong panig na may layuning pangkalakalan na walang pahintulot mula sa arkitekto o entidad na ipinalipatan niya ng kaniyang karapatang patrimonyal o ekonomiko. Ipinasiya sa dalawang hiwalay na mga kaso noong 1990 na ang hindi awtorisadong mga postkard na nagpapakita ng [[Grande Arche]] at [[La Géode]] bilang pangunahing mga paksa ay lumalabag sa karapatang-sipi. Ilan pa sa kilalang mga gusaling isinasanggalang ng karapatang-sipi ay ang [[Piramide ng Louvre]], ang [[Opéra Bastille]], at ang [[Bibliothèque nationale de France#Bagong mga gusali|bagong mga gusali ng Bibliothèque nationale de France]].&lt;ref name=JournalIPFranceBldg/&gt;

[[Talaksan:Place des Terreaux Lyon.jpg|thumb|[[Place des Terreaux]] na may suplementaryong pagsasali ng mga obra tulad ng inayos na ''[[Fontaine Bartholdi]]'' at ng 14 na mga haliging granito]]
Gayunpaman, itinuturing ng hurisprudensiyang Pranses na hindi lumalabag sa karapatang-sipi ang isang larawan kapag ito ay isang elementong &quot;[[De minimis#Karapatang-sipi|aksesorya]]&quot; o suplementaryo sa kabuoang paksa na inilalarawan nito. Sa isang kaso noong 2005 hinggil sa mga postkard ng [[Place des Terreaux]] ng [[Lyon]], ipinairal ng ''[[Hukuman ng Kasasyon (Pransiya)|Cour de cassation]]'' (katumbas ng [[Kataas-taasang Hukuman ng Pilipinas]]) ang mga pasya ng mas-mababang mga hukuman sa pansuplementaryong pagsasali sa mga postkard ng makabagong mga instalasyon ng sining na makikita sa plasa. Ayon sa hukuman, humalo ang mga obrang ito sa lumang arkitektura sa palibot ng liwasan, at &quot;pangalawa lamang ang obra sa paksang inilalarawan&quot; ng mga postkard, at ang nasabing paksa ay ang mismong plasa.&lt;ref name=JournalIPFranceBldg&gt;{{cite web |url=http://www.harlaylaw.com/wp-content/uploads/2016/08/Journal-of-Intellectual-Property-Law-Practice-2012-Lipovetsky-jiplp_jps078.pdf |title=The protection of the image of a building under French law: where judges create law |last1=Lipovetsky |first1=Sabine |last2=de Dampierre |first2=Emmanuèle |date=Mayo 24, 2012 |work=Journal of Intellectual Property Law &amp; Practice |publisher=Oxford University Press |access-date=Marso 23, 2021}}&lt;/ref&gt;

Bilang karagdagan sa pahintulot sa pagkuha ng pelikula, nangangailangan ng karagdagang pahintulot mula sa arkitekto o kanilang kinatawan o inatasang tagapangasiwa ang pagkuha ng pelikula sa Pransiya na kinasasangkutan ng pagsasali ng isang gusaling isinasanggalang pa rin ng pang-arkitektura na karapatang-sipi. Isinasaalang-alang sa pagtantiya ng halagang babayaran sa paggamit ng  gawang pang-arkitektura ang tagal ng panahon ng paggamit ng mismong gusali, ang uri ng pelikula o gawang awdiyo-biswal, ang uri ng paggamit, at ang paraan kung paanong ginamit ng mga gumagawa ng pelikula ang hitsura ng gusali. Hindi kinakailangan ng nabanggit na pahintulot kung &quot;hindi pangunahing layunin&quot; ng pelikula ang arkitektura.&lt;ref&gt;{{cite web |url=https://www.filmfrance.net/en/guidance/filming-in-france-faq/ |title=FILMING IN FRANCE – FAQ |website=Film France |access-date=Disyembre 23, 2024}}&lt;/ref&gt;

==== Portugal ====
Matatagpuan sa Artikulo 75, talata 2, puntong q. ng ''Code of Authors' Rights and Neighbouring Rights'' ng Portugal ang kalayaan sa panorama para sa mga obra nila. Sakop nito ang panghabambuhay na mga obra sa pampublikong mga lugar tulad ng arkitektura at mga lilok. Ngunit kinakailangang ipatungkol sa manlilikha at itukoy ang pangalan ng obra sa bawat malayang paggamit ng anumang larawan o video ng gayong obra, alinsunod sa Artikulo 76, talata 1, puntong a..&lt;ref&gt;{{cite web |url=http://www.communia-association.org/wp-content/uploads/2016/06/BCS_Communia_FoP_study.pdf |title=Best Case Scenarios for Copyright: Freedom of Panorama in Portugal |last=Nobre |first=Teresa |work=COMMUNIA |date=Hunyo 2016 |access-date=Enero 12, 2022}}&lt;/ref&gt;

==== Romania ====
[[Talaksan:Palatul Parlamentului, București.jpg|thumb|left|Sinalang retrato ng [[Palasyo ng Parlamento]] sa [[Bucharest]], Romania]]
Walang ganap na kalayaan sa panorama sa [[Romania]]. Nakatala sa Artikulo 35 ng Tsapter VI (&quot;Mga Limitasyon sa Pagpapatupad ng Karapatan ng Manlilikha&quot;) ng kanilang batas sa karapatang-sipi ang mga gawain na hindi na nangangailangan ng pahintulot mula sa manlilikha at pagbayad ng remunerasyon sa kanila. Ayon sa (f), maaring isipi, ipamahagi, at magkomunika sa publiko ang mga larawan ng mga likhang arkitektura, lilok, retrato, at ''applied art'' na palagiang matatagpuan sa pampublikong lugar, '''maliban na lamang''' kung ang larawan ng likhang iyon ay siyang pangunahing paksa ng pagpaparami, pamamahagi, o pagkomunikasyon, at kung ang larawang ito ay ginamit sa mga layuning pangkomersiyo.&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://legislatie.just.ro/Public/DetaliiDocument/7816 |title=LEGEA nr. 8 din 14 martie 1996 (*republicată*) |website=Ministerul Justiției |access-date=Marso 22, 2021 |lang=ro}}&lt;/ref&gt;

Dinemanda ng mga tagapagmana ni [[Anca Petrescu]], arkitekto ng napakalaking [[Palasyo ng Parlamento]], ang [[Parlamento ng Romania]] dahil sa pagbebenta ng mga retrato at ibang mga [[paalaala]] (''souvenir'') kalakip ang larawan ng masagisag na gusali.&lt;ref&gt;{{Cite news|url=https://stirileprotv.ro/stiri/actualitate/familia-arhitectei-casei-poporului-vrea-2-din-castigurile-pe-care-camera-deputatilor-le-incaseaza.html|title=Bătălia pentru imaginea Palatului Parlamentului. Decizia luată de OSIM|lang=ro|work=Stirileprotv.ro|date=Marso 15, 2018|access-date=Mayo 6, 2022}}&lt;/ref&gt; Kasalukuyang isinasagawa pa rin ang paglilitis hinggil sa [[pagsuway sa karapatang-sipi]] na ginawa ng Parlamento.&lt;ref&gt;{{Cite news |url=https://pandects.dpvue.com/2018/10/taking-photos-of-palace-of-parliament.html |title=Taking photos of the Palace of Parliament can be considered illegal |website=Pandects dpVUE |date=Oktubre 8, 2018 |access-date=Disyembre 19, 2020 |language=en-US |archive-date=Nobyembre 26, 2020 |archive-url=https://web.archive.org/web/20201126012836/https://pandects.dpvue.com/2018/10/taking-photos-of-palace-of-parliament.html |url-status=dead }}&lt;/ref&gt;{{better source needed|date=Mayo 2022}}

==== Suwesya ====
Noong Abril 4, 2016, nagpasya ang [[Kataas-taasang Hukuman ng Suwesya]] na nilabag ng [[Talaan ng mga sangay ng Wikimedia|Wikimedia Sweden]] ang karapatang-sipi ng mga manlilikha ng pampublikong obra sa pamamagitan ng paglikha ng isang websayt at database ng pampublikong mga obra sa [[Suwesya]] na naglalaman ng mga larawan ng pampublikong obra na ikinarga o in-''upload'' ng publiko.&lt;ref name=&quot;falkvinge-2016&quot;&gt;{{cite web |first=Rick |last=Falkvinge |author-link=Rick Falkvinge |title=Supreme Court: Wikimedia violates copyright by posting its own photos of public, taxpayer-funded art |date=Abril 4, 2016 |website=Privacy Online News |location=Los Angeles, Estados Unidos |url=https://www.privateinternetaccess.com/blog/2016/04/supreme-court-wikipedia-violates-copyright-posting-photos-public-art/ |access-date=Setyembre 8, 2016}}{{Dead link|date=August 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite news |title=Wikimedia Sweden art map 'violated copyright' |url=https://www.bbc.com/news/technology-35969734 |access-date=Setyembre 9, 2016 |work=BBC News |date=Abril 5, 2016 |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20160923151732/http://www.bbc.com/news/technology-35969734 |archive-date=Setyembre 23, 2016}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web |last=Paulson |first=Michelle |title=A strike against freedom of panorama: Swedish court rules against Wikimedia Sverige |url=https://blog.wikimedia.org/2016/04/04/strike-against-freedom-panorama/ |website=Wikimedia Foundation blog |access-date=Setyembre 9, 2016 |date=Abril 4, 2016 |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20160921153722/https://blog.wikimedia.org/2016/04/04/strike-against-freedom-panorama/ |archive-date=Setyembre 21, 2016}}&lt;/ref&gt; Taglay ng batas sa karapatang-sipi ng Suwesya ang isang kataliwasan sa tanging karapatan ng mayhawak ng karapatang-sipi upang madaling makakita ng publiko ang pampublikong obra.&lt;ref name=&quot;Wikimedia Sweden decision&quot;&gt;{{cite court|litigants=Bildupphovsrätt i Sverige ek. för. v. Wikimedia Svierge|vol=|reporter=|opinion=|pinpoint=|court=[[Supreme Court of Sweden]]|date=04-04-2016|url=https://upload.wikimedia.org/wikipedia/foundation/e/ec/TheSwedishSupremeCourtsDecisionBUSvWikimediaFINAL-English_Translation.pdf|access-date=09-09-2016|quote=}}&lt;/ref&gt;{{Rp|2-5}} Gumamit ang Kataas-taasang Hukuman ng Suwesya ng isang restriktibong pananaw ng kataliwasang ito sa karapatang-sipi.&lt;ref name=&quot;Wikimedia Sweden decision&quot;/&gt;{{Rp|6}} Ipinasiya ng Hukuman na walang halagang pangkomersiyo ang database, para sa kapuwang nagpapatakbo nito o sa mga gumagamit ng database, at ang &quot;halagang ito ay dapat na mapanatili sa mga manlilikha ng mga obra. Wala nang kaugnayan kung may layuning pangkomersiyo ang nagpapatakbo ng database.&quot;&lt;ref name=&quot;Wikimedia Sweden decision&quot;/&gt;{{Rp|6}} Ibinalik ang kaso sa isang mababang hukuman upang malaman ang pinsalang may pananagutan ang Wikimedia Sweden sa ''Bildkonst Upphovsrätt i Sverige'' (BUS), isang ahensiya ng {{ILL|pangasiwaan ng kolektibong mga karapatan|en|Collective rights management}} na naglunsad ng demanda alang-alang sa mga alagad ng sining na kumakatawan sa kanila.&lt;ref name=&quot;Wikimedia Sweden decision&quot;/&gt;{{Rp|2,7}}

==== Unggarya ====
Nakasaad sa Artikulo 68(1) ng batas sa karapatang-sipi ng Unggarya na maaaring gumawa at gamitin ang mga pagsasalarawan ng pinong sining, mga sining pang-arkitektura at sining na napapakinabangan (''applied arts'') na palagiang matatagpuan sa pampublikong lantad na mga lugar, nang walang pahintulot mula at remunerasyon sa mga manlilikha ng nasabing mga obra.&lt;ref&gt;{{cite web| url=https://www.sztnh.gov.hu/sites/default/files/szjt_lxxvi_1999_en_rev_1.pdf |title=Act LXXVI of 1999 on copyright |website=Hungarian Intellectual Property Office |year=2018 |access-date=Disyembre 3, 2022}}&lt;/ref&gt;

===Mga bansang bahagi rati ng Unyong Sobyet===
Walang kalayaan sa panorama ang halos lahat ng mga bansang kabahagi ng dating [[Unyong Sobyet]], puwera na lamang sa tatlong mga bansa na kamakailang binago ang kanilang mga batas sa karapatang-sipi. Ang una ay [[Moldova]] noong Hulyo 2010, nang pinareho nila ang kanilang batas sa karapatang-sipi sa mga pamantayang EU.&lt;ref&gt;{{cite web|author1=Eugene Stuart|author2=Eduardo Fano|author3=Linda Scales|author4=Gerda Leonaviciene|author5=Anna Lazareva|title=Intellectual Property Law and Policy. Law approximation to EU standards in the Republic of Moldova|date=July 2010|publisher=IBF International Consulting, DMI, IRZ, Nomisma, INCOM, Institute of Public Policy|url=http://www.ncu.moldova.md/public/files/publication/armonizare/SLAG_IP_ENG.pdf|access-date=2015-06-29|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20150630171236/http://www.ncu.moldova.md/public/files/publication/armonizare/SLAG_IP_ENG.pdf|archive-date=2015-06-30}}&lt;/ref&gt; Sinundan sila ng [[Armenya]] noong Abril 2013 kalakip ng isinapanahong [[:wikisource:Armenia. Law on Copyright and Related Rights|batas sa karapatang-sipi ng Armenya]].&lt;ref&gt;{{cite web|title=Legislation: National Assembly of RA|language=Armenian|publisher=parliament.am|url=http://www.parliament.am/legislation.php?sel=show&amp;ID=4717|access-date=2015-06-28|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20150701073128/http://www.parliament.am/legislation.php?sel=show&amp;ID=4717|archive-date=2015-07-01}}&lt;/ref&gt;

Bahagyang ipinasa ang tadhanang kalayaan sa panorama sa [[Rusya]] noong Oktubre 1, 2014; mula sa araw na iyon, maaring kumuha ang sinuman ng mga retrato ng mga gusali at hardin na makikita mula sa pampublikong mga lugar, ngunit hindi kasali rito ang mga lilok at iba pang mga likhang tatlong-dimensiyonal.&lt;ref&gt;{{cite web|title=О внесении изменений в части первую, вторую и четвертую Гражданского кодекса Российской Федерации и отдельные законодательные акты Российской Федерации. Статья 3, cтраница 2|language=Russian|work=[[State Duma]]|date=2014-03-05|url=http://pravo.gov.ru/proxy/ips/?docbody=&amp;nd=102171743&amp;rdk=&amp;backlink=1|access-date=2015-06-29|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20150630234615/http://pravo.gov.ru/proxy/ips/?docbody=&amp;nd=102171743&amp;rdk=&amp;backlink=1|archive-date=2015-06-30}}&lt;/ref&gt;

=== Mga bansang kasapi ng OAPI ===
Limitado ang kalayaan sa panorama sa ilalim ng ''[[Organisation Africaine de la Propriété Intellectuelle]]'' (OAPI), na binubuo ng mga kasaping-bansa na [[Benin]], [[Burkina Faso]], [[Cameroon]], [[Republika ng Gitnang Aprika]], [[Chad]], [[Comoros]], [[Republika ng Congo|Congo]], [[Baybaying Garing]], [[Equatorial Guinea]], [[Gabon]], [[Guinea]], [[Guinea-Bissau]], [[Mali]], [[Mauritania]], [[Niger]], [[Senegal]], at [[Togo]]. Alinsunod sa ''Annex VII, Part I, Article 16'' ng Kasunduang Bangui, pinahihintulutan ang pamamahagi at pagpapakalat ng mga larawan ng arkitektura, pinong sining, retrato, o sining na napapakinabangan na palagiang matatagpuan sa pampublikong mga lugar, pero hindi sa mga layuning pangkomersiyo kapag naging pangunahing mga paksa ng mga larawan ang nabanggit na mga likha.&lt;ref&gt;{{cite web |url=https://www.sgg.cg/txts-droit-reg/oapi-accord-de-bangui-instituant-une-organisation-africaine-de-la-proprit-intellectuelle-acte-du-14-dcembre-2015.pdf |title=ORGANISATION AFRICAINE DE LA PROPRIETE INTELLECTUELLE (OAPI) – ACCORD DE BANGUI INSTITUANT UNE ORGANISATION AFRICAINE DE LA PROPRIETE INTELLECTUELLE, ACTE DU 14 DECEMBRE 2015 |p=153 |access-date=Enero 2, 2023 |lang=fr}}&lt;/ref&gt;

==Tingnan din==
* [[Copyleft]]
* [[Malayang nilalaman]]
* [[Potograpiya at batas]]
* [[Pampublikong dominyo]]
* [[Tatak-pangkalakal]]

==Talababa==
{{notelist}}

==Mga sanggunian==
{{Reflist|30em}}

==Panlabas na mga link==
{{commons category|Freedom of panorama}}
* [https://web.archive.org/web/20070912005656/http://www.asmp.org/commerce/legal/copyright/publicbldg.php Photographing public buildings], mula sa [[American Society of Media Photographers]].
* [https://web.archive.org/web/20071013151300/http://chicagoist.com/2005/02/17/millennium_park_photography_the_official_scoop.php Millennium Park Photography: The Official Scoop], ''The Chicagoist'', Pebrero 17, 2005.
* MacPherson, L.: ''[http://www.sirimo.co.uk/media/UKPhotographersRights.pdf Photographer's Rights in the UK] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20090325212727/http://www.sirimo.co.uk/media/UKPhotographersRights.pdf |date=March 25, 2009}}''.
* {{Cite journal |url=https://washington.academia.edu/BryceNewell/Papers/535200/Freedom_of_Panorama_A_Comparative_Look_at_International_Restrictions_on_Public_Photography |archive-url=https://archive.today/20121202073320/http://washington.academia.edu/BryceNewell/Papers/535200/Freedom_of_Panorama_A_Comparative_Look_at_International_Restrictions_on_Public_Photography |archive-date=Disyembre 2, 2012 |title=Freedom of Panorama: A Comparative Look at International Restrictions on Public Photography |first=Bryce Clayton |last=Newell |volume=44 |journal=Creighton Law Review |pages=405–427 |year=2011}}{{Dead link|date=Agosto 2021}}

;Ilang mga pahinang Wikimedia na tumatalakay sa kalayaan sa panorama
*[[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2015-06-17/In focus|Wikipedia:Wikipedia Signpost/2015-06-17/In focus - ''The Signpost'' ng Wikipediang Ingles]] (hinggil sa usapin ng kalayaan sa panorama sa Europa)
*[[c:Commons:Freedom of panorama|Freedom of panorama sa Wikimedia Commons]]
*[[:meta:Freedom of Panorama in Europe in 2015|Freedom of Panorama in Europe in 2015 - Meta Wikimedia]]

{{Authority control}}

[[Kategorya:Batas sa karapatang-sipi]]
[[Kategorya:Potograpiya]]</text>
      <sha1>fnhnto82ylryme8fd6jmeuhudqxzt52</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Pilmograpiya ni Park Shin-hye</title>
    <ns>0</ns>
    <id>296124</id>
    <revision>
      <id>2164829</id>
      <parentid>2104898</parentid>
      <timestamp>2025-06-13T21:34:33Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>120.29.69.7</ip>
      </contributor>
      <comment>added new content thank you so much*</comment>
      <origin>2164829</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="23001" sha1="iygw79d6mu6ibgesir6rz77qhblkls7" xml:space="preserve">Si '''Park Shin-hye''' (, ay ipinanganak noong Pebreo 18, 1990) ay isang aktres at mang-aawit sa South Korea.

== Pelikula ==
{| class=&quot;wikitable sortable plainrowheaders&quot;
!Taon
!Titulo
!Papel
!Mga tala
!Ref.
|-
|2006
|''[[Love Phobia]]''
|Byeon-ja
|
|&lt;ref&gt;{{citeweb|url=https://entertain.naver.com/read?oid=079&amp;aid=0000069922|title='이완'과 사랑에 빠진 박신혜, &quot;아역 끝! 사랑연기도 자신있다&quot;|date=4 January 2006|website=Nocutnews|language=ko}}&lt;/ref&gt;
|-
|2007
|''[[Evil Twin (film)|Evil Twin]]''
|So-yeon / Hyo-jin
|
|&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://www.koreatimes.co.kr/www/news/art/2008/10/141_3063.html|title=‘Evil Twin’: Return of Korean Horror|date=17 May 2007|work=The Korea Times}}&lt;/ref&gt;
|-
| rowspan=&quot;2&quot; |2010
|''[[Cyrano Agency]]''
|Min-yeong
|
|&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.asiae.co.kr/news/view.htm?idxno=2010032516422760963|title=Park Shin-hye joins cast of new film &quot;Cyrano Agency&quot;|website=10Asia|date=25 March 2010}}&lt;/ref&gt;
|-
|''[[Green Days: Dinosaur and I]]''
|Oh Yi-rang (voice)
|
|&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.asiae.co.kr/news/view.htm?idxno=2011051115542894999|title=Park Shin-hye, Song Chang-eui's animation flick to open next month|work=10Asia|date=11 May 2011}}&lt;/ref&gt;
|-
|2012
|''[[Ryu Deok-hwan#As Director|Waiting for Jang Joon-hwan]]''
|Shin-hye
|Short film
|&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://www.hancinema.net/park-shin-hye-and-oh-jung-se-in-ryu-deok-hwan-s-debut-movie-39460.html|title=Park Shin-hye and Oh Jung-se in Ryu Deok-hwan's debut movie|date=1 March 2012|work=Hancinema|publisher=Nate}}&lt;/ref&gt;
|-
| rowspan=&quot;2&quot; |2013
|''[[Miracle in Cell No. 7]]''
|Ye-seung (adult)
|
|&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://en.tenasia.com/archives/11010|title=Park Shin-hye to return to silver screen with new comedy|date=1 June 2012|work=10Asia|access-date=6 Abril 2020|archive-date=18 Enero 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180118064725/http://en.tenasia.com/archives/11010|url-status=dead}}&lt;/ref&gt;
|-
|''[[One Perfect Day (2013 film)|One Perfect Day]]''
|Eun-hee
|Short film
|&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://kakao.mnet.com/news/newsdetail/print/popup.m?searchNewsVO.news_id=201303151734_31542|title=Park Shin Hye and Yoon Kye Sang Cast in Romantic Comedy|work=enewsWorld|accessdate=10 July 2017|archive-date=18 January 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180118122617/http://kakao.mnet.com/news/newsdetail/print/popup.m?searchNewsVO.news_id=201303151734_31542|url-status=dead}}&lt;/ref&gt;
|-
|2014
|''[[The Royal Tailor]]''
|Queen
|
|&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://koreajoongangdaily.joins.com/news/article/article.aspx?aid=2982599|title=Park Shin-hye to play royalty in tailors’ tale|accessdate=7 July 2017|date=27 December 2013|work=Korea JoongAng Daily}}&lt;/ref&gt;
|-
|2015
|''[[The Beauty Inside (2015 film)|The Beauty Inside]]''
|Woo-jin
|Cameo
|&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://kpopherald.koreaherald.com/view.php?ud=201506031722068328129_2|title=Park Shin-hye hits flirty man in film trailer|website=[[The Korea Herald|Kpop Herald]]|accessdate=8 September 2014}}&lt;/ref&gt;
|-
|2016
|''[[My Annoying Brother]]''
|Lee Soo-hyun
|
|&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.koreanfilm.or.kr/jsp/news/news.jsp?pageIndex=1&amp;blbdComCd=601006&amp;seq=3737&amp;mode=VIEW&amp;returnUrl=&amp;searchKeyword=PARK+Shin-hye+|title=JO Jung-suk, PARK Shin-hye and DOH Kyung-soo Wrap New Film|date=18 January 2016|work=Korean Film Biz Zone}}&lt;/ref&gt;
|-
|2017
|''[[Heart Blackened]]''
|Choi Hee-jung
|
|&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://english.yonhapnews.co.kr/search1/2603000000.html?cid=AEN20161025006800315|title=Actress Park Shin-hye cast for crime thriller|website=[[Yonhap News Agency]]|date=9 May 2013|accessdate=6 January 2017}}&lt;/ref&gt;
|-
| rowspan=&quot;2&quot; |2020
|''[[Call (film)|Call]]''
|Seo-yeon
|
|&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://english.chosun.com/site/data/html_dir/2019/01/19/2019011900353.html|title=Park Shin-hye, Jeon Jong-seo Team up for New Thriller|date=19 January 2019|website=The Chosun Ilbo}}&lt;/ref&gt;
|-
|''[[Alone (2020 film)|#ALONE]]''
|Yoo-bin
|
|&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.koreanfilm.or.kr/eng/news/news.jsp?pageIndex=1&amp;blbdComCd=601006&amp;seq=5192&amp;mode=VIEW&amp;returnUrl=&amp;searchKeyword=|title=YOO Ah-in and PARK Shin-hye Sign on to #ALONE|date=July 18, 2019|work=Korean Film Biz Zone|language=ko|accessdate=July 18, 2019}}&lt;/ref&gt;
|}

== Mga serye sa telebisyon ==
{| class=&quot;wikitable sortable&quot;
!Taon
!Titulo
!Role
!Istasyon
! class=&quot;unsortable&quot; |Mga Nota
! class=&quot;unsortable&quot; |Ref.
|-
|2003
|''[[Stairway to Heaven (South Korean TV series)|Stairway to Heaven]]''
|Han Jung-suh (young)
|[[SBS TV|SBS]]
|
|&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://kpopherald.koreaherald.com/view.php?ud=201711131645214497431_2&amp;ACE_SEARCH=1|title=From horror to romance: Tracing Park Shin-hye’s career|date=13 November 2017|work=Kpop Herald}}&lt;/ref&gt;
|-
| rowspan=&quot;4&quot; |2004
|''[[Nonstop (TV series)|Nonstop 4]]''
|Shin-hye
|[[MBC TV|MBC]]
|Cameo, Episode 73
|
|-
|''If Wait for the Next Train Again''
|Ran-ui (young)
|[[KBS2]]
|[[Drama City|Drama Special]]
|&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://entertain.naver.com/read?oid=003&amp;aid=0000080757|title=KBS 드라마 '첫차를…' 몬트리올영화제 초청|date=27 August 2004|website=Newsis|language=ko}}&lt;/ref&gt;
|-
|''Not Alone''
|Ahn Shin-hye
|SBS
|
|&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://entertain.naver.com/read?oid=001&amp;aid=0000760766|title='사랑과 영혼'+'캐스퍼'의 한국판 코미디 '혼자가 아니야'|date=19 March 2004|website=Yonhap News Agency|language=ko}}&lt;/ref&gt;
|-
|''Very Merry Christmas''
|Si-eun
|MBC
| rowspan=&quot;2&quot; |Drama Special
|&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.imbc.com/broad/tv/drama/best/best_admin/counter/1435359_4731.html|title=베리 메리 크리스마스|website=iMBC|accessdate=2 May 2018|language=ko}}&lt;/ref&gt;
|-
| rowspan=&quot;4&quot; |2005
|''The New Dad is Twenty-Nine''
|Song Dae-in
|KBS2
|&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://news.donga.com/3/all/20050203/8156703/1|title=[설연휴 TV가이드]방송3사 특집극/‘새 아빠는 스물아홉’ 外|date=3 February 2005|website=The Donga Ilbo|language=ko}}&lt;/ref&gt;
|-
|''Cute or Crazy''
|Park Shin-hye
|SBS
|
|&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://news.naver.com/main/read.nhn?mode=LSD&amp;mid=sec&amp;sid1=102&amp;oid=001&amp;aid=0000947806|title=&lt;연합인터뷰&gt; 박신혜, SBS 시트콤 '미치거나 귀엽거나'|date=21 March 2005|website=Yonhap News Agency|language=ko}}&lt;/ref&gt;
|-
|''One Fine Day''
|Hee-kyung
|MBC
| rowspan=&quot;2&quot; |Drama Special
|&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://kpopherald.koreaherald.com/view.php?ud=201507261634199336428_2&amp;ACE_SEARCH=1|title=Decades-old video of Park Shin-hye revealed|date=26 July 2015|work=Kpop Herald}}&lt;/ref&gt;
|-
|''Daddy Long Legs''
|Seo-kyung
| rowspan=&quot;2&quot; |KBS2
|&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://entertain.naver.com/read?oid=117&amp;aid=0000014892|title=정웅인, 4년만에 '키다리 아저씨'로 TV 컴백|date=30 June 2005|website=Xports News|language=ko}}&lt;/ref&gt;
|-
| rowspan=&quot;3&quot; |2006
|''[[Seoul 1945]]''
|Choi Geum-hee
|Guest appearance, Episode 2–4
|&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://entertain.naver.com/read?oid=117&amp;aid=0000034003|title='천국의 나무' 여주인공 박신혜, 2006년은 나의 해|date=2 January 2006|website=My Daily|language=ko}}&lt;/ref&gt;
|-
|''[[Tree of Heaven (TV series)|Tree of Heaven]]''
|Hana
|SBS
|
|&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.hancinema.net/-tree-of-heaven--a-new-tryout-for-a-resurgence-of-korean-wave-5387.html|title='Tree of Heaven': a new tryout for a resurgence of Korean Wave|publisher=[[The Korea Herald]]|website=[[HanCinema]]|accessdate=8 October 2013}}&lt;/ref&gt;
|-
|''Rainbow Romance''
|Shin-hye
| rowspan=&quot;2&quot; |MBC
|Cameo, Episode 117
|&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://news.joins.com/article/2248984|title=[단신.com]개그우먼 박수림, 매니저와 화촉|date=2 April 2006|website=JoongAng Ilbo|language=ko|access-date=6 Abril 2020|archive-date=6 Abril 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20200406162043/https://news.joins.com/article/2248984|url-status=dead}}&lt;/ref&gt;
|-
| rowspan=&quot;3&quot; |2007
|''[[Prince Hours]]''
|Shin Sae-ryung
|
|&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.nocutnews.co.kr/news/231619|title=''궁S'' 세븐을 둘러싼 두여인 허이재와 박신혜의 세븐의 추억|date=4 January 2007|website=Nocutnews|language=ko}}&lt;/ref&gt;
|-
|''Several Questions That Make Us Happy''
|Hyun-ji
|KBS2
|Segment: ''Family''
|&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.newsen.com/news_view.php?uid=200705300946271001|title=도네이션 드라마 ‘우리를 행복하게 하는 몇가지 질문’ 호평 쏟아져|date=31 May 2007|website=Newsen|language=ko}}&lt;/ref&gt;
|-
|''[[Kimcheed Radish Cubes]]''
|Jang Sa-ya
|MBC
|
|&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.chosun.com/site/data/html_dir/2007/07/19/2007071900781.html|title=박신혜, 드라마 '깍두기' 짧은 머리 변신|date=19 July 2007|work=Chosun|language=ko}}&lt;/ref&gt;
|-
|2008
|''Bicheonmu''
|A Li Shui (Arisu)
| rowspan=&quot;3&quot; |SBS
|
|&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://hei.hankyung.com/news/app/newsview.php?aid=2008030719937|title='비천무' 박신혜 앳띤 모습 &quot;귀엽네&quot;|date=7 March 2008|work=Hankyung|language=ko}}&lt;/ref&gt;
|-
|2009
|''[[You're Beautiful (TV series)|You're Beautiful]]''
|Go Mi-nam / Go Mi-nyeo
|
|&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.asiae.co.kr/news/view.htm?idxno=2009102823550137596|title=[INTERVIEW] Park Shin-hye (1)|website=10Asia|date=9 October 2009}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.asiae.co.kr/news/view.htm?idxno=2009102823545435668|title=[INTERVIEW] Park Shin-hye (2)|website=10Asia|date=9 October 2009}}&lt;/ref&gt;
|-
| rowspan=&quot;2&quot; |2010
|''[[My Girlfriend Is a Nine-Tailed Fox]]''
|Go Mi-nyeo
|Cameo, Episode 6
|&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://news.hankyung.com/article/2010082737907|title=박신혜, '여친구'서 '고미녀'로 깜짝 출연…&quot;신민아와 묘한 신경전&quot;|date=27 August 2010|work=Hankyung|language=ko|access-date=6 Abril 2020|archive-date=18 Enero 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180118064703/http://news.hankyung.com/article/2010082737907|url-status=dead}}&lt;/ref&gt;
|-
|''[[High Kick Through the Roof]]''
|future Hae-ri
| rowspan=&quot;2&quot; |MBC
|Cameo, Episode 119
|&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://news.nate.com/view/20100306n00912?mid=e0102|title=박신혜 ‘지붕킥’ 카메오 출연, 엔딩과 연관있나?|date=6 March 2010|work=Nate|language=ko}}&lt;/ref&gt;
|-
| rowspan=&quot;2&quot; |2011
|''[[Heartstrings (Korean TV series)|Heartstrings]]''
|Lee Gyu-won
|
|&lt;ref&gt;{{cite web|author=|url=http://www.asiae.co.kr/news/view.htm?idxno=2011030909264277940|title=Park Shin-hye, Jung Yong-hwa cast as leads in new MBC drama|website=10Asia|date=9 March 2011}}&lt;/ref&gt;
|-
|''[[Hayate the Combat Butler (TV series)|Hayate the Combat Butler]]''
|Xiao Zhi / Sanqianyuan Zhi
|[[Formosa Television|FTV]]
|Taiwanese drama
|&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.asiae.co.kr/news/view.htm?idxno=2011061309335596539|title=Park Shin-hye visits Taiwan to promote new drama|date=13 June 2011|work=Asiae}}&lt;/ref&gt;
|-
| rowspan=&quot;2&quot; |2012
|''Don't Worry, I'm a Ghost''
|Yeon-hwa
|KBS2
|Drama Special
|&lt;ref&gt;{{cite news|url=http://en.tenasia.com/archives/11245|title=Park Shin-hye cast to play ghost in KBS drama special|date=26 June 2012|work=10Asia|access-date=6 Abril 2020|archive-date=18 Enero 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180118122410/http://en.tenasia.com/archives/11245|url-status=dead}}&lt;/ref&gt;
|-
|''[[The King of Dramas]]''
|Lead Actress of ''Graceful Revenge''
|SBS
|Cameo, Episode 1
|&lt;ref&gt;{{cite news|url=http://en.tenasia.com/archives/12524|title=Park Shin-hye to Keep Her Faith with “You’re Beautiful” Producer|date=26 October 2012|work=10Asia|access-date=6 Abril 2020|archive-date=18 Enero 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180118064721/http://en.tenasia.com/archives/12524|url-status=dead}}&lt;/ref&gt;
|-
| rowspan=&quot;3&quot; |2013
|''[[My Cute Guys]]''
|Go Dok-mi
|[[TVN (South Korea)|tvN]]
|
|&lt;ref&gt;{{cite web|last=Lee|first=Hye-ji|title=Park Shin-hye, Yoon Si-yoon to Pair Up in New Rom-com Drama|url=http://www.asiae.co.kr/news/view.htm?idxno=2012103110482188820|work=10Asia|accessdate=|date=31 October 2012}}&lt;/ref&gt;
|-
|''[[Fabulous Boys]]''
|Go Mi-nyeo
|FTV / [[Gala Television|GTV]]
|Cameo, Episode 1
|&lt;ref&gt;{{cite news|url=http://koreajoongangdaily.joins.com/news/article/article.aspx?aid=2962080|title=Park Shin-hye to make cameo in Taiwanese ‘You’re Beautiful’|date=9 November 2012|work=Korea JoongAng Daily}}&lt;/ref&gt;
|-
|''[[The Heirs]]''
|Cha Eun-sang
| rowspan=&quot;3&quot; |SBS
|
|&lt;ref&gt;{{cite web|last=Lee|first=Sun-min|title=Park Shin-hye to star in SBS drama|url=http://koreajoongangdaily.joins.com/news/article/article.aspx?aid=2969691|work=[[Korea JoongAng Daily]]|accessdate=|date=6 April 2013}}&lt;/ref&gt;
|-
|2014–2015
|''[[Pinocchio (2014 TV series)|Pinocchio]]''
|Choi In-ha
|
|&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.koreaherald.com/view.php?ud=20140904000373|title=Park Shin-hye confirmed to star in ‘Pinocchio’|website=[[The Korea Herald]]|date=4 September 2014|accessdate=8 September 2014}}&lt;/ref&gt;
|-
| rowspan=&quot;3&quot; |2016
|''[[Entertainer (2016 TV series)|Entertainer]]''
|Assistant Manager Park
|Cameo, Episode 3
|&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.kpopherald.com/view.php?ud=201604191555507426906_2|title=Park Shin-hye’s cameo in drama ‘Entertainer’|date=19 April 2016|website=[[The Korea Herald|Kpop Herald]]}}&lt;/ref&gt;
|-
|''[[Gogh, The Starry Night]]''
|Convenience store cashier
|[[Sohu]] / SBS
|Cameo, Episode 8
|&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://kpopherald.koreaherald.com/view.php?ud=201604141124174051818_2|title=Park Shin-hye to make cameo appearance in Web drama|website=[[The Korea Herald|Kpop Herald]]|access-date=29 April 2016}}&lt;/ref&gt;
|-
|''[[The Doctors (2016 TV series)|The Doctors]]''
| rowspan=&quot;2&quot; |Yoo Hye-jung
| rowspan=&quot;2&quot; |SBS
|
|&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://kpopherald.koreaherald.com/view.php?ud=201603301617200615075_2|title=Park Shin-hye, Kim Rae-won to star in new drama|website=[[The Korea Herald|Kpop Herald]]|date=30 March 2016|accessdate=6 January 2017}}&lt;/ref&gt;
|-
|2017
|''[[Temperature of Love]]''
|Cameo, Episode 21
|&lt;ref&gt;{{cite news|url=http://kpopherald.koreaherald.com/view.php?ud=201710111749082124991_2&amp;ACE_SEARCH=1|title=Park Shin-hye to appear on ‘Temperature of Love’|date=11 October 2017|work=Kpop Herald}}&lt;/ref&gt;
|-
|2018–2019
|''[[Memories of the Alhambra]]''
|Jung Hee-joo / Emma
|tvN
|
|&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://kpopherald.koreaherald.com/view.php?ud=201805081359433374976_2|title=Park Shin-hye to show ‘Memories of Alhambra’|date=8 May 2018|website=Kpop Herald}}&lt;/ref&gt;
|-
|2020
|''Sisyphus: The Myth''
|
|JTBC
|
|
|}

== Palabas sa telebisyon ==
{| class=&quot;wikitable sortable&quot;
!Taon
!Titulo
!Istasyon
! class=&quot;unsortable&quot; |Mga Nota
! class=&quot;unsortable&quot; |Ref.
|-
|2012
|''Music and Lyrics''
|[[MBC Music]]
|Cast member with Yoo Gun
|&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://web.archive.org/en/web/20170308220324/http://mwave.interest.me/en/kpop-news/article/4411/park-shin-hye-on-music-and-lyrics|title=Park Shin Hye Wins Over New Fans with ′Music and Lyrics′|date=16 March 2012|work=enewsWorld}}&lt;/ref&gt;
|-
|2018
|''Little Cabin in the Woods''
|[[TVN (South Korea)|tvN]]
|Cast member with [[So Ji-sub]]
|&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://english.yonhapnews.co.kr/kwave/2018/04/04/3001000000AEN20180404009400315.html|title=Snail-paced new reality show documents stars' journey for happiness|date=4 April 2018|website=Yonhap News Agency}}&lt;/ref&gt;
|}

== Dokumentaryo ==
{| class=&quot;wikitable sortable&quot;
!Taon
!Titulo
!Istasyon
! class=&quot;unsortable&quot; |Mga Nota
! class=&quot;unsortable&quot; |Ref.
|-
|2009
|''It City Park Shin Hye in New Caledonia: Take It Paradise''
|O'live TV
|
|&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.nspna.com/news/index.html?mode=view&amp;cate1_id=15&amp;cate2_id=126&amp;newsid=16543|title=박신혜, ‘스무살의 매력’ 뉴칼레도니아 화보 공개|date=22 July 2009|website=Nspna|language=ko|access-date=6 Abril 2020|archive-date=26 Hulyo 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20200726222330/http://www.nspna.com/news/index.html?mode=view&amp;cate1_id=15&amp;cate2_id=126&amp;newsid=16543|url-status=dead}}&lt;/ref&gt;
|-
|2011
|''STOP HUNGER''
|[[MBC TV|MBC]]
|Charity in Ghana
|
|-
|2012
|''It City Park Shin Hye Healing Trip to Hong Kong''
|O'live TV
|
|&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://news.mk.co.kr/newsRead.php?year=2012&amp;no=283983|title=홍콩여행 박신혜, 여인의 향기 폴폴 - 매일경제|date=20 May 2012|website=MK News|language=ko}}{{Dead link|date=Oktubre 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}&lt;/ref&gt;
|-
|2013
|''Photo Camping Log''
|[[OnStyle]]
|with [[Park Se-young]]
|&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://en.tenasia.com/archives/64972|title=Park Shin-hye to Go Camping This Saturday|date=16 July 2013|work=10Asia|access-date=6 Abril 2020|archive-date=18 Enero 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180118122423/http://en.tenasia.com/archives/64972|url-status=dead}}&lt;/ref&gt;
|-
|2020
|''Humanimal''
|MBC
|
|&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://www.hancinema.net/hancinema-s-news-park-shin-hye-appears-with-dead-elephants-in-new-television-documentary-137484.html|title=Park Shin-hye Appears With Dead Elephants in New Television Documentary|date=7 January 2020|website=Hancinema}}&lt;/ref&gt;
|-
|}

== Hosting ==
{| class=&quot;wikitable sortable&quot;
!Taon
!Titulo
!Istasyon
! class=&quot;unsortable&quot; |Mga Nota
! class=&quot;unsortable&quot; |Ref.
|-
|2007–2008
|''Fantastic Partner''
|[[MBC TV|MBC]]
|
|&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://entertain.naver.com/read?oid=144&amp;aid=0000045617|title=박신혜 MC 됐다…예능프로서 김제동과 호흡|date=15 May 2007|website=Sports Khan|language=ko}}&lt;/ref&gt;
|-
| rowspan=&quot;2&quot; |2009
|''[[Melon Music Awards]]''
|{{n/a}}
|with [[Jang Keun-suk]]
|&lt;!--2009-12-16--&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.newsen.com/news_view.php?uid=200912141439501001|title=‘미남’ 박신혜-장근석, 멜론뮤직어워드서 더블MC ‘호흡’|date=14 December 2009|website=Newsen|language=ko}}&lt;/ref&gt;
|-
|''[[SBS Gayo Daejeon]]''
|[[SBS TV|SBS]]
|with [[Jung Yong-hwa]] &amp; [[Kim Heechul]]
|&lt;!--2009-12-29--&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.asiae.co.kr/news/view.htm?idxno=2009122918022955607|title=[PHOTO] Hosts prep for &quot;SBS Music Festival&quot;|date=29 December 2009|work=Asiae}}&lt;/ref&gt;
|-
| rowspan=&quot;2&quot; |2011
|''Hallyu Dream Concert''
|{{n/a}}
|with [[Ok Taecyeon]] &amp; [[Choi Minho (singer)|Choi Minho]]
|&lt;!--2011-10-03--&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://entertain.naver.com/read?oid=112&amp;aid=0002231620|title=&lt;포토뉴스&gt; ‘경주한류드림콘서트’ 3MC 민호-박신혜-택연|date=3 October 2011|website=Herald Pop|language=ko}}&lt;/ref&gt;
|-
|''[[Melon Music Awards]]''
|[[MBC Every 1]]
|with [[Leeteuk]] &amp; [[Yoon Doo-joon]]
|&lt;!--2011-11-24--&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://www.hancinema.net/leeteuk-park-shin-hye-yoon-doo-joon-to-host-2011-melon-music-awards-35140.html|title=Leeteuk, Park Shin-hye, Yoon Doo-joon To Host 2011 Melon Music Awards|date=10 November 2011|work=Hancinema|publisher=KBS World}}&lt;/ref&gt;
|-
|2012
|''Kpop Collection Okinawa''
|{{n/a}}
|with [[Lee Seung-gi]]
|&lt;!--2012-10-18--&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://sg.style.yahoo.com/news/k-pop-fashion-show-in-okinawa-ft-lee-054010958.html|title=K-Pop Fashion Show in Okinawa Ft. Lee Seung Gi, 2NE1, Kara, After School, IU, MBLAQ, and More to Air on SBS|date=24 October 2012|work=enewsWorld}}&lt;/ref&gt;
|-
|2014
| ''[[SBS Drama Awards]]''
|SBS
|with [[Lee Hwi-jae]] and [[Park Seo-joon]]
|&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://mwave.interest.me/enewsworld/en/article/82847/park-shin-hye-chosen-as-host-of-sbs-drama-awards|title=Park Shin Hye Chosen as Host of ′SBS Drama Awards′|website=enewsWorld|date=10 December 2014|accessdate=4 January 2015|archive-date=10 December 2014|archive-url=https://web.archive.org/web/20141210221606/http://mwave.interest.me/enewsworld/en/article/82847/park-shin-hye-chosen-as-host-of-sbs-drama-awards|url-status=dead}}&lt;/ref&gt;
|-
|}

== Music video ==
{| class=&quot;wikitable sortable&quot;
!Taon
!Titulo nin Kanta
!Artist
! class=&quot;unsortable&quot; |Mga Nota
! class=&quot;unsortable&quot; |Ref.
|-
|2003
|&quot;Flower&quot;
| rowspan=&quot;3&quot; |[[Lee Seung-hwan]]
|
|&lt;ref name=&quot;trace&quot;&gt;{{cite web|url=http://kpopherald.koreaherald.com/view.php?ud=201711131645214497431_2&amp;ACE_SEARCH=1|title=From horror to romance: Tracing Park Shin-hye’s career|date=13 November 2017|work=Kpop Herald}}&lt;/ref&gt;
|-
| rowspan=&quot;2&quot; |2004
|&quot;I Ask Myself&quot;
|
|
|-
|&quot;Fake Love Song&quot;
|
|
|-
|2006
|&quot;Letter&quot;
|[[Kim Jong-kook (singer)|Kim Jong-kook]]
|
|&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://entertain.naver.com/read?oid=108&amp;aid=0000029910|title=김종국, 군입대전 박신혜와 '안타까운 사랑'|date=5 April 2006|website=Star News|language=ko}}&lt;/ref&gt;
|-
|2008
|&quot;Saechimtteki&quot;
|45RPM
|
|&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://entertain.naver.com/read?oid=109&amp;aid=0001955173|title=박신혜, 45rpm 뮤비 무보수로 출연|date=10 May 2008|website=Osen|language=ko}}&lt;/ref&gt;
|-
| rowspan=&quot;2&quot; |2009
|&quot;Call Me&quot;
| rowspan=&quot;2&quot; |[[Taegoon]]
|
|&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.dailian.co.kr/news/view/145470|title=‘박신혜 콜미’ ‘박신혜 Gee’…춤 실력도 화끈?!|date=10 February 2009|website=Dailian|language=ko}}&lt;/ref&gt;
|-
|&quot;Super Star&quot;
|
|&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.newsinside.kr/news/articleView.html?idxno=50332|title=박신혜, 태군 '슈퍼스타' MV에서 세련된 성숙미 뽐내|date=13 May 2009|website=News Inside|language=ko}}&lt;/ref&gt;
|-
| rowspan=&quot;2&quot; |2012
|&quot;Alone in Love&quot;
| rowspan=&quot;2&quot; |[[Lee Seung-gi]]
|
|&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.newsen.com/news_view.php?uid=201202041348031001|title=이승기 박신혜 데이트현장 알고보니 ‘연애시대’ 日뮤비 촬영사진|date=4 February 2012|website=Newsen|language=ko}}&lt;/ref&gt;
|-
|&quot;Aren’t We Friends&quot;
|
|&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://entertain.naver.com/read?oid=311&amp;aid=0000110537|title=이승기 길거리 데이트, 박신혜와 다정 &quot;알고보니 촬영 중&quot;|date=7 February 2012|website=Xports News|language=ko}}&lt;/ref&gt;
|-
|2013
|&quot;Eraser&quot;
|[[So Ji-sub]]
|
|&lt;ref&gt;{{cite news|url=http://en.tenasia.com/archives/39574|title=So Ji-sub Casts Yoo Seung-ho, Park Shin-hye for His Music Video|date=8 January 2013|work=10Asia|access-date=6 Abril 2020|archive-date=18 Enero 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180118064728/http://en.tenasia.com/archives/39574|url-status=dead}}&lt;/ref&gt;
|-
| rowspan=&quot;2&quot; |2014
|&quot;My Dear&quot;
|Herself
|
|&lt;ref&gt;{{cite news|url=http://www.koreaherald.com/view.php?ud=20140611001240&amp;ACE_SEARCH=1|title=Park Shin-hye debuts as singer with brother’s song|date=11 June 2014|work=The Korea Herald}}&lt;/ref&gt;
|-
|&quot;You Are So Beautiful&quot;
|Herself with [[Super Junior]], [[EXO (band)|EXO]], Etc.
|
|&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://kpopherald.koreaherald.com/view.php?ud=201506051734485966262_2|title=Park Shin-hye, Super Junior to star in short film by Lotte Duty Free|accessdate=8 September 2014|website=[[The Korea Herald|Kpop Herald]]|date=5 June 2015}}&lt;/ref&gt;
|-
|2015
|&quot;Insensible&quot;
|[[Lee Hong-gi]]
|
|&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://kpopherald.koreaherald.com/view.php?ud=201511061129469738311_2|title=Park Shin-hye to star in Lee Hong-gi’s music video.|accessdate=18 November 2015|website=[[The Korea Herald|Kpop Herald]]|date=18 January 2015}}&lt;/ref&gt;
|-
|2017
|“Wish”
|Jung Joon-il
|
|&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://kpopherald.koreaherald.com/view.php?ud=201703061358383506690_2|title=Park Shin-hye to feature in Jung Joon-il’s MV|website=[[The Korea Herald|Kpop Herald]]|date=6 March 2017}}&lt;/ref&gt;
|}

== MGa sanggunian ==
{{reflist|30em}}

{{start}}</text>
      <sha1>iygw79d6mu6ibgesir6rz77qhblkls7</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>2164836</id>
      <parentid>2164829</parentid>
      <timestamp>2025-06-13T22:15:23Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Tegel</username>
        <id>23664</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>[[w:Help:Reverting|Ibinalik]] ang mga pagbabago ni [[Special:Contributions/120.29.69.7|120.29.69.7]] ([[User talk:120.29.69.7|Usapan]]) patungo sa huling rebisyon ni [[User:InternetArchiveBot|InternetArchiveBot]]</comment>
      <origin>2104898</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="23501" sha1="8f910gebjqfemmlssjm87bd7rtgheex" xml:space="preserve">{{Infobox|title=Pilmograpiya ni Park Shin-hye|label2=Mga serye sa telebisyon|label5=Hosting|data4='''5'''|label4=Dokumentaryo|data3='''2'''|label3=Palabas sa telebisyon|data2='''33'''|data1='''13'''|abovestyle=|label1=Pelikula|caption=|image=[[File:160204 동주 시사회 박신혜.jpg|thumb|Park Shin-hye in 2016]]|datastyle=background:#F2F5A9; text-align:center;|labelstyle=background:#D8F781; text-align:center;|headerstyle=background:#DADCED;|data5='''7'''}}

Si '''[[Park Shin-hye]]''' ({{ko-hhrm|박신혜|朴信惠}}, ay ipinanganak noong Pebreo 18, 1990) ay isang aktres at mang-aawit sa South Korea.

== Pelikula ==
{| class=&quot;wikitable sortable plainrowheaders&quot;
!Taon
!Titulo
!Papel
!Mga tala
!Ref.
|-
|2006
|''[[Love Phobia]]''
|Byeon-ja
|
|&lt;ref&gt;{{citeweb|url=https://entertain.naver.com/read?oid=079&amp;aid=0000069922|title='이완'과 사랑에 빠진 박신혜, &quot;아역 끝! 사랑연기도 자신있다&quot;|date=4 January 2006|website=Nocutnews|language=ko}}&lt;/ref&gt;
|-
|2007
|''[[Evil Twin (film)|Evil Twin]]''
|So-yeon / Hyo-jin
|
|&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://www.koreatimes.co.kr/www/news/art/2008/10/141_3063.html|title=‘Evil Twin’: Return of Korean Horror|date=17 May 2007|work=The Korea Times}}&lt;/ref&gt;
|-
| rowspan=&quot;2&quot; |2010
|''[[Cyrano Agency]]''
|Min-yeong
|
|&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.asiae.co.kr/news/view.htm?idxno=2010032516422760963|title=Park Shin-hye joins cast of new film &quot;Cyrano Agency&quot;|website=10Asia|date=25 March 2010}}&lt;/ref&gt;
|-
|''[[Green Days: Dinosaur and I]]''
|Oh Yi-rang (voice)
|
|&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.asiae.co.kr/news/view.htm?idxno=2011051115542894999|title=Park Shin-hye, Song Chang-eui's animation flick to open next month|work=10Asia|date=11 May 2011}}&lt;/ref&gt;
|-
|2012
|''[[Ryu Deok-hwan#As Director|Waiting for Jang Joon-hwan]]''
|Shin-hye
|Short film
|&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://www.hancinema.net/park-shin-hye-and-oh-jung-se-in-ryu-deok-hwan-s-debut-movie-39460.html|title=Park Shin-hye and Oh Jung-se in Ryu Deok-hwan's debut movie|date=1 March 2012|work=Hancinema|publisher=Nate}}&lt;/ref&gt;
|-
| rowspan=&quot;2&quot; |2013
|''[[Miracle in Cell No. 7]]''
|Ye-seung (adult)
|
|&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://en.tenasia.com/archives/11010|title=Park Shin-hye to return to silver screen with new comedy|date=1 June 2012|work=10Asia|access-date=6 Abril 2020|archive-date=18 Enero 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180118064725/http://en.tenasia.com/archives/11010|url-status=dead}}&lt;/ref&gt;
|-
|''[[One Perfect Day (2013 film)|One Perfect Day]]''
|Eun-hee
|Short film
|&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://kakao.mnet.com/news/newsdetail/print/popup.m?searchNewsVO.news_id=201303151734_31542|title=Park Shin Hye and Yoon Kye Sang Cast in Romantic Comedy|work=enewsWorld|accessdate=10 July 2017|archive-date=18 January 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180118122617/http://kakao.mnet.com/news/newsdetail/print/popup.m?searchNewsVO.news_id=201303151734_31542|url-status=dead}}&lt;/ref&gt;
|-
|2014
|''[[The Royal Tailor]]''
|Queen
|
|&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://koreajoongangdaily.joins.com/news/article/article.aspx?aid=2982599|title=Park Shin-hye to play royalty in tailors’ tale|accessdate=7 July 2017|date=27 December 2013|work=Korea JoongAng Daily}}&lt;/ref&gt;
|-
|2015
|''[[The Beauty Inside (2015 film)|The Beauty Inside]]''
|Woo-jin
|Cameo
|&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://kpopherald.koreaherald.com/view.php?ud=201506031722068328129_2|title=Park Shin-hye hits flirty man in film trailer|website=[[The Korea Herald|Kpop Herald]]|accessdate=8 September 2014}}&lt;/ref&gt;
|-
|2016
|''[[My Annoying Brother]]''
|Lee Soo-hyun
|
|&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.koreanfilm.or.kr/jsp/news/news.jsp?pageIndex=1&amp;blbdComCd=601006&amp;seq=3737&amp;mode=VIEW&amp;returnUrl=&amp;searchKeyword=PARK+Shin-hye+|title=JO Jung-suk, PARK Shin-hye and DOH Kyung-soo Wrap New Film|date=18 January 2016|work=Korean Film Biz Zone}}&lt;/ref&gt;
|-
|2017
|''[[Heart Blackened]]''
|Choi Hee-jung
|
|&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://english.yonhapnews.co.kr/search1/2603000000.html?cid=AEN20161025006800315|title=Actress Park Shin-hye cast for crime thriller|website=[[Yonhap News Agency]]|date=9 May 2013|accessdate=6 January 2017}}&lt;/ref&gt;
|-
| rowspan=&quot;2&quot; |2020
|''[[Call (film)|Call]]''
|Seo-yeon
|
|&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://english.chosun.com/site/data/html_dir/2019/01/19/2019011900353.html|title=Park Shin-hye, Jeon Jong-seo Team up for New Thriller|date=19 January 2019|website=The Chosun Ilbo}}&lt;/ref&gt;
|-
|''[[Alone (2020 film)|#ALONE]]''
|Yoo-bin
|
|&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.koreanfilm.or.kr/eng/news/news.jsp?pageIndex=1&amp;blbdComCd=601006&amp;seq=5192&amp;mode=VIEW&amp;returnUrl=&amp;searchKeyword=|title=YOO Ah-in and PARK Shin-hye Sign on to #ALONE|date=July 18, 2019|work=Korean Film Biz Zone|language=ko|accessdate=July 18, 2019}}&lt;/ref&gt;
|}

== Mga serye sa telebisyon ==
{| class=&quot;wikitable sortable&quot;
!Taon
!Titulo
!Role
!Istasyon
! class=&quot;unsortable&quot; |Mga Nota
! class=&quot;unsortable&quot; |Ref.
|-
|2003
|''[[Stairway to Heaven (South Korean TV series)|Stairway to Heaven]]''
|Han Jung-suh (young)
|[[SBS TV|SBS]]
|
|&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://kpopherald.koreaherald.com/view.php?ud=201711131645214497431_2&amp;ACE_SEARCH=1|title=From horror to romance: Tracing Park Shin-hye’s career|date=13 November 2017|work=Kpop Herald}}&lt;/ref&gt;
|-
| rowspan=&quot;4&quot; |2004
|''[[Nonstop (TV series)|Nonstop 4]]''
|Shin-hye
|[[MBC TV|MBC]]
|Cameo, Episode 73
|
|-
|''If Wait for the Next Train Again''
|Ran-ui (young)
|[[KBS2]]
|[[Drama City|Drama Special]]
|&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://entertain.naver.com/read?oid=003&amp;aid=0000080757|title=KBS 드라마 '첫차를…' 몬트리올영화제 초청|date=27 August 2004|website=Newsis|language=ko}}&lt;/ref&gt;
|-
|''Not Alone''
|Ahn Shin-hye
|SBS
|
|&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://entertain.naver.com/read?oid=001&amp;aid=0000760766|title='사랑과 영혼'+'캐스퍼'의 한국판 코미디 '혼자가 아니야'|date=19 March 2004|website=Yonhap News Agency|language=ko}}&lt;/ref&gt;
|-
|''Very Merry Christmas''
|Si-eun
|MBC
| rowspan=&quot;2&quot; |Drama Special
|&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.imbc.com/broad/tv/drama/best/best_admin/counter/1435359_4731.html|title=베리 메리 크리스마스|website=iMBC|accessdate=2 May 2018|language=ko}}&lt;/ref&gt;
|-
| rowspan=&quot;4&quot; |2005
|''The New Dad is Twenty-Nine''
|Song Dae-in
|KBS2
|&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://news.donga.com/3/all/20050203/8156703/1|title=[설연휴 TV가이드]방송3사 특집극/‘새 아빠는 스물아홉’ 外|date=3 February 2005|website=The Donga Ilbo|language=ko}}&lt;/ref&gt;
|-
|''Cute or Crazy''
|Park Shin-hye
|SBS
|
|&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://news.naver.com/main/read.nhn?mode=LSD&amp;mid=sec&amp;sid1=102&amp;oid=001&amp;aid=0000947806|title=&lt;연합인터뷰&gt; 박신혜, SBS 시트콤 '미치거나 귀엽거나'|date=21 March 2005|website=Yonhap News Agency|language=ko}}&lt;/ref&gt;
|-
|''One Fine Day''
|Hee-kyung
|MBC
| rowspan=&quot;2&quot; |Drama Special
|&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://kpopherald.koreaherald.com/view.php?ud=201507261634199336428_2&amp;ACE_SEARCH=1|title=Decades-old video of Park Shin-hye revealed|date=26 July 2015|work=Kpop Herald}}&lt;/ref&gt;
|-
|''Daddy Long Legs''
|Seo-kyung
| rowspan=&quot;2&quot; |KBS2
|&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://entertain.naver.com/read?oid=117&amp;aid=0000014892|title=정웅인, 4년만에 '키다리 아저씨'로 TV 컴백|date=30 June 2005|website=Xports News|language=ko}}&lt;/ref&gt;
|-
| rowspan=&quot;3&quot; |2006
|''[[Seoul 1945]]''
|Choi Geum-hee
|Guest appearance, Episode 2–4
|&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://entertain.naver.com/read?oid=117&amp;aid=0000034003|title='천국의 나무' 여주인공 박신혜, 2006년은 나의 해|date=2 January 2006|website=My Daily|language=ko}}&lt;/ref&gt;
|-
|''[[Tree of Heaven (TV series)|Tree of Heaven]]''
|Hana
|SBS
|
|&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.hancinema.net/-tree-of-heaven--a-new-tryout-for-a-resurgence-of-korean-wave-5387.html|title='Tree of Heaven': a new tryout for a resurgence of Korean Wave|publisher=[[The Korea Herald]]|website=[[HanCinema]]|accessdate=8 October 2013}}&lt;/ref&gt;
|-
|''Rainbow Romance''
|Shin-hye
| rowspan=&quot;2&quot; |MBC
|Cameo, Episode 117
|&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://news.joins.com/article/2248984|title=[단신.com]개그우먼 박수림, 매니저와 화촉|date=2 April 2006|website=JoongAng Ilbo|language=ko|access-date=6 Abril 2020|archive-date=6 Abril 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20200406162043/https://news.joins.com/article/2248984|url-status=dead}}&lt;/ref&gt;
|-
| rowspan=&quot;3&quot; |2007
|''[[Prince Hours]]''
|Shin Sae-ryung
|
|&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.nocutnews.co.kr/news/231619|title=''궁S'' 세븐을 둘러싼 두여인 허이재와 박신혜의 세븐의 추억|date=4 January 2007|website=Nocutnews|language=ko}}&lt;/ref&gt;
|-
|''Several Questions That Make Us Happy''
|Hyun-ji
|KBS2
|Segment: ''Family''
|&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.newsen.com/news_view.php?uid=200705300946271001|title=도네이션 드라마 ‘우리를 행복하게 하는 몇가지 질문’ 호평 쏟아져|date=31 May 2007|website=Newsen|language=ko}}&lt;/ref&gt;
|-
|''[[Kimcheed Radish Cubes]]''
|Jang Sa-ya
|MBC
|
|&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.chosun.com/site/data/html_dir/2007/07/19/2007071900781.html|title=박신혜, 드라마 '깍두기' 짧은 머리 변신|date=19 July 2007|work=Chosun|language=ko}}&lt;/ref&gt;
|-
|2008
|''Bicheonmu''
|A Li Shui (Arisu)
| rowspan=&quot;3&quot; |SBS
|
|&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://hei.hankyung.com/news/app/newsview.php?aid=2008030719937|title='비천무' 박신혜 앳띤 모습 &quot;귀엽네&quot;|date=7 March 2008|work=Hankyung|language=ko}}&lt;/ref&gt;
|-
|2009
|''[[You're Beautiful (TV series)|You're Beautiful]]''
|Go Mi-nam / Go Mi-nyeo
|
|&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.asiae.co.kr/news/view.htm?idxno=2009102823550137596|title=[INTERVIEW] Park Shin-hye (1)|website=10Asia|date=9 October 2009}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.asiae.co.kr/news/view.htm?idxno=2009102823545435668|title=[INTERVIEW] Park Shin-hye (2)|website=10Asia|date=9 October 2009}}&lt;/ref&gt;
|-
| rowspan=&quot;2&quot; |2010
|''[[My Girlfriend Is a Nine-Tailed Fox]]''
|Go Mi-nyeo
|Cameo, Episode 6
|&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://news.hankyung.com/article/2010082737907|title=박신혜, '여친구'서 '고미녀'로 깜짝 출연…&quot;신민아와 묘한 신경전&quot;|date=27 August 2010|work=Hankyung|language=ko|access-date=6 Abril 2020|archive-date=18 Enero 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180118064703/http://news.hankyung.com/article/2010082737907|url-status=dead}}&lt;/ref&gt;
|-
|''[[High Kick Through the Roof]]''
|future Hae-ri
| rowspan=&quot;2&quot; |MBC
|Cameo, Episode 119
|&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://news.nate.com/view/20100306n00912?mid=e0102|title=박신혜 ‘지붕킥’ 카메오 출연, 엔딩과 연관있나?|date=6 March 2010|work=Nate|language=ko}}&lt;/ref&gt;
|-
| rowspan=&quot;2&quot; |2011
|''[[Heartstrings (Korean TV series)|Heartstrings]]''
|Lee Gyu-won
|
|&lt;ref&gt;{{cite web|author=|url=http://www.asiae.co.kr/news/view.htm?idxno=2011030909264277940|title=Park Shin-hye, Jung Yong-hwa cast as leads in new MBC drama|website=10Asia|date=9 March 2011}}&lt;/ref&gt;
|-
|''[[Hayate the Combat Butler (TV series)|Hayate the Combat Butler]]''
|Xiao Zhi / Sanqianyuan Zhi
|[[Formosa Television|FTV]]
|Taiwanese drama
|&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.asiae.co.kr/news/view.htm?idxno=2011061309335596539|title=Park Shin-hye visits Taiwan to promote new drama|date=13 June 2011|work=Asiae}}&lt;/ref&gt;
|-
| rowspan=&quot;2&quot; |2012
|''Don't Worry, I'm a Ghost''
|Yeon-hwa
|KBS2
|Drama Special
|&lt;ref&gt;{{cite news|url=http://en.tenasia.com/archives/11245|title=Park Shin-hye cast to play ghost in KBS drama special|date=26 June 2012|work=10Asia|access-date=6 Abril 2020|archive-date=18 Enero 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180118122410/http://en.tenasia.com/archives/11245|url-status=dead}}&lt;/ref&gt;
|-
|''[[The King of Dramas]]''
|Lead Actress of ''Graceful Revenge''
|SBS
|Cameo, Episode 1
|&lt;ref&gt;{{cite news|url=http://en.tenasia.com/archives/12524|title=Park Shin-hye to Keep Her Faith with “You’re Beautiful” Producer|date=26 October 2012|work=10Asia|access-date=6 Abril 2020|archive-date=18 Enero 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180118064721/http://en.tenasia.com/archives/12524|url-status=dead}}&lt;/ref&gt;
|-
| rowspan=&quot;3&quot; |2013
|''[[My Cute Guys]]''
|Go Dok-mi
|[[TVN (South Korea)|tvN]]
|
|&lt;ref&gt;{{cite web|last=Lee|first=Hye-ji|title=Park Shin-hye, Yoon Si-yoon to Pair Up in New Rom-com Drama|url=http://www.asiae.co.kr/news/view.htm?idxno=2012103110482188820|work=10Asia|accessdate=|date=31 October 2012}}&lt;/ref&gt;
|-
|''[[Fabulous Boys]]''
|Go Mi-nyeo
|FTV / [[Gala Television|GTV]]
|Cameo, Episode 1
|&lt;ref&gt;{{cite news|url=http://koreajoongangdaily.joins.com/news/article/article.aspx?aid=2962080|title=Park Shin-hye to make cameo in Taiwanese ‘You’re Beautiful’|date=9 November 2012|work=Korea JoongAng Daily}}&lt;/ref&gt;
|-
|''[[The Heirs]]''
|Cha Eun-sang
| rowspan=&quot;3&quot; |SBS
|
|&lt;ref&gt;{{cite web|last=Lee|first=Sun-min|title=Park Shin-hye to star in SBS drama|url=http://koreajoongangdaily.joins.com/news/article/article.aspx?aid=2969691|work=[[Korea JoongAng Daily]]|accessdate=|date=6 April 2013}}&lt;/ref&gt;
|-
|2014–2015
|''[[Pinocchio (2014 TV series)|Pinocchio]]''
|Choi In-ha
|
|&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.koreaherald.com/view.php?ud=20140904000373|title=Park Shin-hye confirmed to star in ‘Pinocchio’|website=[[The Korea Herald]]|date=4 September 2014|accessdate=8 September 2014}}&lt;/ref&gt;
|-
| rowspan=&quot;3&quot; |2016
|''[[Entertainer (2016 TV series)|Entertainer]]''
|Assistant Manager Park
|Cameo, Episode 3
|&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.kpopherald.com/view.php?ud=201604191555507426906_2|title=Park Shin-hye’s cameo in drama ‘Entertainer’|date=19 April 2016|website=[[The Korea Herald|Kpop Herald]]}}&lt;/ref&gt;
|-
|''[[Gogh, The Starry Night]]''
|Convenience store cashier
|[[Sohu]] / SBS
|Cameo, Episode 8
|&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://kpopherald.koreaherald.com/view.php?ud=201604141124174051818_2|title=Park Shin-hye to make cameo appearance in Web drama|website=[[The Korea Herald|Kpop Herald]]|access-date=29 April 2016}}&lt;/ref&gt;
|-
|''[[The Doctors (2016 TV series)|The Doctors]]''
| rowspan=&quot;2&quot; |Yoo Hye-jung
| rowspan=&quot;2&quot; |SBS
|
|&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://kpopherald.koreaherald.com/view.php?ud=201603301617200615075_2|title=Park Shin-hye, Kim Rae-won to star in new drama|website=[[The Korea Herald|Kpop Herald]]|date=30 March 2016|accessdate=6 January 2017}}&lt;/ref&gt;
|-
|2017
|''[[Temperature of Love]]''
|Cameo, Episode 21
|&lt;ref&gt;{{cite news|url=http://kpopherald.koreaherald.com/view.php?ud=201710111749082124991_2&amp;ACE_SEARCH=1|title=Park Shin-hye to appear on ‘Temperature of Love’|date=11 October 2017|work=Kpop Herald}}&lt;/ref&gt;
|-
|2018–2019
|''[[Memories of the Alhambra]]''
|Jung Hee-joo / Emma
|tvN
|
|&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://kpopherald.koreaherald.com/view.php?ud=201805081359433374976_2|title=Park Shin-hye to show ‘Memories of Alhambra’|date=8 May 2018|website=Kpop Herald}}&lt;/ref&gt;
|-
|2020
|''Sisyphus: The Myth''
|
|JTBC
|
|
|}

== Palabas sa telebisyon ==
{| class=&quot;wikitable sortable&quot;
!Taon
!Titulo
!Istasyon
! class=&quot;unsortable&quot; |Mga Nota
! class=&quot;unsortable&quot; |Ref.
|-
|2012
|''Music and Lyrics''
|[[MBC Music]]
|Cast member with Yoo Gun
|&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://web.archive.org/en/web/20170308220324/http://mwave.interest.me/en/kpop-news/article/4411/park-shin-hye-on-music-and-lyrics|title=Park Shin Hye Wins Over New Fans with ′Music and Lyrics′|date=16 March 2012|work=enewsWorld}}&lt;/ref&gt;
|-
|2018
|''Little Cabin in the Woods''
|[[TVN (South Korea)|tvN]]
|Cast member with [[So Ji-sub]]
|&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://english.yonhapnews.co.kr/kwave/2018/04/04/3001000000AEN20180404009400315.html|title=Snail-paced new reality show documents stars' journey for happiness|date=4 April 2018|website=Yonhap News Agency}}&lt;/ref&gt;
|}

== Dokumentaryo ==
{| class=&quot;wikitable sortable&quot;
!Taon
!Titulo
!Istasyon
! class=&quot;unsortable&quot; |Mga Nota
! class=&quot;unsortable&quot; |Ref.
|-
|2009
|''It City Park Shin Hye in New Caledonia: Take It Paradise''
|O'live TV
|
|&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.nspna.com/news/index.html?mode=view&amp;cate1_id=15&amp;cate2_id=126&amp;newsid=16543|title=박신혜, ‘스무살의 매력’ 뉴칼레도니아 화보 공개|date=22 July 2009|website=Nspna|language=ko|access-date=6 Abril 2020|archive-date=26 Hulyo 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20200726222330/http://www.nspna.com/news/index.html?mode=view&amp;cate1_id=15&amp;cate2_id=126&amp;newsid=16543|url-status=dead}}&lt;/ref&gt;
|-
|2011
|''STOP HUNGER''
|[[MBC TV|MBC]]
|Charity in Ghana
|
|-
|2012
|''It City Park Shin Hye Healing Trip to Hong Kong''
|O'live TV
|
|&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://news.mk.co.kr/newsRead.php?year=2012&amp;no=283983|title=홍콩여행 박신혜, 여인의 향기 폴폴 - 매일경제|date=20 May 2012|website=MK News|language=ko}}{{Dead link|date=Oktubre 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}&lt;/ref&gt;
|-
|2013
|''Photo Camping Log''
|[[OnStyle]]
|with [[Park Se-young]]
|&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://en.tenasia.com/archives/64972|title=Park Shin-hye to Go Camping This Saturday|date=16 July 2013|work=10Asia|access-date=6 Abril 2020|archive-date=18 Enero 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180118122423/http://en.tenasia.com/archives/64972|url-status=dead}}&lt;/ref&gt;
|-
|2020
|''Humanimal''
|MBC
|
|&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://www.hancinema.net/hancinema-s-news-park-shin-hye-appears-with-dead-elephants-in-new-television-documentary-137484.html|title=Park Shin-hye Appears With Dead Elephants in New Television Documentary|date=7 January 2020|website=Hancinema}}&lt;/ref&gt;
|-
|}

== Hosting ==
{| class=&quot;wikitable sortable&quot;
!Taon
!Titulo
!Istasyon
! class=&quot;unsortable&quot; |Mga Nota
! class=&quot;unsortable&quot; |Ref.
|-
|2007–2008
|''Fantastic Partner''
|[[MBC TV|MBC]]
|
|&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://entertain.naver.com/read?oid=144&amp;aid=0000045617|title=박신혜 MC 됐다…예능프로서 김제동과 호흡|date=15 May 2007|website=Sports Khan|language=ko}}&lt;/ref&gt;
|-
| rowspan=&quot;2&quot; |2009
|''[[Melon Music Awards]]''
|{{n/a}}
|with [[Jang Keun-suk]]
|&lt;!--2009-12-16--&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.newsen.com/news_view.php?uid=200912141439501001|title=‘미남’ 박신혜-장근석, 멜론뮤직어워드서 더블MC ‘호흡’|date=14 December 2009|website=Newsen|language=ko}}&lt;/ref&gt;
|-
|''[[SBS Gayo Daejeon]]''
|[[SBS TV|SBS]]
|with [[Jung Yong-hwa]] &amp; [[Kim Heechul]]
|&lt;!--2009-12-29--&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.asiae.co.kr/news/view.htm?idxno=2009122918022955607|title=[PHOTO] Hosts prep for &quot;SBS Music Festival&quot;|date=29 December 2009|work=Asiae}}&lt;/ref&gt;
|-
| rowspan=&quot;2&quot; |2011
|''Hallyu Dream Concert''
|{{n/a}}
|with [[Ok Taecyeon]] &amp; [[Choi Minho (singer)|Choi Minho]]
|&lt;!--2011-10-03--&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://entertain.naver.com/read?oid=112&amp;aid=0002231620|title=&lt;포토뉴스&gt; ‘경주한류드림콘서트’ 3MC 민호-박신혜-택연|date=3 October 2011|website=Herald Pop|language=ko}}&lt;/ref&gt;
|-
|''[[Melon Music Awards]]''
|[[MBC Every 1]]
|with [[Leeteuk]] &amp; [[Yoon Doo-joon]]
|&lt;!--2011-11-24--&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://www.hancinema.net/leeteuk-park-shin-hye-yoon-doo-joon-to-host-2011-melon-music-awards-35140.html|title=Leeteuk, Park Shin-hye, Yoon Doo-joon To Host 2011 Melon Music Awards|date=10 November 2011|work=Hancinema|publisher=KBS World}}&lt;/ref&gt;
|-
|2012
|''Kpop Collection Okinawa''
|{{n/a}}
|with [[Lee Seung-gi]]
|&lt;!--2012-10-18--&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://sg.style.yahoo.com/news/k-pop-fashion-show-in-okinawa-ft-lee-054010958.html|title=K-Pop Fashion Show in Okinawa Ft. Lee Seung Gi, 2NE1, Kara, After School, IU, MBLAQ, and More to Air on SBS|date=24 October 2012|work=enewsWorld}}&lt;/ref&gt;
|-
|2014
| ''[[SBS Drama Awards]]''
|SBS
|with [[Lee Hwi-jae]] and [[Park Seo-joon]]
|&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://mwave.interest.me/enewsworld/en/article/82847/park-shin-hye-chosen-as-host-of-sbs-drama-awards|title=Park Shin Hye Chosen as Host of ′SBS Drama Awards′|website=enewsWorld|date=10 December 2014|accessdate=4 January 2015|archive-date=10 December 2014|archive-url=https://web.archive.org/web/20141210221606/http://mwave.interest.me/enewsworld/en/article/82847/park-shin-hye-chosen-as-host-of-sbs-drama-awards|url-status=dead}}&lt;/ref&gt;
|-
|}

== Music video ==
{| class=&quot;wikitable sortable&quot;
!Taon
!Titulo nin Kanta
!Artist
! class=&quot;unsortable&quot; |Mga Nota
! class=&quot;unsortable&quot; |Ref.
|-
|2003
|&quot;Flower&quot;
| rowspan=&quot;3&quot; |[[Lee Seung-hwan]]
|
|&lt;ref name=&quot;trace&quot;&gt;{{cite web|url=http://kpopherald.koreaherald.com/view.php?ud=201711131645214497431_2&amp;ACE_SEARCH=1|title=From horror to romance: Tracing Park Shin-hye’s career|date=13 November 2017|work=Kpop Herald}}&lt;/ref&gt;
|-
| rowspan=&quot;2&quot; |2004
|&quot;I Ask Myself&quot;
|
|
|-
|&quot;Fake Love Song&quot;
|
|
|-
|2006
|&quot;Letter&quot;
|[[Kim Jong-kook (singer)|Kim Jong-kook]]
|
|&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://entertain.naver.com/read?oid=108&amp;aid=0000029910|title=김종국, 군입대전 박신혜와 '안타까운 사랑'|date=5 April 2006|website=Star News|language=ko}}&lt;/ref&gt;
|-
|2008
|&quot;Saechimtteki&quot;
|45RPM
|
|&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://entertain.naver.com/read?oid=109&amp;aid=0001955173|title=박신혜, 45rpm 뮤비 무보수로 출연|date=10 May 2008|website=Osen|language=ko}}&lt;/ref&gt;
|-
| rowspan=&quot;2&quot; |2009
|&quot;Call Me&quot;
| rowspan=&quot;2&quot; |[[Taegoon]]
|
|&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.dailian.co.kr/news/view/145470|title=‘박신혜 콜미’ ‘박신혜 Gee’…춤 실력도 화끈?!|date=10 February 2009|website=Dailian|language=ko}}&lt;/ref&gt;
|-
|&quot;Super Star&quot;
|
|&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.newsinside.kr/news/articleView.html?idxno=50332|title=박신혜, 태군 '슈퍼스타' MV에서 세련된 성숙미 뽐내|date=13 May 2009|website=News Inside|language=ko}}&lt;/ref&gt;
|-
| rowspan=&quot;2&quot; |2012
|&quot;Alone in Love&quot;
| rowspan=&quot;2&quot; |[[Lee Seung-gi]]
|
|&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.newsen.com/news_view.php?uid=201202041348031001|title=이승기 박신혜 데이트현장 알고보니 ‘연애시대’ 日뮤비 촬영사진|date=4 February 2012|website=Newsen|language=ko}}&lt;/ref&gt;
|-
|&quot;Aren’t We Friends&quot;
|
|&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://entertain.naver.com/read?oid=311&amp;aid=0000110537|title=이승기 길거리 데이트, 박신혜와 다정 &quot;알고보니 촬영 중&quot;|date=7 February 2012|website=Xports News|language=ko}}&lt;/ref&gt;
|-
|2013
|&quot;Eraser&quot;
|[[So Ji-sub]]
|
|&lt;ref&gt;{{cite news|url=http://en.tenasia.com/archives/39574|title=So Ji-sub Casts Yoo Seung-ho, Park Shin-hye for His Music Video|date=8 January 2013|work=10Asia|access-date=6 Abril 2020|archive-date=18 Enero 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180118064728/http://en.tenasia.com/archives/39574|url-status=dead}}&lt;/ref&gt;
|-
| rowspan=&quot;2&quot; |2014
|&quot;My Dear&quot;
|Herself
|
|&lt;ref&gt;{{cite news|url=http://www.koreaherald.com/view.php?ud=20140611001240&amp;ACE_SEARCH=1|title=Park Shin-hye debuts as singer with brother’s song|date=11 June 2014|work=The Korea Herald}}&lt;/ref&gt;
|-
|&quot;You Are So Beautiful&quot;
|Herself with [[Super Junior]], [[EXO (band)|EXO]], Etc.
|
|&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://kpopherald.koreaherald.com/view.php?ud=201506051734485966262_2|title=Park Shin-hye, Super Junior to star in short film by Lotte Duty Free|accessdate=8 September 2014|website=[[The Korea Herald|Kpop Herald]]|date=5 June 2015}}&lt;/ref&gt;
|-
|2015
|&quot;Insensible&quot;
|[[Lee Hong-gi]]
|
|&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://kpopherald.koreaherald.com/view.php?ud=201511061129469738311_2|title=Park Shin-hye to star in Lee Hong-gi’s music video.|accessdate=18 November 2015|website=[[The Korea Herald|Kpop Herald]]|date=18 January 2015}}&lt;/ref&gt;
|-
|2017
|“Wish”
|Jung Joon-il
|
|&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://kpopherald.koreaherald.com/view.php?ud=201703061358383506690_2|title=Park Shin-hye to feature in Jung Joon-il’s MV|website=[[The Korea Herald|Kpop Herald]]|date=6 March 2017}}&lt;/ref&gt;
|}

== MGa sanggunian ==
{{reflist|30em}}

{{start}}</text>
      <sha1>8f910gebjqfemmlssjm87bd7rtgheex</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Palarong Olimpiko sa Taglamig</title>
    <ns>0</ns>
    <id>296128</id>
    <revision>
      <id>2164926</id>
      <parentid>2046727</parentid>
      <timestamp>2025-06-14T07:54:44Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Cicihwahyuni6</username>
        <id>131443</id>
      </contributor>
      <origin>2164926</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="95087" sha1="ghrcdjfybeysmdt0zivpk0fq83a5zcr" xml:space="preserve">{{infobox|above=Palarong Olimpiko sa Taglamig|bodyclass=hlist nowraplinks|image1=[[File:Olympic rings without rims.svg|150px]]|image2=&lt;!-- [[File:PyeongChang 2018 Cauldron.jpg|220px]] --&gt;|caption2=Ang Olimpikong apoy sa [[Pyeongchang]] noong [[Palarong Olimpiko sa Taglamig 2018]]|headerstyle=border-top: 1px solid #aaa|header1=Games|data2=* [[Palarong Olimpiko sa Taglamig 1924|1924]]
* [[Palarong Olimpiko sa Taglamig 1928|1928]]
* [[Palarong Olimpiko sa Taglamig 1932|1932]]
* [[Palarong Olimpiko sa Taglamig 1936|1936]]
* [[Palarong Olimpiko sa Taglamig 1948|1948]]
* [[Palarong Olimpiko sa Taglamig 1952|1952]]
* [[Palarong Olimpiko sa Taglamig 1956|1956]]
* [[Palarong Olimpiko sa Taglamig 1960|1960]]
* [[Palarong Olimpiko sa Taglamig 1964|1964]]
* [[Palarong Olimpiko sa Taglamig 1968|1968]]
* [[Palarong Olimpiko sa Taglamig 1972|1972]]
* [[Palarong Olimpiko sa Taglamig 1976|1976]]
* [[Palarong Olimpiko sa Taglamig 1980|1980]]
* [[Palarong Olimpiko sa Taglamig 1984|1984]]
* [[Palarong Olimpiko sa Taglamig 1988|1988]]
* [[Palarong Olimpiko sa Taglamig 1992|1992]]
* [[Palarong Olimpiko sa Taglamig 1994|1994]]
* [[Palarong Olimpiko sa Taglamig 1998|1998]]
* [[Palarong Olimpiko sa Taglamig 2002|2002]]
* [[Palarong Olimpiko sa Taglamig 2006|2006]]
* [[Palarong Olimpiko sa Taglamig 2010|2010]]
* [[Palarong Olimpiko sa Taglamig 2014|2014]]
* [[Palarong Olimpiko sa Taglamig 2018|2018]]
* ''[[Palarong Olimpiko sa Taglamig 2022|2022]]''
* ''[[Palarong Olimpiko sa Taglamig 2026|2026]]''
* ''[[Palarong Olimpiko sa Taglamig 2030|2030]]''|header3=Sports {{nobold|([[Olympic sports|details]])}}|data4=* [[Alpine skiing at the Winter Olympics|Alpine skiing]]
* [[Biathlon at the Winter Olympics|Biathlon]]
* [[Bobsleigh at the Winter Olympics|Bobsleigh]]
* [[Cross-country skiing at the Winter Olympics|Cross‑country skiing]]
* [[Curling at the Winter Olympics|Curling]]
* [[Figure skating at the Olympic Games|Figure skating]]
* [[Freestyle skiing at the Winter Olympics|Freestyle skiing]]
* [[Ice hockey at the Olympic Games|Ice hockey]]
* [[Luge at the Winter Olympics|Luge]]
* [[Nordic combined at the Winter Olympics|Nordic combined]]
* [[Short track speed skating at the Winter Olympics|Short track speed skating]]
* [[Skeleton at the Winter Olympics|Skeleton]]
* [[Ski jumping at the Winter Olympics|Ski jumping]]
* [[Snowboarding at the Winter Olympics|Snowboarding]]
* [[Speed skating at the Winter Olympics|Speed skating]]}}{{Palarong Olimpiko sidebar}}
Ang mga '''Palarong Olimpiko ng Taglamig''' ({{Lang-fr|Jeux olympiques d'hiver}}) {{Refn|&quot;French and English are the official languages for the Olympic Games.&quot;,&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.olympic.org/fr/|title=Jeux Olympiques – Programme, médailles, résultats et actualités|date=19 July 2018|publisher=}}&lt;/ref&gt;.(..)}} ay isang pangunahing pang-internasyunal na paligsahang pampalakasan na ginaganap bawat apat na taon na isinasagawa sa niyebe at yelo. Ang unang Palarong Olimpiko sa Taglamig, ang Palarong Olimpiko ng 1924, ay ginanap sa Chamonix, [[Pransiya]]. Ang mga makabagong Palarong Olimpiko ay binigyang inspirasyon ng sinaunang Palarong Olimpiko, na ginanap sa Olimpiya, [[Gresya]], mula ika-8 siglo BC hanggang ika-4 na siglo AD. Itinatag ni [[Pierre de Coubertin|Baron Pierre de Coubertin]] ang [[Pandaigdigang Lupong Olimpiko]] (IOC) noong 1894, na humantong sa unang modernong mga Palarong Olimpiko sa Tag-init sa [[Atenas]], Gresya noong 1896. Ang IOC ay ang namamahalang kinatawan ng Kilusang Olimpiko, kasama ang Olipikong Charter na tumutukoy sa istruktura at awtoridad nito.

Ang orihinal na limang pampalaksang tampok sa Winter Olympic (lumawig sa siyam na disiplina) ay ang bobsleigh, curling, ice hockey, Nordic skiing (binubuo ng mga disiplinang militar na patrol, {{Refn|group=nb|name=IOCMilitaryPatrol}} cross-country skiing, pinagsamang Nordic, at paglukso ng ski ), at skating (na binubuo ng mga disiplinang figure skating at mabilisang skating). {{Refn|At the closing of the 1924 Games a prize was also awarded for 'alpinisme' ([[mountaineering]]), a sport that did not lend itself very well for tournaments: [[Pierre de Coubertin]] presented a prize for 'alpinisme' to [[Charles Granville Bruce]], the leader of the expedition that tried to climb [[Mount Everest]] in 1922.|group=nb}} Ang mga Palaro ay ginanap tuwing apat na taon mula 1924 hanggang 1936, nagambala noong 1940 at 1944&amp;nbsp;ng [[Ikalawang Digmaang Pandaigdig]], at ipinagpatuloy noong 1948 . Hanggang noong [[Palarong Olimpiko sa Taglamig ng 1992|1992]], ang mga [[Palarong Olimpiko sa Tag-init]] at ang mga Palarong Olimpiko ng Taglamig ay gaganapin sa parehong taon, at alinsunod sa desisyon ng [[Pandaigdigang Lupong Olimpiko|IOC]] noong 1986 na ilagay ang mga Palarong Olimpiko sa Tag-init at ang mga Palarong Olimpiko sa Taglamig sa magkahiwalay na apat na taong siklo na pagsasalitan tuwing ikalawang taon, ang sumunod na Palarong Olimpiko sa Taglamig matapos ang [[Palarong Olimpiko sa Taglamig ng 1992|1992]] ay ginanap noong 1994.

Ang mga Palarong Olimpiko sa Taglamig ay nagbago mula noong ito ay umpisahan. Nadagdagan ito ng mga bagong pampalakasan at disiplina, at ang ilan sa mga ito, tulad ng [[luge]], malayang pag-ski, pabilisan ng pag-iskeyt sa maikling ''track'', pag-iskeyt sa mga bundok, pagkalansay, at pag-snowboard, ay naging mga permanenteng bahagi ng programang Olimpiko. Ang ilan sa iba, kabilang ang pag-bobsleigh at pagkukulot ay minsan isinatabi at kalaunan ay binuhay muli; ang ilan ay tuluyang ipinagpaliban, tulad ng panghukbong pagpatrol, bagaman ang modernong Palarong Olimpikong ng Taglamig na pampalaksan ng bayatlon ay nagmula rito.{{Refn|The official website of the Olympic Movement now treats Men's Military Patrol at the 1924 Games as an event within the sport of [[Biathlon]].&lt;ref name=IOC1924Biathlon&gt;{{cite web |url=http://www.olympic.org/content/results-and-medalists/gamesandsportsummary/?sport=31666&amp;games=1924%2F2&amp;event=|title=Biathlon Results - Chamonix 1924|publisher=[[International Olympic Committee]]|accessdate=17 February 2014}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=IOC1924AllSports&gt;{{cite web |url=http://www.olympic.org/content/results-and-medalists/eventresultpagegeneral/?athletename=&amp;country=&amp;sport2=&amp;games2=1924%2f2 |title=Olympic Games Medals, Chamonix 1924|publisher=[[International Olympic Committee]]|accessdate=17 February 2014}}&lt;/ref&gt; However, the 1924 Official Report treats it as an event and discipline within what was then called Skiing and is now called [[Nordic Skiing]].&lt;ref name=OffRep1924MilPat01&gt;Official Report (1924), p 646: Le Programme ... II. — Epreuves par équipes - 12. Ski : Course militaire (20 à 30 kilomètres, avec tir). (The Programme ... II. — Team events - 12. Skiing : Military Race (20 to 30 kilometres, with shooting)).&lt;/ref&gt;&lt;ref name=OffRep1924MilPat02&gt;Official Report (1924), p 664: CONCOURS DE SKI - Jurys - COURSE MILITAIRE. (Skiing Competitions - Juries - Military Race)&lt;/ref&gt;|name=IOCMilitaryPatrol|group=nb}} Ngunit may iba pa, tulad ng pabilisan ng pag-iski, ''skijoring'' at ''bandy'', ay naging mga pinakilala na pampalakasan ngunit hindi isinama bilang mga pampalakasang Olimpiko. Ang pagsikat ng telebisyon bilang isang pandaigdigang daluyan para sa komunikasyon ay nagpahusay sa pagkalilanlan ng mga Palaro. Pinagkakitaan ito sa pamamagitan ng pagbebenta ng mga karapatan sa pagsasahimpapawid at [[pagpapatalastas]], na naging kapaki-pakinabang para sa IOC. Binigyan ng pagkakataon nito ang mga panlabas na interes, tulad ng mga kumpanya sa telebisyon at mga isponsor na korporasyon, na magkkaroon ng impluwensya. Kinailangang tugunan ng IOC ang kanilang mga kritisismo sa paglipas ng dekada tulad ng mga panloob na eskandalo, ang paggamit ng mga ilegal na drogang pampalakas ng mga manlalaro ng Olimpiko sa Taglamig, pati na rin ng isang pampolitikang [[boykot]] ng mga Palarong Olimpiko ng Taglamig. Ginamit ng mga kalahok na lungsod-bansa ang mga Palarong Olimpiko sa Taglamig pati na rin ang mga [[Palarong Olimpiko sa Tag-init]] upang ipahayag ang kahigitan ng kanilang mga sistemang pampulitika.

Ang mga Palarong Olimpiko sa Taglamig ay idinaos sa tatlong mga kontinente ng labindalawang magkakaibang bansa. Apat na beses na itong ginanap sa [[Estados Unidos]] ( 1932, 1960, 1980, at [[Palarong Olimpiko sa Taglamig 2002|2002]]), tatlong beses sa [[Pransya]] (1924, 1968, at [[Palarong Olimpiko sa Taglamig ng 1992|1992]]) at dalawang beses bawat isa sa [[Awstriya]] (1964 at 1976), [[Canada|Kanada]] ([[Palarong Olimpiko sa Taglamig ng 1988|1988]] at [[Palarong Olimpiko sa Taglamig 2010|2010]]), [[Hapon]] ( [[Palarong Olimpiko sa Taglamig ng 1992|1972]] at [[Palarong Olimpiko sa Taglamig ng 1988|1998]]), [[Italya]] (1956 at [[Palarong Olimpiko sa Taglamig 2006|2006]]), [[Noruwega]] (1952 at 1994) at [[Suwisa]] (1928 at 1948). Gayundin, ang mga Palarong Olimpiko ng Taglamig ay ginanap ng isang beses lamang sa bawat isa sa [[Alemanya]] (1936), [[Yugoslavia]] ( [[Palarong Olimpiko sa Taglamig ng 1984|1984]]), [[Rusya]] ([[Palarong Olimpiko sa Taglamig 2014|2014]]), at [[Timog Korea]] ([[Palarong Olimpiko sa Taglamig 2018|2018]]). Napili ng IOC ang [[Beijing]], [[Tsina]], upang mag-host ng [[Palarong Olimpiko sa Taglamig 2022|2022 Winter Olympics]] at sa mga lungsod ng Italya ng [[Lungsod ng Milano|Milano]] at [[Cortina d'Ampezzo]] upang maging punong-abalang lungsod ng Palarong Olimpiko sa Taglamig 2026. {{Magmula noong|2018}}   , walang pa lungsod sa [[Timog Emisperyo]] ang nag-aplay bilang punong-ablaang lungsod ng Palarong Olimpiko sa Taglamig na ginaganap tuwing malamig ang panahon , na gaganapin noong Pebrero sa taas ng tag-araw ng [[Timog Emisperyo]].

Sa ngayon, labindalawang bansa ang lumahok sa bawat Palarong Olimpiko sa Taglamig &amp;ndash; Awstriya, Estados Unidos, Italya, Kanada, Pinlandya, Pransya, Gran Britanya, Norwega, [[Poland]], Suwesa, Suwisa at [[Unggarya]]. Anim sa mga bansang ito ang nagwagi ng mga medalya sa bawat Palaro sa Taglamig &amp;ndash; Awstriya, Estados Unidos, Kanada, Pinlandya, Norwega, at Suwesa. Ang nag-iisang bansa na nanalo ng isang gintong medalya sa bawat Palarong Olimpiko sa Taglamig ay ang Estados Unidos. Pinangunahan ng Norway ang [[Talaang panlahatang panahon ng medalya ng Palarong Olimpiko|talahanayan ng medalya ng Olimpikong Laro]] para sa Palarong Olimpiko sa Tag-init. Kapag kasama ang mga nabuwag na mga lungsod-estado, ang Alemanya (kabilang ang mga dating bansa ng Kanlurang at [[Silangang Alemanya]]) ay namuno, na sinundan ng Norwega at Rusya (kasama ang dating [[Unyong Sobyet]]).

== Kasaysayan ==

=== Ika-20 siglo ===
[[Talaksan:1908_Olympic_Games_Ulrich_Salchow.jpg|alt=a man standing on ice in figure skates|thumb| Si Ulrich Salchow sa Palarong Olimpiko sa Taglamig 1908]]
Ang mga Palarong Nordic, isang hinalinhan ng mga Palarong Olimpiko sa Taglamig, ay inayos ng Heneral Viktor Gustaf Balck sa [[Estokolmo]], Suwesa, at ginanap noong 1901 at muli noong 1903 at 1905 at tuwing apat na taon pagkatapos noong hanggang 1926.  Si Balck ay isang kasapi ng charter ng [[Pandaigdigang Lupong Olimpiko|IOC]] at isang malapit na kaibigan ng tagapagtatag ng [[Palarong Olimpiko]] na si [[Pierre de Coubertin]]. Tinangka niyang magkaroon ng pampalakasan sa taglamig, partikular na ang [[Masining na paglalayag sa yelo]], na idinagdag sa programang OlImpiko ngunit hindi naging matagumpay hanggang sa [[Palarong Olimpiko sa Tag-init 1908]] sa [[Londres]], [[United Kingdom]]. Apat na mga kaganapan sa figure skating ang naitala, kung saan si Ulrich Salchow (10-beses na pandaigdigang kampeon) at si Madge Syers ang nagwagi sa mga indibidwal na titulo.

Pagkalipas ng tatlong taon, ang Italyanang kondesang si Eugenio Brunetta d'Usseaux ay nagmungkahi sa IOC na magdaos ng isang linggo ng pampalakasang taglamig na isasama bilang bahagi ng [[Palarong Olimpiko sa Tag-init 1912]] sa Estokolmo, Suwesa. Kinontra ng mga tagapagayos ang kaisipang ito dahil nais nilang protektahan ang integridad ng mga Palarong Nordic at nababahala tungkol sa isang kakulangan ng mga pasilidad para sa pampalakasang taglamig.&lt;ref&gt;Judd (2008), p. 21&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;Findling and Pelle (2004), p. 283&lt;/ref&gt;

==== Unang Digmaang Pandaigdig ====
Ang ideya ay nabuhay muli para sa [[Palarong Olimpiko sa Tag-init 1916|1916 Games]], na gaganapin sa [[Berlin]], Alemanya. Ang isang linggo ng sports sa taglamig na may bilis ng skating, figure skating, ice hockey at Nordic skiing ay binalak, ngunit ang 1916 Olympics ay kinansela pagkatapos ng pagsiklab ng [[Unang Digmaang Pandaigdig]].  
[[Talaksan:Sonja_Henie_gold_1928.jpg|thumb|Ang medalyang gintong medalya ni Sonia Henie, St. Moritz 1928.]]
Ang unang Olimpiko pagkatapos ng digmaan, ang [[Palarong Olimpiko sa Tag-init 1920|1920 Summer Olympics]], ay gaganapin sa [[Amberes|Amberes, Belhika]], at itinampok ang figure skating  at isang ice hockey tournament. Ang Alemanya, Austria, Hungary, Bulgaria at Turkey ay pinagbawalan na makipagkumpetensya sa mga laro. Sa IOC Congress na ginanap sa susunod na taon napagpasyahan na ang host bansa ng 1924 Summer Olympics, Pransiya, ay maghahatid ng isang hiwalay na &quot;International Winter Sports Week&quot; sa ilalim ng patronage ng IOC. Napili si Chamonix na mag-host sa linggong ito (talagang 11 &amp;nbsp; araw) ng mga kaganapan.

Ang 1924 na laro sa Chamonix ay napatunayan na isang tagumpay kapag higit sa 250 mga atleta mula sa 16 na bansa ang nakipagkumpitensya sa 16 na mga kaganapan.  Ang mga atleta mula sa Finland at Norway ay nanalo ng 28 medalya, higit sa iba pang mga kalahok na bansa na pinagsama.  Ang unang gintong medalyang iginawad ay napanalunan ni Charles Jewtraw ng Estados Unidos sa 500-meter na bilis ng skate. Si Sonja Henie ng Norway, na 11 taong gulang lamang, ay nakipagkumpitensya sa figure ng ladies 'skating at, kahit na ang pagtatapos ay huli, ay naging tanyag sa mga tagahanga. Gillis Grafström ng Sweden ipinagtanggol kanyang 1920 gintong medalya  sa panlalake figure skating, at naging ang unang Olympian upang manalo ng ginto medals sa parehong Summer at Winter Olympics.  Ang Alemanya ay nanatiling pinagbawalan hanggang 1925, at sa halip ay nagho- host ng isang serye ng mga laro na tinatawag na Deutsche Kampfspiele, na nagsisimula sa edisyon ng taglamig ng 1922 (na nauna nang unang Winter Olympics). Noong 1925 nagpasya ang IOC na lumikha ng isang hiwalay na kaganapan sa taglamig at ang 1924 na laro sa Chamonix ay retroactively na itinalaga bilang unang Olimpikong Taglamig.

Ang St. Moritz, Switzerland, ay hinirang ng IOC upang mag-host ng pangalawang Mga Larong Taglamig noong 1928.&lt;ref&gt;Findling and Pelle (2004), pp. 289–290&lt;/ref&gt; Ang mga nagbabago na kondisyon ng panahon ay hinamon ang mga host. Ang pambungad na seremonya ay ginanap sa isang blizzard habang ang mainit na kondisyon ng panahon ay naganap ang mga kaganapan sa palakasan sa buong natitirang mga laro.&lt;ref&gt;Findling and Pelle (2004), p. 290&lt;/ref&gt; Dahil sa panahon ng 10,000 &amp;nbsp; metro ang bilis ng takbo ng skating ay kailangang iwanan at opisyal na kanselahin.  Ang panahon ay hindi lamang kapansin-pansin na aspeto ng 1928 na laro: Si Sonja Henie ng Norway ay bumalik sa Winter Olympics upang gumawa ng kasaysayan nang siya ay nanalo sa figure ng mga kababaihan na naglalakad sa edad na 15. Siya ang naging pinakabatang kampeon sa Olympic sa kasaysayan, isang pagkakaiba na kanyang gaganapin para sa 70 &amp;nbsp; taon , at nagpunta sa upang ipagtanggol ang kanyang titulo sa susunod na dalawang Winter Olympics. Gillis Grafström won ang kanyang ikatlong magkakasunod na figure skating gold  at nagpunta sa upang manalo ng silver noong 1932,  at naging ang pinaka pinalamutian panlalaki tayahin tagapag-isketing sa petsa.

Ang susunod na Winter Olympics, na gaganapin sa Lake Placid, New York, Estados Unidos ang unang na-host sa labas ng Europa. Ang labing pitong bansa at 252 atleta ay lumahok.  Ito ay mas mababa kaysa sa 1928, dahil ang paglalakbay sa Lake Placid ay masyadong mahaba at magastos para sa ilang mga bansa sa Europa na nakatagpo ng mga problema sa pananalapi sa gitna ng [[Matinding Depresyon]] . Ang mga atleta ay nakipagkumpitensya sa labing-apat na mga kaganapan sa apat na palakasan.  Halos walang snow na nahulog sa loob ng dalawang buwan bago ang Mga Palaro, at walang sapat na snow upang gaganapin ang lahat ng mga kaganapan hanggang sa kalagitnaan ng Enero.&lt;ref&gt;Findling and Pelle (2004), p. 298&lt;/ref&gt; Sonja Henie ipinagtanggol ang kanyang titulong Olimpiko,  at Eddie Eagan ng Estados Unidos, na naging isang Olympic kampeon sa boxing sa 1920,  Nanalo ang gintong medalya sa panlalake bobsleigh kaganapan  upang sumali Gillis Grafström bilang ang mga atleta lamang ang nakakuha ng gintong medalya sa parehong [[Palarong Olimpiko sa Tag-init|Summer]] at Winter Olympics.  Si Eagan ay may pagkakaiba-iba bilang nag-iisang Olimpiko hanggang sa 2020 upang maisakatuparan ang gawaing ito sa iba't ibang palakasan.

Ang mga bayan ng Aleman ng Garmisch at Partenkirchen ay sumali upang ayusin ang 1936 na edisyon ng Mga Larong Taglamig, na gaganapin mula 16 Pebrero.&lt;ref&gt;Seligmann, Davison, and McDonald (2004), p. 119&lt;/ref&gt; Ito ang huling oras na ang Summer at Winter Olympics ay ginanap sa parehong bansa sa parehong taon. Ginawa ng Alpine skiing ang panimulang Olimpiko nito, ngunit ang mga guro ng skiing ay pinagbawalan na pumasok dahil itinuturing silang mga propesyonal.  Dahil sa desisyon na ito ay tumanggi ang mga skier ng Swiss at Austrian na makipagkumpetensya sa mga laro.

==== Ikalawang Digmaang Pandaigdig ====
Ginambala ng [[Ikalawang Digmaang Pandaigdig]] ang pagdaraos ng Winter Olympics. Ang 1940 na mga laro ay iginawad sa [[Sapporo, Hokkaido|Sapporo]], Hapon, ngunit ang desisyon ay naligtas noong 1938 dahil sa [[Ikalawang Digmaang Sino-Hapones|pagsalakay ng Hapon sa Tsina]]. Ang mga laro ay gaganapin sa Garmisch-Partenkirchen, Alemanya, ngunit ang mga laro ng 1940 ay kinansela kasunod ng pagsalakay ng Aleman ng Poland noong 1939.  Dahil sa patuloy na digmaan, ang mga laro ng 1944, na orihinal na naka-iskedyul para sa [[Cortina d'Ampezzo]], Italya, ay kinansela.&lt;ref&gt;Mallon and Buchanon (2006), p. xxxii&lt;/ref&gt;

==== 1948 hanggang 1960 ====
Napili si San Moritz na mag-host ng unang post-war games, noong 1948 . Ang neutralidad ng Switzerland ay nagpoprotekta sa bayan noong Digmaang Pandaigdig II, at ang karamihan sa mga lugar ay nasa lugar mula sa mga 1928 na laro, na ginawa ni St Moritz na isang lohikal na pagpipilian. Ito ang naging unang lungsod na nag-host ng isang Olimpiko ng Taglamig nang dalawang beses.&lt;ref&gt;Findling and Pelle (2004), p. 248&lt;/ref&gt; Dalawampu't walong bansa ang nakipagkumpitensya sa Switzerland, ngunit ang mga atleta mula sa Alemanya at Hapon ay hindi inanyayahan.  Ang eruplano ay sumabog nang dumating ang dalawang hockey team mula sa Estados Unidos, na parehong nagsasabing siya ay lehitimong kinatawan ng hockey ng US. Ang [[Mga sagisag ng Olimpiko|watawat ng Olimpiko na]] ipinakita sa [[Palarong Olimpiko sa Tag-init 1920]] sa Antwerp ay ninakaw, pati na ang kapalit nito. Nagkaroon ng walang uliran na pagkakapareho sa mga larong ito, kung saan 10 bansa ang nanalo ng gintong medalya - higit sa anumang mga laro hanggang sa puntong iyon.&lt;ref&gt;Findling and Pelle (2004), pp. 250–251&lt;/ref&gt;

Ang [[Apoy ng Olimpiko]] para sa 1952 na laro sa [[Oslo]], ay naiilawan sa pugon sa pamamagitan ng skiing Sondre Nordheim, at ang relay ng sulo ay isinasagawa ng 94 mga kalahok na ganap sa skis.&lt;ref&gt;Findling and Pelle (2004), p. 255&lt;/ref&gt; Si Bandy, isang tanyag na isport sa mga bansang Nordic, ay itinampok bilang isang palabas sa demonstrasyon, kahit na ang mga taga- Norway, Sweden, at Finland ay nakapatong na mga koponan. Ang mga atleta ng Norwegian ay nagwagi ng 17 medalya, na lumampas sa lahat ng iba pang mga bansa.  Pinangunahan sila ni Hjalmar Andersen na nanalo ng tatlong gintong medalya sa apat na mga kaganapan sa kompetisyon ng bilis ng skating .

Matapos hindi ma-host ang mga laro noong 1944, napili si Cortina d'Ampezzo upang ayusin ang 1956 Winter Olympics . Sa pambungad na mga seremonya ang panghuling torch bearer na si Guido Caroli, ay pumasok sa Olympic Stadium sa mga ice skate. Habang naglalakad siya sa paligid ng istadyum na nahuli ang kanyang skate sa isang cable at nahulog siya, halos mapapatay ang siga. Nagawa niyang mabawi at magaan ang kaldero.  Ito ang kauna-unahan na Mga Larong Taglamig sa telebisyon, at ang unang Olympics na nai-broadcast sa isang internasyonal na madla, kahit na walang mga karapatan sa telebisyon na ibinebenta hanggang sa 1960 Summer Olympics sa [[Roma]] .&lt;ref name=&quot;g136&quot;&gt;Guttman (1986), p. 135&lt;/ref&gt; Ang mga laro ng Cortina ay ginamit upang masubukan ang kakayahang telebisyon sa telebisyon ng mga malalaking kaganapan sa palakasan.  Ginawa ng Unyong Sobyet ang panimulang Olimpiko nito at nagkaroon ng agarang epekto, nanalo ng maraming medalya kaysa sa ibang bansa.  Ang agarang tagumpay ng mga Sobyet ay maaaring maipaliwanag sa pamamagitan ng pagdating ng &quot;full-time amateur na atleta&quot; ng estado. Ang USSR ay pumasok sa mga koponan ng mga atleta na lahat ng mga mag-aaral, sundalo, o nagtatrabaho sa isang propesyon, ngunit marami sa kanila ang tunay na binabayaran ng estado upang sanayin ang buong-oras.&lt;ref name=&quot;Benjamin, Daniel&quot;&gt;{{Cite magazine|magazine=[[Time (magazine)|Time]]}}&lt;/ref&gt;  Nanalo si Chiharu Igaya sa kauna-unahan ng Winter Olympics medalya para sa Hapon at ang kontinente ng Asya nang siya ay naglagay ng pangalawa sa slalom.

Ang IOC ay iginawad ang Olympics noong 1960 sa Squaw Valley, Estados Unidos. Ito ay isang hindi nabuong resort noong 1955, kaya mula 1956 hanggang 1960 ang imprastraktura at lahat ng mga lugar ay itinayo sa halagang US $ 80,000,000.&lt;ref name=&quot;j27&quot;&gt;Judd (2008), pp. 27–28&lt;/ref&gt;  Ang pagbubukas at pagsasara ng mga seremonya ay ginawa ng [[Walt Disney]] .&lt;ref name=&quot;j28&quot;&gt;Judd (2008), p. 28&lt;/ref&gt; Ang Squaw Valley Olympics ay ang unang Mga Larong Taglamig na magkaroon ng isang nakalaang nayon ng mga atleta,     ang una na gumamit ng isang computer (kagandahang-loob ng [[IBM]] ) upang mai-tabulate ang mga resulta, at ang una na nagtatampok ng mga kaganapan sa bilis ng pagbiyahe sa babae. Ang mga kaganapan sa bobsleigh ay wala sa nag-iisang oras dahil sa gastos ng pagbuo ng isang tumakbo ng bobsleigh.

==== 1964 hanggang 1980 ====
[[Talaksan:Miracle_on_Ice.jpg|alt=An empty arena with the sheet of ice and the score board|right|thumb| Ang Herb Brooks Arena sa Lake Placid (c. 2007), pinagganapan ng &quot;Himala sa Ice &quot; noong 1980.]]
Ang lungsod ng Austrian ng Innsbruck ay ang host noong 1964. Kahit na ang Innsbruck ay isang tradisyonal na resort sa taglamig ng taglamig, ang mainit na panahon ay sanhi ng kakulangan ng niyebe sa mga laro at ang hukbo ng Austrian ay nakalista upang magdala ng snow at yelo sa mga lugar ng palakasan.&lt;ref name=&quot;j28&quot;&gt;Judd (2008), p. 28&lt;/ref&gt; Ang bilis ng Sobyet na bilis na si Lidia Skoblikova ay gumawa ng kasaysayan sa pamamagitan ng pagwagi sa lahat ng apat na mga kaganapan sa bilis ng skating. Ang kanyang karera ng kabuuang anim na gintong medalya ay nagtakda ng isang talaan para sa mga atleta ng Winter Olympics. Si [[Luge]] ay unang napagtagumpayan noong 1964, ngunit ang palakasan ay nakatanggap ng masamang publisidad kapag pinatay ang isang katunggali sa isang pre-Olympic training run.&lt;ref&gt;Judd (2008), p. 29&lt;/ref&gt;

Gaganapin sa Pransya bayan ng Grenoble, ang 1968 na Winter Olympics ay ang unang Olimpikong Palaro na nai-broadcast sa kulay. Mayroong 1,158 mga atleta mula sa 37 mga bansa na nakikipagkumpitensya sa 35 mga kaganapan.  Ang French alpine ski racer na si Jean-Claude Killy ay naging pangalawang tao lamang upang manalo ang lahat ng mga kaganapan sa alpine skiing ng kalalakihan. Ibinenta ng organisasyong komite ang mga karapatan sa telebisyon sa halagang US $ 2 &amp;nbsp; milyon, na higit sa dalawang beses ang gastos ng mga karapatan sa broadcast para sa Mga Palaro sa Innsbruck.&lt;ref name=&quot;fp277&quot;&gt;Findling and Pelle (2004), p. 277&lt;/ref&gt; Ang mga lugar ay kumalat sa mga malalayong distansya na nangangailangan ng tatlong nayon ng mga atleta. Inihayag ng mga tagapag-ayos na ito ay kinakailangan upang mapaunlakan ang mga pagsulong sa teknolohikal, gayunpaman ay pinagtalo ito ng mga kritiko, na sinasabing ang layout ay isasama ang pinakamahusay na posibleng mga lugar para sa mga broadcast ng telebisyon sa gastos ng mga atleta.

Ang Mga Larong Taglamig noong 1972, na ginanap sa [[Sapporo, Hokkaido|Sapporo]], Hapon, ang unang na-host sa isang kontinente maliban sa North America o Europa. Ang isyu ng propesyonalismo ay pinagtalo sa mga Larong ito nang ang isang bilang ng mga alpine skier ay natagpuan na lumahok sa isang kamping ng ski sa Mammoth Mountain sa Estados Unidos; tatlong araw bago ang pambungad na seremonya, nagbanta ang pangulo ng IOC na si Avery Brundage na hadlangan ang mga skier na makipagkumpetensya sa Mga Palaro habang iginiit niya na hindi na sila mga amateurs na nakinabang sa pananalapi mula sa kanilang katayuan bilang mga atleta.&lt;ref&gt;Findling and Pelle (2004), p. 286&lt;/ref&gt; Sa kalaunan lamang ang Austrian na si Karl Schranz, na nakakuha ng higit sa iba pang mga skier, ay hindi kasama sa kumpetisyon.&lt;ref&gt;Fry (2006), pp. 153–154&lt;/ref&gt; Ang Canada ay hindi nagpadala ng mga koponan sa 1972 o 1976 na mga torneo sa yelo ng hockey bilang protesta at hindi magamit ang mga manlalaro mula sa mga propesyonal na liga.  Inakusahan din nito ang Unyong Sobyet ng paggamit ng mga atleta na sinusuportahan ng estado, na mga propesyunal na de facto.  Si Francisco Fernández Ochoa ang naging una (at, ngayong 2018, lamang) ang Espanyol na nanalo ng isang gintong medalya ng Winter ng Olimpik nang siya ay nagtagumpay sa slalom .

Ang Olimpikong Taglamig noong 1976 ay una nang iginawad noong 1970 sa [[Denver, Colorado|Denver]], [[Colorado]] sa Estados Unidos. Ang mga laro ay may coincided sa ang taon ng Colorado centennial at ang Estados Unidos ng dalawang daang taon . Gayunpaman, noong Nobyembre 1972 ang mga tao ng Colorado ay bumoto laban sa pampublikong pondo ng Mga Laro sa pamamagitan ng isang 3: 2 margin.&lt;ref&gt;Fry (2006), p. 157&lt;/ref&gt; Tumugon ang IOC sa pamamagitan ng pag-alok ng Mga Laro sa [[Vancouver]] - Garibaldi, British Columbia, na dati nang isang opisyal na kandidato para sa Mga Laro sa 1976. Gayunpaman, ang isang pagbabago sa pamahalaang panlalawigan ay nagresulta sa isang administrasyon na hindi suportado ng bid ng Olympic, kaya tinanggihan ang alok ng IOC. [[Lungsod ng Salt Lake, Utah|Ang Lungsod ng Salt Lake]], na dati nang isang kandidato para sa 1972 sa Winter ng Olimpiko, ay ipinasa ang sarili, ngunit ang IOC ay pumili sa halip na anyayahan ang Innsbruck na mag-host ng 1976 Mga Larong, bilang karamihan sa mga imprastraktura mula sa 1964 Mga Laro ay pinananatili. Sa kabila ng pagkakaroon lamang ng kalahati ng karaniwang oras upang maghanda para sa Mga Palaro, tinanggap ng Innsbruck ang paanyaya na palitan si Denver noong Pebrero 1973.  Dalawang apoy ng Olimpiko ay naiilawan sapagkat ito ang pangalawang pagkakataon na nag-host ang bayan ng Austrian sa Mga Larong Taglamig.  Itinampok sa 1976 Games ang unang kumbinasyon na bobsleigh at luge track, sa mga kalapit na Igls.  Nanalo ang Unyong Sobyet sa ika-apat na magkakasunod na ice medalya ng hockey na ginto.

Noong 1980 ang Winter Olympics ay bumalik sa Lake Placid, na nag-host ng 1932 Games. Ang unang [[boykot]] ng isang Winter Olympics ay naganap sa Mga Larong ito, nang tumanggi ang Taiwan na lumahok pagkatapos ng isang utos ng IOC na inutusan na baguhin nila ang kanilang pangalan at [[pambansang awit]].&lt;ref name=&quot;Findling and Pelle 1996 p. 299&quot;&gt;Findling and Pelle (1996), p. 299&lt;/ref&gt; Ito ay isang pagtatangka ng IOC upang mapaunlakan ang Tsina, na nagnanais na makipagkumpetensya gamit ang parehong pangalan at awit tulad ng mga ginamit ng Taiwan.  Bilang resulta, ang China ay lumahok sa kauna-unahang pagkakataon mula noong 1952 . Ang American speed-skater na si Eric Heiden ay nagtakda ng alinman sa rekord ng Olimpiko o Mundo sa bawat isa sa limang mga kaganapan kung saan siya nakipagkumpitensya, na nanalo ng kabuuang limang indibidwal na mga medalyang ginto at sinira ang record para sa karamihan ng mga indibidwal na ginto sa isang solong Olimpiko (parehong Tag-init at Taglamig. ).&lt;ref&gt;Judd (2008), pp. 135–136&lt;/ref&gt; Nanalo si Hanni Wenzel kapwa ang slalom at higanteng slalom at ang kanyang bansa na si Liechtenstein, ay naging pinakamaliit na bansa upang makagawa ng isang medalyang gintong Olimpiko.  Sa &quot; Miracle on Ice &quot;, ang koponan ng hockey ng Amerikano na binubuo ng mga manlalaro sa kolehiyo ay binugbog ang mga pinapaboran na mga propesyonal na napapanahong mula sa Unyong Sobyet, at sumulong upang kalaunan ay manalo ng gintong medalya.  {{Refn|The US beat the Soviets as part of a [[Ice hockey at the 1980 Winter Olympics#Final round|medal round]] that also included [[Finland men's national ice hockey team|Finland]] and [[Sweden men's national ice hockey team|Sweden]], so they did not actually win the gold medal until beating Finland a few days later.&lt;ref name=IOC1980-USA-Finland02&gt;{{cite web |url=http://www.olympic.org/news/usa-ice-hockey-team/207960 |title=LAKE PLACID 1980 - USA ice hockey team |publisher=[[International Olympic Committee]]|accessdate=21 February 2014}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=IOC1980-USA-Finland03&gt;{{cite web |url=http://www.olympic.org/photos/finland-v-usa |title=LAKE PLACID 1980 - Photo - Finland v USA|publisher=[[International Olympic Committee]]|accessdate=21 February 2014}}&lt;/ref&gt;}}

==== 1984 hanggang 1998 ====
[[Talaksan:Alberto_Tomba_Zagreb_2009.jpg|alt=Alberto Tomba in hat and ski clothes|right|thumb| Alberto Tomba, nagwagi ng limang Olympic medals sa Calgary, Albertville at Lillehammer]]
Ang [[Sapporo, Hokkaido|Sapporo]], Hapon, at Gothenburg, Suwesya, ang nangunguna sa mga runner upang mag-host ng [[Palarong Olimpiko sa Taglamig ng 1984]]. Kaya't isang sorpresa nang ang [[Sarajevo]], Yugoslavia, ay napili bilang host.  Ang Laro ay maayos na at hindi apektado ng ang run-up sa digmaan na engulfed sa bansa ng walong taon mamaya.  Isang kabuuan ng 49 mga bansa at 1,272 mga atleta ang lumahok sa 39 mga kaganapan. Ang host ng bansa na Yugoslavia ay nanalo ng kauna-unahang medalyang Olimpiko kapag ang alpine skier na si Jure Franko ay nanalo ng pilak sa higanteng slalom. Ang isa pang sporting highlight ay ang libreng dance pagganap ng British ice mananayaw Jayne Torvill at Christopher Dean ; ang kanilang regular na ''Boléro ay'' nakatanggap ng nagkakaisang perpektong mga marka para sa impresibong artistikong, pagkamit sa kanila ang gintong medalya.  
[[Talaksan:Olympic_Torch_Calgary_1988.jpg|left|thumb|Ang Olympic Torch mula sa Mga [[Palarong Olimpiko sa Taglamig ng 1988]] sa [[Calgary]] ]]
Noong 1988, ang lungsod ng Kanada na [[Calgary]] ang naging punongabalang lungsod ng [[Palarong Olimpiko sa Taglamig ng 1988|unang Palarong Olimpiko sa Taglamig]] na ginanap sa tatlong dulong-linggo, at tumagal ng 16 na araw.&lt;ref name=&quot;calgary&quot;&gt;{{cite web |title=Calgary 1988 |url=http://www.olympic.org/en/content/Olympic-Games/All-Past-Olympic-Games/Winter/Calgary-1988/ |publisher=International Olympic Committee |accessdate=20 Marso 2009}}&lt;/ref&gt; May mga bagong kaganapan ang naidagdag sa pagtalon at pabilisan ng pag-iskeyt, habang ang mga hinaharap na pampalakasang Olimpiko na pagkukulot, pabilisan ng pag-iskeyt sa maikling ''track'' at malayang pag-iski ay unang itinanghal bilang mga demonstrasyong pampalakasan. Ang mga kaganapan sa pabilisan ng pag-iskeyt ay idinaos sa loob ng Olympic Oval. Ang skater mula sa Olandes na si Yvonne van Gennip ay nagwagi ng tatlong medalya at nagkamit ng dalawang talang pandaigdigan, habang tinalo ang mga manlalaro mula sa natatanging koponan ng Silangang Alemanya sa bawat karera.&lt;ref&gt;{{cite web |title=Yvonne van Gennip |url=http://en.beijing2008.cn/spirit/pastgames/halloffame/v/n214046870.shtml |url-status=dead |publisher=The Beijing Organising Committee for the Games of the XXIX Olympiad |accessdate=20 Marso 2009 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20090203211718/http://en.beijing2008.cn/spirit/pastgames/halloffame/v/n214046870.shtml |archivedate=3 Pebrero 2009}}&lt;/ref&gt; Ang kanyang kabuuang bilang ng paranagal ay tinumbasan ng Pinlandyang manlalaro ng pagtalon ng i-ski na si Matti Nykänen, na nanalo sa lahat ng tatlong kaganapan sa kanyang pampalakasan. Si Alberto Tomba, isang Italyanong manlalaro ng ski, ay nanalo sa parehong higanteng slalom at slalom sa kanyang unang taon ng pakikilahok sa mga Palaro. Si Christa Rothenburger ng Silangang Alemanya ang nanalo sa pambabaeng, 1,000 metrong pabilisan ng pag-iskeyt na kaganapan. Matapos ang pitong buwan, muli siyang nagwagi ng pilak sa pagbisikleta sa ''track'' sa Palarong Olimpiko sa Tag-init sa [[Seoul]], upang maging ang nag-iisang atleta na nagwagi ng medalya sa parehong Palarong Olimpiko sa Tag-init at Taglamig sa parehong taon.&lt;ref name=&quot;calgary2&quot;&gt;{{cite web |title=Calgary 1988 |url=http://www.olympic.org/en/content/Olympic-Games/All-Past-Olympic-Games/Winter/Calgary-1988/ |publisher=International Olympic Committee |accessdate=20 Marso 2009}}&lt;/ref&gt;

Ang 1994 Winter Olympics, na ginanap sa Lillehammer, Norway, ay ang unang Mga Larong Taglamig na gaganapin sa ibang taon mula sa Mga Larong Tag-init. Ang pagbabagong ito ay nagresulta mula sa desisyon na naabot sa ika- 91&amp;nbsp;ng IOC Session (1986) upang paghiwalayin ang Mga Larong Tag-init at Taglamig at ilagay ang mga ito sa paghahalili kahit na-bilang na taon.  Ang Lillehammer ay ang pinakamalayong lungsod na kailanman nag-host ng Mga Larong Taglamig. Ito ang pangalawang pagkakataon na ginanap ang Mga Larong sa Norway, pagkatapos ng 1952 Winter Olympics sa [[Oslo]], at sa kauna-unahang pagkakataon na naobserbahan ang Olympic Truce . Bilang isang resulta, pagkatapos ng pagbuwag sa Czechoslovakia noong 1993, ginawa ng Czech Republic at Slovakia ang kanilang mga Olimpikong debuts. Ang kumpetisyon ng figure ng women’s skating ay nakakuha ng pansin ng media nang masaktan ang American skater na si Nancy Kerrigan noong 6 Enero 1994, sa isang assault na binalak ng dating asawa ng kalaban na si Tonya Harding. Ang parehong mga skater ay nakipagkumpitensya sa Mga Laro, ngunit ang gintong medalya ay kontrobersyal na nanalo ni Oksana Baiul na naging unang kampeon sa Olympic ng Ukraine, habang si Kerrigan ay nagwagi ng pilak na medalya. Si Johann Olav Koss ng Norway ay nanalo ng tatlong gintong medalya, na una sa lahat ng mga kaganapan sa bilis ng skating.  13-taong-gulang na si Kim Yoon-Mi ay naging pinakabatang-kailanman Olimpikong gintong medalya nang manalo ng South Korea ang 3,000 metro na bilis ng skating relay. Si Bjørn Dæhli ng Norway ay nagwagi ng isang medalya sa apat sa limang mga kaganapan sa cross-country, na naging pinalamutian ng Winter Olympian hanggang sa kasalukuyan. Ang Rusya ay nanalo ng pinakamaraming mga kaganapan, na may labing-isang gintong medalya, habang ang Norway ay nakamit ang 26 na podium na natapos, nangongolekta ng pinakamaraming medalya sa pangkalahatang lupa. Inilarawan ni [[Juan Antonio Samaranch]] ang Lillehammer bilang &quot;pinakamahusay na Olimpikong Taglamig ng Buhay kailanman&quot; sa kanyang pagsasalita ng seremonya ng pagsasara.

Ang 1998 Winter Olympics ay ginanap sa lungsod ng Hapon ng [[Lungsod ng Nagano|Nagano]] at ang unang Laro na nagho-host ng higit sa 2,000 mga atleta.  Pinayagan ng National Hockey League ang mga manlalaro na lumahok sa men’s hockey tournament sa kauna-unahang pagkakataon. Ang Czech Republic ay nanalo sa paligsahan, ang unang gintong gintong medalya sa kasaysayan nito. Ang pambansang hockey ng kababaihan ay gumawa ng pasinaya at ang Estados Unidos ay nanalo ng gintong medalya.&lt;ref&gt;Judd (2008), p. 126&lt;/ref&gt; Ang Bjørn Dæhlie ng Norway ay nagwagi ng tatlong gintong medalya sa Nordic skiing, na naging pinakapalamutian na atleta ng Winter Olympic, na may walong gintong medalya at labindalawang medalya sa pangkalahatan.   Ang Austrian Hermann Maier ay nakaligtas sa isang pag-crash sa panahon ng pabagsak na kumpetisyon at bumalik upang manalo ng ginto sa super-G at ang higanteng slalom.  Ang Tara Lipinski ng Estados Unidos, na may edad na 15 lamang, ay naging bunsong kababaihan na medalya ng ginto sa isang indibidwal na kaganapan nang siya ay nanalo sa Mga Babae ng Singles, isang talaan na tumayo mula nang si Sonja Henie ng Norway ay nagwagi ng parehong kaganapan, din may edad na 15, sa St. Moritz noong 1928 . Ang mga bagong tala sa mundo ay naitakda sa bilis ng skate dahil sa pagpapakilala ng clap skate .

=== Ika-21 siglo ===

==== 2002 hanggang 2010 ====
[[Talaksan:2002_Winter_Olympics_flame.jpg|alt=Interwoven steel frame several stories high with the lit flame at the top|right|thumb| Ang apoy ng Olimpiko sa panahon ng Opening Ceremony ng 2002 na Laro sa Lungsod ng Salt Lake]]
Ang [[Palarong Olimpiko sa Taglamig 2002]] ay ginanap sa [[Lungsod ng Salt Lake, Utah|Salt Lake City]], Estados Unidos, na nagho-host ng 77 mga bansa at 2,399 atleta sa 78 mga kaganapan sa 7 sports.  Ang mga Palaro na ito ang unang naganap mula noong [[Mga pag-atake noong Setyembre 11|atake]] ng [[Mga pag-atake noong Setyembre 11|Setyembre 11]] ng 2001, na nangangahulugang isang mas mataas na antas ng seguridad upang maiwasan ang pag-atake ng terorista. Ang seremonya ng pambungad ay nakakita ng mga palatandaan ng pagkakasunod - sunod ng mga kaganapan sa araw na iyon, kasama ang watawat na lumipad sa Ground Zero, at pinarangalan ang mga bantay ng mga miyembro ng NYPD at [[New York City Fire Department|FDNY]] .

Ang Aleman na si Georg Hackl ay nanalo ng isang pilak sa mga single luge, na naging unang atleta sa kasaysayan ng Olympic na nagwagi ng mga medalya sa parehong indibidwal na kaganapan sa limang magkakasunod na Olimpiko.  Nakamit ng Canada ang isang walang uliran na doble sa pamamagitan ng pagwagi sa parehong medalya ng ginto at hockey na ginto.  Ang Canada ay naging kasama ng Rusya sa isang kontrobersya na kasangkot sa paghuhusga ng mga pares ng figure ng skating na kumpetisyon. Ang pares ng Rusya na sina Yelena Berezhnaya at Anton Sikharulidze ay nakipagkumpitensya laban sa pares ng Canada na sina Jamie Salé at David Pelletier para sa gintong medalya. Ang mga taga-Canada ay lumitaw na may sapat na na-skated upang manalo sa kumpetisyon, ngunit ang mga Ruso ay iginawad ang ginto. Ang hukom ng Pransya, si Marie-Reine Le Gougne, ay iginawad ang ginto sa mga Ruso. Ang isang pagsisiyasat ay nagsiwalat na siya ay na-pressure upang ibigay ang ginto sa pares ng Rusya anuman ang kanilang pag-skate; bilang kapalit ng hukom ng Rusya ay magmukhang mabuti sa mga Pranses na nagpasok sa kumpetisyon sa pagsayaw ng yelo.  Ang IOC ay nagpasya na igawad ang parehong mga pares ng gintong medalya sa isang pangalawang seremonya ng medalya na gaganapin sa huli sa Mga Palaro.  Ang Australian na si Steven Bradbury ay naging unang gintong medalya mula sa timog na hemisphere noong siya ay nanalo ng 1,000 &amp;nbsp; metro ng short-track na bilis ng skating event.  
[[File:Braciere_Olimpico.jpg|alt=Close-up of the Olympic Flame during the [[2006 Winter Olympics]] in [[Turin]]|right|thumb| Malapit na ang apoy ng Olympic sa panahon ng [[2006 Winter Olympics]] sa [[Turin]] ]]
Ang Italyanong lungsod ng [[Lungsod ng Turino|Turino]] ay nag-host ng [[Palarong Olimpiko sa Taglamig 2006]]. Ito ang pangalawang pagkakataon na nag-host ang Italya sa Mga Larong Olimpiko ng Taglamig. Ang mga atleta sa Timog Korea ay nanalo ng 10 medalya, kabilang ang 6 ginto sa mga short-track na bilis ng skating na mga kaganapan. Ang Sun-Yu Jin ay nanalo ng tatlong gintong medalya samantalang ang kanyang kasosyo na si Hyun-Soo Ahn ay nagwagi ng tatlong gintong medalya at isang tanso.  Sa kababaihan Cross-Country team pagtugis Canadian Sara Renner sinira isa sa kanyang mga pole at, pagkakita niya sa kaniya mahirap na kalagayan, Norwegian coach Bjornar Håkensmoen nagpasya na bang ipahiram sa kanyang isang poste. Sa paggawa nito ay nagawa niyang tulungan ang kanyang koponan na manalo ng isang medalya ng pilak sa kaganapan sa gastos ng koponan ng Norwegian, na nagtapos sa ika-apat.   Sa pagpanalo ng Super-G, si Kjetil-Andre Aamodt ng Norway ay naging pinakapalamuting ski racer sa lahat ng oras na may 4 na ginto at 8 pangkalahatang medalya. Siya rin ang nag-iisang ski racer na nanalo ng parehong kaganapan sa tatlong magkakaibang Olimpiko, na nanalo ng Super-G noong [[Palarong Olimpiko sa Taglamig ng 1992|1992]], [[Palarong Olimpiko sa Taglamig 2002|2002]] at [[Palarong Olimpiko sa Taglamig 2006|2006]] . Si Claudia Pechstein ng Alemanya ang naging unang bilis ng skater na kumita ng siyam na medalya sa karera.  Noong Pebrero 2009, sinubukan ni Pechstein na positibo para sa &quot;pagmamanipula ng dugo&quot; at nakatanggap ng dalawang taong pagsuspinde, na inapela niya. Ipinagtibay ng Court of Arbitration for Sport ang kanyang pagsuspinde ngunit ipinasiya ng isang korte sa Switzerland na maaari niyang makipagkumpetensya para sa isang puwesto sa 2010 na koponan sa Olympic ng Aleman .  Ang pagpapasyang ito ay dinala sa Swiss Federal Tribunal, na binawi ang pamamahala ng mababang korte at pinigilan siya mula sa pakikipagkumpitensya sa Vancouver.  
[[Talaksan:NodarKumaritashvili-Memorial-Whistler-20100320.jpg|left|thumb| Isang alaala kay Nodar Kumaritashvili sa [[Whistler, British Columbia|Whistler]], na litrato noong 20 Marso 2010 ]]
Noong 2003, iginawad ng IOC ang [[Palarong Olimpiko sa Taglamig 2010]] kay [[Vancouver]], sa gayon pinapayagan ang Canada na mag-host ng pangalawang Winter Olympics. Sa isang populasyon na higit sa 2.5 &amp;nbsp; milyun-milyong tao ang Vancouver ang pinakamalaking metropolitan area na nagho-host ng isang Winter Olympic Games.  Higit sa 2,500 mga atleta mula sa 82 mga bansa ang lumahok sa 86 mga kaganapan.  Ang pagkamatay ni Georgian luger Nodar Kumaritashvili sa isang pagsasanay sa pagsasanay sa araw ng pagbubukas ng mga seremonya na nagresulta sa Whistler Sliding Center na nagbago ang layout ng track sa mga ligtas na kaligtasan.  Ang Norwegian na taga -skier na bansa na si Marit Bjørgen ay nanalo ng limang medalya sa anim na mga kaganapan sa cross-country sa programa ng kababaihan. Natapos niya ang Olympics na may tatlong ginto, isang pilak at isang tanso.  Sa kauna-unahang pagkakataon, nanalo ang Canada ng isang gintong medalya sa isang Palarong Olimpiko na nagho-host, na nabigo na gawin ito sa parehong [[Palarong Olimpiko sa Tag-init 1976]] sa [[Montréal, Québec|Montréal]] at ang [[Palarong Olimpiko sa Taglamig ng 1988]] sa [[Calgary]] . Kabaligtaran sa kakulangan ng mga gintong medalya sa mga nakaraang Olympics, natapos ang koponan ng Canada nang una sa pangkalahatang mga panalo sa gintong medalya,  at naging kauna-unahan na bansa ng host - mula sa Norway noong 1952 - upang pangunahan ang bilang ng gintong medalya, na may 14 medalya. Sa paggawa nito, sinira din nito ang record para sa pinakamaraming gintong medalya na napanalunan ng isang NOC sa iisang Winter Olympics (ang nauna ay 13, itinakda ng Unyong Sobyet noong 1976 at itinugma ng Norway noong 2002 ).  Ang Vancouver Games ay kilala para sa hindi magandang pagganap ng mga atleta ng Rusya . Mula sa kanilang unang Winter Olympics noong 1956 hanggang sa 2006 na Laro, ang isang delegasyon ng Sobyet o Ruso ay hindi kailanman nasa labas ng nangungunang limang bansa na nagwagi ng medalya, ngunit noong 2010 natapos nila ang ika-anim sa kabuuang medalya at pang-onse sa mga gintong medalya. Nanawagan si Pangulong [[Dmitry Medvedev]] para sa pagbibitiw sa mga nangungunang opisyal ng palakasan kaagad pagkatapos ng Mga Palaro. Ang pagkabigo ng Rusya sa Vancouver ay nabanggit bilang dahilan sa likod ng pagpapatupad ng isang doping scheme na sinasabing nagpapatakbo sa mga pangunahing kaganapan tulad ng 2014 Games sa Sochi.  Ang tagumpay ng mga bansang Asyano ay nakatayo sa kaibahan ng sa ilalim ng pagganap na koponan ng Rusya, kasama ang Vancouver na nagmamarka ng isang mataas na punto para sa mga medalya na napanalunan ng mga bansang Asyano. Noong 1992 ang mga bansang Asyano ay nanalo ng labinglimang medalya, tatlo rito ay ginto. Sa Vancouver ang kabuuang bilang ng mga medalya na napanalunan ng mga atleta mula sa Asya ay tumaas hanggang tatlumpu't isa, na may labing isa sa kanila ay ginto. Ang pagtaas ng mga bansang Asyano sa sports ng Winter Olympics ay dahil sa bahagi ng paglago ng mga programa sa sports ng taglamig at ang interes sa sports ng taglamig sa mga bansa tulad ng Timog Korea, Hapon at Tsina.

==== 2014 hanggang 2018 ====
Ang [[Sochi]], Rusya, ay napili bilang host city para sa [[Palarong Olimpiko sa Taglamig 2014]] sa [[Salzburg (lungsod)|Salzburg]], Austria, at Pyeongchang, Timog Korea. Ito ang kauna-unahang pagkakataon na nag-host ng Rusya ang isang Winter Olympics.  Naganap ang Mga Laro mula 7 hanggang 23 Pebrero 2014.  Isang record 2,800 mga atleta mula sa 88 mga bansa na nakipagkumpitensya sa 98 mga kaganapan. Ang Olympic Village at Olympic Stadium ay matatagpuan sa baybayin ng [[Dagat Itim]]. Ang lahat ng mga lugar ng bundok ay 50 kilometro (31 milya) ang layo sa alpine region na kilala bilang Krasnaya Polyana. Ang Mga Larong ang pinakamahal sa ngayon, na may halagang £ 30 bilyon (USD 51 bilyon).

Sa niyebe, ang biathlete ng Norwegian na si Ole Einar Bjørndalen ay kumuha ng dalawang ginto upang dalhin ang kanyang buong tally ng Olympic medals sa 13, na inabot ang kanyang kababayang si Bjørn Dæhlie upang maging pinaka pinalamutian na Winter Olympian sa lahat ng oras. Ang isa pang Norwegian, cross-country na skier na si Marit Bjørgen ay kumuha ng tatlong ginto; ang kanyang kabuuang sampung Olimpikong medalya ay nakatali sa kanya bilang babaeng Winter Olympian na may pinakamaraming medalya, kasama sina Raisa Smetanina at Stefania Belmondo . Si Snowboarder Ayumu Hirano ay naging pinakabatang medalist sa snow sa Winter Games nang kumuha siya ng pilak sa kompetisyon ng halfpipe sa edad na labinlimang. Sa yelo, pinangungunahan ng Dutch ang bilis ng mga kaganapan sa skating, kumuha ng 23 medalya, apat na malinis na sweep ng mga lugar ng podium at hindi bababa sa isang medalya sa bawat isa sa labindalawang kaganapan sa medalya. Si Ireen Wüst ay ang kanilang pinakamatagumpay na katunggali, na kumuha ng dalawang ginto at tatlong silvers. Sa skating ng figure, si [[Yuzuru Hanyu]] ay naging unang skater na nakabasag ng 100-point barrier sa maikling programa sa paraan upang makuha ang gintong medalya. Kabilang sa mga pagdidisiplina ng sledding, si luger Armin Zöggeler ay kumuha ng isang tanso, na naging kauna-unahan sa Winter Olympian na nakakuha ng medalya sa anim na magkakasunod na Mga Laro.

Kasunod ng kanilang mga pagkabigo sa pagganap sa 2010 Mga Laro, at isang pamumuhunan ng £ 600 milyon sa mga piling tao na isport, ang Rusya ay una nang nanguna sa talahanayan ng medalya, kumuha ng 33 medalya kabilang ang labintatlo na ginto. Gayunpaman Grigory Rodchenkov, ang dating pinuno ng Russian pambansang anti-doping laboratoryo, kasunod na inaangkin na siya ay kasangkot sa doping dose-dosenang mga kakumpitensya ng Rusya para sa Mga Laro, at tinulungan siya ng Russian Federal Security Service sa pagbubukas at muling ang pagbubuklod ng mga bote na naglalaman ng mga sample ng ihi upang ang mga sample na may mga pinagbawalang sangkap ay maaaring mapalitan ng &quot;malinis&quot; na ihi. Ang kasunod na pagsisiyasat na inatasan ng World Anti-Doping Agency na pinamumunuan ni Richard McLaren ay nagtapos na ang isang programa na naka-sponsor na doping ay nagpatakbo sa Rusya mula sa &quot;hindi bababa sa huli ng 2011 hanggang 2015&quot; sa kabuuan ng &quot;nakararami&quot; ng sports ng Tag-init at Taglamig ng Olympic. Noong 5 Disyembre 2017, inihayag ng IOC na ang Rusya ay ipinagbabawal mula sa 2018 Winter Olympics na may agarang epekto at sa pagtatapos ng 2017 ang IOC Disciplinary Commission ay nag-disqualify ng 43 na mga atleta na Ruso, na hinuhuli ang labing-tatlong medalya at pagtuktok sa Rusya mula sa tuktok ng ang talahanayan ng medalya, sa gayon pinangunahan ang Norway.    Gayunpaman, siyam na medalya ang naibalik sa Rusya, na nangangahulugang ang bansa ay bumalik sa unang lugar.

Noong 6 Hulyo 2011, ang Pyeongchang, Timog Korea, ay napiling mag-host ng [[Palarong Olimpiko sa Taglamig 2018]] sa [[Munich]], Alemanya, at Annecy, Pransiya.  Ito ang kauna-unahang pagkakataon na napili ang [[Timog Korea]] upang mag-host ng isang Winter Olympics at ito ang pangalawang beses na ginanap ang Olympics sa pangkalahatang bansa, pagkatapos ng 1988 Summer Olympics sa Seoul . Naganap ang Mga Laro mula 9 hanggang 25 Pebrero 2018. Mahigit sa 2,900 mga atleta mula sa 92 mga bansa ang lumahok sa 102 mga kaganapan. Ang Olympic Stadium at marami sa mga sports venues ay matatagpuan sa Alpensia Resort sa Daegwallyeong-myeon, Pyeongchang, habang ang ilang iba pang mga sports venues ay matatagpuan sa Gangneung Olympic Park sa kalapit na lungsod ng [[Gangneung]] ng Pyeongchang.

Ang lead-up sa [[Palarong Olimpiko sa Taglamig 2018]] ay naapektuhan ng mga tensyon sa pagitan ng Hilagang at Timog Korea at ang patuloy na iskandalo ng doping na Russian . Sa kabila ng panahunan na relasyon, pumayag ang [[Hilagang Korea]] na lumahok sa Mga Palaro, pumasok sa South Korea sa panahon ng pagbubukas ng seremonya bilang isang [[reunipikasyon ng Korea]], at patlang ang isang pinag-isang koponan sa hockey ng kababaihan ng kababaihan. Ang mga atleta ng Rusya, na sumunod sa mga regulasyon ng doping ng IOC, ay binigyan ng pagpipilian upang makipagkumpetensya sa Pyeongchang bilang &quot;Olympic Athletes mula sa Rusya&quot; (OAR).

Nakita ng Mga Laro ang pagdaragdag ng malaking snowboarding air, bilis ng pagsisimula ng bilis ng masa, halo-halong pag-curling ng halo, at halo-halong alpine skiing sa koponan. Sa yelo, muling pinangunguna ng Netherlands ang bilis ng skating, nanalong gintong medalya sa pitong ng sampung indibidwal na mga kaganapan. Ang Dutch skater na si Sven Kramer ay nagwagi ng ginto sa panlalaki na 5000m event, na nag-iisang lalaki na bilis ng skater na manalo ng parehong Olimpikong kaganapan ng tatlong beses. Sa niyebe, pinangunahan ng Norway ang medal tally sa ski-country skiing, kasama si Marit Bjørgen na nagwagi ng tanso sa pangkat ng kababaihan ng sprint at ginto sa 30 kilometrong klasikal na kaganapan, na dinala ang kanyang kabuuang Olympic medalya haul sa labinlimang, ang pinanalunan ng anumang mga atleta ( lalaki o babae) sa kasaysayan ng Winter Olympics. Si Johannes Høsflot Klæbo ay naging bunsong lalaki na nanalo ng isang Olimpikong gintong ginto sa cross-country skiing nang siya ay manalo sa panlalaki na sprint sa edad na 21. Si Noriaki Kasai ng Hapon ay naging unang atleta sa kasaysayan na lumahok sa walong Winter Olympics nang sumali siya sa kwalipikasyon ng paglukso ng ski noong araw bago ang pagbubukas ng Mga Palaro. Si Ester Ledecká ng Czech Republic ay nagwagi ng ginto sa skiing super-G na kaganapan at isa pang ginto sa snowboarding paralelong higanteng slalom, na ginagawang siya ang unang babaeng atleta na nagwagi ng Olympic gintong medalya sa dalawang magkakaibang sports sa isang solong Laro sa Taglamig.

Pinangunahan ng Norway ang kabuuang mga standings ng medalya na may 39, ang pinakamataas na bilang ng mga medalya ng isang bansa sa anumang Winter Olympics, kasunod ng 31 at 29&amp;nbsp;ng Canada. Ang host ng bansa sa South Korea ay nagwagi ng labing pitong medalya, ang pinakamataas na medalya ng isang medalya sa isang Winter Olympics.

==== Hinaharap ====
Ang host city para sa [[Palarong Olimpiko sa Taglamig 2022]] ay ang [[Beijing]], ang kabisera ng [[Tsina|People's Republic of China]], na nahalal noong 31 Hulyo 2015 sa ika- 128 na IOC Session sa [[Kuala Lumpur]] . Ang Beijing ang magiging unang lungsod na naging host ng parehong Summer at Winter Olympics. Ang 2022 Winter Olympics ay magaganap sa pagitan ng 4 at 20 Pebrero 2022. Ang 2026 Winter Olympics ay magiging sa [[Lungsod ng Milano|Milano]] - [[Cortina d'Ampezzo]], [[Italya]] at magaganap sa pagitan ng 6 at 22 Pebrero 2026.

== Kontrobersya ==
[[Talaksan:Juan_Antonio_Samaranch_DF-ST-01-00128.JPEG.jpg|alt=a head shot of Juan Antonio Samaranch with dark glasses on|thumb| Si Juan Antonio Samaranch, dating pangulo ng IOC, ay naintriga sa isang iskandalo sa pag-bid para sa 2002 Winter Olympics.]]
Ang proseso para sa pagbibigay ng parangal sa mga lungsod ng parangal ay napailalim sa matinding pagsisiyasat matapos na bigyan ng karapatang mag-host ang 2002 na [[Lungsod ng Salt Lake, Utah|Lungsod ng Lungsod]] .  Di-nagtagal pagkatapos na inanunsyo ang host city ay natuklasan na ang mga organisador ay nagsagawa ng isang masalimuot na pamamaraan ng suhol upang mabigyan ng pabor ang mga opisyal ng IOC.  Ang mga regalo at iba pang mga pagsasaalang-alang sa pananalapi ay ibinigay sa mga susuriin at iboto sa bid ng Salt Lake City. Kasama sa mga regalong ito ang medikal na paggamot para sa mga kamag-anak, isang iskolar sa kolehiyo para sa anak ng isang miyembro at isang deal sa lupa sa Utah. Maging ang pangulo ng IOC na si [[Juan Antonio Samaranch]] ay nakatanggap ng dalawang riple na nagkakahalaga ng $ 2,000. Ipinagtanggol ni Samaranch ang regalo bilang hindi pagkakasundo mula noong, bilang pangulo, siya ay isang di-pagboto.&lt;ref name=&quot;Cashmore&quot;&gt;Cashmore (2005), p. 444&lt;/ref&gt; Ang kasunod na pagsisiyasat ay natuklasan ang mga hindi pagkakapareho sa mga bid para sa bawat Olimpiko (kapwa Tag-init at Taglamig) mula pa noong 1988.&lt;ref&gt;Cashmore (2005), p. 445&lt;/ref&gt; Halimbawa, ang mga regalong natanggap ng mga miyembro ng IOC mula sa Japanese Organizing Committee para sa bid ni Nagano para sa 1998 Winter Olympics ay inilarawan ng komite ng pagsisiyasat bilang &quot;astronomical&quot;.&lt;ref&gt;Cashmore (2003), p. 307&lt;/ref&gt; Bagaman walang mahigpit na nagawa na iligal, natakot ang IOC na ang mga sponsor ng korporasyon ay mawawalan ng pananampalataya sa integridad ng proseso at na ang tatak ng Olympic ay mapapawi sa ganoong sukat na sisimulan ng mga advertiser na hilahin ang kanilang suporta.&lt;ref&gt;Payne (2006), p. 232&lt;/ref&gt; Ang pagsisiyasat ay nagresulta sa pagpapatalsik ng 10 miyembro ng IOC at ang pagbabawal ng isa pang 10. Ang mga bagong term at limitasyon ng edad ay itinatag para sa pagiging kasapi ng IOC, at 15 dating mga atleta ng Olympic ang naidagdag sa komite. Ang mga panuntunan na mas mahigpit para sa hinaharap na mga bid ay ipinataw, na may mga kisame na ipinataw sa halaga ng mga regalo ng mga miyembro ng IOC na maaaring tanggapin mula sa mga lungsod ng bid.&lt;ref&gt;Miller, Lawrence and McCay (2001), p. 25&lt;/ref&gt;

=== Pamana ng punong-abalang lungsod ===
Ayon sa IOC, ang host city para sa Winter Olympics ay may pananagutan para sa &quot;... ang pagtatatag ng mga function at serbisyo para sa lahat ng aspeto ng Mga Larong Laro, tulad ng pagpaplano ng sports, lugar, pananalapi, teknolohiya, tirahan, pagtutustos, serbisyo ng media, atbp., pati na rin ang mga operasyon sa panahon ng Mga Palaro. &quot;  Dahil sa gastos sa pagho-host ng Mga Laro, karamihan sa mga lungsod ng host ay hindi kailanman napagtanto ang isang kita sa kanilang pamumuhunan.  Halimbawa, ang [[Palarong Olimpiko sa Taglamig 2006]] sa [[Lungsod ng Turino|Turino]], Italy, nagkakahalaga ng $ 3.6 &amp;nbsp; bilyon upang i-host. Sa pamamagitan ng paghahambing, ang 1998 Winter Olympics sa [[Lungsod ng Nagano|Nagano]], Hapon, nagkakahalaga ng $ 12.5 &amp;nbsp; bilyon.  Inihayag ng mga tagapag-ayos ng Mga Laro sa Nagano na ang gastos ng pagpapalawak ng serbisyo ng [[Shinkansen|tren ng bala]] mula sa [[Tokyo]] hanggang [[Lungsod ng Nagano|Nagano]] ay may pananagutan sa malaking tag ng presyo.  Inaasahan ng organisasyong komite na ang pagkakalantad na nakuha mula sa pag-host ng Winter Olympics, at ang pinahusay na pag-access sa Nagano mula sa Tokyo, ay makikinabang sa lokal na ekonomiya sa loob ng maraming taon. Sa katunayan, ang ekonomiya ng Nagano ay nakaranas ng isang post-Olympic boom sa loob ng isang taon o dalawa, ngunit ang mga pangmatagalang epekto ay hindi naging materialize tulad ng inaasahan.  Ang posibilidad ng mabibigat na utang ay isang hadlang sa mga prospektibong lungsod ng host, pati na rin ang pag-asa ng mga hindi nagamit na mga lugar ng palakasan at imprastraktura na nakalulungkot sa lokal na komunidad na may mga gastos sa pagpapanatili sa hinaharap na walang pagpapahalaga sa post-Olympic na halaga.

Ang Winter Olympics ay may dagdag na problema ng mga kaganapan ng alpine na nangangailangan ng lokasyon ng bundok; nangangailangan ng downhill ng kalalakihan ang isang pagkakaiba-iba sa taas na 800-metro kasama ang isang angkop na kurso. Dahil ito ay isang focal event na nasa sentro ng Mga Laro, ang IOC ay hindi sumang-ayon noon na maganap ang lugar mula sa pangunahing lungsod ng host.  (Kabaligtaran sa mga laro ng Tag-init kung saan naganap ang paglalayag at kabayo sa higit sa 1000 &amp;nbsp; km away) Ang kahilingan para sa isang lokasyon ng bundok ay nangangahulugan din na ang mga lugar tulad ng hockey arena ay madalas na kailangang maitayo sa mga lugar na medyo may populasyon na may kaunting hinaharap na pangangailangan para sa isang malaking arena at para sa mga hotel at imprastraktura na kinakailangan para sa lahat ng mga bisita ng olympic. Dahil sa mga isyu sa gastos, ang tanging mga lungsod na kandidato para sa [[Palarong Olimpiko sa Taglamig 2022]] ay nasa mga bansa ng diktadura, at ang isang bilang ng mga bansang European ay tumanggi dahil sa pagdududa sa politika sa mga gastos. Parehong [[Palarong Olimpiko sa Taglamig 2006|2006]] at [[Palarong Olimpiko sa Taglamig 2010|2010]] mga Laro, na na-host sa mga bansa kung saan matatagpuan ang mga malalaking lungsod na malapit sa angkop na mga rehiyon ng bundok, ay may mas mababang gastos dahil mas maraming mga lugar, hotel at imprastraktura ng transportasyon na mayroon na. Sa kaibahan ang [[Palarong Olimpiko sa Taglamig 2014|2014 mga]] laro ay may malaking gastos dahil sa karamihan sa mga pag-install ay kailangang itayo.

Ang IOC ay gumawa ng ilang mga inisyatibo upang mapagaan ang mga alalahanin na ito. Una, pumayag ang komisyon na pondohan ang bahagi ng badyet ng host ng lungsod para sa dula sa Mga Palaro.&lt;ref&gt;Preuss (2004), p. 277&lt;/ref&gt; Pangalawa, ang mga kwalipikadong host ng bansa ay limitado sa mga may mapagkukunan at imprastraktura upang matagumpay na mag-host ng Mga Larong Olimpiko nang walang negatibong epekto sa rehiyon o bansa; dahil dito namumuno ang isang malaking bahagi ng pagbuo ng mundo.&lt;ref&gt;Preuss (2004), p. 284&lt;/ref&gt; Sa wakas, ang anumang prospective host na pagpaplano ng lungsod na mag-bid para sa Mga Laro ay kinakailangan upang magdagdag ng isang &quot;legacy plan&quot; sa kanilang panukala, na may pagtingin sa pangmatagalang epekto sa pang-ekonomiya at kapaligiran na magho-host sa Olympics ay magkakaroon sa rehiyon.

Para sa 2022 Mga Larong Taglamig, pinapayagan ng IOC ang isang mas mahabang distansya sa pagitan ng mga kaganapan sa alpine at iba pang mga kaganapan. Ang Oslo bid ay mayroong {{Convert|220|km}}   papunta sa arko ng Kvitfjell . Para sa 2026 Mga Larong Taglamig, pinapayagan ng IOC ang Stockholm na magkaroon ng alpine event sa, re, {{Convert|620|km}}   malayo (distansya sa kalsada).

=== Doping ===
Noong 1967, nagsimula ang IOC na gumawa ng mga protocol sa pagsubok sa droga. Nagsimula sila sa pamamagitan ng random na pagsubok sa mga atleta sa 1968 Winter Olympics.&lt;ref&gt;Yesalis (2000), p. 57&lt;/ref&gt; Ang unang Winter Games atleta na pagsubok positibo para sa isang ipinagbabawal na substansiya ay Alois Schloder, isang West German hockey player,  ngunit ang kanyang koponan ay pa rin pinapayagan upang makipagkumpetensya.  Sa panahon ng pagsubok ng 1970 sa labas ng kumpetisyon ay nadagdagan dahil natagpuan upang maiwasan ang mga atleta na gumamit ng mga gamot na nagpapahusay sa pagganap.&lt;ref name=&quot;Mottram&quot;&gt;Mottram (2003), p. 313&lt;/ref&gt; Ang problema sa pagsubok sa oras na ito ay isang kakulangan ng standardisasyon ng mga pamamaraan ng pagsubok, na pinanghinaaan ang kredibilidad ng mga pagsubok. Ito ay hindi hanggang sa huli ng 1980s na ang internasyonal na mga pederasyon sa palakasan ay nagsimulang mag-coordinate ng mga pagsisikap na i-standardize ang mga protocol sa pagsubok sa droga.&lt;ref&gt;Mottram (2003), p. 310&lt;/ref&gt; Nanguna ang IOC sa paglaban sa mga steroid nang itinatag nito ang independiyenteng World Anti-Doping Agency (WADA) noong Nobyembre 1999.&lt;ref&gt;Yesalis (2000), p. 366&lt;/ref&gt;

Ang 2006 Winter Olympics sa Turin ay naging bantog para sa isang iskandalo na kinasasangkutan ng umuusbong na kalakaran ng doping ng dugo, ang paggamit ng mga pag-aalis ng dugo o mga sintetikong hormones tulad ng Erythropoietin (EPO) upang mapabuti ang daloy ng oxygen at sa gayon mabawasan ang pagkapagod.  Nagsagawa ng raid ang pulisya ng Italya sa paninirahan ng pangkat ng ski ski ng Austrian sa panahon ng Mga Laro kung saan kinuha nila ang mga ispesimen at kagamitan na may dugo.  Ang kaganapan na ito ay sumunod sa pre-Olympics suspension ng 12 cross-country skier na sinubukan ang positibo para sa hindi pangkaraniwang mataas na antas ng hemoglobin, na katibayan ng doping ng dugo.

Ang 2014 Winter Olympics sa Sochi's Russian Doping Scandal ay nagresulta sa International Olympic Committee upang simulan ang mga pagdidisiplina laban sa 28 (kalaunan ay nadagdagan sa 46) Mga atleta na Ruso na nakipagkumpitensya sa 2014 Mga Larong Taglamig sa Sochi, Rusya, na kumikilos sa katibayan na ang kanilang mga sample ng ihi ay tampered sa.

== Pulitika ==

=== Digmaang Malamig ===
Ang Olimpikong Taglamig ng Taglamig ay naging isang ideolohikal na harapan sa [[Digmaang Malamig]] mula noong Soviet Union ay unang lumahok sa 1956 Mga Larong Taglamig . Hindi nagtagal para matuklasan ng mga Cold War combatants kung ano ang isang makapangyarihang tool ng propaganda na maaaring makuha ng Mga Larong Olimpiko. Ang pagdating ng &quot;full-time amateur na atleta&quot; ng mga bansa sa [[Silangang Harang|Silangang Bloc]] ay lalong sumira sa ideolohiya ng purong amateur, dahil inilalagay nito ang mga self-financing na mga amateurs ng mga bansang Kanluran sa isang kawalan. Ang Unyong Sobyet ay pumasok sa mga koponan ng mga atleta na lahat ng mga mag-aaral, sundalo, o nagtatrabaho sa isang propesyon, ngunit marami sa kanila ang tunay na binayaran ng estado upang sanayin nang buong oras.&lt;ref name=&quot;Benjamin, Daniel&quot;/&gt; Gayunpaman, ang IOC ay ginanap sa tradisyonal na mga patakaran tungkol sa amateurism hanggang sa '90s.

Ang Digmaang Malamig ay lumikha ng tensyon sa gitna ng mga bansa na kaalyado sa dalawang superpower. Ang makitid na relasyon sa pagitan ng East at West Germany ay lumikha ng isang mahirap na pampulitikang sitwasyon para sa IOC. Dahil sa tungkulin nito sa Ikalawang Digmaang Pandaigdig, hindi pinapayagan ang Alemanya na makipagkumpetensya sa 1948 Winter Olympics.  Noong 1950, kinilala ng IOC ang West German Olympic Committee, at inanyayahan ang East at West Germany na makipagkumpetensya bilang isang pinag-isang koponan sa 1952 Winter Games.&lt;ref name=&quot;Hill&quot;&gt;Hill (1992), p. 34&lt;/ref&gt; Tinanggihan ng East Germany ang paanyaya at sa halip ay hinahangad ang internasyonal na pagiging lehitimo na hiwalay mula sa West Germany.&lt;ref&gt;Hill (1992), p. 35&lt;/ref&gt; Noong 1955 kinilala ng Unyong Sobyet ang Silangang Alemanya bilang isang [[pinakamataas na estado]], at sa gayon ay nagbibigay ng higit na kredensyal sa kampanya ng East Germany upang maging isang malayang kalahok sa Olympics. Sumang-ayon ang IOC na maayos na tanggapin ang East German National Olympic Committee na may kondisyon na ang mga East at West Germans ay nakikipagkumpitensya sa isang koponan.&lt;ref&gt;Hill (1992), pp. 36–38&lt;/ref&gt; Ang sitwasyon ay naging masungit nang ang [[Pader ng Berlin]] ay itinayo ng East Germany noong 1962 at ang mga bansang European European ay nagsimulang tumanggi sa mga visa sa mga atleta sa Silangan.&lt;ref&gt;Hill (1992), p. 38&lt;/ref&gt; Ang hindi mapakali na kompromiso ng isang pinag-isang koponan na gaganapin hanggang sa 1968 Grenoble Games nang opisyal na hatiin ng IOC ang mga koponan at nagbanta na tanggihan ang mga host-city bids ng anumang bansa na tumanggi sa pagpasok ng mga visa sa East atleta.&lt;ref&gt;Hill (1992), pp. 38–39&lt;/ref&gt;

=== Boycott ===
Ang Mga Larong Taglamig ay nagkaroon lamang ng isang [[boykot]] ng pambansang koponan nang magpasya ang [[Taiwan]] na huwag lumahok sa 1980 Winter Olympics na ginanap sa Lake Placid. Bago ang Mga Larong pumayag ang IOC na pahintulutan ang Tsina na makipagkumpetensya sa Olympics sa kauna-unahang pagkakataon mula noong 1952. Ang Tsina ay binigyan ng pahintulot upang makipagkumpetensya bilang &quot;People's Republic of China&quot; (PRC) at gamitin ang watawat at awit ng PRC. Hanggang 1980 ang isla ng Taiwan ay nakipagkumpitensya sa ilalim ng pangalang &quot;Republika ng Tsina&quot; (ROC) at ginamit ang watawat at awit ng ROC.&lt;ref name=&quot;Findling and Pelle 1996 p. 299&quot;/&gt; Sinubukan ng IOC na makipagkumpetensya ang mga bansa ngunit kapag napatunayan nitong hindi katanggap-tanggap ang IOC ay hiniling na itigil ng Taiwan na tawagan ang sarili nitong &quot;Republika ng Tsina&quot;.&lt;ref&gt;Hill (1992), p. 48&lt;/ref&gt;  Pinangalanan ng IOC ang isla na &quot; [[Chinese Taipei]] &quot; at hiniling na mag-ampon ng ibang watawat at pambansang awit, na mga tuntunin na hindi sang-ayon sa Taiwan. Sa kabila ng maraming apela at pagdinig ng korte ay tumayo ang desisyon ng IOC. Nang ang mga atleta ng Taiwan ay dumating sa nayon ng Olympic kasama ang kanilang mga kard ng pagkakakilanlan ng Republic of China ay hindi nila tinanggap. Kasunod nila ay iniwan ang Olimpiada bilang protesta, bago ang pagbubukas ng mga seremonya.  Bumalik ang Taiwan sa kumpetisyon ng Olimpiko sa 1984 Mga Larong Taglamig sa Sarajevo bilang Chinese Taipei. Pumayag ang bansa na makipagkumpetensya sa ilalim ng isang watawat na may dalang sagisag ng kanilang National Olympic Committee at upang i-play ang awit ng kanilang Pambansang Olimpikong Komite ay dapat na ang isa sa kanilang mga atleta ay manalo ng isang gintong medalya. Ang kasunduan ay nananatili sa lugar hanggang sa araw na ito.&lt;ref&gt;Brownell (2005), p. 187&lt;/ref&gt;

== Laro ==
Nililimitahan ng Olympic Charter ang sports ng taglamig sa &quot;mga ... na isinasagawa sa snow o ice.&quot;  Mula noong 1992 isang bilang ng mga bagong sports ang naidagdag sa programa ng Olympic; na kasama ang maikling track ng bilis ng skating, snowboarding, freestyle at moguls skiing. Ang pagdaragdag ng mga kaganapang ito ay pinalawak ang apela ng Winter Olympics na lampas sa Europa at Hilagang Amerika. Habang ang mga kapangyarihan ng Europa tulad ng Norway at Alemanya ay nangingibabaw pa rin sa tradisyonal na taglamig ng Olimpiko ng Taglamig, ang mga bansa tulad ng South Korea, Australia at Canada ay nakakahanap ng tagumpay sa bagong palakasan. Ang mga resulta ay: higit na pagkakapareho sa pambansang talahanayan ng medalya; higit na interes sa Winter Olympics; at mas mataas na global rating sa telebisyon.

=== Kasalukuyang palakasan ===
{| class=&quot;wikitable sortable&quot;
! Palakasan 
! Mga Taon 
! Mga Kaganapan 
! Mga kaganapan sa medalya na naitala noong 2014 
|-
| Skiing Alpine 
| Mula noong 1936 
| align=&quot;center&quot; | 11 
| Panlalake at pambabae pababa, sobrang G, Giant Slalom, slalom, at pinagsama, at parallel slalom .  
|-
| Biathlon 
| Mula noong 1960 {{Efn-lr|The IOC's website now treats Men's Military Patrol at the 1924 Games as an event within the sport of Biathlon.{{refn|group=nb|name=IOCMilitaryPatrol}}}} 
| align=&quot;center&quot; | 11 
| Sprint (lalaki: 10 &amp;nbsp; km; kababaihan: 7.5 &amp;nbsp; km), ang indibidwal (kalalakihan: 20 &amp;nbsp; km; kababaihan: 15 &amp;nbsp; km), paghabol (mga lalaki: 12.5 &amp;nbsp; km; kababaihan: 10 &amp;nbsp; km), relay (men: 4x7.5 &amp;nbsp; km; kababaihan: 4x6 &amp;nbsp; km; halo-halong: 2x7.5 &amp;nbsp; km + 2x6 &amp;nbsp; km), at pagsisimula ng misa (kalalakihan: 15 &amp;nbsp; km; kababaihan: 12.5 &amp;nbsp; km).  
|-
| Bobsleigh 
| Mula noong 1924 (maliban sa 1960) 
| style=&quot;text-align:center;&quot; | 3 
| Four-man race, two-man race at two-woman race.  
|-
| Pang-ski na bansa 
| Mula noong 1924 
| style=&quot;text-align:center;&quot; | 12 
| Mga lalaki ng sprint, team sprint, 30 &amp;nbsp; paghabol sa km, 15 &amp;nbsp; km, 50 &amp;nbsp; km at 4x10 &amp;nbsp; km relay; pambato ng kababaihan, sprint ng koponan, 15 &amp;nbsp; paghabol sa km, 10 &amp;nbsp; km, 30 &amp;nbsp; km at 4x5 &amp;nbsp; km relay.  
|-
| Kulot 
| 1924, mula noong 1998 
| style=&quot;text-align:center;&quot; | 3 
| Mga kalalakihan, kababaihan at halo-halong mga doble. paligsahan.  
|-
| Figure skating 
| {{Nowrap|Since 1924{{efn-lr|Figure skating events were held at the [[1908 Summer Olympics|1908]] and [[1920 Summer Olympics]].}}}} 
| style=&quot;text-align:center;&quot; | 5 
| Mga kalalakihan at kababaihan na walang asawa; mga pares; pagsayaw ng yelo at kaganapan sa koponan.  
|-
| Pag-ski sa Freestyle 
| Mula noong 1992 
| align=&quot;center&quot; | 10 
| Ang moguls ng mga kalalakihan at pambabae, aerial, ski cross, superpipe, at slopestyle .  
|-
| Ice Hockey 
| {{Nowrap|Since 1924{{efn-lr|A [[Ice hockey at the 1920 Summer Olympics|men's ice hockey tournament]] was held at the [[1920 Summer Olympics]].}}}} 
| align=&quot;center&quot; | 2 
| Mga paligsahan sa kalalakihan at kababaihan.  
|-
| Malaki 
| Mula noong 1964 
| align=&quot;center&quot; | 4 
| Mga kasintahan ng kalalakihan at kababaihan, doble ng kalalakihan, relay ng koponan.  
|-
| Pinagsama ang Nordic 
| Mula noong 1924 
| align=&quot;center&quot; | 3 
| Mga Lalaki 10 &amp;nbsp; km indibidwal na normal na burol, 10 &amp;nbsp; km indibidwal na malaking burol at koponan.  
|-
| style=&quot;white-space:nowrap;&quot; | Maikling track ng bilis ng track 
| Mula noong 1992 
| align=&quot;center&quot; | 8 
| Mga kalalakihan at kababaihan 500 m, 1000 m, 1500 m; 3000 pambabae &amp;nbsp; m relay; at lalaki 5000 &amp;nbsp; relay ako.  
|-
| Balangkas 
| 1928, 1948, Mula noong 2002 
| align=&quot;center&quot; | 2 
| Mga kaganapan sa kalalakihan at kababaihan.  
|-
| Ski tumatalon 
| Mula noong 1924 
| align=&quot;center&quot; | 4 
| Mga indibidwal na malaking burol ng kalalakihan, malaking burol ng koponan;  panlalaki at kababaihan na normal na burol. 
|-
| Snowboarding 
| Mula noong 1998 
| align=&quot;center&quot; | 8 
| Ang mga kalalakihan at kababaihan na kahanay, kalahating tubo, crossboard ng snowboard, at slopestyle.  
|-
| Bilis ng skating 
| Mula noong 1924 
| align=&quot;center&quot; | 14 
| Mga kalalakihan at kababaihan 500 m, 1000 m, 1500 m, 5000 m, pagsisimula ng masa, pagtugis ng koponan; kababaihan 3000 m; lalaki 10,000 m.  
|}
{{notelist-lr}}

=== Mga kaganapan sa pagpapakita ===
Ang demonstrasyon ng sports ay may kasaysayan na nagbigay ng isang lugar para sa mga bansang host upang maakit ang publisidad sa lokal na sikat na sports sa pamamagitan ng pagkakaroon ng isang kumpetisyon nang hindi nagbibigay ng medalya. Ang pagpapakita ng sports ay hindi naitapos pagkatapos ng [[Palarong Olimpiko sa Taglamig ng 1992|1992]] .  Ang militar na patrol, isang nauna sa biathlon, ay isang medalya sa medalya noong 1924 at ipinakita noong 1928, 1936 at 1948, na naging isang opisyal na isport sa 1960.  Ang natatanging figure figure skating event ay ipinagtatalunan lamang sa 1908 Summer Olympics.  Ang Bandy (Russian hockey) ay isang isport na tanyag sa [[mga bansang Nordiko]] at Rusya. Sa huli itinuturing itong pambansang isport .  Ipinakita ito sa Oslo Games.  Ang isport ng stock ng yelo, isang variant ng curling ng Aleman, ay ipinakita noong 1936 sa Alemanya at 1964 sa Austria.  Ang kaganapan sa ski ballet, na kalaunan na kilala bilang ski-acro, ay ipinakita noong 1988 at 1992.  Si Skijöring, skiing sa likod ng mga aso, ay isang palabas sa demonstrasyon sa St. Moritz noong 1928.  Isang karera ng sled-dog ang ginanap sa Lake Placid noong 1932.  Ang bilis ng skiing ay ipinakita sa Albertville sa 1992 Winter Olympics.  Ang winter pentathlon, isang variant ng modernong pentathlon, ay isinama bilang isang demonstration event sa 1948 Games sa Switzerland. Kasama dito ang cross-country skiing, shooting, downhill skiing, [[eskrima]] at pagsakay sa kabayo .

== All-time medalya ng medalya ==
Ang talahanayan sa ibaba ay gumagamit ng opisyal na data na ibinigay ng [[Pandaigdigang Lupong Olimpiko|IOC]] . {{Legend|BurlyWood|'''Defunct nation'''}}
{| class=&quot;wikitable&quot; style=&quot;width:60%; font-size:90%; text-align:center;&quot;
!No.
!Nation
!Games
! style=&quot;background:gold;&quot; |Gold
! style=&quot;background:silver;&quot; |Silver
! style=&quot;background:#c96;&quot; |Bronze
!Total
|-
!1
| align=&quot;left&quot; |{{flagIOCteam|NOR}}
|23
|132
|125
|111
|368
|-
!2
| align=&quot;left&quot; |{{flagIOCteam|USA}}
|23
|105
|110
|90
|305
|-
!3
| align=&quot;left&quot; |{{flagIOCteam|GER}}
|12
|92
|86
|60
|238
|-
!4
| style=&quot;background:BurlyWood; text-align:left;&quot; |{{flagIOCteam|URS}}
|9
|78
|57
|59
|194
|-
!5
| align=&quot;left&quot; |{{flagIOCteam|CAN}}
|23
|73
|64
|62
|199
|-
!6
| align=&quot;left&quot; |{{flagIOCteam|AUT}}
|23
|64
|81
|87
|232
|-
!7
| align=&quot;left&quot; |{{flagIOCteam|SWE}}
|23
|57
|46
|55
|158
|-
!8
| align=&quot;left&quot; |{{flagIOCteam|SUI}}
|23
|55
|46
|52
|153
|-
!9
| align=&quot;left&quot; |{{flagIOCteam|RUS}}
|6
|47
|38
|35
|120
|-
!10
| align=&quot;left&quot; |{{flagIOCteam|NED}}
|21
|45
|44
|41
|130
|-
!11
| align=&quot;left&quot; |{{flagIOCteam|FIN}}
|23
|43
|63
|61
|167
|-
!12
| align=&quot;left&quot; |{{flagIOCteam|ITA}}
|23
|40
|36
|48
|124
|-
!13
| style=&quot;background:BurlyWood; text-align:left;&quot; |{{flagIOCteam|GDR}}
|6
|39
|36
|35
|110
|-
!14
| align=&quot;left&quot; |{{flagIOCteam|FRA}}
|23
|36
|35
|53
|124
|-
!15
| align=&quot;left&quot; |{{flagIOCteam|KOR}}
|18
|31
|25
|14
|70
|-
!16
| align=&quot;left&quot; |{{flagIOCteam|JPN}}
|21
|14
|22
|22
|58
|-
!17
| align=&quot;left&quot; |{{flagIOCteam|CHN}}
|11
|13
|28
|21
|62
|-
!18
| style=&quot;background:BurlyWood; text-align:left;&quot; |{{flagIOCteam|FRG}}
|6
|11
|15
|13
|39
|-
!19
| align=&quot;left&quot; |{{flagIOCteam|GBR}}
|23
|11
|4
|16
|31
|-
!20
| align=&quot;left&quot; |{{flagIOCteam|CZE}}
|7
|9
|11
|11
|31
|-
|}

=== Karamihan sa mga matagumpay na bansa ===

* {{flagIOC|URS}}  / {{flagIOC|RUS}}  - 9 beses, 
* {{flagIOC|NOR}}  - 8 beses, 
* {{flagIOC|GER}}  / {{flagIOC|GDR}}  - 4 beses, 
* {{flagIOC|USA}}  - 1 oras, 
* {{flagIOC|SWE}}  - 1 oras, 
* {{flagIOC|CAN}}  - 1 oras.

== Listahan ng Mga Larong Olimpiko ng Taglamig ==
[[Talaksan:Winter olympics all cities.svg|thumb|Mapa ng mga lokasyon ng Winter Olympics. Ang mga bansang nag-host ng isang Winter Olympics ay kulay berde, habang ang mga bansa na nagho-host ng dalawa o higit pa ay may kulay na asul. |alt=]]
Hindi tulad ng Palarong Olimpiko sa Tag-init, ang kinansela na Palarong Olimpiko sa Taglamig ng 1940 at 1944 ay ''hindi'' kasama sa opisyal na bilang Roman para sa Palarong Taglamig. Habang ang mga opisyal na pamagat ng Palarong Olimpiko sa Tag-init ay nagbibilang ng mga Olimpiyad, ang mga pamagat ng Palarong Olimpiko sa Taglamig ay binibilang lamang ang kanilang mga laro.
{| class=&quot;sortable wikitable&quot; style=&quot;font-size: 85%; margin-left:auto; margin-right:auto;&quot; 
! rowspan=&quot;2&quot; |Bilang
! rowspan=&quot;2&quot; |Taon
! rowspan=&quot;2&quot; |Punong-abalang lungsod at bansa
! rowspan=&quot;2&quot; |Mga petsa
! rowspan=&quot;2&quot; |Binuksan ni
! rowspan=&quot;2&quot; |Mga pampalakasan
! rowspan=&quot;2&quot; |Mga disiplina
! rowspan=&quot;2&quot; |Mga kaganapan
! colspan=&quot;3&quot; |Mga manlalaro
! rowspan=&quot;2&quot; |Mga bansa
! rowspan=&quot;2&quot; |Nangunang bansa
! rowspan=&quot;2&quot; |Sang.
|-
!Kabuuan
!Lalaki
!Babae
|-
| align=&quot;center&quot; |I
| align=&quot;center&quot; |1924
| align=&quot;left&quot; |{{Flagicon|FRA|1794}} [[Chamonix]], [[French Third Republic|Pransya]]
| align=&quot;center&quot; |25 January – 5 Pebrero 1924
| align=&quot;left&quot; |Undersecretary Gaston Vidal
| align=&quot;center&quot; |6
| align=&quot;center&quot; |9
| align=&quot;center&quot; |16
| align=&quot;center&quot; |258
| align=&quot;center&quot; |247
| align=&quot;center&quot; |11
| align=&quot;center&quot; |16
|{{flagIOCteam|NOR}}
| align=&quot;center&quot; |[http://www.olympic.org/chamonix-1924-winter-olympics]
|-
| align=&quot;center&quot; |II
| align=&quot;center&quot; |1928
| align=&quot;left&quot; |{{Flagicon|Switzerland}} [[St. Moritz]], [[Suwisa]]
| align=&quot;center&quot; |11–19 Pebrero 1928
| align=&quot;left&quot; |Pangulong Edmund Schulthess
| align=&quot;center&quot; |4
| align=&quot;center&quot; |8
| align=&quot;center&quot; |14
| align=&quot;center&quot; |464
| align=&quot;center&quot; |438
| align=&quot;center&quot; |26
| align=&quot;center&quot; |25
|{{flagIOCteam|NOR}}
| align=&quot;center&quot; |[http://www.olympic.org/st-moritz-1928-winter-olympics]
|-
| align=&quot;center&quot; |III
| align=&quot;center&quot; |1932
| align=&quot;left&quot; |{{Flagicon|United States|1912}} [[Lake Placid, New York|Lake Placid]], [[Estados Unidos]]
| align=&quot;center&quot; |&amp;nbsp;4–15 Pebrero 1932
| align=&quot;left&quot; |[[Franklin D. Roosevelt|Gobernador Franklin D. Roosevelt]]
| align=&quot;center&quot; |4
| align=&quot;center&quot; |7
| align=&quot;center&quot; |14
| align=&quot;center&quot; |252
| align=&quot;center&quot; |231
| align=&quot;center&quot; |21
| align=&quot;center&quot; |17
|{{flagIOCteam|USA|1932 Winter}}
| align=&quot;center&quot; |[http://www.olympic.org/lake-placid-1932-winter-olympics]
|-
| align=&quot;center&quot; |IV
| align=&quot;center&quot; |1936
| align=&quot;left&quot; |{{Flagicon|Germany|1935}} [[Garmisch-Partenkirchen]], [[Alemanyang Nazi]]
| align=&quot;center&quot; |&amp;nbsp;6–16 Pebrero 1936
| align=&quot;left&quot; |[[Adolf Hitler|Chancellor Adolf Hitler]]
| align=&quot;center&quot; |4
| align=&quot;center&quot; |8
| align=&quot;center&quot; |17
| align=&quot;center&quot; |646
| align=&quot;center&quot; |566
| align=&quot;center&quot; |80
| align=&quot;center&quot; |28
|{{flagIOCteam|NOR}}
| align=&quot;center&quot; |[http://www.olympic.org/garmisch-partenkirchen-1936-winter-olympics]
|-
| colspan=&quot;2&quot; style=&quot;text-align:center;&quot; |1940
| colspan=&quot;12&quot; style=&quot;text-align:center;&quot; |Iginawad sa [[Sapporo, Hokkaido|Sapporo]], [[Imperyo ng Hapon|Hapon]]; kinansela dahil sa [[Ikalawang Digmaang Pandaigdig]]
|-
| colspan=&quot;2&quot; style=&quot;text-align:center;&quot; |1944
| colspan=&quot;12&quot; style=&quot;text-align:center;&quot; |Iginawad sa [[Cortina d'Ampezzo]], Italya; kinansela dahil sa Ikalawang Digmaang Pandaigdig.
|-
| align=&quot;center&quot; |V
| align=&quot;center&quot; |1948
| align=&quot;left&quot; |{{Flagicon|Switzerland}} [[St. Moritz]], [[Suwisa]]
| align=&quot;center&quot; |30 January – 8 Pebrero 1948
| align=&quot;left&quot; |Pangulong Enrico Celio
| align=&quot;center&quot; |4
| align=&quot;center&quot; |9
| align=&quot;center&quot; |22
| align=&quot;center&quot; |669
| align=&quot;center&quot; |592
| align=&quot;center&quot; |77
| align=&quot;center&quot; |28
|{{flagIOCteam|NOR}}&lt;br /&gt;&lt;br /&gt;{{flagIOCteam|SWE}}
| align=&quot;center&quot; |[http://www.olympic.org/st-moritz-1948-winter-olympics]
|-
| align=&quot;center&quot; |VI
| align=&quot;center&quot; |1952
| align=&quot;left&quot; |{{Flagicon|Norway}} [[Oslo]], [[Noruwega|Norwega]]
| align=&quot;center&quot; |14–25 Pebrero 1952
| align=&quot;left&quot; |Prinsesa Ragnhild
| align=&quot;center&quot; |4
| align=&quot;center&quot; |8
| align=&quot;center&quot; |22
| align=&quot;center&quot; |694
| align=&quot;center&quot; |585
| align=&quot;center&quot; |109
| align=&quot;center&quot; |30
|{{flagIOCteam|NOR}}
| align=&quot;center&quot; |[http://www.olympic.org/oslo-1952-winter-olympics]
|-
| align=&quot;center&quot; |VII
| align=&quot;center&quot; |1956
| align=&quot;left&quot; |{{Flagicon|Italy|1946}} [[Cortina d'Ampezzo]], [[Italya]]
| align=&quot;center&quot; |26 January – 5 Pebrero 1956
| align=&quot;left&quot; |Pangulong Giovanni Gronchi
| align=&quot;center&quot; |4
| align=&quot;center&quot; |8
| align=&quot;center&quot; |24
| align=&quot;center&quot; |821
| align=&quot;center&quot; |687
| align=&quot;center&quot; |134
| align=&quot;center&quot; |32
|{{flagIOCteam|URS|1956 Winter}}
| align=&quot;center&quot; |[http://www.olympic.org/cortina-d-ampezzo-1956-winter-olympics]
|-
| align=&quot;center&quot; |VIII
| align=&quot;center&quot; |1960
| align=&quot;left&quot; |{{Flagicon|United States|1959}} [[Squaw Valley Ski Resort|Lambak Squaw]], [[Estados Unidos]]
| align=&quot;center&quot; |18–28 Pebrero 1960
| align=&quot;left&quot; |[[Richard Nixon|Ikalawang Pangulong Richard Nixon]]
| align=&quot;center&quot; |4
| align=&quot;center&quot; |8
| align=&quot;center&quot; |27
| align=&quot;center&quot; |665
| align=&quot;center&quot; |521
| align=&quot;center&quot; |144
| align=&quot;center&quot; |30
|{{flagIOCteam|URS|1960 Winter}}
| align=&quot;center&quot; |[http://www.olympic.org/squaw-valley-1960-winter-olympics]
|-
| align=&quot;center&quot; |IX
| align=&quot;center&quot; |1964
| align=&quot;left&quot; |{{Flagicon|Austria}} [[Innsbruck]], [[Austria|Awstriya]]
| align=&quot;center&quot; |29 January – 9 Pebrero 1964
| align=&quot;left&quot; |Pangulong Adolf Schärf
| align=&quot;center&quot; |6
| align=&quot;center&quot; |10
| align=&quot;center&quot; |34
| align=&quot;center&quot; |1091
| align=&quot;center&quot; |892
| align=&quot;center&quot; |199
| align=&quot;center&quot; |36
|{{flagIOCteam|URS|1964 Winter}}
| align=&quot;center&quot; |[http://www.olympic.org/innsbruck-1964-winter-olympics]
|-
| align=&quot;center&quot; |X
| align=&quot;center&quot; |1968
| align=&quot;left&quot; |{{Flagicon|France}} [[Grenoble]], [[Pransiya|Pransya]]
| align=&quot;center&quot; |&amp;nbsp;6–18 Pebrero 1968
| align=&quot;left&quot; |[[Charles de Gaulle|Pangulong Charles de Gaulle]]
| align=&quot;center&quot; |6
| align=&quot;center&quot; |10
| align=&quot;center&quot; |35
| align=&quot;center&quot; |1158
| align=&quot;center&quot; |947
| align=&quot;center&quot; |211
| align=&quot;center&quot; |37
|{{flagIOCteam|NOR}}
| align=&quot;center&quot; |[http://www.olympic.org/grenoble-1968-winter-olympics]
|-
| align=&quot;center&quot; |XI
| align=&quot;center&quot; |1972
| align=&quot;left&quot; |{{Flagicon|Japan|1870}} [[Sapporo, Hokkaido|Sapporo]], [[Hapon]]
| align=&quot;center&quot; |&amp;nbsp;3–13 Pebrero 1972
| align=&quot;left&quot; |[[Emperador Hirohito]]
| align=&quot;center&quot; |6
| align=&quot;center&quot; |10
| align=&quot;center&quot; |35
| align=&quot;center&quot; |1006
| align=&quot;center&quot; |801
| align=&quot;center&quot; |205
| align=&quot;center&quot; |35
|{{flagIOCteam|URS|1972 Winter}}
| align=&quot;center&quot; |[http://www.olympic.org/sapporo-1972-winter-olympics]
|-
| align=&quot;center&quot; |XII
| align=&quot;center&quot; |1976
| align=&quot;left&quot; |{{Flagicon|Austria}} [[Innsbruck]], [[Austria|Awstriya]]
| align=&quot;center&quot; |&amp;nbsp;4–15 Pebrero 1976
| align=&quot;left&quot; |Pangulong Rudolf Kirchschläger
| align=&quot;center&quot; |6
| align=&quot;center&quot; |10
| align=&quot;center&quot; |37
| align=&quot;center&quot; |1123
| align=&quot;center&quot; |892
| align=&quot;center&quot; |231
| align=&quot;center&quot; |37
|{{flagIOCteam|URS|1976 Winter}}
| align=&quot;center&quot; |[http://www.olympic.org/innsbruck-1976-winter-olympics]
|-
| align=&quot;center&quot; |XIII
| align=&quot;center&quot; |1980
| align=&quot;left&quot; |{{Flagicon|United States}} [[Lake Placid, New York|Lawang Plasido]], [[Estados Unidos]]
| align=&quot;center&quot; |13–24 Pebrero 1980
| align=&quot;left&quot; |Ikalawang Pangulong Walter Mondale
| align=&quot;center&quot; |6
| align=&quot;center&quot; |10
| align=&quot;center&quot; |38
| align=&quot;center&quot; |1072
| align=&quot;center&quot; |840
| align=&quot;center&quot; |232
| align=&quot;center&quot; |37
|{{flagIOCteam|URS|1980 Winter}}
| align=&quot;center&quot; |[http://www.olympic.org/lake-placid-1980-winter-olympics]
|-
| align=&quot;center&quot; |[[Palarong Olimpiko sa Taglamig ng 1984|XIV]]
| align=&quot;center&quot; |1984
| align=&quot;left&quot; |{{Flagicon|Yugoslavia}} [[Sarajevo]], [[Socialist Federal Republic of Yugoslavia|Yugoslavia]]
| align=&quot;center&quot; |&amp;nbsp;8–19 Pebrero 1984
| align=&quot;left&quot; |Pangulong Mika Špiljak
| align=&quot;center&quot; |6
| align=&quot;center&quot; |10
| align=&quot;center&quot; |39
| align=&quot;center&quot; |1272
| align=&quot;center&quot; |998
| align=&quot;center&quot; |274
| align=&quot;center&quot; |49
|{{flagIOCteam|GDR}}
| align=&quot;center&quot; |[http://www.olympic.org/sarajevo-1984-winter-olympics]
|-
| align=&quot;center&quot; |[[Palarong Olimpiko sa Taglamig ng 1988|XV]]
| align=&quot;center&quot; |1988
| align=&quot;left&quot; |{{Flagicon|Canada}} [[Calgary]], [[Canada|Kanada]]
| align=&quot;center&quot; |13–28 Pebrero 1988
| align=&quot;left&quot; |Gobernador Heneral Jeanne Sauvé
| align=&quot;center&quot; |6
| align=&quot;center&quot; |10
| align=&quot;center&quot; |46
| align=&quot;center&quot; |1423
| align=&quot;center&quot; |1122
| align=&quot;center&quot; |301
| align=&quot;center&quot; |57
|{{flagIOCteam|URS}}
| align=&quot;center&quot; |[http://www.olympic.org/calgary-1988-winter-olympics]
|-
| align=&quot;center&quot; |[[Palarong Olimpiko sa Taglamig ng 1992|XVI]]
| align=&quot;center&quot; |1992
| align=&quot;left&quot; |{{Flagicon|France}} [[Albertville]], [[Pransiya|Pransya]]
| align=&quot;center&quot; |&amp;nbsp;8–23 Pebrero 1992
| align=&quot;left&quot; |[[François Mitterrand|Pangulong François Mitterrand]]
| align=&quot;center&quot; |6
| align=&quot;center&quot; |12
| align=&quot;center&quot; |57
| align=&quot;center&quot; |1801
| align=&quot;center&quot; |1313
| align=&quot;center&quot; |488
| align=&quot;center&quot; |64
|{{flagIOCteam|GER}}
| align=&quot;center&quot; |[http://www.olympic.org/albertville-1992-winter-olympics]
|-
| align=&quot;center&quot; |XVII
| align=&quot;center&quot; |1994
| align=&quot;left&quot; |{{Flagicon|Norway}} [[Lillehammer]], [[Noruwega|Norwega]]
| align=&quot;center&quot; |12–27 Pebrero 1994
| align=&quot;left&quot; |Haring Harald V
| align=&quot;center&quot; |6
| align=&quot;center&quot; |12
| align=&quot;center&quot; |61
| align=&quot;center&quot; |1737
| align=&quot;center&quot; |1215
| align=&quot;center&quot; |522
| align=&quot;center&quot; |67
|{{flagIOCteam|RUS}}
| align=&quot;center&quot; |[http://www.olympic.org/lillehammer-1994-winter-olympics]
|-
| align=&quot;center&quot; |XVIII
| align=&quot;center&quot; |1998
| align=&quot;left&quot; |{{Flagicon|Japan|1870}} [[Lungsod ng Nagano|Nagano]], [[Hapon|Japan]]
| align=&quot;center&quot; |&amp;nbsp;7–22 Pebrero 1998
| align=&quot;left&quot; |[[Emperador Akihito]]
| align=&quot;center&quot; |7
| align=&quot;center&quot; |14
| align=&quot;center&quot; |68
| align=&quot;center&quot; |2176
| align=&quot;center&quot; |1389
| align=&quot;center&quot; |787
| align=&quot;center&quot; |72
|{{flagIOCteam|GER}}
| align=&quot;center&quot; |[http://www.olympic.org/nagano-1998-winter-olympics]
|-
| align=&quot;center&quot; |[[Palarong Olimpiko sa Taglamig 2002|XIX]]
| align=&quot;center&quot; |2002
| align=&quot;left&quot; |{{Flagicon|United States}} [[Lungsod ng Salt Lake, Utah|Lungsod ng Lawang Asin]], [[Estados Unidos]]
| align=&quot;center&quot; |&amp;nbsp;8–24 Pebrero 2002
| align=&quot;left&quot; |[[George W. Bush|Pangulong George W. Bush]]
| align=&quot;center&quot; |7
| align=&quot;center&quot; |15
| align=&quot;center&quot; |78
| align=&quot;center&quot; |2399
| align=&quot;center&quot; |1513
| align=&quot;center&quot; |886
| align=&quot;center&quot; |78
|{{flagIOCteam|NOR}}
| align=&quot;center&quot; |[http://www.olympic.org/salt-lake-city-2002-winter-olympics]
|-
| align=&quot;center&quot; |[[Palarong Olimpiko sa Taglamig 2006|XX]]
| align=&quot;center&quot; |2006
| align=&quot;left&quot; |{{Flagicon|Italy}} [[Lungsod ng Turino|Turin]]&lt;nowiki/&gt;o, [[Italya]]
| align=&quot;center&quot; |10–26 Pebrero 2006
| align=&quot;left&quot; |Pangulong Carlo Azeglio Ciampi
| align=&quot;center&quot; |7
| align=&quot;center&quot; |15
| align=&quot;center&quot; |84
| align=&quot;center&quot; |2508
| align=&quot;center&quot; |1548
| align=&quot;center&quot; |960
| align=&quot;center&quot; |80
|{{flagIOCteam|GER}}
| align=&quot;center&quot; |[http://www.olympic.org/turin-2006-winter-olympics]
|-
| align=&quot;center&quot; |[[Palarong Olimpiko sa Taglamig 2010|XXI]]
| align=&quot;center&quot; |2010
| align=&quot;left&quot; |{{Flagicon|Canada}} [[Vancouver]], [[Canada|Kanada]]
| align=&quot;center&quot; |12–28 Pebrero 2010
| align=&quot;left&quot; |Gobernador Heneral Michaëlle Jean
| align=&quot;center&quot; |7
| align=&quot;center&quot; |15
| align=&quot;center&quot; |86
| align=&quot;center&quot; |2566
| align=&quot;center&quot; |1522
| align=&quot;center&quot; |1044
| align=&quot;center&quot; |82
|{{flagIOCteam|CAN}}
| align=&quot;center&quot; |[http://www.olympic.org/vancouver-2010-winter-olympics]
|-
| align=&quot;center&quot; |[[Palarong Olimpiko sa Taglamig 2014|XXII]]
| align=&quot;center&quot; |2014
| align=&quot;left&quot; |{{Flagicon|Russia}} [[Sochi]], [[Rusya]]
| align=&quot;center&quot; |7–23 Pebrero 2014
| align=&quot;left&quot; |[[Vladimir Putin|Pangulong Vladimir Putin]]
| align=&quot;center&quot; |7
| align=&quot;center&quot; |15
| align=&quot;center&quot; |98
| align=&quot;center&quot; |2873
| align=&quot;center&quot; |1714
| align=&quot;center&quot; |1159
| align=&quot;center&quot; |88
|{{flagIOCteam|RUS}}
| align=&quot;center&quot; |[http://www.olympic.org/sochi-2014-winter-olympics]
|-
| align=&quot;center&quot; |[[Palarong Olimpiko sa Taglamig 2018|XXIII]]
| align=&quot;center&quot; |2018
| align=&quot;left&quot; |{{Flagicon|South Korea}} [[Pyeongchang County|Pyeongchang]], [[Timog Korea]]
| align=&quot;center&quot; |9–25 Pebrero 2018
| align=&quot;left&quot; |[[Moon Jae-in|Pangulong Moon Jae-in]]
| align=&quot;center&quot; |7
| align=&quot;center&quot; |15
| align=&quot;center&quot; |102
| align=&quot;center&quot; |2922
| align=&quot;center&quot; |1680
| align=&quot;center&quot; |1242
| align=&quot;center&quot; |92
|{{flagIOCteam|NOR}}
| align=&quot;center&quot; |[http://www.olympic.org/pyeongchang-2018-winter-olympics]
|-
| align=&quot;center&quot; |''[[Palarong Olimpiko sa Taglamig 2022|XXIV]]''
| align=&quot;center&quot; |''2022''
| align=&quot;left&quot; |''{{Flagicon|China}} [[Beijing]], [[Tsina]]''
| align=&quot;center&quot; |''4–20 Pebrero 2022''
| align=&quot;left&quot; |''Pangulong'' [[Xi Jinping]] ''(inaasahan)''
|{{N/a|TBA}}
|{{N/a|TBA}}
| align=&quot;center&quot; |109
|{{N/a|TBA}}
|{{N/a|TBA}}
|{{N/a|TBA}}
|{{N/a|TBA}}
|{{N/a|TBA}}
| align=&quot;center&quot; |[http://www.beijing2022.cn] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20210121224505/http://www.beijing2022.cn/ |date=2021-01-21 }}
|-
| align=&quot;center&quot; |''XXV''
| align=&quot;center&quot; |''2026''
| align=&quot;left&quot; |''{{Flagicon|Italy}} [[Lungsod ng Milano|Milan]] and [[Cortina d'Ampezzo]], [[Italya]]''
| align=&quot;center&quot; |''6–22 Pebrero 2026''
| align=&quot;left&quot; |''Pangulo ng Italya (inaasahan)''
|{{N/a|TBA}}
|{{N/a|TBA}}
|{{N/a|TBA}}
|{{N/a|TBA}}
|{{N/a|TBA}}
|{{N/a|TBA}} 
|{{N/a|TBA}}
|{{N/a|TBA}}
| align=&quot;center&quot; |[https://www.milanocortina2026.coni.it/en/] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20190626183251/https://www.milanocortina2026.coni.it/en/ |date=2019-06-26 }}
|-
| align=&quot;center&quot; |''XXVI''
| align=&quot;center&quot; |''2030''
|{{N/a|TBA}}
|{{N/a|TBA}}
|{{N/a|TBA}}
|{{N/a|TBA}}
|{{N/a|TBA}}
|{{N/a|TBA}}
|{{N/a|TBA}}
|{{N/a|TBA}}
|{{N/a|TBA}}
|{{N/a|TBA}}
|{{N/a|TBA}}
|{{N/a|TBA}}
|}

== Tingnan din ==
{{Div col|colwidth=27em}}
* [[List of multiple Winter Olympic medallists]]
* [[List of participating nations at the Winter Olympic Games]]
* [[Lists of Olympic medallists]]
* [[Olympic Games scandals and controversies]]
* [[Winter Paralympic Games]]
* [[Paralympic Games]]
* [[Summer Olympic Games]]
{{Div col end}}

== Mga Tala ==
{{Reflist|group=nb}}

== Mga Sanggunian ==
{{Reflist}} '''Bibliograpiya''' 
 {{refbegin|2}}
* {{cite book|title=Revise for Advanced PE for Edexcel|url=https://books.google.com/?id=Ngi6PuEL5U4C|year=2002|publisher=Heinemann Educational Publishers|location=Oxford, United Kingdom|isbn=0-435-10045-9|last2=Crawford|last1=Barry|first1=Tim|first2=Dee}}
* {{cite book|last=Brownell|first=Susan|title=Beijing's games:What the Olympics mean to China|url=https://books.google.com/?id=CEt7GQbZlNcC|year=2008|publisher=Rowman &amp; Littlefield publishers|location=Plymouth, United Kingdom|isbn=978-0-7425-5640-9}}
* {{cite book|last=Cashmore|first=Ernest|title=Making sense of sports|url=https://books.google.com/?id=ivNfFOINNigC|year=2005|publisher=Routledge|location=New York|isbn=0-415-34853-6}}
* {{cite book|last=Cashmore|first=Ernest|title=Sports culture|url=https://books.google.com/?id=8lEcgZIVrhUC|year=2003|publisher=Routledge|location=New York|isbn=0-415-18169-0}}
* {{cite book|last=Cooper-Chen|first=Anne|title=Global entertainment media|url=https://books.google.com/?id=2ma9Ev5O670C|year=2005|publisher=Lawrence Erlbaum Associates|location=Mahwah, New Jersey|isbn=0-8058-5168-2}}
* {{cite book|title=Encyclopedia of the Modern Olympic Movement|url=https://books.google.com/?id=QmXi_-Jujj0C|year=2004|publisher=Greenwood Press|location=Westport, Connecticut|isbn=0-313-32278-3|last2=Pelle|last1=Findling|first1=John E.|first2=Kimberly D.}}
* {{cite book|title=Historical dictionary of the Modern Olympic Movement|url=https://archive.org/details/historicaldictio00find|url-access=registration|year=1996|publisher=Greenwood Publishing Group|location=Westport, Connecticut|isbn=0-313-28477-6|last2=Pelle|last1=Findling|first1=John|first2=Kimberly}}
* {{cite book|last=Fry|first=John|title=The story of modern skiing|url=https://books.google.com/?id=FOhrjSuy6rsC|year=2006|publisher=University Press of New England|location=Lebanon, New Hampshire|isbn=978-1-58465-489-6}}
* {{cite book|last=Gershon|first=Richard A.|title=Telecommunications Management:Industry structures and planning strategies|url=https://books.google.com/?id=H3cu_PFsFYwC|year=2000|publisher=Lawrence Erlbaum Associates|location=Mahwah, New Jersey|isbn=0-8058-3002-2}}
* {{cite book|last=Guttman|first=Allen|title=Sports Spectators|url=https://books.google.com/?id=CO-gmv1A-gIC|year=1986|publisher=Columbia University Press|location=New York|isbn=0-231-06401-2}}
* {{cite book|title=The Olympics, a history of the modern games|last=Guttman|first=Allen|publisher=University of Illinois press|location=Champaign, Illinois|year=1992|isbn=0-252-02725-6|url=https://books.google.com/?id=TbLmQQG-2bQC&amp;pg=PA151&amp;dq=taiwan+winter+olympics+boycott}}
* {{cite book|last=Hazan|first=Barukh|title=Olympic sports and propaganda games|url=https://books.google.com/?id=LXKQ_gT1w3sC|year=1982|publisher=Transaction Inc.|location=New Brunswick, New Jersey|isbn=0-87855-436-X}}
* {{cite book|last=Hill|first=Christopher R.|title=Olympic Politics|url=https://books.google.com/?id=mWQTAQAAIAAJ|year=1992|publisher=Manchester University Press|location=Manchester, United Kingdom|isbn=0-7190-3542-2}}
* {{cite book|last=Judd|first=Ron C.|title=The Winter Olympics|url=https://books.google.com/?id=Hc2dCHfyh0AC|year=2008|publisher=The Mountaineers Books|location=Seattle, Washington|isbn=1-59485-063-1}}
* {{cite book|title=Historical dictionary of the Olympic Movement|url=https://books.google.com/?id=fH3hD3MkIMYC|year=2006|publisher=Rowman &amp; Littlefield Publishing Group|location=Oxford, UK|isbn=0-8108-5574-7|last2=Buchanan|last1=Mallon|first1=Bill|first2=Ian}}
* {{cite book|last=Mandell|first=Richard D.|title=The Nazi Olympics|url=https://books.google.com/?id=8CYYYeTT5mEC|year=1987|publisher=University of Illinois Press|location=Champaign, Illinois|isbn=0-252-01325-5}}
* {{cite book|title=Globalization and sport|url=https://books.google.com/?id=rLjDQgAACAAJ|year=2001|publisher=Sage Publications|location=London|isbn=0-7619-5968-8|last2=Lawrence|last1=Miller|last3=McKay|first1=Toby|first2=Geoffrey|first3=Jim}}
* {{cite book|last=Mottram|first=David|title=Drugs in sport|url=https://books.google.com/?id=kSvQ7ANeIJQC|year=2003|publisher=Routledge|location=New York|isbn=0-415-27937-2}}
* Official Report (1924) of both Summer and Winter Games: {{cite book|title=Les Jeux de la VIII&lt;sup&gt;e&lt;/sup&gt; Olympiade Paris 1924 – Rapport Officiel|author=(ed.) M. Avé, Comité Olympique Français|publisher=Librairie de France|location=Paris|language=French|url=http://www.la84foundation.org/6oic/OfficialReports/1924/1924.pdf|format=PDF|accessdate=7 May 2011|archiveurl=https://web.archive.org/web/20110505162957/http://www.la84foundation.org/6oic/OfficialReports/1924/1924.pdf|archivedate=5 May 2011|url-status=dead}}
* {{cite book|last=Payne|first=Michael|title=Olympic turnaround|url=https://books.google.com/?id=vqtLnCWHDX0C|year=2006|publisher=Greenwood Publishing Group|location=Westport, Connecticut|isbn=0-275-99030-3}}
* {{cite book|last=Preuss|first=Holger|title=The Economics of Staging the Olympics: A Comparison of the Games 1972–2008|url=https://books.google.com/?id=GQzccu2Qw-oC|year=2004|publisher=Edward Elgar Publishing Limited|location=Cheltenham, United Kingdom|isbn=1-84376-893-3}}
* {{cite book|title=Olympics at the Millennium|url=https://books.google.com/?id=nMzYdZpk8qMC|year=2000|publisher=Rutgers University Press|location=Piscataway, New Jersey|isbn=0-8135-2820-8|last2=Smith|last1=Schaffer|first1=Kay|first2=Sidonie}}
* {{cite book|title=Daily Life in Hitler's Germany|url=https://books.google.com/?id=g13k9CMYTbsC|year=2003|publisher=Macmillan|location=New York|isbn=0-312-32811-7|last2=Davison|last1=Seligmann|last3=McDonald|first1=Matthew S.|first2=John|first3=John}}
* {{cite book|last=Senn|first=Alfred Erich|title=Power, Politics and the Olympic Games|url=https://archive.org/details/powerpoliticsoly0000senn|url-access=registration|year=1999|publisher=Human Kinetics|location=Champaign, Illinois|isbn=0-88011-958-6}}
* {{cite book|title=The complete book of the Winter Olympics|url=https://books.google.com/?id=6EThoEOnGuUC|edition=8th|year=2010|publisher=: Greystone Books|isbn=978-1-55365-502-2|last2=Loucky|last1=Wallechinsky|first1=David|first2=Jaime}}
* {{cite book|last=Whannel|first=Garry|title=Fields in vision television sport and cultural transformation|url=https://archive.org/details/fieldsinvisionte0000whan|url-access=registration|year=1992|publisher=Routledge|location=New York|isbn=0-415-05383-8}}
* {{cite book|last=Yesalis|first=Charles|title=Anabolic steroids and sports and exercise|url=https://books.google.com/?id=pKkBbf7doAUC|year=2000|publisher=Human Kinetics|location=Champaign, Illinois|isbn=0-88011-786-9}}
{{refend}}

== Mga panlabas na link ==

* Opisyal na website ng [http://www.olympic.org/sports Olympic Winter Sports] IOC 
* [http://goo.gl/maps/OoPMx Mga Lugar ng Mga Larong Olimpiko ng Taglamig] sa Google Maps 
&lt;references group=&quot;lower-roman&quot; /&gt;{{Palarong Olimpiko}}

[[Kategorya:Palarong Olimpiko]]
[[Kategorya:Palarong Olimpiko sa Taglamig]]
[[Kategorya:Pages with unreviewed translations]]</text>
      <sha1>ghrcdjfybeysmdt0zivpk0fq83a5zcr</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Kilusan para sa Pambansang Demokrasya (Pilipinas)</title>
    <ns>0</ns>
    <id>296779</id>
    <revision>
      <id>2164853</id>
      <parentid>2140645</parentid>
      <timestamp>2025-06-14T00:27:42Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Maninipnay</username>
        <id>140039</id>
      </contributor>
      <comment>naglagay ng</comment>
      <origin>2164853</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="8912" sha1="pijev7bd1q34a481v47vutdbgu9k2p7" xml:space="preserve">{{lito|Komunisang Partido ng Alemanya}}
{{Infobox militant organization
|logo=
|name=Kilusan para sa Pambansang Demokrasya
|area=[[Pilipinas]], [[Estados Unidos]], [[Canada]], [[Netherlands]], [[Australia]]
|ideology=[[Komunismo]]&lt;br&gt;[[Marxismo–Leninismo–Maoismo]]&lt;br&gt;[[Anti-imperyalismo]]&lt;br&gt;[[Nasyonalismong makakaliwa]]&lt;br&gt;[[Progresibo]]&lt;br&gt;[[Sosyalismo]]
|position=kaliwa
}}

Ang '''Kilusan para sa Pambansang Demokrasya''' ({{Lang-en|'''National Democracy Movement'''}}), o '''KPD''', ay isang malawak na alyansa na nakabatay sa kaliwa at progresibong mga indibidwal at organisasyong naghahanap ng komprehensibong panlipunan, pang-ekonomiya, at pampulitikang [[Katarungan|hustisya]] sa [[Pilipinas]] na binubuo ng mga magsasaka na walang lupa, maralita sa lunsod at bukid, [[Mga katutubo|mga katutubong mamamayan]], inaaping mga relihiyosong minorya, aktibista, [[manggagawa]], kabataan, at mga [[mag-aaral]].&lt;ref&gt;{{cite web|title=Youth and Student Movement in the Philippines|url=https://www.youtube.com/watch?v=lza1Js8DGIk|publisher=Anakbayan-LA|accessdate=12 October 2012}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|title=Sounds of a New Hope (Trailer)|url=https://www.youtube.com/watch?v=FblKCOCKC2E|work=Sounds of a New Hope|publisher=tha illest 59|accessdate=31 December 2012}}&lt;/ref&gt; Layon ng kilusan na matugunan kung ano ang kanilang itinuturing na mga ugat ng kawalang-katarungan na nakakaapekto sa masang Pilipino sa nasuri nila na isang semi-kolonyal at semi-pyudal na lipunan, sa pamamagitan ng pagharap sa tatlong pangunahing pangunahing problema ng [[imperyalismo]], [[Piyudalismo|pyudalismo]], at [[Burukrasya|burukrata]] [[kapitalismo]].&lt;ref&gt;{{cite web|last=Guerrero|first=Amado|title=Philippine Society and Revolution|url=https://www.amazon.com/Philippine-society-revolution-Amado-Guerrero/dp/B0006CY706/ref=sr_1_sc_2?ie=UTF8&amp;qid=1350078192&amp;sr=8-2-spell&amp;keywords=philppine+society+and+revolution|work=Book|publisher=International Association of Filipino Patriots|authorlink=|archiveurl=https://web.archive.org/web/20241203162909/https://www.amazon.com/Philippine-society-revolution-Amado-Guerrero/dp/B0006CY706/ref=sr_1_sc_2?ie=UTF8&amp;qid=1350078192&amp;sr=8-2-spell&amp;keywords=philppine+society+and+revolution|archivedate=2024-12-03|pages=215|year=1979|access-date=2020-04-29|url-status=bot: unknown}}&lt;/ref&gt;

Nais ng pambansa-demokratikong pakikibaka na makamit ang &quot;tunay&quot; na pambansang pagpapalaya para sa bansa at ang pagsasakatuparan ng mga demokratikong karapatan ng mamamayan&lt;ref&gt;{{cite web|title=About {{!}} Anakbayan|url=http://www.anakbayan.org/about/|accessdate=17 October 2012}}&lt;/ref&gt; sa pamamagitan ng pagpapalayas ng dayuhang imperyalismo, mga panginoong maylupa, mga monopolyong kapitalista, at mga tiwaling opisyal ng gobyerno. 

== Kasaysayan ==
Ang Kilusan para sa Pambansang Demokrasya ay nagmula sa pakikibaka laban sa dating pangulong si [[Ferdinand Marcos]] noong huling bahagi ng 1960 at unang bahagi ng 1970, ngunit sa kabuuan ay bilang pagpapatuloy ng mga pakikibaka ng [[Rebolusyong Pilipino]] na pinamunuan ng [[Katipunan]] noong 1896. {{Fact|date=February 2014}}   Bilang resulta ng napapanatiling pang-aabusong pang-ekonomiya, pampulitika, at militar sa panahon ng diktadurang Marcos, may mga ilang tao tulad ni [[Jose Maria Sison]] (bilang sagisag-panulat na Amado Guerrero) na nagmungkahi na ang paglikha ng isang rebolusyonaryong kilusang masa ng isang pambansa-demokratikong katangian ay kinakailangan upang malampasan ang &quot;tatlong pangunahing problema&quot; na sumusuporta sa mapang-aping mga kondisyon ng lipunang Pilipino noong dekada 70. Gumagamit ni Sison ang mga prinsipyong Marxismo-Leninismo-Maoismo para sa pagsusuri ng lipunan at sa pagsasagawa ng demokrasyang bayan o pambansang demokrasya: 

{{Pagbanggit|Sa ilalim ng kasalukuyang konkretong kondisyon ng lipunang Pilipino na semi-kolonyal at semi-pyudal, kailangang magsagawa ng Partido Komunista ng isang pambansa-demokratikong rebolusyon ng isang bagong uri, isang demokratikong rebolusyon ng bayan. Bagaman proletaryado ang pamumuno nito, ang Rebolusyong Pilipino ay hindi pa isang proletaryo-sosyalistang rebolusyon. Hindi dapat malito sa pambansa-demokratikong yugto at sosyalistang yugto ng Rebolusyong Pilipino. Matapos lamang ang pambansa-demokratikong yugto ay maaaring isagawa ng proletaryo-rebolusyonaryong pamumuno ang sosyalistang rebolusyon bilang yugtong transisyonal patungo sa [[komunismo]].

- ''Philippine Society and Revolution'' p.78&lt;ref&gt;{{cite book|last=Guerrero|first=Amado|title=Philippine Society and Revolution|page=78|year=1979}}&lt;/ref&gt;
}}

Nang ang batas militar ay napawi noong 1981 at si [[Corazon Aquino]] ay nahalal na [[Pangulo ng Pilipinas|pangulo]] noong 1986 pagkatapos ng [[Rebolusyong EDSA ng 1986|People Power Revolution]], ang [[Korupsiyon sa Pilipinas|katiwalian]] at pang- aabuso sa kapangyarihan ng gobyerno ay nananatiling malawak sa sistemang pampulitika ng Pilipinas, na ayon sa ND ay naipakita ng masaker na Mendiola, ang mga programang kontra-insureksyon laban sa armadong grupo ng [[Moro Islamic Liberation Front]] at [[Bagong Hukbong Bayan]], pagkalugi at pagnanakaw sa mga termino nina [[Joseph Estrada]] at [[Gloria Macapagal Arroyo]], at ang [[Hacienda Luisita|masaker sa Hacienda Luisita noong 2004]]. Ayon sa &quot;pagsusuri ng ND&quot; na isinalin ni Sison at iba pa sa buong 1970 hanggang sa ngayon, ang pagpapatuloy ng mga paglabag sa karapatang pantao sa Pilipinas sa kamay ng mga opisyal ng gobyerno at iba pang mga kawalang-katarungang panlipunan, pang-ekonomiya, at pampulitika ay nagbibigay-diin sa pangangailangan ng pagpapalaya sa bansa sa mga pwersang imperyalista - na pinagugunahan, ayon sa ND, ng [[Estados Unidos]], dahil sa pagiging dating kolonya nito.

== Mga miyembro-organisasyon ==
Ang [[Bagong Alyansang Makabayan]] (BAYAN), [[Alliance of Concerned Teachers]], [[Anakpawis]], [[Bayan Muna]], [[GABRIELA]], at [[Kabataan Partylist]] ay ilan sa mga kabilang sa maraming mga samahan na bumubuo at umaapik sa kilusan. Ang kilusan ay naglalayong isulong ang pambansang demokrasya at kalayaan mula sa imperyalismo sa Pilipinas. Ang kilusang ND ng Pilipinas ay magkasama sa isang mas malaking pandaigdigang alyansa: ang [[International League of Peoples 'Struggle]] (ILPS), kung saan si Joma Sison ay nagsisilbing tagapangulo nito.&lt;ref name=ILPS&gt;{{cite web|title=International League of Peoples' Struggle|url=http://www.ilps.info|accessdate=1 January 2013|archive-date=1 January 2012|archive-url=https://web.archive.org/web/20120101174849/http://www.ilps.info/|url-status=dead}}&lt;/ref&gt;

Kabilang sa kilusan ay ang:&lt;ref name=ILPS_b&gt;{{cite web|title=Participating Organizations|url=http://www.ilps.info/index.php/en/about-us/participating-organizations|work=Fourth Assembly of the ILPS|publisher=International League of Peoples' Struggle|accessdate=1 January 2013|archive-date=19 September 2012|archive-url=https://web.archive.org/web/20120919033241/http://ilps.info/index.php/en/about-us/participating-organizations|url-status=dead}}&lt;/ref&gt;
*Alliance of Concerned Scientists, Technologists, Engineers and People (STEP)
*[[Alliance of Concerned Teachers]] (ACT)
*AMIHAN (National Federation of Peasant Women)
*Alay Sining
*[[Anakbayan]]
*Anakbayan-USA
*Anakbayan-Canada
*[[Anakpawis]]	
*Babae-GABRIELA Babae-SF
*[[Bagong Alyansang Makabayan]] (BAYAN)
*[[Bayan Muna]]
*BAYAN-USA
*College Editors Guild of the Philippines
*Committee for Human Rights in the Philippines
*Ecumenical Movement for Justice and Peace
*[[Gabriela Women's Party]] (GABRIELA)
*Health Alliance for Democracy (HEAD)
*[[Kabataan|Kabataan Partylist]]
*[[Karapatan|KARAPATAN: Alliance for the Advancement of People's Rights]]
*Kalipunan ng mga Katutubong Mamamayan ng Pilipinas (KAMP) (National Alliance of Indigenous Peoples Organizations in the Philippines)
*Kalipunan ng Damayang Mahihirap (KADAMAY) (Militant Center of the Filipino Urban Poor)
*Katribu Partylist (Progressive Indigenous Peoples' Party of the Philippines)
*Kilusan ng Manggagawang Kababaihan (Pilipina Women Workers' Movement)
*Kilusang Magbubukid ng Pilipinas (KMP) (Peasant Movement of the Philippines)
*[[Kilusang Mayo Uno|Kilusang Mayo Uno (KMU)]]	(May First Movement)
*Kusog sa Katawhang Lumad sa Mindanao (KALUMARAN) (Mindanao Alliance of Indigenous Peoples)
*[[Liga ng mga Pilipinong Mag-aaral]] (LPS/LFS)
*[[Makabayan|Makabayang Koalisyon ng Mamamayan]] (Patriotic Coalition of Citizens)
*MIGRANTE (Alliance of Filipino Migrants Organizations)
*[[Pambansang Demokratikong Prente ng Pilipinas]] (NDFP/PDPP)
*Pambansang Lakas ng Kilusang Mamamalakaya ng Pilipinas (PAMALAKAYA) (National Federation of Fisherfolk Organizations)
*Panday Sining 
*Promotion of Church People's Response (PCPR)
*Samahan ng Malayang Kababaihang Nagkakaisa (SAMAKANA) (Association of United and Free Women)
*Student Christian Movement (Philippines)

== Mga Sanggunian ==
{{Reflist}}

[[Kategorya:Kilusan para sa Pambansang Demokrasya (Pilipinas)| ]]</text>
      <sha1>pijev7bd1q34a481v47vutdbgu9k2p7</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>2164854</id>
      <parentid>2164853</parentid>
      <timestamp>2025-06-14T00:29:25Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Maninipnay</username>
        <id>140039</id>
      </contributor>
      <comment>Naglagay ng Padron:lito</comment>
      <origin>2164854</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="8984" sha1="fu4kylmc75wdz8xxsuhemfufpr9rneo" xml:space="preserve">{{lito|Komunistang Partido ng Alemanya|text=[[Komunistang Partido ng Alemanya]], na dinadaglat din bilang KPD}}
{{Infobox militant organization
|logo=
|name=Kilusan para sa Pambansang Demokrasya
|area=[[Pilipinas]], [[Estados Unidos]], [[Canada]], [[Netherlands]], [[Australia]]
|ideology=[[Komunismo]]&lt;br&gt;[[Marxismo–Leninismo–Maoismo]]&lt;br&gt;[[Anti-imperyalismo]]&lt;br&gt;[[Nasyonalismong makakaliwa]]&lt;br&gt;[[Progresibo]]&lt;br&gt;[[Sosyalismo]]
|position=kaliwa
}}

Ang '''Kilusan para sa Pambansang Demokrasya''' ({{Lang-en|'''National Democracy Movement'''}}), o '''KPD''', ay isang malawak na alyansa na nakabatay sa kaliwa at progresibong mga indibidwal at organisasyong naghahanap ng komprehensibong panlipunan, pang-ekonomiya, at pampulitikang [[Katarungan|hustisya]] sa [[Pilipinas]] na binubuo ng mga magsasaka na walang lupa, maralita sa lunsod at bukid, [[Mga katutubo|mga katutubong mamamayan]], inaaping mga relihiyosong minorya, aktibista, [[manggagawa]], kabataan, at mga [[mag-aaral]].&lt;ref&gt;{{cite web|title=Youth and Student Movement in the Philippines|url=https://www.youtube.com/watch?v=lza1Js8DGIk|publisher=Anakbayan-LA|accessdate=12 October 2012}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|title=Sounds of a New Hope (Trailer)|url=https://www.youtube.com/watch?v=FblKCOCKC2E|work=Sounds of a New Hope|publisher=tha illest 59|accessdate=31 December 2012}}&lt;/ref&gt; Layon ng kilusan na matugunan kung ano ang kanilang itinuturing na mga ugat ng kawalang-katarungan na nakakaapekto sa masang Pilipino sa nasuri nila na isang semi-kolonyal at semi-pyudal na lipunan, sa pamamagitan ng pagharap sa tatlong pangunahing pangunahing problema ng [[imperyalismo]], [[Piyudalismo|pyudalismo]], at [[Burukrasya|burukrata]] [[kapitalismo]].&lt;ref&gt;{{cite web|last=Guerrero|first=Amado|title=Philippine Society and Revolution|url=https://www.amazon.com/Philippine-society-revolution-Amado-Guerrero/dp/B0006CY706/ref=sr_1_sc_2?ie=UTF8&amp;qid=1350078192&amp;sr=8-2-spell&amp;keywords=philppine+society+and+revolution|work=Book|publisher=International Association of Filipino Patriots|authorlink=|archiveurl=https://web.archive.org/web/20241203162909/https://www.amazon.com/Philippine-society-revolution-Amado-Guerrero/dp/B0006CY706/ref=sr_1_sc_2?ie=UTF8&amp;qid=1350078192&amp;sr=8-2-spell&amp;keywords=philppine+society+and+revolution|archivedate=2024-12-03|pages=215|year=1979|access-date=2020-04-29|url-status=bot: unknown}}&lt;/ref&gt;

Nais ng pambansa-demokratikong pakikibaka na makamit ang &quot;tunay&quot; na pambansang pagpapalaya para sa bansa at ang pagsasakatuparan ng mga demokratikong karapatan ng mamamayan&lt;ref&gt;{{cite web|title=About {{!}} Anakbayan|url=http://www.anakbayan.org/about/|accessdate=17 October 2012}}&lt;/ref&gt; sa pamamagitan ng pagpapalayas ng dayuhang imperyalismo, mga panginoong maylupa, mga monopolyong kapitalista, at mga tiwaling opisyal ng gobyerno. 

== Kasaysayan ==
Ang Kilusan para sa Pambansang Demokrasya ay nagmula sa pakikibaka laban sa dating pangulong si [[Ferdinand Marcos]] noong huling bahagi ng 1960 at unang bahagi ng 1970, ngunit sa kabuuan ay bilang pagpapatuloy ng mga pakikibaka ng [[Rebolusyong Pilipino]] na pinamunuan ng [[Katipunan]] noong 1896. {{Fact|date=February 2014}}   Bilang resulta ng napapanatiling pang-aabusong pang-ekonomiya, pampulitika, at militar sa panahon ng diktadurang Marcos, may mga ilang tao tulad ni [[Jose Maria Sison]] (bilang sagisag-panulat na Amado Guerrero) na nagmungkahi na ang paglikha ng isang rebolusyonaryong kilusang masa ng isang pambansa-demokratikong katangian ay kinakailangan upang malampasan ang &quot;tatlong pangunahing problema&quot; na sumusuporta sa mapang-aping mga kondisyon ng lipunang Pilipino noong dekada 70. Gumagamit ni Sison ang mga prinsipyong Marxismo-Leninismo-Maoismo para sa pagsusuri ng lipunan at sa pagsasagawa ng demokrasyang bayan o pambansang demokrasya: 

{{Pagbanggit|Sa ilalim ng kasalukuyang konkretong kondisyon ng lipunang Pilipino na semi-kolonyal at semi-pyudal, kailangang magsagawa ng Partido Komunista ng isang pambansa-demokratikong rebolusyon ng isang bagong uri, isang demokratikong rebolusyon ng bayan. Bagaman proletaryado ang pamumuno nito, ang Rebolusyong Pilipino ay hindi pa isang proletaryo-sosyalistang rebolusyon. Hindi dapat malito sa pambansa-demokratikong yugto at sosyalistang yugto ng Rebolusyong Pilipino. Matapos lamang ang pambansa-demokratikong yugto ay maaaring isagawa ng proletaryo-rebolusyonaryong pamumuno ang sosyalistang rebolusyon bilang yugtong transisyonal patungo sa [[komunismo]].

- ''Philippine Society and Revolution'' p.78&lt;ref&gt;{{cite book|last=Guerrero|first=Amado|title=Philippine Society and Revolution|page=78|year=1979}}&lt;/ref&gt;
}}

Nang ang batas militar ay napawi noong 1981 at si [[Corazon Aquino]] ay nahalal na [[Pangulo ng Pilipinas|pangulo]] noong 1986 pagkatapos ng [[Rebolusyong EDSA ng 1986|People Power Revolution]], ang [[Korupsiyon sa Pilipinas|katiwalian]] at pang- aabuso sa kapangyarihan ng gobyerno ay nananatiling malawak sa sistemang pampulitika ng Pilipinas, na ayon sa ND ay naipakita ng masaker na Mendiola, ang mga programang kontra-insureksyon laban sa armadong grupo ng [[Moro Islamic Liberation Front]] at [[Bagong Hukbong Bayan]], pagkalugi at pagnanakaw sa mga termino nina [[Joseph Estrada]] at [[Gloria Macapagal Arroyo]], at ang [[Hacienda Luisita|masaker sa Hacienda Luisita noong 2004]]. Ayon sa &quot;pagsusuri ng ND&quot; na isinalin ni Sison at iba pa sa buong 1970 hanggang sa ngayon, ang pagpapatuloy ng mga paglabag sa karapatang pantao sa Pilipinas sa kamay ng mga opisyal ng gobyerno at iba pang mga kawalang-katarungang panlipunan, pang-ekonomiya, at pampulitika ay nagbibigay-diin sa pangangailangan ng pagpapalaya sa bansa sa mga pwersang imperyalista - na pinagugunahan, ayon sa ND, ng [[Estados Unidos]], dahil sa pagiging dating kolonya nito.

== Mga miyembro-organisasyon ==
Ang [[Bagong Alyansang Makabayan]] (BAYAN), [[Alliance of Concerned Teachers]], [[Anakpawis]], [[Bayan Muna]], [[GABRIELA]], at [[Kabataan Partylist]] ay ilan sa mga kabilang sa maraming mga samahan na bumubuo at umaapik sa kilusan. Ang kilusan ay naglalayong isulong ang pambansang demokrasya at kalayaan mula sa imperyalismo sa Pilipinas. Ang kilusang ND ng Pilipinas ay magkasama sa isang mas malaking pandaigdigang alyansa: ang [[International League of Peoples 'Struggle]] (ILPS), kung saan si Joma Sison ay nagsisilbing tagapangulo nito.&lt;ref name=ILPS&gt;{{cite web|title=International League of Peoples' Struggle|url=http://www.ilps.info|accessdate=1 January 2013|archive-date=1 January 2012|archive-url=https://web.archive.org/web/20120101174849/http://www.ilps.info/|url-status=dead}}&lt;/ref&gt;

Kabilang sa kilusan ay ang:&lt;ref name=ILPS_b&gt;{{cite web|title=Participating Organizations|url=http://www.ilps.info/index.php/en/about-us/participating-organizations|work=Fourth Assembly of the ILPS|publisher=International League of Peoples' Struggle|accessdate=1 January 2013|archive-date=19 September 2012|archive-url=https://web.archive.org/web/20120919033241/http://ilps.info/index.php/en/about-us/participating-organizations|url-status=dead}}&lt;/ref&gt;
*Alliance of Concerned Scientists, Technologists, Engineers and People (STEP)
*[[Alliance of Concerned Teachers]] (ACT)
*AMIHAN (National Federation of Peasant Women)
*Alay Sining
*[[Anakbayan]]
*Anakbayan-USA
*Anakbayan-Canada
*[[Anakpawis]]	
*Babae-GABRIELA Babae-SF
*[[Bagong Alyansang Makabayan]] (BAYAN)
*[[Bayan Muna]]
*BAYAN-USA
*College Editors Guild of the Philippines
*Committee for Human Rights in the Philippines
*Ecumenical Movement for Justice and Peace
*[[Gabriela Women's Party]] (GABRIELA)
*Health Alliance for Democracy (HEAD)
*[[Kabataan|Kabataan Partylist]]
*[[Karapatan|KARAPATAN: Alliance for the Advancement of People's Rights]]
*Kalipunan ng mga Katutubong Mamamayan ng Pilipinas (KAMP) (National Alliance of Indigenous Peoples Organizations in the Philippines)
*Kalipunan ng Damayang Mahihirap (KADAMAY) (Militant Center of the Filipino Urban Poor)
*Katribu Partylist (Progressive Indigenous Peoples' Party of the Philippines)
*Kilusan ng Manggagawang Kababaihan (Pilipina Women Workers' Movement)
*Kilusang Magbubukid ng Pilipinas (KMP) (Peasant Movement of the Philippines)
*[[Kilusang Mayo Uno|Kilusang Mayo Uno (KMU)]]	(May First Movement)
*Kusog sa Katawhang Lumad sa Mindanao (KALUMARAN) (Mindanao Alliance of Indigenous Peoples)
*[[Liga ng mga Pilipinong Mag-aaral]] (LPS/LFS)
*[[Makabayan|Makabayang Koalisyon ng Mamamayan]] (Patriotic Coalition of Citizens)
*MIGRANTE (Alliance of Filipino Migrants Organizations)
*[[Pambansang Demokratikong Prente ng Pilipinas]] (NDFP/PDPP)
*Pambansang Lakas ng Kilusang Mamamalakaya ng Pilipinas (PAMALAKAYA) (National Federation of Fisherfolk Organizations)
*Panday Sining 
*Promotion of Church People's Response (PCPR)
*Samahan ng Malayang Kababaihang Nagkakaisa (SAMAKANA) (Association of United and Free Women)
*Student Christian Movement (Philippines)

== Mga Sanggunian ==
{{Reflist}}

[[Kategorya:Kilusan para sa Pambansang Demokrasya (Pilipinas)| ]]</text>
      <sha1>fu4kylmc75wdz8xxsuhemfufpr9rneo</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Super Mario Maker 2</title>
    <ns>0</ns>
    <id>296925</id>
    <revision>
      <id>2164830</id>
      <parentid>2145549</parentid>
      <timestamp>2025-06-13T21:36:38Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>120.29.69.7</ip>
      </contributor>
      <comment>added new content*</comment>
      <origin>2164830</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="13490" sha1="7vf2t1pn0j8fy16xnmk4wf4objy8y36" xml:space="preserve">Ang '''''Super Mario Maker 2''''' ay isang platform ng laro ng platform at paglikha ng laro na binuo at nai-publish ni Nintendo para sa Nintendo Switch. Ito ang sumunod na pangyayari sa ''Super Mario Maker'', at inilabas ito sa buong mundo noong 28 Hunyo 2019. Ang gameplay ay higit sa lahat ay napanatili mula sa nauna nito, kung saan ang mga manlalaro ay lumikha ng kanilang sariling pasadyang mga kurso gamit ang mga assets mula sa iba't ibang mga laro sa buong ''Super Mario'' franchise at ibahagi ang mga ito sa online. Ipinakikilala ng ''Super Mario Maker 2'' ang mga bagong tampok at pag-aari ng kurso, kabilang ang isang bagong istilo ng kurso at mga asset batay sa ''Super Mario 3D World''.

== Gameplay ==
Tulad ng hinalinhan nito, ang ''Super Mario Maker 2'' ay isang laro ng platform na side-scroll kung saan ang mga manlalaro ay lumikha ng kanilang sariling mga kurso gamit ang mga assets mula sa buong serye ng ''[[Super Mario]]'' at i-publish ang mga ito sa internet para sa iba pa na maglaro. Ang mga manlalaro ay maaaring pumili mula sa isang pagpipilian ng naunang mga laro ng ''Super Mario'' upang ibase ang visual style at gameplay ng kanilang kurso sa, kabilang ang ''[[Super Mario Bros.]]'', ''[[Super Mario Bros. 3|Super Mario Bros 3]]'', ''[[Super Mario World]]'', [[New Super Mario Bros. U,|''New Super Mario Bros.'']] [[New Super Mario Bros. U,|''U'',]] at isang bagong ipinakilala ang ''[[Super Mario 3D World]]'' na tema. Ang mga mekanika ng gameplay at pag-uugali ng kaaway ay maaaring magkakaiba sa pagitan ng mga estilo, na may ilang mga elemento na limitado sa mga tiyak na estilo.&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://uk.ign.com/articles/2019/02/13/super-mario-maker-2-announced-for-nintendo-switch|title=Super Mario Maker 2 Announced for Nintendo Switch|last=Marks|first=Tom|work=[[IGN]]|date=February 13, 2019|access-date=February 23, 2019|archive-url=https://web.archive.org/web/20190214180013/https://www.ign.com/articles/2019/02/13/super-mario-maker-2-announced-for-nintendo-switch|archive-date=February 14, 2019|url-status=live}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;nlife2&quot;&gt;{{cite web|url=http://www.nintendolife.com/news/2019/02/super_mario_maker_2_confirmed_for_switch_launches_this_june|title=Super Mario Maker 2 Confirmed For Switch, Launches This June|last=Craddock|first=Ryan|work=[[Nintendo Life]]|date=February 13, 2019|access-date=February 23, 2019|archive-url=https://web.archive.org/web/20190224105057/http://www.nintendolife.com/news/2019/02/super_mario_maker_2_confirmed_for_switch_launches_this_june|archive-date=February 24, 2019|url-status=live}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://www.gameinformer.com/nintendo-direct/2019/02/13/mario-maker-2-is-heading-to-switch|title=Mario Maker 2 Is Heading To Switch|last=Hilliard|first=Kyle|work=[[Game Informer]]|date=February 13, 2019|access-date=February 23, 2019|archive-url=https://web.archive.org/web/20190224105057/https://www.gameinformer.com/nintendo-direct/2019/02/13/mario-maker-2-is-heading-to-switch|archive-date=February 24, 2019|url-status=live}}&lt;/ref&gt;

Ang pagkakasunod-sunod ay nagdaragdag ng iba't ibang mga pag-aari at mga tool, kabilang ang mga assets at isang tema ng kurso batay sa ''Super Mario 3D World''. Lalo na naiiba ang temang ito mula sa apat na iba pa, na may maraming mga tampok at mga mekanika ng gameplay na natatangi dito.&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://www.siliconera.com/2019/05/15/super-mario-maker-2s-super-mario-3d-world-theme-is-separate-from-the-others/|title=Super Mario Maker 2’s Super Mario 3D World Theme Is Separate From The Others|last=Wong|first=Alistair|work=Siliconera|date=May 15, 2019|access-date=May 15, 2019|archive-url=https://web.archive.org/web/20190515233739/https://www.siliconera.com/2019/05/15/super-mario-maker-2s-super-mario-3d-world-theme-is-separate-from-the-others/|archive-date=May 15, 2019|url-status=live}}&lt;/ref&gt; Ipinakikilala din nito ang lokal at online na mga mode ng Multiplayer kasama ang paglikha ng kurso ng co-op, kung saan hanggang sa 2 mga manlalaro ang maaaring lumikha ng lokal na mga yugto nang magkakasabay; pati na rin ang nagpapahintulot sa hanggang sa 4 na mga online player na makumpleto ang mga kurso na ginawa ng gumagamit, matulungin o mapagkumpitensya.{{efn|At launch, online play was only possible with random players,&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://uk.ign.com/articles/2019/05/29/super-mario-maker-2-wont-allow-friends-to-play-together-online|title=Super Mario Maker 2 Won't Allow Friend To Play Together Online|last=Bankhurst|first=Adam|work=[[IGN]]|date=May 28, 2019|access-date=May 29, 2019|archive-url=https://web.archive.org/web/20190529120632/https://ign.com/articles/2019/05/29/super-mario-maker-2-wont-allow-friends-to-play-together-online|archive-date=May 29, 2019|url-status=live}}&lt;/ref&gt; however, an update was made available on October 1st which added the ability to play courses with friends.&lt;ref&gt;{{cite web |url=https://www.polygon.com/e3/2019/6/11/18661812/super-mario-maker-2-e3-2019-online-multiplayer-mode |title=Super Mario Maker 2 will let you play online multiplayer with friends after all |last=McWhertor |first=Michael |work=[[Polygon (website)|Polygon]] |date=June 11, 2019 |accessdate=June 21, 2019}}&lt;/ref&gt;}}&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://www.siliconera.com/2019/05/15/super-mario-maker-2-multiplayer-includes-co-op-and-versus-options/|title=Super Mario Maker 2 Multiplayer Includes Co-op And Versus Options|author=Jenni|work=Siliconera|date=May 15, 2019|access-date=May 15, 2019|archive-url=https://web.archive.org/web/20190515235809/https://www.siliconera.com/2019/05/15/super-mario-maker-2-multiplayer-includes-co-op-and-versus-options/|archive-date=May 15, 2019|url-status=live}}&lt;/ref&gt;

Nagtatampok din ang ''Super Mario Maker 2 ng'' isang bagong kampanya na single-player na kilala bilang Story Mode. Ang kuwento ay sumusunod kay Mario, Toadette, at maraming iba pang mga Toads na tumutulong sa muling pagbuo ng [[Princess Peach]]'s Castle. Ang mga manlalaro ay dapat na dumaan sa higit sa 100 na mga kurso na nilikha ng Nintendo upang mangolekta ng sapat na mga barya upang muling itayo ang kastilyo. Nag-aalok din ang mga character na hindi nilalaro na mga manlalaro ng labis na mga gawain at trabaho sa buong mode.&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://www.siliconera.com/2019/05/15/super-mario-maker-2-has-its-own-story-mode/|title=Super Mario Maker 2 Has Its Own Story Mode|last=Wong|first=Alistair|work=Siliconera|date=May 15, 2019|access-date=May 15, 2019|archive-url=https://web.archive.org/web/20190516000919/https://www.siliconera.com/2019/05/15/super-mario-maker-2-has-its-own-story-mode/|archive-date=May 15, 2019|url-status=live}}&lt;/ref&gt;

Ang isang subscription sa Nintendo Switch Online ay kinakailangan upang ma-access ang anumang online na pag-andar sa laro, kasama ang pag-access sa mga antas ng nilikha ng player.&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://thenextweb.com/gaming/2019/07/04/review-super-mario-maker-2-is-an-infinite-source-of-joy/|title=Review: Super Mario Maker 2 is an infinite source of joy|last=Vries|first=Nino de|date=2019-07-04|website=The Next Web|language=en-us|access-date=2019-07-07}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://www.usgamer.net/articles/mario-maker-2-do-you-need-a-nintendo-online-subscription-to-play|title=Mario Maker 2: Do You Need a Nintendo Online Subscription to Play?|last=Green|first=Jake|date=2019-07-02|website=USgamer|language=en|access-date=2019-07-07|archive-date=2019-07-07|archive-url=https://web.archive.org/web/20190707042658/https://www.usgamer.net/articles/mario-maker-2-do-you-need-a-nintendo-online-subscription-to-play|url-status=dead}}&lt;/ref&gt;

== Pag-unlad at pagpapakawala ==
Ang mga plano para sa ''Super Mario Maker 2 ay'' nagsimula nang magkakasabay sa pag-unlad ng Nintendo Switch hardware mismo, alam nang buo na nais nilang bumuo ng isang sumunod na pangyayari para sa hybrid system. Ang beterano ng Nintendo na si Takashi Tezuka ay nagsasaad na ang tema para sa sumunod na pangyayari ay upang mapalawak kung ano ang maaaring gawin kumpara sa hinalinhan nito at subukan ang mga bagong bagay, na kinuha ang anyo ng mga bagong elemento ng kurso at bagong nilalaman ng nilalaman sa anyo ng isang buong player kampanya. Sinabi rin ni Tezuka na habang ang mga manlalaro ay patuloy na mag-upload ng mga antas, siya at ang kawani ng pag-unlad ay gagamitin ang mga nilikha na ito bilang isang sanggunian para sa pagdaragdag ng nilalaman pagkatapos ng paglulunsad, tinitingnan ang pabago-bago bilang isang give-and-take sa pagitan ng mga developer at mga mamimili.     

''Ang Super Mario Maker 2 ay'' ipinahayag sa panahon ng isang pagtatanghal ng [[Nintendo Direct]] noong 13 Pebrero 2019. Ito ay pinakawalan sa buong mundo para sa [[Nintendo Switch]] noong 28 Hunyo 2019.&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://www.polygon.com/nintendo-switch/2019/2/13/18223977/super-mario-maker-2-nintendo-switch-release-date-trailer|title=Super Mario Maker 2 comes to Nintendo Switch in June|last=Frank|first=Allegra|work=[[Polygon (website)|Polygon]]|date=February 13, 2019|access-date=February 23, 2019|archive-url=https://web.archive.org/web/20190217150728/https://www.polygon.com/nintendo-switch/2019/2/13/18223977/super-mario-maker-2-nintendo-switch-release-date-trailer|archive-date=February 17, 2019|url-status=live}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://www.theverge.com/2019/2/13/18223976/super-mario-maker-2-nintendo-switch-release-date-june-2019|title=Super Mario Maker 2 is coming to the Nintendo Switch|last=Alexander|first=Julia|work=[[The Verge]]|date=February 13, 2019|access-date=February 23, 2019|archive-url=https://web.archive.org/web/20190217133332/https://www.theverge.com/2019/2/13/18223976/super-mario-maker-2-nintendo-switch-release-date-june-2019|archive-date=February 17, 2019|url-status=live}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://www.gameinformer.com/2019/04/24/super-mario-maker-2-launches-on-june-28|title=Super Mario Maker 2 Launches On June 28|last=Khan|first=Imran|work=[[Game Informer]]|date=April 24, 2019|access-date=April 24, 2019|archive-url=https://web.archive.org/web/20190424222548/https://www.gameinformer.com/2019/04/24/super-mario-maker-2-launches-on-june-28|archive-date=April 24, 2019|url-status=live}}&lt;/ref&gt; Ang isa pang Nintendo Direct ay nai-broadcast noong 15 Mayo 2019, na nagbigay ng karagdagang impormasyon tungkol sa bago at pagbabalik na mga tampok, mga mode ng gameplay, at pre-order.&lt;ref name=&quot;DirectInfo2&quot;&gt;{{cite web|last1=Bankhurst|first1=Adam|title=Super Mario Maker 2 Features Story Mode, Online Multiplayer, Co-Op Creation Mode|url=https://www.ign.com/articles/2019/05/15/mario-maker-2-features-story-mode-and-co-op-creation-mode|website=[[IGN]]|access-date=May 16, 2019|archive-url=https://web.archive.org/web/20190516002448/https://www.ign.com/articles/2019/05/15/mario-maker-2-features-story-mode-and-co-op-creation-mode|archive-date=May 16, 2019|url-status=live}}&lt;/ref&gt;  Ang Longtime ''Super Mario'' series composer [[Koji Kondo (musikero)|Koji Kondo]] ay nagsilbi bilang director ng tunog ng laro, habang ang musika ay isinulat ni Atsuko Asahi, Toru Minegishi, at Sayako Doi.&lt;ref&gt;{{cite video game|title=Super Mario Maker 2|developer=[[Nintendo EPD]]|publisher=[[Nintendo]]|date=June 28, 2019|platform=Nintendo Switch|version=|scene=Credits|level=|language=|quote=}}&lt;/ref&gt;

Sa Europa, ang isang capacitive stylus ay kasama bilang bahagi ng limitadong edisyon ng bundle ng laro para sa mga kostumer na na-pre-order.&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://www.nintendo.co.uk/Support/Nintendo-Switch/-MNS-How-to-redeem-a-code-for-a-special-Super-Mario-Maker-2-themed-Nintendo-Switch-stylus-1560654.html|title=(MNS) How to redeem a code for a special Super Mario Maker 2-themed Nintendo Switch stylus|website=Nintendo of Europe GmbH|language=en-GB|access-date=2019-06-28}}&lt;/ref&gt;

== Pagtanggap ==
''Ang Super Mario Maker 2 ay'' nakatanggap ng pangkalahatang kanais-nais na mga pagsusuri, ayon sa pagsusuri ng pinagsama-samang Metacritic. Gayunpaman, ang tampok na online Multiplayer, ay pinuna para sa mga isyu sa pagganap nito. ''Ang Gamepot'', na nagbigay ng laro ng 8/10, ay nagsabi na ang online lag ay madalas na nasira ang karanasan.&lt;ref name=&quot;gs review2&quot;&gt;{{cite web|url=https://www.gamespot.com/reviews/super-mario-maker-2-review-make-my-day/1900-6417189/|title=Super Mario Maker 2 Review|website=[[Gamespot]]|first=Peter|last=Brown|date=July 3, 2019|accessdate=July 4, 2019}}&lt;/ref&gt;

=== Pagbebenta ===
Ito ang pinakamahusay na larong nagbebenta sa Japan sa unang dalawang linggo nitong paglaya, na nagbebenta ng 279,357 pisikal na kopya.&lt;ref&gt;{{cite web|last=Romano|first=Sal|title=Media Create Sales: 7/1/19 – 7/7/19|url=https://gematsu.com/2019/07/famitsu-sales-7-1-19-7-7-19|website=Gematsu|date=July 10, 2019|accessdate=July 16, 2019}}&lt;/ref&gt; Sa pagtatapos ng Disyembre 2019, ang laro ay naibenta higit sa 5.04 milyong kopya sa buong mundo, na ginagawa itong isa sa mga larong pinakamahusay na nagbebenta sa Switch.&lt;ref&gt;{{cite web|title=Earnings Release for the Nine-Month Period Ended December 2019|url=https://www.nintendo.co.jp/ir/pdf/2020/200130_3e.pdf|website=Nintendo, Co. Ltd.|publisher=Nintendo, Co. Ltd.|accessdate=January 30, 2020}}&lt;/ref&gt;

== Mga talababa ==
'''Mga Tala''' {{Notelist}} '''Mga Sanggunian''' {{Reflist}}

== Mga panlabas na link ==

* {{Official website|http://supermariomaker.nintendo.com}}
* {{Official website|https://www.nintendo.com/games/detail/super-mario-maker-2-switch|Profile at Nintendo.com}}

[[Kategorya:Larong bidyo noong 2019]]
[[Kategorya:Super Mario]]
[[Kategorya:Mga laro ng Nintendo Switch]]</text>
      <sha1>7vf2t1pn0j8fy16xnmk4wf4objy8y36</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>2164835</id>
      <parentid>2164830</parentid>
      <timestamp>2025-06-13T22:15:22Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Tegel</username>
        <id>23664</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>[[w:Help:Reverting|Ibinalik]] ang mga pagbabago ni [[Special:Contributions/120.29.69.7|120.29.69.7]] ([[User talk:120.29.69.7|Usapan]]) patungo sa huling rebisyon ni [[User:QuantumFoam66|QuantumFoam66]]</comment>
      <origin>2145549</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="14384" sha1="6bz4lvvja191p5wcmqdi31wb8lg790o" xml:space="preserve">{{Infobox video game
|title=Super Mario Maker 2
|image=&lt;!-- Super_Mario_Maker_2.jpg --&gt;
|caption=Icon artwork, depicting [[Mario]] and [[Luigi]] constructing a stage
|developer=Nintendo EPD
|publisher=[[Nintendo]]
|director=Yosuke Oshino
|producer={{ubl|Takashi Tezuka|Hiroyuki Kimura}}
|designer={{ubl|Shigefumi Hino|Yasuhisa Yamamura}}
|composer={{ubl|Atsuko Asahi|Toru Minegishi|Sayako Doi|[[Koji Kondo (musikero)|Koji Kondo]]}}
|programmer=Fumiya Nakano
|artist=Ryota Akutsu
|platforms=[[Nintendo Switch]]
|series=''[[Super Mario]]''
|released=June 28, 2019
|genre=Level editor, platform
|modes=Single-player, multiplayer
}}

Ang '''''Super Mario Maker 2''''' ay isang platform ng laro ng platform at paglikha ng laro na binuo at nai-publish ni [[Nintendo]] para sa [[Nintendo Switch]]. Ito ang sumunod na pangyayari sa ''[[Super Mario Maker]]'', at inilabas ito sa buong mundo noong 28 Hunyo 2019. Ang gameplay ay higit sa lahat ay napanatili mula sa nauna nito, kung saan ang mga manlalaro ay lumikha ng kanilang sariling pasadyang mga kurso gamit ang mga assets mula sa iba't ibang mga laro sa buong ''[[Super Mario]]'' franchise at ibahagi ang mga ito sa online. Ipinakikilala ng ''Super Mario Maker 2'' ang mga bagong tampok at pag-aari ng kurso, kabilang ang isang bagong istilo ng kurso at mga asset batay sa ''[[Super Mario 3D World]]''.

== Gameplay ==
Tulad ng hinalinhan nito, ang ''Super Mario Maker 2'' ay isang laro ng platform na side-scroll kung saan ang mga manlalaro ay lumikha ng kanilang sariling mga kurso gamit ang mga assets mula sa buong serye ng ''[[Super Mario]]'' at i-publish ang mga ito sa internet para sa iba pa na maglaro. Ang mga manlalaro ay maaaring pumili mula sa isang pagpipilian ng naunang mga laro ng ''Super Mario'' upang ibase ang visual style at gameplay ng kanilang kurso sa, kabilang ang ''[[Super Mario Bros.]]'', ''[[Super Mario Bros. 3|Super Mario Bros 3]]'', ''[[Super Mario World]]'', [[New Super Mario Bros. U,|''New Super Mario Bros.'']] [[New Super Mario Bros. U,|''U'',]] at isang bagong ipinakilala ang ''[[Super Mario 3D World]]'' na tema. Ang mga mekanika ng gameplay at pag-uugali ng kaaway ay maaaring magkakaiba sa pagitan ng mga estilo, na may ilang mga elemento na limitado sa mga tiyak na estilo.&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://uk.ign.com/articles/2019/02/13/super-mario-maker-2-announced-for-nintendo-switch|title=Super Mario Maker 2 Announced for Nintendo Switch|last=Marks|first=Tom|work=[[IGN]]|date=February 13, 2019|access-date=February 23, 2019|archive-url=https://web.archive.org/web/20190214180013/https://www.ign.com/articles/2019/02/13/super-mario-maker-2-announced-for-nintendo-switch|archive-date=February 14, 2019|url-status=live}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;nlife2&quot;&gt;{{cite web|url=http://www.nintendolife.com/news/2019/02/super_mario_maker_2_confirmed_for_switch_launches_this_june|title=Super Mario Maker 2 Confirmed For Switch, Launches This June|last=Craddock|first=Ryan|work=[[Nintendo Life]]|date=February 13, 2019|access-date=February 23, 2019|archive-url=https://web.archive.org/web/20190224105057/http://www.nintendolife.com/news/2019/02/super_mario_maker_2_confirmed_for_switch_launches_this_june|archive-date=February 24, 2019|url-status=live}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://www.gameinformer.com/nintendo-direct/2019/02/13/mario-maker-2-is-heading-to-switch|title=Mario Maker 2 Is Heading To Switch|last=Hilliard|first=Kyle|work=[[Game Informer]]|date=February 13, 2019|access-date=February 23, 2019|archive-url=https://web.archive.org/web/20190224105057/https://www.gameinformer.com/nintendo-direct/2019/02/13/mario-maker-2-is-heading-to-switch|archive-date=February 24, 2019|url-status=live}}&lt;/ref&gt;

Ang pagkakasunod-sunod ay nagdaragdag ng iba't ibang mga pag-aari at mga tool, kabilang ang mga assets at isang tema ng kurso batay sa ''Super Mario 3D World''. Lalo na naiiba ang temang ito mula sa apat na iba pa, na may maraming mga tampok at mga mekanika ng gameplay na natatangi dito.&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://www.siliconera.com/2019/05/15/super-mario-maker-2s-super-mario-3d-world-theme-is-separate-from-the-others/|title=Super Mario Maker 2’s Super Mario 3D World Theme Is Separate From The Others|last=Wong|first=Alistair|work=Siliconera|date=May 15, 2019|access-date=May 15, 2019|archive-url=https://web.archive.org/web/20190515233739/https://www.siliconera.com/2019/05/15/super-mario-maker-2s-super-mario-3d-world-theme-is-separate-from-the-others/|archive-date=May 15, 2019|url-status=live}}&lt;/ref&gt; Ipinakikilala din nito ang lokal at online na mga mode ng Multiplayer kasama ang paglikha ng kurso ng co-op, kung saan hanggang sa 2 mga manlalaro ang maaaring lumikha ng lokal na mga yugto nang magkakasabay; pati na rin ang nagpapahintulot sa hanggang sa 4 na mga online player na makumpleto ang mga kurso na ginawa ng gumagamit, matulungin o mapagkumpitensya.{{efn|At launch, online play was only possible with random players,&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://uk.ign.com/articles/2019/05/29/super-mario-maker-2-wont-allow-friends-to-play-together-online|title=Super Mario Maker 2 Won't Allow Friend To Play Together Online|last=Bankhurst|first=Adam|work=[[IGN]]|date=May 28, 2019|access-date=May 29, 2019|archive-url=https://web.archive.org/web/20190529120632/https://ign.com/articles/2019/05/29/super-mario-maker-2-wont-allow-friends-to-play-together-online|archive-date=May 29, 2019|url-status=live}}&lt;/ref&gt; however, an update was made available on October 1st which added the ability to play courses with friends.&lt;ref&gt;{{cite web |url=https://www.polygon.com/e3/2019/6/11/18661812/super-mario-maker-2-e3-2019-online-multiplayer-mode |title=Super Mario Maker 2 will let you play online multiplayer with friends after all |last=McWhertor |first=Michael |work=[[Polygon (website)|Polygon]] |date=June 11, 2019 |accessdate=June 21, 2019}}&lt;/ref&gt;}}&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://www.siliconera.com/2019/05/15/super-mario-maker-2-multiplayer-includes-co-op-and-versus-options/|title=Super Mario Maker 2 Multiplayer Includes Co-op And Versus Options|author=Jenni|work=Siliconera|date=May 15, 2019|access-date=May 15, 2019|archive-url=https://web.archive.org/web/20190515235809/https://www.siliconera.com/2019/05/15/super-mario-maker-2-multiplayer-includes-co-op-and-versus-options/|archive-date=May 15, 2019|url-status=live}}&lt;/ref&gt;

Nagtatampok din ang ''Super Mario Maker 2 ng'' isang bagong kampanya na single-player na kilala bilang Story Mode. Ang kuwento ay sumusunod kay Mario, Toadette, at maraming iba pang mga Toads na tumutulong sa muling pagbuo ng [[Princess Peach]]'s Castle. Ang mga manlalaro ay dapat na dumaan sa higit sa 100 na mga kurso na nilikha ng Nintendo upang mangolekta ng sapat na mga barya upang muling itayo ang kastilyo. Nag-aalok din ang mga character na hindi nilalaro na mga manlalaro ng labis na mga gawain at trabaho sa buong mode.&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://www.siliconera.com/2019/05/15/super-mario-maker-2-has-its-own-story-mode/|title=Super Mario Maker 2 Has Its Own Story Mode|last=Wong|first=Alistair|work=Siliconera|date=May 15, 2019|access-date=May 15, 2019|archive-url=https://web.archive.org/web/20190516000919/https://www.siliconera.com/2019/05/15/super-mario-maker-2-has-its-own-story-mode/|archive-date=May 15, 2019|url-status=live}}&lt;/ref&gt;

Ang isang subscription sa Nintendo Switch Online ay kinakailangan upang ma-access ang anumang online na pag-andar sa laro, kasama ang pag-access sa mga antas ng nilikha ng player.&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://thenextweb.com/gaming/2019/07/04/review-super-mario-maker-2-is-an-infinite-source-of-joy/|title=Review: Super Mario Maker 2 is an infinite source of joy|last=Vries|first=Nino de|date=2019-07-04|website=The Next Web|language=en-us|access-date=2019-07-07}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://www.usgamer.net/articles/mario-maker-2-do-you-need-a-nintendo-online-subscription-to-play|title=Mario Maker 2: Do You Need a Nintendo Online Subscription to Play?|last=Green|first=Jake|date=2019-07-02|website=USgamer|language=en|access-date=2019-07-07|archive-date=2019-07-07|archive-url=https://web.archive.org/web/20190707042658/https://www.usgamer.net/articles/mario-maker-2-do-you-need-a-nintendo-online-subscription-to-play|url-status=dead}}&lt;/ref&gt;

== Pag-unlad at pagpapakawala ==
Ang mga plano para sa ''Super Mario Maker 2 ay'' nagsimula nang magkakasabay sa pag-unlad ng Nintendo Switch hardware mismo, alam nang buo na nais nilang bumuo ng isang sumunod na pangyayari para sa hybrid system. Ang beterano ng Nintendo na si Takashi Tezuka ay nagsasaad na ang tema para sa sumunod na pangyayari ay upang mapalawak kung ano ang maaaring gawin kumpara sa hinalinhan nito at subukan ang mga bagong bagay, na kinuha ang anyo ng mga bagong elemento ng kurso at bagong nilalaman ng nilalaman sa anyo ng isang buong player kampanya. Sinabi rin ni Tezuka na habang ang mga manlalaro ay patuloy na mag-upload ng mga antas, siya at ang kawani ng pag-unlad ay gagamitin ang mga nilikha na ito bilang isang sanggunian para sa pagdaragdag ng nilalaman pagkatapos ng paglulunsad, tinitingnan ang pabago-bago bilang isang give-and-take sa pagitan ng mga developer at mga mamimili.     
&lt;sup class=&quot;noprint Inline-Template Template-Fact&quot; data-ve-ignore=&quot;true&quot; style=&quot;white-space:nowrap;&quot;&gt;&amp;#x5B; ''&lt;nowiki&gt;&lt;span title=&quot;This claim needs references to reliable sources. (July 2019)&quot;&gt;pagbanggit kailangan&lt;/span&gt;&lt;/nowiki&gt;'' &amp;#x5D;&lt;/sup&gt;
''Ang Super Mario Maker 2 ay'' ipinahayag sa panahon ng isang pagtatanghal ng [[Nintendo Direct]] noong 13 Pebrero 2019. Ito ay pinakawalan sa buong mundo para sa [[Nintendo Switch]] noong 28 Hunyo 2019.&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://www.polygon.com/nintendo-switch/2019/2/13/18223977/super-mario-maker-2-nintendo-switch-release-date-trailer|title=Super Mario Maker 2 comes to Nintendo Switch in June|last=Frank|first=Allegra|work=[[Polygon (website)|Polygon]]|date=February 13, 2019|access-date=February 23, 2019|archive-url=https://web.archive.org/web/20190217150728/https://www.polygon.com/nintendo-switch/2019/2/13/18223977/super-mario-maker-2-nintendo-switch-release-date-trailer|archive-date=February 17, 2019|url-status=live}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://www.theverge.com/2019/2/13/18223976/super-mario-maker-2-nintendo-switch-release-date-june-2019|title=Super Mario Maker 2 is coming to the Nintendo Switch|last=Alexander|first=Julia|work=[[The Verge]]|date=February 13, 2019|access-date=February 23, 2019|archive-url=https://web.archive.org/web/20190217133332/https://www.theverge.com/2019/2/13/18223976/super-mario-maker-2-nintendo-switch-release-date-june-2019|archive-date=February 17, 2019|url-status=live}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://www.gameinformer.com/2019/04/24/super-mario-maker-2-launches-on-june-28|title=Super Mario Maker 2 Launches On June 28|last=Khan|first=Imran|work=[[Game Informer]]|date=April 24, 2019|access-date=April 24, 2019|archive-url=https://web.archive.org/web/20190424222548/https://www.gameinformer.com/2019/04/24/super-mario-maker-2-launches-on-june-28|archive-date=April 24, 2019|url-status=live}}&lt;/ref&gt; Ang isa pang Nintendo Direct ay nai-broadcast noong 15 Mayo 2019, na nagbigay ng karagdagang impormasyon tungkol sa bago at pagbabalik na mga tampok, mga mode ng gameplay, at pre-order.&lt;ref name=&quot;DirectInfo2&quot;&gt;{{cite web|last1=Bankhurst|first1=Adam|title=Super Mario Maker 2 Features Story Mode, Online Multiplayer, Co-Op Creation Mode|url=https://www.ign.com/articles/2019/05/15/mario-maker-2-features-story-mode-and-co-op-creation-mode|website=[[IGN]]|access-date=May 16, 2019|archive-url=https://web.archive.org/web/20190516002448/https://www.ign.com/articles/2019/05/15/mario-maker-2-features-story-mode-and-co-op-creation-mode|archive-date=May 16, 2019|url-status=live}}&lt;/ref&gt;  Ang Longtime ''Super Mario'' series composer [[Koji Kondo (musikero)|Koji Kondo]] ay nagsilbi bilang director ng tunog ng laro, habang ang musika ay isinulat ni Atsuko Asahi, Toru Minegishi, at Sayako Doi.&lt;ref&gt;{{cite video game|title=Super Mario Maker 2|developer=[[Nintendo EPD]]|publisher=[[Nintendo]]|date=June 28, 2019|platform=Nintendo Switch|version=|scene=Credits|level=|language=|quote=}}&lt;/ref&gt;

Sa Europa, ang isang capacitive stylus ay kasama bilang bahagi ng limitadong edisyon ng bundle ng laro para sa mga kostumer na na-pre-order.&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://www.nintendo.co.uk/Support/Nintendo-Switch/-MNS-How-to-redeem-a-code-for-a-special-Super-Mario-Maker-2-themed-Nintendo-Switch-stylus-1560654.html|title=(MNS) How to redeem a code for a special Super Mario Maker 2-themed Nintendo Switch stylus|website=Nintendo of Europe GmbH|language=en-GB|access-date=2019-06-28}}&lt;/ref&gt;

== Pagtanggap ==
''Ang Super Mario Maker 2 ay'' nakatanggap ng pangkalahatang kanais-nais na mga pagsusuri, ayon sa pagsusuri ng pinagsama-samang Metacritic. Gayunpaman, ang tampok na online Multiplayer, ay pinuna para sa mga isyu sa pagganap nito. ''Ang Gamepot'', na nagbigay ng laro ng 8/10, ay nagsabi na ang online lag ay madalas na nasira ang karanasan.&lt;ref name=&quot;gs review2&quot;&gt;{{cite web|url=https://www.gamespot.com/reviews/super-mario-maker-2-review-make-my-day/1900-6417189/|title=Super Mario Maker 2 Review|website=[[Gamespot]]|first=Peter|last=Brown|date=July 3, 2019|accessdate=July 4, 2019}}&lt;/ref&gt;

=== Pagbebenta ===
Ito ang pinakamahusay na larong nagbebenta sa Japan sa unang dalawang linggo nitong paglaya, na nagbebenta ng 279,357 pisikal na kopya.&lt;ref&gt;{{cite web|last=Romano|first=Sal|title=Media Create Sales: 7/1/19 – 7/7/19|url=https://gematsu.com/2019/07/famitsu-sales-7-1-19-7-7-19|website=Gematsu|date=July 10, 2019|accessdate=July 16, 2019}}&lt;/ref&gt; Sa pagtatapos ng Disyembre 2019, ang laro ay naibenta higit sa 5.04 milyong kopya sa buong mundo, na ginagawa itong isa sa mga larong pinakamahusay na nagbebenta sa Switch.&lt;ref&gt;{{cite web|title=Earnings Release for the Nine-Month Period Ended December 2019|url=https://www.nintendo.co.jp/ir/pdf/2020/200130_3e.pdf|website=Nintendo, Co. Ltd.|publisher=Nintendo, Co. Ltd.|accessdate=January 30, 2020}}&lt;/ref&gt;

== Mga talababa ==
'''Mga Tala''' {{Notelist}} '''Mga Sanggunian''' {{Reflist}}

== Mga panlabas na link ==

* {{Official website|http://supermariomaker.nintendo.com}}
* {{Official website|https://www.nintendo.com/games/detail/super-mario-maker-2-switch|Profile at Nintendo.com}}

[[Kategorya:Larong bidyo noong 2019]]
[[Kategorya:Super Mario]]
[[Kategorya:Mga laro ng Nintendo Switch]]</text>
      <sha1>6bz4lvvja191p5wcmqdi31wb8lg790o</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Holi</title>
    <ns>0</ns>
    <id>315395</id>
    <revision>
      <id>2164906</id>
      <parentid>1945178</parentid>
      <timestamp>2025-06-14T05:31:40Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Cicihwahyuni6</username>
        <id>131443</id>
      </contributor>
      <origin>2164906</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="10254" sha1="1ww8o9eoags4wm8ug1nqqpzvisq05yg" xml:space="preserve">Ang '''Holi''' ({{IPAc-en|pron|'|h|əʊ|l|i:}}) ay isang kilalang pistang Hindi, na kilala rin bilang ang &quot;'''Pista ng Pag-ibig'''&quot;, ang &quot;'''Pista ng mga Kulay'''&quot;, at mga &quot;'''Pista ng Tagsibol'''&quot;.&lt;ref name=&quot;OED-Holi2&quot;&gt;The New Oxford Dictionary of English (1998) {{ISBN|0-19-861263-X}} p. 874 &quot;'''Holi''' /'həʊli:/ '''noun''' a Hindu spring festival ...&quot;.&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;yg2&quot;&gt;Yudit Greenberg, Encyclopedia of Love in World Religions, Volume 1, {{ISBN|978-1851099801}}, p. 212&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite book|author=McKim Marriott|editor=John Stratton Hawley and Vasudha Narayanan|title=The Life of Hinduism|url=https://books.google.com/books?id=9hairjdT-ekC|year=2006|publisher=University of California Press|isbn=978-0-520-24914-1|page=102}}, Quote: &quot;Holi, he said with a beatific sigh, is the Festival of Love!&quot;&lt;/ref&gt; Ang pista ay nagdiriwang ng walang-hanggan at banal na pag-ibig ni [[Radha Krishna]].&lt;ref name=&quot;Schwartz2&quot;&gt;{{cite book |last1=Schwartz |first1=Susan L. |url=https://www.google.co.in/books/edition/Rasa/cITGAgAAQBAJ?hl=en&amp;gbpv=1&amp;dq=holi+festival+celebrates+the+eternal+and+divine+love+of+Radha+and+Krishna&amp;pg=PA100&amp;printsec=frontcover |title=Rasa: Performing the Divine in India |date=6 Oktubre 2004 |publisher=Columbia University Press |isbn=978-0-231-13145-2 |page=100 |language=en}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;Deepta2&quot;&gt;R Deepta, A.K. Ramanujan's ‘Mythologies’ Poems: An Analysis, Points of View, Volume XIV, Number 1, Summer 2007, pp. 74–81&lt;/ref&gt; Ito ay nagpapahiwatig din ng tagumpay ng kabutihan laban sa kasamaan,&lt;ref&gt;{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=9XC9bwMMPcwC&amp;q=holi+symbolizes+triumph&amp;pg=RA1-PA230|title=What Is Hinduism?|date=2007|publisher=Himalayan Academy Publications|isbn=978-1-934145-27-2|page=230|language=en}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://researchguides.case.edu/Holi-BasantPanchami|title=Festivals for Spring: Holi and Basant Kite Festival: Holi|quote=Holi celebrates love, forgiveness, and triumph of good over evil}}&lt;/ref&gt; habang pinagdiriwang ang tagumpay ni [[Vishnu]] bilang [[Narasimha]] [[Narayana]] laban sa [[Hiranyakashipu]].&lt;ref name=&quot;Lorenzen3&quot;&gt;{{cite book|author=David N. Lorenzen|title=Praises to a Formless God: Nirguni Texts from North India|url=https://books.google.com/books?id=tE3sShuid5gC&amp;pg=PA22|year=1996|publisher=State University of New York Press|isbn=978-0-7914-2805-4|pages=22–31}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;Roveda2&quot;&gt;{{cite book|author=Vittorio Roveda|title=Images of the Gods: Khmer Mythology in Cambodia, Thailand and Laos|url=https://books.google.com/books?id=tv7VAAAAMAAJ|year=2005|publisher=River Books|isbn=978-974-9863-03-9|page=70}};

{{cite book|author1=Sunil Kothari|author2=Avinash Pasricha|title=Kuchipudi|url=https://books.google.com/books?id=Xa8FamiJJKgC&amp;pg=PA66|year=2001|publisher=Abhinav|isbn=978-81-7017-359-5|pages=66–67}}&lt;/ref&gt; Ito ay nagmula at pangunahing pinagdiriwang sa [[subkontinenteng Indiyano]], ngunit kumalat sa iba pang rehiyon sa [[Asya]] at sa mga bahagi ng [[Mundong Kanluranin]] sa pamamagitan ng [[Hindi-residenteng Indiyano at taong may Indiyanong pinagmulan|diasporang Indiyano]].

Ipinagdiriwang ng Holi ang pagdating ng tagsibol, ang pagtatapos ng taglamig, ang pamumulaklak ng pag-ibig at para sa marami, ito ay isang maligaya na araw upang makilala ang iba, makipaglaro at tumawa, kalimutan at magpatawad, at ayusin ang mga nasirang relasyon.&lt;ref name=&quot;keholi&quot;&gt;Ebeling, Karin (10), Holi, an Indian Festival, and its Reflection in English Media; Die Ordnung des Standard und die Differenzierung der Diskurse: Akten des 41. Linguistischen Kolloquiums in Mannheim 2006, 1, 107, {{ISBN|978-3631599174}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;wd&quot;&gt;Wendy Doniger (Editor), Merriam-Webster's Encyclopedia of World Religions, 2000, {{ISBN|978-0877790440}}, Merriam-Webster, p. 455&lt;/ref&gt; Ipinagdiriwang din ng pagdiriwang ang simula ng isang magandang panahon ng [[pag-aani]] sa tagsibol.&lt;ref name=&quot;keholi&quot; /&gt;&lt;ref name=&quot;wd&quot; /&gt; Ito ay tumatagal ng isang gabi at isang araw, simula sa gabi ng [[Purnima]] (Araw ng Buwan) na bumabagsak sa buwan sa [[kalendaryong Hindu]] ng [[Phalguna]], na pumapatak sa kalagitnaan ng Marso sa [[Kalendaryong Gregoryano]]. Ang unang gabi ay kilala bilang '''[[Holika Dahan]]''' (pagsunog ng Demon Holika) o '''Chhoti Holi''' at sa sumunod na araw bilang Holi, '''Rangwali Holi''', '''[[Dol Purnima]]''', '''Dhuleti''', '''Dhulandi''',&lt;ref&gt;{{cite web |title=About Holi – Dhuleti Colorful Spring Festival |url=http://holidhuleti.in/about-holi-dhuleti-colorful-spring-festival/ |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20160329150157/http://holidhuleti.in/about-holi-dhuleti-colorful-spring-festival/ |archive-date=29 Marso 2016 |access-date=16 Enero 2020 |work=Holi Dhuleti Celebrations}}&lt;/ref&gt; '''Ukuli''', '''Manjal Kuli''',&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://www.hindu-blog.com/10/02/ukuli-or-manjal-kuli-holi-in-kerala.html|title=Ukuli or Manjal Kuli – Holi in Kerala}}{{Dead link|date=Mayo 2022 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}&lt;/ref&gt; '''Yaosang''', '''Shigmo&lt;ref&gt;{{Cite web |date=9 Marso 2020 |title=Different Names of Holi Festival &amp;#124; RitiRiwaz |url=https://www.ritiriwaz.com/different-names-of-holi-festival/}}&lt;/ref&gt;''' o '''Phagwah''',&lt;ref&gt;{{cite book|author=Helen Myers|title=Music of Hindu Trinidad: Songs from the India Diaspora|url=https://archive.org/details/musicofhindutrin00myer|url-access=registration|year=1998|publisher=University of Chicago Press|isbn=978-0-226-55453-2|page=[https://archive.org/details/musicofhindutrin00myer/page/430 430]}}&lt;/ref&gt; '''Jajiri'''.&lt;ref name=&quot;Jagiri2&quot;&gt;{{cite news |last1=Reddy |first1=P. Laxma |date=7 Marso 2017 |title=Jajiri, another festival for unity |work=Telangana Today |url=https://telanganatoday.com/jajiri-another-festival-for-unity |access-date=28 Marso 2021}}&lt;/ref&gt;

Ang Holi ay isang sinaunang [[Festival|pagdiriwang ng ng]] relihiyon ng India na naging tanyag din sa labas ng Inda. &lt;ref name=&quot;keholi2&quot;&gt;Ebeling, Karin (10), Holi, an Indian Festival, and its Reflection in English Media; Die Ordnung des Standard und die Differenzierung der Diskurse: Akten des 41. Linguistischen Kolloquiums in Mannheim 2006, 1, 107, {{ISBN|978-3631599174}}&lt;/ref&gt; Bilang karagdagan sa India at [[Nepal]], ang pagdiriwang ay ipinagdiriwang ng subcontinent na diaspora ng India sa mga bansang tulad ng [[Suriname]], [[Guyana]], [[Trinidad at Tobago]], [[Jamaica]], [[Timog Africa]], [[Mauritius]], [[Fiji]], [[Malaysia]],&lt;ref name=&quot;Wilson20042&quot;&gt;{{cite book|author=Amber Wilson|title=Jamaica: The people|url=https://archive.org/details/jamaicapeople00wils|url-access=registration|year=2004|publisher=Crabtree Publishing Company|isbn=978-0-7787-9331-1|page=[https://archive.org/details/jamaicapeople00wils/page/18 18]}}&lt;/ref&gt; Singapore, [[United Kingdom|Nagkakaisang Kaharian]], [[Estados Unidos]], [[Netherlands|Olanda]], [[Canada]], [[Australia]], at [[New Zealand|Bagong Zealand]].&lt;ref name=&quot;yg&quot;&gt;Yudit Greenberg, Encyclopedia of Love in World Religions, Volume 1, {{ISBN|978-1851099801}}, p. 212&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;online.wsj.com&quot;&gt;[https://www.wsj.com/news/articles/SB10001424052702303722604579111531979056974 Holi Festivals Spread Far From India] The Wall Street Journal (2013)&lt;/ref&gt; Sa mga nakalipas na taon, ang pagdiriwang ay kumalat sa mga bahagi ng [[Europa]] at [[Hilagang Amerika]] bilang isang pagdiriwang ng tagsibol ng pag-ibig, pagsasaya, at mga kulay.&lt;ref name=&quot;wsj-holifight2&quot;&gt;{{cite news |title=A Spring Celebration of Love Moves to the Fall – and Turns Into a Fight |work=[[The Wall Street Journal]] |url=https://www.wsj.com/news/articles/SB10001424052702304795804579096813960372646 |access-date=6 Marso 2015}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;online.wsj.com&quot; /&gt;&lt;ref name=&quot;Holi Festival of Colours&quot;&gt;[http://www.visitberlin.de/en/event/05-11-2013/holi-festival-of-colours Holi Festival of Colours] Visit Berlin, Germany (2012)&lt;/ref&gt;

Nagsisimula ang mga pagdiriwang ng Holi sa gabi bago ang Holi na may [[Holika Dahan]] kung saan nagtitipon ang mga tao, nagsasagawa ng mga relihiyosong ritwal sa harap ng apoy, at nagdarasal na ang kanilang kasamaan sa loob ay mawasak tulad ng pagkamatay ni [[Holika]], ang kapatid ng demonyong hari na si [[Hiranyakashipu]], sa apoy. Ang susunod na umaga ay ipinagdiriwang bilang Rangwali Holi (Dhuleti) – isang libreng-para-sa-lahat na pagdiriwang ng mga kulay, &lt;ref name=&quot;keholi3&quot;&gt;Ebeling, Karin (10), Holi, an Indian Festival, and its Reflection in English Media; Die Ordnung des Standard und die Differenzierung der Diskurse: Akten des 41. Linguistischen Kolloquiums in Mannheim 2006, 1, 107, {{ISBN|978-3631599174}}&lt;/ref&gt; kung saan pinapahiran ng mga tao ang isa't isa ng mga kulay at binabasa ang isa't isa. Ang mga baril ng tubig at mga lobo na puno ng tubig ay ginagamit din upang laruin at kulayan ang bawat isa. Kahit sino at lahat ay patas na laro, kaibigan o estranghero, mayaman o mahirap, lalaki o babae, bata, at matatanda. Ang pagsasaya at pakikipaglaban sa mga kulay ay nangyayari sa mga bukas na kalye, mga parke, sa labas ng mga templo at mga gusali. Ang mga grupo ay may dalang mga tambol at iba pang mga instrumentong pangmusika, pumunta sa bawat lugar, kumakanta at sumayaw. Ang mga tao ay bumibisita sa pamilya, mga kaibigan at mga kalaban ay nagsasama-sama upang maghagis ng mga kulay na pulbos sa isa't isa, tumawa at magtsismisan, pagkatapos ay magbahagi ng mga delicacy ng Holi, pagkain at inumin.&lt;ref name=&quot;cj&quot;&gt;Constance Jones, Holi, in J Gordon Melton (Editor), Religious Celebrations: An Encyclopedia of Holidays Festivals Solemn Observances and Spiritual Commemorations, {{ISBN|978-1598842067}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;williamsholifood2&quot;&gt;{{cite book|url=https://books.google.com/books?id=t_58DQAAQBAJ|title=Celebrating Life Customs around the World|author=Victoria Williams|publisher=ABC-CLIO|year=2016|isbn=978-1-4408-3659-6|page=75}}&lt;/ref&gt; Sa gabi, ang mga tao ay nagbibihis at binibisita ang mga kaibigan at pamilya.&lt;ref name=&quot;ht&quot;&gt;[http://www.hinduismtoday.com/pdf_downloads/pagers/Hindu-Festival_Holi_broadsheet-color.pdf Holi: Splashed with colors of friendship] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20150924041446/http://www.hinduismtoday.com/pdf_downloads/pagers/Hindu-Festival_Holi_broadsheet-color.pdf |date=2015-09-24 }} Hinduism Today, Hawaii (2011)&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;cj&quot; /&gt;

== Mga sanggunian ==</text>
      <sha1>1ww8o9eoags4wm8ug1nqqpzvisq05yg</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Talaan ng mga palabas ng TV5 (Pilipinas)</title>
    <ns>0</ns>
    <id>315639</id>
    <revision>
      <id>2164828</id>
      <parentid>2159897</parentid>
      <timestamp>2025-06-13T21:31:57Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>120.29.69.7</ip>
      </contributor>
      <comment>fixing new generation*</comment>
      <origin>2164828</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="7940" sha1="ozxithxu9uwozl181kei4aqpfy3yzdy" xml:space="preserve">Ito ang '''listahan ng mga kasalukuyang programa ng TV5''', isang Pilipinong himpilang panterestriyal. Ang kalambatan ay nakahimpil sa TV5 Media Center, Reliance, Lungsod Mandaluyong, na may alternatibong estudyo at transmitter na matatagpuan sa Novaliches, Lungsod Quezon. Kabilang sa mga programa ng himpilan ay ang programang pambalitaan at impormasyon mula sa News5, programang pampalakasan mula One Sports, mga programa mula sa ABS-CBN Entertainment, Brightlight Productions, Cignal Entertainment, Regal Entertainment, VIVA Entertainment at Cornerstone Studios, seryeng anime, cartoons, mga pelikula, ispesyal na programa, at programang panrelhiyon.

Para sa mga programang dating inere ng himpilan, tingnan ang Talaan ng mga dating palabas ng TV5 (Pilipinas).

== Current original programming ==
''Tanda:'' Ang mga pamagat ay nakalista sa alpabetikong pagkakasunud-sunod, na sinusundan ng taon ng pasinaya sa mga panaklong

=== Balita ===

* ''[[Frontline Pilipinas]]'' {{small|(2020; simulcast sa [[One PH]] and [[DWFM|Radyo5 92.3 News FM]])}}
* ''Frontline Pilipinas Weekend'' {{small|(2023)}}
* ''[[Frontline sa Umaga]]'' {{small|(2021)}}
* ''[[Frontline Tonight]]'' {{small|(2021)}}
* ''Flash Report'' {{small|(2009)}}
* ''[[News5 Alerts]]'' {{small|(2020)}}
* ''[[Ted Failon at DJ Chacha sa Radyo5|Ted Failon and DJ Chacha sa Radyo5]]'' {{small|(2021; simulcast sa [[One PH]] and [[DWFM|Radyo5 92.3 News FM]])}}

=== Drama ===

; Weekends

* ''#ParangNormal Activity'' {{small|(muling pagpapalabas; 2021)}}

=== Pang-aliw ===

* ''[[Eat Bulaga!]]'' {{small|(2024)}}

=== Reyalidad ===

* ''[[Sing Galing (2021 TV program)|Sing Galing!]]'' {{small|(2021)}}
** ''Sing Galing! Sing-lebrity Edition'' {{small|(2021)}}

=== Komedya ===

* ''Happy Naman D'yan!'' {{small|(2022)}}
** ''[[Lokomoko]]'' {{small|(re-run; 2022)}}
** ''[[Lokomoko High]]'' {{small|(re-run; 2022)}}
** ''[[Tropa Mo Ko Unli]]'' {{small|(re-run; 2022)}}
** ''[[Wow Mali|Wow Mali Pa Rin]]'' {{small|(re-run; 2022)}}

=== Pamumuhay ===

* ''From Helen's Kitchen'' {{small|(2020)}}

=== Ugnayang pampubliko ===

* ''Mag Badyet Tayo!'' {{small|(2021; pinapalabas rin sa [[One PH]] at [[Radyo5 92.3 News FM]])}}
* ''[[Rated Korina]]'' {{small|(2020; pinapalabas rin sa [[One PH]], [[A2Z (TV channel)|A2Z]], [[Kapamilya Channel]] at [[The Filipino Channel|TFC]])}}

== Iba pang mga programa ==
''Tandaan:'' Ang mga pamagat ay nakalista sa alpabetikong pagkakasunud-sunod, na sinusundan ng taon ng pasinaya sa mga panaklong.

=== Mga programa ng ABS-CBN ===

; Mga serye

* ''[[Darna (seryeng pantelebisyon ng 2022)|Darna]]'' {{small|(2021; pinapalabas rin sa [[A2Z (TV channel)|A2Z]], [[Cine Mo!]] at [[Kapamilya Channel]])}}
* ''[[The Broken Marriage Vow]]'' {{small|(2022; pinapalabas rin sa [[A2Z (TV channel)|A2Z]], [[Cine Mo!]] at [[Kapamilya Channel]])}}
* ''[[Touch Your Heart]]'' {{small|(2022; pinapalabas rin sa [[A2Z (TV channel)|A2Z]], [[Cine Mo!]] at [[Kapamilya Channel]])}}
* ''[[Viral Scandal]]'' {{small|(2022; pinapalabas rin sa [[A2Z (TV channel)|A2Z]], [[Cine Mo!]] at [[Kapamilya Channel]])}}

; Pang-aliw

* ''[[ASAP (Philippine TV program)|ASAP Natin' To]]'' {{small|(2021; pinapalabas rin sa [[A2Z (TV channel)|A2Z]], [[Jeepney TV]] and [[Kapamilya Channel]])}}

=== Telenovelas ===

* ''[[Marimar (Mexican TV series)|Marimar]]'' {{small|(muling pagpapalabas; 2022)}}
* ''[[Reina de corazones (American TV series)|Reina de Corazones]]'' {{small|(2021)}}

=== Seryeng banyaga ===

* ''[[Krypton (TV series)|Krypton]]'' {{small|(2022)}}

=== Anime ===

* ''[[My Hero Academia]]'' {{small|(muling pagpapalabas; 2025)}}

=== Cartoons ===

* ''[[44 Cats]]'' {{small|(2020)}}
* ''[[Moonbug Cartoons]]'' {{small|(2024)}}
* ''[[PJ Masks]]'' {{small|(2024)}}
* ''[[SpongeBob SquarePants]]'' {{small|(muling pagpapalabas; 2024)}}
* ''[[Mr. Bean: The Animated Series]]'' {{small|(muling pagpapalabas; 2025)}}
* ''[[Jurrasic World Camp Creataceous]]'' {{small|(2024)}}
* ''[[Regal Academy]]'' {{small|(2020)}}
* ''[[Fast and Furious: Spy Racers]]'' {{small|(2024)}}
* ''[[Winx Club]]'' {{small|(muling pagpapalabas; 2020)}}

=== Espesyal na programa at pampelikula ===

* ''Cine Cinco'' {{small|(2021)}}
* ''Cine Cinco sa Umaga'' {{small|(2024)}}
* ''Cine Cinco Hollywood Edition'' {{small|(2022)}}
* ''Cine Cinco: Hit na Hit'' {{small|(2024)}}
* ''Cine Cinco: Astig Sunday'' {{small|(2024)}}
* ''Cine Cinco: Weekend Saya'' {{small|(2024)}}
* ''[[Regal Entertainment|Regal Movies]]'' {{small|(2023)}}
* ''Sari-Sari Presents: Viva Cinema'' {{small|(2021)}}

=== Panrelihiyon ===

* ''Kape't Pandasal'' {{efn|Promoted by TV5 as ''Kape't Pandasal (JesCom) ''|name=sunday}} {{small|(mula sa produksyon ng JesCom Foundation, [[ABS-CBN]] 2004-2020, TV5 2022; pinapalabas din sa TV Maria at Bilyonaryo News Channel)}} 
* ''Healing Mass sa Veritas''{{efn|Promoted by TV5 as ''Sunday Mass''|name=sunday}} {{small|(2020; napapakinggan din sa [[DZRV-AM|Veritas 846]], at napapanod sa [[One PH]] at [[DWFM|Radyo5 92.3 News FM]])}}
* ''[[In Touch Ministries|In Touch with Dr. Charles Stanley]]'' {{small|(2020)}}
* ''Oras ng Himala''  {{small|(2022; pinapalabas din sa [[People's Television Network|PTV]], [[DZRJ-DTV|RJ DigiTV]], [[DZRJ-AM|Radyo Bandido TV]] at [[One PH]])}}
* ''[[Christ's Commission Fellowship|Word of God Network]]'' {{small|(2015; pinapalabas din sa [[People's Television Network|PTV]])}}

=== Mga serye mula sa Timog Korea ===

; Drama

* ''[[Reply 1988]]'' {{small|(2021; muling pagpapalabas)}}
* ''[[Remember (TV series)|Remember: War of the Son]]'' {{small|(2022)}}

=== Sports ===

* ''[[National Basketball Association|NBA]]'' ([[2021–22 NBA season|2021–22 season]]) {{small|(2021; napapanood rin sa [[One Sports (TV channel)|One Sports]])}}

== Programang panrehiyon ==

=== Balita ===

* ''Dateline TeleRadyo'' {{small|([[DXGB-TV|GBPI-TV5 Zamboanga]])}}
* ''Dateline Zamboanga'' {{small|([[DXGB-TV|GBPI-TV5 Zamboanga]])}}
* ''Frontline Eastern Visayas'' {{small|(TV5 Leyte)}}

== Paparating na Programa ==
''Tandaan'': Ang mga pamagat ay nakalista sa alpabetikong pagkakasunud-sunod, na sinusundan ng petsa ng ''premiere'' sa mga panaklong.

=== Orihinal na programa ===

; Mga serye

* ''For Your Eyes Only'' {{small|(2022)}}
* ''Nurse Lovely'' {{small|(2022)}}
* ''Ninja Kids'' {{small|(2022)}}
* ''Nakagapos na Puso'' {{small|(2022)}}
* ''Republika Origins'' {{small|(2022)}}

; Komedya

* ''Oh My Korona'' {{small|(2022)}}

; Reyalidad

* ''Lakwatsika'' {{small|(2022)}}
* ''The Biggest Search'' {{small|(2022)}}
* ''The Comeback'' {{small|(2022)}}
* ''[[Masked Singer Pilipinas]]'' (season 2) {{small|(bagong season; Marso 2022)}}&lt;ref&gt;{{Cite web|title=Masked Singer Pilipinas magbabalik sa January 2022|url=https://www.pep.ph/pepalerts/cabinet-files/160889/masked-singer-pilipinas-january-2022-a734-20210923|access-date=2021-10-01|website=PEP.ph|language=en}}&lt;/ref&gt;

; Pang-aliw

* ''Rolling In It Philippines'' (season 2) {{small|(2022)}}
* ''[[The Wall Philippines]]'' (season 2) {{small|(2022)}}

=== Acquired programming ===

; Mga serye ng ABS-CBN

* ''[[Too Good to Be True (Philippine TV series)|2 Good 2 Be True]]''&lt;ref name=&quot;ABSCBN2022Shows&quot;&gt;{{cite AV media|url=https://www.youtube.com/watch?v=W9YMidYjLXA|title=ABS-CBN Upcoming Shows and Offerings in 2022|publisher=ABS-CBN Entertainment|website=YouTube|date=December 19, 2021|access-date=December 19, 2021}}&lt;/ref&gt; {{small|(2022)}}
* ''[[Darna (2022 TV series)|Darna: The TV Series]]''&lt;ref name=&quot;ABSCBN2022Shows&quot; /&gt; {{small|(2022)}}
* ''Love in 40 Days''&lt;ref name=&quot;ABSCBN2022Shows&quot; /&gt; {{small|(2022)}}

==== Cooking Show ====

* ''[[Wok With Yan]]'' (2022)

== Dapat tandaan ==
{{noteslist}}

== Tingnan din ==

* [[List of TV5 (Philippine TV network) specials aired|List of TV5 specials aired]]

== Mga sanggunian ==
{{reflist}}

== Iba pang sanggunian ==

* [http://www.tv5.com.ph TV5 official website]

{{TV5 (current original and upcoming programming)}} {{Programs}}</text>
      <sha1>ozxithxu9uwozl181kei4aqpfy3yzdy</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>2164837</id>
      <parentid>2164828</parentid>
      <timestamp>2025-06-13T22:15:24Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Tegel</username>
        <id>23664</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>[[w:Help:Reverting|Ibinalik]] ang mga pagbabago ni [[Special:Contributions/120.29.69.7|120.29.69.7]] ([[User talk:120.29.69.7|Usapan]]) patungo sa huling rebisyon ni [[User:Julius Santos III|Julius Santos III]]</comment>
      <origin>2159897</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="8076" sha1="fgpx5bf0mor57bi4n8heoash6njl9pb" xml:space="preserve">Ito ang '''listahan ng mga kasalukuyang programa ng [[TV5 (Philippine TV network)|TV5]]''', isang Pilipinong himpilang panterestriyal. Ang kalambatan ay nakahimpil sa [[TV5 Media Center]], Reliance, [[Mandaluyong|Lungsod Mandaluyong]], na may alternatibong estudyo at transmitter na matatagpuan sa [[Novaliches]], [[Quezon City|Lungsod Quezon]]. Kabilang sa mga programa ng himpilan ay ang programang pambalitaan at impormasyon mula sa [[News5]], programang pampalakasan mula [[One Sports]], mga programa mula sa [[ABS-CBN|ABS-CBN Entertainment]], [[Brightlight Productions]], [[Cignal TV|Cignal Entertainment]], [[Regal Entertainment]], [[VIVA Entertainment]] at Cornerstone Studios, [[Anime|seryeng anime]], [[cartoons]], mga pelikula, ispesyal na programa, at programang panrelhiyon.

Para sa mga programang dating inere ng himpilan, tingnan ang [[Talaan ng mga dating palabas ng TV5 (Pilipinas)]].

== Current original programming ==
''Tanda:'' Ang mga pamagat ay nakalista sa alpabetikong pagkakasunud-sunod, na sinusundan ng taon ng pasinaya sa mga panaklong

=== Balita ===

* ''[[Frontline Pilipinas]]'' {{small|(2020; simulcast sa [[One PH]] and [[DWFM|Radyo5 92.3 News FM]])}}
* ''Frontline Pilipinas Weekend'' {{small|(2023)}}
* ''[[Frontline sa Umaga]]'' {{small|(2021)}}
* ''[[Frontline Tonight]]'' {{small|(2021)}}
* ''Flash Report'' {{small|(2009)}}
* ''[[News5 Alerts]]'' {{small|(2020)}}
* ''[[Ted Failon at DJ Chacha sa Radyo5|Ted Failon and DJ Chacha sa Radyo5]]'' {{small|(2021; simulcast sa [[One PH]] and [[DWFM|Radyo5 92.3 News FM]])}}

=== Drama ===

; Weekends

* ''#ParangNormal Activity'' {{small|(muling pagpapalabas; 2021)}}

=== Pang-aliw ===

* ''[[Eat Bulaga!]]'' {{small|(2024)}}

=== Reyalidad ===

* ''[[Sing Galing (2021 TV program)|Sing Galing!]]'' {{small|(2021)}}
** ''Sing Galing! Sing-lebrity Edition'' {{small|(2021)}}

=== Komedya ===

* ''Happy Naman D'yan!'' {{small|(2022)}}
** ''[[Lokomoko]]'' {{small|(re-run; 2022)}}
** ''[[Lokomoko High]]'' {{small|(re-run; 2022)}}
** ''[[Tropa Mo Ko Unli]]'' {{small|(re-run; 2022)}}
** ''[[Wow Mali|Wow Mali Pa Rin]]'' {{small|(re-run; 2022)}}

=== Pamumuhay ===

* ''From Helen's Kitchen'' {{small|(2020)}}

=== Ugnayang pampubliko ===

* ''Mag Badyet Tayo!'' {{small|(2021; pinapalabas rin sa [[One PH]] at [[Radyo5 92.3 News FM]])}}
* ''[[Rated Korina]]'' {{small|(2020; pinapalabas rin sa [[One PH]], [[A2Z (TV channel)|A2Z]], [[Kapamilya Channel]] at [[The Filipino Channel|TFC]])}}

== Iba pang mga programa ==
''Tandaan:'' Ang mga pamagat ay nakalista sa alpabetikong pagkakasunud-sunod, na sinusundan ng taon ng pasinaya sa mga panaklong.

=== Mga programa ng ABS-CBN ===

; Mga serye

* ''[[Darna (seryeng pantelebisyon ng 2022)|Darna]]'' {{small|(2021; pinapalabas rin sa [[A2Z (TV channel)|A2Z]], [[Cine Mo!]] at [[Kapamilya Channel]])}}
* ''[[The Broken Marriage Vow]]'' {{small|(2022; pinapalabas rin sa [[A2Z (TV channel)|A2Z]], [[Cine Mo!]] at [[Kapamilya Channel]])}}
* ''[[Touch Your Heart]]'' {{small|(2022; pinapalabas rin sa [[A2Z (TV channel)|A2Z]], [[Cine Mo!]] at [[Kapamilya Channel]])}}
* ''[[Viral Scandal]]'' {{small|(2022; pinapalabas rin sa [[A2Z (TV channel)|A2Z]], [[Cine Mo!]] at [[Kapamilya Channel]])}}

; Pang-aliw

* ''[[ASAP (Philippine TV program)|ASAP Natin' To]]'' {{small|(2021; pinapalabas rin sa [[A2Z (TV channel)|A2Z]], [[Jeepney TV]] and [[Kapamilya Channel]])}}

=== Telenovelas ===

* ''[[Marimar (Mexican TV series)|Marimar]]'' {{small|(muling pagpapalabas; 2022)}}
* ''[[Reina de corazones (American TV series)|Reina de Corazones]]'' {{small|(2021)}}

=== Seryeng banyaga ===

* ''[[Krypton (TV series)|Krypton]]'' {{small|(2022)}}

=== Anime ===

* ''[[My Hero Academia]]'' {{small|(muling pagpapalabas; 2025)}}

=== Cartoons ===

* ''[[44 Cats]]'' {{small|(2020)}}
* ''[[Moonbug Cartoons]]'' {{small|(2024)}}
* ''[[PJ Masks]]'' {{small|(2024)}}
* ''[[SpongeBob SquarePants]]'' {{small|(muling pagpapalabas; 2024)}}
* ''[[Mr. Bean: The Animated Series]]'' {{small|(muling pagpapalabas; 2025)}}
* ''[[Jurrasic World Camp Creataceous]]'' {{small|(2024)}}
* ''[[Regal Academy]]'' {{small|(2020)}}
* ''[[Fast and Furious: Spy Racers]]'' {{small|(2024)}}
* ''[[Winx Club]]'' {{small|(muling pagpapalabas; 2020)}}

=== Espesyal na programa at pampelikula ===

* ''Cine Cinco'' {{small|(2021)}}
* ''Cine Cinco sa Umaga'' {{small|(2024)}}
* ''Cine Cinco Hollywood Edition'' {{small|(2022)}}
* ''Cine Cinco: Hit na Hit'' {{small|(2024)}}
* ''Cine Cinco: Astig Sunday'' {{small|(2024)}}
* ''Cine Cinco: Weekend Saya'' {{small|(2024)}}
* ''[[Regal Entertainment|Regal Movies]]'' {{small|(2023)}}
* ''Sari-Sari Presents: Viva Cinema'' {{small|(2021)}}

=== Panrelihiyon ===

* ''Kape't Pandasal'' {{efn|Promoted by TV5 as ''Kape't Pandasal (JesCom) ''|name=sunday}} {{small|(mula sa produksyon ng JesCom Foundation, [[ABS-CBN]] 2004-2020, TV5 2022; pinapalabas din sa TV Maria at Bilyonaryo News Channel)}} 
* ''Healing Mass sa Veritas''{{efn|Promoted by TV5 as ''Sunday Mass''|name=sunday}} {{small|(2020; napapakinggan din sa [[DZRV-AM|Veritas 846]], at napapanod sa [[One PH]] at [[DWFM|Radyo5 92.3 News FM]])}}
* ''[[In Touch Ministries|In Touch with Dr. Charles Stanley]]'' {{small|(2020)}}
* ''Oras ng Himala''  {{small|(2022; pinapalabas din sa [[People's Television Network|PTV]], [[DZRJ-DTV|RJ DigiTV]], [[DZRJ-AM|Radyo Bandido TV]] at [[One PH]])}}
* ''[[Christ's Commission Fellowship|Word of God Network]]'' {{small|(2015; pinapalabas din sa [[People's Television Network|PTV]])}}

=== Mga serye mula sa Timog Korea ===

; Drama

* ''[[Reply 1988]]'' {{small|(2021; muling pagpapalabas)}}
* ''[[Remember (TV series)|Remember: War of the Son]]'' {{small|(2022)}}

=== Sports ===

* ''[[National Basketball Association|NBA]]'' ([[2021–22 NBA season|2021–22 season]]) {{small|(2021; napapanood rin sa [[One Sports (TV channel)|One Sports]])}}

== Programang panrehiyon ==

=== Balita ===

* ''Dateline TeleRadyo'' {{small|([[DXGB-TV|GBPI-TV5 Zamboanga]])}}
* ''Dateline Zamboanga'' {{small|([[DXGB-TV|GBPI-TV5 Zamboanga]])}}
* ''Frontline Eastern Visayas'' {{small|(TV5 Leyte)}}

== Paparating na Programa ==
''Tandaan'': Ang mga pamagat ay nakalista sa alpabetikong pagkakasunud-sunod, na sinusundan ng petsa ng ''premiere'' sa mga panaklong.

=== Orihinal na programa ===

; Mga serye

* ''For Your Eyes Only'' {{small|(2022)}}
* ''Nurse Lovely'' {{small|(2022)}}
* ''Ninja Kids'' {{small|(2022)}}
* ''Nakagapos na Puso'' {{small|(2022)}}
* ''Republika Origins'' {{small|(2022)}}

; Komedya

* ''Oh My Korona'' {{small|(2022)}}

; Reyalidad

* ''Lakwatsika'' {{small|(2022)}}
* ''The Biggest Search'' {{small|(2022)}}
* ''The Comeback'' {{small|(2022)}}
* ''[[Masked Singer Pilipinas]]'' (season 2) {{small|(bagong season; Marso 2022)}}&lt;ref&gt;{{Cite web|title=Masked Singer Pilipinas magbabalik sa January 2022|url=https://www.pep.ph/pepalerts/cabinet-files/160889/masked-singer-pilipinas-january-2022-a734-20210923|access-date=2021-10-01|website=PEP.ph|language=en}}&lt;/ref&gt;

; Pang-aliw

* ''Rolling In It Philippines'' (season 2) {{small|(2022)}}
* ''[[The Wall Philippines]]'' (season 2) {{small|(2022)}}

=== Acquired programming ===

; Mga serye ng ABS-CBN

* ''[[Too Good to Be True (Philippine TV series)|2 Good 2 Be True]]''&lt;ref name=&quot;ABSCBN2022Shows&quot;&gt;{{cite AV media|url=https://www.youtube.com/watch?v=W9YMidYjLXA|title=ABS-CBN Upcoming Shows and Offerings in 2022|publisher=ABS-CBN Entertainment|website=YouTube|date=December 19, 2021|access-date=December 19, 2021}}&lt;/ref&gt; {{small|(2022)}}
* ''[[Darna (2022 TV series)|Darna: The TV Series]]''&lt;ref name=&quot;ABSCBN2022Shows&quot; /&gt; {{small|(2022)}}
* ''Love in 40 Days''&lt;ref name=&quot;ABSCBN2022Shows&quot; /&gt; {{small|(2022)}}

==== Cooking Show ====

* ''[[Wok With Yan]]'' (2022)

== Dapat tandaan ==
{{noteslist}}

== Tingnan din ==

* [[List of TV5 (Philippine TV network) specials aired|List of TV5 specials aired]]

== Mga sanggunian ==
{{reflist}}

== Iba pang sanggunian ==

* [http://www.tv5.com.ph TV5 official website]

{{TV5 (current original and upcoming programming)}} {{Programs}}</text>
      <sha1>fgpx5bf0mor57bi4n8heoash6njl9pb</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Engklabo at eksklabo</title>
    <ns>0</ns>
    <id>318745</id>
    <revision>
      <id>2164880</id>
      <parentid>1961209</parentid>
      <timestamp>2025-06-14T03:52:05Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>113521</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5</comment>
      <origin>2164880</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3738" sha1="8m70l8ehomcr6qrfc9lnbefwffofn0g" xml:space="preserve">[[Talaksan:Enclave.svg|thumb|Ang teritoryo C ay isang engklabo ng teritoryo A, at isang eksklabo ng teritoryo B]]
[[Talaksan:Exclave.svg|thumb|Ang teritoryo C ay isang eksklabo ng teritory B, ngunit hindi engklabo ng teritoryo A, dahil nasa hangganan din ito ng teritoryo D]]
Ang '''engklabo''' ay isang teritoryo (o isang bahagi ng isa) na ganap na napapalibutan ng teritoryo ng isa pang estado o entidad.&lt;ref name=&quot;Raton&quot;&gt;{{Cite journal |last=Raton |first=Pierre |year=1958 |title=Les enclaves |journal=Annuaire Français de Droit International |volume=4 |page=186 |doi=10.3406/afdi.1958.1373}}&lt;/ref&gt; Ang mga engklabo ay maaari ding umiral sa loob ng teritoryal na tubig.&lt;ref name=&quot;Melamid&quot;&gt;{{Cite encyclopedia |year=1968 |title=Enclaves and Exclaves |encyclopedia=International Encyclopedia of the Social Sciences |publisher=The Macmillan Company &amp; Free Press |last=Melamid |first=Alexander |editor-last=Sills |editor-first=David |volume=5}}&lt;/ref&gt;  Ang ''engklabo'' ay minsang ginagamit nang hindi wasto upang tukuyin ang isang teritoryo na bahagyang napapaligiran ng ibang estado.&lt;ref name=&quot;Raton&quot; /&gt; Ang [[Lungsod ng Vaticano]] at [[San Marino]], na parehong nakapaloob sa [[Italya]], at [[Lesotho]], na nakapaloob sa [[South Africa|Timog Africa]], ay ganap na nakapaloob na mga soberanong estado.

Ang '''eksklabo''' ay isang bahagi ng isang estado o distrito na heograpikal na nahihiwalay mula sa pangunahing bahagi ng nakapalibot na teritoryo ng dayuhan (ng isa o higit pang mga estado o distrito atbp).&lt;ref name=&quot;Websters_p497&quot;&gt;{{Cite encyclopedia |year=1989 |title=Webster's Encyclopedic Unabridged Dictionary of the English Language |page=497}}&lt;/ref&gt; Maraming mga eksklabo ay mga engklabo rin, ngunit hindi lahat: ang isang eksklabo ay maaaring palibutan ng teritoryo ng higit sa isang estado. &lt;ref name=&quot;YRY&quot;&gt;{{Cite journal |last=Rozhkov-Yuryevsky |first=Yuri |year=2013 |title=The concepts of enclave and exclave and their use in the political and geographical characteristic of the Kaliningrad region |journal=Baltic Region |volume=2 |pages=113–123 |doi=10.5922/2079-8555-2013-2-11 |doi-access=free}}&lt;/ref&gt; Ang eksklabong [[Aserbayan]] ng [[Nagsasariling Republika ng Najichevan|Najichevan]] ay isang halimbawa ng isang eksklabo na hindi isang enclave (hangganan ng [[Armenya|Armenia]], [[Turkey|Turkiya]], at [[Iran]]).

== Mga tala ==
{{Reflist|30em}}

== Bibliograpiya ==

* {{Cite journal |last=Robinson |first=G. W. S. |date=September 1959 |title=Exclaves |journal=Annals of the Association of American Geographers |volume=49 |issue=3, [Part 1] |pages=283–295 |doi=10.1111/j.1467-8306.1959.tb01614.x |jstor=2561461}}
* {{Cite book|title=A Theory of Enclaves|last=Vinokurov|first=Evgeny|publisher=Lexington Books|year=2007|isbn=978-0-7391-2403-1|url=https://rowman.com/ISBN/9780739124031/A-Theory-of-Enclaves|access-date=2022-08-07|archive-date=2017-03-14|archive-url=https://web.archive.org/web/20170314062517/https://rowman.com/ISBN/9780739124031/A-Theory-of-Enclaves|url-status=dead}} 

== Mga panlabas na link ==
 
 
{{Commons category|Exclaves and enclaves}}

* [http://www.ibrg.info/palmberg/enclaves.htm Mga Enclave ng mundo ni Rolf Palmberg]
* [http://geosite.jankrogh.com Geosite ni Jan S. Krogh]
* [http://www.hiddeneurope.co.uk/tangled-territories-european-exclaves-and-enclaves &quot;Tangled Territories&quot; 2005 review article sa mga exclave at enclave sa Europe na inilathala sa ''Hidden Europe'' magazine]
* [http://ontology.buffalo.edu/smith/baarle.htm Barry Smith's Baarle Site]
* [https://vinokurov.info/a-theory-of-enclaves/ Evgeny Vinokurov's Theory of Enclaves - isang komprehensibong pang-ekonomiya at pampulitika na paggamot sa mga enclave at exclaves]
{{Terms for types of country subdivisions}}</text>
      <sha1>8m70l8ehomcr6qrfc9lnbefwffofn0g</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Eskudo ng Costa Rica</title>
    <ns>0</ns>
    <id>327219</id>
    <revision>
      <id>2164885</id>
      <parentid>2164477</parentid>
      <timestamp>2025-06-14T04:13:25Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>113521</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 0 sources and tagging 1 as dead.) #IABot (v2.0.9.5</comment>
      <origin>2164885</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="15855" sha1="5vds7cgpr4os68tiysy78sqhr7cu22d" xml:space="preserve">{{Infobox coat of arms
|name             = Coat of arms of Costa Rica
|image            = Coat of arms of Costa Rica.svg
|image_width      = 250
|middle           = 
|middle_width     = 
|middle_caption   = 
|lesser           = 
|lesser_width     = 
|lesser_caption   = 
|armiger          = [[Costa Rica|Republic of Costa Rica]]
|year_adopted     = 1848 &lt;br&gt; (5 May 1998 alteration added smoke to volcanoes&lt;ref&gt;[http://www.visitcostarica.com/ict/paginas/informacion.asp National Symbols, Instituto Costarricense de Turismo] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110717215236/http://www.visitcostarica.com/ict/paginas/informacion.asp |date=2011-07-17 }} Accessed 2011-07-19&lt;/ref&gt;)
|crest            = An ribbon azure bearing the legend &quot;[[Central America|AMÉRICA CENTRAL]]&quot;.
|torse            = 
|shield           = 
|supporters       = 
|compartment      = 
|motto            = [[Costa Rica|REPÚBLICA DE COSTA RICA]]
|orders           = 
|other_elements   = A [[Console (heraldry)|console]] or.
|earlier_versions = 
|use              = 
}}

Ang '''eskudo ng Costa Rica''' {{lang-es|escudo de Costa Rica}} ay idinisenyo noong 1848, na may mga pagbabago noong 1906, 1964, at 1998. Ang pinakahuling pagbabago ay ang pagdaragdag ng usok upang makilala ang tatlong bulkan.&lt;ref name= &quot;1998ExecDecree&quot;&gt;[http://196.40.56.12/scij/scripts/TextoCompleto.dll?Texto&amp;nNorma=43741&amp;nVersion=46098&amp;nTamanoLetra=10&amp;strWebNormativa=http://www.pODgSCj/NSCJ. =sa;PWD=scij;DATABASE=SCIJ_NRM;&amp;strServidor=\\pgr04&amp;strUnidad=D:&amp;strJavaScript=NO Ang 1998 Executive Decree]{{Dead link|date=Hunyo 2025 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}{{Dead link|date=Hunyo 2025 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}{{Dead link|date=Hunyo 2025 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}{{Dead link|date=Hunyo 2025 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}{{Dead link|date=Mayo 2025 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}{{Dead link|date=Mayo 2025 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}{{Dead link|date=Mayo 2025 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}{{Dead link|date=Mayo 2025 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}{{Dead link|date=Mayo 2025 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}{{Dead link|date=Mayo 2025 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}{{Dead link|date=Mayo 2025 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}{{Dead link|date=Mayo 2025 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}{{Dead link|date=Mayo 2025 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}{{Dead link|date=Mayo 2025 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}{{Dead link|date=Mayo 2025 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}{{Dead link|date=Mayo 2025 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}{{Dead link|date=Mayo 2025 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}{{Dead link|date=Abril 2025 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}{{Dead link|date=Abril 2025 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}{{Dead link|date=Abril 2025 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}{{Dead link|date=Abril 2025 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}{{Dead link|date=Abril 2025 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}{{Dead link|date=Abril 2025 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}{{Dead link|date=Abril 2025 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}{{Dead link|date=Abril 2025 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}{{Dead link|date=Marso 2025 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}{{Dead link|date=Marso 2025 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}{{Dead link|date=Marso 2025 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}{{Dead link|date=Marso 2025 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}{{Dead link|date=Marso 2025 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}{{Dead link|date=Marso 2025 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}{{Dead link|date=Marso 2025 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}{{Dead link|date=Marso 2025 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}{{Dead link|date=Marso 2025 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}{{Dead link|date=Pebrero 2025 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}{{Dead link|date=Pebrero 2025 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}{{Dead link|date=Pebrero 2025 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}{{Dead link|date=Pebrero 2025 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}{{Dead link|date=Pebrero 2025 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}{{Dead link|date=Pebrero 2025 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}{{Dead link|date=Pebrero 2025 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}{{Dead link|date=Pebrero 2025 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}{{Dead link|date=Pebrero 2025 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}{{Dead link|date=Enero 2025 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}{{Dead link|date=Enero 2025 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}{{Dead link|date=Enero 2025 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}{{Dead link|date=Enero 2025 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}{{Dead link|date=Enero 2025 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}{{Dead link|date=Enero 2025 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}{{Dead link|date=Enero 2025 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}{{Dead link|date=Enero 2025 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}{{Dead link|date=Enero 2025 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}{{Dead link|date=Enero 2025 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}{{Dead link|date=Disyembre 2024 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}{{Dead link|date=Disyembre 2024 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}{{Dead link|date=Disyembre 2024 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}{{Dead link|date=Disyembre 2024 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}{{Dead link|date=Disyembre 2024 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}{{Dead link|date=Disyembre 2024 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}{{Dead link|date=Disyembre 2024 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}{{Dead link|date=Disyembre 2024 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}{{Dead link|date=Disyembre 2024 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}{{Dead link|date=Disyembre 2024 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}{{Dead link|date=Disyembre 2024 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}{{Dead link|date=Nobiyembre 2024 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}{{Dead link|date=Nobiyembre 2024 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}{{Dead link|date=Nobiyembre 2024 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}{{Dead link|date=Nobiyembre 2024 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}{{Dead link|date=Nobiyembre 2024 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}{{Dead link|date=Nobiyembre 2024 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}{{Dead link|date=Nobiyembre 2024 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}{{Dead link|date=Nobiyembre 2024 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}{{Dead link|date=Oktubre 2024 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}{{Dead link|date=Oktubre 2024 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}{{Dead link|date=Oktubre 2024 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}{{Dead link|date=Oktubre 2024 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}{{Dead link|date=Septiyembre 2024 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}{{Dead link|date=Septiyembre 2024 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}{{Dead link|date=Septiyembre 2024 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}{{Dead link|date=Septiyembre 2024 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}{{Dead link|date=Septiyembre 2024 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}{{Dead link|date=Septiyembre 2024 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}{{Dead link|date=Septiyembre 2024 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}{{Dead link|date=Septiyembre 2024 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}{{Dead link|date=Septiyembre 2024 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}{{Dead link|date=Septiyembre 2024 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}{{Dead link|date=Agosto 2024 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}{{Dead link|date=Agosto 2024 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}{{Dead link|date=Agosto 2024 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}{{Dead link|date=Agosto 2024 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}{{Dead link|date=Agosto 2024 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}{{Dead link|date=Agosto 2024 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}{{Dead link|date=Agosto 2024 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}{{Dead link|date=Agosto 2024 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}{{Dead link|date=Agosto 2024 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}{{Dead link|date=Agosto 2024 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}{{Dead link|date=Agosto 2024 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}{{Dead link|date=Hulyo 2024 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}{{Dead link|date=Hulyo 2024 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}{{Dead link|date=Hulyo 2024 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}{{Dead link|date=Hulyo 2024 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}{{Dead link|date=Hulyo 2024 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}{{Dead link|date=Hunyo 2024 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}{{Dead link|date=Hunyo 2024 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}{{Dead link|date=Hunyo 2024 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}{{Dead link|date=Hunyo 2024 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}{{Dead link|date=Hunyo 2024 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}{{Dead link|date=Hunyo 2024 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}{{Dead link|date=Hunyo 2024 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}{{Dead link|date=Mayo 2024 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}{{Dead link|date=Mayo 2024 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}{{Dead link|date=Mayo 2024 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}{{Dead link|date=Mayo 2024 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}{{Dead link|date=Mayo 2024 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}{{Dead link|date=Mayo 2024 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}{{Dead link|date=Mayo 2024 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}{{Dead link|date=Mayo 2024 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}{{Dead link|date=Mayo 2024 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}{{Dead link|date=Abril 2024 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}{{Dead link|date=Abril 2024 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}{{Dead link|date=Abril 2024 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}{{Dead link|date=Abril 2024 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}{{Dead link|date=Abril 2024 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}{{Dead link|date=Abril 2024 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}{{Dead link|date=Abril 2024 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}{{Dead link|date=Abril 2024 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}{{Dead link|date=Abril 2024 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}{{Dead link|date=Marso 2024 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}{{Dead link|date=Marso 2024 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}{{Dead link|date=Marso 2024 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}{{Dead link|date=Marso 2024 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}{{Dead link|date=Marso 2024 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}{{Dead link|date=Marso 2024 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}{{Dead link|date=Marso 2024 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}{{Dead link|date=Marso 2024 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}{{Dead link|date=Marso 2024 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}{{Dead link|date=Marso 2024 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}{{Dead link|date=Pebrero 2024 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}{{Dead link|date=Pebrero 2024 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}{{Dead link|date=Pebrero 2024 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}{{Dead link|date=Pebrero 2024 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}{{Dead link|date=Marso 2022 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=1998 Executive Decree]{{Dead link|date=Marso 2022 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=1 -07-19 {{in lang|es}}&lt;/ref&gt;

== Pre-1821 colony of Spanish Empire ==
Bago ang 1821, [[Costa Rica]] ay bahagi ng [[Imperyong Espanyol]] at walang lokal na eskudo. Ang mga braso ng naghaharing monarko ang ginamit sa halip. Ang tanging lungsod na nagkaroon ng lokal na eskudo ay ang lungsod ng [[Cartago, Costa Rica|Cartago]], na iginawad ni Haring [[Philip II ng Espanya|Phillip II]] noong 1565. Pagkatapos ng kalayaan nito mula sa [[Spain] ] noong 1821, ang [[Costa Rica]] ay nagtatag ng iba't ibang lupon ng pamahalaan na nagsisikap na magpasya sa hinaharap nito, na nagdedebate sa pagitan ng pagiging malaya (republikano) o sumali sa [[Mexican Empire]] (imperyalista). Ang kawalan ng desisyon ay humantong sa [[Labanan ng Ochomogo]] noong 5 Abril 1823, na may desisyon na manatiling independyente at ilipat ang kabiserang lungsod mula Cartago patungong San José. Dahil sa malalayong distansya at mahirap na komunikasyon noong panahong iyon, napagtanto ng mga imperyalista na ang [[Mexican Empire]] ay hindi na umiiral mula noong Marso 1823.

== Sandata ng pederal at estado ==
Noong Marso 1824, nang sumali ang Costa Rica sa [[Federal Republic of Central America|United Provinces of Central America]] na mga armas na ipinahayag ng konstitusyon ng bagong republika ay naging mga sandata ng Estado ng Costa Rica. Ang coat of arm na ito ay binubuo ng isang tatsulok, kung saan limang bulkan ang tumaas mula sa dagat na sumisimbolo sa limang miyembrong estado ng United Provinces; sa itaas ng mga bulkan ay may nagniningning na pulang [[Phrygian cap]] at isang [[bahaghari]]. Ang coat of arm na ito na may maliliit na pagbabago ay ginagamit pa rin ng pambansang coat of arms ng [[El Salvador]] at [[Nicaragua]].

Noong 2 Nobyembre 1824, pinagtibay ng Costa Rica ang unang eskudo nito bilang isang estado sa loob ng pederasyon na nagpapakita ng kanang bahagi ng dibdib ng isang hubad na lalaki at nakataas na braso na napapalibutan ng bilog ng berdeng mga bundok at ang malayang estado ng Costa Rica.&lt;ref name=&quot;historia&quot;&gt;[http://www.historia.fcs.ucr.ac.cr/mod-cole/2004/bandyescudos/escudos.htm History of the Coat of Arms of Costa Rica] {{webarchive|url= https://web.archive.org/web/20090120045345/http://historia.fcs.ucr.ac.cr/mod-cole/2004/bandyescudos/escudos.htm |date=2009-01-20 }} Na-access 2008-02-01 {{in lang|es}}&lt;/ref&gt;

== Mga armas ng isang malayang estado ==
Noong 1840, pagkatapos ng pag-alis ng Costa Rica mula sa federation, isang bagong coat of arms ang pinagtibay, ang una para sa Costa Rica bilang isang soberanya at independiyenteng estado. Binubuo ito ng isang walong-tulis na nagniningning na bituin sa isang asul na patlang na napapalibutan ng dilaw na bilog na may alamat na Estado ng Costa Rica. Ang coat of arm na ito ay pinigilan noong 1842 ni [[Francisco Morazán]] sa panahon ng kanyang bigong bid na muling pagsamahin ang [[Federal Republic of Central America]]. Ang 1824 na armas ay ginamit sa panahong ito.&lt;ref name=&quot;historia&quot; /&gt;

==Makasaysayang eskudo ng republika==
[[File:Unang postal stamp CR 4 Reales 1863.jpg|thumb|150px|Ang disenyo ng 1848 coat of arms ay itinampok sa unang Costa Rican [[postal stamp]], na inilabas noong 1863.]]
Ang batayan ng kasalukuyang pambansang coat of arms ng Costa Rica ay pinagtibay noong Setyembre 29, 1848, sa panahon ng pagkapangulo ni Dr [[Jose Maria Castro Madriz]] kasama ang bagong watawat. Ang parehong mga disenyo ay iniuugnay kay Pacifica Fernandez, asawa ni Mr Castro Madriz. Ang mga sandata na ito ay makabuluhang binago ng batas bilang 18 ng 27 Nobyembre 1906, na nag-alis ng mga simbolo ng militar, pambansang watawat at sungay ng kasaganaan na nakapaloob sa disenyo noong 1848.&lt;ref name=&quot;historia&quot; /&gt;</text>
      <sha1>5vds7cgpr4os68tiysy78sqhr7cu22d</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Infinix Mobile</title>
    <ns>0</ns>
    <id>329769</id>
    <revision>
      <id>2164790</id>
      <parentid>2141706</parentid>
      <timestamp>2025-06-13T13:16:13Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>2001:4450:4FBD:2B00:872:3C21:9F5A:825D</ip>
      </contributor>
      <comment>/* Mga kawing panlabas */</comment>
      <origin>2164790</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="10131" sha1="6h07h02h4fu3qztdz8pm0w9n2kx6l80" xml:space="preserve">{{Infobox company
| name = Infinix Mobile
| logo = Infinix logo.svg
| logo_size = 
| logo_alt = Infinix's Logo
| logo_caption = 
| logo_padding = 
| image = 
| image_size = 
| image_alt = 
| image_caption = 
| trading_name = '''Infinix Mobility'''
| native_name = 
| native_name_lang = &lt;!-- Use ISO 639-1 code, e.g. &quot;fr&quot; for French. For multiple names in different languages, use {{Lang|[code]|[name]}}. --&gt;
| romanized_name = 
| former_name = 
| type = [[Subsidiya]]
| traded_as = 
| ISIN = 
| industry = [[Elektronikong pangkonsumo]]
| genre = 
| fate = 
| predecessor = &lt;!-- or: | predecessors = --&gt;
| successor = &lt;!-- or: | successors = --&gt;
| founded = {{start date and age|2013|df=y}}
| founder = [[Transsion Holdings]]
| defunct = &lt;!-- {{End date|YYYY|MM|DD}} --&gt;
| hq_location_country = [[Shenzhen]], [[Tsina]]
| num_locations = 
| num_locations_year = &lt;!-- Year of num_locations data (if known) --&gt;
| area_served = Aprika (maliban sa [[Eritrea]], [[Namibia]], at [[Timog Aprika]]), [[Bangladesh]], [[India]], [[Iran]], [[Pakistan]], [[Polonya]], [[Pransiya]], [[Republikang Tseko]], at [[Timog-silangang Asya]]
| key_people = Benjamin Jiang (CEO)
| products = [[Smartphone|Selpon]]&lt;br&gt;[[Tablet na kompyuter|Tablet]]&lt;br&gt;[[Earphone]]&lt;br&gt;[[:en:Battery charger#Power bank|Powerbanks]]&lt;br&gt;[[:en:Mobile phone accessories#Cases|Phone cases]]&lt;br&gt;[[Bag]]&lt;br&gt;[[Telebisyon|Smart TV]]&lt;br&gt;[[Smartwatch|Smartwatch]]&lt;br&gt;[[Laptop]]
| brands = 
| production = 
| production_year = &lt;!-- Year of production data (if known) --&gt;
| services = 
| revenue = 
| revenue_year = &lt;!-- Year of revenue data (if known) --&gt;
| operating_income = 
| income_year = &lt;!-- Year of operating_income data (if known) --&gt;
| net_income = &lt;!-- or: | profit = --&gt;
| net_income_year = &lt;!-- or: | profit_year = --&gt;&lt;!-- Year of net_income/profit data (if known) --&gt;
| aum = &lt;!-- Only for financial-service companies --&gt;
| assets = 
| assets_year = &lt;!-- Year of assets data (if known) --&gt;
| equity = 
| equity_year = &lt;!-- Year of equity data (if known) --&gt;
| owner = &lt;!-- or: | owners = --&gt;
| members = 
| members_year = &lt;!-- Year of members data (if known) --&gt;
| num_employees = 
| num_employees_year = &lt;!-- Year of num_employees data (if known) --&gt;
| parent = [[Transsion Holdings]]
| divisions = 
| subsid = 
| module = &lt;!-- Used to embed other templates --&gt;
| ratio = &lt;!-- Basel III ratio, for BANKS ONLY --&gt;
| rating = &lt;!-- credit rating, for BANKS ONLY --&gt;
| website = {{URL|https://www.infinixmobility.com/}}
| footnotes = 
}}
Ang '''Infinix Mobile''' ay isang kumpanya ng tagagawa ng mga [[selpon]] na itinatag noong taoóng 2013 ng [[Transsion Holdings]], at mayroon silang punong-tanggapan sa [[Hong Kong]].&lt;ref name=&quot;ROW&quot;&gt;{{Cite web |last=Deck |first=Andrew |date=2020-06-23 |title=Your guide to Transsion, Africa's biggest mobile phone supplier |url=https://restofworld.org/2020/transsion-from-china-to-africa/ |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20200810082819/https://restofworld.org/2020/transsion-from-china-to-africa/ |archive-date=2020-08-10 |access-date=2020-08-08 |website=Rest of World |language=en-US |quote=Transsion operates three brands from its headquarters: Infinix, Itel, and Tecno.}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web |last=Adepoju |first=Paul |title=How thinking and acting local took Africa's top-selling phone maker to a multibillion-dollar IPO |url=https://qz.com/africa/1720711/transsions-tecno-infinix-are-africas-favorites-boosts-ipo/ |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20200821223021/https://qz.com/africa/1720711/transsions-tecno-infinix-are-africas-favorites-boosts-ipo/ |archive-date=2020-08-21 |access-date=2020-08-08 |website=Quartz Africa |date=3 October 2019 |language=en}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web |last=www.ETTelecom.com |title=Transsion's online-only smartphone brand Infinix aims 8-10% online market share - ET Telecom |url=http://telecom.economictimes.indiatimes.com/news/transsions-online-only-smartphone-brand-infinix-aims-8-10-online-market-share/59865128 |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20210628174733/https://telecom.economictimes.indiatimes.com/news/transsions-online-only-smartphone-brand-infinix-aims-8-10-online-market-share/59865128 |archive-date=2021-06-28 |access-date=2021-06-26 |website=ETTelecom.com |language=en}}&lt;/ref&gt; 

Ang kompanya ay may mga sentro ng pananaliksik at pag-unlad sa [[Pransiya]] at [[Timog Korea]] at dinidisenyo nila ang kanilang mga telepono sa Pransiya. Ang Infinix Mobile ay makukuha sa Asya at humigit-kumulang 30 na bansa sa [[Gitnang Silangan]] at [[Aprika]].&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Iraq |url=https://www.infinixmobility.com/iq/ |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20201201021949/https://www.infinixmobility.com/iq/ |archive-date=2020-12-01 |access-date=2020-12-30 |website=Infinix |language=ar}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite news |date=2016-12-04 |title=Hong Kong's mobile brand Infinix sets foot in Bangladesh |language=en |work=The Daily Star |url=http://www.thedailystar.net/business/chinas-mobile-brand-infinix-sets-foot-bangladesh-1324741 |url-status=live |access-date=2017-03-14 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180217052639/http://www.thedailystar.net/business/chinas-mobile-brand-infinix-sets-foot-bangladesh-1324741 |archive-date=2018-02-17}}&lt;/ref&gt; Ang kumpanya rin ang unang tatak na nag-manupaktura sa bansang [[Pakistan]].&lt;ref&gt;{{Cite news |date=2020-02-29|title=Infinix becomes first smartphone brand manufacturer in Pakistan|language=en |work=The Daily Star |url=https://www.brecorder.com/news/575831|url-status=live|access-date=2023-02-28|archive-url=https://web.archive.org/web/20180217052639/http://www.thedailystar.net/business/chinas-mobile-brand-infinix-sets-foot-bangladesh-1324741 |archive-date=2018-02-17}}&lt;/ref&gt;

== Kasaysayan ==
Noong 2013, itinatag ang Infinix Mobile bilang isang kumpanya ng mga ''[[smartphone]]''.

Noong 2017, nakita ng kumpanya ang pagtaas ng kanilang ''market share'' sa [[Ehipto]]&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Egyptian Museum Cairo – EMC |url=https://egyptianmuseumcairo.eg/ |access-date=2024-06-27 |language=en-US}}&lt;/ref&gt;, na naglalagay sa kanila bilang ikatlong pinakamalaking tatak matapos ang [[Samsung]] at [[Huawei]].&lt;ref&gt;{{Cite news |title=Egyptian Reviewer: من هى شركة infinix - انفينكس |language=ar-EG |work=Egyptian Reviewer |url=https://www.egyptionreviewer.com/2018/01/infinix.html |url-status=live |access-date=2018-01-21 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180826005030/https://www.egyptionreviewer.com/2018/01/infinix.html |archive-date=2018-08-26}}&lt;/ref&gt;

Noong Oktubre 2024, inilabas ng Infinix ang Zero Flip bilang unang ''flippable'' na telepono sa kanilang mga produkto na nakipagtulungan sa [[GoPro]] at parehong mga istruktura sa Tecno Phantom V-Flip 2

== Mga produkto ==
{{Dynamic list}}
Listahan ng mga selpon ng Infinix: &lt;ref&gt;{{Cite web|title=All Infinix phones|url=https://m.gsmarena.com/infinix-phones-119.php|access-date=2022-01-20|website=m.gsmarena.com|archive-date=2022-01-20|archive-url=https://web.archive.org/web/20220120043358/https://m.gsmarena.com/infinix-phones-119.php|url-status=live}}&lt;/ref&gt;
{{Div col}}
=== Selpon ===
==== Zero Series ====
{{div col|colwidth=20em}}
*Infinix Zero 3
*Infinix Zero 4
*Infinix Zero 4 Plus
*Infinix Zero 5
*Infinix Zero 5G
*Infinix Zero 5 Pro
*Infinix Zero 6
*Infinix Zero 6 Pro
*Infinix Zero 8
*Infinix Zero 8i
*Infinix Zero 9
*Infinix Zero X
*Infinix Zero X Pro
*Infinix Zero X Neo
*Infinix Zero 20
*Infinix Zero Ultra
*Infinix Zero 30
*Infinix Zero 30 5G
*Infinix Zero 40
*Infinix Zero 40 5G
*Infinix Zero Flip

==== Note Series ====
*[[Infinix Note 3]]
*Infinix Note 3 Pro
*Infinix Note 4
*Infinix Note 4 Pro
*Infinix Note 5
*Infinix Note 5 Stylus
*Infinix Note 6
*Infinix Note 7
*Infinix Note 7 Lite
*Infinix Note 8
*Infinix Note 8i
*Infinix Note 9
*Infinix Note 10
*Infinix Note 10 Pro
*Infinix Note 10 Pro NFC
*Infinix Note 11
*Infinix Note 11 Pro
*Infinix Note 11i
*Infinix Note 11s
*Infinix Note 12
*Infinix Note 12 5G
*Infinix Note 12 Pro
*Infinix Note 12 Pro 5G
*Infinix Note 12 G96
*Infinix Note 12i 2022
*Infinix Note 12 2023
*Infinix Note 12 VIP
*Infinix Note 30
*Infinix Note 30 Pro
*Infinix Note 30 5G
*Infinix Note 30 VIP
*Infinix Note 30i
*Infinix Note 40
*Infinix Note 40 Pro
*Infinix Note 40X 5G
*Infinix Note 40S
*Infinix Note 40 5G
*Infinix Note 40 Pro 5G
*Infinix Note 40 Pro+ 5G
*Infinix Note 40 Racing Edition

==== Hot Series ====
*Infinix Hot Note
*Infinix Hot S
*Infinix Hot 4
*Infinix Hot 4 Pro
*Infinix Hot 5
*Infinix Hot 5 Lite
*Infinix Hot 6
*Infinix Hot 6 Pro
*Infinix Hot 6X
*Infinix Hot 7
*Infinix Hot 7 Pro
*Infinix Hot 8
*Infinix Hot 9
*Infinix Hot 9 Play
*[[Infinix Hot 9 Pro]]
*Infinix Hot 10i
*Infinix Hot 10T
*Infinix Hot 10s
*Infinix Hot 10s NFC
*Infinix Hot 10T
*Infinix Hot 10 Lite
*Infinix Hot 10 Play
*Infinix Hot 11
*Infinix Hot 11 Play
*Infinix Hot 11s
*Infinix Hot 11 2022
*Infinix Hot 12
*Infinix Hot 12 Play
*Infinix Hot 12 Pro
*Infinix Hot 12i
*Infinix Hot 20
*Infinix Hot 20 Play
*Infinix Hot 20s
*Infinix Hot 20 5G
*Infinix Hot 20i
*[[Infinix Hot 30]]
*Infinix Hot 30i
*Infinix Hot 30i NFC
*Infinix Hot 30 Play
*Infinix Hot 30 5G
*[[Infinix Hot 40]]
*Infinix Hot 40i
*Infinix Hot 40 Pro
*[[Infinix Hot 50]]
*Infinix Hot 50i
*Infinix Hot 50 5G
*Infinix Hot 50 Pro+

==== Smart Series ====
*Infinix Smart
*Infinix Smart 2
*Infinix Smart 2 HD
*Infinix Smart 2 Pro
*Infinix Smart 2
*Infinix Smart 3 Plus
*Infinix Smart 4c
*Infinix Smart 4
*Infinix Smart 5
*Infinix Smart 6
*Infinix Smart 6 HD
*Infinix Smart 6 Plus
*Infinix Smart 7
*Infinix Smart 7 HD
*Infinix Smart 8
*Infinix Smart 8 HD
*Infinix Smart 8 Pro
*Infinix Smart 8 Plus
*Infinix Smart 9

==== GT Series ====
*Infinix GT 10 Pro
*Infinix GT 20 Pro
{{div col end}}

=== Laptop ===
==== Inbook series ====
*Infinix Inbook XI Slim
*Infinix Inbook X1
*Infinix Inbook X2
*Infinix Inbook X3
*Infinix Inbook Air
{{Div col end}}

==== Zerobook series ====

*Infinix Zerobook

==== GT series ====
*Infinix GT Book

==== Tablet ====
*XPad

{{Div col end}}

== Mga sanggunian ==
{{reflist}}

== Mga kawing panlabas ==
*{{Official website|https://www.infinixmobility.com}}</text>
      <sha1>6h07h02h4fu3qztdz8pm0w9n2kx6l80</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>2164791</id>
      <parentid>2164790</parentid>
      <timestamp>2025-06-13T13:42:40Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Aghamanon</username>
        <id>147345</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>Corrected typo</comment>
      <origin>2164791</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="10130" sha1="gjgs20t3d7490do1dil7p4csfr92zj8" xml:space="preserve">{{Infobox company
| name = Infinix Mobile
| logo = Infinix logo.svg
| logo_size = 
| logo_alt = Infinix's Logo
| logo_caption = 
| logo_padding = 
| image = 
| image_size = 
| image_alt = 
| image_caption = 
| trading_name = '''Infinix Mobility'''
| native_name = 
| native_name_lang = &lt;!-- Use ISO 639-1 code, e.g. &quot;fr&quot; for French. For multiple names in different languages, use {{Lang|[code]|[name]}}. --&gt;
| romanized_name = 
| former_name = 
| type = [[Subsidiya]]
| traded_as = 
| ISIN = 
| industry = [[Elektronikong pangkonsumo]]
| genre = 
| fate = 
| predecessor = &lt;!-- or: | predecessors = --&gt;
| successor = &lt;!-- or: | successors = --&gt;
| founded = {{start date and age|2013|df=y}}
| founder = [[Transsion Holdings]]
| defunct = &lt;!-- {{End date|YYYY|MM|DD}} --&gt;
| hq_location_country = [[Shenzhen]], [[Tsina]]
| num_locations = 
| num_locations_year = &lt;!-- Year of num_locations data (if known) --&gt;
| area_served = Aprika (maliban sa [[Eritrea]], [[Namibia]], at [[Timog Aprika]]), [[Bangladesh]], [[India]], [[Iran]], [[Pakistan]], [[Polonya]], [[Pransiya]], [[Republikang Tseko]], at [[Timog-silangang Asya]]
| key_people = Benjamin Jiang (CEO)
| products = [[Smartphone|Selpon]]&lt;br&gt;[[Tablet na kompyuter|Tablet]]&lt;br&gt;[[Earphone]]&lt;br&gt;[[:en:Battery charger#Power bank|Powerbanks]]&lt;br&gt;[[:en:Mobile phone accessories#Cases|Phone cases]]&lt;br&gt;[[Bag]]&lt;br&gt;[[Telebisyon|Smart TV]]&lt;br&gt;[[Smartwatch|Smartwatch]]&lt;br&gt;[[Laptop]]
| brands = 
| production = 
| production_year = &lt;!-- Year of production data (if known) --&gt;
| services = 
| revenue = 
| revenue_year = &lt;!-- Year of revenue data (if known) --&gt;
| operating_income = 
| income_year = &lt;!-- Year of operating_income data (if known) --&gt;
| net_income = &lt;!-- or: | profit = --&gt;
| net_income_year = &lt;!-- or: | profit_year = --&gt;&lt;!-- Year of net_income/profit data (if known) --&gt;
| aum = &lt;!-- Only for financial-service companies --&gt;
| assets = 
| assets_year = &lt;!-- Year of assets data (if known) --&gt;
| equity = 
| equity_year = &lt;!-- Year of equity data (if known) --&gt;
| owner = &lt;!-- or: | owners = --&gt;
| members = 
| members_year = &lt;!-- Year of members data (if known) --&gt;
| num_employees = 
| num_employees_year = &lt;!-- Year of num_employees data (if known) --&gt;
| parent = [[Transsion Holdings]]
| divisions = 
| subsid = 
| module = &lt;!-- Used to embed other templates --&gt;
| ratio = &lt;!-- Basel III ratio, for BANKS ONLY --&gt;
| rating = &lt;!-- credit rating, for BANKS ONLY --&gt;
| website = {{URL|https://www.infinixmobility.com/}}
| footnotes = 
}}
Ang '''Infinix Mobile''' ay isang kumpanya ng tagagawa ng mga [[selpon]] na itinatag noong taóng 2013 ng [[Transsion Holdings]], at mayroon silang punong-tanggapan sa [[Hong Kong]].&lt;ref name=&quot;ROW&quot;&gt;{{Cite web |last=Deck |first=Andrew |date=2020-06-23 |title=Your guide to Transsion, Africa's biggest mobile phone supplier |url=https://restofworld.org/2020/transsion-from-china-to-africa/ |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20200810082819/https://restofworld.org/2020/transsion-from-china-to-africa/ |archive-date=2020-08-10 |access-date=2020-08-08 |website=Rest of World |language=en-US |quote=Transsion operates three brands from its headquarters: Infinix, Itel, and Tecno.}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web |last=Adepoju |first=Paul |title=How thinking and acting local took Africa's top-selling phone maker to a multibillion-dollar IPO |url=https://qz.com/africa/1720711/transsions-tecno-infinix-are-africas-favorites-boosts-ipo/ |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20200821223021/https://qz.com/africa/1720711/transsions-tecno-infinix-are-africas-favorites-boosts-ipo/ |archive-date=2020-08-21 |access-date=2020-08-08 |website=Quartz Africa |date=3 October 2019 |language=en}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web |last=www.ETTelecom.com |title=Transsion's online-only smartphone brand Infinix aims 8-10% online market share - ET Telecom |url=http://telecom.economictimes.indiatimes.com/news/transsions-online-only-smartphone-brand-infinix-aims-8-10-online-market-share/59865128 |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20210628174733/https://telecom.economictimes.indiatimes.com/news/transsions-online-only-smartphone-brand-infinix-aims-8-10-online-market-share/59865128 |archive-date=2021-06-28 |access-date=2021-06-26 |website=ETTelecom.com |language=en}}&lt;/ref&gt; 

Ang kompanya ay may mga sentro ng pananaliksik at pag-unlad sa [[Pransiya]] at [[Timog Korea]] at dinidisenyo nila ang kanilang mga telepono sa Pransiya. Ang Infinix Mobile ay makukuha sa Asya at humigit-kumulang 30 na bansa sa [[Gitnang Silangan]] at [[Aprika]].&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Iraq |url=https://www.infinixmobility.com/iq/ |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20201201021949/https://www.infinixmobility.com/iq/ |archive-date=2020-12-01 |access-date=2020-12-30 |website=Infinix |language=ar}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite news |date=2016-12-04 |title=Hong Kong's mobile brand Infinix sets foot in Bangladesh |language=en |work=The Daily Star |url=http://www.thedailystar.net/business/chinas-mobile-brand-infinix-sets-foot-bangladesh-1324741 |url-status=live |access-date=2017-03-14 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180217052639/http://www.thedailystar.net/business/chinas-mobile-brand-infinix-sets-foot-bangladesh-1324741 |archive-date=2018-02-17}}&lt;/ref&gt; Ang kumpanya rin ang unang tatak na nag-manupaktura sa bansang [[Pakistan]].&lt;ref&gt;{{Cite news |date=2020-02-29|title=Infinix becomes first smartphone brand manufacturer in Pakistan|language=en |work=The Daily Star |url=https://www.brecorder.com/news/575831|url-status=live|access-date=2023-02-28|archive-url=https://web.archive.org/web/20180217052639/http://www.thedailystar.net/business/chinas-mobile-brand-infinix-sets-foot-bangladesh-1324741 |archive-date=2018-02-17}}&lt;/ref&gt;

== Kasaysayan ==
Noong 2013, itinatag ang Infinix Mobile bilang isang kumpanya ng mga ''[[smartphone]]''.

Noong 2017, nakita ng kumpanya ang pagtaas ng kanilang ''market share'' sa [[Ehipto]]&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Egyptian Museum Cairo – EMC |url=https://egyptianmuseumcairo.eg/ |access-date=2024-06-27 |language=en-US}}&lt;/ref&gt;, na naglalagay sa kanila bilang ikatlong pinakamalaking tatak matapos ang [[Samsung]] at [[Huawei]].&lt;ref&gt;{{Cite news |title=Egyptian Reviewer: من هى شركة infinix - انفينكس |language=ar-EG |work=Egyptian Reviewer |url=https://www.egyptionreviewer.com/2018/01/infinix.html |url-status=live |access-date=2018-01-21 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180826005030/https://www.egyptionreviewer.com/2018/01/infinix.html |archive-date=2018-08-26}}&lt;/ref&gt;

Noong Oktubre 2024, inilabas ng Infinix ang Zero Flip bilang unang ''flippable'' na telepono sa kanilang mga produkto na nakipagtulungan sa [[GoPro]] at parehong mga istruktura sa Tecno Phantom V-Flip 2

== Mga produkto ==
{{Dynamic list}}
Listahan ng mga selpon ng Infinix: &lt;ref&gt;{{Cite web|title=All Infinix phones|url=https://m.gsmarena.com/infinix-phones-119.php|access-date=2022-01-20|website=m.gsmarena.com|archive-date=2022-01-20|archive-url=https://web.archive.org/web/20220120043358/https://m.gsmarena.com/infinix-phones-119.php|url-status=live}}&lt;/ref&gt;
{{Div col}}
=== Selpon ===
==== Zero Series ====
{{div col|colwidth=20em}}
*Infinix Zero 3
*Infinix Zero 4
*Infinix Zero 4 Plus
*Infinix Zero 5
*Infinix Zero 5G
*Infinix Zero 5 Pro
*Infinix Zero 6
*Infinix Zero 6 Pro
*Infinix Zero 8
*Infinix Zero 8i
*Infinix Zero 9
*Infinix Zero X
*Infinix Zero X Pro
*Infinix Zero X Neo
*Infinix Zero 20
*Infinix Zero Ultra
*Infinix Zero 30
*Infinix Zero 30 5G
*Infinix Zero 40
*Infinix Zero 40 5G
*Infinix Zero Flip

==== Note Series ====
*[[Infinix Note 3]]
*Infinix Note 3 Pro
*Infinix Note 4
*Infinix Note 4 Pro
*Infinix Note 5
*Infinix Note 5 Stylus
*Infinix Note 6
*Infinix Note 7
*Infinix Note 7 Lite
*Infinix Note 8
*Infinix Note 8i
*Infinix Note 9
*Infinix Note 10
*Infinix Note 10 Pro
*Infinix Note 10 Pro NFC
*Infinix Note 11
*Infinix Note 11 Pro
*Infinix Note 11i
*Infinix Note 11s
*Infinix Note 12
*Infinix Note 12 5G
*Infinix Note 12 Pro
*Infinix Note 12 Pro 5G
*Infinix Note 12 G96
*Infinix Note 12i 2022
*Infinix Note 12 2023
*Infinix Note 12 VIP
*Infinix Note 30
*Infinix Note 30 Pro
*Infinix Note 30 5G
*Infinix Note 30 VIP
*Infinix Note 30i
*Infinix Note 40
*Infinix Note 40 Pro
*Infinix Note 40X 5G
*Infinix Note 40S
*Infinix Note 40 5G
*Infinix Note 40 Pro 5G
*Infinix Note 40 Pro+ 5G
*Infinix Note 40 Racing Edition

==== Hot Series ====
*Infinix Hot Note
*Infinix Hot S
*Infinix Hot 4
*Infinix Hot 4 Pro
*Infinix Hot 5
*Infinix Hot 5 Lite
*Infinix Hot 6
*Infinix Hot 6 Pro
*Infinix Hot 6X
*Infinix Hot 7
*Infinix Hot 7 Pro
*Infinix Hot 8
*Infinix Hot 9
*Infinix Hot 9 Play
*[[Infinix Hot 9 Pro]]
*Infinix Hot 10i
*Infinix Hot 10T
*Infinix Hot 10s
*Infinix Hot 10s NFC
*Infinix Hot 10T
*Infinix Hot 10 Lite
*Infinix Hot 10 Play
*Infinix Hot 11
*Infinix Hot 11 Play
*Infinix Hot 11s
*Infinix Hot 11 2022
*Infinix Hot 12
*Infinix Hot 12 Play
*Infinix Hot 12 Pro
*Infinix Hot 12i
*Infinix Hot 20
*Infinix Hot 20 Play
*Infinix Hot 20s
*Infinix Hot 20 5G
*Infinix Hot 20i
*[[Infinix Hot 30]]
*Infinix Hot 30i
*Infinix Hot 30i NFC
*Infinix Hot 30 Play
*Infinix Hot 30 5G
*[[Infinix Hot 40]]
*Infinix Hot 40i
*Infinix Hot 40 Pro
*[[Infinix Hot 50]]
*Infinix Hot 50i
*Infinix Hot 50 5G
*Infinix Hot 50 Pro+

==== Smart Series ====
*Infinix Smart
*Infinix Smart 2
*Infinix Smart 2 HD
*Infinix Smart 2 Pro
*Infinix Smart 2
*Infinix Smart 3 Plus
*Infinix Smart 4c
*Infinix Smart 4
*Infinix Smart 5
*Infinix Smart 6
*Infinix Smart 6 HD
*Infinix Smart 6 Plus
*Infinix Smart 7
*Infinix Smart 7 HD
*Infinix Smart 8
*Infinix Smart 8 HD
*Infinix Smart 8 Pro
*Infinix Smart 8 Plus
*Infinix Smart 9

==== GT Series ====
*Infinix GT 10 Pro
*Infinix GT 20 Pro
{{div col end}}

=== Laptop ===
==== Inbook series ====
*Infinix Inbook XI Slim
*Infinix Inbook X1
*Infinix Inbook X2
*Infinix Inbook X3
*Infinix Inbook Air
{{Div col end}}

==== Zerobook series ====

*Infinix Zerobook

==== GT series ====
*Infinix GT Book

==== Tablet ====
*XPad

{{Div col end}}

== Mga sanggunian ==
{{reflist}}

== Mga kawing panlabas ==
*{{Official website|https://www.infinixmobility.com}}</text>
      <sha1>gjgs20t3d7490do1dil7p4csfr92zj8</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Harper Lee</title>
    <ns>0</ns>
    <id>332958</id>
    <revision>
      <id>2164930</id>
      <parentid>2150800</parentid>
      <timestamp>2025-06-14T08:38:32Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>113521</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5</comment>
      <origin>2164930</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="17749" sha1="3qcd1hvnbpc88lnssv81cwbadvvcpbs" xml:space="preserve">{{Infobox Writer|image=Photo portrait of Harper Lee (To Kill a Mockingbird dust jacket, 1960).jpg|caption=Larawan na gawa ni Truman Capote, 1960|birth_name=Nelle Harper Lee|birth_date={{Birth date|1926|4|28}}|birth_place=Monroeville, Alabama, Estados Unidos|death_date={{Death date and age|2016|2|19|1926|4|28}}|death_place=Monroeville, Alabama, U.S.|occupation=[[Nobela|Nobelista]]|period=1960–2016|genre={{hlist|Panitikan|kathang-isip}}|movement=Timugang Gotiko|signature=Harper Lee signature.svg|notableworks={{ubl|''To Kill a Mockingbird'' (1960)|''Go Set a Watchman'' (2015)}}|education=Kolehiyong Huntingdon&lt;br&gt;[[Unibersidad ng Alabama]]}}

Si '''Nelle Harper Lee''' (Abril 28, 1926 - Pebrero 19, 2016) ay isang Amerikanang [[Nobela|nobelista]]. Nanalo ang kanyang nobela noong 1960, ''To Kill a Mockingbird,'' ng Gantimpalang Pulitzer ng 1961 at naging klasiko ng modernong [[panitikang Amerikano]]. Tinulungan niya ang kanyang malapit na kaibigan na si Truman Capote sa kanyang pananaliksik para sa aklat na ''In Cold Blood'' (1966).&lt;ref&gt;{{Cite news |last=Harris, Paul |date=Mayo 4, 2013 |title=Harper Lee sues agent over copyright to To Kill A Mockingbird |language=en |trans-title=Harper Lee, nagdemanda laban sa ahente dahil sa karapatang-sipi ng To Kill A Mockingbird |work=The Guardian |url=https://www.theguardian.com/books/2013/may/04/harper-lee-sues-agent-copyright}}&lt;/ref&gt; Ang kanyang ikalawa at huling nobela, ang ''Go Set a Watchman'', ay naunang burador ng ''Mockingbird'', na itinakda sa mas huling petsa, na nailathala noong Hulyo 2015 bilang karugtong.&lt;ref name=&quot;ReferenceA&quot;&gt;{{Cite news |last=Nocera |first=Joe |date=Hulyo 24, 2015 |title=The Harper Lee 'Go Set A Watchman' Fraud |language=en |trans-title=Ang Panloloko ng 'Go Set A Watchman' ni Harper Lee |work=The New York Times |url=https://www.nytimes.com/2015/07/25/opinion/joe-nocera-the-watchman-fraud.html |access-date=Disyembre 15, 2015}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;auto1&quot;&gt;{{Cite news |last=Oldenburg |first=Ann |date=Pebrero 3, 2015 |title=New Harper Lee novel on the way! |language=en |trans-title=Paparating na ang bagong nobela ni Harper Lee! |work=USA Today |url=https://www.usatoday.com/story/life/books/2015/02/03/harper-lee-second-novel-mockingbird-watchman/22792273 |access-date=Pebrero 3, 2015}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;New York Times February 2015&quot;&gt;{{Cite news |last=Alter |first=Alexandra |date=Pebrero 3, 2015 |title=Harper Lee, Author of 'To Kill a Mockingbird,' Is to Publish a Second Novel |language=en |trans-title=Harper Lee, May-akda ng 'To Kill a Mockingbird,' Maglalathala ng Ikalawang Nobela |work=The New York Times |url=https://www.nytimes.com/2015/02/04/books/harper-lee-author-of-to-kill-a-mockingbird-is-to-publish-a-new-novel.html |access-date=Pebrero 3, 2015}}&lt;/ref&gt;

Maluwag na nakabatay ang balangkas at mga tauhan ng ''To Kill a Mockingbird'' sa mga obserbasyon ni Lee ng kanyang pamilya at mga kapitbahay sa Monroeville, Alabama, pati isang kaganapan sa pagkabata malapit sa kanyang bayan noong 1936. Tumatalakay ang nobela sa mga rasistang saloobin, at sa di-makatwirang saloobin ng mga adulto tungkol sa lahi at uri sa ''Deep South'' ng d. 1930, na inilaarawan sa mata ng dalawang bata.

Nakatanggap si Lee ng maraming parangal at honoraryong digri, kabilang ang Pampangulong Medalya ng Kalayaan noong 2007, na iginawad para sa kanyang kontribusyon sa panitikan.&lt;ref&gt;{{cite press release|url=https://georgewbush-whitehouse.archives.gov/news/releases/2007/11/20071105-1.html|title=President Bush Honors Medal of Freedom Recipients|publisher=The White House|date=Nobyembre 5, 2007|lang=en|trans-title=Pangulong Bush, Pinarangalan ang Mga Tatanggap ng Medalya ng Kalayaan}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web |last1=Chappell |first1=Bill |date=Pebrero 19, 2016 |title=Harper Lee, Author Of 'To Kill A Mockingbird,' Dies At Age 89 |trans-title=Harper Lee, May-akda Ng 'To Kill A Mockingbird,' Namatay sa Edad na 89 |url=https://www.npr.org/sections/thetwo-way/2016/02/19/467348051/harper-lee-to-kill-a-mockingbird-author-reportedly-dies-at-age-89 |access-date=Hunyo 18, 2021 |website=NPR.org |language=en}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Notre Dame issues statement about passing of Harper Lee, shares video |trans-title=Notre Dame, naglabas ng pahayag tungkol sa pagpanaw ni Harper Lee, nagbahagi ng bidyo |url=https://www.abc57.com/news/notre-dame-issues-statement-about-passing-of-harper-lee-shares-video |access-date=Hunyo 18, 2021 |website=ABC57 |language=en}}&lt;/ref&gt;

==Maagang buhay==
Ipinanganak si Nelle Harper Lee noong Abril 28, 1926, sa Monroeville, Alabama,&lt;ref&gt;{{cite news |last=Grimes |first=William |date=Pebrero 19, 2016 |title=Harper Lee, Author of 'To Kill a Mockingbird,' Dies at 89 |language=en |trans-title=Harper Lee, May-akda ng 'To Kill a Mockingbird,' Namatay sa Edad na 89 |work=The New York Times |url=https://www.nytimes.com/2016/02/20/arts/harper-lee-dies.html |access-date=Pebrero 19, 2016}}&lt;/ref&gt; ang bunso sa apat na anak ni Frances Cunningham (née Finch) at Amasa Coleman Lee.&lt;ref name=&quot;EoABio&quot;&gt;{{cite encyclopedia |title=Nelle Harper Lee |encyclopedia=The Encyclopedia of Alabama |publisher=Auburn University at Montgomery |url=http://eoa.auburn.edu/face/Article.jsp?id=h-1126 |access-date=Nobyembre 3, 2010 |last=Anderson |first=Nancy G. |date=Marso 19, 2007 |language=en |archive-url=https://archive.today/20121211051020/http://eoa.auburn.edu/face/Article.jsp?id=h-1126 |archive-date=Disyembre 11, 2012 |url-status=dead}}&lt;/ref&gt; Pinili ng kanyang mga magulang ang kanyang gitnang pangalan, Harper, upang parangalan ang pedyatrisyan na si Dr. William W. Harper, ng [[Selma, Alabama|Selma]], na nagligtas sa buhay ng kanyang kapatid na si Louise.&lt;ref&gt;{{cite book |last1=Mills |first1=Marja |title=The Mockingbird Next Door: Life with Harper Lee |date=2014 |publisher=Penguin |isbn=978-0698163836 |page=181 |language=en |trans-title=Ang Kapitbahay na Mockingbird: Buhay kasama si Harper Lee}}&lt;/ref&gt; Ang kanyang unang pangalan, Nelle, ay pangalan ng kanyang lola na binabaybay nang baliktad at ang pangalan na ginamit niya, samantalang Harper Lee ang naging [[palayaw]] niya.&lt;ref name=&quot;KovaleskiNYTimes&quot;&gt;{{cite news |last=Kovaleski |first=Serge |date=Marso 11, 2015 |title=Harper Lee's Condition Debated by Friends, Fans and Now State of Alabama |language=en |trans-title=Ang Kondisyon ni Harper Lee na Pinagtatalunan ng Mga Kaibigan, Tagahanga at Ngayon, Ang Estado ng Alabama |newspaper=[[The New York Times]] |location=New York |url=http://mobile.nytimes.com/2015/03/12/arts/artsspecial/harper-lees-ability-to-consent-to-new-book-continues-to-be-questioned.html |access-date=Marso 12, 2015}}&lt;/ref&gt; Isang maybahay ang ina ni Lee, habang ang kanyang ama ay dating patnugot ng diyaryo, negosyante, at abogado, na naglingkod din sa Lehislatura ng Estado ng Alabama mula 1926 hanggang 1938. Sa pamamagitan ng kanyang ama, kamag-anak siya ni Kumpederadong [[Heneral]] [[Robert E. Lee]] at isang miyembro ng kilalang pamilyang Lee.&lt;ref&gt;{{Cite web |date=Pebrero 23, 2016 |title=Harper Lee Before 'To Kill a Mockingbird' |trans-title=Harper Lee Bago ang 'To Kill a Mockingbird' |url=https://time.com/4234210/harper-lee-childhood/ |language=en}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Who is Harper Lee? |trans-title=Sino si Harper Lee? |url=https://www.usatoday.com/story/life/books/2015/02/03/who-is-harper-lee/22795545/ |website=[[USA Today]] |language=en}}&lt;/ref&gt; Bago naging tituladong abogado si A.C. Lee, ipinagtanggol niya ang dalawang itim na lalaki na inakusahan ng pagpatay sa isang puting maytindahan. Parehong binitay ang mga kliyenteng mag-ama.&lt;ref name=&quot;shields&quot;&gt;{{cite book |last=Shields |first=Charles J. |url=https://archive.org/details/mockingbird00char |title=Mockingbird: A Portrait of Harper Lee |publisher=Henry Holt and Co. |year=2006 |isbn=978-0805083194 |language=en |trans-title=Mockingbird: Isang Litrato ni Harper Lee |access-date=Pebrero 19, 2016 |url-access=registration}}&lt;/ref&gt;

Ang tatlong kapatid ni Lee ay sina Alice Finch Lee (1911–2014),&lt;ref name=&quot;aliceobit&quot;&gt;{{cite news |last=Woo |first=Elaine |date=Nobyembre 22, 2014 |title=Lawyer Alice Lee dies at 103; sister of 'To Kill a Mockingbird' author |language=en |trans-title=Abogada Alice Lee, namatay sa edad na 103; kapatid ng may-akda ng 'To Kill a Mockingbird' |newspaper=Los Angeles Times |url=http://www.latimes.com/local/obituaries/la-me-alice-lee-20141123-story.html}}&lt;/ref&gt; Louise Lee Conner (1916–2009), at Edwin Lee (1920–1951).&lt;ref name=&quot;louiseobit&quot;&gt;{{cite news |title=Louise L. Conner Obituary |language=en |trans-title=Obitwaryo ni Louise L. Conner |newspaper=The Gainesville Sun |url=http://www.legacy.com/obituaries/gainesville/obituary.aspx?n=louise-l-conner&amp;pid=134447749}}&lt;/ref&gt; Bagama't nakipag-ugnayan si Nelle sa kanyang mga nakatatandang kapatid na babae sa buong buhay nila, ang kanyang tanging kapatid na lalaki lamang ang may magkalapit na edad para makipaglaro, bagaman naging malapit siya kay Truman Capote (1924–1984), na bumisita sa pamilya sa Monroeville noong mga tag-init mula 1928 hanggang 1934.&lt;ref name=&quot;Nancy Grisham Anderson p. 334&quot;&gt;Nancy Grisham Anderson, &quot;Harper Lee: 'To Kill a Mockingbird' and 'A Good Woman's Words,'&quot; mga pa. 334 et seq. sa Susan Ashmore, Dorr Youngblood at Lisa Lindquist, ''Alabama Women: Their Lives and '' University of Alabama Press 2017&lt;/ref&gt;

Habang naka-enrol sa Mataas na Paaralan ng Kondadong Monroe, naging interesado si Lee sa panitikang Ingles, bahagya dahil sa kanyang guro na si Gladys Watson, na naging mentor niya. Pagkatapos niya ng mataas na paaralan noong 1944,&lt;ref name=&quot;EoABio&quot; /&gt; tulad ng kanyang ate na si Alice Finch Lee, Nag-aral si Nelle sa pambabaeng Kolehiyong Huntingdon sa [[Montgomery, Alabama|Montgomery]] sa loob ng isang taon, tapos lumipat sa [[Unibersidad ng Alabama]] sa [[Tuscaloosa, Alabama|Tuscaloosa]], kung saan nag-aral siya ng abogasya ng ilang taon. Sumulat din si Nelle para sa pahayagan ng unibersidad (''The Crimson White'') at isang magasing pampatawa (''Rammer Jammer''), ngunit sa pagkadismaya ng kanyang ama, umalis siya noong isang semestre na lang ang kulang para makumpleto ang kinakailangang oras para sa digri.&lt;ref name=&quot;Corolla&quot;&gt;{{Cite book |url=http://purl.lib.ua.edu/166975 |title=The Corolla |publisher=Unibersidad ng Alabama |year=1947 |volume=55 |location=Tuscaloosa |page=54}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;EoABio&quot;/&gt;{{Rp|335-336}}&lt;ref&gt;{{cite book |last1=Cep |first1=Casey |title=Furious hours: murder, fraud, and the last trial of Harper Lee |url=https://archive.org/details/furioushoursmurd0000cepc_j6h5 |date=2019 |publisher=Alfred A. Knopf |isbn=978-1101947869 |location=New York |page=[https://archive.org/details/furioushoursmurd0000cepc_j6h5/page/n226 189] |language=en |trans-title=Galit na oras: pagpatay, pandaraya, at ang huling pagsubok ni Harper Lee}}&lt;/ref&gt; Noong tag-init ng 1948, nag-aral si Lee sa isang programang tag-init sa paaralan, &quot;Kabihasnang Europeo sa Ikadalawampung Siglo&quot;, sa Unibersidad ng Oxford sa Inglatera, na tinustusan ng kanyang ama, na umasa—sa walang kabuluhan, ayon sa nangyari—na dahil sa karanasang iyon, mas magiging interesado siya sa kanyang pag-aaral ng abogasya sa Tuscaloosa.&lt;ref&gt;[https://www.conted.ox.ac.uk/about/harper-lees-oxford-summer &quot;Harper Lee's Oxford Summer,&quot; Department of Continuing Education, Oxford University] [Tag-init sa Oxford ni Harper Lee] (sa wikang Ingles): wala ring petsa ang di-nalagdaang artikulo, ngunit naisulat pagkatapos ng publikasyon ng ''Go Set a Watchman''; nakuha noong Disyembre 12, 2016.&lt;/ref&gt;

==''To Kill a Mockingbird''==
{{quote|Hindi ko inakalang magtatagumpay ang ''Mockingbird'' kahit papaano. Umasa ako na magiging mabilis at maawain ang pagbabatikos sa kamay ng mga kritiko, ngunit medyo umasa rin ako na may makakagusto nito para makapagbigay ng pampatibay-loob. Pampatibay-loob sa publiko. Umaasa ako ng kaunti, gaya ng sinabi ko, ngunit maraming-marami ang nakuha ko, at sa ilang paraan nakakatakot din ito parang ang mabilis at maawaing pagbabatikos na inasahan ko. (Isinalin mula sa Ingles)|Harper Lee, sinipi sa Newquist, 1964&lt;ref&gt;{{cite book |editor-last=Newquist |editor-first=Roy |title=Counterpoint |url=https://archive.org/details/counterpoint00newq |trans-title=Kontrapunto|location=Chicago |publisher=Rand McNally |year=1964 |isbn=1-111-80499-0}}&lt;/ref&gt;}}

Noong 1949, lumipat si Lee sa [[Lungsod ng New York]] at nagtrabaho—una sa isang libreriya, at pagkatapos bilang isang ahente ng pagpapareserba ng eroplano—habang nagsusulat sa kanyang bakanteng oras.&lt;ref name=&quot;EoABio&quot; /&gt;{{Rp|336}} Pagkatapos maglathala ng ilang mahabang kwento, nakahanap si Lee ng ahente noong Nobyembre 1956; magiging kaibigan si Maurice Crain hanggang sa kamatayan niya pagkaraan ng maraming dekada. Sa susunod na buwan, sa ''townhouse'' ni Michael Brown sa East 50th Street, binigyan si Lee ng kanyang mga kaibigan ng sahod na pang-isang taon na may kasamang sulat: &quot;Mayroon kang isang taon na bakasyon sa iyong trabaho para magsulat ng kahit anong gusto mo. Maligayang Pasko.&quot;&lt;ref&gt;{{Cite news |last=Lee |first=Harper |date=Disyembre 12, 2015 |title=Harper Lee: my Christmas in New York |language=en |trans-title=Harper Lee: aking Pasko sa New York |newspaper=The Guardian |url=https://www.theguardian.com/books/2015/dec/12/harper-lee-my-christmas-in-new-york |via=www.theguardian.com}}&lt;/ref&gt;

===Pinagmulan===
[[Talaksan:To Kill a Mockingbird (first edition cover).jpg|thumb|Pabalat ng unang edisyon ng ''To Kill a Mockingbird'']]
Noong tagsibol ng 1957, inihinatid ni Lee, na 31 taong gulang noon, ang manuskrito para sa ''Go Set a Watchman'' kay Crain upang ipadala sa mga lathalaan, kabilang dito ang  J. B. Lippincott Company, ang nakabili nito sa kalaunan at lipas na ngayon.&lt;ref name=&quot;nytimes.com&quot;&gt;{{cite news |last=Mahler |first=Jonathan |date=Hulyo 12, 2015 |title=The Invisible Hand Behind Harper Lee's 'To Kill A Mockingbird' |language=en |trans-title=Ang di-nakikitang kamay sa likod ng 'To Kill A Mockingbird' ni Harper Lee |work=The New York Times |url=https://www.nytimes.com/2015/07/13/books/the-invisible-hand-behind-harper-lees-to-kill-a-mockingbird.html |access-date=Disyembre 15, 2015}}&lt;/ref&gt; Sa Lippincott, nahulog ang nobela sa mga kamay ni Tay Hohoff. Napahanga si Hohoff. &quot;[A]ng dagitab ng tunay na manunulat ay kumislap sa bawat linya&quot;, ikinuwento niya sa isang kasaysayan ng kompanya ng Lippincott.&lt;ref name=&quot;nytimes.com&quot;/&gt; Ngunit sa pananaw ni Hohoff, hindi pa angkop ang manuskrito para sa publikasyon. Ito ay, sa kanyang paglalarawan, &quot;mas kahawig sa isang serye ng mga anekdota kaysa sa isang ganap na nobela&quot;.&lt;ref name=&quot;nytimes.com&quot;/&gt; Sa mga susunod na taon, inakay niya si Lee sa ilang burador hanggang sa wakas ay natapos ang aklat at binigyan ng bagong pamagat, ''To Kill a Mockingbird''.&lt;ref name=&quot;nytimes.com&quot;/&gt;

Tulad ng maraming may-akda na hindi pa nailalathala, walang tiwala si Lee sa kanyang mga talento. &quot;Unang beses ko magsulat noon, kaya ginawa ko ang sinabi sa akin,&quot; sinabi ni Lee sa isang pahayag noong 2015 tungkol sa ebolusyon mula ''Watchman'' patungo sa ''Mockingbird''.&lt;ref name=&quot;nytimes.com&quot;/&gt; Kalaunan, inilarawan ni Hohoff ang proseso sa kasaysayan ng korporasyon ng Lippincott: &quot;Pagkatapos ng ilang pasimulang huwad, naging mas malinaw ang balangkas, pakikipag-ugnayan ng mga tauhan, at pagbagsak ng diin, at sa bawat rebisyon—nagkaroon ng maraming maliliit na pagbabago habang tumibay ang kuwento at ang sarili niyang paningin dito—naging maliwanag ang tunay na tindig ng nobela.&quot; (Noong 1978, nakuha ang Lippincott ng Harper &amp; Row, na naging HarperCollins na naglathala ng ''Watchman'' noong 2015.)&lt;ref name=&quot;nytimes.com&quot;/&gt; Inilarawan ni Hohoff ang pagbibigay-at-pagtanggap ng may-akda at patnugot: &quot;Kapag hindi siya sumang-ayon sa isang mungkahi, pinag-usapan namin ito, kung minsan nang maraming oras&quot; ... &quot;At kung minsan, nagbago ang isip niya pabor sa aking paraan ng pag-iisip, minsan ako naman sa kanya, kung minsan magbubukas ang talakayan ng bagong pagtuunan ng pansin.&quot;&lt;ref name=&quot;nytimes.com&quot;/&gt; 

Isang gabi ng taglamig, ayon kay Charles J. Shields sa ''Mockingbird: A Portrait of Harper Lee'', itinapon ni Lee ang kanyang manuskrito sa labas ng kanyang bintana tungo sa niyebe, bago tawagin si Hohoff habang umiiyak. Naalala ni Shields na &quot;Sinabi sa kanya ni Tay na magmartsa kaagad sa labas at kunin ang mga pahina&quot;.&lt;ref name=&quot;nytimes.com&quot; /&gt;

Nang sa wakas ay handa na ang nobela, pinili ng may-akda na gamitin ang pangalang &quot;Harper Lee&quot; sa halip na mapagkamalan ang kanyang unang pangalan, Nelle, ng &quot;Nellie&quot;.&lt;ref&gt;{{cite news |last=Maslin |first=Janet |date=Hunyo 8, 2006 |title=A Biography of Harper Lee, Author of 'To Kill a Mockingbird' |language=en |trans-title=Isang Talambuhay ni Harper Lee, May-akda ng 'To Kill a Mockingbird' |newspaper=The New York Times |url=https://www.nytimes.com/2006/06/08/books/08masl.html |access-date=Nobyembre 30, 2014}}&lt;/ref&gt;

Nailathala noong Hulyo 11, 1960, naging pinakamabiling aklat agad ang ''To Kill a Mockingbird'' at pinuri ng mga kritiko, kabilang dito ang pagkapanalo ng Gantimpalang Pulitzer para sa Kathang-isip noong 1961. Isa sa mga pinakamabenta pa rin ito, na may higit sa 40 milyong kopyang nakaimprenta. Noong 1999, binoto ito bilang ang &quot;Pinakamahusay na Nobela ng Siglo&quot; sa isang poll sa ''Library Journal''.&lt;ref&gt;{{cite web |title=1960, To Kill a Mockingbird |url=https://www.pbs.org/wnet/americannovel/timeline/tokillamockingbird.html |access-date=Nobyembre 30, 2014 |publisher=PBS |language=en |archive-date=2014-12-05 |archive-url=https://web.archive.org/web/20141205021327/http://www.pbs.org/wnet/americannovel/timeline/tokillamockingbird.html |url-status=dead }}&lt;/ref&gt;

==Mga sanggunian==
{{Reflist}}

[[Kategorya:Namatay noong 2016]]
[[Kategorya:Ipinanganak noong 1926]]
[[Kategorya:Mga nobelista mula sa Estados Unidos]]</text>
      <sha1>3qcd1hvnbpc88lnssv81cwbadvvcpbs</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Mochi</title>
    <ns>0</ns>
    <id>334602</id>
    <revision>
      <id>2164932</id>
      <parentid>2164694</parentid>
      <timestamp>2025-06-14T08:46:55Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>LknFenix</username>
        <id>125962</id>
      </contributor>
      <comment>+ Kasaysayan</comment>
      <origin>2164932</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="8783" sha1="4vxvf4duawl5lsu1gbay20qmzx8y4tf" xml:space="preserve">[[Talaksan:Mochi_002.jpg|thumb|Kakaning {{Transliteration|ja|kirimochi}} o {{Transliteration|ja|kakumochi}}]]
[[Talaksan:Rice_Cake.jpg|thumb|Kakaning {{Transliteration|ja|marumochi}}]]
[[Talaksan:Mochitsuki-Jan2012.ogv|thumb| Sariwang {{Transliteration|ja|mochi}} na pinupukpok]]
Ang '''mochi''' ({{Nihongo2|もち, [[wikt:餅#Japanese|餅]]}}) ay isang [[Kakanin|kakaning]] Hapones na gawa sa {{Nihongo||もち米|mochigome}} , isang maikling-butil na [[malagkit]] na bigas na uri ng ''japonica'', at kung minsan ay may iba pang sangkap gaya ng tubig, asukal, at gawgaw. Ang sinaing na bigas ay pinupukpok hanggang maging masa, at saka hinuhubog ayon sa nais na anyo. Sa Hapon, tradisyonal itong ginawa sa isang seremonyang tinatawag na {{Nihongo||[[wikt:餅搗き|餅搗き]]|mochitsuki}}.&lt;ref&gt;{{Cite web |date=Disyembre 5, 2013 |title=Mochitsuki: A New Year's Tradition |trans-title=Mochitsuki: Isang Tradisyon ng Bagong Taon |url=https://blog.janm.org/2013/12/05/mochitsuki-a-new-years-tradition/ |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20200930101922/https://blog.janm.org/2013/12/05/mochitsuki-a-new-years-tradition/ |archive-date=Setyembre 30, 2020 |publisher=[[Japanese American National Museum]] |language=en}}&lt;/ref&gt; Bagaman kinakain ito sa buong taon, ang mochi ay isang tradisyonal na pagkain tuwing Bagong Taon ng mga Hapones, at karaniwang ibinebenta at kinakain sa panahong iyon.

Ang mochi ay binubuo ng mga polisakarido, lipido, [[protina]], at tubig. Taglay nito ang sari-saring estraktura ng dyel na amilopektina, mga butil ng [[Gawgaw|almirol]], at mga bula ng hangin.&lt;ref&gt;{{cite journal |last=Isono |first=Yoshinobu |author2=Emiko Okamura |author3=Teruo Fujimoto |year=1990 |title=Linear Viscoelastic Properties and Tissue Structures of Mochi Cake |trans-title=Mga Linyar at Biskoelastikong Katangian at Estraktura ng Tisyu ng Kakaning Mochi |journal=Agric. Biol. Chem. |language=en |volume=54 |issue=11 |pages=2941–2947 |doi=10.1271/bbb1961.54.2941 |doi-access=free}}&lt;/ref&gt; Sa mga tuntunin ng nilalamang almirol, ang bigas na ginagamit sa mochi ay napakababa sa amilosa at may mataas na antas ng amilopektina, kaya't nagkakaroon ito ng mala-dyel na konsistensiya.&lt;ref&gt;{{cite journal |last=Bean |first=M.M |author2=Esser, C.A. |author3=Nishita, K.D. |year=1984 |title=Some Physiochemical and Food Application Characteristics of California Waxy Rice Varieties |trans-title=Ilang Katangiang Pisyokemikal at Aplikasyong Pampagkain ng Mga Barayti ng Bigas na Calrose |journal=Cereal Chemists |language=en |volume=61 |issue=6 |pages=475–479}}&lt;/ref&gt; Mas mataas ang nilalamang protina ng bigas na japonica na ginagamit sa paggawa ng mochi kumpara sa karaniwang maikling-butil na bigas.

Kahawig ng mochi ang {{transliteration|ja|dango}}, na gawa naman sa galapong sa halip ng pinukpok na bigas.&lt;ref name=&quot;:3&quot;&gt;{{Cite book |url=https://books.google.com/books?id=XPNgBwAAQBAJ&amp;pg=PT813 |title=The Oxford Companion to Sugar and Sweets |date=Abril 2015 |publisher=Oxford University Press |isbn=9780199313624 |language=en |trans-title=Ang Kompanyerong Oxford sa Asukal at Matatamis}}&lt;/ref&gt;

== Kasaysayan ==
[[Pulang bigas]] ang orihinal na baryante na ginamit sa produksiyon ng mochi.&lt;ref name =&quot;irohajiten&quot;&gt;[https://web.archive.org/web/20210113233844/http://iroha-japan.net/iroha/B02_food/02_mochi.html Mochi.] Nihon-Bunka Iroha Jiten.&lt;/ref&gt; Kakaiba ang kahalagahang pangkultura ng mochi sa Hapon, bagamat may mga katangiang kahalintulad ito sa iba pang maswerteng pagkain sa iba't ibang bansa sa Asya.&lt;ref name=&quot;kotobamochi&quot;&gt;[https://web.archive.org/web/20201020025207/https://kotobank.jp/word/%E9%A4%85-142450 Kotobank Mochi.] [[The Asahi Shimbun]].&lt;/ref&gt; Ayon sa mga arkeolohikal na pananaliksik, lumaganap ang gawang-bahay na produksiyon ng mochi simula noong ika-6 na siglo ([[panahong Kofun]]), nang naging tanyag ang mga pasingawang gawa sa luwad sa mga kabahayan, lalo na sa silangang bahagi ng Hapon.&lt;ref&gt;{{cite book |last=Otsuka |first=Hatushige |title=Japanese archipelago in the Kofun period |date=2003 |publisher=Aoki Shoten |isbn=978-4250203305 |language=en |trans-title=Kapuluang Hapones noong panahong Kofun}}&lt;/ref&gt;{{rp|267}}

Sa {{transliteration|ja|Bungo no kuni fudoki}}, na isinulat sa huling bahagi ng ika-8 siglo noong [[panahong Nara]], inilalarawan ang isang alamat tungkol sa mochi. Ayon sa aklat, isang mayamang lalaki ang gumawa ng patag na mochi mula sa natirang bigas at pinana ito. Nag-anyong puting ibon ang mochi at lumipad palayo. Matapos nito, naging tiwangwang at tigang ang kanyang palayan. Ipinakikita ng alamat na ito na ang bilog at puting mochi ay itinuturing noon bilang may espirituwal na kapangyarihan.&lt;ref&gt;[https://web.archive.org/web/20210104035443/http://www.omochi100.jp/kaibou/ History of mochi.] Zenkoku Mochi Kogyo Kyodo Kumiai&lt;/ref&gt;

Noong [[panahong Heian]]  (794–1185), kadalasang ginagamit ang mochi sa mga seremonyang [[Shinto]] upang ipagdiwang ang kapanganakan at kasal. Ayon sa {{transliteration|ja|Ōkagami}} na isinulat noong ika-12 siglo, inilalagay ng mga emperador at maharlika ang mochi sa bibig ng mga sanggol na may gulang na 50 araw.&lt;ref&gt;{{cite book |last=Inaga |first=Keiji |year=1996 |script-title=ja:新訂総合国語便覧 |publisher=Daiichi Gakushusha |language=ja |isbn=978-4-8040-3301-3}}&lt;/ref&gt;{{rp|30}} Sa panahong ito, naging kaugalian sa lipunang maharlika para sa mag-asawang bagong kasal na kumain ng mochi nang magkasama sa bahay ng nobya tatlong araw pagkatapos ng kasal.&lt;ref&gt;[https://web.archive.org/web/20201105065951/https://kotobank.jp/word/%E4%B8%89%E6%97%A5%E5%A4%9C%E9%A4%85-1597038 Kotobank Mikayonomochii.] The Asahi Shimbun.&lt;/ref&gt;

Ang mga unang naitalang ulat tungkol sa paggamit ng mochi bilang bahagi ng pagdiriwang ng Bagong Taon ay mula pa sa panahong Heian. Naniniwala ang mga maharlika sa korteng imperyal na ang mahahabang hibla ng bagong-gawang mochi ay sumisimbolo ng mahabang buhay at mabuting kalusugan, habang ang pinatuyong mochi ay nakatutulong sa pagpapalakas ng mga ngipin. Matatagpuan din ang ganitong mga salaysay sa [[Ang Kuwento ni Genji|''Ang Kuwento ni Genji'']].&lt;ref&gt;{{cite news |last=Itoh |first=Makiko |date=Disyembre 30, 2011 |title=Rice takes prized, symbolic yearend form |language=en |trans-title=Bigas na may mahalagang, simbolikong anyo ng pagtatapos ng taon |journal=The Japan Times Online |url=http://www.japantimes.co.jp/life/2011/12/30/life/rice-takes-prized-symbolic-yearend-form/#.Vujgd8dlnUp |url-status=dead |access-date=Pebrero 16, 2016 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160411072422/http://www.japantimes.co.jp/life/2011/12/30/life/rice-takes-prized-symbolic-yearend-form/#.Vujgd8dlnUp |archive-date=Abril 11, 2016}}&lt;/ref&gt;

Nag-ugat ang kaugalian ng {{transliteration|ja|kagami mochi}} (salaming mochi) sa uri ng mga [[samurai]] noong [[panahong Muromachi]]. Ang {{transliteration|ja|kagami mochi}} ay binubuo ng dalawang globo ng mochi na nakapatong sa isa’t isa, at nilalagyan ng mapait na kahel ({{transliteration|ja|daidai}}) sa ibabaw. Sa pagsalubong sa Bagong Taon, pinalamutian ng mga samurai ang {{transliteration|ja|kagami mochi}} ng baluting at espadang Hapones at inilalagay ito sa {{transliteration|ja|tokonoma}} (alkobang bahagi ng tradisyonal na silid Hapones kung saan naka-display ang sining o mga bulaklak) upang ipanalangin ang kaunlaran ng kanilang pamilya sa bagong taon. Kapag kinakain ng mga tao ang {{transliteration|ja|kagami mochi}} pagkatapos ng panahon ng Bagong Taon, iniiwasan nilang hiwain ito gamit ang {{transliteration|ja|hōchō}} (kutsilyo) upang hindi ito makasagasa sa {{transliteration|ja|kami}}, at sa halip ay dinudurug ito gamit ang kahoy na martilyo matapos itong natural na matuyo at mabitak.&lt;ref&gt;[https://web.archive.org/web/20201225102832/https://www.gishi.co.jp/home/faq_03a.asp Kagami mochi FAQ.] Maeharaseifun Corporation.&lt;/ref&gt;

Ang Mochi ay patuloy na isa sa mga tradisyonal na pagkaing kinakain tuwing Bagong Taon sa Hapon, at karaniwang ibinebenta at kinakain nang sagana sa panahong ito. Ang {{transliteration|ja|kagami mochi}} ay inilalagay sa mga altar ng pamilya ({{transliteration|ja|kamidana}}) tuwing Disyembre 28 bawat taon.&lt;ref&gt;{{cite web |last=Caile |first=Christopher |title=Kagami Biraki: Renewing the Spirit |trans-title=Kagami Biraki: Pagbabago ng Espiritu |url=http://www.fightingarts.com/reading/article.php?id=156 |access-date=Pebrero 27, 2016 |website=Fighting Arts |language=en}}&lt;/ref&gt;

==Mga sanggunian==
{{Reflist}}

[[Kategorya:Lutuing Biyetnames]]
[[Kategorya:Lutuing Hapones]]
[[Kategorya:Mga pagkaing gawa mula sa bigas na malagkit]]
[[Kategorya:Lutuing Tsino]]
[[Kategorya:Mga artikulong naglalaman ng teksto sa wikang Tsino]]
[[Kategorya:Mga artikulong naglalaman ng Indones]]
[[Kategorya:Mga artikulong naglalaman ng Hapones]]</text>
      <sha1>4vxvf4duawl5lsu1gbay20qmzx8y4tf</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>2164938</id>
      <parentid>2164932</parentid>
      <timestamp>2025-06-14T09:27:40Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>LknFenix</username>
        <id>125962</id>
      </contributor>
      <comment>+ Mga pana-panahong espesyalidad</comment>
      <origin>2164938</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="10665" sha1="0uabehsn8e99ncrogn8391ttzvnkjcs" xml:space="preserve">[[Talaksan:Mochi_002.jpg|thumb|Kakaning {{Transliteration|ja|kirimochi}} o {{Transliteration|ja|kakumochi}}]]
[[Talaksan:Rice_Cake.jpg|thumb|Kakaning {{Transliteration|ja|marumochi}}]]
[[Talaksan:Mochitsuki-Jan2012.ogv|thumb| Sariwang {{Transliteration|ja|mochi}} na pinupukpok]]
Ang '''mochi''' ({{Nihongo2|もち, [[wikt:餅#Japanese|餅]]}}) ay isang [[Kakanin|kakaning]] Hapones na gawa sa {{Nihongo||もち米|mochigome}} , isang maikling-butil na [[malagkit]] na bigas na uri ng ''japonica'', at kung minsan ay may iba pang sangkap gaya ng tubig, asukal, at gawgaw. Ang sinaing na bigas ay pinupukpok hanggang maging masa, at saka hinuhubog ayon sa nais na anyo. Sa Hapon, tradisyonal itong ginawa sa isang seremonyang tinatawag na {{Nihongo||[[wikt:餅搗き|餅搗き]]|mochitsuki}}.&lt;ref&gt;{{Cite web |date=Disyembre 5, 2013 |title=Mochitsuki: A New Year's Tradition |trans-title=Mochitsuki: Isang Tradisyon ng Bagong Taon |url=https://blog.janm.org/2013/12/05/mochitsuki-a-new-years-tradition/ |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20200930101922/https://blog.janm.org/2013/12/05/mochitsuki-a-new-years-tradition/ |archive-date=Setyembre 30, 2020 |publisher=[[Japanese American National Museum]] |language=en}}&lt;/ref&gt; Bagaman kinakain ito sa buong taon, ang mochi ay isang tradisyonal na pagkain tuwing Bagong Taon ng mga Hapones, at karaniwang ibinebenta at kinakain sa panahong iyon.

Ang mochi ay binubuo ng mga polisakarido, lipido, [[protina]], at tubig. Taglay nito ang sari-saring estraktura ng dyel na amilopektina, mga butil ng [[Gawgaw|almirol]], at mga bula ng hangin.&lt;ref&gt;{{cite journal |last=Isono |first=Yoshinobu |author2=Emiko Okamura |author3=Teruo Fujimoto |year=1990 |title=Linear Viscoelastic Properties and Tissue Structures of Mochi Cake |trans-title=Mga Linyar at Biskoelastikong Katangian at Estraktura ng Tisyu ng Kakaning Mochi |journal=Agric. Biol. Chem. |language=en |volume=54 |issue=11 |pages=2941–2947 |doi=10.1271/bbb1961.54.2941 |doi-access=free}}&lt;/ref&gt; Sa mga tuntunin ng nilalamang almirol, ang bigas na ginagamit sa mochi ay napakababa sa amilosa at may mataas na antas ng amilopektina, kaya't nagkakaroon ito ng mala-dyel na konsistensiya.&lt;ref&gt;{{cite journal |last=Bean |first=M.M |author2=Esser, C.A. |author3=Nishita, K.D. |year=1984 |title=Some Physiochemical and Food Application Characteristics of California Waxy Rice Varieties |trans-title=Ilang Katangiang Pisyokemikal at Aplikasyong Pampagkain ng Mga Barayti ng Bigas na Calrose |journal=Cereal Chemists |language=en |volume=61 |issue=6 |pages=475–479}}&lt;/ref&gt; Mas mataas ang nilalamang protina ng bigas na japonica na ginagamit sa paggawa ng mochi kumpara sa karaniwang maikling-butil na bigas.

Kahawig ng mochi ang {{transliteration|ja|dango}}, na gawa naman sa galapong sa halip ng pinukpok na bigas.&lt;ref name=&quot;:3&quot;&gt;{{Cite book |url=https://books.google.com/books?id=XPNgBwAAQBAJ&amp;pg=PT813 |title=The Oxford Companion to Sugar and Sweets |date=Abril 2015 |publisher=Oxford University Press |isbn=9780199313624 |language=en |trans-title=Ang Kompanyerong Oxford sa Asukal at Matatamis}}&lt;/ref&gt;

== Kasaysayan ==
[[Pulang bigas]] ang orihinal na baryante na ginamit sa produksiyon ng mochi.&lt;ref name =&quot;irohajiten&quot;&gt;[https://web.archive.org/web/20210113233844/http://iroha-japan.net/iroha/B02_food/02_mochi.html Mochi.] Nihon-Bunka Iroha Jiten.&lt;/ref&gt; Kakaiba ang kahalagahang pangkultura ng mochi sa Hapon, bagamat may mga katangiang kahalintulad ito sa iba pang maswerteng pagkain sa iba't ibang bansa sa Asya.&lt;ref name=&quot;kotobamochi&quot;&gt;[https://web.archive.org/web/20201020025207/https://kotobank.jp/word/%E9%A4%85-142450 Kotobank Mochi.] [[The Asahi Shimbun]].&lt;/ref&gt; Ayon sa mga arkeolohikal na pananaliksik, lumaganap ang gawang-bahay na produksiyon ng mochi simula noong ika-6 na siglo ([[panahong Kofun]]), nang naging tanyag ang mga pasingawang gawa sa luwad sa mga kabahayan, lalo na sa silangang bahagi ng Hapon.&lt;ref&gt;{{cite book |last=Otsuka |first=Hatushige |title=Japanese archipelago in the Kofun period |date=2003 |publisher=Aoki Shoten |isbn=978-4250203305 |language=en |trans-title=Kapuluang Hapones noong panahong Kofun}}&lt;/ref&gt;{{rp|267}}

Sa {{transliteration|ja|Bungo no kuni fudoki}}, na isinulat sa huling bahagi ng ika-8 siglo noong [[panahong Nara]], inilalarawan ang isang alamat tungkol sa mochi. Ayon sa aklat, isang mayamang lalaki ang gumawa ng patag na mochi mula sa natirang bigas at pinana ito. Nag-anyong puting ibon ang mochi at lumipad palayo. Matapos nito, naging tiwangwang at tigang ang kanyang palayan. Ipinakikita ng alamat na ito na ang bilog at puting mochi ay itinuturing noon bilang may espirituwal na kapangyarihan.&lt;ref&gt;[https://web.archive.org/web/20210104035443/http://www.omochi100.jp/kaibou/ History of mochi.] Zenkoku Mochi Kogyo Kyodo Kumiai&lt;/ref&gt;

Noong [[panahong Heian]]  (794–1185), kadalasang ginagamit ang mochi sa mga seremonyang [[Shinto]] upang ipagdiwang ang kapanganakan at kasal. Ayon sa {{transliteration|ja|Ōkagami}} na isinulat noong ika-12 siglo, inilalagay ng mga emperador at maharlika ang mochi sa bibig ng mga sanggol na may gulang na 50 araw.&lt;ref&gt;{{cite book |last=Inaga |first=Keiji |year=1996 |script-title=ja:新訂総合国語便覧 |publisher=Daiichi Gakushusha |language=ja |isbn=978-4-8040-3301-3}}&lt;/ref&gt;{{rp|30}} Sa panahong ito, naging kaugalian sa lipunang maharlika para sa mag-asawang bagong kasal na kumain ng mochi nang magkasama sa bahay ng nobya tatlong araw pagkatapos ng kasal.&lt;ref&gt;[https://web.archive.org/web/20201105065951/https://kotobank.jp/word/%E4%B8%89%E6%97%A5%E5%A4%9C%E9%A4%85-1597038 Kotobank Mikayonomochii.] The Asahi Shimbun.&lt;/ref&gt;

Ang mga unang naitalang ulat tungkol sa paggamit ng mochi bilang bahagi ng pagdiriwang ng Bagong Taon ay mula pa sa panahong Heian. Naniniwala ang mga maharlika sa korteng imperyal na ang mahahabang hibla ng bagong-gawang mochi ay sumisimbolo ng mahabang buhay at mabuting kalusugan, habang ang pinatuyong mochi ay nakatutulong sa pagpapalakas ng mga ngipin. Matatagpuan din ang ganitong mga salaysay sa [[Ang Kuwento ni Genji|''Ang Kuwento ni Genji'']].&lt;ref&gt;{{cite news |last=Itoh |first=Makiko |date=Disyembre 30, 2011 |title=Rice takes prized, symbolic yearend form |language=en |trans-title=Bigas na may mahalagang, simbolikong anyo ng pagtatapos ng taon |journal=The Japan Times Online |url=http://www.japantimes.co.jp/life/2011/12/30/life/rice-takes-prized-symbolic-yearend-form/#.Vujgd8dlnUp |url-status=dead |access-date=Pebrero 16, 2016 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160411072422/http://www.japantimes.co.jp/life/2011/12/30/life/rice-takes-prized-symbolic-yearend-form/#.Vujgd8dlnUp |archive-date=Abril 11, 2016}}&lt;/ref&gt;

Nag-ugat ang kaugalian ng {{transliteration|ja|kagami mochi}} (salaming mochi) sa uri ng mga [[samurai]] noong [[panahong Muromachi]]. Ang {{transliteration|ja|kagami mochi}} ay binubuo ng dalawang globo ng mochi na nakapatong sa isa’t isa, at nilalagyan ng mapait na kahel ({{transliteration|ja|daidai}}) sa ibabaw. Sa pagsalubong sa Bagong Taon, pinalamutian ng mga samurai ang {{transliteration|ja|kagami mochi}} ng baluting at espadang Hapones at inilalagay ito sa {{transliteration|ja|tokonoma}} (alkobang bahagi ng tradisyonal na silid Hapones kung saan naka-display ang sining o mga bulaklak) upang ipanalangin ang kaunlaran ng kanilang pamilya sa bagong taon. Kapag kinakain ng mga tao ang {{transliteration|ja|kagami mochi}} pagkatapos ng panahon ng Bagong Taon, iniiwasan nilang hiwain ito gamit ang {{transliteration|ja|hōchō}} (kutsilyo) upang hindi ito makasagasa sa {{transliteration|ja|kami}}, at sa halip ay dinudurug ito gamit ang kahoy na martilyo matapos itong natural na matuyo at mabitak.&lt;ref&gt;[https://web.archive.org/web/20201225102832/https://www.gishi.co.jp/home/faq_03a.asp Kagami mochi FAQ.] Maeharaseifun Corporation.&lt;/ref&gt;

Ang Mochi ay patuloy na isa sa mga tradisyonal na pagkaing kinakain tuwing Bagong Taon sa Hapon, at karaniwang ibinebenta at kinakain nang sagana sa panahong ito. Ang {{transliteration|ja|kagami mochi}} ay inilalagay sa mga altar ng pamilya ({{transliteration|ja|kamidana}}) tuwing Disyembre 28 bawat taon.&lt;ref&gt;{{cite web |last=Caile |first=Christopher |title=Kagami Biraki: Renewing the Spirit |trans-title=Kagami Biraki: Pagbabago ng Espiritu |url=http://www.fightingarts.com/reading/article.php?id=156 |access-date=Pebrero 27, 2016 |website=Fighting Arts |language=en}}&lt;/ref&gt;

== Mga pana-panahong espesyalidad ==
{{multiple image|perrow = 2|total_width=300
| image1 = Kagami mochi by midorisyu.jpg
| image2 = Sakura-mochi 003.jpg
| image3 = Kashiwa-mochi.jpg
| image4 = Hishimochi.jpg
| footer = Mga pana-panahong espesyalidad. Paikot sa kanan mula sa kaliwang itaas: {{transliteration|ja|kagami mochi}}, {{transliteration|ja|[[sakuramochi]]}} wrapped in inatsarang dahon ng sakura, {{transliteration|ja|hishi mochi}} at {{transliteration|ja|kashiwa mochi}} ng Araw ng mga Nene.
}}

===Bagong Taon===
* Ang {{transliteration|ja|kagami mochi}} ay isang dekorasyong pampagdiwang tuwing Bagong Taon, na tradisyonal na binabasag at kinakain sa isang ritwal na tinatawag na {{transliteration|ja|kagami biraki}} (pagbubukas ng salamin) at karaniwang inilalagay sa mga altar ng pamilya tuwing Disyembre 28.
* Ang {{transliteration|ja|zōni}} ay isang [[sabaw]] na may lamang kakaning mochi. Kinakain din ito tuwing Araw ng Bagong Taon. Bukod sa mochi, naglalaman ang {{transliteration|ja|zōni}} ng mga gulay tulad ng [[Gabi (gulay)|gabi]], [[karot]], ''honeywort'', at mga pulang at puting {{transliteration|ja|kamaboko}}.
* Ang {{transliteration|ja|kinako mochi}} ay tradisyonal na inihahanda tuwing Araw ng Bagong Taon bilang simbolo ng suwerte. Ang istilong ito ng paghahanda ng mochi ay kinabibilangan ng pag-ihaw nito sa apoy o kalan, pagkatapos ay isinasawsaw sa tubig, at sa wakas ay pinapahiran ng asukal at kinako (harinang utaw).&lt;ref&gt;{{Cite journal |last=Julia Y. Wada, Barbara Pogosian, Yumi Sato, Louis E. Grivetti |date=Agosto 31, 2010 |title=Japanese festival foods |trans-title=Mga Hapones na pagkaing pampista |url=https://doi.org/10.1080/03670244.1999.9991584 |journal=Ecology of Food and Nutrition |language=en |volume=38 |issue=4 |pages=307–350 |doi=10.1080/03670244.1999.9991584 |url-access=subscription |via=Taylor &amp; Francis Online}}&lt;/ref&gt;

==Mga sanggunian==
{{Reflist}}

[[Kategorya:Lutuing Biyetnames]]
[[Kategorya:Lutuing Hapones]]
[[Kategorya:Mga pagkaing gawa mula sa bigas na malagkit]]
[[Kategorya:Lutuing Tsino]]
[[Kategorya:Mga artikulong naglalaman ng teksto sa wikang Tsino]]
[[Kategorya:Mga artikulong naglalaman ng Indones]]
[[Kategorya:Mga artikulong naglalaman ng Hapones]]</text>
      <sha1>0uabehsn8e99ncrogn8391ttzvnkjcs</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>2164942</id>
      <parentid>2164938</parentid>
      <timestamp>2025-06-14T09:39:22Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>LknFenix</username>
        <id>125962</id>
      </contributor>
      <comment>+ Mga pana-panahong espesyalidad</comment>
      <origin>2164942</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="11304" sha1="ovwxjjn1k2fj4k3us2ddnx84ttesi5r" xml:space="preserve">[[Talaksan:Mochi_002.jpg|thumb|Kakaning {{Transliteration|ja|kirimochi}} o {{Transliteration|ja|kakumochi}}]]
[[Talaksan:Rice_Cake.jpg|thumb|Kakaning {{Transliteration|ja|marumochi}}]]
[[Talaksan:Mochitsuki-Jan2012.ogv|thumb| Sariwang {{Transliteration|ja|mochi}} na pinupukpok]]
Ang '''mochi''' ({{Nihongo2|もち, [[wikt:餅#Japanese|餅]]}}) ay isang [[Kakanin|kakaning]] Hapones na gawa sa {{Nihongo||もち米|mochigome}} , isang maikling-butil na [[malagkit]] na bigas na uri ng ''japonica'', at kung minsan ay may iba pang sangkap gaya ng tubig, asukal, at gawgaw. Ang sinaing na bigas ay pinupukpok hanggang maging masa, at saka hinuhubog ayon sa nais na anyo. Sa Hapon, tradisyonal itong ginawa sa isang seremonyang tinatawag na {{Nihongo||[[wikt:餅搗き|餅搗き]]|mochitsuki}}.&lt;ref&gt;{{Cite web |date=Disyembre 5, 2013 |title=Mochitsuki: A New Year's Tradition |trans-title=Mochitsuki: Isang Tradisyon ng Bagong Taon |url=https://blog.janm.org/2013/12/05/mochitsuki-a-new-years-tradition/ |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20200930101922/https://blog.janm.org/2013/12/05/mochitsuki-a-new-years-tradition/ |archive-date=Setyembre 30, 2020 |publisher=[[Japanese American National Museum]] |language=en}}&lt;/ref&gt; Bagaman kinakain ito sa buong taon, ang mochi ay isang tradisyonal na pagkain tuwing Bagong Taon ng mga Hapones, at karaniwang ibinebenta at kinakain sa panahong iyon.

Ang mochi ay binubuo ng mga polisakarido, lipido, [[protina]], at tubig. Taglay nito ang sari-saring estraktura ng dyel na amilopektina, mga butil ng [[Gawgaw|almirol]], at mga bula ng hangin.&lt;ref&gt;{{cite journal |last=Isono |first=Yoshinobu |author2=Emiko Okamura |author3=Teruo Fujimoto |year=1990 |title=Linear Viscoelastic Properties and Tissue Structures of Mochi Cake |trans-title=Mga Linyar at Biskoelastikong Katangian at Estraktura ng Tisyu ng Kakaning Mochi |journal=Agric. Biol. Chem. |language=en |volume=54 |issue=11 |pages=2941–2947 |doi=10.1271/bbb1961.54.2941 |doi-access=free}}&lt;/ref&gt; Sa mga tuntunin ng nilalamang almirol, ang bigas na ginagamit sa mochi ay napakababa sa amilosa at may mataas na antas ng amilopektina, kaya't nagkakaroon ito ng mala-dyel na konsistensiya.&lt;ref&gt;{{cite journal |last=Bean |first=M.M |author2=Esser, C.A. |author3=Nishita, K.D. |year=1984 |title=Some Physiochemical and Food Application Characteristics of California Waxy Rice Varieties |trans-title=Ilang Katangiang Pisyokemikal at Aplikasyong Pampagkain ng Mga Barayti ng Bigas na Calrose |journal=Cereal Chemists |language=en |volume=61 |issue=6 |pages=475–479}}&lt;/ref&gt; Mas mataas ang nilalamang protina ng bigas na japonica na ginagamit sa paggawa ng mochi kumpara sa karaniwang maikling-butil na bigas.

Kahawig ng mochi ang {{transliteration|ja|dango}}, na gawa naman sa galapong sa halip ng pinukpok na bigas.&lt;ref name=&quot;:3&quot;&gt;{{Cite book |url=https://books.google.com/books?id=XPNgBwAAQBAJ&amp;pg=PT813 |title=The Oxford Companion to Sugar and Sweets |date=Abril 2015 |publisher=Oxford University Press |isbn=9780199313624 |language=en |trans-title=Ang Kompanyerong Oxford sa Asukal at Matatamis}}&lt;/ref&gt;

== Kasaysayan ==
[[Pulang bigas]] ang orihinal na baryante na ginamit sa produksiyon ng mochi.&lt;ref name =&quot;irohajiten&quot;&gt;[https://web.archive.org/web/20210113233844/http://iroha-japan.net/iroha/B02_food/02_mochi.html Mochi.] Nihon-Bunka Iroha Jiten.&lt;/ref&gt; Kakaiba ang kahalagahang pangkultura ng mochi sa Hapon, bagamat may mga katangiang kahalintulad ito sa iba pang maswerteng pagkain sa iba't ibang bansa sa Asya.&lt;ref name=&quot;kotobamochi&quot;&gt;[https://web.archive.org/web/20201020025207/https://kotobank.jp/word/%E9%A4%85-142450 Kotobank Mochi.] [[The Asahi Shimbun]].&lt;/ref&gt; Ayon sa mga arkeolohikal na pananaliksik, lumaganap ang gawang-bahay na produksiyon ng mochi simula noong ika-6 na siglo ([[panahong Kofun]]), nang naging tanyag ang mga pasingawang gawa sa luwad sa mga kabahayan, lalo na sa silangang bahagi ng Hapon.&lt;ref&gt;{{cite book |last=Otsuka |first=Hatushige |title=Japanese archipelago in the Kofun period |date=2003 |publisher=Aoki Shoten |isbn=978-4250203305 |language=en |trans-title=Kapuluang Hapones noong panahong Kofun}}&lt;/ref&gt;{{rp|267}}

Sa {{transliteration|ja|Bungo no kuni fudoki}}, na isinulat sa huling bahagi ng ika-8 siglo noong [[panahong Nara]], inilalarawan ang isang alamat tungkol sa mochi. Ayon sa aklat, isang mayamang lalaki ang gumawa ng patag na mochi mula sa natirang bigas at pinana ito. Nag-anyong puting ibon ang mochi at lumipad palayo. Matapos nito, naging tiwangwang at tigang ang kanyang palayan. Ipinakikita ng alamat na ito na ang bilog at puting mochi ay itinuturing noon bilang may espirituwal na kapangyarihan.&lt;ref&gt;[https://web.archive.org/web/20210104035443/http://www.omochi100.jp/kaibou/ History of mochi.] Zenkoku Mochi Kogyo Kyodo Kumiai&lt;/ref&gt;

Noong [[panahong Heian]]  (794–1185), kadalasang ginagamit ang mochi sa mga seremonyang [[Shinto]] upang ipagdiwang ang kapanganakan at kasal. Ayon sa {{transliteration|ja|Ōkagami}} na isinulat noong ika-12 siglo, inilalagay ng mga emperador at maharlika ang mochi sa bibig ng mga sanggol na may gulang na 50 araw.&lt;ref&gt;{{cite book |last=Inaga |first=Keiji |year=1996 |script-title=ja:新訂総合国語便覧 |publisher=Daiichi Gakushusha |language=ja |isbn=978-4-8040-3301-3}}&lt;/ref&gt;{{rp|30}} Sa panahong ito, naging kaugalian sa lipunang maharlika para sa mag-asawang bagong kasal na kumain ng mochi nang magkasama sa bahay ng nobya tatlong araw pagkatapos ng kasal.&lt;ref&gt;[https://web.archive.org/web/20201105065951/https://kotobank.jp/word/%E4%B8%89%E6%97%A5%E5%A4%9C%E9%A4%85-1597038 Kotobank Mikayonomochii.] The Asahi Shimbun.&lt;/ref&gt;

Ang mga unang naitalang ulat tungkol sa paggamit ng mochi bilang bahagi ng pagdiriwang ng Bagong Taon ay mula pa sa panahong Heian. Naniniwala ang mga maharlika sa korteng imperyal na ang mahahabang hibla ng bagong-gawang mochi ay sumisimbolo ng mahabang buhay at mabuting kalusugan, habang ang pinatuyong mochi ay nakatutulong sa pagpapalakas ng mga ngipin. Matatagpuan din ang ganitong mga salaysay sa [[Ang Kuwento ni Genji|''Ang Kuwento ni Genji'']].&lt;ref&gt;{{cite news |last=Itoh |first=Makiko |date=Disyembre 30, 2011 |title=Rice takes prized, symbolic yearend form |language=en |trans-title=Bigas na may mahalagang, simbolikong anyo ng pagtatapos ng taon |journal=The Japan Times Online |url=http://www.japantimes.co.jp/life/2011/12/30/life/rice-takes-prized-symbolic-yearend-form/#.Vujgd8dlnUp |url-status=dead |access-date=Pebrero 16, 2016 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160411072422/http://www.japantimes.co.jp/life/2011/12/30/life/rice-takes-prized-symbolic-yearend-form/#.Vujgd8dlnUp |archive-date=Abril 11, 2016}}&lt;/ref&gt;

Nag-ugat ang kaugalian ng {{transliteration|ja|kagami mochi}} (salaming mochi) sa uri ng mga [[samurai]] noong [[panahong Muromachi]]. Ang {{transliteration|ja|kagami mochi}} ay binubuo ng dalawang globo ng mochi na nakapatong sa isa’t isa, at nilalagyan ng mapait na kahel ({{transliteration|ja|daidai}}) sa ibabaw. Sa pagsalubong sa Bagong Taon, pinalamutian ng mga samurai ang {{transliteration|ja|kagami mochi}} ng baluting at espadang Hapones at inilalagay ito sa {{transliteration|ja|tokonoma}} (alkobang bahagi ng tradisyonal na silid Hapones kung saan naka-display ang sining o mga bulaklak) upang ipanalangin ang kaunlaran ng kanilang pamilya sa bagong taon. Kapag kinakain ng mga tao ang {{transliteration|ja|kagami mochi}} pagkatapos ng panahon ng Bagong Taon, iniiwasan nilang hiwain ito gamit ang {{transliteration|ja|hōchō}} (kutsilyo) upang hindi ito makasagasa sa {{transliteration|ja|kami}}, at sa halip ay dinudurug ito gamit ang kahoy na martilyo matapos itong natural na matuyo at mabitak.&lt;ref&gt;[https://web.archive.org/web/20201225102832/https://www.gishi.co.jp/home/faq_03a.asp Kagami mochi FAQ.] Maeharaseifun Corporation.&lt;/ref&gt;

Ang Mochi ay patuloy na isa sa mga tradisyonal na pagkaing kinakain tuwing Bagong Taon sa Hapon, at karaniwang ibinebenta at kinakain nang sagana sa panahong ito. Ang {{transliteration|ja|kagami mochi}} ay inilalagay sa mga altar ng pamilya ({{transliteration|ja|kamidana}}) tuwing Disyembre 28 bawat taon.&lt;ref&gt;{{cite web |last=Caile |first=Christopher |title=Kagami Biraki: Renewing the Spirit |trans-title=Kagami Biraki: Pagbabago ng Espiritu |url=http://www.fightingarts.com/reading/article.php?id=156 |access-date=Pebrero 27, 2016 |website=Fighting Arts |language=en}}&lt;/ref&gt;

== Mga pana-panahong espesyalidad ==
{{multiple image|perrow = 2|total_width=300
| image1 = Kagami mochi by midorisyu.jpg
| image2 = Sakura-mochi 003.jpg
| image3 = Kashiwa-mochi.jpg
| image4 = Hishimochi.jpg
| footer = Mga pana-panahong espesyalidad. Paikot sa kanan mula sa kaliwang itaas: {{transliteration|ja|kagami mochi}}, {{transliteration|ja|[[sakuramochi]]}} wrapped in inatsarang dahon ng sakura, {{transliteration|ja|hishi mochi}} at {{transliteration|ja|kashiwa mochi}} ng Araw ng Kanenehan.
}}

===Bagong Taon===
* Ang {{transliteration|ja|kagami mochi}} ay isang dekorasyong pampagdiwang tuwing Bagong Taon, na tradisyonal na binabasag at kinakain sa isang ritwal na tinatawag na {{transliteration|ja|kagami biraki}} (pagbubukas ng salamin) at karaniwang inilalagay sa mga altar ng pamilya tuwing Disyembre 28.
* Ang {{transliteration|ja|zōni}} ay isang [[sabaw]] na may lamang kakaning mochi. Kinakain din ito tuwing Araw ng Bagong Taon. Bukod sa mochi, naglalaman ang {{transliteration|ja|zōni}} ng mga gulay tulad ng [[Gabi (gulay)|gabi]], [[karot]], ''honeywort'', at mga pulang at puting {{transliteration|ja|kamaboko}}.
* Ang {{transliteration|ja|kinako mochi}} ay tradisyonal na inihahanda tuwing Araw ng Bagong Taon bilang simbolo ng suwerte. Ang istilong ito ng paghahanda ng mochi ay kinabibilangan ng pag-ihaw nito sa apoy o kalan, pagkatapos ay isinasawsaw sa tubig, at sa wakas ay pinapahiran ng asukal at kinako (harinang utaw).&lt;ref&gt;{{Cite journal |last=Julia Y. Wada, Barbara Pogosian, Yumi Sato, Louis E. Grivetti |date=Agosto 31, 2010 |title=Japanese festival foods |trans-title=Mga Hapones na pagkaing pampista |url=https://doi.org/10.1080/03670244.1999.9991584 |journal=Ecology of Food and Nutrition |language=en |volume=38 |issue=4 |pages=307–350 |doi=10.1080/03670244.1999.9991584 |url-access=subscription |via=Taylor &amp; Francis Online}}&lt;/ref&gt;

=== Tagsibol ===
Ang [[seresang namumulaklak]] ({{transliteration|ja|sakura}}) ay isang simbolo ng Hapon at sumasagisag sa pagsisimula ng ganap na tagsibol. Ang {{transliteration|ja|[[sakuramochi]]}} ay isang kulay-rosas na mochi na bumabalot sa matamis na minasang pulang abitsuwela at binalot sa nakakain at inasnang dahon ng sakura; karaniwang inihahanda ang putaheng ito tuwing tagsibol.&lt;ref name=&quot;travelaroundjapan2&quot;&gt;{{cite web |title=Japanese confectionery |trans-title=Kumpites na Hapones |url=http://www.travel-around-japan.com/j54-confectionery.html |access-date=Marso 10, 2016 |website=Travel Around Japan |language=en}}&lt;/ref&gt;

==Mga sanggunian==
{{Reflist}}

[[Kategorya:Lutuing Biyetnames]]
[[Kategorya:Lutuing Hapones]]
[[Kategorya:Mga pagkaing gawa mula sa bigas na malagkit]]
[[Kategorya:Lutuing Tsino]]
[[Kategorya:Mga artikulong naglalaman ng teksto sa wikang Tsino]]
[[Kategorya:Mga artikulong naglalaman ng Indones]]
[[Kategorya:Mga artikulong naglalaman ng Hapones]]</text>
      <sha1>ovwxjjn1k2fj4k3us2ddnx84ttesi5r</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Tagagamit:PamelaBertaccini/burador</title>
    <ns>2</ns>
    <id>334626</id>
    <revision>
      <id>2164799</id>
      <parentid>2164624</parentid>
      <timestamp>2025-06-13T13:59:16Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>PamelaBertaccini</username>
        <id>151222</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>Isinalin ko sa Filipino ang mga salitang nanatiling isinalin sa Italyano at Ingles.</comment>
      <origin>2164799</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="27292" sha1="2yvagjkfzw0cvhp44pfh1f79ar3tr65" xml:space="preserve">{{Infobox Artist|name=Andrea Benetti|image=Andrea-Benetti.jpg|caption=Larawan na kinunan noong 2017|birth_date=Enero 15, 1964|birth_place=[[Bologna]], [[Italya]]|nationality=Italyano|movement=Neo-Cave Art|known_for=[[Sining]], [[Pinta]], [[Potograpiya]]|alma_mater=Academy of Fine Arts ng Bologna|website=https://andreabenetti.eu}}

Si Andrea Benetti ay isang Italyanong artista, ipinanganak noong Enero 15, 1964. Siya ang may-akda ng ''Manifesto of Neo-Cave Art'', na ipinakita niya noong 2009 sa 53rd Venice Biennale, sa Pavilion na &quot;Nature and Dreams&quot; na inihanda sa Unibersidad ng Ca' Foscari.&lt;ref&gt;{{Cite web |url=https://gregorio-rossi.it/news/arte_contemporanea_andrea-benetti |title=Ang ''Manifesto of Neo-Cave Art'' sa 53rd Venice Biennale sa Pavilion na inihanda sa Unibersidad ng Ca' Foscari}}&lt;/ref&gt;

== Talambuhay ==

Si Andrea Benetti ay isang Italyanong artistang biswal&lt;ref&gt;{{cite web|title=Ang talambuhay ni Andrea Benetti sa website ng Biografie Online|url=https://biografieonline.it/biografia-andrea-benetti}}&lt;/ref&gt;, na nag-explore ng maraming anyo ng sining, kabilang ang pagpipinta, potograpiya, artistikong pagguhit, mga instalasyon at sining ng video. Noong 2006, nilikha ni Benetti ang ''Manifesto of Neo-Cave Art'', na ipinakita niya noong 2009, sa 53rd Biennale ng [[Venice]].&lt;ref&gt;{{cite web|title=Ang talambuhay ni Andrea Benetti sa website ng Encyclopedia “Treccani”|url=https://www.treccani.it/enciclopedia/andrea-benetti}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|title=Ang mga artistang naroroon sa M.A.C.I.A. Museum|url=https://museomacia.org/collezione-permanente-arte-contemporanea-italiana/andrea-benetti-arte-contemporanea.html}}&lt;/ref&gt;

Ang sining ni Andrea Benetti ay inspirasyon, direkta at hindi direkta, ng mga unang anyo ng sining ng Prehistorya&lt;ref&gt;{{cite web|title=Ang pananaliksik Unibersidad ng Bologna: Andrea Benetti - Colors and Sounds of the Origins|url=https://cris.unibo.it/handle/11585/182301}}&lt;/ref&gt;. Pinag-aralan ni Benetti ang mga estilistikong at konseptuwal na elemento ng mga pagpipinta sa kuweba, na nilikha sa mga kuweba, noong Prehistorya at muling pinroseso ang mga simbolong ito sa modernong paraan. Ang kanyang mga gawa ay nagtatampok ng mga bago ang kasaysayan at antropomorpo na motif, abstraktong heometriko na hugis&lt;ref&gt;{{cite web|title=Ang Magazine ng Unibersidad ng Bologna|url=https://magazine.unibo.it/archivio/2013/04/12/colori_e_suoni_delle_origini}}&lt;/ref&gt; at mga simbolo. Ang artistikong gawa ni Andrea Benetti ay lumilikha ng isang konseptuwal na tulay sa pagitan ng sining ng Prehistorya at kontemporaryong sining.

Upang palalimin ang kanyang pananaliksik sa sining ng pinagmulan, gumawa si Benetti ng isang serye ng mga gawa gamit ang tunay na mga pigmento ng [[Paleolitiko]]. Ang parehong mga pigmento na ginamit ng isang prehistorikong tao, upang magpinta ng mga pagpipinta sa kuweba sa bato ng kuweba ng Fumane. Ang pagiging tunay ng mga pigmento na ito ay pinatunayan ng Unibersidad ng [[Ferrara]] na nangangasiwa sa mga arkeolohikal na paghuhukay. Pagkatapos, ang isang bahagi ng mga pigmento ay ibinigay kay Benetti upang makalikha siya ng mga bagong gawa gamit ang mga pigmento ng kanyang &quot;kasamahan&quot; na 40,000 taon na ang nakalipas. Ang proyektong sining na ito ay kumakatawan sa isang simbolikong kilos ng pagpapatuloy sa sining ng mga pinagmulan.&lt;ref&gt;{{cite web|title=Ang pananaliksik ng Unibersidad ng Ferrara: Andrea Benetti - Contemporary Prehistorya|url=https://iris.unife.it/handle/11392/2351078}}&lt;/ref&gt;

Noong 2011, ipinagpatuloy ni Andrea Benetti ang kanyang artistikong pananaliksik, na nagtatanghal ng isang eksibisyon ng kanyang mga gawa sa loob ng Castellana Caves. Ang eksibisyon ay inihanda sa pamamagitan ng paglikha ng isang tunay na art gallery sa pagitan ng mga batong pader ng kuweba. Ang proyektong ito, na pinamagatang 'Painting Returns in to the Caves', ang artista mula sa Bologna ay simbolikong ibinalik ang sining sa lugar kung saan ito ipinanganak.&lt;ref&gt;{{cite web|title=Ang pananaliksik ng Unibersidad ng Salento (Lecce): Andrea Benetti - ''Neo-Cave Painting''|url=https://iris.unisalento.it/handle/11587/390731?mode=full}}&lt;/ref&gt;

Isang teknikal na aspeto na nagpapatibay sa ugnayan sa pagitan ng sining ni Benetti at ng kalikasan ay ang paggamit ng mga natural na materyales upang likhain ang kanyang mga gawa. Gumagamit ang artista ng mga pampalasa, oxides at iba pang natural na sangkap na tinunaw sa tubig, kasama ang pinturang langis at ang bas-relief na gawa sa plaster na inilapat sa canvas.

Ang mga gawa ni Andrea Benetti ay matatagpuan sa mga koleksyon ng mahahalagang museo at institusyon, pambansa at internasyonal, kabilang ang sa [[Nagkakaisang Bansa]]&lt;ref&gt;{{cite web|title=Ang talambuhay ni Andrea Benetti sa “The Educational Encyclopedia”|url=https://www.edueda.net/index.php?title=Andrea_Benetti#Collezioni_Estere}}&lt;/ref&gt;, ng [[Lungsod ng Vaticano]]&lt;ref&gt;{{cite web|title=Ang talambuhay ni Andrea Benetti sa ensiklopedya “WikiArt”|url=https://www.wikiart.org/en/andrea-benetti}}&lt;/ref&gt;, ng [[Palasyo Quirinal|Quirinal]]&lt;ref&gt;{{cite web|title=Ang talambuhay ni Andrea Benetti sa ensiklopedya “Sapere”|url=https://www.sapere.it/enciclopedia/Benetti%2C+Andrea.html}}&lt;/ref&gt; at ng Chamber of Deputies&lt;ref&gt;{{cite web|title=Ang website ng impormasyon na &quot;Roma Today&quot; - Ang eksibisyon na pinamagatang “VR60768 · Anthropomorphic Figure” ni Andrea Benetti|url=https://www.romatoday.it/eventi/mostre/vr60768-anthropomorphic-figure-andrea-benetti.html}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|title=Ang Magasin na &quot;Non solo cinema&quot; - Ang eksibisyon ni Andrea Benetti sa Kamara ng mga Kinatawan|url=https://www.nonsolocinema.com/La-mostra-di-Andrea-Benetti-alla_31297.html}}&lt;/ref&gt;. Kabilang sa mga pinakabagong eksibisyon ay ang mga sumusunod:&lt;ref&gt;{{cite web|title=Ang mga eksibisyon ni Andrea Benetti sa Magasing &quot;Artribune&quot;|url=https://www.artribune.com/artista-mostre-biografia/andrea-benetti/}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|title=Ang mga eksibisyon ni Andrea Benetti sa Magasing “Exibart”|url=https://www.exibart.com/artista-curatore-critico-arte/andrea-benetti/}}&lt;/ref&gt;
[[File:Benetti godart ridotta.jpg|thumb|right|Roma, 9 Marso 2012 - Quirinale, Panguluhan ng Republika ng Italya - Ibinigay ni Andrea Benetti ang likhang sining para sa pagkuha sa Koleksyon ng Sining ng Quirinale, kay Propesor Louis Godart na responsable sa mga Ari-arian ng Sining.]]
* &quot;La pittura Neo-rupestre&quot; (Grotte di Castellana, Caverna “La Grave”, 2011)&lt;ref&gt;{{cite web|title=Pananaliksik ng Unibersidad ng Salento - Lecce|url=https://iris.unisalento.it/handle/11587/390731?mode=full}}&lt;/ref&gt;

* &quot;Colori e suoni delle origini&quot; (Bologna, [[Palazzo d'Accursio]], 2013)&lt;ref&gt;{{cite web|title=Ang pahayagang “La Stampa” - Ang eksibisyong “Colori e suoni delle origini”|url=https://www.lastampa.it/cultura/2013/03/20/news/colori-e-suoni-delle-origini-1.36113830}}&lt;/ref&gt;

* &quot;La genesi della pittura&quot; (Unibersidad ng [[Bari]], Palazzo della Posta, 2014)&lt;ref&gt;{{cite web|title=Ang pahayagang “Bari live” - Ang eksibisyong “La genesi della pittura&quot;|url=https://barilive.it/2014/02/26/pitture-e-suoni-dal-principio-della-storia/}}&lt;/ref&gt;

* &quot;VR60768 · anthropomorphic figure&quot; ([[Roma]], Chamber of Deputies, 2015)&lt;ref&gt;{{cite web|title=Press release ng eksibisyon sa website ng Chamber of Deputies|url=http://www.camera.it/leg17/browse/1131?shadow_comunicatostampa=9016}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|title=Ang eksibisyon ni Andrea Benetti sa Chamber of Deputies|url=https://www.nonsolocinema.com/La-mostra-di-Andrea-Benetti-alla_31297.html}}&lt;/ref&gt;

* &quot;preHistoria contemporanea&quot; (Unibersidad ng di Ferrara, Palazzo Turchi di Bagno, 2016)&lt;ref&gt;{{cite web|title=Ang pahayagang &quot;Estense&quot; - Ang mga gawa ni Andrea Benetti na ipinapakita sa ''Palazzo Turchi di Bagno''|url=https://www.estense.com/2016/547575/andrea-benetti-espone-a-palazzo-turchi-di-bagno/}}&lt;/ref&gt;

* &quot;Volti contro la violenza&quot; (Bologna, Palazzo d'Accursio, 2017)&lt;ref&gt;{{cite web|title=Website ng Munisipalidad ng Bologna – Ang eksibisyon ng litrato ni Andrea Benetti sa Palazzo d'Accursio|url=https://archivio-notizie.comune.bologna.it/2017/11/volti-contro-la-violenza-mostra-fotografica-di-andrea-benetti-palazzo-daccursio/}}&lt;/ref&gt;

* &quot;Timeless shapes&quot; (Bologna, Palazzo della Regione, 2021)&lt;ref&gt;{{cite web|title=SKY TG 24 Ang eksibisyon na &quot;Timeless shapes&quot; ni Andrea Benetti sa ''Palazzo della Regione''|url=https://tg24.sky.it/bologna/2021/09/24/timeless-shapes-la-personale-di-andrea-benetti-a-bologna?fbclid=IwAR1AP-HXdslx19ldls8v_gSW32V-uFT-2H85sJk6-uiWitK7PVzvEmyLUYA}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|title=Ang website ng Pambansang Ahensya ng Balita na A.N.S.A.&quot;|url=https://www.ansa.it/sito/notizie/cultura/arte/2021/09/24/timeless-shapes-la-personale-di-andrea-benetti-a-bologna_aff0a702-e1e7-48c2-9688-7148d8f09572.html}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|title=Ang website ng pahayagang &quot;Il Resto del Carlino&quot; - “Viaggio nella Storia” ni Andrea Benetti|url=https://www.ilrestodelcarlino.it/bologna/cronaca/assemblea-legislativa-viaggio-nellarte-con-andrea-benetti-93f9e9f6?live}}&lt;/ref&gt;

* &quot;Colors in Venice&quot; (Venezia, Palazzo Zaguri, 2023)&lt;ref&gt;{{cite web|title=Ang website ng pahayagang “Venezia Today” - Ang eksibisyong &quot;Colors in Venice&quot; ni Andrea Benetti|url=https://www.veneziatoday.it/eventi/andrea-benetti-colors-in-venice.html}}&lt;/ref&gt;

* &quot;Prehistoric Wave&quot; ([[Milano]], Spazio ArteAria, 2023)&lt;ref&gt;{{cite web|title=Ang website ng Pambansang Ahensya ng Balita na A.N.S.A.&quot; - &quot;La pittura rupestre&quot; sa Milan|url=https://www.ansa.it/sito/notizie/cultura/arte/2023/11/10/la-pittura-rupestre-rivive-con-andrea-benetti-a-milano_de8abdf0-9c1f-4949-8b30-29952c57aa74.html}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|title=Il Giornale dell'Arte - Ang eksibisyon ni Andrea Benetti sa Milan|url=https://www.ilgiornaledellarte.com/Articolo/Andrea-Benetti,-un-neorupestre-a-Milano}}&lt;/ref&gt;

Noong 2020, iginawad kay Andrea Benetti ang ika-49 na Premio &quot;Nettuno d'Oro&quot;, ang pinakamahalagang artistikong parangal sa lungsod ng Bologna.&lt;ref&gt;{{cite web|title=Ang pahayagang &quot;la Repubblica&quot; - Nanalo si Andrea Benetti ng &quot;Nettuno d'oro&quot;|url=https://bologna.repubblica.it/cronaca/2020/10/21/news/il_lions_da_il_suo_nettuno_d_oro_a_andrea_benetti-271320159/}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|title=Ang pahayagang &quot;la Repubblica&quot; - Nanalo si Andrea Benetti ng &quot;Nettuno d'oro&quot;|url=https://www.bolognatoday.it/social/segnalazioni/andrea-benetti-vincitore-del-49-nettuno-d-oro-7576025.html}}&lt;/ref&gt;

== Mga Museo at Koleksyon ==

[[File:Andrea Benetti in mostra alla Camera dei Deputati.jpg|thumb|right|Si Prof. M. Peresani, Prof. S. Grandi, A. Benetti sa eksibisyon ni Benetti na &quot;VR60768 - anthropomorphic figure&quot;, na itinanghal sa Chamber of Deputies.]]

Mga museo at institusyon na nakakuha ng mga gawa ni Andrea Benetti sa kanilang mga koleksyon ng sining:

* Koleksyon ng sining ng O.N.U. ([[New York]], [[Estados Unidos]]) - Likhang-sining: ''Against violence''&lt;ref&gt;{{cite web|title=Ang talambuhay ni Andrea Benetti sa ensiklopedya “Sapere”|url=https://www.sapere.it/enciclopedia/Benetti%2C+Andrea.html}}&lt;/ref&gt;

* Koleksyon ng sining ng Vaticano ([[Lungsod ng Vaticano]]) - Likhang-sining: ''Omaggio a Karol Wojtyła''&lt;ref&gt;{{cite web|title=Ang talambuhay ni Andrea Benetti sa ensiklopedya “Treccani”|url=https://www.treccani.it/enciclopedia/andrea-benetti}}&lt;/ref&gt;

* MACIA - Museo d'Arte Contemporanea Italiana in America (San José, [[Costa Rica]]) - Likhang-sining: ''Giochi d'infanzia''&lt;ref&gt;{{cite web|title=Ang pahina na nakatuon kay Andrea Benetti sa website ng Museo M.A.C.I.A.|url=http://www.museomacia.org/collezione-permanente-arte-contemporanea-italiana/andrea-benetti-arte-contemporanea.html}}&lt;/ref&gt;

* Koleksyon ng sining ng Quirinale · Panguluhan ng Republika ng Italya · (Roma – Italya) - Likhang-sining: ''Caccia VII''&lt;ref&gt;{{cite web|title=Ang talambuhay ni Andrea Benetti sa ensiklopedya “WikiArt”|url=https://www.wikiart.org/en/andrea-benetti}}&lt;/ref&gt;

* Palazzo Montecitorio · Kapulungan ng mga Kinatawan ng Italya (Roma – Italya) - Likhang-sining: ''9 Nobyembre 1989''&lt;ref&gt;{{cite web|title=Ang magasing &quot;My Luxury&quot; para sa moda - ''Il gusto Neo-rupestre di Andrea Benetti''|url=https://www.myluxury.it/articolo/l-arte-che-va-di-moda-il-gusto-neorupestre-di-andrea-benetti/40475/}}&lt;/ref&gt;

* Koleksyon ng Sining ng Unibersidad ng Richmond ([[Richmond]] - Estados Unidos) - Likhang-sining: ''Volare''

* Koleksyon ng Sining ng Unibersidad ng Ferrara (Ferrara – Italya) - Likhang-sining: ''Ominide di Porto Badisco I''&lt;ref&gt;{{cite web|title=Ang site ng Sistema ng Museo ng Unibersidad ng Ferrara - Ang eksibisyon ni Andrea Benetti na “preHISTORIA CONTEMPORANEA”|url=http://www.unife.it/sma/it/le-mostre/archivio-delle-mostre/2016/andrea-benetti-prehistoria-contemporanea/andrea-benetti-prehistoria-contemporanea}}&lt;/ref&gt;

* Koleksyon ng Sining ng Unibersidad ng Bari (Bari - Italya) - Likhang-sining: ''Imbarcazione con alberi''&lt;ref&gt;{{cite web|title=Ang site ng Unibersidad ng Bari - Ang eksibisyon ni Andrea Benetti na pinamagatang “La genesi della pittura”|url=https://www.uniba.it/it/eventi-alluniversita/anno-2014/andrea-benetti-colori-e-suoni-delle-origini}}&lt;/ref&gt;

* MAMbo · Museo ng Modernong Sining ng Bologna (Bologna – Italya) - Likhang-sining: ''Fior di Loto''&lt;ref&gt;{{cite web|title=Ang Koleksyon ng Sining ng “Museo MamBo”|url=https://www.museibologna.it/mambo/collezioneonline/scheda/&amp;collezione=2&amp;sfogliaper=titolo&amp;id=6121}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|title=Ang likhang-sining na “Fior di Loto” ni Andrea Benetti sa R.A.A.M. Archive|url=https://archivioraam.org/opera/fior-di-loto}}&lt;/ref&gt;

* Museion · Museo ng Moderno at Kontemporaryong Sining ng Bolzano ([[Bolzano]] – Italya) - Likhang-sining: ''Istinto primitivo II''&lt;ref&gt;{{cite web|title=Ang likhang-sining ni Andrea Benetti sa site ng Cultural Heritage|url=https://oggetti-musei-archivi.prov.bz.it/Details/bz/60004248}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|title=Ang likhang-sining na “Istinto primitivo” ni Andrea Benetti sa R.A.A.M. Archive|url=https://archivioraam.org/opera/istinto-primitivo-ii-2}}&lt;/ref&gt;

* Koleksyon ng Sining ng Ministri ng Hustisya at Karapatang Pantao ng Buenos Aires ([[Buenos Aires]] - [[Argentina]]) - Likhang-sining: ''Matite spezzate''&lt;ref&gt;{{cite web|title=Ang talambuhay ni Andrea Benetti sa “The Educational Encyclopedia”|url=https://www.edueda.net/index.php?title=Andrea_Benetti#Collezioni_Estere}}&lt;/ref&gt;

* CAMeC – Sentro ng Moderno at Kontemporaryong Sining – ([[La Spezia]] – Italya) - Likhang-sining: ''Grotta dei cervi''&lt;ref&gt;{{cite web|title=Ang Araw-araw na “Città della Spezia”|url=https://www.cittadellaspezia.com/2019/06/20/decine-di-opere-donate-al-camec-il-patrimonio-artistico-cresce-288850/}}&lt;/ref&gt;

* Museo F. P. Michetti (Francavilla al Mare – Italya) - Likhang-sining: ''Tre tesi''&lt;ref&gt;{{cite web|title=Ang Araw-araw na “la Repubblica”|url=https://ricerca.repubblica.it/repubblica/archivio/repubblica/2010/08/18/quelle-pitture-neorupestri-di-andrea-benetti.html}}&lt;/ref&gt;

* Museo Osvaldo Licini ([[Ascoli Piceno]] - Italya) - Likhang-sining: ''Ominidi e animali I''&lt;ref&gt;{{cite web|title=Ang Araw-araw na “Piceno oggi”|url=https://www.picenooggi.it/2013/08/26/19640/lartista-andrea-benetti-ad-ascoli-per-far-vivere-il-travertino/}}&lt;/ref&gt;

* Museo ARTinGENIO ([[Pisa]] - Italya) - Likhang-sining: ''Trittico Vespa II''&lt;ref&gt;{{cite web|title=Ang website ng Museo|url=https://www.artingenioedizioni.it/2021/10/14/andrea-benetti}}&lt;/ref&gt;

* Koleksyon ng Sining ng Munisipalidad ng Lecce ([[Lecce]] - Italya) - Likhang-sining: ''La coerenza''&lt;ref&gt;{{cite web|title=Ang Araw-araw na “Puglia In”|url=https://www.pugliain.net/astrattismo-lecce-mostra-benetti/}}&lt;/ref&gt;

* Koleksyon ng Sining ng Fondazione Giacomo Casanova (Venice - Italya) - Likhang-sining: ''Omaggio a Giacomo Casanova''&lt;ref&gt;{{cite web|title=Ang site ng “Arte.it”|url=http://www.arte.it/calendario-arte/venezia/mostra-andrea-benetti-colors-in-venice-90229}}&lt;/ref&gt;

* Parco delle Mura - Permanenteng instalasyon na ''Timeless shapes'' (La Spezia - Italya)&lt;ref&gt;{{cite web|title=Ang anunsyo sa site ng Munisipalidad ng “La Spezia”|url=https://www.comune.laspezia.it/novita/comunicati/la-citta-col-cuore}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|title=Ang balita sa Araw-araw na “Gazzetta della Spezia”|url=https://gazzettadellaspezia.com/index.php?option=com_k2&amp;view=item&amp;id=151605}}&lt;/ref&gt;

== Mga Gantimpala ==

*Paglahok sa ika-53 Venice Biennale - 2009&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Ang peryodiko &quot;la Repubblica&quot; - ''Andrea Benetti e la sua Arte Neo-rupestre'' |url=https://bologna.repubblica.it/cronaca/2013/04/12/news/andrea_benetti_e_la_sua_arte_neorupestre-56465622}}&lt;/ref&gt;

*Michetti Award LXI - 2010&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Ang talambuhay ni Andrea Benetti sa ensiklopedya “Treccani” |url=https://www.treccani.it/enciclopedia/andrea-benetti}}&lt;/ref&gt;

*International “Excellence” Award - 2014&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Ang mga artista ng Museo M.A.C.I.A. |url=https://museomacia.org/collezione-permanente-arte-contemporanea-italiana/andrea-benetti-arte-contemporanea.html}}&lt;/ref&gt;

*Ika-49 Nettuno d'oro Award - 2020&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Andrea Benetti in “Educational Encyclopedia” |url=https://www.edueda.net/index.php?title=Andrea_Benetti#Collezioni_Estere}}&lt;/ref&gt;

== Bibliograpiya ==

[[File:Papa-opera-andrea-benetti.jpg|right|thumb|Vatican, 28/11/12 - Tinanggap ni Papa Benedicto XVI ang gawa ni Benetti na “Omaggio a Karol Wojtyla” na donasyon ng A.N.F.E.]]

* K. H. Keller, G. Rossi, R. Sabatelli: ''Andrea Benetti e Lanfranco Di Rico – Settembre 2001'', Johns Hopkins University, Bologna, 2008, 12 mga pahina&lt;ref&gt;{{cite web|title= Ang talambuhay ni Andrea Benetti sa website ng &quot;Jose Art Gallery&quot;|url=https://joseartgallery.com/artists/Andrea_Benetti/}}&lt;/ref&gt;

* Iba't ibang may-akda: ''Arte e cultura - Un ponte tra Italia e Costa Rica'', I.I.L.A., San José, 2008, 98 mga pahina&lt;ref&gt;{{cite web|title=Ang libro sa website ng art historian na si Gregorio Rossi|url=https://gregorio-rossi.it/pubblicazioni/arte-cultura-ponte-italia-costa_rica|}}&lt;/ref&gt;

* Iba't ibang may-akda: ''Esplorazione inconsueta all'interno della velocità'', Bologna, 2009, 104 mga pahina&lt;ref&gt;{{cite web|title=Ang pahina na nakatuon sa libro sa website ng Museo M.A.C.I.A. |url=https://museomacia.org/arte-contemporanea-italiana-bibliografia-libri-e-cataloghi/velocita-arte-contemporanea.html}}&lt;/ref&gt;

* Andrea Benetti, Gregorio Rossi: ''Manifesto of Neo-Cave Art'', Umberto Allemandi &amp; C., Venice, 2009, 18 mga pahina&lt;ref&gt;{{cite web|title=''Manifesto of Neo-Cave Art'' ni Andrea Benetti |url=https://museomacia.org/arte-contemporanea-italiana-bibliografia-libri-e-cataloghi/manifesto_arte_neorupestre.html}}&lt;/ref&gt;

* Iba't ibang may-akda: ''Natura e sogni - Catalogo del Padiglione italiano alla 53ª Biennale di Venezia'', Umberto Allemandi &amp; C., Venice, 2009, 98 mga pahina&lt;ref&gt;{{cite web|title=”Natura e sogni” - Ang katalogo ng Pavillion ng Venice Biennale|url=https://gregorio-rossi.it/pubblicazioni/53.-espo-internazionale-darte-biennale-di-venezia}}&lt;/ref&gt;

* Carlo Fabrizio Carli: ''Diorama italiano - 61º Premio Michetti'', Vallecchi, Francavilla al Mare, 2010, 202 mga pahina&lt;ref&gt;{{cite web|title=Ang balita sa peryodikong &quot;Giulianova News&quot; - ''LXI Premio Michetti - Arte e Ambiente''|url=https://www.giulianovanews.it/2010/07/francavilla-al-mare-ch-24-luglio---31-agosto-2010-lxi-premio-michetti-arte-e-ambiente/}}&lt;/ref&gt;

* C. Parisot, P. Pensosi: ''Portraits d'artistes'', Edizioni Casa Modigliani, Rome, 2010, 72 mga pahina

* Simona Gavioli: ''Andrea Benetti - B. P. Before present'', Media Brain, Bologna, 2009, 52 mga pahina&lt;ref&gt;{{cite web|title=Ang kaganapan sa website ng Press Office|url=https://robertafilippi.wordpress.com/2011/05/01/mostra_benetti/}}&lt;/ref&gt;

* Iba't ibang may-akda: ''Andrea Benetti - La pittura Neo-rupestre'', [[Castellana Grotte]], 2011, 58 mga pahina&lt;ref&gt;{{cite web|title=Ang peryodiko &quot;la Repubblica&quot; - ''Castellana: l'arte ritorna nelle caverne''|url=http://bari.repubblica.it/cronaca/2011/09/07/foto/la_pittura_torna_alle_origini_i_lavori_di_binetti_nelle_grotte-21358167/}}&lt;/ref&gt;

* D. Iacuaniello, C. Parisot, G. Rossi: ''M173 - Tracce apocrife'', Istituto Europeo Pegaso, Rome, 2012, 70 mga pahina&lt;ref&gt;{{cite web|title=Sa website ng &quot;Arte.it&quot; - Andrea Benetti: “M173 – Tracce apocrife”|url=https://www.arte.it/calendario-arte/bologna/mostra-m173-cro-magnon-tracce-apocrife-2464}}&lt;/ref&gt;

* G. Rossi, D. Scarfì: ''Il simbolismo nella pittura Neo-rupestre'', Mediabrain, Siracusa, 2012, 88 mga pahina&lt;ref&gt;{{cite web|title=Ang peryodiko “Siracusa news” - ''La mostra di Andrea Benetti''|url=https://www.siracusanews.it/siracusa-ospitera-la-pittura-neorupestre-di-andrea-benetti-gia-presentata-anche-alla-53-biennale-di-venezia/}}&lt;/ref&gt;

* Andrea Benetti, Silvia Grandi: ''Colori e suoni delle origini'', Qudulibri, Bologna, 2013, 86 mga pahina&lt;ref&gt;{{cite web|title=Ang website ng &quot;Feltrinelli&quot; publishing house - ''Colori e suoni delle origini'' |url=https://www.lafeltrinelli.it/libri/andrea-benetti/colori-e-suoni-origini-ediz/9788890851308}}&lt;/ref&gt;

* Andrea Benetti, Stefano Papetti: ''Dalla roccia alla tela - Il travertino nella pittura Neo-rupestre'', Qudulibri, Ascoli P., 2014, 54 mga pahina&lt;ref&gt;{{cite web|title=Ang website ng &quot;Librerie Coop&quot; - ''Dalla roccia alla tela''|url=https://www.librerie.coop/libri/9788890851360-dalla-roccia-alla-tela-il-travertino-nella-pittura-neorupestre-qudulibri/}}&lt;/ref&gt;

* A. Benetti, S. Cassano, D. Coppola,&quot;&quot;&quot;A. F. Uricchio: ''Colori e suoni delle origini'', Qudulibri, Bari, 2014, 58 mga pahina&lt;ref&gt;{{cite web|title=Ang Magasing &quot;Fame di Sud&quot; - Sa Bari ang proyektong pansining ni Andrea Benetti|url=https://www.famedisud.it/colori-e-suoni-delle-origini-a-bari-il-progetto-artistico-neorupestre-di-andrea-benetti-e-frank-nemola/}}&lt;/ref&gt;

* Andrea Benetti, Silvia Grandi: ''Il colore della luce'', Qudulibri, Bologna, 2014, 56 mga pahina&lt;ref&gt;{{cite web|title=Ang pananaliksik sa unibersidad tungkol sa sining ni Andrea Benetti – Unibersidad ng Bologna - ''Il colore della luce''|url=https://cris.unibo.it/handle/11585/533026}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|title=Ang website ng &quot;Feltrinelli&quot; publishing house - ''Il colore della luce''|url=https://www.lafeltrinelli.it/colore-della-luce-opere-in-libro-andrea-benetti/e/9788899007003}}&lt;/ref&gt;

* A. Benetti, S. Grandi, M. Peresani, M. Romandini, G. Virelli: ''VR60768 - anthropomorphic figure'', Qudulibri, Roma, 2015, 80 mga pahina&lt;ref&gt;{{cite web|title=Ang pananaliksik sa unibersidad tungkol sa sining ni Andrea Benetti – Unibersidad ng Bologna - “VR60768 - anthropomorphic figure”|url=https://cris.unibo.it/handle/11585/556340}}&lt;/ref&gt;

* Andrea Benetti, Toti Carpentieri: ''Astrattismo delle origini'', Qudulibri, Lecce, 2015, 60 mga pahina&lt;ref&gt;{{cite web|title=Ang peryodikong &quot;Puglia news&quot; - Ang eksibisyon ni Andrea Benetti sa Carlo V Castle|url=https://www.puglianews.org/magazine/6014-astrattismo-delle-origini.html}}&lt;/ref&gt;

* Iba't ibang may-akda: ''Arte Neo-rupestre'', Monograph, Qudulibri, Bologna, 2015, 208 mga pahina&lt;ref&gt;{{cite web|title=Punto Einaudi - Andrea Benetti - Neo-Cave Art, Edisyon sa Italyano at Ingles|url=https://www.puntoeinaudibrescia.it/scheda-libro/andrea-benetti/andrea-benetti-arte-neorupestre-ediz-italiana-e-inglese-9788890851315-2291565.html}}&lt;/ref&gt;

[[File:Andrea Benetti-col-direttore-della-Johns-Hopkins-University.jpg|right|thumb|Andrea Benetti at ang Direktor ng Johns Hopkins University, Propesor Kennet H. Keller sa pagtatanghal ng eksibisyon ni Benetti, na naka-set up sa loob ng Johns Hopkins University]]

* Andrea Benetti, Fiorenzo Facchini, Fernando Lanzi, Gioia Lanzi: ''Signum Crucis'', Qudulibri, Bologna, 2016, 42 mga pahina&lt;ref&gt;{{cite web|title=Libreria Universitaria - ''Signum Crucis'' - Edisyong multilingual|url=https://www.libreriauniversitaria.it/signum-crucis-ediz-multilingue-benetti/libro/9788899007157?srsltid=AfmBOorWyCyototdIRBaFF-fojihX8hvjvrdZG0h4HTPUuJNN6O8HPOA}}&lt;/ref&gt;

* A. Benetti – P. Fameli – A. Fiorillo – F. Fontana – M. Peresani – M. Romandini – I. Schipani – U. T. Hohenstein: &quot;preHistoria Contemporanea&quot; Qudulibri, Ferrara, 2016, 64 mga pahina&lt;ref&gt;{{cite web|title=Bahay-limbagan na &quot;Feltrinelli&quot; - ”PreHistoria contemporanea” ni Andrea Benetti|url=https://www.lafeltrinelli.it/libri/andrea-benetti/prehistoria-contemporanea-ediz-illustrata/9788899007188}}&lt;/ref&gt;

* A. Benetti – P. Fameli – A. Marrone – M. Ratti: &quot;Omaggio alla pittura rupestre&quot;, Qudulibri, La Spezia, 2016, 58 mga pahina&lt;ref&gt;{{cite web|title=Ang website ng University Bookstore - ''Omaggio alla pittura rupestre''|url=https://www.libreriauniversitaria.it/omaggio-pittura-rupestre-benetti-andrea/libro/9788899007232}}&lt;/ref&gt;

* Andrea Benetti - Silvia Grandi: &quot;Volti contro la violenza&quot;, Qudulibri, Bologna, 2017, 40 mga pahina&lt;ref&gt;{{cite web|title=Sa website ng Libreria Unilibro - ''Volti contro la violenza'' ni Andrea Benetti|url=https://www.unilibro.it/libro/benetti-andrea-grandi-s-cur-/volti-contro-la-violenza/9788899007256?srsltid=AfmBOop8_7AP0sEVoWegJXaeZYf6r7RrI1I8e83hB0VcdnchE53vQlPF}}&lt;/ref&gt;

* Andrea Benetti - Stefano Bonaga - Gregorio Rossi - Corrado Rozzi: &quot;Timeless shapes&quot;, Qudulibri, Bologna, 2021, 44 mga pahina&lt;ref&gt;{{cite web|title=Sa website ng Librerie IBS - ''Timeless shapes'' ni Andrea Benetti |url=https://www.ibs.it/timeless-shapes-forme-senza-tempo-libro-andrea-benetti/e/9788899007904}}&lt;/ref&gt;

* Andrea Benetti - Francesco Paolo Campione - Tiziana Fuligna - Gaia Giorgetti: &quot;Colors in Venice&quot;, Qudulibri, Venezia, 2023, 90 mga pahina&lt;ref&gt;{{cite web|title=Sa website ng Libreria Unilibro - ''Colors in Venice'', Edisyong multilingual |url=https://www.unilibro.it/libro/benetti-andrea-campione-f-p-cur/colors-venice-ediz-italiana-inglese/9791281171077}}&lt;/ref&gt;

* Andrea Benetti - Luciana Apicella - Stefano Bonaga: &quot;Prehistoric Wave&quot;, Qudulibri, Milano, 2023, 48 pagine&lt;ref&gt;{{cite web|title=Bahay-limbagan na &quot;Feltrinelli&quot; - ''Prehistoric Wave'', ang katalogo ng eksibisyon ni Andrea Benetti |url=https://www.lafeltrinelli.it/prehistoric-wave-catalogo-della-mostra-libro-andrea-benetti/e/9791281171176}}&lt;/ref&gt;

* Francesco Paolo Campione - Stefano Papetti - Stefano Odoardi: &quot;Luce nel silenzio&quot;, Alchemical shadows, Ascoli Piceno, 2023, 48 pagine&lt;ref&gt;{{cite web|title=Ang website ng Munisipalidad ng Ascoli Piceno - ''Luce nel silenzio'' ni Andrea Benetti at Dario Binetti |url=https://www.comune.ap.it/flex/cm/pages/ServeBLOB.php/L/IT/IDPagina/25571}}&lt;/ref&gt;

== Mga Tala ==
&lt;references/&gt;

== Mga Panlabas na Kawing ==
* [https://www.andreabenetti.com Andrea Benetti - Opisyal na website sa Italyano]
* [https://www.andreabenetti.eu Andrea Benetti - Opisyal na website sa Ingles]
* [https://www.treccani.it/enciclopedia/andrea-benetti Andrea Benetti sa ensiklopedya ng “Treccani”]
* [https://www.sapere.it/enciclopedia/Benetti%2C+Andrea.html Andrea Benetti sa ensiklopedya ng “De Agostini”]
* [https://www.wikiart.org/en/andrea-benetti Andrea Benetti sa ensiklopedya ng “WikiArt”]
* [https://vimeo.com/409226880 Andrea Benetti - Ang video ng presentasyon]

{{DEFAULTSORT:Benetti, Andrea}}
[[Kategorya:Mga pintor]]
[[Kategorya:Mga artista]]
[[Kategorya:Ipinanganak noong 1964]]
[[Kategorya:nabubuhay na mga tao]]
[[Kategorya:Mga pintor mula sa Italya]]
[[Kategorya:Mga artista mula sa Italya]]
[[Kategorya:Mga Italyano]]</text>
      <sha1>2yvagjkfzw0cvhp44pfh1f79ar3tr65</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>2164800</id>
      <parentid>2164799</parentid>
      <timestamp>2025-06-13T14:15:17Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>PamelaBertaccini</username>
        <id>151222</id>
      </contributor>
      <minor />
      <origin>2164800</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="27375" sha1="f952wkp9nsfuccemqdkxs3budfor6x2" xml:space="preserve">{{Infobox Artist|name=Andrea Benetti|image=Andrea-Benetti.jpg|caption=Larawan na kinunan noong 2017|birth_date=Enero 15, 1964|birth_place=[[Bologna]], [[Italya]]|nationality=Italyano|movement=Neo-Cave Art|known_for=[[Sining]], [[Pinta]], [[Potograpiya]]|alma_mater=Academy of Fine Arts ng Bologna|website=https://andreabenetti.eu}}

Si Andrea Benetti ay isang Italyanong artista, ipinanganak noong Enero 15, [[1964]]. Siya ang may-akda ng ''Manifesto of Neo-Cave Art'', na ipinakita niya noong [[2009]] sa 53rd Biennale ng [[Venecia]], sa Pavilion na &quot;Nature and Dreams&quot; na inihanda sa Unibersidad ng Ca' Foscari.&lt;ref&gt;{{Cite web |url=https://gregorio-rossi.it/news/arte_contemporanea_andrea-benetti |title=Ang ''Manifesto of Neo-Cave Art'' sa 53rd Biennale ng Venecia sa Pavilion na inihanda sa Unibersidad ng Ca' Foscari}}&lt;/ref&gt;

== Talambuhay ==

Si Andrea Benetti ay isang Italyanong artistang biswal&lt;ref&gt;{{cite web|title=Ang talambuhay ni Andrea Benetti sa website ng Biografie Online|url=https://biografieonline.it/biografia-andrea-benetti}}&lt;/ref&gt;, na nag-explore ng maraming anyo ng sining, kabilang ang pagpipinta, potograpiya, artistikong pagguhit, mga instalasyon at sining ng video. Noong [[2006]], nilikha ni Benetti ang ''Manifesto of Neo-Cave Art'', na ipinakita niya noong 2009, sa 53rd Biennale ng Venecia.&lt;ref&gt;{{cite web|title=Ang talambuhay ni Andrea Benetti sa website ng Encyclopedia “Treccani”|url=https://www.treccani.it/enciclopedia/andrea-benetti}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|title=Ang mga artistang naroroon sa M.A.C.I.A. Museum|url=https://museomacia.org/collezione-permanente-arte-contemporanea-italiana/andrea-benetti-arte-contemporanea.html}}&lt;/ref&gt;

Ang sining ni Andrea Benetti ay inspirasyon, direkta at hindi direkta, ng mga unang anyo ng sining ng Prehistorya&lt;ref&gt;{{cite web|title=Ang pananaliksik Unibersidad ng Bologna: Andrea Benetti - Colors and Sounds of the Origins|url=https://cris.unibo.it/handle/11585/182301}}&lt;/ref&gt;. Pinag-aralan ni Benetti ang mga estilistikong at konseptuwal na elemento ng mga pagpipinta sa kuweba, na nilikha sa mga kuweba, noong Prehistorya at muling pinroseso ang mga simbolong ito sa modernong paraan. Ang kanyang mga gawa ay nagtatampok ng mga bago ang kasaysayan at antropomorpo na motif, abstraktong heometriko na hugis&lt;ref&gt;{{cite web|title=Ang Magazine ng Unibersidad ng Bologna|url=https://magazine.unibo.it/archivio/2013/04/12/colori_e_suoni_delle_origini}}&lt;/ref&gt; at mga simbolo. Ang artistikong gawa ni Andrea Benetti ay lumilikha ng isang konseptuwal na tulay sa pagitan ng sining ng Prehistorya at kontemporaryong sining.

Upang palalimin ang kanyang pananaliksik sa sining ng pinagmulan, gumawa si Benetti ng isang serye ng mga gawa gamit ang tunay na mga pigmento ng [[Paleolitiko]]. Ang parehong mga pigmento na ginamit ng isang prehistorikong tao, upang magpinta ng mga pagpipinta sa kuweba sa bato ng kuweba ng Fumane. Ang pagiging tunay ng mga pigmento na ito ay pinatunayan ng Unibersidad ng [[Ferrara]] na nangangasiwa sa mga arkeolohikal na paghuhukay. Pagkatapos, ang isang bahagi ng mga pigmento ay ibinigay kay Benetti upang makalikha siya ng mga bagong gawa gamit ang mga pigmento ng kanyang &quot;kasamahan&quot; na 40,000 taon na ang nakalipas. Ang proyektong sining na ito ay kumakatawan sa isang simbolikong kilos ng pagpapatuloy sa sining ng mga pinagmulan.&lt;ref&gt;{{cite web|title=Ang pananaliksik ng Unibersidad ng Ferrara: Andrea Benetti - Contemporary Prehistorya|url=https://iris.unife.it/handle/11392/2351078}}&lt;/ref&gt;

Noong 2011, ipinagpatuloy ni Andrea Benetti ang kanyang artistikong pananaliksik, na nagtatanghal ng isang eksibisyon ng kanyang mga gawa sa loob ng Castellana Caves. Ang eksibisyon ay inihanda sa pamamagitan ng paglikha ng isang tunay na art gallery sa pagitan ng mga batong pader ng kuweba. Ang proyektong ito, na pinamagatang 'Painting Returns in to the Caves', ang artista mula sa Bologna ay simbolikong ibinalik ang sining sa lugar kung saan ito ipinanganak.&lt;ref&gt;{{cite web|title=Ang pananaliksik ng Unibersidad ng Salento (Lecce): Andrea Benetti - ''Neo-Cave Painting''|url=https://iris.unisalento.it/handle/11587/390731?mode=full}}&lt;/ref&gt;

Isang teknikal na aspeto na nagpapatibay sa ugnayan sa pagitan ng sining ni Benetti at ng kalikasan ay ang paggamit ng mga natural na materyales upang likhain ang kanyang mga gawa. Gumagamit ang artista ng mga pampalasa, oxides at iba pang natural na sangkap na tinunaw sa tubig, kasama ang pinturang langis at ang bas-relief na gawa sa plaster na inilapat sa canvas.

Ang mga gawa ni Andrea Benetti ay matatagpuan sa mga koleksyon ng mahahalagang museo at institusyon, pambansa at internasyonal, kabilang ang sa [[Nagkakaisang Bansa]]&lt;ref&gt;{{cite web|title=Ang talambuhay ni Andrea Benetti sa “The Educational Encyclopedia”|url=https://www.edueda.net/index.php?title=Andrea_Benetti#Collezioni_Estere}}&lt;/ref&gt;, ng [[Lungsod ng Vaticano]]&lt;ref&gt;{{cite web|title=Ang talambuhay ni Andrea Benetti sa ensiklopedya “WikiArt”|url=https://www.wikiart.org/en/andrea-benetti}}&lt;/ref&gt;, ng [[Palasyo Quirinal|Quirinal]]&lt;ref&gt;{{cite web|title=Ang talambuhay ni Andrea Benetti sa ensiklopedya “Sapere”|url=https://www.sapere.it/enciclopedia/Benetti%2C+Andrea.html}}&lt;/ref&gt; at ng Chamber of Deputies&lt;ref&gt;{{cite web|title=Ang website ng impormasyon na &quot;Roma Today&quot; - Ang eksibisyon na pinamagatang “VR60768 · Anthropomorphic Figure” ni Andrea Benetti|url=https://www.romatoday.it/eventi/mostre/vr60768-anthropomorphic-figure-andrea-benetti.html}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|title=Ang Magasin na &quot;Non solo cinema&quot; - Ang eksibisyon ni Andrea Benetti sa Kamara ng mga Kinatawan|url=https://www.nonsolocinema.com/La-mostra-di-Andrea-Benetti-alla_31297.html}}&lt;/ref&gt;. Kabilang sa mga pinakabagong eksibisyon ay ang mga sumusunod:&lt;ref&gt;{{cite web|title=Ang mga eksibisyon ni Andrea Benetti sa Magasing &quot;Artribune&quot;|url=https://www.artribune.com/artista-mostre-biografia/andrea-benetti/}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|title=Ang mga eksibisyon ni Andrea Benetti sa Magasing “Exibart”|url=https://www.exibart.com/artista-curatore-critico-arte/andrea-benetti/}}&lt;/ref&gt;
[[File:Benetti godart ridotta.jpg|thumb|right|Roma, 9 Marso [[2012]] - Quirinale, Panguluhan ng Republika ng Italya - Ibinigay ni Andrea Benetti ang likhang sining para sa pagkuha sa Koleksyon ng Sining ng Quirinale, kay Propesor Louis Godart na responsable sa mga Ari-arian ng Sining.]]
* &quot;La pittura Neo-rupestre&quot; (Grotte di Castellana, Caverna “La Grave”, [[2011]])&lt;ref&gt;{{cite web|title=Pananaliksik ng Unibersidad ng Salento - Lecce|url=https://iris.unisalento.it/handle/11587/390731?mode=full}}&lt;/ref&gt;

* &quot;Colori e suoni delle origini&quot; (Bologna, [[Palazzo d'Accursio]], [[2013]])&lt;ref&gt;{{cite web|title=Ang pahayagang “La Stampa” - Ang eksibisyong “Colori e suoni delle origini”|url=https://www.lastampa.it/cultura/2013/03/20/news/colori-e-suoni-delle-origini-1.36113830}}&lt;/ref&gt;

* &quot;La genesi della pittura&quot; (Unibersidad ng [[Bari]], Palazzo della Posta, [[2014]])&lt;ref&gt;{{cite web|title=Ang pahayagang “Bari live” - Ang eksibisyong “La genesi della pittura&quot;|url=https://barilive.it/2014/02/26/pitture-e-suoni-dal-principio-della-storia/}}&lt;/ref&gt;

* &quot;VR60768 · anthropomorphic figure&quot; ([[Roma]], Chamber of Deputies, [[2015]])&lt;ref&gt;{{cite web|title=Press release ng eksibisyon sa website ng Chamber of Deputies|url=http://www.camera.it/leg17/browse/1131?shadow_comunicatostampa=9016}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|title=Ang eksibisyon ni Andrea Benetti sa Chamber of Deputies|url=https://www.nonsolocinema.com/La-mostra-di-Andrea-Benetti-alla_31297.html}}&lt;/ref&gt;

* &quot;preHistoria contemporanea&quot; (Unibersidad ng di Ferrara, Palazzo Turchi di Bagno, [[2016]])&lt;ref&gt;{{cite web|title=Ang pahayagang &quot;Estense&quot; - Ang mga gawa ni Andrea Benetti na ipinapakita sa ''Palazzo Turchi di Bagno''|url=https://www.estense.com/2016/547575/andrea-benetti-espone-a-palazzo-turchi-di-bagno/}}&lt;/ref&gt;

* &quot;Volti contro la violenza&quot; (Bologna, Palazzo d'Accursio, [[2017]])&lt;ref&gt;{{cite web|title=Website ng Munisipalidad ng Bologna – Ang eksibisyon ng litrato ni Andrea Benetti sa Palazzo d'Accursio|url=https://archivio-notizie.comune.bologna.it/2017/11/volti-contro-la-violenza-mostra-fotografica-di-andrea-benetti-palazzo-daccursio/}}&lt;/ref&gt;

* &quot;Timeless shapes&quot; (Bologna, Palazzo della Regione, [[2021]])&lt;ref&gt;{{cite web|title=SKY TG 24 Ang eksibisyon na &quot;Timeless shapes&quot; ni Andrea Benetti sa ''Palazzo della Regione''|url=https://tg24.sky.it/bologna/2021/09/24/timeless-shapes-la-personale-di-andrea-benetti-a-bologna?fbclid=IwAR1AP-HXdslx19ldls8v_gSW32V-uFT-2H85sJk6-uiWitK7PVzvEmyLUYA}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|title=Ang website ng Pambansang Ahensya ng Balita na A.N.S.A.&quot;|url=https://www.ansa.it/sito/notizie/cultura/arte/2021/09/24/timeless-shapes-la-personale-di-andrea-benetti-a-bologna_aff0a702-e1e7-48c2-9688-7148d8f09572.html}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|title=Ang website ng pahayagang &quot;Il Resto del Carlino&quot; - “Viaggio nella Storia” ni Andrea Benetti|url=https://www.ilrestodelcarlino.it/bologna/cronaca/assemblea-legislativa-viaggio-nellarte-con-andrea-benetti-93f9e9f6?live}}&lt;/ref&gt;

* &quot;Colors in Venice&quot; ([[Venecia]], Palazzo Zaguri, [[2023]])&lt;ref&gt;{{cite web|title=Ang website ng pahayagang “Venezia Today” - Ang eksibisyong &quot;Colors in Venice&quot; ni Andrea Benetti|url=https://www.veneziatoday.it/eventi/andrea-benetti-colors-in-venice.html}}&lt;/ref&gt;

* &quot;Prehistoric Wave&quot; ([[Milano]], Spazio ArteAria, 2023)&lt;ref&gt;{{cite web|title=Ang website ng Pambansang Ahensya ng Balita na A.N.S.A.&quot; - &quot;La pittura rupestre&quot; sa Milan|url=https://www.ansa.it/sito/notizie/cultura/arte/2023/11/10/la-pittura-rupestre-rivive-con-andrea-benetti-a-milano_de8abdf0-9c1f-4949-8b30-29952c57aa74.html}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|title=Il Giornale dell'Arte - Ang eksibisyon ni Andrea Benetti sa Milan|url=https://www.ilgiornaledellarte.com/Articolo/Andrea-Benetti,-un-neorupestre-a-Milano}}&lt;/ref&gt;

Noong [[2020]], iginawad kay Andrea Benetti ang ika-49 na Premio &quot;Nettuno d'Oro&quot;, ang pinakamahalagang artistikong parangal sa lungsod ng Bologna.&lt;ref&gt;{{cite web|title=Ang pahayagang &quot;la Repubblica&quot; - Nanalo si Andrea Benetti ng &quot;Nettuno d'oro&quot;|url=https://bologna.repubblica.it/cronaca/2020/10/21/news/il_lions_da_il_suo_nettuno_d_oro_a_andrea_benetti-271320159/}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|title=Ang pahayagang &quot;la Repubblica&quot; - Nanalo si Andrea Benetti ng &quot;Nettuno d'oro&quot;|url=https://www.bolognatoday.it/social/segnalazioni/andrea-benetti-vincitore-del-49-nettuno-d-oro-7576025.html}}&lt;/ref&gt;

== Mga Museo at Koleksyon ==

[[File:Andrea Benetti in mostra alla Camera dei Deputati.jpg|thumb|right|Si Prof. M. Peresani, Prof. S. Grandi, A. Benetti sa eksibisyon ni Benetti na &quot;VR60768 - anthropomorphic figure&quot;, na itinanghal sa Chamber of Deputies.]]

Mga museo at institusyon na nakakuha ng mga gawa ni Andrea Benetti sa kanilang mga koleksyon ng sining:

* Koleksyon ng sining ng O.N.U. ([[New York]], [[Estados Unidos]]) - Likhang-sining: ''Against violence''&lt;ref&gt;{{cite web|title=Ang talambuhay ni Andrea Benetti sa ensiklopedya “Sapere”|url=https://www.sapere.it/enciclopedia/Benetti%2C+Andrea.html}}&lt;/ref&gt;

* Koleksyon ng sining ng Vaticano ([[Lungsod ng Vaticano]]) - Likhang-sining: ''Omaggio a Karol Wojtyła''&lt;ref&gt;{{cite web|title=Ang talambuhay ni Andrea Benetti sa ensiklopedya “Treccani”|url=https://www.treccani.it/enciclopedia/andrea-benetti}}&lt;/ref&gt;

* MACIA - Museo d'Arte Contemporanea Italiana in America (San José, [[Costa Rica]]) - Likhang-sining: ''Giochi d'infanzia''&lt;ref&gt;{{cite web|title=Ang pahina na nakatuon kay Andrea Benetti sa website ng Museo M.A.C.I.A.|url=http://www.museomacia.org/collezione-permanente-arte-contemporanea-italiana/andrea-benetti-arte-contemporanea.html}}&lt;/ref&gt;

* Koleksyon ng sining ng Quirinale · Panguluhan ng Republika ng Italya · (Roma – Italya) - Likhang-sining: ''Caccia VII''&lt;ref&gt;{{cite web|title=Ang talambuhay ni Andrea Benetti sa ensiklopedya “WikiArt”|url=https://www.wikiart.org/en/andrea-benetti}}&lt;/ref&gt;

* Palazzo Montecitorio · Kapulungan ng mga Kinatawan ng Italya (Roma – Italya) - Likhang-sining: ''9 Nobyembre [[1989]]''&lt;ref&gt;{{cite web|title=Ang magasing &quot;My Luxury&quot; para sa moda - ''Il gusto Neo-rupestre di Andrea Benetti''|url=https://www.myluxury.it/articolo/l-arte-che-va-di-moda-il-gusto-neorupestre-di-andrea-benetti/40475/}}&lt;/ref&gt;

* Koleksyon ng Sining ng Unibersidad ng Richmond ([[Richmond]] - Estados Unidos) - Likhang-sining: ''Volare''

* Koleksyon ng Sining ng Unibersidad ng Ferrara (Ferrara – Italya) - Likhang-sining: ''Ominide di Porto Badisco I''&lt;ref&gt;{{cite web|title=Ang site ng Sistema ng Museo ng Unibersidad ng Ferrara - Ang eksibisyon ni Andrea Benetti na “preHISTORIA CONTEMPORANEA”|url=http://www.unife.it/sma/it/le-mostre/archivio-delle-mostre/2016/andrea-benetti-prehistoria-contemporanea/andrea-benetti-prehistoria-contemporanea}}&lt;/ref&gt;

* Koleksyon ng Sining ng Unibersidad ng Bari (Bari - Italya) - Likhang-sining: ''Imbarcazione con alberi''&lt;ref&gt;{{cite web|title=Ang site ng Unibersidad ng Bari - Ang eksibisyon ni Andrea Benetti na pinamagatang “La genesi della pittura”|url=https://www.uniba.it/it/eventi-alluniversita/anno-2014/andrea-benetti-colori-e-suoni-delle-origini}}&lt;/ref&gt;

* MAMbo · Museo ng Modernong Sining ng Bologna (Bologna – Italya) - Likhang-sining: ''Fior di Loto''&lt;ref&gt;{{cite web|title=Ang Koleksyon ng Sining ng “Museo MamBo”|url=https://www.museibologna.it/mambo/collezioneonline/scheda/&amp;collezione=2&amp;sfogliaper=titolo&amp;id=6121}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|title=Ang likhang-sining na “Fior di Loto” ni Andrea Benetti sa R.A.A.M. Archive|url=https://archivioraam.org/opera/fior-di-loto}}&lt;/ref&gt;

* Museion · Museo ng Moderno at Kontemporaryong Sining ng Bolzano ([[Bolzano]] – Italya) - Likhang-sining: ''Istinto primitivo II''&lt;ref&gt;{{cite web|title=Ang likhang-sining ni Andrea Benetti sa site ng Cultural Heritage|url=https://oggetti-musei-archivi.prov.bz.it/Details/bz/60004248}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|title=Ang likhang-sining na “Istinto primitivo” ni Andrea Benetti sa R.A.A.M. Archive|url=https://archivioraam.org/opera/istinto-primitivo-ii-2}}&lt;/ref&gt;

* Koleksyon ng Sining ng Ministri ng Hustisya at Karapatang Pantao ng Buenos Aires ([[Buenos Aires]] - [[Argentina]]) - Likhang-sining: ''Matite spezzate''&lt;ref&gt;{{cite web|title=Ang talambuhay ni Andrea Benetti sa “The Educational Encyclopedia”|url=https://www.edueda.net/index.php?title=Andrea_Benetti#Collezioni_Estere}}&lt;/ref&gt;

* CAMeC – Sentro ng Moderno at Kontemporaryong Sining – ([[La Spezia]] – Italya) - Likhang-sining: ''Grotta dei cervi''&lt;ref&gt;{{cite web|title=Ang Araw-araw na “Città della Spezia”|url=https://www.cittadellaspezia.com/2019/06/20/decine-di-opere-donate-al-camec-il-patrimonio-artistico-cresce-288850/}}&lt;/ref&gt;

* Museo F. P. Michetti (Francavilla al Mare – Italya) - Likhang-sining: ''Tre tesi''&lt;ref&gt;{{cite web|title=Ang Araw-araw na “la Repubblica”|url=https://ricerca.repubblica.it/repubblica/archivio/repubblica/2010/08/18/quelle-pitture-neorupestri-di-andrea-benetti.html}}&lt;/ref&gt;

* Museo Osvaldo Licini ([[Ascoli Piceno]] - Italya) - Likhang-sining: ''Ominidi e animali I''&lt;ref&gt;{{cite web|title=Ang Araw-araw na “Piceno oggi”|url=https://www.picenooggi.it/2013/08/26/19640/lartista-andrea-benetti-ad-ascoli-per-far-vivere-il-travertino/}}&lt;/ref&gt;

* Museo ARTinGENIO ([[Pisa]] - Italya) - Likhang-sining: ''Trittico Vespa II''&lt;ref&gt;{{cite web|title=Ang website ng Museo|url=https://www.artingenioedizioni.it/2021/10/14/andrea-benetti}}&lt;/ref&gt;

* Koleksyon ng Sining ng Munisipalidad ng Lecce ([[Lecce]] - Italya) - Likhang-sining: ''La coerenza''&lt;ref&gt;{{cite web|title=Ang Araw-araw na “Puglia In”|url=https://www.pugliain.net/astrattismo-lecce-mostra-benetti/}}&lt;/ref&gt;

* Koleksyon ng Sining ng Fondazione Giacomo Casanova (Venice - Italya) - Likhang-sining: ''Omaggio a Giacomo Casanova''&lt;ref&gt;{{cite web|title=Ang site ng “Arte.it”|url=http://www.arte.it/calendario-arte/venezia/mostra-andrea-benetti-colors-in-venice-90229}}&lt;/ref&gt;

* Parco delle Mura - Permanenteng instalasyon na ''Timeless shapes'' (La Spezia - Italya)&lt;ref&gt;{{cite web|title=Ang anunsyo sa site ng Munisipalidad ng “La Spezia”|url=https://www.comune.laspezia.it/novita/comunicati/la-citta-col-cuore}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|title=Ang balita sa Araw-araw na “Gazzetta della Spezia”|url=https://gazzettadellaspezia.com/index.php?option=com_k2&amp;view=item&amp;id=151605}}&lt;/ref&gt;

== Mga Gantimpala ==

*Paglahok sa ika-53 Biennale ng Venecia - 2009&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Ang peryodiko &quot;la Repubblica&quot; - ''Andrea Benetti e la sua Arte Neo-rupestre'' |url=https://bologna.repubblica.it/cronaca/2013/04/12/news/andrea_benetti_e_la_sua_arte_neorupestre-56465622}}&lt;/ref&gt;

*Michetti Award LXI - [[2010]]&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Ang talambuhay ni Andrea Benetti sa ensiklopedya “Treccani” |url=https://www.treccani.it/enciclopedia/andrea-benetti}}&lt;/ref&gt;

*International “Excellence” Award - 2014&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Ang mga artista ng Museo M.A.C.I.A. |url=https://museomacia.org/collezione-permanente-arte-contemporanea-italiana/andrea-benetti-arte-contemporanea.html}}&lt;/ref&gt;

*Ika-49 Nettuno d'oro Award - 2020&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Andrea Benetti in “Educational Encyclopedia” |url=https://www.edueda.net/index.php?title=Andrea_Benetti#Collezioni_Estere}}&lt;/ref&gt;

== Bibliograpiya ==

[[File:Papa-opera-andrea-benetti.jpg|right|thumb|Vatican, 28/11/12 - Tinanggap ni Papa Benedicto XVI ang gawa ni Benetti na “Omaggio a Karol Wojtyla” na donasyon ng A.N.F.E.]]

* K. H. Keller, G. Rossi, R. Sabatelli: ''Andrea Benetti e Lanfranco Di Rico – Settembre [[2001]]'', Johns Hopkins University, Bologna, [[2008]], 12 mga pahina&lt;ref&gt;{{cite web|title= Ang talambuhay ni Andrea Benetti sa website ng &quot;Jose Art Gallery&quot;|url=https://joseartgallery.com/artists/Andrea_Benetti/}}&lt;/ref&gt;

* Iba't ibang may-akda: ''Arte e cultura - Un ponte tra Italia e Costa Rica'', I.I.L.A., San José, 2008, 98 mga pahina&lt;ref&gt;{{cite web|title=Ang libro sa website ng art historian na si Gregorio Rossi|url=https://gregorio-rossi.it/pubblicazioni/arte-cultura-ponte-italia-costa_rica|}}&lt;/ref&gt;

* Iba't ibang may-akda: ''Esplorazione inconsueta all'interno della velocità'', Bologna, 2009, 104 mga pahina&lt;ref&gt;{{cite web|title=Ang pahina na nakatuon sa libro sa website ng Museo M.A.C.I.A. |url=https://museomacia.org/arte-contemporanea-italiana-bibliografia-libri-e-cataloghi/velocita-arte-contemporanea.html}}&lt;/ref&gt;

* Andrea Benetti, Gregorio Rossi: ''Manifesto of Neo-Cave Art'', Umberto Allemandi &amp; C., Venice, 2009, 18 mga pahina&lt;ref&gt;{{cite web|title=''Manifesto of Neo-Cave Art'' ni Andrea Benetti |url=https://museomacia.org/arte-contemporanea-italiana-bibliografia-libri-e-cataloghi/manifesto_arte_neorupestre.html}}&lt;/ref&gt;

* Iba't ibang may-akda: ''Natura e sogni - Catalog ng Italian Pavilion sa 53rd Biennale ng Venecia'', Umberto Allemandi &amp; C., Venice, 2009, 98 mga pahina&lt;ref&gt;{{cite web|title=”Natura e sogni” - Ang katalogo ng Pavillion Biennale ng Venecia|url=https://gregorio-rossi.it/pubblicazioni/53.-espo-internazionale-darte-biennale-di-venezia}}&lt;/ref&gt;

* Carlo Fabrizio Carli: ''Diorama italiano - 61º Premio Michetti'', Vallecchi, Francavilla al Mare, 2010, 202 mga pahina&lt;ref&gt;{{cite web|title=Ang balita sa peryodikong &quot;Giulianova News&quot; - ''LXI Premio Michetti - Arte e Ambiente''|url=https://www.giulianovanews.it/2010/07/francavilla-al-mare-ch-24-luglio---31-agosto-2010-lxi-premio-michetti-arte-e-ambiente/}}&lt;/ref&gt;

* C. Parisot, P. Pensosi: ''Portraits d'artistes'', Edizioni Casa Modigliani, Rome, 2010, 72 mga pahina

* Simona Gavioli: ''Andrea Benetti - B. P. Before present'', Media Brain, Bologna, 2009, 52 mga pahina&lt;ref&gt;{{cite web|title=Ang kaganapan sa website ng Press Office|url=https://robertafilippi.wordpress.com/2011/05/01/mostra_benetti/}}&lt;/ref&gt;

* Iba't ibang may-akda: ''Andrea Benetti - La pittura Neo-rupestre'', [[Castellana Grotte]], 2011, 58 mga pahina&lt;ref&gt;{{cite web|title=Ang peryodiko &quot;la Repubblica&quot; - ''Castellana: l'arte ritorna nelle caverne''|url=http://bari.repubblica.it/cronaca/2011/09/07/foto/la_pittura_torna_alle_origini_i_lavori_di_binetti_nelle_grotte-21358167/}}&lt;/ref&gt;

* D. Iacuaniello, C. Parisot, G. Rossi: ''M173 - Tracce apocrife'', Istituto Europeo Pegaso, Rome, 2012, 70 mga pahina&lt;ref&gt;{{cite web|title=Sa website ng &quot;Arte.it&quot; - Andrea Benetti: “M173 – Tracce apocrife”|url=https://www.arte.it/calendario-arte/bologna/mostra-m173-cro-magnon-tracce-apocrife-2464}}&lt;/ref&gt;

* G. Rossi, D. Scarfì: ''Il simbolismo nella pittura Neo-rupestre'', Mediabrain, Siracusa, 2012, 88 mga pahina&lt;ref&gt;{{cite web|title=Ang peryodiko “Siracusa news” - ''La mostra di Andrea Benetti''|url=https://www.siracusanews.it/siracusa-ospitera-la-pittura-neorupestre-di-andrea-benetti-gia-presentata-anche-alla-53-biennale-di-venezia/}}&lt;/ref&gt;

* Andrea Benetti, Silvia Grandi: ''Colori e suoni delle origini'', Qudulibri, Bologna, 2013, 86 mga pahina&lt;ref&gt;{{cite web|title=Ang website ng &quot;Feltrinelli&quot; publishing house - ''Colori e suoni delle origini'' |url=https://www.lafeltrinelli.it/libri/andrea-benetti/colori-e-suoni-origini-ediz/9788890851308}}&lt;/ref&gt;

* Andrea Benetti, Stefano Papetti: ''Dalla roccia alla tela - Il travertino nella pittura Neo-rupestre'', Qudulibri, Ascoli P., 2014, 54 mga pahina&lt;ref&gt;{{cite web|title=Ang website ng &quot;Librerie Coop&quot; - ''Dalla roccia alla tela''|url=https://www.librerie.coop/libri/9788890851360-dalla-roccia-alla-tela-il-travertino-nella-pittura-neorupestre-qudulibri/}}&lt;/ref&gt;

* A. Benetti, S. Cassano, D. Coppola,&quot;&quot;&quot;A. F. Uricchio: ''Colori e suoni delle origini'', Qudulibri, Bari, 2014, 58 mga pahina&lt;ref&gt;{{cite web|title=Ang Magasing &quot;Fame di Sud&quot; - Sa Bari ang proyektong pansining ni Andrea Benetti|url=https://www.famedisud.it/colori-e-suoni-delle-origini-a-bari-il-progetto-artistico-neorupestre-di-andrea-benetti-e-frank-nemola/}}&lt;/ref&gt;

* Andrea Benetti, Silvia Grandi: ''Il colore della luce'', Qudulibri, Bologna, 2014, 56 mga pahina&lt;ref&gt;{{cite web|title=Ang pananaliksik sa unibersidad tungkol sa sining ni Andrea Benetti – Unibersidad ng Bologna - ''Il colore della luce''|url=https://cris.unibo.it/handle/11585/533026}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web|title=Ang website ng &quot;Feltrinelli&quot; publishing house - ''Il colore della luce''|url=https://www.lafeltrinelli.it/colore-della-luce-opere-in-libro-andrea-benetti/e/9788899007003}}&lt;/ref&gt;

* A. Benetti, S. Grandi, M. Peresani, M. Romandini, G. Virelli: ''VR60768 - anthropomorphic figure'', Qudulibri, Roma, 2015, 80 mga pahina&lt;ref&gt;{{cite web|title=Ang pananaliksik sa unibersidad tungkol sa sining ni Andrea Benetti – Unibersidad ng Bologna - “VR60768 - anthropomorphic figure”|url=https://cris.unibo.it/handle/11585/556340}}&lt;/ref&gt;

* Andrea Benetti, Toti Carpentieri: ''Astrattismo delle origini'', Qudulibri, Lecce, 2015, 60 mga pahina&lt;ref&gt;{{cite web|title=Ang peryodikong &quot;Puglia news&quot; - Ang eksibisyon ni Andrea Benetti sa Carlo V Castle|url=https://www.puglianews.org/magazine/6014-astrattismo-delle-origini.html}}&lt;/ref&gt;

* Iba't ibang may-akda: ''Arte Neo-rupestre'', Monograph, Qudulibri, Bologna, 2015, 208 mga pahina&lt;ref&gt;{{cite web|title=Punto Einaudi - Andrea Benetti - Neo-Cave Art, Edisyon sa Italyano at Ingles|url=https://www.puntoeinaudibrescia.it/scheda-libro/andrea-benetti/andrea-benetti-arte-neorupestre-ediz-italiana-e-inglese-9788890851315-2291565.html}}&lt;/ref&gt;

[[File:Andrea Benetti-col-direttore-della-Johns-Hopkins-University.jpg|right|thumb|Andrea Benetti at ang Direktor ng Johns Hopkins University, Propesor Kennet H. Keller sa pagtatanghal ng eksibisyon ni Benetti, na naka-set up sa loob ng Johns Hopkins University]]

* Andrea Benetti, Fiorenzo Facchini, Fernando Lanzi, Gioia Lanzi: ''Signum Crucis'', Qudulibri, Bologna, 2016, 42 mga pahina&lt;ref&gt;{{cite web|title=Libreria Universitaria - ''Signum Crucis'' - Edisyong multilingual|url=https://www.libreriauniversitaria.it/signum-crucis-ediz-multilingue-benetti/libro/9788899007157?srsltid=AfmBOorWyCyototdIRBaFF-fojihX8hvjvrdZG0h4HTPUuJNN6O8HPOA}}&lt;/ref&gt;

* A. Benetti – P. Fameli – A. Fiorillo – F. Fontana – M. Peresani – M. Romandini – I. Schipani – U. T. Hohenstein: &quot;preHistoria Contemporanea&quot; Qudulibri, Ferrara, 2016, 64 mga pahina&lt;ref&gt;{{cite web|title=Bahay-limbagan na &quot;Feltrinelli&quot; - ”PreHistoria contemporanea” ni Andrea Benetti|url=https://www.lafeltrinelli.it/libri/andrea-benetti/prehistoria-contemporanea-ediz-illustrata/9788899007188}}&lt;/ref&gt;

* A. Benetti – P. Fameli – A. Marrone – M. Ratti: &quot;Omaggio alla pittura rupestre&quot;, Qudulibri, La Spezia, 2016, 58 mga pahina&lt;ref&gt;{{cite web|title=Ang website ng University Bookstore - ''Omaggio alla pittura rupestre''|url=https://www.libreriauniversitaria.it/omaggio-pittura-rupestre-benetti-andrea/libro/9788899007232}}&lt;/ref&gt;

* Andrea Benetti - Silvia Grandi: &quot;Volti contro la violenza&quot;, Qudulibri, Bologna, 2017, 40 mga pahina&lt;ref&gt;{{cite web|title=Sa website ng Libreria Unilibro - ''Volti contro la violenza'' ni Andrea Benetti|url=https://www.unilibro.it/libro/benetti-andrea-grandi-s-cur-/volti-contro-la-violenza/9788899007256?srsltid=AfmBOop8_7AP0sEVoWegJXaeZYf6r7RrI1I8e83hB0VcdnchE53vQlPF}}&lt;/ref&gt;

* Andrea Benetti - Stefano Bonaga - Gregorio Rossi - Corrado Rozzi: &quot;Timeless shapes&quot;, Qudulibri, Bologna, [[2021]], 44 mga pahina&lt;ref&gt;{{cite web|title=Sa website ng Librerie IBS - ''Timeless shapes'' ni Andrea Benetti |url=https://www.ibs.it/timeless-shapes-forme-senza-tempo-libro-andrea-benetti/e/9788899007904}}&lt;/ref&gt;

* Andrea Benetti - Francesco Paolo Campione - Tiziana Fuligna - Gaia Giorgetti: &quot;Colors in Venice&quot;, Qudulibri, Venecia, 2023, 90 mga pahina&lt;ref&gt;{{cite web|title=Sa website ng Libreria Unilibro - ''Colors in Venice'', Edisyong multilingual |url=https://www.unilibro.it/libro/benetti-andrea-campione-f-p-cur/colors-venice-ediz-italiana-inglese/9791281171077}}&lt;/ref&gt;

* Andrea Benetti - Luciana Apicella - Stefano Bonaga: &quot;Prehistoric Wave&quot;, Qudulibri, Milano, 2023, 48 pagine&lt;ref&gt;{{cite web|title=Bahay-limbagan na &quot;Feltrinelli&quot; - ''Prehistoric Wave'', ang katalogo ng eksibisyon ni Andrea Benetti |url=https://www.lafeltrinelli.it/prehistoric-wave-catalogo-della-mostra-libro-andrea-benetti/e/9791281171176}}&lt;/ref&gt;

* Francesco Paolo Campione - Stefano Papetti - Stefano Odoardi: &quot;Luce nel silenzio&quot;, Alchemical shadows, Ascoli Piceno, 2023, 48 pagine&lt;ref&gt;{{cite web|title=Ang website ng Munisipalidad ng Ascoli Piceno - ''Luce nel silenzio'' ni Andrea Benetti at Dario Binetti |url=https://www.comune.ap.it/flex/cm/pages/ServeBLOB.php/L/IT/IDPagina/25571}}&lt;/ref&gt;

== Mga Tala ==
&lt;references/&gt;

== Mga Panlabas na Kawing ==
* [https://www.andreabenetti.com Andrea Benetti - Opisyal na website sa Italyano]
* [https://www.andreabenetti.eu Andrea Benetti - Opisyal na website sa Ingles]
* [https://www.treccani.it/enciclopedia/andrea-benetti Andrea Benetti sa ensiklopedya ng “Treccani”]
* [https://www.sapere.it/enciclopedia/Benetti%2C+Andrea.html Andrea Benetti sa ensiklopedya ng “De Agostini”]
* [https://www.wikiart.org/en/andrea-benetti Andrea Benetti sa ensiklopedya ng “WikiArt”]
* [https://vimeo.com/409226880 Andrea Benetti - Ang video ng presentasyon]

{{DEFAULTSORT:Benetti, Andrea}}
[[Kategorya:Mga pintor]]
[[Kategorya:Mga artista]]
[[Kategorya:Ipinanganak noong 1964]]
[[Kategorya:nabubuhay na mga tao]]
[[Kategorya:Mga pintor mula sa Italya]]
[[Kategorya:Mga artista mula sa Italya]]
[[Kategorya:Mga Italyano]]</text>
      <sha1>f952wkp9nsfuccemqdkxs3budfor6x2</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Palatumbasan</title>
    <ns>0</ns>
    <id>334678</id>
    <revision>
      <id>2164856</id>
      <parentid>2164774</parentid>
      <timestamp>2025-06-14T01:29:25Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Maninipnay</username>
        <id>140039</id>
      </contributor>
      <comment>Naglagay ng larawan</comment>
      <origin>2164856</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4486" sha1="koyk8bwk4kgvck076k6z3xj835cdiaq" xml:space="preserve">{{Lito|Tumbasaning huna}}

Sa [[Alhebra|panandaan]], sinasaklaw ng '''palatumbasan'''&lt;ref&gt;{{Cite book |last= |first= |url=https://www.google.com.ph/books/edition/Graduate_and_Faculty_Studies/994KXkz96fIC?hl=en&amp;gbpv=1&amp;bsq=palatumbasan&amp;dq=palatumbasan&amp;printsec=frontcover |title=Graduate and Faculty Studies |date=1975 |publisher=Pamantasang Cento Escolar |volume=26 |language=en |trans-title=Mga Pag-Aaral ng Dalubhasikan at Kaguruan}}&lt;/ref&gt; ({{Lang-en|theory of equations}}) ang pag-aaral ng mga panandaing tumbasan, o mga [[Ekwasyon|tumbasang]] maisusulat bilang [[damikay]]. Ang dating suliranin ng palatumbasan ay ang pagtukoy kung kailan nagkakaroon ng kalutasan ang isang panandaing tumbasan. Ganap na nalutas ito noong 1830 sa tulong ni [[Évariste Galois]], sa pamamagitan ng paggamit ng tinatawag ngayong [[teoryang Galois]]. 

Bago sa panahon ni Galois, walang malinaw na pagkakaiba ang kangalangang &quot;palatumbasan&quot; at &quot;panandaan&quot;. Buhat noon, ay mas lumawak na ang saklaw ng panandaan at dulot nito, hindi na gaanong napagtutuunan ng pansin ang huna ng panandaing tumbasan. Kaya, pangunahing ginagamit na lamang sa konteksto ng [[kasaysayan ng matematika]], katawagang &quot;palatumbasan&quot; upang maiwasan ang pagkalito sa pagitan ng luma at bagong kahulugan ng &quot;alhebra&quot;.

== Kasaysayan ==
{{see also|Kasaysayan ng alhebra}}
[[Talaksan:Arsmagna.gif|thumb|Ang ''[[Ars Magna]]'' (Dakilang Sining), kung saan inilatlhala ni [[Gerolamo Cardano]] ang mga pamamaraan ng paglutas ng mga buuking tumbasan.]]
Bago lumitaw ang [[Alhebrang basal|panandaang basal]], nakatuon ang panandaan o alhebra sa pamamaraan ng paglutas ng mga tumbasan. Nagmula ito sa pagtatangka sa paglutas ng mga suliraning [[Aritmetika|pambilnurang]] naglalaman ng di-alam na dami o kantidad. Luminang ang paksang ito sa [[Babilonya]], [[sinaunang Ehipto]] at [[Sinaunang Gresya|Gresya]]. Halimbawa, nagbigay ng masaklaw na pagsusuri si [[Diopanto]] sa paglutas ng mga panandaing tumbasan sa kanyang akdang ''[[Arithmetica]]''.&lt;ref&gt;{{multiref|{{harvnb|Merzlyakov|Shirshov|2020|loc=§ Historical Survey}}|{{harvnb|Sialaros|2018|p=[https://books.google.com/books?id=2PZYDwAAQBAJ&amp;pg=PT55 55]}}|{{harvnb|Corry|2024|loc=§ Diophantus}}}}&lt;/ref&gt; Nguni't hangga sa panahon ni, [[Muhammad ibn Mūsā al-Khwārizmī|Muhammad ibn Musa al-Khwarizmi]], na siyang nagbigay ng kumpleto at lahatang panuntunan sa paglutas ng mga dawaking tumbasan, tila isang tagpi-tagping katipunan ng mga hiwalay at natatanging kaso ng paglutas ang palatumbasan.&lt;ref name=&quot;:0&quot;&gt;{{Cite book |last=Allan |first=Clark |title=Elements of Abstract Algebra |publisher=Dover Publications |year=1984 |location=Bagong York |trans-title=Mulhagi ng Panandaang Basal}}&lt;/ref&gt;

Dumating ang sumusunod na mahalagang pag-unlad sa tulong nina [[Scipione del Ferro]] at [[Nicolo Tartaglia]] at iba pang taong nakatuklas ng [[Pormula|sanyo]]  para sa [[Buuking tumbasan|buuking]] at [[apating tumbasan]]. Nguni't sa kabila ng pagsusubok ng mga [[sipnayanon]], ay tila wala silang mahanap na sanyo (gamit ang mga pang-ugat o ''radical'') sa paglutas ng [[limahing tumbasan]]. Dulot nito, napagtuunan naman ng pansin ang paghahanap ng kinalalagyan ng mga ugat at sa pamamaraang [[Dapit|pandapit]] o pagtantiya sa mga ugat. Alalaong baga, naging suriin o analitiko ang palatumbasan. Bunga nito, ay natuklasan ang [[batayang hunain ng panandaan]] na sinasaad na ang mayroong {{Math|''n''}} ugat ang isang damikay sa ika-{{Math|''n''}} antas (kung ibibilang nang hiwalay ang mga ''[[multiplicity]]''.)&lt;ref name=&quot;:0&quot; /&gt;

Samantala, tuluyang nauwi sa kabiguan ang paghanap ng mga sanyo sa damikay sa ika-5 antas o higit pa, sapagka't napatunayang sapala ang ganitong hangarin. Sa huli, nagbigay si [[Evariste Galois]] ng pamantayan kung anu-anong tumbasan ang maaaring lutasin gamit ng sanyo sa mga pang-ugat.&lt;ref&gt;{{Cite web |last=Fraiser |first=Craig G. |last2=Berggren |first2=John L. |title=Theory of equations |trans-title=Palatumbasan |url=https://www.britannica.com/science/mathematics/Theory-of-equations |url-status=live |access-date=Hunyo 13, 2025 |website=Britannica}}&lt;/ref&gt;

== Mga sanggunian ==
{{Reflist}}

== Karagdagang babasahin ==

* Uspensky, James Victor, ''Theory of Equations [Palatumbasan]'' (McGraw-Hill), 1963
* Dickson, Leonard E., ''Elementary Theory of Equations [Mulaing Palatumbasan]'' (Internet Archive), orihinal noong 1914 [https://archive.org/details/elementarytheory00dickuoft/mode/2up]
[[Kategorya:Mga ekwasyon]]
[[Kategorya:Mga polynomial]]</text>
      <sha1>koyk8bwk4kgvck076k6z3xj835cdiaq</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>2164857</id>
      <parentid>2164856</parentid>
      <timestamp>2025-06-14T01:32:45Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Maninipnay</username>
        <id>140039</id>
      </contributor>
      <origin>2164857</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4562" sha1="6uw58ttax3849axnbtsxk3oqgjib752" xml:space="preserve">{{Lito|Tumbasaning huna}}

Sa [[Alhebra|panandaan]], sinasaklaw ng '''palatumbasan'''&lt;ref&gt;{{Cite book |last= |first= |url=https://www.google.com.ph/books/edition/Graduate_and_Faculty_Studies/994KXkz96fIC?hl=en&amp;gbpv=1&amp;bsq=palatumbasan&amp;dq=palatumbasan&amp;printsec=frontcover |title=Graduate and Faculty Studies |date=1975 |publisher=Pamantasang Cento Escolar |volume=26 |language=en |trans-title=Mga Pag-Aaral ng Dalubhasikan at Kaguruan}}&lt;/ref&gt; ({{Lang-en|theory of equations}}) ang pag-aaral ng mga panandaing tumbasan, o mga [[Ekwasyon|tumbasang]] maisusulat bilang [[damikay]]. Ang dating suliranin ng palatumbasan ay ang pagtukoy kung kailan nagkakaroon ng kalutasan ang isang panandaing tumbasan. Ganap na nalutas ito noong 1830 sa tulong ni [[Évariste Galois]], sa pamamagitan ng paggamit ng tinatawag ngayong [[teoryang Galois]]. 

Bago sa panahon ni Galois, walang malinaw na pagkakaiba ang kangalangang &quot;palatumbasan&quot; at &quot;panandaan&quot;. Buhat noon, ay mas lumawak na ang saklaw ng panandaan at dulot nito, hindi na gaanong napagtutuunan ng pansin ang huna ng panandaing tumbasan. Kaya, pangunahing ginagamit na lamang sa konteksto ng [[kasaysayan ng matematika]], katawagang &quot;palatumbasan&quot; upang maiwasan ang pagkalito sa pagitan ng luma at bagong kahulugan ng &quot;alhebra&quot;.

== Kasaysayan ==
{{see also|Kasaysayan ng alhebra}}
[[Talaksan:Arsmagna.gif|thumb|Ang ''[[Ars Magna]]'' (Dakilang Sining), kung saan inilatlhala ni [[Gerolamo Cardano]] ang mga pamamaraan ng paglutas ng mga buuking tumbasan.]]
Bago lumitaw ang [[Alhebrang basal|panandaang basal]], nakatuon ang panandaan o alhebra sa pamamaraan ng paglutas ng mga tumbasan. Nagmula ito sa pagtatangka sa paglutas ng mga suliraning [[Aritmetika|pambilnurang]] naglalaman ng di-alam na dami o kantidad. Luminang ang paksang ito sa [[Babilonya]], [[sinaunang Ehipto]] at [[Sinaunang Gresya|Gresya]]. Halimbawa, nagbigay ng masaklaw na pagsusuri si [[Diopanto]] sa paglutas ng mga panandaing tumbasan sa kanyang akdang ''[[Arithmetica]]''.&lt;ref&gt;{{multiref|{{harvnb|Merzlyakov|Shirshov|2020|loc=§ Historical Survey}}|{{harvnb|Sialaros|2018|p=[https://books.google.com/books?id=2PZYDwAAQBAJ&amp;pg=PT55 55]}}|{{harvnb|Corry|2024|loc=§ Diophantus}}}}&lt;/ref&gt; Nguni't hangga sa panahon ni, [[Muhammad ibn Mūsā al-Khwārizmī|Muhammad ibn Musa al-Khwarizmi]], na siyang nagbigay ng kumpleto at lahatang panuntunan sa paglutas ng mga dawaking tumbasan, tila isang tagpi-tagping katipunan ng mga hiwalay at natatanging kaso ng paglutas ang palatumbasan.&lt;ref name=&quot;:0&quot;&gt;{{Cite book |last=Allan |first=Clark |title=Elements of Abstract Algebra |publisher=Dover Publications |year=1984 |location=Bagong York |trans-title=Mulhagi ng Panandaang Basal}}&lt;/ref&gt;

Dumating ang sumusunod na mahalagang pag-unlad sa tulong nina [[Scipione del Ferro]] at [[Nicolo Tartaglia]] at iba pang taong nakatuklas ng [[Pormula|sanyo]]  para sa [[Buuking tumbasan|buuking]] at [[apating tumbasan]]. Nguni't sa kabila ng pagsusubok ng mga [[sipnayanon]], ay tila wala silang mahanap na sanyo (gamit ang mga pang-ugat o ''radical'') sa paglutas ng [[limahing tumbasan]]. Dulot nito, napagtuunan naman ng pansin ang paghahanap ng kinalalagyan ng mga ugat at sa pamamaraang [[Dapit|pandapit]] o pagtantiya sa mga ugat (tulad ng sa [[pamamaraan ni Newton]]). Alalaong baga, naging suriin o analitiko ang palatumbasan. Bunga nito, ay natuklasan ang [[batayang hunain ng panandaan]] na sinasaad na ang mayroong {{Math|''n''}} ugat ang isang damikay sa ika-{{Math|''n''}} antas (kung ibibilang nang hiwalay ang mga ''[[multiplicity]]'').&lt;ref name=&quot;:0&quot; /&gt;

Samantala, tuluyang nauwi sa kabiguan ang paghanap ng mga sanyo sa damikay sa ika-5 antas o higit pa, sapagka't napatunayang sapala ang ganitong hangarin. Sa huli, nagbigay si [[Evariste Galois|É]][[Evariste Galois|variste Galois]] ng pamantayan kung anu-anong tumbasan ang maaaring lutasin gamit ng sanyo sa mga pang-ugat.&lt;ref&gt;{{Cite web |last=Fraiser |first=Craig G. |last2=Berggren |first2=John L. |title=Theory of equations |trans-title=Palatumbasan |url=https://www.britannica.com/science/mathematics/Theory-of-equations |url-status=live |access-date=Hunyo 13, 2025 |website=Britannica}}&lt;/ref&gt;

== Mga sanggunian ==
{{Reflist}}

== Karagdagang babasahin ==

* Uspensky, James Victor, ''Theory of Equations [Palatumbasan]'' (McGraw-Hill), 1963
* Dickson, Leonard E., ''Elementary Theory of Equations [Mulaing Palatumbasan]'' (Internet Archive), orihinal noong 1914 [https://archive.org/details/elementarytheory00dickuoft/mode/2up]
[[Kategorya:Mga ekwasyon]]
[[Kategorya:Mga polynomial]]</text>
      <sha1>6uw58ttax3849axnbtsxk3oqgjib752</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Kantidad</title>
    <ns>0</ns>
    <id>334682</id>
    <redirect title="Dami" />
    <revision>
      <id>2164796</id>
      <timestamp>2025-06-13T13:54:39Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>GinawaSaHapon</username>
        <id>102500</id>
      </contributor>
      <comment>Nilipat ni GinawaSaHapon ang pahinang [[Kantidad]] sa [[Dami]] mula sa redirect: Gamitin ang madalas magamit na katutubong Tagalog na salin hanggat maaari.</comment>
      <origin>2164796</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="18" sha1="66learf6qtzxsjo3n4quok5q9t27cwk" xml:space="preserve">#REDIRECT [[Dami]]</text>
      <sha1>66learf6qtzxsjo3n4quok5q9t27cwk</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Palaugnayan</title>
    <ns>0</ns>
    <id>334683</id>
    <redirect title="Sintaksis" />
    <revision>
      <id>2164805</id>
      <timestamp>2025-06-13T15:13:30Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>GinawaSaHapon</username>
        <id>102500</id>
      </contributor>
      <comment>Inilipat ni GinawaSaHapon ang pahinang [[Palaugnayan]] sa [[Sintaksis]]: Mas ginagamit sa pag-aaral ang sintaksis kesa palaugnayan</comment>
      <origin>2164805</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="23" sha1="edzl80hydxa93u7ftu7rto84pof4xce" xml:space="preserve">#REDIRECT [[Sintaksis]]</text>
      <sha1>edzl80hydxa93u7ftu7rto84pof4xce</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Rami</title>
    <ns>0</ns>
    <id>334684</id>
    <redirect title="Dami" />
    <revision>
      <id>2164807</id>
      <timestamp>2025-06-13T15:15:03Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>GinawaSaHapon</username>
        <id>102500</id>
      </contributor>
      <comment>Ikinakarga sa [[Dami]]</comment>
      <origin>2164807</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="18" sha1="66learf6qtzxsjo3n4quok5q9t27cwk" xml:space="preserve">#REDIRECT [[Dami]]</text>
      <sha1>66learf6qtzxsjo3n4quok5q9t27cwk</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Teorya ng sari</title>
    <ns>0</ns>
    <id>334685</id>
    <redirect title="Pananalig ng sari" />
    <revision>
      <id>2164815</id>
      <timestamp>2025-06-13T19:12:41Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Cloverangel237</username>
        <id>149506</id>
      </contributor>
      <comment>Inilipat ni Cloverangel237 ang pahinang [[Teorya ng kategorya]] sa [[Pananalig ng sari]]: Theory - pananalig</comment>
      <origin>2164815</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="31" sha1="gzhy0vvutakla1fr455mlspbajv90k4" xml:space="preserve">#REDIRECT [[Pananalig ng sari]]</text>
      <sha1>gzhy0vvutakla1fr455mlspbajv90k4</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>2164816</id>
      <parentid>2164815</parentid>
      <timestamp>2025-06-13T19:13:31Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Cloverangel237</username>
        <id>149506</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>Inilipat ni Cloverangel237 ang pahinang [[Teorya ng kategorya]] sa [[Teorya ng sari]]: Theory - pananalig, Category - sari</comment>
      <origin>2164815</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="31" sha1="gzhy0vvutakla1fr455mlspbajv90k4" xml:space="preserve">#REDIRECT [[Pananalig ng sari]]</text>
      <sha1>gzhy0vvutakla1fr455mlspbajv90k4</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Teorya ng kategorya</title>
    <ns>0</ns>
    <id>334686</id>
    <redirect title="Teorya ng sari" />
    <revision>
      <id>2164817</id>
      <timestamp>2025-06-13T19:13:31Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Cloverangel237</username>
        <id>149506</id>
      </contributor>
      <comment>Inilipat ni Cloverangel237 ang pahinang [[Teorya ng kategorya]] sa [[Teorya ng sari]]: Theory - pananalig, Category - sari</comment>
      <origin>2164817</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="28" sha1="jzznvyjsz3a97pvvsudp35p6fylwykb" xml:space="preserve">#REDIRECT [[Teorya ng sari]]</text>
      <sha1>jzznvyjsz3a97pvvsudp35p6fylwykb</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Sanyo ni Cardan</title>
    <ns>0</ns>
    <id>334687</id>
    <revision>
      <id>2164858</id>
      <timestamp>2025-06-14T02:02:12Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Maninipnay</username>
        <id>140039</id>
      </contributor>
      <comment>Bagong pahina: Ang '''sanyo ni Cardan'''&lt;ref&gt;{{Maugnayin | salita = sanyô ni Cardan | pahina = 91 }}&lt;/ref&gt; ({{Lang-en|Cardano's formula}}) ay isang [[Tumbasan|tumbasang]] ginagamit sa paglutas ng isang ibinabang buukin ''(depressed cubic).'' Kung &lt;math&gt;t^3 + pt + q = 0&lt;/math&gt;, katumbas ang isa sa mga [[Sero ng punsiyon|ugat]] sa  &lt;math display=&quot;block&quot;&gt; t= \sqrt[3]{-\frac{q}{2} + \sqrt{ \left(\frac{q}{2}\right)^2+ \left( \frac{p}{3}\right)^3 }}+ \sqrt[3]{-\frac{q}{2} - \sqrt{ \left(\frac{q}...</comment>
      <origin>2164858</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1519" sha1="c48xaunr1ij4773lgp8ky40emoi1fff" xml:space="preserve">Ang '''sanyo ni Cardan'''&lt;ref&gt;{{Maugnayin
| salita = sanyô ni Cardan
| pahina = 91
}}&lt;/ref&gt; ({{Lang-en|Cardano's formula}}) ay isang [[Tumbasan|tumbasang]] ginagamit sa paglutas ng isang ibinabang buukin ''(depressed cubic).'' Kung &lt;math&gt;t^3 + pt + q = 0&lt;/math&gt;, katumbas ang isa sa mga [[Sero ng punsiyon|ugat]] sa

&lt;math display=&quot;block&quot;&gt; t= \sqrt[3]{-\frac{q}{2} + \sqrt{ \left(\frac{q}{2}\right)^2+ \left( \frac{p}{3}\right)^3 }}+ \sqrt[3]{-\frac{q}{2} - \sqrt{ \left(\frac{q}{2}\right)^2+ \left( \frac{p}{3}\right)^3 }}&lt;/math&gt;
Mailalahat ang pamamaraang ito sa dalawa pang ugat:
&lt;math display=&quot;block&quot;&gt; t_2=  \omega\sqrt[3]{-\frac{q}{2} + \sqrt{ \left(\frac{q}{2}\right)^2+ \left( \frac{p}{3}\right)^3 }}+ \omega^2 \sqrt[3]{-\frac{q}{2} - \sqrt{ \left(\frac{q}{2}\right)^2+ \left( \frac{p}{3}\right)^3 }}&lt;/math&gt;
&lt;math display=&quot;block&quot;&gt; t_3 = \omega^2\sqrt[3]{-\frac{q}{2} + \sqrt{ \left(\frac{q}{2}\right)^2+ \left( \frac{p}{3}\right)^3 }}+ \omega\sqrt[3]{-\frac{q}{2} - \sqrt{ \left(\frac{q}{2}\right)^2+ \left( \frac{p}{3}\right)^3 }}.&lt;/math&gt;
kung saan &lt;math&gt;\omega = \frac{=1 + i\sqrt{3}}{2}&lt;/math&gt; at &lt;math&gt;\omega^2 = \frac{-1 - i\sqrt{3}}{2}&lt;/math&gt; ang dalawang ibang [[taluugat]] ng 1 (bukod sa sarili nito).&lt;ref name=&quot;:0&quot;&gt;{{Cite book |last=Allan |first=Clark |title=Elements of Abstract Algebra |publisher=Dover Publications |year=1984 |location=Bagong York |trans-title=Mulhagi ng Panandaang Basal}}&lt;/ref&gt;

== Mga sanggunian ==
{{Reflist}}{{Mga polinomial}}{{Usbong|Matematika}}

[[Kategorya:Mga polynomial]]</text>
      <sha1>c48xaunr1ij4773lgp8ky40emoi1fff</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>2164861</id>
      <parentid>2164858</parentid>
      <timestamp>2025-06-14T02:45:46Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Maninipnay</username>
        <id>140039</id>
      </contributor>
      <origin>2164861</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3620" sha1="pmh38y5870ltnvc8lrqle1ozj5zmc36" xml:space="preserve">Ang '''sanyo ni Cardan'''&lt;ref&gt;{{Maugnayin
| salita = sanyô ni Cardan
| pahina = 91
}}&lt;/ref&gt; ({{Lang-en|Cardano's formula}}) ay isang [[Tumbasan|tumbasang]] ginagamit sa paglutas ng isang ibinabang buukin ''(depressed cubic).'' Kung &lt;math&gt;t^3 + pt + q = 0&lt;/math&gt;, katumbas ang isa sa mga [[Sero ng punsiyon|ugat]] sa

&lt;math display=&quot;block&quot;&gt; t= \sqrt[3]{-\frac{q}{2} + \sqrt{ \left(\frac{q}{2}\right)^2+ \left( \frac{p}{3}\right)^3 }}+ \sqrt[3]{-\frac{q}{2} - \sqrt{ \left(\frac{q}{2}\right)^2+ \left( \frac{p}{3}\right)^3 }}&lt;/math&gt;
Mailalahat ang pamamaraang ito sa dalawa pang ugat:
&lt;math display=&quot;block&quot;&gt; t_2=  \omega\sqrt[3]{-\frac{q}{2} + \sqrt{ \left(\frac{q}{2}\right)^2+ \left( \frac{p}{3}\right)^3 }}+ \omega^2 \sqrt[3]{-\frac{q}{2} - \sqrt{ \left(\frac{q}{2}\right)^2+ \left( \frac{p}{3}\right)^3 }}&lt;/math&gt;
&lt;math display=&quot;block&quot;&gt; t_3 = \omega^2\sqrt[3]{-\frac{q}{2} + \sqrt{ \left(\frac{q}{2}\right)^2+ \left( \frac{p}{3}\right)^3 }}+ \omega\sqrt[3]{-\frac{q}{2} - \sqrt{ \left(\frac{q}{2}\right)^2+ \left( \frac{p}{3}\right)^3 }}.&lt;/math&gt;
kung saan &lt;math&gt;\omega = \frac{=1 + i\sqrt{3}}{2}&lt;/math&gt; at &lt;math&gt;\omega^2 = \frac{-1 - i\sqrt{3}}{2}&lt;/math&gt; ang dalawang ibang [[taluugat]] ng 1 (bukod sa sarili nito).&lt;ref name=&quot;:0&quot;&gt;{{Cite book |last=Allan |first=Clark |title=Elements of Abstract Algebra |publisher=Dover Publications |year=1984 |location=Bagong York |trans-title=Mulhagi ng Panandaang Basal}}&lt;/ref&gt;

Malulutas ang lahat ng [[buuking tumbasan]] sa pamamagitan nito sapagka't maaari silang maisulat sa anyong &lt;math&gt;t^3 + pt + q = 0&lt;/math&gt;.
 
== Kaligirang kasaysayan ==
[[Talaksan:Portret van Niccolo Tartaglia Nicolavs Tartaglia Brixianvs (titel op object) Portretten van beroemde Europese geleerden (serietitel) Virorum doctorum de Disciplinis benemerentium effigies (serietitel), RP-P-1909-4459.jpg|thumb|Larawan ni Niccolo Tartaglia]]
Hangga sa pagsapit ng [[ika-16 na dantaon]], bigong sinubukan ng mga [[sipnayanon]] ang paghanap sa isang sanyo panlutas sa isang buuking tumbasan. Nguni't sa taong 1535, ay hinamon ni [[Antonio Maria Fiore]] si [[Niccolo Tartaglia]], na parehong Italyanong sipnayanon sa paglutas ng buuking tumbasan. Ipinagyayabang niya na alam niya ang isang sanyo para roon. Subali't natuklasan na ni Tartaglia ang lutas sa kasong &lt;math&gt;at^3 + bt^2 = d&lt;/math&gt;, at kalaunay'y, pati rin ang lutas sa ibinabang tumbasan (alalaong baga, &lt;math&gt;x^3 + cx = d&lt;/math&gt;), kaya sukat natalos niya ang mga tanong na ibinigay ni Fiore sa kanya. Dahil hindi matalos ni Fiore ang mga tanong na ibinigay sa kanya ni Tartaglia, si Tartaglia ang itinanghal na nanalo sa paligsahan.

Kumalat sa [[Italya]] ang balita ng kanyang pagkapanalo, at noong 1539, ihiniling ni [[Gerolamo Cardano]] na ibigay sa kanya ni Tartaglia ang kanyang solusyo lalo na't siya'y naghahanda ng isang aklat pansipnayan. Matapos nang ilang pagpupumilit ay pumayag na rin si Tartaglia na ilantad ang kanyang lihim, sa pasubaling hindi niya ito muna ililimbag. Nguni't binuwag ni Cardano ang kanyang pangako nang nalaman niyang natutuhan ni Fiore [[Scipione del Ferro]] ang kalutasan sa buuking tumbasan, ang unang taong nakatuklas nito, tatlong [[dekada]] na ang makalipas. Sa paniniwalang nakalaya na siya sa kanyang panata, inilathala ni Cardano ang kalutasan sa buuking tumbasan sa kanyang akdang ''[[Ars Magna]]''.&lt;ref&gt;{{Cite journal |last=Rothman |first=Tony |date=2015 |title=Cardano v Tartaglia: The Great Feud Goes Supernatural |url=https://arxiv.org/abs/1308.2181 |journal=Cornell University |via=arXiv}}&lt;/ref&gt;

== Mga sanggunian ==
{{Reflist}}{{Mga polinomial}}{{Usbong|Matematika}}

[[Kategorya:Mga polynomial]]</text>
      <sha1>pmh38y5870ltnvc8lrqle1ozj5zmc36</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>2164863</id>
      <parentid>2164861</parentid>
      <timestamp>2025-06-14T02:53:22Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Maninipnay</username>
        <id>140039</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>/* Kaligirang kasaysayan */</comment>
      <origin>2164863</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3620" sha1="0wp8ts5vvnur6dt76nxu0dzpcfeqxj7" xml:space="preserve">Ang '''sanyo ni Cardan'''&lt;ref&gt;{{Maugnayin
| salita = sanyô ni Cardan
| pahina = 91
}}&lt;/ref&gt; ({{Lang-en|Cardano's formula}}) ay isang [[Tumbasan|tumbasang]] ginagamit sa paglutas ng isang ibinabang buukin ''(depressed cubic).'' Kung &lt;math&gt;t^3 + pt + q = 0&lt;/math&gt;, katumbas ang isa sa mga [[Sero ng punsiyon|ugat]] sa

&lt;math display=&quot;block&quot;&gt; t= \sqrt[3]{-\frac{q}{2} + \sqrt{ \left(\frac{q}{2}\right)^2+ \left( \frac{p}{3}\right)^3 }}+ \sqrt[3]{-\frac{q}{2} - \sqrt{ \left(\frac{q}{2}\right)^2+ \left( \frac{p}{3}\right)^3 }}&lt;/math&gt;
Mailalahat ang pamamaraang ito sa dalawa pang ugat:
&lt;math display=&quot;block&quot;&gt; t_2=  \omega\sqrt[3]{-\frac{q}{2} + \sqrt{ \left(\frac{q}{2}\right)^2+ \left( \frac{p}{3}\right)^3 }}+ \omega^2 \sqrt[3]{-\frac{q}{2} - \sqrt{ \left(\frac{q}{2}\right)^2+ \left( \frac{p}{3}\right)^3 }}&lt;/math&gt;
&lt;math display=&quot;block&quot;&gt; t_3 = \omega^2\sqrt[3]{-\frac{q}{2} + \sqrt{ \left(\frac{q}{2}\right)^2+ \left( \frac{p}{3}\right)^3 }}+ \omega\sqrt[3]{-\frac{q}{2} - \sqrt{ \left(\frac{q}{2}\right)^2+ \left( \frac{p}{3}\right)^3 }}.&lt;/math&gt;
kung saan &lt;math&gt;\omega = \frac{=1 + i\sqrt{3}}{2}&lt;/math&gt; at &lt;math&gt;\omega^2 = \frac{-1 - i\sqrt{3}}{2}&lt;/math&gt; ang dalawang ibang [[taluugat]] ng 1 (bukod sa sarili nito).&lt;ref name=&quot;:0&quot;&gt;{{Cite book |last=Allan |first=Clark |title=Elements of Abstract Algebra |publisher=Dover Publications |year=1984 |location=Bagong York |trans-title=Mulhagi ng Panandaang Basal}}&lt;/ref&gt;

Malulutas ang lahat ng [[buuking tumbasan]] sa pamamagitan nito sapagka't maaari silang maisulat sa anyong &lt;math&gt;t^3 + pt + q = 0&lt;/math&gt;.
 
== Kaligirang kasaysayan ==
[[Talaksan:Portret van Niccolo Tartaglia Nicolavs Tartaglia Brixianvs (titel op object) Portretten van beroemde Europese geleerden (serietitel) Virorum doctorum de Disciplinis benemerentium effigies (serietitel), RP-P-1909-4459.jpg|thumb|Larawan ni Niccolo Tartaglia]]
Hangga sa pagsapit ng [[ika-16 na dantaon]], bigong sinubukan ng mga [[sipnayanon]] ang paghanap sa isang sanyo panlutas sa isang buuking tumbasan. Nguni't sa taong 1535, ay hinamon ni [[Antonio Maria Fiore]] si [[Niccolo Tartaglia]], na parehong Italyanong sipnayanon sa paglutas ng buuking tumbasan. Ipinagyayabang niya na alam niya ang isang sanyo para roon. Subali't natuklasan na ni Tartaglia ang lutas sa kasong &lt;math&gt;ax^3 + bx^2 = d&lt;/math&gt;, at kalaunay'y, pati rin ang lutas sa ibinabang tumbasan (alalaong baga, &lt;math&gt;x^3 + cx = d&lt;/math&gt;), kaya sukat natalos niya ang mga tanong na ibinigay ni Fiore sa kanya. Dahil hindi matalos ni Fiore ang mga tanong na ibinigay sa kanya ni Tartaglia, si Tartaglia ang itinanghal na nanalo sa paligsahan.

Kumalat sa [[Italya]] ang balita ng kanyang pagkapanalo, at noong 1539, ihiniling ni [[Gerolamo Cardano]] na ibigay sa kanya ni Tartaglia ang kanyang solusyo lalo na't siya'y naghahanda ng isang aklat pansipnayan. Matapos nang ilang pagpupumilit ay pumayag na rin si Tartaglia na ilantad ang kanyang lihim, sa pasubaling hindi niya ito muna ililimbag. Nguni't binuwag ni Cardano ang kanyang pangako nang nalaman niyang natutuhan ni Fiore [[Scipione del Ferro]] ang kalutasan sa buuking tumbasan, ang unang taong nakatuklas nito, tatlong [[dekada]] na ang makalipas. Sa paniniwalang nakalaya na siya sa kanyang panata, inilathala ni Cardano ang kalutasan sa buuking tumbasan sa kanyang akdang ''[[Ars Magna]]''.&lt;ref&gt;{{Cite journal |last=Rothman |first=Tony |date=2015 |title=Cardano v Tartaglia: The Great Feud Goes Supernatural |url=https://arxiv.org/abs/1308.2181 |journal=Cornell University |via=arXiv}}&lt;/ref&gt;

== Mga sanggunian ==
{{Reflist}}{{Mga polinomial}}{{Usbong|Matematika}}

[[Kategorya:Mga polynomial]]</text>
      <sha1>0wp8ts5vvnur6dt76nxu0dzpcfeqxj7</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>2164869</id>
      <parentid>2164863</parentid>
      <timestamp>2025-06-14T03:05:20Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Maninipnay</username>
        <id>140039</id>
      </contributor>
      <origin>2164869</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3641" sha1="34v35y2tsk9sbuyozqg986oxo7n2ga2" xml:space="preserve">Sa [[palatumbasan]], ang '''sanyo ni Cardan'''&lt;ref&gt;{{Maugnayin
| salita = sanyô ni Cardan
| pahina = 91
}}&lt;/ref&gt; ({{Lang-en|Cardano's formula}}) ay isang [[Tumbasan|tumbasang]] ginagamit sa paglutas ng isang ibinabang buukin ''(depressed cubic).'' Kung &lt;math&gt;t^3 + pt + q = 0&lt;/math&gt;, katumbas ang isa sa mga [[Sero ng punsiyon|ugat]] sa

&lt;math display=&quot;block&quot;&gt; t= \sqrt[3]{-\frac{q}{2} + \sqrt{ \left(\frac{q}{2}\right)^2+ \left( \frac{p}{3}\right)^3 }}+ \sqrt[3]{-\frac{q}{2} - \sqrt{ \left(\frac{q}{2}\right)^2+ \left( \frac{p}{3}\right)^3 }}&lt;/math&gt;
Mailalahat ang pamamaraang ito sa dalawa pang ugat:
&lt;math display=&quot;block&quot;&gt; t_2=  \omega\sqrt[3]{-\frac{q}{2} + \sqrt{ \left(\frac{q}{2}\right)^2+ \left( \frac{p}{3}\right)^3 }}+ \omega^2 \sqrt[3]{-\frac{q}{2} - \sqrt{ \left(\frac{q}{2}\right)^2+ \left( \frac{p}{3}\right)^3 }}&lt;/math&gt;
&lt;math display=&quot;block&quot;&gt; t_3 = \omega^2\sqrt[3]{-\frac{q}{2} + \sqrt{ \left(\frac{q}{2}\right)^2+ \left( \frac{p}{3}\right)^3 }}+ \omega\sqrt[3]{-\frac{q}{2} - \sqrt{ \left(\frac{q}{2}\right)^2+ \left( \frac{p}{3}\right)^3 }}.&lt;/math&gt;
kung saan &lt;math&gt;\omega = \frac{=1 + i\sqrt{3}}{2}&lt;/math&gt; at &lt;math&gt;\omega^2 = \frac{-1 - i\sqrt{3}}{2}&lt;/math&gt; ang dalawang ibang [[taluugat]] ng 1 (bukod sa sarili nito).&lt;ref name=&quot;:0&quot;&gt;{{Cite book |last=Allan |first=Clark |title=Elements of Abstract Algebra |publisher=Dover Publications |year=1984 |location=Bagong York |trans-title=Mulhagi ng Panandaang Basal}}&lt;/ref&gt;

Malulutas ang lahat ng [[buuking tumbasan]] sa pamamagitan nito sapagka't maaari silang maisulat sa anyong &lt;math&gt;t^3 + pt + q = 0&lt;/math&gt;.
 
== Kaligirang kasaysayan ==
[[Talaksan:Portret van Niccolo Tartaglia Nicolavs Tartaglia Brixianvs (titel op object) Portretten van beroemde Europese geleerden (serietitel) Virorum doctorum de Disciplinis benemerentium effigies (serietitel), RP-P-1909-4459.jpg|thumb|Larawan ni Niccolo Tartaglia]]
Hangga sa pagsapit ng [[ika-16 na dantaon]], bigong sinubukan ng mga [[sipnayanon]] ang paghanap sa isang sanyo panlutas sa isang buuking tumbasan. Nguni't sa taong 1535, ay hinamon ni [[Antonio Maria Fiore]] si [[Niccolo Tartaglia]], na parehong Italyanong sipnayanon sa paglutas ng buuking tumbasan. Ipinagyayabang niya na alam niya ang isang sanyo para roon. Subali't natuklasan na ni Tartaglia ang lutas sa kasong &lt;math&gt;ax^3 + bx^2 = d&lt;/math&gt;, at kalaunay'y, pati rin ang lutas sa ibinabang tumbasan (alalaong baga, &lt;math&gt;x^3 + cx = d&lt;/math&gt;), kaya sukat natalos niya ang mga tanong na ibinigay ni Fiore sa kanya. Dahil hindi matalos ni Fiore ang mga tanong na ibinigay sa kanya ni Tartaglia, si Tartaglia ang itinanghal na nanalo sa paligsahan.

Kumalat sa [[Italya]] ang balita ng kanyang pagkapanalo, at noong 1539, ihiniling ni [[Gerolamo Cardano]] na ibigay sa kanya ni Tartaglia ang kanyang solusyo lalo na't siya'y naghahanda ng isang aklat pansipnayan. Matapos nang ilang pagpupumilit ay pumayag na rin si Tartaglia na ilantad ang kanyang lihim, sa pasubaling hindi niya ito muna ililimbag. Nguni't binuwag ni Cardano ang kanyang pangako nang nalaman niyang natutuhan ni Fiore [[Scipione del Ferro]] ang kalutasan sa buuking tumbasan, ang unang taong nakatuklas nito, tatlong [[dekada]] na ang makalipas. Sa paniniwalang nakalaya na siya sa kanyang panata, inilathala ni Cardano ang kalutasan sa buuking tumbasan sa kanyang akdang ''[[Ars Magna]]''.&lt;ref&gt;{{Cite journal |last=Rothman |first=Tony |date=2015 |title=Cardano v Tartaglia: The Great Feud Goes Supernatural |url=https://arxiv.org/abs/1308.2181 |journal=Cornell University |via=arXiv}}&lt;/ref&gt;

== Mga sanggunian ==
{{Reflist}}{{Mga polinomial}}{{Usbong|Matematika}}

[[Kategorya:Mga polynomial]]</text>
      <sha1>34v35y2tsk9sbuyozqg986oxo7n2ga2</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>2164878</id>
      <parentid>2164869</parentid>
      <timestamp>2025-06-14T03:33:00Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Aghamanon</username>
        <id>147345</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>/* Kaligirang kasaysayan */</comment>
      <origin>2164878</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3645" sha1="e5gyfkkm5kdqtdiyq6n2u9gxp7zo1in" xml:space="preserve">Sa [[palatumbasan]], ang '''sanyo ni Cardan'''&lt;ref&gt;{{Maugnayin
| salita = sanyô ni Cardan
| pahina = 91
}}&lt;/ref&gt; ({{Lang-en|Cardano's formula}}) ay isang [[Tumbasan|tumbasang]] ginagamit sa paglutas ng isang ibinabang buukin ''(depressed cubic).'' Kung &lt;math&gt;t^3 + pt + q = 0&lt;/math&gt;, katumbas ang isa sa mga [[Sero ng punsiyon|ugat]] sa

&lt;math display=&quot;block&quot;&gt; t= \sqrt[3]{-\frac{q}{2} + \sqrt{ \left(\frac{q}{2}\right)^2+ \left( \frac{p}{3}\right)^3 }}+ \sqrt[3]{-\frac{q}{2} - \sqrt{ \left(\frac{q}{2}\right)^2+ \left( \frac{p}{3}\right)^3 }}&lt;/math&gt;
Mailalahat ang pamamaraang ito sa dalawa pang ugat:
&lt;math display=&quot;block&quot;&gt; t_2=  \omega\sqrt[3]{-\frac{q}{2} + \sqrt{ \left(\frac{q}{2}\right)^2+ \left( \frac{p}{3}\right)^3 }}+ \omega^2 \sqrt[3]{-\frac{q}{2} - \sqrt{ \left(\frac{q}{2}\right)^2+ \left( \frac{p}{3}\right)^3 }}&lt;/math&gt;
&lt;math display=&quot;block&quot;&gt; t_3 = \omega^2\sqrt[3]{-\frac{q}{2} + \sqrt{ \left(\frac{q}{2}\right)^2+ \left( \frac{p}{3}\right)^3 }}+ \omega\sqrt[3]{-\frac{q}{2} - \sqrt{ \left(\frac{q}{2}\right)^2+ \left( \frac{p}{3}\right)^3 }}.&lt;/math&gt;
kung saan &lt;math&gt;\omega = \frac{=1 + i\sqrt{3}}{2}&lt;/math&gt; at &lt;math&gt;\omega^2 = \frac{-1 - i\sqrt{3}}{2}&lt;/math&gt; ang dalawang ibang [[taluugat]] ng 1 (bukod sa sarili nito).&lt;ref name=&quot;:0&quot;&gt;{{Cite book |last=Allan |first=Clark |title=Elements of Abstract Algebra |publisher=Dover Publications |year=1984 |location=Bagong York |trans-title=Mulhagi ng Panandaang Basal}}&lt;/ref&gt;

Malulutas ang lahat ng [[buuking tumbasan]] sa pamamagitan nito sapagka't maaari silang maisulat sa anyong &lt;math&gt;t^3 + pt + q = 0&lt;/math&gt;.
 
== Kaligirang kasaysayan ==
[[Talaksan:Portret van Niccolo Tartaglia Nicolavs Tartaglia Brixianvs (titel op object) Portretten van beroemde Europese geleerden (serietitel) Virorum doctorum de Disciplinis benemerentium effigies (serietitel), RP-P-1909-4459.jpg|thumb|Larawan ni Niccolo Tartaglia]]
Hangga sa pagsapit ng [[ika-16 na dantaon]], bigong sinubukan ng mga [[sipnayanon]] ang paghanap sa isang sanyo panlutas sa isang buuking tumbasan. Nguni't sa taong 1535, ay hinamon ni [[Antonio Maria Fiore]] si [[Niccolo Tartaglia]], na parehong Italyanong sipnayanon sa paglutas ng buuking tumbasan. Ipinagyayabang niya na alam niya ang isang sanyo para roon. Subali't natuklasan na ni Tartaglia ang lutas sa kasong &lt;math&gt;ax^3 + bx^2 = d&lt;/math&gt;, at kalauna’y, pati rin ang lutas sa ibinabang tumbasan (alalaong baga, &lt;math&gt;x^3 + cx = d&lt;/math&gt;), kaya sukat natalos niya ang mga tanong na ibinigay ni Fiore sa kanya. Dahil hindi matalos ni Fiore ang mga tanong na ibinigay sa kanya ni Tartaglia, si Tartaglia ang itinanghal na nanalo sa paligsahan.

Kumalat sa [[Italya]] ang balita ng kanyang pagkapanalo, at noong 1539, ihiniling ni [[Gerolamo Cardano]] na ibigay sa kanya ni Tartaglia ang kanyang solusyon lalo na't siya'y naghahanda ng isang aklat pansipnayan. Matapos nang ilang pagpupumilit ay pumayag na rin si Tartaglia na ilantad ang kanyang lihim, sa pasubaling hindi niya ito muna ililimbag. Nguni’t binuwag ni Cardano ang kanyang pangako nang nalaman niyang natutuhan ni Fiore [[Scipione del Ferro]] ang kalutasan sa buuking tumbasan, ang unang taong nakatuklas nito, tatlong [[dekada]] na ang makalipas. Sa paniniwalang nakalaya na siya sa kanyang panata, inilathala ni Cardano ang kalutasan sa buuking tumbasan sa kanyang akdang ''[[Ars Magna]]''.&lt;ref&gt;{{Cite journal |last=Rothman |first=Tony |date=2015 |title=Cardano v Tartaglia: The Great Feud Goes Supernatural |url=https://arxiv.org/abs/1308.2181 |journal=Cornell University |via=arXiv}}&lt;/ref&gt;

== Mga sanggunian ==
{{Reflist}}{{Mga polinomial}}{{Usbong|Matematika}}

[[Kategorya:Mga polynomial]]</text>
      <sha1>e5gyfkkm5kdqtdiyq6n2u9gxp7zo1in</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Pormula ni Cardano</title>
    <ns>0</ns>
    <id>334688</id>
    <redirect title="Sanyo ni Cardan" />
    <revision>
      <id>2164859</id>
      <timestamp>2025-06-14T02:04:07Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Maninipnay</username>
        <id>140039</id>
      </contributor>
      <comment>Ikinakarga sa [[Sanyo ni Cardan]]</comment>
      <origin>2164859</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="29" sha1="c1eykowdh2el8ygss78t7ka4bgi7xk9" xml:space="preserve">#REDIRECT [[sanyo ni Cardan]]</text>
      <sha1>c1eykowdh2el8ygss78t7ka4bgi7xk9</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Hinangong likha</title>
    <ns>0</ns>
    <id>334689</id>
    <revision>
      <id>2164860</id>
      <timestamp>2025-06-14T02:28:08Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>JWilz12345</username>
        <id>77302</id>
      </contributor>
      <comment>Inilikha sa pagsalin ng pahinang &quot;[[:en:Special:Redirect/revision/1293347153|Derivative work]]&quot;</comment>
      <origin>2164860</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="10106" sha1="es4ivs8lt0o5zecsularav2wmugt2bl" xml:space="preserve">
[[Talaksan:2015-02-09_philosophy_04-open-source_by-David-Revoy.jpg|right|thumb|300x300px| Maaaringpinagmumulan ng maraming mga uri ng hinangong mga likha ang isang gawa. Makikita sa larawang ito na ang aklat ng komiks ay pinagmumulan ng mga paninda, isang larong video, isang magasin, at isang pelikula.]]
[[File:Marcel_Duchamp,_1919,_L.H.O.O.Q.jpg|thumb| ''[[L.H.O.O.Q.]]'', obra ng manlilikhang Pranses na si [[Marcel Duchamp]] noong 1919. Hinango ito sa orihinal na ''[[Mona Lisa]].'']]
Ang isang '''hinangong likha''' ({{Langx|en|derivative work}}), sa ilalim ng batas sa [[karapatang-sipi]], ay isang likhang may pangunahing mga elemento ng naunang gawa na paglikha na kinabibilangan ng mga pangunahing elemento ng isang nauna at dating nilikha na orihinal na gawa (na siyang '''pinagbatayang likha''' o ''underlying work''). Nagiging pangalawa at hiwalay na gawa ang hinangong likha na nakapag-iisa sa naunang gawa. Dapat na malaki ang pagbabago o transpormasyon, modipikasyon, o adaptasyon ng hinangong gawa at taglay nito ang pagkatao ng manlilikha nito upang maging orihinal at maging karapat-dapat sa pananggalang ng karapatang-sipi. Ilan sa karaniwang mga uri ng mga hinangong likha ang mga [[pagsasalin]], [[pampelikulang adaptasyon]], at [[pangmusikang kaayusan]].

Karamihan sa mga batas ng mga bansa ay naglalayong isanggalang ang parehong mga orihinal at hinangong likha. Binibigyan nila ang mga manlilikha ng karapatang hadlangan o kontrolin ang kanilang integridad at pangkomersiyong pakinabang. Nakikinabang naman ang mga hinangong gawa at mga manlilikha nito sa ganap na pananggalang hatid ng karapatang-sipi nang hindi napipinsala ang mga karapatan ng manlilikha ng orihinal na gawa.

== Kahulugan ==

=== Berne ===
Bagama't hindi tuwirang gumagamit ng salitang &quot;hinangong gawa&quot;, nakasaad sa [[Kumbensiyong Berne]] (isang pandaigdigang kasunduan sa karapatang-sipi) na &quot;Ang mga pagsasalin, adaptasyon, kaayusang pangmusika at iba pang mga pagbabago ng isang gawang pampanitikan o pansining ay dapat protektahan bilang orihinal na mga gawa nang walang prehuwisyo sa karapatang-sipi sa orihinal na gawa&quot;.

=== Estados Unidos ===
[[Talaksan:Derivative_of_medical_imaging.jpg|thumb| Sa ilalim ng batas sa Amerika, isinasanggalang ng karapatang-sipi ang ipinapakitang hinangong likha ng isang [[radiograph sa dibdib]] (na nasa pampublikong dominyo) dahil sa karagdagang mga grapiko. Gayunpaman, nanantili sa pampublikong dominyo ang ''radiograph'' na bahagi ng hinangong likha.]]
Ibinibigay ng Batas sa Karapatang-sipi ng Estados Unidos ang isang malawak na kahulugan ng &quot;hinangong likha&quot;, sa ilalim ng 17 USC § 101 :&lt;blockquote&gt;Ang &quot;hinangong likha&quot; ay isang gawang ibinatay sa isa o higit pang mga nauna nang gawa, tulad ng isang pagsasalin, pangmusikang kaayusan, pagsasadula, pagsasakathang-isip, bersiyong pampelikula, rekording ng tunog, pagpaparami ng sining, pagpapaikli, pagpapasiksik, o iba pang anyo ng paghuhulma, pagbabago o pag-aangkop ng isang gawa. Ang isang gawang binubuo ng editoryal na mga rebisyon, anotasyon, elaborasyon, o iba pang mga pagbabago na kumakatawan sa isang orihinal na gawa ng manlilikha sa kabuoan ay isang &quot;hinangong gawa&quot;.&lt;/blockquote&gt;Sang-ayon sa 17 U.S.C. § 103(b):&lt;blockquote&gt;Sumasaklaw lamang ang karapatang-sipi ng isang kalipunan o hinangong likha sa materyal na iniambag ng manlilikha ng naturang gawa, bukod pa sa dati nang nilikhang materyal na ginamit sa gawa at hindi nangangahulugan ng natatanging karapatan sa dati nang nilikhang materyal. Ang karapatang-sipi sa naturang gawa ay hiwalay sa anumang proteksiyon ng karapatang-sipi sa dati nang nilikhang materyal, at hindi rin nakaaapekto o nakalalawak sa saklaw, haba, tagal, pagmamay-ari, o pamamalagi ng, anumang proteksiyon ng karapatang-sipi sa dati nang nilikhang materyal.&lt;/blockquote&gt;Sang-ayon naman sa 17 U.S.C. § 106:&lt;blockquote&gt;Alinsunod sa mga seksiyon 107 hanggang 122, ang may-ari ng karapatang-sipi sa ilalim ng pamagat na ito ay may natatanging mga karapatan ang na gawin at pahintulutan ang alinman sa mga sumusunod:

 (1) na paramihin ang mga kopya ng mga gawang may karapatang-sipi... ;

 (2) na maghanda ng mga hinangong likha batay sa gawang may karapatang-sipi;

 (3) na ipamahagi sa publiko ang mga kopya... ng gawang may karapatang-sipi sa pamamagitan ng pagbebenta o ibang paglilipat ng pagmamay-ari, o sa pamamagitan ng pag-upa, pagpapaupa, o pagpapahiram....&lt;/blockquote&gt;Ayon sa [http://www.copyright.gov/circs/circ14.pdf ''US Copyright Office Circular 14: Derivative Works'']:&lt;blockquote&gt;Isang karaniwang halimbawa ng isang hinangong likha na natanggap ng Tanggapan para sa pagpaparehistro ay pangunahing isang bagong gawa ngunit mayroong materyal na nauna nang inilathala. Sa ilalim ng batas sa karapatang-sipi, nagiging hinangong likha ang bagong gawa na ito dahil sa dati nang nilikhang materyal. Upang maging karapat-dapat sa karapatang-sipi, dapat na naiiba nang husto sa orihinal na gawa ang hinangong likha upang maituring na &quot;bagong gawa&quot; o dapat na naglalaman ito ng maraming bagong materyal. Ang maliliit na mga pagbabago o pagdaragdag ng maliit na substansiya sa isang dati nang nilikhang gawa ay hindi magiging kuwalipikado na maging isang bagong bersiyon ang hinangong gawa sa usapin ng karapatang-sipi. Dapat na orihinal mismo ang bagong materyal. Bilang halimbawa, hindi karapat-dapat sa karapatang-sipi ang mga pamagat, maikling mga parirala, at padron.&lt;/blockquote&gt;

=== Pransiya ===
Mas pinipili ng batas ng Pransiya ang katawagang &quot;''œuvre composite''&quot; (&quot;''composite work''&quot;) bagama't minsan ginagamit din ang katawagang &quot;''œuvre dérivée''&quot;. Tinukoy ito sa artikulo L 113-2, talata 2 ng Kodigo ng Ari-ariang Intelektuwal bilang &quot;bagong mga gawa [na isinasama] sa dati nang nilikhang gawa nang walang pagtutulungan ng manlilikha nito&quot;.&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Code de la propriété intellectuelle - Article L113-2 {{!}} Legifrance |url=https://www.legifrance.gouv.fr/affichCodeArticle.do?idArticle=LEGIARTI000006278882&amp;cidTexte=LEGITEXT000006069414&amp;dateTexte=20131026&amp;oldAction=rechCodeArticle |access-date=Hunyo 14, 2025 |website=www.legifrance.gouv.fr |language=fr}}&lt;/ref&gt; Binigyang-kahulugan ng kanilang kataas-taasang hukuman, ang Hukuman ng Kasasyon, ang batas na ito; ayon sa kanila, kailangan ng dalawang magkakaibang input sa magkaibang mga punto sa oras upang mapabilang sa ''œuvre composite''.

=== Canada ===
Bagama't hindi tuwirang binibigyang-kahulugan sa [[batas sa karapatang-sipi ng Canada]] ang &quot;hinangong likha&quot;, nagbibigay naman ito ng mga sumusunod na halimbawa ng kung ano ang tumutukoy sa isang &quot;hinangong likha&quot; sa [https://web.archive.org/web/20110605050051/http://laws.justice.gc.ca/en/showdoc/cs/C-42/bo-ga%3Al_I-gb%3As_3//en seksiyon 3] ng ''[[Copyright Act (Canada)|Copyright Act]]''. Ang mga halimbawang pangkalahatang sinang-ayunan ng ilang sektor.&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Supreme Court of Canada - Decisions - Théberge v. Galerie d'Art du Petit Champlain inc. |url=http://scc.lexum.umontreal.ca/en/2002/2002scc34/2002scc34.html |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20080430131913/http://scc.lexum.umontreal.ca/en/2002/2002scc34/2002scc34.html |archive-date=Abril 30, 2008 |access-date=Mayo 24, 2008 |quote=examples of what might be called derivative works [are] listed in s. 3(1)(''a'') to (''e'') of our Act}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Creative Commons Attribution 2.5 Canada Legal Code |url=https://creativecommons.org/licenses/by/2.5/ca/legalcode.en |access-date=Mayo 24, 2008 |quote=Derivative works include: ...}}&lt;/ref&gt;&lt;blockquote&gt;&quot;karapatang-sipi&quot;... kabilang ang tanging karapatan

 ( ''a'' ) na gumawa, magparami, magsagawa o maglathala ng anumang pagsasalin ng gawa,

 ( ''b'' ) na gawing isang nobela o ibang hindi pandulang gawa, sa kaso ng mga likhang dula,

 ( ''c'' ) na gawing isang pagsasadula sa pamamagitan ng pagtatanghal sa publiko o hindi sa publiko, sa kaso ng isang nobela o ibang mga gawang hindi pandula, o ng isang likhang sining,

 ( ''d'' ) na gumawa ng anumang rekording ng tunog, pelikula, o ibang paraan sa pamamagitan ng mekanikal na pagpaparami o pagtatanghal, sa kaso ng isang gawang pampanitikan, pandula o pangmusika,

 ( ''e'' ) na paramihin, iangkop, at itanghal sa publiko bilang pelikula, sa kaso ng anumang likhang pampanitikan, dula, musika o sining&lt;/blockquote&gt;Nilinaw ng Kataas-taasang Hukuman ng Canada sa pasyang ''Théberge v Galerie d'Art du Petit Champlain Inc'' (2002 SCC 34) na sumakop lamang ang pambatas na pagkilala ng mga hinangong likha sa mga pangyayaring mayroong paggawa ''at'' pagpaparami. Walang paglabag sa ''Copyright Act'' kung walang paghalaw, pagpaparami, o paggawa ng bago at orihinal na gawa na isinasama ang gawa ng isang manlilikha,.

== Mga sanggunian ==
{{Reflist|30em}}

== Bibliograpiya ==

* Bellefonds, Xavier Linant de, ''Droits d'auteur et Droits Voisins'', Dalloz, Paris, 2002

== Mga panlabas na link ==

* [http://www.copyright.gov/title17/ US Copyright Act (Naka-host ng Copyright Office)]
* [https://web.archive.org/web/20051228180915/http://www.copyright.gov/circs/circ14.html US Copyright 'Derivative Works' (Naka-host ng Copyright Office)]
* [http://www.copyright.gov/circs/circ14.pdf &quot;Copyright sa Derivative Works and Compilations&quot; (Naka-host ng US Copyright Office)]
* [http://chillingeffects.org/derivative/faq.cgi Mga Madalas Itanong (at Mga Sagot) tungkol sa Derivative Works] Archived  , Chillingeffects.org
* Artikulo na &quot; [https://archive.today/20130127213249/http://linuxjournal.com/article.php?sid=6366 Geek Law: Derivative Works] &quot; ni Lawrence Rosen, Linuxjournal.com
* Artikulo &quot; [https://web.archive.org/web/20040815124629/http://www.artslaw.org/DERIV.HTM DERIVATIVE WORK RIGHTS] &quot; ni David M. Spatt, Artslaw.org
* Artikulo &quot; [http://docs.law.gwu.edu/facweb/claw/Lhooq0.htm LHOOQ--Internet-Related Derivative Works] Archived   &quot; ni Richard H. Stern
* Artikulo na &quot; [https://web.archive.org/web/20041019144646/http://funnystrange.com/copyright/derivative.htm Derivative Works] &quot; ni Sarah Ovenall, Funnystrange.com
{{Authority control}}
[[Kategorya:Batas sa karapatang-sipi]]</text>
      <sha1>es4ivs8lt0o5zecsularav2wmugt2bl</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>2164865</id>
      <parentid>2164860</parentid>
      <timestamp>2025-06-14T03:01:33Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>JWilz12345</username>
        <id>77302</id>
      </contributor>
      <origin>2164865</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="13156" sha1="bcnrum9n5pwoo8cn67vgpf6d9zonw2m" xml:space="preserve">[[Talaksan:2015-02-09 philosophy 04-open-source_by-David-Revoy.jpg|right|thumb|300x300px| Maaaringpinagmumulan ng maraming mga uri ng mga hinangong likha ang isang gawa. Makikita sa larawang ito na ang aklat ng komiks ay pinagmumulan ng mga paninda, isang larong video, isang magasin, at isang pelikula.]]
Ang isang '''hinangong likha''' ({{Langx|en|derivative work}}), sa ilalim ng batas sa [[karapatang-sipi]], ay isang likhang may pangunahing mga elemento ng naunang gawa na paglikha na kinabibilangan ng mga pangunahing elemento ng isang nauna at dating nilikha na orihinal na gawa (na siyang '''pinagbatayang likha''' o ''underlying work''). Nagiging pangalawa at hiwalay na gawa ang hinangong likha na nakapag-iisa sa naunang gawa. Dapat na malaki ang pagbabago o transpormasyon, modipikasyon, o adaptasyon ng hinangong gawa at taglay nito ang pagkatao ng manlilikha nito upang maging orihinal at maging karapat-dapat sa pananggalang ng karapatang-sipi. Ilan sa karaniwang mga uri ng mga hinangong likha ang mga [[pagsasalin]], [[pampelikulang adaptasyon]], at [[pangmusikang kaayusan]].

Karamihan sa mga batas ng mga bansa ay naglalayong isanggalang ang parehong mga orihinal at hinangong likha.&lt;ref&gt;Sa Estados Unidos, isinasanggalang ng US, 17 U.S.C. §&amp;nbsp;106(2) ang mga hinangong likha. Para sa Reyno Unido o UK, pakitingnan ang ''[http://www.copyrightservice.co.uk/copyright/p22_derivative_works.en.htm Fact Sheet P-22: Derivative works]'' ng UK Copyright Service] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20170421053706/http://www.copyrightservice.co.uk/copyright/p22_derivative_works.en.htm |date=April 21, 2017 }} (Huling isinapanahon: Disyembre 10, 2012). Isinasanggalang ng batas sa Pransiya ang mga hinangong likha bilang mga &quot;œuvres composites&quot; o &quot;une œuvre dérivée.&quot; Tingnan ang Artikulo L. 112–13 ng ''Code de la Propriété Intellectuelle, Artikulo L.112–13). Isinasanggalang naman ng Batas sa Karapatang-sipi ng Alemanya (UrhG, seksiyon 3, 23, at 69c Blg. 2) ang mga pagsasalin (''Übersetzungen'') at ibang mga pag-aangkop (''andere Bearbeitungen''), gayundin ang ibang mga uri ng elaborasyon tulad ng pagsasadula, pagsasaorkestra, at bagong mga bersiyon ng mga gawa. Sa Espanya, isinasanggalang ng Artikulo 11 TRLPI ang mga hinangong likha tulad ng mga pagsasalin, pang-aangkop, pagrerebisa, kaayusang pangmusika at anumang pagbabago o transpormasyon ng isang gawang pampanitikan, sining, o pang-agham. Nagbibigay naman ng pananggalang ang Artikulo 4 ng Batas sa Karapatang-sipi ng Italya ang malikhaing mga elaborasyon ng mga gawa, tulad ng mga pagsasalin sa ibang wika, pagbabago sa ibang anyo mula sa anyong panitikan o sining, mga pagiiba o pagdaragdag na bumubuo sa malakihang bagong gawa (''remake'') ng orihinal na gawa, mga pag-aangkop, &quot;mga pagbabawas&quot; (bilang maikling mga bersiyon ng protektadong mga gawa), mga kompendiyo, at mga ibang uri na hindi bumubuo sa orihinal na mga gawa. Nakasaad naman sa Artikulo 10-2 ng Batas sa Karapatang-sipi ng Olanda na maaaring isanggalang ng karapatang-sipi bilang mga orihinal na gawa ang mga pagpaparami ng binagong uri ng isang gawang pampanitikan, pang-agham, o sining, tulad ng mga pagsasalin, pangmusikang kaayusan, pag-aangkop, at ibang mga elaborasyon nang walang prehuwisyo sa pinagmulang gawa. Nakasaad sa Artikulo 2, §&amp;nbsp;3 ng Kumbensiyong Berne: &quot;Ang mga pagsasalin, adaptasyon, kaayusang pangmusika at iba pang mga pagbabago ng isang gawang pampanitikan o pansining ay dapat protektahan bilang orihinal na mga gawa nang walang prehuwisyo sa karapatang-sipi sa orihinal na gawa.&quot; Isinama ang tadhanang ito sa Kasunduang TRIPS. Para sa paghahambing ng iba't ibang mga rehimen sa karapatang-sipi ng mga bansa hinggil sa pagsasanggalang ng mga hinangong gawa, tingnan ang ''The Derivative Right, or Why Copyright Law Protects Foxes Better than Hedgehogs'' ni Daniel Gervais, [http://www.jetlaw.org/wp-content/uploads/2013/05/Gervais.pdf 15 VANDERBILT] J. OF ENT. AND TECH. LAW 785 2013; [http://www.ivir.nl/publicaties/download/1507 Institute] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20161227193629/http://www.ivir.nl/publicaties/download/1507 |date=December 27, 2016}} for Information Law, Univ. of Amsterdam, ''The digitisation of cultural heritage: originality, derivative works, and (non) original photographs''.&lt;/ref&gt; Binibigyan nila ang mga manlilikha ng karapatang hadlangan o kontrolin ang kanilang integridad at pangkomersiyong pakinabang. Nakikinabang naman ang mga hinangong gawa at mga manlilikha nito sa ganap na pananggalang hatid ng karapatang-sipi nang hindi napipinsala ang mga karapatan ng manlilikha ng orihinal na gawa.

== Kahulugan ==

=== Berne ===
Bagama't hindi tuwirang gumagamit ng salitang &quot;hinangong gawa&quot;, nakasaad sa [[Kumbensiyong Berne]] (isang pandaigdigang kasunduan sa karapatang-sipi) na &quot;Ang mga pagsasalin, adaptasyon, kaayusang pangmusika at iba pang mga pagbabago ng isang gawang pampanitikan o pansining ay dapat protektahan bilang orihinal na mga gawa nang walang prehuwisyo sa karapatang-sipi sa orihinal na gawa&quot;.

=== Estados Unidos ===
[[Talaksan:Derivative of medical imaging.jpg|thumb| Sa ilalim ng batas sa Amerika, isinasanggalang ng karapatang-sipi ang ipinapakitang hinangong likha ng isang [[radiograph sa dibdib]] (na nasa [[pampublikong dominyo]]) dahil sa karagdagang mga grapiko. Gayunpaman, nanantili sa pampublikong dominyo ang ''radiograph'' na bahagi ng hinangong likha.]]
Ibinibigay ng Batas sa Karapatang-sipi ng Estados Unidos ang isang malawak na kahulugan ng &quot;hinangong likha&quot;, sa ilalim ng {{UnitedStatesCode|17|101}}:
&lt;blockquote&gt;Ang &quot;hinangong likha&quot; ay isang gawang ibinatay sa isa o higit pang mga nauna nang gawa, tulad ng isang pagsasalin, pangmusikang kaayusan, pagsasadula, pagsasakathang-isip, bersiyong pampelikula, rekording ng tunog, pagpaparami ng sining, pagpapaikli, pagpapasiksik, o iba pang anyo ng paghuhulma, pagbabago o pag-aangkop ng isang gawa. Ang isang gawang binubuo ng editoryal na mga rebisyon, anotasyon, elaborasyon, o iba pang mga pagbabago na kumakatawan sa isang orihinal na gawa ng manlilikha sa kabuoan ay isang &quot;hinangong gawa&quot;.&lt;/blockquote&gt;

Sang-ayon sa {{UnitedStatesCode|17|103(b)}}:
&lt;blockquote&gt;Sumasaklaw lamang ang karapatang-sipi ng isang kalipunan o hinangong likha sa materyal na iniambag ng manlilikha ng naturang gawa, bukod pa sa dati nang nilikhang materyal na ginamit sa gawa at hindi nangangahulugan ng natatanging karapatan sa dati nang nilikhang materyal. Ang karapatang-sipi sa naturang gawa ay hiwalay sa anumang proteksiyon ng karapatang-sipi sa dati nang nilikhang materyal, at hindi rin nakaaapekto o nakalalawak sa saklaw, haba, tagal, pagmamay-ari, o pamamalagi ng, anumang proteksiyon ng karapatang-sipi sa dati nang nilikhang materyal.&lt;/blockquote&gt;

Sang-ayon naman sa {{UnitedStatesCode|17|106}}:
&lt;blockquote&gt;Alinsunod sa mga seksiyon 107 hanggang 122, ang may-ari ng karapatang-sipi sa ilalim ng pamagat na ito ay may natatanging mga karapatan ang na gawin at pahintulutan ang alinman sa mga sumusunod:

 (1) na paramihin ang mga kopya ng mga gawang may karapatang-sipi... ;

 (2) na maghanda ng mga hinangong likha batay sa gawang may karapatang-sipi;

 (3) na ipamahagi sa publiko ang mga kopya... ng gawang may karapatang-sipi sa pamamagitan ng pagbebenta o ibang paglilipat ng pagmamay-ari, o sa pamamagitan ng pag-upa, pagpapaupa, o pagpapahiram....&lt;/blockquote&gt;

Ayon sa [http://www.copyright.gov/circs/circ14.pdf ''US Copyright Office Circular 14: Derivative Works'']:
&lt;blockquote&gt;Isang karaniwang halimbawa ng isang hinangong likha na natanggap ng Tanggapan para sa pagpaparehistro ay pangunahing isang bagong gawa ngunit mayroong materyal na nauna nang inilathala. Sa ilalim ng batas sa karapatang-sipi, nagiging hinangong likha ang bagong gawa na ito dahil sa dati nang nilikhang materyal. Upang maging karapat-dapat sa karapatang-sipi, dapat na naiiba nang husto sa orihinal na gawa ang hinangong likha upang maituring na &quot;bagong gawa&quot; o dapat na naglalaman ito ng maraming bagong materyal. Ang maliliit na mga pagbabago o pagdaragdag ng maliit na substansiya sa isang dati nang nilikhang gawa ay hindi magiging kuwalipikado na maging isang bagong bersiyon ang hinangong gawa sa usapin ng karapatang-sipi. Dapat na orihinal mismo ang bagong materyal. Bilang halimbawa, hindi karapat-dapat sa karapatang-sipi ang mga pamagat, maikling mga parirala, at padron.&lt;/blockquote&gt;

=== Pransiya ===
Mas pinipili ng batas ng Pransiya ang katawagang &quot;''œuvre composite''&quot; (&quot;''composite work''&quot;) bagama't minsan ginagamit din ang katawagang &quot;''œuvre dérivée''&quot;. Tinukoy ito sa artikulo L 113-2, talata 2 ng Kodigo ng Ari-ariang Intelektuwal bilang &quot;bagong mga gawa [na isinasama] sa dati nang nilikhang gawa nang walang pagtutulungan ng manlilikha nito&quot;.&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Code de la propriété intellectuelle - Article L113-2 {{!}} Legifrance |url=https://www.legifrance.gouv.fr/affichCodeArticle.do?idArticle=LEGIARTI000006278882&amp;cidTexte=LEGITEXT000006069414&amp;dateTexte=20131026&amp;oldAction=rechCodeArticle |access-date=Hunyo 14, 2025 |website=www.legifrance.gouv.fr |language=fr}}&lt;/ref&gt; Binigyang-kahulugan ng kanilang kataas-taasang hukuman, ang Hukuman ng Kasasyon, ang batas na ito; ayon sa kanila, kailangan ng dalawang magkakaibang input sa magkaibang mga punto sa oras upang mapabilang sa ''œuvre composite''.&lt;ref name='Bellefonds'&gt;Bellefonds (2002:147,148)&lt;/ref&gt;

=== Canada ===
Bagama't hindi tuwirang binibigyang-kahulugan sa [[batas sa karapatang-sipi ng Canada]] ang &quot;hinangong likha&quot;, nagbibigay naman ito ng mga sumusunod na halimbawa ng kung ano ang tumutukoy sa isang &quot;hinangong likha&quot; sa [https://web.archive.org/web/20110605050051/http://laws.justice.gc.ca/en/showdoc/cs/C-42/bo-ga%3Al_I-gb%3As_3//en seksiyon 3] ng ''[[Copyright Act (Canada)|Copyright Act]]''. Ang mga halimbawang pangkalahatang sinang-ayunan ng ilang sektor.&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Supreme Court of Canada - Decisions - Théberge v. Galerie d'Art du Petit Champlain inc. |url=http://scc.lexum.umontreal.ca/en/2002/2002scc34/2002scc34.html |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20080430131913/http://scc.lexum.umontreal.ca/en/2002/2002scc34/2002scc34.html |archive-date=Abril 30, 2008 |access-date=Mayo 24, 2008 |quote=examples of what might be called derivative works [are] listed in s. 3(1)(''a'') to (''e'') of our Act}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Creative Commons Attribution 2.5 Canada Legal Code |url=https://creativecommons.org/licenses/by/2.5/ca/legalcode.en |access-date=Mayo 24, 2008 |quote=Derivative works include: ...}}&lt;/ref&gt;&lt;blockquote&gt;&quot;karapatang-sipi&quot;... kabilang ang tanging karapatan

 ( ''a'' ) na gumawa, magparami, magsagawa o maglathala ng anumang pagsasalin ng gawa,

 ( ''b'' ) na gawing isang nobela o ibang hindi pandulang gawa, sa kaso ng mga likhang dula,

 ( ''c'' ) na gawing isang pagsasadula sa pamamagitan ng pagtatanghal sa publiko o hindi sa publiko, sa kaso ng isang nobela o ibang mga gawang hindi pandula, o ng isang likhang sining,

 ( ''d'' ) na gumawa ng anumang rekording ng tunog, pelikula, o ibang paraan sa pamamagitan ng mekanikal na pagpaparami o pagtatanghal, sa kaso ng isang gawang pampanitikan, pandula o pangmusika,

 ( ''e'' ) na paramihin, iangkop, at itanghal sa publiko bilang pelikula, sa kaso ng anumang likhang pampanitikan, dula, musika o sining&lt;/blockquote&gt;

Nilinaw ng Kataas-taasang Hukuman ng Canada sa pasyang ''Théberge v Galerie d'Art du Petit Champlain Inc'' {{lexum-scc3|2002|34|2|336}} na sumakop lamang ang pambatas na pagkilala ng mga hinangong likha sa mga pangyayaring mayroong paggawa ''at'' pagpaparami. Walang paglabag sa ''Copyright Act'' kung walang paghalaw, pagpaparami, o paggawa ng bago at orihinal na gawa na isinasama ang gawa ng isang manlilikha,.

== Mga sanggunian ==
{{Reflist|30em}}

== Bibliograpiya ==

* Bellefonds, Xavier Linant de, ''Droits d'auteur et Droits Voisins'', Dalloz, Paris, 2002

== Mga panlabas na link ==

* [http://www.copyright.gov/title17/ US Copyright Act (Naka-host ng Copyright Office)]
* [https://web.archive.org/web/20051228180915/http://www.copyright.gov/circs/circ14.html US Copyright 'Derivative Works' (Naka-host ng Copyright Office)]
* [http://www.copyright.gov/circs/circ14.pdf &quot;Copyright sa Derivative Works and Compilations&quot; (Naka-host ng US Copyright Office)]
* [http://chillingeffects.org/derivative/faq.cgi Mga Madalas Itanong (at Mga Sagot) tungkol sa Derivative Works] Archived  , Chillingeffects.org
* Artikulo na &quot; [https://archive.today/20130127213249/http://linuxjournal.com/article.php?sid=6366 Geek Law: Derivative Works] &quot; ni Lawrence Rosen, Linuxjournal.com
* Artikulo &quot; [https://web.archive.org/web/20040815124629/http://www.artslaw.org/DERIV.HTM DERIVATIVE WORK RIGHTS] &quot; ni David M. Spatt, Artslaw.org
* Artikulo &quot; [http://docs.law.gwu.edu/facweb/claw/Lhooq0.htm LHOOQ--Internet-Related Derivative Works] Archived   &quot; ni Richard H. Stern
* Artikulo na &quot; [https://web.archive.org/web/20041019144646/http://funnystrange.com/copyright/derivative.htm Derivative Works] &quot; ni Sarah Ovenall, Funnystrange.com
{{Authority control}}
[[Kategorya:Batas sa karapatang-sipi]]</text>
      <sha1>bcnrum9n5pwoo8cn67vgpf6d9zonw2m</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>2164868</id>
      <parentid>2164865</parentid>
      <timestamp>2025-06-14T03:03:50Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>JWilz12345</username>
        <id>77302</id>
      </contributor>
      <origin>2164868</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="13157" sha1="4ytb2lg9a98rpltydki4f4lsx52j0r9" xml:space="preserve">[[Talaksan:2015-02-09 philosophy 04-open-source_by-David-Revoy.jpg|right|thumb|300x300px| Maaaringpinagmumulan ng maraming mga uri ng mga hinangong likha ang isang gawa. Makikita sa larawang ito na ang aklat ng komiks ay pinagmumulan ng mga paninda, isang larong video, isang magasin, at isang pelikula.]]
Ang isang '''hinangong likha''' ({{Langx|en|derivative work}}), sa ilalim ng batas sa [[karapatang-sipi]], ay isang likhang may pangunahing mga elemento ng naunang gawa na paglikha na kinabibilangan ng mga pangunahing elemento ng isang nauna at dating nilikha na orihinal na gawa (na siyang '''pinagbatayang likha''' o ''underlying work''). Nagiging pangalawa at hiwalay na gawa ang hinangong likha na nakapag-iisa sa naunang gawa. Dapat na malaki ang pagbabago o transpormasyon, modipikasyon, o adaptasyon ng hinangong likha at taglay nito ang pagkatao ng manlilikha nito upang maging orihinal at maging karapat-dapat sa pananggalang ng karapatang-sipi. Ilan sa karaniwang mga uri ng mga hinangong likha ang mga [[pagsasalin]], [[pampelikulang adaptasyon]], at [[pangmusikang kaayusan]].

Karamihan sa mga batas ng mga bansa ay naglalayong isanggalang ang parehong mga orihinal at hinangong likha.&lt;ref&gt;Sa Estados Unidos, isinasanggalang ng US, 17 U.S.C. §&amp;nbsp;106(2) ang mga hinangong likha. Para sa Reyno Unido o UK, pakitingnan ang ''[http://www.copyrightservice.co.uk/copyright/p22_derivative_works.en.htm Fact Sheet P-22: Derivative works]'' ng UK Copyright Service] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20170421053706/http://www.copyrightservice.co.uk/copyright/p22_derivative_works.en.htm |date=April 21, 2017 }} (Huling isinapanahon: Disyembre 10, 2012). Isinasanggalang ng batas sa Pransiya ang mga hinangong likha bilang mga &quot;œuvres composites&quot; o &quot;une œuvre dérivée.&quot; Tingnan ang Artikulo L. 112–13 ng ''Code de la Propriété Intellectuelle, Artikulo L.112–13). Isinasanggalang naman ng Batas sa Karapatang-sipi ng Alemanya (UrhG, seksiyon 3, 23, at 69c Blg. 2) ang mga pagsasalin (''Übersetzungen'') at ibang mga pag-aangkop (''andere Bearbeitungen''), gayundin ang ibang mga uri ng elaborasyon tulad ng pagsasadula, pagsasaorkestra, at bagong mga bersiyon ng mga gawa. Sa Espanya, isinasanggalang ng Artikulo 11 TRLPI ang mga hinangong likha tulad ng mga pagsasalin, pang-aangkop, pagrerebisa, kaayusang pangmusika at anumang pagbabago o transpormasyon ng isang gawang pampanitikan, sining, o pang-agham. Nagbibigay naman ng pananggalang ang Artikulo 4 ng Batas sa Karapatang-sipi ng Italya ang malikhaing mga elaborasyon ng mga gawa, tulad ng mga pagsasalin sa ibang wika, pagbabago sa ibang anyo mula sa anyong panitikan o sining, mga pagiiba o pagdaragdag na bumubuo sa malakihang bagong gawa (''remake'') ng orihinal na gawa, mga pag-aangkop, &quot;mga pagbabawas&quot; (bilang maikling mga bersiyon ng protektadong mga gawa), mga kompendiyo, at mga ibang uri na hindi bumubuo sa orihinal na mga gawa. Nakasaad naman sa Artikulo 10-2 ng Batas sa Karapatang-sipi ng Olanda na maaaring isanggalang ng karapatang-sipi bilang mga orihinal na gawa ang mga pagpaparami ng binagong uri ng isang gawang pampanitikan, pang-agham, o sining, tulad ng mga pagsasalin, pangmusikang kaayusan, pag-aangkop, at ibang mga elaborasyon nang walang prehuwisyo sa pinagmulang gawa. Nakasaad sa Artikulo 2, §&amp;nbsp;3 ng Kumbensiyong Berne: &quot;Ang mga pagsasalin, adaptasyon, kaayusang pangmusika at iba pang mga pagbabago ng isang gawang pampanitikan o pansining ay dapat protektahan bilang orihinal na mga gawa nang walang prehuwisyo sa karapatang-sipi sa orihinal na gawa.&quot; Isinama ang tadhanang ito sa Kasunduang TRIPS. Para sa paghahambing ng iba't ibang mga rehimen sa karapatang-sipi ng mga bansa hinggil sa pagsasanggalang ng mga hinangong gawa, tingnan ang ''The Derivative Right, or Why Copyright Law Protects Foxes Better than Hedgehogs'' ni Daniel Gervais, [http://www.jetlaw.org/wp-content/uploads/2013/05/Gervais.pdf 15 VANDERBILT] J. OF ENT. AND TECH. LAW 785 2013; [http://www.ivir.nl/publicaties/download/1507 Institute] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20161227193629/http://www.ivir.nl/publicaties/download/1507 |date=December 27, 2016}} for Information Law, Univ. of Amsterdam, ''The digitisation of cultural heritage: originality, derivative works, and (non) original photographs''.&lt;/ref&gt; Binibigyan nila ang mga manlilikha ng karapatang hadlangan o kontrolin ang kanilang integridad at pangkomersiyong pakinabang. Nakikinabang naman ang mga hinangong gawa at mga manlilikha nito sa ganap na pananggalang hatid ng karapatang-sipi nang hindi napipinsala ang mga karapatan ng manlilikha ng orihinal na gawa.

== Kahulugan ==

=== Berne ===
Bagama't hindi tuwirang gumagamit ng salitang &quot;hinangong gawa&quot;, nakasaad sa [[Kumbensiyong Berne]] (isang pandaigdigang kasunduan sa karapatang-sipi) na &quot;Ang mga pagsasalin, adaptasyon, kaayusang pangmusika at iba pang mga pagbabago ng isang gawang pampanitikan o pansining ay dapat protektahan bilang orihinal na mga gawa nang walang prehuwisyo sa karapatang-sipi sa orihinal na gawa&quot;.

=== Estados Unidos ===
[[Talaksan:Derivative of medical imaging.jpg|thumb| Sa ilalim ng batas sa Amerika, isinasanggalang ng karapatang-sipi ang ipinapakitang hinangong likha ng isang [[radiograph sa dibdib]] (na nasa [[pampublikong dominyo]]) dahil sa karagdagang mga grapiko. Gayunpaman, nanantili sa pampublikong dominyo ang ''radiograph'' na bahagi ng hinangong likha.]]
Ibinibigay ng Batas sa Karapatang-sipi ng Estados Unidos ang isang malawak na kahulugan ng &quot;hinangong likha&quot;, sa ilalim ng {{UnitedStatesCode|17|101}}:
&lt;blockquote&gt;Ang &quot;hinangong likha&quot; ay isang gawang ibinatay sa isa o higit pang mga nauna nang gawa, tulad ng isang pagsasalin, pangmusikang kaayusan, pagsasadula, pagsasakathang-isip, bersiyong pampelikula, rekording ng tunog, pagpaparami ng sining, pagpapaikli, pagpapasiksik, o iba pang anyo ng paghuhulma, pagbabago o pag-aangkop ng isang gawa. Ang isang gawang binubuo ng editoryal na mga rebisyon, anotasyon, elaborasyon, o iba pang mga pagbabago na kumakatawan sa isang orihinal na gawa ng manlilikha sa kabuoan ay isang &quot;hinangong gawa&quot;.&lt;/blockquote&gt;

Sang-ayon sa {{UnitedStatesCode|17|103(b)}}:
&lt;blockquote&gt;Sumasaklaw lamang ang karapatang-sipi ng isang kalipunan o hinangong likha sa materyal na iniambag ng manlilikha ng naturang gawa, bukod pa sa dati nang nilikhang materyal na ginamit sa gawa at hindi nangangahulugan ng natatanging karapatan sa dati nang nilikhang materyal. Ang karapatang-sipi sa naturang gawa ay hiwalay sa anumang proteksiyon ng karapatang-sipi sa dati nang nilikhang materyal, at hindi rin nakaaapekto o nakalalawak sa saklaw, haba, tagal, pagmamay-ari, o pamamalagi ng, anumang proteksiyon ng karapatang-sipi sa dati nang nilikhang materyal.&lt;/blockquote&gt;

Sang-ayon naman sa {{UnitedStatesCode|17|106}}:
&lt;blockquote&gt;Alinsunod sa mga seksiyon 107 hanggang 122, ang may-ari ng karapatang-sipi sa ilalim ng pamagat na ito ay may natatanging mga karapatan ang na gawin at pahintulutan ang alinman sa mga sumusunod:

 (1) na paramihin ang mga kopya ng mga gawang may karapatang-sipi... ;

 (2) na maghanda ng mga hinangong likha batay sa gawang may karapatang-sipi;

 (3) na ipamahagi sa publiko ang mga kopya... ng gawang may karapatang-sipi sa pamamagitan ng pagbebenta o ibang paglilipat ng pagmamay-ari, o sa pamamagitan ng pag-upa, pagpapaupa, o pagpapahiram....&lt;/blockquote&gt;

Ayon sa [http://www.copyright.gov/circs/circ14.pdf ''US Copyright Office Circular 14: Derivative Works'']:
&lt;blockquote&gt;Isang karaniwang halimbawa ng isang hinangong likha na natanggap ng Tanggapan para sa pagpaparehistro ay pangunahing isang bagong gawa ngunit mayroong materyal na nauna nang inilathala. Sa ilalim ng batas sa karapatang-sipi, nagiging hinangong likha ang bagong gawa na ito dahil sa dati nang nilikhang materyal. Upang maging karapat-dapat sa karapatang-sipi, dapat na naiiba nang husto sa orihinal na gawa ang hinangong likha upang maituring na &quot;bagong gawa&quot; o dapat na naglalaman ito ng maraming bagong materyal. Ang maliliit na mga pagbabago o pagdaragdag ng maliit na substansiya sa isang dati nang nilikhang gawa ay hindi magiging kuwalipikado na maging isang bagong bersiyon ang hinangong gawa sa usapin ng karapatang-sipi. Dapat na orihinal mismo ang bagong materyal. Bilang halimbawa, hindi karapat-dapat sa karapatang-sipi ang mga pamagat, maikling mga parirala, at padron.&lt;/blockquote&gt;

=== Pransiya ===
Mas pinipili ng batas ng Pransiya ang katawagang &quot;''œuvre composite''&quot; (&quot;''composite work''&quot;) bagama't minsan ginagamit din ang katawagang &quot;''œuvre dérivée''&quot;. Tinukoy ito sa artikulo L 113-2, talata 2 ng Kodigo ng Ari-ariang Intelektuwal bilang &quot;bagong mga gawa [na isinasama] sa dati nang nilikhang gawa nang walang pagtutulungan ng manlilikha nito&quot;.&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Code de la propriété intellectuelle - Article L113-2 {{!}} Legifrance |url=https://www.legifrance.gouv.fr/affichCodeArticle.do?idArticle=LEGIARTI000006278882&amp;cidTexte=LEGITEXT000006069414&amp;dateTexte=20131026&amp;oldAction=rechCodeArticle |access-date=Hunyo 14, 2025 |website=www.legifrance.gouv.fr |language=fr}}&lt;/ref&gt; Binigyang-kahulugan ng kanilang kataas-taasang hukuman, ang Hukuman ng Kasasyon, ang batas na ito; ayon sa kanila, kailangan ng dalawang magkakaibang input sa magkaibang mga punto sa oras upang mapabilang sa ''œuvre composite''.&lt;ref name='Bellefonds'&gt;Bellefonds (2002:147,148)&lt;/ref&gt;

=== Canada ===
Bagama't hindi tuwirang binibigyang-kahulugan sa [[batas sa karapatang-sipi ng Canada]] ang &quot;hinangong likha&quot;, nagbibigay naman ito ng mga sumusunod na halimbawa ng kung ano ang tumutukoy sa isang &quot;hinangong likha&quot; sa [https://web.archive.org/web/20110605050051/http://laws.justice.gc.ca/en/showdoc/cs/C-42/bo-ga%3Al_I-gb%3As_3//en seksiyon 3] ng ''[[Copyright Act (Canada)|Copyright Act]]''. Ang mga halimbawang pangkalahatang sinang-ayunan ng ilang sektor.&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Supreme Court of Canada - Decisions - Théberge v. Galerie d'Art du Petit Champlain inc. |url=http://scc.lexum.umontreal.ca/en/2002/2002scc34/2002scc34.html |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20080430131913/http://scc.lexum.umontreal.ca/en/2002/2002scc34/2002scc34.html |archive-date=Abril 30, 2008 |access-date=Mayo 24, 2008 |quote=examples of what might be called derivative works [are] listed in s. 3(1)(''a'') to (''e'') of our Act}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Creative Commons Attribution 2.5 Canada Legal Code |url=https://creativecommons.org/licenses/by/2.5/ca/legalcode.en |access-date=Mayo 24, 2008 |quote=Derivative works include: ...}}&lt;/ref&gt;&lt;blockquote&gt;&quot;karapatang-sipi&quot;... kabilang ang tanging karapatan

 ( ''a'' ) na gumawa, magparami, magsagawa o maglathala ng anumang pagsasalin ng gawa,

 ( ''b'' ) na gawing isang nobela o ibang hindi pandulang gawa, sa kaso ng mga likhang dula,

 ( ''c'' ) na gawing isang pagsasadula sa pamamagitan ng pagtatanghal sa publiko o hindi sa publiko, sa kaso ng isang nobela o ibang mga gawang hindi pandula, o ng isang likhang sining,

 ( ''d'' ) na gumawa ng anumang rekording ng tunog, pelikula, o ibang paraan sa pamamagitan ng mekanikal na pagpaparami o pagtatanghal, sa kaso ng isang gawang pampanitikan, pandula o pangmusika,

 ( ''e'' ) na paramihin, iangkop, at itanghal sa publiko bilang pelikula, sa kaso ng anumang likhang pampanitikan, dula, musika o sining&lt;/blockquote&gt;

Nilinaw ng Kataas-taasang Hukuman ng Canada sa pasyang ''Théberge v Galerie d'Art du Petit Champlain Inc'' {{lexum-scc3|2002|34|2|336}} na sumakop lamang ang pambatas na pagkilala ng mga hinangong likha sa mga pangyayaring mayroong paggawa ''at'' pagpaparami. Walang paglabag sa ''Copyright Act'' kung walang paghalaw, pagpaparami, o paggawa ng bago at orihinal na gawa na isinasama ang gawa ng isang manlilikha,.

== Mga sanggunian ==
{{Reflist|30em}}

== Bibliograpiya ==

* Bellefonds, Xavier Linant de, ''Droits d'auteur et Droits Voisins'', Dalloz, Paris, 2002

== Mga panlabas na link ==

* [http://www.copyright.gov/title17/ US Copyright Act (Naka-host ng Copyright Office)]
* [https://web.archive.org/web/20051228180915/http://www.copyright.gov/circs/circ14.html US Copyright 'Derivative Works' (Naka-host ng Copyright Office)]
* [http://www.copyright.gov/circs/circ14.pdf &quot;Copyright sa Derivative Works and Compilations&quot; (Naka-host ng US Copyright Office)]
* [http://chillingeffects.org/derivative/faq.cgi Mga Madalas Itanong (at Mga Sagot) tungkol sa Derivative Works] Archived  , Chillingeffects.org
* Artikulo na &quot; [https://archive.today/20130127213249/http://linuxjournal.com/article.php?sid=6366 Geek Law: Derivative Works] &quot; ni Lawrence Rosen, Linuxjournal.com
* Artikulo &quot; [https://web.archive.org/web/20040815124629/http://www.artslaw.org/DERIV.HTM DERIVATIVE WORK RIGHTS] &quot; ni David M. Spatt, Artslaw.org
* Artikulo &quot; [http://docs.law.gwu.edu/facweb/claw/Lhooq0.htm LHOOQ--Internet-Related Derivative Works] Archived   &quot; ni Richard H. Stern
* Artikulo na &quot; [https://web.archive.org/web/20041019144646/http://funnystrange.com/copyright/derivative.htm Derivative Works] &quot; ni Sarah Ovenall, Funnystrange.com
{{Authority control}}
[[Kategorya:Batas sa karapatang-sipi]]</text>
      <sha1>4ytb2lg9a98rpltydki4f4lsx52j0r9</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>2164870</id>
      <parentid>2164868</parentid>
      <timestamp>2025-06-14T03:05:45Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>JWilz12345</username>
        <id>77302</id>
      </contributor>
      <comment>gawing alphabetical order</comment>
      <origin>2164870</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="13156" sha1="h4vvpqtj15klcb5hyr17lk182di0smt" xml:space="preserve">[[Talaksan:2015-02-09 philosophy 04-open-source_by-David-Revoy.jpg|right|thumb|300x300px| Maaaringpinagmumulan ng maraming mga uri ng mga hinangong likha ang isang gawa. Makikita sa larawang ito na ang aklat ng komiks ay pinagmumulan ng mga paninda, isang larong video, isang magasin, at isang pelikula.]]
Ang isang '''hinangong likha''' ({{Langx|en|derivative work}}), sa ilalim ng batas sa [[karapatang-sipi]], ay isang likhang may pangunahing mga elemento ng naunang gawa na paglikha na kinabibilangan ng mga pangunahing elemento ng isang nauna at dating nilikha na orihinal na gawa (na siyang '''pinagbatayang likha''' o ''underlying work''). Nagiging pangalawa at hiwalay na gawa ang hinangong likha na nakapag-iisa sa naunang gawa. Dapat na malaki ang pagbabago o transpormasyon, modipikasyon, o adaptasyon ng hinangong likha at taglay nito ang pagkatao ng manlilikha nito upang maging orihinal at maging karapat-dapat sa pananggalang ng karapatang-sipi. Ilan sa karaniwang mga uri ng mga hinangong likha ang mga [[pagsasalin]], [[pampelikulang adaptasyon]], at [[pangmusikang kaayusan]].

Karamihan sa mga batas ng mga bansa ay naglalayong isanggalang ang parehong mga orihinal at hinangong likha.&lt;ref&gt;Sa Estados Unidos, isinasanggalang ng US, 17 U.S.C. §&amp;nbsp;106(2) ang mga hinangong likha. Para sa Reyno Unido o UK, pakitingnan ang ''[http://www.copyrightservice.co.uk/copyright/p22_derivative_works.en.htm Fact Sheet P-22: Derivative works]'' ng UK Copyright Service] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20170421053706/http://www.copyrightservice.co.uk/copyright/p22_derivative_works.en.htm |date=April 21, 2017 }} (Huling isinapanahon: Disyembre 10, 2012). Isinasanggalang ng batas sa Pransiya ang mga hinangong likha bilang mga &quot;œuvres composites&quot; o &quot;une œuvre dérivée.&quot; Tingnan ang Artikulo L. 112–13 ng ''Code de la Propriété Intellectuelle, Artikulo L.112–13). Isinasanggalang naman ng Batas sa Karapatang-sipi ng Alemanya (UrhG, seksiyon 3, 23, at 69c Blg. 2) ang mga pagsasalin (''Übersetzungen'') at ibang mga pag-aangkop (''andere Bearbeitungen''), gayundin ang ibang mga uri ng elaborasyon tulad ng pagsasadula, pagsasaorkestra, at bagong mga bersiyon ng mga gawa. Sa Espanya, isinasanggalang ng Artikulo 11 TRLPI ang mga hinangong likha tulad ng mga pagsasalin, pang-aangkop, pagrerebisa, kaayusang pangmusika at anumang pagbabago o transpormasyon ng isang gawang pampanitikan, sining, o pang-agham. Nagbibigay naman ng pananggalang ang Artikulo 4 ng Batas sa Karapatang-sipi ng Italya ang malikhaing mga elaborasyon ng mga gawa, tulad ng mga pagsasalin sa ibang wika, pagbabago sa ibang anyo mula sa anyong panitikan o sining, mga pagiiba o pagdaragdag na bumubuo sa malakihang bagong gawa (''remake'') ng orihinal na gawa, mga pag-aangkop, &quot;mga pagbabawas&quot; (bilang maikling mga bersiyon ng protektadong mga gawa), mga kompendiyo, at mga ibang uri na hindi bumubuo sa orihinal na mga gawa. Nakasaad naman sa Artikulo 10-2 ng Batas sa Karapatang-sipi ng Olanda na maaaring isanggalang ng karapatang-sipi bilang mga orihinal na gawa ang mga pagpaparami ng binagong uri ng isang gawang pampanitikan, pang-agham, o sining, tulad ng mga pagsasalin, pangmusikang kaayusan, pag-aangkop, at ibang mga elaborasyon nang walang prehuwisyo sa pinagmulang gawa. Nakasaad sa Artikulo 2, §&amp;nbsp;3 ng Kumbensiyong Berne: &quot;Ang mga pagsasalin, adaptasyon, kaayusang pangmusika at iba pang mga pagbabago ng isang gawang pampanitikan o pansining ay dapat protektahan bilang orihinal na mga gawa nang walang prehuwisyo sa karapatang-sipi sa orihinal na gawa.&quot; Isinama ang tadhanang ito sa Kasunduang TRIPS. Para sa paghahambing ng iba't ibang mga rehimen sa karapatang-sipi ng mga bansa hinggil sa pagsasanggalang ng mga hinangong gawa, tingnan ang ''The Derivative Right, or Why Copyright Law Protects Foxes Better than Hedgehogs'' ni Daniel Gervais, [http://www.jetlaw.org/wp-content/uploads/2013/05/Gervais.pdf 15 VANDERBILT] J. OF ENT. AND TECH. LAW 785 2013; [http://www.ivir.nl/publicaties/download/1507 Institute] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20161227193629/http://www.ivir.nl/publicaties/download/1507 |date=December 27, 2016}} for Information Law, Univ. of Amsterdam, ''The digitisation of cultural heritage: originality, derivative works, and (non) original photographs''.&lt;/ref&gt; Binibigyan nila ang mga manlilikha ng karapatang hadlangan o kontrolin ang kanilang integridad at pangkomersiyong pakinabang. Nakikinabang naman ang mga hinangong gawa at mga manlilikha nito sa ganap na pananggalang hatid ng karapatang-sipi nang hindi napipinsala ang mga karapatan ng manlilikha ng orihinal na gawa.

== Kahulugan ==

=== Berne ===
Bagama't hindi tuwirang gumagamit ng salitang &quot;hinangong gawa&quot;, nakasaad sa [[Kumbensiyong Berne]] (isang pandaigdigang kasunduan sa karapatang-sipi) na &quot;Ang mga pagsasalin, adaptasyon, kaayusang pangmusika at iba pang mga pagbabago ng isang gawang pampanitikan o pansining ay dapat protektahan bilang orihinal na mga gawa nang walang prehuwisyo sa karapatang-sipi sa orihinal na gawa&quot;.

=== Canada ===
Bagama't hindi tuwirang binibigyang-kahulugan sa [[batas sa karapatang-sipi ng Canada]] ang &quot;hinangong likha&quot;, nagbibigay naman ito ng mga sumusunod na halimbawa ng kung ano ang tumutukoy sa isang &quot;hinangong likha&quot; sa [https://web.archive.org/web/20110605050051/http://laws.justice.gc.ca/en/showdoc/cs/C-42/bo-ga%3Al_I-gb%3As_3//en seksiyon 3] ng ''[[Copyright Act (Canada)|Copyright Act]]''. Ang mga halimbawang pangkalahatang sinang-ayunan ng ilang sektor.&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Supreme Court of Canada - Decisions - Théberge v. Galerie d'Art du Petit Champlain inc. |url=http://scc.lexum.umontreal.ca/en/2002/2002scc34/2002scc34.html |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20080430131913/http://scc.lexum.umontreal.ca/en/2002/2002scc34/2002scc34.html |archive-date=Abril 30, 2008 |access-date=Mayo 24, 2008 |quote=examples of what might be called derivative works [are] listed in s. 3(1)(''a'') to (''e'') of our Act}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Creative Commons Attribution 2.5 Canada Legal Code |url=https://creativecommons.org/licenses/by/2.5/ca/legalcode.en |access-date=Mayo 24, 2008 |quote=Derivative works include: ...}}&lt;/ref&gt;&lt;blockquote&gt;&quot;karapatang-sipi&quot;... kabilang ang tanging karapatan

 ( ''a'' ) na gumawa, magparami, magsagawa o maglathala ng anumang pagsasalin ng gawa,

 ( ''b'' ) na gawing isang nobela o ibang hindi pandulang gawa, sa kaso ng mga likhang dula,

 ( ''c'' ) na gawing isang pagsasadula sa pamamagitan ng pagtatanghal sa publiko o hindi sa publiko, sa kaso ng isang nobela o ibang mga gawang hindi pandula, o ng isang likhang sining,

 ( ''d'' ) na gumawa ng anumang rekording ng tunog, pelikula, o ibang paraan sa pamamagitan ng mekanikal na pagpaparami o pagtatanghal, sa kaso ng isang gawang pampanitikan, pandula o pangmusika,

 ( ''e'' ) na paramihin, iangkop, at itanghal sa publiko bilang pelikula, sa kaso ng anumang likhang pampanitikan, dula, musika o sining&lt;/blockquote&gt;

Nilinaw ng Kataas-taasang Hukuman ng Canada sa pasyang ''Théberge v Galerie d'Art du Petit Champlain Inc'' {{lexum-scc3|2002|34|2|336}} na sumakop lamang ang pambatas na pagkilala ng mga hinangong likha sa mga pangyayaring mayroong paggawa ''at'' pagpaparami. Walang paglabag sa ''Copyright Act'' kung walang paghalaw, pagpaparami, o paggawa ng bago at orihinal na gawa na isinasama ang gawa ng isang manlilikha.

=== Estados Unidos ===
[[Talaksan:Derivative of medical imaging.jpg|thumb| Sa ilalim ng batas sa Amerika, isinasanggalang ng karapatang-sipi ang ipinapakitang hinangong likha ng isang [[radiograph sa dibdib]] (na nasa [[pampublikong dominyo]]) dahil sa karagdagang mga grapiko. Gayunpaman, nanantili sa pampublikong dominyo ang ''radiograph'' na bahagi ng hinangong likha.]]
Ibinibigay ng Batas sa Karapatang-sipi ng Estados Unidos ang isang malawak na kahulugan ng &quot;hinangong likha&quot;, sa ilalim ng {{UnitedStatesCode|17|101}}:
&lt;blockquote&gt;Ang &quot;hinangong likha&quot; ay isang gawang ibinatay sa isa o higit pang mga nauna nang gawa, tulad ng isang pagsasalin, pangmusikang kaayusan, pagsasadula, pagsasakathang-isip, bersiyong pampelikula, rekording ng tunog, pagpaparami ng sining, pagpapaikli, pagpapasiksik, o iba pang anyo ng paghuhulma, pagbabago o pag-aangkop ng isang gawa. Ang isang gawang binubuo ng editoryal na mga rebisyon, anotasyon, elaborasyon, o iba pang mga pagbabago na kumakatawan sa isang orihinal na gawa ng manlilikha sa kabuoan ay isang &quot;hinangong gawa&quot;.&lt;/blockquote&gt;

Sang-ayon sa {{UnitedStatesCode|17|103(b)}}:
&lt;blockquote&gt;Sumasaklaw lamang ang karapatang-sipi ng isang kalipunan o hinangong likha sa materyal na iniambag ng manlilikha ng naturang gawa, bukod pa sa dati nang nilikhang materyal na ginamit sa gawa at hindi nangangahulugan ng natatanging karapatan sa dati nang nilikhang materyal. Ang karapatang-sipi sa naturang gawa ay hiwalay sa anumang proteksiyon ng karapatang-sipi sa dati nang nilikhang materyal, at hindi rin nakaaapekto o nakalalawak sa saklaw, haba, tagal, pagmamay-ari, o pamamalagi ng, anumang proteksiyon ng karapatang-sipi sa dati nang nilikhang materyal.&lt;/blockquote&gt;

Sang-ayon naman sa {{UnitedStatesCode|17|106}}:
&lt;blockquote&gt;Alinsunod sa mga seksiyon 107 hanggang 122, ang may-ari ng karapatang-sipi sa ilalim ng pamagat na ito ay may natatanging mga karapatan ang na gawin at pahintulutan ang alinman sa mga sumusunod:

 (1) na paramihin ang mga kopya ng mga gawang may karapatang-sipi... ;

 (2) na maghanda ng mga hinangong likha batay sa gawang may karapatang-sipi;

 (3) na ipamahagi sa publiko ang mga kopya... ng gawang may karapatang-sipi sa pamamagitan ng pagbebenta o ibang paglilipat ng pagmamay-ari, o sa pamamagitan ng pag-upa, pagpapaupa, o pagpapahiram....&lt;/blockquote&gt;

Ayon sa [http://www.copyright.gov/circs/circ14.pdf ''US Copyright Office Circular 14: Derivative Works'']:
&lt;blockquote&gt;Isang karaniwang halimbawa ng isang hinangong likha na natanggap ng Tanggapan para sa pagpaparehistro ay pangunahing isang bagong gawa ngunit mayroong materyal na nauna nang inilathala. Sa ilalim ng batas sa karapatang-sipi, nagiging hinangong likha ang bagong gawa na ito dahil sa dati nang nilikhang materyal. Upang maging karapat-dapat sa karapatang-sipi, dapat na naiiba nang husto sa orihinal na gawa ang hinangong likha upang maituring na &quot;bagong gawa&quot; o dapat na naglalaman ito ng maraming bagong materyal. Ang maliliit na mga pagbabago o pagdaragdag ng maliit na substansiya sa isang dati nang nilikhang gawa ay hindi magiging kuwalipikado na maging isang bagong bersiyon ang hinangong gawa sa usapin ng karapatang-sipi. Dapat na orihinal mismo ang bagong materyal. Bilang halimbawa, hindi karapat-dapat sa karapatang-sipi ang mga pamagat, maikling mga parirala, at padron.&lt;/blockquote&gt;

=== Pransiya ===
Mas pinipili ng batas ng Pransiya ang katawagang &quot;''œuvre composite''&quot; (&quot;''composite work''&quot;) bagama't minsan ginagamit din ang katawagang &quot;''œuvre dérivée''&quot;. Tinukoy ito sa artikulo L 113-2, talata 2 ng Kodigo ng Ari-ariang Intelektuwal bilang &quot;bagong mga gawa [na isinasama] sa dati nang nilikhang gawa nang walang pagtutulungan ng manlilikha nito&quot;.&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Code de la propriété intellectuelle - Article L113-2 {{!}} Legifrance |url=https://www.legifrance.gouv.fr/affichCodeArticle.do?idArticle=LEGIARTI000006278882&amp;cidTexte=LEGITEXT000006069414&amp;dateTexte=20131026&amp;oldAction=rechCodeArticle |access-date=Hunyo 14, 2025 |website=www.legifrance.gouv.fr |language=fr}}&lt;/ref&gt; Binigyang-kahulugan ng kanilang kataas-taasang hukuman, ang Hukuman ng Kasasyon, ang batas na ito; ayon sa kanila, kailangan ng dalawang magkakaibang input sa magkaibang mga punto sa oras upang mapabilang sa ''œuvre composite''.&lt;ref name='Bellefonds'&gt;Bellefonds (2002:147,148)&lt;/ref&gt;

== Mga sanggunian ==
{{Reflist|30em}}

== Bibliograpiya ==

* Bellefonds, Xavier Linant de, ''Droits d'auteur et Droits Voisins'', Dalloz, Paris, 2002

== Mga panlabas na link ==

* [http://www.copyright.gov/title17/ US Copyright Act (Naka-host ng Copyright Office)]
* [https://web.archive.org/web/20051228180915/http://www.copyright.gov/circs/circ14.html US Copyright 'Derivative Works' (Naka-host ng Copyright Office)]
* [http://www.copyright.gov/circs/circ14.pdf &quot;Copyright sa Derivative Works and Compilations&quot; (Naka-host ng US Copyright Office)]
* [http://chillingeffects.org/derivative/faq.cgi Mga Madalas Itanong (at Mga Sagot) tungkol sa Derivative Works] Archived  , Chillingeffects.org
* Artikulo na &quot; [https://archive.today/20130127213249/http://linuxjournal.com/article.php?sid=6366 Geek Law: Derivative Works] &quot; ni Lawrence Rosen, Linuxjournal.com
* Artikulo &quot; [https://web.archive.org/web/20040815124629/http://www.artslaw.org/DERIV.HTM DERIVATIVE WORK RIGHTS] &quot; ni David M. Spatt, Artslaw.org
* Artikulo &quot; [http://docs.law.gwu.edu/facweb/claw/Lhooq0.htm LHOOQ--Internet-Related Derivative Works] Archived   &quot; ni Richard H. Stern
* Artikulo na &quot; [https://web.archive.org/web/20041019144646/http://funnystrange.com/copyright/derivative.htm Derivative Works] &quot; ni Sarah Ovenall, Funnystrange.com
{{Authority control}}
[[Kategorya:Batas sa karapatang-sipi]]</text>
      <sha1>h4vvpqtj15klcb5hyr17lk182di0smt</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>2164874</id>
      <parentid>2164870</parentid>
      <timestamp>2025-06-14T03:07:15Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>JWilz12345</username>
        <id>77302</id>
      </contributor>
      <minor />
      <origin>2164874</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="13156" sha1="ts57rprsj8yen0hzrh5l2e0d0muk31q" xml:space="preserve">[[Talaksan:2015-02-09 philosophy 04-open-source by-David-Revoy.jpg|right|thumb|300x300px|Maaaring pinagmumulan ng maraming mga uri ng mga hinangong likha ang isang gawa. Makikita sa larawang ito na ang aklat ng komiks ay pinagmumulan ng mga paninda, isang larong video, isang magasin, at isang pelikula.]]
Ang isang '''hinangong likha''' ({{Langx|en|derivative work}}), sa ilalim ng batas sa [[karapatang-sipi]], ay isang likhang may pangunahing mga elemento ng naunang gawa na paglikha na kinabibilangan ng mga pangunahing elemento ng isang nauna at dating nilikha na orihinal na gawa (na siyang '''pinagbatayang likha''' o ''underlying work''). Nagiging pangalawa at hiwalay na gawa ang hinangong likha na nakapag-iisa sa naunang gawa. Dapat na malaki ang pagbabago o transpormasyon, modipikasyon, o adaptasyon ng hinangong likha at taglay nito ang pagkatao ng manlilikha nito upang maging orihinal at maging karapat-dapat sa pananggalang ng karapatang-sipi. Ilan sa karaniwang mga uri ng mga hinangong likha ang mga [[pagsasalin]], [[pampelikulang adaptasyon]], at [[pangmusikang kaayusan]].

Karamihan sa mga batas ng mga bansa ay naglalayong isanggalang ang parehong mga orihinal at hinangong likha.&lt;ref&gt;Sa Estados Unidos, isinasanggalang ng US, 17 U.S.C. §&amp;nbsp;106(2) ang mga hinangong likha. Para sa Reyno Unido o UK, pakitingnan ang ''[http://www.copyrightservice.co.uk/copyright/p22_derivative_works.en.htm Fact Sheet P-22: Derivative works]'' ng UK Copyright Service] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20170421053706/http://www.copyrightservice.co.uk/copyright/p22_derivative_works.en.htm |date=April 21, 2017 }} (Huling isinapanahon: Disyembre 10, 2012). Isinasanggalang ng batas sa Pransiya ang mga hinangong likha bilang mga &quot;œuvres composites&quot; o &quot;une œuvre dérivée.&quot; Tingnan ang Artikulo L. 112–13 ng ''Code de la Propriété Intellectuelle, Artikulo L.112–13). Isinasanggalang naman ng Batas sa Karapatang-sipi ng Alemanya (UrhG, seksiyon 3, 23, at 69c Blg. 2) ang mga pagsasalin (''Übersetzungen'') at ibang mga pag-aangkop (''andere Bearbeitungen''), gayundin ang ibang mga uri ng elaborasyon tulad ng pagsasadula, pagsasaorkestra, at bagong mga bersiyon ng mga gawa. Sa Espanya, isinasanggalang ng Artikulo 11 TRLPI ang mga hinangong likha tulad ng mga pagsasalin, pang-aangkop, pagrerebisa, kaayusang pangmusika at anumang pagbabago o transpormasyon ng isang gawang pampanitikan, sining, o pang-agham. Nagbibigay naman ng pananggalang ang Artikulo 4 ng Batas sa Karapatang-sipi ng Italya ang malikhaing mga elaborasyon ng mga gawa, tulad ng mga pagsasalin sa ibang wika, pagbabago sa ibang anyo mula sa anyong panitikan o sining, mga pagiiba o pagdaragdag na bumubuo sa malakihang bagong gawa (''remake'') ng orihinal na gawa, mga pag-aangkop, &quot;mga pagbabawas&quot; (bilang maikling mga bersiyon ng protektadong mga gawa), mga kompendiyo, at mga ibang uri na hindi bumubuo sa orihinal na mga gawa. Nakasaad naman sa Artikulo 10-2 ng Batas sa Karapatang-sipi ng Olanda na maaaring isanggalang ng karapatang-sipi bilang mga orihinal na gawa ang mga pagpaparami ng binagong uri ng isang gawang pampanitikan, pang-agham, o sining, tulad ng mga pagsasalin, pangmusikang kaayusan, pag-aangkop, at ibang mga elaborasyon nang walang prehuwisyo sa pinagmulang gawa. Nakasaad sa Artikulo 2, §&amp;nbsp;3 ng Kumbensiyong Berne: &quot;Ang mga pagsasalin, adaptasyon, kaayusang pangmusika at iba pang mga pagbabago ng isang gawang pampanitikan o pansining ay dapat protektahan bilang orihinal na mga gawa nang walang prehuwisyo sa karapatang-sipi sa orihinal na gawa.&quot; Isinama ang tadhanang ito sa Kasunduang TRIPS. Para sa paghahambing ng iba't ibang mga rehimen sa karapatang-sipi ng mga bansa hinggil sa pagsasanggalang ng mga hinangong gawa, tingnan ang ''The Derivative Right, or Why Copyright Law Protects Foxes Better than Hedgehogs'' ni Daniel Gervais, [http://www.jetlaw.org/wp-content/uploads/2013/05/Gervais.pdf 15 VANDERBILT] J. OF ENT. AND TECH. LAW 785 2013; [http://www.ivir.nl/publicaties/download/1507 Institute] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20161227193629/http://www.ivir.nl/publicaties/download/1507 |date=December 27, 2016}} for Information Law, Univ. of Amsterdam, ''The digitisation of cultural heritage: originality, derivative works, and (non) original photographs''.&lt;/ref&gt; Binibigyan nila ang mga manlilikha ng karapatang hadlangan o kontrolin ang kanilang integridad at pangkomersiyong pakinabang. Nakikinabang naman ang mga hinangong gawa at mga manlilikha nito sa ganap na pananggalang hatid ng karapatang-sipi nang hindi napipinsala ang mga karapatan ng manlilikha ng orihinal na gawa.

== Kahulugan ==

=== Berne ===
Bagama't hindi tuwirang gumagamit ng salitang &quot;hinangong gawa&quot;, nakasaad sa [[Kumbensiyong Berne]] (isang pandaigdigang kasunduan sa karapatang-sipi) na &quot;Ang mga pagsasalin, adaptasyon, kaayusang pangmusika at iba pang mga pagbabago ng isang gawang pampanitikan o pansining ay dapat protektahan bilang orihinal na mga gawa nang walang prehuwisyo sa karapatang-sipi sa orihinal na gawa&quot;.

=== Canada ===
Bagama't hindi tuwirang binibigyang-kahulugan sa [[batas sa karapatang-sipi ng Canada]] ang &quot;hinangong likha&quot;, nagbibigay naman ito ng mga sumusunod na halimbawa ng kung ano ang tumutukoy sa isang &quot;hinangong likha&quot; sa [https://web.archive.org/web/20110605050051/http://laws.justice.gc.ca/en/showdoc/cs/C-42/bo-ga%3Al_I-gb%3As_3//en seksiyon 3] ng ''[[Copyright Act (Canada)|Copyright Act]]''. Ang mga halimbawang pangkalahatang sinang-ayunan ng ilang sektor.&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Supreme Court of Canada - Decisions - Théberge v. Galerie d'Art du Petit Champlain inc. |url=http://scc.lexum.umontreal.ca/en/2002/2002scc34/2002scc34.html |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20080430131913/http://scc.lexum.umontreal.ca/en/2002/2002scc34/2002scc34.html |archive-date=Abril 30, 2008 |access-date=Mayo 24, 2008 |quote=examples of what might be called derivative works [are] listed in s. 3(1)(''a'') to (''e'') of our Act}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Creative Commons Attribution 2.5 Canada Legal Code |url=https://creativecommons.org/licenses/by/2.5/ca/legalcode.en |access-date=Mayo 24, 2008 |quote=Derivative works include: ...}}&lt;/ref&gt;&lt;blockquote&gt;&quot;karapatang-sipi&quot;... kabilang ang tanging karapatan

 ( ''a'' ) na gumawa, magparami, magsagawa o maglathala ng anumang pagsasalin ng gawa,

 ( ''b'' ) na gawing isang nobela o ibang hindi pandulang gawa, sa kaso ng mga likhang dula,

 ( ''c'' ) na gawing isang pagsasadula sa pamamagitan ng pagtatanghal sa publiko o hindi sa publiko, sa kaso ng isang nobela o ibang mga gawang hindi pandula, o ng isang likhang sining,

 ( ''d'' ) na gumawa ng anumang rekording ng tunog, pelikula, o ibang paraan sa pamamagitan ng mekanikal na pagpaparami o pagtatanghal, sa kaso ng isang gawang pampanitikan, pandula o pangmusika,

 ( ''e'' ) na paramihin, iangkop, at itanghal sa publiko bilang pelikula, sa kaso ng anumang likhang pampanitikan, dula, musika o sining&lt;/blockquote&gt;

Nilinaw ng Kataas-taasang Hukuman ng Canada sa pasyang ''Théberge v Galerie d'Art du Petit Champlain Inc'' {{lexum-scc3|2002|34|2|336}} na sumakop lamang ang pambatas na pagkilala ng mga hinangong likha sa mga pangyayaring mayroong paggawa ''at'' pagpaparami. Walang paglabag sa ''Copyright Act'' kung walang paghalaw, pagpaparami, o paggawa ng bago at orihinal na gawa na isinasama ang gawa ng isang manlilikha.

=== Estados Unidos ===
[[Talaksan:Derivative of medical imaging.jpg|thumb| Sa ilalim ng batas sa Amerika, isinasanggalang ng karapatang-sipi ang ipinapakitang hinangong likha ng isang [[radiograph sa dibdib]] (na nasa [[pampublikong dominyo]]) dahil sa karagdagang mga grapiko. Gayunpaman, nanantili sa pampublikong dominyo ang ''radiograph'' na bahagi ng hinangong likha.]]
Ibinibigay ng Batas sa Karapatang-sipi ng Estados Unidos ang isang malawak na kahulugan ng &quot;hinangong likha&quot;, sa ilalim ng {{UnitedStatesCode|17|101}}:
&lt;blockquote&gt;Ang &quot;hinangong likha&quot; ay isang gawang ibinatay sa isa o higit pang mga nauna nang gawa, tulad ng isang pagsasalin, pangmusikang kaayusan, pagsasadula, pagsasakathang-isip, bersiyong pampelikula, rekording ng tunog, pagpaparami ng sining, pagpapaikli, pagpapasiksik, o iba pang anyo ng paghuhulma, pagbabago o pag-aangkop ng isang gawa. Ang isang gawang binubuo ng editoryal na mga rebisyon, anotasyon, elaborasyon, o iba pang mga pagbabago na kumakatawan sa isang orihinal na gawa ng manlilikha sa kabuoan ay isang &quot;hinangong gawa&quot;.&lt;/blockquote&gt;

Sang-ayon sa {{UnitedStatesCode|17|103(b)}}:
&lt;blockquote&gt;Sumasaklaw lamang ang karapatang-sipi ng isang kalipunan o hinangong likha sa materyal na iniambag ng manlilikha ng naturang gawa, bukod pa sa dati nang nilikhang materyal na ginamit sa gawa at hindi nangangahulugan ng natatanging karapatan sa dati nang nilikhang materyal. Ang karapatang-sipi sa naturang gawa ay hiwalay sa anumang proteksiyon ng karapatang-sipi sa dati nang nilikhang materyal, at hindi rin nakaaapekto o nakalalawak sa saklaw, haba, tagal, pagmamay-ari, o pamamalagi ng, anumang proteksiyon ng karapatang-sipi sa dati nang nilikhang materyal.&lt;/blockquote&gt;

Sang-ayon naman sa {{UnitedStatesCode|17|106}}:
&lt;blockquote&gt;Alinsunod sa mga seksiyon 107 hanggang 122, ang may-ari ng karapatang-sipi sa ilalim ng pamagat na ito ay may natatanging mga karapatan ang na gawin at pahintulutan ang alinman sa mga sumusunod:

 (1) na paramihin ang mga kopya ng mga gawang may karapatang-sipi... ;

 (2) na maghanda ng mga hinangong likha batay sa gawang may karapatang-sipi;

 (3) na ipamahagi sa publiko ang mga kopya... ng gawang may karapatang-sipi sa pamamagitan ng pagbebenta o ibang paglilipat ng pagmamay-ari, o sa pamamagitan ng pag-upa, pagpapaupa, o pagpapahiram....&lt;/blockquote&gt;

Ayon sa [http://www.copyright.gov/circs/circ14.pdf ''US Copyright Office Circular 14: Derivative Works'']:
&lt;blockquote&gt;Isang karaniwang halimbawa ng isang hinangong likha na natanggap ng Tanggapan para sa pagpaparehistro ay pangunahing isang bagong gawa ngunit mayroong materyal na nauna nang inilathala. Sa ilalim ng batas sa karapatang-sipi, nagiging hinangong likha ang bagong gawa na ito dahil sa dati nang nilikhang materyal. Upang maging karapat-dapat sa karapatang-sipi, dapat na naiiba nang husto sa orihinal na gawa ang hinangong likha upang maituring na &quot;bagong gawa&quot; o dapat na naglalaman ito ng maraming bagong materyal. Ang maliliit na mga pagbabago o pagdaragdag ng maliit na substansiya sa isang dati nang nilikhang gawa ay hindi magiging kuwalipikado na maging isang bagong bersiyon ang hinangong gawa sa usapin ng karapatang-sipi. Dapat na orihinal mismo ang bagong materyal. Bilang halimbawa, hindi karapat-dapat sa karapatang-sipi ang mga pamagat, maikling mga parirala, at padron.&lt;/blockquote&gt;

=== Pransiya ===
Mas pinipili ng batas ng Pransiya ang katawagang &quot;''œuvre composite''&quot; (&quot;''composite work''&quot;) bagama't minsan ginagamit din ang katawagang &quot;''œuvre dérivée''&quot;. Tinukoy ito sa artikulo L 113-2, talata 2 ng Kodigo ng Ari-ariang Intelektuwal bilang &quot;bagong mga gawa [na isinasama] sa dati nang nilikhang gawa nang walang pagtutulungan ng manlilikha nito&quot;.&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Code de la propriété intellectuelle - Article L113-2 {{!}} Legifrance |url=https://www.legifrance.gouv.fr/affichCodeArticle.do?idArticle=LEGIARTI000006278882&amp;cidTexte=LEGITEXT000006069414&amp;dateTexte=20131026&amp;oldAction=rechCodeArticle |access-date=Hunyo 14, 2025 |website=www.legifrance.gouv.fr |language=fr}}&lt;/ref&gt; Binigyang-kahulugan ng kanilang kataas-taasang hukuman, ang Hukuman ng Kasasyon, ang batas na ito; ayon sa kanila, kailangan ng dalawang magkakaibang input sa magkaibang mga punto sa oras upang mapabilang sa ''œuvre composite''.&lt;ref name='Bellefonds'&gt;Bellefonds (2002:147,148)&lt;/ref&gt;

== Mga sanggunian ==
{{Reflist|30em}}

== Bibliograpiya ==

* Bellefonds, Xavier Linant de, ''Droits d'auteur et Droits Voisins'', Dalloz, Paris, 2002

== Mga panlabas na link ==

* [http://www.copyright.gov/title17/ US Copyright Act (Naka-host ng Copyright Office)]
* [https://web.archive.org/web/20051228180915/http://www.copyright.gov/circs/circ14.html US Copyright 'Derivative Works' (Naka-host ng Copyright Office)]
* [http://www.copyright.gov/circs/circ14.pdf &quot;Copyright sa Derivative Works and Compilations&quot; (Naka-host ng US Copyright Office)]
* [http://chillingeffects.org/derivative/faq.cgi Mga Madalas Itanong (at Mga Sagot) tungkol sa Derivative Works] Archived  , Chillingeffects.org
* Artikulo na &quot; [https://archive.today/20130127213249/http://linuxjournal.com/article.php?sid=6366 Geek Law: Derivative Works] &quot; ni Lawrence Rosen, Linuxjournal.com
* Artikulo &quot; [https://web.archive.org/web/20040815124629/http://www.artslaw.org/DERIV.HTM DERIVATIVE WORK RIGHTS] &quot; ni David M. Spatt, Artslaw.org
* Artikulo &quot; [http://docs.law.gwu.edu/facweb/claw/Lhooq0.htm LHOOQ--Internet-Related Derivative Works] Archived   &quot; ni Richard H. Stern
* Artikulo na &quot; [https://web.archive.org/web/20041019144646/http://funnystrange.com/copyright/derivative.htm Derivative Works] &quot; ni Sarah Ovenall, Funnystrange.com
{{Authority control}}
[[Kategorya:Batas sa karapatang-sipi]]</text>
      <sha1>ts57rprsj8yen0hzrh5l2e0d0muk31q</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>2164875</id>
      <parentid>2164874</parentid>
      <timestamp>2025-06-14T03:14:32Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>JWilz12345</username>
        <id>77302</id>
      </contributor>
      <origin>2164875</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="13996" sha1="j8oqcksk332pauid9xaznlhnphbnn96" xml:space="preserve">[[Talaksan:2015-02-09 philosophy 04-open-source by-David-Revoy.jpg|right|thumb|300x300px|Maaaring pinagmumulan ng maraming mga uri ng mga hinangong likha ang isang gawa. Makikita sa larawang ito na ang aklat ng komiks ay pinagmumulan ng mga paninda, isang larong video, isang magasin, at isang pelikula.]]
Ang isang '''hinangong likha''' ({{Langx|en|derivative work}}), sa ilalim ng batas sa [[karapatang-sipi]], ay isang likhang may pangunahing mga elemento ng naunang gawa na paglikha na kinabibilangan ng mga pangunahing elemento ng isang nauna at dating nilikha na orihinal na gawa (na siyang '''pinagbatayang likha''' o ''underlying work''). Nagiging pangalawa at hiwalay na gawa ang hinangong likha na nakapag-iisa sa naunang gawa. Dapat na malaki ang pagbabago o transpormasyon, modipikasyon, o adaptasyon ng hinangong likha at taglay nito ang pagkatao ng manlilikha nito upang maging orihinal at maging karapat-dapat sa pananggalang ng karapatang-sipi. Ilan sa karaniwang mga uri ng mga hinangong likha ang mga [[pagsasalin]], [[pampelikulang adaptasyon]], at [[pangmusikang kaayusan]].

Karamihan sa mga batas ng mga bansa ay naglalayong isanggalang ang parehong mga orihinal at hinangong likha.&lt;ref&gt;Sa Estados Unidos, isinasanggalang ng US, 17 U.S.C. §&amp;nbsp;106(2) ang mga hinangong likha. Para sa Reyno Unido o UK, pakitingnan ang ''[http://www.copyrightservice.co.uk/copyright/p22_derivative_works.en.htm Fact Sheet P-22: Derivative works]'' ng UK Copyright Service] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20170421053706/http://www.copyrightservice.co.uk/copyright/p22_derivative_works.en.htm |date=April 21, 2017 }} (Huling isinapanahon: Disyembre 10, 2012). Isinasanggalang ng batas sa Pransiya ang mga hinangong likha bilang mga &quot;œuvres composites&quot; o &quot;une œuvre dérivée.&quot; Tingnan ang Artikulo L. 112–13 ng ''Code de la Propriété Intellectuelle, Artikulo L.112–13). Isinasanggalang naman ng Batas sa Karapatang-sipi ng Alemanya (UrhG, seksiyon 3, 23, at 69c Blg. 2) ang mga pagsasalin (''Übersetzungen'') at ibang mga pag-aangkop (''andere Bearbeitungen''), gayundin ang ibang mga uri ng elaborasyon tulad ng pagsasadula, pagsasaorkestra, at bagong mga bersiyon ng mga gawa. Sa Espanya, isinasanggalang ng Artikulo 11 TRLPI ang mga hinangong likha tulad ng mga pagsasalin, pang-aangkop, pagrerebisa, kaayusang pangmusika at anumang pagbabago o transpormasyon ng isang gawang pampanitikan, sining, o pang-agham. Nagbibigay naman ng pananggalang ang Artikulo 4 ng Batas sa Karapatang-sipi ng Italya ang malikhaing mga elaborasyon ng mga gawa, tulad ng mga pagsasalin sa ibang wika, pagbabago sa ibang anyo mula sa anyong panitikan o sining, mga pagiiba o pagdaragdag na bumubuo sa malakihang bagong gawa (''remake'') ng orihinal na gawa, mga pag-aangkop, &quot;mga pagbabawas&quot; (bilang maikling mga bersiyon ng protektadong mga gawa), mga kompendiyo, at mga ibang uri na hindi bumubuo sa orihinal na mga gawa. Nakasaad naman sa Artikulo 10-2 ng Batas sa Karapatang-sipi ng Olanda na maaaring isanggalang ng karapatang-sipi bilang mga orihinal na gawa ang mga pagpaparami ng binagong uri ng isang gawang pampanitikan, pang-agham, o sining, tulad ng mga pagsasalin, pangmusikang kaayusan, pag-aangkop, at ibang mga elaborasyon nang walang prehuwisyo sa pinagmulang gawa. Nakasaad sa Artikulo 2, §&amp;nbsp;3 ng Kumbensiyong Berne: &quot;Ang mga pagsasalin, adaptasyon, kaayusang pangmusika at iba pang mga pagbabago ng isang gawang pampanitikan o pansining ay dapat protektahan bilang orihinal na mga gawa nang walang prehuwisyo sa karapatang-sipi sa orihinal na gawa.&quot; Isinama ang tadhanang ito sa Kasunduang TRIPS. Para sa paghahambing ng iba't ibang mga rehimen sa karapatang-sipi ng mga bansa hinggil sa pagsasanggalang ng mga hinangong gawa, tingnan ang ''The Derivative Right, or Why Copyright Law Protects Foxes Better than Hedgehogs'' ni Daniel Gervais, [http://www.jetlaw.org/wp-content/uploads/2013/05/Gervais.pdf 15 VANDERBILT] J. OF ENT. AND TECH. LAW 785 2013; [http://www.ivir.nl/publicaties/download/1507 Institute] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20161227193629/http://www.ivir.nl/publicaties/download/1507 |date=December 27, 2016}} for Information Law, Univ. of Amsterdam, ''The digitisation of cultural heritage: originality, derivative works, and (non) original photographs''.&lt;/ref&gt; Binibigyan nila ang mga manlilikha ng karapatang hadlangan o kontrolin ang kanilang integridad at pangkomersiyong pakinabang. Nakikinabang naman ang mga hinangong gawa at mga manlilikha nito sa ganap na pananggalang hatid ng karapatang-sipi nang hindi napipinsala ang mga karapatan ng manlilikha ng orihinal na gawa.

== Kahulugan ==

=== Berne ===
Bagama't hindi tuwirang gumagamit ng salitang &quot;hinangong gawa&quot;, nakasaad sa [[Kumbensiyong Berne]] (isang pandaigdigang kasunduan sa karapatang-sipi) na &quot;Ang mga pagsasalin, adaptasyon, kaayusang pangmusika at iba pang mga pagbabago ng isang gawang pampanitikan o pansining ay dapat protektahan bilang orihinal na mga gawa nang walang prehuwisyo sa karapatang-sipi sa orihinal na gawa&quot;.

=== Pilipinas ===
Sang-ayon sa [[Tanggapan sa Ari-ariang Intelektuwal ng Pilipinas]] (IPOPHL), binibigyang-kahulugan ang hinangong gawa bilang &quot;isang gawa na ibinatay sa o hinango mula sa isa o higit pang gawang may umiiral nang karapatang-sipi. Kabílang sa mga itinuturing na mga hinangong likha ang mga sumusunod: salin, pagsasadula, pag-aangkop, pagpapaikli, pagsasaayos, at iba pang pagbabago ng mga gawang pampanitikan o pansining. Kabilang din sa itinuturing na hinangong likha ang mga tinipon o pinagsama-samang mga gawang pampanitikan at pansining at mga kalipunan ng mga datos at iba pang bagay.&quot;&lt;ref&gt;{{cite web |url=https://www.ipophil.gov.ph/glosaryo-ng-yamang-isip/glossary-of-terms-copyright/ |title=Glossary of Terms - Copyright |website=Intellectual Property Office of the Philippines |access-date=Hunyo 14, 2025}}&lt;/ref&gt;

=== Canada ===
Bagama't hindi tuwirang binibigyang-kahulugan sa [[batas sa karapatang-sipi ng Canada]] ang &quot;hinangong likha&quot;, nagbibigay naman ito ng mga sumusunod na halimbawa ng kung ano ang tumutukoy sa isang &quot;hinangong likha&quot; sa [https://web.archive.org/web/20110605050051/http://laws.justice.gc.ca/en/showdoc/cs/C-42/bo-ga%3Al_I-gb%3As_3//en seksiyon 3] ng ''[[Copyright Act (Canada)|Copyright Act]]''. Ang mga halimbawang pangkalahatang sinang-ayunan ng ilang sektor.&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Supreme Court of Canada - Decisions - Théberge v. Galerie d'Art du Petit Champlain inc. |url=http://scc.lexum.umontreal.ca/en/2002/2002scc34/2002scc34.html |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20080430131913/http://scc.lexum.umontreal.ca/en/2002/2002scc34/2002scc34.html |archive-date=Abril 30, 2008 |access-date=Mayo 24, 2008 |quote=examples of what might be called derivative works [are] listed in s. 3(1)(''a'') to (''e'') of our Act}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Creative Commons Attribution 2.5 Canada Legal Code |url=https://creativecommons.org/licenses/by/2.5/ca/legalcode.en |access-date=Mayo 24, 2008 |quote=Derivative works include: ...}}&lt;/ref&gt;&lt;blockquote&gt;&quot;karapatang-sipi&quot;... kabilang ang tanging karapatan

 ( ''a'' ) na gumawa, magparami, magsagawa o maglathala ng anumang pagsasalin ng gawa,

 ( ''b'' ) na gawing isang nobela o ibang hindi pandulang gawa, sa kaso ng mga likhang dula,

 ( ''c'' ) na gawing isang pagsasadula sa pamamagitan ng pagtatanghal sa publiko o hindi sa publiko, sa kaso ng isang nobela o ibang mga gawang hindi pandula, o ng isang likhang sining,

 ( ''d'' ) na gumawa ng anumang rekording ng tunog, pelikula, o ibang paraan sa pamamagitan ng mekanikal na pagpaparami o pagtatanghal, sa kaso ng isang gawang pampanitikan, pandula o pangmusika,

 ( ''e'' ) na paramihin, iangkop, at itanghal sa publiko bilang pelikula, sa kaso ng anumang likhang pampanitikan, dula, musika o sining&lt;/blockquote&gt;

Nilinaw ng Kataas-taasang Hukuman ng Canada sa pasyang ''Théberge v Galerie d'Art du Petit Champlain Inc'' ({{lexum-scc3|2002|34|2|336}}) na sumakop lamang ang pambatas na pagkilala ng mga hinangong likha sa mga pangyayaring mayroong paggawa ''at'' pagpaparami. Walang paglabag sa ''Copyright Act'' kung walang paghalaw, pagpaparami, o paggawa ng bago at orihinal na gawa na isinasama ang gawa ng isang manlilikha.

=== Estados Unidos ===
[[Talaksan:Derivative of medical imaging.jpg|thumb| Sa ilalim ng batas sa Amerika, isinasanggalang ng karapatang-sipi ang ipinapakitang hinangong likha ng isang [[radiograph sa dibdib]] (na nasa [[pampublikong dominyo]]) dahil sa karagdagang mga grapiko. Gayunpaman, nanantili sa pampublikong dominyo ang ''radiograph'' na bahagi ng hinangong likha.]]
Ibinibigay ng Batas sa Karapatang-sipi ng Estados Unidos ang isang malawak na kahulugan ng &quot;hinangong likha&quot;, sa ilalim ng {{UnitedStatesCode|17|101}}:
&lt;blockquote&gt;Ang &quot;hinangong likha&quot; ay isang gawang ibinatay sa isa o higit pang mga nauna nang gawa, tulad ng isang pagsasalin, pangmusikang kaayusan, pagsasadula, pagsasakathang-isip, bersiyong pampelikula, rekording ng tunog, pagpaparami ng sining, pagpapaikli, pagpapasiksik, o iba pang anyo ng paghuhulma, pagbabago o pag-aangkop ng isang gawa. Ang isang gawang binubuo ng editoryal na mga rebisyon, anotasyon, elaborasyon, o iba pang mga pagbabago na kumakatawan sa isang orihinal na gawa ng manlilikha sa kabuoan ay isang &quot;hinangong gawa&quot;.&lt;/blockquote&gt;

Sang-ayon sa {{UnitedStatesCode|17|103(b)}}:
&lt;blockquote&gt;Sumasaklaw lamang ang karapatang-sipi ng isang kalipunan o hinangong likha sa materyal na iniambag ng manlilikha ng naturang gawa, bukod pa sa dati nang nilikhang materyal na ginamit sa gawa at hindi nangangahulugan ng natatanging karapatan sa dati nang nilikhang materyal. Ang karapatang-sipi sa naturang gawa ay hiwalay sa anumang proteksiyon ng karapatang-sipi sa dati nang nilikhang materyal, at hindi rin nakaaapekto o nakalalawak sa saklaw, haba, tagal, pagmamay-ari, o pamamalagi ng, anumang proteksiyon ng karapatang-sipi sa dati nang nilikhang materyal.&lt;/blockquote&gt;

Sang-ayon naman sa {{UnitedStatesCode|17|106}}:
&lt;blockquote&gt;Alinsunod sa mga seksiyon 107 hanggang 122, ang may-ari ng karapatang-sipi sa ilalim ng pamagat na ito ay may natatanging mga karapatan ang na gawin at pahintulutan ang alinman sa mga sumusunod:

 (1) na paramihin ang mga kopya ng mga gawang may karapatang-sipi... ;

 (2) na maghanda ng mga hinangong likha batay sa gawang may karapatang-sipi;

 (3) na ipamahagi sa publiko ang mga kopya... ng gawang may karapatang-sipi sa pamamagitan ng pagbebenta o ibang paglilipat ng pagmamay-ari, o sa pamamagitan ng pag-upa, pagpapaupa, o pagpapahiram....&lt;/blockquote&gt;

Ayon sa [http://www.copyright.gov/circs/circ14.pdf ''US Copyright Office Circular 14: Derivative Works'']:
&lt;blockquote&gt;Isang karaniwang halimbawa ng isang hinangong likha na natanggap ng Tanggapan para sa pagpaparehistro ay pangunahing isang bagong gawa ngunit mayroong materyal na nauna nang inilathala. Sa ilalim ng batas sa karapatang-sipi, nagiging hinangong likha ang bagong gawa na ito dahil sa dati nang nilikhang materyal. Upang maging karapat-dapat sa karapatang-sipi, dapat na naiiba nang husto sa orihinal na gawa ang hinangong likha upang maituring na &quot;bagong gawa&quot; o dapat na naglalaman ito ng maraming bagong materyal. Ang maliliit na mga pagbabago o pagdaragdag ng maliit na substansiya sa isang dati nang nilikhang gawa ay hindi magiging kuwalipikado na maging isang bagong bersiyon ang hinangong gawa sa usapin ng karapatang-sipi. Dapat na orihinal mismo ang bagong materyal. Bilang halimbawa, hindi karapat-dapat sa karapatang-sipi ang mga pamagat, maikling mga parirala, at padron.&lt;/blockquote&gt;

=== Pransiya ===
Mas pinipili ng batas ng Pransiya ang katawagang &quot;''œuvre composite''&quot; (&quot;''composite work''&quot;) bagama't minsan ginagamit din ang katawagang &quot;''œuvre dérivée''&quot;. Tinukoy ito sa artikulo L 113-2, talata 2 ng Kodigo ng Ari-ariang Intelektuwal bilang &quot;bagong mga gawa [na isinasama] sa dati nang nilikhang gawa nang walang pagtutulungan ng manlilikha nito&quot;.&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Code de la propriété intellectuelle - Article L113-2 {{!}} Legifrance |url=https://www.legifrance.gouv.fr/affichCodeArticle.do?idArticle=LEGIARTI000006278882&amp;cidTexte=LEGITEXT000006069414&amp;dateTexte=20131026&amp;oldAction=rechCodeArticle |access-date=Hunyo 14, 2025 |website=www.legifrance.gouv.fr |language=fr}}&lt;/ref&gt; Binigyang-kahulugan ng kanilang kataas-taasang hukuman, ang Hukuman ng Kasasyon, ang batas na ito; ayon sa kanila, kailangan ng dalawang magkakaibang input sa magkaibang mga punto sa oras upang mapabilang sa ''œuvre composite''.&lt;ref name='Bellefonds'&gt;Bellefonds (2002:147,148)&lt;/ref&gt;

== Mga sanggunian ==
{{Reflist|30em}}

== Bibliograpiya ==
* Bellefonds, Xavier Linant de, ''Droits d'auteur et Droits Voisins'', Dalloz, Paris, 2002

== Mga panlabas na link ==
* [http://www.copyright.gov/title17/ US Copyright Act (Naka-host ng Copyright Office)]
* [https://web.archive.org/web/20051228180915/http://www.copyright.gov/circs/circ14.html US Copyright 'Derivative Works' (Naka-host ng Copyright Office)]
* [http://www.copyright.gov/circs/circ14.pdf &quot;Copyright sa Derivative Works and Compilations&quot; (Naka-host ng US Copyright Office)]
* [http://chillingeffects.org/derivative/faq.cgi Mga Madalas Itanong (at Mga Sagot) tungkol sa Derivative Works] Archived  , Chillingeffects.org
* Artikulo na &quot; [https://archive.today/20130127213249/http://linuxjournal.com/article.php?sid=6366 Geek Law: Derivative Works] &quot; ni Lawrence Rosen, Linuxjournal.com
* Artikulo &quot; [https://web.archive.org/web/20040815124629/http://www.artslaw.org/DERIV.HTM DERIVATIVE WORK RIGHTS] &quot; ni David M. Spatt, Artslaw.org
* Artikulo &quot; [http://docs.law.gwu.edu/facweb/claw/Lhooq0.htm LHOOQ--Internet-Related Derivative Works] Archived   &quot; ni Richard H. Stern
* Artikulo na &quot; [https://web.archive.org/web/20041019144646/http://funnystrange.com/copyright/derivative.htm Derivative Works] &quot; ni Sarah Ovenall, Funnystrange.com

{{Authority control}}

[[Kategorya:Batas sa karapatang-sipi]]</text>
      <sha1>j8oqcksk332pauid9xaznlhnphbnn96</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>2164876</id>
      <parentid>2164875</parentid>
      <timestamp>2025-06-14T03:16:19Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>JWilz12345</username>
        <id>77302</id>
      </contributor>
      <origin>2164876</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="13997" sha1="hv6d3l77ay8lldmgmvvpn9u16ewpo89" xml:space="preserve">[[Talaksan:2015-02-09 philosophy 04-open-source by-David-Revoy.jpg|right|thumb|300x300px|Maaaring pinagmumulan ng maraming mga uri ng mga hinangong likha ang isang gawa. Makikita sa larawang ito na ang aklat ng komiks ay pinagmumulan ng mga paninda, isang larong video, isang magasin, at isang pelikula.]]
Ang isang '''hinangong likha''' ({{Langx|en|derivative work}}), sa ilalim ng batas sa [[karapatang-sipi]], ay isang likhang may pangunahing mga elemento ng naunang gawa na paglikha na kinabibilangan ng mga pangunahing elemento ng isang nauna at dating nilikha na orihinal na gawa (na siyang '''pinagbatayang likha''' o ''underlying work''). Nagiging pangalawa at hiwalay na gawa ang hinangong likha na nakapag-iisa sa naunang gawa. Dapat na malaki ang pagbabago o transpormasyon, modipikasyon, o adaptasyon ng hinangong likha at taglay nito ang pagkatao ng manlilikha nito upang maging orihinal at maging karapat-dapat sa pananggalang ng karapatang-sipi. Ilan sa karaniwang mga uri ng mga hinangong likha ang mga [[pagsasalin]], [[pampelikulang adaptasyon]], at [[pangmusikang kaayusan]].

Karamihan sa mga batas ng mga bansa ay naglalayong isanggalang ang parehong mga orihinal at hinangong likha.&lt;ref&gt;Sa Estados Unidos, isinasanggalang ng US, 17 U.S.C. §&amp;nbsp;106(2) ang mga hinangong likha. Para sa Reyno Unido o UK, pakitingnan ang ''[http://www.copyrightservice.co.uk/copyright/p22_derivative_works.en.htm Fact Sheet P-22: Derivative works]'' ng UK Copyright Service] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20170421053706/http://www.copyrightservice.co.uk/copyright/p22_derivative_works.en.htm |date=April 21, 2017 }} (Huling isinapanahon: Disyembre 10, 2012). Isinasanggalang ng batas sa Pransiya ang mga hinangong likha bilang mga &quot;œuvres composites&quot; o &quot;une œuvre dérivée.&quot; Tingnan ang Artikulo L. 112–13 ng ''Code de la Propriété Intellectuelle, Artikulo L.112–13). Isinasanggalang naman ng Batas sa Karapatang-sipi ng Alemanya (UrhG, seksiyon 3, 23, at 69c Blg. 2) ang mga pagsasalin (''Übersetzungen'') at ibang mga pag-aangkop (''andere Bearbeitungen''), gayundin ang ibang mga uri ng elaborasyon tulad ng pagsasadula, pagsasaorkestra, at bagong mga bersiyon ng mga gawa. Sa Espanya, isinasanggalang ng Artikulo 11 TRLPI ang mga hinangong likha tulad ng mga pagsasalin, pang-aangkop, pagrerebisa, kaayusang pangmusika at anumang pagbabago o transpormasyon ng isang gawang pampanitikan, sining, o pang-agham. Nagbibigay naman ng pananggalang ang Artikulo 4 ng Batas sa Karapatang-sipi ng Italya ang malikhaing mga elaborasyon ng mga gawa, tulad ng mga pagsasalin sa ibang wika, pagbabago sa ibang anyo mula sa anyong panitikan o sining, mga pagiiba o pagdaragdag na bumubuo sa malakihang bagong gawa (''remake'') ng orihinal na gawa, mga pag-aangkop, &quot;mga pagbabawas&quot; (bilang maikling mga bersiyon ng protektadong mga gawa), mga kompendiyo, at mga ibang uri na hindi bumubuo sa orihinal na mga gawa. Nakasaad naman sa Artikulo 10-2 ng Batas sa Karapatang-sipi ng Olanda na maaaring isanggalang ng karapatang-sipi bilang mga orihinal na gawa ang mga pagpaparami ng binagong uri ng isang gawang pampanitikan, pang-agham, o sining, tulad ng mga pagsasalin, pangmusikang kaayusan, pag-aangkop, at ibang mga elaborasyon nang walang prehuwisyo sa pinagmulang gawa. Nakasaad sa Artikulo 2, §&amp;nbsp;3 ng Kumbensiyong Berne: &quot;Ang mga pagsasalin, adaptasyon, kaayusang pangmusika at iba pang mga pagbabago ng isang gawang pampanitikan o pansining ay dapat protektahan bilang orihinal na mga gawa nang walang prehuwisyo sa karapatang-sipi sa orihinal na gawa.&quot; Isinama ang tadhanang ito sa Kasunduang TRIPS. Para sa paghahambing ng iba't ibang mga rehimen sa karapatang-sipi ng mga bansa hinggil sa pagsasanggalang ng mga hinangong gawa, tingnan ang ''The Derivative Right, or Why Copyright Law Protects Foxes Better than Hedgehogs'' ni Daniel Gervais, [http://www.jetlaw.org/wp-content/uploads/2013/05/Gervais.pdf 15 VANDERBILT] J. OF ENT. AND TECH. LAW 785 2013; [http://www.ivir.nl/publicaties/download/1507 Institute] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20161227193629/http://www.ivir.nl/publicaties/download/1507 |date=December 27, 2016}} for Information Law, Univ. of Amsterdam, ''The digitisation of cultural heritage: originality, derivative works, and (non) original photographs''.&lt;/ref&gt; Binibigyan nila ang mga manlilikha ng karapatang hadlangan o kontrolin ang kanilang integridad at pangkomersiyong pakinabang. Nakikinabang naman ang mga hinangong gawa at mga manlilikha nito sa ganap na pananggalang hatid ng karapatang-sipi nang hindi napipinsala ang mga karapatan ng manlilikha ng orihinal na gawa.

== Kahulugan ==

=== Berne ===
Bagama't hindi tuwirang gumagamit ng salitang &quot;hinangong gawa&quot;, nakasaad sa [[Kumbensiyong Berne]] (isang pandaigdigang kasunduan sa karapatang-sipi) na &quot;Ang mga pagsasalin, adaptasyon, kaayusang pangmusika at iba pang mga pagbabago ng isang gawang pampanitikan o pansining ay dapat protektahan bilang orihinal na mga gawa nang walang prehuwisyo sa karapatang-sipi sa orihinal na gawa&quot;.

=== Pilipinas ===
Sang-ayon sa [[Tanggapan sa Ari-ariang Intelektuwal ng Pilipinas]] (IPOPHL), binibigyang-kahulugan ang hinangong gawa bilang &quot;isang gawa na ibinatay sa o hinango mula sa isa o higit pang gawang may umiiral nang karapatang-sipi. Kabílang sa mga itinuturing na mga hinangong likha ang mga sumusunod: salin, pagsasadula, pag-aangkop, pagpapaikli, pagsasaayos, at iba pang pagbabago ng mga gawang pampanitikan o pansining. Kabilang din sa itinuturing na hinangong likha ang mga tinipon o pinagsama-samang mga gawang pampanitikan at pansining at mga kalipunan ng mga datos at iba pang bagay.&quot;&lt;ref&gt;{{cite web |url=https://www.ipophil.gov.ph/glosaryo-ng-yamang-isip/glossary-of-terms-copyright/ |title=Glossary of Terms - Copyright |website=Intellectual Property Office of the Philippines |access-date=Hunyo 14, 2025}}&lt;/ref&gt;

=== Canada ===
Bagama't hindi tuwirang binibigyang-kahulugan sa [[batas sa karapatang-sipi ng Canada]] ang &quot;hinangong likha&quot;, nagbibigay naman ito ng mga sumusunod na halimbawa ng kung ano ang tumutukoy sa isang &quot;hinangong likha&quot; sa [https://web.archive.org/web/20110605050051/http://laws.justice.gc.ca/en/showdoc/cs/C-42/bo-ga%3Al_I-gb%3As_3//en seksiyon 3] ng ''[[Copyright Act (Canada)|Copyright Act]]''. Ang mga halimbawang pangkalahatang sinang-ayunan ng ilang sektor.&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Supreme Court of Canada - Decisions - Théberge v. Galerie d'Art du Petit Champlain inc. |url=http://scc.lexum.umontreal.ca/en/2002/2002scc34/2002scc34.html |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20080430131913/http://scc.lexum.umontreal.ca/en/2002/2002scc34/2002scc34.html |archive-date=Abril 30, 2008 |access-date=Mayo 24, 2008 |quote=examples of what might be called derivative works [are] listed in s. 3(1)(''a'') to (''e'') of our Act}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Creative Commons Attribution 2.5 Canada Legal Code |url=https://creativecommons.org/licenses/by/2.5/ca/legalcode.en |access-date=Mayo 24, 2008 |quote=Derivative works include: ...}}&lt;/ref&gt;&lt;blockquote&gt;&quot;karapatang-sipi&quot;... kabilang ang tanging karapatan

 ( ''a'' ) na gumawa, magparami, magsagawa o maglathala ng anumang pagsasalin ng gawa,

 ( ''b'' ) na gawing isang nobela o ibang hindi pandulang gawa, sa kaso ng mga likhang dula,

 ( ''c'' ) na gawing isang pagsasadula sa pamamagitan ng pagtatanghal sa publiko o hindi sa publiko, sa kaso ng isang nobela o ibang mga gawang hindi pandula, o ng isang likhang sining,

 ( ''d'' ) na gumawa ng anumang rekording ng tunog, pelikula, o ibang paraan sa pamamagitan ng mekanikal na pagpaparami o pagtatanghal, sa kaso ng isang gawang pampanitikan, pandula o pangmusika,

 ( ''e'' ) na paramihin, iangkop, at itanghal sa publiko bilang pelikula, sa kaso ng anumang likhang pampanitikan, dula, musika o sining&lt;/blockquote&gt;

Nilinaw ng Kataas-taasang Hukuman ng Canada sa pasyang ''Théberge v Galerie d'Art du Petit Champlain Inc'' ({{lexum-scc3|2002|34|2|336}}) na sumakop lamang ang pambatas na pagkilala ng mga hinangong likha sa mga pangyayaring mayroong paggawa ''at'' pagpaparami. Walang paglabag sa ''Copyright Act'' kung walang paghalaw, pagpaparami, o paggawa ng bago at orihinal na gawa na isinasama ang gawa ng isang manlilikha.

=== Estados Unidos ===
[[Talaksan:Derivative of medical imaging.jpg|thumb| Sa ilalim ng batas sa Amerika, isinasanggalang ng karapatang-sipi ang ipinapakitang hinangong likha ng isang [[radiograph sa dibdib]] (na nasa [[pampublikong dominyo]]) dahil sa karagdagang mga grapiko. Gayunpaman, nananatili sa pampublikong dominyo ang ''radiograph'' na bahagi ng hinangong likha.]]
Ibinibigay ng Batas sa Karapatang-sipi ng Estados Unidos ang isang malawak na kahulugan ng &quot;hinangong likha&quot;, sa ilalim ng {{UnitedStatesCode|17|101}}:
&lt;blockquote&gt;Ang &quot;hinangong likha&quot; ay isang gawang ibinatay sa isa o higit pang mga nauna nang gawa, tulad ng isang pagsasalin, pangmusikang kaayusan, pagsasadula, pagsasakathang-isip, bersiyong pampelikula, rekording ng tunog, pagpaparami ng sining, pagpapaikli, pagpapasiksik, o iba pang anyo ng paghuhulma, pagbabago o pag-aangkop ng isang gawa. Ang isang gawang binubuo ng editoryal na mga rebisyon, anotasyon, elaborasyon, o iba pang mga pagbabago na kumakatawan sa isang orihinal na gawa ng manlilikha sa kabuoan ay isang &quot;hinangong gawa&quot;.&lt;/blockquote&gt;

Sang-ayon sa {{UnitedStatesCode|17|103(b)}}:
&lt;blockquote&gt;Sumasaklaw lamang ang karapatang-sipi ng isang kalipunan o hinangong likha sa materyal na iniambag ng manlilikha ng naturang gawa, bukod pa sa dati nang nilikhang materyal na ginamit sa gawa at hindi nangangahulugan ng natatanging karapatan sa dati nang nilikhang materyal. Ang karapatang-sipi sa naturang gawa ay hiwalay sa anumang proteksiyon ng karapatang-sipi sa dati nang nilikhang materyal, at hindi rin nakaaapekto o nakalalawak sa saklaw, haba, tagal, pagmamay-ari, o pamamalagi ng, anumang proteksiyon ng karapatang-sipi sa dati nang nilikhang materyal.&lt;/blockquote&gt;

Sang-ayon naman sa {{UnitedStatesCode|17|106}}:
&lt;blockquote&gt;Alinsunod sa mga seksiyon 107 hanggang 122, ang may-ari ng karapatang-sipi sa ilalim ng pamagat na ito ay may natatanging mga karapatan ang na gawin at pahintulutan ang alinman sa mga sumusunod:

 (1) na paramihin ang mga kopya ng mga gawang may karapatang-sipi... ;

 (2) na maghanda ng mga hinangong likha batay sa gawang may karapatang-sipi;

 (3) na ipamahagi sa publiko ang mga kopya... ng gawang may karapatang-sipi sa pamamagitan ng pagbebenta o ibang paglilipat ng pagmamay-ari, o sa pamamagitan ng pag-upa, pagpapaupa, o pagpapahiram....&lt;/blockquote&gt;

Ayon sa [http://www.copyright.gov/circs/circ14.pdf ''US Copyright Office Circular 14: Derivative Works'']:
&lt;blockquote&gt;Isang karaniwang halimbawa ng isang hinangong likha na natanggap ng Tanggapan para sa pagpaparehistro ay pangunahing isang bagong gawa ngunit mayroong materyal na nauna nang inilathala. Sa ilalim ng batas sa karapatang-sipi, nagiging hinangong likha ang bagong gawa na ito dahil sa dati nang nilikhang materyal. Upang maging karapat-dapat sa karapatang-sipi, dapat na naiiba nang husto sa orihinal na gawa ang hinangong likha upang maituring na &quot;bagong gawa&quot; o dapat na naglalaman ito ng maraming bagong materyal. Ang maliliit na mga pagbabago o pagdaragdag ng maliit na substansiya sa isang dati nang nilikhang gawa ay hindi magiging kuwalipikado na maging isang bagong bersiyon ang hinangong gawa sa usapin ng karapatang-sipi. Dapat na orihinal mismo ang bagong materyal. Bilang halimbawa, hindi karapat-dapat sa karapatang-sipi ang mga pamagat, maikling mga parirala, at padron.&lt;/blockquote&gt;

=== Pransiya ===
Mas pinipili ng batas ng Pransiya ang katawagang &quot;''œuvre composite''&quot; (&quot;''composite work''&quot;) bagama't minsan ginagamit din ang katawagang &quot;''œuvre dérivée''&quot;. Tinukoy ito sa artikulo L 113-2, talata 2 ng Kodigo ng Ari-ariang Intelektuwal bilang &quot;bagong mga gawa [na isinasama] sa dati nang nilikhang gawa nang walang pagtutulungan ng manlilikha nito&quot;.&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Code de la propriété intellectuelle - Article L113-2 {{!}} Legifrance |url=https://www.legifrance.gouv.fr/affichCodeArticle.do?idArticle=LEGIARTI000006278882&amp;cidTexte=LEGITEXT000006069414&amp;dateTexte=20131026&amp;oldAction=rechCodeArticle |access-date=Hunyo 14, 2025 |website=www.legifrance.gouv.fr |language=fr}}&lt;/ref&gt; Binigyang-kahulugan ng kanilang kataas-taasang hukuman, ang Hukuman ng Kasasyon, ang batas na ito; ayon sa kanila, kailangan ng dalawang magkakaibang input sa magkaibang mga punto sa oras upang mapabilang sa ''œuvre composite''.&lt;ref name='Bellefonds'&gt;Bellefonds (2002:147,148)&lt;/ref&gt;

== Mga sanggunian ==
{{Reflist|30em}}

== Bibliograpiya ==
* Bellefonds, Xavier Linant de, ''Droits d'auteur et Droits Voisins'', Dalloz, Paris, 2002

== Mga panlabas na link ==
* [http://www.copyright.gov/title17/ US Copyright Act (Naka-host ng Copyright Office)]
* [https://web.archive.org/web/20051228180915/http://www.copyright.gov/circs/circ14.html US Copyright 'Derivative Works' (Naka-host ng Copyright Office)]
* [http://www.copyright.gov/circs/circ14.pdf &quot;Copyright sa Derivative Works and Compilations&quot; (Naka-host ng US Copyright Office)]
* [http://chillingeffects.org/derivative/faq.cgi Mga Madalas Itanong (at Mga Sagot) tungkol sa Derivative Works] Archived  , Chillingeffects.org
* Artikulo na &quot; [https://archive.today/20130127213249/http://linuxjournal.com/article.php?sid=6366 Geek Law: Derivative Works] &quot; ni Lawrence Rosen, Linuxjournal.com
* Artikulo &quot; [https://web.archive.org/web/20040815124629/http://www.artslaw.org/DERIV.HTM DERIVATIVE WORK RIGHTS] &quot; ni David M. Spatt, Artslaw.org
* Artikulo &quot; [http://docs.law.gwu.edu/facweb/claw/Lhooq0.htm LHOOQ--Internet-Related Derivative Works] Archived   &quot; ni Richard H. Stern
* Artikulo na &quot; [https://web.archive.org/web/20041019144646/http://funnystrange.com/copyright/derivative.htm Derivative Works] &quot; ni Sarah Ovenall, Funnystrange.com

{{Authority control}}

[[Kategorya:Batas sa karapatang-sipi]]</text>
      <sha1>hv6d3l77ay8lldmgmvvpn9u16ewpo89</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>2164892</id>
      <parentid>2164876</parentid>
      <timestamp>2025-06-14T04:20:49Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>JWilz12345</username>
        <id>77302</id>
      </contributor>
      <comment>added [[Category:Mga teknik na pansining]] using [[WP:HC|HotCat]]</comment>
      <origin>2164892</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="14035" sha1="bl0oxw4wkl1v3inszi0f0zf5yyp66wo" xml:space="preserve">[[Talaksan:2015-02-09 philosophy 04-open-source by-David-Revoy.jpg|right|thumb|300x300px|Maaaring pinagmumulan ng maraming mga uri ng mga hinangong likha ang isang gawa. Makikita sa larawang ito na ang aklat ng komiks ay pinagmumulan ng mga paninda, isang larong video, isang magasin, at isang pelikula.]]
Ang isang '''hinangong likha''' ({{Langx|en|derivative work}}), sa ilalim ng batas sa [[karapatang-sipi]], ay isang likhang may pangunahing mga elemento ng naunang gawa na paglikha na kinabibilangan ng mga pangunahing elemento ng isang nauna at dating nilikha na orihinal na gawa (na siyang '''pinagbatayang likha''' o ''underlying work''). Nagiging pangalawa at hiwalay na gawa ang hinangong likha na nakapag-iisa sa naunang gawa. Dapat na malaki ang pagbabago o transpormasyon, modipikasyon, o adaptasyon ng hinangong likha at taglay nito ang pagkatao ng manlilikha nito upang maging orihinal at maging karapat-dapat sa pananggalang ng karapatang-sipi. Ilan sa karaniwang mga uri ng mga hinangong likha ang mga [[pagsasalin]], [[pampelikulang adaptasyon]], at [[pangmusikang kaayusan]].

Karamihan sa mga batas ng mga bansa ay naglalayong isanggalang ang parehong mga orihinal at hinangong likha.&lt;ref&gt;Sa Estados Unidos, isinasanggalang ng US, 17 U.S.C. §&amp;nbsp;106(2) ang mga hinangong likha. Para sa Reyno Unido o UK, pakitingnan ang ''[http://www.copyrightservice.co.uk/copyright/p22_derivative_works.en.htm Fact Sheet P-22: Derivative works]'' ng UK Copyright Service] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20170421053706/http://www.copyrightservice.co.uk/copyright/p22_derivative_works.en.htm |date=April 21, 2017 }} (Huling isinapanahon: Disyembre 10, 2012). Isinasanggalang ng batas sa Pransiya ang mga hinangong likha bilang mga &quot;œuvres composites&quot; o &quot;une œuvre dérivée.&quot; Tingnan ang Artikulo L. 112–13 ng ''Code de la Propriété Intellectuelle, Artikulo L.112–13). Isinasanggalang naman ng Batas sa Karapatang-sipi ng Alemanya (UrhG, seksiyon 3, 23, at 69c Blg. 2) ang mga pagsasalin (''Übersetzungen'') at ibang mga pag-aangkop (''andere Bearbeitungen''), gayundin ang ibang mga uri ng elaborasyon tulad ng pagsasadula, pagsasaorkestra, at bagong mga bersiyon ng mga gawa. Sa Espanya, isinasanggalang ng Artikulo 11 TRLPI ang mga hinangong likha tulad ng mga pagsasalin, pang-aangkop, pagrerebisa, kaayusang pangmusika at anumang pagbabago o transpormasyon ng isang gawang pampanitikan, sining, o pang-agham. Nagbibigay naman ng pananggalang ang Artikulo 4 ng Batas sa Karapatang-sipi ng Italya ang malikhaing mga elaborasyon ng mga gawa, tulad ng mga pagsasalin sa ibang wika, pagbabago sa ibang anyo mula sa anyong panitikan o sining, mga pagiiba o pagdaragdag na bumubuo sa malakihang bagong gawa (''remake'') ng orihinal na gawa, mga pag-aangkop, &quot;mga pagbabawas&quot; (bilang maikling mga bersiyon ng protektadong mga gawa), mga kompendiyo, at mga ibang uri na hindi bumubuo sa orihinal na mga gawa. Nakasaad naman sa Artikulo 10-2 ng Batas sa Karapatang-sipi ng Olanda na maaaring isanggalang ng karapatang-sipi bilang mga orihinal na gawa ang mga pagpaparami ng binagong uri ng isang gawang pampanitikan, pang-agham, o sining, tulad ng mga pagsasalin, pangmusikang kaayusan, pag-aangkop, at ibang mga elaborasyon nang walang prehuwisyo sa pinagmulang gawa. Nakasaad sa Artikulo 2, §&amp;nbsp;3 ng Kumbensiyong Berne: &quot;Ang mga pagsasalin, adaptasyon, kaayusang pangmusika at iba pang mga pagbabago ng isang gawang pampanitikan o pansining ay dapat protektahan bilang orihinal na mga gawa nang walang prehuwisyo sa karapatang-sipi sa orihinal na gawa.&quot; Isinama ang tadhanang ito sa Kasunduang TRIPS. Para sa paghahambing ng iba't ibang mga rehimen sa karapatang-sipi ng mga bansa hinggil sa pagsasanggalang ng mga hinangong gawa, tingnan ang ''The Derivative Right, or Why Copyright Law Protects Foxes Better than Hedgehogs'' ni Daniel Gervais, [http://www.jetlaw.org/wp-content/uploads/2013/05/Gervais.pdf 15 VANDERBILT] J. OF ENT. AND TECH. LAW 785 2013; [http://www.ivir.nl/publicaties/download/1507 Institute] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20161227193629/http://www.ivir.nl/publicaties/download/1507 |date=December 27, 2016}} for Information Law, Univ. of Amsterdam, ''The digitisation of cultural heritage: originality, derivative works, and (non) original photographs''.&lt;/ref&gt; Binibigyan nila ang mga manlilikha ng karapatang hadlangan o kontrolin ang kanilang integridad at pangkomersiyong pakinabang. Nakikinabang naman ang mga hinangong gawa at mga manlilikha nito sa ganap na pananggalang hatid ng karapatang-sipi nang hindi napipinsala ang mga karapatan ng manlilikha ng orihinal na gawa.

== Kahulugan ==

=== Berne ===
Bagama't hindi tuwirang gumagamit ng salitang &quot;hinangong gawa&quot;, nakasaad sa [[Kumbensiyong Berne]] (isang pandaigdigang kasunduan sa karapatang-sipi) na &quot;Ang mga pagsasalin, adaptasyon, kaayusang pangmusika at iba pang mga pagbabago ng isang gawang pampanitikan o pansining ay dapat protektahan bilang orihinal na mga gawa nang walang prehuwisyo sa karapatang-sipi sa orihinal na gawa&quot;.

=== Pilipinas ===
Sang-ayon sa [[Tanggapan sa Ari-ariang Intelektuwal ng Pilipinas]] (IPOPHL), binibigyang-kahulugan ang hinangong gawa bilang &quot;isang gawa na ibinatay sa o hinango mula sa isa o higit pang gawang may umiiral nang karapatang-sipi. Kabílang sa mga itinuturing na mga hinangong likha ang mga sumusunod: salin, pagsasadula, pag-aangkop, pagpapaikli, pagsasaayos, at iba pang pagbabago ng mga gawang pampanitikan o pansining. Kabilang din sa itinuturing na hinangong likha ang mga tinipon o pinagsama-samang mga gawang pampanitikan at pansining at mga kalipunan ng mga datos at iba pang bagay.&quot;&lt;ref&gt;{{cite web |url=https://www.ipophil.gov.ph/glosaryo-ng-yamang-isip/glossary-of-terms-copyright/ |title=Glossary of Terms - Copyright |website=Intellectual Property Office of the Philippines |access-date=Hunyo 14, 2025}}&lt;/ref&gt;

=== Canada ===
Bagama't hindi tuwirang binibigyang-kahulugan sa [[batas sa karapatang-sipi ng Canada]] ang &quot;hinangong likha&quot;, nagbibigay naman ito ng mga sumusunod na halimbawa ng kung ano ang tumutukoy sa isang &quot;hinangong likha&quot; sa [https://web.archive.org/web/20110605050051/http://laws.justice.gc.ca/en/showdoc/cs/C-42/bo-ga%3Al_I-gb%3As_3//en seksiyon 3] ng ''[[Copyright Act (Canada)|Copyright Act]]''. Ang mga halimbawang pangkalahatang sinang-ayunan ng ilang sektor.&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Supreme Court of Canada - Decisions - Théberge v. Galerie d'Art du Petit Champlain inc. |url=http://scc.lexum.umontreal.ca/en/2002/2002scc34/2002scc34.html |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20080430131913/http://scc.lexum.umontreal.ca/en/2002/2002scc34/2002scc34.html |archive-date=Abril 30, 2008 |access-date=Mayo 24, 2008 |quote=examples of what might be called derivative works [are] listed in s. 3(1)(''a'') to (''e'') of our Act}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Creative Commons Attribution 2.5 Canada Legal Code |url=https://creativecommons.org/licenses/by/2.5/ca/legalcode.en |access-date=Mayo 24, 2008 |quote=Derivative works include: ...}}&lt;/ref&gt;&lt;blockquote&gt;&quot;karapatang-sipi&quot;... kabilang ang tanging karapatan

 ( ''a'' ) na gumawa, magparami, magsagawa o maglathala ng anumang pagsasalin ng gawa,

 ( ''b'' ) na gawing isang nobela o ibang hindi pandulang gawa, sa kaso ng mga likhang dula,

 ( ''c'' ) na gawing isang pagsasadula sa pamamagitan ng pagtatanghal sa publiko o hindi sa publiko, sa kaso ng isang nobela o ibang mga gawang hindi pandula, o ng isang likhang sining,

 ( ''d'' ) na gumawa ng anumang rekording ng tunog, pelikula, o ibang paraan sa pamamagitan ng mekanikal na pagpaparami o pagtatanghal, sa kaso ng isang gawang pampanitikan, pandula o pangmusika,

 ( ''e'' ) na paramihin, iangkop, at itanghal sa publiko bilang pelikula, sa kaso ng anumang likhang pampanitikan, dula, musika o sining&lt;/blockquote&gt;

Nilinaw ng Kataas-taasang Hukuman ng Canada sa pasyang ''Théberge v Galerie d'Art du Petit Champlain Inc'' ({{lexum-scc3|2002|34|2|336}}) na sumakop lamang ang pambatas na pagkilala ng mga hinangong likha sa mga pangyayaring mayroong paggawa ''at'' pagpaparami. Walang paglabag sa ''Copyright Act'' kung walang paghalaw, pagpaparami, o paggawa ng bago at orihinal na gawa na isinasama ang gawa ng isang manlilikha.

=== Estados Unidos ===
[[Talaksan:Derivative of medical imaging.jpg|thumb| Sa ilalim ng batas sa Amerika, isinasanggalang ng karapatang-sipi ang ipinapakitang hinangong likha ng isang [[radiograph sa dibdib]] (na nasa [[pampublikong dominyo]]) dahil sa karagdagang mga grapiko. Gayunpaman, nananatili sa pampublikong dominyo ang ''radiograph'' na bahagi ng hinangong likha.]]
Ibinibigay ng Batas sa Karapatang-sipi ng Estados Unidos ang isang malawak na kahulugan ng &quot;hinangong likha&quot;, sa ilalim ng {{UnitedStatesCode|17|101}}:
&lt;blockquote&gt;Ang &quot;hinangong likha&quot; ay isang gawang ibinatay sa isa o higit pang mga nauna nang gawa, tulad ng isang pagsasalin, pangmusikang kaayusan, pagsasadula, pagsasakathang-isip, bersiyong pampelikula, rekording ng tunog, pagpaparami ng sining, pagpapaikli, pagpapasiksik, o iba pang anyo ng paghuhulma, pagbabago o pag-aangkop ng isang gawa. Ang isang gawang binubuo ng editoryal na mga rebisyon, anotasyon, elaborasyon, o iba pang mga pagbabago na kumakatawan sa isang orihinal na gawa ng manlilikha sa kabuoan ay isang &quot;hinangong gawa&quot;.&lt;/blockquote&gt;

Sang-ayon sa {{UnitedStatesCode|17|103(b)}}:
&lt;blockquote&gt;Sumasaklaw lamang ang karapatang-sipi ng isang kalipunan o hinangong likha sa materyal na iniambag ng manlilikha ng naturang gawa, bukod pa sa dati nang nilikhang materyal na ginamit sa gawa at hindi nangangahulugan ng natatanging karapatan sa dati nang nilikhang materyal. Ang karapatang-sipi sa naturang gawa ay hiwalay sa anumang proteksiyon ng karapatang-sipi sa dati nang nilikhang materyal, at hindi rin nakaaapekto o nakalalawak sa saklaw, haba, tagal, pagmamay-ari, o pamamalagi ng, anumang proteksiyon ng karapatang-sipi sa dati nang nilikhang materyal.&lt;/blockquote&gt;

Sang-ayon naman sa {{UnitedStatesCode|17|106}}:
&lt;blockquote&gt;Alinsunod sa mga seksiyon 107 hanggang 122, ang may-ari ng karapatang-sipi sa ilalim ng pamagat na ito ay may natatanging mga karapatan ang na gawin at pahintulutan ang alinman sa mga sumusunod:

 (1) na paramihin ang mga kopya ng mga gawang may karapatang-sipi... ;

 (2) na maghanda ng mga hinangong likha batay sa gawang may karapatang-sipi;

 (3) na ipamahagi sa publiko ang mga kopya... ng gawang may karapatang-sipi sa pamamagitan ng pagbebenta o ibang paglilipat ng pagmamay-ari, o sa pamamagitan ng pag-upa, pagpapaupa, o pagpapahiram....&lt;/blockquote&gt;

Ayon sa [http://www.copyright.gov/circs/circ14.pdf ''US Copyright Office Circular 14: Derivative Works'']:
&lt;blockquote&gt;Isang karaniwang halimbawa ng isang hinangong likha na natanggap ng Tanggapan para sa pagpaparehistro ay pangunahing isang bagong gawa ngunit mayroong materyal na nauna nang inilathala. Sa ilalim ng batas sa karapatang-sipi, nagiging hinangong likha ang bagong gawa na ito dahil sa dati nang nilikhang materyal. Upang maging karapat-dapat sa karapatang-sipi, dapat na naiiba nang husto sa orihinal na gawa ang hinangong likha upang maituring na &quot;bagong gawa&quot; o dapat na naglalaman ito ng maraming bagong materyal. Ang maliliit na mga pagbabago o pagdaragdag ng maliit na substansiya sa isang dati nang nilikhang gawa ay hindi magiging kuwalipikado na maging isang bagong bersiyon ang hinangong gawa sa usapin ng karapatang-sipi. Dapat na orihinal mismo ang bagong materyal. Bilang halimbawa, hindi karapat-dapat sa karapatang-sipi ang mga pamagat, maikling mga parirala, at padron.&lt;/blockquote&gt;

=== Pransiya ===
Mas pinipili ng batas ng Pransiya ang katawagang &quot;''œuvre composite''&quot; (&quot;''composite work''&quot;) bagama't minsan ginagamit din ang katawagang &quot;''œuvre dérivée''&quot;. Tinukoy ito sa artikulo L 113-2, talata 2 ng Kodigo ng Ari-ariang Intelektuwal bilang &quot;bagong mga gawa [na isinasama] sa dati nang nilikhang gawa nang walang pagtutulungan ng manlilikha nito&quot;.&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Code de la propriété intellectuelle - Article L113-2 {{!}} Legifrance |url=https://www.legifrance.gouv.fr/affichCodeArticle.do?idArticle=LEGIARTI000006278882&amp;cidTexte=LEGITEXT000006069414&amp;dateTexte=20131026&amp;oldAction=rechCodeArticle |access-date=Hunyo 14, 2025 |website=www.legifrance.gouv.fr |language=fr}}&lt;/ref&gt; Binigyang-kahulugan ng kanilang kataas-taasang hukuman, ang Hukuman ng Kasasyon, ang batas na ito; ayon sa kanila, kailangan ng dalawang magkakaibang input sa magkaibang mga punto sa oras upang mapabilang sa ''œuvre composite''.&lt;ref name='Bellefonds'&gt;Bellefonds (2002:147,148)&lt;/ref&gt;

== Mga sanggunian ==
{{Reflist|30em}}

== Bibliograpiya ==
* Bellefonds, Xavier Linant de, ''Droits d'auteur et Droits Voisins'', Dalloz, Paris, 2002

== Mga panlabas na link ==
* [http://www.copyright.gov/title17/ US Copyright Act (Naka-host ng Copyright Office)]
* [https://web.archive.org/web/20051228180915/http://www.copyright.gov/circs/circ14.html US Copyright 'Derivative Works' (Naka-host ng Copyright Office)]
* [http://www.copyright.gov/circs/circ14.pdf &quot;Copyright sa Derivative Works and Compilations&quot; (Naka-host ng US Copyright Office)]
* [http://chillingeffects.org/derivative/faq.cgi Mga Madalas Itanong (at Mga Sagot) tungkol sa Derivative Works] Archived  , Chillingeffects.org
* Artikulo na &quot; [https://archive.today/20130127213249/http://linuxjournal.com/article.php?sid=6366 Geek Law: Derivative Works] &quot; ni Lawrence Rosen, Linuxjournal.com
* Artikulo &quot; [https://web.archive.org/web/20040815124629/http://www.artslaw.org/DERIV.HTM DERIVATIVE WORK RIGHTS] &quot; ni David M. Spatt, Artslaw.org
* Artikulo &quot; [http://docs.law.gwu.edu/facweb/claw/Lhooq0.htm LHOOQ--Internet-Related Derivative Works] Archived   &quot; ni Richard H. Stern
* Artikulo na &quot; [https://web.archive.org/web/20041019144646/http://funnystrange.com/copyright/derivative.htm Derivative Works] &quot; ni Sarah Ovenall, Funnystrange.com

{{Authority control}}

[[Kategorya:Batas sa karapatang-sipi]]
[[Kategorya:Mga teknik na pansining]]</text>
      <sha1>bl0oxw4wkl1v3inszi0f0zf5yyp66wo</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>2164893</id>
      <parentid>2164892</parentid>
      <timestamp>2025-06-14T04:22:59Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>JWilz12345</username>
        <id>77302</id>
      </contributor>
      <minor />
      <origin>2164893</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="14037" sha1="fu37f3yx8c62tvolkwqyfi8t6j5wrzj" xml:space="preserve">[[Talaksan:2015-02-09 philosophy 04-open-source by-David-Revoy.jpg|right|thumb|300x300px|Maaaring pinagmumulan ng maraming mga uri ng mga hinangong likha ang isang gawa. Makikita sa larawang ito na ang aklat ng komiks ay pinagmumulan ng mga paninda, isang larong video, isang magasin, at isang pelikula.]]
Ang isang '''hinangong likha''' ({{Langx|en|derivative work}}), sa ilalim ng batas sa [[karapatang-sipi]], ay isang likhang may pangunahing mga elemento ng naunang gawa na paglikha na kinabibilangan ng mga pangunahing elemento ng isang nauna at dating nilikha na orihinal na gawa (na siyang '''pinagbatayang likha''' o ''underlying work''). Nagiging pangalawa at hiwalay na gawa ang hinangong likha na nakapag-iisa sa naunang gawa. Dapat na malaki ang pagbabago o transpormasyon, modipikasyon, o adaptasyon ng hinangong likha at taglay nito ang pagkatao ng manlilikha nito upang maging orihinal at maging karapat-dapat sa pananggalang ng karapatang-sipi. Ilan sa karaniwang mga uri ng mga hinangong likha ang mga [[pagsasalin]], [[pampelikulang adaptasyon]], at [[pangmusikang kaayusan]].

Karamihan sa mga batas ng mga bansa ay naglalayong isanggalang ang parehong mga orihinal at hinangong likha.&lt;ref&gt;Sa Estados Unidos, isinasanggalang ng US, 17 U.S.C. §&amp;nbsp;106(2) ang mga hinangong likha. Para sa Reyno Unido o UK, pakitingnan ang ''[http://www.copyrightservice.co.uk/copyright/p22_derivative_works.en.htm Fact Sheet P-22: Derivative works]'' ng UK Copyright Service] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20170421053706/http://www.copyrightservice.co.uk/copyright/p22_derivative_works.en.htm |date=April 21, 2017 }} (Huling isinapanahon: Disyembre 10, 2012). Isinasanggalang ng batas sa Pransiya ang mga hinangong likha bilang mga &quot;œuvres composites&quot; o &quot;une œuvre dérivée.&quot; Tingnan ang Artikulo L. 112–13 ng ''Code de la Propriété Intellectuelle'', Artikulo L.112–13). Isinasanggalang naman ng Batas sa Karapatang-sipi ng Alemanya (UrhG, seksiyon 3, 23, at 69c Blg. 2) ang mga pagsasalin (''Übersetzungen'') at ibang mga pag-aangkop (''andere Bearbeitungen''), gayundin ang ibang mga uri ng elaborasyon tulad ng pagsasadula, pagsasaorkestra, at bagong mga bersiyon ng mga gawa. Sa Espanya, isinasanggalang ng Artikulo 11 TRLPI ang mga hinangong likha tulad ng mga pagsasalin, pang-aangkop, pagrerebisa, kaayusang pangmusika at anumang pagbabago o transpormasyon ng isang gawang pampanitikan, sining, o pang-agham. Nagbibigay naman ng pananggalang ang Artikulo 4 ng Batas sa Karapatang-sipi ng Italya ang malikhaing mga elaborasyon ng mga gawa, tulad ng mga pagsasalin sa ibang wika, pagbabago sa ibang anyo mula sa anyong panitikan o sining, mga pagiiba o pagdaragdag na bumubuo sa malakihang bagong gawa (''remake'') ng orihinal na gawa, mga pag-aangkop, &quot;mga pagbabawas&quot; (bilang maikling mga bersiyon ng protektadong mga gawa), mga kompendiyo, at mga ibang uri na hindi bumubuo sa orihinal na mga gawa. Nakasaad naman sa Artikulo 10-2 ng Batas sa Karapatang-sipi ng Olanda na maaaring isanggalang ng karapatang-sipi bilang mga orihinal na gawa ang mga pagpaparami ng binagong uri ng isang gawang pampanitikan, pang-agham, o sining, tulad ng mga pagsasalin, pangmusikang kaayusan, pag-aangkop, at ibang mga elaborasyon nang walang prehuwisyo sa pinagmulang gawa. Nakasaad sa Artikulo 2, §&amp;nbsp;3 ng Kumbensiyong Berne: &quot;Ang mga pagsasalin, adaptasyon, kaayusang pangmusika at iba pang mga pagbabago ng isang gawang pampanitikan o pansining ay dapat protektahan bilang orihinal na mga gawa nang walang prehuwisyo sa karapatang-sipi sa orihinal na gawa.&quot; Isinama ang tadhanang ito sa Kasunduang TRIPS. Para sa paghahambing ng iba't ibang mga rehimen sa karapatang-sipi ng mga bansa hinggil sa pagsasanggalang ng mga hinangong gawa, tingnan ang ''The Derivative Right, or Why Copyright Law Protects Foxes Better than Hedgehogs'' ni Daniel Gervais, [http://www.jetlaw.org/wp-content/uploads/2013/05/Gervais.pdf 15 VANDERBILT] J. OF ENT. AND TECH. LAW 785 2013; [http://www.ivir.nl/publicaties/download/1507 Institute] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20161227193629/http://www.ivir.nl/publicaties/download/1507 |date=December 27, 2016}} for Information Law, Univ. of Amsterdam, ''The digitisation of cultural heritage: originality, derivative works, and (non) original photographs''.&lt;/ref&gt; Binibigyan nila ang mga manlilikha ng karapatang hadlangan o kontrolin ang kanilang integridad at pangkomersiyong pakinabang. Nakikinabang naman ang mga hinangong gawa at mga manlilikha nito sa ganap na pananggalang hatid ng karapatang-sipi nang hindi napipinsala ang mga karapatan ng manlilikha ng orihinal na gawa.

== Kahulugan ==

=== Berne ===
Bagama't hindi tuwirang gumagamit ng salitang &quot;hinangong gawa&quot;, nakasaad sa [[Kumbensiyong Berne]] (isang pandaigdigang kasunduan sa karapatang-sipi) na &quot;Ang mga pagsasalin, adaptasyon, kaayusang pangmusika at iba pang mga pagbabago ng isang gawang pampanitikan o pansining ay dapat protektahan bilang orihinal na mga gawa nang walang prehuwisyo sa karapatang-sipi sa orihinal na gawa&quot;.

=== Pilipinas ===
Sang-ayon sa [[Tanggapan sa Ari-ariang Intelektuwal ng Pilipinas]] (IPOPHL), binibigyang-kahulugan ang hinangong gawa bilang &quot;isang gawa na ibinatay sa o hinango mula sa isa o higit pang gawang may umiiral nang karapatang-sipi. Kabílang sa mga itinuturing na mga hinangong likha ang mga sumusunod: salin, pagsasadula, pag-aangkop, pagpapaikli, pagsasaayos, at iba pang pagbabago ng mga gawang pampanitikan o pansining. Kabilang din sa itinuturing na hinangong likha ang mga tinipon o pinagsama-samang mga gawang pampanitikan at pansining at mga kalipunan ng mga datos at iba pang bagay.&quot;&lt;ref&gt;{{cite web |url=https://www.ipophil.gov.ph/glosaryo-ng-yamang-isip/glossary-of-terms-copyright/ |title=Glossary of Terms - Copyright |website=Intellectual Property Office of the Philippines |access-date=Hunyo 14, 2025}}&lt;/ref&gt;

=== Canada ===
Bagama't hindi tuwirang binibigyang-kahulugan sa [[batas sa karapatang-sipi ng Canada]] ang &quot;hinangong likha&quot;, nagbibigay naman ito ng mga sumusunod na halimbawa ng kung ano ang tumutukoy sa isang &quot;hinangong likha&quot; sa [https://web.archive.org/web/20110605050051/http://laws.justice.gc.ca/en/showdoc/cs/C-42/bo-ga%3Al_I-gb%3As_3//en seksiyon 3] ng ''[[Copyright Act (Canada)|Copyright Act]]''. Ang mga halimbawang pangkalahatang sinang-ayunan ng ilang sektor.&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Supreme Court of Canada - Decisions - Théberge v. Galerie d'Art du Petit Champlain inc. |url=http://scc.lexum.umontreal.ca/en/2002/2002scc34/2002scc34.html |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20080430131913/http://scc.lexum.umontreal.ca/en/2002/2002scc34/2002scc34.html |archive-date=Abril 30, 2008 |access-date=Mayo 24, 2008 |quote=examples of what might be called derivative works [are] listed in s. 3(1)(''a'') to (''e'') of our Act}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Creative Commons Attribution 2.5 Canada Legal Code |url=https://creativecommons.org/licenses/by/2.5/ca/legalcode.en |access-date=Mayo 24, 2008 |quote=Derivative works include: ...}}&lt;/ref&gt;&lt;blockquote&gt;&quot;karapatang-sipi&quot;... kabilang ang tanging karapatan

 ( ''a'' ) na gumawa, magparami, magsagawa o maglathala ng anumang pagsasalin ng gawa,

 ( ''b'' ) na gawing isang nobela o ibang hindi pandulang gawa, sa kaso ng mga likhang dula,

 ( ''c'' ) na gawing isang pagsasadula sa pamamagitan ng pagtatanghal sa publiko o hindi sa publiko, sa kaso ng isang nobela o ibang mga gawang hindi pandula, o ng isang likhang sining,

 ( ''d'' ) na gumawa ng anumang rekording ng tunog, pelikula, o ibang paraan sa pamamagitan ng mekanikal na pagpaparami o pagtatanghal, sa kaso ng isang gawang pampanitikan, pandula o pangmusika,

 ( ''e'' ) na paramihin, iangkop, at itanghal sa publiko bilang pelikula, sa kaso ng anumang likhang pampanitikan, dula, musika o sining&lt;/blockquote&gt;

Nilinaw ng Kataas-taasang Hukuman ng Canada sa pasyang ''Théberge v Galerie d'Art du Petit Champlain Inc'' ({{lexum-scc3|2002|34|2|336}}) na sumakop lamang ang pambatas na pagkilala ng mga hinangong likha sa mga pangyayaring mayroong paggawa ''at'' pagpaparami. Walang paglabag sa ''Copyright Act'' kung walang paghalaw, pagpaparami, o paggawa ng bago at orihinal na gawa na isinasama ang gawa ng isang manlilikha.

=== Estados Unidos ===
[[Talaksan:Derivative of medical imaging.jpg|thumb| Sa ilalim ng batas sa Amerika, isinasanggalang ng karapatang-sipi ang ipinapakitang hinangong likha ng isang [[radiograph sa dibdib]] (na nasa [[pampublikong dominyo]]) dahil sa karagdagang mga grapiko. Gayunpaman, nananatili sa pampublikong dominyo ang ''radiograph'' na bahagi ng hinangong likha.]]
Ibinibigay ng Batas sa Karapatang-sipi ng Estados Unidos ang isang malawak na kahulugan ng &quot;hinangong likha&quot;, sa ilalim ng {{UnitedStatesCode|17|101}}:
&lt;blockquote&gt;Ang &quot;hinangong likha&quot; ay isang gawang ibinatay sa isa o higit pang mga nauna nang gawa, tulad ng isang pagsasalin, pangmusikang kaayusan, pagsasadula, pagsasakathang-isip, bersiyong pampelikula, rekording ng tunog, pagpaparami ng sining, pagpapaikli, pagpapasiksik, o iba pang anyo ng paghuhulma, pagbabago o pag-aangkop ng isang gawa. Ang isang gawang binubuo ng editoryal na mga rebisyon, anotasyon, elaborasyon, o iba pang mga pagbabago na kumakatawan sa isang orihinal na gawa ng manlilikha sa kabuoan ay isang &quot;hinangong gawa&quot;.&lt;/blockquote&gt;

Sang-ayon sa {{UnitedStatesCode|17|103(b)}}:
&lt;blockquote&gt;Sumasaklaw lamang ang karapatang-sipi ng isang kalipunan o hinangong likha sa materyal na iniambag ng manlilikha ng naturang gawa, bukod pa sa dati nang nilikhang materyal na ginamit sa gawa at hindi nangangahulugan ng natatanging karapatan sa dati nang nilikhang materyal. Ang karapatang-sipi sa naturang gawa ay hiwalay sa anumang proteksiyon ng karapatang-sipi sa dati nang nilikhang materyal, at hindi rin nakaaapekto o nakalalawak sa saklaw, haba, tagal, pagmamay-ari, o pamamalagi ng, anumang proteksiyon ng karapatang-sipi sa dati nang nilikhang materyal.&lt;/blockquote&gt;

Sang-ayon naman sa {{UnitedStatesCode|17|106}}:
&lt;blockquote&gt;Alinsunod sa mga seksiyon 107 hanggang 122, ang may-ari ng karapatang-sipi sa ilalim ng pamagat na ito ay may natatanging mga karapatan ang na gawin at pahintulutan ang alinman sa mga sumusunod:

 (1) na paramihin ang mga kopya ng mga gawang may karapatang-sipi... ;

 (2) na maghanda ng mga hinangong likha batay sa gawang may karapatang-sipi;

 (3) na ipamahagi sa publiko ang mga kopya... ng gawang may karapatang-sipi sa pamamagitan ng pagbebenta o ibang paglilipat ng pagmamay-ari, o sa pamamagitan ng pag-upa, pagpapaupa, o pagpapahiram....&lt;/blockquote&gt;

Ayon sa [http://www.copyright.gov/circs/circ14.pdf ''US Copyright Office Circular 14: Derivative Works'']:
&lt;blockquote&gt;Isang karaniwang halimbawa ng isang hinangong likha na natanggap ng Tanggapan para sa pagpaparehistro ay pangunahing isang bagong gawa ngunit mayroong materyal na nauna nang inilathala. Sa ilalim ng batas sa karapatang-sipi, nagiging hinangong likha ang bagong gawa na ito dahil sa dati nang nilikhang materyal. Upang maging karapat-dapat sa karapatang-sipi, dapat na naiiba nang husto sa orihinal na gawa ang hinangong likha upang maituring na &quot;bagong gawa&quot; o dapat na naglalaman ito ng maraming bagong materyal. Ang maliliit na mga pagbabago o pagdaragdag ng maliit na substansiya sa isang dati nang nilikhang gawa ay hindi magiging kuwalipikado na maging isang bagong bersiyon ang hinangong gawa sa usapin ng karapatang-sipi. Dapat na orihinal mismo ang bagong materyal. Bilang halimbawa, hindi karapat-dapat sa karapatang-sipi ang mga pamagat, maikling mga parirala, at padron.&lt;/blockquote&gt;

=== Pransiya ===
Mas pinipili ng batas ng Pransiya ang katawagang &quot;''œuvre composite''&quot; (&quot;''composite work''&quot;) bagama't minsan ginagamit din ang katawagang &quot;''œuvre dérivée''&quot;. Tinukoy ito sa artikulo L 113-2, talata 2 ng Kodigo ng Ari-ariang Intelektuwal bilang &quot;bagong mga gawa [na isinasama] sa dati nang nilikhang gawa nang walang pagtutulungan ng manlilikha nito&quot;.&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Code de la propriété intellectuelle - Article L113-2 {{!}} Legifrance |url=https://www.legifrance.gouv.fr/affichCodeArticle.do?idArticle=LEGIARTI000006278882&amp;cidTexte=LEGITEXT000006069414&amp;dateTexte=20131026&amp;oldAction=rechCodeArticle |access-date=Hunyo 14, 2025 |website=www.legifrance.gouv.fr |language=fr}}&lt;/ref&gt; Binigyang-kahulugan ng kanilang kataas-taasang hukuman, ang Hukuman ng Kasasyon, ang batas na ito; ayon sa kanila, kailangan ng dalawang magkakaibang input sa magkaibang mga punto sa oras upang mapabilang sa ''œuvre composite''.&lt;ref name='Bellefonds'&gt;Bellefonds (2002:147,148)&lt;/ref&gt;

== Mga sanggunian ==
{{Reflist|30em}}

== Bibliograpiya ==
* Bellefonds, Xavier Linant de, ''Droits d'auteur et Droits Voisins'', Dalloz, Paris, 2002

== Mga panlabas na link ==
* [http://www.copyright.gov/title17/ US Copyright Act (Naka-host ng Copyright Office)]
* [https://web.archive.org/web/20051228180915/http://www.copyright.gov/circs/circ14.html US Copyright 'Derivative Works' (Naka-host ng Copyright Office)]
* [http://www.copyright.gov/circs/circ14.pdf &quot;Copyright sa Derivative Works and Compilations&quot; (Naka-host ng US Copyright Office)]
* [http://chillingeffects.org/derivative/faq.cgi Mga Madalas Itanong (at Mga Sagot) tungkol sa Derivative Works] Archived  , Chillingeffects.org
* Artikulo na &quot; [https://archive.today/20130127213249/http://linuxjournal.com/article.php?sid=6366 Geek Law: Derivative Works] &quot; ni Lawrence Rosen, Linuxjournal.com
* Artikulo &quot; [https://web.archive.org/web/20040815124629/http://www.artslaw.org/DERIV.HTM DERIVATIVE WORK RIGHTS] &quot; ni David M. Spatt, Artslaw.org
* Artikulo &quot; [http://docs.law.gwu.edu/facweb/claw/Lhooq0.htm LHOOQ--Internet-Related Derivative Works] Archived   &quot; ni Richard H. Stern
* Artikulo na &quot; [https://web.archive.org/web/20041019144646/http://funnystrange.com/copyright/derivative.htm Derivative Works] &quot; ni Sarah Ovenall, Funnystrange.com

{{Authority control}}

[[Kategorya:Batas sa karapatang-sipi]]
[[Kategorya:Mga teknik na pansining]]</text>
      <sha1>fu37f3yx8c62tvolkwqyfi8t6j5wrzj</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>2164894</id>
      <parentid>2164893</parentid>
      <timestamp>2025-06-14T04:30:29Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>JWilz12345</username>
        <id>77302</id>
      </contributor>
      <origin>2164894</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="14044" sha1="d2gsj5mx5uaj8f79ecyvqxfeamotgp9" xml:space="preserve">[[Talaksan:2015-02-09 philosophy 04-open-source by-David-Revoy.jpg|right|thumb|400px|Maaaring pinagmumulan ng maraming mga uri ng mga hinangong likha ang isang gawa. Makikita sa larawang ito na ang aklat ng komiks ay pinagmumulan ng mga paninda, isang larong video, isang magasin, at isang pelikula.]]
Ang isang '''hinangong likha''' ({{Langx|en|derivative work}}), sa ilalim ng batas sa [[karapatang-sipi]], ay isang likhang may pangunahing mga elemento ng naunang gawa na paglikha na kinabibilangan ng mga pangunahing elemento ng isang nauna at dating nilikha na orihinal na gawa (na siyang '''pinagbatayang likha''' o ''underlying work''). Nagiging pangalawa at hiwalay na gawa ang hinangong likha na nakapag-iisa sa naunang gawa. Dapat na malaki ang pagbabago o transpormasyon, modipikasyon, o adaptasyon ng hinangong likha at taglay nito ang pagkatao ng manlilikha nito upang maging orihinal at maging karapat-dapat sa pananggalang ng karapatang-sipi. Ilan sa karaniwang mga uri ng mga hinangong likha ang mga [[pagsasalin]], [[pampelikulang adaptasyon]], at [[pangmusikang kaayusan]].

Karamihan sa mga batas ng mga bansa ay naglalayong isanggalang ang parehong mga orihinal at hinangong likha.&lt;ref&gt;Sa Estados Unidos, isinasanggalang ng US, 17 U.S.C. §&amp;nbsp;106(2) ang mga hinangong likha. Para sa Reyno Unido o UK, pakitingnan ang ''[http://www.copyrightservice.co.uk/copyright/p22_derivative_works.en.htm Fact Sheet P-22: Derivative works]'' ng UK Copyright Service] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20170421053706/http://www.copyrightservice.co.uk/copyright/p22_derivative_works.en.htm |date=April 21, 2017 }} (Huling isinapanahon: Disyembre 10, 2012). Isinasanggalang ng batas sa Pransiya ang mga hinangong likha bilang mga &quot;œuvres composites&quot; o &quot;une œuvre dérivée.&quot; Tingnan ang Artikulo L. 112–13 ng ''Code de la Propriété Intellectuelle'', Artikulo L.112–13). Isinasanggalang naman ng Batas sa Karapatang-sipi ng Alemanya (UrhG, seksiyon 3, 23, at 69c Blg. 2) ang mga pagsasalin (''Übersetzungen'') at ibang mga pag-aangkop (''andere Bearbeitungen''), gayundin ang ibang mga uri ng elaborasyon tulad ng pagsasadula, pagsasaorkestra, at bagong mga bersiyon ng mga gawa. Sa Espanya, isinasanggalang ng Artikulo 11 TRLPI ang mga hinangong likha tulad ng mga pagsasalin, pang-aangkop, pagrerebisa, kaayusang pangmusika at anumang pagbabago o transpormasyon ng isang gawang pampanitikan, sining, o pang-agham. Nagbibigay naman ng pananggalang ang Artikulo 4 ng Batas sa Karapatang-sipi ng Italya ang malikhaing mga elaborasyon ng mga gawa, tulad ng mga pagsasalin sa ibang wika, pagbabago sa ibang anyo mula sa anyong panitikan o sining, mga pagiiba o pagdaragdag na bumubuo sa malakihang bagong gawa (''remake'') ng orihinal na gawa, mga pag-aangkop, &quot;mga pagbabawas&quot; (bilang maikling mga bersiyon ng protektadong mga gawa), mga kompendiyo, at mga ibang uri na hindi bumubuo sa orihinal na mga gawa. Nakasaad naman sa Artikulo 10-2 ng Batas sa Karapatang-sipi ng Olanda na maaaring isanggalang ng karapatang-sipi bilang mga orihinal na gawa ang mga pagpaparami ng binagong uri ng isang gawang pampanitikan, pang-agham, o sining, tulad ng mga pagsasalin, pangmusikang kaayusan, pag-aangkop, at ibang mga elaborasyon nang walang prehuwisyo sa pinagmulang gawa. Nakasaad sa Artikulo 2, §&amp;nbsp;3 ng Kumbensiyong Berne: &quot;Ang mga pagsasalin, adaptasyon, kaayusang pangmusika at iba pang mga pagbabago ng isang gawang pampanitikan o pansining ay dapat protektahan bilang orihinal na mga gawa nang walang prehuwisyo sa karapatang-sipi sa orihinal na gawa.&quot; Isinama ang tadhanang ito sa Kasunduang TRIPS. Para sa paghahambing ng iba't ibang mga rehimen sa karapatang-sipi ng mga bansa hinggil sa pagsasanggalang ng mga hinangong gawa, tingnan ang ''The Derivative Right, or Why Copyright Law Protects Foxes Better than Hedgehogs'' ni Daniel Gervais, [http://www.jetlaw.org/wp-content/uploads/2013/05/Gervais.pdf 15 VANDERBILT] J. OF ENT. AND TECH. LAW 785 2013; [http://www.ivir.nl/publicaties/download/1507 Institute] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20161227193629/http://www.ivir.nl/publicaties/download/1507 |date=December 27, 2016}} for Information Law, Univ. of Amsterdam, ''The digitisation of cultural heritage: originality, derivative works, and (non) original photographs''.&lt;/ref&gt; Binibigyan nila ang mga manlilikha ng karapatang hadlangan o kontrolin ang kanilang integridad at pangkomersiyong pakinabang. Nakikinabang naman ang mga hinangong gawa at mga manlilikha nito sa ganap na pananggalang hatid ng karapatang-sipi nang hindi napipinsala ang mga karapatan ng manlilikha ng orihinal na gawa.

== Kahulugan ==

=== Berne ===
Bagama't hindi tuwirang gumagamit ng salitang &quot;hinangong gawa&quot;, nakasaad sa [[Kumbensiyong Berne]] (isang pandaigdigang kasunduan sa karapatang-sipi) na &quot;Ang mga pagsasalin, adaptasyon, kaayusang pangmusika at iba pang mga pagbabago ng isang gawang pampanitikan o pansining ay dapat protektahan bilang orihinal na mga gawa nang walang prehuwisyo sa karapatang-sipi sa orihinal na gawa&quot;.

=== Pilipinas ===
Sang-ayon sa [[Tanggapan sa Ari-ariang Intelektuwal ng Pilipinas]] (IPOPHL), binibigyang-kahulugan ang hinangong gawa bilang &quot;isang gawa na ibinatay sa o hinango mula sa isa o higit pang gawang may umiiral nang karapatang-sipi. Kabílang sa mga itinuturing na mga hinangong likha ang mga sumusunod: salin, pagsasadula, pag-aangkop, pagpapaikli, pagsasaayos, at iba pang pagbabago ng mga gawang pampanitikan o pansining. Kabilang din sa itinuturing na hinangong likha ang mga tinipon o pinagsama-samang mga gawang pampanitikan at pansining at mga kalipunan ng mga datos at iba pang bagay.&quot;&lt;ref&gt;{{cite web |url=https://www.ipophil.gov.ph/glosaryo-ng-yamang-isip/glossary-of-terms-copyright/ |title=Glossary of Terms - Copyright |website=Intellectual Property Office of the Philippines |access-date=Hunyo 14, 2025}}&lt;/ref&gt;

=== Canada ===
Bagama't hindi tuwirang binibigyang-kahulugan sa [[batas sa karapatang-sipi ng Canada]] ang &quot;hinangong likha&quot;, nagbibigay naman ito ng mga sumusunod na halimbawa ng kung ano ang tumutukoy sa isang &quot;hinangong likha&quot; sa [https://web.archive.org/web/20110605050051/http://laws.justice.gc.ca/en/showdoc/cs/C-42/bo-ga%3Al_I-gb%3As_3//en seksiyon 3] ng ''[[Copyright Act (Canada)|Copyright Act]]''. Ang mga halimbawang pangkalahatang sinang-ayunan ng ilang sektor.&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Supreme Court of Canada - Decisions - Théberge v. Galerie d'Art du Petit Champlain inc. |url=http://scc.lexum.umontreal.ca/en/2002/2002scc34/2002scc34.html |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20080430131913/http://scc.lexum.umontreal.ca/en/2002/2002scc34/2002scc34.html |archive-date=Abril 30, 2008 |access-date=Mayo 24, 2008 |quote=examples of what might be called derivative works [are] listed in s. 3(1)(''a'') to (''e'') of our Act}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Creative Commons Attribution 2.5 Canada Legal Code |url=https://creativecommons.org/licenses/by/2.5/ca/legalcode.en |access-date=Mayo 24, 2008 |quote=Derivative works include: ...}}&lt;/ref&gt;&lt;blockquote&gt;&quot;karapatang-sipi&quot;... kabilang ang tanging karapatan

 ( ''a'' ) na gumawa, magparami, magsagawa o maglathala ng anumang pagsasalin ng gawa,

 ( ''b'' ) na gawing isang nobela o ibang hindi pandulang gawa, sa kaso ng mga likhang dula,

 ( ''c'' ) na gawing isang pagsasadula sa pamamagitan ng pagtatanghal sa publiko o hindi sa publiko, sa kaso ng isang nobela o ibang mga gawang hindi pandula, o ng isang likhang sining,

 ( ''d'' ) na gumawa ng anumang rekording ng tunog, pelikula, o ibang paraan sa pamamagitan ng mekanikal na pagpaparami o pagtatanghal, sa kaso ng isang gawang pampanitikan, pandula o pangmusika,

 ( ''e'' ) na paramihin, iangkop, at itanghal sa publiko bilang pelikula, sa kaso ng anumang likhang pampanitikan, dula, musika o sining&lt;/blockquote&gt;

Nilinaw ng Kataas-taasang Hukuman ng Canada sa pasyang ''Théberge v Galerie d'Art du Petit Champlain Inc'' ({{lexum-scc3|2002|34|2|336}}) na sumakop lamang ang pambatas na pagkilala ng mga hinangong likha sa mga pangyayaring mayroong paggawa ''at'' pagpaparami. Walang paglabag sa ''Copyright Act'' kung walang paghalaw, pagpaparami, o paggawa ng bago at orihinal na gawa na isinasama ang gawa ng isang manlilikha.

=== Estados Unidos ===
[[Talaksan:Derivative of medical imaging.jpg|thumb|upright=1.3|Sa ilalim ng batas sa Amerika, isinasanggalang ng karapatang-sipi ang ipinapakitang hinangong likha ng isang [[radiograph sa dibdib]] (na nasa [[pampublikong dominyo]]) dahil sa karagdagang mga grapiko. Gayunpaman, nananatili sa pampublikong dominyo ang ''radiograph'' na bahagi ng hinangong likha.]]
Ibinibigay ng Batas sa Karapatang-sipi ng Estados Unidos ang isang malawak na kahulugan ng &quot;hinangong likha&quot;, sa ilalim ng {{UnitedStatesCode|17|101}}:
&lt;blockquote&gt;Ang &quot;hinangong likha&quot; ay isang gawang ibinatay sa isa o higit pang mga nauna nang gawa, tulad ng isang pagsasalin, pangmusikang kaayusan, pagsasadula, pagsasakathang-isip, bersiyong pampelikula, rekording ng tunog, pagpaparami ng sining, pagpapaikli, pagpapasiksik, o iba pang anyo ng paghuhulma, pagbabago o pag-aangkop ng isang gawa. Ang isang gawang binubuo ng editoryal na mga rebisyon, anotasyon, elaborasyon, o iba pang mga pagbabago na kumakatawan sa isang orihinal na gawa ng manlilikha sa kabuoan ay isang &quot;hinangong gawa&quot;.&lt;/blockquote&gt;

Sang-ayon sa {{UnitedStatesCode|17|103(b)}}:
&lt;blockquote&gt;Sumasaklaw lamang ang karapatang-sipi ng isang kalipunan o hinangong likha sa materyal na iniambag ng manlilikha ng naturang gawa, bukod pa sa dati nang nilikhang materyal na ginamit sa gawa at hindi nangangahulugan ng natatanging karapatan sa dati nang nilikhang materyal. Ang karapatang-sipi sa naturang gawa ay hiwalay sa anumang proteksiyon ng karapatang-sipi sa dati nang nilikhang materyal, at hindi rin nakaaapekto o nakalalawak sa saklaw, haba, tagal, pagmamay-ari, o pamamalagi ng, anumang proteksiyon ng karapatang-sipi sa dati nang nilikhang materyal.&lt;/blockquote&gt;

Sang-ayon naman sa {{UnitedStatesCode|17|106}}:
&lt;blockquote&gt;Alinsunod sa mga seksiyon 107 hanggang 122, ang may-ari ng karapatang-sipi sa ilalim ng pamagat na ito ay may natatanging mga karapatan ang na gawin at pahintulutan ang alinman sa mga sumusunod:

 (1) na paramihin ang mga kopya ng mga gawang may karapatang-sipi... ;

 (2) na maghanda ng mga hinangong likha batay sa gawang may karapatang-sipi;

 (3) na ipamahagi sa publiko ang mga kopya... ng gawang may karapatang-sipi sa pamamagitan ng pagbebenta o ibang paglilipat ng pagmamay-ari, o sa pamamagitan ng pag-upa, pagpapaupa, o pagpapahiram....&lt;/blockquote&gt;

Ayon sa [http://www.copyright.gov/circs/circ14.pdf ''US Copyright Office Circular 14: Derivative Works'']:
&lt;blockquote&gt;Isang karaniwang halimbawa ng isang hinangong likha na natanggap ng Tanggapan para sa pagpaparehistro ay pangunahing isang bagong gawa ngunit mayroong materyal na nauna nang inilathala. Sa ilalim ng batas sa karapatang-sipi, nagiging hinangong likha ang bagong gawa na ito dahil sa dati nang nilikhang materyal. Upang maging karapat-dapat sa karapatang-sipi, dapat na naiiba nang husto sa orihinal na gawa ang hinangong likha upang maituring na &quot;bagong gawa&quot; o dapat na naglalaman ito ng maraming bagong materyal. Ang maliliit na mga pagbabago o pagdaragdag ng maliit na substansiya sa isang dati nang nilikhang gawa ay hindi magiging kuwalipikado na maging isang bagong bersiyon ang hinangong gawa sa usapin ng karapatang-sipi. Dapat na orihinal mismo ang bagong materyal. Bilang halimbawa, hindi karapat-dapat sa karapatang-sipi ang mga pamagat, maikling mga parirala, at padron.&lt;/blockquote&gt;

=== Pransiya ===
Mas pinipili ng batas ng Pransiya ang katawagang &quot;''œuvre composite''&quot; (&quot;''composite work''&quot;) bagama't minsan ginagamit din ang katawagang &quot;''œuvre dérivée''&quot;. Tinukoy ito sa artikulo L 113-2, talata 2 ng Kodigo ng Ari-ariang Intelektuwal bilang &quot;bagong mga gawa [na isinasama] sa dati nang nilikhang gawa nang walang pagtutulungan ng manlilikha nito&quot;.&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Code de la propriété intellectuelle - Article L113-2 {{!}} Legifrance |url=https://www.legifrance.gouv.fr/affichCodeArticle.do?idArticle=LEGIARTI000006278882&amp;cidTexte=LEGITEXT000006069414&amp;dateTexte=20131026&amp;oldAction=rechCodeArticle |access-date=Hunyo 14, 2025 |website=www.legifrance.gouv.fr |language=fr}}&lt;/ref&gt; Binigyang-kahulugan ng kanilang kataas-taasang hukuman, ang Hukuman ng Kasasyon, ang batas na ito; ayon sa kanila, kailangan ng dalawang magkakaibang input sa magkaibang mga punto sa oras upang mapabilang sa ''œuvre composite''.&lt;ref name='Bellefonds'&gt;Bellefonds (2002:147,148)&lt;/ref&gt;

== Mga sanggunian ==
{{Reflist|30em}}

== Bibliograpiya ==
* Bellefonds, Xavier Linant de, ''Droits d'auteur et Droits Voisins'', Dalloz, Paris, 2002

== Mga panlabas na link ==
* [http://www.copyright.gov/title17/ US Copyright Act (Naka-host ng Copyright Office)]
* [https://web.archive.org/web/20051228180915/http://www.copyright.gov/circs/circ14.html US Copyright 'Derivative Works' (Naka-host ng Copyright Office)]
* [http://www.copyright.gov/circs/circ14.pdf &quot;Copyright sa Derivative Works and Compilations&quot; (Naka-host ng US Copyright Office)]
* [http://chillingeffects.org/derivative/faq.cgi Mga Madalas Itanong (at Mga Sagot) tungkol sa Derivative Works] Archived  , Chillingeffects.org
* Artikulo na &quot; [https://archive.today/20130127213249/http://linuxjournal.com/article.php?sid=6366 Geek Law: Derivative Works] &quot; ni Lawrence Rosen, Linuxjournal.com
* Artikulo &quot; [https://web.archive.org/web/20040815124629/http://www.artslaw.org/DERIV.HTM DERIVATIVE WORK RIGHTS] &quot; ni David M. Spatt, Artslaw.org
* Artikulo &quot; [http://docs.law.gwu.edu/facweb/claw/Lhooq0.htm LHOOQ--Internet-Related Derivative Works] Archived   &quot; ni Richard H. Stern
* Artikulo na &quot; [https://web.archive.org/web/20041019144646/http://funnystrange.com/copyright/derivative.htm Derivative Works] &quot; ni Sarah Ovenall, Funnystrange.com

{{Authority control}}

[[Kategorya:Batas sa karapatang-sipi]]
[[Kategorya:Mga teknik na pansining]]</text>
      <sha1>d2gsj5mx5uaj8f79ecyvqxfeamotgp9</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>2164895</id>
      <parentid>2164894</parentid>
      <timestamp>2025-06-14T04:31:39Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>JWilz12345</username>
        <id>77302</id>
      </contributor>
      <origin>2164895</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="14050" sha1="4miatnszuzpqaeh55yjfnh2xd7dzscl" xml:space="preserve">[[Talaksan:2015-02-09 philosophy 04-open-source by-David-Revoy.jpg|right|thumb|400px|Maaaring pinagmumulan ng maraming mga uri ng mga hinangong likha ang isang gawa. Makikita sa larawang ito na ang aklat ng komiks ay pinagmumulan ng mga paninda, isang larong video, isang magasin, at isang pelikula.]]
Ang isang '''hinangong likha''' ({{Langx|en|derivative work}}), sa ilalim ng batas sa [[karapatang-sipi]], ay isang likhang may pangunahing mga elemento ng naunang gawa na paglikha na kinabibilangan ng mga pangunahing elemento ng isang nauna at dating nilikha na orihinal na gawa (na siyang '''pinagbatayang likha''' o ''underlying work''). Nagiging pangalawa at hiwalay na gawa ang hinangong likha na nakapag-iisa sa naunang gawa. Dapat na malaki ang pagbabago o transpormasyon, modipikasyon, o adaptasyon ng hinangong likha at taglay nito ang pagkatao ng manlilikha nito upang maging orihinal at maging karapat-dapat sa pananggalang ng karapatang-sipi. Ilan sa karaniwang mga uri ng mga hinangong likha ang mga [[pagsasalin]], [[pampelikulang adaptasyon]], at [[pangmusikang kaayusan]].

Karamihan sa mga batas ng mga bansa ay naglalayong isanggalang ang parehong mga orihinal at hinangong likha.&lt;ref&gt;Sa Estados Unidos, isinasanggalang ng US, 17 U.S.C. §&amp;nbsp;106(2) ang mga hinangong likha. Para sa Reyno Unido o UK, pakitingnan ang ''[http://www.copyrightservice.co.uk/copyright/p22_derivative_works.en.htm Fact Sheet P-22: Derivative works]'' ng UK Copyright Service] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20170421053706/http://www.copyrightservice.co.uk/copyright/p22_derivative_works.en.htm |date=April 21, 2017 }} (Huling isinapanahon: Disyembre 10, 2012). Isinasanggalang ng batas sa Pransiya ang mga hinangong likha bilang mga &quot;œuvres composites&quot; o &quot;une œuvre dérivée.&quot; Tingnan ang Artikulo L. 112–13 ng ''Code de la Propriété Intellectuelle'', Artikulo L.112–13). Isinasanggalang naman ng Batas sa Karapatang-sipi ng Alemanya (UrhG, seksiyon 3, 23, at 69c Blg. 2) ang mga pagsasalin (''Übersetzungen'') at ibang mga pag-aangkop (''andere Bearbeitungen''), gayundin ang ibang mga uri ng elaborasyon tulad ng pagsasadula, pagsasaorkestra, at bagong mga bersiyon ng mga gawa. Sa Espanya, isinasanggalang ng Artikulo 11 TRLPI ang mga hinangong likha tulad ng mga pagsasalin, pang-aangkop, pagrerebisa, kaayusang pangmusika at anumang pagbabago o transpormasyon ng isang gawang pampanitikan, sining, o pang-agham. Nagbibigay naman ng pananggalang ang Artikulo 4 ng Batas sa Karapatang-sipi ng Italya ang malikhaing mga elaborasyon ng mga gawa, tulad ng mga pagsasalin sa ibang wika, pagbabago sa ibang anyo mula sa anyong panitikan o sining, mga pagiiba o pagdaragdag na bumubuo sa malakihang bagong gawa (''remake'') ng orihinal na gawa, mga pag-aangkop, &quot;mga pagbabawas&quot; (bilang maikling mga bersiyon ng protektadong mga gawa), mga kompendiyo, at mga ibang uri na hindi bumubuo sa orihinal na mga gawa. Nakasaad naman sa Artikulo 10-2 ng Batas sa Karapatang-sipi ng Olanda na maaaring isanggalang ng karapatang-sipi bilang mga orihinal na gawa ang mga pagpaparami ng binagong uri ng isang gawang pampanitikan, pang-agham, o sining, tulad ng mga pagsasalin, pangmusikang kaayusan, pag-aangkop, at ibang mga elaborasyon nang walang prehuwisyo sa pinagmulang gawa. Nakasaad sa Artikulo 2, §&amp;nbsp;3 ng Kumbensiyong Berne: &quot;Ang mga pagsasalin, adaptasyon, kaayusang pangmusika at iba pang mga pagbabago ng isang gawang pampanitikan o pansining ay dapat protektahan bilang orihinal na mga gawa nang walang prehuwisyo sa karapatang-sipi sa orihinal na gawa.&quot; Isinama ang tadhanang ito sa Kasunduang TRIPS. Para sa paghahambing ng iba't ibang mga rehimen sa karapatang-sipi ng mga bansa hinggil sa pagsasanggalang ng mga hinangong likha, tingnan ang ''The Derivative Right, or Why Copyright Law Protects Foxes Better than Hedgehogs'' ni Daniel Gervais, [http://www.jetlaw.org/wp-content/uploads/2013/05/Gervais.pdf 15 VANDERBILT] J. OF ENT. AND TECH. LAW 785 2013; [http://www.ivir.nl/publicaties/download/1507 Institute] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20161227193629/http://www.ivir.nl/publicaties/download/1507 |date=December 27, 2016}} for Information Law, Univ. of Amsterdam, ''The digitisation of cultural heritage: originality, derivative works, and (non) original photographs''.&lt;/ref&gt; Binibigyan nila ang mga manlilikha ng karapatang hadlangan o kontrolin ang kanilang integridad at pangkomersiyong pakinabang. Nakikinabang naman ang mga hinangong likha at mga manlilikha nito sa ganap na pananggalang hatid ng karapatang-sipi nang hindi napipinsala ang mga karapatan ng manlilikha ng orihinal na gawa.

== Kahulugan ==

=== Berne ===
Bagama't hindi tuwirang gumagamit ng salitang &quot;hinangong likha&quot;, nakasaad sa [[Kumbensiyong Berne]] (isang pandaigdigang kasunduan sa karapatang-sipi) na &quot;Ang mga pagsasalin, adaptasyon, kaayusang pangmusika at iba pang mga pagbabago ng isang gawang pampanitikan o pansining ay dapat protektahan bilang orihinal na mga gawa nang walang prehuwisyo sa karapatang-sipi sa orihinal na gawa&quot;.

=== Pilipinas ===
Sang-ayon sa [[Tanggapan sa Ari-ariang Intelektuwal ng Pilipinas]] (IPOPHL), binibigyang-kahulugan ang hinangong likha bilang &quot;isang gawa na ibinatay sa o hinango mula sa isa o higit pang gawang may umiiral nang karapatang-sipi. Kabílang sa mga itinuturing na mga hinangong likha ang mga sumusunod: salin, pagsasadula, pag-aangkop, pagpapaikli, pagsasaayos, at iba pang pagbabago ng mga gawang pampanitikan o pansining. Kabilang din sa itinuturing na hinangong likha ang mga tinipon o pinagsama-samang mga gawang pampanitikan at pansining at mga kalipunan ng mga datos at iba pang bagay.&quot;&lt;ref&gt;{{cite web |url=https://www.ipophil.gov.ph/glosaryo-ng-yamang-isip/glossary-of-terms-copyright/ |title=Glossary of Terms - Copyright |website=Intellectual Property Office of the Philippines |access-date=Hunyo 14, 2025}}&lt;/ref&gt;

=== Canada ===
Bagama't hindi tuwirang binibigyang-kahulugan sa [[batas sa karapatang-sipi ng Canada]] ang &quot;hinangong likha&quot;, nagbibigay naman ito ng mga sumusunod na halimbawa ng kung ano ang tumutukoy sa isang &quot;hinangong likha&quot; sa [https://web.archive.org/web/20110605050051/http://laws.justice.gc.ca/en/showdoc/cs/C-42/bo-ga%3Al_I-gb%3As_3//en seksiyon 3] ng ''[[Copyright Act (Canada)|Copyright Act]]''. Ang mga halimbawang pangkalahatang sinang-ayunan ng ilang sektor.&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Supreme Court of Canada - Decisions - Théberge v. Galerie d'Art du Petit Champlain inc. |url=http://scc.lexum.umontreal.ca/en/2002/2002scc34/2002scc34.html |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20080430131913/http://scc.lexum.umontreal.ca/en/2002/2002scc34/2002scc34.html |archive-date=Abril 30, 2008 |access-date=Mayo 24, 2008 |quote=examples of what might be called derivative works [are] listed in s. 3(1)(''a'') to (''e'') of our Act}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Creative Commons Attribution 2.5 Canada Legal Code |url=https://creativecommons.org/licenses/by/2.5/ca/legalcode.en |access-date=Mayo 24, 2008 |quote=Derivative works include: ...}}&lt;/ref&gt;&lt;blockquote&gt;&quot;karapatang-sipi&quot;... kabilang ang tanging karapatan

 ( ''a'' ) na gumawa, magparami, magsagawa o maglathala ng anumang pagsasalin ng gawa,

 ( ''b'' ) na gawing isang nobela o ibang hindi pandulang gawa, sa kaso ng mga likhang dula,

 ( ''c'' ) na gawing isang pagsasadula sa pamamagitan ng pagtatanghal sa publiko o hindi sa publiko, sa kaso ng isang nobela o ibang mga gawang hindi pandula, o ng isang likhang sining,

 ( ''d'' ) na gumawa ng anumang rekording ng tunog, pelikula, o ibang paraan sa pamamagitan ng mekanikal na pagpaparami o pagtatanghal, sa kaso ng isang gawang pampanitikan, pandula o pangmusika,

 ( ''e'' ) na paramihin, iangkop, at itanghal sa publiko bilang pelikula, sa kaso ng anumang likhang pampanitikan, dula, musika o sining&lt;/blockquote&gt;

Nilinaw ng Kataas-taasang Hukuman ng Canada sa pasyang ''Théberge v Galerie d'Art du Petit Champlain Inc'' ({{lexum-scc3|2002|34|2|336}}) na sumakop lamang ang pambatas na pagkilala ng mga hinangong likha sa mga pangyayaring mayroong paggawa ''at'' pagpaparami. Walang paglabag sa ''Copyright Act'' kung walang paghalaw, pagpaparami, o paggawa ng bago at orihinal na gawa na isinasama ang gawa ng isang manlilikha.

=== Estados Unidos ===
[[Talaksan:Derivative of medical imaging.jpg|thumb|upright=1.3|Sa ilalim ng batas sa Amerika, isinasanggalang ng karapatang-sipi ang ipinapakitang hinangong likha ng isang [[radiograph sa dibdib]] (na nasa [[pampublikong dominyo]]) dahil sa karagdagang mga grapiko. Gayunpaman, nananatili sa pampublikong dominyo ang ''radiograph'' na bahagi ng hinangong likha.]]
Ibinibigay ng Batas sa Karapatang-sipi ng Estados Unidos ang isang malawak na kahulugan ng &quot;hinangong likha&quot;, sa ilalim ng {{UnitedStatesCode|17|101}}:
&lt;blockquote&gt;Ang &quot;hinangong likha&quot; ay isang gawang ibinatay sa isa o higit pang mga nauna nang gawa, tulad ng isang pagsasalin, pangmusikang kaayusan, pagsasadula, pagsasakathang-isip, bersiyong pampelikula, rekording ng tunog, pagpaparami ng sining, pagpapaikli, pagpapasiksik, o iba pang anyo ng paghuhulma, pagbabago o pag-aangkop ng isang gawa. Ang isang gawang binubuo ng editoryal na mga rebisyon, anotasyon, elaborasyon, o iba pang mga pagbabago na kumakatawan sa isang orihinal na gawa ng manlilikha sa kabuoan ay isang &quot;hinangong likha&quot;.&lt;/blockquote&gt;

Sang-ayon sa {{UnitedStatesCode|17|103(b)}}:
&lt;blockquote&gt;Sumasaklaw lamang ang karapatang-sipi ng isang kalipunan o hinangong likha sa materyal na iniambag ng manlilikha ng naturang gawa, bukod pa sa dati nang nilikhang materyal na ginamit sa gawa at hindi nangangahulugan ng natatanging karapatan sa dati nang nilikhang materyal. Ang karapatang-sipi sa naturang gawa ay hiwalay sa anumang proteksiyon ng karapatang-sipi sa dati nang nilikhang materyal, at hindi rin nakaaapekto o nakalalawak sa saklaw, haba, tagal, pagmamay-ari, o pamamalagi ng, anumang proteksiyon ng karapatang-sipi sa dati nang nilikhang materyal.&lt;/blockquote&gt;

Sang-ayon naman sa {{UnitedStatesCode|17|106}}:
&lt;blockquote&gt;Alinsunod sa mga seksiyon 107 hanggang 122, ang may-ari ng karapatang-sipi sa ilalim ng pamagat na ito ay may natatanging mga karapatan ang na gawin at pahintulutan ang alinman sa mga sumusunod:

 (1) na paramihin ang mga kopya ng mga gawang may karapatang-sipi... ;

 (2) na maghanda ng mga hinangong likha batay sa gawang may karapatang-sipi;

 (3) na ipamahagi sa publiko ang mga kopya... ng gawang may karapatang-sipi sa pamamagitan ng pagbebenta o ibang paglilipat ng pagmamay-ari, o sa pamamagitan ng pag-upa, pagpapaupa, o pagpapahiram....&lt;/blockquote&gt;

Ayon sa [http://www.copyright.gov/circs/circ14.pdf ''US Copyright Office Circular 14: Derivative Works'']:
&lt;blockquote&gt;Isang karaniwang halimbawa ng isang hinangong likha na natanggap ng Tanggapan para sa pagpaparehistro ay pangunahing isang bagong gawa ngunit mayroong materyal na nauna nang inilathala. Sa ilalim ng batas sa karapatang-sipi, nagiging hinangong likha ang bagong gawa na ito dahil sa dati nang nilikhang materyal. Upang maging karapat-dapat sa karapatang-sipi, dapat na naiiba nang husto sa orihinal na gawa ang hinangong likha upang maituring na &quot;bagong gawa&quot; o dapat na naglalaman ito ng maraming bagong materyal. Ang maliliit na mga pagbabago o pagdaragdag ng maliit na substansiya sa isang dati nang nilikhang gawa ay hindi magiging kuwalipikado na maging isang bagong bersiyon ang hinangong likha sa usapin ng karapatang-sipi. Dapat na orihinal mismo ang bagong materyal. Bilang halimbawa, hindi karapat-dapat sa karapatang-sipi ang mga pamagat, maikling mga parirala, at padron.&lt;/blockquote&gt;

=== Pransiya ===
Mas pinipili ng batas ng Pransiya ang katawagang &quot;''œuvre composite''&quot; (&quot;''composite work''&quot;) bagama't minsan ginagamit din ang katawagang &quot;''œuvre dérivée''&quot;. Tinukoy ito sa artikulo L 113-2, talata 2 ng Kodigo ng Ari-ariang Intelektuwal bilang &quot;bagong mga gawa [na isinasama] sa dati nang nilikhang gawa nang walang pagtutulungan ng manlilikha nito&quot;.&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Code de la propriété intellectuelle - Article L113-2 {{!}} Legifrance |url=https://www.legifrance.gouv.fr/affichCodeArticle.do?idArticle=LEGIARTI000006278882&amp;cidTexte=LEGITEXT000006069414&amp;dateTexte=20131026&amp;oldAction=rechCodeArticle |access-date=Hunyo 14, 2025 |website=www.legifrance.gouv.fr |language=fr}}&lt;/ref&gt; Binigyang-kahulugan ng kanilang kataas-taasang hukuman, ang Hukuman ng Kasasyon, ang batas na ito; ayon sa kanila, kailangan ng dalawang magkakaibang input sa magkaibang mga punto sa oras upang mapabilang sa ''œuvre composite''.&lt;ref name='Bellefonds'&gt;Bellefonds (2002:147,148)&lt;/ref&gt;

== Mga sanggunian ==
{{Reflist|30em}}

== Bibliograpiya ==
* Bellefonds, Xavier Linant de, ''Droits d'auteur et Droits Voisins'', Dalloz, Paris, 2002

== Mga panlabas na link ==
* [http://www.copyright.gov/title17/ US Copyright Act (Naka-host ng Copyright Office)]
* [https://web.archive.org/web/20051228180915/http://www.copyright.gov/circs/circ14.html US Copyright 'Derivative Works' (Naka-host ng Copyright Office)]
* [http://www.copyright.gov/circs/circ14.pdf &quot;Copyright sa Derivative Works and Compilations&quot; (Naka-host ng US Copyright Office)]
* [http://chillingeffects.org/derivative/faq.cgi Mga Madalas Itanong (at Mga Sagot) tungkol sa Derivative Works] Archived  , Chillingeffects.org
* Artikulo na &quot; [https://archive.today/20130127213249/http://linuxjournal.com/article.php?sid=6366 Geek Law: Derivative Works] &quot; ni Lawrence Rosen, Linuxjournal.com
* Artikulo &quot; [https://web.archive.org/web/20040815124629/http://www.artslaw.org/DERIV.HTM DERIVATIVE WORK RIGHTS] &quot; ni David M. Spatt, Artslaw.org
* Artikulo &quot; [http://docs.law.gwu.edu/facweb/claw/Lhooq0.htm LHOOQ--Internet-Related Derivative Works] Archived   &quot; ni Richard H. Stern
* Artikulo na &quot; [https://web.archive.org/web/20041019144646/http://funnystrange.com/copyright/derivative.htm Derivative Works] &quot; ni Sarah Ovenall, Funnystrange.com

{{Authority control}}

[[Kategorya:Batas sa karapatang-sipi]]
[[Kategorya:Mga teknik na pansining]]</text>
      <sha1>4miatnszuzpqaeh55yjfnh2xd7dzscl</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>2164897</id>
      <parentid>2164895</parentid>
      <timestamp>2025-06-14T04:36:55Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>JWilz12345</username>
        <id>77302</id>
      </contributor>
      <origin>2164897</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="14282" sha1="tbdk46yiw7xaj80o0xd9dkno2yfcvhp" xml:space="preserve">[[Talaksan:2015-02-09 philosophy 04-open-source by-David-Revoy.jpg|right|thumb|400px|Maaaring pinagmumulan ng maraming mga uri ng mga hinangong likha ang isang gawa. Makikita sa larawang ito na ang aklat ng komiks ay pinagmumulan ng mga paninda, isang larong video, isang magasin, at isang pelikula.]]
Ang isang '''hinangong likha''' ({{Langx|en|derivative work}}), sa ilalim ng batas sa [[karapatang-sipi]], ay isang likhang may pangunahing mga elemento ng naunang gawa na paglikha na kinabibilangan ng mga pangunahing elemento ng isang nauna at dating nilikha na orihinal na gawa (na siyang '''pinagbatayang likha''' o ''underlying work''). Nagiging pangalawa at hiwalay na gawa ang hinangong likha na nakapag-iisa sa naunang gawa. Dapat na malaki ang pagbabago o transpormasyon, modipikasyon, o adaptasyon ng hinangong likha at taglay nito ang pagkatao ng manlilikha nito upang maging orihinal at maging karapat-dapat sa pananggalang ng karapatang-sipi. Ilan sa karaniwang mga uri ng mga hinangong likha ang mga [[pagsasalin]], [[pampelikulang adaptasyon]], at [[pangmusikang kaayusan]].

Karamihan sa mga batas ng mga bansa ay naglalayong isanggalang ang parehong mga orihinal at hinangong likha.&lt;ref&gt;Sa Estados Unidos, isinasanggalang ng US, 17 U.S.C. §&amp;nbsp;106(2) ang mga hinangong likha. Para sa Reyno Unido o UK, pakitingnan ang ''[http://www.copyrightservice.co.uk/copyright/p22_derivative_works.en.htm Fact Sheet P-22: Derivative works]'' ng UK Copyright Service] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20170421053706/http://www.copyrightservice.co.uk/copyright/p22_derivative_works.en.htm |date=April 21, 2017 }} (Huling isinapanahon: Disyembre 10, 2012). Isinasanggalang ng batas sa Pransiya ang mga hinangong likha bilang mga &quot;œuvres composites&quot; o &quot;une œuvre dérivée.&quot; Tingnan ang Artikulo L. 112–13 ng ''Code de la Propriété Intellectuelle'', Artikulo L.112–13). Isinasanggalang naman ng Batas sa Karapatang-sipi ng Alemanya (UrhG, seksiyon 3, 23, at 69c Blg. 2) ang mga pagsasalin (''Übersetzungen'') at ibang mga pag-aangkop (''andere Bearbeitungen''), gayundin ang ibang mga uri ng elaborasyon tulad ng pagsasadula, pagsasaorkestra, at bagong mga bersiyon ng mga gawa. Sa Espanya, isinasanggalang ng Artikulo 11 TRLPI ang mga hinangong likha tulad ng mga pagsasalin, pang-aangkop, pagrerebisa, kaayusang pangmusika at anumang pagbabago o transpormasyon ng isang gawang pampanitikan, sining, o pang-agham. Nagbibigay naman ng pananggalang ang Artikulo 4 ng Batas sa Karapatang-sipi ng Italya ang malikhaing mga elaborasyon ng mga gawa, tulad ng mga pagsasalin sa ibang wika, pagbabago sa ibang anyo mula sa anyong panitikan o sining, mga pagiiba o pagdaragdag na bumubuo sa malakihang bagong gawa (''remake'') ng orihinal na gawa, mga pag-aangkop, &quot;mga pagbabawas&quot; (bilang maikling mga bersiyon ng protektadong mga gawa), mga kompendiyo, at mga ibang uri na hindi bumubuo sa orihinal na mga gawa. Nakasaad naman sa Artikulo 10-2 ng Batas sa Karapatang-sipi ng Olanda na maaaring isanggalang ng karapatang-sipi bilang mga orihinal na gawa ang mga pagpaparami ng binagong uri ng isang gawang pampanitikan, pang-agham, o sining, tulad ng mga pagsasalin, pangmusikang kaayusan, pag-aangkop, at ibang mga elaborasyon nang walang prehuwisyo sa pinagmulang gawa. Nakasaad sa Artikulo 2, §&amp;nbsp;3 ng Kumbensiyong Berne: &quot;Ang mga pagsasalin, adaptasyon, kaayusang pangmusika at iba pang mga pagbabago ng isang gawang pampanitikan o pansining ay dapat protektahan bilang orihinal na mga gawa nang walang prehuwisyo sa karapatang-sipi sa orihinal na gawa.&quot; Isinama ang tadhanang ito sa Kasunduang TRIPS. Para sa paghahambing ng iba't ibang mga rehimen sa karapatang-sipi ng mga bansa hinggil sa pagsasanggalang ng mga hinangong likha, tingnan ang ''The Derivative Right, or Why Copyright Law Protects Foxes Better than Hedgehogs'' ni Daniel Gervais, [http://www.jetlaw.org/wp-content/uploads/2013/05/Gervais.pdf 15 VANDERBILT] J. OF ENT. AND TECH. LAW 785 2013; [http://www.ivir.nl/publicaties/download/1507 Institute] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20161227193629/http://www.ivir.nl/publicaties/download/1507 |date=December 27, 2016}} for Information Law, Univ. of Amsterdam, ''The digitisation of cultural heritage: originality, derivative works, and (non) original photographs''.&lt;/ref&gt; Binibigyan nila ang mga manlilikha ng karapatang hadlangan o kontrolin ang kanilang integridad at pangkomersiyong pakinabang. Nakikinabang naman ang mga hinangong likha at mga manlilikha nito sa ganap na pananggalang hatid ng karapatang-sipi nang hindi napipinsala ang mga karapatan ng manlilikha ng orihinal na gawa.

== Kahulugan ==

=== Berne ===
Bagama't hindi tuwirang gumagamit ng salitang &quot;hinangong likha&quot;, nakasaad sa [[Kumbensiyong Berne]] (isang pandaigdigang kasunduan sa karapatang-sipi) na &quot;Ang mga pagsasalin, adaptasyon, kaayusang pangmusika at iba pang mga pagbabago ng isang gawang pampanitikan o pansining ay dapat protektahan bilang orihinal na mga gawa nang walang prehuwisyo sa karapatang-sipi sa orihinal na gawa&quot;.

=== Pilipinas ===
Sang-ayon sa [[Tanggapan sa Ari-ariang Intelektuwal ng Pilipinas]] (IPOPHL), binibigyang-kahulugan ang hinangong likha bilang &quot;isang gawa na ibinatay sa o hinango mula sa isa o higit pang gawang may umiiral nang karapatang-sipi. Kabílang sa mga itinuturing na mga hinangong likha ang mga sumusunod: salin, pagsasadula, pag-aangkop, pagpapaikli, pagsasaayos, at iba pang pagbabago ng mga gawang pampanitikan o pansining. Kabilang din sa itinuturing na hinangong likha ang mga tinipon o pinagsama-samang mga gawang pampanitikan at pansining at mga kalipunan ng mga datos at iba pang bagay.&quot;&lt;ref&gt;{{cite web |url=https://www.ipophil.gov.ph/glosaryo-ng-yamang-isip/glossary-of-terms-copyright/ |title=Glossary of Terms - Copyright |website=Intellectual Property Office of the Philippines |access-date=Hunyo 14, 2025}}&lt;/ref&gt;

=== Canada ===
Bagama't hindi tuwirang binibigyang-kahulugan sa [[batas sa karapatang-sipi ng Canada]] ang &quot;hinangong likha&quot;, nagbibigay naman ito ng mga sumusunod na halimbawa ng kung ano ang tumutukoy sa isang &quot;hinangong likha&quot; sa [https://web.archive.org/web/20110605050051/http://laws.justice.gc.ca/en/showdoc/cs/C-42/bo-ga%3Al_I-gb%3As_3//en seksiyon 3] ng ''[[Copyright Act (Canada)|Copyright Act]]''. Ang mga halimbawang pangkalahatang sinang-ayunan ng ilang sektor.&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Supreme Court of Canada - Decisions - Théberge v. Galerie d'Art du Petit Champlain inc. |url=http://scc.lexum.umontreal.ca/en/2002/2002scc34/2002scc34.html |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20080430131913/http://scc.lexum.umontreal.ca/en/2002/2002scc34/2002scc34.html |archive-date=Abril 30, 2008 |access-date=Mayo 24, 2008 |quote=examples of what might be called derivative works [are] listed in s. 3(1)(''a'') to (''e'') of our Act}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Creative Commons Attribution 2.5 Canada Legal Code |url=https://creativecommons.org/licenses/by/2.5/ca/legalcode.en |access-date=Mayo 24, 2008 |quote=Derivative works include: ...}}&lt;/ref&gt;&lt;blockquote&gt;&quot;karapatang-sipi&quot;... kabilang ang tanging karapatan

 ( ''a'' ) na gumawa, magparami, magsagawa o maglathala ng anumang pagsasalin ng gawa,

 ( ''b'' ) na gawing isang nobela o ibang hindi pandulang gawa, sa kaso ng mga likhang dula,

 ( ''c'' ) na gawing isang pagsasadula sa pamamagitan ng pagtatanghal sa publiko o hindi sa publiko, sa kaso ng isang nobela o ibang mga gawang hindi pandula, o ng isang likhang sining,

 ( ''d'' ) na gumawa ng anumang rekording ng tunog, pelikula, o ibang paraan sa pamamagitan ng mekanikal na pagpaparami o pagtatanghal, sa kaso ng isang gawang pampanitikan, pandula o pangmusika,

 ( ''e'' ) na paramihin, iangkop, at itanghal sa publiko bilang pelikula, sa kaso ng anumang likhang pampanitikan, dula, musika o sining&lt;/blockquote&gt;

Nilinaw ng Kataas-taasang Hukuman ng Canada sa pasyang ''Théberge v Galerie d'Art du Petit Champlain Inc'' ({{lexum-scc3|2002|34|2|336}}) na sumakop lamang ang pambatas na pagkilala ng mga hinangong likha sa mga pangyayaring mayroong paggawa ''at'' pagpaparami. Walang paglabag sa ''Copyright Act'' kung walang paghalaw, pagpaparami, o paggawa ng bago at orihinal na gawa na isinasama ang gawa ng isang manlilikha.

=== Estados Unidos ===
[[Talaksan:Derivative of medical imaging.jpg|thumb|upright=1.3|Sa ilalim ng batas sa Amerika, isinasanggalang ng karapatang-sipi ang ipinapakitang hinangong likha ng isang [[radiograph sa dibdib]] (na nasa [[pampublikong dominyo]]) dahil sa karagdagang mga grapiko. Gayunpaman, nananatili sa pampublikong dominyo ang ''radiograph'' na bahagi ng hinangong likha.]]
Ibinibigay ng Batas sa Karapatang-sipi ng Estados Unidos ang isang malawak na kahulugan ng &quot;hinangong likha&quot;, sa ilalim ng {{UnitedStatesCode|17|101}}:
&lt;blockquote&gt;Ang &quot;hinangong likha&quot; ay isang gawang ibinatay sa isa o higit pang mga nauna nang gawa, tulad ng isang pagsasalin, pangmusikang kaayusan, pagsasadula, pagsasakathang-isip, bersiyong pampelikula, rekording ng tunog, pagpaparami ng sining, pagpapaikli, pagpapasiksik, o iba pang anyo ng paghuhulma, pagbabago o pag-aangkop ng isang gawa. Ang isang gawang binubuo ng editoryal na mga rebisyon, anotasyon, elaborasyon, o iba pang mga pagbabago na kumakatawan sa isang orihinal na gawa ng manlilikha sa kabuoan ay isang &quot;hinangong likha&quot;.&lt;/blockquote&gt;

Sang-ayon sa {{UnitedStatesCode|17|103(b)}}:
&lt;blockquote&gt;Sumasaklaw lamang ang karapatang-sipi ng isang kalipunan o hinangong likha sa materyal na iniambag ng manlilikha ng naturang gawa, bukod pa sa dati nang nilikhang materyal na ginamit sa gawa at hindi nangangahulugan ng natatanging karapatan sa dati nang nilikhang materyal. Ang karapatang-sipi sa naturang gawa ay hiwalay sa anumang proteksiyon ng karapatang-sipi sa dati nang nilikhang materyal, at hindi rin nakaaapekto o nakalalawak sa saklaw, haba, tagal, pagmamay-ari, o pamamalagi ng, anumang proteksiyon ng karapatang-sipi sa dati nang nilikhang materyal.&lt;/blockquote&gt;

Sang-ayon naman sa {{UnitedStatesCode|17|106}}:
&lt;blockquote&gt;Alinsunod sa mga seksiyon 107 hanggang 122, ang may-ari ng karapatang-sipi sa ilalim ng pamagat na ito ay may natatanging mga karapatan ang na gawin at pahintulutan ang alinman sa mga sumusunod:

 (1) na paramihin ang mga kopya ng mga gawang may karapatang-sipi... ;

 (2) na maghanda ng mga hinangong likha batay sa gawang may karapatang-sipi;

 (3) na ipamahagi sa publiko ang mga kopya... ng gawang may karapatang-sipi sa pamamagitan ng pagbebenta o ibang paglilipat ng pagmamay-ari, o sa pamamagitan ng pag-upa, pagpapaupa, o pagpapahiram....&lt;/blockquote&gt;

[[Talaksan:United States Derivative Works.png|thumb|right|250px|Mga halimbawa ng mga hinangong likha, ayon sa grapiko ng Tanggapan sa Karapatang-sipi ng Estados Unidos noong 1959]]
Ayon sa [http://www.copyright.gov/circs/circ14.pdf ''US Copyright Office Circular 14: Derivative Works'']:
&lt;blockquote&gt;Isang karaniwang halimbawa ng isang hinangong likha na natanggap ng [[Tanggapan sa Karapatang-sipi ng Estados Unidos|Tanggapan]] para sa pagpaparehistro ay pangunahing isang bagong gawa ngunit mayroong materyal na nauna nang inilathala. Sa ilalim ng batas sa karapatang-sipi, nagiging hinangong likha ang bagong gawa na ito dahil sa dati nang nilikhang materyal. Upang maging karapat-dapat sa karapatang-sipi, dapat na naiiba nang husto sa orihinal na gawa ang hinangong likha upang maituring na &quot;bagong gawa&quot; o dapat na naglalaman ito ng maraming bagong materyal. Ang maliliit na mga pagbabago o pagdaragdag ng maliit na substansiya sa isang dati nang nilikhang gawa ay hindi magiging kuwalipikado na maging isang bagong bersiyon ang hinangong likha sa usapin ng karapatang-sipi. Dapat na orihinal mismo ang bagong materyal. Bilang halimbawa, hindi karapat-dapat sa karapatang-sipi ang mga pamagat, maikling mga parirala, at padron.&lt;/blockquote&gt;

=== Pransiya ===
Mas pinipili ng batas ng Pransiya ang katawagang &quot;''œuvre composite''&quot; (&quot;''composite work''&quot;) bagama't minsan ginagamit din ang katawagang &quot;''œuvre dérivée''&quot;. Tinukoy ito sa artikulo L 113-2, talata 2 ng Kodigo ng Ari-ariang Intelektuwal bilang &quot;bagong mga gawa [na isinasama] sa dati nang nilikhang gawa nang walang pagtutulungan ng manlilikha nito&quot;.&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Code de la propriété intellectuelle - Article L113-2 {{!}} Legifrance |url=https://www.legifrance.gouv.fr/affichCodeArticle.do?idArticle=LEGIARTI000006278882&amp;cidTexte=LEGITEXT000006069414&amp;dateTexte=20131026&amp;oldAction=rechCodeArticle |access-date=Hunyo 14, 2025 |website=www.legifrance.gouv.fr |language=fr}}&lt;/ref&gt; Binigyang-kahulugan ng kanilang kataas-taasang hukuman, ang Hukuman ng Kasasyon, ang batas na ito; ayon sa kanila, kailangan ng dalawang magkakaibang input sa magkaibang mga punto sa oras upang mapabilang sa ''œuvre composite''.&lt;ref name='Bellefonds'&gt;Bellefonds (2002:147,148)&lt;/ref&gt;

== Mga sanggunian ==
{{Reflist|30em}}

== Bibliograpiya ==
* Bellefonds, Xavier Linant de, ''Droits d'auteur et Droits Voisins'', Dalloz, Paris, 2002

== Mga panlabas na link ==
* [http://www.copyright.gov/title17/ US Copyright Act (Naka-host ng Copyright Office)]
* [https://web.archive.org/web/20051228180915/http://www.copyright.gov/circs/circ14.html US Copyright 'Derivative Works' (Naka-host ng Copyright Office)]
* [http://www.copyright.gov/circs/circ14.pdf &quot;Copyright sa Derivative Works and Compilations&quot; (Naka-host ng US Copyright Office)]
* [http://chillingeffects.org/derivative/faq.cgi Mga Madalas Itanong (at Mga Sagot) tungkol sa Derivative Works] Archived  , Chillingeffects.org
* Artikulo na &quot; [https://archive.today/20130127213249/http://linuxjournal.com/article.php?sid=6366 Geek Law: Derivative Works] &quot; ni Lawrence Rosen, Linuxjournal.com
* Artikulo &quot; [https://web.archive.org/web/20040815124629/http://www.artslaw.org/DERIV.HTM DERIVATIVE WORK RIGHTS] &quot; ni David M. Spatt, Artslaw.org
* Artikulo &quot; [http://docs.law.gwu.edu/facweb/claw/Lhooq0.htm LHOOQ--Internet-Related Derivative Works] Archived   &quot; ni Richard H. Stern
* Artikulo na &quot; [https://web.archive.org/web/20041019144646/http://funnystrange.com/copyright/derivative.htm Derivative Works] &quot; ni Sarah Ovenall, Funnystrange.com

{{Authority control}}

[[Kategorya:Batas sa karapatang-sipi]]
[[Kategorya:Mga teknik na pansining]]</text>
      <sha1>tbdk46yiw7xaj80o0xd9dkno2yfcvhp</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>2164898</id>
      <parentid>2164897</parentid>
      <timestamp>2025-06-14T04:39:02Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>JWilz12345</username>
        <id>77302</id>
      </contributor>
      <comment>/* Kahulugan */</comment>
      <origin>2164898</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="14309" sha1="8kpcj6lrh9hr3erlg56cof6f5eoft2l" xml:space="preserve">[[Talaksan:2015-02-09 philosophy 04-open-source by-David-Revoy.jpg|right|thumb|400px|Maaaring pinagmumulan ng maraming mga uri ng mga hinangong likha ang isang gawa. Makikita sa larawang ito na ang aklat ng komiks ay pinagmumulan ng mga paninda, isang larong video, isang magasin, at isang pelikula.]]
Ang isang '''hinangong likha''' ({{Langx|en|derivative work}}), sa ilalim ng batas sa [[karapatang-sipi]], ay isang likhang may pangunahing mga elemento ng naunang gawa na paglikha na kinabibilangan ng mga pangunahing elemento ng isang nauna at dating nilikha na orihinal na gawa (na siyang '''pinagbatayang likha''' o ''underlying work''). Nagiging pangalawa at hiwalay na gawa ang hinangong likha na nakapag-iisa sa naunang gawa. Dapat na malaki ang pagbabago o transpormasyon, modipikasyon, o adaptasyon ng hinangong likha at taglay nito ang pagkatao ng manlilikha nito upang maging orihinal at maging karapat-dapat sa pananggalang ng karapatang-sipi. Ilan sa karaniwang mga uri ng mga hinangong likha ang mga [[pagsasalin]], [[pampelikulang adaptasyon]], at [[pangmusikang kaayusan]].

Karamihan sa mga batas ng mga bansa ay naglalayong isanggalang ang parehong mga orihinal at hinangong likha.&lt;ref&gt;Sa Estados Unidos, isinasanggalang ng US, 17 U.S.C. §&amp;nbsp;106(2) ang mga hinangong likha. Para sa Reyno Unido o UK, pakitingnan ang ''[http://www.copyrightservice.co.uk/copyright/p22_derivative_works.en.htm Fact Sheet P-22: Derivative works]'' ng UK Copyright Service] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20170421053706/http://www.copyrightservice.co.uk/copyright/p22_derivative_works.en.htm |date=April 21, 2017 }} (Huling isinapanahon: Disyembre 10, 2012). Isinasanggalang ng batas sa Pransiya ang mga hinangong likha bilang mga &quot;œuvres composites&quot; o &quot;une œuvre dérivée.&quot; Tingnan ang Artikulo L. 112–13 ng ''Code de la Propriété Intellectuelle'', Artikulo L.112–13). Isinasanggalang naman ng Batas sa Karapatang-sipi ng Alemanya (UrhG, seksiyon 3, 23, at 69c Blg. 2) ang mga pagsasalin (''Übersetzungen'') at ibang mga pag-aangkop (''andere Bearbeitungen''), gayundin ang ibang mga uri ng elaborasyon tulad ng pagsasadula, pagsasaorkestra, at bagong mga bersiyon ng mga gawa. Sa Espanya, isinasanggalang ng Artikulo 11 TRLPI ang mga hinangong likha tulad ng mga pagsasalin, pang-aangkop, pagrerebisa, kaayusang pangmusika at anumang pagbabago o transpormasyon ng isang gawang pampanitikan, sining, o pang-agham. Nagbibigay naman ng pananggalang ang Artikulo 4 ng Batas sa Karapatang-sipi ng Italya ang malikhaing mga elaborasyon ng mga gawa, tulad ng mga pagsasalin sa ibang wika, pagbabago sa ibang anyo mula sa anyong panitikan o sining, mga pagiiba o pagdaragdag na bumubuo sa malakihang bagong gawa (''remake'') ng orihinal na gawa, mga pag-aangkop, &quot;mga pagbabawas&quot; (bilang maikling mga bersiyon ng protektadong mga gawa), mga kompendiyo, at mga ibang uri na hindi bumubuo sa orihinal na mga gawa. Nakasaad naman sa Artikulo 10-2 ng Batas sa Karapatang-sipi ng Olanda na maaaring isanggalang ng karapatang-sipi bilang mga orihinal na gawa ang mga pagpaparami ng binagong uri ng isang gawang pampanitikan, pang-agham, o sining, tulad ng mga pagsasalin, pangmusikang kaayusan, pag-aangkop, at ibang mga elaborasyon nang walang prehuwisyo sa pinagmulang gawa. Nakasaad sa Artikulo 2, §&amp;nbsp;3 ng Kumbensiyong Berne: &quot;Ang mga pagsasalin, adaptasyon, kaayusang pangmusika at iba pang mga pagbabago ng isang gawang pampanitikan o pansining ay dapat protektahan bilang orihinal na mga gawa nang walang prehuwisyo sa karapatang-sipi sa orihinal na gawa.&quot; Isinama ang tadhanang ito sa Kasunduang TRIPS. Para sa paghahambing ng iba't ibang mga rehimen sa karapatang-sipi ng mga bansa hinggil sa pagsasanggalang ng mga hinangong likha, tingnan ang ''The Derivative Right, or Why Copyright Law Protects Foxes Better than Hedgehogs'' ni Daniel Gervais, [http://www.jetlaw.org/wp-content/uploads/2013/05/Gervais.pdf 15 VANDERBILT] J. OF ENT. AND TECH. LAW 785 2013; [http://www.ivir.nl/publicaties/download/1507 Institute] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20161227193629/http://www.ivir.nl/publicaties/download/1507 |date=December 27, 2016}} for Information Law, Univ. of Amsterdam, ''The digitisation of cultural heritage: originality, derivative works, and (non) original photographs''.&lt;/ref&gt; Binibigyan nila ang mga manlilikha ng karapatang hadlangan o kontrolin ang kanilang integridad at pangkomersiyong pakinabang. Nakikinabang naman ang mga hinangong likha at mga manlilikha nito sa ganap na pananggalang hatid ng karapatang-sipi nang hindi napipinsala ang mga karapatan ng manlilikha ng orihinal na gawa.

== Kahulugan ==

=== Berne ===
Bagama't hindi tuwirang gumagamit ng salitang &quot;hinangong likha&quot;, nakasaad sa [[Kumbensiyong Berne]] (isang pandaigdigang kasunduan sa karapatang-sipi) na &quot;Ang mga pagsasalin, adaptasyon, kaayusang pangmusika at iba pang mga pagbabago ng isang gawang pampanitikan o pansining ay dapat protektahan bilang orihinal na mga gawa nang walang prehuwisyo sa karapatang-sipi sa orihinal na gawa&quot;.

=== Pilipinas ===
Sang-ayon sa [[Tanggapan sa Ari-ariang Intelektuwal ng Pilipinas]] (IPOPHL), binibigyang-kahulugan ang hinangong likha bilang:
&lt;blockquote&gt;&quot;isang gawa na ibinatay sa o hinango mula sa isa o higit pang gawang may umiiral nang karapatang-sipi. Kabílang sa mga itinuturing na mga hinangong likha ang mga sumusunod: salin, pagsasadula, pag-aangkop, pagpapaikli, pagsasaayos, at iba pang pagbabago ng mga gawang pampanitikan o pansining. Kabilang din sa itinuturing na hinangong likha ang mga tinipon o pinagsama-samang mga gawang pampanitikan at pansining at mga kalipunan ng mga datos at iba pang bagay.&quot;&lt;ref&gt;{{cite web |url=https://www.ipophil.gov.ph/glosaryo-ng-yamang-isip/glossary-of-terms-copyright/ |title=Glossary of Terms - Copyright |website=Intellectual Property Office of the Philippines |access-date=Hunyo 14, 2025}}&lt;/ref&gt;&lt;/blockquote&gt;

=== Canada ===
Bagama't hindi tuwirang binibigyang-kahulugan sa [[batas sa karapatang-sipi ng Canada]] ang &quot;hinangong likha&quot;, nagbibigay naman ito ng mga sumusunod na halimbawa ng kung ano ang tumutukoy sa isang &quot;hinangong likha&quot; sa [https://web.archive.org/web/20110605050051/http://laws.justice.gc.ca/en/showdoc/cs/C-42/bo-ga%3Al_I-gb%3As_3//en seksiyon 3] ng ''[[Copyright Act (Canada)|Copyright Act]]''. Ang mga halimbawang pangkalahatang sinang-ayunan ng ilang sektor.&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Supreme Court of Canada - Decisions - Théberge v. Galerie d'Art du Petit Champlain inc. |url=http://scc.lexum.umontreal.ca/en/2002/2002scc34/2002scc34.html |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20080430131913/http://scc.lexum.umontreal.ca/en/2002/2002scc34/2002scc34.html |archive-date=Abril 30, 2008 |access-date=Mayo 24, 2008 |quote=examples of what might be called derivative works [are] listed in s. 3(1)(''a'') to (''e'') of our Act}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Creative Commons Attribution 2.5 Canada Legal Code |url=https://creativecommons.org/licenses/by/2.5/ca/legalcode.en |access-date=Mayo 24, 2008 |quote=Derivative works include: ...}}&lt;/ref&gt;
&lt;blockquote&gt;&quot;karapatang-sipi&quot;... kabilang ang tanging karapatan

 ( ''a'' ) na gumawa, magparami, magsagawa o maglathala ng anumang pagsasalin ng gawa,

 ( ''b'' ) na gawing isang nobela o ibang hindi pandulang gawa, sa kaso ng mga likhang dula,

 ( ''c'' ) na gawing isang pagsasadula sa pamamagitan ng pagtatanghal sa publiko o hindi sa publiko, sa kaso ng isang nobela o ibang mga gawang hindi pandula, o ng isang likhang sining,

 ( ''d'' ) na gumawa ng anumang rekording ng tunog, pelikula, o ibang paraan sa pamamagitan ng mekanikal na pagpaparami o pagtatanghal, sa kaso ng isang gawang pampanitikan, pandula o pangmusika,

 ( ''e'' ) na paramihin, iangkop, at itanghal sa publiko bilang pelikula, sa kaso ng anumang likhang pampanitikan, dula, musika o sining&lt;/blockquote&gt;

Nilinaw ng Kataas-taasang Hukuman ng Canada sa pasyang ''Théberge v Galerie d'Art du Petit Champlain Inc'' ({{lexum-scc3|2002|34|2|336}}) na sumakop lamang ang pambatas na pagkilala ng mga hinangong likha sa mga pangyayaring mayroong paggawa ''at'' pagpaparami. Walang paglabag sa ''Copyright Act'' kung walang paghalaw, pagpaparami, o paggawa ng bago at orihinal na gawa na isinasama ang gawa ng isang manlilikha.

=== Estados Unidos ===
[[Talaksan:Derivative of medical imaging.jpg|thumb|upright=1.3|Sa ilalim ng batas sa Amerika, isinasanggalang ng karapatang-sipi ang ipinapakitang hinangong likha ng isang [[radiograph sa dibdib]] (na nasa [[pampublikong dominyo]]) dahil sa karagdagang mga grapiko. Gayunpaman, nananatili sa pampublikong dominyo ang ''radiograph'' na bahagi ng hinangong likha.]]
Ibinibigay ng Batas sa Karapatang-sipi ng Estados Unidos ang isang malawak na kahulugan ng &quot;hinangong likha&quot;, sa ilalim ng {{UnitedStatesCode|17|101}}:
&lt;blockquote&gt;Ang &quot;hinangong likha&quot; ay isang gawang ibinatay sa isa o higit pang mga nauna nang gawa, tulad ng isang pagsasalin, pangmusikang kaayusan, pagsasadula, pagsasakathang-isip, bersiyong pampelikula, rekording ng tunog, pagpaparami ng sining, pagpapaikli, pagpapasiksik, o iba pang anyo ng paghuhulma, pagbabago o pag-aangkop ng isang gawa. Ang isang gawang binubuo ng editoryal na mga rebisyon, anotasyon, elaborasyon, o iba pang mga pagbabago na kumakatawan sa isang orihinal na gawa ng manlilikha sa kabuoan ay isang &quot;hinangong likha&quot;.&lt;/blockquote&gt;

Sang-ayon sa {{UnitedStatesCode|17|103(b)}}:
&lt;blockquote&gt;Sumasaklaw lamang ang karapatang-sipi ng isang kalipunan o hinangong likha sa materyal na iniambag ng manlilikha ng naturang gawa, bukod pa sa dati nang nilikhang materyal na ginamit sa gawa at hindi nangangahulugan ng natatanging karapatan sa dati nang nilikhang materyal. Ang karapatang-sipi sa naturang gawa ay hiwalay sa anumang proteksiyon ng karapatang-sipi sa dati nang nilikhang materyal, at hindi rin nakaaapekto o nakalalawak sa saklaw, haba, tagal, pagmamay-ari, o pamamalagi ng, anumang proteksiyon ng karapatang-sipi sa dati nang nilikhang materyal.&lt;/blockquote&gt;

Sang-ayon naman sa {{UnitedStatesCode|17|106}}:
&lt;blockquote&gt;Alinsunod sa mga seksiyon 107 hanggang 122, ang may-ari ng karapatang-sipi sa ilalim ng pamagat na ito ay may natatanging mga karapatan ang na gawin at pahintulutan ang alinman sa mga sumusunod:

 (1) na paramihin ang mga kopya ng mga gawang may karapatang-sipi... ;

 (2) na maghanda ng mga hinangong likha batay sa gawang may karapatang-sipi;

 (3) na ipamahagi sa publiko ang mga kopya... ng gawang may karapatang-sipi sa pamamagitan ng pagbebenta o ibang paglilipat ng pagmamay-ari, o sa pamamagitan ng pag-upa, pagpapaupa, o pagpapahiram....&lt;/blockquote&gt;

[[Talaksan:United States Derivative Works.png|thumb|right|250px|Mga halimbawa ng mga hinangong likha, ayon sa grapiko ng Tanggapan sa Karapatang-sipi ng Estados Unidos noong 1959]]
Ayon sa [http://www.copyright.gov/circs/circ14.pdf ''US Copyright Office Circular 14: Derivative Works'']:
&lt;blockquote&gt;Isang karaniwang halimbawa ng isang hinangong likha na natanggap ng [[Tanggapan sa Karapatang-sipi ng Estados Unidos|Tanggapan]] para sa pagpaparehistro ay pangunahing isang bagong gawa ngunit mayroong materyal na nauna nang inilathala. Sa ilalim ng batas sa karapatang-sipi, nagiging hinangong likha ang bagong gawa na ito dahil sa dati nang nilikhang materyal. Upang maging karapat-dapat sa karapatang-sipi, dapat na naiiba nang husto sa orihinal na gawa ang hinangong likha upang maituring na &quot;bagong gawa&quot; o dapat na naglalaman ito ng maraming bagong materyal. Ang maliliit na mga pagbabago o pagdaragdag ng maliit na substansiya sa isang dati nang nilikhang gawa ay hindi magiging kuwalipikado na maging isang bagong bersiyon ang hinangong likha sa usapin ng karapatang-sipi. Dapat na orihinal mismo ang bagong materyal. Bilang halimbawa, hindi karapat-dapat sa karapatang-sipi ang mga pamagat, maikling mga parirala, at padron.&lt;/blockquote&gt;

=== Pransiya ===
Mas pinipili ng batas ng Pransiya ang katawagang &quot;''œuvre composite''&quot; (&quot;''composite work''&quot;) bagama't minsan ginagamit din ang katawagang &quot;''œuvre dérivée''&quot;. Tinukoy ito sa artikulo L 113-2, talata 2 ng Kodigo ng Ari-ariang Intelektuwal bilang &quot;bagong mga gawa [na isinasama] sa dati nang nilikhang gawa nang walang pagtutulungan ng manlilikha nito&quot;.&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Code de la propriété intellectuelle - Article L113-2 {{!}} Legifrance |url=https://www.legifrance.gouv.fr/affichCodeArticle.do?idArticle=LEGIARTI000006278882&amp;cidTexte=LEGITEXT000006069414&amp;dateTexte=20131026&amp;oldAction=rechCodeArticle |access-date=Hunyo 14, 2025 |website=www.legifrance.gouv.fr |language=fr}}&lt;/ref&gt; Binigyang-kahulugan ng kanilang kataas-taasang hukuman, ang Hukuman ng Kasasyon, ang batas na ito; ayon sa kanila, kailangan ng dalawang magkakaibang input sa magkaibang mga punto sa oras upang mapabilang sa ''œuvre composite''.&lt;ref name='Bellefonds'&gt;Bellefonds (2002:147,148)&lt;/ref&gt;

== Mga sanggunian ==
{{Reflist|30em}}

== Bibliograpiya ==
* Bellefonds, Xavier Linant de, ''Droits d'auteur et Droits Voisins'', Dalloz, Paris, 2002

== Mga panlabas na link ==
* [http://www.copyright.gov/title17/ US Copyright Act (Naka-host ng Copyright Office)]
* [https://web.archive.org/web/20051228180915/http://www.copyright.gov/circs/circ14.html US Copyright 'Derivative Works' (Naka-host ng Copyright Office)]
* [http://www.copyright.gov/circs/circ14.pdf &quot;Copyright sa Derivative Works and Compilations&quot; (Naka-host ng US Copyright Office)]
* [http://chillingeffects.org/derivative/faq.cgi Mga Madalas Itanong (at Mga Sagot) tungkol sa Derivative Works] Archived  , Chillingeffects.org
* Artikulo na &quot; [https://archive.today/20130127213249/http://linuxjournal.com/article.php?sid=6366 Geek Law: Derivative Works] &quot; ni Lawrence Rosen, Linuxjournal.com
* Artikulo &quot; [https://web.archive.org/web/20040815124629/http://www.artslaw.org/DERIV.HTM DERIVATIVE WORK RIGHTS] &quot; ni David M. Spatt, Artslaw.org
* Artikulo &quot; [http://docs.law.gwu.edu/facweb/claw/Lhooq0.htm LHOOQ--Internet-Related Derivative Works] Archived   &quot; ni Richard H. Stern
* Artikulo na &quot; [https://web.archive.org/web/20041019144646/http://funnystrange.com/copyright/derivative.htm Derivative Works] &quot; ni Sarah Ovenall, Funnystrange.com

{{Authority control}}

[[Kategorya:Batas sa karapatang-sipi]]
[[Kategorya:Mga teknik na pansining]]</text>
      <sha1>8kpcj6lrh9hr3erlg56cof6f5eoft2l</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>2164901</id>
      <parentid>2164898</parentid>
      <timestamp>2025-06-14T04:46:21Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>JWilz12345</username>
        <id>77302</id>
      </contributor>
      <origin>2164901</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="14328" sha1="jf77u9f0drwnhmdtfhzpk11f35np9pw" xml:space="preserve">[[Talaksan:2015-02-09 philosophy 04-open-source by-David-Revoy.jpg|right|thumb|400px|Maaaring pinagmumulan ng maraming mga uri ng mga hinangong likha ang isang gawa. Makikita sa larawang ito na ang aklat ng komiks ay pinagmumulan ng mga paninda, isang larong video, isang magasin, at isang pelikula.]]
Ang isang '''hinangong likha''' ({{Langx|en|derivative work}}), sa ilalim ng batas sa [[karapatang-sipi]], ay isang likhang may pangunahing mga elemento ng naunang gawa na paglikha na kinabibilangan ng mga pangunahing elemento ng isang nauna at dating nilikha na orihinal na gawa (na siyang '''pinagbatayang likha''' o ''underlying work''). Nagiging pangalawa at hiwalay na gawa ang hinangong likha na nakapag-iisa sa naunang gawa. Dapat na malaki ang pagbabago o transpormasyon, modipikasyon, o adaptasyon (o pag-aangkop) ng hinangong likha at taglay nito ang pagkatao ng manlilikha nito upang maging orihinal at maging karapat-dapat sa pananggalang ng karapatang-sipi. Ilan sa karaniwang mga uri ng mga hinangong likha ang mga [[pagsasalin]], [[pampelikulang pag-aangkop]], at [[pangmusikang kaayusan]].

Karamihan sa mga batas ng mga bansa ay naglalayong isanggalang ang parehong mga orihinal at hinangong likha.&lt;ref&gt;Sa Estados Unidos, isinasanggalang ng US, 17 U.S.C. §&amp;nbsp;106(2) ang mga hinangong likha. Para sa Reyno Unido o UK, pakitingnan ang ''[http://www.copyrightservice.co.uk/copyright/p22_derivative_works.en.htm Fact Sheet P-22: Derivative works]'' ng UK Copyright Service] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20170421053706/http://www.copyrightservice.co.uk/copyright/p22_derivative_works.en.htm |date=April 21, 2017 }} (Huling isinapanahon: Disyembre 10, 2012). Isinasanggalang ng batas sa Pransiya ang mga hinangong likha bilang mga &quot;œuvres composites&quot; o &quot;une œuvre dérivée.&quot; Tingnan ang Artikulo L. 112–13 ng ''Code de la Propriété Intellectuelle'', Artikulo L.112–13). Isinasanggalang naman ng Batas sa Karapatang-sipi ng Alemanya (UrhG, seksiyon 3, 23, at 69c Blg. 2) ang mga pagsasalin (''Übersetzungen'') at ibang mga pag-aangkop (''andere Bearbeitungen''), gayundin ang ibang mga uri ng elaborasyon tulad ng pagsasadula, pagsasaorkestra, at bagong mga bersiyon ng mga gawa. Sa Espanya, isinasanggalang ng Artikulo 11 TRLPI ang mga hinangong likha tulad ng mga pagsasalin, pang-aangkop, pagrerebisa, kaayusang pangmusika at anumang pagbabago o transpormasyon ng isang gawang pampanitikan, sining, o pang-agham. Nagbibigay naman ng pananggalang ang Artikulo 4 ng Batas sa Karapatang-sipi ng Italya ang malikhaing mga elaborasyon ng mga gawa, tulad ng mga pagsasalin sa ibang wika, pagbabago sa ibang anyo mula sa anyong panitikan o sining, mga pagiiba o pagdaragdag na bumubuo sa malakihang bagong gawa (''remake'') ng orihinal na gawa, mga pag-aangkop, &quot;mga pagbabawas&quot; (bilang maikling mga bersiyon ng protektadong mga gawa), mga kompendiyo, at mga ibang uri na hindi bumubuo sa orihinal na mga gawa. Nakasaad naman sa Artikulo 10-2 ng Batas sa Karapatang-sipi ng Olanda na maaaring isanggalang ng karapatang-sipi bilang mga orihinal na gawa ang mga pagpaparami ng binagong uri ng isang gawang pampanitikan, pang-agham, o sining, tulad ng mga pagsasalin, pangmusikang kaayusan, pag-aangkop, at ibang mga elaborasyon nang walang prehuwisyo sa pinagmulang gawa. Nakasaad sa Artikulo 2, §&amp;nbsp;3 ng Kumbensiyong Berne: &quot;Ang mga pagsasalin, pag-aangkop, kaayusang pangmusika at iba pang mga pagbabago ng isang gawang pampanitikan o pansining ay dapat protektahan bilang orihinal na mga gawa nang walang prehuwisyo sa karapatang-sipi sa orihinal na gawa.&quot; Isinama ang tadhanang ito sa Kasunduang TRIPS. Para sa paghahambing ng iba't ibang mga rehimen sa karapatang-sipi ng mga bansa hinggil sa pagsasanggalang ng mga hinangong likha, tingnan ang ''The Derivative Right, or Why Copyright Law Protects Foxes Better than Hedgehogs'' ni Daniel Gervais, [http://www.jetlaw.org/wp-content/uploads/2013/05/Gervais.pdf 15 VANDERBILT] J. OF ENT. AND TECH. LAW 785 2013; [http://www.ivir.nl/publicaties/download/1507 Institute] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20161227193629/http://www.ivir.nl/publicaties/download/1507 |date=December 27, 2016}} for Information Law, Univ. of Amsterdam, ''The digitisation of cultural heritage: originality, derivative works, and (non) original photographs''.&lt;/ref&gt; Binibigyan nila ang mga manlilikha ng karapatang hadlangan o kontrolin ang kanilang integridad at pangkomersiyong pakinabang. Nakikinabang naman ang mga hinangong likha at mga manlilikha nito sa ganap na pananggalang hatid ng karapatang-sipi nang hindi napipinsala ang mga karapatan ng manlilikha ng orihinal na gawa.

== Kahulugan ==

=== Berne ===
Bagama't hindi tuwirang gumagamit ng salitang &quot;hinangong likha&quot;, nakasaad sa [[Kumbensiyong Berne]] (isang pandaigdigang kasunduan sa karapatang-sipi) na &quot;Ang mga pagsasalin, pag-aangkop, kaayusang pangmusika at iba pang mga pagbabago ng isang gawang pampanitikan o pansining ay dapat protektahan bilang orihinal na mga gawa nang walang prehuwisyo sa karapatang-sipi sa orihinal na gawa&quot;.

=== Pilipinas ===
Sang-ayon sa [[Tanggapan sa Ari-ariang Intelektuwal ng Pilipinas]] (IPOPHL), binibigyang-kahulugan ang hinangong likha bilang:
&lt;blockquote&gt;&quot;isang gawa na ibinatay sa o hinango mula sa isa o higit pang gawang may umiiral nang karapatang-sipi. Kabílang sa mga itinuturing na mga hinangong likha ang mga sumusunod: salin, pagsasadula, pag-aangkop, pagpapaikli, pagsasaayos, at iba pang pagbabago ng mga gawang pampanitikan o pansining. Kabilang din sa itinuturing na hinangong likha ang mga tinipon o pinagsama-samang mga gawang pampanitikan at pansining at mga kalipunan ng mga datos at iba pang bagay.&quot;&lt;ref&gt;{{cite web |url=https://www.ipophil.gov.ph/glosaryo-ng-yamang-isip/glossary-of-terms-copyright/ |title=Glossary of Terms - Copyright |website=Intellectual Property Office of the Philippines |access-date=Hunyo 14, 2025}}&lt;/ref&gt;&lt;/blockquote&gt;

=== Canada ===
Bagama't hindi tuwirang binibigyang-kahulugan sa [[batas sa karapatang-sipi ng Canada]] ang &quot;hinangong likha&quot;, nagbibigay naman ito ng mga sumusunod na halimbawa ng kung ano ang tumutukoy sa isang &quot;hinangong likha&quot; sa [https://web.archive.org/web/20110605050051/http://laws.justice.gc.ca/en/showdoc/cs/C-42/bo-ga%3Al_I-gb%3As_3//en seksiyon 3] ng ''[[Copyright Act (Canada)|Copyright Act]]''. Ang mga halimbawang pangkalahatang sinang-ayunan ng ilang sektor.&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Supreme Court of Canada - Decisions - Théberge v. Galerie d'Art du Petit Champlain inc. |url=http://scc.lexum.umontreal.ca/en/2002/2002scc34/2002scc34.html |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20080430131913/http://scc.lexum.umontreal.ca/en/2002/2002scc34/2002scc34.html |archive-date=Abril 30, 2008 |access-date=Mayo 24, 2008 |quote=examples of what might be called derivative works [are] listed in s. 3(1)(''a'') to (''e'') of our Act}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Creative Commons Attribution 2.5 Canada Legal Code |url=https://creativecommons.org/licenses/by/2.5/ca/legalcode.en |access-date=Mayo 24, 2008 |quote=Derivative works include: ...}}&lt;/ref&gt;
&lt;blockquote&gt;&quot;karapatang-sipi&quot;... kabilang ang tanging karapatan

 ( ''a'' ) na gumawa, magparami, magsagawa o maglathala ng anumang pagsasalin ng gawa,

 ( ''b'' ) na gawing isang nobela o ibang hindi pandulang gawa, sa kaso ng mga likhang dula,

 ( ''c'' ) na gawing isang pagsasadula sa pamamagitan ng pagtatanghal sa publiko o hindi sa publiko, sa kaso ng isang nobela o ibang mga gawang hindi pandula, o ng isang likhang sining,

 ( ''d'' ) na gumawa ng anumang rekording ng tunog, pelikula, o ibang paraan sa pamamagitan ng mekanikal na pagpaparami o pagtatanghal, sa kaso ng isang gawang pampanitikan, pandula o pangmusika,

 ( ''e'' ) na paramihin, iangkop, at itanghal sa publiko bilang pelikula, sa kaso ng anumang likhang pampanitikan, dula, musika o sining&lt;/blockquote&gt;

Nilinaw ng Kataas-taasang Hukuman ng Canada sa pasyang ''Théberge v Galerie d'Art du Petit Champlain Inc'' ({{lexum-scc3|2002|34|2|336}}) na sumakop lamang ang pambatas na pagkilala ng mga hinangong likha sa mga pangyayaring mayroong paggawa ''at'' pagpaparami. Walang paglabag sa ''Copyright Act'' kung walang paghalaw, pagpaparami, o paggawa ng bago at orihinal na gawa na isinasama ang gawa ng isang manlilikha.

=== Estados Unidos ===
[[Talaksan:Derivative of medical imaging.jpg|thumb|upright=1.3|Sa ilalim ng batas sa Amerika, isinasanggalang ng karapatang-sipi ang ipinapakitang hinangong likha ng isang [[radiograph sa dibdib]] (na nasa [[pampublikong dominyo]]) dahil sa karagdagang mga grapiko. Gayunpaman, nananatili sa pampublikong dominyo ang ''radiograph'' na bahagi ng hinangong likha.]]
Ibinibigay ng Batas sa Karapatang-sipi ng Estados Unidos ang isang malawak na kahulugan ng &quot;hinangong likha&quot;, sa ilalim ng {{UnitedStatesCode|17|101}}:
&lt;blockquote&gt;Ang &quot;hinangong likha&quot; ay isang gawang ibinatay sa isa o higit pang mga nauna nang gawa, tulad ng isang pagsasalin, pangmusikang kaayusan, pagsasadula, pagsasakathang-isip, bersiyong pampelikula, rekording ng tunog, pagpaparami ng sining, pagpapaikli, pagpapasiksik, o iba pang anyo ng paghuhulma, pagbabago o pag-aangkop ng isang gawa. Ang isang gawang binubuo ng editoryal na mga rebisyon, anotasyon, elaborasyon, o iba pang mga pagbabago na kumakatawan sa isang orihinal na gawa ng manlilikha sa kabuoan ay isang &quot;hinangong likha&quot;.&lt;/blockquote&gt;

Sang-ayon sa {{UnitedStatesCode|17|103(b)}}:
&lt;blockquote&gt;Sumasaklaw lamang ang karapatang-sipi ng isang kalipunan o hinangong likha sa materyal na iniambag ng manlilikha ng naturang gawa, bukod pa sa dati nang nilikhang materyal na ginamit sa gawa at hindi nangangahulugan ng natatanging karapatan sa dati nang nilikhang materyal. Ang karapatang-sipi sa naturang gawa ay hiwalay sa anumang proteksiyon ng karapatang-sipi sa dati nang nilikhang materyal, at hindi rin nakaaapekto o nakalalawak sa saklaw, haba, tagal, pagmamay-ari, o pamamalagi ng, anumang proteksiyon ng karapatang-sipi sa dati nang nilikhang materyal.&lt;/blockquote&gt;

Sang-ayon naman sa {{UnitedStatesCode|17|106}}:
&lt;blockquote&gt;Alinsunod sa mga seksiyon 107 hanggang 122, ang may-ari ng karapatang-sipi sa ilalim ng pamagat na ito ay may natatanging mga karapatan ang na gawin at pahintulutan ang alinman sa mga sumusunod:

 (1) na paramihin ang mga kopya ng mga gawang may karapatang-sipi... ;

 (2) na maghanda ng mga hinangong likha batay sa gawang may karapatang-sipi;

 (3) na ipamahagi sa publiko ang mga kopya... ng gawang may karapatang-sipi sa pamamagitan ng pagbebenta o ibang paglilipat ng pagmamay-ari, o sa pamamagitan ng pag-upa, pagpapaupa, o pagpapahiram....&lt;/blockquote&gt;

[[Talaksan:United States Derivative Works.png|thumb|right|250px|Mga halimbawa ng mga hinangong likha, ayon sa grapiko ng Tanggapan sa Karapatang-sipi ng Estados Unidos noong 1959]]
Ayon sa [http://www.copyright.gov/circs/circ14.pdf ''US Copyright Office Circular 14: Derivative Works'']:
&lt;blockquote&gt;Isang karaniwang halimbawa ng isang hinangong likha na natanggap ng [[Tanggapan sa Karapatang-sipi ng Estados Unidos|Tanggapan]] para sa pagpaparehistro ay pangunahing isang bagong gawa ngunit mayroong materyal na nauna nang inilathala. Sa ilalim ng batas sa karapatang-sipi, nagiging hinangong likha ang bagong gawa na ito dahil sa dati nang nilikhang materyal. Upang maging karapat-dapat sa karapatang-sipi, dapat na naiiba nang husto sa orihinal na gawa ang hinangong likha upang maituring na &quot;bagong gawa&quot; o dapat na naglalaman ito ng maraming bagong materyal. Ang maliliit na mga pagbabago o pagdaragdag ng maliit na substansiya sa isang dati nang nilikhang gawa ay hindi magiging kuwalipikado na maging isang bagong bersiyon ang hinangong likha sa usapin ng karapatang-sipi. Dapat na orihinal mismo ang bagong materyal. Bilang halimbawa, hindi karapat-dapat sa karapatang-sipi ang mga pamagat, maikling mga parirala, at padron.&lt;/blockquote&gt;

=== Pransiya ===
Mas pinipili ng batas ng Pransiya ang katawagang &quot;''œuvre composite''&quot; (&quot;''composite work''&quot;) bagama't minsan ginagamit din ang katawagang &quot;''œuvre dérivée''&quot;. Tinukoy ito sa artikulo L 113-2, talata 2 ng Kodigo ng Ari-ariang Intelektuwal bilang &quot;bagong mga gawa [na isinasama] sa dati nang nilikhang gawa nang walang pagtutulungan ng manlilikha nito&quot;.&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Code de la propriété intellectuelle - Article L113-2 {{!}} Legifrance |url=https://www.legifrance.gouv.fr/affichCodeArticle.do?idArticle=LEGIARTI000006278882&amp;cidTexte=LEGITEXT000006069414&amp;dateTexte=20131026&amp;oldAction=rechCodeArticle |access-date=Hunyo 14, 2025 |website=www.legifrance.gouv.fr |language=fr}}&lt;/ref&gt; Binigyang-kahulugan ng kanilang kataas-taasang hukuman, ang Hukuman ng Kasasyon, ang batas na ito; ayon sa kanila, kailangan ng dalawang magkakaibang input sa magkaibang mga punto sa oras upang mapabilang sa ''œuvre composite''.&lt;ref name='Bellefonds'&gt;Bellefonds (2002:147,148)&lt;/ref&gt;

== Mga sanggunian ==
{{Reflist|30em}}

== Bibliograpiya ==
* Bellefonds, Xavier Linant de, ''Droits d'auteur et Droits Voisins'', Dalloz, Paris, 2002

== Mga panlabas na link ==
* [http://www.copyright.gov/title17/ US Copyright Act (Naka-host ng Copyright Office)]
* [https://web.archive.org/web/20051228180915/http://www.copyright.gov/circs/circ14.html US Copyright 'Derivative Works' (Naka-host ng Copyright Office)]
* [http://www.copyright.gov/circs/circ14.pdf &quot;Copyright sa Derivative Works and Compilations&quot; (Naka-host ng US Copyright Office)]
* [http://chillingeffects.org/derivative/faq.cgi Mga Madalas Itanong (at Mga Sagot) tungkol sa Derivative Works] Archived  , Chillingeffects.org
* Artikulo na &quot; [https://archive.today/20130127213249/http://linuxjournal.com/article.php?sid=6366 Geek Law: Derivative Works] &quot; ni Lawrence Rosen, Linuxjournal.com
* Artikulo &quot; [https://web.archive.org/web/20040815124629/http://www.artslaw.org/DERIV.HTM DERIVATIVE WORK RIGHTS] &quot; ni David M. Spatt, Artslaw.org
* Artikulo &quot; [http://docs.law.gwu.edu/facweb/claw/Lhooq0.htm LHOOQ--Internet-Related Derivative Works] Archived   &quot; ni Richard H. Stern
* Artikulo na &quot; [https://web.archive.org/web/20041019144646/http://funnystrange.com/copyright/derivative.htm Derivative Works] &quot; ni Sarah Ovenall, Funnystrange.com

{{Authority control}}

[[Kategorya:Batas sa karapatang-sipi]]
[[Kategorya:Mga teknik na pansining]]</text>
      <sha1>jf77u9f0drwnhmdtfhzpk11f35np9pw</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>2164910</id>
      <parentid>2164901</parentid>
      <timestamp>2025-06-14T06:00:05Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>JWilz12345</username>
        <id>77302</id>
      </contributor>
      <origin>2164910</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="14318" sha1="9a99zegh0yxdh1j2xmfbv29kyel5jgv" xml:space="preserve">[[Talaksan:2015-02-09 philosophy 04-open-source by-David-Revoy.jpg|right|thumb|400px|Maaaring pinagmumulan ng maraming mga uri ng mga hinangong likha ang isang gawa. Makikita sa larawang ito na ang aklat ng komiks ay pinagmumulan ng mga paninda, isang larong video, isang magasin, at isang pelikula.]]
Ang isang '''hinangong likha''' ({{Langx|en|derivative work}}), sa ilalim ng batas sa [[karapatang-sipi]], ay isang likhang may pangunahing mga elemento ng naunang gawa na paglikha na kinabibilangan ng mga pangunahing elemento ng isang nauna at dating nilikha na orihinal na gawa (na siyang '''pinagbatayang likha''' o ''underlying work''). Nagiging pangalawa at hiwalay na gawa ang hinangong likha na nakapag-iisa sa naunang gawa. Dapat na malaki ang pagbabago o transpormasyon, modipikasyon, o adaptasyon (o pag-aangkop) ng hinangong likha at taglay nito ang pagkatao ng manlilikha nito upang maging orihinal at maging karapat-dapat sa pananggalang ng karapatang-sipi. Ilan sa karaniwang mga uri ng mga hinangong likha ang mga [[pagsasalin]], [[pampelikulang pag-aangkop]], at [[pangmusikang kaayusan]].

Karamihan sa mga batas ng mga bansa ay naglalayong isanggalang ang parehong mga orihinal at hinangong likha.&lt;ref&gt;Sa Estados Unidos, isinasanggalang ng US, 17 U.S.C. §&amp;nbsp;106(2) ang mga hinangong likha. Para sa Reyno Unido o UK, pakitingnan ang ''[http://www.copyrightservice.co.uk/copyright/p22_derivative_works.en.htm Fact Sheet P-22: Derivative works]'' ng UK Copyright Service] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20170421053706/http://www.copyrightservice.co.uk/copyright/p22_derivative_works.en.htm |date=April 21, 2017 }} (Huling isinapanahon: Disyembre 10, 2012). Isinasanggalang ng batas sa Pransiya ang mga hinangong likha bilang mga &quot;œuvres composites&quot; o &quot;une œuvre dérivée.&quot; Tingnan ang Artikulo L. 112–13 ng ''Code de la Propriété Intellectuelle'', Artikulo L.112–13). Isinasanggalang naman ng Batas sa Karapatang-sipi ng Alemanya (UrhG, seksiyon 3, 23, at 69c Blg. 2) ang mga pagsasalin (''Übersetzungen'') at ibang mga pag-aangkop (''andere Bearbeitungen''), gayundin ang ibang mga uri ng elaborasyon tulad ng pagsasadula, pagsasaorkestra, at bagong mga bersiyon ng mga gawa. Sa Espanya, isinasanggalang ng Artikulo 11 TRLPI ang mga hinangong likha tulad ng mga pagsasalin, pang-aangkop, pagrerebisa, kaayusang pangmusika at anumang pagbabago o transpormasyon ng isang gawang pampanitikan, sining, o pang-agham. Nagbibigay naman ng pananggalang ang Artikulo 4 ng Batas sa Karapatang-sipi ng Italya ang malikhaing mga elaborasyon ng mga gawa, tulad ng mga pagsasalin sa ibang wika, pagbabago sa ibang anyo mula sa anyong panitikan o sining, mga pagiiba o pagdaragdag na bumubuo sa malakihang bagong gawa (''remake'') ng orihinal na gawa, mga pag-aangkop, &quot;mga pagbabawas&quot; (bilang maikling mga bersiyon ng protektadong mga gawa), mga kompendiyo, at mga ibang uri na hindi bumubuo sa orihinal na mga gawa. Nakasaad naman sa Artikulo 10-2 ng Batas sa Karapatang-sipi ng Olanda na maaaring isanggalang ng karapatang-sipi bilang mga orihinal na gawa ang mga pagpaparami ng binagong uri ng isang gawang pampanitikan, pang-agham, o sining, tulad ng mga pagsasalin, pangmusikang kaayusan, pag-aangkop, at ibang mga elaborasyon nang walang prehuwisyo sa pinagmulang gawa. Nakasaad sa Artikulo 2, §&amp;nbsp;3 ng Kumbensiyong Berne: &quot;Ang mga pagsasalin, pag-aangkop, kaayusang pangmusika at iba pang mga pagbabago ng isang gawang pampanitikan o pansining ay dapat protektahan bilang orihinal na mga gawa nang walang prehuwisyo sa karapatang-sipi sa orihinal na gawa.&quot; Isinama ang tadhanang ito sa Kasunduang TRIPS. Para sa paghahambing ng iba't ibang mga rehimen sa karapatang-sipi ng mga bansa hinggil sa pagsasanggalang ng mga hinangong likha, tingnan ang ''The Derivative Right, or Why Copyright Law Protects Foxes Better than Hedgehogs'' ni Daniel Gervais, [http://www.jetlaw.org/wp-content/uploads/2013/05/Gervais.pdf 15 VANDERBILT] J. OF ENT. AND TECH. LAW 785 2013; [http://www.ivir.nl/publicaties/download/1507 Institute] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20161227193629/http://www.ivir.nl/publicaties/download/1507 |date=December 27, 2016}} for Information Law, Univ. of Amsterdam, ''The digitisation of cultural heritage: originality, derivative works, and (non) original photographs''.&lt;/ref&gt; Binibigyan nila ang mga manlilikha ng karapatang hadlangan o kontrolin ang kanilang integridad at pangkomersiyong pakinabang. Nakikinabang naman ang mga hinangong likha at mga manlilikha nito sa ganap na pananggalang hatid ng karapatang-sipi nang hindi napipinsala ang mga karapatan ng manlilikha ng orihinal na gawa.

== Kahulugan ==

=== Berne ===
Bagama't hindi tuwirang gumagamit ng salitang &quot;hinangong likha&quot;, nakasaad sa [[Kumbensiyong Berne]] (isang pandaigdigang kasunduan sa karapatang-sipi) na &quot;Ang mga pagsasalin, pag-aangkop, kaayusang pangmusika at iba pang mga pagbabago ng isang gawang pampanitikan o pansining ay dapat protektahan bilang orihinal na mga gawa nang walang prehuwisyo sa karapatang-sipi sa orihinal na gawa&quot;.

=== Pilipinas ===
Sang-ayon sa [[Tanggapan sa Ari-ariang Intelektuwal ng Pilipinas]] (IPOPHL), binibigyang-kahulugan ang hinangong likha bilang:
&lt;blockquote&gt;&quot;isang gawa na ibinatay sa o hinango mula sa isa o higit pang gawang may umiiral nang karapatang-sipi. Kabílang sa mga itinuturing na mga hinangong likha ang mga sumusunod: salin, pagsasadula, pag-aangkop, pagpapaikli, pagsasaayos, at iba pang pagbabago ng mga gawang pampanitikan o pansining. Kabilang din sa itinuturing na hinangong likha ang mga tinipon o pinagsama-samang mga gawang pampanitikan at pansining at mga kalipunan ng mga datos at iba pang bagay.&quot;&lt;ref&gt;{{cite web |url=https://www.ipophil.gov.ph/glosaryo-ng-yamang-isip/glossary-of-terms-copyright/ |title=Glossary of Terms - Copyright |website=Intellectual Property Office of the Philippines |access-date=Hunyo 14, 2025}}&lt;/ref&gt;&lt;/blockquote&gt;

=== Canada ===
Bagama't hindi tuwirang binibigyang-kahulugan sa [[batas sa karapatang-sipi ng Canada]] ang &quot;hinangong likha&quot;, nagbibigay naman ito ng mga sumusunod na halimbawa ng kung ano ang tumutukoy sa isang &quot;hinangong likha&quot; sa [https://web.archive.org/web/20110605050051/http://laws.justice.gc.ca/en/showdoc/cs/C-42/bo-ga%3Al_I-gb%3As_3//en seksiyon 3] ng ''[[Copyright Act (Canada)|Copyright Act]]''. Ang mga halimbawang pangkalahatang sinang-ayunan ng ilang sektor.&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Supreme Court of Canada - Decisions - Théberge v. Galerie d'Art du Petit Champlain inc. |url=http://scc.lexum.umontreal.ca/en/2002/2002scc34/2002scc34.html |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20080430131913/http://scc.lexum.umontreal.ca/en/2002/2002scc34/2002scc34.html |archive-date=Abril 30, 2008 |access-date=Mayo 24, 2008 |quote=examples of what might be called derivative works [are] listed in s. 3(1)(''a'') to (''e'') of our Act}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Creative Commons Attribution 2.5 Canada Legal Code |url=https://creativecommons.org/licenses/by/2.5/ca/legalcode.en |access-date=Mayo 24, 2008 |quote=Derivative works include: ...}}&lt;/ref&gt;
&lt;blockquote&gt;&quot;karapatang-sipi&quot;... kabilang ang tanging karapatan

 ( ''a'' ) na gumawa, magparami, magsagawa o maglathala ng anumang pagsasalin ng gawa,

 ( ''b'' ) na gawing isang nobela o ibang gawa na hindi padula, sa kaso ng mga likhang dula,

 ( ''c'' ) na gawing isang pagsasadula sa pamamagitan ng pagtatanghal sa publiko man o hindi, sa kaso ng isang nobela o ibang mga gawang hindi dula, o ng isang likhang sining,

 ( ''d'' ) na gumawa ng anumang rekording ng tunog, pelikula, o ibang paraan sa pamamagitan ng mekanikal na pagpaparami o pagtatanghal, sa kaso ng isang gawang pampanitikan, pandula o pangmusika,

 ( ''e'' ) na paramihin, iangkop, at itanghal sa publiko bilang pelikula, sa kaso ng anumang likhang pampanitikan, dula, musika o sining&lt;/blockquote&gt;

Nilinaw ng Kataas-taasang Hukuman ng Canada sa pasyang ''Théberge v Galerie d'Art du Petit Champlain Inc'' ({{lexum-scc3|2002|34|2|336}}) na sumakop lamang ang pambatas na pagkilala ng mga hinangong likha sa mga pangyayaring mayroong paggawa ''at'' pagpaparami. Walang paglabag sa ''Copyright Act'' kung walang paghalaw, pagpaparami, o paggawa ng bago at orihinal na gawa na isinasama ang gawa ng isang manlilikha.

=== Estados Unidos ===
[[Talaksan:Derivative of medical imaging.jpg|thumb|upright=1.3|Sa ilalim ng batas sa Amerika, isinasanggalang ng karapatang-sipi ang ipinapakitang hinangong likha ng isang [[radiograph sa dibdib]] (na nasa [[pampublikong dominyo]]) dahil sa karagdagang mga grapiko. Gayunpaman, nananatili sa pampublikong dominyo ang ''radiograph'' na bahagi ng hinangong likha.]]
Ibinibigay ng Batas sa Karapatang-sipi ng Estados Unidos ang isang malawak na kahulugan ng &quot;hinangong likha&quot;, sa ilalim ng {{UnitedStatesCode|17|101}}:
&lt;blockquote&gt;Ang &quot;hinangong likha&quot; ay isang gawang ibinatay sa isa o higit pang mga nauna nang gawa, tulad ng isang pagsasalin, pangmusikang kaayusan, pagsasadula, pagsasakathang-isip, bersiyong pampelikula, rekording ng tunog, pagpaparami ng sining, pagpapaikli, pagpapasiksik, o iba pang anyo ng paghuhulma, pagbabago o pag-aangkop ng isang gawa. Ang isang gawang binubuo ng editoryal na mga rebisyon, anotasyon, elaborasyon, o iba pang mga pagbabago na kumakatawan sa isang orihinal na gawa ng manlilikha sa kabuoan ay isang &quot;hinangong likha&quot;.&lt;/blockquote&gt;

Sang-ayon sa {{UnitedStatesCode|17|103(b)}}:
&lt;blockquote&gt;Sumasaklaw lamang ang karapatang-sipi ng isang kalipunan o hinangong likha sa materyal na iniambag ng manlilikha ng naturang gawa, bukod pa sa dati nang nilikhang materyal na ginamit sa gawa at hindi nangangahulugan ng natatanging karapatan sa dati nang nilikhang materyal. Ang karapatang-sipi sa naturang gawa ay hiwalay sa anumang proteksiyon ng karapatang-sipi sa dati nang nilikhang materyal, at hindi rin nakaaapekto o nakalalawak sa saklaw, haba, tagal, pagmamay-ari, o pamamalagi ng, anumang proteksiyon ng karapatang-sipi sa dati nang nilikhang materyal.&lt;/blockquote&gt;

Sang-ayon naman sa {{UnitedStatesCode|17|106}}:
&lt;blockquote&gt;Alinsunod sa mga seksiyon 107 hanggang 122, ang may-ari ng karapatang-sipi sa ilalim ng pamagat na ito ay may natatanging mga karapatan ang na gawin at pahintulutan ang alinman sa mga sumusunod:

 (1) na paramihin ang mga kopya ng mga gawang may karapatang-sipi... ;

 (2) na maghanda ng mga hinangong likha batay sa gawang may karapatang-sipi;

 (3) na ipamahagi sa publiko ang mga kopya... ng gawang may karapatang-sipi sa pamamagitan ng pagbebenta o ibang paglilipat ng pagmamay-ari, o sa pamamagitan ng pag-upa, pagpapaupa, o pagpapahiram....&lt;/blockquote&gt;

[[Talaksan:United States Derivative Works.png|thumb|right|250px|Mga halimbawa ng mga hinangong likha, ayon sa grapiko ng Tanggapan sa Karapatang-sipi ng Estados Unidos noong 1959]]
Ayon sa [http://www.copyright.gov/circs/circ14.pdf ''US Copyright Office Circular 14: Derivative Works'']:
&lt;blockquote&gt;Isang karaniwang halimbawa ng isang hinangong likha na natanggap ng [[Tanggapan sa Karapatang-sipi ng Estados Unidos|Tanggapan]] para sa pagpaparehistro ay pangunahing isang bagong gawa ngunit mayroong materyal na nauna nang inilathala. Sa ilalim ng batas sa karapatang-sipi, nagiging hinangong likha ang bagong gawa na ito dahil sa dati nang nilikhang materyal. Upang maging karapat-dapat sa karapatang-sipi, dapat na naiiba nang husto sa orihinal na gawa ang hinangong likha upang maituring na &quot;bagong gawa&quot; o dapat na naglalaman ito ng maraming bagong materyal. Ang maliliit na mga pagbabago o pagdaragdag ng maliit na substansiya sa isang dati nang nilikhang gawa ay hindi magiging kuwalipikado na maging isang bagong bersiyon ang hinangong likha sa usapin ng karapatang-sipi. Dapat na orihinal mismo ang bagong materyal. Bilang halimbawa, hindi karapat-dapat sa karapatang-sipi ang mga pamagat, maikling mga parirala, at padron.&lt;/blockquote&gt;

=== Pransiya ===
Mas pinipili ng batas ng Pransiya ang katawagang &quot;''œuvre composite''&quot; (&quot;''composite work''&quot;) bagama't minsan ginagamit din ang katawagang &quot;''œuvre dérivée''&quot;. Tinukoy ito sa artikulo L 113-2, talata 2 ng Kodigo ng Ari-ariang Intelektuwal bilang &quot;bagong mga gawa [na isinasama] sa dati nang nilikhang gawa nang walang pagtutulungan ng manlilikha nito&quot;.&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Code de la propriété intellectuelle - Article L113-2 {{!}} Legifrance |url=https://www.legifrance.gouv.fr/affichCodeArticle.do?idArticle=LEGIARTI000006278882&amp;cidTexte=LEGITEXT000006069414&amp;dateTexte=20131026&amp;oldAction=rechCodeArticle |access-date=Hunyo 14, 2025 |website=www.legifrance.gouv.fr |language=fr}}&lt;/ref&gt; Binigyang-kahulugan ng kanilang kataas-taasang hukuman, ang Hukuman ng Kasasyon, ang batas na ito; ayon sa kanila, kailangan ng dalawang magkakaibang input sa magkaibang mga punto sa oras upang mapabilang sa ''œuvre composite''.&lt;ref name='Bellefonds'&gt;Bellefonds (2002:147,148)&lt;/ref&gt;

== Mga sanggunian ==
{{Reflist|30em}}

== Bibliograpiya ==
* Bellefonds, Xavier Linant de, ''Droits d'auteur et Droits Voisins'', Dalloz, Paris, 2002

== Mga panlabas na link ==
* [http://www.copyright.gov/title17/ US Copyright Act (Naka-host ng Copyright Office)]
* [https://web.archive.org/web/20051228180915/http://www.copyright.gov/circs/circ14.html US Copyright 'Derivative Works' (Naka-host ng Copyright Office)]
* [http://www.copyright.gov/circs/circ14.pdf &quot;Copyright sa Derivative Works and Compilations&quot; (Naka-host ng US Copyright Office)]
* [http://chillingeffects.org/derivative/faq.cgi Mga Madalas Itanong (at Mga Sagot) tungkol sa Derivative Works] Archived  , Chillingeffects.org
* Artikulo na &quot; [https://archive.today/20130127213249/http://linuxjournal.com/article.php?sid=6366 Geek Law: Derivative Works] &quot; ni Lawrence Rosen, Linuxjournal.com
* Artikulo &quot; [https://web.archive.org/web/20040815124629/http://www.artslaw.org/DERIV.HTM DERIVATIVE WORK RIGHTS] &quot; ni David M. Spatt, Artslaw.org
* Artikulo &quot; [http://docs.law.gwu.edu/facweb/claw/Lhooq0.htm LHOOQ--Internet-Related Derivative Works] Archived   &quot; ni Richard H. Stern
* Artikulo na &quot; [https://web.archive.org/web/20041019144646/http://funnystrange.com/copyright/derivative.htm Derivative Works] &quot; ni Sarah Ovenall, Funnystrange.com

{{Authority control}}

[[Kategorya:Batas sa karapatang-sipi]]
[[Kategorya:Mga teknik na pansining]]</text>
      <sha1>9a99zegh0yxdh1j2xmfbv29kyel5jgv</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>2164934</id>
      <parentid>2164910</parentid>
      <timestamp>2025-06-14T09:04:33Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>113521</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5</comment>
      <origin>2164934</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="14575" sha1="klpcn8y7jd46sf5vky7k1bs8j0o40a1" xml:space="preserve">[[Talaksan:2015-02-09 philosophy 04-open-source by-David-Revoy.jpg|right|thumb|400px|Maaaring pinagmumulan ng maraming mga uri ng mga hinangong likha ang isang gawa. Makikita sa larawang ito na ang aklat ng komiks ay pinagmumulan ng mga paninda, isang larong video, isang magasin, at isang pelikula.]]
Ang isang '''hinangong likha''' ({{Langx|en|derivative work}}), sa ilalim ng batas sa [[karapatang-sipi]], ay isang likhang may pangunahing mga elemento ng naunang gawa na paglikha na kinabibilangan ng mga pangunahing elemento ng isang nauna at dating nilikha na orihinal na gawa (na siyang '''pinagbatayang likha''' o ''underlying work''). Nagiging pangalawa at hiwalay na gawa ang hinangong likha na nakapag-iisa sa naunang gawa. Dapat na malaki ang pagbabago o transpormasyon, modipikasyon, o adaptasyon (o pag-aangkop) ng hinangong likha at taglay nito ang pagkatao ng manlilikha nito upang maging orihinal at maging karapat-dapat sa pananggalang ng karapatang-sipi. Ilan sa karaniwang mga uri ng mga hinangong likha ang mga [[pagsasalin]], [[pampelikulang pag-aangkop]], at [[pangmusikang kaayusan]].

Karamihan sa mga batas ng mga bansa ay naglalayong isanggalang ang parehong mga orihinal at hinangong likha.&lt;ref&gt;Sa Estados Unidos, isinasanggalang ng US, 17 U.S.C. §&amp;nbsp;106(2) ang mga hinangong likha. Para sa Reyno Unido o UK, pakitingnan ang ''[http://www.copyrightservice.co.uk/copyright/p22_derivative_works.en.htm Fact Sheet P-22: Derivative works]'' ng UK Copyright Service] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20170421053706/http://www.copyrightservice.co.uk/copyright/p22_derivative_works.en.htm |date=April 21, 2017 }} (Huling isinapanahon: Disyembre 10, 2012). Isinasanggalang ng batas sa Pransiya ang mga hinangong likha bilang mga &quot;œuvres composites&quot; o &quot;une œuvre dérivée.&quot; Tingnan ang Artikulo L. 112–13 ng ''Code de la Propriété Intellectuelle'', Artikulo L.112–13). Isinasanggalang naman ng Batas sa Karapatang-sipi ng Alemanya (UrhG, seksiyon 3, 23, at 69c Blg. 2) ang mga pagsasalin (''Übersetzungen'') at ibang mga pag-aangkop (''andere Bearbeitungen''), gayundin ang ibang mga uri ng elaborasyon tulad ng pagsasadula, pagsasaorkestra, at bagong mga bersiyon ng mga gawa. Sa Espanya, isinasanggalang ng Artikulo 11 TRLPI ang mga hinangong likha tulad ng mga pagsasalin, pang-aangkop, pagrerebisa, kaayusang pangmusika at anumang pagbabago o transpormasyon ng isang gawang pampanitikan, sining, o pang-agham. Nagbibigay naman ng pananggalang ang Artikulo 4 ng Batas sa Karapatang-sipi ng Italya ang malikhaing mga elaborasyon ng mga gawa, tulad ng mga pagsasalin sa ibang wika, pagbabago sa ibang anyo mula sa anyong panitikan o sining, mga pagiiba o pagdaragdag na bumubuo sa malakihang bagong gawa (''remake'') ng orihinal na gawa, mga pag-aangkop, &quot;mga pagbabawas&quot; (bilang maikling mga bersiyon ng protektadong mga gawa), mga kompendiyo, at mga ibang uri na hindi bumubuo sa orihinal na mga gawa. Nakasaad naman sa Artikulo 10-2 ng Batas sa Karapatang-sipi ng Olanda na maaaring isanggalang ng karapatang-sipi bilang mga orihinal na gawa ang mga pagpaparami ng binagong uri ng isang gawang pampanitikan, pang-agham, o sining, tulad ng mga pagsasalin, pangmusikang kaayusan, pag-aangkop, at ibang mga elaborasyon nang walang prehuwisyo sa pinagmulang gawa. Nakasaad sa Artikulo 2, §&amp;nbsp;3 ng Kumbensiyong Berne: &quot;Ang mga pagsasalin, pag-aangkop, kaayusang pangmusika at iba pang mga pagbabago ng isang gawang pampanitikan o pansining ay dapat protektahan bilang orihinal na mga gawa nang walang prehuwisyo sa karapatang-sipi sa orihinal na gawa.&quot; Isinama ang tadhanang ito sa Kasunduang TRIPS. Para sa paghahambing ng iba't ibang mga rehimen sa karapatang-sipi ng mga bansa hinggil sa pagsasanggalang ng mga hinangong likha, tingnan ang ''The Derivative Right, or Why Copyright Law Protects Foxes Better than Hedgehogs'' ni Daniel Gervais, [http://www.jetlaw.org/wp-content/uploads/2013/05/Gervais.pdf 15 VANDERBILT] J. OF ENT. AND TECH. LAW 785 2013; [http://www.ivir.nl/publicaties/download/1507 Institute] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20161227193629/http://www.ivir.nl/publicaties/download/1507 |date=December 27, 2016}} for Information Law, Univ. of Amsterdam, ''The digitisation of cultural heritage: originality, derivative works, and (non) original photographs''.&lt;/ref&gt; Binibigyan nila ang mga manlilikha ng karapatang hadlangan o kontrolin ang kanilang integridad at pangkomersiyong pakinabang. Nakikinabang naman ang mga hinangong likha at mga manlilikha nito sa ganap na pananggalang hatid ng karapatang-sipi nang hindi napipinsala ang mga karapatan ng manlilikha ng orihinal na gawa.

== Kahulugan ==

=== Berne ===
Bagama't hindi tuwirang gumagamit ng salitang &quot;hinangong likha&quot;, nakasaad sa [[Kumbensiyong Berne]] (isang pandaigdigang kasunduan sa karapatang-sipi) na &quot;Ang mga pagsasalin, pag-aangkop, kaayusang pangmusika at iba pang mga pagbabago ng isang gawang pampanitikan o pansining ay dapat protektahan bilang orihinal na mga gawa nang walang prehuwisyo sa karapatang-sipi sa orihinal na gawa&quot;.

=== Pilipinas ===
Sang-ayon sa [[Tanggapan sa Ari-ariang Intelektuwal ng Pilipinas]] (IPOPHL), binibigyang-kahulugan ang hinangong likha bilang:
&lt;blockquote&gt;&quot;isang gawa na ibinatay sa o hinango mula sa isa o higit pang gawang may umiiral nang karapatang-sipi. Kabílang sa mga itinuturing na mga hinangong likha ang mga sumusunod: salin, pagsasadula, pag-aangkop, pagpapaikli, pagsasaayos, at iba pang pagbabago ng mga gawang pampanitikan o pansining. Kabilang din sa itinuturing na hinangong likha ang mga tinipon o pinagsama-samang mga gawang pampanitikan at pansining at mga kalipunan ng mga datos at iba pang bagay.&quot;&lt;ref&gt;{{cite web |url=https://www.ipophil.gov.ph/glosaryo-ng-yamang-isip/glossary-of-terms-copyright/ |title=Glossary of Terms - Copyright |website=Intellectual Property Office of the Philippines |access-date=Hunyo 14, 2025}}&lt;/ref&gt;&lt;/blockquote&gt;

=== Canada ===
Bagama't hindi tuwirang binibigyang-kahulugan sa [[batas sa karapatang-sipi ng Canada]] ang &quot;hinangong likha&quot;, nagbibigay naman ito ng mga sumusunod na halimbawa ng kung ano ang tumutukoy sa isang &quot;hinangong likha&quot; sa [https://web.archive.org/web/20110605050051/http://laws.justice.gc.ca/en/showdoc/cs/C-42/bo-ga%3Al_I-gb%3As_3//en seksiyon 3] ng ''[[Copyright Act (Canada)|Copyright Act]]''. Ang mga halimbawang pangkalahatang sinang-ayunan ng ilang sektor.&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Supreme Court of Canada - Decisions - Théberge v. Galerie d'Art du Petit Champlain inc. |url=http://scc.lexum.umontreal.ca/en/2002/2002scc34/2002scc34.html |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20080430131913/http://scc.lexum.umontreal.ca/en/2002/2002scc34/2002scc34.html |archive-date=Abril 30, 2008 |access-date=Mayo 24, 2008 |quote=examples of what might be called derivative works [are] listed in s. 3(1)(''a'') to (''e'') of our Act}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Creative Commons Attribution 2.5 Canada Legal Code |url=https://creativecommons.org/licenses/by/2.5/ca/legalcode.en |access-date=Mayo 24, 2008 |quote=Derivative works include: ...}}&lt;/ref&gt;
&lt;blockquote&gt;&quot;karapatang-sipi&quot;... kabilang ang tanging karapatan

 ( ''a'' ) na gumawa, magparami, magsagawa o maglathala ng anumang pagsasalin ng gawa,

 ( ''b'' ) na gawing isang nobela o ibang gawa na hindi padula, sa kaso ng mga likhang dula,

 ( ''c'' ) na gawing isang pagsasadula sa pamamagitan ng pagtatanghal sa publiko man o hindi, sa kaso ng isang nobela o ibang mga gawang hindi dula, o ng isang likhang sining,

 ( ''d'' ) na gumawa ng anumang rekording ng tunog, pelikula, o ibang paraan sa pamamagitan ng mekanikal na pagpaparami o pagtatanghal, sa kaso ng isang gawang pampanitikan, pandula o pangmusika,

 ( ''e'' ) na paramihin, iangkop, at itanghal sa publiko bilang pelikula, sa kaso ng anumang likhang pampanitikan, dula, musika o sining&lt;/blockquote&gt;

Nilinaw ng Kataas-taasang Hukuman ng Canada sa pasyang ''Théberge v Galerie d'Art du Petit Champlain Inc'' ({{lexum-scc3|2002|34|2|336}}) na sumakop lamang ang pambatas na pagkilala ng mga hinangong likha sa mga pangyayaring mayroong paggawa ''at'' pagpaparami. Walang paglabag sa ''Copyright Act'' kung walang paghalaw, pagpaparami, o paggawa ng bago at orihinal na gawa na isinasama ang gawa ng isang manlilikha.

=== Estados Unidos ===
[[Talaksan:Derivative of medical imaging.jpg|thumb|upright=1.3|Sa ilalim ng batas sa Amerika, isinasanggalang ng karapatang-sipi ang ipinapakitang hinangong likha ng isang [[radiograph sa dibdib]] (na nasa [[pampublikong dominyo]]) dahil sa karagdagang mga grapiko. Gayunpaman, nananatili sa pampublikong dominyo ang ''radiograph'' na bahagi ng hinangong likha.]]
Ibinibigay ng Batas sa Karapatang-sipi ng Estados Unidos ang isang malawak na kahulugan ng &quot;hinangong likha&quot;, sa ilalim ng {{UnitedStatesCode|17|101}}:
&lt;blockquote&gt;Ang &quot;hinangong likha&quot; ay isang gawang ibinatay sa isa o higit pang mga nauna nang gawa, tulad ng isang pagsasalin, pangmusikang kaayusan, pagsasadula, pagsasakathang-isip, bersiyong pampelikula, rekording ng tunog, pagpaparami ng sining, pagpapaikli, pagpapasiksik, o iba pang anyo ng paghuhulma, pagbabago o pag-aangkop ng isang gawa. Ang isang gawang binubuo ng editoryal na mga rebisyon, anotasyon, elaborasyon, o iba pang mga pagbabago na kumakatawan sa isang orihinal na gawa ng manlilikha sa kabuoan ay isang &quot;hinangong likha&quot;.&lt;/blockquote&gt;

Sang-ayon sa {{UnitedStatesCode|17|103(b)}}:
&lt;blockquote&gt;Sumasaklaw lamang ang karapatang-sipi ng isang kalipunan o hinangong likha sa materyal na iniambag ng manlilikha ng naturang gawa, bukod pa sa dati nang nilikhang materyal na ginamit sa gawa at hindi nangangahulugan ng natatanging karapatan sa dati nang nilikhang materyal. Ang karapatang-sipi sa naturang gawa ay hiwalay sa anumang proteksiyon ng karapatang-sipi sa dati nang nilikhang materyal, at hindi rin nakaaapekto o nakalalawak sa saklaw, haba, tagal, pagmamay-ari, o pamamalagi ng, anumang proteksiyon ng karapatang-sipi sa dati nang nilikhang materyal.&lt;/blockquote&gt;

Sang-ayon naman sa {{UnitedStatesCode|17|106}}:
&lt;blockquote&gt;Alinsunod sa mga seksiyon 107 hanggang 122, ang may-ari ng karapatang-sipi sa ilalim ng pamagat na ito ay may natatanging mga karapatan ang na gawin at pahintulutan ang alinman sa mga sumusunod:

 (1) na paramihin ang mga kopya ng mga gawang may karapatang-sipi... ;

 (2) na maghanda ng mga hinangong likha batay sa gawang may karapatang-sipi;

 (3) na ipamahagi sa publiko ang mga kopya... ng gawang may karapatang-sipi sa pamamagitan ng pagbebenta o ibang paglilipat ng pagmamay-ari, o sa pamamagitan ng pag-upa, pagpapaupa, o pagpapahiram....&lt;/blockquote&gt;

[[Talaksan:United States Derivative Works.png|thumb|right|250px|Mga halimbawa ng mga hinangong likha, ayon sa grapiko ng Tanggapan sa Karapatang-sipi ng Estados Unidos noong 1959]]
Ayon sa [http://www.copyright.gov/circs/circ14.pdf ''US Copyright Office Circular 14: Derivative Works'']:
&lt;blockquote&gt;Isang karaniwang halimbawa ng isang hinangong likha na natanggap ng [[Tanggapan sa Karapatang-sipi ng Estados Unidos|Tanggapan]] para sa pagpaparehistro ay pangunahing isang bagong gawa ngunit mayroong materyal na nauna nang inilathala. Sa ilalim ng batas sa karapatang-sipi, nagiging hinangong likha ang bagong gawa na ito dahil sa dati nang nilikhang materyal. Upang maging karapat-dapat sa karapatang-sipi, dapat na naiiba nang husto sa orihinal na gawa ang hinangong likha upang maituring na &quot;bagong gawa&quot; o dapat na naglalaman ito ng maraming bagong materyal. Ang maliliit na mga pagbabago o pagdaragdag ng maliit na substansiya sa isang dati nang nilikhang gawa ay hindi magiging kuwalipikado na maging isang bagong bersiyon ang hinangong likha sa usapin ng karapatang-sipi. Dapat na orihinal mismo ang bagong materyal. Bilang halimbawa, hindi karapat-dapat sa karapatang-sipi ang mga pamagat, maikling mga parirala, at padron.&lt;/blockquote&gt;

=== Pransiya ===
Mas pinipili ng batas ng Pransiya ang katawagang &quot;''œuvre composite''&quot; (&quot;''composite work''&quot;) bagama't minsan ginagamit din ang katawagang &quot;''œuvre dérivée''&quot;. Tinukoy ito sa artikulo L 113-2, talata 2 ng Kodigo ng Ari-ariang Intelektuwal bilang &quot;bagong mga gawa [na isinasama] sa dati nang nilikhang gawa nang walang pagtutulungan ng manlilikha nito&quot;.&lt;ref&gt;{{Cite web |title=Code de la propriété intellectuelle - Article L113-2 {{!}} Legifrance |url=https://www.legifrance.gouv.fr/affichCodeArticle.do?idArticle=LEGIARTI000006278882&amp;cidTexte=LEGITEXT000006069414&amp;dateTexte=20131026&amp;oldAction=rechCodeArticle |access-date=Hunyo 14, 2025 |website=www.legifrance.gouv.fr |language=fr}}&lt;/ref&gt; Binigyang-kahulugan ng kanilang kataas-taasang hukuman, ang Hukuman ng Kasasyon, ang batas na ito; ayon sa kanila, kailangan ng dalawang magkakaibang input sa magkaibang mga punto sa oras upang mapabilang sa ''œuvre composite''.&lt;ref name='Bellefonds'&gt;Bellefonds (2002:147,148)&lt;/ref&gt;

== Mga sanggunian ==
{{Reflist|30em}}

== Bibliograpiya ==
* Bellefonds, Xavier Linant de, ''Droits d'auteur et Droits Voisins'', Dalloz, Paris, 2002

== Mga panlabas na link ==
* [http://www.copyright.gov/title17/ US Copyright Act (Naka-host ng Copyright Office)]
* [https://web.archive.org/web/20051228180915/http://www.copyright.gov/circs/circ14.html US Copyright 'Derivative Works' (Naka-host ng Copyright Office)]
* [http://www.copyright.gov/circs/circ14.pdf &quot;Copyright sa Derivative Works and Compilations&quot; (Naka-host ng US Copyright Office)]
* [http://chillingeffects.org/derivative/faq.cgi Mga Madalas Itanong (at Mga Sagot) tungkol sa Derivative Works] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20140709161638/http://www.chillingeffects.org/derivative/faq.cgi |date=2014-07-09 }} Archived  , Chillingeffects.org
* Artikulo na &quot; [https://archive.today/20130127213249/http://linuxjournal.com/article.php?sid=6366 Geek Law: Derivative Works] &quot; ni Lawrence Rosen, Linuxjournal.com
* Artikulo &quot; [https://web.archive.org/web/20040815124629/http://www.artslaw.org/DERIV.HTM DERIVATIVE WORK RIGHTS] &quot; ni David M. Spatt, Artslaw.org
* Artikulo &quot; [http://docs.law.gwu.edu/facweb/claw/Lhooq0.htm LHOOQ--Internet-Related Derivative Works] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20180819013902/http://docs.law.gwu.edu/facweb/claw/lhooq0.htm |date=2018-08-19 }} Archived   &quot; ni Richard H. Stern
* Artikulo na &quot; [https://web.archive.org/web/20041019144646/http://funnystrange.com/copyright/derivative.htm Derivative Works] &quot; ni Sarah Ovenall, Funnystrange.com

{{Authority control}}

[[Kategorya:Batas sa karapatang-sipi]]
[[Kategorya:Mga teknik na pansining]]</text>
      <sha1>klpcn8y7jd46sf5vky7k1bs8j0o40a1</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Padron:Lexum-scc3</title>
    <ns>10</ns>
    <id>334690</id>
    <revision>
      <id>2164864</id>
      <timestamp>2025-06-14T02:59:12Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>JWilz12345</username>
        <id>77302</id>
      </contributor>
      <comment>Bagong pahina: [https://scc-csc.lexum.com/en/{{{1}}}/{{{1}}}scc{{{2}}}/{{{1}}}scc{{{2}}}.html {{bracket|{{{1}}}}} {{{3}}} S.C.R. {{{4}}}], {{{1}}} SCC {{{2}}}&lt;noinclude&gt; [[Kategorya:Law citation templates|{{PAGENAME}}]] [[Kategorya:Canada law templates|{{PAGENAME}}]] [[Kategorya:Law external link templates|{{PAGENAME}}]] &lt;/noinclude&gt;</comment>
      <origin>2164864</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="320" sha1="4lqg3uozcxuskkosqy6z2jp6tvmtiq6" xml:space="preserve">[https://scc-csc.lexum.com/en/{{{1}}}/{{{1}}}scc{{{2}}}/{{{1}}}scc{{{2}}}.html {{bracket|{{{1}}}}} {{{3}}} S.C.R. {{{4}}}], {{{1}}} SCC {{{2}}}&lt;noinclude&gt;
[[Kategorya:Law citation templates|{{PAGENAME}}]]
[[Kategorya:Canada law templates|{{PAGENAME}}]]
[[Kategorya:Law external link templates|{{PAGENAME}}]]
&lt;/noinclude&gt;</text>
      <sha1>4lqg3uozcxuskkosqy6z2jp6tvmtiq6</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Usapan:Hinangong likha</title>
    <ns>1</ns>
    <id>334691</id>
    <revision>
      <id>2164866</id>
      <timestamp>2025-06-14T03:02:11Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>JWilz12345</username>
        <id>77302</id>
      </contributor>
      <comment>Bagong pahina: {{Isinalinwikang pahina|en|Derivative work}}</comment>
      <origin>2164866</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="44" sha1="b7hbvn3iedohvtpjwm2i0z4qrszkxv7" xml:space="preserve">{{Isinalinwikang pahina|en|Derivative work}}</text>
      <sha1>b7hbvn3iedohvtpjwm2i0z4qrszkxv7</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Derivative work</title>
    <ns>0</ns>
    <id>334692</id>
    <redirect title="Hinangong likha" />
    <revision>
      <id>2164867</id>
      <timestamp>2025-06-14T03:03:25Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>JWilz12345</username>
        <id>77302</id>
      </contributor>
      <comment>Ikinakarga sa [[Hinangong likha]]</comment>
      <origin>2164867</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="29" sha1="gtpgvxc8zpirbdvylx61a3ythb00gvq" xml:space="preserve">#REDIRECT [[Hinangong likha]]</text>
      <sha1>gtpgvxc8zpirbdvylx61a3ythb00gvq</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Matematikang pangbiolohiya</title>
    <ns>0</ns>
    <id>334693</id>
    <redirect title="Matematikang pambiolohiya" />
    <revision>
      <id>2164872</id>
      <timestamp>2025-06-14T03:06:40Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Maninipnay</username>
        <id>140039</id>
      </contributor>
      <comment>Inilipat ni Maninipnay ang pahinang [[Matematikang pangbiolohiya]] sa [[Matematikang pambiolohiya]]: Inayos ang balarila</comment>
      <origin>2164872</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="39" sha1="pfs6juyfgbp1f5thm0u5yk03lxdsuc5" xml:space="preserve">#REDIRECT [[Matematikang pambiolohiya]]</text>
      <sha1>pfs6juyfgbp1f5thm0u5yk03lxdsuc5</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Type Dangerous</title>
    <ns>0</ns>
    <id>334694</id>
    <revision>
      <id>2164882</id>
      <timestamp>2025-06-14T04:01:04Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>LknFenix</username>
        <id>125962</id>
      </contributor>
      <comment>Inilikha sa pagsalin ng pahinang &quot;[[:en:Special:Redirect/revision/1295468025|Type Dangerous]]&quot;</comment>
      <origin>2164882</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2684" sha1="38atwloxh6j757y12xn8klrgih6a9bz" xml:space="preserve">
{{Infobox song|name=Type Dangerous|cover=|type=single|border=yes|artist=[[Mariah Carey]]|album=|released={{start date|2025|06|06}}|recorded=|studio=|genre=* Hip hop soul
* R&amp;B|length=2:55|label=Gamma|writer=* Mariah Carey
* Brandon Paak Anderson
* Daniel Moore II
* Eric Barrier
* Jairus Mozee
* Jason Pounds
* Rae Khalil
* William Griffin|producer=* Mariah Carey
* Daniel Moore
* NWi|prev_title=Portrait|prev_year=2024|next_title=|next_year=|misc={{External music video|header=Lyric video|{{YouTube|04-s6uSHlro|&quot;Type Dangerous&quot;}}}}}}

Ang &quot;'''Type Dangerous'''&quot; ay isang kanta ng Amerikanang mang-aawit at manunulat ng kanta na si [[Mariah Carey]]. Inilabas ito noong Hunyo 6, 2025, bilang pangunahing single mula sa kanyang paparating na ikalabing-anim na album sa estudyo, sa pamamagitan ng Gamma. Minamarka ng kanta ang unang pangunahing solong palabas ni Carey mula noong kanyang ikalabinlimang album sa estudyo, ''Caution'' (2018), kasunod ng panahong nakatuon sa mga reisyu at pana-panahong proyekto, kabilang ang edisyon ng ika-20 anibersaryo ng ''The Emancipation of Mimi'' (2005).

== Saligan ==
Unang ipinahiwatig ang &quot;Type Dangerous&quot; sa isang maikling bidyo sa hatirang pangmadla ni Carey, kung saan pinakinggan niya ang isang track na may label na &quot;T:D_MC16.mp3&quot; habang nakaupo sa isang kotse na may plakang may nakasulat na &quot;MC16&quot; — na nag-udyok ng espekulasyon tungkol sa kanyang ika-labing-anim na album sa estudyo.&lt;ref&gt;{{Cite magazine |last=Wang |first=Steffanee |date=June 2, 2025 |title=What's Mariah Carey teasing? |url=https://www.thefader.com/2025/06/02/whats-mariah-carey-teasing/amp |access-date=June 6, 2025 |magazine=The Fader |location=New York |issn=1533-5194}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite magazine |last=Zemler |first=Emily |date=June 6, 2025 |title=Mariah Carey Returns with Fiery Single 'Type Dangerous' |url=https://www.rollingstone.com/music/music-news/mariah-carey-type-dangerous-single-1235357427/ |url-access=subscription |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20250606085554/https://www.rollingstone.com/music/music-news/mariah-carey-type-dangerous-single-1235357427/ |archive-date=June 6, 2025 |access-date=June 6, 2025 |magazine=Rolling Stone |publisher=[[Penske Media Corporation]] |issn=0035-791X |oclc=969027590}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite magazine |last=Dailey |first=Hannah |date=June 3, 2025 |title=Mariah Carey Seemingly Teases New Album, With Single Possibly Coming Really Soon |url=https://www.billboard.com/music/music-news/mariah-carey-new-album-single-coming-soon-hints-1235988030/ |access-date=June 6, 2025 |magazine=Billboard |publisher=[[Penske Media Corporation]] |location=United States |issn=0006-2510 |oclc=732913734}}&lt;/ref&gt;</text>
      <sha1>38atwloxh6j757y12xn8klrgih6a9bz</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>2164884</id>
      <parentid>2164882</parentid>
      <timestamp>2025-06-14T04:05:56Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>LknFenix</username>
        <id>125962</id>
      </contributor>
      <comment>Pag-aayos sa sanggunian</comment>
      <origin>2164884</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3009" sha1="7re4w300mugs8pbxd333y522c8rvrus" xml:space="preserve">
{{Infobox song|name=Type Dangerous|cover=|type=single|border=yes|artist=[[Mariah Carey]]|album=|released={{start date|2025|06|06}}|recorded=|studio=|genre=* Hip hop soul
* R&amp;B|length=2:55|label=Gamma|writer=* Mariah Carey
* Brandon Paak Anderson
* Daniel Moore II
* Eric Barrier
* Jairus Mozee
* Jason Pounds
* Rae Khalil
* William Griffin|producer=* Mariah Carey
* Daniel Moore
* NWi|prev_title=Portrait|prev_year=2024|next_title=|next_year=|misc={{External music video|header=Lyric video|{{YouTube|04-s6uSHlro|&quot;Type Dangerous&quot;}}}}}}

Ang &quot;'''Type Dangerous'''&quot; ay isang kanta ng Amerikanang mang-aawit at manunulat ng kanta na si [[Mariah Carey]]. Inilabas ito noong Hunyo 6, 2025, bilang pangunahing single mula sa kanyang paparating na ikalabing-anim na album sa estudyo, sa pamamagitan ng Gamma. Minamarka ng kanta ang unang pangunahing solong palabas ni Carey mula noong kanyang ikalabinlimang album sa estudyo, ''Caution'' (2018), kasunod ng panahong nakatuon sa mga reisyu at pana-panahong proyekto, kabilang ang edisyon ng ika-20 anibersaryo ng ''The Emancipation of Mimi'' (2005).

== Saligan ==
Unang ipinahiwatig ang &quot;Type Dangerous&quot; sa isang maikling bidyo sa hatirang pangmadla ni Carey, kung saan pinakinggan niya ang isang track na may label na &quot;T:D_MC16.mp3&quot; habang nakaupo sa isang kotse na may plakang may nakasulat na &quot;MC16&quot; — na nag-udyok ng espekulasyon tungkol sa kanyang ika-labing-anim na album sa estudyo.&lt;ref&gt;{{Cite magazine |last=Wang |first=Steffanee |date=Hunyo 2, 2025 |title=What's Mariah Carey teasing? |trans-title=Ano'ng ipinapahiwatig ni Mariah Carey? |url=https://www.thefader.com/2025/06/02/whats-mariah-carey-teasing/amp |access-date=Hunyo 6, 2025 |magazine=The Fader |location=New York |language=en |issn=1533-5194}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite magazine |last=Zemler |first=Emily |date=Hunyo 6, 2025 |title=Mariah Carey Returns with Fiery Single 'Type Dangerous' |trans-title=Nagbabalik si Mariah Carey na may Napakainit na Single na 'Type Dangerous' |url=https://www.rollingstone.com/music/music-news/mariah-carey-type-dangerous-single-1235357427/ |url-access=subscription |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20250606085554/https://www.rollingstone.com/music/music-news/mariah-carey-type-dangerous-single-1235357427/ |archive-date=June 6, 2025 |access-date=Hunyo 6, 2025 |magazine=Rolling Stone |publisher=[[Penske Media Corporation]] |language=en |issn=0035-791X |oclc=969027590}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite magazine |last=Dailey |first=Hannah |date=Hunyo 3, 2025 |title=Mariah Carey Seemingly Teases New Album, With Single Possibly Coming Really Soon |trans-title=Mukhang Nagpapahiwatig si Mariah Carey ng Bagong Album, Na May Single na Mukhang Paparating Na |url=https://www.billboard.com/music/music-news/mariah-carey-new-album-single-coming-soon-hints-1235988030/ |access-date=Hunyo 6, 2025 |magazine=Billboard |publisher=[[Penske Media Corporation]] |location=United States |language=en |issn=0006-2510 |oclc=732913734}}&lt;/ref&gt;

==Mga sanggunian==
{{Reflist}}</text>
      <sha1>7re4w300mugs8pbxd333y522c8rvrus</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>2164896</id>
      <parentid>2164884</parentid>
      <timestamp>2025-06-14T04:33:02Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>LknFenix</username>
        <id>125962</id>
      </contributor>
      <comment>+ Saligan</comment>
      <origin>2164896</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5808" sha1="729wm8otuczogl37dq6c6n6yqtln3z0" xml:space="preserve">
{{Infobox song|name=Type Dangerous|cover=|type=single|border=yes|artist=[[Mariah Carey]]|album=|released={{start date|2025|06|06}}|recorded=|studio=|genre=* Hip hop soul
* R&amp;B|length=2:55|label=Gamma|writer=* Mariah Carey
* Brandon Paak Anderson
* Daniel Moore II
* Eric Barrier
* Jairus Mozee
* Jason Pounds
* Rae Khalil
* William Griffin|producer=* Mariah Carey
* Daniel Moore
* NWi|prev_title=Portrait|prev_year=2024|next_title=|next_year=|misc={{External music video|header=Lyric video|{{YouTube|04-s6uSHlro|&quot;Type Dangerous&quot;}}}}}}

Ang &quot;'''Type Dangerous'''&quot; ay isang kanta ng Amerikanang mang-aawit at manunulat ng kanta na si [[Mariah Carey]]. Inilabas ito noong Hunyo 6, 2025, bilang pangunahing single mula sa kanyang paparating na ikalabing-anim na album sa estudyo, sa pamamagitan ng Gamma. Minamarka ng kanta ang unang pangunahing solong paglabas ni Carey mula noong kanyang ikalabinlimang album sa estudyo, ''Caution'' (2018), kasunod ng panahong nakatuon sa mga reisyu at pana-panahong proyekto, kabilang ang edisyon ng ika-20 anibersaryo ng ''The Emancipation of Mimi'' (2005).

== Saligan ==
Unang ipinahiwatig ang &quot;Type Dangerous&quot; sa isang maikling bidyo sa hatirang pangmadla ni Carey, kung saan pinakinggan niya ang isang track na may label na &quot;T:D_MC16.mp3&quot; habang nakaupo sa isang kotse na may plakang may nakasulat na &quot;MC16&quot; — na nag-udyok ng espekulasyon tungkol sa kanyang ika-labing-anim na album sa estudyo.&lt;ref&gt;{{Cite magazine |last=Wang |first=Steffanee |date=Hunyo 2, 2025 |title=What's Mariah Carey teasing? |trans-title=Ano'ng ipinapahiwatig ni Mariah Carey? |url=https://www.thefader.com/2025/06/02/whats-mariah-carey-teasing/amp |access-date=Hunyo 6, 2025 |magazine=The Fader |location=New York |language=en |issn=1533-5194}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite magazine |last=Zemler |first=Emily |date=Hunyo 6, 2025 |title=Mariah Carey Returns with Fiery Single 'Type Dangerous' |trans-title=Nagbabalik si Mariah Carey na may Napakainit na Single na 'Type Dangerous' |url=https://www.rollingstone.com/music/music-news/mariah-carey-type-dangerous-single-1235357427/ |url-access=subscription |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20250606085554/https://www.rollingstone.com/music/music-news/mariah-carey-type-dangerous-single-1235357427/ |archive-date=June 6, 2025 |access-date=Hunyo 6, 2025 |magazine=Rolling Stone |publisher=[[Penske Media Corporation]] |language=en |issn=0035-791X |oclc=969027590}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite magazine |last=Dailey |first=Hannah |date=Hunyo 3, 2025 |title=Mariah Carey Seemingly Teases New Album, With Single Possibly Coming Really Soon |trans-title=Mukhang Nagpapahiwatig si Mariah Carey ng Bagong Album, Na May Single na Posibleng Paparating Na |url=https://www.billboard.com/music/music-news/mariah-carey-new-album-single-coming-soon-hints-1235988030/ |access-date=Hunyo 6, 2025 |magazine=Billboard |publisher=[[Penske Media Corporation]] |location=United States |language=en |issn=0006-2510 |oclc=732913734}}&lt;/ref&gt; Minamarka ng single ang unang pangunahing solong paglabas ni Carey mula noong kanyang album noong 2018 na ''Caution'',&lt;ref&gt;{{cite magazine |last=Dailey |first=Hannah |date=Hunyo 6, 2025 |title=Mariah Carey Makes a 'Dangerous' Comeback With First New Song in Years: Stream It Now |trans-title=Mapanganib’ na Pagbabalik ni Mariah Carey sa Unang Bagong Kanta sa Loob ng Ilang Taon: I-stream Ito Ngayon |url=https://www.billboard.com/music/music-news/mariah-carey-new-song-type-dangerous-1235990699/ |access-date=Hunyo 6, 2025 |magazine=Billboard |publisher=[[Penske Media Corporation]] |location=Estados Unidos |language=en |ISSN=0006-2510 |OCLC=732913734}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite magazine |last=Renshaw |first=David |date=Hunyo 6, 2025 |title=Mariah Carey samples Erik B. and Rakim on &quot;Type Dangerous&quot; |trans-title=Erik B. at Rakim, sinampol ni Mariah Carey sa &quot;Type Dangerous&quot; |url=https://www.thefader.com/2025/06/06/mariah-carey-type-dangerous/amp |access-date=Hunyo 6, 2025 |magazine=The Fader |location=New York |language=en |ISSN=1533-5194}}&lt;/ref&gt; kasunod ito ng isang panahong nakatuon sa mga pana-panahong promosyon at mga edisyong pang-anibersaryo ng kanyang naunang likha, kabilang na ang isang kamakailang pinalawig na reisyu ng ''The Emancipation of Mimi'', na inilabas noong Mayo upang ipagdiwang ang ika-20 anibersaryo ng album.&lt;ref&gt;{{cite magazine |last=Rowley |first=Glenn |date=Mayo 30, 2025 |title=Mariah Carey's 'The Emancipation of Mimi': All 18 Original Tracks Ranked for Its 20th Anniversary (Staff Picks) |trans-title='The Emancipation of Mimi' ni Mariah Carey: Lahat ng 18 Orihinal na Track, Niranggo para sa Ika-20 Anibersaryo Nito (Mga Pinili ng Staff) |url=https://www.billboard.com/lists/mariah-carey-emancipation-of-mimi-songs-ranked/ |access-date=Hunyo 6, 2025 |magazine=Billboard |publisher=[[Penske Media Corporation]] |location=Estados Unidos |language=en |ISSN=0006-2510 |OCLC=732913734}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite magazine |last=Dailey |first=Hannah |date=Hunyo 4, 2025 |title=Mariah Carey Is 'Looking for the Dangerous Type' on First New Single in Years: Here's When It Arrives |trans-title=Mariah Carey, ‘Naghahanap ng Mapanganib na Tipo’ sa Unang Bagong Single sa Ilang Taon: Heto Kung Kailan Ito Ilalabas |url=https://www.billboard.com/music/music-news/mariah-carey-new-song-type-dangerous-release-date-1235988958/ |access-date=Hunyo 6, 2025 |magazine=Billboard |publisher=[[Penske Media Corporation]] |location=Estados Unidos |language=en |ISSN=0006-2510 |OCLC=732913734}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;Stereogum&quot;&gt;{{cite magazine |last=Chelosky |first=Danielle |date=Hunyo 6, 2025 |title=Mariah Carey – &quot;Type Dangerous&quot; |url=https://www.stereogum.com/2310876/mariah-carey-type-dangerous/music/ |access-date=Hunyo 6, 2025 |magazine=Stereogum |language=en |OCLC=1142733705}}&lt;/ref&gt;

==Mga sanggunian==
{{Reflist}}</text>
      <sha1>729wm8otuczogl37dq6c6n6yqtln3z0</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>2164908</id>
      <parentid>2164896</parentid>
      <timestamp>2025-06-14T05:48:06Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>LknFenix</username>
        <id>125962</id>
      </contributor>
      <comment>+ Saligan</comment>
      <origin>2164908</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="7931" sha1="pf3kxjwrjar3xdamqcb6aly3phz3tpz" xml:space="preserve">
{{Infobox song|name=Type Dangerous|cover=|type=single|border=yes|artist=[[Mariah Carey]]|album=|released={{start date|2025|06|06}}|recorded=|studio=|genre=* Hip hop soul
* R&amp;B|length=2:55|label=Gamma|writer=* Mariah Carey
* Brandon Paak Anderson
* Daniel Moore II
* Eric Barrier
* Jairus Mozee
* Jason Pounds
* Rae Khalil
* William Griffin|producer=* Mariah Carey
* Daniel Moore
* NWi|prev_title=Portrait|prev_year=2024|next_title=|next_year=|misc={{External music video|header=Lyric video|{{YouTube|04-s6uSHlro|&quot;Type Dangerous&quot;}}}}}}

Ang &quot;'''Type Dangerous'''&quot; ay isang kanta ng Amerikanang mang-aawit at manunulat ng kanta na si [[Mariah Carey]]. Inilabas ito noong Hunyo 6, 2025, bilang pangunahing single mula sa kanyang paparating na ikalabing-anim na album sa estudyo, sa pamamagitan ng Gamma. Minamarka ng kanta ang unang pangunahing solong paglabas ni Carey mula noong kanyang ikalabinlimang album sa estudyo, ''Caution'' (2018), kasunod ng panahong nakatuon sa mga reisyu at pana-panahong proyekto, kabilang ang edisyon ng ika-20 anibersaryo ng ''The Emancipation of Mimi'' (2005).

== Saligan ==
Unang ipinahiwatig ang &quot;Type Dangerous&quot; sa isang maikling bidyo sa hatirang pangmadla ni Carey, kung saan pinakinggan niya ang isang kantang may label na &quot;T:D_MC16.mp3&quot; habang nakaupo sa isang kotse na may plakang may nakasulat na &quot;MC16&quot; — na nag-udyok ng espekulasyon tungkol sa kanyang ika-labing-anim na album sa estudyo.&lt;ref&gt;{{Cite magazine |last=Wang |first=Steffanee |date=Hunyo 2, 2025 |title=What's Mariah Carey teasing? |trans-title=Ano'ng ipinapahiwatig ni Mariah Carey? |url=https://www.thefader.com/2025/06/02/whats-mariah-carey-teasing/amp |access-date=Hunyo 6, 2025 |magazine=The Fader |location=New York |language=en |issn=1533-5194}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite magazine |last=Zemler |first=Emily |date=Hunyo 6, 2025 |title=Mariah Carey Returns with Fiery Single 'Type Dangerous' |trans-title=Nagbabalik si Mariah Carey na may Napakainit na Single na 'Type Dangerous' |url=https://www.rollingstone.com/music/music-news/mariah-carey-type-dangerous-single-1235357427/ |url-access=subscription |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20250606085554/https://www.rollingstone.com/music/music-news/mariah-carey-type-dangerous-single-1235357427/ |archive-date=June 6, 2025 |access-date=Hunyo 6, 2025 |magazine=Rolling Stone |publisher=[[Penske Media Corporation]] |language=en |issn=0035-791X |oclc=969027590}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite magazine |last=Dailey |first=Hannah |date=Hunyo 3, 2025 |title=Mariah Carey Seemingly Teases New Album, With Single Possibly Coming Really Soon |trans-title=Mukhang Nagpapahiwatig si Mariah Carey ng Bagong Album, Na May Single na Posibleng Paparating Na |url=https://www.billboard.com/music/music-news/mariah-carey-new-album-single-coming-soon-hints-1235988030/ |access-date=Hunyo 6, 2025 |magazine=Billboard |publisher=[[Penske Media Corporation]] |location=United States |language=en |issn=0006-2510 |oclc=732913734}}&lt;/ref&gt; Minamarka ng single ang unang pangunahing solong paglabas ni Carey mula noong kanyang album noong 2018 na ''Caution'',&lt;ref&gt;{{cite magazine |last=Dailey |first=Hannah |date=Hunyo 6, 2025 |title=Mariah Carey Makes a 'Dangerous' Comeback With First New Song in Years: Stream It Now |trans-title=Mapanganib’ na Pagbabalik ni Mariah Carey sa Unang Bagong Kanta sa Loob ng Ilang Taon: I-stream Ito Ngayon |url=https://www.billboard.com/music/music-news/mariah-carey-new-song-type-dangerous-1235990699/ |access-date=Hunyo 6, 2025 |magazine=Billboard |publisher=[[Penske Media Corporation]] |location=Estados Unidos |language=en |ISSN=0006-2510 |OCLC=732913734}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite magazine |last=Renshaw |first=David |date=Hunyo 6, 2025 |title=Mariah Carey samples Erik B. and Rakim on &quot;Type Dangerous&quot; |trans-title=Erik B. at Rakim, sinampol ni Mariah Carey sa &quot;Type Dangerous&quot; |url=https://www.thefader.com/2025/06/06/mariah-carey-type-dangerous/amp |access-date=Hunyo 6, 2025 |magazine=The Fader |location=New York |language=en |ISSN=1533-5194}}&lt;/ref&gt; kasunod ito ng isang panahong nakatuon sa mga pana-panahong promosyon at mga edisyong pang-anibersaryo ng kanyang naunang likha, kabilang na ang isang kamakailang pinalawig na reisyu ng ''The Emancipation of Mimi'', na inilabas noong Mayo upang ipagdiwang ang ika-20 anibersaryo ng album.&lt;ref&gt;{{cite magazine |last=Rowley |first=Glenn |date=Mayo 30, 2025 |title=Mariah Carey's 'The Emancipation of Mimi': All 18 Original Tracks Ranked for Its 20th Anniversary (Staff Picks) |trans-title='The Emancipation of Mimi' ni Mariah Carey: Lahat ng 18 Orihinal na Track, Niranggo para sa Ika-20 Anibersaryo Nito (Mga Pinili ng Staff) |url=https://www.billboard.com/lists/mariah-carey-emancipation-of-mimi-songs-ranked/ |access-date=Hunyo 6, 2025 |magazine=Billboard |publisher=[[Penske Media Corporation]] |location=Estados Unidos |language=en |ISSN=0006-2510 |OCLC=732913734}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite magazine |last=Dailey |first=Hannah |date=Hunyo 4, 2025 |title=Mariah Carey Is 'Looking for the Dangerous Type' on First New Single in Years: Here's When It Arrives |trans-title=Mariah Carey, ‘Naghahanap ng Mapanganib na Tipo’ sa Unang Bagong Single sa Ilang Taon: Heto Kung Kailan Ito Ilalabas |url=https://www.billboard.com/music/music-news/mariah-carey-new-song-type-dangerous-release-date-1235988958/ |access-date=Hunyo 6, 2025 |magazine=Billboard |publisher=[[Penske Media Corporation]] |location=Estados Unidos |language=en |ISSN=0006-2510 |OCLC=732913734}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;Stereogum&quot;&gt;{{cite magazine |last=Chelosky |first=Danielle |date=Hunyo 6, 2025 |title=Mariah Carey – &quot;Type Dangerous&quot; |url=https://www.stereogum.com/2310876/mariah-carey-type-dangerous/music/ |access-date=Hunyo 6, 2025 |magazine=Stereogum |language=en |OCLC=1142733705}}&lt;/ref&gt; Ang kanta, na ipinrodyus ni Carey kasama sina NWi at Daniel Moore, ay nagsasampol ng klasiko noong 1987 nina Eric B. &amp; Rakim na &quot;Eric B. Is President&quot;.&lt;ref name=&quot;Stereogum&quot; /&gt;&lt;ref&gt;{{cite web |last=Singh |first=Surej |date=Hunyo 6, 2025 |title=Mariah Carey teases new album with fiery new single 'Type Dangerous' |trans-title=Mariah Carey, nagpahiwatig ng bagong album na may napakainit na bagong single 'Type Dangerous' |url=https://www.nme.com/news/music/mariah-carey-teases-new-album-with-fiery-new-single-type-dangerous-3867692 |access-date=Hunyo 6, 2025 |website=NME |location=Reyno Unido |language=en |ISSN=0028-6362}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web |last=Keates |first=Emma |date=Hunyo 6, 2025 |title=After 6 years, Mariah Carey's music has left the North Pole |trans-title=Pagkatapos ng 6 na taon, umalis sa Hilagang Polo musika ni Mariah Carey |url=https://www.avclub.com/mariah-carey-single-type-dangerous |access-date=Hunyo 7, 2025 |website=The A.V. Club |publisher=[[Paste Media Group]] |language=en}}&lt;/ref&gt; Sa isang pahayag sa midya, nagpahayag si Carey ng pananabik para sa pagpapalabas, tinawag itong simula ng isang bagong kabanata, at binanggit na gumugol siya ng makabuluhang oras sa studio sa paglikha ng bagong materyal.&lt;ref&gt;{{cite web |last=Strauss |first=Matthew |date=Hunyo 6, 2025 |title=Carey's first original solo track since 2019 samples Eric B. &amp; Rakim's &quot;Eric B. Is President&quot; |trans-title=Ang unang solong kanta ni Carey mula noong 2019, sinasampol ang &quot;Eric B. Is President ni Eric B. &amp; Rakim |url=https://pitchfork.com/news/listen-to-mariah-carey-new-song-type-dangerous/ |access-date=Hunyo 6, 2025 |website=Pitchfork |language=en}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite news |last=Dresdale |first=Andrea |date=Hunyo 6, 2025 |title=Mariah Carey releases new single 'Type Dangerous,' confirms 16th album is coming |language=en |trans-title=Mariah Carey, nagpalabas ng bagong single na  'Type Dangerous,' nagkumpirmang may darating na ika-16 na album |publisher=ABC News |url=https://abcnews.go.com/amp/GMA/Culture/mariah-carey-releases-new-single-type-dangerous-confirms/story?id=122585350 |access-date=Hunyo 7, 2025}}&lt;/ref&gt;

==Mga sanggunian==
{{Reflist}}</text>
      <sha1>pf3kxjwrjar3xdamqcb6aly3phz3tpz</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>2164912</id>
      <parentid>2164908</parentid>
      <timestamp>2025-06-14T06:13:47Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>LknFenix</username>
        <id>125962</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>+ literal na pagsasalin</comment>
      <origin>2164912</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="7977" sha1="cham8778ofrpvqbpvh181fjub6i3dg5" xml:space="preserve">
{{Infobox song|name=Type Dangerous|cover=|type=single|border=yes|artist=[[Mariah Carey]]|album=|released={{start date|2025|06|06}}|recorded=|studio=|genre=* Hip hop soul
* R&amp;B|length=2:55|label=Gamma|writer=* Mariah Carey
* Brandon Paak Anderson
* Daniel Moore II
* Eric Barrier
* Jairus Mozee
* Jason Pounds
* Rae Khalil
* William Griffin|producer=* Mariah Carey
* Daniel Moore
* NWi|prev_title=Portrait|prev_year=2024|next_title=|next_year=|misc={{External music video|header=Lyric video|{{YouTube|04-s6uSHlro|&quot;Type Dangerous&quot;}}}}}}

Ang &quot;'''Type Dangerous'''&quot; ({{Literal na pagsasalin|Tipong Mapanganib}}) ay isang kanta ng Amerikanang mang-aawit at manunulat ng kanta na si [[Mariah Carey]]. Inilabas ito noong Hunyo 6, 2025, bilang pangunahing single mula sa kanyang paparating na ikalabing-anim na album sa estudyo, sa pamamagitan ng Gamma. Minamarka ng kanta ang unang pangunahing solong paglabas ni Carey mula noong kanyang ikalabinlimang album sa estudyo, ''Caution'' (2018), kasunod ng panahong nakatuon sa mga reisyu at pana-panahong proyekto, kabilang ang edisyon ng ika-20 anibersaryo ng ''The Emancipation of Mimi'' (2005).

== Saligan ==
Unang ipinahiwatig ang &quot;Type Dangerous&quot; sa isang maikling bidyo sa hatirang pangmadla ni Carey, kung saan pinakinggan niya ang isang kantang may label na &quot;T:D_MC16.mp3&quot; habang nakaupo sa isang kotse na may plakang may nakasulat na &quot;MC16&quot; — na nag-udyok ng espekulasyon tungkol sa kanyang ika-labing-anim na album sa estudyo.&lt;ref&gt;{{Cite magazine |last=Wang |first=Steffanee |date=Hunyo 2, 2025 |title=What's Mariah Carey teasing? |trans-title=Ano'ng ipinapahiwatig ni Mariah Carey? |url=https://www.thefader.com/2025/06/02/whats-mariah-carey-teasing/amp |access-date=Hunyo 6, 2025 |magazine=The Fader |location=New York |language=en |issn=1533-5194}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite magazine |last=Zemler |first=Emily |date=Hunyo 6, 2025 |title=Mariah Carey Returns with Fiery Single 'Type Dangerous' |trans-title=Nagbabalik si Mariah Carey na may Napakainit na Single na 'Type Dangerous' |url=https://www.rollingstone.com/music/music-news/mariah-carey-type-dangerous-single-1235357427/ |url-access=subscription |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20250606085554/https://www.rollingstone.com/music/music-news/mariah-carey-type-dangerous-single-1235357427/ |archive-date=June 6, 2025 |access-date=Hunyo 6, 2025 |magazine=Rolling Stone |publisher=[[Penske Media Corporation]] |language=en |issn=0035-791X |oclc=969027590}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite magazine |last=Dailey |first=Hannah |date=Hunyo 3, 2025 |title=Mariah Carey Seemingly Teases New Album, With Single Possibly Coming Really Soon |trans-title=Mukhang Nagpapahiwatig si Mariah Carey ng Bagong Album, Na May Single na Posibleng Paparating Na |url=https://www.billboard.com/music/music-news/mariah-carey-new-album-single-coming-soon-hints-1235988030/ |access-date=Hunyo 6, 2025 |magazine=Billboard |publisher=[[Penske Media Corporation]] |location=United States |language=en |issn=0006-2510 |oclc=732913734}}&lt;/ref&gt; Minamarka ng single ang unang pangunahing solong paglabas ni Carey mula noong kanyang album noong 2018 na ''Caution'',&lt;ref&gt;{{cite magazine |last=Dailey |first=Hannah |date=Hunyo 6, 2025 |title=Mariah Carey Makes a 'Dangerous' Comeback With First New Song in Years: Stream It Now |trans-title=Mapanganib’ na Pagbabalik ni Mariah Carey sa Unang Bagong Kanta sa Loob ng Ilang Taon: I-stream Ito Ngayon |url=https://www.billboard.com/music/music-news/mariah-carey-new-song-type-dangerous-1235990699/ |access-date=Hunyo 6, 2025 |magazine=Billboard |publisher=[[Penske Media Corporation]] |location=Estados Unidos |language=en |ISSN=0006-2510 |OCLC=732913734}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite magazine |last=Renshaw |first=David |date=Hunyo 6, 2025 |title=Mariah Carey samples Erik B. and Rakim on &quot;Type Dangerous&quot; |trans-title=Erik B. at Rakim, sinampol ni Mariah Carey sa &quot;Type Dangerous&quot; |url=https://www.thefader.com/2025/06/06/mariah-carey-type-dangerous/amp |access-date=Hunyo 6, 2025 |magazine=The Fader |location=New York |language=en |ISSN=1533-5194}}&lt;/ref&gt; kasunod ito ng isang panahong nakatuon sa mga pana-panahong promosyon at mga edisyong pang-anibersaryo ng kanyang naunang likha, kabilang na ang isang kamakailang pinalawig na reisyu ng ''The Emancipation of Mimi'', na inilabas noong Mayo upang ipagdiwang ang ika-20 anibersaryo ng album.&lt;ref&gt;{{cite magazine |last=Rowley |first=Glenn |date=Mayo 30, 2025 |title=Mariah Carey's 'The Emancipation of Mimi': All 18 Original Tracks Ranked for Its 20th Anniversary (Staff Picks) |trans-title='The Emancipation of Mimi' ni Mariah Carey: Lahat ng 18 Orihinal na Track, Niranggo para sa Ika-20 Anibersaryo Nito (Mga Pinili ng Staff) |url=https://www.billboard.com/lists/mariah-carey-emancipation-of-mimi-songs-ranked/ |access-date=Hunyo 6, 2025 |magazine=Billboard |publisher=[[Penske Media Corporation]] |location=Estados Unidos |language=en |ISSN=0006-2510 |OCLC=732913734}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite magazine |last=Dailey |first=Hannah |date=Hunyo 4, 2025 |title=Mariah Carey Is 'Looking for the Dangerous Type' on First New Single in Years: Here's When It Arrives |trans-title=Mariah Carey, ‘Naghahanap ng Mapanganib na Tipo’ sa Unang Bagong Single sa Ilang Taon: Heto Kung Kailan Ito Ilalabas |url=https://www.billboard.com/music/music-news/mariah-carey-new-song-type-dangerous-release-date-1235988958/ |access-date=Hunyo 6, 2025 |magazine=Billboard |publisher=[[Penske Media Corporation]] |location=Estados Unidos |language=en |ISSN=0006-2510 |OCLC=732913734}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;Stereogum&quot;&gt;{{cite magazine |last=Chelosky |first=Danielle |date=Hunyo 6, 2025 |title=Mariah Carey – &quot;Type Dangerous&quot; |url=https://www.stereogum.com/2310876/mariah-carey-type-dangerous/music/ |access-date=Hunyo 6, 2025 |magazine=Stereogum |language=en |OCLC=1142733705}}&lt;/ref&gt; Ang kanta, na ipinrodyus ni Carey kasama sina NWi at Daniel Moore, ay nagsasampol ng klasiko noong 1987 nina Eric B. &amp; Rakim na &quot;Eric B. Is President&quot;.&lt;ref name=&quot;Stereogum&quot; /&gt;&lt;ref&gt;{{cite web |last=Singh |first=Surej |date=Hunyo 6, 2025 |title=Mariah Carey teases new album with fiery new single 'Type Dangerous' |trans-title=Mariah Carey, nagpahiwatig ng bagong album na may napakainit na bagong single 'Type Dangerous' |url=https://www.nme.com/news/music/mariah-carey-teases-new-album-with-fiery-new-single-type-dangerous-3867692 |access-date=Hunyo 6, 2025 |website=NME |location=Reyno Unido |language=en |ISSN=0028-6362}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web |last=Keates |first=Emma |date=Hunyo 6, 2025 |title=After 6 years, Mariah Carey's music has left the North Pole |trans-title=Pagkatapos ng 6 na taon, umalis sa Hilagang Polo musika ni Mariah Carey |url=https://www.avclub.com/mariah-carey-single-type-dangerous |access-date=Hunyo 7, 2025 |website=The A.V. Club |publisher=[[Paste Media Group]] |language=en}}&lt;/ref&gt; Sa isang pahayag sa midya, nagpahayag si Carey ng pananabik para sa pagpapalabas, tinawag itong simula ng isang bagong kabanata, at binanggit na gumugol siya ng makabuluhang oras sa studio sa paglikha ng bagong materyal.&lt;ref&gt;{{cite web |last=Strauss |first=Matthew |date=Hunyo 6, 2025 |title=Carey's first original solo track since 2019 samples Eric B. &amp; Rakim's &quot;Eric B. Is President&quot; |trans-title=Ang unang solong kanta ni Carey mula noong 2019, sinasampol ang &quot;Eric B. Is President ni Eric B. &amp; Rakim |url=https://pitchfork.com/news/listen-to-mariah-carey-new-song-type-dangerous/ |access-date=Hunyo 6, 2025 |website=Pitchfork |language=en}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite news |last=Dresdale |first=Andrea |date=Hunyo 6, 2025 |title=Mariah Carey releases new single 'Type Dangerous,' confirms 16th album is coming |language=en |trans-title=Mariah Carey, nagpalabas ng bagong single na  'Type Dangerous,' nagkumpirmang may darating na ika-16 na album |publisher=ABC News |url=https://abcnews.go.com/amp/GMA/Culture/mariah-carey-releases-new-single-type-dangerous-confirms/story?id=122585350 |access-date=Hunyo 7, 2025}}&lt;/ref&gt;

==Mga sanggunian==
{{Reflist}}</text>
      <sha1>cham8778ofrpvqbpvh181fjub6i3dg5</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>2164921</id>
      <parentid>2164912</parentid>
      <timestamp>2025-06-14T07:20:21Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>LknFenix</username>
        <id>125962</id>
      </contributor>
      <comment>+ Komposisyon</comment>
      <origin>2164921</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="9206" sha1="g4n25oefboe96ge6eqd2k7yxfsjd28b" xml:space="preserve">
{{Infobox song|name=Type Dangerous|cover=|type=single|border=yes|artist=[[Mariah Carey]]|album=|released={{start date|2025|06|06}}|recorded=|studio=|genre=* Hip hop soul
* R&amp;B|length=2:55|label=Gamma|writer=* Mariah Carey
* Brandon Paak Anderson
* Daniel Moore II
* Eric Barrier
* Jairus Mozee
* Jason Pounds
* Rae Khalil
* William Griffin|producer=* Mariah Carey
* Daniel Moore
* NWi|prev_title=Portrait|prev_year=2024|next_title=|next_year=|misc={{External music video|header=Lyric video|{{YouTube|04-s6uSHlro|&quot;Type Dangerous&quot;}}}}}}

Ang &quot;'''Type Dangerous'''&quot; ({{Literal na pagsasalin|Tipong Mapanganib}}) ay isang kanta ng Amerikanang mang-aawit at manunulat ng kanta na si [[Mariah Carey]]. Inilabas ito noong Hunyo 6, 2025, bilang pangunahing single mula sa kanyang paparating na ikalabing-anim na album sa estudyo, sa pamamagitan ng Gamma. Minamarka ng kanta ang unang pangunahing solong paglabas ni Carey mula noong kanyang ikalabinlimang album sa estudyo, ''Caution'' (2018), kasunod ng panahong nakatuon sa mga reisyu at pana-panahong proyekto, kabilang ang edisyon ng ika-20 anibersaryo ng ''The Emancipation of Mimi'' (2005).

== Saligan ==
Unang ipinahiwatig ang &quot;Type Dangerous&quot; sa isang maikling bidyo sa hatirang pangmadla ni Carey, kung saan pinakinggan niya ang isang kantang may label na &quot;T:D_MC16.mp3&quot; habang nakaupo sa isang kotse na may plakang may nakasulat na &quot;MC16&quot; — na nag-udyok ng espekulasyon tungkol sa kanyang ika-labing-anim na album sa estudyo.&lt;ref&gt;{{Cite magazine |last=Wang |first=Steffanee |date=Hunyo 2, 2025 |title=What's Mariah Carey teasing? |trans-title=Ano'ng ipinapahiwatig ni Mariah Carey? |url=https://www.thefader.com/2025/06/02/whats-mariah-carey-teasing/amp |access-date=Hunyo 6, 2025 |magazine=The Fader |location=New York |language=en |issn=1533-5194}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite magazine |last=Zemler |first=Emily |date=Hunyo 6, 2025 |title=Mariah Carey Returns with Fiery Single 'Type Dangerous' |trans-title=Nagbabalik si Mariah Carey na may Napakainit na Single na 'Type Dangerous' |url=https://www.rollingstone.com/music/music-news/mariah-carey-type-dangerous-single-1235357427/ |url-access=subscription |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20250606085554/https://www.rollingstone.com/music/music-news/mariah-carey-type-dangerous-single-1235357427/ |archive-date=June 6, 2025 |access-date=Hunyo 6, 2025 |magazine=Rolling Stone |publisher=[[Penske Media Corporation]] |language=en |issn=0035-791X |oclc=969027590}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite magazine |last=Dailey |first=Hannah |date=Hunyo 3, 2025 |title=Mariah Carey Seemingly Teases New Album, With Single Possibly Coming Really Soon |trans-title=Mukhang Nagpapahiwatig si Mariah Carey ng Bagong Album, Na May Single na Posibleng Paparating Na |url=https://www.billboard.com/music/music-news/mariah-carey-new-album-single-coming-soon-hints-1235988030/ |access-date=Hunyo 6, 2025 |magazine=Billboard |publisher=[[Penske Media Corporation]] |location=United States |language=en |issn=0006-2510 |oclc=732913734}}&lt;/ref&gt; Minamarka ng single ang unang pangunahing solong paglabas ni Carey mula noong kanyang album noong 2018 na ''Caution'',&lt;ref&gt;{{cite magazine |last=Dailey |first=Hannah |date=Hunyo 6, 2025 |title=Mariah Carey Makes a 'Dangerous' Comeback With First New Song in Years: Stream It Now |trans-title=Mapanganib’ na Pagbabalik ni Mariah Carey sa Unang Bagong Kanta sa Loob ng Ilang Taon: I-stream Ito Ngayon |url=https://www.billboard.com/music/music-news/mariah-carey-new-song-type-dangerous-1235990699/ |access-date=Hunyo 6, 2025 |magazine=Billboard |publisher=[[Penske Media Corporation]] |location=Estados Unidos |language=en |ISSN=0006-2510 |OCLC=732913734}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite magazine |last=Renshaw |first=David |date=Hunyo 6, 2025 |title=Mariah Carey samples Erik B. and Rakim on &quot;Type Dangerous&quot; |trans-title=Erik B. at Rakim, sinampol ni Mariah Carey sa &quot;Type Dangerous&quot; |url=https://www.thefader.com/2025/06/06/mariah-carey-type-dangerous/amp |access-date=Hunyo 6, 2025 |magazine=The Fader |location=New York |language=en |ISSN=1533-5194}}&lt;/ref&gt; kasunod ito ng isang panahong nakatuon sa mga pana-panahong promosyon at mga edisyong pang-anibersaryo ng kanyang naunang likha, kabilang na ang isang kamakailang pinalawig na reisyu ng ''The Emancipation of Mimi'', na inilabas noong Mayo upang ipagdiwang ang ika-20 anibersaryo ng album.&lt;ref&gt;{{cite magazine |last=Rowley |first=Glenn |date=Mayo 30, 2025 |title=Mariah Carey's 'The Emancipation of Mimi': All 18 Original Tracks Ranked for Its 20th Anniversary (Staff Picks) |trans-title='The Emancipation of Mimi' ni Mariah Carey: Lahat ng 18 Orihinal na Track, Niranggo para sa Ika-20 Anibersaryo Nito (Mga Pinili ng Staff) |url=https://www.billboard.com/lists/mariah-carey-emancipation-of-mimi-songs-ranked/ |access-date=Hunyo 6, 2025 |magazine=Billboard |publisher=[[Penske Media Corporation]] |location=Estados Unidos |language=en |ISSN=0006-2510 |OCLC=732913734}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite magazine |last=Dailey |first=Hannah |date=Hunyo 4, 2025 |title=Mariah Carey Is 'Looking for the Dangerous Type' on First New Single in Years: Here's When It Arrives |trans-title=Mariah Carey, ‘Naghahanap ng Mapanganib na Tipo’ sa Unang Bagong Single sa Ilang Taon: Heto Kung Kailan Ito Ilalabas |url=https://www.billboard.com/music/music-news/mariah-carey-new-song-type-dangerous-release-date-1235988958/ |access-date=Hunyo 6, 2025 |magazine=Billboard |publisher=[[Penske Media Corporation]] |location=Estados Unidos |language=en |ISSN=0006-2510 |OCLC=732913734}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;Stereogum&quot;&gt;{{cite magazine |last=Chelosky |first=Danielle |date=Hunyo 6, 2025 |title=Mariah Carey – &quot;Type Dangerous&quot; |url=https://www.stereogum.com/2310876/mariah-carey-type-dangerous/music/ |access-date=Hunyo 6, 2025 |magazine=Stereogum |language=en |OCLC=1142733705}}&lt;/ref&gt; Ang kanta, na ipinrodyus ni Carey kasama sina NWi at Daniel Moore, ay nagsasampol ng klasiko noong 1987 nina Eric B. &amp; Rakim na &quot;Eric B. Is President&quot;.&lt;ref name=&quot;Stereogum&quot; /&gt;&lt;ref&gt;{{cite web |last=Singh |first=Surej |date=Hunyo 6, 2025 |title=Mariah Carey teases new album with fiery new single 'Type Dangerous' |trans-title=Mariah Carey, nagpahiwatig ng bagong album na may napakainit na bagong single 'Type Dangerous' |url=https://www.nme.com/news/music/mariah-carey-teases-new-album-with-fiery-new-single-type-dangerous-3867692 |access-date=Hunyo 6, 2025 |website=NME |location=Reyno Unido |language=en |ISSN=0028-6362}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web |last=Keates |first=Emma |date=Hunyo 6, 2025 |title=After 6 years, Mariah Carey's music has left the North Pole |trans-title=Pagkatapos ng 6 na taon, umalis sa Hilagang Polo musika ni Mariah Carey |url=https://www.avclub.com/mariah-carey-single-type-dangerous |access-date=Hunyo 7, 2025 |website=The A.V. Club |publisher=[[Paste Media Group]] |language=en}}&lt;/ref&gt; Sa isang pahayag sa midya, nagpahayag si Carey ng pananabik para sa pagpapalabas, tinawag itong simula ng isang bagong kabanata, at binanggit na gumugol siya ng makabuluhang oras sa studio sa paglikha ng bagong materyal.&lt;ref&gt;{{cite web |last=Strauss |first=Matthew |date=Hunyo 6, 2025 |title=Carey's first original solo track since 2019 samples Eric B. &amp; Rakim's &quot;Eric B. Is President&quot; |trans-title=Ang unang solong kanta ni Carey mula noong 2019, sinasampol ang &quot;Eric B. Is President ni Eric B. &amp; Rakim |url=https://pitchfork.com/news/listen-to-mariah-carey-new-song-type-dangerous/ |access-date=Hunyo 6, 2025 |website=Pitchfork |language=en}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite news |last=Dresdale |first=Andrea |date=Hunyo 6, 2025 |title=Mariah Carey releases new single 'Type Dangerous,' confirms 16th album is coming |language=en |trans-title=Mariah Carey, nagpalabas ng bagong single na  'Type Dangerous,' nagkumpirmang may darating na ika-16 na album |publisher=ABC News |url=https://abcnews.go.com/amp/GMA/Culture/mariah-carey-releases-new-single-type-dangerous-confirms/story?id=122585350 |access-date=Hunyo 7, 2025}}&lt;/ref&gt;

==Komposisyon==
Ang &quot;Type Dangerous&quot; ay isang awiting R&amp;B na nagsasampol ng klasiko ng [[Hip hop music|hip hop]] noong 1987  na &quot;Eric B. Is President&quot; nina Eric B. &amp; Rakim, na pinaparesan ng ikonikong grubo sa patambuling produksiyon na pinaghalo ang mga elemento ng new jack swing, [[Musikang Soul|soul]] at [[Musikang pop|pop]].&lt;ref name=&quot;stickler&quot;&gt;{{cite web |last=Stickler |first=Jon |date=Hunyo 6, 2025 |title=Mariah Carey Returns With New Single Type Dangerous |trans-title=Bumabalik si Mariah Carey na May Bagong Single Type Dangerous |url=https://www.stereoboard.com/content/view/247873/9 |access-date=Hunyo 6, 2025 |website=Stereoboard |language=en}}&lt;/ref&gt; Kumpiyansang umaandap ang hip hop soul na awitin habang ipinahahayag ni Carey ang kanyang pagkahumaling sa isang taong maaaring magdulot ng problema — ngunit siya ang uri ng problema na handa niyang yakapin.&lt;ref name=&quot;RatedR&amp;B&quot;&gt;{{cite web |last=Samuels |first=Keithan |date=Hunyo 6, 2025 |title=Mariah Carey Returns With New Single 'Type Dangerous' |trans-title=Nagbabalik si Mariah Carey na May Bagong Single na 'Type Dangerous' |url=https://ratedrnb.com/2025/06/mariah-carey-type-dangerous/ |access-date=Hunyo 6, 2025 |website=Rated R&amp;B |language=en}}&lt;/ref&gt;

==Mga sanggunian==
{{Reflist}}</text>
      <sha1>g4n25oefboe96ge6eqd2k7yxfsjd28b</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>2164922</id>
      <parentid>2164921</parentid>
      <timestamp>2025-06-14T07:20:24Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>KiranBOT</username>
        <id>150615</id>
      </contributor>
      <comment>inalis ang pagsubaybay sa AMP sa mga URL ([[:m:User:KiranBOT/AMP|mga detalye]]) ([[User talk:Usernamekiran|mag-ulat ng error]]) v2.2.7r</comment>
      <origin>2164922</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="9199" sha1="q18iuoomws2rsnjjfobzj1nw9s4y8fe" xml:space="preserve">
{{Infobox song|name=Type Dangerous|cover=|type=single|border=yes|artist=[[Mariah Carey]]|album=|released={{start date|2025|06|06}}|recorded=|studio=|genre=* Hip hop soul
* R&amp;B|length=2:55|label=Gamma|writer=* Mariah Carey
* Brandon Paak Anderson
* Daniel Moore II
* Eric Barrier
* Jairus Mozee
* Jason Pounds
* Rae Khalil
* William Griffin|producer=* Mariah Carey
* Daniel Moore
* NWi|prev_title=Portrait|prev_year=2024|next_title=|next_year=|misc={{External music video|header=Lyric video|{{YouTube|04-s6uSHlro|&quot;Type Dangerous&quot;}}}}}}

Ang &quot;'''Type Dangerous'''&quot; ({{Literal na pagsasalin|Tipong Mapanganib}}) ay isang kanta ng Amerikanang mang-aawit at manunulat ng kanta na si [[Mariah Carey]]. Inilabas ito noong Hunyo 6, 2025, bilang pangunahing single mula sa kanyang paparating na ikalabing-anim na album sa estudyo, sa pamamagitan ng Gamma. Minamarka ng kanta ang unang pangunahing solong paglabas ni Carey mula noong kanyang ikalabinlimang album sa estudyo, ''Caution'' (2018), kasunod ng panahong nakatuon sa mga reisyu at pana-panahong proyekto, kabilang ang edisyon ng ika-20 anibersaryo ng ''The Emancipation of Mimi'' (2005).

== Saligan ==
Unang ipinahiwatig ang &quot;Type Dangerous&quot; sa isang maikling bidyo sa hatirang pangmadla ni Carey, kung saan pinakinggan niya ang isang kantang may label na &quot;T:D_MC16.mp3&quot; habang nakaupo sa isang kotse na may plakang may nakasulat na &quot;MC16&quot; — na nag-udyok ng espekulasyon tungkol sa kanyang ika-labing-anim na album sa estudyo.&lt;ref&gt;{{Cite magazine |last=Wang |first=Steffanee |date=Hunyo 2, 2025 |title=What's Mariah Carey teasing? |trans-title=Ano'ng ipinapahiwatig ni Mariah Carey? |url=https://www.thefader.com/2025/06/02/whats-mariah-carey-teasing/amp |access-date=Hunyo 6, 2025 |magazine=The Fader |location=New York |language=en |issn=1533-5194}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite magazine |last=Zemler |first=Emily |date=Hunyo 6, 2025 |title=Mariah Carey Returns with Fiery Single 'Type Dangerous' |trans-title=Nagbabalik si Mariah Carey na may Napakainit na Single na 'Type Dangerous' |url=https://www.rollingstone.com/music/music-news/mariah-carey-type-dangerous-single-1235357427/ |url-access=subscription |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20250606085554/https://www.rollingstone.com/music/music-news/mariah-carey-type-dangerous-single-1235357427/ |archive-date=June 6, 2025 |access-date=Hunyo 6, 2025 |magazine=Rolling Stone |publisher=[[Penske Media Corporation]] |language=en |issn=0035-791X |oclc=969027590}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite magazine |last=Dailey |first=Hannah |date=Hunyo 3, 2025 |title=Mariah Carey Seemingly Teases New Album, With Single Possibly Coming Really Soon |trans-title=Mukhang Nagpapahiwatig si Mariah Carey ng Bagong Album, Na May Single na Posibleng Paparating Na |url=https://www.billboard.com/music/music-news/mariah-carey-new-album-single-coming-soon-hints-1235988030/ |access-date=Hunyo 6, 2025 |magazine=Billboard |publisher=[[Penske Media Corporation]] |location=United States |language=en |issn=0006-2510 |oclc=732913734}}&lt;/ref&gt; Minamarka ng single ang unang pangunahing solong paglabas ni Carey mula noong kanyang album noong 2018 na ''Caution'',&lt;ref&gt;{{cite magazine |last=Dailey |first=Hannah |date=Hunyo 6, 2025 |title=Mariah Carey Makes a 'Dangerous' Comeback With First New Song in Years: Stream It Now |trans-title=Mapanganib’ na Pagbabalik ni Mariah Carey sa Unang Bagong Kanta sa Loob ng Ilang Taon: I-stream Ito Ngayon |url=https://www.billboard.com/music/music-news/mariah-carey-new-song-type-dangerous-1235990699/ |access-date=Hunyo 6, 2025 |magazine=Billboard |publisher=[[Penske Media Corporation]] |location=Estados Unidos |language=en |ISSN=0006-2510 |OCLC=732913734}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite magazine |last=Renshaw |first=David |date=Hunyo 6, 2025 |title=Mariah Carey samples Erik B. and Rakim on &quot;Type Dangerous&quot; |trans-title=Erik B. at Rakim, sinampol ni Mariah Carey sa &quot;Type Dangerous&quot; |url=https://www.thefader.com/2025/06/06/mariah-carey-type-dangerous/amp |access-date=Hunyo 6, 2025 |magazine=The Fader |location=New York |language=en |ISSN=1533-5194}}&lt;/ref&gt; kasunod ito ng isang panahong nakatuon sa mga pana-panahong promosyon at mga edisyong pang-anibersaryo ng kanyang naunang likha, kabilang na ang isang kamakailang pinalawig na reisyu ng ''The Emancipation of Mimi'', na inilabas noong Mayo upang ipagdiwang ang ika-20 anibersaryo ng album.&lt;ref&gt;{{cite magazine |last=Rowley |first=Glenn |date=Mayo 30, 2025 |title=Mariah Carey's 'The Emancipation of Mimi': All 18 Original Tracks Ranked for Its 20th Anniversary (Staff Picks) |trans-title='The Emancipation of Mimi' ni Mariah Carey: Lahat ng 18 Orihinal na Track, Niranggo para sa Ika-20 Anibersaryo Nito (Mga Pinili ng Staff) |url=https://www.billboard.com/lists/mariah-carey-emancipation-of-mimi-songs-ranked/ |access-date=Hunyo 6, 2025 |magazine=Billboard |publisher=[[Penske Media Corporation]] |location=Estados Unidos |language=en |ISSN=0006-2510 |OCLC=732913734}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite magazine |last=Dailey |first=Hannah |date=Hunyo 4, 2025 |title=Mariah Carey Is 'Looking for the Dangerous Type' on First New Single in Years: Here's When It Arrives |trans-title=Mariah Carey, ‘Naghahanap ng Mapanganib na Tipo’ sa Unang Bagong Single sa Ilang Taon: Heto Kung Kailan Ito Ilalabas |url=https://www.billboard.com/music/music-news/mariah-carey-new-song-type-dangerous-release-date-1235988958/ |access-date=Hunyo 6, 2025 |magazine=Billboard |publisher=[[Penske Media Corporation]] |location=Estados Unidos |language=en |ISSN=0006-2510 |OCLC=732913734}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;Stereogum&quot;&gt;{{cite magazine |last=Chelosky |first=Danielle |date=Hunyo 6, 2025 |title=Mariah Carey – &quot;Type Dangerous&quot; |url=https://www.stereogum.com/2310876/mariah-carey-type-dangerous/music/ |access-date=Hunyo 6, 2025 |magazine=Stereogum |language=en |OCLC=1142733705}}&lt;/ref&gt; Ang kanta, na ipinrodyus ni Carey kasama sina NWi at Daniel Moore, ay nagsasampol ng klasiko noong 1987 nina Eric B. &amp; Rakim na &quot;Eric B. Is President&quot;.&lt;ref name=&quot;Stereogum&quot; /&gt;&lt;ref&gt;{{cite web |last=Singh |first=Surej |date=Hunyo 6, 2025 |title=Mariah Carey teases new album with fiery new single 'Type Dangerous' |trans-title=Mariah Carey, nagpahiwatig ng bagong album na may napakainit na bagong single 'Type Dangerous' |url=https://www.nme.com/news/music/mariah-carey-teases-new-album-with-fiery-new-single-type-dangerous-3867692 |access-date=Hunyo 6, 2025 |website=NME |location=Reyno Unido |language=en |ISSN=0028-6362}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web |last=Keates |first=Emma |date=Hunyo 6, 2025 |title=After 6 years, Mariah Carey's music has left the North Pole |trans-title=Pagkatapos ng 6 na taon, umalis sa Hilagang Polo musika ni Mariah Carey |url=https://www.avclub.com/mariah-carey-single-type-dangerous |access-date=Hunyo 7, 2025 |website=The A.V. Club |publisher=[[Paste Media Group]] |language=en}}&lt;/ref&gt; Sa isang pahayag sa midya, nagpahayag si Carey ng pananabik para sa pagpapalabas, tinawag itong simula ng isang bagong kabanata, at binanggit na gumugol siya ng makabuluhang oras sa studio sa paglikha ng bagong materyal.&lt;ref&gt;{{cite web |last=Strauss |first=Matthew |date=Hunyo 6, 2025 |title=Carey's first original solo track since 2019 samples Eric B. &amp; Rakim's &quot;Eric B. Is President&quot; |trans-title=Ang unang solong kanta ni Carey mula noong 2019, sinasampol ang &quot;Eric B. Is President ni Eric B. &amp; Rakim |url=https://pitchfork.com/news/listen-to-mariah-carey-new-song-type-dangerous/ |access-date=Hunyo 6, 2025 |website=Pitchfork |language=en}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite news |last=Dresdale |first=Andrea |date=Hunyo 6, 2025 |title=Mariah Carey releases new single 'Type Dangerous,' confirms 16th album is coming |language=en |trans-title=Mariah Carey, nagpalabas ng bagong single na  'Type Dangerous,' nagkumpirmang may darating na ika-16 na album |publisher=ABC News |url=https://abcnews.go.com/culture/story/mariah-carey-releases-new-single-type-dangerous-confirms/?id=122585350 |access-date=Hunyo 7, 2025}}&lt;/ref&gt;

==Komposisyon==
Ang &quot;Type Dangerous&quot; ay isang awiting R&amp;B na nagsasampol ng klasiko ng [[Hip hop music|hip hop]] noong 1987  na &quot;Eric B. Is President&quot; nina Eric B. &amp; Rakim, na pinaparesan ng ikonikong grubo sa patambuling produksiyon na pinaghalo ang mga elemento ng new jack swing, [[Musikang Soul|soul]] at [[Musikang pop|pop]].&lt;ref name=&quot;stickler&quot;&gt;{{cite web |last=Stickler |first=Jon |date=Hunyo 6, 2025 |title=Mariah Carey Returns With New Single Type Dangerous |trans-title=Bumabalik si Mariah Carey na May Bagong Single Type Dangerous |url=https://www.stereoboard.com/content/view/247873/9 |access-date=Hunyo 6, 2025 |website=Stereoboard |language=en}}&lt;/ref&gt; Kumpiyansang umaandap ang hip hop soul na awitin habang ipinahahayag ni Carey ang kanyang pagkahumaling sa isang taong maaaring magdulot ng problema — ngunit siya ang uri ng problema na handa niyang yakapin.&lt;ref name=&quot;RatedR&amp;B&quot;&gt;{{cite web |last=Samuels |first=Keithan |date=Hunyo 6, 2025 |title=Mariah Carey Returns With New Single 'Type Dangerous' |trans-title=Nagbabalik si Mariah Carey na May Bagong Single na 'Type Dangerous' |url=https://ratedrnb.com/2025/06/mariah-carey-type-dangerous/ |access-date=Hunyo 6, 2025 |website=Rated R&amp;B |language=en}}&lt;/ref&gt;

==Mga sanggunian==
{{Reflist}}</text>
      <sha1>q18iuoomws2rsnjjfobzj1nw9s4y8fe</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>2164943</id>
      <parentid>2164922</parentid>
      <timestamp>2025-06-14T09:41:18Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>LknFenix</username>
        <id>125962</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>May inayos na typo</comment>
      <origin>2164943</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="9200" sha1="nlzz7n713cm3db8p2348o9vh6kb6u96" xml:space="preserve">
{{Infobox song|name=Type Dangerous|cover=|type=single|border=yes|artist=[[Mariah Carey]]|album=|released={{start date|2025|06|06}}|recorded=|studio=|genre=* Hip hop soul
* R&amp;B|length=2:55|label=Gamma|writer=* Mariah Carey
* Brandon Paak Anderson
* Daniel Moore II
* Eric Barrier
* Jairus Mozee
* Jason Pounds
* Rae Khalil
* William Griffin|producer=* Mariah Carey
* Daniel Moore
* NWi|prev_title=Portrait|prev_year=2024|next_title=|next_year=|misc={{External music video|header=Lyric video|{{YouTube|04-s6uSHlro|&quot;Type Dangerous&quot;}}}}}}

Ang &quot;'''Type Dangerous'''&quot; ({{Literal na pagsasalin|Tipong Mapanganib}}) ay isang kanta ng Amerikanang mang-aawit at manunulat ng kanta na si [[Mariah Carey]]. Inilabas ito noong Hunyo 6, 2025, bilang pangunahing single mula sa kanyang paparating na ikalabing-anim na album sa estudyo, sa pamamagitan ng Gamma. Minamarka ng kanta ang unang pangunahing solong paglabas ni Carey mula noong kanyang ikalabinlimang album sa estudyo, ''Caution'' (2018), kasunod ng panahong nakatuon sa mga reisyu at pana-panahong proyekto, kabilang ang edisyon ng ika-20 anibersaryo ng ''The Emancipation of Mimi'' (2005).

== Sanligan ==
Unang ipinahiwatig ang &quot;Type Dangerous&quot; sa isang maikling bidyo sa hatirang pangmadla ni Carey, kung saan pinakinggan niya ang isang kantang may label na &quot;T:D_MC16.mp3&quot; habang nakaupo sa isang kotse na may plakang may nakasulat na &quot;MC16&quot; — na nag-udyok ng espekulasyon tungkol sa kanyang ika-labing-anim na album sa estudyo.&lt;ref&gt;{{Cite magazine |last=Wang |first=Steffanee |date=Hunyo 2, 2025 |title=What's Mariah Carey teasing? |trans-title=Ano'ng ipinapahiwatig ni Mariah Carey? |url=https://www.thefader.com/2025/06/02/whats-mariah-carey-teasing/amp |access-date=Hunyo 6, 2025 |magazine=The Fader |location=New York |language=en |issn=1533-5194}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite magazine |last=Zemler |first=Emily |date=Hunyo 6, 2025 |title=Mariah Carey Returns with Fiery Single 'Type Dangerous' |trans-title=Nagbabalik si Mariah Carey na may Napakainit na Single na 'Type Dangerous' |url=https://www.rollingstone.com/music/music-news/mariah-carey-type-dangerous-single-1235357427/ |url-access=subscription |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20250606085554/https://www.rollingstone.com/music/music-news/mariah-carey-type-dangerous-single-1235357427/ |archive-date=June 6, 2025 |access-date=Hunyo 6, 2025 |magazine=Rolling Stone |publisher=[[Penske Media Corporation]] |language=en |issn=0035-791X |oclc=969027590}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite magazine |last=Dailey |first=Hannah |date=Hunyo 3, 2025 |title=Mariah Carey Seemingly Teases New Album, With Single Possibly Coming Really Soon |trans-title=Mukhang Nagpapahiwatig si Mariah Carey ng Bagong Album, Na May Single na Posibleng Paparating Na |url=https://www.billboard.com/music/music-news/mariah-carey-new-album-single-coming-soon-hints-1235988030/ |access-date=Hunyo 6, 2025 |magazine=Billboard |publisher=[[Penske Media Corporation]] |location=United States |language=en |issn=0006-2510 |oclc=732913734}}&lt;/ref&gt; Minamarka ng single ang unang pangunahing solong paglabas ni Carey mula noong kanyang album noong 2018 na ''Caution'',&lt;ref&gt;{{cite magazine |last=Dailey |first=Hannah |date=Hunyo 6, 2025 |title=Mariah Carey Makes a 'Dangerous' Comeback With First New Song in Years: Stream It Now |trans-title=Mapanganib’ na Pagbabalik ni Mariah Carey sa Unang Bagong Kanta sa Loob ng Ilang Taon: I-stream Ito Ngayon |url=https://www.billboard.com/music/music-news/mariah-carey-new-song-type-dangerous-1235990699/ |access-date=Hunyo 6, 2025 |magazine=Billboard |publisher=[[Penske Media Corporation]] |location=Estados Unidos |language=en |ISSN=0006-2510 |OCLC=732913734}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite magazine |last=Renshaw |first=David |date=Hunyo 6, 2025 |title=Mariah Carey samples Erik B. and Rakim on &quot;Type Dangerous&quot; |trans-title=Erik B. at Rakim, sinampol ni Mariah Carey sa &quot;Type Dangerous&quot; |url=https://www.thefader.com/2025/06/06/mariah-carey-type-dangerous/amp |access-date=Hunyo 6, 2025 |magazine=The Fader |location=New York |language=en |ISSN=1533-5194}}&lt;/ref&gt; kasunod ito ng isang panahong nakatuon sa mga pana-panahong promosyon at mga edisyong pang-anibersaryo ng kanyang naunang likha, kabilang na ang isang kamakailang pinalawig na reisyu ng ''The Emancipation of Mimi'', na inilabas noong Mayo upang ipagdiwang ang ika-20 anibersaryo ng album.&lt;ref&gt;{{cite magazine |last=Rowley |first=Glenn |date=Mayo 30, 2025 |title=Mariah Carey's 'The Emancipation of Mimi': All 18 Original Tracks Ranked for Its 20th Anniversary (Staff Picks) |trans-title='The Emancipation of Mimi' ni Mariah Carey: Lahat ng 18 Orihinal na Track, Niranggo para sa Ika-20 Anibersaryo Nito (Mga Pinili ng Staff) |url=https://www.billboard.com/lists/mariah-carey-emancipation-of-mimi-songs-ranked/ |access-date=Hunyo 6, 2025 |magazine=Billboard |publisher=[[Penske Media Corporation]] |location=Estados Unidos |language=en |ISSN=0006-2510 |OCLC=732913734}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite magazine |last=Dailey |first=Hannah |date=Hunyo 4, 2025 |title=Mariah Carey Is 'Looking for the Dangerous Type' on First New Single in Years: Here's When It Arrives |trans-title=Mariah Carey, ‘Naghahanap ng Mapanganib na Tipo’ sa Unang Bagong Single sa Ilang Taon: Heto Kung Kailan Ito Ilalabas |url=https://www.billboard.com/music/music-news/mariah-carey-new-song-type-dangerous-release-date-1235988958/ |access-date=Hunyo 6, 2025 |magazine=Billboard |publisher=[[Penske Media Corporation]] |location=Estados Unidos |language=en |ISSN=0006-2510 |OCLC=732913734}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;Stereogum&quot;&gt;{{cite magazine |last=Chelosky |first=Danielle |date=Hunyo 6, 2025 |title=Mariah Carey – &quot;Type Dangerous&quot; |url=https://www.stereogum.com/2310876/mariah-carey-type-dangerous/music/ |access-date=Hunyo 6, 2025 |magazine=Stereogum |language=en |OCLC=1142733705}}&lt;/ref&gt; Ang kanta, na ipinrodyus ni Carey kasama sina NWi at Daniel Moore, ay nagsasampol ng klasiko noong 1987 nina Eric B. &amp; Rakim na &quot;Eric B. Is President&quot;.&lt;ref name=&quot;Stereogum&quot; /&gt;&lt;ref&gt;{{cite web |last=Singh |first=Surej |date=Hunyo 6, 2025 |title=Mariah Carey teases new album with fiery new single 'Type Dangerous' |trans-title=Mariah Carey, nagpahiwatig ng bagong album na may napakainit na bagong single 'Type Dangerous' |url=https://www.nme.com/news/music/mariah-carey-teases-new-album-with-fiery-new-single-type-dangerous-3867692 |access-date=Hunyo 6, 2025 |website=NME |location=Reyno Unido |language=en |ISSN=0028-6362}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite web |last=Keates |first=Emma |date=Hunyo 6, 2025 |title=After 6 years, Mariah Carey's music has left the North Pole |trans-title=Pagkatapos ng 6 na taon, umalis sa Hilagang Polo musika ni Mariah Carey |url=https://www.avclub.com/mariah-carey-single-type-dangerous |access-date=Hunyo 7, 2025 |website=The A.V. Club |publisher=[[Paste Media Group]] |language=en}}&lt;/ref&gt; Sa isang pahayag sa midya, nagpahayag si Carey ng pananabik para sa pagpapalabas, tinawag itong simula ng isang bagong kabanata, at binanggit na gumugol siya ng makabuluhang oras sa studio sa paglikha ng bagong materyal.&lt;ref&gt;{{cite web |last=Strauss |first=Matthew |date=Hunyo 6, 2025 |title=Carey's first original solo track since 2019 samples Eric B. &amp; Rakim's &quot;Eric B. Is President&quot; |trans-title=Ang unang solong kanta ni Carey mula noong 2019, sinasampol ang &quot;Eric B. Is President ni Eric B. &amp; Rakim |url=https://pitchfork.com/news/listen-to-mariah-carey-new-song-type-dangerous/ |access-date=Hunyo 6, 2025 |website=Pitchfork |language=en}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{cite news |last=Dresdale |first=Andrea |date=Hunyo 6, 2025 |title=Mariah Carey releases new single 'Type Dangerous,' confirms 16th album is coming |language=en |trans-title=Mariah Carey, nagpalabas ng bagong single na  'Type Dangerous,' nagkumpirmang may darating na ika-16 na album |publisher=ABC News |url=https://abcnews.go.com/culture/story/mariah-carey-releases-new-single-type-dangerous-confirms/?id=122585350 |access-date=Hunyo 7, 2025}}&lt;/ref&gt;

==Komposisyon==
Ang &quot;Type Dangerous&quot; ay isang awiting R&amp;B na nagsasampol ng klasiko ng [[Hip hop music|hip hop]] noong 1987  na &quot;Eric B. Is President&quot; nina Eric B. &amp; Rakim, na pinaparesan ng ikonikong grubo sa patambuling produksiyon na pinaghalo ang mga elemento ng new jack swing, [[Musikang Soul|soul]] at [[Musikang pop|pop]].&lt;ref name=&quot;stickler&quot;&gt;{{cite web |last=Stickler |first=Jon |date=Hunyo 6, 2025 |title=Mariah Carey Returns With New Single Type Dangerous |trans-title=Bumabalik si Mariah Carey na May Bagong Single Type Dangerous |url=https://www.stereoboard.com/content/view/247873/9 |access-date=Hunyo 6, 2025 |website=Stereoboard |language=en}}&lt;/ref&gt; Kumpiyansang umaandap ang hip hop soul na awitin habang ipinahahayag ni Carey ang kanyang pagkahumaling sa isang taong maaaring magdulot ng problema — ngunit siya ang uri ng problema na handa niyang yakapin.&lt;ref name=&quot;RatedR&amp;B&quot;&gt;{{cite web |last=Samuels |first=Keithan |date=Hunyo 6, 2025 |title=Mariah Carey Returns With New Single 'Type Dangerous' |trans-title=Nagbabalik si Mariah Carey na May Bagong Single na 'Type Dangerous' |url=https://ratedrnb.com/2025/06/mariah-carey-type-dangerous/ |access-date=Hunyo 6, 2025 |website=Rated R&amp;B |language=en}}&lt;/ref&gt;

==Mga sanggunian==
{{Reflist}}</text>
      <sha1>nlzz7n713cm3db8p2348o9vh6kb6u96</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Usapan:Type Dangerous</title>
    <ns>1</ns>
    <id>334695</id>
    <revision>
      <id>2164883</id>
      <timestamp>2025-06-14T04:01:51Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>LknFenix</username>
        <id>125962</id>
      </contributor>
      <comment>+ isinalinwikang pahina</comment>
      <origin>2164883</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="43" sha1="hhpuelixsiswxw86m7l26vmnhr2crkp" xml:space="preserve">{{Isinalinwikang pahina|en|Type Dangerous}}</text>
      <sha1>hhpuelixsiswxw86m7l26vmnhr2crkp</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Kategorya:Mga teknik na pangsining</title>
    <ns>14</ns>
    <id>334696</id>
    <redirect title="Kategorya:Mga teknik na pansining" />
    <revision>
      <id>2164888</id>
      <timestamp>2025-06-14T04:19:51Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>JWilz12345</username>
        <id>77302</id>
      </contributor>
      <comment>Inilipat ni JWilz12345 ang pahinang [[Kategorya:Mga teknik na pangsining]] sa [[Kategorya:Mga teknik na pansining]]</comment>
      <origin>2164888</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="48" sha1="dm8hvozcmw1ibvffldks9uijkydpd6a" xml:space="preserve">#REDIRECT [[:Kategorya:Mga teknik na pansining]]</text>
      <sha1>dm8hvozcmw1ibvffldks9uijkydpd6a</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Derived work</title>
    <ns>0</ns>
    <id>334697</id>
    <redirect title="Hinangong likha" />
    <revision>
      <id>2164902</id>
      <timestamp>2025-06-14T04:50:49Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>JWilz12345</username>
        <id>77302</id>
      </contributor>
      <comment>Ikinakarga sa [[Hinangong likha]]</comment>
      <origin>2164902</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="29" sha1="gtpgvxc8zpirbdvylx61a3ythb00gvq" xml:space="preserve">#REDIRECT [[Hinangong likha]]</text>
      <sha1>gtpgvxc8zpirbdvylx61a3ythb00gvq</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Hinangong gawa</title>
    <ns>0</ns>
    <id>334698</id>
    <redirect title="Hinangong likha" />
    <revision>
      <id>2164903</id>
      <timestamp>2025-06-14T04:51:22Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>JWilz12345</username>
        <id>77302</id>
      </contributor>
      <comment>Ikinakarga sa [[Hinangong likha]]</comment>
      <origin>2164903</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="29" sha1="gtpgvxc8zpirbdvylx61a3ythb00gvq" xml:space="preserve">#REDIRECT [[Hinangong likha]]</text>
      <sha1>gtpgvxc8zpirbdvylx61a3ythb00gvq</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Deribadong likha</title>
    <ns>0</ns>
    <id>334699</id>
    <redirect title="Hinangong likha" />
    <revision>
      <id>2164905</id>
      <timestamp>2025-06-14T05:29:13Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>LknFenix</username>
        <id>125962</id>
      </contributor>
      <comment>Ikinakarga sa [[Hinangong likha]]</comment>
      <origin>2164905</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="29" sha1="gtpgvxc8zpirbdvylx61a3ythb00gvq" xml:space="preserve">#REDIRECT [[Hinangong likha]]</text>
      <sha1>gtpgvxc8zpirbdvylx61a3ythb00gvq</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Deribadong gawa</title>
    <ns>0</ns>
    <id>334700</id>
    <redirect title="Hinangong likha" />
    <revision>
      <id>2164907</id>
      <timestamp>2025-06-14T05:33:01Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>LknFenix</username>
        <id>125962</id>
      </contributor>
      <comment>Ikinakarga sa [[Hinangong likha]]</comment>
      <origin>2164907</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="29" sha1="gtpgvxc8zpirbdvylx61a3ythb00gvq" xml:space="preserve">#REDIRECT [[Hinangong likha]]</text>
      <sha1>gtpgvxc8zpirbdvylx61a3ythb00gvq</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Type dangerous</title>
    <ns>0</ns>
    <id>334701</id>
    <redirect title="Type Dangerous" />
    <revision>
      <id>2164911</id>
      <timestamp>2025-06-14T06:12:40Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>LknFenix</username>
        <id>125962</id>
      </contributor>
      <comment>Ikinakarga sa [[Type Dangerous]]</comment>
      <origin>2164911</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="28" sha1="qxeyvo28eqiidf3c7tpk76qgz3ugokv" xml:space="preserve">#REDIRECT [[Type Dangerous]]</text>
      <sha1>qxeyvo28eqiidf3c7tpk76qgz3ugokv</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Usapan:Balaklaot</title>
    <ns>1</ns>
    <id>334702</id>
    <revision>
      <id>2164914</id>
      <timestamp>2025-06-14T06:18:20Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>110.54.161.47</ip>
      </contributor>
      <comment>/* Maling gamit sa salitang Balaklaot */ bagong seksiyon</comment>
      <origin>2164914</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2152" sha1="sl8d3c29f84sql0pcz2x15upxam29pp" xml:space="preserve">== Maling gamit sa salitang Balaklaot ==

I appreciate the attempt to find a Tagalog equivalent to &quot;monsoon&quot;, which you found a word &quot;balaklaot&quot; in a dictionary and thought &quot;oh this can be a good word for monsoon in general, since Amihan and Habagat refer to specific iterations of the monsoons&quot;

However, I don't think balaklaot is a good choice, for the following reasons:

# Etymology: balaklaot comes from the Malay word ''baratlaut'' meaning &quot;a west seasonal monsoon that blows half of the year&quot;
# It comes from the Malay word ''barat'' meaning West, and ''laut'' meaning sea, &quot;or a west wind from the sea&quot;
# The word ''barat'' comes from the Proto-Austronesian (PAN) word *baDat meaning &quot;west direction&quot; or &quot;west wind&quot;
# Linguistics, the PAN phoneme represented by D usually manifests as /g/ in Tagalog and /r/ in Malay, e.g., *timuD &quot;east&quot; becomes /timog/ &quot;south&quot; in Tagalog and /timur/ &quot;east&quot; in Malay
# The cognate of ''barat'' in Tagalog is ''habagat''
# The word balaklaot is a late borrowing from the Majapahit expansion, and since a doublet &quot;habagat&quot; already exists in Tagalog, it underwent a semantic shift to just &quot;west wind&quot; or &quot;northwest wind&quot; rather than a western monsoon.
# Therefore balaklaot is not appropriate as a general word for monsoon. It means a west wind, which is a very specific direction, and not a seasonal wind system characterized by alternating continental and oceanic winds suggested by the word &quot;monsoon&quot;.
# As a monsoon, the balaklaot is specifically associated with the habagat, given that they are cognates.
# However, if PAGASA somehow adopts balaklaot as an official term for &quot;monsoon&quot; (given that balaklaot is an orphan term with no real use case these days) then it will be acceptable given the prestige of an officially defined technical term.
# Given the lack of official definition, and given its actual meaning and etymology which has a conflicting meaning, I personally don't think it is not a correct word to appropriate for a technical term with a different meaning.

Thank you and I hope you consider the points I made. [[Natatangi:Mga ambag/110.54.161.47|110.54.161.47]] 06:18, 14 Hunyo 2025 (UTC)</text>
      <sha1>sl8d3c29f84sql0pcz2x15upxam29pp</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>2164918</id>
      <parentid>2164914</parentid>
      <timestamp>2025-06-14T07:00:04Z</timestamp>
      <contributor>
        <ip>110.54.161.47</ip>
      </contributor>
      <comment>/* Maling gamit sa salitang Balaklaot */</comment>
      <origin>2164918</origin>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2177" sha1="fh38czn5u8678bfefll2jlqe256dtfy" xml:space="preserve">== Maling gamit sa salitang Balaklaot ==

I appreciate the attempt to find a Tagalog equivalent to &quot;monsoon&quot;, which you found a word &quot;balaklaot&quot; in a dictionary and thought &quot;oh this can be a good word for monsoon in general, since Amihan and Habagat refer to specific iterations of the monsoons&quot;

However, I don't think balaklaot is a good choice, for the following reasons:

# Etymology: balaklaot comes from the Malay word ''baratlaut'' meaning &quot;a west seasonal monsoon that blows half of the year&quot;
# It comes from the Malay word ''barat'' meaning West, and ''laut'' meaning sea, &quot;or a west wind from the sea&quot;
# The word ''barat'' comes from the Proto-Austronesian (PAN) word *baRat meaning &quot;west direction&quot; or &quot;west wind&quot;
# Linguistics, the PAN phoneme represented by R usually manifests as /g/ in Tagalog and /r/ in Malay, e.g., *timuR &quot;east&quot; becomes /timog/ &quot;south&quot; in Tagalog and /timur/ &quot;east&quot; in Malay
# The cognate of ''barat'' in Tagalog is ''habagat''
# The word balaklaot is a late borrowing from the Majapahit expansion, and since a doublet &quot;habagat&quot; already exists in Tagalog, it underwent a semantic shift to just &quot;west wind&quot; or &quot;northwest wind&quot; rather than a western monsoon.
# Therefore balaklaot is not appropriate as a general word for monsoon. It means a west wind, which is a very specific direction, and not a seasonal wind system characterized by alternating continental and oceanic winds suggested by the word &quot;monsoon&quot;.
# As a monsoon, the balaklaot is specifically associated with the habagat, given that they are cognates.
# However, if PAGASA somehow adopts balaklaot as an official term for &quot;monsoon&quot; (given that balaklaot is an orphan term with no real use case these days) then it will be acceptable given the prestige of an officially defined technical term.
# Given the lack of official definition from an authoritative body, and given its original meaning and etymology which conflicts with this usage, I personally don't think it is a correct word to appropriate for a technical term with a different meaning.

Thank you and I hope you consider the points I made. [[Natatangi:Mga ambag/110.54.161.47|110.54.161.47]] 06:18, 14 Hunyo 2025 (UTC)</text>
      <sha1>fh38czn5u8678bfefll2jlqe256dtfy</sha1>
    </revision>
  </page>
</mediawiki>