Wikipedia tlwiki https://tl.wikipedia.org/wiki/Unang_Pahina MediaWiki 1.45.0-wmf.6 first-letter Midya Natatangi Usapan Tagagamit Usapang tagagamit Wikipedia Usapang Wikipedia Talaksan Usapang talaksan MediaWiki Usapang MediaWiki Padron Usapang padron Tulong Usapang tulong Kategorya Usapang kategorya Portada Usapang Portada TimedText TimedText talk Module Module talk Event Event talk 0 3112 2165338 2164195 2025-06-18T13:54:56Z 223.24.95.86 /* Mga katangian */ 2165338 wikitext text/x-wiki {{Kandid-NA}} {{about|sistema ng pagsulat|lupain na nasa tabi ng dagat|Dalampasigan|pagsusulat ng salita o mga salita sa pamamagitan ng lahat ng kinakailangan na titik sa tama nitong pagkakasunod-sunod|Pagbaybay}} {{Infobox writing system |name=''Baybayin'' |altname = {{Script|Tglg|ᜊᜌ᜔ᜊᜌᜒᜈ᜔}} |type=[[Abugida]] |languages=[[Wikang Tagalog|Tagalog]], [[Wikang Sambali|Sambali]], [[Wikang Iloko|Iloko]], [[Wikang Kapampangan|Kapampangan]], [[Mga wikang Bikol|Bikol]], [[Wikang Pangasinan|Pangasinense]], [[Mga wikang Bisaya|Mga wika sa Kabisayaan]]<ref name=pmorrowchart>{{cite web |last1=Morrow |first1=Paul |title=Baybayin Styles & Their Sources |url=http://paulmorrow.ca/baychart.htm |accessdate=Abril 25, 2020|language=Ingles|trans-title=Mga Istilo ng Baybayin & Kani-kanilang Pinagmulan}}</ref> |fam1=[[Sulat Proto-Sinaitiko]] |fam2=[[Alpabetong Penisyo]] |fam3=[[Alpabetong Arameo]] |fam4=[[Sulat Brahmi]] |fam5=[[Sulat Pallava]] |fam6=[[Sulat Kawi]] |sisters='''Sa ibayong dagat'''<br/> [[Sulat Balines|• Balines (Aksara Bali, Hanacaraka)]]<br/>• Batak (Surat Batak, Surat na sampulu sia)<br/>• Habanes (Aksara Jawa, Dęntawyanjana)<br/>• Lontara (Mandar)<br/>• Sundanes (Aksara Sunda)<br/>• Rencong (Rentjong)<br/>• Rejang (Redjang, Surat Ulu)<br/> |children=• [[Sulat Hanunuo]]<br/>[[Panitik na Buhid|• Sulat Buhid]]<br/>• [[Sulat Tagbanwa]]<br/>[[Wikang Palawano|• Sulat Palaw'an]] |time=Ika-14 siglo (o mas luma pa)<ref>{{cite web |url=https://ncca.gov.ph/about-culture-and-arts/in-focus/the-mystery-of-the-ancient-inscription-an-article-on-the-calatagan-pot/ |title=In Focus: The Mystery of the Ancient Inscription (an article on the Calatagan Pot) |last=Borrinaga |first=Rolando |date=Setyembre 22, 2010 |access-date=Setyembre 12, 2020 |language=Ingles |trans-title=Nakapokus: Ang Misteryo ng Sinaunang Inskripsyon (isang artikulo tungkol sa Palayok ng Calatagan) |archive-date=2020-11-28 |archive-url=https://web.archive.org/web/20201128074303/https://ncca.gov.ph/about-culture-and-arts/in-focus/the-mystery-of-the-ancient-inscription-an-article-on-the-calatagan-pot/ |url-status=dead }}</ref> - Ika-18 siglo (muling ibinuhay sa modernong panahon)<ref name=artedelalengatagalog/> |unicode=[https://www.unicode.org/charts/PDF/U1700.pdf U+1700–U+171F]<br/> |iso15924=Tglg |sample=Baybayin in transparent bg.png |imagesize=250px }} {{AlibataText}} [[Talaksan:Baybayin sample.svg|thumb|right|Ang mga titik ng ''Baybayin'' sa kolasyon nito: ''A, Ba, Ka, Da/Ra, Ga, Ha, La, Ma, Na, Nga, Pa, Sa, Ta, Wa, Ya, E/I, at O/U.'']] Ang '''Baybayin''' (walang [[Pamatay-patinig|birama]]: {{Script|Tglg|ᜊᜊᜌᜒ}}, krus na pamatay-patinig: {{Script|Tglg|ᜊᜌ᜔ᜊᜌᜒᜈ᜔}}, pamudpod na pamatay-patinig: {{Script|Tglg|ᜊᜌ꠸ᜊᜌᜒᜈ꠸}}), kilala rin sa maling katawagan<ref name="baybayin" /> nitong '''Alibata''' (mula sa [[Wikang Arabe|Arabe]] na ''alifbata'') ay isa sa mga [[suyat]] na ginamit sa [[Pilipinas]]. Isa itong [[alpasilabaryo]], at bahagi ng pamilya ng sulat Brahmi. Laganap ang paggamit nito sa [[Luzon]] at sa ilang parte ng Pilipinas noong ika-16 hanggang ika-siglo bago mapalitan ito ng [[sulat Latin]]. Sa kasalukuyan, ginagamit ang Baybayin bilang [[sining]]. May mga grupong nabuo para muli itong buhayin at gamitin. May mga batas rin ang nagawa para itaguyod ito pati na rin ang iba pang mga sistema ng panulat ng Pilipinas.<ref>{{cite web|title=House of Representatives Press Releases|url=http://www.congress.gov.ph/press/details.php?pressid=10642|website=www.congress.gov.ph|accessdate=Mayo 7, 2020|language=Ingles|trans-title=Mga Pahayag ng Kapulungan ng mga Kinatawan|archive-date=2020-06-09|archive-url=https://web.archive.org/web/20200609090427/http://www.congress.gov.ph/press/details.php?pressid=10642|url-status=dead}}{{PD-notice}}</ref> Isinakodigo sa [[Unicode]] ang mga titik nito noong 2002. Ipinanukala ito ni Micheal Everson noong 1998 kasama ng sulat [[Sulat Tagbanwa|Tagbanwa]], [[Sulat Hanunuo|Hanuno'o]], at [[Sulat Buhid|Buhid]]. Ang [[Sinupan ng Unibersidad ng Santo Tomas]] sa [[Maynila]] ang may hawak sa kasalukuyan sa pinakamalaking koleksyon ng mga sinaunang pagsulat sa Baybayin sa buong mundo.<ref name="QuoraBaybayin" /><ref name="ustwebsite">{{Citation|url=http://www.ust.edu.ph/index.php/landmarks/835-ust-archives.html|publisher=University of Santo Tomas|title=Archives|accessdate=Hunyo 17, 2012|url-status=dead|archiveurl=https://web.archive.org/web/20130524083452/http://www.ust.edu.ph/index.php/landmarks/835-ust-archives.html|archivedate=Mayo 24, 2013|trans-title=Sinupan|language=Ingles}}.</ref><ref name="baybay">{{Citation|url=http://lifestyle.inquirer.net/31257/ust-collection-of-ancient-scripts-in-%E2%80%98baybayin%E2%80%99-syllabary-shown-to-public|title=UST collection of ancient scripts in 'baybayin' syllabary shown to public|newspaper=Inquirer|date=Enero 15, 2012|accessdate=Hunyo 17, 2012|language=Ingles|trans-title=Koleksyon ng UST ng sinaunang sulat sa silabaryong 'baybayin' ipinakita sa publiko}}.</ref><ref name="ustbaybayin">{{Citation|url=http://www.baybayin.com/ust-baybayin-collection-shown-to-public/|title=UST Baybayin collection shown to public|publisher=Baybayin|accessdate=Hunyo 18, 2012|language=Ingles|trans-title=Koleksyon ng Baybayin ng UST ipinakita sa publiko}}{{dead link|date=July 2017|bot=InternetArchiveBot|fix-attempted=yes}}.</ref> Dahil rito, binigyan ito ng nominasyon para mapasama sa Talaan ng Pandaigdigang Pamana ng [[UNESCO]], kasama na ang buong unibersidad. == Pangkalahatang-ideya == {{see also|Lumang Tagalog|Panitik na Buhid|Sulat Hanunuo|Sulat Tagbanwa}} Ang alpasilabaryo ay isa sa mga indibiduwal na sistema ng pagsulat na ginagamit sa [[Timog-silangang Asya]], halos mga [[abugida]] lahat;<ref>{{Cite web |last=Madarang |first=Rhea Claire |date=2018-08-30 |title=Learning Baybayin: Reconnecting with our Filipino roots |url=https://www.rappler.com/life-and-style/210657-reconnecting-filipino-roots-baybayin/ |access-date=2022-09-02 |website=RAPPLER |language=en-US}}</ref> kung saan binibigkas ang anumang katinig nang may kasunod na patinig "a"—ginagamit ang mga [[tuldik]] upang ipahayag ang mga ibang patinig. Nagmula karamihan nitong mga sistema ng pagsulat sa mga sinaunang panitik na ginamit sa [[Indiya]] noong nakalipas na 2,000 taon, at Baybayin ang panlahatang katawagan para sa mga abugida sa Pilipinas. Mayroong dalawang paraan upang sulatin ang babayin; walang kudlit o may kudlit. Gayunpaman, hindi ito nalalapat sa makabagong sulat kulitan (pinasikat noong dekada 1990), ngunit nalalapat sa Lumang kulitan, nadokumentado noong mga dekada 1690. ==Terminolohiya== Ang salitang baybayin ay nangangahulugang "magsulat," "ispel", o [[pagbaybay|magbaybay]] sa [[Tagalog language|Tagalog]]. Inilathala noong 1613, isinalinwika ang tala ng "abakada" (ang alpabeto) sa [[Vocabulario de la lengua tagala|diksyunaryong Kastila-Tagalog]] ni San Buenaventura bilang "baibayin" ("{{Lang|es|...de baybay, que es deletrear...}}", isinalinwika: "mula sa "baybay", na nangangahulugang "ispel")<ref name="San Buenaventura">{{cite web|url=http://sb.tagalogstudies.org/|title=Vocabulario de Lengua Tagala|last=San Buenaventura|first=Pedro|date=1613|website=Bahay Saliksikan ng Tagalog|access-date=Mayo 3, 2020|trans-title=Bokabularyo ng Wikang Tagalog|archive-date=Hulyo 26, 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20200726154526/http://sb.tagalogstudies.org/|url-status=dead}}</ref> Tumutukoy ang "baybayin" sa mga iba pang katutubong sulat sa Pilipinas na Abugida, kabilang ang [[Panitik na Buhid|sulat Buhid]], [[Sulat Hanunuo|sulat Hanunó'o]], [[sulat Tagbanwa]], [[Kulitan|sulat Kulitan]] , [[Lumang Tagalog|sulat Tagalog]] at iba pa. Inirerekomenda ng mga organisasyong pangkultura tulad ng Sanghabi at ''Heritage Conservation Society'' na tawaging '''suyat''' ang koleksyon ng mga natatanging sulat na ginagamit ng mga iba't ibang katutubong pangkat sa Pilipinas, kabilang ang baybayin, iniskaya, kirim jawi, at batang-arab, na isang terminong walang kinikilingan para sa anumang sulat.<ref name="INQPHsuyatproposal">{{cite web|url=http://newsinfo.inquirer.net/985669/protect-all-ph-writing-systems-heritage-advocates-urge-congress |title=Protect all PH writing systems, heritage advocates urge Congress |last=Orejas |first=Tonette |date=Abril 27, 2018|access-date=Setyembre 12, 2020|language=Ingles |trans-title=Protektahan ang lahat ng mga sistema ng pagsulat ng PH, hinihimok ng mga tagapagtaguyod ng pamana ang Kongreso}}</ref> Samantala, inirerekomenda ni Jay Enage at iba pang bagong tagapagtaguyod na tawaging baybayin ang mga Abugidang sistema ng pagsulat sa Pilipinas. Paminsan-minsan, tinatawagang Alibata ang Baybayin,<ref>{{cite book|first=Mc|last=Halili|title=Philippine history|url=https://books.google.com/books?id=gUt5v8ET4QYC|year=2004|publisher=Rex|isbn=978-971-23-3934-9|page=[https://books.google.com/books?id=gUt5v8ET4QYC&pg=PA47 47]|trans-title=Kasaysayan ng Pilipinas|language=Ingles}}</ref><ref>{{cite book|first=C|last=Duka|title=Struggle for Freedom' 2008 Ed.|url=https://books.google.com/books?id=4wk8yqCEmJUC|year=2008|publisher=Rex|isbn=978-971-23-5045-0|pages=[https://books.google.com/books?id=4wk8yqCEmJUC&pg=PA32 32–33]|language=Ingles|trans-title=Pakikipagpunyagi Para sa Kalayaan' Ed. ng 2008}}</ref> isang neolohismo na inilikha ni Paul Rodríguez Verzosa mula sa unang ikatlong titik ng [[Arabic alphabet|sulat Arabe]] (''ʾalif'', ''bāʾ'', ''tāʾ'', tinanggal ang ''f'' para maganda pakinggan), marahil sa maling pag-aakala na nagmula ang Baybayin sa sulat Arabe.<ref name="baybayin">{{Cite web|last=Morrow|first=Paul|url=http://www.mts.net/~pmorrow/bayeng1.htm|publisher=MTS|title=Baybayin, the Ancient Philippine script|accessdate=Setyembre 4, 2008|url-status=dead|archiveurl=https://web.archive.org/web/20100821192259/http://www.mts.net/~pmorrow/bayeng1.htm|archivedate=Agosto 21, 2010|trans-title=Baybayin, ang Sinaunang Sulat ng Pilipinas|language=Ingles}}</ref> ==Pinagmulan== Pinagtatalunan ang pinagmulan ng Baybayin at mayroong ilang mga teoriya, dahil wala pang natuklasan na tiyak na katibayan. ==== Impluwensya ng Dakilang Indiya ==== {{See also|Talaan ng mga salitang hiniram ng Tagalog#Sanskrito| l1 = Mga salitang Tagalog na hiniram sa Indiyanong Sanskrito}} [[Talaksan:Indian cultural zone.svg|thumb|left|Lawak ng impluwensiya ng India. Ang kulay-kahel ay ang subkontinente ng India.]] Ayon sa kasaysayan, napasailalim ang [[Timog-silangang Asya]] sa impluwensya ng [[Greater India|Sinaunang Indiya]], kung saan yumabong ang mararaming [[Indianized kingdom|nagpaindiyanong prinsipalidad]] at imperyo nang iilang siglo sa Taylandiya, Indonesya, Malaysia, Singapore, Pilipinas, Kambodya at Biyetnam. Ibinigay ang terminong ''indianisasyon'' sa impluwensya ng kulturang Indiyano sa mga lugar na ito.<ref name="acharya">{{cite web|last1=Acharya|first1=Amitav|title=The "Indianization of Southeast Asia" Revisited: Initiative, Adaptation and Transformation in Classical Civilizations|url=http://www.amitavacharya.com/sites/default/files/Indianisation%20of%20Southeast%20Asia%20Revisited.pdf|website=amitavacharya.com|language=Ingles|trans-title=Pagbabalik-tanaw sa "Pagpapaindiyano ng Timog-silangang Asya": Inisiyatiba, Pag-aangkop at Pagbabagong-anyo sa mga Kabihasnang Klasikal|access-date=2020-03-22|archive-date=2020-01-07|archive-url=https://web.archive.org/web/20200107152930/http://www.amitavacharya.com/sites/default/files/Indianisation%20of%20Southeast%20Asia%20Revisited.pdf|url-status=dead}}</ref> Binigyang-kahulugan ito ni [[George Coedes]], isang arkeologong Pranses, bilang paglaganap ng organisadong kultura na nakabatay sa mga Indiyanong pinagmulan ng kamaharlikaan, [[Hinduismo]] at [[Budismo]] at ang [[Sanskritization|dayalektong Sanskrito]].<ref name="coedes">{{cite book|last1=Coedes|first1=George|title=The Indianized States of Southeast Asia|date=1967|publisher=Australian National University Press|language=Ingles|trans-title=Ang mga Nagpaindiyanong Estado ng Timog-silang Asya}}</ref> Makikita ito sa [[Indianization of Southeast Asia|Pagpaindiyano ng Timog-silangang Asya]], [[Hinduism in Southeast Asia|paglago ng Hinduismo]] at [[Silk Road transmission of Buddhism|Budismo]]. Inimpluwensyahan rin ng mga [[Indian honorifics|pangkarangalang Indiyano]] ang mga pangkarangalang [[Malay styles and titles|Malay]], [[Thai royal and noble titles|Thai]], [[Filipino styles and honorifics|Pilipino]] at [[Indonesian names#Honorifics|Indones]].<ref name="tit1">{{cite web|title=An Era of Peace|last=Sagar|first=Krishna Chandra|date=2002|page=52|language=Ingles|trans-title=Isang Panahon ng Kapayapaan|url=https://books.google.com.ph/books?id=zq6KlY1MnE8C&printsec=frontcover#v=onepage&q&f=false}}</ref> Naging mahalaga ang papel ng mga Indiyanong kolonista ng Hindu bilang mga propesyonal, mangangalakal, pari at mandirigma.<ref name="diringer">{{cite book|last1=Diringer|first1=David|title=Alphabet a key to the history of mankind|date=1948|page=402|url=https://archive.org/details/in.gov.ignca.1287|language=Ingles|trans-title=Alpabeto: isang susi sa kasaysayan ng sangkatauhan}}</ref><ref name="lukas">{{cite conference|last1=Lukas|first1=Helmut|title=THEORIES OF INDIANIZATION Exemplified by Selected Case Studies from Indonesia (Insular Southeast Asia)|conference=International Sanskrit Conference|date=Mayo 21–23, 2001|url=https://www.academia.edu/4803585|language=Ingles|trans-title=MGA TEORYA NG PAGPAPAINDIYANO Inihalimbawa ng mga Napiling Pinag-aralang Sitwasyon mula sa Indonesia (Insular na Timog-silang Asya)|format=PDF}}</ref><ref>{{cite book|last1=Krom|first1=N.J.|title=Barabudur, Archeological Description|url=https://archive.org/details/dli.csl.8638|date=1927|publisher=The Hague|language=Ingles|trans-title=Barabudur, Paglalarawang Arkeolohikal}}</ref><ref name="smith">{{cite journal|last1=Smith|first1=Monica L.|title="Indianization" from the Indian Point of View: Trade and Cultural Contacts with Southeast Asia in the Early First Millennium C.E|authorlink1=Monica L. Smith|journal=Journal of the Economic and Social History of the Orient|date=1999|volume=42|issue=11–17|pages=1–26|doi=10.1163/1568520991445588|jstor=3632296|language=Ingles|trans-title="Pagpapaindiyano" mula sa Indiyanong Pananaw: Mga Pangkalakal at Pangkulturang Pakikipag-ugnay sa Timog-silangang Asya sa Maagang Unang Milenyo C.E | issn=0022-4995}}</ref> Pinatunay ng mga inskripsyon na ang mga pinakaunang kolonistang Indiyano na nagsipamayan sa [[Champa]] at [[kapuluang Malay]], ay nagmula sa [[Pallava dynasty|dinastiyang Pallava]], dahil idinala nila ang kanilang [[Pallava script|sulat Pallava]]. Katugmang-katugma ang mga pinakaunang inskripsyon sa [[Java (pulo)|Java]] sa sulat Pallava.<ref name="diringer" /> Sa unang yugto ng pagpapatibay ng sulat Indiyano, lokal na isinagawa ang mga inskripsyon sa mga wikang Indiyano. Sa ikalawang yugto, ginamit ang mga sulat sa pagsulat ng mga lokal na wika ng Timog-silangang Asya. Sa ikatlong yugto, nabuo ang mga lokal na uri ng mga sulat. Pagsapit ng ika-8 siglo, humiwalay na ang mga sulat tungo sa mga panrehiyong sulat.<ref name="Spread">{{cite book|title=The spread of Brahmi Script into Southeast Asia|url=https://books.google.com.ph/books?id=ospMAgAAQBAJ&pg=PA445&dq=The+spread+of+Brahmi+Script+into+Southeast+Asia&hl=en&sa=X&ved=2ahUKEwiThLztuOPrAhUGa94KHdZVAbgQ6AEwAXoECAIQAg#v=onepage&q=The%20spread%20of%20Brahmi%20Script%20into%20Southeast%20Asia&f=false|last=Court|first=C.|year=1996|pages=445-449|series=The World's Writing Systems|publisher=Oxford University Press|editor-last1=Daniels|editor-first1=P. T.|editor-last2=Bright|editor-first2=W.|language=Ingles|trans-title=Ang pagkalat ng Sulat Brahmi sa Timog-silangang Asya}}</ref> Hinangad ni [[Isaac Taylor (canon)|Isaac Taylor]] na ipakita na ipinakilala ang Baybayin sa Pilipinas mula sa [[Bengal|Baybayin ng Bengal]] ilang panahon bago ang ika-8 siglo. Sa pagtatangkang ipakita ang ganoong relasyon, ipinakita ni Taylor ang mga magrap na representasyon ng mga titik ng [[Kistna]] at [[Assam]] tulad ng g, k, ng, t, m, h, at u, na kahawig ng mga katumbas na titik sa Baybayin.Ikinatuwiran ni [[University of Michigan Library|Fletcher Gardner]] na "napakapareho" ang mga sulat Pilipino at [[Brahmi script|sulat Brahmi]],<ref>{{Cite book|url=https://quod.lib.umich.edu/p/philamer/AQQ3480.0001.001?view=toc|title=Philippine Indic studies: Fletcher Gardner|year=2005|language=Ingles|trans-title=Pilipinong Araling Indio: Fletcher Gardner}}</ref> na sinuportahan ni [[Trinidad Pardo de Tavera|T. H. Pardo de Tavera]]. Ayon kay Christopher Miller, tila matibay ang ebidensya na talagang nagmula ang Baybayin sa [[Gujarati script|Gujarati]].<ref name="millergujarati">{{cite journal|doi=10.3765/bls.v36i1.3917|title=A Gujarati Origin for Scripts of Sumatra, Sulawesi and the Philippines|language=Ingles|last=Miller|first=Christopher|journal=Berkeley Linguistics Society|date=2010|trans-title=Isang Pinagmulang Gujarati para sa mga Sulat ng Sumatra, Sulawesi at Pilipinas}}</ref> === Sulat ng Timog Sulawesi === Si [[David Diringer]], na tumanggap sa pananaw na nagmula ang mga alpabeto ng kapuluang Malay sa Indiya, ay nagpalagay na nagmula ang mga sulat ng Timog Sulawesi sa sulat Kawi, marahil sa pamamagitan ng [[Batak script|sulat Batak]] of [[Sumatra]]. Ayon kay Diringer, idinala ang mga sulat Pilipino sa mga pulo sa pamamagitan ng mga [[Buginese script|Bugines]] na titik sa [[Sulawesi]].<ref>{{cite book|last1=Diringer|first1=David|title=Alphabet a key to the history of mankind|date=1948|pages=421–443|url=https://archive.org/details/in.gov.ignca.1287|language=Ingles|trans-title=Alpabeto isang susi sa kasaysayan ng sangkatauhan}}</ref> Ayon kay Scott, malamang na ang pinakamalapit na ninuno ng Baybayin ay isang sulat ng Timog Sulawesi, baka ang Lumang Makassar o isang malapit na ninuno.<ref name="Scott">{{Cite book|last=Scott|first=William Henry|authorlink=William Henry Scott (historian)|title=Prehispanic Source Materials for the study of Philippine History|publisher=New Day Publishers|year=1984|isbn=971-10-0226-4|url=https://books.google.com/books?id=bR2XAQAACAAJ|language=Ingles|trans-title=Mga Reperensiyang Prehispaniko para sa pag-aaral ng Kasaysayan ng Pilipinas}}</ref> Ito ay dahil sa kakulangan ng mga huling katinig o [[kudlit]] sa Baybayin. Ang mga wika ng Timog Sulawesi ay may limitadong imbentaryo ng pantig-huli na katinig at hindi nila ipinakakatawan sa mga sulat Bugis at [[Lontara|Makassar]]. Ang pinakaposibleng pagpapaliwanag ng kawalan ng pananda ng huling katinig sa Baybayin samakatuwid ay isang sulat ng Timog Sulawesi ang kanyang tuwirang ninuno. Ang Sulawesi ay nasa ibaba mismo ng Pilipinas at mayroong ebidensya ng [[ruta ng kalakalan]] sa kanilang pagitan. Samakatuwid, nalinang ang Baybayin sa Pilipinas noong ikalabinlimang siglo PK dahil nalinang ang sulat Bugis-Makassar sa Timog Sulawesi hindi mas nauna sa 1400 PK.<ref>{{cite thesis|title=Ten Bugis Texts; South Sulawesi 1300-1600|last=Caldwell|first=Ian|date=1988|type=PhD|doi=10.25911/5d78d7d9abe3f|page=17|publisher=Australian National University|language=Ingles|trans-title=Sampung Tekstong Bugis: Timog Sulawesi 1300-1600}}</ref> === Kawi === [[Image:Laguna Copperplate Inscription.gif|thumb|left|Ang Inskripsyon sa Binatbat na Tanso ng Laguna (LCI).]] Nagmula ang [[sulat Kawi]] sa [[Java (island)|Java]], na nagmula sa sulat Pallava,<ref>{{cite book|last1=Diringer|first1=David|title=Alphabet a key to the history of mankind|date=1948|page=423|url=https://archive.org/details/in.gov.ignca.1287|language=Ingles|trans-title=Alpabeto isang susi sa kasaysayan ng sangkatauhan}}</ref> at ginamit halos sa buong [[Maritime Southeast Asia|Tabing-dagat na Timog-silangang Asya]]. Ang [[inskripsiyon sa Binatbat na Tanso ng Laguna]] ang pinakaunang kilalang nasusulat na dokumento na natuklasan sa Pilipinas. Isa itong legal na dokumento na may nakaukit na petsa ng panahong Saka 822, na tumutugma sa Abril 21, 900 PK. Nakasulat ito sa sulat Kawi sa isang uri ng [[Lumang Malay]] na nilalaman ng maraming salitang hiram mula sa Sanskrit at mga iilang di-Malay na elemento ng bokabularyo na hindi malinaw kung nanggaling sa [[Lumang Habanes]] o [[Lumang Tagalog]]. Ang ikalawang halimbawa ng sulat Kawi ay makikita sa [[Garing Pantatak ng Butuan]], na natagpuan noong dekada 1970 at pinetsahan sa pagitan ng ika-9 at ika-12 siglo. Ito ay sinaunang selyo na gawa sa garing na nagtagpuan sa isang pinaghuhukayan ng mga arkeologo sa [[Butuan]]. Idineklara ang selyo bilang Pambansang Kayamanang Pangkultura. Nakaukit sa selyo ang salitang "Butwan" sa nakaistilong Kawi. Matatagpuan ngayon ang selyong garing sa [[Pambansang Museo ng Pilipinas]].<ref name="NMPHseal">[http://www.nationalmuseum.gov.ph/nationalmuseumbeta/Collections/Archaeo/Seal.html National Museum Collections Seals] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20170324035749/http://nationalmuseum.gov.ph/nationalmuseumbeta/Collections/Archaeo/Seal.html |date=2017-03-24 }} [Koleksyon ng Selyo ng Pambansang Museo] (sa Ingles).</ref> Kaya nangangatuwiran ang isang hipotesis na, dahil Kawi ang pinakaunang patotoo ng pagsusulat sa Pilipinas, maaaring nagmula ang Baybayin sa Kawi. ===Cham=== [[Image:Chamscript.png|thumb|right|Ang Silangang Sulat Cham.]] Maaaring ipinakilala ang Baybayin sa Pilipinas ng mga koneksyong tabing-dagat sa [[Champa|Kahariang Champa]]. Ikinatutuwiran ni Geoff Wade na ang mga titik ng Baybayin na "ga", "nga", "pa", "ma", "ya" at "sa" ay nagpapakita ng mga katangian na pinakamainam na ipaliwanag sa pagkokonekta sa kanila sa [[Cham script|sulat Cham]], sa halip ng mga ibang Indikong abugida. Waring mas malapit ang Baybayin sa mga sulat ng timog-silangang Asya kaysa sa sulat Kawi. Nangangatuwiran si Wade na hindi tiyak na patunay ang Inskripsyon sa Binatbat na Tanso para sa pagmumula ng Baybayin sa Kawi, dahil nagpapakita ang inskripsyon ng mga huling katinig, habang hindi nagpapakita ang Baybayin ng mga ganito.<ref name=geoffwadecham/> ==Kasaysayan== Sa mga mahuhugot na materyales, malinaw na ginamit ang Baybayin sa Luzon, Palawan, Mindoro, Pangasinan, Ilocos, Panay, Leyte at Iloilo, ngunit walang nagpapatunay na umabot ang Baybayin sa Mindanao. Tila malinaw na nagsimulang maghiwalay ang paglilinang ng mga uri sa Luzon at Palawan noong ika-16 siglo, bago sinakop ng mga Kastila ang nakikila natin ngayon bilang Pilipinas. Dahil diyan, Luzon at Palawan ang mga pinakalumang rehiyon kung saan nagamit at ginagamit ang Baybayin. Kapansin-pansin din kung paano nilinang ang sulat sa Pampanga ng mga katangi-tanging hugis para sa apat na titik noong unang bahagi ng siglong 1600, na kakaiba sa mga ginagamit sa ibang lugar. Nagkaroon ng tatlong medyo naiibang uri ng Baybayin sa huling bahagi ng siglong 1500 at siglong 1600, ngunit hindi sila mailalarawan bilang tatlong magkaibang sulat kung paanong may iba't ibang istilo ng sulat Latin sa buong edad medyang o modernong Europa na may medyo naiibang grupo ng mga titik at sistema ng pagbaybay.<ref name="QuoraBaybayin">{{Cite web|url=https://www.quora.com/Is-Baybayin-really-a-writing-system-in-the-entire-pre-hispanic-Philippines-Whats-the-basis-for-making-it-a-national-writing-system-if-pre-hispanic-kingdoms-weren-t-homogenous/answer/Christopher-Ray-Miller?share=71e5e264&srid=hyV8"|title=Christopher Ray Miller's answer to is Baybayin really a writing system in the entire pre-hispanic Philippines? What's the basis for making it a national writing system if pre-hispanic kingdoms weren't homogenous? - Quora|trans-title=Ang sagot ni Christopher Ray Miller sa ang Baybayin ba ay talagang sistema ng pagsulat sa buong Pilipinas bago ang panahon ng Kastila? Ano ang batayan para gawin itong isang pambansang sistema ng pagsulat kung magkakaiba ang mga pre-Hispanikong kaharian?|language=Ingles}}</ref><ref name="pmorrowchart"/> ===Lumang kasaysayan=== Nakaukit sa isang tapayang panlibing, na tinatawagang "Palayok ng Calatagan," na natagpuan sa [[Calatagan, Batangas|Batangas]] ang mga titik na kapansin-pansing kahawig ng Baybayin, at sinasabing inukit s. 1300 PK. Gayunpaman, hindi pa pinapatunayan ang kanyang awtentisidad.<ref>{{Cite web |url=https://ncca.gov.ph/about-culture-and-arts/in-focus/the-mystery-of-the-ancient-inscription-an-article-on-the-calatagan-pot |title=Archive copy |access-date=2020-06-09 |archive-date=2020-11-28 |archive-url=https://web.archive.org/web/20201128074303/https://ncca.gov.ph/about-culture-and-arts/in-focus/the-mystery-of-the-ancient-inscription-an-article-on-the-calatagan-pot/ |url-status=dead }}</ref><ref>{{Cite journal|url=https://www.cambridge.org/core/journals/journal-of-southeast-asian-studies/article/barang-king-banga-a-visayan-language-reading-of-the-calatagan-pot-inscription-cpi/66C1271BB06ED3321FEC3CB4D255D4E7|doi=10.1017/S0022463410000561|title=Barang king banga: A Visayan language reading of the Calatagan pot inscription (CPI)|year=2011|last1=Guillermo|first1=Ramon G.|last2=Paluga|first2=Myfel Joseph D.|journal=Journal of Southeast Asian Studies|volume=42|pages=121–159|language=Ingles|trans-title=Barang king banga: Isang pagbabasa sa Bisaya ng inskripsyon sa palayok ng Calatagan (CPI)}}</ref> Kahit na isinulat ni [[Antonio Pigafetta]], isa sa mga kasama ni [[Fernando de Magallanes|Fernando de Magellanes]] sa barko, na hindi nulat noong 1521, dumating na ang Baybayin doon noong 1567 nang iniulat ni [[Miguel López de Legazpi]] mula sa [[Cebu]] na, "Mayroon silang [ang mga Bisaya] kanilang sariling mga titik at karakter kagaya ng mga [[Malays (ethnic group)|Malay]], kung kanino sila natuto; pinagsusulatan nila ang balat ng kawayan at dahon ng palma gamit ang isang matulis na instrumento, ngunit walang matatagpuan na sinaunang pagsusulat sa kanila, at wala ring salita ng kanilang pinagmulan at pagdating sa kapuluan, pinepreserba ang kanilang kaugalian at mga ritwal sa pamamagitan ng mga tradisyong ipinapasa-pasa buhat sa ama hanggang sa anak nang walang ibang tala."<ref>{{cite book|last1=de San Agustin|first1=Caspar|title=Conquista de las Islas Filipinas 1565-1615|date=1646|quote=Tienen sus letras y caracteres como los malayos, de quien los aprendieron; con ellos escriben con unos punzones en cortezas de caña y hojas de palmas, pero nunca se les halló escritura antinua alguna ni luz de su orgen y venida a estas islas, conservando sus costumbres y ritos por tradición de padres a hijos din otra noticia alguna.|language=Kastila|trans-title=Pananakop ng mga Isla ng Pilipinas 1565-1615}}</ref> Pagkatapos ng isang siglo, noong 1668, isinulat ni [[Francisco Ignacio Alcina|Francisco Alcina]]: "Ang mga karakter nitong mga katutubo [mga Bisaya], o, mas mainam sabihing, ang mga ginagamit nang iilang taon sa mga bahaging ito, isang sining na ipinarating sa kanila ng mga Tagalog, at natutunan naman nila mula sa mga Borneano na nagmula sa dakilang pulo ng Borneo patungo sa [[Maynila]], at kung kanino sila lubhang nakikipagpalitan... Mula sa mga Borneanong ito natutunan ng mga Tagalog ang kanilang mga karakter, at mula sa kanila natutunan ang mga Bisaya, kaya tinatawagan nilang mga Moro na karakter o titik dahil itinuro nito ng mga Moro... natutunan [ng mga Bisaya] ang mga titik [ng mga Moro], na ginagamit ng marami ngayon, at mas ginagamit ng mga kababaihan kaysa sa kalalakihan, at mas nadadalian sa pagsulat at pagbasa kaysa sa nahuli."<ref name="baybayin"/> Ipinaliwanag ni Francisco de Santa Inés noong 1676 kung bakit mas karaniwan ang Baybayin sa mga kababaihan, dahil "wala silang ibang paraan para magsayang ng oras, dahil hindi kaugalian na pumasok ang mga batang babae na pumasok tulad ng mga batang lalaki, higit na napapakinabangan nila ang kani-kanilang mga karakter kaysa sa mga kalalakihan, at ginagamit nila sa mga bagay ng debosyon, at sa mga ibang bagay, na hindi debosyon."<ref>{{cite book|last1=de Santa Inés|first1=Francisco|title=Crónica de la provincia de San Gregorio Magno de religiosos descalzos de N. S. P. San Francisco en las Islas Filipinas, China, Japón, etc.|date=1676|page=41-42|language=Kastila|trans-title=Salaysay ng lalawigan ng San Gregorio Magno ng relihiyosong deskalso ng N. S. P. San Francisco sa Kapuluan ng Pilipinas, Tsina, Hapon, atbp.}}</ref> [[File:DoctrinaChristianaEspanolaYTagala8-9.jpg|thumb|Mga pahina ng ''Doctrina Christiana'' (1593), ang unang aklat na nalimbag sa Pilipinas.Nasa wikang [[Kastila]] at Tagalog ito, at nakasulat sa magkahalong sulat Latin at Baybayin.]] Ang pinakaunang nailathalang aklat sa isang wika ng Pilipinas, na nagtatampok ng Tagalog sa Baybayin at isinatitik sa sulat Latin, ay ang [[Doctrina Christiana|''Doctrina Christiana en Lengua Española y Tagala'']] ng 1593. Pangunahing nakasalig ang tekstong Tagalog sa isang manuskrito na isinulat ni [[Juan de Plasencia|P. Juan de Placencia]]. Pinangasiwaan nina Prayle Domingo de Nieva at Juan de San Pedro Martyr ang paghahanda at paglalathala ng aklat, na isinagawa ng isang di-pinanganlang Tsinong artisano. Ito ang pinakaunang halimbawa ng Baybayin na umiiral ngayon at ito ang tanging halimbawa sa siglong 1500. Mayroon ding serye ng mga legal na dokumento na nilalaman ng Baybayin, na nakapreserba sa mga Kastilang at Pilipinong arkibo na sumasaklaw ng higit sa isang siglo: ang tatlong pinakaluma, lahat nasa Archivo General de Índias sa Seville, ay mula noong 1591 at 1599.<ref>{{cite journal|last1=Miller|first1=Christopher|title=A survey of indigenous scripts of Indonesia and the Philippines|date=2014|url=https://www.academia.edu/15915312|language=Ingles|trans-title=Isang surbey ng mga katutubong sulat ng Indonesia at Pilipinas|access-date=2020-06-10|archive-date=2023-03-06|archive-url=https://web.archive.org/web/20230306014531/https://www.academia.edu/15915312|url-status=dead}}</ref><ref name=pmorrowchart/> Binanggit ni [[Pedro Chirino]], isang Kastilang pari, noong 1604 at [[Antonio de Morga]] noong 1609 na alam ng karamihan ng mga Pilipino ang Baybayin, at karaniwang ginamit para sa mga personal na pagsusulat, panulaan, atbp. Gayunpaman, ayon kay [[William Henry Scott (historian)|William Henry Scott]], may mga [[datu]] mula sa dekada 1590 na hindi kayang maglagda ng mga apidabit o panunumpa, at saksi na hindi kayang maglagda ng mga titulo ng lupa noong dekada 1620.<ref name="Scott" /> [[File:Ilokano baybayin prayer.gif|thumb| '''Amami''', isang bahagi ng Ama Namin sa Ilokano, na nakasulat sa Ilokanong Baybayin (Kur-itan, Kurdita), ang unang paggamit ng krus-kudlit.<ref name=pmorrowchart/><ref>{{Cite web|url=http://paulmorrow.ca/amami.htm|title=Ilokano Lord's Prayer, 1620|language=Ilokano|trans-title=Ama Namin sa Ilokano, 1620}}</ref>]] Noong 1620, isinulat ang ''[[First book of the Spanish Philippines|Libro a naisurátan amin ti bagás ti Doctrina Cristiana]]'' ni P. Francisco Lopez, isang ''Ilokano Doctrina'' ang unang [[Wikang Iloko|Ilokanong Baybayin]], nakasalig sa katekismong isinulat ni Kardinal Belarmine.<ref name="pmorrowchart" /> Mahalagang sandali ito sa kasaysayan ng Baybayin, dahil ipinakilala sa unang pagkakataon ang krus-kudlit, na nagpahintulot sa mga katinig na di-binibigkas. Nagkomento siya ng mga sumusunod sa kanyang desisyon<ref name="baybayin"/>: "Ang dahilan sa paglalagay ng teksto ng Doctrina sa sulat Tagalog... ay para magsimula ang pagwawasto ng nasabing sulat Tagalog, na, sa kasalukuyang kalagayan, ay napakadepektibo at nakalilito (dahil walang paraan hanggang ngayon para ipahiwatig ang mga huling katinig - ibig kong sabihin, ang mga walang patinig) na kinakailangan ng pinakamatalinong mambabasa na huminto at pagnilayan ang mararaming salita upang magpasiya kung anong bigkas ang nilayon ng manunulat." Gayunpaman, hindi kumagat ang krus-kudlit, o virama kudlit, sa mga gumagamit ng Baybayin. Kinonsulta ang mga katutubong eksperto sa Baybayin tungkol sa bagong inimbento at hinihilingang gamitin ito sa lahat ng kanilang mga sulat. Matapos purihin ang inimbento at magpasalamat, pinasya nila na hindi ito matatanggap sa kanilang pagsusulat dahil "Kumontra ito sa katutubong katangian at uri na ipinagkaloob ni Bathala sa kanilang pagsusulat at ang paggamit nito ay katumbas ng pagsisira ng Palaugnayan, Prosodi at Ortograpiya ng kanilang wikang Tagalog sa isang dagok."<ref>{{cite book|last1=Espallargas|first1=Joseph G.|title=A study of the ancient Philippine syllabary with particular attention to its Tagalog version|date=1974|page=98|language=Ingles|trans-title=Isang pag-aaral ng sinaunang pantigan ng Pilipinas na may pantanging pansin sa bersyong Tagalog nito}}</ref> Noong 1703, naiulat na ginagamit pa rin ang Baybayin sa ''Comintan'' ([[Batangas]] at [[Laguna (province)|Laguna]]) at mga ibang bahagi ng Pilipinas.<ref>{{cite book|last1=de San Agustín|first1=Gaspar|title=Compendio de la arte de la lengua tagala|date=1703|page=142|quote=Sa wakas ilalagay ang paraan ng pagsulat nila sa nakaraan, at kasalukuyan nilang ginagamit ito sa Comintan (Mga lalawigan ng Laguna at Batangas) at mga iba pang bahagi. (Isinalin ang sipi mula sa Kastila)|language=Kastila|trans-title=Kompendiyo sa sining ng wikang Tagalog}}</ref> Kabilang sa mga pinakaunang panitikan ukol sa ortograpiya ng mga [[mga wikang Bisaya]] ang mga akda ni Ezguerra, isang Hesuitang pari, sa kanyang {{lang|es|Arte de la lengua bisaya}} noong 1747<ref>{{cite book|title=Arte de la lengua bisaya de la provincia de Leyte|author=P. Domingo Ezguerra (1601–1670)|others=apendice por el P. Constantino Bayle|origyear=s. 1663|publisher=Imp. de la Compañía de Jesús|year=1747|isbn=9780080877754|url=https://books.google.com/books?id=F2SRqDzB50wC&pg=PA915&lpg=PA915&dq=Ezguerra+with+his+Arte+de+la+lengua+Bisaya#v=onepage|language=Kastila|trans-title=Sining ng wikang Bisaya sa lalawigan ng Leyte}}</ref> at Mentrida sa kanyang {{lang|es|Arte de la lengua bisaya: [[Hiligaynon language|Iliguaina]] de la isla de Panay}} noong 1818 na pangunahing nagtalakay ng [[Balarila|istraktura ng bararila]].<ref>{{cite book|author=Trinidad Hermenegildo Pardo de Tavera|title=Contribución para el estudio de los antiguos alfabetos filipinos|url=http://www.gutenberg.org/files/15421/15421-h/15421-h.htm|year=1884|publisher=Losana|language=Kastila|trans-title=Kontribusyon para sa pag-aaral ng mga sinaunang alpabetong Pilipino}}</ref> Batay sa mga iba't ibang sanggunian sa loob ng maraming siglo, naiba ang mga dokumentadong [[syllabary|silabaryo]] sa anyo.{{linawin|date=May 2020}} [[File:Monreal stone.jpg|thumb|right|Ang batong Monreal, na pinakasentro sa seksyon ng Baybayin ng [[National Museum of Anthropology (Manila)|Pambansang Museo ng Antropolohiya]].]] Ang inskripsyon sa batong Ticao, kilala rin bilang [[Monreal Stones|batong Monreal]] o batong Rizal, ay isang tabletang apog na naglalaman ng Baybayin. Natagpuan ng mga mag-aaral ng [[Rizal Elementary School|Paaralang Elementarya ng Rizal]] sa [[Pulong Ticao]] sa bayan ng Monreal, [[Masbate]], na nagsikayod ng putik sa kani-kanilang sapatos at tsinelas sa dalawang di-pantay na tabletang [[apog]] bago pumasok sa kanilang silid-aralan, nakalagay na ang mga ito sa isang seksyon ng [[Pambansang Museo ng Pilipinas]], na tumitimbang ng 30 kilo, may 11 sentimetrong kapal, 54 sentimetrong haba at 44&nbsp;sentimetrong lapad habang ang isa pa ay 6&nbsp;sentimetrong kapal, 20&nbsp;sentimetrong haba at 18 sentimetrong lapad.<ref name="INQPHmuddied">{{cite web|url=http://newsinfo.inquirer.net/616407/muddied-stones-reveal-ancient-scripts|title=Muddied stones reveal ancient scripts|last=Escandor|first=Juan, Jr.|date=Hulyo 13, 2014|work=Philippine Daily Inquirer|access-date=Setyembre 12, 2020|language=Ingles|trans-title=Ibinunyag ng mga batong naputikan ang mga sinaunang sulat}}</ref><ref name="ELIZAGAticao">{{cite conference|url=http://heritage.elizaga.net/explorations/borrinaga/ticao-stones.pdf|last=Borrinaga|first=Rolando|date=Agosto 5-6, 2011|format=PDF|conference=The 1st Philippine Conference on the “Baybayin” Stones of Ticao, Monreal, Lalawigan ng Masbate|language=Ingles|title=Romancing the Ticao Stones: Preliminary Transcription, Decipherment, Translation, and Some Notes|trans-title=Pagroromansa sa mga Batong Ticao: Paunang Transkripsyon, Pag-iintindi, Pagsasalin, at mga Ilang Tala|access-date=2020-06-12|archive-date=2021-02-01|archive-url=https://web.archive.org/web/20210201215044/http://heritage.elizaga.net/explorations/borrinaga/ticao-stones.pdf|url-status=dead}}</ref> ===Pagkawala=== Maaaring naging sanhi ang pagkalito sa mga patinig (i/e at o/u) at huling katinig, mga nawawalang titik para sa mga tunog ng Kastila at prestihiyo ng kultura at pagsulat ng Kastila sa pagkawala ng Baybayin sa paglipas ng panahon sa karamihan ng mga bahagi ng Pilipinas. Nakatulong din sa mga Pilipino ang pag-aaral ng alpabetong Latin sa sosyoekonomikong pagsusulong sa ilalim ng mga Kastila, dahil maaaring silang umangat sa masasabing prestihiyosong puwesto tulad ng mga klerk, tagasulat at kalihim.<ref name="baybayin"/> Pagsapit ng 1745, isinulat ni {{ill|Sebastián de Totanés|es}} sa kanyang ''Arte de la lengua tagala'' na “Bihira lamang ngayon ang Indio [Pilipino] na marunong bumasa [ng Baybayin], at mas bihira pa ang marunong magsulat [ng Baybayin]. Silang lahat ngayon ay nagsusulat at nagbabasa sa aming mga Kastilang titik [alpabetong Latin].”<ref name=artedelalengatagalog>{{cite book |last1=de Totanés |first1=Sebastián |title=Arte de la lengua tagala |date=1745 |pages=3 |quote=Hindi ito tungkol sa mga Tagalog na titik, dahil bihira na ang Indio na nakababasa nito, at napakabihira ang nakakapagsulat ng mga ito. Silang lahat ngayon ay nagsusulat at nagbabasa sa aming mga Kastilang titik. (Isinalin ang sipi mula sa Kastila)|url=https://archive.org/details/apu1031.0001.001.umich.edu/page/n15/mode/2up|trans-title=Sining ng Wikang Tagalog }}</ref> Sa pagitan ng 1751 at 1754, isinulat ni Juan José Delgado na "inilaan ng mga [katutubong] tao ang kanilang sarili sa paggamit ng aming sulat [Latin]"<ref>{{cite book|last1=Delgado|first1=Juan José|title=Historia General sacro-profana, política y natural de las Islas del Poniente llamadas Filipinas|date=1892|page=331-333|language=Kastila|trans-title=Sagradong kabastusan, pampulitika at natural na kasaysayang Pangkalahatan ng mga Kanluraning Isla na tinatawag na Pilipinas}}</ref>. Ang kawalan ng mga pre-Hispanikong ispesimen ng paggamit ng Baybayin ay humantong sa karaniwang maling akala na sinunog o pinuksa ng mga Kastilang prayle ang pagkarami-raming katutubong dokumento. Isa sa mga iskolar na nagpanukala ng teoryang ito si [[H. Otley Beyer]], isang antropologo at mananalaysay na nagsulat sa ''"The Philippines before Magellan"'' (1921) na, "Ipinagmalaki ng isang Kastilang pari sa Timog Luzon na pinuksa niya ang higit sa tatlong daan na balumbon na pinagsulatan ng mga katutubong karakter". Naghanap nang naghanap ang mga mananalaysay ang pinagmulan ng pahayag ni Beyer, ngunit walang nakapagpatunay ang pangalan ng nasabing pari.<ref name="paulmorrow" /> Walang direktang dokumentadong ebidensya ng malaking pinsala ng mga pre-Hispanikong dokumento ng mga Kastilang misyonero at alinsunod dito, tinanggihan ng makabagong iskolar tulad ni Paul Morrow at Hector Santos<ref>{{cite web|last1=Santos|first1=Hector|title=Extinction of a Philippine Script|url=http://www.bibingka.baybayin.com/dahon/extinct/extinct.htm|website=www.bibingka.baybayin.com|quote=Gayupaman, noong nagsimula akong maghanap ng mga dokumento na makakakumpirma nito, wala akong mahanap. Tinitigan at pinag-aralan ko ang mga salaysay ng mga istoryador ukol sa mga pagkasunog (lalo ang kay Beyer) naghahanap ng mga talababa na maaaring magpahiwatig kung saan nanggaling ang impormasyon. Nakalulungkot, hindi dokumentado ang kani-kanilang mga sanggunian, kung may sanggunian man sila. (Isinalin ang sipi mula sa Ingles)|language=Ingles|trans-title=Pagkalipol ng Isang Sulat Pilipino|access-date=2020-06-12|archive-date=2019-09-15|archive-url=https://web.archive.org/web/20190915163425/http://www.bibingka.baybayin.com/dahon/extinct/extinct.htm|url-status=dead}}</ref> ang mga mungkahi ni Beyer. Partikular na iminungkahi ni Santos na posibleng sinunog lamang ng mga Kastilang prayle ang mga manaka-nakang maikling dokumento ng orasyon, sumpa at tawal na itinuring bilang masama, at ang mga unang misyoneryo ay nagsagawa lamang ng pagpuksa ng mga Kristiyanong manuskrito na hindi katanggap-tanggap ng Simbahan. Tinanggihan ni Santos ang ideya na sistematikong pinasunog ang mga sinaunang pre-Hispanikong manuskrito.<ref>{{cite web|last1=Santos|first1=Hector|title=Extinction of a Philippine Script|url=http://www.bibingka.baybayin.com/dahon/extinct/extinct.htm|website=www.bibingka.baybayin.com|accessdate=Setyembre 15, 2019|archiveurl=https://web.archive.org/web/20190915163425/http://www.bibingka.baybayin.com/dahon/extinct/extinct.htm|archivedate=Setyembre 15, 2019|quote=Ngunt kung may nangyaring sunog man dahil sa utos ni P. Chirino, magreresulta ito sa pagkasunog ng mga manuskritong Kristiyano na hindi katanggap-tanggap ng Simbahan at hindi mga sinaunang manuskrito na hindi talagang umiral. Sinunog ang mga maiikling dokumento? Oo. Mga sinaunang manuskrito? Hindi. (Isinalin ang sipi mula sa Ingles)|language=Ingles|trans-title=Pagkalipol ng Isang Sulat Pilipino}}</ref> Naitala rin ni Morrow, isang iskolar, na walang kaganapang nakatala ng mga sinaunang Pilipinong nagsusulat sa mga balumbon, at ang pinakamalamang na dahilan kung bakit walang natirang mga pre-Hispanikong dokumento ay nagsulat sila sa mga nasisirang bagay tulad ng dahon at kawayan. Idinagdag pa niya na maaaring ikatuwiran na nakatulong ang mga Kastilang prayle sa pagpepreserba ng Baybayin sa pamamagitan ng pagdokumento at paggamit nito kahit na tinalikuran na ito ng karamihan ng mga Pilipino.<ref name="paulmorrow">{{cite web|last1=Morrow|first1=Paul|title=Baybayin, The Ancient Script of the Philippines|url=http://paulmorrow.ca/bayeng1.htm|website=paulmorrow.ca|language=Ingles|trans-title=Babayin, Ang Sinaunang Sulat ng Pilipinas}}</ref> Sinasabi ni Isaac Donoso, isang iskolar, na nagkaroon ng mahalagang papel ang mga dokumentong nakasulat sa katutubong wika at katutubong sulat (lalo na ang Baybayin) sa hudisyal at legal na buhay ng kolonya at itinala na marami pa ring matatagpuang dokumento sa panahong kolonyal na nakasulat sa Baybayin sa mga iilang repositoryo, kabilang dito ang silid-aklatan ng Unibersidad ng Santo Tomas.<ref name="letrademeca">{{cite journal|last1=Donoso|first1=Isaac|title=Letra de Meca: Jawi Script in the Tagalog Region During the 16th Century|journal=Journal of Al-Tamaddun|date=Hunyo 14, 2019|volume=14|issue=1|pages=89–103|doi=10.22452/JAT.vol14no1.8|url=https://ejournal.um.edu.my/index.php/JAT/article/view/16534|language=en|issn=2289-2672|quote=Ang mahalaga sa amin ay ang may-katuturang aktibidad sa mga siglong ito sa pag-aaral, pagsusulat, at kahit paglilimbag sa Baybayin. At hindi kakatwa itong gawin sa mga ibang rehiyon ng Imperyong Kastila. Sa katunayan, mahalaga ang naging papel ng mga katutubong dokumento sa hudisyal at ligal na buhay ng mga kolonya. Ligal na tinanggap ang mga dokumento sa mga ibang wika maliban sa Kastila, at sinabi ni Pedro de Castro na "Sa mga sinupan ng Lipa at Batangas, nakakita ako ng mararaming dokumento na may ganitong titik". Sa panahon ngayon, mahahanap natin ang mga dokumentong may Baybayin sa iilang repositoryo, kabilang dito ang pinakalumang aklatan sa bansa, ang Unibersidad ng Santo Tomás. (Isinalin ang sipi mula sa Ingles)|doi-access=free|trans-title=Letra de Meca: Sulat Jawi sa Katagalugan Noong Ika-16 na Siglo}}</ref> Napansin din niya na hindi sinugpo ng mga unang Kastilang misyonero ang paggamit ng Baybayin ngunit sa halip niyo ay maaaring itinaguyod nila ang Baybayin bilang hakbang upang pigilan ang [[Islamization|Islamisasyon]], dahil lumilipat ang wikang Tagalog mula Baybayin patungo sa [[Jawi script|Jawi]], ang isina-Arabeng sulat ng lipunang napa-Islam sa Timog-silangang Asya.<ref>{{cite journal|last1=Donoso|first1=Isaac|title=Letra de Meca: Jawi Script in the Tagalog Region During the 16th Century|journal=Journal of Al-Tamaddun|date=Hunyo 14, 2019|volume=14|issue=1|page=92|doi=10.22452/JAT.vol14no1.8|url=https://ejournal.um.edu.my/index.php/JAT/article/view/16534|accessdate=Setyembre 15, 2019|language=en|issn=2289-2672|quote=Pangalawa, kung hindi inalis ang Baybayin ngunit itinaguyod at alam natin na ang Maynila ay nagiging mahalagang entrepôt ng Islam, maaaring isipin na ang Baybayin ay nasa maibabagong yugto sa Kamaynilaan sa pagdating ng mga Kastila. Ito ay upang sabihin, gaya ng mga ibang lugar ng mundong Malay, pinapalitan ang Baybayin at kulturang Hindu-Budismo ng Sulat Jawi at Islam. Kung ganoon, baka itinaguyod ng mga Kastila ang Baybayin bilang paraan upang patigilan ang Islamisyon dahil unti-unting naglipat ang wikang Tagalog mula sa Baybayin tungo sa sulat Jawi. (Isinalin ang sipi mula sa Ingles)|doi-access=free|trans-title=Letra de Meca: Sulat Jawi sa Katagalugan Noong Ika-16 na Siglo}}</ref> Habang may naitalang di-kukulangin sa dalawang kaso ng pagsunog ng mga libritong Tagalog ng mga pormula sa salamangka noong unang bahagi ng panahon ng mga Kastila, nagkomento rin si Jean Paul-Potet (2017), isang iskolar, na nakasulat ang mga librito sa alpabetong Latin at hindi sa katutubong Baybayin.<ref>{{cite book|last1=POTET|first1=Jean-Paul G.|title=Ancient Beliefs and Customs of the Tagalogs|date=2019|publisher=Lulu.com|isbn=978-0-244-34873-1|page=66|url=https://books.google.com/?id=Ca5XDwAAQBAJ|language=en|trans-title=Mga Sinaunang Paniniwala at Kaugalian ng mga Tagalog}}</ref> Wala ring mga ulat ng mga banal na kasulatan ng mga Tagalog, dahil hindi nila isinulat ang kanilang kaalaman sa teolohiko at ipinasa nang bibigan habang inilaan ang paggamit ng Baybayin para sa mga sekular na layunin at mga anting-anting.<ref>{{cite book|last1=POTET|first1=Jean-Paul G.|title=Ancient Beliefs and Customs of the Tagalogs|date=2019|publisher=Lulu.com|isbn=978-0-244-34873-1|page=58–59|url=https://books.google.com/?id=Ca5XDwAAQBAJ|language=en|quote=Pinanatiling hindi nakasulat ng mga Tagalog ang kanilang kaalaman sa teolohiko, at ginamit lamang ang kanilang alpabetong papantig ("Baybayin") para sa mga sekular na hangarin at, marahil, mga anting-anting. (Isinalin ang sipi mula sa Ingles)|trans-title=Mga Sinaunang Paniniwala at Kaugalian ng mga Tagalog}}</ref> ===Mga modernong inapo=== {{main|Panitik na Buhid|Sulat Hanunuo|Sulat Tagbanwa}} Ang mga natitirang modernong sulat na tuwirang nagmula sa Baybayin sa pamamagitan ng likas na pangyayari ang [[sulat Tagbanwa]] na minana ng [[Palawan people|mga Palawano]] mula sa [[Tagbanua|mga Tagbanwa]] at pinangalanang [[Sulat Tagbanwa#Ibalnan|Ibalnan]], at [[Panitik na Buhid|sulat Buhid]] at [[Sulat Hanunuo|sulat Hanunóo]] sa [[Mindoro]]. Pinalitan ang sinaunang [[Kulitan|sulat Kapampangan]] na ginamit noong siglong 1600 ng artipisyal na sulat na tinatawagang "makabagong Kulitan". Walang ebidensya para sa mga iba pang panrehiyong sulat; tulad ng makabagong eksperimento sa Pampanga. Alinmang ibang sulat ay mga kamakailang likha batay sa isa o isa pa sa mga abesedaryo mula sa mga lumang Kastilang paglalarawan.<ref name="QuoraBaybayin"/> {| class="wikitable" style="width:50%; margin:auto; line-height:1.25em;" |+Makabagong Indikong sulat !Sulat !Rehiyon !Halimbawa |- |[[Wikang Palawano|Sulat Ibalnan]] |[[Palawan]] |[[File:Ibalnan.jpg|150px]] |- |[[Sulat Hanunuo]] |[[Mindoro]] |[[File:Hanunoo script sample.svg|150px]] |- |[[Panitik na Buhid|Sulat Buhid]] |[[Mindoro]] |[[File:Buhid script sample.svg|150px]] |- |[[Sulat Tagbanwa]] |Gitnang at Hilagang [[Palawan]] |[[File:Tagbanwa script sample.svg|150px]] |} ==Mga katangian== [[File:Filipino sword filipino dha baybayin script.JPG|thumb|right|Isang espadang [[Dha (sword)|dha]] na pinag-ukitan ng Baybayin.]][[Talaksan:Itsquietuptown_translated_to_Filipino_and_written_using_Baybayin.png|thumb]] Ang Baybayin ay isang [[Abugida]] (alpasilabryo), na gumagamit ng mga kombinasyon ng katinig at patinig. Ang bawat karakter o titik<ref name="potet" />, habang nakasulat sa payak na anyo, ay isang katinig na nagtatapos sa patinig na "A". Upang isulat ang isang katinig na nagtatapos sa ibang patinig, inilalagay ang isang marka na tinatawagang kudlit<ref name="potet" /> sa itaas ng titik (upang tumunog ng "E" o "I") o sa ibaba ng titik (upang tumunog ng "O" o "U"). Upang magsulat ng mga salita nagsisimula sa patinig, ginagamit ang tatlong titik, tig-isa para sa ''A'', ''E/I'' at ''O/U''. === Palatitikan === {| class="wikitable" style="text-align:center" |+Halimbawa ng mga glipo (gawang-kamay o istilong panggayak) para sa mga saligang titik ! colspan="3" |Nagsasariling patinig | rowspan="2" style="border-top:hidden;border-bottom:hidden;background:white;padding:1px" | ! colspan="17" |Batay na katinig (na may ipinahiwatig na patinig a) |- | style="width:36px" |[[Talaksan:BAYBAYIN_A.png|36x36px|a]]a | style="width:36px" |[[Talaksan:Baybayin_E-I.svg|36x36px|i/e]]i/''e'' | style="width:36px" |[[Talaksan:Baybayin_O-U.svg|36x36px|u/o]]u/''o'' | style="width:36px" |[[Talaksan:Baybayin_Ka.svg|36x36px|ka]]ka | style="width:36px" |[[Talaksan:Baybayin_Ga.svg|36x36px|ga]]ga | style="width:36px" |[[Talaksan:Baybayin_Nga.svg|36x36px|nga]]nga | style="background:white;padding:1px" | | style="width:36px" |[[Talaksan:Baybayin_Ta.svg|36x36px|ta]]ta | style="width:36px" |[[Talaksan:Baybayin_Da.svg|36x36px|da]]da/''ra'' | style="width:36px" |[[Talaksan:Baybayin_Na.svg|36x36px|na]]na | style="background:white;padding:1px" | | style="width:36px" |[[Talaksan:Baybayin_Pa.svg|36x36px|pa]]pa | style="width:36px" |[[Talaksan:Baybayin_Ba.svg|36x36px|ba]]ba | style="width:36px" |[[Talaksan:Baybayin_Ma.svg|36x36px|ma]]ma | style="background:white;padding:1px" | | style="width:36px" |[[Talaksan:Baybayin_Ya.svg|36x36px|ya]]ya | style="width:36px" |[[Talaksan:Baybayin_La.svg|36x36px|la]]la | style="width:36px" |[[Talaksan:Baybayin_Wa.svg|36x36px|wa]]wa | style="width:36px" |[[Talaksan:Baybayin_Sa.svg|36x36px|sa]]sa | style="width:36px" |[[Talaksan:Baybayin_Ha.svg|36x36px|ha]]ha |} {| border="0" cellspacing="0" cellpadding="1" style="text-align:center" |+'''Ang mga saligang titik kasama ng lahat ng mga kombinasyon ng katinig-patinig at virama''' |- valign="top" |'''Mga Patinig''' {| class="wikitable" style="margin:.5em auto" |a |{{Script|Tglg|ᜀ}} |- |i<br />e |{{Script|Tglg|ᜁ}} |- |u<br />o |{{Script|Tglg|ᜂ}} |- |''virama'' |{{Script|Tglg|᜴<br/> ᜔}} |} |'''Ba/Va''' {| class="wikitable" style="margin:.5em auto" |''ba''/''va'' |{{Script|Tglg|ᜊ}} |- |''bi/be<br />vi/ve'' |{{Script|Tglg|ᜊᜒ}} |- |''bu/bo<br />vu/vo'' |{{Script|Tglg|ᜊᜓ}} |- |/b/<br />/v/ |{{Script|Tglg|ᜊ᜴<br>ᜊ᜔}} |} |'''Ka''' {| class="wikitable" style="margin:.5em auto" |''ka'' |{{Script|Tglg|ᜃ}} |- |ki<br />ke |{{Script|Tglg|ᜃᜒ}} |- |ku<br />ko |{{Script|Tglg|ᜃᜓᜓ}} |- |/k/ |{{Script|Tglg|ᜃ᜴<br/>ᜃ᜔}} |} |'''Da/Ra''' {| class="wikitable" style="margin:.5em auto" |''da/ra'' |{{Script|Tglg|ᜇ}} |- |''di/ri<br />de/re'' |{{Script|Tglg|ᜇᜒ}} |- |''du/ru<br />do/ro'' |{{Script|Tglg|ᜇᜓ}} |- |/d/<br />/r/ |{{Script|Tglg|ᜇ᜴<br/>ᜇ᜔}} |} |'''Ta''' {| class="wikitable" style="margin:.5em auto" |''ta'' |{{Script|Tglg|ᜆ}} |- |''ti<br />te'' |{{Script|Tglg|ᜆᜒ}} |- |''tu<br />to'' |{{Script|Tglg|ᜆᜓ}} |- |/t/ |{{Script|Tglg|ᜆ᜴<br/>ᜆ᜔}} |} | rowspan="4" | |- |'''Ga''' {| class="wikitable" style="margin:.5em auto" |''ga'' |{{Script|Tglg|ᜄ}} |- |''gi<br />ge'' |{{Script|Tglg|ᜄᜒ}} |- |''gu<br />go'' |{{Script|Tglg|ᜄᜓ}} |- |/g/ |{{Script|Tglg|ᜄ᜴<br/>ᜄ᜔}} |} |'''Ha''' {| class="wikitable" style="margin:.5em auto" |''ha'' |{{Script|Tglg|ᜑ}} |- |''hi<br />he'' |{{Script|Tglg|ᜑᜒ}} |- |''hu<br />ho'' |{{Script|Tglg|ᜑᜓ}} |- |/h/ |{{Script|Tglg|ᜑ᜴<br/>ᜑ᜔}} |} |'''La''' {| class="wikitable" style="margin:.5em auto" |''la'' |{{Script|Tglg|ᜎ}} |- |''li<br />le'' |{{Script|Tglg|ᜎᜒ}} |- |''lu<br />lo'' |{{Script|Tglg|ᜎᜓ}} |- |/l/ |{{Script|Tglg|ᜎ᜴<br/>ᜎ᜔}} |} |'''Ma''' {| class="wikitable" style="margin:.5em auto" |''ma'' |{{Script|Tglg|ᜋ}} |- |''mi<br />me'' |{{Script|Tglg|ᜋᜒ}} |- |''mu<br />mo'' |{{Script|Tglg|ᜋᜓ}} |- |/m/ |{{Script|Tglg|ᜋ᜴<br/>ᜋ᜔}} |} |'''Wa''' {| class="wikitable" style="margin:.5em auto" |''wa'' |{{Script|Tglg|ᜏ}} |- |''wi<br />we'' |{{Script|Tglg|ᜏᜒ}} |- |''wu<br />wo'' |{{Script|Tglg|ᜏᜓ}} |- |/w/ |{{Script|Tglg|ᜏ᜴<br/>ᜏ᜔}} |} |- |'''Na''' {| class="wikitable" style="margin:.5em auto" |''na'' |{{Script|Tglg|ᜈ}} |- |''ni<br />ne'' |{{Script|Tglg|ᜈᜒ}} |- |''nu<br />no'' |{{Script|Tglg|ᜈᜓ}} |- |/n/ |{{Script|Tglg|ᜈ᜴<br/>ᜈ᜔}} |} |'''Nga''' {| class="wikitable" style="margin:.5em auto" |''nga'' |{{Script|Tglg|ᜅ}} |- |''ngi<br />nge'' |{{Script|Tglg|ᜅᜒ}} |- |''ngu<br />ngo'' |{{Script|Tglg|ᜅᜓ}} |- |/ŋ/ |{{Script|Tglg|ᜅ᜴<br/>ᜅ᜔}} |} |'''Pa/Fa''' {| class="wikitable" style="margin:.5em auto" |''pa''/''fa'' |{{Script|Tglg|ᜉ}} |- |''pi/pe<br />fi/fe'' |{{Script|Tglg|ᜉᜒ}} |- |''pu/po<br />fu/fo'' |{{Script|Tglg|ᜉᜓ}} |- |/p/<br />/f/ |{{Script|Tglg|ᜉ᜴<br/>ᜉ᜔}} |} |'''Sa/Za''' {| class="wikitable" style="margin:.5em auto" |''sa''/''za'' |{{Script|Tglg|ᜐ}} |- |''si/se<br />zi/ze'' |{{Script|Tglg|ᜐᜒ}} |- |''su/so<br />zu/zo'' |{{Script|Tglg|ᜐᜓ}} |- |/s/<br />/z/ |{{Script|Tglg|ᜐ᜴<br/>ᜐ᜔}} |} |'''Ya''' {| class="wikitable" style="margin:.5em auto" |''ya'' |{{Script|Tglg|ᜌ}} |- |''yi<br />ye'' |{{Script|Tglg|ᜌᜒ}} |- |''yu<br />yo'' |{{Script|Tglg|ᜌᜓ}} |- |/j/ |{{Script|Tglg|ᜌ᜴<br/>ᜌ᜔}} |} |- | colspan="5" | |}Tandaan na itinatampok sa ikalawa-sa-huling hanay ang pamudpod virama " ᜴", na ipinakilala ni Antoon Postma sa [[sulat Hanunuo]]. Ang huling hanay ng mga kumpol na may krus-kudlit virama "+", ay idinagdag sa orihinal na sulat, ipinakilala ni Francisco Lopez, isang Kastilang pari noong 1620. May isang simbolo lamang para sa '''Da''' o '''Ra''' dahil alopono ang mga ito sa karamihan ng [[Mga wikang Pilipino|mga wika ng Pilipinas]], kung saan nagiging '''Ra''' ito sa pagitan ng mga patinig at nagiging '''Da''' sa mga ibang posisyon. Napanatili ang ganitong alituntunin ng balarila sa makabagong Filipino, kaya kapag may '''d''' sa pagitan ng dalawang patinig, nagiging '''r''' ito, tulad sa mga salitang ''dangal'' at ''marangal'', o ''dunong'' at ''marunong'', at kahit sa ''raw'' at ''daw'' at sa ''rin'' at ''din'' pagkatapos ng mga patinig.<ref name="baybayin"/> Gayunpaman, mayroong hiwalay na simbolo para sa '''Da''' at '''Ra''' para sa ibang uri ng Baybayin tulad ng Sambal, Basahan, at Ibalnan; upang banggitin lamang ang ilan. Ginagamit din ang parehong simbolo upang kumatawan sa '''Pa''' at '''Fa''' (o '''Pha'''), '''Ba''' at '''Va''', at '''Sa''' at '''Za''' na katunog din. Kinatawan ng isang titik ang '''nga'''. Pinanatili ng kasalukuyang bersyon ng alpabetong Filipino ang "'''ng'''" bilang [[digraph (orthography)|digrapo]]. Bukod sa mga ponetikong pagsasaalang-alang na ito, monokameral ang sulat at hindi gumagamit ng maliit at malaking titik upang ipakitang iba ang mga pangalang pantangi o unang titik ng mga salitang nagsisimula ng mga pangungusap.<br> ==== Virama Kudlit ==== Naging lalong mahirap ang orihinal na pamamaraan ng pagsulat para sa mga Kastilang pari na nagsasalinwika ng mga aklat tungo sa mga [[Mga wikang Pilipino|bernakular]], dahil noong una hindi isinasama ng Baybayin ang huling katinig na walang patinig. Maaaring ikalito ito ng mga mambabasa sa anong salita o bigkas ang nilayon ng manunulat. Halimbawa, 'bu-du' ang pagbaybay sa 'bundok', na hindi isinasama ang huling katinig ng bawat pantig. Dahil dito, ipinakilala ni Francisco Lopez ang kanyang kudlit noong 1620 na tinatawagang sabat o krus na nagkansela sa pahiwatig na tunog ng patinig ''a'' at nagpahintulot sa pagsusulat ng huling katinig. Isinulat ang kudlit sa anyo ng tandang "+",<ref name="bibingka">{{cite web|url=http://www.bibingka.com/dahon/tagalog/tagalog.htm|title=The Tagalog script|archive-url=https://web.archive.org/web/20080823214513/http://www.bibingka.com/dahon/tagalog/tagalog.htm|archive-date=Agosto 23, 2008|access-date=Setyembre 2, 2008|language=en|trans-title=Ang sulat Tagalog}}</ref> na may kaugnayan sa [[Kristiyanismo]]. Pareho ang silbi nitong malakrus na kudlit sa [[virama]] sa sulat [[Devanagari]] sa [[India|Indiya]]. Sa katunayan, tinatawagang ''Tagalog Sign Virama'' ang kudlit ng Unicode. === Bantas at pagitan === Noong una, ang Baybayin ay may iisang bantas lamang ({{Script|Tglg|᜶}}), na tinawagang Bantasan.<ref name="potet">{{cite book|last1=Potet|first1=Jean-Paul G.|title=Baybayin, the Syllabic Alphabet of the Tagalogs|page=95|accessdate=Mayo 20, 2020|url=https://books.google.com/?id=Ca5XDwAAQBAJ|language=Ingles|trans-title=Mga Sinaunang Paniniwala at Kaugalian ng mga Tagalog}}</ref><ref>{{cite book|last1=de Noceda|first1=Juan|title=Vocabulario de la lengua tagala|date=1754|page=39|url=https://babel.hathitrust.org/cgi/pt?id=miun.aqj5903.0001.001&view=image&seq=61|language=Kastila|trans-title=Bokabularyo ng wikang Tagalog}}</ref> Ngayon, gumagamit ang Baybayin ng dalawang bantas, ang solong bantas ({{Script|Tglg|᜵}}), na nagsisilbi bilang kuwit o tagahati ng talata, at ang dobleng bantas ({{Script|Tglg|᜶}}), na nagsisilbi bilang tuldok o pangwakas ng talata. Kahawig ang mga bantas na ito sa solong at dobleng [[danda]] sa mga ibang Indikong Abugida at maaaring ilahad nang patayo tulad ng mga Indikong danda, o nang pahilis tulad ng mga bantas na pahilis. Nagkakaisa sa paggamit ng mga bantas ang lahat ng mga sulat Pilipino at isinakodigo ng Unicode sa bloke ng [[sulat Hanunóo]].<ref>{{cite web|url=https://www.unicode.org/versions/Unicode13.0.0/ch17.pdf#G26723|title=Chapter 17: Indonesia and Oceania, Philippine Scripts|publisher=Unicode Consortium|date=March 2020|language=Ingles|trans-title=Kabanata 17: Indonesia at Oceania, Mga Pilipinong Sulat}}</ref> Hindi ginamit sa kasaysayan ang paghihiwalay sa mga salita dahil isinulat nang patuloy ang mga salita, ngunit karaniwan ito ngayon.<ref name="baybayin" /> === Pagkakasunod-sunod ng Titik === * Sa ''[[Katesismo para sa mga Pilipinong Katoliko|Doctrina Christiana]]'', ang mga titik ng Babayin ay inayos (nang walang anumang koneksyon sa iba pang magkatulad na panitik, maliban sa pag-ayos ng mga patinig bago ang mga katinig) bilang: *:'''A, U/O, I/E; Ha, Pa, Ka, Sa, La, Ta, Na, Ba, Ma, Ga, Da/Ra, Ya, NGa, Wa'''.<ref>{{cite web|url=http://www.gutenberg.org/files/16119/16119-h/16119-h.htm#d0e129|title=Doctrina Cristiana|website=Project Gutenberg|trans-title=Doktrinang Kristiyano|language=Kastila}}</ref> * Sa Unicode, inayos ang mga titik nang magkaugnay sa mga ibang panitikang Indiko, ayon sa pagkakaugnay ng mga magkakalapit na mga katinig: *:'''A, I/E, U/O; Ka, Ga, Nga; Ta, Da/Ra, Na; Pa, Ba, Ma; Ya, Ra, La; Wa, Sa, Ha'''.<ref name="UnicodeTagalog">[https://www.unicode.org/charts/PDF/U1700.pdf Unicode Baybayin Tagalog variant]</ref> == Paggamit == === Pre-kolonyal at kolonyal na paggamit === Sa kasaysyan, ginamit ang Baybayin sa mga lugar kung saan sinasalita ang [[Wikang Tagalog|Tagalog]] at sa mas maliit na sakop, ang [[Wikang Kapampangan|Kapampangan]]. Kumalat sa mga [[Wikang Iloko|Ilokano]] ang paggamit nito noong itinaguyod ng mga Kastila ang kanyang paggamit sa paglathala ng mga Bibliya. Binigyang pansin ni [[Pedro Chirino]], isang Kastilang pari, noong 1604 at [[Antonio de Morga]] noong 1609 na marunong ang karamihan ng mga Pilipino sa Baybayin, at sinabi na halos walang lalaki at mas bihira pa ang babae na hindi bumabasa at nagsusulat sa mga titik na ginagamit sa [[Luzon|"pulo ng Maynila"]].<ref name="geoffwadecham">{{cite journal|last1=Wade|first1=Geoff|title=On the Possible Cham Origin of the Philippine Scripts|journal=Journal of Southeast Asian Studies|date=March 1993|volume=24|issue=1|pages=44–87|doi=10.1017/S0022463400001508|jstor=20071506|language=Ingles|trans-title=Patungkol sa Posibleng Pinagmulang Cham ng mga Sulat Pilipino}}</ref> Itinala na hindi sila nagsusulat ng mga aklat o nagrerekord, ngunit ginamit ang Baybayin para sa mga personal na pagsusulat tulad ng mga maliliit na nota at mensahe, tula at paglagda ng mga dokumento.<ref name="Scott" /> Ayon sa kaugalian, isinulat ang Baybayin sa mga [[palma|dahon ng palma]] gamit ang mga panulat o sa [[kawayan]] gamit ang mga kutsilyo.<ref>{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=KFQOAQAAMAAJ&q=baybayin+palm+leaves&dq=baybayin+palm+leaves|title=Filipinas|last=|first=|date=1995-01-01|publisher=Filipinas Pub.|isbn=|location=|pages=60|language=en|quote=|via=|issue=36–44}}</ref> Ang kurbadong hugis ng mga titik ng Baybayin ay tuwirang resulta nitong pamana; nakapupunit sa dahon ang mga tuwid na linya.<ref>{{Cite web|url=http://princelystates.com/ArchivedFeatures/fa-03-05.shtml|title=Cochin Palm Leaf Fiscals|date=2001-04-01|website=Princely States Report > Archived Features|language=en|access-date=2017-01-25|archive-url=https://web.archive.org/web/20170113205231/http://princelystates.com/ArchivedFeatures/fa-03-05.shtml|archive-date=2017-01-13|url-status=dead|trans-title=Mga Dahon ng Palmera na Piskal ng Cochin}}</ref> Nang maukit ang mga titik sa kawayan, pinapahiran ito ng abo upang lumitaw ang mga titik. Binanggit ng isang di-kilalang sanggunian mula sa 1590 na: {{quote |text=Kapag nagsusulat sila, ito ay nasa mga tableta na gawa sa kawayan na mahahanap sa mga pulong iyon, sa banakal. Sa paggamit ng ganoong tableta, na kasinglaki ng apat na daliri, hindi ipinanunulat ang tinta, ngunit ang iilang mga panulat kung saan tinatabas ang ibabaw at banakal ng kawayan at isinasagawa ang mga titik.<ref name="baybayin"/> }} [[File:UST Baybayin Document.png|200px|thumb|right|1613 (Dokumento A) at 1625 (Dokumento B)]] Noong panahon ng mga Kastila, nagsimulang isulat ang karamihan ng Baybayin gamit ang tinta sa papel o inilalathala sa mga aklat (gamit ang mga [[Woodblock printing|bloke ng kahoy]]) upang padaliin ang pagkalat ng Kristiyanismo.<ref>{{cite journal|last1=Woods|first1=Damon L.|title=Tomas Pinpin and the Literate Indio: Tagalog Writing in the Early Spanish Philippines|date=1992|url=https://escholarship.org/content/qt7kz776js/qt7kz776js.pdf|language=Ingles|trans-title=Tomas Pinpin at ang Edukadong Indio: Pagsusulat ng Tagalog sa Maagang Kastilang Pilipinas}}</ref> Sa mga ilang bahagi ng bansa tulad nh [[Mindoro]] nanatili ang kinaugaliang paraan ng pagsusulat.<ref name="Scott" /> Ikinakatuwiran ni Isaac Donoso, isang iskolar, na mahalaga ang papel ng mga dokumentong nakasulat sa katutubong wika at sa Baybayin sa hudisyal at legal na buhay ng kolonya.<ref name="letrademeca"/> Tinatalakay ng [[University of Santo Tomas Baybayin Documents|Dokumentong Baybayin ng Unibersidad ng Santo Tomas]] ang dalawang legal na transaksyon ng lupa't bahay noong 1613, na nakasulat sa Baybayin, (binansagang Dokumento A na pinetsahang Pebrero 15, 1613)<ref>{{Cite web|url=http://www.mts.net/~pmorrow/doc_a.htm|title=Document A|date=Mayo 5, 2010|accessdate=Setyembre 3, 2014|website=|publisher=|last=Morrow|first=Paul|language=Ingles|trans-title=Dokumento A}}</ref> at 1625 (binansagang Dokumento B na pinetsahang Disyembre 4, 1625)<ref>{{Cite web|url=http://www.mts.net/~pmorrow/doc_b.htm|title=Document B|date=Mayo 4, 2010|accessdate=Setyembre 3, 2014|website=|publisher=|last=Morrow|first=Paul|trans-title=Dokumento B|archive-date=Hulyo 29, 2015|archive-url=https://web.archive.org/web/20150729081423/http://www.mts.net/~pmorrow/doc_b.htm|url-status=dead}}</ref> ===Makabagong paggamit=== [[File:Philippine passport (2016 edition) Baybayin.jpg|thumb|250px|Pasaporte ng Pilipinas (edisyong 2016) na nagpapakita ng sulat Baybayin]] Pana-panahong naimungkahi ang iilang panukalang-batas na nilalayong itaguyod itong sistema ng pagsulat, kabilang dito ang ''"National Writing System Act"'' (Panukalang Batas ng Kapulungan 1022<ref>{{cite web|url=http://congress.gov.ph/legisdocs/basic_17/HB01022.pdf|title=House Bill 1022|publisher=[[Ika-17 na Kongreso ng Pilipinas#Kapulungan ng mga Kinatawan|Ika-17 Kongreso ng Pilipinas]]|accessdate=Setyembre 24, 2018|date=Hulyo 4, 2016|trans-title=Panukalang Batas 1022|language=Ingles|archive-date=2019-11-26|archive-url=https://web.archive.org/web/20191126193202/http://www.congress.gov.ph/legisdocs/basic_17/HB01022.pdf|url-status=dead}}</ref>/Panukalang Batas ng Senado 433<ref>{{cite web|url=https://senate.gov.ph/lis/bill_res.aspx?congress=17&q=SBN-433|title=Senate Bill 433|publisher=[[Ika-17 na Kongreso ng Pilipinas#Senado|Ika-17 Senado ng Pilipinas]]|accessdate=Setyembre 24, 2018|date=Hulyo 19, 2016|trans-title=Panukalang Batas ng Senado 433|language=en}}</ref>). Ginagamit ito sa pinakakasalukuyang [[Piso ng Pilipinas#Serye ng Bagong Salinlahing Baryang Salapi (New Generation Currency Coin Series, 2018 - Kasalukuyan)|serye ng Bagong Salinlahing Baryang Salapi ng piso ng Pilipinas]] na inilabas noong huling sangkapat ng 2010. "Pilipino" ang salita na ginamit sa mga pera ({{Script|Tglg|ᜉᜒᜎᜒᜉᜒᜈᜓ}}). Ginagamit din ito sa mga [[pasaporte ng Pilipinas]], lalo na sa pinakabagong edisyon ng [[Biometric passport|e-pasaporte]] na inilabas noong 11 Agosto 2009 patuloy. Ang mga pahinang gansal ng mga pahinang 3–43 ay may "{{Script|Tglg|ᜀᜅ᜔ ᜃᜆᜓᜏᜒᜍᜈ᜔ ᜀᜌ᜔ ᜈᜄ᜔ᜉᜉᜇᜃᜒᜎ ᜐ ᜁᜐᜅ᜔ ᜊᜌᜈ᜔}}" ("Ang katuwiran ay nagpapadakila sa isang bayan") bilang pagtukoy sa [[Aklat ng mga Kawikaan|Kawikaan]] 14:34. <gallery> Talaksan:National anthem in baybayin.jpg|Ang mga liriko ng [[Lupang Hinirang]] na isinalin sa Baybayin. Talaksan:Philippine revolution flag magdiwang.svg|Watawat ng [[Katipunan]] sa [[Magdiwang (Katipunan faction)|pangkat Magdiwang]], na may titik ''ka'' ng Baybayin. Talaksan:National Historical Commission of the Philippines (NHCP).svg|Selyo ng [[National Historical Commission of the Philippines|Pambansang Komisyong Pangkasaysayan ng Pilipinas]], na may titik ''ka'' at ''pa'' sa Baybayin sa gitna. Talaksan:Seal of the Armed Forces of the Philippines.svg|Sagisag ng [[Sandatahang Lakas ng Pilipinas]], na may titik ''ka'' ng Baybayin sa gitna. Talaksan:National Library of the Philippines (NLP).svg|Tatak ng [[Pambansang Aklatan ng Pilipinas]]. ''Karunungan'' ang pagbabasa ng tekstong Baybayin (''ka r(a)u n(a)u nga n(a)''). Talaksan:National Museum of the Philippines.svg|Tatak ng [[Pambansang Museo ng Pilipinas]], na may titik ''pa'' ng Baybayin sa gitna, sa tradisyonal na kubadong istilo.. Talaksan:Gawad Lakandula.png|Naglalaman ang sagisag ng [[Order of Lakandula|Orden ni Lakandula]] ng inskripsyon na may mga Baybayin na kumakatawan sa pangalang ''[[Lakandula]]'', na binabasa pakaliwa mula sa itaas. </gallery> == Mga halimbawa == ===Ama Namin=== {| class="wikitable" ! scope="col" |Sulat Baybayin ! scope="col" |[[Alpabetong Latin|Sulat Latin]] |- |<poem> {{Script|Tglg|ᜀᜋ ᜈᜋᜒᜈ᜔᜵ ᜐᜓᜋᜐᜎᜅᜒᜆ᜔ ᜃ᜵}} {{Script|Tglg|ᜐᜋ᜔ᜊᜑᜒᜈ᜔ ᜀᜅ᜔ ᜅᜎᜈ᜔ ᜋᜓ᜶}} {{Script|Tglg|ᜋᜉᜐᜀᜋᜒᜈ᜔ ᜀᜅ᜔ ᜃᜑᜇᜒᜀᜈ᜔ ᜋᜓ᜵}} {{Script|Tglg|ᜐᜓᜈ᜔ᜇᜒᜈ᜔ ᜀᜅ᜔ ᜎᜓᜂᜊ᜔ ᜋᜓ᜵}} {{Script|Tglg|ᜇᜒᜆᜓ ᜐ ᜎᜓᜉ᜵ ᜉᜇ ᜈᜅ᜔ ᜐ ᜎᜅᜒᜆ᜔᜶}} {{Script|Tglg|ᜊᜒᜄ᜔ᜌᜈ᜔ ᜋᜓ ᜃᜋᜒ ᜅᜌᜓᜈ᜔ ᜅ᜔ ᜀᜋᜒᜅ᜔ ᜃᜃᜈᜒᜈ᜔ ᜐ ᜀᜇᜂ ᜀᜇᜂ᜵}} {{Script|Tglg|ᜀᜆ᜔ ᜉᜆᜏᜇᜒᜈ᜔ ᜋᜓ ᜃᜋᜒ ᜐ ᜀᜋᜒᜅ᜔ ᜋ᜔ᜅ ᜐᜎ᜵}} {{Script|Tglg|ᜉᜇ ᜈᜅ᜔ ᜉᜄ᜔ᜉᜉᜆᜏᜇ᜔ ᜈᜋᜒᜈ᜔ ᜐ ᜋ᜔ᜅ ᜈᜄ᜔ᜃᜃᜐᜎ ᜐ ᜀᜋᜒᜈ᜔᜶}} {{Script|Tglg|ᜀᜆ᜔ ᜑᜓᜏᜄ᜔ ᜋᜓ ᜃᜋᜒᜅ᜔ ᜁᜉᜑᜒᜈ᜔ᜆᜓᜎᜓᜆ᜔ ᜐ ᜆᜓᜃ᜔ᜐᜓ᜵}} {{Script|Tglg|ᜀᜆ᜔ ᜁᜀᜇ᜔ᜌ ᜋᜓ ᜃᜋᜒ ᜐ ᜋᜐᜋ᜶ [[Amen|ᜐᜒᜌ ᜈᜏ]]᜶}} </poem> |<poem> ''Ama namin, sumasalangit ka,'' ''Sambahín ang ngalan mo.'' ''Mapasaamin ang kaharián mo,'' ''Sundin ang loób mo,'' ''Dito sa lupà, para nang sa langit.'' ''Bigyán mo kamí ngayón ng aming kakanin sa arau-arau;'' ''At patawarin mo kamí sa aming mga sala,'' ''Para nang pagpapatawad namin sa mga nagkakasala sa amin.'' ''At huwág mo kamíng ipahintulot sa tuksó,'' ''At iadyâ mo kamí sa masama. [[Amen|Siya nawâ]].'' </poem> |} ===Pandaigdig na Pagpapahayag ng mga Karapatang Pantao=== {| class="wikitable" ! scope="col" |Sulat Baybayin ! scope="col" |Sulat Latin |- |{{Script|Tglg|ᜀᜅ᜔ ᜎᜑᜆ᜔ ᜅ᜔ ᜆᜂ ᜀᜌ᜔ ᜁᜐᜒᜈᜒᜎᜅ᜔ ᜈ ᜋᜎᜌ<br /> ᜀᜆ᜔ ᜉᜈ᜔ᜆᜌ᜔ᜉᜈ᜔ᜆᜌ᜔ ᜐ ᜃᜇᜅᜎᜈ᜔ ᜀᜆ᜔ ᜋ᜔ᜄ ᜃᜇᜉᜆᜈ᜔᜶}} {{Script|Tglg|ᜐᜒᜎ ᜀᜌ᜔ ᜉᜒᜈᜄ᜔ᜃᜎᜓᜂᜊᜈ᜔ ᜅ᜔ ᜃᜆᜓᜏᜒᜇᜈ᜔ ᜀᜆ᜔ [[Budhi|ᜊᜓᜇ᜔ᜑᜒ]]<br /> ᜀᜆ᜔ ᜇᜉᜆ᜔ ᜋᜄ᜔ᜉᜎᜄᜌᜈ᜔ ᜀᜅ᜔ ᜁᜐᜆ᜔ ᜁᜐ ᜐ ᜇᜒᜏ ᜅ᜔ ᜉᜄ᜔ᜃᜃᜉᜆᜒᜇᜈ᜔᜶}} | style="font-style:italic" |{{lang|tl|Ang lahat ng tao'y isinilang na malaya}} {{lang|tl|at pantay-pantay sa karangalan at mga karapatan.}} {{lang|tl|Sila'y pinagkalooban ng katuwiran at [[budhi]]}} {{lang|tl|at dapat magpalagayan ang isa't isa sa diwa ng pagkakapatiran.}} |} [[Talaksan:Article_1_of_UDHR,_Handwritten_in_Filipino_Baybayin_Script.jpg|thumb|477x477px|Artikulo 1 ng Pandaigdig na Pagpapahayag ng mga Karapatan ng Tao, nakasulat-kamay sa Pilipinong Baybayin.]] === Pambansang sawikain ng Pilipinas === {| class="wikitable" ! scope="col" |Panitik-Baybayin ! scope="col" |Panitik-Latin |- |{{Script|Tglg|ᜋᜃᜇᜒᜌᜓᜐ᜔᜵<br /> ᜋᜃᜆᜂ᜵<br /> ᜋᜃᜃᜎᜒᜃᜐᜈ᜔᜵ ᜀᜆ᜔<br /> ᜋᜃᜊᜈ᜔ᜐ᜶}} |{{lang|tl|Maka-Diyos,<br /> Maka-Tao,<br /> Makakalikasan, at<br /> Makabansa.}} |- |{{Script|Tglg|ᜁᜐᜅ᜔ ᜊᜈ᜔ᜐ᜵<br /> ᜁᜐᜅ᜔ ᜇᜒᜏ᜶}} |{{lang|tl|Isang Bansa,<br /> Isang Diwa}} |} === Pambansang awit === Nasa ibaba ang unang dalawang taludtod ng [[pambansang awit]] ng Pilipinas, ang [[Lupang Hinirang]], sa Baybayin. {| class="wikitable" ! Panitik-Baybayin ! Panitik-Latin |- | <poem>ᜊᜌᜅ᜔ ᜋᜄᜒᜎᜒᜏ᜔᜵ ᜉᜒᜇ᜔ᜎᜐ᜔ ᜈᜅ᜔ ᜐᜒᜎᜅᜈᜈ᜔᜵ ᜀᜎᜊ᜔ ᜈᜅ᜔ ᜉᜓᜐᜓ᜵ ᜐ ᜇᜒᜊ᜔ᜇᜒᜊ᜔ ᜋᜓᜌ᜔ ᜊᜓᜑᜌ᜔᜶ ᜎᜓᜉᜅ᜔ ᜑᜒᜈᜒᜇᜅ᜔᜵ ᜇᜓᜌᜈ᜔ ᜃ ᜈᜅ᜔ ᜋᜄᜒᜆᜒᜅ᜔᜵ ᜐ ᜋᜈ᜔ᜎᜓᜎᜓᜉᜒᜄ᜔᜵ ᜇᜒ ᜃ ᜉᜐᜒᜐᜒᜁᜎ᜔᜶</poem> | <poem>Bayang magiliw, Perlas ng silanganan, Alab ng puso Sa dibdib mo'y buhay. Lupang hinirang, Duyan ka ng magiting, Sa manlulupig Di ka pasisiil.</poem> |} === Mga halimbawang pangungusap === * {{Script|Tglg|ᜌᜋᜅ᜔ ᜇᜒ ᜈᜄ᜔ᜃᜃᜂᜈᜏᜀᜈ᜔᜵ ᜀᜌ᜔ ᜋᜄ᜔ ᜉᜃᜑᜒᜈᜑᜓᜈ᜔᜶}} *: Yamang ‘di nagkakaunawaan, ay mag-pakahinahon. * {{Script|Tglg|ᜋᜄ᜔ᜆᜈᜒᜋ᜔ ᜀᜌ᜔ ᜇᜒ ᜊᜒᜇᜓ᜶}} *: Magtanim ay 'di biro. * {{Script|Tglg|ᜀᜅ᜔ ᜃᜊᜆᜀᜈ᜔ ᜀᜅ᜔ ᜉᜄ᜔ᜀᜐ ᜈᜅ᜔ ᜊᜌᜈ᜔}}᜶ *: Ang kabataan ang pag-asa ng bayan. * {{Script|Tglg|ᜋᜋᜑᜎᜒᜈ᜔ ᜃᜒᜆ ᜑᜅ᜔ᜄᜅ᜔ ᜐ ᜉᜓᜋᜓᜆᜒ ᜀᜅ᜔ ᜊᜓᜑᜓᜃ᜔ ᜃᜓ᜶}} *: Mamahalin kita hanggang sa pumuti ang buhok ko. == Unicode == Idinagdag ang Baybayin sa Pamantayang [[Unicode]] noong Marso, 2002 sa paglabas ng bersyong 3.2. ===Bloke=== {{main|Tagalog (bloke ng Unicode)}} Kabilang sa Unicode sa ilalim ng pangalang 'Tagalog'. Sakop ng Baybayin-Tagalog sa Unicode: U+1700–U+171F {{Unicode chart Tagalog}} == Tipaan == === Gboard === [[File:Baybayin Keyboad by Gboard Screenshot.png|thumb|Isang screenshot ng tipaang Baybayin sa Gboard.]] Isinapanahon ang talaan ng suportadong wika ng [[Gboard]], isang ''[[virtual keyboard]] [[Mobile app|app]]'' na binuo ng [[Google]] para sa [[Android (operating system)|Android]] at [[iOS]] noong Agosto 1, 2019.<ref>{{cite web|author=techmagus|title=Baybayin in Gboard App Now Available|date=Agosto 2019|url=https://techmagus.icu/baybayin-gboard-now-available/|access-date=Agosto 1, 2018|language=Ingles|trans-title=Magagamit na Ngayon ang Baybayin sa Gboard App|archive-date=Agosto 1, 2019|archive-url=https://web.archive.org/web/20190801125919/https://techmagus.icu/baybayin-gboard-now-available/|url-status=dead}}</ref> Kabilang dito ang lahat ng bloke ng Unicode Baybayin: Baybayin-Buhid bilang "Buhid", Baybayin-Hanunoó bilang "Hanunuo", Baybayin-Tagalog bilang "Filipino (Baybayin), at Baybayin-Tagbanwa bilang "Aborlan".<ref>{{cite web|author=techmagus|title=Activate and Use Baybayin in Gboard|date=Agosto 2019|url=https://techmagus.icu/activate-baybayin-gboard/|access-date=Agosto 1, 2018|trans-title=Panaganahin at Gamitin ang Baybayin sa Gboard|language=en|archive-date=2020-06-12|archive-url=https://web.archive.org/web/20200612143317/https://techmagus.icu/activate-baybayin-gboard/|url-status=dead}}</ref> Idinisenyo ang tipaan ng Baybayin-Tagalog ("Filipino (Baybayin)") para madaling gamitin habang pinipindot ang titik. Ipinapakita ang mga panandang patinig para sa e/i at o/u, pati na rin ang kudlit (pagkansela ng tunog-patinig) sa gitna ng pagkakaayos ng tipaan. ===Philippines Unicode Keyboard Layout na may Baybayin === Posibleng magmakinilya ng Baybayin nang direkta mula sa tipaan nang hindi gumagamit ng mga ''online typepad''. Kabilang sa ''Philippines Unicode Keyboard Layout''<ref name="techmagus">{{cite web|url=https://techmagus.icu/paninap-unicode-keyboard-layout/the-philippines-national-keyboard-layout/|title=Philippines Unicode Keyboard Layout|website=techmagus™|language=Ingles|access-date=2020-06-12|archive-date=2020-06-12|archive-url=https://web.archive.org/web/20200612110746/https://techmagus.icu/paninap-unicode-keyboard-layout/the-philippines-national-keyboard-layout/|url-status=dead}}</ref> ang mga iba't ibang uri ng pagkakayos ng Baybayin para sa mga iba't ibang tagagamit ng tipaan: [[QWERTY]], Capewell-Dvorak, Capewell-QWERF 2006, Colemak, at Dvorak. Magagamit ang lahat ng mga ito sa mga instalasyon ng Microsoft Windows at GNU/Linux 32-bit at 64-bit. Maaaring i-''download'' ang pagkakaayos ng tipaan na may Baybayin sa [https://bitbucket.org/paninap/ph-ukl/ pahinang ito]. ==Tingnan din== *[[Panitik na Buhid|Sulat Buhid]] *[[Palabaybayan ng Filipino]] *[[Sulat Hanunuo]] *[[Kulitan]] *[[Laguna Copperplate Inscription|Inskripsiyon sa Binatbat na Tanso ng Laguna]] *[[Lumang Tagalog]] *[[Sulat Tagbanwa]] *[[Abakada]] == Mga sanggunian == {{reflist}} ==Mga kawing panlabas== {{commons category}} * [https://web.archive.org/web/20140201135616/http://www.congress.gov.ph/download/basic_16/HB00160.pdf Panukalang Batas 160, o ''National Script Act of 2011''] * [https://symbl.cc/en/unicode/blocks/tagalog/ Tagalog – Unicode character table] * [http://nordenx.blogspot.com/p/downloads.html Mga Makabagong Font ng Baybayin] * [http://paulmorrow.ca/fonts.htm Mga Font ng Baybayin ni Paul Morrow] {{Baybayin}} [[Kaurian:Panitikan sa Pilipino]] [[Kategorya:Baybayin]] [[Kategorya:Kasaysayan ng Pilipinas (900–1565)]] e9yfzj5xbzid5wq2l69gangkqrchph1 0 4305 2165330 2041034 2025-06-18T12:05:47Z 112.202.97.114 Skibidi 2165330 wikitext text/x-wiki Skibidi dop dop dop yes yes skibidi naunsa dib dib == Bulgaria == Noong [[705]], Si Tervel ng Bulgaria ay binansagang "Caesar" ni Emperador [[Justiniano II|Justinian II]]. Si Boris I ng Bulgaria ay ang kinikilalang unang ''tsar'' dahil sa kombersyon ng Bulgaria sa [[Kristiyanismo|Kristyanismo]] noong panahon ng kanyang paghahari. Ngunit, ang tunay na unang gumamit ng titulong ''tsar'' ay ang kanyang anak ng si Simeon I ng Bulgarya. Pagkatapos nito ay nagkaroon ng digmaan sa pagitan ng [[Silangang Imperyong Romano|Byzantino]] at Bulgarya dahil sa koronasyon ni Simeon I ng[[Ekumenikal na Patriarka ng Constantinople|Patriarka ng Constantinople]]. Naganap ito hanggang kinilala ng mga Byzantino ang Bulgaria noong [[924]] at [[927]]. Ginamit din ang titulong "[[awtokrato|awtokrato"]] na isang pag-sunod sa mga kaugaliang Byzantino na dalawa lamang ang maaring tawagin na Caesar sa Europa, para sa Emperador ng Silangan at Kanlurang Roma. [[Talaksan:Boris3bulgaria1894.jpg|thumb|Boris III, ang Tsar ng Bulgaria mula 1918-1943 ]] Ginamit ito ng dinastiya hanggang taong [[1422]] noong sinakop ng [[Imperyong Otomano]]. Sa Bulgarya, ang [[sultan]] ng Imperyo ay tinatawag na ''tsar.'' Ito ay kaugnay sa pagbansag ng mga [[Gresya|Greco]] na "basileus" sa Sultan. Pagkatapos ng liberasyon ng Bulgarya mula sa mga Otomano, unang tinawag na ''kjanz'' ang lider ng Bulgarya''.'' Sa tuluyang [[kasarinlan]] ng Bulgarya noon 1908, ginamit ni Ferdinand I ng Bulgarya ang titulong ''tsar'' hanggang sa pagbagsak ng ''tsardom'' noong [[1946]]. Ngunit sa panahong iyon, hindi na konotasyon ng ''tsar'' ang "''emperador".'' Sa labas ng bansa, ang pagsalin sa titulo ay ''"hari",'' tulad ng pagtawag ng Hari ng [[Gresya]] na "''basileus''" sa loob ng bansa at "''hari''" sa labas nito. [[Kaurian:Rusya]] [[Kaurian:Kasaysayan]] == Serbiya == Ang titulong ''Tsar'' ay ginamit ng dalawang monarko sa kasaysayan ng bansang [[Serbiya]]. Ang lumang titulo na ginamit ay ''kralj'' o "hari". Noong [[1345]], itananghal ni [[Stephen Uroš IV Dušan ng Serbia|Stefan Dušan]] ang kaniyang sarili bilang "Emperador ng mga Serb at Griyego" (ang pagsasalin ng titulo sa wikang Griyego ay ''basileus at autokrator ng mga Serb at Romano''). Siya'y nakoronohan na gamit ang titulong binanggit sa [[Skopje]] sa [[Pasko ng Pagkabuhay|Linggo ng Pagkabuhay]] (ika-16 ng Abril), taong [[1346]], ng patriyarka ng Serbiya, kasama ang patriyarkang Bulgaro at ang arsobispo ng Orhid. Nakoronohan din bilang Empatris ang kaniyang asawa na si Helena ng Bulgariya, kasama ng kaniyang anak na binigyan ng kapangyarihan na maitutulad sa hari. Nang mamatay si Dušan, naging Emperador ang kaniyang anak na si Stefan Uroš V. Nagkaroon ng digmaan tungkol sa pagkasunod-sunod ng dinastiya na sinimulan ni Simeon Uroš, na tiyuhan ng bagong emperador na sinundan naman ng pinsan ni Stefan Uroš V at anak ni Simeon na si John Uroš. Nang mawala ang dinastiyang Nemanjić, nawala rin ang silbi ng titulo. Ngunit, ginamit ito ni Vukašin Mrnjavčević, isang monarkong Serb na nasa [[Kaharian ng Masedonya|Masedoniya]], na malapit kay Stefan Uroš. Marami rin ibang humawak sa titulong ''tsar'' ngunit hindi kinikilalang opisyal. Tulad ng Bulgarya, ang ''sultan'' ng Imperyong Ottoman ay tinatawag rin na ''tsar'' na makikita sa literaturang Serb. == Rusya == Ang unang lider na gumamit ng titulong "czar" sa Rusya ay si [[:en:Mikhail_of_Tver|Mikhail ng Tver,]]<nowiki/>na siyang unang humiwalay sa pamumuno ng [[:en:Golden_Horde|Golden Horde.]] Ginamit din ni [[:en:Ivan_III_of_Russia|Ivan III]]<nowiki/>ang titulo nang siya rin ay nagpahayag ng kasarinlan kontra sa Golden Horde at marahil, dahil na rin sa pagkakasal niya sa isang tagapagmana ng [[Imperyong Byzantine|Imperiyong Byzantino]]. Sa kanyang mga ugnayang diplomatiko ay ginamit niya ang "tsar" na isinalin sa iba't ibang lenggwahe bilang "kejser" ([[Danesa]]), "keyser" ([[Sweden|Suweko]]), "imperator" (wikang [[Wikang Latin|Latin]]) at "kaiser" ([[Alemanya|Aleman]]) {{agham-stub}} agbv9pjg7bs1mrljrsphj5xi29tishm 2165331 2165330 2025-06-18T12:05:53Z Renvoy 115173 [[w:Help:Reverting|Ibinalik]] ang mga pagbabago ni [[Special:Contributions/112.202.97.114|112.202.97.114]] ([[User talk:112.202.97.114|Usapan]]) patungo sa huling rebisyon ni [[User:Glennznl|Glennznl]] 2041034 wikitext text/x-wiki '''Tsar''' ([[Wikang Bulgaro|Bulgaro]] ''цар'', [[Wikang Ruso|Ruso]] ''царь'', car’; madalas binabaybay na '''Czar''' at minsan '''Tzar''' sa [[Wikang Ingles|Ingles]]) ay isang [[titulo]]ng ginamit ng mga [[awtokrasya|awtokrata]]ng [[monarka|pinuno]] mula sa mga lupaing [[Mga wikang Eslabo|Eslabo]]. Ginamit ito ng [[Bulgaria|mga una at pangalawang Imperyong Bulgaro]] simula [[913]]. Ginamit din ito sa kasaysayan ng [[Serbia]] noong kalagitnaan ng [[ika-14 dantaon]], at sa [[Rusya]] mula [[1547]] hanggang [[1917]] (bagaman teknikal lang itong tama haggang [[1721]]). Ito ay nanggaling sa salitang [[Wikang Latin|Latin]] na ''Caesar,'' na ibig sabihin ay "[[emperador]]" sa pag-uunawa ng mga Europeo sa [[Gitnang Kapanahunan|Medyebal]] na panahon. Ngunit, sa pagdaan ng panahon ito'y iniitindi ng mga mula sa [[Kanlurang Europa]] bilang sa kalagitnaan ng [[hari]] at emperador. Nawala rin ang ma-emperador na konotasyon nito dahil sa mga pagsasalin ng Bibliya. Ang unang gumamit sa titulong ito ay si Simeon I ng Bulgaria. Ang huling gumamit nito ay si Simeon II na mula rin sa Bulgaria. == Bulgaria == Noong [[705]], Si Tervel ng Bulgaria ay binansagang "Caesar" ni Emperador [[Justiniano II|Justinian II]]. Si Boris I ng Bulgaria ay ang kinikilalang unang ''tsar'' dahil sa kombersyon ng Bulgaria sa [[Kristiyanismo|Kristyanismo]] noong panahon ng kanyang paghahari. Ngunit, ang tunay na unang gumamit ng titulong ''tsar'' ay ang kanyang anak ng si Simeon I ng Bulgarya. Pagkatapos nito ay nagkaroon ng digmaan sa pagitan ng [[Silangang Imperyong Romano|Byzantino]] at Bulgarya dahil sa koronasyon ni Simeon I ng[[Ekumenikal na Patriarka ng Constantinople|Patriarka ng Constantinople]]. Naganap ito hanggang kinilala ng mga Byzantino ang Bulgaria noong [[924]] at [[927]]. Ginamit din ang titulong "[[awtokrato|awtokrato"]] na isang pag-sunod sa mga kaugaliang Byzantino na dalawa lamang ang maaring tawagin na Caesar sa Europa, para sa Emperador ng Silangan at Kanlurang Roma. [[Talaksan:Boris3bulgaria1894.jpg|thumb|Boris III, ang Tsar ng Bulgaria mula 1918-1943 ]] Ginamit ito ng dinastiya hanggang taong [[1422]] noong sinakop ng [[Imperyong Otomano]]. Sa Bulgarya, ang [[sultan]] ng Imperyo ay tinatawag na ''tsar.'' Ito ay kaugnay sa pagbansag ng mga [[Gresya|Greco]] na "basileus" sa Sultan. Pagkatapos ng liberasyon ng Bulgarya mula sa mga Otomano, unang tinawag na ''kjanz'' ang lider ng Bulgarya''.'' Sa tuluyang [[kasarinlan]] ng Bulgarya noon 1908, ginamit ni Ferdinand I ng Bulgarya ang titulong ''tsar'' hanggang sa pagbagsak ng ''tsardom'' noong [[1946]]. Ngunit sa panahong iyon, hindi na konotasyon ng ''tsar'' ang "''emperador".'' Sa labas ng bansa, ang pagsalin sa titulo ay ''"hari",'' tulad ng pagtawag ng Hari ng [[Gresya]] na "''basileus''" sa loob ng bansa at "''hari''" sa labas nito. [[Kaurian:Rusya]] [[Kaurian:Kasaysayan]] == Serbiya == Ang titulong ''Tsar'' ay ginamit ng dalawang monarko sa kasaysayan ng bansang [[Serbiya]]. Ang lumang titulo na ginamit ay ''kralj'' o "hari". Noong [[1345]], itananghal ni [[Stephen Uroš IV Dušan ng Serbia|Stefan Dušan]] ang kaniyang sarili bilang "Emperador ng mga Serb at Griyego" (ang pagsasalin ng titulo sa wikang Griyego ay ''basileus at autokrator ng mga Serb at Romano''). Siya'y nakoronohan na gamit ang titulong binanggit sa [[Skopje]] sa [[Pasko ng Pagkabuhay|Linggo ng Pagkabuhay]] (ika-16 ng Abril), taong [[1346]], ng patriyarka ng Serbiya, kasama ang patriyarkang Bulgaro at ang arsobispo ng Orhid. Nakoronohan din bilang Empatris ang kaniyang asawa na si Helena ng Bulgariya, kasama ng kaniyang anak na binigyan ng kapangyarihan na maitutulad sa hari. Nang mamatay si Dušan, naging Emperador ang kaniyang anak na si Stefan Uroš V. Nagkaroon ng digmaan tungkol sa pagkasunod-sunod ng dinastiya na sinimulan ni Simeon Uroš, na tiyuhan ng bagong emperador na sinundan naman ng pinsan ni Stefan Uroš V at anak ni Simeon na si John Uroš. Nang mawala ang dinastiyang Nemanjić, nawala rin ang silbi ng titulo. Ngunit, ginamit ito ni Vukašin Mrnjavčević, isang monarkong Serb na nasa [[Kaharian ng Masedonya|Masedoniya]], na malapit kay Stefan Uroš. Marami rin ibang humawak sa titulong ''tsar'' ngunit hindi kinikilalang opisyal. Tulad ng Bulgarya, ang ''sultan'' ng Imperyong Ottoman ay tinatawag rin na ''tsar'' na makikita sa literaturang Serb. == Rusya == Ang unang lider na gumamit ng titulong "czar" sa Rusya ay si [[:en:Mikhail_of_Tver|Mikhail ng Tver,]]<nowiki/>na siyang unang humiwalay sa pamumuno ng [[:en:Golden_Horde|Golden Horde.]] Ginamit din ni [[:en:Ivan_III_of_Russia|Ivan III]]<nowiki/>ang titulo nang siya rin ay nagpahayag ng kasarinlan kontra sa Golden Horde at marahil, dahil na rin sa pagkakasal niya sa isang tagapagmana ng [[Imperyong Byzantine|Imperiyong Byzantino]]. Sa kanyang mga ugnayang diplomatiko ay ginamit niya ang "tsar" na isinalin sa iba't ibang lenggwahe bilang "kejser" ([[Danesa]]), "keyser" ([[Sweden|Suweko]]), "imperator" (wikang [[Wikang Latin|Latin]]) at "kaiser" ([[Alemanya|Aleman]]) {{agham-stub}} 3wq0zlje89qrdtvkzpq1s3wvosof87t 0 8371 2165417 2164050 2025-06-19T09:38:03Z Kozak2025 150982 /* Turismo */ 2165417 wikitext text/x-wiki {{Infobox country | conventional_long_name = Ukranya | common_name = Ukranya | native_name = {{ubl|{{native name|uk|Україна}}|{{small|{{transl|uk|Ukraïna}}}}}} | image_flag = Flag of Ukraine.svg | image_coat = Lesser Coat of Arms of Ukraine.svg | anthem = {{lang|uk|Державний Гімн України}}<br/>{{transl|uk|[[Derzhavnyi Himn Ukrainy]]}}<br/>"Awiting Estatal ng Ukranya"{{parabr}}{{center|[[File:National anthem of Ukraine, instrumental.oga]]}} | image_map = [[File:Europe-Ukraine (и не контролируемые).png|frameless]] | map_caption = Lupaing kontrolado ng Ukranya (lunting maitim) at teritoryong okupado ng [[Rusya]] (lunting mapusyaw). | capital = [[Kyiv]] | coordinates = {{coord|49|N|32|E|scale:10000000_source:GNS|display=inline,title}} | largest_city = [[Kyiv]] | languages_type = Wikang opisyal<br />{{nobold|at pambansa}} | languages = [[Wikang Ukranyo|Ukranyo]] | demonym = [[#Demograpiya|Ukranyo]] | government_type = {{nowrap|[[Unitaryong]] [[republikang]]}} [[semi-presidensyal]] | leader_title1 = [[Pangulo ng Ukranya|Pangulo]] | leader_name1 = [[Volodymyr Zelenskyy]] | leader_title2 = [[Punong Ministro ng Ukranya|Punong Ministro]] | leader_name2 = [[Denys Shmyhal]] | legislature = [[Kataas-taasang Konseho ng Ukranya|Kataas-taasang Konseho]] | sovereignty_type = [[History of Ukraine|Formation]] | established_event1 = [[Kievan Rus']] | established_date1 = 879 | established_event3 = [[Kingdom of Galicia–Volhynia|Kingdom of Ruthenia]] | established_date3 = 1199 | established_event4 = [[Grand Duchy of Lithuania|Grand Duchy of Lithuania and Ruthenia]] | established_date4 = 1362 | established_event5 = [[Cossack Hetmanate]] | established_date5 = 18 August 1649 | established_event6 = [[Ukrainian People's Republic]] | established_date6 = 10 June 1917 | established_event7 = [[Fourth Universal of the Ukrainian Central Council|Declaration of independence of the Ukrainian People's Republic]] | established_date7 = 22 January 1918 | established_event9 = [[Unification Act|Act of Unity]] | established_date9 = 22 January 1919 | established_event10 = [[Declaration of Independence of Ukraine|Declaration of independence from Soviet Union]] | established_date10 = 24 August 1991 | established_event11 = [[1991 Ukrainian independence referendum|Independence referendum]] | established_date11 = 1 December 1991 | established_event12 = [[Constitution of Ukraine|Current constitution]] | established_date12 = 28 June 1996 | area_km2 = 603,628 | area_rank = 45th | area_sq_mi = or 233,013/ 223,013<!--Do not remove per [[WP:MOSNUM]]--> | percent_water = 3.8<ref name="Jhariya Meena Banerjee 2021 p. 40">{{cite book | last1=Jhariya | first1=M.K. | last2=Meena | first2=R.S. | last3=Banerjee | first3=A. | title=Ecological Intensification of Natural Resources for Sustainable Agriculture | publisher=Springer Singapore | year=2021 | isbn=978-981-334-203-3 | url=https://books.google.com/books?id=Bf4hEAAAQBAJ&pg=PA40 | access-date=31 March 2022 | page=40}}</ref> | population_estimate = {{DecreaseNeutral}} 41,167,336<ref name="auto">{{cite web|url=https://ukrstat.org/en/operativ/operativ2020/ds/kn/xls/kn1220_ue.xls|title=Population (by estimate) as of 1 January 2022.|website=ukrcensus.gov.ua|access-date=20 February 2022|archive-date=6 March 2021|archive-url=https://web.archive.org/web/20210306154326/https://ukrstat.org/en/operativ/operativ2020/ds/kn/xls/kn1220_ue.xls|url-status=dead}}</ref><br />(excluding [[Crimea]]) | population_census = 48,457,102<ref name="Ethnic composition of the population of Ukraine, 2001 Census"/> | population_estimate_year = January 2022 | population_estimate_rank = 36th | population_census_year = 2001 | population_density_km2 = 73.8 | population_density_sq_mi = 191 <!--Do not remove per [[WP:MOSNUM]]--> | population_density_rank = 115th | GDP_PPP = {{increase}} $588 billion<ref name="IMFWEOUA">{{cite web |url=https://www.imf.org/external/datamapper/profile/UKR|title=WORLD ECONOMIC OUTLOOK (APRIL 2022) |publisher=[[International Monetary Fund]] |website=IMF.org}}</ref> | GDP_PPP_year = 2021 | GDP_PPP_rank = | GDP_PPP_per_capita = {{increase}} $14,330<ref name="IMFWEOUA"/> | GDP_PPP_per_capita_rank = | GDP_nominal = {{increase}} $198 billion<ref name="IMFWEOUA"/> | GDP_nominal_year = 2021 | GDP_nominal_rank = | GDP_nominal_per_capita = {{increase}} $4,830<ref name="IMFWEOUA"/> | GDP_nominal_per_capita_rank = | Gini = 25.6 <!--number only--> | Gini_year = 2020 | Gini_change = decrease <!--increase/decrease/steady--> | Gini_ref = <ref>{{cite web|url=https://data.worldbank.org/indicator/SI.POV.GINI |title=GINI index (World Bank estimate) - Ukraine |publisher=[[World Bank]] |website=data.worldbank.org |access-date=12 August 2021}}</ref> | Gini_rank = | HDI = 0.779 <!--number only--> | HDI_year = 2019 <!-- Please use the year to which the data refers, not the publication year--> | HDI_change = increase<!--increase/decrease/steady--> | HDI_ref = <ref name="HDI">{{cite book|title=Human Development Report 2020 The Next Frontier: Human Development and the Anthropocene|date=15 December 2020|publisher=United Nations Development Programme|isbn=978-92-1-126442-5|pages=343–346|url=http://hdr.undp.org/sites/default/files/hdr2020.pdf|access-date=16 December 2020}}</ref> | HDI_rank = 74th | currency = [[Ukrainian hryvnia|Hryvnia]] (₴) | currency_code = UAH | time_zone = [[Eastern European Time|EET]] | utc_offset = +2<ref name="timechange">{{cite news |url=http://ua.korrespondent.net/ukraine/events/1273613-rishennya-radi-ukrayina-30-zhovtnya-perejde-na-zimovij-chas|script-title=uk:Рішення Ради: Україна 30 жовтня перейде на зимовий час|trans-title=Rada Decision: Ukraine will change to winter time on 30 October |language=uk |publisher=korrespondent.net |date=18 October 2011 |access-date=31 October 2011|last1=Net |first1=Korrespondent }}</ref> | utc_offset_DST = +3 | time_zone_DST = [[Eastern European Summer Time|EEST]] | drives_on = right | calling_code = [[Telephone numbers in Ukraine|+380]] | cctld = {{unbulleted list |[[.ua]] |[[.укр]]}} }} Ang '''Ukranya''' ([[Wikang Ukranyo|Ukranyo]]: {{lang|uk|Україна}}, <small>tr.</small> ''Ukraïna'') ay bansa sa [[Silangang Europa]]. Hinahangganan ito ng [[Biyelorusya]] sa hilaga, [[Rusya]] sa silangan at hilagang-silangan, [[Polonya]], [[Eslobakya]], at [[Ungriya]] sa kanluran, at [[Rumanya]] at [[Moldabya]] sa timog-kanluranl; mayroon din itong baybayin sa kahabaan ng [[Dagat Itim]] sa timog at Dagat ng Azov sa timog-silangan. Sumasaklaw ng humigit-kumulang 600,000 km² at may pregerang populasyon na tinatayang 41 milyon, ito ang ikalawang pinakamalaki at naging ikawalong pinakamataong bansa sa kontinente. Ang kabisera at pinakamalaking lungsod nito ay [[Kyiv]]. == Ang kasaysayan == === Maagang panahon === [[Talaksan:Muromian-map.png|thumb|180px|Eastern Slavs noong ika-9 na siglo, bago ang pag-ampon ng Kristiyanismo]] Noong ika-7-9 na siglo, ang lugar ay nanirahan ng mga mamamayang East Slavic, na lumipat mula sa mga bahagi ng modernong Ukranya patungo sa kanlurang modernong Rusya. Sa panahon ng Middle Ages, ang teritoryo ng parehong mga bansa ay bahagi ng isang estado, na ang kabisera ay Kyiv. Nagsimula ang kasaysayan ng Ukranya noong taong 882 sa pagkakatatag ng Rus ng Kyiv, isang pederasyon ng mga Silangang Eslabong tribo, na naging pinakamakapangyarihang estado sa Europa noong ika-11 siglo. Noong ika-12 siglo, ang Rus ng Kyiv ay nagsimulang maghiwa-hiwalay sa magkahiwalay na mga estado. Noong ika-12 siglo, si Yuri Drohoruky, ang ikaanim na anak ng prinsipe ng Kiev na si Volodymyr Monomakh, ay nabigong magmana ng trono at samakatuwid ay nagsimulang sakupin ang hilagang-silangan na mga lupain [[Talaksan:Lebedev baptism.jpg|left|thumb|''Ang [[Pagbautismo sa mga Kievan]]'', ni [[Klavdy Lebedev]].]] Kaya, sa kalagitnaan ng ika-12 siglo, natagpuan ng mga tribong Slavic ang kanilang sarili sa mga lupain ng gitnang Rusya. Bago ang kanilang pagdating, ang rehiyon ng Moscow, na itinatag ni Dolgoruky bilang isang maliit na pamayanan, ay pinaninirahan ng mga tribo na pinakamalapit sa modernong Finns. Isang salungatan ang lumitaw sa pagitan ng Principality of Vladimir-Suzdal (ngayon ay gitnang Russia) at Principality ng Kyiv, na humantong sa paghihiwalay nito mula sa Kievan Rus'<ref>Прибалтийско-финские народы России / Отв. ред. Е.И. Клементьев, Н.В. Шлыгина. — М.,: Наука, 2003. — С. 361. — 671 с.</ref>. Matapos ang pagsalakay ni Batu noong 1240, ang pinuno ng hilagang mga prinsipe, si Alexander Nevsky, ay naging ampon ni Batu, at ang pakikilahok ni Alexander sa digmaan sa panig ng Horde ay humantong sa kanyang 16-taong-gulang na anak na si Daniil na naging unang prinsipe ng Moscow, na nagsimula ng isang sangay ng modernong kasaysayan ng Rusya. Ang isa pang mahalagang sinaunang lungsod sa modernong Russia ay ang Veliky Novgorod, na patuloy na nakikipag-away sa Moscow at nasakop nito noong 1478 lamang. Ang hinaharap na mga bansa ng Ukranya at Belarus ay humiwalay mula sa kanilang inang-bayan, Rusya, noong ika-14 na siglo at naging bahagi ng Principality ng Lithuania (hanggang sa ika-18 siglo, ang dalawang bansang ito ay nanirahan nang magkasama; ngayon, ang mga wikang Ukranyan at Belarusian ay 84 porsiyentong magkapareho). Sa pagtatapos ng ika-15 siglo, ang Golden Horde ay nahati sa 4 katutubong estado - Astrakhan, Kazan, Crimean at Moscow. Ang Principality ng Moscow ay patuloy na nakipagdigma sa mga dating kaalyado at kapitbahay nito, lalo na sa Principality ng Litwanya, kung saan patuloy itong nakipaglaban para sa lungsod ng Smolensk. Ang mga taong Ruso ay lumabas mula sa mga tribong East Slavic at bumuo ng kanilang sariling hiwalay na bansa sa panahon ng estado ng Muscovite noong ika-15-16 na siglo <ref>Тарас А. Е. Войны Московской Руси с Великим княжеством Литовским и Речью Посполитой в XIV—XVII вв. — М.; Минск : АСТ; Харвест, 2006. — 800</ref><ref>Русско-литовские и русско-польские войны // Энциклопедический словарь Брокгауза и Ефрона : в 86 т. (82 т. и 4 доп.). — СПб., 1890—1907</ref><ref>Кром М. М. Стародубская война (1534—1537). Из истории русско-литовских отношений. — М.: Рубежи XXI, 2008.</ref><ref>Записки о Московіи XVI вѣка сэра Джерома Горсея. Переводъ съ англійскаго Н. А. Бѣлозерской. Съ предисловіемъ и примечаніями Н. И. Костомарова.— С.-Петербургъ: Изданіе А. С. Суворина, 1909. — 159 с.</ref>. === Bagong panahon === Noong ika-15-16 na siglo, nabuo ang mga elite ng Ukranyano - Mga Kosako ng Zaporizhzhia, mga mandirigma na nagpoprotekta sa mga tao mula sa mga kalapit na pagsalakay. [[File:Kirovograd B.Khmelnyts'kogo Ploscha Pam'yatnyk B.Khmel'nyts'komu 02 (YDS 5421).jpg|thumb|180px|Isa sa mga monumento kay Bohdan Khmelnytsky, pambansang bayani at pinuno ng digmaan noong 1648-1654]] Ang mga modernong Ruso ay dumating sa mga lupain ng Ukranyan noong ika-17 siglo, at sa panahon ng Digmaan ng Kalayaan noong 1648-1654 at paglaban sa pagsalakay ng Poland sa ilalim ng pamumuno ni Bohdan Khmelnytsky, ang mga Ukranyano ay nagtapos ng isang kasunduan sa Rusya noong 1654. Ang mga Ukranyano ay hindi itinuring na mga mamamayan at lahat ng mga bahagi ng populasyon ay ipinadala - higit sa lahat ng mga Kosako at mga magsasaka - sa sapilitang paggawa sa Rusya, na lumabag sa kasunduan ng 1654. (10,000 Ukranyano ang namatay mula sa aptisanity sa panahon ng pagtatayo ng Ladoga Canal<ref>[http://litopys.org.ua/ohienko/oh14.htm XIVЯК МОСКВА ЗНИЩИЛА ВОЛЮ ДРУКУ КИЄВО-ПЕЧЕРСЬКОЇ ЛАВРИ]</ref><ref>[https://archive.org/details/sirio007/page/n389/mode/1up?view=theater Собственноручное наставление Екатерины II князю Вяземскому при вступлении им в должность генерал-прокурора (1764 года)]</ref> Ito ay humantong sa isang rebolusyon noong 1708, na pinamunuan ni Ivan Mazepa, na sinira ang alyansa sa Rusya at humingi ng proteksyon mula sa Sweden<ref>[https://archive.org/details/OtmStMalPechSl1905/1905/page/n5/mode/1up?view=theater Об отмене стеснений малорусского печатного слова]</ref>. [[File:Валуєвський циркуляр. Valuev Circular.jpg|thumb|180px|Ang utos ni Pyotr Valuev noong 1863, na nagsasaad: "Ang wikang Ukrainian ay hindi kailanman naging, hindi umiiral at hindi maaaring umiral, at sinumang hindi sumasang-ayon sa pahayag na ito ay isang kaaway ng Rusya."]] Noong 1775, winasak ng Rusya ang Ukranya Kosako at ang kanilang kuta ng Sich, na humantong sa pagkaalipin ng maraming Ukranyano. Matapos ang mga partisyon ng Poland, ang bansa ay nahati sa pagitan ng dalawang imperyo - [[Imperyong Ruso]] at [[Imperyo ng Austria]]. Ang Rusya, sa pamamagitan ng patakaran nitong [[Rusipikasyon]], ay ipinagbawal ang wika at kultura ng Ukranyan. Ang isang halimbawa ng naturang patakaran ay ang Ems Decree (Russo: Эмский указ) at ang decree ng Ministro ng Panloob na Ugnayan ng Rusya Pyotr Valuev (Ruso: Валуевский циркуляр), na nagbabawal sa paggamit ng katutubong wika ng mga Ukranyano<ref>[http://resource.history.org.ua/cgi-bin/eiu/history.exe?&I21DBN=EIU&P21DBN=EIU&S21STN=1&S21REF=10&S21FMT=eiu_all&C21COM=S&S21CNR=20&S21P01=0&S21P02=0&S21P03=TRN=&S21COLORTERMS=0&S21STR=Valuievskyj_tsyrkuliar ВАЛУЄВСЬКИЙ ЦИРКУЛЯР]</ref> === Kamakailang kasaysayan === Noong 1914, ipinagbawal ng Russian Emperor Nicholas II ang pagdiriwang ng ika-100 anibersaryo ng kapanganakan ng kilalang manunulat na si Taras Shchevchenko<ref>[https://kpi.ua/shevchenko-revolt Ювілей Т.Г. Шевченка і студентські заворушення в Києві 100 років тому]</ref> [[File:Світовий мир на Україні!.jpg|thumb|220px|poster 1919]] Sumibol ang nasyonalismong Ukranyo kasunod ng Himagsikang Ruso noong 1917 at nabuo ang panandaliang Republikang Bayan. Kinonsolida ng mga Bolshebista ang karamihang teritoryo ng yumaong imperyo, at kabilang na rito ang Ukranya kung saan nagkaroon ng [[RSS ng Ukranya|Republikang Sosyalistang Sobyetiko]], na naging kasaping konstituyente at pundador ng [[USSR]]. Noong unang bahagi ng dekada 1930, milyun-milyon ang nasawi sa malawakang artipisyal na taggutom na tanyag na kilala na [[Holodomor]]. [[File:Національний музей Голодомору-геноциду, скульптура дівчинки «Гірка пам'ять дитинства».jpg|thumb|200px|Pambansang Museo ng Holodomor-Genocide, Kyiv]] Noong 1937, ang NKVD (na kalaunan ay pinalitan ng pangalan na USSR Ministry of Internal Affairs) ay bumaril ng maraming Ukrainian intelektwal, kultural na pigura, at siyentipiko at lihim na inilibing ang kanilang mga katawan sa Bykivnyansky Forest sa Kyiv, kung saan itinatag ang isang memorial complex pagkatapos ng pagbagsak ng USSR<ref>Українська література XX століття: навч.-метод. посіб. для студентів 2-го курсу, які навчаються за спец. 035 — Філологія (заоч. форма) / Нар. укр. акад., каф. українознавства; упоряд. О. В. Слюніна. — Харків: Вид-во НУА, 2018. — 128 с.</ref>. Pansamantalang linupig ang bansa ng [[Alemanyang Nazi]] noong [[Ikalawang Digmaang Pandaigdig]], na nagdulot sa malawakang pagpatay ng mga mamamayan, karamihan ay Hudyo, bilang bahagi ng [[Holokausto]]. [[File:Stus KGB photo 1980.jpg|thumb|200px|Vasyl Stus]] Noong 1960s–1980s, pinigilan ng rehimeng Sobyet ang hindi pagsang-ayon, ipinadala ang mga sumasalungat sa mga bilangguan at inilagay sila sa mga psychiatric na ospital, at ang pinakatanyag na dissident sa Ukranya ay si Vasyl Stus (Ukr. Василь Стус) </ref> <ref>Русначенко А. М. Національно-визвольний рух в Україні середина 1950-х — початок 1990-х років. — К., 1998.</ref>. Muling nakamit ng Ukranya ang [[kasarinlan]] nito noong Agosto 1991, at dineklara ang sarili na neutral. Nagtibay ito ng bagong konstitusyon noong 1996, at mula noo'y sumailalim ng prosesong transisyonal na de-komunisasyon tungo sa [[demokrasya]] at [[ekonomiyang pamilihan]]. Kasunod ng desisyon ni pangulong Viktor Yanukovych noong 2013 na tanggihan ang pinag-usapang kasunduang asosasyon sa [[Unyong Europeo]] at sa halip ay palakasin ang ugnayan sa Rusya ay naganap ang Euromaidan, isang serye ng pagpoprotesta na dumulot sa pagtatalaga ng bagong pamahalaan sa Himagsikan ng Dignidad. Ginawang oportunidad ng Rusya ang sitwasyon upang sakupin ang Crimea noong Marso 2014 at simulan ang [[digmaan sa Donbas]] sa sumunod na buwan. Noong Abril 12, 2014, pagkatapos tumakas si Yanukovych, naglunsad ang Russia ng opensiba ng militar laban sa silangang Ukraine. Noon ang mga militante na pinamumunuan ng isang opisyal ng Federal Security Service ng Russian Federation, si Igor Girkin, ay sumalakay sa lungsod ng Slavyansk. Noong Abril 13, inilunsad ng Ukraine ang isang ATO (operasyon na anti-terorista) upang pigilan ang pagsalakay ng Russia <ref> [https://nikvesti.com/news/incidents/59805 Террористы привязали мужчину с украинским флагом к столбу в Зугрэсе]</ref> <ref> [https://news.obozrevatel.com/politics/80167-popavshij-v-plen-boets-ato-rasskazal-ob-izdevatelstvah-tolpyi-u-stolba-pozora.htm Попавший в плен боец АТО рассказал об издевательствах толпы у "столба позора"]</ref><ref> [https://www.5.ua/suspilstvo/nezlamni-iryna-dovhan-istoriia-donechchanky-katovanoi-okupantamy-za-dopomohu-ukrainskym-biitsiam-197262.html НЕZЛАМНІ: Ірина Довгань - історія донеччанки, катованої окупантами за допомогу українським бійцям ]</ref><ref> [https://web.archive.org/web/20160902091720/http://uapress.info/uk/news/show/37843 Патріотка Ірина Довгань, яку катували терористи, розповіла, чому не вважає себе героїнею]</ref>. Hanggang sa 2022, ang Russia, sa pamamagitan ng "Donetsk People's Republic", na ang pinakamataas na pinuno ay ang political strategist mula sa Moscow, Alexander Borodai, ay naglunsad ng isang patagong digmaan laban sa Ukraine, na umabot sa isang ganap na digmaan. Lahat nang ito'y sanhi sa paglusob ng Rusya sa buong bansa noong Pebrero 2022. Dahil dito'y patuloy na naghahangad ang Ukranya ng mas malapit na relasyon sa UE at [[OTAN]]. [[File:Ruins of Donetsk International airport (16).jpg|thumb|220px|Ang paliparan ng Donetsk ay sinira ng mga hukbong Ruso at pro-Russian noong 2014]] Sa mga sinasakop na teritoryo, sinimulan ng mga Ruso na sirain ang panitikan sa wikang Ukrainiano sa mga paaralan, museo, at aklatan na hindi nakakatugon sa mga pamantayan ng Russia, at lumikha ng isang sistema ng mga kampo ng "pagsala" kung saan ang mga sibilyan ay ikinulong at pinahirapan<ref>[https://snyder.substack.com/p/russias-genocide-handbook Russia's genocide handbook]</ref> <ref>[https://kanaldim.tv/ru/eto-nastoyashhij-konczlager-21-filtraczionnyj-lager-sozdali-okkupanty-na-donetchine/ Это настоящий концлагерь: 21 фильтрационный лагерь создали оккупанты на Донетчине]</ref>. Sa Ukraine, ang Russia ay gumagawa ng mga seryosong krimen sa digmaan, kabilang ang mga lugar na may populasyon, [[Pagkubkob sa Mariupol|pagsira sa buong lungsod tulad ng Mariupol]], at pag-atake sa mga sibilyan para sa pagsuporta sa Ukraine, kabilang ang pagpapahirap sa mga basement ng mga gusali ng tirahan. Ang pinakamalubhang krimen laban sa populasyon ng sibilyan sa Ukraine ay ang Bucha massacre, na ginawa noong Marso 2022. Artikulo ng Russian political scientist na si Timofey Sergeytsev "Ano ang dapat gawin ng Russia sa Ukraine?" ({{Lang-ru|Что Россия должна сделать с Украиной ?}}) Tinawag ito ng Amerikanong istoryador na si Timothy Snyder na "ang aklat-aralin sa Russia tungkol sa genocide."<ref>[https://memopzk.org/figurant/moskalyov-aleksej-vladimirovich/ Москалёв Алексей Владимирович]</ref>.<ref>[https://suspilne.media/kyiv/785809-poskodzena-budivla-med-zakladu-e-zagibli-rf-zavdala-povtornogo-udaru-po-kievu/ Пошкоджена будівля медзакладу, є загиблі: РФ завдала повторного удару по Києву]</ref><ref>[https://www.bbc.com/news/world-europe-61208404 'You can't imagine the conditions' - Accounts emerge of Russian detention camps]</ref> <ref>[https://www.huffpost.com/entry/filtration-camps-russia-ukraine-war_n_624ac8b9e4b0e44de9c485ea Mariupol Women Report Russians Taking Ukrainians To 'Filtration Camps']</ref> <ref>[https://www.theguardian.com/world/2022/jun/12/ukrainians-who-fled-to-georgia-reveal-details-of-russias-filtration-camps Ukrainians who fled to Georgia reveal details of Russia’s ‘filtration camps’]</ref> [[File:Движение техники по понтонной переправе через Северский Донец 002.png|thumb|220px|Isa sa mga tangke ng Russia na may markang Z na ipinadala sa Ukranya, 2022]] Estadong unitaryo ang Ukranya sa ilalim ng sistemang semi-presidensyal. Kinakategorya na bansang umuunlad, nagraranggo ito bilang ika-77 sa [[Talatuntunan ng Kaunlarang Pantao]]. Isa itong miyembrong tagapagtatag ng [[mga Nagkakaisang Bansa]], gayundi'y kabilang sa [[Konseho ng Europa]], [[Pandaigdigang Organisasyon ng Pangangalakal]], at OSKE. Ang opisyal na wika nito ay [[wikang Ukranyo|Ukranyo]], at ang nangingibabaw na relihiyon ay Kristiyanismo, partikular na [[Silangang Ortodoksiya]]. Noong Enero 2023 ay tinantya ng ONB ang kasalukuyang populasyon nito sa 34.1 milyon, na naitalang may mababang antas ng kapanganakan. Kasama ang [[Moldabya]], ito ang may pinakamababang [[kapantayan ng lakas ng pagbili]] at [[kabuuang domestikong produkto]] sa [[Europa]]. Dumudusa ito sa matataas na antas ng kahirapan, gayundin sa malawakang korapsyon; gayunpaman, dahil sa maramihan at matabang nitong lupang sakahan, isa ang bansa sa mga pinakamalaking nagluluwas ng butil sa mundo. == Turismo == <gallery> KyivCity3.jpg|Sentro ng kasaysayan ng kiev LvivEveningSummer2019.jpg|Sentro ng kasaysayan ng Lviv Палац у Шаровці.jpg|Isa sa mga palatandaan ng rehiyon ng Kharkiv Пантеон Вічної Слави, 9 травня 2025.jpg|[[Kuta ng Santa Elisabeta]], ang lungsod ng Kropyvnytskyi Украина, Одесса - Оперный театр 04.jpg|Gusali ng Odesa Opera Kherson after Russian occupation (2022-11-19) 01.jpg|Sentro ng kasaysayan ng Khersob Mykolaiv. Russian Drama Theatre.jpg|Sentro ng kasaysayan ng Mykolaiv </gallery> ==Mga sanggunian== {{reflist}} {{Europa}} [[Kategorya:Mga bansa sa Europa]] [[Kategorya:Ukraine|*]] {{stub|Bansa|Ukraine}} jodxxrxlu3ndjikjmh1m1012vxjmv36 0 17391 2165357 2156439 2025-06-18T19:01:09Z 158.62.19.110 Add: Rabin Angeles as new host of Eat Bulaga. Source: News 5 2165357 wikitext text/x-wiki {{cleanup}} {{Infobox television | alt_name = {{Plainlist| *''Eat... Bulaga!'' (istilo; 1979–2004; 2024–kasalukuyan) *"EB" (pagdadaglat) *"E.A.T." (2023–2024)}} |<nowiki> genre show]]</nowiki> | director = {{plainlist| * Poochie Rivera<ref>{{cite web|title='Eat Bulaga' signs anew with GMA Network |url=https://www.gmanetwork.com/entertainment/showbiznews/news/48014/eat-bulaga-signs-anew-with-gma-network/story |website=GMA Network |access-date=September 30, 2023 |archive-date=March 31, 2023 |archive-url=https://web.archive.org/web/20230331025958/https://www.gmanetwork.com/entertainment/showbiznews/news/48014/eat-bulaga-signs-anew-with-gma-network/story |url-status=live}}</ref> * Pat Plaza * [[Bert de Leon]] (hanggang 2021)<ref>{{cite news|author=Cruz, Dana |title=Bert de Leon, veteran TV director, passes away |url=https://entertainment.inquirer.net/427224/bert-de-leon-veteran-tv-director-passes-away/amp |newspaper=[[Philippine Daily Inquirer]] |access-date=December 1, 2021 |archive-date=December 1, 2021 |archive-url=https://web.archive.org/web/20211201001049/https://entertainment.inquirer.net/427224/bert-de-leon-veteran-tv-director-passes-away/amp |url-status=live}}</ref> * Norman Ilacad (hanggang 2023) * Moty Apostol (2023-24)}} | creative_director = {{plainlist| * Jeny Ferre * Renato Aure Jr. (2023–24)}} | presenter = {{Plainlist| *[[Tito Sotto]] *[[Vic Sotto]] *[[Joey de Leon]] *[[Allan K.]] *[[Jose Manalo]] *[[Wally Bayola]] *[[Paolo Ballesteros]] *[[Ryan Agoncillo]] *[[Ryzza Mae Dizon]] *[[Maine Mendoza]] *[[Carren Eistrup]] *[[Miles Ocampo]] *[[Atasha Muhlach]]}} | narrated = {{plainlist| * Tom Alvarez (since 1997) * "Long Tall" Howard Medina (1979–97) * Show Suzuki (2023–24)}} | theme_music_composer = {{plainlist| * Vic Sotto * Vincent Dy Buncio * Pancho Oppus}} | opentheme = <nowiki></nowiki> * "Eat Bulaga!" {{small|(1982–2023; rev. 2023–24; 2024–kasalukuyan)}} * "Tahanang Pinakamasaya, Eat Bulaga!" {{small|(2023–24)}} | country = Pilipinas | language = Tagalog | executive_producer = {{Plainlist| * Liza Marcelo-Lazatin * Rod dela Cruz}} | producer = {{Plainlist| * Tito Sotto * Vic Sotto * Joey de Leon * TVJ Productions, Inc.}} | camera = Multiple-camera setup | location = Studio 4, [[TV5 Media Center]], [[Mandaluyong City]], [[Metro Manila]] | runtime = 150–180 minutes | company = <nowiki></nowiki> *Production Specialists, Inc. {{small|(1979-1980)}} *[[TAPE Inc.]] {{small|(1980-2023; 2023-2024)}} *TVJ Productions {{small|(rev. 2023–24; 2024–kasalukuyan)}} | network = <nowiki></nowiki> * [[Radio Philippines Network|RPN 9]]/[[CNN Philippines]]/[[RPTV (TV Program)|RPTV]] {{small|(1979–1989; 2024–kasalukuyan)}} * [[ABS-CBN]] {{small|(1989–1995)}} * [[GMA Network]] {{small|(1995–2023; 2023–2024, under TAPE Inc.)}} * [[TV5]] {{small|(rev. 2023–24; 2024-present)}} | picture_format = {{plainlist| * NTSC ([[480i]]) * [[HDTV]] [[1080i]]}} | first_aired = {{start date|1979|7|30}} | last_aired = kasalukuyan | related = {{plainlist| * ''[[The New Eat Bulaga! Indonesia]]'' * ''Eat Bulaga! Myanmar'' * [[:en:E.A.T. (TV program)|E.A.T.]] * [[:en:Tahanang Pinakamasaya|Tahanang Pinakamasaya]]}}|image=}} Ang '''''Eat Bulaga!''''' ay isang ''variety show'' mula sa Pilipinas na pinoprodyus ng [[:en:TVJ Productions|TVJ Productions.]] Pinangungunahan ito nina [[Vicente Sotto III|Tito Sotto]], [[Vic Sotto]], at [[Joey de Leon|Joey De Leon]]; kasama sina Chiqui Hollman at Richie D'Horsie noong una itong sumahimpapawid sa [[Radio Philippines Network|RPN]] noong 30 Hulyo 1979. Sumahimpapawid ang programa sa nasabing channel hanggang 1989, nang lumipat sa [[ABS-CBN]] hanggang 1995, nang lumipat sa [[GMA Network]] hanggang Mayo 31, 2023 (hanggang Enero 5, 2024 sa ilalim ng bagong pamumuno ng [[TAPE Inc.]]), hanggang sa kasalukuyan na ipinalalabas sa [[TV5]] simula noong Hulyo 1, 2023 (bilang '''''E.A.T.''''' hanggang Enero 5, 2024, nang matapos igawad ng korte ang karapatan na gamitin ng TVJ Productions ang pangalang ''Eat Bulaga!'' simula sa susunod na araw na Enero 6).<ref>{{Cite web |title=Court sides with TVJ in 'Eat Bulaga' copyright case vs. TAPE, GMA |url=https://www.cnnphilippines.com/entertainment/2024/1/5/court-tvj-eat-bulaga-trademark.html |access-date=2024-01-07 |website=cnn |language=en |archive-date=2024-01-07 |archive-url=https://web.archive.org/web/20240107003546/https://www.cnnphilippines.com/entertainment/2024/1/5/court-tvj-eat-bulaga-trademark.html |url-status=dead }}</ref> Ang mga host ay sina [[Allan K.]], [[Jose Manalo]], [[Wally Bayola]], [[Paolo Ballesteros]], [[Ryan Agoncillo]], [[Ryzza Mae Dizon]], [[Maine Mendoza]], [[Carren Eistrup]], [[Miles Ocampo]], at [[Atasha Muhlach]] na kilala bilang mga "Legit Dabarkads." 1 Pebrero 2024 ay pinapalabas ito ng live sa [[RPTV (TV Program|RPTV]]<ref>{{Cite web |title=RPTV launched on CNN Philippines' frequency following shutdown |url=https://entertainment.inquirer.net/539414/rptv-launched-on-cnn-philippines-frequency-following-shutdown |access-date=2024-02-01 |website=inquirer.net |language=en}}</ref>. Ang programa ay sumasahimpapawid sa buong Pilipinas sa TV5 at sa ''live streaming'' nito sa [[YouTube]] at [[Facebook]]. Mapapanood din sa labas ng bansa via Kapatid Channel. Sa higit apatnapung taon nito sa himpapawid, hawak na ng [[palabas]] ang tala sa pagiging pinakamatagal na pantanghaling ''variety show'' sa kasaysayan ng telebisyon sa Pilpinas.<ref>Godinez, Bong (24 Oktubre 2007). [https://web.archive.org/web/20150722230157/http://www.pep.ph/features/14178/longest-running-television-shows "Longest running television shows"]. ''PEP.ph''. Philippine Entertainment Portal, Inc. Sininop mula [http://www.pep.ph/features/14178/longest-running-television-shows sa orihinal] noong 22 Hulyo 2015. Kinuhang muli noong 22 Hulyo 2015.</ref> Ang ''Eat Bulaga!'' rin ang naging kauna-unahang palabas galing sa Pilipinas na nagkaroon ng ibang ''franchise'' sa ibang bansa nang magkaroon ito ng adaptasyon sa [[Eat Bulaga! Indonesia|Indonesia]]. Inaasahan din ang pagkakaroon nito ng adaptasyon sa [[Myanmar]] mula nang italumpati ito noong ika 30 Hulyo 2019, ang ika-40 guning-taon ng programa. == Kasaysayan ng ''Eat Bulaga!'' == === Panahon sa RPN (1979–1989) === Ideya na noon ng Production Specialists, Inc., isang kompanyang pagmamay-ari ni Romy Jalosjos, na lumikha ng isang pantanghaling palabas para sa [[Radio Philippines Network]] o RPN. Naisip ni Antonio Tuviera, na prodyuser rin ng Production Specialists, Inc., na ang tanyag na ''troika'' nila [[Vicente Sotto III|Tito Sotto]], [[Vic Sotto]] at [[Joey de Leon]] ang magiging pinaka-akmang mga host para sa bagong palabas.<ref name="kd2">{{cite AV media|people=Dantes, Dingdong (Host)|title=Kuwentong Dabarkads|url=https://www.youtube.com/watch?v=Xnvtcw53WpM|medium=Documentary|publisher=GMA Network, Inc.|location=Philippines|date=2011}}</ref> Sa isang pagpupulong sa paradahan ng ngayo'y sarado nang Intercontinental Hotel Manila, inialok ni Tuviera ang ideya na kaagad namang tinanggap ng "TVJ".<ref name="kd2"/><ref name="peproad">{{cite web|url=http://www.pep.ph/news/20047/Tito,-Vic-&-Joey-recall-their-road-to-success/1/1|title=Tito, Vic & Joey recall their road to success|last1=Garcia|first1=Rose|date=26 November 2008|website=PEP.ph|publisher=Philippine Entertainment Portal, Inc.|access-date=22 July 2015|archive-date=22 July 2015|archive-url=https://web.archive.org/web/20150722232229/http://www.pep.ph/news/20047/Tito%2C-Vic-%26-Joey-recall-their-road-to-success/1/1|url-status=dead}}</ref> Si Joey de Leon ang binibigyang pagkilala sa paglikha sa pamagat ng palabas. Hango mula sa pambatang laro na "It Bulaga" ay binigyan ni de Leon ng kahulugan ang mga salita mula rito. Ang "it" ay ginawang "''eat''", Ingles para sa "kain" upang kumatawan sa oras ng pag-eere nito sa tanghalian; samantalang ang "''bulaga''" naman ay kakatawan sa balak nilang punuin ang palabas ng maraming sorpresa.<ref name="peproad" /> Nagsimulang umere ang ''Eat Bulaga!'' noong 30 Hulyo 1979 sa RPN Live Studio 1 sa Broadcast City.<ref name="coffeebook2">{{cite book|last=Francisco|first=Butch|date=2011|title=Eat Bulaga: Ang Unang Tatlong Dekada|publisher=TAPE, Inc.|isbn=9789719528302}}</ref>''<ref name="peplong3">{{cite web|url=http://www.pep.ph/features/14178/longest-running-television-shows|title=Longest running television shows|last1=Godinez|first1=Bong|date=24 October 2007|website=PEP.ph|publisher=Philippine Entertainment Portal, Inc.|access-date=22 July 2015|deadurl=yes|archiveurl=https://web.archive.org/web/20150722230157/http://www.pep.ph/features/14178/longest-running-television-shows|archivedate=22 July 2015|df=}}</ref>'' Ang TVJ, na sinamahan nina Chiqui Hollmann<ref name="kd2"/> at Richie Reyes (mas kilala bilang si Richie d' Horsie) ang nagsilbing mga orihinal na ''hosts<ref name="peplong3"/>.'' Sa simula ay mahina ang palabas at nanganib din itong makansela hindi lamang dahil sa kompetisyon laban sa noo'y ''number 1'' na palabas sa tanghali,pina ''Student Canteen,'' kundi pati na rin sa kakulangan nito sa mga ''advertiser'' kahit na malaki ang ibinaba nila sa kanilang singil sa pagpapa''advertise.'' Dahilan nito ay hindi nakatanggap ng sweldo ang TVJ at ang mga staff unang anim na buwan ng palabas, pati na ang mga nagpe-perform sa palabas ay hindi makatanggap ng malaking ''talent fee'' dahil dito.<ref name="kd2"/> Upang mapanatili lang pag-ere ng palabas ay pumayag iyony magpalabas ng mga ''trailer'' ng mga pelikula, na lubhang mas mababa ang singilan kaysa mga karaniwang ''commercial''. Kalaunan ay unti-unti ring umakyat ang ''ratings'' ng ''Eat Bulaga!,'' lalo na nang ipakilala ang ''segment'' na "Mr. Macho".<ref name="kd2"/><ref name="coffeebook2"/> Sa kauna-unahang pagkakataon ay natalo ng ''Eat Bulaga!'' ang ''Student Canteen'' sa labanan ng ''ratings''. Sa panahon ding iyon inilipat ng Production Specialists ang pagpoprodyus ng palabas sa ngayo'y TAPE, Inc. ni Tuviera.<ref name="philstar12">{{cite web|url=http://www.philstar.com/entertainment/142832/noontime-shows-through-years|title=Noontime shows through the years|last1=Francisco|first1=Butch|website=Philstar Entertainment|publisher=Philstar|date=8 December 2001|accessdate=21 May 2013}}</ref> 18 Mayo 1982 nang ilunsad ng RPN-9 ang pagsasaDOMSAT (domestic satellite) nito sa mga palabas nito sa isang espesyal na programa ng ''Eat Bulaga!'' mula sa Celebrity Sports Plaza. Dikit pa ang laban sa pagitan ng dalawang programa ngunit nang lumipat si [[Coney Reyes]] mula sa ''Student Canteen'' sa ''Eat Bulaga!'' (bilang kapalit ni Hollman na lumipat naman sa ''Student Canteen'') noong araw ding iyon ay naitatag na ang puwesto ng ''Eat Bulaga!'' bilang ''number 1'' sa laban ng ''ratings'' sa tanghalian.''<ref name="philstar12"/>'' Sa espesyal din na iyon inilunsad ang temang awit ng palabas, na madaling makikilala sa pambungad na pariralang ''Mula Aparri hanggang Jolo.'' Ito ay isinulat nina Vincent Dybuncio at Pancho Oppus. Tuluyan nang ikinansela ng GMA-7 ang ''Student Canteen'' noong 1986''.'' Pumalit dito ang ''[[Lunch Date]]'' na pinangungunahan noon nina Orly Mercado, Rico J. Puno, Chiqui Hollman and Toni Rose Gayda. Tumindi ang laban sa ''ratings'' sa pagitan ng ''Eat Bulaga!'' at ''Lunch Date'' nang sumali doon si Randy Santiago noong 1987. Ngunit sa parehong taon ay sumali si [[Aiza Seguerra]] sa ''Eat Bulaga!'' matapos maging runner-up sa segment na ''Little Miss Philippines.<ref name="kd2"/><ref>{{cite episode|title=Little Miss Philippines: Aiza Seguerra|url=https://www.youtube.com/watch?v=L-xqueoTtwI|series=Eat... Bulaga!|airdate=1987|network=[[Radio Philippines Network]]|station=RPN-9}}</ref>'' Ang kabibuhan ni Aiza, pati na ang tandem nila ni Coney, na kung minsa'y kasa-kasama si Vic, ang muling nagpakiliti sa masa kaya muli ring napasakamay ng ''Eat Bulaga!'' ang puwestong ''number 1.'' Sa isang panayam kay Joey de Leon, sinabi niya na walang kontratang nilagdaan ang TVJ sa ''Eat Bulaga!'' noong sila ay inalok upang maging mga host ng palabas—na nananatili magpahanggang ngayon.<ref name="historicvic2">{{cite web|url=http://www.pep.ph/news/31385/vic-sotto-says-being-part-of-eat-bulaga-makes-him-feel-like-a-historical-figure/1/1#focus|title=Vic Sotto says being part of Eat Bulaga! makes him feel like a "historical figure"|last1=Jimenez|first1=Jocelyn|website=PEP.ph|publisher=Philippine Entertainment Portal, Inc.|date=7 October 2011|accessdate=22 July 2015|archive-date=22 July 2015|archive-url=https://web.archive.org/web/20150722225520/http://www.pep.ph/news/31385/vic-sotto-says-being-part-of-eat-bulaga-makes-him-feel-like-a-historical-figure/1/1#focus|url-status=dead}}</ref> Kahit na matapos ang pagsamsam sa RPN-9&nbsp;ng pamahalaan ni [[Corazon Aquino]] matapos ang [[Rebolusyong EDSA ng 1986|Rebolusyon sa EDSA]] noong 1986, nanatili ang ''Eat Bulaga!'' sa pag-ere sa nasabing network kahit na nagsialisan o pinagkakansela na ang ibang palabas nito. Umalis sa ''studio'' nito sa Broadcast City ang programa noong 2 Disyembre 1987 at lumipat sa Grand Ballroom ng katabing Celebrity Sports Plaza noong 3 Disyembre 1987. Subalit dumanas pa ng matinding dagok ang RPN-9 matapos ang naging pagsamsam at humarap din ito sa mga kaguluhang dala ng pagpalit-palit nito ng pamunuan, kaya naman minabuti ni Tony Tuviera na makipag-usap sa noo'y muling-tatag na [[ABS-CBN]] upang ilipat na doon ang ''Eat Bulaga!.'' ===Panahon sa ABS-CBN (1989-1995)=== Matapos ang mga pag-uusap sa pagitan ng kampo ni Tony Tuviera at ng mga ''programming executives'' ng ABS-CBN ay naisapinal na ang paglipat ng mga palabas na pinoprodyus ng TAPE, Inc. sa nasabing himpilang panghimpapawid.<ref name="philstar12"/> Mula sa RPN-9 ay lilipat ang ''Agila'', ''[[Coney Reyes on Camera]]'' at ang ''Eat... Bulaga!,'' pati na ang ''[[Okey Ka Fairy Ko!|Okay Ka, Fairy Ko!]]'' na mula sa [[Intercontinental Broadcasting Corporation|IBC-13]].<ref name="peplong3"/> 18 Pebrero 1989 nang unang ipalabas ang ''Eat... Bulaga!'' sa bago nitong tahanan, sa isang ''TV special'' na pinamagatang "''Eat... Bulaga!: Moving On"'' sa [[Smart Araneta Coliseum|Araneta Coliseum]].<ref name="ebtahanan3">{{cite web|url=https://www.youtube.com/watch?v=QTJw7JrwlUk|title=#EBThrowback: Ang Tahanan ng Eat Bulaga!|date=7 December 2018|publisher=YouTube|accessdate=8 December 2018}}</ref> Bilang pagsalubong sa programa at sa mga hosts ng programa na sina Tito, Vic, Joey, Coney, at Aiza ay nagsipag-''guest'' mga artista ng at mga talento mula sa ABS-CBN. [[Talaksan:Eat... Bulaga! - Moving On 1989.jpg|left|thumb|413x413px|Ang mga ''main hosts'' ng ''Eat... Bulaga!'' na sina Vic Sotto, Coney Reyes, Aiza Seguerra, Joey de Leon at Tito Sotto, sa ''Eat... Bulaga!: Moving On'' na ginanap sa Araneta Coliseum noong Pebrero 1989]] Matapos ang ''TV special'' sa Araneta Coliseum ay tuluyan nang lumipat ang pagsasagawa ng ''Eat... Bulaga!'' sa ABS-CBN Studio 1 (na ngayo'y Dolphy Theatre) sa [[ABS-CBN Broadcasting Center|ABS-CBN Broadcasting Centre]]. Samantalang nasa Studio 2 naman sila kapag mayroong espesyal na mga okasyon ang palabas. Ipinagdiwang noong 23 Setyembre 1989 ang ika-10 guning taon ng palabas sa [[Smart Araneta Coliseum|Araneta Coliseum]].<ref name=":02">{{cite episode|title=Eat Bulaga 10th Anniversary Opening Theme|url=https://www.youtube.com/watch?v=VMrT9yE2mXo|series=Eat... Bulaga!|airdate=September 23, 1989|network=[[ABS-CBN]]}}</ref> Umalis sa palabas si Coney Reyes noong 1991<ref name="philstar12" />, na pinalitan naman ng mga kampeon sa paglangoy na si Christine Jacob at Rio Diaz (sa mungkahi na rin ni Reyes)<ref name="philstar12" />. Si Tito Sotto naman, bagama't 'di umalis, ay madalang na lang kung makita sa palabas matapos manalo (at manguna) sa halalan sa pagkasenador noong Mayo 1992. Lalo nang lumaki at lumakas ang ABS-CBN sa pagtatapos ng taong 1994. Mayroon na rin itong kakayahang magprodyus ng mga sarili nitong palabas at hindi na kailangang umasa pa sa mga palabas na pang-''blocktime''. Inasahan ng TAPE, Inc. na hindi pakikialaman ng ABS-CBN ang mga palabas nito. Sa halip na ganoon ay sinubukan ng ABS-CBN na bilhin ang ''airing rights'' ng ''Eat... Bulaga!'' mula sa TAPE, Inc. na siya namang tinanggihan nina Antonio Tuviera at Malou Choa-Fagar. Kaya naman hindi na ni-''renew'' ng ABS-CBN ang kontrata nito sa TAPE, Inc. at binigyan ng ''ultimatum'' ang mga palabas ng TAPE na ''Eat... Bulaga!,'' ''Valiente'' at ''Okey Ka, Fairy Ko'' (maliban sa ''Coney Reyes on Camera,'' na hindi na pinoprodyus ng TAPE sa panahong ito) na umalis na mula sa mga talaan ng mga palabas ng ABS-CBN hanggang sa huling linggo ng Enero 1995. Nang umalis sa ABS-CBN ang ''Eat... Bulaga!'' ay ni-''reformat'' ang programang pantanghali nito tuwing Linggo na ''Sa Linggo nAPO Sila'' at ginawang pang-isang linggo - ''<nowiki/>'Sang Linggo nAPO Sila -'' bilang kapalit ng ''Eat... Bulaga!''.<ref name="peplong3"/> ===Panahon sa GMA (1995–2024)=== Bago pa man pumasok ang palabas sa [[GMA Network]], tila nagkaroon na ng ''unofficial homecoming'' ang mga ''main host'' ng ''Eat... Bulaga!'' na sina Tito Sotto, Vic Sotto at Joey de Leon noong 1994 nang magsimula silang magpakita sa mga palabas nito. Si Tito ay naging ''main host'' ng ''investigative news magazine program'' ng GMA na ''[[Brigada Siete]]'' samantalang sila Vic at Joey naman ay nasa ''night gag show'' tuwing Lunes na ''Mixed NUTS''. Sa taon ding iyon ay umalis na ang ''Eat... Bulaga!'' sa ABS-CBN Studio 1 at muling bumalik sa Celebrity Sports Plaza sa mga huling bahagi ng 1994 bilang paghahanda sa paglipat nito sa GMA. Ang pagbabalik nina Tito, Vic and Joey's sa [[GMA Network|GMA]] ay naging opisyal na noong 1995, nang pinili nito ang ''Eat Bulaga!'' upang maging pangunahing pantanghaling palabas. Isang espesyal na pirmahan ng kontrata sa pamamagitan ng TAPE, Inc. at GMA ang ginanap sa Shangri-La sa Makati noong 19 Enero 1995 na dinaluhan ng halos lahat ng mga ''host'' nito. Bago iyon ay nagprodyus ang GMA ng kanilang sariling pantanghaling programa, ang ''[[Lunch Date]]'' (na pumalit sa ''Student Canteen'' matapos ang 1986 Rebolusyon sa EDSA) at ang ''SST: Salo-Salo Together'', na mayroong bahagyang tagumpay.<ref name="peplong3"/> 28 Enero 1995 nang magsimulang ipalabas ang ''Eat... Bulaga!'' sa bago nitong tahanan sa GMA. Ginunita ito sa isang TV special na pinamagatang ''Eat... Bulaga!: The Moving!'' na ginanap muli sa [[Smart Araneta Coliseum|Araneta Coliseum]].<ref name="peplong3" /><ref name="ebtahanan3"/><ref name=":12">{{cite news|title='Eat Bulaga' premieres on GMA-7|pages=197|newspaper=[[Manila Standard]]|location=Google News Archive|date=22 January 1995|url=https://news.google.com/newspapers?id=ZjpNAAAAIBAJ&sjid=0QoEAAAAIBAJ&pg=2552%2C4115779|accessdate=22 July 2015}}</ref> Bago maganap ang paglipat na ito ay isang buwang pagpopromote ang ginawa mula Disyembre 1994 hanggang Enero 1995 na nagpakita ng mga patalastas na pumatok at bumenta sa masa gaya ng ''Totoo ang Sie7e at 9 - 2 =7,'' na kapwa pagpapahiwatig sa mga naging paglipat ng palabas mula Channel 9 (RPN) tungo sa Channel 2 (ABS-CBN) tungo sa Channel 7 (GMA). Pansamantalang nanatili sa Celebrity Sports Plaza ang programa mula sa mga huling buwan ng 1994 hanggang sa lumipat ito sa Eastside Studios ng [[:en:Broadway Centrum|Broadway Centrum]] noong 16 Setyembre 1995, sa isang TV special na pinamagatang ''Eat Bulaga!: The East Side Story''. Nadagdagan din ng mga bagong ''co-host'' ang programa, na kinabibilangan nila [[Toni Rose Gayda]] (na nagmula sa dating karibal na programa ng ''Eat... Bulaga!'' na ''[[Lunch Date]]''), [[Allan K]], Samantha Lopez and [[Francis Magalona]] noong 1995, at si [[Anjo Yllana]] noong 1998. Sa panahon sa pagitan ng 1995 at 1998, mangilan-ngilang artista din ang hinirang upang maging ''guest co-hosts.'' Taong 1999 nang ''Eat Bulaga!'' ang maging unang palabas sa telebisyong Pilipino ang magpamigay ng milyon-milyon. Nang ipakilala ng noong pantanghaling palabas ng ABS-CBN na ''[[Magandang Tanghali Bayan]]'' ang "Pera o Bayong", pumatok ito kaagad sa masa, kaya naman naungusan ng ''MTB'' ang ''Eat Bulaga!'' sa kompetisyon ng ratings sa loob ng dalawang taon. Dahil dito ay napilitan ang pamunuan ng ''Eat Bulaga!'' na magpapremyo ng milyones, sa pamamagitan ng mga ''segment'' nito na "Meron o Wala" noong kalagitnaan ng 1999 at ''"''Laban o Bawi" noong mga huling buwan ng 2000 upang maipanumbalik ang interes ng mga manonood.<ref>{{cite web|url=http://www.pep.ph/features/12061/-eat-bulaga-and-27-years-of-making-the-pinoys-happy-|title="Eat...Bulaga!" and 27 years of making the Pinoys happy!|last1=Almo|first1=Nerisa|date=20 March 2007|website=PEP.ph|publisher=Philippine Entertainment Portal, Inc.|access-date=22 July 2015|archive-date=23 July 2015|archive-url=https://web.archive.org/web/20150723133943/http://www.pep.ph/features/12061/-eat-bulaga-and-27-years-of-making-the-pinoys-happy-|url-status=dead}}</ref> Noong unang araw ng Enero 2000 (Sabado), ipinalabas ng ''Eat Bulaga!'' ang millenium episode (na ginanap sa [[SM City North EDSA]]) nito noong ika-7:30&nbsp;ng gabi upang magbigay daan sa espesyal na programang [[2000 Today]] na ipinalabas noong tanghali ng araw na iyon. Mayo ng taong 2001 nang matanggal si Francis Magalona sa programa dahil sa 'di umano'y pagkakasangkot sa droga. Pumalit sa kaniya ang artista at mang-aawit na si [[Janno Gibbs]]. Nang mapawalang-sala si Magalona ay nagbalik siya sa ''Eat Bulaga!'' noong Enero ng sumunod na taon. Noong Abril 2002 naman ay napanumbalik ng ''Eat Bulaga!'' ang pangunguna nito sa ratings laban sa ''MTB'' bunsod ng pagsikat ng SexBomb Dancers (sa segment na "Laban o Bawi") at ang kontrobersyal na ''reality segment'' na "Sige, Ano Kaya Mo? SAKMO!"''.'' Sa parehong taon na iyon ay ipina-''renew'' ng programa ang ''blocktime deal'' nito sa GMA Network, na siyang tumapos sa mga haka-hakang lilipat muli ng network ang palabas. Bumalik sa regular na pang-araw-araw na paghohost si Tito Sotto noong 2003. Naidagdag din sa lumalaking listahan ng mga ''host'' ang komedyante at dating contestant ng palabas na si Michael V. at ang mga modelo na sina Tania Paulsen and Alicia Mayer. Itinampok din ang palabas ng dati nitong tahanang himpilan na ABS-CBN sa pagdiriwang nito ng ika-50 taong guning taon. Ipinagdiwang ng ''Eat Bulaga!'' ang ika-25 taon nito sa telebisyon noong 19 Nobyembre 2004 sa ampitheatre ng [[:en:Expo Pilipino|Expo Pilipino]] sa Clark Freeport Zone, [[Angeles, Pampanga]].<ref name="lionsilver">{{cite web|url=http://www.lionheartv.net/2010/03/eat-bulaga-silver-special-on-dvd/|title=Eat, Bulaga! silver special on DVD|date=11 March 2010|website=LionhearTV|publisher=B&L Multimedia Co. Ltd.|access-date=22 July 2015}}</ref> Ipinagdiwang din ng palabas ang pagiging pinakamahabang pantanghaling palabas nito sa kasaysayan ng telebisyon sa Pilipinas. Dinaluhan ng humigit 60 000 katao ang ''television special'' na ito<ref name="lionsilver" /> at tumamasa din ng pinakamataas na rating para sa pang-araw na palabas sa kasaysayan ng telebisyon sa Pilipinas. Napanalunan nito ang ''Best Entertainment (One-Off/Annual) Special'' sa Asian Television Award sa [[Singapore]] noong 1 Disyembre 2005.<ref name="philroad">{{cite web|url=http://www.philstar.com/entertainment/312499/eat-bulaga%C2%92s-road-victory|title=Eat, Bulaga!&#146;s road to victory|last1=Francisco|first1=Butch|date=17 December 2005|website=Philstar Entertainment|publisher=Philstar|access-date=28 April 2015}}</ref><ref>{{cite web|url=http://www.philstar.com/entertainment/313518/more-asian-television-awards|title=More Asian Television Awards|last1=Francisco|first1=Butch|date=24 December 2005|website=Philstar Entertainment|publisher=Philstar|access-date=22 July 2015}}</ref> Ang kaganapan na ito ay ang itinuturing na pinakamatagumpay sa kasaysayan ng telebisyon sa Pilipinas, na halos matapatan lamang ng ''[[:en:StarStruck (Philippine TV series)|1st Starstruck Final Judgement]]''. Ang pagtatanghal na ito, na pinamagatang ''Eat Bulaga Silver Special'', way ipinalabas noong ika-27 (Sabado) at ika-29 (Lunes) ng Nobyembre 2004.<ref name="lionsilver" /> Sa mga panahong ito ay tinanggal na ng palabas ang tatlong tuldok sa pangalan nito: mula ''Eat... Bulaga!'' ay ''Eat Bulaga!'' na lamang ulit ang pamagat nito. Nang ilunsad ng GMA ang [[GMA Pinoy TV]] noong 2005 ay sumahimpapawid na ang ''Eat Bulaga!'' sa iba't ibang bansa sa buong mundo.<ref>{{Cite news|url=http://www.gmanetwork.com/international/articles/2015-07-28/683/GMA-international-channels-now-available-in-Charter-Spectrum-TV-in-the-US/|title=GMA international channels now available in Charter Spectrum TV in the US {{!}} GMA international channels now available in Charter Spectrum TV in the US|last=Inc.|first=GMA New Media,|access-date=2017-05-19|language=en}}</ref> 2006 nang umalis ang SexBond Girls sa programa dahil sa sigalot nito sa mga prodyuser ng programa..<ref name="sexbombbabes">{{cite web|url=http://www.pep.ph/guide/tv/389/sexbomb-returns-to-eat-bulaga-as-regular-performers|title=SexBomb returns to "Eat Bulaga!" as regular performers|last1=Borromeo|first1=Eric|date=12 March 2007|website=PEP.ph|publisher=Philippine Entertainment Portal, Inc.|access-date=22 July 2015|archive-date=23 Hulyo 2015|archive-url=https://web.archive.org/web/20150723135205/http://www.pep.ph/guide/tv/389/sexbomb-returns-to-eat-bulaga-as-regular-performers|url-status=dead}}</ref> Kaya naman nagbukas ang programa ng mga awdisyon para sa mga bagong mananayaw sa ilalim ng pangalang ''EB Babes,'' sa pamamagitan ng pagpapatimpalak. Agosto ng taon ding iyon nang magsimula ang grupo.<ref name="sexbombbabes" /> Marso 2007 naman nang bumalik ang SexBomb Girls, ngunit bilang mga ''co-host''.<ref name="sexbombbabes" /><ref>{{cite web|url=http://www.pep.ph/news/12465/rivalry-between-sexbomb-and-eb-babes-heats-up|title=Rivalry between SexBomb and EB Babes heats up|last1=Nicasio|first1=Nonie|date=11 March 2007|website=PEP.ph|publisher=Philippine Entertainment Portal, Inc.|access-date=23 July 2015|archive-date=24 Hulyo 2015|archive-url=https://web.archive.org/web/20150724070434/http://www.pep.ph/news/12465/rivalry-between-sexbomb-and-eb-babes-heats-up|url-status=dead}}</ref><ref>{{cite web|url=http://www.pep.ph/news/12522/eb-babe-kim-wala-namang-dapat-ikainsecure-ang-eb-babes-sa-sexbomb#cxrecs_s|title=EB Babe Kim: "Wala namang dapat ika-insecure ang EB Babes sa SexBomb."|last1=Nicasio|first1=Nonie|date=16 March 2007|website=PEP.ph|publisher=Philippine Entertainment Portal, Inc.|access-date=23 July 2015|archive-date=24 Hulyo 2015|archive-url=https://web.archive.org/web/20150724024842/http://www.pep.ph/news/12522/eb-babe-kim-wala-namang-dapat-ikainsecure-ang-eb-babes-sa-sexbomb#cxrecs_s|url-status=dead}}</ref> Setyembre 2007 nang magkaroon ng matinding sagutan sa pagitan ni Joey de Leon at [[Willie Revillame]], na noo'y ''host'' ng karibal na programa ng ''Eat Bulaga!'' na ''[[Wowowee]],'' kasunod ng 'di umano'y Hello Pappy scandal.<ref>{{cite web|url=http://www.gmanews.tv/story/58382/Joey-tells-Willie-Explain-before-you-complain|title=Joey tells Willie: Explain before you complain|date=30 August 2007|website=GMA News Online|publisher=GMA Network, Inc.|accessdate=11 April 2009}}</ref><ref>{{cite web|url=http://www.gmanetwork.com/news/story/58395/news/nation/roxas-seeks-probe-on-hello-pappy-game-show-controversy|title=Roxas seeks probe on 'Hello, Pappy' game show controversy|date=30 August 2007|website=GMA News Online|publisher=GMA Network, Inc.|accessdate=23 July 2015}}</ref> Nobyembre 2007 naman nang ilunsad ng ''Eat Bulaga!'' ang kauna-unahan nitong panrehiyon na adaptasyon sa GMA Cebu sa pamagat na ''Eat Na Ta!.'' Ang ''Eat na Ta sa Radyo'' (mula Lunes-Biyernes) ay inilunsad noong 12 Nobyembre samantalang ang ''Eat Na Ta sa TV'' (tuwing Sabado) ay inilunsad noong 24 Nobyembre ng taon ding iyon. Nagsilbi itong pampasigla bago ang mismong palabas sa Kabisayaan hanggang 2008. 6 Marso 2009 nang pumanaw ang isa sa mga ''host'' ng palabas na si [[Francis Magalona]] dahil sa [[leukemia]]. Nang sumunod na araw ay nagprodyus ang palabas ng isang ''tribute episode'' sa alaala niya, kung saan inawit ng buong ''cast'' ang mga awit na likha niya. Sa ''tribute'' ding iyon nalaman na si Magalona ang nagpasimula sa paggamit ng salitang ''"dabarkads",'' na magpahanggang ngayon ay ginagamit upang tukuyin ang pamilya at ang manonood ng ''Eat Bulaga!.'' Kilala din is Magalona sa naging tradisyunal na pagsigaw niya ng "''seamless'' na!" na nagpahayag sa pagpapalit ng programa tuwing Sabado mula ''Eat Bulaga!'' tungo sa showbiz talk show na ''[[Startalk]].'' Matapos ang kanyang pagpanaw ay itinuloy ng ''Eat Bulaga!'' at ''Startalk'' ang tradisyon hanggang sa itigil ito sa pagtatapos ng taon. Pinalitan si Magalona ng kilalang actor at ''television personality'' na si [[Ryan Agoncillo]] nang pumasok ito sa palabas noong 24 Oktubre 2009. Ipinagdiwang naman ng ''Eat Bulaga!'' ang ika-30 guning taon nito sa ere, na pinangalanang ''Tatlong Dekads ng Dabarkads'' noong 30 Hulyo 2009. Sa espesyal na ito ay pinagtuunan ng pansin ng palabas ang mga kahanga-hangang mga tao, kabilang na ang 30 kapos sa buhay ngunit masisipag na estudyante, at ang iba pang mga "bayani sa araw-araw" bilang pagtanaw ng utang na loob sa mga manonood ng palabas.<ref>{{cite web|url=http://www.philstar.com/entertainment/473048/eat-bulaga-awards-cash-grants-scholars|title=Eat, Bulaga! awards cash & grants to scholars|date=1 June 2009|website=Philstar Entertainment|publisher=Philstar|accessdate=23 July 2015}}</ref><ref>{{cite web|url=http://www.philstar.com/entertainment/467840/changing-lives-30-young-people|title=Changing the lives of 30 young people|last1=Francisco|first1=Butch|date=16 May 2009|website=Philstar Entertainment|publisher=Philstar|accessdate=23 July 2015}}</ref> Ipina-''renew'' ng palabas ang kontrata nitong ''blocktime partnership'' (para sa dalawang taon pa) sa GMA Network noong Disyembre 2009. Unang araw ng Enero 2010 nang pansamantalang lumipat ang programa sa Westside Studios ng Broadway Centrum, na naging tahanan ng karamihan sa mga naging programa ng GMA mula 1987 hanggang 2010, habang nire-''renovate'' anf Eastside Studios na nagdagdag ng mga bagong LED screens at mga upuang ''cushioned.'' Bumalik din sa renovadang studio ang palabas noong 6 Marso ng taon ding iyon. Pebrero 2011 nang umalis muli ang SexBomb Girls, kasama ang ''choreographer'' nito na si Joy Cancio, ngayon ay para naman sa palabas ng ABS-CBN na ''[[Happy Yipee Yehey!]].''<ref>{{cite web|url=http://entertainment.inquirer.net/3269/no-bad-blood-between-these-sexbombs|title=No bad blood between these SexBombs|last1=Cruz|first1=Marinel R.|website=Inquirer.net|publisher=Philippine Daily Inquirer|date=14 June 2011|accessdate=21 May 2013}}</ref> Marso 2011 nang pahabaan ng GMA Network ang ''blocktime deal'' nito sa palabas hanggang Enero 2016 na nagbigay ng isa pang oras para sa palabas, na siya namang nagbigay daan sa TAPE upang gumawa pa ng isang TV show na magsisilbing palabas pagkatapos ng ''Eat Bulaga!'' Inilunsad naman ng ''Eat Bulaga!'' ang ''coffee table book'' nito na ''Ang Unang Tatlong Dekada''<ref name="coffeebook2"/> na isinulat ng beteranong kolumnista na si Butch Francisco at dinisenyo ng anak ni Joey de Leon na si Jako.<ref>{{cite web|url=http://www.philstar.com/entertainment/735738/why-it-took-8-years-finish-bulaga-book|title=Why it took 8 years to finish the Bulaga! book|last1=Francisco|first1=Butch|date=11 October 2011|website=Philstar Entertainment|publisher=Philstar|accessdate=23 July 2015}}</ref> Kasama ng libro ay nagpamigay din ang ''Eat Bulaga!'' ng 3,000 ''limited edition'' [[DVD]]s ng ''Silver Special'' nito.<ref name="historicvic2"/><ref>{{cite web|url=http://www.pep.ph/news/31387/joey-de-leon-gets-emotional-again-as-eat-bulaga-launches-book-chronicling-its-first-30-years/1/2|title=Joey de Leon gets emotional as Eat Bulaga! launches book chronicling its first 30 years|last1=Santiago|first1=Erwin|date=8 October 2011|website=PEP.ph|publisher=Philippine Entertainment Portal, Inc.|accessdate=23 July 2015|archive-date=24 Hulyo 2015|archive-url=https://web.archive.org/web/20150724075439/http://www.pep.ph/news/31387/joey-de-leon-gets-emotional-again-as-eat-bulaga-launches-book-chronicling-its-first-30-years/1/2|url-status=dead}}</ref><ref>{{cite web|url=http://www.gmanews.tv/story/234575/entertainment/eat-bulaga-launches-coffee-table-book|title=Eat Bulaga! launches coffee table book|last1=Jimenez|first1=Fidel R.|date=6 October 2011|website=GMA News Online|publisher=GMA Network, Inc.|accessdate=23 July 2015}}</ref> Nagprodyus din ng isang dokumentaryo ang [[GMA News and Public Affairs]] na pinamagatang ''Kuwentong Dabarkads'' na ipinresenta ni [[Dingdong Dantes]].<ref name="kd2"/> Sa kauna-unahang pagkakataon sa kasaysayan ng ''Eat Bulaga!'', nagkaroon ng kauna-unahang ''international franchise'' sa [[Indonesia]] na pinangalang [[Eat Bulaga! Indonesia]] na umere sa [[SCTV]] noong 16 Hulyo 2012 hanggang 3 Abril 2014, at ang [[The New Eat Bulaga! Indonesia]] na umere naman sa [[ANTV]] mula 17 Nobyembre 2014 hanggang 8 Agosto 2016, Agosto 18 naman ay nag-ere ito ng ''commercial-free special episode'' na nagdiriwang ng ika-33 guning taon nito.<ref>{{cite web|url=http://www.pep.ph/photos/3221/eat-bulaga-celebrates-33rd-anniversary|title=Eat Bulaga! celebrates 33rd anniversary|date=20 August 2012|website=PEP.ph|publisher=Philippine Entertainment Portal, Inc.|accessdate=23 July 2015|archive-date=22 Hulyo 2015|archive-url=https://web.archive.org/web/20150722230008/http://www.pep.ph/photos/3221/eat-bulaga-celebrates-33rd-anniversary|url-status=dead}}</ref> Isang ''soundtrack'' naman, ang ''Dabarkads D' Album: A Party for everyJUAN'', na nagtampok sa mga awit na pinasikat at nilikha ng ''cast'' ng ''Eat Bulaga!'' pati ang ilan sa mga ginamit nitong temang-awit, ay inilunsad noong Hulyo 2013..<ref>{{Cite AV media notes|title=Dabarkads D'Album (A Party For Every Juan!)|others=Eat Bulaga Dabarkads|year=2013|url=https://itunes.apple.com/ph/album/eat-bulaga-dabarkads-dalbum/id796309922|type=Album|publisher=[[:en:Ivory Music and Video|Ivory Music & Video, Inc.]]|location=Pilipinas|website=iTunes Philippines}}</ref> Nitong 7 Hulyo 2018, inilunsad ng Eat Bulaga! ang ''EB ver. 4.0'', kung saan sinimulan ang taunang selebrasyon para sa kanilang ika-apatnapung anibersaryo sa telebisyon, kasunod nito ang pagpapalabas ng ''horror-comedy telemovie'' na ''Pamana'' nitong 28 Hulyo 2018. Nitong 8 Disyembre 2018, Matapos ang 23 taon nang pananatili sa Broadway Centrum, lumipat ang ''Eat Bulaga!'' sa bago nitong state-of-the-art na istudyo, ang APT Studios, na matatagpuan sa [[Cainta]], [[Rizal]], ang paglipat nila sa bagong tahanan ay kasunod nito sa selebrasyon ng kanilang ika-apatnapu na anibersaryo ngayong Hulyo 2019, Pebrero 1 sa sumunod na taon, muling pumirma ang programa sa [[GMA Network]], kasunod ng ika-apatnapu na anibersaryo nila sa telebisyon, at 24 na taon sa GMA. Simula Hulyo 2019, ang mga binalik na ''segments'' ng programa ay sa ''limited engagement'' lamang para sa ika-apatnapung anibersaryo ng programa. Nitong 30 Hulyo 2019, ipinagdiwang ng ''Eat Bulaga!'' ang kanilang ika-40 na anibersaryo sa telebisyon, kasunod nito ang pagkakaroon ng pangalawang ''international franchise'' sa [[Myanmar]], ang pagkakaroon ng bagong ''batch'' ng mga iskolar ng EBEST, at ang pagtatapat ng mga kampeon ng mga ''segments'' ng programa para sa ''grand showdown'' nito, at abangan ang kanilang ika-apat na malaking anunsyo. Sina [[Anjo Yllana]], [[Ruby Rodriguez]] at [[Pia Guanio]] ay umalis sa Programa noong 2020 at 2021. Opisyal na sina [[Maja Salvador]] at [[Miles Ocampo]] bilang host ng programa. === ''Eat Bulaga!'' ng TAPE Inc. at ''E.A.T.'' (2023-24) === Mula 31 Mayo hanggang 4 Hunyo 2023, sinuspende ng “new managenent” (mga anak ni Romeo Jalosjos Sr.) ang live production. Inanunsyo ni [[Tito Sotto]], [[Vic Sotto]] at [[Joey de Leon]] na aalis sila sa TAPE Inc. Nag-ugat ang anunsyo sa nagpapatuloy na alitan sa pagitan ng tatlo at ng chairman ng TAPE, Inc. na si [[Romeo Jalosjos]] hinggil sa pagtanggal kay [[:en:Antonio Tuviera|Tony Tuviera]] sa pang-araw-araw na operasyon ng ''Eat Bulaga!'', at mga plano ni Jalosjos para sa palabas. Ang anunsyo ng TVJ nung nakaraang 31 Mayo 2023 ay sa livestream ng ''Eat Bulaga!'' Facebook Page at YouTube channel nito at sa kamay ng bagong management ng [[TAPE Inc.]] Hindi sila pinayagan ng mag-ere ng live at pawang replay episode ang pinapalabas sa [[GMA Network]]. Ang ibang host ng palabas na ito tulad nina [[Paolo Ballesteros]], [[Jose Manalo]], [[Maine Mendoza]], [[Ryzza Mae Dizon]], [[Wally Bayola]], [[Ryan Agoncillo]] at si [[Allan K.]] ay kasama pati mga miyembro ng produksyon (cameraman, manunulat, sales) ay nagpirma din sila ng resignation sa parehas na araw. Sina TVJ ay nagpirma ng aplikasyon sa IPOPHL para sa pagmamay-ari ng trademark na "Eat Bulaga!" na na-rehistro nito noong 2013 sa ilalim ng TAPE na nakatakdang mage-expire sa 14 Hunyo 2023. Sa ilalim ng pamamahala ng mga Jalosjos, patuloy na ginamit ng TAPE Inc. ang ''Eat Bulaga!'' bilang pamagat ng kanilang noontime show sa GMA Network mula Hunyo 5, 2023, hanggang Enero 5, 2024, na may mga bagong host at segment, habang hinihintay ang desisyon ng IPOPHL hinggil sa petisyon ng magkapatid na Sotto at De Leon na kanselahin ang trademark ng TAPE na "Eat Bulaga". Sa panahong ito, ang ''Eat Bulaga!'' nito ay pinangunahan nina [[Alexa Miro]], [[Arra San Agustin]], [[Betong Sumaya]], [[Buboy Villar]], Cassy Legaspi, [[Chariz Solomon]], [[Dasuri Choi]], [[Glaiza de Castro]], [[Isko Moreno]], Kimpoy Feliciano, [[Kokoy de Santos]], Mavy Legaspi, [[Michael Sager]], [[Paolo Contis]], [[Winwyn Marquez]], at [[Yasser Marta]]. Noong Hunyo 7, 2023, ang mga noo'y dating host ng ''Eat Bulaga!'' – sina TVJ, Allan K., Jose Manalo, Wally Bayola, Paolo Ballesteros, Ryan Agoncillo, Maine Mendoza, Ryzza Mae Dizon, at Carren Eistrup (na nag-resign rin sa TAPE) ay inihayag ang kanilang paglipat sa [[TV5 (himpilan ng telebisyon)|TV5]] sa pamamagitan ng bagong nabuong [[TVJ Productions]], isang joint venture sa magulang ng TV5 na MediaQuest Holdings, na nag-anunsyo ng isang bagong noontime Show na papalit sa Itslottime Show nito. Noong Hulyo 1, 2023, ang kanilang bagong noontime show, na pormal na pinamagatang ''E.A.T.'', ay ipinalabas sa TV5. Nagbalik bilang Dabarkads si [[Miles Ocampo]] noong Hulyo 8, 2023, pagkatapos umalis dahil sa mga isyu sa kalusugan, habang si [[Atasha Muhlach]] ay nag-debut noong Setyembre 23, 2023, bilang bagong karagdagan sa cast. Noong Oktubre 2023, ipinakilala ng palabas ang Singing Queens, na nagtatampok ng mga miyembrong sina Anne Ferrer, Eunice Janine, Samantha Rascal, Khayzy Bueno, at Jean Drilon. Nitong 4 Disyembre 2023, Ikinansela ang trademark registration ng [[TAPE Inc.|TAPE, Inc.]], ang trademark nitong 'Eat Bulaga' at 'EB'. Matapos mapag-desisyunan ng [https://www.ipophil.gov.ph/ IPOPHL] na ang [[TVJ]] ang may karapatan na magmay-ari ng trademark na 'Eat Bulaga'. Ayon naman sa [[TAPE Inc.|TAPE, Inc.]], itutuloy nila ang pagsampa ng apela sa naging desisyon ng [https://www.ipophil.gov.ph/ IPOPHL] para mapabaligtad ang desisyon nito. Sa programang ''Sa Totoo Lang'' ng [[One PH]] at ang istayon ng radyo ng TV5 na [[DWFM|92.3 Radyo5 True FM]] noong 7 Disyembre 2023, ayon sa report ni MJ Marfori, ang isinampang apela ng [[TAPE Inc.|TAPE, Inc.]] laban sa desisyon ng [https://www.ipophil.gov.ph/ IPOPHL] ay ibinasura, kaugnay sa desisyon nito na ang TVJ ang may karapatan na magmay-ari ng trademark na 'Eat Bulaga'. Dahil dito, rehistrado na kay [[Joey de Leon|Joey De Leon]] ang 'Eat Bulaga' trademark sa [https://www.ipophil.gov.ph/ IPOPHL], sa ilalim ng class 41 para sa 'entertainment services'. Ayon din sa [https://www.abante.com.ph/ Abante News], sa Enero 2024 na gagamitin ng TVJ ang 'Eat Bulaga' sa [[TV5 (himpilan ng telebisyon)|TV5]]. Sa kabilang banda, sa artikulo ng Bored Productive, nitong 7 Disyembre 2023, gumagawa na nang plano ang [[TAPE Inc.|TAPE, Inc.]] sa pagpapalit ng pangalan ng kanilang programa, matapos matalo sila sa kasong trademark ng ''Eat Bulaga!''. Noong 5 Enero 2024, pinanalunan ng Marikina Regional Court ang desisyon at pinagbawalan ang TAPE Inc., kasama ang GMA Network, Inc., mula sa: # Paggamit ng ''Eat Bulaga!'' o ang logo nito sa kanilang palabas, programa, proyekto o sa mga promosyon; # Paggamit ng jingle o kanta ng ''Eat Bulaga!'' sa kanilang palabas, programa, proyekto o promosyon; at # Pagpapalabas o pag-eere ng mga kahit anong replay na episode ng ''Eat Bulaga!'' na bago pa inere noong 31 Mayo 2023 sa kanilang channel o platform Ayon naman kay Atty. Maggie Abraham-Garduque (abogado ng TAPE, Inc.), natanggap na nila ang desisyon at nagulat sila sa desisyon ng korte. Magsasampa pa rin sila ng apela sa naging desisyon ng korte. Noong Enero 6, 2024, muling inilunsad ng TAPE Inc. ang kanilang ''Eat Bulaga!'' bilang ''[[Tahanang Pinakamasaya!]]''. Dahil sa mababang rating na nagresulta sa pagbaba ng viewership pati na rin sa pagtaas ng utang, nakansela ang ''Tahanang Pinakamasaya!'' noong Marso 2, 2024, na nagtapos sa 29 na taon ng noontime slot ng GMA sa ilalim ng TAPE. ===Panahon sa TV5 (2024-kasalukuyan)=== Noong Enero 6, 2024, ang ''E.A.T.'' ay pinalitan ng pangalan pabalik sa ''Eat Bulaga!''. Sa parehong araw, ang mga piling programa ng TV5, kasama ang ''Eat Bulaga!'' at [[PBA]], ay nagsimula ang kanilang weekend simulcast sa [[CNN Philippines]], na minarkahan ang pagbabalik ng variety show sa orihinal nitong network (RPN) matapos pumirma ang TV5 Network ng isang kasunduan sa controlling owner ng RPN na Nine Media Corporation para mapabuti ang kanilang network coverage. Matapos ang pagsasara ng CNN Philippines noong 31 Enero 2024, ang parehong mga programa ay dinala sa kapalit nitong channel, ang [[RPTV]], at ang kanilang mga simulcast sa network ay pinalawig hanggang sa mga karaniwang araw simula noong 1 Pebrero 2024. == Tema ng ''Eat Bulaga!'' == [[Talaksan:Eat Bulaga 1990's.jpg|frame|left|Eat Bulaga logo noong 2001-2003]] Ang orihinal na tema ay nagsimula noong 1982 at isinulat ni Tito Sotto, Vic Sotto at Joey de Leon at inayos ni Homer Flores, ngunit nilinaw ng source ng Cabinet Files sa PEP.ph na si Vic ang composer ng melody ng Eat Bulaga!, habang si Vincent Dy Buncio ang sumulat ng lyrics. Nang sumali si [[Aiza Seguerra]] sa palabas noong 1988 at nalipat sa [[ABS-CBN]] noong 1989, ang ikalawa at ikatlong linya ng ikalawang saknong ay naging "Si Aiza at si Coney/Silang lahat ay nagbibigay". Ang ikalawa at ikatlong linya ng saknong ay ginagamit pa rin kahit na si Coney ay umalis sa palabas noong 1991 at may kaunting artista na nadagdag tulad ni [[Jimmy Santos]], Christine Jacob, [[Ruby Rodriguez]], Lady Lee at si [[Rio Diaz]] ay madagdag sa mga tauhan sa palabas ng "''Bulaga''". Nung ang ''Eat Bulaga!'' ay nalipat sa [[GMA]] noong ika-28 Enero 1995, pinalitan ang ikalawang linya sa ikalawang saknong at tinanggal ang pangalan ni Aiza at Coney sa liriko, at sa tugon sa lumalaking grupo ng ''Eat Bulaga''. Ganito ang naging linya: "Barkada'y dumarami". Gayumpaman noong 2003, pinalitan ang linya ng [[SexBomb Girls]] ay gumawa ng sariling salin ng tema ng ''Eat Bulaga!''. Sa komposisyon ni Lito Camo. Ang linya ay naging "Buong tropa ay kasali". Noong ika-25 taong anibersaryo noong 2004, umaawit lahat ang naging kasapi ''Eat Bulaga!'' at ang linyang "Barkada'y dumarami" ang isinama sa liriko. Sa OBB noong 2004 ipinalit ang mga linya sa ibang wika ng Bikolano, Cebuano, Waray-waray at Tagalog. At noong 2005, ilang liriko ay re-arrange ni [[Francis Magalona]]. Ang linya ay "Saan ka man ay halina tayo". Dinagdagan ng mga linya ni Francis Magalona ang sariling salin ng tema ng ''Eat Bulaga''. Gayumpan noong 2007 ibat-ibang musika tulad ng Rock, Jazz, Reggae, Dance-pop at Hip-hop. Kinanta na ang unang bersyon ni Allan, Jimmy, Toni Rose at Ruby. Ang ikalawang bersyon ay kinanta ni Pia, Ciara, Gladys, Paolo, Julia at Janno. Ang linya ay "Ligaya sa ating buhay" na pinagkanta ni Gladys sa unang bersyon ng OBB at ikinanta ni Julia Clarete ang linya sa ikalawang bersyon ng OBB. Sa ikatatlong linya kinanta ni Jose Manalo at Wally Bayola ang bersyon ng reggae. Kinanta ang ika apat na linya ang bersyon ng dance ni Sugar at ang mga EB Babes. Ikinanta ang ika't limang bersyon nina BJ, [[Francis M]], Teri at Cindy, at dinagdagan ang ''Buong mundo'' na pinagrepeat ang ika apat na linya sa kanta. Nitong 2009 at 2014, muling binago ang tono nito sa bagong modernong musiko. Mula 2012 hanggang kasalukuyan, ginamit sa modernong bersyon ang orihinal na tono ng programa. Noong July 2023, iniangkop ng TVJ ang orihinal na theme song ng ''Eat Bulaga!'' na may maliliit na pagbabago, partikular ang tinanggal na pariralang "Eat Bulaga", na pagkatapos ay pinalitan ng "E-A-T" upang maiwasan ang mga posibleng isyu sa trademark sa TAPE. Samantala sa TAPE, inilunsad rin nila ang bagong kanta ng programa nila na ginagamit pa rin ang pangalan ng ''Eat Bulaga!'' noong 29 Hulyo 2023 kasunod ng ika-44 na anibersaryo ng naturang palabas. Noong 6 Disyembre 2023, ginamit ng ''E.A.T.'' ang tagline na "Eat Bulaga!" matapos kanselahin ng Intellectual Property Office of the Philippines (IPOPHL) ang pagpaparehistro ng trademark ng TAPE Inc. para sa ''Eat Bulaga!'' at nagharing pabor kina Tito Sotto, Vic Sotto at Joey de Leon. Noong Enero 5 2024, muling ginamit ng TVJ at Legit Dabarkads ang dating theme song ng ''Eat Bulaga!''. {| class="toccolours" cellpadding="15" align="center" rules="cols" ! colspan="7" bgcolor="" |<big>Pantemang-awit ng ''Eat Bulaga!''</big> |- !1982 - 1987 !1987 - 1995 !1995 - 1998 !1998 - 2023 !2023 - 2024 (revised) !2023 - 2024 (bersyon ng TAPE Inc.) !2024 - kasulukuyan |- | Mula Aparri hanggang Jolo, Saan ka man ay halina kayo Isang libo't isang tuwa Buong bansa... ''Eat Bulaga!'' Buong bansa ay nagkakaisa Sa tuwa't saya na aming dala Isang libo't isang tuwa Buong bansa... ''Eat Bulaga!'' Sina Tito, Vic at Joey, kasama pati si Coney Apat silang nagbibigay ligaya sa ating buhay Buong bansa ay nagkakaisa Sa tuwa't saya na aming dala Isang libo't isang tuwa Buong bansa... ''Eat Bulaga!'' |Mula Aparri hanggang Jolo, Saan ka man ay halina kayo Isang libo't isang tuwa Buong bansa... ''Eat Bulaga!'' Buong bansa ay nagkakaisa Sa tuwa't saya na aming dala Isang libo't isang tuwa Buong bansa... ''Eat Bulaga!'' Sina Tito, Vic at Joey, '''si Aiza at si Coney''' '''Silang lahat ay''' nagbibigay ligaya sa ating buhay Buong bansa ay nagkakaisa Sa tuwa't saya na aming dala Isang libo't isang tuwa Buong bansa... ''Eat Bulaga!'' |Mula Aparri hanggang Jolo, Saan ka man ay halina kayo Isang libo't isang tuwa Buong bansa... ''Eat Bulaga!'' Buong bansa ay nagkakaisa Sa tuwa't saya na aming dala Isang libo't isang tuwa Buong bansa... ''Eat Bulaga!'' Sina Tito, Vic at Joey, '''barkada'y dumarami''' Silang lahat ay nagbibigay ligaya sa ating buhay Buong bansa ay nagkakaisa Sa tuwa't saya na aming dala Isang libo't isang tuwa Buong bansa... ''Eat Bulaga!'' |'''Mula Batanes hanggang Jolo,''' Saan ka man ay halina kayo Isang libo't isang tuwa Buong bansa... ''Eat Bulaga!'' Buong bansa ay nagkakaisa Sa tuwa't saya na aming dala Isang libo't isang tuwa Buong bansa... ''Eat Bulaga!'' Sina Tito, Vic at Joey, barkada'y dumarami Silang lahat ay nagbibigay ligaya sa ating buhay Buong bansa ay nagkakaisa Sa tuwa't saya na aming dala Isang libo't isang tuwa Buong bansa... ''Eat Bulaga!'' |Mula Batanes hanggang Jolo Saan ka man '''na panig ng mundo''' Isang libo't isang tuwa Buong bansa, '''''E-A-T''! (''Bulaga!'')''' '''Ang dabarkads''' ay nagkakaisa Sa tuwa't saya na aming dala Isang libo't isang tuwa Buong bansa, '''''E-A-T''! (''Bulaga!'')''' Sina Tito, Vic, at Joey Barkada'y dumarami Silang lahat ay nagbibigay Ligaya sa ating buhay Buong bansa ay nagkakaisa Sa tuwa't saya na aming dala Isang libo't isang tuwa Buong bansa, '''''E-A-T''! (''Bulaga!'')''' |'''Tahanang pinakamasaya, ''Eat Bulaga!''''' '''Tahanang pinakamasaya, ''Eat Bulaga!''''' '''Tahanang pinakamasaya, ''Eat Bulaga!''''' '''Tahanang pinakamasaya, ''Eat Bulaga!''''' '''Dahil kayo ay nandiyan''' '''Hatid namin ang tulong at saya''' '''Kayong lahat ang dahilan''' '''Kaya kasama pa rin ang''' '''''Eat Bulaga!''''' '''Tahanang pinakamasaya, ''Eat Bulaga!''''' '''Tahanang pinakamasaya, ''Eat Bulaga!''''' '''Tahanang pinakamasaya, ''Eat Bulaga!''''' '''''EB''? Happy! Happy? ''EB''!''' '''Hindi ka iiwan''' '''Saang sulok ka man ng mundo''' '''Kasama pa rin sa tanghalian niyo ''' '''Tahanang pinakamasaya, ''Eat Bulaga!''''' '''Tahanang pinakamasaya, ''Eat Bulaga!''''' '''Kayong lahat ang dahilan''' '''Kaya kasama pa rin ang''' '''''Eat Bulaga!''''' '''''EB''? Happy! Happy? ''EB''!''' |Mula Batanes hanggang Jolo Saan ka man na panig ng mundo Isang libo't isang tuwa Buong bansa... '''''Eat Bulaga!''''' Ang dabarkads ay nagkakaisa Sa tuwa't saya na aming dala Isang libo't isang tuwa Buong bansa... '''''Eat Bulaga!''''' Sina Tito, Vic, at Joey Barkada'y dumarami Silang lahat ay nagbibigay Ligaya sa ating buhay Buong bansa ay nagkakaisa Sa tuwa't saya na aming dala Isang libo't isang tuwa Buong bansa... '''''Eat Bulaga!''''' |} == Mga ''cast'' == ===Mga kasalukuyang hosts at mga tampok=== {{multiple image |direction = vertical |align = right |header = Mainstay Hosts |image1 = Tito_Sotto_III_(cropped).jpg |caption1 = Tito Sotto |width1 = 150 |image2 = Vic_Sotto_2022_(cropped).jpg |caption2 = Vic Sotto |width2 = 150 |image3 = Joey_De_Leon_and_Travis_Kraft_(cropped).jpg |caption3 = Joey de Leon |width3 = 150 |image4 = Jose_Manalo,_Paolo_Ballesteros_and_Wally_Bayola.jpg |caption4 = Jose Manalo, Wally Bayola and Paolo Ballesteros (JoWaPao) |width4 = 150 }} *[[Tito Sotto]] (since 1979) *[[Vic Sotto]] (since 1979) *[[Joey de Leon]] (since 1979) *[[Allan K.]] (since 1995) *[[Jose Manalo]] (since 1994) *[[Wally Bayola]] (since 2000) *[[Paolo Ballesteros]] (since 2001) *Rabin Angeles *[[Ryan Agoncillo]] (since 2009) *[[Ryzza Mae Dizon]] (since 2012) *[[Maine Mendoza]] (since 2015) *Carren Eistrup (since 2023) *[[Miles Ocampo]] (since 2022) *Atasha Muhlach (since 2023) *[[R'Bonney Gabriel]] (segment co-host, since 2025) *Ian Red (segment co-host, since 2025) ===Mga dating hosts at mga tampok=== <!-- Please do not indicate the current status of the previous co-hosts and features of this program. It is unnecessary and unencyclopedic per "Wikipedia:Manual of Style" and "Wikipedia:NOT". And please enclose the years in parenthesis "()". Thank you. --> {{div col|small=yes|colwidth=25em}} *[[Aicelle Santos]] (2016–2017, 2020-2021) *[[Aiko Melendez]] (1989–1995) *[[Aiza Seguerra]] (1987-1997, 2023) *[[Ai-Ai delas Alas]] (1995–2000, 2015–2016, ''Kalyeserye'''s Lola Babah) *Aileen Damiles<ref name="Eat Bulaga and Beauty Queens">{{cite web |url=http://www.missosology.info/forum/viewtopic.php?f=15&t=133488&start=0|title=Eat Bulaga and Beauty Queens|date=22 April 2012|publisher=Missosology|access-date=5 September 2016}}</ref> *Aji Estornino (2002) *[[Alden Richards]] (2015–2021) *Alexa Miro (2023-2024) *Alfie Lorenzo<ref name="ebcoffeebook">{{cite book |last=Francisco|first=Butch|date=2011 |title=Eat Bulaga!: Ang Unang Tatlong Dekada|publisher=TAPE, Inc.|pages=124–125|others=Designed by Jako de Leon|isbn=9789719528302}}</ref> *[[Ali Sotto]] (1993–1994) *[[Alicia Mayer]] (2004–2006) *Alina Bogdanova (2015–2016) *[[Amy Perez]] (1988–1995) *Ana Marie Craig (1996) *Angela Luz (1989–1995) *[[Angelu de Leon]] *[[Anjo Yllana]] (1999–2020) *[[Anne Curtis]] (2004)<ref>{{cite web|url=http://www.pinoyexchange.com/forums/showthread.php?t=446638&page=233|title=EAT BULAGA! 2010 -> hangga't may BATA may EAT.... BULAGA! - Post #4658|date=16 March 2012|publisher=PinoyExchange|access-date=29 September 2016|archive-date=12 Nobiyembre 2017|archive-url=https://web.archive.org/web/20171112022028/https://www.pinoyexchange.com/forums/showthread.php?t=446638&page=233|url-status=dead}}</ref> *[[Ariana Barouk]] (2008) *Ariani Nogueira (2007) *Arra San Agustin (2023-2024, de facto) *Atong Redillas (early 1990s)<ref name="ebcoffeebook"/> *[[BJ Forbes]] (2005–2008) *Bababoom Girls (2009–2010) *Babyface (2005)<ref>{{cite web |url=https://www.youtube.com/watch?v=76F00Y3lo0A|title=Bulagaan feb18 2005b - YouTube|date=21 September 2006|publisher=YouTube|access-date=5 September 2016}}</ref> *Bea Bueno (1996) *Becca Godinez (1981) *The Bernardos (2015–2016) *Bessie Badilla<ref name="ebcoffeebook"/> *Betong Sumaya (2023-2024, de facto) *Bikoy Baboy (late 1980s–early 1990s, portrayed by Ronaldo Joseph Joaquin, EB mascot) *[[Bobby Andrews]] *Bonitos (Group) (2009, ''Kakaibang Bida'' segment) *[[Boobay]] (2016, ''Kalyeserye'''s Yaya Pak, 2017, Mother Goose, ''Quiz Vee'' segment) *Boom Boom Pow Boys (2009–2013) *Boy Katawan (2011–2013) *Buboy Villar (2023-2024, de facto) *Camille Ocampo (1998–2001) *[[Carmina Villaroel]] (1989–1995) *Cassy Legaspi (2023-2024, de facto) *[[Ces Quesada]] (1989) *[[Charo Santos]] (1986–1987) *Chia Hollman (2010–2011) *Chiqui Hollman (1979–1981) *Chihuahua Boys (2001–2006) *[[Chris Tsuper]] (2015–2016) *Christelle Abello (2015, Doktora Dora de Explorer's assistant, ''Problem Solving'' segment) *[[Christine Jacob]] (1992–1998) *[[Ciara Sotto]] (2004–2012) *[[Cindy Kurleto]] (2006–2007) *[[Cogie Domingo]] (2001) *[[Coney Reyes]] (1982–1992) *[[Daiana Menezes]] (2007–2012) *Danilo Barrios (1998) *[[Dasuri Choi]] (최다슬) (2014-2016; 2020-2021; 2023-2024, de facto) *[[Dawn Zulueta]]<ref name="coffeebook2"/> *Debraliz Valasote (1979–1982) *[[Derek Ramsay]] (2001–2004) *[[Dencio Padilla]] (1983) *[[Diana Zubiri]] (2003–2005) *Dindin Llarena (1999–2001) *[[Dingdong Avanzado]] (1987–1988) *[[Dingdong Dantes]]<ref name="ebcoffeebook"/> *Dingdong Dantis the Impersonator (2001–2003, 2019-2021) *[[Donita Rose]] (1996–1997, 2002–2003, 2020-2021) *[[Donna Cruz]] (1995–1998) *E-Male Dancers (2001–2006) *[[Edgar Allan Guzman]] (2006–2007, 2024-2025) *Eileen Macapagal (1980s)<ref name="PinoyExchange">{{cite web|url=http://www.pinoyexchange.com/forums/showthread.php?t=132169&page=40|title=Eat Bulaga's 25 years celebration - Page 40|date=23 November 2004|publisher=PinoyExchange|access-date=5 September 2016|archive-date=16 Septiyembre 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20160916173625/http://www.pinoyexchange.com/forums/showthread.php?t=132169&page=40|url-status=dead}}</ref> *Eisen Bayubay (2001) *[[Eric Quizon]] (1992–1993, 1996-1998, 2010-2011, 2014-2016) *Felipe Tauro (mid–1990s, ''Alaxan Gladiators'' referee) *[[Francis Magalona]]† (1997–2009) *Fire (Ana Rivera & Soraya Sinsuat) (1995–1997) *Frida Fonda (1980s) *Gabby Abshire (2012) *Gemma Fitzgerald (2000–2002) *[[Gladys Guevarra]] (1999–2007) *[[Glaiza de Castro]] (2023-2024, de facto) *Gov Lloyd (2017, 2021, ''Jackpot En Poy'' referee) *[[Gretchen Barretto]] (1993, 2011) *[[Heart Evangelista]] (2013) *[[Helen Gamboa]] (1985–1986) *[[Helen Vela]]† (1986–1991) *[[Herbert Bautista]] (1989–1992) *Ho and Ha (2007–2012)<ref name="ebcoffeebook"/> *Illac Diaz (1996–1998) *Inday Garutay (1995–1997, 2013-2015) *[[Isabel Granada]]†<ref name="ebcoffeebook"/> *[[Isabelle Daza]] (2011–2014) *[[Isko Moreno]] (2023-2024, de facto) *[[Iza Calzado]] (2011–2012) *Jaime Garchitorena (1991–1993, 2009-2011) *[[Janice de Belen]] (early 1990s)<ref>{{cite web|url=http://www.pinoyexchange.com/forums/showthread.php?t=132169&page=12|title=Eat Bulaga's 25 years celebration - Post #231|date=10 March 2004|publisher=PinoyExchange|access-date=29 September 2016|archive-date=2 Oktubre 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20161002163547/http://www.pinoyexchange.com/forums/showthread.php?t=132169&page=12|url-status=dead}}</ref> *Janna Tee (2015, Doktora Dora de Explorer's assistant, ''Problem Solving'' segment) *[[Janno Gibbs]] (2001–2007) *[[Jaya (singer)|Jaya]] (1997–1999) *[[Jenny Syquia]] (1997) *[[Jericho Rosales]] (1996–1997) *[[Jessa Zaragoza]]<ref name="ebcoffeebook"/> *[[Joey Albert]]<ref>{{cite web|url=https://www.pinoyexchange.com/discussion/comment/6314844/#Comment_6314844|title=Eat Bulaga's 25 years celebration - Page 48|date=29 November 2004|publisher=PinoyExchange|access-date=26 June 2018|archive-date=26 Hunyo 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180626111400/https://www.pinoyexchange.com/discussion/comment/6314844/#Comment_6314844|url-status=dead}}</ref> *[[Jimmy Santos]] (1983–2022) *John Edric Ulang (2012–2013, 2014-2015) *[[Jomari Yllana]] (2000) *[[John Prats]]<ref name="ebcoffeebook"/> *[[Joyce Jimenez]] (2001–2002) *[[Joyce Pring]] (2014, ''Trip na Trip'' DJ) *Juannie (1997, Allan K Look-alike)<ref>{{cite web |url=https://www.youtube.com/watch?v=OTVenZtYhi0|title=Bulagaan CLASSIC with Vic, Joey, Francis, Christine, Allan|date=2 December 2016|publisher=YouTube|access-date=26 June 2018}}</ref><ref>{{cite web |url=https://twitter.com/allanklownz/status/1030434765856366592|title=allan k on Twitter: "Siye si juannie- kalook alike ko"|date=17 August 2018|publisher=Twitter|access-date=24 August 2018}}</ref> *Jude Matthew Servilla (2009–2010) *[[Julia Clarete]] (2005–2016) *Julia Gonowon (2017–2018, 2021-2022) *[[K Brosas]] (2001–2003, 2019-2021) *[[Keempee de Leon]] (2004–2016) *Kevin (1990–1995) *Kidz @ Work (1990s)<ref>{{cite web |url=https://www.youtube.com/watch?v=qw3jKv5gJ8g|title=kidz@work opening dance prod in eat bulaga "maria" by ricky martin - YouTube|date=3 October 2013|publisher=YouTube|access-date=5 September 2016}}</ref><ref>{{cite web |url=https://www.youtube.com/watch?v=n4llxN5Ltqk|title=kidz@work - YouTube|date=21 September 2007|publisher=YouTube|access-date=5 September 2016}}</ref> *Kim Idol† (2008–2010) *Kimpoy Feliciano (2023-2024, de facto) *[[Kitty Girls]] (2009) *Kokoy de Santos (2023-2024, de facto) *Kombatseros (1982)<ref>{{cite web |url=https://www.facebook.com/StarNetworkSarimanok/videos/1602736966438139/|title=Eat Bulaga!'s 10th Anniversary TV Special (1989)|date=19 August 2017|publisher=Facebook|access-date=9 October 2017}}</ref> *[[Kris Aquino]] (1988–1989) *Kristine Florendo (1998–2000) *Kurimaw Boyz (2001–2006) *[[Lady Lee]] (1991–1997) *Lalaine Edson (2000) *Lana Asanin (1999–2000) *[[Lana Jalosjos]] (a.k.a. Lana J. or Svetlana) (2004–2006) *[[Lance Serrano]] (2013) *[[Lani Mercado]] (1989–1990) *[[Larry Silva|Larry "Pipoy" Silva]]† (1994)<ref name="eb25pinoyexchangepage48">{{cite web|url=https://www.pinoyexchange.com/discussion/comment/6314354/#Comment_6314354|title=Eat Bulaga's 25 years celebration - Page 48|date=29 November 2004|publisher=PinoyExchange|access-date=26 June 2018|archive-date=26 Hunyo 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180626111112/https://www.pinoyexchange.com/discussion/comment/6314354/#Comment_6314354|url-status=dead}}</ref> *Leila Kuzma (2002–2004) *Leonard Obal (mid–1990s)<ref name="ebcoffeebook"/> *Lindsay Custodio (1998) *Los Viajeros [Pedro, Eduardo & Diego] (2013–2014, 2015-2016) *Lougee Basabas (2007–2009, 2012-2014) *[[Luane Dy]] (2017–2020, 2021-2022) *Lyn Ching-Pascual (1997–1998, 2015-2016) *Macho Men Dancers (1980–1983)<ref>{{cite web |url=https://www.facebook.com/williamwallenagbulos/posts/429523620569195|title=William Wallen Agbulos|date=2 August 2015|publisher=Facebook|access-date=7 September 2016}}</ref> *Jinky "Madam Kilay" Cubillan (2017) *[[Maja Salvador]] (2021–2023) *Male AttraXion (1993)<ref>{{cite web |url=https://www.facebook.com/StarNetworkSarimanok/photos/a.764403070271537.1073741828.764323553612822/1127079854003855/?type=1&theater|title=ABS-CBN Memories|date=31 March 2016|publisher=Facebook|access-date=7 September 2016}}</ref> *Manny Distor† (1998–1999) *Maneouvres (1990s) *[[Manilyn Reynes]] (1985–1990) *[[Marian Rivera]] (2014–2015, 2016-2017) *[[Maricel Soriano]] (1985–1987, 1995–1996) *Mark Ariel Fresco (2006–2007) *Mausi Wohlfarth (1998–1999) *[[Maureen Wroblewitz]] (2018–2019) *Mavy Legaspi (2023-2024, de facto) *Michael Sager (2023-2024, de facto) *[[Michael V.]] (2003–2016) *[[Michelle van Eimeren]] (1994) *[[Mickey Ferriols]] (1996–2000) *Mike Zerrudo (1998–1999) *[[Mikee Cojuangco-Jaworski]] (1994)<ref>{{cite web|url=http://www.pinoyexchange.com/forums/showthread.php?t=283567&page=98|title=GrEAT BULAGA @ 28: 2007 - Post #1949|date=13 July 2007|publisher=PinoyExchange|access-date=29 September 2016|archive-date=2 Oktubre 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20161002180305/http://www.pinoyexchange.com/forums/showthread.php?t=283567&page=98|url-status=dead}}</ref> *Millet Advincula (1990s)<ref name="PinoyExchange"/> *[[Mitoy Yonting]] (1997, 2006–2009) *[[Mr. Fu]] (2009) *Nadine Schmidt (2002) *Nicole Hyala (2015–2016) *[[Niño Muhlach]] (early 1990s)<ref name="pinoyexchange.com">{{cite web|url=http://www.pinoyexchange.com/forums/showthread.php?t=132169&page=12|title=Eat Bulaga's 25 years celebration - Post #225|date=10 March 2004|publisher=PinoyExchange|access-date=29 September 2016|archive-date=2 Oktubre 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20161002163547/http://www.pinoyexchange.com/forums/showthread.php?t=132169&page=12|url-status=dead}}</ref> *[[Nova Villa]] (1989–1995) *OctoArts Dancers (1989–1992) *[[Ogie Alcasid]] (1988–1989) *[[Onemig Bondoc]] (1996–1997) *Paolo Contis (2023-2024, de facto) *Patani Daño (2008) *[[Patricia Tumulak]] (2015–2016) *[[Pauleen Luna]] (2004–2023) *[[Pepe Pimentel]]† (1980s)<ref>{{cite web|url=http://filmacademyphil.org/?p=1532|title=NOONTIME TV SHOWS|date=21 July 2009|publisher=Film Academy of the Philippines|last1=Clarin|first1=Tess|access-date=21 November 2018|archive-date=1 Disyembre 2017|archive-url=https://web.archive.org/web/20171201182306/http://filmacademyphil.org/?p=1532|url-status=bot: unknown}}</ref> *[[Phoemela Barranda]] (2001–2002) *[[Pia Guanio]] (2003–2021) *Plinky Recto (1989–1992) *[[Pops Fernandez]] (1987–1988) *Priscilla Monteyro (2009–2010, 2014-2015) *The Quandos (2015–2016) *Rachel Ann Wolf<ref name="Eat Bulaga and Beauty Queens"/> *Rading Carlos† (1980s)<ref name="PinoyExchange"/> *[[Randy Santiago]] (mid–1990s)<ref name="pinoyexchange.com"/> *Rannie Raymundo (1993) *Raqi Terra (2018–2019) *Rey de la Cruz† (1980s)<ref name="PinoyExchange"/> *Rey Pumaloy (1995–2000, ''Aminin'' segment) *[[Richard Hwan]] (2014–2015, 2016-2017) *Richard Merk<ref name="eb25pinoyexchangepage43">{{cite web|url=https://www.pinoyexchange.com/discussion/comment/6293570/#Comment_6293570|title=Eat Bulaga's 25 years celebration - Page 43|date=27 November 2004|publisher=PinoyExchange|access-date=26 June 2018|archive-date=26 Hunyo 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180626111003/https://www.pinoyexchange.com/discussion/comment/6293570/#Comment_6293570|url-status=dead}}</ref> *[[Richie D'Horsie]]† (1979–1985, 1994, 2009 bababoom segments) *[[Rio Diaz]]† (1990–1996) *Robert Em† (1996–1998) *Ruby Rodriguez (1991–2021) *[[Ruru Madrid]] (2022–2023) *Robert Ortega<ref name="ebcoffeebook"/> *Robin da Roza (1996–1998) *[[Rosanna Roces]] (1998)<ref>{{cite web |url=https://www.youtube.com/watch?v=T0F7EoxlbGI|title=YouTube - Eat Bulaga's Birit Baby Winners with Jaya|date=9 December 2015|publisher=YouTube|access-date=7 February 2017}}</ref> *[[Ruffa Gutierrez]] (1995–1998, 2017) *Ryan Julio (2006–2007) *[[Sam Y.G.]] (2009–2016) *Samantha "Gracia" Lopez (1994–1997) *Sandy Daza (1990–1999, ''Del Monte Kitchenomics'' segment) *Santa Mesa Boys (1980s)<ref>{{cite web |url=https://www.facebook.com/StarNetworkSarimanok/videos/1602736966438139/|title=Eat Bulaga!'s 10th Anniversary TV Special (1989)|date=19 August 2017|publisher=Facebook|access-date=9 October 2017}}</ref> *[[Sarah Lahbati]] (2018) *[[Sebastian Benedict]] (2015–2021) *[[List of minor characters in Kalyeserye|Several Kalyeserye Casts]] (2015–2016) *[[SexBomb Girls]] (1999–2011) *Sharmaine Suarez<ref name="Eat Bulaga and Beauty Queens"/> *[[Sharon Cuneta]] (1983–1984) *Sherilyn Reyes (1999–2002) *[[Sheryl Cruz]] (1985–1989) *[[Shine Kuk]] (2014–2015, 2016-2017) *Sinon Loresca (2016–2018) *Sixbomb Dancers (2014–2015, 2016-2017) *[[Solenn Heussaff]] (2012) *Stefanie Walmsley *Steven Claude Goyong (1999–2000) *Streetboys (1990s) *[[Sugar Mercado]] (2001–2002, 2004–2007) *[[Sunshine Cruz]] (1995–1996) *[[Sunshine Dizon]] *[[Taki Saito]] (2016–2017) *Tania Paulsen (2003) *Teri Onor (2002–2007, 2017, Mother Goose, ''Quiz Vee'' segment) *Tessie Tomas (1981–1987) *[[Tetchie Agbayani]] (1980s)<ref name="PinoyExchange"/> *That's My Baes (2015–2019) *[[Togue Zombie]] (2023) *[[Toni Gonzaga]] (2002–2005) *[[Toni Rose Gayda]] (1996–2014) *Tuck-In Boys (2015-2016) *Twinky (Virtual host) (2006–2008, 2009) *[[Universal Motion Dancers]] (1990s) *Vanessa Matsunaga (2013–2014, 2015-2016) *Vanna Vanna (1995–1997) *[[Val Sotto]] (1994)<ref name="eb25pinoyexchangepage48"/> *Valentin Simon (1997–2000) *[[Valerie Weigmann]] (2013–2014, 2015-2016) *Vicor Dancers (1980s) *Victor "Mama Ten" Mendoza (2018, Executive Assistant ''Kendoll'', ''Boss Madam'' portion, ''Barangay Jokers'' segment) *[[Vina Morales]]<ref name="ebcoffeebook"/> *WEA Dancers (1980s) *Wynwyn Marquez (2023-2024, de facto) *Yasser Marta (2023-2024, de facto) *[[Yoyong Martirez]] (1994)<ref name="eb25pinoyexchangepage48"/> *[[Zoren Legaspi]]<ref name="ebcoffeebook"/> {{div col end}} == Mga kasalukuyang Segments == *Sugod Bahay, Mga Kapatid! *Gimme 5: Laro ng mga Henyo *Peraphy *Barangay Bulagaan *Dear Eat Bulaga == Espesyal na programa == Sa kasaysayan nito ay marami-raming television specials na ang nai-ere ng ''Eat Bulaga!'' na pinagbobrodkast mula sa iba't ibang lugar na mayroong malalawak na espasyo upang makapaglaman ng maraming tao. Sa ibaba ay ang ilan (hindi kumpleto) sa mga naging ''television special'' ng programa: {| class="wikitable" !Pamagat ng ''television special'' !Petsa !Lugar na pinagdausan !Himpilang pantelebisyon ! |- |'''''Eat Bulaga! The DOMSAT Launch''''' |18 Mayo 1982 |Folk Arts Theatre ([[Sentrong Pangkultura ng Pilipinas|Tanghalang Francisco Balagtas]]) | rowspan="3" |<big>RPN 9</big> | |- |'''''Eat Bulaga! 3rd Anniversary Special''''' |7 Agosto 1982 |[[Smart Araneta Coliseum|Araneta Coliseum]] | |- |'''''Eat Bulaga! Freedom Day Special''''' |25 Pebrero 1987 |[[Quirino Grandstand]] | |- |'''''Eat... Bulaga!: Moving On''''' |18 Pebrero 1989 |[[Smart Araneta Coliseum|Araneta Coliseum]] | rowspan="2" |<big>ABS-CBN 2</big> |'''''<ref name="ebtahanan3"/>''''' |- |'''''Eat... Bulaga! 10th Anniversary Special''''' |23 Setyembre 1989 |[[Smart Araneta Coliseum|Araneta Coliseum]] |<ref name=":02"/> |- |'''''Eat... Bulaga!: The Moving!''''' |28 Enero 1995 |[[Smart Araneta Coliseum|Araneta Coliseum]] | rowspan="14" |<big>GMA 7</big> |<ref name="ebtahanan3" /><ref name=":12"/> |- |'''''Eat... Bulaga!: The East Side Story''''' |16 Setyembre 1995 |[[Broadway Centrum]] | |- |'''''Eat... Bulaga!: Jollibee's 20th Anniversary''''' |5 Setyembre 1998 |[[Smart Araneta Coliseum|Araneta Coliseum]] | |- |'''''Eat... Bulaga!: SM Millennium Magic''''' |1 Enero 2000 |[[SM City North EDSA]] | |- |'''''Eat Bulaga! Silver Special''''' |idinaos: 19 Nobyembre 2004 ipinalabas: 28 at 30 Nobyembre 2004 |Expo Pilipino (ngayo'y [[Clark Centennial Expo]]) | |- |'''''Eat Bulaga! 07 Big Surprise Sa 070707''''' |7 Hulyo 2007 |[[Broadway Centrum]] | |- |'''''Eat Bulaga! Little Miss Philippines''''' '''''Global 2007 Grand Coronation Day''''' |14 Hulyo 2007 |[[Broadway Centrum]] | |- |'''''Eat Bulaga! Sa Abu Dhabi''''' |idinaos: 7 Disyembre 2007 ipinalabas: 29 Disyembre 2007 |[[Abu Dhabi National Theatre]] | |- |'''''Eat Bulaga! Grand Fiesta Sa LA''''' |idinaos: 19 Hulyo 2008 ipinalabas: 2 Agosto 2008 |[[Los Angeles Memorial Sports Arena]] | |- |'''''Eat Bulaga! Nonstop: The 33rd Anniversary Special''''' |18 Agosto 2012 |[[Broadway Centrum]] | |- |'''''Eat Bulaga! Super Sireyna: Queen of Queens''''' |27 Hulyo 2013 |[[Resorts World Manila]] | |- |'''''[[Sa Tamang Panahon|Eat Bulaga! Sa Tamang Panahon]]''''' ''<small>#ALDubEBTamangPanahon</small>'' |24 Oktubre 2015 |[[Philippine Arena]] |<ref name=":2">{{cite web|url=http://entertainment.inquirer.net/181964/aldub-posts-record-breaking-41-m-tamang-panahon-tweets|title='AlDub' posts record-breaking 41-M 'Tamang Panahon' tweets|last1=Hegina|first1=Aries Joseph|website=Inquirer.net|publisher=Philippine Daily Inquirer, Inc.|date=26 October 2015|access-date=2 November 2015}}</ref> |- |'''''Eat Bulaga! Miss Millennial Philippines 2017 Grand Coronation Day''''' |30 Setyembre 2017 |[[Mall of Asia Arena]] |<ref>{{Citation|last=Eat Bulaga!|title=Miss Millennial Philippines 2017 Grand Coronation Day {{!}} September 30, 2017|date=2017-09-30|url=https://www.youtube.com/watch?v=ij5kykup4CY&t=3346s|accessdate=2017-10-01}}</ref> |- |'''''Eat Bulaga! Miss Millennial Philippines 2018 Grand Coronation Day''''' |27 Oktubre 2018 |[[New Frontier Theatre]] | |- |'''''Eat Bulaga! 40th Anniversary sa Barangay''''' |27 Hulyo 2019 |Brgy. N.S. Amoranto, Quezon City | |- |'''''Eat Bulaga! Miss Millenial Philippines 2019 Grand Coronation Day''''' |26 Oktubre 2019 |[[Meralco Theather]] | |- |'''''Media Day with Legit Dabarkads''''' |20 Hunyo 2023 |[[MediaQuest Holdings]] |rowspan="3" |<big>TV5</big> |<ref>{{Citation|last=E.A.T.|title=Kauna-unahang mediacon ng TVJ at iba pang Legit Dabarkads sa bago nilang tahanan sa TV5 {{!}} June 20, 2023|date=2023-06-20|url=https://www.youtube.com/live/SlJwTYCNSLI?si=SFSI7NELBIN_GaCE|accessdate=2024-01-01}}</ref> |- |'''''E.A.T. Pambansang Araw ng Isang Libo't, Isang Tuwa!''''' |1 Hulyo 2023 |[[TV5 Media Center]] |<ref>{{Citation|last=E.A.T.|title=Pambansang Araw ng Isang Libo't, Isang Tuwa! {{!}} July 1, 2023|date=2023-07-01|url=https://youtube.com/l3_bgKkx3Zk?si=KGY75ohFueKjSRQf|accessdate=2024-01-01}}{{Dead link|date=Enero 2024 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref> |- |'''''E.A.T. 14344! National Dabarkads Day''''' |29 Hulyo 2023 |[[TV5 Media Center]] |<ref>{{Citation|last=E.A.T.|title=14344! National Dabarkads Day! E.A.T. {{!}} July 29, 2023|date=2023-07-29|url=https://youtube.com/y_XoPYawAnI?si=CupxmTtt88Sp0tvQ|accessdate=2024-01-01}}{{Dead link|date=Enero 2024 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref> |- |'''''TVJ Presscon on Eat Bulaga IPO''''' |06 Disyembre 2023 |[[TV5 Media Center]] | |<ref>{{Citation|last=E.A.T. Bulaga|title=TVJ Presscon on Eat Bulaga IPO {{!}} December 6, 2023|date=2023-12-06|url=https://www.youtube.com/-ylkIBkTBAU?si=Abohul8mXiH5-6LW |accessdate=2024-01-05}}</ref> |- |'''''TVJ's Special Announcement''''' |05 Enero 2024 |[[TV5 Media Center]] | |<ref>{{Citation|last=Eat Bulaga|title=TVJ's Special Annoincement {{!}} January 5, 2024|date=2024-01-05|url=https://www.youtube.com/88QiyXlV_VY?si=KGThS0G2Om2NJt2I |accessdate=2024-01-05}}</ref> |- |-} Ang palabas ay nakapag-ere din ng mga ''special commercial-free episodes'': ang ''Eat Bulaga!'s 33rd Anniversary Special''<ref>{{cite web|url=http://www.pep.ph/photos/3221/eat-bulaga-celebrates-33rd-anniversary|title=Eat Bulaga! celebrates 33rd anniversary|date=20 August 2012|website=PEP.ph|publisher=Philippine Entertainment Portal, Inc.|access-date=22 July 2015|archive-date=22 Hulyo 2015|archive-url=https://web.archive.org/web/20150722230008/http://www.pep.ph/photos/3221/eat-bulaga-celebrates-33rd-anniversary|url-status=dead}}</ref> at ''Eat Bulaga: Sa Tamang Panahon''.<ref name=":2" /> === Telemovies === Ang ''Eat Bulaga!'' ay nakapag-ere na rin ng dalawang ''television films'' na nagtampok sa mga mismong ''Dabarkads''. Nasa ibaba ang talaan ng mga ''telemovie'' ng palabas: {| class="wikitable" !Pamagat ng ''telemovie'' !Petsa |- |'''''Love is...''''' |21 Oktubre 2017 |- |'''''Pamana''''' |28 Hulyo 2018 |} == Mga parangal == * Panalo, ''Best Variety Show - PMPC Star Awards for Television'' (1989-2009) * Panalo, ''Best Entertainment Program Winner "Eat Bulaga Silver Special" - 2005 Asian Television Awards'' sa [[Singapore]] ==Studio na gamit ng Eat Bulaga== {{main article|Broadway Centrum}} Ang Eat Bulaga! ay sumahimpapawid noon sa Broadway Centrum sa [[lungsod Quezon|Lungsod ng Quezon]] mula 16 Setyembre 1995 hanggang 7 Disyembre 2018. Noong 8 Disyembre 2018, nailipat na sa [[APT Studios]] (dating KB Entertainment Studios) sa [[Cainta, Rizal]] para makita ang maraming tao. Magmula Hunyo 2023, nagpatuloy naman ng pag-ere ang TAPE Inc. ng palabas na may ngalang Eat Bulaga! na may mga bagong host at wala ang TVJ. Alinsunod sa desisyon ng korte, iginawad ang karapatan sa pangalang Eat Bulaga! sa TVJ at nagsimulang umere mula sa Studio 4, TV5 Media Center noong 6 Enero 2024. ===Panahon sa RPN=== * Live Studio 1, Broadcast City {{small|(30 Hulyo 1979 - 2 Disyembre 1987)}} * Grand Ballroom, Celebrity Sports Plaza {{small|(3 Disyembre 1987 - 17 Pebrero 1989)}} ===Panahon sa ABS-CBN=== * Dolphy Theatre (Studio 1), [[ABS-CBN Broadcasting Center]] {{small|(20 Pebrero 1989 - 1 Oktubre 1994)}} * Grand Ballroom, Celebrity Sports Plaza {{small|(3 Oktubre 1994 - 27 Enero 1995)}} ===Panahon sa GMA=== * Araneta Coliseum {{small|(28 Enero 1995)}} * Grand Ballroom, Celebrity Sports Plaza {{small|(30 Enero 1995 - 15 Setyembre 1995)}} * [[Broadway Centrum]]; Eastside Studio {{small|(16 Setyembre 1995 - 31 Disyembre 2009; 6 Marso 2010 - 7 Disyembre 2018)}}; Westside Studio {{small|(Enero 1 - 5 Marso 2010)}} * [[APT Studios]] {{small|(8 Disyembre 2018 - 31 Mayo 2023, de jure; 5 Hunyo 2023 - 5 Enero 2024, de facto)}} ===Panahon sa TV5=== * Studio 4, [[TV5 Media Center]] {{small|(rev. 1 Hulyo 2023 - 5 Enero 2024, de facto bilang ''E.A.T.''; 6 Enero 2024 - kasalukuyan, de jure bilang ''Eat Bulaga!'')}} *[[Meralco Theater]] {{small|(TBA)}} == Tingnan din == * [[The New Eat Bulaga! Indonesia]] * [[GMA Network]] * [[ABS-CBN (himpilang pantelebisyon)|ABS-CBN]] * [[Radio Philippines Network|RPN]] *[[TV5]] ==Mga sangunnian== {{reflist}} ==Mga kawing panlabas== * {{Official website|tv5.com.ph/shows/e-a-t}} * {{IMDb title|0344642}} [[Kategorya:Radio Philippines Network shows]] [[Kategorya:ABS-CBN shows]] [[Kategorya:TV5 Shows]] [[Kategorya:GMA Network shows]] [[Kategorya:Philippine variety television shows]] [[Kategorya:Eat Bulaga!]] [[Kategorya:Telebisyon]] n6urle6p40iq3bmag918tqlwn7h2d2f 2165362 2165357 2025-06-19T00:42:50Z WayKurat 2259 [[w:Help:Reverting|Ibinalik]] ang mga pagbabago ni [[Special:Contributions/158.62.19.110|158.62.19.110]] ([[User talk:158.62.19.110|Usapan]]) patungo sa huling rebisyon ni [[User:Cloverangel237|Cloverangel237]] 2156439 wikitext text/x-wiki {{cleanup}} {{Infobox television | alt_name = {{Plainlist| *''Eat... Bulaga!'' (istilo; 1979–2004; 2024–kasalukuyan) *"EB" (pagdadaglat) *"E.A.T." (2023–2024)}} |<nowiki> genre show]]</nowiki> | director = {{plainlist| * Poochie Rivera<ref>{{cite web|title='Eat Bulaga' signs anew with GMA Network |url=https://www.gmanetwork.com/entertainment/showbiznews/news/48014/eat-bulaga-signs-anew-with-gma-network/story |website=GMA Network |access-date=September 30, 2023 |archive-date=March 31, 2023 |archive-url=https://web.archive.org/web/20230331025958/https://www.gmanetwork.com/entertainment/showbiznews/news/48014/eat-bulaga-signs-anew-with-gma-network/story |url-status=live}}</ref> * Pat Plaza * [[Bert de Leon]] (hanggang 2021)<ref>{{cite news|author=Cruz, Dana |title=Bert de Leon, veteran TV director, passes away |url=https://entertainment.inquirer.net/427224/bert-de-leon-veteran-tv-director-passes-away/amp |newspaper=[[Philippine Daily Inquirer]] |access-date=December 1, 2021 |archive-date=December 1, 2021 |archive-url=https://web.archive.org/web/20211201001049/https://entertainment.inquirer.net/427224/bert-de-leon-veteran-tv-director-passes-away/amp |url-status=live}}</ref> * Norman Ilacad (hanggang 2023) * Moty Apostol (2023-24)}} | creative_director = {{plainlist| * Jeny Ferre * Renato Aure Jr. (2023–24)}} | presenter = {{Plainlist| *[[Tito Sotto]] *[[Vic Sotto]] *[[Joey de Leon]] *[[Allan K.]] *[[Jose Manalo]] *[[Wally Bayola]] *[[Paolo Ballesteros]] *[[Ryan Agoncillo]] *[[Ryzza Mae Dizon]] *[[Maine Mendoza]] *[[Carren Eistrup]] *[[Miles Ocampo]] *[[Atasha Muhlach]]}} | narrated = {{plainlist| * Tom Alvarez (since 1997) * "Long Tall" Howard Medina (1979–97) * Show Suzuki (2023–24)}} | theme_music_composer = {{plainlist| * Vic Sotto * Vincent Dy Buncio * Pancho Oppus}} | opentheme = <nowiki></nowiki> * "Eat Bulaga!" {{small|(1982–2023; rev. 2023–24; 2024–kasalukuyan)}} * "Tahanang Pinakamasaya, Eat Bulaga!" {{small|(2023–24)}} | country = Pilipinas | language = Tagalog | executive_producer = {{Plainlist| * Liza Marcelo-Lazatin * Rod dela Cruz}} | producer = {{Plainlist| * Tito Sotto * Vic Sotto * Joey de Leon * TVJ Productions, Inc.}} | camera = Multiple-camera setup | location = Studio 4, [[TV5 Media Center]], [[Mandaluyong City]], [[Metro Manila]] | runtime = 150–180 minutes | company = <nowiki></nowiki> *Production Specialists, Inc. {{small|(1979-1980)}} *[[TAPE Inc.]] {{small|(1980-2023; 2023-2024)}} *TVJ Productions {{small|(rev. 2023–24; 2024–kasalukuyan)}} | network = <nowiki></nowiki> * [[Radio Philippines Network|RPN 9]]/[[CNN Philippines]]/[[RPTV (TV Program)|RPTV]] {{small|(1979–1989; 2024–kasalukuyan)}} * [[ABS-CBN]] {{small|(1989–1995)}} * [[GMA Network]] {{small|(1995–2023; 2023–2024, under TAPE Inc.)}} * [[TV5]] {{small|(rev. 2023–24; 2024-present)}} | picture_format = {{plainlist| * NTSC ([[480i]]) * [[HDTV]] [[1080i]]}} | first_aired = {{start date|1979|7|30}} | last_aired = kasalukuyan | related = {{plainlist| * ''[[The New Eat Bulaga! Indonesia]]'' * ''Eat Bulaga! Myanmar'' * [[:en:E.A.T. (TV program)|E.A.T.]] * [[:en:Tahanang Pinakamasaya|Tahanang Pinakamasaya]]}}|image=}} Ang '''''Eat Bulaga!''''' ay isang ''variety show'' mula sa Pilipinas na pinoprodyus ng [[:en:TVJ Productions|TVJ Productions.]] Pinangungunahan ito nina [[Vicente Sotto III|Tito Sotto]], [[Vic Sotto]], at [[Joey de Leon|Joey De Leon]]; kasama sina Chiqui Hollman at Richie D'Horsie noong una itong sumahimpapawid sa [[Radio Philippines Network|RPN]] noong 30 Hulyo 1979. Sumahimpapawid ang programa sa nasabing channel hanggang 1989, nang lumipat sa [[ABS-CBN]] hanggang 1995, nang lumipat sa [[GMA Network]] hanggang Mayo 31, 2023 (hanggang Enero 5, 2024 sa ilalim ng bagong pamumuno ng [[TAPE Inc.]]), hanggang sa kasalukuyan na ipinalalabas sa [[TV5]] simula noong Hulyo 1, 2023 (bilang '''''E.A.T.''''' hanggang Enero 5, 2024, nang matapos igawad ng korte ang karapatan na gamitin ng TVJ Productions ang pangalang ''Eat Bulaga!'' simula sa susunod na araw na Enero 6).<ref>{{Cite web |title=Court sides with TVJ in 'Eat Bulaga' copyright case vs. TAPE, GMA |url=https://www.cnnphilippines.com/entertainment/2024/1/5/court-tvj-eat-bulaga-trademark.html |access-date=2024-01-07 |website=cnn |language=en |archive-date=2024-01-07 |archive-url=https://web.archive.org/web/20240107003546/https://www.cnnphilippines.com/entertainment/2024/1/5/court-tvj-eat-bulaga-trademark.html |url-status=dead }}</ref> Ang mga host ay sina [[Allan K.]], [[Jose Manalo]], [[Wally Bayola]], [[Paolo Ballesteros]], [[Ryan Agoncillo]], [[Ryzza Mae Dizon]], [[Maine Mendoza]], [[Carren Eistrup]], [[Miles Ocampo]], at [[Atasha Muhlach]] na kilala bilang mga "Legit Dabarkads." 1 Pebrero 2024 ay pinapalabas ito ng live sa [[RPTV (TV Program|RPTV]]<ref>{{Cite web |title=RPTV launched on CNN Philippines' frequency following shutdown |url=https://entertainment.inquirer.net/539414/rptv-launched-on-cnn-philippines-frequency-following-shutdown |access-date=2024-02-01 |website=inquirer.net |language=en}}</ref>. Ang programa ay sumasahimpapawid sa buong Pilipinas sa TV5 at sa ''live streaming'' nito sa [[YouTube]] at [[Facebook]]. Mapapanood din sa labas ng bansa via Kapatid Channel. Sa higit apatnapung taon nito sa himpapawid, hawak na ng [[palabas]] ang tala sa pagiging pinakamatagal na pantanghaling ''variety show'' sa kasaysayan ng telebisyon sa Pilpinas.<ref>Godinez, Bong (24 Oktubre 2007). [https://web.archive.org/web/20150722230157/http://www.pep.ph/features/14178/longest-running-television-shows "Longest running television shows"]. ''PEP.ph''. Philippine Entertainment Portal, Inc. Sininop mula [http://www.pep.ph/features/14178/longest-running-television-shows sa orihinal] noong 22 Hulyo 2015. Kinuhang muli noong 22 Hulyo 2015.</ref> Ang ''Eat Bulaga!'' rin ang naging kauna-unahang palabas galing sa Pilipinas na nagkaroon ng ibang ''franchise'' sa ibang bansa nang magkaroon ito ng adaptasyon sa [[Eat Bulaga! Indonesia|Indonesia]]. Inaasahan din ang pagkakaroon nito ng adaptasyon sa [[Myanmar]] mula nang italumpati ito noong ika 30 Hulyo 2019, ang ika-40 guning-taon ng programa. == Kasaysayan ng ''Eat Bulaga!'' == === Panahon sa RPN (1979–1989) === Ideya na noon ng Production Specialists, Inc., isang kompanyang pagmamay-ari ni Romy Jalosjos, na lumikha ng isang pantanghaling palabas para sa [[Radio Philippines Network]] o RPN. Naisip ni Antonio Tuviera, na prodyuser rin ng Production Specialists, Inc., na ang tanyag na ''troika'' nila [[Vicente Sotto III|Tito Sotto]], [[Vic Sotto]] at [[Joey de Leon]] ang magiging pinaka-akmang mga host para sa bagong palabas.<ref name="kd2">{{cite AV media|people=Dantes, Dingdong (Host)|title=Kuwentong Dabarkads|url=https://www.youtube.com/watch?v=Xnvtcw53WpM|medium=Documentary|publisher=GMA Network, Inc.|location=Philippines|date=2011}}</ref> Sa isang pagpupulong sa paradahan ng ngayo'y sarado nang Intercontinental Hotel Manila, inialok ni Tuviera ang ideya na kaagad namang tinanggap ng "TVJ".<ref name="kd2"/><ref name="peproad">{{cite web|url=http://www.pep.ph/news/20047/Tito,-Vic-&-Joey-recall-their-road-to-success/1/1|title=Tito, Vic & Joey recall their road to success|last1=Garcia|first1=Rose|date=26 November 2008|website=PEP.ph|publisher=Philippine Entertainment Portal, Inc.|access-date=22 July 2015|archive-date=22 July 2015|archive-url=https://web.archive.org/web/20150722232229/http://www.pep.ph/news/20047/Tito%2C-Vic-%26-Joey-recall-their-road-to-success/1/1|url-status=dead}}</ref> Si Joey de Leon ang binibigyang pagkilala sa paglikha sa pamagat ng palabas. Hango mula sa pambatang laro na "It Bulaga" ay binigyan ni de Leon ng kahulugan ang mga salita mula rito. Ang "it" ay ginawang "''eat''", Ingles para sa "kain" upang kumatawan sa oras ng pag-eere nito sa tanghalian; samantalang ang "''bulaga''" naman ay kakatawan sa balak nilang punuin ang palabas ng maraming sorpresa.<ref name="peproad" /> Nagsimulang umere ang ''Eat Bulaga!'' noong 30 Hulyo 1979 sa RPN Live Studio 1 sa Broadcast City.<ref name="coffeebook2">{{cite book|last=Francisco|first=Butch|date=2011|title=Eat Bulaga: Ang Unang Tatlong Dekada|publisher=TAPE, Inc.|isbn=9789719528302}}</ref>''<ref name="peplong3">{{cite web|url=http://www.pep.ph/features/14178/longest-running-television-shows|title=Longest running television shows|last1=Godinez|first1=Bong|date=24 October 2007|website=PEP.ph|publisher=Philippine Entertainment Portal, Inc.|access-date=22 July 2015|deadurl=yes|archiveurl=https://web.archive.org/web/20150722230157/http://www.pep.ph/features/14178/longest-running-television-shows|archivedate=22 July 2015|df=}}</ref>'' Ang TVJ, na sinamahan nina Chiqui Hollmann<ref name="kd2"/> at Richie Reyes (mas kilala bilang si Richie d' Horsie) ang nagsilbing mga orihinal na ''hosts<ref name="peplong3"/>.'' Sa simula ay mahina ang palabas at nanganib din itong makansela hindi lamang dahil sa kompetisyon laban sa noo'y ''number 1'' na palabas sa tanghali,pina ''Student Canteen,'' kundi pati na rin sa kakulangan nito sa mga ''advertiser'' kahit na malaki ang ibinaba nila sa kanilang singil sa pagpapa''advertise.'' Dahilan nito ay hindi nakatanggap ng sweldo ang TVJ at ang mga staff unang anim na buwan ng palabas, pati na ang mga nagpe-perform sa palabas ay hindi makatanggap ng malaking ''talent fee'' dahil dito.<ref name="kd2"/> Upang mapanatili lang pag-ere ng palabas ay pumayag iyony magpalabas ng mga ''trailer'' ng mga pelikula, na lubhang mas mababa ang singilan kaysa mga karaniwang ''commercial''. Kalaunan ay unti-unti ring umakyat ang ''ratings'' ng ''Eat Bulaga!,'' lalo na nang ipakilala ang ''segment'' na "Mr. Macho".<ref name="kd2"/><ref name="coffeebook2"/> Sa kauna-unahang pagkakataon ay natalo ng ''Eat Bulaga!'' ang ''Student Canteen'' sa labanan ng ''ratings''. Sa panahon ding iyon inilipat ng Production Specialists ang pagpoprodyus ng palabas sa ngayo'y TAPE, Inc. ni Tuviera.<ref name="philstar12">{{cite web|url=http://www.philstar.com/entertainment/142832/noontime-shows-through-years|title=Noontime shows through the years|last1=Francisco|first1=Butch|website=Philstar Entertainment|publisher=Philstar|date=8 December 2001|accessdate=21 May 2013}}</ref> 18 Mayo 1982 nang ilunsad ng RPN-9 ang pagsasaDOMSAT (domestic satellite) nito sa mga palabas nito sa isang espesyal na programa ng ''Eat Bulaga!'' mula sa Celebrity Sports Plaza. Dikit pa ang laban sa pagitan ng dalawang programa ngunit nang lumipat si [[Coney Reyes]] mula sa ''Student Canteen'' sa ''Eat Bulaga!'' (bilang kapalit ni Hollman na lumipat naman sa ''Student Canteen'') noong araw ding iyon ay naitatag na ang puwesto ng ''Eat Bulaga!'' bilang ''number 1'' sa laban ng ''ratings'' sa tanghalian.''<ref name="philstar12"/>'' Sa espesyal din na iyon inilunsad ang temang awit ng palabas, na madaling makikilala sa pambungad na pariralang ''Mula Aparri hanggang Jolo.'' Ito ay isinulat nina Vincent Dybuncio at Pancho Oppus. Tuluyan nang ikinansela ng GMA-7 ang ''Student Canteen'' noong 1986''.'' Pumalit dito ang ''[[Lunch Date]]'' na pinangungunahan noon nina Orly Mercado, Rico J. Puno, Chiqui Hollman and Toni Rose Gayda. Tumindi ang laban sa ''ratings'' sa pagitan ng ''Eat Bulaga!'' at ''Lunch Date'' nang sumali doon si Randy Santiago noong 1987. Ngunit sa parehong taon ay sumali si [[Aiza Seguerra]] sa ''Eat Bulaga!'' matapos maging runner-up sa segment na ''Little Miss Philippines.<ref name="kd2"/><ref>{{cite episode|title=Little Miss Philippines: Aiza Seguerra|url=https://www.youtube.com/watch?v=L-xqueoTtwI|series=Eat... Bulaga!|airdate=1987|network=[[Radio Philippines Network]]|station=RPN-9}}</ref>'' Ang kabibuhan ni Aiza, pati na ang tandem nila ni Coney, na kung minsa'y kasa-kasama si Vic, ang muling nagpakiliti sa masa kaya muli ring napasakamay ng ''Eat Bulaga!'' ang puwestong ''number 1.'' Sa isang panayam kay Joey de Leon, sinabi niya na walang kontratang nilagdaan ang TVJ sa ''Eat Bulaga!'' noong sila ay inalok upang maging mga host ng palabas—na nananatili magpahanggang ngayon.<ref name="historicvic2">{{cite web|url=http://www.pep.ph/news/31385/vic-sotto-says-being-part-of-eat-bulaga-makes-him-feel-like-a-historical-figure/1/1#focus|title=Vic Sotto says being part of Eat Bulaga! makes him feel like a "historical figure"|last1=Jimenez|first1=Jocelyn|website=PEP.ph|publisher=Philippine Entertainment Portal, Inc.|date=7 October 2011|accessdate=22 July 2015|archive-date=22 July 2015|archive-url=https://web.archive.org/web/20150722225520/http://www.pep.ph/news/31385/vic-sotto-says-being-part-of-eat-bulaga-makes-him-feel-like-a-historical-figure/1/1#focus|url-status=dead}}</ref> Kahit na matapos ang pagsamsam sa RPN-9&nbsp;ng pamahalaan ni [[Corazon Aquino]] matapos ang [[Rebolusyong EDSA ng 1986|Rebolusyon sa EDSA]] noong 1986, nanatili ang ''Eat Bulaga!'' sa pag-ere sa nasabing network kahit na nagsialisan o pinagkakansela na ang ibang palabas nito. Umalis sa ''studio'' nito sa Broadcast City ang programa noong 2 Disyembre 1987 at lumipat sa Grand Ballroom ng katabing Celebrity Sports Plaza noong 3 Disyembre 1987. Subalit dumanas pa ng matinding dagok ang RPN-9 matapos ang naging pagsamsam at humarap din ito sa mga kaguluhang dala ng pagpalit-palit nito ng pamunuan, kaya naman minabuti ni Tony Tuviera na makipag-usap sa noo'y muling-tatag na [[ABS-CBN]] upang ilipat na doon ang ''Eat Bulaga!.'' ===Panahon sa ABS-CBN (1989-1995)=== Matapos ang mga pag-uusap sa pagitan ng kampo ni Tony Tuviera at ng mga ''programming executives'' ng ABS-CBN ay naisapinal na ang paglipat ng mga palabas na pinoprodyus ng TAPE, Inc. sa nasabing himpilang panghimpapawid.<ref name="philstar12"/> Mula sa RPN-9 ay lilipat ang ''Agila'', ''[[Coney Reyes on Camera]]'' at ang ''Eat... Bulaga!,'' pati na ang ''[[Okey Ka Fairy Ko!|Okay Ka, Fairy Ko!]]'' na mula sa [[Intercontinental Broadcasting Corporation|IBC-13]].<ref name="peplong3"/> 18 Pebrero 1989 nang unang ipalabas ang ''Eat... Bulaga!'' sa bago nitong tahanan, sa isang ''TV special'' na pinamagatang "''Eat... Bulaga!: Moving On"'' sa [[Smart Araneta Coliseum|Araneta Coliseum]].<ref name="ebtahanan3">{{cite web|url=https://www.youtube.com/watch?v=QTJw7JrwlUk|title=#EBThrowback: Ang Tahanan ng Eat Bulaga!|date=7 December 2018|publisher=YouTube|accessdate=8 December 2018}}</ref> Bilang pagsalubong sa programa at sa mga hosts ng programa na sina Tito, Vic, Joey, Coney, at Aiza ay nagsipag-''guest'' mga artista ng at mga talento mula sa ABS-CBN. [[Talaksan:Eat... Bulaga! - Moving On 1989.jpg|left|thumb|413x413px|Ang mga ''main hosts'' ng ''Eat... Bulaga!'' na sina Vic Sotto, Coney Reyes, Aiza Seguerra, Joey de Leon at Tito Sotto, sa ''Eat... Bulaga!: Moving On'' na ginanap sa Araneta Coliseum noong Pebrero 1989]] Matapos ang ''TV special'' sa Araneta Coliseum ay tuluyan nang lumipat ang pagsasagawa ng ''Eat... Bulaga!'' sa ABS-CBN Studio 1 (na ngayo'y Dolphy Theatre) sa [[ABS-CBN Broadcasting Center|ABS-CBN Broadcasting Centre]]. Samantalang nasa Studio 2 naman sila kapag mayroong espesyal na mga okasyon ang palabas. Ipinagdiwang noong 23 Setyembre 1989 ang ika-10 guning taon ng palabas sa [[Smart Araneta Coliseum|Araneta Coliseum]].<ref name=":02">{{cite episode|title=Eat Bulaga 10th Anniversary Opening Theme|url=https://www.youtube.com/watch?v=VMrT9yE2mXo|series=Eat... Bulaga!|airdate=September 23, 1989|network=[[ABS-CBN]]}}</ref> Umalis sa palabas si Coney Reyes noong 1991<ref name="philstar12" />, na pinalitan naman ng mga kampeon sa paglangoy na si Christine Jacob at Rio Diaz (sa mungkahi na rin ni Reyes)<ref name="philstar12" />. Si Tito Sotto naman, bagama't 'di umalis, ay madalang na lang kung makita sa palabas matapos manalo (at manguna) sa halalan sa pagkasenador noong Mayo 1992. Lalo nang lumaki at lumakas ang ABS-CBN sa pagtatapos ng taong 1994. Mayroon na rin itong kakayahang magprodyus ng mga sarili nitong palabas at hindi na kailangang umasa pa sa mga palabas na pang-''blocktime''. Inasahan ng TAPE, Inc. na hindi pakikialaman ng ABS-CBN ang mga palabas nito. Sa halip na ganoon ay sinubukan ng ABS-CBN na bilhin ang ''airing rights'' ng ''Eat... Bulaga!'' mula sa TAPE, Inc. na siya namang tinanggihan nina Antonio Tuviera at Malou Choa-Fagar. Kaya naman hindi na ni-''renew'' ng ABS-CBN ang kontrata nito sa TAPE, Inc. at binigyan ng ''ultimatum'' ang mga palabas ng TAPE na ''Eat... Bulaga!,'' ''Valiente'' at ''Okey Ka, Fairy Ko'' (maliban sa ''Coney Reyes on Camera,'' na hindi na pinoprodyus ng TAPE sa panahong ito) na umalis na mula sa mga talaan ng mga palabas ng ABS-CBN hanggang sa huling linggo ng Enero 1995. Nang umalis sa ABS-CBN ang ''Eat... Bulaga!'' ay ni-''reformat'' ang programang pantanghali nito tuwing Linggo na ''Sa Linggo nAPO Sila'' at ginawang pang-isang linggo - ''<nowiki/>'Sang Linggo nAPO Sila -'' bilang kapalit ng ''Eat... Bulaga!''.<ref name="peplong3"/> ===Panahon sa GMA (1995–2024)=== Bago pa man pumasok ang palabas sa [[GMA Network]], tila nagkaroon na ng ''unofficial homecoming'' ang mga ''main host'' ng ''Eat... Bulaga!'' na sina Tito Sotto, Vic Sotto at Joey de Leon noong 1994 nang magsimula silang magpakita sa mga palabas nito. Si Tito ay naging ''main host'' ng ''investigative news magazine program'' ng GMA na ''[[Brigada Siete]]'' samantalang sila Vic at Joey naman ay nasa ''night gag show'' tuwing Lunes na ''Mixed NUTS''. Sa taon ding iyon ay umalis na ang ''Eat... Bulaga!'' sa ABS-CBN Studio 1 at muling bumalik sa Celebrity Sports Plaza sa mga huling bahagi ng 1994 bilang paghahanda sa paglipat nito sa GMA. Ang pagbabalik nina Tito, Vic and Joey's sa [[GMA Network|GMA]] ay naging opisyal na noong 1995, nang pinili nito ang ''Eat Bulaga!'' upang maging pangunahing pantanghaling palabas. Isang espesyal na pirmahan ng kontrata sa pamamagitan ng TAPE, Inc. at GMA ang ginanap sa Shangri-La sa Makati noong 19 Enero 1995 na dinaluhan ng halos lahat ng mga ''host'' nito. Bago iyon ay nagprodyus ang GMA ng kanilang sariling pantanghaling programa, ang ''[[Lunch Date]]'' (na pumalit sa ''Student Canteen'' matapos ang 1986 Rebolusyon sa EDSA) at ang ''SST: Salo-Salo Together'', na mayroong bahagyang tagumpay.<ref name="peplong3"/> 28 Enero 1995 nang magsimulang ipalabas ang ''Eat... Bulaga!'' sa bago nitong tahanan sa GMA. Ginunita ito sa isang TV special na pinamagatang ''Eat... Bulaga!: The Moving!'' na ginanap muli sa [[Smart Araneta Coliseum|Araneta Coliseum]].<ref name="peplong3" /><ref name="ebtahanan3"/><ref name=":12">{{cite news|title='Eat Bulaga' premieres on GMA-7|pages=197|newspaper=[[Manila Standard]]|location=Google News Archive|date=22 January 1995|url=https://news.google.com/newspapers?id=ZjpNAAAAIBAJ&sjid=0QoEAAAAIBAJ&pg=2552%2C4115779|accessdate=22 July 2015}}</ref> Bago maganap ang paglipat na ito ay isang buwang pagpopromote ang ginawa mula Disyembre 1994 hanggang Enero 1995 na nagpakita ng mga patalastas na pumatok at bumenta sa masa gaya ng ''Totoo ang Sie7e at 9 - 2 =7,'' na kapwa pagpapahiwatig sa mga naging paglipat ng palabas mula Channel 9 (RPN) tungo sa Channel 2 (ABS-CBN) tungo sa Channel 7 (GMA). Pansamantalang nanatili sa Celebrity Sports Plaza ang programa mula sa mga huling buwan ng 1994 hanggang sa lumipat ito sa Eastside Studios ng [[:en:Broadway Centrum|Broadway Centrum]] noong 16 Setyembre 1995, sa isang TV special na pinamagatang ''Eat Bulaga!: The East Side Story''. Nadagdagan din ng mga bagong ''co-host'' ang programa, na kinabibilangan nila [[Toni Rose Gayda]] (na nagmula sa dating karibal na programa ng ''Eat... Bulaga!'' na ''[[Lunch Date]]''), [[Allan K]], Samantha Lopez and [[Francis Magalona]] noong 1995, at si [[Anjo Yllana]] noong 1998. Sa panahon sa pagitan ng 1995 at 1998, mangilan-ngilang artista din ang hinirang upang maging ''guest co-hosts.'' Taong 1999 nang ''Eat Bulaga!'' ang maging unang palabas sa telebisyong Pilipino ang magpamigay ng milyon-milyon. Nang ipakilala ng noong pantanghaling palabas ng ABS-CBN na ''[[Magandang Tanghali Bayan]]'' ang "Pera o Bayong", pumatok ito kaagad sa masa, kaya naman naungusan ng ''MTB'' ang ''Eat Bulaga!'' sa kompetisyon ng ratings sa loob ng dalawang taon. Dahil dito ay napilitan ang pamunuan ng ''Eat Bulaga!'' na magpapremyo ng milyones, sa pamamagitan ng mga ''segment'' nito na "Meron o Wala" noong kalagitnaan ng 1999 at ''"''Laban o Bawi" noong mga huling buwan ng 2000 upang maipanumbalik ang interes ng mga manonood.<ref>{{cite web|url=http://www.pep.ph/features/12061/-eat-bulaga-and-27-years-of-making-the-pinoys-happy-|title="Eat...Bulaga!" and 27 years of making the Pinoys happy!|last1=Almo|first1=Nerisa|date=20 March 2007|website=PEP.ph|publisher=Philippine Entertainment Portal, Inc.|access-date=22 July 2015|archive-date=23 July 2015|archive-url=https://web.archive.org/web/20150723133943/http://www.pep.ph/features/12061/-eat-bulaga-and-27-years-of-making-the-pinoys-happy-|url-status=dead}}</ref> Noong unang araw ng Enero 2000 (Sabado), ipinalabas ng ''Eat Bulaga!'' ang millenium episode (na ginanap sa [[SM City North EDSA]]) nito noong ika-7:30&nbsp;ng gabi upang magbigay daan sa espesyal na programang [[2000 Today]] na ipinalabas noong tanghali ng araw na iyon. Mayo ng taong 2001 nang matanggal si Francis Magalona sa programa dahil sa 'di umano'y pagkakasangkot sa droga. Pumalit sa kaniya ang artista at mang-aawit na si [[Janno Gibbs]]. Nang mapawalang-sala si Magalona ay nagbalik siya sa ''Eat Bulaga!'' noong Enero ng sumunod na taon. Noong Abril 2002 naman ay napanumbalik ng ''Eat Bulaga!'' ang pangunguna nito sa ratings laban sa ''MTB'' bunsod ng pagsikat ng SexBomb Dancers (sa segment na "Laban o Bawi") at ang kontrobersyal na ''reality segment'' na "Sige, Ano Kaya Mo? SAKMO!"''.'' Sa parehong taon na iyon ay ipina-''renew'' ng programa ang ''blocktime deal'' nito sa GMA Network, na siyang tumapos sa mga haka-hakang lilipat muli ng network ang palabas. Bumalik sa regular na pang-araw-araw na paghohost si Tito Sotto noong 2003. Naidagdag din sa lumalaking listahan ng mga ''host'' ang komedyante at dating contestant ng palabas na si Michael V. at ang mga modelo na sina Tania Paulsen and Alicia Mayer. Itinampok din ang palabas ng dati nitong tahanang himpilan na ABS-CBN sa pagdiriwang nito ng ika-50 taong guning taon. Ipinagdiwang ng ''Eat Bulaga!'' ang ika-25 taon nito sa telebisyon noong 19 Nobyembre 2004 sa ampitheatre ng [[:en:Expo Pilipino|Expo Pilipino]] sa Clark Freeport Zone, [[Angeles, Pampanga]].<ref name="lionsilver">{{cite web|url=http://www.lionheartv.net/2010/03/eat-bulaga-silver-special-on-dvd/|title=Eat, Bulaga! silver special on DVD|date=11 March 2010|website=LionhearTV|publisher=B&L Multimedia Co. Ltd.|access-date=22 July 2015}}</ref> Ipinagdiwang din ng palabas ang pagiging pinakamahabang pantanghaling palabas nito sa kasaysayan ng telebisyon sa Pilipinas. Dinaluhan ng humigit 60 000 katao ang ''television special'' na ito<ref name="lionsilver" /> at tumamasa din ng pinakamataas na rating para sa pang-araw na palabas sa kasaysayan ng telebisyon sa Pilipinas. Napanalunan nito ang ''Best Entertainment (One-Off/Annual) Special'' sa Asian Television Award sa [[Singapore]] noong 1 Disyembre 2005.<ref name="philroad">{{cite web|url=http://www.philstar.com/entertainment/312499/eat-bulaga%C2%92s-road-victory|title=Eat, Bulaga!&#146;s road to victory|last1=Francisco|first1=Butch|date=17 December 2005|website=Philstar Entertainment|publisher=Philstar|access-date=28 April 2015}}</ref><ref>{{cite web|url=http://www.philstar.com/entertainment/313518/more-asian-television-awards|title=More Asian Television Awards|last1=Francisco|first1=Butch|date=24 December 2005|website=Philstar Entertainment|publisher=Philstar|access-date=22 July 2015}}</ref> Ang kaganapan na ito ay ang itinuturing na pinakamatagumpay sa kasaysayan ng telebisyon sa Pilipinas, na halos matapatan lamang ng ''[[:en:StarStruck (Philippine TV series)|1st Starstruck Final Judgement]]''. Ang pagtatanghal na ito, na pinamagatang ''Eat Bulaga Silver Special'', way ipinalabas noong ika-27 (Sabado) at ika-29 (Lunes) ng Nobyembre 2004.<ref name="lionsilver" /> Sa mga panahong ito ay tinanggal na ng palabas ang tatlong tuldok sa pangalan nito: mula ''Eat... Bulaga!'' ay ''Eat Bulaga!'' na lamang ulit ang pamagat nito. Nang ilunsad ng GMA ang [[GMA Pinoy TV]] noong 2005 ay sumahimpapawid na ang ''Eat Bulaga!'' sa iba't ibang bansa sa buong mundo.<ref>{{Cite news|url=http://www.gmanetwork.com/international/articles/2015-07-28/683/GMA-international-channels-now-available-in-Charter-Spectrum-TV-in-the-US/|title=GMA international channels now available in Charter Spectrum TV in the US {{!}} GMA international channels now available in Charter Spectrum TV in the US|last=Inc.|first=GMA New Media,|access-date=2017-05-19|language=en}}</ref> 2006 nang umalis ang SexBond Girls sa programa dahil sa sigalot nito sa mga prodyuser ng programa..<ref name="sexbombbabes">{{cite web|url=http://www.pep.ph/guide/tv/389/sexbomb-returns-to-eat-bulaga-as-regular-performers|title=SexBomb returns to "Eat Bulaga!" as regular performers|last1=Borromeo|first1=Eric|date=12 March 2007|website=PEP.ph|publisher=Philippine Entertainment Portal, Inc.|access-date=22 July 2015|archive-date=23 Hulyo 2015|archive-url=https://web.archive.org/web/20150723135205/http://www.pep.ph/guide/tv/389/sexbomb-returns-to-eat-bulaga-as-regular-performers|url-status=dead}}</ref> Kaya naman nagbukas ang programa ng mga awdisyon para sa mga bagong mananayaw sa ilalim ng pangalang ''EB Babes,'' sa pamamagitan ng pagpapatimpalak. Agosto ng taon ding iyon nang magsimula ang grupo.<ref name="sexbombbabes" /> Marso 2007 naman nang bumalik ang SexBomb Girls, ngunit bilang mga ''co-host''.<ref name="sexbombbabes" /><ref>{{cite web|url=http://www.pep.ph/news/12465/rivalry-between-sexbomb-and-eb-babes-heats-up|title=Rivalry between SexBomb and EB Babes heats up|last1=Nicasio|first1=Nonie|date=11 March 2007|website=PEP.ph|publisher=Philippine Entertainment Portal, Inc.|access-date=23 July 2015|archive-date=24 Hulyo 2015|archive-url=https://web.archive.org/web/20150724070434/http://www.pep.ph/news/12465/rivalry-between-sexbomb-and-eb-babes-heats-up|url-status=dead}}</ref><ref>{{cite web|url=http://www.pep.ph/news/12522/eb-babe-kim-wala-namang-dapat-ikainsecure-ang-eb-babes-sa-sexbomb#cxrecs_s|title=EB Babe Kim: "Wala namang dapat ika-insecure ang EB Babes sa SexBomb."|last1=Nicasio|first1=Nonie|date=16 March 2007|website=PEP.ph|publisher=Philippine Entertainment Portal, Inc.|access-date=23 July 2015|archive-date=24 Hulyo 2015|archive-url=https://web.archive.org/web/20150724024842/http://www.pep.ph/news/12522/eb-babe-kim-wala-namang-dapat-ikainsecure-ang-eb-babes-sa-sexbomb#cxrecs_s|url-status=dead}}</ref> Setyembre 2007 nang magkaroon ng matinding sagutan sa pagitan ni Joey de Leon at [[Willie Revillame]], na noo'y ''host'' ng karibal na programa ng ''Eat Bulaga!'' na ''[[Wowowee]],'' kasunod ng 'di umano'y Hello Pappy scandal.<ref>{{cite web|url=http://www.gmanews.tv/story/58382/Joey-tells-Willie-Explain-before-you-complain|title=Joey tells Willie: Explain before you complain|date=30 August 2007|website=GMA News Online|publisher=GMA Network, Inc.|accessdate=11 April 2009}}</ref><ref>{{cite web|url=http://www.gmanetwork.com/news/story/58395/news/nation/roxas-seeks-probe-on-hello-pappy-game-show-controversy|title=Roxas seeks probe on 'Hello, Pappy' game show controversy|date=30 August 2007|website=GMA News Online|publisher=GMA Network, Inc.|accessdate=23 July 2015}}</ref> Nobyembre 2007 naman nang ilunsad ng ''Eat Bulaga!'' ang kauna-unahan nitong panrehiyon na adaptasyon sa GMA Cebu sa pamagat na ''Eat Na Ta!.'' Ang ''Eat na Ta sa Radyo'' (mula Lunes-Biyernes) ay inilunsad noong 12 Nobyembre samantalang ang ''Eat Na Ta sa TV'' (tuwing Sabado) ay inilunsad noong 24 Nobyembre ng taon ding iyon. Nagsilbi itong pampasigla bago ang mismong palabas sa Kabisayaan hanggang 2008. 6 Marso 2009 nang pumanaw ang isa sa mga ''host'' ng palabas na si [[Francis Magalona]] dahil sa [[leukemia]]. Nang sumunod na araw ay nagprodyus ang palabas ng isang ''tribute episode'' sa alaala niya, kung saan inawit ng buong ''cast'' ang mga awit na likha niya. Sa ''tribute'' ding iyon nalaman na si Magalona ang nagpasimula sa paggamit ng salitang ''"dabarkads",'' na magpahanggang ngayon ay ginagamit upang tukuyin ang pamilya at ang manonood ng ''Eat Bulaga!.'' Kilala din is Magalona sa naging tradisyunal na pagsigaw niya ng "''seamless'' na!" na nagpahayag sa pagpapalit ng programa tuwing Sabado mula ''Eat Bulaga!'' tungo sa showbiz talk show na ''[[Startalk]].'' Matapos ang kanyang pagpanaw ay itinuloy ng ''Eat Bulaga!'' at ''Startalk'' ang tradisyon hanggang sa itigil ito sa pagtatapos ng taon. Pinalitan si Magalona ng kilalang actor at ''television personality'' na si [[Ryan Agoncillo]] nang pumasok ito sa palabas noong 24 Oktubre 2009. Ipinagdiwang naman ng ''Eat Bulaga!'' ang ika-30 guning taon nito sa ere, na pinangalanang ''Tatlong Dekads ng Dabarkads'' noong 30 Hulyo 2009. Sa espesyal na ito ay pinagtuunan ng pansin ng palabas ang mga kahanga-hangang mga tao, kabilang na ang 30 kapos sa buhay ngunit masisipag na estudyante, at ang iba pang mga "bayani sa araw-araw" bilang pagtanaw ng utang na loob sa mga manonood ng palabas.<ref>{{cite web|url=http://www.philstar.com/entertainment/473048/eat-bulaga-awards-cash-grants-scholars|title=Eat, Bulaga! awards cash & grants to scholars|date=1 June 2009|website=Philstar Entertainment|publisher=Philstar|accessdate=23 July 2015}}</ref><ref>{{cite web|url=http://www.philstar.com/entertainment/467840/changing-lives-30-young-people|title=Changing the lives of 30 young people|last1=Francisco|first1=Butch|date=16 May 2009|website=Philstar Entertainment|publisher=Philstar|accessdate=23 July 2015}}</ref> Ipina-''renew'' ng palabas ang kontrata nitong ''blocktime partnership'' (para sa dalawang taon pa) sa GMA Network noong Disyembre 2009. Unang araw ng Enero 2010 nang pansamantalang lumipat ang programa sa Westside Studios ng Broadway Centrum, na naging tahanan ng karamihan sa mga naging programa ng GMA mula 1987 hanggang 2010, habang nire-''renovate'' anf Eastside Studios na nagdagdag ng mga bagong LED screens at mga upuang ''cushioned.'' Bumalik din sa renovadang studio ang palabas noong 6 Marso ng taon ding iyon. Pebrero 2011 nang umalis muli ang SexBomb Girls, kasama ang ''choreographer'' nito na si Joy Cancio, ngayon ay para naman sa palabas ng ABS-CBN na ''[[Happy Yipee Yehey!]].''<ref>{{cite web|url=http://entertainment.inquirer.net/3269/no-bad-blood-between-these-sexbombs|title=No bad blood between these SexBombs|last1=Cruz|first1=Marinel R.|website=Inquirer.net|publisher=Philippine Daily Inquirer|date=14 June 2011|accessdate=21 May 2013}}</ref> Marso 2011 nang pahabaan ng GMA Network ang ''blocktime deal'' nito sa palabas hanggang Enero 2016 na nagbigay ng isa pang oras para sa palabas, na siya namang nagbigay daan sa TAPE upang gumawa pa ng isang TV show na magsisilbing palabas pagkatapos ng ''Eat Bulaga!'' Inilunsad naman ng ''Eat Bulaga!'' ang ''coffee table book'' nito na ''Ang Unang Tatlong Dekada''<ref name="coffeebook2"/> na isinulat ng beteranong kolumnista na si Butch Francisco at dinisenyo ng anak ni Joey de Leon na si Jako.<ref>{{cite web|url=http://www.philstar.com/entertainment/735738/why-it-took-8-years-finish-bulaga-book|title=Why it took 8 years to finish the Bulaga! book|last1=Francisco|first1=Butch|date=11 October 2011|website=Philstar Entertainment|publisher=Philstar|accessdate=23 July 2015}}</ref> Kasama ng libro ay nagpamigay din ang ''Eat Bulaga!'' ng 3,000 ''limited edition'' [[DVD]]s ng ''Silver Special'' nito.<ref name="historicvic2"/><ref>{{cite web|url=http://www.pep.ph/news/31387/joey-de-leon-gets-emotional-again-as-eat-bulaga-launches-book-chronicling-its-first-30-years/1/2|title=Joey de Leon gets emotional as Eat Bulaga! launches book chronicling its first 30 years|last1=Santiago|first1=Erwin|date=8 October 2011|website=PEP.ph|publisher=Philippine Entertainment Portal, Inc.|accessdate=23 July 2015|archive-date=24 Hulyo 2015|archive-url=https://web.archive.org/web/20150724075439/http://www.pep.ph/news/31387/joey-de-leon-gets-emotional-again-as-eat-bulaga-launches-book-chronicling-its-first-30-years/1/2|url-status=dead}}</ref><ref>{{cite web|url=http://www.gmanews.tv/story/234575/entertainment/eat-bulaga-launches-coffee-table-book|title=Eat Bulaga! launches coffee table book|last1=Jimenez|first1=Fidel R.|date=6 October 2011|website=GMA News Online|publisher=GMA Network, Inc.|accessdate=23 July 2015}}</ref> Nagprodyus din ng isang dokumentaryo ang [[GMA News and Public Affairs]] na pinamagatang ''Kuwentong Dabarkads'' na ipinresenta ni [[Dingdong Dantes]].<ref name="kd2"/> Sa kauna-unahang pagkakataon sa kasaysayan ng ''Eat Bulaga!'', nagkaroon ng kauna-unahang ''international franchise'' sa [[Indonesia]] na pinangalang [[Eat Bulaga! Indonesia]] na umere sa [[SCTV]] noong 16 Hulyo 2012 hanggang 3 Abril 2014, at ang [[The New Eat Bulaga! Indonesia]] na umere naman sa [[ANTV]] mula 17 Nobyembre 2014 hanggang 8 Agosto 2016, Agosto 18 naman ay nag-ere ito ng ''commercial-free special episode'' na nagdiriwang ng ika-33 guning taon nito.<ref>{{cite web|url=http://www.pep.ph/photos/3221/eat-bulaga-celebrates-33rd-anniversary|title=Eat Bulaga! celebrates 33rd anniversary|date=20 August 2012|website=PEP.ph|publisher=Philippine Entertainment Portal, Inc.|accessdate=23 July 2015|archive-date=22 Hulyo 2015|archive-url=https://web.archive.org/web/20150722230008/http://www.pep.ph/photos/3221/eat-bulaga-celebrates-33rd-anniversary|url-status=dead}}</ref> Isang ''soundtrack'' naman, ang ''Dabarkads D' Album: A Party for everyJUAN'', na nagtampok sa mga awit na pinasikat at nilikha ng ''cast'' ng ''Eat Bulaga!'' pati ang ilan sa mga ginamit nitong temang-awit, ay inilunsad noong Hulyo 2013..<ref>{{Cite AV media notes|title=Dabarkads D'Album (A Party For Every Juan!)|others=Eat Bulaga Dabarkads|year=2013|url=https://itunes.apple.com/ph/album/eat-bulaga-dabarkads-dalbum/id796309922|type=Album|publisher=[[:en:Ivory Music and Video|Ivory Music & Video, Inc.]]|location=Pilipinas|website=iTunes Philippines}}</ref> Nitong 7 Hulyo 2018, inilunsad ng Eat Bulaga! ang ''EB ver. 4.0'', kung saan sinimulan ang taunang selebrasyon para sa kanilang ika-apatnapung anibersaryo sa telebisyon, kasunod nito ang pagpapalabas ng ''horror-comedy telemovie'' na ''Pamana'' nitong 28 Hulyo 2018. Nitong 8 Disyembre 2018, Matapos ang 23 taon nang pananatili sa Broadway Centrum, lumipat ang ''Eat Bulaga!'' sa bago nitong state-of-the-art na istudyo, ang APT Studios, na matatagpuan sa [[Cainta]], [[Rizal]], ang paglipat nila sa bagong tahanan ay kasunod nito sa selebrasyon ng kanilang ika-apatnapu na anibersaryo ngayong Hulyo 2019, Pebrero 1 sa sumunod na taon, muling pumirma ang programa sa [[GMA Network]], kasunod ng ika-apatnapu na anibersaryo nila sa telebisyon, at 24 na taon sa GMA. Simula Hulyo 2019, ang mga binalik na ''segments'' ng programa ay sa ''limited engagement'' lamang para sa ika-apatnapung anibersaryo ng programa. Nitong 30 Hulyo 2019, ipinagdiwang ng ''Eat Bulaga!'' ang kanilang ika-40 na anibersaryo sa telebisyon, kasunod nito ang pagkakaroon ng pangalawang ''international franchise'' sa [[Myanmar]], ang pagkakaroon ng bagong ''batch'' ng mga iskolar ng EBEST, at ang pagtatapat ng mga kampeon ng mga ''segments'' ng programa para sa ''grand showdown'' nito, at abangan ang kanilang ika-apat na malaking anunsyo. Sina [[Anjo Yllana]], [[Ruby Rodriguez]] at [[Pia Guanio]] ay umalis sa Programa noong 2020 at 2021. Opisyal na sina [[Maja Salvador]] at [[Miles Ocampo]] bilang host ng programa. === ''Eat Bulaga!'' ng TAPE Inc. at ''E.A.T.'' (2023-24) === Mula 31 Mayo hanggang 4 Hunyo 2023, sinuspende ng “new managenent” (mga anak ni Romeo Jalosjos Sr.) ang live production. Inanunsyo ni [[Tito Sotto]], [[Vic Sotto]] at [[Joey de Leon]] na aalis sila sa TAPE Inc. Nag-ugat ang anunsyo sa nagpapatuloy na alitan sa pagitan ng tatlo at ng chairman ng TAPE, Inc. na si [[Romeo Jalosjos]] hinggil sa pagtanggal kay [[:en:Antonio Tuviera|Tony Tuviera]] sa pang-araw-araw na operasyon ng ''Eat Bulaga!'', at mga plano ni Jalosjos para sa palabas. Ang anunsyo ng TVJ nung nakaraang 31 Mayo 2023 ay sa livestream ng ''Eat Bulaga!'' Facebook Page at YouTube channel nito at sa kamay ng bagong management ng [[TAPE Inc.]] Hindi sila pinayagan ng mag-ere ng live at pawang replay episode ang pinapalabas sa [[GMA Network]]. Ang ibang host ng palabas na ito tulad nina [[Paolo Ballesteros]], [[Jose Manalo]], [[Maine Mendoza]], [[Ryzza Mae Dizon]], [[Wally Bayola]], [[Ryan Agoncillo]] at si [[Allan K.]] ay kasama pati mga miyembro ng produksyon (cameraman, manunulat, sales) ay nagpirma din sila ng resignation sa parehas na araw. Sina TVJ ay nagpirma ng aplikasyon sa IPOPHL para sa pagmamay-ari ng trademark na "Eat Bulaga!" na na-rehistro nito noong 2013 sa ilalim ng TAPE na nakatakdang mage-expire sa 14 Hunyo 2023. Sa ilalim ng pamamahala ng mga Jalosjos, patuloy na ginamit ng TAPE Inc. ang ''Eat Bulaga!'' bilang pamagat ng kanilang noontime show sa GMA Network mula Hunyo 5, 2023, hanggang Enero 5, 2024, na may mga bagong host at segment, habang hinihintay ang desisyon ng IPOPHL hinggil sa petisyon ng magkapatid na Sotto at De Leon na kanselahin ang trademark ng TAPE na "Eat Bulaga". Sa panahong ito, ang ''Eat Bulaga!'' nito ay pinangunahan nina [[Alexa Miro]], [[Arra San Agustin]], [[Betong Sumaya]], [[Buboy Villar]], Cassy Legaspi, [[Chariz Solomon]], [[Dasuri Choi]], [[Glaiza de Castro]], [[Isko Moreno]], Kimpoy Feliciano, [[Kokoy de Santos]], Mavy Legaspi, [[Michael Sager]], [[Paolo Contis]], [[Winwyn Marquez]], at [[Yasser Marta]]. Noong Hunyo 7, 2023, ang mga noo'y dating host ng ''Eat Bulaga!'' – sina TVJ, Allan K., Jose Manalo, Wally Bayola, Paolo Ballesteros, Ryan Agoncillo, Maine Mendoza, Ryzza Mae Dizon, at Carren Eistrup (na nag-resign rin sa TAPE) ay inihayag ang kanilang paglipat sa [[TV5 (himpilan ng telebisyon)|TV5]] sa pamamagitan ng bagong nabuong [[TVJ Productions]], isang joint venture sa magulang ng TV5 na MediaQuest Holdings, na nag-anunsyo ng isang bagong noontime Show na papalit sa Itslottime Show nito. Noong Hulyo 1, 2023, ang kanilang bagong noontime show, na pormal na pinamagatang ''E.A.T.'', ay ipinalabas sa TV5. Nagbalik bilang Dabarkads si [[Miles Ocampo]] noong Hulyo 8, 2023, pagkatapos umalis dahil sa mga isyu sa kalusugan, habang si [[Atasha Muhlach]] ay nag-debut noong Setyembre 23, 2023, bilang bagong karagdagan sa cast. Noong Oktubre 2023, ipinakilala ng palabas ang Singing Queens, na nagtatampok ng mga miyembrong sina Anne Ferrer, Eunice Janine, Samantha Rascal, Khayzy Bueno, at Jean Drilon. Nitong 4 Disyembre 2023, Ikinansela ang trademark registration ng [[TAPE Inc.|TAPE, Inc.]], ang trademark nitong 'Eat Bulaga' at 'EB'. Matapos mapag-desisyunan ng [https://www.ipophil.gov.ph/ IPOPHL] na ang [[TVJ]] ang may karapatan na magmay-ari ng trademark na 'Eat Bulaga'. Ayon naman sa [[TAPE Inc.|TAPE, Inc.]], itutuloy nila ang pagsampa ng apela sa naging desisyon ng [https://www.ipophil.gov.ph/ IPOPHL] para mapabaligtad ang desisyon nito. Sa programang ''Sa Totoo Lang'' ng [[One PH]] at ang istayon ng radyo ng TV5 na [[DWFM|92.3 Radyo5 True FM]] noong 7 Disyembre 2023, ayon sa report ni MJ Marfori, ang isinampang apela ng [[TAPE Inc.|TAPE, Inc.]] laban sa desisyon ng [https://www.ipophil.gov.ph/ IPOPHL] ay ibinasura, kaugnay sa desisyon nito na ang TVJ ang may karapatan na magmay-ari ng trademark na 'Eat Bulaga'. Dahil dito, rehistrado na kay [[Joey de Leon|Joey De Leon]] ang 'Eat Bulaga' trademark sa [https://www.ipophil.gov.ph/ IPOPHL], sa ilalim ng class 41 para sa 'entertainment services'. Ayon din sa [https://www.abante.com.ph/ Abante News], sa Enero 2024 na gagamitin ng TVJ ang 'Eat Bulaga' sa [[TV5 (himpilan ng telebisyon)|TV5]]. Sa kabilang banda, sa artikulo ng Bored Productive, nitong 7 Disyembre 2023, gumagawa na nang plano ang [[TAPE Inc.|TAPE, Inc.]] sa pagpapalit ng pangalan ng kanilang programa, matapos matalo sila sa kasong trademark ng ''Eat Bulaga!''. Noong 5 Enero 2024, pinanalunan ng Marikina Regional Court ang desisyon at pinagbawalan ang TAPE Inc., kasama ang GMA Network, Inc., mula sa: # Paggamit ng ''Eat Bulaga!'' o ang logo nito sa kanilang palabas, programa, proyekto o sa mga promosyon; # Paggamit ng jingle o kanta ng ''Eat Bulaga!'' sa kanilang palabas, programa, proyekto o promosyon; at # Pagpapalabas o pag-eere ng mga kahit anong replay na episode ng ''Eat Bulaga!'' na bago pa inere noong 31 Mayo 2023 sa kanilang channel o platform Ayon naman kay Atty. Maggie Abraham-Garduque (abogado ng TAPE, Inc.), natanggap na nila ang desisyon at nagulat sila sa desisyon ng korte. Magsasampa pa rin sila ng apela sa naging desisyon ng korte. Noong Enero 6, 2024, muling inilunsad ng TAPE Inc. ang kanilang ''Eat Bulaga!'' bilang ''[[Tahanang Pinakamasaya!]]''. Dahil sa mababang rating na nagresulta sa pagbaba ng viewership pati na rin sa pagtaas ng utang, nakansela ang ''Tahanang Pinakamasaya!'' noong Marso 2, 2024, na nagtapos sa 29 na taon ng noontime slot ng GMA sa ilalim ng TAPE. ===Panahon sa TV5 (2024-kasalukuyan)=== Noong Enero 6, 2024, ang ''E.A.T.'' ay pinalitan ng pangalan pabalik sa ''Eat Bulaga!''. Sa parehong araw, ang mga piling programa ng TV5, kasama ang ''Eat Bulaga!'' at [[PBA]], ay nagsimula ang kanilang weekend simulcast sa [[CNN Philippines]], na minarkahan ang pagbabalik ng variety show sa orihinal nitong network (RPN) matapos pumirma ang TV5 Network ng isang kasunduan sa controlling owner ng RPN na Nine Media Corporation para mapabuti ang kanilang network coverage. Matapos ang pagsasara ng CNN Philippines noong 31 Enero 2024, ang parehong mga programa ay dinala sa kapalit nitong channel, ang [[RPTV]], at ang kanilang mga simulcast sa network ay pinalawig hanggang sa mga karaniwang araw simula noong 1 Pebrero 2024. == Tema ng ''Eat Bulaga!'' == [[Talaksan:Eat Bulaga 1990's.jpg|frame|left|Eat Bulaga logo noong 2001-2003]] Ang orihinal na tema ay nagsimula noong 1982 at isinulat ni Tito Sotto, Vic Sotto at Joey de Leon at inayos ni Homer Flores, ngunit nilinaw ng source ng Cabinet Files sa PEP.ph na si Vic ang composer ng melody ng Eat Bulaga!, habang si Vincent Dy Buncio ang sumulat ng lyrics. Nang sumali si [[Aiza Seguerra]] sa palabas noong 1988 at nalipat sa [[ABS-CBN]] noong 1989, ang ikalawa at ikatlong linya ng ikalawang saknong ay naging "Si Aiza at si Coney/Silang lahat ay nagbibigay". Ang ikalawa at ikatlong linya ng saknong ay ginagamit pa rin kahit na si Coney ay umalis sa palabas noong 1991 at may kaunting artista na nadagdag tulad ni [[Jimmy Santos]], Christine Jacob, [[Ruby Rodriguez]], Lady Lee at si [[Rio Diaz]] ay madagdag sa mga tauhan sa palabas ng "''Bulaga''". Nung ang ''Eat Bulaga!'' ay nalipat sa [[GMA]] noong ika-28 Enero 1995, pinalitan ang ikalawang linya sa ikalawang saknong at tinanggal ang pangalan ni Aiza at Coney sa liriko, at sa tugon sa lumalaking grupo ng ''Eat Bulaga''. Ganito ang naging linya: "Barkada'y dumarami". Gayumpaman noong 2003, pinalitan ang linya ng [[SexBomb Girls]] ay gumawa ng sariling salin ng tema ng ''Eat Bulaga!''. Sa komposisyon ni Lito Camo. Ang linya ay naging "Buong tropa ay kasali". Noong ika-25 taong anibersaryo noong 2004, umaawit lahat ang naging kasapi ''Eat Bulaga!'' at ang linyang "Barkada'y dumarami" ang isinama sa liriko. Sa OBB noong 2004 ipinalit ang mga linya sa ibang wika ng Bikolano, Cebuano, Waray-waray at Tagalog. At noong 2005, ilang liriko ay re-arrange ni [[Francis Magalona]]. Ang linya ay "Saan ka man ay halina tayo". Dinagdagan ng mga linya ni Francis Magalona ang sariling salin ng tema ng ''Eat Bulaga''. Gayumpan noong 2007 ibat-ibang musika tulad ng Rock, Jazz, Reggae, Dance-pop at Hip-hop. Kinanta na ang unang bersyon ni Allan, Jimmy, Toni Rose at Ruby. Ang ikalawang bersyon ay kinanta ni Pia, Ciara, Gladys, Paolo, Julia at Janno. Ang linya ay "Ligaya sa ating buhay" na pinagkanta ni Gladys sa unang bersyon ng OBB at ikinanta ni Julia Clarete ang linya sa ikalawang bersyon ng OBB. Sa ikatatlong linya kinanta ni Jose Manalo at Wally Bayola ang bersyon ng reggae. Kinanta ang ika apat na linya ang bersyon ng dance ni Sugar at ang mga EB Babes. Ikinanta ang ika't limang bersyon nina BJ, [[Francis M]], Teri at Cindy, at dinagdagan ang ''Buong mundo'' na pinagrepeat ang ika apat na linya sa kanta. Nitong 2009 at 2014, muling binago ang tono nito sa bagong modernong musiko. Mula 2012 hanggang kasalukuyan, ginamit sa modernong bersyon ang orihinal na tono ng programa. Noong July 2023, iniangkop ng TVJ ang orihinal na theme song ng ''Eat Bulaga!'' na may maliliit na pagbabago, partikular ang tinanggal na pariralang "Eat Bulaga", na pagkatapos ay pinalitan ng "E-A-T" upang maiwasan ang mga posibleng isyu sa trademark sa TAPE. Samantala sa TAPE, inilunsad rin nila ang bagong kanta ng programa nila na ginagamit pa rin ang pangalan ng ''Eat Bulaga!'' noong 29 Hulyo 2023 kasunod ng ika-44 na anibersaryo ng naturang palabas. Noong 6 Disyembre 2023, ginamit ng ''E.A.T.'' ang tagline na "Eat Bulaga!" matapos kanselahin ng Intellectual Property Office of the Philippines (IPOPHL) ang pagpaparehistro ng trademark ng TAPE Inc. para sa ''Eat Bulaga!'' at nagharing pabor kina Tito Sotto, Vic Sotto at Joey de Leon. Noong Enero 5 2024, muling ginamit ng TVJ at Legit Dabarkads ang dating theme song ng ''Eat Bulaga!''. {| class="toccolours" cellpadding="15" align="center" rules="cols" ! colspan="7" bgcolor="" |<big>Pantemang-awit ng ''Eat Bulaga!''</big> |- !1982 - 1987 !1987 - 1995 !1995 - 1998 !1998 - 2023 !2023 - 2024 (revised) !2023 - 2024 (bersyon ng TAPE Inc.) !2024 - kasulukuyan |- | Mula Aparri hanggang Jolo, Saan ka man ay halina kayo Isang libo't isang tuwa Buong bansa... ''Eat Bulaga!'' Buong bansa ay nagkakaisa Sa tuwa't saya na aming dala Isang libo't isang tuwa Buong bansa... ''Eat Bulaga!'' Sina Tito, Vic at Joey, kasama pati si Coney Apat silang nagbibigay ligaya sa ating buhay Buong bansa ay nagkakaisa Sa tuwa't saya na aming dala Isang libo't isang tuwa Buong bansa... ''Eat Bulaga!'' |Mula Aparri hanggang Jolo, Saan ka man ay halina kayo Isang libo't isang tuwa Buong bansa... ''Eat Bulaga!'' Buong bansa ay nagkakaisa Sa tuwa't saya na aming dala Isang libo't isang tuwa Buong bansa... ''Eat Bulaga!'' Sina Tito, Vic at Joey, '''si Aiza at si Coney''' '''Silang lahat ay''' nagbibigay ligaya sa ating buhay Buong bansa ay nagkakaisa Sa tuwa't saya na aming dala Isang libo't isang tuwa Buong bansa... ''Eat Bulaga!'' |Mula Aparri hanggang Jolo, Saan ka man ay halina kayo Isang libo't isang tuwa Buong bansa... ''Eat Bulaga!'' Buong bansa ay nagkakaisa Sa tuwa't saya na aming dala Isang libo't isang tuwa Buong bansa... ''Eat Bulaga!'' Sina Tito, Vic at Joey, '''barkada'y dumarami''' Silang lahat ay nagbibigay ligaya sa ating buhay Buong bansa ay nagkakaisa Sa tuwa't saya na aming dala Isang libo't isang tuwa Buong bansa... ''Eat Bulaga!'' |'''Mula Batanes hanggang Jolo,''' Saan ka man ay halina kayo Isang libo't isang tuwa Buong bansa... ''Eat Bulaga!'' Buong bansa ay nagkakaisa Sa tuwa't saya na aming dala Isang libo't isang tuwa Buong bansa... ''Eat Bulaga!'' Sina Tito, Vic at Joey, barkada'y dumarami Silang lahat ay nagbibigay ligaya sa ating buhay Buong bansa ay nagkakaisa Sa tuwa't saya na aming dala Isang libo't isang tuwa Buong bansa... ''Eat Bulaga!'' |Mula Batanes hanggang Jolo Saan ka man '''na panig ng mundo''' Isang libo't isang tuwa Buong bansa, '''''E-A-T''! (''Bulaga!'')''' '''Ang dabarkads''' ay nagkakaisa Sa tuwa't saya na aming dala Isang libo't isang tuwa Buong bansa, '''''E-A-T''! (''Bulaga!'')''' Sina Tito, Vic, at Joey Barkada'y dumarami Silang lahat ay nagbibigay Ligaya sa ating buhay Buong bansa ay nagkakaisa Sa tuwa't saya na aming dala Isang libo't isang tuwa Buong bansa, '''''E-A-T''! (''Bulaga!'')''' |'''Tahanang pinakamasaya, ''Eat Bulaga!''''' '''Tahanang pinakamasaya, ''Eat Bulaga!''''' '''Tahanang pinakamasaya, ''Eat Bulaga!''''' '''Tahanang pinakamasaya, ''Eat Bulaga!''''' '''Dahil kayo ay nandiyan''' '''Hatid namin ang tulong at saya''' '''Kayong lahat ang dahilan''' '''Kaya kasama pa rin ang''' '''''Eat Bulaga!''''' '''Tahanang pinakamasaya, ''Eat Bulaga!''''' '''Tahanang pinakamasaya, ''Eat Bulaga!''''' '''Tahanang pinakamasaya, ''Eat Bulaga!''''' '''''EB''? Happy! Happy? ''EB''!''' '''Hindi ka iiwan''' '''Saang sulok ka man ng mundo''' '''Kasama pa rin sa tanghalian niyo ''' '''Tahanang pinakamasaya, ''Eat Bulaga!''''' '''Tahanang pinakamasaya, ''Eat Bulaga!''''' '''Kayong lahat ang dahilan''' '''Kaya kasama pa rin ang''' '''''Eat Bulaga!''''' '''''EB''? Happy! Happy? ''EB''!''' |Mula Batanes hanggang Jolo Saan ka man na panig ng mundo Isang libo't isang tuwa Buong bansa... '''''Eat Bulaga!''''' Ang dabarkads ay nagkakaisa Sa tuwa't saya na aming dala Isang libo't isang tuwa Buong bansa... '''''Eat Bulaga!''''' Sina Tito, Vic, at Joey Barkada'y dumarami Silang lahat ay nagbibigay Ligaya sa ating buhay Buong bansa ay nagkakaisa Sa tuwa't saya na aming dala Isang libo't isang tuwa Buong bansa... '''''Eat Bulaga!''''' |} == Mga ''cast'' == ===Mga kasalukuyang hosts at mga tampok=== {{multiple image |direction = vertical |align = right |header = Mainstay Hosts |image1 = Tito_Sotto_III_(cropped).jpg |caption1 = Tito Sotto |width1 = 150 |image2 = Vic_Sotto_2022_(cropped).jpg |caption2 = Vic Sotto |width2 = 150 |image3 = Joey_De_Leon_and_Travis_Kraft_(cropped).jpg |caption3 = Joey de Leon |width3 = 150 |image4 = Jose_Manalo,_Paolo_Ballesteros_and_Wally_Bayola.jpg |caption4 = Jose Manalo, Wally Bayola and Paolo Ballesteros (JoWaPao) |width4 = 150 }} *[[Tito Sotto]] (since 1979) *[[Vic Sotto]] (since 1979) *[[Joey de Leon]] (since 1979) *[[Allan K.]] (since 1995) *[[Jose Manalo]] (since 1994) *[[Wally Bayola]] (since 2000) *[[Paolo Ballesteros]] (since 2001) *[[Ryan Agoncillo]] (since 2009) *[[Ryzza Mae Dizon]] (since 2012) *[[Maine Mendoza]] (since 2015) *Carren Eistrup (since 2023) *[[Miles Ocampo]] (since 2022) *Atasha Muhlach (since 2023) *[[R'Bonney Gabriel]] (segment co-host, since 2025) *Ian Red (segment co-host, since 2025) ===Mga dating hosts at mga tampok=== <!-- Please do not indicate the current status of the previous co-hosts and features of this program. It is unnecessary and unencyclopedic per "Wikipedia:Manual of Style" and "Wikipedia:NOT". And please enclose the years in parenthesis "()". Thank you. --> {{div col|small=yes|colwidth=25em}} *[[Aicelle Santos]] (2016–2017, 2020-2021) *[[Aiko Melendez]] (1989–1995) *[[Aiza Seguerra]] (1987-1997, 2023) *[[Ai-Ai delas Alas]] (1995–2000, 2015–2016, ''Kalyeserye'''s Lola Babah) *Aileen Damiles<ref name="Eat Bulaga and Beauty Queens">{{cite web |url=http://www.missosology.info/forum/viewtopic.php?f=15&t=133488&start=0|title=Eat Bulaga and Beauty Queens|date=22 April 2012|publisher=Missosology|access-date=5 September 2016}}</ref> *Aji Estornino (2002) *[[Alden Richards]] (2015–2021) *Alexa Miro (2023-2024) *Alfie Lorenzo<ref name="ebcoffeebook">{{cite book |last=Francisco|first=Butch|date=2011 |title=Eat Bulaga!: Ang Unang Tatlong Dekada|publisher=TAPE, Inc.|pages=124–125|others=Designed by Jako de Leon|isbn=9789719528302}}</ref> *[[Ali Sotto]] (1993–1994) *[[Alicia Mayer]] (2004–2006) *Alina Bogdanova (2015–2016) *[[Amy Perez]] (1988–1995) *Ana Marie Craig (1996) *Angela Luz (1989–1995) *[[Angelu de Leon]] *[[Anjo Yllana]] (1999–2020) *[[Anne Curtis]] (2004)<ref>{{cite web|url=http://www.pinoyexchange.com/forums/showthread.php?t=446638&page=233|title=EAT BULAGA! 2010 -> hangga't may BATA may EAT.... BULAGA! - Post #4658|date=16 March 2012|publisher=PinoyExchange|access-date=29 September 2016|archive-date=12 Nobiyembre 2017|archive-url=https://web.archive.org/web/20171112022028/https://www.pinoyexchange.com/forums/showthread.php?t=446638&page=233|url-status=dead}}</ref> *[[Ariana Barouk]] (2008) *Ariani Nogueira (2007) *Arra San Agustin (2023-2024, de facto) *Atong Redillas (early 1990s)<ref name="ebcoffeebook"/> *[[BJ Forbes]] (2005–2008) *Bababoom Girls (2009–2010) *Babyface (2005)<ref>{{cite web |url=https://www.youtube.com/watch?v=76F00Y3lo0A|title=Bulagaan feb18 2005b - YouTube|date=21 September 2006|publisher=YouTube|access-date=5 September 2016}}</ref> *Bea Bueno (1996) *Becca Godinez (1981) *The Bernardos (2015–2016) *Bessie Badilla<ref name="ebcoffeebook"/> *Betong Sumaya (2023-2024, de facto) *Bikoy Baboy (late 1980s–early 1990s, portrayed by Ronaldo Joseph Joaquin, EB mascot) *[[Bobby Andrews]] *Bonitos (Group) (2009, ''Kakaibang Bida'' segment) *[[Boobay]] (2016, ''Kalyeserye'''s Yaya Pak, 2017, Mother Goose, ''Quiz Vee'' segment) *Boom Boom Pow Boys (2009–2013) *Boy Katawan (2011–2013) *Buboy Villar (2023-2024, de facto) *Camille Ocampo (1998–2001) *[[Carmina Villaroel]] (1989–1995) *Cassy Legaspi (2023-2024, de facto) *[[Ces Quesada]] (1989) *[[Charo Santos]] (1986–1987) *Chia Hollman (2010–2011) *Chiqui Hollman (1979–1981) *Chihuahua Boys (2001–2006) *[[Chris Tsuper]] (2015–2016) *Christelle Abello (2015, Doktora Dora de Explorer's assistant, ''Problem Solving'' segment) *[[Christine Jacob]] (1992–1998) *[[Ciara Sotto]] (2004–2012) *[[Cindy Kurleto]] (2006–2007) *[[Cogie Domingo]] (2001) *[[Coney Reyes]] (1982–1992) *[[Daiana Menezes]] (2007–2012) *Danilo Barrios (1998) *[[Dasuri Choi]] (최다슬) (2014-2016; 2020-2021; 2023-2024, de facto) *[[Dawn Zulueta]]<ref name="coffeebook2"/> *Debraliz Valasote (1979–1982) *[[Derek Ramsay]] (2001–2004) *[[Dencio Padilla]] (1983) *[[Diana Zubiri]] (2003–2005) *Dindin Llarena (1999–2001) *[[Dingdong Avanzado]] (1987–1988) *[[Dingdong Dantes]]<ref name="ebcoffeebook"/> *Dingdong Dantis the Impersonator (2001–2003, 2019-2021) *[[Donita Rose]] (1996–1997, 2002–2003, 2020-2021) *[[Donna Cruz]] (1995–1998) *E-Male Dancers (2001–2006) *[[Edgar Allan Guzman]] (2006–2007, 2024-2025) *Eileen Macapagal (1980s)<ref name="PinoyExchange">{{cite web|url=http://www.pinoyexchange.com/forums/showthread.php?t=132169&page=40|title=Eat Bulaga's 25 years celebration - Page 40|date=23 November 2004|publisher=PinoyExchange|access-date=5 September 2016|archive-date=16 Septiyembre 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20160916173625/http://www.pinoyexchange.com/forums/showthread.php?t=132169&page=40|url-status=dead}}</ref> *Eisen Bayubay (2001) *[[Eric Quizon]] (1992–1993, 1996-1998, 2010-2011, 2014-2016) *Felipe Tauro (mid–1990s, ''Alaxan Gladiators'' referee) *[[Francis Magalona]]† (1997–2009) *Fire (Ana Rivera & Soraya Sinsuat) (1995–1997) *Frida Fonda (1980s) *Gabby Abshire (2012) *Gemma Fitzgerald (2000–2002) *[[Gladys Guevarra]] (1999–2007) *[[Glaiza de Castro]] (2023-2024, de facto) *Gov Lloyd (2017, 2021, ''Jackpot En Poy'' referee) *[[Gretchen Barretto]] (1993, 2011) *[[Heart Evangelista]] (2013) *[[Helen Gamboa]] (1985–1986) *[[Helen Vela]]† (1986–1991) *[[Herbert Bautista]] (1989–1992) *Ho and Ha (2007–2012)<ref name="ebcoffeebook"/> *Illac Diaz (1996–1998) *Inday Garutay (1995–1997, 2013-2015) *[[Isabel Granada]]†<ref name="ebcoffeebook"/> *[[Isabelle Daza]] (2011–2014) *[[Isko Moreno]] (2023-2024, de facto) *[[Iza Calzado]] (2011–2012) *Jaime Garchitorena (1991–1993, 2009-2011) *[[Janice de Belen]] (early 1990s)<ref>{{cite web|url=http://www.pinoyexchange.com/forums/showthread.php?t=132169&page=12|title=Eat Bulaga's 25 years celebration - Post #231|date=10 March 2004|publisher=PinoyExchange|access-date=29 September 2016|archive-date=2 Oktubre 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20161002163547/http://www.pinoyexchange.com/forums/showthread.php?t=132169&page=12|url-status=dead}}</ref> *Janna Tee (2015, Doktora Dora de Explorer's assistant, ''Problem Solving'' segment) *[[Janno Gibbs]] (2001–2007) *[[Jaya (singer)|Jaya]] (1997–1999) *[[Jenny Syquia]] (1997) *[[Jericho Rosales]] (1996–1997) *[[Jessa Zaragoza]]<ref name="ebcoffeebook"/> *[[Joey Albert]]<ref>{{cite web|url=https://www.pinoyexchange.com/discussion/comment/6314844/#Comment_6314844|title=Eat Bulaga's 25 years celebration - Page 48|date=29 November 2004|publisher=PinoyExchange|access-date=26 June 2018|archive-date=26 Hunyo 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180626111400/https://www.pinoyexchange.com/discussion/comment/6314844/#Comment_6314844|url-status=dead}}</ref> *[[Jimmy Santos]] (1983–2022) *John Edric Ulang (2012–2013, 2014-2015) *[[Jomari Yllana]] (2000) *[[John Prats]]<ref name="ebcoffeebook"/> *[[Joyce Jimenez]] (2001–2002) *[[Joyce Pring]] (2014, ''Trip na Trip'' DJ) *Juannie (1997, Allan K Look-alike)<ref>{{cite web |url=https://www.youtube.com/watch?v=OTVenZtYhi0|title=Bulagaan CLASSIC with Vic, Joey, Francis, Christine, Allan|date=2 December 2016|publisher=YouTube|access-date=26 June 2018}}</ref><ref>{{cite web |url=https://twitter.com/allanklownz/status/1030434765856366592|title=allan k on Twitter: "Siye si juannie- kalook alike ko"|date=17 August 2018|publisher=Twitter|access-date=24 August 2018}}</ref> *Jude Matthew Servilla (2009–2010) *[[Julia Clarete]] (2005–2016) *Julia Gonowon (2017–2018, 2021-2022) *[[K Brosas]] (2001–2003, 2019-2021) *[[Keempee de Leon]] (2004–2016) *Kevin (1990–1995) *Kidz @ Work (1990s)<ref>{{cite web |url=https://www.youtube.com/watch?v=qw3jKv5gJ8g|title=kidz@work opening dance prod in eat bulaga "maria" by ricky martin - YouTube|date=3 October 2013|publisher=YouTube|access-date=5 September 2016}}</ref><ref>{{cite web |url=https://www.youtube.com/watch?v=n4llxN5Ltqk|title=kidz@work - YouTube|date=21 September 2007|publisher=YouTube|access-date=5 September 2016}}</ref> *Kim Idol† (2008–2010) *Kimpoy Feliciano (2023-2024, de facto) *[[Kitty Girls]] (2009) *Kokoy de Santos (2023-2024, de facto) *Kombatseros (1982)<ref>{{cite web |url=https://www.facebook.com/StarNetworkSarimanok/videos/1602736966438139/|title=Eat Bulaga!'s 10th Anniversary TV Special (1989)|date=19 August 2017|publisher=Facebook|access-date=9 October 2017}}</ref> *[[Kris Aquino]] (1988–1989) *Kristine Florendo (1998–2000) *Kurimaw Boyz (2001–2006) *[[Lady Lee]] (1991–1997) *Lalaine Edson (2000) *Lana Asanin (1999–2000) *[[Lana Jalosjos]] (a.k.a. Lana J. or Svetlana) (2004–2006) *[[Lance Serrano]] (2013) *[[Lani Mercado]] (1989–1990) *[[Larry Silva|Larry "Pipoy" Silva]]† (1994)<ref name="eb25pinoyexchangepage48">{{cite web|url=https://www.pinoyexchange.com/discussion/comment/6314354/#Comment_6314354|title=Eat Bulaga's 25 years celebration - Page 48|date=29 November 2004|publisher=PinoyExchange|access-date=26 June 2018|archive-date=26 Hunyo 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180626111112/https://www.pinoyexchange.com/discussion/comment/6314354/#Comment_6314354|url-status=dead}}</ref> *Leila Kuzma (2002–2004) *Leonard Obal (mid–1990s)<ref name="ebcoffeebook"/> *Lindsay Custodio (1998) *Los Viajeros [Pedro, Eduardo & Diego] (2013–2014, 2015-2016) *Lougee Basabas (2007–2009, 2012-2014) *[[Luane Dy]] (2017–2020, 2021-2022) *Lyn Ching-Pascual (1997–1998, 2015-2016) *Macho Men Dancers (1980–1983)<ref>{{cite web |url=https://www.facebook.com/williamwallenagbulos/posts/429523620569195|title=William Wallen Agbulos|date=2 August 2015|publisher=Facebook|access-date=7 September 2016}}</ref> *Jinky "Madam Kilay" Cubillan (2017) *[[Maja Salvador]] (2021–2023) *Male AttraXion (1993)<ref>{{cite web |url=https://www.facebook.com/StarNetworkSarimanok/photos/a.764403070271537.1073741828.764323553612822/1127079854003855/?type=1&theater|title=ABS-CBN Memories|date=31 March 2016|publisher=Facebook|access-date=7 September 2016}}</ref> *Manny Distor† (1998–1999) *Maneouvres (1990s) *[[Manilyn Reynes]] (1985–1990) *[[Marian Rivera]] (2014–2015, 2016-2017) *[[Maricel Soriano]] (1985–1987, 1995–1996) *Mark Ariel Fresco (2006–2007) *Mausi Wohlfarth (1998–1999) *[[Maureen Wroblewitz]] (2018–2019) *Mavy Legaspi (2023-2024, de facto) *Michael Sager (2023-2024, de facto) *[[Michael V.]] (2003–2016) *[[Michelle van Eimeren]] (1994) *[[Mickey Ferriols]] (1996–2000) *Mike Zerrudo (1998–1999) *[[Mikee Cojuangco-Jaworski]] (1994)<ref>{{cite web|url=http://www.pinoyexchange.com/forums/showthread.php?t=283567&page=98|title=GrEAT BULAGA @ 28: 2007 - Post #1949|date=13 July 2007|publisher=PinoyExchange|access-date=29 September 2016|archive-date=2 Oktubre 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20161002180305/http://www.pinoyexchange.com/forums/showthread.php?t=283567&page=98|url-status=dead}}</ref> *Millet Advincula (1990s)<ref name="PinoyExchange"/> *[[Mitoy Yonting]] (1997, 2006–2009) *[[Mr. Fu]] (2009) *Nadine Schmidt (2002) *Nicole Hyala (2015–2016) *[[Niño Muhlach]] (early 1990s)<ref name="pinoyexchange.com">{{cite web|url=http://www.pinoyexchange.com/forums/showthread.php?t=132169&page=12|title=Eat Bulaga's 25 years celebration - Post #225|date=10 March 2004|publisher=PinoyExchange|access-date=29 September 2016|archive-date=2 Oktubre 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20161002163547/http://www.pinoyexchange.com/forums/showthread.php?t=132169&page=12|url-status=dead}}</ref> *[[Nova Villa]] (1989–1995) *OctoArts Dancers (1989–1992) *[[Ogie Alcasid]] (1988–1989) *[[Onemig Bondoc]] (1996–1997) *Paolo Contis (2023-2024, de facto) *Patani Daño (2008) *[[Patricia Tumulak]] (2015–2016) *[[Pauleen Luna]] (2004–2023) *[[Pepe Pimentel]]† (1980s)<ref>{{cite web|url=http://filmacademyphil.org/?p=1532|title=NOONTIME TV SHOWS|date=21 July 2009|publisher=Film Academy of the Philippines|last1=Clarin|first1=Tess|access-date=21 November 2018|archive-date=1 Disyembre 2017|archive-url=https://web.archive.org/web/20171201182306/http://filmacademyphil.org/?p=1532|url-status=bot: unknown}}</ref> *[[Phoemela Barranda]] (2001–2002) *[[Pia Guanio]] (2003–2021) *Plinky Recto (1989–1992) *[[Pops Fernandez]] (1987–1988) *Priscilla Monteyro (2009–2010, 2014-2015) *The Quandos (2015–2016) *Rachel Ann Wolf<ref name="Eat Bulaga and Beauty Queens"/> *Rading Carlos† (1980s)<ref name="PinoyExchange"/> *[[Randy Santiago]] (mid–1990s)<ref name="pinoyexchange.com"/> *Rannie Raymundo (1993) *Raqi Terra (2018–2019) *Rey de la Cruz† (1980s)<ref name="PinoyExchange"/> *Rey Pumaloy (1995–2000, ''Aminin'' segment) *[[Richard Hwan]] (2014–2015, 2016-2017) *Richard Merk<ref name="eb25pinoyexchangepage43">{{cite web|url=https://www.pinoyexchange.com/discussion/comment/6293570/#Comment_6293570|title=Eat Bulaga's 25 years celebration - Page 43|date=27 November 2004|publisher=PinoyExchange|access-date=26 June 2018|archive-date=26 Hunyo 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180626111003/https://www.pinoyexchange.com/discussion/comment/6293570/#Comment_6293570|url-status=dead}}</ref> *[[Richie D'Horsie]]† (1979–1985, 1994, 2009 bababoom segments) *[[Rio Diaz]]† (1990–1996) *Robert Em† (1996–1998) *Ruby Rodriguez (1991–2021) *[[Ruru Madrid]] (2022–2023) *Robert Ortega<ref name="ebcoffeebook"/> *Robin da Roza (1996–1998) *[[Rosanna Roces]] (1998)<ref>{{cite web |url=https://www.youtube.com/watch?v=T0F7EoxlbGI|title=YouTube - Eat Bulaga's Birit Baby Winners with Jaya|date=9 December 2015|publisher=YouTube|access-date=7 February 2017}}</ref> *[[Ruffa Gutierrez]] (1995–1998, 2017) *Ryan Julio (2006–2007) *[[Sam Y.G.]] (2009–2016) *Samantha "Gracia" Lopez (1994–1997) *Sandy Daza (1990–1999, ''Del Monte Kitchenomics'' segment) *Santa Mesa Boys (1980s)<ref>{{cite web |url=https://www.facebook.com/StarNetworkSarimanok/videos/1602736966438139/|title=Eat Bulaga!'s 10th Anniversary TV Special (1989)|date=19 August 2017|publisher=Facebook|access-date=9 October 2017}}</ref> *[[Sarah Lahbati]] (2018) *[[Sebastian Benedict]] (2015–2021) *[[List of minor characters in Kalyeserye|Several Kalyeserye Casts]] (2015–2016) *[[SexBomb Girls]] (1999–2011) *Sharmaine Suarez<ref name="Eat Bulaga and Beauty Queens"/> *[[Sharon Cuneta]] (1983–1984) *Sherilyn Reyes (1999–2002) *[[Sheryl Cruz]] (1985–1989) *[[Shine Kuk]] (2014–2015, 2016-2017) *Sinon Loresca (2016–2018) *Sixbomb Dancers (2014–2015, 2016-2017) *[[Solenn Heussaff]] (2012) *Stefanie Walmsley *Steven Claude Goyong (1999–2000) *Streetboys (1990s) *[[Sugar Mercado]] (2001–2002, 2004–2007) *[[Sunshine Cruz]] (1995–1996) *[[Sunshine Dizon]] *[[Taki Saito]] (2016–2017) *Tania Paulsen (2003) *Teri Onor (2002–2007, 2017, Mother Goose, ''Quiz Vee'' segment) *Tessie Tomas (1981–1987) *[[Tetchie Agbayani]] (1980s)<ref name="PinoyExchange"/> *That's My Baes (2015–2019) *[[Togue Zombie]] (2023) *[[Toni Gonzaga]] (2002–2005) *[[Toni Rose Gayda]] (1996–2014) *Tuck-In Boys (2015-2016) *Twinky (Virtual host) (2006–2008, 2009) *[[Universal Motion Dancers]] (1990s) *Vanessa Matsunaga (2013–2014, 2015-2016) *Vanna Vanna (1995–1997) *[[Val Sotto]] (1994)<ref name="eb25pinoyexchangepage48"/> *Valentin Simon (1997–2000) *[[Valerie Weigmann]] (2013–2014, 2015-2016) *Vicor Dancers (1980s) *Victor "Mama Ten" Mendoza (2018, Executive Assistant ''Kendoll'', ''Boss Madam'' portion, ''Barangay Jokers'' segment) *[[Vina Morales]]<ref name="ebcoffeebook"/> *WEA Dancers (1980s) *Wynwyn Marquez (2023-2024, de facto) *Yasser Marta (2023-2024, de facto) *[[Yoyong Martirez]] (1994)<ref name="eb25pinoyexchangepage48"/> *[[Zoren Legaspi]]<ref name="ebcoffeebook"/> {{div col end}} == Mga kasalukuyang Segments == *Sugod Bahay, Mga Kapatid! *Gimme 5: Laro ng mga Henyo *Peraphy *Barangay Bulagaan *Dear Eat Bulaga == Espesyal na programa == Sa kasaysayan nito ay marami-raming television specials na ang nai-ere ng ''Eat Bulaga!'' na pinagbobrodkast mula sa iba't ibang lugar na mayroong malalawak na espasyo upang makapaglaman ng maraming tao. Sa ibaba ay ang ilan (hindi kumpleto) sa mga naging ''television special'' ng programa: {| class="wikitable" !Pamagat ng ''television special'' !Petsa !Lugar na pinagdausan !Himpilang pantelebisyon ! |- |'''''Eat Bulaga! The DOMSAT Launch''''' |18 Mayo 1982 |Folk Arts Theatre ([[Sentrong Pangkultura ng Pilipinas|Tanghalang Francisco Balagtas]]) | rowspan="3" |<big>RPN 9</big> | |- |'''''Eat Bulaga! 3rd Anniversary Special''''' |7 Agosto 1982 |[[Smart Araneta Coliseum|Araneta Coliseum]] | |- |'''''Eat Bulaga! Freedom Day Special''''' |25 Pebrero 1987 |[[Quirino Grandstand]] | |- |'''''Eat... Bulaga!: Moving On''''' |18 Pebrero 1989 |[[Smart Araneta Coliseum|Araneta Coliseum]] | rowspan="2" |<big>ABS-CBN 2</big> |'''''<ref name="ebtahanan3"/>''''' |- |'''''Eat... Bulaga! 10th Anniversary Special''''' |23 Setyembre 1989 |[[Smart Araneta Coliseum|Araneta Coliseum]] |<ref name=":02"/> |- |'''''Eat... Bulaga!: The Moving!''''' |28 Enero 1995 |[[Smart Araneta Coliseum|Araneta Coliseum]] | rowspan="14" |<big>GMA 7</big> |<ref name="ebtahanan3" /><ref name=":12"/> |- |'''''Eat... Bulaga!: The East Side Story''''' |16 Setyembre 1995 |[[Broadway Centrum]] | |- |'''''Eat... Bulaga!: Jollibee's 20th Anniversary''''' |5 Setyembre 1998 |[[Smart Araneta Coliseum|Araneta Coliseum]] | |- |'''''Eat... Bulaga!: SM Millennium Magic''''' |1 Enero 2000 |[[SM City North EDSA]] | |- |'''''Eat Bulaga! Silver Special''''' |idinaos: 19 Nobyembre 2004 ipinalabas: 28 at 30 Nobyembre 2004 |Expo Pilipino (ngayo'y [[Clark Centennial Expo]]) | |- |'''''Eat Bulaga! 07 Big Surprise Sa 070707''''' |7 Hulyo 2007 |[[Broadway Centrum]] | |- |'''''Eat Bulaga! Little Miss Philippines''''' '''''Global 2007 Grand Coronation Day''''' |14 Hulyo 2007 |[[Broadway Centrum]] | |- |'''''Eat Bulaga! Sa Abu Dhabi''''' |idinaos: 7 Disyembre 2007 ipinalabas: 29 Disyembre 2007 |[[Abu Dhabi National Theatre]] | |- |'''''Eat Bulaga! Grand Fiesta Sa LA''''' |idinaos: 19 Hulyo 2008 ipinalabas: 2 Agosto 2008 |[[Los Angeles Memorial Sports Arena]] | |- |'''''Eat Bulaga! Nonstop: The 33rd Anniversary Special''''' |18 Agosto 2012 |[[Broadway Centrum]] | |- |'''''Eat Bulaga! Super Sireyna: Queen of Queens''''' |27 Hulyo 2013 |[[Resorts World Manila]] | |- |'''''[[Sa Tamang Panahon|Eat Bulaga! Sa Tamang Panahon]]''''' ''<small>#ALDubEBTamangPanahon</small>'' |24 Oktubre 2015 |[[Philippine Arena]] |<ref name=":2">{{cite web|url=http://entertainment.inquirer.net/181964/aldub-posts-record-breaking-41-m-tamang-panahon-tweets|title='AlDub' posts record-breaking 41-M 'Tamang Panahon' tweets|last1=Hegina|first1=Aries Joseph|website=Inquirer.net|publisher=Philippine Daily Inquirer, Inc.|date=26 October 2015|access-date=2 November 2015}}</ref> |- |'''''Eat Bulaga! Miss Millennial Philippines 2017 Grand Coronation Day''''' |30 Setyembre 2017 |[[Mall of Asia Arena]] |<ref>{{Citation|last=Eat Bulaga!|title=Miss Millennial Philippines 2017 Grand Coronation Day {{!}} September 30, 2017|date=2017-09-30|url=https://www.youtube.com/watch?v=ij5kykup4CY&t=3346s|accessdate=2017-10-01}}</ref> |- |'''''Eat Bulaga! Miss Millennial Philippines 2018 Grand Coronation Day''''' |27 Oktubre 2018 |[[New Frontier Theatre]] | |- |'''''Eat Bulaga! 40th Anniversary sa Barangay''''' |27 Hulyo 2019 |Brgy. N.S. Amoranto, Quezon City | |- |'''''Eat Bulaga! Miss Millenial Philippines 2019 Grand Coronation Day''''' |26 Oktubre 2019 |[[Meralco Theather]] | |- |'''''Media Day with Legit Dabarkads''''' |20 Hunyo 2023 |[[MediaQuest Holdings]] |rowspan="3" |<big>TV5</big> |<ref>{{Citation|last=E.A.T.|title=Kauna-unahang mediacon ng TVJ at iba pang Legit Dabarkads sa bago nilang tahanan sa TV5 {{!}} June 20, 2023|date=2023-06-20|url=https://www.youtube.com/live/SlJwTYCNSLI?si=SFSI7NELBIN_GaCE|accessdate=2024-01-01}}</ref> |- |'''''E.A.T. Pambansang Araw ng Isang Libo't, Isang Tuwa!''''' |1 Hulyo 2023 |[[TV5 Media Center]] |<ref>{{Citation|last=E.A.T.|title=Pambansang Araw ng Isang Libo't, Isang Tuwa! {{!}} July 1, 2023|date=2023-07-01|url=https://youtube.com/l3_bgKkx3Zk?si=KGY75ohFueKjSRQf|accessdate=2024-01-01}}{{Dead link|date=Enero 2024 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref> |- |'''''E.A.T. 14344! National Dabarkads Day''''' |29 Hulyo 2023 |[[TV5 Media Center]] |<ref>{{Citation|last=E.A.T.|title=14344! National Dabarkads Day! E.A.T. {{!}} July 29, 2023|date=2023-07-29|url=https://youtube.com/y_XoPYawAnI?si=CupxmTtt88Sp0tvQ|accessdate=2024-01-01}}{{Dead link|date=Enero 2024 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref> |- |'''''TVJ Presscon on Eat Bulaga IPO''''' |06 Disyembre 2023 |[[TV5 Media Center]] | |<ref>{{Citation|last=E.A.T. Bulaga|title=TVJ Presscon on Eat Bulaga IPO {{!}} December 6, 2023|date=2023-12-06|url=https://www.youtube.com/-ylkIBkTBAU?si=Abohul8mXiH5-6LW |accessdate=2024-01-05}}</ref> |- |'''''TVJ's Special Announcement''''' |05 Enero 2024 |[[TV5 Media Center]] | |<ref>{{Citation|last=Eat Bulaga|title=TVJ's Special Annoincement {{!}} January 5, 2024|date=2024-01-05|url=https://www.youtube.com/88QiyXlV_VY?si=KGThS0G2Om2NJt2I |accessdate=2024-01-05}}</ref> |- |-} Ang palabas ay nakapag-ere din ng mga ''special commercial-free episodes'': ang ''Eat Bulaga!'s 33rd Anniversary Special''<ref>{{cite web|url=http://www.pep.ph/photos/3221/eat-bulaga-celebrates-33rd-anniversary|title=Eat Bulaga! celebrates 33rd anniversary|date=20 August 2012|website=PEP.ph|publisher=Philippine Entertainment Portal, Inc.|access-date=22 July 2015|archive-date=22 Hulyo 2015|archive-url=https://web.archive.org/web/20150722230008/http://www.pep.ph/photos/3221/eat-bulaga-celebrates-33rd-anniversary|url-status=dead}}</ref> at ''Eat Bulaga: Sa Tamang Panahon''.<ref name=":2" /> === Telemovies === Ang ''Eat Bulaga!'' ay nakapag-ere na rin ng dalawang ''television films'' na nagtampok sa mga mismong ''Dabarkads''. Nasa ibaba ang talaan ng mga ''telemovie'' ng palabas: {| class="wikitable" !Pamagat ng ''telemovie'' !Petsa |- |'''''Love is...''''' |21 Oktubre 2017 |- |'''''Pamana''''' |28 Hulyo 2018 |} == Mga parangal == * Panalo, ''Best Variety Show - PMPC Star Awards for Television'' (1989-2009) * Panalo, ''Best Entertainment Program Winner "Eat Bulaga Silver Special" - 2005 Asian Television Awards'' sa [[Singapore]] ==Studio na gamit ng Eat Bulaga== {{main article|Broadway Centrum}} Ang Eat Bulaga! ay sumahimpapawid noon sa Broadway Centrum sa [[lungsod Quezon|Lungsod ng Quezon]] mula 16 Setyembre 1995 hanggang 7 Disyembre 2018. Noong 8 Disyembre 2018, nailipat na sa [[APT Studios]] (dating KB Entertainment Studios) sa [[Cainta, Rizal]] para makita ang maraming tao. Magmula Hunyo 2023, nagpatuloy naman ng pag-ere ang TAPE Inc. ng palabas na may ngalang Eat Bulaga! na may mga bagong host at wala ang TVJ. Alinsunod sa desisyon ng korte, iginawad ang karapatan sa pangalang Eat Bulaga! sa TVJ at nagsimulang umere mula sa Studio 4, TV5 Media Center noong 6 Enero 2024. ===Panahon sa RPN=== * Live Studio 1, Broadcast City {{small|(30 Hulyo 1979 - 2 Disyembre 1987)}} * Grand Ballroom, Celebrity Sports Plaza {{small|(3 Disyembre 1987 - 17 Pebrero 1989)}} ===Panahon sa ABS-CBN=== * Dolphy Theatre (Studio 1), [[ABS-CBN Broadcasting Center]] {{small|(20 Pebrero 1989 - 1 Oktubre 1994)}} * Grand Ballroom, Celebrity Sports Plaza {{small|(3 Oktubre 1994 - 27 Enero 1995)}} ===Panahon sa GMA=== * Araneta Coliseum {{small|(28 Enero 1995)}} * Grand Ballroom, Celebrity Sports Plaza {{small|(30 Enero 1995 - 15 Setyembre 1995)}} * [[Broadway Centrum]]; Eastside Studio {{small|(16 Setyembre 1995 - 31 Disyembre 2009; 6 Marso 2010 - 7 Disyembre 2018)}}; Westside Studio {{small|(Enero 1 - 5 Marso 2010)}} * [[APT Studios]] {{small|(8 Disyembre 2018 - 31 Mayo 2023, de jure; 5 Hunyo 2023 - 5 Enero 2024, de facto)}} ===Panahon sa TV5=== * Studio 4, [[TV5 Media Center]] {{small|(rev. 1 Hulyo 2023 - 5 Enero 2024, de facto bilang ''E.A.T.''; 6 Enero 2024 - kasalukuyan, de jure bilang ''Eat Bulaga!'')}} *[[Meralco Theater]] {{small|(TBA)}} == Tingnan din == * [[The New Eat Bulaga! Indonesia]] * [[GMA Network]] * [[ABS-CBN (himpilang pantelebisyon)|ABS-CBN]] * [[Radio Philippines Network|RPN]] *[[TV5]] ==Mga sangunnian== {{reflist}} ==Mga kawing panlabas== * {{Official website|tv5.com.ph/shows/e-a-t}} * {{IMDb title|0344642}} [[Kategorya:Radio Philippines Network shows]] [[Kategorya:ABS-CBN shows]] [[Kategorya:TV5 Shows]] [[Kategorya:GMA Network shows]] [[Kategorya:Philippine variety television shows]] [[Kategorya:Eat Bulaga!]] [[Kategorya:Telebisyon]] qpsmutbvdg8438rogo33banoho4sy0n 0 19145 2165422 2155500 2025-06-19T11:44:47Z Hariboneagle927 47339 Nihongo ay sapat na 2165422 wikitext text/x-wiki {{lito|Wikang Habanes}} {{Infobox Language |name = Wikang Hapones |nativename={{lang|ja|日本語}} {{transl|ja|''Nihongo''}} {{transl|ja|''Nippongo''}} |familycolor = Isolate |image = Nihongo.svg |imagesize = 75px |imageheader = |imagecaption = ''Nihongo'' (''Wikang Hapon'') sa [[Kanji]] |pronunciation = /nihoŋɡo/, /nippoŋɡo/ |states = Lahat: [[Hapon]] |speakers = 130 milyon<ref>{{cite web|url=http://www.nvtc.gov/lotw/months/march/Japanese.html|title=Japanese|publisher=Languages of the World|accessdate=2008-02-29|archive-date=2008-02-14|archive-url=https://web.archive.org/web/20080214110213/http://www.nvtc.gov/lotw/months/march/Japanese.html|url-status=dead}}</ref> |rank = 9 |fam1 = [[Japonic languages|Haponiko]] |script = [[Kanji]], [[Hiragana]], [[Katakana]], [[Rōmaji]], [[Panitik na Siddhaṃ]] (okasyunal sa mga templong Budista.) |nation = {{JPN}} <br />{{Plainlist|* {{flag|Palau}} * &nbsp;'''∟'''{{flag|Angaur}}}} | minority = {{Plainlist|* {{flag|Palau}} * &nbsp;'''∟'''{{flag|Angaur}}}}<br /> <!-- (about CIA report) <sup>[[#Geographic distribution|[1]]] --> |iso1 = ja |iso2 = jpn |iso3 = jpn |notice = IPA }} {{Wikang Hapon}} Ang '''wikang Hapón''' (Sulat-Hapón: 日本語 ''nihongo'' {{Literal translation|''wika ng [bansang] Hapón''}}, [[Wikang Ingles|Ingles]]: ''Japanese''), kilala rin bilang '''wikang Hapones, Nihongo''' o sa lumang katawagan nitong '''Nippongo''' (mula sa ''Nippon'', lumang pagsasaromano ng ''Nihon''), ay isang wika mula sa [[Silangang Asya]] na sinasalita ng tinatayang mga 126 milyong katao (2021), karamihan sa bansang [[Hapon|Hapón]], kung saan ito ang [[pambansang wika]] nila. Kasapi ito sa pamilya ng mga wikang Haponiko (Ingles: ''Japonic'') o Hapones-Ryukyuano (Ingles: ''Japanese-Ryukyuan''). Pinagtatalunan pa rin ang relasyon nito sa mga karatig-wika nito tulad ng wikang [[Wikang Koreano|Koreano]]. Isinama ang mga wikang nasa pamilyang Haponiko sa iba pang mga pamilya ng wika tulad ng Ainu, Awstroasiatiko (Ingles: ''Austroasiatic''), at sa di na tinatanggap na pamilyang Altaiko (Ingles: ''Altaic''), ngunit wala sa mga panukalang ito ang nakakuha ng malawakang pagtanggap. Kaunti lamang ang alam sa sinaunang kasaysayan ng naturang wika, o kahit maging kung kailan ito unang sinalita sa bansang Hapón. Nakatala sa mga dokumento mula Tsina noong ikatlong siglo ang ilang mga salitang Hapón, pero hindi sumulpot ang mga mahahalagang teksto hanggang noong ikawalong siglo. Noong panahon ng [[Heian]] (794-1185), may kalakihan ang impluwensiya ng wikang [[Wikang Mandarin|Tsino]] sa bokubularyo at ponolohiya ng Lumang Hapones. Kabilang sa mga pagbabagong nagawa sa kasagsagan ng Huling Gitnang Hapones ang pagbago ng ilang katampukang nagpalapit sa kasalukuyang wika, at ang pagpasok ng mga hiram na salita mula [[Europa]]. Lumipat ang pamantayang [[diyalekto]] mula sa rehiyon ng [[Rehiyon ng Kansai|Kansai]] patungo sa diyalekto ng rehiyon ng Edo (ngayo'y [[Tokyo]]) noong panahon ng Maagang Makabagong Hapones mula sa unang bahagi ng ika-17 hanggang sa kalagitnaan ng ika-19 na siglo. Matapos magbukas muli noong 1853 ang bansang Hapón mula sa pag-iisa nito, lalo pang dumami ang mga hiram na salita mula Europa na pumasok sa wika. Partikular na dumami ang mga salitang Ingles na hiniram, na kalauna'y sumibol bilang mga salitang Hapón na may salitang-ugat na galing sa Ingles. Isang wikang pinapanlapian (Ingles: ''agglutinative language'') ang wikang Hapón. May tiyak na "bigat" ang bawat pantig nitong kilala bilang ''mora'', may simpleng ponotaktika (''phonotactics''), mga purong patinig, may pagpapahaba sa katinig at patinig, at isang mahalagang sistema ng diin sa katinisan (''pitch accent''). Sa mga pangungusap, madalas nauuna ang gumagawa ng kilos na sinundan ng tumatanggap ng kilos bago ang [[pandiwa]] (''SOV'', o ''subject-object-verb''). Minamarkahan ng mga pananda (''markers'') at pang-ugnay (''connectors'') ang gamit sa balarila ng mga salita. Nauuna ang paksa (''topic'') sa isang pangungusap nito kaysa sa komento (''comment''). Ginagamit naman ang mga pandulong pangatnig (''sentence-final particles'') para magbigay ng emosyon o diin sa sinasabi, o di kaya'y para magtanong. [[Wikang walang kasarian|Walang kasarian]] ang mga [[pangngalan]] ni bilang, at wala itong mga [[artikulo]]. Pinapanlapian ang wikang Hapón, madalas para sa boses (''voice'') at sa aspekto (''aspect'')—imbis sa oras (''tense'')—at hindi sa kung sino ang nagsasalita (''person''). Pinapanlapian din ang mga kahalintulad ng [[pang-uri]] sa wikang Hapón. May komplikadong sistema ng kagalangan (kilala sa Ingles bilang ''honorifics'') kung saan nagbabago ang mga pandiwa at maging mga salitang ginagamit at ang ayos ng pangungusap base sa katayuan ng nagsasalita sa kinakausap niya. Walang malinaw na relasyon ang wikang Hapón sa wikang [[Tsino]],<ref name=":0">{{cite book|title=Handbook to Life in Medieval and Early Modern Japan|first=William E.|last=Deal|publisher=Infobase Publishing|year=2005|isbn=978-0-8160-7485-3|page=242|quote=Japanese has no genetic affiliation with Chinese, but neither does it have any clear affiliation with any other language. (''Walang relasyong henetika ang [wikang] Hapón sa Tsino, at wala rin itong kahit anong malinaw na relasyon sa ibang mga wika.'')|url=https://books.google.com/books?id=OKr3XPabVQIC&pg=PA242|language=en|trans-title=''Handbook'' sa Buhay sa Gitna at Maagang Modernong Hapón}}</ref> subalit malimit itong gumagamit ng mga karakter sa sulat-Tsino, kilala sa tawag na ''kanji'' (漢字), sa pagsusulat. May malaking bahagi ng bokubularyo ang hiniram sa wikang Tsino. Maliban dito, may dalawa pang sistema ng pagsulat ang ginagamit: ang makurbang sulat-''hiragana'' (ひらがな o 平仮名) at ang matulis na sulat-''katakana'' (カタカナ o 片仮名). Limitado lamang ang paggamit ng sulat-Latin, ang ''rōmaji''. Ginagamit parehas ng wikang Hapón ang sistema ng pagbilang ng Arabo (1, 2, 3, ...) at Tsino (一, 二, 三, ...). Malimit ang sulat-''hiragana'' gamitin para sa mga gramatikang partikulo at mga katapusan ng mga salita. Ang sulat-''katakana'' ay malimit gamitin naman para sa mga hiniram ng mga salitang galing sa ibang wikang di Intsik, sa mga pangalan ng hayop at halaman, at sa mga onomatopeia. Logograma ang ''kanji'', pero ponograma (ng uring silabaryo o silabograma) ang sulat-''hiragana'' at sulat-''katakana''. Kaya ang sulat ng Hapones ay kung minsang tawaging logosilabiko (Ingles: ''logosyllabic''). == Kasaysayan == [[Talaksan:Kana & Romaji Chart.svg|thumb|250px|Ang mga Hiragana at Katakana]] === Sinaunang kasaysayan === Pinaniniwalaang dinala ng mga taong nagmula sa kontinental na Asya o di kaya'y sa mga kalapit na isla sa Pasipiko ang proto-Haponiko, ang kanunununuan ng mga wikang Hapon at Ryukyuano, noong bandang una hanggang sa gitnang bahagi ng ikalawang siglong {{Abbr|BK.|bago karaniwan}} (panahon ng [[Yayoi]]). Pinalitan nito ang mga orihinal na wika ng mga unang nanirahang na lahing [[Jōmon]],<ref>{{cite news|url=https://www.nytimes.com/2011/05/04/world/asia/04language.html|title=Finding on Dialects Casts New Light on the Origins of the Japanese People|first=Nicholas|last=Wade|work=The New York Times|date=4 Mayo 2011|accessdate=Oktubre 9, 2020|language=en|url-status=dead|archive-date=2011-05-06|archive-url=https://web.archive.org/web/20110506025538/https://www.nytimes.com/2011/05/04/world/asia/04language.html|trans-title=Nakakuha ng bagong impormasyon patungkol sa pinagmulan ng lahing Hapón ang mga natuklasan hinggil sa mga diyalekto}}</ref> kabilang na ninuno ng modernong wikang [[Ainu (wika)|Ainu]]. Napakaliit lamang ang alam tungkol sa wikang Hapón ng panahong ito. Dahil ipapakilala pa lamang galing Tsina ang sistema ng pagsulat,<ref name=":0" /> walang direktang ebidensiya patungkol rito. Base sa mga pagsasabuo mula sa kapanahunan ng Lumang Hapón ang mga impormasyon nakuha para sa panahong ito.[[Talaksan:Genryaku_Manyosyu.JPG|alt=Page from the Man'yōshū|right|thumb|Isang pahina mula sa ''[[Man'yōshū]]'', ang pinakalumang antolohiya ng klasikong [[Japanese poetry|panulaang Hapones]]]] === Lumang Hapones === Ang Lumang Hapones ay ang pinakalumang napatunay na yugto ng wikang Hapones. Sa pagkalat ng [[Budismo]], naangkat ang Tsinong sistema ng pagsusulat sa Hapon. Ang mga pinakalumang teksto na nahanap sa Hapon ay nakasulat sa [[Classical Chinese|Klasikong Tsino]], ngunit maaaring sadya silang basahin sa wikang Hapones sa pamamagitan ng pamamaraang [[kanbun]]. Ipinapakita ng iilan sa mga Tsinong tekstong ito ang mga impluwensya ng bararilang Hapones, tulad ng pag-aayos ng mga salita (halimbawa, ang paglalagay ng pandiwa pagkatapos ng layon). Sa mga magkahalong tekstong ito, paminsan-minsang ginamit ang mga [[Chinese characters|Tsinong titik]] sa ponetikang paraan para kumatawan sa mga [[Japanese particles|katagang Hapones]]. Pinepetsahan ang pinakalumang teksto, ang ''[[Kojiki]]'', sa maagang ika-8 siglo, at isinulat nang buo sa sulating Tsino. Magkakasabay ang wakas ng Lumang Hapones sa wakas ng [[panahong Nara]] noong 794. Ginamit ng Lumang Hapones ang sistema ng pagsulat na [[Man'yōgana]], na gumagamit ng ''kanji'' para sa kanilang halagang ponetika at semantiko. Ayon sa sistemang Man'yōgana, maaaring ibuo muli ang Lumang Hapones na nagkaroon ng 88 natatanging pantig. Gumamit ang mga tekstong isinulat sa Man'yōgana ng dalawing magkakaibang ''kanji'' para sa mga pantig na binibigkas ngayon bilang {{lang|ja|き ki, ひ hi, み mi, け ke, へ he, め me, こ ko, そ so, と to, の no, も mo, よ yo at ろ ro}}.<ref>Shinkichi Hashimoto (February 3, 1918)「国語仮名遣研究史上の一発見―石塚龍麿の仮名遣奥山路について」『帝国文学』26–11(1949)『文字及び仮名遣の研究(橋本進吉博士著作集 第3冊)』(岩波書店)。</ref> (May 88 ang ''Kojiki'', ngunit 87 lamang ang mayroon sa mga sumusunod na teksto. Tila agarang nawala ang pagkakaiba sa mo₁ at mo₂ pagkatapos ng komposisyon nito.) Umikli itong pangkat sa 67 sa [[Early Middle Japanese|Maagang Gitnang Hapones]], ngunit nadagdagan ito sa pamamagitan ng impluwensyang Tsino. Dahil sa mga dagdag na pantig, itinuring na mas malaki ang sistema ng patinig ng Lumang Hapones kaysa sa Makabagong Hapones – marahil na naglaman ito ng hanggang walong patinig. Ayon kay [[Shinkichi Hashimoto]], nagmumula ang mga dagdag na pantig sa Man'yōgana mula sa pagkakaiba ng mga patinig ng mga kinukuwestyong patinig.<ref>大野 晋 (1953)『上代仮名遣の研究』(岩波書店) p.126</ref> Nagpapahiwatig ng mga pagkakaibang ito na may sistema ng walong patinig ang Lumang Hapones,<ref>大野 晋 (1982)『仮名遣いと上代語』(岩波書店) p.65</ref> kumpara sa limang patinig ng mga sumusunod na Hapones. Dapat umikli ang sistema ng patinig sa pagitan ng mga tekstong ito at ang pag-imbento ng mga ''[[kana]]'' (''[[hiragana]]'' at ''[[katakana]]'') noong unang bahagi ng ika-9 siglo. Ayon sa pananaw na ito, kahawig ang sistema ng walong patinig ng sinaunang Hapones sa mga sistema ng mga pamilya ng wikang Uraliko at [[Altaic language|Altaiko]].<ref>有坂 秀世 (1931)「国語にあらはれる一種の母音交替について」『音声の研究』第4輯(1957年の『国語音韻史の研究 増補新版』(三省堂)</ref> Gayunman, hindi tiyak na tiyak na ang paghahalili ng mga pantig ay sumasalamin sa pagkakaiba sa mga patinig sa halip ng mga katinig – sa panahong iyon, ang tanging hindi mapag-aalinlangang katotohanan ay magkaibang pantig sila. Ipinapakita ng mas bagong muling pagbubuo ng sinaunang Hapones ang kapansin-pansing pagkakatulad sa mga wikang Timog-Asyano, lalo na sa mga [[Mga wikang Austronesyo|wikang Austronesyo]].<ref name="Alexander">{{Cite book|last=Alexander|first=Vovin|chapter=Proto-Japanese beyond the accent system|pages=141–156|chapter-url=https://www.academia.edu/19253123/Proto-Japanese_beyond_the_accent_system|title=Proto-Japanese: Issues and Prospects|editor1-first=Bjarne|editor1-last=Frellesvig|editor2-first=John|editor2-last=Whitman|publisher=John Benjamins|year=2008|series=Current Issues in Linguistic Theory|isbn=978-90-272-4809-1}}</ref> Walang /h/ ang Lumang Hapones, ngunit sa halip nito, may /ɸ/ (nakapreserba sa modernong ''fu'', {{IPA|/ɸɯ/}}), na muling ibinuo sa mas maagang */p/. Mayroon ding simbolo ang Man'yōgana para sa {{IPA|/je/}} na ipinagsama sa {{IPA|/e/}} bago natapos ang panahong ito. Napapanatili ang mga iilang hayto ng mga elementong bararila ng Lumang Hapones sa modernong wika – ang katagang paari na ''tsu'' (pinalitan ng modernong ''no'') ay nakapreserba sa mga salita tulad ng ''matsuge'' ("pilikmata", lit. "buhok ng mata"); modernong ''mieru'' ("maging tahaw") at ''kikoeru'' ("maging mapapakinggan") na nagpapanatili ng posibleng [[Mediopassive voice|mediopasibong]] hulaping -''yu(ru)'' (''kikoyu'' → ''kikoyuru'' (ang anyong atributibo na dahan-dahang pumalit sa anyong payak simula sa huling panahong Heian) > ''kikoeru'' (tulad ng lahat ng pandiwang shimo-nidan sa makabagong Hapones)); at nananatili ang paaring katagang ''ga'' sa sadyang arkaikong pananalita. [[Talaksan:Genji_emaki_01003_001.jpg|alt=Two pages from Genji Monogatari emaki scroll|right|thumb|Dalawang pahina mula sa isang ika-12 siglong balumbong [[emaki]] ng ''[[Ang Kuwento ni Genji]]'' mula sa ika-11 siglo]] === Maagang Gitnang Hapones === Ang Maagang Gitnang Hapones ay ang Hapones ng [[Heian|panahong Heian]], mula 794 hanggang 1185. Nakikita sa Maagang Gitnang Hapones ang makabuluhang impluwensya ng wikang Tsino sa tinigan ng wika – nagiging multinigin ang pagtatangi ng haba para sa mga katinig at patinig, at may mga idinagdag na katinig na labyalisado (hal. ''kwa'') at palatalisado (hal. ''kya'').{{Citation needed|date=February 2011}} Napasama ang interbokalikong /ɸ/ sa /w/ sa pagsapit ng ika-11 siglo. Nakikita sa wakas ng Maagang Gitnang Hapones ang simula ng mabagal na paglilipat ng anyong atributibo (''rentaikei'' sa Hapones) patungo sa di-sabaylong anyo (''shūshikei'') para sa mga uri ng pandiwa kung saan magkaiba ang dalawa. === Huling Gitnang Hapones === Sumasaklaw ng Huling Gitnang Hapones ang mga taon mula 1185 hanggang 1600, at karaniwang inihihiwalay sa dalawang seksyon, halos magkatumbas sa [[Kamakura period|panahong Kamakura]] at [[Muromachi period|panahong Muromachi]], ayon sa pagkabanggit. Ang mga huling anyo ng Huling Gitnang Hapones ay ang mga unang inilarawan ng mga di-katutubong sanggunian, sa sitwasyong ito, ang mga [[Kapisanan ni Hesus|Heswita]] at [[Franciscano|Franciscanong]] misyonero; at sa gayon ay nagkaroon ng mas mabuting dokumentasyon ng tinigan ng Huling Gitnang Hapones kumpara sa mga dating anyo (halimbawa, ang ''[[Arte da Lingoa de Iapam]]''). Kabilang sa mga ibang pagbabago sa tunog, ipinagsama ang {{IPA|/au/}} sa {{IPA|/ɔː/}}, di-kayaga ng {{IPA|/oː/}}; ipinakilala muli ang {{IPA|/p/}} mula sa Tsino; at ipinagsama ang {{IPA|/we/}} sa {{IPA|/je/}}. Nagsimulang lumitaw ang mga anyo na mas kilala ng mga nananalita ng Makabagong Hapones – nagsimulang bawasin ang pangatnig pangwakas -''te'' sa pandiwa (hal. ''yonde'' mula sa mas maagang ''yomite''), natanggal ang -k- sa huling pantig (''shiroi'' kumpara sa mas naunang ''shiroki''); at umiiral ang mga iilang anyo kung saan pinanatili ng makabagong pamantayang Hapones ang dating anyo (hal. ''hayaku'' > ''hayau'' > ''hayɔɔ'', kung saan may ''hayaku'' lamang ang makabagong Hapones, ngunit nakapreserba ang alternatibong anyo sa karaniwang pagbati ''o-hayō gozaimasu'' "magandang umaga"; nakikita rin itong pangwakas sa ''o-medetō'' "pagbati!" mula sa ''medetaku''). Nasa Huling Gitnang Hapones ang mga unang salitang hiram mula sa wikang Europeo – kabilang sa mga karaniwang salita ngayon na hiniram ng Hapones sa panahong ito ang ''pan'' ("tinapay") at ''tabako'' ("tabako", "sigarilyo" ngayon), kapwa mula sa [[Wikang Portuges|Portuges]]. == Heograpikal na pamumudmod == Bagaman halos eksklusibong sinasalita ang wikang Hapones sa Hapon, ipinangsalita ito sa ibang lupain. Bago at noong [[Ikalawang Digmaang Pandaigdig]], sa pamamagitan ng Hapones na pagsakop ng [[Taiwan]] at [[Korea]], pati na rin ng bahagyang pagsakop ng [[Tsina]], [[Pilipinas]], at mga iba't ibang Kapuluang Pasipiko,<ref>Japanese is listed as one of the official languages of [[Angaur]] state, [[Palau]] ([http://www.ethnologue.com/show_country.asp?name=PW Ethnologe], [https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/ps.html CIA World Factbook] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20100711145817/https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/ps.html|date=2010-07-11}}). However, very few Japanese speakers were recorded in the [http://www.spc.int/prism/country/pw/stats/PalauStats/Publication/2005CENSUS.pdf 2005 census].</ref> naturuan ang mga katutubo sa mga [[Greater East Asia Co-Prosperity Sphere|bansang iyon]] ng Hapones bilang wika ng imperyo. Dahil dito, mararaming matatanda sa mga bansang ito ay nakakapagsalita ng Hapones. Ginagamit minsan ng mga Hapones na emigranteng komunidad (matatagpuan ang pinakamalaki nito sa [[Brazil|Brasil]],<ref name="IBGE traça perfil dos imigrantes">{{cite web|url=http://madeinjapan.uol.com.br/2008/06/21/ibge-traca-perfil-dos-imigrantes/|title=IBGE traça perfil dos imigrantes – Imigração – Made in Japan|publisher=Madeinjapan.uol.com.br|date=2008-06-21|accessdate=2012-11-20|url-status=dead|archiveurl=https://web.archive.org/web/20121119132009/http://madeinjapan.uol.com.br/2008/06/21/ibge-traca-perfil-dos-imigrantes/|archivedate=2012-11-19|df=}}</ref> na may 1.4 milyon hanggang 1.5 milyon Hapones na imigrante at desendyente, ayon sa Brasilenyong datos ng [[Brazilian Institute of Geography and Statistics|IBGE]], higit pa sa 1.2 milyon ng [[United States]]<ref>{{cite web|url=http://factfinder.census.gov/servlet/IPTable?_bm=y&-geo_id=01000US&-qr_name=ACS_2005_EST_G00_S0201&-qr_name=ACS_2005_EST_G00_S0201PR&-qr_name=ACS_2005_EST_G00_S0201T&-qr_name=ACS_2005_EST_G00_S0201TPR&-reg=ACS_2005_EST_G00_S0201:041;ACS_2005_EST_G00_S0201PR:041;ACS_2005_EST_G00_S0201T:041;ACS_2005_EST_G00_S0201TPR:041&-ds_name=ACS_2005_EST_G00_&-_lang=en|title=American FactFinder|publisher=Factfinder.census.gov|date=|accessdate=2013-02-01|archive-date=2020-02-12|archive-url=https://archive.today/20200212035921/http://factfinder.census.gov/servlet/IPTable?_bm=y&-geo_id=01000US&-qr_name=ACS_2005_EST_G00_S0201&-qr_name=ACS_2005_EST_G00_S0201PR&-qr_name=ACS_2005_EST_G00_S0201T&-qr_name=ACS_2005_EST_G00_S0201TPR&-reg=ACS_2005_EST_G00_S0201:041;ACS_2005_EST_G00_S0201PR:041;ACS_2005_EST_G00_S0201T:041;ACS_2005_EST_G00_S0201TPR:041&-ds_name=ACS_2005_EST_G00_&-_lang=en|url-status=dead}}</ref>) ang wikang Hapones bilang kanilang pangunahing wika. Nakakapagsalita ang halos 12% ng residente ng [[Hawaii]] ng Hapones,<ref>{{cite web|url=http://www.mla.org/map_data_results%26mode%3Dlang_tops%26SRVY_YEAR%3D2000%26lang_id%3D723|title=Japanese – Source Census 2000, Summary File 3, STP 258|publisher=Mla.org|accessdate=2012-11-20|archive-date=2012-12-21|archive-url=https://web.archive.org/web/20121221175921/http://www.mla.org/map_data_results%26mode%3Dlang_tops%26SRVY_YEAR%3D2000%26lang_id%3D723|url-status=dead}}</ref> na may tinatanyang 12.6% ng populasyon ang may lahing Hapon noong 2008. Mahahanap din ang mga Hapones na emigrante sa [[Peru]], [[Arhentina]], [[Australia|Australya]] (lalo na sa mga silangang estado), [[Canada]] (lalo na sa [[Vancouver]] kung saan 1.4% ng populasyon ay may lahing Hapones<ref>{{cite web|url=http://www12.statcan.ca/census-recensement/2006/dp-pd/hlt/97-562/pages/page.cfm?Lang=E&Geo=CMA&Code=933&Data=Count&Table=2&StartRec=1&Sort=3&Display=All&CSDFilter=5000|title=Ethnocultural Portrait of Canada – Data table|publisher=2.statcan.ca|date=2010-06-10|accessdate=2012-11-20|archive-date=2013-12-03|archive-url=https://web.archive.org/web/20131203011834/http://www12.statcan.ca/census-recensement/2006/dp-pd/hlt/97-562/pages/page.cfm?Lang=E&Geo=CMA&Code=933&Data=Count&Table=2&StartRec=1&Sort=3&Display=All&CSDFilter=5000|url-status=dead}}</ref>), [[Estados Unidos]] (lalo na ang [[Hawaii]], kung saan 16.7% ng populasyon ay may lahing Hapones,<ref>{{cite web|title=Census 2000 Summary File 1 (SF 1) 100-Percent Data|url=https://factfinder.census.gov/faces/tableservices/jsf/pages/productview.xhtml?src=bkmk|website=American FactFinder|publisher=United States Census Bureau|accessdate=8 July 2018|archive-date=14 July 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180714212254/https://factfinder.census.gov/faces/tableservices/jsf/pages/productview.xhtml?src=bkmk|url-status=dead}}</ref> at [[California]]), at [[Pilipinas]] (lalo na sa rehiyon ng [[Davao Region|Davao]] at lalawigan ng [[Laguna (province)|Laguna]]).<ref>[https://books.google.com/books?id=6mfCzrbOn80C&pg=PA157&lpg=PA157#v=onepage&q=Japanese%20immigrants%20to%20Davao The Japanese in Colonial Southeast Asia - Google Books]. Books.google.com. Retrieved on 2014-06-07.</ref><ref>[http://www.seapots.com/home/index.php/production-centers-pottery-groups/philippines] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20141019011022/http://www.seapots.com/home/index.php/production-centers-pottery-groups/philippines|date=October 19, 2014}}</ref><ref>[http://www.philippinealmanac.com/2010/07/528/the-cultural-influences-of-india-china-arabia-and-japan.html] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120701082957/http://www.philippinealmanac.com/2010/07/528/the-cultural-influences-of-india-china-arabia-and-japan.html|date=July 1, 2012}}</ref> ==Balarila== Batay sa balarila ng Wikang Hapones, mayroong regular na morpolohiyang pang-uring [[aglutinatibo]] ang [[Wikang Hapones]], na may parehas na produktibo at nakaayos na elemento. Sa wika ng tipolohiya, mayroon itong itinatampok na diberhento mula sa mga wikang Europeo. Ang mga panaguri ay karaniwang [[Head (linguistics)|puno]]-huli at ang maramihang mga pangungusap ay isa ring kaliwang-[[branching (linguistics)|sangay]]. Sa kabaligtaran, Ang mga [[Wikang Romansa]] tulad ng [[Wikang Kastila|Espanyol]] ay mataal sa kanang sangay, at ang mga [[Wikang Aleman]] tulad ng [[Wikang Ingles|Ingles]] ay hindi taal sa kanang sangay. Maraming [[subject–object–verb|katulad na wika]], subalit kakaunti sa Europa. == Tingnan din == {{Interwiki|code=jp}} * [[Hapon]] * [[Haiku]] * [[Hangul]] == Mga Sanggunian == === Talababa === {{reflist}} === Bibliyograpiya === * [http://brng.jp/50renshuu.pdf Wikang Hapon abakada magpalakas (PDF)] * [http://www.shotokai.com.br/akser-curso-de-japones.html AKSER Brasil - Let´s Learn Japanese in Video] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20090202181422/http://www.shotokai.com.br/akser-curso-de-japones.html |date=2009-02-02 }}<br /> {{Japan topics}} {{DEFAULTSORT:Hapones, Wikang}} [[Kategorya:Wikang Hapones|*]] 8a3w01gzdgsvtpif96mhk9uupewsvej 0 21926 2165363 2165329 2025-06-19T00:43:56Z WayKurat 2259 [[w:Help:Reverting|Ibinalik]] ang mga pagbabago ni [[Special:Contributions/216.247.82.67|216.247.82.67]] ([[User talk:216.247.82.67|Usapan]]) patungo sa huling rebisyon ni [[User:Superastig|Superastig]] 2159495 wikitext text/x-wiki {{Infobox radio station | name = Super Radyo Maynila | callsign = DZBB | logo = Super Radyo DZBB 594 logo.png | city = [[Lungsod Quezon]] | area = [[Malawakang Maynila]] at mga karatig na lugar | branding = GMA Super Radyo DZBB 594 | airdate = {{Start date|1950|3|1}} | frequency = 594 kHz | format = [[News radio|News]], [[:en:Public affairs (broadcasting)|Public Affairs]], [[Talk radio|Talk]] | language = [[Filipino language|Filipino]] | licensing_authority = [[National Telecommunications Commission (Philippines)|NTC]] | power = 50,000 watts | class = A (clear frequency) | repeater = | callsign_meaning = '''B'''isig '''B'''ayan (dating pangalan)<br>[[Robert Stewart (entrepreneur)|'''B'''o'''B''' Stewart]] (tagapagtatag) | former_frequencies = 580 kHz (1950–1978) | sister_stations = {{ubl|[[DWLS]] (Barangay LS 97.1)|[[DZBB-TV]] ([[GMA Network|GMA]])|[[DWDB-TV]] ([[GTV (Philippine TV network)|GTV]])}} | network = Super Radyo | owner = [[GMA Network (company)|GMA Network Inc.]] | webcast = [http://www.gmanetwork.com/radio/streaming/dzbb Listen Live] | website = [http://www.gmanetwork.com/radio/dzbb/ gmanetwork.com/radio/dzbb] }} Ang '''DZBB''' (DZ-double-B; 594 [[:en:AM broadcasting|AM]]) '''Super Radyo''' ay isang himpilan ng radyo na pagmamay-ari at pinamamahalaan ng [[GMA Network (company)|GMA Network Inc.]] Ito ang nagsisilbing punong himpilan ng Super Radyo ng [[GMA Integrated News]]. Ang estudyo nito ay matatagpuan sa GMA Network Studio Annex, [[EDSA]] cor. GMA Network Drive, Diliman, [[Lungsod Quezon]], at ang transmiter nitor ay matatagpuan sa Camia St., Brgy. Panghulo, [[Obando, Bulacan]].<ref>[http://manilastandard.net/mobile/article/311600 GMA Network shines at 2019 Platinum Stallion Media Awards], Manila Standard</ref><ref>[https://www.gmanetwork.com/news/news/metro/708419/super-radyo-dzbb-sets-negosyo-fair-at-robinsons-antipolo-on-wednesday-september-18-2019/story/ Super Radyo dzBB sets Negosyo Fair at Robinsons Antipolo on Wednesday, September 18, 2019], GMA News Online</ref><ref>[https://newsinfo.inquirer.net/604326/gmadzbb-clears-del-prado-panel-finds-no-basis-of-payoff GMA/dzBB clears Del Prado; panel finds ‘no basis’ of payoff], Inquirer News</ref><ref>[http://www.gmanetwork.com/radio/articles/2014-10-02/144/Super-Radyo-DZBB-maintains-lead-in-Mega-Manila-ratings?ref=stream#sthash.v2djt7tE.dpuf Super Radyo DZBB maintains lead in Mega Manila ratings]</ref> ==Kasaysayan== ===1950–1989: Dobol B=== [[File:DZBB_superradyo.jpg|thumb|200px|left|Super Radyo DZBB main logo ginamit mula 2002 hanggang 2017.]] Itinatag ang DZBB noong 14 Hunyo 1950 ni [[Robert "Uncle Bob" Stewart]], sa isang maliit na silid tanggapan sa Gusaling Calvo, [[Escolta]], [[Maynila]], gamit ang mga lumang kagamitan at isang lumang transmitter. Kahit na kulang sila sa bagong kagamitan, ang himpilan ay nakapuntos ng mga karangalan dahil sa kanilang pagsasahimpapawid sa mga balita, mga huling kaganapan, mga nangyayari sa Senado at sa Kapulungan ng mga Kinatawan, mga eksklusibo at blow-by-blow na pagtutok sa mga mahahalagang pangyayari sa bansa. Sila rin ang gumawa ng mga programang tumatak sa industriya tulad ng ''Camay Theater of the Air'', ''[[Tawag ng Tanghalan]]'', ''Newscoop'', ''Kuwentong Kutsero'' at iba pa. Ang iba rito ay nasahimpapawid sa telebisyon. Dahil sa pagiging matagumpay ng DZBB, napagpasyahan ni Bob Stewart na subukan ang telebisyon noong 23 Oktubre 1961 bilang RBS DZBB-TV Kanal 7 (na ngayo'y kilala na sa pangalang [[DZBB-TV|GMA-7 Maynila]]). Ang kanal 7 at ang DZBB ay naipagbili sa grupo nina [[Gilberto Duavit|Gilberto Duavit, Sr.]], Menandro Jimenez and [[Felipe Gozon]] noong 1974. ===1989–1999 Bisig Bayan=== [[Talaksan:Dzbb studio01.jpg|thumb|left|150px|Si Arman Roque sa loob ng studio ng DZBB.]] Noong Hulyo 17, 1989, muling inilunsad ang himpilang ito bilang '''Bisig Bayan''' na may balita at talakayan sa format nito. Naging isa ito sa mga pinakapinakikinggan na himpilan sa Malawakang Maynila. Kabilang sa mga personalidad ng Bisig Bayan ay sina Rafael "Paeng" Yabut, [[Bobby Guanzon]], Lito Villarosa, Rene Jose, Rey Pacheco, Raul Virtudazo, [[Jimmy Gil]], Arman Roque, Rose "Manang Rose" Clores, [[German Moreno]], [[Inday Badiday]], [[Helen Vela]], Augusto Victa, Manolo Favis, Henry Jones Ragas at Pol Caguiat. Kilala ito sa pang-umagang programa na ''Kape at Balita'', na inilunsad at nagpalawig sa telebisyon noong 1990. Noong Enero 1995, naging bahagi si [[Mike Enriquez]] ng himpilang ito bilang personalidad at katiwala.<ref>{{cite news|url=https://www.philstar.com/headlines/2023/08/30/2292402/veteran-broadcaster-mike-enriquez-71|title=Veteran broadcaster Mike Enriquez, 71|publisher=[[The Philippine Star]]|date=August 30, 2023|accessdate=September 3, 2023}}</ref><ref>{{cite news|url=https://mb.com.ph/2023/8/29/mike-enriquez-passes-away-at-71|title=Mike Enriquez passes away at 71|publisher=[[Manila Bulletin]]|date=August 29, 2023|accessdate=September 3, 2023}}</ref> ===1999–kasalukuyan: Super Radyo=== [[Talaksan:Dzbb 01.jpg|thumb|left|150px|Sina [[Arnold Clavio]] (kanan) at [[Ali Sotto]] (malayong kaliwa) sa loob ng studio ng DZBB.]] Noong Enero 4, 1999, naging '''Super Radyo DZBB 594''' ito. Noong 2010, nagsanib puwersa ang DZBB at [[DZMM]] sa pagtulong kina James at Jesus sa paghanap sa kanilang mga magulang na sina Pascual at Norma Bantillan na taga-Bohol sa ''[[Aksyon Ngayon (DZMM Program)|Aksyon Ngayon Global Patrol]]'' ng DZMM. Muli silang magkasama sa ''Aksyon Oro Mismo'' ng DZBB. Noong Pebrero 28, 2011, kasabay ng paglunsad ng [[GMA News TV]], inilunsad ang TeleRadyo block ng DZBB bilang ''Dobol B sa News TV''.<ref name=newstvdzbb>{{cite web|url=http://www.medianewser.com/2017/04/gma-news-tv-to-simulcast-dzbbs-morning.html?m=1|title=GMA News TV to simulcast DZBB's morning programs|website=Media Newser Philippines|date=April 18, 2017|access-date=March 27, 2019}}</ref> Kabilang sa mga programang bahagi nito ay ang ''[[Saksi sa Dobol B]]'' at ''[[Super Balita sa Umaga Nationwide]]''. Noong Setyembre 7, 2012, tinapos ang block na ito. Noong Abril 24, 2017, bumalik ang ''[[Dobol B sa News TV]]''. Noong Pebrero 8, 2021, lumipat ang mga estudyo ng DZBB at [[DWLS|Barangay LS]] sa GMA Network Annex Building. Sa susunod na araw, kasabay ng muling paglunsad ng GMA News TV bilang [[GTV (Philippine TV network)|GTV]], naging '''Dobol B TV''' ang TeleRadyo block nito. ==Mga sanggunnian== {{reflist}} {{Metro Manila Radio}} {{GMA Network}} [[Kategorya:Mga himpilang panradyo sa Kalakhang Maynila]] [[Kategorya:GMA Network]] mbue74q2pfr72bz3e1uxjtddc8qcppb 0 25410 2165402 2154512 2025-06-19T06:42:51Z 136.158.10.215 Pangkat ng tao sa Visayas 2165402 wikitext text/x-wiki Ang tinatawag na '''mga pangkat-etniko sa [[Pilipinas]]''' ay maaaring bigyan-kahulugan na isang pag-uuri o sariling pagkakakilanlan ng mga Pilipino batay sa kanilang [[lipi]], [[wika]], [[relihiyon]], o [[kasaysayan]]. Mula hilaga hanggang timog, ang pinakamarami sa mga pangkat na ito ay ang mga [[mga Ilokano|Ilocano]], [[mga Pangasinense|Pangasinense]], [[mga Tagalog|Tagalog]], [[mga Kapampangan|Kapampangan]], [[mga]] [[Bikolano|Bicolano]], at [[mga Bisaya|Bisaya]]. Pinaniniwalaang kabilang ang mga pangkat na ito sa lahing Austronesio o Malayo. == Mga pangkat ng Pilipino == Ang mga yamang tao ng bansang Pilipinas ay ang kanyang mamamayan. Pilipino ang tawag sa kanila ngunit iba't iba ang pangkat na kanilang kinabibilangan at iba't iba rin ang tawag sa kanila. Isa sa mga ninuno ang mga Aeta na tinatawag ding Negrito, Ayta, o Balugâ. Karaniwang naninirahan sila sa Luzon. Ito ay sa mga bung Zambales, [[Quezon]], [[Laguna]] at [[Cagayan]]. May naninirahan din sa mga bundok ng Panay at Negros. Tulad ng mga Aeta, ang mga Ifugao at Kalinga ay sa Luzon din naninirahan. Matatagpuan sila sa Mountain Province. Ang mga Ifugao ang nagtayo ng tanyag na hagdan-hagdang palayan dalawang libong taon na ang nakakaraan. Ang isa pang pangkat ng Pilipino sa Luzon ay ang mga Ilokano na karaniwang nakatira sa bandang-hilaga ng Luzon ngunit may mga Ilokano rin sa ibang bahagi ng Visayas at Mindanao. Naninirahan sila sa mga lugar na ito upang maghanapbuhay, mangalakal, o mag-asawa. Matitipid at masisipag sila. Matatagpuan naman sa kalagitnaan at katimugan ng Luzon ang mga Tagalog. Sila ang pangalawa sa pinakamalaking pangkat ng Kristiyano sa Pilipinas. Kilala rin ang mga Mangyan sa Luzon. Matatagpuan sila sa pulo ng Mindoro. Karamihan sa kanila ay may panlabas na anyo at paraan ng pamumuhay na payak at tulad pa rin ng ating mga ninuno. Iba-iba rin ang pangkat ng Pilipino sa mga pulo ng Visayas. Isa na rito ang mga Cebuano na may pinakamalaking pangkat sa nasabing rehiyon. Kilala sila sa katutubong awit na "Matud Nila" at sayaw na Rosas Pandan. Taga-Visayas din ang [[mga Ilonggo]]. Kilala naman sila sa katutubong awit na Dandansoy at sayaw na Cariñosa. Mga Waray naman ang pangkat ng Pilipino sa Leyte at Samar. Ang ilan sa mga ito ay ang mga Badjao, Maranao, Tausug, T'boli, at Manobo. Nakatira sa baybay-dagat ang mga Badjao. Matatagpuan sila mula Zamboanga hanggang Sulu. Pangingisda ang pangunahing hanap-buhay nila. Ang pangkat ng mga T'boli ay naninirahan sa Cotabato. Pagsasaka ang pangunahing ikinabubuhay nila. [Ang Pangkat ng Katutubong (etnikong) dumagat sa Rizal at Quezon]- Ang pangkat ng katutubong ito ay di-gaanong nakilala sa dahilang sila ay ibinilang na katulad sa mga Aeta at Negrito ng Luzon. Ang pangkat na ito ay naninirahan sa bulubunduking bahagi ng Rizal, Bulacan, Laguna, at Quezon na pawang bahagi ng kabundukan ng Sierra Madre. Sila ay nahahati sa dalawang uri. Ang una ay ang purong dumagat na nanatiling nakatira at nakabahag sa mga nabanggit na mga kabundukan at ang ikalawa ay tinatawag na redemtador o lahukang tagalog at dumagat na kilala sa katawagang katutubo na nakatira sa mataong lipunan sa Rizal at mga bahagi ng Quezon. Ang katutubong dumagat ay isa sa natirang lahi ng tao sa pilipinas na nabibilang sa uri ng taong Indiya dahil sa pagkakaroon ng kaugnayan ng mga salita at paniniwala nito sa matandang kabihasnan ng Indiya. Ang katawagan sa kanila na DUMAGAT ay maaaring nagmula sa salitang RUMAKAT/LUMAKAT/LUMAKAD na isang maidadahilan na sila ang isa sa unang tao sa Luzon na nakarating sa pamamagitan ng pagtawid sa tulay na lupa na nakadugsong sa Asya. Kung susuriin ang isa sa sinaunang lahi ng tao dito sa kapuluang Pilipinas ay nagmula sa indiya na pinatunayan ng kasulatan sa tanso (Laguna Copperplate inscriptions 822 A.D,), ang ibayong pag-aaral ng kultura at wika ng pangkat na ito ay magpapatibay sa panunuring na ito. Halimbawa ng pangungusap sa dumagat ay ang salin sa "magandang umaga sa inyong lahat" - "Masampat tabi abi di kitam mapesan!" Ayon sa kanilang pagkakaalam, ang salita nila ay nahahati sa dalawan-isang pangkaraniwan at isang pang matanda o pangmapitagan. Sa kasalukuyan tinawag itong "baybay"o pangkaraniwan at "Mangni" o pangmapitagan. ==Mga katutubong pangkat etniko== ===Pangunahing Pangkat Etniko=== * [[Mga Ilokano]] * [[Mga Pangasinense]] * [[Mga Kapampangan]] * [[Mga Bikolano]] * [[Mga Bisaya]] * [[Moro]] * [[Mga Tagalog]] ===Pangkat etniko sa Visayas=== Matatagpuan ang mga [[Tinguian]] sa [[Abra]]. Nagtatanim sila ng [[palay]] sa mga kapatagan at sa mga bai-baitang na palayan. Mahilig sila sa [[himig]], damit, at pagpapalamuti ng sarili. Naglalagay sila ng pinta o tatu, at iniitiman ang [[ngipin]] upang akitin ang napupusuan. Naniniwala ang mga Tinguian sa pagkakaroon ng isang asawa lamang. Itinuturing nilang pagkakasala ang pagtataksil sa asawa at pinapatawan ng malaking parusa ang sinumang muling nagtataksil. Walang parusa kung kusa ang paghihiwalay ng mag-asawa. ====Mangyan==== Naninirahan sa mga liblib na pook ng Mindoro ang mga [[Mangyan]]. Mahiyain silang tribo. Kayumanggi ang kanilang kulay, itim ang buhok, may maamong [[mata]] at katamtaman ang tangkad. May iba’t ibang tribu ng Mangyan. Tinatawag na Hanunuo ang isang grupo ng Mangyan na ang ibig sabihin, sila ang tunay na Mangyan. Kumukuha sila ng ikinabubuhay sa mga kagubatan, pangisdaan at kalakalan sa Mindoro. Sa kasalukuyan, sinauna pang [[baybayin|alpabeto]] ang gamit sa pagsulat ng mga pagpapantig. Ang ambahan ang kanilang natatanging [[panitikan]] na kanilang napanatili sa pamamagitan ng pag-ukit nito sa mga kutsilyo, mga kagamitan at sa mga lukas o lalagyan ng nganga. Ang mga Alangan o Mangyan sa hilaga ang purong Mangyan. Mayroon silang tipong Negrito. Sa mga kasukalan ng Mindoro sila nananahanan at [[kamote]] ang kanilang pangunahing pagkain. ====Ifugao==== Sa gitnang bahagi ng hilagang Luzon ang tirahan ng [[mga Ifugao]]. Galing ang bansag na Ifugao sa salitang "ipugo" na ang ibig-sabihin ay "mula sa mga [[burol]]." Ang karaniwang pamayanan ng mga Ifugao ay ang tumpok ng mga kwadradong [[kubo]] na natutukuran ng poste. Tulad ng ibang lipunan, mayroon ding mga ari-arian ang mga Ifugao. Ang mga mayaman at mga may titulo ang nag-aari ng maraming hinagdang palayan. Tuwing may pagdiriwang ang mayayaman tulad ng kasal o libing, masagana ang handaan. Sila ang gumawa ng Rice Terraces ng walang gamit na makina, ginawa ito sa pamamagitan ng kanilang mga kamay. ====Igorot==== Ang mga Igorot ay isang grupong etniko sa Pilipinas na matatagpuan sa Cordillera, sa isla ng Luzon, sa hilaga ng bansa. Mayroong anim na lalawigan sa Cordillera Administrative Region (CAR): ang Abra, Apayao, Benguet, Ifugao, Kalinga, at Mountain Province. Nag-iisang lungsod sa CAR ang lungsod ng Baguio. May anim na etnolinggwistikong grupo sa parte ng mga pook na pinapalagian ng mga Igorot: ang Bontoc, Ibaloi, Ifugao, Isneg (o Apayao), Kalinga, at Kankanaey. Ang mga Igorot ay kilala sa kanilang pagiging masipag, matatag, at tapat sa kanilang pinagmulan. May mga ugaling hindi basta-basta hinahayaang makuha ng iba ang kanilang mga namana o nakuhang mga kayamanan. Mahalaga sa kanila ang lupa, sapagkat ito ang pangunahing ikinabubuhay nila. Ang isang patunay nito ang Hagdan-hagdang Palayan ng Banawe sa isang tribu sa Ifugao. ====Kalinga==== Matatagpuan ang mga Kalinga sa pinakahilagang bahagi ng Luzon. Mahilig sila sa [[kulay|makukulay]] na pananamit at pamparikit. Napakahalaga sa kanila ng mga pampalamuting hiyas sa buong [[katawan]]. Ang ibinibigay na dote para sa ikakasal ay tinatawag na ballong o kalon. Bilang mga mandirigma at mamumugot, ginagawa ng mga Kalinga ang budong, isang kasunduang pangkapayapaan, upang maiwasan nila ang pakikidigma sa isa't isa. ====Itawes==== Matatagpuan ang mga [[Itawis]] sa timog-kanlurang bahagi ng Cagayan. Ang Itawes ay nagmula sa mga salitang 'I' at 'tawid' na nangangahulugang "mga tao sa kabila ng ilog". Kilala rin sila sa tawag na Itawit, Tawish, Itawi at Itaves. Karaniwang naninirahan ang mga Itawis sa isang pamayanan kasama ang [[mga Ibanag]] at may sarili din silang wika na ang tawag din ay Itawis. Pangunahing ikinabubuhay ng mga Itawes ang pag-aalaga ng hayop, pangangaso, pangingisda, paggawa ng [[alak]] at bulak-paghahabi, at pagsasaka. ====Kankana-ey==== Ang mga [[kankana-ey]] ang pangatlo sa pinakamalaking pangkat sa [[Lalawigang Bulubundukin|bulubunduking]] [[mga lalawigan ng Pilipinas|lalawigan]] ng hilagang Luzon. Maraming pangkat ang mga Kankana-ey, ang ilan sa kanila ay matatagpuan sa iba't ibang bahagi ng [[Benguet]] at maging sa iba't ibang bahagi ng La Union at malalapit na probinsiya, samantalang ang iba naman ay matatagpuan sa iba't ibang bahagi ng Mountain Province at mga lalawigang malapit dito. Halos walang ipinagkaiba ang dalawang pangkat na ito ng Kankana-ey sa kanilang anyo at hugis ngunit marami ang pinagka-iba sa kanilang pamumuhay at paniniwala. Pagsasaka ang pangunahing hanap-buhay ng mga Kankana-ey. Nagsasaka sila sa pamamagitan ng kaingin. Pangunahing pinagkukunan nila ng kabuhayan ang pangangaso at pangingisda. Hinuhuli nila ang usa at baboy ramo sa pamamagitan ng [[aso]] at lambat naman sa panghuhuli ng isda. Kadalasan ang kadangyan o baknang na tradisyunal na [[aristokrasya]] at ang mga matatanda ang may malaking impluwensiya sa lipunan. Naniniwala sila sa pagkakaroon ng iisang asawa. Ang pamilya ang pangunahing yunit ng lipunan. Ang ama ang pinuno rito. Siya ang inaasahang magbibigay ng lahat ng ikabubuhay ng mag-anak. ====Ilongot==== Nangangahulugan na "mula sa gubat" ang pangalang [[Ilongot]], ang pangkat na matatagpuan sa kagubatan ng Isabela at Nueva Vizcaya. Kung minsan, tinatawag din silang Ilongotes o Ibilao. Mahilig silang gumamit ng pana na kanilang natutuhan sa mga Negrito. Nagsasaka ng palay, [[tabako]], [[saging]], kamote, at gulay ang mga Ilonggo. Nanghuhuli rin sila ng baboy-ramo, usa, at [[ibon]] sa gubat. Kanilang ipinagpapalit ng tela, kutsilyo at [[asin]] ang mga produktong ito sa mga nasa kapatagan. Sumasamba sa maraming diyos ang mga Ilongot. Bukod dito, sinasamba rin nila ang araw, kaluluwa ng mga namatay at iba pang kaluluwa ng kalikasan. Ang mga katangian ng isang ilonggo ay malumanay at malambing. ====Ibaloy==== Ang mga [[Ibaloy]] ay matatagpuan sa mga munisipalidad ng [[Kabayan, Benguet|Kabayan]], [[Bokod, Benguet|Bokod]], [[Sablan, Benguet|Sablan]], [[Tublay, Benguet|Tublay]], [[La Trinidad, Benguet|La Trinidad]], [[Itogon, Benguet]] at [[Tuba, Benguet|Tuba]] sa timog-silangan ng [[Benguet]]. Kasama sa wika ng mga Ibaloy ang ilang salitang Ilokano at Pangasinense. Ang mga Ibaloy ay [[kayumanggi]], mababa at may matipunong pangangatawan. Nakatira ang mga Ibaloy sa mga mabundok at [[bato|mabatong]] lugar. Gawa sa kogon o nipa ang karaniwang bahay ng mga Ibaloy. May pintuan itong nakaharap sa hilaga o silangan at walang bintana. Marami silang kasanayan para sa pag-aangkop sa kapaligiran tulad ng hagdang-hagdang taniman sa gilid ng bundok at pagpapatubig sa mga ito sa tulong ng mga tubong kawayan. Masisipag na magsasaka ang mga Ibaloy. Nagtatanim sila ng lahat ng uri ng gulay, ''strawberry'' at iba pang mga [[prutas]]. Mga lalaki ang naghahabi ng kanilang buslo. Dati, ang tungtong o konseho na binubuo ng baknang o mayayamang pangkat at matatalino ang nagpapasya sa pamayanan. May mga batas sila na sumasakop sa mga kaugalian sa kasal, diborsiyo, pagmamana, at mga krimen. Kinikilala rin nila ang kapangyarihan ng pambansang [[pamahalaan]]. Sa kasalukuyang panahon, nananatili pa rin ang kasal ng mga Ibaloy sa simbahang Katoliko ngunit sinusunod pa rin nila ang kasunduan ng anak na ipakakasal. Sa handaan, tradisyong Ibaloy pa rin ang nasusunod. ====Isneg==== Kilala rin sa tawag na Apayao o Ina-gang ang mga Isneg na matatagpuan sa Kalinga at Apayao. Karaniwan silang nagtatatag ng kanilang pamayanan sa matatarik na dalisdis at mabababang burol na malapit sa mga ilog. Bigas ang pangunahing pagkain ng mga Isneg. Maliban sa palay, nagtatanim sila ng [[mais]], kamote, taro, at túbo para sa paggawa ng [[basi]]. Ginagawa nila ang pagtatanim matapos ang ilang ritwal o seremonya ayon na rin sa kanilang paniniwala na kaugnay ng [[lupa]], [[gubat]], at [[ilog]] ang buhay. Ayon sa kanilang batas, ang pag-aari ng lupa ay batay sa pagiging una sa paggamit nito, aktwal na paggamit at pagtira rito at kung ito ay namamana. Naiiba ang anyo ng bahay ng mga Isneg sa mga bahay ng iba pang pangkat-etniko sa [[Cordillera]]. Hugis-bangka ang bahay ng mga Isneg na kanilang tinatawag na binuron. Maraming pamilya ang maaaring tumira sa binuron na may isang silid lamang. ====Ivatan==== Mga mamamayan ng [[Batanes]] ang mga [[Ivatan]]. Relihiyoso, masisipag, matitiyaga, magagalang at mapagkakatiwalaan ang mga Ivatan. {{Fact|date=Disyembre 2009}} Karaniwan sa kanila ang pagsusuot ng bakol, isang uri ng sombrero na gawa sa hinabing dahon ng palmera. Madalas na dinaraanan ng [[bagyo]] ang Batanes kaya mababang hugis-kahon ang mga bahay ng mga Ivatan. Gawa ito sa [[bato]], [[kogon]] at [[apog]]. Mayroon itong maliliit na bintana. Mga halamang-ugat ang kanilang itinatanim at ito rin ang kanilang pangunahing ikinabubuhay. Sa kasalukuyan, marami na ring mga Ivatan ang nakatapos ng kursong tulad ng inhinyeriya, medisina, edukasyon at iba pa. ====Isinay==== Matatagpuan ang mga Isinay sa [[Aritao, Nueva Vizcaya|Aritao]], [[Bayombong, Nueva Vizcaya|Bayombong]] at Dupax sa [[Nueva Vizcaya]]. Katulad ng mga Ivatan, hawig ang kanilang anyo sa [[mga Ainu]] ng bansang [[Hapon (bansa)|Hapon]] at nahahawig ang kanilang wika sa Pangasinense. Nabibilang ito sa mga diyalekto ng Ilokano. Kristiyano ang malaking bahagi ng populasyon ng mga Isinay. Bukod sa pagsasaka, isa pa rin sa kanilang pangunahing ikinabubuhay ang paghabi ng tela. ====Mga Tao ng Palawan==== {{main|Mga Tao ng Palawan}} === Pangkat etniko sa Visayas === * [[Mga Ilonggo]] * [[Mga Waray]] * [[Mga Cebuano]] * [[Mga Karay-a]] * [[Mga Masbatenyo]] * [[Mga Romblomanon]] * [[Mga Cuyonon]] * [[Mga Aklanon]] ===Mga Pangkat etniko sa Mindanao=== ====Iranun==== Ang Iranun ay isang pangkat-etniko na katutubo sa Mindanao, Pilipinas, at sa kanlurang baybayin ng Sabah, Malaysia ( kung saan sila ay matatagpuan sa 25 mga nayon sa paligid ng Kota Belud at Lahad Datu distrito; din sa Kudat at Likas, Kota Kinabalu). Para sa mga siglo, ang mga Iranun ay likas na mula sa Kasultanan ng Maguindanao, sa timog Mindanao. Ang Iranun colonies ay kumalat na sa buong Mindanao, Sulu Archipelago at sa hilaga at silangang baybayin ng Borneo. Karamihan sa Iranun ay mga Muslim. Ang kanilang wika ay bahagi ng Austronesian pamilya, at pinakamalapit na nauugnay sa Maranao. Ang Iranun ay isa sa mga pinakalumang umiiral na tribung muslim sa Pilipinas. Iranuns ang mga unang tao na pumasok sa isang kasal pagkakahawig sa Shariff Aulia at Shariff Kabunsuan. Bai Sa Pandan ( Princess Pagunguwan, anak na babae ng Raha Urangguwan) at Bai Angintabu ayon sa pagkakabanggit. Ang kanilang matrimonyo kung saan si Sultan Kudarat isang Iranun ay direktang nakuha ang kanyang linya sa kanila. Iranun ay isang lahi ng bansa sa pagitan ng Karibang - Karingke Linya ng paglapag at huling mga Malay migrante. Ang unang pinuno ay si Raha Urangguwan. Ang pangalan ng kanilang lugar ( estado) ay Uranen. Ang mga Iranun ay naninirahan sa Parang, Sultan Kudarat, Matanog, Buldon, Barira, Sultan Mastura, Alamada at sa syudad ng Cotabato at Pagadian. ====Maranao==== Ang mga Maranao ay nakatira sa paligid ng Lawa ng Lanao&nbsp;– [[Lanao del Sur]], Lanao del Norte, [[Lungsod ng Marawi]] at [[Lungsod ng Iligan]]. "[[Lawa]]" ang kahulugan ng salitang "ranao" kung saan hinango ang kanilang pangalan. Ang Marawî ang tinaguriang lungsod ng mga dugong bughaw na Maranao. Sa malalaking bahay sila nakatira na may malalawak na pasilyo ngunit walang silid. Tanging ang mga dugong bughaw lamang ang pinapayagang manamit ng kulay [[ginto]]. Kadalasang makikita ang mga karaniwang Maranao na may dalang nakatiklop na banig pandanus. Kanila itong ginagamit sa sahig ng [[tahanan]] at sa mga [[moske]]. Buo pa rin at hindi naiimpluwensiyahan ang kulturang Maranao. Nananatili pa rin ang kanilang tunay na naiibang disenyo at kulay sa kanilang mga gawang ukit, damit at banig at sa kanilang mga kagamitang gawa sa [[tanso]]. ====T'boli==== Sa Cotabato matatagpuan ang mga T'boli. Nangangaso sila, nangingisda at nangunguha ng mga prutas sa kagubatan na kanilang ikinabubuhay. Kaingin ang sistema ng kanilang pagsasaka. Gumagawa sila ng tela para sa damit mula sa t'nalak na hinabi mula sa hibla ng [[abaka]]. Walang "[[pari]]" ang mga T'boli na gumaganap ng mga sagradong ritwal o nagsisilbing tagapamagitan sa tao at sa mga [[bathala]]. Kadalasang iniuukol ng mga kababaihan ang kanilang panahon sa pagpapaganda sa sarili. Nagpapahid sila ng pulot-pukyutan sa [[mukha]], nagsusuot ng maraming hikaw, kwintas, maliliit na kampanilya at binurdahang [[damit]]. Nagpapalagay ng tatu o hakang ang mga [[babae]]. Maaaring mag-asawa nang marami ang lalaking T'boli. ====Tausug==== Kinikilala sa katapangan at kahusayan sa pakikidigma ang mga Tausug. Hindi sila kailanman umuurong sa anumang labanan sapagkat para sa kanila, ang kaduwagan ay batik sa karangalan ng pamilya. Likas na mapagbigay at palakaibigan ang mga Tausug. Nalinang ang ugaling ito sa kanilang pakikipag-ugnayan at pakikipagkalakalan sa mga tao sa [[Timog-silangang Asya]]. May pagkakaiba ang mga [[Tausug]] na nasa mga burol na tinawag na tao-giniba at nasa mga dalampasigan na tinawag na tao-higad. Mangingisda ang mga nakatira sa malapit sa dagat at magsasaka naman ang mga nasa loobang bahagi. Naninisid ng perlas ang nasa may dalampasigan na kanilang ipinagpapalit ng seda, tanso at [[bakal]] sa mga taga-[[Borneo]] at [[Sabah]]. Kanila ring ipinagpapalit ang mga ito ng pagkain sa mga magsasaka. Ang kalakalang ito ang nagdala ng Islam sa [[Sulû]]. ====Badjao==== Ang pangkat na Badjao ay naninirahan sa Sulû, sa mga bayan ng Maubu, Bus-bus, Tanjung, Pata, Tapul, Lugus, Bangas, Parang, Maimbung, Karungdung at Talipaw. Tinatawag din silang Luaan, Lutaos, Bajau, Orang Laut, Samal Pal'u at Pala'u. Samal ang kanilang wika. Kahawig ng mga Samal ang kanilang kultura. May haka-hakang sila at ang mga Samal ay isang pangkat na nagmula sa Johore sa dakong timog ng pinensulang Malaya. Nakatira sila sa mga bangkang-bahay. Isang pamilya na may myembrong 2–13 miyembro ang maaaring tumira sa bangkang-bahay. Pangingisda ang pangunahin nilang hanapbuhay. Gumagawa rin sila ng mga vinta at mga gamit sa pangingisda tulad ng lambat at bitag. Ang mga kababaihan ay naghahabi ng mga banig na may iba't-ibang uri ng makukulay na disenyo. Magaling din silang sumisid ng perlas. Dahil malapit sa Tausug, karamihan sa kanila ay Muslim. Gayunpaman, naniniwala pa rin sila sa ''umboh'' o kaluluwa ng kanilang mga ninuno. ====Subanen==== Ang mga Subanen ay matatagpuan sa mga kabundukan ng [[Zamboanga del Norte]] at [[Zamboanga del Sur]]. Kayumanggi sila at may makapal at maitim na buhok. Naniniwala sila na sa iisang ninuno lamang sila nagmula. ====Cuyunon==== Ang mga Cuyunon ay naninirahan sa mga pulo ng Busuanga. Agutaya at Cuyo sa gitna ng [[Dagat Sulu]] sa silangan ng [[Palawan]] at timog-kanluran ng [[Panay]]. Ayon kay Padre Luis de Jesus, isa sa mga [[Kastila|Espanyol]] na nakarating sa Cuyo at Busuanga, ang mga Cuyunon ay may dugong Tsino kaya masisipag sila at matatalino sa kalakalan. Pagkakaingin ang kanilang paraan ng pagsasaka. Nagtatanim sila ng palay, mais, kamote, at ube. Pangalawang pinagkukunan ng kanilang ikinabubuhay ang pangingisda. Pangkat-pangkat ang mga Cuyunon kung magsaka, mangisda, at kahit sa maliliit na gawain tulad ng paglilinis ng bahay. Madalas na nag-uugnayan ang magkapitbahay at nag-iinuman ang mga kalalakihan matapos ang kanilang gawain. Sa kanila ng pagiging Kristiyano ng mga Cuyunon, laganap pa rin ang kanilang pagsamba sa kaluluwa ng mga yumao at mga ritwal ng mga babaylan. Ang ritwal na kanilang tinatawag na ''palasag'' ay ginaganap bago mahinog ang mga palay. Para naman sa pagpapagaling sa mga [[sakit|maysakit]], ginaganap ang taga-''blac'' upang paalisin sa katawan ng maysakit ang masamang ispiritu. Ang ''patulod-sarot'' naman ang ritwal para mapigilan ang paglaganap ng epidemya. Hindi sila naniniwala sa mga ibang tao. ====Bagobo==== Matatagpuan ang mga Bagobo sa mga baybayin ng golpo ng [[Davao]]. Maputi sila, may matipunong pangangatawan at malapad na mukha. Kulay-mais ang kanilang buhok na may natural na kulot. Itim ang kanilang mga mata na may bahagyang pagkasingkit. Sadyang inahit nang halos guhit na lamang ang kilay ng mga Bagobo. Makapal ang kanilang labi at bilugan ang baba. Ang mga Bagobo ang unang pangkat na nadatnan ng mga Espanyol sa Mindanao. Noong panahong iyon, nagkakalakalan na ang iba't ibang barangay ng Bagobo. Pangunahing ikinabubuhay nila ang pagsasaka dahil na rin malapit ang kanilang panahanan sa pinagkukunan ng tubig. Pinaghahalinhinan nilang itanim ang palay at mais. Walang malinaw na pagkakaiba ang mga gawain ng babae at lalaking Bagobo. Kapwa naghihimay ng hibla ng abaka ang babae at lalaki, gayundin sa paghahabi ng buslô. Napapangkat sa tatlo ang tradisyunal na lipunan ng mga Bagobo. Ang [[bayani]] ang mandirigma at ang [[datu]] ang pinuno ng mga ito. Minamana ang pagiging datu. Pangunahing tungkulin ng datu ang tumayong huwes, mag-ayos ng mga gulo at ipagtanggol ang pangkat. Ang mga mabalian o paring babae ang pangalawang uri sa lipunan. Sila ang matatandang babaing mahuhusay sa paghahabi. ====Yakan==== Nagtatanim sila ng palay, niyog, kamoteng kahoy, lansones at mais. May sistema ng pagpapalitan sa pagsasaka ang Yakan. Nagagawa sa maikling panahon ang pag-aararo dahil pinagtutulung-tulungan ng mga magkakamag-anak at magkakaibigan ito. Punong- puno ng mga tradisyunal na paniniwala at kaugalian ang kanilang mga gawain sa pagsasaka. May paniniwala silang ang palay ay may sultan at mga pinuno kaya kinakausap nila ang “Paring” palay upang mamuno sa iba pang mga binhing palay sa pagkakaroon ng masaganang ani. Kailangan ding tahimik sila habang nag-aani ng palay sa pangambang makatawag ng iangay at liparin palayo ang palay. Patriarka ang uri ng lipunang Yakan kung saan ang amana o ama ang pinakapuno ng pamilya. Napakalapit ng ugnayan ng magkakamag-anak kaya magkakalapit ang kanilang mga bahay at handang tumulong ang bawat isa sa sinuman sa kanila na magkakaroon ng kasawian o kaya naman kapag may kasiyahan. Maraming ipinagbabawal sa buhay ng mga Yakan. Ipinagbabawal sa kanila ang pagpapakasal sa magpinsang makalawa ngunit maaaring magpakasal ang magpinsang buo upang manatili ang yaman ng angkan. Maaaring magpakasal nang higit sa apat ang lalaking Yakan kung kaya niyang bigyan ang mga ito ng sapat na kabuhayan. Pinapayagan din sa kanila ang diborsiyo kung pumapayag dito ang lalaki. Ang mga Yakan lamang ang tanging pangkat na kapwa nagsususot ng malong ang lalaki at babae. Isinusuot ng lalaking Yakan ang malong sa kanyang ulo samantalang ipinupulupot naman ito ng mga babae sa kanilang baywang. ===Mga hindi-katutubong pangkat etniko=== *[[Tsina|Tsino]] *[[Espanya|Kastila]] *[[America|Amerikano]] *[[Saudi Arabia|Arabo]] *[[Indiya|Indiyano]] *[[Korea|Koryano]] *[[Hudyo]] *[[Mehiko|Mehikano]] *[[Hapon]]es [[Kategorya:Mga pangkat-etniko sa Pilipinas|*]] mxu42t3cwwdsyqn7ghv8d3kzhgne48v 2165412 2165402 2025-06-19T08:22:34Z Cloverangel237 149506 Kinansela ang pagbabagong 2165402 ni [[Special:Contributions/136.158.10.215|136.158.10.215]] ([[User talk:136.158.10.215|Usapan]]) 2165412 wikitext text/x-wiki Ang tinatawag na '''mga pangkat-etniko sa [[Pilipinas]]''' ay maaaring bigyan-kahulugan na isang pag-uuri o sariling pagkakakilanlan ng mga Pilipino batay sa kanilang [[lipi]], [[wika]], [[relihiyon]], o [[kasaysayan]]. Mula hilaga hanggang timog, ang pinakamarami sa mga pangkat na ito ay ang mga [[mga Ilokano|Ilocano]], [[mga Pangasinense|Pangasinense]], [[mga Tagalog|Tagalog]], [[mga Kapampangan|Kapampangan]], [[mga]] [[Bikolano|Bicolano]], at [[mga Bisaya|Bisaya]]. Pinaniniwalaang kabilang ang mga pangkat na ito sa lahing Austronesio o Malayo. == Mga pangkat ng Pilipino == Ang mga yamang tao ng bansang Pilipinas ay ang kanyang mamamayan. Pilipino ang tawag sa kanila ngunit iba't iba ang pangkat na kanilang kinabibilangan at iba't iba rin ang tawag sa kanila. Isa sa mga ninuno ang mga Aeta na tinatawag ding Negrito, Ayta, o Balugâ. Karaniwang naninirahan sila sa Luzon. Ito ay sa mga bung Zambales, [[Quezon]], [[Laguna]] at [[Cagayan]]. May naninirahan din sa mga bundok ng Panay at Negros. Tulad ng mga Aeta, ang mga Ifugao at Kalinga ay sa Luzon din naninirahan. Matatagpuan sila sa Mountain Province. Ang mga Ifugao ang nagtayo ng tanyag na hagdan-hagdang palayan dalawang libong taon na ang nakakaraan. Ang isa pang pangkat ng Pilipino sa Luzon ay ang mga Ilokano na karaniwang nakatira sa bandang-hilaga ng Luzon ngunit may mga Ilokano rin sa ibang bahagi ng Visayas at Mindanao. Naninirahan sila sa mga lugar na ito upang maghanapbuhay, mangalakal, o mag-asawa. Matitipid at masisipag sila. Matatagpuan naman sa kalagitnaan at katimugan ng Luzon ang mga Tagalog. Sila ang pangalawa sa pinakamalaking pangkat ng Kristiyano sa Pilipinas. Kilala rin ang mga Mangyan sa Luzon. Matatagpuan sila sa pulo ng Mindoro. Karamihan sa kanila ay may panlabas na anyo at paraan ng pamumuhay na payak at tulad pa rin ng ating mga ninuno. Iba-iba rin ang pangkat ng Pilipino sa mga pulo ng Visayas. Isa na rito ang mga Cebuano na may pinakamalaking pangkat sa nasabing rehiyon. Kilala sila sa katutubong awit na "Matud Nila" at sayaw na Rosas Pandan. Taga-Visayas din ang [[mga Ilonggo]]. Kilala naman sila sa katutubong awit na Dandansoy at sayaw na Cariñosa. Mga Waray naman ang pangkat ng Pilipino sa Leyte at Samar. Ang ilan sa mga ito ay ang mga Badjao, Maranao, Tausug, T'boli, at Manobo. Nakatira sa baybay-dagat ang mga Badjao. Matatagpuan sila mula Zamboanga hanggang Sulu. Pangingisda ang pangunahing hanap-buhay nila. Ang pangkat ng mga T'boli ay naninirahan sa Cotabato. Pagsasaka ang pangunahing ikinabubuhay nila. [Ang Pangkat ng Katutubong (etnikong) dumagat sa Rizal at Quezon]- Ang pangkat ng katutubong ito ay di-gaanong nakilala sa dahilang sila ay ibinilang na katulad sa mga Aeta at Negrito ng Luzon. Ang pangkat na ito ay naninirahan sa bulubunduking bahagi ng Rizal, Bulacan, Laguna, at Quezon na pawang bahagi ng kabundukan ng Sierra Madre. Sila ay nahahati sa dalawang uri. Ang una ay ang purong dumagat na nanatiling nakatira at nakabahag sa mga nabanggit na mga kabundukan at ang ikalawa ay tinatawag na redemtador o lahukang tagalog at dumagat na kilala sa katawagang katutubo na nakatira sa mataong lipunan sa Rizal at mga bahagi ng Quezon. Ang katutubong dumagat ay isa sa natirang lahi ng tao sa pilipinas na nabibilang sa uri ng taong Indiya dahil sa pagkakaroon ng kaugnayan ng mga salita at paniniwala nito sa matandang kabihasnan ng Indiya. Ang katawagan sa kanila na DUMAGAT ay maaaring nagmula sa salitang RUMAKAT/LUMAKAT/LUMAKAD na isang maidadahilan na sila ang isa sa unang tao sa Luzon na nakarating sa pamamagitan ng pagtawid sa tulay na lupa na nakadugsong sa Asya. Kung susuriin ang isa sa sinaunang lahi ng tao dito sa kapuluang Pilipinas ay nagmula sa indiya na pinatunayan ng kasulatan sa tanso (Laguna Copperplate inscriptions 822 A.D,), ang ibayong pag-aaral ng kultura at wika ng pangkat na ito ay magpapatibay sa panunuring na ito. Halimbawa ng pangungusap sa dumagat ay ang salin sa "magandang umaga sa inyong lahat" - "Masampat tabi abi di kitam mapesan!" Ayon sa kanilang pagkakaalam, ang salita nila ay nahahati sa dalawan-isang pangkaraniwan at isang pang matanda o pangmapitagan. Sa kasalukuyan tinawag itong "baybay"o pangkaraniwan at "Mangni" o pangmapitagan. ==Mga katutubong pangkat etniko== ===Pangunahing Pangkat Etniko=== * [[Mga Ilokano]] * [[Mga Pangasinense]] * [[Mga Kapampangan]] * [[Mga Bikolano]] * [[Mga Bisaya]] * [[Moro]] * [[Mga Tagalog]] ===Pangkat etniko sa Luzon=== Matatagpuan ang mga [[Tinguian]] sa [[Abra]]. Nagtatanim sila ng [[palay]] sa mga kapatagan at sa mga bai-baitang na palayan. Mahilig sila sa [[himig]], damit, at pagpapalamuti ng sarili. Naglalagay sila ng pinta o tatu, at iniitiman ang [[ngipin]] upang akitin ang napupusuan. Naniniwala ang mga Tinguian sa pagkakaroon ng isang asawa lamang. Itinuturing nilang pagkakasala ang pagtataksil sa asawa at pinapatawan ng malaking parusa ang sinumang muling nagtataksil. Walang parusa kung kusa ang paghihiwalay ng mag-asawa. ====Mangyan==== Naninirahan sa mga liblib na pook ng Mindoro ang mga [[Mangyan]]. Mahiyain silang tribo. Kayumanggi ang kanilang kulay, itim ang buhok, may maamong [[mata]] at katamtaman ang tangkad. May iba’t ibang tribu ng Mangyan. Tinatawag na Hanunuo ang isang grupo ng Mangyan na ang ibig sabihin, sila ang tunay na Mangyan. Kumukuha sila ng ikinabubuhay sa mga kagubatan, pangisdaan at kalakalan sa Mindoro. Sa kasalukuyan, sinauna pang [[baybayin|alpabeto]] ang gamit sa pagsulat ng mga pagpapantig. Ang ambahan ang kanilang natatanging [[panitikan]] na kanilang napanatili sa pamamagitan ng pag-ukit nito sa mga kutsilyo, mga kagamitan at sa mga lukas o lalagyan ng nganga. Ang mga Alangan o Mangyan sa hilaga ang purong Mangyan. Mayroon silang tipong Negrito. Sa mga kasukalan ng Mindoro sila nananahanan at [[kamote]] ang kanilang pangunahing pagkain. ====Ifugao==== Sa gitnang bahagi ng hilagang Luzon ang tirahan ng [[mga Ifugao]]. Galing ang bansag na Ifugao sa salitang "ipugo" na ang ibig-sabihin ay "mula sa mga [[burol]]." Ang karaniwang pamayanan ng mga Ifugao ay ang tumpok ng mga kwadradong [[kubo]] na natutukuran ng poste. Tulad ng ibang lipunan, mayroon ding mga ari-arian ang mga Ifugao. Ang mga mayaman at mga may titulo ang nag-aari ng maraming hinagdang palayan. Tuwing may pagdiriwang ang mayayaman tulad ng kasal o libing, masagana ang handaan. Sila ang gumawa ng Rice Terraces ng walang gamit na makina, ginawa ito sa pamamagitan ng kanilang mga kamay. ====Igorot==== Ang mga Igorot ay isang grupong etniko sa Pilipinas na matatagpuan sa Cordillera, sa isla ng Luzon, sa hilaga ng bansa. Mayroong anim na lalawigan sa Cordillera Administrative Region (CAR): ang Abra, Apayao, Benguet, Ifugao, Kalinga, at Mountain Province. Nag-iisang lungsod sa CAR ang lungsod ng Baguio. May anim na etnolinggwistikong grupo sa parte ng mga pook na pinapalagian ng mga Igorot: ang Bontoc, Ibaloi, Ifugao, Isneg (o Apayao), Kalinga, at Kankanaey. Ang mga Igorot ay kilala sa kanilang pagiging masipag, matatag, at tapat sa kanilang pinagmulan. May mga ugaling hindi basta-basta hinahayaang makuha ng iba ang kanilang mga namana o nakuhang mga kayamanan. Mahalaga sa kanila ang lupa, sapagkat ito ang pangunahing ikinabubuhay nila. Ang isang patunay nito ang Hagdan-hagdang Palayan ng Banawe sa isang tribu sa Ifugao. ====Kalinga==== Matatagpuan ang mga Kalinga sa pinakahilagang bahagi ng Luzon. Mahilig sila sa [[kulay|makukulay]] na pananamit at pamparikit. Napakahalaga sa kanila ng mga pampalamuting hiyas sa buong [[katawan]]. Ang ibinibigay na dote para sa ikakasal ay tinatawag na ballong o kalon. Bilang mga mandirigma at mamumugot, ginagawa ng mga Kalinga ang budong, isang kasunduang pangkapayapaan, upang maiwasan nila ang pakikidigma sa isa't isa. ====Itawes==== Matatagpuan ang mga [[Itawis]] sa timog-kanlurang bahagi ng Cagayan. Ang Itawes ay nagmula sa mga salitang 'I' at 'tawid' na nangangahulugang "mga tao sa kabila ng ilog". Kilala rin sila sa tawag na Itawit, Tawish, Itawi at Itaves. Karaniwang naninirahan ang mga Itawis sa isang pamayanan kasama ang [[mga Ibanag]] at may sarili din silang wika na ang tawag din ay Itawis. Pangunahing ikinabubuhay ng mga Itawes ang pag-aalaga ng hayop, pangangaso, pangingisda, paggawa ng [[alak]] at bulak-paghahabi, at pagsasaka. ====Kankana-ey==== Ang mga [[kankana-ey]] ang pangatlo sa pinakamalaking pangkat sa [[Lalawigang Bulubundukin|bulubunduking]] [[mga lalawigan ng Pilipinas|lalawigan]] ng hilagang Luzon. Maraming pangkat ang mga Kankana-ey, ang ilan sa kanila ay matatagpuan sa iba't ibang bahagi ng [[Benguet]] at maging sa iba't ibang bahagi ng La Union at malalapit na probinsiya, samantalang ang iba naman ay matatagpuan sa iba't ibang bahagi ng Mountain Province at mga lalawigang malapit dito. Halos walang ipinagkaiba ang dalawang pangkat na ito ng Kankana-ey sa kanilang anyo at hugis ngunit marami ang pinagka-iba sa kanilang pamumuhay at paniniwala. Pagsasaka ang pangunahing hanap-buhay ng mga Kankana-ey. Nagsasaka sila sa pamamagitan ng kaingin. Pangunahing pinagkukunan nila ng kabuhayan ang pangangaso at pangingisda. Hinuhuli nila ang usa at baboy ramo sa pamamagitan ng [[aso]] at lambat naman sa panghuhuli ng isda. Kadalasan ang kadangyan o baknang na tradisyunal na [[aristokrasya]] at ang mga matatanda ang may malaking impluwensiya sa lipunan. Naniniwala sila sa pagkakaroon ng iisang asawa. Ang pamilya ang pangunahing yunit ng lipunan. Ang ama ang pinuno rito. Siya ang inaasahang magbibigay ng lahat ng ikabubuhay ng mag-anak. ====Ilongot==== Nangangahulugan na "mula sa gubat" ang pangalang [[Ilongot]], ang pangkat na matatagpuan sa kagubatan ng Isabela at Nueva Vizcaya. Kung minsan, tinatawag din silang Ilongotes o Ibilao. Mahilig silang gumamit ng pana na kanilang natutuhan sa mga Negrito. Nagsasaka ng palay, [[tabako]], [[saging]], kamote, at gulay ang mga Ilonggo. Nanghuhuli rin sila ng baboy-ramo, usa, at [[ibon]] sa gubat. Kanilang ipinagpapalit ng tela, kutsilyo at [[asin]] ang mga produktong ito sa mga nasa kapatagan. Sumasamba sa maraming diyos ang mga Ilongot. Bukod dito, sinasamba rin nila ang araw, kaluluwa ng mga namatay at iba pang kaluluwa ng kalikasan. Ang mga katangian ng isang ilonggo ay malumanay at malambing. ====Ibaloy==== Ang mga [[Ibaloy]] ay matatagpuan sa mga munisipalidad ng [[Kabayan, Benguet|Kabayan]], [[Bokod, Benguet|Bokod]], [[Sablan, Benguet|Sablan]], [[Tublay, Benguet|Tublay]], [[La Trinidad, Benguet|La Trinidad]], [[Itogon, Benguet]] at [[Tuba, Benguet|Tuba]] sa timog-silangan ng [[Benguet]]. Kasama sa wika ng mga Ibaloy ang ilang salitang Ilokano at Pangasinense. Ang mga Ibaloy ay [[kayumanggi]], mababa at may matipunong pangangatawan. Nakatira ang mga Ibaloy sa mga mabundok at [[bato|mabatong]] lugar. Gawa sa kogon o nipa ang karaniwang bahay ng mga Ibaloy. May pintuan itong nakaharap sa hilaga o silangan at walang bintana. Marami silang kasanayan para sa pag-aangkop sa kapaligiran tulad ng hagdang-hagdang taniman sa gilid ng bundok at pagpapatubig sa mga ito sa tulong ng mga tubong kawayan. Masisipag na magsasaka ang mga Ibaloy. Nagtatanim sila ng lahat ng uri ng gulay, ''strawberry'' at iba pang mga [[prutas]]. Mga lalaki ang naghahabi ng kanilang buslo. Dati, ang tungtong o konseho na binubuo ng baknang o mayayamang pangkat at matatalino ang nagpapasya sa pamayanan. May mga batas sila na sumasakop sa mga kaugalian sa kasal, diborsiyo, pagmamana, at mga krimen. Kinikilala rin nila ang kapangyarihan ng pambansang [[pamahalaan]]. Sa kasalukuyang panahon, nananatili pa rin ang kasal ng mga Ibaloy sa simbahang Katoliko ngunit sinusunod pa rin nila ang kasunduan ng anak na ipakakasal. Sa handaan, tradisyong Ibaloy pa rin ang nasusunod. ====Isneg==== Kilala rin sa tawag na Apayao o Ina-gang ang mga Isneg na matatagpuan sa Kalinga at Apayao. Karaniwan silang nagtatatag ng kanilang pamayanan sa matatarik na dalisdis at mabababang burol na malapit sa mga ilog. Bigas ang pangunahing pagkain ng mga Isneg. Maliban sa palay, nagtatanim sila ng [[mais]], kamote, taro, at túbo para sa paggawa ng [[basi]]. Ginagawa nila ang pagtatanim matapos ang ilang ritwal o seremonya ayon na rin sa kanilang paniniwala na kaugnay ng [[lupa]], [[gubat]], at [[ilog]] ang buhay. Ayon sa kanilang batas, ang pag-aari ng lupa ay batay sa pagiging una sa paggamit nito, aktwal na paggamit at pagtira rito at kung ito ay namamana. Naiiba ang anyo ng bahay ng mga Isneg sa mga bahay ng iba pang pangkat-etniko sa [[Cordillera]]. Hugis-bangka ang bahay ng mga Isneg na kanilang tinatawag na binuron. Maraming pamilya ang maaaring tumira sa binuron na may isang silid lamang. ====Ivatan==== Mga mamamayan ng [[Batanes]] ang mga [[Ivatan]]. Relihiyoso, masisipag, matitiyaga, magagalang at mapagkakatiwalaan ang mga Ivatan. {{Fact|date=Disyembre 2009}} Karaniwan sa kanila ang pagsusuot ng bakol, isang uri ng sombrero na gawa sa hinabing dahon ng palmera. Madalas na dinaraanan ng [[bagyo]] ang Batanes kaya mababang hugis-kahon ang mga bahay ng mga Ivatan. Gawa ito sa [[bato]], [[kogon]] at [[apog]]. Mayroon itong maliliit na bintana. Mga halamang-ugat ang kanilang itinatanim at ito rin ang kanilang pangunahing ikinabubuhay. Sa kasalukuyan, marami na ring mga Ivatan ang nakatapos ng kursong tulad ng inhinyeriya, medisina, edukasyon at iba pa. ====Isinay==== Matatagpuan ang mga Isinay sa [[Aritao, Nueva Vizcaya|Aritao]], [[Bayombong, Nueva Vizcaya|Bayombong]] at Dupax sa [[Nueva Vizcaya]]. Katulad ng mga Ivatan, hawig ang kanilang anyo sa [[mga Ainu]] ng bansang [[Hapon (bansa)|Hapon]] at nahahawig ang kanilang wika sa Pangasinense. Nabibilang ito sa mga diyalekto ng Ilokano. Kristiyano ang malaking bahagi ng populasyon ng mga Isinay. Bukod sa pagsasaka, isa pa rin sa kanilang pangunahing ikinabubuhay ang paghabi ng tela. ====Mga Tao ng Palawan==== {{main|Mga Tao ng Palawan}} === Pangkat etniko sa Visayas === * [[Mga Ilonggo]] * [[Mga Waray]] * [[Mga Cebuano]] * [[Mga Karay-a]] * [[Mga Masbatenyo]] * [[Mga Romblomanon]] * [[Mga Cuyonon]] * [[Mga Aklanon]] ===Mga Pangkat etniko sa Mindanao=== ====Iranun==== Ang Iranun ay isang pangkat-etniko na katutubo sa Mindanao, Pilipinas, at sa kanlurang baybayin ng Sabah, Malaysia ( kung saan sila ay matatagpuan sa 25 mga nayon sa paligid ng Kota Belud at Lahad Datu distrito; din sa Kudat at Likas, Kota Kinabalu). Para sa mga siglo, ang mga Iranun ay likas na mula sa Kasultanan ng Maguindanao, sa timog Mindanao. Ang Iranun colonies ay kumalat na sa buong Mindanao, Sulu Archipelago at sa hilaga at silangang baybayin ng Borneo. Karamihan sa Iranun ay mga Muslim. Ang kanilang wika ay bahagi ng Austronesian pamilya, at pinakamalapit na nauugnay sa Maranao. Ang Iranun ay isa sa mga pinakalumang umiiral na tribung muslim sa Pilipinas. Iranuns ang mga unang tao na pumasok sa isang kasal pagkakahawig sa Shariff Aulia at Shariff Kabunsuan. Bai Sa Pandan ( Princess Pagunguwan, anak na babae ng Raha Urangguwan) at Bai Angintabu ayon sa pagkakabanggit. Ang kanilang matrimonyo kung saan si Sultan Kudarat isang Iranun ay direktang nakuha ang kanyang linya sa kanila. Iranun ay isang lahi ng bansa sa pagitan ng Karibang - Karingke Linya ng paglapag at huling mga Malay migrante. Ang unang pinuno ay si Raha Urangguwan. Ang pangalan ng kanilang lugar ( estado) ay Uranen. Ang mga Iranun ay naninirahan sa Parang, Sultan Kudarat, Matanog, Buldon, Barira, Sultan Mastura, Alamada at sa syudad ng Cotabato at Pagadian. ====Maranao==== Ang mga Maranao ay nakatira sa paligid ng Lawa ng Lanao&nbsp;– [[Lanao del Sur]], Lanao del Norte, [[Lungsod ng Marawi]] at [[Lungsod ng Iligan]]. "[[Lawa]]" ang kahulugan ng salitang "ranao" kung saan hinango ang kanilang pangalan. Ang Marawî ang tinaguriang lungsod ng mga dugong bughaw na Maranao. Sa malalaking bahay sila nakatira na may malalawak na pasilyo ngunit walang silid. Tanging ang mga dugong bughaw lamang ang pinapayagang manamit ng kulay [[ginto]]. Kadalasang makikita ang mga karaniwang Maranao na may dalang nakatiklop na banig pandanus. Kanila itong ginagamit sa sahig ng [[tahanan]] at sa mga [[moske]]. Buo pa rin at hindi naiimpluwensiyahan ang kulturang Maranao. Nananatili pa rin ang kanilang tunay na naiibang disenyo at kulay sa kanilang mga gawang ukit, damit at banig at sa kanilang mga kagamitang gawa sa [[tanso]]. ====T'boli==== Sa Cotabato matatagpuan ang mga T'boli. Nangangaso sila, nangingisda at nangunguha ng mga prutas sa kagubatan na kanilang ikinabubuhay. Kaingin ang sistema ng kanilang pagsasaka. Gumagawa sila ng tela para sa damit mula sa t'nalak na hinabi mula sa hibla ng [[abaka]]. Walang "[[pari]]" ang mga T'boli na gumaganap ng mga sagradong ritwal o nagsisilbing tagapamagitan sa tao at sa mga [[bathala]]. Kadalasang iniuukol ng mga kababaihan ang kanilang panahon sa pagpapaganda sa sarili. Nagpapahid sila ng pulot-pukyutan sa [[mukha]], nagsusuot ng maraming hikaw, kwintas, maliliit na kampanilya at binurdahang [[damit]]. Nagpapalagay ng tatu o hakang ang mga [[babae]]. Maaaring mag-asawa nang marami ang lalaking T'boli. ====Tausug==== Kinikilala sa katapangan at kahusayan sa pakikidigma ang mga Tausug. Hindi sila kailanman umuurong sa anumang labanan sapagkat para sa kanila, ang kaduwagan ay batik sa karangalan ng pamilya. Likas na mapagbigay at palakaibigan ang mga Tausug. Nalinang ang ugaling ito sa kanilang pakikipag-ugnayan at pakikipagkalakalan sa mga tao sa [[Timog-silangang Asya]]. May pagkakaiba ang mga [[Tausug]] na nasa mga burol na tinawag na tao-giniba at nasa mga dalampasigan na tinawag na tao-higad. Mangingisda ang mga nakatira sa malapit sa dagat at magsasaka naman ang mga nasa loobang bahagi. Naninisid ng perlas ang nasa may dalampasigan na kanilang ipinagpapalit ng seda, tanso at [[bakal]] sa mga taga-[[Borneo]] at [[Sabah]]. Kanila ring ipinagpapalit ang mga ito ng pagkain sa mga magsasaka. Ang kalakalang ito ang nagdala ng Islam sa [[Sulû]]. ====Badjao==== Ang pangkat na Badjao ay naninirahan sa Sulû, sa mga bayan ng Maubu, Bus-bus, Tanjung, Pata, Tapul, Lugus, Bangas, Parang, Maimbung, Karungdung at Talipaw. Tinatawag din silang Luaan, Lutaos, Bajau, Orang Laut, Samal Pal'u at Pala'u. Samal ang kanilang wika. Kahawig ng mga Samal ang kanilang kultura. May haka-hakang sila at ang mga Samal ay isang pangkat na nagmula sa Johore sa dakong timog ng pinensulang Malaya. Nakatira sila sa mga bangkang-bahay. Isang pamilya na may myembrong 2–13 miyembro ang maaaring tumira sa bangkang-bahay. Pangingisda ang pangunahin nilang hanapbuhay. Gumagawa rin sila ng mga vinta at mga gamit sa pangingisda tulad ng lambat at bitag. Ang mga kababaihan ay naghahabi ng mga banig na may iba't-ibang uri ng makukulay na disenyo. Magaling din silang sumisid ng perlas. Dahil malapit sa Tausug, karamihan sa kanila ay Muslim. Gayunpaman, naniniwala pa rin sila sa ''umboh'' o kaluluwa ng kanilang mga ninuno. ====Subanen==== Ang mga Subanen ay matatagpuan sa mga kabundukan ng [[Zamboanga del Norte]] at [[Zamboanga del Sur]]. Kayumanggi sila at may makapal at maitim na buhok. Naniniwala sila na sa iisang ninuno lamang sila nagmula. ====Cuyunon==== Ang mga Cuyunon ay naninirahan sa mga pulo ng Busuanga. Agutaya at Cuyo sa gitna ng [[Dagat Sulu]] sa silangan ng [[Palawan]] at timog-kanluran ng [[Panay]]. Ayon kay Padre Luis de Jesus, isa sa mga [[Kastila|Espanyol]] na nakarating sa Cuyo at Busuanga, ang mga Cuyunon ay may dugong Tsino kaya masisipag sila at matatalino sa kalakalan. Pagkakaingin ang kanilang paraan ng pagsasaka. Nagtatanim sila ng palay, mais, kamote, at ube. Pangalawang pinagkukunan ng kanilang ikinabubuhay ang pangingisda. Pangkat-pangkat ang mga Cuyunon kung magsaka, mangisda, at kahit sa maliliit na gawain tulad ng paglilinis ng bahay. Madalas na nag-uugnayan ang magkapitbahay at nag-iinuman ang mga kalalakihan matapos ang kanilang gawain. Sa kanila ng pagiging Kristiyano ng mga Cuyunon, laganap pa rin ang kanilang pagsamba sa kaluluwa ng mga yumao at mga ritwal ng mga babaylan. Ang ritwal na kanilang tinatawag na ''palasag'' ay ginaganap bago mahinog ang mga palay. Para naman sa pagpapagaling sa mga [[sakit|maysakit]], ginaganap ang taga-''blac'' upang paalisin sa katawan ng maysakit ang masamang ispiritu. Ang ''patulod-sarot'' naman ang ritwal para mapigilan ang paglaganap ng epidemya. Hindi sila naniniwala sa mga ibang tao. ====Bagobo==== Matatagpuan ang mga Bagobo sa mga baybayin ng golpo ng [[Davao]]. Maputi sila, may matipunong pangangatawan at malapad na mukha. Kulay-mais ang kanilang buhok na may natural na kulot. Itim ang kanilang mga mata na may bahagyang pagkasingkit. Sadyang inahit nang halos guhit na lamang ang kilay ng mga Bagobo. Makapal ang kanilang labi at bilugan ang baba. Ang mga Bagobo ang unang pangkat na nadatnan ng mga Espanyol sa Mindanao. Noong panahong iyon, nagkakalakalan na ang iba't ibang barangay ng Bagobo. Pangunahing ikinabubuhay nila ang pagsasaka dahil na rin malapit ang kanilang panahanan sa pinagkukunan ng tubig. Pinaghahalinhinan nilang itanim ang palay at mais. Walang malinaw na pagkakaiba ang mga gawain ng babae at lalaking Bagobo. Kapwa naghihimay ng hibla ng abaka ang babae at lalaki, gayundin sa paghahabi ng buslô. Napapangkat sa tatlo ang tradisyunal na lipunan ng mga Bagobo. Ang [[bayani]] ang mandirigma at ang [[datu]] ang pinuno ng mga ito. Minamana ang pagiging datu. Pangunahing tungkulin ng datu ang tumayong huwes, mag-ayos ng mga gulo at ipagtanggol ang pangkat. Ang mga mabalian o paring babae ang pangalawang uri sa lipunan. Sila ang matatandang babaing mahuhusay sa paghahabi. ====Yakan==== Nagtatanim sila ng palay, niyog, kamoteng kahoy, lansones at mais. May sistema ng pagpapalitan sa pagsasaka ang Yakan. Nagagawa sa maikling panahon ang pag-aararo dahil pinagtutulung-tulungan ng mga magkakamag-anak at magkakaibigan ito. Punong- puno ng mga tradisyunal na paniniwala at kaugalian ang kanilang mga gawain sa pagsasaka. May paniniwala silang ang palay ay may sultan at mga pinuno kaya kinakausap nila ang “Paring” palay upang mamuno sa iba pang mga binhing palay sa pagkakaroon ng masaganang ani. Kailangan ding tahimik sila habang nag-aani ng palay sa pangambang makatawag ng iangay at liparin palayo ang palay. Patriarka ang uri ng lipunang Yakan kung saan ang amana o ama ang pinakapuno ng pamilya. Napakalapit ng ugnayan ng magkakamag-anak kaya magkakalapit ang kanilang mga bahay at handang tumulong ang bawat isa sa sinuman sa kanila na magkakaroon ng kasawian o kaya naman kapag may kasiyahan. Maraming ipinagbabawal sa buhay ng mga Yakan. Ipinagbabawal sa kanila ang pagpapakasal sa magpinsang makalawa ngunit maaaring magpakasal ang magpinsang buo upang manatili ang yaman ng angkan. Maaaring magpakasal nang higit sa apat ang lalaking Yakan kung kaya niyang bigyan ang mga ito ng sapat na kabuhayan. Pinapayagan din sa kanila ang diborsiyo kung pumapayag dito ang lalaki. Ang mga Yakan lamang ang tanging pangkat na kapwa nagsususot ng malong ang lalaki at babae. Isinusuot ng lalaking Yakan ang malong sa kanyang ulo samantalang ipinupulupot naman ito ng mga babae sa kanilang baywang. ===Mga hindi-katutubong pangkat etniko=== *[[Tsina|Tsino]] *[[Espanya|Kastila]] *[[America|Amerikano]] *[[Saudi Arabia|Arabo]] *[[Indiya|Indiyano]] *[[Korea|Koryano]] *[[Hudyo]] *[[Mehiko|Mehikano]] *[[Hapon]]es [[Kategorya:Mga pangkat-etniko sa Pilipinas|*]] a3v7nggxr6mnl2jqui13tfbumyk2rpr 2165413 2165412 2025-06-19T08:32:08Z Cloverangel237 149506 Nagsaayos 2165413 wikitext text/x-wiki Ang tinatawag na mga '''pangkat-etniko''' sa [[Pilipinas]] ay maaring mabigyan-kahulugan na isang [[pagsasari]] o sariling pagkakakilanlan ng mga Pilipino batay sa kanilang [[lipi]], [[wika]], [[relihiyon]], o [[kasaysayan]]. Mula hilaga hanggang timog, ang pinakamarami sa mga pangkat na ito ay ang mga [[mga Ilokano|Ilocano]], [[mga Pangasinense|Pangasinense]], [[mga Tagalog|Tagalog]], [[mga Kapampangan|Kapampangan]], [[mga]] [[Bikolano|Bicolano]], at [[mga Bisaya|Bisaya]]. Pinaniniwalaang kabilang ang mga pangkat na ito sa lahing Austronesio o Malayo. ==Mga pangkat-etniko sa Pilipinas== Ang mga yamang tao ng bansang Pilipinas ay ang mamamayan nito. Pilipino ang tawag sa atin ngunit iba't iba ang pangkat na ating kinabibilangan at iba't iba rin ang tawag sa atin. Isa sa mga ninuno ang mga Aeta na tinatawag ding Negrito, Ayta, o Balugâ. Karaniwang naninirahan sila sa Luzon. Ito ay sa mga bung Zambales, [[Quezon]], [[Laguna]] at [[Cagayan]]. May naninirahan din sa mga bundok ng Panay at Negros. Tulad ng mga Aeta, ang mga Ifugao at Kalinga ay sa Luzon din naninirahan. Matatagpuan sila sa Mountain Province. Ang mga Ifugao ang nagtayo ng tanyag na hagdan-hagdang palayan dalawang libong taon na ang nakakaraan. Ang isa pang pangkat ng Pilipino sa Luzon ay ang mga Ilokano na karaniwang nakatira sa hilaga ng Luzon ngunit may mga Ilokano rin sa ibang bahagi ng Visayas at Mindanao. Naninirahan sila sa mga lugar na ito upang maghanapbuhay, mangalakal, o mag-asawa. Matitipid at masisipag sila. Matatagpuan naman sa kalagitnaan at katimugan ng Luzon ang mga Tagalog. Sila ang pangalawa sa pinakamalaking pangkat ng Kristiyano sa Pilipinas. Kilala rin ang mga Mangyan sa Luzon. Matatagpuan sila sa pulo ng Mindoro. Karamihan sa kanila ay may panlabas na anyo at paraan ng pamumuhay na payak at tulad pa rin ng ating mga ninuno. Iba-iba rin ang pangkat ng Pilipino sa mga pulo ng Visayas. Isa na rito ang mga Cebuano na may pinakamalaking pangkat sa nasabing rehiyon. Kilala sila sa katutubong awit na "Matud Nila" at sayaw na Rosas Pandan. Taga-Visayas din ang [[mga Ilonggo]]. Kilala naman sila sa katutubong awit na Dandansoy at sayaw na Cariñosa. Mga Waray naman ang pangkat ng Pilipino sa Leyte at Samar. Ang ilan sa mga ito ay ang mga Badjao, Maranao, Tausug, T'boli, at Manobo. Nakatira sa baybay-dagat ang mga Badjao. Matatagpuan sila mula Zamboanga hanggang Sulu. Pangingisda ang pangunahing hanap-buhay nila. Ang pangkat ng mga T'boli ay naninirahan sa Cotabato. Pagsasaka ang pangunahing ikinabubuhay nila. [Ang Pangkat ng Katutubong (etnikong) dumagat sa Rizal at Quezon]- Ang pangkat ng katutubong ito ay di-gaanong nakilala sa dahilang sila ay ibinilang na katulad sa mga Aeta at Negrito ng Luzon. Ang pangkat na ito ay naninirahan sa bulubunduking bahagi ng Rizal, Bulacan, Laguna, at Quezon na pawang bahagi ng kabundukan ng Sierra Madre. Sila ay nahahati sa dalawang uri. Ang una ay ang purong dumagat na nanatiling nakatira at nakabahag sa mga nabanggit na mga kabundukan at ang ikalawa ay tinatawag na redemtador o lahukang tagalog at dumagat na kilala sa katawagang katutubo na nakatira sa mataong lipunan sa Rizal at mga bahagi ng Quezon. Ang katutubong dumagat ay isa sa natirang lahi ng tao sa pilipinas na nabibilang sa uri ng taong Indiya dahil sa pagkakaroon ng kaugnayan ng mga salita at paniniwala nito sa matandang kabihasnan ng Indiya. Ang katawagan sa kanila na DUMAGAT ay maaaring nagmula sa salitang RUMAKAT/LUMAKAT/LUMAKAD na isang maidadahilan na sila ang isa sa unang tao sa Luzon na nakarating sa pamamagitan ng pagtawid sa tulay na lupa na nakadugsong sa Asya. Kung susuriin ang isa sa sinaunang lahi ng tao dito sa kapuluang Pilipinas ay nagmula sa indiya na pinatunayan ng kasulatan sa tanso (Laguna Copperplate inscriptions 822 A.D,), ang ibayong pag-aaral ng kultura at wika ng pangkat na ito ay magpapatibay sa panunuring na ito. Halimbawa ng pangungusap sa dumagat ay ang salin sa "magandang umaga sa inyong lahat" - "Masampat tabi abi di kitam mapesan!" Ayon sa kanilang pagkakaalam, ang salita nila ay nahahati sa dalawan-isang pangkaraniwan at isang pang matanda o pangmapitagan. Sa kasalukuyan tinawag itong "baybay"o pangkaraniwan at "Mangni" o pangmapitagan. ==Mga taal na pangkat-etniko== ===Mga pangunahing pangkat-etniko=== * [[Mga Ilokano]] * [[Mga Pangasinense]] * [[Mga Kapampangan]] * [[Mga Bikolano]] * [[Mga Bisaya]] * [[Moro]] * [[Mga Tagalog]] ===Mga pangkat-etniko sa Luzon=== Matatagpuan ang mga [[Tinguian]] sa [[Abra]]. Nagtatanim sila ng [[palay]] sa mga kapatagan at sa mga bai-baitang na palayan. Mahilig sila sa [[himig]], damit, at pagpapalamuti ng sarili. Naglalagay sila ng pinta o tatu, at iniitiman ang [[ngipin]] upang akitin ang napupusuan. Naniniwala ang mga Tinguian sa pagkakaroon ng isang asawa lamang. Itinuturing nilang pagkakasala ang pagtataksil sa asawa at pinapatawan ng malaking parusa ang sinumang muling nagtataksil. Walang parusa kung kusa ang paghihiwalay ng mag-asawa. ====Mangyan==== Naninirahan sa mga liblib na pook ng Mindoro ang mga [[Mangyan]]. Mahiyain silang tribo. Kayumanggi ang kanilang kulay, itim ang buhok, may maamong [[mata]] at katamtaman ang tangkad. May iba’t ibang tribu ng Mangyan. Tinatawag na Hanunuo ang isang grupo ng Mangyan na ang ibig sabihin, sila ang tunay na Mangyan. Kumukuha sila ng ikinabubuhay sa mga kagubatan, pangisdaan at kalakalan sa Mindoro. Sa kasalukuyan, sinauna pang [[baybayin|alpabeto]] ang gamit sa pagsulat ng mga pagpapantig. Ang ambahan ang kanilang natatanging [[panitikan]] na kanilang napanatili sa pamamagitan ng pag-ukit nito sa mga kutsilyo, mga kagamitan at sa mga lukas o lalagyan ng nganga. Ang mga Alangan o Mangyan sa hilaga ang purong Mangyan. Mayroon silang tipong Negrito. Sa mga kasukalan ng Mindoro sila nananahanan at [[kamote]] ang kanilang pangunahing pagkain. ====Ifugao==== Sa gitnang bahagi ng hilagang Luzon ang tirahan ng [[mga Ifugao]]. Galing ang bansag na Ifugao sa salitang "ipugo" na ang ibig-sabihin ay "mula sa mga [[burol]]." Ang karaniwang pamayanan ng mga Ifugao ay ang tumpok ng mga kwadradong [[kubo]] na natutukuran ng poste. Tulad ng ibang lipunan, mayroon ding mga ari-arian ang mga Ifugao. Ang mga mayaman at mga may titulo ang nag-aari ng maraming hinagdang palayan. Tuwing may pagdiriwang ang mayayaman tulad ng kasal o libing, masagana ang handaan. Sila ang gumawa ng Rice Terraces ng walang gamit na makina, ginawa ito sa pamamagitan ng kanilang mga kamay. ====Igorot==== Ang mga Igorot ay isang grupong etniko sa Pilipinas na matatagpuan sa Cordillera, sa isla ng Luzon, sa hilaga ng bansa. Mayroong anim na lalawigan sa Cordillera Administrative Region (CAR): ang Abra, Apayao, Benguet, Ifugao, Kalinga, at Mountain Province. Nag-iisang lungsod sa CAR ang lungsod ng Baguio. May anim na etnolinggwistikong grupo sa parte ng mga pook na pinapalagian ng mga Igorot: ang Bontoc, Ibaloi, Ifugao, Isneg (o Apayao), Kalinga, at Kankanaey. Ang mga Igorot ay kilala sa kanilang pagiging masipag, matatag, at tapat sa kanilang pinagmulan. May mga ugaling hindi basta-basta hinahayaang makuha ng iba ang kanilang mga namana o nakuhang mga kayamanan. Mahalaga sa kanila ang lupa, sapagkat ito ang pangunahing ikinabubuhay nila. Ang isang patunay nito ang Hagdan-hagdang Palayan ng Banawe sa isang tribu sa Ifugao. ====Kalinga==== Matatagpuan ang mga Kalinga sa pinakahilagang bahagi ng Luzon. Mahilig sila sa [[kulay|makukulay]] na pananamit at pamparikit. Napakahalaga sa kanila ng mga pampalamuting hiyas sa buong [[katawan]]. Ang ibinibigay na dote para sa ikakasal ay tinatawag na ballong o kalon. Bilang mga mandirigma at mamumugot, ginagawa ng mga Kalinga ang budong, isang kasunduang pangkapayapaan, upang maiwasan nila ang pakikidigma sa isa't isa. ====Itawes==== Matatagpuan ang mga [[Itawis]] sa timog-kanlurang bahagi ng Cagayan. Ang Itawes ay nagmula sa mga salitang 'I' at 'tawid' na nangangahulugang "mga tao sa kabila ng ilog". Kilala rin sila sa tawag na Itawit, Tawish, Itawi at Itaves. Karaniwang naninirahan ang mga Itawis sa isang pamayanan kasama ang [[mga Ibanag]] at may sarili din silang wika na ang tawag din ay Itawis. Pangunahing ikinabubuhay ng mga Itawes ang pag-aalaga ng hayop, pangangaso, pangingisda, paggawa ng [[alak]] at bulak-paghahabi, at pagsasaka. ====Kankana-ey==== Ang mga [[kankana-ey]] ang pangatlo sa pinakamalaking pangkat sa [[Lalawigang Bulubundukin|bulubunduking]] [[mga lalawigan ng Pilipinas|lalawigan]] ng hilagang Luzon. Maraming pangkat ang mga Kankana-ey, ang ilan sa kanila ay matatagpuan sa iba't ibang bahagi ng [[Benguet]] at maging sa iba't ibang bahagi ng La Union at malalapit na probinsiya, samantalang ang iba naman ay matatagpuan sa iba't ibang bahagi ng Mountain Province at mga lalawigang malapit dito. Halos walang ipinagkaiba ang dalawang pangkat na ito ng Kankana-ey sa kanilang anyo at hugis ngunit marami ang pinagka-iba sa kanilang pamumuhay at paniniwala. Pagsasaka ang pangunahing hanap-buhay ng mga Kankana-ey. Nagsasaka sila sa pamamagitan ng kaingin. Pangunahing pinagkukunan nila ng kabuhayan ang pangangaso at pangingisda. Hinuhuli nila ang usa at baboy ramo sa pamamagitan ng [[aso]] at lambat naman sa panghuhuli ng isda. Kadalasan ang kadangyan o baknang ang kalimitan na [[aristokrasya]] at ang mga matatanda ang may malaking udyok sa lipunan. Naniniwala sila sa pagkakaroon ng iisang asawa. Ang pamilya ang pangunahing yunit ng lipunan. Ang ama ang pinuno rito. Siya ang inaasahang magbibigay ng lahat ng ikabubuhay ng mag-anak. ====Ilongot==== Nangangahulugan na "mula sa gubat" ang pangalang [[Ilongot]], ang pangkat na matatagpuan sa kagubatan ng Isabela at Nueva Vizcaya. Kung minsan, tinatawag din silang Ilongotes o Ibilao. Mahilig silang gumamit ng pana na kanilang natutuhan sa mga Negrito. Nagsasaka ng palay, [[tabako]], [[saging]], kamote, at gulay ang mga Ilonggo. Nanghuhuli rin sila ng baboy-ramo, usa, at [[ibon]] sa gubat. Kanilang ipinagpapalit ng tela, kutsilyo at [[asin]] ang mga produktong ito sa mga nasa kapatagan. Sumasamba sa maraming diyos ang mga Ilongot. Bukod dito, sinasamba rin nila ang araw, kaluluwa ng mga namatay at iba pang kaluluwa ng kalikasan. Ang mga katangian ng isang ilonggo ay malumanay at malambing. ====Ibaloy==== Ang mga [[Ibaloy]] ay matatagpuan sa mga munisipalidad ng [[Kabayan, Benguet|Kabayan]], [[Bokod, Benguet|Bokod]], [[Sablan, Benguet|Sablan]], [[Tublay, Benguet|Tublay]], [[La Trinidad, Benguet|La Trinidad]], [[Itogon, Benguet]] at [[Tuba, Benguet|Tuba]] sa timog-silangan ng [[Benguet]]. Kasama sa wika ng mga Ibaloy ang ilang salitang Ilokano at Pangasinense. Ang mga Ibaloy ay [[kayumanggi]], mababa at may matipunong pangangatawan. Nakatira ang mga Ibaloy sa mga mabundok at [[bato|mabatong]] lugar. Gawa sa kogon o nipa ang karaniwang bahay ng mga Ibaloy. May pintuan itong nakaharap sa hilaga o silangan at walang bintana. Marami silang kasanayan para sa pag-aangkop sa kapaligiran tulad ng hagdang-hagdang taniman sa gilid ng bundok at pagpapatubig sa mga ito sa tulong ng mga tubong kawayan. Masisipag na magsasaka ang mga Ibaloy. Nagtatanim sila ng lahat ng uri ng gulay, ''strawberry'' at iba pang mga [[prutas]]. Mga lalaki ang naghahabi ng kanilang buslo. Dati, ang tungtong o konseho na binubuo ng baknang o mayayamang pangkat at matatalino ang nagpapasya sa pamayanan. May mga batas sila na sumasakop sa mga kaugalian sa kasal, diborsiyo, pagmamana, at mga krimen. Kinikilala rin nila ang kapangyarihan ng pambansang [[pamahalaan]]. Sa kasalukuyang panahon, nananatili pa rin ang kasal ng mga Ibaloy sa simbahang Katoliko ngunit sinusunod pa rin nila ang kasunduan ng anak na ipakakasal. Sa handaan, tradisyong Ibaloy pa rin ang nasusunod. ====Isneg==== Kilala rin sa tawag na Apayao o Ina-gang ang mga Isneg na matatagpuan sa Kalinga at Apayao. Karaniwan silang nagtatatag ng kanilang pamayanan sa matatarik na dalisdis at mabababang burol na malapit sa mga ilog. Bigas ang pangunahing pagkain ng mga Isneg. Maliban sa palay, nagtatanim sila ng [[mais]], kamote, taro, at túbo para sa paggawa ng [[basi]]. Ginagawa nila ang pagtatanim matapos ang ilang ritwal o seremonya ayon na rin sa kanilang paniniwala na kaugnay ng [[lupa]], [[gubat]], at [[ilog]] ang buhay. Ayon sa kanilang batas, ang pag-aari ng lupa ay batay sa pagiging una sa paggamit nito, aktwal na paggamit at pagtira rito at kung ito ay namamana. Naiiba ang anyo ng bahay ng mga Isneg sa mga bahay ng iba pang pangkat-etniko sa [[Cordillera]]. Hugis-bangka ang bahay ng mga Isneg na kanilang tinatawag na binuron. Maraming pamilya ang maaaring tumira sa binuron na may isang silid lamang. ====Ivatan==== Mga mamamayan ng [[Batanes]] ang mga [[Ivatan]]. Relihiyoso, masisipag, matitiyaga, magagalang at mapagkakatiwalaan ang mga Ivatan. {{Fact|date=Disyembre 2009}} Karaniwan sa kanila ang pagsusuot ng bakol, isang uri ng sombrero na gawa sa hinabing dahon ng palmera. Madalas na dinaraanan ng [[bagyo]] ang Batanes kaya mababang hugis-kahon ang mga bahay ng mga Ivatan. Gawa ito sa [[bato]], [[kogon]] at [[apog]]. Mayroon itong maliliit na bintana. Mga halamang-ugat ang kanilang itinatanim at ito rin ang kanilang pangunahing ikinabubuhay. Sa kasalukuyan, marami na ring mga Ivatan ang nakatapos ng kursong tulad ng inhinyeriya, medisina, edukasyon at iba pa. ====Isinay==== Matatagpuan ang mga Isinay sa [[Aritao, Nueva Vizcaya|Aritao]], [[Bayombong, Nueva Vizcaya|Bayombong]] at Dupax sa [[Nueva Vizcaya]]. Katulad ng mga Ivatan, hawig ang kanilang anyo sa [[mga Ainu]] ng bansang [[Hapon (bansa)|Hapon]] at nahahawig ang kanilang wika sa Pangasinense. Nabibilang ito sa mga diyalekto ng Ilokano. Kristiyano ang malaking bahagi ng populasyon ng mga Isinay. Bukod sa pagsasaka, isa pa rin sa kanilang pangunahing ikinabubuhay ang paghabi ng tela. ====Mga Tao ng Palawan==== {{main|Mga Tao ng Palawan}} === Mga pangkat-etniko sa Visayas === * [[Mga Ilonggo]] * [[Mga Waray]] * [[Mga Cebuano]] * [[Mga Karay-a]] * [[Mga Masbatenyo]] * [[Mga Romblomanon]] * [[Mga Cuyonon]] * [[Mga Aklanon]] ===Mga pangkat-etniko sa Mindanao=== ====Iranun==== Ang Iranun ay isang pangkat-etniko na katutubo sa Mindanao, Pilipinas, at sa kanlurang baybayin ng Sabah, Malaysia ( kung saan sila ay matatagpuan sa 25 mga nayon sa paligid ng Kota Belud at Lahad Datu distrito; din sa Kudat at Likas, Kota Kinabalu). Para sa mga siglo, ang mga Iranun ay likas na mula sa Kasultanan ng Maguindanao, sa timog Mindanao. Ang Iranun colonies ay kumalat na sa buong Mindanao, Sulu Archipelago at sa hilaga at silangang baybayin ng Borneo. Karamihan sa Iranun ay mga Muslim. Ang kanilang wika ay bahagi ng Austronesian pamilya, at pinakamalapit na nauugnay sa Maranao. Ang Iranun ay isa sa mga pinakalumang umiiral na tribung muslim sa Pilipinas. Iranuns ang mga unang tao na pumasok sa isang kasal pagkakahawig sa Shariff Aulia at Shariff Kabunsuan. Bai Sa Pandan ( Princess Pagunguwan, anak na babae ng Raha Urangguwan) at Bai Angintabu ayon sa pagkakabanggit. Ang kanilang matrimonyo kung saan si Sultan Kudarat isang Iranun ay direktang nakuha ang kanyang linya sa kanila. Iranun ay isang lahi ng bansa sa pagitan ng Karibang - Karingke Linya ng paglapag at huling mga Malay migrante. Ang unang pinuno ay si Raha Urangguwan. Ang pangalan ng kanilang lugar ( estado) ay Uranen. Ang mga Iranun ay naninirahan sa Parang, Sultan Kudarat, Matanog, Buldon, Barira, Sultan Mastura, Alamada at sa syudad ng Cotabato at Pagadian. ====Maranao==== Ang mga Maranao ay nakatira sa paligid ng Lawa ng Lanao&nbsp;– [[Lanao del Sur]], Lanao del Norte, [[Lungsod ng Marawi]] at [[Lungsod ng Iligan]]. "[[Lawa]]" ang kahulugan ng salitang "ranao" kung saan hinango ang kanilang pangalan. Ang Marawî ang tinaguriang lungsod ng mga dugong bughaw na Maranao. Sa malalaking bahay sila nakatira na may malalawak na pasilyo ngunit walang silid. Tanging ang mga dugong bughaw lamang ang pinapayagang manamit ng kulay [[ginto]]. Kadalasang makikita ang mga karaniwang Maranao na may dalang nakatiklop na banig pandanus. Kanila itong ginagamit sa sahig ng [[tahanan]] at sa mga [[moske]]. Buo pa rin at hindi naiimpluwensiyahan ang kulturang Maranao. Nananatili pa rin ang kanilang tunay na naiibang disenyo at kulay sa kanilang mga gawang ukit, damit at banig at sa kanilang mga kagamitang gawa sa [[tanso]]. ====T'boli==== Sa Cotabato matatagpuan ang mga T'boli. Nangangaso sila, nangingisda at nangunguha ng mga prutas sa kagubatan na kanilang ikinabubuhay. Kaingin ang sistema ng kanilang pagsasaka. Gumagawa sila ng tela para sa damit mula sa t'nalak na hinabi mula sa hibla ng [[abaka]]. Walang "[[pari]]" ang mga T'boli na gumaganap ng mga sagradong ritwal o nagsisilbing tagapamagitan sa tao at sa mga [[bathala]]. Kadalasang iniuukol ng mga kababaihan ang kanilang panahon sa pagpapaganda sa sarili. Nagpapahid sila ng pulot-pukyutan sa [[mukha]], nagsusuot ng maraming hikaw, kwintas, maliliit na kampanilya at binurdahang [[damit]]. Nagpapalagay ng tatu o hakang ang mga [[babae]]. Maaaring mag-asawa nang marami ang lalaking T'boli. ====Tausug==== Kinikilala sa katapangan at kahusayan sa pakikidigma ang mga Tausug. Hindi sila kailanman umuurong sa anumang labanan sapagkat para sa kanila, ang kaduwagan ay batik sa karangalan ng pamilya. Likas na mapagbigay at palakaibigan ang mga Tausug. Nalinang ang ugaling ito sa kanilang pakikipag-ugnayan at pakikipagkalakalan sa mga tao sa [[Timog-silangang Asya]]. May pagkakaiba ang mga [[Tausug]] na nasa mga burol na tinawag na tao-giniba at nasa mga dalampasigan na tinawag na tao-higad. Mangingisda ang mga nakatira sa malapit sa dagat at magsasaka naman ang mga nasa loobang bahagi. Naninisid ng perlas ang nasa may dalampasigan na kanilang ipinagpapalit ng seda, tanso at [[bakal]] sa mga taga-[[Borneo]] at [[Sabah]]. Kanila ring ipinagpapalit ang mga ito ng pagkain sa mga magsasaka. Ang kalakalang ito ang nagdala ng Islam sa [[Sulû]]. ====Badjao==== Ang pangkat na Badjao ay naninirahan sa Sulû, sa mga bayan ng Maubu, Bus-bus, Tanjung, Pata, Tapul, Lugus, Bangas, Parang, Maimbung, Karungdung at Talipaw. Tinatawag din silang Luaan, Lutaos, Bajau, Orang Laut, Samal Pal'u at Pala'u. Samal ang kanilang wika. Kahawig ng mga Samal ang kanilang kultura. May haka-hakang sila at ang mga Samal ay isang pangkat na nagmula sa Johore sa dakong timog ng pinensulang Malaya. Nakatira sila sa mga bangkang-bahay. Isang pamilya na may myembrong 2–13 miyembro ang maaaring tumira sa bangkang-bahay. Pangingisda ang pangunahin nilang hanapbuhay. Gumagawa rin sila ng mga vinta at mga gamit sa pangingisda tulad ng lambat at bitag. Ang mga kababaihan ay naghahabi ng mga banig na may iba't-ibang uri ng makukulay na disenyo. Magaling din silang sumisid ng perlas. Dahil malapit sa Tausug, karamihan sa kanila ay Muslim. Gayunpaman, naniniwala pa rin sila sa ''umboh'' o kaluluwa ng kanilang mga ninuno. ====Subanen==== Ang mga Subanen ay matatagpuan sa mga kabundukan ng [[Zamboanga del Norte]] at [[Zamboanga del Sur]]. Kayumanggi sila at may makapal at maitim na buhok. Naniniwala sila na sa iisang ninuno lamang sila nagmula. ====Cuyunon==== Ang mga Cuyunon ay naninirahan sa mga pulo ng Busuanga. Agutaya at Cuyo sa gitna ng [[Dagat Sulu]] sa silangan ng [[Palawan]] at timog-kanluran ng [[Panay]]. Ayon kay Padre Luis de Jesus, isa sa mga [[Kastila|Espanyol]] na nakarating sa Cuyo at Busuanga, ang mga Cuyunon ay may dugong Tsino kaya masisipag sila at matatalino sa kalakalan. Pagkakaingin ang kanilang paraan ng pagsasaka. Nagtatanim sila ng palay, mais, kamote, at ube. Pangalawang pinagkukunan ng kanilang ikinabubuhay ang pangingisda. Pangkat-pangkat ang mga Cuyunon kung magsaka, mangisda, at kahit sa maliliit na gawain tulad ng paglilinis ng bahay. Madalas na nag-uugnayan ang magkapitbahay at nag-iinuman ang mga kalalakihan matapos ang kanilang gawain. Sa kanila ng pagiging Kristiyano ng mga Cuyunon, laganap pa rin ang kanilang pagsamba sa kaluluwa ng mga yumao at mga ritwal ng mga babaylan. Ang ritwal na kanilang tinatawag na ''palasag'' ay ginaganap bago mahinog ang mga palay. Para naman sa pagpapagaling sa mga [[sakit|maysakit]], ginaganap ang taga-''blac'' upang paalisin sa katawan ng maysakit ang masamang ispiritu. Ang ''patulod-sarot'' naman ang ritwal para mapigilan ang paglaganap ng epidemya. Hindi sila naniniwala sa mga ibang tao. ====Bagobo==== Matatagpuan ang mga Bagobo sa mga baybayin ng look ng [[Davao]]. Maputi sila, may matipunong pangangatawan at malapad na mukha. Kulay-mais ang kanilang buhok na may natural na kulot. Itim ang kanilang mga mata na may bahagyang pagkasingkit. Sadyang inahit nang halos guhit na lamang ang kilay ng mga Bagobo. Makapal ang kanilang labi at bilugan ang baba. Ang mga Bagobo ang unang pangkat na nadatnan ng mga Espanyol sa Mindanao. Noong panahong iyon, nagkakalakalan na ang iba't ibang barangay ng Bagobo. Pangunahing ikinabubuhay nila ang pagsasaka dahil na rin malapit ang kanilang panahanan sa pinagkukunan ng tubig. Pinaghahalinhinan nilang itanim ang palay at mais. Walang malinaw na pagkakaiba ang mga gawain ng babae at lalaking Bagobo. Kapwa naghihimay ng hibla ng abaka ang babae at lalaki, gayundin sa paghahabi ng buslô. Napapangkat sa tatlo ang tradisyunal na lipunan ng mga Bagobo. Ang [[bayani]] ang mandirigma at ang [[datu]] ang pinuno ng mga ito. Minamana ang pagiging datu. Pangunahing tungkulin ng datu ang tumayong huwes, mag-ayos ng mga gulo at ipagtanggol ang pangkat. Ang mga mabalian o paring babae ang pangalawang uri sa lipunan. Sila ang matatandang babaing mahuhusay sa paghahabi. ====Yakan==== Nagtatanim sila ng palay, niyog, kamoteng kahoy, lansones at mais. May sistema ng pagpapalitan sa pagsasaka ang Yakan. Nagagawa sa maikling panahon ang pag-aararo dahil pinagtutulung-tulungan ng mga magkakamag-anak at magkakaibigan ito. Punong- puno ng mga tradisyunal na paniniwala at kaugalian ang kanilang mga gawain sa pagsasaka. May paniniwala silang ang palay ay may sultan at mga pinuno kaya kinakausap nila ang “Paring” palay upang mamuno sa iba pang mga binhing palay sa pagkakaroon ng masaganang ani. Kailangan ding tahimik sila habang nag-aani ng palay sa pangambang makatawag ng iangay at liparin palayo ang palay. Patriarka ang uri ng lipunang Yakan kung saan ang amana o ama ang pinakapuno ng pamilya. Napakalapit ng ugnayan ng magkakamag-anak kaya magkakalapit ang kanilang mga bahay at handang tumulong ang bawat isa sa sinuman sa kanila na magkakaroon ng kasawian o kaya naman kapag may kasiyahan. Maraming ipinagbabawal sa buhay ng mga Yakan. Ipinagbabawal sa kanila ang pagpapakasal sa magpinsang makalawa ngunit maaaring magpakasal ang magpinsang buo upang manatili ang yaman ng angkan. Maaaring magpakasal nang higit sa apat ang lalaking Yakan kung kaya niyang bigyan ang mga ito ng sapat na kabuhayan. Pinapayagan din sa kanila ang diborsiyo kung pumapayag dito ang lalaki. Ang mga Yakan lamang ang tanging pangkat na kapwa nagsususot ng malong ang lalaki at babae. Isinusuot ng lalaking Yakan ang malong sa kanyang ulo samantalang ipinupulupot naman ito ng mga babae sa kanilang baywang. ===Mga di-taal na pangkat-etniko=== *[[Tsina|Tsino]] *[[Espanya|Kastila]] *[[America|Amerikano]] *[[Saudi Arabia|Arabo]] *[[Indiya|Indiyano]] *[[Korea|Koryano]] *[[Hudyo]] *[[Mehiko|Mehikano]] *[[Hapon]]es [[Kategorya:Mga pangkat-etniko sa Pilipinas|*]] a0bta00cy59dcufsb2fz669pg5sjqa7 0 28579 2165411 2154809 2025-06-19T07:58:55Z 2406:2D40:9424:EC08:5CF8:1734:E629:84D8 Correction of the TV show 2165411 wikitext text/x-wiki {{Infobox person/Wikidata}} Si '''Adolfo "Ka Gerry" Geronimo''' ay isang sikat na TV host at dating politiko sa Pilipinas. Siya ay kasalukuyang host ng palatuntunang pang-agrikulturang [[Ating Alamin|Ating ''Alamin'']] na sumasahimpapaawid sa telebisyong PTV 4. {{DEFAULTSORT:Geronimo, Gerry}} [[Kategorya:Mga politiko ng Pilipinas]] {{Pilipinas-politiko-stub}} tddsh0osaoowg14r2ya1i0pivlnc2lp 0 46497 2165343 1390294 2025-06-18T14:12:41Z 119.94.7.139 2165343 wikitext text/x-wiki {{Orphan|date=Disyembre 2013}} Si '''Francisco M. Fronda''' (1896 &ndash; 1986) ay kinilalang "''Ama ng siyensiya ng Manukan sa Pilipinas''" at kinilalang "''Ama ng Industriyang Manukan sa [[Thailand]]''" mula sa Prinsesa ng Thailand noong 1982. Nakapagsulat siya ng mahigit na 500 na artikulo ukol sa manukan at iba pang hayop. Sa kanyang kontribusyon sa larangan ng agrikultura ang naging batayan ng paggawad sa kanya bilang ''Pambansang Siyentipiko'' noong 1984. Ipinanganak sa Santo Tomas, [[Aliaga, Nueva Ecija|Aliaga]], [[Nueva Ecija]] noong 22 Disyembre 1896. Nagkapagtapos siya ng ''Bachelor of Science in Agriculture'' sa [[Unibersidad ng Pilipinas]] taong 1919. Ipinagpatuloy ang pag-aaral at nagtapos ng ''Masters of Science'' (1920) at ''Ph. D. in Poultry Science'' (1922) mula sa Unibersidad ng Cornell sa [[Estados Unidos]]. Sa 60 taong pagtuturo at pag-aaral sa larangan ng manukan, hindi matatawaran ang naiambag ni Dr. Fronda sa industriya sa buong Pilipinas at maging sa Asya. Ilan sa kilalang aklat na kanyang naisulat ay ang seryeng "''Let us Raise''" para sa mga mag-aaral ng elementarya at mataas na paaralan. {{DEFAULTSORT:Fronda, Francisco}} [[Kategorya:Mga imbentor at siyentipiko ng Pilipinas]] {{stub|Agham|Pilipinas}} tnmd48x342qnor86cr6slyb4i9dw9z9 0 57803 2165416 2108725 2025-06-19T09:24:37Z Buszmail 67296 2165416 wikitext text/x-wiki [[Talaksan:Original bandurria.jpg|thumb|right|Isang bandurya.]] Ang '''bandurya'''<ref name=JETE>{{cite-JETE|Bandurya, ''bandurria'', ''bandore''}}</ref> ay isang uri ng maliit na [[gitara]]. Tinatawag na '''bandurista''' ang tumutugtog na bandurya o ng anumang maliit na gitara.<ref name=JETE/> ==Sanggunian== {{reflist}} {{Commonscat}} {{stub|Musika}} [[Kaurian:Instrumentong pangtugtugin]] [[Kaurian:Gitara]] [[Kategorya:Musika ng Pilipinas]] my73zbs8i3ac274ypfh2zsbdvgo181r 0 87829 2165356 1437932 2025-06-18T17:48:56Z 158.62.9.68 2165356 wikitext text/x-wiki == JAJSDJKAWJ HAHAHAPangalan == Nangangahulugan ang kanyang pangalan ng "pag-iisip pagkaraan ng isang kaganapan o gawain".<ref name=NBK>{{cite-NBK|Epimetheus, ''afterthought''}}, pahina .</ref><ref name=Gaboy>{{cite-Gaboy|''Afterthought''}}</ref> Pasumpungsumpong, padalusdalos o pabiglabigla ang kanyang paggawa, na dulot ng udyok, bugsok, o tulak ng damdamin. Hindi muna siya nag-iisip o nagmumunimuni bago gumawa ng isang bagay, o isang impulsibong diyos.<ref name=Gaboy/> == Paglalarawan == Bilang mga kakampi ni Zeus, naatasan siya at ang kapatid na si Prometheus sa gawaing paglikha ng mga taong lalaki at ng mga hayop ng mundo. Nagawa niyang lumikha ng mga hayop na may kaaya-ayang mga katawan at palamuting mga balahibo, kabibe, may lakas at tapang, at may mga matang nakatuon sa lupa. Subalit nang gagawin na ang taong lalaki, kinailangan niya ang tulong ng mas mapag-isip munang si Prometheus, sapagkat wala nang katangiang maisip si Epimetheus na maibibigay sa tao.<ref name=NBK/> == Mga sanggunian == {{reflist}} [[Kaurian:Mga Griyegong diyos]] [[Kaurian:Mga Romanong diyos]] [[Kaurian:Mga Titan]] {{stub}} r8caq0vb0c1vn1bq4al235iy9krth94 2165361 2165356 2025-06-19T00:06:32Z 112.202.117.18 Kinansela ang pagbabagong 2165356 ni [[Special:Contributions/158.62.9.68|158.62.9.68]] ([[User talk:158.62.9.68|Usapan]]) 2165361 wikitext text/x-wiki [[File:Pandora's gift to Epimetheus.jpg|thumb|250px| Inalok ni [[Pandora]] ang kahon kay Epimeteo.]] Si '''Epimeteo''' o '''Epimetheus''' ay isang diyos na [[Titano]] ayon sa [[mitolohiyang Griyego]]. Kapatid siya ni [[Prometheus]]. Hindi tulad ng ibang mga Titano, naging kakampi siya, kasama ng kapatid, nina [[Zeus]] at ng [[Labindalawang mga diyos ng Olimpo|iba pang mga diyos]] ng [[Bundok ng Olimpo]].<ref name=NBK/> == Pangalan == Nangangahulugan ang kanyang pangalan ng "pag-iisip pagkaraan ng isang kaganapan o gawain".<ref name=NBK>{{cite-NBK|Epimetheus, ''afterthought''}}, pahina .</ref><ref name=Gaboy>{{cite-Gaboy|''Afterthought''}}</ref> Pasumpungsumpong, padalusdalos o pabiglabigla ang kanyang paggawa, na dulot ng udyok, bugsok, o tulak ng damdamin. Hindi muna siya nag-iisip o nagmumunimuni bago gumawa ng isang bagay, o isang impulsibong diyos.<ref name=Gaboy/> == Paglalarawan == Bilang mga kakampi ni Zeus, naatasan siya at ang kapatid na si Prometheus sa gawaing paglikha ng mga taong lalaki at ng mga hayop ng mundo. Nagawa niyang lumikha ng mga hayop na may kaaya-ayang mga katawan at palamuting mga balahibo, kabibe, may lakas at tapang, at may mga matang nakatuon sa lupa. Subalit nang gagawin na ang taong lalaki, kinailangan niya ang tulong ng mas mapag-isip munang si Prometheus, sapagkat wala nang katangiang maisip si Epimetheus na maibibigay sa tao.<ref name=NBK/> == Mga sanggunian == {{reflist}} [[Kaurian:Mga Griyegong diyos]] [[Kaurian:Mga Romanong diyos]] [[Kaurian:Mga Titan]] {{stub}} g7042srujikj3mjg8hezmb7jp8okd2k 0 108892 2165409 2107138 2025-06-19T07:49:48Z Senior Forte 115868 Nilipat ni Senior Forte ang pahinang [[Talaan ng mga pinuno ng Unyong Sobyetiko]] sa [[Pinuno ng Unyong Sobyetiko]] mula sa redirect 2107138 wikitext text/x-wiki {{unreferenced|date=Abril 2024}} Itinatag ang '''Unyong Sobyetiko''' ng Dating Komisar [[Vladimir Lenin]]. Pagkatapos mamuno noong Enero 1924, sumunod sa kanya si Rykov at patulay ang unyon hanggang 1991 sa pamumuno ni Premiyer Mikhail Gorbachev. Ang mag sumusunod ay ang kumpletong listahan ng mga namuno sa Unyong Sobyetiko. == Mga premiyer ng Unyong Sobyetiko == {| class="wikitable" style="text-align:center" width="100%" ! width=5% |T# ! width=5% |A# ! width=50% colspan="2" |Pangalan ! width=20% |Simula ng termino ! width=20T%|Katapusan ng termino |- | colspan="6"|'''Tagapangulo ng Pambayang Komisar ng USSR''' |- | colspan="2" |1 | [[Vladimir Lenin]] | | 6 Hulyo 1923 | 21 Enero 1924 |- | colspan="2" |2 | [[Alexey Rykov]] | [[Talaksan:Bundesarchiv Bild 102-10691, Alexej Iwanowitsch Rykow.jpg|100px]] | 2 Pebrero 1924 | 19 Disyembre 1930 |- | colspan="2" |3 | [[Vyacheslav Molotov]] | [[Talaksan:Molotov.bra.jpg|100px]] | 19 Disyembre 1930 | 6 Mayo 1941 |- | colspan="2" |4 | [[Joseph Stalin]] | | 6 Mayo 1941 | 15 Marso 1946 |- | colspan="6"|'''Tagapangulo ng Konseho ng mga Ministro ng USSR''' |- | 4 | 1 | [[Joseph Stalin]] | | 19 Marso 1946 | 5 Marso 1953 |- | 5 | 2 | [[Georgy Malenkov]] | [[Talaksan:Georgy Malenkov 1964.jpg|100px]] | 6 Marso 1953 | 8 Pebrero 1955 |- | 6 | 3 | [[Nikolay Bulganin]] | | 8 Pebrero 1955 | 27 Marso 1958 |- | 7 | 4 | [[Nikita Khrushchev]] | [[Talaksan:Bundesarchiv Bild 183-B0628-0015-035, Nikita S. Chruchstschow.jpg|100px]] | 27 Marso 1958 | 15 Oktubre 1964 |- | 8 | 5 | [[Alexei Kosygin]] | [[Talaksan:Kossygin Glassboro.jpg|100px]] | 15 Oktubre 1964 | 23 Oktubre 1980 |- | 9 | 6 | [[Nikolai Tikhonov]] | [[Talaksan:No male portrait.svg|100px]] | 23 Oktubre 1980 | 27 Setyembre 1985 |- |10 |7 | [[Nikolai Ryzhkov]] | [[Talaksan:No male portrait.svg|100px]] | 27 Setyembre 1985 | 14 Enero 1991 |- | colspan="6"|'''Pinuno Kalihim ng USSR''' |- | 11 | 1 | [[Valentin Pavlov]] | [[Talaksan:No male portrait.svg|100px]] | 14 Enero 1991 | 22 Enero 1991 |- | 12 | 2 | [[Ivan Silayev]] | [[Talaksan:No male portrait.svg|100px]] | 6 Setyembre 1991 | 25 Disyembre 1991 |} {{Prime Ministers of Russia}} [[Kategorya:Mga Ruso]] [[Kategorya:Pamahalaan]] [[Kategorya:Kasaysayan ng Rusya]] hlq8kph04gcbh4vw8t3uvyj046hg5n9 0 124999 2165415 2125870 2025-06-19T09:13:04Z 2405:8D40:4882:E8AE:184A:5482:5FEB:1666 Kmi 2165415 wikitext text/x-wiki [[File:Watching you (Bangladesh).JPG|thumb|Ang pangkat etniko na mga Bengali sa [[Dhaka]], [[Bangladesh]]. Binubuo ang mga Bengali ng ikatlong pinakamalaking pangkat etniko sa mundo pagkatapos ng mga [[Tsinong Han]] at [[mga Arabe]].<ref>tinatayang nasa 300 milyon sa buong mundo (taya ng CIA Factbook 2014, sumasailalim ang mga bilang sa mabilis na paglago ng populasyon).</ref>]] [[File:Kirab budaya.jpg|thumb|Ang [[mga Javanes]] ng [[Indonesya]] ay ang pinakamalaking pangkat etnikong [[Austronesyo]].]] Ang '''ethnisidad''' o kakahahah '''t etniko''' ay pangkat ng mga [[Mga tao|tao]] na kinikila ang bawat isa sa batayan ng nakikitang binabahaging mga katangian na ipinagkakaiba sila mula sa ibang mga pangkat. Maaring mapabilang sa mga katangiang yaon ang isang karaniwang bansa ng pinagmulan, o karaniwang pangkat ng lipi, mga tradisyon, wika, lipunan, relihiyon, o pagtratong panlipunan.<ref name=":0">{{Cite book |last=Chandra |first=Kanchan |url=http://worldcat.org/oclc/829678440 |title=Constructivist theories of ethnic politics |date=2012 |publisher=Oxford University Press |isbn=978-0199893157 |pages=69–70 |language=en |oclc=829678440 |access-date=2020-09-11 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220730072314/https://www.worldcat.org/title/constructivist-theories-of-ethnic-politics/oclc/829678440 |archive-date=2022-07-30 |url-status=live}}</ref><ref>{{cite book |last1=People |first1=James |title=Humanity: An Introduction to Cultural Anthropology |last2=Bailey |first2=Garrick |publisher=Wadsworth Cengage learning |year=2010 |edition=ika-9 |page=389 |language=en |quote=In essence, an ethnic group is a named social category of people based on perceptions of shared social experience or one's ancestors' experiences. Members of the ethnic group see themselves as sharing cultural traditions and history that distinguish them from other groups. Ethnic group identity has a strong psychological or emotional component that divides the people of the world into opposing categories of 'us' and 'them'. In contrast to social stratification, which divides and unifies people along a series of horizontal axes based on socioeconomic factors, ethnic identities divide and unify people along a series of vertical axes. Thus, ethnic groups, at least theoretically, cut across socioeconomic class differences, drawing members from all strata of the population.}}</ref> Kadalasang ginagamit ng salitan ang katawagang etnisidad sa katawagang nasyon, partikular sa mga kaso ng [[Pagkamakabansa|nasyonalismong]] etniko.<ref>Marcus Banks, ''Ethnicity: Anthropological Constructions'' (1996), p. 151 "'ethnic groups' invariably stress common ancestry or endogamy". (sa Ingles)</ref> Maaring ipakahulugan ang etnisidad bilang isang kayariang minana o pinataw ng lipunan. Nakaugaliang bigyang kahulugan ang pagkasaping etniko sa pamamagitan ng nabahaging pamanang pangkalinangan, lipi, mitong pinagmulan, [[kasaysayan]], [[bayang sinilangan]], [[wika]], [[diyalekto]], [[relihiyon]], [[mitolohiya]], [[kuwentong-bayan]], [[rituwal]], [[Cuisine|lutuin]], [[Pananamit|istilo ng pananamit]], [[Art|sining]], o [[Anyo ng katawang pantao|pisikal na itsura]]. Maaring nagbabahagi ang mga pangkat etniko ng isang manipis o malawak na espektro ng henetikong lipi, depende sa pagkakalinlan ng pangkat, na may maraming pangkat na may pinaghalong liping henetiko.<ref>{{Cite web |date=2015-05-25 |title=Insight into Ethnic Differences |url=https://www.nih.gov/news-events/nih-research-matters/insight-into-ethnic-differences |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20210802034224/https://www.nih.gov/news-events/nih-research-matters/insight-into-ethnic-differences |archive-date=2021-08-02 |access-date=2021-08-02 |website=National Institutes of Health (NIH) |language=EN}}</ref><ref>{{Cite journal |last1=Banda |first1=Yambazi |last2=Kvale |first2=Mark N. |last3=Hoffmann |first3=Thomas J. |last4=Hesselson |first4=Stephanie E. |last5=Ranatunga |first5=Dilrini |last6=Tang |first6=Hua |last7=Sabatti |first7=Chiara |last8=Croen |first8=Lisa A. |last9=Dispensa |first9=Brad P. |last10=Henderson |first10=Mary |last11=Iribarren |first11=Carlos |date=2015-08-01 |title=Characterizing Race/Ethnicity and Genetic Ancestry for 100,000 Subjects in the Genetic Epidemiology Research on Adult Health and Aging (GERA) Cohort |url=https://www.genetics.org/content/200/4/1285 |url-status=live |journal=Genetics |language=en |volume=200 |issue=4 |pages=1285–1295 |doi=10.1534/genetics.115.178616 |issn=0016-6731 |pmc=4574246 |pmid=26092716 |archive-url=https://web.archive.org/web/20210802034231/https://www.genetics.org/content/200/4/1285 |archive-date=2021-08-02 |access-date=2021-08-02}}</ref><ref>{{Cite journal |last1=Salter |first1=Frank |last2=Harpending |first2=Henry |date=2013-07-01 |title=J.P. Rushton's theory of ethnic nepotism |url=https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/S0191886912005569 |url-status=live |journal=Personality and Individual Differences |language=en |volume=55 |issue=3 |pages=256–260 |doi=10.1016/j.paid.2012.11.014 |issn=0191-8869 |archive-url=https://web.archive.org/web/20210802034224/https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/S0191886912005569 |archive-date=2021-08-02 |access-date=2021-08-02}}</ref> == Terminolohiya == Hinango ang katawagang ''ethniko'' mula sa salitang [[Ancient Greek|Griygo]] na [[wikt:ἔθνος|ἔθνος]] ''ethnos'' (mas tumpak, mula sa pang-uring ἐθνικός ''ethnikos'',<ref>[https://www.perseus.tufts.edu/hopper/text?doc=Perseus%3Atext%3A1999.04.0057%3Aentry%3De%29qniko%2Fs ἐθνικός] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20210225035201/http://www.perseus.tufts.edu/hopper/text?doc=Perseus%3Atext%3A1999.04.0057%3Aentry%3De)qniko%2Fs|date=2021-02-25}}, Henry George Liddell, Robert Scott, ''A Greek-English Lexicon'', on Perseus (sa Ingles, Griyego)</ref> na hiniram ng [[Latin]] bilang ''ethnicus''). ==Araling etniko== Ang '''araling pang-etnisidad''' o '''araling etniko''' (Ingles: '''''ethnic studies''''') ay isang pag-aaral na interdisiplinaryo sa mga tao na rasyalisado ("nagkaroon ng mapagkakakilanlang [[lahi]]") sa mundo na may kaugnayan sa [[etnisidad]]. Umunlad ito noong ikalawang hati ng ika-20 dantaon bilang bahaging pagtugon sa mga pagsasakdal na ang mga disiplinang katulad ng [[antropolohiya]], [[kasaysayan]], [[wikang Ingles|Ingles]], [[etnolohiya]], araling pang-Asya, at [[orientalismo]] ay tigmak ng likas na pananaw na eurosentriko (nakatuon lamang sa [[Europa]]). Nilikha ang araling etniko upang maituro ang mga kuwento, mga kasaysayan, mga pagpupunyagi, at mga pananagumpay ng mga tao na may kulay ayon sa kanilang sariling mga patakaran. Nagmula ito bago pa ang panahon ng [[Kilusang pangkarapatang sibil|karapatang sibil]], kasing-aga ng dekada 1900. Sa panahong ito, ipinahayag ng tagapagturo at mananalaysay na si [[W. E. B. Du Bois]] ang pangangailangan ng pagtuturo ng kasaysayan ng mga itim.<ref>{{Cite book |last1=Tillman |first1=Linda |title=Encyclopedia of Educational Leadership and Administration |url=https://archive.org/details/encyclopediaofed0001unse_e1u5 |last2=Fenwick |first2=W. English |publisher=Sage Publications |year=2006 |isbn=9780761930877 |location=Thousand Oaks, CA, USA |language=en}}</ref> Bagaman, naging malawak na kilala ang araling etniko bilang pangalawang isyu na umusbong sa panahon ng karapatang sibil.<ref name="Anderson">{{Cite web |last=Anderson |first=Melinda D. |date=2016-03-07 |title=The Academic Benefits of Ethnic Studies |url=https://www.theatlantic.com/education/archive/2016/03/the-ongoing-battle-over-ethnic-studies/472422/ |access-date=2018-12-14 |website=The Atlantic |language=en-US}}</ref> == Mga sanggunian == {{reflist}} == Tingnan din == * [[Tribo]] [[Kategorya:Mga pangkat-etniko| ]] fqae4qowh7lie4e635be4lkvlgzm37g 0 132599 2165381 2030427 2025-06-19T02:30:45Z 58.69.182.193 2165381 wikitext text/x-wiki {{italic title}} {{Série manga}} Ang {{nihongo|'''''You're Under Arrest'''''|逮捕しちゃうぞ|Taiho Shichauzo|lead=yes}} ay isang [[manga na seinen]] mula sa bansang [[Hapon]]<ref>{{cite web|url=http://comics.ign.com/articles/649/649091p1.html|title=Zatch Bell Vol. 1 & 2 Review|date=Setyembre 8, 2005|publisher=IGN|accessdate=Hulyo 21, 2009}}</ref> na sinulat at ginuhit ni Kōsuke Fujishima at inilalathala nang baha-bahagi sa magasin na ''Afternoon'' ng [[Kodansha]] mula 1986 hanggang 1992. Nakasentro ang istorya sa isang kathang-isip na himpilan ng pulis sa [[Sumida, Tokyo]] na ang mga opisyales nito ay nagsasagupa ng mga kriminal sa araw-araw habang pinapanatiling ligtas ang mga tao. Mayroon ito magkahalong drama at aksyon na may ilang komedya at patawa. Nagkaroon din ito ng mga adaptasyon sa [[anime]] at drama sa telebisyon. === Mga taohan sumiganap === Pulis Opisyal '''Natsumi Tsujimoto''' bose: Sakiko Tamagawa (Haponesa) at Pinky Rebucas Pulis Opisyal '''Miyuki Kobayakawa''' boses: Akiko Hiramtsu (Haponesa) at Kathyin Masilungan '''Kachō''' boses Issei Masamune: (Haponesa) at Jay De Castro Pulis Opisyal '''Ken Nakajima''' boses: Bin Shimada (Haponesa) at Noel Magat Hepe Opisyal '''Shōji Tōkairin''' boses: Tomokazu Seki (Haponesa) at Jay De Catro Pulis Opisyal '''Yoriko Nikaidō''' boses: Etsuko Kozakura (Haponesa) at Sherwin Revister Pulis Opisyal '''Aoi Futaba''' chan boses: Rica Matsumoto ng JAM Project Magaawit Grupo (Haponesa) at Sherwin Revister == Mga sanggunian == {{reflist}} == Mga panlabas na link == * [http://www.animenewsnetwork.com/encyclopedia/manga.php Anime News Network Encyclopedia] {{in lang|en}}&nbsp;— website ng [[Anime News Network]]. [[Kategorya:Serye ng manga]] [[Kategorya:Mga dramang pantelebisyon mula sa Hapon]] [[Kategorya:Mga serye ng anime]] tmralu3i5hjqty06av94ver0j66knev 0 154463 2165364 2165327 2025-06-19T00:44:10Z WayKurat 2259 [[w:Help:Reverting|Ibinalik]] ang mga pagbabago ni [[Special:Contributions/216.247.82.67|216.247.82.67]] ([[User talk:216.247.82.67|Usapan]]) patungo sa huling rebisyon ni [[User:Superastig|Superastig]] 2164288 wikitext text/x-wiki {{About|dating inkarnasyon ng DZMM ng ABS-CBN mula 1986 hanggang 2020|kasalukuyang inkarnasyon ng DZMM na pinamamahala ng Media Serbisyo Production Corporation|DWPM}} {{Infobox radio station | name = DZMM | above = | callsign = | logo = DZMM.svg | logo_size = | logo_alt = | logo_caption = | image = | image_alt = | caption = | city = [[Lungsod Quezon]] | area = [[Malawakang Maynila]] at mga karatig na lugar | frequency = 630 kHz | rds = | branding = DZMM Radyo Patrol 630 | languages = [[Wikang Filipino|Filipino]] | format = [[:en:Dark (broadcasting)|Hindi Aktibo]] | subchannels = | network = | affiliations = | owner = [[ABS-CBN Corporation]] (1953-1972; 1986-2020)<br>[[Radio Philippines Network]] (1973-1986) | sister_stations = [[DWRR-FM|MOR 101.9 Manila]] <br> [[DWWX-TV|ABS-CBN 2]] <br> [[DWAC-TV|S+A 23]] | founded = | airdate = {{start date and age|1953|10|19}} (bilang DZAQ 620/960) <br> {{start date and age|1956}} (DZXL 960/620, DZYK, DZWL, DZMY, DZYL at ang unang DZMM) <br> {{start date and age|1973}} (bilang DWWW 620) <br> {{start date and age|1978}} (bilang DWWW 630) <br> {{Start date and age|1986|07|22}} (bilang pangalawang DZMM)<ref>http://sc.judiciary.gov.ph/jurisprudence/2008/october2008/133347.htm</ref> | last_airdate = {{End date and age|1972|9|23}} (bilang DZAQ, DZXL, DZYK, DZQL, DZMY, DZYL, DWWW, DZOA, at ang unang DZMM) <br>{{End date and age|1986|2|24}} (bilang DWWW)<br>{{End date and age|2020|5|5}} ([[Kontrobersiya sa pagpapanibago ng prangkisa ng ABS-CBN|legislative franchise lapsed]]; bilang pangalawang DZMM) | former_callsigns = DZAQ 620/960 (1953–1972) <br> DZXL 960/620 (1956–1972) <br> DWWW 620/630 (1973–1986) | former_names = | former_frequencies = 620 kHz (1953–1972, 1973 to 1979) <br> 960 kHz (1956–1972) <br> 830 kHz (1956–1972) <br> 1160 kHz (1956–1972) <br> 1340 kHz (1956–1972) <br> 1000 kHz (1956–1972)<ref name="judiciary1">[http://sc.judiciary.gov.ph/jurisprudence/2008/october2008/133347.htm ''refer to 1'']</ref> | callsign_meaning = '''M'''alayang '''M'''amamayan<br>(dating tatak) o '''M'''etro '''M'''anila | licensing_authority = | facility_id = | class = A | power = 50,000 watt | erp = 100 kilowatt | haat = | coordinates = | translators = | repeaters = | webcast = | website = {{URL|dzmm.abs-cbn.com}} | child = | embed_header = | embedded = }} Ang '''DZMM''' (630 [[:en:AM broadcasting|AM]]) sumasahimpapawid bilang '''DZMM Radyo Patrol 630''' ay ang punong himpilang sa AM ng [[ABS-CBN Corporation]]. Ang mga studio nito ay matatagpuan sa [[ABS-CBN Broadcasting Center]], Sgt. Esguerra Ave., corner Mo. Ignacia Ave., Diliman, [[Lungsod ng Quezon]], at ang aming transmitter ng ay matatagpuan sa Brgy. Panghulo, Obando, Bulacan. ==Kasaysayan== ===Maagang taon=== Naitatag noong 19 Oktubre 1953, Ang DZAQ, ang unang hinalinhan DZMM ay ang kauna-unahang himpilan ng radyo na itinatag ng dating ABS (Alto Broadcasting System, na pagmamay-ari ng pamilyang Quirino sa ilalim ng anak ni Pangulong [[Elpidio Quirino]] na si Antonio. Ito ay nagsimula sa isang eksperimental na himpilan na DZBC bago mag-1953. Itinampok sa himpilang ito sa mga unang panahon ang balitaan, aliwan at musikahan sa AM format, na naging basehan din ng DZAQ-TV 3, hanggang sa magsanib ang ABS at CBN upang makabuo ng bagong "network" noong 1967. Nilipat ang DZAQ sa DZXL (pagaari ng CBN), 960 kHZ isang tagapagbalita sa radyo ng isa pang AM lamang pinangalanan bilang DZXL Radyo Patrol, ang himpilan ng ABS-CBN hanggang sa pagsiklab ng Batas Militar noong 1972. Subalit noong gabi ng 23 Setyembre 1972, ang himpilang DZXL, DZYK at DZAQ-TV ay nawala sa himpapawid, nang samsamin ng Metrocom ang ABS-CBN broadcast complex dalawang araw pagkatapos ihayag ni Pangulong Ferdinand Marcos ang Batas Militar. Nadakip din ang mga personalidad ng DZAQ / DZXL personalities, dahilan sa mahigpit na sensura, nang nawala ito sa himpapawid, dalawang taon matapos ang sapilitang pagsasara ng lahat at telebisyon na mga estasyon ng radyo. Noong 1974, nagsimulang sumahimpapawid ang DWWW, ang isang sister AM station ng Kanlaon Broadcasting System (KBS) na naglalaman ng hindi lamang sa mga balita, ngunit din pampublikong serbisyo at mga programa ng musika bilang anchors well.Veteran at bagong recruits tulad ng Johnny de Leon, Rod Navarro, Noli de Castro at Vic Morales ang ilang mga announcers ng estasyon, dumating sa DWWW sa oras na iyon. Nang dumating ang taong 1986 EDSA Revolution ay nagsimula para sa tatlong araw, repormistang rebelde stormed sa RPN broadcast kumplikadong bilang DWWW knocked off mula sa hangin sumusunod na ang makunan ng channel 4 sa umaga ng 24 Pebrero 1986. Sa katapusan, ang parehong DWWW at DWOK ng BBC ay malayo ng pamahalaan. ===Ang pagbabalik ng ABS-CBN=== Ang tuluyang pagbagsak ng rehimeng Marcos ay ang dahilan upang magbalik ang ABS-CBN sa himpapawid. Noong Hulyo 1986, ibinalik ng bagong buong [[Komisyong Pampanguluhan sa Mabuting Pamahalaan]] (PCGG) ang dalawang himpilan ng radyo na, DWWW ng RPN at DWOK ng BBC sa ABS-CBN . Ang DWWW ay pinalitan ito ng DZMM at bumalik ito sa himpapawid matapos ang halos 14 na taong pagkawala nito. Si Lito Balquierda Jr, Bise-Presidente para sa Radio, ang nanguna sa pagbabalik ng higanteng network sa broadcast industry ng bansa. Ang network na nagsimulang mag-recruit ng parehong nakaranas at bagong empleyado kabilang Radyo Patrol Reporters (tagapag-ulat). Ang kanilang unang studios ay matatagpuan sa Gusaling Chronicle sa Pasig (kung saan kasalukuyang matatagpuan ang mga tanggapan ng Benpres Corporation). Pagkatapos ng ilang araw ng masusing pagpaplano, ang DZMM ay bumalik sa himpapawid, na may tagline na "Ang Himpilan ng Malayang Mamamayan" noong ika-22 ng Hulyo 1986. Si Tiya Dely Magpayo ay ang kauna-unahang brodkaster na nagpasimula ng pagbabalik ng DZMM sa himpapawid sa pamamagitan ng kanyang palatuntunang Dear Tiya Dely, na sinusundan ng iba pang mga beteranong mga anchors tulad nina Jun Ricafrente , Rene Jose , at Noli de Castro, kasama din ang mga bagong-kasapi na mga babaeng mga brodkaster na sina Gel Santos-Relos , Mel Tiangco at Angelique Lazo pati na rin ang mga baeteranong sina Ka Ernie Baron at Kuya Cesar. Ang Knowledge Power, ang kauna-unahang full-length na palatuntunang panradyo sa DZMM ay nagsimulang nagsahimpapawid, Ito rin ay ang kauna-unahang iskolastikong programa sa AM radio. Tulad sa mga nakalipas na mga panahon, naipagpatuloy ng DZMM ang tradisyon ng mga matipuno DZAQ / DZXL ABS-CBN Radyo Patrol (field reporters) ng '60s at ng mga unang sigwada ng dekada '70 upang mapahasa ang kapabilidad ng himpilan na maglingko sa publiko. Sa pangunguna ni Jun Ricafrente, na isa sa mga orihinal na kasapi ng pangkat, nagsimulang mag-hire ng mga bagong kasapi. Ang mga kauna-unahang mga bagong kasapi ng Radyo Patrol Reportorial Team ay sina Claude Vitug , Emil Recometa , Lito Villarosa at Neil Ocampo . Noong Oktubre 1986, ang himpilang ito ay lumipat sa kanyang kasalukuyang studios sa ABS-CBN Broadcast Center sa [[Lungsod Quezon]]. Noong 1987, ipinakilala ang kauna-unahang tandem sa AM radio. Sina Mel Tiangco at Jay Sonza ay ang host ng Mel & Jay at kaagad pumatok sa mga tagapakinig at tumagal ng ilang taon. Ito ay din sa parehong taon kapag DZMM bumuo ng isang kapuna hanay ng mga talento ng radyo, kabilang Ted Failon , Korina Sanchez , Frankie Evangelista at Neil Ocampo . Noong taong ding yaon nang kinubkob ng mga manghihimagsik mula sa militar ang himpilan. Gayunman, ang DZMM ay nagpatuloy pa rin itong magsahimpapawid upang maghatid ng mga balita sa publiko. Ang booth ay inilipat na sa isang sikretong lugar at agad na naipagpatuloy ang pagsasahimpapawid. Ted Failon sumali DZMM's roster ng broadcasters sa 1990 at nagkaroon ng isang programa sa estasyon ng may karapatan Gising Pilipinas na dating aired araw araw sa 2-4:00. DZMM reporters sakop ang pinakamalaking kaganapan sa huli 80's at sa maagang 90's tulad ng MV Doña Paz trahedya, kamatayan ng Ferdinand Marcos at Gulf War . ===Pampublikong serbisyo sa radyo=== Sa 1991, Aksyon Ngayon, ang kauna unahang programa sa AM radio tapat lamang sa mga pampublikong serbisyo ay nilikha. Unang iniduong sa pamamagitan Korina Sanchez at Ted Failon , Aksiyon Ngayon kaagad soared sa tuktok ng listahan ratings. Dahil sa libo ng mga mas mababa-masuwerte Kapamilyas flocking sa estasyon na humihingi ng tulong mula sa Aksiyon Ngayon, ang executive nagpasya na lumikha ng DZMM Public Service Center, ang unang kailanman hiwalay na tanggapan ng eksklusibo nilikha para sa mga pampublikong serbisyo sa pamamagitan ng isang lokal na estasyon ng AM. Sa kasalukuyan, ang Aksiyon Ngayon ay iniduong sa pamamagitan ni Fr. Tito Caluag at Kaye Dacer may Zaldy Naguit . Sa 5 Nobyembre 1993, inilunsad ng DZMM Pulis, Pulis Kung Umaksiyon, Mabilis. Ang programa ay unang iniduong sa pamamagitan ng mga icon broadcast, Kabayan Noli de Castro, Jay Sonza, at Mel Tiangco . Ito ay nilikha upang panatilihin ang pampublikong kaalaman sa mga gawain ng Philippine National Police . Ito rin ay naging isang venue para sa mga komento at mga hinaing ng mga pampublikong pakikinig sa mga isyu tungkol sa mga enforcers batas. Sa 1995, DZMM won ang KBP Golden Dove awards para sa Best AM Radio Station. Ito ay din sa parehong taon kapag DZMM ginawa ang mga award-winning Radio Documentary, Ang Kasaysayan ng Radyo sa Pilipinas - ang unang kailanman radio espesyal na nanalo ng tatlong major awards mula sa tatlong tanyag award-pagbibigay ng mga katawan. Ang dokumentaryo ay ipinagkaloob sa mga award Lorenzo Ruiz ng CMMA, Best Radio Program pagtataguyod ng Kultura at Sining sa pamamagitan ng KBP, at Best Radio Program sa pamamagitan ng mga Award Golden Pearl. DZMM muli ay ipinahayag Best AM Radio Station ng KBP Golden Dove Awards sa 1996. Sa Nobyembre 5, Jeep ni Erap ay pormal na inilunsad sa DZMM. Ang pagkatapos ay vice-president Joseph Estrada mismo iniduong sa programa na uusapan mga isyu tungkol sa masa. Gayundin, sa 1996, DZMM ay naging ang unang lokal na estasyon ng AM na ginawang magagamit sa World Wide Web sa kanyang pagsama sa mga ABS-CBN website. Lahat ng programa ng estasyon ay broadcast live at maaaring masaya sa pamamagitan ng lahat ng mga Pilipino sa buong mundo via [[:en:The Filipino Channel|TFC]]. ==Mga Programa== {{main|Talaan ng mga palabas ng DZMM/DZMM TeleRadyo}} == Mga kaugnay na artikulo == * [[ABS-CBN]] * [[ABS-CBN News and Current Affairs]] * [[DWRR-FM|MOR 101.9]] * [[DZMM TeleRadyo]] ==Mga sanggunian== {{Reflist}} ==External links== *[http://philippines.mom-rsf.org/en/media/radio/ Media Ownership Monitor Philippines – Radio] by VERA Files and [[Reporters Without Borders]] {{ABS-CBN}} {{ABS-CBN News and Current Affairs}} {{Metro Manila Radio}} [[Kategorya:Mga himpilang panradyo sa Kalakhang Maynila]] 33xtiv3s0f27p2asdzqkri3koqeqcdl 10 155129 2165393 2159740 2025-06-19T04:00:36Z Superastig 11141 Ayusin ang mga kategorya. 2165393 wikitext text/x-wiki {{Navbox | name = ABS-CBN | title = [[ABS-CBN Corporation]] | state = {{{state|<includeonly>collapsed</includeonly>}}} | bodyclass = hlist | above = *[[Mark Lopez (Filipino executive)|Martin López]] (Chairman) *[[Eugenio Lopez III]] (Chairman emeritus) | group1 = Key figures | list1 = {{Navbox|subgroup | group1 = Founders | list1 = *[[James Lindenberg]] *[[Antonio Quirino]] *[[Eugenio Lopez Sr.]] *[[Fernando Lopez]] | group2 = Executives | list2 = *[[Mark Lopez (Filipino executive)|Martin López]] (Chairman) *[[Eugenio Lopez III]] (Chairman emeritus) *[[Carlo Katigbak]] (President and CEO) *[[Cory Vidanes]] *[[Charo Santos-Concio]] *[[Freddie M. Garcia]] (Board member) *[[Johnny Manahan]] }} | group2 = TV and studio | list2 = {{Navbox|subgroup | group1 = Broadcast | list1 = *[[ABS-CBN]] **[[ABS-CBN Regional]] *Radyo Patrol *[[My Only Radio]] *[[ABS-CBN Sports and Action|S+A]] | group2 = Global | list2 = *[[ABS-CBN News Channel]] *[[Cinema One]] *[[DZMM-AM|DZMM Radyo Patrol]] *[[DZMM TeleRadyo]] *[[Metro Channel]] *[[DWRR-FM|My Only Radio for Life!]] *[[Myx TV]] *San Francisco International Gateway *[[ABS-CBN Sports and Action|Sports+Action]] *[[The Filipino Channel]] *[[The Filipino Channel|TFC IPTV Video On Demand]] *[[The Filipino Channel|TFC PPV]] *[[The Filipino Channel|TFC.tv]] | group3 = Films and music | list3 = *[[Star Cinema|ABS-CBN Film Productions]] *[[Star Cinema|Star Creatives Television]] *[[Star Cinema]] *[[Star Cinema|Star Cinema Productions]] (45%) *[[Star Music]] | group4 = [[Niche market]] | list4 = {{Navbox|subgroup | group1 = Divisions/subsidiaries | list1 = *[[ABS-CBN Publishing]] *[[ABS-CBN Sports]] *[[Cinema One Originals]] *[[Creative Programs]] *[[Skylight Films]] | group2 = Specialty channels | list2 = *[[ABS-CBN News Channel]] *[[ABS-CBN Sports and Action|ABS-CBN Sports+Action HD]] *[[Cinema One]] *[[Fox Action Movies]] *[[Fox Family Movies]] *[[Jeepney TV]] *[[Kix (Asian TV channel)|Kix]] *[[Liga (TV channel)|Liga]] *[[Metro Channel]] *[[Myx]] *[[Thrill (TV channel)|Thrill]] *[[TVN (Timog Korea)|TVN]]}} }} | group3 = Pay TV | list3 = *[[Sky (cable company)|Sky]] (59.4%) **[[Destiny Cable]] **[[SkyCable]] **[[Sky Direct]] **[[Sky On Demand]] **[[Sky (cable company)|Sky PPV]] | group4 = New business | list4 = {{Navbox|subgroup | group1 = [[ABS-CBN Convergence]] (69.3%) | list1 = *[[ABS-CBN Mobile]] *[[ABS-CBN TV Plus]] **[[Asianovela Channel]] **[[Cine Mo!]] **[[DZMM TeleRadyo]] **[[Kapamilya Box Office]] **[[Knowledge Channel]] **[[Movie Central (Philippine TV channel)|Movie Central]] **[[O Shopping]] **[[Yey!]] | group2 = Other businesses | list2 = *[[Chicken Pork Adobo]] *[[Kidzania Manila]] (73%) *[[O Shopping]] (50%) *[[ABS-CBN Digital Media|One Music PH]] *[[Sky Direct]] *[[Sky (cable company)|Sky Mobi]] *[[Sky On Demand]]}} | group5 = [[List of assets owned by ABS-CBN Corporation|Other assets]] | list5 = *[[ABS-CBN Broadcasting Center]] **[[Dolphy Theater]] **[[Millennium Transmitter]] *[[ABS-CBN Digital Media]] **[[ABS-CBNnews.com]] **[[IWant]] *[[ABS-CBN Lingkod Kapamilya Foundation|ABS-CBN ''Lingkod Kapamilya'' Foundation]] **[[Bantay Bata]] *[[ABS-CBN News]] *[[ABS-CBN Philharmonic Orchestra]] *[[AMCARA Broadcasting Network]] (49%) *[[Dreamscape Entertainment Television]] *[[ELJ Communications Center]] **[[ABS-CBN Film Archives]] *[[Kakao|Kakao (Philippines)]] (50%) *[[Restaurant 9501]] *[[Sky (cable company)|Sky Broadband]] *[[Star Magic]] }}<noinclude> {{collapsible option}} [[Kategorya:Padron ng mga kumpanyang pagsasahimpapawid]] </noinclude> oz60ngcspvnb1y7ml8fmlmelie7r8id 10 157007 2165395 2159733 2025-06-19T04:06:20Z Superastig 11141 Ayusin ang mga kategorya. 2165395 wikitext text/x-wiki {{Navbox | name = TV5 | title = [[TV5 Network (company)|TV5 Network]] | style = {{{state|collapsed}}} | bodyclass = hlist | above = '''Punong Tanggapan:''' [[TV5 Media Center]], [[Lungsod ng Mandaluyong]] ;Founder : [[Chino Roces]] ;Chairman : [[Manuel V. Pangilinan]] ; President and CEO : [[Chot Reyes]] | group1 = Divisions | list1 = * [[Alagang Kapatid Foundation]] * [[Digital5]] * [[News5]] * [[Alagang Kapatid Foundation|Rescue5]] * [[One Sports]] | group2 = Subsidiaries and affiliates | list2 = * [[Cignal TV]] * [[MediaQuest Holdings]] * [[Nation Broadcasting Corporation]] * [[TV5 Network#Pilipinas Global Network Ltd.|Pilipinas Global Network Ltd.]] | group3 = Flagship radio stations | list3 = * [[DWFM|Radyo5 92.3 News FM]] | group4 = Radio networks | list4 = * [[Talaan ng mga himpilan ng TV5|Radyo5 stations]] | group5 = Flagship TV stations | list5 = * [[DWET-TV|TV5 Manila]] * [[DWNB-TV|5 Plus 41 Manila]] ** [[Talaan ng mga himpilan ng TV5|Other stations]] | group6 = Broadcast television networks | list6 = * [[TV5 (Philippine TV network)|TV5]] ([[Talaan ng mga palabas ng TV5|Programa]]) * [[5 Plus]] ([[Talaan ng mga palabas ng 5 Plus|Programa]]) | group7 = [[Satellite television|Satellite television networks]] | list7 = * [[Colours (TV channel)|Colours]] * [[One News (Pilipinas)|One News]] * [[One PH]] * [[One Sports (TV channel)|One Sports]] * [[PBA Rush]] * [[Sari-Sari Channel]] | group8 = Internet and Social Media | list8 = * [[News5|InterAksyon]] * [[Sports5|Sports5.ph]] * [[TV4ME Philippines]] * [[News5|News5 Everywhere]] | group9 = Defunct Services | list9 = * [[AKTV]] * [[AksyonTV]] * [[Bloomberg TV Philippines]] * [[Dream FM Network]] * [[Hyper (TV channel)|Hyper]] * [[Weather Information Network]] * [[Balut Radio]] | group10 = [[International|International channels]] | list10 = * [[Kapatid Channel]] * [[AksyonTV|AksyonTV International]] | below = ;Annual revenue : {{increase}} [[Philippine peso|PHP]]2.31 billion ([[Fiscal year|FY]] 2011) ;Total assets : {{increase}} PHP8.84 billion (FY 2011) ;Website : [http://www.tv5.com.ph www.tv5.com.ph] <!--- READ: ...signed a three-year '''output deal''' with FOX International Channels with [[Fox International Channels]] to air ABC/TV5 shows on Fox Filipino. ---> <!---DEFINITION OF JOINT VENTURE: A contractual agreement JOINING (as in combining the ompanies into one and not by mere partnering) together two mor more parties for the purpose of executing a particular business undertaking. All parties agree to share in the profits and losses of the enterprise.---> <!---DEFINITION OF OUTPUT CONTRACT: A contract in which you promise to deliver your entire output to the other party who promises to accept it contract - a binding agreement between two or more persons that is enforceable by law ---> }}<noinclude> {{collapsible option}} [[Kategorya:Padron ng mga kumpanyang pagsasahimpapawid]] </noinclude> mud99hsw4igcsy4youg99cqhp5iifhi 10 158352 2165394 2159731 2025-06-19T04:03:04Z Superastig 11141 Ayusin ang mga kategorya. 2165394 wikitext text/x-wiki {{navbox | name = GMA Network | title = [[GMA Network (kompanya)|GMA Network]] | state = {{{state|autocollapse}}} | bodyclass = hlist | image = | above = '''Punong Tanggapan:''' [[GMA Network Center]], [[Lungsod ng Quezon]] | group1 = Mga Mahahalagang Tao | list1 = {{Navbox|subgroup | group1 = Founder | list1 = * [[Robert Stewart (entrepreneur)|Robert Stewart]] | group2 = Tagapamahalang Ehekutibo | list2 = * [[Felipe Gozon]] (Tagapangulo at CEO) * Gilberto R. Duavit Jr. (Pangulo and COO) * [[Artemio Panganiban]] (Lupon ng mga Direktor) }} | group2 = Broadcast | list2 = {{Navbox|subgroup | group1 = Radyo | list1 = * [[DZBB-AM|Super Radyo DZBB 594]] * [[DWLS|Barangay LS 97.1]] * [[Talaan ng mga himpilan ng radyo ng GMA Network|GMA Radio]] | group2 = Telebisyon | list2 = * [[GMA Network]] ** [[DZBB-TV|GMA 7 Manila]] ** [[Talaan ng mga himpilan ng GMA Network|iba pa]] * [[GTV (himpilang pantelebisyon sa Pilipinas)|GTV]] ** [[DWDB-TV|GTV 27 Manila]] ** [[Talaan ng mga himpilan ng GTV (himpilang pantelebisyon sa Pilipinas) stations|iba pa]] }} | group3 = Pandaigdig | list3 = {{Navbox|subgroup | group1 = Telebisyon | list1 = * [[GMA Pinoy TV]] * [[GMA Life TV]] * [[GMA News TV|GMA News TV International]] }} | group4 = Ibang ari-arian | list4 = {{Navbox|subgroup | group1 = Dibisyon | list1 = * [[GMA Entertainment TV|GMA Entertainment TV Group]] * [[GMA Integrated News]] * [[GMA Public Affairs]] * GMA Regional TV | group2 = Ahensiyang pantalento | list2 = * [[Sparkle]] | group3 = Pelikula at Musika | list3 = * [[GMA Pictures]] * [[GMA Music]] | group4 = Subsidiyaryo | list4 = * Alta Productions Group * Citynet Network Marketing and Productions * [[GMA New Media]] ** [[Digify (company)|Digify]] ** [[Philippine Entertainment Portal]] (50%)¹ * GMA Marketing and Productions * GMA Worldwide * Media Merge Corporation * RGMA Marketing and Productions * Scenarios * Script2010 | group5 = Organisasyong sosyosibiko | list5 = * [[GMA Kapuso Foundation]] }} | group5 = Kaugnay | list5 = * [[AGB Nielsen Philippine TV ratings controversy]] * [[APT Entertainment]] * [[Broadway Centrum]] * [[Channel V Philippines|Channel [V] Philippines]] * [[DWDB-TV|Citynet Television]] * [[Fox Filipino]] * [[GMA The Heart of Asia]] * [[GMA Affordabox]] * [[Q (TV network)|QTV / Q]] * [[TAPE Inc.]] * [[Tower of Power (transmitter)|Tower of Power]] | below = ¹Joint venture kasama ang [[Summit Media]]<br> }}<noinclude> {{documentation}} </noinclude> <noinclude> {{DEFAULTSORT:Gma}} [[Kategorya:Padron ng mga kumpanyang pagsasahimpapawid]] </noinclude> ja7v71kkjz0crqi37i29gujiq29x5eq 3 224732 2165346 2165275 2025-06-18T14:20:47Z JWilz12345 77302 Kinansela ang pagbabagong 2165275 ni [[Special:Contributions/Notmyd myrna|Notmyd myrna]] ([[User talk:Notmyd myrna|Usapan]]) revert unexplained edit 2165346 wikitext text/x-wiki '''Mabuhay!''' Magandang araw, Jhustine falceso, at [[Wikipedia:Maligayang_pagdating!|maligayang pagdating]] sa Wikipedia! Salamat sa iyong mga ambag. Sana ay magustuhan mo at manatili ka sa websayt na ito. Ito ay isang talaan ng mga pahina na sa tingin ko ay makatutulong sa iyo: {|align="right" |{{Pamayanan}} |} *[[Wikipedia:Patungkol|Tungkol sa Wikipedia]] *[[Wikipedia:Mga patakaran at panuntunan|Mga patakaran at panuntunan]] *[[Wikipedia:Paano baguhin ang isang pahina|Paano baguhin ang isang pahina]] *[[Wikipedia:Paano magsimula ng pahina|Paano magsimula ng pahina]] *[[Wikipedia:Mga kombensyon sa pagsusulat ng mga artikulo|Mga kombensyon sa pagsusulat ng mga artikulo]] *[[Wikipedia:Mga malimit itanong|Mga Karaniwang Tinatanong (FAQ)]] *[[Wikipedia:Tulong|Pahinang nagbibigay ng tulong]] *[[Wikipedia:Paanyayang nalilimbag|Pang-anyaya para sa iba pang ibig maging Wikipedista]] *'''For non-Tagalog speakers:''' ''you may leave messages and seek assistance at our'' [[Wikipedia:Help for Non-Tagalog Speakers]]. Sana ay malibang ka sa pagbabago ng mga artikulo at pagiging isang [[Wikipedia:Mga Wikipedista|Wikipedista]]! Maaari ninyo pong ilagda ang inyong pangalan sa pamamagitan ng paglalagay ng apat na tildes (<nowiki>~~~~</nowiki>); ito ay automatikong maglalagay ng pangalan at petsa. Kung kailangan mo ng tulong, maaari kang pumunta sa [[Wikipedia:Konsultasyon]], tanungin mo ako sa aking pahinang pang-usapan, o ilagay ang <code><nowiki>{{</nowiki>[[Template:Saklolo|saklolo]]<nowiki>}}</nowiki></code> sa iyong pahinang pang-usapan at isang Wikipedista ang madaling lalabas upang sagutin ang iyong mga tanong. Huwag rin ninyo pong makalimutang [[Wikipedia:Talaang pampanauhin para sa mga bagong tagagamit|lumagda sa ating talaang pampanauhin (''guestbook'')]]. Muli, mabuhay!{{#if:|<br></br><br>{{#ifeq:|di-kilala|Kami ay totoong nagpapasalamat nang higit dahil sa iyong mga naiiambag. Ngunit mariing hinihikayat ka naming [http://tl.wikipedia.org/w/index.php?title=Special:Userlogin&type=signup gumawa ng isang panagutan] upang: #madali ka naming makilala at hindi mapagkamalang ibang Wikipedista. #makapili ng sariling pangalan o palayaw at lagda. #mabago mo ang mga pahinang medyong sinanggalang. #kilalanin ang mga boto. #maitago ang iyong direksyong ip, at mapanatili ang iyong paglilihim. Muli, salamat, at mariin ka pa rin naming hinihikayat na [http://tl.wikipedia.org/w/index.php?title=Special:Userlogin&type=signup gumawa ng isang panagutang pampatnugot] para sa kabutihan ng Wikipedia, ng sarili mo, at ng lahat.}}{{#ifeq:|bandalo|Ang iyong mga pagbabago sa mga pahina mandin ay hindi nakakabuti sa kalidad nito. Sa kabaliktaran, sinisira nito ang ganda ng mga artikulo, ang misyon ng Wikipedia, at ang wikang Tagalog.<br><br>Kami, ang Wikipedia, ay naglalayong tulungan ang buong mundo at ang wikang Tagalog sa pagpapalaganap ng malayang Tagalog na kaalaman sa buong mundo, ngunit nagmumungkang pinipigilan mo ang aming dalisay na layunin. Binabalaan ka ng pamayanan, at hinihikayat na magbago ng iyong sarili, at ng mga artikulo para sa kabutihan ng lahat. Upang makapagbigay ng malayang daan sa kaalaman sa buong mundo, sana tulungan mo kami sa aming huwad na layunin.<br><br><b><font color="#0000FF">Kung magpapatuloy pa rin ang iyong mga pagbabagong nakaaapekto sa kalidad ng mga artikulo, maaaring mapilitan kaming pigilan ka, na maaaring humantong sa pagharang sa iyo. Maaari kaming tumulong sa iyo upang maging ganap kang katanggap-tanggap na Wikipedista kung susundin mo ang aming payo. Salamat sa iyong pagdinig sa aming kahilingan.</font></b>}}{{#ifeq:|bandalo-di-kilala|Ang iyong mga pagbabago sa mga pahina mandin ay hindi nakakabuti sa kalidad nito. Sa kabaliktaran, sinisira nito ang ganda ng mga artikulo, ang misyon ng Wikipedia, at ang wikang Tagalog.<br><br>Kami, ang Wikipedia, ay naglalayong tulungan ang buong mundo at ang wikang Tagalog sa pagpapalaganap ng malayang Tagalog na kaalaman sa buong mundo, ngunit nagmumungkang pinipigilan mo ang aming dalisay na layunin. Binabalaan ka ng pamayanan, at hinihikayat na magbago ng iyong sarili, at ng mga artikulo para sa kabutihan ng lahat. Upang makapagbigay ng malayang daan sa kaalaman sa buong mundo, sana tulungan mo kami sa aming huwad na layunin. Kapagka handa ka nang tumulong sa totoong makakapagpabuting layunin ng Wikipedia, hinihikayat ka naming tumala upang [http://tl.wikipedia.org/w/index.php?title=Special:Userlogin&type=signup makagawa ng isang panagutan pampatnugot] upang: #madali ka naming makilala at hindi mapagkamalang ibang Wikipedista. #makapili ng sariling pangalan o palayaw at lagda. #mabago mo ang mga pahinang medyong sinanggalang. #kilalanin ang mga boto. #maitago ang iyong direksyong ip, at mapanatili ang iyong paglilihim. Muli, mariin naming hinihingi ang iyong pagtulong at pagtala sa Wikipedia.<br><br><b><font color=#0000FF>Kung magpapatuloy pa rin ang iyong mga pagbabagong nakaaapekto sa kalidad ng mga artikulo, maaaring mapilitan kaming pigilan ka, na maaaring humantong sa pagharang sa iyo. Maaari kaming tumulong sa iyo upang maging ganap kang katanggap-tanggap na Wikipedista kung susundin mo ang aming payo. Salamat sa iyong pagdinig sa aming kahilingan.</font></b>}}}} ---- <center><b><i><small> [[Image:Crystal_Clear_app_email.png|25px]] [[Wikipedia:Embahada|Ambasada]] · [[Wikipedia:Embahada|Ambasciata]] · [[Wikipedia:Embahada|Ambassad]] · [[Wikipedia:Embahada|Ambassade]] · [[Wikipedia:Embahada|Botschaft]] · [[Wikipedia:Embahada|Embaixada]] · [[Wikipedia:Embahada|Embajada]] · [[Wikipedia:Embahada|Embassy]] · [[Wikipedia:Embahada|大使館]] </small></i></b></center> </br><br>[[Tagagamit:Memosync|Memosync]] ([[Usapang tagagamit:Memosync|makipag-usap]]) 09:16, 16 Agosto 2013 (UTC) r6tv0898zuhbftls9tonhx6k187luim 0 244375 2165358 2165143 2025-06-18T22:00:04Z Superastig 11141 Tanggalin ang hindi kaugnay sa midya. 2165358 wikitext text/x-wiki {{Infobox company | | name = Brigada Mass Media Corporation | logo = | type = [[:en:Subsidiary|Sangay]] | industry = [[Midyang panlahat]] | foundation = {{start date|2005|10|03}} | location = '''Brigada Complex'''<br>NLSA Road, Brgy. San Isidro, [[Heneral Santos]]<br>'''National Broadcast Center'''<br>[[One San Miguel Avenue Bldg.]], San Miguel Avenue corner Shaw Boulevard, [[Ortigas Center]], [[Lungsod ng Pasig]], [[Pilipinas]] | key_people = Elmer Catulpos (Chairman and CEO, Brigada Group of Companies)<br>Froebel Kan Balleque (President for Broadcast Operations)<br>Yelcy Catulpos (Executive Vice President)<br>Aimee Jean Abelis (COO)<br>Cresenciano Pedrola (General Manager) <br>Erine Gale Dejecacion (Assistant General Manager) | revenue = | net_income = | num_employees = | parent = Brigada Group | subsid = [[Baycomms Broadcasting Corporation]] | homepage = http://brigada.ph |}} Ang '''Brigada Mass Media Corporation''' (BMMC) ay ang kumpanyang [[dyaryo|pahayagan]] at [[midyang panlahat|pagsasahimpapawid]] na pagmamay-ari ni Elmer Catulpos sa ilalim ng Brigada Group, na nagmamay-ari din ng mga herbal na pandagdag sa pagkain, mga gamot, mga pampaganda at mga produktong pangangalaga sa motor, isang dispensaryo ng gamot, isang garden resort at dalawang pribadong ahensiya ng seguridad.. Ito ang kauna-unahang lokal na organisasiyong tri-media na galing sa [[Soccsksargen]].<ref>[http://www.congress.gov.ph/legisdocs/basic_16/HB03240.pdf House Bill No. 3240]</ref><ref>{{cite web|url=http://www.mindanews.com/top-stories/2015/10/20/a-mindanao-reporters-magical-success/|title=A Mindanao reporter's magical success|publisher=MindaNews|access-date=January 6, 2015|archive-date=March 14, 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20160314165312/http://www.mindanews.com/top-stories/2015/10/20/a-mindanao-reporters-magical-success/|url-status=dead}}</ref><ref>[https://ceoweekly.com/a-journey-of-vision-dedication-and-transformation-the-brigada-group/ A Journey of Vision, Dedication, and Transformation: The Brigada Group]</ref><ref>[https://www.brigadanews.ph/25-year-franchise-extension-ng-brigada-mass-media-corporation-pirmado-na-ng-pangulo/ 25-year franchise extension ng Brigada Mass Media corporation, pirmado na ng Pangulo]</ref> ==Kasaysayan== Itinatag ang Brigada News Philippines noong Oktubre 18, 2005. Nakagawa ito ng humigit-kumulang 1,000 kopya ng unang edisyon nito. Itinatag ito ng noon ay dating Bombo Radyo General Santos regular anchor, independent news publisher at ngayon ay Presidente at Chief Executive Officer ng Brigada News Philippines na si Elmer V. Catulpos. Ang punong-tanggapan ay nasa [[Heneral Santos]], ngunit ang kumpanya ay mayroon ding mga opisina sa [[Lungsod ng Davao|Davao]] at [[Cagayan de Oro]] sa bawat isa na may sariling edisyon. Ito ay pinagsamang pang araw-araw na sirkulasyon na 21,000 kopyang naibenta at sumasaklaw sa halos buong rehiyon ng Mindanao. Noong Abril 2007, dalawang taong pagkatapos ng kapanganakan ng Brigada News Philippines, nabuo ang Brigada Healthline Marketing bilang distributor ng mga produktong pangkalusugan na ipino-promote ng kumpanya sa araw-araw na pahayagan nito at sa block-time ng mga programa sa radyo. Noong Oktubre 12, 2009, pinalawak ng kumpanya ang mga operasyon ng media nito sa Radyo sa pamamagitan ng pagkuha ng 89.5 mula sa [[Baycomms Broadcasting Corporation]] at muling pag-format nito sa [[DXYM|89.5 Brigada News FM]], ang kaunaunahan istasyon na radio sa Soccsksargen na May AM at FM format. Matapos ang maikling panahon mula pagsimula nito, Ito ay naging pangalawang pinakapinakikinggan na himpilan sa lungsod, ayon sa pinakabagong survey na AC Nielsen noon. Noong unang bahagi ng 2013, nakatanggap Ito ng 3rd overall ayon sa KBP-RRC poll. Noong Oktubre 1, 2012, muling pinalawak ang kumpanya ang mga operasyon nito sa telebisyon kasama ang [[DXYM-TV|Brigada News TV 46]], Eye of Mindanao na nakuha ng Asian Multimedia and Productions. Ito ang kauna-unahang lokal na channel sa TV na naglaan ng 80% ng mga programa nito sa mga lokal na isyu at alalahanin. Kung isasaalang-alang ang napakaikling panahon nito sa industriya ng TV, nakakain na ito ng malaking bahagi ng mga manonood partikular na ang mga channel nito sa News and Public Affairs ay mga programa sa telebisyon mula umaga hanggan gabi, Simula noong Disyembre 1, 2015 hanggang Setyembre 22, 2019, Ang Brigada News TV lumipat sa Channel 34 at sa Setyembre 23, 2019 hanggang sa kasalukuyan lumipat na ang Brigada News TV sa Channel 38. Mula noong Pebrero 2013, binili ng BMMC ang mga istasyong pinag-aarian ng [[Baycomms Broadcasting Corporation]] at iba pang maliliit ng network na radyo. Noong Avril 2014, pinasinayaan ang mga pambansang tanggapan ng Brigada News FM sa [[Lungsod ng Makati|Makati]] lumipat ang Brigada News FM sa Batangas sa Brigada News FM National upang kumpletuhin ang tatlong broadcast hub ng network, Manila, Cebu at General Santos. Noong 2022, ang BMMC ay mayroon na ngayong 70 istasyon na pinanggalingang, nagmamay-ari at nagpapatakbo ng FM sa buong bansa, mas malaki kaysa sa pangunahing katunggali nito sa balita, ang [[DWFM|Radyo5 News FM]], ngunit nangunguna isa pang katunggali ng balita at talakayan ang [[Bandera News Philippines|Radyo Bandera]], at merong isa pang muli ay nangunguna katunggali ng balita at talakayan ang XFM Philippines. ==Brigada News Philippines== *Brigada News General Santos *Brigada News Davao *Brigada News Cagayan de Oro ==Brigada News FM== Sa Kasalukuyan, mayroong 50 na himpilan ang Brigada News FM sa buong bansa.<ref>{{cite web|title=NTC FM Stations (as of June 2022) via FOI website|url=https://storage.googleapis.com/request-attachments/xjhIVh0Pwai6us4v0UxPy42nuKvyym0X7MVYR25p6A4Yojr216srrwGDkTv6qhT7zwMd8IoKsIPTCoL31zkF0FDBGKRY0xCCTn52/FM%20STATIONS%20June%202022.pdf|website=foi.gov.ph|date=February 14, 2023}}</ref> ===Mga Himpilan=== {| class="wikitable sortable" |- ! Branding ! Callsign ! Frequency ! Location |- | Brigada News FM Heneral Santos | [[DXYM]] | 89.5&nbsp;MHz | [[Heneral Santos]] |- | rowspan=3|Brigada News FM Manila | [[DWBM-FM|DWBM]] | rowspan=2|105.1&nbsp;MHz | [[Kalakhang Maynila]] |- | [[DZBM]] | [[Baguio]] |- | [[DWCL]] | 92.7&nbsp;MHz | [[San Fernando, Pampanga]] |- | Brigada News FM Tuguegarao | DWVX | 92.5&nbsp;MHz | [[Tuguegarao]] |- | Brigada News FM Cauayan | DWVA | 92.9&nbsp;MHz | [[Cauayan, Isabela|Cauayan]] |- | rowspan=3|Brigada News FM Olongapo | [[DWTY]] | 93.5&nbsp;MHz | [[Olongapo]] |- | DZBB | 107.3&nbsp;MHz | [[Palauig]] |- | DWBD | 99.9&nbsp;MHz | [[Iba, Zambales|Iba]] |- | Brigada News FM Batangas | [[DWEY]] | 104.7&nbsp;MHz | [[Lungsod ng Batangas]] |- | Brigada News FM Lucena | [[DWKL]] | 92.7&nbsp;MHz | [[Lucena]] |- | Brigada News FM Mindoro | [[DWBY]] | 93.3&nbsp;MHz | [[Roxas, Oriental Mindoro]] |- | Brigada News FM Daet | [[DWYD]] | 102.9&nbsp;MHz | [[Daet]] |- | rowspan=2|Brigada News FM Naga | rowspan=2|[[DWKM]] | 103.1&nbsp;MHz | [[Naga, Camarines Sur|Naga]] |- | 87.7&nbsp;MHz | [[Goa, Camarines Sur|Goa]] |- | Brigada News FM Legazpi | [[DWED]] | 91.5&nbsp;MHz | [[Legazpi, Albay|Legazpi]] |- | Brigada News FM Sorsogon | [[DWLH]] | 101.5&nbsp;MHz | [[Lungsod ng Sorsogon]] |- | Brigada News FM Puerto Princesa | [[DWYO]] | 103.1&nbsp;MHz | [[Puerto Princesa]] |- | Brigada News FM Narra | DZBI | 96.5&nbsp;MHz | [[Narra, Palawan|Narra]] |- | Brigada News FM Brooke's Point | DWBP | 103.7&nbsp;MHz | [[Brooke's Point]] |- | Brigada News FM Quezon | DWYB | 98.3&nbsp;MHz | [[Quezon, Palawan|Quezon]] |- | Brigada News FM Coron | {{n/a}} | 101.3&nbsp;MHz | [[Coron, Palawan|Coron]] |- | Brigada News FM Roxas, Palawan | DWBJ | 100.5&nbsp;MHz | [[Roxas, Palawan]] |- | Brigada News FM Cebu | [[DYAC-FM|DYAC]] | 90.7&nbsp;MHz | [[Lungsod ng Cebu]] |- | Brigada News FM Toledo | [[DYBD]] | 88.5&nbsp;MHz | [[Toledo, Cebu|Toledo]] |- | Brigada News FM Bogo | [[DYMM-FM|DYMM]] | 90.9&nbsp;MHz | [[Bogo, Cebu|Bogo]] |- | Brigada News FM Kalibo | DYYQ | 89.3&nbsp;MHz | [[Kalibo]] |- | Brigada News FM Antique | DYET | 104.5&nbsp;MHz | [[San Jose de Buenavista|San Jose]] |- | Brigada News FM Roxas | DYYB | 95.7&nbsp;MHz | [[Roxas, Capiz]] |- | Brigada News FM Bacolod | [[DYMG]] | 103.1&nbsp;MHz | [[Bacolod]] |- | Brigada News FM Kabankalan | DYYE | 99.7&nbsp;MHz | [[Kabankalan]] |- | Brigada News FM San Carlos | DYBA | 89.3&nbsp;MHz | [[San Carlos, Negros Occidental|San Carlos]] |- | Brigada News FM Dumaguete | DYBW | 89.5&nbsp;MHz | [[Dumaguete]] |- | rowspan=2| Brigada News FM Tacloban | [[DYTY]] | 93.5&nbsp;MHz | [[Tacloban]] |- | DYCZ | 93.5&nbsp;MHz | [[Ormoc]] |- | Brigada News FM Cagayan de Oro | [[DXMM-FM|DXMM]] | 102.5&nbsp;MHz | [[Cagayan de Oro]] |- | rowspan=2|Brigada News FM Davao | [[DXAC]] | 93.1&nbsp;MHz | rowspan=1|[[Lungsod ng Davao]] |- | DXGJ | 90.3&nbsp;MHz | [[Digos]] |- | Brigada News FM Koronadal | [[DXCE]] | 95.7&nbsp;MHz | [[Koronadal]] |- | Brigada News FM Mati | DXBW | 103.1&nbsp;MHz | [[Mati, Davao Oriental|Mati]] |- | Brigada News FM Tagum | DXBY | 97.5&nbsp;MHz | [[Tagum]] |- | Brigada News FM Cotabato | [[DXZA]] | 89.3&nbsp;MHz | [[Cotabato City]] |- | Brigada News FM Valencia | DXBX | 105.7&nbsp;MHz | [[Valencia, Bukidnon|Valencia]] |- | Brigada News FM Iligan | [[DXZD]] | 95.1&nbsp;MHz | [[Iligan]] |- | Brigada News FM Oroquieta | DXBK | 95.3&nbsp;MHz | [[Oroquieta]] |- | Brigada News FM Butuan | [[DXVA-FM|DXVA]] | 96.7&nbsp;MHz | [[Butuan]] |- | Brigada News FM Kidapawan | [[DXZC]] | 97.5&nbsp;MHz | [[Kidapawan]] |- | Brigada News FM Agusan | [[DXYD]] | 105.5&nbsp;MHz | [[Trento, Agusan del Sur|Trento]] |- | Brigada News FM Surigao | DXEH | 105.5&nbsp;MHz | [[Surigao City]] |- | Brigada News FM Lebak | DXBI | 91.3&nbsp;MHz | [[Lebak]] |- | Brigada News FM Dipolog | DXID | 107.7&nbsp;MHz | [[Dipolog]] |- | Brigada News FM Pagadian | DXVV | 105.7&nbsp;MHz | [[Pagadian]] |- | Brigada News FM Zamboanga | [[DXZB-FM|DXZB]] | 89.9&nbsp;MHz | [[Zamboanga City]] |- |} ==Brigada TV== ''' Analog Free TV''' {| class="wikitable sortable" |- ! Branding ! Callsign ! Channel ! Power (kW) ! Type ! Location |- |Brigada TV |[[DXBC-TV]] |TV-39 |10&nbsp;kW |Originating |[[General Santos]] |- |} ''' Digital Free TV''' {| class="wikitable sortable" |- ! Branding ! Callsign ! Ch. # ! Frequency ! Power ! Type ! class="unsortable"|Area of Coverage |- |Brigada TV |[[DXBC-TV|DXBC-DTV]] |37 |611.143&nbsp;MHz |500&nbsp;watts |Originating |[[General Santos]] |- |} '''Cable TV''' {| class="wikitable sortable" |- ! Cable/Satellite Provider ! Channel ! Location |- | Marbel Cable | 21 | [[Koronadal]] |- | Sky Cable Gensan | 35 | [[General Santos]] |- | JVL Star Cable | 15 | [[Koronadal]] |- | Sky Cable Polomolok | 15 | [[Polomolok]] |- | Sky Cable Maguindanao | 44 | [[Maguindanao]]/[[Cotabato]] |- |} *With 600 Cable TV Operators in the Philippines. ==Mga sanggunian== {{reflist}} ==Mga panlabas na link== *[http://brigada.ph/ Brigada Website] {{Brigada Mass Media Corporation}} {{Radio in the Philippines}} [[Kategorya:Mga kumpanyang pagsasahimpapawid]] [[Kategorya:Mga network pantelebisyon]] [[Kategorya:Mga network panradyo]] cr9hztgs96zk5sd6l6hk9frlssbtp12 10 246342 2165420 2162740 2025-06-19T10:03:04Z Superastig 11141 Ayusin ang mga kategorya. 2165420 wikitext text/x-wiki {{navbox | name = Radio Mindanao Network | title = [[Radio Mindanao Network]] | titlestyle = background-color:#black; color:#black; | style = {{{state|collapsed}}} | groupstyle = background-color:#black; | bodyclass = hlist | state = {{{state|autocollapse}}} | above = '''Chairman and President:''' Eric S. Canoy '''Executive Vice President and Chief Operations Officer:''' Enrico Guido O. Canoy Erika Marie Canoy-Sanchez '''Corporate Secretary:''' Atty. Marietta E. Nieto | group1 = Mga Himpilan | list1 = * [[DZXL]] * [[DWKC-FM|iFM]] * [[Radio Mindanao Network#WRMN|WRMN]] }}<noinclude> {{collapsible option}} [[Kategorya:Padron ng mga kumpanyang pagsasahimpapawid]] </noinclude> 7ac53y4mq6ed14g56oinlxz1qum7k3a 0 253437 2165405 2087961 2025-06-19T07:00:33Z 210.5.91.228 Inalis ang isang researcher due to some privacy 2165405 wikitext text/x-wiki {{Infobox television | image = | image_upright = | image_size = | image_alt = | caption = | alt_name = | native_name = | genre = [[Talk show]] | creator = Ian Reyno | based_on = | inspired_by = | developer = Evelyn Raymundo <br> Luis Andrada | writer = Head Writer: Darla Sauler <br> Ruth Padriga Writer: <br> Macoy Infante <br>Daphne Catsao <br> Joeben Elpedes <br> Iman Manoguid <br> Audrey Delizo Researcher: <br> Ayla-Rey Salapare <br>Robert Christian Romulo <br>Julus Enoch Fechalin <br>Angelica Santos | screenplay = | story = | director = Arnel Natividad <br> Pinggoy Generoso <br> Jon Raymund Moll <br> Rico Guerrero <br> Erick Salud <br> Jay Mendoza <br> Jose Mari Reyes | creative_director = | presenter = [[Karla Estrada]] <br> [[Melai Cantiveros|Melai Cantiveros-Francisco]] <br> [[Jolina Magdangal|Jolina Magdangal-Escueta]] | starring = | judges = | voices = | narrated = | theme_music_composer = Jonathan Manalo | open_theme = | end_theme = | composer = | country = [[Pilipinas]] | language = Filipino | num_seasons = | num_episodes = 558 (noong ika 11 Mayo 2018) | list_episodes = | executive_producer = | producer = Aicah Sopeña <br> Jasmin Pallera | news_editor = | location = Studio 9, [[ABS-CBN Broadcasting Center]], [[Diliman]], [[Lungsod ng Quezon]] | cinematography = | animator = | editor = | camera = | runtime = 90&nbsp;minutes <br> 60&nbsp;minutes (during ''[[NBA Finals]]'') <br> Monday–Friday at 8:00 ([[Philippine Standard Time|PST]]) | company = | distributor = | budget = | network = | picture_format = [[1080i]] ([[High-definition television|HDTV]]) | audio_format = | first_run = | released = | first_aired = {{start date|2016|4|18}} | last_aired = kasalukuyan | preceded_by = ''[[Kris TV]]'' | followed_by = | related = | website = http://magandangbuhay.abs-cbn.com | website_title = | production_website = | production_website_title = }} Ang '''''Magandang Buhay''''' ay isang palabas sa [[telebisyon]] ng [[ABS-CBN]], ang host ay sina Karla Estrada, Melai Cantiveros-Francisco at Jolina Magdangal-Escueta. Ito ay unang pinalabas noong 18 Abril 2016.<ref>{{Cite web |url=http://entertainment.abs-cbn.com/tv/shows/magandangbuhay/videos/2016/04/15/2741516-magandang-buhay-starting-april-18-on-abs-cbn-umaganda |title=Magandang Buhay: Starting April 18 on ABS-CBN Umaganda |access-date=2017-03-26 |archive-date=2017-05-23 |archive-url=https://web.archive.org/web/20170523053551/http://entertainment.abs-cbn.com/tv/shows/magandangbuhay/videos/2016/04/15/2741516-magandang-buhay-starting-april-18-on-abs-cbn-umaganda |url-status=dead }}</ref> Ang talk show ay inilunsad noong 18 Abril 2016 at ipinalabas tuwing umaga nang Miyerkules mula 8:00 nang umaga hanggang 9:30 nang umaga, pagkatapos ng [[Umagang Kay Ganda]] at bago ang Kapamilya Blockbusters, at magpalabas ng telebisyon sa Jeepney TV tuwing Sabado ng Linggo mula 4:20&nbsp;ng hapon hanggang 5:15 pm., nang haponIto rin ay nagpapalabas sa buong mundo sa pamamagitan ng TFC. Ang pamagat ng palabas ay inspirasyon mula sa dating popular na linya ng parehong pangalan mula sa telenovela, [[Dream Dad]] ==Kasaysayan== Mula 18 Abril 2016 hanggang 17 Hunyo 2016, ang Magandang Buhay ay debuted sa kanyang sa unang beses na oras sa 7:30 am–9:00am, pinalitan ang Kris TV. Sa 21 Hunyo 2016, ang Magandang Buhay ay permanenteng inilipat sa isang bagong timeslot sa alas-8: 00&nbsp;ng umaga hanggang 9:00&nbsp;ng umaga, dahil sa iba pang umaga sa Umagang Kay Ganda na lumalaki hanggang 3 oras mula 20 Hunyo 2016. ==Mga Variation ng Broadcast== Habang nagpapatuloy ang programa sa harap ng block ng Kapamilya Blockbusters sa Maynila, ang ABS-CBN Regional TV stations na nakatanggap ng isang lokal na TV Patrol newscast sa alas-5&nbsp;ng hapon ay nagdadala ng programa nang buo sa Manila; Gayunpaman, ang full-time na pagsasanay ay binabawasan ang block ng KB sa pamamagitan ng 30 hanggang 45 minuto habang ang 9:30 am slot ay ginagamit upang mag-air ng isang programa ng Kapamilya Gold na pre-empted nang lokal na newscast, na sinusundan nang pagbabalik sa mga istasyon sa Rehiyon, pagkatapos nang network programming (sa kabila ng pagpapatakbo ng block ng pelikula sa kalagitnaan ng pag-unlad). [2] Kapag ang karwahe ng NBA Finals ay tapos na nang live sa pangunahing channel mula pa noong 2016, ang palabas ay maaaring mabawasan ng 60 minuto o mag-pre-empted sa kabuuan sa panahon ng laro ng NBA Finals. {{Multiple image |direction = vertical |align = right |header = '''''Momshie's'''| image1 =Jolina 2000.jpg|image2 =Shake, Rattle and Roll XV Official Trailer - Melai Cantiveros.jpg|caption1 = [[Jolina Magdangal]]|caption2 =[[Melai Cantiveros]]}} ==Punong abala== * [[Karla Estrada]] * [[Melai Cantiveros]] * [[Jolina Magdangal]] ==Sa sikat na kultura== Nilikha ng Magandang Buhay ang salitang "Momshie" na ipinakilala bilang isang termino ng pagmamapuri para sa tatlong hukbo pati na rin ang mga ina. Sa kalaunan ay naging isang karaniwang palayaw na nagtatapos sa suffix '-shie', na tumutukoy sa mga bata bilang Anakshies, mga ama bilang Popshies, at higit pa. ==Tribya== Si Estrada, Cantiveros at Magdangal ay dating guest co-host para sa Kris TV na ngayon ay wala sa usapang palabas, na idinaraos ni Kris Aquino. Ang tatlong host ay dating mga contestant sa unang season ng Your Face Sounds Familiar sa 2015. ==Mga sanggunian== {{reflist}} [[Kategorya:Palatuntunan ng ABS-CBN]] {{stub}} r9pao1y2no091667uqycb52bk6139np 10 271934 2165359 1605428 2025-06-18T22:03:04Z Superastig 11141 Ayusin. 2165359 wikitext text/x-wiki {{navbox | name = Brigada Mass Media Corporation | title = Brigada Group | bodyclass = hlist | state = {{{state|autocollapse}}} | group1 = [[Brigada Mass Media Corporation|Brigada Mass Media]] | list1 = * [[Baycomms Broadcasting Corporation]] * Brigada Publishing * [[DXYM|Brigada News FM]] * [[Brigada TV]] * Brigada DigiTV | group2 = Brigada Healthline | list2 = * Brigada Pharmacy * Brigada Healthcare * Brigada Distributions | group3 = Mga Ibang Sangay | list3 = * Brigada Rock Garden Resort * Global Dynamic Star Security Agency * Global Dynamic Star Protective Services * KaBrigada Foundation }}<noinclude> {{collapsible option}} [[Kategorya:Padron ng mga kumpanyang pagsasahimpapawid]] </noinclude> djq2epz88hb75z5l9co0culkn9as84p 10 286332 2165419 2159787 2025-06-19T10:00:04Z Superastig 11141 Ayusin ang mga kategorya. 2165419 wikitext text/x-wiki {{navbox | name = Intercontinental Broadcasting Corporation | title = [[Intercontinental Broadcasting Corporation]] | style = {{{state|collapsed}}} | bodyclass = hlist | above = ;Founder : Dick Baldwin ;Chairman : Jose Avellana, Jr. ;President and CEO : Manolito "Lito" Ocampo-Cruz ;Finance Manager : Dave Fulgoso | group1 = Divisions | list1 = * [[IBC News and Current Affairs]] | group2 = Subsidiaries | list2 = * [[Intercontinental Broadcasting Corporation]] | group3 = Radio stations | list3 = * [[DWAN-AM|DWAN 1206]] * [[DYJJ|Radyo Budyong]] | group4 = Flagship TV stations | list4 = * [[DZTV-TV|IBC-13 Manila]] ** [[List of Intercontinental Broadcasting Corporation channels and stations|Stations]] | group5 = Broadcast television networks | list5 = * [[Intercontinental Broadcasting Corporation|IBC-13]] ([[List of programs broadcast by Intercontinental Broadcasting Corporation|Programs]]) | group6 = Former blocktimers | list6 = * [[Vintage Television|VTV]] * [[Viva TV (Philippines)|Viva TV]] * [[AKTV]] * [[Asian Television Content Corporation|ATC @ IBC]] | group7 = Defunct services | list7 = * [[DZMZ|89 DMZ]] | group8 = Sister company | list8 = * [[Radio Philippines Network]] | group9 = Sister company | list9 = * [[People's Television Network]] * [[Philippine Broadcasting Service]] | below = ;Headquaters: IBC Compound, Lot 3-B, Capitol Hills Drive cor. Zuzuarregui Street, Brgy. Matandang Balara, Diliman, [[Quezon City]] }}<noinclude> [[Kategorya:Padron ng mga kumpanyang pagsasahimpapawid]] [[Kategorya:Intercontinental Broadcasting Corporation]] </noinclude> 7i5nlsnlrvvxkrb6kqf8we85ifm9fpg 10 286712 2165360 2161357 2025-06-18T22:06:13Z Superastig 11141 Palitan ang mga padron. 2165360 wikitext text/x-wiki {{navbox | name = Net 25 | title = [[Eagle Broadcasting Corporation]] | state = {{{state|autocollapse}}} | bodyclass = hlist | above = ;President and CEO : Ceasar Vallejos ;Chairman : Glicerio Santos IV ;Chief Operation Officer : Percy Gozum | group1 = Telebisyon | list1 = * [[Net 25]] ([[DZEC-DTV|Net 25 Manila]] • [[Eagle Broadcasting Corporation|Other stations]]) | group2 = Radyo | list2 = * [[DZEC-AM|Radyo Agila]] * [[DWDM-FM|Eagle FM 95.5]] | group3 = Mga programang pang-weekday | list3 = * A.S.P.N.: Ano sa Palagay Nyo? * Eagle News International * Kada Umaga * [[Mata ng Agila]] * Mata ng Agila International * Net 25 News Update * Sa Ganang Mamamayan | group4 = Mga programang pang-weekend | list4 = * Aprub * Eagle News International Weekend * [[Mata ng Agila|Mata ng Agila Weekend]] * Responde: Mata ng Mamamayan | group5 = Related articles | list5 = * [[Christian Era Broadcasting Service International]] * [[Ciudad de Victoria]] * [[Iglesia ni Cristo]] * [[DZEM|INC Radio DZEM 954]] * [[DZCE-TV|INC TV]] * [[New Era University]] | below = ;Official website : [http://net25.com net25.com] }}<noinclude> {{collapsible option}} [[Kategorya:Padron ng mga kumpanyang pagsasahimpapawid]] </noinclude> 3kstnjgnpfqn8wlltq9itbv6b8e6rkk 0 290917 2165341 2164899 2025-06-18T14:02:16Z JWilz12345 77302 +Paraguay 2165341 wikitext text/x-wiki {{Good article}} {{hatnote|Para sa gabay tungkol sa paggamit ng mga larawan sa mga websayt ng Wikimedia sa ilalim ng mga tadhanang "kalayaan sa panorama", pakitingnan ang [[c:Commons:Freedom of panorama]].}} [[Talaksan:Image demonstrating freedom of panorama.jpg|thumb|Isang larawan na nagpapakita ng mga [[eskultura]] ni Sergej Alexander Dott, tinawag na ''Himmelsblumen'' at ginawa noong 2003, na matatagpuan malapit sa estasyong [[Gleisdreieck (Berlin U-Bahn)|Gleisdreieck]] ng [[Berlin U-Bahn|metro]] ng [[Berlin]], Alemanya. Angkop sa mga probisyon ng kalayaan sa panorama sa bansa ang paglathala nito sa pamamagitan ng malayang lisensiya.]] [[Talaksan:Two Statues Gugulethu Seven Memorial Redux.png|thumb|right|Walang kalayaan sa panorama sa [[Timog Aprika]], kaya kinakailangang sensurin ang estatwang ito dahil sakop ito ng mahigpit na kahulugan ng batas sa karapatang-sipi sa bansa.]] Ang '''kalayaan sa panorama''' ({{Langx|en|freedom of panorama}}, dinaglat na '''FoP''') ay isang tadhanang nakapaloob sa mga batas sa [[karapatang-sipi]] ng maraming mga hurisdiksiyon. Pinahihintulutan nito ang pagkuha ng mga [[retrato]] at [[video]] at paglikha ng ibang mga larawan (tulad ng mga [[pinta]]) ng mga [[gusali]] at kung minsan mga [[lilok]] at ibang mga gawang sining na palagiang matatagpuan sa isang [[pampublikong lugar]] nang hindi lumalabag sa anumang karapatang-sipi na maaaring manatili sa gayong mga gawa, at ang paglalathala ng gayong mga larawan.<ref name="seiler">Seiler, D.: ''[http://www.fotorecht.de/publikationen/hundertwasserhaus3.html Gebäudefotografie in der EU – Neues vom Hundertwasserhaus] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20070930160856/http://www.fotorecht.de/publikationen/hundertwasserhaus3.html |date=2007-09-30 }}'', in ''Photopresse'' 1/2 (2006), p.&nbsp;16. URL last accessed 2007-09-20.</ref><ref name=DulongDeRosnay>{{Cite journal|last=Rosnay|first=Mélanie Dulong de|last2=Langlais|first2=Pierre-Carl|date=2017-02-16|title=Public artworks and the freedom of panorama controversy: a case of Wikimedia influence|url=https://policyreview.info/articles/analysis/public-artworks-and-freedom-panorama-controversy-case-wikimedia-influence|journal=Internet Policy Review|volume=6|issue=1|issn=2197-6775|deadurl=no|archiveurl=https://web.archive.org/web/20180118012615/https://policyreview.info/articles/analysis/public-artworks-and-freedom-panorama-controversy-case-wikimedia-influence|archivedate=2018-01-18|df=}}</ref> Nililimitahan ng mga batas o kaso ng batas ng kalayaan sa panorama ang mga mayhawak ng karapatang-sipi sa paggawa ng ligal na hakbang dahil sa paglabag ng karapatang-sipi laban sa mga tagalikha o tagapamahagi ng gayong mga larawan. Isa itong kataliwasan o eksepsiyon sa karaniwang alituntunin na ang mayhawak ng karapatang-sipi ay may tanging karapatan sa pagbibigay ng kapangyarihan sa paglikha at pamamahagi ng mga [[hinangong likha]]. Hango ang parirala sa salitang [[Wikang Aleman|Aleman]] na ''{{lang|de|Panoramafreiheit}}'' ("kalayaan sa panorama" o "''panorama freedom''" sa Ingles). ==Kaligirang pangkasaysayan== Ipinagbawal nang husto ang potograpiya at ibang mga paraan ng pagsasalarawan ng pampublikong espasyo noong nakaraan, sa mga kadahilanang hindi kaugnay sa karapatan ng mga manlilikha ng pampublikong mga obra. Ipinagbawal ng Pransiya ang gayong mga gawain noong ika-19 na dantaon para sa pagtatanggol ng pribasidad. Sinimulang ipagbawal ng Italya ang pagsasalarawan ng mga pook arkeolohiko noong ika-18 dantaon, kahit na nasa pampublikong mga lugar ang mga pook na ito, bilang proteksiyon sa kanilang pamanang pangkalinangan.<ref name=DulongDeRosnay/> Nagsimula ang kaisipan ng kalayaan sa panorama noong ika-19 na dantaon sa Alemanya. Ipinakilala ng [[Kaharian ng Bavaria]] noong 1840 ang isang kahalintulad na eksepsyon para sa piktorikong mga paglalarawan ng "mga likha ng sining at arkitektura sa panlabas na mga anyo ng mga ito" sa pampublikong mga espasyo. Nilayon nitong bawasan ang kahigpitan ng bagong mga patakarang pangkarapatang-sipi sa [[Kumpederasyong Aleman]] na ipinagbawal ang mga pagpaparami o reproduksiyon, maliban sa "mekanikal na mga pagpaparami." Tumulad kalaunan ang ibang mga estadong bahagi ng kumpederasyon, at noong 1876 tuluyan nang ipinatupad ng parlamento ng Alemanya ang karapatang ligal na ito sa buong kumpederasyon.<ref name=DulongDeRosnay/> ==Mga likhang dalawang-dimensiyonal== Sa mga bansa sa mundo, iba-iba ang tiyak na saklaw ng pahintulot na ito para makalikha ng mga retrato ng pampublikong mga lugar nang hindi na kailangang mag-alala hinggil sa mga gawang naipagsasanggalang ng karapatang-sipi na nasa larawan.<ref name="seiler"/> Sa karamihan ng mga bansa, tumutukoy lamang ito sa mga larawan ng mga likhang tatlong-dimensiyonal<ref name="uk_2">Tingnan ang ''e.g.'' Lydiate.</ref> na palagiang nakapuwesto sa isang pampublikong lugar, ang karaniwang ibig sabihin ng "palagian" ay "para sa likas na tanang buhay ng gawa."<ref name="ch"/><ref name="dix">{{cite web|last=Dix|first=Bruno|url=http://www.rechtpraktisch.de/artikel.html?id=519|title=Christo und der verhüllte Reichstag|date=2002-02-21|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20020722213717/http://www.rechtpraktisch.de/artikel.html?id=519|archive-date=2002-07-22|access-date=2020-05-18}}</ref> Sa [[Suwisa]], pinapayagan ang pagkuha at paglathala ng mga larawan ng mga likhang dalawang-dimensiyonal tulad ng mga miyural (mga larawang nakapinta sa pader) o graffiti, ngunit ang gayong mga larawan ay hindi maaring gamitin para sa layuning kapareho sa mga orihinal.<ref name="ch"/> ==Pampublikong espasyo== Maraming mga batas ay may mailap na pagkakaiba ukol sa pampublikong espasyo (''public space'') at pampribadong ari-arian. Sa [[Austria]] walang kaugnayan sa pahintulot na kalayaan sa panorama ang kinaroroonan ng retratista ,<ref name="seiler"/> ngunit sa [[Alemanya]] ang gayong pahintulot ay kumakapit lamang kapag ang larawan ay kinunan mula sa pampublikong lupa, at walang karagdagang mga gamit tulad ng mga hagdan, platapormang pambuhat, eroplano, atbp.<ref name="de"/> Sa ilang pagkakataon, umaabot din ang saklaw ng pahintulot sa tunay na mga lupang pampribado, halimbawa ay ang pampribadong mga liwasan at kastilyo na mapapasukan ng publiko at walang kontroladong mga pasukan, subalit may katakdaan na maaaring humingi ang may-ari ng bayad para sa komersiyal na paggamit ng mga larawan.<ref>{{cite web|url=http://juris.bundesgerichtshof.de/cgi-bin/rechtsprechung/document.py?Gericht=bgh&Art=pm&Datum=2010&Sort=3&nr=54399&pos=0&anz=241|title=Decision of the German Federal Court in favour of the Stiftung Preußische Schlösser und Gärten, December 17, 2010|publisher=Juris.bundesgerichtshof.de|date=2010-12-17|access-date=2012-07-20|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20131014190054/http://juris.bundesgerichtshof.de/cgi-bin/rechtsprechung/document.py?Gericht=bgh&Art=pm&Datum=2010&Sort=3&nr=54399&pos=0&anz=241|archive-date=2013-10-14}}</ref> Sa maraming mga bansa sa [[Silangang Europa]], nililimitahan lamang ng mga batas sa karapatang-sipi ang pahintulot na ito sa hindi pangkomersiyo na paggamit ng mga larawan.<ref name="elst">Tingnan ang Rusya bilang halimbawa: {{cite book|last=Elst|first=Michiel|title=Copyright, Freedom of Speech, and Cultural Policy in the Russian Federation|page=432f|publisher=Martinus Nijhoff|location=Leiden/Boston|year=2005|isbn=90-04-14087-5}}</ref> Mayroon ding pandaigdigang mga pagkakaiba sa tiyak na kahulugan ng isang "pampublikong espasyo." Sa maraming mga bansa, kinabibilangan lamang nito ang mga espasyo sa labas (halimbawa, sa Alemanya),<ref name="de"/> habang kasama naman sa ilan sa ibang mga bansa ang espasyo sa loob tulad ng pampublikong mga museo (halimbawa, sa [[United Kingdom|Reyno Unido]]<ref name="uk"/> at [[Rusya]]).<ref name="ru">Elst p. 432, footnote 268. Tingnan din [http://www.consultant.ru/popular/gkrf4/ article 1276 of part IV of the Civil Code] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120607021156/http://www.consultant.ru/popular/gkrf4/|date=2012-06-07}} (in force as of January 1, 2008), na nagbibigay-linaw rito.</ref> ==Pandaigdigang mga kasunduan== Walang litaw na mga tuntunin hinggil sa kalayaan sa panorama sa alinman sa pandaigdigang mga kasunduan sa karapatang-sipi, tulad ng [[Kumbensiyong Berne]], [[Tratado sa Karapatang-sipi ng WIPO]], [[Unibersal na Kumbensiyon sa Karapatang-sipi]], at [[Kasunduang TRIPS]]. Gayunpaman, malimit na nagbibigay ang mga kasunduang ito ng isang [[tatlong-hakbang na pagsusulit]] (''three-step test'') bilang isang pangkalahatang takda na dapat pagbatayan laban sa pambansang mga tadhana sa kalayaan sa panorama, tulad ng ikalawang talata ng artikulo 10 ng Tratado ng WIPO, artikulo 13 ng TRIPS, at ikalawang talata ng artikulo 9 ng binagong Kumbensiyong Berne (bagaman para lamang sa pagpaparami).<ref>Reto M. Hilty at Sylvie Nérisson, ''Overview,'' sa: (ed.) na ito, ''Balancing Copyright,'' 2012, op. cit., mga pahinang 1–78, pahinang 24 f hinggil dito.</ref> May binanggit si [[Ralph Oman]], dating Direktor sa Karapatang-sipi (''Register of Copyrights'') ng [[Tanggapan sa Karapatang-sipi ng Estados Unidos]], tungkol sa isang pinagsamang pagsisikap ng [[Pandaigdigang Organisasyon sa Ari-ariang Intelektuwal]] at [[UNESCO]] noong dekada-1980 para sa isang ''Draft Model Copyright Law'', na kinabibilangan ng ilang mga simulain sa borador na nakatuon sa mga gawang pang-arkitektura. Nasa Simulaing WA7 ang tadhanang katulad ng kalayaan sa panorama: "Hindi kailangan ng pahintulot ng mga manlilikha ang pagpaparami ng panlabas na mga larawan ng arkitektura sa pamamagitan ng potograpiya, pelikula, pinta, lilok, drowing o mga kahalintulad na paraan kung para lamang ito sa pansariling layunin, o para sa layuning pangkomersiyo kapag nakatayo sa pampublikong kalye, daanan, liwasan o ibang mga lugar na karaniwang napupuntahan ng publiko ang mga gawang pang-arkitektura. Halo-halo ang mga puna hinggil dito: isang panukalang isali sa simulain ang mga larawan na kinunan mula sa himpapawid at satelayt, mga katanungan kung dapat bang isali ang panloob na arkitektura, at batikos dahil sa labis na pagsuko ng mga karapatan ng mga arkitekto sa publiko at hindi paglalaan ng kondisyon ng kabayaran sa pangkomersiyo na mga paggamit ng panlabas na mga larawan ng arkitektura. Hindi nakakuha ng sapat na pagsang-ayon ang mga panukalang ito, at ginawa ang simulaing hinggil sa panorama nang "walang mga pagbabago" ayon sa Komite ng mga Dalubhasa ng Pamahalaan.<ref>{{Cite report |url=https://www.copyright.gov/reports/architecture.pdf |title=THE REPORT OF THE REGISTER OF COPYRIGHTS ON WORKS OF ARCHITECTURE |publisher=US Copyright Office |location=Estados Unidos |date=Hunyo 19, 1989 |access-date=Mayo 30, 2025 |ISBN=0-8444-0653-8 |pages=148–155}}</ref> ==Katayuan sa iba-ibang mga bansa== Maraming mga bansa ang may kahalintulad na mga tadhanang nililimitahan ang saklaw ng batas sa karapatang-sipi upang malinaw na payagan ang mga retratong nagpapakita ng mga tanawin ng pampublikong mga lugar o tanawing kinunan mula sa pampublikong mga lugar. Ngunit magkaiba ang kahulugan ng mga bansa hinggil sa prinsipyo ng kalayaan sa panorama.<ref name="seiler"/> [[Talaksan:Freedom of Panorama world map.svg|thumb|none|650px|Katayuan ng kalayaan sa panorama sa buong daigdig para sa mga larawang ginagamit sa mga layuning pangkomersiyo.]] [[Talaksan:Tallest buildings 2022 whether or not FoP.png|thumb|none|650px|Nangungunang 11 pinakamatayog na mga gusali sa mundo noong 2022, at ang katayuan ng kalayaan sa panorama ng mga bansang kinaroroonan ng mga ito: [[Talaksan:SemiPD-icon.svg|30px]] – mayroong kalayaan sa panorama ([[Malaysia]], [[Tsina]], [[Taiwan]], [[Estados Unidos]]) [[Talaksan:Red copyright.svg|30px]] – walang kalayaan sa panorama ([[Saudi Arabia]], [[Timog Korea]], [[United Arab Emirates]])]] ===Pilipinas=== Nakasaad sa Seksiyon 172 ng Kodigo ng Ari-Ariang Intelektuwal ng Pilipinas (''Intellectual Property Code of the Philippines'' o Batas Republika Blg. 8293), nakapamagat na "''Literary and Artistic Works''", na isinasanggalang ang mga "likhang sining", tulad ng arkitektura at eskultura. Walang anumang probisyon ng kalayaan sa panorama sa Seksiyon 184 ("''Limitations on Copyright''") na nagtatala ng mga gawaing hindi itinuturing na paglabag sa karapatang-sipi ng mga gumawa o nagdisenyo ng mga gusali, eskultura, atbp. mga obra, ngunit nagbibigay ang probisyong (d) ng kataliwasan sa karapatang-sipi kung ang reproduksiyon ng "mga gawang pampanitikan, pansiyentipiko, at pansining" ay "bilang bahagi ng pag-ulat ng kasalukuyang mga kaganapan sa pamamagitan ng potograpiya, sinematograpiya, o pamamahayag hanggang sa kinakailangang saklaw para sa layuning ito." Ang probisyong (e) naman ay nagbibigay ng probisyong [[patas na paggamit]] (''fair use'') sa pagsasali ng isang akda o gawa sa "isang publikasyon, brodkast, o ibang uri ng komunikasyon sa madla," kung para lamang sa layunin ng pagtuturo.<ref name=PHIpo>{{cite web |url=https://drive.google.com/file/d/0B2or2OrWYpIfN3BnNVNILUFjUmM/view?ts=58057027 |accessdate=3 Hunyo 2020 |title=Intellectual Property Code of the Philippines (Republic Act No. 8293) (2015 Edition) |publisher=Intellectual Property Office of the Philippines}}</ref> Kapuwang hindi malaya para sa [[Wikimedia Commons]], ang imbakan ng mga talaksang (''files'') nasa malayang mga lisensiya o pampublikong dominyo, tulad ng mga retratong ginagamit sa [[Wikipedia]]. Nakasanayan na ng pamunuan nito na [[c:Category:Philippine FOP cases/deleted|magbura]] ng mga retrato ng bagong mga estruktura at pampublikong sining sa bansa, tulad ng mga gusali, lilok, bantayog, at memoryal.{{efn|''Halimbawang mga patunay sa mga pagbura:'' ganap na bagong mga estruktura - [[c:Commons:Deletion requests/Files in Category:SM Mall of Asia|SM Mall of Asia]]; mga estrukturang nilikha o ginawa ng mga alagad ng sining na maaring buhay pa o pumanaw na ngunit hindi pa umaabot sa 50 taon ang nakararaan mula nang sila'y pumanaw - [[c:Commons:Deletion requests/Files in Category:SAF 44 Mamasapano clash (Special Action Force Monument, Angeles City, Pampanga)|Bantayog ng SAF 44 sa Angeles]] at [[c:Commons:Deletion requests/Files in Category:Leyte Landing Memorial|Bantayog ng Paglapag sa Leyte]].}} Ito ay dahil hindi pinapayagan sa Wikimedia Commons ang mga talaksang naaangkop lamang sa tadhanang patas na paggamit. ===Ibang bahagi ng Timog-silangang Asya=== [[Talaksan:Freedom of panorama in Southeast Asia.svg|thumb|350px|Katayuan ng kalayaan sa panorama sa Timog-silangang Asya]] ====Biyetnam==== Walang ganap na kalayaan sa panorama sa Biyetnam. Ayon sa Artikulo 25(h) ng kanilang bagong-amyendang batas sa karapatang-sipi ng Biyetnam (2022), maari ang potograpiya at pagsasahimpapawid sa telebisyon ng mga obrang hinulma, arkitektura, at obrang napapakinabangan na nakadispley sa publiko, "para sa layon ng pagpapakita o pagprisinta ng mga larawan ng mga obrang ito, hindi sa layuning pangkomersiyo."<ref>{{cite web|url=https://thuvienphapluat.vn/van-ban/So-huu-tri-tue/Luat-So-huu-tri-tue-sua-doi-2022-458435.aspx?v=d |title=Luật Sở hữu trí tuệ sửa đổi 2022 |access-date=Oktubre 14, 2022}}</ref> ====Brunei==== Nakalahad sa Seksiyon 66 ng batas sa karapatang-sipi ng Brunei ang kanilang kalayaan sa panorama, na pinahihintulutan ang pagsasalarawan ng mga likhang gusali, lilok, modelo ng mga gusali, at obra ng masining na pagkakagawa sa pampublikong mga lugar, sa pamamagitan ng pagguhit, potograpiya, sinematograpiya, at pagsasahimpapawid sa telebisyon.<ref>{{cite web|url=https://wipolex-res.wipo.int/edocs/lexdocs/laws/en/bn/bn002en.pdf |title=Emergency (Copyright) Order, 1999 |author=Brunei |website=WIPO Lex |access-date=Mayo 23, 2021}}</ref> ====Cambodia==== Sa Cambodia, nakasaad sa Artikulo 25 ang limitadong kalayaan sa panorama. Pinapayagan lamang ang tadhanang ito kung ang pagpaparami ng obrang grapiko o hinulma (mga lilok) sa pampublikong lugar ay hindi pangunahing paksa ng sumunod na reproduksiyon, tulad ng mga retrato. Kapag naging pangunahing paksa ng sumunod na pagpaparami ang pampublikong mga obra, hindi ito maaaring gamitin sa anumang layunin maliban lamang sa pansarili (pampamilya at pangkaibigan) na paggamit at sa mga layuning pang-edukasyon na hindi nakikinabang (''non-profit educational purposes'').<ref>{{cite web|url=https://wipolex-res.wipo.int/edocs/lexdocs/laws/en/kh/kh003en.pdf |title=Law on Copyright and Related Rights |year=2003 |author=Cambodia |access-date=Mayo 23, 2021 |website=WIPO Lex}}</ref> ====Indonesya==== Walang tiyak na pagbanggit ng kalayaan sa panorama sa [[batas sa karapatang-sipi ng Indonesya]], bagaman umiiral ang isang kahalintulad subalit limitadong tadhana sa Artikulo 15 na pinagkakalooban ang mga may-ari ng obra, kabilang na ang arkitektura at lilok, ang karapatan na magsagawa ng pampublikong displey, sa paraang paglalathala man o pagpaparami sa isang katalogo. Nagbibigay naman ang Artikulo 43(d) ng pahintulot para sa pamamahagi ng mga nilalamang isinasanggalang ng karapatang-sipi sa teknolohiyang pang-impormasyon at midyang pangkomunikasyon, kung ang mga nabanggit na midyum ng pamamahagi ay "hindi komersiyal at/o walang halaga para sa Manlilikha o kaugnay na mga partido."<ref>{{cite web |url=https://wipolex-res.wipo.int/edocs/lexdocs/laws/en/id/id064en.pdf |title=Law of the Republic of Indonesia No. 28 of 2014 on Copyright |author=Indonesia |access-date=Mayo 12, 2021 |website=WIPO Lex}}</ref> ====Laos==== Walang kalayaan sa panorama sa Laos, ngunit may kahalintulad na probisyon sa Artikulo 115 ang kanilang batas sa karapatang-sipi, subalit nakapamagat na "''Acts Consistent with Fair Use''" ang artikulo. Nakasaad sa pangatlong sugnay ng artikulo na maaaring isipi sa pamamagitan ng potograpiya at sinematograpita ang mga obrang niyari na at nakadispley sa publiko, tulad ng pinong sining, arkitektura, at nalalapat na sining, kung ang mga obrang ito ay hindi paksa ng pagpaparami. Pinapayagan din sa artikulo ang pagpaparami ng mga obra para sa layunin ng pag-uulat ng kasalukuyang mga kaganapan, subalit hanggang sa layuning paghahatid ng balita't impormasyon lamang.<ref>{{cite web|url=https://sblaw.vn/wp-content/uploads/2018/07/Law-on-Intellectual-Property-Amended-2017-ENG-ProofreadCLEAN.pdf |title=Law on Intellectual Property |author=Lao People's Democratic Republic |access-date=Mayo 23, 2021 |website=SB Law}}</ref> ====Malaysia==== {{multiple image | align = right | image1 = Petronas Towers, Kuala Lumpur.jpg | image2 = Kota Kinabalu City Centre 0001.jpg | footer = ''Kaliwa:'' [[Toreng Petronas]] na dinisenyo ni arkitekto [[César Pelli]]. ''Kanan:'' Estatwa ng Merlin sa [[Kota Kinabalu]] }} Tinitiyak ng [[batas sa karapatang-sipi ng Malaysia]] ang kalayaan sa panorama sa pampublikong mga lugar. Nakasaad sa Seksiyon 13(2)(d) na hindi paglabag sa karapatang-sipi ang pagpaparami o pamamahagi ng mga kopya ng anumang obra na palagiang nakatayo sa isang pampublikong lugar. Tinutukoy ng Seksiyon 3 ang "mga likhang sining" bilang anumang gawang grapiko, retrato, lilok, kolyahe (''collage''), at gawa ng arkitektura o masining na artesaniya. Hindi kasama sa natatanging tadhanang ito ang mga disenyong plano ng mga [[integradong sirkito]].<ref>{{cite web|title=COPYRIGHT ACT 1987 (as at 30 June 2022) |url=https://www.myipo.gov.my/wp-content/uploads/2025/02/Lampiran-A1-ENG-Akta-Hak-Cipta-setakat-22-Jun-2023.pdf |website=The Official Portal of Intellectual Property Corporation of Malaysia |accessdate=Hunyo 11, 2025}}</ref> ====Singapore==== [[Talaksan:Merlion - 2013.04 - panoramio.jpg|thumb|left|Ang rebultong [[Merlion]] sa harap, obra ni Lim Nang Seng (namatay 1987) noong 1972. Sa likod naman ang [[Marina Bay Sands]], obra ni arkitekto [[Moshe Safdie]] noong 2010.]] Tinitiyak ng batas sa karapatang-sipi ng Singapore ang sapat na kalayaan sa panorama sa nasabing bansa, sa ilalim ng Seksiyon 265. Pinahihintulutan ang paglikha at paglalathala ng mga larawan ng mga gusali, modelo ng gusali, lilok, at masining na pagkakagawa na palagiang makikita sa isang pampublikong lugar, kung ginawa ang mga larawang ito noon o pagkaraan ng ika-10 ng Abril 1987.<ref>{{cite web|url=https://sso.agc.gov.sg/Act/CA2021?ProvIds=P15-#pr265- |title=PART 5 PERMITTED USES OF COPYRIGHT WORKS AND PROTECTED PERFORMANCES |website=Singapore Statutes Online |access-date=Nobyembre 16, 2024}}</ref> ====Thailand==== Itinatalakay ang kalayaan sa panorama sa mga Seksiyon 37–39 ng batas sa karapatang-sipi ng Thailand. Pinapayagan ng mga Seksiyon 37 at 38 ang mga representasyon ng mga obra sa pampublikong mga lugar at arkitektura sa pamamagitan ng "drowing, pinta, konstruksiyon, klitse, moldura, paglililok, litograpiya, potograpiya, sinematograpiya, at pamamahayag ng video", habang pinapayagan ng Seksiyon 39 ang panlarawan at pangvideo na mga representasyon ng "isang likha kung saang bahagi ang isang masining na obra."<ref>{{cite web |url=https://www.wipo.int/wipolex/en/legislation/details/19877 |title=Copyright Act B.E. 2537 (1994) (as amended up to Copyright Act B.E. 2561 (2018)) |author=Thailand |website=WIPO Lex |access-date=Hunyo 10, 2025}}</ref> ===Alherya=== Nagbibigay ng eksepsiyong kalayaan sa panorama ang ''Ordinansa Blg. 03-05 ng ika-19 Hulyo 2003 hinggil sa Karapatang-sipi at Kaugnay na mga Karapatan''. Sa ilalim ng Artikulo 50 ng nasabing batas, pinahihintulutang magparami ng mga larawan ng mga gawang pang-arkitektura, pampinong sining, pang-nalalapat na sining, at pampotograpiya na palagiang matatagpuan sa pampublikong mga lugar, maliban sa mga obra na matatagpuan sa mga galeriya, museo, at natukoy na mga sityong pangkultura at pangkalikasan ("''classified cultural and natural sites''").<ref>{{cite web |url=https://www.joradp.dz/FTP/jo-francais/2003/F2003044.pdf |title=Ordonnance n°03-05 du 19 Juillet 2003, relative aux droits d'auteur et aux droits |language=fr |work=Journal Officiel de la Republique Algerienne Democratique et Populaire |access-date=Marso 12, 2025 |page=8}}</ref> ===Australya=== [[Talaksan:Sydney Opera House 2 (30595141941).jpg|thumb|[[Sydney Opera House]], na dinisenyo ng arkitektong Dinamarkes na si [[Jørn Utzon]]]] Sa [[Australya]], tinatalakay ang kalayaan sa panorama sa pederal na ''[[Batas sa karapatang-sipi ng Australya|Copyright Act 1968]]'', mga Seksiyon 65 hanggang 68. Inilalaan ng Seksiyon 65: "Ang karapatang-sipi sa isang gawa ... na matatagpuan sa isang pampublikong lugar, o sa mga premisang bukas sa publiko, ay hindi nilalabagan ng paglikha ng isang pinta, drowing, klitse (''engraving''), o retrato ng gawa o ang pagsasali ng gawa sa isang sinematograpong pelikula o sa isang brodkast pantelebisyon, maliban kung pansamantala lamang (ang kinaroroonan nito)." Kumakapit ito sa anumang "masining na gawa" na binigyang-kahulugan sa talatang (c) ng bahaging 10: isang "obra ng masining na pagkakagawa" (pero hindi isang ''circuit layout'').<ref name="AU">{{Cite Legislation AU|Cth|act|ca1968133|Copyright Act 1968}}</ref> Nagbibigay ang Seksiyon 66 ng Batas ang hindi pagsasali sa paglabag sa karapatang-sipi ang mga retrato at larawan ng mga gusali at modelo ng mga gusali.<ref name="AU" /> Walang karapatang sumipi ng mga obrang hindi saklaw ng mga probisyong ito. Nangangahulugan itong maaring makalabang sa karapatang-sipi ang pagpaparami ng mga larawan ng "[[sining sa kalye]]".<ref name="G124v01">{{cite web|url=http://www.copyright.org.au/acc_prod/AsiCommon/Controls/BSA/Downloader.aspx?iDocumentStorageKey=62a2e433-4cab-4d6f-8dd2-dc4af24277e7&iFileTypeCode=PDF&iFileName=Street%20Art%20&%20Copyright|title=Street Art & Copyright|publisher=[[Australian Copyright Council]]|work=Information Sheet G124v01|date=Setyembre 2014|access-date=2016-05-08|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20160322193002/http://www.copyright.org.au/acc_prod/AsiCommon/Controls/BSA/Downloader.aspx?iDocumentStorageKey=62a2e433-4cab-4d6f-8dd2-dc4af24277e7&iFileTypeCode=PDF&iFileName=Street%20Art%20&%20Copyright|archive-date=2016-03-22}}</ref><ref>{{cite web|title=Street photographer's rights|url=http://www.artslaw.com.au/info-sheets/info-sheet/street-photographers-rights/|website=Arts Law Information Sheet|publisher=Arts Law Centre of Australia|access-date=2016-05-08|archive-url=https://web.archive.org/web/20140630101936/http://www.artslaw.com.au/info-sheets/info-sheet/street-photographers-rights/|archive-date=2014-06-30|url-status=live}}</ref><ref>{{cite web|title=Photographers & Copyright|edition=17|url=http://www.copyright.org.au/admin/cms-acc1/_images/732757805533a4bbed9e2a.pdf|publisher=Australian Copyright Council|access-date=2014-10-28|archive-url=https://web.archive.org/web/20140702180313/http://www.copyright.org.au/admin/cms-acc1/_images/732757805533a4bbed9e2a.pdf|archive-date=2014-07-02|url-status=live|page=7|date=Enero 2014|quote=''You will generally need permission to photograph other public art, such as murals.''}}</ref> ===Bagong Silandiya=== Ang ''Copyright Act (1994)'' ng [[New Zealand|Bagong Silandiya]] ay nagbibigay ng mga pagkakapuwera para sa malayang pamamahagi ng mga retrato ng ilang mga likha gaya ng mga lilok, ngunit hindi nagbibigay ng mga pagkakapuwera para sa mga obrang grapiko tulad ng mga miyural at sining sa kalye, kahit na nasa pampublikong mga espasyo ang mga ito. Nagngangahulugan ito na kailangang kumuha ng pahintulot mula sa mga arteista o tagahawak ng karapatang-sipi para makapagkuha ng mga retrato ng gayong mga likha nang malaya para sa mga layuning pamamahagi, lalo na kung may komersiyal na pakay. Subalit binabalewala ang restriksiyon na ito, patunay rito ang patuloy na pamamahagi ng gayong mga retrato sa [[hatirang pangmadla]] at ang paggamit ng mga ''marketing company'' ng mga obrang grapiko bilang likurang mga elemento sa kanilang mga patalastas.<ref>{{cite web |url=https://theconversation.com/yes-street-art-is-on-public-display-but-that-doesnt-mean-we-should-share-it-without-credit-132000 |title=Yes, street art is on public display — but that doesn’t mean we should share it without credit |last1=Dickison |first1=Mike |last2=White |first2=Bruce |date=Hulyo 9, 2020 |website=The Conversation |access-date=Marso 18, 2021}}</ref> Kamakailan lamang, noong 2019, inihayag ng arteistang si Xoë Hall ang kaniyang pagkadismaya sa paggamit ng [[Whitcoulls]] ng mga larawan ng kaniyang miyural sa [[Wellington]] sa kanilang mga kalendaryo, at iminungkahi ang kapuwa niyang mga miyuralista sa bansa na "magkaroon ng kontrata para sa bawat dingding na kanilang ipinipinta at isinasaad kung sino ang nagmamay-ari ng karapatang-sipi, at isali ito sa miyural kalakip ng pangalan ng arteista."<ref>{{cite news |url=https://www.rnz.co.nz/news/national/406415/artist-xoe-hall-outraged-over-work-featured-on-calendar-s-cover |title=Artist Xoë Hall outraged over work featured on calendar's cover |last=Cook |first=Charlotte |date=Disyembre 30, 2019 |access-date=Marso 18, 2021 |work=[[Radio New Zealand]]}}</ref> ===Brasil=== [[Talaksan:Minha Janela, Cristo Redendor.JPG|thumb|Hinggil sa kaso ng tanyag na rebultong [[Kristo ang Tagapagtubos]], sinabi ni Abogado Frullani Lopes na "bagaman pribado ang pag-aari ng lugar na kinatatayuan nito, hindi hinahadlang ang pampublikong pagpasok, at hindi maipagwawalang-bahala na bahagi ito ng tanawin ng [[Rio de Janeiro]]. Sa gayong pananaw, ang lugar na kinatatayuan nito ay dapat na ituring na pampublikong lugar."<ref>{{cite web |language=pt |url=https://www.conjur.com.br/2014-ago-23/marcelo-lopes-representacao-cristo-redentor-filme-nao-vetada |title=Representação do Cristo Redentor em filme não pode ser vetada |date=23 Agosto 2014 |author=Marcelo Frullani Lopes|quote=apesar de a área ser de propriedade privada, o acesso público ao local não é restrito. Não se pode ignorar, também, que o Cristo Redentor integra a paisagem do Rio de Janeiro. Por esse ponto de vista, o local em que a obra se encontra deve ser considerado logradouro público para fins de aplicação desse dispositivo.}}</ref>]] Pinahihintulutan sa Artikulo 48 ng [https://web.archive.org/web/20110604224823/http://www.wipo.int/wipolex/en/text.jsp?file_id=125392 batas sa karapatang-sipi ng Brazil] (Blg. 9.610 / Pebrero 19, 1998) ang malayang pagpinta, potograpiya, at paggawa ng video ng anumang gawa na palagiang nakapuwesto sa isang pampublikong lugar, sa kabila ng pagiging protektado ng karapatang-sipi ang gayong mga gawa.<ref>{{cite web|title=LEI Nº 9.610, DE 19 DE FEVEREIRO DE 1998.|url=https://www.planalto.gov.br/ccivil_03/leis/L9610.htm|website=Presidência da República|accessdate=2016-10-29|archiveurl=https://web.archive.org/web/20161028220538/http://www.planalto.gov.br/ccivil_03/leis/l9610.htm|archivedate=2016-10-28|language=pt|quote=Art. 48. As obras situadas permanentemente em logradouros públicos podem ser representadas livremente, por meio de pinturas, desenhos, fotografias e procedimentos audiovisuais.}}</ref><ref>{{cite web|title=Law No. 9610 of February 19, 1998, on Copyright and Neighboring Rights|url=http://www.wipo.int/edocs/lexdocs/laws/en/br/br002en.pdf|website=World Intellectual Property Organization|accessdate=2016-10-29|archiveurl=https://web.archive.org/web/20160408030416/http://www.wipo.int/edocs/lexdocs/laws/en/br/br002en.pdf|archivedate=2016-04-08|page=12|language=en|format=PDF|date=1998-02-19|quote=48. Works permanently located in public places may be freely represented by painting, drawing, photography and audiovisual processes.}}</ref> Ang tadhanang ito ay itinuturing na nagbibigay ng katamtamang malawak na kalayaan sa panorama.<ref>{{cite journal|last1=Newell|first1=Bryce Clayton|title=Freedom of Panorama: A Comparative Look at International Restrictions on Public Photography|journal=Creighton Law Review|date=2011|volume=44|pages=421|url=http://hdl.handle.net/10504/40711|accessdate=2016-10-29|language=en|issn=0011-1155|quote=Brazilian copyright law provides very broad panorama freedom. Indeed, Article 48 of Law No. 9610 of February 19, 1998, on Copyright and Neighboring Rights provides}}</ref> ===Canada=== Isinasaad ng Seksiyon 32.2(1) ng Batas sa Karapatang-sipi (Canada) ang mga sumusunod: {{quote|Hindi lumalabag sa karapatang-sipi (''It is not an infringement of copyright'') {{block indent|(b) ang sinumang nagpaparami, sa isang pinta, drowing, klitse, retrato, o gawang sinematograpiko (''for any person to reproduce, in a painting, drawing, engraving, photograph or cinematographic work'') {{block indent|(i) ng isang gawang pang-arkitektura, sa kondisyong hindi sa kalikasan ng isang drowing o planong pang-arkitektura ang sipi, o (''an architectural work, provided the copy is not in the nature of an architectural drawing or plan, or'')}} {{block indent|(ii) isang lilok o likha ng masining na pagkakagawa o isang hulma o modelo ng isang lilok o likha ng masining na pagkakagawa, na palagiang matatagpuan sa isang pampublikong lugar o gusali; (''a sculpture or work of artistic craftsmanship or a cast or model of a sculpture or work of artistic craftsmanship, that is permanently situated in a public place or building;'')}}}}}} Inilalaan din ng Batas sa Karapatang-sipi ang tiyak na proteksiyon para sa nagkataong pagsasali ng isa pang gawa na makikita sa likod ng isang retrato (halimbawa, isang gusali sa malayuang dako ng isang retrato). Hindi lumalabag sa karapatang-sipi ang mga retratong kasali ang gayong mga gawa nang "nagkataon at hindi sinadya." ===Côte d'Ivoire=== Hindi kinikilala sa [[Côte d'Ivoire]] (o Baybaying Garing) ang kalayaan sa panorama. Batay sa Artikulo 27 ng ''Batas Blg. 2016-555 ng ika-26 ng Hulyo 2016'', pinahihintulutang magparami ng mga larawan ng nagawa nang mga gawang pang-arkitektura, mga gawang panlilok, at mga grapikong sining, ngunit alinsunod sa sumusunod na mga kondisyon: #Pagpaparami ng nabanggit na mga gawa sa pamamagitan ng mga lathalain, midyang awdiyo-biswal, o Internet, para lamang sa layunin ng pagpapalaganap ng impormasyon. #Pagpaparami ng mga larawan ng mga obra na inilaan upang lumabas sa mga katalogo ng mga pagbebenta ng mga obra sa loob ng bansa sa ligal na paraan, para lamang sa layuning ilarawan ang nabanggit na mga obra. #Pagpaparami ng nabanggit na mga gawa sa pamamagitan ng midyang awdiyo-biswal kung palagiang matatagpuan sa mga pampublikong espasyo ang nabanggit na mga gawa, subalit sa paraang nagkataon lamang ang pagpapakita ng mga gawa sa mga larawan. Dagdag ng probisyon: "Anumang paggamit ng nabanggit na mga pagpaparami sa artikulong ito na may layuning kumita ay napapailalim sa paunang pahintulot mula sa manlilikha."<ref>{{cite web |url=https://culture.gouv.ci/wp-content/uploads/2023/06/Loi-n%C2%B0-2016-555-du-26-JUIL.-2016-DROIT-DAUTEUR-ET-DV.pdf |title=loi n° 2016-555 du 26 juillet 2016 - relative au droit d'auteur et aux droits voisins |website=Ministère de la Culture et de la Francophonie |access-date=Marso 8, 2025 |language=fr}}</ref> ===Demokratikong Republika ng Konggo=== Labis na limitado ang kalayaan sa panorama na nakapaloob sa batas sa karapatang-sipi ng [[Demokratikong Republika ng Konggo]] na ipinasa noong 1986. Pinahihintulutan lamang ng Artikulo 28 ang potograpiya, sinematograpiya, at pagpapalabas sa telebisyon ng mga gawang pang-arkitektura, subalit maaari lamang gamitin sa ligal na paraan ang mga retrato sa mga pahayagan, diyornal, at batayang aklat na pampaaralan. Tumatalakay naman ang Artikulo 29 sa "pampigurang mga gawang sining na habambuhay na matatagpuan sa pampublikong lugar," datapwat maaari lamang ilarawan ang mga gawang ito sa mga pelikula at palabas sa telebisyon.<ref>{{cite web |url=https://wipolex-res.wipo.int/edocs/lexdocs/laws/en/cd/cd005en.pdf |title=Ordinance-Law No. 86-033 of April 5, 1986 on the Protection of Copyright and Neighboring Rights |author=Democratic Republic of the Congo |website=WIPO Lex |access-date=Mayo 12, 2021}}</ref> ===Estados Unidos=== Isinasanggalang ng karapatang-sipi ang mga gusali sa Estados Unidos na itinayo mula noong ika-1 ng Disyembre, 1990 hanggang sa kasalukuyan, pati ang mga gusaling buhat sa mga disenyong natapos bago mag-ika-1 ng Disyembre, 1990 pero itinayo sa pagitan ng ika-30 ng Nobyembre, 1990 at ika-31 ng Disyembre, 2002.<ref>{{cite web |url=https://guides.library.cornell.edu/copyright/publicdomain |title=Copyright Services: Copyright Term and the Public Domain |website=Cornell University Library |access-date=Abril 6, 2025}}</ref> Gayunpaman, taglay ng [[batas sa karapatang-sipi ng Estados Unidos]] ang sumusunod na tadhana, na ipinatupad ng ''Architectural Works Copyright Protection Act (AWCPA)'' ng 1990: {{quote|Hindi kasama sa karapatang-sipi ng isang nakatayo nang gawang pang-arkitektura ang karapatang hadlangan ang paggawa, pamamahagi, o pagpapakita sa publiko ng mga larawan, pinta, retrato, o iba pang malarawang mga representasyon ng gawa, kung ang gusali na kumakatawan sa nasabing gawa ay matatagpuan sa pampublikong lugar o karaniwang makikita mula rito.|[[:wikisource:United States Code/Title 17/Chapter 1/Section 120|17 U.S.&nbsp;Code §&nbsp;120(a)]]<ref>{{cite web|title=17 U.S. Code § 120 - Scope of exclusive rights in architectural works|url=https://www.law.cornell.edu/uscode/text/17/120|access-date=2016-04-04|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20160419101318/https://www.law.cornell.edu/uscode/text/17/120|archive-date=2016-04-19}}</ref>}} ====Batayan at kahulugan==== {{multiple image | align = right | direction = vertical | total_width = 250 | image1 = NYC, WTC.jpg | caption1 = ''[[One World Trade Center]]'' sa [[Lungsod ng New York]], na natapos noong 2013. Gawa ni [[David Childs]] ng [[SOM (kompanyang pang-arkitektura)|Skidmore, Owings & Merrill LLP]]. | image2 = Walt Disney Concert Hall 2013.jpg | caption2 = ''[[Bulwagang Konsiyerto ng Walt Disney]]'' sa [[Los Angeles]], gawa ni [[Frank Gehry]] at natapos noong 2003. | image3 = Milwaukee Art Museum 18.jpg | caption3 = ''Pabilyong Quadracci'' na matatagpuan sa [[Museo ng Sining ng Milwaukee]]. Gawa ni [[Santiago Calatrava]] at natapos noong 2001. }} Ipinalagay ng Ulat Komite Blg. 101-735 ng [[Kapulungan ng mga Kinatawan ng Estados Unidos]] na hindi lumalabag ang tadhanang ito sa pagtalima ng bansa sa Kumbensiyong Berne at binigyang-diin nito na nagbibigay ng kawangis na mga karapatan ang ilan sa iba pang mga bansang lumagda sa kasunduan. Tinanggihan ang mungkahi mula sa {{ILL|Surian ng Amerika sa mga Arkitekto|en|American Institute of Architects}} (AIA) na higpitan ang paglikha ng mga larawan na nilayong "isulong ang hindi pinahihintulutang disenyo at pagtatayo ng isang kahalintulad na gawang pang-arkitektura"; tumutol ang mga pangkat ng mga retratista tulad ng [[Samahan ng Amerika sa mga Retratistang Pangmagasin]] (ASMP) sa panukala ng AIA na kanilang iginiit na maaaring "makasagabal sa masining at hindi mapagkompitensiyang pagsusuri ng mga gawang pang-arkitektura, gayon din sa kakayahan ng mga retratista na isulong ang kanilang kabuhayan."<ref>{{cite web |url=https://www.copyright.gov/reports/copyright-amendments-act-of-1990.pdf |title=Copyright Amendments Act of 1990 – Report 101-735 |website=U.S. Copyright Office |access-date=Hulyo 28, 2024}}</ref> Binanggit ni Zimand (2024) ang isa pang mungkahi mula kay David Daileda, isang kinatawan ng AIA, upang pahintulutan lamang ang mga larawan sa mga kasong "hindi pangunahing paksa ang mga gawang pang-arkitektura" sa mga larawan; tinanggihan din ng kanilang tagapagbatas ang mungkahing ito na hinango sa mga batas sa Pransiya.<ref name=Zimand>{{cite journal |last=Zimand |first=Margalit |url=https://journals.library.columbia.edu/index.php/lawandarts/article/view/12495/6180 |title=Deconstructing the Blueprint for Infringement: Remedying Flawed Interpretations of the § 120(a) Exception to Architecture Copyrights |volume=47 |issue=1 |year=2024 |pages=151–152 |journal=The Columbia Journal of Law & the Arts |access-date=Agosto 23, 2024 |doi=10.52214/jla.v47i1.12495|doi-access=free }}</ref> Ang kahulugan ng "gawang pang-arkitektura" sa kalagayang ito ay isang gusali,<ref>{{cite web|title=17 U.S. Code § 101|url=https://www.law.cornell.edu/uscode/text/17/101|access-date=2016-04-08|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20160430034315/https://www.law.cornell.edu/uscode/text/17/101|archive-date=2016-04-30}}</ref> na binigyang-kahulugan bilang "mga estrukturang matitirhan ng tao na nilayong maging palagian at hindi nagagalaw (''permanent and stationary''), tulad ng mga bahay at gusaling pang-opisina, at ibang palagian at nakapirme na mga estrukturang idinisenyo para matutuluyan ng mga tao, kabilang na ang, ngunit hindi limitado sa, mga simbahan, museo, mirador (''gazebo''), at pabilyon ng hardin."<ref>{{cite web|title=37 CFR 202.11(b)|url=https://www.law.cornell.edu/cfr/text/37/202.11|access-date=2016-04-08|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20160307212357/https://www.law.cornell.edu/cfr/text/37/202.11|archive-date=2016-03-07}}</ref> ====Ibang mga gawa==== Gayunpaman, hindi saklaw ng kalayaan sa panorama sa Estados Unidos ang ibang mga obra na naipagsasanggalang ng karapatang-sipi, tulad ng mga lilok. Maaring maging paglabag sa karapatang-sipi ng manlilikha ng isang obra kapag ginamit ang mga retrato ng kaniyang gawa sa layuning pangkomersiyo. Ipinaliwanag ni Charlie Damschen, abogado mula sa Hamilton IP Law sa [[Iowa]], na hawak pa rin ng manlilikha ang karapatang-sipi sa isang likhang sining kahit na ginawa ito upang maitayo sa pampublikong mga lugar. Malimit na pag-usapan ang usaping ito dahil sa dumaraming mga paggamit ng isinanggalang na mga sining sa [[hatirang pangmadla]] at midyang digital. Gayunpaman, umiiral ang batayan na [[patas na paggamit]] na nagpapahintulot sa "binagong" mga paggamit (o ''transformative uses'') ng protektadong mga gawa, tulad ng komentaryo, pagsusuri, balita, at parodya. Subalit kung pinarami ang gawa sa pamamagitan ng potograpiya o videograpiya at ginawa ang pagpaparaming ito na may layuning kumita, hindi na ito sakop ng depensang patas na paggamit.<ref>{{cite news |url=https://www.desmoinesregister.com/story/money/business/2019/08/26/des-moines-artist-sues-hy-vee-using-his-mural-super-bowl-ad-copyright-infringement-hyvee-commercial/2008639001/ |title=Who owns public art? Des Moines artist sues Hy-Vee for using his mural in Super Bowl ad |last=Ta |first=Linh |date=Agosto 25, 2019 |access-date=Nobyembre 27, 2023 |work=Des Moines Register}}</ref> Isinasanggalang ng karapatang-sipi ang ilang mga bantayog na matatagpuan sa ''National Mall'' sa [[Washington, D.C.]], at nangangailangan ng mga retratista na humingi ng pahintulot mula sa mga manlilikha o tagapangalaga ng mga bantayog para kumita sila sa kanilang mga larawan. Ayon sa {{ILL|Palingkuran ng Pambansang Liwasan|en|National Park Service}}, kabilang sa protektadong mga bantayog doon ay ang mga lilok sa [[Memoryal ni Franklin Delano Roosevelt]] na nilikha nina [[George Segal (manlilikha)|George Segal]], [[Tom Hardy (manlililok)|Tom Hardy]], [[Neil Estern]], [[Robert Graham (manlililok)|Robert Graham Studio]], [[Leonard Baskin]], at [[John Benson (artesano)|John Benson]]; ang [[Memoryal sa mga Beterano ng Digmaang Koreano]]; ang [[Pandigmaang Memoryal sa Hukbong Kawal Pandagat]]; ang [[Memoryal ni Martin Luther King Jr.]]; at ang [[Memoryal sa mga Beterano ng Digmaang Biyetnam]] na kinabibilangan ng estatwa ng ''[[Three Soldiers (estatwa)|Three Soldiers]]'' at ng estatwa ng ''[[Vietnam Women's Memorial]]''.<ref>{{cite web |url=https://www.nps.gov/nama/planyourvisit/filming-and-photography-permits.htm |title=Filming and Photography Permits |website=National Park Service |access-date=Disyembre 22, 2024}}</ref> Tahasang pinapayagan ng kasalukuyang tagapangalaga ng ''Vietnam Women's Memorial'' ang di-awtorisadong mga retrato ng estatwa para sa pansariling gamit at layuning pag-uulat, ngunit binibigyang-diin nito na dapat na banggitin nang maayos ng mga mamamahayag ang paunawa ng karapatang-sipi ng bantayog. Nananatili kay [[Glenna Goodacre]] na manlilikha nito ang karapatang-sipi sa bantayog. Nangangailangan ng paunang pahintulot ang pangkomersiyong mga paggamit at maaaring humiling ang pamunuan ng mga bayad sa paglilisensiya, at ang mga hakbang na ito ay upang maiwasan ang binansagan ng tagapangalaga na "walang-pakundangang mga paggamit" ng bantayog.<ref>{{cite web |url=https://vietnamwomensmemorial.org/faq/ |title=FAQ |website=Vietnam Women's Memorial |access-date=Disyembre 22, 2024}}</ref> ;Kilalang mga kaso Isang kilalang kaso ng paglabag sa karapatang-sipi ng mga obra sa Estados Unidos ay ang ''Gaylord v. United States, No.'' 09-5044. Ito ay hinggil sa paggamit ng [[United States Postal Service]] ng isang larawan ng 14 sa 19 na mga estatwa ng sundalo sa Memoryal sa mga Beterano ng Digmaang Koreano para sa kanilang [[selyo]] bilang paggunita sa ika-50 anibersaryo ng armistisyo ng [[Digmaang Koreano]] noong 2003. Walang pahintulot mula kay [[Frank Gaylord]], manlililok ng nasabing obra na kilala bilang ''The Column'', ang naturang paggamit ng U.S. Postal Service ng mga larawan ng kaniyang obra sa kanilang selyong nagkakahalaga ng 37 cents.<ref>{{cite web|url=http://www.copyright.gov/fair-use/summaries/gaylord-us-fedcir2010.pdf |title=Gaylord v. United States, 595 F.3d 1364 (Fed. Cir. 2010) |access-date=Disyembre 21, 2020}}</ref> Inireklamo niya ang U.S. Postal Service noong 2006 dahil sa ginawa nitong paglabag sa kaniyang karapatang-sipi sa lilok. Kasama rin sa kaso ang retratista ng larawan na si John Alli, isang dating Marine. Kalaunan, naging maayos ang areglo sa retratista nang pumayag si Alli na magbabayad ng 10% bayad para sa susunod pang mga benta ng kaniyang mga larawan ng lilok.<ref>{{cite news|url=https://www.usatoday.com/story/news/nation/2013/09/20/korea-memorial-sculptor-wins-settlement-in-copyright-case-/2845143/ |title=Korea memorial sculptor wins copyright case |last=D'Ambrosio |first=Dan |work=USA Today |date=Setyembre 20, 2013 |access-date=Disyembre 21, 2020}}</ref><ref>{{cite news|url=https://www.washingtonpost.com/news/federal-eye/wp/2015/02/10/court-upholds-540000-judgement-against-usps-for-korean-war-stamp/ |title=Court upholds $540,000 judgment against USPS for Korean War stamp |work=Washington Post |date=Pebrero 10, 2015 |last=Rein |first=Lisa |access-date=Disyembre 21, 2020}}</ref> [[Talaksan:Korean War Veterans Memorial Without Soldiers.jpg|thumb|Memoryal sa mga Beterano ng Digmaang Koreano, kalakip ng sinensurang larawan ng mga estatuwang isinasanggalang ng karapatang-sipi]] Sa hatol ng Court of Federal Claims noong 2008, ipinasya na hindi nilabag ng U.S. Postal Service ang karapatang-sipi ni Gaylord sapagkat pasok umano ito sa "[[patas na paggamit]]" (''fair use''). Gayunpaman, ipinasya ng hukom na hindi sakop ng ''Architectural Works Copyright Protection Act'' (AWCPA) ang ''The Column'' sapagkat hindi ito isang gawang pang-arkitektura. Umapela ang panig ng manlililok, at noong Pebrero 25, 2010 binaligtad ng Federal Circuit ang naunang pasya hinggil sa patas na paggamit. Hindi maituturing na patas na paggamit ang paggamit ng U.S. Postal Service ng larawan ng ''The Column'' sa kanilang selyo sapagkat hindi ''transformative'' ang kalikasan nito (pareho ang konteksto at kahulugan ng selyo sa mismong lilok). Mahalaga rin ang presensiya ng obra sa selyo kaya hindi pa rin ito pasok sa patas na paggamit. Maituturing na komersiyal ang layunin ng U.S. Postal Service, dahil kumita ito ng US$17 milyon mula sa pagbenta nito ng halos 48 milyong selyong taglay ang larawan ng lilok. Ipinagtibay naman ng Federal Circuit ang naunang pasya ng Court of Federal Claims na hindi isang gawang pang-arkitektura ang ''The Column''. Noong Setyembre 20, 2013, pagkaraang ibinalik ng Federal Circuit ang kaso sa Court of Federal Claims, iginawad ng huling nabanggit na hukuman ang US$684,844.94 na halaga ng bayad-pinsala na babayaran ng U.S. Postal Service kay Gaylord.<ref>{{cite web |url=https://www.finnegan.com/en/tools/gaylord-v-u-s-1/analysis.html |title=Gaylord v. U.S. |work=Finnegan, Henderson, Farabow, Garrett & Dunner, LLP |access-date=Disyembre 21, 2020 |archive-date=2021-01-21 |archive-url=https://web.archive.org/web/20210121234026/https://www.finnegan.com/en/tools/gaylord-v-u-s-1/analysis.html |url-status=dead }}</ref><ref>{{Cite web |url=http://www.uscfc.uscourts.gov/sites/default/files/opinions/WHEELER.GAYLORD092013.pdf |title=Archive copy |access-date=2020-12-21 |archive-date=2014-04-19 |archive-url=https://web.archive.org/web/20140419014614/http://www.uscfc.uscourts.gov/sites/default/files/opinions/WHEELER.GAYLORD092013.pdf |url-status=dead }}</ref> Dinemanda muli ang USPS hinggil sa kanilang paggamit ng isang larawang buhat sa [[Getty Images]] ng replika ng [[Estatwa ng Kalayaan]] sa [[New York-New York Hotel & Casino]] sa [[Las Vegas]] sa kanilang mga selyo. Bagaman nagbigay sila ng patungkol sa retratista, hindi sila nagbigay ng patungkol kay Robert Davidson, manlililok ng replika. Mula Disyembre 2010 hanggang Enero 2014, nakapagbenta ang USPS ng humigit-kumulang 4.9 bilyong selyong taglay ang replika na nagkakahalaga ng humigit-kumulang US$2.1 bilyon. Bagaman nabatid nila noong Marso 2011 na hindi sa orihinal na Estatwa ng Kalayaan ang larawang ginamit nila, hindi sila gumawa ng hakbang. Nagsampa si Davidson ng kaso laban sa USPS noong 2013. Itinaguyod ng hukuman ang paninindigan ni Davidson na orihinal ang kaniyang replika upang magkaroon ng proteksiyon ng karapatang-sipi dahil sa pagkakaroon ng mas-makabago at pambabaeng hitsura ng mukha nito. Nabigo ang USPS sa mga panuntunang "layunin" at "bahaging ginamit" sa patas na paggamit, bagaman nakapasa sila sa panuntunang "epekto ng paggamit" dahil sinabi ni Davidson na wala siyang balak na kumita sa kaniyang estatwa. Hindi kinatigan ang kapuwang panig para sa panuntunang "kalikasan ng gawang may karapatang-sipi" sa patas na paggamit. Napatunayan ng hukuman na nagkasala ang USPS sa pagsuway ng karapatang-sipi, at iginawad ang US$3.5 milyong halaga ng pinsalang babayaran ng USPS kay Davidson.<ref>{{cite web |url=https://infusionlawyers.com/the-united-states-v-davidson-copyright-infringement-of-a-replica-statue-of-liberty-copyright-for-creative-copycats/ |title=The United States v Davidson—Copyright infringement of a Replica Statue of Liberty. Copyright for creative copycats? |website=Infusion Lawyers |access-date=Pebrero 24, 2021}}</ref> Inangkin ng manlililok na si [[Arturo Di Modica]] ang karapatang-sipi sa kilalang lilok na ''[[Charging Bull]]'' sa [[Ibabang Manhattan]] ng [[Lungsod ng New York]].<ref>{{cite web |url=https://www.techdirt.com/articles/20170412/11215937137/bull-statue-copyright-claim-is-ridiculous-heres-why-it-just-might-work.shtml |title=The Bull Statue Copyright Claim Is Ridiculous... But Here's Why It Just Might Work |website=Techdirt |last=Masnick |first=Mike |date=Abril 12, 2017 |access-date=Pebrero 8, 2021}}</ref> Nagsampa siya ng iba't ibang mga kaso laban sa iba-ibang mga entidad na gumamit ng kaniyang lilok na toro para sa mga layuning pangkomersiyo, tulad ng [[Walmart]] noong 2006 dahil sa pagbenta ng mga litograpo nito, [[North Fork Bank]] noong 2006 din dahil sa pagsasali ng lilok sa isang pambansang patalastas sa telebisyon, at [[Random House]] noong 2009 hinggil sa paggamit ng isang larawan ng lilok sa pabalat ng isang aklat nila tungkol sa pagbagsak ng [[Lehman Brothers]].<ref>{{cite news |url=https://www.nytimes.com/2006/09/23/arts/arts-briefly-sculptor-files-lawsuit-against-walmart.html |title=Arts, Briefly; Sculptor Files Lawsuit Against Wal-Mart |date=Setyembre 23, 2006 |last=Kennedy |first=Randy |access-date=Marso 3, 2021 |work=[[New York Times]]}}</ref><ref>{{cite news |url=https://www.latimes.com/archives/la-xpm-2006-sep-22-fi-wrap22.1-story.html |title=Suit Alleges Illegal Use of ‘Charging Bull’ Image |date=Setyembre 22, 2006 |access-date=Marso 3, 2021 |work=[[Los Angeles Times]]}}</ref><ref>{{cite web |url=https://www.liveauctioneers.com/news/top-news/crime-and-litigation/artist-sues-random-house-in-nyc-over-book-cover/ |title=Artist sues Random House in NYC over book cover |date=Agosto 4, 2009 |access-date=Marso 3, 2021 |website=Auction Central News}}</ref> Natapos ang mga kasong ito sa pamamagitan ng mga areglo.<ref>{{cite news|url=https://www.usatoday.com/story/money/2017/04/12/charging-bull-artist-says-fearless-girl-violated-his-rights/100378556/ |title='Charging Bull' artist says 'Fearless Girl' violated his rights |last1=Bowerman |first1=Mary |last2=McCoy |first2=Kevin |work=[[USA Today]] |date=Abril 12, 2017 |access-date=Pebrero 24, 2021}}</ref> Masidhing isinasanggalang ng manlililok na si [[Raymond Kaskey]] ang kaniyang karapatang-sipi sa ikalawang pinakamalaking rebulto na yari sa "minartilyong tanso" sa bansa, ang ''[[Portlandia (rebulto)|Portlandia]]''. Binabantaan niyang kakasuhan ang sinumang nagnanais na gumamit ng anumang larawan ng lilok sa mga midya o kagamitang pangkomersiyo, tulad ng mga postkard at disenyo sa mga kamiseta. Nag-areglo ang [[Laurelwood Pub and Brewery]] (na nakabase sa [[Portland, Oregon|Portland]]) kay Kaskey pagkaraang inireklamo sila ng manlililok dahil sa paggamit nila ng isang larawan ng rebulto sa leybel ng kanilang serbesang Portlandia Pils noong 2012.<ref>{{cite web |url=https://www.techdirt.com/articles/20140911/06455028491/sculptor-says-capitalism-drives-his-aggressive-enforcement-rights-to-publicly-funded-portlandia-statue.shtml |title=Sculptor Says 'Capitalism' Drives His Aggressive Enforcement Of Rights To Publicly-Funded 'Portlandia' Statue |date=Setyembre 12, 2014 |last=Cushing |first=Tim |access-date=Marso 5, 2021 |website=Techdirt}}</ref><ref>{{cite web |url=https://www.wweek.com/portland/article-23062-so-sue-us.html |title=So Sue Us: Why the Portlandia Statue Failed to Become an Icon |last=Locanthi |first=John |date=Setyembre 9, 2014 |access-date=Marso 5, 2021 |website=Willamette Week}}</ref> ====Mga pagtanggap at batikos==== Sa kasagsagan ng mga talakayan sa Kongreso hinggil sa AWCPA, sinuportahan ni Richard Carney ng Pundasyong Frank Lloyd Wright ang eksepsiyong panorama para sa mga gawang pang-arkitektura, sa kondisyong hindi nito sakop ang mga guhit pang-arkitektura.<ref name=Zimand/> Sa dalawang magkahiwalay na panayam noong Nobyembre 2003, parehong "ikinalugod" nina Brian Schermer, katuwang na propesor ng Kagawaran ng Arkitektura ng [[Unibersidad ng Wisconsin–Milwaukee]], at arkitekto Patricia Frost ng Pace Architects, "ang pagkakataon na kunan ng retrato ang mga gawa ng ibang arkitekto nang walang pangamba sa alalahanin ng paglabag sa karapatang-sipi." Kaugnay nito, "bahagi ng likas na gantimpala ng arkitekto" ang isang gusaling lantad sa publiko sa pampublikong lugar, at nagbibigay ito sa kanila ng pagkakataong maipakita sa kanilang mga tagasunod ang kanilang mga gusali.<ref>{{cite journal |last=Vacca |first=Antoinette |date=2005 |title=The Architectural Works Copyright Protection Act: Much Ado About Something? |url=https://scholarship.law.marquette.edu/iplr/vol9/iss1/5/ |journal=Marquette Intellectual Property Law Review |volume=9 |issue=1 |article-number=5 |pages=126 |access-date=Agosto 21, 2024}}</ref> Sa kabilang banda, ipinahayag ni [[Jane C. Ginsburg]] ng Columbia Law School ang kaniyang pag-aalala sa eksepsiyong panorama. Ayon sa kaniya, ipinagkakaitan nito ang karapatan ng mga arkitekto na kontrolin ang mga pagpaparami ng mga larawan ng kanilang mga gusali sa hindi awtorisadong mga bagay na pangkomersiyo tulad ng mga paskil, kamiseta, at disenyo ng mga lalagyan ng pagkaing pantanghalian; sinabi rin niya na maaaring hindi ito naayon sa Kumbensiyong Berne.<ref>{{cite journal |last=Ginsberg |first=Jane C. |date=1990 |title=Copyright in the 101st Congress: Commentary on the Visual Artists Rights Act and the Architectural Works Copyright Protection Act of 1990 |url=https://scholarship.law.columbia.edu/cgi/viewcontent.cgi?article=4751&context=faculty_scholarship |journal=Scholarship Archive |publisher=Columbia Law School |volume=14 |issue= |pages=494–496 |doi= |access-date=Pebrero 16, 2024}}</ref> Inulit ni arkitekto Clark T. Thiel noong 1996 ang batikos na ito; iminungkahi pa niyang buwagin ang Seksiyon 120(a).<ref>{{cite journal |last=Thiel |first=Clark T. |url=https://via.library.depaul.edu/cgi/viewcontent.cgi?article=1351&context=jatip |title=The Architectural Works Copyright Protection Gesture of 1990, Or, "Hey, That Looks Like My Building!" |volume=7 |issue=1 |year=1996 |pages=32–35 |journal=DePaul Journal of Art, Technology & Intellectual Property Law |access-date=Mayo 23, 2024}}</ref> Iminungkahi naman ni Sierra Epke noong 2024 na higpitan na lamang ang probisyon sa hindi pangkomersiyo na mga paggamit. Iginiit niyang masasanggalang nito ang sining sa kalye na panghabambuhay na pininta sa panlabas na mga dingding ng mga gusali, sa kabila ng pagtaas ng mga kaso hinggil sa malalaking mga kompanya sa Amerika na gumagamit ng mga larawan ng mga miyural at grapiti at ginagamit ang eksepsiyong panorama bilang palusot. Sinabi ni Epke na ang unang layunin ng Kongreso nang dinagdag nila ang Seksiyon 120(a) – para makagamit ang mga iskolar at turista ng gayong mga larawan – "ay walang pangkalahatang kaisipan na ginawa [ang probisyon] sa mga may layuning kumita."<ref>{{cite journal |last=Epke |first=Sierra |date=2024 |title=No Flash Photography Please: An Analysis of Corporate Use of Street Art Under Section 120(a) of the AWCPA |url=https://repository.law.miami.edu/umlr/vol78/iss3/7 |journal=University of Miami Law Review |publisher=University of Miami School of Law |volume=78 |issue= |pages=1006–1013 |doi= |access-date=Hulyo 18, 2024}}</ref> Tungkol naman sa mga gawa na hindi pang-arkitektura, iginiit ni Andrew Inesi ng Mattel Overseas Operations Ltd. na dapat palawigin sa pampublikong sining ang probisyon sa panorama, dahil "hindi handa" ang batas na pakitunguhan ang mga pagkakataong gumagamit ang publiko ng mga larawan ng mga bantayog sa gitna ng nagbabagong mga teknolohiya na binibigyang kapangyarihan ang karaniwang mga tagagamit na magsagawa ng mga gawaing dating nakalaan sa mga propesyonal.<ref>{{cite journal |last=Inesi |first=Andrew |date=2005 |title=Images of Public Places: Extending the Copyright Exemption for Pictorial Representations of Architectural Works to Other Copyrighted Works |url=https://jipl.scholasticahq.com/article/70628-images-of-public-places-extending-the-copyright-exemption-for-pictorial-representations-of-architectural-works-to-other-copyrighted-works |journal=Journal of Intellectual Property Law |publisher=University of Georgia School of Law |volume=13 |issue=1 |pages=101 |doi= |access-date=Pebrero 16, 2024}}</ref> ===Gitnang Amerika=== Karamihan sa mga bansa sa [[Gitnang Amerika]] na pangunahing gumagamit ng wikang Kastila ay hindi nagbibigay ng malawak na kalayaan sa panorama. Pinahihintulutan lamang ng mga batas sa karapatang-sipi ng [[Guatemala]],<ref>{{cite web |url=https://www.mineco.gob.gt/sites/default/files/pdfs/ley33-98.pdf |title=LEY DE DERECHO DE AUTOR Y DERECHOS CONEXOS Y SUS REFORMAS DECRETO NO. 33-98 |access-date=Nobyembre 22, 2022 |work=Ministerio de Economía |lang=es |quote=ARTÍCULO 64.40 Respecto de las obras ya divulgadas también es permitida, sin autorización del autor, además de lo dispuesto en el artículo 32: ... d) La reproducción para uso personal de una obra de arte expuesta en forma permanente en lugares públicos o en la fachada exterior de edificios, ejecutada por medio de un arte que sea distinto al empleado para la elaboración del original, siempre que se indique el nombre del autor, si se conociere, así como el título de la obra, si lo tiene, y el lugar donde se encuentra. |archive-date=2022-11-18 |archive-url=https://web.archive.org/web/20221118011209/https://www.mineco.gob.gt/sites/default/files/pdfs/ley33-98.pdf |url-status=dead }}</ref> [[Honduras]],<ref>{{cite web |url=https://wipolex-res.wipo.int/edocs/lexdocs/laws/es/hn/hn015es.pdf |title=Ley del Derecho de Autor y de los Derechos Conexos (aprobada por Decreto Nº 4-99-E, y según modificada por el Decreto N° 16-2006) |access-date=Nobyembre 22, 2022 |website=WIPO Lex |author=Honduras |lang=es |quote=ARTÍCULO 52. Es lícita, para uso personal, la reproducción de una obra de arte expuesta permanentemente en las calles, plazas u otros lugares públicos, por medio de un arte diverso al empleado para la elaboración del original. Respecto de los edificios, dicha facultad se limita a la fachada exterior.}}</ref> at [[Nicaragua]]<ref>{{cite web |url=http://legislacion.asamblea.gob.ni/normaweb.nsf/9e314815a08d4a6206257265005d21f9/87b347bc9bf5803c0625875e0076c6d9?OpenDocument |title=TEXTO CONSOLIDADO, LEY DE DERECHO DE AUTOR Y DERECHOS CONEXOS |work=Asamblea Nacional de la República de Nicaragua |lang=es |access-date=Nobyembre 22, 2022 |quote=Artículo 43. Las obras situadas permanentemente en parques, calles, plazas u otras vías públicas pueden ser reproducidas, sin autorización del autor, por medio de la pintura, el dibujo, la fotografía y las grabaciones audiovisuales para uso personal. En cuanto a las obras de arquitectura, el artículo anterior sólo se aplicará a su aspecto exterior.}}</ref> ang pansariling mga gamit ng mga larawan ng pampublikong obra na palagiang matatagpuan sa mga lansangan, plasa, at iba pang pampublikong mga espasyo, pati ang mga anyong panlabas ng mga likhang pang-arkitektura. Pinahihintulutan naman ng Artikulo 71 ng batas sa karapatang-sipi ng [[Costa Rica]] ang pagkuha ng mga retrato ng pampublikong mga obra sa pampublikong mga espasyo tulad ng mga bantayog at estatwa, pero para lamang sa mga layuning hindi pangkomersiyo.<ref>{{cite web |url=http://www.pgrweb.go.cr/scij/Busqueda/Normativa/Normas/nrm_texto_completo.aspx?param1=NRTC&nValor1=1&nValor2=3396&nValor3=80724&strTipM=TC |title=Ley sobre Derechos de Autor y Derechos Conexos N° 6683 |work=Sistema Costarricense de Información Jurídica |lang=es |access-date=Nobyembre 22, 2022 |quote=Artículo 71°. – Es lícita la reproducción fotográfica o por otros procesos pictóricos, cuando esta reproducción sea sin fines comerciales, de las estatuas, monumentos y otras obras de arte protegidas por derechos de autor, adquiridos por el poder público, expuestos en las calles, los jardines y los museos. |archive-date=2022-11-22 |archive-url=https://web.archive.org/web/20221122101858/http://www.pgrweb.go.cr/scij/Busqueda/Normativa/Normas/nrm_texto_completo.aspx?param1=NRTC&nValor1=1&nValor2=3396&nValor3=80724&strTipM=TC |url-status=dead }}</ref> Walang gayong mga paghihigpit sa mga probisyon ng kalayaan sa panorama ng mga batas sa karapatang-sipi ng [[El Salvador]]<ref>{{cite web |url=https://wipolex-res.wipo.int/edocs/lexdocs/laws/es/sv/sv043es.pdf |title=Ley de Propiedad Intelectual (modificada por el Decreto Legislativo N° 611, de 15 de febrero de 2017) |website=WIPO Lex |author=El Salvador |lang=es |access-date=Nobyembre 22, 2022 |quote=Art. 45. – Respecto de las obras ya divulgadas lícitamente, es permitida sin autorización del autor ni remuneración: ... f) La reproducción de una obra de arte expuesta permanentemente en las calles, plazas u otros lugares públicos, por medio de un arte diverso al empleado para la elaboración del original. Respecto de los edificios, dicha facultad se limita a la fachada exterior.}}</ref> at [[Panama]].<ref>{{cite web |url=https://cerlalc.org/laws_rules/ley-64-de-10-de-octubre-de-2012-sobre-derecho-de-autor-y-derechos-conexos/ |title=Ley 64 de 10 de Octubre de 2012 Sobre Derecho de Autor y Derechos Conexos |work=[[Cerlalc]] |lang=es |access-date=Nobyembre 22, 2022 |quote=Artículo 69. También en relación con las obras ya divulgadas lícitamente se permite sin autorización del autor: ... 3. La reproducción, emisión por radiodifusión o transmisión pública por cable de la imagen de una obra arquitectónica, de una obra de las bellas artes, de una obra fotográfica o de una obra de artes aplicadas que se encuentre situada en forma permanente en un lugar abierto al público. Respecto a los edificios, esta facultad se limita a la fachada exterior. |archive-date=2022-11-22 |archive-url=https://web.archive.org/web/20221122101903/https://cerlalc.org/laws_rules/ley-64-de-10-de-octubre-de-2012-sobre-derecho-de-autor-y-derechos-conexos/ |url-status=dead }}</ref> Malinaw na pinahihintulutan ng Seksiyon 78 ng ''Copyright Act'' ng [[Belize]] ang pagsasalarawan ng mga likha ng arkitektura, lilok, at masining na mga gawa (''artistic craftsmanship'') sa mga pinta, retrato, pelikila, o brodkast, hangga't palagiang makikita ang mga ito sa pampublikong mga lugar o mga lugar na mapapasukan ng publiko.<ref>{{cite web |url=https://www.belipo.bz/wp-content/uploads/2024/01/Cap_252_Copyright_Act-Revised-2020.pdf |title=COPYRIGHT ACT CHAPTER 252 REVISED EDITION 2020 |work=BELIPO |access-date=Marso 20, 2025}}</ref> ===Hapon=== Nagbibigay ng kaunting kalayaan sa panorama para sa panlabas na mga obra at ganap na kalayaan sa panorama para sa mga gusali ang [[batas sa karapatang-sipi ng Hapon]]. Pinapayagan ng Artikulo 46 ng ''Copyright Act (Act No. 48 of May 6, 1970, as amended 2020)'' ang paggamit at pagpaparami ng mga obrang "palagiang nakapuwesto sa isang lantad na lokasyon" at mga likhang pang-arkitektura para sa anumang layunin, ngunit may apat na mga pagpupuwera na hindi sakop ng kalayaang ito. Isa sa mga ito – nasa (iv) – ay kapag ginawa ang pagpaparami "para sa tangkang pagbebenta ng mga sipi nito, o pagbebenta ng gayong mga sipi."<ref>{{cite web |url=https://wipolex.wipo.int/en/text/577555 |title=Copyright Act (Act No. 48 of May 6, 1970, as amended 2020) |author=Japan |access-date=May 9, 2021 |website=WIPO Lex}}</ref> Ipinag-uutos ng Artikulo 48 ang mga gagamit ng gayong mga likha na tukuyin ang pinagmulan ng nasabing likha kung mayroon at naaayon sa kaugalian.<ref>{{cite web|script-title=ja:著作権法|url=http://law.e-gov.go.jp/htmldata/S45/S45HO048.html|website={{lang|ja|法令データ提供システム}}|accessdate=2016-10-29|archiveurl=https://web.archive.org/web/20161028075422/http://law.e-gov.go.jp/htmldata/S45/S45HO048.html|archivedate=2016-10-28|language=ja|date=2008-05-27}}</ref> Makabubuting pansinin ang isang pasya ng Osaka District Tribunal noong 2003, na nagsasabing kasali lamang sa gayong mga "naipagsasanggalang gawa" na isinasanggalang ng batas ang mga gusaling may taglay na mga katangiang estetika at pagkamalikhain.<ref>{{cite web|script-title=ja:著作権侵害差止等請求事件|url=http://www.courts.go.jp/app/files/hanrei_jp/737/010737_hanrei.pdf|website=裁判所|publisher=大阪地方裁判所|accessdate=2016-10-29|archiveurl=https://web.archive.org/web/20161029061305/http://www.courts.go.jp/app/files/hanrei_jp/737/010737_hanrei.pdf|archivedate=2016-10-29|page=12|language=ja|format=PDF|date=2003-07-08|quote={{lang|ja|著作権法により「建築の著作物」として保護される建築物は、同法２条１項１号の定める著作物の定義に照らして、美的な表現における創作性を有するものであることを要することは当然である。したがって、通常のありふれた建築物は、著作権法で保護される「建築の著作物」には当たらないというべきある。}}}}</ref> Mayroon ding mga pananaw na nagsasabing dapat ituring na mga gawang pansining ang ilang mga gusali sa Hapon, tulad ng {{ILL|Tore ng Araw|en|Tower of the Sun}} na ginamit sa [[Expo '70]] na idinaos sa [[Suita]], [[Prepektura ng Osaka]] noong 1970. Nagngangahulugan itong hindi maaaring gamitin sa mga layuning komersiyal ang mga retratong nagpapakita ng mga gusaling ito kahit na may tadhanang kalayaan sa panorama.<ref>{{cite web|script-title=ja:建築に関する著作物について|url=http://www.murata-law.jp/kigyou/cs-kenchiku.html|website=村田法律事務所|accessdate=2016-10-29|archiveurl=https://web.archive.org/web/20090901103724/http://www.murata-law.jp/kigyou/cs-kenchiku.html|archivedate=2009-09-01|language=ja}}</ref><ref>{{cite web|script-title=ja:著作物とは|url=http://www.chosakukenhou.jp/10work/1020copyrighttype/1020copyrighttype01.html|website={{lang|ja|虎ノ門法律特許事務所著作権法相談室}}|accessdate=2016-10-29|archiveurl=https://web.archive.org/web/20161029063255/http://www.chosakukenhou.jp/10work/1020copyrighttype/1020copyrighttype01.html|archivedate=2016-10-29|language=ja|quote={{lang|ja|岡本太郎の「太陽の塔」などは、一般的には建築の著作物ではなく、美術の著作物であると言えます。}}}}</ref> ===Hilagang Korea=== May sapat na tadhana sa kalayaan sa panorama sa ilalim ng [[batas sa karapatang-sipi ng Hilagang Korea]]. Ayon sa Artikulo 32(8), hindi kailangan ng pahintulot mula sa mga mayhawak ng karapatang-sipi ang pagpaparami ng mga likhang sining na "nakalagay sa pampublikong mga lugar".<ref>{{cite web |url=https://www.lawandnorthkorea.com/laws/copyright-law-2012 |title=Copyright Law of the Democratic People's Republic of Korea (2012) |website=Law and North Korea |last=Gang |first=Daye |year=2012 |access-date=Hunyo 3, 2025}}</ref> ===Iceland=== Hindi nagbibigay ng ganap na kalayaan sa panorama ang batas sa karapatang-sipi ng Iceland. Pinahihintulutan ng Artikulo 16 ang potograpiya at pagprisinta ng bungang mga larawan ng mga gusali at pampublikong obra na nasa lantad na lugar, ngunit kapag ang mga likhang ito ay naging pangunahing paksa ng mga larawan at ginamit ang mga larawan na ito sa komersiyal na paraan, "kailangang bayaran" ang manlilikha ng mga gusali at pampublikong obra. Hindi kailangan ang gayong remunerasyon kung ang gagamit ng mga larawang ito ay isang tagapaglathala ng pahayagan o brodkaster sa telebisyon.<ref>{{cite web |url=https://wipolex-res.wipo.int/edocs/lexdocs/laws/is/is/is122is.pdf |title=Höfundalög nr. 73/1972 frá 29. maí 1972 (eins og henni var síast breytt með lögum nr. 88/2019 frá 27. júní 2019) |author=Iceland |website=WIPO Lex |access-date=Mayo 12, 2021 |language=is}}</ref> === India === {{multiple image | align = right | total_width = 300 | image1 = Assembly 09.jpg | image2 = Statue of Unity.jpg | footer = ''Sa kaliwa:'' Ang [[Palasyo ng Asamblea (Chandigarh)|Palasyo ng Asamblea sa Chandigarh]] na inilikha ni [[Le Corbusier]]. Isa itong [[Pandaigdigang Pamanang Pook]] mula noong 2016. ''Sa kanan:'' ''[[Estatwa ng Pagkakaisa]]'', ang pinakamatayog na estatwa sa mundo na natapos noong 2018 at idinisenyo ng manlililok na si [[Ram V. Sutar]]. }} Tinatalakay ang kalayaan sa panorama sa Seksiyon 52, s–u(i) ng [[batas sa karapatang-sipi ng India]]. Kapuwa nalalapat ang (s) at (t) ng Seksiyon 52 sa mga larawan ng arkitektura, lilok, at mga obra ng masining na pagkakagawa sa pamamagitan ng pagguhit, pagpinta, klitse, at potograpiya, habang ang (u)(i) ay nalalapat sa sinematograpikong pagsasali ng lahat ng uri ng mga obra. Magagamit lamang ang mga tadhanang ito kapag ang likha ay "palagiang matatagpuan sa isang pampublikong lugar o anumang premisang mapupuntahan ng publiko." Ang (u)(ii) ay para sa nagkataong pagsasali ng mga obrang wala sa pampublikong mga espasyo sa mga pelikula.<ref>{{cite web|url=https://copyright.gov.in/Copyright_Act_1957/chapter_xi.html |title=CHAPTER XI |author=Intellectual Property India |access-date=Setyembre 18, 2024 |website=Copyright Office}}</ref> Tungkol ang kasong ''The Daily Calendar Supplying v. The United Concern'' (1958) sa komersiyal na pamamahagi ng ''Daily Calendar Supplying Bureau'' ng bahagyang binagong mga kopya ng isang gawa sa langis na pinta ni Panginoong Subramania ng kompanyang ''United Concern''. Unang nakakuha ng kompanya ang mga karapatan sa sining sa pinta mula sa manlilikhang si T. M. Subramaniam, pagkaraan ng paglikha ng pinta noong 1947. Inutusan ang tagagamit na magbayad ng 1,000 mga rupee bilang kabayaran sa pinsala sa kompanya. Tinanggihan ng [[Mataas na Hukuman ng Madras]] ang katuwiran ng ''Daily Calendar Supplying'' sa kanilang apela noong 1964 na sakop ng Seksiyon 52(t) ang kanilang kilos, dahil nasa pampribadong pangangalaga pa ng manlilikha ang orihinal na kopya ng gawa kahit na naipapamahagi na ang mga kopyang walang bayad sa ilang mga templo sa timog ng India. "Hindi katumbas ng paglalagay ng kaniyang orihinal na gawa sa isang pampublikong lugar" ang pamamahaging ito.<ref>{{cite web |url=https://indiankanoon.org/doc/1613396/ |title=The Daily Calendar Supplying ... vs The United Concern on 16 January, 1964 |last=Ramakrishnan |first=J. |website=Indian Kanoon |access-date=Disyembre 27, 2021}}</ref> === Israel === Ang kalayaan sa panorama ng Israel ay matatagpuan sa Seksiyon 23 ng ''Copyright Act, 2007 (as amended on July 28, 2011)''. Nakasaad dito na pinahihintulutan ang biswal na representasyon ng mga likhang pang-arkitektura, lilok, at sining na mapapakinabangan sa pamamagitan ng mga drowing, pagguhit, potographiya, at pamamahayag, kung ang gayong mga likha ay "palagiang matatagpuan sa isang pampublikong lugar."<ref>{{cite web|url=https://wipolex-res.wipo.int/edocs/lexdocs/laws/en/il/il033en.pdf |title=Copyright Act, 2007 (as amended on July 28, 2011) |author=Israel |access-date=Mayo 10, 2021 |website=WIPO Lex}}</ref> === Lebanon === Limitado lamang sa paglathala ng "midya" ng mga larawan ng arkitektura, sining biswal, retrato, o sining na napapakinabangan (''applied art'') ang kalayaan sa panorama sa Lebanon, alinsunod sa Artikulo 31 ng ''Law No. 75 of April 3, 1999, on the Protection of Literary and Artistic Property''.<ref>{{cite web |url=https://www.sabaip.com/wp-content/uploads/2018/04/Lebanon-Copyright-Law.pdf |title=Law on the Protection of Literary and Artistic Property (No. 75 of April 3, 1999) |work=Saba & Co. Intellectual Property |access-date=Nobyembre 23, 2022}}</ref> Hindi tiyak kung anong uri ng "midya" ang tinutukoy nito. === Mehiko === Nagbibigay ng tadhanang kalayaan sa panorama ang Artikulo 148(VII) ng Pederal na Batas sa Karapatang-sipi ng Mehiko:<ref>{{cite web |url=https://wipolex.wipo.int/en/text/578998 |title=Ley Federal del Derecho de Autor (texto refundido publicado en el Diario Oficial de la Federación el 01 de julio de 2020) |author=Mehiko |website=WIPO Lex |access-date=Hulyo 12, 2021 |lang=es |quote=Artículo 148. - Las obras literarias y artísticas ya divulgadas podrán utilizarse, siempre que no se afecte la explotación normal de la obra, sin autorización del titular del derecho patrimonial y sin remuneración, citando invariablemente la fuente y sin alterar la obra, sólo en los siguientes casos:...VII. Reproducción, comunicación y distribución por medio de dibujos, pinturas, fotografías y procedimientos audiovisuales de las obras que sean visibles desde lugares públicos.}}</ref> {{quote|Ang mga likhang pampanitikan at pansining na ibinunyag na ay maaring gamitin nang walang pagpayag ng may-ari ng mga karapatang ekonomiko at nang walang bayad, sa kondisyong hindi maaapektuhan ang may-ari sa karaniwang paggamit ng likha, at sa kondisyon ding palagiang babanggitin ang pinagmulan ng likha at walang mangyayaring pagbabago sa likha {{block indent|VII. Pagpaparami, talastasan, at pamamahagi sa pamamagitan ng mga drowing, pinta, retrato, at prosesong awdiyo-biswal ng mga obrang makikita mula sa pampublikong mga lugar }}}} === Moroko === Hindi naglalaan ng ganap na kalayaan sa panorama ang batas sa karapatang-sipi ng [[Moroko]]. Sa ilalim ng Seksiyon 20, pinahihintulutan ang pagpaparami at paglalathala, pagsasahimpapawid, at komunikasyon sa publiko ng mga larawan ng arkitektura, mga gawa ng pinong sining, mga gawang panretrato, at mga gawa ng nilapatang sining na palagiang matatagpuan sa pampublikong lugar, kung hindi pangunahing paksa ng larawan ang ipinapakitang gawa. Kapag naging pangunahing paksa ito, hindi maaaring gamitin sa pangkomersiyong layunin ang larawan.<ref>{{cite web |url=https://www.haca.ma/fr/dahir-n%C2%B0-1-00-20-du-15-f%C3%A9vrier-2000 |title=Dahir n° 1-00-20 du 15 février 2000 |website=HACA |access-date=Abril 19, 2025}}</ref> Ipinasya ng Hukuman ng Apelasyon ng Rabat noong ika-12 ng Disyembre 1955 na "hindi kaakibat ng pagkawala ng mga karapatan ng masining na pag-aari [ng arkitekto] ang pagtatayo ng isang gawang pang-arkitektura sa isang pampublikong lugar."<ref>{{cite web |url=http://www.wipo.int/edocs/pubdocs/fr/copyright/120/wipo_pub_120_1956_09.pdf |title=CA Rabat, 12 décembre 1955, jurisprudence reproduite page 131 de revue Le Droit D'auteur de l'OMPI |language=fr}}</ref> ===Niherya=== Walang kalayaan sa panorama sa Niherya. Sa ilalim ng Seksiyon 20(1)(e) ng ''Copyright Act'' (2022) ng bansa, limitado ito sa "pagsasali sa isang likhang awdiyo-biswal o programa [sa telebisyon] ng isang obrang matatagpuan sa isang lugar na makikita ito ng publiko." Walang pagbanggit ng mga retrato.<ref>{{cite web |url=https://placng.org/i/wp-content/uploads/2023/04/Copyright-Act-2022.pdf |title=Copyright Act 2022 |lang=en |access-date=Hulyo 3, 2023 |website=Policy and Legal Advocacy Centre |archive-date=Hunyo 8, 2023 |archive-url=https://web.archive.org/web/20230608161049/https://placng.org/i/wp-content/uploads/2023/04/Copyright-Act-2022.pdf |url-status=dead }}</ref> ===Noruwega=== Nagbibigay ng limitadong kalayaan sa panorama ang Seksiyon 31 ng batas sa karapatang-sipi ng [[Noruwega]] para sa mga obrang palagiang matatagpuan sa pampublikong mga espasyo. Maaari lamang gamitin ang mga ito sa hindi pangkomersiyo na mga pagpaparami kapag naging pangunahing mga paksa ng mga larawan ang mga obrang ito. Ngunit maaaring paramihin nang malaya ang mga larawan ng arkitektura anuman ang layunin ng pagpaparami.<ref>{{cite web |url=https://wipolex.wipo.int/en/text/504083 |title=LOV-2018-06-15-40: Lov om opphavsrett til åndsverk m.v. (åndsverkloven) (konsolidert versjon av 20. desember 2018) |website=WIPO Lex |author=Norway |access-date=Disyembre 23, 2021 |lang=no}}</ref> ===Pakistan=== Nagbibigay ng kalayaan sa panorama ang Seksiyon 57 ng batas sa karapatang-sipi ng Pakistan:<ref>{{cite web |url=https://wipolex-res.wipo.int/edocs/lexdocs/laws/en/pk/pk005en.pdf |title=The Copyright Ordinance, 1962 (Act No. XXXIV) |author=Pakistan |access-date=Disyembre 23, 2021 |website=WIPO Lex |lang=en}}</ref> {{Quote|(1) Hindi maituturing na paglabag sa karapatang-sipi ang sumusunod na mga gawain: {{Block indent|(r) ang paglikha o paglathala ng pinta, guhit, klitse, o retrato ng isang obrang pang-arkitektura;}} {{Block indent|(s) ang paglikha o paglathala ng pinta, guhit, klitse, o retrato ng isang lilok o ibang obra kung habambuhay na matatagpuan ang gayong likha sa isang pampublikong lugar o anumang loobang may karapatang makapasok ang publiko;}} {{Block indent|(t) ang pagsasali sa isang obrang sinematograpiko ng — {{Block indent|(i) anumang obrang habambuhay na matatagpuan sa isang pampublikong lugar o anumang loobang may karapatang makapasok ang publiko; o}} {{Block indent|(ii) anumang ibang uri ng obra, kung nasa likuran lamang ang pagsasali o kung hindi, kaalinsabay sa pangunahing mga paksang inilalarawan sa obra[ng sinematograpiko];}} }} }} ===Paraguay=== Sa ilalim ng Artikulo 39(4) ng batas sa karapatang-sipi ng Paraguay, maaaring paramihin ang pampublikong sining na "palagiang makikita sa mga kalye, liwasang-bayan, o iba pang mga pampublikong lugar", pati na ang panlabas na mga harapan ng mga gusali, kapagka babanggitin ang pangalan ng manlilikha ng gagamiting gawa kung kilala ito at tutukuyin ang pamagat at ang kinaroroonan ng gawa. Napapailalim ang tadhanang ito at ang iba pang mga limitasyon sa karapatang-sipi sa sumusunod na pangkalahatang tadhana: "Ang pinahihintulutang mga pagpaparami sa ilalim ng artikulong ito ay papayagan hangga't hindi nilalabag ang karaniwang pagsasamantala [ng mga manlilikha] sa gawa o nagdudulot ng di-makatuwirang pinsala sa tunay na pakinabang ng manlilikha."<ref>{{cite web |url=https://www.bacn.gov.py/leyes-paraguayas/908/ley-n-1328-derecho-de-autor-y-derechos-conexos |title=Ley Nº 1328 / DERECHO DE AUTOR Y DERECHOS CONEXOS |website=Biblioteca y Archivo del Congreso de la Nación |access-date=Hunyo 18, 2025 |language=Spanish}}</ref> === Reyno Unido === [[Talaksan:Paddington Bear in bronze (19456891620).jpg|thumb|left|[[Estatwa ng Oso ng Paddington]] sa [[estasyon ng London Paddington]], obra ng eskultor na si [[Marcus Cornish]]. Sakop ito ng kalayaan sa panorama ng Reyno Unido.]] Sa ilalim ng batas ng [[United Kingdom|Reyno Unido]] (UK), sumasaklaw ang kalayaan sa panorama sa lahat ng mga gusali pati ang karamihan sa mga likhang tatlong-dimensiyonal na palagiang nakapuwesto sa pampublikong lugar, tulad ng mga lilok. Karaniwang hindi sakop ang kalayaan sa panoramang ito ang mga likhang dalawang-dimensiyonal na naipagsasanggalang pa rin ng karapatang-sipi, tulad ng mga miyural at poster. Ang isang retratong nakikinabang sa kalayaang ito ay maaaring gamitin o ilathala sa anumang paraan (kahit pangkomersiyo) nang hindi lumalabag sa karapatang-sipi ng mga nabanggit na gawa. Ipinaliliwanang ang kalayaan sa panorama sa Seksiyon 62 ng [[Batas sa Karapatang-sipi, mga Disenyo at Patente ng 1988]] (''Copyright, Designs and Patents Act 1988'').<ref name="uk">{{cite web|url=http://www.artquest.org.uk/articles/view/advertising-and-marketing-art-copyright-confusion1|title=Advertising and marketing art: Copyright confusion|last=Lydiate|first=Henry|work=Artquest|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20111027233307/http://www.artquest.org.uk/articles/view/advertising-and-marketing-art-copyright-confusion1|archive-date=2011-10-27|access-date=2020-05-18}} Tingnan din: {{cite web|url=http://www.opsi.gov.uk/acts/acts1988/Ukpga_19880048_en_4.htm#mdiv62|title=Section 62 of the Copyright, Designs and Patents Act 1988|publisher=Office of Public Sector Information|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20091210143342/http://www.opsi.gov.uk/acts/acts1988/Ukpga_19880048_en_4.htm|archive-date=2009-12-10|access-date=2020-05-18}}</ref> Mas-malawak ang sakop nito kung ihahambing sa katumbas na mga probisyong kalayaan sa panorama sa ibang mga bansa, at pumapahintulot sa mga retratistang kumuha ng mga retrato ng mga gusali, na binigyang-kahulugan sa Seksiyon 4(2) bilang "anumang nakapirming estruktura, at bahagi ng isang gusali o nakapirming estruktura." Walang rekisito na dapat nasa pampublikong lugar ang isang gusali, o nakalimita lamang ang kalayaan sa panorama sa panlabas na mga tanawin ng gusali. [[Talaksan:Angel of the North 2016 009.jpg|thumb|Lilok na ''[[Angel of the North]]'' sa Gateshead, kondado ng [[Tyne and Wear]], obra ni Sir [[Antony Gormley]]. Sakop ito ng kalayaan sa panorama ng Reyno Unido.]] Pinapayagan din ang mga retrato ng ilang mga obra na palagiang matatagpuan sa isang pampublikong lugar o sa mga premisang bukas sa publiko, tulad ng mga lilok, modelo ng mga gusali, at "mga obra ng masining na pagkakagawa" ("''works of artistic craftsmanship''"). Ayon sa pamantayang akdang sanggunian hinggil sa karapatang-sipi, ''Copinger and Skone James'', marahil kasali sa pahayag na "bukas sa publiko" ang mga premisang pinapapasok lamang ang publiko sa pamamagitan ng lisensiya o bayarin.<ref name="Copinger9-266">{{Cite book |title=Copinger and Skone James on Copyright |date=2016 |publisher=Sweet & Maxwell |edition=17th |volume=1 |at=paragraph 9-266}}</ref> Gayunpaman, mas-malawak pa rin ito sa kahulugan ng "pampublikong lugar" sa ibang mga bansa, at walang restriksiyon sa mga gawang nasa lantad na lugar. Sa ilalim ng pampook na pakikitungo sa karapatang-sipi sa UK, ibinukod ang kahulugan ng "mga obra ng masining na pagkakagawa" sa mga "gawang grapiko" (''graphic works''), at hindi sumasakop sa huling nabanggit ang kalayaan sa Seksiyon 62. Binibigyang-kahulugan sa Seksiyon 62 ang mga "gawang grapiko" bilang anumang mga pinta, drowing, dayagram, mapa, tsart o plano, anumang klitse, ''etching'',{{efn|'''''Etching''''' - sa kahulugan ng [http://gabbydictionary.com GabbyDictionary], ito ay ang "pagdidisenyo o pagguhit sa metal na gamit ang asido"}} litograpiya, lilok na yari sa kahoy, o anumang kahalintulad na gawa. Ayon sa nararapat, hindi maaaring kunan ng retrato ang mga gawa o obrang ito, pati ang mga miyural at poster, kahit na palagiang nakapuwesto ang mga ito sa isang pampublikong lugar. Hindi pa naitatag sa mga hukuman ang konsistenteng batayang kaso para sa tiyak na kahulugan ng "obra ng masining na pagkakagawa", ngunit ipinahihiwatig sa ''Copinger'' na dapat na kapuwang artesano at alagad ng sining ang taong lumikha ng naturang obra.<ref name="Copinger3-129">{{Cite book |title=Copinger and Skone James on Copyright |date=2016 |publisher=Sweet & Maxwell |edition=17th |volume=1 |at=paragraph 3-129}}</ref> Mahalaga ang katibayan sa mga layunin ng lumikha ng gawa, at ayon sa kasong ''Hensher v Restawile'' [1976] AC 64 sa House of Lords, "may katuturan at mahalaga ito, bagaman hindi isang pangunahing konsiderasyon," kung ang lumikha ay may mulat na pakay sa paglikha ng isang obra. Hindi kinakailangang ilarawan ang isang gawa bilang pinong sining. Sa gayong kaso, may binigay na mga halimbawa na karaniwang mga obra na maituturing na "obra ng masining na pagkakagawa": mga baldosang pininta ng kamay, kinulayang mga salamin ng bintana, mga tarangkahang yari sa hinubog na bakal, at mga produkto ng de-kalidad na pag-imprenta, kubyertos, paghahabi, at paggawa ng aparador. Ang ibang mga obrang binanggit sa ''Copinger'' na pinaniniwalaang nakapaloob sa kahulugang ito ay mga suweter na habing-kamay at yari sa lana, telang teksturado nang husto kasama na ang mga elementong tatlong-dimensiyonal, mga losa, at mga kasangkapan sa paghahain ng pagkain. Ang kaugnay na mga kaso ay (ayon sa pagkakasunod-sunod): ''Bonz v Cooke'' [1994] 3 NZLR 216 (Bagong Selanda), ''Coogi Australia v Hyrdrosport'' (1988) 157 ALR 247 (Australya), ''Walter Enterprises v Kearns'' (Zimbabwe) noted at [1990] 4 EntLR E-61, at ''Commissioner of Taxation v Murray'' (1990) 92 ALR 671 (Australya). Ang ''[[Design and Artists Copyright Society]]'' at ''Artquest'' ay nagbibigay ng karagdagang kabatiran hinggil sa kalayaan sa panorama sa Reyno Unido.<ref name="DACSfactsheet">{{Cite web |title=Sculpture and works of artistic craftmanship on public display |url=https://www.dacs.org.uk/knowledge-base/factsheets/sculpture-and-works-of-artistic-craftsmanship-on-p.aspx |access-date=27 November 2020 |website=DACS |archive-date=18 Abril 2021 |archive-url=https://web.archive.org/web/20210418025250/https://www.dacs.org.uk/knowledge-base/factsheets/sculpture-and-works-of-artistic-craftsmanship-on-p.aspx |url-status=dead }}</ref><ref name="ArtQuest">{{Cite web |last=Lydiate |first=Henry |date=1991 |title=Advertising and marketing art: Copyright confusion |url=http://www.artquest.org.uk/artlaw/copyright/confusion.htm |website=Artquest |access-date=2020-12-12 |archive-date=2006-04-27 |archive-url=https://web.archive.org/web/20060427214137/http://www.artquest.org.uk/artlaw/copyright/confusion.htm |url-status=bot: unknown }}</ref> ===Ruwanda=== Hindi pinahihintulutan sa batas ng [[Ruwanda]] ang kalayaan sa panorama. Sa ilalim ng Artikulo 298 ng kanilang batas sa karapatang-sipi noong 2024, pinahihintulutang paramihin at isahimpapawid sa publiko ang mga larawan ng mga gawang pang-arkitektura, sining na napapakinabangan, at retratong habambuhay na matatagpuan sa pampublikong mga espasyo. Ngunit "kung ang imahe ng nasabing gawa ay ang pangunahing paksa ng naturang pagpaparami, pagsasahimpapawid o komunikasyon at ginamit ito sa mga layuning pangkomersiyo, kinakailangan ang [paunang] pahintulot at pagbabayad ng mga ''royalty'' [sa manlilikha]."<ref>{{cite web |url=https://org.rdb.rw/wp-content/uploads/2024/09/official-gazette-IP-2024-1.pdf |title=Official Gazette n° Special of 31/07/2024 |pages=322–323 |access-date=Abril 4, 2025}}</ref> ===Sri Lanka=== Hindi naglalaman ng probisyong kalayaan sa panorama ang ''Intellectual Property Act, No. 36 of 2003'', sa talaan ng mga limitasyon sa karapatang-sipi sa Seksiyon 12.<ref>{{cite web |url=https://www.nipo.gov.lk/web/images/pdf_downloads/Intellectual_Property_Act_No_36_of_2003.pdf |title=INTELLECTUAL PROPERTY ACT, No. 36 OF 2003 |website=National Intellectual Property Office |access-date=Hulyo 13, 2022}}</ref> Pinawalang-bisa ng batas ang ''Code of Intellectual Property Act No. 52 of 1979'', na may tadhana ng isang limitadong kalayaan sa panorama sa Seksiyon 13(d) na nagbigay sa mga gumagawa ng pelikula at tagapagsahimpapawid sa telebisyon ng karapatang ipakita ang mga likha ng sining at arkitektura "na palagiang matatagpuan sa isang lugar kung saang maaaring tingnan ang mga ito ng publiko."<ref>{{cite web |url=https://wipolex-res.wipo.int/edocs/lexdocs/laws/en/lk/lk001en.pdf |title=Code of Intellectual Property Act No. 52 of 1979 (as amended by Act No. 30 of 1980, No. 2 of 1983, No. 17 of 1990, No. 13 of 1997 and No. 40 of 2000) |website=WIPO Lex |author=Sri Lanka |access-date=Hulyo 13, 2022}}</ref> ===Suwisa=== Ipinaliliwanang ang kalayaan sa panorama sa Suwisa sa Artikulo 27 ng kanilang ''[[Batas sa karapatang-sipi ng Suwisa|Urheberrechtsgesetz]]''.<ref name="ch">{{cite book|last=Rehbinder|first=Manfred|title=Schweizerisches Urheberrecht|edition=3rd|page=158|publisher=Stämpfli Verlag|location=Berne|date=2000|isbn=3-7272-0923-2}} Tingnan din: {{cite web|url=https://www.fedlex.admin.ch/eli/cc/1993/1798_1798_1798/de#a27 |title=URG (Switzerland) |language=de |access-date=Pebrero 11, 2023}}</ref> Nakasaad dito na maaaring ilarawan ang mga likhang panghabambuhay na matatagpuan sa pampublikong mga espasyo para sa anumang layunin, hangga't hindi sa anyong tatlong-dimensiyonal ang imahen ng likha at hindi maaaring gamitin ang imaheng ito "sa layuning kapareho sa unang layunin [ng likha]." ===Taiwan (Republika ng Tsina o ROC)=== [[Talaksan:Taipei 101, Dec 2024 (2).jpg|thumb|[[Taipei 101]], likha nina arkitektong [[Chu-Yuan Lee]] at [[C. P. Wang]].]] Tinitiyak ng [[:wikisource:zh:著作權法 (中華民國)|Batas sa Karapatang-sipi ng Republika ng Tsina]] ang bahagyang kalayaan sa panorama sa pampublikong mga lugar. Pinahihintulutan ng Artikulo 58 ang paggamit ng mga likhang sining at likhang pang-arkitektura na nasa pampublikong mga lugar, ngunit itinadhana na ang paggamit ng mga likhang sining ay hindi para lamang sa layuning pagbebenta ng mga sipi. Nakasaad sa Artikulo 64 ng parehong Batas na dapat malinaw na itukoy ng mga gagamit ng gayong mga likha ang pinagmulan ng mga ito, tulad ng pangalan ng manlilikha.<ref>{{cite web|title=著作權法 |url=http://law.moj.gov.tw/LawClass/LawAll.aspx?PCode=J0070017 |website=全國法規資料庫 |accessdate=2016-10-29 |archiveurl=https://archive.today/20161029141208/http://law.moj.gov.tw/LawClass/LawAll.aspx?PCode=J0070017 |archivedate=2016-10-29 |language=zh-tw |date=2014-01-22 |deadurl=yes }}</ref> === Tanzania === Pinahihintulutan lamang ng Seksiyon 12(6) ng batas sa karapatang-sipi ng Tanzania ng taong 1999 ang pagpaparami ng mga gawang pang-arkitektura at pansining na habambuhay nakapuwesto sa pampublikong mga lugar "sa pamamagitan ng mga rekording pang-awdio-biswal o pangvideo". Sa kabilang banda, pinapayagan lamang ng Seksiyon 26(d) ng nabanggit na batas ang "pahapyaw na paggamit" ("''incidental utilization''") ng mga bagay na naglalaman ng pagpapahayag ng kuwentong-bayan sa mga retrato, pelikula, at telebisyon, kung palagiang matatagpuan ang mga bagay na iyon sa pampublikong mga lugar.<ref>{{cite web |url=http://parliament.go.tz/polis/uploads/bills/acts/1457511754-ActNo-7-1999.pdf |title=THE COPYRIGHT AND NEIGHBOURING RIGHTS ACT, 1999 |website=Parliament of Tanzania |access-date=Abril 24, 2025}}</ref> === Timog Aprika === [[Talaksan:Late Nelson Mandela Statue, Pretoria South Africa Redux.png|thumb|left|Dahil sa kawalan ng kalayaan sa panorama sa Timog Aprika, kailangang sensurin ang bantayog ni [[Nelson Mandela]] sa [[Pretoria]]]] Walang ganap na kalayaan sa panorama sa Timog Aprika. Inilalahad sa Artikulo 15 (3) ng Batas sa Karapatang-sipi ng Timog Aprika (1978) ang mga hindi pagsasali ng proteksiyong karapatang-sipi sa masining na mga gawa, ngunit binanggit lamang dito ang paggamit ng mga sipi sa mga pelikula, telebisyon, at mga "serbisyong pangkomunikasyon." Ngunit binigyang-kahulugan sa Artikulo 1 ang "serbisyong pangkomunikasyon" bilang isang tiyak na serbisyo sa telekomunikasyon, hindi sa potograpiya.<ref>{{cite web|title=COPYRIGHT ACT|url=http://www.cipro.co.za/legislation%20forms/Copyright/Copyright%20Act.pdf|website=Companies and Intellectual Property Office|accessdate=2016-10-29|archiveurl=https://web.archive.org/web/20160303202547/http://www.cipro.co.za/legislation%20forms/Copyright/Copyright%20Act.pdf|archivedate=2016-03-03|language=en}}</ref> Dahil diyan, maaaring ituring na paglabag sa karapatang-sipi ang pagkuha ng mga retrato ng mga gusali o mga obra sa pampublikong mga lugar.<ref>{{cite web|title=Copyright: Wiki Loves Monuments Notice!|url=http://mapmyway.co.za/copyright-wiki-loves-monuments-notice/|website=mapmyway.co.za|accessdate=2016-10-29|archiveurl=https://web.archive.org/web/20161029130232/http://mapmyway.co.za/copyright-wiki-loves-monuments-notice/|archivedate=2016-10-29|language=en}}</ref> ===Timog Korea=== Nagbibigay ng tadhanang kalayaan sa panorama ang Artikulo 35(2) ng [[batas sa karapatang-sipi ng Timog Korea]], subalit limitado lamang ito sa mga layuning di-komersiyal. Sa ilalim ng nasabing probisyon, maaaring gamitin ang mga obra at ibang mga likha na palagiang matatagpuan sa bukas na mga lugar para sa anumang layunin, maliban sa mga kasong "ginawa ang pagpaparami para sa tangkang pagbebenta ng mga larawang ito."<ref>{{cite web|url=https://www.copyright.or.kr/master/file/downloadFileLibrary.do?filegroupno=51180 |title=COPYRIGHT ACT |website=Korea Copyright Commission |access-date=Abril 8, 2025 }}</ref> May isang kaso kaugnay sa kalayaan sa panorama sa Timog Korea noong 2008, hinggil sa paggamit ng isang ''production company'' ng isang gusali ng teatro sa isang patalastas nang walang pahintulot. Ipinasya ng [[Hukuman ng Distritong Sentral ng Seoul]] na nilabag ng Pomato Co., Ltd. ang karapatang-sipi ni arkitekto Min Gyu-am sa "UV House", na matatagpuan sa [[Paju]] at tinapos noong 2004, sa pamamagitan ng pagsasali nila ng gusali bilang elementong ''background'' sa isang patalastas pantelebisyon at pang-Internet ng [[Kookmin Bank]] noong 2005. Nakatanggap ang arkitekto ng bayad para sa arkila sa lugar, ngunit hindi siya nagbigay ng pahintulot ng paggamit ng karapatang-sipi ng gusaling ito. Matapos mailabas ang mga patalastas, sinabi ng arkitekto na ginamit nila ang obrang pang-arkitektura nang walang pahintulot mula sa kaniya, kaya humingi siya ng bayad-pinsala. Sa unang paglilitis, ipinasya ng Hukumang ng Distritong Sentral ng Seoul na maliit na bahagi ng gusali lamang ang ginamit patalastas at hindi ang kabuoang gusali, kaya hindi maituturing na paglabag ito ng karapatang-sipi.<ref>Seoul Central District Court, Decision of 12 September 2007, 2006GaDan208142.</ref> Noong Nobyembre 7, 2008, sa ikalawang paglilitis, sumang-ayon ang parehong panig sa kabayaran. Dahil diyan, winakasan ang ikalawang paglilitis nang walang pasya, sa pamamamagitan ng mediasyon.<ref>{{cite web |url=https://www.lawtimes.co.kr/Legal-News/Legal-News-View?serial=48365 |title=[2008년 분야별 중요판례분석] (21)지적재산권 |date=Agosto 6, 2009 |access-date=Hulyo 12, 2021 |work=Beomnyul Sinmun (법률신문) |language=ko}}</ref> Nangangailangan ng paunang pahintulot mula sa Korea Data Agency (K-DATA) at pagbabayad ng mga royalti ang paggamit ng mga larawan ng mga estatuwa ni Almirante [[Yi Sun-sin]] at [[Sejong ang Dakila|Hari Sejong]] sa [[Liwasang Gwanghwamun]] ng Seoul sa mga layuning pangkomersiyo, tulad ng patalastas at potograpiyang pangkomersiyo. Bahagi ito ng kasunduan sa pagitan ng [[Pamahalaang Metropolitano ng Seoul]] at mga mayhawak ng karapatang-sipi sa mga bantayog: sina {{ill|Kim Yeong-won|ko|김영원 (조각가)}} na tagahulma ng estatuwa ni Hari Sejong at {{ILL|Kim Namjo|ko|김남조}} na balo ng tagahulma ng estatuwa ni Yi Sun-sin. Kasabay ito ng pagpaparehistro ng mga nabanggit na estatuwa sa [[Komisyon sa Karapatang-sipi ng Korea]]. Inilalaan ang mga nakukuhang bayad sa "mga proyekto para sa kapakanan ng lipunan at bayan ayon sa naisin ng mga mayhawak ng karapatang-sipi." Hindi kailangan ng paunang pahintulot para sa mga retratong pansarili lamang.<ref>{{cite news |url=https://www.seoul.co.kr/news/society/2011/12/05/20111205010005 |title=광화문 세종·이순신 동상 상업적 촬영땐 저작권료 |date=Disyembre 5, 2011 |author=Cho Hyun-suk |work=Seoul Shinmun |access-date=Abril 8, 2025 |language=ko}}</ref> Mula noong 2013, inilipat ang pangangasiwa ng mga lisensiya sa [[Korean Culture and Information Service]] (KOCIS) ng [[Ministeryo ng Kultura, Palakasan at Turismo (Timog Korea)|Ministeryo ng Kultura, Palakasan at Turismo]]; pinawalang-bisa nito ang tungkulin ng K-DATA sa mga paglilingkod hinggil sa pampublikong pamamahala ng karapatang-sipi.<ref>{{cite web |url=https://www.kogl.or.kr/news/noticeView.do?dataIdx=31&jkouttype=external&cPage=15 |title=공지사항 |date=Hulyo 4, 2013 |website=Korea Open Government License |access-date=Abril 8, 2025 |language=ko}}</ref> ===Tsina, Republikang Bayan ng (PRC)=== [[Talaksan:青岛五四广场五月的风雕塑夜景 2013-07-21.jpg|thumb|left|Eskulturang May Wind ({{lang|zh|五月的风雕塑}}) sa [[Liwasang Ika-apat na Mayo]] ng lungsod ng [[Qingdao]]]] Nagbibigay ng sapat na kalayaan sa panorama ang Artikulo 22(10) ng [[batas sa karapatang-sipi ng Tsina]]. Ayon dito, pinahihintulutan ang paggamit ng isang obra "na matatagpuan o naka-displey sa isang panlabas na pampublikong lugar" sa pamamagitan ng pagguhit, potograpiya, o videograpiya nang walang pahintulot mula sa o remunerasyon sa mayhawak ng karaptang-sipi, "sa kondisyong itutukoy ang pangalan ng manlilikha at pamagat ng obra."<ref>{{cite web |url=https://wipolex.wipo.int/en/text/466268 |title=Copyright Law of the People’s Republic of China (as amended up to the Decision of February 26, 2010, by the Standing Committee of the National People's Congress on Amending the Copyright Law of the People's Republic of China) |author=China |access-date=Mayo 9, 2021 |website=WIPO Lex}}</ref> Ayon sa isang liham tugon mula sa [[Kataas-taasang Hukumang Bayan]] hinggil sa kaso ng eskulturang "''[[Liwasang Ikaapat na Mayo|May Wind]]''" sa [[Qingdao]], kahit na para sa pakinabang (''profit'') ito, ang muling paggamit ng nabanggit na gawa ay isang [[patas na paggamit]],<ref>{{cite wikisource |title=最高人民法院关于对山东省高级人民法院《关于山东天笠广告有限责任公司与青岛海信通信有限公司侵犯著作权纠纷一案的请示报告》的复函 |wslink=最高人民法院关于对山东省高级人民法院《关于山东天笠广告有限责任公司与青岛海信通信有限公司侵犯著作权纠纷一案的请示报告》的复函 |wslanguage=zh |last=中华人民共和国最高人民法院 |first= |authorlink=中华人民共和国最高人民法院 |coauthors= |year= |publisher= |location= |page= |pages= |scan=|date=2004-08-24|language=zh-cn}}</ref> ngunit pinagtatalunan ng pamayanang akademiko ang pagiging tumpak ng pagpapasyang ito,<ref>{{cite journal|last1=孟|first1=奇勋|title=室外艺术作品合理使用司法认定标准之反思|journal=武汉理工大学学报（社会科学版）|date=2013-06|volume=26|issue=3|page=457|doi=10.3963/j.issn.1671-6477.2013.03.025|url=http://www.whxbsk.net:8080/sse/showFileCount?filename=D:/sse/2013/2012-01660.pdf&title=2012-01660|accessdate=2016-10-28|trans_title=Reflections on Judicial Cognizance of Fair Use of Outdoor Art Works|publisher=武汉理工大学期刊社|language=zh-cn|issn=1671-6477|quote=当前，学术界对室外艺术作品合理使用的认定标准尚未形成共识，主要体现在对商业性使用是否属于合理使用的认识有所不同。部分学者坚持认为不能将营利性再使用纳入合理使用制度范围。|author=|archive-url=https://web.archive.org/web/20170222144856/http://www.whxbsk.net:8080/sse/showFileCount?filename=D%3A%2Fsse%2F2013%2F2012-01660.pdf&title=2012-01660|archive-date=2017-02-22|url-status=dead}}</ref> at may nangyayari ding "magkaibang mga pasya" sa paghatol sa usaping ito.<ref>{{cite journal|last1=詹|first1=启智|last2=张|first2=灵溪|title=室外公共场所艺术作品合理使用探析|journal=法制与社会|date=2014|issue=22|pages=267-269|doi=10.3969/j.issn.1009-0592.2014.22.133|url=http://www.lunwendata.com/thesis/2015/50416.html|accessdate=2016-10-28|publisher=云南法制与社会杂志社|language=zh-cn|issn=1009-0592|author=|archive-url=https://web.archive.org/web/20180205000700/http://www.lunwendata.com/thesis/2015/50416.html|archive-date=2018-02-05|url-status=live}}</ref> Dahil sa kaugnay na mga palakad ng [[isang bansa, dalawang mga sistema]], hindi ipinatutupad ang nasabing mga batas sa [[Hong Kong]] at [[Macau]].<ref>{{cite web|title=中華人民共和國香港特別行政區基本法|url=http://www.basiclaw.gov.hk/tc/basiclawtext/images/basiclaw_full_text_tc.pdf|website=基本法|publisher=香港特別行政區政府政制及內地事務局|accessdate=2016-10-28|archiveurl=https://web.archive.org/web/20151117030209/http://www.basiclaw.gov.hk/tc/basiclawtext/images/basiclaw_full_text_tc.pdf|archivedate=2015-11-17|language=zh-hk|format=PDF|date=2015-03}}</ref><ref>{{cite web|title=中華人民共和國澳門特別行政區基本法|url=http://bo.io.gov.mo/bo/i/1999/leibasica/index_cn.asp|website=澳門特別行政區政府印務局|accessdate=2016-10-28|archiveurl=https://web.archive.org/web/20160426055414/http://bo.io.gov.mo/bo/i/1999/leibasica/index_cn.asp|archivedate=2016-04-26|language=zh-mo|date=1999-12-20}}</ref> ==== Hong Kong ==== [[Talaksan:Bank of China Hong Kong.jpg|thumb|[[Toreng Bank of China (Hong Kong)|Toreng Bank of China]], dinisenyo ni arkitekto [[I. M. Pei]] (namatay noong 2019)]] Tinitiyak ng Kautusan sa Karapatang-sipi ng Hong Kong ang kalayaan sa panorama sa pampublikong mga lugar. Kumakapit ito sa kapuwa mga likhang tatlong-dimensiyonal at masining na pagkakagawa. Pinahihintulutan ng mga regulasyon sa Artikulo 71 ang pagpaparami at pamamahayag ng larawan ng mga gusali, lilok, modelo ng mga gusali, at mga masining na pagkakagawa, at hindi isang pagsuway sa karapatang-sipi ang pampublikong pagbabahagi ng gayong mga larawan. Gayunpaman, nakasaad sa Seksiyon 5 na iba ang mga obra ng masining na pagkakagawa (''works of artistic craftsmanship'') sa gawang grapiko (''graphic work''), at ibig sabihin nito hindi sakop ng tadhanang kalayaan sa panorama ang huling binanggit na uri ng gawa, na maaring pinta, drowing, dayagram, o mga gawang klitse, litograpo, grabado sa kahoy, atbp..<ref>{{cite web|title=第528章 《版權條例》 |url=http://www.legislation.gov.hk/blis_pdf.nsf/6799165D2FEE3FA94825755E0033E532/9849EA415F543AAA482575EF0014C04F/$FILE/CAP_528_c_b5.pdf |website=律政司: 雙語法例資料系統 |accessdate=2016-10-29 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20160411220758/http://www.legislation.gov.hk/blis_pdf.nsf/6799165D2FEE3FA94825755E0033E532/9849EA415F543AAA482575EF0014C04F/%24FILE/CAP_528_c_b5.pdf |archivedate=2016-04-11 |language=zh-hk |date=1997-06-30 |url-status=dead}}</ref> ==== Macau ==== Tinitiyak ng Derekto Blg. 43/99/M ang kalayaan sa panorama sa pampublikong mga lugar. Pinapayagan ng Artikulo 61 ang pagkuha ng mga obra na nakalagay sa pampublikong mga lugar sa pamamagitan ng potograpiya o videograpiya.<ref>{{cite web|title=第43/99/M號法令|url=http://bo.io.gov.mo/bo/i/99/33/declei43_cn.asp|website=澳門特別行政區政府印務局|accessdate=2016-10-29|archiveurl=https://web.archive.org/web/20160323120248/http://bo.io.gov.mo/bo/i/99/33/declei43_cn.asp|archivedate=2016-03-23|language=zh-mo|date=1999-08-16}}</ref><ref>{{cite book|last1=马|first1=海涛|last2=李|first2=亮|title=国际法学法理与实践|url=https://books.google.com/books?id=ZMQ7vQ_wTpEC&pg=PA401|accessdate=2016-10-29|edition=1|date=2006-11|publisher=中国法制出版社|language=zh-cn|isbn=978-7-80226-323-9|pages=401–402|chapter=中国内地与澳门著作权法律制度之比较研究}}</ref> Gayunpaman, sinasabi sa Artikulo 62 na hindi dapat makompromiso ng kalayaang ito ang mga kapakanan ng gawa at ng mayhawak ng karapatang-sipi nito, at kailangang itukoy ang manlilikha at pangalan ng obra hangga't maari.<ref>{{cite news|title=葡韻惹火遭禁拍攝建築物實在無理|url=http://www.shimindaily.net/v1/news/macau/%EF%BC%88%E7%89%B9%E5%AF%AB%EF%BC%89%E8%91%A1%E9%9F%BB%E6%83%B9%E7%81%AB%E9%81%AD%E7%A6%81%E6%8B%8D%E6%94%9D%E5%BB%BA%E7%AF%89%E7%89%A9%E5%AF%A6%E5%9C%A8%E7%84%A1%E7%90%86/|accessdate=2016-10-29|publisher=市民日报|date=2016-08-23|archiveurl=https://web.archive.org/web/20161029043248/http://www.shimindaily.net/v1/news/macau/%EF%BC%88%E7%89%B9%E5%AF%AB%EF%BC%89%E8%91%A1%E9%9F%BB%E6%83%B9%E7%81%AB%E9%81%AD%E7%A6%81%E6%8B%8D%E6%94%9D%E5%BB%BA%E7%AF%89%E7%89%A9%E5%AF%A6%E5%9C%A8%E7%84%A1%E7%90%86/|archivedate=2016-10-29|language=zh-mo}}</ref> === Uganda === Umiiral ang kalayaan sa panorama sa Seksiyon 15(1)(f) ng ''The Copyright and Neighbouring Rights Act, 2006'' ng Uganda, na isinasaad na maaaring isipi at ikomunika sa madla ang mga likhang arkitektura at sining na palagiang matatagpuan sa pampublikong lugar, sa pamamagitan ng potograpiya, mga likhang awdiyo-biswal, at pagsasahimpapawid sa telebisyon. Malawak ang kahulugan ng "pampublikong lugar" sa ilalim ng Seksiyon 2 ng batas, at nagngangahulugan itong "anumang gusali o daanan na ang publiko ay may pansamantalang karapatan o pahintulot para makapasok, may bayad man o wala." Kabilang dito ang mga sinehan, restoran, pasilidad ng palakasan, at liwaliwan (''resorts'').<ref>{{cite web|url=https://wipolex-res.wipo.int/edocs/lexdocs/laws/en/ug/ug001en.pdf |title=The Copyright and Neighbouring Rights Act, 2006 |author=Uganda |access-date=Oktubre 3, 2021 |website=WIPO Lex}}</ref> === United Arab Emirates === Hindi nagbibigay ng kalayaan sa panorama ang Artikulo 22(7) ng ''Federal Law No. 38 of 2021 on Copyrights and Neighboring Rights''. Pinahahintulutan lamang nito ang pagpapakita ng mga pinong sining, nalalapat na sining, hinulmang sining, at sining pang-arkitektura na palagiang matatagpuan sa pampublikong mga lugar "sa mga brodkast" lamang.<ref>{{cite web |url=https://www.moec.gov.ae/documents/20121/376326/copyright.pdf |title=Federal Decree-Law no. (38) of 2021 |access-date=Hulyo 4, 2022 |publisher=Ministry of Economy of the United Arab Emirates |date=Setyembre 20, 2021}}</ref> Ang Artikulo 22(7) ng pinawalang-bisa na ''Federal Law No. 7 of 2002 on Copyrights and Neighboring Rights'' ay nagbibigay ng kawangis na limitadong karapatang-ligal.<ref>{{cite web|url=https://wipolex.wipo.int/en/text/124611 |title=Federal Law No. 7 of 2002 on Copyrights and Neighboring Rights |author=United Arab Emirates |website=WIPO Lex |access-date=Mayo 7, 2021}}</ref> Kabilang sa mga gawa sa United Arab Emirates na isinasanggalang ng karapatang-sipi ang [[Burj Al Arab]], [[Burj Khalifa]], at [[Moske ng Sheikh Zayed]]. Inalis ang isinumiteng mga larawan na nagpapakita ng makabagong arkitektura ng bansa na walang maayos na mga pahintulot sa katapusan ng unang edisyon ng kampanyang ''Wiki Loves Emirates'' noong 2018, sanhi ng mahigpit na mga alituntunin sa paglilisensiya ng Wikimedia.<ref>{{cite web|url=https://www.thenationalnews.com/arts-culture/art/uae-wikipedia-marathon-community-effort-finally-gives-the-emirates-a-proper-place-1.722097 |title=UAE Wikipedia: Marathon community effort finally gives the Emirates a proper place |date=Abril 16, 2018 |last=Gronlund |first=Melissa |access-date=Mayo 7, 2021 |work=[[The National (Abu Dhabi)|The National]]}}</ref> ===Unyong Europeo=== [[Talaksan:Freedom of Panorama in Europe.svg|thumb|350px|Katayuan ng kalayaan sa panorama sa Europa {{legend|#12a53e|Okey, kasama ang mga gusali, obra at mga pampublikong loob ng mga gusali}} {{legend|#5fe442|Okey, kasama ang mga gusali at obra, ngunit hindi okey sa mga pampublikong loob ng mga gusali}} {{legend|#ffd619|Okey para lamang sa mga gusali, at hindi okey sa mga pampublikong obra}} {{legend|#f5443b|Hindi okey, o okey lamang sa hindi pangkomersiyo na paggamit}} {{legend|#bbef2e|Okey, kasama ang mga gusali, obra at ilang mga loob ng mga gusali}} {{legend|#bbb|Hindi tiyak}} ]] Sa [[Unyong Europeo]], inilalaan ng [[Direktiba 2001/29/EC]] ang posilibilidad para sa kasaping mga estado na magkaroon ng sugnay hinggil sa kalayaan sa panorama sa kanilang mga batas sa karapatang-sipi, ngunit hindi ito sapilitan.<ref name="eu">{{cite web|author=N.N.|url=http://www.fotocommunity.de/info/Panoramafreiheit#Europa_hilft|title=Panoramafreiheit|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20150418173225/http://www.fotocommunity.de/info/Panoramafreiheit|archive-date=2015-04-18|access-date=2020-05-18}} Tingnan din [http://eur-lex.europa.eu/LexUriServ/LexUriServ.do?uri=CELEX:32001L0029:EN:HTML Article 5(3)(h) of 2001/29/EC].</ref><ref>{{cite web|url=http://ipkitten.blogspot.co.uk/2015/06/freedom-of-panorama-what-is-going-on-at.html|title=The IPKat|work=ipkitten.blogspot.co.uk|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20150626204251/http://ipkitten.blogspot.co.uk/2015/06/freedom-of-panorama-what-is-going-on-at.html|archive-date=2015-06-26}}</ref> Noong 2015, iminungkahi ni [[Felix Reda]], dating kasapi ng [[Parlamentong Europeo]] (''MEP'') mula Alemanya, na ilapat ang kalayaan sa panorama sa lahat ng mga bansa ng Unyong Europeo. Ipinahayag niya na sa pamamagitan ng karapatang ito, malayang maibabahagi ng mga tao ang kanilang mga larawan ng mga pampublikong espasyo na maaaring maglaman ng mga gusali at pampublikong sining, upang "ipahayag at ibahagi ang kanilang mga karanasan at saloobin" at "mapangalagaan ang ating mga paglalakbay at mangasiwaan ang ating mga impresyon para sa susunod na mga salinlahi."<ref name=EUparl>{{cite web |url=https://www.europarl.europa.eu/news/en/headlines/security/20150701STO72903/debate-should-the-freedom-of-panorama-be-introduced-all-over-the-eu |title=Debate: should the freedom of panorama be introduced all over the EU? |date=Hulyo 2, 2015 |access-date=Pebrero 11, 2021}}</ref> Binatikos ni [[Jean-Marie Cavada]], dating ''MEP'' mula Pransiya, ang kaniyang mungkahi, at sa halip ay naghain ng isang kahaliling panukala na naglalayong paghigpitan ang kalayaan sa panorama ng lahat ng mga kasapi ng Unyong Europeo sa hindi pangkomersiyo na mga gamit lamang.<ref name=EuroNewsFOP1>{{cite news|url=https://www.euronews.com/2015/07/08/fight-for-freedom-of-panorama-savepos-wikipedia |title=The bitter fight for Freedom of Panorama |last=Seymat |first=Thomas |date=Hulyo 8, 2015 |work=[[Euronews]] |access-date=Pebrero 11, 2021}}</ref> Sinabi ni Cavada na nakapipinsala ang pangkomersiyo na kalayaan sa panorama sa mga karapatan ng mga manlilikha ng mga sining pang-arkitektura at pampublikong sining dahil binibigyan ito ng pahintulot sa mga korporasyon tulad ng [[Pundasyong Wikimedia|Wikimedia]] at [[Meta Platforms|Facebook]] na pakinabangan ang nabanggit na mga sining nang walang kabayaran sa mga manlilikha.<ref name=EUparl/> Idinagdag ng kaniyang tanggapan na hindi maka-aapekto ang di-komersiyal na kalayaan sa panorama sa [[Internet]], bagkus tinitiyak lamang nito na "nagbibigay ang mga platapormang pang-Internet tulad ng [[Facebook]], [[Instagram]], at [[Flickr]] ng makatarungang kabayaran sa mga manlilikha."<ref name=DWFOP1>{{cite news |url=https://www.dw.com/en/freedom-of-panorama-will-the-eu-ban-landmark-photography/a-18554383 |title="Freedom of Panorama": Will the EU ban landmark photography? |date=Hunyo 30, 2015 |last=Tost |first=Olaf |work=[[Deutsche Welle]] |access-date=Pebrero 11, 2021}}</ref> May nauna nang mga kasunduan ang [[Dailymotion]] at [[YouTube]] sa {{ill|ADAGP|fr|Société des auteurs dans les arts graphiques et plastiques}}, noong 2008 para sa Dailymotion at 2010 para sa YouTube, para sa ligal na paggamit ng mga larawan ng mga gusali at pampublikong sining sa kanilang mga plataporma. Iginiit ng ADAGP, isang samahan ng mga manlilikha ng pampublikong sining na nakahimpil sa Pransiya, na hahantong ang kalayaan sa panorama sa "pagkawala ng 3 hanggang 6 milyong euro, o 10 hanggang 19 na bahagdan ng taunang koleksiyon" sa Pransiya pa lamang.<ref>{{cite news |url=https://www.lesechos.fr/2015/07/bataille-autour-de-la-liberte-de-photographier-dans-lespace-public-267827 |title=Bataille autour de la liberté de photographier dans l'espace public |work=[[Les Echos (Pransiya)|Les Echos]] |last=Moutot |first=Anaïs |date=Hulyo 9, 2015 |access-date=Nobyembre 25, 2024 |language=fr}}</ref> Ang pagpuna ng mga netizen sa panukala ni Cavada ay nauwi sa isang online na petisyon ng mga aktibista sa karapatan sa Internet kalakip ang hashtag na #SaveFOP; nakakuha ito ng higit sa 460,000 mga lagda sa loob ng dalawang linggo matapos itong ilunsad.<ref name=EuroNewsFOP1/> Ayon sa mamamahayag ng ''[[The Register]]'' sa larangan ng [[teknolohiyang pang-impormasyon]] na si [[Andrew Orlowski]], "huwad at mapanlinlang" ang pakikialam ng Wikipedia sa usapin.<ref>{{cite news |url=https://www.theregister.com/2015/07/02/wikipedia_jumps_on_bogus_photo_scare_to_tell_us_the_internet_is_breaking_again/ |title=Wikipedia jumps aboard the bogus 'freedom of panorama' bandwagon |date=Hulyo 2, 2015 |access-date=Disyembre 9, 2021 |last=Orlowski |first=Andrew |work=[[The Register]]}}</ref> Ayon naman sa ''[[Full Fact]]'', isang websayt sa Reyno Unido na nagsusuri ng mga impormasyon, ang [[Komisyong Europeo]] lamang ang may kapangyarihang gumawa ng bagong batas, at hindi maaaring makaimpluwensiya sa komisyon ang anumang rekomendasyong inaprobahan ng parlamento.<ref>{{cite web |url=https://fullfact.org/europe/eu-gherkin-and-freedom-panorama/ |title=The EU, the Gherkin and 'freedom of panorama' |date=Hunyo 29, 2015 |website=[[Full Fact]] |access-date=Disyembre 1, 2024}}</ref> Ibinasura ng plenaryo ng Parlamentong Europeo ang mga panukala nina Reda at Cavada noong ika-9 ng Hulyo, 2015, at napanatili sa gayon ang katayuan ng kalayaan sa panorama sa buong Unyong Europeo.<ref>{{cite news |title=European Parliament as it happened: 9 July 2015 |url=https://www.bbc.com/news/live/uk-politics-33412173 |date=Hulyo 9, 2015 |access-date=Pebrero 11, 2021}}</ref> ==== Alemanya ==== Ipinaliliwanang ang ''{{lang|de|Panoramafreiheit}}'' sa Artikulo 59 ng ''{{lang|de|Urheberrechtsgesetz}}''.<ref name="de">{{cite web|url=http://www.fotorecht.de/publikationen/gebaeude.html|title=Fotografieren von und in Gebäuden|last=Seiler|first=David|work=visuell|date=2001-06-24|issue=5/2001|page=50|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20070930161320/http://www.fotorecht.de/publikationen/gebaeude.html|archive-date=2007-09-30|access-date=2020-05-18}} Tingnan din: {{cite web|url=http://bundesrecht.juris.de/urhg/__59.html|title=§59 UrhG (Germany)|language=de|url-status=live|archive-url=http://archive.wikiwix.com/cache/20110223132716/http://bundesrecht.juris.de/urhg/__59.html|archive-date=2011-02-23|access-date=2007-09-20}}</ref> Ayon sa 59(1), "pinahihintulutang magparami at ipamahagi, sa pamamagitan ng pinta, drowing, potograpiya, o sinematograpiya, ang mga obra na palagiang matatagpuan sa pampublikong mga daanan, kalye, o lugar at maipamahagi at maikomunika ang gayong mga sipi. Para sa mga gawang pang-arkitektura, umiiral lamang ang tadhanang ito sa panlabas na anyo [ng gusali]." Mula pa sa bersiyon ng batas noong ika-1 ng Enero, 1966 ang kasalukuyang sugnay na ito.<ref>Tingnan din: Thomas Fuchs, {{cite web |url=http://lexetius.com/UrhG/59 |title=Gesetz über Urheberrecht und verwandte Schutzrechte (Urheberrechtsgesetz) vom 9. September 1965. §&nbsp;59 |website=Historisch-synoptische Edition 1965–2016 |language=de |access-date=Abril 30, 2017}}</ref> Sa isang pasya noong 2002, tinanggihan ng {{ILL|Hukumang Pederal ng Katarungan|en|Federal Court of Justice}} ang ''panoramafreiheit'' sa mga postkard ng ''[[Wrapped Reichstag]]'', obra nina [[Christo at Jeanne-Claude]], na nilathala ng isang tagapaglathalang nakabase sa Berlin. Ayon sa hukuman, hindi pampalagian ang pagtatanghal ng obrang pang-arkitektura. Ipinalagay ng hukuman na pinahihintulutan sa batas ang pribadong paggamit ng mga larawan nito nang walang pahintulot mula sa nabanggit na mga manlilikha.<ref>{{cite web |url=https://juris.bundesgerichtshof.de/cgi-bin/rechtsprechung/document.py?Gericht=bgh&Art=pm&Datum=2002-1&nr=13376&pos=1&anz=8&Blank=1 |title=Keine Panoramafreiheit für Verhüllten Reichstag |author=Pressestelle des Bundesgerichtshofs |date=Enero 24, 2002 |access-date=Oktubre 29, 2024 |language=de}}</ref> Isang halimbawa ng [[paglilitis]] dahil sa sari-saring pagbabatas sa EU ay ang ''{{lang|de|[[:de:Hundertwasserentscheidung|Hundertwasserentscheidung]]}}'' (pasyang Hundertwasser), isang kaso sa Alemanya na naipanalo ni [[Friedensreich Hundertwasser]] laban sa isang kompanyang Aleman hinggil sa paggamit ng isang retrato ng isang gusaling [[Austria|Awstriyan]].<ref>{{cite web|url=https://dejure.org/dienste/vernetzung/rechtsprechung?Text=I%20ZR%20192/00|title=Rechtsprechung – BGH, 05.06.2003 - I ZR 192/00|website=dejure.org|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20160820052628/https://dejure.org/dienste/vernetzung/rechtsprechung?Text=I%20ZR%20192%2F00|archive-date=2016-08-20|access-date=2020-05-18}}</ref> [[Talaksan:Die Sonnenuhr auf der der Halde Schwerin.jpg|thumb|''Sonnenuhr mit Geokreuz'' ("Sundial na may kalakip na Heo-Krus"), isang lilok ni {{ILL|Jan Bormann|de}} noong 1994 sa lungsod ng [[Castrop-Rauxel]]. Nasangkot ito sa pasya ng Hukumang Pederal ng Katarungan noong 2024 na ipinagkait ang kalayaan sa panorama sa pangkalakalang mga gamit ng mga larawan ng pampublikong sining na kinunan gamit ang mga ''drone''.<ref name=WDRDronePano/>]] Alinsunod sa isang pasya ng Hukumang Pederal ng Katarungan noong 2024, hindi sakop ng ''panoramafreiheit'' ang mga larawang kuha sa ''drone'' ng mga pampublikong sining na naipagsasanggalang pa rin ng karapatang-sipi. Sang-ayon ito sa pasya ng Nakatataas na Hukumang Panrehiyon ng Hamm noong isang taon, na sumang-ayon naman sa naunang desisyon ng Hukumang Panrehiyon ng Bochum. May kaugnayan ito sa isang tagapaglathalang nakabase sa [[Ruhr]] na nagbenta ng mga aklat na naglalaman ng mga larawan ng mga ''art installation'' na kinuha gamit ang ''drone''. Kinatawan ng nagsasakdal na ''Verwertungsgesellschaft Bild-Kunst'', isang samahan ng mga arteista, ang mga manlilikha ng nasabing mga obra. Ayon sa hukuman, pinoprotektahan lamang ng ''panoramafreiheit'', ang mga larawan ng mga obra na kinunan mula sa kalye, at hindi ang mga larawan ng kaparehong mga obra na ginamitan ng natatanging mga kagamitan tulad ng mga hagdan. Ang mga larawan na ginamitan ng mga ''drone'' ay mula sa himpapawid na "karaniwang hindi madaling puntahan ng publiko" at hindi dapat ipamahagi o ibenta sa publiko ang gayong mga larawan.<ref>{{cite web |url=https://haerting.de/en/insights/olg-hamm-drohnenperspektive-wird-nicht-von-der-panoramenfreiheit-gedeckt/ |title=OLG Hamm: Drone perspective is not covered by freedom of panoramas |website=HÄRTING Rechtsanwälte |date=Hunyo 5, 2023 |access-date=Nobyembre 3, 2023}}</ref><ref>{{cite web |url=https://www.heise.de/en/news/Bundesgerichtshof-Freedom-of-panorama-does-not-apply-to-all-drone-footage-9993735.html |title=Bundesgerichtshof: Freedom of panorama does not apply to all drone footage |date=Oktubre 24, 2024 |last=Krempl |first=Stefan |access-date=Oktubre 30, 2024 |website=Heise Online}}</ref> Ipinalagay ng abogadong si Arndt Kempgens na sakop din ng hatol ang mga tagalikha ng mga nilalaman (''content creator'') na gumagamit ng gayong mga obra sa mga plataporma katulad ng YouTube at [[TikTok]] sa pamamagitan ng potograpiya sa mga ''drone''; ipinalagay din niyang apektado ang mga larawang kuha sa ''drone'' na ginamit sa pangkomersiyo na layunin bago ang hatol, na nagpapahiwatig ng isang retroaktibong bisa ng nabanggit na hatol.<ref name=WDRDronePano>{{cite news |url=https://www1.wdr.de/nachrichten/ruhrgebiet/bgh-urteil-urheberrecht-kunst-drohnenbilder-100.html |title=BGH-Urteil: Verlag soll für Drohnenbilder von Kunstwerken bezahlen |date=Oktubre 23, 2024 |last=Wilger |first=Von Martin |work=[[Westdeutscher Rundfunk|WDR]] |access-date=Mayo 10, 2025 |language=de}}</ref> ==== Belhika ==== [[Talaksan:Atomium (UnorthodoxY) - Flickr.jpg|thumb|left|[[Atomium]] sa Bruselas]] Ipinatupad ang kalayaan sa panorama sa [[Belhika]] noong 2016. Ipinasa ng kanilang lehislatura ang probisyong XI.190 2/1° na idinagdag sa kanilang batas sa karapatang-sipi, ang Kodigo ng Batas Ekonomiko (''Code of Economic Law'') noong Hunyo 27, 2016, at sinimulan ang pagpapatupad nito noong Hulyo 15, 2016, pagkaraang nilagdaan ito ng kanilang hari at nilathala ito sa kanilang opisyal na lathalaing ''State Gazette''.<ref name=ManagingIPBelFOP>{{cite web|url=https://www.managingip.com/article/b1kbpg5bpx2rhw/belgium-freedom-of-panorama-a-new-copyright-exception |title=Belgium: Freedom of panorama – a new copyright exception |date=Setyembre 27, 2016 |access-date=Disyembre 15, 2020}}</ref><ref name=InfojusticeBelFOP>{{cite web|url=http://infojustice.org/archives/36318 |title=THERE IS NOW FREEDOM OF PANORAMA IN BELGIUM |date=Hulyo 19, 2016 |access-date=Disyembre 15, 2020}}</ref> Nakasaad sa probisyong ito na hindi maaaring hadlangan ng mga manlilikha (maaaring mga arkitekto o arteista) "ang reproduksiyon at komunikasyon sa publiko ng mga obrang biswal, grapiko, at pang-arkitektura na nilayong ipuwesto nang palagian sa pampublikong lugar, sa kondisyong tulad ng sa pagsasalarawan nito ang reproduksiyon at komunikasyon sa publiko ng naturang gawa at hindi magdudulot ang nasabing reproduksiyon at komunikasyon sa publiko ng di-makatuwirang pinsala sa tunay na karapatan ng manlilikha."<ref name=ManagingIPBelFOP/> Kasunod ng pagpasa nito, malaya na ang pagkuha ng mga retrato ng tanyag na [[Atomium]] sa [[Bruselas]], pati na ang paglathala ng mga retrato nito sa anumang midya, kabilang na ang midyang pangkomersiyo at [[hatirang pangmadla]], nang hindi inalalahanan ang maaaring hakbanging ligal mula sa mga eredero/eredera ng lumikha nitong si [[André Waterkeyn]].<ref name=ManagingIPBelFOP/><ref name=ExpertPhotoFOP>{{cite web|url=https://expertphotography.com/freedom-of-panorama-photography/ |title=Freedom of Panorama – What It Means for Photography |last=Hull |first=Craig |access-date=Disyembre 15, 2020}}</ref> ==== Dinamarka ==== Ayon sa Artikulo 24(2) ng batas sa karapatang-sipi ng [[Dinamarka]], maaring paramihin ang mga larawan (tulad ng retrato) ng anumang obrang matatagpuan sa pampublikong lugar, ngunit sa hindi pangkomersiyo na layunin lamang. Sa Artikulo 24(3) naman nakasaad na maaring isipi nang malaya ang mga gusali sa kaanyuang larawan, sa anumang layunin.<ref>{{cite web| url=http://www.wipo.int/edocs/lexdocs/laws/en/dk/dk091en.pdf |title=Consolidated Act on Copyright (Consolidated Act No. 1144 of October 23, 2014) |website=WIPO Lex |access-date=Disyembre 20, 2020 | lang=en}}</ref> [[Talaksan:Petite sirène de Copenhague (conforme à la loi danoise).JPG|thumb|Sinalang retrato ng ''The Little Mermaid'']] Hindi pa rin ganap ang kalayaan sa panorama sa Dinamarka para sa mga obrang hindi pang-arkitektura. Naipagsasanggalang ng karapatang-sipi ang lilok na ''[[The Little Mermaid (estatwa)|The Little Mermaid]]'', obra ni [[Edvard Eriksen]] (namatay 1959), hanggang taong 2034, at kilalang litihiyoso ang pamilya ng manlililok.<ref name=ExpertPhotoFOP/> Pinagmultahan ang ilang mga pahayagang Dinamarkes dahil sa paggamit ng mga retrato ng lilok nang walang pahintulot mula sa pamilyang Eriksen. Itinuturing na komersiyal ang layunin ng midya sa bansa. Winika ni Søren Lorentzen, ''photo editor'' ng ''[[Berlingske]]'' na kabilang sa mga pahayagang pinagmultahan, "Gumamit kami ng isang retrato nang walang pahintulot. Iyon ay malinaw na paglabag sa batas sa karapatang-sipi, kahit na nahihirapan akong intindihin kung bakit hindi maaring gumamit ang sinuman ng mga retrato ng isang pambansang yaman gaya ng ''Little Mermaid'' nang hindi lumalabag sa batas sa karapatang-sipi." Depensa ni Alice Eriksen, ang apo ng manlililok, ang gayong pagbabawal ay pagtalima lamang sa mga batas ng bansa. Dagdag pa niya, "pareho lamang ito sa pagtanggap ng bayad kapag itinutugtog ang isang awit."<ref>{{cite news|url=https://www.thelocal.dk/20140816/denmarks-iconic-symbol-that-we-cant-show-you |title=Denmark's icon... that we can't show you |work=The Local |date=Agosto 16, 2014 |access-date=Disyembre 20, 2020}}</ref><ref>{{cite web |url=https://petapixel.com/2014/08/20/try-publish-picture-statue-denmark-youd-better-ready-pay/ |title=If You Try to Publish a Picture of this Statue in Denmark, You’d Better be Ready to Pay Up |last=Burgett |first=Gannon |website=PetaPixel |date=Agosto 20, 2014 |access-date=Disyembre 20, 2020}}</ref> ==== Eslobenya ==== Isinasaad ng Artikulo 55 ng ''Copyright and Related Rights Act'' ng Eslobenya na "Ang mga likhang palagiang matatagpuan sa mga parke, kalye, liwasan, o ibang mga lugar na pangkalahatang mapupuntahan ng publiko ay maaaring gamitin," ngunit ipinagbabawal ito kung ang layon ng paggamit ay upang kumita.<ref>{{cite document| url=https://www.uradni-list.si/1/content?id=78529 |title=Zakon o avtorski in sorodnih pravicah (uradno prečiščeno besedilo) (ZASP-UPB3) |work=Uradni list RS |issue=16/2007 |date=Pebrero 23, 2007 |lang=sl |pages=1805}}</ref> Subalit sa gawa, nagngangahulugan itong ang mga bagay sa pampublikong espasyo, tulad ng mga gusali at rebulto, na naipagsasanggalang pa ng karapatang-sipi ay maaaring kunan ng retrato para lamang sa pansariling gamit kung walang pahintulot mula sa mga manlilikha ng gayong mga obra, at ipinagbabawal ang paglathala ng gayong mga larawan sa isang portada ng turismo (''tourism portal'') o sa isang pahayagan (sapagkat itinuturing na komersiyal ang paglilimbag ng mga pahayagan).<ref>{{cite news |url=https://www.rtvslo.si/evropska-unija/ali-bo-unija-omejila-objavo-slik-javnih-stavb-na-druzbenih-omrezjih/368889 |title=Ali bo Unija omejila objavo slik javnih stavb na družbenih omrežjih? |publisher=MMC RTV Slovenija |date=Hulyo 5, 2015 |first=Gregor |last=Cerar |lang=sl}}</ref> ==== Espanya ==== Nagbibigay ng tadhanang kalayaan sa panorama ang [[batas sa karapatang-sipi ng Espanya]]. Nakasaad sa Artikulo 35(2) na "ang mga likha na palagiang matatagpuan sa mga parke, kalye, liwasan o iba pang pampublikong mga daanan ay maaaring sipiin, ipamahagi at iparating nang malaya sa pamamagitan ng mga pinta, drowing, retrato, at mga pamamaraang awdiyo-biswal."<ref>{{cite web |url=https://www.wipo.int/wipolex/en/legislation/details/21371 |title=Consolidated Text of the Law on Intellectual Property, Regularizing, Clarifying and Harmonizing the Applicable Statutory Provisions (approved by Royal Legislative Decree No. 1/1996 of April 12, 1996, and amended up to Royal Decree-Law No. 6/2022 of March 29, 2022) |author=Spain |lang=es |access-date=Hunyo 10, 2025 |website=WIPO Lex}}</ref> ==== Estonya ==== Limitado ang kalayaan sa panorama sa Estonya sa di-komersiyal na paggamit ng mga larawan ng mga likhang pang-arkitektura, sining biswal, sining na napapakinabangan, at retrato na panghabambuhay na matatagpuan sa mga lugar na napapasukan ng publiko. Makikita ang probisyon sa Seksiyon 20¹ ng kanilang batas sa karapatang-sipi. Gayundin, hindi dapat maging pangunahing mga paksa ng mga larawan ang nasabing mga likha. May isang napakalimitadong probisyon para sa komersiyal na paggamit ng arkitektura na makikita sa Seksiyon 20²; limitado lamang ito sa mga "''real estate advertisement''".<ref>{{cite web |url=https://www.riigiteataja.ee/akt/119032019055 |title=Autoriõiguse seadus |website=Riigi Teataja |language=et |access-date=Pebrero 17, 2023}}</ref> ==== Gresya ==== Hindi umiiral ang kalayaan sa panorama sa Gresya. Nagbibigay lamang ng maghigpit ngunit hindi malinaw na eksepsiyon ang kanilang batas sa karapatang-sipi, ang Batas Blg. 2121/1993 sa Karapatang-sipi, Kaugnay na mga Karapatan, at mga Bagay Pangkalinangan, na huling inamyenda noong 2021. Pinahihintulutan lamang ang "paminsan-minsang pagpaparami at pagkomunika sa midyang pangmadla ng mga larawan ng mga likhang pang-arkitektura, pinong sining, retrato, o mga sining na napapakinabangan na panghabambuhay na nakapuwesto sa pampublikong mga lugar."<ref>{{cite web |url=https://www.opi.gr/en/library/law-2121-1993#a26 |title=Law 2121/1993 |website=Hellenic Copyright Organization |access-date=Disyembre 31, 2022 |quote=''The occasional reproduction and communication by the mass media of images of architectural works, fine art works, photographs or works of applied art, which are sited permanently in a public place.'' |archive-date=Disyembre 31, 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20221231022238/https://www.opi.gr/en/library/law-2121-1993#a26 |url-status=dead }}</ref> ==== Italya ==== Walang umiiral na kalayaan sa panorama sa [[Italya]].<ref name="it">{{cite news|url=http://punto-informatico.it/2030219/PI/News/wikipedia-cede-al-diritto-autore-italiota.aspx|title=Wikipedia cede al diritto d'autore|last=Spinelli|first=Luca|work=Punto Informatico|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20080929014738/http://punto-informatico.it/2030219/PI/News/wikipedia-cede-al-diritto-autore-italiota.aspx|archive-date=2008-09-29|access-date=2020-05-18}}</ref> Sa kabila ng maraming opisyal na mga protesta<ref>{{cite web|url=http://www.grillini.it/show.php?4884|title=Interrogazione - Diritto di panorama|trans-title=Interrogation - panorama right|last1=Grillini|first1=Franco|website=Grillini.it|language=it|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20081025001151/http://www.grillini.it/show.php?4884|archive-date=2008-10-25|access-date=2020-05-18}}</ref> at isang pambansang inisyatibang<ref>{{cite web|url=http://www.diritto.it/all.php?file=25583.pdf|title=Dare un senso al degrado|last1=Scorza|first1=Guido|last2=Spinelli|first2=Luca|date=2007-03-03|location=Rome|format=PDF|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20090708045222/http://www.diritto.it/all.php?file=25583.pdf|archive-date=2009-07-08|access-date=2020-05-18}}</ref> pinamunuan ng abogadong si Guido Scorza at mamamahayag na si [[Luca Spinelli]] (na tinampok ang usapin),<ref name="it"/> pinagbabawal pa rin ang paglalathala ng larawan ng pampublikong mga lugar, alinsunod sa lumang mga batas sa karapatang-sipi ng bansa.<ref>{{cite web|url=http://www.normattiva.it/uri-res/N2Ls?urn:nir:stato:legge:1941-04-22;633!vig=|title=Legge 22 aprile 1941 n. 633|language=it|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20141223012833/http://www.normattiva.it/uri-res/N2Ls?urn:nir:stato:legge:1941-04-22;633!vig=|archive-date=2014-12-23|access-date=2020-05-18}}</ref><ref>{{cite web|url=http://www.camera.it/parlam/leggi/deleghe/testi/04042dl.htm|title=Decreto Legislativo 22 gennaio 2004, n. 42|language=it|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20081024122502/http://www.camera.it/parlam/leggi/deleghe/Testi/04042dl.htm|archive-date=2008-10-24|access-date=2020-05-18}}</ref> Mayroon din isang batas na tinatawag na "''{{lang|it|[[Codice Urbani]]}}''" na buhat pa sa 2004. Bukod sa ibang mga tadhana, nakasaad dito na upang makapaglathala ng mga larawan ng "pangkalinangang mga bagay" (''cultural goods'', sa teoriya lahat ng mga bagay na may katangiang pangkalinangan at pansining tulad ng mga gusali) para sa mga layuning pangkomersiyo, kailangan munang kumuha ng pahintulot mula sa pampook na sangay ng Ministeryo ng mga Sining at Pamanang Pangkultura, ang ''{{lang|it|Soprintendenza}}''. ==== Latbiya ==== Walang ganap na kalayaan sa panorama sa [[Latbiya]]. Sa Tsapter V ng kanilang Batas sa Karapatang-sipi ("''Autortiesību likums''"), nakasaad na maaring gamitin ang anumang larawan ng isang obrang biswal at pang-arkitektura para lamang sa mga sumusunod na layunin: pansarili, pang-impormasyon sa balitaan o mga palatuntunan hinggil sa kasalukuyang mga pangyayari (''current affairs''), at mga akdang hindi pangkomersiyo.<ref>{{cite web|url=http://likumi.lv/doc.php?id=5138 |title=Autortiesību likums |lang=lv}}</ref> ==== Luksemburgo ==== Walang kalayaan sa panorama sa [[Luksemburgo]]. Pinahihintulutan ng Artikulo 10(7°) ng kanilang batas sa karapatang-sipi ang pagsasalarawan ng pampublikong obra na matatagpuan sa mga lugar na mapapasukan ng publiko, kung ang mga likhang iyon "ay hindi pangunahing paksa ng pagpaparami o komunikasyon."<ref>{{cite web |url=https://legilux.public.lu/eli/etat/leg/loi/2001/04/18/n2/jo |title=Loi du 18 avril 2001 sur les droits d'auteur, les droits voisins et les bases de données. |lang=fr |website=Legilux |accessdate=Disyembre 21, 2022}}</ref> ==== Olanda ==== Mayroong kalayaan sa panorama ang kaharian ng [[Netherlands|Olanda]], sa ilalim ng Artikulo 18 ng kanilang batas sa karapatang-sipi.<ref name=":0">{{cite web|access-date=Hunyo 24, 2015 |title=Artikel 18 Nederlandse Auteurswet |url=http://wetten.overheid.nl/BWBR0001886/geldigheidsdatum_24-06-2015#HoofdstukI_6_Artikel18 |language=nl}}</ref> Maaaring ibahagi nang malaya ang sariling mga retrato ng mga likhang sining, tulad ng mga gusali at lilok, na matatagpuan sa pampublikong mga espasyo, kapagka ipinapakita sa larawan ang gawa na tulad ng karaniwang nakikita [ng mga tao] sa gawa sa lugar na iyon. Sa gayon, hindi pinahihintulutang baguhin ang retrato sa paraang tanging gawa na lang ang natira (tulad ng pagtatabas ng paligid ng larawan) o paglikha ng hinangong likha na hindi na sang-ayon sa kondisyong ito (tulad ng isang silweta, anino, o naka-estilong representasyon ng gawa). Dagdag pa rito, nakasaad sa tadhana na tanging ilang mga gawa ng isang parehong manlilikha ang maaaring isali ng tagagamit ng larawan sa isang kalipunan ng mga gawa.<ref>{{cite web |last=Arnoud Engelfriet |title=Fotograferen van kunst op openbare plaatsen |url=http://www.iusmentis.com/auteursrecht/nl/foto/openbarekunst/ |website=Ius Mentis |language=nl}}</ref> ====Polonya==== May sapat na kalayaan sa panorama sa [[Polonya]], na tinitiyak ng Artikulo 33(1) ng ''Act on Copyright and Related Rights''. Nakasaad dito na "mapapahintulutan ang pamamahagi ng mga obrang palagiang nakapuwesto sa madaraanang mga daan, kalye, liwasan, o hardin, ngunit hindi sa parehong paggamit." Ang pamamahagi ay sa pamamagitan ng paggamit ng mga retrato o malarawang representasyon ng mga obra (tulad ng mga gusali at pampublikong lilok) sa anumang midya, kabilang ang komersiyal na mga larong video. Dahil hindi katulad sa orihinal na pakay ng pagtatatag ng isang obra ang layunin ng isang retrato ng naturang obra (tulad ng isang gusaling pang-opisina, isang ''shopping mall'', o isang tulay), ito ay isang mapapahintulutang paggamit sa ilalim ng batas sa karapatang-sipi ng bansa.<ref>{{cite web |url=http://www.codozasady.pl/en/freedom-of-panorama/ |title=Freedom of panorama |last=Marcinoska |first=Lena |website=In Principle - Codozasady.pl |date=Oktubre 22, 2015 |access-date=Disyembre 28, 2020 |archive-date=2021-01-16 |archive-url=https://web.archive.org/web/20210116100428/http://www.codozasady.pl/en/freedom-of-panorama/ |url-status=dead }}</ref> ====Pinlandiya==== Limtado ang kalayaan sa panorama ng Pinlandiya pagdating sa pampublikong sining. Matatagpuan ang probisyon sa ikatlo at ika-apat na mga talata ng Artikulo 25a ng kanilang batas sa karapatang-sipi. Hindi maaaring kunan ng retrato ang mga likhang panghabambuhay na matatagpuan sa pampublikong mga lugar para sa mga layuning komersiyal kapag naging pangunahing mga paksa ng mga retrato ang nasabing mga likha. Ngunit pinahihintulutan ng nasabing probisyon ang mga tagapaglathala ng mga pahayagan at magasin na gamitin nang lubos ang pampublikong sining, sa kondisyong may katuwang na mga kapsiyon ang nilathalang mga larawan. Salungat sa alituntuning ito ang malayang pagkuha ng mga retrato ng mga gusali, na walang anumang mga paghihigpit sa mga layunin ng mga tagagamit.<ref>{{cite web |url=https://www.finlex.fi/fi/laki/ajantasa/1961/19610404#L2P25a |title=8.7.1961/404 |access-date=Nobyembre 23, 2022 |website=FINLEX |lang=fi |archive-date=2021-01-28 |archive-url=https://web.archive.org/web/20210128162218/https://www.finlex.fi/fi/laki/ajantasa/1961/19610404#L2P25a |url-status=dead }}</ref> ====Pransiya==== Magmula noong Oktubre 7, 2016, inilalaan ng Artikulo L122-5 ng Kodigo ng Ari-Ariang Intelektuwal ng [[Pransiya]] ang isang limitadong kalayaan sa panorama para sa mga gawa ng arkitektura at lilok. Pinahihintulutan ng kodigo ang "mga sipi at representasyon ng mga obra ng arkitektura at lilok na palagiang nakapuwesto sa pampublikong mga lugar (''voie publique'') at nilikha ng mga {{ILL|likas na tao|en|Natural person}},{{efn|'''Likas na tao''' (''{{lang|en|natural person}}'') - sa konteksto ng batas, isang indibiduwal na tao, taliwas sa isang ligal tao (''legal person'') na maaari isang pampribado (iyan ay, entidad sa negosyo o [[organisasyong di-pampamahalaan]]) o pampublikong (iyan ay, pamahalaan) organisasyon.}} maliban sa anumang paggamit na may katangiang pangkomersiyo".<ref>{{Cite web|url=https://www.legifrance.gouv.fr/affichCodeArticle.do;jsessionid=5DD8F8800CB25AA883378CE851D89A7D.tpdila13v_2?idArticle=LEGIARTI000033219336&cidTexte=LEGITEXT000006069414&categorieLien=id&dateTexte=|title=Article 5, section 11 of Code on Intellectual Property|access-date=2016-12-26|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20170127170315/https://www.legifrance.gouv.fr/affichCodeArticle.do|archive-date=2017-01-27}}</ref> Malamig noon ang mga mambabatas at politikong Pranses sa pagtanggap ng kalayaan sa panorama; tinawag pa ni [[Patrick Bloche]], dating kasapi ng [[Pambansang Asambleya (Pransiya)|Pambansang Asambleya]], na "amendement Wikipédia" ang kalayaan sa panorama noong 2011.<ref>{{cite web|url=http://komodo.regardscitoyens.org/public/22-panoramas/ |title=Débats de l'Assemblée nationale sur l'amendement 22 « panoramas » au projet de loi sur la copie privée (23/11/11)}}</ref> {{multiple image | align = right | image1 = Louvre pyramid - blackout.jpg | image2 = Censored-Arche de la Défense-Paris.PNG | footer = Sinalang mga larawan ng [[Piramide ng Louvre]] (sa kaliwa, gawa ni [[I. M. Pei]]) at [[Grande Arche]] (sa kanan, gawa ni [[Johan Otto von Spreckelsen]]), kapuwa isinasanggalang ng pang-arkitektura na karapatang-sipi }} May matinding dulot ang gayong mga paghihigpit sa kalayaan sa panorama sa Pransiya sa mga artikulo ng Wikipedia hinggil sa arkitektura ng bansa. Nakasanayan na ng mga tagapangasiwa sa [[Wikimedia Commons]] na [[:Commons:Category:French FOP cases/deleted|burahin]] ang anumang mga retrato ng bagong mga arkitekturang Pranses, sa kabila ng mga pagbabago sa batas, dahil hindi pinahihintulutan ng Commons ang mga retrato ng mga obrang pang-arkitektura ng mga bansang ipinagbabawal ang komersiyal na paggamit. Isinasanggalang ng karapatang-sipi ang sari-saring mga arkitekturang kontemporaneo ng Pransiya, at maaring maging paglabag sa karapatang-sipi ang pagpaparaming gawa ng mga retratista, tagagawa ng pelikula, disenyador grapiko, at iba pang mga tagagamit mula sa ikatlong panig na may layuning pangkalakalan na walang pahintulot mula sa arkitekto o entidad na ipinalipatan niya ng kaniyang karapatang patrimonyal o ekonomiko. Ipinasiya sa dalawang hiwalay na mga kaso noong 1990 na ang hindi awtorisadong mga postkard na nagpapakita ng [[Grande Arche]] at [[La Géode]] bilang pangunahing mga paksa ay lumalabag sa karapatang-sipi. Ilan pa sa kilalang mga gusaling isinasanggalang ng karapatang-sipi ay ang [[Piramide ng Louvre]], ang [[Opéra Bastille]], at ang [[Bibliothèque nationale de France#Bagong mga gusali|bagong mga gusali ng Bibliothèque nationale de France]].<ref name=JournalIPFranceBldg/> [[Talaksan:Place des Terreaux Lyon.jpg|thumb|[[Place des Terreaux]] na may suplementaryong pagsasali ng mga obra tulad ng inayos na ''[[Fontaine Bartholdi]]'' at ng 14 na mga haliging granito]] Gayunpaman, itinuturing ng hurisprudensiyang Pranses na hindi lumalabag sa karapatang-sipi ang isang larawan kapag ito ay isang elementong "[[De minimis#Karapatang-sipi|aksesorya]]" o suplementaryo sa kabuoang paksa na inilalarawan nito. Sa isang kaso noong 2005 hinggil sa mga postkard ng [[Place des Terreaux]] ng [[Lyon]], ipinairal ng ''[[Hukuman ng Kasasyon (Pransiya)|Cour de cassation]]'' (katumbas ng [[Kataas-taasang Hukuman ng Pilipinas]]) ang mga pasya ng mas-mababang mga hukuman sa pansuplementaryong pagsasali sa mga postkard ng makabagong mga instalasyon ng sining na makikita sa plasa. Ayon sa hukuman, humalo ang mga obrang ito sa lumang arkitektura sa palibot ng liwasan, at "pangalawa lamang ang obra sa paksang inilalarawan" ng mga postkard, at ang nasabing paksa ay ang mismong plasa.<ref name=JournalIPFranceBldg>{{cite web |url=http://www.harlaylaw.com/wp-content/uploads/2016/08/Journal-of-Intellectual-Property-Law-Practice-2012-Lipovetsky-jiplp_jps078.pdf |title=The protection of the image of a building under French law: where judges create law |last1=Lipovetsky |first1=Sabine |last2=de Dampierre |first2=Emmanuèle |date=Mayo 24, 2012 |work=Journal of Intellectual Property Law & Practice |publisher=Oxford University Press |access-date=Marso 23, 2021}}</ref> Bilang karagdagan sa pahintulot sa pagkuha ng pelikula, nangangailangan ng karagdagang pahintulot mula sa arkitekto o kanilang kinatawan o inatasang tagapangasiwa ang pagkuha ng pelikula sa Pransiya na kinasasangkutan ng pagsasali ng isang gusaling isinasanggalang pa rin ng pang-arkitektura na karapatang-sipi. Isinasaalang-alang sa pagtantiya ng halagang babayaran sa paggamit ng gawang pang-arkitektura ang tagal ng panahon ng paggamit ng mismong gusali, ang uri ng pelikula o gawang awdiyo-biswal, ang uri ng paggamit, at ang paraan kung paanong ginamit ng mga gumagawa ng pelikula ang hitsura ng gusali. Hindi kinakailangan ng nabanggit na pahintulot kung "hindi pangunahing layunin" ng pelikula ang arkitektura.<ref>{{cite web |url=https://www.filmfrance.net/en/guidance/filming-in-france-faq/ |title=FILMING IN FRANCE – FAQ |website=Film France |access-date=Disyembre 23, 2024}}</ref> ==== Portugal ==== Matatagpuan sa Artikulo 75, talata 2, puntong q. ng ''Code of Authors' Rights and Neighbouring Rights'' ng Portugal ang kalayaan sa panorama para sa mga obra nila. Sakop nito ang panghabambuhay na mga obra sa pampublikong mga lugar tulad ng arkitektura at mga lilok. Ngunit kinakailangang ipatungkol sa manlilikha at itukoy ang pangalan ng obra sa bawat malayang paggamit ng anumang larawan o video ng gayong obra, alinsunod sa Artikulo 76, talata 1, puntong a..<ref>{{cite web |url=http://www.communia-association.org/wp-content/uploads/2016/06/BCS_Communia_FoP_study.pdf |title=Best Case Scenarios for Copyright: Freedom of Panorama in Portugal |last=Nobre |first=Teresa |work=COMMUNIA |date=Hunyo 2016 |access-date=Enero 12, 2022}}</ref> ==== Romania ==== [[Talaksan:Palatul Parlamentului, București.jpg|thumb|left|Sinalang retrato ng [[Palasyo ng Parlamento]] sa [[Bucharest]], Romania]] Walang ganap na kalayaan sa panorama sa [[Romania]]. Nakatala sa Artikulo 35 ng Tsapter VI ("Mga Limitasyon sa Pagpapatupad ng Karapatan ng Manlilikha") ng kanilang batas sa karapatang-sipi ang mga gawain na hindi na nangangailangan ng pahintulot mula sa manlilikha at pagbayad ng remunerasyon sa kanila. Ayon sa (f), maaring isipi, ipamahagi, at magkomunika sa publiko ang mga larawan ng mga likhang arkitektura, lilok, retrato, at ''applied art'' na palagiang matatagpuan sa pampublikong lugar, '''maliban na lamang''' kung ang larawan ng likhang iyon ay siyang pangunahing paksa ng pagpaparami, pamamahagi, o pagkomunikasyon, at kung ang larawang ito ay ginamit sa mga layuning pangkomersiyo.<ref>{{cite web|url=http://legislatie.just.ro/Public/DetaliiDocument/7816 |title=LEGEA nr. 8 din 14 martie 1996 (*republicată*) |website=Ministerul Justiției |access-date=Marso 22, 2021 |lang=ro}}</ref> Dinemanda ng mga tagapagmana ni [[Anca Petrescu]], arkitekto ng napakalaking [[Palasyo ng Parlamento]], ang [[Parlamento ng Romania]] dahil sa pagbebenta ng mga retrato at ibang mga [[paalaala]] (''souvenir'') kalakip ang larawan ng masagisag na gusali.<ref>{{Cite news|url=https://stirileprotv.ro/stiri/actualitate/familia-arhitectei-casei-poporului-vrea-2-din-castigurile-pe-care-camera-deputatilor-le-incaseaza.html|title=Bătălia pentru imaginea Palatului Parlamentului. Decizia luată de OSIM|lang=ro|work=Stirileprotv.ro|date=Marso 15, 2018|access-date=Mayo 6, 2022}}</ref> Kasalukuyang isinasagawa pa rin ang paglilitis hinggil sa [[pagsuway sa karapatang-sipi]] na ginawa ng Parlamento.<ref>{{Cite news |url=https://pandects.dpvue.com/2018/10/taking-photos-of-palace-of-parliament.html |title=Taking photos of the Palace of Parliament can be considered illegal |website=Pandects dpVUE |date=Oktubre 8, 2018 |access-date=Disyembre 19, 2020 |language=en-US |archive-date=Nobyembre 26, 2020 |archive-url=https://web.archive.org/web/20201126012836/https://pandects.dpvue.com/2018/10/taking-photos-of-palace-of-parliament.html |url-status=dead }}</ref>{{better source needed|date=Mayo 2022}} ==== Suwesya ==== Noong Abril 4, 2016, nagpasya ang [[Kataas-taasang Hukuman ng Suwesya]] na nilabag ng [[Talaan ng mga sangay ng Wikimedia|Wikimedia Sweden]] ang karapatang-sipi ng mga manlilikha ng pampublikong obra sa pamamagitan ng paglikha ng isang websayt at database ng pampublikong mga obra sa [[Suwesya]] na naglalaman ng mga larawan ng pampublikong obra na ikinarga o in-''upload'' ng publiko.<ref name="falkvinge-2016">{{cite web |first=Rick |last=Falkvinge |author-link=Rick Falkvinge |title=Supreme Court: Wikimedia violates copyright by posting its own photos of public, taxpayer-funded art |date=Abril 4, 2016 |website=Privacy Online News |location=Los Angeles, Estados Unidos |url=https://www.privateinternetaccess.com/blog/2016/04/supreme-court-wikipedia-violates-copyright-posting-photos-public-art/ |access-date=Setyembre 8, 2016}}{{Dead link|date=August 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref><ref>{{cite news |title=Wikimedia Sweden art map 'violated copyright' |url=https://www.bbc.com/news/technology-35969734 |access-date=Setyembre 9, 2016 |work=BBC News |date=Abril 5, 2016 |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20160923151732/http://www.bbc.com/news/technology-35969734 |archive-date=Setyembre 23, 2016}}</ref><ref>{{cite web |last=Paulson |first=Michelle |title=A strike against freedom of panorama: Swedish court rules against Wikimedia Sverige |url=https://blog.wikimedia.org/2016/04/04/strike-against-freedom-panorama/ |website=Wikimedia Foundation blog |access-date=Setyembre 9, 2016 |date=Abril 4, 2016 |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20160921153722/https://blog.wikimedia.org/2016/04/04/strike-against-freedom-panorama/ |archive-date=Setyembre 21, 2016}}</ref> Taglay ng batas sa karapatang-sipi ng Suwesya ang isang kataliwasan sa tanging karapatan ng mayhawak ng karapatang-sipi upang madaling makakita ng publiko ang pampublikong obra.<ref name="Wikimedia Sweden decision">{{cite court|litigants=Bildupphovsrätt i Sverige ek. för. v. Wikimedia Svierge|vol=|reporter=|opinion=|pinpoint=|court=[[Supreme Court of Sweden]]|date=04-04-2016|url=https://upload.wikimedia.org/wikipedia/foundation/e/ec/TheSwedishSupremeCourtsDecisionBUSvWikimediaFINAL-English_Translation.pdf|access-date=09-09-2016|quote=}}</ref>{{Rp|2-5}} Gumamit ang Kataas-taasang Hukuman ng Suwesya ng isang restriktibong pananaw ng kataliwasang ito sa karapatang-sipi.<ref name="Wikimedia Sweden decision"/>{{Rp|6}} Ipinasiya ng Hukuman na walang halagang pangkomersiyo ang database, para sa kapuwang nagpapatakbo nito o sa mga gumagamit ng database, at ang "halagang ito ay dapat na mapanatili sa mga manlilikha ng mga obra. Wala nang kaugnayan kung may layuning pangkomersiyo ang nagpapatakbo ng database."<ref name="Wikimedia Sweden decision"/>{{Rp|6}} Ibinalik ang kaso sa isang mababang hukuman upang malaman ang pinsalang may pananagutan ang Wikimedia Sweden sa ''Bildkonst Upphovsrätt i Sverige'' (BUS), isang ahensiya ng {{ILL|pangasiwaan ng kolektibong mga karapatan|en|Collective rights management}} na naglunsad ng demanda alang-alang sa mga alagad ng sining na kumakatawan sa kanila.<ref name="Wikimedia Sweden decision"/>{{Rp|2,7}} ==== Unggarya ==== Nakasaad sa Artikulo 68(1) ng batas sa karapatang-sipi ng Unggarya na maaaring gumawa at gamitin ang mga pagsasalarawan ng pinong sining, mga sining pang-arkitektura at sining na napapakinabangan (''applied arts'') na palagiang matatagpuan sa pampublikong lantad na mga lugar, nang walang pahintulot mula at remunerasyon sa mga manlilikha ng nasabing mga obra.<ref>{{cite web| url=https://www.sztnh.gov.hu/sites/default/files/szjt_lxxvi_1999_en_rev_1.pdf |title=Act LXXVI of 1999 on copyright |website=Hungarian Intellectual Property Office |year=2018 |access-date=Disyembre 3, 2022}}</ref> ===Mga bansang bahagi rati ng Unyong Sobyet=== Walang kalayaan sa panorama ang halos lahat ng mga bansang kabahagi ng dating [[Unyong Sobyet]], puwera na lamang sa tatlong mga bansa na kamakailang binago ang kanilang mga batas sa karapatang-sipi. Ang una ay [[Moldova]] noong Hulyo 2010, nang pinareho nila ang kanilang batas sa karapatang-sipi sa mga pamantayang EU.<ref>{{cite web|author1=Eugene Stuart|author2=Eduardo Fano|author3=Linda Scales|author4=Gerda Leonaviciene|author5=Anna Lazareva|title=Intellectual Property Law and Policy. Law approximation to EU standards in the Republic of Moldova|date=July 2010|publisher=IBF International Consulting, DMI, IRZ, Nomisma, INCOM, Institute of Public Policy|url=http://www.ncu.moldova.md/public/files/publication/armonizare/SLAG_IP_ENG.pdf|access-date=2015-06-29|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20150630171236/http://www.ncu.moldova.md/public/files/publication/armonizare/SLAG_IP_ENG.pdf|archive-date=2015-06-30}}</ref> Sinundan sila ng [[Armenya]] noong Abril 2013 kalakip ng isinapanahong [[:wikisource:Armenia. Law on Copyright and Related Rights|batas sa karapatang-sipi ng Armenya]].<ref>{{cite web|title=Legislation: National Assembly of RA|language=Armenian|publisher=parliament.am|url=http://www.parliament.am/legislation.php?sel=show&ID=4717|access-date=2015-06-28|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20150701073128/http://www.parliament.am/legislation.php?sel=show&ID=4717|archive-date=2015-07-01}}</ref> Bahagyang ipinasa ang tadhanang kalayaan sa panorama sa [[Rusya]] noong Oktubre 1, 2014; mula sa araw na iyon, maaring kumuha ang sinuman ng mga retrato ng mga gusali at hardin na makikita mula sa pampublikong mga lugar, ngunit hindi kasali rito ang mga lilok at iba pang mga likhang tatlong-dimensiyonal.<ref>{{cite web|title=О внесении изменений в части первую, вторую и четвертую Гражданского кодекса Российской Федерации и отдельные законодательные акты Российской Федерации. Статья 3, cтраница 2|language=Russian|work=[[State Duma]]|date=2014-03-05|url=http://pravo.gov.ru/proxy/ips/?docbody=&nd=102171743&rdk=&backlink=1|access-date=2015-06-29|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20150630234615/http://pravo.gov.ru/proxy/ips/?docbody=&nd=102171743&rdk=&backlink=1|archive-date=2015-06-30}}</ref> === Mga bansang kasapi ng OAPI === Limitado ang kalayaan sa panorama sa ilalim ng ''[[Organisation Africaine de la Propriété Intellectuelle]]'' (OAPI), na binubuo ng mga kasaping-bansa na [[Benin]], [[Burkina Faso]], [[Cameroon]], [[Republika ng Gitnang Aprika]], [[Chad]], [[Comoros]], [[Republika ng Congo|Congo]], [[Baybaying Garing]], [[Equatorial Guinea]], [[Gabon]], [[Guinea]], [[Guinea-Bissau]], [[Mali]], [[Mauritania]], [[Niger]], [[Senegal]], at [[Togo]]. Alinsunod sa ''Annex VII, Part I, Article 16'' ng Kasunduang Bangui, pinahihintulutan ang pamamahagi at pagpapakalat ng mga larawan ng arkitektura, pinong sining, retrato, o sining na napapakinabangan na palagiang matatagpuan sa pampublikong mga lugar, pero hindi sa mga layuning pangkomersiyo kapag naging pangunahing mga paksa ng mga larawan ang nabanggit na mga likha.<ref>{{cite web |url=https://www.sgg.cg/txts-droit-reg/oapi-accord-de-bangui-instituant-une-organisation-africaine-de-la-proprit-intellectuelle-acte-du-14-dcembre-2015.pdf |title=ORGANISATION AFRICAINE DE LA PROPRIETE INTELLECTUELLE (OAPI) – ACCORD DE BANGUI INSTITUANT UNE ORGANISATION AFRICAINE DE LA PROPRIETE INTELLECTUELLE, ACTE DU 14 DECEMBRE 2015 |p=153 |access-date=Enero 2, 2023 |lang=fr}}</ref> ==Tingnan din== * [[Copyleft]] * [[Malayang nilalaman]] * [[Potograpiya at batas]] * [[Pampublikong dominyo]] * [[Tatak-pangkalakal]] ==Talababa== {{notelist}} ==Mga sanggunian== {{Reflist|30em}} ==Panlabas na mga link== {{commons category|Freedom of panorama}} * [https://web.archive.org/web/20070912005656/http://www.asmp.org/commerce/legal/copyright/publicbldg.php Photographing public buildings], mula sa [[American Society of Media Photographers]]. * [https://web.archive.org/web/20071013151300/http://chicagoist.com/2005/02/17/millennium_park_photography_the_official_scoop.php Millennium Park Photography: The Official Scoop], ''The Chicagoist'', Pebrero 17, 2005. * MacPherson, L.: ''[http://www.sirimo.co.uk/media/UKPhotographersRights.pdf Photographer's Rights in the UK] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20090325212727/http://www.sirimo.co.uk/media/UKPhotographersRights.pdf |date=March 25, 2009}}''. * {{Cite journal |url=https://washington.academia.edu/BryceNewell/Papers/535200/Freedom_of_Panorama_A_Comparative_Look_at_International_Restrictions_on_Public_Photography |archive-url=https://archive.today/20121202073320/http://washington.academia.edu/BryceNewell/Papers/535200/Freedom_of_Panorama_A_Comparative_Look_at_International_Restrictions_on_Public_Photography |archive-date=Disyembre 2, 2012 |title=Freedom of Panorama: A Comparative Look at International Restrictions on Public Photography |first=Bryce Clayton |last=Newell |volume=44 |journal=Creighton Law Review |pages=405–427 |year=2011}}{{Dead link|date=Agosto 2021}} ;Ilang mga pahinang Wikimedia na tumatalakay sa kalayaan sa panorama *[[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2015-06-17/In focus|Wikipedia:Wikipedia Signpost/2015-06-17/In focus - ''The Signpost'' ng Wikipediang Ingles]] (hinggil sa usapin ng kalayaan sa panorama sa Europa) *[[c:Commons:Freedom of panorama|Freedom of panorama sa Wikimedia Commons]] *[[:meta:Freedom of Panorama in Europe in 2015|Freedom of Panorama in Europe in 2015 - Meta Wikimedia]] {{Authority control}} [[Kategorya:Batas sa karapatang-sipi]] [[Kategorya:Potograpiya]] 1ow7z0pkw639650zy1ecavkqxz69n9k 2165342 2165341 2025-06-18T14:08:39Z JWilz12345 77302 /* Paraguay */ 2165342 wikitext text/x-wiki {{Good article}} {{hatnote|Para sa gabay tungkol sa paggamit ng mga larawan sa mga websayt ng Wikimedia sa ilalim ng mga tadhanang "kalayaan sa panorama", pakitingnan ang [[c:Commons:Freedom of panorama]].}} [[Talaksan:Image demonstrating freedom of panorama.jpg|thumb|Isang larawan na nagpapakita ng mga [[eskultura]] ni Sergej Alexander Dott, tinawag na ''Himmelsblumen'' at ginawa noong 2003, na matatagpuan malapit sa estasyong [[Gleisdreieck (Berlin U-Bahn)|Gleisdreieck]] ng [[Berlin U-Bahn|metro]] ng [[Berlin]], Alemanya. Angkop sa mga probisyon ng kalayaan sa panorama sa bansa ang paglathala nito sa pamamagitan ng malayang lisensiya.]] [[Talaksan:Two Statues Gugulethu Seven Memorial Redux.png|thumb|right|Walang kalayaan sa panorama sa [[Timog Aprika]], kaya kinakailangang sensurin ang estatwang ito dahil sakop ito ng mahigpit na kahulugan ng batas sa karapatang-sipi sa bansa.]] Ang '''kalayaan sa panorama''' ({{Langx|en|freedom of panorama}}, dinaglat na '''FoP''') ay isang tadhanang nakapaloob sa mga batas sa [[karapatang-sipi]] ng maraming mga hurisdiksiyon. Pinahihintulutan nito ang pagkuha ng mga [[retrato]] at [[video]] at paglikha ng ibang mga larawan (tulad ng mga [[pinta]]) ng mga [[gusali]] at kung minsan mga [[lilok]] at ibang mga gawang sining na palagiang matatagpuan sa isang [[pampublikong lugar]] nang hindi lumalabag sa anumang karapatang-sipi na maaaring manatili sa gayong mga gawa, at ang paglalathala ng gayong mga larawan.<ref name="seiler">Seiler, D.: ''[http://www.fotorecht.de/publikationen/hundertwasserhaus3.html Gebäudefotografie in der EU – Neues vom Hundertwasserhaus] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20070930160856/http://www.fotorecht.de/publikationen/hundertwasserhaus3.html |date=2007-09-30 }}'', in ''Photopresse'' 1/2 (2006), p.&nbsp;16. URL last accessed 2007-09-20.</ref><ref name=DulongDeRosnay>{{Cite journal|last=Rosnay|first=Mélanie Dulong de|last2=Langlais|first2=Pierre-Carl|date=2017-02-16|title=Public artworks and the freedom of panorama controversy: a case of Wikimedia influence|url=https://policyreview.info/articles/analysis/public-artworks-and-freedom-panorama-controversy-case-wikimedia-influence|journal=Internet Policy Review|volume=6|issue=1|issn=2197-6775|deadurl=no|archiveurl=https://web.archive.org/web/20180118012615/https://policyreview.info/articles/analysis/public-artworks-and-freedom-panorama-controversy-case-wikimedia-influence|archivedate=2018-01-18|df=}}</ref> Nililimitahan ng mga batas o kaso ng batas ng kalayaan sa panorama ang mga mayhawak ng karapatang-sipi sa paggawa ng ligal na hakbang dahil sa paglabag ng karapatang-sipi laban sa mga tagalikha o tagapamahagi ng gayong mga larawan. Isa itong kataliwasan o eksepsiyon sa karaniwang alituntunin na ang mayhawak ng karapatang-sipi ay may tanging karapatan sa pagbibigay ng kapangyarihan sa paglikha at pamamahagi ng mga [[hinangong likha]]. Hango ang parirala sa salitang [[Wikang Aleman|Aleman]] na ''{{lang|de|Panoramafreiheit}}'' ("kalayaan sa panorama" o "''panorama freedom''" sa Ingles). ==Kaligirang pangkasaysayan== Ipinagbawal nang husto ang potograpiya at ibang mga paraan ng pagsasalarawan ng pampublikong espasyo noong nakaraan, sa mga kadahilanang hindi kaugnay sa karapatan ng mga manlilikha ng pampublikong mga obra. Ipinagbawal ng Pransiya ang gayong mga gawain noong ika-19 na dantaon para sa pagtatanggol ng pribasidad. Sinimulang ipagbawal ng Italya ang pagsasalarawan ng mga pook arkeolohiko noong ika-18 dantaon, kahit na nasa pampublikong mga lugar ang mga pook na ito, bilang proteksiyon sa kanilang pamanang pangkalinangan.<ref name=DulongDeRosnay/> Nagsimula ang kaisipan ng kalayaan sa panorama noong ika-19 na dantaon sa Alemanya. Ipinakilala ng [[Kaharian ng Bavaria]] noong 1840 ang isang kahalintulad na eksepsyon para sa piktorikong mga paglalarawan ng "mga likha ng sining at arkitektura sa panlabas na mga anyo ng mga ito" sa pampublikong mga espasyo. Nilayon nitong bawasan ang kahigpitan ng bagong mga patakarang pangkarapatang-sipi sa [[Kumpederasyong Aleman]] na ipinagbawal ang mga pagpaparami o reproduksiyon, maliban sa "mekanikal na mga pagpaparami." Tumulad kalaunan ang ibang mga estadong bahagi ng kumpederasyon, at noong 1876 tuluyan nang ipinatupad ng parlamento ng Alemanya ang karapatang ligal na ito sa buong kumpederasyon.<ref name=DulongDeRosnay/> ==Mga likhang dalawang-dimensiyonal== Sa mga bansa sa mundo, iba-iba ang tiyak na saklaw ng pahintulot na ito para makalikha ng mga retrato ng pampublikong mga lugar nang hindi na kailangang mag-alala hinggil sa mga gawang naipagsasanggalang ng karapatang-sipi na nasa larawan.<ref name="seiler"/> Sa karamihan ng mga bansa, tumutukoy lamang ito sa mga larawan ng mga likhang tatlong-dimensiyonal<ref name="uk_2">Tingnan ang ''e.g.'' Lydiate.</ref> na palagiang nakapuwesto sa isang pampublikong lugar, ang karaniwang ibig sabihin ng "palagian" ay "para sa likas na tanang buhay ng gawa."<ref name="ch"/><ref name="dix">{{cite web|last=Dix|first=Bruno|url=http://www.rechtpraktisch.de/artikel.html?id=519|title=Christo und der verhüllte Reichstag|date=2002-02-21|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20020722213717/http://www.rechtpraktisch.de/artikel.html?id=519|archive-date=2002-07-22|access-date=2020-05-18}}</ref> Sa [[Suwisa]], pinapayagan ang pagkuha at paglathala ng mga larawan ng mga likhang dalawang-dimensiyonal tulad ng mga miyural (mga larawang nakapinta sa pader) o graffiti, ngunit ang gayong mga larawan ay hindi maaring gamitin para sa layuning kapareho sa mga orihinal.<ref name="ch"/> ==Pampublikong espasyo== Maraming mga batas ay may mailap na pagkakaiba ukol sa pampublikong espasyo (''public space'') at pampribadong ari-arian. Sa [[Austria]] walang kaugnayan sa pahintulot na kalayaan sa panorama ang kinaroroonan ng retratista ,<ref name="seiler"/> ngunit sa [[Alemanya]] ang gayong pahintulot ay kumakapit lamang kapag ang larawan ay kinunan mula sa pampublikong lupa, at walang karagdagang mga gamit tulad ng mga hagdan, platapormang pambuhat, eroplano, atbp.<ref name="de"/> Sa ilang pagkakataon, umaabot din ang saklaw ng pahintulot sa tunay na mga lupang pampribado, halimbawa ay ang pampribadong mga liwasan at kastilyo na mapapasukan ng publiko at walang kontroladong mga pasukan, subalit may katakdaan na maaaring humingi ang may-ari ng bayad para sa komersiyal na paggamit ng mga larawan.<ref>{{cite web|url=http://juris.bundesgerichtshof.de/cgi-bin/rechtsprechung/document.py?Gericht=bgh&Art=pm&Datum=2010&Sort=3&nr=54399&pos=0&anz=241|title=Decision of the German Federal Court in favour of the Stiftung Preußische Schlösser und Gärten, December 17, 2010|publisher=Juris.bundesgerichtshof.de|date=2010-12-17|access-date=2012-07-20|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20131014190054/http://juris.bundesgerichtshof.de/cgi-bin/rechtsprechung/document.py?Gericht=bgh&Art=pm&Datum=2010&Sort=3&nr=54399&pos=0&anz=241|archive-date=2013-10-14}}</ref> Sa maraming mga bansa sa [[Silangang Europa]], nililimitahan lamang ng mga batas sa karapatang-sipi ang pahintulot na ito sa hindi pangkomersiyo na paggamit ng mga larawan.<ref name="elst">Tingnan ang Rusya bilang halimbawa: {{cite book|last=Elst|first=Michiel|title=Copyright, Freedom of Speech, and Cultural Policy in the Russian Federation|page=432f|publisher=Martinus Nijhoff|location=Leiden/Boston|year=2005|isbn=90-04-14087-5}}</ref> Mayroon ding pandaigdigang mga pagkakaiba sa tiyak na kahulugan ng isang "pampublikong espasyo." Sa maraming mga bansa, kinabibilangan lamang nito ang mga espasyo sa labas (halimbawa, sa Alemanya),<ref name="de"/> habang kasama naman sa ilan sa ibang mga bansa ang espasyo sa loob tulad ng pampublikong mga museo (halimbawa, sa [[United Kingdom|Reyno Unido]]<ref name="uk"/> at [[Rusya]]).<ref name="ru">Elst p. 432, footnote 268. Tingnan din [http://www.consultant.ru/popular/gkrf4/ article 1276 of part IV of the Civil Code] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120607021156/http://www.consultant.ru/popular/gkrf4/|date=2012-06-07}} (in force as of January 1, 2008), na nagbibigay-linaw rito.</ref> ==Pandaigdigang mga kasunduan== Walang litaw na mga tuntunin hinggil sa kalayaan sa panorama sa alinman sa pandaigdigang mga kasunduan sa karapatang-sipi, tulad ng [[Kumbensiyong Berne]], [[Tratado sa Karapatang-sipi ng WIPO]], [[Unibersal na Kumbensiyon sa Karapatang-sipi]], at [[Kasunduang TRIPS]]. Gayunpaman, malimit na nagbibigay ang mga kasunduang ito ng isang [[tatlong-hakbang na pagsusulit]] (''three-step test'') bilang isang pangkalahatang takda na dapat pagbatayan laban sa pambansang mga tadhana sa kalayaan sa panorama, tulad ng ikalawang talata ng artikulo 10 ng Tratado ng WIPO, artikulo 13 ng TRIPS, at ikalawang talata ng artikulo 9 ng binagong Kumbensiyong Berne (bagaman para lamang sa pagpaparami).<ref>Reto M. Hilty at Sylvie Nérisson, ''Overview,'' sa: (ed.) na ito, ''Balancing Copyright,'' 2012, op. cit., mga pahinang 1–78, pahinang 24 f hinggil dito.</ref> May binanggit si [[Ralph Oman]], dating Direktor sa Karapatang-sipi (''Register of Copyrights'') ng [[Tanggapan sa Karapatang-sipi ng Estados Unidos]], tungkol sa isang pinagsamang pagsisikap ng [[Pandaigdigang Organisasyon sa Ari-ariang Intelektuwal]] at [[UNESCO]] noong dekada-1980 para sa isang ''Draft Model Copyright Law'', na kinabibilangan ng ilang mga simulain sa borador na nakatuon sa mga gawang pang-arkitektura. Nasa Simulaing WA7 ang tadhanang katulad ng kalayaan sa panorama: "Hindi kailangan ng pahintulot ng mga manlilikha ang pagpaparami ng panlabas na mga larawan ng arkitektura sa pamamagitan ng potograpiya, pelikula, pinta, lilok, drowing o mga kahalintulad na paraan kung para lamang ito sa pansariling layunin, o para sa layuning pangkomersiyo kapag nakatayo sa pampublikong kalye, daanan, liwasan o ibang mga lugar na karaniwang napupuntahan ng publiko ang mga gawang pang-arkitektura. Halo-halo ang mga puna hinggil dito: isang panukalang isali sa simulain ang mga larawan na kinunan mula sa himpapawid at satelayt, mga katanungan kung dapat bang isali ang panloob na arkitektura, at batikos dahil sa labis na pagsuko ng mga karapatan ng mga arkitekto sa publiko at hindi paglalaan ng kondisyon ng kabayaran sa pangkomersiyo na mga paggamit ng panlabas na mga larawan ng arkitektura. Hindi nakakuha ng sapat na pagsang-ayon ang mga panukalang ito, at ginawa ang simulaing hinggil sa panorama nang "walang mga pagbabago" ayon sa Komite ng mga Dalubhasa ng Pamahalaan.<ref>{{Cite report |url=https://www.copyright.gov/reports/architecture.pdf |title=THE REPORT OF THE REGISTER OF COPYRIGHTS ON WORKS OF ARCHITECTURE |publisher=US Copyright Office |location=Estados Unidos |date=Hunyo 19, 1989 |access-date=Mayo 30, 2025 |ISBN=0-8444-0653-8 |pages=148–155}}</ref> ==Katayuan sa iba-ibang mga bansa== Maraming mga bansa ang may kahalintulad na mga tadhanang nililimitahan ang saklaw ng batas sa karapatang-sipi upang malinaw na payagan ang mga retratong nagpapakita ng mga tanawin ng pampublikong mga lugar o tanawing kinunan mula sa pampublikong mga lugar. Ngunit magkaiba ang kahulugan ng mga bansa hinggil sa prinsipyo ng kalayaan sa panorama.<ref name="seiler"/> [[Talaksan:Freedom of Panorama world map.svg|thumb|none|650px|Katayuan ng kalayaan sa panorama sa buong daigdig para sa mga larawang ginagamit sa mga layuning pangkomersiyo.]] [[Talaksan:Tallest buildings 2022 whether or not FoP.png|thumb|none|650px|Nangungunang 11 pinakamatayog na mga gusali sa mundo noong 2022, at ang katayuan ng kalayaan sa panorama ng mga bansang kinaroroonan ng mga ito: [[Talaksan:SemiPD-icon.svg|30px]] – mayroong kalayaan sa panorama ([[Malaysia]], [[Tsina]], [[Taiwan]], [[Estados Unidos]]) [[Talaksan:Red copyright.svg|30px]] – walang kalayaan sa panorama ([[Saudi Arabia]], [[Timog Korea]], [[United Arab Emirates]])]] ===Pilipinas=== Nakasaad sa Seksiyon 172 ng Kodigo ng Ari-Ariang Intelektuwal ng Pilipinas (''Intellectual Property Code of the Philippines'' o Batas Republika Blg. 8293), nakapamagat na "''Literary and Artistic Works''", na isinasanggalang ang mga "likhang sining", tulad ng arkitektura at eskultura. Walang anumang probisyon ng kalayaan sa panorama sa Seksiyon 184 ("''Limitations on Copyright''") na nagtatala ng mga gawaing hindi itinuturing na paglabag sa karapatang-sipi ng mga gumawa o nagdisenyo ng mga gusali, eskultura, atbp. mga obra, ngunit nagbibigay ang probisyong (d) ng kataliwasan sa karapatang-sipi kung ang reproduksiyon ng "mga gawang pampanitikan, pansiyentipiko, at pansining" ay "bilang bahagi ng pag-ulat ng kasalukuyang mga kaganapan sa pamamagitan ng potograpiya, sinematograpiya, o pamamahayag hanggang sa kinakailangang saklaw para sa layuning ito." Ang probisyong (e) naman ay nagbibigay ng probisyong [[patas na paggamit]] (''fair use'') sa pagsasali ng isang akda o gawa sa "isang publikasyon, brodkast, o ibang uri ng komunikasyon sa madla," kung para lamang sa layunin ng pagtuturo.<ref name=PHIpo>{{cite web |url=https://drive.google.com/file/d/0B2or2OrWYpIfN3BnNVNILUFjUmM/view?ts=58057027 |accessdate=3 Hunyo 2020 |title=Intellectual Property Code of the Philippines (Republic Act No. 8293) (2015 Edition) |publisher=Intellectual Property Office of the Philippines}}</ref> Kapuwang hindi malaya para sa [[Wikimedia Commons]], ang imbakan ng mga talaksang (''files'') nasa malayang mga lisensiya o pampublikong dominyo, tulad ng mga retratong ginagamit sa [[Wikipedia]]. Nakasanayan na ng pamunuan nito na [[c:Category:Philippine FOP cases/deleted|magbura]] ng mga retrato ng bagong mga estruktura at pampublikong sining sa bansa, tulad ng mga gusali, lilok, bantayog, at memoryal.{{efn|''Halimbawang mga patunay sa mga pagbura:'' ganap na bagong mga estruktura - [[c:Commons:Deletion requests/Files in Category:SM Mall of Asia|SM Mall of Asia]]; mga estrukturang nilikha o ginawa ng mga alagad ng sining na maaring buhay pa o pumanaw na ngunit hindi pa umaabot sa 50 taon ang nakararaan mula nang sila'y pumanaw - [[c:Commons:Deletion requests/Files in Category:SAF 44 Mamasapano clash (Special Action Force Monument, Angeles City, Pampanga)|Bantayog ng SAF 44 sa Angeles]] at [[c:Commons:Deletion requests/Files in Category:Leyte Landing Memorial|Bantayog ng Paglapag sa Leyte]].}} Ito ay dahil hindi pinapayagan sa Wikimedia Commons ang mga talaksang naaangkop lamang sa tadhanang patas na paggamit. ===Ibang bahagi ng Timog-silangang Asya=== [[Talaksan:Freedom of panorama in Southeast Asia.svg|thumb|350px|Katayuan ng kalayaan sa panorama sa Timog-silangang Asya]] ====Biyetnam==== Walang ganap na kalayaan sa panorama sa Biyetnam. Ayon sa Artikulo 25(h) ng kanilang bagong-amyendang batas sa karapatang-sipi ng Biyetnam (2022), maari ang potograpiya at pagsasahimpapawid sa telebisyon ng mga obrang hinulma, arkitektura, at obrang napapakinabangan na nakadispley sa publiko, "para sa layon ng pagpapakita o pagprisinta ng mga larawan ng mga obrang ito, hindi sa layuning pangkomersiyo."<ref>{{cite web|url=https://thuvienphapluat.vn/van-ban/So-huu-tri-tue/Luat-So-huu-tri-tue-sua-doi-2022-458435.aspx?v=d |title=Luật Sở hữu trí tuệ sửa đổi 2022 |access-date=Oktubre 14, 2022}}</ref> ====Brunei==== Nakalahad sa Seksiyon 66 ng batas sa karapatang-sipi ng Brunei ang kanilang kalayaan sa panorama, na pinahihintulutan ang pagsasalarawan ng mga likhang gusali, lilok, modelo ng mga gusali, at obra ng masining na pagkakagawa sa pampublikong mga lugar, sa pamamagitan ng pagguhit, potograpiya, sinematograpiya, at pagsasahimpapawid sa telebisyon.<ref>{{cite web|url=https://wipolex-res.wipo.int/edocs/lexdocs/laws/en/bn/bn002en.pdf |title=Emergency (Copyright) Order, 1999 |author=Brunei |website=WIPO Lex |access-date=Mayo 23, 2021}}</ref> ====Cambodia==== Sa Cambodia, nakasaad sa Artikulo 25 ang limitadong kalayaan sa panorama. Pinapayagan lamang ang tadhanang ito kung ang pagpaparami ng obrang grapiko o hinulma (mga lilok) sa pampublikong lugar ay hindi pangunahing paksa ng sumunod na reproduksiyon, tulad ng mga retrato. Kapag naging pangunahing paksa ng sumunod na pagpaparami ang pampublikong mga obra, hindi ito maaaring gamitin sa anumang layunin maliban lamang sa pansarili (pampamilya at pangkaibigan) na paggamit at sa mga layuning pang-edukasyon na hindi nakikinabang (''non-profit educational purposes'').<ref>{{cite web|url=https://wipolex-res.wipo.int/edocs/lexdocs/laws/en/kh/kh003en.pdf |title=Law on Copyright and Related Rights |year=2003 |author=Cambodia |access-date=Mayo 23, 2021 |website=WIPO Lex}}</ref> ====Indonesya==== Walang tiyak na pagbanggit ng kalayaan sa panorama sa [[batas sa karapatang-sipi ng Indonesya]], bagaman umiiral ang isang kahalintulad subalit limitadong tadhana sa Artikulo 15 na pinagkakalooban ang mga may-ari ng obra, kabilang na ang arkitektura at lilok, ang karapatan na magsagawa ng pampublikong displey, sa paraang paglalathala man o pagpaparami sa isang katalogo. Nagbibigay naman ang Artikulo 43(d) ng pahintulot para sa pamamahagi ng mga nilalamang isinasanggalang ng karapatang-sipi sa teknolohiyang pang-impormasyon at midyang pangkomunikasyon, kung ang mga nabanggit na midyum ng pamamahagi ay "hindi komersiyal at/o walang halaga para sa Manlilikha o kaugnay na mga partido."<ref>{{cite web |url=https://wipolex-res.wipo.int/edocs/lexdocs/laws/en/id/id064en.pdf |title=Law of the Republic of Indonesia No. 28 of 2014 on Copyright |author=Indonesia |access-date=Mayo 12, 2021 |website=WIPO Lex}}</ref> ====Laos==== Walang kalayaan sa panorama sa Laos, ngunit may kahalintulad na probisyon sa Artikulo 115 ang kanilang batas sa karapatang-sipi, subalit nakapamagat na "''Acts Consistent with Fair Use''" ang artikulo. Nakasaad sa pangatlong sugnay ng artikulo na maaaring isipi sa pamamagitan ng potograpiya at sinematograpita ang mga obrang niyari na at nakadispley sa publiko, tulad ng pinong sining, arkitektura, at nalalapat na sining, kung ang mga obrang ito ay hindi paksa ng pagpaparami. Pinapayagan din sa artikulo ang pagpaparami ng mga obra para sa layunin ng pag-uulat ng kasalukuyang mga kaganapan, subalit hanggang sa layuning paghahatid ng balita't impormasyon lamang.<ref>{{cite web|url=https://sblaw.vn/wp-content/uploads/2018/07/Law-on-Intellectual-Property-Amended-2017-ENG-ProofreadCLEAN.pdf |title=Law on Intellectual Property |author=Lao People's Democratic Republic |access-date=Mayo 23, 2021 |website=SB Law}}</ref> ====Malaysia==== {{multiple image | align = right | image1 = Petronas Towers, Kuala Lumpur.jpg | image2 = Kota Kinabalu City Centre 0001.jpg | footer = ''Kaliwa:'' [[Toreng Petronas]] na dinisenyo ni arkitekto [[César Pelli]]. ''Kanan:'' Estatwa ng Merlin sa [[Kota Kinabalu]] }} Tinitiyak ng [[batas sa karapatang-sipi ng Malaysia]] ang kalayaan sa panorama sa pampublikong mga lugar. Nakasaad sa Seksiyon 13(2)(d) na hindi paglabag sa karapatang-sipi ang pagpaparami o pamamahagi ng mga kopya ng anumang obra na palagiang nakatayo sa isang pampublikong lugar. Tinutukoy ng Seksiyon 3 ang "mga likhang sining" bilang anumang gawang grapiko, retrato, lilok, kolyahe (''collage''), at gawa ng arkitektura o masining na artesaniya. Hindi kasama sa natatanging tadhanang ito ang mga disenyong plano ng mga [[integradong sirkito]].<ref>{{cite web|title=COPYRIGHT ACT 1987 (as at 30 June 2022) |url=https://www.myipo.gov.my/wp-content/uploads/2025/02/Lampiran-A1-ENG-Akta-Hak-Cipta-setakat-22-Jun-2023.pdf |website=The Official Portal of Intellectual Property Corporation of Malaysia |accessdate=Hunyo 11, 2025}}</ref> ====Singapore==== [[Talaksan:Merlion - 2013.04 - panoramio.jpg|thumb|left|Ang rebultong [[Merlion]] sa harap, obra ni Lim Nang Seng (namatay 1987) noong 1972. Sa likod naman ang [[Marina Bay Sands]], obra ni arkitekto [[Moshe Safdie]] noong 2010.]] Tinitiyak ng batas sa karapatang-sipi ng Singapore ang sapat na kalayaan sa panorama sa nasabing bansa, sa ilalim ng Seksiyon 265. Pinahihintulutan ang paglikha at paglalathala ng mga larawan ng mga gusali, modelo ng gusali, lilok, at masining na pagkakagawa na palagiang makikita sa isang pampublikong lugar, kung ginawa ang mga larawang ito noon o pagkaraan ng ika-10 ng Abril 1987.<ref>{{cite web|url=https://sso.agc.gov.sg/Act/CA2021?ProvIds=P15-#pr265- |title=PART 5 PERMITTED USES OF COPYRIGHT WORKS AND PROTECTED PERFORMANCES |website=Singapore Statutes Online |access-date=Nobyembre 16, 2024}}</ref> ====Thailand==== Itinatalakay ang kalayaan sa panorama sa mga Seksiyon 37–39 ng batas sa karapatang-sipi ng Thailand. Pinapayagan ng mga Seksiyon 37 at 38 ang mga representasyon ng mga obra sa pampublikong mga lugar at arkitektura sa pamamagitan ng "drowing, pinta, konstruksiyon, klitse, moldura, paglililok, litograpiya, potograpiya, sinematograpiya, at pamamahayag ng video", habang pinapayagan ng Seksiyon 39 ang panlarawan at pangvideo na mga representasyon ng "isang likha kung saang bahagi ang isang masining na obra."<ref>{{cite web |url=https://www.wipo.int/wipolex/en/legislation/details/19877 |title=Copyright Act B.E. 2537 (1994) (as amended up to Copyright Act B.E. 2561 (2018)) |author=Thailand |website=WIPO Lex |access-date=Hunyo 10, 2025}}</ref> ===Alherya=== Nagbibigay ng eksepsiyong kalayaan sa panorama ang ''Ordinansa Blg. 03-05 ng ika-19 Hulyo 2003 hinggil sa Karapatang-sipi at Kaugnay na mga Karapatan''. Sa ilalim ng Artikulo 50 ng nasabing batas, pinahihintulutang magparami ng mga larawan ng mga gawang pang-arkitektura, pampinong sining, pang-nalalapat na sining, at pampotograpiya na palagiang matatagpuan sa pampublikong mga lugar, maliban sa mga obra na matatagpuan sa mga galeriya, museo, at natukoy na mga sityong pangkultura at pangkalikasan ("''classified cultural and natural sites''").<ref>{{cite web |url=https://www.joradp.dz/FTP/jo-francais/2003/F2003044.pdf |title=Ordonnance n°03-05 du 19 Juillet 2003, relative aux droits d'auteur et aux droits |language=fr |work=Journal Officiel de la Republique Algerienne Democratique et Populaire |access-date=Marso 12, 2025 |page=8}}</ref> ===Australya=== [[Talaksan:Sydney Opera House 2 (30595141941).jpg|thumb|[[Sydney Opera House]], na dinisenyo ng arkitektong Dinamarkes na si [[Jørn Utzon]]]] Sa [[Australya]], tinatalakay ang kalayaan sa panorama sa pederal na ''[[Batas sa karapatang-sipi ng Australya|Copyright Act 1968]]'', mga Seksiyon 65 hanggang 68. Inilalaan ng Seksiyon 65: "Ang karapatang-sipi sa isang gawa ... na matatagpuan sa isang pampublikong lugar, o sa mga premisang bukas sa publiko, ay hindi nilalabagan ng paglikha ng isang pinta, drowing, klitse (''engraving''), o retrato ng gawa o ang pagsasali ng gawa sa isang sinematograpong pelikula o sa isang brodkast pantelebisyon, maliban kung pansamantala lamang (ang kinaroroonan nito)." Kumakapit ito sa anumang "masining na gawa" na binigyang-kahulugan sa talatang (c) ng bahaging 10: isang "obra ng masining na pagkakagawa" (pero hindi isang ''circuit layout'').<ref name="AU">{{Cite Legislation AU|Cth|act|ca1968133|Copyright Act 1968}}</ref> Nagbibigay ang Seksiyon 66 ng Batas ang hindi pagsasali sa paglabag sa karapatang-sipi ang mga retrato at larawan ng mga gusali at modelo ng mga gusali.<ref name="AU" /> Walang karapatang sumipi ng mga obrang hindi saklaw ng mga probisyong ito. Nangangahulugan itong maaring makalabang sa karapatang-sipi ang pagpaparami ng mga larawan ng "[[sining sa kalye]]".<ref name="G124v01">{{cite web|url=http://www.copyright.org.au/acc_prod/AsiCommon/Controls/BSA/Downloader.aspx?iDocumentStorageKey=62a2e433-4cab-4d6f-8dd2-dc4af24277e7&iFileTypeCode=PDF&iFileName=Street%20Art%20&%20Copyright|title=Street Art & Copyright|publisher=[[Australian Copyright Council]]|work=Information Sheet G124v01|date=Setyembre 2014|access-date=2016-05-08|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20160322193002/http://www.copyright.org.au/acc_prod/AsiCommon/Controls/BSA/Downloader.aspx?iDocumentStorageKey=62a2e433-4cab-4d6f-8dd2-dc4af24277e7&iFileTypeCode=PDF&iFileName=Street%20Art%20&%20Copyright|archive-date=2016-03-22}}</ref><ref>{{cite web|title=Street photographer's rights|url=http://www.artslaw.com.au/info-sheets/info-sheet/street-photographers-rights/|website=Arts Law Information Sheet|publisher=Arts Law Centre of Australia|access-date=2016-05-08|archive-url=https://web.archive.org/web/20140630101936/http://www.artslaw.com.au/info-sheets/info-sheet/street-photographers-rights/|archive-date=2014-06-30|url-status=live}}</ref><ref>{{cite web|title=Photographers & Copyright|edition=17|url=http://www.copyright.org.au/admin/cms-acc1/_images/732757805533a4bbed9e2a.pdf|publisher=Australian Copyright Council|access-date=2014-10-28|archive-url=https://web.archive.org/web/20140702180313/http://www.copyright.org.au/admin/cms-acc1/_images/732757805533a4bbed9e2a.pdf|archive-date=2014-07-02|url-status=live|page=7|date=Enero 2014|quote=''You will generally need permission to photograph other public art, such as murals.''}}</ref> ===Bagong Silandiya=== Ang ''Copyright Act (1994)'' ng [[New Zealand|Bagong Silandiya]] ay nagbibigay ng mga pagkakapuwera para sa malayang pamamahagi ng mga retrato ng ilang mga likha gaya ng mga lilok, ngunit hindi nagbibigay ng mga pagkakapuwera para sa mga obrang grapiko tulad ng mga miyural at sining sa kalye, kahit na nasa pampublikong mga espasyo ang mga ito. Nagngangahulugan ito na kailangang kumuha ng pahintulot mula sa mga arteista o tagahawak ng karapatang-sipi para makapagkuha ng mga retrato ng gayong mga likha nang malaya para sa mga layuning pamamahagi, lalo na kung may komersiyal na pakay. Subalit binabalewala ang restriksiyon na ito, patunay rito ang patuloy na pamamahagi ng gayong mga retrato sa [[hatirang pangmadla]] at ang paggamit ng mga ''marketing company'' ng mga obrang grapiko bilang likurang mga elemento sa kanilang mga patalastas.<ref>{{cite web |url=https://theconversation.com/yes-street-art-is-on-public-display-but-that-doesnt-mean-we-should-share-it-without-credit-132000 |title=Yes, street art is on public display — but that doesn’t mean we should share it without credit |last1=Dickison |first1=Mike |last2=White |first2=Bruce |date=Hulyo 9, 2020 |website=The Conversation |access-date=Marso 18, 2021}}</ref> Kamakailan lamang, noong 2019, inihayag ng arteistang si Xoë Hall ang kaniyang pagkadismaya sa paggamit ng [[Whitcoulls]] ng mga larawan ng kaniyang miyural sa [[Wellington]] sa kanilang mga kalendaryo, at iminungkahi ang kapuwa niyang mga miyuralista sa bansa na "magkaroon ng kontrata para sa bawat dingding na kanilang ipinipinta at isinasaad kung sino ang nagmamay-ari ng karapatang-sipi, at isali ito sa miyural kalakip ng pangalan ng arteista."<ref>{{cite news |url=https://www.rnz.co.nz/news/national/406415/artist-xoe-hall-outraged-over-work-featured-on-calendar-s-cover |title=Artist Xoë Hall outraged over work featured on calendar's cover |last=Cook |first=Charlotte |date=Disyembre 30, 2019 |access-date=Marso 18, 2021 |work=[[Radio New Zealand]]}}</ref> ===Brasil=== [[Talaksan:Minha Janela, Cristo Redendor.JPG|thumb|Hinggil sa kaso ng tanyag na rebultong [[Kristo ang Tagapagtubos]], sinabi ni Abogado Frullani Lopes na "bagaman pribado ang pag-aari ng lugar na kinatatayuan nito, hindi hinahadlang ang pampublikong pagpasok, at hindi maipagwawalang-bahala na bahagi ito ng tanawin ng [[Rio de Janeiro]]. Sa gayong pananaw, ang lugar na kinatatayuan nito ay dapat na ituring na pampublikong lugar."<ref>{{cite web |language=pt |url=https://www.conjur.com.br/2014-ago-23/marcelo-lopes-representacao-cristo-redentor-filme-nao-vetada |title=Representação do Cristo Redentor em filme não pode ser vetada |date=23 Agosto 2014 |author=Marcelo Frullani Lopes|quote=apesar de a área ser de propriedade privada, o acesso público ao local não é restrito. Não se pode ignorar, também, que o Cristo Redentor integra a paisagem do Rio de Janeiro. Por esse ponto de vista, o local em que a obra se encontra deve ser considerado logradouro público para fins de aplicação desse dispositivo.}}</ref>]] Pinahihintulutan sa Artikulo 48 ng [https://web.archive.org/web/20110604224823/http://www.wipo.int/wipolex/en/text.jsp?file_id=125392 batas sa karapatang-sipi ng Brazil] (Blg. 9.610 / Pebrero 19, 1998) ang malayang pagpinta, potograpiya, at paggawa ng video ng anumang gawa na palagiang nakapuwesto sa isang pampublikong lugar, sa kabila ng pagiging protektado ng karapatang-sipi ang gayong mga gawa.<ref>{{cite web|title=LEI Nº 9.610, DE 19 DE FEVEREIRO DE 1998.|url=https://www.planalto.gov.br/ccivil_03/leis/L9610.htm|website=Presidência da República|accessdate=2016-10-29|archiveurl=https://web.archive.org/web/20161028220538/http://www.planalto.gov.br/ccivil_03/leis/l9610.htm|archivedate=2016-10-28|language=pt|quote=Art. 48. As obras situadas permanentemente em logradouros públicos podem ser representadas livremente, por meio de pinturas, desenhos, fotografias e procedimentos audiovisuais.}}</ref><ref>{{cite web|title=Law No. 9610 of February 19, 1998, on Copyright and Neighboring Rights|url=http://www.wipo.int/edocs/lexdocs/laws/en/br/br002en.pdf|website=World Intellectual Property Organization|accessdate=2016-10-29|archiveurl=https://web.archive.org/web/20160408030416/http://www.wipo.int/edocs/lexdocs/laws/en/br/br002en.pdf|archivedate=2016-04-08|page=12|language=en|format=PDF|date=1998-02-19|quote=48. Works permanently located in public places may be freely represented by painting, drawing, photography and audiovisual processes.}}</ref> Ang tadhanang ito ay itinuturing na nagbibigay ng katamtamang malawak na kalayaan sa panorama.<ref>{{cite journal|last1=Newell|first1=Bryce Clayton|title=Freedom of Panorama: A Comparative Look at International Restrictions on Public Photography|journal=Creighton Law Review|date=2011|volume=44|pages=421|url=http://hdl.handle.net/10504/40711|accessdate=2016-10-29|language=en|issn=0011-1155|quote=Brazilian copyright law provides very broad panorama freedom. Indeed, Article 48 of Law No. 9610 of February 19, 1998, on Copyright and Neighboring Rights provides}}</ref> ===Canada=== Isinasaad ng Seksiyon 32.2(1) ng Batas sa Karapatang-sipi (Canada) ang mga sumusunod: {{quote|Hindi lumalabag sa karapatang-sipi (''It is not an infringement of copyright'') {{block indent|(b) ang sinumang nagpaparami, sa isang pinta, drowing, klitse, retrato, o gawang sinematograpiko (''for any person to reproduce, in a painting, drawing, engraving, photograph or cinematographic work'') {{block indent|(i) ng isang gawang pang-arkitektura, sa kondisyong hindi sa kalikasan ng isang drowing o planong pang-arkitektura ang sipi, o (''an architectural work, provided the copy is not in the nature of an architectural drawing or plan, or'')}} {{block indent|(ii) isang lilok o likha ng masining na pagkakagawa o isang hulma o modelo ng isang lilok o likha ng masining na pagkakagawa, na palagiang matatagpuan sa isang pampublikong lugar o gusali; (''a sculpture or work of artistic craftsmanship or a cast or model of a sculpture or work of artistic craftsmanship, that is permanently situated in a public place or building;'')}}}}}} Inilalaan din ng Batas sa Karapatang-sipi ang tiyak na proteksiyon para sa nagkataong pagsasali ng isa pang gawa na makikita sa likod ng isang retrato (halimbawa, isang gusali sa malayuang dako ng isang retrato). Hindi lumalabag sa karapatang-sipi ang mga retratong kasali ang gayong mga gawa nang "nagkataon at hindi sinadya." ===Côte d'Ivoire=== Hindi kinikilala sa [[Côte d'Ivoire]] (o Baybaying Garing) ang kalayaan sa panorama. Batay sa Artikulo 27 ng ''Batas Blg. 2016-555 ng ika-26 ng Hulyo 2016'', pinahihintulutang magparami ng mga larawan ng nagawa nang mga gawang pang-arkitektura, mga gawang panlilok, at mga grapikong sining, ngunit alinsunod sa sumusunod na mga kondisyon: #Pagpaparami ng nabanggit na mga gawa sa pamamagitan ng mga lathalain, midyang awdiyo-biswal, o Internet, para lamang sa layunin ng pagpapalaganap ng impormasyon. #Pagpaparami ng mga larawan ng mga obra na inilaan upang lumabas sa mga katalogo ng mga pagbebenta ng mga obra sa loob ng bansa sa ligal na paraan, para lamang sa layuning ilarawan ang nabanggit na mga obra. #Pagpaparami ng nabanggit na mga gawa sa pamamagitan ng midyang awdiyo-biswal kung palagiang matatagpuan sa mga pampublikong espasyo ang nabanggit na mga gawa, subalit sa paraang nagkataon lamang ang pagpapakita ng mga gawa sa mga larawan. Dagdag ng probisyon: "Anumang paggamit ng nabanggit na mga pagpaparami sa artikulong ito na may layuning kumita ay napapailalim sa paunang pahintulot mula sa manlilikha."<ref>{{cite web |url=https://culture.gouv.ci/wp-content/uploads/2023/06/Loi-n%C2%B0-2016-555-du-26-JUIL.-2016-DROIT-DAUTEUR-ET-DV.pdf |title=loi n° 2016-555 du 26 juillet 2016 - relative au droit d'auteur et aux droits voisins |website=Ministère de la Culture et de la Francophonie |access-date=Marso 8, 2025 |language=fr}}</ref> ===Demokratikong Republika ng Konggo=== Labis na limitado ang kalayaan sa panorama na nakapaloob sa batas sa karapatang-sipi ng [[Demokratikong Republika ng Konggo]] na ipinasa noong 1986. Pinahihintulutan lamang ng Artikulo 28 ang potograpiya, sinematograpiya, at pagpapalabas sa telebisyon ng mga gawang pang-arkitektura, subalit maaari lamang gamitin sa ligal na paraan ang mga retrato sa mga pahayagan, diyornal, at batayang aklat na pampaaralan. Tumatalakay naman ang Artikulo 29 sa "pampigurang mga gawang sining na habambuhay na matatagpuan sa pampublikong lugar," datapwat maaari lamang ilarawan ang mga gawang ito sa mga pelikula at palabas sa telebisyon.<ref>{{cite web |url=https://wipolex-res.wipo.int/edocs/lexdocs/laws/en/cd/cd005en.pdf |title=Ordinance-Law No. 86-033 of April 5, 1986 on the Protection of Copyright and Neighboring Rights |author=Democratic Republic of the Congo |website=WIPO Lex |access-date=Mayo 12, 2021}}</ref> ===Estados Unidos=== Isinasanggalang ng karapatang-sipi ang mga gusali sa Estados Unidos na itinayo mula noong ika-1 ng Disyembre, 1990 hanggang sa kasalukuyan, pati ang mga gusaling buhat sa mga disenyong natapos bago mag-ika-1 ng Disyembre, 1990 pero itinayo sa pagitan ng ika-30 ng Nobyembre, 1990 at ika-31 ng Disyembre, 2002.<ref>{{cite web |url=https://guides.library.cornell.edu/copyright/publicdomain |title=Copyright Services: Copyright Term and the Public Domain |website=Cornell University Library |access-date=Abril 6, 2025}}</ref> Gayunpaman, taglay ng [[batas sa karapatang-sipi ng Estados Unidos]] ang sumusunod na tadhana, na ipinatupad ng ''Architectural Works Copyright Protection Act (AWCPA)'' ng 1990: {{quote|Hindi kasama sa karapatang-sipi ng isang nakatayo nang gawang pang-arkitektura ang karapatang hadlangan ang paggawa, pamamahagi, o pagpapakita sa publiko ng mga larawan, pinta, retrato, o iba pang malarawang mga representasyon ng gawa, kung ang gusali na kumakatawan sa nasabing gawa ay matatagpuan sa pampublikong lugar o karaniwang makikita mula rito.|[[:wikisource:United States Code/Title 17/Chapter 1/Section 120|17 U.S.&nbsp;Code §&nbsp;120(a)]]<ref>{{cite web|title=17 U.S. Code § 120 - Scope of exclusive rights in architectural works|url=https://www.law.cornell.edu/uscode/text/17/120|access-date=2016-04-04|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20160419101318/https://www.law.cornell.edu/uscode/text/17/120|archive-date=2016-04-19}}</ref>}} ====Batayan at kahulugan==== {{multiple image | align = right | direction = vertical | total_width = 250 | image1 = NYC, WTC.jpg | caption1 = ''[[One World Trade Center]]'' sa [[Lungsod ng New York]], na natapos noong 2013. Gawa ni [[David Childs]] ng [[SOM (kompanyang pang-arkitektura)|Skidmore, Owings & Merrill LLP]]. | image2 = Walt Disney Concert Hall 2013.jpg | caption2 = ''[[Bulwagang Konsiyerto ng Walt Disney]]'' sa [[Los Angeles]], gawa ni [[Frank Gehry]] at natapos noong 2003. | image3 = Milwaukee Art Museum 18.jpg | caption3 = ''Pabilyong Quadracci'' na matatagpuan sa [[Museo ng Sining ng Milwaukee]]. Gawa ni [[Santiago Calatrava]] at natapos noong 2001. }} Ipinalagay ng Ulat Komite Blg. 101-735 ng [[Kapulungan ng mga Kinatawan ng Estados Unidos]] na hindi lumalabag ang tadhanang ito sa pagtalima ng bansa sa Kumbensiyong Berne at binigyang-diin nito na nagbibigay ng kawangis na mga karapatan ang ilan sa iba pang mga bansang lumagda sa kasunduan. Tinanggihan ang mungkahi mula sa {{ILL|Surian ng Amerika sa mga Arkitekto|en|American Institute of Architects}} (AIA) na higpitan ang paglikha ng mga larawan na nilayong "isulong ang hindi pinahihintulutang disenyo at pagtatayo ng isang kahalintulad na gawang pang-arkitektura"; tumutol ang mga pangkat ng mga retratista tulad ng [[Samahan ng Amerika sa mga Retratistang Pangmagasin]] (ASMP) sa panukala ng AIA na kanilang iginiit na maaaring "makasagabal sa masining at hindi mapagkompitensiyang pagsusuri ng mga gawang pang-arkitektura, gayon din sa kakayahan ng mga retratista na isulong ang kanilang kabuhayan."<ref>{{cite web |url=https://www.copyright.gov/reports/copyright-amendments-act-of-1990.pdf |title=Copyright Amendments Act of 1990 – Report 101-735 |website=U.S. Copyright Office |access-date=Hulyo 28, 2024}}</ref> Binanggit ni Zimand (2024) ang isa pang mungkahi mula kay David Daileda, isang kinatawan ng AIA, upang pahintulutan lamang ang mga larawan sa mga kasong "hindi pangunahing paksa ang mga gawang pang-arkitektura" sa mga larawan; tinanggihan din ng kanilang tagapagbatas ang mungkahing ito na hinango sa mga batas sa Pransiya.<ref name=Zimand>{{cite journal |last=Zimand |first=Margalit |url=https://journals.library.columbia.edu/index.php/lawandarts/article/view/12495/6180 |title=Deconstructing the Blueprint for Infringement: Remedying Flawed Interpretations of the § 120(a) Exception to Architecture Copyrights |volume=47 |issue=1 |year=2024 |pages=151–152 |journal=The Columbia Journal of Law & the Arts |access-date=Agosto 23, 2024 |doi=10.52214/jla.v47i1.12495|doi-access=free }}</ref> Ang kahulugan ng "gawang pang-arkitektura" sa kalagayang ito ay isang gusali,<ref>{{cite web|title=17 U.S. Code § 101|url=https://www.law.cornell.edu/uscode/text/17/101|access-date=2016-04-08|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20160430034315/https://www.law.cornell.edu/uscode/text/17/101|archive-date=2016-04-30}}</ref> na binigyang-kahulugan bilang "mga estrukturang matitirhan ng tao na nilayong maging palagian at hindi nagagalaw (''permanent and stationary''), tulad ng mga bahay at gusaling pang-opisina, at ibang palagian at nakapirme na mga estrukturang idinisenyo para matutuluyan ng mga tao, kabilang na ang, ngunit hindi limitado sa, mga simbahan, museo, mirador (''gazebo''), at pabilyon ng hardin."<ref>{{cite web|title=37 CFR 202.11(b)|url=https://www.law.cornell.edu/cfr/text/37/202.11|access-date=2016-04-08|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20160307212357/https://www.law.cornell.edu/cfr/text/37/202.11|archive-date=2016-03-07}}</ref> ====Ibang mga gawa==== Gayunpaman, hindi saklaw ng kalayaan sa panorama sa Estados Unidos ang ibang mga obra na naipagsasanggalang ng karapatang-sipi, tulad ng mga lilok. Maaring maging paglabag sa karapatang-sipi ng manlilikha ng isang obra kapag ginamit ang mga retrato ng kaniyang gawa sa layuning pangkomersiyo. Ipinaliwanag ni Charlie Damschen, abogado mula sa Hamilton IP Law sa [[Iowa]], na hawak pa rin ng manlilikha ang karapatang-sipi sa isang likhang sining kahit na ginawa ito upang maitayo sa pampublikong mga lugar. Malimit na pag-usapan ang usaping ito dahil sa dumaraming mga paggamit ng isinanggalang na mga sining sa [[hatirang pangmadla]] at midyang digital. Gayunpaman, umiiral ang batayan na [[patas na paggamit]] na nagpapahintulot sa "binagong" mga paggamit (o ''transformative uses'') ng protektadong mga gawa, tulad ng komentaryo, pagsusuri, balita, at parodya. Subalit kung pinarami ang gawa sa pamamagitan ng potograpiya o videograpiya at ginawa ang pagpaparaming ito na may layuning kumita, hindi na ito sakop ng depensang patas na paggamit.<ref>{{cite news |url=https://www.desmoinesregister.com/story/money/business/2019/08/26/des-moines-artist-sues-hy-vee-using-his-mural-super-bowl-ad-copyright-infringement-hyvee-commercial/2008639001/ |title=Who owns public art? Des Moines artist sues Hy-Vee for using his mural in Super Bowl ad |last=Ta |first=Linh |date=Agosto 25, 2019 |access-date=Nobyembre 27, 2023 |work=Des Moines Register}}</ref> Isinasanggalang ng karapatang-sipi ang ilang mga bantayog na matatagpuan sa ''National Mall'' sa [[Washington, D.C.]], at nangangailangan ng mga retratista na humingi ng pahintulot mula sa mga manlilikha o tagapangalaga ng mga bantayog para kumita sila sa kanilang mga larawan. Ayon sa {{ILL|Palingkuran ng Pambansang Liwasan|en|National Park Service}}, kabilang sa protektadong mga bantayog doon ay ang mga lilok sa [[Memoryal ni Franklin Delano Roosevelt]] na nilikha nina [[George Segal (manlilikha)|George Segal]], [[Tom Hardy (manlililok)|Tom Hardy]], [[Neil Estern]], [[Robert Graham (manlililok)|Robert Graham Studio]], [[Leonard Baskin]], at [[John Benson (artesano)|John Benson]]; ang [[Memoryal sa mga Beterano ng Digmaang Koreano]]; ang [[Pandigmaang Memoryal sa Hukbong Kawal Pandagat]]; ang [[Memoryal ni Martin Luther King Jr.]]; at ang [[Memoryal sa mga Beterano ng Digmaang Biyetnam]] na kinabibilangan ng estatwa ng ''[[Three Soldiers (estatwa)|Three Soldiers]]'' at ng estatwa ng ''[[Vietnam Women's Memorial]]''.<ref>{{cite web |url=https://www.nps.gov/nama/planyourvisit/filming-and-photography-permits.htm |title=Filming and Photography Permits |website=National Park Service |access-date=Disyembre 22, 2024}}</ref> Tahasang pinapayagan ng kasalukuyang tagapangalaga ng ''Vietnam Women's Memorial'' ang di-awtorisadong mga retrato ng estatwa para sa pansariling gamit at layuning pag-uulat, ngunit binibigyang-diin nito na dapat na banggitin nang maayos ng mga mamamahayag ang paunawa ng karapatang-sipi ng bantayog. Nananatili kay [[Glenna Goodacre]] na manlilikha nito ang karapatang-sipi sa bantayog. Nangangailangan ng paunang pahintulot ang pangkomersiyong mga paggamit at maaaring humiling ang pamunuan ng mga bayad sa paglilisensiya, at ang mga hakbang na ito ay upang maiwasan ang binansagan ng tagapangalaga na "walang-pakundangang mga paggamit" ng bantayog.<ref>{{cite web |url=https://vietnamwomensmemorial.org/faq/ |title=FAQ |website=Vietnam Women's Memorial |access-date=Disyembre 22, 2024}}</ref> ;Kilalang mga kaso Isang kilalang kaso ng paglabag sa karapatang-sipi ng mga obra sa Estados Unidos ay ang ''Gaylord v. United States, No.'' 09-5044. Ito ay hinggil sa paggamit ng [[United States Postal Service]] ng isang larawan ng 14 sa 19 na mga estatwa ng sundalo sa Memoryal sa mga Beterano ng Digmaang Koreano para sa kanilang [[selyo]] bilang paggunita sa ika-50 anibersaryo ng armistisyo ng [[Digmaang Koreano]] noong 2003. Walang pahintulot mula kay [[Frank Gaylord]], manlililok ng nasabing obra na kilala bilang ''The Column'', ang naturang paggamit ng U.S. Postal Service ng mga larawan ng kaniyang obra sa kanilang selyong nagkakahalaga ng 37 cents.<ref>{{cite web|url=http://www.copyright.gov/fair-use/summaries/gaylord-us-fedcir2010.pdf |title=Gaylord v. United States, 595 F.3d 1364 (Fed. Cir. 2010) |access-date=Disyembre 21, 2020}}</ref> Inireklamo niya ang U.S. Postal Service noong 2006 dahil sa ginawa nitong paglabag sa kaniyang karapatang-sipi sa lilok. Kasama rin sa kaso ang retratista ng larawan na si John Alli, isang dating Marine. Kalaunan, naging maayos ang areglo sa retratista nang pumayag si Alli na magbabayad ng 10% bayad para sa susunod pang mga benta ng kaniyang mga larawan ng lilok.<ref>{{cite news|url=https://www.usatoday.com/story/news/nation/2013/09/20/korea-memorial-sculptor-wins-settlement-in-copyright-case-/2845143/ |title=Korea memorial sculptor wins copyright case |last=D'Ambrosio |first=Dan |work=USA Today |date=Setyembre 20, 2013 |access-date=Disyembre 21, 2020}}</ref><ref>{{cite news|url=https://www.washingtonpost.com/news/federal-eye/wp/2015/02/10/court-upholds-540000-judgement-against-usps-for-korean-war-stamp/ |title=Court upholds $540,000 judgment against USPS for Korean War stamp |work=Washington Post |date=Pebrero 10, 2015 |last=Rein |first=Lisa |access-date=Disyembre 21, 2020}}</ref> [[Talaksan:Korean War Veterans Memorial Without Soldiers.jpg|thumb|Memoryal sa mga Beterano ng Digmaang Koreano, kalakip ng sinensurang larawan ng mga estatuwang isinasanggalang ng karapatang-sipi]] Sa hatol ng Court of Federal Claims noong 2008, ipinasya na hindi nilabag ng U.S. Postal Service ang karapatang-sipi ni Gaylord sapagkat pasok umano ito sa "[[patas na paggamit]]" (''fair use''). Gayunpaman, ipinasya ng hukom na hindi sakop ng ''Architectural Works Copyright Protection Act'' (AWCPA) ang ''The Column'' sapagkat hindi ito isang gawang pang-arkitektura. Umapela ang panig ng manlililok, at noong Pebrero 25, 2010 binaligtad ng Federal Circuit ang naunang pasya hinggil sa patas na paggamit. Hindi maituturing na patas na paggamit ang paggamit ng U.S. Postal Service ng larawan ng ''The Column'' sa kanilang selyo sapagkat hindi ''transformative'' ang kalikasan nito (pareho ang konteksto at kahulugan ng selyo sa mismong lilok). Mahalaga rin ang presensiya ng obra sa selyo kaya hindi pa rin ito pasok sa patas na paggamit. Maituturing na komersiyal ang layunin ng U.S. Postal Service, dahil kumita ito ng US$17 milyon mula sa pagbenta nito ng halos 48 milyong selyong taglay ang larawan ng lilok. Ipinagtibay naman ng Federal Circuit ang naunang pasya ng Court of Federal Claims na hindi isang gawang pang-arkitektura ang ''The Column''. Noong Setyembre 20, 2013, pagkaraang ibinalik ng Federal Circuit ang kaso sa Court of Federal Claims, iginawad ng huling nabanggit na hukuman ang US$684,844.94 na halaga ng bayad-pinsala na babayaran ng U.S. Postal Service kay Gaylord.<ref>{{cite web |url=https://www.finnegan.com/en/tools/gaylord-v-u-s-1/analysis.html |title=Gaylord v. U.S. |work=Finnegan, Henderson, Farabow, Garrett & Dunner, LLP |access-date=Disyembre 21, 2020 |archive-date=2021-01-21 |archive-url=https://web.archive.org/web/20210121234026/https://www.finnegan.com/en/tools/gaylord-v-u-s-1/analysis.html |url-status=dead }}</ref><ref>{{Cite web |url=http://www.uscfc.uscourts.gov/sites/default/files/opinions/WHEELER.GAYLORD092013.pdf |title=Archive copy |access-date=2020-12-21 |archive-date=2014-04-19 |archive-url=https://web.archive.org/web/20140419014614/http://www.uscfc.uscourts.gov/sites/default/files/opinions/WHEELER.GAYLORD092013.pdf |url-status=dead }}</ref> Dinemanda muli ang USPS hinggil sa kanilang paggamit ng isang larawang buhat sa [[Getty Images]] ng replika ng [[Estatwa ng Kalayaan]] sa [[New York-New York Hotel & Casino]] sa [[Las Vegas]] sa kanilang mga selyo. Bagaman nagbigay sila ng patungkol sa retratista, hindi sila nagbigay ng patungkol kay Robert Davidson, manlililok ng replika. Mula Disyembre 2010 hanggang Enero 2014, nakapagbenta ang USPS ng humigit-kumulang 4.9 bilyong selyong taglay ang replika na nagkakahalaga ng humigit-kumulang US$2.1 bilyon. Bagaman nabatid nila noong Marso 2011 na hindi sa orihinal na Estatwa ng Kalayaan ang larawang ginamit nila, hindi sila gumawa ng hakbang. Nagsampa si Davidson ng kaso laban sa USPS noong 2013. Itinaguyod ng hukuman ang paninindigan ni Davidson na orihinal ang kaniyang replika upang magkaroon ng proteksiyon ng karapatang-sipi dahil sa pagkakaroon ng mas-makabago at pambabaeng hitsura ng mukha nito. Nabigo ang USPS sa mga panuntunang "layunin" at "bahaging ginamit" sa patas na paggamit, bagaman nakapasa sila sa panuntunang "epekto ng paggamit" dahil sinabi ni Davidson na wala siyang balak na kumita sa kaniyang estatwa. Hindi kinatigan ang kapuwang panig para sa panuntunang "kalikasan ng gawang may karapatang-sipi" sa patas na paggamit. Napatunayan ng hukuman na nagkasala ang USPS sa pagsuway ng karapatang-sipi, at iginawad ang US$3.5 milyong halaga ng pinsalang babayaran ng USPS kay Davidson.<ref>{{cite web |url=https://infusionlawyers.com/the-united-states-v-davidson-copyright-infringement-of-a-replica-statue-of-liberty-copyright-for-creative-copycats/ |title=The United States v Davidson—Copyright infringement of a Replica Statue of Liberty. Copyright for creative copycats? |website=Infusion Lawyers |access-date=Pebrero 24, 2021}}</ref> Inangkin ng manlililok na si [[Arturo Di Modica]] ang karapatang-sipi sa kilalang lilok na ''[[Charging Bull]]'' sa [[Ibabang Manhattan]] ng [[Lungsod ng New York]].<ref>{{cite web |url=https://www.techdirt.com/articles/20170412/11215937137/bull-statue-copyright-claim-is-ridiculous-heres-why-it-just-might-work.shtml |title=The Bull Statue Copyright Claim Is Ridiculous... But Here's Why It Just Might Work |website=Techdirt |last=Masnick |first=Mike |date=Abril 12, 2017 |access-date=Pebrero 8, 2021}}</ref> Nagsampa siya ng iba't ibang mga kaso laban sa iba-ibang mga entidad na gumamit ng kaniyang lilok na toro para sa mga layuning pangkomersiyo, tulad ng [[Walmart]] noong 2006 dahil sa pagbenta ng mga litograpo nito, [[North Fork Bank]] noong 2006 din dahil sa pagsasali ng lilok sa isang pambansang patalastas sa telebisyon, at [[Random House]] noong 2009 hinggil sa paggamit ng isang larawan ng lilok sa pabalat ng isang aklat nila tungkol sa pagbagsak ng [[Lehman Brothers]].<ref>{{cite news |url=https://www.nytimes.com/2006/09/23/arts/arts-briefly-sculptor-files-lawsuit-against-walmart.html |title=Arts, Briefly; Sculptor Files Lawsuit Against Wal-Mart |date=Setyembre 23, 2006 |last=Kennedy |first=Randy |access-date=Marso 3, 2021 |work=[[New York Times]]}}</ref><ref>{{cite news |url=https://www.latimes.com/archives/la-xpm-2006-sep-22-fi-wrap22.1-story.html |title=Suit Alleges Illegal Use of ‘Charging Bull’ Image |date=Setyembre 22, 2006 |access-date=Marso 3, 2021 |work=[[Los Angeles Times]]}}</ref><ref>{{cite web |url=https://www.liveauctioneers.com/news/top-news/crime-and-litigation/artist-sues-random-house-in-nyc-over-book-cover/ |title=Artist sues Random House in NYC over book cover |date=Agosto 4, 2009 |access-date=Marso 3, 2021 |website=Auction Central News}}</ref> Natapos ang mga kasong ito sa pamamagitan ng mga areglo.<ref>{{cite news|url=https://www.usatoday.com/story/money/2017/04/12/charging-bull-artist-says-fearless-girl-violated-his-rights/100378556/ |title='Charging Bull' artist says 'Fearless Girl' violated his rights |last1=Bowerman |first1=Mary |last2=McCoy |first2=Kevin |work=[[USA Today]] |date=Abril 12, 2017 |access-date=Pebrero 24, 2021}}</ref> Masidhing isinasanggalang ng manlililok na si [[Raymond Kaskey]] ang kaniyang karapatang-sipi sa ikalawang pinakamalaking rebulto na yari sa "minartilyong tanso" sa bansa, ang ''[[Portlandia (rebulto)|Portlandia]]''. Binabantaan niyang kakasuhan ang sinumang nagnanais na gumamit ng anumang larawan ng lilok sa mga midya o kagamitang pangkomersiyo, tulad ng mga postkard at disenyo sa mga kamiseta. Nag-areglo ang [[Laurelwood Pub and Brewery]] (na nakabase sa [[Portland, Oregon|Portland]]) kay Kaskey pagkaraang inireklamo sila ng manlililok dahil sa paggamit nila ng isang larawan ng rebulto sa leybel ng kanilang serbesang Portlandia Pils noong 2012.<ref>{{cite web |url=https://www.techdirt.com/articles/20140911/06455028491/sculptor-says-capitalism-drives-his-aggressive-enforcement-rights-to-publicly-funded-portlandia-statue.shtml |title=Sculptor Says 'Capitalism' Drives His Aggressive Enforcement Of Rights To Publicly-Funded 'Portlandia' Statue |date=Setyembre 12, 2014 |last=Cushing |first=Tim |access-date=Marso 5, 2021 |website=Techdirt}}</ref><ref>{{cite web |url=https://www.wweek.com/portland/article-23062-so-sue-us.html |title=So Sue Us: Why the Portlandia Statue Failed to Become an Icon |last=Locanthi |first=John |date=Setyembre 9, 2014 |access-date=Marso 5, 2021 |website=Willamette Week}}</ref> ====Mga pagtanggap at batikos==== Sa kasagsagan ng mga talakayan sa Kongreso hinggil sa AWCPA, sinuportahan ni Richard Carney ng Pundasyong Frank Lloyd Wright ang eksepsiyong panorama para sa mga gawang pang-arkitektura, sa kondisyong hindi nito sakop ang mga guhit pang-arkitektura.<ref name=Zimand/> Sa dalawang magkahiwalay na panayam noong Nobyembre 2003, parehong "ikinalugod" nina Brian Schermer, katuwang na propesor ng Kagawaran ng Arkitektura ng [[Unibersidad ng Wisconsin–Milwaukee]], at arkitekto Patricia Frost ng Pace Architects, "ang pagkakataon na kunan ng retrato ang mga gawa ng ibang arkitekto nang walang pangamba sa alalahanin ng paglabag sa karapatang-sipi." Kaugnay nito, "bahagi ng likas na gantimpala ng arkitekto" ang isang gusaling lantad sa publiko sa pampublikong lugar, at nagbibigay ito sa kanila ng pagkakataong maipakita sa kanilang mga tagasunod ang kanilang mga gusali.<ref>{{cite journal |last=Vacca |first=Antoinette |date=2005 |title=The Architectural Works Copyright Protection Act: Much Ado About Something? |url=https://scholarship.law.marquette.edu/iplr/vol9/iss1/5/ |journal=Marquette Intellectual Property Law Review |volume=9 |issue=1 |article-number=5 |pages=126 |access-date=Agosto 21, 2024}}</ref> Sa kabilang banda, ipinahayag ni [[Jane C. Ginsburg]] ng Columbia Law School ang kaniyang pag-aalala sa eksepsiyong panorama. Ayon sa kaniya, ipinagkakaitan nito ang karapatan ng mga arkitekto na kontrolin ang mga pagpaparami ng mga larawan ng kanilang mga gusali sa hindi awtorisadong mga bagay na pangkomersiyo tulad ng mga paskil, kamiseta, at disenyo ng mga lalagyan ng pagkaing pantanghalian; sinabi rin niya na maaaring hindi ito naayon sa Kumbensiyong Berne.<ref>{{cite journal |last=Ginsberg |first=Jane C. |date=1990 |title=Copyright in the 101st Congress: Commentary on the Visual Artists Rights Act and the Architectural Works Copyright Protection Act of 1990 |url=https://scholarship.law.columbia.edu/cgi/viewcontent.cgi?article=4751&context=faculty_scholarship |journal=Scholarship Archive |publisher=Columbia Law School |volume=14 |issue= |pages=494–496 |doi= |access-date=Pebrero 16, 2024}}</ref> Inulit ni arkitekto Clark T. Thiel noong 1996 ang batikos na ito; iminungkahi pa niyang buwagin ang Seksiyon 120(a).<ref>{{cite journal |last=Thiel |first=Clark T. |url=https://via.library.depaul.edu/cgi/viewcontent.cgi?article=1351&context=jatip |title=The Architectural Works Copyright Protection Gesture of 1990, Or, "Hey, That Looks Like My Building!" |volume=7 |issue=1 |year=1996 |pages=32–35 |journal=DePaul Journal of Art, Technology & Intellectual Property Law |access-date=Mayo 23, 2024}}</ref> Iminungkahi naman ni Sierra Epke noong 2024 na higpitan na lamang ang probisyon sa hindi pangkomersiyo na mga paggamit. Iginiit niyang masasanggalang nito ang sining sa kalye na panghabambuhay na pininta sa panlabas na mga dingding ng mga gusali, sa kabila ng pagtaas ng mga kaso hinggil sa malalaking mga kompanya sa Amerika na gumagamit ng mga larawan ng mga miyural at grapiti at ginagamit ang eksepsiyong panorama bilang palusot. Sinabi ni Epke na ang unang layunin ng Kongreso nang dinagdag nila ang Seksiyon 120(a) – para makagamit ang mga iskolar at turista ng gayong mga larawan – "ay walang pangkalahatang kaisipan na ginawa [ang probisyon] sa mga may layuning kumita."<ref>{{cite journal |last=Epke |first=Sierra |date=2024 |title=No Flash Photography Please: An Analysis of Corporate Use of Street Art Under Section 120(a) of the AWCPA |url=https://repository.law.miami.edu/umlr/vol78/iss3/7 |journal=University of Miami Law Review |publisher=University of Miami School of Law |volume=78 |issue= |pages=1006–1013 |doi= |access-date=Hulyo 18, 2024}}</ref> Tungkol naman sa mga gawa na hindi pang-arkitektura, iginiit ni Andrew Inesi ng Mattel Overseas Operations Ltd. na dapat palawigin sa pampublikong sining ang probisyon sa panorama, dahil "hindi handa" ang batas na pakitunguhan ang mga pagkakataong gumagamit ang publiko ng mga larawan ng mga bantayog sa gitna ng nagbabagong mga teknolohiya na binibigyang kapangyarihan ang karaniwang mga tagagamit na magsagawa ng mga gawaing dating nakalaan sa mga propesyonal.<ref>{{cite journal |last=Inesi |first=Andrew |date=2005 |title=Images of Public Places: Extending the Copyright Exemption for Pictorial Representations of Architectural Works to Other Copyrighted Works |url=https://jipl.scholasticahq.com/article/70628-images-of-public-places-extending-the-copyright-exemption-for-pictorial-representations-of-architectural-works-to-other-copyrighted-works |journal=Journal of Intellectual Property Law |publisher=University of Georgia School of Law |volume=13 |issue=1 |pages=101 |doi= |access-date=Pebrero 16, 2024}}</ref> ===Gitnang Amerika=== Karamihan sa mga bansa sa [[Gitnang Amerika]] na pangunahing gumagamit ng wikang Kastila ay hindi nagbibigay ng malawak na kalayaan sa panorama. Pinahihintulutan lamang ng mga batas sa karapatang-sipi ng [[Guatemala]],<ref>{{cite web |url=https://www.mineco.gob.gt/sites/default/files/pdfs/ley33-98.pdf |title=LEY DE DERECHO DE AUTOR Y DERECHOS CONEXOS Y SUS REFORMAS DECRETO NO. 33-98 |access-date=Nobyembre 22, 2022 |work=Ministerio de Economía |lang=es |quote=ARTÍCULO 64.40 Respecto de las obras ya divulgadas también es permitida, sin autorización del autor, además de lo dispuesto en el artículo 32: ... d) La reproducción para uso personal de una obra de arte expuesta en forma permanente en lugares públicos o en la fachada exterior de edificios, ejecutada por medio de un arte que sea distinto al empleado para la elaboración del original, siempre que se indique el nombre del autor, si se conociere, así como el título de la obra, si lo tiene, y el lugar donde se encuentra. |archive-date=2022-11-18 |archive-url=https://web.archive.org/web/20221118011209/https://www.mineco.gob.gt/sites/default/files/pdfs/ley33-98.pdf |url-status=dead }}</ref> [[Honduras]],<ref>{{cite web |url=https://wipolex-res.wipo.int/edocs/lexdocs/laws/es/hn/hn015es.pdf |title=Ley del Derecho de Autor y de los Derechos Conexos (aprobada por Decreto Nº 4-99-E, y según modificada por el Decreto N° 16-2006) |access-date=Nobyembre 22, 2022 |website=WIPO Lex |author=Honduras |lang=es |quote=ARTÍCULO 52. Es lícita, para uso personal, la reproducción de una obra de arte expuesta permanentemente en las calles, plazas u otros lugares públicos, por medio de un arte diverso al empleado para la elaboración del original. Respecto de los edificios, dicha facultad se limita a la fachada exterior.}}</ref> at [[Nicaragua]]<ref>{{cite web |url=http://legislacion.asamblea.gob.ni/normaweb.nsf/9e314815a08d4a6206257265005d21f9/87b347bc9bf5803c0625875e0076c6d9?OpenDocument |title=TEXTO CONSOLIDADO, LEY DE DERECHO DE AUTOR Y DERECHOS CONEXOS |work=Asamblea Nacional de la República de Nicaragua |lang=es |access-date=Nobyembre 22, 2022 |quote=Artículo 43. Las obras situadas permanentemente en parques, calles, plazas u otras vías públicas pueden ser reproducidas, sin autorización del autor, por medio de la pintura, el dibujo, la fotografía y las grabaciones audiovisuales para uso personal. En cuanto a las obras de arquitectura, el artículo anterior sólo se aplicará a su aspecto exterior.}}</ref> ang pansariling mga gamit ng mga larawan ng pampublikong obra na palagiang matatagpuan sa mga lansangan, plasa, at iba pang pampublikong mga espasyo, pati ang mga anyong panlabas ng mga likhang pang-arkitektura. Pinahihintulutan naman ng Artikulo 71 ng batas sa karapatang-sipi ng [[Costa Rica]] ang pagkuha ng mga retrato ng pampublikong mga obra sa pampublikong mga espasyo tulad ng mga bantayog at estatwa, pero para lamang sa mga layuning hindi pangkomersiyo.<ref>{{cite web |url=http://www.pgrweb.go.cr/scij/Busqueda/Normativa/Normas/nrm_texto_completo.aspx?param1=NRTC&nValor1=1&nValor2=3396&nValor3=80724&strTipM=TC |title=Ley sobre Derechos de Autor y Derechos Conexos N° 6683 |work=Sistema Costarricense de Información Jurídica |lang=es |access-date=Nobyembre 22, 2022 |quote=Artículo 71°. – Es lícita la reproducción fotográfica o por otros procesos pictóricos, cuando esta reproducción sea sin fines comerciales, de las estatuas, monumentos y otras obras de arte protegidas por derechos de autor, adquiridos por el poder público, expuestos en las calles, los jardines y los museos. |archive-date=2022-11-22 |archive-url=https://web.archive.org/web/20221122101858/http://www.pgrweb.go.cr/scij/Busqueda/Normativa/Normas/nrm_texto_completo.aspx?param1=NRTC&nValor1=1&nValor2=3396&nValor3=80724&strTipM=TC |url-status=dead }}</ref> Walang gayong mga paghihigpit sa mga probisyon ng kalayaan sa panorama ng mga batas sa karapatang-sipi ng [[El Salvador]]<ref>{{cite web |url=https://wipolex-res.wipo.int/edocs/lexdocs/laws/es/sv/sv043es.pdf |title=Ley de Propiedad Intelectual (modificada por el Decreto Legislativo N° 611, de 15 de febrero de 2017) |website=WIPO Lex |author=El Salvador |lang=es |access-date=Nobyembre 22, 2022 |quote=Art. 45. – Respecto de las obras ya divulgadas lícitamente, es permitida sin autorización del autor ni remuneración: ... f) La reproducción de una obra de arte expuesta permanentemente en las calles, plazas u otros lugares públicos, por medio de un arte diverso al empleado para la elaboración del original. Respecto de los edificios, dicha facultad se limita a la fachada exterior.}}</ref> at [[Panama]].<ref>{{cite web |url=https://cerlalc.org/laws_rules/ley-64-de-10-de-octubre-de-2012-sobre-derecho-de-autor-y-derechos-conexos/ |title=Ley 64 de 10 de Octubre de 2012 Sobre Derecho de Autor y Derechos Conexos |work=[[Cerlalc]] |lang=es |access-date=Nobyembre 22, 2022 |quote=Artículo 69. También en relación con las obras ya divulgadas lícitamente se permite sin autorización del autor: ... 3. La reproducción, emisión por radiodifusión o transmisión pública por cable de la imagen de una obra arquitectónica, de una obra de las bellas artes, de una obra fotográfica o de una obra de artes aplicadas que se encuentre situada en forma permanente en un lugar abierto al público. Respecto a los edificios, esta facultad se limita a la fachada exterior. |archive-date=2022-11-22 |archive-url=https://web.archive.org/web/20221122101903/https://cerlalc.org/laws_rules/ley-64-de-10-de-octubre-de-2012-sobre-derecho-de-autor-y-derechos-conexos/ |url-status=dead }}</ref> Malinaw na pinahihintulutan ng Seksiyon 78 ng ''Copyright Act'' ng [[Belize]] ang pagsasalarawan ng mga likha ng arkitektura, lilok, at masining na mga gawa (''artistic craftsmanship'') sa mga pinta, retrato, pelikila, o brodkast, hangga't palagiang makikita ang mga ito sa pampublikong mga lugar o mga lugar na mapapasukan ng publiko.<ref>{{cite web |url=https://www.belipo.bz/wp-content/uploads/2024/01/Cap_252_Copyright_Act-Revised-2020.pdf |title=COPYRIGHT ACT CHAPTER 252 REVISED EDITION 2020 |work=BELIPO |access-date=Marso 20, 2025}}</ref> ===Hapon=== Nagbibigay ng kaunting kalayaan sa panorama para sa panlabas na mga obra at ganap na kalayaan sa panorama para sa mga gusali ang [[batas sa karapatang-sipi ng Hapon]]. Pinapayagan ng Artikulo 46 ng ''Copyright Act (Act No. 48 of May 6, 1970, as amended 2020)'' ang paggamit at pagpaparami ng mga obrang "palagiang nakapuwesto sa isang lantad na lokasyon" at mga likhang pang-arkitektura para sa anumang layunin, ngunit may apat na mga pagpupuwera na hindi sakop ng kalayaang ito. Isa sa mga ito – nasa (iv) – ay kapag ginawa ang pagpaparami "para sa tangkang pagbebenta ng mga sipi nito, o pagbebenta ng gayong mga sipi."<ref>{{cite web |url=https://wipolex.wipo.int/en/text/577555 |title=Copyright Act (Act No. 48 of May 6, 1970, as amended 2020) |author=Japan |access-date=May 9, 2021 |website=WIPO Lex}}</ref> Ipinag-uutos ng Artikulo 48 ang mga gagamit ng gayong mga likha na tukuyin ang pinagmulan ng nasabing likha kung mayroon at naaayon sa kaugalian.<ref>{{cite web|script-title=ja:著作権法|url=http://law.e-gov.go.jp/htmldata/S45/S45HO048.html|website={{lang|ja|法令データ提供システム}}|accessdate=2016-10-29|archiveurl=https://web.archive.org/web/20161028075422/http://law.e-gov.go.jp/htmldata/S45/S45HO048.html|archivedate=2016-10-28|language=ja|date=2008-05-27}}</ref> Makabubuting pansinin ang isang pasya ng Osaka District Tribunal noong 2003, na nagsasabing kasali lamang sa gayong mga "naipagsasanggalang gawa" na isinasanggalang ng batas ang mga gusaling may taglay na mga katangiang estetika at pagkamalikhain.<ref>{{cite web|script-title=ja:著作権侵害差止等請求事件|url=http://www.courts.go.jp/app/files/hanrei_jp/737/010737_hanrei.pdf|website=裁判所|publisher=大阪地方裁判所|accessdate=2016-10-29|archiveurl=https://web.archive.org/web/20161029061305/http://www.courts.go.jp/app/files/hanrei_jp/737/010737_hanrei.pdf|archivedate=2016-10-29|page=12|language=ja|format=PDF|date=2003-07-08|quote={{lang|ja|著作権法により「建築の著作物」として保護される建築物は、同法２条１項１号の定める著作物の定義に照らして、美的な表現における創作性を有するものであることを要することは当然である。したがって、通常のありふれた建築物は、著作権法で保護される「建築の著作物」には当たらないというべきある。}}}}</ref> Mayroon ding mga pananaw na nagsasabing dapat ituring na mga gawang pansining ang ilang mga gusali sa Hapon, tulad ng {{ILL|Tore ng Araw|en|Tower of the Sun}} na ginamit sa [[Expo '70]] na idinaos sa [[Suita]], [[Prepektura ng Osaka]] noong 1970. Nagngangahulugan itong hindi maaaring gamitin sa mga layuning komersiyal ang mga retratong nagpapakita ng mga gusaling ito kahit na may tadhanang kalayaan sa panorama.<ref>{{cite web|script-title=ja:建築に関する著作物について|url=http://www.murata-law.jp/kigyou/cs-kenchiku.html|website=村田法律事務所|accessdate=2016-10-29|archiveurl=https://web.archive.org/web/20090901103724/http://www.murata-law.jp/kigyou/cs-kenchiku.html|archivedate=2009-09-01|language=ja}}</ref><ref>{{cite web|script-title=ja:著作物とは|url=http://www.chosakukenhou.jp/10work/1020copyrighttype/1020copyrighttype01.html|website={{lang|ja|虎ノ門法律特許事務所著作権法相談室}}|accessdate=2016-10-29|archiveurl=https://web.archive.org/web/20161029063255/http://www.chosakukenhou.jp/10work/1020copyrighttype/1020copyrighttype01.html|archivedate=2016-10-29|language=ja|quote={{lang|ja|岡本太郎の「太陽の塔」などは、一般的には建築の著作物ではなく、美術の著作物であると言えます。}}}}</ref> ===Hilagang Korea=== May sapat na tadhana sa kalayaan sa panorama sa ilalim ng [[batas sa karapatang-sipi ng Hilagang Korea]]. Ayon sa Artikulo 32(8), hindi kailangan ng pahintulot mula sa mga mayhawak ng karapatang-sipi ang pagpaparami ng mga likhang sining na "nakalagay sa pampublikong mga lugar".<ref>{{cite web |url=https://www.lawandnorthkorea.com/laws/copyright-law-2012 |title=Copyright Law of the Democratic People's Republic of Korea (2012) |website=Law and North Korea |last=Gang |first=Daye |year=2012 |access-date=Hunyo 3, 2025}}</ref> ===Iceland=== Hindi nagbibigay ng ganap na kalayaan sa panorama ang batas sa karapatang-sipi ng Iceland. Pinahihintulutan ng Artikulo 16 ang potograpiya at pagprisinta ng bungang mga larawan ng mga gusali at pampublikong obra na nasa lantad na lugar, ngunit kapag ang mga likhang ito ay naging pangunahing paksa ng mga larawan at ginamit ang mga larawan na ito sa komersiyal na paraan, "kailangang bayaran" ang manlilikha ng mga gusali at pampublikong obra. Hindi kailangan ang gayong remunerasyon kung ang gagamit ng mga larawang ito ay isang tagapaglathala ng pahayagan o brodkaster sa telebisyon.<ref>{{cite web |url=https://wipolex-res.wipo.int/edocs/lexdocs/laws/is/is/is122is.pdf |title=Höfundalög nr. 73/1972 frá 29. maí 1972 (eins og henni var síast breytt með lögum nr. 88/2019 frá 27. júní 2019) |author=Iceland |website=WIPO Lex |access-date=Mayo 12, 2021 |language=is}}</ref> === India === {{multiple image | align = right | total_width = 300 | image1 = Assembly 09.jpg | image2 = Statue of Unity.jpg | footer = ''Sa kaliwa:'' Ang [[Palasyo ng Asamblea (Chandigarh)|Palasyo ng Asamblea sa Chandigarh]] na inilikha ni [[Le Corbusier]]. Isa itong [[Pandaigdigang Pamanang Pook]] mula noong 2016. ''Sa kanan:'' ''[[Estatwa ng Pagkakaisa]]'', ang pinakamatayog na estatwa sa mundo na natapos noong 2018 at idinisenyo ng manlililok na si [[Ram V. Sutar]]. }} Tinatalakay ang kalayaan sa panorama sa Seksiyon 52, s–u(i) ng [[batas sa karapatang-sipi ng India]]. Kapuwa nalalapat ang (s) at (t) ng Seksiyon 52 sa mga larawan ng arkitektura, lilok, at mga obra ng masining na pagkakagawa sa pamamagitan ng pagguhit, pagpinta, klitse, at potograpiya, habang ang (u)(i) ay nalalapat sa sinematograpikong pagsasali ng lahat ng uri ng mga obra. Magagamit lamang ang mga tadhanang ito kapag ang likha ay "palagiang matatagpuan sa isang pampublikong lugar o anumang premisang mapupuntahan ng publiko." Ang (u)(ii) ay para sa nagkataong pagsasali ng mga obrang wala sa pampublikong mga espasyo sa mga pelikula.<ref>{{cite web|url=https://copyright.gov.in/Copyright_Act_1957/chapter_xi.html |title=CHAPTER XI |author=Intellectual Property India |access-date=Setyembre 18, 2024 |website=Copyright Office}}</ref> Tungkol ang kasong ''The Daily Calendar Supplying v. The United Concern'' (1958) sa komersiyal na pamamahagi ng ''Daily Calendar Supplying Bureau'' ng bahagyang binagong mga kopya ng isang gawa sa langis na pinta ni Panginoong Subramania ng kompanyang ''United Concern''. Unang nakakuha ng kompanya ang mga karapatan sa sining sa pinta mula sa manlilikhang si T. M. Subramaniam, pagkaraan ng paglikha ng pinta noong 1947. Inutusan ang tagagamit na magbayad ng 1,000 mga rupee bilang kabayaran sa pinsala sa kompanya. Tinanggihan ng [[Mataas na Hukuman ng Madras]] ang katuwiran ng ''Daily Calendar Supplying'' sa kanilang apela noong 1964 na sakop ng Seksiyon 52(t) ang kanilang kilos, dahil nasa pampribadong pangangalaga pa ng manlilikha ang orihinal na kopya ng gawa kahit na naipapamahagi na ang mga kopyang walang bayad sa ilang mga templo sa timog ng India. "Hindi katumbas ng paglalagay ng kaniyang orihinal na gawa sa isang pampublikong lugar" ang pamamahaging ito.<ref>{{cite web |url=https://indiankanoon.org/doc/1613396/ |title=The Daily Calendar Supplying ... vs The United Concern on 16 January, 1964 |last=Ramakrishnan |first=J. |website=Indian Kanoon |access-date=Disyembre 27, 2021}}</ref> === Israel === Ang kalayaan sa panorama ng Israel ay matatagpuan sa Seksiyon 23 ng ''Copyright Act, 2007 (as amended on July 28, 2011)''. Nakasaad dito na pinahihintulutan ang biswal na representasyon ng mga likhang pang-arkitektura, lilok, at sining na mapapakinabangan sa pamamagitan ng mga drowing, pagguhit, potographiya, at pamamahayag, kung ang gayong mga likha ay "palagiang matatagpuan sa isang pampublikong lugar."<ref>{{cite web|url=https://wipolex-res.wipo.int/edocs/lexdocs/laws/en/il/il033en.pdf |title=Copyright Act, 2007 (as amended on July 28, 2011) |author=Israel |access-date=Mayo 10, 2021 |website=WIPO Lex}}</ref> === Lebanon === Limitado lamang sa paglathala ng "midya" ng mga larawan ng arkitektura, sining biswal, retrato, o sining na napapakinabangan (''applied art'') ang kalayaan sa panorama sa Lebanon, alinsunod sa Artikulo 31 ng ''Law No. 75 of April 3, 1999, on the Protection of Literary and Artistic Property''.<ref>{{cite web |url=https://www.sabaip.com/wp-content/uploads/2018/04/Lebanon-Copyright-Law.pdf |title=Law on the Protection of Literary and Artistic Property (No. 75 of April 3, 1999) |work=Saba & Co. Intellectual Property |access-date=Nobyembre 23, 2022}}</ref> Hindi tiyak kung anong uri ng "midya" ang tinutukoy nito. === Mehiko === Nagbibigay ng tadhanang kalayaan sa panorama ang Artikulo 148(VII) ng Pederal na Batas sa Karapatang-sipi ng Mehiko:<ref>{{cite web |url=https://wipolex.wipo.int/en/text/578998 |title=Ley Federal del Derecho de Autor (texto refundido publicado en el Diario Oficial de la Federación el 01 de julio de 2020) |author=Mehiko |website=WIPO Lex |access-date=Hulyo 12, 2021 |lang=es |quote=Artículo 148. - Las obras literarias y artísticas ya divulgadas podrán utilizarse, siempre que no se afecte la explotación normal de la obra, sin autorización del titular del derecho patrimonial y sin remuneración, citando invariablemente la fuente y sin alterar la obra, sólo en los siguientes casos:...VII. Reproducción, comunicación y distribución por medio de dibujos, pinturas, fotografías y procedimientos audiovisuales de las obras que sean visibles desde lugares públicos.}}</ref> {{quote|Ang mga likhang pampanitikan at pansining na ibinunyag na ay maaring gamitin nang walang pagpayag ng may-ari ng mga karapatang ekonomiko at nang walang bayad, sa kondisyong hindi maaapektuhan ang may-ari sa karaniwang paggamit ng likha, at sa kondisyon ding palagiang babanggitin ang pinagmulan ng likha at walang mangyayaring pagbabago sa likha {{block indent|VII. Pagpaparami, talastasan, at pamamahagi sa pamamagitan ng mga drowing, pinta, retrato, at prosesong awdiyo-biswal ng mga obrang makikita mula sa pampublikong mga lugar }}}} === Moroko === Hindi naglalaan ng ganap na kalayaan sa panorama ang batas sa karapatang-sipi ng [[Moroko]]. Sa ilalim ng Seksiyon 20, pinahihintulutan ang pagpaparami at paglalathala, pagsasahimpapawid, at komunikasyon sa publiko ng mga larawan ng arkitektura, mga gawa ng pinong sining, mga gawang panretrato, at mga gawa ng nilapatang sining na palagiang matatagpuan sa pampublikong lugar, kung hindi pangunahing paksa ng larawan ang ipinapakitang gawa. Kapag naging pangunahing paksa ito, hindi maaaring gamitin sa pangkomersiyong layunin ang larawan.<ref>{{cite web |url=https://www.haca.ma/fr/dahir-n%C2%B0-1-00-20-du-15-f%C3%A9vrier-2000 |title=Dahir n° 1-00-20 du 15 février 2000 |website=HACA |access-date=Abril 19, 2025}}</ref> Ipinasya ng Hukuman ng Apelasyon ng Rabat noong ika-12 ng Disyembre 1955 na "hindi kaakibat ng pagkawala ng mga karapatan ng masining na pag-aari [ng arkitekto] ang pagtatayo ng isang gawang pang-arkitektura sa isang pampublikong lugar."<ref>{{cite web |url=http://www.wipo.int/edocs/pubdocs/fr/copyright/120/wipo_pub_120_1956_09.pdf |title=CA Rabat, 12 décembre 1955, jurisprudence reproduite page 131 de revue Le Droit D'auteur de l'OMPI |language=fr}}</ref> ===Niherya=== Walang kalayaan sa panorama sa Niherya. Sa ilalim ng Seksiyon 20(1)(e) ng ''Copyright Act'' (2022) ng bansa, limitado ito sa "pagsasali sa isang likhang awdiyo-biswal o programa [sa telebisyon] ng isang obrang matatagpuan sa isang lugar na makikita ito ng publiko." Walang pagbanggit ng mga retrato.<ref>{{cite web |url=https://placng.org/i/wp-content/uploads/2023/04/Copyright-Act-2022.pdf |title=Copyright Act 2022 |lang=en |access-date=Hulyo 3, 2023 |website=Policy and Legal Advocacy Centre |archive-date=Hunyo 8, 2023 |archive-url=https://web.archive.org/web/20230608161049/https://placng.org/i/wp-content/uploads/2023/04/Copyright-Act-2022.pdf |url-status=dead }}</ref> ===Noruwega=== Nagbibigay ng limitadong kalayaan sa panorama ang Seksiyon 31 ng batas sa karapatang-sipi ng [[Noruwega]] para sa mga obrang palagiang matatagpuan sa pampublikong mga espasyo. Maaari lamang gamitin ang mga ito sa hindi pangkomersiyo na mga pagpaparami kapag naging pangunahing mga paksa ng mga larawan ang mga obrang ito. Ngunit maaaring paramihin nang malaya ang mga larawan ng arkitektura anuman ang layunin ng pagpaparami.<ref>{{cite web |url=https://wipolex.wipo.int/en/text/504083 |title=LOV-2018-06-15-40: Lov om opphavsrett til åndsverk m.v. (åndsverkloven) (konsolidert versjon av 20. desember 2018) |website=WIPO Lex |author=Norway |access-date=Disyembre 23, 2021 |lang=no}}</ref> ===Pakistan=== Nagbibigay ng kalayaan sa panorama ang Seksiyon 57 ng batas sa karapatang-sipi ng Pakistan:<ref>{{cite web |url=https://wipolex-res.wipo.int/edocs/lexdocs/laws/en/pk/pk005en.pdf |title=The Copyright Ordinance, 1962 (Act No. XXXIV) |author=Pakistan |access-date=Disyembre 23, 2021 |website=WIPO Lex |lang=en}}</ref> {{Quote|(1) Hindi maituturing na paglabag sa karapatang-sipi ang sumusunod na mga gawain: {{Block indent|(r) ang paglikha o paglathala ng pinta, guhit, klitse, o retrato ng isang obrang pang-arkitektura;}} {{Block indent|(s) ang paglikha o paglathala ng pinta, guhit, klitse, o retrato ng isang lilok o ibang obra kung habambuhay na matatagpuan ang gayong likha sa isang pampublikong lugar o anumang loobang may karapatang makapasok ang publiko;}} {{Block indent|(t) ang pagsasali sa isang obrang sinematograpiko ng — {{Block indent|(i) anumang obrang habambuhay na matatagpuan sa isang pampublikong lugar o anumang loobang may karapatang makapasok ang publiko; o}} {{Block indent|(ii) anumang ibang uri ng obra, kung nasa likuran lamang ang pagsasali o kung hindi, kaalinsabay sa pangunahing mga paksang inilalarawan sa obra[ng sinematograpiko];}} }} }} ===Paraguay=== Sa ilalim ng Artikulo 39(4) ng batas sa karapatang-sipi ng Paraguay, maaaring paramihin ang pampublikong sining na "palagiang makikita sa mga kalye, liwasang-bayan, o iba pang mga pampublikong lugar", pati na ang panlabas na mga harapan ng mga gusali, sa pamamagitan ng midyum na iba sa ginamit na paraan sa paglikha ng orihinal, kapagka babanggitin ang pangalan ng manlilikha ng gagamiting gawa kung kilala ito at tutukuyin ang pamagat at ang kinaroroonan ng gawa. Napapailalim ang tadhanang ito at ang iba pang mga limitasyon sa karapatang-sipi sa sumusunod na pangkalahatang tadhana: "Ang pinahihintulutang mga pagpaparami sa ilalim ng artikulong ito ay papayagan hangga't hindi nilalabag ang karaniwang pagsasamantala [ng mga manlilikha] sa gawa o [hindi] nagdudulot ng di-makatuwirang pinsala sa tunay na pakinabang ng manlilikha."<ref>{{cite web |url=https://www.bacn.gov.py/leyes-paraguayas/908/ley-n-1328-derecho-de-autor-y-derechos-conexos |title=Ley Nº 1328 / DERECHO DE AUTOR Y DERECHOS CONEXOS |website=Biblioteca y Archivo del Congreso de la Nación |access-date=Hunyo 18, 2025 |language=es}}</ref> === Reyno Unido === [[Talaksan:Paddington Bear in bronze (19456891620).jpg|thumb|left|[[Estatwa ng Oso ng Paddington]] sa [[estasyon ng London Paddington]], obra ng eskultor na si [[Marcus Cornish]]. Sakop ito ng kalayaan sa panorama ng Reyno Unido.]] Sa ilalim ng batas ng [[United Kingdom|Reyno Unido]] (UK), sumasaklaw ang kalayaan sa panorama sa lahat ng mga gusali pati ang karamihan sa mga likhang tatlong-dimensiyonal na palagiang nakapuwesto sa pampublikong lugar, tulad ng mga lilok. Karaniwang hindi sakop ang kalayaan sa panoramang ito ang mga likhang dalawang-dimensiyonal na naipagsasanggalang pa rin ng karapatang-sipi, tulad ng mga miyural at poster. Ang isang retratong nakikinabang sa kalayaang ito ay maaaring gamitin o ilathala sa anumang paraan (kahit pangkomersiyo) nang hindi lumalabag sa karapatang-sipi ng mga nabanggit na gawa. Ipinaliliwanang ang kalayaan sa panorama sa Seksiyon 62 ng [[Batas sa Karapatang-sipi, mga Disenyo at Patente ng 1988]] (''Copyright, Designs and Patents Act 1988'').<ref name="uk">{{cite web|url=http://www.artquest.org.uk/articles/view/advertising-and-marketing-art-copyright-confusion1|title=Advertising and marketing art: Copyright confusion|last=Lydiate|first=Henry|work=Artquest|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20111027233307/http://www.artquest.org.uk/articles/view/advertising-and-marketing-art-copyright-confusion1|archive-date=2011-10-27|access-date=2020-05-18}} Tingnan din: {{cite web|url=http://www.opsi.gov.uk/acts/acts1988/Ukpga_19880048_en_4.htm#mdiv62|title=Section 62 of the Copyright, Designs and Patents Act 1988|publisher=Office of Public Sector Information|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20091210143342/http://www.opsi.gov.uk/acts/acts1988/Ukpga_19880048_en_4.htm|archive-date=2009-12-10|access-date=2020-05-18}}</ref> Mas-malawak ang sakop nito kung ihahambing sa katumbas na mga probisyong kalayaan sa panorama sa ibang mga bansa, at pumapahintulot sa mga retratistang kumuha ng mga retrato ng mga gusali, na binigyang-kahulugan sa Seksiyon 4(2) bilang "anumang nakapirming estruktura, at bahagi ng isang gusali o nakapirming estruktura." Walang rekisito na dapat nasa pampublikong lugar ang isang gusali, o nakalimita lamang ang kalayaan sa panorama sa panlabas na mga tanawin ng gusali. [[Talaksan:Angel of the North 2016 009.jpg|thumb|Lilok na ''[[Angel of the North]]'' sa Gateshead, kondado ng [[Tyne and Wear]], obra ni Sir [[Antony Gormley]]. Sakop ito ng kalayaan sa panorama ng Reyno Unido.]] Pinapayagan din ang mga retrato ng ilang mga obra na palagiang matatagpuan sa isang pampublikong lugar o sa mga premisang bukas sa publiko, tulad ng mga lilok, modelo ng mga gusali, at "mga obra ng masining na pagkakagawa" ("''works of artistic craftsmanship''"). Ayon sa pamantayang akdang sanggunian hinggil sa karapatang-sipi, ''Copinger and Skone James'', marahil kasali sa pahayag na "bukas sa publiko" ang mga premisang pinapapasok lamang ang publiko sa pamamagitan ng lisensiya o bayarin.<ref name="Copinger9-266">{{Cite book |title=Copinger and Skone James on Copyright |date=2016 |publisher=Sweet & Maxwell |edition=17th |volume=1 |at=paragraph 9-266}}</ref> Gayunpaman, mas-malawak pa rin ito sa kahulugan ng "pampublikong lugar" sa ibang mga bansa, at walang restriksiyon sa mga gawang nasa lantad na lugar. Sa ilalim ng pampook na pakikitungo sa karapatang-sipi sa UK, ibinukod ang kahulugan ng "mga obra ng masining na pagkakagawa" sa mga "gawang grapiko" (''graphic works''), at hindi sumasakop sa huling nabanggit ang kalayaan sa Seksiyon 62. Binibigyang-kahulugan sa Seksiyon 62 ang mga "gawang grapiko" bilang anumang mga pinta, drowing, dayagram, mapa, tsart o plano, anumang klitse, ''etching'',{{efn|'''''Etching''''' - sa kahulugan ng [http://gabbydictionary.com GabbyDictionary], ito ay ang "pagdidisenyo o pagguhit sa metal na gamit ang asido"}} litograpiya, lilok na yari sa kahoy, o anumang kahalintulad na gawa. Ayon sa nararapat, hindi maaaring kunan ng retrato ang mga gawa o obrang ito, pati ang mga miyural at poster, kahit na palagiang nakapuwesto ang mga ito sa isang pampublikong lugar. Hindi pa naitatag sa mga hukuman ang konsistenteng batayang kaso para sa tiyak na kahulugan ng "obra ng masining na pagkakagawa", ngunit ipinahihiwatig sa ''Copinger'' na dapat na kapuwang artesano at alagad ng sining ang taong lumikha ng naturang obra.<ref name="Copinger3-129">{{Cite book |title=Copinger and Skone James on Copyright |date=2016 |publisher=Sweet & Maxwell |edition=17th |volume=1 |at=paragraph 3-129}}</ref> Mahalaga ang katibayan sa mga layunin ng lumikha ng gawa, at ayon sa kasong ''Hensher v Restawile'' [1976] AC 64 sa House of Lords, "may katuturan at mahalaga ito, bagaman hindi isang pangunahing konsiderasyon," kung ang lumikha ay may mulat na pakay sa paglikha ng isang obra. Hindi kinakailangang ilarawan ang isang gawa bilang pinong sining. Sa gayong kaso, may binigay na mga halimbawa na karaniwang mga obra na maituturing na "obra ng masining na pagkakagawa": mga baldosang pininta ng kamay, kinulayang mga salamin ng bintana, mga tarangkahang yari sa hinubog na bakal, at mga produkto ng de-kalidad na pag-imprenta, kubyertos, paghahabi, at paggawa ng aparador. Ang ibang mga obrang binanggit sa ''Copinger'' na pinaniniwalaang nakapaloob sa kahulugang ito ay mga suweter na habing-kamay at yari sa lana, telang teksturado nang husto kasama na ang mga elementong tatlong-dimensiyonal, mga losa, at mga kasangkapan sa paghahain ng pagkain. Ang kaugnay na mga kaso ay (ayon sa pagkakasunod-sunod): ''Bonz v Cooke'' [1994] 3 NZLR 216 (Bagong Selanda), ''Coogi Australia v Hyrdrosport'' (1988) 157 ALR 247 (Australya), ''Walter Enterprises v Kearns'' (Zimbabwe) noted at [1990] 4 EntLR E-61, at ''Commissioner of Taxation v Murray'' (1990) 92 ALR 671 (Australya). Ang ''[[Design and Artists Copyright Society]]'' at ''Artquest'' ay nagbibigay ng karagdagang kabatiran hinggil sa kalayaan sa panorama sa Reyno Unido.<ref name="DACSfactsheet">{{Cite web |title=Sculpture and works of artistic craftmanship on public display |url=https://www.dacs.org.uk/knowledge-base/factsheets/sculpture-and-works-of-artistic-craftsmanship-on-p.aspx |access-date=27 November 2020 |website=DACS |archive-date=18 Abril 2021 |archive-url=https://web.archive.org/web/20210418025250/https://www.dacs.org.uk/knowledge-base/factsheets/sculpture-and-works-of-artistic-craftsmanship-on-p.aspx |url-status=dead }}</ref><ref name="ArtQuest">{{Cite web |last=Lydiate |first=Henry |date=1991 |title=Advertising and marketing art: Copyright confusion |url=http://www.artquest.org.uk/artlaw/copyright/confusion.htm |website=Artquest |access-date=2020-12-12 |archive-date=2006-04-27 |archive-url=https://web.archive.org/web/20060427214137/http://www.artquest.org.uk/artlaw/copyright/confusion.htm |url-status=bot: unknown }}</ref> ===Ruwanda=== Hindi pinahihintulutan sa batas ng [[Ruwanda]] ang kalayaan sa panorama. Sa ilalim ng Artikulo 298 ng kanilang batas sa karapatang-sipi noong 2024, pinahihintulutang paramihin at isahimpapawid sa publiko ang mga larawan ng mga gawang pang-arkitektura, sining na napapakinabangan, at retratong habambuhay na matatagpuan sa pampublikong mga espasyo. Ngunit "kung ang imahe ng nasabing gawa ay ang pangunahing paksa ng naturang pagpaparami, pagsasahimpapawid o komunikasyon at ginamit ito sa mga layuning pangkomersiyo, kinakailangan ang [paunang] pahintulot at pagbabayad ng mga ''royalty'' [sa manlilikha]."<ref>{{cite web |url=https://org.rdb.rw/wp-content/uploads/2024/09/official-gazette-IP-2024-1.pdf |title=Official Gazette n° Special of 31/07/2024 |pages=322–323 |access-date=Abril 4, 2025}}</ref> ===Sri Lanka=== Hindi naglalaman ng probisyong kalayaan sa panorama ang ''Intellectual Property Act, No. 36 of 2003'', sa talaan ng mga limitasyon sa karapatang-sipi sa Seksiyon 12.<ref>{{cite web |url=https://www.nipo.gov.lk/web/images/pdf_downloads/Intellectual_Property_Act_No_36_of_2003.pdf |title=INTELLECTUAL PROPERTY ACT, No. 36 OF 2003 |website=National Intellectual Property Office |access-date=Hulyo 13, 2022}}</ref> Pinawalang-bisa ng batas ang ''Code of Intellectual Property Act No. 52 of 1979'', na may tadhana ng isang limitadong kalayaan sa panorama sa Seksiyon 13(d) na nagbigay sa mga gumagawa ng pelikula at tagapagsahimpapawid sa telebisyon ng karapatang ipakita ang mga likha ng sining at arkitektura "na palagiang matatagpuan sa isang lugar kung saang maaaring tingnan ang mga ito ng publiko."<ref>{{cite web |url=https://wipolex-res.wipo.int/edocs/lexdocs/laws/en/lk/lk001en.pdf |title=Code of Intellectual Property Act No. 52 of 1979 (as amended by Act No. 30 of 1980, No. 2 of 1983, No. 17 of 1990, No. 13 of 1997 and No. 40 of 2000) |website=WIPO Lex |author=Sri Lanka |access-date=Hulyo 13, 2022}}</ref> ===Suwisa=== Ipinaliliwanang ang kalayaan sa panorama sa Suwisa sa Artikulo 27 ng kanilang ''[[Batas sa karapatang-sipi ng Suwisa|Urheberrechtsgesetz]]''.<ref name="ch">{{cite book|last=Rehbinder|first=Manfred|title=Schweizerisches Urheberrecht|edition=3rd|page=158|publisher=Stämpfli Verlag|location=Berne|date=2000|isbn=3-7272-0923-2}} Tingnan din: {{cite web|url=https://www.fedlex.admin.ch/eli/cc/1993/1798_1798_1798/de#a27 |title=URG (Switzerland) |language=de |access-date=Pebrero 11, 2023}}</ref> Nakasaad dito na maaaring ilarawan ang mga likhang panghabambuhay na matatagpuan sa pampublikong mga espasyo para sa anumang layunin, hangga't hindi sa anyong tatlong-dimensiyonal ang imahen ng likha at hindi maaaring gamitin ang imaheng ito "sa layuning kapareho sa unang layunin [ng likha]." ===Taiwan (Republika ng Tsina o ROC)=== [[Talaksan:Taipei 101, Dec 2024 (2).jpg|thumb|[[Taipei 101]], likha nina arkitektong [[Chu-Yuan Lee]] at [[C. P. Wang]].]] Tinitiyak ng [[:wikisource:zh:著作權法 (中華民國)|Batas sa Karapatang-sipi ng Republika ng Tsina]] ang bahagyang kalayaan sa panorama sa pampublikong mga lugar. Pinahihintulutan ng Artikulo 58 ang paggamit ng mga likhang sining at likhang pang-arkitektura na nasa pampublikong mga lugar, ngunit itinadhana na ang paggamit ng mga likhang sining ay hindi para lamang sa layuning pagbebenta ng mga sipi. Nakasaad sa Artikulo 64 ng parehong Batas na dapat malinaw na itukoy ng mga gagamit ng gayong mga likha ang pinagmulan ng mga ito, tulad ng pangalan ng manlilikha.<ref>{{cite web|title=著作權法 |url=http://law.moj.gov.tw/LawClass/LawAll.aspx?PCode=J0070017 |website=全國法規資料庫 |accessdate=2016-10-29 |archiveurl=https://archive.today/20161029141208/http://law.moj.gov.tw/LawClass/LawAll.aspx?PCode=J0070017 |archivedate=2016-10-29 |language=zh-tw |date=2014-01-22 |deadurl=yes }}</ref> === Tanzania === Pinahihintulutan lamang ng Seksiyon 12(6) ng batas sa karapatang-sipi ng Tanzania ng taong 1999 ang pagpaparami ng mga gawang pang-arkitektura at pansining na habambuhay nakapuwesto sa pampublikong mga lugar "sa pamamagitan ng mga rekording pang-awdio-biswal o pangvideo". Sa kabilang banda, pinapayagan lamang ng Seksiyon 26(d) ng nabanggit na batas ang "pahapyaw na paggamit" ("''incidental utilization''") ng mga bagay na naglalaman ng pagpapahayag ng kuwentong-bayan sa mga retrato, pelikula, at telebisyon, kung palagiang matatagpuan ang mga bagay na iyon sa pampublikong mga lugar.<ref>{{cite web |url=http://parliament.go.tz/polis/uploads/bills/acts/1457511754-ActNo-7-1999.pdf |title=THE COPYRIGHT AND NEIGHBOURING RIGHTS ACT, 1999 |website=Parliament of Tanzania |access-date=Abril 24, 2025}}</ref> === Timog Aprika === [[Talaksan:Late Nelson Mandela Statue, Pretoria South Africa Redux.png|thumb|left|Dahil sa kawalan ng kalayaan sa panorama sa Timog Aprika, kailangang sensurin ang bantayog ni [[Nelson Mandela]] sa [[Pretoria]]]] Walang ganap na kalayaan sa panorama sa Timog Aprika. Inilalahad sa Artikulo 15 (3) ng Batas sa Karapatang-sipi ng Timog Aprika (1978) ang mga hindi pagsasali ng proteksiyong karapatang-sipi sa masining na mga gawa, ngunit binanggit lamang dito ang paggamit ng mga sipi sa mga pelikula, telebisyon, at mga "serbisyong pangkomunikasyon." Ngunit binigyang-kahulugan sa Artikulo 1 ang "serbisyong pangkomunikasyon" bilang isang tiyak na serbisyo sa telekomunikasyon, hindi sa potograpiya.<ref>{{cite web|title=COPYRIGHT ACT|url=http://www.cipro.co.za/legislation%20forms/Copyright/Copyright%20Act.pdf|website=Companies and Intellectual Property Office|accessdate=2016-10-29|archiveurl=https://web.archive.org/web/20160303202547/http://www.cipro.co.za/legislation%20forms/Copyright/Copyright%20Act.pdf|archivedate=2016-03-03|language=en}}</ref> Dahil diyan, maaaring ituring na paglabag sa karapatang-sipi ang pagkuha ng mga retrato ng mga gusali o mga obra sa pampublikong mga lugar.<ref>{{cite web|title=Copyright: Wiki Loves Monuments Notice!|url=http://mapmyway.co.za/copyright-wiki-loves-monuments-notice/|website=mapmyway.co.za|accessdate=2016-10-29|archiveurl=https://web.archive.org/web/20161029130232/http://mapmyway.co.za/copyright-wiki-loves-monuments-notice/|archivedate=2016-10-29|language=en}}</ref> ===Timog Korea=== Nagbibigay ng tadhanang kalayaan sa panorama ang Artikulo 35(2) ng [[batas sa karapatang-sipi ng Timog Korea]], subalit limitado lamang ito sa mga layuning di-komersiyal. Sa ilalim ng nasabing probisyon, maaaring gamitin ang mga obra at ibang mga likha na palagiang matatagpuan sa bukas na mga lugar para sa anumang layunin, maliban sa mga kasong "ginawa ang pagpaparami para sa tangkang pagbebenta ng mga larawang ito."<ref>{{cite web|url=https://www.copyright.or.kr/master/file/downloadFileLibrary.do?filegroupno=51180 |title=COPYRIGHT ACT |website=Korea Copyright Commission |access-date=Abril 8, 2025 }}</ref> May isang kaso kaugnay sa kalayaan sa panorama sa Timog Korea noong 2008, hinggil sa paggamit ng isang ''production company'' ng isang gusali ng teatro sa isang patalastas nang walang pahintulot. Ipinasya ng [[Hukuman ng Distritong Sentral ng Seoul]] na nilabag ng Pomato Co., Ltd. ang karapatang-sipi ni arkitekto Min Gyu-am sa "UV House", na matatagpuan sa [[Paju]] at tinapos noong 2004, sa pamamagitan ng pagsasali nila ng gusali bilang elementong ''background'' sa isang patalastas pantelebisyon at pang-Internet ng [[Kookmin Bank]] noong 2005. Nakatanggap ang arkitekto ng bayad para sa arkila sa lugar, ngunit hindi siya nagbigay ng pahintulot ng paggamit ng karapatang-sipi ng gusaling ito. Matapos mailabas ang mga patalastas, sinabi ng arkitekto na ginamit nila ang obrang pang-arkitektura nang walang pahintulot mula sa kaniya, kaya humingi siya ng bayad-pinsala. Sa unang paglilitis, ipinasya ng Hukumang ng Distritong Sentral ng Seoul na maliit na bahagi ng gusali lamang ang ginamit patalastas at hindi ang kabuoang gusali, kaya hindi maituturing na paglabag ito ng karapatang-sipi.<ref>Seoul Central District Court, Decision of 12 September 2007, 2006GaDan208142.</ref> Noong Nobyembre 7, 2008, sa ikalawang paglilitis, sumang-ayon ang parehong panig sa kabayaran. Dahil diyan, winakasan ang ikalawang paglilitis nang walang pasya, sa pamamamagitan ng mediasyon.<ref>{{cite web |url=https://www.lawtimes.co.kr/Legal-News/Legal-News-View?serial=48365 |title=[2008년 분야별 중요판례분석] (21)지적재산권 |date=Agosto 6, 2009 |access-date=Hulyo 12, 2021 |work=Beomnyul Sinmun (법률신문) |language=ko}}</ref> Nangangailangan ng paunang pahintulot mula sa Korea Data Agency (K-DATA) at pagbabayad ng mga royalti ang paggamit ng mga larawan ng mga estatuwa ni Almirante [[Yi Sun-sin]] at [[Sejong ang Dakila|Hari Sejong]] sa [[Liwasang Gwanghwamun]] ng Seoul sa mga layuning pangkomersiyo, tulad ng patalastas at potograpiyang pangkomersiyo. Bahagi ito ng kasunduan sa pagitan ng [[Pamahalaang Metropolitano ng Seoul]] at mga mayhawak ng karapatang-sipi sa mga bantayog: sina {{ill|Kim Yeong-won|ko|김영원 (조각가)}} na tagahulma ng estatuwa ni Hari Sejong at {{ILL|Kim Namjo|ko|김남조}} na balo ng tagahulma ng estatuwa ni Yi Sun-sin. Kasabay ito ng pagpaparehistro ng mga nabanggit na estatuwa sa [[Komisyon sa Karapatang-sipi ng Korea]]. Inilalaan ang mga nakukuhang bayad sa "mga proyekto para sa kapakanan ng lipunan at bayan ayon sa naisin ng mga mayhawak ng karapatang-sipi." Hindi kailangan ng paunang pahintulot para sa mga retratong pansarili lamang.<ref>{{cite news |url=https://www.seoul.co.kr/news/society/2011/12/05/20111205010005 |title=광화문 세종·이순신 동상 상업적 촬영땐 저작권료 |date=Disyembre 5, 2011 |author=Cho Hyun-suk |work=Seoul Shinmun |access-date=Abril 8, 2025 |language=ko}}</ref> Mula noong 2013, inilipat ang pangangasiwa ng mga lisensiya sa [[Korean Culture and Information Service]] (KOCIS) ng [[Ministeryo ng Kultura, Palakasan at Turismo (Timog Korea)|Ministeryo ng Kultura, Palakasan at Turismo]]; pinawalang-bisa nito ang tungkulin ng K-DATA sa mga paglilingkod hinggil sa pampublikong pamamahala ng karapatang-sipi.<ref>{{cite web |url=https://www.kogl.or.kr/news/noticeView.do?dataIdx=31&jkouttype=external&cPage=15 |title=공지사항 |date=Hulyo 4, 2013 |website=Korea Open Government License |access-date=Abril 8, 2025 |language=ko}}</ref> ===Tsina, Republikang Bayan ng (PRC)=== [[Talaksan:青岛五四广场五月的风雕塑夜景 2013-07-21.jpg|thumb|left|Eskulturang May Wind ({{lang|zh|五月的风雕塑}}) sa [[Liwasang Ika-apat na Mayo]] ng lungsod ng [[Qingdao]]]] Nagbibigay ng sapat na kalayaan sa panorama ang Artikulo 22(10) ng [[batas sa karapatang-sipi ng Tsina]]. Ayon dito, pinahihintulutan ang paggamit ng isang obra "na matatagpuan o naka-displey sa isang panlabas na pampublikong lugar" sa pamamagitan ng pagguhit, potograpiya, o videograpiya nang walang pahintulot mula sa o remunerasyon sa mayhawak ng karaptang-sipi, "sa kondisyong itutukoy ang pangalan ng manlilikha at pamagat ng obra."<ref>{{cite web |url=https://wipolex.wipo.int/en/text/466268 |title=Copyright Law of the People’s Republic of China (as amended up to the Decision of February 26, 2010, by the Standing Committee of the National People's Congress on Amending the Copyright Law of the People's Republic of China) |author=China |access-date=Mayo 9, 2021 |website=WIPO Lex}}</ref> Ayon sa isang liham tugon mula sa [[Kataas-taasang Hukumang Bayan]] hinggil sa kaso ng eskulturang "''[[Liwasang Ikaapat na Mayo|May Wind]]''" sa [[Qingdao]], kahit na para sa pakinabang (''profit'') ito, ang muling paggamit ng nabanggit na gawa ay isang [[patas na paggamit]],<ref>{{cite wikisource |title=最高人民法院关于对山东省高级人民法院《关于山东天笠广告有限责任公司与青岛海信通信有限公司侵犯著作权纠纷一案的请示报告》的复函 |wslink=最高人民法院关于对山东省高级人民法院《关于山东天笠广告有限责任公司与青岛海信通信有限公司侵犯著作权纠纷一案的请示报告》的复函 |wslanguage=zh |last=中华人民共和国最高人民法院 |first= |authorlink=中华人民共和国最高人民法院 |coauthors= |year= |publisher= |location= |page= |pages= |scan=|date=2004-08-24|language=zh-cn}}</ref> ngunit pinagtatalunan ng pamayanang akademiko ang pagiging tumpak ng pagpapasyang ito,<ref>{{cite journal|last1=孟|first1=奇勋|title=室外艺术作品合理使用司法认定标准之反思|journal=武汉理工大学学报（社会科学版）|date=2013-06|volume=26|issue=3|page=457|doi=10.3963/j.issn.1671-6477.2013.03.025|url=http://www.whxbsk.net:8080/sse/showFileCount?filename=D:/sse/2013/2012-01660.pdf&title=2012-01660|accessdate=2016-10-28|trans_title=Reflections on Judicial Cognizance of Fair Use of Outdoor Art Works|publisher=武汉理工大学期刊社|language=zh-cn|issn=1671-6477|quote=当前，学术界对室外艺术作品合理使用的认定标准尚未形成共识，主要体现在对商业性使用是否属于合理使用的认识有所不同。部分学者坚持认为不能将营利性再使用纳入合理使用制度范围。|author=|archive-url=https://web.archive.org/web/20170222144856/http://www.whxbsk.net:8080/sse/showFileCount?filename=D%3A%2Fsse%2F2013%2F2012-01660.pdf&title=2012-01660|archive-date=2017-02-22|url-status=dead}}</ref> at may nangyayari ding "magkaibang mga pasya" sa paghatol sa usaping ito.<ref>{{cite journal|last1=詹|first1=启智|last2=张|first2=灵溪|title=室外公共场所艺术作品合理使用探析|journal=法制与社会|date=2014|issue=22|pages=267-269|doi=10.3969/j.issn.1009-0592.2014.22.133|url=http://www.lunwendata.com/thesis/2015/50416.html|accessdate=2016-10-28|publisher=云南法制与社会杂志社|language=zh-cn|issn=1009-0592|author=|archive-url=https://web.archive.org/web/20180205000700/http://www.lunwendata.com/thesis/2015/50416.html|archive-date=2018-02-05|url-status=live}}</ref> Dahil sa kaugnay na mga palakad ng [[isang bansa, dalawang mga sistema]], hindi ipinatutupad ang nasabing mga batas sa [[Hong Kong]] at [[Macau]].<ref>{{cite web|title=中華人民共和國香港特別行政區基本法|url=http://www.basiclaw.gov.hk/tc/basiclawtext/images/basiclaw_full_text_tc.pdf|website=基本法|publisher=香港特別行政區政府政制及內地事務局|accessdate=2016-10-28|archiveurl=https://web.archive.org/web/20151117030209/http://www.basiclaw.gov.hk/tc/basiclawtext/images/basiclaw_full_text_tc.pdf|archivedate=2015-11-17|language=zh-hk|format=PDF|date=2015-03}}</ref><ref>{{cite web|title=中華人民共和國澳門特別行政區基本法|url=http://bo.io.gov.mo/bo/i/1999/leibasica/index_cn.asp|website=澳門特別行政區政府印務局|accessdate=2016-10-28|archiveurl=https://web.archive.org/web/20160426055414/http://bo.io.gov.mo/bo/i/1999/leibasica/index_cn.asp|archivedate=2016-04-26|language=zh-mo|date=1999-12-20}}</ref> ==== Hong Kong ==== [[Talaksan:Bank of China Hong Kong.jpg|thumb|[[Toreng Bank of China (Hong Kong)|Toreng Bank of China]], dinisenyo ni arkitekto [[I. M. Pei]] (namatay noong 2019)]] Tinitiyak ng Kautusan sa Karapatang-sipi ng Hong Kong ang kalayaan sa panorama sa pampublikong mga lugar. Kumakapit ito sa kapuwa mga likhang tatlong-dimensiyonal at masining na pagkakagawa. Pinahihintulutan ng mga regulasyon sa Artikulo 71 ang pagpaparami at pamamahayag ng larawan ng mga gusali, lilok, modelo ng mga gusali, at mga masining na pagkakagawa, at hindi isang pagsuway sa karapatang-sipi ang pampublikong pagbabahagi ng gayong mga larawan. Gayunpaman, nakasaad sa Seksiyon 5 na iba ang mga obra ng masining na pagkakagawa (''works of artistic craftsmanship'') sa gawang grapiko (''graphic work''), at ibig sabihin nito hindi sakop ng tadhanang kalayaan sa panorama ang huling binanggit na uri ng gawa, na maaring pinta, drowing, dayagram, o mga gawang klitse, litograpo, grabado sa kahoy, atbp..<ref>{{cite web|title=第528章 《版權條例》 |url=http://www.legislation.gov.hk/blis_pdf.nsf/6799165D2FEE3FA94825755E0033E532/9849EA415F543AAA482575EF0014C04F/$FILE/CAP_528_c_b5.pdf |website=律政司: 雙語法例資料系統 |accessdate=2016-10-29 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20160411220758/http://www.legislation.gov.hk/blis_pdf.nsf/6799165D2FEE3FA94825755E0033E532/9849EA415F543AAA482575EF0014C04F/%24FILE/CAP_528_c_b5.pdf |archivedate=2016-04-11 |language=zh-hk |date=1997-06-30 |url-status=dead}}</ref> ==== Macau ==== Tinitiyak ng Derekto Blg. 43/99/M ang kalayaan sa panorama sa pampublikong mga lugar. Pinapayagan ng Artikulo 61 ang pagkuha ng mga obra na nakalagay sa pampublikong mga lugar sa pamamagitan ng potograpiya o videograpiya.<ref>{{cite web|title=第43/99/M號法令|url=http://bo.io.gov.mo/bo/i/99/33/declei43_cn.asp|website=澳門特別行政區政府印務局|accessdate=2016-10-29|archiveurl=https://web.archive.org/web/20160323120248/http://bo.io.gov.mo/bo/i/99/33/declei43_cn.asp|archivedate=2016-03-23|language=zh-mo|date=1999-08-16}}</ref><ref>{{cite book|last1=马|first1=海涛|last2=李|first2=亮|title=国际法学法理与实践|url=https://books.google.com/books?id=ZMQ7vQ_wTpEC&pg=PA401|accessdate=2016-10-29|edition=1|date=2006-11|publisher=中国法制出版社|language=zh-cn|isbn=978-7-80226-323-9|pages=401–402|chapter=中国内地与澳门著作权法律制度之比较研究}}</ref> Gayunpaman, sinasabi sa Artikulo 62 na hindi dapat makompromiso ng kalayaang ito ang mga kapakanan ng gawa at ng mayhawak ng karapatang-sipi nito, at kailangang itukoy ang manlilikha at pangalan ng obra hangga't maari.<ref>{{cite news|title=葡韻惹火遭禁拍攝建築物實在無理|url=http://www.shimindaily.net/v1/news/macau/%EF%BC%88%E7%89%B9%E5%AF%AB%EF%BC%89%E8%91%A1%E9%9F%BB%E6%83%B9%E7%81%AB%E9%81%AD%E7%A6%81%E6%8B%8D%E6%94%9D%E5%BB%BA%E7%AF%89%E7%89%A9%E5%AF%A6%E5%9C%A8%E7%84%A1%E7%90%86/|accessdate=2016-10-29|publisher=市民日报|date=2016-08-23|archiveurl=https://web.archive.org/web/20161029043248/http://www.shimindaily.net/v1/news/macau/%EF%BC%88%E7%89%B9%E5%AF%AB%EF%BC%89%E8%91%A1%E9%9F%BB%E6%83%B9%E7%81%AB%E9%81%AD%E7%A6%81%E6%8B%8D%E6%94%9D%E5%BB%BA%E7%AF%89%E7%89%A9%E5%AF%A6%E5%9C%A8%E7%84%A1%E7%90%86/|archivedate=2016-10-29|language=zh-mo}}</ref> === Uganda === Umiiral ang kalayaan sa panorama sa Seksiyon 15(1)(f) ng ''The Copyright and Neighbouring Rights Act, 2006'' ng Uganda, na isinasaad na maaaring isipi at ikomunika sa madla ang mga likhang arkitektura at sining na palagiang matatagpuan sa pampublikong lugar, sa pamamagitan ng potograpiya, mga likhang awdiyo-biswal, at pagsasahimpapawid sa telebisyon. Malawak ang kahulugan ng "pampublikong lugar" sa ilalim ng Seksiyon 2 ng batas, at nagngangahulugan itong "anumang gusali o daanan na ang publiko ay may pansamantalang karapatan o pahintulot para makapasok, may bayad man o wala." Kabilang dito ang mga sinehan, restoran, pasilidad ng palakasan, at liwaliwan (''resorts'').<ref>{{cite web|url=https://wipolex-res.wipo.int/edocs/lexdocs/laws/en/ug/ug001en.pdf |title=The Copyright and Neighbouring Rights Act, 2006 |author=Uganda |access-date=Oktubre 3, 2021 |website=WIPO Lex}}</ref> === United Arab Emirates === Hindi nagbibigay ng kalayaan sa panorama ang Artikulo 22(7) ng ''Federal Law No. 38 of 2021 on Copyrights and Neighboring Rights''. Pinahahintulutan lamang nito ang pagpapakita ng mga pinong sining, nalalapat na sining, hinulmang sining, at sining pang-arkitektura na palagiang matatagpuan sa pampublikong mga lugar "sa mga brodkast" lamang.<ref>{{cite web |url=https://www.moec.gov.ae/documents/20121/376326/copyright.pdf |title=Federal Decree-Law no. (38) of 2021 |access-date=Hulyo 4, 2022 |publisher=Ministry of Economy of the United Arab Emirates |date=Setyembre 20, 2021}}</ref> Ang Artikulo 22(7) ng pinawalang-bisa na ''Federal Law No. 7 of 2002 on Copyrights and Neighboring Rights'' ay nagbibigay ng kawangis na limitadong karapatang-ligal.<ref>{{cite web|url=https://wipolex.wipo.int/en/text/124611 |title=Federal Law No. 7 of 2002 on Copyrights and Neighboring Rights |author=United Arab Emirates |website=WIPO Lex |access-date=Mayo 7, 2021}}</ref> Kabilang sa mga gawa sa United Arab Emirates na isinasanggalang ng karapatang-sipi ang [[Burj Al Arab]], [[Burj Khalifa]], at [[Moske ng Sheikh Zayed]]. Inalis ang isinumiteng mga larawan na nagpapakita ng makabagong arkitektura ng bansa na walang maayos na mga pahintulot sa katapusan ng unang edisyon ng kampanyang ''Wiki Loves Emirates'' noong 2018, sanhi ng mahigpit na mga alituntunin sa paglilisensiya ng Wikimedia.<ref>{{cite web|url=https://www.thenationalnews.com/arts-culture/art/uae-wikipedia-marathon-community-effort-finally-gives-the-emirates-a-proper-place-1.722097 |title=UAE Wikipedia: Marathon community effort finally gives the Emirates a proper place |date=Abril 16, 2018 |last=Gronlund |first=Melissa |access-date=Mayo 7, 2021 |work=[[The National (Abu Dhabi)|The National]]}}</ref> ===Unyong Europeo=== [[Talaksan:Freedom of Panorama in Europe.svg|thumb|350px|Katayuan ng kalayaan sa panorama sa Europa {{legend|#12a53e|Okey, kasama ang mga gusali, obra at mga pampublikong loob ng mga gusali}} {{legend|#5fe442|Okey, kasama ang mga gusali at obra, ngunit hindi okey sa mga pampublikong loob ng mga gusali}} {{legend|#ffd619|Okey para lamang sa mga gusali, at hindi okey sa mga pampublikong obra}} {{legend|#f5443b|Hindi okey, o okey lamang sa hindi pangkomersiyo na paggamit}} {{legend|#bbef2e|Okey, kasama ang mga gusali, obra at ilang mga loob ng mga gusali}} {{legend|#bbb|Hindi tiyak}} ]] Sa [[Unyong Europeo]], inilalaan ng [[Direktiba 2001/29/EC]] ang posilibilidad para sa kasaping mga estado na magkaroon ng sugnay hinggil sa kalayaan sa panorama sa kanilang mga batas sa karapatang-sipi, ngunit hindi ito sapilitan.<ref name="eu">{{cite web|author=N.N.|url=http://www.fotocommunity.de/info/Panoramafreiheit#Europa_hilft|title=Panoramafreiheit|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20150418173225/http://www.fotocommunity.de/info/Panoramafreiheit|archive-date=2015-04-18|access-date=2020-05-18}} Tingnan din [http://eur-lex.europa.eu/LexUriServ/LexUriServ.do?uri=CELEX:32001L0029:EN:HTML Article 5(3)(h) of 2001/29/EC].</ref><ref>{{cite web|url=http://ipkitten.blogspot.co.uk/2015/06/freedom-of-panorama-what-is-going-on-at.html|title=The IPKat|work=ipkitten.blogspot.co.uk|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20150626204251/http://ipkitten.blogspot.co.uk/2015/06/freedom-of-panorama-what-is-going-on-at.html|archive-date=2015-06-26}}</ref> Noong 2015, iminungkahi ni [[Felix Reda]], dating kasapi ng [[Parlamentong Europeo]] (''MEP'') mula Alemanya, na ilapat ang kalayaan sa panorama sa lahat ng mga bansa ng Unyong Europeo. Ipinahayag niya na sa pamamagitan ng karapatang ito, malayang maibabahagi ng mga tao ang kanilang mga larawan ng mga pampublikong espasyo na maaaring maglaman ng mga gusali at pampublikong sining, upang "ipahayag at ibahagi ang kanilang mga karanasan at saloobin" at "mapangalagaan ang ating mga paglalakbay at mangasiwaan ang ating mga impresyon para sa susunod na mga salinlahi."<ref name=EUparl>{{cite web |url=https://www.europarl.europa.eu/news/en/headlines/security/20150701STO72903/debate-should-the-freedom-of-panorama-be-introduced-all-over-the-eu |title=Debate: should the freedom of panorama be introduced all over the EU? |date=Hulyo 2, 2015 |access-date=Pebrero 11, 2021}}</ref> Binatikos ni [[Jean-Marie Cavada]], dating ''MEP'' mula Pransiya, ang kaniyang mungkahi, at sa halip ay naghain ng isang kahaliling panukala na naglalayong paghigpitan ang kalayaan sa panorama ng lahat ng mga kasapi ng Unyong Europeo sa hindi pangkomersiyo na mga gamit lamang.<ref name=EuroNewsFOP1>{{cite news|url=https://www.euronews.com/2015/07/08/fight-for-freedom-of-panorama-savepos-wikipedia |title=The bitter fight for Freedom of Panorama |last=Seymat |first=Thomas |date=Hulyo 8, 2015 |work=[[Euronews]] |access-date=Pebrero 11, 2021}}</ref> Sinabi ni Cavada na nakapipinsala ang pangkomersiyo na kalayaan sa panorama sa mga karapatan ng mga manlilikha ng mga sining pang-arkitektura at pampublikong sining dahil binibigyan ito ng pahintulot sa mga korporasyon tulad ng [[Pundasyong Wikimedia|Wikimedia]] at [[Meta Platforms|Facebook]] na pakinabangan ang nabanggit na mga sining nang walang kabayaran sa mga manlilikha.<ref name=EUparl/> Idinagdag ng kaniyang tanggapan na hindi maka-aapekto ang di-komersiyal na kalayaan sa panorama sa [[Internet]], bagkus tinitiyak lamang nito na "nagbibigay ang mga platapormang pang-Internet tulad ng [[Facebook]], [[Instagram]], at [[Flickr]] ng makatarungang kabayaran sa mga manlilikha."<ref name=DWFOP1>{{cite news |url=https://www.dw.com/en/freedom-of-panorama-will-the-eu-ban-landmark-photography/a-18554383 |title="Freedom of Panorama": Will the EU ban landmark photography? |date=Hunyo 30, 2015 |last=Tost |first=Olaf |work=[[Deutsche Welle]] |access-date=Pebrero 11, 2021}}</ref> May nauna nang mga kasunduan ang [[Dailymotion]] at [[YouTube]] sa {{ill|ADAGP|fr|Société des auteurs dans les arts graphiques et plastiques}}, noong 2008 para sa Dailymotion at 2010 para sa YouTube, para sa ligal na paggamit ng mga larawan ng mga gusali at pampublikong sining sa kanilang mga plataporma. Iginiit ng ADAGP, isang samahan ng mga manlilikha ng pampublikong sining na nakahimpil sa Pransiya, na hahantong ang kalayaan sa panorama sa "pagkawala ng 3 hanggang 6 milyong euro, o 10 hanggang 19 na bahagdan ng taunang koleksiyon" sa Pransiya pa lamang.<ref>{{cite news |url=https://www.lesechos.fr/2015/07/bataille-autour-de-la-liberte-de-photographier-dans-lespace-public-267827 |title=Bataille autour de la liberté de photographier dans l'espace public |work=[[Les Echos (Pransiya)|Les Echos]] |last=Moutot |first=Anaïs |date=Hulyo 9, 2015 |access-date=Nobyembre 25, 2024 |language=fr}}</ref> Ang pagpuna ng mga netizen sa panukala ni Cavada ay nauwi sa isang online na petisyon ng mga aktibista sa karapatan sa Internet kalakip ang hashtag na #SaveFOP; nakakuha ito ng higit sa 460,000 mga lagda sa loob ng dalawang linggo matapos itong ilunsad.<ref name=EuroNewsFOP1/> Ayon sa mamamahayag ng ''[[The Register]]'' sa larangan ng [[teknolohiyang pang-impormasyon]] na si [[Andrew Orlowski]], "huwad at mapanlinlang" ang pakikialam ng Wikipedia sa usapin.<ref>{{cite news |url=https://www.theregister.com/2015/07/02/wikipedia_jumps_on_bogus_photo_scare_to_tell_us_the_internet_is_breaking_again/ |title=Wikipedia jumps aboard the bogus 'freedom of panorama' bandwagon |date=Hulyo 2, 2015 |access-date=Disyembre 9, 2021 |last=Orlowski |first=Andrew |work=[[The Register]]}}</ref> Ayon naman sa ''[[Full Fact]]'', isang websayt sa Reyno Unido na nagsusuri ng mga impormasyon, ang [[Komisyong Europeo]] lamang ang may kapangyarihang gumawa ng bagong batas, at hindi maaaring makaimpluwensiya sa komisyon ang anumang rekomendasyong inaprobahan ng parlamento.<ref>{{cite web |url=https://fullfact.org/europe/eu-gherkin-and-freedom-panorama/ |title=The EU, the Gherkin and 'freedom of panorama' |date=Hunyo 29, 2015 |website=[[Full Fact]] |access-date=Disyembre 1, 2024}}</ref> Ibinasura ng plenaryo ng Parlamentong Europeo ang mga panukala nina Reda at Cavada noong ika-9 ng Hulyo, 2015, at napanatili sa gayon ang katayuan ng kalayaan sa panorama sa buong Unyong Europeo.<ref>{{cite news |title=European Parliament as it happened: 9 July 2015 |url=https://www.bbc.com/news/live/uk-politics-33412173 |date=Hulyo 9, 2015 |access-date=Pebrero 11, 2021}}</ref> ==== Alemanya ==== Ipinaliliwanang ang ''{{lang|de|Panoramafreiheit}}'' sa Artikulo 59 ng ''{{lang|de|Urheberrechtsgesetz}}''.<ref name="de">{{cite web|url=http://www.fotorecht.de/publikationen/gebaeude.html|title=Fotografieren von und in Gebäuden|last=Seiler|first=David|work=visuell|date=2001-06-24|issue=5/2001|page=50|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20070930161320/http://www.fotorecht.de/publikationen/gebaeude.html|archive-date=2007-09-30|access-date=2020-05-18}} Tingnan din: {{cite web|url=http://bundesrecht.juris.de/urhg/__59.html|title=§59 UrhG (Germany)|language=de|url-status=live|archive-url=http://archive.wikiwix.com/cache/20110223132716/http://bundesrecht.juris.de/urhg/__59.html|archive-date=2011-02-23|access-date=2007-09-20}}</ref> Ayon sa 59(1), "pinahihintulutang magparami at ipamahagi, sa pamamagitan ng pinta, drowing, potograpiya, o sinematograpiya, ang mga obra na palagiang matatagpuan sa pampublikong mga daanan, kalye, o lugar at maipamahagi at maikomunika ang gayong mga sipi. Para sa mga gawang pang-arkitektura, umiiral lamang ang tadhanang ito sa panlabas na anyo [ng gusali]." Mula pa sa bersiyon ng batas noong ika-1 ng Enero, 1966 ang kasalukuyang sugnay na ito.<ref>Tingnan din: Thomas Fuchs, {{cite web |url=http://lexetius.com/UrhG/59 |title=Gesetz über Urheberrecht und verwandte Schutzrechte (Urheberrechtsgesetz) vom 9. September 1965. §&nbsp;59 |website=Historisch-synoptische Edition 1965–2016 |language=de |access-date=Abril 30, 2017}}</ref> Sa isang pasya noong 2002, tinanggihan ng {{ILL|Hukumang Pederal ng Katarungan|en|Federal Court of Justice}} ang ''panoramafreiheit'' sa mga postkard ng ''[[Wrapped Reichstag]]'', obra nina [[Christo at Jeanne-Claude]], na nilathala ng isang tagapaglathalang nakabase sa Berlin. Ayon sa hukuman, hindi pampalagian ang pagtatanghal ng obrang pang-arkitektura. Ipinalagay ng hukuman na pinahihintulutan sa batas ang pribadong paggamit ng mga larawan nito nang walang pahintulot mula sa nabanggit na mga manlilikha.<ref>{{cite web |url=https://juris.bundesgerichtshof.de/cgi-bin/rechtsprechung/document.py?Gericht=bgh&Art=pm&Datum=2002-1&nr=13376&pos=1&anz=8&Blank=1 |title=Keine Panoramafreiheit für Verhüllten Reichstag |author=Pressestelle des Bundesgerichtshofs |date=Enero 24, 2002 |access-date=Oktubre 29, 2024 |language=de}}</ref> Isang halimbawa ng [[paglilitis]] dahil sa sari-saring pagbabatas sa EU ay ang ''{{lang|de|[[:de:Hundertwasserentscheidung|Hundertwasserentscheidung]]}}'' (pasyang Hundertwasser), isang kaso sa Alemanya na naipanalo ni [[Friedensreich Hundertwasser]] laban sa isang kompanyang Aleman hinggil sa paggamit ng isang retrato ng isang gusaling [[Austria|Awstriyan]].<ref>{{cite web|url=https://dejure.org/dienste/vernetzung/rechtsprechung?Text=I%20ZR%20192/00|title=Rechtsprechung – BGH, 05.06.2003 - I ZR 192/00|website=dejure.org|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20160820052628/https://dejure.org/dienste/vernetzung/rechtsprechung?Text=I%20ZR%20192%2F00|archive-date=2016-08-20|access-date=2020-05-18}}</ref> [[Talaksan:Die Sonnenuhr auf der der Halde Schwerin.jpg|thumb|''Sonnenuhr mit Geokreuz'' ("Sundial na may kalakip na Heo-Krus"), isang lilok ni {{ILL|Jan Bormann|de}} noong 1994 sa lungsod ng [[Castrop-Rauxel]]. Nasangkot ito sa pasya ng Hukumang Pederal ng Katarungan noong 2024 na ipinagkait ang kalayaan sa panorama sa pangkalakalang mga gamit ng mga larawan ng pampublikong sining na kinunan gamit ang mga ''drone''.<ref name=WDRDronePano/>]] Alinsunod sa isang pasya ng Hukumang Pederal ng Katarungan noong 2024, hindi sakop ng ''panoramafreiheit'' ang mga larawang kuha sa ''drone'' ng mga pampublikong sining na naipagsasanggalang pa rin ng karapatang-sipi. Sang-ayon ito sa pasya ng Nakatataas na Hukumang Panrehiyon ng Hamm noong isang taon, na sumang-ayon naman sa naunang desisyon ng Hukumang Panrehiyon ng Bochum. May kaugnayan ito sa isang tagapaglathalang nakabase sa [[Ruhr]] na nagbenta ng mga aklat na naglalaman ng mga larawan ng mga ''art installation'' na kinuha gamit ang ''drone''. Kinatawan ng nagsasakdal na ''Verwertungsgesellschaft Bild-Kunst'', isang samahan ng mga arteista, ang mga manlilikha ng nasabing mga obra. Ayon sa hukuman, pinoprotektahan lamang ng ''panoramafreiheit'', ang mga larawan ng mga obra na kinunan mula sa kalye, at hindi ang mga larawan ng kaparehong mga obra na ginamitan ng natatanging mga kagamitan tulad ng mga hagdan. Ang mga larawan na ginamitan ng mga ''drone'' ay mula sa himpapawid na "karaniwang hindi madaling puntahan ng publiko" at hindi dapat ipamahagi o ibenta sa publiko ang gayong mga larawan.<ref>{{cite web |url=https://haerting.de/en/insights/olg-hamm-drohnenperspektive-wird-nicht-von-der-panoramenfreiheit-gedeckt/ |title=OLG Hamm: Drone perspective is not covered by freedom of panoramas |website=HÄRTING Rechtsanwälte |date=Hunyo 5, 2023 |access-date=Nobyembre 3, 2023}}</ref><ref>{{cite web |url=https://www.heise.de/en/news/Bundesgerichtshof-Freedom-of-panorama-does-not-apply-to-all-drone-footage-9993735.html |title=Bundesgerichtshof: Freedom of panorama does not apply to all drone footage |date=Oktubre 24, 2024 |last=Krempl |first=Stefan |access-date=Oktubre 30, 2024 |website=Heise Online}}</ref> Ipinalagay ng abogadong si Arndt Kempgens na sakop din ng hatol ang mga tagalikha ng mga nilalaman (''content creator'') na gumagamit ng gayong mga obra sa mga plataporma katulad ng YouTube at [[TikTok]] sa pamamagitan ng potograpiya sa mga ''drone''; ipinalagay din niyang apektado ang mga larawang kuha sa ''drone'' na ginamit sa pangkomersiyo na layunin bago ang hatol, na nagpapahiwatig ng isang retroaktibong bisa ng nabanggit na hatol.<ref name=WDRDronePano>{{cite news |url=https://www1.wdr.de/nachrichten/ruhrgebiet/bgh-urteil-urheberrecht-kunst-drohnenbilder-100.html |title=BGH-Urteil: Verlag soll für Drohnenbilder von Kunstwerken bezahlen |date=Oktubre 23, 2024 |last=Wilger |first=Von Martin |work=[[Westdeutscher Rundfunk|WDR]] |access-date=Mayo 10, 2025 |language=de}}</ref> ==== Belhika ==== [[Talaksan:Atomium (UnorthodoxY) - Flickr.jpg|thumb|left|[[Atomium]] sa Bruselas]] Ipinatupad ang kalayaan sa panorama sa [[Belhika]] noong 2016. Ipinasa ng kanilang lehislatura ang probisyong XI.190 2/1° na idinagdag sa kanilang batas sa karapatang-sipi, ang Kodigo ng Batas Ekonomiko (''Code of Economic Law'') noong Hunyo 27, 2016, at sinimulan ang pagpapatupad nito noong Hulyo 15, 2016, pagkaraang nilagdaan ito ng kanilang hari at nilathala ito sa kanilang opisyal na lathalaing ''State Gazette''.<ref name=ManagingIPBelFOP>{{cite web|url=https://www.managingip.com/article/b1kbpg5bpx2rhw/belgium-freedom-of-panorama-a-new-copyright-exception |title=Belgium: Freedom of panorama – a new copyright exception |date=Setyembre 27, 2016 |access-date=Disyembre 15, 2020}}</ref><ref name=InfojusticeBelFOP>{{cite web|url=http://infojustice.org/archives/36318 |title=THERE IS NOW FREEDOM OF PANORAMA IN BELGIUM |date=Hulyo 19, 2016 |access-date=Disyembre 15, 2020}}</ref> Nakasaad sa probisyong ito na hindi maaaring hadlangan ng mga manlilikha (maaaring mga arkitekto o arteista) "ang reproduksiyon at komunikasyon sa publiko ng mga obrang biswal, grapiko, at pang-arkitektura na nilayong ipuwesto nang palagian sa pampublikong lugar, sa kondisyong tulad ng sa pagsasalarawan nito ang reproduksiyon at komunikasyon sa publiko ng naturang gawa at hindi magdudulot ang nasabing reproduksiyon at komunikasyon sa publiko ng di-makatuwirang pinsala sa tunay na karapatan ng manlilikha."<ref name=ManagingIPBelFOP/> Kasunod ng pagpasa nito, malaya na ang pagkuha ng mga retrato ng tanyag na [[Atomium]] sa [[Bruselas]], pati na ang paglathala ng mga retrato nito sa anumang midya, kabilang na ang midyang pangkomersiyo at [[hatirang pangmadla]], nang hindi inalalahanan ang maaaring hakbanging ligal mula sa mga eredero/eredera ng lumikha nitong si [[André Waterkeyn]].<ref name=ManagingIPBelFOP/><ref name=ExpertPhotoFOP>{{cite web|url=https://expertphotography.com/freedom-of-panorama-photography/ |title=Freedom of Panorama – What It Means for Photography |last=Hull |first=Craig |access-date=Disyembre 15, 2020}}</ref> ==== Dinamarka ==== Ayon sa Artikulo 24(2) ng batas sa karapatang-sipi ng [[Dinamarka]], maaring paramihin ang mga larawan (tulad ng retrato) ng anumang obrang matatagpuan sa pampublikong lugar, ngunit sa hindi pangkomersiyo na layunin lamang. Sa Artikulo 24(3) naman nakasaad na maaring isipi nang malaya ang mga gusali sa kaanyuang larawan, sa anumang layunin.<ref>{{cite web| url=http://www.wipo.int/edocs/lexdocs/laws/en/dk/dk091en.pdf |title=Consolidated Act on Copyright (Consolidated Act No. 1144 of October 23, 2014) |website=WIPO Lex |access-date=Disyembre 20, 2020 | lang=en}}</ref> [[Talaksan:Petite sirène de Copenhague (conforme à la loi danoise).JPG|thumb|Sinalang retrato ng ''The Little Mermaid'']] Hindi pa rin ganap ang kalayaan sa panorama sa Dinamarka para sa mga obrang hindi pang-arkitektura. Naipagsasanggalang ng karapatang-sipi ang lilok na ''[[The Little Mermaid (estatwa)|The Little Mermaid]]'', obra ni [[Edvard Eriksen]] (namatay 1959), hanggang taong 2034, at kilalang litihiyoso ang pamilya ng manlililok.<ref name=ExpertPhotoFOP/> Pinagmultahan ang ilang mga pahayagang Dinamarkes dahil sa paggamit ng mga retrato ng lilok nang walang pahintulot mula sa pamilyang Eriksen. Itinuturing na komersiyal ang layunin ng midya sa bansa. Winika ni Søren Lorentzen, ''photo editor'' ng ''[[Berlingske]]'' na kabilang sa mga pahayagang pinagmultahan, "Gumamit kami ng isang retrato nang walang pahintulot. Iyon ay malinaw na paglabag sa batas sa karapatang-sipi, kahit na nahihirapan akong intindihin kung bakit hindi maaring gumamit ang sinuman ng mga retrato ng isang pambansang yaman gaya ng ''Little Mermaid'' nang hindi lumalabag sa batas sa karapatang-sipi." Depensa ni Alice Eriksen, ang apo ng manlililok, ang gayong pagbabawal ay pagtalima lamang sa mga batas ng bansa. Dagdag pa niya, "pareho lamang ito sa pagtanggap ng bayad kapag itinutugtog ang isang awit."<ref>{{cite news|url=https://www.thelocal.dk/20140816/denmarks-iconic-symbol-that-we-cant-show-you |title=Denmark's icon... that we can't show you |work=The Local |date=Agosto 16, 2014 |access-date=Disyembre 20, 2020}}</ref><ref>{{cite web |url=https://petapixel.com/2014/08/20/try-publish-picture-statue-denmark-youd-better-ready-pay/ |title=If You Try to Publish a Picture of this Statue in Denmark, You’d Better be Ready to Pay Up |last=Burgett |first=Gannon |website=PetaPixel |date=Agosto 20, 2014 |access-date=Disyembre 20, 2020}}</ref> ==== Eslobenya ==== Isinasaad ng Artikulo 55 ng ''Copyright and Related Rights Act'' ng Eslobenya na "Ang mga likhang palagiang matatagpuan sa mga parke, kalye, liwasan, o ibang mga lugar na pangkalahatang mapupuntahan ng publiko ay maaaring gamitin," ngunit ipinagbabawal ito kung ang layon ng paggamit ay upang kumita.<ref>{{cite document| url=https://www.uradni-list.si/1/content?id=78529 |title=Zakon o avtorski in sorodnih pravicah (uradno prečiščeno besedilo) (ZASP-UPB3) |work=Uradni list RS |issue=16/2007 |date=Pebrero 23, 2007 |lang=sl |pages=1805}}</ref> Subalit sa gawa, nagngangahulugan itong ang mga bagay sa pampublikong espasyo, tulad ng mga gusali at rebulto, na naipagsasanggalang pa ng karapatang-sipi ay maaaring kunan ng retrato para lamang sa pansariling gamit kung walang pahintulot mula sa mga manlilikha ng gayong mga obra, at ipinagbabawal ang paglathala ng gayong mga larawan sa isang portada ng turismo (''tourism portal'') o sa isang pahayagan (sapagkat itinuturing na komersiyal ang paglilimbag ng mga pahayagan).<ref>{{cite news |url=https://www.rtvslo.si/evropska-unija/ali-bo-unija-omejila-objavo-slik-javnih-stavb-na-druzbenih-omrezjih/368889 |title=Ali bo Unija omejila objavo slik javnih stavb na družbenih omrežjih? |publisher=MMC RTV Slovenija |date=Hulyo 5, 2015 |first=Gregor |last=Cerar |lang=sl}}</ref> ==== Espanya ==== Nagbibigay ng tadhanang kalayaan sa panorama ang [[batas sa karapatang-sipi ng Espanya]]. Nakasaad sa Artikulo 35(2) na "ang mga likha na palagiang matatagpuan sa mga parke, kalye, liwasan o iba pang pampublikong mga daanan ay maaaring sipiin, ipamahagi at iparating nang malaya sa pamamagitan ng mga pinta, drowing, retrato, at mga pamamaraang awdiyo-biswal."<ref>{{cite web |url=https://www.wipo.int/wipolex/en/legislation/details/21371 |title=Consolidated Text of the Law on Intellectual Property, Regularizing, Clarifying and Harmonizing the Applicable Statutory Provisions (approved by Royal Legislative Decree No. 1/1996 of April 12, 1996, and amended up to Royal Decree-Law No. 6/2022 of March 29, 2022) |author=Spain |lang=es |access-date=Hunyo 10, 2025 |website=WIPO Lex}}</ref> ==== Estonya ==== Limitado ang kalayaan sa panorama sa Estonya sa di-komersiyal na paggamit ng mga larawan ng mga likhang pang-arkitektura, sining biswal, sining na napapakinabangan, at retrato na panghabambuhay na matatagpuan sa mga lugar na napapasukan ng publiko. Makikita ang probisyon sa Seksiyon 20¹ ng kanilang batas sa karapatang-sipi. Gayundin, hindi dapat maging pangunahing mga paksa ng mga larawan ang nasabing mga likha. May isang napakalimitadong probisyon para sa komersiyal na paggamit ng arkitektura na makikita sa Seksiyon 20²; limitado lamang ito sa mga "''real estate advertisement''".<ref>{{cite web |url=https://www.riigiteataja.ee/akt/119032019055 |title=Autoriõiguse seadus |website=Riigi Teataja |language=et |access-date=Pebrero 17, 2023}}</ref> ==== Gresya ==== Hindi umiiral ang kalayaan sa panorama sa Gresya. Nagbibigay lamang ng maghigpit ngunit hindi malinaw na eksepsiyon ang kanilang batas sa karapatang-sipi, ang Batas Blg. 2121/1993 sa Karapatang-sipi, Kaugnay na mga Karapatan, at mga Bagay Pangkalinangan, na huling inamyenda noong 2021. Pinahihintulutan lamang ang "paminsan-minsang pagpaparami at pagkomunika sa midyang pangmadla ng mga larawan ng mga likhang pang-arkitektura, pinong sining, retrato, o mga sining na napapakinabangan na panghabambuhay na nakapuwesto sa pampublikong mga lugar."<ref>{{cite web |url=https://www.opi.gr/en/library/law-2121-1993#a26 |title=Law 2121/1993 |website=Hellenic Copyright Organization |access-date=Disyembre 31, 2022 |quote=''The occasional reproduction and communication by the mass media of images of architectural works, fine art works, photographs or works of applied art, which are sited permanently in a public place.'' |archive-date=Disyembre 31, 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20221231022238/https://www.opi.gr/en/library/law-2121-1993#a26 |url-status=dead }}</ref> ==== Italya ==== Walang umiiral na kalayaan sa panorama sa [[Italya]].<ref name="it">{{cite news|url=http://punto-informatico.it/2030219/PI/News/wikipedia-cede-al-diritto-autore-italiota.aspx|title=Wikipedia cede al diritto d'autore|last=Spinelli|first=Luca|work=Punto Informatico|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20080929014738/http://punto-informatico.it/2030219/PI/News/wikipedia-cede-al-diritto-autore-italiota.aspx|archive-date=2008-09-29|access-date=2020-05-18}}</ref> Sa kabila ng maraming opisyal na mga protesta<ref>{{cite web|url=http://www.grillini.it/show.php?4884|title=Interrogazione - Diritto di panorama|trans-title=Interrogation - panorama right|last1=Grillini|first1=Franco|website=Grillini.it|language=it|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20081025001151/http://www.grillini.it/show.php?4884|archive-date=2008-10-25|access-date=2020-05-18}}</ref> at isang pambansang inisyatibang<ref>{{cite web|url=http://www.diritto.it/all.php?file=25583.pdf|title=Dare un senso al degrado|last1=Scorza|first1=Guido|last2=Spinelli|first2=Luca|date=2007-03-03|location=Rome|format=PDF|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20090708045222/http://www.diritto.it/all.php?file=25583.pdf|archive-date=2009-07-08|access-date=2020-05-18}}</ref> pinamunuan ng abogadong si Guido Scorza at mamamahayag na si [[Luca Spinelli]] (na tinampok ang usapin),<ref name="it"/> pinagbabawal pa rin ang paglalathala ng larawan ng pampublikong mga lugar, alinsunod sa lumang mga batas sa karapatang-sipi ng bansa.<ref>{{cite web|url=http://www.normattiva.it/uri-res/N2Ls?urn:nir:stato:legge:1941-04-22;633!vig=|title=Legge 22 aprile 1941 n. 633|language=it|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20141223012833/http://www.normattiva.it/uri-res/N2Ls?urn:nir:stato:legge:1941-04-22;633!vig=|archive-date=2014-12-23|access-date=2020-05-18}}</ref><ref>{{cite web|url=http://www.camera.it/parlam/leggi/deleghe/testi/04042dl.htm|title=Decreto Legislativo 22 gennaio 2004, n. 42|language=it|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20081024122502/http://www.camera.it/parlam/leggi/deleghe/Testi/04042dl.htm|archive-date=2008-10-24|access-date=2020-05-18}}</ref> Mayroon din isang batas na tinatawag na "''{{lang|it|[[Codice Urbani]]}}''" na buhat pa sa 2004. Bukod sa ibang mga tadhana, nakasaad dito na upang makapaglathala ng mga larawan ng "pangkalinangang mga bagay" (''cultural goods'', sa teoriya lahat ng mga bagay na may katangiang pangkalinangan at pansining tulad ng mga gusali) para sa mga layuning pangkomersiyo, kailangan munang kumuha ng pahintulot mula sa pampook na sangay ng Ministeryo ng mga Sining at Pamanang Pangkultura, ang ''{{lang|it|Soprintendenza}}''. ==== Latbiya ==== Walang ganap na kalayaan sa panorama sa [[Latbiya]]. Sa Tsapter V ng kanilang Batas sa Karapatang-sipi ("''Autortiesību likums''"), nakasaad na maaring gamitin ang anumang larawan ng isang obrang biswal at pang-arkitektura para lamang sa mga sumusunod na layunin: pansarili, pang-impormasyon sa balitaan o mga palatuntunan hinggil sa kasalukuyang mga pangyayari (''current affairs''), at mga akdang hindi pangkomersiyo.<ref>{{cite web|url=http://likumi.lv/doc.php?id=5138 |title=Autortiesību likums |lang=lv}}</ref> ==== Luksemburgo ==== Walang kalayaan sa panorama sa [[Luksemburgo]]. Pinahihintulutan ng Artikulo 10(7°) ng kanilang batas sa karapatang-sipi ang pagsasalarawan ng pampublikong obra na matatagpuan sa mga lugar na mapapasukan ng publiko, kung ang mga likhang iyon "ay hindi pangunahing paksa ng pagpaparami o komunikasyon."<ref>{{cite web |url=https://legilux.public.lu/eli/etat/leg/loi/2001/04/18/n2/jo |title=Loi du 18 avril 2001 sur les droits d'auteur, les droits voisins et les bases de données. |lang=fr |website=Legilux |accessdate=Disyembre 21, 2022}}</ref> ==== Olanda ==== Mayroong kalayaan sa panorama ang kaharian ng [[Netherlands|Olanda]], sa ilalim ng Artikulo 18 ng kanilang batas sa karapatang-sipi.<ref name=":0">{{cite web|access-date=Hunyo 24, 2015 |title=Artikel 18 Nederlandse Auteurswet |url=http://wetten.overheid.nl/BWBR0001886/geldigheidsdatum_24-06-2015#HoofdstukI_6_Artikel18 |language=nl}}</ref> Maaaring ibahagi nang malaya ang sariling mga retrato ng mga likhang sining, tulad ng mga gusali at lilok, na matatagpuan sa pampublikong mga espasyo, kapagka ipinapakita sa larawan ang gawa na tulad ng karaniwang nakikita [ng mga tao] sa gawa sa lugar na iyon. Sa gayon, hindi pinahihintulutang baguhin ang retrato sa paraang tanging gawa na lang ang natira (tulad ng pagtatabas ng paligid ng larawan) o paglikha ng hinangong likha na hindi na sang-ayon sa kondisyong ito (tulad ng isang silweta, anino, o naka-estilong representasyon ng gawa). Dagdag pa rito, nakasaad sa tadhana na tanging ilang mga gawa ng isang parehong manlilikha ang maaaring isali ng tagagamit ng larawan sa isang kalipunan ng mga gawa.<ref>{{cite web |last=Arnoud Engelfriet |title=Fotograferen van kunst op openbare plaatsen |url=http://www.iusmentis.com/auteursrecht/nl/foto/openbarekunst/ |website=Ius Mentis |language=nl}}</ref> ====Polonya==== May sapat na kalayaan sa panorama sa [[Polonya]], na tinitiyak ng Artikulo 33(1) ng ''Act on Copyright and Related Rights''. Nakasaad dito na "mapapahintulutan ang pamamahagi ng mga obrang palagiang nakapuwesto sa madaraanang mga daan, kalye, liwasan, o hardin, ngunit hindi sa parehong paggamit." Ang pamamahagi ay sa pamamagitan ng paggamit ng mga retrato o malarawang representasyon ng mga obra (tulad ng mga gusali at pampublikong lilok) sa anumang midya, kabilang ang komersiyal na mga larong video. Dahil hindi katulad sa orihinal na pakay ng pagtatatag ng isang obra ang layunin ng isang retrato ng naturang obra (tulad ng isang gusaling pang-opisina, isang ''shopping mall'', o isang tulay), ito ay isang mapapahintulutang paggamit sa ilalim ng batas sa karapatang-sipi ng bansa.<ref>{{cite web |url=http://www.codozasady.pl/en/freedom-of-panorama/ |title=Freedom of panorama |last=Marcinoska |first=Lena |website=In Principle - Codozasady.pl |date=Oktubre 22, 2015 |access-date=Disyembre 28, 2020 |archive-date=2021-01-16 |archive-url=https://web.archive.org/web/20210116100428/http://www.codozasady.pl/en/freedom-of-panorama/ |url-status=dead }}</ref> ====Pinlandiya==== Limtado ang kalayaan sa panorama ng Pinlandiya pagdating sa pampublikong sining. Matatagpuan ang probisyon sa ikatlo at ika-apat na mga talata ng Artikulo 25a ng kanilang batas sa karapatang-sipi. Hindi maaaring kunan ng retrato ang mga likhang panghabambuhay na matatagpuan sa pampublikong mga lugar para sa mga layuning komersiyal kapag naging pangunahing mga paksa ng mga retrato ang nasabing mga likha. Ngunit pinahihintulutan ng nasabing probisyon ang mga tagapaglathala ng mga pahayagan at magasin na gamitin nang lubos ang pampublikong sining, sa kondisyong may katuwang na mga kapsiyon ang nilathalang mga larawan. Salungat sa alituntuning ito ang malayang pagkuha ng mga retrato ng mga gusali, na walang anumang mga paghihigpit sa mga layunin ng mga tagagamit.<ref>{{cite web |url=https://www.finlex.fi/fi/laki/ajantasa/1961/19610404#L2P25a |title=8.7.1961/404 |access-date=Nobyembre 23, 2022 |website=FINLEX |lang=fi |archive-date=2021-01-28 |archive-url=https://web.archive.org/web/20210128162218/https://www.finlex.fi/fi/laki/ajantasa/1961/19610404#L2P25a |url-status=dead }}</ref> ====Pransiya==== Magmula noong Oktubre 7, 2016, inilalaan ng Artikulo L122-5 ng Kodigo ng Ari-Ariang Intelektuwal ng [[Pransiya]] ang isang limitadong kalayaan sa panorama para sa mga gawa ng arkitektura at lilok. Pinahihintulutan ng kodigo ang "mga sipi at representasyon ng mga obra ng arkitektura at lilok na palagiang nakapuwesto sa pampublikong mga lugar (''voie publique'') at nilikha ng mga {{ILL|likas na tao|en|Natural person}},{{efn|'''Likas na tao''' (''{{lang|en|natural person}}'') - sa konteksto ng batas, isang indibiduwal na tao, taliwas sa isang ligal tao (''legal person'') na maaari isang pampribado (iyan ay, entidad sa negosyo o [[organisasyong di-pampamahalaan]]) o pampublikong (iyan ay, pamahalaan) organisasyon.}} maliban sa anumang paggamit na may katangiang pangkomersiyo".<ref>{{Cite web|url=https://www.legifrance.gouv.fr/affichCodeArticle.do;jsessionid=5DD8F8800CB25AA883378CE851D89A7D.tpdila13v_2?idArticle=LEGIARTI000033219336&cidTexte=LEGITEXT000006069414&categorieLien=id&dateTexte=|title=Article 5, section 11 of Code on Intellectual Property|access-date=2016-12-26|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20170127170315/https://www.legifrance.gouv.fr/affichCodeArticle.do|archive-date=2017-01-27}}</ref> Malamig noon ang mga mambabatas at politikong Pranses sa pagtanggap ng kalayaan sa panorama; tinawag pa ni [[Patrick Bloche]], dating kasapi ng [[Pambansang Asambleya (Pransiya)|Pambansang Asambleya]], na "amendement Wikipédia" ang kalayaan sa panorama noong 2011.<ref>{{cite web|url=http://komodo.regardscitoyens.org/public/22-panoramas/ |title=Débats de l'Assemblée nationale sur l'amendement 22 « panoramas » au projet de loi sur la copie privée (23/11/11)}}</ref> {{multiple image | align = right | image1 = Louvre pyramid - blackout.jpg | image2 = Censored-Arche de la Défense-Paris.PNG | footer = Sinalang mga larawan ng [[Piramide ng Louvre]] (sa kaliwa, gawa ni [[I. M. Pei]]) at [[Grande Arche]] (sa kanan, gawa ni [[Johan Otto von Spreckelsen]]), kapuwa isinasanggalang ng pang-arkitektura na karapatang-sipi }} May matinding dulot ang gayong mga paghihigpit sa kalayaan sa panorama sa Pransiya sa mga artikulo ng Wikipedia hinggil sa arkitektura ng bansa. Nakasanayan na ng mga tagapangasiwa sa [[Wikimedia Commons]] na [[:Commons:Category:French FOP cases/deleted|burahin]] ang anumang mga retrato ng bagong mga arkitekturang Pranses, sa kabila ng mga pagbabago sa batas, dahil hindi pinahihintulutan ng Commons ang mga retrato ng mga obrang pang-arkitektura ng mga bansang ipinagbabawal ang komersiyal na paggamit. Isinasanggalang ng karapatang-sipi ang sari-saring mga arkitekturang kontemporaneo ng Pransiya, at maaring maging paglabag sa karapatang-sipi ang pagpaparaming gawa ng mga retratista, tagagawa ng pelikula, disenyador grapiko, at iba pang mga tagagamit mula sa ikatlong panig na may layuning pangkalakalan na walang pahintulot mula sa arkitekto o entidad na ipinalipatan niya ng kaniyang karapatang patrimonyal o ekonomiko. Ipinasiya sa dalawang hiwalay na mga kaso noong 1990 na ang hindi awtorisadong mga postkard na nagpapakita ng [[Grande Arche]] at [[La Géode]] bilang pangunahing mga paksa ay lumalabag sa karapatang-sipi. Ilan pa sa kilalang mga gusaling isinasanggalang ng karapatang-sipi ay ang [[Piramide ng Louvre]], ang [[Opéra Bastille]], at ang [[Bibliothèque nationale de France#Bagong mga gusali|bagong mga gusali ng Bibliothèque nationale de France]].<ref name=JournalIPFranceBldg/> [[Talaksan:Place des Terreaux Lyon.jpg|thumb|[[Place des Terreaux]] na may suplementaryong pagsasali ng mga obra tulad ng inayos na ''[[Fontaine Bartholdi]]'' at ng 14 na mga haliging granito]] Gayunpaman, itinuturing ng hurisprudensiyang Pranses na hindi lumalabag sa karapatang-sipi ang isang larawan kapag ito ay isang elementong "[[De minimis#Karapatang-sipi|aksesorya]]" o suplementaryo sa kabuoang paksa na inilalarawan nito. Sa isang kaso noong 2005 hinggil sa mga postkard ng [[Place des Terreaux]] ng [[Lyon]], ipinairal ng ''[[Hukuman ng Kasasyon (Pransiya)|Cour de cassation]]'' (katumbas ng [[Kataas-taasang Hukuman ng Pilipinas]]) ang mga pasya ng mas-mababang mga hukuman sa pansuplementaryong pagsasali sa mga postkard ng makabagong mga instalasyon ng sining na makikita sa plasa. Ayon sa hukuman, humalo ang mga obrang ito sa lumang arkitektura sa palibot ng liwasan, at "pangalawa lamang ang obra sa paksang inilalarawan" ng mga postkard, at ang nasabing paksa ay ang mismong plasa.<ref name=JournalIPFranceBldg>{{cite web |url=http://www.harlaylaw.com/wp-content/uploads/2016/08/Journal-of-Intellectual-Property-Law-Practice-2012-Lipovetsky-jiplp_jps078.pdf |title=The protection of the image of a building under French law: where judges create law |last1=Lipovetsky |first1=Sabine |last2=de Dampierre |first2=Emmanuèle |date=Mayo 24, 2012 |work=Journal of Intellectual Property Law & Practice |publisher=Oxford University Press |access-date=Marso 23, 2021}}</ref> Bilang karagdagan sa pahintulot sa pagkuha ng pelikula, nangangailangan ng karagdagang pahintulot mula sa arkitekto o kanilang kinatawan o inatasang tagapangasiwa ang pagkuha ng pelikula sa Pransiya na kinasasangkutan ng pagsasali ng isang gusaling isinasanggalang pa rin ng pang-arkitektura na karapatang-sipi. Isinasaalang-alang sa pagtantiya ng halagang babayaran sa paggamit ng gawang pang-arkitektura ang tagal ng panahon ng paggamit ng mismong gusali, ang uri ng pelikula o gawang awdiyo-biswal, ang uri ng paggamit, at ang paraan kung paanong ginamit ng mga gumagawa ng pelikula ang hitsura ng gusali. Hindi kinakailangan ng nabanggit na pahintulot kung "hindi pangunahing layunin" ng pelikula ang arkitektura.<ref>{{cite web |url=https://www.filmfrance.net/en/guidance/filming-in-france-faq/ |title=FILMING IN FRANCE – FAQ |website=Film France |access-date=Disyembre 23, 2024}}</ref> ==== Portugal ==== Matatagpuan sa Artikulo 75, talata 2, puntong q. ng ''Code of Authors' Rights and Neighbouring Rights'' ng Portugal ang kalayaan sa panorama para sa mga obra nila. Sakop nito ang panghabambuhay na mga obra sa pampublikong mga lugar tulad ng arkitektura at mga lilok. Ngunit kinakailangang ipatungkol sa manlilikha at itukoy ang pangalan ng obra sa bawat malayang paggamit ng anumang larawan o video ng gayong obra, alinsunod sa Artikulo 76, talata 1, puntong a..<ref>{{cite web |url=http://www.communia-association.org/wp-content/uploads/2016/06/BCS_Communia_FoP_study.pdf |title=Best Case Scenarios for Copyright: Freedom of Panorama in Portugal |last=Nobre |first=Teresa |work=COMMUNIA |date=Hunyo 2016 |access-date=Enero 12, 2022}}</ref> ==== Romania ==== [[Talaksan:Palatul Parlamentului, București.jpg|thumb|left|Sinalang retrato ng [[Palasyo ng Parlamento]] sa [[Bucharest]], Romania]] Walang ganap na kalayaan sa panorama sa [[Romania]]. Nakatala sa Artikulo 35 ng Tsapter VI ("Mga Limitasyon sa Pagpapatupad ng Karapatan ng Manlilikha") ng kanilang batas sa karapatang-sipi ang mga gawain na hindi na nangangailangan ng pahintulot mula sa manlilikha at pagbayad ng remunerasyon sa kanila. Ayon sa (f), maaring isipi, ipamahagi, at magkomunika sa publiko ang mga larawan ng mga likhang arkitektura, lilok, retrato, at ''applied art'' na palagiang matatagpuan sa pampublikong lugar, '''maliban na lamang''' kung ang larawan ng likhang iyon ay siyang pangunahing paksa ng pagpaparami, pamamahagi, o pagkomunikasyon, at kung ang larawang ito ay ginamit sa mga layuning pangkomersiyo.<ref>{{cite web|url=http://legislatie.just.ro/Public/DetaliiDocument/7816 |title=LEGEA nr. 8 din 14 martie 1996 (*republicată*) |website=Ministerul Justiției |access-date=Marso 22, 2021 |lang=ro}}</ref> Dinemanda ng mga tagapagmana ni [[Anca Petrescu]], arkitekto ng napakalaking [[Palasyo ng Parlamento]], ang [[Parlamento ng Romania]] dahil sa pagbebenta ng mga retrato at ibang mga [[paalaala]] (''souvenir'') kalakip ang larawan ng masagisag na gusali.<ref>{{Cite news|url=https://stirileprotv.ro/stiri/actualitate/familia-arhitectei-casei-poporului-vrea-2-din-castigurile-pe-care-camera-deputatilor-le-incaseaza.html|title=Bătălia pentru imaginea Palatului Parlamentului. Decizia luată de OSIM|lang=ro|work=Stirileprotv.ro|date=Marso 15, 2018|access-date=Mayo 6, 2022}}</ref> Kasalukuyang isinasagawa pa rin ang paglilitis hinggil sa [[pagsuway sa karapatang-sipi]] na ginawa ng Parlamento.<ref>{{Cite news |url=https://pandects.dpvue.com/2018/10/taking-photos-of-palace-of-parliament.html |title=Taking photos of the Palace of Parliament can be considered illegal |website=Pandects dpVUE |date=Oktubre 8, 2018 |access-date=Disyembre 19, 2020 |language=en-US |archive-date=Nobyembre 26, 2020 |archive-url=https://web.archive.org/web/20201126012836/https://pandects.dpvue.com/2018/10/taking-photos-of-palace-of-parliament.html |url-status=dead }}</ref>{{better source needed|date=Mayo 2022}} ==== Suwesya ==== Noong Abril 4, 2016, nagpasya ang [[Kataas-taasang Hukuman ng Suwesya]] na nilabag ng [[Talaan ng mga sangay ng Wikimedia|Wikimedia Sweden]] ang karapatang-sipi ng mga manlilikha ng pampublikong obra sa pamamagitan ng paglikha ng isang websayt at database ng pampublikong mga obra sa [[Suwesya]] na naglalaman ng mga larawan ng pampublikong obra na ikinarga o in-''upload'' ng publiko.<ref name="falkvinge-2016">{{cite web |first=Rick |last=Falkvinge |author-link=Rick Falkvinge |title=Supreme Court: Wikimedia violates copyright by posting its own photos of public, taxpayer-funded art |date=Abril 4, 2016 |website=Privacy Online News |location=Los Angeles, Estados Unidos |url=https://www.privateinternetaccess.com/blog/2016/04/supreme-court-wikipedia-violates-copyright-posting-photos-public-art/ |access-date=Setyembre 8, 2016}}{{Dead link|date=August 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref><ref>{{cite news |title=Wikimedia Sweden art map 'violated copyright' |url=https://www.bbc.com/news/technology-35969734 |access-date=Setyembre 9, 2016 |work=BBC News |date=Abril 5, 2016 |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20160923151732/http://www.bbc.com/news/technology-35969734 |archive-date=Setyembre 23, 2016}}</ref><ref>{{cite web |last=Paulson |first=Michelle |title=A strike against freedom of panorama: Swedish court rules against Wikimedia Sverige |url=https://blog.wikimedia.org/2016/04/04/strike-against-freedom-panorama/ |website=Wikimedia Foundation blog |access-date=Setyembre 9, 2016 |date=Abril 4, 2016 |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20160921153722/https://blog.wikimedia.org/2016/04/04/strike-against-freedom-panorama/ |archive-date=Setyembre 21, 2016}}</ref> Taglay ng batas sa karapatang-sipi ng Suwesya ang isang kataliwasan sa tanging karapatan ng mayhawak ng karapatang-sipi upang madaling makakita ng publiko ang pampublikong obra.<ref name="Wikimedia Sweden decision">{{cite court|litigants=Bildupphovsrätt i Sverige ek. för. v. Wikimedia Svierge|vol=|reporter=|opinion=|pinpoint=|court=[[Supreme Court of Sweden]]|date=04-04-2016|url=https://upload.wikimedia.org/wikipedia/foundation/e/ec/TheSwedishSupremeCourtsDecisionBUSvWikimediaFINAL-English_Translation.pdf|access-date=09-09-2016|quote=}}</ref>{{Rp|2-5}} Gumamit ang Kataas-taasang Hukuman ng Suwesya ng isang restriktibong pananaw ng kataliwasang ito sa karapatang-sipi.<ref name="Wikimedia Sweden decision"/>{{Rp|6}} Ipinasiya ng Hukuman na walang halagang pangkomersiyo ang database, para sa kapuwang nagpapatakbo nito o sa mga gumagamit ng database, at ang "halagang ito ay dapat na mapanatili sa mga manlilikha ng mga obra. Wala nang kaugnayan kung may layuning pangkomersiyo ang nagpapatakbo ng database."<ref name="Wikimedia Sweden decision"/>{{Rp|6}} Ibinalik ang kaso sa isang mababang hukuman upang malaman ang pinsalang may pananagutan ang Wikimedia Sweden sa ''Bildkonst Upphovsrätt i Sverige'' (BUS), isang ahensiya ng {{ILL|pangasiwaan ng kolektibong mga karapatan|en|Collective rights management}} na naglunsad ng demanda alang-alang sa mga alagad ng sining na kumakatawan sa kanila.<ref name="Wikimedia Sweden decision"/>{{Rp|2,7}} ==== Unggarya ==== Nakasaad sa Artikulo 68(1) ng batas sa karapatang-sipi ng Unggarya na maaaring gumawa at gamitin ang mga pagsasalarawan ng pinong sining, mga sining pang-arkitektura at sining na napapakinabangan (''applied arts'') na palagiang matatagpuan sa pampublikong lantad na mga lugar, nang walang pahintulot mula at remunerasyon sa mga manlilikha ng nasabing mga obra.<ref>{{cite web| url=https://www.sztnh.gov.hu/sites/default/files/szjt_lxxvi_1999_en_rev_1.pdf |title=Act LXXVI of 1999 on copyright |website=Hungarian Intellectual Property Office |year=2018 |access-date=Disyembre 3, 2022}}</ref> ===Mga bansang bahagi rati ng Unyong Sobyet=== Walang kalayaan sa panorama ang halos lahat ng mga bansang kabahagi ng dating [[Unyong Sobyet]], puwera na lamang sa tatlong mga bansa na kamakailang binago ang kanilang mga batas sa karapatang-sipi. Ang una ay [[Moldova]] noong Hulyo 2010, nang pinareho nila ang kanilang batas sa karapatang-sipi sa mga pamantayang EU.<ref>{{cite web|author1=Eugene Stuart|author2=Eduardo Fano|author3=Linda Scales|author4=Gerda Leonaviciene|author5=Anna Lazareva|title=Intellectual Property Law and Policy. Law approximation to EU standards in the Republic of Moldova|date=July 2010|publisher=IBF International Consulting, DMI, IRZ, Nomisma, INCOM, Institute of Public Policy|url=http://www.ncu.moldova.md/public/files/publication/armonizare/SLAG_IP_ENG.pdf|access-date=2015-06-29|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20150630171236/http://www.ncu.moldova.md/public/files/publication/armonizare/SLAG_IP_ENG.pdf|archive-date=2015-06-30}}</ref> Sinundan sila ng [[Armenya]] noong Abril 2013 kalakip ng isinapanahong [[:wikisource:Armenia. Law on Copyright and Related Rights|batas sa karapatang-sipi ng Armenya]].<ref>{{cite web|title=Legislation: National Assembly of RA|language=Armenian|publisher=parliament.am|url=http://www.parliament.am/legislation.php?sel=show&ID=4717|access-date=2015-06-28|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20150701073128/http://www.parliament.am/legislation.php?sel=show&ID=4717|archive-date=2015-07-01}}</ref> Bahagyang ipinasa ang tadhanang kalayaan sa panorama sa [[Rusya]] noong Oktubre 1, 2014; mula sa araw na iyon, maaring kumuha ang sinuman ng mga retrato ng mga gusali at hardin na makikita mula sa pampublikong mga lugar, ngunit hindi kasali rito ang mga lilok at iba pang mga likhang tatlong-dimensiyonal.<ref>{{cite web|title=О внесении изменений в части первую, вторую и четвертую Гражданского кодекса Российской Федерации и отдельные законодательные акты Российской Федерации. Статья 3, cтраница 2|language=Russian|work=[[State Duma]]|date=2014-03-05|url=http://pravo.gov.ru/proxy/ips/?docbody=&nd=102171743&rdk=&backlink=1|access-date=2015-06-29|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20150630234615/http://pravo.gov.ru/proxy/ips/?docbody=&nd=102171743&rdk=&backlink=1|archive-date=2015-06-30}}</ref> === Mga bansang kasapi ng OAPI === Limitado ang kalayaan sa panorama sa ilalim ng ''[[Organisation Africaine de la Propriété Intellectuelle]]'' (OAPI), na binubuo ng mga kasaping-bansa na [[Benin]], [[Burkina Faso]], [[Cameroon]], [[Republika ng Gitnang Aprika]], [[Chad]], [[Comoros]], [[Republika ng Congo|Congo]], [[Baybaying Garing]], [[Equatorial Guinea]], [[Gabon]], [[Guinea]], [[Guinea-Bissau]], [[Mali]], [[Mauritania]], [[Niger]], [[Senegal]], at [[Togo]]. Alinsunod sa ''Annex VII, Part I, Article 16'' ng Kasunduang Bangui, pinahihintulutan ang pamamahagi at pagpapakalat ng mga larawan ng arkitektura, pinong sining, retrato, o sining na napapakinabangan na palagiang matatagpuan sa pampublikong mga lugar, pero hindi sa mga layuning pangkomersiyo kapag naging pangunahing mga paksa ng mga larawan ang nabanggit na mga likha.<ref>{{cite web |url=https://www.sgg.cg/txts-droit-reg/oapi-accord-de-bangui-instituant-une-organisation-africaine-de-la-proprit-intellectuelle-acte-du-14-dcembre-2015.pdf |title=ORGANISATION AFRICAINE DE LA PROPRIETE INTELLECTUELLE (OAPI) – ACCORD DE BANGUI INSTITUANT UNE ORGANISATION AFRICAINE DE LA PROPRIETE INTELLECTUELLE, ACTE DU 14 DECEMBRE 2015 |p=153 |access-date=Enero 2, 2023 |lang=fr}}</ref> ==Tingnan din== * [[Copyleft]] * [[Malayang nilalaman]] * [[Potograpiya at batas]] * [[Pampublikong dominyo]] * [[Tatak-pangkalakal]] ==Talababa== {{notelist}} ==Mga sanggunian== {{Reflist|30em}} ==Panlabas na mga link== {{commons category|Freedom of panorama}} * [https://web.archive.org/web/20070912005656/http://www.asmp.org/commerce/legal/copyright/publicbldg.php Photographing public buildings], mula sa [[American Society of Media Photographers]]. * [https://web.archive.org/web/20071013151300/http://chicagoist.com/2005/02/17/millennium_park_photography_the_official_scoop.php Millennium Park Photography: The Official Scoop], ''The Chicagoist'', Pebrero 17, 2005. * MacPherson, L.: ''[http://www.sirimo.co.uk/media/UKPhotographersRights.pdf Photographer's Rights in the UK] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20090325212727/http://www.sirimo.co.uk/media/UKPhotographersRights.pdf |date=March 25, 2009}}''. * {{Cite journal |url=https://washington.academia.edu/BryceNewell/Papers/535200/Freedom_of_Panorama_A_Comparative_Look_at_International_Restrictions_on_Public_Photography |archive-url=https://archive.today/20121202073320/http://washington.academia.edu/BryceNewell/Papers/535200/Freedom_of_Panorama_A_Comparative_Look_at_International_Restrictions_on_Public_Photography |archive-date=Disyembre 2, 2012 |title=Freedom of Panorama: A Comparative Look at International Restrictions on Public Photography |first=Bryce Clayton |last=Newell |volume=44 |journal=Creighton Law Review |pages=405–427 |year=2011}}{{Dead link|date=Agosto 2021}} ;Ilang mga pahinang Wikimedia na tumatalakay sa kalayaan sa panorama *[[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2015-06-17/In focus|Wikipedia:Wikipedia Signpost/2015-06-17/In focus - ''The Signpost'' ng Wikipediang Ingles]] (hinggil sa usapin ng kalayaan sa panorama sa Europa) *[[c:Commons:Freedom of panorama|Freedom of panorama sa Wikimedia Commons]] *[[:meta:Freedom of Panorama in Europe in 2015|Freedom of Panorama in Europe in 2015 - Meta Wikimedia]] {{Authority control}} [[Kategorya:Batas sa karapatang-sipi]] [[Kategorya:Potograpiya]] 0bj9lkqbwmdv2m49q561do5nsfpe5ob 2165344 2165342 2025-06-18T14:15:31Z JWilz12345 77302 /* Pilipinas */ 2165344 wikitext text/x-wiki {{Good article}} {{hatnote|Para sa gabay tungkol sa paggamit ng mga larawan sa mga websayt ng Wikimedia sa ilalim ng mga tadhanang "kalayaan sa panorama", pakitingnan ang [[c:Commons:Freedom of panorama]].}} [[Talaksan:Image demonstrating freedom of panorama.jpg|thumb|Isang larawan na nagpapakita ng mga [[eskultura]] ni Sergej Alexander Dott, tinawag na ''Himmelsblumen'' at ginawa noong 2003, na matatagpuan malapit sa estasyong [[Gleisdreieck (Berlin U-Bahn)|Gleisdreieck]] ng [[Berlin U-Bahn|metro]] ng [[Berlin]], Alemanya. Angkop sa mga probisyon ng kalayaan sa panorama sa bansa ang paglathala nito sa pamamagitan ng malayang lisensiya.]] [[Talaksan:Two Statues Gugulethu Seven Memorial Redux.png|thumb|right|Walang kalayaan sa panorama sa [[Timog Aprika]], kaya kinakailangang sensurin ang estatwang ito dahil sakop ito ng mahigpit na kahulugan ng batas sa karapatang-sipi sa bansa.]] Ang '''kalayaan sa panorama''' ({{Langx|en|freedom of panorama}}, dinaglat na '''FoP''') ay isang tadhanang nakapaloob sa mga batas sa [[karapatang-sipi]] ng maraming mga hurisdiksiyon. Pinahihintulutan nito ang pagkuha ng mga [[retrato]] at [[video]] at paglikha ng ibang mga larawan (tulad ng mga [[pinta]]) ng mga [[gusali]] at kung minsan mga [[lilok]] at ibang mga gawang sining na palagiang matatagpuan sa isang [[pampublikong lugar]] nang hindi lumalabag sa anumang karapatang-sipi na maaaring manatili sa gayong mga gawa, at ang paglalathala ng gayong mga larawan.<ref name="seiler">Seiler, D.: ''[http://www.fotorecht.de/publikationen/hundertwasserhaus3.html Gebäudefotografie in der EU – Neues vom Hundertwasserhaus] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20070930160856/http://www.fotorecht.de/publikationen/hundertwasserhaus3.html |date=2007-09-30 }}'', in ''Photopresse'' 1/2 (2006), p.&nbsp;16. URL last accessed 2007-09-20.</ref><ref name=DulongDeRosnay>{{Cite journal|last=Rosnay|first=Mélanie Dulong de|last2=Langlais|first2=Pierre-Carl|date=2017-02-16|title=Public artworks and the freedom of panorama controversy: a case of Wikimedia influence|url=https://policyreview.info/articles/analysis/public-artworks-and-freedom-panorama-controversy-case-wikimedia-influence|journal=Internet Policy Review|volume=6|issue=1|issn=2197-6775|deadurl=no|archiveurl=https://web.archive.org/web/20180118012615/https://policyreview.info/articles/analysis/public-artworks-and-freedom-panorama-controversy-case-wikimedia-influence|archivedate=2018-01-18|df=}}</ref> Nililimitahan ng mga batas o kaso ng batas ng kalayaan sa panorama ang mga mayhawak ng karapatang-sipi sa paggawa ng ligal na hakbang dahil sa paglabag ng karapatang-sipi laban sa mga tagalikha o tagapamahagi ng gayong mga larawan. Isa itong kataliwasan o eksepsiyon sa karaniwang alituntunin na ang mayhawak ng karapatang-sipi ay may tanging karapatan sa pagbibigay ng kapangyarihan sa paglikha at pamamahagi ng mga [[hinangong likha]]. Hango ang parirala sa salitang [[Wikang Aleman|Aleman]] na ''{{lang|de|Panoramafreiheit}}'' ("kalayaan sa panorama" o "''panorama freedom''" sa Ingles). ==Kaligirang pangkasaysayan== Ipinagbawal nang husto ang potograpiya at ibang mga paraan ng pagsasalarawan ng pampublikong espasyo noong nakaraan, sa mga kadahilanang hindi kaugnay sa karapatan ng mga manlilikha ng pampublikong mga obra. Ipinagbawal ng Pransiya ang gayong mga gawain noong ika-19 na dantaon para sa pagtatanggol ng pribasidad. Sinimulang ipagbawal ng Italya ang pagsasalarawan ng mga pook arkeolohiko noong ika-18 dantaon, kahit na nasa pampublikong mga lugar ang mga pook na ito, bilang proteksiyon sa kanilang pamanang pangkalinangan.<ref name=DulongDeRosnay/> Nagsimula ang kaisipan ng kalayaan sa panorama noong ika-19 na dantaon sa Alemanya. Ipinakilala ng [[Kaharian ng Bavaria]] noong 1840 ang isang kahalintulad na eksepsyon para sa piktorikong mga paglalarawan ng "mga likha ng sining at arkitektura sa panlabas na mga anyo ng mga ito" sa pampublikong mga espasyo. Nilayon nitong bawasan ang kahigpitan ng bagong mga patakarang pangkarapatang-sipi sa [[Kumpederasyong Aleman]] na ipinagbawal ang mga pagpaparami o reproduksiyon, maliban sa "mekanikal na mga pagpaparami." Tumulad kalaunan ang ibang mga estadong bahagi ng kumpederasyon, at noong 1876 tuluyan nang ipinatupad ng parlamento ng Alemanya ang karapatang ligal na ito sa buong kumpederasyon.<ref name=DulongDeRosnay/> ==Mga likhang dalawang-dimensiyonal== Sa mga bansa sa mundo, iba-iba ang tiyak na saklaw ng pahintulot na ito para makalikha ng mga retrato ng pampublikong mga lugar nang hindi na kailangang mag-alala hinggil sa mga gawang naipagsasanggalang ng karapatang-sipi na nasa larawan.<ref name="seiler"/> Sa karamihan ng mga bansa, tumutukoy lamang ito sa mga larawan ng mga likhang tatlong-dimensiyonal<ref name="uk_2">Tingnan ang ''e.g.'' Lydiate.</ref> na palagiang nakapuwesto sa isang pampublikong lugar, ang karaniwang ibig sabihin ng "palagian" ay "para sa likas na tanang buhay ng gawa."<ref name="ch"/><ref name="dix">{{cite web|last=Dix|first=Bruno|url=http://www.rechtpraktisch.de/artikel.html?id=519|title=Christo und der verhüllte Reichstag|date=2002-02-21|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20020722213717/http://www.rechtpraktisch.de/artikel.html?id=519|archive-date=2002-07-22|access-date=2020-05-18}}</ref> Sa [[Suwisa]], pinapayagan ang pagkuha at paglathala ng mga larawan ng mga likhang dalawang-dimensiyonal tulad ng mga miyural (mga larawang nakapinta sa pader) o graffiti, ngunit ang gayong mga larawan ay hindi maaring gamitin para sa layuning kapareho sa mga orihinal.<ref name="ch"/> ==Pampublikong espasyo== Maraming mga batas ay may mailap na pagkakaiba ukol sa pampublikong espasyo (''public space'') at pampribadong ari-arian. Sa [[Austria]] walang kaugnayan sa pahintulot na kalayaan sa panorama ang kinaroroonan ng retratista ,<ref name="seiler"/> ngunit sa [[Alemanya]] ang gayong pahintulot ay kumakapit lamang kapag ang larawan ay kinunan mula sa pampublikong lupa, at walang karagdagang mga gamit tulad ng mga hagdan, platapormang pambuhat, eroplano, atbp.<ref name="de"/> Sa ilang pagkakataon, umaabot din ang saklaw ng pahintulot sa tunay na mga lupang pampribado, halimbawa ay ang pampribadong mga liwasan at kastilyo na mapapasukan ng publiko at walang kontroladong mga pasukan, subalit may katakdaan na maaaring humingi ang may-ari ng bayad para sa komersiyal na paggamit ng mga larawan.<ref>{{cite web|url=http://juris.bundesgerichtshof.de/cgi-bin/rechtsprechung/document.py?Gericht=bgh&Art=pm&Datum=2010&Sort=3&nr=54399&pos=0&anz=241|title=Decision of the German Federal Court in favour of the Stiftung Preußische Schlösser und Gärten, December 17, 2010|publisher=Juris.bundesgerichtshof.de|date=2010-12-17|access-date=2012-07-20|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20131014190054/http://juris.bundesgerichtshof.de/cgi-bin/rechtsprechung/document.py?Gericht=bgh&Art=pm&Datum=2010&Sort=3&nr=54399&pos=0&anz=241|archive-date=2013-10-14}}</ref> Sa maraming mga bansa sa [[Silangang Europa]], nililimitahan lamang ng mga batas sa karapatang-sipi ang pahintulot na ito sa hindi pangkomersiyo na paggamit ng mga larawan.<ref name="elst">Tingnan ang Rusya bilang halimbawa: {{cite book|last=Elst|first=Michiel|title=Copyright, Freedom of Speech, and Cultural Policy in the Russian Federation|page=432f|publisher=Martinus Nijhoff|location=Leiden/Boston|year=2005|isbn=90-04-14087-5}}</ref> Mayroon ding pandaigdigang mga pagkakaiba sa tiyak na kahulugan ng isang "pampublikong espasyo." Sa maraming mga bansa, kinabibilangan lamang nito ang mga espasyo sa labas (halimbawa, sa Alemanya),<ref name="de"/> habang kasama naman sa ilan sa ibang mga bansa ang espasyo sa loob tulad ng pampublikong mga museo (halimbawa, sa [[United Kingdom|Reyno Unido]]<ref name="uk"/> at [[Rusya]]).<ref name="ru">Elst p. 432, footnote 268. Tingnan din [http://www.consultant.ru/popular/gkrf4/ article 1276 of part IV of the Civil Code] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120607021156/http://www.consultant.ru/popular/gkrf4/|date=2012-06-07}} (in force as of January 1, 2008), na nagbibigay-linaw rito.</ref> ==Pandaigdigang mga kasunduan== Walang litaw na mga tuntunin hinggil sa kalayaan sa panorama sa alinman sa pandaigdigang mga kasunduan sa karapatang-sipi, tulad ng [[Kumbensiyong Berne]], [[Tratado sa Karapatang-sipi ng WIPO]], [[Unibersal na Kumbensiyon sa Karapatang-sipi]], at [[Kasunduang TRIPS]]. Gayunpaman, malimit na nagbibigay ang mga kasunduang ito ng isang [[tatlong-hakbang na pagsusulit]] (''three-step test'') bilang isang pangkalahatang takda na dapat pagbatayan laban sa pambansang mga tadhana sa kalayaan sa panorama, tulad ng ikalawang talata ng artikulo 10 ng Tratado ng WIPO, artikulo 13 ng TRIPS, at ikalawang talata ng artikulo 9 ng binagong Kumbensiyong Berne (bagaman para lamang sa pagpaparami).<ref>Reto M. Hilty at Sylvie Nérisson, ''Overview,'' sa: (ed.) na ito, ''Balancing Copyright,'' 2012, op. cit., mga pahinang 1–78, pahinang 24 f hinggil dito.</ref> May binanggit si [[Ralph Oman]], dating Direktor sa Karapatang-sipi (''Register of Copyrights'') ng [[Tanggapan sa Karapatang-sipi ng Estados Unidos]], tungkol sa isang pinagsamang pagsisikap ng [[Pandaigdigang Organisasyon sa Ari-ariang Intelektuwal]] at [[UNESCO]] noong dekada-1980 para sa isang ''Draft Model Copyright Law'', na kinabibilangan ng ilang mga simulain sa borador na nakatuon sa mga gawang pang-arkitektura. Nasa Simulaing WA7 ang tadhanang katulad ng kalayaan sa panorama: "Hindi kailangan ng pahintulot ng mga manlilikha ang pagpaparami ng panlabas na mga larawan ng arkitektura sa pamamagitan ng potograpiya, pelikula, pinta, lilok, drowing o mga kahalintulad na paraan kung para lamang ito sa pansariling layunin, o para sa layuning pangkomersiyo kapag nakatayo sa pampublikong kalye, daanan, liwasan o ibang mga lugar na karaniwang napupuntahan ng publiko ang mga gawang pang-arkitektura. Halo-halo ang mga puna hinggil dito: isang panukalang isali sa simulain ang mga larawan na kinunan mula sa himpapawid at satelayt, mga katanungan kung dapat bang isali ang panloob na arkitektura, at batikos dahil sa labis na pagsuko ng mga karapatan ng mga arkitekto sa publiko at hindi paglalaan ng kondisyon ng kabayaran sa pangkomersiyo na mga paggamit ng panlabas na mga larawan ng arkitektura. Hindi nakakuha ng sapat na pagsang-ayon ang mga panukalang ito, at ginawa ang simulaing hinggil sa panorama nang "walang mga pagbabago" ayon sa Komite ng mga Dalubhasa ng Pamahalaan.<ref>{{Cite report |url=https://www.copyright.gov/reports/architecture.pdf |title=THE REPORT OF THE REGISTER OF COPYRIGHTS ON WORKS OF ARCHITECTURE |publisher=US Copyright Office |location=Estados Unidos |date=Hunyo 19, 1989 |access-date=Mayo 30, 2025 |ISBN=0-8444-0653-8 |pages=148–155}}</ref> ==Katayuan sa iba-ibang mga bansa== Maraming mga bansa ang may kahalintulad na mga tadhanang nililimitahan ang saklaw ng batas sa karapatang-sipi upang malinaw na payagan ang mga retratong nagpapakita ng mga tanawin ng pampublikong mga lugar o tanawing kinunan mula sa pampublikong mga lugar. Ngunit magkaiba ang kahulugan ng mga bansa hinggil sa prinsipyo ng kalayaan sa panorama.<ref name="seiler"/> [[Talaksan:Freedom of Panorama world map.svg|thumb|none|650px|Katayuan ng kalayaan sa panorama sa buong daigdig para sa mga larawang ginagamit sa mga layuning pangkomersiyo.]] [[Talaksan:Tallest buildings 2022 whether or not FoP.png|thumb|none|650px|Nangungunang 11 pinakamatayog na mga gusali sa mundo noong 2022, at ang katayuan ng kalayaan sa panorama ng mga bansang kinaroroonan ng mga ito: [[Talaksan:SemiPD-icon.svg|30px]] – mayroong kalayaan sa panorama ([[Malaysia]], [[Tsina]], [[Taiwan]], [[Estados Unidos]]) [[Talaksan:Red copyright.svg|30px]] – walang kalayaan sa panorama ([[Saudi Arabia]], [[Timog Korea]], [[United Arab Emirates]])]] ===Pilipinas=== Nakasaad sa Seksiyon 172 ng Kodigo ng Ari-Ariang Intelektuwal ng Pilipinas (''Intellectual Property Code of the Philippines'' o Batas Republika Blg. 8293), nakapamagat na "''Literary and Artistic Works''", na isinasanggalang ang mga "likhang sining", tulad ng arkitektura at eskultura. Walang anumang tadhana ng kalayaan sa panorama sa Seksiyon 184 ("''Limitations on Copyright''") na nagtatala ng mga gawaing hindi itinuturing na paglabag sa karapatang-sipi ng mga gumawa o nagdisenyo ng mga gusali, eskultura, atbp. mga obra, ngunit nagbibigay ang tadhanang (d) ng kataliwasan sa karapatang-sipi kung ang reproduksiyon ng "mga gawang pampanitikan, pansiyentipiko, at pansining" ay "bilang bahagi ng pag-ulat ng kasalukuyang mga kaganapan sa pamamagitan ng potograpiya, , o pamamahayag hanggang sa kinakailangang saklaw para sa layuning ito." Ang tadhanang (e) naman ay nagbibigay ng tadhanang [[patas na paggamit]] sa pagsasali ng isang gawa sa "isang publikasyon, brodkast, o ibang uri ng komunikasyon sa madla," kung para lamang sa layunin ng pagtuturo.<ref name=PHIpo>{{cite web |url=https://drive.google.com/file/d/0B2or2OrWYpIfN3BnNVNILUFjUmM/view?ts=58057027 |accessdate=3 Hunyo 2020 |title=Intellectual Property Code of the Philippines (Republic Act No. 8293) (2015 Edition) |publisher=Intellectual Property Office of the Philippines}}</ref> Kapuwang hindi malaya para sa [[Wikimedia Commons]], ang imbakan ng mga talaksang (''files'') nasa malayang mga lisensiya o pampublikong dominyo, tulad ng mga retratong ginagamit sa [[Wikipedia]]. Nakasanayan na ng pamunuan nito na [[c:Category:Philippine FOP cases/deleted|magbura]] ng mga retrato ng bagong mga estruktura at pampublikong sining sa bansa, tulad ng mga gusali, lilok, bantayog, at memoryal.{{efn|''Halimbawang mga patunay sa mga pagbura:'' ganap na bagong mga estruktura - [[c:Commons:Deletion requests/Files in Category:SM Mall of Asia|SM Mall of Asia]]; mga estrukturang nilikha o ginawa ng mga alagad ng sining na maaring buhay pa o pumanaw na ngunit hindi pa umaabot sa 50 taon ang nakararaan mula nang sila'y pumanaw - [[c:Commons:Deletion requests/Files in Category:SAF 44 Mamasapano clash (Special Action Force Monument, Angeles City, Pampanga)|Bantayog ng SAF 44 sa Angeles]] at [[c:Commons:Deletion requests/Files in Category:Leyte Landing Memorial|Bantayog ng Paglapag sa Leyte]].}} Ito ay dahil hindi pinapayagan sa Wikimedia Commons ang mga talaksang naaangkop lamang sa tadhanang patas na paggamit. ===Ibang bahagi ng Timog-silangang Asya=== [[Talaksan:Freedom of panorama in Southeast Asia.svg|thumb|350px|Katayuan ng kalayaan sa panorama sa Timog-silangang Asya]] ====Biyetnam==== Walang ganap na kalayaan sa panorama sa Biyetnam. Ayon sa Artikulo 25(h) ng kanilang bagong-amyendang batas sa karapatang-sipi ng Biyetnam (2022), maari ang potograpiya at pagsasahimpapawid sa telebisyon ng mga obrang hinulma, arkitektura, at obrang napapakinabangan na nakadispley sa publiko, "para sa layon ng pagpapakita o pagprisinta ng mga larawan ng mga obrang ito, hindi sa layuning pangkomersiyo."<ref>{{cite web|url=https://thuvienphapluat.vn/van-ban/So-huu-tri-tue/Luat-So-huu-tri-tue-sua-doi-2022-458435.aspx?v=d |title=Luật Sở hữu trí tuệ sửa đổi 2022 |access-date=Oktubre 14, 2022}}</ref> ====Brunei==== Nakalahad sa Seksiyon 66 ng batas sa karapatang-sipi ng Brunei ang kanilang kalayaan sa panorama, na pinahihintulutan ang pagsasalarawan ng mga likhang gusali, lilok, modelo ng mga gusali, at obra ng masining na pagkakagawa sa pampublikong mga lugar, sa pamamagitan ng pagguhit, potograpiya, sinematograpiya, at pagsasahimpapawid sa telebisyon.<ref>{{cite web|url=https://wipolex-res.wipo.int/edocs/lexdocs/laws/en/bn/bn002en.pdf |title=Emergency (Copyright) Order, 1999 |author=Brunei |website=WIPO Lex |access-date=Mayo 23, 2021}}</ref> ====Cambodia==== Sa Cambodia, nakasaad sa Artikulo 25 ang limitadong kalayaan sa panorama. Pinapayagan lamang ang tadhanang ito kung ang pagpaparami ng obrang grapiko o hinulma (mga lilok) sa pampublikong lugar ay hindi pangunahing paksa ng sumunod na reproduksiyon, tulad ng mga retrato. Kapag naging pangunahing paksa ng sumunod na pagpaparami ang pampublikong mga obra, hindi ito maaaring gamitin sa anumang layunin maliban lamang sa pansarili (pampamilya at pangkaibigan) na paggamit at sa mga layuning pang-edukasyon na hindi nakikinabang (''non-profit educational purposes'').<ref>{{cite web|url=https://wipolex-res.wipo.int/edocs/lexdocs/laws/en/kh/kh003en.pdf |title=Law on Copyright and Related Rights |year=2003 |author=Cambodia |access-date=Mayo 23, 2021 |website=WIPO Lex}}</ref> ====Indonesya==== Walang tiyak na pagbanggit ng kalayaan sa panorama sa [[batas sa karapatang-sipi ng Indonesya]], bagaman umiiral ang isang kahalintulad subalit limitadong tadhana sa Artikulo 15 na pinagkakalooban ang mga may-ari ng obra, kabilang na ang arkitektura at lilok, ang karapatan na magsagawa ng pampublikong displey, sa paraang paglalathala man o pagpaparami sa isang katalogo. Nagbibigay naman ang Artikulo 43(d) ng pahintulot para sa pamamahagi ng mga nilalamang isinasanggalang ng karapatang-sipi sa teknolohiyang pang-impormasyon at midyang pangkomunikasyon, kung ang mga nabanggit na midyum ng pamamahagi ay "hindi komersiyal at/o walang halaga para sa Manlilikha o kaugnay na mga partido."<ref>{{cite web |url=https://wipolex-res.wipo.int/edocs/lexdocs/laws/en/id/id064en.pdf |title=Law of the Republic of Indonesia No. 28 of 2014 on Copyright |author=Indonesia |access-date=Mayo 12, 2021 |website=WIPO Lex}}</ref> ====Laos==== Walang kalayaan sa panorama sa Laos, ngunit may kahalintulad na probisyon sa Artikulo 115 ang kanilang batas sa karapatang-sipi, subalit nakapamagat na "''Acts Consistent with Fair Use''" ang artikulo. Nakasaad sa pangatlong sugnay ng artikulo na maaaring isipi sa pamamagitan ng potograpiya at sinematograpita ang mga obrang niyari na at nakadispley sa publiko, tulad ng pinong sining, arkitektura, at nalalapat na sining, kung ang mga obrang ito ay hindi paksa ng pagpaparami. Pinapayagan din sa artikulo ang pagpaparami ng mga obra para sa layunin ng pag-uulat ng kasalukuyang mga kaganapan, subalit hanggang sa layuning paghahatid ng balita't impormasyon lamang.<ref>{{cite web|url=https://sblaw.vn/wp-content/uploads/2018/07/Law-on-Intellectual-Property-Amended-2017-ENG-ProofreadCLEAN.pdf |title=Law on Intellectual Property |author=Lao People's Democratic Republic |access-date=Mayo 23, 2021 |website=SB Law}}</ref> ====Malaysia==== {{multiple image | align = right | image1 = Petronas Towers, Kuala Lumpur.jpg | image2 = Kota Kinabalu City Centre 0001.jpg | footer = ''Kaliwa:'' [[Toreng Petronas]] na dinisenyo ni arkitekto [[César Pelli]]. ''Kanan:'' Estatwa ng Merlin sa [[Kota Kinabalu]] }} Tinitiyak ng [[batas sa karapatang-sipi ng Malaysia]] ang kalayaan sa panorama sa pampublikong mga lugar. Nakasaad sa Seksiyon 13(2)(d) na hindi paglabag sa karapatang-sipi ang pagpaparami o pamamahagi ng mga kopya ng anumang obra na palagiang nakatayo sa isang pampublikong lugar. Tinutukoy ng Seksiyon 3 ang "mga likhang sining" bilang anumang gawang grapiko, retrato, lilok, kolyahe (''collage''), at gawa ng arkitektura o masining na artesaniya. Hindi kasama sa natatanging tadhanang ito ang mga disenyong plano ng mga [[integradong sirkito]].<ref>{{cite web|title=COPYRIGHT ACT 1987 (as at 30 June 2022) |url=https://www.myipo.gov.my/wp-content/uploads/2025/02/Lampiran-A1-ENG-Akta-Hak-Cipta-setakat-22-Jun-2023.pdf |website=The Official Portal of Intellectual Property Corporation of Malaysia |accessdate=Hunyo 11, 2025}}</ref> ====Singapore==== [[Talaksan:Merlion - 2013.04 - panoramio.jpg|thumb|left|Ang rebultong [[Merlion]] sa harap, obra ni Lim Nang Seng (namatay 1987) noong 1972. Sa likod naman ang [[Marina Bay Sands]], obra ni arkitekto [[Moshe Safdie]] noong 2010.]] Tinitiyak ng batas sa karapatang-sipi ng Singapore ang sapat na kalayaan sa panorama sa nasabing bansa, sa ilalim ng Seksiyon 265. Pinahihintulutan ang paglikha at paglalathala ng mga larawan ng mga gusali, modelo ng gusali, lilok, at masining na pagkakagawa na palagiang makikita sa isang pampublikong lugar, kung ginawa ang mga larawang ito noon o pagkaraan ng ika-10 ng Abril 1987.<ref>{{cite web|url=https://sso.agc.gov.sg/Act/CA2021?ProvIds=P15-#pr265- |title=PART 5 PERMITTED USES OF COPYRIGHT WORKS AND PROTECTED PERFORMANCES |website=Singapore Statutes Online |access-date=Nobyembre 16, 2024}}</ref> ====Thailand==== Itinatalakay ang kalayaan sa panorama sa mga Seksiyon 37–39 ng batas sa karapatang-sipi ng Thailand. Pinapayagan ng mga Seksiyon 37 at 38 ang mga representasyon ng mga obra sa pampublikong mga lugar at arkitektura sa pamamagitan ng "drowing, pinta, konstruksiyon, klitse, moldura, paglililok, litograpiya, potograpiya, sinematograpiya, at pamamahayag ng video", habang pinapayagan ng Seksiyon 39 ang panlarawan at pangvideo na mga representasyon ng "isang likha kung saang bahagi ang isang masining na obra."<ref>{{cite web |url=https://www.wipo.int/wipolex/en/legislation/details/19877 |title=Copyright Act B.E. 2537 (1994) (as amended up to Copyright Act B.E. 2561 (2018)) |author=Thailand |website=WIPO Lex |access-date=Hunyo 10, 2025}}</ref> ===Alherya=== Nagbibigay ng eksepsiyong kalayaan sa panorama ang ''Ordinansa Blg. 03-05 ng ika-19 Hulyo 2003 hinggil sa Karapatang-sipi at Kaugnay na mga Karapatan''. Sa ilalim ng Artikulo 50 ng nasabing batas, pinahihintulutang magparami ng mga larawan ng mga gawang pang-arkitektura, pampinong sining, pang-nalalapat na sining, at pampotograpiya na palagiang matatagpuan sa pampublikong mga lugar, maliban sa mga obra na matatagpuan sa mga galeriya, museo, at natukoy na mga sityong pangkultura at pangkalikasan ("''classified cultural and natural sites''").<ref>{{cite web |url=https://www.joradp.dz/FTP/jo-francais/2003/F2003044.pdf |title=Ordonnance n°03-05 du 19 Juillet 2003, relative aux droits d'auteur et aux droits |language=fr |work=Journal Officiel de la Republique Algerienne Democratique et Populaire |access-date=Marso 12, 2025 |page=8}}</ref> ===Australya=== [[Talaksan:Sydney Opera House 2 (30595141941).jpg|thumb|[[Sydney Opera House]], na dinisenyo ng arkitektong Dinamarkes na si [[Jørn Utzon]]]] Sa [[Australya]], tinatalakay ang kalayaan sa panorama sa pederal na ''[[Batas sa karapatang-sipi ng Australya|Copyright Act 1968]]'', mga Seksiyon 65 hanggang 68. Inilalaan ng Seksiyon 65: "Ang karapatang-sipi sa isang gawa ... na matatagpuan sa isang pampublikong lugar, o sa mga premisang bukas sa publiko, ay hindi nilalabagan ng paglikha ng isang pinta, drowing, klitse (''engraving''), o retrato ng gawa o ang pagsasali ng gawa sa isang sinematograpong pelikula o sa isang brodkast pantelebisyon, maliban kung pansamantala lamang (ang kinaroroonan nito)." Kumakapit ito sa anumang "masining na gawa" na binigyang-kahulugan sa talatang (c) ng bahaging 10: isang "obra ng masining na pagkakagawa" (pero hindi isang ''circuit layout'').<ref name="AU">{{Cite Legislation AU|Cth|act|ca1968133|Copyright Act 1968}}</ref> Nagbibigay ang Seksiyon 66 ng Batas ang hindi pagsasali sa paglabag sa karapatang-sipi ang mga retrato at larawan ng mga gusali at modelo ng mga gusali.<ref name="AU" /> Walang karapatang sumipi ng mga obrang hindi saklaw ng mga probisyong ito. Nangangahulugan itong maaring makalabang sa karapatang-sipi ang pagpaparami ng mga larawan ng "[[sining sa kalye]]".<ref name="G124v01">{{cite web|url=http://www.copyright.org.au/acc_prod/AsiCommon/Controls/BSA/Downloader.aspx?iDocumentStorageKey=62a2e433-4cab-4d6f-8dd2-dc4af24277e7&iFileTypeCode=PDF&iFileName=Street%20Art%20&%20Copyright|title=Street Art & Copyright|publisher=[[Australian Copyright Council]]|work=Information Sheet G124v01|date=Setyembre 2014|access-date=2016-05-08|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20160322193002/http://www.copyright.org.au/acc_prod/AsiCommon/Controls/BSA/Downloader.aspx?iDocumentStorageKey=62a2e433-4cab-4d6f-8dd2-dc4af24277e7&iFileTypeCode=PDF&iFileName=Street%20Art%20&%20Copyright|archive-date=2016-03-22}}</ref><ref>{{cite web|title=Street photographer's rights|url=http://www.artslaw.com.au/info-sheets/info-sheet/street-photographers-rights/|website=Arts Law Information Sheet|publisher=Arts Law Centre of Australia|access-date=2016-05-08|archive-url=https://web.archive.org/web/20140630101936/http://www.artslaw.com.au/info-sheets/info-sheet/street-photographers-rights/|archive-date=2014-06-30|url-status=live}}</ref><ref>{{cite web|title=Photographers & Copyright|edition=17|url=http://www.copyright.org.au/admin/cms-acc1/_images/732757805533a4bbed9e2a.pdf|publisher=Australian Copyright Council|access-date=2014-10-28|archive-url=https://web.archive.org/web/20140702180313/http://www.copyright.org.au/admin/cms-acc1/_images/732757805533a4bbed9e2a.pdf|archive-date=2014-07-02|url-status=live|page=7|date=Enero 2014|quote=''You will generally need permission to photograph other public art, such as murals.''}}</ref> ===Bagong Silandiya=== Ang ''Copyright Act (1994)'' ng [[New Zealand|Bagong Silandiya]] ay nagbibigay ng mga pagkakapuwera para sa malayang pamamahagi ng mga retrato ng ilang mga likha gaya ng mga lilok, ngunit hindi nagbibigay ng mga pagkakapuwera para sa mga obrang grapiko tulad ng mga miyural at sining sa kalye, kahit na nasa pampublikong mga espasyo ang mga ito. Nagngangahulugan ito na kailangang kumuha ng pahintulot mula sa mga arteista o tagahawak ng karapatang-sipi para makapagkuha ng mga retrato ng gayong mga likha nang malaya para sa mga layuning pamamahagi, lalo na kung may komersiyal na pakay. Subalit binabalewala ang restriksiyon na ito, patunay rito ang patuloy na pamamahagi ng gayong mga retrato sa [[hatirang pangmadla]] at ang paggamit ng mga ''marketing company'' ng mga obrang grapiko bilang likurang mga elemento sa kanilang mga patalastas.<ref>{{cite web |url=https://theconversation.com/yes-street-art-is-on-public-display-but-that-doesnt-mean-we-should-share-it-without-credit-132000 |title=Yes, street art is on public display — but that doesn’t mean we should share it without credit |last1=Dickison |first1=Mike |last2=White |first2=Bruce |date=Hulyo 9, 2020 |website=The Conversation |access-date=Marso 18, 2021}}</ref> Kamakailan lamang, noong 2019, inihayag ng arteistang si Xoë Hall ang kaniyang pagkadismaya sa paggamit ng [[Whitcoulls]] ng mga larawan ng kaniyang miyural sa [[Wellington]] sa kanilang mga kalendaryo, at iminungkahi ang kapuwa niyang mga miyuralista sa bansa na "magkaroon ng kontrata para sa bawat dingding na kanilang ipinipinta at isinasaad kung sino ang nagmamay-ari ng karapatang-sipi, at isali ito sa miyural kalakip ng pangalan ng arteista."<ref>{{cite news |url=https://www.rnz.co.nz/news/national/406415/artist-xoe-hall-outraged-over-work-featured-on-calendar-s-cover |title=Artist Xoë Hall outraged over work featured on calendar's cover |last=Cook |first=Charlotte |date=Disyembre 30, 2019 |access-date=Marso 18, 2021 |work=[[Radio New Zealand]]}}</ref> ===Brasil=== [[Talaksan:Minha Janela, Cristo Redendor.JPG|thumb|Hinggil sa kaso ng tanyag na rebultong [[Kristo ang Tagapagtubos]], sinabi ni Abogado Frullani Lopes na "bagaman pribado ang pag-aari ng lugar na kinatatayuan nito, hindi hinahadlang ang pampublikong pagpasok, at hindi maipagwawalang-bahala na bahagi ito ng tanawin ng [[Rio de Janeiro]]. Sa gayong pananaw, ang lugar na kinatatayuan nito ay dapat na ituring na pampublikong lugar."<ref>{{cite web |language=pt |url=https://www.conjur.com.br/2014-ago-23/marcelo-lopes-representacao-cristo-redentor-filme-nao-vetada |title=Representação do Cristo Redentor em filme não pode ser vetada |date=23 Agosto 2014 |author=Marcelo Frullani Lopes|quote=apesar de a área ser de propriedade privada, o acesso público ao local não é restrito. Não se pode ignorar, também, que o Cristo Redentor integra a paisagem do Rio de Janeiro. Por esse ponto de vista, o local em que a obra se encontra deve ser considerado logradouro público para fins de aplicação desse dispositivo.}}</ref>]] Pinahihintulutan sa Artikulo 48 ng [https://web.archive.org/web/20110604224823/http://www.wipo.int/wipolex/en/text.jsp?file_id=125392 batas sa karapatang-sipi ng Brazil] (Blg. 9.610 / Pebrero 19, 1998) ang malayang pagpinta, potograpiya, at paggawa ng video ng anumang gawa na palagiang nakapuwesto sa isang pampublikong lugar, sa kabila ng pagiging protektado ng karapatang-sipi ang gayong mga gawa.<ref>{{cite web|title=LEI Nº 9.610, DE 19 DE FEVEREIRO DE 1998.|url=https://www.planalto.gov.br/ccivil_03/leis/L9610.htm|website=Presidência da República|accessdate=2016-10-29|archiveurl=https://web.archive.org/web/20161028220538/http://www.planalto.gov.br/ccivil_03/leis/l9610.htm|archivedate=2016-10-28|language=pt|quote=Art. 48. As obras situadas permanentemente em logradouros públicos podem ser representadas livremente, por meio de pinturas, desenhos, fotografias e procedimentos audiovisuais.}}</ref><ref>{{cite web|title=Law No. 9610 of February 19, 1998, on Copyright and Neighboring Rights|url=http://www.wipo.int/edocs/lexdocs/laws/en/br/br002en.pdf|website=World Intellectual Property Organization|accessdate=2016-10-29|archiveurl=https://web.archive.org/web/20160408030416/http://www.wipo.int/edocs/lexdocs/laws/en/br/br002en.pdf|archivedate=2016-04-08|page=12|language=en|format=PDF|date=1998-02-19|quote=48. Works permanently located in public places may be freely represented by painting, drawing, photography and audiovisual processes.}}</ref> Ang tadhanang ito ay itinuturing na nagbibigay ng katamtamang malawak na kalayaan sa panorama.<ref>{{cite journal|last1=Newell|first1=Bryce Clayton|title=Freedom of Panorama: A Comparative Look at International Restrictions on Public Photography|journal=Creighton Law Review|date=2011|volume=44|pages=421|url=http://hdl.handle.net/10504/40711|accessdate=2016-10-29|language=en|issn=0011-1155|quote=Brazilian copyright law provides very broad panorama freedom. Indeed, Article 48 of Law No. 9610 of February 19, 1998, on Copyright and Neighboring Rights provides}}</ref> ===Canada=== Isinasaad ng Seksiyon 32.2(1) ng Batas sa Karapatang-sipi (Canada) ang mga sumusunod: {{quote|Hindi lumalabag sa karapatang-sipi (''It is not an infringement of copyright'') {{block indent|(b) ang sinumang nagpaparami, sa isang pinta, drowing, klitse, retrato, o gawang sinematograpiko (''for any person to reproduce, in a painting, drawing, engraving, photograph or cinematographic work'') {{block indent|(i) ng isang gawang pang-arkitektura, sa kondisyong hindi sa kalikasan ng isang drowing o planong pang-arkitektura ang sipi, o (''an architectural work, provided the copy is not in the nature of an architectural drawing or plan, or'')}} {{block indent|(ii) isang lilok o likha ng masining na pagkakagawa o isang hulma o modelo ng isang lilok o likha ng masining na pagkakagawa, na palagiang matatagpuan sa isang pampublikong lugar o gusali; (''a sculpture or work of artistic craftsmanship or a cast or model of a sculpture or work of artistic craftsmanship, that is permanently situated in a public place or building;'')}}}}}} Inilalaan din ng Batas sa Karapatang-sipi ang tiyak na proteksiyon para sa nagkataong pagsasali ng isa pang gawa na makikita sa likod ng isang retrato (halimbawa, isang gusali sa malayuang dako ng isang retrato). Hindi lumalabag sa karapatang-sipi ang mga retratong kasali ang gayong mga gawa nang "nagkataon at hindi sinadya." ===Côte d'Ivoire=== Hindi kinikilala sa [[Côte d'Ivoire]] (o Baybaying Garing) ang kalayaan sa panorama. Batay sa Artikulo 27 ng ''Batas Blg. 2016-555 ng ika-26 ng Hulyo 2016'', pinahihintulutang magparami ng mga larawan ng nagawa nang mga gawang pang-arkitektura, mga gawang panlilok, at mga grapikong sining, ngunit alinsunod sa sumusunod na mga kondisyon: #Pagpaparami ng nabanggit na mga gawa sa pamamagitan ng mga lathalain, midyang awdiyo-biswal, o Internet, para lamang sa layunin ng pagpapalaganap ng impormasyon. #Pagpaparami ng mga larawan ng mga obra na inilaan upang lumabas sa mga katalogo ng mga pagbebenta ng mga obra sa loob ng bansa sa ligal na paraan, para lamang sa layuning ilarawan ang nabanggit na mga obra. #Pagpaparami ng nabanggit na mga gawa sa pamamagitan ng midyang awdiyo-biswal kung palagiang matatagpuan sa mga pampublikong espasyo ang nabanggit na mga gawa, subalit sa paraang nagkataon lamang ang pagpapakita ng mga gawa sa mga larawan. Dagdag ng probisyon: "Anumang paggamit ng nabanggit na mga pagpaparami sa artikulong ito na may layuning kumita ay napapailalim sa paunang pahintulot mula sa manlilikha."<ref>{{cite web |url=https://culture.gouv.ci/wp-content/uploads/2023/06/Loi-n%C2%B0-2016-555-du-26-JUIL.-2016-DROIT-DAUTEUR-ET-DV.pdf |title=loi n° 2016-555 du 26 juillet 2016 - relative au droit d'auteur et aux droits voisins |website=Ministère de la Culture et de la Francophonie |access-date=Marso 8, 2025 |language=fr}}</ref> ===Demokratikong Republika ng Konggo=== Labis na limitado ang kalayaan sa panorama na nakapaloob sa batas sa karapatang-sipi ng [[Demokratikong Republika ng Konggo]] na ipinasa noong 1986. Pinahihintulutan lamang ng Artikulo 28 ang potograpiya, sinematograpiya, at pagpapalabas sa telebisyon ng mga gawang pang-arkitektura, subalit maaari lamang gamitin sa ligal na paraan ang mga retrato sa mga pahayagan, diyornal, at batayang aklat na pampaaralan. Tumatalakay naman ang Artikulo 29 sa "pampigurang mga gawang sining na habambuhay na matatagpuan sa pampublikong lugar," datapwat maaari lamang ilarawan ang mga gawang ito sa mga pelikula at palabas sa telebisyon.<ref>{{cite web |url=https://wipolex-res.wipo.int/edocs/lexdocs/laws/en/cd/cd005en.pdf |title=Ordinance-Law No. 86-033 of April 5, 1986 on the Protection of Copyright and Neighboring Rights |author=Democratic Republic of the Congo |website=WIPO Lex |access-date=Mayo 12, 2021}}</ref> ===Estados Unidos=== Isinasanggalang ng karapatang-sipi ang mga gusali sa Estados Unidos na itinayo mula noong ika-1 ng Disyembre, 1990 hanggang sa kasalukuyan, pati ang mga gusaling buhat sa mga disenyong natapos bago mag-ika-1 ng Disyembre, 1990 pero itinayo sa pagitan ng ika-30 ng Nobyembre, 1990 at ika-31 ng Disyembre, 2002.<ref>{{cite web |url=https://guides.library.cornell.edu/copyright/publicdomain |title=Copyright Services: Copyright Term and the Public Domain |website=Cornell University Library |access-date=Abril 6, 2025}}</ref> Gayunpaman, taglay ng [[batas sa karapatang-sipi ng Estados Unidos]] ang sumusunod na tadhana, na ipinatupad ng ''Architectural Works Copyright Protection Act (AWCPA)'' ng 1990: {{quote|Hindi kasama sa karapatang-sipi ng isang nakatayo nang gawang pang-arkitektura ang karapatang hadlangan ang paggawa, pamamahagi, o pagpapakita sa publiko ng mga larawan, pinta, retrato, o iba pang malarawang mga representasyon ng gawa, kung ang gusali na kumakatawan sa nasabing gawa ay matatagpuan sa pampublikong lugar o karaniwang makikita mula rito.|[[:wikisource:United States Code/Title 17/Chapter 1/Section 120|17 U.S.&nbsp;Code §&nbsp;120(a)]]<ref>{{cite web|title=17 U.S. Code § 120 - Scope of exclusive rights in architectural works|url=https://www.law.cornell.edu/uscode/text/17/120|access-date=2016-04-04|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20160419101318/https://www.law.cornell.edu/uscode/text/17/120|archive-date=2016-04-19}}</ref>}} ====Batayan at kahulugan==== {{multiple image | align = right | direction = vertical | total_width = 250 | image1 = NYC, WTC.jpg | caption1 = ''[[One World Trade Center]]'' sa [[Lungsod ng New York]], na natapos noong 2013. Gawa ni [[David Childs]] ng [[SOM (kompanyang pang-arkitektura)|Skidmore, Owings & Merrill LLP]]. | image2 = Walt Disney Concert Hall 2013.jpg | caption2 = ''[[Bulwagang Konsiyerto ng Walt Disney]]'' sa [[Los Angeles]], gawa ni [[Frank Gehry]] at natapos noong 2003. | image3 = Milwaukee Art Museum 18.jpg | caption3 = ''Pabilyong Quadracci'' na matatagpuan sa [[Museo ng Sining ng Milwaukee]]. Gawa ni [[Santiago Calatrava]] at natapos noong 2001. }} Ipinalagay ng Ulat Komite Blg. 101-735 ng [[Kapulungan ng mga Kinatawan ng Estados Unidos]] na hindi lumalabag ang tadhanang ito sa pagtalima ng bansa sa Kumbensiyong Berne at binigyang-diin nito na nagbibigay ng kawangis na mga karapatan ang ilan sa iba pang mga bansang lumagda sa kasunduan. Tinanggihan ang mungkahi mula sa {{ILL|Surian ng Amerika sa mga Arkitekto|en|American Institute of Architects}} (AIA) na higpitan ang paglikha ng mga larawan na nilayong "isulong ang hindi pinahihintulutang disenyo at pagtatayo ng isang kahalintulad na gawang pang-arkitektura"; tumutol ang mga pangkat ng mga retratista tulad ng [[Samahan ng Amerika sa mga Retratistang Pangmagasin]] (ASMP) sa panukala ng AIA na kanilang iginiit na maaaring "makasagabal sa masining at hindi mapagkompitensiyang pagsusuri ng mga gawang pang-arkitektura, gayon din sa kakayahan ng mga retratista na isulong ang kanilang kabuhayan."<ref>{{cite web |url=https://www.copyright.gov/reports/copyright-amendments-act-of-1990.pdf |title=Copyright Amendments Act of 1990 – Report 101-735 |website=U.S. Copyright Office |access-date=Hulyo 28, 2024}}</ref> Binanggit ni Zimand (2024) ang isa pang mungkahi mula kay David Daileda, isang kinatawan ng AIA, upang pahintulutan lamang ang mga larawan sa mga kasong "hindi pangunahing paksa ang mga gawang pang-arkitektura" sa mga larawan; tinanggihan din ng kanilang tagapagbatas ang mungkahing ito na hinango sa mga batas sa Pransiya.<ref name=Zimand>{{cite journal |last=Zimand |first=Margalit |url=https://journals.library.columbia.edu/index.php/lawandarts/article/view/12495/6180 |title=Deconstructing the Blueprint for Infringement: Remedying Flawed Interpretations of the § 120(a) Exception to Architecture Copyrights |volume=47 |issue=1 |year=2024 |pages=151–152 |journal=The Columbia Journal of Law & the Arts |access-date=Agosto 23, 2024 |doi=10.52214/jla.v47i1.12495|doi-access=free }}</ref> Ang kahulugan ng "gawang pang-arkitektura" sa kalagayang ito ay isang gusali,<ref>{{cite web|title=17 U.S. Code § 101|url=https://www.law.cornell.edu/uscode/text/17/101|access-date=2016-04-08|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20160430034315/https://www.law.cornell.edu/uscode/text/17/101|archive-date=2016-04-30}}</ref> na binigyang-kahulugan bilang "mga estrukturang matitirhan ng tao na nilayong maging palagian at hindi nagagalaw (''permanent and stationary''), tulad ng mga bahay at gusaling pang-opisina, at ibang palagian at nakapirme na mga estrukturang idinisenyo para matutuluyan ng mga tao, kabilang na ang, ngunit hindi limitado sa, mga simbahan, museo, mirador (''gazebo''), at pabilyon ng hardin."<ref>{{cite web|title=37 CFR 202.11(b)|url=https://www.law.cornell.edu/cfr/text/37/202.11|access-date=2016-04-08|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20160307212357/https://www.law.cornell.edu/cfr/text/37/202.11|archive-date=2016-03-07}}</ref> ====Ibang mga gawa==== Gayunpaman, hindi saklaw ng kalayaan sa panorama sa Estados Unidos ang ibang mga obra na naipagsasanggalang ng karapatang-sipi, tulad ng mga lilok. Maaring maging paglabag sa karapatang-sipi ng manlilikha ng isang obra kapag ginamit ang mga retrato ng kaniyang gawa sa layuning pangkomersiyo. Ipinaliwanag ni Charlie Damschen, abogado mula sa Hamilton IP Law sa [[Iowa]], na hawak pa rin ng manlilikha ang karapatang-sipi sa isang likhang sining kahit na ginawa ito upang maitayo sa pampublikong mga lugar. Malimit na pag-usapan ang usaping ito dahil sa dumaraming mga paggamit ng isinanggalang na mga sining sa [[hatirang pangmadla]] at midyang digital. Gayunpaman, umiiral ang batayan na [[patas na paggamit]] na nagpapahintulot sa "binagong" mga paggamit (o ''transformative uses'') ng protektadong mga gawa, tulad ng komentaryo, pagsusuri, balita, at parodya. Subalit kung pinarami ang gawa sa pamamagitan ng potograpiya o videograpiya at ginawa ang pagpaparaming ito na may layuning kumita, hindi na ito sakop ng depensang patas na paggamit.<ref>{{cite news |url=https://www.desmoinesregister.com/story/money/business/2019/08/26/des-moines-artist-sues-hy-vee-using-his-mural-super-bowl-ad-copyright-infringement-hyvee-commercial/2008639001/ |title=Who owns public art? Des Moines artist sues Hy-Vee for using his mural in Super Bowl ad |last=Ta |first=Linh |date=Agosto 25, 2019 |access-date=Nobyembre 27, 2023 |work=Des Moines Register}}</ref> Isinasanggalang ng karapatang-sipi ang ilang mga bantayog na matatagpuan sa ''National Mall'' sa [[Washington, D.C.]], at nangangailangan ng mga retratista na humingi ng pahintulot mula sa mga manlilikha o tagapangalaga ng mga bantayog para kumita sila sa kanilang mga larawan. Ayon sa {{ILL|Palingkuran ng Pambansang Liwasan|en|National Park Service}}, kabilang sa protektadong mga bantayog doon ay ang mga lilok sa [[Memoryal ni Franklin Delano Roosevelt]] na nilikha nina [[George Segal (manlilikha)|George Segal]], [[Tom Hardy (manlililok)|Tom Hardy]], [[Neil Estern]], [[Robert Graham (manlililok)|Robert Graham Studio]], [[Leonard Baskin]], at [[John Benson (artesano)|John Benson]]; ang [[Memoryal sa mga Beterano ng Digmaang Koreano]]; ang [[Pandigmaang Memoryal sa Hukbong Kawal Pandagat]]; ang [[Memoryal ni Martin Luther King Jr.]]; at ang [[Memoryal sa mga Beterano ng Digmaang Biyetnam]] na kinabibilangan ng estatwa ng ''[[Three Soldiers (estatwa)|Three Soldiers]]'' at ng estatwa ng ''[[Vietnam Women's Memorial]]''.<ref>{{cite web |url=https://www.nps.gov/nama/planyourvisit/filming-and-photography-permits.htm |title=Filming and Photography Permits |website=National Park Service |access-date=Disyembre 22, 2024}}</ref> Tahasang pinapayagan ng kasalukuyang tagapangalaga ng ''Vietnam Women's Memorial'' ang di-awtorisadong mga retrato ng estatwa para sa pansariling gamit at layuning pag-uulat, ngunit binibigyang-diin nito na dapat na banggitin nang maayos ng mga mamamahayag ang paunawa ng karapatang-sipi ng bantayog. Nananatili kay [[Glenna Goodacre]] na manlilikha nito ang karapatang-sipi sa bantayog. Nangangailangan ng paunang pahintulot ang pangkomersiyong mga paggamit at maaaring humiling ang pamunuan ng mga bayad sa paglilisensiya, at ang mga hakbang na ito ay upang maiwasan ang binansagan ng tagapangalaga na "walang-pakundangang mga paggamit" ng bantayog.<ref>{{cite web |url=https://vietnamwomensmemorial.org/faq/ |title=FAQ |website=Vietnam Women's Memorial |access-date=Disyembre 22, 2024}}</ref> ;Kilalang mga kaso Isang kilalang kaso ng paglabag sa karapatang-sipi ng mga obra sa Estados Unidos ay ang ''Gaylord v. United States, No.'' 09-5044. Ito ay hinggil sa paggamit ng [[United States Postal Service]] ng isang larawan ng 14 sa 19 na mga estatwa ng sundalo sa Memoryal sa mga Beterano ng Digmaang Koreano para sa kanilang [[selyo]] bilang paggunita sa ika-50 anibersaryo ng armistisyo ng [[Digmaang Koreano]] noong 2003. Walang pahintulot mula kay [[Frank Gaylord]], manlililok ng nasabing obra na kilala bilang ''The Column'', ang naturang paggamit ng U.S. Postal Service ng mga larawan ng kaniyang obra sa kanilang selyong nagkakahalaga ng 37 cents.<ref>{{cite web|url=http://www.copyright.gov/fair-use/summaries/gaylord-us-fedcir2010.pdf |title=Gaylord v. United States, 595 F.3d 1364 (Fed. Cir. 2010) |access-date=Disyembre 21, 2020}}</ref> Inireklamo niya ang U.S. Postal Service noong 2006 dahil sa ginawa nitong paglabag sa kaniyang karapatang-sipi sa lilok. Kasama rin sa kaso ang retratista ng larawan na si John Alli, isang dating Marine. Kalaunan, naging maayos ang areglo sa retratista nang pumayag si Alli na magbabayad ng 10% bayad para sa susunod pang mga benta ng kaniyang mga larawan ng lilok.<ref>{{cite news|url=https://www.usatoday.com/story/news/nation/2013/09/20/korea-memorial-sculptor-wins-settlement-in-copyright-case-/2845143/ |title=Korea memorial sculptor wins copyright case |last=D'Ambrosio |first=Dan |work=USA Today |date=Setyembre 20, 2013 |access-date=Disyembre 21, 2020}}</ref><ref>{{cite news|url=https://www.washingtonpost.com/news/federal-eye/wp/2015/02/10/court-upholds-540000-judgement-against-usps-for-korean-war-stamp/ |title=Court upholds $540,000 judgment against USPS for Korean War stamp |work=Washington Post |date=Pebrero 10, 2015 |last=Rein |first=Lisa |access-date=Disyembre 21, 2020}}</ref> [[Talaksan:Korean War Veterans Memorial Without Soldiers.jpg|thumb|Memoryal sa mga Beterano ng Digmaang Koreano, kalakip ng sinensurang larawan ng mga estatuwang isinasanggalang ng karapatang-sipi]] Sa hatol ng Court of Federal Claims noong 2008, ipinasya na hindi nilabag ng U.S. Postal Service ang karapatang-sipi ni Gaylord sapagkat pasok umano ito sa "[[patas na paggamit]]" (''fair use''). Gayunpaman, ipinasya ng hukom na hindi sakop ng ''Architectural Works Copyright Protection Act'' (AWCPA) ang ''The Column'' sapagkat hindi ito isang gawang pang-arkitektura. Umapela ang panig ng manlililok, at noong Pebrero 25, 2010 binaligtad ng Federal Circuit ang naunang pasya hinggil sa patas na paggamit. Hindi maituturing na patas na paggamit ang paggamit ng U.S. Postal Service ng larawan ng ''The Column'' sa kanilang selyo sapagkat hindi ''transformative'' ang kalikasan nito (pareho ang konteksto at kahulugan ng selyo sa mismong lilok). Mahalaga rin ang presensiya ng obra sa selyo kaya hindi pa rin ito pasok sa patas na paggamit. Maituturing na komersiyal ang layunin ng U.S. Postal Service, dahil kumita ito ng US$17 milyon mula sa pagbenta nito ng halos 48 milyong selyong taglay ang larawan ng lilok. Ipinagtibay naman ng Federal Circuit ang naunang pasya ng Court of Federal Claims na hindi isang gawang pang-arkitektura ang ''The Column''. Noong Setyembre 20, 2013, pagkaraang ibinalik ng Federal Circuit ang kaso sa Court of Federal Claims, iginawad ng huling nabanggit na hukuman ang US$684,844.94 na halaga ng bayad-pinsala na babayaran ng U.S. Postal Service kay Gaylord.<ref>{{cite web |url=https://www.finnegan.com/en/tools/gaylord-v-u-s-1/analysis.html |title=Gaylord v. U.S. |work=Finnegan, Henderson, Farabow, Garrett & Dunner, LLP |access-date=Disyembre 21, 2020 |archive-date=2021-01-21 |archive-url=https://web.archive.org/web/20210121234026/https://www.finnegan.com/en/tools/gaylord-v-u-s-1/analysis.html |url-status=dead }}</ref><ref>{{Cite web |url=http://www.uscfc.uscourts.gov/sites/default/files/opinions/WHEELER.GAYLORD092013.pdf |title=Archive copy |access-date=2020-12-21 |archive-date=2014-04-19 |archive-url=https://web.archive.org/web/20140419014614/http://www.uscfc.uscourts.gov/sites/default/files/opinions/WHEELER.GAYLORD092013.pdf |url-status=dead }}</ref> Dinemanda muli ang USPS hinggil sa kanilang paggamit ng isang larawang buhat sa [[Getty Images]] ng replika ng [[Estatwa ng Kalayaan]] sa [[New York-New York Hotel & Casino]] sa [[Las Vegas]] sa kanilang mga selyo. Bagaman nagbigay sila ng patungkol sa retratista, hindi sila nagbigay ng patungkol kay Robert Davidson, manlililok ng replika. Mula Disyembre 2010 hanggang Enero 2014, nakapagbenta ang USPS ng humigit-kumulang 4.9 bilyong selyong taglay ang replika na nagkakahalaga ng humigit-kumulang US$2.1 bilyon. Bagaman nabatid nila noong Marso 2011 na hindi sa orihinal na Estatwa ng Kalayaan ang larawang ginamit nila, hindi sila gumawa ng hakbang. Nagsampa si Davidson ng kaso laban sa USPS noong 2013. Itinaguyod ng hukuman ang paninindigan ni Davidson na orihinal ang kaniyang replika upang magkaroon ng proteksiyon ng karapatang-sipi dahil sa pagkakaroon ng mas-makabago at pambabaeng hitsura ng mukha nito. Nabigo ang USPS sa mga panuntunang "layunin" at "bahaging ginamit" sa patas na paggamit, bagaman nakapasa sila sa panuntunang "epekto ng paggamit" dahil sinabi ni Davidson na wala siyang balak na kumita sa kaniyang estatwa. Hindi kinatigan ang kapuwang panig para sa panuntunang "kalikasan ng gawang may karapatang-sipi" sa patas na paggamit. Napatunayan ng hukuman na nagkasala ang USPS sa pagsuway ng karapatang-sipi, at iginawad ang US$3.5 milyong halaga ng pinsalang babayaran ng USPS kay Davidson.<ref>{{cite web |url=https://infusionlawyers.com/the-united-states-v-davidson-copyright-infringement-of-a-replica-statue-of-liberty-copyright-for-creative-copycats/ |title=The United States v Davidson—Copyright infringement of a Replica Statue of Liberty. Copyright for creative copycats? |website=Infusion Lawyers |access-date=Pebrero 24, 2021}}</ref> Inangkin ng manlililok na si [[Arturo Di Modica]] ang karapatang-sipi sa kilalang lilok na ''[[Charging Bull]]'' sa [[Ibabang Manhattan]] ng [[Lungsod ng New York]].<ref>{{cite web |url=https://www.techdirt.com/articles/20170412/11215937137/bull-statue-copyright-claim-is-ridiculous-heres-why-it-just-might-work.shtml |title=The Bull Statue Copyright Claim Is Ridiculous... But Here's Why It Just Might Work |website=Techdirt |last=Masnick |first=Mike |date=Abril 12, 2017 |access-date=Pebrero 8, 2021}}</ref> Nagsampa siya ng iba't ibang mga kaso laban sa iba-ibang mga entidad na gumamit ng kaniyang lilok na toro para sa mga layuning pangkomersiyo, tulad ng [[Walmart]] noong 2006 dahil sa pagbenta ng mga litograpo nito, [[North Fork Bank]] noong 2006 din dahil sa pagsasali ng lilok sa isang pambansang patalastas sa telebisyon, at [[Random House]] noong 2009 hinggil sa paggamit ng isang larawan ng lilok sa pabalat ng isang aklat nila tungkol sa pagbagsak ng [[Lehman Brothers]].<ref>{{cite news |url=https://www.nytimes.com/2006/09/23/arts/arts-briefly-sculptor-files-lawsuit-against-walmart.html |title=Arts, Briefly; Sculptor Files Lawsuit Against Wal-Mart |date=Setyembre 23, 2006 |last=Kennedy |first=Randy |access-date=Marso 3, 2021 |work=[[New York Times]]}}</ref><ref>{{cite news |url=https://www.latimes.com/archives/la-xpm-2006-sep-22-fi-wrap22.1-story.html |title=Suit Alleges Illegal Use of ‘Charging Bull’ Image |date=Setyembre 22, 2006 |access-date=Marso 3, 2021 |work=[[Los Angeles Times]]}}</ref><ref>{{cite web |url=https://www.liveauctioneers.com/news/top-news/crime-and-litigation/artist-sues-random-house-in-nyc-over-book-cover/ |title=Artist sues Random House in NYC over book cover |date=Agosto 4, 2009 |access-date=Marso 3, 2021 |website=Auction Central News}}</ref> Natapos ang mga kasong ito sa pamamagitan ng mga areglo.<ref>{{cite news|url=https://www.usatoday.com/story/money/2017/04/12/charging-bull-artist-says-fearless-girl-violated-his-rights/100378556/ |title='Charging Bull' artist says 'Fearless Girl' violated his rights |last1=Bowerman |first1=Mary |last2=McCoy |first2=Kevin |work=[[USA Today]] |date=Abril 12, 2017 |access-date=Pebrero 24, 2021}}</ref> Masidhing isinasanggalang ng manlililok na si [[Raymond Kaskey]] ang kaniyang karapatang-sipi sa ikalawang pinakamalaking rebulto na yari sa "minartilyong tanso" sa bansa, ang ''[[Portlandia (rebulto)|Portlandia]]''. Binabantaan niyang kakasuhan ang sinumang nagnanais na gumamit ng anumang larawan ng lilok sa mga midya o kagamitang pangkomersiyo, tulad ng mga postkard at disenyo sa mga kamiseta. Nag-areglo ang [[Laurelwood Pub and Brewery]] (na nakabase sa [[Portland, Oregon|Portland]]) kay Kaskey pagkaraang inireklamo sila ng manlililok dahil sa paggamit nila ng isang larawan ng rebulto sa leybel ng kanilang serbesang Portlandia Pils noong 2012.<ref>{{cite web |url=https://www.techdirt.com/articles/20140911/06455028491/sculptor-says-capitalism-drives-his-aggressive-enforcement-rights-to-publicly-funded-portlandia-statue.shtml |title=Sculptor Says 'Capitalism' Drives His Aggressive Enforcement Of Rights To Publicly-Funded 'Portlandia' Statue |date=Setyembre 12, 2014 |last=Cushing |first=Tim |access-date=Marso 5, 2021 |website=Techdirt}}</ref><ref>{{cite web |url=https://www.wweek.com/portland/article-23062-so-sue-us.html |title=So Sue Us: Why the Portlandia Statue Failed to Become an Icon |last=Locanthi |first=John |date=Setyembre 9, 2014 |access-date=Marso 5, 2021 |website=Willamette Week}}</ref> ====Mga pagtanggap at batikos==== Sa kasagsagan ng mga talakayan sa Kongreso hinggil sa AWCPA, sinuportahan ni Richard Carney ng Pundasyong Frank Lloyd Wright ang eksepsiyong panorama para sa mga gawang pang-arkitektura, sa kondisyong hindi nito sakop ang mga guhit pang-arkitektura.<ref name=Zimand/> Sa dalawang magkahiwalay na panayam noong Nobyembre 2003, parehong "ikinalugod" nina Brian Schermer, katuwang na propesor ng Kagawaran ng Arkitektura ng [[Unibersidad ng Wisconsin–Milwaukee]], at arkitekto Patricia Frost ng Pace Architects, "ang pagkakataon na kunan ng retrato ang mga gawa ng ibang arkitekto nang walang pangamba sa alalahanin ng paglabag sa karapatang-sipi." Kaugnay nito, "bahagi ng likas na gantimpala ng arkitekto" ang isang gusaling lantad sa publiko sa pampublikong lugar, at nagbibigay ito sa kanila ng pagkakataong maipakita sa kanilang mga tagasunod ang kanilang mga gusali.<ref>{{cite journal |last=Vacca |first=Antoinette |date=2005 |title=The Architectural Works Copyright Protection Act: Much Ado About Something? |url=https://scholarship.law.marquette.edu/iplr/vol9/iss1/5/ |journal=Marquette Intellectual Property Law Review |volume=9 |issue=1 |article-number=5 |pages=126 |access-date=Agosto 21, 2024}}</ref> Sa kabilang banda, ipinahayag ni [[Jane C. Ginsburg]] ng Columbia Law School ang kaniyang pag-aalala sa eksepsiyong panorama. Ayon sa kaniya, ipinagkakaitan nito ang karapatan ng mga arkitekto na kontrolin ang mga pagpaparami ng mga larawan ng kanilang mga gusali sa hindi awtorisadong mga bagay na pangkomersiyo tulad ng mga paskil, kamiseta, at disenyo ng mga lalagyan ng pagkaing pantanghalian; sinabi rin niya na maaaring hindi ito naayon sa Kumbensiyong Berne.<ref>{{cite journal |last=Ginsberg |first=Jane C. |date=1990 |title=Copyright in the 101st Congress: Commentary on the Visual Artists Rights Act and the Architectural Works Copyright Protection Act of 1990 |url=https://scholarship.law.columbia.edu/cgi/viewcontent.cgi?article=4751&context=faculty_scholarship |journal=Scholarship Archive |publisher=Columbia Law School |volume=14 |issue= |pages=494–496 |doi= |access-date=Pebrero 16, 2024}}</ref> Inulit ni arkitekto Clark T. Thiel noong 1996 ang batikos na ito; iminungkahi pa niyang buwagin ang Seksiyon 120(a).<ref>{{cite journal |last=Thiel |first=Clark T. |url=https://via.library.depaul.edu/cgi/viewcontent.cgi?article=1351&context=jatip |title=The Architectural Works Copyright Protection Gesture of 1990, Or, "Hey, That Looks Like My Building!" |volume=7 |issue=1 |year=1996 |pages=32–35 |journal=DePaul Journal of Art, Technology & Intellectual Property Law |access-date=Mayo 23, 2024}}</ref> Iminungkahi naman ni Sierra Epke noong 2024 na higpitan na lamang ang probisyon sa hindi pangkomersiyo na mga paggamit. Iginiit niyang masasanggalang nito ang sining sa kalye na panghabambuhay na pininta sa panlabas na mga dingding ng mga gusali, sa kabila ng pagtaas ng mga kaso hinggil sa malalaking mga kompanya sa Amerika na gumagamit ng mga larawan ng mga miyural at grapiti at ginagamit ang eksepsiyong panorama bilang palusot. Sinabi ni Epke na ang unang layunin ng Kongreso nang dinagdag nila ang Seksiyon 120(a) – para makagamit ang mga iskolar at turista ng gayong mga larawan – "ay walang pangkalahatang kaisipan na ginawa [ang probisyon] sa mga may layuning kumita."<ref>{{cite journal |last=Epke |first=Sierra |date=2024 |title=No Flash Photography Please: An Analysis of Corporate Use of Street Art Under Section 120(a) of the AWCPA |url=https://repository.law.miami.edu/umlr/vol78/iss3/7 |journal=University of Miami Law Review |publisher=University of Miami School of Law |volume=78 |issue= |pages=1006–1013 |doi= |access-date=Hulyo 18, 2024}}</ref> Tungkol naman sa mga gawa na hindi pang-arkitektura, iginiit ni Andrew Inesi ng Mattel Overseas Operations Ltd. na dapat palawigin sa pampublikong sining ang probisyon sa panorama, dahil "hindi handa" ang batas na pakitunguhan ang mga pagkakataong gumagamit ang publiko ng mga larawan ng mga bantayog sa gitna ng nagbabagong mga teknolohiya na binibigyang kapangyarihan ang karaniwang mga tagagamit na magsagawa ng mga gawaing dating nakalaan sa mga propesyonal.<ref>{{cite journal |last=Inesi |first=Andrew |date=2005 |title=Images of Public Places: Extending the Copyright Exemption for Pictorial Representations of Architectural Works to Other Copyrighted Works |url=https://jipl.scholasticahq.com/article/70628-images-of-public-places-extending-the-copyright-exemption-for-pictorial-representations-of-architectural-works-to-other-copyrighted-works |journal=Journal of Intellectual Property Law |publisher=University of Georgia School of Law |volume=13 |issue=1 |pages=101 |doi= |access-date=Pebrero 16, 2024}}</ref> ===Gitnang Amerika=== Karamihan sa mga bansa sa [[Gitnang Amerika]] na pangunahing gumagamit ng wikang Kastila ay hindi nagbibigay ng malawak na kalayaan sa panorama. Pinahihintulutan lamang ng mga batas sa karapatang-sipi ng [[Guatemala]],<ref>{{cite web |url=https://www.mineco.gob.gt/sites/default/files/pdfs/ley33-98.pdf |title=LEY DE DERECHO DE AUTOR Y DERECHOS CONEXOS Y SUS REFORMAS DECRETO NO. 33-98 |access-date=Nobyembre 22, 2022 |work=Ministerio de Economía |lang=es |quote=ARTÍCULO 64.40 Respecto de las obras ya divulgadas también es permitida, sin autorización del autor, además de lo dispuesto en el artículo 32: ... d) La reproducción para uso personal de una obra de arte expuesta en forma permanente en lugares públicos o en la fachada exterior de edificios, ejecutada por medio de un arte que sea distinto al empleado para la elaboración del original, siempre que se indique el nombre del autor, si se conociere, así como el título de la obra, si lo tiene, y el lugar donde se encuentra. |archive-date=2022-11-18 |archive-url=https://web.archive.org/web/20221118011209/https://www.mineco.gob.gt/sites/default/files/pdfs/ley33-98.pdf |url-status=dead }}</ref> [[Honduras]],<ref>{{cite web |url=https://wipolex-res.wipo.int/edocs/lexdocs/laws/es/hn/hn015es.pdf |title=Ley del Derecho de Autor y de los Derechos Conexos (aprobada por Decreto Nº 4-99-E, y según modificada por el Decreto N° 16-2006) |access-date=Nobyembre 22, 2022 |website=WIPO Lex |author=Honduras |lang=es |quote=ARTÍCULO 52. Es lícita, para uso personal, la reproducción de una obra de arte expuesta permanentemente en las calles, plazas u otros lugares públicos, por medio de un arte diverso al empleado para la elaboración del original. Respecto de los edificios, dicha facultad se limita a la fachada exterior.}}</ref> at [[Nicaragua]]<ref>{{cite web |url=http://legislacion.asamblea.gob.ni/normaweb.nsf/9e314815a08d4a6206257265005d21f9/87b347bc9bf5803c0625875e0076c6d9?OpenDocument |title=TEXTO CONSOLIDADO, LEY DE DERECHO DE AUTOR Y DERECHOS CONEXOS |work=Asamblea Nacional de la República de Nicaragua |lang=es |access-date=Nobyembre 22, 2022 |quote=Artículo 43. Las obras situadas permanentemente en parques, calles, plazas u otras vías públicas pueden ser reproducidas, sin autorización del autor, por medio de la pintura, el dibujo, la fotografía y las grabaciones audiovisuales para uso personal. En cuanto a las obras de arquitectura, el artículo anterior sólo se aplicará a su aspecto exterior.}}</ref> ang pansariling mga gamit ng mga larawan ng pampublikong obra na palagiang matatagpuan sa mga lansangan, plasa, at iba pang pampublikong mga espasyo, pati ang mga anyong panlabas ng mga likhang pang-arkitektura. Pinahihintulutan naman ng Artikulo 71 ng batas sa karapatang-sipi ng [[Costa Rica]] ang pagkuha ng mga retrato ng pampublikong mga obra sa pampublikong mga espasyo tulad ng mga bantayog at estatwa, pero para lamang sa mga layuning hindi pangkomersiyo.<ref>{{cite web |url=http://www.pgrweb.go.cr/scij/Busqueda/Normativa/Normas/nrm_texto_completo.aspx?param1=NRTC&nValor1=1&nValor2=3396&nValor3=80724&strTipM=TC |title=Ley sobre Derechos de Autor y Derechos Conexos N° 6683 |work=Sistema Costarricense de Información Jurídica |lang=es |access-date=Nobyembre 22, 2022 |quote=Artículo 71°. – Es lícita la reproducción fotográfica o por otros procesos pictóricos, cuando esta reproducción sea sin fines comerciales, de las estatuas, monumentos y otras obras de arte protegidas por derechos de autor, adquiridos por el poder público, expuestos en las calles, los jardines y los museos. |archive-date=2022-11-22 |archive-url=https://web.archive.org/web/20221122101858/http://www.pgrweb.go.cr/scij/Busqueda/Normativa/Normas/nrm_texto_completo.aspx?param1=NRTC&nValor1=1&nValor2=3396&nValor3=80724&strTipM=TC |url-status=dead }}</ref> Walang gayong mga paghihigpit sa mga probisyon ng kalayaan sa panorama ng mga batas sa karapatang-sipi ng [[El Salvador]]<ref>{{cite web |url=https://wipolex-res.wipo.int/edocs/lexdocs/laws/es/sv/sv043es.pdf |title=Ley de Propiedad Intelectual (modificada por el Decreto Legislativo N° 611, de 15 de febrero de 2017) |website=WIPO Lex |author=El Salvador |lang=es |access-date=Nobyembre 22, 2022 |quote=Art. 45. – Respecto de las obras ya divulgadas lícitamente, es permitida sin autorización del autor ni remuneración: ... f) La reproducción de una obra de arte expuesta permanentemente en las calles, plazas u otros lugares públicos, por medio de un arte diverso al empleado para la elaboración del original. Respecto de los edificios, dicha facultad se limita a la fachada exterior.}}</ref> at [[Panama]].<ref>{{cite web |url=https://cerlalc.org/laws_rules/ley-64-de-10-de-octubre-de-2012-sobre-derecho-de-autor-y-derechos-conexos/ |title=Ley 64 de 10 de Octubre de 2012 Sobre Derecho de Autor y Derechos Conexos |work=[[Cerlalc]] |lang=es |access-date=Nobyembre 22, 2022 |quote=Artículo 69. También en relación con las obras ya divulgadas lícitamente se permite sin autorización del autor: ... 3. La reproducción, emisión por radiodifusión o transmisión pública por cable de la imagen de una obra arquitectónica, de una obra de las bellas artes, de una obra fotográfica o de una obra de artes aplicadas que se encuentre situada en forma permanente en un lugar abierto al público. Respecto a los edificios, esta facultad se limita a la fachada exterior. |archive-date=2022-11-22 |archive-url=https://web.archive.org/web/20221122101903/https://cerlalc.org/laws_rules/ley-64-de-10-de-octubre-de-2012-sobre-derecho-de-autor-y-derechos-conexos/ |url-status=dead }}</ref> Malinaw na pinahihintulutan ng Seksiyon 78 ng ''Copyright Act'' ng [[Belize]] ang pagsasalarawan ng mga likha ng arkitektura, lilok, at masining na mga gawa (''artistic craftsmanship'') sa mga pinta, retrato, pelikila, o brodkast, hangga't palagiang makikita ang mga ito sa pampublikong mga lugar o mga lugar na mapapasukan ng publiko.<ref>{{cite web |url=https://www.belipo.bz/wp-content/uploads/2024/01/Cap_252_Copyright_Act-Revised-2020.pdf |title=COPYRIGHT ACT CHAPTER 252 REVISED EDITION 2020 |work=BELIPO |access-date=Marso 20, 2025}}</ref> ===Hapon=== Nagbibigay ng kaunting kalayaan sa panorama para sa panlabas na mga obra at ganap na kalayaan sa panorama para sa mga gusali ang [[batas sa karapatang-sipi ng Hapon]]. Pinapayagan ng Artikulo 46 ng ''Copyright Act (Act No. 48 of May 6, 1970, as amended 2020)'' ang paggamit at pagpaparami ng mga obrang "palagiang nakapuwesto sa isang lantad na lokasyon" at mga likhang pang-arkitektura para sa anumang layunin, ngunit may apat na mga pagpupuwera na hindi sakop ng kalayaang ito. Isa sa mga ito – nasa (iv) – ay kapag ginawa ang pagpaparami "para sa tangkang pagbebenta ng mga sipi nito, o pagbebenta ng gayong mga sipi."<ref>{{cite web |url=https://wipolex.wipo.int/en/text/577555 |title=Copyright Act (Act No. 48 of May 6, 1970, as amended 2020) |author=Japan |access-date=May 9, 2021 |website=WIPO Lex}}</ref> Ipinag-uutos ng Artikulo 48 ang mga gagamit ng gayong mga likha na tukuyin ang pinagmulan ng nasabing likha kung mayroon at naaayon sa kaugalian.<ref>{{cite web|script-title=ja:著作権法|url=http://law.e-gov.go.jp/htmldata/S45/S45HO048.html|website={{lang|ja|法令データ提供システム}}|accessdate=2016-10-29|archiveurl=https://web.archive.org/web/20161028075422/http://law.e-gov.go.jp/htmldata/S45/S45HO048.html|archivedate=2016-10-28|language=ja|date=2008-05-27}}</ref> Makabubuting pansinin ang isang pasya ng Osaka District Tribunal noong 2003, na nagsasabing kasali lamang sa gayong mga "naipagsasanggalang gawa" na isinasanggalang ng batas ang mga gusaling may taglay na mga katangiang estetika at pagkamalikhain.<ref>{{cite web|script-title=ja:著作権侵害差止等請求事件|url=http://www.courts.go.jp/app/files/hanrei_jp/737/010737_hanrei.pdf|website=裁判所|publisher=大阪地方裁判所|accessdate=2016-10-29|archiveurl=https://web.archive.org/web/20161029061305/http://www.courts.go.jp/app/files/hanrei_jp/737/010737_hanrei.pdf|archivedate=2016-10-29|page=12|language=ja|format=PDF|date=2003-07-08|quote={{lang|ja|著作権法により「建築の著作物」として保護される建築物は、同法２条１項１号の定める著作物の定義に照らして、美的な表現における創作性を有するものであることを要することは当然である。したがって、通常のありふれた建築物は、著作権法で保護される「建築の著作物」には当たらないというべきある。}}}}</ref> Mayroon ding mga pananaw na nagsasabing dapat ituring na mga gawang pansining ang ilang mga gusali sa Hapon, tulad ng {{ILL|Tore ng Araw|en|Tower of the Sun}} na ginamit sa [[Expo '70]] na idinaos sa [[Suita]], [[Prepektura ng Osaka]] noong 1970. Nagngangahulugan itong hindi maaaring gamitin sa mga layuning komersiyal ang mga retratong nagpapakita ng mga gusaling ito kahit na may tadhanang kalayaan sa panorama.<ref>{{cite web|script-title=ja:建築に関する著作物について|url=http://www.murata-law.jp/kigyou/cs-kenchiku.html|website=村田法律事務所|accessdate=2016-10-29|archiveurl=https://web.archive.org/web/20090901103724/http://www.murata-law.jp/kigyou/cs-kenchiku.html|archivedate=2009-09-01|language=ja}}</ref><ref>{{cite web|script-title=ja:著作物とは|url=http://www.chosakukenhou.jp/10work/1020copyrighttype/1020copyrighttype01.html|website={{lang|ja|虎ノ門法律特許事務所著作権法相談室}}|accessdate=2016-10-29|archiveurl=https://web.archive.org/web/20161029063255/http://www.chosakukenhou.jp/10work/1020copyrighttype/1020copyrighttype01.html|archivedate=2016-10-29|language=ja|quote={{lang|ja|岡本太郎の「太陽の塔」などは、一般的には建築の著作物ではなく、美術の著作物であると言えます。}}}}</ref> ===Hilagang Korea=== May sapat na tadhana sa kalayaan sa panorama sa ilalim ng [[batas sa karapatang-sipi ng Hilagang Korea]]. Ayon sa Artikulo 32(8), hindi kailangan ng pahintulot mula sa mga mayhawak ng karapatang-sipi ang pagpaparami ng mga likhang sining na "nakalagay sa pampublikong mga lugar".<ref>{{cite web |url=https://www.lawandnorthkorea.com/laws/copyright-law-2012 |title=Copyright Law of the Democratic People's Republic of Korea (2012) |website=Law and North Korea |last=Gang |first=Daye |year=2012 |access-date=Hunyo 3, 2025}}</ref> ===Iceland=== Hindi nagbibigay ng ganap na kalayaan sa panorama ang batas sa karapatang-sipi ng Iceland. Pinahihintulutan ng Artikulo 16 ang potograpiya at pagprisinta ng bungang mga larawan ng mga gusali at pampublikong obra na nasa lantad na lugar, ngunit kapag ang mga likhang ito ay naging pangunahing paksa ng mga larawan at ginamit ang mga larawan na ito sa komersiyal na paraan, "kailangang bayaran" ang manlilikha ng mga gusali at pampublikong obra. Hindi kailangan ang gayong remunerasyon kung ang gagamit ng mga larawang ito ay isang tagapaglathala ng pahayagan o brodkaster sa telebisyon.<ref>{{cite web |url=https://wipolex-res.wipo.int/edocs/lexdocs/laws/is/is/is122is.pdf |title=Höfundalög nr. 73/1972 frá 29. maí 1972 (eins og henni var síast breytt með lögum nr. 88/2019 frá 27. júní 2019) |author=Iceland |website=WIPO Lex |access-date=Mayo 12, 2021 |language=is}}</ref> === India === {{multiple image | align = right | total_width = 300 | image1 = Assembly 09.jpg | image2 = Statue of Unity.jpg | footer = ''Sa kaliwa:'' Ang [[Palasyo ng Asamblea (Chandigarh)|Palasyo ng Asamblea sa Chandigarh]] na inilikha ni [[Le Corbusier]]. Isa itong [[Pandaigdigang Pamanang Pook]] mula noong 2016. ''Sa kanan:'' ''[[Estatwa ng Pagkakaisa]]'', ang pinakamatayog na estatwa sa mundo na natapos noong 2018 at idinisenyo ng manlililok na si [[Ram V. Sutar]]. }} Tinatalakay ang kalayaan sa panorama sa Seksiyon 52, s–u(i) ng [[batas sa karapatang-sipi ng India]]. Kapuwa nalalapat ang (s) at (t) ng Seksiyon 52 sa mga larawan ng arkitektura, lilok, at mga obra ng masining na pagkakagawa sa pamamagitan ng pagguhit, pagpinta, klitse, at potograpiya, habang ang (u)(i) ay nalalapat sa sinematograpikong pagsasali ng lahat ng uri ng mga obra. Magagamit lamang ang mga tadhanang ito kapag ang likha ay "palagiang matatagpuan sa isang pampublikong lugar o anumang premisang mapupuntahan ng publiko." Ang (u)(ii) ay para sa nagkataong pagsasali ng mga obrang wala sa pampublikong mga espasyo sa mga pelikula.<ref>{{cite web|url=https://copyright.gov.in/Copyright_Act_1957/chapter_xi.html |title=CHAPTER XI |author=Intellectual Property India |access-date=Setyembre 18, 2024 |website=Copyright Office}}</ref> Tungkol ang kasong ''The Daily Calendar Supplying v. The United Concern'' (1958) sa komersiyal na pamamahagi ng ''Daily Calendar Supplying Bureau'' ng bahagyang binagong mga kopya ng isang gawa sa langis na pinta ni Panginoong Subramania ng kompanyang ''United Concern''. Unang nakakuha ng kompanya ang mga karapatan sa sining sa pinta mula sa manlilikhang si T. M. Subramaniam, pagkaraan ng paglikha ng pinta noong 1947. Inutusan ang tagagamit na magbayad ng 1,000 mga rupee bilang kabayaran sa pinsala sa kompanya. Tinanggihan ng [[Mataas na Hukuman ng Madras]] ang katuwiran ng ''Daily Calendar Supplying'' sa kanilang apela noong 1964 na sakop ng Seksiyon 52(t) ang kanilang kilos, dahil nasa pampribadong pangangalaga pa ng manlilikha ang orihinal na kopya ng gawa kahit na naipapamahagi na ang mga kopyang walang bayad sa ilang mga templo sa timog ng India. "Hindi katumbas ng paglalagay ng kaniyang orihinal na gawa sa isang pampublikong lugar" ang pamamahaging ito.<ref>{{cite web |url=https://indiankanoon.org/doc/1613396/ |title=The Daily Calendar Supplying ... vs The United Concern on 16 January, 1964 |last=Ramakrishnan |first=J. |website=Indian Kanoon |access-date=Disyembre 27, 2021}}</ref> === Israel === Ang kalayaan sa panorama ng Israel ay matatagpuan sa Seksiyon 23 ng ''Copyright Act, 2007 (as amended on July 28, 2011)''. Nakasaad dito na pinahihintulutan ang biswal na representasyon ng mga likhang pang-arkitektura, lilok, at sining na mapapakinabangan sa pamamagitan ng mga drowing, pagguhit, potographiya, at pamamahayag, kung ang gayong mga likha ay "palagiang matatagpuan sa isang pampublikong lugar."<ref>{{cite web|url=https://wipolex-res.wipo.int/edocs/lexdocs/laws/en/il/il033en.pdf |title=Copyright Act, 2007 (as amended on July 28, 2011) |author=Israel |access-date=Mayo 10, 2021 |website=WIPO Lex}}</ref> === Lebanon === Limitado lamang sa paglathala ng "midya" ng mga larawan ng arkitektura, sining biswal, retrato, o sining na napapakinabangan (''applied art'') ang kalayaan sa panorama sa Lebanon, alinsunod sa Artikulo 31 ng ''Law No. 75 of April 3, 1999, on the Protection of Literary and Artistic Property''.<ref>{{cite web |url=https://www.sabaip.com/wp-content/uploads/2018/04/Lebanon-Copyright-Law.pdf |title=Law on the Protection of Literary and Artistic Property (No. 75 of April 3, 1999) |work=Saba & Co. Intellectual Property |access-date=Nobyembre 23, 2022}}</ref> Hindi tiyak kung anong uri ng "midya" ang tinutukoy nito. === Mehiko === Nagbibigay ng tadhanang kalayaan sa panorama ang Artikulo 148(VII) ng Pederal na Batas sa Karapatang-sipi ng Mehiko:<ref>{{cite web |url=https://wipolex.wipo.int/en/text/578998 |title=Ley Federal del Derecho de Autor (texto refundido publicado en el Diario Oficial de la Federación el 01 de julio de 2020) |author=Mehiko |website=WIPO Lex |access-date=Hulyo 12, 2021 |lang=es |quote=Artículo 148. - Las obras literarias y artísticas ya divulgadas podrán utilizarse, siempre que no se afecte la explotación normal de la obra, sin autorización del titular del derecho patrimonial y sin remuneración, citando invariablemente la fuente y sin alterar la obra, sólo en los siguientes casos:...VII. Reproducción, comunicación y distribución por medio de dibujos, pinturas, fotografías y procedimientos audiovisuales de las obras que sean visibles desde lugares públicos.}}</ref> {{quote|Ang mga likhang pampanitikan at pansining na ibinunyag na ay maaring gamitin nang walang pagpayag ng may-ari ng mga karapatang ekonomiko at nang walang bayad, sa kondisyong hindi maaapektuhan ang may-ari sa karaniwang paggamit ng likha, at sa kondisyon ding palagiang babanggitin ang pinagmulan ng likha at walang mangyayaring pagbabago sa likha {{block indent|VII. Pagpaparami, talastasan, at pamamahagi sa pamamagitan ng mga drowing, pinta, retrato, at prosesong awdiyo-biswal ng mga obrang makikita mula sa pampublikong mga lugar }}}} === Moroko === Hindi naglalaan ng ganap na kalayaan sa panorama ang batas sa karapatang-sipi ng [[Moroko]]. Sa ilalim ng Seksiyon 20, pinahihintulutan ang pagpaparami at paglalathala, pagsasahimpapawid, at komunikasyon sa publiko ng mga larawan ng arkitektura, mga gawa ng pinong sining, mga gawang panretrato, at mga gawa ng nilapatang sining na palagiang matatagpuan sa pampublikong lugar, kung hindi pangunahing paksa ng larawan ang ipinapakitang gawa. Kapag naging pangunahing paksa ito, hindi maaaring gamitin sa pangkomersiyong layunin ang larawan.<ref>{{cite web |url=https://www.haca.ma/fr/dahir-n%C2%B0-1-00-20-du-15-f%C3%A9vrier-2000 |title=Dahir n° 1-00-20 du 15 février 2000 |website=HACA |access-date=Abril 19, 2025}}</ref> Ipinasya ng Hukuman ng Apelasyon ng Rabat noong ika-12 ng Disyembre 1955 na "hindi kaakibat ng pagkawala ng mga karapatan ng masining na pag-aari [ng arkitekto] ang pagtatayo ng isang gawang pang-arkitektura sa isang pampublikong lugar."<ref>{{cite web |url=http://www.wipo.int/edocs/pubdocs/fr/copyright/120/wipo_pub_120_1956_09.pdf |title=CA Rabat, 12 décembre 1955, jurisprudence reproduite page 131 de revue Le Droit D'auteur de l'OMPI |language=fr}}</ref> ===Niherya=== Walang kalayaan sa panorama sa Niherya. Sa ilalim ng Seksiyon 20(1)(e) ng ''Copyright Act'' (2022) ng bansa, limitado ito sa "pagsasali sa isang likhang awdiyo-biswal o programa [sa telebisyon] ng isang obrang matatagpuan sa isang lugar na makikita ito ng publiko." Walang pagbanggit ng mga retrato.<ref>{{cite web |url=https://placng.org/i/wp-content/uploads/2023/04/Copyright-Act-2022.pdf |title=Copyright Act 2022 |lang=en |access-date=Hulyo 3, 2023 |website=Policy and Legal Advocacy Centre |archive-date=Hunyo 8, 2023 |archive-url=https://web.archive.org/web/20230608161049/https://placng.org/i/wp-content/uploads/2023/04/Copyright-Act-2022.pdf |url-status=dead }}</ref> ===Noruwega=== Nagbibigay ng limitadong kalayaan sa panorama ang Seksiyon 31 ng batas sa karapatang-sipi ng [[Noruwega]] para sa mga obrang palagiang matatagpuan sa pampublikong mga espasyo. Maaari lamang gamitin ang mga ito sa hindi pangkomersiyo na mga pagpaparami kapag naging pangunahing mga paksa ng mga larawan ang mga obrang ito. Ngunit maaaring paramihin nang malaya ang mga larawan ng arkitektura anuman ang layunin ng pagpaparami.<ref>{{cite web |url=https://wipolex.wipo.int/en/text/504083 |title=LOV-2018-06-15-40: Lov om opphavsrett til åndsverk m.v. (åndsverkloven) (konsolidert versjon av 20. desember 2018) |website=WIPO Lex |author=Norway |access-date=Disyembre 23, 2021 |lang=no}}</ref> ===Pakistan=== Nagbibigay ng kalayaan sa panorama ang Seksiyon 57 ng batas sa karapatang-sipi ng Pakistan:<ref>{{cite web |url=https://wipolex-res.wipo.int/edocs/lexdocs/laws/en/pk/pk005en.pdf |title=The Copyright Ordinance, 1962 (Act No. XXXIV) |author=Pakistan |access-date=Disyembre 23, 2021 |website=WIPO Lex |lang=en}}</ref> {{Quote|(1) Hindi maituturing na paglabag sa karapatang-sipi ang sumusunod na mga gawain: {{Block indent|(r) ang paglikha o paglathala ng pinta, guhit, klitse, o retrato ng isang obrang pang-arkitektura;}} {{Block indent|(s) ang paglikha o paglathala ng pinta, guhit, klitse, o retrato ng isang lilok o ibang obra kung habambuhay na matatagpuan ang gayong likha sa isang pampublikong lugar o anumang loobang may karapatang makapasok ang publiko;}} {{Block indent|(t) ang pagsasali sa isang obrang sinematograpiko ng — {{Block indent|(i) anumang obrang habambuhay na matatagpuan sa isang pampublikong lugar o anumang loobang may karapatang makapasok ang publiko; o}} {{Block indent|(ii) anumang ibang uri ng obra, kung nasa likuran lamang ang pagsasali o kung hindi, kaalinsabay sa pangunahing mga paksang inilalarawan sa obra[ng sinematograpiko];}} }} }} ===Paraguay=== Sa ilalim ng Artikulo 39(4) ng batas sa karapatang-sipi ng Paraguay, maaaring paramihin ang pampublikong sining na "palagiang makikita sa mga kalye, liwasang-bayan, o iba pang mga pampublikong lugar", pati na ang panlabas na mga harapan ng mga gusali, sa pamamagitan ng midyum na iba sa ginamit na paraan sa paglikha ng orihinal, kapagka babanggitin ang pangalan ng manlilikha ng gagamiting gawa kung kilala ito at tutukuyin ang pamagat at ang kinaroroonan ng gawa. Napapailalim ang tadhanang ito at ang iba pang mga limitasyon sa karapatang-sipi sa sumusunod na pangkalahatang tadhana: "Ang pinahihintulutang mga pagpaparami sa ilalim ng artikulong ito ay papayagan hangga't hindi nilalabag ang karaniwang pagsasamantala [ng mga manlilikha] sa gawa o [hindi] nagdudulot ng di-makatuwirang pinsala sa tunay na pakinabang ng manlilikha."<ref>{{cite web |url=https://www.bacn.gov.py/leyes-paraguayas/908/ley-n-1328-derecho-de-autor-y-derechos-conexos |title=Ley Nº 1328 / DERECHO DE AUTOR Y DERECHOS CONEXOS |website=Biblioteca y Archivo del Congreso de la Nación |access-date=Hunyo 18, 2025 |language=es}}</ref> === Reyno Unido === [[Talaksan:Paddington Bear in bronze (19456891620).jpg|thumb|left|[[Estatwa ng Oso ng Paddington]] sa [[estasyon ng London Paddington]], obra ng eskultor na si [[Marcus Cornish]]. Sakop ito ng kalayaan sa panorama ng Reyno Unido.]] Sa ilalim ng batas ng [[United Kingdom|Reyno Unido]] (UK), sumasaklaw ang kalayaan sa panorama sa lahat ng mga gusali pati ang karamihan sa mga likhang tatlong-dimensiyonal na palagiang nakapuwesto sa pampublikong lugar, tulad ng mga lilok. Karaniwang hindi sakop ang kalayaan sa panoramang ito ang mga likhang dalawang-dimensiyonal na naipagsasanggalang pa rin ng karapatang-sipi, tulad ng mga miyural at poster. Ang isang retratong nakikinabang sa kalayaang ito ay maaaring gamitin o ilathala sa anumang paraan (kahit pangkomersiyo) nang hindi lumalabag sa karapatang-sipi ng mga nabanggit na gawa. Ipinaliliwanang ang kalayaan sa panorama sa Seksiyon 62 ng [[Batas sa Karapatang-sipi, mga Disenyo at Patente ng 1988]] (''Copyright, Designs and Patents Act 1988'').<ref name="uk">{{cite web|url=http://www.artquest.org.uk/articles/view/advertising-and-marketing-art-copyright-confusion1|title=Advertising and marketing art: Copyright confusion|last=Lydiate|first=Henry|work=Artquest|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20111027233307/http://www.artquest.org.uk/articles/view/advertising-and-marketing-art-copyright-confusion1|archive-date=2011-10-27|access-date=2020-05-18}} Tingnan din: {{cite web|url=http://www.opsi.gov.uk/acts/acts1988/Ukpga_19880048_en_4.htm#mdiv62|title=Section 62 of the Copyright, Designs and Patents Act 1988|publisher=Office of Public Sector Information|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20091210143342/http://www.opsi.gov.uk/acts/acts1988/Ukpga_19880048_en_4.htm|archive-date=2009-12-10|access-date=2020-05-18}}</ref> Mas-malawak ang sakop nito kung ihahambing sa katumbas na mga probisyong kalayaan sa panorama sa ibang mga bansa, at pumapahintulot sa mga retratistang kumuha ng mga retrato ng mga gusali, na binigyang-kahulugan sa Seksiyon 4(2) bilang "anumang nakapirming estruktura, at bahagi ng isang gusali o nakapirming estruktura." Walang rekisito na dapat nasa pampublikong lugar ang isang gusali, o nakalimita lamang ang kalayaan sa panorama sa panlabas na mga tanawin ng gusali. [[Talaksan:Angel of the North 2016 009.jpg|thumb|Lilok na ''[[Angel of the North]]'' sa Gateshead, kondado ng [[Tyne and Wear]], obra ni Sir [[Antony Gormley]]. Sakop ito ng kalayaan sa panorama ng Reyno Unido.]] Pinapayagan din ang mga retrato ng ilang mga obra na palagiang matatagpuan sa isang pampublikong lugar o sa mga premisang bukas sa publiko, tulad ng mga lilok, modelo ng mga gusali, at "mga obra ng masining na pagkakagawa" ("''works of artistic craftsmanship''"). Ayon sa pamantayang akdang sanggunian hinggil sa karapatang-sipi, ''Copinger and Skone James'', marahil kasali sa pahayag na "bukas sa publiko" ang mga premisang pinapapasok lamang ang publiko sa pamamagitan ng lisensiya o bayarin.<ref name="Copinger9-266">{{Cite book |title=Copinger and Skone James on Copyright |date=2016 |publisher=Sweet & Maxwell |edition=17th |volume=1 |at=paragraph 9-266}}</ref> Gayunpaman, mas-malawak pa rin ito sa kahulugan ng "pampublikong lugar" sa ibang mga bansa, at walang restriksiyon sa mga gawang nasa lantad na lugar. Sa ilalim ng pampook na pakikitungo sa karapatang-sipi sa UK, ibinukod ang kahulugan ng "mga obra ng masining na pagkakagawa" sa mga "gawang grapiko" (''graphic works''), at hindi sumasakop sa huling nabanggit ang kalayaan sa Seksiyon 62. Binibigyang-kahulugan sa Seksiyon 62 ang mga "gawang grapiko" bilang anumang mga pinta, drowing, dayagram, mapa, tsart o plano, anumang klitse, ''etching'',{{efn|'''''Etching''''' - sa kahulugan ng [http://gabbydictionary.com GabbyDictionary], ito ay ang "pagdidisenyo o pagguhit sa metal na gamit ang asido"}} litograpiya, lilok na yari sa kahoy, o anumang kahalintulad na gawa. Ayon sa nararapat, hindi maaaring kunan ng retrato ang mga gawa o obrang ito, pati ang mga miyural at poster, kahit na palagiang nakapuwesto ang mga ito sa isang pampublikong lugar. Hindi pa naitatag sa mga hukuman ang konsistenteng batayang kaso para sa tiyak na kahulugan ng "obra ng masining na pagkakagawa", ngunit ipinahihiwatig sa ''Copinger'' na dapat na kapuwang artesano at alagad ng sining ang taong lumikha ng naturang obra.<ref name="Copinger3-129">{{Cite book |title=Copinger and Skone James on Copyright |date=2016 |publisher=Sweet & Maxwell |edition=17th |volume=1 |at=paragraph 3-129}}</ref> Mahalaga ang katibayan sa mga layunin ng lumikha ng gawa, at ayon sa kasong ''Hensher v Restawile'' [1976] AC 64 sa House of Lords, "may katuturan at mahalaga ito, bagaman hindi isang pangunahing konsiderasyon," kung ang lumikha ay may mulat na pakay sa paglikha ng isang obra. Hindi kinakailangang ilarawan ang isang gawa bilang pinong sining. Sa gayong kaso, may binigay na mga halimbawa na karaniwang mga obra na maituturing na "obra ng masining na pagkakagawa": mga baldosang pininta ng kamay, kinulayang mga salamin ng bintana, mga tarangkahang yari sa hinubog na bakal, at mga produkto ng de-kalidad na pag-imprenta, kubyertos, paghahabi, at paggawa ng aparador. Ang ibang mga obrang binanggit sa ''Copinger'' na pinaniniwalaang nakapaloob sa kahulugang ito ay mga suweter na habing-kamay at yari sa lana, telang teksturado nang husto kasama na ang mga elementong tatlong-dimensiyonal, mga losa, at mga kasangkapan sa paghahain ng pagkain. Ang kaugnay na mga kaso ay (ayon sa pagkakasunod-sunod): ''Bonz v Cooke'' [1994] 3 NZLR 216 (Bagong Selanda), ''Coogi Australia v Hyrdrosport'' (1988) 157 ALR 247 (Australya), ''Walter Enterprises v Kearns'' (Zimbabwe) noted at [1990] 4 EntLR E-61, at ''Commissioner of Taxation v Murray'' (1990) 92 ALR 671 (Australya). Ang ''[[Design and Artists Copyright Society]]'' at ''Artquest'' ay nagbibigay ng karagdagang kabatiran hinggil sa kalayaan sa panorama sa Reyno Unido.<ref name="DACSfactsheet">{{Cite web |title=Sculpture and works of artistic craftmanship on public display |url=https://www.dacs.org.uk/knowledge-base/factsheets/sculpture-and-works-of-artistic-craftsmanship-on-p.aspx |access-date=27 November 2020 |website=DACS |archive-date=18 Abril 2021 |archive-url=https://web.archive.org/web/20210418025250/https://www.dacs.org.uk/knowledge-base/factsheets/sculpture-and-works-of-artistic-craftsmanship-on-p.aspx |url-status=dead }}</ref><ref name="ArtQuest">{{Cite web |last=Lydiate |first=Henry |date=1991 |title=Advertising and marketing art: Copyright confusion |url=http://www.artquest.org.uk/artlaw/copyright/confusion.htm |website=Artquest |access-date=2020-12-12 |archive-date=2006-04-27 |archive-url=https://web.archive.org/web/20060427214137/http://www.artquest.org.uk/artlaw/copyright/confusion.htm |url-status=bot: unknown }}</ref> ===Ruwanda=== Hindi pinahihintulutan sa batas ng [[Ruwanda]] ang kalayaan sa panorama. Sa ilalim ng Artikulo 298 ng kanilang batas sa karapatang-sipi noong 2024, pinahihintulutang paramihin at isahimpapawid sa publiko ang mga larawan ng mga gawang pang-arkitektura, sining na napapakinabangan, at retratong habambuhay na matatagpuan sa pampublikong mga espasyo. Ngunit "kung ang imahe ng nasabing gawa ay ang pangunahing paksa ng naturang pagpaparami, pagsasahimpapawid o komunikasyon at ginamit ito sa mga layuning pangkomersiyo, kinakailangan ang [paunang] pahintulot at pagbabayad ng mga ''royalty'' [sa manlilikha]."<ref>{{cite web |url=https://org.rdb.rw/wp-content/uploads/2024/09/official-gazette-IP-2024-1.pdf |title=Official Gazette n° Special of 31/07/2024 |pages=322–323 |access-date=Abril 4, 2025}}</ref> ===Sri Lanka=== Hindi naglalaman ng probisyong kalayaan sa panorama ang ''Intellectual Property Act, No. 36 of 2003'', sa talaan ng mga limitasyon sa karapatang-sipi sa Seksiyon 12.<ref>{{cite web |url=https://www.nipo.gov.lk/web/images/pdf_downloads/Intellectual_Property_Act_No_36_of_2003.pdf |title=INTELLECTUAL PROPERTY ACT, No. 36 OF 2003 |website=National Intellectual Property Office |access-date=Hulyo 13, 2022}}</ref> Pinawalang-bisa ng batas ang ''Code of Intellectual Property Act No. 52 of 1979'', na may tadhana ng isang limitadong kalayaan sa panorama sa Seksiyon 13(d) na nagbigay sa mga gumagawa ng pelikula at tagapagsahimpapawid sa telebisyon ng karapatang ipakita ang mga likha ng sining at arkitektura "na palagiang matatagpuan sa isang lugar kung saang maaaring tingnan ang mga ito ng publiko."<ref>{{cite web |url=https://wipolex-res.wipo.int/edocs/lexdocs/laws/en/lk/lk001en.pdf |title=Code of Intellectual Property Act No. 52 of 1979 (as amended by Act No. 30 of 1980, No. 2 of 1983, No. 17 of 1990, No. 13 of 1997 and No. 40 of 2000) |website=WIPO Lex |author=Sri Lanka |access-date=Hulyo 13, 2022}}</ref> ===Suwisa=== Ipinaliliwanang ang kalayaan sa panorama sa Suwisa sa Artikulo 27 ng kanilang ''[[Batas sa karapatang-sipi ng Suwisa|Urheberrechtsgesetz]]''.<ref name="ch">{{cite book|last=Rehbinder|first=Manfred|title=Schweizerisches Urheberrecht|edition=3rd|page=158|publisher=Stämpfli Verlag|location=Berne|date=2000|isbn=3-7272-0923-2}} Tingnan din: {{cite web|url=https://www.fedlex.admin.ch/eli/cc/1993/1798_1798_1798/de#a27 |title=URG (Switzerland) |language=de |access-date=Pebrero 11, 2023}}</ref> Nakasaad dito na maaaring ilarawan ang mga likhang panghabambuhay na matatagpuan sa pampublikong mga espasyo para sa anumang layunin, hangga't hindi sa anyong tatlong-dimensiyonal ang imahen ng likha at hindi maaaring gamitin ang imaheng ito "sa layuning kapareho sa unang layunin [ng likha]." ===Taiwan (Republika ng Tsina o ROC)=== [[Talaksan:Taipei 101, Dec 2024 (2).jpg|thumb|[[Taipei 101]], likha nina arkitektong [[Chu-Yuan Lee]] at [[C. P. Wang]].]] Tinitiyak ng [[:wikisource:zh:著作權法 (中華民國)|Batas sa Karapatang-sipi ng Republika ng Tsina]] ang bahagyang kalayaan sa panorama sa pampublikong mga lugar. Pinahihintulutan ng Artikulo 58 ang paggamit ng mga likhang sining at likhang pang-arkitektura na nasa pampublikong mga lugar, ngunit itinadhana na ang paggamit ng mga likhang sining ay hindi para lamang sa layuning pagbebenta ng mga sipi. Nakasaad sa Artikulo 64 ng parehong Batas na dapat malinaw na itukoy ng mga gagamit ng gayong mga likha ang pinagmulan ng mga ito, tulad ng pangalan ng manlilikha.<ref>{{cite web|title=著作權法 |url=http://law.moj.gov.tw/LawClass/LawAll.aspx?PCode=J0070017 |website=全國法規資料庫 |accessdate=2016-10-29 |archiveurl=https://archive.today/20161029141208/http://law.moj.gov.tw/LawClass/LawAll.aspx?PCode=J0070017 |archivedate=2016-10-29 |language=zh-tw |date=2014-01-22 |deadurl=yes }}</ref> === Tanzania === Pinahihintulutan lamang ng Seksiyon 12(6) ng batas sa karapatang-sipi ng Tanzania ng taong 1999 ang pagpaparami ng mga gawang pang-arkitektura at pansining na habambuhay nakapuwesto sa pampublikong mga lugar "sa pamamagitan ng mga rekording pang-awdio-biswal o pangvideo". Sa kabilang banda, pinapayagan lamang ng Seksiyon 26(d) ng nabanggit na batas ang "pahapyaw na paggamit" ("''incidental utilization''") ng mga bagay na naglalaman ng pagpapahayag ng kuwentong-bayan sa mga retrato, pelikula, at telebisyon, kung palagiang matatagpuan ang mga bagay na iyon sa pampublikong mga lugar.<ref>{{cite web |url=http://parliament.go.tz/polis/uploads/bills/acts/1457511754-ActNo-7-1999.pdf |title=THE COPYRIGHT AND NEIGHBOURING RIGHTS ACT, 1999 |website=Parliament of Tanzania |access-date=Abril 24, 2025}}</ref> === Timog Aprika === [[Talaksan:Late Nelson Mandela Statue, Pretoria South Africa Redux.png|thumb|left|Dahil sa kawalan ng kalayaan sa panorama sa Timog Aprika, kailangang sensurin ang bantayog ni [[Nelson Mandela]] sa [[Pretoria]]]] Walang ganap na kalayaan sa panorama sa Timog Aprika. Inilalahad sa Artikulo 15 (3) ng Batas sa Karapatang-sipi ng Timog Aprika (1978) ang mga hindi pagsasali ng proteksiyong karapatang-sipi sa masining na mga gawa, ngunit binanggit lamang dito ang paggamit ng mga sipi sa mga pelikula, telebisyon, at mga "serbisyong pangkomunikasyon." Ngunit binigyang-kahulugan sa Artikulo 1 ang "serbisyong pangkomunikasyon" bilang isang tiyak na serbisyo sa telekomunikasyon, hindi sa potograpiya.<ref>{{cite web|title=COPYRIGHT ACT|url=http://www.cipro.co.za/legislation%20forms/Copyright/Copyright%20Act.pdf|website=Companies and Intellectual Property Office|accessdate=2016-10-29|archiveurl=https://web.archive.org/web/20160303202547/http://www.cipro.co.za/legislation%20forms/Copyright/Copyright%20Act.pdf|archivedate=2016-03-03|language=en}}</ref> Dahil diyan, maaaring ituring na paglabag sa karapatang-sipi ang pagkuha ng mga retrato ng mga gusali o mga obra sa pampublikong mga lugar.<ref>{{cite web|title=Copyright: Wiki Loves Monuments Notice!|url=http://mapmyway.co.za/copyright-wiki-loves-monuments-notice/|website=mapmyway.co.za|accessdate=2016-10-29|archiveurl=https://web.archive.org/web/20161029130232/http://mapmyway.co.za/copyright-wiki-loves-monuments-notice/|archivedate=2016-10-29|language=en}}</ref> ===Timog Korea=== Nagbibigay ng tadhanang kalayaan sa panorama ang Artikulo 35(2) ng [[batas sa karapatang-sipi ng Timog Korea]], subalit limitado lamang ito sa mga layuning di-komersiyal. Sa ilalim ng nasabing probisyon, maaaring gamitin ang mga obra at ibang mga likha na palagiang matatagpuan sa bukas na mga lugar para sa anumang layunin, maliban sa mga kasong "ginawa ang pagpaparami para sa tangkang pagbebenta ng mga larawang ito."<ref>{{cite web|url=https://www.copyright.or.kr/master/file/downloadFileLibrary.do?filegroupno=51180 |title=COPYRIGHT ACT |website=Korea Copyright Commission |access-date=Abril 8, 2025 }}</ref> May isang kaso kaugnay sa kalayaan sa panorama sa Timog Korea noong 2008, hinggil sa paggamit ng isang ''production company'' ng isang gusali ng teatro sa isang patalastas nang walang pahintulot. Ipinasya ng [[Hukuman ng Distritong Sentral ng Seoul]] na nilabag ng Pomato Co., Ltd. ang karapatang-sipi ni arkitekto Min Gyu-am sa "UV House", na matatagpuan sa [[Paju]] at tinapos noong 2004, sa pamamagitan ng pagsasali nila ng gusali bilang elementong ''background'' sa isang patalastas pantelebisyon at pang-Internet ng [[Kookmin Bank]] noong 2005. Nakatanggap ang arkitekto ng bayad para sa arkila sa lugar, ngunit hindi siya nagbigay ng pahintulot ng paggamit ng karapatang-sipi ng gusaling ito. Matapos mailabas ang mga patalastas, sinabi ng arkitekto na ginamit nila ang obrang pang-arkitektura nang walang pahintulot mula sa kaniya, kaya humingi siya ng bayad-pinsala. Sa unang paglilitis, ipinasya ng Hukumang ng Distritong Sentral ng Seoul na maliit na bahagi ng gusali lamang ang ginamit patalastas at hindi ang kabuoang gusali, kaya hindi maituturing na paglabag ito ng karapatang-sipi.<ref>Seoul Central District Court, Decision of 12 September 2007, 2006GaDan208142.</ref> Noong Nobyembre 7, 2008, sa ikalawang paglilitis, sumang-ayon ang parehong panig sa kabayaran. Dahil diyan, winakasan ang ikalawang paglilitis nang walang pasya, sa pamamamagitan ng mediasyon.<ref>{{cite web |url=https://www.lawtimes.co.kr/Legal-News/Legal-News-View?serial=48365 |title=[2008년 분야별 중요판례분석] (21)지적재산권 |date=Agosto 6, 2009 |access-date=Hulyo 12, 2021 |work=Beomnyul Sinmun (법률신문) |language=ko}}</ref> Nangangailangan ng paunang pahintulot mula sa Korea Data Agency (K-DATA) at pagbabayad ng mga royalti ang paggamit ng mga larawan ng mga estatuwa ni Almirante [[Yi Sun-sin]] at [[Sejong ang Dakila|Hari Sejong]] sa [[Liwasang Gwanghwamun]] ng Seoul sa mga layuning pangkomersiyo, tulad ng patalastas at potograpiyang pangkomersiyo. Bahagi ito ng kasunduan sa pagitan ng [[Pamahalaang Metropolitano ng Seoul]] at mga mayhawak ng karapatang-sipi sa mga bantayog: sina {{ill|Kim Yeong-won|ko|김영원 (조각가)}} na tagahulma ng estatuwa ni Hari Sejong at {{ILL|Kim Namjo|ko|김남조}} na balo ng tagahulma ng estatuwa ni Yi Sun-sin. Kasabay ito ng pagpaparehistro ng mga nabanggit na estatuwa sa [[Komisyon sa Karapatang-sipi ng Korea]]. Inilalaan ang mga nakukuhang bayad sa "mga proyekto para sa kapakanan ng lipunan at bayan ayon sa naisin ng mga mayhawak ng karapatang-sipi." Hindi kailangan ng paunang pahintulot para sa mga retratong pansarili lamang.<ref>{{cite news |url=https://www.seoul.co.kr/news/society/2011/12/05/20111205010005 |title=광화문 세종·이순신 동상 상업적 촬영땐 저작권료 |date=Disyembre 5, 2011 |author=Cho Hyun-suk |work=Seoul Shinmun |access-date=Abril 8, 2025 |language=ko}}</ref> Mula noong 2013, inilipat ang pangangasiwa ng mga lisensiya sa [[Korean Culture and Information Service]] (KOCIS) ng [[Ministeryo ng Kultura, Palakasan at Turismo (Timog Korea)|Ministeryo ng Kultura, Palakasan at Turismo]]; pinawalang-bisa nito ang tungkulin ng K-DATA sa mga paglilingkod hinggil sa pampublikong pamamahala ng karapatang-sipi.<ref>{{cite web |url=https://www.kogl.or.kr/news/noticeView.do?dataIdx=31&jkouttype=external&cPage=15 |title=공지사항 |date=Hulyo 4, 2013 |website=Korea Open Government License |access-date=Abril 8, 2025 |language=ko}}</ref> ===Tsina, Republikang Bayan ng (PRC)=== [[Talaksan:青岛五四广场五月的风雕塑夜景 2013-07-21.jpg|thumb|left|Eskulturang May Wind ({{lang|zh|五月的风雕塑}}) sa [[Liwasang Ika-apat na Mayo]] ng lungsod ng [[Qingdao]]]] Nagbibigay ng sapat na kalayaan sa panorama ang Artikulo 22(10) ng [[batas sa karapatang-sipi ng Tsina]]. Ayon dito, pinahihintulutan ang paggamit ng isang obra "na matatagpuan o naka-displey sa isang panlabas na pampublikong lugar" sa pamamagitan ng pagguhit, potograpiya, o videograpiya nang walang pahintulot mula sa o remunerasyon sa mayhawak ng karaptang-sipi, "sa kondisyong itutukoy ang pangalan ng manlilikha at pamagat ng obra."<ref>{{cite web |url=https://wipolex.wipo.int/en/text/466268 |title=Copyright Law of the People’s Republic of China (as amended up to the Decision of February 26, 2010, by the Standing Committee of the National People's Congress on Amending the Copyright Law of the People's Republic of China) |author=China |access-date=Mayo 9, 2021 |website=WIPO Lex}}</ref> Ayon sa isang liham tugon mula sa [[Kataas-taasang Hukumang Bayan]] hinggil sa kaso ng eskulturang "''[[Liwasang Ikaapat na Mayo|May Wind]]''" sa [[Qingdao]], kahit na para sa pakinabang (''profit'') ito, ang muling paggamit ng nabanggit na gawa ay isang [[patas na paggamit]],<ref>{{cite wikisource |title=最高人民法院关于对山东省高级人民法院《关于山东天笠广告有限责任公司与青岛海信通信有限公司侵犯著作权纠纷一案的请示报告》的复函 |wslink=最高人民法院关于对山东省高级人民法院《关于山东天笠广告有限责任公司与青岛海信通信有限公司侵犯著作权纠纷一案的请示报告》的复函 |wslanguage=zh |last=中华人民共和国最高人民法院 |first= |authorlink=中华人民共和国最高人民法院 |coauthors= |year= |publisher= |location= |page= |pages= |scan=|date=2004-08-24|language=zh-cn}}</ref> ngunit pinagtatalunan ng pamayanang akademiko ang pagiging tumpak ng pagpapasyang ito,<ref>{{cite journal|last1=孟|first1=奇勋|title=室外艺术作品合理使用司法认定标准之反思|journal=武汉理工大学学报（社会科学版）|date=2013-06|volume=26|issue=3|page=457|doi=10.3963/j.issn.1671-6477.2013.03.025|url=http://www.whxbsk.net:8080/sse/showFileCount?filename=D:/sse/2013/2012-01660.pdf&title=2012-01660|accessdate=2016-10-28|trans_title=Reflections on Judicial Cognizance of Fair Use of Outdoor Art Works|publisher=武汉理工大学期刊社|language=zh-cn|issn=1671-6477|quote=当前，学术界对室外艺术作品合理使用的认定标准尚未形成共识，主要体现在对商业性使用是否属于合理使用的认识有所不同。部分学者坚持认为不能将营利性再使用纳入合理使用制度范围。|author=|archive-url=https://web.archive.org/web/20170222144856/http://www.whxbsk.net:8080/sse/showFileCount?filename=D%3A%2Fsse%2F2013%2F2012-01660.pdf&title=2012-01660|archive-date=2017-02-22|url-status=dead}}</ref> at may nangyayari ding "magkaibang mga pasya" sa paghatol sa usaping ito.<ref>{{cite journal|last1=詹|first1=启智|last2=张|first2=灵溪|title=室外公共场所艺术作品合理使用探析|journal=法制与社会|date=2014|issue=22|pages=267-269|doi=10.3969/j.issn.1009-0592.2014.22.133|url=http://www.lunwendata.com/thesis/2015/50416.html|accessdate=2016-10-28|publisher=云南法制与社会杂志社|language=zh-cn|issn=1009-0592|author=|archive-url=https://web.archive.org/web/20180205000700/http://www.lunwendata.com/thesis/2015/50416.html|archive-date=2018-02-05|url-status=live}}</ref> Dahil sa kaugnay na mga palakad ng [[isang bansa, dalawang mga sistema]], hindi ipinatutupad ang nasabing mga batas sa [[Hong Kong]] at [[Macau]].<ref>{{cite web|title=中華人民共和國香港特別行政區基本法|url=http://www.basiclaw.gov.hk/tc/basiclawtext/images/basiclaw_full_text_tc.pdf|website=基本法|publisher=香港特別行政區政府政制及內地事務局|accessdate=2016-10-28|archiveurl=https://web.archive.org/web/20151117030209/http://www.basiclaw.gov.hk/tc/basiclawtext/images/basiclaw_full_text_tc.pdf|archivedate=2015-11-17|language=zh-hk|format=PDF|date=2015-03}}</ref><ref>{{cite web|title=中華人民共和國澳門特別行政區基本法|url=http://bo.io.gov.mo/bo/i/1999/leibasica/index_cn.asp|website=澳門特別行政區政府印務局|accessdate=2016-10-28|archiveurl=https://web.archive.org/web/20160426055414/http://bo.io.gov.mo/bo/i/1999/leibasica/index_cn.asp|archivedate=2016-04-26|language=zh-mo|date=1999-12-20}}</ref> ==== Hong Kong ==== [[Talaksan:Bank of China Hong Kong.jpg|thumb|[[Toreng Bank of China (Hong Kong)|Toreng Bank of China]], dinisenyo ni arkitekto [[I. M. Pei]] (namatay noong 2019)]] Tinitiyak ng Kautusan sa Karapatang-sipi ng Hong Kong ang kalayaan sa panorama sa pampublikong mga lugar. Kumakapit ito sa kapuwa mga likhang tatlong-dimensiyonal at masining na pagkakagawa. Pinahihintulutan ng mga regulasyon sa Artikulo 71 ang pagpaparami at pamamahayag ng larawan ng mga gusali, lilok, modelo ng mga gusali, at mga masining na pagkakagawa, at hindi isang pagsuway sa karapatang-sipi ang pampublikong pagbabahagi ng gayong mga larawan. Gayunpaman, nakasaad sa Seksiyon 5 na iba ang mga obra ng masining na pagkakagawa (''works of artistic craftsmanship'') sa gawang grapiko (''graphic work''), at ibig sabihin nito hindi sakop ng tadhanang kalayaan sa panorama ang huling binanggit na uri ng gawa, na maaring pinta, drowing, dayagram, o mga gawang klitse, litograpo, grabado sa kahoy, atbp..<ref>{{cite web|title=第528章 《版權條例》 |url=http://www.legislation.gov.hk/blis_pdf.nsf/6799165D2FEE3FA94825755E0033E532/9849EA415F543AAA482575EF0014C04F/$FILE/CAP_528_c_b5.pdf |website=律政司: 雙語法例資料系統 |accessdate=2016-10-29 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20160411220758/http://www.legislation.gov.hk/blis_pdf.nsf/6799165D2FEE3FA94825755E0033E532/9849EA415F543AAA482575EF0014C04F/%24FILE/CAP_528_c_b5.pdf |archivedate=2016-04-11 |language=zh-hk |date=1997-06-30 |url-status=dead}}</ref> ==== Macau ==== Tinitiyak ng Derekto Blg. 43/99/M ang kalayaan sa panorama sa pampublikong mga lugar. Pinapayagan ng Artikulo 61 ang pagkuha ng mga obra na nakalagay sa pampublikong mga lugar sa pamamagitan ng potograpiya o videograpiya.<ref>{{cite web|title=第43/99/M號法令|url=http://bo.io.gov.mo/bo/i/99/33/declei43_cn.asp|website=澳門特別行政區政府印務局|accessdate=2016-10-29|archiveurl=https://web.archive.org/web/20160323120248/http://bo.io.gov.mo/bo/i/99/33/declei43_cn.asp|archivedate=2016-03-23|language=zh-mo|date=1999-08-16}}</ref><ref>{{cite book|last1=马|first1=海涛|last2=李|first2=亮|title=国际法学法理与实践|url=https://books.google.com/books?id=ZMQ7vQ_wTpEC&pg=PA401|accessdate=2016-10-29|edition=1|date=2006-11|publisher=中国法制出版社|language=zh-cn|isbn=978-7-80226-323-9|pages=401–402|chapter=中国内地与澳门著作权法律制度之比较研究}}</ref> Gayunpaman, sinasabi sa Artikulo 62 na hindi dapat makompromiso ng kalayaang ito ang mga kapakanan ng gawa at ng mayhawak ng karapatang-sipi nito, at kailangang itukoy ang manlilikha at pangalan ng obra hangga't maari.<ref>{{cite news|title=葡韻惹火遭禁拍攝建築物實在無理|url=http://www.shimindaily.net/v1/news/macau/%EF%BC%88%E7%89%B9%E5%AF%AB%EF%BC%89%E8%91%A1%E9%9F%BB%E6%83%B9%E7%81%AB%E9%81%AD%E7%A6%81%E6%8B%8D%E6%94%9D%E5%BB%BA%E7%AF%89%E7%89%A9%E5%AF%A6%E5%9C%A8%E7%84%A1%E7%90%86/|accessdate=2016-10-29|publisher=市民日报|date=2016-08-23|archiveurl=https://web.archive.org/web/20161029043248/http://www.shimindaily.net/v1/news/macau/%EF%BC%88%E7%89%B9%E5%AF%AB%EF%BC%89%E8%91%A1%E9%9F%BB%E6%83%B9%E7%81%AB%E9%81%AD%E7%A6%81%E6%8B%8D%E6%94%9D%E5%BB%BA%E7%AF%89%E7%89%A9%E5%AF%A6%E5%9C%A8%E7%84%A1%E7%90%86/|archivedate=2016-10-29|language=zh-mo}}</ref> === Uganda === Umiiral ang kalayaan sa panorama sa Seksiyon 15(1)(f) ng ''The Copyright and Neighbouring Rights Act, 2006'' ng Uganda, na isinasaad na maaaring isipi at ikomunika sa madla ang mga likhang arkitektura at sining na palagiang matatagpuan sa pampublikong lugar, sa pamamagitan ng potograpiya, mga likhang awdiyo-biswal, at pagsasahimpapawid sa telebisyon. Malawak ang kahulugan ng "pampublikong lugar" sa ilalim ng Seksiyon 2 ng batas, at nagngangahulugan itong "anumang gusali o daanan na ang publiko ay may pansamantalang karapatan o pahintulot para makapasok, may bayad man o wala." Kabilang dito ang mga sinehan, restoran, pasilidad ng palakasan, at liwaliwan (''resorts'').<ref>{{cite web|url=https://wipolex-res.wipo.int/edocs/lexdocs/laws/en/ug/ug001en.pdf |title=The Copyright and Neighbouring Rights Act, 2006 |author=Uganda |access-date=Oktubre 3, 2021 |website=WIPO Lex}}</ref> === United Arab Emirates === Hindi nagbibigay ng kalayaan sa panorama ang Artikulo 22(7) ng ''Federal Law No. 38 of 2021 on Copyrights and Neighboring Rights''. Pinahahintulutan lamang nito ang pagpapakita ng mga pinong sining, nalalapat na sining, hinulmang sining, at sining pang-arkitektura na palagiang matatagpuan sa pampublikong mga lugar "sa mga brodkast" lamang.<ref>{{cite web |url=https://www.moec.gov.ae/documents/20121/376326/copyright.pdf |title=Federal Decree-Law no. (38) of 2021 |access-date=Hulyo 4, 2022 |publisher=Ministry of Economy of the United Arab Emirates |date=Setyembre 20, 2021}}</ref> Ang Artikulo 22(7) ng pinawalang-bisa na ''Federal Law No. 7 of 2002 on Copyrights and Neighboring Rights'' ay nagbibigay ng kawangis na limitadong karapatang-ligal.<ref>{{cite web|url=https://wipolex.wipo.int/en/text/124611 |title=Federal Law No. 7 of 2002 on Copyrights and Neighboring Rights |author=United Arab Emirates |website=WIPO Lex |access-date=Mayo 7, 2021}}</ref> Kabilang sa mga gawa sa United Arab Emirates na isinasanggalang ng karapatang-sipi ang [[Burj Al Arab]], [[Burj Khalifa]], at [[Moske ng Sheikh Zayed]]. Inalis ang isinumiteng mga larawan na nagpapakita ng makabagong arkitektura ng bansa na walang maayos na mga pahintulot sa katapusan ng unang edisyon ng kampanyang ''Wiki Loves Emirates'' noong 2018, sanhi ng mahigpit na mga alituntunin sa paglilisensiya ng Wikimedia.<ref>{{cite web|url=https://www.thenationalnews.com/arts-culture/art/uae-wikipedia-marathon-community-effort-finally-gives-the-emirates-a-proper-place-1.722097 |title=UAE Wikipedia: Marathon community effort finally gives the Emirates a proper place |date=Abril 16, 2018 |last=Gronlund |first=Melissa |access-date=Mayo 7, 2021 |work=[[The National (Abu Dhabi)|The National]]}}</ref> ===Unyong Europeo=== [[Talaksan:Freedom of Panorama in Europe.svg|thumb|350px|Katayuan ng kalayaan sa panorama sa Europa {{legend|#12a53e|Okey, kasama ang mga gusali, obra at mga pampublikong loob ng mga gusali}} {{legend|#5fe442|Okey, kasama ang mga gusali at obra, ngunit hindi okey sa mga pampublikong loob ng mga gusali}} {{legend|#ffd619|Okey para lamang sa mga gusali, at hindi okey sa mga pampublikong obra}} {{legend|#f5443b|Hindi okey, o okey lamang sa hindi pangkomersiyo na paggamit}} {{legend|#bbef2e|Okey, kasama ang mga gusali, obra at ilang mga loob ng mga gusali}} {{legend|#bbb|Hindi tiyak}} ]] Sa [[Unyong Europeo]], inilalaan ng [[Direktiba 2001/29/EC]] ang posilibilidad para sa kasaping mga estado na magkaroon ng sugnay hinggil sa kalayaan sa panorama sa kanilang mga batas sa karapatang-sipi, ngunit hindi ito sapilitan.<ref name="eu">{{cite web|author=N.N.|url=http://www.fotocommunity.de/info/Panoramafreiheit#Europa_hilft|title=Panoramafreiheit|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20150418173225/http://www.fotocommunity.de/info/Panoramafreiheit|archive-date=2015-04-18|access-date=2020-05-18}} Tingnan din [http://eur-lex.europa.eu/LexUriServ/LexUriServ.do?uri=CELEX:32001L0029:EN:HTML Article 5(3)(h) of 2001/29/EC].</ref><ref>{{cite web|url=http://ipkitten.blogspot.co.uk/2015/06/freedom-of-panorama-what-is-going-on-at.html|title=The IPKat|work=ipkitten.blogspot.co.uk|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20150626204251/http://ipkitten.blogspot.co.uk/2015/06/freedom-of-panorama-what-is-going-on-at.html|archive-date=2015-06-26}}</ref> Noong 2015, iminungkahi ni [[Felix Reda]], dating kasapi ng [[Parlamentong Europeo]] (''MEP'') mula Alemanya, na ilapat ang kalayaan sa panorama sa lahat ng mga bansa ng Unyong Europeo. Ipinahayag niya na sa pamamagitan ng karapatang ito, malayang maibabahagi ng mga tao ang kanilang mga larawan ng mga pampublikong espasyo na maaaring maglaman ng mga gusali at pampublikong sining, upang "ipahayag at ibahagi ang kanilang mga karanasan at saloobin" at "mapangalagaan ang ating mga paglalakbay at mangasiwaan ang ating mga impresyon para sa susunod na mga salinlahi."<ref name=EUparl>{{cite web |url=https://www.europarl.europa.eu/news/en/headlines/security/20150701STO72903/debate-should-the-freedom-of-panorama-be-introduced-all-over-the-eu |title=Debate: should the freedom of panorama be introduced all over the EU? |date=Hulyo 2, 2015 |access-date=Pebrero 11, 2021}}</ref> Binatikos ni [[Jean-Marie Cavada]], dating ''MEP'' mula Pransiya, ang kaniyang mungkahi, at sa halip ay naghain ng isang kahaliling panukala na naglalayong paghigpitan ang kalayaan sa panorama ng lahat ng mga kasapi ng Unyong Europeo sa hindi pangkomersiyo na mga gamit lamang.<ref name=EuroNewsFOP1>{{cite news|url=https://www.euronews.com/2015/07/08/fight-for-freedom-of-panorama-savepos-wikipedia |title=The bitter fight for Freedom of Panorama |last=Seymat |first=Thomas |date=Hulyo 8, 2015 |work=[[Euronews]] |access-date=Pebrero 11, 2021}}</ref> Sinabi ni Cavada na nakapipinsala ang pangkomersiyo na kalayaan sa panorama sa mga karapatan ng mga manlilikha ng mga sining pang-arkitektura at pampublikong sining dahil binibigyan ito ng pahintulot sa mga korporasyon tulad ng [[Pundasyong Wikimedia|Wikimedia]] at [[Meta Platforms|Facebook]] na pakinabangan ang nabanggit na mga sining nang walang kabayaran sa mga manlilikha.<ref name=EUparl/> Idinagdag ng kaniyang tanggapan na hindi maka-aapekto ang di-komersiyal na kalayaan sa panorama sa [[Internet]], bagkus tinitiyak lamang nito na "nagbibigay ang mga platapormang pang-Internet tulad ng [[Facebook]], [[Instagram]], at [[Flickr]] ng makatarungang kabayaran sa mga manlilikha."<ref name=DWFOP1>{{cite news |url=https://www.dw.com/en/freedom-of-panorama-will-the-eu-ban-landmark-photography/a-18554383 |title="Freedom of Panorama": Will the EU ban landmark photography? |date=Hunyo 30, 2015 |last=Tost |first=Olaf |work=[[Deutsche Welle]] |access-date=Pebrero 11, 2021}}</ref> May nauna nang mga kasunduan ang [[Dailymotion]] at [[YouTube]] sa {{ill|ADAGP|fr|Société des auteurs dans les arts graphiques et plastiques}}, noong 2008 para sa Dailymotion at 2010 para sa YouTube, para sa ligal na paggamit ng mga larawan ng mga gusali at pampublikong sining sa kanilang mga plataporma. Iginiit ng ADAGP, isang samahan ng mga manlilikha ng pampublikong sining na nakahimpil sa Pransiya, na hahantong ang kalayaan sa panorama sa "pagkawala ng 3 hanggang 6 milyong euro, o 10 hanggang 19 na bahagdan ng taunang koleksiyon" sa Pransiya pa lamang.<ref>{{cite news |url=https://www.lesechos.fr/2015/07/bataille-autour-de-la-liberte-de-photographier-dans-lespace-public-267827 |title=Bataille autour de la liberté de photographier dans l'espace public |work=[[Les Echos (Pransiya)|Les Echos]] |last=Moutot |first=Anaïs |date=Hulyo 9, 2015 |access-date=Nobyembre 25, 2024 |language=fr}}</ref> Ang pagpuna ng mga netizen sa panukala ni Cavada ay nauwi sa isang online na petisyon ng mga aktibista sa karapatan sa Internet kalakip ang hashtag na #SaveFOP; nakakuha ito ng higit sa 460,000 mga lagda sa loob ng dalawang linggo matapos itong ilunsad.<ref name=EuroNewsFOP1/> Ayon sa mamamahayag ng ''[[The Register]]'' sa larangan ng [[teknolohiyang pang-impormasyon]] na si [[Andrew Orlowski]], "huwad at mapanlinlang" ang pakikialam ng Wikipedia sa usapin.<ref>{{cite news |url=https://www.theregister.com/2015/07/02/wikipedia_jumps_on_bogus_photo_scare_to_tell_us_the_internet_is_breaking_again/ |title=Wikipedia jumps aboard the bogus 'freedom of panorama' bandwagon |date=Hulyo 2, 2015 |access-date=Disyembre 9, 2021 |last=Orlowski |first=Andrew |work=[[The Register]]}}</ref> Ayon naman sa ''[[Full Fact]]'', isang websayt sa Reyno Unido na nagsusuri ng mga impormasyon, ang [[Komisyong Europeo]] lamang ang may kapangyarihang gumawa ng bagong batas, at hindi maaaring makaimpluwensiya sa komisyon ang anumang rekomendasyong inaprobahan ng parlamento.<ref>{{cite web |url=https://fullfact.org/europe/eu-gherkin-and-freedom-panorama/ |title=The EU, the Gherkin and 'freedom of panorama' |date=Hunyo 29, 2015 |website=[[Full Fact]] |access-date=Disyembre 1, 2024}}</ref> Ibinasura ng plenaryo ng Parlamentong Europeo ang mga panukala nina Reda at Cavada noong ika-9 ng Hulyo, 2015, at napanatili sa gayon ang katayuan ng kalayaan sa panorama sa buong Unyong Europeo.<ref>{{cite news |title=European Parliament as it happened: 9 July 2015 |url=https://www.bbc.com/news/live/uk-politics-33412173 |date=Hulyo 9, 2015 |access-date=Pebrero 11, 2021}}</ref> ==== Alemanya ==== Ipinaliliwanang ang ''{{lang|de|Panoramafreiheit}}'' sa Artikulo 59 ng ''{{lang|de|Urheberrechtsgesetz}}''.<ref name="de">{{cite web|url=http://www.fotorecht.de/publikationen/gebaeude.html|title=Fotografieren von und in Gebäuden|last=Seiler|first=David|work=visuell|date=2001-06-24|issue=5/2001|page=50|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20070930161320/http://www.fotorecht.de/publikationen/gebaeude.html|archive-date=2007-09-30|access-date=2020-05-18}} Tingnan din: {{cite web|url=http://bundesrecht.juris.de/urhg/__59.html|title=§59 UrhG (Germany)|language=de|url-status=live|archive-url=http://archive.wikiwix.com/cache/20110223132716/http://bundesrecht.juris.de/urhg/__59.html|archive-date=2011-02-23|access-date=2007-09-20}}</ref> Ayon sa 59(1), "pinahihintulutang magparami at ipamahagi, sa pamamagitan ng pinta, drowing, potograpiya, o sinematograpiya, ang mga obra na palagiang matatagpuan sa pampublikong mga daanan, kalye, o lugar at maipamahagi at maikomunika ang gayong mga sipi. Para sa mga gawang pang-arkitektura, umiiral lamang ang tadhanang ito sa panlabas na anyo [ng gusali]." Mula pa sa bersiyon ng batas noong ika-1 ng Enero, 1966 ang kasalukuyang sugnay na ito.<ref>Tingnan din: Thomas Fuchs, {{cite web |url=http://lexetius.com/UrhG/59 |title=Gesetz über Urheberrecht und verwandte Schutzrechte (Urheberrechtsgesetz) vom 9. September 1965. §&nbsp;59 |website=Historisch-synoptische Edition 1965–2016 |language=de |access-date=Abril 30, 2017}}</ref> Sa isang pasya noong 2002, tinanggihan ng {{ILL|Hukumang Pederal ng Katarungan|en|Federal Court of Justice}} ang ''panoramafreiheit'' sa mga postkard ng ''[[Wrapped Reichstag]]'', obra nina [[Christo at Jeanne-Claude]], na nilathala ng isang tagapaglathalang nakabase sa Berlin. Ayon sa hukuman, hindi pampalagian ang pagtatanghal ng obrang pang-arkitektura. Ipinalagay ng hukuman na pinahihintulutan sa batas ang pribadong paggamit ng mga larawan nito nang walang pahintulot mula sa nabanggit na mga manlilikha.<ref>{{cite web |url=https://juris.bundesgerichtshof.de/cgi-bin/rechtsprechung/document.py?Gericht=bgh&Art=pm&Datum=2002-1&nr=13376&pos=1&anz=8&Blank=1 |title=Keine Panoramafreiheit für Verhüllten Reichstag |author=Pressestelle des Bundesgerichtshofs |date=Enero 24, 2002 |access-date=Oktubre 29, 2024 |language=de}}</ref> Isang halimbawa ng [[paglilitis]] dahil sa sari-saring pagbabatas sa EU ay ang ''{{lang|de|[[:de:Hundertwasserentscheidung|Hundertwasserentscheidung]]}}'' (pasyang Hundertwasser), isang kaso sa Alemanya na naipanalo ni [[Friedensreich Hundertwasser]] laban sa isang kompanyang Aleman hinggil sa paggamit ng isang retrato ng isang gusaling [[Austria|Awstriyan]].<ref>{{cite web|url=https://dejure.org/dienste/vernetzung/rechtsprechung?Text=I%20ZR%20192/00|title=Rechtsprechung – BGH, 05.06.2003 - I ZR 192/00|website=dejure.org|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20160820052628/https://dejure.org/dienste/vernetzung/rechtsprechung?Text=I%20ZR%20192%2F00|archive-date=2016-08-20|access-date=2020-05-18}}</ref> [[Talaksan:Die Sonnenuhr auf der der Halde Schwerin.jpg|thumb|''Sonnenuhr mit Geokreuz'' ("Sundial na may kalakip na Heo-Krus"), isang lilok ni {{ILL|Jan Bormann|de}} noong 1994 sa lungsod ng [[Castrop-Rauxel]]. Nasangkot ito sa pasya ng Hukumang Pederal ng Katarungan noong 2024 na ipinagkait ang kalayaan sa panorama sa pangkalakalang mga gamit ng mga larawan ng pampublikong sining na kinunan gamit ang mga ''drone''.<ref name=WDRDronePano/>]] Alinsunod sa isang pasya ng Hukumang Pederal ng Katarungan noong 2024, hindi sakop ng ''panoramafreiheit'' ang mga larawang kuha sa ''drone'' ng mga pampublikong sining na naipagsasanggalang pa rin ng karapatang-sipi. Sang-ayon ito sa pasya ng Nakatataas na Hukumang Panrehiyon ng Hamm noong isang taon, na sumang-ayon naman sa naunang desisyon ng Hukumang Panrehiyon ng Bochum. May kaugnayan ito sa isang tagapaglathalang nakabase sa [[Ruhr]] na nagbenta ng mga aklat na naglalaman ng mga larawan ng mga ''art installation'' na kinuha gamit ang ''drone''. Kinatawan ng nagsasakdal na ''Verwertungsgesellschaft Bild-Kunst'', isang samahan ng mga arteista, ang mga manlilikha ng nasabing mga obra. Ayon sa hukuman, pinoprotektahan lamang ng ''panoramafreiheit'', ang mga larawan ng mga obra na kinunan mula sa kalye, at hindi ang mga larawan ng kaparehong mga obra na ginamitan ng natatanging mga kagamitan tulad ng mga hagdan. Ang mga larawan na ginamitan ng mga ''drone'' ay mula sa himpapawid na "karaniwang hindi madaling puntahan ng publiko" at hindi dapat ipamahagi o ibenta sa publiko ang gayong mga larawan.<ref>{{cite web |url=https://haerting.de/en/insights/olg-hamm-drohnenperspektive-wird-nicht-von-der-panoramenfreiheit-gedeckt/ |title=OLG Hamm: Drone perspective is not covered by freedom of panoramas |website=HÄRTING Rechtsanwälte |date=Hunyo 5, 2023 |access-date=Nobyembre 3, 2023}}</ref><ref>{{cite web |url=https://www.heise.de/en/news/Bundesgerichtshof-Freedom-of-panorama-does-not-apply-to-all-drone-footage-9993735.html |title=Bundesgerichtshof: Freedom of panorama does not apply to all drone footage |date=Oktubre 24, 2024 |last=Krempl |first=Stefan |access-date=Oktubre 30, 2024 |website=Heise Online}}</ref> Ipinalagay ng abogadong si Arndt Kempgens na sakop din ng hatol ang mga tagalikha ng mga nilalaman (''content creator'') na gumagamit ng gayong mga obra sa mga plataporma katulad ng YouTube at [[TikTok]] sa pamamagitan ng potograpiya sa mga ''drone''; ipinalagay din niyang apektado ang mga larawang kuha sa ''drone'' na ginamit sa pangkomersiyo na layunin bago ang hatol, na nagpapahiwatig ng isang retroaktibong bisa ng nabanggit na hatol.<ref name=WDRDronePano>{{cite news |url=https://www1.wdr.de/nachrichten/ruhrgebiet/bgh-urteil-urheberrecht-kunst-drohnenbilder-100.html |title=BGH-Urteil: Verlag soll für Drohnenbilder von Kunstwerken bezahlen |date=Oktubre 23, 2024 |last=Wilger |first=Von Martin |work=[[Westdeutscher Rundfunk|WDR]] |access-date=Mayo 10, 2025 |language=de}}</ref> ==== Belhika ==== [[Talaksan:Atomium (UnorthodoxY) - Flickr.jpg|thumb|left|[[Atomium]] sa Bruselas]] Ipinatupad ang kalayaan sa panorama sa [[Belhika]] noong 2016. Ipinasa ng kanilang lehislatura ang probisyong XI.190 2/1° na idinagdag sa kanilang batas sa karapatang-sipi, ang Kodigo ng Batas Ekonomiko (''Code of Economic Law'') noong Hunyo 27, 2016, at sinimulan ang pagpapatupad nito noong Hulyo 15, 2016, pagkaraang nilagdaan ito ng kanilang hari at nilathala ito sa kanilang opisyal na lathalaing ''State Gazette''.<ref name=ManagingIPBelFOP>{{cite web|url=https://www.managingip.com/article/b1kbpg5bpx2rhw/belgium-freedom-of-panorama-a-new-copyright-exception |title=Belgium: Freedom of panorama – a new copyright exception |date=Setyembre 27, 2016 |access-date=Disyembre 15, 2020}}</ref><ref name=InfojusticeBelFOP>{{cite web|url=http://infojustice.org/archives/36318 |title=THERE IS NOW FREEDOM OF PANORAMA IN BELGIUM |date=Hulyo 19, 2016 |access-date=Disyembre 15, 2020}}</ref> Nakasaad sa probisyong ito na hindi maaaring hadlangan ng mga manlilikha (maaaring mga arkitekto o arteista) "ang reproduksiyon at komunikasyon sa publiko ng mga obrang biswal, grapiko, at pang-arkitektura na nilayong ipuwesto nang palagian sa pampublikong lugar, sa kondisyong tulad ng sa pagsasalarawan nito ang reproduksiyon at komunikasyon sa publiko ng naturang gawa at hindi magdudulot ang nasabing reproduksiyon at komunikasyon sa publiko ng di-makatuwirang pinsala sa tunay na karapatan ng manlilikha."<ref name=ManagingIPBelFOP/> Kasunod ng pagpasa nito, malaya na ang pagkuha ng mga retrato ng tanyag na [[Atomium]] sa [[Bruselas]], pati na ang paglathala ng mga retrato nito sa anumang midya, kabilang na ang midyang pangkomersiyo at [[hatirang pangmadla]], nang hindi inalalahanan ang maaaring hakbanging ligal mula sa mga eredero/eredera ng lumikha nitong si [[André Waterkeyn]].<ref name=ManagingIPBelFOP/><ref name=ExpertPhotoFOP>{{cite web|url=https://expertphotography.com/freedom-of-panorama-photography/ |title=Freedom of Panorama – What It Means for Photography |last=Hull |first=Craig |access-date=Disyembre 15, 2020}}</ref> ==== Dinamarka ==== Ayon sa Artikulo 24(2) ng batas sa karapatang-sipi ng [[Dinamarka]], maaring paramihin ang mga larawan (tulad ng retrato) ng anumang obrang matatagpuan sa pampublikong lugar, ngunit sa hindi pangkomersiyo na layunin lamang. Sa Artikulo 24(3) naman nakasaad na maaring isipi nang malaya ang mga gusali sa kaanyuang larawan, sa anumang layunin.<ref>{{cite web| url=http://www.wipo.int/edocs/lexdocs/laws/en/dk/dk091en.pdf |title=Consolidated Act on Copyright (Consolidated Act No. 1144 of October 23, 2014) |website=WIPO Lex |access-date=Disyembre 20, 2020 | lang=en}}</ref> [[Talaksan:Petite sirène de Copenhague (conforme à la loi danoise).JPG|thumb|Sinalang retrato ng ''The Little Mermaid'']] Hindi pa rin ganap ang kalayaan sa panorama sa Dinamarka para sa mga obrang hindi pang-arkitektura. Naipagsasanggalang ng karapatang-sipi ang lilok na ''[[The Little Mermaid (estatwa)|The Little Mermaid]]'', obra ni [[Edvard Eriksen]] (namatay 1959), hanggang taong 2034, at kilalang litihiyoso ang pamilya ng manlililok.<ref name=ExpertPhotoFOP/> Pinagmultahan ang ilang mga pahayagang Dinamarkes dahil sa paggamit ng mga retrato ng lilok nang walang pahintulot mula sa pamilyang Eriksen. Itinuturing na komersiyal ang layunin ng midya sa bansa. Winika ni Søren Lorentzen, ''photo editor'' ng ''[[Berlingske]]'' na kabilang sa mga pahayagang pinagmultahan, "Gumamit kami ng isang retrato nang walang pahintulot. Iyon ay malinaw na paglabag sa batas sa karapatang-sipi, kahit na nahihirapan akong intindihin kung bakit hindi maaring gumamit ang sinuman ng mga retrato ng isang pambansang yaman gaya ng ''Little Mermaid'' nang hindi lumalabag sa batas sa karapatang-sipi." Depensa ni Alice Eriksen, ang apo ng manlililok, ang gayong pagbabawal ay pagtalima lamang sa mga batas ng bansa. Dagdag pa niya, "pareho lamang ito sa pagtanggap ng bayad kapag itinutugtog ang isang awit."<ref>{{cite news|url=https://www.thelocal.dk/20140816/denmarks-iconic-symbol-that-we-cant-show-you |title=Denmark's icon... that we can't show you |work=The Local |date=Agosto 16, 2014 |access-date=Disyembre 20, 2020}}</ref><ref>{{cite web |url=https://petapixel.com/2014/08/20/try-publish-picture-statue-denmark-youd-better-ready-pay/ |title=If You Try to Publish a Picture of this Statue in Denmark, You’d Better be Ready to Pay Up |last=Burgett |first=Gannon |website=PetaPixel |date=Agosto 20, 2014 |access-date=Disyembre 20, 2020}}</ref> ==== Eslobenya ==== Isinasaad ng Artikulo 55 ng ''Copyright and Related Rights Act'' ng Eslobenya na "Ang mga likhang palagiang matatagpuan sa mga parke, kalye, liwasan, o ibang mga lugar na pangkalahatang mapupuntahan ng publiko ay maaaring gamitin," ngunit ipinagbabawal ito kung ang layon ng paggamit ay upang kumita.<ref>{{cite document| url=https://www.uradni-list.si/1/content?id=78529 |title=Zakon o avtorski in sorodnih pravicah (uradno prečiščeno besedilo) (ZASP-UPB3) |work=Uradni list RS |issue=16/2007 |date=Pebrero 23, 2007 |lang=sl |pages=1805}}</ref> Subalit sa gawa, nagngangahulugan itong ang mga bagay sa pampublikong espasyo, tulad ng mga gusali at rebulto, na naipagsasanggalang pa ng karapatang-sipi ay maaaring kunan ng retrato para lamang sa pansariling gamit kung walang pahintulot mula sa mga manlilikha ng gayong mga obra, at ipinagbabawal ang paglathala ng gayong mga larawan sa isang portada ng turismo (''tourism portal'') o sa isang pahayagan (sapagkat itinuturing na komersiyal ang paglilimbag ng mga pahayagan).<ref>{{cite news |url=https://www.rtvslo.si/evropska-unija/ali-bo-unija-omejila-objavo-slik-javnih-stavb-na-druzbenih-omrezjih/368889 |title=Ali bo Unija omejila objavo slik javnih stavb na družbenih omrežjih? |publisher=MMC RTV Slovenija |date=Hulyo 5, 2015 |first=Gregor |last=Cerar |lang=sl}}</ref> ==== Espanya ==== Nagbibigay ng tadhanang kalayaan sa panorama ang [[batas sa karapatang-sipi ng Espanya]]. Nakasaad sa Artikulo 35(2) na "ang mga likha na palagiang matatagpuan sa mga parke, kalye, liwasan o iba pang pampublikong mga daanan ay maaaring sipiin, ipamahagi at iparating nang malaya sa pamamagitan ng mga pinta, drowing, retrato, at mga pamamaraang awdiyo-biswal."<ref>{{cite web |url=https://www.wipo.int/wipolex/en/legislation/details/21371 |title=Consolidated Text of the Law on Intellectual Property, Regularizing, Clarifying and Harmonizing the Applicable Statutory Provisions (approved by Royal Legislative Decree No. 1/1996 of April 12, 1996, and amended up to Royal Decree-Law No. 6/2022 of March 29, 2022) |author=Spain |lang=es |access-date=Hunyo 10, 2025 |website=WIPO Lex}}</ref> ==== Estonya ==== Limitado ang kalayaan sa panorama sa Estonya sa di-komersiyal na paggamit ng mga larawan ng mga likhang pang-arkitektura, sining biswal, sining na napapakinabangan, at retrato na panghabambuhay na matatagpuan sa mga lugar na napapasukan ng publiko. Makikita ang probisyon sa Seksiyon 20¹ ng kanilang batas sa karapatang-sipi. Gayundin, hindi dapat maging pangunahing mga paksa ng mga larawan ang nasabing mga likha. May isang napakalimitadong probisyon para sa komersiyal na paggamit ng arkitektura na makikita sa Seksiyon 20²; limitado lamang ito sa mga "''real estate advertisement''".<ref>{{cite web |url=https://www.riigiteataja.ee/akt/119032019055 |title=Autoriõiguse seadus |website=Riigi Teataja |language=et |access-date=Pebrero 17, 2023}}</ref> ==== Gresya ==== Hindi umiiral ang kalayaan sa panorama sa Gresya. Nagbibigay lamang ng maghigpit ngunit hindi malinaw na eksepsiyon ang kanilang batas sa karapatang-sipi, ang Batas Blg. 2121/1993 sa Karapatang-sipi, Kaugnay na mga Karapatan, at mga Bagay Pangkalinangan, na huling inamyenda noong 2021. Pinahihintulutan lamang ang "paminsan-minsang pagpaparami at pagkomunika sa midyang pangmadla ng mga larawan ng mga likhang pang-arkitektura, pinong sining, retrato, o mga sining na napapakinabangan na panghabambuhay na nakapuwesto sa pampublikong mga lugar."<ref>{{cite web |url=https://www.opi.gr/en/library/law-2121-1993#a26 |title=Law 2121/1993 |website=Hellenic Copyright Organization |access-date=Disyembre 31, 2022 |quote=''The occasional reproduction and communication by the mass media of images of architectural works, fine art works, photographs or works of applied art, which are sited permanently in a public place.'' |archive-date=Disyembre 31, 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20221231022238/https://www.opi.gr/en/library/law-2121-1993#a26 |url-status=dead }}</ref> ==== Italya ==== Walang umiiral na kalayaan sa panorama sa [[Italya]].<ref name="it">{{cite news|url=http://punto-informatico.it/2030219/PI/News/wikipedia-cede-al-diritto-autore-italiota.aspx|title=Wikipedia cede al diritto d'autore|last=Spinelli|first=Luca|work=Punto Informatico|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20080929014738/http://punto-informatico.it/2030219/PI/News/wikipedia-cede-al-diritto-autore-italiota.aspx|archive-date=2008-09-29|access-date=2020-05-18}}</ref> Sa kabila ng maraming opisyal na mga protesta<ref>{{cite web|url=http://www.grillini.it/show.php?4884|title=Interrogazione - Diritto di panorama|trans-title=Interrogation - panorama right|last1=Grillini|first1=Franco|website=Grillini.it|language=it|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20081025001151/http://www.grillini.it/show.php?4884|archive-date=2008-10-25|access-date=2020-05-18}}</ref> at isang pambansang inisyatibang<ref>{{cite web|url=http://www.diritto.it/all.php?file=25583.pdf|title=Dare un senso al degrado|last1=Scorza|first1=Guido|last2=Spinelli|first2=Luca|date=2007-03-03|location=Rome|format=PDF|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20090708045222/http://www.diritto.it/all.php?file=25583.pdf|archive-date=2009-07-08|access-date=2020-05-18}}</ref> pinamunuan ng abogadong si Guido Scorza at mamamahayag na si [[Luca Spinelli]] (na tinampok ang usapin),<ref name="it"/> pinagbabawal pa rin ang paglalathala ng larawan ng pampublikong mga lugar, alinsunod sa lumang mga batas sa karapatang-sipi ng bansa.<ref>{{cite web|url=http://www.normattiva.it/uri-res/N2Ls?urn:nir:stato:legge:1941-04-22;633!vig=|title=Legge 22 aprile 1941 n. 633|language=it|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20141223012833/http://www.normattiva.it/uri-res/N2Ls?urn:nir:stato:legge:1941-04-22;633!vig=|archive-date=2014-12-23|access-date=2020-05-18}}</ref><ref>{{cite web|url=http://www.camera.it/parlam/leggi/deleghe/testi/04042dl.htm|title=Decreto Legislativo 22 gennaio 2004, n. 42|language=it|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20081024122502/http://www.camera.it/parlam/leggi/deleghe/Testi/04042dl.htm|archive-date=2008-10-24|access-date=2020-05-18}}</ref> Mayroon din isang batas na tinatawag na "''{{lang|it|[[Codice Urbani]]}}''" na buhat pa sa 2004. Bukod sa ibang mga tadhana, nakasaad dito na upang makapaglathala ng mga larawan ng "pangkalinangang mga bagay" (''cultural goods'', sa teoriya lahat ng mga bagay na may katangiang pangkalinangan at pansining tulad ng mga gusali) para sa mga layuning pangkomersiyo, kailangan munang kumuha ng pahintulot mula sa pampook na sangay ng Ministeryo ng mga Sining at Pamanang Pangkultura, ang ''{{lang|it|Soprintendenza}}''. ==== Latbiya ==== Walang ganap na kalayaan sa panorama sa [[Latbiya]]. Sa Tsapter V ng kanilang Batas sa Karapatang-sipi ("''Autortiesību likums''"), nakasaad na maaring gamitin ang anumang larawan ng isang obrang biswal at pang-arkitektura para lamang sa mga sumusunod na layunin: pansarili, pang-impormasyon sa balitaan o mga palatuntunan hinggil sa kasalukuyang mga pangyayari (''current affairs''), at mga akdang hindi pangkomersiyo.<ref>{{cite web|url=http://likumi.lv/doc.php?id=5138 |title=Autortiesību likums |lang=lv}}</ref> ==== Luksemburgo ==== Walang kalayaan sa panorama sa [[Luksemburgo]]. Pinahihintulutan ng Artikulo 10(7°) ng kanilang batas sa karapatang-sipi ang pagsasalarawan ng pampublikong obra na matatagpuan sa mga lugar na mapapasukan ng publiko, kung ang mga likhang iyon "ay hindi pangunahing paksa ng pagpaparami o komunikasyon."<ref>{{cite web |url=https://legilux.public.lu/eli/etat/leg/loi/2001/04/18/n2/jo |title=Loi du 18 avril 2001 sur les droits d'auteur, les droits voisins et les bases de données. |lang=fr |website=Legilux |accessdate=Disyembre 21, 2022}}</ref> ==== Olanda ==== Mayroong kalayaan sa panorama ang kaharian ng [[Netherlands|Olanda]], sa ilalim ng Artikulo 18 ng kanilang batas sa karapatang-sipi.<ref name=":0">{{cite web|access-date=Hunyo 24, 2015 |title=Artikel 18 Nederlandse Auteurswet |url=http://wetten.overheid.nl/BWBR0001886/geldigheidsdatum_24-06-2015#HoofdstukI_6_Artikel18 |language=nl}}</ref> Maaaring ibahagi nang malaya ang sariling mga retrato ng mga likhang sining, tulad ng mga gusali at lilok, na matatagpuan sa pampublikong mga espasyo, kapagka ipinapakita sa larawan ang gawa na tulad ng karaniwang nakikita [ng mga tao] sa gawa sa lugar na iyon. Sa gayon, hindi pinahihintulutang baguhin ang retrato sa paraang tanging gawa na lang ang natira (tulad ng pagtatabas ng paligid ng larawan) o paglikha ng hinangong likha na hindi na sang-ayon sa kondisyong ito (tulad ng isang silweta, anino, o naka-estilong representasyon ng gawa). Dagdag pa rito, nakasaad sa tadhana na tanging ilang mga gawa ng isang parehong manlilikha ang maaaring isali ng tagagamit ng larawan sa isang kalipunan ng mga gawa.<ref>{{cite web |last=Arnoud Engelfriet |title=Fotograferen van kunst op openbare plaatsen |url=http://www.iusmentis.com/auteursrecht/nl/foto/openbarekunst/ |website=Ius Mentis |language=nl}}</ref> ====Polonya==== May sapat na kalayaan sa panorama sa [[Polonya]], na tinitiyak ng Artikulo 33(1) ng ''Act on Copyright and Related Rights''. Nakasaad dito na "mapapahintulutan ang pamamahagi ng mga obrang palagiang nakapuwesto sa madaraanang mga daan, kalye, liwasan, o hardin, ngunit hindi sa parehong paggamit." Ang pamamahagi ay sa pamamagitan ng paggamit ng mga retrato o malarawang representasyon ng mga obra (tulad ng mga gusali at pampublikong lilok) sa anumang midya, kabilang ang komersiyal na mga larong video. Dahil hindi katulad sa orihinal na pakay ng pagtatatag ng isang obra ang layunin ng isang retrato ng naturang obra (tulad ng isang gusaling pang-opisina, isang ''shopping mall'', o isang tulay), ito ay isang mapapahintulutang paggamit sa ilalim ng batas sa karapatang-sipi ng bansa.<ref>{{cite web |url=http://www.codozasady.pl/en/freedom-of-panorama/ |title=Freedom of panorama |last=Marcinoska |first=Lena |website=In Principle - Codozasady.pl |date=Oktubre 22, 2015 |access-date=Disyembre 28, 2020 |archive-date=2021-01-16 |archive-url=https://web.archive.org/web/20210116100428/http://www.codozasady.pl/en/freedom-of-panorama/ |url-status=dead }}</ref> ====Pinlandiya==== Limtado ang kalayaan sa panorama ng Pinlandiya pagdating sa pampublikong sining. Matatagpuan ang probisyon sa ikatlo at ika-apat na mga talata ng Artikulo 25a ng kanilang batas sa karapatang-sipi. Hindi maaaring kunan ng retrato ang mga likhang panghabambuhay na matatagpuan sa pampublikong mga lugar para sa mga layuning komersiyal kapag naging pangunahing mga paksa ng mga retrato ang nasabing mga likha. Ngunit pinahihintulutan ng nasabing probisyon ang mga tagapaglathala ng mga pahayagan at magasin na gamitin nang lubos ang pampublikong sining, sa kondisyong may katuwang na mga kapsiyon ang nilathalang mga larawan. Salungat sa alituntuning ito ang malayang pagkuha ng mga retrato ng mga gusali, na walang anumang mga paghihigpit sa mga layunin ng mga tagagamit.<ref>{{cite web |url=https://www.finlex.fi/fi/laki/ajantasa/1961/19610404#L2P25a |title=8.7.1961/404 |access-date=Nobyembre 23, 2022 |website=FINLEX |lang=fi |archive-date=2021-01-28 |archive-url=https://web.archive.org/web/20210128162218/https://www.finlex.fi/fi/laki/ajantasa/1961/19610404#L2P25a |url-status=dead }}</ref> ====Pransiya==== Magmula noong Oktubre 7, 2016, inilalaan ng Artikulo L122-5 ng Kodigo ng Ari-Ariang Intelektuwal ng [[Pransiya]] ang isang limitadong kalayaan sa panorama para sa mga gawa ng arkitektura at lilok. Pinahihintulutan ng kodigo ang "mga sipi at representasyon ng mga obra ng arkitektura at lilok na palagiang nakapuwesto sa pampublikong mga lugar (''voie publique'') at nilikha ng mga {{ILL|likas na tao|en|Natural person}},{{efn|'''Likas na tao''' (''{{lang|en|natural person}}'') - sa konteksto ng batas, isang indibiduwal na tao, taliwas sa isang ligal tao (''legal person'') na maaari isang pampribado (iyan ay, entidad sa negosyo o [[organisasyong di-pampamahalaan]]) o pampublikong (iyan ay, pamahalaan) organisasyon.}} maliban sa anumang paggamit na may katangiang pangkomersiyo".<ref>{{Cite web|url=https://www.legifrance.gouv.fr/affichCodeArticle.do;jsessionid=5DD8F8800CB25AA883378CE851D89A7D.tpdila13v_2?idArticle=LEGIARTI000033219336&cidTexte=LEGITEXT000006069414&categorieLien=id&dateTexte=|title=Article 5, section 11 of Code on Intellectual Property|access-date=2016-12-26|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20170127170315/https://www.legifrance.gouv.fr/affichCodeArticle.do|archive-date=2017-01-27}}</ref> Malamig noon ang mga mambabatas at politikong Pranses sa pagtanggap ng kalayaan sa panorama; tinawag pa ni [[Patrick Bloche]], dating kasapi ng [[Pambansang Asambleya (Pransiya)|Pambansang Asambleya]], na "amendement Wikipédia" ang kalayaan sa panorama noong 2011.<ref>{{cite web|url=http://komodo.regardscitoyens.org/public/22-panoramas/ |title=Débats de l'Assemblée nationale sur l'amendement 22 « panoramas » au projet de loi sur la copie privée (23/11/11)}}</ref> {{multiple image | align = right | image1 = Louvre pyramid - blackout.jpg | image2 = Censored-Arche de la Défense-Paris.PNG | footer = Sinalang mga larawan ng [[Piramide ng Louvre]] (sa kaliwa, gawa ni [[I. M. Pei]]) at [[Grande Arche]] (sa kanan, gawa ni [[Johan Otto von Spreckelsen]]), kapuwa isinasanggalang ng pang-arkitektura na karapatang-sipi }} May matinding dulot ang gayong mga paghihigpit sa kalayaan sa panorama sa Pransiya sa mga artikulo ng Wikipedia hinggil sa arkitektura ng bansa. Nakasanayan na ng mga tagapangasiwa sa [[Wikimedia Commons]] na [[:Commons:Category:French FOP cases/deleted|burahin]] ang anumang mga retrato ng bagong mga arkitekturang Pranses, sa kabila ng mga pagbabago sa batas, dahil hindi pinahihintulutan ng Commons ang mga retrato ng mga obrang pang-arkitektura ng mga bansang ipinagbabawal ang komersiyal na paggamit. Isinasanggalang ng karapatang-sipi ang sari-saring mga arkitekturang kontemporaneo ng Pransiya, at maaring maging paglabag sa karapatang-sipi ang pagpaparaming gawa ng mga retratista, tagagawa ng pelikula, disenyador grapiko, at iba pang mga tagagamit mula sa ikatlong panig na may layuning pangkalakalan na walang pahintulot mula sa arkitekto o entidad na ipinalipatan niya ng kaniyang karapatang patrimonyal o ekonomiko. Ipinasiya sa dalawang hiwalay na mga kaso noong 1990 na ang hindi awtorisadong mga postkard na nagpapakita ng [[Grande Arche]] at [[La Géode]] bilang pangunahing mga paksa ay lumalabag sa karapatang-sipi. Ilan pa sa kilalang mga gusaling isinasanggalang ng karapatang-sipi ay ang [[Piramide ng Louvre]], ang [[Opéra Bastille]], at ang [[Bibliothèque nationale de France#Bagong mga gusali|bagong mga gusali ng Bibliothèque nationale de France]].<ref name=JournalIPFranceBldg/> [[Talaksan:Place des Terreaux Lyon.jpg|thumb|[[Place des Terreaux]] na may suplementaryong pagsasali ng mga obra tulad ng inayos na ''[[Fontaine Bartholdi]]'' at ng 14 na mga haliging granito]] Gayunpaman, itinuturing ng hurisprudensiyang Pranses na hindi lumalabag sa karapatang-sipi ang isang larawan kapag ito ay isang elementong "[[De minimis#Karapatang-sipi|aksesorya]]" o suplementaryo sa kabuoang paksa na inilalarawan nito. Sa isang kaso noong 2005 hinggil sa mga postkard ng [[Place des Terreaux]] ng [[Lyon]], ipinairal ng ''[[Hukuman ng Kasasyon (Pransiya)|Cour de cassation]]'' (katumbas ng [[Kataas-taasang Hukuman ng Pilipinas]]) ang mga pasya ng mas-mababang mga hukuman sa pansuplementaryong pagsasali sa mga postkard ng makabagong mga instalasyon ng sining na makikita sa plasa. Ayon sa hukuman, humalo ang mga obrang ito sa lumang arkitektura sa palibot ng liwasan, at "pangalawa lamang ang obra sa paksang inilalarawan" ng mga postkard, at ang nasabing paksa ay ang mismong plasa.<ref name=JournalIPFranceBldg>{{cite web |url=http://www.harlaylaw.com/wp-content/uploads/2016/08/Journal-of-Intellectual-Property-Law-Practice-2012-Lipovetsky-jiplp_jps078.pdf |title=The protection of the image of a building under French law: where judges create law |last1=Lipovetsky |first1=Sabine |last2=de Dampierre |first2=Emmanuèle |date=Mayo 24, 2012 |work=Journal of Intellectual Property Law & Practice |publisher=Oxford University Press |access-date=Marso 23, 2021}}</ref> Bilang karagdagan sa pahintulot sa pagkuha ng pelikula, nangangailangan ng karagdagang pahintulot mula sa arkitekto o kanilang kinatawan o inatasang tagapangasiwa ang pagkuha ng pelikula sa Pransiya na kinasasangkutan ng pagsasali ng isang gusaling isinasanggalang pa rin ng pang-arkitektura na karapatang-sipi. Isinasaalang-alang sa pagtantiya ng halagang babayaran sa paggamit ng gawang pang-arkitektura ang tagal ng panahon ng paggamit ng mismong gusali, ang uri ng pelikula o gawang awdiyo-biswal, ang uri ng paggamit, at ang paraan kung paanong ginamit ng mga gumagawa ng pelikula ang hitsura ng gusali. Hindi kinakailangan ng nabanggit na pahintulot kung "hindi pangunahing layunin" ng pelikula ang arkitektura.<ref>{{cite web |url=https://www.filmfrance.net/en/guidance/filming-in-france-faq/ |title=FILMING IN FRANCE – FAQ |website=Film France |access-date=Disyembre 23, 2024}}</ref> ==== Portugal ==== Matatagpuan sa Artikulo 75, talata 2, puntong q. ng ''Code of Authors' Rights and Neighbouring Rights'' ng Portugal ang kalayaan sa panorama para sa mga obra nila. Sakop nito ang panghabambuhay na mga obra sa pampublikong mga lugar tulad ng arkitektura at mga lilok. Ngunit kinakailangang ipatungkol sa manlilikha at itukoy ang pangalan ng obra sa bawat malayang paggamit ng anumang larawan o video ng gayong obra, alinsunod sa Artikulo 76, talata 1, puntong a..<ref>{{cite web |url=http://www.communia-association.org/wp-content/uploads/2016/06/BCS_Communia_FoP_study.pdf |title=Best Case Scenarios for Copyright: Freedom of Panorama in Portugal |last=Nobre |first=Teresa |work=COMMUNIA |date=Hunyo 2016 |access-date=Enero 12, 2022}}</ref> ==== Romania ==== [[Talaksan:Palatul Parlamentului, București.jpg|thumb|left|Sinalang retrato ng [[Palasyo ng Parlamento]] sa [[Bucharest]], Romania]] Walang ganap na kalayaan sa panorama sa [[Romania]]. Nakatala sa Artikulo 35 ng Tsapter VI ("Mga Limitasyon sa Pagpapatupad ng Karapatan ng Manlilikha") ng kanilang batas sa karapatang-sipi ang mga gawain na hindi na nangangailangan ng pahintulot mula sa manlilikha at pagbayad ng remunerasyon sa kanila. Ayon sa (f), maaring isipi, ipamahagi, at magkomunika sa publiko ang mga larawan ng mga likhang arkitektura, lilok, retrato, at ''applied art'' na palagiang matatagpuan sa pampublikong lugar, '''maliban na lamang''' kung ang larawan ng likhang iyon ay siyang pangunahing paksa ng pagpaparami, pamamahagi, o pagkomunikasyon, at kung ang larawang ito ay ginamit sa mga layuning pangkomersiyo.<ref>{{cite web|url=http://legislatie.just.ro/Public/DetaliiDocument/7816 |title=LEGEA nr. 8 din 14 martie 1996 (*republicată*) |website=Ministerul Justiției |access-date=Marso 22, 2021 |lang=ro}}</ref> Dinemanda ng mga tagapagmana ni [[Anca Petrescu]], arkitekto ng napakalaking [[Palasyo ng Parlamento]], ang [[Parlamento ng Romania]] dahil sa pagbebenta ng mga retrato at ibang mga [[paalaala]] (''souvenir'') kalakip ang larawan ng masagisag na gusali.<ref>{{Cite news|url=https://stirileprotv.ro/stiri/actualitate/familia-arhitectei-casei-poporului-vrea-2-din-castigurile-pe-care-camera-deputatilor-le-incaseaza.html|title=Bătălia pentru imaginea Palatului Parlamentului. Decizia luată de OSIM|lang=ro|work=Stirileprotv.ro|date=Marso 15, 2018|access-date=Mayo 6, 2022}}</ref> Kasalukuyang isinasagawa pa rin ang paglilitis hinggil sa [[pagsuway sa karapatang-sipi]] na ginawa ng Parlamento.<ref>{{Cite news |url=https://pandects.dpvue.com/2018/10/taking-photos-of-palace-of-parliament.html |title=Taking photos of the Palace of Parliament can be considered illegal |website=Pandects dpVUE |date=Oktubre 8, 2018 |access-date=Disyembre 19, 2020 |language=en-US |archive-date=Nobyembre 26, 2020 |archive-url=https://web.archive.org/web/20201126012836/https://pandects.dpvue.com/2018/10/taking-photos-of-palace-of-parliament.html |url-status=dead }}</ref>{{better source needed|date=Mayo 2022}} ==== Suwesya ==== Noong Abril 4, 2016, nagpasya ang [[Kataas-taasang Hukuman ng Suwesya]] na nilabag ng [[Talaan ng mga sangay ng Wikimedia|Wikimedia Sweden]] ang karapatang-sipi ng mga manlilikha ng pampublikong obra sa pamamagitan ng paglikha ng isang websayt at database ng pampublikong mga obra sa [[Suwesya]] na naglalaman ng mga larawan ng pampublikong obra na ikinarga o in-''upload'' ng publiko.<ref name="falkvinge-2016">{{cite web |first=Rick |last=Falkvinge |author-link=Rick Falkvinge |title=Supreme Court: Wikimedia violates copyright by posting its own photos of public, taxpayer-funded art |date=Abril 4, 2016 |website=Privacy Online News |location=Los Angeles, Estados Unidos |url=https://www.privateinternetaccess.com/blog/2016/04/supreme-court-wikipedia-violates-copyright-posting-photos-public-art/ |access-date=Setyembre 8, 2016}}{{Dead link|date=August 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref><ref>{{cite news |title=Wikimedia Sweden art map 'violated copyright' |url=https://www.bbc.com/news/technology-35969734 |access-date=Setyembre 9, 2016 |work=BBC News |date=Abril 5, 2016 |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20160923151732/http://www.bbc.com/news/technology-35969734 |archive-date=Setyembre 23, 2016}}</ref><ref>{{cite web |last=Paulson |first=Michelle |title=A strike against freedom of panorama: Swedish court rules against Wikimedia Sverige |url=https://blog.wikimedia.org/2016/04/04/strike-against-freedom-panorama/ |website=Wikimedia Foundation blog |access-date=Setyembre 9, 2016 |date=Abril 4, 2016 |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20160921153722/https://blog.wikimedia.org/2016/04/04/strike-against-freedom-panorama/ |archive-date=Setyembre 21, 2016}}</ref> Taglay ng batas sa karapatang-sipi ng Suwesya ang isang kataliwasan sa tanging karapatan ng mayhawak ng karapatang-sipi upang madaling makakita ng publiko ang pampublikong obra.<ref name="Wikimedia Sweden decision">{{cite court|litigants=Bildupphovsrätt i Sverige ek. för. v. Wikimedia Svierge|vol=|reporter=|opinion=|pinpoint=|court=[[Supreme Court of Sweden]]|date=04-04-2016|url=https://upload.wikimedia.org/wikipedia/foundation/e/ec/TheSwedishSupremeCourtsDecisionBUSvWikimediaFINAL-English_Translation.pdf|access-date=09-09-2016|quote=}}</ref>{{Rp|2-5}} Gumamit ang Kataas-taasang Hukuman ng Suwesya ng isang restriktibong pananaw ng kataliwasang ito sa karapatang-sipi.<ref name="Wikimedia Sweden decision"/>{{Rp|6}} Ipinasiya ng Hukuman na walang halagang pangkomersiyo ang database, para sa kapuwang nagpapatakbo nito o sa mga gumagamit ng database, at ang "halagang ito ay dapat na mapanatili sa mga manlilikha ng mga obra. Wala nang kaugnayan kung may layuning pangkomersiyo ang nagpapatakbo ng database."<ref name="Wikimedia Sweden decision"/>{{Rp|6}} Ibinalik ang kaso sa isang mababang hukuman upang malaman ang pinsalang may pananagutan ang Wikimedia Sweden sa ''Bildkonst Upphovsrätt i Sverige'' (BUS), isang ahensiya ng {{ILL|pangasiwaan ng kolektibong mga karapatan|en|Collective rights management}} na naglunsad ng demanda alang-alang sa mga alagad ng sining na kumakatawan sa kanila.<ref name="Wikimedia Sweden decision"/>{{Rp|2,7}} ==== Unggarya ==== Nakasaad sa Artikulo 68(1) ng batas sa karapatang-sipi ng Unggarya na maaaring gumawa at gamitin ang mga pagsasalarawan ng pinong sining, mga sining pang-arkitektura at sining na napapakinabangan (''applied arts'') na palagiang matatagpuan sa pampublikong lantad na mga lugar, nang walang pahintulot mula at remunerasyon sa mga manlilikha ng nasabing mga obra.<ref>{{cite web| url=https://www.sztnh.gov.hu/sites/default/files/szjt_lxxvi_1999_en_rev_1.pdf |title=Act LXXVI of 1999 on copyright |website=Hungarian Intellectual Property Office |year=2018 |access-date=Disyembre 3, 2022}}</ref> ===Mga bansang bahagi rati ng Unyong Sobyet=== Walang kalayaan sa panorama ang halos lahat ng mga bansang kabahagi ng dating [[Unyong Sobyet]], puwera na lamang sa tatlong mga bansa na kamakailang binago ang kanilang mga batas sa karapatang-sipi. Ang una ay [[Moldova]] noong Hulyo 2010, nang pinareho nila ang kanilang batas sa karapatang-sipi sa mga pamantayang EU.<ref>{{cite web|author1=Eugene Stuart|author2=Eduardo Fano|author3=Linda Scales|author4=Gerda Leonaviciene|author5=Anna Lazareva|title=Intellectual Property Law and Policy. Law approximation to EU standards in the Republic of Moldova|date=July 2010|publisher=IBF International Consulting, DMI, IRZ, Nomisma, INCOM, Institute of Public Policy|url=http://www.ncu.moldova.md/public/files/publication/armonizare/SLAG_IP_ENG.pdf|access-date=2015-06-29|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20150630171236/http://www.ncu.moldova.md/public/files/publication/armonizare/SLAG_IP_ENG.pdf|archive-date=2015-06-30}}</ref> Sinundan sila ng [[Armenya]] noong Abril 2013 kalakip ng isinapanahong [[:wikisource:Armenia. Law on Copyright and Related Rights|batas sa karapatang-sipi ng Armenya]].<ref>{{cite web|title=Legislation: National Assembly of RA|language=Armenian|publisher=parliament.am|url=http://www.parliament.am/legislation.php?sel=show&ID=4717|access-date=2015-06-28|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20150701073128/http://www.parliament.am/legislation.php?sel=show&ID=4717|archive-date=2015-07-01}}</ref> Bahagyang ipinasa ang tadhanang kalayaan sa panorama sa [[Rusya]] noong Oktubre 1, 2014; mula sa araw na iyon, maaring kumuha ang sinuman ng mga retrato ng mga gusali at hardin na makikita mula sa pampublikong mga lugar, ngunit hindi kasali rito ang mga lilok at iba pang mga likhang tatlong-dimensiyonal.<ref>{{cite web|title=О внесении изменений в части первую, вторую и четвертую Гражданского кодекса Российской Федерации и отдельные законодательные акты Российской Федерации. Статья 3, cтраница 2|language=Russian|work=[[State Duma]]|date=2014-03-05|url=http://pravo.gov.ru/proxy/ips/?docbody=&nd=102171743&rdk=&backlink=1|access-date=2015-06-29|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20150630234615/http://pravo.gov.ru/proxy/ips/?docbody=&nd=102171743&rdk=&backlink=1|archive-date=2015-06-30}}</ref> === Mga bansang kasapi ng OAPI === Limitado ang kalayaan sa panorama sa ilalim ng ''[[Organisation Africaine de la Propriété Intellectuelle]]'' (OAPI), na binubuo ng mga kasaping-bansa na [[Benin]], [[Burkina Faso]], [[Cameroon]], [[Republika ng Gitnang Aprika]], [[Chad]], [[Comoros]], [[Republika ng Congo|Congo]], [[Baybaying Garing]], [[Equatorial Guinea]], [[Gabon]], [[Guinea]], [[Guinea-Bissau]], [[Mali]], [[Mauritania]], [[Niger]], [[Senegal]], at [[Togo]]. Alinsunod sa ''Annex VII, Part I, Article 16'' ng Kasunduang Bangui, pinahihintulutan ang pamamahagi at pagpapakalat ng mga larawan ng arkitektura, pinong sining, retrato, o sining na napapakinabangan na palagiang matatagpuan sa pampublikong mga lugar, pero hindi sa mga layuning pangkomersiyo kapag naging pangunahing mga paksa ng mga larawan ang nabanggit na mga likha.<ref>{{cite web |url=https://www.sgg.cg/txts-droit-reg/oapi-accord-de-bangui-instituant-une-organisation-africaine-de-la-proprit-intellectuelle-acte-du-14-dcembre-2015.pdf |title=ORGANISATION AFRICAINE DE LA PROPRIETE INTELLECTUELLE (OAPI) – ACCORD DE BANGUI INSTITUANT UNE ORGANISATION AFRICAINE DE LA PROPRIETE INTELLECTUELLE, ACTE DU 14 DECEMBRE 2015 |p=153 |access-date=Enero 2, 2023 |lang=fr}}</ref> ==Tingnan din== * [[Copyleft]] * [[Malayang nilalaman]] * [[Potograpiya at batas]] * [[Pampublikong dominyo]] * [[Tatak-pangkalakal]] ==Talababa== {{notelist}} ==Mga sanggunian== {{Reflist|30em}} ==Panlabas na mga link== {{commons category|Freedom of panorama}} * [https://web.archive.org/web/20070912005656/http://www.asmp.org/commerce/legal/copyright/publicbldg.php Photographing public buildings], mula sa [[American Society of Media Photographers]]. * [https://web.archive.org/web/20071013151300/http://chicagoist.com/2005/02/17/millennium_park_photography_the_official_scoop.php Millennium Park Photography: The Official Scoop], ''The Chicagoist'', Pebrero 17, 2005. * MacPherson, L.: ''[http://www.sirimo.co.uk/media/UKPhotographersRights.pdf Photographer's Rights in the UK] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20090325212727/http://www.sirimo.co.uk/media/UKPhotographersRights.pdf |date=March 25, 2009}}''. * {{Cite journal |url=https://washington.academia.edu/BryceNewell/Papers/535200/Freedom_of_Panorama_A_Comparative_Look_at_International_Restrictions_on_Public_Photography |archive-url=https://archive.today/20121202073320/http://washington.academia.edu/BryceNewell/Papers/535200/Freedom_of_Panorama_A_Comparative_Look_at_International_Restrictions_on_Public_Photography |archive-date=Disyembre 2, 2012 |title=Freedom of Panorama: A Comparative Look at International Restrictions on Public Photography |first=Bryce Clayton |last=Newell |volume=44 |journal=Creighton Law Review |pages=405–427 |year=2011}}{{Dead link|date=Agosto 2021}} ;Ilang mga pahinang Wikimedia na tumatalakay sa kalayaan sa panorama *[[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2015-06-17/In focus|Wikipedia:Wikipedia Signpost/2015-06-17/In focus - ''The Signpost'' ng Wikipediang Ingles]] (hinggil sa usapin ng kalayaan sa panorama sa Europa) *[[c:Commons:Freedom of panorama|Freedom of panorama sa Wikimedia Commons]] *[[:meta:Freedom of Panorama in Europe in 2015|Freedom of Panorama in Europe in 2015 - Meta Wikimedia]] {{Authority control}} [[Kategorya:Batas sa karapatang-sipi]] [[Kategorya:Potograpiya]] lbrlkw9of39ux7x3xaahoi1btjcouu2 2165345 2165344 2025-06-18T14:16:39Z JWilz12345 77302 /* Pakistan */ 2165345 wikitext text/x-wiki {{Good article}} {{hatnote|Para sa gabay tungkol sa paggamit ng mga larawan sa mga websayt ng Wikimedia sa ilalim ng mga tadhanang "kalayaan sa panorama", pakitingnan ang [[c:Commons:Freedom of panorama]].}} [[Talaksan:Image demonstrating freedom of panorama.jpg|thumb|Isang larawan na nagpapakita ng mga [[eskultura]] ni Sergej Alexander Dott, tinawag na ''Himmelsblumen'' at ginawa noong 2003, na matatagpuan malapit sa estasyong [[Gleisdreieck (Berlin U-Bahn)|Gleisdreieck]] ng [[Berlin U-Bahn|metro]] ng [[Berlin]], Alemanya. Angkop sa mga probisyon ng kalayaan sa panorama sa bansa ang paglathala nito sa pamamagitan ng malayang lisensiya.]] [[Talaksan:Two Statues Gugulethu Seven Memorial Redux.png|thumb|right|Walang kalayaan sa panorama sa [[Timog Aprika]], kaya kinakailangang sensurin ang estatwang ito dahil sakop ito ng mahigpit na kahulugan ng batas sa karapatang-sipi sa bansa.]] Ang '''kalayaan sa panorama''' ({{Langx|en|freedom of panorama}}, dinaglat na '''FoP''') ay isang tadhanang nakapaloob sa mga batas sa [[karapatang-sipi]] ng maraming mga hurisdiksiyon. Pinahihintulutan nito ang pagkuha ng mga [[retrato]] at [[video]] at paglikha ng ibang mga larawan (tulad ng mga [[pinta]]) ng mga [[gusali]] at kung minsan mga [[lilok]] at ibang mga gawang sining na palagiang matatagpuan sa isang [[pampublikong lugar]] nang hindi lumalabag sa anumang karapatang-sipi na maaaring manatili sa gayong mga gawa, at ang paglalathala ng gayong mga larawan.<ref name="seiler">Seiler, D.: ''[http://www.fotorecht.de/publikationen/hundertwasserhaus3.html Gebäudefotografie in der EU – Neues vom Hundertwasserhaus] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20070930160856/http://www.fotorecht.de/publikationen/hundertwasserhaus3.html |date=2007-09-30 }}'', in ''Photopresse'' 1/2 (2006), p.&nbsp;16. URL last accessed 2007-09-20.</ref><ref name=DulongDeRosnay>{{Cite journal|last=Rosnay|first=Mélanie Dulong de|last2=Langlais|first2=Pierre-Carl|date=2017-02-16|title=Public artworks and the freedom of panorama controversy: a case of Wikimedia influence|url=https://policyreview.info/articles/analysis/public-artworks-and-freedom-panorama-controversy-case-wikimedia-influence|journal=Internet Policy Review|volume=6|issue=1|issn=2197-6775|deadurl=no|archiveurl=https://web.archive.org/web/20180118012615/https://policyreview.info/articles/analysis/public-artworks-and-freedom-panorama-controversy-case-wikimedia-influence|archivedate=2018-01-18|df=}}</ref> Nililimitahan ng mga batas o kaso ng batas ng kalayaan sa panorama ang mga mayhawak ng karapatang-sipi sa paggawa ng ligal na hakbang dahil sa paglabag ng karapatang-sipi laban sa mga tagalikha o tagapamahagi ng gayong mga larawan. Isa itong kataliwasan o eksepsiyon sa karaniwang alituntunin na ang mayhawak ng karapatang-sipi ay may tanging karapatan sa pagbibigay ng kapangyarihan sa paglikha at pamamahagi ng mga [[hinangong likha]]. Hango ang parirala sa salitang [[Wikang Aleman|Aleman]] na ''{{lang|de|Panoramafreiheit}}'' ("kalayaan sa panorama" o "''panorama freedom''" sa Ingles). ==Kaligirang pangkasaysayan== Ipinagbawal nang husto ang potograpiya at ibang mga paraan ng pagsasalarawan ng pampublikong espasyo noong nakaraan, sa mga kadahilanang hindi kaugnay sa karapatan ng mga manlilikha ng pampublikong mga obra. Ipinagbawal ng Pransiya ang gayong mga gawain noong ika-19 na dantaon para sa pagtatanggol ng pribasidad. Sinimulang ipagbawal ng Italya ang pagsasalarawan ng mga pook arkeolohiko noong ika-18 dantaon, kahit na nasa pampublikong mga lugar ang mga pook na ito, bilang proteksiyon sa kanilang pamanang pangkalinangan.<ref name=DulongDeRosnay/> Nagsimula ang kaisipan ng kalayaan sa panorama noong ika-19 na dantaon sa Alemanya. Ipinakilala ng [[Kaharian ng Bavaria]] noong 1840 ang isang kahalintulad na eksepsyon para sa piktorikong mga paglalarawan ng "mga likha ng sining at arkitektura sa panlabas na mga anyo ng mga ito" sa pampublikong mga espasyo. Nilayon nitong bawasan ang kahigpitan ng bagong mga patakarang pangkarapatang-sipi sa [[Kumpederasyong Aleman]] na ipinagbawal ang mga pagpaparami o reproduksiyon, maliban sa "mekanikal na mga pagpaparami." Tumulad kalaunan ang ibang mga estadong bahagi ng kumpederasyon, at noong 1876 tuluyan nang ipinatupad ng parlamento ng Alemanya ang karapatang ligal na ito sa buong kumpederasyon.<ref name=DulongDeRosnay/> ==Mga likhang dalawang-dimensiyonal== Sa mga bansa sa mundo, iba-iba ang tiyak na saklaw ng pahintulot na ito para makalikha ng mga retrato ng pampublikong mga lugar nang hindi na kailangang mag-alala hinggil sa mga gawang naipagsasanggalang ng karapatang-sipi na nasa larawan.<ref name="seiler"/> Sa karamihan ng mga bansa, tumutukoy lamang ito sa mga larawan ng mga likhang tatlong-dimensiyonal<ref name="uk_2">Tingnan ang ''e.g.'' Lydiate.</ref> na palagiang nakapuwesto sa isang pampublikong lugar, ang karaniwang ibig sabihin ng "palagian" ay "para sa likas na tanang buhay ng gawa."<ref name="ch"/><ref name="dix">{{cite web|last=Dix|first=Bruno|url=http://www.rechtpraktisch.de/artikel.html?id=519|title=Christo und der verhüllte Reichstag|date=2002-02-21|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20020722213717/http://www.rechtpraktisch.de/artikel.html?id=519|archive-date=2002-07-22|access-date=2020-05-18}}</ref> Sa [[Suwisa]], pinapayagan ang pagkuha at paglathala ng mga larawan ng mga likhang dalawang-dimensiyonal tulad ng mga miyural (mga larawang nakapinta sa pader) o graffiti, ngunit ang gayong mga larawan ay hindi maaring gamitin para sa layuning kapareho sa mga orihinal.<ref name="ch"/> ==Pampublikong espasyo== Maraming mga batas ay may mailap na pagkakaiba ukol sa pampublikong espasyo (''public space'') at pampribadong ari-arian. Sa [[Austria]] walang kaugnayan sa pahintulot na kalayaan sa panorama ang kinaroroonan ng retratista ,<ref name="seiler"/> ngunit sa [[Alemanya]] ang gayong pahintulot ay kumakapit lamang kapag ang larawan ay kinunan mula sa pampublikong lupa, at walang karagdagang mga gamit tulad ng mga hagdan, platapormang pambuhat, eroplano, atbp.<ref name="de"/> Sa ilang pagkakataon, umaabot din ang saklaw ng pahintulot sa tunay na mga lupang pampribado, halimbawa ay ang pampribadong mga liwasan at kastilyo na mapapasukan ng publiko at walang kontroladong mga pasukan, subalit may katakdaan na maaaring humingi ang may-ari ng bayad para sa komersiyal na paggamit ng mga larawan.<ref>{{cite web|url=http://juris.bundesgerichtshof.de/cgi-bin/rechtsprechung/document.py?Gericht=bgh&Art=pm&Datum=2010&Sort=3&nr=54399&pos=0&anz=241|title=Decision of the German Federal Court in favour of the Stiftung Preußische Schlösser und Gärten, December 17, 2010|publisher=Juris.bundesgerichtshof.de|date=2010-12-17|access-date=2012-07-20|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20131014190054/http://juris.bundesgerichtshof.de/cgi-bin/rechtsprechung/document.py?Gericht=bgh&Art=pm&Datum=2010&Sort=3&nr=54399&pos=0&anz=241|archive-date=2013-10-14}}</ref> Sa maraming mga bansa sa [[Silangang Europa]], nililimitahan lamang ng mga batas sa karapatang-sipi ang pahintulot na ito sa hindi pangkomersiyo na paggamit ng mga larawan.<ref name="elst">Tingnan ang Rusya bilang halimbawa: {{cite book|last=Elst|first=Michiel|title=Copyright, Freedom of Speech, and Cultural Policy in the Russian Federation|page=432f|publisher=Martinus Nijhoff|location=Leiden/Boston|year=2005|isbn=90-04-14087-5}}</ref> Mayroon ding pandaigdigang mga pagkakaiba sa tiyak na kahulugan ng isang "pampublikong espasyo." Sa maraming mga bansa, kinabibilangan lamang nito ang mga espasyo sa labas (halimbawa, sa Alemanya),<ref name="de"/> habang kasama naman sa ilan sa ibang mga bansa ang espasyo sa loob tulad ng pampublikong mga museo (halimbawa, sa [[United Kingdom|Reyno Unido]]<ref name="uk"/> at [[Rusya]]).<ref name="ru">Elst p. 432, footnote 268. Tingnan din [http://www.consultant.ru/popular/gkrf4/ article 1276 of part IV of the Civil Code] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120607021156/http://www.consultant.ru/popular/gkrf4/|date=2012-06-07}} (in force as of January 1, 2008), na nagbibigay-linaw rito.</ref> ==Pandaigdigang mga kasunduan== Walang litaw na mga tuntunin hinggil sa kalayaan sa panorama sa alinman sa pandaigdigang mga kasunduan sa karapatang-sipi, tulad ng [[Kumbensiyong Berne]], [[Tratado sa Karapatang-sipi ng WIPO]], [[Unibersal na Kumbensiyon sa Karapatang-sipi]], at [[Kasunduang TRIPS]]. Gayunpaman, malimit na nagbibigay ang mga kasunduang ito ng isang [[tatlong-hakbang na pagsusulit]] (''three-step test'') bilang isang pangkalahatang takda na dapat pagbatayan laban sa pambansang mga tadhana sa kalayaan sa panorama, tulad ng ikalawang talata ng artikulo 10 ng Tratado ng WIPO, artikulo 13 ng TRIPS, at ikalawang talata ng artikulo 9 ng binagong Kumbensiyong Berne (bagaman para lamang sa pagpaparami).<ref>Reto M. Hilty at Sylvie Nérisson, ''Overview,'' sa: (ed.) na ito, ''Balancing Copyright,'' 2012, op. cit., mga pahinang 1–78, pahinang 24 f hinggil dito.</ref> May binanggit si [[Ralph Oman]], dating Direktor sa Karapatang-sipi (''Register of Copyrights'') ng [[Tanggapan sa Karapatang-sipi ng Estados Unidos]], tungkol sa isang pinagsamang pagsisikap ng [[Pandaigdigang Organisasyon sa Ari-ariang Intelektuwal]] at [[UNESCO]] noong dekada-1980 para sa isang ''Draft Model Copyright Law'', na kinabibilangan ng ilang mga simulain sa borador na nakatuon sa mga gawang pang-arkitektura. Nasa Simulaing WA7 ang tadhanang katulad ng kalayaan sa panorama: "Hindi kailangan ng pahintulot ng mga manlilikha ang pagpaparami ng panlabas na mga larawan ng arkitektura sa pamamagitan ng potograpiya, pelikula, pinta, lilok, drowing o mga kahalintulad na paraan kung para lamang ito sa pansariling layunin, o para sa layuning pangkomersiyo kapag nakatayo sa pampublikong kalye, daanan, liwasan o ibang mga lugar na karaniwang napupuntahan ng publiko ang mga gawang pang-arkitektura. Halo-halo ang mga puna hinggil dito: isang panukalang isali sa simulain ang mga larawan na kinunan mula sa himpapawid at satelayt, mga katanungan kung dapat bang isali ang panloob na arkitektura, at batikos dahil sa labis na pagsuko ng mga karapatan ng mga arkitekto sa publiko at hindi paglalaan ng kondisyon ng kabayaran sa pangkomersiyo na mga paggamit ng panlabas na mga larawan ng arkitektura. Hindi nakakuha ng sapat na pagsang-ayon ang mga panukalang ito, at ginawa ang simulaing hinggil sa panorama nang "walang mga pagbabago" ayon sa Komite ng mga Dalubhasa ng Pamahalaan.<ref>{{Cite report |url=https://www.copyright.gov/reports/architecture.pdf |title=THE REPORT OF THE REGISTER OF COPYRIGHTS ON WORKS OF ARCHITECTURE |publisher=US Copyright Office |location=Estados Unidos |date=Hunyo 19, 1989 |access-date=Mayo 30, 2025 |ISBN=0-8444-0653-8 |pages=148–155}}</ref> ==Katayuan sa iba-ibang mga bansa== Maraming mga bansa ang may kahalintulad na mga tadhanang nililimitahan ang saklaw ng batas sa karapatang-sipi upang malinaw na payagan ang mga retratong nagpapakita ng mga tanawin ng pampublikong mga lugar o tanawing kinunan mula sa pampublikong mga lugar. Ngunit magkaiba ang kahulugan ng mga bansa hinggil sa prinsipyo ng kalayaan sa panorama.<ref name="seiler"/> [[Talaksan:Freedom of Panorama world map.svg|thumb|none|650px|Katayuan ng kalayaan sa panorama sa buong daigdig para sa mga larawang ginagamit sa mga layuning pangkomersiyo.]] [[Talaksan:Tallest buildings 2022 whether or not FoP.png|thumb|none|650px|Nangungunang 11 pinakamatayog na mga gusali sa mundo noong 2022, at ang katayuan ng kalayaan sa panorama ng mga bansang kinaroroonan ng mga ito: [[Talaksan:SemiPD-icon.svg|30px]] – mayroong kalayaan sa panorama ([[Malaysia]], [[Tsina]], [[Taiwan]], [[Estados Unidos]]) [[Talaksan:Red copyright.svg|30px]] – walang kalayaan sa panorama ([[Saudi Arabia]], [[Timog Korea]], [[United Arab Emirates]])]] ===Pilipinas=== Nakasaad sa Seksiyon 172 ng Kodigo ng Ari-Ariang Intelektuwal ng Pilipinas (''Intellectual Property Code of the Philippines'' o Batas Republika Blg. 8293), nakapamagat na "''Literary and Artistic Works''", na isinasanggalang ang mga "likhang sining", tulad ng arkitektura at eskultura. Walang anumang tadhana ng kalayaan sa panorama sa Seksiyon 184 ("''Limitations on Copyright''") na nagtatala ng mga gawaing hindi itinuturing na paglabag sa karapatang-sipi ng mga gumawa o nagdisenyo ng mga gusali, eskultura, atbp. mga obra, ngunit nagbibigay ang tadhanang (d) ng kataliwasan sa karapatang-sipi kung ang reproduksiyon ng "mga gawang pampanitikan, pansiyentipiko, at pansining" ay "bilang bahagi ng pag-ulat ng kasalukuyang mga kaganapan sa pamamagitan ng potograpiya, , o pamamahayag hanggang sa kinakailangang saklaw para sa layuning ito." Ang tadhanang (e) naman ay nagbibigay ng tadhanang [[patas na paggamit]] sa pagsasali ng isang gawa sa "isang publikasyon, brodkast, o ibang uri ng komunikasyon sa madla," kung para lamang sa layunin ng pagtuturo.<ref name=PHIpo>{{cite web |url=https://drive.google.com/file/d/0B2or2OrWYpIfN3BnNVNILUFjUmM/view?ts=58057027 |accessdate=3 Hunyo 2020 |title=Intellectual Property Code of the Philippines (Republic Act No. 8293) (2015 Edition) |publisher=Intellectual Property Office of the Philippines}}</ref> Kapuwang hindi malaya para sa [[Wikimedia Commons]], ang imbakan ng mga talaksang (''files'') nasa malayang mga lisensiya o pampublikong dominyo, tulad ng mga retratong ginagamit sa [[Wikipedia]]. Nakasanayan na ng pamunuan nito na [[c:Category:Philippine FOP cases/deleted|magbura]] ng mga retrato ng bagong mga estruktura at pampublikong sining sa bansa, tulad ng mga gusali, lilok, bantayog, at memoryal.{{efn|''Halimbawang mga patunay sa mga pagbura:'' ganap na bagong mga estruktura - [[c:Commons:Deletion requests/Files in Category:SM Mall of Asia|SM Mall of Asia]]; mga estrukturang nilikha o ginawa ng mga alagad ng sining na maaring buhay pa o pumanaw na ngunit hindi pa umaabot sa 50 taon ang nakararaan mula nang sila'y pumanaw - [[c:Commons:Deletion requests/Files in Category:SAF 44 Mamasapano clash (Special Action Force Monument, Angeles City, Pampanga)|Bantayog ng SAF 44 sa Angeles]] at [[c:Commons:Deletion requests/Files in Category:Leyte Landing Memorial|Bantayog ng Paglapag sa Leyte]].}} Ito ay dahil hindi pinapayagan sa Wikimedia Commons ang mga talaksang naaangkop lamang sa tadhanang patas na paggamit. ===Ibang bahagi ng Timog-silangang Asya=== [[Talaksan:Freedom of panorama in Southeast Asia.svg|thumb|350px|Katayuan ng kalayaan sa panorama sa Timog-silangang Asya]] ====Biyetnam==== Walang ganap na kalayaan sa panorama sa Biyetnam. Ayon sa Artikulo 25(h) ng kanilang bagong-amyendang batas sa karapatang-sipi ng Biyetnam (2022), maari ang potograpiya at pagsasahimpapawid sa telebisyon ng mga obrang hinulma, arkitektura, at obrang napapakinabangan na nakadispley sa publiko, "para sa layon ng pagpapakita o pagprisinta ng mga larawan ng mga obrang ito, hindi sa layuning pangkomersiyo."<ref>{{cite web|url=https://thuvienphapluat.vn/van-ban/So-huu-tri-tue/Luat-So-huu-tri-tue-sua-doi-2022-458435.aspx?v=d |title=Luật Sở hữu trí tuệ sửa đổi 2022 |access-date=Oktubre 14, 2022}}</ref> ====Brunei==== Nakalahad sa Seksiyon 66 ng batas sa karapatang-sipi ng Brunei ang kanilang kalayaan sa panorama, na pinahihintulutan ang pagsasalarawan ng mga likhang gusali, lilok, modelo ng mga gusali, at obra ng masining na pagkakagawa sa pampublikong mga lugar, sa pamamagitan ng pagguhit, potograpiya, sinematograpiya, at pagsasahimpapawid sa telebisyon.<ref>{{cite web|url=https://wipolex-res.wipo.int/edocs/lexdocs/laws/en/bn/bn002en.pdf |title=Emergency (Copyright) Order, 1999 |author=Brunei |website=WIPO Lex |access-date=Mayo 23, 2021}}</ref> ====Cambodia==== Sa Cambodia, nakasaad sa Artikulo 25 ang limitadong kalayaan sa panorama. Pinapayagan lamang ang tadhanang ito kung ang pagpaparami ng obrang grapiko o hinulma (mga lilok) sa pampublikong lugar ay hindi pangunahing paksa ng sumunod na reproduksiyon, tulad ng mga retrato. Kapag naging pangunahing paksa ng sumunod na pagpaparami ang pampublikong mga obra, hindi ito maaaring gamitin sa anumang layunin maliban lamang sa pansarili (pampamilya at pangkaibigan) na paggamit at sa mga layuning pang-edukasyon na hindi nakikinabang (''non-profit educational purposes'').<ref>{{cite web|url=https://wipolex-res.wipo.int/edocs/lexdocs/laws/en/kh/kh003en.pdf |title=Law on Copyright and Related Rights |year=2003 |author=Cambodia |access-date=Mayo 23, 2021 |website=WIPO Lex}}</ref> ====Indonesya==== Walang tiyak na pagbanggit ng kalayaan sa panorama sa [[batas sa karapatang-sipi ng Indonesya]], bagaman umiiral ang isang kahalintulad subalit limitadong tadhana sa Artikulo 15 na pinagkakalooban ang mga may-ari ng obra, kabilang na ang arkitektura at lilok, ang karapatan na magsagawa ng pampublikong displey, sa paraang paglalathala man o pagpaparami sa isang katalogo. Nagbibigay naman ang Artikulo 43(d) ng pahintulot para sa pamamahagi ng mga nilalamang isinasanggalang ng karapatang-sipi sa teknolohiyang pang-impormasyon at midyang pangkomunikasyon, kung ang mga nabanggit na midyum ng pamamahagi ay "hindi komersiyal at/o walang halaga para sa Manlilikha o kaugnay na mga partido."<ref>{{cite web |url=https://wipolex-res.wipo.int/edocs/lexdocs/laws/en/id/id064en.pdf |title=Law of the Republic of Indonesia No. 28 of 2014 on Copyright |author=Indonesia |access-date=Mayo 12, 2021 |website=WIPO Lex}}</ref> ====Laos==== Walang kalayaan sa panorama sa Laos, ngunit may kahalintulad na probisyon sa Artikulo 115 ang kanilang batas sa karapatang-sipi, subalit nakapamagat na "''Acts Consistent with Fair Use''" ang artikulo. Nakasaad sa pangatlong sugnay ng artikulo na maaaring isipi sa pamamagitan ng potograpiya at sinematograpita ang mga obrang niyari na at nakadispley sa publiko, tulad ng pinong sining, arkitektura, at nalalapat na sining, kung ang mga obrang ito ay hindi paksa ng pagpaparami. Pinapayagan din sa artikulo ang pagpaparami ng mga obra para sa layunin ng pag-uulat ng kasalukuyang mga kaganapan, subalit hanggang sa layuning paghahatid ng balita't impormasyon lamang.<ref>{{cite web|url=https://sblaw.vn/wp-content/uploads/2018/07/Law-on-Intellectual-Property-Amended-2017-ENG-ProofreadCLEAN.pdf |title=Law on Intellectual Property |author=Lao People's Democratic Republic |access-date=Mayo 23, 2021 |website=SB Law}}</ref> ====Malaysia==== {{multiple image | align = right | image1 = Petronas Towers, Kuala Lumpur.jpg | image2 = Kota Kinabalu City Centre 0001.jpg | footer = ''Kaliwa:'' [[Toreng Petronas]] na dinisenyo ni arkitekto [[César Pelli]]. ''Kanan:'' Estatwa ng Merlin sa [[Kota Kinabalu]] }} Tinitiyak ng [[batas sa karapatang-sipi ng Malaysia]] ang kalayaan sa panorama sa pampublikong mga lugar. Nakasaad sa Seksiyon 13(2)(d) na hindi paglabag sa karapatang-sipi ang pagpaparami o pamamahagi ng mga kopya ng anumang obra na palagiang nakatayo sa isang pampublikong lugar. Tinutukoy ng Seksiyon 3 ang "mga likhang sining" bilang anumang gawang grapiko, retrato, lilok, kolyahe (''collage''), at gawa ng arkitektura o masining na artesaniya. Hindi kasama sa natatanging tadhanang ito ang mga disenyong plano ng mga [[integradong sirkito]].<ref>{{cite web|title=COPYRIGHT ACT 1987 (as at 30 June 2022) |url=https://www.myipo.gov.my/wp-content/uploads/2025/02/Lampiran-A1-ENG-Akta-Hak-Cipta-setakat-22-Jun-2023.pdf |website=The Official Portal of Intellectual Property Corporation of Malaysia |accessdate=Hunyo 11, 2025}}</ref> ====Singapore==== [[Talaksan:Merlion - 2013.04 - panoramio.jpg|thumb|left|Ang rebultong [[Merlion]] sa harap, obra ni Lim Nang Seng (namatay 1987) noong 1972. Sa likod naman ang [[Marina Bay Sands]], obra ni arkitekto [[Moshe Safdie]] noong 2010.]] Tinitiyak ng batas sa karapatang-sipi ng Singapore ang sapat na kalayaan sa panorama sa nasabing bansa, sa ilalim ng Seksiyon 265. Pinahihintulutan ang paglikha at paglalathala ng mga larawan ng mga gusali, modelo ng gusali, lilok, at masining na pagkakagawa na palagiang makikita sa isang pampublikong lugar, kung ginawa ang mga larawang ito noon o pagkaraan ng ika-10 ng Abril 1987.<ref>{{cite web|url=https://sso.agc.gov.sg/Act/CA2021?ProvIds=P15-#pr265- |title=PART 5 PERMITTED USES OF COPYRIGHT WORKS AND PROTECTED PERFORMANCES |website=Singapore Statutes Online |access-date=Nobyembre 16, 2024}}</ref> ====Thailand==== Itinatalakay ang kalayaan sa panorama sa mga Seksiyon 37–39 ng batas sa karapatang-sipi ng Thailand. Pinapayagan ng mga Seksiyon 37 at 38 ang mga representasyon ng mga obra sa pampublikong mga lugar at arkitektura sa pamamagitan ng "drowing, pinta, konstruksiyon, klitse, moldura, paglililok, litograpiya, potograpiya, sinematograpiya, at pamamahayag ng video", habang pinapayagan ng Seksiyon 39 ang panlarawan at pangvideo na mga representasyon ng "isang likha kung saang bahagi ang isang masining na obra."<ref>{{cite web |url=https://www.wipo.int/wipolex/en/legislation/details/19877 |title=Copyright Act B.E. 2537 (1994) (as amended up to Copyright Act B.E. 2561 (2018)) |author=Thailand |website=WIPO Lex |access-date=Hunyo 10, 2025}}</ref> ===Alherya=== Nagbibigay ng eksepsiyong kalayaan sa panorama ang ''Ordinansa Blg. 03-05 ng ika-19 Hulyo 2003 hinggil sa Karapatang-sipi at Kaugnay na mga Karapatan''. Sa ilalim ng Artikulo 50 ng nasabing batas, pinahihintulutang magparami ng mga larawan ng mga gawang pang-arkitektura, pampinong sining, pang-nalalapat na sining, at pampotograpiya na palagiang matatagpuan sa pampublikong mga lugar, maliban sa mga obra na matatagpuan sa mga galeriya, museo, at natukoy na mga sityong pangkultura at pangkalikasan ("''classified cultural and natural sites''").<ref>{{cite web |url=https://www.joradp.dz/FTP/jo-francais/2003/F2003044.pdf |title=Ordonnance n°03-05 du 19 Juillet 2003, relative aux droits d'auteur et aux droits |language=fr |work=Journal Officiel de la Republique Algerienne Democratique et Populaire |access-date=Marso 12, 2025 |page=8}}</ref> ===Australya=== [[Talaksan:Sydney Opera House 2 (30595141941).jpg|thumb|[[Sydney Opera House]], na dinisenyo ng arkitektong Dinamarkes na si [[Jørn Utzon]]]] Sa [[Australya]], tinatalakay ang kalayaan sa panorama sa pederal na ''[[Batas sa karapatang-sipi ng Australya|Copyright Act 1968]]'', mga Seksiyon 65 hanggang 68. Inilalaan ng Seksiyon 65: "Ang karapatang-sipi sa isang gawa ... na matatagpuan sa isang pampublikong lugar, o sa mga premisang bukas sa publiko, ay hindi nilalabagan ng paglikha ng isang pinta, drowing, klitse (''engraving''), o retrato ng gawa o ang pagsasali ng gawa sa isang sinematograpong pelikula o sa isang brodkast pantelebisyon, maliban kung pansamantala lamang (ang kinaroroonan nito)." Kumakapit ito sa anumang "masining na gawa" na binigyang-kahulugan sa talatang (c) ng bahaging 10: isang "obra ng masining na pagkakagawa" (pero hindi isang ''circuit layout'').<ref name="AU">{{Cite Legislation AU|Cth|act|ca1968133|Copyright Act 1968}}</ref> Nagbibigay ang Seksiyon 66 ng Batas ang hindi pagsasali sa paglabag sa karapatang-sipi ang mga retrato at larawan ng mga gusali at modelo ng mga gusali.<ref name="AU" /> Walang karapatang sumipi ng mga obrang hindi saklaw ng mga probisyong ito. Nangangahulugan itong maaring makalabang sa karapatang-sipi ang pagpaparami ng mga larawan ng "[[sining sa kalye]]".<ref name="G124v01">{{cite web|url=http://www.copyright.org.au/acc_prod/AsiCommon/Controls/BSA/Downloader.aspx?iDocumentStorageKey=62a2e433-4cab-4d6f-8dd2-dc4af24277e7&iFileTypeCode=PDF&iFileName=Street%20Art%20&%20Copyright|title=Street Art & Copyright|publisher=[[Australian Copyright Council]]|work=Information Sheet G124v01|date=Setyembre 2014|access-date=2016-05-08|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20160322193002/http://www.copyright.org.au/acc_prod/AsiCommon/Controls/BSA/Downloader.aspx?iDocumentStorageKey=62a2e433-4cab-4d6f-8dd2-dc4af24277e7&iFileTypeCode=PDF&iFileName=Street%20Art%20&%20Copyright|archive-date=2016-03-22}}</ref><ref>{{cite web|title=Street photographer's rights|url=http://www.artslaw.com.au/info-sheets/info-sheet/street-photographers-rights/|website=Arts Law Information Sheet|publisher=Arts Law Centre of Australia|access-date=2016-05-08|archive-url=https://web.archive.org/web/20140630101936/http://www.artslaw.com.au/info-sheets/info-sheet/street-photographers-rights/|archive-date=2014-06-30|url-status=live}}</ref><ref>{{cite web|title=Photographers & Copyright|edition=17|url=http://www.copyright.org.au/admin/cms-acc1/_images/732757805533a4bbed9e2a.pdf|publisher=Australian Copyright Council|access-date=2014-10-28|archive-url=https://web.archive.org/web/20140702180313/http://www.copyright.org.au/admin/cms-acc1/_images/732757805533a4bbed9e2a.pdf|archive-date=2014-07-02|url-status=live|page=7|date=Enero 2014|quote=''You will generally need permission to photograph other public art, such as murals.''}}</ref> ===Bagong Silandiya=== Ang ''Copyright Act (1994)'' ng [[New Zealand|Bagong Silandiya]] ay nagbibigay ng mga pagkakapuwera para sa malayang pamamahagi ng mga retrato ng ilang mga likha gaya ng mga lilok, ngunit hindi nagbibigay ng mga pagkakapuwera para sa mga obrang grapiko tulad ng mga miyural at sining sa kalye, kahit na nasa pampublikong mga espasyo ang mga ito. Nagngangahulugan ito na kailangang kumuha ng pahintulot mula sa mga arteista o tagahawak ng karapatang-sipi para makapagkuha ng mga retrato ng gayong mga likha nang malaya para sa mga layuning pamamahagi, lalo na kung may komersiyal na pakay. Subalit binabalewala ang restriksiyon na ito, patunay rito ang patuloy na pamamahagi ng gayong mga retrato sa [[hatirang pangmadla]] at ang paggamit ng mga ''marketing company'' ng mga obrang grapiko bilang likurang mga elemento sa kanilang mga patalastas.<ref>{{cite web |url=https://theconversation.com/yes-street-art-is-on-public-display-but-that-doesnt-mean-we-should-share-it-without-credit-132000 |title=Yes, street art is on public display — but that doesn’t mean we should share it without credit |last1=Dickison |first1=Mike |last2=White |first2=Bruce |date=Hulyo 9, 2020 |website=The Conversation |access-date=Marso 18, 2021}}</ref> Kamakailan lamang, noong 2019, inihayag ng arteistang si Xoë Hall ang kaniyang pagkadismaya sa paggamit ng [[Whitcoulls]] ng mga larawan ng kaniyang miyural sa [[Wellington]] sa kanilang mga kalendaryo, at iminungkahi ang kapuwa niyang mga miyuralista sa bansa na "magkaroon ng kontrata para sa bawat dingding na kanilang ipinipinta at isinasaad kung sino ang nagmamay-ari ng karapatang-sipi, at isali ito sa miyural kalakip ng pangalan ng arteista."<ref>{{cite news |url=https://www.rnz.co.nz/news/national/406415/artist-xoe-hall-outraged-over-work-featured-on-calendar-s-cover |title=Artist Xoë Hall outraged over work featured on calendar's cover |last=Cook |first=Charlotte |date=Disyembre 30, 2019 |access-date=Marso 18, 2021 |work=[[Radio New Zealand]]}}</ref> ===Brasil=== [[Talaksan:Minha Janela, Cristo Redendor.JPG|thumb|Hinggil sa kaso ng tanyag na rebultong [[Kristo ang Tagapagtubos]], sinabi ni Abogado Frullani Lopes na "bagaman pribado ang pag-aari ng lugar na kinatatayuan nito, hindi hinahadlang ang pampublikong pagpasok, at hindi maipagwawalang-bahala na bahagi ito ng tanawin ng [[Rio de Janeiro]]. Sa gayong pananaw, ang lugar na kinatatayuan nito ay dapat na ituring na pampublikong lugar."<ref>{{cite web |language=pt |url=https://www.conjur.com.br/2014-ago-23/marcelo-lopes-representacao-cristo-redentor-filme-nao-vetada |title=Representação do Cristo Redentor em filme não pode ser vetada |date=23 Agosto 2014 |author=Marcelo Frullani Lopes|quote=apesar de a área ser de propriedade privada, o acesso público ao local não é restrito. Não se pode ignorar, também, que o Cristo Redentor integra a paisagem do Rio de Janeiro. Por esse ponto de vista, o local em que a obra se encontra deve ser considerado logradouro público para fins de aplicação desse dispositivo.}}</ref>]] Pinahihintulutan sa Artikulo 48 ng [https://web.archive.org/web/20110604224823/http://www.wipo.int/wipolex/en/text.jsp?file_id=125392 batas sa karapatang-sipi ng Brazil] (Blg. 9.610 / Pebrero 19, 1998) ang malayang pagpinta, potograpiya, at paggawa ng video ng anumang gawa na palagiang nakapuwesto sa isang pampublikong lugar, sa kabila ng pagiging protektado ng karapatang-sipi ang gayong mga gawa.<ref>{{cite web|title=LEI Nº 9.610, DE 19 DE FEVEREIRO DE 1998.|url=https://www.planalto.gov.br/ccivil_03/leis/L9610.htm|website=Presidência da República|accessdate=2016-10-29|archiveurl=https://web.archive.org/web/20161028220538/http://www.planalto.gov.br/ccivil_03/leis/l9610.htm|archivedate=2016-10-28|language=pt|quote=Art. 48. As obras situadas permanentemente em logradouros públicos podem ser representadas livremente, por meio de pinturas, desenhos, fotografias e procedimentos audiovisuais.}}</ref><ref>{{cite web|title=Law No. 9610 of February 19, 1998, on Copyright and Neighboring Rights|url=http://www.wipo.int/edocs/lexdocs/laws/en/br/br002en.pdf|website=World Intellectual Property Organization|accessdate=2016-10-29|archiveurl=https://web.archive.org/web/20160408030416/http://www.wipo.int/edocs/lexdocs/laws/en/br/br002en.pdf|archivedate=2016-04-08|page=12|language=en|format=PDF|date=1998-02-19|quote=48. Works permanently located in public places may be freely represented by painting, drawing, photography and audiovisual processes.}}</ref> Ang tadhanang ito ay itinuturing na nagbibigay ng katamtamang malawak na kalayaan sa panorama.<ref>{{cite journal|last1=Newell|first1=Bryce Clayton|title=Freedom of Panorama: A Comparative Look at International Restrictions on Public Photography|journal=Creighton Law Review|date=2011|volume=44|pages=421|url=http://hdl.handle.net/10504/40711|accessdate=2016-10-29|language=en|issn=0011-1155|quote=Brazilian copyright law provides very broad panorama freedom. Indeed, Article 48 of Law No. 9610 of February 19, 1998, on Copyright and Neighboring Rights provides}}</ref> ===Canada=== Isinasaad ng Seksiyon 32.2(1) ng Batas sa Karapatang-sipi (Canada) ang mga sumusunod: {{quote|Hindi lumalabag sa karapatang-sipi (''It is not an infringement of copyright'') {{block indent|(b) ang sinumang nagpaparami, sa isang pinta, drowing, klitse, retrato, o gawang sinematograpiko (''for any person to reproduce, in a painting, drawing, engraving, photograph or cinematographic work'') {{block indent|(i) ng isang gawang pang-arkitektura, sa kondisyong hindi sa kalikasan ng isang drowing o planong pang-arkitektura ang sipi, o (''an architectural work, provided the copy is not in the nature of an architectural drawing or plan, or'')}} {{block indent|(ii) isang lilok o likha ng masining na pagkakagawa o isang hulma o modelo ng isang lilok o likha ng masining na pagkakagawa, na palagiang matatagpuan sa isang pampublikong lugar o gusali; (''a sculpture or work of artistic craftsmanship or a cast or model of a sculpture or work of artistic craftsmanship, that is permanently situated in a public place or building;'')}}}}}} Inilalaan din ng Batas sa Karapatang-sipi ang tiyak na proteksiyon para sa nagkataong pagsasali ng isa pang gawa na makikita sa likod ng isang retrato (halimbawa, isang gusali sa malayuang dako ng isang retrato). Hindi lumalabag sa karapatang-sipi ang mga retratong kasali ang gayong mga gawa nang "nagkataon at hindi sinadya." ===Côte d'Ivoire=== Hindi kinikilala sa [[Côte d'Ivoire]] (o Baybaying Garing) ang kalayaan sa panorama. Batay sa Artikulo 27 ng ''Batas Blg. 2016-555 ng ika-26 ng Hulyo 2016'', pinahihintulutang magparami ng mga larawan ng nagawa nang mga gawang pang-arkitektura, mga gawang panlilok, at mga grapikong sining, ngunit alinsunod sa sumusunod na mga kondisyon: #Pagpaparami ng nabanggit na mga gawa sa pamamagitan ng mga lathalain, midyang awdiyo-biswal, o Internet, para lamang sa layunin ng pagpapalaganap ng impormasyon. #Pagpaparami ng mga larawan ng mga obra na inilaan upang lumabas sa mga katalogo ng mga pagbebenta ng mga obra sa loob ng bansa sa ligal na paraan, para lamang sa layuning ilarawan ang nabanggit na mga obra. #Pagpaparami ng nabanggit na mga gawa sa pamamagitan ng midyang awdiyo-biswal kung palagiang matatagpuan sa mga pampublikong espasyo ang nabanggit na mga gawa, subalit sa paraang nagkataon lamang ang pagpapakita ng mga gawa sa mga larawan. Dagdag ng probisyon: "Anumang paggamit ng nabanggit na mga pagpaparami sa artikulong ito na may layuning kumita ay napapailalim sa paunang pahintulot mula sa manlilikha."<ref>{{cite web |url=https://culture.gouv.ci/wp-content/uploads/2023/06/Loi-n%C2%B0-2016-555-du-26-JUIL.-2016-DROIT-DAUTEUR-ET-DV.pdf |title=loi n° 2016-555 du 26 juillet 2016 - relative au droit d'auteur et aux droits voisins |website=Ministère de la Culture et de la Francophonie |access-date=Marso 8, 2025 |language=fr}}</ref> ===Demokratikong Republika ng Konggo=== Labis na limitado ang kalayaan sa panorama na nakapaloob sa batas sa karapatang-sipi ng [[Demokratikong Republika ng Konggo]] na ipinasa noong 1986. Pinahihintulutan lamang ng Artikulo 28 ang potograpiya, sinematograpiya, at pagpapalabas sa telebisyon ng mga gawang pang-arkitektura, subalit maaari lamang gamitin sa ligal na paraan ang mga retrato sa mga pahayagan, diyornal, at batayang aklat na pampaaralan. Tumatalakay naman ang Artikulo 29 sa "pampigurang mga gawang sining na habambuhay na matatagpuan sa pampublikong lugar," datapwat maaari lamang ilarawan ang mga gawang ito sa mga pelikula at palabas sa telebisyon.<ref>{{cite web |url=https://wipolex-res.wipo.int/edocs/lexdocs/laws/en/cd/cd005en.pdf |title=Ordinance-Law No. 86-033 of April 5, 1986 on the Protection of Copyright and Neighboring Rights |author=Democratic Republic of the Congo |website=WIPO Lex |access-date=Mayo 12, 2021}}</ref> ===Estados Unidos=== Isinasanggalang ng karapatang-sipi ang mga gusali sa Estados Unidos na itinayo mula noong ika-1 ng Disyembre, 1990 hanggang sa kasalukuyan, pati ang mga gusaling buhat sa mga disenyong natapos bago mag-ika-1 ng Disyembre, 1990 pero itinayo sa pagitan ng ika-30 ng Nobyembre, 1990 at ika-31 ng Disyembre, 2002.<ref>{{cite web |url=https://guides.library.cornell.edu/copyright/publicdomain |title=Copyright Services: Copyright Term and the Public Domain |website=Cornell University Library |access-date=Abril 6, 2025}}</ref> Gayunpaman, taglay ng [[batas sa karapatang-sipi ng Estados Unidos]] ang sumusunod na tadhana, na ipinatupad ng ''Architectural Works Copyright Protection Act (AWCPA)'' ng 1990: {{quote|Hindi kasama sa karapatang-sipi ng isang nakatayo nang gawang pang-arkitektura ang karapatang hadlangan ang paggawa, pamamahagi, o pagpapakita sa publiko ng mga larawan, pinta, retrato, o iba pang malarawang mga representasyon ng gawa, kung ang gusali na kumakatawan sa nasabing gawa ay matatagpuan sa pampublikong lugar o karaniwang makikita mula rito.|[[:wikisource:United States Code/Title 17/Chapter 1/Section 120|17 U.S.&nbsp;Code §&nbsp;120(a)]]<ref>{{cite web|title=17 U.S. Code § 120 - Scope of exclusive rights in architectural works|url=https://www.law.cornell.edu/uscode/text/17/120|access-date=2016-04-04|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20160419101318/https://www.law.cornell.edu/uscode/text/17/120|archive-date=2016-04-19}}</ref>}} ====Batayan at kahulugan==== {{multiple image | align = right | direction = vertical | total_width = 250 | image1 = NYC, WTC.jpg | caption1 = ''[[One World Trade Center]]'' sa [[Lungsod ng New York]], na natapos noong 2013. Gawa ni [[David Childs]] ng [[SOM (kompanyang pang-arkitektura)|Skidmore, Owings & Merrill LLP]]. | image2 = Walt Disney Concert Hall 2013.jpg | caption2 = ''[[Bulwagang Konsiyerto ng Walt Disney]]'' sa [[Los Angeles]], gawa ni [[Frank Gehry]] at natapos noong 2003. | image3 = Milwaukee Art Museum 18.jpg | caption3 = ''Pabilyong Quadracci'' na matatagpuan sa [[Museo ng Sining ng Milwaukee]]. Gawa ni [[Santiago Calatrava]] at natapos noong 2001. }} Ipinalagay ng Ulat Komite Blg. 101-735 ng [[Kapulungan ng mga Kinatawan ng Estados Unidos]] na hindi lumalabag ang tadhanang ito sa pagtalima ng bansa sa Kumbensiyong Berne at binigyang-diin nito na nagbibigay ng kawangis na mga karapatan ang ilan sa iba pang mga bansang lumagda sa kasunduan. Tinanggihan ang mungkahi mula sa {{ILL|Surian ng Amerika sa mga Arkitekto|en|American Institute of Architects}} (AIA) na higpitan ang paglikha ng mga larawan na nilayong "isulong ang hindi pinahihintulutang disenyo at pagtatayo ng isang kahalintulad na gawang pang-arkitektura"; tumutol ang mga pangkat ng mga retratista tulad ng [[Samahan ng Amerika sa mga Retratistang Pangmagasin]] (ASMP) sa panukala ng AIA na kanilang iginiit na maaaring "makasagabal sa masining at hindi mapagkompitensiyang pagsusuri ng mga gawang pang-arkitektura, gayon din sa kakayahan ng mga retratista na isulong ang kanilang kabuhayan."<ref>{{cite web |url=https://www.copyright.gov/reports/copyright-amendments-act-of-1990.pdf |title=Copyright Amendments Act of 1990 – Report 101-735 |website=U.S. Copyright Office |access-date=Hulyo 28, 2024}}</ref> Binanggit ni Zimand (2024) ang isa pang mungkahi mula kay David Daileda, isang kinatawan ng AIA, upang pahintulutan lamang ang mga larawan sa mga kasong "hindi pangunahing paksa ang mga gawang pang-arkitektura" sa mga larawan; tinanggihan din ng kanilang tagapagbatas ang mungkahing ito na hinango sa mga batas sa Pransiya.<ref name=Zimand>{{cite journal |last=Zimand |first=Margalit |url=https://journals.library.columbia.edu/index.php/lawandarts/article/view/12495/6180 |title=Deconstructing the Blueprint for Infringement: Remedying Flawed Interpretations of the § 120(a) Exception to Architecture Copyrights |volume=47 |issue=1 |year=2024 |pages=151–152 |journal=The Columbia Journal of Law & the Arts |access-date=Agosto 23, 2024 |doi=10.52214/jla.v47i1.12495|doi-access=free }}</ref> Ang kahulugan ng "gawang pang-arkitektura" sa kalagayang ito ay isang gusali,<ref>{{cite web|title=17 U.S. Code § 101|url=https://www.law.cornell.edu/uscode/text/17/101|access-date=2016-04-08|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20160430034315/https://www.law.cornell.edu/uscode/text/17/101|archive-date=2016-04-30}}</ref> na binigyang-kahulugan bilang "mga estrukturang matitirhan ng tao na nilayong maging palagian at hindi nagagalaw (''permanent and stationary''), tulad ng mga bahay at gusaling pang-opisina, at ibang palagian at nakapirme na mga estrukturang idinisenyo para matutuluyan ng mga tao, kabilang na ang, ngunit hindi limitado sa, mga simbahan, museo, mirador (''gazebo''), at pabilyon ng hardin."<ref>{{cite web|title=37 CFR 202.11(b)|url=https://www.law.cornell.edu/cfr/text/37/202.11|access-date=2016-04-08|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20160307212357/https://www.law.cornell.edu/cfr/text/37/202.11|archive-date=2016-03-07}}</ref> ====Ibang mga gawa==== Gayunpaman, hindi saklaw ng kalayaan sa panorama sa Estados Unidos ang ibang mga obra na naipagsasanggalang ng karapatang-sipi, tulad ng mga lilok. Maaring maging paglabag sa karapatang-sipi ng manlilikha ng isang obra kapag ginamit ang mga retrato ng kaniyang gawa sa layuning pangkomersiyo. Ipinaliwanag ni Charlie Damschen, abogado mula sa Hamilton IP Law sa [[Iowa]], na hawak pa rin ng manlilikha ang karapatang-sipi sa isang likhang sining kahit na ginawa ito upang maitayo sa pampublikong mga lugar. Malimit na pag-usapan ang usaping ito dahil sa dumaraming mga paggamit ng isinanggalang na mga sining sa [[hatirang pangmadla]] at midyang digital. Gayunpaman, umiiral ang batayan na [[patas na paggamit]] na nagpapahintulot sa "binagong" mga paggamit (o ''transformative uses'') ng protektadong mga gawa, tulad ng komentaryo, pagsusuri, balita, at parodya. Subalit kung pinarami ang gawa sa pamamagitan ng potograpiya o videograpiya at ginawa ang pagpaparaming ito na may layuning kumita, hindi na ito sakop ng depensang patas na paggamit.<ref>{{cite news |url=https://www.desmoinesregister.com/story/money/business/2019/08/26/des-moines-artist-sues-hy-vee-using-his-mural-super-bowl-ad-copyright-infringement-hyvee-commercial/2008639001/ |title=Who owns public art? Des Moines artist sues Hy-Vee for using his mural in Super Bowl ad |last=Ta |first=Linh |date=Agosto 25, 2019 |access-date=Nobyembre 27, 2023 |work=Des Moines Register}}</ref> Isinasanggalang ng karapatang-sipi ang ilang mga bantayog na matatagpuan sa ''National Mall'' sa [[Washington, D.C.]], at nangangailangan ng mga retratista na humingi ng pahintulot mula sa mga manlilikha o tagapangalaga ng mga bantayog para kumita sila sa kanilang mga larawan. Ayon sa {{ILL|Palingkuran ng Pambansang Liwasan|en|National Park Service}}, kabilang sa protektadong mga bantayog doon ay ang mga lilok sa [[Memoryal ni Franklin Delano Roosevelt]] na nilikha nina [[George Segal (manlilikha)|George Segal]], [[Tom Hardy (manlililok)|Tom Hardy]], [[Neil Estern]], [[Robert Graham (manlililok)|Robert Graham Studio]], [[Leonard Baskin]], at [[John Benson (artesano)|John Benson]]; ang [[Memoryal sa mga Beterano ng Digmaang Koreano]]; ang [[Pandigmaang Memoryal sa Hukbong Kawal Pandagat]]; ang [[Memoryal ni Martin Luther King Jr.]]; at ang [[Memoryal sa mga Beterano ng Digmaang Biyetnam]] na kinabibilangan ng estatwa ng ''[[Three Soldiers (estatwa)|Three Soldiers]]'' at ng estatwa ng ''[[Vietnam Women's Memorial]]''.<ref>{{cite web |url=https://www.nps.gov/nama/planyourvisit/filming-and-photography-permits.htm |title=Filming and Photography Permits |website=National Park Service |access-date=Disyembre 22, 2024}}</ref> Tahasang pinapayagan ng kasalukuyang tagapangalaga ng ''Vietnam Women's Memorial'' ang di-awtorisadong mga retrato ng estatwa para sa pansariling gamit at layuning pag-uulat, ngunit binibigyang-diin nito na dapat na banggitin nang maayos ng mga mamamahayag ang paunawa ng karapatang-sipi ng bantayog. Nananatili kay [[Glenna Goodacre]] na manlilikha nito ang karapatang-sipi sa bantayog. Nangangailangan ng paunang pahintulot ang pangkomersiyong mga paggamit at maaaring humiling ang pamunuan ng mga bayad sa paglilisensiya, at ang mga hakbang na ito ay upang maiwasan ang binansagan ng tagapangalaga na "walang-pakundangang mga paggamit" ng bantayog.<ref>{{cite web |url=https://vietnamwomensmemorial.org/faq/ |title=FAQ |website=Vietnam Women's Memorial |access-date=Disyembre 22, 2024}}</ref> ;Kilalang mga kaso Isang kilalang kaso ng paglabag sa karapatang-sipi ng mga obra sa Estados Unidos ay ang ''Gaylord v. United States, No.'' 09-5044. Ito ay hinggil sa paggamit ng [[United States Postal Service]] ng isang larawan ng 14 sa 19 na mga estatwa ng sundalo sa Memoryal sa mga Beterano ng Digmaang Koreano para sa kanilang [[selyo]] bilang paggunita sa ika-50 anibersaryo ng armistisyo ng [[Digmaang Koreano]] noong 2003. Walang pahintulot mula kay [[Frank Gaylord]], manlililok ng nasabing obra na kilala bilang ''The Column'', ang naturang paggamit ng U.S. Postal Service ng mga larawan ng kaniyang obra sa kanilang selyong nagkakahalaga ng 37 cents.<ref>{{cite web|url=http://www.copyright.gov/fair-use/summaries/gaylord-us-fedcir2010.pdf |title=Gaylord v. United States, 595 F.3d 1364 (Fed. Cir. 2010) |access-date=Disyembre 21, 2020}}</ref> Inireklamo niya ang U.S. Postal Service noong 2006 dahil sa ginawa nitong paglabag sa kaniyang karapatang-sipi sa lilok. Kasama rin sa kaso ang retratista ng larawan na si John Alli, isang dating Marine. Kalaunan, naging maayos ang areglo sa retratista nang pumayag si Alli na magbabayad ng 10% bayad para sa susunod pang mga benta ng kaniyang mga larawan ng lilok.<ref>{{cite news|url=https://www.usatoday.com/story/news/nation/2013/09/20/korea-memorial-sculptor-wins-settlement-in-copyright-case-/2845143/ |title=Korea memorial sculptor wins copyright case |last=D'Ambrosio |first=Dan |work=USA Today |date=Setyembre 20, 2013 |access-date=Disyembre 21, 2020}}</ref><ref>{{cite news|url=https://www.washingtonpost.com/news/federal-eye/wp/2015/02/10/court-upholds-540000-judgement-against-usps-for-korean-war-stamp/ |title=Court upholds $540,000 judgment against USPS for Korean War stamp |work=Washington Post |date=Pebrero 10, 2015 |last=Rein |first=Lisa |access-date=Disyembre 21, 2020}}</ref> [[Talaksan:Korean War Veterans Memorial Without Soldiers.jpg|thumb|Memoryal sa mga Beterano ng Digmaang Koreano, kalakip ng sinensurang larawan ng mga estatuwang isinasanggalang ng karapatang-sipi]] Sa hatol ng Court of Federal Claims noong 2008, ipinasya na hindi nilabag ng U.S. Postal Service ang karapatang-sipi ni Gaylord sapagkat pasok umano ito sa "[[patas na paggamit]]" (''fair use''). Gayunpaman, ipinasya ng hukom na hindi sakop ng ''Architectural Works Copyright Protection Act'' (AWCPA) ang ''The Column'' sapagkat hindi ito isang gawang pang-arkitektura. Umapela ang panig ng manlililok, at noong Pebrero 25, 2010 binaligtad ng Federal Circuit ang naunang pasya hinggil sa patas na paggamit. Hindi maituturing na patas na paggamit ang paggamit ng U.S. Postal Service ng larawan ng ''The Column'' sa kanilang selyo sapagkat hindi ''transformative'' ang kalikasan nito (pareho ang konteksto at kahulugan ng selyo sa mismong lilok). Mahalaga rin ang presensiya ng obra sa selyo kaya hindi pa rin ito pasok sa patas na paggamit. Maituturing na komersiyal ang layunin ng U.S. Postal Service, dahil kumita ito ng US$17 milyon mula sa pagbenta nito ng halos 48 milyong selyong taglay ang larawan ng lilok. Ipinagtibay naman ng Federal Circuit ang naunang pasya ng Court of Federal Claims na hindi isang gawang pang-arkitektura ang ''The Column''. Noong Setyembre 20, 2013, pagkaraang ibinalik ng Federal Circuit ang kaso sa Court of Federal Claims, iginawad ng huling nabanggit na hukuman ang US$684,844.94 na halaga ng bayad-pinsala na babayaran ng U.S. Postal Service kay Gaylord.<ref>{{cite web |url=https://www.finnegan.com/en/tools/gaylord-v-u-s-1/analysis.html |title=Gaylord v. U.S. |work=Finnegan, Henderson, Farabow, Garrett & Dunner, LLP |access-date=Disyembre 21, 2020 |archive-date=2021-01-21 |archive-url=https://web.archive.org/web/20210121234026/https://www.finnegan.com/en/tools/gaylord-v-u-s-1/analysis.html |url-status=dead }}</ref><ref>{{Cite web |url=http://www.uscfc.uscourts.gov/sites/default/files/opinions/WHEELER.GAYLORD092013.pdf |title=Archive copy |access-date=2020-12-21 |archive-date=2014-04-19 |archive-url=https://web.archive.org/web/20140419014614/http://www.uscfc.uscourts.gov/sites/default/files/opinions/WHEELER.GAYLORD092013.pdf |url-status=dead }}</ref> Dinemanda muli ang USPS hinggil sa kanilang paggamit ng isang larawang buhat sa [[Getty Images]] ng replika ng [[Estatwa ng Kalayaan]] sa [[New York-New York Hotel & Casino]] sa [[Las Vegas]] sa kanilang mga selyo. Bagaman nagbigay sila ng patungkol sa retratista, hindi sila nagbigay ng patungkol kay Robert Davidson, manlililok ng replika. Mula Disyembre 2010 hanggang Enero 2014, nakapagbenta ang USPS ng humigit-kumulang 4.9 bilyong selyong taglay ang replika na nagkakahalaga ng humigit-kumulang US$2.1 bilyon. Bagaman nabatid nila noong Marso 2011 na hindi sa orihinal na Estatwa ng Kalayaan ang larawang ginamit nila, hindi sila gumawa ng hakbang. Nagsampa si Davidson ng kaso laban sa USPS noong 2013. Itinaguyod ng hukuman ang paninindigan ni Davidson na orihinal ang kaniyang replika upang magkaroon ng proteksiyon ng karapatang-sipi dahil sa pagkakaroon ng mas-makabago at pambabaeng hitsura ng mukha nito. Nabigo ang USPS sa mga panuntunang "layunin" at "bahaging ginamit" sa patas na paggamit, bagaman nakapasa sila sa panuntunang "epekto ng paggamit" dahil sinabi ni Davidson na wala siyang balak na kumita sa kaniyang estatwa. Hindi kinatigan ang kapuwang panig para sa panuntunang "kalikasan ng gawang may karapatang-sipi" sa patas na paggamit. Napatunayan ng hukuman na nagkasala ang USPS sa pagsuway ng karapatang-sipi, at iginawad ang US$3.5 milyong halaga ng pinsalang babayaran ng USPS kay Davidson.<ref>{{cite web |url=https://infusionlawyers.com/the-united-states-v-davidson-copyright-infringement-of-a-replica-statue-of-liberty-copyright-for-creative-copycats/ |title=The United States v Davidson—Copyright infringement of a Replica Statue of Liberty. Copyright for creative copycats? |website=Infusion Lawyers |access-date=Pebrero 24, 2021}}</ref> Inangkin ng manlililok na si [[Arturo Di Modica]] ang karapatang-sipi sa kilalang lilok na ''[[Charging Bull]]'' sa [[Ibabang Manhattan]] ng [[Lungsod ng New York]].<ref>{{cite web |url=https://www.techdirt.com/articles/20170412/11215937137/bull-statue-copyright-claim-is-ridiculous-heres-why-it-just-might-work.shtml |title=The Bull Statue Copyright Claim Is Ridiculous... But Here's Why It Just Might Work |website=Techdirt |last=Masnick |first=Mike |date=Abril 12, 2017 |access-date=Pebrero 8, 2021}}</ref> Nagsampa siya ng iba't ibang mga kaso laban sa iba-ibang mga entidad na gumamit ng kaniyang lilok na toro para sa mga layuning pangkomersiyo, tulad ng [[Walmart]] noong 2006 dahil sa pagbenta ng mga litograpo nito, [[North Fork Bank]] noong 2006 din dahil sa pagsasali ng lilok sa isang pambansang patalastas sa telebisyon, at [[Random House]] noong 2009 hinggil sa paggamit ng isang larawan ng lilok sa pabalat ng isang aklat nila tungkol sa pagbagsak ng [[Lehman Brothers]].<ref>{{cite news |url=https://www.nytimes.com/2006/09/23/arts/arts-briefly-sculptor-files-lawsuit-against-walmart.html |title=Arts, Briefly; Sculptor Files Lawsuit Against Wal-Mart |date=Setyembre 23, 2006 |last=Kennedy |first=Randy |access-date=Marso 3, 2021 |work=[[New York Times]]}}</ref><ref>{{cite news |url=https://www.latimes.com/archives/la-xpm-2006-sep-22-fi-wrap22.1-story.html |title=Suit Alleges Illegal Use of ‘Charging Bull’ Image |date=Setyembre 22, 2006 |access-date=Marso 3, 2021 |work=[[Los Angeles Times]]}}</ref><ref>{{cite web |url=https://www.liveauctioneers.com/news/top-news/crime-and-litigation/artist-sues-random-house-in-nyc-over-book-cover/ |title=Artist sues Random House in NYC over book cover |date=Agosto 4, 2009 |access-date=Marso 3, 2021 |website=Auction Central News}}</ref> Natapos ang mga kasong ito sa pamamagitan ng mga areglo.<ref>{{cite news|url=https://www.usatoday.com/story/money/2017/04/12/charging-bull-artist-says-fearless-girl-violated-his-rights/100378556/ |title='Charging Bull' artist says 'Fearless Girl' violated his rights |last1=Bowerman |first1=Mary |last2=McCoy |first2=Kevin |work=[[USA Today]] |date=Abril 12, 2017 |access-date=Pebrero 24, 2021}}</ref> Masidhing isinasanggalang ng manlililok na si [[Raymond Kaskey]] ang kaniyang karapatang-sipi sa ikalawang pinakamalaking rebulto na yari sa "minartilyong tanso" sa bansa, ang ''[[Portlandia (rebulto)|Portlandia]]''. Binabantaan niyang kakasuhan ang sinumang nagnanais na gumamit ng anumang larawan ng lilok sa mga midya o kagamitang pangkomersiyo, tulad ng mga postkard at disenyo sa mga kamiseta. Nag-areglo ang [[Laurelwood Pub and Brewery]] (na nakabase sa [[Portland, Oregon|Portland]]) kay Kaskey pagkaraang inireklamo sila ng manlililok dahil sa paggamit nila ng isang larawan ng rebulto sa leybel ng kanilang serbesang Portlandia Pils noong 2012.<ref>{{cite web |url=https://www.techdirt.com/articles/20140911/06455028491/sculptor-says-capitalism-drives-his-aggressive-enforcement-rights-to-publicly-funded-portlandia-statue.shtml |title=Sculptor Says 'Capitalism' Drives His Aggressive Enforcement Of Rights To Publicly-Funded 'Portlandia' Statue |date=Setyembre 12, 2014 |last=Cushing |first=Tim |access-date=Marso 5, 2021 |website=Techdirt}}</ref><ref>{{cite web |url=https://www.wweek.com/portland/article-23062-so-sue-us.html |title=So Sue Us: Why the Portlandia Statue Failed to Become an Icon |last=Locanthi |first=John |date=Setyembre 9, 2014 |access-date=Marso 5, 2021 |website=Willamette Week}}</ref> ====Mga pagtanggap at batikos==== Sa kasagsagan ng mga talakayan sa Kongreso hinggil sa AWCPA, sinuportahan ni Richard Carney ng Pundasyong Frank Lloyd Wright ang eksepsiyong panorama para sa mga gawang pang-arkitektura, sa kondisyong hindi nito sakop ang mga guhit pang-arkitektura.<ref name=Zimand/> Sa dalawang magkahiwalay na panayam noong Nobyembre 2003, parehong "ikinalugod" nina Brian Schermer, katuwang na propesor ng Kagawaran ng Arkitektura ng [[Unibersidad ng Wisconsin–Milwaukee]], at arkitekto Patricia Frost ng Pace Architects, "ang pagkakataon na kunan ng retrato ang mga gawa ng ibang arkitekto nang walang pangamba sa alalahanin ng paglabag sa karapatang-sipi." Kaugnay nito, "bahagi ng likas na gantimpala ng arkitekto" ang isang gusaling lantad sa publiko sa pampublikong lugar, at nagbibigay ito sa kanila ng pagkakataong maipakita sa kanilang mga tagasunod ang kanilang mga gusali.<ref>{{cite journal |last=Vacca |first=Antoinette |date=2005 |title=The Architectural Works Copyright Protection Act: Much Ado About Something? |url=https://scholarship.law.marquette.edu/iplr/vol9/iss1/5/ |journal=Marquette Intellectual Property Law Review |volume=9 |issue=1 |article-number=5 |pages=126 |access-date=Agosto 21, 2024}}</ref> Sa kabilang banda, ipinahayag ni [[Jane C. Ginsburg]] ng Columbia Law School ang kaniyang pag-aalala sa eksepsiyong panorama. Ayon sa kaniya, ipinagkakaitan nito ang karapatan ng mga arkitekto na kontrolin ang mga pagpaparami ng mga larawan ng kanilang mga gusali sa hindi awtorisadong mga bagay na pangkomersiyo tulad ng mga paskil, kamiseta, at disenyo ng mga lalagyan ng pagkaing pantanghalian; sinabi rin niya na maaaring hindi ito naayon sa Kumbensiyong Berne.<ref>{{cite journal |last=Ginsberg |first=Jane C. |date=1990 |title=Copyright in the 101st Congress: Commentary on the Visual Artists Rights Act and the Architectural Works Copyright Protection Act of 1990 |url=https://scholarship.law.columbia.edu/cgi/viewcontent.cgi?article=4751&context=faculty_scholarship |journal=Scholarship Archive |publisher=Columbia Law School |volume=14 |issue= |pages=494–496 |doi= |access-date=Pebrero 16, 2024}}</ref> Inulit ni arkitekto Clark T. Thiel noong 1996 ang batikos na ito; iminungkahi pa niyang buwagin ang Seksiyon 120(a).<ref>{{cite journal |last=Thiel |first=Clark T. |url=https://via.library.depaul.edu/cgi/viewcontent.cgi?article=1351&context=jatip |title=The Architectural Works Copyright Protection Gesture of 1990, Or, "Hey, That Looks Like My Building!" |volume=7 |issue=1 |year=1996 |pages=32–35 |journal=DePaul Journal of Art, Technology & Intellectual Property Law |access-date=Mayo 23, 2024}}</ref> Iminungkahi naman ni Sierra Epke noong 2024 na higpitan na lamang ang probisyon sa hindi pangkomersiyo na mga paggamit. Iginiit niyang masasanggalang nito ang sining sa kalye na panghabambuhay na pininta sa panlabas na mga dingding ng mga gusali, sa kabila ng pagtaas ng mga kaso hinggil sa malalaking mga kompanya sa Amerika na gumagamit ng mga larawan ng mga miyural at grapiti at ginagamit ang eksepsiyong panorama bilang palusot. Sinabi ni Epke na ang unang layunin ng Kongreso nang dinagdag nila ang Seksiyon 120(a) – para makagamit ang mga iskolar at turista ng gayong mga larawan – "ay walang pangkalahatang kaisipan na ginawa [ang probisyon] sa mga may layuning kumita."<ref>{{cite journal |last=Epke |first=Sierra |date=2024 |title=No Flash Photography Please: An Analysis of Corporate Use of Street Art Under Section 120(a) of the AWCPA |url=https://repository.law.miami.edu/umlr/vol78/iss3/7 |journal=University of Miami Law Review |publisher=University of Miami School of Law |volume=78 |issue= |pages=1006–1013 |doi= |access-date=Hulyo 18, 2024}}</ref> Tungkol naman sa mga gawa na hindi pang-arkitektura, iginiit ni Andrew Inesi ng Mattel Overseas Operations Ltd. na dapat palawigin sa pampublikong sining ang probisyon sa panorama, dahil "hindi handa" ang batas na pakitunguhan ang mga pagkakataong gumagamit ang publiko ng mga larawan ng mga bantayog sa gitna ng nagbabagong mga teknolohiya na binibigyang kapangyarihan ang karaniwang mga tagagamit na magsagawa ng mga gawaing dating nakalaan sa mga propesyonal.<ref>{{cite journal |last=Inesi |first=Andrew |date=2005 |title=Images of Public Places: Extending the Copyright Exemption for Pictorial Representations of Architectural Works to Other Copyrighted Works |url=https://jipl.scholasticahq.com/article/70628-images-of-public-places-extending-the-copyright-exemption-for-pictorial-representations-of-architectural-works-to-other-copyrighted-works |journal=Journal of Intellectual Property Law |publisher=University of Georgia School of Law |volume=13 |issue=1 |pages=101 |doi= |access-date=Pebrero 16, 2024}}</ref> ===Gitnang Amerika=== Karamihan sa mga bansa sa [[Gitnang Amerika]] na pangunahing gumagamit ng wikang Kastila ay hindi nagbibigay ng malawak na kalayaan sa panorama. Pinahihintulutan lamang ng mga batas sa karapatang-sipi ng [[Guatemala]],<ref>{{cite web |url=https://www.mineco.gob.gt/sites/default/files/pdfs/ley33-98.pdf |title=LEY DE DERECHO DE AUTOR Y DERECHOS CONEXOS Y SUS REFORMAS DECRETO NO. 33-98 |access-date=Nobyembre 22, 2022 |work=Ministerio de Economía |lang=es |quote=ARTÍCULO 64.40 Respecto de las obras ya divulgadas también es permitida, sin autorización del autor, además de lo dispuesto en el artículo 32: ... d) La reproducción para uso personal de una obra de arte expuesta en forma permanente en lugares públicos o en la fachada exterior de edificios, ejecutada por medio de un arte que sea distinto al empleado para la elaboración del original, siempre que se indique el nombre del autor, si se conociere, así como el título de la obra, si lo tiene, y el lugar donde se encuentra. |archive-date=2022-11-18 |archive-url=https://web.archive.org/web/20221118011209/https://www.mineco.gob.gt/sites/default/files/pdfs/ley33-98.pdf |url-status=dead }}</ref> [[Honduras]],<ref>{{cite web |url=https://wipolex-res.wipo.int/edocs/lexdocs/laws/es/hn/hn015es.pdf |title=Ley del Derecho de Autor y de los Derechos Conexos (aprobada por Decreto Nº 4-99-E, y según modificada por el Decreto N° 16-2006) |access-date=Nobyembre 22, 2022 |website=WIPO Lex |author=Honduras |lang=es |quote=ARTÍCULO 52. Es lícita, para uso personal, la reproducción de una obra de arte expuesta permanentemente en las calles, plazas u otros lugares públicos, por medio de un arte diverso al empleado para la elaboración del original. Respecto de los edificios, dicha facultad se limita a la fachada exterior.}}</ref> at [[Nicaragua]]<ref>{{cite web |url=http://legislacion.asamblea.gob.ni/normaweb.nsf/9e314815a08d4a6206257265005d21f9/87b347bc9bf5803c0625875e0076c6d9?OpenDocument |title=TEXTO CONSOLIDADO, LEY DE DERECHO DE AUTOR Y DERECHOS CONEXOS |work=Asamblea Nacional de la República de Nicaragua |lang=es |access-date=Nobyembre 22, 2022 |quote=Artículo 43. Las obras situadas permanentemente en parques, calles, plazas u otras vías públicas pueden ser reproducidas, sin autorización del autor, por medio de la pintura, el dibujo, la fotografía y las grabaciones audiovisuales para uso personal. En cuanto a las obras de arquitectura, el artículo anterior sólo se aplicará a su aspecto exterior.}}</ref> ang pansariling mga gamit ng mga larawan ng pampublikong obra na palagiang matatagpuan sa mga lansangan, plasa, at iba pang pampublikong mga espasyo, pati ang mga anyong panlabas ng mga likhang pang-arkitektura. Pinahihintulutan naman ng Artikulo 71 ng batas sa karapatang-sipi ng [[Costa Rica]] ang pagkuha ng mga retrato ng pampublikong mga obra sa pampublikong mga espasyo tulad ng mga bantayog at estatwa, pero para lamang sa mga layuning hindi pangkomersiyo.<ref>{{cite web |url=http://www.pgrweb.go.cr/scij/Busqueda/Normativa/Normas/nrm_texto_completo.aspx?param1=NRTC&nValor1=1&nValor2=3396&nValor3=80724&strTipM=TC |title=Ley sobre Derechos de Autor y Derechos Conexos N° 6683 |work=Sistema Costarricense de Información Jurídica |lang=es |access-date=Nobyembre 22, 2022 |quote=Artículo 71°. – Es lícita la reproducción fotográfica o por otros procesos pictóricos, cuando esta reproducción sea sin fines comerciales, de las estatuas, monumentos y otras obras de arte protegidas por derechos de autor, adquiridos por el poder público, expuestos en las calles, los jardines y los museos. |archive-date=2022-11-22 |archive-url=https://web.archive.org/web/20221122101858/http://www.pgrweb.go.cr/scij/Busqueda/Normativa/Normas/nrm_texto_completo.aspx?param1=NRTC&nValor1=1&nValor2=3396&nValor3=80724&strTipM=TC |url-status=dead }}</ref> Walang gayong mga paghihigpit sa mga probisyon ng kalayaan sa panorama ng mga batas sa karapatang-sipi ng [[El Salvador]]<ref>{{cite web |url=https://wipolex-res.wipo.int/edocs/lexdocs/laws/es/sv/sv043es.pdf |title=Ley de Propiedad Intelectual (modificada por el Decreto Legislativo N° 611, de 15 de febrero de 2017) |website=WIPO Lex |author=El Salvador |lang=es |access-date=Nobyembre 22, 2022 |quote=Art. 45. – Respecto de las obras ya divulgadas lícitamente, es permitida sin autorización del autor ni remuneración: ... f) La reproducción de una obra de arte expuesta permanentemente en las calles, plazas u otros lugares públicos, por medio de un arte diverso al empleado para la elaboración del original. Respecto de los edificios, dicha facultad se limita a la fachada exterior.}}</ref> at [[Panama]].<ref>{{cite web |url=https://cerlalc.org/laws_rules/ley-64-de-10-de-octubre-de-2012-sobre-derecho-de-autor-y-derechos-conexos/ |title=Ley 64 de 10 de Octubre de 2012 Sobre Derecho de Autor y Derechos Conexos |work=[[Cerlalc]] |lang=es |access-date=Nobyembre 22, 2022 |quote=Artículo 69. También en relación con las obras ya divulgadas lícitamente se permite sin autorización del autor: ... 3. La reproducción, emisión por radiodifusión o transmisión pública por cable de la imagen de una obra arquitectónica, de una obra de las bellas artes, de una obra fotográfica o de una obra de artes aplicadas que se encuentre situada en forma permanente en un lugar abierto al público. Respecto a los edificios, esta facultad se limita a la fachada exterior. |archive-date=2022-11-22 |archive-url=https://web.archive.org/web/20221122101903/https://cerlalc.org/laws_rules/ley-64-de-10-de-octubre-de-2012-sobre-derecho-de-autor-y-derechos-conexos/ |url-status=dead }}</ref> Malinaw na pinahihintulutan ng Seksiyon 78 ng ''Copyright Act'' ng [[Belize]] ang pagsasalarawan ng mga likha ng arkitektura, lilok, at masining na mga gawa (''artistic craftsmanship'') sa mga pinta, retrato, pelikila, o brodkast, hangga't palagiang makikita ang mga ito sa pampublikong mga lugar o mga lugar na mapapasukan ng publiko.<ref>{{cite web |url=https://www.belipo.bz/wp-content/uploads/2024/01/Cap_252_Copyright_Act-Revised-2020.pdf |title=COPYRIGHT ACT CHAPTER 252 REVISED EDITION 2020 |work=BELIPO |access-date=Marso 20, 2025}}</ref> ===Hapon=== Nagbibigay ng kaunting kalayaan sa panorama para sa panlabas na mga obra at ganap na kalayaan sa panorama para sa mga gusali ang [[batas sa karapatang-sipi ng Hapon]]. Pinapayagan ng Artikulo 46 ng ''Copyright Act (Act No. 48 of May 6, 1970, as amended 2020)'' ang paggamit at pagpaparami ng mga obrang "palagiang nakapuwesto sa isang lantad na lokasyon" at mga likhang pang-arkitektura para sa anumang layunin, ngunit may apat na mga pagpupuwera na hindi sakop ng kalayaang ito. Isa sa mga ito – nasa (iv) – ay kapag ginawa ang pagpaparami "para sa tangkang pagbebenta ng mga sipi nito, o pagbebenta ng gayong mga sipi."<ref>{{cite web |url=https://wipolex.wipo.int/en/text/577555 |title=Copyright Act (Act No. 48 of May 6, 1970, as amended 2020) |author=Japan |access-date=May 9, 2021 |website=WIPO Lex}}</ref> Ipinag-uutos ng Artikulo 48 ang mga gagamit ng gayong mga likha na tukuyin ang pinagmulan ng nasabing likha kung mayroon at naaayon sa kaugalian.<ref>{{cite web|script-title=ja:著作権法|url=http://law.e-gov.go.jp/htmldata/S45/S45HO048.html|website={{lang|ja|法令データ提供システム}}|accessdate=2016-10-29|archiveurl=https://web.archive.org/web/20161028075422/http://law.e-gov.go.jp/htmldata/S45/S45HO048.html|archivedate=2016-10-28|language=ja|date=2008-05-27}}</ref> Makabubuting pansinin ang isang pasya ng Osaka District Tribunal noong 2003, na nagsasabing kasali lamang sa gayong mga "naipagsasanggalang gawa" na isinasanggalang ng batas ang mga gusaling may taglay na mga katangiang estetika at pagkamalikhain.<ref>{{cite web|script-title=ja:著作権侵害差止等請求事件|url=http://www.courts.go.jp/app/files/hanrei_jp/737/010737_hanrei.pdf|website=裁判所|publisher=大阪地方裁判所|accessdate=2016-10-29|archiveurl=https://web.archive.org/web/20161029061305/http://www.courts.go.jp/app/files/hanrei_jp/737/010737_hanrei.pdf|archivedate=2016-10-29|page=12|language=ja|format=PDF|date=2003-07-08|quote={{lang|ja|著作権法により「建築の著作物」として保護される建築物は、同法２条１項１号の定める著作物の定義に照らして、美的な表現における創作性を有するものであることを要することは当然である。したがって、通常のありふれた建築物は、著作権法で保護される「建築の著作物」には当たらないというべきある。}}}}</ref> Mayroon ding mga pananaw na nagsasabing dapat ituring na mga gawang pansining ang ilang mga gusali sa Hapon, tulad ng {{ILL|Tore ng Araw|en|Tower of the Sun}} na ginamit sa [[Expo '70]] na idinaos sa [[Suita]], [[Prepektura ng Osaka]] noong 1970. Nagngangahulugan itong hindi maaaring gamitin sa mga layuning komersiyal ang mga retratong nagpapakita ng mga gusaling ito kahit na may tadhanang kalayaan sa panorama.<ref>{{cite web|script-title=ja:建築に関する著作物について|url=http://www.murata-law.jp/kigyou/cs-kenchiku.html|website=村田法律事務所|accessdate=2016-10-29|archiveurl=https://web.archive.org/web/20090901103724/http://www.murata-law.jp/kigyou/cs-kenchiku.html|archivedate=2009-09-01|language=ja}}</ref><ref>{{cite web|script-title=ja:著作物とは|url=http://www.chosakukenhou.jp/10work/1020copyrighttype/1020copyrighttype01.html|website={{lang|ja|虎ノ門法律特許事務所著作権法相談室}}|accessdate=2016-10-29|archiveurl=https://web.archive.org/web/20161029063255/http://www.chosakukenhou.jp/10work/1020copyrighttype/1020copyrighttype01.html|archivedate=2016-10-29|language=ja|quote={{lang|ja|岡本太郎の「太陽の塔」などは、一般的には建築の著作物ではなく、美術の著作物であると言えます。}}}}</ref> ===Hilagang Korea=== May sapat na tadhana sa kalayaan sa panorama sa ilalim ng [[batas sa karapatang-sipi ng Hilagang Korea]]. Ayon sa Artikulo 32(8), hindi kailangan ng pahintulot mula sa mga mayhawak ng karapatang-sipi ang pagpaparami ng mga likhang sining na "nakalagay sa pampublikong mga lugar".<ref>{{cite web |url=https://www.lawandnorthkorea.com/laws/copyright-law-2012 |title=Copyright Law of the Democratic People's Republic of Korea (2012) |website=Law and North Korea |last=Gang |first=Daye |year=2012 |access-date=Hunyo 3, 2025}}</ref> ===Iceland=== Hindi nagbibigay ng ganap na kalayaan sa panorama ang batas sa karapatang-sipi ng Iceland. Pinahihintulutan ng Artikulo 16 ang potograpiya at pagprisinta ng bungang mga larawan ng mga gusali at pampublikong obra na nasa lantad na lugar, ngunit kapag ang mga likhang ito ay naging pangunahing paksa ng mga larawan at ginamit ang mga larawan na ito sa komersiyal na paraan, "kailangang bayaran" ang manlilikha ng mga gusali at pampublikong obra. Hindi kailangan ang gayong remunerasyon kung ang gagamit ng mga larawang ito ay isang tagapaglathala ng pahayagan o brodkaster sa telebisyon.<ref>{{cite web |url=https://wipolex-res.wipo.int/edocs/lexdocs/laws/is/is/is122is.pdf |title=Höfundalög nr. 73/1972 frá 29. maí 1972 (eins og henni var síast breytt með lögum nr. 88/2019 frá 27. júní 2019) |author=Iceland |website=WIPO Lex |access-date=Mayo 12, 2021 |language=is}}</ref> === India === {{multiple image | align = right | total_width = 300 | image1 = Assembly 09.jpg | image2 = Statue of Unity.jpg | footer = ''Sa kaliwa:'' Ang [[Palasyo ng Asamblea (Chandigarh)|Palasyo ng Asamblea sa Chandigarh]] na inilikha ni [[Le Corbusier]]. Isa itong [[Pandaigdigang Pamanang Pook]] mula noong 2016. ''Sa kanan:'' ''[[Estatwa ng Pagkakaisa]]'', ang pinakamatayog na estatwa sa mundo na natapos noong 2018 at idinisenyo ng manlililok na si [[Ram V. Sutar]]. }} Tinatalakay ang kalayaan sa panorama sa Seksiyon 52, s–u(i) ng [[batas sa karapatang-sipi ng India]]. Kapuwa nalalapat ang (s) at (t) ng Seksiyon 52 sa mga larawan ng arkitektura, lilok, at mga obra ng masining na pagkakagawa sa pamamagitan ng pagguhit, pagpinta, klitse, at potograpiya, habang ang (u)(i) ay nalalapat sa sinematograpikong pagsasali ng lahat ng uri ng mga obra. Magagamit lamang ang mga tadhanang ito kapag ang likha ay "palagiang matatagpuan sa isang pampublikong lugar o anumang premisang mapupuntahan ng publiko." Ang (u)(ii) ay para sa nagkataong pagsasali ng mga obrang wala sa pampublikong mga espasyo sa mga pelikula.<ref>{{cite web|url=https://copyright.gov.in/Copyright_Act_1957/chapter_xi.html |title=CHAPTER XI |author=Intellectual Property India |access-date=Setyembre 18, 2024 |website=Copyright Office}}</ref> Tungkol ang kasong ''The Daily Calendar Supplying v. The United Concern'' (1958) sa komersiyal na pamamahagi ng ''Daily Calendar Supplying Bureau'' ng bahagyang binagong mga kopya ng isang gawa sa langis na pinta ni Panginoong Subramania ng kompanyang ''United Concern''. Unang nakakuha ng kompanya ang mga karapatan sa sining sa pinta mula sa manlilikhang si T. M. Subramaniam, pagkaraan ng paglikha ng pinta noong 1947. Inutusan ang tagagamit na magbayad ng 1,000 mga rupee bilang kabayaran sa pinsala sa kompanya. Tinanggihan ng [[Mataas na Hukuman ng Madras]] ang katuwiran ng ''Daily Calendar Supplying'' sa kanilang apela noong 1964 na sakop ng Seksiyon 52(t) ang kanilang kilos, dahil nasa pampribadong pangangalaga pa ng manlilikha ang orihinal na kopya ng gawa kahit na naipapamahagi na ang mga kopyang walang bayad sa ilang mga templo sa timog ng India. "Hindi katumbas ng paglalagay ng kaniyang orihinal na gawa sa isang pampublikong lugar" ang pamamahaging ito.<ref>{{cite web |url=https://indiankanoon.org/doc/1613396/ |title=The Daily Calendar Supplying ... vs The United Concern on 16 January, 1964 |last=Ramakrishnan |first=J. |website=Indian Kanoon |access-date=Disyembre 27, 2021}}</ref> === Israel === Ang kalayaan sa panorama ng Israel ay matatagpuan sa Seksiyon 23 ng ''Copyright Act, 2007 (as amended on July 28, 2011)''. Nakasaad dito na pinahihintulutan ang biswal na representasyon ng mga likhang pang-arkitektura, lilok, at sining na mapapakinabangan sa pamamagitan ng mga drowing, pagguhit, potographiya, at pamamahayag, kung ang gayong mga likha ay "palagiang matatagpuan sa isang pampublikong lugar."<ref>{{cite web|url=https://wipolex-res.wipo.int/edocs/lexdocs/laws/en/il/il033en.pdf |title=Copyright Act, 2007 (as amended on July 28, 2011) |author=Israel |access-date=Mayo 10, 2021 |website=WIPO Lex}}</ref> === Lebanon === Limitado lamang sa paglathala ng "midya" ng mga larawan ng arkitektura, sining biswal, retrato, o sining na napapakinabangan (''applied art'') ang kalayaan sa panorama sa Lebanon, alinsunod sa Artikulo 31 ng ''Law No. 75 of April 3, 1999, on the Protection of Literary and Artistic Property''.<ref>{{cite web |url=https://www.sabaip.com/wp-content/uploads/2018/04/Lebanon-Copyright-Law.pdf |title=Law on the Protection of Literary and Artistic Property (No. 75 of April 3, 1999) |work=Saba & Co. Intellectual Property |access-date=Nobyembre 23, 2022}}</ref> Hindi tiyak kung anong uri ng "midya" ang tinutukoy nito. === Mehiko === Nagbibigay ng tadhanang kalayaan sa panorama ang Artikulo 148(VII) ng Pederal na Batas sa Karapatang-sipi ng Mehiko:<ref>{{cite web |url=https://wipolex.wipo.int/en/text/578998 |title=Ley Federal del Derecho de Autor (texto refundido publicado en el Diario Oficial de la Federación el 01 de julio de 2020) |author=Mehiko |website=WIPO Lex |access-date=Hulyo 12, 2021 |lang=es |quote=Artículo 148. - Las obras literarias y artísticas ya divulgadas podrán utilizarse, siempre que no se afecte la explotación normal de la obra, sin autorización del titular del derecho patrimonial y sin remuneración, citando invariablemente la fuente y sin alterar la obra, sólo en los siguientes casos:...VII. Reproducción, comunicación y distribución por medio de dibujos, pinturas, fotografías y procedimientos audiovisuales de las obras que sean visibles desde lugares públicos.}}</ref> {{quote|Ang mga likhang pampanitikan at pansining na ibinunyag na ay maaring gamitin nang walang pagpayag ng may-ari ng mga karapatang ekonomiko at nang walang bayad, sa kondisyong hindi maaapektuhan ang may-ari sa karaniwang paggamit ng likha, at sa kondisyon ding palagiang babanggitin ang pinagmulan ng likha at walang mangyayaring pagbabago sa likha {{block indent|VII. Pagpaparami, talastasan, at pamamahagi sa pamamagitan ng mga drowing, pinta, retrato, at prosesong awdiyo-biswal ng mga obrang makikita mula sa pampublikong mga lugar }}}} === Moroko === Hindi naglalaan ng ganap na kalayaan sa panorama ang batas sa karapatang-sipi ng [[Moroko]]. Sa ilalim ng Seksiyon 20, pinahihintulutan ang pagpaparami at paglalathala, pagsasahimpapawid, at komunikasyon sa publiko ng mga larawan ng arkitektura, mga gawa ng pinong sining, mga gawang panretrato, at mga gawa ng nilapatang sining na palagiang matatagpuan sa pampublikong lugar, kung hindi pangunahing paksa ng larawan ang ipinapakitang gawa. Kapag naging pangunahing paksa ito, hindi maaaring gamitin sa pangkomersiyong layunin ang larawan.<ref>{{cite web |url=https://www.haca.ma/fr/dahir-n%C2%B0-1-00-20-du-15-f%C3%A9vrier-2000 |title=Dahir n° 1-00-20 du 15 février 2000 |website=HACA |access-date=Abril 19, 2025}}</ref> Ipinasya ng Hukuman ng Apelasyon ng Rabat noong ika-12 ng Disyembre 1955 na "hindi kaakibat ng pagkawala ng mga karapatan ng masining na pag-aari [ng arkitekto] ang pagtatayo ng isang gawang pang-arkitektura sa isang pampublikong lugar."<ref>{{cite web |url=http://www.wipo.int/edocs/pubdocs/fr/copyright/120/wipo_pub_120_1956_09.pdf |title=CA Rabat, 12 décembre 1955, jurisprudence reproduite page 131 de revue Le Droit D'auteur de l'OMPI |language=fr}}</ref> ===Niherya=== Walang kalayaan sa panorama sa Niherya. Sa ilalim ng Seksiyon 20(1)(e) ng ''Copyright Act'' (2022) ng bansa, limitado ito sa "pagsasali sa isang likhang awdiyo-biswal o programa [sa telebisyon] ng isang obrang matatagpuan sa isang lugar na makikita ito ng publiko." Walang pagbanggit ng mga retrato.<ref>{{cite web |url=https://placng.org/i/wp-content/uploads/2023/04/Copyright-Act-2022.pdf |title=Copyright Act 2022 |lang=en |access-date=Hulyo 3, 2023 |website=Policy and Legal Advocacy Centre |archive-date=Hunyo 8, 2023 |archive-url=https://web.archive.org/web/20230608161049/https://placng.org/i/wp-content/uploads/2023/04/Copyright-Act-2022.pdf |url-status=dead }}</ref> ===Noruwega=== Nagbibigay ng limitadong kalayaan sa panorama ang Seksiyon 31 ng batas sa karapatang-sipi ng [[Noruwega]] para sa mga obrang palagiang matatagpuan sa pampublikong mga espasyo. Maaari lamang gamitin ang mga ito sa hindi pangkomersiyo na mga pagpaparami kapag naging pangunahing mga paksa ng mga larawan ang mga obrang ito. Ngunit maaaring paramihin nang malaya ang mga larawan ng arkitektura anuman ang layunin ng pagpaparami.<ref>{{cite web |url=https://wipolex.wipo.int/en/text/504083 |title=LOV-2018-06-15-40: Lov om opphavsrett til åndsverk m.v. (åndsverkloven) (konsolidert versjon av 20. desember 2018) |website=WIPO Lex |author=Norway |access-date=Disyembre 23, 2021 |lang=no}}</ref> ===Pakistan=== Nagbibigay ng kalayaan sa panorama ang Seksiyon 57 ng batas sa karapatang-sipi ng Pakistan:<ref>{{cite web |url=https://wipolex-res.wipo.int/edocs/lexdocs/laws/en/pk/pk005en.pdf |title=The Copyright Ordinance, 1962 (Act No. XXXIV) |author=Pakistan |access-date=Disyembre 23, 2021 |website=WIPO Lex |lang=en}}</ref> {{Quote|(1) Hindi maituturing na paglabag sa karapatang-sipi ang sumusunod na mga gawain: {{Block indent|(r) ang paglikha o paglathala ng pinta, guhit, klitse, o retrato ng isang obrang pang-arkitektura;}} {{Block indent|(s) ang paglikha o paglathala ng pinta, guhit, klitse, o retrato ng isang lilok o ibang obra kung habambuhay na matatagpuan ang gayong likha sa isang pampublikong lugar o anumang loobang may karapatang makapasok ang publiko;}} {{Block indent|(t) ang pagsasali sa isang obrang pampelikula ng — {{Block indent|(i) anumang obrang habambuhay na matatagpuan sa isang pampublikong lugar o anumang loobang may karapatang makapasok ang publiko; o}} {{Block indent|(ii) anumang ibang uri ng obra, kung nasa likuran lamang ang pagsasali o kung hindi, kaalinsabay sa pangunahing mga paksang inilalarawan sa obra[ng pampelikula];}} }} }} ===Paraguay=== Sa ilalim ng Artikulo 39(4) ng batas sa karapatang-sipi ng Paraguay, maaaring paramihin ang pampublikong sining na "palagiang makikita sa mga kalye, liwasang-bayan, o iba pang mga pampublikong lugar", pati na ang panlabas na mga harapan ng mga gusali, sa pamamagitan ng midyum na iba sa ginamit na paraan sa paglikha ng orihinal, kapagka babanggitin ang pangalan ng manlilikha ng gagamiting gawa kung kilala ito at tutukuyin ang pamagat at ang kinaroroonan ng gawa. Napapailalim ang tadhanang ito at ang iba pang mga limitasyon sa karapatang-sipi sa sumusunod na pangkalahatang tadhana: "Ang pinahihintulutang mga pagpaparami sa ilalim ng artikulong ito ay papayagan hangga't hindi nilalabag ang karaniwang pagsasamantala [ng mga manlilikha] sa gawa o [hindi] nagdudulot ng di-makatuwirang pinsala sa tunay na pakinabang ng manlilikha."<ref>{{cite web |url=https://www.bacn.gov.py/leyes-paraguayas/908/ley-n-1328-derecho-de-autor-y-derechos-conexos |title=Ley Nº 1328 / DERECHO DE AUTOR Y DERECHOS CONEXOS |website=Biblioteca y Archivo del Congreso de la Nación |access-date=Hunyo 18, 2025 |language=es}}</ref> === Reyno Unido === [[Talaksan:Paddington Bear in bronze (19456891620).jpg|thumb|left|[[Estatwa ng Oso ng Paddington]] sa [[estasyon ng London Paddington]], obra ng eskultor na si [[Marcus Cornish]]. Sakop ito ng kalayaan sa panorama ng Reyno Unido.]] Sa ilalim ng batas ng [[United Kingdom|Reyno Unido]] (UK), sumasaklaw ang kalayaan sa panorama sa lahat ng mga gusali pati ang karamihan sa mga likhang tatlong-dimensiyonal na palagiang nakapuwesto sa pampublikong lugar, tulad ng mga lilok. Karaniwang hindi sakop ang kalayaan sa panoramang ito ang mga likhang dalawang-dimensiyonal na naipagsasanggalang pa rin ng karapatang-sipi, tulad ng mga miyural at poster. Ang isang retratong nakikinabang sa kalayaang ito ay maaaring gamitin o ilathala sa anumang paraan (kahit pangkomersiyo) nang hindi lumalabag sa karapatang-sipi ng mga nabanggit na gawa. Ipinaliliwanang ang kalayaan sa panorama sa Seksiyon 62 ng [[Batas sa Karapatang-sipi, mga Disenyo at Patente ng 1988]] (''Copyright, Designs and Patents Act 1988'').<ref name="uk">{{cite web|url=http://www.artquest.org.uk/articles/view/advertising-and-marketing-art-copyright-confusion1|title=Advertising and marketing art: Copyright confusion|last=Lydiate|first=Henry|work=Artquest|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20111027233307/http://www.artquest.org.uk/articles/view/advertising-and-marketing-art-copyright-confusion1|archive-date=2011-10-27|access-date=2020-05-18}} Tingnan din: {{cite web|url=http://www.opsi.gov.uk/acts/acts1988/Ukpga_19880048_en_4.htm#mdiv62|title=Section 62 of the Copyright, Designs and Patents Act 1988|publisher=Office of Public Sector Information|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20091210143342/http://www.opsi.gov.uk/acts/acts1988/Ukpga_19880048_en_4.htm|archive-date=2009-12-10|access-date=2020-05-18}}</ref> Mas-malawak ang sakop nito kung ihahambing sa katumbas na mga probisyong kalayaan sa panorama sa ibang mga bansa, at pumapahintulot sa mga retratistang kumuha ng mga retrato ng mga gusali, na binigyang-kahulugan sa Seksiyon 4(2) bilang "anumang nakapirming estruktura, at bahagi ng isang gusali o nakapirming estruktura." Walang rekisito na dapat nasa pampublikong lugar ang isang gusali, o nakalimita lamang ang kalayaan sa panorama sa panlabas na mga tanawin ng gusali. [[Talaksan:Angel of the North 2016 009.jpg|thumb|Lilok na ''[[Angel of the North]]'' sa Gateshead, kondado ng [[Tyne and Wear]], obra ni Sir [[Antony Gormley]]. Sakop ito ng kalayaan sa panorama ng Reyno Unido.]] Pinapayagan din ang mga retrato ng ilang mga obra na palagiang matatagpuan sa isang pampublikong lugar o sa mga premisang bukas sa publiko, tulad ng mga lilok, modelo ng mga gusali, at "mga obra ng masining na pagkakagawa" ("''works of artistic craftsmanship''"). Ayon sa pamantayang akdang sanggunian hinggil sa karapatang-sipi, ''Copinger and Skone James'', marahil kasali sa pahayag na "bukas sa publiko" ang mga premisang pinapapasok lamang ang publiko sa pamamagitan ng lisensiya o bayarin.<ref name="Copinger9-266">{{Cite book |title=Copinger and Skone James on Copyright |date=2016 |publisher=Sweet & Maxwell |edition=17th |volume=1 |at=paragraph 9-266}}</ref> Gayunpaman, mas-malawak pa rin ito sa kahulugan ng "pampublikong lugar" sa ibang mga bansa, at walang restriksiyon sa mga gawang nasa lantad na lugar. Sa ilalim ng pampook na pakikitungo sa karapatang-sipi sa UK, ibinukod ang kahulugan ng "mga obra ng masining na pagkakagawa" sa mga "gawang grapiko" (''graphic works''), at hindi sumasakop sa huling nabanggit ang kalayaan sa Seksiyon 62. Binibigyang-kahulugan sa Seksiyon 62 ang mga "gawang grapiko" bilang anumang mga pinta, drowing, dayagram, mapa, tsart o plano, anumang klitse, ''etching'',{{efn|'''''Etching''''' - sa kahulugan ng [http://gabbydictionary.com GabbyDictionary], ito ay ang "pagdidisenyo o pagguhit sa metal na gamit ang asido"}} litograpiya, lilok na yari sa kahoy, o anumang kahalintulad na gawa. Ayon sa nararapat, hindi maaaring kunan ng retrato ang mga gawa o obrang ito, pati ang mga miyural at poster, kahit na palagiang nakapuwesto ang mga ito sa isang pampublikong lugar. Hindi pa naitatag sa mga hukuman ang konsistenteng batayang kaso para sa tiyak na kahulugan ng "obra ng masining na pagkakagawa", ngunit ipinahihiwatig sa ''Copinger'' na dapat na kapuwang artesano at alagad ng sining ang taong lumikha ng naturang obra.<ref name="Copinger3-129">{{Cite book |title=Copinger and Skone James on Copyright |date=2016 |publisher=Sweet & Maxwell |edition=17th |volume=1 |at=paragraph 3-129}}</ref> Mahalaga ang katibayan sa mga layunin ng lumikha ng gawa, at ayon sa kasong ''Hensher v Restawile'' [1976] AC 64 sa House of Lords, "may katuturan at mahalaga ito, bagaman hindi isang pangunahing konsiderasyon," kung ang lumikha ay may mulat na pakay sa paglikha ng isang obra. Hindi kinakailangang ilarawan ang isang gawa bilang pinong sining. Sa gayong kaso, may binigay na mga halimbawa na karaniwang mga obra na maituturing na "obra ng masining na pagkakagawa": mga baldosang pininta ng kamay, kinulayang mga salamin ng bintana, mga tarangkahang yari sa hinubog na bakal, at mga produkto ng de-kalidad na pag-imprenta, kubyertos, paghahabi, at paggawa ng aparador. Ang ibang mga obrang binanggit sa ''Copinger'' na pinaniniwalaang nakapaloob sa kahulugang ito ay mga suweter na habing-kamay at yari sa lana, telang teksturado nang husto kasama na ang mga elementong tatlong-dimensiyonal, mga losa, at mga kasangkapan sa paghahain ng pagkain. Ang kaugnay na mga kaso ay (ayon sa pagkakasunod-sunod): ''Bonz v Cooke'' [1994] 3 NZLR 216 (Bagong Selanda), ''Coogi Australia v Hyrdrosport'' (1988) 157 ALR 247 (Australya), ''Walter Enterprises v Kearns'' (Zimbabwe) noted at [1990] 4 EntLR E-61, at ''Commissioner of Taxation v Murray'' (1990) 92 ALR 671 (Australya). Ang ''[[Design and Artists Copyright Society]]'' at ''Artquest'' ay nagbibigay ng karagdagang kabatiran hinggil sa kalayaan sa panorama sa Reyno Unido.<ref name="DACSfactsheet">{{Cite web |title=Sculpture and works of artistic craftmanship on public display |url=https://www.dacs.org.uk/knowledge-base/factsheets/sculpture-and-works-of-artistic-craftsmanship-on-p.aspx |access-date=27 November 2020 |website=DACS |archive-date=18 Abril 2021 |archive-url=https://web.archive.org/web/20210418025250/https://www.dacs.org.uk/knowledge-base/factsheets/sculpture-and-works-of-artistic-craftsmanship-on-p.aspx |url-status=dead }}</ref><ref name="ArtQuest">{{Cite web |last=Lydiate |first=Henry |date=1991 |title=Advertising and marketing art: Copyright confusion |url=http://www.artquest.org.uk/artlaw/copyright/confusion.htm |website=Artquest |access-date=2020-12-12 |archive-date=2006-04-27 |archive-url=https://web.archive.org/web/20060427214137/http://www.artquest.org.uk/artlaw/copyright/confusion.htm |url-status=bot: unknown }}</ref> ===Ruwanda=== Hindi pinahihintulutan sa batas ng [[Ruwanda]] ang kalayaan sa panorama. Sa ilalim ng Artikulo 298 ng kanilang batas sa karapatang-sipi noong 2024, pinahihintulutang paramihin at isahimpapawid sa publiko ang mga larawan ng mga gawang pang-arkitektura, sining na napapakinabangan, at retratong habambuhay na matatagpuan sa pampublikong mga espasyo. Ngunit "kung ang imahe ng nasabing gawa ay ang pangunahing paksa ng naturang pagpaparami, pagsasahimpapawid o komunikasyon at ginamit ito sa mga layuning pangkomersiyo, kinakailangan ang [paunang] pahintulot at pagbabayad ng mga ''royalty'' [sa manlilikha]."<ref>{{cite web |url=https://org.rdb.rw/wp-content/uploads/2024/09/official-gazette-IP-2024-1.pdf |title=Official Gazette n° Special of 31/07/2024 |pages=322–323 |access-date=Abril 4, 2025}}</ref> ===Sri Lanka=== Hindi naglalaman ng probisyong kalayaan sa panorama ang ''Intellectual Property Act, No. 36 of 2003'', sa talaan ng mga limitasyon sa karapatang-sipi sa Seksiyon 12.<ref>{{cite web |url=https://www.nipo.gov.lk/web/images/pdf_downloads/Intellectual_Property_Act_No_36_of_2003.pdf |title=INTELLECTUAL PROPERTY ACT, No. 36 OF 2003 |website=National Intellectual Property Office |access-date=Hulyo 13, 2022}}</ref> Pinawalang-bisa ng batas ang ''Code of Intellectual Property Act No. 52 of 1979'', na may tadhana ng isang limitadong kalayaan sa panorama sa Seksiyon 13(d) na nagbigay sa mga gumagawa ng pelikula at tagapagsahimpapawid sa telebisyon ng karapatang ipakita ang mga likha ng sining at arkitektura "na palagiang matatagpuan sa isang lugar kung saang maaaring tingnan ang mga ito ng publiko."<ref>{{cite web |url=https://wipolex-res.wipo.int/edocs/lexdocs/laws/en/lk/lk001en.pdf |title=Code of Intellectual Property Act No. 52 of 1979 (as amended by Act No. 30 of 1980, No. 2 of 1983, No. 17 of 1990, No. 13 of 1997 and No. 40 of 2000) |website=WIPO Lex |author=Sri Lanka |access-date=Hulyo 13, 2022}}</ref> ===Suwisa=== Ipinaliliwanang ang kalayaan sa panorama sa Suwisa sa Artikulo 27 ng kanilang ''[[Batas sa karapatang-sipi ng Suwisa|Urheberrechtsgesetz]]''.<ref name="ch">{{cite book|last=Rehbinder|first=Manfred|title=Schweizerisches Urheberrecht|edition=3rd|page=158|publisher=Stämpfli Verlag|location=Berne|date=2000|isbn=3-7272-0923-2}} Tingnan din: {{cite web|url=https://www.fedlex.admin.ch/eli/cc/1993/1798_1798_1798/de#a27 |title=URG (Switzerland) |language=de |access-date=Pebrero 11, 2023}}</ref> Nakasaad dito na maaaring ilarawan ang mga likhang panghabambuhay na matatagpuan sa pampublikong mga espasyo para sa anumang layunin, hangga't hindi sa anyong tatlong-dimensiyonal ang imahen ng likha at hindi maaaring gamitin ang imaheng ito "sa layuning kapareho sa unang layunin [ng likha]." ===Taiwan (Republika ng Tsina o ROC)=== [[Talaksan:Taipei 101, Dec 2024 (2).jpg|thumb|[[Taipei 101]], likha nina arkitektong [[Chu-Yuan Lee]] at [[C. P. Wang]].]] Tinitiyak ng [[:wikisource:zh:著作權法 (中華民國)|Batas sa Karapatang-sipi ng Republika ng Tsina]] ang bahagyang kalayaan sa panorama sa pampublikong mga lugar. Pinahihintulutan ng Artikulo 58 ang paggamit ng mga likhang sining at likhang pang-arkitektura na nasa pampublikong mga lugar, ngunit itinadhana na ang paggamit ng mga likhang sining ay hindi para lamang sa layuning pagbebenta ng mga sipi. Nakasaad sa Artikulo 64 ng parehong Batas na dapat malinaw na itukoy ng mga gagamit ng gayong mga likha ang pinagmulan ng mga ito, tulad ng pangalan ng manlilikha.<ref>{{cite web|title=著作權法 |url=http://law.moj.gov.tw/LawClass/LawAll.aspx?PCode=J0070017 |website=全國法規資料庫 |accessdate=2016-10-29 |archiveurl=https://archive.today/20161029141208/http://law.moj.gov.tw/LawClass/LawAll.aspx?PCode=J0070017 |archivedate=2016-10-29 |language=zh-tw |date=2014-01-22 |deadurl=yes }}</ref> === Tanzania === Pinahihintulutan lamang ng Seksiyon 12(6) ng batas sa karapatang-sipi ng Tanzania ng taong 1999 ang pagpaparami ng mga gawang pang-arkitektura at pansining na habambuhay nakapuwesto sa pampublikong mga lugar "sa pamamagitan ng mga rekording pang-awdio-biswal o pangvideo". Sa kabilang banda, pinapayagan lamang ng Seksiyon 26(d) ng nabanggit na batas ang "pahapyaw na paggamit" ("''incidental utilization''") ng mga bagay na naglalaman ng pagpapahayag ng kuwentong-bayan sa mga retrato, pelikula, at telebisyon, kung palagiang matatagpuan ang mga bagay na iyon sa pampublikong mga lugar.<ref>{{cite web |url=http://parliament.go.tz/polis/uploads/bills/acts/1457511754-ActNo-7-1999.pdf |title=THE COPYRIGHT AND NEIGHBOURING RIGHTS ACT, 1999 |website=Parliament of Tanzania |access-date=Abril 24, 2025}}</ref> === Timog Aprika === [[Talaksan:Late Nelson Mandela Statue, Pretoria South Africa Redux.png|thumb|left|Dahil sa kawalan ng kalayaan sa panorama sa Timog Aprika, kailangang sensurin ang bantayog ni [[Nelson Mandela]] sa [[Pretoria]]]] Walang ganap na kalayaan sa panorama sa Timog Aprika. Inilalahad sa Artikulo 15 (3) ng Batas sa Karapatang-sipi ng Timog Aprika (1978) ang mga hindi pagsasali ng proteksiyong karapatang-sipi sa masining na mga gawa, ngunit binanggit lamang dito ang paggamit ng mga sipi sa mga pelikula, telebisyon, at mga "serbisyong pangkomunikasyon." Ngunit binigyang-kahulugan sa Artikulo 1 ang "serbisyong pangkomunikasyon" bilang isang tiyak na serbisyo sa telekomunikasyon, hindi sa potograpiya.<ref>{{cite web|title=COPYRIGHT ACT|url=http://www.cipro.co.za/legislation%20forms/Copyright/Copyright%20Act.pdf|website=Companies and Intellectual Property Office|accessdate=2016-10-29|archiveurl=https://web.archive.org/web/20160303202547/http://www.cipro.co.za/legislation%20forms/Copyright/Copyright%20Act.pdf|archivedate=2016-03-03|language=en}}</ref> Dahil diyan, maaaring ituring na paglabag sa karapatang-sipi ang pagkuha ng mga retrato ng mga gusali o mga obra sa pampublikong mga lugar.<ref>{{cite web|title=Copyright: Wiki Loves Monuments Notice!|url=http://mapmyway.co.za/copyright-wiki-loves-monuments-notice/|website=mapmyway.co.za|accessdate=2016-10-29|archiveurl=https://web.archive.org/web/20161029130232/http://mapmyway.co.za/copyright-wiki-loves-monuments-notice/|archivedate=2016-10-29|language=en}}</ref> ===Timog Korea=== Nagbibigay ng tadhanang kalayaan sa panorama ang Artikulo 35(2) ng [[batas sa karapatang-sipi ng Timog Korea]], subalit limitado lamang ito sa mga layuning di-komersiyal. Sa ilalim ng nasabing probisyon, maaaring gamitin ang mga obra at ibang mga likha na palagiang matatagpuan sa bukas na mga lugar para sa anumang layunin, maliban sa mga kasong "ginawa ang pagpaparami para sa tangkang pagbebenta ng mga larawang ito."<ref>{{cite web|url=https://www.copyright.or.kr/master/file/downloadFileLibrary.do?filegroupno=51180 |title=COPYRIGHT ACT |website=Korea Copyright Commission |access-date=Abril 8, 2025 }}</ref> May isang kaso kaugnay sa kalayaan sa panorama sa Timog Korea noong 2008, hinggil sa paggamit ng isang ''production company'' ng isang gusali ng teatro sa isang patalastas nang walang pahintulot. Ipinasya ng [[Hukuman ng Distritong Sentral ng Seoul]] na nilabag ng Pomato Co., Ltd. ang karapatang-sipi ni arkitekto Min Gyu-am sa "UV House", na matatagpuan sa [[Paju]] at tinapos noong 2004, sa pamamagitan ng pagsasali nila ng gusali bilang elementong ''background'' sa isang patalastas pantelebisyon at pang-Internet ng [[Kookmin Bank]] noong 2005. Nakatanggap ang arkitekto ng bayad para sa arkila sa lugar, ngunit hindi siya nagbigay ng pahintulot ng paggamit ng karapatang-sipi ng gusaling ito. Matapos mailabas ang mga patalastas, sinabi ng arkitekto na ginamit nila ang obrang pang-arkitektura nang walang pahintulot mula sa kaniya, kaya humingi siya ng bayad-pinsala. Sa unang paglilitis, ipinasya ng Hukumang ng Distritong Sentral ng Seoul na maliit na bahagi ng gusali lamang ang ginamit patalastas at hindi ang kabuoang gusali, kaya hindi maituturing na paglabag ito ng karapatang-sipi.<ref>Seoul Central District Court, Decision of 12 September 2007, 2006GaDan208142.</ref> Noong Nobyembre 7, 2008, sa ikalawang paglilitis, sumang-ayon ang parehong panig sa kabayaran. Dahil diyan, winakasan ang ikalawang paglilitis nang walang pasya, sa pamamamagitan ng mediasyon.<ref>{{cite web |url=https://www.lawtimes.co.kr/Legal-News/Legal-News-View?serial=48365 |title=[2008년 분야별 중요판례분석] (21)지적재산권 |date=Agosto 6, 2009 |access-date=Hulyo 12, 2021 |work=Beomnyul Sinmun (법률신문) |language=ko}}</ref> Nangangailangan ng paunang pahintulot mula sa Korea Data Agency (K-DATA) at pagbabayad ng mga royalti ang paggamit ng mga larawan ng mga estatuwa ni Almirante [[Yi Sun-sin]] at [[Sejong ang Dakila|Hari Sejong]] sa [[Liwasang Gwanghwamun]] ng Seoul sa mga layuning pangkomersiyo, tulad ng patalastas at potograpiyang pangkomersiyo. Bahagi ito ng kasunduan sa pagitan ng [[Pamahalaang Metropolitano ng Seoul]] at mga mayhawak ng karapatang-sipi sa mga bantayog: sina {{ill|Kim Yeong-won|ko|김영원 (조각가)}} na tagahulma ng estatuwa ni Hari Sejong at {{ILL|Kim Namjo|ko|김남조}} na balo ng tagahulma ng estatuwa ni Yi Sun-sin. Kasabay ito ng pagpaparehistro ng mga nabanggit na estatuwa sa [[Komisyon sa Karapatang-sipi ng Korea]]. Inilalaan ang mga nakukuhang bayad sa "mga proyekto para sa kapakanan ng lipunan at bayan ayon sa naisin ng mga mayhawak ng karapatang-sipi." Hindi kailangan ng paunang pahintulot para sa mga retratong pansarili lamang.<ref>{{cite news |url=https://www.seoul.co.kr/news/society/2011/12/05/20111205010005 |title=광화문 세종·이순신 동상 상업적 촬영땐 저작권료 |date=Disyembre 5, 2011 |author=Cho Hyun-suk |work=Seoul Shinmun |access-date=Abril 8, 2025 |language=ko}}</ref> Mula noong 2013, inilipat ang pangangasiwa ng mga lisensiya sa [[Korean Culture and Information Service]] (KOCIS) ng [[Ministeryo ng Kultura, Palakasan at Turismo (Timog Korea)|Ministeryo ng Kultura, Palakasan at Turismo]]; pinawalang-bisa nito ang tungkulin ng K-DATA sa mga paglilingkod hinggil sa pampublikong pamamahala ng karapatang-sipi.<ref>{{cite web |url=https://www.kogl.or.kr/news/noticeView.do?dataIdx=31&jkouttype=external&cPage=15 |title=공지사항 |date=Hulyo 4, 2013 |website=Korea Open Government License |access-date=Abril 8, 2025 |language=ko}}</ref> ===Tsina, Republikang Bayan ng (PRC)=== [[Talaksan:青岛五四广场五月的风雕塑夜景 2013-07-21.jpg|thumb|left|Eskulturang May Wind ({{lang|zh|五月的风雕塑}}) sa [[Liwasang Ika-apat na Mayo]] ng lungsod ng [[Qingdao]]]] Nagbibigay ng sapat na kalayaan sa panorama ang Artikulo 22(10) ng [[batas sa karapatang-sipi ng Tsina]]. Ayon dito, pinahihintulutan ang paggamit ng isang obra "na matatagpuan o naka-displey sa isang panlabas na pampublikong lugar" sa pamamagitan ng pagguhit, potograpiya, o videograpiya nang walang pahintulot mula sa o remunerasyon sa mayhawak ng karaptang-sipi, "sa kondisyong itutukoy ang pangalan ng manlilikha at pamagat ng obra."<ref>{{cite web |url=https://wipolex.wipo.int/en/text/466268 |title=Copyright Law of the People’s Republic of China (as amended up to the Decision of February 26, 2010, by the Standing Committee of the National People's Congress on Amending the Copyright Law of the People's Republic of China) |author=China |access-date=Mayo 9, 2021 |website=WIPO Lex}}</ref> Ayon sa isang liham tugon mula sa [[Kataas-taasang Hukumang Bayan]] hinggil sa kaso ng eskulturang "''[[Liwasang Ikaapat na Mayo|May Wind]]''" sa [[Qingdao]], kahit na para sa pakinabang (''profit'') ito, ang muling paggamit ng nabanggit na gawa ay isang [[patas na paggamit]],<ref>{{cite wikisource |title=最高人民法院关于对山东省高级人民法院《关于山东天笠广告有限责任公司与青岛海信通信有限公司侵犯著作权纠纷一案的请示报告》的复函 |wslink=最高人民法院关于对山东省高级人民法院《关于山东天笠广告有限责任公司与青岛海信通信有限公司侵犯著作权纠纷一案的请示报告》的复函 |wslanguage=zh |last=中华人民共和国最高人民法院 |first= |authorlink=中华人民共和国最高人民法院 |coauthors= |year= |publisher= |location= |page= |pages= |scan=|date=2004-08-24|language=zh-cn}}</ref> ngunit pinagtatalunan ng pamayanang akademiko ang pagiging tumpak ng pagpapasyang ito,<ref>{{cite journal|last1=孟|first1=奇勋|title=室外艺术作品合理使用司法认定标准之反思|journal=武汉理工大学学报（社会科学版）|date=2013-06|volume=26|issue=3|page=457|doi=10.3963/j.issn.1671-6477.2013.03.025|url=http://www.whxbsk.net:8080/sse/showFileCount?filename=D:/sse/2013/2012-01660.pdf&title=2012-01660|accessdate=2016-10-28|trans_title=Reflections on Judicial Cognizance of Fair Use of Outdoor Art Works|publisher=武汉理工大学期刊社|language=zh-cn|issn=1671-6477|quote=当前，学术界对室外艺术作品合理使用的认定标准尚未形成共识，主要体现在对商业性使用是否属于合理使用的认识有所不同。部分学者坚持认为不能将营利性再使用纳入合理使用制度范围。|author=|archive-url=https://web.archive.org/web/20170222144856/http://www.whxbsk.net:8080/sse/showFileCount?filename=D%3A%2Fsse%2F2013%2F2012-01660.pdf&title=2012-01660|archive-date=2017-02-22|url-status=dead}}</ref> at may nangyayari ding "magkaibang mga pasya" sa paghatol sa usaping ito.<ref>{{cite journal|last1=詹|first1=启智|last2=张|first2=灵溪|title=室外公共场所艺术作品合理使用探析|journal=法制与社会|date=2014|issue=22|pages=267-269|doi=10.3969/j.issn.1009-0592.2014.22.133|url=http://www.lunwendata.com/thesis/2015/50416.html|accessdate=2016-10-28|publisher=云南法制与社会杂志社|language=zh-cn|issn=1009-0592|author=|archive-url=https://web.archive.org/web/20180205000700/http://www.lunwendata.com/thesis/2015/50416.html|archive-date=2018-02-05|url-status=live}}</ref> Dahil sa kaugnay na mga palakad ng [[isang bansa, dalawang mga sistema]], hindi ipinatutupad ang nasabing mga batas sa [[Hong Kong]] at [[Macau]].<ref>{{cite web|title=中華人民共和國香港特別行政區基本法|url=http://www.basiclaw.gov.hk/tc/basiclawtext/images/basiclaw_full_text_tc.pdf|website=基本法|publisher=香港特別行政區政府政制及內地事務局|accessdate=2016-10-28|archiveurl=https://web.archive.org/web/20151117030209/http://www.basiclaw.gov.hk/tc/basiclawtext/images/basiclaw_full_text_tc.pdf|archivedate=2015-11-17|language=zh-hk|format=PDF|date=2015-03}}</ref><ref>{{cite web|title=中華人民共和國澳門特別行政區基本法|url=http://bo.io.gov.mo/bo/i/1999/leibasica/index_cn.asp|website=澳門特別行政區政府印務局|accessdate=2016-10-28|archiveurl=https://web.archive.org/web/20160426055414/http://bo.io.gov.mo/bo/i/1999/leibasica/index_cn.asp|archivedate=2016-04-26|language=zh-mo|date=1999-12-20}}</ref> ==== Hong Kong ==== [[Talaksan:Bank of China Hong Kong.jpg|thumb|[[Toreng Bank of China (Hong Kong)|Toreng Bank of China]], dinisenyo ni arkitekto [[I. M. Pei]] (namatay noong 2019)]] Tinitiyak ng Kautusan sa Karapatang-sipi ng Hong Kong ang kalayaan sa panorama sa pampublikong mga lugar. Kumakapit ito sa kapuwa mga likhang tatlong-dimensiyonal at masining na pagkakagawa. Pinahihintulutan ng mga regulasyon sa Artikulo 71 ang pagpaparami at pamamahayag ng larawan ng mga gusali, lilok, modelo ng mga gusali, at mga masining na pagkakagawa, at hindi isang pagsuway sa karapatang-sipi ang pampublikong pagbabahagi ng gayong mga larawan. Gayunpaman, nakasaad sa Seksiyon 5 na iba ang mga obra ng masining na pagkakagawa (''works of artistic craftsmanship'') sa gawang grapiko (''graphic work''), at ibig sabihin nito hindi sakop ng tadhanang kalayaan sa panorama ang huling binanggit na uri ng gawa, na maaring pinta, drowing, dayagram, o mga gawang klitse, litograpo, grabado sa kahoy, atbp..<ref>{{cite web|title=第528章 《版權條例》 |url=http://www.legislation.gov.hk/blis_pdf.nsf/6799165D2FEE3FA94825755E0033E532/9849EA415F543AAA482575EF0014C04F/$FILE/CAP_528_c_b5.pdf |website=律政司: 雙語法例資料系統 |accessdate=2016-10-29 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20160411220758/http://www.legislation.gov.hk/blis_pdf.nsf/6799165D2FEE3FA94825755E0033E532/9849EA415F543AAA482575EF0014C04F/%24FILE/CAP_528_c_b5.pdf |archivedate=2016-04-11 |language=zh-hk |date=1997-06-30 |url-status=dead}}</ref> ==== Macau ==== Tinitiyak ng Derekto Blg. 43/99/M ang kalayaan sa panorama sa pampublikong mga lugar. Pinapayagan ng Artikulo 61 ang pagkuha ng mga obra na nakalagay sa pampublikong mga lugar sa pamamagitan ng potograpiya o videograpiya.<ref>{{cite web|title=第43/99/M號法令|url=http://bo.io.gov.mo/bo/i/99/33/declei43_cn.asp|website=澳門特別行政區政府印務局|accessdate=2016-10-29|archiveurl=https://web.archive.org/web/20160323120248/http://bo.io.gov.mo/bo/i/99/33/declei43_cn.asp|archivedate=2016-03-23|language=zh-mo|date=1999-08-16}}</ref><ref>{{cite book|last1=马|first1=海涛|last2=李|first2=亮|title=国际法学法理与实践|url=https://books.google.com/books?id=ZMQ7vQ_wTpEC&pg=PA401|accessdate=2016-10-29|edition=1|date=2006-11|publisher=中国法制出版社|language=zh-cn|isbn=978-7-80226-323-9|pages=401–402|chapter=中国内地与澳门著作权法律制度之比较研究}}</ref> Gayunpaman, sinasabi sa Artikulo 62 na hindi dapat makompromiso ng kalayaang ito ang mga kapakanan ng gawa at ng mayhawak ng karapatang-sipi nito, at kailangang itukoy ang manlilikha at pangalan ng obra hangga't maari.<ref>{{cite news|title=葡韻惹火遭禁拍攝建築物實在無理|url=http://www.shimindaily.net/v1/news/macau/%EF%BC%88%E7%89%B9%E5%AF%AB%EF%BC%89%E8%91%A1%E9%9F%BB%E6%83%B9%E7%81%AB%E9%81%AD%E7%A6%81%E6%8B%8D%E6%94%9D%E5%BB%BA%E7%AF%89%E7%89%A9%E5%AF%A6%E5%9C%A8%E7%84%A1%E7%90%86/|accessdate=2016-10-29|publisher=市民日报|date=2016-08-23|archiveurl=https://web.archive.org/web/20161029043248/http://www.shimindaily.net/v1/news/macau/%EF%BC%88%E7%89%B9%E5%AF%AB%EF%BC%89%E8%91%A1%E9%9F%BB%E6%83%B9%E7%81%AB%E9%81%AD%E7%A6%81%E6%8B%8D%E6%94%9D%E5%BB%BA%E7%AF%89%E7%89%A9%E5%AF%A6%E5%9C%A8%E7%84%A1%E7%90%86/|archivedate=2016-10-29|language=zh-mo}}</ref> === Uganda === Umiiral ang kalayaan sa panorama sa Seksiyon 15(1)(f) ng ''The Copyright and Neighbouring Rights Act, 2006'' ng Uganda, na isinasaad na maaaring isipi at ikomunika sa madla ang mga likhang arkitektura at sining na palagiang matatagpuan sa pampublikong lugar, sa pamamagitan ng potograpiya, mga likhang awdiyo-biswal, at pagsasahimpapawid sa telebisyon. Malawak ang kahulugan ng "pampublikong lugar" sa ilalim ng Seksiyon 2 ng batas, at nagngangahulugan itong "anumang gusali o daanan na ang publiko ay may pansamantalang karapatan o pahintulot para makapasok, may bayad man o wala." Kabilang dito ang mga sinehan, restoran, pasilidad ng palakasan, at liwaliwan (''resorts'').<ref>{{cite web|url=https://wipolex-res.wipo.int/edocs/lexdocs/laws/en/ug/ug001en.pdf |title=The Copyright and Neighbouring Rights Act, 2006 |author=Uganda |access-date=Oktubre 3, 2021 |website=WIPO Lex}}</ref> === United Arab Emirates === Hindi nagbibigay ng kalayaan sa panorama ang Artikulo 22(7) ng ''Federal Law No. 38 of 2021 on Copyrights and Neighboring Rights''. Pinahahintulutan lamang nito ang pagpapakita ng mga pinong sining, nalalapat na sining, hinulmang sining, at sining pang-arkitektura na palagiang matatagpuan sa pampublikong mga lugar "sa mga brodkast" lamang.<ref>{{cite web |url=https://www.moec.gov.ae/documents/20121/376326/copyright.pdf |title=Federal Decree-Law no. (38) of 2021 |access-date=Hulyo 4, 2022 |publisher=Ministry of Economy of the United Arab Emirates |date=Setyembre 20, 2021}}</ref> Ang Artikulo 22(7) ng pinawalang-bisa na ''Federal Law No. 7 of 2002 on Copyrights and Neighboring Rights'' ay nagbibigay ng kawangis na limitadong karapatang-ligal.<ref>{{cite web|url=https://wipolex.wipo.int/en/text/124611 |title=Federal Law No. 7 of 2002 on Copyrights and Neighboring Rights |author=United Arab Emirates |website=WIPO Lex |access-date=Mayo 7, 2021}}</ref> Kabilang sa mga gawa sa United Arab Emirates na isinasanggalang ng karapatang-sipi ang [[Burj Al Arab]], [[Burj Khalifa]], at [[Moske ng Sheikh Zayed]]. Inalis ang isinumiteng mga larawan na nagpapakita ng makabagong arkitektura ng bansa na walang maayos na mga pahintulot sa katapusan ng unang edisyon ng kampanyang ''Wiki Loves Emirates'' noong 2018, sanhi ng mahigpit na mga alituntunin sa paglilisensiya ng Wikimedia.<ref>{{cite web|url=https://www.thenationalnews.com/arts-culture/art/uae-wikipedia-marathon-community-effort-finally-gives-the-emirates-a-proper-place-1.722097 |title=UAE Wikipedia: Marathon community effort finally gives the Emirates a proper place |date=Abril 16, 2018 |last=Gronlund |first=Melissa |access-date=Mayo 7, 2021 |work=[[The National (Abu Dhabi)|The National]]}}</ref> ===Unyong Europeo=== [[Talaksan:Freedom of Panorama in Europe.svg|thumb|350px|Katayuan ng kalayaan sa panorama sa Europa {{legend|#12a53e|Okey, kasama ang mga gusali, obra at mga pampublikong loob ng mga gusali}} {{legend|#5fe442|Okey, kasama ang mga gusali at obra, ngunit hindi okey sa mga pampublikong loob ng mga gusali}} {{legend|#ffd619|Okey para lamang sa mga gusali, at hindi okey sa mga pampublikong obra}} {{legend|#f5443b|Hindi okey, o okey lamang sa hindi pangkomersiyo na paggamit}} {{legend|#bbef2e|Okey, kasama ang mga gusali, obra at ilang mga loob ng mga gusali}} {{legend|#bbb|Hindi tiyak}} ]] Sa [[Unyong Europeo]], inilalaan ng [[Direktiba 2001/29/EC]] ang posilibilidad para sa kasaping mga estado na magkaroon ng sugnay hinggil sa kalayaan sa panorama sa kanilang mga batas sa karapatang-sipi, ngunit hindi ito sapilitan.<ref name="eu">{{cite web|author=N.N.|url=http://www.fotocommunity.de/info/Panoramafreiheit#Europa_hilft|title=Panoramafreiheit|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20150418173225/http://www.fotocommunity.de/info/Panoramafreiheit|archive-date=2015-04-18|access-date=2020-05-18}} Tingnan din [http://eur-lex.europa.eu/LexUriServ/LexUriServ.do?uri=CELEX:32001L0029:EN:HTML Article 5(3)(h) of 2001/29/EC].</ref><ref>{{cite web|url=http://ipkitten.blogspot.co.uk/2015/06/freedom-of-panorama-what-is-going-on-at.html|title=The IPKat|work=ipkitten.blogspot.co.uk|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20150626204251/http://ipkitten.blogspot.co.uk/2015/06/freedom-of-panorama-what-is-going-on-at.html|archive-date=2015-06-26}}</ref> Noong 2015, iminungkahi ni [[Felix Reda]], dating kasapi ng [[Parlamentong Europeo]] (''MEP'') mula Alemanya, na ilapat ang kalayaan sa panorama sa lahat ng mga bansa ng Unyong Europeo. Ipinahayag niya na sa pamamagitan ng karapatang ito, malayang maibabahagi ng mga tao ang kanilang mga larawan ng mga pampublikong espasyo na maaaring maglaman ng mga gusali at pampublikong sining, upang "ipahayag at ibahagi ang kanilang mga karanasan at saloobin" at "mapangalagaan ang ating mga paglalakbay at mangasiwaan ang ating mga impresyon para sa susunod na mga salinlahi."<ref name=EUparl>{{cite web |url=https://www.europarl.europa.eu/news/en/headlines/security/20150701STO72903/debate-should-the-freedom-of-panorama-be-introduced-all-over-the-eu |title=Debate: should the freedom of panorama be introduced all over the EU? |date=Hulyo 2, 2015 |access-date=Pebrero 11, 2021}}</ref> Binatikos ni [[Jean-Marie Cavada]], dating ''MEP'' mula Pransiya, ang kaniyang mungkahi, at sa halip ay naghain ng isang kahaliling panukala na naglalayong paghigpitan ang kalayaan sa panorama ng lahat ng mga kasapi ng Unyong Europeo sa hindi pangkomersiyo na mga gamit lamang.<ref name=EuroNewsFOP1>{{cite news|url=https://www.euronews.com/2015/07/08/fight-for-freedom-of-panorama-savepos-wikipedia |title=The bitter fight for Freedom of Panorama |last=Seymat |first=Thomas |date=Hulyo 8, 2015 |work=[[Euronews]] |access-date=Pebrero 11, 2021}}</ref> Sinabi ni Cavada na nakapipinsala ang pangkomersiyo na kalayaan sa panorama sa mga karapatan ng mga manlilikha ng mga sining pang-arkitektura at pampublikong sining dahil binibigyan ito ng pahintulot sa mga korporasyon tulad ng [[Pundasyong Wikimedia|Wikimedia]] at [[Meta Platforms|Facebook]] na pakinabangan ang nabanggit na mga sining nang walang kabayaran sa mga manlilikha.<ref name=EUparl/> Idinagdag ng kaniyang tanggapan na hindi maka-aapekto ang di-komersiyal na kalayaan sa panorama sa [[Internet]], bagkus tinitiyak lamang nito na "nagbibigay ang mga platapormang pang-Internet tulad ng [[Facebook]], [[Instagram]], at [[Flickr]] ng makatarungang kabayaran sa mga manlilikha."<ref name=DWFOP1>{{cite news |url=https://www.dw.com/en/freedom-of-panorama-will-the-eu-ban-landmark-photography/a-18554383 |title="Freedom of Panorama": Will the EU ban landmark photography? |date=Hunyo 30, 2015 |last=Tost |first=Olaf |work=[[Deutsche Welle]] |access-date=Pebrero 11, 2021}}</ref> May nauna nang mga kasunduan ang [[Dailymotion]] at [[YouTube]] sa {{ill|ADAGP|fr|Société des auteurs dans les arts graphiques et plastiques}}, noong 2008 para sa Dailymotion at 2010 para sa YouTube, para sa ligal na paggamit ng mga larawan ng mga gusali at pampublikong sining sa kanilang mga plataporma. Iginiit ng ADAGP, isang samahan ng mga manlilikha ng pampublikong sining na nakahimpil sa Pransiya, na hahantong ang kalayaan sa panorama sa "pagkawala ng 3 hanggang 6 milyong euro, o 10 hanggang 19 na bahagdan ng taunang koleksiyon" sa Pransiya pa lamang.<ref>{{cite news |url=https://www.lesechos.fr/2015/07/bataille-autour-de-la-liberte-de-photographier-dans-lespace-public-267827 |title=Bataille autour de la liberté de photographier dans l'espace public |work=[[Les Echos (Pransiya)|Les Echos]] |last=Moutot |first=Anaïs |date=Hulyo 9, 2015 |access-date=Nobyembre 25, 2024 |language=fr}}</ref> Ang pagpuna ng mga netizen sa panukala ni Cavada ay nauwi sa isang online na petisyon ng mga aktibista sa karapatan sa Internet kalakip ang hashtag na #SaveFOP; nakakuha ito ng higit sa 460,000 mga lagda sa loob ng dalawang linggo matapos itong ilunsad.<ref name=EuroNewsFOP1/> Ayon sa mamamahayag ng ''[[The Register]]'' sa larangan ng [[teknolohiyang pang-impormasyon]] na si [[Andrew Orlowski]], "huwad at mapanlinlang" ang pakikialam ng Wikipedia sa usapin.<ref>{{cite news |url=https://www.theregister.com/2015/07/02/wikipedia_jumps_on_bogus_photo_scare_to_tell_us_the_internet_is_breaking_again/ |title=Wikipedia jumps aboard the bogus 'freedom of panorama' bandwagon |date=Hulyo 2, 2015 |access-date=Disyembre 9, 2021 |last=Orlowski |first=Andrew |work=[[The Register]]}}</ref> Ayon naman sa ''[[Full Fact]]'', isang websayt sa Reyno Unido na nagsusuri ng mga impormasyon, ang [[Komisyong Europeo]] lamang ang may kapangyarihang gumawa ng bagong batas, at hindi maaaring makaimpluwensiya sa komisyon ang anumang rekomendasyong inaprobahan ng parlamento.<ref>{{cite web |url=https://fullfact.org/europe/eu-gherkin-and-freedom-panorama/ |title=The EU, the Gherkin and 'freedom of panorama' |date=Hunyo 29, 2015 |website=[[Full Fact]] |access-date=Disyembre 1, 2024}}</ref> Ibinasura ng plenaryo ng Parlamentong Europeo ang mga panukala nina Reda at Cavada noong ika-9 ng Hulyo, 2015, at napanatili sa gayon ang katayuan ng kalayaan sa panorama sa buong Unyong Europeo.<ref>{{cite news |title=European Parliament as it happened: 9 July 2015 |url=https://www.bbc.com/news/live/uk-politics-33412173 |date=Hulyo 9, 2015 |access-date=Pebrero 11, 2021}}</ref> ==== Alemanya ==== Ipinaliliwanang ang ''{{lang|de|Panoramafreiheit}}'' sa Artikulo 59 ng ''{{lang|de|Urheberrechtsgesetz}}''.<ref name="de">{{cite web|url=http://www.fotorecht.de/publikationen/gebaeude.html|title=Fotografieren von und in Gebäuden|last=Seiler|first=David|work=visuell|date=2001-06-24|issue=5/2001|page=50|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20070930161320/http://www.fotorecht.de/publikationen/gebaeude.html|archive-date=2007-09-30|access-date=2020-05-18}} Tingnan din: {{cite web|url=http://bundesrecht.juris.de/urhg/__59.html|title=§59 UrhG (Germany)|language=de|url-status=live|archive-url=http://archive.wikiwix.com/cache/20110223132716/http://bundesrecht.juris.de/urhg/__59.html|archive-date=2011-02-23|access-date=2007-09-20}}</ref> Ayon sa 59(1), "pinahihintulutang magparami at ipamahagi, sa pamamagitan ng pinta, drowing, potograpiya, o sinematograpiya, ang mga obra na palagiang matatagpuan sa pampublikong mga daanan, kalye, o lugar at maipamahagi at maikomunika ang gayong mga sipi. Para sa mga gawang pang-arkitektura, umiiral lamang ang tadhanang ito sa panlabas na anyo [ng gusali]." Mula pa sa bersiyon ng batas noong ika-1 ng Enero, 1966 ang kasalukuyang sugnay na ito.<ref>Tingnan din: Thomas Fuchs, {{cite web |url=http://lexetius.com/UrhG/59 |title=Gesetz über Urheberrecht und verwandte Schutzrechte (Urheberrechtsgesetz) vom 9. September 1965. §&nbsp;59 |website=Historisch-synoptische Edition 1965–2016 |language=de |access-date=Abril 30, 2017}}</ref> Sa isang pasya noong 2002, tinanggihan ng {{ILL|Hukumang Pederal ng Katarungan|en|Federal Court of Justice}} ang ''panoramafreiheit'' sa mga postkard ng ''[[Wrapped Reichstag]]'', obra nina [[Christo at Jeanne-Claude]], na nilathala ng isang tagapaglathalang nakabase sa Berlin. Ayon sa hukuman, hindi pampalagian ang pagtatanghal ng obrang pang-arkitektura. Ipinalagay ng hukuman na pinahihintulutan sa batas ang pribadong paggamit ng mga larawan nito nang walang pahintulot mula sa nabanggit na mga manlilikha.<ref>{{cite web |url=https://juris.bundesgerichtshof.de/cgi-bin/rechtsprechung/document.py?Gericht=bgh&Art=pm&Datum=2002-1&nr=13376&pos=1&anz=8&Blank=1 |title=Keine Panoramafreiheit für Verhüllten Reichstag |author=Pressestelle des Bundesgerichtshofs |date=Enero 24, 2002 |access-date=Oktubre 29, 2024 |language=de}}</ref> Isang halimbawa ng [[paglilitis]] dahil sa sari-saring pagbabatas sa EU ay ang ''{{lang|de|[[:de:Hundertwasserentscheidung|Hundertwasserentscheidung]]}}'' (pasyang Hundertwasser), isang kaso sa Alemanya na naipanalo ni [[Friedensreich Hundertwasser]] laban sa isang kompanyang Aleman hinggil sa paggamit ng isang retrato ng isang gusaling [[Austria|Awstriyan]].<ref>{{cite web|url=https://dejure.org/dienste/vernetzung/rechtsprechung?Text=I%20ZR%20192/00|title=Rechtsprechung – BGH, 05.06.2003 - I ZR 192/00|website=dejure.org|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20160820052628/https://dejure.org/dienste/vernetzung/rechtsprechung?Text=I%20ZR%20192%2F00|archive-date=2016-08-20|access-date=2020-05-18}}</ref> [[Talaksan:Die Sonnenuhr auf der der Halde Schwerin.jpg|thumb|''Sonnenuhr mit Geokreuz'' ("Sundial na may kalakip na Heo-Krus"), isang lilok ni {{ILL|Jan Bormann|de}} noong 1994 sa lungsod ng [[Castrop-Rauxel]]. Nasangkot ito sa pasya ng Hukumang Pederal ng Katarungan noong 2024 na ipinagkait ang kalayaan sa panorama sa pangkalakalang mga gamit ng mga larawan ng pampublikong sining na kinunan gamit ang mga ''drone''.<ref name=WDRDronePano/>]] Alinsunod sa isang pasya ng Hukumang Pederal ng Katarungan noong 2024, hindi sakop ng ''panoramafreiheit'' ang mga larawang kuha sa ''drone'' ng mga pampublikong sining na naipagsasanggalang pa rin ng karapatang-sipi. Sang-ayon ito sa pasya ng Nakatataas na Hukumang Panrehiyon ng Hamm noong isang taon, na sumang-ayon naman sa naunang desisyon ng Hukumang Panrehiyon ng Bochum. May kaugnayan ito sa isang tagapaglathalang nakabase sa [[Ruhr]] na nagbenta ng mga aklat na naglalaman ng mga larawan ng mga ''art installation'' na kinuha gamit ang ''drone''. Kinatawan ng nagsasakdal na ''Verwertungsgesellschaft Bild-Kunst'', isang samahan ng mga arteista, ang mga manlilikha ng nasabing mga obra. Ayon sa hukuman, pinoprotektahan lamang ng ''panoramafreiheit'', ang mga larawan ng mga obra na kinunan mula sa kalye, at hindi ang mga larawan ng kaparehong mga obra na ginamitan ng natatanging mga kagamitan tulad ng mga hagdan. Ang mga larawan na ginamitan ng mga ''drone'' ay mula sa himpapawid na "karaniwang hindi madaling puntahan ng publiko" at hindi dapat ipamahagi o ibenta sa publiko ang gayong mga larawan.<ref>{{cite web |url=https://haerting.de/en/insights/olg-hamm-drohnenperspektive-wird-nicht-von-der-panoramenfreiheit-gedeckt/ |title=OLG Hamm: Drone perspective is not covered by freedom of panoramas |website=HÄRTING Rechtsanwälte |date=Hunyo 5, 2023 |access-date=Nobyembre 3, 2023}}</ref><ref>{{cite web |url=https://www.heise.de/en/news/Bundesgerichtshof-Freedom-of-panorama-does-not-apply-to-all-drone-footage-9993735.html |title=Bundesgerichtshof: Freedom of panorama does not apply to all drone footage |date=Oktubre 24, 2024 |last=Krempl |first=Stefan |access-date=Oktubre 30, 2024 |website=Heise Online}}</ref> Ipinalagay ng abogadong si Arndt Kempgens na sakop din ng hatol ang mga tagalikha ng mga nilalaman (''content creator'') na gumagamit ng gayong mga obra sa mga plataporma katulad ng YouTube at [[TikTok]] sa pamamagitan ng potograpiya sa mga ''drone''; ipinalagay din niyang apektado ang mga larawang kuha sa ''drone'' na ginamit sa pangkomersiyo na layunin bago ang hatol, na nagpapahiwatig ng isang retroaktibong bisa ng nabanggit na hatol.<ref name=WDRDronePano>{{cite news |url=https://www1.wdr.de/nachrichten/ruhrgebiet/bgh-urteil-urheberrecht-kunst-drohnenbilder-100.html |title=BGH-Urteil: Verlag soll für Drohnenbilder von Kunstwerken bezahlen |date=Oktubre 23, 2024 |last=Wilger |first=Von Martin |work=[[Westdeutscher Rundfunk|WDR]] |access-date=Mayo 10, 2025 |language=de}}</ref> ==== Belhika ==== [[Talaksan:Atomium (UnorthodoxY) - Flickr.jpg|thumb|left|[[Atomium]] sa Bruselas]] Ipinatupad ang kalayaan sa panorama sa [[Belhika]] noong 2016. Ipinasa ng kanilang lehislatura ang probisyong XI.190 2/1° na idinagdag sa kanilang batas sa karapatang-sipi, ang Kodigo ng Batas Ekonomiko (''Code of Economic Law'') noong Hunyo 27, 2016, at sinimulan ang pagpapatupad nito noong Hulyo 15, 2016, pagkaraang nilagdaan ito ng kanilang hari at nilathala ito sa kanilang opisyal na lathalaing ''State Gazette''.<ref name=ManagingIPBelFOP>{{cite web|url=https://www.managingip.com/article/b1kbpg5bpx2rhw/belgium-freedom-of-panorama-a-new-copyright-exception |title=Belgium: Freedom of panorama – a new copyright exception |date=Setyembre 27, 2016 |access-date=Disyembre 15, 2020}}</ref><ref name=InfojusticeBelFOP>{{cite web|url=http://infojustice.org/archives/36318 |title=THERE IS NOW FREEDOM OF PANORAMA IN BELGIUM |date=Hulyo 19, 2016 |access-date=Disyembre 15, 2020}}</ref> Nakasaad sa probisyong ito na hindi maaaring hadlangan ng mga manlilikha (maaaring mga arkitekto o arteista) "ang reproduksiyon at komunikasyon sa publiko ng mga obrang biswal, grapiko, at pang-arkitektura na nilayong ipuwesto nang palagian sa pampublikong lugar, sa kondisyong tulad ng sa pagsasalarawan nito ang reproduksiyon at komunikasyon sa publiko ng naturang gawa at hindi magdudulot ang nasabing reproduksiyon at komunikasyon sa publiko ng di-makatuwirang pinsala sa tunay na karapatan ng manlilikha."<ref name=ManagingIPBelFOP/> Kasunod ng pagpasa nito, malaya na ang pagkuha ng mga retrato ng tanyag na [[Atomium]] sa [[Bruselas]], pati na ang paglathala ng mga retrato nito sa anumang midya, kabilang na ang midyang pangkomersiyo at [[hatirang pangmadla]], nang hindi inalalahanan ang maaaring hakbanging ligal mula sa mga eredero/eredera ng lumikha nitong si [[André Waterkeyn]].<ref name=ManagingIPBelFOP/><ref name=ExpertPhotoFOP>{{cite web|url=https://expertphotography.com/freedom-of-panorama-photography/ |title=Freedom of Panorama – What It Means for Photography |last=Hull |first=Craig |access-date=Disyembre 15, 2020}}</ref> ==== Dinamarka ==== Ayon sa Artikulo 24(2) ng batas sa karapatang-sipi ng [[Dinamarka]], maaring paramihin ang mga larawan (tulad ng retrato) ng anumang obrang matatagpuan sa pampublikong lugar, ngunit sa hindi pangkomersiyo na layunin lamang. Sa Artikulo 24(3) naman nakasaad na maaring isipi nang malaya ang mga gusali sa kaanyuang larawan, sa anumang layunin.<ref>{{cite web| url=http://www.wipo.int/edocs/lexdocs/laws/en/dk/dk091en.pdf |title=Consolidated Act on Copyright (Consolidated Act No. 1144 of October 23, 2014) |website=WIPO Lex |access-date=Disyembre 20, 2020 | lang=en}}</ref> [[Talaksan:Petite sirène de Copenhague (conforme à la loi danoise).JPG|thumb|Sinalang retrato ng ''The Little Mermaid'']] Hindi pa rin ganap ang kalayaan sa panorama sa Dinamarka para sa mga obrang hindi pang-arkitektura. Naipagsasanggalang ng karapatang-sipi ang lilok na ''[[The Little Mermaid (estatwa)|The Little Mermaid]]'', obra ni [[Edvard Eriksen]] (namatay 1959), hanggang taong 2034, at kilalang litihiyoso ang pamilya ng manlililok.<ref name=ExpertPhotoFOP/> Pinagmultahan ang ilang mga pahayagang Dinamarkes dahil sa paggamit ng mga retrato ng lilok nang walang pahintulot mula sa pamilyang Eriksen. Itinuturing na komersiyal ang layunin ng midya sa bansa. Winika ni Søren Lorentzen, ''photo editor'' ng ''[[Berlingske]]'' na kabilang sa mga pahayagang pinagmultahan, "Gumamit kami ng isang retrato nang walang pahintulot. Iyon ay malinaw na paglabag sa batas sa karapatang-sipi, kahit na nahihirapan akong intindihin kung bakit hindi maaring gumamit ang sinuman ng mga retrato ng isang pambansang yaman gaya ng ''Little Mermaid'' nang hindi lumalabag sa batas sa karapatang-sipi." Depensa ni Alice Eriksen, ang apo ng manlililok, ang gayong pagbabawal ay pagtalima lamang sa mga batas ng bansa. Dagdag pa niya, "pareho lamang ito sa pagtanggap ng bayad kapag itinutugtog ang isang awit."<ref>{{cite news|url=https://www.thelocal.dk/20140816/denmarks-iconic-symbol-that-we-cant-show-you |title=Denmark's icon... that we can't show you |work=The Local |date=Agosto 16, 2014 |access-date=Disyembre 20, 2020}}</ref><ref>{{cite web |url=https://petapixel.com/2014/08/20/try-publish-picture-statue-denmark-youd-better-ready-pay/ |title=If You Try to Publish a Picture of this Statue in Denmark, You’d Better be Ready to Pay Up |last=Burgett |first=Gannon |website=PetaPixel |date=Agosto 20, 2014 |access-date=Disyembre 20, 2020}}</ref> ==== Eslobenya ==== Isinasaad ng Artikulo 55 ng ''Copyright and Related Rights Act'' ng Eslobenya na "Ang mga likhang palagiang matatagpuan sa mga parke, kalye, liwasan, o ibang mga lugar na pangkalahatang mapupuntahan ng publiko ay maaaring gamitin," ngunit ipinagbabawal ito kung ang layon ng paggamit ay upang kumita.<ref>{{cite document| url=https://www.uradni-list.si/1/content?id=78529 |title=Zakon o avtorski in sorodnih pravicah (uradno prečiščeno besedilo) (ZASP-UPB3) |work=Uradni list RS |issue=16/2007 |date=Pebrero 23, 2007 |lang=sl |pages=1805}}</ref> Subalit sa gawa, nagngangahulugan itong ang mga bagay sa pampublikong espasyo, tulad ng mga gusali at rebulto, na naipagsasanggalang pa ng karapatang-sipi ay maaaring kunan ng retrato para lamang sa pansariling gamit kung walang pahintulot mula sa mga manlilikha ng gayong mga obra, at ipinagbabawal ang paglathala ng gayong mga larawan sa isang portada ng turismo (''tourism portal'') o sa isang pahayagan (sapagkat itinuturing na komersiyal ang paglilimbag ng mga pahayagan).<ref>{{cite news |url=https://www.rtvslo.si/evropska-unija/ali-bo-unija-omejila-objavo-slik-javnih-stavb-na-druzbenih-omrezjih/368889 |title=Ali bo Unija omejila objavo slik javnih stavb na družbenih omrežjih? |publisher=MMC RTV Slovenija |date=Hulyo 5, 2015 |first=Gregor |last=Cerar |lang=sl}}</ref> ==== Espanya ==== Nagbibigay ng tadhanang kalayaan sa panorama ang [[batas sa karapatang-sipi ng Espanya]]. Nakasaad sa Artikulo 35(2) na "ang mga likha na palagiang matatagpuan sa mga parke, kalye, liwasan o iba pang pampublikong mga daanan ay maaaring sipiin, ipamahagi at iparating nang malaya sa pamamagitan ng mga pinta, drowing, retrato, at mga pamamaraang awdiyo-biswal."<ref>{{cite web |url=https://www.wipo.int/wipolex/en/legislation/details/21371 |title=Consolidated Text of the Law on Intellectual Property, Regularizing, Clarifying and Harmonizing the Applicable Statutory Provisions (approved by Royal Legislative Decree No. 1/1996 of April 12, 1996, and amended up to Royal Decree-Law No. 6/2022 of March 29, 2022) |author=Spain |lang=es |access-date=Hunyo 10, 2025 |website=WIPO Lex}}</ref> ==== Estonya ==== Limitado ang kalayaan sa panorama sa Estonya sa di-komersiyal na paggamit ng mga larawan ng mga likhang pang-arkitektura, sining biswal, sining na napapakinabangan, at retrato na panghabambuhay na matatagpuan sa mga lugar na napapasukan ng publiko. Makikita ang probisyon sa Seksiyon 20¹ ng kanilang batas sa karapatang-sipi. Gayundin, hindi dapat maging pangunahing mga paksa ng mga larawan ang nasabing mga likha. May isang napakalimitadong probisyon para sa komersiyal na paggamit ng arkitektura na makikita sa Seksiyon 20²; limitado lamang ito sa mga "''real estate advertisement''".<ref>{{cite web |url=https://www.riigiteataja.ee/akt/119032019055 |title=Autoriõiguse seadus |website=Riigi Teataja |language=et |access-date=Pebrero 17, 2023}}</ref> ==== Gresya ==== Hindi umiiral ang kalayaan sa panorama sa Gresya. Nagbibigay lamang ng maghigpit ngunit hindi malinaw na eksepsiyon ang kanilang batas sa karapatang-sipi, ang Batas Blg. 2121/1993 sa Karapatang-sipi, Kaugnay na mga Karapatan, at mga Bagay Pangkalinangan, na huling inamyenda noong 2021. Pinahihintulutan lamang ang "paminsan-minsang pagpaparami at pagkomunika sa midyang pangmadla ng mga larawan ng mga likhang pang-arkitektura, pinong sining, retrato, o mga sining na napapakinabangan na panghabambuhay na nakapuwesto sa pampublikong mga lugar."<ref>{{cite web |url=https://www.opi.gr/en/library/law-2121-1993#a26 |title=Law 2121/1993 |website=Hellenic Copyright Organization |access-date=Disyembre 31, 2022 |quote=''The occasional reproduction and communication by the mass media of images of architectural works, fine art works, photographs or works of applied art, which are sited permanently in a public place.'' |archive-date=Disyembre 31, 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20221231022238/https://www.opi.gr/en/library/law-2121-1993#a26 |url-status=dead }}</ref> ==== Italya ==== Walang umiiral na kalayaan sa panorama sa [[Italya]].<ref name="it">{{cite news|url=http://punto-informatico.it/2030219/PI/News/wikipedia-cede-al-diritto-autore-italiota.aspx|title=Wikipedia cede al diritto d'autore|last=Spinelli|first=Luca|work=Punto Informatico|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20080929014738/http://punto-informatico.it/2030219/PI/News/wikipedia-cede-al-diritto-autore-italiota.aspx|archive-date=2008-09-29|access-date=2020-05-18}}</ref> Sa kabila ng maraming opisyal na mga protesta<ref>{{cite web|url=http://www.grillini.it/show.php?4884|title=Interrogazione - Diritto di panorama|trans-title=Interrogation - panorama right|last1=Grillini|first1=Franco|website=Grillini.it|language=it|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20081025001151/http://www.grillini.it/show.php?4884|archive-date=2008-10-25|access-date=2020-05-18}}</ref> at isang pambansang inisyatibang<ref>{{cite web|url=http://www.diritto.it/all.php?file=25583.pdf|title=Dare un senso al degrado|last1=Scorza|first1=Guido|last2=Spinelli|first2=Luca|date=2007-03-03|location=Rome|format=PDF|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20090708045222/http://www.diritto.it/all.php?file=25583.pdf|archive-date=2009-07-08|access-date=2020-05-18}}</ref> pinamunuan ng abogadong si Guido Scorza at mamamahayag na si [[Luca Spinelli]] (na tinampok ang usapin),<ref name="it"/> pinagbabawal pa rin ang paglalathala ng larawan ng pampublikong mga lugar, alinsunod sa lumang mga batas sa karapatang-sipi ng bansa.<ref>{{cite web|url=http://www.normattiva.it/uri-res/N2Ls?urn:nir:stato:legge:1941-04-22;633!vig=|title=Legge 22 aprile 1941 n. 633|language=it|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20141223012833/http://www.normattiva.it/uri-res/N2Ls?urn:nir:stato:legge:1941-04-22;633!vig=|archive-date=2014-12-23|access-date=2020-05-18}}</ref><ref>{{cite web|url=http://www.camera.it/parlam/leggi/deleghe/testi/04042dl.htm|title=Decreto Legislativo 22 gennaio 2004, n. 42|language=it|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20081024122502/http://www.camera.it/parlam/leggi/deleghe/Testi/04042dl.htm|archive-date=2008-10-24|access-date=2020-05-18}}</ref> Mayroon din isang batas na tinatawag na "''{{lang|it|[[Codice Urbani]]}}''" na buhat pa sa 2004. Bukod sa ibang mga tadhana, nakasaad dito na upang makapaglathala ng mga larawan ng "pangkalinangang mga bagay" (''cultural goods'', sa teoriya lahat ng mga bagay na may katangiang pangkalinangan at pansining tulad ng mga gusali) para sa mga layuning pangkomersiyo, kailangan munang kumuha ng pahintulot mula sa pampook na sangay ng Ministeryo ng mga Sining at Pamanang Pangkultura, ang ''{{lang|it|Soprintendenza}}''. ==== Latbiya ==== Walang ganap na kalayaan sa panorama sa [[Latbiya]]. Sa Tsapter V ng kanilang Batas sa Karapatang-sipi ("''Autortiesību likums''"), nakasaad na maaring gamitin ang anumang larawan ng isang obrang biswal at pang-arkitektura para lamang sa mga sumusunod na layunin: pansarili, pang-impormasyon sa balitaan o mga palatuntunan hinggil sa kasalukuyang mga pangyayari (''current affairs''), at mga akdang hindi pangkomersiyo.<ref>{{cite web|url=http://likumi.lv/doc.php?id=5138 |title=Autortiesību likums |lang=lv}}</ref> ==== Luksemburgo ==== Walang kalayaan sa panorama sa [[Luksemburgo]]. Pinahihintulutan ng Artikulo 10(7°) ng kanilang batas sa karapatang-sipi ang pagsasalarawan ng pampublikong obra na matatagpuan sa mga lugar na mapapasukan ng publiko, kung ang mga likhang iyon "ay hindi pangunahing paksa ng pagpaparami o komunikasyon."<ref>{{cite web |url=https://legilux.public.lu/eli/etat/leg/loi/2001/04/18/n2/jo |title=Loi du 18 avril 2001 sur les droits d'auteur, les droits voisins et les bases de données. |lang=fr |website=Legilux |accessdate=Disyembre 21, 2022}}</ref> ==== Olanda ==== Mayroong kalayaan sa panorama ang kaharian ng [[Netherlands|Olanda]], sa ilalim ng Artikulo 18 ng kanilang batas sa karapatang-sipi.<ref name=":0">{{cite web|access-date=Hunyo 24, 2015 |title=Artikel 18 Nederlandse Auteurswet |url=http://wetten.overheid.nl/BWBR0001886/geldigheidsdatum_24-06-2015#HoofdstukI_6_Artikel18 |language=nl}}</ref> Maaaring ibahagi nang malaya ang sariling mga retrato ng mga likhang sining, tulad ng mga gusali at lilok, na matatagpuan sa pampublikong mga espasyo, kapagka ipinapakita sa larawan ang gawa na tulad ng karaniwang nakikita [ng mga tao] sa gawa sa lugar na iyon. Sa gayon, hindi pinahihintulutang baguhin ang retrato sa paraang tanging gawa na lang ang natira (tulad ng pagtatabas ng paligid ng larawan) o paglikha ng hinangong likha na hindi na sang-ayon sa kondisyong ito (tulad ng isang silweta, anino, o naka-estilong representasyon ng gawa). Dagdag pa rito, nakasaad sa tadhana na tanging ilang mga gawa ng isang parehong manlilikha ang maaaring isali ng tagagamit ng larawan sa isang kalipunan ng mga gawa.<ref>{{cite web |last=Arnoud Engelfriet |title=Fotograferen van kunst op openbare plaatsen |url=http://www.iusmentis.com/auteursrecht/nl/foto/openbarekunst/ |website=Ius Mentis |language=nl}}</ref> ====Polonya==== May sapat na kalayaan sa panorama sa [[Polonya]], na tinitiyak ng Artikulo 33(1) ng ''Act on Copyright and Related Rights''. Nakasaad dito na "mapapahintulutan ang pamamahagi ng mga obrang palagiang nakapuwesto sa madaraanang mga daan, kalye, liwasan, o hardin, ngunit hindi sa parehong paggamit." Ang pamamahagi ay sa pamamagitan ng paggamit ng mga retrato o malarawang representasyon ng mga obra (tulad ng mga gusali at pampublikong lilok) sa anumang midya, kabilang ang komersiyal na mga larong video. Dahil hindi katulad sa orihinal na pakay ng pagtatatag ng isang obra ang layunin ng isang retrato ng naturang obra (tulad ng isang gusaling pang-opisina, isang ''shopping mall'', o isang tulay), ito ay isang mapapahintulutang paggamit sa ilalim ng batas sa karapatang-sipi ng bansa.<ref>{{cite web |url=http://www.codozasady.pl/en/freedom-of-panorama/ |title=Freedom of panorama |last=Marcinoska |first=Lena |website=In Principle - Codozasady.pl |date=Oktubre 22, 2015 |access-date=Disyembre 28, 2020 |archive-date=2021-01-16 |archive-url=https://web.archive.org/web/20210116100428/http://www.codozasady.pl/en/freedom-of-panorama/ |url-status=dead }}</ref> ====Pinlandiya==== Limtado ang kalayaan sa panorama ng Pinlandiya pagdating sa pampublikong sining. Matatagpuan ang probisyon sa ikatlo at ika-apat na mga talata ng Artikulo 25a ng kanilang batas sa karapatang-sipi. Hindi maaaring kunan ng retrato ang mga likhang panghabambuhay na matatagpuan sa pampublikong mga lugar para sa mga layuning komersiyal kapag naging pangunahing mga paksa ng mga retrato ang nasabing mga likha. Ngunit pinahihintulutan ng nasabing probisyon ang mga tagapaglathala ng mga pahayagan at magasin na gamitin nang lubos ang pampublikong sining, sa kondisyong may katuwang na mga kapsiyon ang nilathalang mga larawan. Salungat sa alituntuning ito ang malayang pagkuha ng mga retrato ng mga gusali, na walang anumang mga paghihigpit sa mga layunin ng mga tagagamit.<ref>{{cite web |url=https://www.finlex.fi/fi/laki/ajantasa/1961/19610404#L2P25a |title=8.7.1961/404 |access-date=Nobyembre 23, 2022 |website=FINLEX |lang=fi |archive-date=2021-01-28 |archive-url=https://web.archive.org/web/20210128162218/https://www.finlex.fi/fi/laki/ajantasa/1961/19610404#L2P25a |url-status=dead }}</ref> ====Pransiya==== Magmula noong Oktubre 7, 2016, inilalaan ng Artikulo L122-5 ng Kodigo ng Ari-Ariang Intelektuwal ng [[Pransiya]] ang isang limitadong kalayaan sa panorama para sa mga gawa ng arkitektura at lilok. Pinahihintulutan ng kodigo ang "mga sipi at representasyon ng mga obra ng arkitektura at lilok na palagiang nakapuwesto sa pampublikong mga lugar (''voie publique'') at nilikha ng mga {{ILL|likas na tao|en|Natural person}},{{efn|'''Likas na tao''' (''{{lang|en|natural person}}'') - sa konteksto ng batas, isang indibiduwal na tao, taliwas sa isang ligal tao (''legal person'') na maaari isang pampribado (iyan ay, entidad sa negosyo o [[organisasyong di-pampamahalaan]]) o pampublikong (iyan ay, pamahalaan) organisasyon.}} maliban sa anumang paggamit na may katangiang pangkomersiyo".<ref>{{Cite web|url=https://www.legifrance.gouv.fr/affichCodeArticle.do;jsessionid=5DD8F8800CB25AA883378CE851D89A7D.tpdila13v_2?idArticle=LEGIARTI000033219336&cidTexte=LEGITEXT000006069414&categorieLien=id&dateTexte=|title=Article 5, section 11 of Code on Intellectual Property|access-date=2016-12-26|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20170127170315/https://www.legifrance.gouv.fr/affichCodeArticle.do|archive-date=2017-01-27}}</ref> Malamig noon ang mga mambabatas at politikong Pranses sa pagtanggap ng kalayaan sa panorama; tinawag pa ni [[Patrick Bloche]], dating kasapi ng [[Pambansang Asambleya (Pransiya)|Pambansang Asambleya]], na "amendement Wikipédia" ang kalayaan sa panorama noong 2011.<ref>{{cite web|url=http://komodo.regardscitoyens.org/public/22-panoramas/ |title=Débats de l'Assemblée nationale sur l'amendement 22 « panoramas » au projet de loi sur la copie privée (23/11/11)}}</ref> {{multiple image | align = right | image1 = Louvre pyramid - blackout.jpg | image2 = Censored-Arche de la Défense-Paris.PNG | footer = Sinalang mga larawan ng [[Piramide ng Louvre]] (sa kaliwa, gawa ni [[I. M. Pei]]) at [[Grande Arche]] (sa kanan, gawa ni [[Johan Otto von Spreckelsen]]), kapuwa isinasanggalang ng pang-arkitektura na karapatang-sipi }} May matinding dulot ang gayong mga paghihigpit sa kalayaan sa panorama sa Pransiya sa mga artikulo ng Wikipedia hinggil sa arkitektura ng bansa. Nakasanayan na ng mga tagapangasiwa sa [[Wikimedia Commons]] na [[:Commons:Category:French FOP cases/deleted|burahin]] ang anumang mga retrato ng bagong mga arkitekturang Pranses, sa kabila ng mga pagbabago sa batas, dahil hindi pinahihintulutan ng Commons ang mga retrato ng mga obrang pang-arkitektura ng mga bansang ipinagbabawal ang komersiyal na paggamit. Isinasanggalang ng karapatang-sipi ang sari-saring mga arkitekturang kontemporaneo ng Pransiya, at maaring maging paglabag sa karapatang-sipi ang pagpaparaming gawa ng mga retratista, tagagawa ng pelikula, disenyador grapiko, at iba pang mga tagagamit mula sa ikatlong panig na may layuning pangkalakalan na walang pahintulot mula sa arkitekto o entidad na ipinalipatan niya ng kaniyang karapatang patrimonyal o ekonomiko. Ipinasiya sa dalawang hiwalay na mga kaso noong 1990 na ang hindi awtorisadong mga postkard na nagpapakita ng [[Grande Arche]] at [[La Géode]] bilang pangunahing mga paksa ay lumalabag sa karapatang-sipi. Ilan pa sa kilalang mga gusaling isinasanggalang ng karapatang-sipi ay ang [[Piramide ng Louvre]], ang [[Opéra Bastille]], at ang [[Bibliothèque nationale de France#Bagong mga gusali|bagong mga gusali ng Bibliothèque nationale de France]].<ref name=JournalIPFranceBldg/> [[Talaksan:Place des Terreaux Lyon.jpg|thumb|[[Place des Terreaux]] na may suplementaryong pagsasali ng mga obra tulad ng inayos na ''[[Fontaine Bartholdi]]'' at ng 14 na mga haliging granito]] Gayunpaman, itinuturing ng hurisprudensiyang Pranses na hindi lumalabag sa karapatang-sipi ang isang larawan kapag ito ay isang elementong "[[De minimis#Karapatang-sipi|aksesorya]]" o suplementaryo sa kabuoang paksa na inilalarawan nito. Sa isang kaso noong 2005 hinggil sa mga postkard ng [[Place des Terreaux]] ng [[Lyon]], ipinairal ng ''[[Hukuman ng Kasasyon (Pransiya)|Cour de cassation]]'' (katumbas ng [[Kataas-taasang Hukuman ng Pilipinas]]) ang mga pasya ng mas-mababang mga hukuman sa pansuplementaryong pagsasali sa mga postkard ng makabagong mga instalasyon ng sining na makikita sa plasa. Ayon sa hukuman, humalo ang mga obrang ito sa lumang arkitektura sa palibot ng liwasan, at "pangalawa lamang ang obra sa paksang inilalarawan" ng mga postkard, at ang nasabing paksa ay ang mismong plasa.<ref name=JournalIPFranceBldg>{{cite web |url=http://www.harlaylaw.com/wp-content/uploads/2016/08/Journal-of-Intellectual-Property-Law-Practice-2012-Lipovetsky-jiplp_jps078.pdf |title=The protection of the image of a building under French law: where judges create law |last1=Lipovetsky |first1=Sabine |last2=de Dampierre |first2=Emmanuèle |date=Mayo 24, 2012 |work=Journal of Intellectual Property Law & Practice |publisher=Oxford University Press |access-date=Marso 23, 2021}}</ref> Bilang karagdagan sa pahintulot sa pagkuha ng pelikula, nangangailangan ng karagdagang pahintulot mula sa arkitekto o kanilang kinatawan o inatasang tagapangasiwa ang pagkuha ng pelikula sa Pransiya na kinasasangkutan ng pagsasali ng isang gusaling isinasanggalang pa rin ng pang-arkitektura na karapatang-sipi. Isinasaalang-alang sa pagtantiya ng halagang babayaran sa paggamit ng gawang pang-arkitektura ang tagal ng panahon ng paggamit ng mismong gusali, ang uri ng pelikula o gawang awdiyo-biswal, ang uri ng paggamit, at ang paraan kung paanong ginamit ng mga gumagawa ng pelikula ang hitsura ng gusali. Hindi kinakailangan ng nabanggit na pahintulot kung "hindi pangunahing layunin" ng pelikula ang arkitektura.<ref>{{cite web |url=https://www.filmfrance.net/en/guidance/filming-in-france-faq/ |title=FILMING IN FRANCE – FAQ |website=Film France |access-date=Disyembre 23, 2024}}</ref> ==== Portugal ==== Matatagpuan sa Artikulo 75, talata 2, puntong q. ng ''Code of Authors' Rights and Neighbouring Rights'' ng Portugal ang kalayaan sa panorama para sa mga obra nila. Sakop nito ang panghabambuhay na mga obra sa pampublikong mga lugar tulad ng arkitektura at mga lilok. Ngunit kinakailangang ipatungkol sa manlilikha at itukoy ang pangalan ng obra sa bawat malayang paggamit ng anumang larawan o video ng gayong obra, alinsunod sa Artikulo 76, talata 1, puntong a..<ref>{{cite web |url=http://www.communia-association.org/wp-content/uploads/2016/06/BCS_Communia_FoP_study.pdf |title=Best Case Scenarios for Copyright: Freedom of Panorama in Portugal |last=Nobre |first=Teresa |work=COMMUNIA |date=Hunyo 2016 |access-date=Enero 12, 2022}}</ref> ==== Romania ==== [[Talaksan:Palatul Parlamentului, București.jpg|thumb|left|Sinalang retrato ng [[Palasyo ng Parlamento]] sa [[Bucharest]], Romania]] Walang ganap na kalayaan sa panorama sa [[Romania]]. Nakatala sa Artikulo 35 ng Tsapter VI ("Mga Limitasyon sa Pagpapatupad ng Karapatan ng Manlilikha") ng kanilang batas sa karapatang-sipi ang mga gawain na hindi na nangangailangan ng pahintulot mula sa manlilikha at pagbayad ng remunerasyon sa kanila. Ayon sa (f), maaring isipi, ipamahagi, at magkomunika sa publiko ang mga larawan ng mga likhang arkitektura, lilok, retrato, at ''applied art'' na palagiang matatagpuan sa pampublikong lugar, '''maliban na lamang''' kung ang larawan ng likhang iyon ay siyang pangunahing paksa ng pagpaparami, pamamahagi, o pagkomunikasyon, at kung ang larawang ito ay ginamit sa mga layuning pangkomersiyo.<ref>{{cite web|url=http://legislatie.just.ro/Public/DetaliiDocument/7816 |title=LEGEA nr. 8 din 14 martie 1996 (*republicată*) |website=Ministerul Justiției |access-date=Marso 22, 2021 |lang=ro}}</ref> Dinemanda ng mga tagapagmana ni [[Anca Petrescu]], arkitekto ng napakalaking [[Palasyo ng Parlamento]], ang [[Parlamento ng Romania]] dahil sa pagbebenta ng mga retrato at ibang mga [[paalaala]] (''souvenir'') kalakip ang larawan ng masagisag na gusali.<ref>{{Cite news|url=https://stirileprotv.ro/stiri/actualitate/familia-arhitectei-casei-poporului-vrea-2-din-castigurile-pe-care-camera-deputatilor-le-incaseaza.html|title=Bătălia pentru imaginea Palatului Parlamentului. Decizia luată de OSIM|lang=ro|work=Stirileprotv.ro|date=Marso 15, 2018|access-date=Mayo 6, 2022}}</ref> Kasalukuyang isinasagawa pa rin ang paglilitis hinggil sa [[pagsuway sa karapatang-sipi]] na ginawa ng Parlamento.<ref>{{Cite news |url=https://pandects.dpvue.com/2018/10/taking-photos-of-palace-of-parliament.html |title=Taking photos of the Palace of Parliament can be considered illegal |website=Pandects dpVUE |date=Oktubre 8, 2018 |access-date=Disyembre 19, 2020 |language=en-US |archive-date=Nobyembre 26, 2020 |archive-url=https://web.archive.org/web/20201126012836/https://pandects.dpvue.com/2018/10/taking-photos-of-palace-of-parliament.html |url-status=dead }}</ref>{{better source needed|date=Mayo 2022}} ==== Suwesya ==== Noong Abril 4, 2016, nagpasya ang [[Kataas-taasang Hukuman ng Suwesya]] na nilabag ng [[Talaan ng mga sangay ng Wikimedia|Wikimedia Sweden]] ang karapatang-sipi ng mga manlilikha ng pampublikong obra sa pamamagitan ng paglikha ng isang websayt at database ng pampublikong mga obra sa [[Suwesya]] na naglalaman ng mga larawan ng pampublikong obra na ikinarga o in-''upload'' ng publiko.<ref name="falkvinge-2016">{{cite web |first=Rick |last=Falkvinge |author-link=Rick Falkvinge |title=Supreme Court: Wikimedia violates copyright by posting its own photos of public, taxpayer-funded art |date=Abril 4, 2016 |website=Privacy Online News |location=Los Angeles, Estados Unidos |url=https://www.privateinternetaccess.com/blog/2016/04/supreme-court-wikipedia-violates-copyright-posting-photos-public-art/ |access-date=Setyembre 8, 2016}}{{Dead link|date=August 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref><ref>{{cite news |title=Wikimedia Sweden art map 'violated copyright' |url=https://www.bbc.com/news/technology-35969734 |access-date=Setyembre 9, 2016 |work=BBC News |date=Abril 5, 2016 |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20160923151732/http://www.bbc.com/news/technology-35969734 |archive-date=Setyembre 23, 2016}}</ref><ref>{{cite web |last=Paulson |first=Michelle |title=A strike against freedom of panorama: Swedish court rules against Wikimedia Sverige |url=https://blog.wikimedia.org/2016/04/04/strike-against-freedom-panorama/ |website=Wikimedia Foundation blog |access-date=Setyembre 9, 2016 |date=Abril 4, 2016 |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20160921153722/https://blog.wikimedia.org/2016/04/04/strike-against-freedom-panorama/ |archive-date=Setyembre 21, 2016}}</ref> Taglay ng batas sa karapatang-sipi ng Suwesya ang isang kataliwasan sa tanging karapatan ng mayhawak ng karapatang-sipi upang madaling makakita ng publiko ang pampublikong obra.<ref name="Wikimedia Sweden decision">{{cite court|litigants=Bildupphovsrätt i Sverige ek. för. v. Wikimedia Svierge|vol=|reporter=|opinion=|pinpoint=|court=[[Supreme Court of Sweden]]|date=04-04-2016|url=https://upload.wikimedia.org/wikipedia/foundation/e/ec/TheSwedishSupremeCourtsDecisionBUSvWikimediaFINAL-English_Translation.pdf|access-date=09-09-2016|quote=}}</ref>{{Rp|2-5}} Gumamit ang Kataas-taasang Hukuman ng Suwesya ng isang restriktibong pananaw ng kataliwasang ito sa karapatang-sipi.<ref name="Wikimedia Sweden decision"/>{{Rp|6}} Ipinasiya ng Hukuman na walang halagang pangkomersiyo ang database, para sa kapuwang nagpapatakbo nito o sa mga gumagamit ng database, at ang "halagang ito ay dapat na mapanatili sa mga manlilikha ng mga obra. Wala nang kaugnayan kung may layuning pangkomersiyo ang nagpapatakbo ng database."<ref name="Wikimedia Sweden decision"/>{{Rp|6}} Ibinalik ang kaso sa isang mababang hukuman upang malaman ang pinsalang may pananagutan ang Wikimedia Sweden sa ''Bildkonst Upphovsrätt i Sverige'' (BUS), isang ahensiya ng {{ILL|pangasiwaan ng kolektibong mga karapatan|en|Collective rights management}} na naglunsad ng demanda alang-alang sa mga alagad ng sining na kumakatawan sa kanila.<ref name="Wikimedia Sweden decision"/>{{Rp|2,7}} ==== Unggarya ==== Nakasaad sa Artikulo 68(1) ng batas sa karapatang-sipi ng Unggarya na maaaring gumawa at gamitin ang mga pagsasalarawan ng pinong sining, mga sining pang-arkitektura at sining na napapakinabangan (''applied arts'') na palagiang matatagpuan sa pampublikong lantad na mga lugar, nang walang pahintulot mula at remunerasyon sa mga manlilikha ng nasabing mga obra.<ref>{{cite web| url=https://www.sztnh.gov.hu/sites/default/files/szjt_lxxvi_1999_en_rev_1.pdf |title=Act LXXVI of 1999 on copyright |website=Hungarian Intellectual Property Office |year=2018 |access-date=Disyembre 3, 2022}}</ref> ===Mga bansang bahagi rati ng Unyong Sobyet=== Walang kalayaan sa panorama ang halos lahat ng mga bansang kabahagi ng dating [[Unyong Sobyet]], puwera na lamang sa tatlong mga bansa na kamakailang binago ang kanilang mga batas sa karapatang-sipi. Ang una ay [[Moldova]] noong Hulyo 2010, nang pinareho nila ang kanilang batas sa karapatang-sipi sa mga pamantayang EU.<ref>{{cite web|author1=Eugene Stuart|author2=Eduardo Fano|author3=Linda Scales|author4=Gerda Leonaviciene|author5=Anna Lazareva|title=Intellectual Property Law and Policy. Law approximation to EU standards in the Republic of Moldova|date=July 2010|publisher=IBF International Consulting, DMI, IRZ, Nomisma, INCOM, Institute of Public Policy|url=http://www.ncu.moldova.md/public/files/publication/armonizare/SLAG_IP_ENG.pdf|access-date=2015-06-29|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20150630171236/http://www.ncu.moldova.md/public/files/publication/armonizare/SLAG_IP_ENG.pdf|archive-date=2015-06-30}}</ref> Sinundan sila ng [[Armenya]] noong Abril 2013 kalakip ng isinapanahong [[:wikisource:Armenia. Law on Copyright and Related Rights|batas sa karapatang-sipi ng Armenya]].<ref>{{cite web|title=Legislation: National Assembly of RA|language=Armenian|publisher=parliament.am|url=http://www.parliament.am/legislation.php?sel=show&ID=4717|access-date=2015-06-28|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20150701073128/http://www.parliament.am/legislation.php?sel=show&ID=4717|archive-date=2015-07-01}}</ref> Bahagyang ipinasa ang tadhanang kalayaan sa panorama sa [[Rusya]] noong Oktubre 1, 2014; mula sa araw na iyon, maaring kumuha ang sinuman ng mga retrato ng mga gusali at hardin na makikita mula sa pampublikong mga lugar, ngunit hindi kasali rito ang mga lilok at iba pang mga likhang tatlong-dimensiyonal.<ref>{{cite web|title=О внесении изменений в части первую, вторую и четвертую Гражданского кодекса Российской Федерации и отдельные законодательные акты Российской Федерации. Статья 3, cтраница 2|language=Russian|work=[[State Duma]]|date=2014-03-05|url=http://pravo.gov.ru/proxy/ips/?docbody=&nd=102171743&rdk=&backlink=1|access-date=2015-06-29|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20150630234615/http://pravo.gov.ru/proxy/ips/?docbody=&nd=102171743&rdk=&backlink=1|archive-date=2015-06-30}}</ref> === Mga bansang kasapi ng OAPI === Limitado ang kalayaan sa panorama sa ilalim ng ''[[Organisation Africaine de la Propriété Intellectuelle]]'' (OAPI), na binubuo ng mga kasaping-bansa na [[Benin]], [[Burkina Faso]], [[Cameroon]], [[Republika ng Gitnang Aprika]], [[Chad]], [[Comoros]], [[Republika ng Congo|Congo]], [[Baybaying Garing]], [[Equatorial Guinea]], [[Gabon]], [[Guinea]], [[Guinea-Bissau]], [[Mali]], [[Mauritania]], [[Niger]], [[Senegal]], at [[Togo]]. Alinsunod sa ''Annex VII, Part I, Article 16'' ng Kasunduang Bangui, pinahihintulutan ang pamamahagi at pagpapakalat ng mga larawan ng arkitektura, pinong sining, retrato, o sining na napapakinabangan na palagiang matatagpuan sa pampublikong mga lugar, pero hindi sa mga layuning pangkomersiyo kapag naging pangunahing mga paksa ng mga larawan ang nabanggit na mga likha.<ref>{{cite web |url=https://www.sgg.cg/txts-droit-reg/oapi-accord-de-bangui-instituant-une-organisation-africaine-de-la-proprit-intellectuelle-acte-du-14-dcembre-2015.pdf |title=ORGANISATION AFRICAINE DE LA PROPRIETE INTELLECTUELLE (OAPI) – ACCORD DE BANGUI INSTITUANT UNE ORGANISATION AFRICAINE DE LA PROPRIETE INTELLECTUELLE, ACTE DU 14 DECEMBRE 2015 |p=153 |access-date=Enero 2, 2023 |lang=fr}}</ref> ==Tingnan din== * [[Copyleft]] * [[Malayang nilalaman]] * [[Potograpiya at batas]] * [[Pampublikong dominyo]] * [[Tatak-pangkalakal]] ==Talababa== {{notelist}} ==Mga sanggunian== {{Reflist|30em}} ==Panlabas na mga link== {{commons category|Freedom of panorama}} * [https://web.archive.org/web/20070912005656/http://www.asmp.org/commerce/legal/copyright/publicbldg.php Photographing public buildings], mula sa [[American Society of Media Photographers]]. * [https://web.archive.org/web/20071013151300/http://chicagoist.com/2005/02/17/millennium_park_photography_the_official_scoop.php Millennium Park Photography: The Official Scoop], ''The Chicagoist'', Pebrero 17, 2005. * MacPherson, L.: ''[http://www.sirimo.co.uk/media/UKPhotographersRights.pdf Photographer's Rights in the UK] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20090325212727/http://www.sirimo.co.uk/media/UKPhotographersRights.pdf |date=March 25, 2009}}''. * {{Cite journal |url=https://washington.academia.edu/BryceNewell/Papers/535200/Freedom_of_Panorama_A_Comparative_Look_at_International_Restrictions_on_Public_Photography |archive-url=https://archive.today/20121202073320/http://washington.academia.edu/BryceNewell/Papers/535200/Freedom_of_Panorama_A_Comparative_Look_at_International_Restrictions_on_Public_Photography |archive-date=Disyembre 2, 2012 |title=Freedom of Panorama: A Comparative Look at International Restrictions on Public Photography |first=Bryce Clayton |last=Newell |volume=44 |journal=Creighton Law Review |pages=405–427 |year=2011}}{{Dead link|date=Agosto 2021}} ;Ilang mga pahinang Wikimedia na tumatalakay sa kalayaan sa panorama *[[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2015-06-17/In focus|Wikipedia:Wikipedia Signpost/2015-06-17/In focus - ''The Signpost'' ng Wikipediang Ingles]] (hinggil sa usapin ng kalayaan sa panorama sa Europa) *[[c:Commons:Freedom of panorama|Freedom of panorama sa Wikimedia Commons]] *[[:meta:Freedom of Panorama in Europe in 2015|Freedom of Panorama in Europe in 2015 - Meta Wikimedia]] {{Authority control}} [[Kategorya:Batas sa karapatang-sipi]] [[Kategorya:Potograpiya]] qxg41aqzj9vyivpj7hw6xukvof7q5lr 2165365 2165345 2025-06-19T00:56:12Z JWilz12345 77302 +Kolombya 2165365 wikitext text/x-wiki {{Good article}} {{hatnote|Para sa gabay tungkol sa paggamit ng mga larawan sa mga websayt ng Wikimedia sa ilalim ng mga tadhanang "kalayaan sa panorama", pakitingnan ang [[c:Commons:Freedom of panorama]].}} [[Talaksan:Image demonstrating freedom of panorama.jpg|thumb|Isang larawan na nagpapakita ng mga [[eskultura]] ni Sergej Alexander Dott, tinawag na ''Himmelsblumen'' at ginawa noong 2003, na matatagpuan malapit sa estasyong [[Gleisdreieck (Berlin U-Bahn)|Gleisdreieck]] ng [[Berlin U-Bahn|metro]] ng [[Berlin]], Alemanya. Angkop sa mga probisyon ng kalayaan sa panorama sa bansa ang paglathala nito sa pamamagitan ng malayang lisensiya.]] [[Talaksan:Two Statues Gugulethu Seven Memorial Redux.png|thumb|right|Walang kalayaan sa panorama sa [[Timog Aprika]], kaya kinakailangang sensurin ang estatwang ito dahil sakop ito ng mahigpit na kahulugan ng batas sa karapatang-sipi sa bansa.]] Ang '''kalayaan sa panorama''' ({{Langx|en|freedom of panorama}}, dinaglat na '''FoP''') ay isang tadhanang nakapaloob sa mga batas sa [[karapatang-sipi]] ng maraming mga hurisdiksiyon. Pinahihintulutan nito ang pagkuha ng mga [[retrato]] at [[video]] at paglikha ng ibang mga larawan (tulad ng mga [[pinta]]) ng mga [[gusali]] at kung minsan mga [[lilok]] at ibang mga gawang sining na palagiang matatagpuan sa isang [[pampublikong lugar]] nang hindi lumalabag sa anumang karapatang-sipi na maaaring manatili sa gayong mga gawa, at ang paglalathala ng gayong mga larawan.<ref name="seiler">Seiler, D.: ''[http://www.fotorecht.de/publikationen/hundertwasserhaus3.html Gebäudefotografie in der EU – Neues vom Hundertwasserhaus] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20070930160856/http://www.fotorecht.de/publikationen/hundertwasserhaus3.html |date=2007-09-30 }}'', in ''Photopresse'' 1/2 (2006), p.&nbsp;16. URL last accessed 2007-09-20.</ref><ref name=DulongDeRosnay>{{Cite journal|last=Rosnay|first=Mélanie Dulong de|last2=Langlais|first2=Pierre-Carl|date=2017-02-16|title=Public artworks and the freedom of panorama controversy: a case of Wikimedia influence|url=https://policyreview.info/articles/analysis/public-artworks-and-freedom-panorama-controversy-case-wikimedia-influence|journal=Internet Policy Review|volume=6|issue=1|issn=2197-6775|deadurl=no|archiveurl=https://web.archive.org/web/20180118012615/https://policyreview.info/articles/analysis/public-artworks-and-freedom-panorama-controversy-case-wikimedia-influence|archivedate=2018-01-18|df=}}</ref> Nililimitahan ng mga batas o kaso ng batas ng kalayaan sa panorama ang mga mayhawak ng karapatang-sipi sa paggawa ng ligal na hakbang dahil sa paglabag ng karapatang-sipi laban sa mga tagalikha o tagapamahagi ng gayong mga larawan. Isa itong kataliwasan o eksepsiyon sa karaniwang alituntunin na ang mayhawak ng karapatang-sipi ay may tanging karapatan sa pagbibigay ng kapangyarihan sa paglikha at pamamahagi ng mga [[hinangong likha]]. Hango ang parirala sa salitang [[Wikang Aleman|Aleman]] na ''{{lang|de|Panoramafreiheit}}'' ("kalayaan sa panorama" o "''panorama freedom''" sa Ingles). ==Kaligirang pangkasaysayan== Ipinagbawal nang husto ang potograpiya at ibang mga paraan ng pagsasalarawan ng pampublikong espasyo noong nakaraan, sa mga kadahilanang hindi kaugnay sa karapatan ng mga manlilikha ng pampublikong mga obra. Ipinagbawal ng Pransiya ang gayong mga gawain noong ika-19 na dantaon para sa pagtatanggol ng pribasidad. Sinimulang ipagbawal ng Italya ang pagsasalarawan ng mga pook arkeolohiko noong ika-18 dantaon, kahit na nasa pampublikong mga lugar ang mga pook na ito, bilang proteksiyon sa kanilang pamanang pangkalinangan.<ref name=DulongDeRosnay/> Nagsimula ang kaisipan ng kalayaan sa panorama noong ika-19 na dantaon sa Alemanya. Ipinakilala ng [[Kaharian ng Bavaria]] noong 1840 ang isang kahalintulad na eksepsyon para sa piktorikong mga paglalarawan ng "mga likha ng sining at arkitektura sa panlabas na mga anyo ng mga ito" sa pampublikong mga espasyo. Nilayon nitong bawasan ang kahigpitan ng bagong mga patakarang pangkarapatang-sipi sa [[Kumpederasyong Aleman]] na ipinagbawal ang mga pagpaparami o reproduksiyon, maliban sa "mekanikal na mga pagpaparami." Tumulad kalaunan ang ibang mga estadong bahagi ng kumpederasyon, at noong 1876 tuluyan nang ipinatupad ng parlamento ng Alemanya ang karapatang ligal na ito sa buong kumpederasyon.<ref name=DulongDeRosnay/> ==Mga likhang dalawang-dimensiyonal== Sa mga bansa sa mundo, iba-iba ang tiyak na saklaw ng pahintulot na ito para makalikha ng mga retrato ng pampublikong mga lugar nang hindi na kailangang mag-alala hinggil sa mga gawang naipagsasanggalang ng karapatang-sipi na nasa larawan.<ref name="seiler"/> Sa karamihan ng mga bansa, tumutukoy lamang ito sa mga larawan ng mga likhang tatlong-dimensiyonal<ref name="uk_2">Tingnan ang ''e.g.'' Lydiate.</ref> na palagiang nakapuwesto sa isang pampublikong lugar, ang karaniwang ibig sabihin ng "palagian" ay "para sa likas na tanang buhay ng gawa."<ref name="ch"/><ref name="dix">{{cite web|last=Dix|first=Bruno|url=http://www.rechtpraktisch.de/artikel.html?id=519|title=Christo und der verhüllte Reichstag|date=2002-02-21|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20020722213717/http://www.rechtpraktisch.de/artikel.html?id=519|archive-date=2002-07-22|access-date=2020-05-18}}</ref> Sa [[Suwisa]], pinapayagan ang pagkuha at paglathala ng mga larawan ng mga likhang dalawang-dimensiyonal tulad ng mga miyural (mga larawang nakapinta sa pader) o graffiti, ngunit ang gayong mga larawan ay hindi maaring gamitin para sa layuning kapareho sa mga orihinal.<ref name="ch"/> ==Pampublikong espasyo== Maraming mga batas ay may mailap na pagkakaiba ukol sa pampublikong espasyo (''public space'') at pampribadong ari-arian. Sa [[Austria]] walang kaugnayan sa pahintulot na kalayaan sa panorama ang kinaroroonan ng retratista ,<ref name="seiler"/> ngunit sa [[Alemanya]] ang gayong pahintulot ay kumakapit lamang kapag ang larawan ay kinunan mula sa pampublikong lupa, at walang karagdagang mga gamit tulad ng mga hagdan, platapormang pambuhat, eroplano, atbp.<ref name="de"/> Sa ilang pagkakataon, umaabot din ang saklaw ng pahintulot sa tunay na mga lupang pampribado, halimbawa ay ang pampribadong mga liwasan at kastilyo na mapapasukan ng publiko at walang kontroladong mga pasukan, subalit may katakdaan na maaaring humingi ang may-ari ng bayad para sa komersiyal na paggamit ng mga larawan.<ref>{{cite web|url=http://juris.bundesgerichtshof.de/cgi-bin/rechtsprechung/document.py?Gericht=bgh&Art=pm&Datum=2010&Sort=3&nr=54399&pos=0&anz=241|title=Decision of the German Federal Court in favour of the Stiftung Preußische Schlösser und Gärten, December 17, 2010|publisher=Juris.bundesgerichtshof.de|date=2010-12-17|access-date=2012-07-20|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20131014190054/http://juris.bundesgerichtshof.de/cgi-bin/rechtsprechung/document.py?Gericht=bgh&Art=pm&Datum=2010&Sort=3&nr=54399&pos=0&anz=241|archive-date=2013-10-14}}</ref> Sa maraming mga bansa sa [[Silangang Europa]], nililimitahan lamang ng mga batas sa karapatang-sipi ang pahintulot na ito sa hindi pangkomersiyo na paggamit ng mga larawan.<ref name="elst">Tingnan ang Rusya bilang halimbawa: {{cite book|last=Elst|first=Michiel|title=Copyright, Freedom of Speech, and Cultural Policy in the Russian Federation|page=432f|publisher=Martinus Nijhoff|location=Leiden/Boston|year=2005|isbn=90-04-14087-5}}</ref> Mayroon ding pandaigdigang mga pagkakaiba sa tiyak na kahulugan ng isang "pampublikong espasyo." Sa maraming mga bansa, kinabibilangan lamang nito ang mga espasyo sa labas (halimbawa, sa Alemanya),<ref name="de"/> habang kasama naman sa ilan sa ibang mga bansa ang espasyo sa loob tulad ng pampublikong mga museo (halimbawa, sa [[United Kingdom|Reyno Unido]]<ref name="uk"/> at [[Rusya]]).<ref name="ru">Elst p. 432, footnote 268. Tingnan din [http://www.consultant.ru/popular/gkrf4/ article 1276 of part IV of the Civil Code] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120607021156/http://www.consultant.ru/popular/gkrf4/|date=2012-06-07}} (in force as of January 1, 2008), na nagbibigay-linaw rito.</ref> ==Pandaigdigang mga kasunduan== Walang litaw na mga tuntunin hinggil sa kalayaan sa panorama sa alinman sa pandaigdigang mga kasunduan sa karapatang-sipi, tulad ng [[Kumbensiyong Berne]], [[Tratado sa Karapatang-sipi ng WIPO]], [[Unibersal na Kumbensiyon sa Karapatang-sipi]], at [[Kasunduang TRIPS]]. Gayunpaman, malimit na nagbibigay ang mga kasunduang ito ng isang [[tatlong-hakbang na pagsusulit]] (''three-step test'') bilang isang pangkalahatang takda na dapat pagbatayan laban sa pambansang mga tadhana sa kalayaan sa panorama, tulad ng ikalawang talata ng artikulo 10 ng Tratado ng WIPO, artikulo 13 ng TRIPS, at ikalawang talata ng artikulo 9 ng binagong Kumbensiyong Berne (bagaman para lamang sa pagpaparami).<ref>Reto M. Hilty at Sylvie Nérisson, ''Overview,'' sa: (ed.) na ito, ''Balancing Copyright,'' 2012, op. cit., mga pahinang 1–78, pahinang 24 f hinggil dito.</ref> May binanggit si [[Ralph Oman]], dating Direktor sa Karapatang-sipi (''Register of Copyrights'') ng [[Tanggapan sa Karapatang-sipi ng Estados Unidos]], tungkol sa isang pinagsamang pagsisikap ng [[Pandaigdigang Organisasyon sa Ari-ariang Intelektuwal]] at [[UNESCO]] noong dekada-1980 para sa isang ''Draft Model Copyright Law'', na kinabibilangan ng ilang mga simulain sa borador na nakatuon sa mga gawang pang-arkitektura. Nasa Simulaing WA7 ang tadhanang katulad ng kalayaan sa panorama: "Hindi kailangan ng pahintulot ng mga manlilikha ang pagpaparami ng panlabas na mga larawan ng arkitektura sa pamamagitan ng potograpiya, pelikula, pinta, lilok, drowing o mga kahalintulad na paraan kung para lamang ito sa pansariling layunin, o para sa layuning pangkomersiyo kapag nakatayo sa pampublikong kalye, daanan, liwasan o ibang mga lugar na karaniwang napupuntahan ng publiko ang mga gawang pang-arkitektura. Halo-halo ang mga puna hinggil dito: isang panukalang isali sa simulain ang mga larawan na kinunan mula sa himpapawid at satelayt, mga katanungan kung dapat bang isali ang panloob na arkitektura, at batikos dahil sa labis na pagsuko ng mga karapatan ng mga arkitekto sa publiko at hindi paglalaan ng kondisyon ng kabayaran sa pangkomersiyo na mga paggamit ng panlabas na mga larawan ng arkitektura. Hindi nakakuha ng sapat na pagsang-ayon ang mga panukalang ito, at ginawa ang simulaing hinggil sa panorama nang "walang mga pagbabago" ayon sa Komite ng mga Dalubhasa ng Pamahalaan.<ref>{{Cite report |url=https://www.copyright.gov/reports/architecture.pdf |title=THE REPORT OF THE REGISTER OF COPYRIGHTS ON WORKS OF ARCHITECTURE |publisher=US Copyright Office |location=Estados Unidos |date=Hunyo 19, 1989 |access-date=Mayo 30, 2025 |ISBN=0-8444-0653-8 |pages=148–155}}</ref> ==Katayuan sa iba-ibang mga bansa== Maraming mga bansa ang may kahalintulad na mga tadhanang nililimitahan ang saklaw ng batas sa karapatang-sipi upang malinaw na payagan ang mga retratong nagpapakita ng mga tanawin ng pampublikong mga lugar o tanawing kinunan mula sa pampublikong mga lugar. Ngunit magkaiba ang kahulugan ng mga bansa hinggil sa prinsipyo ng kalayaan sa panorama.<ref name="seiler"/> [[Talaksan:Freedom of Panorama world map.svg|thumb|none|650px|Katayuan ng kalayaan sa panorama sa buong daigdig para sa mga larawang ginagamit sa mga layuning pangkomersiyo.]] [[Talaksan:Tallest buildings 2022 whether or not FoP.png|thumb|none|650px|Nangungunang 11 pinakamatayog na mga gusali sa mundo noong 2022, at ang katayuan ng kalayaan sa panorama ng mga bansang kinaroroonan ng mga ito: [[Talaksan:SemiPD-icon.svg|30px]] – mayroong kalayaan sa panorama ([[Malaysia]], [[Tsina]], [[Taiwan]], [[Estados Unidos]]) [[Talaksan:Red copyright.svg|30px]] – walang kalayaan sa panorama ([[Saudi Arabia]], [[Timog Korea]], [[United Arab Emirates]])]] ===Pilipinas=== Nakasaad sa Seksiyon 172 ng Kodigo ng Ari-Ariang Intelektuwal ng Pilipinas (''Intellectual Property Code of the Philippines'' o Batas Republika Blg. 8293), nakapamagat na "''Literary and Artistic Works''", na isinasanggalang ang mga "likhang sining", tulad ng arkitektura at eskultura. Walang anumang tadhana ng kalayaan sa panorama sa Seksiyon 184 ("''Limitations on Copyright''") na nagtatala ng mga gawaing hindi itinuturing na paglabag sa karapatang-sipi ng mga gumawa o nagdisenyo ng mga gusali, eskultura, atbp. mga obra, ngunit nagbibigay ang tadhanang (d) ng kataliwasan sa karapatang-sipi kung ang reproduksiyon ng "mga gawang pampanitikan, pansiyentipiko, at pansining" ay "bilang bahagi ng pag-ulat ng kasalukuyang mga kaganapan sa pamamagitan ng potograpiya, , o pamamahayag hanggang sa kinakailangang saklaw para sa layuning ito." Ang tadhanang (e) naman ay nagbibigay ng tadhanang [[patas na paggamit]] sa pagsasali ng isang gawa sa "isang publikasyon, brodkast, o ibang uri ng komunikasyon sa madla," kung para lamang sa layunin ng pagtuturo.<ref name=PHIpo>{{cite web |url=https://drive.google.com/file/d/0B2or2OrWYpIfN3BnNVNILUFjUmM/view?ts=58057027 |accessdate=3 Hunyo 2020 |title=Intellectual Property Code of the Philippines (Republic Act No. 8293) (2015 Edition) |publisher=Intellectual Property Office of the Philippines}}</ref> Kapuwang hindi malaya para sa [[Wikimedia Commons]], ang imbakan ng mga talaksang (''files'') nasa malayang mga lisensiya o pampublikong dominyo, tulad ng mga retratong ginagamit sa [[Wikipedia]]. Nakasanayan na ng pamunuan nito na [[c:Category:Philippine FOP cases/deleted|magbura]] ng mga retrato ng bagong mga estruktura at pampublikong sining sa bansa, tulad ng mga gusali, lilok, bantayog, at memoryal.{{efn|''Halimbawang mga patunay sa mga pagbura:'' ganap na bagong mga estruktura - [[c:Commons:Deletion requests/Files in Category:SM Mall of Asia|SM Mall of Asia]]; mga estrukturang nilikha o ginawa ng mga alagad ng sining na maaring buhay pa o pumanaw na ngunit hindi pa umaabot sa 50 taon ang nakararaan mula nang sila'y pumanaw - [[c:Commons:Deletion requests/Files in Category:SAF 44 Mamasapano clash (Special Action Force Monument, Angeles City, Pampanga)|Bantayog ng SAF 44 sa Angeles]] at [[c:Commons:Deletion requests/Files in Category:Leyte Landing Memorial|Bantayog ng Paglapag sa Leyte]].}} Ito ay dahil hindi pinapayagan sa Wikimedia Commons ang mga talaksang naaangkop lamang sa tadhanang patas na paggamit. ===Ibang bahagi ng Timog-silangang Asya=== [[Talaksan:Freedom of panorama in Southeast Asia.svg|thumb|350px|Katayuan ng kalayaan sa panorama sa Timog-silangang Asya]] ====Biyetnam==== Walang ganap na kalayaan sa panorama sa Biyetnam. Ayon sa Artikulo 25(h) ng kanilang bagong-amyendang batas sa karapatang-sipi ng Biyetnam (2022), maari ang potograpiya at pagsasahimpapawid sa telebisyon ng mga obrang hinulma, arkitektura, at obrang napapakinabangan na nakadispley sa publiko, "para sa layon ng pagpapakita o pagprisinta ng mga larawan ng mga obrang ito, hindi sa layuning pangkomersiyo."<ref>{{cite web|url=https://thuvienphapluat.vn/van-ban/So-huu-tri-tue/Luat-So-huu-tri-tue-sua-doi-2022-458435.aspx?v=d |title=Luật Sở hữu trí tuệ sửa đổi 2022 |access-date=Oktubre 14, 2022}}</ref> ====Brunei==== Nakalahad sa Seksiyon 66 ng batas sa karapatang-sipi ng Brunei ang kanilang kalayaan sa panorama, na pinahihintulutan ang pagsasalarawan ng mga likhang gusali, lilok, modelo ng mga gusali, at obra ng masining na pagkakagawa sa pampublikong mga lugar, sa pamamagitan ng pagguhit, potograpiya, sinematograpiya, at pagsasahimpapawid sa telebisyon.<ref>{{cite web|url=https://wipolex-res.wipo.int/edocs/lexdocs/laws/en/bn/bn002en.pdf |title=Emergency (Copyright) Order, 1999 |author=Brunei |website=WIPO Lex |access-date=Mayo 23, 2021}}</ref> ====Cambodia==== Sa Cambodia, nakasaad sa Artikulo 25 ang limitadong kalayaan sa panorama. Pinapayagan lamang ang tadhanang ito kung ang pagpaparami ng obrang grapiko o hinulma (mga lilok) sa pampublikong lugar ay hindi pangunahing paksa ng sumunod na reproduksiyon, tulad ng mga retrato. Kapag naging pangunahing paksa ng sumunod na pagpaparami ang pampublikong mga obra, hindi ito maaaring gamitin sa anumang layunin maliban lamang sa pansarili (pampamilya at pangkaibigan) na paggamit at sa mga layuning pang-edukasyon na hindi nakikinabang (''non-profit educational purposes'').<ref>{{cite web|url=https://wipolex-res.wipo.int/edocs/lexdocs/laws/en/kh/kh003en.pdf |title=Law on Copyright and Related Rights |year=2003 |author=Cambodia |access-date=Mayo 23, 2021 |website=WIPO Lex}}</ref> ====Indonesya==== Walang tiyak na pagbanggit ng kalayaan sa panorama sa [[batas sa karapatang-sipi ng Indonesya]], bagaman umiiral ang isang kahalintulad subalit limitadong tadhana sa Artikulo 15 na pinagkakalooban ang mga may-ari ng obra, kabilang na ang arkitektura at lilok, ang karapatan na magsagawa ng pampublikong displey, sa paraang paglalathala man o pagpaparami sa isang katalogo. Nagbibigay naman ang Artikulo 43(d) ng pahintulot para sa pamamahagi ng mga nilalamang isinasanggalang ng karapatang-sipi sa teknolohiyang pang-impormasyon at midyang pangkomunikasyon, kung ang mga nabanggit na midyum ng pamamahagi ay "hindi komersiyal at/o walang halaga para sa Manlilikha o kaugnay na mga partido."<ref>{{cite web |url=https://wipolex-res.wipo.int/edocs/lexdocs/laws/en/id/id064en.pdf |title=Law of the Republic of Indonesia No. 28 of 2014 on Copyright |author=Indonesia |access-date=Mayo 12, 2021 |website=WIPO Lex}}</ref> ====Laos==== Walang kalayaan sa panorama sa Laos, ngunit may kahalintulad na probisyon sa Artikulo 115 ang kanilang batas sa karapatang-sipi, subalit nakapamagat na "''Acts Consistent with Fair Use''" ang artikulo. Nakasaad sa pangatlong sugnay ng artikulo na maaaring isipi sa pamamagitan ng potograpiya at sinematograpita ang mga obrang niyari na at nakadispley sa publiko, tulad ng pinong sining, arkitektura, at nalalapat na sining, kung ang mga obrang ito ay hindi paksa ng pagpaparami. Pinapayagan din sa artikulo ang pagpaparami ng mga obra para sa layunin ng pag-uulat ng kasalukuyang mga kaganapan, subalit hanggang sa layuning paghahatid ng balita't impormasyon lamang.<ref>{{cite web|url=https://sblaw.vn/wp-content/uploads/2018/07/Law-on-Intellectual-Property-Amended-2017-ENG-ProofreadCLEAN.pdf |title=Law on Intellectual Property |author=Lao People's Democratic Republic |access-date=Mayo 23, 2021 |website=SB Law}}</ref> ====Malaysia==== {{multiple image | align = right | image1 = Petronas Towers, Kuala Lumpur.jpg | image2 = Kota Kinabalu City Centre 0001.jpg | footer = ''Kaliwa:'' [[Toreng Petronas]] na dinisenyo ni arkitekto [[César Pelli]]. ''Kanan:'' Estatwa ng Merlin sa [[Kota Kinabalu]] }} Tinitiyak ng [[batas sa karapatang-sipi ng Malaysia]] ang kalayaan sa panorama sa pampublikong mga lugar. Nakasaad sa Seksiyon 13(2)(d) na hindi paglabag sa karapatang-sipi ang pagpaparami o pamamahagi ng mga kopya ng anumang obra na palagiang nakatayo sa isang pampublikong lugar. Tinutukoy ng Seksiyon 3 ang "mga likhang sining" bilang anumang gawang grapiko, retrato, lilok, kolyahe (''collage''), at gawa ng arkitektura o masining na artesaniya. Hindi kasama sa natatanging tadhanang ito ang mga disenyong plano ng mga [[integradong sirkito]].<ref>{{cite web|title=COPYRIGHT ACT 1987 (as at 30 June 2022) |url=https://www.myipo.gov.my/wp-content/uploads/2025/02/Lampiran-A1-ENG-Akta-Hak-Cipta-setakat-22-Jun-2023.pdf |website=The Official Portal of Intellectual Property Corporation of Malaysia |accessdate=Hunyo 11, 2025}}</ref> ====Singapore==== [[Talaksan:Merlion - 2013.04 - panoramio.jpg|thumb|left|Ang rebultong [[Merlion]] sa harap, obra ni Lim Nang Seng (namatay 1987) noong 1972. Sa likod naman ang [[Marina Bay Sands]], obra ni arkitekto [[Moshe Safdie]] noong 2010.]] Tinitiyak ng batas sa karapatang-sipi ng Singapore ang sapat na kalayaan sa panorama sa nasabing bansa, sa ilalim ng Seksiyon 265. Pinahihintulutan ang paglikha at paglalathala ng mga larawan ng mga gusali, modelo ng gusali, lilok, at masining na pagkakagawa na palagiang makikita sa isang pampublikong lugar, kung ginawa ang mga larawang ito noon o pagkaraan ng ika-10 ng Abril 1987.<ref>{{cite web|url=https://sso.agc.gov.sg/Act/CA2021?ProvIds=P15-#pr265- |title=PART 5 PERMITTED USES OF COPYRIGHT WORKS AND PROTECTED PERFORMANCES |website=Singapore Statutes Online |access-date=Nobyembre 16, 2024}}</ref> ====Thailand==== Itinatalakay ang kalayaan sa panorama sa mga Seksiyon 37–39 ng batas sa karapatang-sipi ng Thailand. Pinapayagan ng mga Seksiyon 37 at 38 ang mga representasyon ng mga obra sa pampublikong mga lugar at arkitektura sa pamamagitan ng "drowing, pinta, konstruksiyon, klitse, moldura, paglililok, litograpiya, potograpiya, sinematograpiya, at pamamahayag ng video", habang pinapayagan ng Seksiyon 39 ang panlarawan at pangvideo na mga representasyon ng "isang likha kung saang bahagi ang isang masining na obra."<ref>{{cite web |url=https://www.wipo.int/wipolex/en/legislation/details/19877 |title=Copyright Act B.E. 2537 (1994) (as amended up to Copyright Act B.E. 2561 (2018)) |author=Thailand |website=WIPO Lex |access-date=Hunyo 10, 2025}}</ref> ===Alherya=== Nagbibigay ng eksepsiyong kalayaan sa panorama ang ''Ordinansa Blg. 03-05 ng ika-19 Hulyo 2003 hinggil sa Karapatang-sipi at Kaugnay na mga Karapatan''. Sa ilalim ng Artikulo 50 ng nasabing batas, pinahihintulutang magparami ng mga larawan ng mga gawang pang-arkitektura, pampinong sining, pang-nalalapat na sining, at pampotograpiya na palagiang matatagpuan sa pampublikong mga lugar, maliban sa mga obra na matatagpuan sa mga galeriya, museo, at natukoy na mga sityong pangkultura at pangkalikasan ("''classified cultural and natural sites''").<ref>{{cite web |url=https://www.joradp.dz/FTP/jo-francais/2003/F2003044.pdf |title=Ordonnance n°03-05 du 19 Juillet 2003, relative aux droits d'auteur et aux droits |language=fr |work=Journal Officiel de la Republique Algerienne Democratique et Populaire |access-date=Marso 12, 2025 |page=8}}</ref> ===Australya=== [[Talaksan:Sydney Opera House 2 (30595141941).jpg|thumb|[[Sydney Opera House]], na dinisenyo ng arkitektong Dinamarkes na si [[Jørn Utzon]]]] Sa [[Australya]], tinatalakay ang kalayaan sa panorama sa pederal na ''[[Batas sa karapatang-sipi ng Australya|Copyright Act 1968]]'', mga Seksiyon 65 hanggang 68. Inilalaan ng Seksiyon 65: "Ang karapatang-sipi sa isang gawa ... na matatagpuan sa isang pampublikong lugar, o sa mga premisang bukas sa publiko, ay hindi nilalabagan ng paglikha ng isang pinta, drowing, klitse (''engraving''), o retrato ng gawa o ang pagsasali ng gawa sa isang sinematograpong pelikula o sa isang brodkast pantelebisyon, maliban kung pansamantala lamang (ang kinaroroonan nito)." Kumakapit ito sa anumang "masining na gawa" na binigyang-kahulugan sa talatang (c) ng bahaging 10: isang "obra ng masining na pagkakagawa" (pero hindi isang ''circuit layout'').<ref name="AU">{{Cite Legislation AU|Cth|act|ca1968133|Copyright Act 1968}}</ref> Nagbibigay ang Seksiyon 66 ng Batas ang hindi pagsasali sa paglabag sa karapatang-sipi ang mga retrato at larawan ng mga gusali at modelo ng mga gusali.<ref name="AU" /> Walang karapatang sumipi ng mga obrang hindi saklaw ng mga probisyong ito. Nangangahulugan itong maaring makalabang sa karapatang-sipi ang pagpaparami ng mga larawan ng "[[sining sa kalye]]".<ref name="G124v01">{{cite web|url=http://www.copyright.org.au/acc_prod/AsiCommon/Controls/BSA/Downloader.aspx?iDocumentStorageKey=62a2e433-4cab-4d6f-8dd2-dc4af24277e7&iFileTypeCode=PDF&iFileName=Street%20Art%20&%20Copyright|title=Street Art & Copyright|publisher=[[Australian Copyright Council]]|work=Information Sheet G124v01|date=Setyembre 2014|access-date=2016-05-08|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20160322193002/http://www.copyright.org.au/acc_prod/AsiCommon/Controls/BSA/Downloader.aspx?iDocumentStorageKey=62a2e433-4cab-4d6f-8dd2-dc4af24277e7&iFileTypeCode=PDF&iFileName=Street%20Art%20&%20Copyright|archive-date=2016-03-22}}</ref><ref>{{cite web|title=Street photographer's rights|url=http://www.artslaw.com.au/info-sheets/info-sheet/street-photographers-rights/|website=Arts Law Information Sheet|publisher=Arts Law Centre of Australia|access-date=2016-05-08|archive-url=https://web.archive.org/web/20140630101936/http://www.artslaw.com.au/info-sheets/info-sheet/street-photographers-rights/|archive-date=2014-06-30|url-status=live}}</ref><ref>{{cite web|title=Photographers & Copyright|edition=17|url=http://www.copyright.org.au/admin/cms-acc1/_images/732757805533a4bbed9e2a.pdf|publisher=Australian Copyright Council|access-date=2014-10-28|archive-url=https://web.archive.org/web/20140702180313/http://www.copyright.org.au/admin/cms-acc1/_images/732757805533a4bbed9e2a.pdf|archive-date=2014-07-02|url-status=live|page=7|date=Enero 2014|quote=''You will generally need permission to photograph other public art, such as murals.''}}</ref> ===Bagong Silandiya=== Ang ''Copyright Act (1994)'' ng [[New Zealand|Bagong Silandiya]] ay nagbibigay ng mga pagkakapuwera para sa malayang pamamahagi ng mga retrato ng ilang mga likha gaya ng mga lilok, ngunit hindi nagbibigay ng mga pagkakapuwera para sa mga obrang grapiko tulad ng mga miyural at sining sa kalye, kahit na nasa pampublikong mga espasyo ang mga ito. Nagngangahulugan ito na kailangang kumuha ng pahintulot mula sa mga arteista o tagahawak ng karapatang-sipi para makapagkuha ng mga retrato ng gayong mga likha nang malaya para sa mga layuning pamamahagi, lalo na kung may komersiyal na pakay. Subalit binabalewala ang restriksiyon na ito, patunay rito ang patuloy na pamamahagi ng gayong mga retrato sa [[hatirang pangmadla]] at ang paggamit ng mga ''marketing company'' ng mga obrang grapiko bilang likurang mga elemento sa kanilang mga patalastas.<ref>{{cite web |url=https://theconversation.com/yes-street-art-is-on-public-display-but-that-doesnt-mean-we-should-share-it-without-credit-132000 |title=Yes, street art is on public display — but that doesn’t mean we should share it without credit |last1=Dickison |first1=Mike |last2=White |first2=Bruce |date=Hulyo 9, 2020 |website=The Conversation |access-date=Marso 18, 2021}}</ref> Kamakailan lamang, noong 2019, inihayag ng arteistang si Xoë Hall ang kaniyang pagkadismaya sa paggamit ng [[Whitcoulls]] ng mga larawan ng kaniyang miyural sa [[Wellington]] sa kanilang mga kalendaryo, at iminungkahi ang kapuwa niyang mga miyuralista sa bansa na "magkaroon ng kontrata para sa bawat dingding na kanilang ipinipinta at isinasaad kung sino ang nagmamay-ari ng karapatang-sipi, at isali ito sa miyural kalakip ng pangalan ng arteista."<ref>{{cite news |url=https://www.rnz.co.nz/news/national/406415/artist-xoe-hall-outraged-over-work-featured-on-calendar-s-cover |title=Artist Xoë Hall outraged over work featured on calendar's cover |last=Cook |first=Charlotte |date=Disyembre 30, 2019 |access-date=Marso 18, 2021 |work=[[Radio New Zealand]]}}</ref> ===Brasil=== [[Talaksan:Minha Janela, Cristo Redendor.JPG|thumb|Hinggil sa kaso ng tanyag na rebultong [[Kristo ang Tagapagtubos]], sinabi ni Abogado Frullani Lopes na "bagaman pribado ang pag-aari ng lugar na kinatatayuan nito, hindi hinahadlang ang pampublikong pagpasok, at hindi maipagwawalang-bahala na bahagi ito ng tanawin ng [[Rio de Janeiro]]. Sa gayong pananaw, ang lugar na kinatatayuan nito ay dapat na ituring na pampublikong lugar."<ref>{{cite web |language=pt |url=https://www.conjur.com.br/2014-ago-23/marcelo-lopes-representacao-cristo-redentor-filme-nao-vetada |title=Representação do Cristo Redentor em filme não pode ser vetada |date=23 Agosto 2014 |author=Marcelo Frullani Lopes|quote=apesar de a área ser de propriedade privada, o acesso público ao local não é restrito. Não se pode ignorar, também, que o Cristo Redentor integra a paisagem do Rio de Janeiro. Por esse ponto de vista, o local em que a obra se encontra deve ser considerado logradouro público para fins de aplicação desse dispositivo.}}</ref>]] Pinahihintulutan sa Artikulo 48 ng [https://web.archive.org/web/20110604224823/http://www.wipo.int/wipolex/en/text.jsp?file_id=125392 batas sa karapatang-sipi ng Brazil] (Blg. 9.610 / Pebrero 19, 1998) ang malayang pagpinta, potograpiya, at paggawa ng video ng anumang gawa na palagiang nakapuwesto sa isang pampublikong lugar, sa kabila ng pagiging protektado ng karapatang-sipi ang gayong mga gawa.<ref>{{cite web|title=LEI Nº 9.610, DE 19 DE FEVEREIRO DE 1998.|url=https://www.planalto.gov.br/ccivil_03/leis/L9610.htm|website=Presidência da República|accessdate=2016-10-29|archiveurl=https://web.archive.org/web/20161028220538/http://www.planalto.gov.br/ccivil_03/leis/l9610.htm|archivedate=2016-10-28|language=pt|quote=Art. 48. As obras situadas permanentemente em logradouros públicos podem ser representadas livremente, por meio de pinturas, desenhos, fotografias e procedimentos audiovisuais.}}</ref><ref>{{cite web|title=Law No. 9610 of February 19, 1998, on Copyright and Neighboring Rights|url=http://www.wipo.int/edocs/lexdocs/laws/en/br/br002en.pdf|website=World Intellectual Property Organization|accessdate=2016-10-29|archiveurl=https://web.archive.org/web/20160408030416/http://www.wipo.int/edocs/lexdocs/laws/en/br/br002en.pdf|archivedate=2016-04-08|page=12|language=en|format=PDF|date=1998-02-19|quote=48. Works permanently located in public places may be freely represented by painting, drawing, photography and audiovisual processes.}}</ref> Ang tadhanang ito ay itinuturing na nagbibigay ng katamtamang malawak na kalayaan sa panorama.<ref>{{cite journal|last1=Newell|first1=Bryce Clayton|title=Freedom of Panorama: A Comparative Look at International Restrictions on Public Photography|journal=Creighton Law Review|date=2011|volume=44|pages=421|url=http://hdl.handle.net/10504/40711|accessdate=2016-10-29|language=en|issn=0011-1155|quote=Brazilian copyright law provides very broad panorama freedom. Indeed, Article 48 of Law No. 9610 of February 19, 1998, on Copyright and Neighboring Rights provides}}</ref> ===Canada=== Isinasaad ng Seksiyon 32.2(1) ng Batas sa Karapatang-sipi (Canada) ang mga sumusunod: {{quote|Hindi lumalabag sa karapatang-sipi (''It is not an infringement of copyright'') {{block indent|(b) ang sinumang nagpaparami, sa isang pinta, drowing, klitse, retrato, o gawang sinematograpiko (''for any person to reproduce, in a painting, drawing, engraving, photograph or cinematographic work'') {{block indent|(i) ng isang gawang pang-arkitektura, sa kondisyong hindi sa kalikasan ng isang drowing o planong pang-arkitektura ang sipi, o (''an architectural work, provided the copy is not in the nature of an architectural drawing or plan, or'')}} {{block indent|(ii) isang lilok o likha ng masining na pagkakagawa o isang hulma o modelo ng isang lilok o likha ng masining na pagkakagawa, na palagiang matatagpuan sa isang pampublikong lugar o gusali; (''a sculpture or work of artistic craftsmanship or a cast or model of a sculpture or work of artistic craftsmanship, that is permanently situated in a public place or building;'')}}}}}} Inilalaan din ng Batas sa Karapatang-sipi ang tiyak na proteksiyon para sa nagkataong pagsasali ng isa pang gawa na makikita sa likod ng isang retrato (halimbawa, isang gusali sa malayuang dako ng isang retrato). Hindi lumalabag sa karapatang-sipi ang mga retratong kasali ang gayong mga gawa nang "nagkataon at hindi sinadya." ===Côte d'Ivoire=== Hindi kinikilala sa [[Côte d'Ivoire]] (o Baybaying Garing) ang kalayaan sa panorama. Batay sa Artikulo 27 ng ''Batas Blg. 2016-555 ng ika-26 ng Hulyo 2016'', pinahihintulutang magparami ng mga larawan ng nagawa nang mga gawang pang-arkitektura, mga gawang panlilok, at mga grapikong sining, ngunit alinsunod sa sumusunod na mga kondisyon: #Pagpaparami ng nabanggit na mga gawa sa pamamagitan ng mga lathalain, midyang awdiyo-biswal, o Internet, para lamang sa layunin ng pagpapalaganap ng impormasyon. #Pagpaparami ng mga larawan ng mga obra na inilaan upang lumabas sa mga katalogo ng mga pagbebenta ng mga obra sa loob ng bansa sa ligal na paraan, para lamang sa layuning ilarawan ang nabanggit na mga obra. #Pagpaparami ng nabanggit na mga gawa sa pamamagitan ng midyang awdiyo-biswal kung palagiang matatagpuan sa mga pampublikong espasyo ang nabanggit na mga gawa, subalit sa paraang nagkataon lamang ang pagpapakita ng mga gawa sa mga larawan. Dagdag ng probisyon: "Anumang paggamit ng nabanggit na mga pagpaparami sa artikulong ito na may layuning kumita ay napapailalim sa paunang pahintulot mula sa manlilikha."<ref>{{cite web |url=https://culture.gouv.ci/wp-content/uploads/2023/06/Loi-n%C2%B0-2016-555-du-26-JUIL.-2016-DROIT-DAUTEUR-ET-DV.pdf |title=loi n° 2016-555 du 26 juillet 2016 - relative au droit d'auteur et aux droits voisins |website=Ministère de la Culture et de la Francophonie |access-date=Marso 8, 2025 |language=fr}}</ref> ===Demokratikong Republika ng Konggo=== Labis na limitado ang kalayaan sa panorama na nakapaloob sa batas sa karapatang-sipi ng [[Demokratikong Republika ng Konggo]] na ipinasa noong 1986. Pinahihintulutan lamang ng Artikulo 28 ang potograpiya, sinematograpiya, at pagpapalabas sa telebisyon ng mga gawang pang-arkitektura, subalit maaari lamang gamitin sa ligal na paraan ang mga retrato sa mga pahayagan, diyornal, at batayang aklat na pampaaralan. Tumatalakay naman ang Artikulo 29 sa "pampigurang mga gawang sining na habambuhay na matatagpuan sa pampublikong lugar," datapwat maaari lamang ilarawan ang mga gawang ito sa mga pelikula at palabas sa telebisyon.<ref>{{cite web |url=https://wipolex-res.wipo.int/edocs/lexdocs/laws/en/cd/cd005en.pdf |title=Ordinance-Law No. 86-033 of April 5, 1986 on the Protection of Copyright and Neighboring Rights |author=Democratic Republic of the Congo |website=WIPO Lex |access-date=Mayo 12, 2021}}</ref> ===Estados Unidos=== Isinasanggalang ng karapatang-sipi ang mga gusali sa Estados Unidos na itinayo mula noong ika-1 ng Disyembre, 1990 hanggang sa kasalukuyan, pati ang mga gusaling buhat sa mga disenyong natapos bago mag-ika-1 ng Disyembre, 1990 pero itinayo sa pagitan ng ika-30 ng Nobyembre, 1990 at ika-31 ng Disyembre, 2002.<ref>{{cite web |url=https://guides.library.cornell.edu/copyright/publicdomain |title=Copyright Services: Copyright Term and the Public Domain |website=Cornell University Library |access-date=Abril 6, 2025}}</ref> Gayunpaman, taglay ng [[batas sa karapatang-sipi ng Estados Unidos]] ang sumusunod na tadhana, na ipinatupad ng ''Architectural Works Copyright Protection Act (AWCPA)'' ng 1990: {{quote|Hindi kasama sa karapatang-sipi ng isang nakatayo nang gawang pang-arkitektura ang karapatang hadlangan ang paggawa, pamamahagi, o pagpapakita sa publiko ng mga larawan, pinta, retrato, o iba pang malarawang mga representasyon ng gawa, kung ang gusali na kumakatawan sa nasabing gawa ay matatagpuan sa pampublikong lugar o karaniwang makikita mula rito.|[[:wikisource:United States Code/Title 17/Chapter 1/Section 120|17 U.S.&nbsp;Code §&nbsp;120(a)]]<ref>{{cite web|title=17 U.S. Code § 120 - Scope of exclusive rights in architectural works|url=https://www.law.cornell.edu/uscode/text/17/120|access-date=2016-04-04|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20160419101318/https://www.law.cornell.edu/uscode/text/17/120|archive-date=2016-04-19}}</ref>}} ====Batayan at kahulugan==== {{multiple image | align = right | direction = vertical | total_width = 250 | image1 = NYC, WTC.jpg | caption1 = ''[[One World Trade Center]]'' sa [[Lungsod ng New York]], na natapos noong 2013. Gawa ni [[David Childs]] ng [[SOM (kompanyang pang-arkitektura)|Skidmore, Owings & Merrill LLP]]. | image2 = Walt Disney Concert Hall 2013.jpg | caption2 = ''[[Bulwagang Konsiyerto ng Walt Disney]]'' sa [[Los Angeles]], gawa ni [[Frank Gehry]] at natapos noong 2003. | image3 = Milwaukee Art Museum 18.jpg | caption3 = ''Pabilyong Quadracci'' na matatagpuan sa [[Museo ng Sining ng Milwaukee]]. Gawa ni [[Santiago Calatrava]] at natapos noong 2001. }} Ipinalagay ng Ulat Komite Blg. 101-735 ng [[Kapulungan ng mga Kinatawan ng Estados Unidos]] na hindi lumalabag ang tadhanang ito sa pagtalima ng bansa sa Kumbensiyong Berne at binigyang-diin nito na nagbibigay ng kawangis na mga karapatan ang ilan sa iba pang mga bansang lumagda sa kasunduan. Tinanggihan ang mungkahi mula sa {{ILL|Surian ng Amerika sa mga Arkitekto|en|American Institute of Architects}} (AIA) na higpitan ang paglikha ng mga larawan na nilayong "isulong ang hindi pinahihintulutang disenyo at pagtatayo ng isang kahalintulad na gawang pang-arkitektura"; tumutol ang mga pangkat ng mga retratista tulad ng [[Samahan ng Amerika sa mga Retratistang Pangmagasin]] (ASMP) sa panukala ng AIA na kanilang iginiit na maaaring "makasagabal sa masining at hindi mapagkompitensiyang pagsusuri ng mga gawang pang-arkitektura, gayon din sa kakayahan ng mga retratista na isulong ang kanilang kabuhayan."<ref>{{cite web |url=https://www.copyright.gov/reports/copyright-amendments-act-of-1990.pdf |title=Copyright Amendments Act of 1990 – Report 101-735 |website=U.S. Copyright Office |access-date=Hulyo 28, 2024}}</ref> Binanggit ni Zimand (2024) ang isa pang mungkahi mula kay David Daileda, isang kinatawan ng AIA, upang pahintulutan lamang ang mga larawan sa mga kasong "hindi pangunahing paksa ang mga gawang pang-arkitektura" sa mga larawan; tinanggihan din ng kanilang tagapagbatas ang mungkahing ito na hinango sa mga batas sa Pransiya.<ref name=Zimand>{{cite journal |last=Zimand |first=Margalit |url=https://journals.library.columbia.edu/index.php/lawandarts/article/view/12495/6180 |title=Deconstructing the Blueprint for Infringement: Remedying Flawed Interpretations of the § 120(a) Exception to Architecture Copyrights |volume=47 |issue=1 |year=2024 |pages=151–152 |journal=The Columbia Journal of Law & the Arts |access-date=Agosto 23, 2024 |doi=10.52214/jla.v47i1.12495|doi-access=free }}</ref> Ang kahulugan ng "gawang pang-arkitektura" sa kalagayang ito ay isang gusali,<ref>{{cite web|title=17 U.S. Code § 101|url=https://www.law.cornell.edu/uscode/text/17/101|access-date=2016-04-08|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20160430034315/https://www.law.cornell.edu/uscode/text/17/101|archive-date=2016-04-30}}</ref> na binigyang-kahulugan bilang "mga estrukturang matitirhan ng tao na nilayong maging palagian at hindi nagagalaw (''permanent and stationary''), tulad ng mga bahay at gusaling pang-opisina, at ibang palagian at nakapirme na mga estrukturang idinisenyo para matutuluyan ng mga tao, kabilang na ang, ngunit hindi limitado sa, mga simbahan, museo, mirador (''gazebo''), at pabilyon ng hardin."<ref>{{cite web|title=37 CFR 202.11(b)|url=https://www.law.cornell.edu/cfr/text/37/202.11|access-date=2016-04-08|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20160307212357/https://www.law.cornell.edu/cfr/text/37/202.11|archive-date=2016-03-07}}</ref> ====Ibang mga gawa==== Gayunpaman, hindi saklaw ng kalayaan sa panorama sa Estados Unidos ang ibang mga obra na naipagsasanggalang ng karapatang-sipi, tulad ng mga lilok. Maaring maging paglabag sa karapatang-sipi ng manlilikha ng isang obra kapag ginamit ang mga retrato ng kaniyang gawa sa layuning pangkomersiyo. Ipinaliwanag ni Charlie Damschen, abogado mula sa Hamilton IP Law sa [[Iowa]], na hawak pa rin ng manlilikha ang karapatang-sipi sa isang likhang sining kahit na ginawa ito upang maitayo sa pampublikong mga lugar. Malimit na pag-usapan ang usaping ito dahil sa dumaraming mga paggamit ng isinanggalang na mga sining sa [[hatirang pangmadla]] at midyang digital. Gayunpaman, umiiral ang batayan na [[patas na paggamit]] na nagpapahintulot sa "binagong" mga paggamit (o ''transformative uses'') ng protektadong mga gawa, tulad ng komentaryo, pagsusuri, balita, at parodya. Subalit kung pinarami ang gawa sa pamamagitan ng potograpiya o videograpiya at ginawa ang pagpaparaming ito na may layuning kumita, hindi na ito sakop ng depensang patas na paggamit.<ref>{{cite news |url=https://www.desmoinesregister.com/story/money/business/2019/08/26/des-moines-artist-sues-hy-vee-using-his-mural-super-bowl-ad-copyright-infringement-hyvee-commercial/2008639001/ |title=Who owns public art? Des Moines artist sues Hy-Vee for using his mural in Super Bowl ad |last=Ta |first=Linh |date=Agosto 25, 2019 |access-date=Nobyembre 27, 2023 |work=Des Moines Register}}</ref> Isinasanggalang ng karapatang-sipi ang ilang mga bantayog na matatagpuan sa ''National Mall'' sa [[Washington, D.C.]], at nangangailangan ng mga retratista na humingi ng pahintulot mula sa mga manlilikha o tagapangalaga ng mga bantayog para kumita sila sa kanilang mga larawan. Ayon sa {{ILL|Palingkuran ng Pambansang Liwasan|en|National Park Service}}, kabilang sa protektadong mga bantayog doon ay ang mga lilok sa [[Memoryal ni Franklin Delano Roosevelt]] na nilikha nina [[George Segal (manlilikha)|George Segal]], [[Tom Hardy (manlililok)|Tom Hardy]], [[Neil Estern]], [[Robert Graham (manlililok)|Robert Graham Studio]], [[Leonard Baskin]], at [[John Benson (artesano)|John Benson]]; ang [[Memoryal sa mga Beterano ng Digmaang Koreano]]; ang [[Pandigmaang Memoryal sa Hukbong Kawal Pandagat]]; ang [[Memoryal ni Martin Luther King Jr.]]; at ang [[Memoryal sa mga Beterano ng Digmaang Biyetnam]] na kinabibilangan ng estatwa ng ''[[Three Soldiers (estatwa)|Three Soldiers]]'' at ng estatwa ng ''[[Vietnam Women's Memorial]]''.<ref>{{cite web |url=https://www.nps.gov/nama/planyourvisit/filming-and-photography-permits.htm |title=Filming and Photography Permits |website=National Park Service |access-date=Disyembre 22, 2024}}</ref> Tahasang pinapayagan ng kasalukuyang tagapangalaga ng ''Vietnam Women's Memorial'' ang di-awtorisadong mga retrato ng estatwa para sa pansariling gamit at layuning pag-uulat, ngunit binibigyang-diin nito na dapat na banggitin nang maayos ng mga mamamahayag ang paunawa ng karapatang-sipi ng bantayog. Nananatili kay [[Glenna Goodacre]] na manlilikha nito ang karapatang-sipi sa bantayog. Nangangailangan ng paunang pahintulot ang pangkomersiyong mga paggamit at maaaring humiling ang pamunuan ng mga bayad sa paglilisensiya, at ang mga hakbang na ito ay upang maiwasan ang binansagan ng tagapangalaga na "walang-pakundangang mga paggamit" ng bantayog.<ref>{{cite web |url=https://vietnamwomensmemorial.org/faq/ |title=FAQ |website=Vietnam Women's Memorial |access-date=Disyembre 22, 2024}}</ref> ;Kilalang mga kaso Isang kilalang kaso ng paglabag sa karapatang-sipi ng mga obra sa Estados Unidos ay ang ''Gaylord v. United States, No.'' 09-5044. Ito ay hinggil sa paggamit ng [[United States Postal Service]] ng isang larawan ng 14 sa 19 na mga estatwa ng sundalo sa Memoryal sa mga Beterano ng Digmaang Koreano para sa kanilang [[selyo]] bilang paggunita sa ika-50 anibersaryo ng armistisyo ng [[Digmaang Koreano]] noong 2003. Walang pahintulot mula kay [[Frank Gaylord]], manlililok ng nasabing obra na kilala bilang ''The Column'', ang naturang paggamit ng U.S. Postal Service ng mga larawan ng kaniyang obra sa kanilang selyong nagkakahalaga ng 37 cents.<ref>{{cite web|url=http://www.copyright.gov/fair-use/summaries/gaylord-us-fedcir2010.pdf |title=Gaylord v. United States, 595 F.3d 1364 (Fed. Cir. 2010) |access-date=Disyembre 21, 2020}}</ref> Inireklamo niya ang U.S. Postal Service noong 2006 dahil sa ginawa nitong paglabag sa kaniyang karapatang-sipi sa lilok. Kasama rin sa kaso ang retratista ng larawan na si John Alli, isang dating Marine. Kalaunan, naging maayos ang areglo sa retratista nang pumayag si Alli na magbabayad ng 10% bayad para sa susunod pang mga benta ng kaniyang mga larawan ng lilok.<ref>{{cite news|url=https://www.usatoday.com/story/news/nation/2013/09/20/korea-memorial-sculptor-wins-settlement-in-copyright-case-/2845143/ |title=Korea memorial sculptor wins copyright case |last=D'Ambrosio |first=Dan |work=USA Today |date=Setyembre 20, 2013 |access-date=Disyembre 21, 2020}}</ref><ref>{{cite news|url=https://www.washingtonpost.com/news/federal-eye/wp/2015/02/10/court-upholds-540000-judgement-against-usps-for-korean-war-stamp/ |title=Court upholds $540,000 judgment against USPS for Korean War stamp |work=Washington Post |date=Pebrero 10, 2015 |last=Rein |first=Lisa |access-date=Disyembre 21, 2020}}</ref> [[Talaksan:Korean War Veterans Memorial Without Soldiers.jpg|thumb|Memoryal sa mga Beterano ng Digmaang Koreano, kalakip ng sinensurang larawan ng mga estatuwang isinasanggalang ng karapatang-sipi]] Sa hatol ng Court of Federal Claims noong 2008, ipinasya na hindi nilabag ng U.S. Postal Service ang karapatang-sipi ni Gaylord sapagkat pasok umano ito sa "[[patas na paggamit]]" (''fair use''). Gayunpaman, ipinasya ng hukom na hindi sakop ng ''Architectural Works Copyright Protection Act'' (AWCPA) ang ''The Column'' sapagkat hindi ito isang gawang pang-arkitektura. Umapela ang panig ng manlililok, at noong Pebrero 25, 2010 binaligtad ng Federal Circuit ang naunang pasya hinggil sa patas na paggamit. Hindi maituturing na patas na paggamit ang paggamit ng U.S. Postal Service ng larawan ng ''The Column'' sa kanilang selyo sapagkat hindi ''transformative'' ang kalikasan nito (pareho ang konteksto at kahulugan ng selyo sa mismong lilok). Mahalaga rin ang presensiya ng obra sa selyo kaya hindi pa rin ito pasok sa patas na paggamit. Maituturing na komersiyal ang layunin ng U.S. Postal Service, dahil kumita ito ng US$17 milyon mula sa pagbenta nito ng halos 48 milyong selyong taglay ang larawan ng lilok. Ipinagtibay naman ng Federal Circuit ang naunang pasya ng Court of Federal Claims na hindi isang gawang pang-arkitektura ang ''The Column''. Noong Setyembre 20, 2013, pagkaraang ibinalik ng Federal Circuit ang kaso sa Court of Federal Claims, iginawad ng huling nabanggit na hukuman ang US$684,844.94 na halaga ng bayad-pinsala na babayaran ng U.S. Postal Service kay Gaylord.<ref>{{cite web |url=https://www.finnegan.com/en/tools/gaylord-v-u-s-1/analysis.html |title=Gaylord v. U.S. |work=Finnegan, Henderson, Farabow, Garrett & Dunner, LLP |access-date=Disyembre 21, 2020 |archive-date=2021-01-21 |archive-url=https://web.archive.org/web/20210121234026/https://www.finnegan.com/en/tools/gaylord-v-u-s-1/analysis.html |url-status=dead }}</ref><ref>{{Cite web |url=http://www.uscfc.uscourts.gov/sites/default/files/opinions/WHEELER.GAYLORD092013.pdf |title=Archive copy |access-date=2020-12-21 |archive-date=2014-04-19 |archive-url=https://web.archive.org/web/20140419014614/http://www.uscfc.uscourts.gov/sites/default/files/opinions/WHEELER.GAYLORD092013.pdf |url-status=dead }}</ref> Dinemanda muli ang USPS hinggil sa kanilang paggamit ng isang larawang buhat sa [[Getty Images]] ng replika ng [[Estatwa ng Kalayaan]] sa [[New York-New York Hotel & Casino]] sa [[Las Vegas]] sa kanilang mga selyo. Bagaman nagbigay sila ng patungkol sa retratista, hindi sila nagbigay ng patungkol kay Robert Davidson, manlililok ng replika. Mula Disyembre 2010 hanggang Enero 2014, nakapagbenta ang USPS ng humigit-kumulang 4.9 bilyong selyong taglay ang replika na nagkakahalaga ng humigit-kumulang US$2.1 bilyon. Bagaman nabatid nila noong Marso 2011 na hindi sa orihinal na Estatwa ng Kalayaan ang larawang ginamit nila, hindi sila gumawa ng hakbang. Nagsampa si Davidson ng kaso laban sa USPS noong 2013. Itinaguyod ng hukuman ang paninindigan ni Davidson na orihinal ang kaniyang replika upang magkaroon ng proteksiyon ng karapatang-sipi dahil sa pagkakaroon ng mas-makabago at pambabaeng hitsura ng mukha nito. Nabigo ang USPS sa mga panuntunang "layunin" at "bahaging ginamit" sa patas na paggamit, bagaman nakapasa sila sa panuntunang "epekto ng paggamit" dahil sinabi ni Davidson na wala siyang balak na kumita sa kaniyang estatwa. Hindi kinatigan ang kapuwang panig para sa panuntunang "kalikasan ng gawang may karapatang-sipi" sa patas na paggamit. Napatunayan ng hukuman na nagkasala ang USPS sa pagsuway ng karapatang-sipi, at iginawad ang US$3.5 milyong halaga ng pinsalang babayaran ng USPS kay Davidson.<ref>{{cite web |url=https://infusionlawyers.com/the-united-states-v-davidson-copyright-infringement-of-a-replica-statue-of-liberty-copyright-for-creative-copycats/ |title=The United States v Davidson—Copyright infringement of a Replica Statue of Liberty. Copyright for creative copycats? |website=Infusion Lawyers |access-date=Pebrero 24, 2021}}</ref> Inangkin ng manlililok na si [[Arturo Di Modica]] ang karapatang-sipi sa kilalang lilok na ''[[Charging Bull]]'' sa [[Ibabang Manhattan]] ng [[Lungsod ng New York]].<ref>{{cite web |url=https://www.techdirt.com/articles/20170412/11215937137/bull-statue-copyright-claim-is-ridiculous-heres-why-it-just-might-work.shtml |title=The Bull Statue Copyright Claim Is Ridiculous... But Here's Why It Just Might Work |website=Techdirt |last=Masnick |first=Mike |date=Abril 12, 2017 |access-date=Pebrero 8, 2021}}</ref> Nagsampa siya ng iba't ibang mga kaso laban sa iba-ibang mga entidad na gumamit ng kaniyang lilok na toro para sa mga layuning pangkomersiyo, tulad ng [[Walmart]] noong 2006 dahil sa pagbenta ng mga litograpo nito, [[North Fork Bank]] noong 2006 din dahil sa pagsasali ng lilok sa isang pambansang patalastas sa telebisyon, at [[Random House]] noong 2009 hinggil sa paggamit ng isang larawan ng lilok sa pabalat ng isang aklat nila tungkol sa pagbagsak ng [[Lehman Brothers]].<ref>{{cite news |url=https://www.nytimes.com/2006/09/23/arts/arts-briefly-sculptor-files-lawsuit-against-walmart.html |title=Arts, Briefly; Sculptor Files Lawsuit Against Wal-Mart |date=Setyembre 23, 2006 |last=Kennedy |first=Randy |access-date=Marso 3, 2021 |work=[[New York Times]]}}</ref><ref>{{cite news |url=https://www.latimes.com/archives/la-xpm-2006-sep-22-fi-wrap22.1-story.html |title=Suit Alleges Illegal Use of ‘Charging Bull’ Image |date=Setyembre 22, 2006 |access-date=Marso 3, 2021 |work=[[Los Angeles Times]]}}</ref><ref>{{cite web |url=https://www.liveauctioneers.com/news/top-news/crime-and-litigation/artist-sues-random-house-in-nyc-over-book-cover/ |title=Artist sues Random House in NYC over book cover |date=Agosto 4, 2009 |access-date=Marso 3, 2021 |website=Auction Central News}}</ref> Natapos ang mga kasong ito sa pamamagitan ng mga areglo.<ref>{{cite news|url=https://www.usatoday.com/story/money/2017/04/12/charging-bull-artist-says-fearless-girl-violated-his-rights/100378556/ |title='Charging Bull' artist says 'Fearless Girl' violated his rights |last1=Bowerman |first1=Mary |last2=McCoy |first2=Kevin |work=[[USA Today]] |date=Abril 12, 2017 |access-date=Pebrero 24, 2021}}</ref> Masidhing isinasanggalang ng manlililok na si [[Raymond Kaskey]] ang kaniyang karapatang-sipi sa ikalawang pinakamalaking rebulto na yari sa "minartilyong tanso" sa bansa, ang ''[[Portlandia (rebulto)|Portlandia]]''. Binabantaan niyang kakasuhan ang sinumang nagnanais na gumamit ng anumang larawan ng lilok sa mga midya o kagamitang pangkomersiyo, tulad ng mga postkard at disenyo sa mga kamiseta. Nag-areglo ang [[Laurelwood Pub and Brewery]] (na nakabase sa [[Portland, Oregon|Portland]]) kay Kaskey pagkaraang inireklamo sila ng manlililok dahil sa paggamit nila ng isang larawan ng rebulto sa leybel ng kanilang serbesang Portlandia Pils noong 2012.<ref>{{cite web |url=https://www.techdirt.com/articles/20140911/06455028491/sculptor-says-capitalism-drives-his-aggressive-enforcement-rights-to-publicly-funded-portlandia-statue.shtml |title=Sculptor Says 'Capitalism' Drives His Aggressive Enforcement Of Rights To Publicly-Funded 'Portlandia' Statue |date=Setyembre 12, 2014 |last=Cushing |first=Tim |access-date=Marso 5, 2021 |website=Techdirt}}</ref><ref>{{cite web |url=https://www.wweek.com/portland/article-23062-so-sue-us.html |title=So Sue Us: Why the Portlandia Statue Failed to Become an Icon |last=Locanthi |first=John |date=Setyembre 9, 2014 |access-date=Marso 5, 2021 |website=Willamette Week}}</ref> ====Mga pagtanggap at batikos==== Sa kasagsagan ng mga talakayan sa Kongreso hinggil sa AWCPA, sinuportahan ni Richard Carney ng Pundasyong Frank Lloyd Wright ang eksepsiyong panorama para sa mga gawang pang-arkitektura, sa kondisyong hindi nito sakop ang mga guhit pang-arkitektura.<ref name=Zimand/> Sa dalawang magkahiwalay na panayam noong Nobyembre 2003, parehong "ikinalugod" nina Brian Schermer, katuwang na propesor ng Kagawaran ng Arkitektura ng [[Unibersidad ng Wisconsin–Milwaukee]], at arkitekto Patricia Frost ng Pace Architects, "ang pagkakataon na kunan ng retrato ang mga gawa ng ibang arkitekto nang walang pangamba sa alalahanin ng paglabag sa karapatang-sipi." Kaugnay nito, "bahagi ng likas na gantimpala ng arkitekto" ang isang gusaling lantad sa publiko sa pampublikong lugar, at nagbibigay ito sa kanila ng pagkakataong maipakita sa kanilang mga tagasunod ang kanilang mga gusali.<ref>{{cite journal |last=Vacca |first=Antoinette |date=2005 |title=The Architectural Works Copyright Protection Act: Much Ado About Something? |url=https://scholarship.law.marquette.edu/iplr/vol9/iss1/5/ |journal=Marquette Intellectual Property Law Review |volume=9 |issue=1 |article-number=5 |pages=126 |access-date=Agosto 21, 2024}}</ref> Sa kabilang banda, ipinahayag ni [[Jane C. Ginsburg]] ng Columbia Law School ang kaniyang pag-aalala sa eksepsiyong panorama. Ayon sa kaniya, ipinagkakaitan nito ang karapatan ng mga arkitekto na kontrolin ang mga pagpaparami ng mga larawan ng kanilang mga gusali sa hindi awtorisadong mga bagay na pangkomersiyo tulad ng mga paskil, kamiseta, at disenyo ng mga lalagyan ng pagkaing pantanghalian; sinabi rin niya na maaaring hindi ito naayon sa Kumbensiyong Berne.<ref>{{cite journal |last=Ginsberg |first=Jane C. |date=1990 |title=Copyright in the 101st Congress: Commentary on the Visual Artists Rights Act and the Architectural Works Copyright Protection Act of 1990 |url=https://scholarship.law.columbia.edu/cgi/viewcontent.cgi?article=4751&context=faculty_scholarship |journal=Scholarship Archive |publisher=Columbia Law School |volume=14 |issue= |pages=494–496 |doi= |access-date=Pebrero 16, 2024}}</ref> Inulit ni arkitekto Clark T. Thiel noong 1996 ang batikos na ito; iminungkahi pa niyang buwagin ang Seksiyon 120(a).<ref>{{cite journal |last=Thiel |first=Clark T. |url=https://via.library.depaul.edu/cgi/viewcontent.cgi?article=1351&context=jatip |title=The Architectural Works Copyright Protection Gesture of 1990, Or, "Hey, That Looks Like My Building!" |volume=7 |issue=1 |year=1996 |pages=32–35 |journal=DePaul Journal of Art, Technology & Intellectual Property Law |access-date=Mayo 23, 2024}}</ref> Iminungkahi naman ni Sierra Epke noong 2024 na higpitan na lamang ang probisyon sa hindi pangkomersiyo na mga paggamit. Iginiit niyang masasanggalang nito ang sining sa kalye na panghabambuhay na pininta sa panlabas na mga dingding ng mga gusali, sa kabila ng pagtaas ng mga kaso hinggil sa malalaking mga kompanya sa Amerika na gumagamit ng mga larawan ng mga miyural at grapiti at ginagamit ang eksepsiyong panorama bilang palusot. Sinabi ni Epke na ang unang layunin ng Kongreso nang dinagdag nila ang Seksiyon 120(a) – para makagamit ang mga iskolar at turista ng gayong mga larawan – "ay walang pangkalahatang kaisipan na ginawa [ang probisyon] sa mga may layuning kumita."<ref>{{cite journal |last=Epke |first=Sierra |date=2024 |title=No Flash Photography Please: An Analysis of Corporate Use of Street Art Under Section 120(a) of the AWCPA |url=https://repository.law.miami.edu/umlr/vol78/iss3/7 |journal=University of Miami Law Review |publisher=University of Miami School of Law |volume=78 |issue= |pages=1006–1013 |doi= |access-date=Hulyo 18, 2024}}</ref> Tungkol naman sa mga gawa na hindi pang-arkitektura, iginiit ni Andrew Inesi ng Mattel Overseas Operations Ltd. na dapat palawigin sa pampublikong sining ang probisyon sa panorama, dahil "hindi handa" ang batas na pakitunguhan ang mga pagkakataong gumagamit ang publiko ng mga larawan ng mga bantayog sa gitna ng nagbabagong mga teknolohiya na binibigyang kapangyarihan ang karaniwang mga tagagamit na magsagawa ng mga gawaing dating nakalaan sa mga propesyonal.<ref>{{cite journal |last=Inesi |first=Andrew |date=2005 |title=Images of Public Places: Extending the Copyright Exemption for Pictorial Representations of Architectural Works to Other Copyrighted Works |url=https://jipl.scholasticahq.com/article/70628-images-of-public-places-extending-the-copyright-exemption-for-pictorial-representations-of-architectural-works-to-other-copyrighted-works |journal=Journal of Intellectual Property Law |publisher=University of Georgia School of Law |volume=13 |issue=1 |pages=101 |doi= |access-date=Pebrero 16, 2024}}</ref> ===Gitnang Amerika=== Karamihan sa mga bansa sa [[Gitnang Amerika]] na pangunahing gumagamit ng wikang Kastila ay hindi nagbibigay ng malawak na kalayaan sa panorama. Pinahihintulutan lamang ng mga batas sa karapatang-sipi ng [[Guatemala]],<ref>{{cite web |url=https://www.mineco.gob.gt/sites/default/files/pdfs/ley33-98.pdf |title=LEY DE DERECHO DE AUTOR Y DERECHOS CONEXOS Y SUS REFORMAS DECRETO NO. 33-98 |access-date=Nobyembre 22, 2022 |work=Ministerio de Economía |lang=es |quote=ARTÍCULO 64.40 Respecto de las obras ya divulgadas también es permitida, sin autorización del autor, además de lo dispuesto en el artículo 32: ... d) La reproducción para uso personal de una obra de arte expuesta en forma permanente en lugares públicos o en la fachada exterior de edificios, ejecutada por medio de un arte que sea distinto al empleado para la elaboración del original, siempre que se indique el nombre del autor, si se conociere, así como el título de la obra, si lo tiene, y el lugar donde se encuentra. |archive-date=2022-11-18 |archive-url=https://web.archive.org/web/20221118011209/https://www.mineco.gob.gt/sites/default/files/pdfs/ley33-98.pdf |url-status=dead }}</ref> [[Honduras]],<ref>{{cite web |url=https://wipolex-res.wipo.int/edocs/lexdocs/laws/es/hn/hn015es.pdf |title=Ley del Derecho de Autor y de los Derechos Conexos (aprobada por Decreto Nº 4-99-E, y según modificada por el Decreto N° 16-2006) |access-date=Nobyembre 22, 2022 |website=WIPO Lex |author=Honduras |lang=es |quote=ARTÍCULO 52. Es lícita, para uso personal, la reproducción de una obra de arte expuesta permanentemente en las calles, plazas u otros lugares públicos, por medio de un arte diverso al empleado para la elaboración del original. Respecto de los edificios, dicha facultad se limita a la fachada exterior.}}</ref> at [[Nicaragua]]<ref>{{cite web |url=http://legislacion.asamblea.gob.ni/normaweb.nsf/9e314815a08d4a6206257265005d21f9/87b347bc9bf5803c0625875e0076c6d9?OpenDocument |title=TEXTO CONSOLIDADO, LEY DE DERECHO DE AUTOR Y DERECHOS CONEXOS |work=Asamblea Nacional de la República de Nicaragua |lang=es |access-date=Nobyembre 22, 2022 |quote=Artículo 43. Las obras situadas permanentemente en parques, calles, plazas u otras vías públicas pueden ser reproducidas, sin autorización del autor, por medio de la pintura, el dibujo, la fotografía y las grabaciones audiovisuales para uso personal. En cuanto a las obras de arquitectura, el artículo anterior sólo se aplicará a su aspecto exterior.}}</ref> ang pansariling mga gamit ng mga larawan ng pampublikong obra na palagiang matatagpuan sa mga lansangan, plasa, at iba pang pampublikong mga espasyo, pati ang mga anyong panlabas ng mga likhang pang-arkitektura. Pinahihintulutan naman ng Artikulo 71 ng batas sa karapatang-sipi ng [[Costa Rica]] ang pagkuha ng mga retrato ng pampublikong mga obra sa pampublikong mga espasyo tulad ng mga bantayog at estatwa, pero para lamang sa mga layuning hindi pangkomersiyo.<ref>{{cite web |url=http://www.pgrweb.go.cr/scij/Busqueda/Normativa/Normas/nrm_texto_completo.aspx?param1=NRTC&nValor1=1&nValor2=3396&nValor3=80724&strTipM=TC |title=Ley sobre Derechos de Autor y Derechos Conexos N° 6683 |work=Sistema Costarricense de Información Jurídica |lang=es |access-date=Nobyembre 22, 2022 |quote=Artículo 71°. – Es lícita la reproducción fotográfica o por otros procesos pictóricos, cuando esta reproducción sea sin fines comerciales, de las estatuas, monumentos y otras obras de arte protegidas por derechos de autor, adquiridos por el poder público, expuestos en las calles, los jardines y los museos. |archive-date=2022-11-22 |archive-url=https://web.archive.org/web/20221122101858/http://www.pgrweb.go.cr/scij/Busqueda/Normativa/Normas/nrm_texto_completo.aspx?param1=NRTC&nValor1=1&nValor2=3396&nValor3=80724&strTipM=TC |url-status=dead }}</ref> Walang gayong mga paghihigpit sa mga probisyon ng kalayaan sa panorama ng mga batas sa karapatang-sipi ng [[El Salvador]]<ref>{{cite web |url=https://wipolex-res.wipo.int/edocs/lexdocs/laws/es/sv/sv043es.pdf |title=Ley de Propiedad Intelectual (modificada por el Decreto Legislativo N° 611, de 15 de febrero de 2017) |website=WIPO Lex |author=El Salvador |lang=es |access-date=Nobyembre 22, 2022 |quote=Art. 45. – Respecto de las obras ya divulgadas lícitamente, es permitida sin autorización del autor ni remuneración: ... f) La reproducción de una obra de arte expuesta permanentemente en las calles, plazas u otros lugares públicos, por medio de un arte diverso al empleado para la elaboración del original. Respecto de los edificios, dicha facultad se limita a la fachada exterior.}}</ref> at [[Panama]].<ref>{{cite web |url=https://cerlalc.org/laws_rules/ley-64-de-10-de-octubre-de-2012-sobre-derecho-de-autor-y-derechos-conexos/ |title=Ley 64 de 10 de Octubre de 2012 Sobre Derecho de Autor y Derechos Conexos |work=[[Cerlalc]] |lang=es |access-date=Nobyembre 22, 2022 |quote=Artículo 69. También en relación con las obras ya divulgadas lícitamente se permite sin autorización del autor: ... 3. La reproducción, emisión por radiodifusión o transmisión pública por cable de la imagen de una obra arquitectónica, de una obra de las bellas artes, de una obra fotográfica o de una obra de artes aplicadas que se encuentre situada en forma permanente en un lugar abierto al público. Respecto a los edificios, esta facultad se limita a la fachada exterior. |archive-date=2022-11-22 |archive-url=https://web.archive.org/web/20221122101903/https://cerlalc.org/laws_rules/ley-64-de-10-de-octubre-de-2012-sobre-derecho-de-autor-y-derechos-conexos/ |url-status=dead }}</ref> Malinaw na pinahihintulutan ng Seksiyon 78 ng ''Copyright Act'' ng [[Belize]] ang pagsasalarawan ng mga likha ng arkitektura, lilok, at masining na mga gawa (''artistic craftsmanship'') sa mga pinta, retrato, pelikila, o brodkast, hangga't palagiang makikita ang mga ito sa pampublikong mga lugar o mga lugar na mapapasukan ng publiko.<ref>{{cite web |url=https://www.belipo.bz/wp-content/uploads/2024/01/Cap_252_Copyright_Act-Revised-2020.pdf |title=COPYRIGHT ACT CHAPTER 252 REVISED EDITION 2020 |work=BELIPO |access-date=Marso 20, 2025}}</ref> ===Hapon=== Nagbibigay ng kaunting kalayaan sa panorama para sa panlabas na mga obra at ganap na kalayaan sa panorama para sa mga gusali ang [[batas sa karapatang-sipi ng Hapon]]. Pinapayagan ng Artikulo 46 ng ''Copyright Act (Act No. 48 of May 6, 1970, as amended 2020)'' ang paggamit at pagpaparami ng mga obrang "palagiang nakapuwesto sa isang lantad na lokasyon" at mga likhang pang-arkitektura para sa anumang layunin, ngunit may apat na mga pagpupuwera na hindi sakop ng kalayaang ito. Isa sa mga ito – nasa (iv) – ay kapag ginawa ang pagpaparami "para sa tangkang pagbebenta ng mga sipi nito, o pagbebenta ng gayong mga sipi."<ref>{{cite web |url=https://wipolex.wipo.int/en/text/577555 |title=Copyright Act (Act No. 48 of May 6, 1970, as amended 2020) |author=Japan |access-date=May 9, 2021 |website=WIPO Lex}}</ref> Ipinag-uutos ng Artikulo 48 ang mga gagamit ng gayong mga likha na tukuyin ang pinagmulan ng nasabing likha kung mayroon at naaayon sa kaugalian.<ref>{{cite web|script-title=ja:著作権法|url=http://law.e-gov.go.jp/htmldata/S45/S45HO048.html|website={{lang|ja|法令データ提供システム}}|accessdate=2016-10-29|archiveurl=https://web.archive.org/web/20161028075422/http://law.e-gov.go.jp/htmldata/S45/S45HO048.html|archivedate=2016-10-28|language=ja|date=2008-05-27}}</ref> Makabubuting pansinin ang isang pasya ng Osaka District Tribunal noong 2003, na nagsasabing kasali lamang sa gayong mga "naipagsasanggalang gawa" na isinasanggalang ng batas ang mga gusaling may taglay na mga katangiang estetika at pagkamalikhain.<ref>{{cite web|script-title=ja:著作権侵害差止等請求事件|url=http://www.courts.go.jp/app/files/hanrei_jp/737/010737_hanrei.pdf|website=裁判所|publisher=大阪地方裁判所|accessdate=2016-10-29|archiveurl=https://web.archive.org/web/20161029061305/http://www.courts.go.jp/app/files/hanrei_jp/737/010737_hanrei.pdf|archivedate=2016-10-29|page=12|language=ja|format=PDF|date=2003-07-08|quote={{lang|ja|著作権法により「建築の著作物」として保護される建築物は、同法２条１項１号の定める著作物の定義に照らして、美的な表現における創作性を有するものであることを要することは当然である。したがって、通常のありふれた建築物は、著作権法で保護される「建築の著作物」には当たらないというべきある。}}}}</ref> Mayroon ding mga pananaw na nagsasabing dapat ituring na mga gawang pansining ang ilang mga gusali sa Hapon, tulad ng {{ILL|Tore ng Araw|en|Tower of the Sun}} na ginamit sa [[Expo '70]] na idinaos sa [[Suita]], [[Prepektura ng Osaka]] noong 1970. Nagngangahulugan itong hindi maaaring gamitin sa mga layuning komersiyal ang mga retratong nagpapakita ng mga gusaling ito kahit na may tadhanang kalayaan sa panorama.<ref>{{cite web|script-title=ja:建築に関する著作物について|url=http://www.murata-law.jp/kigyou/cs-kenchiku.html|website=村田法律事務所|accessdate=2016-10-29|archiveurl=https://web.archive.org/web/20090901103724/http://www.murata-law.jp/kigyou/cs-kenchiku.html|archivedate=2009-09-01|language=ja}}</ref><ref>{{cite web|script-title=ja:著作物とは|url=http://www.chosakukenhou.jp/10work/1020copyrighttype/1020copyrighttype01.html|website={{lang|ja|虎ノ門法律特許事務所著作権法相談室}}|accessdate=2016-10-29|archiveurl=https://web.archive.org/web/20161029063255/http://www.chosakukenhou.jp/10work/1020copyrighttype/1020copyrighttype01.html|archivedate=2016-10-29|language=ja|quote={{lang|ja|岡本太郎の「太陽の塔」などは、一般的には建築の著作物ではなく、美術の著作物であると言えます。}}}}</ref> ===Hilagang Korea=== May sapat na tadhana sa kalayaan sa panorama sa ilalim ng [[batas sa karapatang-sipi ng Hilagang Korea]]. Ayon sa Artikulo 32(8), hindi kailangan ng pahintulot mula sa mga mayhawak ng karapatang-sipi ang pagpaparami ng mga likhang sining na "nakalagay sa pampublikong mga lugar".<ref>{{cite web |url=https://www.lawandnorthkorea.com/laws/copyright-law-2012 |title=Copyright Law of the Democratic People's Republic of Korea (2012) |website=Law and North Korea |last=Gang |first=Daye |year=2012 |access-date=Hunyo 3, 2025}}</ref> ===Iceland=== Hindi nagbibigay ng ganap na kalayaan sa panorama ang batas sa karapatang-sipi ng Iceland. Pinahihintulutan ng Artikulo 16 ang potograpiya at pagprisinta ng bungang mga larawan ng mga gusali at pampublikong obra na nasa lantad na lugar, ngunit kapag ang mga likhang ito ay naging pangunahing paksa ng mga larawan at ginamit ang mga larawan na ito sa komersiyal na paraan, "kailangang bayaran" ang manlilikha ng mga gusali at pampublikong obra. Hindi kailangan ang gayong remunerasyon kung ang gagamit ng mga larawang ito ay isang tagapaglathala ng pahayagan o brodkaster sa telebisyon.<ref>{{cite web |url=https://wipolex-res.wipo.int/edocs/lexdocs/laws/is/is/is122is.pdf |title=Höfundalög nr. 73/1972 frá 29. maí 1972 (eins og henni var síast breytt með lögum nr. 88/2019 frá 27. júní 2019) |author=Iceland |website=WIPO Lex |access-date=Mayo 12, 2021 |language=is}}</ref> === India === {{multiple image | align = right | total_width = 300 | image1 = Assembly 09.jpg | image2 = Statue of Unity.jpg | footer = ''Sa kaliwa:'' Ang [[Palasyo ng Asamblea (Chandigarh)|Palasyo ng Asamblea sa Chandigarh]] na inilikha ni [[Le Corbusier]]. Isa itong [[Pandaigdigang Pamanang Pook]] mula noong 2016. ''Sa kanan:'' ''[[Estatwa ng Pagkakaisa]]'', ang pinakamatayog na estatwa sa mundo na natapos noong 2018 at idinisenyo ng manlililok na si [[Ram V. Sutar]]. }} Tinatalakay ang kalayaan sa panorama sa Seksiyon 52, s–u(i) ng [[batas sa karapatang-sipi ng India]]. Kapuwa nalalapat ang (s) at (t) ng Seksiyon 52 sa mga larawan ng arkitektura, lilok, at mga obra ng masining na pagkakagawa sa pamamagitan ng pagguhit, pagpinta, klitse, at potograpiya, habang ang (u)(i) ay nalalapat sa sinematograpikong pagsasali ng lahat ng uri ng mga obra. Magagamit lamang ang mga tadhanang ito kapag ang likha ay "palagiang matatagpuan sa isang pampublikong lugar o anumang premisang mapupuntahan ng publiko." Ang (u)(ii) ay para sa nagkataong pagsasali ng mga obrang wala sa pampublikong mga espasyo sa mga pelikula.<ref>{{cite web|url=https://copyright.gov.in/Copyright_Act_1957/chapter_xi.html |title=CHAPTER XI |author=Intellectual Property India |access-date=Setyembre 18, 2024 |website=Copyright Office}}</ref> Tungkol ang kasong ''The Daily Calendar Supplying v. The United Concern'' (1958) sa komersiyal na pamamahagi ng ''Daily Calendar Supplying Bureau'' ng bahagyang binagong mga kopya ng isang gawa sa langis na pinta ni Panginoong Subramania ng kompanyang ''United Concern''. Unang nakakuha ng kompanya ang mga karapatan sa sining sa pinta mula sa manlilikhang si T. M. Subramaniam, pagkaraan ng paglikha ng pinta noong 1947. Inutusan ang tagagamit na magbayad ng 1,000 mga rupee bilang kabayaran sa pinsala sa kompanya. Tinanggihan ng [[Mataas na Hukuman ng Madras]] ang katuwiran ng ''Daily Calendar Supplying'' sa kanilang apela noong 1964 na sakop ng Seksiyon 52(t) ang kanilang kilos, dahil nasa pampribadong pangangalaga pa ng manlilikha ang orihinal na kopya ng gawa kahit na naipapamahagi na ang mga kopyang walang bayad sa ilang mga templo sa timog ng India. "Hindi katumbas ng paglalagay ng kaniyang orihinal na gawa sa isang pampublikong lugar" ang pamamahaging ito.<ref>{{cite web |url=https://indiankanoon.org/doc/1613396/ |title=The Daily Calendar Supplying ... vs The United Concern on 16 January, 1964 |last=Ramakrishnan |first=J. |website=Indian Kanoon |access-date=Disyembre 27, 2021}}</ref> === Israel === Ang kalayaan sa panorama ng Israel ay matatagpuan sa Seksiyon 23 ng ''Copyright Act, 2007 (as amended on July 28, 2011)''. Nakasaad dito na pinahihintulutan ang biswal na representasyon ng mga likhang pang-arkitektura, lilok, at sining na mapapakinabangan sa pamamagitan ng mga drowing, pagguhit, potographiya, at pamamahayag, kung ang gayong mga likha ay "palagiang matatagpuan sa isang pampublikong lugar."<ref>{{cite web|url=https://wipolex-res.wipo.int/edocs/lexdocs/laws/en/il/il033en.pdf |title=Copyright Act, 2007 (as amended on July 28, 2011) |author=Israel |access-date=Mayo 10, 2021 |website=WIPO Lex}}</ref> === Kolombya === Sa ilalim ng Artikulo 39 ng batas sa karapatang-sipi ng Kolombya, pinahihintulutan ang mga pagpaparami ng mga gawang "palagiang matatagpuan sa pampublikong mga daanan, kalye, o liwasang-bayan" sa pamamagitan ng potograpiya at sinematograpiya, pati na ang pamamahagi at pagpapahayag sa publiko ng naturang mga larawan. Nalalapat din ang tadhanang ito sa "panlabas na anyo" sa kaso ng mga gawang pang-arkitektura.<ref>{{cite web |url=https://www.funcionpublica.gov.co/eva/gestornormativo/norma.php?i=3431 |title=Ley 23 de 1982 |website=Función Publica |access-date=Hunyo 19, 2025 |language=es}}</ref> === Lebanon === Limitado lamang sa paglathala ng "midya" ng mga larawan ng arkitektura, sining biswal, retrato, o sining na napapakinabangan (''applied art'') ang kalayaan sa panorama sa Lebanon, alinsunod sa Artikulo 31 ng ''Law No. 75 of April 3, 1999, on the Protection of Literary and Artistic Property''.<ref>{{cite web |url=https://www.sabaip.com/wp-content/uploads/2018/04/Lebanon-Copyright-Law.pdf |title=Law on the Protection of Literary and Artistic Property (No. 75 of April 3, 1999) |work=Saba & Co. Intellectual Property |access-date=Nobyembre 23, 2022}}</ref> Hindi tiyak kung anong uri ng "midya" ang tinutukoy nito. === Mehiko === Nagbibigay ng tadhanang kalayaan sa panorama ang Artikulo 148(VII) ng Pederal na Batas sa Karapatang-sipi ng Mehiko:<ref>{{cite web |url=https://wipolex.wipo.int/en/text/578998 |title=Ley Federal del Derecho de Autor (texto refundido publicado en el Diario Oficial de la Federación el 01 de julio de 2020) |author=Mehiko |website=WIPO Lex |access-date=Hulyo 12, 2021 |lang=es |quote=Artículo 148. - Las obras literarias y artísticas ya divulgadas podrán utilizarse, siempre que no se afecte la explotación normal de la obra, sin autorización del titular del derecho patrimonial y sin remuneración, citando invariablemente la fuente y sin alterar la obra, sólo en los siguientes casos:...VII. Reproducción, comunicación y distribución por medio de dibujos, pinturas, fotografías y procedimientos audiovisuales de las obras que sean visibles desde lugares públicos.}}</ref> {{quote|Ang mga likhang pampanitikan at pansining na ibinunyag na ay maaring gamitin nang walang pagpayag ng may-ari ng mga karapatang ekonomiko at nang walang bayad, sa kondisyong hindi maaapektuhan ang may-ari sa karaniwang paggamit ng likha, at sa kondisyon ding palagiang babanggitin ang pinagmulan ng likha at walang mangyayaring pagbabago sa likha {{block indent|VII. Pagpaparami, talastasan, at pamamahagi sa pamamagitan ng mga drowing, pinta, retrato, at prosesong awdiyo-biswal ng mga obrang makikita mula sa pampublikong mga lugar }}}} === Moroko === Hindi naglalaan ng ganap na kalayaan sa panorama ang batas sa karapatang-sipi ng [[Moroko]]. Sa ilalim ng Seksiyon 20, pinahihintulutan ang pagpaparami at paglalathala, pagsasahimpapawid, at komunikasyon sa publiko ng mga larawan ng arkitektura, mga gawa ng pinong sining, mga gawang panretrato, at mga gawa ng nilapatang sining na palagiang matatagpuan sa pampublikong lugar, kung hindi pangunahing paksa ng larawan ang ipinapakitang gawa. Kapag naging pangunahing paksa ito, hindi maaaring gamitin sa pangkomersiyong layunin ang larawan.<ref>{{cite web |url=https://www.haca.ma/fr/dahir-n%C2%B0-1-00-20-du-15-f%C3%A9vrier-2000 |title=Dahir n° 1-00-20 du 15 février 2000 |website=HACA |access-date=Abril 19, 2025}}</ref> Ipinasya ng Hukuman ng Apelasyon ng Rabat noong ika-12 ng Disyembre 1955 na "hindi kaakibat ng pagkawala ng mga karapatan ng masining na pag-aari [ng arkitekto] ang pagtatayo ng isang gawang pang-arkitektura sa isang pampublikong lugar."<ref>{{cite web |url=http://www.wipo.int/edocs/pubdocs/fr/copyright/120/wipo_pub_120_1956_09.pdf |title=CA Rabat, 12 décembre 1955, jurisprudence reproduite page 131 de revue Le Droit D'auteur de l'OMPI |language=fr}}</ref> ===Niherya=== Walang kalayaan sa panorama sa Niherya. Sa ilalim ng Seksiyon 20(1)(e) ng ''Copyright Act'' (2022) ng bansa, limitado ito sa "pagsasali sa isang likhang awdiyo-biswal o programa [sa telebisyon] ng isang obrang matatagpuan sa isang lugar na makikita ito ng publiko." Walang pagbanggit ng mga retrato.<ref>{{cite web |url=https://placng.org/i/wp-content/uploads/2023/04/Copyright-Act-2022.pdf |title=Copyright Act 2022 |lang=en |access-date=Hulyo 3, 2023 |website=Policy and Legal Advocacy Centre |archive-date=Hunyo 8, 2023 |archive-url=https://web.archive.org/web/20230608161049/https://placng.org/i/wp-content/uploads/2023/04/Copyright-Act-2022.pdf |url-status=dead }}</ref> ===Noruwega=== Nagbibigay ng limitadong kalayaan sa panorama ang Seksiyon 31 ng batas sa karapatang-sipi ng [[Noruwega]] para sa mga obrang palagiang matatagpuan sa pampublikong mga espasyo. Maaari lamang gamitin ang mga ito sa hindi pangkomersiyo na mga pagpaparami kapag naging pangunahing mga paksa ng mga larawan ang mga obrang ito. Ngunit maaaring paramihin nang malaya ang mga larawan ng arkitektura anuman ang layunin ng pagpaparami.<ref>{{cite web |url=https://wipolex.wipo.int/en/text/504083 |title=LOV-2018-06-15-40: Lov om opphavsrett til åndsverk m.v. (åndsverkloven) (konsolidert versjon av 20. desember 2018) |website=WIPO Lex |author=Norway |access-date=Disyembre 23, 2021 |lang=no}}</ref> ===Pakistan=== Nagbibigay ng kalayaan sa panorama ang Seksiyon 57 ng batas sa karapatang-sipi ng Pakistan:<ref>{{cite web |url=https://wipolex-res.wipo.int/edocs/lexdocs/laws/en/pk/pk005en.pdf |title=The Copyright Ordinance, 1962 (Act No. XXXIV) |author=Pakistan |access-date=Disyembre 23, 2021 |website=WIPO Lex |lang=en}}</ref> {{Quote|(1) Hindi maituturing na paglabag sa karapatang-sipi ang sumusunod na mga gawain: {{Block indent|(r) ang paglikha o paglathala ng pinta, guhit, klitse, o retrato ng isang obrang pang-arkitektura;}} {{Block indent|(s) ang paglikha o paglathala ng pinta, guhit, klitse, o retrato ng isang lilok o ibang obra kung habambuhay na matatagpuan ang gayong likha sa isang pampublikong lugar o anumang loobang may karapatang makapasok ang publiko;}} {{Block indent|(t) ang pagsasali sa isang obrang pampelikula ng — {{Block indent|(i) anumang obrang habambuhay na matatagpuan sa isang pampublikong lugar o anumang loobang may karapatang makapasok ang publiko; o}} {{Block indent|(ii) anumang ibang uri ng obra, kung nasa likuran lamang ang pagsasali o kung hindi, kaalinsabay sa pangunahing mga paksang inilalarawan sa obra[ng pampelikula];}} }} }} ===Paraguay=== Sa ilalim ng Artikulo 39(4) ng batas sa karapatang-sipi ng Paraguay, maaaring paramihin ang pampublikong sining na "palagiang makikita sa mga kalye, liwasang-bayan, o iba pang mga pampublikong lugar", pati na ang panlabas na mga harapan ng mga gusali, sa pamamagitan ng midyum na iba sa ginamit na paraan sa paglikha ng orihinal, kapagka babanggitin ang pangalan ng manlilikha ng gagamiting gawa kung kilala ito at tutukuyin ang pamagat at ang kinaroroonan ng gawa. Napapailalim ang tadhanang ito at ang iba pang mga limitasyon sa karapatang-sipi sa sumusunod na pangkalahatang tadhana: "Ang pinahihintulutang mga pagpaparami sa ilalim ng artikulong ito ay papayagan hangga't hindi nilalabag ang karaniwang pagsasamantala [ng mga manlilikha] sa gawa o [hindi] nagdudulot ng di-makatuwirang pinsala sa tunay na pakinabang ng manlilikha."<ref>{{cite web |url=https://www.bacn.gov.py/leyes-paraguayas/908/ley-n-1328-derecho-de-autor-y-derechos-conexos |title=Ley Nº 1328 / DERECHO DE AUTOR Y DERECHOS CONEXOS |website=Biblioteca y Archivo del Congreso de la Nación |access-date=Hunyo 18, 2025 |language=es}}</ref> === Reyno Unido === [[Talaksan:Paddington Bear in bronze (19456891620).jpg|thumb|left|[[Estatwa ng Oso ng Paddington]] sa [[estasyon ng London Paddington]], obra ng eskultor na si [[Marcus Cornish]]. Sakop ito ng kalayaan sa panorama ng Reyno Unido.]] Sa ilalim ng batas ng [[United Kingdom|Reyno Unido]] (UK), sumasaklaw ang kalayaan sa panorama sa lahat ng mga gusali pati ang karamihan sa mga likhang tatlong-dimensiyonal na palagiang nakapuwesto sa pampublikong lugar, tulad ng mga lilok. Karaniwang hindi sakop ang kalayaan sa panoramang ito ang mga likhang dalawang-dimensiyonal na naipagsasanggalang pa rin ng karapatang-sipi, tulad ng mga miyural at poster. Ang isang retratong nakikinabang sa kalayaang ito ay maaaring gamitin o ilathala sa anumang paraan (kahit pangkomersiyo) nang hindi lumalabag sa karapatang-sipi ng mga nabanggit na gawa. Ipinaliliwanang ang kalayaan sa panorama sa Seksiyon 62 ng [[Batas sa Karapatang-sipi, mga Disenyo at Patente ng 1988]] (''Copyright, Designs and Patents Act 1988'').<ref name="uk">{{cite web|url=http://www.artquest.org.uk/articles/view/advertising-and-marketing-art-copyright-confusion1|title=Advertising and marketing art: Copyright confusion|last=Lydiate|first=Henry|work=Artquest|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20111027233307/http://www.artquest.org.uk/articles/view/advertising-and-marketing-art-copyright-confusion1|archive-date=2011-10-27|access-date=2020-05-18}} Tingnan din: {{cite web|url=http://www.opsi.gov.uk/acts/acts1988/Ukpga_19880048_en_4.htm#mdiv62|title=Section 62 of the Copyright, Designs and Patents Act 1988|publisher=Office of Public Sector Information|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20091210143342/http://www.opsi.gov.uk/acts/acts1988/Ukpga_19880048_en_4.htm|archive-date=2009-12-10|access-date=2020-05-18}}</ref> Mas-malawak ang sakop nito kung ihahambing sa katumbas na mga probisyong kalayaan sa panorama sa ibang mga bansa, at pumapahintulot sa mga retratistang kumuha ng mga retrato ng mga gusali, na binigyang-kahulugan sa Seksiyon 4(2) bilang "anumang nakapirming estruktura, at bahagi ng isang gusali o nakapirming estruktura." Walang rekisito na dapat nasa pampublikong lugar ang isang gusali, o nakalimita lamang ang kalayaan sa panorama sa panlabas na mga tanawin ng gusali. [[Talaksan:Angel of the North 2016 009.jpg|thumb|Lilok na ''[[Angel of the North]]'' sa Gateshead, kondado ng [[Tyne and Wear]], obra ni Sir [[Antony Gormley]]. Sakop ito ng kalayaan sa panorama ng Reyno Unido.]] Pinapayagan din ang mga retrato ng ilang mga obra na palagiang matatagpuan sa isang pampublikong lugar o sa mga premisang bukas sa publiko, tulad ng mga lilok, modelo ng mga gusali, at "mga obra ng masining na pagkakagawa" ("''works of artistic craftsmanship''"). Ayon sa pamantayang akdang sanggunian hinggil sa karapatang-sipi, ''Copinger and Skone James'', marahil kasali sa pahayag na "bukas sa publiko" ang mga premisang pinapapasok lamang ang publiko sa pamamagitan ng lisensiya o bayarin.<ref name="Copinger9-266">{{Cite book |title=Copinger and Skone James on Copyright |date=2016 |publisher=Sweet & Maxwell |edition=17th |volume=1 |at=paragraph 9-266}}</ref> Gayunpaman, mas-malawak pa rin ito sa kahulugan ng "pampublikong lugar" sa ibang mga bansa, at walang restriksiyon sa mga gawang nasa lantad na lugar. Sa ilalim ng pampook na pakikitungo sa karapatang-sipi sa UK, ibinukod ang kahulugan ng "mga obra ng masining na pagkakagawa" sa mga "gawang grapiko" (''graphic works''), at hindi sumasakop sa huling nabanggit ang kalayaan sa Seksiyon 62. Binibigyang-kahulugan sa Seksiyon 62 ang mga "gawang grapiko" bilang anumang mga pinta, drowing, dayagram, mapa, tsart o plano, anumang klitse, ''etching'',{{efn|'''''Etching''''' - sa kahulugan ng [http://gabbydictionary.com GabbyDictionary], ito ay ang "pagdidisenyo o pagguhit sa metal na gamit ang asido"}} litograpiya, lilok na yari sa kahoy, o anumang kahalintulad na gawa. Ayon sa nararapat, hindi maaaring kunan ng retrato ang mga gawa o obrang ito, pati ang mga miyural at poster, kahit na palagiang nakapuwesto ang mga ito sa isang pampublikong lugar. Hindi pa naitatag sa mga hukuman ang konsistenteng batayang kaso para sa tiyak na kahulugan ng "obra ng masining na pagkakagawa", ngunit ipinahihiwatig sa ''Copinger'' na dapat na kapuwang artesano at alagad ng sining ang taong lumikha ng naturang obra.<ref name="Copinger3-129">{{Cite book |title=Copinger and Skone James on Copyright |date=2016 |publisher=Sweet & Maxwell |edition=17th |volume=1 |at=paragraph 3-129}}</ref> Mahalaga ang katibayan sa mga layunin ng lumikha ng gawa, at ayon sa kasong ''Hensher v Restawile'' [1976] AC 64 sa House of Lords, "may katuturan at mahalaga ito, bagaman hindi isang pangunahing konsiderasyon," kung ang lumikha ay may mulat na pakay sa paglikha ng isang obra. Hindi kinakailangang ilarawan ang isang gawa bilang pinong sining. Sa gayong kaso, may binigay na mga halimbawa na karaniwang mga obra na maituturing na "obra ng masining na pagkakagawa": mga baldosang pininta ng kamay, kinulayang mga salamin ng bintana, mga tarangkahang yari sa hinubog na bakal, at mga produkto ng de-kalidad na pag-imprenta, kubyertos, paghahabi, at paggawa ng aparador. Ang ibang mga obrang binanggit sa ''Copinger'' na pinaniniwalaang nakapaloob sa kahulugang ito ay mga suweter na habing-kamay at yari sa lana, telang teksturado nang husto kasama na ang mga elementong tatlong-dimensiyonal, mga losa, at mga kasangkapan sa paghahain ng pagkain. Ang kaugnay na mga kaso ay (ayon sa pagkakasunod-sunod): ''Bonz v Cooke'' [1994] 3 NZLR 216 (Bagong Selanda), ''Coogi Australia v Hyrdrosport'' (1988) 157 ALR 247 (Australya), ''Walter Enterprises v Kearns'' (Zimbabwe) noted at [1990] 4 EntLR E-61, at ''Commissioner of Taxation v Murray'' (1990) 92 ALR 671 (Australya). Ang ''[[Design and Artists Copyright Society]]'' at ''Artquest'' ay nagbibigay ng karagdagang kabatiran hinggil sa kalayaan sa panorama sa Reyno Unido.<ref name="DACSfactsheet">{{Cite web |title=Sculpture and works of artistic craftmanship on public display |url=https://www.dacs.org.uk/knowledge-base/factsheets/sculpture-and-works-of-artistic-craftsmanship-on-p.aspx |access-date=27 November 2020 |website=DACS |archive-date=18 Abril 2021 |archive-url=https://web.archive.org/web/20210418025250/https://www.dacs.org.uk/knowledge-base/factsheets/sculpture-and-works-of-artistic-craftsmanship-on-p.aspx |url-status=dead }}</ref><ref name="ArtQuest">{{Cite web |last=Lydiate |first=Henry |date=1991 |title=Advertising and marketing art: Copyright confusion |url=http://www.artquest.org.uk/artlaw/copyright/confusion.htm |website=Artquest |access-date=2020-12-12 |archive-date=2006-04-27 |archive-url=https://web.archive.org/web/20060427214137/http://www.artquest.org.uk/artlaw/copyright/confusion.htm |url-status=bot: unknown }}</ref> ===Ruwanda=== Hindi pinahihintulutan sa batas ng [[Ruwanda]] ang kalayaan sa panorama. Sa ilalim ng Artikulo 298 ng kanilang batas sa karapatang-sipi noong 2024, pinahihintulutang paramihin at isahimpapawid sa publiko ang mga larawan ng mga gawang pang-arkitektura, sining na napapakinabangan, at retratong habambuhay na matatagpuan sa pampublikong mga espasyo. Ngunit "kung ang imahe ng nasabing gawa ay ang pangunahing paksa ng naturang pagpaparami, pagsasahimpapawid o komunikasyon at ginamit ito sa mga layuning pangkomersiyo, kinakailangan ang [paunang] pahintulot at pagbabayad ng mga ''royalty'' [sa manlilikha]."<ref>{{cite web |url=https://org.rdb.rw/wp-content/uploads/2024/09/official-gazette-IP-2024-1.pdf |title=Official Gazette n° Special of 31/07/2024 |pages=322–323 |access-date=Abril 4, 2025}}</ref> ===Sri Lanka=== Hindi naglalaman ng probisyong kalayaan sa panorama ang ''Intellectual Property Act, No. 36 of 2003'', sa talaan ng mga limitasyon sa karapatang-sipi sa Seksiyon 12.<ref>{{cite web |url=https://www.nipo.gov.lk/web/images/pdf_downloads/Intellectual_Property_Act_No_36_of_2003.pdf |title=INTELLECTUAL PROPERTY ACT, No. 36 OF 2003 |website=National Intellectual Property Office |access-date=Hulyo 13, 2022}}</ref> Pinawalang-bisa ng batas ang ''Code of Intellectual Property Act No. 52 of 1979'', na may tadhana ng isang limitadong kalayaan sa panorama sa Seksiyon 13(d) na nagbigay sa mga gumagawa ng pelikula at tagapagsahimpapawid sa telebisyon ng karapatang ipakita ang mga likha ng sining at arkitektura "na palagiang matatagpuan sa isang lugar kung saang maaaring tingnan ang mga ito ng publiko."<ref>{{cite web |url=https://wipolex-res.wipo.int/edocs/lexdocs/laws/en/lk/lk001en.pdf |title=Code of Intellectual Property Act No. 52 of 1979 (as amended by Act No. 30 of 1980, No. 2 of 1983, No. 17 of 1990, No. 13 of 1997 and No. 40 of 2000) |website=WIPO Lex |author=Sri Lanka |access-date=Hulyo 13, 2022}}</ref> ===Suwisa=== Ipinaliliwanang ang kalayaan sa panorama sa Suwisa sa Artikulo 27 ng kanilang ''[[Batas sa karapatang-sipi ng Suwisa|Urheberrechtsgesetz]]''.<ref name="ch">{{cite book|last=Rehbinder|first=Manfred|title=Schweizerisches Urheberrecht|edition=3rd|page=158|publisher=Stämpfli Verlag|location=Berne|date=2000|isbn=3-7272-0923-2}} Tingnan din: {{cite web|url=https://www.fedlex.admin.ch/eli/cc/1993/1798_1798_1798/de#a27 |title=URG (Switzerland) |language=de |access-date=Pebrero 11, 2023}}</ref> Nakasaad dito na maaaring ilarawan ang mga likhang panghabambuhay na matatagpuan sa pampublikong mga espasyo para sa anumang layunin, hangga't hindi sa anyong tatlong-dimensiyonal ang imahen ng likha at hindi maaaring gamitin ang imaheng ito "sa layuning kapareho sa unang layunin [ng likha]." ===Taiwan (Republika ng Tsina o ROC)=== [[Talaksan:Taipei 101, Dec 2024 (2).jpg|thumb|[[Taipei 101]], likha nina arkitektong [[Chu-Yuan Lee]] at [[C. P. Wang]].]] Tinitiyak ng [[:wikisource:zh:著作權法 (中華民國)|Batas sa Karapatang-sipi ng Republika ng Tsina]] ang bahagyang kalayaan sa panorama sa pampublikong mga lugar. Pinahihintulutan ng Artikulo 58 ang paggamit ng mga likhang sining at likhang pang-arkitektura na nasa pampublikong mga lugar, ngunit itinadhana na ang paggamit ng mga likhang sining ay hindi para lamang sa layuning pagbebenta ng mga sipi. Nakasaad sa Artikulo 64 ng parehong Batas na dapat malinaw na itukoy ng mga gagamit ng gayong mga likha ang pinagmulan ng mga ito, tulad ng pangalan ng manlilikha.<ref>{{cite web|title=著作權法 |url=http://law.moj.gov.tw/LawClass/LawAll.aspx?PCode=J0070017 |website=全國法規資料庫 |accessdate=2016-10-29 |archiveurl=https://archive.today/20161029141208/http://law.moj.gov.tw/LawClass/LawAll.aspx?PCode=J0070017 |archivedate=2016-10-29 |language=zh-tw |date=2014-01-22 |deadurl=yes }}</ref> === Tanzania === Pinahihintulutan lamang ng Seksiyon 12(6) ng batas sa karapatang-sipi ng Tanzania ng taong 1999 ang pagpaparami ng mga gawang pang-arkitektura at pansining na habambuhay nakapuwesto sa pampublikong mga lugar "sa pamamagitan ng mga rekording pang-awdio-biswal o pangvideo". Sa kabilang banda, pinapayagan lamang ng Seksiyon 26(d) ng nabanggit na batas ang "pahapyaw na paggamit" ("''incidental utilization''") ng mga bagay na naglalaman ng pagpapahayag ng kuwentong-bayan sa mga retrato, pelikula, at telebisyon, kung palagiang matatagpuan ang mga bagay na iyon sa pampublikong mga lugar.<ref>{{cite web |url=http://parliament.go.tz/polis/uploads/bills/acts/1457511754-ActNo-7-1999.pdf |title=THE COPYRIGHT AND NEIGHBOURING RIGHTS ACT, 1999 |website=Parliament of Tanzania |access-date=Abril 24, 2025}}</ref> === Timog Aprika === [[Talaksan:Late Nelson Mandela Statue, Pretoria South Africa Redux.png|thumb|left|Dahil sa kawalan ng kalayaan sa panorama sa Timog Aprika, kailangang sensurin ang bantayog ni [[Nelson Mandela]] sa [[Pretoria]]]] Walang ganap na kalayaan sa panorama sa Timog Aprika. Inilalahad sa Artikulo 15 (3) ng Batas sa Karapatang-sipi ng Timog Aprika (1978) ang mga hindi pagsasali ng proteksiyong karapatang-sipi sa masining na mga gawa, ngunit binanggit lamang dito ang paggamit ng mga sipi sa mga pelikula, telebisyon, at mga "serbisyong pangkomunikasyon." Ngunit binigyang-kahulugan sa Artikulo 1 ang "serbisyong pangkomunikasyon" bilang isang tiyak na serbisyo sa telekomunikasyon, hindi sa potograpiya.<ref>{{cite web|title=COPYRIGHT ACT|url=http://www.cipro.co.za/legislation%20forms/Copyright/Copyright%20Act.pdf|website=Companies and Intellectual Property Office|accessdate=2016-10-29|archiveurl=https://web.archive.org/web/20160303202547/http://www.cipro.co.za/legislation%20forms/Copyright/Copyright%20Act.pdf|archivedate=2016-03-03|language=en}}</ref> Dahil diyan, maaaring ituring na paglabag sa karapatang-sipi ang pagkuha ng mga retrato ng mga gusali o mga obra sa pampublikong mga lugar.<ref>{{cite web|title=Copyright: Wiki Loves Monuments Notice!|url=http://mapmyway.co.za/copyright-wiki-loves-monuments-notice/|website=mapmyway.co.za|accessdate=2016-10-29|archiveurl=https://web.archive.org/web/20161029130232/http://mapmyway.co.za/copyright-wiki-loves-monuments-notice/|archivedate=2016-10-29|language=en}}</ref> ===Timog Korea=== Nagbibigay ng tadhanang kalayaan sa panorama ang Artikulo 35(2) ng [[batas sa karapatang-sipi ng Timog Korea]], subalit limitado lamang ito sa mga layuning di-komersiyal. Sa ilalim ng nasabing probisyon, maaaring gamitin ang mga obra at ibang mga likha na palagiang matatagpuan sa bukas na mga lugar para sa anumang layunin, maliban sa mga kasong "ginawa ang pagpaparami para sa tangkang pagbebenta ng mga larawang ito."<ref>{{cite web|url=https://www.copyright.or.kr/master/file/downloadFileLibrary.do?filegroupno=51180 |title=COPYRIGHT ACT |website=Korea Copyright Commission |access-date=Abril 8, 2025 }}</ref> May isang kaso kaugnay sa kalayaan sa panorama sa Timog Korea noong 2008, hinggil sa paggamit ng isang ''production company'' ng isang gusali ng teatro sa isang patalastas nang walang pahintulot. Ipinasya ng [[Hukuman ng Distritong Sentral ng Seoul]] na nilabag ng Pomato Co., Ltd. ang karapatang-sipi ni arkitekto Min Gyu-am sa "UV House", na matatagpuan sa [[Paju]] at tinapos noong 2004, sa pamamagitan ng pagsasali nila ng gusali bilang elementong ''background'' sa isang patalastas pantelebisyon at pang-Internet ng [[Kookmin Bank]] noong 2005. Nakatanggap ang arkitekto ng bayad para sa arkila sa lugar, ngunit hindi siya nagbigay ng pahintulot ng paggamit ng karapatang-sipi ng gusaling ito. Matapos mailabas ang mga patalastas, sinabi ng arkitekto na ginamit nila ang obrang pang-arkitektura nang walang pahintulot mula sa kaniya, kaya humingi siya ng bayad-pinsala. Sa unang paglilitis, ipinasya ng Hukumang ng Distritong Sentral ng Seoul na maliit na bahagi ng gusali lamang ang ginamit patalastas at hindi ang kabuoang gusali, kaya hindi maituturing na paglabag ito ng karapatang-sipi.<ref>Seoul Central District Court, Decision of 12 September 2007, 2006GaDan208142.</ref> Noong Nobyembre 7, 2008, sa ikalawang paglilitis, sumang-ayon ang parehong panig sa kabayaran. Dahil diyan, winakasan ang ikalawang paglilitis nang walang pasya, sa pamamamagitan ng mediasyon.<ref>{{cite web |url=https://www.lawtimes.co.kr/Legal-News/Legal-News-View?serial=48365 |title=[2008년 분야별 중요판례분석] (21)지적재산권 |date=Agosto 6, 2009 |access-date=Hulyo 12, 2021 |work=Beomnyul Sinmun (법률신문) |language=ko}}</ref> Nangangailangan ng paunang pahintulot mula sa Korea Data Agency (K-DATA) at pagbabayad ng mga royalti ang paggamit ng mga larawan ng mga estatuwa ni Almirante [[Yi Sun-sin]] at [[Sejong ang Dakila|Hari Sejong]] sa [[Liwasang Gwanghwamun]] ng Seoul sa mga layuning pangkomersiyo, tulad ng patalastas at potograpiyang pangkomersiyo. Bahagi ito ng kasunduan sa pagitan ng [[Pamahalaang Metropolitano ng Seoul]] at mga mayhawak ng karapatang-sipi sa mga bantayog: sina {{ill|Kim Yeong-won|ko|김영원 (조각가)}} na tagahulma ng estatuwa ni Hari Sejong at {{ILL|Kim Namjo|ko|김남조}} na balo ng tagahulma ng estatuwa ni Yi Sun-sin. Kasabay ito ng pagpaparehistro ng mga nabanggit na estatuwa sa [[Komisyon sa Karapatang-sipi ng Korea]]. Inilalaan ang mga nakukuhang bayad sa "mga proyekto para sa kapakanan ng lipunan at bayan ayon sa naisin ng mga mayhawak ng karapatang-sipi." Hindi kailangan ng paunang pahintulot para sa mga retratong pansarili lamang.<ref>{{cite news |url=https://www.seoul.co.kr/news/society/2011/12/05/20111205010005 |title=광화문 세종·이순신 동상 상업적 촬영땐 저작권료 |date=Disyembre 5, 2011 |author=Cho Hyun-suk |work=Seoul Shinmun |access-date=Abril 8, 2025 |language=ko}}</ref> Mula noong 2013, inilipat ang pangangasiwa ng mga lisensiya sa [[Korean Culture and Information Service]] (KOCIS) ng [[Ministeryo ng Kultura, Palakasan at Turismo (Timog Korea)|Ministeryo ng Kultura, Palakasan at Turismo]]; pinawalang-bisa nito ang tungkulin ng K-DATA sa mga paglilingkod hinggil sa pampublikong pamamahala ng karapatang-sipi.<ref>{{cite web |url=https://www.kogl.or.kr/news/noticeView.do?dataIdx=31&jkouttype=external&cPage=15 |title=공지사항 |date=Hulyo 4, 2013 |website=Korea Open Government License |access-date=Abril 8, 2025 |language=ko}}</ref> ===Tsina, Republikang Bayan ng (PRC)=== [[Talaksan:青岛五四广场五月的风雕塑夜景 2013-07-21.jpg|thumb|left|Eskulturang May Wind ({{lang|zh|五月的风雕塑}}) sa [[Liwasang Ika-apat na Mayo]] ng lungsod ng [[Qingdao]]]] Nagbibigay ng sapat na kalayaan sa panorama ang Artikulo 22(10) ng [[batas sa karapatang-sipi ng Tsina]]. Ayon dito, pinahihintulutan ang paggamit ng isang obra "na matatagpuan o naka-displey sa isang panlabas na pampublikong lugar" sa pamamagitan ng pagguhit, potograpiya, o videograpiya nang walang pahintulot mula sa o remunerasyon sa mayhawak ng karaptang-sipi, "sa kondisyong itutukoy ang pangalan ng manlilikha at pamagat ng obra."<ref>{{cite web |url=https://wipolex.wipo.int/en/text/466268 |title=Copyright Law of the People’s Republic of China (as amended up to the Decision of February 26, 2010, by the Standing Committee of the National People's Congress on Amending the Copyright Law of the People's Republic of China) |author=China |access-date=Mayo 9, 2021 |website=WIPO Lex}}</ref> Ayon sa isang liham tugon mula sa [[Kataas-taasang Hukumang Bayan]] hinggil sa kaso ng eskulturang "''[[Liwasang Ikaapat na Mayo|May Wind]]''" sa [[Qingdao]], kahit na para sa pakinabang (''profit'') ito, ang muling paggamit ng nabanggit na gawa ay isang [[patas na paggamit]],<ref>{{cite wikisource |title=最高人民法院关于对山东省高级人民法院《关于山东天笠广告有限责任公司与青岛海信通信有限公司侵犯著作权纠纷一案的请示报告》的复函 |wslink=最高人民法院关于对山东省高级人民法院《关于山东天笠广告有限责任公司与青岛海信通信有限公司侵犯著作权纠纷一案的请示报告》的复函 |wslanguage=zh |last=中华人民共和国最高人民法院 |first= |authorlink=中华人民共和国最高人民法院 |coauthors= |year= |publisher= |location= |page= |pages= |scan=|date=2004-08-24|language=zh-cn}}</ref> ngunit pinagtatalunan ng pamayanang akademiko ang pagiging tumpak ng pagpapasyang ito,<ref>{{cite journal|last1=孟|first1=奇勋|title=室外艺术作品合理使用司法认定标准之反思|journal=武汉理工大学学报（社会科学版）|date=2013-06|volume=26|issue=3|page=457|doi=10.3963/j.issn.1671-6477.2013.03.025|url=http://www.whxbsk.net:8080/sse/showFileCount?filename=D:/sse/2013/2012-01660.pdf&title=2012-01660|accessdate=2016-10-28|trans_title=Reflections on Judicial Cognizance of Fair Use of Outdoor Art Works|publisher=武汉理工大学期刊社|language=zh-cn|issn=1671-6477|quote=当前，学术界对室外艺术作品合理使用的认定标准尚未形成共识，主要体现在对商业性使用是否属于合理使用的认识有所不同。部分学者坚持认为不能将营利性再使用纳入合理使用制度范围。|author=|archive-url=https://web.archive.org/web/20170222144856/http://www.whxbsk.net:8080/sse/showFileCount?filename=D%3A%2Fsse%2F2013%2F2012-01660.pdf&title=2012-01660|archive-date=2017-02-22|url-status=dead}}</ref> at may nangyayari ding "magkaibang mga pasya" sa paghatol sa usaping ito.<ref>{{cite journal|last1=詹|first1=启智|last2=张|first2=灵溪|title=室外公共场所艺术作品合理使用探析|journal=法制与社会|date=2014|issue=22|pages=267-269|doi=10.3969/j.issn.1009-0592.2014.22.133|url=http://www.lunwendata.com/thesis/2015/50416.html|accessdate=2016-10-28|publisher=云南法制与社会杂志社|language=zh-cn|issn=1009-0592|author=|archive-url=https://web.archive.org/web/20180205000700/http://www.lunwendata.com/thesis/2015/50416.html|archive-date=2018-02-05|url-status=live}}</ref> Dahil sa kaugnay na mga palakad ng [[isang bansa, dalawang mga sistema]], hindi ipinatutupad ang nasabing mga batas sa [[Hong Kong]] at [[Macau]].<ref>{{cite web|title=中華人民共和國香港特別行政區基本法|url=http://www.basiclaw.gov.hk/tc/basiclawtext/images/basiclaw_full_text_tc.pdf|website=基本法|publisher=香港特別行政區政府政制及內地事務局|accessdate=2016-10-28|archiveurl=https://web.archive.org/web/20151117030209/http://www.basiclaw.gov.hk/tc/basiclawtext/images/basiclaw_full_text_tc.pdf|archivedate=2015-11-17|language=zh-hk|format=PDF|date=2015-03}}</ref><ref>{{cite web|title=中華人民共和國澳門特別行政區基本法|url=http://bo.io.gov.mo/bo/i/1999/leibasica/index_cn.asp|website=澳門特別行政區政府印務局|accessdate=2016-10-28|archiveurl=https://web.archive.org/web/20160426055414/http://bo.io.gov.mo/bo/i/1999/leibasica/index_cn.asp|archivedate=2016-04-26|language=zh-mo|date=1999-12-20}}</ref> ==== Hong Kong ==== [[Talaksan:Bank of China Hong Kong.jpg|thumb|[[Toreng Bank of China (Hong Kong)|Toreng Bank of China]], dinisenyo ni arkitekto [[I. M. Pei]] (namatay noong 2019)]] Tinitiyak ng Kautusan sa Karapatang-sipi ng Hong Kong ang kalayaan sa panorama sa pampublikong mga lugar. Kumakapit ito sa kapuwa mga likhang tatlong-dimensiyonal at masining na pagkakagawa. Pinahihintulutan ng mga regulasyon sa Artikulo 71 ang pagpaparami at pamamahayag ng larawan ng mga gusali, lilok, modelo ng mga gusali, at mga masining na pagkakagawa, at hindi isang pagsuway sa karapatang-sipi ang pampublikong pagbabahagi ng gayong mga larawan. Gayunpaman, nakasaad sa Seksiyon 5 na iba ang mga obra ng masining na pagkakagawa (''works of artistic craftsmanship'') sa gawang grapiko (''graphic work''), at ibig sabihin nito hindi sakop ng tadhanang kalayaan sa panorama ang huling binanggit na uri ng gawa, na maaring pinta, drowing, dayagram, o mga gawang klitse, litograpo, grabado sa kahoy, atbp..<ref>{{cite web|title=第528章 《版權條例》 |url=http://www.legislation.gov.hk/blis_pdf.nsf/6799165D2FEE3FA94825755E0033E532/9849EA415F543AAA482575EF0014C04F/$FILE/CAP_528_c_b5.pdf |website=律政司: 雙語法例資料系統 |accessdate=2016-10-29 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20160411220758/http://www.legislation.gov.hk/blis_pdf.nsf/6799165D2FEE3FA94825755E0033E532/9849EA415F543AAA482575EF0014C04F/%24FILE/CAP_528_c_b5.pdf |archivedate=2016-04-11 |language=zh-hk |date=1997-06-30 |url-status=dead}}</ref> ==== Macau ==== Tinitiyak ng Derekto Blg. 43/99/M ang kalayaan sa panorama sa pampublikong mga lugar. Pinapayagan ng Artikulo 61 ang pagkuha ng mga obra na nakalagay sa pampublikong mga lugar sa pamamagitan ng potograpiya o videograpiya.<ref>{{cite web|title=第43/99/M號法令|url=http://bo.io.gov.mo/bo/i/99/33/declei43_cn.asp|website=澳門特別行政區政府印務局|accessdate=2016-10-29|archiveurl=https://web.archive.org/web/20160323120248/http://bo.io.gov.mo/bo/i/99/33/declei43_cn.asp|archivedate=2016-03-23|language=zh-mo|date=1999-08-16}}</ref><ref>{{cite book|last1=马|first1=海涛|last2=李|first2=亮|title=国际法学法理与实践|url=https://books.google.com/books?id=ZMQ7vQ_wTpEC&pg=PA401|accessdate=2016-10-29|edition=1|date=2006-11|publisher=中国法制出版社|language=zh-cn|isbn=978-7-80226-323-9|pages=401–402|chapter=中国内地与澳门著作权法律制度之比较研究}}</ref> Gayunpaman, sinasabi sa Artikulo 62 na hindi dapat makompromiso ng kalayaang ito ang mga kapakanan ng gawa at ng mayhawak ng karapatang-sipi nito, at kailangang itukoy ang manlilikha at pangalan ng obra hangga't maari.<ref>{{cite news|title=葡韻惹火遭禁拍攝建築物實在無理|url=http://www.shimindaily.net/v1/news/macau/%EF%BC%88%E7%89%B9%E5%AF%AB%EF%BC%89%E8%91%A1%E9%9F%BB%E6%83%B9%E7%81%AB%E9%81%AD%E7%A6%81%E6%8B%8D%E6%94%9D%E5%BB%BA%E7%AF%89%E7%89%A9%E5%AF%A6%E5%9C%A8%E7%84%A1%E7%90%86/|accessdate=2016-10-29|publisher=市民日报|date=2016-08-23|archiveurl=https://web.archive.org/web/20161029043248/http://www.shimindaily.net/v1/news/macau/%EF%BC%88%E7%89%B9%E5%AF%AB%EF%BC%89%E8%91%A1%E9%9F%BB%E6%83%B9%E7%81%AB%E9%81%AD%E7%A6%81%E6%8B%8D%E6%94%9D%E5%BB%BA%E7%AF%89%E7%89%A9%E5%AF%A6%E5%9C%A8%E7%84%A1%E7%90%86/|archivedate=2016-10-29|language=zh-mo}}</ref> === Uganda === Umiiral ang kalayaan sa panorama sa Seksiyon 15(1)(f) ng ''The Copyright and Neighbouring Rights Act, 2006'' ng Uganda, na isinasaad na maaaring isipi at ikomunika sa madla ang mga likhang arkitektura at sining na palagiang matatagpuan sa pampublikong lugar, sa pamamagitan ng potograpiya, mga likhang awdiyo-biswal, at pagsasahimpapawid sa telebisyon. Malawak ang kahulugan ng "pampublikong lugar" sa ilalim ng Seksiyon 2 ng batas, at nagngangahulugan itong "anumang gusali o daanan na ang publiko ay may pansamantalang karapatan o pahintulot para makapasok, may bayad man o wala." Kabilang dito ang mga sinehan, restoran, pasilidad ng palakasan, at liwaliwan (''resorts'').<ref>{{cite web|url=https://wipolex-res.wipo.int/edocs/lexdocs/laws/en/ug/ug001en.pdf |title=The Copyright and Neighbouring Rights Act, 2006 |author=Uganda |access-date=Oktubre 3, 2021 |website=WIPO Lex}}</ref> === United Arab Emirates === Hindi nagbibigay ng kalayaan sa panorama ang Artikulo 22(7) ng ''Federal Law No. 38 of 2021 on Copyrights and Neighboring Rights''. Pinahahintulutan lamang nito ang pagpapakita ng mga pinong sining, nalalapat na sining, hinulmang sining, at sining pang-arkitektura na palagiang matatagpuan sa pampublikong mga lugar "sa mga brodkast" lamang.<ref>{{cite web |url=https://www.moec.gov.ae/documents/20121/376326/copyright.pdf |title=Federal Decree-Law no. (38) of 2021 |access-date=Hulyo 4, 2022 |publisher=Ministry of Economy of the United Arab Emirates |date=Setyembre 20, 2021}}</ref> Ang Artikulo 22(7) ng pinawalang-bisa na ''Federal Law No. 7 of 2002 on Copyrights and Neighboring Rights'' ay nagbibigay ng kawangis na limitadong karapatang-ligal.<ref>{{cite web|url=https://wipolex.wipo.int/en/text/124611 |title=Federal Law No. 7 of 2002 on Copyrights and Neighboring Rights |author=United Arab Emirates |website=WIPO Lex |access-date=Mayo 7, 2021}}</ref> Kabilang sa mga gawa sa United Arab Emirates na isinasanggalang ng karapatang-sipi ang [[Burj Al Arab]], [[Burj Khalifa]], at [[Moske ng Sheikh Zayed]]. Inalis ang isinumiteng mga larawan na nagpapakita ng makabagong arkitektura ng bansa na walang maayos na mga pahintulot sa katapusan ng unang edisyon ng kampanyang ''Wiki Loves Emirates'' noong 2018, sanhi ng mahigpit na mga alituntunin sa paglilisensiya ng Wikimedia.<ref>{{cite web|url=https://www.thenationalnews.com/arts-culture/art/uae-wikipedia-marathon-community-effort-finally-gives-the-emirates-a-proper-place-1.722097 |title=UAE Wikipedia: Marathon community effort finally gives the Emirates a proper place |date=Abril 16, 2018 |last=Gronlund |first=Melissa |access-date=Mayo 7, 2021 |work=[[The National (Abu Dhabi)|The National]]}}</ref> ===Unyong Europeo=== [[Talaksan:Freedom of Panorama in Europe.svg|thumb|350px|Katayuan ng kalayaan sa panorama sa Europa {{legend|#12a53e|Okey, kasama ang mga gusali, obra at mga pampublikong loob ng mga gusali}} {{legend|#5fe442|Okey, kasama ang mga gusali at obra, ngunit hindi okey sa mga pampublikong loob ng mga gusali}} {{legend|#ffd619|Okey para lamang sa mga gusali, at hindi okey sa mga pampublikong obra}} {{legend|#f5443b|Hindi okey, o okey lamang sa hindi pangkomersiyo na paggamit}} {{legend|#bbef2e|Okey, kasama ang mga gusali, obra at ilang mga loob ng mga gusali}} {{legend|#bbb|Hindi tiyak}} ]] Sa [[Unyong Europeo]], inilalaan ng [[Direktiba 2001/29/EC]] ang posilibilidad para sa kasaping mga estado na magkaroon ng sugnay hinggil sa kalayaan sa panorama sa kanilang mga batas sa karapatang-sipi, ngunit hindi ito sapilitan.<ref name="eu">{{cite web|author=N.N.|url=http://www.fotocommunity.de/info/Panoramafreiheit#Europa_hilft|title=Panoramafreiheit|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20150418173225/http://www.fotocommunity.de/info/Panoramafreiheit|archive-date=2015-04-18|access-date=2020-05-18}} Tingnan din [http://eur-lex.europa.eu/LexUriServ/LexUriServ.do?uri=CELEX:32001L0029:EN:HTML Article 5(3)(h) of 2001/29/EC].</ref><ref>{{cite web|url=http://ipkitten.blogspot.co.uk/2015/06/freedom-of-panorama-what-is-going-on-at.html|title=The IPKat|work=ipkitten.blogspot.co.uk|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20150626204251/http://ipkitten.blogspot.co.uk/2015/06/freedom-of-panorama-what-is-going-on-at.html|archive-date=2015-06-26}}</ref> Noong 2015, iminungkahi ni [[Felix Reda]], dating kasapi ng [[Parlamentong Europeo]] (''MEP'') mula Alemanya, na ilapat ang kalayaan sa panorama sa lahat ng mga bansa ng Unyong Europeo. Ipinahayag niya na sa pamamagitan ng karapatang ito, malayang maibabahagi ng mga tao ang kanilang mga larawan ng mga pampublikong espasyo na maaaring maglaman ng mga gusali at pampublikong sining, upang "ipahayag at ibahagi ang kanilang mga karanasan at saloobin" at "mapangalagaan ang ating mga paglalakbay at mangasiwaan ang ating mga impresyon para sa susunod na mga salinlahi."<ref name=EUparl>{{cite web |url=https://www.europarl.europa.eu/news/en/headlines/security/20150701STO72903/debate-should-the-freedom-of-panorama-be-introduced-all-over-the-eu |title=Debate: should the freedom of panorama be introduced all over the EU? |date=Hulyo 2, 2015 |access-date=Pebrero 11, 2021}}</ref> Binatikos ni [[Jean-Marie Cavada]], dating ''MEP'' mula Pransiya, ang kaniyang mungkahi, at sa halip ay naghain ng isang kahaliling panukala na naglalayong paghigpitan ang kalayaan sa panorama ng lahat ng mga kasapi ng Unyong Europeo sa hindi pangkomersiyo na mga gamit lamang.<ref name=EuroNewsFOP1>{{cite news|url=https://www.euronews.com/2015/07/08/fight-for-freedom-of-panorama-savepos-wikipedia |title=The bitter fight for Freedom of Panorama |last=Seymat |first=Thomas |date=Hulyo 8, 2015 |work=[[Euronews]] |access-date=Pebrero 11, 2021}}</ref> Sinabi ni Cavada na nakapipinsala ang pangkomersiyo na kalayaan sa panorama sa mga karapatan ng mga manlilikha ng mga sining pang-arkitektura at pampublikong sining dahil binibigyan ito ng pahintulot sa mga korporasyon tulad ng [[Pundasyong Wikimedia|Wikimedia]] at [[Meta Platforms|Facebook]] na pakinabangan ang nabanggit na mga sining nang walang kabayaran sa mga manlilikha.<ref name=EUparl/> Idinagdag ng kaniyang tanggapan na hindi maka-aapekto ang di-komersiyal na kalayaan sa panorama sa [[Internet]], bagkus tinitiyak lamang nito na "nagbibigay ang mga platapormang pang-Internet tulad ng [[Facebook]], [[Instagram]], at [[Flickr]] ng makatarungang kabayaran sa mga manlilikha."<ref name=DWFOP1>{{cite news |url=https://www.dw.com/en/freedom-of-panorama-will-the-eu-ban-landmark-photography/a-18554383 |title="Freedom of Panorama": Will the EU ban landmark photography? |date=Hunyo 30, 2015 |last=Tost |first=Olaf |work=[[Deutsche Welle]] |access-date=Pebrero 11, 2021}}</ref> May nauna nang mga kasunduan ang [[Dailymotion]] at [[YouTube]] sa {{ill|ADAGP|fr|Société des auteurs dans les arts graphiques et plastiques}}, noong 2008 para sa Dailymotion at 2010 para sa YouTube, para sa ligal na paggamit ng mga larawan ng mga gusali at pampublikong sining sa kanilang mga plataporma. Iginiit ng ADAGP, isang samahan ng mga manlilikha ng pampublikong sining na nakahimpil sa Pransiya, na hahantong ang kalayaan sa panorama sa "pagkawala ng 3 hanggang 6 milyong euro, o 10 hanggang 19 na bahagdan ng taunang koleksiyon" sa Pransiya pa lamang.<ref>{{cite news |url=https://www.lesechos.fr/2015/07/bataille-autour-de-la-liberte-de-photographier-dans-lespace-public-267827 |title=Bataille autour de la liberté de photographier dans l'espace public |work=[[Les Echos (Pransiya)|Les Echos]] |last=Moutot |first=Anaïs |date=Hulyo 9, 2015 |access-date=Nobyembre 25, 2024 |language=fr}}</ref> Ang pagpuna ng mga netizen sa panukala ni Cavada ay nauwi sa isang online na petisyon ng mga aktibista sa karapatan sa Internet kalakip ang hashtag na #SaveFOP; nakakuha ito ng higit sa 460,000 mga lagda sa loob ng dalawang linggo matapos itong ilunsad.<ref name=EuroNewsFOP1/> Ayon sa mamamahayag ng ''[[The Register]]'' sa larangan ng [[teknolohiyang pang-impormasyon]] na si [[Andrew Orlowski]], "huwad at mapanlinlang" ang pakikialam ng Wikipedia sa usapin.<ref>{{cite news |url=https://www.theregister.com/2015/07/02/wikipedia_jumps_on_bogus_photo_scare_to_tell_us_the_internet_is_breaking_again/ |title=Wikipedia jumps aboard the bogus 'freedom of panorama' bandwagon |date=Hulyo 2, 2015 |access-date=Disyembre 9, 2021 |last=Orlowski |first=Andrew |work=[[The Register]]}}</ref> Ayon naman sa ''[[Full Fact]]'', isang websayt sa Reyno Unido na nagsusuri ng mga impormasyon, ang [[Komisyong Europeo]] lamang ang may kapangyarihang gumawa ng bagong batas, at hindi maaaring makaimpluwensiya sa komisyon ang anumang rekomendasyong inaprobahan ng parlamento.<ref>{{cite web |url=https://fullfact.org/europe/eu-gherkin-and-freedom-panorama/ |title=The EU, the Gherkin and 'freedom of panorama' |date=Hunyo 29, 2015 |website=[[Full Fact]] |access-date=Disyembre 1, 2024}}</ref> Ibinasura ng plenaryo ng Parlamentong Europeo ang mga panukala nina Reda at Cavada noong ika-9 ng Hulyo, 2015, at napanatili sa gayon ang katayuan ng kalayaan sa panorama sa buong Unyong Europeo.<ref>{{cite news |title=European Parliament as it happened: 9 July 2015 |url=https://www.bbc.com/news/live/uk-politics-33412173 |date=Hulyo 9, 2015 |access-date=Pebrero 11, 2021}}</ref> ==== Alemanya ==== Ipinaliliwanang ang ''{{lang|de|Panoramafreiheit}}'' sa Artikulo 59 ng ''{{lang|de|Urheberrechtsgesetz}}''.<ref name="de">{{cite web|url=http://www.fotorecht.de/publikationen/gebaeude.html|title=Fotografieren von und in Gebäuden|last=Seiler|first=David|work=visuell|date=2001-06-24|issue=5/2001|page=50|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20070930161320/http://www.fotorecht.de/publikationen/gebaeude.html|archive-date=2007-09-30|access-date=2020-05-18}} Tingnan din: {{cite web|url=http://bundesrecht.juris.de/urhg/__59.html|title=§59 UrhG (Germany)|language=de|url-status=live|archive-url=http://archive.wikiwix.com/cache/20110223132716/http://bundesrecht.juris.de/urhg/__59.html|archive-date=2011-02-23|access-date=2007-09-20}}</ref> Ayon sa 59(1), "pinahihintulutang magparami at ipamahagi, sa pamamagitan ng pinta, drowing, potograpiya, o sinematograpiya, ang mga obra na palagiang matatagpuan sa pampublikong mga daanan, kalye, o lugar at maipamahagi at maikomunika ang gayong mga sipi. Para sa mga gawang pang-arkitektura, umiiral lamang ang tadhanang ito sa panlabas na anyo [ng gusali]." Mula pa sa bersiyon ng batas noong ika-1 ng Enero, 1966 ang kasalukuyang sugnay na ito.<ref>Tingnan din: Thomas Fuchs, {{cite web |url=http://lexetius.com/UrhG/59 |title=Gesetz über Urheberrecht und verwandte Schutzrechte (Urheberrechtsgesetz) vom 9. September 1965. §&nbsp;59 |website=Historisch-synoptische Edition 1965–2016 |language=de |access-date=Abril 30, 2017}}</ref> Sa isang pasya noong 2002, tinanggihan ng {{ILL|Hukumang Pederal ng Katarungan|en|Federal Court of Justice}} ang ''panoramafreiheit'' sa mga postkard ng ''[[Wrapped Reichstag]]'', obra nina [[Christo at Jeanne-Claude]], na nilathala ng isang tagapaglathalang nakabase sa Berlin. Ayon sa hukuman, hindi pampalagian ang pagtatanghal ng obrang pang-arkitektura. Ipinalagay ng hukuman na pinahihintulutan sa batas ang pribadong paggamit ng mga larawan nito nang walang pahintulot mula sa nabanggit na mga manlilikha.<ref>{{cite web |url=https://juris.bundesgerichtshof.de/cgi-bin/rechtsprechung/document.py?Gericht=bgh&Art=pm&Datum=2002-1&nr=13376&pos=1&anz=8&Blank=1 |title=Keine Panoramafreiheit für Verhüllten Reichstag |author=Pressestelle des Bundesgerichtshofs |date=Enero 24, 2002 |access-date=Oktubre 29, 2024 |language=de}}</ref> Isang halimbawa ng [[paglilitis]] dahil sa sari-saring pagbabatas sa EU ay ang ''{{lang|de|[[:de:Hundertwasserentscheidung|Hundertwasserentscheidung]]}}'' (pasyang Hundertwasser), isang kaso sa Alemanya na naipanalo ni [[Friedensreich Hundertwasser]] laban sa isang kompanyang Aleman hinggil sa paggamit ng isang retrato ng isang gusaling [[Austria|Awstriyan]].<ref>{{cite web|url=https://dejure.org/dienste/vernetzung/rechtsprechung?Text=I%20ZR%20192/00|title=Rechtsprechung – BGH, 05.06.2003 - I ZR 192/00|website=dejure.org|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20160820052628/https://dejure.org/dienste/vernetzung/rechtsprechung?Text=I%20ZR%20192%2F00|archive-date=2016-08-20|access-date=2020-05-18}}</ref> [[Talaksan:Die Sonnenuhr auf der der Halde Schwerin.jpg|thumb|''Sonnenuhr mit Geokreuz'' ("Sundial na may kalakip na Heo-Krus"), isang lilok ni {{ILL|Jan Bormann|de}} noong 1994 sa lungsod ng [[Castrop-Rauxel]]. Nasangkot ito sa pasya ng Hukumang Pederal ng Katarungan noong 2024 na ipinagkait ang kalayaan sa panorama sa pangkalakalang mga gamit ng mga larawan ng pampublikong sining na kinunan gamit ang mga ''drone''.<ref name=WDRDronePano/>]] Alinsunod sa isang pasya ng Hukumang Pederal ng Katarungan noong 2024, hindi sakop ng ''panoramafreiheit'' ang mga larawang kuha sa ''drone'' ng mga pampublikong sining na naipagsasanggalang pa rin ng karapatang-sipi. Sang-ayon ito sa pasya ng Nakatataas na Hukumang Panrehiyon ng Hamm noong isang taon, na sumang-ayon naman sa naunang desisyon ng Hukumang Panrehiyon ng Bochum. May kaugnayan ito sa isang tagapaglathalang nakabase sa [[Ruhr]] na nagbenta ng mga aklat na naglalaman ng mga larawan ng mga ''art installation'' na kinuha gamit ang ''drone''. Kinatawan ng nagsasakdal na ''Verwertungsgesellschaft Bild-Kunst'', isang samahan ng mga arteista, ang mga manlilikha ng nasabing mga obra. Ayon sa hukuman, pinoprotektahan lamang ng ''panoramafreiheit'', ang mga larawan ng mga obra na kinunan mula sa kalye, at hindi ang mga larawan ng kaparehong mga obra na ginamitan ng natatanging mga kagamitan tulad ng mga hagdan. Ang mga larawan na ginamitan ng mga ''drone'' ay mula sa himpapawid na "karaniwang hindi madaling puntahan ng publiko" at hindi dapat ipamahagi o ibenta sa publiko ang gayong mga larawan.<ref>{{cite web |url=https://haerting.de/en/insights/olg-hamm-drohnenperspektive-wird-nicht-von-der-panoramenfreiheit-gedeckt/ |title=OLG Hamm: Drone perspective is not covered by freedom of panoramas |website=HÄRTING Rechtsanwälte |date=Hunyo 5, 2023 |access-date=Nobyembre 3, 2023}}</ref><ref>{{cite web |url=https://www.heise.de/en/news/Bundesgerichtshof-Freedom-of-panorama-does-not-apply-to-all-drone-footage-9993735.html |title=Bundesgerichtshof: Freedom of panorama does not apply to all drone footage |date=Oktubre 24, 2024 |last=Krempl |first=Stefan |access-date=Oktubre 30, 2024 |website=Heise Online}}</ref> Ipinalagay ng abogadong si Arndt Kempgens na sakop din ng hatol ang mga tagalikha ng mga nilalaman (''content creator'') na gumagamit ng gayong mga obra sa mga plataporma katulad ng YouTube at [[TikTok]] sa pamamagitan ng potograpiya sa mga ''drone''; ipinalagay din niyang apektado ang mga larawang kuha sa ''drone'' na ginamit sa pangkomersiyo na layunin bago ang hatol, na nagpapahiwatig ng isang retroaktibong bisa ng nabanggit na hatol.<ref name=WDRDronePano>{{cite news |url=https://www1.wdr.de/nachrichten/ruhrgebiet/bgh-urteil-urheberrecht-kunst-drohnenbilder-100.html |title=BGH-Urteil: Verlag soll für Drohnenbilder von Kunstwerken bezahlen |date=Oktubre 23, 2024 |last=Wilger |first=Von Martin |work=[[Westdeutscher Rundfunk|WDR]] |access-date=Mayo 10, 2025 |language=de}}</ref> ==== Belhika ==== [[Talaksan:Atomium (UnorthodoxY) - Flickr.jpg|thumb|left|[[Atomium]] sa Bruselas]] Ipinatupad ang kalayaan sa panorama sa [[Belhika]] noong 2016. Ipinasa ng kanilang lehislatura ang probisyong XI.190 2/1° na idinagdag sa kanilang batas sa karapatang-sipi, ang Kodigo ng Batas Ekonomiko (''Code of Economic Law'') noong Hunyo 27, 2016, at sinimulan ang pagpapatupad nito noong Hulyo 15, 2016, pagkaraang nilagdaan ito ng kanilang hari at nilathala ito sa kanilang opisyal na lathalaing ''State Gazette''.<ref name=ManagingIPBelFOP>{{cite web|url=https://www.managingip.com/article/b1kbpg5bpx2rhw/belgium-freedom-of-panorama-a-new-copyright-exception |title=Belgium: Freedom of panorama – a new copyright exception |date=Setyembre 27, 2016 |access-date=Disyembre 15, 2020}}</ref><ref name=InfojusticeBelFOP>{{cite web|url=http://infojustice.org/archives/36318 |title=THERE IS NOW FREEDOM OF PANORAMA IN BELGIUM |date=Hulyo 19, 2016 |access-date=Disyembre 15, 2020}}</ref> Nakasaad sa probisyong ito na hindi maaaring hadlangan ng mga manlilikha (maaaring mga arkitekto o arteista) "ang reproduksiyon at komunikasyon sa publiko ng mga obrang biswal, grapiko, at pang-arkitektura na nilayong ipuwesto nang palagian sa pampublikong lugar, sa kondisyong tulad ng sa pagsasalarawan nito ang reproduksiyon at komunikasyon sa publiko ng naturang gawa at hindi magdudulot ang nasabing reproduksiyon at komunikasyon sa publiko ng di-makatuwirang pinsala sa tunay na karapatan ng manlilikha."<ref name=ManagingIPBelFOP/> Kasunod ng pagpasa nito, malaya na ang pagkuha ng mga retrato ng tanyag na [[Atomium]] sa [[Bruselas]], pati na ang paglathala ng mga retrato nito sa anumang midya, kabilang na ang midyang pangkomersiyo at [[hatirang pangmadla]], nang hindi inalalahanan ang maaaring hakbanging ligal mula sa mga eredero/eredera ng lumikha nitong si [[André Waterkeyn]].<ref name=ManagingIPBelFOP/><ref name=ExpertPhotoFOP>{{cite web|url=https://expertphotography.com/freedom-of-panorama-photography/ |title=Freedom of Panorama – What It Means for Photography |last=Hull |first=Craig |access-date=Disyembre 15, 2020}}</ref> ==== Dinamarka ==== Ayon sa Artikulo 24(2) ng batas sa karapatang-sipi ng [[Dinamarka]], maaring paramihin ang mga larawan (tulad ng retrato) ng anumang obrang matatagpuan sa pampublikong lugar, ngunit sa hindi pangkomersiyo na layunin lamang. Sa Artikulo 24(3) naman nakasaad na maaring isipi nang malaya ang mga gusali sa kaanyuang larawan, sa anumang layunin.<ref>{{cite web| url=http://www.wipo.int/edocs/lexdocs/laws/en/dk/dk091en.pdf |title=Consolidated Act on Copyright (Consolidated Act No. 1144 of October 23, 2014) |website=WIPO Lex |access-date=Disyembre 20, 2020 | lang=en}}</ref> [[Talaksan:Petite sirène de Copenhague (conforme à la loi danoise).JPG|thumb|Sinalang retrato ng ''The Little Mermaid'']] Hindi pa rin ganap ang kalayaan sa panorama sa Dinamarka para sa mga obrang hindi pang-arkitektura. Naipagsasanggalang ng karapatang-sipi ang lilok na ''[[The Little Mermaid (estatwa)|The Little Mermaid]]'', obra ni [[Edvard Eriksen]] (namatay 1959), hanggang taong 2034, at kilalang litihiyoso ang pamilya ng manlililok.<ref name=ExpertPhotoFOP/> Pinagmultahan ang ilang mga pahayagang Dinamarkes dahil sa paggamit ng mga retrato ng lilok nang walang pahintulot mula sa pamilyang Eriksen. Itinuturing na komersiyal ang layunin ng midya sa bansa. Winika ni Søren Lorentzen, ''photo editor'' ng ''[[Berlingske]]'' na kabilang sa mga pahayagang pinagmultahan, "Gumamit kami ng isang retrato nang walang pahintulot. Iyon ay malinaw na paglabag sa batas sa karapatang-sipi, kahit na nahihirapan akong intindihin kung bakit hindi maaring gumamit ang sinuman ng mga retrato ng isang pambansang yaman gaya ng ''Little Mermaid'' nang hindi lumalabag sa batas sa karapatang-sipi." Depensa ni Alice Eriksen, ang apo ng manlililok, ang gayong pagbabawal ay pagtalima lamang sa mga batas ng bansa. Dagdag pa niya, "pareho lamang ito sa pagtanggap ng bayad kapag itinutugtog ang isang awit."<ref>{{cite news|url=https://www.thelocal.dk/20140816/denmarks-iconic-symbol-that-we-cant-show-you |title=Denmark's icon... that we can't show you |work=The Local |date=Agosto 16, 2014 |access-date=Disyembre 20, 2020}}</ref><ref>{{cite web |url=https://petapixel.com/2014/08/20/try-publish-picture-statue-denmark-youd-better-ready-pay/ |title=If You Try to Publish a Picture of this Statue in Denmark, You’d Better be Ready to Pay Up |last=Burgett |first=Gannon |website=PetaPixel |date=Agosto 20, 2014 |access-date=Disyembre 20, 2020}}</ref> ==== Eslobenya ==== Isinasaad ng Artikulo 55 ng ''Copyright and Related Rights Act'' ng Eslobenya na "Ang mga likhang palagiang matatagpuan sa mga parke, kalye, liwasan, o ibang mga lugar na pangkalahatang mapupuntahan ng publiko ay maaaring gamitin," ngunit ipinagbabawal ito kung ang layon ng paggamit ay upang kumita.<ref>{{cite document| url=https://www.uradni-list.si/1/content?id=78529 |title=Zakon o avtorski in sorodnih pravicah (uradno prečiščeno besedilo) (ZASP-UPB3) |work=Uradni list RS |issue=16/2007 |date=Pebrero 23, 2007 |lang=sl |pages=1805}}</ref> Subalit sa gawa, nagngangahulugan itong ang mga bagay sa pampublikong espasyo, tulad ng mga gusali at rebulto, na naipagsasanggalang pa ng karapatang-sipi ay maaaring kunan ng retrato para lamang sa pansariling gamit kung walang pahintulot mula sa mga manlilikha ng gayong mga obra, at ipinagbabawal ang paglathala ng gayong mga larawan sa isang portada ng turismo (''tourism portal'') o sa isang pahayagan (sapagkat itinuturing na komersiyal ang paglilimbag ng mga pahayagan).<ref>{{cite news |url=https://www.rtvslo.si/evropska-unija/ali-bo-unija-omejila-objavo-slik-javnih-stavb-na-druzbenih-omrezjih/368889 |title=Ali bo Unija omejila objavo slik javnih stavb na družbenih omrežjih? |publisher=MMC RTV Slovenija |date=Hulyo 5, 2015 |first=Gregor |last=Cerar |lang=sl}}</ref> ==== Espanya ==== Nagbibigay ng tadhanang kalayaan sa panorama ang [[batas sa karapatang-sipi ng Espanya]]. Nakasaad sa Artikulo 35(2) na "ang mga likha na palagiang matatagpuan sa mga parke, kalye, liwasan o iba pang pampublikong mga daanan ay maaaring sipiin, ipamahagi at iparating nang malaya sa pamamagitan ng mga pinta, drowing, retrato, at mga pamamaraang awdiyo-biswal."<ref>{{cite web |url=https://www.wipo.int/wipolex/en/legislation/details/21371 |title=Consolidated Text of the Law on Intellectual Property, Regularizing, Clarifying and Harmonizing the Applicable Statutory Provisions (approved by Royal Legislative Decree No. 1/1996 of April 12, 1996, and amended up to Royal Decree-Law No. 6/2022 of March 29, 2022) |author=Spain |lang=es |access-date=Hunyo 10, 2025 |website=WIPO Lex}}</ref> ==== Estonya ==== Limitado ang kalayaan sa panorama sa Estonya sa di-komersiyal na paggamit ng mga larawan ng mga likhang pang-arkitektura, sining biswal, sining na napapakinabangan, at retrato na panghabambuhay na matatagpuan sa mga lugar na napapasukan ng publiko. Makikita ang probisyon sa Seksiyon 20¹ ng kanilang batas sa karapatang-sipi. Gayundin, hindi dapat maging pangunahing mga paksa ng mga larawan ang nasabing mga likha. May isang napakalimitadong probisyon para sa komersiyal na paggamit ng arkitektura na makikita sa Seksiyon 20²; limitado lamang ito sa mga "''real estate advertisement''".<ref>{{cite web |url=https://www.riigiteataja.ee/akt/119032019055 |title=Autoriõiguse seadus |website=Riigi Teataja |language=et |access-date=Pebrero 17, 2023}}</ref> ==== Gresya ==== Hindi umiiral ang kalayaan sa panorama sa Gresya. Nagbibigay lamang ng maghigpit ngunit hindi malinaw na eksepsiyon ang kanilang batas sa karapatang-sipi, ang Batas Blg. 2121/1993 sa Karapatang-sipi, Kaugnay na mga Karapatan, at mga Bagay Pangkalinangan, na huling inamyenda noong 2021. Pinahihintulutan lamang ang "paminsan-minsang pagpaparami at pagkomunika sa midyang pangmadla ng mga larawan ng mga likhang pang-arkitektura, pinong sining, retrato, o mga sining na napapakinabangan na panghabambuhay na nakapuwesto sa pampublikong mga lugar."<ref>{{cite web |url=https://www.opi.gr/en/library/law-2121-1993#a26 |title=Law 2121/1993 |website=Hellenic Copyright Organization |access-date=Disyembre 31, 2022 |quote=''The occasional reproduction and communication by the mass media of images of architectural works, fine art works, photographs or works of applied art, which are sited permanently in a public place.'' |archive-date=Disyembre 31, 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20221231022238/https://www.opi.gr/en/library/law-2121-1993#a26 |url-status=dead }}</ref> ==== Italya ==== Walang umiiral na kalayaan sa panorama sa [[Italya]].<ref name="it">{{cite news|url=http://punto-informatico.it/2030219/PI/News/wikipedia-cede-al-diritto-autore-italiota.aspx|title=Wikipedia cede al diritto d'autore|last=Spinelli|first=Luca|work=Punto Informatico|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20080929014738/http://punto-informatico.it/2030219/PI/News/wikipedia-cede-al-diritto-autore-italiota.aspx|archive-date=2008-09-29|access-date=2020-05-18}}</ref> Sa kabila ng maraming opisyal na mga protesta<ref>{{cite web|url=http://www.grillini.it/show.php?4884|title=Interrogazione - Diritto di panorama|trans-title=Interrogation - panorama right|last1=Grillini|first1=Franco|website=Grillini.it|language=it|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20081025001151/http://www.grillini.it/show.php?4884|archive-date=2008-10-25|access-date=2020-05-18}}</ref> at isang pambansang inisyatibang<ref>{{cite web|url=http://www.diritto.it/all.php?file=25583.pdf|title=Dare un senso al degrado|last1=Scorza|first1=Guido|last2=Spinelli|first2=Luca|date=2007-03-03|location=Rome|format=PDF|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20090708045222/http://www.diritto.it/all.php?file=25583.pdf|archive-date=2009-07-08|access-date=2020-05-18}}</ref> pinamunuan ng abogadong si Guido Scorza at mamamahayag na si [[Luca Spinelli]] (na tinampok ang usapin),<ref name="it"/> pinagbabawal pa rin ang paglalathala ng larawan ng pampublikong mga lugar, alinsunod sa lumang mga batas sa karapatang-sipi ng bansa.<ref>{{cite web|url=http://www.normattiva.it/uri-res/N2Ls?urn:nir:stato:legge:1941-04-22;633!vig=|title=Legge 22 aprile 1941 n. 633|language=it|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20141223012833/http://www.normattiva.it/uri-res/N2Ls?urn:nir:stato:legge:1941-04-22;633!vig=|archive-date=2014-12-23|access-date=2020-05-18}}</ref><ref>{{cite web|url=http://www.camera.it/parlam/leggi/deleghe/testi/04042dl.htm|title=Decreto Legislativo 22 gennaio 2004, n. 42|language=it|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20081024122502/http://www.camera.it/parlam/leggi/deleghe/Testi/04042dl.htm|archive-date=2008-10-24|access-date=2020-05-18}}</ref> Mayroon din isang batas na tinatawag na "''{{lang|it|[[Codice Urbani]]}}''" na buhat pa sa 2004. Bukod sa ibang mga tadhana, nakasaad dito na upang makapaglathala ng mga larawan ng "pangkalinangang mga bagay" (''cultural goods'', sa teoriya lahat ng mga bagay na may katangiang pangkalinangan at pansining tulad ng mga gusali) para sa mga layuning pangkomersiyo, kailangan munang kumuha ng pahintulot mula sa pampook na sangay ng Ministeryo ng mga Sining at Pamanang Pangkultura, ang ''{{lang|it|Soprintendenza}}''. ==== Latbiya ==== Walang ganap na kalayaan sa panorama sa [[Latbiya]]. Sa Tsapter V ng kanilang Batas sa Karapatang-sipi ("''Autortiesību likums''"), nakasaad na maaring gamitin ang anumang larawan ng isang obrang biswal at pang-arkitektura para lamang sa mga sumusunod na layunin: pansarili, pang-impormasyon sa balitaan o mga palatuntunan hinggil sa kasalukuyang mga pangyayari (''current affairs''), at mga akdang hindi pangkomersiyo.<ref>{{cite web|url=http://likumi.lv/doc.php?id=5138 |title=Autortiesību likums |lang=lv}}</ref> ==== Luksemburgo ==== Walang kalayaan sa panorama sa [[Luksemburgo]]. Pinahihintulutan ng Artikulo 10(7°) ng kanilang batas sa karapatang-sipi ang pagsasalarawan ng pampublikong obra na matatagpuan sa mga lugar na mapapasukan ng publiko, kung ang mga likhang iyon "ay hindi pangunahing paksa ng pagpaparami o komunikasyon."<ref>{{cite web |url=https://legilux.public.lu/eli/etat/leg/loi/2001/04/18/n2/jo |title=Loi du 18 avril 2001 sur les droits d'auteur, les droits voisins et les bases de données. |lang=fr |website=Legilux |accessdate=Disyembre 21, 2022}}</ref> ==== Olanda ==== Mayroong kalayaan sa panorama ang kaharian ng [[Netherlands|Olanda]], sa ilalim ng Artikulo 18 ng kanilang batas sa karapatang-sipi.<ref name=":0">{{cite web|access-date=Hunyo 24, 2015 |title=Artikel 18 Nederlandse Auteurswet |url=http://wetten.overheid.nl/BWBR0001886/geldigheidsdatum_24-06-2015#HoofdstukI_6_Artikel18 |language=nl}}</ref> Maaaring ibahagi nang malaya ang sariling mga retrato ng mga likhang sining, tulad ng mga gusali at lilok, na matatagpuan sa pampublikong mga espasyo, kapagka ipinapakita sa larawan ang gawa na tulad ng karaniwang nakikita [ng mga tao] sa gawa sa lugar na iyon. Sa gayon, hindi pinahihintulutang baguhin ang retrato sa paraang tanging gawa na lang ang natira (tulad ng pagtatabas ng paligid ng larawan) o paglikha ng hinangong likha na hindi na sang-ayon sa kondisyong ito (tulad ng isang silweta, anino, o naka-estilong representasyon ng gawa). Dagdag pa rito, nakasaad sa tadhana na tanging ilang mga gawa ng isang parehong manlilikha ang maaaring isali ng tagagamit ng larawan sa isang kalipunan ng mga gawa.<ref>{{cite web |last=Arnoud Engelfriet |title=Fotograferen van kunst op openbare plaatsen |url=http://www.iusmentis.com/auteursrecht/nl/foto/openbarekunst/ |website=Ius Mentis |language=nl}}</ref> ====Polonya==== May sapat na kalayaan sa panorama sa [[Polonya]], na tinitiyak ng Artikulo 33(1) ng ''Act on Copyright and Related Rights''. Nakasaad dito na "mapapahintulutan ang pamamahagi ng mga obrang palagiang nakapuwesto sa madaraanang mga daan, kalye, liwasan, o hardin, ngunit hindi sa parehong paggamit." Ang pamamahagi ay sa pamamagitan ng paggamit ng mga retrato o malarawang representasyon ng mga obra (tulad ng mga gusali at pampublikong lilok) sa anumang midya, kabilang ang komersiyal na mga larong video. Dahil hindi katulad sa orihinal na pakay ng pagtatatag ng isang obra ang layunin ng isang retrato ng naturang obra (tulad ng isang gusaling pang-opisina, isang ''shopping mall'', o isang tulay), ito ay isang mapapahintulutang paggamit sa ilalim ng batas sa karapatang-sipi ng bansa.<ref>{{cite web |url=http://www.codozasady.pl/en/freedom-of-panorama/ |title=Freedom of panorama |last=Marcinoska |first=Lena |website=In Principle - Codozasady.pl |date=Oktubre 22, 2015 |access-date=Disyembre 28, 2020 |archive-date=2021-01-16 |archive-url=https://web.archive.org/web/20210116100428/http://www.codozasady.pl/en/freedom-of-panorama/ |url-status=dead }}</ref> ====Pinlandiya==== Limtado ang kalayaan sa panorama ng Pinlandiya pagdating sa pampublikong sining. Matatagpuan ang probisyon sa ikatlo at ika-apat na mga talata ng Artikulo 25a ng kanilang batas sa karapatang-sipi. Hindi maaaring kunan ng retrato ang mga likhang panghabambuhay na matatagpuan sa pampublikong mga lugar para sa mga layuning komersiyal kapag naging pangunahing mga paksa ng mga retrato ang nasabing mga likha. Ngunit pinahihintulutan ng nasabing probisyon ang mga tagapaglathala ng mga pahayagan at magasin na gamitin nang lubos ang pampublikong sining, sa kondisyong may katuwang na mga kapsiyon ang nilathalang mga larawan. Salungat sa alituntuning ito ang malayang pagkuha ng mga retrato ng mga gusali, na walang anumang mga paghihigpit sa mga layunin ng mga tagagamit.<ref>{{cite web |url=https://www.finlex.fi/fi/laki/ajantasa/1961/19610404#L2P25a |title=8.7.1961/404 |access-date=Nobyembre 23, 2022 |website=FINLEX |lang=fi |archive-date=2021-01-28 |archive-url=https://web.archive.org/web/20210128162218/https://www.finlex.fi/fi/laki/ajantasa/1961/19610404#L2P25a |url-status=dead }}</ref> ====Pransiya==== Magmula noong Oktubre 7, 2016, inilalaan ng Artikulo L122-5 ng Kodigo ng Ari-Ariang Intelektuwal ng [[Pransiya]] ang isang limitadong kalayaan sa panorama para sa mga gawa ng arkitektura at lilok. Pinahihintulutan ng kodigo ang "mga sipi at representasyon ng mga obra ng arkitektura at lilok na palagiang nakapuwesto sa pampublikong mga lugar (''voie publique'') at nilikha ng mga {{ILL|likas na tao|en|Natural person}},{{efn|'''Likas na tao''' (''{{lang|en|natural person}}'') - sa konteksto ng batas, isang indibiduwal na tao, taliwas sa isang ligal tao (''legal person'') na maaari isang pampribado (iyan ay, entidad sa negosyo o [[organisasyong di-pampamahalaan]]) o pampublikong (iyan ay, pamahalaan) organisasyon.}} maliban sa anumang paggamit na may katangiang pangkomersiyo".<ref>{{Cite web|url=https://www.legifrance.gouv.fr/affichCodeArticle.do;jsessionid=5DD8F8800CB25AA883378CE851D89A7D.tpdila13v_2?idArticle=LEGIARTI000033219336&cidTexte=LEGITEXT000006069414&categorieLien=id&dateTexte=|title=Article 5, section 11 of Code on Intellectual Property|access-date=2016-12-26|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20170127170315/https://www.legifrance.gouv.fr/affichCodeArticle.do|archive-date=2017-01-27}}</ref> Malamig noon ang mga mambabatas at politikong Pranses sa pagtanggap ng kalayaan sa panorama; tinawag pa ni [[Patrick Bloche]], dating kasapi ng [[Pambansang Asambleya (Pransiya)|Pambansang Asambleya]], na "amendement Wikipédia" ang kalayaan sa panorama noong 2011.<ref>{{cite web|url=http://komodo.regardscitoyens.org/public/22-panoramas/ |title=Débats de l'Assemblée nationale sur l'amendement 22 « panoramas » au projet de loi sur la copie privée (23/11/11)}}</ref> {{multiple image | align = right | image1 = Louvre pyramid - blackout.jpg | image2 = Censored-Arche de la Défense-Paris.PNG | footer = Sinalang mga larawan ng [[Piramide ng Louvre]] (sa kaliwa, gawa ni [[I. M. Pei]]) at [[Grande Arche]] (sa kanan, gawa ni [[Johan Otto von Spreckelsen]]), kapuwa isinasanggalang ng pang-arkitektura na karapatang-sipi }} May matinding dulot ang gayong mga paghihigpit sa kalayaan sa panorama sa Pransiya sa mga artikulo ng Wikipedia hinggil sa arkitektura ng bansa. Nakasanayan na ng mga tagapangasiwa sa [[Wikimedia Commons]] na [[:Commons:Category:French FOP cases/deleted|burahin]] ang anumang mga retrato ng bagong mga arkitekturang Pranses, sa kabila ng mga pagbabago sa batas, dahil hindi pinahihintulutan ng Commons ang mga retrato ng mga obrang pang-arkitektura ng mga bansang ipinagbabawal ang komersiyal na paggamit. Isinasanggalang ng karapatang-sipi ang sari-saring mga arkitekturang kontemporaneo ng Pransiya, at maaring maging paglabag sa karapatang-sipi ang pagpaparaming gawa ng mga retratista, tagagawa ng pelikula, disenyador grapiko, at iba pang mga tagagamit mula sa ikatlong panig na may layuning pangkalakalan na walang pahintulot mula sa arkitekto o entidad na ipinalipatan niya ng kaniyang karapatang patrimonyal o ekonomiko. Ipinasiya sa dalawang hiwalay na mga kaso noong 1990 na ang hindi awtorisadong mga postkard na nagpapakita ng [[Grande Arche]] at [[La Géode]] bilang pangunahing mga paksa ay lumalabag sa karapatang-sipi. Ilan pa sa kilalang mga gusaling isinasanggalang ng karapatang-sipi ay ang [[Piramide ng Louvre]], ang [[Opéra Bastille]], at ang [[Bibliothèque nationale de France#Bagong mga gusali|bagong mga gusali ng Bibliothèque nationale de France]].<ref name=JournalIPFranceBldg/> [[Talaksan:Place des Terreaux Lyon.jpg|thumb|[[Place des Terreaux]] na may suplementaryong pagsasali ng mga obra tulad ng inayos na ''[[Fontaine Bartholdi]]'' at ng 14 na mga haliging granito]] Gayunpaman, itinuturing ng hurisprudensiyang Pranses na hindi lumalabag sa karapatang-sipi ang isang larawan kapag ito ay isang elementong "[[De minimis#Karapatang-sipi|aksesorya]]" o suplementaryo sa kabuoang paksa na inilalarawan nito. Sa isang kaso noong 2005 hinggil sa mga postkard ng [[Place des Terreaux]] ng [[Lyon]], ipinairal ng ''[[Hukuman ng Kasasyon (Pransiya)|Cour de cassation]]'' (katumbas ng [[Kataas-taasang Hukuman ng Pilipinas]]) ang mga pasya ng mas-mababang mga hukuman sa pansuplementaryong pagsasali sa mga postkard ng makabagong mga instalasyon ng sining na makikita sa plasa. Ayon sa hukuman, humalo ang mga obrang ito sa lumang arkitektura sa palibot ng liwasan, at "pangalawa lamang ang obra sa paksang inilalarawan" ng mga postkard, at ang nasabing paksa ay ang mismong plasa.<ref name=JournalIPFranceBldg>{{cite web |url=http://www.harlaylaw.com/wp-content/uploads/2016/08/Journal-of-Intellectual-Property-Law-Practice-2012-Lipovetsky-jiplp_jps078.pdf |title=The protection of the image of a building under French law: where judges create law |last1=Lipovetsky |first1=Sabine |last2=de Dampierre |first2=Emmanuèle |date=Mayo 24, 2012 |work=Journal of Intellectual Property Law & Practice |publisher=Oxford University Press |access-date=Marso 23, 2021}}</ref> Bilang karagdagan sa pahintulot sa pagkuha ng pelikula, nangangailangan ng karagdagang pahintulot mula sa arkitekto o kanilang kinatawan o inatasang tagapangasiwa ang pagkuha ng pelikula sa Pransiya na kinasasangkutan ng pagsasali ng isang gusaling isinasanggalang pa rin ng pang-arkitektura na karapatang-sipi. Isinasaalang-alang sa pagtantiya ng halagang babayaran sa paggamit ng gawang pang-arkitektura ang tagal ng panahon ng paggamit ng mismong gusali, ang uri ng pelikula o gawang awdiyo-biswal, ang uri ng paggamit, at ang paraan kung paanong ginamit ng mga gumagawa ng pelikula ang hitsura ng gusali. Hindi kinakailangan ng nabanggit na pahintulot kung "hindi pangunahing layunin" ng pelikula ang arkitektura.<ref>{{cite web |url=https://www.filmfrance.net/en/guidance/filming-in-france-faq/ |title=FILMING IN FRANCE – FAQ |website=Film France |access-date=Disyembre 23, 2024}}</ref> ==== Portugal ==== Matatagpuan sa Artikulo 75, talata 2, puntong q. ng ''Code of Authors' Rights and Neighbouring Rights'' ng Portugal ang kalayaan sa panorama para sa mga obra nila. Sakop nito ang panghabambuhay na mga obra sa pampublikong mga lugar tulad ng arkitektura at mga lilok. Ngunit kinakailangang ipatungkol sa manlilikha at itukoy ang pangalan ng obra sa bawat malayang paggamit ng anumang larawan o video ng gayong obra, alinsunod sa Artikulo 76, talata 1, puntong a..<ref>{{cite web |url=http://www.communia-association.org/wp-content/uploads/2016/06/BCS_Communia_FoP_study.pdf |title=Best Case Scenarios for Copyright: Freedom of Panorama in Portugal |last=Nobre |first=Teresa |work=COMMUNIA |date=Hunyo 2016 |access-date=Enero 12, 2022}}</ref> ==== Romania ==== [[Talaksan:Palatul Parlamentului, București.jpg|thumb|left|Sinalang retrato ng [[Palasyo ng Parlamento]] sa [[Bucharest]], Romania]] Walang ganap na kalayaan sa panorama sa [[Romania]]. Nakatala sa Artikulo 35 ng Tsapter VI ("Mga Limitasyon sa Pagpapatupad ng Karapatan ng Manlilikha") ng kanilang batas sa karapatang-sipi ang mga gawain na hindi na nangangailangan ng pahintulot mula sa manlilikha at pagbayad ng remunerasyon sa kanila. Ayon sa (f), maaring isipi, ipamahagi, at magkomunika sa publiko ang mga larawan ng mga likhang arkitektura, lilok, retrato, at ''applied art'' na palagiang matatagpuan sa pampublikong lugar, '''maliban na lamang''' kung ang larawan ng likhang iyon ay siyang pangunahing paksa ng pagpaparami, pamamahagi, o pagkomunikasyon, at kung ang larawang ito ay ginamit sa mga layuning pangkomersiyo.<ref>{{cite web|url=http://legislatie.just.ro/Public/DetaliiDocument/7816 |title=LEGEA nr. 8 din 14 martie 1996 (*republicată*) |website=Ministerul Justiției |access-date=Marso 22, 2021 |lang=ro}}</ref> Dinemanda ng mga tagapagmana ni [[Anca Petrescu]], arkitekto ng napakalaking [[Palasyo ng Parlamento]], ang [[Parlamento ng Romania]] dahil sa pagbebenta ng mga retrato at ibang mga [[paalaala]] (''souvenir'') kalakip ang larawan ng masagisag na gusali.<ref>{{Cite news|url=https://stirileprotv.ro/stiri/actualitate/familia-arhitectei-casei-poporului-vrea-2-din-castigurile-pe-care-camera-deputatilor-le-incaseaza.html|title=Bătălia pentru imaginea Palatului Parlamentului. Decizia luată de OSIM|lang=ro|work=Stirileprotv.ro|date=Marso 15, 2018|access-date=Mayo 6, 2022}}</ref> Kasalukuyang isinasagawa pa rin ang paglilitis hinggil sa [[pagsuway sa karapatang-sipi]] na ginawa ng Parlamento.<ref>{{Cite news |url=https://pandects.dpvue.com/2018/10/taking-photos-of-palace-of-parliament.html |title=Taking photos of the Palace of Parliament can be considered illegal |website=Pandects dpVUE |date=Oktubre 8, 2018 |access-date=Disyembre 19, 2020 |language=en-US |archive-date=Nobyembre 26, 2020 |archive-url=https://web.archive.org/web/20201126012836/https://pandects.dpvue.com/2018/10/taking-photos-of-palace-of-parliament.html |url-status=dead }}</ref>{{better source needed|date=Mayo 2022}} ==== Suwesya ==== Noong Abril 4, 2016, nagpasya ang [[Kataas-taasang Hukuman ng Suwesya]] na nilabag ng [[Talaan ng mga sangay ng Wikimedia|Wikimedia Sweden]] ang karapatang-sipi ng mga manlilikha ng pampublikong obra sa pamamagitan ng paglikha ng isang websayt at database ng pampublikong mga obra sa [[Suwesya]] na naglalaman ng mga larawan ng pampublikong obra na ikinarga o in-''upload'' ng publiko.<ref name="falkvinge-2016">{{cite web |first=Rick |last=Falkvinge |author-link=Rick Falkvinge |title=Supreme Court: Wikimedia violates copyright by posting its own photos of public, taxpayer-funded art |date=Abril 4, 2016 |website=Privacy Online News |location=Los Angeles, Estados Unidos |url=https://www.privateinternetaccess.com/blog/2016/04/supreme-court-wikipedia-violates-copyright-posting-photos-public-art/ |access-date=Setyembre 8, 2016}}{{Dead link|date=August 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref><ref>{{cite news |title=Wikimedia Sweden art map 'violated copyright' |url=https://www.bbc.com/news/technology-35969734 |access-date=Setyembre 9, 2016 |work=BBC News |date=Abril 5, 2016 |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20160923151732/http://www.bbc.com/news/technology-35969734 |archive-date=Setyembre 23, 2016}}</ref><ref>{{cite web |last=Paulson |first=Michelle |title=A strike against freedom of panorama: Swedish court rules against Wikimedia Sverige |url=https://blog.wikimedia.org/2016/04/04/strike-against-freedom-panorama/ |website=Wikimedia Foundation blog |access-date=Setyembre 9, 2016 |date=Abril 4, 2016 |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20160921153722/https://blog.wikimedia.org/2016/04/04/strike-against-freedom-panorama/ |archive-date=Setyembre 21, 2016}}</ref> Taglay ng batas sa karapatang-sipi ng Suwesya ang isang kataliwasan sa tanging karapatan ng mayhawak ng karapatang-sipi upang madaling makakita ng publiko ang pampublikong obra.<ref name="Wikimedia Sweden decision">{{cite court|litigants=Bildupphovsrätt i Sverige ek. för. v. Wikimedia Svierge|vol=|reporter=|opinion=|pinpoint=|court=[[Supreme Court of Sweden]]|date=04-04-2016|url=https://upload.wikimedia.org/wikipedia/foundation/e/ec/TheSwedishSupremeCourtsDecisionBUSvWikimediaFINAL-English_Translation.pdf|access-date=09-09-2016|quote=}}</ref>{{Rp|2-5}} Gumamit ang Kataas-taasang Hukuman ng Suwesya ng isang restriktibong pananaw ng kataliwasang ito sa karapatang-sipi.<ref name="Wikimedia Sweden decision"/>{{Rp|6}} Ipinasiya ng Hukuman na walang halagang pangkomersiyo ang database, para sa kapuwang nagpapatakbo nito o sa mga gumagamit ng database, at ang "halagang ito ay dapat na mapanatili sa mga manlilikha ng mga obra. Wala nang kaugnayan kung may layuning pangkomersiyo ang nagpapatakbo ng database."<ref name="Wikimedia Sweden decision"/>{{Rp|6}} Ibinalik ang kaso sa isang mababang hukuman upang malaman ang pinsalang may pananagutan ang Wikimedia Sweden sa ''Bildkonst Upphovsrätt i Sverige'' (BUS), isang ahensiya ng {{ILL|pangasiwaan ng kolektibong mga karapatan|en|Collective rights management}} na naglunsad ng demanda alang-alang sa mga alagad ng sining na kumakatawan sa kanila.<ref name="Wikimedia Sweden decision"/>{{Rp|2,7}} ==== Unggarya ==== Nakasaad sa Artikulo 68(1) ng batas sa karapatang-sipi ng Unggarya na maaaring gumawa at gamitin ang mga pagsasalarawan ng pinong sining, mga sining pang-arkitektura at sining na napapakinabangan (''applied arts'') na palagiang matatagpuan sa pampublikong lantad na mga lugar, nang walang pahintulot mula at remunerasyon sa mga manlilikha ng nasabing mga obra.<ref>{{cite web| url=https://www.sztnh.gov.hu/sites/default/files/szjt_lxxvi_1999_en_rev_1.pdf |title=Act LXXVI of 1999 on copyright |website=Hungarian Intellectual Property Office |year=2018 |access-date=Disyembre 3, 2022}}</ref> ===Mga bansang bahagi rati ng Unyong Sobyet=== Walang kalayaan sa panorama ang halos lahat ng mga bansang kabahagi ng dating [[Unyong Sobyet]], puwera na lamang sa tatlong mga bansa na kamakailang binago ang kanilang mga batas sa karapatang-sipi. Ang una ay [[Moldova]] noong Hulyo 2010, nang pinareho nila ang kanilang batas sa karapatang-sipi sa mga pamantayang EU.<ref>{{cite web|author1=Eugene Stuart|author2=Eduardo Fano|author3=Linda Scales|author4=Gerda Leonaviciene|author5=Anna Lazareva|title=Intellectual Property Law and Policy. Law approximation to EU standards in the Republic of Moldova|date=July 2010|publisher=IBF International Consulting, DMI, IRZ, Nomisma, INCOM, Institute of Public Policy|url=http://www.ncu.moldova.md/public/files/publication/armonizare/SLAG_IP_ENG.pdf|access-date=2015-06-29|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20150630171236/http://www.ncu.moldova.md/public/files/publication/armonizare/SLAG_IP_ENG.pdf|archive-date=2015-06-30}}</ref> Sinundan sila ng [[Armenya]] noong Abril 2013 kalakip ng isinapanahong [[:wikisource:Armenia. Law on Copyright and Related Rights|batas sa karapatang-sipi ng Armenya]].<ref>{{cite web|title=Legislation: National Assembly of RA|language=Armenian|publisher=parliament.am|url=http://www.parliament.am/legislation.php?sel=show&ID=4717|access-date=2015-06-28|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20150701073128/http://www.parliament.am/legislation.php?sel=show&ID=4717|archive-date=2015-07-01}}</ref> Bahagyang ipinasa ang tadhanang kalayaan sa panorama sa [[Rusya]] noong Oktubre 1, 2014; mula sa araw na iyon, maaring kumuha ang sinuman ng mga retrato ng mga gusali at hardin na makikita mula sa pampublikong mga lugar, ngunit hindi kasali rito ang mga lilok at iba pang mga likhang tatlong-dimensiyonal.<ref>{{cite web|title=О внесении изменений в части первую, вторую и четвертую Гражданского кодекса Российской Федерации и отдельные законодательные акты Российской Федерации. Статья 3, cтраница 2|language=Russian|work=[[State Duma]]|date=2014-03-05|url=http://pravo.gov.ru/proxy/ips/?docbody=&nd=102171743&rdk=&backlink=1|access-date=2015-06-29|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20150630234615/http://pravo.gov.ru/proxy/ips/?docbody=&nd=102171743&rdk=&backlink=1|archive-date=2015-06-30}}</ref> === Mga bansang kasapi ng OAPI === Limitado ang kalayaan sa panorama sa ilalim ng ''[[Organisation Africaine de la Propriété Intellectuelle]]'' (OAPI), na binubuo ng mga kasaping-bansa na [[Benin]], [[Burkina Faso]], [[Cameroon]], [[Republika ng Gitnang Aprika]], [[Chad]], [[Comoros]], [[Republika ng Congo|Congo]], [[Baybaying Garing]], [[Equatorial Guinea]], [[Gabon]], [[Guinea]], [[Guinea-Bissau]], [[Mali]], [[Mauritania]], [[Niger]], [[Senegal]], at [[Togo]]. Alinsunod sa ''Annex VII, Part I, Article 16'' ng Kasunduang Bangui, pinahihintulutan ang pamamahagi at pagpapakalat ng mga larawan ng arkitektura, pinong sining, retrato, o sining na napapakinabangan na palagiang matatagpuan sa pampublikong mga lugar, pero hindi sa mga layuning pangkomersiyo kapag naging pangunahing mga paksa ng mga larawan ang nabanggit na mga likha.<ref>{{cite web |url=https://www.sgg.cg/txts-droit-reg/oapi-accord-de-bangui-instituant-une-organisation-africaine-de-la-proprit-intellectuelle-acte-du-14-dcembre-2015.pdf |title=ORGANISATION AFRICAINE DE LA PROPRIETE INTELLECTUELLE (OAPI) – ACCORD DE BANGUI INSTITUANT UNE ORGANISATION AFRICAINE DE LA PROPRIETE INTELLECTUELLE, ACTE DU 14 DECEMBRE 2015 |p=153 |access-date=Enero 2, 2023 |lang=fr}}</ref> ==Tingnan din== * [[Copyleft]] * [[Malayang nilalaman]] * [[Potograpiya at batas]] * [[Pampublikong dominyo]] * [[Tatak-pangkalakal]] ==Talababa== {{notelist}} ==Mga sanggunian== {{Reflist|30em}} ==Panlabas na mga link== {{commons category|Freedom of panorama}} * [https://web.archive.org/web/20070912005656/http://www.asmp.org/commerce/legal/copyright/publicbldg.php Photographing public buildings], mula sa [[American Society of Media Photographers]]. * [https://web.archive.org/web/20071013151300/http://chicagoist.com/2005/02/17/millennium_park_photography_the_official_scoop.php Millennium Park Photography: The Official Scoop], ''The Chicagoist'', Pebrero 17, 2005. * MacPherson, L.: ''[http://www.sirimo.co.uk/media/UKPhotographersRights.pdf Photographer's Rights in the UK] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20090325212727/http://www.sirimo.co.uk/media/UKPhotographersRights.pdf |date=March 25, 2009}}''. * {{Cite journal |url=https://washington.academia.edu/BryceNewell/Papers/535200/Freedom_of_Panorama_A_Comparative_Look_at_International_Restrictions_on_Public_Photography |archive-url=https://archive.today/20121202073320/http://washington.academia.edu/BryceNewell/Papers/535200/Freedom_of_Panorama_A_Comparative_Look_at_International_Restrictions_on_Public_Photography |archive-date=Disyembre 2, 2012 |title=Freedom of Panorama: A Comparative Look at International Restrictions on Public Photography |first=Bryce Clayton |last=Newell |volume=44 |journal=Creighton Law Review |pages=405–427 |year=2011}}{{Dead link|date=Agosto 2021}} ;Ilang mga pahinang Wikimedia na tumatalakay sa kalayaan sa panorama *[[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2015-06-17/In focus|Wikipedia:Wikipedia Signpost/2015-06-17/In focus - ''The Signpost'' ng Wikipediang Ingles]] (hinggil sa usapin ng kalayaan sa panorama sa Europa) *[[c:Commons:Freedom of panorama|Freedom of panorama sa Wikimedia Commons]] *[[:meta:Freedom of Panorama in Europe in 2015|Freedom of Panorama in Europe in 2015 - Meta Wikimedia]] {{Authority control}} [[Kategorya:Batas sa karapatang-sipi]] [[Kategorya:Potograpiya]] 873knk15p6dxx4gbv6jgpwr53gmaxje 2165366 2165365 2025-06-19T01:16:43Z JWilz12345 77302 Gamitin ang varyant na Kanada sang-ayon kina Panganiban at Padre James English (https://tl.wikipedia.org/wiki/Talaan_ng_mga_bansa#cite_note-35). Pormat din sa mga paulo 2165366 wikitext text/x-wiki {{Good article}} {{hatnote|Para sa gabay tungkol sa paggamit ng mga larawan sa mga websayt ng Wikimedia sa ilalim ng mga tadhanang "kalayaan sa panorama", pakitingnan ang [[c:Commons:Freedom of panorama]].}} [[Talaksan:Image demonstrating freedom of panorama.jpg|thumb|Isang larawan na nagpapakita ng mga [[eskultura]] ni Sergej Alexander Dott, tinawag na ''Himmelsblumen'' at ginawa noong 2003, na matatagpuan malapit sa estasyong [[Gleisdreieck (Berlin U-Bahn)|Gleisdreieck]] ng [[Berlin U-Bahn|metro]] ng [[Berlin]], Alemanya. Angkop sa mga probisyon ng kalayaan sa panorama sa bansa ang paglathala nito sa pamamagitan ng malayang lisensiya.]] [[Talaksan:Two Statues Gugulethu Seven Memorial Redux.png|thumb|right|Walang kalayaan sa panorama sa [[Timog Aprika]], kaya kinakailangang sensurin ang estatwang ito dahil sakop ito ng mahigpit na kahulugan ng batas sa karapatang-sipi sa bansa.]] Ang '''kalayaan sa panorama''' ({{Langx|en|freedom of panorama}}, dinaglat na '''FoP''') ay isang tadhanang nakapaloob sa mga batas sa [[karapatang-sipi]] ng maraming mga hurisdiksiyon. Pinahihintulutan nito ang pagkuha ng mga [[retrato]] at [[video]] at paglikha ng ibang mga larawan (tulad ng mga [[pinta]]) ng mga [[gusali]] at kung minsan mga [[lilok]] at ibang mga gawang sining na palagiang matatagpuan sa isang [[pampublikong lugar]] nang hindi lumalabag sa anumang karapatang-sipi na maaaring manatili sa gayong mga gawa, at ang paglalathala ng gayong mga larawan.<ref name="seiler">Seiler, D.: ''[http://www.fotorecht.de/publikationen/hundertwasserhaus3.html Gebäudefotografie in der EU – Neues vom Hundertwasserhaus] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20070930160856/http://www.fotorecht.de/publikationen/hundertwasserhaus3.html |date=2007-09-30 }}'', in ''Photopresse'' 1/2 (2006), p.&nbsp;16. URL last accessed 2007-09-20.</ref><ref name=DulongDeRosnay>{{Cite journal|last=Rosnay|first=Mélanie Dulong de|last2=Langlais|first2=Pierre-Carl|date=2017-02-16|title=Public artworks and the freedom of panorama controversy: a case of Wikimedia influence|url=https://policyreview.info/articles/analysis/public-artworks-and-freedom-panorama-controversy-case-wikimedia-influence|journal=Internet Policy Review|volume=6|issue=1|issn=2197-6775|deadurl=no|archiveurl=https://web.archive.org/web/20180118012615/https://policyreview.info/articles/analysis/public-artworks-and-freedom-panorama-controversy-case-wikimedia-influence|archivedate=2018-01-18|df=}}</ref> Nililimitahan ng mga batas o kaso ng batas ng kalayaan sa panorama ang mga mayhawak ng karapatang-sipi sa paggawa ng ligal na hakbang dahil sa paglabag ng karapatang-sipi laban sa mga tagalikha o tagapamahagi ng gayong mga larawan. Isa itong kataliwasan o eksepsiyon sa karaniwang alituntunin na ang mayhawak ng karapatang-sipi ay may tanging karapatan sa pagbibigay ng kapangyarihan sa paglikha at pamamahagi ng mga [[hinangong likha]]. Hango ang parirala sa salitang [[Wikang Aleman|Aleman]] na ''{{lang|de|Panoramafreiheit}}'' ("kalayaan sa panorama" o "''panorama freedom''" sa Ingles). == Kaligirang pangkasaysayan == Ipinagbawal nang husto ang potograpiya at ibang mga paraan ng pagsasalarawan ng pampublikong espasyo noong nakaraan, sa mga kadahilanang hindi kaugnay sa karapatan ng mga manlilikha ng pampublikong mga obra. Ipinagbawal ng Pransiya ang gayong mga gawain noong ika-19 na dantaon para sa pagtatanggol ng pribasidad. Sinimulang ipagbawal ng Italya ang pagsasalarawan ng mga pook arkeolohiko noong ika-18 dantaon, kahit na nasa pampublikong mga lugar ang mga pook na ito, bilang proteksiyon sa kanilang pamanang pangkalinangan.<ref name=DulongDeRosnay/> Nagsimula ang kaisipan ng kalayaan sa panorama noong ika-19 na dantaon sa Alemanya. Ipinakilala ng [[Kaharian ng Bavaria]] noong 1840 ang isang kahalintulad na eksepsyon para sa piktorikong mga paglalarawan ng "mga likha ng sining at arkitektura sa panlabas na mga anyo ng mga ito" sa pampublikong mga espasyo. Nilayon nitong bawasan ang kahigpitan ng bagong mga patakarang pangkarapatang-sipi sa [[Kumpederasyong Aleman]] na ipinagbawal ang mga pagpaparami o reproduksiyon, maliban sa "mekanikal na mga pagpaparami." Tumulad kalaunan ang ibang mga estadong bahagi ng kumpederasyon, at noong 1876 tuluyan nang ipinatupad ng parlamento ng Alemanya ang karapatang ligal na ito sa buong kumpederasyon.<ref name=DulongDeRosnay/> == Mga likhang dalawang-dimensiyonal == Sa mga bansa sa mundo, iba-iba ang tiyak na saklaw ng pahintulot na ito para makalikha ng mga retrato ng pampublikong mga lugar nang hindi na kailangang mag-alala hinggil sa mga gawang naipagsasanggalang ng karapatang-sipi na nasa larawan.<ref name="seiler"/> Sa karamihan ng mga bansa, tumutukoy lamang ito sa mga larawan ng mga likhang tatlong-dimensiyonal<ref name="uk_2">Tingnan ang ''e.g.'' Lydiate.</ref> na palagiang nakapuwesto sa isang pampublikong lugar, ang karaniwang ibig sabihin ng "palagian" ay "para sa likas na tanang buhay ng gawa."<ref name="ch"/><ref name="dix">{{cite web|last=Dix|first=Bruno|url=http://www.rechtpraktisch.de/artikel.html?id=519|title=Christo und der verhüllte Reichstag|date=2002-02-21|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20020722213717/http://www.rechtpraktisch.de/artikel.html?id=519|archive-date=2002-07-22|access-date=2020-05-18}}</ref> Sa [[Suwisa]], pinapayagan ang pagkuha at paglathala ng mga larawan ng mga likhang dalawang-dimensiyonal tulad ng mga miyural (mga larawang nakapinta sa pader) o graffiti, ngunit ang gayong mga larawan ay hindi maaring gamitin para sa layuning kapareho sa mga orihinal.<ref name="ch"/> == Pampublikong espasyo == Maraming mga batas ay may mailap na pagkakaiba ukol sa pampublikong espasyo (''public space'') at pampribadong ari-arian. Sa [[Austria]] walang kaugnayan sa pahintulot na kalayaan sa panorama ang kinaroroonan ng retratista ,<ref name="seiler"/> ngunit sa [[Alemanya]] ang gayong pahintulot ay kumakapit lamang kapag ang larawan ay kinunan mula sa pampublikong lupa, at walang karagdagang mga gamit tulad ng mga hagdan, platapormang pambuhat, eroplano, atbp.<ref name="de"/> Sa ilang pagkakataon, umaabot din ang saklaw ng pahintulot sa tunay na mga lupang pampribado, halimbawa ay ang pampribadong mga liwasan at kastilyo na mapapasukan ng publiko at walang kontroladong mga pasukan, subalit may katakdaan na maaaring humingi ang may-ari ng bayad para sa komersiyal na paggamit ng mga larawan.<ref>{{cite web|url=http://juris.bundesgerichtshof.de/cgi-bin/rechtsprechung/document.py?Gericht=bgh&Art=pm&Datum=2010&Sort=3&nr=54399&pos=0&anz=241|title=Decision of the German Federal Court in favour of the Stiftung Preußische Schlösser und Gärten, December 17, 2010|publisher=Juris.bundesgerichtshof.de|date=2010-12-17|access-date=2012-07-20|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20131014190054/http://juris.bundesgerichtshof.de/cgi-bin/rechtsprechung/document.py?Gericht=bgh&Art=pm&Datum=2010&Sort=3&nr=54399&pos=0&anz=241|archive-date=2013-10-14}}</ref> Sa maraming mga bansa sa [[Silangang Europa]], nililimitahan lamang ng mga batas sa karapatang-sipi ang pahintulot na ito sa hindi pangkomersiyo na paggamit ng mga larawan.<ref name="elst">Tingnan ang Rusya bilang halimbawa: {{cite book|last=Elst|first=Michiel|title=Copyright, Freedom of Speech, and Cultural Policy in the Russian Federation|page=432f|publisher=Martinus Nijhoff|location=Leiden/Boston|year=2005|isbn=90-04-14087-5}}</ref> Mayroon ding pandaigdigang mga pagkakaiba sa tiyak na kahulugan ng isang "pampublikong espasyo." Sa maraming mga bansa, kinabibilangan lamang nito ang mga espasyo sa labas (halimbawa, sa Alemanya),<ref name="de"/> habang kasama naman sa ilan sa ibang mga bansa ang espasyo sa loob tulad ng pampublikong mga museo (halimbawa, sa [[United Kingdom|Reyno Unido]]<ref name="uk"/> at [[Rusya]]).<ref name="ru">Elst p. 432, footnote 268. Tingnan din [http://www.consultant.ru/popular/gkrf4/ article 1276 of part IV of the Civil Code] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120607021156/http://www.consultant.ru/popular/gkrf4/|date=2012-06-07}} (in force as of January 1, 2008), na nagbibigay-linaw rito.</ref> == Pandaigdigang mga kasunduan == Walang litaw na mga tuntunin hinggil sa kalayaan sa panorama sa alinman sa pandaigdigang mga kasunduan sa karapatang-sipi, tulad ng [[Kumbensiyong Berne]], [[Tratado sa Karapatang-sipi ng WIPO]], [[Unibersal na Kumbensiyon sa Karapatang-sipi]], at [[Kasunduang TRIPS]]. Gayunpaman, malimit na nagbibigay ang mga kasunduang ito ng isang [[tatlong-hakbang na pagsusulit]] (''three-step test'') bilang isang pangkalahatang takda na dapat pagbatayan laban sa pambansang mga tadhana sa kalayaan sa panorama, tulad ng ikalawang talata ng artikulo 10 ng Tratado ng WIPO, artikulo 13 ng TRIPS, at ikalawang talata ng artikulo 9 ng binagong Kumbensiyong Berne (bagaman para lamang sa pagpaparami).<ref>Reto M. Hilty at Sylvie Nérisson, ''Overview,'' sa: (ed.) na ito, ''Balancing Copyright,'' 2012, op. cit., mga pahinang 1–78, pahinang 24 f hinggil dito.</ref> May binanggit si [[Ralph Oman]], dating Direktor sa Karapatang-sipi (''Register of Copyrights'') ng [[Tanggapan sa Karapatang-sipi ng Estados Unidos]], tungkol sa isang pinagsamang pagsisikap ng [[Pandaigdigang Organisasyon sa Ari-ariang Intelektuwal]] at [[UNESCO]] noong dekada-1980 para sa isang ''Draft Model Copyright Law'', na kinabibilangan ng ilang mga simulain sa borador na nakatuon sa mga gawang pang-arkitektura. Nasa Simulaing WA7 ang tadhanang katulad ng kalayaan sa panorama: "Hindi kailangan ng pahintulot ng mga manlilikha ang pagpaparami ng panlabas na mga larawan ng arkitektura sa pamamagitan ng potograpiya, pelikula, pinta, lilok, drowing o mga kahalintulad na paraan kung para lamang ito sa pansariling layunin, o para sa layuning pangkomersiyo kapag nakatayo sa pampublikong kalye, daanan, liwasan o ibang mga lugar na karaniwang napupuntahan ng publiko ang mga gawang pang-arkitektura. Halo-halo ang mga puna hinggil dito: isang panukalang isali sa simulain ang mga larawan na kinunan mula sa himpapawid at satelayt, mga katanungan kung dapat bang isali ang panloob na arkitektura, at batikos dahil sa labis na pagsuko ng mga karapatan ng mga arkitekto sa publiko at hindi paglalaan ng kondisyon ng kabayaran sa pangkomersiyo na mga paggamit ng panlabas na mga larawan ng arkitektura. Hindi nakakuha ng sapat na pagsang-ayon ang mga panukalang ito, at ginawa ang simulaing hinggil sa panorama nang "walang mga pagbabago" ayon sa Komite ng mga Dalubhasa ng Pamahalaan.<ref>{{Cite report |url=https://www.copyright.gov/reports/architecture.pdf |title=THE REPORT OF THE REGISTER OF COPYRIGHTS ON WORKS OF ARCHITECTURE |publisher=US Copyright Office |location=Estados Unidos |date=Hunyo 19, 1989 |access-date=Mayo 30, 2025 |ISBN=0-8444-0653-8 |pages=148–155}}</ref> == Katayuan sa iba-ibang mga bansa == Maraming mga bansa ang may kahalintulad na mga tadhanang nililimitahan ang saklaw ng batas sa karapatang-sipi upang malinaw na payagan ang mga retratong nagpapakita ng mga tanawin ng pampublikong mga lugar o tanawing kinunan mula sa pampublikong mga lugar. Ngunit magkaiba ang kahulugan ng mga bansa hinggil sa prinsipyo ng kalayaan sa panorama.<ref name="seiler"/> [[Talaksan:Freedom of Panorama world map.svg|thumb|none|650px|Katayuan ng kalayaan sa panorama sa buong daigdig para sa mga larawang ginagamit sa mga layuning pangkomersiyo.]] [[Talaksan:Tallest buildings 2022 whether or not FoP.png|thumb|none|650px|Nangungunang 11 pinakamatayog na mga gusali sa mundo noong 2022, at ang katayuan ng kalayaan sa panorama ng mga bansang kinaroroonan ng mga ito: [[Talaksan:SemiPD-icon.svg|30px]] – mayroong kalayaan sa panorama ([[Malaysia]], [[Tsina]], [[Taiwan]], [[Estados Unidos]]) [[Talaksan:Red copyright.svg|30px]] – walang kalayaan sa panorama ([[Saudi Arabia]], [[Timog Korea]], [[United Arab Emirates]])]] ===Pilipinas=== Nakasaad sa Seksiyon 172 ng Kodigo ng Ari-Ariang Intelektuwal ng Pilipinas (''Intellectual Property Code of the Philippines'' o Batas Republika Blg. 8293), nakapamagat na "''Literary and Artistic Works''", na isinasanggalang ang mga "likhang sining", tulad ng arkitektura at eskultura. Walang anumang tadhana ng kalayaan sa panorama sa Seksiyon 184 ("''Limitations on Copyright''") na nagtatala ng mga gawaing hindi itinuturing na paglabag sa karapatang-sipi ng mga gumawa o nagdisenyo ng mga gusali, eskultura, atbp. mga obra, ngunit nagbibigay ang tadhanang (d) ng kataliwasan sa karapatang-sipi kung ang reproduksiyon ng "mga gawang pampanitikan, pansiyentipiko, at pansining" ay "bilang bahagi ng pag-ulat ng kasalukuyang mga kaganapan sa pamamagitan ng potograpiya, , o pamamahayag hanggang sa kinakailangang saklaw para sa layuning ito." Ang tadhanang (e) naman ay nagbibigay ng tadhanang [[patas na paggamit]] sa pagsasali ng isang gawa sa "isang publikasyon, brodkast, o ibang uri ng komunikasyon sa madla," kung para lamang sa layunin ng pagtuturo.<ref name=PHIpo>{{cite web |url=https://drive.google.com/file/d/0B2or2OrWYpIfN3BnNVNILUFjUmM/view?ts=58057027 |accessdate=3 Hunyo 2020 |title=Intellectual Property Code of the Philippines (Republic Act No. 8293) (2015 Edition) |publisher=Intellectual Property Office of the Philippines}}</ref> Kapuwang hindi malaya para sa [[Wikimedia Commons]], ang imbakan ng mga talaksang (''files'') nasa malayang mga lisensiya o pampublikong dominyo, tulad ng mga retratong ginagamit sa [[Wikipedia]]. Nakasanayan na ng pamunuan nito na [[c:Category:Philippine FOP cases/deleted|magbura]] ng mga retrato ng bagong mga estruktura at pampublikong sining sa bansa, tulad ng mga gusali, lilok, bantayog, at memoryal.{{efn|''Halimbawang mga patunay sa mga pagbura:'' ganap na bagong mga estruktura - [[c:Commons:Deletion requests/Files in Category:SM Mall of Asia|SM Mall of Asia]]; mga estrukturang nilikha o ginawa ng mga alagad ng sining na maaring buhay pa o pumanaw na ngunit hindi pa umaabot sa 50 taon ang nakararaan mula nang sila'y pumanaw - [[c:Commons:Deletion requests/Files in Category:SAF 44 Mamasapano clash (Special Action Force Monument, Angeles City, Pampanga)|Bantayog ng SAF 44 sa Angeles]] at [[c:Commons:Deletion requests/Files in Category:Leyte Landing Memorial|Bantayog ng Paglapag sa Leyte]].}} Ito ay dahil hindi pinapayagan sa Wikimedia Commons ang mga talaksang naaangkop lamang sa tadhanang patas na paggamit. === Ibang bahagi ng Timog-silangang Asya === [[Talaksan:Freedom of panorama in Southeast Asia.svg|thumb|350px|Katayuan ng kalayaan sa panorama sa Timog-silangang Asya]] ==== Biyetnam ==== Walang ganap na kalayaan sa panorama sa Biyetnam. Ayon sa Artikulo 25(h) ng kanilang bagong-amyendang batas sa karapatang-sipi ng Biyetnam (2022), maari ang potograpiya at pagsasahimpapawid sa telebisyon ng mga obrang hinulma, arkitektura, at obrang napapakinabangan na nakadispley sa publiko, "para sa layon ng pagpapakita o pagprisinta ng mga larawan ng mga obrang ito, hindi sa layuning pangkomersiyo."<ref>{{cite web|url=https://thuvienphapluat.vn/van-ban/So-huu-tri-tue/Luat-So-huu-tri-tue-sua-doi-2022-458435.aspx?v=d |title=Luật Sở hữu trí tuệ sửa đổi 2022 |access-date=Oktubre 14, 2022}}</ref> ==== Brunay ==== Nakalahad sa Seksiyon 66 ng batas sa karapatang-sipi ng Brunay ang kanilang kalayaan sa panorama, na pinahihintulutan ang pagsasalarawan ng mga likhang gusali, lilok, modelo ng mga gusali, at obra ng masining na pagkakagawa sa pampublikong mga lugar, sa pamamagitan ng pagguhit, potograpiya, sinematograpiya, at pagsasahimpapawid sa telebisyon.<ref>{{cite web|url=https://wipolex-res.wipo.int/edocs/lexdocs/laws/en/bn/bn002en.pdf |title=Emergency (Copyright) Order, 1999 |author=Brunei |website=WIPO Lex |access-date=Mayo 23, 2021}}</ref> ==== Indonesya ==== Walang tiyak na pagbanggit ng kalayaan sa panorama sa [[batas sa karapatang-sipi ng Indonesya]], bagaman umiiral ang isang kahalintulad subalit limitadong tadhana sa Artikulo 15 na pinagkakalooban ang mga may-ari ng obra, kabilang na ang arkitektura at lilok, ang karapatan na magsagawa ng pampublikong displey, sa paraang paglalathala man o pagpaparami sa isang katalogo. Nagbibigay naman ang Artikulo 43(d) ng pahintulot para sa pamamahagi ng mga nilalamang isinasanggalang ng karapatang-sipi sa teknolohiyang pang-impormasyon at midyang pangkomunikasyon, kung ang mga nabanggit na midyum ng pamamahagi ay "hindi komersiyal at/o walang halaga para sa Manlilikha o kaugnay na mga partido."<ref>{{cite web |url=https://wipolex-res.wipo.int/edocs/lexdocs/laws/en/id/id064en.pdf |title=Law of the Republic of Indonesia No. 28 of 2014 on Copyright |author=Indonesia |access-date=Mayo 12, 2021 |website=WIPO Lex}}</ref> ==== Kambodya ==== Nakasaad sa Artikulo 25 ng batas sa karapatang-sipi ng Kambodya ang limitadong kalayaan sa panorama. Pinapayagan lamang ang tadhanang ito kung ang pagpaparami ng obrang grapiko o hinulma (mga lilok) sa pampublikong lugar ay hindi pangunahing paksa ng sumunod na reproduksiyon, tulad ng mga retrato. Kapag naging pangunahing paksa ng sumunod na pagpaparami ang pampublikong mga obra, hindi ito maaaring gamitin sa anumang layunin maliban lamang sa pansarili (pampamilya at pangkaibigan) na paggamit at sa mga layuning pang-edukasyon na hindi nakikinabang (''non-profit educational purposes'').<ref>{{cite web|url=https://wipolex-res.wipo.int/edocs/lexdocs/laws/en/kh/kh003en.pdf |title=Law on Copyright and Related Rights |year=2003 |author=Cambodia |access-date=Mayo 23, 2021 |website=WIPO Lex}}</ref> ==== Laos ==== Walang kalayaan sa panorama sa Laos, ngunit may kahalintulad na probisyon sa Artikulo 115 ang kanilang batas sa karapatang-sipi, subalit nakapamagat na "''Acts Consistent with Fair Use''" ang artikulo. Nakasaad sa pangatlong sugnay ng artikulo na maaaring isipi sa pamamagitan ng potograpiya at sinematograpita ang mga obrang niyari na at nakadispley sa publiko, tulad ng pinong sining, arkitektura, at nalalapat na sining, kung ang mga obrang ito ay hindi paksa ng pagpaparami. Pinapayagan din sa artikulo ang pagpaparami ng mga obra para sa layunin ng pag-uulat ng kasalukuyang mga kaganapan, subalit hanggang sa layuning paghahatid ng balita't impormasyon lamang.<ref>{{cite web|url=https://sblaw.vn/wp-content/uploads/2018/07/Law-on-Intellectual-Property-Amended-2017-ENG-ProofreadCLEAN.pdf |title=Law on Intellectual Property |author=Lao People's Democratic Republic |access-date=Mayo 23, 2021 |website=SB Law}}</ref> ==== Malaysia ==== {{multiple image | align = right | image1 = Petronas Towers, Kuala Lumpur.jpg | image2 = Kota Kinabalu City Centre 0001.jpg | footer = ''Kaliwa:'' [[Toreng Petronas]] na dinisenyo ni arkitekto [[César Pelli]]. ''Kanan:'' Estatwa ng Merlin sa [[Kota Kinabalu]] }} Tinitiyak ng [[batas sa karapatang-sipi ng Malaysia]] ang kalayaan sa panorama sa pampublikong mga lugar. Nakasaad sa Seksiyon 13(2)(d) na hindi paglabag sa karapatang-sipi ang pagpaparami o pamamahagi ng mga kopya ng anumang obra na palagiang nakatayo sa isang pampublikong lugar. Tinutukoy ng Seksiyon 3 ang "mga likhang sining" bilang anumang gawang grapiko, retrato, lilok, kolyahe (''collage''), at gawa ng arkitektura o masining na artesaniya. Hindi kasama sa natatanging tadhanang ito ang mga disenyong plano ng mga [[integradong sirkito]].<ref>{{cite web|title=COPYRIGHT ACT 1987 (as at 30 June 2022) |url=https://www.myipo.gov.my/wp-content/uploads/2025/02/Lampiran-A1-ENG-Akta-Hak-Cipta-setakat-22-Jun-2023.pdf |website=The Official Portal of Intellectual Property Corporation of Malaysia |accessdate=Hunyo 11, 2025}}</ref> ==== Singapura ==== [[Talaksan:Merlion - 2013.04 - panoramio.jpg|thumb|left|Ang rebultong [[Merlion]] sa harap, obra ni Lim Nang Seng (namatay 1987) noong 1972. Sa likod naman ang [[Marina Bay Sands]], obra ni arkitekto [[Moshe Safdie]] noong 2010.]] Tinitiyak ng batas sa karapatang-sipi ng Singapura ang sapat na kalayaan sa panorama sa nasabing bansa, sa ilalim ng Seksiyon 265. Pinahihintulutan ang paglikha at paglalathala ng mga larawan ng mga gusali, modelo ng gusali, lilok, at masining na pagkakagawa na palagiang makikita sa isang pampublikong lugar, kung ginawa ang mga larawang ito noon o pagkaraan ng ika-10 ng Abril 1987.<ref>{{cite web|url=https://sso.agc.gov.sg/Act/CA2021?ProvIds=P15-#pr265- |title=PART 5 PERMITTED USES OF COPYRIGHT WORKS AND PROTECTED PERFORMANCES |website=Singapore Statutes Online |access-date=Nobyembre 16, 2024}}</ref> ==== Thailand ==== Itinatalakay ang kalayaan sa panorama sa mga Seksiyon 37–39 ng batas sa karapatang-sipi ng Thailand. Pinapayagan ng mga Seksiyon 37 at 38 ang mga representasyon ng mga obra sa pampublikong mga lugar at arkitektura sa pamamagitan ng "drowing, pinta, konstruksiyon, klitse, moldura, paglililok, litograpiya, potograpiya, sinematograpiya, at pamamahayag ng video", habang pinapayagan ng Seksiyon 39 ang panlarawan at pangvideo na mga representasyon ng "isang likha kung saang bahagi ang isang masining na obra."<ref>{{cite web |url=https://www.wipo.int/wipolex/en/legislation/details/19877 |title=Copyright Act B.E. 2537 (1994) (as amended up to Copyright Act B.E. 2561 (2018)) |author=Thailand |website=WIPO Lex |access-date=Hunyo 10, 2025}}</ref> === Alherya === Nagbibigay ng eksepsiyong kalayaan sa panorama ang ''Ordinansa Blg. 03-05 ng ika-19 Hulyo 2003 hinggil sa Karapatang-sipi at Kaugnay na mga Karapatan''. Sa ilalim ng Artikulo 50 ng nasabing batas, pinahihintulutang magparami ng mga larawan ng mga gawang pang-arkitektura, pampinong sining, pang-nalalapat na sining, at pampotograpiya na palagiang matatagpuan sa pampublikong mga lugar, maliban sa mga obra na matatagpuan sa mga galeriya, museo, at natukoy na mga sityong pangkultura at pangkalikasan ("''classified cultural and natural sites''").<ref>{{cite web |url=https://www.joradp.dz/FTP/jo-francais/2003/F2003044.pdf |title=Ordonnance n°03-05 du 19 Juillet 2003, relative aux droits d'auteur et aux droits |language=fr |work=Journal Officiel de la Republique Algerienne Democratique et Populaire |access-date=Marso 12, 2025 |page=8}}</ref> === Australya === [[Talaksan:Sydney Opera House 2 (30595141941).jpg|thumb|[[Sydney Opera House]], na dinisenyo ng arkitektong Dinamarkes na si [[Jørn Utzon]]]] Sa [[Australya]], tinatalakay ang kalayaan sa panorama sa pederal na ''[[Batas sa karapatang-sipi ng Australya|Copyright Act 1968]]'', mga Seksiyon 65 hanggang 68. Inilalaan ng Seksiyon 65: "Ang karapatang-sipi sa isang gawa ... na matatagpuan sa isang pampublikong lugar, o sa mga premisang bukas sa publiko, ay hindi nilalabagan ng paglikha ng isang pinta, drowing, klitse (''engraving''), o retrato ng gawa o ang pagsasali ng gawa sa isang sinematograpong pelikula o sa isang brodkast pantelebisyon, maliban kung pansamantala lamang (ang kinaroroonan nito)." Kumakapit ito sa anumang "masining na gawa" na binigyang-kahulugan sa talatang (c) ng bahaging 10: isang "obra ng masining na pagkakagawa" (pero hindi isang ''circuit layout'').<ref name="AU">{{Cite Legislation AU|Cth|act|ca1968133|Copyright Act 1968}}</ref> Nagbibigay ang Seksiyon 66 ng Batas ang hindi pagsasali sa paglabag sa karapatang-sipi ang mga retrato at larawan ng mga gusali at modelo ng mga gusali.<ref name="AU" /> Walang karapatang sumipi ng mga obrang hindi saklaw ng mga probisyong ito. Nangangahulugan itong maaring makalabang sa karapatang-sipi ang pagpaparami ng mga larawan ng "[[sining sa kalye]]".<ref name="G124v01">{{cite web|url=http://www.copyright.org.au/acc_prod/AsiCommon/Controls/BSA/Downloader.aspx?iDocumentStorageKey=62a2e433-4cab-4d6f-8dd2-dc4af24277e7&iFileTypeCode=PDF&iFileName=Street%20Art%20&%20Copyright|title=Street Art & Copyright|publisher=[[Australian Copyright Council]]|work=Information Sheet G124v01|date=Setyembre 2014|access-date=2016-05-08|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20160322193002/http://www.copyright.org.au/acc_prod/AsiCommon/Controls/BSA/Downloader.aspx?iDocumentStorageKey=62a2e433-4cab-4d6f-8dd2-dc4af24277e7&iFileTypeCode=PDF&iFileName=Street%20Art%20&%20Copyright|archive-date=2016-03-22}}</ref><ref>{{cite web|title=Street photographer's rights|url=http://www.artslaw.com.au/info-sheets/info-sheet/street-photographers-rights/|website=Arts Law Information Sheet|publisher=Arts Law Centre of Australia|access-date=2016-05-08|archive-url=https://web.archive.org/web/20140630101936/http://www.artslaw.com.au/info-sheets/info-sheet/street-photographers-rights/|archive-date=2014-06-30|url-status=live}}</ref><ref>{{cite web|title=Photographers & Copyright|edition=17|url=http://www.copyright.org.au/admin/cms-acc1/_images/732757805533a4bbed9e2a.pdf|publisher=Australian Copyright Council|access-date=2014-10-28|archive-url=https://web.archive.org/web/20140702180313/http://www.copyright.org.au/admin/cms-acc1/_images/732757805533a4bbed9e2a.pdf|archive-date=2014-07-02|url-status=live|page=7|date=Enero 2014|quote=''You will generally need permission to photograph other public art, such as murals.''}}</ref> === Bagong Silandiya === Ang ''Copyright Act (1994)'' ng [[New Zealand|Bagong Silandiya]] ay nagbibigay ng mga pagkakapuwera para sa malayang pamamahagi ng mga retrato ng ilang mga likha gaya ng mga lilok, ngunit hindi nagbibigay ng mga pagkakapuwera para sa mga obrang grapiko tulad ng mga miyural at sining sa kalye, kahit na nasa pampublikong mga espasyo ang mga ito. Nagngangahulugan ito na kailangang kumuha ng pahintulot mula sa mga arteista o tagahawak ng karapatang-sipi para makapagkuha ng mga retrato ng gayong mga likha nang malaya para sa mga layuning pamamahagi, lalo na kung may komersiyal na pakay. Subalit binabalewala ang restriksiyon na ito, patunay rito ang patuloy na pamamahagi ng gayong mga retrato sa [[hatirang pangmadla]] at ang paggamit ng mga ''marketing company'' ng mga obrang grapiko bilang likurang mga elemento sa kanilang mga patalastas.<ref>{{cite web |url=https://theconversation.com/yes-street-art-is-on-public-display-but-that-doesnt-mean-we-should-share-it-without-credit-132000 |title=Yes, street art is on public display — but that doesn’t mean we should share it without credit |last1=Dickison |first1=Mike |last2=White |first2=Bruce |date=Hulyo 9, 2020 |website=The Conversation |access-date=Marso 18, 2021}}</ref> Kamakailan lamang, noong 2019, inihayag ng arteistang si Xoë Hall ang kaniyang pagkadismaya sa paggamit ng [[Whitcoulls]] ng mga larawan ng kaniyang miyural sa [[Wellington]] sa kanilang mga kalendaryo, at iminungkahi ang kapuwa niyang mga miyuralista sa bansa na "magkaroon ng kontrata para sa bawat dingding na kanilang ipinipinta at isinasaad kung sino ang nagmamay-ari ng karapatang-sipi, at isali ito sa miyural kalakip ng pangalan ng arteista."<ref>{{cite news |url=https://www.rnz.co.nz/news/national/406415/artist-xoe-hall-outraged-over-work-featured-on-calendar-s-cover |title=Artist Xoë Hall outraged over work featured on calendar's cover |last=Cook |first=Charlotte |date=Disyembre 30, 2019 |access-date=Marso 18, 2021 |work=[[Radio New Zealand]]}}</ref> === Brasil === [[Talaksan:Minha Janela, Cristo Redendor.JPG|thumb|Hinggil sa kaso ng tanyag na rebultong [[Kristo ang Tagapagtubos]], sinabi ni Abogado Frullani Lopes na "bagaman pribado ang pag-aari ng lugar na kinatatayuan nito, hindi hinahadlang ang pampublikong pagpasok, at hindi maipagwawalang-bahala na bahagi ito ng tanawin ng [[Rio de Janeiro]]. Sa gayong pananaw, ang lugar na kinatatayuan nito ay dapat na ituring na pampublikong lugar."<ref>{{cite web |language=pt |url=https://www.conjur.com.br/2014-ago-23/marcelo-lopes-representacao-cristo-redentor-filme-nao-vetada |title=Representação do Cristo Redentor em filme não pode ser vetada |date=23 Agosto 2014 |author=Marcelo Frullani Lopes|quote=apesar de a área ser de propriedade privada, o acesso público ao local não é restrito. Não se pode ignorar, também, que o Cristo Redentor integra a paisagem do Rio de Janeiro. Por esse ponto de vista, o local em que a obra se encontra deve ser considerado logradouro público para fins de aplicação desse dispositivo.}}</ref>]] Pinahihintulutan sa Artikulo 48 ng [https://web.archive.org/web/20110604224823/http://www.wipo.int/wipolex/en/text.jsp?file_id=125392 batas sa karapatang-sipi ng Brazil] (Blg. 9.610 / Pebrero 19, 1998) ang malayang pagpinta, potograpiya, at paggawa ng video ng anumang gawa na palagiang nakapuwesto sa isang pampublikong lugar, sa kabila ng pagiging protektado ng karapatang-sipi ang gayong mga gawa.<ref>{{cite web|title=LEI Nº 9.610, DE 19 DE FEVEREIRO DE 1998.|url=https://www.planalto.gov.br/ccivil_03/leis/L9610.htm|website=Presidência da República|accessdate=2016-10-29|archiveurl=https://web.archive.org/web/20161028220538/http://www.planalto.gov.br/ccivil_03/leis/l9610.htm|archivedate=2016-10-28|language=pt|quote=Art. 48. As obras situadas permanentemente em logradouros públicos podem ser representadas livremente, por meio de pinturas, desenhos, fotografias e procedimentos audiovisuais.}}</ref><ref>{{cite web|title=Law No. 9610 of February 19, 1998, on Copyright and Neighboring Rights|url=http://www.wipo.int/edocs/lexdocs/laws/en/br/br002en.pdf|website=World Intellectual Property Organization|accessdate=2016-10-29|archiveurl=https://web.archive.org/web/20160408030416/http://www.wipo.int/edocs/lexdocs/laws/en/br/br002en.pdf|archivedate=2016-04-08|page=12|language=en|format=PDF|date=1998-02-19|quote=48. Works permanently located in public places may be freely represented by painting, drawing, photography and audiovisual processes.}}</ref> Ang tadhanang ito ay itinuturing na nagbibigay ng katamtamang malawak na kalayaan sa panorama.<ref>{{cite journal|last1=Newell|first1=Bryce Clayton|title=Freedom of Panorama: A Comparative Look at International Restrictions on Public Photography|journal=Creighton Law Review|date=2011|volume=44|pages=421|url=http://hdl.handle.net/10504/40711|accessdate=2016-10-29|language=en|issn=0011-1155|quote=Brazilian copyright law provides very broad panorama freedom. Indeed, Article 48 of Law No. 9610 of February 19, 1998, on Copyright and Neighboring Rights provides}}</ref> === Côte d'Ivoire === Hindi kinikilala sa [[Côte d'Ivoire]] (o Baybaying Garing) ang kalayaan sa panorama. Batay sa Artikulo 27 ng ''Batas Blg. 2016-555 ng ika-26 ng Hulyo 2016'', pinahihintulutang magparami ng mga larawan ng nagawa nang mga gawang pang-arkitektura, mga gawang panlilok, at mga grapikong sining, ngunit alinsunod sa sumusunod na mga kondisyon: #Pagpaparami ng nabanggit na mga gawa sa pamamagitan ng mga lathalain, midyang awdiyo-biswal, o Internet, para lamang sa layunin ng pagpapalaganap ng impormasyon. #Pagpaparami ng mga larawan ng mga obra na inilaan upang lumabas sa mga katalogo ng mga pagbebenta ng mga obra sa loob ng bansa sa ligal na paraan, para lamang sa layuning ilarawan ang nabanggit na mga obra. #Pagpaparami ng nabanggit na mga gawa sa pamamagitan ng midyang awdiyo-biswal kung palagiang matatagpuan sa mga pampublikong espasyo ang nabanggit na mga gawa, subalit sa paraang nagkataon lamang ang pagpapakita ng mga gawa sa mga larawan. Dagdag ng probisyon: "Anumang paggamit ng nabanggit na mga pagpaparami sa artikulong ito na may layuning kumita ay napapailalim sa paunang pahintulot mula sa manlilikha."<ref>{{cite web |url=https://culture.gouv.ci/wp-content/uploads/2023/06/Loi-n%C2%B0-2016-555-du-26-JUIL.-2016-DROIT-DAUTEUR-ET-DV.pdf |title=loi n° 2016-555 du 26 juillet 2016 - relative au droit d'auteur et aux droits voisins |website=Ministère de la Culture et de la Francophonie |access-date=Marso 8, 2025 |language=fr}}</ref> === Demokratikong Republika ng Konggo === Labis na limitado ang kalayaan sa panorama na nakapaloob sa batas sa karapatang-sipi ng [[Demokratikong Republika ng Konggo]] na ipinasa noong 1986. Pinahihintulutan lamang ng Artikulo 28 ang potograpiya, sinematograpiya, at pagpapalabas sa telebisyon ng mga gawang pang-arkitektura, subalit maaari lamang gamitin sa ligal na paraan ang mga retrato sa mga pahayagan, diyornal, at batayang aklat na pampaaralan. Tumatalakay naman ang Artikulo 29 sa "pampigurang mga gawang sining na habambuhay na matatagpuan sa pampublikong lugar," datapwat maaari lamang ilarawan ang mga gawang ito sa mga pelikula at palabas sa telebisyon.<ref>{{cite web |url=https://wipolex-res.wipo.int/edocs/lexdocs/laws/en/cd/cd005en.pdf |title=Ordinance-Law No. 86-033 of April 5, 1986 on the Protection of Copyright and Neighboring Rights |author=Democratic Republic of the Congo |website=WIPO Lex |access-date=Mayo 12, 2021}}</ref> === Estados Unidos === Isinasanggalang ng karapatang-sipi ang mga gusali sa Estados Unidos na itinayo mula noong ika-1 ng Disyembre, 1990 hanggang sa kasalukuyan, pati ang mga gusaling buhat sa mga disenyong natapos bago mag-ika-1 ng Disyembre, 1990 pero itinayo sa pagitan ng ika-30 ng Nobyembre, 1990 at ika-31 ng Disyembre, 2002.<ref>{{cite web |url=https://guides.library.cornell.edu/copyright/publicdomain |title=Copyright Services: Copyright Term and the Public Domain |website=Cornell University Library |access-date=Abril 6, 2025}}</ref> Gayunpaman, taglay ng [[batas sa karapatang-sipi ng Estados Unidos]] ang sumusunod na tadhana, na ipinatupad ng ''Architectural Works Copyright Protection Act (AWCPA)'' ng 1990: {{quote|Hindi kasama sa karapatang-sipi ng isang nakatayo nang gawang pang-arkitektura ang karapatang hadlangan ang paggawa, pamamahagi, o pagpapakita sa publiko ng mga larawan, pinta, retrato, o iba pang malarawang mga representasyon ng gawa, kung ang gusali na kumakatawan sa nasabing gawa ay matatagpuan sa pampublikong lugar o karaniwang makikita mula rito.|[[:wikisource:United States Code/Title 17/Chapter 1/Section 120|17 U.S.&nbsp;Code §&nbsp;120(a)]]<ref>{{cite web|title=17 U.S. Code § 120 - Scope of exclusive rights in architectural works|url=https://www.law.cornell.edu/uscode/text/17/120|access-date=2016-04-04|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20160419101318/https://www.law.cornell.edu/uscode/text/17/120|archive-date=2016-04-19}}</ref>}} ==== Batayan at kahulugan ==== {{multiple image | align = right | direction = vertical | total_width = 250 | image1 = NYC, WTC.jpg | caption1 = ''[[One World Trade Center]]'' sa [[Lungsod ng New York]], na natapos noong 2013. Gawa ni [[David Childs]] ng [[SOM (kompanyang pang-arkitektura)|Skidmore, Owings & Merrill LLP]]. | image2 = Walt Disney Concert Hall 2013.jpg | caption2 = ''[[Bulwagang Konsiyerto ng Walt Disney]]'' sa [[Los Angeles]], gawa ni [[Frank Gehry]] at natapos noong 2003. | image3 = Milwaukee Art Museum 18.jpg | caption3 = ''Pabilyong Quadracci'' na matatagpuan sa [[Museo ng Sining ng Milwaukee]]. Gawa ni [[Santiago Calatrava]] at natapos noong 2001. }} Ipinalagay ng Ulat Komite Blg. 101-735 ng [[Kapulungan ng mga Kinatawan ng Estados Unidos]] na hindi lumalabag ang tadhanang ito sa pagtalima ng bansa sa Kumbensiyong Berne at binigyang-diin nito na nagbibigay ng kawangis na mga karapatan ang ilan sa iba pang mga bansang lumagda sa kasunduan. Tinanggihan ang mungkahi mula sa {{ILL|Surian ng Amerika sa mga Arkitekto|en|American Institute of Architects}} (AIA) na higpitan ang paglikha ng mga larawan na nilayong "isulong ang hindi pinahihintulutang disenyo at pagtatayo ng isang kahalintulad na gawang pang-arkitektura"; tumutol ang mga pangkat ng mga retratista tulad ng [[Samahan ng Amerika sa mga Retratistang Pangmagasin]] (ASMP) sa panukala ng AIA na kanilang iginiit na maaaring "makasagabal sa masining at hindi mapagkompitensiyang pagsusuri ng mga gawang pang-arkitektura, gayon din sa kakayahan ng mga retratista na isulong ang kanilang kabuhayan."<ref>{{cite web |url=https://www.copyright.gov/reports/copyright-amendments-act-of-1990.pdf |title=Copyright Amendments Act of 1990 – Report 101-735 |website=U.S. Copyright Office |access-date=Hulyo 28, 2024}}</ref> Binanggit ni Zimand (2024) ang isa pang mungkahi mula kay David Daileda, isang kinatawan ng AIA, upang pahintulutan lamang ang mga larawan sa mga kasong "hindi pangunahing paksa ang mga gawang pang-arkitektura" sa mga larawan; tinanggihan din ng kanilang tagapagbatas ang mungkahing ito na hinango sa mga batas sa Pransiya.<ref name=Zimand>{{cite journal |last=Zimand |first=Margalit |url=https://journals.library.columbia.edu/index.php/lawandarts/article/view/12495/6180 |title=Deconstructing the Blueprint for Infringement: Remedying Flawed Interpretations of the § 120(a) Exception to Architecture Copyrights |volume=47 |issue=1 |year=2024 |pages=151–152 |journal=The Columbia Journal of Law & the Arts |access-date=Agosto 23, 2024 |doi=10.52214/jla.v47i1.12495|doi-access=free }}</ref> Ang kahulugan ng "gawang pang-arkitektura" sa kalagayang ito ay isang gusali,<ref>{{cite web|title=17 U.S. Code § 101|url=https://www.law.cornell.edu/uscode/text/17/101|access-date=2016-04-08|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20160430034315/https://www.law.cornell.edu/uscode/text/17/101|archive-date=2016-04-30}}</ref> na binigyang-kahulugan bilang "mga estrukturang matitirhan ng tao na nilayong maging palagian at hindi nagagalaw (''permanent and stationary''), tulad ng mga bahay at gusaling pang-opisina, at ibang palagian at nakapirme na mga estrukturang idinisenyo para matutuluyan ng mga tao, kabilang na ang, ngunit hindi limitado sa, mga simbahan, museo, mirador (''gazebo''), at pabilyon ng hardin."<ref>{{cite web|title=37 CFR 202.11(b)|url=https://www.law.cornell.edu/cfr/text/37/202.11|access-date=2016-04-08|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20160307212357/https://www.law.cornell.edu/cfr/text/37/202.11|archive-date=2016-03-07}}</ref> ==== Ibang mga gawa ==== Gayunpaman, hindi saklaw ng kalayaan sa panorama sa Estados Unidos ang ibang mga obra na naipagsasanggalang ng karapatang-sipi, tulad ng mga lilok. Maaring maging paglabag sa karapatang-sipi ng manlilikha ng isang obra kapag ginamit ang mga retrato ng kaniyang gawa sa layuning pangkomersiyo. Ipinaliwanag ni Charlie Damschen, abogado mula sa Hamilton IP Law sa [[Iowa]], na hawak pa rin ng manlilikha ang karapatang-sipi sa isang likhang sining kahit na ginawa ito upang maitayo sa pampublikong mga lugar. Malimit na pag-usapan ang usaping ito dahil sa dumaraming mga paggamit ng isinanggalang na mga sining sa [[hatirang pangmadla]] at midyang digital. Gayunpaman, umiiral ang batayan na [[patas na paggamit]] na nagpapahintulot sa "binagong" mga paggamit (o ''transformative uses'') ng protektadong mga gawa, tulad ng komentaryo, pagsusuri, balita, at parodya. Subalit kung pinarami ang gawa sa pamamagitan ng potograpiya o videograpiya at ginawa ang pagpaparaming ito na may layuning kumita, hindi na ito sakop ng depensang patas na paggamit.<ref>{{cite news |url=https://www.desmoinesregister.com/story/money/business/2019/08/26/des-moines-artist-sues-hy-vee-using-his-mural-super-bowl-ad-copyright-infringement-hyvee-commercial/2008639001/ |title=Who owns public art? Des Moines artist sues Hy-Vee for using his mural in Super Bowl ad |last=Ta |first=Linh |date=Agosto 25, 2019 |access-date=Nobyembre 27, 2023 |work=Des Moines Register}}</ref> Isinasanggalang ng karapatang-sipi ang ilang mga bantayog na matatagpuan sa ''National Mall'' sa [[Washington, D.C.]], at nangangailangan ng mga retratista na humingi ng pahintulot mula sa mga manlilikha o tagapangalaga ng mga bantayog para kumita sila sa kanilang mga larawan. Ayon sa {{ILL|Palingkuran ng Pambansang Liwasan|en|National Park Service}}, kabilang sa protektadong mga bantayog doon ay ang mga lilok sa [[Memoryal ni Franklin Delano Roosevelt]] na nilikha nina [[George Segal (manlilikha)|George Segal]], [[Tom Hardy (manlililok)|Tom Hardy]], [[Neil Estern]], [[Robert Graham (manlililok)|Robert Graham Studio]], [[Leonard Baskin]], at [[John Benson (artesano)|John Benson]]; ang [[Memoryal sa mga Beterano ng Digmaang Koreano]]; ang [[Pandigmaang Memoryal sa Hukbong Kawal Pandagat]]; ang [[Memoryal ni Martin Luther King Jr.]]; at ang [[Memoryal sa mga Beterano ng Digmaang Biyetnam]] na kinabibilangan ng estatwa ng ''[[Three Soldiers (estatwa)|Three Soldiers]]'' at ng estatwa ng ''[[Vietnam Women's Memorial]]''.<ref>{{cite web |url=https://www.nps.gov/nama/planyourvisit/filming-and-photography-permits.htm |title=Filming and Photography Permits |website=National Park Service |access-date=Disyembre 22, 2024}}</ref> Tahasang pinapayagan ng kasalukuyang tagapangalaga ng ''Vietnam Women's Memorial'' ang di-awtorisadong mga retrato ng estatwa para sa pansariling gamit at layuning pag-uulat, ngunit binibigyang-diin nito na dapat na banggitin nang maayos ng mga mamamahayag ang paunawa ng karapatang-sipi ng bantayog. Nananatili kay [[Glenna Goodacre]] na manlilikha nito ang karapatang-sipi sa bantayog. Nangangailangan ng paunang pahintulot ang pangkomersiyong mga paggamit at maaaring humiling ang pamunuan ng mga bayad sa paglilisensiya, at ang mga hakbang na ito ay upang maiwasan ang binansagan ng tagapangalaga na "walang-pakundangang mga paggamit" ng bantayog.<ref>{{cite web |url=https://vietnamwomensmemorial.org/faq/ |title=FAQ |website=Vietnam Women's Memorial |access-date=Disyembre 22, 2024}}</ref> ;Kilalang mga kaso Isang kilalang kaso ng paglabag sa karapatang-sipi ng mga obra sa Estados Unidos ay ang ''Gaylord v. United States, No.'' 09-5044. Ito ay hinggil sa paggamit ng [[United States Postal Service]] ng isang larawan ng 14 sa 19 na mga estatwa ng sundalo sa Memoryal sa mga Beterano ng Digmaang Koreano para sa kanilang [[selyo]] bilang paggunita sa ika-50 anibersaryo ng armistisyo ng [[Digmaang Koreano]] noong 2003. Walang pahintulot mula kay [[Frank Gaylord]], manlililok ng nasabing obra na kilala bilang ''The Column'', ang naturang paggamit ng U.S. Postal Service ng mga larawan ng kaniyang obra sa kanilang selyong nagkakahalaga ng 37 cents.<ref>{{cite web|url=http://www.copyright.gov/fair-use/summaries/gaylord-us-fedcir2010.pdf |title=Gaylord v. United States, 595 F.3d 1364 (Fed. Cir. 2010) |access-date=Disyembre 21, 2020}}</ref> Inireklamo niya ang U.S. Postal Service noong 2006 dahil sa ginawa nitong paglabag sa kaniyang karapatang-sipi sa lilok. Kasama rin sa kaso ang retratista ng larawan na si John Alli, isang dating Marine. Kalaunan, naging maayos ang areglo sa retratista nang pumayag si Alli na magbabayad ng 10% bayad para sa susunod pang mga benta ng kaniyang mga larawan ng lilok.<ref>{{cite news|url=https://www.usatoday.com/story/news/nation/2013/09/20/korea-memorial-sculptor-wins-settlement-in-copyright-case-/2845143/ |title=Korea memorial sculptor wins copyright case |last=D'Ambrosio |first=Dan |work=USA Today |date=Setyembre 20, 2013 |access-date=Disyembre 21, 2020}}</ref><ref>{{cite news|url=https://www.washingtonpost.com/news/federal-eye/wp/2015/02/10/court-upholds-540000-judgement-against-usps-for-korean-war-stamp/ |title=Court upholds $540,000 judgment against USPS for Korean War stamp |work=Washington Post |date=Pebrero 10, 2015 |last=Rein |first=Lisa |access-date=Disyembre 21, 2020}}</ref> [[Talaksan:Korean War Veterans Memorial Without Soldiers.jpg|thumb|Memoryal sa mga Beterano ng Digmaang Koreano, kalakip ng sinensurang larawan ng mga estatuwang isinasanggalang ng karapatang-sipi]] Sa hatol ng Court of Federal Claims noong 2008, ipinasya na hindi nilabag ng U.S. Postal Service ang karapatang-sipi ni Gaylord sapagkat pasok umano ito sa "[[patas na paggamit]]" (''fair use''). Gayunpaman, ipinasya ng hukom na hindi sakop ng ''Architectural Works Copyright Protection Act'' (AWCPA) ang ''The Column'' sapagkat hindi ito isang gawang pang-arkitektura. Umapela ang panig ng manlililok, at noong Pebrero 25, 2010 binaligtad ng Federal Circuit ang naunang pasya hinggil sa patas na paggamit. Hindi maituturing na patas na paggamit ang paggamit ng U.S. Postal Service ng larawan ng ''The Column'' sa kanilang selyo sapagkat hindi ''transformative'' ang kalikasan nito (pareho ang konteksto at kahulugan ng selyo sa mismong lilok). Mahalaga rin ang presensiya ng obra sa selyo kaya hindi pa rin ito pasok sa patas na paggamit. Maituturing na komersiyal ang layunin ng U.S. Postal Service, dahil kumita ito ng US$17 milyon mula sa pagbenta nito ng halos 48 milyong selyong taglay ang larawan ng lilok. Ipinagtibay naman ng Federal Circuit ang naunang pasya ng Court of Federal Claims na hindi isang gawang pang-arkitektura ang ''The Column''. Noong Setyembre 20, 2013, pagkaraang ibinalik ng Federal Circuit ang kaso sa Court of Federal Claims, iginawad ng huling nabanggit na hukuman ang US$684,844.94 na halaga ng bayad-pinsala na babayaran ng U.S. Postal Service kay Gaylord.<ref>{{cite web |url=https://www.finnegan.com/en/tools/gaylord-v-u-s-1/analysis.html |title=Gaylord v. U.S. |work=Finnegan, Henderson, Farabow, Garrett & Dunner, LLP |access-date=Disyembre 21, 2020 |archive-date=2021-01-21 |archive-url=https://web.archive.org/web/20210121234026/https://www.finnegan.com/en/tools/gaylord-v-u-s-1/analysis.html |url-status=dead }}</ref><ref>{{Cite web |url=http://www.uscfc.uscourts.gov/sites/default/files/opinions/WHEELER.GAYLORD092013.pdf |title=Archive copy |access-date=2020-12-21 |archive-date=2014-04-19 |archive-url=https://web.archive.org/web/20140419014614/http://www.uscfc.uscourts.gov/sites/default/files/opinions/WHEELER.GAYLORD092013.pdf |url-status=dead }}</ref> Dinemanda muli ang USPS hinggil sa kanilang paggamit ng isang larawang buhat sa [[Getty Images]] ng replika ng [[Estatwa ng Kalayaan]] sa [[New York-New York Hotel & Casino]] sa [[Las Vegas]] sa kanilang mga selyo. Bagaman nagbigay sila ng patungkol sa retratista, hindi sila nagbigay ng patungkol kay Robert Davidson, manlililok ng replika. Mula Disyembre 2010 hanggang Enero 2014, nakapagbenta ang USPS ng humigit-kumulang 4.9 bilyong selyong taglay ang replika na nagkakahalaga ng humigit-kumulang US$2.1 bilyon. Bagaman nabatid nila noong Marso 2011 na hindi sa orihinal na Estatwa ng Kalayaan ang larawang ginamit nila, hindi sila gumawa ng hakbang. Nagsampa si Davidson ng kaso laban sa USPS noong 2013. Itinaguyod ng hukuman ang paninindigan ni Davidson na orihinal ang kaniyang replika upang magkaroon ng proteksiyon ng karapatang-sipi dahil sa pagkakaroon ng mas-makabago at pambabaeng hitsura ng mukha nito. Nabigo ang USPS sa mga panuntunang "layunin" at "bahaging ginamit" sa patas na paggamit, bagaman nakapasa sila sa panuntunang "epekto ng paggamit" dahil sinabi ni Davidson na wala siyang balak na kumita sa kaniyang estatwa. Hindi kinatigan ang kapuwang panig para sa panuntunang "kalikasan ng gawang may karapatang-sipi" sa patas na paggamit. Napatunayan ng hukuman na nagkasala ang USPS sa pagsuway ng karapatang-sipi, at iginawad ang US$3.5 milyong halaga ng pinsalang babayaran ng USPS kay Davidson.<ref>{{cite web |url=https://infusionlawyers.com/the-united-states-v-davidson-copyright-infringement-of-a-replica-statue-of-liberty-copyright-for-creative-copycats/ |title=The United States v Davidson—Copyright infringement of a Replica Statue of Liberty. Copyright for creative copycats? |website=Infusion Lawyers |access-date=Pebrero 24, 2021}}</ref> Inangkin ng manlililok na si [[Arturo Di Modica]] ang karapatang-sipi sa kilalang lilok na ''[[Charging Bull]]'' sa [[Ibabang Manhattan]] ng [[Lungsod ng New York]].<ref>{{cite web |url=https://www.techdirt.com/articles/20170412/11215937137/bull-statue-copyright-claim-is-ridiculous-heres-why-it-just-might-work.shtml |title=The Bull Statue Copyright Claim Is Ridiculous... But Here's Why It Just Might Work |website=Techdirt |last=Masnick |first=Mike |date=Abril 12, 2017 |access-date=Pebrero 8, 2021}}</ref> Nagsampa siya ng iba't ibang mga kaso laban sa iba-ibang mga entidad na gumamit ng kaniyang lilok na toro para sa mga layuning pangkomersiyo, tulad ng [[Walmart]] noong 2006 dahil sa pagbenta ng mga litograpo nito, [[North Fork Bank]] noong 2006 din dahil sa pagsasali ng lilok sa isang pambansang patalastas sa telebisyon, at [[Random House]] noong 2009 hinggil sa paggamit ng isang larawan ng lilok sa pabalat ng isang aklat nila tungkol sa pagbagsak ng [[Lehman Brothers]].<ref>{{cite news |url=https://www.nytimes.com/2006/09/23/arts/arts-briefly-sculptor-files-lawsuit-against-walmart.html |title=Arts, Briefly; Sculptor Files Lawsuit Against Wal-Mart |date=Setyembre 23, 2006 |last=Kennedy |first=Randy |access-date=Marso 3, 2021 |work=[[New York Times]]}}</ref><ref>{{cite news |url=https://www.latimes.com/archives/la-xpm-2006-sep-22-fi-wrap22.1-story.html |title=Suit Alleges Illegal Use of ‘Charging Bull’ Image |date=Setyembre 22, 2006 |access-date=Marso 3, 2021 |work=[[Los Angeles Times]]}}</ref><ref>{{cite web |url=https://www.liveauctioneers.com/news/top-news/crime-and-litigation/artist-sues-random-house-in-nyc-over-book-cover/ |title=Artist sues Random House in NYC over book cover |date=Agosto 4, 2009 |access-date=Marso 3, 2021 |website=Auction Central News}}</ref> Natapos ang mga kasong ito sa pamamagitan ng mga areglo.<ref>{{cite news|url=https://www.usatoday.com/story/money/2017/04/12/charging-bull-artist-says-fearless-girl-violated-his-rights/100378556/ |title='Charging Bull' artist says 'Fearless Girl' violated his rights |last1=Bowerman |first1=Mary |last2=McCoy |first2=Kevin |work=[[USA Today]] |date=Abril 12, 2017 |access-date=Pebrero 24, 2021}}</ref> Masidhing isinasanggalang ng manlililok na si [[Raymond Kaskey]] ang kaniyang karapatang-sipi sa ikalawang pinakamalaking rebulto na yari sa "minartilyong tanso" sa bansa, ang ''[[Portlandia (rebulto)|Portlandia]]''. Binabantaan niyang kakasuhan ang sinumang nagnanais na gumamit ng anumang larawan ng lilok sa mga midya o kagamitang pangkomersiyo, tulad ng mga postkard at disenyo sa mga kamiseta. Nag-areglo ang [[Laurelwood Pub and Brewery]] (na nakabase sa [[Portland, Oregon|Portland]]) kay Kaskey pagkaraang inireklamo sila ng manlililok dahil sa paggamit nila ng isang larawan ng rebulto sa leybel ng kanilang serbesang Portlandia Pils noong 2012.<ref>{{cite web |url=https://www.techdirt.com/articles/20140911/06455028491/sculptor-says-capitalism-drives-his-aggressive-enforcement-rights-to-publicly-funded-portlandia-statue.shtml |title=Sculptor Says 'Capitalism' Drives His Aggressive Enforcement Of Rights To Publicly-Funded 'Portlandia' Statue |date=Setyembre 12, 2014 |last=Cushing |first=Tim |access-date=Marso 5, 2021 |website=Techdirt}}</ref><ref>{{cite web |url=https://www.wweek.com/portland/article-23062-so-sue-us.html |title=So Sue Us: Why the Portlandia Statue Failed to Become an Icon |last=Locanthi |first=John |date=Setyembre 9, 2014 |access-date=Marso 5, 2021 |website=Willamette Week}}</ref> ==== Mga pagtanggap at batikos ==== Sa kasagsagan ng mga talakayan sa Kongreso hinggil sa AWCPA, sinuportahan ni Richard Carney ng Pundasyong Frank Lloyd Wright ang eksepsiyong panorama para sa mga gawang pang-arkitektura, sa kondisyong hindi nito sakop ang mga guhit pang-arkitektura.<ref name=Zimand/> Sa dalawang magkahiwalay na panayam noong Nobyembre 2003, parehong "ikinalugod" nina Brian Schermer, katuwang na propesor ng Kagawaran ng Arkitektura ng [[Unibersidad ng Wisconsin–Milwaukee]], at arkitekto Patricia Frost ng Pace Architects, "ang pagkakataon na kunan ng retrato ang mga gawa ng ibang arkitekto nang walang pangamba sa alalahanin ng paglabag sa karapatang-sipi." Kaugnay nito, "bahagi ng likas na gantimpala ng arkitekto" ang isang gusaling lantad sa publiko sa pampublikong lugar, at nagbibigay ito sa kanila ng pagkakataong maipakita sa kanilang mga tagasunod ang kanilang mga gusali.<ref>{{cite journal |last=Vacca |first=Antoinette |date=2005 |title=The Architectural Works Copyright Protection Act: Much Ado About Something? |url=https://scholarship.law.marquette.edu/iplr/vol9/iss1/5/ |journal=Marquette Intellectual Property Law Review |volume=9 |issue=1 |article-number=5 |pages=126 |access-date=Agosto 21, 2024}}</ref> Sa kabilang banda, ipinahayag ni [[Jane C. Ginsburg]] ng Columbia Law School ang kaniyang pag-aalala sa eksepsiyong panorama. Ayon sa kaniya, ipinagkakaitan nito ang karapatan ng mga arkitekto na kontrolin ang mga pagpaparami ng mga larawan ng kanilang mga gusali sa hindi awtorisadong mga bagay na pangkomersiyo tulad ng mga paskil, kamiseta, at disenyo ng mga lalagyan ng pagkaing pantanghalian; sinabi rin niya na maaaring hindi ito naayon sa Kumbensiyong Berne.<ref>{{cite journal |last=Ginsberg |first=Jane C. |date=1990 |title=Copyright in the 101st Congress: Commentary on the Visual Artists Rights Act and the Architectural Works Copyright Protection Act of 1990 |url=https://scholarship.law.columbia.edu/cgi/viewcontent.cgi?article=4751&context=faculty_scholarship |journal=Scholarship Archive |publisher=Columbia Law School |volume=14 |issue= |pages=494–496 |doi= |access-date=Pebrero 16, 2024}}</ref> Inulit ni arkitekto Clark T. Thiel noong 1996 ang batikos na ito; iminungkahi pa niyang buwagin ang Seksiyon 120(a).<ref>{{cite journal |last=Thiel |first=Clark T. |url=https://via.library.depaul.edu/cgi/viewcontent.cgi?article=1351&context=jatip |title=The Architectural Works Copyright Protection Gesture of 1990, Or, "Hey, That Looks Like My Building!" |volume=7 |issue=1 |year=1996 |pages=32–35 |journal=DePaul Journal of Art, Technology & Intellectual Property Law |access-date=Mayo 23, 2024}}</ref> Iminungkahi naman ni Sierra Epke noong 2024 na higpitan na lamang ang probisyon sa hindi pangkomersiyo na mga paggamit. Iginiit niyang masasanggalang nito ang sining sa kalye na panghabambuhay na pininta sa panlabas na mga dingding ng mga gusali, sa kabila ng pagtaas ng mga kaso hinggil sa malalaking mga kompanya sa Amerika na gumagamit ng mga larawan ng mga miyural at grapiti at ginagamit ang eksepsiyong panorama bilang palusot. Sinabi ni Epke na ang unang layunin ng Kongreso nang dinagdag nila ang Seksiyon 120(a) – para makagamit ang mga iskolar at turista ng gayong mga larawan – "ay walang pangkalahatang kaisipan na ginawa [ang probisyon] sa mga may layuning kumita."<ref>{{cite journal |last=Epke |first=Sierra |date=2024 |title=No Flash Photography Please: An Analysis of Corporate Use of Street Art Under Section 120(a) of the AWCPA |url=https://repository.law.miami.edu/umlr/vol78/iss3/7 |journal=University of Miami Law Review |publisher=University of Miami School of Law |volume=78 |issue= |pages=1006–1013 |doi= |access-date=Hulyo 18, 2024}}</ref> Tungkol naman sa mga gawa na hindi pang-arkitektura, iginiit ni Andrew Inesi ng Mattel Overseas Operations Ltd. na dapat palawigin sa pampublikong sining ang probisyon sa panorama, dahil "hindi handa" ang batas na pakitunguhan ang mga pagkakataong gumagamit ang publiko ng mga larawan ng mga bantayog sa gitna ng nagbabagong mga teknolohiya na binibigyang kapangyarihan ang karaniwang mga tagagamit na magsagawa ng mga gawaing dating nakalaan sa mga propesyonal.<ref>{{cite journal |last=Inesi |first=Andrew |date=2005 |title=Images of Public Places: Extending the Copyright Exemption for Pictorial Representations of Architectural Works to Other Copyrighted Works |url=https://jipl.scholasticahq.com/article/70628-images-of-public-places-extending-the-copyright-exemption-for-pictorial-representations-of-architectural-works-to-other-copyrighted-works |journal=Journal of Intellectual Property Law |publisher=University of Georgia School of Law |volume=13 |issue=1 |pages=101 |doi= |access-date=Pebrero 16, 2024}}</ref> === Gitnang Amerika === Karamihan sa mga bansa sa [[Gitnang Amerika]] na pangunahing gumagamit ng wikang Kastila ay hindi nagbibigay ng malawak na kalayaan sa panorama. Pinahihintulutan lamang ng mga batas sa karapatang-sipi ng [[Guwatemala]],<ref>{{cite web |url=https://www.mineco.gob.gt/sites/default/files/pdfs/ley33-98.pdf |title=LEY DE DERECHO DE AUTOR Y DERECHOS CONEXOS Y SUS REFORMAS DECRETO NO. 33-98 |access-date=Nobyembre 22, 2022 |work=Ministerio de Economía |lang=es |quote=ARTÍCULO 64.40 Respecto de las obras ya divulgadas también es permitida, sin autorización del autor, además de lo dispuesto en el artículo 32: ... d) La reproducción para uso personal de una obra de arte expuesta en forma permanente en lugares públicos o en la fachada exterior de edificios, ejecutada por medio de un arte que sea distinto al empleado para la elaboración del original, siempre que se indique el nombre del autor, si se conociere, así como el título de la obra, si lo tiene, y el lugar donde se encuentra. |archive-date=2022-11-18 |archive-url=https://web.archive.org/web/20221118011209/https://www.mineco.gob.gt/sites/default/files/pdfs/ley33-98.pdf |url-status=dead }}</ref> [[Honduras]],<ref>{{cite web |url=https://wipolex-res.wipo.int/edocs/lexdocs/laws/es/hn/hn015es.pdf |title=Ley del Derecho de Autor y de los Derechos Conexos (aprobada por Decreto Nº 4-99-E, y según modificada por el Decreto N° 16-2006) |access-date=Nobyembre 22, 2022 |website=WIPO Lex |author=Honduras |lang=es |quote=ARTÍCULO 52. Es lícita, para uso personal, la reproducción de una obra de arte expuesta permanentemente en las calles, plazas u otros lugares públicos, por medio de un arte diverso al empleado para la elaboración del original. Respecto de los edificios, dicha facultad se limita a la fachada exterior.}}</ref> at [[Nicaragua]]<ref>{{cite web |url=http://legislacion.asamblea.gob.ni/normaweb.nsf/9e314815a08d4a6206257265005d21f9/87b347bc9bf5803c0625875e0076c6d9?OpenDocument |title=TEXTO CONSOLIDADO, LEY DE DERECHO DE AUTOR Y DERECHOS CONEXOS |work=Asamblea Nacional de la República de Nicaragua |lang=es |access-date=Nobyembre 22, 2022 |quote=Artículo 43. Las obras situadas permanentemente en parques, calles, plazas u otras vías públicas pueden ser reproducidas, sin autorización del autor, por medio de la pintura, el dibujo, la fotografía y las grabaciones audiovisuales para uso personal. En cuanto a las obras de arquitectura, el artículo anterior sólo se aplicará a su aspecto exterior.}}</ref> ang pansariling mga gamit ng mga larawan ng pampublikong obra na palagiang matatagpuan sa mga lansangan, plasa, at iba pang pampublikong mga espasyo, pati ang mga anyong panlabas ng mga likhang pang-arkitektura. Pinahihintulutan naman ng Artikulo 71 ng batas sa karapatang-sipi ng [[Costa Rica]] ang pagkuha ng mga retrato ng pampublikong mga obra sa pampublikong mga espasyo tulad ng mga bantayog at estatwa, pero para lamang sa mga layuning hindi pangkomersiyo.<ref>{{cite web |url=http://www.pgrweb.go.cr/scij/Busqueda/Normativa/Normas/nrm_texto_completo.aspx?param1=NRTC&nValor1=1&nValor2=3396&nValor3=80724&strTipM=TC |title=Ley sobre Derechos de Autor y Derechos Conexos N° 6683 |work=Sistema Costarricense de Información Jurídica |lang=es |access-date=Nobyembre 22, 2022 |quote=Artículo 71°. – Es lícita la reproducción fotográfica o por otros procesos pictóricos, cuando esta reproducción sea sin fines comerciales, de las estatuas, monumentos y otras obras de arte protegidas por derechos de autor, adquiridos por el poder público, expuestos en las calles, los jardines y los museos. |archive-date=2022-11-22 |archive-url=https://web.archive.org/web/20221122101858/http://www.pgrweb.go.cr/scij/Busqueda/Normativa/Normas/nrm_texto_completo.aspx?param1=NRTC&nValor1=1&nValor2=3396&nValor3=80724&strTipM=TC |url-status=dead }}</ref> Walang gayong mga paghihigpit sa mga probisyon ng kalayaan sa panorama ng mga batas sa karapatang-sipi ng [[El Salvador]]<ref>{{cite web |url=https://wipolex-res.wipo.int/edocs/lexdocs/laws/es/sv/sv043es.pdf |title=Ley de Propiedad Intelectual (modificada por el Decreto Legislativo N° 611, de 15 de febrero de 2017) |website=WIPO Lex |author=El Salvador |lang=es |access-date=Nobyembre 22, 2022 |quote=Art. 45. – Respecto de las obras ya divulgadas lícitamente, es permitida sin autorización del autor ni remuneración: ... f) La reproducción de una obra de arte expuesta permanentemente en las calles, plazas u otros lugares públicos, por medio de un arte diverso al empleado para la elaboración del original. Respecto de los edificios, dicha facultad se limita a la fachada exterior.}}</ref> at [[Panama]].<ref>{{cite web |url=https://cerlalc.org/laws_rules/ley-64-de-10-de-octubre-de-2012-sobre-derecho-de-autor-y-derechos-conexos/ |title=Ley 64 de 10 de Octubre de 2012 Sobre Derecho de Autor y Derechos Conexos |work=[[Cerlalc]] |lang=es |access-date=Nobyembre 22, 2022 |quote=Artículo 69. También en relación con las obras ya divulgadas lícitamente se permite sin autorización del autor: ... 3. La reproducción, emisión por radiodifusión o transmisión pública por cable de la imagen de una obra arquitectónica, de una obra de las bellas artes, de una obra fotográfica o de una obra de artes aplicadas que se encuentre situada en forma permanente en un lugar abierto al público. Respecto a los edificios, esta facultad se limita a la fachada exterior. |archive-date=2022-11-22 |archive-url=https://web.archive.org/web/20221122101903/https://cerlalc.org/laws_rules/ley-64-de-10-de-octubre-de-2012-sobre-derecho-de-autor-y-derechos-conexos/ |url-status=dead }}</ref> Malinaw na pinahihintulutan ng Seksiyon 78 ng ''Copyright Act'' ng [[Belis]] ang pagsasalarawan ng mga likha ng arkitektura, lilok, at masining na mga gawa (''artistic craftsmanship'') sa mga pinta, retrato, pelikila, o brodkast, hangga't palagiang makikita ang mga ito sa pampublikong mga lugar o mga lugar na mapapasukan ng publiko.<ref>{{cite web |url=https://www.belipo.bz/wp-content/uploads/2024/01/Cap_252_Copyright_Act-Revised-2020.pdf |title=COPYRIGHT ACT CHAPTER 252 REVISED EDITION 2020 |work=BELIPO |access-date=Marso 20, 2025}}</ref> === Hapon === Nagbibigay ng kaunting kalayaan sa panorama para sa panlabas na mga obra at ganap na kalayaan sa panorama para sa mga gusali ang [[batas sa karapatang-sipi ng Hapon]]. Pinapayagan ng Artikulo 46 ng ''Copyright Act (Act No. 48 of May 6, 1970, as amended 2020)'' ang paggamit at pagpaparami ng mga obrang "palagiang nakapuwesto sa isang lantad na lokasyon" at mga likhang pang-arkitektura para sa anumang layunin, ngunit may apat na mga pagpupuwera na hindi sakop ng kalayaang ito. Isa sa mga ito – nasa (iv) – ay kapag ginawa ang pagpaparami "para sa tangkang pagbebenta ng mga sipi nito, o pagbebenta ng gayong mga sipi."<ref>{{cite web |url=https://wipolex.wipo.int/en/text/577555 |title=Copyright Act (Act No. 48 of May 6, 1970, as amended 2020) |author=Japan |access-date=May 9, 2021 |website=WIPO Lex}}</ref> Ipinag-uutos ng Artikulo 48 ang mga gagamit ng gayong mga likha na tukuyin ang pinagmulan ng nasabing likha kung mayroon at naaayon sa kaugalian.<ref>{{cite web|script-title=ja:著作権法|url=http://law.e-gov.go.jp/htmldata/S45/S45HO048.html|website={{lang|ja|法令データ提供システム}}|accessdate=2016-10-29|archiveurl=https://web.archive.org/web/20161028075422/http://law.e-gov.go.jp/htmldata/S45/S45HO048.html|archivedate=2016-10-28|language=ja|date=2008-05-27}}</ref> Makabubuting pansinin ang isang pasya ng Osaka District Tribunal noong 2003, na nagsasabing kasali lamang sa gayong mga "naipagsasanggalang gawa" na isinasanggalang ng batas ang mga gusaling may taglay na mga katangiang estetika at pagkamalikhain.<ref>{{cite web|script-title=ja:著作権侵害差止等請求事件|url=http://www.courts.go.jp/app/files/hanrei_jp/737/010737_hanrei.pdf|website=裁判所|publisher=大阪地方裁判所|accessdate=2016-10-29|archiveurl=https://web.archive.org/web/20161029061305/http://www.courts.go.jp/app/files/hanrei_jp/737/010737_hanrei.pdf|archivedate=2016-10-29|page=12|language=ja|format=PDF|date=2003-07-08|quote={{lang|ja|著作権法により「建築の著作物」として保護される建築物は、同法２条１項１号の定める著作物の定義に照らして、美的な表現における創作性を有するものであることを要することは当然である。したがって、通常のありふれた建築物は、著作権法で保護される「建築の著作物」には当たらないというべきある。}}}}</ref> Mayroon ding mga pananaw na nagsasabing dapat ituring na mga gawang pansining ang ilang mga gusali sa Hapon, tulad ng {{ILL|Tore ng Araw|en|Tower of the Sun}} na ginamit sa [[Expo '70]] na idinaos sa [[Suita]], [[Prepektura ng Osaka]] noong 1970. Nagngangahulugan itong hindi maaaring gamitin sa mga layuning komersiyal ang mga retratong nagpapakita ng mga gusaling ito kahit na may tadhanang kalayaan sa panorama.<ref>{{cite web|script-title=ja:建築に関する著作物について|url=http://www.murata-law.jp/kigyou/cs-kenchiku.html|website=村田法律事務所|accessdate=2016-10-29|archiveurl=https://web.archive.org/web/20090901103724/http://www.murata-law.jp/kigyou/cs-kenchiku.html|archivedate=2009-09-01|language=ja}}</ref><ref>{{cite web|script-title=ja:著作物とは|url=http://www.chosakukenhou.jp/10work/1020copyrighttype/1020copyrighttype01.html|website={{lang|ja|虎ノ門法律特許事務所著作権法相談室}}|accessdate=2016-10-29|archiveurl=https://web.archive.org/web/20161029063255/http://www.chosakukenhou.jp/10work/1020copyrighttype/1020copyrighttype01.html|archivedate=2016-10-29|language=ja|quote={{lang|ja|岡本太郎の「太陽の塔」などは、一般的には建築の著作物ではなく、美術の著作物であると言えます。}}}}</ref> === Hilagang Korea === May sapat na tadhana sa kalayaan sa panorama sa ilalim ng [[batas sa karapatang-sipi ng Hilagang Korea]]. Ayon sa Artikulo 32(8), hindi kailangan ng pahintulot mula sa mga mayhawak ng karapatang-sipi ang pagpaparami ng mga likhang sining na "nakalagay sa pampublikong mga lugar".<ref>{{cite web |url=https://www.lawandnorthkorea.com/laws/copyright-law-2012 |title=Copyright Law of the Democratic People's Republic of Korea (2012) |website=Law and North Korea |last=Gang |first=Daye |year=2012 |access-date=Hunyo 3, 2025}}</ref> === Iceland === Hindi nagbibigay ng ganap na kalayaan sa panorama ang batas sa karapatang-sipi ng Iceland. Pinahihintulutan ng Artikulo 16 ang potograpiya at pagprisinta ng bungang mga larawan ng mga gusali at pampublikong obra na nasa lantad na lugar, ngunit kapag ang mga likhang ito ay naging pangunahing paksa ng mga larawan at ginamit ang mga larawan na ito sa komersiyal na paraan, "kailangang bayaran" ang manlilikha ng mga gusali at pampublikong obra. Hindi kailangan ang gayong remunerasyon kung ang gagamit ng mga larawang ito ay isang tagapaglathala ng pahayagan o brodkaster sa telebisyon.<ref>{{cite web |url=https://wipolex-res.wipo.int/edocs/lexdocs/laws/is/is/is122is.pdf |title=Höfundalög nr. 73/1972 frá 29. maí 1972 (eins og henni var síast breytt með lögum nr. 88/2019 frá 27. júní 2019) |author=Iceland |website=WIPO Lex |access-date=Mayo 12, 2021 |language=is}}</ref> === India === {{multiple image | align = right | total_width = 300 | image1 = Assembly 09.jpg | image2 = Statue of Unity.jpg | footer = ''Sa kaliwa:'' Ang [[Palasyo ng Asamblea (Chandigarh)|Palasyo ng Asamblea sa Chandigarh]] na inilikha ni [[Le Corbusier]]. Isa itong [[Pandaigdigang Pamanang Pook]] mula noong 2016. ''Sa kanan:'' ''[[Estatwa ng Pagkakaisa]]'', ang pinakamatayog na estatwa sa mundo na natapos noong 2018 at idinisenyo ng manlililok na si [[Ram V. Sutar]]. }} Tinatalakay ang kalayaan sa panorama sa Seksiyon 52, s–u(i) ng [[batas sa karapatang-sipi ng India]]. Kapuwa nalalapat ang (s) at (t) ng Seksiyon 52 sa mga larawan ng arkitektura, lilok, at mga obra ng masining na pagkakagawa sa pamamagitan ng pagguhit, pagpinta, klitse, at potograpiya, habang ang (u)(i) ay nalalapat sa sinematograpikong pagsasali ng lahat ng uri ng mga obra. Magagamit lamang ang mga tadhanang ito kapag ang likha ay "palagiang matatagpuan sa isang pampublikong lugar o anumang premisang mapupuntahan ng publiko." Ang (u)(ii) ay para sa nagkataong pagsasali ng mga obrang wala sa pampublikong mga espasyo sa mga pelikula.<ref>{{cite web|url=https://copyright.gov.in/Copyright_Act_1957/chapter_xi.html |title=CHAPTER XI |author=Intellectual Property India |access-date=Setyembre 18, 2024 |website=Copyright Office}}</ref> Tungkol ang kasong ''The Daily Calendar Supplying v. The United Concern'' (1958) sa komersiyal na pamamahagi ng ''Daily Calendar Supplying Bureau'' ng bahagyang binagong mga kopya ng isang gawa sa langis na pinta ni Panginoong Subramania ng kompanyang ''United Concern''. Unang nakakuha ng kompanya ang mga karapatan sa sining sa pinta mula sa manlilikhang si T. M. Subramaniam, pagkaraan ng paglikha ng pinta noong 1947. Inutusan ang tagagamit na magbayad ng 1,000 mga rupee bilang kabayaran sa pinsala sa kompanya. Tinanggihan ng [[Mataas na Hukuman ng Madras]] ang katuwiran ng ''Daily Calendar Supplying'' sa kanilang apela noong 1964 na sakop ng Seksiyon 52(t) ang kanilang kilos, dahil nasa pampribadong pangangalaga pa ng manlilikha ang orihinal na kopya ng gawa kahit na naipapamahagi na ang mga kopyang walang bayad sa ilang mga templo sa timog ng India. "Hindi katumbas ng paglalagay ng kaniyang orihinal na gawa sa isang pampublikong lugar" ang pamamahaging ito.<ref>{{cite web |url=https://indiankanoon.org/doc/1613396/ |title=The Daily Calendar Supplying ... vs The United Concern on 16 January, 1964 |last=Ramakrishnan |first=J. |website=Indian Kanoon |access-date=Disyembre 27, 2021}}</ref> === Israel === Ang kalayaan sa panorama ng Israel ay matatagpuan sa Seksiyon 23 ng ''Copyright Act, 2007 (as amended on July 28, 2011)''. Nakasaad dito na pinahihintulutan ang biswal na representasyon ng mga likhang pang-arkitektura, lilok, at sining na mapapakinabangan sa pamamagitan ng mga drowing, pagguhit, potographiya, at pamamahayag, kung ang gayong mga likha ay "palagiang matatagpuan sa isang pampublikong lugar."<ref>{{cite web|url=https://wipolex-res.wipo.int/edocs/lexdocs/laws/en/il/il033en.pdf |title=Copyright Act, 2007 (as amended on July 28, 2011) |author=Israel |access-date=Mayo 10, 2021 |website=WIPO Lex}}</ref> === Kanada === Isinasaad ng Seksiyon 32.2(1) ng Batas sa Karapatang-sipi ang mga sumusunod: {{quote|Hindi lumalabag sa karapatang-sipi (''It is not an infringement of copyright'') {{block indent|(b) ang sinumang nagpaparami, sa isang pinta, drowing, klitse, retrato, o gawang sinematograpiko (''for any person to reproduce, in a painting, drawing, engraving, photograph or cinematographic work'') {{block indent|(i) ng isang gawang pang-arkitektura, sa kondisyong hindi sa kalikasan ng isang drowing o planong pang-arkitektura ang sipi, o (''an architectural work, provided the copy is not in the nature of an architectural drawing or plan, or'')}} {{block indent|(ii) isang lilok o likha ng masining na pagkakagawa o isang hulma o modelo ng isang lilok o likha ng masining na pagkakagawa, na palagiang matatagpuan sa isang pampublikong lugar o gusali; (''a sculpture or work of artistic craftsmanship or a cast or model of a sculpture or work of artistic craftsmanship, that is permanently situated in a public place or building;'')}}}}}} Inilalaan din ng Batas sa Karapatang-sipi ang tiyak na proteksiyon para sa nagkataong pagsasali ng isa pang gawa na makikita sa likod ng isang retrato (halimbawa, isang gusali sa malayuang dako ng isang retrato). Hindi lumalabag sa karapatang-sipi ang mga retratong kasali ang gayong mga gawa nang "nagkataon at hindi sinadya." === Kolombya === Sa ilalim ng Artikulo 39 ng batas sa karapatang-sipi ng Kolombya, pinahihintulutan ang mga pagpaparami ng mga gawang "palagiang matatagpuan sa pampublikong mga daanan, kalye, o liwasang-bayan" sa pamamagitan ng potograpiya at sinematograpiya, pati na ang pamamahagi at pagpapahayag sa publiko ng naturang mga larawan. Nalalapat din ang tadhanang ito sa "panlabas na anyo" sa kaso ng mga gawang pang-arkitektura.<ref>{{cite web |url=https://www.funcionpublica.gov.co/eva/gestornormativo/norma.php?i=3431 |title=Ley 23 de 1982 |website=Función Publica |access-date=Hunyo 19, 2025 |language=es}}</ref> === Libano === Limitado lamang sa paglathala ng "midya" ng mga larawan ng arkitektura, sining biswal, retrato, o sining na napapakinabangan (''applied art'') ang kalayaan sa panorama sa [[Libano]], alinsunod sa Artikulo 31 ng ''Law No. 75 of April 3, 1999, on the Protection of Literary and Artistic Property''.<ref>{{cite web |url=https://www.sabaip.com/wp-content/uploads/2018/04/Lebanon-Copyright-Law.pdf |title=Law on the Protection of Literary and Artistic Property (No. 75 of April 3, 1999) |work=Saba & Co. Intellectual Property |access-date=Nobyembre 23, 2022}}</ref> Hindi tiyak kung anong uri ng "midya" ang tinutukoy nito. === Mehiko === Nagbibigay ng tadhanang kalayaan sa panorama ang Artikulo 148(VII) ng Pederal na Batas sa Karapatang-sipi ng Mehiko:<ref>{{cite web |url=https://wipolex.wipo.int/en/text/578998 |title=Ley Federal del Derecho de Autor (texto refundido publicado en el Diario Oficial de la Federación el 01 de julio de 2020) |author=Mehiko |website=WIPO Lex |access-date=Hulyo 12, 2021 |lang=es |quote=Artículo 148. - Las obras literarias y artísticas ya divulgadas podrán utilizarse, siempre que no se afecte la explotación normal de la obra, sin autorización del titular del derecho patrimonial y sin remuneración, citando invariablemente la fuente y sin alterar la obra, sólo en los siguientes casos:...VII. Reproducción, comunicación y distribución por medio de dibujos, pinturas, fotografías y procedimientos audiovisuales de las obras que sean visibles desde lugares públicos.}}</ref> {{quote|Ang mga likhang pampanitikan at pansining na ibinunyag na ay maaring gamitin nang walang pagpayag ng may-ari ng mga karapatang ekonomiko at nang walang bayad, sa kondisyong hindi maaapektuhan ang may-ari sa karaniwang paggamit ng likha, at sa kondisyon ding palagiang babanggitin ang pinagmulan ng likha at walang mangyayaring pagbabago sa likha {{block indent|VII. Pagpaparami, talastasan, at pamamahagi sa pamamagitan ng mga drowing, pinta, retrato, at prosesong awdiyo-biswal ng mga obrang makikita mula sa pampublikong mga lugar }}}} === Moroko === Hindi naglalaan ng ganap na kalayaan sa panorama ang batas sa karapatang-sipi ng [[Moroko]]. Sa ilalim ng Seksiyon 20, pinahihintulutan ang pagpaparami at paglalathala, pagsasahimpapawid, at komunikasyon sa publiko ng mga larawan ng arkitektura, mga gawa ng pinong sining, mga gawang panretrato, at mga gawa ng nilapatang sining na palagiang matatagpuan sa pampublikong lugar, kung hindi pangunahing paksa ng larawan ang ipinapakitang gawa. Kapag naging pangunahing paksa ito, hindi maaaring gamitin sa pangkomersiyong layunin ang larawan.<ref>{{cite web |url=https://www.haca.ma/fr/dahir-n%C2%B0-1-00-20-du-15-f%C3%A9vrier-2000 |title=Dahir n° 1-00-20 du 15 février 2000 |website=HACA |access-date=Abril 19, 2025}}</ref> Ipinasya ng Hukuman ng Apelasyon ng Rabat noong ika-12 ng Disyembre 1955 na "hindi kaakibat ng pagkawala ng mga karapatan ng masining na pag-aari [ng arkitekto] ang pagtatayo ng isang gawang pang-arkitektura sa isang pampublikong lugar."<ref>{{cite web |url=http://www.wipo.int/edocs/pubdocs/fr/copyright/120/wipo_pub_120_1956_09.pdf |title=CA Rabat, 12 décembre 1955, jurisprudence reproduite page 131 de revue Le Droit D'auteur de l'OMPI |language=fr}}</ref> === Niherya === Walang kalayaan sa panorama sa Niherya. Sa ilalim ng Seksiyon 20(1)(e) ng ''Copyright Act'' (2022) ng bansa, limitado ito sa "pagsasali sa isang likhang awdiyo-biswal o programa [sa telebisyon] ng isang obrang matatagpuan sa isang lugar na makikita ito ng publiko." Walang pagbanggit ng mga retrato.<ref>{{cite web |url=https://placng.org/i/wp-content/uploads/2023/04/Copyright-Act-2022.pdf |title=Copyright Act 2022 |lang=en |access-date=Hulyo 3, 2023 |website=Policy and Legal Advocacy Centre |archive-date=Hunyo 8, 2023 |archive-url=https://web.archive.org/web/20230608161049/https://placng.org/i/wp-content/uploads/2023/04/Copyright-Act-2022.pdf |url-status=dead }}</ref> === Noruwega === Nagbibigay ng limitadong kalayaan sa panorama ang Seksiyon 31 ng batas sa karapatang-sipi ng [[Noruwega]] para sa mga obrang palagiang matatagpuan sa pampublikong mga espasyo. Maaari lamang gamitin ang mga ito sa hindi pangkomersiyo na mga pagpaparami kapag naging pangunahing mga paksa ng mga larawan ang mga obrang ito. Ngunit maaaring paramihin nang malaya ang mga larawan ng arkitektura anuman ang layunin ng pagpaparami.<ref>{{cite web |url=https://wipolex.wipo.int/en/text/504083 |title=LOV-2018-06-15-40: Lov om opphavsrett til åndsverk m.v. (åndsverkloven) (konsolidert versjon av 20. desember 2018) |website=WIPO Lex |author=Norway |access-date=Disyembre 23, 2021 |lang=no}}</ref> === Pakistan === Nagbibigay ng kalayaan sa panorama ang Seksiyon 57 ng batas sa karapatang-sipi ng Pakistan:<ref>{{cite web |url=https://wipolex-res.wipo.int/edocs/lexdocs/laws/en/pk/pk005en.pdf |title=The Copyright Ordinance, 1962 (Act No. XXXIV) |author=Pakistan |access-date=Disyembre 23, 2021 |website=WIPO Lex |lang=en}}</ref> {{Quote|(1) Hindi maituturing na paglabag sa karapatang-sipi ang sumusunod na mga gawain: {{Block indent|(r) ang paglikha o paglathala ng pinta, guhit, klitse, o retrato ng isang obrang pang-arkitektura;}} {{Block indent|(s) ang paglikha o paglathala ng pinta, guhit, klitse, o retrato ng isang lilok o ibang obra kung habambuhay na matatagpuan ang gayong likha sa isang pampublikong lugar o anumang loobang may karapatang makapasok ang publiko;}} {{Block indent|(t) ang pagsasali sa isang obrang pampelikula ng — {{Block indent|(i) anumang obrang habambuhay na matatagpuan sa isang pampublikong lugar o anumang loobang may karapatang makapasok ang publiko; o}} {{Block indent|(ii) anumang ibang uri ng obra, kung nasa likuran lamang ang pagsasali o kung hindi, kaalinsabay sa pangunahing mga paksang inilalarawan sa obra[ng pampelikula];}} }} }} === Paraguay === Sa ilalim ng Artikulo 39(4) ng batas sa karapatang-sipi ng Paraguay, maaaring paramihin ang pampublikong sining na "palagiang makikita sa mga kalye, liwasang-bayan, o iba pang mga pampublikong lugar", pati na ang panlabas na mga harapan ng mga gusali, sa pamamagitan ng midyum na iba sa ginamit na paraan sa paglikha ng orihinal, kapagka babanggitin ang pangalan ng manlilikha ng gagamiting gawa kung kilala ito at tutukuyin ang pamagat at ang kinaroroonan ng gawa. Napapailalim ang tadhanang ito at ang iba pang mga limitasyon sa karapatang-sipi sa sumusunod na pangkalahatang tadhana: "Ang pinahihintulutang mga pagpaparami sa ilalim ng artikulong ito ay papayagan hangga't hindi nilalabag ang karaniwang pagsasamantala [ng mga manlilikha] sa gawa o [hindi] nagdudulot ng di-makatuwirang pinsala sa tunay na pakinabang ng manlilikha."<ref>{{cite web |url=https://www.bacn.gov.py/leyes-paraguayas/908/ley-n-1328-derecho-de-autor-y-derechos-conexos |title=Ley Nº 1328 / DERECHO DE AUTOR Y DERECHOS CONEXOS |website=Biblioteca y Archivo del Congreso de la Nación |access-date=Hunyo 18, 2025 |language=es}}</ref> === Reyno Unido === [[Talaksan:Paddington Bear in bronze (19456891620).jpg|thumb|left|[[Estatwa ng Oso ng Paddington]] sa [[estasyon ng London Paddington]], obra ng eskultor na si [[Marcus Cornish]]. Sakop ito ng kalayaan sa panorama ng Reyno Unido.]] Sa ilalim ng batas ng [[United Kingdom|Reyno Unido]] (UK), sumasaklaw ang kalayaan sa panorama sa lahat ng mga gusali pati ang karamihan sa mga likhang tatlong-dimensiyonal na palagiang nakapuwesto sa pampublikong lugar, tulad ng mga lilok. Karaniwang hindi sakop ang kalayaan sa panoramang ito ang mga likhang dalawang-dimensiyonal na naipagsasanggalang pa rin ng karapatang-sipi, tulad ng mga miyural at poster. Ang isang retratong nakikinabang sa kalayaang ito ay maaaring gamitin o ilathala sa anumang paraan (kahit pangkomersiyo) nang hindi lumalabag sa karapatang-sipi ng mga nabanggit na gawa. Ipinaliliwanang ang kalayaan sa panorama sa Seksiyon 62 ng [[Batas sa Karapatang-sipi, mga Disenyo at Patente ng 1988]] (''Copyright, Designs and Patents Act 1988'').<ref name="uk">{{cite web|url=http://www.artquest.org.uk/articles/view/advertising-and-marketing-art-copyright-confusion1|title=Advertising and marketing art: Copyright confusion|last=Lydiate|first=Henry|work=Artquest|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20111027233307/http://www.artquest.org.uk/articles/view/advertising-and-marketing-art-copyright-confusion1|archive-date=2011-10-27|access-date=2020-05-18}} Tingnan din: {{cite web|url=http://www.opsi.gov.uk/acts/acts1988/Ukpga_19880048_en_4.htm#mdiv62|title=Section 62 of the Copyright, Designs and Patents Act 1988|publisher=Office of Public Sector Information|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20091210143342/http://www.opsi.gov.uk/acts/acts1988/Ukpga_19880048_en_4.htm|archive-date=2009-12-10|access-date=2020-05-18}}</ref> Mas-malawak ang sakop nito kung ihahambing sa katumbas na mga probisyong kalayaan sa panorama sa ibang mga bansa, at pumapahintulot sa mga retratistang kumuha ng mga retrato ng mga gusali, na binigyang-kahulugan sa Seksiyon 4(2) bilang "anumang nakapirming estruktura, at bahagi ng isang gusali o nakapirming estruktura." Walang rekisito na dapat nasa pampublikong lugar ang isang gusali, o nakalimita lamang ang kalayaan sa panorama sa panlabas na mga tanawin ng gusali. [[Talaksan:Angel of the North 2016 009.jpg|thumb|Lilok na ''[[Angel of the North]]'' sa Gateshead, kondado ng [[Tyne and Wear]], obra ni Sir [[Antony Gormley]]. Sakop ito ng kalayaan sa panorama ng Reyno Unido.]] Pinapayagan din ang mga retrato ng ilang mga obra na palagiang matatagpuan sa isang pampublikong lugar o sa mga premisang bukas sa publiko, tulad ng mga lilok, modelo ng mga gusali, at "mga obra ng masining na pagkakagawa" ("''works of artistic craftsmanship''"). Ayon sa pamantayang akdang sanggunian hinggil sa karapatang-sipi, ''Copinger and Skone James'', marahil kasali sa pahayag na "bukas sa publiko" ang mga premisang pinapapasok lamang ang publiko sa pamamagitan ng lisensiya o bayarin.<ref name="Copinger9-266">{{Cite book |title=Copinger and Skone James on Copyright |date=2016 |publisher=Sweet & Maxwell |edition=17th |volume=1 |at=paragraph 9-266}}</ref> Gayunpaman, mas-malawak pa rin ito sa kahulugan ng "pampublikong lugar" sa ibang mga bansa, at walang restriksiyon sa mga gawang nasa lantad na lugar. Sa ilalim ng pampook na pakikitungo sa karapatang-sipi sa UK, ibinukod ang kahulugan ng "mga obra ng masining na pagkakagawa" sa mga "gawang grapiko" (''graphic works''), at hindi sumasakop sa huling nabanggit ang kalayaan sa Seksiyon 62. Binibigyang-kahulugan sa Seksiyon 62 ang mga "gawang grapiko" bilang anumang mga pinta, drowing, dayagram, mapa, tsart o plano, anumang klitse, ''etching'',{{efn|'''''Etching''''' - sa kahulugan ng [http://gabbydictionary.com GabbyDictionary], ito ay ang "pagdidisenyo o pagguhit sa metal na gamit ang asido"}} litograpiya, lilok na yari sa kahoy, o anumang kahalintulad na gawa. Ayon sa nararapat, hindi maaaring kunan ng retrato ang mga gawa o obrang ito, pati ang mga miyural at poster, kahit na palagiang nakapuwesto ang mga ito sa isang pampublikong lugar. Hindi pa naitatag sa mga hukuman ang konsistenteng batayang kaso para sa tiyak na kahulugan ng "obra ng masining na pagkakagawa", ngunit ipinahihiwatig sa ''Copinger'' na dapat na kapuwang artesano at alagad ng sining ang taong lumikha ng naturang obra.<ref name="Copinger3-129">{{Cite book |title=Copinger and Skone James on Copyright |date=2016 |publisher=Sweet & Maxwell |edition=17th |volume=1 |at=paragraph 3-129}}</ref> Mahalaga ang katibayan sa mga layunin ng lumikha ng gawa, at ayon sa kasong ''Hensher v Restawile'' [1976] AC 64 sa House of Lords, "may katuturan at mahalaga ito, bagaman hindi isang pangunahing konsiderasyon," kung ang lumikha ay may mulat na pakay sa paglikha ng isang obra. Hindi kinakailangang ilarawan ang isang gawa bilang pinong sining. Sa gayong kaso, may binigay na mga halimbawa na karaniwang mga obra na maituturing na "obra ng masining na pagkakagawa": mga baldosang pininta ng kamay, kinulayang mga salamin ng bintana, mga tarangkahang yari sa hinubog na bakal, at mga produkto ng de-kalidad na pag-imprenta, kubyertos, paghahabi, at paggawa ng aparador. Ang ibang mga obrang binanggit sa ''Copinger'' na pinaniniwalaang nakapaloob sa kahulugang ito ay mga suweter na habing-kamay at yari sa lana, telang teksturado nang husto kasama na ang mga elementong tatlong-dimensiyonal, mga losa, at mga kasangkapan sa paghahain ng pagkain. Ang kaugnay na mga kaso ay (ayon sa pagkakasunod-sunod): ''Bonz v Cooke'' [1994] 3 NZLR 216 (Bagong Selanda), ''Coogi Australia v Hyrdrosport'' (1988) 157 ALR 247 (Australya), ''Walter Enterprises v Kearns'' (Zimbabwe) noted at [1990] 4 EntLR E-61, at ''Commissioner of Taxation v Murray'' (1990) 92 ALR 671 (Australya). Ang ''[[Design and Artists Copyright Society]]'' at ''Artquest'' ay nagbibigay ng karagdagang kabatiran hinggil sa kalayaan sa panorama sa Reyno Unido.<ref name="DACSfactsheet">{{Cite web |title=Sculpture and works of artistic craftmanship on public display |url=https://www.dacs.org.uk/knowledge-base/factsheets/sculpture-and-works-of-artistic-craftsmanship-on-p.aspx |access-date=27 November 2020 |website=DACS |archive-date=18 Abril 2021 |archive-url=https://web.archive.org/web/20210418025250/https://www.dacs.org.uk/knowledge-base/factsheets/sculpture-and-works-of-artistic-craftsmanship-on-p.aspx |url-status=dead }}</ref><ref name="ArtQuest">{{Cite web |last=Lydiate |first=Henry |date=1991 |title=Advertising and marketing art: Copyright confusion |url=http://www.artquest.org.uk/artlaw/copyright/confusion.htm |website=Artquest |access-date=2020-12-12 |archive-date=2006-04-27 |archive-url=https://web.archive.org/web/20060427214137/http://www.artquest.org.uk/artlaw/copyright/confusion.htm |url-status=bot: unknown }}</ref> === Ruwanda === Hindi pinahihintulutan sa batas ng [[Ruwanda]] ang kalayaan sa panorama. Sa ilalim ng Artikulo 298 ng kanilang batas sa karapatang-sipi noong 2024, pinahihintulutang paramihin at isahimpapawid sa publiko ang mga larawan ng mga gawang pang-arkitektura, sining na napapakinabangan, at retratong habambuhay na matatagpuan sa pampublikong mga espasyo. Ngunit "kung ang imahe ng nasabing gawa ay ang pangunahing paksa ng naturang pagpaparami, pagsasahimpapawid o komunikasyon at ginamit ito sa mga layuning pangkomersiyo, kinakailangan ang [paunang] pahintulot at pagbabayad ng mga ''royalty'' [sa manlilikha]."<ref>{{cite web |url=https://org.rdb.rw/wp-content/uploads/2024/09/official-gazette-IP-2024-1.pdf |title=Official Gazette n° Special of 31/07/2024 |pages=322–323 |access-date=Abril 4, 2025}}</ref> === Sri Lanka === Hindi naglalaman ng probisyong kalayaan sa panorama ang ''Intellectual Property Act, No. 36 of 2003'', sa talaan ng mga limitasyon sa karapatang-sipi sa Seksiyon 12.<ref>{{cite web |url=https://www.nipo.gov.lk/web/images/pdf_downloads/Intellectual_Property_Act_No_36_of_2003.pdf |title=INTELLECTUAL PROPERTY ACT, No. 36 OF 2003 |website=National Intellectual Property Office |access-date=Hulyo 13, 2022}}</ref> Pinawalang-bisa ng batas ang ''Code of Intellectual Property Act No. 52 of 1979'', na may tadhana ng isang limitadong kalayaan sa panorama sa Seksiyon 13(d) na nagbigay sa mga gumagawa ng pelikula at tagapagsahimpapawid sa telebisyon ng karapatang ipakita ang mga likha ng sining at arkitektura "na palagiang matatagpuan sa isang lugar kung saang maaaring tingnan ang mga ito ng publiko."<ref>{{cite web |url=https://wipolex-res.wipo.int/edocs/lexdocs/laws/en/lk/lk001en.pdf |title=Code of Intellectual Property Act No. 52 of 1979 (as amended by Act No. 30 of 1980, No. 2 of 1983, No. 17 of 1990, No. 13 of 1997 and No. 40 of 2000) |website=WIPO Lex |author=Sri Lanka |access-date=Hulyo 13, 2022}}</ref> === Suwisa === Ipinaliliwanang ang kalayaan sa panorama sa Suwisa sa Artikulo 27 ng kanilang ''[[Batas sa karapatang-sipi ng Suwisa|Urheberrechtsgesetz]]''.<ref name="ch">{{cite book|last=Rehbinder|first=Manfred|title=Schweizerisches Urheberrecht|edition=3rd|page=158|publisher=Stämpfli Verlag|location=Berne|date=2000|isbn=3-7272-0923-2}} Tingnan din: {{cite web|url=https://www.fedlex.admin.ch/eli/cc/1993/1798_1798_1798/de#a27 |title=URG (Switzerland) |language=de |access-date=Pebrero 11, 2023}}</ref> Nakasaad dito na maaaring ilarawan ang mga likhang panghabambuhay na matatagpuan sa pampublikong mga espasyo para sa anumang layunin, hangga't hindi sa anyong tatlong-dimensiyonal ang imahen ng likha at hindi maaaring gamitin ang imaheng ito "sa layuning kapareho sa unang layunin [ng likha]." === Tanzania === Pinahihintulutan lamang ng Seksiyon 12(6) ng batas sa karapatang-sipi ng Tanzania ng taong 1999 ang pagpaparami ng mga gawang pang-arkitektura at pansining na habambuhay nakapuwesto sa pampublikong mga lugar "sa pamamagitan ng mga rekording pang-awdio-biswal o pangvideo". Sa kabilang banda, pinapayagan lamang ng Seksiyon 26(d) ng nabanggit na batas ang "pahapyaw na paggamit" ("''incidental utilization''") ng mga bagay na naglalaman ng pagpapahayag ng kuwentong-bayan sa mga retrato, pelikula, at telebisyon, kung palagiang matatagpuan ang mga bagay na iyon sa pampublikong mga lugar.<ref>{{cite web |url=http://parliament.go.tz/polis/uploads/bills/acts/1457511754-ActNo-7-1999.pdf |title=THE COPYRIGHT AND NEIGHBOURING RIGHTS ACT, 1999 |website=Parliament of Tanzania |access-date=Abril 24, 2025}}</ref> === Taywan (Republika ng Tsina o ROC) === [[Talaksan:Taipei 101, Dec 2024 (2).jpg|thumb|[[Taipei 101]], likha nina arkitektong [[Chu-Yuan Lee]] at [[C. P. Wang]].]] Tinitiyak ng [[:wikisource:zh:著作權法 (中華民國)|Batas sa Karapatang-sipi ng Republika ng Tsina]] ang bahagyang kalayaan sa panorama sa pampublikong mga lugar. Pinahihintulutan ng Artikulo 58 ang paggamit ng mga likhang sining at likhang pang-arkitektura na nasa pampublikong mga lugar, ngunit itinadhana na hindi nalalapat sa paggamit ng mga likhang sining ang layuning pagbebenta ng mga kopya ng naturang mga gawa. Nakasaad sa Artikulo 64 ng parehong Batas na dapat malinaw na itukoy ng mga gagamit ng gayong mga likha ang pinagmulan ng mga ito, tulad ng pangalan ng manlilikha.<ref>{{cite web|title=著作權法 |url=http://law.moj.gov.tw/LawClass/LawAll.aspx?PCode=J0070017 |website=全國法規資料庫 |accessdate=2016-10-29 |archiveurl=https://archive.today/20161029141208/http://law.moj.gov.tw/LawClass/LawAll.aspx?PCode=J0070017 |archivedate=2016-10-29 |language=zh-tw |date=2014-01-22 |deadurl=yes }}</ref> === Timog Aprika === [[Talaksan:Late Nelson Mandela Statue, Pretoria South Africa Redux.png|thumb|left|Dahil sa kawalan ng kalayaan sa panorama sa Timog Aprika, kailangang sensurin ang bantayog ni [[Nelson Mandela]] sa [[Pretoria]]]] Walang ganap na kalayaan sa panorama sa Timog Aprika. Inilalahad sa Artikulo 15 (3) ng Batas sa Karapatang-sipi ng Timog Aprika (1978) ang mga hindi pagsasali ng proteksiyong karapatang-sipi sa masining na mga gawa, ngunit binanggit lamang dito ang paggamit ng mga sipi sa mga pelikula, telebisyon, at mga "serbisyong pangkomunikasyon." Ngunit binigyang-kahulugan sa Artikulo 1 ang "serbisyong pangkomunikasyon" bilang isang tiyak na serbisyo sa telekomunikasyon, hindi sa potograpiya.<ref>{{cite web|title=COPYRIGHT ACT|url=http://www.cipro.co.za/legislation%20forms/Copyright/Copyright%20Act.pdf|website=Companies and Intellectual Property Office|accessdate=2016-10-29|archiveurl=https://web.archive.org/web/20160303202547/http://www.cipro.co.za/legislation%20forms/Copyright/Copyright%20Act.pdf|archivedate=2016-03-03|language=en}}</ref> Dahil diyan, maaaring ituring na paglabag sa karapatang-sipi ang pagkuha ng mga retrato ng mga gusali o mga obra sa pampublikong mga lugar.<ref>{{cite web|title=Copyright: Wiki Loves Monuments Notice!|url=http://mapmyway.co.za/copyright-wiki-loves-monuments-notice/|website=mapmyway.co.za|accessdate=2016-10-29|archiveurl=https://web.archive.org/web/20161029130232/http://mapmyway.co.za/copyright-wiki-loves-monuments-notice/|archivedate=2016-10-29|language=en}}</ref> === Timog Korea === Nagbibigay ng tadhanang kalayaan sa panorama ang Artikulo 35(2) ng [[batas sa karapatang-sipi ng Timog Korea]], subalit limitado lamang ito sa mga layuning di-komersiyal. Sa ilalim ng nasabing probisyon, maaaring gamitin ang mga obra at ibang mga likha na palagiang matatagpuan sa bukas na mga lugar para sa anumang layunin, maliban sa mga kasong "ginawa ang pagpaparami para sa tangkang pagbebenta ng mga larawang ito."<ref>{{cite web|url=https://www.copyright.or.kr/master/file/downloadFileLibrary.do?filegroupno=51180 |title=COPYRIGHT ACT |website=Korea Copyright Commission |access-date=Abril 8, 2025 }}</ref> May isang kaso kaugnay sa kalayaan sa panorama sa Timog Korea noong 2008, hinggil sa paggamit ng isang ''production company'' ng isang gusali ng teatro sa isang patalastas nang walang pahintulot. Ipinasya ng [[Hukuman ng Distritong Sentral ng Seoul]] na nilabag ng Pomato Co., Ltd. ang karapatang-sipi ni arkitekto Min Gyu-am sa "UV House", na matatagpuan sa [[Paju]] at tinapos noong 2004, sa pamamagitan ng pagsasali nila ng gusali bilang elementong ''background'' sa isang patalastas pantelebisyon at pang-Internet ng [[Kookmin Bank]] noong 2005. Nakatanggap ang arkitekto ng bayad para sa arkila sa lugar, ngunit hindi siya nagbigay ng pahintulot ng paggamit ng karapatang-sipi ng gusaling ito. Matapos mailabas ang mga patalastas, sinabi ng arkitekto na ginamit nila ang obrang pang-arkitektura nang walang pahintulot mula sa kaniya, kaya humingi siya ng bayad-pinsala. Sa unang paglilitis, ipinasya ng Hukumang ng Distritong Sentral ng Seoul na maliit na bahagi ng gusali lamang ang ginamit patalastas at hindi ang kabuoang gusali, kaya hindi maituturing na paglabag ito ng karapatang-sipi.<ref>Seoul Central District Court, Decision of 12 September 2007, 2006GaDan208142.</ref> Noong Nobyembre 7, 2008, sa ikalawang paglilitis, sumang-ayon ang parehong panig sa kabayaran. Dahil diyan, winakasan ang ikalawang paglilitis nang walang pasya, sa pamamamagitan ng mediasyon.<ref>{{cite web |url=https://www.lawtimes.co.kr/Legal-News/Legal-News-View?serial=48365 |title=[2008년 분야별 중요판례분석] (21)지적재산권 |date=Agosto 6, 2009 |access-date=Hulyo 12, 2021 |work=Beomnyul Sinmun (법률신문) |language=ko}}</ref> Nangangailangan ng paunang pahintulot mula sa Korea Data Agency (K-DATA) at pagbabayad ng mga royalti ang paggamit ng mga larawan ng mga estatuwa ni Almirante [[Yi Sun-sin]] at [[Sejong ang Dakila|Hari Sejong]] sa [[Liwasang Gwanghwamun]] ng Seoul sa mga layuning pangkomersiyo, tulad ng patalastas at potograpiyang pangkomersiyo. Bahagi ito ng kasunduan sa pagitan ng [[Pamahalaang Metropolitano ng Seoul]] at mga mayhawak ng karapatang-sipi sa mga bantayog: sina {{ill|Kim Yeong-won|ko|김영원 (조각가)}} na tagahulma ng estatuwa ni Hari Sejong at {{ILL|Kim Namjo|ko|김남조}} na balo ng tagahulma ng estatuwa ni Yi Sun-sin. Kasabay ito ng pagpaparehistro ng mga nabanggit na estatuwa sa [[Komisyon sa Karapatang-sipi ng Korea]]. Inilalaan ang mga nakukuhang bayad sa "mga proyekto para sa kapakanan ng lipunan at bayan ayon sa naisin ng mga mayhawak ng karapatang-sipi." Hindi kailangan ng paunang pahintulot para sa mga retratong pansarili lamang.<ref>{{cite news |url=https://www.seoul.co.kr/news/society/2011/12/05/20111205010005 |title=광화문 세종·이순신 동상 상업적 촬영땐 저작권료 |date=Disyembre 5, 2011 |author=Cho Hyun-suk |work=Seoul Shinmun |access-date=Abril 8, 2025 |language=ko}}</ref> Mula noong 2013, inilipat ang pangangasiwa ng mga lisensiya sa [[Korean Culture and Information Service]] (KOCIS) ng [[Ministeryo ng Kultura, Palakasan at Turismo (Timog Korea)|Ministeryo ng Kultura, Palakasan at Turismo]]; pinawalang-bisa nito ang tungkulin ng K-DATA sa mga paglilingkod hinggil sa pampublikong pamamahala ng karapatang-sipi.<ref>{{cite web |url=https://www.kogl.or.kr/news/noticeView.do?dataIdx=31&jkouttype=external&cPage=15 |title=공지사항 |date=Hulyo 4, 2013 |website=Korea Open Government License |access-date=Abril 8, 2025 |language=ko}}</ref> === Tsina, Republikang Bayan ng (PRC) === [[Talaksan:青岛五四广场五月的风雕塑夜景 2013-07-21.jpg|thumb|left|Eskulturang May Wind ({{lang|zh|五月的风雕塑}}) sa [[Liwasang Ika-apat na Mayo]] ng lungsod ng [[Qingdao]]]] Nagbibigay ng sapat na kalayaan sa panorama ang Artikulo 22(10) ng [[batas sa karapatang-sipi ng Tsina]]. Ayon dito, pinahihintulutan ang paggamit ng isang obra "na matatagpuan o naka-displey sa isang panlabas na pampublikong lugar" sa pamamagitan ng pagguhit, potograpiya, o videograpiya nang walang pahintulot mula sa o remunerasyon sa mayhawak ng karaptang-sipi, "sa kondisyong itutukoy ang pangalan ng manlilikha at pamagat ng obra."<ref>{{cite web |url=https://wipolex.wipo.int/en/text/466268 |title=Copyright Law of the People’s Republic of China (as amended up to the Decision of February 26, 2010, by the Standing Committee of the National People's Congress on Amending the Copyright Law of the People's Republic of China) |author=China |access-date=Mayo 9, 2021 |website=WIPO Lex}}</ref> Ayon sa isang liham tugon mula sa [[Kataas-taasang Hukumang Bayan]] hinggil sa kaso ng eskulturang "''[[Liwasang Ikaapat na Mayo|May Wind]]''" sa [[Qingdao]], kahit na para sa pakinabang (''profit'') ito, ang muling paggamit ng nabanggit na gawa ay isang [[patas na paggamit]],<ref>{{cite wikisource |title=最高人民法院关于对山东省高级人民法院《关于山东天笠广告有限责任公司与青岛海信通信有限公司侵犯著作权纠纷一案的请示报告》的复函 |wslink=最高人民法院关于对山东省高级人民法院《关于山东天笠广告有限责任公司与青岛海信通信有限公司侵犯著作权纠纷一案的请示报告》的复函 |wslanguage=zh |last=中华人民共和国最高人民法院 |first= |authorlink=中华人民共和国最高人民法院 |coauthors= |year= |publisher= |location= |page= |pages= |scan=|date=2004-08-24|language=zh-cn}}</ref> ngunit pinagtatalunan ng pamayanang akademiko ang pagiging tumpak ng pagpapasyang ito,<ref>{{cite journal|last1=孟|first1=奇勋|title=室外艺术作品合理使用司法认定标准之反思|journal=武汉理工大学学报（社会科学版）|date=2013-06|volume=26|issue=3|page=457|doi=10.3963/j.issn.1671-6477.2013.03.025|url=http://www.whxbsk.net:8080/sse/showFileCount?filename=D:/sse/2013/2012-01660.pdf&title=2012-01660|accessdate=2016-10-28|trans_title=Reflections on Judicial Cognizance of Fair Use of Outdoor Art Works|publisher=武汉理工大学期刊社|language=zh-cn|issn=1671-6477|quote=当前，学术界对室外艺术作品合理使用的认定标准尚未形成共识，主要体现在对商业性使用是否属于合理使用的认识有所不同。部分学者坚持认为不能将营利性再使用纳入合理使用制度范围。|author=|archive-url=https://web.archive.org/web/20170222144856/http://www.whxbsk.net:8080/sse/showFileCount?filename=D%3A%2Fsse%2F2013%2F2012-01660.pdf&title=2012-01660|archive-date=2017-02-22|url-status=dead}}</ref> at may nangyayari ding "magkaibang mga pasya" sa paghatol sa usaping ito.<ref>{{cite journal|last1=詹|first1=启智|last2=张|first2=灵溪|title=室外公共场所艺术作品合理使用探析|journal=法制与社会|date=2014|issue=22|pages=267-269|doi=10.3969/j.issn.1009-0592.2014.22.133|url=http://www.lunwendata.com/thesis/2015/50416.html|accessdate=2016-10-28|publisher=云南法制与社会杂志社|language=zh-cn|issn=1009-0592|author=|archive-url=https://web.archive.org/web/20180205000700/http://www.lunwendata.com/thesis/2015/50416.html|archive-date=2018-02-05|url-status=live}}</ref> Dahil sa kaugnay na mga palakad ng [[isang bansa, dalawang mga sistema]], hindi ipinatutupad ang nasabing mga batas sa [[Hong Kong]] at [[Macau]].<ref>{{cite web|title=中華人民共和國香港特別行政區基本法|url=http://www.basiclaw.gov.hk/tc/basiclawtext/images/basiclaw_full_text_tc.pdf|website=基本法|publisher=香港特別行政區政府政制及內地事務局|accessdate=2016-10-28|archiveurl=https://web.archive.org/web/20151117030209/http://www.basiclaw.gov.hk/tc/basiclawtext/images/basiclaw_full_text_tc.pdf|archivedate=2015-11-17|language=zh-hk|format=PDF|date=2015-03}}</ref><ref>{{cite web|title=中華人民共和國澳門特別行政區基本法|url=http://bo.io.gov.mo/bo/i/1999/leibasica/index_cn.asp|website=澳門特別行政區政府印務局|accessdate=2016-10-28|archiveurl=https://web.archive.org/web/20160426055414/http://bo.io.gov.mo/bo/i/1999/leibasica/index_cn.asp|archivedate=2016-04-26|language=zh-mo|date=1999-12-20}}</ref> ==== Hong Kong ==== [[Talaksan:Bank of China Hong Kong.jpg|thumb|[[Toreng Bank of China (Hong Kong)|Toreng Bank of China]], dinisenyo ni arkitekto [[I. M. Pei]] (namatay noong 2019)]] Tinitiyak ng Kautusan sa Karapatang-sipi ng Hong Kong ang kalayaan sa panorama sa pampublikong mga lugar. Kumakapit ito sa kapuwa mga likhang tatlong-dimensiyonal at masining na pagkakagawa. Pinahihintulutan ng mga regulasyon sa Artikulo 71 ang pagpaparami at pamamahayag ng larawan ng mga gusali, lilok, modelo ng mga gusali, at mga masining na pagkakagawa, at hindi isang pagsuway sa karapatang-sipi ang pampublikong pagbabahagi ng gayong mga larawan. Gayunpaman, nakasaad sa Seksiyon 5 na iba ang mga obra ng masining na pagkakagawa (''works of artistic craftsmanship'') sa gawang grapiko (''graphic work''), at ibig sabihin nito hindi sakop ng tadhanang kalayaan sa panorama ang huling binanggit na uri ng gawa, na maaring pinta, drowing, dayagram, o mga gawang klitse, litograpo, grabado sa kahoy, atbp..<ref>{{cite web|title=第528章 《版權條例》 |url=http://www.legislation.gov.hk/blis_pdf.nsf/6799165D2FEE3FA94825755E0033E532/9849EA415F543AAA482575EF0014C04F/$FILE/CAP_528_c_b5.pdf |website=律政司: 雙語法例資料系統 |accessdate=2016-10-29 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20160411220758/http://www.legislation.gov.hk/blis_pdf.nsf/6799165D2FEE3FA94825755E0033E532/9849EA415F543AAA482575EF0014C04F/%24FILE/CAP_528_c_b5.pdf |archivedate=2016-04-11 |language=zh-hk |date=1997-06-30 |url-status=dead}}</ref> ==== Macau ==== Tinitiyak ng Derekto Blg. 43/99/M ang kalayaan sa panorama sa pampublikong mga lugar. Pinapayagan ng Artikulo 61 ang pagkuha ng mga obra na nakalagay sa pampublikong mga lugar sa pamamagitan ng potograpiya o videograpiya.<ref>{{cite web|title=第43/99/M號法令|url=http://bo.io.gov.mo/bo/i/99/33/declei43_cn.asp|website=澳門特別行政區政府印務局|accessdate=2016-10-29|archiveurl=https://web.archive.org/web/20160323120248/http://bo.io.gov.mo/bo/i/99/33/declei43_cn.asp|archivedate=2016-03-23|language=zh-mo|date=1999-08-16}}</ref><ref>{{cite book|last1=马|first1=海涛|last2=李|first2=亮|title=国际法学法理与实践|url=https://books.google.com/books?id=ZMQ7vQ_wTpEC&pg=PA401|accessdate=2016-10-29|edition=1|date=2006-11|publisher=中国法制出版社|language=zh-cn|isbn=978-7-80226-323-9|pages=401–402|chapter=中国内地与澳门著作权法律制度之比较研究}}</ref> Gayunpaman, sinasabi sa Artikulo 62 na hindi dapat makompromiso ng kalayaang ito ang mga kapakanan ng gawa at ng mayhawak ng karapatang-sipi nito, at kailangang itukoy ang manlilikha at pangalan ng obra hangga't maari.<ref>{{cite news|title=葡韻惹火遭禁拍攝建築物實在無理|url=http://www.shimindaily.net/v1/news/macau/%EF%BC%88%E7%89%B9%E5%AF%AB%EF%BC%89%E8%91%A1%E9%9F%BB%E6%83%B9%E7%81%AB%E9%81%AD%E7%A6%81%E6%8B%8D%E6%94%9D%E5%BB%BA%E7%AF%89%E7%89%A9%E5%AF%A6%E5%9C%A8%E7%84%A1%E7%90%86/|accessdate=2016-10-29|publisher=市民日报|date=2016-08-23|archiveurl=https://web.archive.org/web/20161029043248/http://www.shimindaily.net/v1/news/macau/%EF%BC%88%E7%89%B9%E5%AF%AB%EF%BC%89%E8%91%A1%E9%9F%BB%E6%83%B9%E7%81%AB%E9%81%AD%E7%A6%81%E6%8B%8D%E6%94%9D%E5%BB%BA%E7%AF%89%E7%89%A9%E5%AF%A6%E5%9C%A8%E7%84%A1%E7%90%86/|archivedate=2016-10-29|language=zh-mo}}</ref> === Uganda === Umiiral ang kalayaan sa panorama sa Seksiyon 15(1)(f) ng ''The Copyright and Neighbouring Rights Act, 2006'' ng Uganda, na isinasaad na maaaring isipi at ikomunika sa madla ang mga likhang arkitektura at sining na palagiang matatagpuan sa pampublikong lugar, sa pamamagitan ng potograpiya, mga likhang awdiyo-biswal, at pagsasahimpapawid sa telebisyon. Malawak ang kahulugan ng "pampublikong lugar" sa ilalim ng Seksiyon 2 ng batas, at nagngangahulugan itong "anumang gusali o daanan na ang publiko ay may pansamantalang karapatan o pahintulot para makapasok, may bayad man o wala." Kabilang dito ang mga sinehan, restoran, pasilidad ng palakasan, at liwaliwan (''resorts'').<ref>{{cite web|url=https://wipolex-res.wipo.int/edocs/lexdocs/laws/en/ug/ug001en.pdf |title=The Copyright and Neighbouring Rights Act, 2006 |author=Uganda |access-date=Oktubre 3, 2021 |website=WIPO Lex}}</ref> === United Arab Emirates === Hindi nagbibigay ng kalayaan sa panorama ang Artikulo 22(7) ng ''Federal Law No. 38 of 2021 on Copyrights and Neighboring Rights''. Pinahahintulutan lamang nito ang pagpapakita ng mga pinong sining, nalalapat na sining, hinulmang sining, at sining pang-arkitektura na palagiang matatagpuan sa pampublikong mga lugar "sa mga brodkast" lamang.<ref>{{cite web |url=https://www.moec.gov.ae/documents/20121/376326/copyright.pdf |title=Federal Decree-Law no. (38) of 2021 |access-date=Hulyo 4, 2022 |publisher=Ministry of Economy of the United Arab Emirates |date=Setyembre 20, 2021}}</ref> Ang Artikulo 22(7) ng pinawalang-bisa na ''Federal Law No. 7 of 2002 on Copyrights and Neighboring Rights'' ay nagbibigay ng kawangis na limitadong karapatang-ligal.<ref>{{cite web|url=https://wipolex.wipo.int/en/text/124611 |title=Federal Law No. 7 of 2002 on Copyrights and Neighboring Rights |author=United Arab Emirates |website=WIPO Lex |access-date=Mayo 7, 2021}}</ref> Kabilang sa mga gawa sa United Arab Emirates na isinasanggalang ng karapatang-sipi ang [[Burj Al Arab]], [[Burj Khalifa]], at [[Moske ng Sheikh Zayed]]. Inalis ang isinumiteng mga larawan na nagpapakita ng makabagong arkitektura ng bansa na walang maayos na mga pahintulot sa katapusan ng unang edisyon ng kampanyang ''Wiki Loves Emirates'' noong 2018, sanhi ng mahigpit na mga alituntunin sa paglilisensiya ng Wikimedia.<ref>{{cite web|url=https://www.thenationalnews.com/arts-culture/art/uae-wikipedia-marathon-community-effort-finally-gives-the-emirates-a-proper-place-1.722097 |title=UAE Wikipedia: Marathon community effort finally gives the Emirates a proper place |date=Abril 16, 2018 |last=Gronlund |first=Melissa |access-date=Mayo 7, 2021 |work=[[The National (Abu Dhabi)|The National]]}}</ref> === Unyong Europeo === [[Talaksan:Freedom of Panorama in Europe.svg|thumb|350px|Katayuan ng kalayaan sa panorama sa Europa {{legend|#12a53e|Okey, kasama ang mga gusali, obra at mga pampublikong loob ng mga gusali}} {{legend|#5fe442|Okey, kasama ang mga gusali at obra, ngunit hindi okey sa mga pampublikong loob ng mga gusali}} {{legend|#ffd619|Okey para lamang sa mga gusali, at hindi okey sa mga pampublikong obra}} {{legend|#f5443b|Hindi okey, o okey lamang sa hindi pangkomersiyo na paggamit}} {{legend|#bbef2e|Okey, kasama ang mga gusali, obra at ilang mga loob ng mga gusali}} {{legend|#bbb|Hindi tiyak}} ]] Sa [[Unyong Europeo]], inilalaan ng [[Direktiba 2001/29/EC]] ang posilibilidad para sa kasaping mga estado na magkaroon ng sugnay hinggil sa kalayaan sa panorama sa kanilang mga batas sa karapatang-sipi, ngunit hindi ito sapilitan.<ref name="eu">{{cite web|author=N.N.|url=http://www.fotocommunity.de/info/Panoramafreiheit#Europa_hilft|title=Panoramafreiheit|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20150418173225/http://www.fotocommunity.de/info/Panoramafreiheit|archive-date=2015-04-18|access-date=2020-05-18}} Tingnan din [http://eur-lex.europa.eu/LexUriServ/LexUriServ.do?uri=CELEX:32001L0029:EN:HTML Article 5(3)(h) of 2001/29/EC].</ref><ref>{{cite web|url=http://ipkitten.blogspot.co.uk/2015/06/freedom-of-panorama-what-is-going-on-at.html|title=The IPKat|work=ipkitten.blogspot.co.uk|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20150626204251/http://ipkitten.blogspot.co.uk/2015/06/freedom-of-panorama-what-is-going-on-at.html|archive-date=2015-06-26}}</ref> Noong 2015, iminungkahi ni [[Felix Reda]], dating kasapi ng [[Parlamentong Europeo]] (''MEP'') mula Alemanya, na ilapat ang kalayaan sa panorama sa lahat ng mga bansa ng Unyong Europeo. Ipinahayag niya na sa pamamagitan ng karapatang ito, malayang maibabahagi ng mga tao ang kanilang mga larawan ng mga pampublikong espasyo na maaaring maglaman ng mga gusali at pampublikong sining, upang "ipahayag at ibahagi ang kanilang mga karanasan at saloobin" at "mapangalagaan ang ating mga paglalakbay at mangasiwaan ang ating mga impresyon para sa susunod na mga salinlahi."<ref name=EUparl>{{cite web |url=https://www.europarl.europa.eu/news/en/headlines/security/20150701STO72903/debate-should-the-freedom-of-panorama-be-introduced-all-over-the-eu |title=Debate: should the freedom of panorama be introduced all over the EU? |date=Hulyo 2, 2015 |access-date=Pebrero 11, 2021}}</ref> Binatikos ni [[Jean-Marie Cavada]], dating ''MEP'' mula Pransiya, ang kaniyang mungkahi, at sa halip ay naghain ng isang kahaliling panukala na naglalayong paghigpitan ang kalayaan sa panorama ng lahat ng mga kasapi ng Unyong Europeo sa hindi pangkomersiyo na mga gamit lamang.<ref name=EuroNewsFOP1>{{cite news|url=https://www.euronews.com/2015/07/08/fight-for-freedom-of-panorama-savepos-wikipedia |title=The bitter fight for Freedom of Panorama |last=Seymat |first=Thomas |date=Hulyo 8, 2015 |work=[[Euronews]] |access-date=Pebrero 11, 2021}}</ref> Sinabi ni Cavada na nakapipinsala ang pangkomersiyo na kalayaan sa panorama sa mga karapatan ng mga manlilikha ng mga sining pang-arkitektura at pampublikong sining dahil binibigyan ito ng pahintulot sa mga korporasyon tulad ng [[Pundasyong Wikimedia|Wikimedia]] at [[Meta Platforms|Facebook]] na pakinabangan ang nabanggit na mga sining nang walang kabayaran sa mga manlilikha.<ref name=EUparl/> Idinagdag ng kaniyang tanggapan na hindi maka-aapekto ang di-komersiyal na kalayaan sa panorama sa [[Internet]], bagkus tinitiyak lamang nito na "nagbibigay ang mga platapormang pang-Internet tulad ng [[Facebook]], [[Instagram]], at [[Flickr]] ng makatarungang kabayaran sa mga manlilikha."<ref name=DWFOP1>{{cite news |url=https://www.dw.com/en/freedom-of-panorama-will-the-eu-ban-landmark-photography/a-18554383 |title="Freedom of Panorama": Will the EU ban landmark photography? |date=Hunyo 30, 2015 |last=Tost |first=Olaf |work=[[Deutsche Welle]] |access-date=Pebrero 11, 2021}}</ref> May nauna nang mga kasunduan ang [[Dailymotion]] at [[YouTube]] sa {{ill|ADAGP|fr|Société des auteurs dans les arts graphiques et plastiques}}, noong 2008 para sa Dailymotion at 2010 para sa YouTube, para sa ligal na paggamit ng mga larawan ng mga gusali at pampublikong sining sa kanilang mga plataporma. Iginiit ng ADAGP, isang samahan ng mga manlilikha ng pampublikong sining na nakahimpil sa Pransiya, na hahantong ang kalayaan sa panorama sa "pagkawala ng 3 hanggang 6 milyong euro, o 10 hanggang 19 na bahagdan ng taunang koleksiyon" sa Pransiya pa lamang.<ref>{{cite news |url=https://www.lesechos.fr/2015/07/bataille-autour-de-la-liberte-de-photographier-dans-lespace-public-267827 |title=Bataille autour de la liberté de photographier dans l'espace public |work=[[Les Echos (Pransiya)|Les Echos]] |last=Moutot |first=Anaïs |date=Hulyo 9, 2015 |access-date=Nobyembre 25, 2024 |language=fr}}</ref> Ang pagpuna ng mga netizen sa panukala ni Cavada ay nauwi sa isang online na petisyon ng mga aktibista sa karapatan sa Internet kalakip ang hashtag na #SaveFOP; nakakuha ito ng higit sa 460,000 mga lagda sa loob ng dalawang linggo matapos itong ilunsad.<ref name=EuroNewsFOP1/> Ayon sa mamamahayag ng ''[[The Register]]'' sa larangan ng [[teknolohiyang pang-impormasyon]] na si [[Andrew Orlowski]], "huwad at mapanlinlang" ang pakikialam ng Wikipedia sa usapin.<ref>{{cite news |url=https://www.theregister.com/2015/07/02/wikipedia_jumps_on_bogus_photo_scare_to_tell_us_the_internet_is_breaking_again/ |title=Wikipedia jumps aboard the bogus 'freedom of panorama' bandwagon |date=Hulyo 2, 2015 |access-date=Disyembre 9, 2021 |last=Orlowski |first=Andrew |work=[[The Register]]}}</ref> Ayon naman sa ''[[Full Fact]]'', isang websayt sa Reyno Unido na nagsusuri ng mga impormasyon, ang [[Komisyong Europeo]] lamang ang may kapangyarihang gumawa ng bagong batas, at hindi maaaring makaimpluwensiya sa komisyon ang anumang rekomendasyong inaprobahan ng parlamento.<ref>{{cite web |url=https://fullfact.org/europe/eu-gherkin-and-freedom-panorama/ |title=The EU, the Gherkin and 'freedom of panorama' |date=Hunyo 29, 2015 |website=[[Full Fact]] |access-date=Disyembre 1, 2024}}</ref> Ibinasura ng plenaryo ng Parlamentong Europeo ang mga panukala nina Reda at Cavada noong ika-9 ng Hulyo, 2015, at napanatili sa gayon ang katayuan ng kalayaan sa panorama sa buong Unyong Europeo.<ref>{{cite news |title=European Parliament as it happened: 9 July 2015 |url=https://www.bbc.com/news/live/uk-politics-33412173 |date=Hulyo 9, 2015 |access-date=Pebrero 11, 2021}}</ref> ==== Alemanya ==== Ipinaliliwanang ang ''{{lang|de|Panoramafreiheit}}'' sa Artikulo 59 ng ''{{lang|de|Urheberrechtsgesetz}}''.<ref name="de">{{cite web|url=http://www.fotorecht.de/publikationen/gebaeude.html|title=Fotografieren von und in Gebäuden|last=Seiler|first=David|work=visuell|date=2001-06-24|issue=5/2001|page=50|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20070930161320/http://www.fotorecht.de/publikationen/gebaeude.html|archive-date=2007-09-30|access-date=2020-05-18}} Tingnan din: {{cite web|url=http://bundesrecht.juris.de/urhg/__59.html|title=§59 UrhG (Germany)|language=de|url-status=live|archive-url=http://archive.wikiwix.com/cache/20110223132716/http://bundesrecht.juris.de/urhg/__59.html|archive-date=2011-02-23|access-date=2007-09-20}}</ref> Ayon sa 59(1), "pinahihintulutang magparami at ipamahagi, sa pamamagitan ng pinta, drowing, potograpiya, o sinematograpiya, ang mga obra na palagiang matatagpuan sa pampublikong mga daanan, kalye, o lugar at maipamahagi at maikomunika ang gayong mga sipi. Para sa mga gawang pang-arkitektura, umiiral lamang ang tadhanang ito sa panlabas na anyo [ng gusali]." Mula pa sa bersiyon ng batas noong ika-1 ng Enero, 1966 ang kasalukuyang sugnay na ito.<ref>Tingnan din: Thomas Fuchs, {{cite web |url=http://lexetius.com/UrhG/59 |title=Gesetz über Urheberrecht und verwandte Schutzrechte (Urheberrechtsgesetz) vom 9. September 1965. §&nbsp;59 |website=Historisch-synoptische Edition 1965–2016 |language=de |access-date=Abril 30, 2017}}</ref> Sa isang pasya noong 2002, tinanggihan ng {{ILL|Hukumang Pederal ng Katarungan|en|Federal Court of Justice}} ang ''panoramafreiheit'' sa mga postkard ng ''[[Wrapped Reichstag]]'', obra nina [[Christo at Jeanne-Claude]], na nilathala ng isang tagapaglathalang nakabase sa Berlin. Ayon sa hukuman, hindi pampalagian ang pagtatanghal ng obrang pang-arkitektura. Ipinalagay ng hukuman na pinahihintulutan sa batas ang pribadong paggamit ng mga larawan nito nang walang pahintulot mula sa nabanggit na mga manlilikha.<ref>{{cite web |url=https://juris.bundesgerichtshof.de/cgi-bin/rechtsprechung/document.py?Gericht=bgh&Art=pm&Datum=2002-1&nr=13376&pos=1&anz=8&Blank=1 |title=Keine Panoramafreiheit für Verhüllten Reichstag |author=Pressestelle des Bundesgerichtshofs |date=Enero 24, 2002 |access-date=Oktubre 29, 2024 |language=de}}</ref> Isang halimbawa ng [[paglilitis]] dahil sa sari-saring pagbabatas sa EU ay ang ''{{lang|de|[[:de:Hundertwasserentscheidung|Hundertwasserentscheidung]]}}'' (pasyang Hundertwasser), isang kaso sa Alemanya na naipanalo ni [[Friedensreich Hundertwasser]] laban sa isang kompanyang Aleman hinggil sa paggamit ng isang retrato ng isang gusaling [[Austria|Awstriyan]].<ref>{{cite web|url=https://dejure.org/dienste/vernetzung/rechtsprechung?Text=I%20ZR%20192/00|title=Rechtsprechung – BGH, 05.06.2003 - I ZR 192/00|website=dejure.org|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20160820052628/https://dejure.org/dienste/vernetzung/rechtsprechung?Text=I%20ZR%20192%2F00|archive-date=2016-08-20|access-date=2020-05-18}}</ref> [[Talaksan:Die Sonnenuhr auf der der Halde Schwerin.jpg|thumb|''Sonnenuhr mit Geokreuz'' ("Sundial na may kalakip na Heo-Krus"), isang lilok ni {{ILL|Jan Bormann|de}} noong 1994 sa lungsod ng [[Castrop-Rauxel]]. Nasangkot ito sa pasya ng Hukumang Pederal ng Katarungan noong 2024 na ipinagkait ang kalayaan sa panorama sa pangkalakalang mga gamit ng mga larawan ng pampublikong sining na kinunan gamit ang mga ''drone''.<ref name=WDRDronePano/>]] Alinsunod sa isang pasya ng Hukumang Pederal ng Katarungan noong 2024, hindi sakop ng ''panoramafreiheit'' ang mga larawang kuha sa ''drone'' ng mga pampublikong sining na naipagsasanggalang pa rin ng karapatang-sipi. Sang-ayon ito sa pasya ng Nakatataas na Hukumang Panrehiyon ng Hamm noong isang taon, na sumang-ayon naman sa naunang desisyon ng Hukumang Panrehiyon ng Bochum. May kaugnayan ito sa isang tagapaglathalang nakabase sa [[Ruhr]] na nagbenta ng mga aklat na naglalaman ng mga larawan ng mga ''art installation'' na kinuha gamit ang ''drone''. Kinatawan ng nagsasakdal na ''Verwertungsgesellschaft Bild-Kunst'', isang samahan ng mga arteista, ang mga manlilikha ng nasabing mga obra. Ayon sa hukuman, pinoprotektahan lamang ng ''panoramafreiheit'', ang mga larawan ng mga obra na kinunan mula sa kalye, at hindi ang mga larawan ng kaparehong mga obra na ginamitan ng natatanging mga kagamitan tulad ng mga hagdan. Ang mga larawan na ginamitan ng mga ''drone'' ay mula sa himpapawid na "karaniwang hindi madaling puntahan ng publiko" at hindi dapat ipamahagi o ibenta sa publiko ang gayong mga larawan.<ref>{{cite web |url=https://haerting.de/en/insights/olg-hamm-drohnenperspektive-wird-nicht-von-der-panoramenfreiheit-gedeckt/ |title=OLG Hamm: Drone perspective is not covered by freedom of panoramas |website=HÄRTING Rechtsanwälte |date=Hunyo 5, 2023 |access-date=Nobyembre 3, 2023}}</ref><ref>{{cite web |url=https://www.heise.de/en/news/Bundesgerichtshof-Freedom-of-panorama-does-not-apply-to-all-drone-footage-9993735.html |title=Bundesgerichtshof: Freedom of panorama does not apply to all drone footage |date=Oktubre 24, 2024 |last=Krempl |first=Stefan |access-date=Oktubre 30, 2024 |website=Heise Online}}</ref> Ipinalagay ng abogadong si Arndt Kempgens na sakop din ng hatol ang mga tagalikha ng mga nilalaman (''content creator'') na gumagamit ng gayong mga obra sa mga plataporma katulad ng YouTube at [[TikTok]] sa pamamagitan ng potograpiya sa mga ''drone''; ipinalagay din niyang apektado ang mga larawang kuha sa ''drone'' na ginamit sa pangkomersiyo na layunin bago ang hatol, na nagpapahiwatig ng isang retroaktibong bisa ng nabanggit na hatol.<ref name=WDRDronePano>{{cite news |url=https://www1.wdr.de/nachrichten/ruhrgebiet/bgh-urteil-urheberrecht-kunst-drohnenbilder-100.html |title=BGH-Urteil: Verlag soll für Drohnenbilder von Kunstwerken bezahlen |date=Oktubre 23, 2024 |last=Wilger |first=Von Martin |work=[[Westdeutscher Rundfunk|WDR]] |access-date=Mayo 10, 2025 |language=de}}</ref> ==== Belhika ==== [[Talaksan:Atomium (UnorthodoxY) - Flickr.jpg|thumb|left|[[Atomium]] sa Bruselas]] Ipinatupad ang kalayaan sa panorama sa [[Belhika]] noong 2016. Ipinasa ng kanilang lehislatura ang probisyong XI.190 2/1° na idinagdag sa kanilang batas sa karapatang-sipi, ang Kodigo ng Batas Ekonomiko (''Code of Economic Law'') noong Hunyo 27, 2016, at sinimulan ang pagpapatupad nito noong Hulyo 15, 2016, pagkaraang nilagdaan ito ng kanilang hari at nilathala ito sa kanilang opisyal na lathalaing ''State Gazette''.<ref name=ManagingIPBelFOP>{{cite web|url=https://www.managingip.com/article/b1kbpg5bpx2rhw/belgium-freedom-of-panorama-a-new-copyright-exception |title=Belgium: Freedom of panorama – a new copyright exception |date=Setyembre 27, 2016 |access-date=Disyembre 15, 2020}}</ref><ref name=InfojusticeBelFOP>{{cite web|url=http://infojustice.org/archives/36318 |title=THERE IS NOW FREEDOM OF PANORAMA IN BELGIUM |date=Hulyo 19, 2016 |access-date=Disyembre 15, 2020}}</ref> Nakasaad sa probisyong ito na hindi maaaring hadlangan ng mga manlilikha (maaaring mga arkitekto o arteista) "ang reproduksiyon at komunikasyon sa publiko ng mga obrang biswal, grapiko, at pang-arkitektura na nilayong ipuwesto nang palagian sa pampublikong lugar, sa kondisyong tulad ng sa pagsasalarawan nito ang reproduksiyon at komunikasyon sa publiko ng naturang gawa at hindi magdudulot ang nasabing reproduksiyon at komunikasyon sa publiko ng di-makatuwirang pinsala sa tunay na karapatan ng manlilikha."<ref name=ManagingIPBelFOP/> Kasunod ng pagpasa nito, malaya na ang pagkuha ng mga retrato ng tanyag na [[Atomium]] sa [[Bruselas]], pati na ang paglathala ng mga retrato nito sa anumang midya, kabilang na ang midyang pangkomersiyo at [[hatirang pangmadla]], nang hindi inalalahanan ang maaaring hakbanging ligal mula sa mga eredero/eredera ng lumikha nitong si [[André Waterkeyn]].<ref name=ManagingIPBelFOP/><ref name=ExpertPhotoFOP>{{cite web|url=https://expertphotography.com/freedom-of-panorama-photography/ |title=Freedom of Panorama – What It Means for Photography |last=Hull |first=Craig |access-date=Disyembre 15, 2020}}</ref> ==== Dinamarka ==== Ayon sa Artikulo 24(2) ng batas sa karapatang-sipi ng [[Dinamarka]], maaring paramihin ang mga larawan (tulad ng retrato) ng anumang obrang matatagpuan sa pampublikong lugar, ngunit sa hindi pangkomersiyo na layunin lamang. Sa Artikulo 24(3) naman nakasaad na maaring isipi nang malaya ang mga gusali sa kaanyuang larawan, sa anumang layunin.<ref>{{cite web| url=http://www.wipo.int/edocs/lexdocs/laws/en/dk/dk091en.pdf |title=Consolidated Act on Copyright (Consolidated Act No. 1144 of October 23, 2014) |website=WIPO Lex |access-date=Disyembre 20, 2020 | lang=en}}</ref> [[Talaksan:Petite sirène de Copenhague (conforme à la loi danoise).JPG|thumb|Sinalang retrato ng ''The Little Mermaid'']] Hindi pa rin ganap ang kalayaan sa panorama sa Dinamarka para sa mga obrang hindi pang-arkitektura. Naipagsasanggalang ng karapatang-sipi ang lilok na ''[[The Little Mermaid (estatwa)|The Little Mermaid]]'', obra ni [[Edvard Eriksen]] (namatay 1959), hanggang taong 2034, at kilalang litihiyoso ang pamilya ng manlililok.<ref name=ExpertPhotoFOP/> Pinagmultahan ang ilang mga pahayagang Dinamarkes dahil sa paggamit ng mga retrato ng lilok nang walang pahintulot mula sa pamilyang Eriksen. Itinuturing na komersiyal ang layunin ng midya sa bansa. Winika ni Søren Lorentzen, ''photo editor'' ng ''[[Berlingske]]'' na kabilang sa mga pahayagang pinagmultahan, "Gumamit kami ng isang retrato nang walang pahintulot. Iyon ay malinaw na paglabag sa batas sa karapatang-sipi, kahit na nahihirapan akong intindihin kung bakit hindi maaring gumamit ang sinuman ng mga retrato ng isang pambansang yaman gaya ng ''Little Mermaid'' nang hindi lumalabag sa batas sa karapatang-sipi." Depensa ni Alice Eriksen, ang apo ng manlililok, ang gayong pagbabawal ay pagtalima lamang sa mga batas ng bansa. Dagdag pa niya, "pareho lamang ito sa pagtanggap ng bayad kapag itinutugtog ang isang awit."<ref>{{cite news|url=https://www.thelocal.dk/20140816/denmarks-iconic-symbol-that-we-cant-show-you |title=Denmark's icon... that we can't show you |work=The Local |date=Agosto 16, 2014 |access-date=Disyembre 20, 2020}}</ref><ref>{{cite web |url=https://petapixel.com/2014/08/20/try-publish-picture-statue-denmark-youd-better-ready-pay/ |title=If You Try to Publish a Picture of this Statue in Denmark, You’d Better be Ready to Pay Up |last=Burgett |first=Gannon |website=PetaPixel |date=Agosto 20, 2014 |access-date=Disyembre 20, 2020}}</ref> ==== Eslobenya ==== Isinasaad ng Artikulo 55 ng ''Copyright and Related Rights Act'' ng Eslobenya na "Ang mga likhang palagiang matatagpuan sa mga parke, kalye, liwasan, o ibang mga lugar na pangkalahatang mapupuntahan ng publiko ay maaaring gamitin," ngunit ipinagbabawal ito kung ang layon ng paggamit ay upang kumita.<ref>{{cite document| url=https://www.uradni-list.si/1/content?id=78529 |title=Zakon o avtorski in sorodnih pravicah (uradno prečiščeno besedilo) (ZASP-UPB3) |work=Uradni list RS |issue=16/2007 |date=Pebrero 23, 2007 |lang=sl |pages=1805}}</ref> Subalit sa gawa, nagngangahulugan itong ang mga bagay sa pampublikong espasyo, tulad ng mga gusali at rebulto, na naipagsasanggalang pa ng karapatang-sipi ay maaaring kunan ng retrato para lamang sa pansariling gamit kung walang pahintulot mula sa mga manlilikha ng gayong mga obra, at ipinagbabawal ang paglathala ng gayong mga larawan sa isang portada ng turismo (''tourism portal'') o sa isang pahayagan (sapagkat itinuturing na komersiyal ang paglilimbag ng mga pahayagan).<ref>{{cite news |url=https://www.rtvslo.si/evropska-unija/ali-bo-unija-omejila-objavo-slik-javnih-stavb-na-druzbenih-omrezjih/368889 |title=Ali bo Unija omejila objavo slik javnih stavb na družbenih omrežjih? |publisher=MMC RTV Slovenija |date=Hulyo 5, 2015 |first=Gregor |last=Cerar |lang=sl}}</ref> ==== Espanya ==== Nagbibigay ng tadhanang kalayaan sa panorama ang [[batas sa karapatang-sipi ng Espanya]]. Nakasaad sa Artikulo 35(2) na "ang mga likha na palagiang matatagpuan sa mga parke, kalye, liwasan o iba pang pampublikong mga daanan ay maaaring sipiin, ipamahagi at iparating nang malaya sa pamamagitan ng mga pinta, drowing, retrato, at mga pamamaraang awdiyo-biswal."<ref>{{cite web |url=https://www.wipo.int/wipolex/en/legislation/details/21371 |title=Consolidated Text of the Law on Intellectual Property, Regularizing, Clarifying and Harmonizing the Applicable Statutory Provisions (approved by Royal Legislative Decree No. 1/1996 of April 12, 1996, and amended up to Royal Decree-Law No. 6/2022 of March 29, 2022) |author=Spain |lang=es |access-date=Hunyo 10, 2025 |website=WIPO Lex}}</ref> ==== Estonya ==== Limitado ang kalayaan sa panorama sa Estonya sa di-komersiyal na paggamit ng mga larawan ng mga likhang pang-arkitektura, sining biswal, sining na napapakinabangan, at retrato na panghabambuhay na matatagpuan sa mga lugar na napapasukan ng publiko. Makikita ang probisyon sa Seksiyon 20¹ ng kanilang batas sa karapatang-sipi. Gayundin, hindi dapat maging pangunahing mga paksa ng mga larawan ang nasabing mga likha. May isang napakalimitadong probisyon para sa komersiyal na paggamit ng arkitektura na makikita sa Seksiyon 20²; limitado lamang ito sa mga "''real estate advertisement''".<ref>{{cite web |url=https://www.riigiteataja.ee/akt/119032019055 |title=Autoriõiguse seadus |website=Riigi Teataja |language=et |access-date=Pebrero 17, 2023}}</ref> ==== Gresya ==== Hindi umiiral ang kalayaan sa panorama sa Gresya. Nagbibigay lamang ng maghigpit ngunit hindi malinaw na eksepsiyon ang kanilang batas sa karapatang-sipi, ang Batas Blg. 2121/1993 sa Karapatang-sipi, Kaugnay na mga Karapatan, at mga Bagay Pangkalinangan, na huling inamyenda noong 2021. Pinahihintulutan lamang ang "paminsan-minsang pagpaparami at pagkomunika sa midyang pangmadla ng mga larawan ng mga likhang pang-arkitektura, pinong sining, retrato, o mga sining na napapakinabangan na panghabambuhay na nakapuwesto sa pampublikong mga lugar."<ref>{{cite web |url=https://www.opi.gr/en/library/law-2121-1993#a26 |title=Law 2121/1993 |website=Hellenic Copyright Organization |access-date=Disyembre 31, 2022 |quote=''The occasional reproduction and communication by the mass media of images of architectural works, fine art works, photographs or works of applied art, which are sited permanently in a public place.'' |archive-date=Disyembre 31, 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20221231022238/https://www.opi.gr/en/library/law-2121-1993#a26 |url-status=dead }}</ref> ==== Italya ==== Walang umiiral na kalayaan sa panorama sa [[Italya]].<ref name="it">{{cite news|url=http://punto-informatico.it/2030219/PI/News/wikipedia-cede-al-diritto-autore-italiota.aspx|title=Wikipedia cede al diritto d'autore|last=Spinelli|first=Luca|work=Punto Informatico|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20080929014738/http://punto-informatico.it/2030219/PI/News/wikipedia-cede-al-diritto-autore-italiota.aspx|archive-date=2008-09-29|access-date=2020-05-18}}</ref> Sa kabila ng maraming opisyal na mga protesta<ref>{{cite web|url=http://www.grillini.it/show.php?4884|title=Interrogazione - Diritto di panorama|trans-title=Interrogation - panorama right|last1=Grillini|first1=Franco|website=Grillini.it|language=it|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20081025001151/http://www.grillini.it/show.php?4884|archive-date=2008-10-25|access-date=2020-05-18}}</ref> at isang pambansang inisyatibang<ref>{{cite web|url=http://www.diritto.it/all.php?file=25583.pdf|title=Dare un senso al degrado|last1=Scorza|first1=Guido|last2=Spinelli|first2=Luca|date=2007-03-03|location=Rome|format=PDF|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20090708045222/http://www.diritto.it/all.php?file=25583.pdf|archive-date=2009-07-08|access-date=2020-05-18}}</ref> pinamunuan ng abogadong si Guido Scorza at mamamahayag na si [[Luca Spinelli]] (na tinampok ang usapin),<ref name="it"/> pinagbabawal pa rin ang paglalathala ng larawan ng pampublikong mga lugar, alinsunod sa lumang mga batas sa karapatang-sipi ng bansa.<ref>{{cite web|url=http://www.normattiva.it/uri-res/N2Ls?urn:nir:stato:legge:1941-04-22;633!vig=|title=Legge 22 aprile 1941 n. 633|language=it|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20141223012833/http://www.normattiva.it/uri-res/N2Ls?urn:nir:stato:legge:1941-04-22;633!vig=|archive-date=2014-12-23|access-date=2020-05-18}}</ref><ref>{{cite web|url=http://www.camera.it/parlam/leggi/deleghe/testi/04042dl.htm|title=Decreto Legislativo 22 gennaio 2004, n. 42|language=it|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20081024122502/http://www.camera.it/parlam/leggi/deleghe/Testi/04042dl.htm|archive-date=2008-10-24|access-date=2020-05-18}}</ref> Mayroon din isang batas na tinatawag na "''{{lang|it|[[Codice Urbani]]}}''" na buhat pa sa 2004. Bukod sa ibang mga tadhana, nakasaad dito na upang makapaglathala ng mga larawan ng "pangkalinangang mga bagay" (''cultural goods'', sa teoriya lahat ng mga bagay na may katangiang pangkalinangan at pansining tulad ng mga gusali) para sa mga layuning pangkomersiyo, kailangan munang kumuha ng pahintulot mula sa pampook na sangay ng Ministeryo ng mga Sining at Pamanang Pangkultura, ang ''{{lang|it|Soprintendenza}}''. ==== Latbya ==== Walang ganap na kalayaan sa panorama sa [[Latbiya]]. Sa Tsapter V ng kanilang Batas sa Karapatang-sipi ("''Autortiesību likums''"), nakasaad na maaring gamitin ang anumang larawan ng isang obrang biswal at pang-arkitektura para lamang sa mga sumusunod na layunin: pansarili, pang-impormasyon sa balitaan o mga palatuntunan hinggil sa kasalukuyang mga pangyayari (''current affairs''), at mga akdang hindi pangkomersiyo.<ref>{{cite web|url=http://likumi.lv/doc.php?id=5138 |title=Autortiesību likums |lang=lv}}</ref> ==== Luksemburgo ==== Walang kalayaan sa panorama sa [[Luksemburgo]]. Pinahihintulutan ng Artikulo 10(7°) ng kanilang batas sa karapatang-sipi ang pagsasalarawan ng pampublikong obra na matatagpuan sa mga lugar na mapapasukan ng publiko, kung ang mga likhang iyon "ay hindi pangunahing paksa ng pagpaparami o komunikasyon."<ref>{{cite web |url=https://legilux.public.lu/eli/etat/leg/loi/2001/04/18/n2/jo |title=Loi du 18 avril 2001 sur les droits d'auteur, les droits voisins et les bases de données. |lang=fr |website=Legilux |accessdate=Disyembre 21, 2022}}</ref> ==== Olanda ==== Mayroong kalayaan sa panorama ang kaharian ng [[Netherlands|Olanda]], sa ilalim ng Artikulo 18 ng kanilang batas sa karapatang-sipi.<ref name=":0">{{cite web|access-date=Hunyo 24, 2015 |title=Artikel 18 Nederlandse Auteurswet |url=http://wetten.overheid.nl/BWBR0001886/geldigheidsdatum_24-06-2015#HoofdstukI_6_Artikel18 |language=nl}}</ref> Maaaring ibahagi nang malaya ang sariling mga retrato ng mga likhang sining, tulad ng mga gusali at lilok, na matatagpuan sa pampublikong mga espasyo, kapagka ipinapakita sa larawan ang gawa na tulad ng karaniwang nakikita [ng mga tao] sa gawa sa lugar na iyon. Sa gayon, hindi pinahihintulutang baguhin ang retrato sa paraang tanging gawa na lang ang natira (tulad ng pagtatabas ng paligid ng larawan) o paglikha ng hinangong likha na hindi na sang-ayon sa kondisyong ito (tulad ng isang silweta, anino, o naka-estilong representasyon ng gawa). Dagdag pa rito, nakasaad sa tadhana na tanging ilang mga gawa ng isang parehong manlilikha ang maaaring isali ng tagagamit ng larawan sa isang kalipunan ng mga gawa.<ref>{{cite web |last=Arnoud Engelfriet |title=Fotograferen van kunst op openbare plaatsen |url=http://www.iusmentis.com/auteursrecht/nl/foto/openbarekunst/ |website=Ius Mentis |language=nl}}</ref> ==== Polonya ==== May sapat na kalayaan sa panorama sa [[Polonya]], na tinitiyak ng Artikulo 33(1) ng ''Act on Copyright and Related Rights''. Nakasaad dito na "mapapahintulutan ang pamamahagi ng mga obrang palagiang nakapuwesto sa madaraanang mga daan, kalye, liwasan, o hardin, ngunit hindi sa parehong paggamit." Ang pamamahagi ay sa pamamagitan ng paggamit ng mga retrato o malarawang representasyon ng mga obra (tulad ng mga gusali at pampublikong lilok) sa anumang midya, kabilang ang komersiyal na mga larong video. Dahil hindi katulad sa orihinal na pakay ng pagtatatag ng isang obra ang layunin ng isang retrato ng naturang obra (tulad ng isang gusaling pang-opisina, isang ''shopping mall'', o isang tulay), ito ay isang mapapahintulutang paggamit sa ilalim ng batas sa karapatang-sipi ng bansa.<ref>{{cite web |url=http://www.codozasady.pl/en/freedom-of-panorama/ |title=Freedom of panorama |last=Marcinoska |first=Lena |website=In Principle - Codozasady.pl |date=Oktubre 22, 2015 |access-date=Disyembre 28, 2020 |archive-date=2021-01-16 |archive-url=https://web.archive.org/web/20210116100428/http://www.codozasady.pl/en/freedom-of-panorama/ |url-status=dead }}</ref> ==== Pinlandiya ==== Limtado ang kalayaan sa panorama ng Pinlandiya pagdating sa pampublikong sining. Matatagpuan ang probisyon sa ikatlo at ika-apat na mga talata ng Artikulo 25a ng kanilang batas sa karapatang-sipi. Hindi maaaring kunan ng retrato ang mga likhang panghabambuhay na matatagpuan sa pampublikong mga lugar para sa mga layuning komersiyal kapag naging pangunahing mga paksa ng mga retrato ang nasabing mga likha. Ngunit pinahihintulutan ng nasabing probisyon ang mga tagapaglathala ng mga pahayagan at magasin na gamitin nang lubos ang pampublikong sining, sa kondisyong may katuwang na mga kapsiyon ang nilathalang mga larawan. Salungat sa alituntuning ito ang malayang pagkuha ng mga retrato ng mga gusali, na walang anumang mga paghihigpit sa mga layunin ng mga tagagamit.<ref>{{cite web |url=https://www.finlex.fi/fi/laki/ajantasa/1961/19610404#L2P25a |title=8.7.1961/404 |access-date=Nobyembre 23, 2022 |website=FINLEX |lang=fi |archive-date=2021-01-28 |archive-url=https://web.archive.org/web/20210128162218/https://www.finlex.fi/fi/laki/ajantasa/1961/19610404#L2P25a |url-status=dead }}</ref> ==== Pransiya ==== Magmula noong Oktubre 7, 2016, inilalaan ng Artikulo L122-5 ng Kodigo ng Ari-Ariang Intelektuwal ng [[Pransiya]] ang isang limitadong kalayaan sa panorama para sa mga gawa ng arkitektura at lilok. Pinahihintulutan ng kodigo ang "mga sipi at representasyon ng mga obra ng arkitektura at lilok na palagiang nakapuwesto sa pampublikong mga lugar (''voie publique'') at nilikha ng mga {{ILL|likas na tao|en|Natural person}},{{efn|'''Likas na tao''' (''{{lang|en|natural person}}'') - sa konteksto ng batas, isang indibiduwal na tao, taliwas sa isang ligal tao (''legal person'') na maaari isang pampribado (iyan ay, entidad sa negosyo o [[organisasyong di-pampamahalaan]]) o pampublikong (iyan ay, pamahalaan) organisasyon.}} maliban sa anumang paggamit na may katangiang pangkomersiyo".<ref>{{Cite web|url=https://www.legifrance.gouv.fr/affichCodeArticle.do;jsessionid=5DD8F8800CB25AA883378CE851D89A7D.tpdila13v_2?idArticle=LEGIARTI000033219336&cidTexte=LEGITEXT000006069414&categorieLien=id&dateTexte=|title=Article 5, section 11 of Code on Intellectual Property|access-date=2016-12-26|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20170127170315/https://www.legifrance.gouv.fr/affichCodeArticle.do|archive-date=2017-01-27}}</ref> Malamig noon ang mga mambabatas at politikong Pranses sa pagtanggap ng kalayaan sa panorama; tinawag pa ni [[Patrick Bloche]], dating kasapi ng [[Pambansang Asambleya (Pransiya)|Pambansang Asambleya]], na "amendement Wikipédia" ang kalayaan sa panorama noong 2011.<ref>{{cite web|url=http://komodo.regardscitoyens.org/public/22-panoramas/ |title=Débats de l'Assemblée nationale sur l'amendement 22 « panoramas » au projet de loi sur la copie privée (23/11/11)}}</ref> {{multiple image | align = right | image1 = Louvre pyramid - blackout.jpg | image2 = Censored-Arche de la Défense-Paris.PNG | footer = Sinalang mga larawan ng [[Piramide ng Louvre]] (sa kaliwa, gawa ni [[I. M. Pei]]) at [[Grande Arche]] (sa kanan, gawa ni [[Johan Otto von Spreckelsen]]), kapuwa isinasanggalang ng pang-arkitektura na karapatang-sipi }} May matinding dulot ang gayong mga paghihigpit sa kalayaan sa panorama sa Pransiya sa mga artikulo ng Wikipedia hinggil sa arkitektura ng bansa. Nakasanayan na ng mga tagapangasiwa sa [[Wikimedia Commons]] na [[:Commons:Category:French FOP cases/deleted|burahin]] ang anumang mga retrato ng bagong mga arkitekturang Pranses, sa kabila ng mga pagbabago sa batas, dahil hindi pinahihintulutan ng Commons ang mga retrato ng mga obrang pang-arkitektura ng mga bansang ipinagbabawal ang komersiyal na paggamit. Isinasanggalang ng karapatang-sipi ang sari-saring mga arkitekturang kontemporaneo ng Pransiya, at maaring maging paglabag sa karapatang-sipi ang pagpaparaming gawa ng mga retratista, tagagawa ng pelikula, disenyador grapiko, at iba pang mga tagagamit mula sa ikatlong panig na may layuning pangkalakalan na walang pahintulot mula sa arkitekto o entidad na ipinalipatan niya ng kaniyang karapatang patrimonyal o ekonomiko. Ipinasiya sa dalawang hiwalay na mga kaso noong 1990 na ang hindi awtorisadong mga postkard na nagpapakita ng [[Grande Arche]] at [[La Géode]] bilang pangunahing mga paksa ay lumalabag sa karapatang-sipi. Ilan pa sa kilalang mga gusaling isinasanggalang ng karapatang-sipi ay ang [[Piramide ng Louvre]], ang [[Opéra Bastille]], at ang [[Bibliothèque nationale de France#Bagong mga gusali|bagong mga gusali ng Bibliothèque nationale de France]].<ref name=JournalIPFranceBldg/> [[Talaksan:Place des Terreaux Lyon.jpg|thumb|[[Place des Terreaux]] na may suplementaryong pagsasali ng mga obra tulad ng inayos na ''[[Fontaine Bartholdi]]'' at ng 14 na mga haliging granito]] Gayunpaman, itinuturing ng hurisprudensiyang Pranses na hindi lumalabag sa karapatang-sipi ang isang larawan kapag ito ay isang elementong "[[De minimis#Karapatang-sipi|aksesorya]]" o suplementaryo sa kabuoang paksa na inilalarawan nito. Sa isang kaso noong 2005 hinggil sa mga postkard ng [[Place des Terreaux]] ng [[Lyon]], ipinairal ng ''[[Hukuman ng Kasasyon (Pransiya)|Cour de cassation]]'' (katumbas ng [[Kataas-taasang Hukuman ng Pilipinas]]) ang mga pasya ng mas-mababang mga hukuman sa pansuplementaryong pagsasali sa mga postkard ng makabagong mga instalasyon ng sining na makikita sa plasa. Ayon sa hukuman, humalo ang mga obrang ito sa lumang arkitektura sa palibot ng liwasan, at "pangalawa lamang ang obra sa paksang inilalarawan" ng mga postkard, at ang nasabing paksa ay ang mismong plasa.<ref name=JournalIPFranceBldg>{{cite web |url=http://www.harlaylaw.com/wp-content/uploads/2016/08/Journal-of-Intellectual-Property-Law-Practice-2012-Lipovetsky-jiplp_jps078.pdf |title=The protection of the image of a building under French law: where judges create law |last1=Lipovetsky |first1=Sabine |last2=de Dampierre |first2=Emmanuèle |date=Mayo 24, 2012 |work=Journal of Intellectual Property Law & Practice |publisher=Oxford University Press |access-date=Marso 23, 2021}}</ref> Bilang karagdagan sa pahintulot sa pagkuha ng pelikula, nangangailangan ng karagdagang pahintulot mula sa arkitekto o kanilang kinatawan o inatasang tagapangasiwa ang pagkuha ng pelikula sa Pransiya na kinasasangkutan ng pagsasali ng isang gusaling isinasanggalang pa rin ng pang-arkitektura na karapatang-sipi. Isinasaalang-alang sa pagtantiya ng halagang babayaran sa paggamit ng gawang pang-arkitektura ang tagal ng panahon ng paggamit ng mismong gusali, ang uri ng pelikula o gawang awdiyo-biswal, ang uri ng paggamit, at ang paraan kung paanong ginamit ng mga gumagawa ng pelikula ang hitsura ng gusali. Hindi kinakailangan ng nabanggit na pahintulot kung "hindi pangunahing layunin" ng pelikula ang arkitektura.<ref>{{cite web |url=https://www.filmfrance.net/en/guidance/filming-in-france-faq/ |title=FILMING IN FRANCE – FAQ |website=Film France |access-date=Disyembre 23, 2024}}</ref> ==== Portugal ==== Matatagpuan sa Artikulo 75, talata 2, puntong q. ng ''Code of Authors' Rights and Neighbouring Rights'' ng Portugal ang kalayaan sa panorama para sa mga obra nila. Sakop nito ang panghabambuhay na mga obra sa pampublikong mga lugar tulad ng arkitektura at mga lilok. Ngunit kinakailangang ipatungkol sa manlilikha at itukoy ang pangalan ng obra sa bawat malayang paggamit ng anumang larawan o video ng gayong obra, alinsunod sa Artikulo 76, talata 1, puntong a..<ref>{{cite web |url=http://www.communia-association.org/wp-content/uploads/2016/06/BCS_Communia_FoP_study.pdf |title=Best Case Scenarios for Copyright: Freedom of Panorama in Portugal |last=Nobre |first=Teresa |work=COMMUNIA |date=Hunyo 2016 |access-date=Enero 12, 2022}}</ref> ==== Rumanya==== [[Talaksan:Palatul Parlamentului, București.jpg|thumb|left|Sinalang retrato ng [[Palasyo ng Parlamento]] sa [[Bucharest]]]] Walang ganap na kalayaan sa panorama sa [[Rumanya]]. Nakatala sa Artikulo 35 ng Tsapter VI ("Mga Limitasyon sa Pagpapatupad ng Karapatan ng Manlilikha") ng kanilang batas sa karapatang-sipi ang mga gawain na hindi na nangangailangan ng pahintulot mula sa manlilikha at pagbayad ng remunerasyon sa kanila. Ayon sa (f), maaring isipi, ipamahagi, at magkomunika sa publiko ang mga larawan ng mga likhang arkitektura, lilok, retrato, at ''applied art'' na palagiang matatagpuan sa pampublikong lugar, '''maliban na lamang''' kung ang larawan ng likhang iyon ay siyang pangunahing paksa ng pagpaparami, pamamahagi, o pagkomunikasyon, at kung ang larawang ito ay ginamit sa mga layuning pangkomersiyo.<ref>{{cite web|url=http://legislatie.just.ro/Public/DetaliiDocument/7816 |title=LEGEA nr. 8 din 14 martie 1996 (*republicată*) |website=Ministerul Justiției |access-date=Marso 22, 2021 |lang=ro}}</ref> Dinemanda ng mga tagapagmana ni [[Anca Petrescu]], arkitekto ng napakalaking [[Palasyo ng Parlamento]], ang [[Parlamento ng Romania]] dahil sa pagbebenta ng mga retrato at ibang mga [[paalaala]] (''souvenir'') kalakip ang larawan ng masagisag na gusali.<ref>{{Cite news|url=https://stirileprotv.ro/stiri/actualitate/familia-arhitectei-casei-poporului-vrea-2-din-castigurile-pe-care-camera-deputatilor-le-incaseaza.html|title=Bătălia pentru imaginea Palatului Parlamentului. Decizia luată de OSIM|lang=ro|work=Stirileprotv.ro|date=Marso 15, 2018|access-date=Mayo 6, 2022}}</ref> Kasalukuyang isinasagawa pa rin ang paglilitis hinggil sa [[pagsuway sa karapatang-sipi]] na ginawa ng Parlamento.<ref>{{Cite news |url=https://pandects.dpvue.com/2018/10/taking-photos-of-palace-of-parliament.html |title=Taking photos of the Palace of Parliament can be considered illegal |website=Pandects dpVUE |date=Oktubre 8, 2018 |access-date=Disyembre 19, 2020 |language=en-US |archive-date=Nobyembre 26, 2020 |archive-url=https://web.archive.org/web/20201126012836/https://pandects.dpvue.com/2018/10/taking-photos-of-palace-of-parliament.html |url-status=dead }}</ref>{{better source needed|date=Mayo 2022}} ==== Suwesya ==== Noong Abril 4, 2016, nagpasya ang [[Kataas-taasang Hukuman ng Suwesya]] na nilabag ng [[Talaan ng mga sangay ng Wikimedia|Wikimedia Sweden]] ang karapatang-sipi ng mga manlilikha ng pampublikong obra sa pamamagitan ng paglikha ng isang websayt at database ng pampublikong mga obra sa [[Suwesya]] na naglalaman ng mga larawan ng pampublikong obra na ikinarga o in-''upload'' ng publiko.<ref name="falkvinge-2016">{{cite web |first=Rick |last=Falkvinge |author-link=Rick Falkvinge |title=Supreme Court: Wikimedia violates copyright by posting its own photos of public, taxpayer-funded art |date=Abril 4, 2016 |website=Privacy Online News |location=Los Angeles, Estados Unidos |url=https://www.privateinternetaccess.com/blog/2016/04/supreme-court-wikipedia-violates-copyright-posting-photos-public-art/ |access-date=Setyembre 8, 2016}}{{Dead link|date=August 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref><ref>{{cite news |title=Wikimedia Sweden art map 'violated copyright' |url=https://www.bbc.com/news/technology-35969734 |access-date=Setyembre 9, 2016 |work=BBC News |date=Abril 5, 2016 |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20160923151732/http://www.bbc.com/news/technology-35969734 |archive-date=Setyembre 23, 2016}}</ref><ref>{{cite web |last=Paulson |first=Michelle |title=A strike against freedom of panorama: Swedish court rules against Wikimedia Sverige |url=https://blog.wikimedia.org/2016/04/04/strike-against-freedom-panorama/ |website=Wikimedia Foundation blog |access-date=Setyembre 9, 2016 |date=Abril 4, 2016 |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20160921153722/https://blog.wikimedia.org/2016/04/04/strike-against-freedom-panorama/ |archive-date=Setyembre 21, 2016}}</ref> Taglay ng batas sa karapatang-sipi ng Suwesya ang isang kataliwasan sa tanging karapatan ng mayhawak ng karapatang-sipi upang madaling makakita ng publiko ang pampublikong obra.<ref name="Wikimedia Sweden decision">{{cite court|litigants=Bildupphovsrätt i Sverige ek. för. v. Wikimedia Svierge|vol=|reporter=|opinion=|pinpoint=|court=[[Supreme Court of Sweden]]|date=04-04-2016|url=https://upload.wikimedia.org/wikipedia/foundation/e/ec/TheSwedishSupremeCourtsDecisionBUSvWikimediaFINAL-English_Translation.pdf|access-date=09-09-2016|quote=}}</ref>{{Rp|2-5}} Gumamit ang Kataas-taasang Hukuman ng Suwesya ng isang restriktibong pananaw ng kataliwasang ito sa karapatang-sipi.<ref name="Wikimedia Sweden decision"/>{{Rp|6}} Ipinasiya ng Hukuman na walang halagang pangkomersiyo ang database, para sa kapuwang nagpapatakbo nito o sa mga gumagamit ng database, at ang "halagang ito ay dapat na mapanatili sa mga manlilikha ng mga obra. Wala nang kaugnayan kung may layuning pangkomersiyo ang nagpapatakbo ng database."<ref name="Wikimedia Sweden decision"/>{{Rp|6}} Ibinalik ang kaso sa isang mababang hukuman upang malaman ang pinsalang may pananagutan ang Wikimedia Sweden sa ''Bildkonst Upphovsrätt i Sverige'' (BUS), isang ahensiya ng {{ILL|pangasiwaan ng kolektibong mga karapatan|en|Collective rights management}} na naglunsad ng demanda alang-alang sa mga alagad ng sining na kumakatawan sa kanila.<ref name="Wikimedia Sweden decision"/>{{Rp|2,7}} ==== Unggarya ==== Nakasaad sa Artikulo 68(1) ng batas sa karapatang-sipi ng Unggarya na maaaring gumawa at gamitin ang mga pagsasalarawan ng pinong sining, mga sining pang-arkitektura at sining na napapakinabangan (''applied arts'') na palagiang matatagpuan sa pampublikong lantad na mga lugar, nang walang pahintulot mula at remunerasyon sa mga manlilikha ng nasabing mga obra.<ref>{{cite web| url=https://www.sztnh.gov.hu/sites/default/files/szjt_lxxvi_1999_en_rev_1.pdf |title=Act LXXVI of 1999 on copyright |website=Hungarian Intellectual Property Office |year=2018 |access-date=Disyembre 3, 2022}}</ref> === Mga bansang bahagi rati ng Unyong Sobyet === Walang kalayaan sa panorama ang halos lahat ng mga bansang kabahagi ng dating [[Unyong Sobyet]], puwera na lamang sa tatlong mga bansa na kamakailang binago ang kanilang mga batas sa karapatang-sipi. Ang una ay [[Moldova]] noong Hulyo 2010, nang pinareho nila ang kanilang batas sa karapatang-sipi sa mga pamantayang EU.<ref>{{cite web|author1=Eugene Stuart|author2=Eduardo Fano|author3=Linda Scales|author4=Gerda Leonaviciene|author5=Anna Lazareva|title=Intellectual Property Law and Policy. Law approximation to EU standards in the Republic of Moldova|date=July 2010|publisher=IBF International Consulting, DMI, IRZ, Nomisma, INCOM, Institute of Public Policy|url=http://www.ncu.moldova.md/public/files/publication/armonizare/SLAG_IP_ENG.pdf|access-date=2015-06-29|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20150630171236/http://www.ncu.moldova.md/public/files/publication/armonizare/SLAG_IP_ENG.pdf|archive-date=2015-06-30}}</ref> Sinundan sila ng [[Armenya]] noong Abril 2013 kalakip ng isinapanahong [[:wikisource:Armenia. Law on Copyright and Related Rights|batas sa karapatang-sipi ng Armenya]].<ref>{{cite web|title=Legislation: National Assembly of RA|language=Armenian|publisher=parliament.am|url=http://www.parliament.am/legislation.php?sel=show&ID=4717|access-date=2015-06-28|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20150701073128/http://www.parliament.am/legislation.php?sel=show&ID=4717|archive-date=2015-07-01}}</ref> Bahagyang ipinasa ang tadhanang kalayaan sa panorama sa [[Rusya]] noong Oktubre 1, 2014; mula sa araw na iyon, maaring kumuha ang sinuman ng mga retrato ng mga gusali at hardin na makikita mula sa pampublikong mga lugar, ngunit hindi kasali rito ang mga lilok at iba pang mga likhang tatlong-dimensiyonal.<ref>{{cite web|title=О внесении изменений в части первую, вторую и четвертую Гражданского кодекса Российской Федерации и отдельные законодательные акты Российской Федерации. Статья 3, cтраница 2|language=Russian|work=[[State Duma]]|date=2014-03-05|url=http://pravo.gov.ru/proxy/ips/?docbody=&nd=102171743&rdk=&backlink=1|access-date=2015-06-29|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20150630234615/http://pravo.gov.ru/proxy/ips/?docbody=&nd=102171743&rdk=&backlink=1|archive-date=2015-06-30}}</ref> === Mga bansang kasapi ng OAPI === Limitado ang kalayaan sa panorama sa ilalim ng ''[[Organisation Africaine de la Propriété Intellectuelle]]'' (OAPI), na binubuo ng mga kasaping-bansa na [[Benin]], [[Burkina Faso]], [[Cameroon]], [[Republika ng Gitnang Aprika]], [[Chad]], [[Comoros]], [[Republika ng Konggo]], [[Baybaying Garing]], [[Equatorial Guinea]], [[Gabon]], [[Guinea]], [[Guinea-Bissau]], [[Mali]], [[Mauritania]], [[Niger]], [[Senegal]], at [[Togo]]. Alinsunod sa ''Annex VII, Part I, Article 16'' ng Kasunduang Bangui, pinahihintulutan ang pamamahagi at pagpapakalat ng mga larawan ng arkitektura, pinong sining, retrato, o sining na napapakinabangan na palagiang matatagpuan sa pampublikong mga lugar, pero hindi sa mga layuning pangkomersiyo kapag naging pangunahing mga paksa ng mga larawan ang nabanggit na mga likha.<ref>{{cite web |url=https://www.sgg.cg/txts-droit-reg/oapi-accord-de-bangui-instituant-une-organisation-africaine-de-la-proprit-intellectuelle-acte-du-14-dcembre-2015.pdf |title=ORGANISATION AFRICAINE DE LA PROPRIETE INTELLECTUELLE (OAPI) – ACCORD DE BANGUI INSTITUANT UNE ORGANISATION AFRICAINE DE LA PROPRIETE INTELLECTUELLE, ACTE DU 14 DECEMBRE 2015 |p=153 |access-date=Enero 2, 2023 |lang=fr}}</ref> == Tingnan din == * [[Copyleft]] * [[Malayang nilalaman]] * [[Potograpiya at batas]] * [[Pampublikong dominyo]] * [[Tatak-pangkalakal]] == Talababa == {{notelist}} == Mga sanggunian == {{Reflist|30em}} == Panlabas na mga link == {{commons category|Freedom of panorama}} * [https://web.archive.org/web/20070912005656/http://www.asmp.org/commerce/legal/copyright/publicbldg.php Photographing public buildings], mula sa [[American Society of Media Photographers]]. * [https://web.archive.org/web/20071013151300/http://chicagoist.com/2005/02/17/millennium_park_photography_the_official_scoop.php Millennium Park Photography: The Official Scoop], ''The Chicagoist'', Pebrero 17, 2005. * MacPherson, L.: ''[http://www.sirimo.co.uk/media/UKPhotographersRights.pdf Photographer's Rights in the UK] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20090325212727/http://www.sirimo.co.uk/media/UKPhotographersRights.pdf |date=March 25, 2009}}''. * {{Cite journal |url=https://washington.academia.edu/BryceNewell/Papers/535200/Freedom_of_Panorama_A_Comparative_Look_at_International_Restrictions_on_Public_Photography |archive-url=https://archive.today/20121202073320/http://washington.academia.edu/BryceNewell/Papers/535200/Freedom_of_Panorama_A_Comparative_Look_at_International_Restrictions_on_Public_Photography |archive-date=Disyembre 2, 2012 |title=Freedom of Panorama: A Comparative Look at International Restrictions on Public Photography |first=Bryce Clayton |last=Newell |volume=44 |journal=Creighton Law Review |pages=405–427 |year=2011}}{{Dead link|date=Agosto 2021}} ;Ilang mga pahinang Wikimedia na tumatalakay sa kalayaan sa panorama *[[w:en:Wikipedia:Wikipedia Signpost/2015-06-17/In focus|Wikipedia:Wikipedia Signpost/2015-06-17/In focus - ''The Signpost'' ng Wikipediang Ingles]] (hinggil sa usapin ng kalayaan sa panorama sa Europa) *[[c:Commons:Freedom of panorama|Freedom of panorama sa Wikimedia Commons]] *[[:meta:Freedom of Panorama in Europe in 2015|Freedom of Panorama in Europe in 2015 - Meta Wikimedia]] {{Authority control}} [[Kategorya:Batas sa karapatang-sipi]] [[Kategorya:Potograpiya]] 4qc8egawtdo9qplbv6jtyyhloljs44y 3 291660 2165350 2165317 2025-06-18T14:39:29Z Iggy the Swan 86764 Restored revision 2137078 by [[Special:Contributions/Johannnes89|Johannnes89]] ([[User talk:Johannnes89|talk]]): LTA?? (TwinkleGlobal) 2165350 wikitext text/x-wiki '''Mabuhay!''' Magandang araw, Iggy the Swan, at [[Wikipedia:Maligayang_pagdating!|maligayang pagdating]] sa Wikipedia! Salamat sa iyong mga [[Special:Contributions/Iggy the Swan|ambag]]. Sana ay magustuhan mo at manatili ka sa websayt na ito. Ito ay isang talaan ng mga pahina na sa tingin ko ay makatutulong sa iyo: {|style="float:right;" |{{Pamayanan}} |} *[[Wikipedia:Patungkol|Tungkol sa Wikipedia]] *[[Wikipedia:Mga patakaran at panuntunan|Mga patakaran at panuntunan]] *[[Wikipedia:Paano baguhin ang isang pahina|Paano baguhin ang isang pahina]] *[[Wikipedia:Paano magsimula ng pahina|Paano magsimula ng pahina]] *[[Wikipedia:Mga kombensyon sa pagsusulat ng mga artikulo|Mga kombensyon sa pagsusulat ng mga artikulo]] *[[Wikipedia:Mga malimit itanong|Mga Karaniwang Tinatanong (FAQ)]] *[[Wikipedia:Tulong|Pahinang nagbibigay ng tulong]] *[[Wikipedia:Paanyayang nalilimbag|Pang-anyaya para sa iba pang ibig maging Wikipedista]] *'''For non-Tagalog speakers:''' ''you may leave messages and seek assistance at our'' [[Wikipedia:Help for Non-Tagalog Speakers]]. Sana ay malibang ka sa pagbabago ng mga artikulo at pagiging isang [[Wikipedia:Mga Wikipedista|Wikipedista]]! Maaari ninyo pong ilagda ang inyong pangalan sa pamamagitan ng paglalagay ng apat na tildes (<nowiki>~~~~</nowiki>); ito ay automatikong maglalagay ng pangalan at petsa. Kung kailangan mo ng tulong, maaari kang pumunta sa [[Wikipedia:Konsultasyon]], tanungin mo ako sa aking pahinang pang-usapan, o ilagay ang <code><nowiki>{{</nowiki>[[Template:Saklolo|saklolo]]<nowiki>}}</nowiki></code> sa iyong pahinang pang-usapan at isang Wikipedista ang madaling lalabas upang sagutin ang iyong mga tanong. Huwag rin ninyo pong makalimutang [[Wikipedia:Talaang pampanauhin para sa mga bagong tagagamit|lumagda sa ating talaang pampanauhin (''guestbook'')]]. Muli, mabuhay!{{#if:|<br><br><br>{{#ifeq:|di-kilala|Kami ay totoong nagpapasalamat nang higit dahil sa iyong mga naiiambag. Ngunit mariing hinihikayat ka naming [[Special:Userlogin/signup|gumawa ng isang panagutan]] upang: #madali ka naming makilala at hindi mapagkamalang ibang Wikipedista. #makapili ng sariling pangalan o palayaw at lagda. #mabago mo ang mga pahinang medyong sinanggalang. #kilalanin ang mga boto. #maitago ang iyong direksyong IP, at mapanatili ang iyong paglilihim. Muli, salamat, at mariin ka pa rin naming hinihikayat na [[Special:Userlogin/signup|gumawa ng isang panagutang pampatnugot]] para sa kabutihan ng Wikipedia, ng sarili mo, at ng lahat.}}{{#ifeq:|bandalo|Ang iyong mga pagbabago sa mga pahina namin ay hindi nakakabuti sa kalidad nito. Sa kabaliktaran, sinisira nito ang ganda ng mga artikulo, ang misyon ng Wikipedia, at ang wikang Tagalog.<br><br>Kami, ang Wikipedia, ay naglalayong tulungan ang buong mundo at ang wikang Tagalog sa pagpapalaganap ng malayang Tagalog na kaalaman sa buong mundo, ngunit nagmumungkang pinipigilan mo ang aming dalisay na layunin. Binabalaan ka ng pamayanan, at hinihikayat na magbago ng iyong sarili, at ng mga artikulo para sa kabutihan ng lahat. Upang makapagbigay ng malayang daan sa kaalaman sa buong mundo, sana tulungan mo kami sa aming huwad na layunin.<br><br><span style="color: #0000FF; font-weight: bold;">Kung magpapatuloy pa rin ang iyong mga pagbabagong nakaaapekto sa kalidad ng mga artikulo, maaaring mapilitan kaming pigilan ka, na maaaring humantong sa pagharang sa iyo. Maaari kaming tumulong sa iyo upang maging ganap kang katanggap-tanggap na Wikipedista kung susundin mo ang aming payo. Salamat sa iyong pagdinig sa aming kahilingan.</span>}}{{#ifeq:|bandalo-di-kilala|Ang iyong mga pagbabago sa mga pahina namin ay hindi nakakabuti sa kalidad nito. Sa kabaliktaran, sinisira nito ang ganda ng mga artikulo, ang misyon ng Wikipedia, at ang wikang Tagalog.<br><br>Kami, ang Wikipedia, ay naglalayong tulungan ang buong mundo at ang wikang Tagalog sa pagpapalaganap ng malayang Tagalog na kaalaman sa buong mundo, ngunit nagmumungkang pinipigilan mo ang aming dalisay na layunin. Binabalaan ka ng pamayanan, at hinihikayat na magbago ng iyong sarili, at ng mga artikulo para sa kabutihan ng lahat. Upang makapagbigay ng malayang daan sa kaalaman sa buong mundo, sana tulungan mo kami sa aming huwad na layunin. Kapagka handa ka nang tumulong sa totoong makakapagpabuting layunin ng Wikipedia, hinihikayat ka naming tumala upang [[Special:Userlogin/signup|makagawa ng isang panagutan pampatnugot]] upang: #madali ka naming makilala at hindi mapagkamalang ibang Wikipedista. #makapili ng sariling pangalan o palayaw at lagda. #mabago mo ang mga pahinang medyong sinanggalang. #kilalanin ang mga boto. #maitago ang iyong direksyong IP, at mapanatili ang iyong paglilihim. Muli, mariin naming hinihingi ang iyong pagtulong at pagtala sa Wikipedia.<br><br><span style="color: #0000FF; font-weight: bold;">Kung magpapatuloy pa rin ang iyong mga pagbabagong nakaaapekto sa kalidad ng mga artikulo, maaaring mapilitan kaming pigilan ka, na maaaring humantong sa pagharang sa iyo. Maaari kaming tumulong sa iyo upang maging ganap kang katanggap-tanggap na Wikipedista kung susundin mo ang aming payo. Salamat sa iyong pagdinig sa aming kahilingan.</span>}}}} ---- {{hlist|[[Image:Crystal_Clear_app_email.png|25px]] [[Wikipedia:Embahada|Ambasada]]|[[Wikipedia:Embahada|Ambasciata]]|[[Wikipedia:Embahada|Ambassad]]|[[Wikipedia:Embahada|Ambassade]]| [[Wikipedia:Embahada|Botschaft]]|[[Wikipedia:Embahada|Embaixada]]|[[Wikipedia:Embahada|Embajada]]|[[Wikipedia:Embahada|Embassy]]|[[Wikipedia:Embahada|大使館]]|style=font-size:85%; font-weight: bold; font-style: italic; text-align: center;}} [[Tagagamit:Lam-ang|Lam-ang]] ([[Usapang tagagamit:Lam-ang|makipag-usap]]) 14:34, 2 Oktubre 2019 (UTC) tmef98qtq3105mgqv7mxsqagifprj4f 0 299049 2165382 2161879 2025-06-19T02:39:33Z Archerandprey 149995 2165382 wikitext text/x-wiki {{Infobox person | name = Will Ashley | image = | caption = | birth_name = Will Ashley De Leon | birth_date = {{birth date and age|2002|9|17}} | birth_place = [[Pilipinas]] | nationality = [[Pilipino]] | known_for = [[Prima Donnas|Nolan]] | occupation = [[Aktor]] | years_active = 2013-kasalukuyan | agent = [[GMA Network]] (2013-kasalukuyan) | website = {{Instagram|willashley17}} | height = }} Si '''Will Ashley De Leon''' (ipinanganak noong Setyembre 17, 2002) ay isang aktor{{efn|magtatanghal}} at [[mananayaw]] ng [[GMA Network]]. Kilala siya sa ginampanan{{efn|role}} sa ''[[Prima Donnas]]'' bilang Nolan, kasama sina [[Jillian Ward]], [[Althea Ablan]], [[Sofia Pablo]], at ''Jemwell Ventinilla''.<ref>{{Cite web |title=Will Ashley |url=https://www.gmanetwork.com/sparkle/artists/willashley |website=Sparkle GMA Artist Center |publisher=GMA Network |archive-url=https://web.archive.org/web/20250504190539/https://www.gmanetwork.com/sparkle/artists/willashley |archive-date=4 Mayo 2025}}</ref> Kalahok siya sa [[Pinoy Big Brother: Celebrity Collab Edition]] bilang "Ang Mama's Dreambae ng Cavite."<ref>{{Cite web |last= |first= |date=2025-02-27 |title=‘Pinoy Big Brother Celebrity Collab Edition’ reveals complete roster of hosts |url=https://www.gmanetwork.com/news/showbiz/chikaminute/937587/pinoy-big-brother-celebrity-collab-edition-complete-roster-of-hosts/story/ |access-date=2025-04-27 |website=GMA News Online |language=en |archive-url=https://web.archive.org/web/20250227195047/https://www.gmanetwork.com/news/showbiz/chikaminute/937587/pinoy-big-brother-celebrity-collab-edition-complete-roster-of-hosts/story/ |archive-date=2025-02-27}}</ref> Sa pananatili niya sa programa, tinagurian siyang "anak" at binansagang "Nation's Son."<ref name=GMA2025>{{Cite web |last=Yap |first=Jade Veronique |title=Get to know Will Ashley, the Nation's Favorite Son right now |url=https://www.gmanetwork.com/news/showbiz/chikaminute/942683/will-ashley-nation-s-son/story |website=GMA News Online |publisher=GMA Network |date=14 Abril 2025 |access-date=16 Abril 2025 |archive-url=https://web.archive.org/web/20250504193055/https://www.gmanetwork.com/news/showbiz/chikaminute/942683/will-ashley-nation-s-son/story/ |archive-date=4 Mayo 2025}}</ref> ==Kasaysayan== Una siyang namalasan sa [[telebisyon]] nang siya ay 11 taong gulang, sa ginampanan niya bilang batang Isagani sa Kapuso serye ''Villa Quintana'' noong 2013. Simula noon, madalas na siyang mamalasan sa iba pang Kapuso serye tulad ng ''[[Niño (seryeng pantelebisyon)|Niño]],'' ''[[Innamorata|Inamorata]],'' at [[Alyas Robin Hood|''Alyas Robin Hood'']] bilang nakababatang bersyon ng tanyag na tauhan. Matapos mapamalas ang kaniyang kakayahan bilang isang batang magtatanghal, ay nasundan pa ito ng mga labintaunin at matanda na mga gampan{{efn|role}} sa mga serye tulad ng [[Prima Donnas|''Prima Donnas'']], [[Unbreak My Heart|''Unbreak My Heart'']], at ''Ang Prinsesa ng City Jail''. Noong 2024, gumanap siya bilang Enzo, ang anak ni Teacher Emmy sa [[pelikula]] ng Cinemalaya na "Balota." Sa pagtatanghal, nakakamit siya ng pagpili bilang ''Movie Supporting Actor of the Year'' para sa ika-anim na Village Pipol Choice Award.<ref name=GMA2025/> ==Kakanyahan== Maliban sa [[pagtatanghal]], umaawit din siya at tumutugtog ng [[gitara]]. Siya rin ay mahilig sumayaw sa [[Tiktok]]. Naglalaro rin siya ng [[basketball]]. Siya ay may alagang dalawang taong gulang na Chartreux na pusa na pinangalanan niyang "Jerry"—ang ginampanan niyang tauhan sa ''Unbreak My Heart''. Hindi rin niya ikinahihiya ang kaniyang pagmamahal sa kaniyang ina.<ref name=GMA2025/> ==Kalinangan== === Udyok === Nabanggit ni Will Ashley na naging masugid siya sa pagiging magtatanghal matapos niyang makita sa isang pagtatanghal sa mall si Alden Richards noong siya ay sampung taong gulang pa lamang.<ref>{{Cite web |last=Ruiz |first=Marah |title=Will Ashley, si Alden Richards ang inspirasyon sa pag-aartista |url=https://www.gmanetwork.com/entertainment/celebritylife/news/60233/will-ashley-si-alden-richards-ang-inspirasyon-sa-pag-aartista/story |access-date=2025-04-22 |website=www.gmanetwork.com |language=en |archive-url=https://web.archive.org/web/20250504191628/https://www.gmanetwork.com/entertainment/celebritylife/news/60233/will-ashley-si-alden-richards-ang-inspirasyon-sa-pag-aartista/story |archive-date=4 Mayo 2025}}</ref> Hinahangaan din niya si [[Melai Cantiveros|Melai Cantiveros-Francisco]] dahil sa katagalan nito sa industriya.<ref>{{Cite news |last=Acierto |first=Drew |date=Marso 28, 2025 |title=EXCLUSIVE: Will Ashley feels pressured but excited joining Pinoy Big Brother |url=https://www.abs-cbn.com/entertainment/showbiz/celebrities/2025/3/28/exclusive-will-ashley-feels-pressured-but-excited-joining-pinoy-big-brother-1645}}</ref> Mula noon pumasok sya sa showbusiness at nanatiling si Julie Anne San Jose ang hinahangaan niyang aktres. ===Kasikatan=== Siya at si Bianca De Vera ay naging inspirasyon ni Eliza Maturan sa pag-akda ng kaniyang pinakabagong awit na pinamagatang "Ikaw, Ikaw, Ikaw."<ref>{{cite news |last=Roque |first=Nika |title=Will Ashley, Bianca de Vera are the inspiration behind new song by Eliza Maturan ‘Icebox’ |url=https://www.gmanetwork.com/news/showbiz/chikaminute/944752/will-ashley-bianca-de-vera-are-the-inspiration-behind-new-song-by-eliza-maturan-icebox/story/ |website=GMA News Online |date=2 Mayo 2025 |access-date=5 Mayo 2025}}</ref> ==Pilmograpiya== ===Pelikula=== {| class = "wikitable" style = "font-size: 100%;" |- ! Taon !! Pamagat !! Ginampanan !! Sanggunian |- | 2023 || ''The Vigil'' || Michael |- | rowspan="2"| 2024 || ''Balota'' || Enzo || <ref>{{cite web |title=Will Ashley, puspusan ang paghahanda para sa balota |url=https://www.gmanetwork.com/entertainment/showbiznews/news/113937/will-ashley-puspusan-ang-paghahanda-para-sa-balota/story |website=GMA Network |access-date=27 Abril 2025 }}</ref> |- | ''X&Y'' || Xander/X || <ref>{{cite web |title=Will Ashley and Ina Raymundo star in an upcoming film together |url=https://www.gmanetwork.com/entertainment/showbiznews/news/110817/will-ashley-and-ina-raymundo-star-in-an-upcoming-film-together/story |website=GMA Network |access-date=27 Abril 2025}}</ref> |- |} ===Telebisyon=== {| class="wikitable sortable" |- ! scope="col" | Taon ! scope="col" | Pamagat ! scope="col" | Ginampanan ! scope="col" | Himpilan |- | 2013 || ''[[Villa Quintana]]'' || batang Isagani | rowspan="17" | [[GMA Network]] |- | rowspan="3" | 2014 | ''[[My BFF (seryeng pantelebisyon)|My BFF]]'' | Jasper |- | ''[[Niño (seryeng pantelebisyon)|Niño]]'' || batang Niño |- | ''[[Innamorata]]'' | batang Dencio |- | rowspan="2" | 2015 || ''[[Pari 'Koy]]'' || Joshua Banal |- | ''Little Nanay''|| batang Peter Parker Batongbuhay |- | 2016 || ''[[Alyas Robin Hood]]''|| batang Jekjek |- | rowspan="2" | 2017 || ''[[Destined to be Yours]]''|| Sol Obispo |- | ''[[Mulawin vs. Ravena]]'' | binatilyong Uwak-ak |- | 2018 | ''[[Contessa]]''|| Elijah "Ely" Resurrecion-Venganza |- | rowspan="2" | 2019 | ''[[Pepito Manaloto|Pepito Manaloto: Ang Tunay na Kwento]]'' | Andy |- | ''Pokemon XYZ'' | Ash Ketchum (boses; Filipino) |- | 2019–2022 | ''[[Prima Donnas]]''|| Nolan Dimasalang |- | 2021 | ''[[The Lost Recipe]]'' | Tarragon |- | 2021–2022 | ''[[The World Between Us]]'' | batang Brian |- | 2022 | ''[[The Fake Life]]'' || Peter Luna |- | 2022–2023 | ''Mano Po Legacy: The Flower Sisters'' | Andrew James Chua-Tan |- | 2023 | ''[[Unbreak My Heart]]'' | Jeremiah "Jerry" Keller | [[GMA Network]], [[iWantTFC]], Viu |- | 2023–2024 | ''Lovers & Liars'' | batang Martin | rowspan="3" | [[GMA Network]] |- | rowspan="4" | 2025 | ''Prinsesa ng City Jail'' | Onse Rivera |- | ''[[Pinoy Big Brother: Celebrity Collab Edition]]'' || Housemate/Sarili |- |} ===Antolohiya=== {| class="wikitable sortable" |- ! scope="col" | Taon ! scope="col" | Pamagat ! scope="col" | Ginampanan ! scope="col" class="unsortable" | Himpilan ! scope="col" class="unsortable" | Sanggunian |- | 2015 || ''[[Magpakailanman|Magpakailanman: Isang Mister, Lima ang Misis]]''|| Jay-ar | rowspan="19" |[[GMA Network]] <br> <br> |<ref>{{Cite web |last=Eusebio |first=Aaron Brennt |title=LOOK: Will Ashley's quarantine body transformation |url=https://www.gmanetwork.com/entertainment/celebritylife/fitness/12813/look-will-ashleys-quarantine-body-transformation/photo? |access-date=2025-03-17 |website=www.gmanetwork.com |language=en}}</ref> |- | rowspan="2" |2017 ||[[Magpakailanman|''Magpakailanman: Ang bestfriend kong aso'']] |Binatilyong Eddieboy | |- | ''[[Dear Uge|Dear Uge: Aso't Pusa]]''|| Kyle | |- | rowspan="4" |2019 |''Maynila: The Wicked Tita'' |Rico |- | ''[[Magpakailanman|Magpakailanman: Arrest My Son's Rapist]]''|| Cris |<ref>{{Cite web |last=Caligan |first=Michelle |title=Magpakailanman: Arrest My Son's Rapist {{!}} Teaser Ep. 317 |url=https://www.gmanetwork.com/entertainment/tv/magpakailanman/92558/magpakailanman-arrest-my-sons-rapist-teaser-ep-317/video |access-date=2025-03-10 |website=www.gmanetwork.com |language=en}}</ref> |- |''Maynila: Friends Ever'' |Mesh |- |[[Magpakailanman|''Magpakailanman: Ang pumatay nang dahil sa'yo'']] |Batang Mark |- | 2021 | ''[[Wish Ko Lang!]]'' | Pinsan ni Anna |<ref>{{Cite web |title=Althea Ablan, Elijah Alejo, at Will Ashley, nagkasama-sama sa latest episode ng 'Wish Ko Lang' {{!}} Videos |url=https://www.gmanetwork.com/news/video/24oras/570562/althea-ablan-elijah-alejo-at-will-ashley-nagkasama-sama-sa-latest-episode-ng-wish-ko-lang/video/ |access-date=2025-06-19 |website=GMA News Online |language=en}}</ref> |- | rowspan="5" |2022 |''Regal Studio Presents: My Favorite Son''|| Christian |<ref>{{Cite web |last=Ruiz |first=Marah |date= January 19, 2022|title=Pagganap ni Will Ashley sa 'Regal Studio Presents: My Favorite Son,' pinusuan ng netizens |url=https://www.gmanetwork.com/entertainment/tv/regal_studio_presents/84775/pagganap-ni-will-ashley-sa-regal-studio-presents-my-favorite-son-pinusuan-ng-netizens/story}}</ref> |- |[[Daig Kayo ng Lola Ko|''Daig Kayo ng Lola Ko: Pao Pasaway'']] |Pao | <ref>{{Cite web |last=Acar |first=Aedrianne | date= March 7, 2022 |title=Daig Kayo Ng Lola Ko: Will Ashley, bibida bilang si Pao Pasaway |url=https://www.gmanetwork.com/entertainment/tv/daig_kayo_ng_lola_ko/86263/daig-kayo-ng-lola-ko-will-ashley-bibida-bilang-si-pao-pasaway/story}}</ref> |- |''Regal Studio Presents: Once a Dad'' |Manley | |- |[[Daig Kayo ng Lola Ko|''Daig Kayo ng Lola Ko: Game Over'']] |Luigi |<ref>{{Cite web |title=Daig Kayo Ng Lola Ko: Bawal ma-game over! | url=https://www.gmanetwork.com/entertainment/tv/daig_kayo_ng_lola_ko/235449/daig-kayo-ng-lola-ko-bawal-ma-game-over/video}}</ref> |- |[[Tadhana|''Tadhana: Isabella'']] |Andrei | |- | 2023 || [[Magpakailanman|''Magpakailanman: The Viral Cancer Survivor'']] |Sean Beltran |- | rowspan="4" |2024 |''Regal Studio Presents: Swipe for Romance'' |Miko |<ref>{{Cite news |last=Ruiz |first=Marah |date=March 22, 2024 |title=Will Ashley at Shayne Sava, magbubukas ng new season ng 'Regal Studio Presents' |url=https://www.gmanetwork.com/entertainment/tv/regal_studio_presents/120086/will-ashley-at-mika-reins-reunited-sa-regal-studio-presents-my-sweet-girl-next-door/story|website=www.gmanetwork.com |language=en}}</ref> |- |''Regal Studio Presents: Loving Miss Selfish'' |Miguel |<ref>{{Cite news |last=Ruiz |first=Marah |date=July 28, 2024 |title=Office newbie tricks top employee in 'Regal Studio Presents: Loving Miss Selfish |url=https://www.gmanetwork.com/entertainment/tv/regal_studio_presents/21115/office-newbie-tricks-top-employee-in-regal-studio-presents-loving-miss-selfish/photo|website=www.gmanetwork.com |language=en}}</ref> |- |''Regal Studio Presents: Pawfect Match'' |Alex |<ref>{{Cite news |last=Ruiz |first=Marah |date=October 11, 2024 |title=Will Ashley at Althea Ablan, may furry friend sa 'Regal Studio Presents: Pawfect Match' |url=https://www.gmanetwork.com/entertainment/tv/regal_studio_presents/120086/will-ashley-at-mika-reins-reunited-sa-regal-studio-presents-my-sweet-girl-next-door/story|website=www.gmanetwork.com |language=en}}</ref> |- |[[Magpakailanman|''Magpakailanman: My Very Special Son'']] |Quentin |- | 2025 | ''Regal Studio Presents: My Sweet Girl Next Door'' |Columbus |<ref>{{Cite news |last=Ruiz |first=Marah |date=February 14, 2025 |title=Will Ashley at Mika Reins, reunited sa 'Regal Studio Presents: My Sweet Girl Next Door' |url=https://www.gmanetwork.com/entertainment/tv/regal_studio_presents/120086/will-ashley-at-mika-reins-reunited-sa-regal-studio-presents-my-sweet-girl-next-door/story|website=www.gmanetwork.com |language=en}}</ref> |- |} ==Mga parangal== {| class="wikitable sortable" !Taon !Karangalan !Sari !Pamagat !Hinatnan |- |2025 |6th Village Pipol Choice Awards |Movie Supporting Actor of the Year |''Balota''|| {{Nominado}} |- |2023 |Philippine Empowered Men and Women of the Year |Multimedia Heartthrob Award || || {{Nanalo}} |} ==Mga sanggunian== * {{IMDb name|6129292}} {{reflist}} ==Mga pananda== {{notelist}} {{usbong|Artista|Pilipinas}} {{DEFAULTSORT:Ashley, Will}} [[Kategorya:Ipinanganak noong 2002]] [[Kategorya:Mga batang artista mula sa Pilipinas]] [[Kategorya:Mga Pilipino]] [[Kategorya:Mga Tagalog]] [[Kategorya:Mga Magtatanghal]] i3c72rzr9l3d59scntdbqpe5swucblz 0 317892 2165408 1954121 2025-06-19T07:48:16Z InternetArchiveBot 113521 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5 2165408 wikitext text/x-wiki {{Infobox building | name = M&M's World | native_name = | native_name_lang = | former_names = | alternate_names = | status = | logo = | image = M&M's World, Las Vegas.jpg | caption = M&M's World in Las Vegas. | map_type = | map_alt = | map_caption = | altitude = | building_type = Retail store | architectural_style = | structural_system = | cost = | ren_cost = | client = | owner = [[Mars Incorporated]] | current_tenants = | landlord = | location = [[Las Vegas]]<br />[[Orlando, Florida|Orlando]]<br />[[New York City]]<br />[[London]]<br />[[Henderson, Nevada|Henderson]]<br />[[Shanghai]]<br>[[Mall of America]]<br />[[Berlin]] | address = | location_town = | location_country = | coordinates = | start_date = | completion_date = | opening_date = '''Las Vegas:''' {{Start date|1997|10|18}}<br />'''Orlando, Disney Springs:''' {{Start date|2021|01|30}}<br />'''New York City:''' {{Start date|2006|12|07}}<br />'''London:''' {{Start date|2011|06|13}}<br />'''Shanghai:''' {{Start date|2014|08|08}}<br />'''Bloomington, Mall of America:''' {{Start date|2021|05|01}}<br />'''Berlin:''' {{Start date|2021|10|02}} | inauguration_date = | renovation_date = | demolition_date = | destruction_date = | height = | diameter = | antenna_spire = | roof = | top_floor = | other_dimensions = | floor_count = | floor_area = | seating_type = | seating_capacity = | elevator_count = | main_contractor = | architect = | architecture_firm = | structural_engineer = | services_engineer = | civil_engineer = | other_designers = | quantity_surveyor = | awards = | ren_architect = | ren_firm = | ren_str_engineer = | ren_serv_engineer = | ren_civ_engineer = | ren_oth_designers = | ren_qty_surveyor = | ren_awards = | website = {{URL|https://www.mms.com/en-us/experience-mms/mms-world-stores}} | references = }} Ang '''M&M's World''' (also M&M's or M&M's store) ay isang retail store sa ilalim ng '''[[M&M's]]''' at [[Mars Incorporated]], Ang lungsod ng [[Las Vegas]] ang unang lokasyon simula noong taong 1997, at iba pang mga lungsod sa [[Orlando, Florida]], [[New York City]], [[London]], Henderson, Nevada, [[Shanghai]], Bloomington, [[Minnesota]] at [[Berlin]].<ref>{{Cite web |url=https://www.mms.com/en-gb/mms-world-store-london |title=Archive copy |access-date=2022-06-27 |archive-date=2022-06-27 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220627032629/https://www.mms.com/en-gb/mms-world-store-london |url-status=dead }}</ref><ref>http://www.pompeic3.com/mms-world-london</ref> ==Mga lokasyon== * [[Las Vegas]], [[Nevada]] * Orlando, Florida * [[New York City]] * [[London]] * Henderson, Nevada * [[Shanghai]] * Mall of America * [[Berlin]] ==Tingnan rin== * [[Hersheypark]] ==Sanggunian== {{reflist}} [[Kategorya:Mga pasyalan sa Estados Unidos]] joutrbe6zcvkrfi7em4eh4z2fjo45jc 0 321803 2165354 2091435 2025-06-18T17:47:50Z Allyriana000 119761 2165354 wikitext text/x-wiki {{Infobox beauty pageant | name = Miss World 2009 | image =Kaiane Aldorino in Shanghai.jpg | image size = | image alt = | caption =Kaiane Aldorino, Miss World 2009 | date = Disyembre 12, 2009 | presenters = {{Hlist|Steve Douglas|Angela Chow|Michelle McLean}} | entertainment = Gang of Instrumentals | theme = | venue = Gallagher Convention Centre, [[Johannesburg]], [[South Africa|Timog Aprika]] | broadcaster = {{Hlist|E!|SABC 3}} | director = | producer = | owner = | sponsor = | entrants = 112 | placements = 16 | debuts = | withdrawals = | returns = | winner = Kaiane Aldorino | represented = '''{{flagicon|GIB}} [[Gibraltar|Hibraltar]]''' | congeniality = | personality = | best national costume = | best state costume = | photogenic = | miss internet = | award1 label = | award1 = | award2 label = | award2 = | opening trailer = | before =[[Miss World 2008|2008]] | next = [[Miss World 2010|2010]] }} Ang '''Miss World 2009''' ay ang ika-59 na edisyon ng [[Miss World]], na ginanap noong 12 Disyembre 2009 sa Gallagher Convention Centre, [[Johannesburg]], [[South Africa|Timog Aprika]]. Kinoronahan ni Ksenia Sukhinova ng [[Rusya]] ang kanyang kahalili na si Kaiane Aldorino ng [[Gibraltar|Hibraltar]] sa pagtatapos ng kaganapan. Ito ang unang pagkakataon na ang isang taga-Hibraltar ay nanalo ng Miss World.<ref>{{Cite web |date=12 Disyembre 2009 |title=Gibraltar takes home Miss World 2009 crown |url=https://www.france24.com/en/20091212-gibraltar-takes-home-miss-world-2009-crown |access-date=16 Enero 2023 |website=France 24 |language=en}}</ref> == Mga Resulta == === Mga pagkakalagay === {| class="wikitable sortable" style="font-size:95%;" |- ! Pagkakalagay ! Kandidata |- | '''Miss World 2009''' | * '''{{flagicon|GIB}} [[Gibraltar|Hibraltar]]''' – Kaiane Aldorino |- | 1st Runner-up | * {{flagicon|MEX}} [[Mehiko]] – Perla Beltrán |- | 2nd Runner-up | * {{flagicon|ZAF}} [[South Africa|Timog Aprika]] – Tatum Keshwar |- | Top 7 | * {{flagicon|CAN}} [[Canada|Kanada]] – Lena Ma * {{flagicon|COL}} [[Colombia|Kolombya]] – Daniela Ramos * {{flagicon|PAN}} [[Panama]] – Nadege Herrera * {{flagicon|FRA}} [[Pransiya]] – Chloé Mortaud |- | Top 16 | * {{flagicon|VIE}} [[Vietnam|Biyetnam]] – Trần Thị Hương Giang * {{flagicon|BRA}} [[Brazil|Brasil]] – Luciana Bertolini * {{flagicon|JPN}} [[Hapon]] – Eruza Sasaki * {{flagicon|IND}} [[India|Indiya]] – Pooja Chopra * {{flagicon|KAZ}} [[Kasakistan]] – Dina Nuraliyeva * {{flagicon|MTQ|local}} [[Martinika]] – Ingrid Littré * {{flagicon|POL}} [[Polonya]] – Anna Jamróz * {{flagicon|SLE}} [[Sierra Leone]] – Mariatu Kargbo * {{flagicon|KOR}} [[Timog Korea]] – Kim Joo-ri |} === Mga Continental Queen === {| class="wikitable sortable" style="font-size:95%;" |- ! Kontinente ! Kandidata |- | Aprika | * {{flagicon|ZAF}} [[South Africa|Timog Aprika]] – Tatum Keshwar |- | Asya at Oseaniya | * {{flagicon|KOR}} [[Timog Korea]] – Kim Joo-ri |- | Europa | * {{flagicon|GIB}} [[Gibraltar|Hibraltar]] – Kaiane Aldorino |- | Kaamerikahan | * {{flagicon|MEX}} [[Mehiko]] – Perla Beltrán |- | Karinbe | * {{flagicon|MTQ|local}} [[Martinika]] – Ingrid Littré |} == Mga kandidata == 112 kandidata ang kumalahok para sa titulo. {| class="wikitable sortable" style="font-size:95%;" |- ! Bansa/Teritoryo ! Kandidata ! Edad{{efn|Edad sa panahon ng pageant}} ! Bayan |- | {{flagicon|ALB}} [[Albanya]] | Armina Mevlani | 18 | [[Tirana]] |- | {{flagicon|DEU}} [[Alemanya]] | Stefanie Peeck | 22 | Schwerin |- | {{flagicon|AGO}} [[Angola|Anggola]] | Nadia Silva | 21 | Cabinda |- | {{flagicon|ARG}} [[Arhentina]] | Evelyn Lucía Manchón | 23 | San Luis |- | {{flagicon|ABW}} [[Aruba]] | Nuraisa Lispiër | 24 | San Nicolaas |- | {{flagicon|AUS}} [[Australia|Australya]] | Sophie Lavers | 24 | [[Canberra]] |- | {{flagicon|AUT}} [[Austria|Austriya]] | Anna Hammel | 22 | Linz |- | {{flagicon|NZL}} [[Bagong Silandiya]] | Magdalena Schoeman | 19 | Christchurch |- | {{flagicon|BHS}} [[Bahamas]] | Joanna Brown | 18 | Grand Bahamas |- | {{flagicon|BRB}} [[Barbados]] | Leah Marville | 23 | [[Bridgetown]] |- | {{flagicon|CIV}} [[Côte d'Ivoire|Baybaying Garing]] | Rosine Gnago | 21 | [[Yamoussoukro]] |- | {{flagicon|BEL}} [[Belhika]] | Zeynep Sever | 20 | Molenbeek |- | {{flagicon|BLZ}} [[Belize|Belis]] | Norma Leticia Lara | 21 | San Pedro |- | {{flagicon|VEN}} [[Beneswela]] | María Milagros Véliz | 23 | Guacara |- | {{flagicon|BLR}} [[Belarus|Biyelorusya]] | Yulia Sindzeyeva | 22 | Maryina Horka |- | {{flagicon|VNM}} [[Biyetnam]] | Trần Thị Hương Giang | 22 | Hai Duong |- | {{flagicon|BIH}} [[Bosnia at Herzegovina|Bosnya at Hersegobina]] | Andrea Šarac | 18 | Gacko |- | {{flagicon|BOT}} [[Botswana]] | Sumaiyah Marope | 23 | Ramotswa |- | {{flagicon|BRA}} [[Brazil|Brasil]] | Luciana Reis | 24 | Belo Horizonte |- | {{flagicon|BGR}} [[Bulgarya]] | Antonia Petrova | 25 | Pernik |- | {{flagicon|BOL}} [[Bolivia|Bulibya]] | Flavia Foianini | 20 | Santa Cruz |- | {{flagicon|CUW}} [[Curaçao]] | Chantalle Thomassen | 24 | Willemstad |- | {{flagicon|DNK}} [[Dinamarka]] | Nadia Pederson | 25 | [[Copenhague]] |- | {{flagicon|EGY}} [[Ehipto]] | Samah Shalaby | 23 | [[Cairo]] |- | {{flagicon|ECU}} [[Ecuador|Ekwador]] | Gabriela Ulloa | 22 | Esmeraldas |- | {{flagicon|SLV}} [[El Salvador|El Salbador]] | Elena Tedesco | 18 | [[San Salvador|San Salbador]] |- | {{flagicon|SCO}} [[Eskosya]] | Katharine Brown | 22 | Dunblane |- | {{flagicon|SVK}} [[Eslobakya]] | Barbora Franeková | 21 | Žilina |- | {{flagicon|SVN}} [[Eslobenya]] | Tina Petelin | 24 | Maribor |- | {{flagicon|ESP}} [[Espanya]] | Carmen Laura García | 22 | Granada |- | {{flagicon|USA}} [[Estados Unidos]] | Lisa-Marie Kohrs | 22 | Malibu |- | {{flagicon|ETH}} [[Etiyopiya]] | Lula Weldegebriel | 20 | [[Addis Ababa]] |- | {{flagicon|WAL}} [[Gales]] | Lucy Whitehouse | 22 | Barry |- | {{flagicon|GHA}} [[Ghana|Gana]] | Mawuse Appea | 23 | Legon |- | {{flagicon|GRC}} [[Gresya]] | Alkisti Anyfanti | 23 | [[Atenas]] |- | {{flagicon|GLP|local}} [[Guadalupe (Pransya)|Guadalupe]] | Béatrice Blaise | 22 | Basse-Terre |- | {{flagicon|GTM}} [[Guwatemala]] | Alida Reyes | 24 | [[Lungsod ng Guatemala|Lungsod ng Guwatemala]] |- | {{flagicon|GUY}} [[Guyana]] | Imarah Radix | 24 | [[Georgetown]] |- | {{flagicon|JAM}} [[Jamaica|Hamayka]] | Kerrie Baylis | 21 | Surrey |- | {{flagicon|JPN}} [[Hapon]] | Eruza Sasaki | 21 | [[Okinawa]] |- | {{flagicon|GEO}} [[Heorhiya|Heyorhiya]] | Tsira Suknidze | 19 | Chiatura |- | '''{{flagicon|GIB}} [[Gibraltar|Hibraltar]]''' | '''Kaiane Aldorino''' | 23 | Hibraltar |- | {{flagicon|NIR}} [[Hilagang Irlanda]] | Cherie Gardiner | 18 | Bangor |- | {{Flagicon image|Flag of Honduras (1949–2022).svg}} [[Honduras]] | Blaise Masey | 19 | San Pedro Pula |- | {{flagicon|HKG}} [[Hong Kong]] | Sandy Lau | 23 | Hong Kong |- | {{flagicon|IND}} [[India|Indiya]] | Pooja Chopra | 24 | Pune |- | {{flagicon|INA}} [[Indonesia|Indonesya]] | Kerenina Sunny Halim | 23 | [[Jakarta]] |- | {{flagicon|ENG}} [[Inglatera]] | Katrina Hodge | 22 | Tunbridge Wells |- | {{flagicon|IRL}} [[Republika ng Irlanda|Irlanda]] | Laura Patterson | 19 | Derry |- | {{flagicon|ISR}} [[Israel]] | Adi Rudnitzky | 20 | [[Tel Aviv]] |- | {{flagicon|ITA}} [[Italya]] | Alice Taticchi | 19 | Perugia |- | {{flagicon|CAN}} [[Canada|Kanada]] | Lena Ma | 22 | North York |- | {{flagicon|KAZ}} [[Kasakistan]] | Dina Nuraliyeva | 24 | Shymkent |- | {{flagicon|KEN}} [[Kenya]] | Fiona Konchella | 20 | [[Nairobi]] |- | {{flagicon|COL}} [[Colombia|Kolombya]] | Daniela Ramos | 21 | Cali |- | {{flagicon|CRI}} [[Costa Rica|Kosta Rika]] | Angie Alfaro | 18 | Alajuela |- | {{flagicon|HRV}} [[Croatia|Kroasya]] | Ivana Vasilj | 21 | Cologne |- | {{flagicon|LVA}} [[Letonya]] | Ieva Lase | 21 | [[Riga]] |- | {{flagicon|LBN}} [[Lebanon|Libano]] | Martine Andraos | 19 | [[Beirut]] |- | {{flagicon|LBR}} [[Liberia|Liberya]] | Shurina Wiah | 22 | [[Monrovia]] |- | {{flagicon|LTU}} [[Litwanya]] | Vaida Petraškaitė | 23 | Kaunas |- | {{flagicon|LUX}} [[Luksemburgo]] | Diana Nilles | 21 | Walferdange |- | {{flagicon|ISL}} [[Iceland|Lupangyelo]] | Guðrún Dögg Rúnarsdóttir | 18 | Akranes |- | {{flagicon|MYS}} [[Malaysia]] | Thanuja Ananthan | 24 | [[Kuala Lumpur]] |- | {{flagicon|MLT}} [[Malta]] | Shanel Debattista | 23 | Pieta |- | {{flagicon|MTQ|local}} [[Martinika]] | Ingrid Littre | 22 | Fort de France |- |{{flagicon|MKD}} [[Hilagang Masedonya|Masedonya]] |Suzana Al-Salkini |25 |[[Skopje]] |- | {{flagicon|MUS}} [[Mauritius|Mawrisyo]] | Anaïs Veerapatren | 23 | Curepipe |- | {{flagicon|MEX}} [[Mehiko]] | Perla Beltrán | 23 | Guamúchil |- | {{flagicon|MDA}} [[Moldabya]] | Maria Bragaru | 18 | [[Chisinau]] |- | {{flagicon|MNG}} [[Mongolia|Monggolya]] | Battsetseg Batbaatar | 24 | [[Ulaanbaatar]] |- | {{flagicon|MNE}} [[Montenegro]] | Marijana Pokrajac | 22 | [[Podgorica]] |- | {{flagicon|NAM}} [[Namibya]] | Happie Ntelamo | 21 | Katima Mulilo |- | {{flagicon|NPL}} [[Nepal]] | Zenisha Moktan | 20 | [[Kathmandu]] |- | {{flagicon|NGA}} [[Niherya]] | Glory Chuku | 24 | Lafia |- | {{flagicon|NOR}} [[Noruwega]] | Sara Skjoldnes | 18 | Skien |- | {{flagicon|NED}} [[Olanda]] | Avalon-Chanel Weyzig | 18 | Zwolle |- | {{flagicon|PAN}} [[Panama]] | Nadege Herrera | 22 | [[Lungsod ng Panama]] |- | {{flagicon|PRY}} [[Paragway]] | Tamara Sosa | 20 | [[Asuncion]] |- | {{flagicon|PER}} [[Peru]] | Claudia Carrasco | 21 | Cuzco |- | {{flagicon|PHL}} [[Pilipinas]] | Marie-Ann Umali | 22 | [[Lungsod ng Batangas]] |- | {{flagicon|FIN}} [[Pinlandiya]] | Sanna Kankaanpää | 24 | Turku |- | {{flagicon|POL}} [[Polonya]] | Anna Jamróz | 22 | Rumia |- | {{flagicon|PRI}} [[Porto Riko]] | Jennifer Colón | 21 | Bayamon |- | {{flagicon|PRT}} [[Portugal]] | Marta Cadilhe | 24 | Viana do Castelo |- | {{flagicon|FRA}} [[Pransiya]] | Chloé Mortaud | 20 | Benac |- | {{flagicon|DOM}} [[Republikang Dominikano]] | Ana Contreras | 25 | Bayaguana |- | {{flagicon|CZE}} [[Republikang Tseko]] | Aneta Vignerová | 21 | Havirov |- | {{flagicon|ROU}} [[Rumanya]] | Loredana Violeta Salanta | 18 | Bestrita |- | {{flagicon|RUS}} [[Rusya]] | Ksenia Shipilova | 18 | Kokhme |- | {{flagicon|ZMB}} [[Sambiya]] | Sekwila Mumba | 23 | Kabwe |- | {{flagicon|SRB}} [[Serbiya]] | Jelena Markovic | 21 | Užice |- | {{flagicon|SLE}} [[Sierra Leone]] | Mariatu Kargbo | 24 | [[Freetown]] |- | {{flagicon|ZWE}} [[Simbabwe]] | Vanessa Sibanda | 21 | [[Harare]] |- | {{flagicon|SIN}} [[Singapura]] | Pilar Carmelita Arlando | 20 | [[Singapura]] |- | {{flagicon|LKA}} [[Sri Lanka]] | Gamya Wijayadasa | 23 | Malabe |- | {{flagicon|SUR}} [[Suriname]] | Zoureena Rijger | 18 | [[Paramaribo]] |- | {{flagicon|SWZ}} [[Suwasilandiya]] | Nompilo Mncina | 23 | [[Mbabane]] |- | {{flagicon|SWE}} [[Suwesya]] | Erica Harrison | 18 | Djurhamn |- | {{flagicon|PYF}} [[French Polynesia|Tahiti]] | Nanihi Bambridge | 19 | Papeete |- | {{flagicon|TZA}} [[Tansaniya]] | Miriam Gerald | 21 | Mwanza |- | {{flagicon|THA}} [[Taylandiya]] | Pongchanok Kunklub | 18 | [[Bangkok]] |- | {{flagicon|ZAF}} [[Timog Aprika]] | Tatum Keshwar | 25 | Durban |- | {{flagicon|KOR}} [[Timog Korea]] | Kim Joo-ri | 21 | [[Seoul]] |- | {{flagicon|TTO}} [[Trinidad at Tobago]] | Ashanna Arthur | 22 | Glencoe |- | {{flagicon|CHN}} [[Tsina]] | Yu Sheng | 22 | Anhui |- | {{flagicon|CYP}} [[Tsipre]] | Christalla Tsiali | 18 | Larnaca |- | {{flagicon|TUR}} [[Turkiya]] | Ebru Şam | 18 | Solingen |- | {{flagicon|UGA}} [[Uganda]] | Maria Namiiro | 21 | [[London]] |- | {{flagicon|UKR}} [[Ukranya]] | Evgeniya Tulchevskaya | 19 | Dnipro |- | {{flagicon|HUN}} [[Unggarya]] | Orsolya Serdült | 22 | [[Budapest]] |- | {{flagicon|URY}} [[Urugway]] | Claudia Vanrell | 22 | Montevideo |} == Mga hurado == * Julia Morley – Chairwoman ng Miss World Organization * Priyanka Chopra – [[Miss World 2000]] mula [[India|Indiya]] * Zhang Zilin – [[Miss World 2007]] mula [[Tsina]] * Mike Dixon – Direktor ng Musika * JJ Schoeman – Designer * Lindiwe Mahlangu-Kwele – CEO Johannesburg Tourism Company * Graham Cooke – MD World Travel Group * Warren Batchelor – Executive Producer ng Miss World 2009 == Mga tala == {{Notelist}} == Mga sanggunian == {{Reflist}} == Panlabas na kawing == * {{official website|http://www.missworld.com}} {{Miss World}} ogdapyeu6747c1jrnypagze4n9a7aci 0 327456 2165369 2157073 2025-06-19T01:42:36Z AsianStuff03 125864 /* Kasaysayan */Tinagalog 2165369 wikitext text/x-wiki {{Infobox anthem | title = {{transliteration|bg|italic=no|Mila Rodino}}<br /> {{Nobold|Мила Родино}} | english_title = Dear Motherland | image = Bulgarian Anthem Music Sheet.InstrumentalSimple.svg | prefix = National | country = Bulgaria | author = [[Tsvetan Radoslavov]] | lyrics_date = 1885 | composer = Tsvetan Radoslavov | music_date = 1885 | adopted = 8 September 1964 (by of [[People's Republic of Bulgaria]])<ref name=bg64-1>{{cite web|url=http://socbg.com/2014/04/химнът-на-българия-през-превратности.html|title=Химнът на България през превратностите на времето|website=socbg.com|access-date=July 17, 2018}}</ref><br>18 May 1971 (reaffirmed in the [[Zhivkov Constitution]])<ref name=bg64-1/><br>10 November 1989 (by [[Bulgaria]])<ref name=bg64-1/> |readopted=12 July 1991 (reaffirmed in the [[Constitution of Bulgaria]])<ref name=bg64-1/> | sound = Mila Rodino.ogg | sound_title = Official orchestral and vocal recording in A minor }} Ang '''{{transl|bg|Mila Rodino}}''' ({{lang-bg|Мила Родино}}, {{lang-tl|Inang Bayang Mahal}}) ay ang [[pambansang awit]] ng [[Bulgaria]]. Ito ay binubuo at isinulat ni [[Tsvetan Radoslavov]] nang siya ay umalis upang lumaban sa [[Serbo-Bulgarian War]] noong 1885 at pinagtibay noong 1964. Ang teksto ay binago ng maraming beses, pinakahuli noong 1990. Noong 12 Hulyo 1991 pinaikli ang awit sa unang taludtod kasama ng koro.<ref>[https://parliament.bg/bg/22 Opisyal na website ng National Assembly of the Republic of Bulgaria]</ref> Sa pagitan ng 1886 at 1947, ang pambansang awit ng Bulgaria ay "[[Shumi Maritsa]]"; mula 1951 hanggang 1964, ito ay "[[Balgariyo mila|Balgariyo mila, zemya na geroi]]"; sa maikling panahon sa pagitan ng dalawang ito, ito ay ang martsa "[[Our Republic, Hail!|Republiko nasha, zdravey!]]". == Kasaysayan == {{Listen | type = music | filename = Mila Rodino instrumental.ogg | title = U.S. Navy Band instrumental rendition in F minor (two verses) }} === Paglikha === Ang kanta ay nilikha ng kompositor [[Tsvetan Radoslavov]] noong 1885 pagkatapos ng kanyang paglahok sa [[Serbo-Bulgarian War]]. Na-inspire siyang likhain ang kanta batay sa kanyang mga tula nang makita niyang kumakanta ang mga mag-aaral ng Serbia ng sarili nilang awiting makabayan sa kanilang paglalakbay pauwi.<ref name=bg1>{{cite web |url=https://www.24chasa.bg/novini /article/5405158|title=1963 г. Радой Ралин лобира химн да е “Мила Родино” |date=Marso 3, 2016|website=www.24chasa.bg|access-date=July 18, 2018}}</ref> Ito ay unang inilimbag noong 1895 sa Bahagi I ng "Music Textbook" ni K. Mahan.< ref name=bg2>{{cite web|url=https://www.tretavazrast.com/articles/тайната-история-на-химна-на-народна-република-българия|title=ТАЙНАТА ИАЙНАТА ИАЙНАТА ИАТО РИАТО НАРОДНА РЕПУБЛИКА БЪЛГАРИЯ|date=Marso 11, 2017|website=www.tretavazrast.com|access-date=Hulyo 18, 2018}}{{Dead link|date=Pebrero 2024 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref> === Pag-ampon bilang pambansang awit === Noong 1960s pagkatapos ng proseso ng [[de-Stalinization]], sinimulan ng makata na si [[Georgi Dzhagarov]] na palitan ang naunang awit, na kinabibilangan ng mga sanggunian sa [[Josef Stalin|Stalin]] at dahil ang mga liriko ng awit ay katulad ng [[Anthem ng Estado ng Unyong Sobyet|awit ng Unyong Sobyet]]. Pagkatapos makipag-usap kay [[Todor Zhivkov]], ang [[Bulgarian Communist Party#General Secretaries of the Bulgarian Communist Party (1948–1990)|General Secretary of the Bulgarian Communist Party]], tinanggap ni Zhivkov ang ideya, at sa lalong madaling panahon, sa pamamagitan ng Order No.1093, noong 29 Marso 1962, ang Konseho ng mga Ministro ay nagdaos ng kompetisyon para sa mga liriko at musika para sa bagong awit, na may takdang panahon para sa pagsusumite ng mga liriko noong 1 Mayo 1963 at ang musika noong 1 Nobyembre 1963. Ang komite para sa bagong awit ay pinili ni Zhivkov mismo. Ang mga liriko para sa bagong awit ay natapos noong Setyembre 1, 1963, at ang musika ay tinapos noong 1 Marso 1964. Ang Konseho ng mga Ministro ay bumuo din ng isang panel ng mga eksperto upang tingnan ang mga proyektong isinumite nang maaga at upang ilagay ang pinakamahusay sa mga panukala sa talakayan sa gitna ng komite.<ref name="bg64-1">{{cite web|url=http://socbg.com/2014/04/химнът-на-българия-през-превратности.html|title=Химнът на България през превратностите на времето|website=socbg.com|access-date=Hulyo 17, 2018}}</ref><ref name=bg4>{{cite web|url=http://www.pamettanabulgarite.com/|title=ИСТОРИЯ НА БЪЛГАРСКИЯ ХИМН|website=www.pamettanabulgarite.com|access-date=Hulyo 17, 2018|archive-date=Hulyo 28, 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180728014351/http://www.pamettanabulgarite.com/|url-status=dead}}</ref> Matapos maisumite ang mga panukala para sa liriko at musika, hindi nasiyahan ang komite, kaya tinanggap nila ang payo ni Georgi Dzhagarov na gamitin ang "Mila Rodino" bilang musika para sa bagong awit. Ang tungkulin ng pagbubuo ng mga liriko ay itinalaga kina Georgi Dzhagarov at Dmitry Metodiev, habang ang himig ng awit ay binago na may karagdagang pagkakatugma nina Philip Kutev at Alexander Raichev.<ref name="bg64-1"/> Sa ilalim ng mga utos ni Zhivkov, sina Georgi Dzhagarov at Dimitar Metodiev ay nanirahan sa [[Vrana Palace]] upang buuin ang teksto ni Mila Rodino.<ref name=wp>{{cite web|url=https://pesenproject.wordpress.com/ българските-химни/мила-родино/|title=Мила родино|website=www.pamettanabulgarite.com|publisher=Assoc. Prof. Vesselka Toncheva, PhD at Ch. Prof. Grigor Grigorov, PhD|access-date=Agosto 25, 2018}}</ref> Sa panahon ng komposisyon ng mga liriko, si Georgi Dzhagarov ay hindi partikular na ipinagmamalaki ang kanyang nilikha. Mas pinili niya ang awit nang hindi binanggit ang [[Soviet Union]] at ang pamumuno ng [[Bulgarian Communist Party]] sa ikatlong taludtod ng anthem. Ang isang alternatibong bersyon ng ikatlong taludtod ay matatagpuan sa manuskrito ni Dzhagarov:<ref name="bg64-1"/> == Sanggunian == {{reflist}} [[Kategorya:Pages with unreviewed translations]] 32h8snk9f93ly8as2zmpu6o4wwnrlm2 0 327547 2165370 2138172 2025-06-19T01:44:08Z AsianStuff03 125864 /* Chairmen of the Bulgarian Communist Party (1990) */Mga seksyon para sa sanggunian 2165370 wikitext text/x-wiki {{Infobox political party | name = Bulgarian Communist Party | native_name = Българска комунистическа партия | logo = LogoBKP.svg | colorcode = {{party color|Bulgarian Communist Party}} | abbreviation = BKP/БКП | general_secretary = [[Dimitar Blagoev]] (first)<br>[[Aleksandar Lilov]] (last) | founded = 28 May 1919 | dissolved = {{end date and age|3 April 1990}} | predecessor = [[Bulgarian Social Democratic Workers' Party (Narrow Socialists)|BSDWP (NS)]] | successor = [[Bulgarian Socialist Party]]<ref name=":0">{{cite web|url=http://www.bsp.bg/bg/pages/board|url-status=dead|archiveurl=https://web.archive.org/web/20100329202447/http://www.bsp.bg/bg/pages/board|archivedate=29 March 2010|title=Istoriya|script-title=bg:История|trans-title=History|language=bg|publisher=Bulgarian Socialist Party|accessdate=29 March 2010}}</ref> | headquarters = [[Largo, Sofia|Party House, Largo]], [[Sofia]] | newspaper = ''[[Rabotnichesko Delo]]''<ref name="sws">{{cite book|author1=William B. Simons|author2=Stephen White|title=The Party Statutes of the Communist World|url=https://books.google.com/books?id=NZHj2kjV_FgC&pg=PA60|accessdate=30 May 2015|year=1984|publisher=BRILL|isbn=90-247-2975-0|page=60}}</ref> | youth_wing = {{nowrap|[[Dimitrov Communist Youth Union]]}} | wing1_title = [[Pioneer movement|Pioneer wing]] | wing1 = [[Dimitrovist Pioneer Organization "Septemberists"|Dimitrovist Pioneer Organization]] | wing2_title = [[Military|Armed wing]] | wing2 = [[:bg:Военна организация на БКП|Military Organisation of the BCP]] (1920–1925)<br>[[Bulgarian People's Army]] (1944-1989) | membership = 1,000,000 (1989 {{estimation}}) | ideology = {{ubl|[[Communism]]|[[Marxism–Leninism]]|[[Stalinism]] (until 1956)}} | position = [[Far-left politics|Far-left]] | national = [[Fatherland Front (Bulgaria)|Fatherland Front]] (1942–1990) | european = [[Balkan Communist Federation]] (1921–1939) | international = {{ubl|[[Comintern]] (1919–1943)|[[Cominform]] (1947–1956)}} | colors = [[Red]], [[Yellow]], [[White]] | anthem = [[The Internationale]] | flag = Flag of Bulgarian Communist Party - Българска Комунистическа Партия (БКП).svg | country = Bulgaria }} Ang '''Partido Komunista Bulgaro''' ay ang nagtatag at [[naghaharing partido]] ng [[People's Republic of Bulgaria]] mula 1946 hanggang 1989, nang ang bansa ay tumigil sa pagiging [[sosyalistang estado]]. Ang partido ay nangibabaw sa [[Fatherland Front (Bulgaria)|Fatherland Front]], isang koalisyon na kumuha ng kapangyarihan noong 1944, sa huling bahagi ng [[World War II]], pagkatapos nitong manguna sa isang [[1944 Bulgarian coup d'état|coup laban sa tsarist na rehimen ng Bulgaria]] kasabay ng pagtawid ng [[Red Army]] sa hangganan. Kinokontrol nito ang sandatahang lakas nito, ang [[Bulgarian People's Army]]. Ang BCP ay inorganisa batay sa [[demokratikong sentralismo]], isang prinsipyong ipinakilala ng iskolar at pinunong Marxist na Ruso [[Vladimir Lenin]], na nagsasangkot ng demokratiko at bukas na talakayan sa patakaran sa kondisyon ng pagkakaisa sa pagtataguyod ng napagkasunduan. mga patakaran. Ang pinakamataas na katawan ng BCP ay ang Kongreso ng Partido, na nagpupulong tuwing ikalimang taon. Noong wala sa sesyon ang Kongreso ng Partido, ang Komite Sentral ang pinakamataas na lupon, ngunit dahil ang katawan ay karaniwang nagpupulong isang beses lamang sa isang taon, karamihan sa mga tungkulin at pananagutan ay ipinagkatiwala sa Politburo at sa Standing Committee nito. Ang pinuno ng partido ay humawak sa mga opisina ng Pangkalahatang Kalihim. Ang BCP ay nakatuon sa [[Marxismo–Leninismo]], isang ideolohiyang binubuo ng mga akda ng pilosopong Aleman [[Karl Marx]] at ni Lenin (mula 1922 hanggang 1956 na binuo ng pinuno ng Sobyet [[Joseph Stalin]]). Noong 1960s, inihayag ng BCP ang ilang mga reporma sa ekonomiya, na nagpapahintulot sa libreng pagbebenta ng produksyon na lumampas sa mga nakaplanong halaga. Pagkatapos ng Sobyet Premier [[Mikhail Gorbachev]] ay kumuha ng kapangyarihan noong 1985, ang BCP ay sumailalim sa pulitikal at [[ekonomikong liberalisasyon]], na agad na nagliquidate sa partido at ganap na natunaw ang People's Republic of Bulgaria. Pagkatapos ng pagtatapos ng BCP, ang partido ay pinalitan ng pangalan sa [[Bulgarian Socialist Party]] noong 1990; bagama't pinanatili ng Bulgaria ang konstitusyon nito sa panahon ng sosyalista hanggang 1991 kasama ang pagiging miyembro nito sa [[Warsaw Pact]] hanggang sa pagbuwag nito sa parehong taon. ==Kasaysayan== === Pinagmulan === Ang pinagmulan ng partido ay nasa [[Bulgarian Social Democratic Workers' Party (Narrow Socialists)]] (''Tesni Sotsialisti'', "Narrow Socialists"), na itinatag noong 1903 pagkatapos ng split sa 10th Congress ng [[ Bulgarian Social Democratic Workers' Party]].<ref>[http://encyclopedia2.thefreedictionary.com/Bulgarian+Communist+Party+BCP Bulgarian Communist Party – isang artikulong isinalin mula sa The Great Soviet Encyclopedia (1979). Kinuha mula sa Libreng diksyunaryo ni Farlex.]</ref> Ang nagtatag na pinuno ng partido ay si [[Dimitar Blagoev]], na siyang nagtulak sa pagbuo ng BSDWP noong 1894. Binubuo nito ang karamihan sa mga matigas na Marxist sa Social Democratic Workers' Party. Ang partido ay sumalungat sa [[World War I]] at nakikiramay sa [[Oktubre Revolution]] sa [[Russia]]. Sa ilalim ng pamumuno ni Blagoev, ang partido ay nag-aplay na sumali sa [[Communist International]] sa pagkakatatag nito noong 1919. Sa pagsali sa Comintern ang partido ay muling inorganisa bilang '''Communist Party of Bulgaria'''. Si [[Georgi Dimitrov]] ay miyembro ng [[Central Committee]] ng partido mula sa pagkakabuo nito noong 1919 hanggang sa kanyang kamatayan noong 1949, na nagsisilbi rin bilang pinuno ng Bulgaria mula 1946. Noong 1938 ang partido ay sumanib sa Bulgarian Workers' Party at kinuha pangalan ng dating partido. === Naghaharing partido === [[File:БКП.jpg|thumb|Membership card sa BCP|kaliwa]] Kasunod ng biglaang pagkamatay ni Dimitrov, ang partido ay pinangunahan ni [[Valko Chervenkov]], isang [[Stalinist]] na namamahala sa ilang mga paglilinis ng partido na natugunan sa pag-apruba ng [[Moscow]]. Ang partido ay sumali sa [[Cominform]] sa pagsisimula nito noong 1948 at nagsagawa ng mga paglilinis laban sa pinaghihinalaang [[Titoism|Titoites]] kasunod ng pagpapatalsik ng [[Communist Party of Yugoslavia]] mula sa alyansa. Ikinulong ang mga hinihinalang kontra-rebolusyonaryo. Noong 1948 ang [[Bulgarian Social Democratic Workers Party (Broad Socialists)]] ay napilitang sumanib sa BKP, kaya niliquidate ang anumang alternatibong left-wing sa mga komunista.{{citation needed|date=Enero 2023}} Noong Marso 1954, isang taon pagkatapos ng kamatayan ni [[Joseph Stalin]], pinatalsik si Chervenkov.{{citation needed|date=Enero 2023}} Mula 1954 hanggang 1989 ang partido ay pinamunuan ni [[Todor Zhivkov]], na lubos na sumusuporta sa [[Soviet Union]] at nanatiling malapit sa pamumuno nito pagkatapos [[Nikita Khrushchev]] ay mapatalsik ni [[Leonid Brezhnev]] . Ang kanyang pamumuno ay humantong sa relatibong pampulitikang katatagan at pagtaas ng mga pamantayan ng pamumuhay.<ref>{{Cite web |url=http://lcweb2.loc.gov/cgi-bin/query/r?frd%2Fcstdy%3A%40field%28DOCID%20+bg0062%29 |title=Naka-archive na kopya |access-date=27 Hulyo 2014 |archive-date=25 Hulyo 2013 |archive-url=https://web.archive.org/web/20130725231430/http://lcweb2./ |url-status=dead }}</ref> Ang mga hinihingi para sa demokratikong reporma na tumangay [[Eastern Europe]] noong 1989 pinangunahan si Zhivkov na magbitiw. Siya ay hinalinhan ng isang mas liberal na Komunista, [[Petar Mladenov]]. Noong ika-11 ng Disyembre, inihayag ni Mladenov na isinusuko ng partido ang garantisadong karapatang mamuno. Para sa lahat ng layunin at layunin, ito ang [[Revolutions of 1989|end of Communist rule in Bulgaria]], bagama't aabutin ng isa pang buwan bago matanggal ang probisyon sa konstitusyon na nagtataglay ng "pangunahing tungkulin" ng partido.{{kailangan ng banggit |date=Enero 2023}} === Post-1990 === Ang partido ay lumipat sa isang mas katamtamang direksyon, at sa tagsibol ng 1990 ay hindi na isang [[Marxism-Leninism|Marxist-Leninist]] party. Noong Abril, pinalitan ng partido ang pangalan nito sa [[Bulgarian Socialist Party]] (BSP). Ilang mga hardline na Komunista ang nagtatag ng ilang splinter party na may maliit na bilang ng mga miyembro. Ang isa sa mga partidong ito, na pinangalanang [[Communist Party of Bulgaria]] (''Komunisticeska Partija na Balgarija''), ay pinamumunuan ni [[Aleksandar Paunov]].{{citation needed|date=Enero 2023}} == Punong-tanggapan == Ang Party House (Партийния дом, ''Partiyniya dom'') ay nagsilbing punong-tanggapan ng Bulgarian Communist Party, na matatagpuan sa [[the Largo]]. Ang gusali ng Party House ay dinisenyo ng isang koponan sa ilalim ng arkitekto na si Petso Zlatev at natapos noong 1955.<ref name="kiradzhiev">{{cite book |last=Kiradzhiev |first=Svetlin |title=Sofia 125 Years Capital 1879-2004 Chronicle |publisher=IK Gutenberg |year=2006 |isbn=954-617-011-9 |location=Sofia |language=Bulgarian}}</ref> ==Leaders== === Chairman of the Communist Party of Bulgaria === {| class="wikitable" style="text-align:center; width:90%" |- ! colspan="3" width="35%" |Chairman ! colspan="3" width="40%" |Term of office ! rowspan="2" width="25%" |Notes |- ! width="3%" |<small>Nº</small> ! <small>Portrait</small> ! width="30%" |<small>Name<br />(Born–Died)</small> ! <small>Took office</small> ! <small>Left office</small> ! <small>Duration</small> |- ! style="background:{{party color|Bulgarian Communist Party}}; color:white;" |1 | [[File:Dblagoev.jpg|60px]] | [[Dimitar Blagoev]]<small><br />(1856–1924)</small> | 1919 | 1924 | | |- ! style="background:{{party color|Bulgarian Communist Party}}; color:white;" |2 | [[File:V.kolarov.jpg|60px]] | [[Vasil Kolarov]]<small><br />(1877–1950)</small> | 1924 | 1933 | | |- ! style="background:{{party color|Bulgarian Communist Party}}; color:white;" |3 | [[File:Georgi Dimitrov.jpg|60px]] | '''[[Georgi Dimitrov]]'''<br /><small><span lang="bg" dir="ltr">Георги Димитров</span><br />(1882–1949)</small> | 1933 | 27 December 1948 | | |} ===General Secretaries of the Bulgarian Communist Party (1948–1990)=== {|class="wikitable" style="text-align:center; width:90%" |- ! width=35% colspan=3|General Secretary ! width=40% colspan=3|Term of office ! width=25% rowspan=2|Notes |- ! width=3%|<small>Nº</small> ! <small>Portrait</small> ! width=30%|<small>Name<br />(Born–Died)</small> ! <small>Took office</small> ! <small>Left office</small> ! <small>Duration</small> |- ! style="background:{{party color|Bulgarian Communist Party}}; color:white;"|1 | [[File:Georgi Dimitrov.jpg|60px]] | '''[[Georgi Dimitrov]]'''<br /><small><span lang="bg" dir="ltr">Георги Димитров</span><br />(1882–1949)</small> | 27 December 1948 | 2 July 1949 | {{age in years and days|1948|12|27|1949|7|2}} | Also Prime Minister (1946–1949) |- ! style="background:{{party color|Bulgarian Communist Party}}; color:white;"|2 | [[File:Valko Chervenkov.jpg|60px]] | '''[[Valko Chervenkov]]'''<br /><small><span lang="bg" dir="ltr">Вълко Червенков</span><br />(1900–1980)</small> | 2 July 1949 | 4 March 1954 | {{age in years and days|1949|7|2|1954|3|4}} | Also Prime Minister (1950–1956) |- ! style="background:{{party color|Bulgarian Communist Party}}; color:white;"|3 | [[File:Bundesarchiv Bild 183-B0115-0010-066, Berlin, VI. SED-Parteitag, Warnke, Shiwkow - Zhivkov.jpg|60px]] | '''[[Todor Zhivkov]]'''<br /><small><span lang="bg" dir="ltr">Тодор Живков</span><br />(1911–1998)</small> | 4 March 1954 | 10 November 1989 | {{age in years and days|1954|3|4|1989|11|10}} | Also Prime Minister (1962–1971), and chairman of the Council of State (1971–1989) |- ! style="background:{{party color|Bulgarian Communist Party}}; color:white;"|4 | [[File:Petar Mladenov 1978 (cropped).jpg|60px]] | '''[[Petar Mladenov]]'''<br /><small><span lang="bg" dir="ltr">Петър Младенов</span><br />(1936–2000)</small> | 10 November 1989 | 2 February 1990 | {{age in years and days|1989|11|10|1990|2|2}} | Also chairman of the Council of State (1989–1990) |- |} ===Chairmen of the Bulgarian Communist Party (1990)=== {|class="wikitable" style="text-align:center; width:90%" |- ! width=35% colspan=3|Chairman ! width=40% colspan=3|Term of office ! width=25% rowspan=2|Notes |- ! width=3%|<small>Nº</small> ! <small>Portrait</small> ! width=30%|<small>Name<br />(Born–Died)</small> ! <small>Took office</small> ! <small>Left office</small> ! <small>Duration</small> |- ! style="background:{{party color|Bulgarian Communist Party}}; color:white;"|1 | [[File:Alexander lilov.jpg|60px]] | '''[[Aleksandar Lilov]]'''<br /><small><span lang="bg" dir="ltr">Александър Лилов</span><br />(1933–2013)</small> | 2 February 1990 | 3 April 1990 | {{age in years and days|1990|2|2|1990|4|3}} | Also Member of the Parliament (1962–2001) |- |} ==Mga samggunian== {{reflist}} [[Kategorya:Komunismo]] [[Kategorya:Bulgaria]] enjqc97yymga8duxw2y651v1vnigcv6 2165371 2165370 2025-06-19T01:44:36Z AsianStuff03 125864 /* Mga sanggunian */Ce 2165371 wikitext text/x-wiki {{Infobox political party | name = Bulgarian Communist Party | native_name = Българска комунистическа партия | logo = LogoBKP.svg | colorcode = {{party color|Bulgarian Communist Party}} | abbreviation = BKP/БКП | general_secretary = [[Dimitar Blagoev]] (first)<br>[[Aleksandar Lilov]] (last) | founded = 28 May 1919 | dissolved = {{end date and age|3 April 1990}} | predecessor = [[Bulgarian Social Democratic Workers' Party (Narrow Socialists)|BSDWP (NS)]] | successor = [[Bulgarian Socialist Party]]<ref name=":0">{{cite web|url=http://www.bsp.bg/bg/pages/board|url-status=dead|archiveurl=https://web.archive.org/web/20100329202447/http://www.bsp.bg/bg/pages/board|archivedate=29 March 2010|title=Istoriya|script-title=bg:История|trans-title=History|language=bg|publisher=Bulgarian Socialist Party|accessdate=29 March 2010}}</ref> | headquarters = [[Largo, Sofia|Party House, Largo]], [[Sofia]] | newspaper = ''[[Rabotnichesko Delo]]''<ref name="sws">{{cite book|author1=William B. Simons|author2=Stephen White|title=The Party Statutes of the Communist World|url=https://books.google.com/books?id=NZHj2kjV_FgC&pg=PA60|accessdate=30 May 2015|year=1984|publisher=BRILL|isbn=90-247-2975-0|page=60}}</ref> | youth_wing = {{nowrap|[[Dimitrov Communist Youth Union]]}} | wing1_title = [[Pioneer movement|Pioneer wing]] | wing1 = [[Dimitrovist Pioneer Organization "Septemberists"|Dimitrovist Pioneer Organization]] | wing2_title = [[Military|Armed wing]] | wing2 = [[:bg:Военна организация на БКП|Military Organisation of the BCP]] (1920–1925)<br>[[Bulgarian People's Army]] (1944-1989) | membership = 1,000,000 (1989 {{estimation}}) | ideology = {{ubl|[[Communism]]|[[Marxism–Leninism]]|[[Stalinism]] (until 1956)}} | position = [[Far-left politics|Far-left]] | national = [[Fatherland Front (Bulgaria)|Fatherland Front]] (1942–1990) | european = [[Balkan Communist Federation]] (1921–1939) | international = {{ubl|[[Comintern]] (1919–1943)|[[Cominform]] (1947–1956)}} | colors = [[Red]], [[Yellow]], [[White]] | anthem = [[The Internationale]] | flag = Flag of Bulgarian Communist Party - Българска Комунистическа Партия (БКП).svg | country = Bulgaria }} Ang '''Partido Komunista Bulgaro''' ay ang nagtatag at [[naghaharing partido]] ng [[People's Republic of Bulgaria]] mula 1946 hanggang 1989, nang ang bansa ay tumigil sa pagiging [[sosyalistang estado]]. Ang partido ay nangibabaw sa [[Fatherland Front (Bulgaria)|Fatherland Front]], isang koalisyon na kumuha ng kapangyarihan noong 1944, sa huling bahagi ng [[World War II]], pagkatapos nitong manguna sa isang [[1944 Bulgarian coup d'état|coup laban sa tsarist na rehimen ng Bulgaria]] kasabay ng pagtawid ng [[Red Army]] sa hangganan. Kinokontrol nito ang sandatahang lakas nito, ang [[Bulgarian People's Army]]. Ang BCP ay inorganisa batay sa [[demokratikong sentralismo]], isang prinsipyong ipinakilala ng iskolar at pinunong Marxist na Ruso [[Vladimir Lenin]], na nagsasangkot ng demokratiko at bukas na talakayan sa patakaran sa kondisyon ng pagkakaisa sa pagtataguyod ng napagkasunduan. mga patakaran. Ang pinakamataas na katawan ng BCP ay ang Kongreso ng Partido, na nagpupulong tuwing ikalimang taon. Noong wala sa sesyon ang Kongreso ng Partido, ang Komite Sentral ang pinakamataas na lupon, ngunit dahil ang katawan ay karaniwang nagpupulong isang beses lamang sa isang taon, karamihan sa mga tungkulin at pananagutan ay ipinagkatiwala sa Politburo at sa Standing Committee nito. Ang pinuno ng partido ay humawak sa mga opisina ng Pangkalahatang Kalihim. Ang BCP ay nakatuon sa [[Marxismo–Leninismo]], isang ideolohiyang binubuo ng mga akda ng pilosopong Aleman [[Karl Marx]] at ni Lenin (mula 1922 hanggang 1956 na binuo ng pinuno ng Sobyet [[Joseph Stalin]]). Noong 1960s, inihayag ng BCP ang ilang mga reporma sa ekonomiya, na nagpapahintulot sa libreng pagbebenta ng produksyon na lumampas sa mga nakaplanong halaga. Pagkatapos ng Sobyet Premier [[Mikhail Gorbachev]] ay kumuha ng kapangyarihan noong 1985, ang BCP ay sumailalim sa pulitikal at [[ekonomikong liberalisasyon]], na agad na nagliquidate sa partido at ganap na natunaw ang People's Republic of Bulgaria. Pagkatapos ng pagtatapos ng BCP, ang partido ay pinalitan ng pangalan sa [[Bulgarian Socialist Party]] noong 1990; bagama't pinanatili ng Bulgaria ang konstitusyon nito sa panahon ng sosyalista hanggang 1991 kasama ang pagiging miyembro nito sa [[Warsaw Pact]] hanggang sa pagbuwag nito sa parehong taon. ==Kasaysayan== === Pinagmulan === Ang pinagmulan ng partido ay nasa [[Bulgarian Social Democratic Workers' Party (Narrow Socialists)]] (''Tesni Sotsialisti'', "Narrow Socialists"), na itinatag noong 1903 pagkatapos ng split sa 10th Congress ng [[ Bulgarian Social Democratic Workers' Party]].<ref>[http://encyclopedia2.thefreedictionary.com/Bulgarian+Communist+Party+BCP Bulgarian Communist Party – isang artikulong isinalin mula sa The Great Soviet Encyclopedia (1979). Kinuha mula sa Libreng diksyunaryo ni Farlex.]</ref> Ang nagtatag na pinuno ng partido ay si [[Dimitar Blagoev]], na siyang nagtulak sa pagbuo ng BSDWP noong 1894. Binubuo nito ang karamihan sa mga matigas na Marxist sa Social Democratic Workers' Party. Ang partido ay sumalungat sa [[World War I]] at nakikiramay sa [[Oktubre Revolution]] sa [[Russia]]. Sa ilalim ng pamumuno ni Blagoev, ang partido ay nag-aplay na sumali sa [[Communist International]] sa pagkakatatag nito noong 1919. Sa pagsali sa Comintern ang partido ay muling inorganisa bilang '''Communist Party of Bulgaria'''. Si [[Georgi Dimitrov]] ay miyembro ng [[Central Committee]] ng partido mula sa pagkakabuo nito noong 1919 hanggang sa kanyang kamatayan noong 1949, na nagsisilbi rin bilang pinuno ng Bulgaria mula 1946. Noong 1938 ang partido ay sumanib sa Bulgarian Workers' Party at kinuha pangalan ng dating partido. === Naghaharing partido === [[File:БКП.jpg|thumb|Membership card sa BCP|kaliwa]] Kasunod ng biglaang pagkamatay ni Dimitrov, ang partido ay pinangunahan ni [[Valko Chervenkov]], isang [[Stalinist]] na namamahala sa ilang mga paglilinis ng partido na natugunan sa pag-apruba ng [[Moscow]]. Ang partido ay sumali sa [[Cominform]] sa pagsisimula nito noong 1948 at nagsagawa ng mga paglilinis laban sa pinaghihinalaang [[Titoism|Titoites]] kasunod ng pagpapatalsik ng [[Communist Party of Yugoslavia]] mula sa alyansa. Ikinulong ang mga hinihinalang kontra-rebolusyonaryo. Noong 1948 ang [[Bulgarian Social Democratic Workers Party (Broad Socialists)]] ay napilitang sumanib sa BKP, kaya niliquidate ang anumang alternatibong left-wing sa mga komunista.{{citation needed|date=Enero 2023}} Noong Marso 1954, isang taon pagkatapos ng kamatayan ni [[Joseph Stalin]], pinatalsik si Chervenkov.{{citation needed|date=Enero 2023}} Mula 1954 hanggang 1989 ang partido ay pinamunuan ni [[Todor Zhivkov]], na lubos na sumusuporta sa [[Soviet Union]] at nanatiling malapit sa pamumuno nito pagkatapos [[Nikita Khrushchev]] ay mapatalsik ni [[Leonid Brezhnev]] . Ang kanyang pamumuno ay humantong sa relatibong pampulitikang katatagan at pagtaas ng mga pamantayan ng pamumuhay.<ref>{{Cite web |url=http://lcweb2.loc.gov/cgi-bin/query/r?frd%2Fcstdy%3A%40field%28DOCID%20+bg0062%29 |title=Naka-archive na kopya |access-date=27 Hulyo 2014 |archive-date=25 Hulyo 2013 |archive-url=https://web.archive.org/web/20130725231430/http://lcweb2./ |url-status=dead }}</ref> Ang mga hinihingi para sa demokratikong reporma na tumangay [[Eastern Europe]] noong 1989 pinangunahan si Zhivkov na magbitiw. Siya ay hinalinhan ng isang mas liberal na Komunista, [[Petar Mladenov]]. Noong ika-11 ng Disyembre, inihayag ni Mladenov na isinusuko ng partido ang garantisadong karapatang mamuno. Para sa lahat ng layunin at layunin, ito ang [[Revolutions of 1989|end of Communist rule in Bulgaria]], bagama't aabutin ng isa pang buwan bago matanggal ang probisyon sa konstitusyon na nagtataglay ng "pangunahing tungkulin" ng partido.{{kailangan ng banggit |date=Enero 2023}} === Post-1990 === Ang partido ay lumipat sa isang mas katamtamang direksyon, at sa tagsibol ng 1990 ay hindi na isang [[Marxism-Leninism|Marxist-Leninist]] party. Noong Abril, pinalitan ng partido ang pangalan nito sa [[Bulgarian Socialist Party]] (BSP). Ilang mga hardline na Komunista ang nagtatag ng ilang splinter party na may maliit na bilang ng mga miyembro. Ang isa sa mga partidong ito, na pinangalanang [[Communist Party of Bulgaria]] (''Komunisticeska Partija na Balgarija''), ay pinamumunuan ni [[Aleksandar Paunov]].{{citation needed|date=Enero 2023}} == Punong-tanggapan == Ang Party House (Партийния дом, ''Partiyniya dom'') ay nagsilbing punong-tanggapan ng Bulgarian Communist Party, na matatagpuan sa [[the Largo]]. Ang gusali ng Party House ay dinisenyo ng isang koponan sa ilalim ng arkitekto na si Petso Zlatev at natapos noong 1955.<ref name="kiradzhiev">{{cite book |last=Kiradzhiev |first=Svetlin |title=Sofia 125 Years Capital 1879-2004 Chronicle |publisher=IK Gutenberg |year=2006 |isbn=954-617-011-9 |location=Sofia |language=Bulgarian}}</ref> ==Leaders== === Chairman of the Communist Party of Bulgaria === {| class="wikitable" style="text-align:center; width:90%" |- ! colspan="3" width="35%" |Chairman ! colspan="3" width="40%" |Term of office ! rowspan="2" width="25%" |Notes |- ! width="3%" |<small>Nº</small> ! <small>Portrait</small> ! width="30%" |<small>Name<br />(Born–Died)</small> ! <small>Took office</small> ! <small>Left office</small> ! <small>Duration</small> |- ! style="background:{{party color|Bulgarian Communist Party}}; color:white;" |1 | [[File:Dblagoev.jpg|60px]] | [[Dimitar Blagoev]]<small><br />(1856–1924)</small> | 1919 | 1924 | | |- ! style="background:{{party color|Bulgarian Communist Party}}; color:white;" |2 | [[File:V.kolarov.jpg|60px]] | [[Vasil Kolarov]]<small><br />(1877–1950)</small> | 1924 | 1933 | | |- ! style="background:{{party color|Bulgarian Communist Party}}; color:white;" |3 | [[File:Georgi Dimitrov.jpg|60px]] | '''[[Georgi Dimitrov]]'''<br /><small><span lang="bg" dir="ltr">Георги Димитров</span><br />(1882–1949)</small> | 1933 | 27 December 1948 | | |} ===General Secretaries of the Bulgarian Communist Party (1948–1990)=== {|class="wikitable" style="text-align:center; width:90%" |- ! width=35% colspan=3|General Secretary ! width=40% colspan=3|Term of office ! width=25% rowspan=2|Notes |- ! width=3%|<small>Nº</small> ! <small>Portrait</small> ! width=30%|<small>Name<br />(Born–Died)</small> ! <small>Took office</small> ! <small>Left office</small> ! <small>Duration</small> |- ! style="background:{{party color|Bulgarian Communist Party}}; color:white;"|1 | [[File:Georgi Dimitrov.jpg|60px]] | '''[[Georgi Dimitrov]]'''<br /><small><span lang="bg" dir="ltr">Георги Димитров</span><br />(1882–1949)</small> | 27 December 1948 | 2 July 1949 | {{age in years and days|1948|12|27|1949|7|2}} | Also Prime Minister (1946–1949) |- ! style="background:{{party color|Bulgarian Communist Party}}; color:white;"|2 | [[File:Valko Chervenkov.jpg|60px]] | '''[[Valko Chervenkov]]'''<br /><small><span lang="bg" dir="ltr">Вълко Червенков</span><br />(1900–1980)</small> | 2 July 1949 | 4 March 1954 | {{age in years and days|1949|7|2|1954|3|4}} | Also Prime Minister (1950–1956) |- ! style="background:{{party color|Bulgarian Communist Party}}; color:white;"|3 | [[File:Bundesarchiv Bild 183-B0115-0010-066, Berlin, VI. SED-Parteitag, Warnke, Shiwkow - Zhivkov.jpg|60px]] | '''[[Todor Zhivkov]]'''<br /><small><span lang="bg" dir="ltr">Тодор Живков</span><br />(1911–1998)</small> | 4 March 1954 | 10 November 1989 | {{age in years and days|1954|3|4|1989|11|10}} | Also Prime Minister (1962–1971), and chairman of the Council of State (1971–1989) |- ! style="background:{{party color|Bulgarian Communist Party}}; color:white;"|4 | [[File:Petar Mladenov 1978 (cropped).jpg|60px]] | '''[[Petar Mladenov]]'''<br /><small><span lang="bg" dir="ltr">Петър Младенов</span><br />(1936–2000)</small> | 10 November 1989 | 2 February 1990 | {{age in years and days|1989|11|10|1990|2|2}} | Also chairman of the Council of State (1989–1990) |- |} ===Chairmen of the Bulgarian Communist Party (1990)=== {|class="wikitable" style="text-align:center; width:90%" |- ! width=35% colspan=3|Chairman ! width=40% colspan=3|Term of office ! width=25% rowspan=2|Notes |- ! width=3%|<small>Nº</small> ! <small>Portrait</small> ! width=30%|<small>Name<br />(Born–Died)</small> ! <small>Took office</small> ! <small>Left office</small> ! <small>Duration</small> |- ! style="background:{{party color|Bulgarian Communist Party}}; color:white;"|1 | [[File:Alexander lilov.jpg|60px]] | '''[[Aleksandar Lilov]]'''<br /><small><span lang="bg" dir="ltr">Александър Лилов</span><br />(1933–2013)</small> | 2 February 1990 | 3 April 1990 | {{age in years and days|1990|2|2|1990|4|3}} | Also Member of the Parliament (1962–2001) |- |} ==Mga sanggunian== {{reflist}} [[Kategorya:Komunismo]] [[Kategorya:Bulgaria]] f7fccyoaenho577116ri1nkqcckxwb9 2165372 2165371 2025-06-19T01:44:58Z AsianStuff03 125864 /* Mga namuno */Tinagalog 2165372 wikitext text/x-wiki {{Infobox political party | name = Bulgarian Communist Party | native_name = Българска комунистическа партия | logo = LogoBKP.svg | colorcode = {{party color|Bulgarian Communist Party}} | abbreviation = BKP/БКП | general_secretary = [[Dimitar Blagoev]] (first)<br>[[Aleksandar Lilov]] (last) | founded = 28 May 1919 | dissolved = {{end date and age|3 April 1990}} | predecessor = [[Bulgarian Social Democratic Workers' Party (Narrow Socialists)|BSDWP (NS)]] | successor = [[Bulgarian Socialist Party]]<ref name=":0">{{cite web|url=http://www.bsp.bg/bg/pages/board|url-status=dead|archiveurl=https://web.archive.org/web/20100329202447/http://www.bsp.bg/bg/pages/board|archivedate=29 March 2010|title=Istoriya|script-title=bg:История|trans-title=History|language=bg|publisher=Bulgarian Socialist Party|accessdate=29 March 2010}}</ref> | headquarters = [[Largo, Sofia|Party House, Largo]], [[Sofia]] | newspaper = ''[[Rabotnichesko Delo]]''<ref name="sws">{{cite book|author1=William B. Simons|author2=Stephen White|title=The Party Statutes of the Communist World|url=https://books.google.com/books?id=NZHj2kjV_FgC&pg=PA60|accessdate=30 May 2015|year=1984|publisher=BRILL|isbn=90-247-2975-0|page=60}}</ref> | youth_wing = {{nowrap|[[Dimitrov Communist Youth Union]]}} | wing1_title = [[Pioneer movement|Pioneer wing]] | wing1 = [[Dimitrovist Pioneer Organization "Septemberists"|Dimitrovist Pioneer Organization]] | wing2_title = [[Military|Armed wing]] | wing2 = [[:bg:Военна организация на БКП|Military Organisation of the BCP]] (1920–1925)<br>[[Bulgarian People's Army]] (1944-1989) | membership = 1,000,000 (1989 {{estimation}}) | ideology = {{ubl|[[Communism]]|[[Marxism–Leninism]]|[[Stalinism]] (until 1956)}} | position = [[Far-left politics|Far-left]] | national = [[Fatherland Front (Bulgaria)|Fatherland Front]] (1942–1990) | european = [[Balkan Communist Federation]] (1921–1939) | international = {{ubl|[[Comintern]] (1919–1943)|[[Cominform]] (1947–1956)}} | colors = [[Red]], [[Yellow]], [[White]] | anthem = [[The Internationale]] | flag = Flag of Bulgarian Communist Party - Българска Комунистическа Партия (БКП).svg | country = Bulgaria }} Ang '''Partido Komunista Bulgaro''' ay ang nagtatag at [[naghaharing partido]] ng [[People's Republic of Bulgaria]] mula 1946 hanggang 1989, nang ang bansa ay tumigil sa pagiging [[sosyalistang estado]]. Ang partido ay nangibabaw sa [[Fatherland Front (Bulgaria)|Fatherland Front]], isang koalisyon na kumuha ng kapangyarihan noong 1944, sa huling bahagi ng [[World War II]], pagkatapos nitong manguna sa isang [[1944 Bulgarian coup d'état|coup laban sa tsarist na rehimen ng Bulgaria]] kasabay ng pagtawid ng [[Red Army]] sa hangganan. Kinokontrol nito ang sandatahang lakas nito, ang [[Bulgarian People's Army]]. Ang BCP ay inorganisa batay sa [[demokratikong sentralismo]], isang prinsipyong ipinakilala ng iskolar at pinunong Marxist na Ruso [[Vladimir Lenin]], na nagsasangkot ng demokratiko at bukas na talakayan sa patakaran sa kondisyon ng pagkakaisa sa pagtataguyod ng napagkasunduan. mga patakaran. Ang pinakamataas na katawan ng BCP ay ang Kongreso ng Partido, na nagpupulong tuwing ikalimang taon. Noong wala sa sesyon ang Kongreso ng Partido, ang Komite Sentral ang pinakamataas na lupon, ngunit dahil ang katawan ay karaniwang nagpupulong isang beses lamang sa isang taon, karamihan sa mga tungkulin at pananagutan ay ipinagkatiwala sa Politburo at sa Standing Committee nito. Ang pinuno ng partido ay humawak sa mga opisina ng Pangkalahatang Kalihim. Ang BCP ay nakatuon sa [[Marxismo–Leninismo]], isang ideolohiyang binubuo ng mga akda ng pilosopong Aleman [[Karl Marx]] at ni Lenin (mula 1922 hanggang 1956 na binuo ng pinuno ng Sobyet [[Joseph Stalin]]). Noong 1960s, inihayag ng BCP ang ilang mga reporma sa ekonomiya, na nagpapahintulot sa libreng pagbebenta ng produksyon na lumampas sa mga nakaplanong halaga. Pagkatapos ng Sobyet Premier [[Mikhail Gorbachev]] ay kumuha ng kapangyarihan noong 1985, ang BCP ay sumailalim sa pulitikal at [[ekonomikong liberalisasyon]], na agad na nagliquidate sa partido at ganap na natunaw ang People's Republic of Bulgaria. Pagkatapos ng pagtatapos ng BCP, ang partido ay pinalitan ng pangalan sa [[Bulgarian Socialist Party]] noong 1990; bagama't pinanatili ng Bulgaria ang konstitusyon nito sa panahon ng sosyalista hanggang 1991 kasama ang pagiging miyembro nito sa [[Warsaw Pact]] hanggang sa pagbuwag nito sa parehong taon. ==Kasaysayan== === Pinagmulan === Ang pinagmulan ng partido ay nasa [[Bulgarian Social Democratic Workers' Party (Narrow Socialists)]] (''Tesni Sotsialisti'', "Narrow Socialists"), na itinatag noong 1903 pagkatapos ng split sa 10th Congress ng [[ Bulgarian Social Democratic Workers' Party]].<ref>[http://encyclopedia2.thefreedictionary.com/Bulgarian+Communist+Party+BCP Bulgarian Communist Party – isang artikulong isinalin mula sa The Great Soviet Encyclopedia (1979). Kinuha mula sa Libreng diksyunaryo ni Farlex.]</ref> Ang nagtatag na pinuno ng partido ay si [[Dimitar Blagoev]], na siyang nagtulak sa pagbuo ng BSDWP noong 1894. Binubuo nito ang karamihan sa mga matigas na Marxist sa Social Democratic Workers' Party. Ang partido ay sumalungat sa [[World War I]] at nakikiramay sa [[Oktubre Revolution]] sa [[Russia]]. Sa ilalim ng pamumuno ni Blagoev, ang partido ay nag-aplay na sumali sa [[Communist International]] sa pagkakatatag nito noong 1919. Sa pagsali sa Comintern ang partido ay muling inorganisa bilang '''Communist Party of Bulgaria'''. Si [[Georgi Dimitrov]] ay miyembro ng [[Central Committee]] ng partido mula sa pagkakabuo nito noong 1919 hanggang sa kanyang kamatayan noong 1949, na nagsisilbi rin bilang pinuno ng Bulgaria mula 1946. Noong 1938 ang partido ay sumanib sa Bulgarian Workers' Party at kinuha pangalan ng dating partido. === Naghaharing partido === [[File:БКП.jpg|thumb|Membership card sa BCP|kaliwa]] Kasunod ng biglaang pagkamatay ni Dimitrov, ang partido ay pinangunahan ni [[Valko Chervenkov]], isang [[Stalinist]] na namamahala sa ilang mga paglilinis ng partido na natugunan sa pag-apruba ng [[Moscow]]. Ang partido ay sumali sa [[Cominform]] sa pagsisimula nito noong 1948 at nagsagawa ng mga paglilinis laban sa pinaghihinalaang [[Titoism|Titoites]] kasunod ng pagpapatalsik ng [[Communist Party of Yugoslavia]] mula sa alyansa. Ikinulong ang mga hinihinalang kontra-rebolusyonaryo. Noong 1948 ang [[Bulgarian Social Democratic Workers Party (Broad Socialists)]] ay napilitang sumanib sa BKP, kaya niliquidate ang anumang alternatibong left-wing sa mga komunista.{{citation needed|date=Enero 2023}} Noong Marso 1954, isang taon pagkatapos ng kamatayan ni [[Joseph Stalin]], pinatalsik si Chervenkov.{{citation needed|date=Enero 2023}} Mula 1954 hanggang 1989 ang partido ay pinamunuan ni [[Todor Zhivkov]], na lubos na sumusuporta sa [[Soviet Union]] at nanatiling malapit sa pamumuno nito pagkatapos [[Nikita Khrushchev]] ay mapatalsik ni [[Leonid Brezhnev]] . Ang kanyang pamumuno ay humantong sa relatibong pampulitikang katatagan at pagtaas ng mga pamantayan ng pamumuhay.<ref>{{Cite web |url=http://lcweb2.loc.gov/cgi-bin/query/r?frd%2Fcstdy%3A%40field%28DOCID%20+bg0062%29 |title=Naka-archive na kopya |access-date=27 Hulyo 2014 |archive-date=25 Hulyo 2013 |archive-url=https://web.archive.org/web/20130725231430/http://lcweb2./ |url-status=dead }}</ref> Ang mga hinihingi para sa demokratikong reporma na tumangay [[Eastern Europe]] noong 1989 pinangunahan si Zhivkov na magbitiw. Siya ay hinalinhan ng isang mas liberal na Komunista, [[Petar Mladenov]]. Noong ika-11 ng Disyembre, inihayag ni Mladenov na isinusuko ng partido ang garantisadong karapatang mamuno. Para sa lahat ng layunin at layunin, ito ang [[Revolutions of 1989|end of Communist rule in Bulgaria]], bagama't aabutin ng isa pang buwan bago matanggal ang probisyon sa konstitusyon na nagtataglay ng "pangunahing tungkulin" ng partido.{{kailangan ng banggit |date=Enero 2023}} === Post-1990 === Ang partido ay lumipat sa isang mas katamtamang direksyon, at sa tagsibol ng 1990 ay hindi na isang [[Marxism-Leninism|Marxist-Leninist]] party. Noong Abril, pinalitan ng partido ang pangalan nito sa [[Bulgarian Socialist Party]] (BSP). Ilang mga hardline na Komunista ang nagtatag ng ilang splinter party na may maliit na bilang ng mga miyembro. Ang isa sa mga partidong ito, na pinangalanang [[Communist Party of Bulgaria]] (''Komunisticeska Partija na Balgarija''), ay pinamumunuan ni [[Aleksandar Paunov]].{{citation needed|date=Enero 2023}} == Punong-tanggapan == Ang Party House (Партийния дом, ''Partiyniya dom'') ay nagsilbing punong-tanggapan ng Bulgarian Communist Party, na matatagpuan sa [[the Largo]]. Ang gusali ng Party House ay dinisenyo ng isang koponan sa ilalim ng arkitekto na si Petso Zlatev at natapos noong 1955.<ref name="kiradzhiev">{{cite book |last=Kiradzhiev |first=Svetlin |title=Sofia 125 Years Capital 1879-2004 Chronicle |publisher=IK Gutenberg |year=2006 |isbn=954-617-011-9 |location=Sofia |language=Bulgarian}}</ref> ==Mga namuno== === Chairman of the Communist Party of Bulgaria === {| class="wikitable" style="text-align:center; width:90%" |- ! colspan="3" width="35%" |Chairman ! colspan="3" width="40%" |Term of office ! rowspan="2" width="25%" |Notes |- ! width="3%" |<small>Nº</small> ! <small>Portrait</small> ! width="30%" |<small>Name<br />(Born–Died)</small> ! <small>Took office</small> ! <small>Left office</small> ! <small>Duration</small> |- ! style="background:{{party color|Bulgarian Communist Party}}; color:white;" |1 | [[File:Dblagoev.jpg|60px]] | [[Dimitar Blagoev]]<small><br />(1856–1924)</small> | 1919 | 1924 | | |- ! style="background:{{party color|Bulgarian Communist Party}}; color:white;" |2 | [[File:V.kolarov.jpg|60px]] | [[Vasil Kolarov]]<small><br />(1877–1950)</small> | 1924 | 1933 | | |- ! style="background:{{party color|Bulgarian Communist Party}}; color:white;" |3 | [[File:Georgi Dimitrov.jpg|60px]] | '''[[Georgi Dimitrov]]'''<br /><small><span lang="bg" dir="ltr">Георги Димитров</span><br />(1882–1949)</small> | 1933 | 27 December 1948 | | |} ===General Secretaries of the Bulgarian Communist Party (1948–1990)=== {|class="wikitable" style="text-align:center; width:90%" |- ! width=35% colspan=3|General Secretary ! width=40% colspan=3|Term of office ! width=25% rowspan=2|Notes |- ! width=3%|<small>Nº</small> ! <small>Portrait</small> ! width=30%|<small>Name<br />(Born–Died)</small> ! <small>Took office</small> ! <small>Left office</small> ! <small>Duration</small> |- ! style="background:{{party color|Bulgarian Communist Party}}; color:white;"|1 | [[File:Georgi Dimitrov.jpg|60px]] | '''[[Georgi Dimitrov]]'''<br /><small><span lang="bg" dir="ltr">Георги Димитров</span><br />(1882–1949)</small> | 27 December 1948 | 2 July 1949 | {{age in years and days|1948|12|27|1949|7|2}} | Also Prime Minister (1946–1949) |- ! style="background:{{party color|Bulgarian Communist Party}}; color:white;"|2 | [[File:Valko Chervenkov.jpg|60px]] | '''[[Valko Chervenkov]]'''<br /><small><span lang="bg" dir="ltr">Вълко Червенков</span><br />(1900–1980)</small> | 2 July 1949 | 4 March 1954 | {{age in years and days|1949|7|2|1954|3|4}} | Also Prime Minister (1950–1956) |- ! style="background:{{party color|Bulgarian Communist Party}}; color:white;"|3 | [[File:Bundesarchiv Bild 183-B0115-0010-066, Berlin, VI. SED-Parteitag, Warnke, Shiwkow - Zhivkov.jpg|60px]] | '''[[Todor Zhivkov]]'''<br /><small><span lang="bg" dir="ltr">Тодор Живков</span><br />(1911–1998)</small> | 4 March 1954 | 10 November 1989 | {{age in years and days|1954|3|4|1989|11|10}} | Also Prime Minister (1962–1971), and chairman of the Council of State (1971–1989) |- ! style="background:{{party color|Bulgarian Communist Party}}; color:white;"|4 | [[File:Petar Mladenov 1978 (cropped).jpg|60px]] | '''[[Petar Mladenov]]'''<br /><small><span lang="bg" dir="ltr">Петър Младенов</span><br />(1936–2000)</small> | 10 November 1989 | 2 February 1990 | {{age in years and days|1989|11|10|1990|2|2}} | Also chairman of the Council of State (1989–1990) |- |} ===Chairmen of the Bulgarian Communist Party (1990)=== {|class="wikitable" style="text-align:center; width:90%" |- ! width=35% colspan=3|Chairman ! width=40% colspan=3|Term of office ! width=25% rowspan=2|Notes |- ! width=3%|<small>Nº</small> ! <small>Portrait</small> ! width=30%|<small>Name<br />(Born–Died)</small> ! <small>Took office</small> ! <small>Left office</small> ! <small>Duration</small> |- ! style="background:{{party color|Bulgarian Communist Party}}; color:white;"|1 | [[File:Alexander lilov.jpg|60px]] | '''[[Aleksandar Lilov]]'''<br /><small><span lang="bg" dir="ltr">Александър Лилов</span><br />(1933–2013)</small> | 2 February 1990 | 3 April 1990 | {{age in years and days|1990|2|2|1990|4|3}} | Also Member of the Parliament (1962–2001) |- |} ==Mga sanggunian== {{reflist}} [[Kategorya:Komunismo]] [[Kategorya:Bulgaria]] f9bhcoo9ibrhcvjqdhvibp3ybwew75l 0 327605 2165396 2164479 2025-06-19T05:05:07Z Allyriana000 119761 Nagdagdag ng mga sanggunian at impormasyon 2165396 wikitext text/x-wiki {{Infobox beauty pageant|name=Miss Earth 2024|image=Jessica Lane.jpg|image size=|caption=Jessica Lane|date=9 Nobyembre 2024|venue=Okada Manila, [[Parañaque]], [[Kalakhang Maynila]], Pilipinas|presenters=[[Robi Domingo]]|theme=Heritage|entrants=76|placements=20|acts=|broadcaster='''Telebisyon''':<br>{{Hlist|[[A2Z (TV channel)|A2Z]]|[[Aliw Channel 23]]|[[Kapamilya Channel]]}}'''Pag-stream''':<br>QBN TV|winner='''Jessica Lane'''|represented={{flagu|Australya}}|debuts={{Hlist|Alherya|Nagkakaisang Arabong Emirato}}|returns={{Hlist|El Salvador|Estonya|Guwatemala|Hong Kong|Iran|Italya|Kosta Rika|Lupangyelo|Nikaragwa}}|before=[[Miss Earth 2023|2023]]|next=|withdrawals={{Hlist|Alemanya|Armenya|Bosnya at Hersegobina|Dinamarka|Ekwador|Espanya|Gresya|Irlanda|Kasakistan|Kroasya|Palestina|Paragway|Republikang Tseko|Rumanya|Sambia|Sierra Leone|Timog Sudan|Trinidad at Tobago|Ukranya}}}} Ang '''Miss Earth 2024''' ay ang ika-24 na edisyon ng [[Miss Earth]] pageant, na ginanap sa Okada Manila, sa Parañaque, Kalakhang Maynila, [[Pilipinas]] noong 9 Nobyembre 2024.<ref>{{Cite web |last=Severo |first=Jan Milo |date=3 Setyembre 2024 |title=Philippines to host Miss Earth 2024 pageant in November |url=https://www.philstar.com/lifestyle/fashion-and-beauty/2024/09/03/2382586/philippines-host-miss-earth-2024-pageant-november |access-date=10 Oktubre 2024 |website=[[Philippine Star]] |language=en}}</ref> Pagkatapos ng kompetisyon, kinoronahan ni Drita Ziri ng Albanya si Jessica Lane of Australya bilang Miss Earth 2024.<ref>{{Cite web |last=Arnaldo |first=Steph |date=9 Nobyembre 2024 |title=Australia's Jessica Lane wins Miss Earth 2024 crown |url=https://www.rappler.com/entertainment/pageants/australia-jessica-lane-winner-miss-earth-2024/ |access-date=30 Enero 2025 |website=[[Rappler]] |language=en-US}}</ref><ref>{{Cite web |date=10 Nobyembre 2024 |title=IN PHOTOS: Australian Jessica Lane is Miss Earth 2024 |url=https://www.abs-cbn.com/entertainment/2024/11/10/australian-jessica-lane-is-miss-earth-2024-1335 |access-date=31 Enero 2025 |website=[[ABS-CBN News]] |language=en}}</ref> Ito ang unang pagkakataon na nanalo ang Australya sa Miss Earth.<ref>{{Cite web |last=Adina |first=Armin P. |date=11 Nobyembre 2024 |title=Miss Earth 2024 Jessica Lane the seventh ‘1st queen’ crowned in a row |url=https://entertainment.inquirer.net/585037/miss-earth-2024-jessica-lane-the-seventh-1st-queen-crowned-in-a-row |access-date=31 Enero 2025 |website=[[Philippine Daily Inquirer]] |language=en}}</ref> Kinoronahan bilang Miss Earth-Air si Hrafnhildur Haraldsdóttir ng Lupangyelo, si Bea Millan-Windorski ng Estados Unidos bilang Miss Earth-Water, at si Niva Antezana ng Peru bilang Miss Earth-Fire. Mga kandidata mula sa pitumpu't-anim na bansa at teritoryo ang lumahok sa edisyong ito. Pinangunahan ni [[Robi Domingo]] ang kompetisyon. == Kasaysayan == === Lokasyon at petsa ng kompetisyon === Noong 22 Disyembre 2023, sa kasagsagan ng Miss Earth 2023 pageant, inanunsyo ng pangulo ng Miss Earth Vietnam Organization na si Truong Ngoc Anh na magaganap ang edisyong ito sa Biyetnam.<ref name=":2">{{Cite web |date=24 Disyembre 2023 |title=Hoa hậu Trái Đất 2024 tiếp tục tổ chức ở Việt Nam |url=https://tienphong.vn/hoa-hau-trai-dat-2024-tiep-tuc-to-chuc-o-viet-nam-post1598675.tpo |access-date=10 Oktubre 2024 |website=Báo điện tử Tiền Phong |language=vi}}</ref> Inanunsyo rin niya na inaasahang magaganap ang kompetisyon Hai Phong mula Setyembre hanggang Nobyembre 2024.<ref name=":2" /><ref name="ME1">{{Cite web |title=Trương Ngọc Ánh: Kết quả Miss Earth 2023 công bằng, BGK không thiên vị ai |trans-title=Truong Ngoc Anh: The results of Miss Earth 2023 are fair, the BGK does not favor anyone |url=https://baoquangninh.vn/truong-ngoc-anh-ket-qua-miss-earth-2023-cong-bang-bgk-khong-thien-vi-ai-3276097.html |access-date=2 Marso 2024 |website=Báo Quảng Ninh |language=vi}}</ref> Gayunpaman, inanunsyo ng Miss Earth Organization noong 2 Setyembre 2024 na magaganap ang kompetisyon sa Okada Manila sa 9 Nobyembre 2024 dito sa Pilipinas.<ref>{{Cite web |last= |first= |date=3 Setyembre 2024 |title=Miss Earth 2024 to be held in the Philippines this November |url=https://www.gmanetwork.com/news/lifestyle/content/919135/miss-earth-2024-to-be-held-in-the-philippines-this-november/story/ |access-date=10 Oktubre 2024 |website=GMA News Online |language=en}}</ref><ref name=":3">{{Cite web |date=3 Setyembre 2024 |title=Hoa hậu Trái Đất 2024 hủy tổ chức ở Việt Nam |trans-title=Miss Earth 2024 canceled in Vietnam |url=https://tienphong.vn/hoa-hau-trai-dat-2024-huy-to-chuc-o-viet-nam-post1669389.tpo |access-date=10 Oktubre 2024 |website=Báo điện tử Tiền Phong |language=vi}}</ref> Hindi isiniwalat ang dahilan kung bakit nakansela ang panguguna ng Biyetnam sa kompetisyon.<ref name=":3" /><ref>{{Cite web |last=Adina |first=Armin P. |date=2 Setyembre 2024 |title=Philippines to welcome Miss Earth 2024 delegates; coronation on Nov. 9 |url=https://entertainment.inquirer.net/574514/philippines-to-welcome-miss-earth-2024-delegates-coronation-on-nov-9 |access-date=11 Oktubre 2024 |website=[[Philippine Daily Inquirer]] |language=en}}</ref> === Pagpili ng mga kandidata === Ang mga kandidata mula sa pitumpu't-anim na bansa at teritoryo ay napili upang lumahok sa kompetisyon. Dalawang kandidata ang iniluklok matapos ang pag-urong ng orihinal na nagwagi. ==== Mga pagpalit ==== Dapat sanang lalahok si Mirte Van Renterghem ng Belhika. Gayunpaman, siya ay pinalitan ni Delphine Van Den Heede, na kalaunan ay pinalitan din ni Elizabeth Victoria Raska dahil sa hindi isiniwalat na dahilan. Dapat sanang lalahok sa edisyong ito si Anja Cubric ng Serbiya.<ref>{{Cite web |last=Herlina |first=Ratna |date=4 Hunyo 2024 |title=7 Potret Anja Cubric Miss Earth Serbia 2024, Bikin Speechless! |url=https://www.idntimes.com/men/ladies/ratna-herlina/potret-anja-cubric-miss-earth-serbia-2024-c1c2 |access-date=10 Oktubre 2024 |website=IDN Times |language=id}}</ref> Gayunpaman, siya ay pinalitan ni Viktorija Stojiljkovic dahil sa hindi isiniwalat na dahilan. ==== Mga unang pagsali, pagbalik, at pag-urong ==== Lumahok sa unang pagkakataon ang mga bansang Alherya ay Nagkakaisang Arabong Emirato sa edisyong ito.<ref name=":4">{{Cite web |last=Sancha |first=Gilbert Kim |date=11 Nobyembre 2024 |title=Australia’s Jessica Lane is Miss Earth 2024 |url=https://tribune.net.ph/2024/11/10/australias-jessica-lane-is-miss-earth-2024 |access-date=19 Hunyo 2025 |website=[[Daily Tribune]] |language=en}}</ref> Bumalik sa edisyong ito ang mga bansang El Salvador na huling sumali noong 2015; Samoa na huling sumali noong 2018; Pidyi na huling sumali noong 2019; Kosta Rika at Lupangyelo na huling sumali noong 2020; Italya na huling sumali noong 2021;<ref>{{Cite web |last=Adina |first=Armin P. |date=4 Setyembre 2024 |title=Filipino director brings Italy back to the Miss Earth pageant |url=https://entertainment.inquirer.net/574796/filipino-director-brings-italy-back-to-the-miss-earth-pageant |access-date=10 Oktubre 2024 |website=[[Philippine Daily Inquirer]] |language=en}}</ref> at Cabo Verde at Hong Kong na huling sumali noong [[Miss Earth 2022|2022]]. Dapat sanang lalahok si Ava Vahneshan ng Iran sa edisyong ito, ngunit dahil bumitiw sa paglahok sa Miss Universe ang kanilang kandidata na si Fay Asghari,<ref>{{Cite web |date=18 Hunyo 2024 |title=Persia joins 73rd Miss Universe pageant |url=https://news.abs-cbn.com/lifestyle/2024/6/18/persia-to-debut-in-73rd-miss-universe-pageant-2111 |archive-url=https://web.archive.org/web/20240618222645/https://news.abs-cbn.com/lifestyle/2024/6/18/persia-to-debut-in-73rd-miss-universe-pageant-2111 |archive-date=18 Hunyo 2024 |access-date=19 Hunyo 2024 |website=ABS-CBN News |language=en}}</ref><ref>{{Cite web |last=Herlina |first=Ratna |date=28 Hunyo 2024 |title=7 Potret Ava Vahneshan Miss Earth Persia 2024, Captivating! |url=https://www.idntimes.com/men/ladies/ratna-herlina/potret-ava-vahneshan-miss-earth-persia-2024-c1c2 |archive-url=https://web.archive.org/web/20240829015204/https://www.idntimes.com/men/ladies/ratna-herlina/potret-ava-vahneshan-miss-earth-persia-2024-c1c2 |archive-date=29 Agosto 2024 |access-date=4 Hulyo 2024 |website=IDN Times |language=id}}</ref> pinalitan ni Vahneshan si Asghari sa paglahok sa Miss Universe, at walang iniluklok ang Miss Persia Organization bilang kapalit ni Vahneshan.<ref>{{Cite web |last=Prima |first=Berkat |date=8 Setyembre 2024 |title=Perwakilan Persia untuk Ajang Miss Universe 2024 Resmi Diganti |trans-title=Persia's Representative for Miss Universe 2024 Officially Replaced |url=https://www.idntimes.com/men/ladies/berkat-prima/perwakilan-persia-untuk-ajang-miss-universe-2024-resmi-diganti-c1c2 |archive-url=https://web.archive.org/web/20241118174320/https://www.idntimes.com/men/ladies/berkat-prima/perwakilan-persia-untuk-ajang-miss-universe-2024-resmi-diganti-c1c2 |archive-date=18 Nobyembre 2024 |access-date=9 Setyembre 2024 |website=IDN Times |language=id}}</ref> Dapat sanang lalahok si Aline Ghanem ng Libano sa edisyong ito, ngunit dahil sa giyera na nagaganap sa kanila bansa, nagdesisyon si Ghanem na bumitiw na lamang sa kompetisyon.<ref name=":1" /> Dapat sanang lalahok sina Cheyenne Paul ng Alemanya, Hena Mašović ng Bosnya at Hersegobina, Nathalie Díaz ng Espanya,<ref>{{Cite web |last= |date=6 Agosto 2024 |title=La almeriense Nathalie Díaz representará a España en Miss Earth |trans-title=Nathalie Díaz from Almería will represent Spain at Miss Earth |url=https://www.ideal.es/culturas/almeria/almeriense-nathalie-diaz-representara-espana-miss-earth-20240806175153-nt.html |access-date=31 Enero 2025 |website=Ideal |language=es}}</ref> Nikol Kižis ng Estonya, Aphrodite Xynogalou ng Gresya, Ayaulym Alimkhaliyeva ng Kasakistan,<ref>{{Cite web |last=Herlina |first=Ratna |date=22 December 2023 |title=7 Potret Ayaulym Alimkhaliyeva Miss Earth Kazakhstan 2024, Elegan! |trans-title=7 Portraits of Ayaulym Alimkhaliyeva Miss Earth Kazakhstan 2024, Elegant! |url=https://www.idntimes.com/men/ladies/ratna-herlina/potret-ayaulym-alimkhaliyeva-miss-earth-kazakhstan-2024-c1c2 |access-date=3 January 2024 |website=IDN Times |language=id}}</ref> Lana Vuković ng Kroasya, Mumba Kawama Charity ng Sambia, at Matina Elizabeth Doherty ng Sierra Leone sa edisyong ito, ngunit hindi sila nagpatuloy dahil sa hindi isiniwalat na dahilan.<ref>{{Cite web |date=17 Hunyo 2024 |title=Kes krooniti tänavuseks Eesti iluduskuningannaks? Tallinnas jagati välja ihaldusväärsed missitiitlid |trans-title=Who was crowned this year's Estonian beauty queen? Desirable pageant titles were handed out in Tallinn |url=https://elu24.postimees.ee/8042057/fotod-kes-krooniti-tanavuseks-eesti-iluduskuningannaks-tallinnas-jagati-valja-ihaldusvaarsed-missitiitlid |url-access=subscription |access-date=22 Hunyo 2024 |website=Elu24 |language=Estonian}}</ref> == Mga resulta == === Mga pagkakalagay === {| class="wikitable sortable" style="font-size: 95%;" !Pagkakalagay !Kandidata |- |'''Miss Earth 2024''' | * {{flagicon|AUS}} '''[[Australya]]''' – '''Jessica Lane'''<ref name="top4">{{Cite web |date=9 Nobyembre 2024 |title=Jessica Lane from Australia is Miss Earth 2024 |url=https://entertainment.inquirer.net/584839/jessica-lane-from-australia-is-miss-earth-2024 |access-date=31 Enero 2025 |website=[[Philippine Daily Inquirer]] |language=en}}</ref> |- |Miss Earth-Air 2024 | * {{Flagicon|Iceland}} [[Iceland|Lupangyelo]] – Hrafnhildur Haraldsdóttir<ref name="top4" /> |- |Miss Earth-Water 2024 | * {{flagicon|USA}} [[Estados Unidos]] – Bea Millan-Windorski<ref name="top4" /> |- |Miss Earth-Fire 2024 | * {{flagicon|PER}} [[Peru]] – Niva Antezana<ref name="top4" /> |- |Top 8 (Mga runner-up) | * {{flagicon|CPV}} [[Cabo Verde]] – Jasmine Jorgensen<ref name="top8">{{Cite web |date=9 Nobyembre 2024 |title=Miss Earth 2024: PH’s Irha Mel Alfeche ends pageant quest in Top 12 |url=https://entertainment.inquirer.net/584836/miss-earth-2024-phs-irha-mel-alfeche-ends-pageant-quest-in-top-12 |access-date=31 Enero 2025 |website=[[Philippine Daily Inquirer]] |language=en}}</ref> * {{flagicon|PRI}} [[Puerto Rico|Porto Riko]] – Bianca Caraballo<ref name="top8" /> * {{flagicon|Dominican Republic}} [[Republikang Dominikano]] – Tamara Aznar<ref name="top8" /> * {{flagicon|RUS}} [[Rusya]] – Ekaterina Romanova<ref name="top8" /> |- |Top 12 | * {{flagicon|MUS}} [[Mauritius|Mawrisyo]] – Shreeya Bokhoree<ref name="top12">{{Cite web |date=9 Nobyembre 2024 |title=Miss Earth 2024: PH bet Irha Mel Alfeche advances to Top 12 |url=https://entertainment.inquirer.net/584827/miss-earth-2024-ph-bet-irha-mel-alfeche-advances-to-top-12 |access-date=31 Enero 2025 |website=[[Philippine Daily Inquirer]] |language=en}}</ref> * {{flagicon|NAM}} [[Namibia|Namibya]] – Albertina Haimbala<ref name="top12" /> * {{flagicon|NGR}} [[Nigeria|Niherya]] – Shuntell Ezomo<ref name="top12" /> * {{flagicon|PHI}} [[Pilipinas]] – Irha Mel Alfeche<ref name="top12" /> |- |Top 20 | * {{Flagicon|WAL}} [[Gales]] – Grace Gavigan<ref name="top20">{{Cite web |date=9 Nobyembre 2024 |title=Miss Earth 2024: PH’s Irha Mel Alfeche makes it to Top 20 |url=https://entertainment.inquirer.net/584821/miss-earth-2024-phs-irha-mel-alfeche-makes-it-to-top-20 |access-date=31 Enero 2025 |website=[[Philippine Daily Inquirer]] |language=en}}</ref> * {{flagicon|CUB}} [[Cuba|Kuba]] – Stephany Díaz<ref name="top20" /> * {{flagicon2|United Arab Emirates}} [[Emiratos Arabes Unidos|Nagkakaisang Arabong Emirato]] – Noura Al Jasmi<ref name="top20" /> * {{flagicon|NZL}} [[New Zealand|Nuweba Selandiya]] – Angela Rowson<ref name="top20" /> * {{flagicon|Netherlands}} [[Netherlands|Olanda]] – Faylinn Pattileamonia<ref name="top20" /> * {{flagicon|POL}} [[Polonya]] – Julia Zawistowska<ref name="top20" /> '''§''' * {{flagicon|THA}} [[Taylandiya]] – Rachadawan Fowler<ref name="top20" /> * {{flagicon|ZAF}} [[Timog Aprika]] – Ryu Seo-byn<ref name="top20" /> |} == Mga kandidata == Pitumpu't-anim na kandidata ang kumpirmadong lalahok.<ref name=":5">{{Cite web |last=Bracamonte |first=Earl D. C. |date=27 Oktubre 2024 |title=Miss Earth 2024 presents 77 delegates via Philippine weaves fashion show |url=https://www.philstar.com/lifestyle/fashion-and-beauty/2024/10/27/2395503/miss-earth-2024-presents-77-delegates-philippine-weaves-fashion-show |access-date=19 Hunyo 2025 |website=[[Philippine Star]] |language=en}}</ref> {| class="wikitable sortable" style="font-size: 95%;" !Bansa/Teritoryo !Kandidata !Edad{{efn|Mga edad sa panahon ng kompetisyon}} !Bayan |- |{{flagicon|ALB}} [[Albanya]] |Xhesika Pengili<ref>{{Cite web |date=8 Hunyo 2024 |title=“Mis Shqipëria 2024” kurorëzohet me më të bukurën! |trans-title="Miss Albania 2024" is crowned with the most beautiful! |url=https://newsbomb.al/showbiz/mis-shqiperia-2024-kurorezohet-me-me-te-bukuren-i335581 |access-date=9 Hunyo 2024 |website=Newsbomb |language=sq}}</ref> |20 |[[Tirana]] |- |{{Flagicon|ALG}} [[Algeria|Alherya]] |Sadjia Herbane<ref name=":4" /> |19 |[[Argel]] |- |{{flagicon|ARG}} [[Arhentina]] | Sol Bonfigli<ref>{{Cite web |date=26 Disyembre 2023 |title=Nhan sắc nữ diễn viên sang Việt Nam thi hoa hậu bị chê già nua |trans-title=The beauty of an actress who went to Vietnam to compete in a beauty pageant was criticized for being old |url=https://tienphong.vn/post-1599200.tpo |access-date=2 Marso 2024 |website=Báo điện tử Tiền Phong |language=vi}}</ref> | 24 | Córdoba |- |{{flagicon|AUS}} [[Australya]] |Jessica Lane<ref>{{Cite web |last=Herlina |first=Ratna |date=3 Oktubre 2024 |title=7 Potret Jessica Lane Miss Earth Australia 2024, Outstanding! |url=https://www.idntimes.com/men/ladies/ratna-herlina/potret-jessica-lane-miss-earth-australia-2024-c1c2 |access-date=10 Oktubre 2024 |website=IDN Times |language=id}}</ref> |21 |Sunshine Coast |- |{{flagicon|BGD}} [[Bangladesh|Bangglades]] |Ferdousi Tanvir Ichchha<ref>{{Cite web |last= |date=5 Oktubre 2024 |title=Miss Bangladesh Beauty Pageant: 10 winners will represent the country globally |url=https://www.thedailystar.net/entertainment/news/miss-bangladesh-beauty-pageant-10-winners-will-represent-the-country-globally-3720291 |access-date=10 Oktubre 2024 |website=The Daily Star |language=en}}</ref> |27 |Barishal |- |{{Flagicon|BEL}} [[Belhika]] |Elizabeth Victoria Raska<ref>{{Cite web |last=Sarmiento |first=Kate |date=30 Setyembre 2024 |title=Maymay Entrata's Stunning Runway Debut At Paris Fashion Week Has Us In A Chokehold |url=https://www.cosmo.ph/entertainment/maymay-entrata-paris-fashion-week-runway-a5322-20240930 |access-date=19 Hunyo 2025 |website=Cosmopolitan Philippines |language=en-ph}}</ref> |26 |[[Bruselas]] |- |{{flagicon|BLZ}} [[Belize|Belis]] |Morgan Miles<ref>{{Cite web |last=Keme-Palacio |first=Benita |date=13 Nobyembre 2024 |title=Miss Earth Belize 2024 Returns from Philippines |url=https://www.greaterbelize.com/miss-earth-belize-2024-returns-from-philippines/ |access-date=19 Hunyo 2025 |website=Greater Belize Media |language=en-US}}</ref> |23 |Lungsod ng Belis |- |{{flagicon|VEN}} [[Venezuela|Beneswela]] | Karleys Rojas<ref>{{Cite web |last=Perez |first=Robert |date=27 Nobyembre 2023 |title=Karleys Rojas fue coronada Miss Tierra Venezuela 2024 |trans-title=Karleys Rojas was crowned Miss Earth Venezuela 2024 |url=https://www.diariodelsur.com.co/karleys-rojas-fue-coronada-miss-tierra-venezuela-2024/ |access-date=2 Abril 2024 |website=Diario del Sur |language=es}}</ref> | 26 | La Guaira |- |{{flagicon|BLR}} [[Biyelorusya]] |Ekaterina Shcheglova<ref>{{Cite web |date=9 Nobyembre 2024 |title=21-year-old Jessica Lane from Australia won the Miss Earth beauty contest |url=https://au.news-pravda.com/russia/2024/11/10/47.html |access-date=19 Hunyo 2025 |website=Pravda Australia |language=en}}</ref> |26 |[[Mosku]] |- |{{flagicon|VIE}} [[Biyetnam]] |Cao Ngọc Bích<ref>{{Cite web |last= |date=2 Oktubre 2024 |title=Cao Ngọc Bích trở thành đại diện Việt Nam dự thi Miss Earth 2024 |url=https://bazaarvietnam.vn/cao-ngoc-bich-tro-thanh-dai-dien-viet-nam-du-thi-miss-earth-2024/#:~:text=Cao%20Ng%E1%BB%8Dc%20B%C3%ADch%20l%C3%A0%20ng%C6%B0%E1%BB%9Di,tr%C3%AD%20ph%C3%A1t%20tri%E1%BB%83n%20d%E1%BB%B1%20%C3%A1n. |access-date=10 Oktubre 2024 |website=Harper's Bazaar Việt Nam |language=vi-VN}}</ref> |25 |Hưng Yên |- |{{Flagicon|BRA}} [[Brazil|Brasil]] |Josiane Viana<ref>{{Cite web |last=Piva |first=Gabriela |date=31 Agosto 2024 |title=Estudante do Amapá vence Miss Brasil Terra 2024 e representa país nas Filipinas |trans-title=Student from Amapá wins Miss Brazil Earth 2024 and represents the country in the Philippines |url=https://www.cnnbrasil.com.br/lifestyle/estudante-do-amapa-vence-miss-brasil-terra-2024-e-representa-pais-nas-filipinas/ |access-date=1 Setyembre 2024 |website=CNN Brasil |language=pt-BR}}</ref> |26 |Belém |- |{{flagicon|BGR}} [[Bulgarya]] |Tatiana Miroshina Savko<ref>{{Cite web |last=Herlina |first=Ratna |date=5 Hunyo 2024 |title=7 Potret Tatiana Miroshina Miss Earth Bulgaria 2024, Bikin Terkesan! |url=https://www.idntimes.com/men/ladies/ratna-herlina/potret-tatiana-miroshina-miss-earth-bulgaria-2024-c1c2 |access-date=29 Agosto 2024 |website=IDN Times |language=id}}</ref> |23 |[[Sofia]] |- |{{flagicon|BOL}} [[Bolivia|Bulibya]] |Steffany Arriaza<ref>{{Cite web |last=Chavez |first=Kathryn |date=7 Oktubre 2024 |title=Steffany Arriaza representará a Bolivia en Miss Earth 2024 |trans-title=Steffany Arriaza will represent Bolivia at Miss Earth 2024 |url=https://eldeber.com.bo/sociales/steffany-arriaza-representara-a-bolivia-en-miss-earth-2024_387144 |access-date=10 Oktubre 2024 |website=El Deber |language=es-ES}}</ref> |23 |[[La Paz]] |- |{{flagicon|CPV}} [[Cabo Verde]] |Jasmine Jorgensen<ref>{{Cite web |last=Oliveira |first=Aline |date=14 Setyembre 2024 |title=Jasmine Jorgensen é a representante de Cabo Verde no Miss Earth 2024 |trans-title=Jasmine Jorgensen is the representative of Cape Verde at Miss Earth 2024 |url=https://www.balai.cv/balai-style/jasmine-jorgensen-e-a-representante-de-cabo-verde-no-miss-earth-2024/ |access-date=17 Setyembre 2024 |website=Balai |language=pt-PT}}</ref> |18 |São Filipe |- |{{Flagicon|ESA}} [[El Salvador]] |Fatima Cruz<ref>{{Cite web |last=Orellana |first=Óscar |date=31 Marso 2024 |title=Fátima Cruz se corona Miss Earth El Salvador 2024 |trans-title=Fátima Cruz is crowned Miss Earth El Salvador 2024 |url=https://www.elsalvador.com/entretenimiento/espectaculos/fatima-cruz-se-corono-ayer-miss-earth-el-salvador-2024/1133284/2024/ |access-date=31 Marso 2024 |website=Noticias de El Salvador |language=es}}</ref> |23 |Santa Ana |- |{{flagicon|SVN}} [[Eslobenya]] |Zoja Ulaga<ref>{{cite web |date=23 Hulyo 2024 |title=Krono Miss Earth Slovenije 2024 osvojila Zoja Ulaga |trans-title=Zoja Ulaga won the Miss Earth Slovenia 2024 crown |url=https://www.24ur.com/popin/domaca-scena/krono-miss-earth-slovenije-2024-osvojila-zoja-ulaga.html |access-date=25 Hulyo 2024 |website=24UR |language=sl}}</ref> |20 |Novo Mesto |- |{{flagicon|USA}} [[Estados Unidos]] | Beatrice Millan-Windorski<ref>{{Cite news |last=Rueda |first=Nimfa U. |date=2 Enero 2024 |title=Fil-Am human rights activist crowned Miss Earth USA |language=en |work=[[Philippine Daily Inquirer]] |url=https://usa.inquirer.net/142184/fil-am-human-rights-activist-crowned-miss-earth-usa |access-date=3 Marso 2024}}</ref> | 21 | Whitefish Bay |- |{{flagicon|ETH}} [[Ethiopia|Etiyopiya]] |Ruth Tewodros<ref>{{Cite web |last=Tekle |first=Abraham |date=19 Oktubre 2024 |title=Aiming For Global Impact: Ruth Tewodros Prepares For Miss Earth 2024 |url=https://www.thereporterethiopia.com/42281/ |access-date=19 Hunyo 2025 |website=The Reporter Ethiopia |language=en-US}}</ref> |24 |[[Adis Abeba|Addis Ababa]] |- |{{Flagicon|WAL}} [[Gales]] |Grace Gavigan<ref>{{Cite web |last=Bond |first=Richard |date=8 Oktubre 2024 |title=Steel Town student all set to conquer Earth! |url=https://swanseabaynews.com/2024/10/08/steel-town-student-all-set-to-conquer-earth/ |access-date=10 Oktubre 2024 |website=Swansea Bay News |language=en-GB}}</ref> |18 |Port Talbot |- |{{flagicon|GHA}} [[Ghana|Gana]] |Winifred Esi Sam<ref>{{Cite web |date=18 Setyembre 2024 |title=Esi Sam Represents Ghana At Miss Earth |url=https://dailyguidenetwork.com/esi-sam-represents-ghana-at-miss-earth/ |access-date=25 Oktubre 2024 |website=DailyGuide Network |language=en-US}}</ref> |22 |[[Accra]] |- |{{flagicon|JPN}} [[Hapon]] |Ann Furukawa<ref>{{Cite web |last=Linh |first=Chi |date=9 Nobyembre 2024 |title=Japanese Miss Earth contestant uses Google Translate in interview |url=https://e.vnexpress.net/news/life/celebrities/japanese-miss-earth-contestant-uses-google-translate-in-interview-4813897.html |access-date=19 Hunyo 2025 |website=VnExpress |language=en}}</ref> |21 |Hyogo |- |{{flagicon|HAI}} [[Haiti|Hayti]] |Estephanie Charles<ref name=":5" /> |25 |Puerto Plata |- |{{flagicon|Northern Mariana Islands}} [[Hilagang Kapuluang Mariana]] |Heavenly Divine Aldan Pangelinan<ref>{{Cite web |last=Floyd |first=Racquel H. |date=10 Setyembre 2024 |title=Pangelinan is 2024 Miss Earth Northern Marianas |url=https://www.saipantribune.com/news/local/pangelinan-is-2024-miss-earth-northern-marianas/article_1028f5f4-6da1-11ef-a7d3-bff747e96212.html |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20240910153201/https://www.saipantribune.com/news/local/pangelinan-is-2024-miss-earth-northern-marianas/article_1028f5f4-6da1-11ef-a7d3-bff747e96212.html |archive-date=10 Setyembre 2024 |access-date=17 Setyembre 2024 |website=Saipan Tribune |language=en}}</ref> |18 |Saipan |- |{{flagicon|HON}} [[Honduras]] |Elizabeth Maldonado<ref name=":5" /> |19 |Francisco Morazán |- |{{flagicon|HKG}} [[Hong Kong]] |Ariel Tse<ref>{{Cite web |last=Rifai |date=9 Nobyembre 2024 |title=7 Potret Wakil Hong Kong di Ajang Miss Earth 2024 Ariel Tse |trans-title=7 Portraits of Hong Kong's Representative at Miss Earth 2024 Ariel Tse, Chic! |url=https://www.idntimes.com/men/ladies/7-potret-wakil-hong-kong-di-ajang-miss-earth-2024-ariel-tse-chic-01-9mwsv-h2fznj |access-date=19 Hunyo 2025 |website=IDN Times |language=id}}</ref> |20 |Kowloon |- |{{flagicon|IND}} [[Indiya]] |Gauri Gothankar<ref>{{Cite web |date=7 Setyembre 2024 |title=Grand Finale of Miss Divine Beauty Pageant 2024: New Divine Miss Earth India and Divine Miss International India Crowned |url=https://www.apnnews.com/grand-finale-of-miss-divine-beauty-pageant-2024-new-divine-miss-earth-india-and-divine-miss-international-india-crowned/ |access-date=17 Setyembre 2024 |website=APN News |language=en-US}}</ref> |24 |[[Mumbai]] |- |{{flagicon|IDN}} [[Indonesia|Indonesya]] |Jennifer Calista<ref>{{Cite web |last=Prima |first=Berkat |date=7 Oktubre 2024 |title=7 Potret Miss Earth Indonesia 2024 Jennifer Calista, Stunning! |url=https://www.idntimes.com/men/ladies/berkat-prima/potret-miss-earth-indonesia-2024-jennifer-calista-c1c2 |access-date=10 Oktubre 2024 |website=IDN Times |language=id}}</ref> |26 |[[Surabaya]] |- |{{flagicon|ENG}} [[Inglatera]] |Brooke Nicola Smith<ref>{{Cite web |last=Herlina |first=Ratna |date=16 Pebrero 2025 |title=7 Potret Brooke Nicola Smith Miss Earth Inggris 2024, Chic! |trans-title=7 Portraits of Brooke Nicola Smith Miss Earth UK 2024, Steal Attention! |url=https://www.idntimes.com/men/ladies/7-potret-brooke-nicola-smith-miss-earth-inggris-2024-curi-atensi-01-813x8-6bzsf1 |access-date=19 Hunyo 2025 |website=IDN Times |language=id}}</ref> |26 |[[Norwich]] |- |{{Flagicon|ITA}} [[Italya]] |Egle Fruttauro<ref>{{Cite web |last=Herlina |first=Ratna |date=2 Disyembre 2024 |title=7 Potret Egle Fruttauro Miss Earth Italia 2024, Gorgeous! |trans-title=7 Potret Egle Fruttauro Miss Earth Italy 2024, Gorgeous! |url=https://www.idntimes.com/men/ladies/7-potret-egle-fruttauro-miss-earth-italia-2024-gorgeous-01-813x8-1z70jm |access-date=19 Hunyo 2025 |website=IDN Times |language=id}}</ref> |18 |[[Napoles]] |- |{{flagicon|KHM}} [[Cambodia|Kambodya]] |Rotha Pyhadeth<ref>{{Cite web |last=Herlina |first=Ratna |date=21 Marso 2024 |title=7 Potret Rotha Phyadeth Miss Earth Kamboja 2024, Menawan Banget! |url=https://www.idntimes.com/men/ladies/ratna-herlina/potret-rotha-phyadeth-miss-earth-kamboja-2024-c1c2 |access-date=2 Abril 2024 |website=IDN Times |language=id}}</ref> |22 |Kandal |- |{{flagicon|CMR}} [[Kamerun]] |Takang Enanga Tina-Randa<ref>{{Cite web |date=29 Abril 2024 |title=Nhan sắc người đẹp da màu sang Việt Nam thi hoa hậu |trans-title=The beauty of a black woman coming to Vietnam to compete in a beauty pageant |url=https://tienphong.vn/nhan-sac-nguoi-dep-da-mau-sang-viet-nam-thi-hoa-hau-post1632808.tpo |access-date=1 Setyembre 2024 |website=Báo điện tử Tiền Phong |language=vi}}</ref> |21 |Buea |- |{{flagicon|CAN}} [[Canada|Kanada]] | Aleena Singh<ref>{{Cite web |last=Gerber |first=Leah |date=26 Oktubre 2023 |title=Happy is the head that wears the crown |url=https://www.observerxtra.com/happy-is-the-head-that-wears-the-crown/ |access-date=2 Marso 2024 |website=The Observer |language=en}}</ref> | 24 | [[Waterloo, Ontario|Waterloo]] |- |{{flagicon|ISV}} [[US Virgin Islands|Kapuluang Birhen ng Estados Unidos]] | Brianna McSween<ref>{{Cite web |date=16 Abril 2024 |title=Double Artist Feature Sees Esteemed Guests Supporting the Arts in Historic Charlotte Amalie |url=https://stthomassource.com/content/2024/04/16/double-artist-feature-sees-esteemed-guests-supporting-the-arts-in-historic-charlotte-amalie/ |access-date=10 Oktubre 2024 |website=St. Thomas Source |language=en}}</ref> | 23 | Santo Tomas |- |{{flagicon|KEN}} [[Kenya]] |Faith Wanyama<ref>{{Cite web |date=24 Hulyo 2024 |title=Faith Wanyama Crowned Miss Earth Kenya 2024 |url=https://thetimes.co.ke/2024/07/24/faith-wanyama-from-busia-county-crowned-miss-earth-kenya-2024-and-the-official-brand-ambassador-of-pwani-oils-afrisense-beauty-soap/ |archive-url=https://web.archive.org/web/20240811150150/https://thetimes.co.ke/2024/07/24/faith-wanyama-from-busia-county-crowned-miss-earth-kenya-2024-and-the-official-brand-ambassador-of-pwani-oils-afrisense-beauty-soap/ |archive-date=11 Agosto 2024 |access-date=19 Hunyo 2025 |website=The Times |language=en}}</ref> |20 |Busia |- |{{flagicon|COL}} [[Colombia|Kolombya]] |Maria Alejandra Camargo<ref>{{Cite web |last=Herlina |first=Ratna |date=8 Agosto 2024 |title=7 Potret María Alejandra Camargo Miss Earth Kolombia 2024, Stunning! |url=https://www.idntimes.com/men/ladies/ratna-herlina/potret-maria-alejandra-camargo-miss-earth-kolombia-2024-c1c2 |access-date=29 Agosto 2024 |website=IDN Times |language=id}}</ref> |27 |Bucaramanga |- |{{flagicon|KOS}} [[Kosovo|Kosobo]] |Eltina Thaqi<ref>{{Cite web |last=Prima |first=Berkat |date=20 Oktubre 2024 |title=7 Potret Keberangkatan Finalis Miss Earth 2024 ke Filipina |trans-title=7 Portraits of Miss Earth 2024 Finalists' Departure to the Philippines, Stunning! |url=https://www.idntimes.com/men/ladies/7-potret-keberangkatan-finalis-miss-earth-2024-ke-filipina-memukau-01-l8vsm-q7t5w4 |access-date=19 Hunyo 2025 |website=IDN Times |language=id}}</ref> |22 |Mannheim |- |{{flagicon|CRI}} [[Costa Rica|Kosta Rika]] |Sharon Recinos<ref name=":1">{{Cite web |last=Rochana |first=Nina |date=12 Setyembre 2024 |title=17 Kontestan Miss Earth 2024 dari Berbagai Negara, Stunning Abis! |url=https://jateng.idntimes.com/hype/entertainment/nina-rochana/17-kontestan-miss-earth-2024-dari-berbagai-negara-stunning-abis-c1c2?page=all |access-date=10 Oktubre 2024 |website=IDN Times Jateng |language=id}}</ref> |27 |Heredia |- |{{flagicon|CUB}} [[Cuba|Kuba]] |Stephany Diaz<ref>{{Cite web |date=1 Agosto 2024 |title=7 Potret Stephany Diaz Wakil Kuba di Miss Earth 2024, Exquisite! |url=https://www.idntimes.com/men/ladies/muhammad-ayub-rifai/potret-stephany-diaz-wakil-kuba-di-miss-earth-2024-c1c2 |access-date=29 Agosto 2024 |website=IDN Times |language=id}}</ref> |24 |Isla de la Juventud |- |{{flagicon|LAO}} [[Laos]] |Fachalin Chounlamounty<ref>{{Cite web |last=Herlina |first=Ratna |date=23 Hulyo 2024 |title=7 Potret Fachalin Chounlamounty Miss Earth Laos 2024, Anggun Memesona! |url=https://www.idntimes.com/men/ladies/ratna-herlina/potret-fachalin-chounlamounty-miss-earth-laos-2024-c1c2 |access-date=29 Agosto 2024 |website=IDN Times |language=id}}</ref> |24 |Pakxan |- |{{flagicon|LBR}} [[Liberia|Liberya]] |Mary Kermon<ref>{{Cite web |last= |first= |date=22 Hulyo 2024 |title=Mary W. Kermon Crowned Miss Earth Liberia 2024 |url=https://frontpageafricaonline.com/news/mary-w-kermon-crowned-miss-earth-liberia-2024/ |access-date=23 Hulyo 2024 |website=FrontPage Africa |language=en-US}}</ref> |22 |[[Monrovia]] |- |{{Flagicon|Iceland}} [[Iceland|Lupangyelo]] |Hrafnhildur Haraldsdóttir<ref>{{Cite web |last=Herlina |first=Ratna |date=15 Hulyo 2024 |title=7 Potret Hrafnhildur Haraldsdóttir Miss Earth Islandia 2024, Stunning! |url=https://www.idntimes.com/men/ladies/ratna-herlina/potret-hrafnhildur-haraldsdottir-miss-earth-islandia-2024-c1c2 |access-date=29 Agosto 2024 |website=IDN Times |language=id}}</ref> |20 |[[Reikiavik]] |- |{{flagicon|Madagascar}} [[Madagascar|Madagaskar]] |Hendry Tsiky Andriambolatiana<ref>{{cite web |last=Rafalimananjara |first=Nicole |date=23 Oktubre 2024 |title=Hendry Tsiky représente le pays à Miss Earth |trans-title=Hendry Tsiky represents the country at Miss Earth |url=https://www.lexpress.mg/2024/10/concours-de-beaute-hendry-tsiky.html |access-date=25 Oktubre 2024 |website=L'Express |language=fr}}</ref> |20 |Manazary |- |{{flagicon|MYS}} [[Malaysia]] |Geetha William<ref>{{Cite web |date=2 Oktubre 2024 |title=Pelakon, Model & Usahawan Fesyen Dinobat Sebagai Miss Earth Malaysia 2024 |trans-title=Actress, Model & Fashion Entrepreneur Crowned as Miss Earth Malaysia 2024 |url=https://seeni.my/article/pelakon-model-038-usahawan-fesyen-dinobat-sebagai-miss-earth-malaysia-2024-media-hiburan-206030 |access-date=10 Oktubre 2024 |website=Media Hiburan |via=SEENI}}</ref> |27 |[[Kuala Lumpur]] |- |{{flagicon|MUS}} [[Mauritius|Mawrisyo]] |Shreeya Bokhoree<ref name=":0">{{Cite web |last=Mont-Rouge |first=Yves |date=7 Agosto 2024 |title=Candice Françoise élue Miss Earth Réunion 2024; Shreeya Bokhoree, Miss Earth Mauritius 2024 |trans-title=Candice Françoise elected Miss Earth Reunion 2024; Shreeya Bokhoree, Miss Earth Mauritius 2024 |url=https://freedom.fr/candice-francoise-elue-miss-earth-reunion-2024-shreeya-bokhoree-miss-earth-mauritius-2024-reportage-photos/ |access-date=8 Agosto 2024 |website=Freedom |language=fr}}</ref> |21 |[[Port Louis]] |- |{{flagicon|MEX}} [[Mehiko]] |Patricia Lagunes<ref>{{Cite web |last=González |first=Marisela |date=7 Setyembre 2024 |title=Siu Ling Cotero Chío obtiene la corona como The Miss Globe México 2024 |trans-title=Siu Ling Cotero Chío obtains the crown as The Miss Globe Mexico 2024 |url=https://www.noroeste.com.mx/entretenimiento/cultura/siu-ling-cotero-chio-obtiene-la-corona-como-the-miss-globe-mexico-2024-LY8472692 |access-date=10 Oktubre 2024 |website=Noroeste |language=es-MX}}</ref> |22 |Tamaulipas |- |{{flagdeco|MNG}} [[Mongolya]] |Tselmeg Purevjal<ref name=":5" /> |23 |[[Ulan Bator]] |- |{{flagicon|MNE}} [[Montenegro]] |Lola Đajić<ref name=":5" /> |21 |[[Podgorica]] |- |{{flagicon|MMR}} [[Myanmar]] |Thaw Dar Sun<ref>{{cite web |date=9 August 2024 |title=Miss Earth Myanmar 2024 is Thaw Dar Sun |url=https://www.instagram.com/p/C-cTSGEuWhw/ |website=Instagram}}</ref> |18 |Taungoo |- |{{flagicon2|United Arab Emirates}} [[Emiratos Arabes Unidos|Nagkakaisang Arabong Emirato]] |Noura Al Jasmi<ref>{{Cite web |last=Amiri |first=Eman |date=19 Agosto 2024 |title=Noura Aljasmi: Who is Miss and Mrs Middle East 2024? |url=https://www.cosmopolitanme.com/celebs/who-is-noura-aljasmi |access-date=23 Agosto 2024 |website=Cosmopolitan Middle East |language=en-US}}</ref> |22 |[[Abu Dhabi]] |- |{{flagicon|NAM}} [[Namibia|Namibya]] |Albertina Haimbala<ref>{{Cite web |last=Mukokobi |first=Pricilla |date=10 Mayo 2024 |title=Haimbala to contest Miss Earth 2024 |url=https://neweralive.na/posts/haimbala-to-contest-miss-earth-2024 |access-date=30 Hunyo 2024 |website=New Era |language=en}}</ref> |24 |[[Windhoek]] |- |{{NPL}} |Sumana Khatri Chhetri<ref>{{cite web |date=3 Agosto 2024 |title=The Hidden Treasure Dabur Vatika Miss Nepal Earth 2024, Sumana KC |url=https://www.instagram.com/p/C-NfuQjiv4P/ |access-date=4 Agosto 2024 |website=Instagram |language=en}}</ref> |25 |[[:en:Chitwan_District|Chitwan]] |- |{{flagicon|NGR}} [[Nigeria|Niherya]] |Shuntell Ezomo |25 |Lungsod ng Benin |- |{{flagicon|NOR}} [[Noruwega]] |Selina Josefsen<ref>{{cite web |date=1 October 2024 |title=HUGE Congratulations to the newly crowned Miss Norway 2024 👑🇳🇴@missearth @missnorway_ @selinajosefsen |url=https://www.instagram.com/p/DAlZEG2MPIp/ |website=Instagram |language=en}}</ref> |18 |[[:en:Kristiansand|Kristiansand]] |- |{{flagicon|NZL}} [[New Zealand|Nuweba Selandiya]] |Angela Rowson<ref>{{Cite web |last=Gibbs |first=Carly |date=18 Hunyo 2024 |title=Why for some people, answering a call is a ‘fate worse than death’ |url=https://www.nzherald.co.nz/bay-of-plenty-times/news/phone-phobia-for-some-people-answering-a-call-is-a-fate-worse-than-death/OAW226QK4JGVXOGI5GRXOKPQVA/ |access-date=18 Hunyo 2024 |website=The New Zealand Herald |language=en-NZ}}</ref> |22 |Rotorua |- |{{flagicon|Netherlands}} [[Netherlands|Olanda]] |Faylinn Pattileamonia<ref>{{Cite web |last=Bruninink |first=Bo |date=6 Marso 2024 |title=Almelose Faylinn wint titel Miss Beauty of Overijssel: ‘Gewoon proberen en kijken hoe het gaat, dacht ik toen’ |trans-title=Almelose Faylinn wins title Miss Beauty of Overijssel: 'I thought: just try and see how it goes' |url=https://www.1twente.nl/artikel/4202080/almelose-faylinn-wint-titel-miss-beauty-of-overijssel-gewoon-proberen-en-kijken-hoe-het-gaat-dacht-ik-toen |access-date=23 Agosto 2024 |website=1Twente |language=nl}}</ref> |20 |Almelo |- |{{flagicon|PAK}} [[Pakistan]] |Mehwish Butt |21 |Gujrat |- |{{flagicon|PER}} [[Peru]] |Niva Antezana<ref>{{cite web |date=4 October 2024 |title=@niva_antezana_ es nuestra @missperuearthoficial 2024 |url=https://www.instagram.com/p/DAttPRsS2Ji/ |website=Instagram |language=es}}</ref> |20 |[[Lungsod ng Lima|Lima]] |- |{{flagicon|FJI}} [[Fiji|Pidyi]] |Ashlin Alveena Prasad<ref>{{cite web |date=30 September 2024 |title=Ashlin Alveena Prasad will be representing FIJI at this year's Miss Earth pageant |url=https://www.instagram.com/p/DAiaDLxvJBi/ |website=Instagram |language=en}}</ref> |18 |Nadi |- |{{flagicon|PHI}} [[Miss Philippines Earth|Pilipinas]] |Irha Mel Alfeche<ref>{{Cite web |last= |first= |date=12 Mayo 2024 |title=Davao bet is Miss Philippines Earth 2024 |url=https://www.gmanetwork.com/news/lifestyle/hobbiesandactivities/906483/davao-bet-is-miss-philippines-earth-2024/story/ |access-date=12 Mayo 2024 |website=GMA News Online |language=en}}</ref> |24 |[[Matanao]] |- |{{flagicon|POL}} [[Polonya]] |Julia Zawistowska<ref>{{Cite web |last=Rybak |first=Adrian |date=2 Oktubre 2024 |title=Julia Zawistowska reprezentantką Polski na konkursie Miss Earth 2024. Kim jest piękna Polka? [GALERIA] |trans-title=Julia Zawistowska to represent Poland at Miss Earth 2024. Who is this beautiful Polish woman? [GALLERY] |url=https://www.eska.pl/news/julia-zawistowska-reprezentantka-polski-na-konkursie-miss-earth-2024-kim-jest-piekna-polka-galeria-aa-udt6-fcKu-RbS3.html |access-date=10 Oktubre 2024 |website=Radio Eska |language=pl}}</ref> |22 |Białystok |- |{{flagicon|PRI}} [[Puerto Rico|Porto Riko]] | Bianca Caraballo<ref>{{Cite web |last=Correa Henry |first=Pedro |date=2 Pebrero 2024 |title=Bianca Caraballo y Ediris Joan Rojas se coronan como Miss Earth Puerto Rico y Miss Global Puerto Rico 2024 |trans-title=Bianca Caraballo and Ediris Joan Rojas are crowned Miss Earth Puerto Rico and Miss Global Puerto Rico 2024 |url=https://www.elnuevodia.com/entretenimiento/cultura/notas/bianca-caraballo-y-ediris-joan-rojas-se-coronan-como-miss-earth-puerto-rico-y-miss-global-puerto-rico-2024/ |access-date=2 Marso 2024 |website=El Nuevo Día |language=es}}</ref> | 22 | Mayagüez |- |{{flagicon|PRT}} [[Portugal]] | Ionela Romaniuc<ref>{{Cite web |date=9 Oktubre 2023 |title=Miss Queen: Sou Romena, "quase" portuguesa, e foi um orgulho representar o Alentejo |trans-title=Miss Queen: I'm Romanian, “almost” Portuguese, and it was a pride to represent Alentejo (with sound) |url=https://www.radiocampanario.com/miss-queen-sou-romena-quase-portuguesa-e-foi-um-orgulho-representar-o-alentejoc-som/ |access-date=2 Marso 2024 |website=Radio Campanário |language=pt}}</ref> | 23 | Viana do Alentejo |- |{{flagicon|FRA}} [[Pransiya]] |Margaux Bourgeais<ref>{{Cite web |date=30 Agosto 2024 |title=Une Briviste candidate au titre de Miss Earth France ce samedi à Tulle |trans-title=A Briviste candidate for the title of Miss Earth France this Saturday in Tulle |url=https://www.francebleu.fr/infos/societe/une-briviste-candidate-au-titre-de-miss-earth-france-ce-samedi-a-tulle-3912370 |access-date=2 Setyembre 2024 |website=France Bleu |language=fr}}</ref> |20 |Brive-la-Gaillarde |- |{{flagicon|Dominican Republic}} [[Republikang Dominikano]] |Tamara Aznar |25 |[[Santo Domingo, Republikang Dominikano|Santo Domingo]] |- |[[Talaksan:Proposed_flag_of_Réunion_(VAR).svg|border|23x23px]] [[Réunion]] |Candice Françoise<ref name=":0" /> | 20 |Les Avirons |- |{{flagicon|RUS}} [[Rusya]] | Ekaterina Romanova<ref>{{Cite web |date=16 Nobyembre 2023 |title=Посмотрите на победительницу конкурса «Краса России 2023». Она из Сибири |trans-title=Look at the winner of the Beauty of Russia 2023 competition. She's from Siberia. Ekaterina Romanova is 22 years old. She graduated from the directing department |url=https://www.rbc.ru/life/news/65560ac39a79472fd59b5323 |access-date=30 Hunyo 2024 |website=RBC Life |language=ru}}</ref> | 22 | [[Domodedovo (town)|Domodedovo]] |- |{{flagicon|SAM}} [[Samoa]] |Anna-Li Pisa Tanuvasa<ref>{{cite web |date=11 October 2024 |title=Miss Earth Samoa 2024 |url=https://www.facebook.com/100063495409544/posts/pfbid02CtE8AUsoXQX684YKHgYczyRjavxHBcAp6GYyCnuBBXbsCTn5SB1cQFXEqWmsdaGUl/?app=fbl |website=Facebook |language=en}}</ref> |21 |[[Apia]] |- |{{flagicon|SRB}} [[Serbia|Serbiya]] |Viktorija Stojiljkovic<ref>{{cite web |title=𝐌𝐈𝐒𝐒 𝐄𝐀𝐑𝐓𝐇 𝐒𝐄𝐑𝐁𝐈𝐀 𝟐𝟎𝟐𝟒 |url=https://www.instagram.com/p/DAjhjbjMokr/ |website=Instagram}}</ref> |20 |Niš |- |{{flagicon|ZWE}} [[Zimbabwe|Simbabwe]] |Kimberly Tatenda<ref>{{cite web |date=7 October 2024 |title=Official Announcement: Miss Earth Zimbabwe 2024 is Tatenda Kimberly Mayoyo @kimberlytatenda |url=https://www.instagram.com/p/DA0R_IgsnPY/ |website=Instagram |language=en}}</ref> |25 |Masvingo |- |{{flagicon|SIN}} [[Singapore|Singapura]] |Ashley Gan Heqian<ref>{{cite web |date=25 September 2024 |title=Miss Earth Singapore 2024 |url=https://www.instagram.com/p/DAWNaXMz3Rd/ |website=Instagram |language=en}}</ref> |21 |Singapura |- |{{flagicon|LKA}} [[Sri Lanka]] |Hasani Kawya<ref>{{cite web |date=4 September 2024 |title=Miss Earth Sri Lanka 2024 Congratulations HASANI KAWYA |url=https://www.facebook.com/share/p/2zMe17DqGNF7PshE/?mibextid=WC7FNe |website=Facebook |language=en}}</ref> |21 |Polonnaruwa |- |{{flagicon|THA}} [[Thailand|Taylandiya]] |Rachadawan Fowler<ref>{{Cite web |date=31 Agosto 2024 |title=Nhan sắc của người đẹp lai đăng quang Hoa hậu Trái Đất Thái Lan |trans-title=The beauty of the mixed-race beauty crowned Miss Earth Thailand |url=https://baomoi.com/nhan-sac-cua-nguoi-dep-lai-dang-quang-hoa-hau-trai-dat-thai-lan-c50046938.epi |access-date=1 Setyembre 2024 |website=Báo Mới |language=vi}}</ref> |22 |Ratchaburi |- |{{flagicon|ZAF}} [[Timog Aprika]] |Jessica Amy Nel<ref>{{Cite web |last=Mzandisi |first=Iviwe |date=7 Oktubre 2024 |title=Centurion's newly crowned Miss Earth SA Jessica Nel ready to stun on global stage in the Philippines |url=https://www.news24.com/life/arts-and-entertainment/celebrities/centurions-newly-crowned-miss-earth-sa-jessica-nel-ready-to-stun-on-global-stage-in-the-philippines-20241007 |access-date=10 Oktubre 2024 |website=News24 |language=en}}</ref> |25 |[[Pretoria]] |- |{{flagicon|KOR}} [[Timog Korea]] |Ryu Seo-bin<ref>{{Cite web |date=8 Agosto 2024 |title=Mặt mộc người đẹp Hàn Quốc sang Việt Nam thi hoa hậu |trans-title=Bare-faced Korean beauty comes to Vietnam to compete in beauty pageant |url=https://tienphong.vn/mat-moc-nguoi-dep-han-quoc-sang-viet-nam-thi-hoa-hau-post1661923.tpo |access-date=1 Setyembre 2024 |website=Báo điện tử Tiền Phong |language=vi}}</ref> |23 |[[Busan]] |- |{{flagicon|CHL}} [[Chile|Tsile]] |Janis Almendra<ref>{{cite web |date=7 September 2024 |title=Junto a pw.producciones tenemos el honor de anunciar que Janis Almendra Zamorano Muñoz de 25 años, será quien represente a nuestro país en la final del Miss Earth 2024, a desarrollarse en Filipinas |url=https://www.instagram.com/p/C_orzSmuefG/ |website=Instagram |language=es}}</ref> |25 |[[Santiago de Chile|Santiago]] |- |{{flagicon|CHN}} [[Tsina]] |Yang Ling |19 |[[Beijing]] |} == Mga tala == {{Notelist}} == Mga sanggunian == {{Reflist}} == Panlabas na kawing == * {{Official website|http://www.missearth.tv}} {{Miss Earth}} [[Kategorya:Patimpalak ng kagandahan sa Biyetnam]] ni1tk13y4zty8nswbyo7724e6yoh1qi 2165400 2165396 2025-06-19T06:03:46Z Allyriana000 119761 2165400 wikitext text/x-wiki {{Infobox beauty pageant|name=Miss Earth 2024|image=Jessica Lane.jpg|image size=|caption=Jessica Lane|date=9 Nobyembre 2024|venue=Okada Manila, [[Parañaque]], [[Kalakhang Maynila]], Pilipinas|presenters=[[Robi Domingo]]|theme=Heritage|entrants=76|placements=20|acts=|broadcaster='''Telebisyon''':<br>{{Hlist|[[A2Z (TV channel)|A2Z]]|[[Aliw Channel 23]]|[[Kapamilya Channel]]}}'''Pag-stream''':<br>QBN TV|winner='''Jessica Lane'''|represented={{flagu|Australya}}|debuts={{Hlist|Alherya|Nagkakaisang Arabong Emirato}}|returns={{Hlist|El Salvador|Estonya|Guwatemala|Hong Kong|Iran|Italya|Kosta Rika|Lupangyelo|Nikaragwa}}|before=[[Miss Earth 2023|2023]]|next=|withdrawals={{Hlist|Alemanya|Armenya|Bosnya at Hersegobina|Dinamarka|Ekwador|Espanya|Gresya|Irlanda|Kasakistan|Kroasya|Palestina|Paragway|Republikang Tseko|Rumanya|Sambia|Sierra Leone|Timog Sudan|Trinidad at Tobago|Ukranya}}}} Ang '''Miss Earth 2024''' ay ang ika-24 na edisyon ng [[Miss Earth]] pageant, na ginanap sa Okada Manila, sa Parañaque, Kalakhang Maynila, [[Pilipinas]] noong 9 Nobyembre 2024.<ref>{{Cite web |last=Severo |first=Jan Milo |date=3 Setyembre 2024 |title=Philippines to host Miss Earth 2024 pageant in November |url=https://www.philstar.com/lifestyle/fashion-and-beauty/2024/09/03/2382586/philippines-host-miss-earth-2024-pageant-november |access-date=10 Oktubre 2024 |website=[[Philippine Star]] |language=en}}</ref> Pagkatapos ng kompetisyon, kinoronahan ni Drita Ziri ng Albanya si Jessica Lane of Australya bilang Miss Earth 2024.<ref>{{Cite web |last=Arnaldo |first=Steph |date=9 Nobyembre 2024 |title=Australia's Jessica Lane wins Miss Earth 2024 crown |url=https://www.rappler.com/entertainment/pageants/australia-jessica-lane-winner-miss-earth-2024/ |access-date=30 Enero 2025 |website=[[Rappler]] |language=en-US}}</ref><ref>{{Cite web |date=10 Nobyembre 2024 |title=IN PHOTOS: Australian Jessica Lane is Miss Earth 2024 |url=https://www.abs-cbn.com/entertainment/2024/11/10/australian-jessica-lane-is-miss-earth-2024-1335 |access-date=31 Enero 2025 |website=[[ABS-CBN News]] |language=en}}</ref> Ito ang unang pagkakataon na nanalo ang Australya sa Miss Earth.<ref>{{Cite web |last=Adina |first=Armin P. |date=11 Nobyembre 2024 |title=Miss Earth 2024 Jessica Lane the seventh ‘1st queen’ crowned in a row |url=https://entertainment.inquirer.net/585037/miss-earth-2024-jessica-lane-the-seventh-1st-queen-crowned-in-a-row |access-date=31 Enero 2025 |website=[[Philippine Daily Inquirer]] |language=en}}</ref> Kinoronahan bilang Miss Earth-Air si Hrafnhildur Haraldsdóttir ng Lupangyelo, si Bea Millan-Windorski ng Estados Unidos bilang Miss Earth-Water, at si Niva Antezana ng Peru bilang Miss Earth-Fire. Mga kandidata mula sa pitumpu't-anim na bansa at teritoryo ang lumahok sa edisyong ito. Pinangunahan ni [[Robi Domingo]] ang kompetisyon. == Kasaysayan == === Lokasyon at petsa ng kompetisyon === Noong 22 Disyembre 2023, sa kasagsagan ng Miss Earth 2023 pageant, inanunsyo ng pangulo ng Miss Earth Vietnam Organization na si Truong Ngoc Anh na magaganap ang edisyong ito sa Biyetnam.<ref name=":2">{{Cite web |date=24 Disyembre 2023 |title=Hoa hậu Trái Đất 2024 tiếp tục tổ chức ở Việt Nam |url=https://tienphong.vn/hoa-hau-trai-dat-2024-tiep-tuc-to-chuc-o-viet-nam-post1598675.tpo |access-date=10 Oktubre 2024 |website=Báo điện tử Tiền Phong |language=vi}}</ref> Inanunsyo rin niya na inaasahang magaganap ang kompetisyon Hai Phong mula Setyembre hanggang Nobyembre 2024.<ref name=":2" /><ref name="ME1">{{Cite web |title=Trương Ngọc Ánh: Kết quả Miss Earth 2023 công bằng, BGK không thiên vị ai |trans-title=Truong Ngoc Anh: The results of Miss Earth 2023 are fair, the BGK does not favor anyone |url=https://baoquangninh.vn/truong-ngoc-anh-ket-qua-miss-earth-2023-cong-bang-bgk-khong-thien-vi-ai-3276097.html |access-date=2 Marso 2024 |website=Báo Quảng Ninh |language=vi}}</ref> Gayunpaman, inanunsyo ng Miss Earth Organization noong 2 Setyembre 2024 na magaganap ang kompetisyon sa Okada Manila sa 9 Nobyembre 2024 dito sa Pilipinas.<ref>{{Cite web |last= |first= |date=3 Setyembre 2024 |title=Miss Earth 2024 to be held in the Philippines this November |url=https://www.gmanetwork.com/news/lifestyle/content/919135/miss-earth-2024-to-be-held-in-the-philippines-this-november/story/ |access-date=10 Oktubre 2024 |website=GMA News Online |language=en}}</ref><ref name=":3">{{Cite web |date=3 Setyembre 2024 |title=Hoa hậu Trái Đất 2024 hủy tổ chức ở Việt Nam |trans-title=Miss Earth 2024 canceled in Vietnam |url=https://tienphong.vn/hoa-hau-trai-dat-2024-huy-to-chuc-o-viet-nam-post1669389.tpo |access-date=10 Oktubre 2024 |website=Báo điện tử Tiền Phong |language=vi}}</ref> Hindi isiniwalat ang dahilan kung bakit nakansela ang panguguna ng Biyetnam sa kompetisyon.<ref name=":3" /><ref>{{Cite web |last=Adina |first=Armin P. |date=2 Setyembre 2024 |title=Philippines to welcome Miss Earth 2024 delegates; coronation on Nov. 9 |url=https://entertainment.inquirer.net/574514/philippines-to-welcome-miss-earth-2024-delegates-coronation-on-nov-9 |access-date=11 Oktubre 2024 |website=[[Philippine Daily Inquirer]] |language=en}}</ref> Nagsimula ang pagdating ng mga kandidata sa Pilipinas noong 18 Oktubre 2024.<ref>{{Cite web |last=Adina |first=Armin P. |date=19 Oktubre 2024 |title=Manila starts welcoming Miss Earth 2024 delegates |url=https://entertainment.inquirer.net/581905/manila-starts-welcoming-miss-earth-2024-delegates |access-date=19 Hunyo 2025 |website=[[Philippine Daily Inquirer]] |language=en}}</ref> === Pagpili ng mga kandidata === Ang mga kandidata mula sa pitumpu't-anim na bansa at teritoryo ay napili upang lumahok sa kompetisyon. Dalawang kandidata ang iniluklok matapos ang pag-urong ng orihinal na nagwagi. ==== Mga pagpalit ==== Dapat sanang lalahok si Mirte Van Renterghem ng Belhika. Gayunpaman, siya ay pinalitan ni Delphine Van Den Heede, na kalaunan ay pinalitan din ni Elizabeth Victoria Raska dahil sa hindi isiniwalat na dahilan. Dapat sanang lalahok sa edisyong ito si Anja Cubric ng Serbiya.<ref>{{Cite web |last=Herlina |first=Ratna |date=4 Hunyo 2024 |title=7 Potret Anja Cubric Miss Earth Serbia 2024, Bikin Speechless! |url=https://www.idntimes.com/men/ladies/ratna-herlina/potret-anja-cubric-miss-earth-serbia-2024-c1c2 |access-date=10 Oktubre 2024 |website=IDN Times |language=id}}</ref> Gayunpaman, siya ay pinalitan ni Viktorija Stojiljkovic dahil sa hindi isiniwalat na dahilan. ==== Mga unang pagsali, pagbalik, at pag-urong ==== Lumahok sa unang pagkakataon ang mga bansang Alherya ay Nagkakaisang Arabong Emirato sa edisyong ito.<ref name=":4">{{Cite web |last=Sancha |first=Gilbert Kim |date=11 Nobyembre 2024 |title=Australia’s Jessica Lane is Miss Earth 2024 |url=https://tribune.net.ph/2024/11/10/australias-jessica-lane-is-miss-earth-2024 |access-date=19 Hunyo 2025 |website=[[Daily Tribune]] |language=en}}</ref> Bumalik sa edisyong ito ang mga bansang El Salvador na huling sumali noong 2015; Samoa na huling sumali noong 2018; Pidyi na huling sumali noong 2019; Kosta Rika at Lupangyelo na huling sumali noong 2020; Italya na huling sumali noong 2021;<ref>{{Cite web |last=Adina |first=Armin P. |date=4 Setyembre 2024 |title=Filipino director brings Italy back to the Miss Earth pageant |url=https://entertainment.inquirer.net/574796/filipino-director-brings-italy-back-to-the-miss-earth-pageant |access-date=10 Oktubre 2024 |website=[[Philippine Daily Inquirer]] |language=en}}</ref> at Cabo Verde at Hong Kong na huling sumali noong [[Miss Earth 2022|2022]]. Dapat sanang lalahok si Ava Vahneshan ng Iran sa edisyong ito, ngunit dahil bumitiw sa paglahok sa Miss Universe ang kanilang kandidata na si Fay Asghari,<ref>{{Cite web |date=18 Hunyo 2024 |title=Persia joins 73rd Miss Universe pageant |url=https://news.abs-cbn.com/lifestyle/2024/6/18/persia-to-debut-in-73rd-miss-universe-pageant-2111 |archive-url=https://web.archive.org/web/20240618222645/https://news.abs-cbn.com/lifestyle/2024/6/18/persia-to-debut-in-73rd-miss-universe-pageant-2111 |archive-date=18 Hunyo 2024 |access-date=19 Hunyo 2024 |website=ABS-CBN News |language=en}}</ref><ref>{{Cite web |last=Herlina |first=Ratna |date=28 Hunyo 2024 |title=7 Potret Ava Vahneshan Miss Earth Persia 2024, Captivating! |url=https://www.idntimes.com/men/ladies/ratna-herlina/potret-ava-vahneshan-miss-earth-persia-2024-c1c2 |archive-url=https://web.archive.org/web/20240829015204/https://www.idntimes.com/men/ladies/ratna-herlina/potret-ava-vahneshan-miss-earth-persia-2024-c1c2 |archive-date=29 Agosto 2024 |access-date=4 Hulyo 2024 |website=IDN Times |language=id}}</ref> pinalitan ni Vahneshan si Asghari sa paglahok sa Miss Universe, at walang iniluklok ang Miss Persia Organization bilang kapalit ni Vahneshan.<ref>{{Cite web |last=Prima |first=Berkat |date=8 Setyembre 2024 |title=Perwakilan Persia untuk Ajang Miss Universe 2024 Resmi Diganti |trans-title=Persia's Representative for Miss Universe 2024 Officially Replaced |url=https://www.idntimes.com/men/ladies/berkat-prima/perwakilan-persia-untuk-ajang-miss-universe-2024-resmi-diganti-c1c2 |archive-url=https://web.archive.org/web/20241118174320/https://www.idntimes.com/men/ladies/berkat-prima/perwakilan-persia-untuk-ajang-miss-universe-2024-resmi-diganti-c1c2 |archive-date=18 Nobyembre 2024 |access-date=9 Setyembre 2024 |website=IDN Times |language=id}}</ref> Dapat sanang lalahok si Aline Ghanem ng Libano sa edisyong ito, ngunit dahil sa giyera na nagaganap sa kanila bansa, nagdesisyon si Ghanem na bumitiw na lamang sa kompetisyon.<ref name=":1" /> Dapat sanang lalahok sina Cheyenne Paul ng Alemanya, Hena Mašović ng Bosnya at Hersegobina, Nathalie Díaz ng Espanya,<ref>{{Cite web |last= |date=6 Agosto 2024 |title=La almeriense Nathalie Díaz representará a España en Miss Earth |trans-title=Nathalie Díaz from Almería will represent Spain at Miss Earth |url=https://www.ideal.es/culturas/almeria/almeriense-nathalie-diaz-representara-espana-miss-earth-20240806175153-nt.html |access-date=31 Enero 2025 |website=Ideal |language=es}}</ref> Nikol Kižis ng Estonya, Aphrodite Xynogalou ng Gresya, Ayaulym Alimkhaliyeva ng Kasakistan,<ref>{{Cite web |last=Herlina |first=Ratna |date=22 December 2023 |title=7 Potret Ayaulym Alimkhaliyeva Miss Earth Kazakhstan 2024, Elegan! |trans-title=7 Portraits of Ayaulym Alimkhaliyeva Miss Earth Kazakhstan 2024, Elegant! |url=https://www.idntimes.com/men/ladies/ratna-herlina/potret-ayaulym-alimkhaliyeva-miss-earth-kazakhstan-2024-c1c2 |access-date=3 January 2024 |website=IDN Times |language=id}}</ref> Lana Vuković ng Kroasya, Mumba Kawama Charity ng Sambia, at Matina Elizabeth Doherty ng Sierra Leone sa edisyong ito, ngunit hindi sila nagpatuloy dahil sa hindi isiniwalat na dahilan.<ref>{{Cite web |date=17 Hunyo 2024 |title=Kes krooniti tänavuseks Eesti iluduskuningannaks? Tallinnas jagati välja ihaldusväärsed missitiitlid |trans-title=Who was crowned this year's Estonian beauty queen? Desirable pageant titles were handed out in Tallinn |url=https://elu24.postimees.ee/8042057/fotod-kes-krooniti-tanavuseks-eesti-iluduskuningannaks-tallinnas-jagati-valja-ihaldusvaarsed-missitiitlid |url-access=subscription |access-date=22 Hunyo 2024 |website=Elu24 |language=Estonian}}</ref> == Mga resulta == === Mga pagkakalagay === {| class="wikitable sortable" style="font-size: 95%;" !Pagkakalagay !Kandidata |- |'''Miss Earth 2024''' | * {{flagicon|AUS}} '''[[Australya]]''' – '''Jessica Lane'''<ref name="top4">{{Cite web |date=9 Nobyembre 2024 |title=Jessica Lane from Australia is Miss Earth 2024 |url=https://entertainment.inquirer.net/584839/jessica-lane-from-australia-is-miss-earth-2024 |access-date=31 Enero 2025 |website=[[Philippine Daily Inquirer]] |language=en}}</ref> |- |Miss Earth-Air 2024 | * {{Flagicon|Iceland}} [[Iceland|Lupangyelo]] – Hrafnhildur Haraldsdóttir<ref name="top4" /> |- |Miss Earth-Water 2024 | * {{flagicon|USA}} [[Estados Unidos]] – Bea Millan-Windorski<ref name="top4" /> |- |Miss Earth-Fire 2024 | * {{flagicon|PER}} [[Peru]] – Niva Antezana<ref name="top4" /> |- |Top 8 (Mga runner-up) | * {{flagicon|CPV}} [[Cabo Verde]] – Jasmine Jorgensen<ref name="top8">{{Cite web |date=9 Nobyembre 2024 |title=Miss Earth 2024: PH’s Irha Mel Alfeche ends pageant quest in Top 12 |url=https://entertainment.inquirer.net/584836/miss-earth-2024-phs-irha-mel-alfeche-ends-pageant-quest-in-top-12 |access-date=31 Enero 2025 |website=[[Philippine Daily Inquirer]] |language=en}}</ref> * {{flagicon|PRI}} [[Puerto Rico|Porto Riko]] – Bianca Caraballo<ref name="top8" /> * {{flagicon|Dominican Republic}} [[Republikang Dominikano]] – Tamara Aznar<ref name="top8" /> * {{flagicon|RUS}} [[Rusya]] – Ekaterina Romanova<ref name="top8" /> |- |Top 12 | * {{flagicon|MUS}} [[Mauritius|Mawrisyo]] – Shreeya Bokhoree<ref name="top12">{{Cite web |date=9 Nobyembre 2024 |title=Miss Earth 2024: PH bet Irha Mel Alfeche advances to Top 12 |url=https://entertainment.inquirer.net/584827/miss-earth-2024-ph-bet-irha-mel-alfeche-advances-to-top-12 |access-date=31 Enero 2025 |website=[[Philippine Daily Inquirer]] |language=en}}</ref> * {{flagicon|NAM}} [[Namibia|Namibya]] – Albertina Haimbala<ref name="top12" /> * {{flagicon|NGR}} [[Nigeria|Niherya]] – Shuntell Ezomo<ref name="top12" /> * {{flagicon|PHI}} [[Pilipinas]] – Irha Mel Alfeche<ref name="top12" /> |- |Top 20 | * {{Flagicon|WAL}} [[Gales]] – Grace Gavigan<ref name="top20">{{Cite web |date=9 Nobyembre 2024 |title=Miss Earth 2024: PH’s Irha Mel Alfeche makes it to Top 20 |url=https://entertainment.inquirer.net/584821/miss-earth-2024-phs-irha-mel-alfeche-makes-it-to-top-20 |access-date=31 Enero 2025 |website=[[Philippine Daily Inquirer]] |language=en}}</ref> * {{flagicon|CUB}} [[Cuba|Kuba]] – Stephany Díaz<ref name="top20" /> * {{flagicon2|United Arab Emirates}} [[Emiratos Arabes Unidos|Nagkakaisang Arabong Emirato]] – Noura Al Jasmi<ref name="top20" /> * {{flagicon|NZL}} [[New Zealand|Nuweba Selandiya]] – Angela Rowson<ref name="top20" /> * {{flagicon|Netherlands}} [[Netherlands|Olanda]] – Faylinn Pattileamonia<ref name="top20" /> * {{flagicon|POL}} [[Polonya]] – Julia Zawistowska<ref name="top20" /> '''§''' * {{flagicon|THA}} [[Taylandiya]] – Rachadawan Fowler<ref name="top20" /> * {{flagicon|ZAF}} [[Timog Aprika]] – Ryu Seo-byn<ref name="top20" /> |} == Mga kandidata == Pitumpu't-anim na kandidata ang kumpirmadong lalahok.<ref name=":5">{{Cite web |last=Bracamonte |first=Earl D. C. |date=27 Oktubre 2024 |title=Miss Earth 2024 presents 77 delegates via Philippine weaves fashion show |url=https://www.philstar.com/lifestyle/fashion-and-beauty/2024/10/27/2395503/miss-earth-2024-presents-77-delegates-philippine-weaves-fashion-show |access-date=19 Hunyo 2025 |website=[[Philippine Star]] |language=en}}</ref> {| class="wikitable sortable" style="font-size: 95%;" !Bansa/Teritoryo !Kandidata !Edad{{efn|Mga edad sa panahon ng kompetisyon}} !Bayan |- |{{flagicon|ALB}} [[Albanya]] |Xhesika Pengili<ref>{{Cite web |date=8 Hunyo 2024 |title=“Mis Shqipëria 2024” kurorëzohet me më të bukurën! |trans-title="Miss Albania 2024" is crowned with the most beautiful! |url=https://newsbomb.al/showbiz/mis-shqiperia-2024-kurorezohet-me-me-te-bukuren-i335581 |access-date=9 Hunyo 2024 |website=Newsbomb |language=sq}}</ref> |20 |[[Tirana]] |- |{{Flagicon|ALG}} [[Algeria|Alherya]] |Sadjia Herbane<ref name=":4" /> |19 |[[Argel]] |- |{{flagicon|ARG}} [[Arhentina]] | Sol Bonfigli<ref>{{Cite web |date=26 Disyembre 2023 |title=Nhan sắc nữ diễn viên sang Việt Nam thi hoa hậu bị chê già nua |trans-title=The beauty of an actress who went to Vietnam to compete in a beauty pageant was criticized for being old |url=https://tienphong.vn/post-1599200.tpo |access-date=2 Marso 2024 |website=Báo điện tử Tiền Phong |language=vi}}</ref> | 24 | Córdoba |- |{{flagicon|AUS}} [[Australya]] |Jessica Lane<ref>{{Cite web |last=Herlina |first=Ratna |date=3 Oktubre 2024 |title=7 Potret Jessica Lane Miss Earth Australia 2024, Outstanding! |url=https://www.idntimes.com/men/ladies/ratna-herlina/potret-jessica-lane-miss-earth-australia-2024-c1c2 |access-date=10 Oktubre 2024 |website=IDN Times |language=id}}</ref> |21 |Sunshine Coast |- |{{flagicon|BGD}} [[Bangladesh|Bangglades]] |Ferdousi Tanvir Ichchha<ref>{{Cite web |last= |date=5 Oktubre 2024 |title=Miss Bangladesh Beauty Pageant: 10 winners will represent the country globally |url=https://www.thedailystar.net/entertainment/news/miss-bangladesh-beauty-pageant-10-winners-will-represent-the-country-globally-3720291 |access-date=10 Oktubre 2024 |website=The Daily Star |language=en}}</ref> |27 |Barishal |- |{{Flagicon|BEL}} [[Belhika]] |Elizabeth Victoria Raska<ref>{{Cite web |last=Sarmiento |first=Kate |date=30 Setyembre 2024 |title=Maymay Entrata's Stunning Runway Debut At Paris Fashion Week Has Us In A Chokehold |url=https://www.cosmo.ph/entertainment/maymay-entrata-paris-fashion-week-runway-a5322-20240930 |access-date=19 Hunyo 2025 |website=Cosmopolitan Philippines |language=en-ph}}</ref> |26 |[[Bruselas]] |- |{{flagicon|BLZ}} [[Belize|Belis]] |Morgan Miles<ref>{{Cite web |last=Keme-Palacio |first=Benita |date=13 Nobyembre 2024 |title=Miss Earth Belize 2024 Returns from Philippines |url=https://www.greaterbelize.com/miss-earth-belize-2024-returns-from-philippines/ |access-date=19 Hunyo 2025 |website=Greater Belize Media |language=en-US}}</ref> |23 |Lungsod ng Belis |- |{{flagicon|VEN}} [[Venezuela|Beneswela]] | Karleys Rojas<ref>{{Cite web |last=Perez |first=Robert |date=27 Nobyembre 2023 |title=Karleys Rojas fue coronada Miss Tierra Venezuela 2024 |trans-title=Karleys Rojas was crowned Miss Earth Venezuela 2024 |url=https://www.diariodelsur.com.co/karleys-rojas-fue-coronada-miss-tierra-venezuela-2024/ |access-date=2 Abril 2024 |website=Diario del Sur |language=es}}</ref> | 26 | La Guaira |- |{{flagicon|BLR}} [[Biyelorusya]] |Ekaterina Shcheglova<ref>{{Cite web |date=9 Nobyembre 2024 |title=21-year-old Jessica Lane from Australia won the Miss Earth beauty contest |url=https://au.news-pravda.com/russia/2024/11/10/47.html |access-date=19 Hunyo 2025 |website=Pravda Australia |language=en}}</ref> |26 |[[Mosku]] |- |{{flagicon|VIE}} [[Biyetnam]] |Cao Ngọc Bích<ref>{{Cite web |last= |date=2 Oktubre 2024 |title=Cao Ngọc Bích trở thành đại diện Việt Nam dự thi Miss Earth 2024 |url=https://bazaarvietnam.vn/cao-ngoc-bich-tro-thanh-dai-dien-viet-nam-du-thi-miss-earth-2024/#:~:text=Cao%20Ng%E1%BB%8Dc%20B%C3%ADch%20l%C3%A0%20ng%C6%B0%E1%BB%9Di,tr%C3%AD%20ph%C3%A1t%20tri%E1%BB%83n%20d%E1%BB%B1%20%C3%A1n. |access-date=10 Oktubre 2024 |website=Harper's Bazaar Việt Nam |language=vi-VN}}</ref> |25 |Hưng Yên |- |{{Flagicon|BRA}} [[Brazil|Brasil]] |Josiane Viana<ref>{{Cite web |last=Piva |first=Gabriela |date=31 Agosto 2024 |title=Estudante do Amapá vence Miss Brasil Terra 2024 e representa país nas Filipinas |trans-title=Student from Amapá wins Miss Brazil Earth 2024 and represents the country in the Philippines |url=https://www.cnnbrasil.com.br/lifestyle/estudante-do-amapa-vence-miss-brasil-terra-2024-e-representa-pais-nas-filipinas/ |access-date=1 Setyembre 2024 |website=CNN Brasil |language=pt-BR}}</ref> |26 |Belém |- |{{flagicon|BGR}} [[Bulgarya]] |Tatiana Miroshina Savko<ref>{{Cite web |last=Herlina |first=Ratna |date=5 Hunyo 2024 |title=7 Potret Tatiana Miroshina Miss Earth Bulgaria 2024, Bikin Terkesan! |url=https://www.idntimes.com/men/ladies/ratna-herlina/potret-tatiana-miroshina-miss-earth-bulgaria-2024-c1c2 |access-date=29 Agosto 2024 |website=IDN Times |language=id}}</ref> |23 |[[Sofia]] |- |{{flagicon|BOL}} [[Bolivia|Bulibya]] |Steffany Arriaza<ref>{{Cite web |last=Chavez |first=Kathryn |date=7 Oktubre 2024 |title=Steffany Arriaza representará a Bolivia en Miss Earth 2024 |trans-title=Steffany Arriaza will represent Bolivia at Miss Earth 2024 |url=https://eldeber.com.bo/sociales/steffany-arriaza-representara-a-bolivia-en-miss-earth-2024_387144 |access-date=10 Oktubre 2024 |website=El Deber |language=es-ES}}</ref> |23 |[[La Paz]] |- |{{flagicon|CPV}} [[Cabo Verde]] |Jasmine Jorgensen<ref>{{Cite web |last=Oliveira |first=Aline |date=14 Setyembre 2024 |title=Jasmine Jorgensen é a representante de Cabo Verde no Miss Earth 2024 |trans-title=Jasmine Jorgensen is the representative of Cape Verde at Miss Earth 2024 |url=https://www.balai.cv/balai-style/jasmine-jorgensen-e-a-representante-de-cabo-verde-no-miss-earth-2024/ |access-date=17 Setyembre 2024 |website=Balai |language=pt-PT}}</ref> |18 |São Filipe |- |{{Flagicon|ESA}} [[El Salvador]] |Fatima Cruz<ref>{{Cite web |last=Orellana |first=Óscar |date=31 Marso 2024 |title=Fátima Cruz se corona Miss Earth El Salvador 2024 |trans-title=Fátima Cruz is crowned Miss Earth El Salvador 2024 |url=https://www.elsalvador.com/entretenimiento/espectaculos/fatima-cruz-se-corono-ayer-miss-earth-el-salvador-2024/1133284/2024/ |access-date=31 Marso 2024 |website=Noticias de El Salvador |language=es}}</ref> |23 |Santa Ana |- |{{flagicon|SVN}} [[Eslobenya]] |Zoja Ulaga<ref>{{cite web |date=23 Hulyo 2024 |title=Krono Miss Earth Slovenije 2024 osvojila Zoja Ulaga |trans-title=Zoja Ulaga won the Miss Earth Slovenia 2024 crown |url=https://www.24ur.com/popin/domaca-scena/krono-miss-earth-slovenije-2024-osvojila-zoja-ulaga.html |access-date=25 Hulyo 2024 |website=24UR |language=sl}}</ref> |20 |Novo Mesto |- |{{flagicon|USA}} [[Estados Unidos]] | Beatrice Millan-Windorski<ref>{{Cite news |last=Rueda |first=Nimfa U. |date=2 Enero 2024 |title=Fil-Am human rights activist crowned Miss Earth USA |language=en |work=[[Philippine Daily Inquirer]] |url=https://usa.inquirer.net/142184/fil-am-human-rights-activist-crowned-miss-earth-usa |access-date=3 Marso 2024}}</ref> | 21 | Whitefish Bay |- |{{flagicon|ETH}} [[Ethiopia|Etiyopiya]] |Ruth Tewodros<ref>{{Cite web |last=Tekle |first=Abraham |date=19 Oktubre 2024 |title=Aiming For Global Impact: Ruth Tewodros Prepares For Miss Earth 2024 |url=https://www.thereporterethiopia.com/42281/ |access-date=19 Hunyo 2025 |website=The Reporter Ethiopia |language=en-US}}</ref> |24 |[[Adis Abeba|Addis Ababa]] |- |{{Flagicon|WAL}} [[Gales]] |Grace Gavigan<ref>{{Cite web |last=Bond |first=Richard |date=8 Oktubre 2024 |title=Steel Town student all set to conquer Earth! |url=https://swanseabaynews.com/2024/10/08/steel-town-student-all-set-to-conquer-earth/ |access-date=10 Oktubre 2024 |website=Swansea Bay News |language=en-GB}}</ref> |18 |Port Talbot |- |{{flagicon|GHA}} [[Ghana|Gana]] |Winifred Esi Sam<ref>{{Cite web |date=18 Setyembre 2024 |title=Esi Sam Represents Ghana At Miss Earth |url=https://dailyguidenetwork.com/esi-sam-represents-ghana-at-miss-earth/ |access-date=25 Oktubre 2024 |website=DailyGuide Network |language=en-US}}</ref> |22 |[[Accra]] |- |{{flagicon|JPN}} [[Hapon]] |Ann Furukawa<ref>{{Cite web |last=Linh |first=Chi |date=9 Nobyembre 2024 |title=Japanese Miss Earth contestant uses Google Translate in interview |url=https://e.vnexpress.net/news/life/celebrities/japanese-miss-earth-contestant-uses-google-translate-in-interview-4813897.html |access-date=19 Hunyo 2025 |website=VnExpress |language=en}}</ref> |21 |Hyogo |- |{{flagicon|HAI}} [[Haiti|Hayti]] |Estephanie Charles<ref name=":5" /> |25 |Puerto Plata |- |{{flagicon|Northern Mariana Islands}} [[Hilagang Kapuluang Mariana]] |Heavenly Divine Aldan Pangelinan<ref>{{Cite web |last=Floyd |first=Racquel H. |date=10 Setyembre 2024 |title=Pangelinan is 2024 Miss Earth Northern Marianas |url=https://www.saipantribune.com/news/local/pangelinan-is-2024-miss-earth-northern-marianas/article_1028f5f4-6da1-11ef-a7d3-bff747e96212.html |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20240910153201/https://www.saipantribune.com/news/local/pangelinan-is-2024-miss-earth-northern-marianas/article_1028f5f4-6da1-11ef-a7d3-bff747e96212.html |archive-date=10 Setyembre 2024 |access-date=17 Setyembre 2024 |website=Saipan Tribune |language=en}}</ref> |18 |Saipan |- |{{flagicon|HON}} [[Honduras]] |Elizabeth Maldonado<ref name=":5" /> |19 |Francisco Morazán |- |{{flagicon|HKG}} [[Hong Kong]] |Ariel Tse<ref>{{Cite web |last=Rifai |date=9 Nobyembre 2024 |title=7 Potret Wakil Hong Kong di Ajang Miss Earth 2024 Ariel Tse |trans-title=7 Portraits of Hong Kong's Representative at Miss Earth 2024 Ariel Tse, Chic! |url=https://www.idntimes.com/men/ladies/7-potret-wakil-hong-kong-di-ajang-miss-earth-2024-ariel-tse-chic-01-9mwsv-h2fznj |access-date=19 Hunyo 2025 |website=IDN Times |language=id}}</ref> |20 |Kowloon |- |{{flagicon|IND}} [[Indiya]] |Gauri Gothankar<ref>{{Cite web |date=7 Setyembre 2024 |title=Grand Finale of Miss Divine Beauty Pageant 2024: New Divine Miss Earth India and Divine Miss International India Crowned |url=https://www.apnnews.com/grand-finale-of-miss-divine-beauty-pageant-2024-new-divine-miss-earth-india-and-divine-miss-international-india-crowned/ |access-date=17 Setyembre 2024 |website=APN News |language=en-US}}</ref> |24 |[[Mumbai]] |- |{{flagicon|IDN}} [[Indonesia|Indonesya]] |Jennifer Calista<ref>{{Cite web |last=Prima |first=Berkat |date=7 Oktubre 2024 |title=7 Potret Miss Earth Indonesia 2024 Jennifer Calista, Stunning! |url=https://www.idntimes.com/men/ladies/berkat-prima/potret-miss-earth-indonesia-2024-jennifer-calista-c1c2 |access-date=10 Oktubre 2024 |website=IDN Times |language=id}}</ref> |26 |[[Surabaya]] |- |{{flagicon|ENG}} [[Inglatera]] |Brooke Nicola Smith<ref>{{Cite web |last=Herlina |first=Ratna |date=16 Pebrero 2025 |title=7 Potret Brooke Nicola Smith Miss Earth Inggris 2024, Chic! |trans-title=7 Portraits of Brooke Nicola Smith Miss Earth UK 2024, Steal Attention! |url=https://www.idntimes.com/men/ladies/7-potret-brooke-nicola-smith-miss-earth-inggris-2024-curi-atensi-01-813x8-6bzsf1 |access-date=19 Hunyo 2025 |website=IDN Times |language=id}}</ref> |26 |[[Norwich]] |- |{{Flagicon|ITA}} [[Italya]] |Egle Fruttauro<ref>{{Cite web |last=Herlina |first=Ratna |date=2 Disyembre 2024 |title=7 Potret Egle Fruttauro Miss Earth Italia 2024, Gorgeous! |trans-title=7 Potret Egle Fruttauro Miss Earth Italy 2024, Gorgeous! |url=https://www.idntimes.com/men/ladies/7-potret-egle-fruttauro-miss-earth-italia-2024-gorgeous-01-813x8-1z70jm |access-date=19 Hunyo 2025 |website=IDN Times |language=id}}</ref> |18 |[[Napoles]] |- |{{flagicon|KHM}} [[Cambodia|Kambodya]] |Rotha Pyhadeth<ref>{{Cite web |last=Herlina |first=Ratna |date=21 Marso 2024 |title=7 Potret Rotha Phyadeth Miss Earth Kamboja 2024, Menawan Banget! |url=https://www.idntimes.com/men/ladies/ratna-herlina/potret-rotha-phyadeth-miss-earth-kamboja-2024-c1c2 |access-date=2 Abril 2024 |website=IDN Times |language=id}}</ref> |22 |Kandal |- |{{flagicon|CMR}} [[Kamerun]] |Takang Enanga Tina-Randa<ref>{{Cite web |date=29 Abril 2024 |title=Nhan sắc người đẹp da màu sang Việt Nam thi hoa hậu |trans-title=The beauty of a black woman coming to Vietnam to compete in a beauty pageant |url=https://tienphong.vn/nhan-sac-nguoi-dep-da-mau-sang-viet-nam-thi-hoa-hau-post1632808.tpo |access-date=1 Setyembre 2024 |website=Báo điện tử Tiền Phong |language=vi}}</ref> |21 |Buea |- |{{flagicon|CAN}} [[Canada|Kanada]] | Aleena Singh<ref>{{Cite web |last=Gerber |first=Leah |date=26 Oktubre 2023 |title=Happy is the head that wears the crown |url=https://www.observerxtra.com/happy-is-the-head-that-wears-the-crown/ |access-date=2 Marso 2024 |website=The Observer |language=en}}</ref> | 24 | [[Waterloo, Ontario|Waterloo]] |- |{{flagicon|ISV}} [[US Virgin Islands|Kapuluang Birhen ng Estados Unidos]] | Brianna McSween<ref>{{Cite web |date=16 Abril 2024 |title=Double Artist Feature Sees Esteemed Guests Supporting the Arts in Historic Charlotte Amalie |url=https://stthomassource.com/content/2024/04/16/double-artist-feature-sees-esteemed-guests-supporting-the-arts-in-historic-charlotte-amalie/ |access-date=10 Oktubre 2024 |website=St. Thomas Source |language=en}}</ref> | 23 | Santo Tomas |- |{{flagicon|KEN}} [[Kenya]] |Faith Wanyama<ref>{{Cite web |date=24 Hulyo 2024 |title=Faith Wanyama Crowned Miss Earth Kenya 2024 |url=https://thetimes.co.ke/2024/07/24/faith-wanyama-from-busia-county-crowned-miss-earth-kenya-2024-and-the-official-brand-ambassador-of-pwani-oils-afrisense-beauty-soap/ |archive-url=https://web.archive.org/web/20240811150150/https://thetimes.co.ke/2024/07/24/faith-wanyama-from-busia-county-crowned-miss-earth-kenya-2024-and-the-official-brand-ambassador-of-pwani-oils-afrisense-beauty-soap/ |archive-date=11 Agosto 2024 |access-date=19 Hunyo 2025 |website=The Times |language=en}}</ref> |20 |Busia |- |{{flagicon|COL}} [[Colombia|Kolombya]] |Maria Alejandra Camargo<ref>{{Cite web |last=Herlina |first=Ratna |date=8 Agosto 2024 |title=7 Potret María Alejandra Camargo Miss Earth Kolombia 2024, Stunning! |url=https://www.idntimes.com/men/ladies/ratna-herlina/potret-maria-alejandra-camargo-miss-earth-kolombia-2024-c1c2 |access-date=29 Agosto 2024 |website=IDN Times |language=id}}</ref> |27 |Bucaramanga |- |{{flagicon|KOS}} [[Kosovo|Kosobo]] |Eltina Thaqi<ref>{{Cite web |last=Prima |first=Berkat |date=20 Oktubre 2024 |title=7 Potret Keberangkatan Finalis Miss Earth 2024 ke Filipina |trans-title=7 Portraits of Miss Earth 2024 Finalists' Departure to the Philippines, Stunning! |url=https://www.idntimes.com/men/ladies/7-potret-keberangkatan-finalis-miss-earth-2024-ke-filipina-memukau-01-l8vsm-q7t5w4 |access-date=19 Hunyo 2025 |website=IDN Times |language=id}}</ref> |22 |Mannheim |- |{{flagicon|CRI}} [[Costa Rica|Kosta Rika]] |Sharon Recinos<ref name=":1">{{Cite web |last=Rochana |first=Nina |date=12 Setyembre 2024 |title=17 Kontestan Miss Earth 2024 dari Berbagai Negara, Stunning Abis! |url=https://jateng.idntimes.com/hype/entertainment/nina-rochana/17-kontestan-miss-earth-2024-dari-berbagai-negara-stunning-abis-c1c2?page=all |access-date=10 Oktubre 2024 |website=IDN Times Jateng |language=id}}</ref> |27 |Heredia |- |{{flagicon|CUB}} [[Cuba|Kuba]] |Stephany Diaz<ref>{{Cite web |date=1 Agosto 2024 |title=7 Potret Stephany Diaz Wakil Kuba di Miss Earth 2024, Exquisite! |url=https://www.idntimes.com/men/ladies/muhammad-ayub-rifai/potret-stephany-diaz-wakil-kuba-di-miss-earth-2024-c1c2 |access-date=29 Agosto 2024 |website=IDN Times |language=id}}</ref> |24 |Isla de la Juventud |- |{{flagicon|LAO}} [[Laos]] |Fachalin Chounlamounty<ref>{{Cite web |last=Herlina |first=Ratna |date=23 Hulyo 2024 |title=7 Potret Fachalin Chounlamounty Miss Earth Laos 2024, Anggun Memesona! |url=https://www.idntimes.com/men/ladies/ratna-herlina/potret-fachalin-chounlamounty-miss-earth-laos-2024-c1c2 |access-date=29 Agosto 2024 |website=IDN Times |language=id}}</ref> |24 |Pakxan |- |{{flagicon|LBR}} [[Liberia|Liberya]] |Mary Kermon<ref>{{Cite web |last= |first= |date=22 Hulyo 2024 |title=Mary W. Kermon Crowned Miss Earth Liberia 2024 |url=https://frontpageafricaonline.com/news/mary-w-kermon-crowned-miss-earth-liberia-2024/ |access-date=23 Hulyo 2024 |website=FrontPage Africa |language=en-US}}</ref> |22 |[[Monrovia]] |- |{{Flagicon|Iceland}} [[Iceland|Lupangyelo]] |Hrafnhildur Haraldsdóttir<ref>{{Cite web |last=Herlina |first=Ratna |date=15 Hulyo 2024 |title=7 Potret Hrafnhildur Haraldsdóttir Miss Earth Islandia 2024, Stunning! |url=https://www.idntimes.com/men/ladies/ratna-herlina/potret-hrafnhildur-haraldsdottir-miss-earth-islandia-2024-c1c2 |access-date=29 Agosto 2024 |website=IDN Times |language=id}}</ref> |20 |[[Reikiavik]] |- |{{flagicon|Madagascar}} [[Madagascar|Madagaskar]] |Hendry Tsiky Andriambolatiana<ref>{{cite web |last=Rafalimananjara |first=Nicole |date=23 Oktubre 2024 |title=Hendry Tsiky représente le pays à Miss Earth |trans-title=Hendry Tsiky represents the country at Miss Earth |url=https://www.lexpress.mg/2024/10/concours-de-beaute-hendry-tsiky.html |access-date=25 Oktubre 2024 |website=L'Express |language=fr}}</ref> |20 |Manazary |- |{{flagicon|MYS}} [[Malaysia]] |Geetha William<ref>{{Cite web |date=2 Oktubre 2024 |title=Pelakon, Model & Usahawan Fesyen Dinobat Sebagai Miss Earth Malaysia 2024 |trans-title=Actress, Model & Fashion Entrepreneur Crowned as Miss Earth Malaysia 2024 |url=https://seeni.my/article/pelakon-model-038-usahawan-fesyen-dinobat-sebagai-miss-earth-malaysia-2024-media-hiburan-206030 |access-date=10 Oktubre 2024 |website=Media Hiburan |via=SEENI}}</ref> |27 |[[Kuala Lumpur]] |- |{{flagicon|MUS}} [[Mauritius|Mawrisyo]] |Shreeya Bokhoree<ref name=":0">{{Cite web |last=Mont-Rouge |first=Yves |date=7 Agosto 2024 |title=Candice Françoise élue Miss Earth Réunion 2024; Shreeya Bokhoree, Miss Earth Mauritius 2024 |trans-title=Candice Françoise elected Miss Earth Reunion 2024; Shreeya Bokhoree, Miss Earth Mauritius 2024 |url=https://freedom.fr/candice-francoise-elue-miss-earth-reunion-2024-shreeya-bokhoree-miss-earth-mauritius-2024-reportage-photos/ |access-date=8 Agosto 2024 |website=Freedom |language=fr}}</ref> |21 |[[Port Louis]] |- |{{flagicon|MEX}} [[Mehiko]] |Patricia Lagunes<ref>{{Cite web |last=González |first=Marisela |date=7 Setyembre 2024 |title=Siu Ling Cotero Chío obtiene la corona como The Miss Globe México 2024 |trans-title=Siu Ling Cotero Chío obtains the crown as The Miss Globe Mexico 2024 |url=https://www.noroeste.com.mx/entretenimiento/cultura/siu-ling-cotero-chio-obtiene-la-corona-como-the-miss-globe-mexico-2024-LY8472692 |access-date=10 Oktubre 2024 |website=Noroeste |language=es-MX}}</ref> |22 |Tamaulipas |- |{{flagdeco|MNG}} [[Mongolya]] |Tselmeg Purevjal<ref name=":5" /> |23 |[[Ulan Bator]] |- |{{flagicon|MNE}} [[Montenegro]] |Lola Đajić<ref name=":5" /> |21 |[[Podgorica]] |- |{{flagicon|MMR}} [[Myanmar]] |Thaw Dar Sun<ref>{{cite web |date=9 August 2024 |title=Miss Earth Myanmar 2024 is Thaw Dar Sun |url=https://www.instagram.com/p/C-cTSGEuWhw/ |website=Instagram}}</ref> |18 |Taungoo |- |{{flagicon2|United Arab Emirates}} [[Emiratos Arabes Unidos|Nagkakaisang Arabong Emirato]] |Noura Al Jasmi<ref>{{Cite web |last=Amiri |first=Eman |date=19 Agosto 2024 |title=Noura Aljasmi: Who is Miss and Mrs Middle East 2024? |url=https://www.cosmopolitanme.com/celebs/who-is-noura-aljasmi |access-date=23 Agosto 2024 |website=Cosmopolitan Middle East |language=en-US}}</ref> |22 |[[Abu Dhabi]] |- |{{flagicon|NAM}} [[Namibia|Namibya]] |Albertina Haimbala<ref>{{Cite web |last=Mukokobi |first=Pricilla |date=10 Mayo 2024 |title=Haimbala to contest Miss Earth 2024 |url=https://neweralive.na/posts/haimbala-to-contest-miss-earth-2024 |access-date=30 Hunyo 2024 |website=New Era |language=en}}</ref> |24 |[[Windhoek]] |- |{{NPL}} |Sumana Khatri Chhetri<ref>{{cite web |date=3 Agosto 2024 |title=The Hidden Treasure Dabur Vatika Miss Nepal Earth 2024, Sumana KC |url=https://www.instagram.com/p/C-NfuQjiv4P/ |access-date=4 Agosto 2024 |website=Instagram |language=en}}</ref> |25 |[[:en:Chitwan_District|Chitwan]] |- |{{flagicon|NGR}} [[Nigeria|Niherya]] |Shuntell Ezomo |25 |Lungsod ng Benin |- |{{flagicon|NOR}} [[Noruwega]] |Selina Josefsen<ref>{{cite web |date=1 October 2024 |title=HUGE Congratulations to the newly crowned Miss Norway 2024 👑🇳🇴@missearth @missnorway_ @selinajosefsen |url=https://www.instagram.com/p/DAlZEG2MPIp/ |website=Instagram |language=en}}</ref> |18 |[[:en:Kristiansand|Kristiansand]] |- |{{flagicon|NZL}} [[New Zealand|Nuweba Selandiya]] |Angela Rowson<ref>{{Cite web |last=Gibbs |first=Carly |date=18 Hunyo 2024 |title=Why for some people, answering a call is a ‘fate worse than death’ |url=https://www.nzherald.co.nz/bay-of-plenty-times/news/phone-phobia-for-some-people-answering-a-call-is-a-fate-worse-than-death/OAW226QK4JGVXOGI5GRXOKPQVA/ |access-date=18 Hunyo 2024 |website=The New Zealand Herald |language=en-NZ}}</ref> |22 |Rotorua |- |{{flagicon|Netherlands}} [[Netherlands|Olanda]] |Faylinn Pattileamonia<ref>{{Cite web |last=Bruninink |first=Bo |date=6 Marso 2024 |title=Almelose Faylinn wint titel Miss Beauty of Overijssel: ‘Gewoon proberen en kijken hoe het gaat, dacht ik toen’ |trans-title=Almelose Faylinn wins title Miss Beauty of Overijssel: 'I thought: just try and see how it goes' |url=https://www.1twente.nl/artikel/4202080/almelose-faylinn-wint-titel-miss-beauty-of-overijssel-gewoon-proberen-en-kijken-hoe-het-gaat-dacht-ik-toen |access-date=23 Agosto 2024 |website=1Twente |language=nl}}</ref> |20 |Almelo |- |{{flagicon|PAK}} [[Pakistan]] |Mehwish Butt |21 |Gujrat |- |{{flagicon|PER}} [[Peru]] |Niva Antezana<ref>{{cite web |date=4 October 2024 |title=@niva_antezana_ es nuestra @missperuearthoficial 2024 |url=https://www.instagram.com/p/DAttPRsS2Ji/ |website=Instagram |language=es}}</ref> |20 |[[Lungsod ng Lima|Lima]] |- |{{flagicon|FJI}} [[Fiji|Pidyi]] |Ashlin Alveena Prasad<ref>{{cite web |date=30 September 2024 |title=Ashlin Alveena Prasad will be representing FIJI at this year's Miss Earth pageant |url=https://www.instagram.com/p/DAiaDLxvJBi/ |website=Instagram |language=en}}</ref> |18 |Nadi |- |{{flagicon|PHI}} [[Miss Philippines Earth|Pilipinas]] |Irha Mel Alfeche<ref>{{Cite web |last= |first= |date=12 Mayo 2024 |title=Davao bet is Miss Philippines Earth 2024 |url=https://www.gmanetwork.com/news/lifestyle/hobbiesandactivities/906483/davao-bet-is-miss-philippines-earth-2024/story/ |access-date=12 Mayo 2024 |website=GMA News Online |language=en}}</ref> |24 |[[Matanao]] |- |{{flagicon|POL}} [[Polonya]] |Julia Zawistowska<ref>{{Cite web |last=Rybak |first=Adrian |date=2 Oktubre 2024 |title=Julia Zawistowska reprezentantką Polski na konkursie Miss Earth 2024. Kim jest piękna Polka? [GALERIA] |trans-title=Julia Zawistowska to represent Poland at Miss Earth 2024. Who is this beautiful Polish woman? [GALLERY] |url=https://www.eska.pl/news/julia-zawistowska-reprezentantka-polski-na-konkursie-miss-earth-2024-kim-jest-piekna-polka-galeria-aa-udt6-fcKu-RbS3.html |access-date=10 Oktubre 2024 |website=Radio Eska |language=pl}}</ref> |22 |Białystok |- |{{flagicon|PRI}} [[Puerto Rico|Porto Riko]] | Bianca Caraballo<ref>{{Cite web |last=Correa Henry |first=Pedro |date=2 Pebrero 2024 |title=Bianca Caraballo y Ediris Joan Rojas se coronan como Miss Earth Puerto Rico y Miss Global Puerto Rico 2024 |trans-title=Bianca Caraballo and Ediris Joan Rojas are crowned Miss Earth Puerto Rico and Miss Global Puerto Rico 2024 |url=https://www.elnuevodia.com/entretenimiento/cultura/notas/bianca-caraballo-y-ediris-joan-rojas-se-coronan-como-miss-earth-puerto-rico-y-miss-global-puerto-rico-2024/ |access-date=2 Marso 2024 |website=El Nuevo Día |language=es}}</ref> | 22 | Mayagüez |- |{{flagicon|PRT}} [[Portugal]] | Ionela Romaniuc<ref>{{Cite web |date=9 Oktubre 2023 |title=Miss Queen: Sou Romena, "quase" portuguesa, e foi um orgulho representar o Alentejo |trans-title=Miss Queen: I'm Romanian, “almost” Portuguese, and it was a pride to represent Alentejo (with sound) |url=https://www.radiocampanario.com/miss-queen-sou-romena-quase-portuguesa-e-foi-um-orgulho-representar-o-alentejoc-som/ |access-date=2 Marso 2024 |website=Radio Campanário |language=pt}}</ref> | 23 | Viana do Alentejo |- |{{flagicon|FRA}} [[Pransiya]] |Margaux Bourgeais<ref>{{Cite web |date=30 Agosto 2024 |title=Une Briviste candidate au titre de Miss Earth France ce samedi à Tulle |trans-title=A Briviste candidate for the title of Miss Earth France this Saturday in Tulle |url=https://www.francebleu.fr/infos/societe/une-briviste-candidate-au-titre-de-miss-earth-france-ce-samedi-a-tulle-3912370 |access-date=2 Setyembre 2024 |website=France Bleu |language=fr}}</ref> |20 |Brive-la-Gaillarde |- |{{flagicon|Dominican Republic}} [[Republikang Dominikano]] |Tamara Aznar |25 |[[Santo Domingo, Republikang Dominikano|Santo Domingo]] |- |[[Talaksan:Proposed_flag_of_Réunion_(VAR).svg|border|23x23px]] [[Réunion]] |Candice Françoise<ref name=":0" /> | 20 |Les Avirons |- |{{flagicon|RUS}} [[Rusya]] | Ekaterina Romanova<ref>{{Cite web |date=16 Nobyembre 2023 |title=Посмотрите на победительницу конкурса «Краса России 2023». Она из Сибири |trans-title=Look at the winner of the Beauty of Russia 2023 competition. She's from Siberia. Ekaterina Romanova is 22 years old. She graduated from the directing department |url=https://www.rbc.ru/life/news/65560ac39a79472fd59b5323 |access-date=30 Hunyo 2024 |website=RBC Life |language=ru}}</ref> | 22 | [[Domodedovo (town)|Domodedovo]] |- |{{flagicon|SAM}} [[Samoa]] |Anna-Li Pisa Tanuvasa<ref>{{cite web |date=11 October 2024 |title=Miss Earth Samoa 2024 |url=https://www.facebook.com/100063495409544/posts/pfbid02CtE8AUsoXQX684YKHgYczyRjavxHBcAp6GYyCnuBBXbsCTn5SB1cQFXEqWmsdaGUl/?app=fbl |website=Facebook |language=en}}</ref> |21 |[[Apia]] |- |{{flagicon|SRB}} [[Serbia|Serbiya]] |Viktorija Stojiljkovic<ref>{{cite web |title=𝐌𝐈𝐒𝐒 𝐄𝐀𝐑𝐓𝐇 𝐒𝐄𝐑𝐁𝐈𝐀 𝟐𝟎𝟐𝟒 |url=https://www.instagram.com/p/DAjhjbjMokr/ |website=Instagram}}</ref> |20 |Niš |- |{{flagicon|ZWE}} [[Zimbabwe|Simbabwe]] |Kimberly Tatenda<ref>{{cite web |date=7 October 2024 |title=Official Announcement: Miss Earth Zimbabwe 2024 is Tatenda Kimberly Mayoyo @kimberlytatenda |url=https://www.instagram.com/p/DA0R_IgsnPY/ |website=Instagram |language=en}}</ref> |25 |Masvingo |- |{{flagicon|SIN}} [[Singapore|Singapura]] |Ashley Gan Heqian<ref>{{cite web |date=25 September 2024 |title=Miss Earth Singapore 2024 |url=https://www.instagram.com/p/DAWNaXMz3Rd/ |website=Instagram |language=en}}</ref> |21 |Singapura |- |{{flagicon|LKA}} [[Sri Lanka]] |Hasani Kawya<ref>{{cite web |date=4 September 2024 |title=Miss Earth Sri Lanka 2024 Congratulations HASANI KAWYA |url=https://www.facebook.com/share/p/2zMe17DqGNF7PshE/?mibextid=WC7FNe |website=Facebook |language=en}}</ref> |21 |Polonnaruwa |- |{{flagicon|THA}} [[Thailand|Taylandiya]] |Rachadawan Fowler<ref>{{Cite web |date=31 Agosto 2024 |title=Nhan sắc của người đẹp lai đăng quang Hoa hậu Trái Đất Thái Lan |trans-title=The beauty of the mixed-race beauty crowned Miss Earth Thailand |url=https://baomoi.com/nhan-sac-cua-nguoi-dep-lai-dang-quang-hoa-hau-trai-dat-thai-lan-c50046938.epi |access-date=1 Setyembre 2024 |website=Báo Mới |language=vi}}</ref> |22 |Ratchaburi |- |{{flagicon|ZAF}} [[Timog Aprika]] |Jessica Amy Nel<ref>{{Cite web |last=Mzandisi |first=Iviwe |date=7 Oktubre 2024 |title=Centurion's newly crowned Miss Earth SA Jessica Nel ready to stun on global stage in the Philippines |url=https://www.news24.com/life/arts-and-entertainment/celebrities/centurions-newly-crowned-miss-earth-sa-jessica-nel-ready-to-stun-on-global-stage-in-the-philippines-20241007 |access-date=10 Oktubre 2024 |website=News24 |language=en}}</ref> |25 |[[Pretoria]] |- |{{flagicon|KOR}} [[Timog Korea]] |Ryu Seo-bin<ref>{{Cite web |date=8 Agosto 2024 |title=Mặt mộc người đẹp Hàn Quốc sang Việt Nam thi hoa hậu |trans-title=Bare-faced Korean beauty comes to Vietnam to compete in beauty pageant |url=https://tienphong.vn/mat-moc-nguoi-dep-han-quoc-sang-viet-nam-thi-hoa-hau-post1661923.tpo |access-date=1 Setyembre 2024 |website=Báo điện tử Tiền Phong |language=vi}}</ref> |23 |[[Busan]] |- |{{flagicon|CHL}} [[Chile|Tsile]] |Janis Almendra<ref>{{cite web |date=7 September 2024 |title=Junto a pw.producciones tenemos el honor de anunciar que Janis Almendra Zamorano Muñoz de 25 años, será quien represente a nuestro país en la final del Miss Earth 2024, a desarrollarse en Filipinas |url=https://www.instagram.com/p/C_orzSmuefG/ |website=Instagram |language=es}}</ref> |25 |[[Santiago de Chile|Santiago]] |- |{{flagicon|CHN}} [[Tsina]] |Yang Ling |19 |[[Beijing]] |} == Mga tala == {{Notelist}} == Mga sanggunian == {{Reflist}} == Panlabas na kawing == * {{Official website|http://www.missearth.tv}} {{Miss Earth}} [[Kategorya:Patimpalak ng kagandahan sa Biyetnam]] 3z8yzea6i98vogt221sjciaf64d6o2f 0 329438 2165414 2148218 2025-06-19T09:11:38Z InternetArchiveBot 113521 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5 2165414 wikitext text/x-wiki {{Infobox settlement|name=Lalawigan ng Ninh Thuận|native_name={{native name|vi|Tỉnh Ninh Thuận}}|native_name_lang=vi<!-- ISO 639-2 code: vi for Vietnamese -->|image_seal=Logo tỉnh Ninh Thuận.svg|type=[[Mga Lalawigan ng Vietnam|Lalawigan]]|image_skyline={{Photomontage | spacing = 1 | color_border = white | color = white | size = 310 | photo1a = Po Klong Garai.jpg | photo1b = Ruộng muối Phan Rang.jpg | photo2a = Tháp Hòa Lai, Ninh Thuận.JPG | photo2b = Tháp Po Klaung Garai, Phan Rang, Ninh Thuận.JPG | photo3a = Tháp Po Rome, Ninh Thuận.JPG | photo3b = Vinh hy bay.jpg | photo4a = Deo Song Pha 1.jpg | photo4b = Deo Song Pha 2.jpg | photo5a = Đầm Nại, Ninh Hải, Ninh Thuận.jpeg | photo5b = Khu Di tích Ba Tháp, Thuận Bắc, Ninh Thuận.jpeg | photo6a = Nhà thờ Hồi giáo ở Ninh Phước, Ninh Thuận.JPG | photo6b = 16 April Park.jpg | photo7a = Phuoc Binh from National Parks office.jpg | photo7b = Đèo Ngoạn Mục.JPG | photo8a = Ca Na beach, Ninh Thuan.JPG | photo8b = Bãi biển Ninh Chữ.JPG | photo9a = Garlic Farm-Vinh Hai-Ninh Thuan-VNM2011.jpg | photo9b = Sông Dinh, Ninh Thuận.JPG }}|image_caption=Sa direksyong pakanan: [[Po Klong Garai Temple]] {{•}} Salt evaporation pond sa [[Phan Rang]] {{•}} Hòa Lai Temple {{•}} Po Rome Temple {{•}} Vĩnh Hy Bay {{•}} View ng Sông Pha Pass {{•}} Ba Tháp Temple {{•}} Đầm Nại Beach {{•}} Ninh Phước Cathedral {{•}} 16 April Park Monument {{•}} View ng Phước Bình Pass {{•}} View ng Ngoạn Mục Pass {{•}} Cà Ná Beach {{•}} Ninh Chữ Beach {{•}} Field sa Vĩnh Hải {{•}} Dinh River|nickname=Katahimikan/Kapayapaan|image_map=Ninh Thuan in Vietnam.svg|image_map1={{Infobox mapframe|zoom=8|frame-width=280}}|map_caption=Lokasyon ng Ninh Thuận sa loob ng Vietnam|coordinates={{coord|11|45|N|108|50|E|region:VN_type:adm1st|display=inline,title}}|subdivision_type=Country|subdivision_name={{VNM}}|subdivision_type1=[[Rehiyon ng Vietnam|Rehiyon]]|subdivision_name1=[[Timog Gitnang Baybayin]]|seat_type=Kabisera|seat=[[Phan Rang–Tháp Chàm]]|leader_party=|leader_title=[[Mga Lalawigan ng Vietnam#People's Council|People's Council]] Chair|leader_name=Phạm Vàn Hậu|leader_title1=[[Mga Lalawigan ng Vietnam#People's Committee|People's Committee]] Chair|leader_name1=Trần Quốc Nam|area_footnotes=<ref name="area_2022">{{Cite act|date=18 October 2023|type=Decision|index=3048/QĐ-BTNMT|legislature=[[Ministry of Natural Resources and Environment (Vietnam)]]|title=Biểu số 4.3: Hiện trạng sử dụng đất vùng Bắc Trung Bộ và Duyên hải miền Trung năm 2022|trans-title=Table 4.3: Current land use status in the North Central and South Central Coast regions in 2022|language=vi|url=https://monre.gov.vn/VanBan/Lists/VanBanChiDao/Attachments/3012/b4.3_Signed.pdf}} – the data in the report are in hectares, rounded to integers</ref>|area_total_km2=3355.70|elevation_footnotes=|elevation_m=|population_footnotes=<ref name=GSOpop>[http://www.gso.gov.vn/default.aspx?tabid=387&idmid=3&ItemID=9865 GSO]</ref>|population_total=798,700|population_as_of=2022|population_density_km2=auto|demographics_type1=Demograpiko|demographics1_title1=[[Listahan ng mga pangkat etniko sa Vietnam|Mga Etnisidad]]|demographics1_info1=[[Vietnamese people|Vietnamese]], [[Cham people|Chăm]], [[Ra Glai]], [[K'Ho people|Cơ Ho]], [[Hoa people|Hoa]]|demographics_type2=GDP<ref>{{cite web|url=https://cucthongke.ninhthuan.gov.vn/CTK/1237/30486/40790/69745/Tinh-hinh-Kinh-te---Xa-hoi/BAO-CAO--TINH-HINH-KINH-TE---XA-HOI-THANG-12-VA-UOC-NAM-2018.aspx|title=Tình hình kinh tế, xã hội Ninh Thuận năm 2018|website=Cục Thống kê tỉnh Ninh Thuận|access-date=10 May 2020|archive-date=10 Agosto 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20200810103441/https://cucthongke.ninhthuan.gov.vn/CTK/1237/30486/40790/69745/Tinh-hinh-Kinh-te---Xa-hoi/BAO-CAO--TINH-HINH-KINH-TE---XA-HOI-THANG-12-VA-UOC-NAM-2018.aspx|url-status=dead}}</ref>|demographics2_title1=[[Mga Lalawigan ng Vietnam|Lalawigan]]|demographics2_info1=<nowiki>[VND]] 24.288 trilyon</nowiki><br/>[[US$]] 1.055 bilyon|timezone1=ICT|utc_offset1=+7|area_code_type=Code ng pagtawag|area_code=+84259|iso_code=[[ISO 3166-2:VN|VN-36]]|website={{URL|http://www.ninhthuan.gov.vn/}}|official_name=|established_title1=Pagtatatag ng Lalawigan ng [[Phan Rang]].|established_date1=1901|established_title2=Muling itatag ang lalawigan ng Ninh Thuận mula sa lalawigan ng [[Thuận Hải]]|established_date2=1992|subdivision_type2=Dating pangalan|subdivision_name2=Phan Rang (lalawigan)|blank1_name_sec1=[[Human Development Index|HDI]] (2022)|blank1_info_sec1=0.683}} Ang '''Lalawigan ng''' '''Ninh Thuận''' ([[Vietnamese]]: [nïŋ˧˧ tʰwən˧˨ʔ] ⓘ), na dating pinangalanang lalawigan ng '''Phan Rang''', ay isang lalawigang baybayin sa pinakatimog na bahagi ng Central Coast ng [[Vietnam]]. Ito ay hangganan ng [[Khánh Hòa]] sa hilaga, [[Bình Thuận]] sa timog, [[Lâm Đồng]] sa kanluran at ang [[Dagat Timog Tsina]] sa silangan.<ref>{{Cite web |date=2023-07-12 |title=Điều kiện tự nhiên và xã hội - Ninh Thuận |url=https://www.vietnam.vn/ninhthuan/dieu-kien-tu-nhien-va-xa-hoi/ |access-date=2024-06-20 |language=vi |archive-date=2024-06-15 |archive-url=https://web.archive.org/web/20240615071004/https://www.vietnam.vn/ninhthuan/dieu-kien-tu-nhien-va-xa-hoi/ |url-status=dead }}</ref> == Kasaysayan == [[Talaksan:Territory of Panduranga.jpg|thumb|186x186px|Mga mapa ng Panduranga principality|center]] Ang punong-guro ng [[Champa|Cham]] ng [[Phan Rang–Tháp Chàm|Panduranga]] ay may sentro nito sa lalawigan ng Ninh Thuận, ngunit kasama rin ang karamihan sa ngayon ay lalawigan ng [[Bình Thuận]]. Ang Panduranga ay naging sentrong pampulitika ng [[Champa]] pagkatapos ng pagbagsak ng [[Vijaya]] noong 1471. Nanatili itong malaya hanggang 1832, nang isama ito ni emperador [[Minh Mạng]]. [[Talaksan:Province de Phan-Rang (1909).jpg|thumb|Lalawigan ng Phan Rang (1909)|center]] Noong 1901, itinatag ang lalawigan ng Phan Rang at pagkatapos ay pinalitan ng pangalan na ''Ninh Thuận''. Ang lalawigan ng Ninh Thuận ay pinagsama sa lalawigan ng Bình Thuận noong 1976, kasama ang lalawigan ng Bình Tuy, ang Ninh Thuận ay naging isang hiwalay na lalawigan muli noong 1991. == Heograpiya == Ang Ninh Thuan ay matatagpuan sa matinding rehiyon ng [[South Central Coast|Timog Gitnang Baybayin]], matatagpuan sa heograpiya: * Ang [[Khanh Hoa]] ay malapit sa hilaga * Ang timog ay hangganan ng [[Binh Thuan]] * Ang kanluran ay hangganan ng lalawigan ng [[Lam Dong]] * Sa silangan ay ang [[Dagat Timog Tsina]]. == Klima == Ang Ninh Thuan ay may tipikal na tropikal na klima ng monsoon na may mainit at tuyo na mga katangian, maraming hangin, malakas na pagsingaw, average na taunang temperatura mula 26 - 270C, average na pag-ulan na 700 - 800 mm sa [[Phan Rang–Tháp Chàm|Phan Rang]] at unti-unting tumataas sa itaas ng 1,100 mm sa mga bulubunduking lugar, Ang kahalumigmigan ng hangin ay mula 75 - 77%. Malaking radiant energy na 160 Kcl/cm2. Kabuuang init 9,500 - 10,000oC. Ang panahon ay may dalawang natatanging panahon: Tag-ulan mula Setyembre hanggang Nobyembre; Ang tagtuyot ay mula Disyembre hanggang Agosto ng susunod na taon.<ref>{{Cite web |last=ONLINE |first=TUOI TRE |date=2017-08-15 |title=​Vì sao Ninh Thuận mưa ít nhất nước? |url=https://tuoitre.vn/vi-sao-ninh-thuan-mua-it-nhat-nuoc-1369348.htm |access-date=2024-06-20 |website=TUOI TRE ONLINE |language=vi}}</ref> == Mga dibisyong administratibo == Administratibong mapa ng lalawigan ng Ninh Thuan [[Talaksan:Ban do hanh chinh Ninh Thuan.png|center|thumb|260x260px|Administratibong mapa ng lalawigan ng Ninh Thuan]] Ang Ninh Thuận ay nahahati sa 7 mga subdibisyon sa antas ng distrito: 6 na distrito: * Bác Ái * Ninh Hải * Ninh Phước * Ninh Sơn * Thuận Bắc * Thuận Nam * 1 lungsod ng probinsiya: [[Phan Rang–Tháp Chàm]] (kabisera) Ang mga ito ay nahahati pa sa 3 bayan (o townlet), 47 na komunidad, at 15 na ward. === Mga nayon ng Cham === Ang mga pangalan ng [[Champa|Cham]] para sa mga nayon ng Cham sa lalawigan ng Ninh Thuận ay ang mga sumusunod (Sakaya 2014:755-756).<ref>Sakaya. 2014. ''Từ điển Chăm''. Nhà xuất bản Tri Thức. {{ISBN|978-604-908-999-2}}</ref> '''Distrito ng Thuận Nam''' * Ram Văn Lâm * Aia Li-u: Phước Lập * Aia Binguk: Nghĩa Lập (Chăm Jat) * Pabhan: Vụ Bổn * Palaw: Hiếu Thiện * Distrito ng Ninh Phước * Hamu Craok: Bầu Trúc * Caklaing: Mỹ Nghiệp * Bal Caong: Chung Mỹ * Hamu Tanran: Hữu Đức * Thuen: Hậu Sanh * Mblang Kathaih: Phất Thế * Padra: Như Ngọc * Cakhaok: Bình Chữ * Boah Bini: Hoài Trung * Boah Dana: Chất Thường * Caok: Hiếu Lễ * Mblang Kacak: Phước Đồng * Baoh Deng: Phú Nhuận * Katuh: Tuấn Tú * Cuah Patih: Thành Tín '''Distrito ng Ninh Sơn''' * Cang: Lương Tri '''Phan Rang–Tháp Chàm''' * Tabeng: Thành Ý '''Distrito ng Ninh Hải''' * Pamblap Klak: Isang Nhơn * Pamblap Birau: Phước Nhơn '''Distrito ng Thuận Bắc''' * Bal Riya: Bỉnh Nghĩa == Ekonomiya == Ang Ninh Thuan ay ang pinakamahirap at hindi gaanong industriyalisadong lalawigan sa timog Vietnam. Ang nominal per capita GDP ay 6.66 million VND noong 2007, kalahati ng national average at 56% ng [[South Central Coast|Timog Gitnang Baybayin]] na average na 10.8 million.<ref name="GSO09calc">calculations based on General Statistics Office (2009): ''Socio-economical Statistical Data of 63 provinces and Cities''. Statistical Publishing House, Hanoi</ref> Ang Ninh Thuan ay nag-iisang lalawigan sa [[Timog Gitnang Baybayin]] na may average na taunang GDP growth rate na mas mababa sa 10% mula 2000 hanggang 2007 - sa 9.4% kumpara sa average ng rehiyon na 11.2%. Bagama't ang industriyal na paglago nito ay bahagyang mas mataas sa average ng rehiyon sa 16.4%, nagsimula ito mula sa napakababang base at samakatuwid ay nag-ambag ng kaunti sa pangkalahatang paglago. Ang paglago sa mga serbisyo ay nasa 9.8%, na mas mababa sa average ng rehiyon, habang ang agrikultura, kagubatan at pangingisda ay lumago sa average na rate na 6.7%, medyo mas mataas kaysa sa average.<ref name="GSO09calc2">calculations based on General Statistics Office (2009): ''Socio-economical Statistical Data of 63 provinces and Cities''. Statistical Publishing House, Hanoi</ref> == Mga kilalang residente == * [[Po Klong Garai]] - hari ng [[Phan Rang–Tháp Chàm|Panduranga]] mula 1167 hanggang 1205. * [[Nguyễn Văn Thiệu]] - dating Pangulo ng Timog [[Vietnam]] mula 1967 hanggang 1975. * Chế Linh - [[Vietnamese]] (etnikong [[Cham]]) sikat na mang-aawit, manunulat ng kanta. * Po Dharma (Quảng Văn Đủ) - [[Vietnamese]] human rights activist at Cham cultural historian. * Al Hoang (Hoàng Duy Hùng) - ay isang dating miyembro ng Konseho ng Lungsod ng [[Houston]].<ref name="Interviewp1">"[https://scholarship.rice.edu/bitstream/handle/1911/71731/wrc03587_xscript.pdf?sequence=2 Al Hoang]" ([https://web.archive.org/web/20140814100012/https://scholarship.rice.edu/bitstream/handle/1911/71731/wrc03587_xscript.pdf?sequence=2 Archive]). Interview by Quynh Le (Houston Asian American Archives at Rice University Woodson Research Center). Published by [[Rice University]] Chao Center for Asian Studies Houston Asian American Archive. p. 1/19. Retrieved on August 7, 2014.</ref> == Mga sanggunian == [[Kategorya:Mga lalawigan ng Vietnam]] [[Kategorya:Mga pinagmulan sa wikang Biyetnames ng CS1 (vi)]] [[Kategorya:Mga koordinado sa Wikidata]] [[Kategorya:Mga artikulong naglalaman ng Biyetnames]] 8g2pqe1avnhkphmx3ok430lizpp1yaw 0 329885 2165401 2155186 2025-06-19T06:28:21Z Mangophi 151409 Linked Rain Celmar's Wiki Page 2165401 wikitext text/x-wiki {{Infobox television season|num_seasons=11|num_episodes=99|first_aired={{start date|2024|07|20}}|last_aired={{end date|2024|10|26}}|preceded_by=''[[Pinoy Big Brother: Kumunity Season 10|Kumunity Season 10]]''|presenter={{Plainlist| * [[Bianca Gonzalez]] * [[Robi Domingo]] * [[Kim Chiu]] * [[Melai Cantiveros]] * [[Enchong Dee]] * [[Alexa Ilacad]] }}|followed_by=''[[Pinoy Big Brother: Celebrity Collab Edition|Celebrity Collab]]''}} Ang '''ikalabing-isang season''' ng ''[[Pinoy Big Brother]]'', na may subtitle na '''''Gen 11''''' (maikli para sa Generation 11), ay ipinalabas sa [[Kapamilya Channel]] noong 20 Hulyo hanggang 26 Oktubre 2024 na pumalit sa ''[[Star Hunt: The Audition Show]]'' at [[What's Wrong with Secretary Kim|''What's Wrong with Secretary Kim'']], at pinalitan ng ''[[The Untamed]]'' at Mega Blockbusters. Ang edisyong ito ang ikapitong magkasunod na season kung saan parehong sibilyan na nasa hustong gulang at mga binatilyo ang lumahok sa isang season, gamit ang isang katulad na pormat ng mga season na ''[[Pinoy Big Brother: All In|All In]]'' at [[Pinoy Big Brother: Connect|''Connect'']] upang pagsamahin sila bilang isang pangkat. Ito rin ang unang ''season'' sa buong serye kung saan lahat ng mga pinalista ay mga babae, at ang ikatlong ''season'' na pinangungunahan ng mga ''teen housemate'', kasunod ng Lucky 7 at [[Pinoy Big Brother: Connect|''Connect'']]. Nagwagi si Fyang Smith sa ''season'' na ito laban sa ''runner-up'' na si [[Rain Celmar|Rain Celmar]]. Sina Kolette Madelo at Kai Montinola ay nagtapos sa ikatlo at ikaapat na puwesto, ayon sa pagkakasunod.<ref name="Fyang Big Winner">{{Cite web |last1=Escuadro |first1=Kiko |date=26 Oktubre 2024 |title=Fyang Smith is 'Pinoy Big Brother Gen 11' Big Winner |url=https://news.abs-cbn.com/entertainment/2024/10/26/fyang-smith-is-pinoy-big-brother-gen-11-big-winner-2127 |access-date=6 Abril 2025 |website=[[ABS-CBN News]] |language=en}}</ref><ref>{{cite news |date=27 Oktubre 2024 |title=Fyang big winner sa PBB |language=tl |website=[[Abante|Abante Tonite]] |url=https://tonite.abante.com.ph/2024/10/27/fyang-big-winner-sa-pbb/ |access-date=6 Abril 2025}}</ref> Si Smith ang ikatlong ''housemate'' na hindi pumasok sa unang linggo ng kanyang ''season'' na nagwagi, kasunod nina Daniel Matsunaga ng ''[[Pinoy Big Brother: All In|All In]]'' at Liofer Pinatacan ng ''Connect''. == Pagbuo == Isang bagong season ng ''[[Pinoy Big Brother]]'' ang nakumpirma noong Disyembre 13, 2023, sa panahon ng ABS-CBN Christmas Special, kung saan pinakita ang ''line-up'' ng mga programa ng para sa 2024.<ref>{{Cite web |last=Felipe |first=MJ |date=14 Disyembre 2023 |title=300 stars gather as ABS-CBN Christmas special returns to Big Dome |url=https://news.abs-cbn.com/entertainment/12/14/23/300-stars-gather-as-abs-cbn-christmas-special-returns-to-big-dome |access-date=21 Hulyo 2024 |website=[[ABS-CBN News]] |language=en}}</ref><ref>{{Cite web |last=Choa |first=Kane Errol |title=ABS-CBN's star-studded special unveils exciting 2024 line-up |url=https://qa.philstar.com/entertainment/2023/12/21/2320253/abs-cbns-star-studded-special-unveils-exciting-2024-line-up |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20231226202150/https://qa.philstar.com/entertainment/2023/12/21/2320253/abs-cbns-star-studded-special-unveils-exciting-2024-line-up |archive-date=26 Disyembre 2023 |access-date=21 Hulyo 2024 |website=[[Philippine Star]] |language=en}}</ref> Ang season, na may subtitle na ''Gen 11'', ang magiging unang season ng ''Pinoy Big Brother'' na ipinalabas sa loob ng dalawang taon.<ref>{{Cite web |last=Deveza |first=Reyma |date=4 Hulyo 2024 |title=Hosts excited for 'Pinoy Big Brother Gen11' season |url=https://news.abs-cbn.com/entertainment/2024/7/4/hosts-excited-for-pinoy-big-brother-gen11-season-1424 |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20240704092123/https://news.abs-cbn.com/entertainment/2024/7/4/hosts-excited-for-pinoy-big-brother-gen11-season-1424 |archive-date=4 Hulyo 2024 |access-date=6 Abril 2025 |website=[[ABS-CBN News]] |language=en}}</ref> Una nang kinumpirma ng ABS-CBN Television Production Head Unit at Head Director na si Laurenti Dyogi na ang ''season'' ay ipapalabas sa Hunyo.<ref name="Audition1">{{Cite web |date=5 Abril 2024 |title=Pinoy Big Brother (PBB) is back this June 2024: how to audition, schedule |url=https://www.thesummitexpress.com/2024/04/pinoy-big-brother-pbb-is-back-this-june-2024-audition-schedule.html |access-date=21 Hulyo 2024 |website=The Summit Express |language=en}}</ref><ref name="RapplerAudition">{{Cite web |last=Abad |first=Ysa |date=14 Abril 2024 |title=ABS-CBN's Star Hunt to hold auditions for next P-pop idol trainees, new season of 'PBB' |url=https://www.rappler.com/entertainment/celebrities/abs-cbn-star-hunt-auditions-april-p-pop-idol-trainees-pinoy-big-brother/ |access-date=21 Hulyo 2024 |website=[[Rappler]] |language=en-US}}</ref><ref name=":0">{{Cite web |last=Llemit |first=Kathleen A. |date=7 Abril 2024 |title=Laurenti Dyogi reveals 'PBB' new season, on-ground auditions |url=https://www.philstar.com/entertainment/2024/04/07/2345984/laurenti-dyogi-reveals-pbb-new-season-ground-auditions |access-date=21 Hulyo 2024 |website=[[Philippine Star]] |language=en}}</ref> Gayunpaman, ang petsa ng ''season premiere'' ay itinakda sa Hulyo 20.<ref name="PBB New Season">{{Cite news |date=5 Abril 2024 |title='Pinoy Big Brother' to have new season in June |language=en |work=[[ABS-CBN News]] |url=https://news.abs-cbn.com/entertainment/2024/4/29/libu-libo-pumila-sa-unang-bugso-ng-pbb-gen-11-auditions-1757 |access-date=21 Hulyo 2024}}</ref> Muling nag-host sina [[Bianca Gonzalez]], [[Robi Domingo]], [[Kim Chiu]], [[Melai Cantiveros]], [[Enchong Dee]] para sa edisyong ito. Ito ang unang buong ''season'' na wala si Toni Gonzaga bilang pangunahing ''host'' mula nang magsimula ang prangkisa sa Pilipinas noong 2005.<ref>{{Cite web |last=Deveza |first=Reyma |date=3 Abril 2024 |title=Are 'PBB' hosts preparing for new season? |url=https://news.abs-cbn.com/entertainment/2024/4/2/are-pbb-hosts-preparing-for-new-season-728 |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20240429152137/https://news.abs-cbn.com/entertainment/2024/4/2/are-pbb-hosts-preparing-for-new-season-728 |archive-date=29 Abril 2024 |access-date=6 Abril 2025 |website=[[ABS-CBN News]] |language=en-US}}</ref> Noong Hunyo 20, 2024, hinirang bilang isa sa mga ''host'' ng edisyong ito ang dating ''Kumunity 10 celebrity housemate'' na si [[Alexa Ilacad]].<ref name="Alexa&MJ">{{Cite web |last=Felipe |first=MJ |date=21 Hunyo 2024 |title=Alexa Ilacad surprised to be part of 'PBB Gen11' after manifesting to explore 'hosting' |url=https://news.abs-cbn.com/entertainment/2024/6/20/alexa-ilacad-surprised-to-be-part-of-pbb-gen11-after-manifesting-to-explore-hosting-012 |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20240622092907/https://news.abs-cbn.com/entertainment/2024/6/20/alexa-ilacad-surprised-to-be-part-of-pbb-gen11-after-manifesting-to-explore-hosting-012 |archive-date=22 Hunyo 2024 |access-date=6 Abril 2025 |website=[[ABS-CBN News]] |language=en}}</ref><ref name="AlexaNewHost">{{Cite web |last=C. |first=Toff |date=21 Hunyo 2024 |title=Alexa Ilacad is the new host for 'Pinoy Big Brother: Gen11' |url=https://push.abs-cbn.com/2024/6/21/alexa-ilacad-is-the-new-host-for-pinoy-big-brother-gen11-1307 |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20240622092909/https://push.abs-cbn.com/2024/6/21/alexa-ilacad-is-the-new-host-for-pinoy-big-brother-gen11-1307 |archive-date=22 Hunyo 2024 |access-date=6 Abril 2025 |website=Push.com |language=en}}</ref> === Mga awdisyon === Noong Abril 6, inanunsyo ni Dyogi na ang Star Hunt ang mangangasiwa sa proseso ng ''casting'' para sa paparating na season kasama ang mga awdisyon para sa [[Star Magic]] at mga naghahangad na magsanay sa Star Hunt Academy, simula sa ''on-ground auditions'' sa [[Kalakhang Maynila|Kalakhang Manila]], at pagkatapos sa [[Luzon]], [[Kabisayaan|Kabisyaan]], at [[Mindanao]] sa mga sumunod na linggo.<ref name=":0" /> Nagsimula ang mga awdisyon para sa ''Gen 11'' noong Abril 27 kung saan bumalik ang mga pisikal na awdisyon matapos itong mahinto bilang tugon sa [[pandemya ng COVID-19 sa Pilipinas]]. Tulad ng mga nakaraang season, ang mga awdisyon para sa mga matatanda at mga binatilyong ''housemate'' (edad 16–32) ay idinaos nang sabay-sabay. Nagsimula ang mga online na awdisyon noong Mayo 29, at natapos noong Hunyo 16, 2024. Sa kabuuan, 35,906 ang mga nag-awdisyon para sa season na ito, kung saan 20,157 ang nagmula sa ''on-site auditions'' sa pamamagitan ng Star Hunt at 15,749 ang nagmula sa ''online auditions''. Sa 35,906 na nag-awdisyon, animnapu't-pito ang napili para sa ''final casting''.<ref>{{Cite web |last=Sabio |first=Nikka |date=4 Hulyo 2024 |title=PBB Gen 11 to kick off on July 20: ‘This will be a very, very special edition’ |url=https://push.abs-cbn.com/2024/7/4/pbb-gen-11-to-kick-off-on-july-20-this-will-be-a-very-very-special-edition-202 |access-date=21 Hulyo 2024 |website=ABS-CBN PUSH |language=en}}</ref><ref>{{Cite web |last=Asis |first=Salve |title=PBB Gen 11, 36k ang nag-audition |url=https://www.philstar.com/pilipino-star-ngayon/showbiz/2024/07/05/2367860/pbb-gen-11-36k-ang-nag-audition |access-date=21 Hulyo 2024 |website=[[Philippine Star]] |language=en}}</ref> {| class="wikitable" style="text-align:center; line-height:17px; font-size:100%; width:auto;" |+Mga ''on-ground auditions'' ng ''Pinoy Big Brother: Gen 11'' ! scope="col" | Petsa ! scope="col" | Lokasyon ! scope="col" | Pinagdausan |- | Setyembre 1, 2023 <ref>{{Cite web |title='Pinoy Big Brother's' comeback now confirmed as ABS-CBN begins audition in North America |url=https://www.lionheartv.net/2023/08/pinoy-big-brother-north-america/ |access-date=August 11, 2023 |website=lionheartv.net}}</ref> | [[California]], [[Estados Unidos]] | Memorial Auditorium, Sacramento |- | Abril 27, 2024 | [[Lungsod Quezon|Quezon City]] | Robinsons Novaliches |- | Abril 28, 2024 | [[Las Piñas]] | [[Robinsons Place Las Piñas|Robinsons Las Piñas]] |- | Mayo 4 at 5, 2024 | [[Heneral Santos]] | KCC Mall ng GenSan |- | Mayo 11 at 12, 2024 | [[Lungsod Quezon]] | Robinsons Galleria |- | Mayo 18 at 19, 2024 | [[Naga, Camarines Sur]] | [[Robinsons Malls|Robinsons Naga]] |- | Mayo 25 at 26, 2024 | [[Mandaue|Mandaue, Cebu]] | Pacific Mall Mandaue |} ==== Pekeng mga ''casting call'' ==== Noong Abril 2024, inulat ng mga ''netizen'' ang mga hindi awtorisadong ''audition call'' na maling inaanunsyo ang mga ''open casting call'' para sa mga palabas ng ABS-CBN gaya ng ''Pinoy Big Brother'', ''FPJ's Batang Quiapo'', at ang sequel ng ''Senior High'', na ''High Street'', na malawakang kumalat sa hatirang pangmadla. Bilang tugon, naglabas ang ABS-CBN ng pagpapayo noong Abril 16, 2024, para balewalain ang mga mapanlinlang na tawag at payuhan ang publiko na maging mapagbantay laban sa mga ''scammer'' na maling kumakatawan sa kanilang sarili bilang bahagi ng produksyon ng palabas.<ref>{{Cite web |date=16 Abril 2024 |title=ABS-CBN slams unauthorized auditions, casting calls for 'Batang Quiapo,' 'PBB,' 'High Street' |url=https://news.abs-cbn.com/entertainment/2024/4/16/abs-cbn-slams-unauthorized-auditions-casting-calls-for-batang-quiapo-pbb-high-street-1127 |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20240420130015/https://news.abs-cbn.com/entertainment/2024/4/16/abs-cbn-slams-unauthorized-auditions-casting-calls-for-batang-quiapo-pbb-high-street-1127 |archive-date=20 Abril 2024 |access-date=6 Abril 2025 |website=ABS-CBN News |language=en}}</ref><ref name="PBB Fake Audition">{{Cite web |last= |first= |date=16 Abril 2024 |title=Advisory on unauthorized auditions and casting calls for ABS-CBN's PBB, FPJ's Batang Quiapo and High Street |url=https://ent.abs-cbn.com/articles-news/advisory-on-unauthorized-auditions-and-casting-calls-for-abs-cbns-pbb-fpjs-batang-quiapo-and-high-street-22102 |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20240429023318/https://ent.abs-cbn.com/articles-news/advisory-on-unauthorized-auditions-and-casting-calls-for-abs-cbns-pbb-fpjs-batang-quiapo-and-high-street-22102/ |archive-date=29 Abril 2024 |access-date=6 Abril 2025 |website=ABS-CBN Entertainment |language=en}}</ref> === Timeslot === Ipapalabas ang ''Pinoy Big Brother Gen 11'' tuwing 10:15 pm mula Lunes hanggang Biyernes pagkatapos ng ''Pamilya Sagrado'', 8:30 pm tuwing Sabado at 9:30 pm tuwing Linggo, pagkatapos ng ''Rainbow Rumble''.<ref name=":1">{{Cite web |date=15 Hulyo 2024 |title=Who are the 'Pinoy Big Brother Gen 11' housemates? |url=https://news.abs-cbn.com/entertainment/2024/7/15/who-are-the-pinoy-big-brother-gen-11-housemates-2311 |access-date=21 Hulyo 2024 |website=[[ABS-CBN News]] |language=en}}</ref> Sa edisyong ito, isang pang-araw-araw na 30-minutong ''highlight show'' ang umeere mula Lunes hanggang Biyernes, at isang oras na ''live eviction show'' sa Sabado at ''nomination night'' sa Linggo. Mayroon ding ''digital companion show'' ang ''season'' na tinatawag na ''PBB Gen 11 Up'' na pinangunahan nina Alexa Ilacad, Enchong Dee, Melai Cantiveros, Kim Chiu at Robi Domingo at mapapanood tuwing Sabado ng 8:30 p.m. hanggang 9:30 p.m. at mapapanood sa Kapamilya Online Live sa pamamagitan ng ''Facebook'' at ''YouTube''. Noong 24 Oktubre 2024, pinalitan ang palabas ng ''The Untamed'' kada linggo habang noong 2 Nobyembre 2024, pinalitan ang palabas ng ''Mega Blockbusters'' kada Sabado at Linggo. Araw-araw mula 8:00 a.m. hanggang 12:00 a.m., mapapanood ng mga manonood ang palabas nang ''live'' sa ''e-commerce app'' na [[Lazada Philippines|Lazada]] sa pamamagitan ng ''LazLive''. Mayroong apat na ''live stream'' na maaaring pagpilian ng mga manonood: ang pangunahing ''stream'' na ipapakita ang buong bahay, ang ''dining area'', ang sala, at ang ''pool area''.<ref>{{Cite web |date=26 Hulyo 2024 |title='Pinoy Big Brother Gen 11' kicks off with new batch of housemates onboard |url=https://www.philstar.com/the-freeman/cebu-entertainment/2024/07/26/2373048/pinoy-big-brother-gen-11-kicks-new-batch-housemates-onboard |access-date=6 Abril 2025 |website=[[Philippine Star]] |language=en}}</ref> === Mga ''theme song'' === Ang ''theme song'' para sa edisyong ito ay isang ''remix'' ng orihinal na ''theme song'' na "Pinoy Ako" ng bandang Orange at Lemons, na binago upang tumugma sa tema ng edisyon, na nagbabalik mula sa mas bagong "Pinoy Tayo" ni [[Rico Blanco]] na ginamit noong nakaraang season. Samantala, ang ''eviction theme song'' ng ''season'' ay "Huwag Muna Tayong Umuwi" ng [[Bini]], mula sa kanilang ''sophomore album'' na Feel Good (2022). == Pormat == Bawat linggo, kailang mag-nominate ang bawat ''housemate'' ng dalawa pang mga ''housemate'' para sa pagpapaalis, kung ang una ay makakatanggap ng dalawang puntos at ang pangalawa ay makakatanggap ng isa. Ang tatlong nangungunang (o higit pa kung may tabla) na mga ''housemate'' na may pinakamaraming puntos sa nominasyon ay ihaharap para sa pampublikong boto. Higit pa rito, may awtoridad si ''Big Brother'' na magbigay ng ''immunity'' o awtomatikong nominasyon sa isang ''housemate'', dahil sa mga ''twist'' o sa mga paglabag. Maaaring ihinto ang round ng nominasyon dahil sa mga nakabinbing gawain, hamon, o ''twist''. === Mga twist === * '''''Partnership with Maya''''': Nakipagsosyo ang Pinoy Big Brother sa Maya para magsilbing opisyal na ''finance'' at ''voting partner'' ng season, kasama ang mga sumusunod na mga twist na ipinasok sa season: ** '''''Save or Spend Weekly Task''''': Kung sakaling manalo ang mga ''housemate'' sa kanilang lingguhang gawain simula sa Linggo 2, mapapamahalaan nila ang kanilang lingguhang badyet, na idedeposito sa pamamagitan ng Maya. Kung magtagumpay sila sa kanilang lingguhang gawain, tatanggap sila ng ₱30,000. Ang mga ''housemate'' ay may dalawang pagpipilian: maaari nilang gastusin ang isang bahagi ng kanilang lingguhang badyet para sa linggo o i-''save'' ito at panoorin itong lumago na may ''rate'' ng interes na hanggang 15% (posibleng lumaki hanggang ₱200,000). ** '''''Vote to Save-Evict''''': Sa ''season'' na ito, ganap na gagawin ang pagboto sa pamamagitan ng Maya, kumpara sa dalawang platform (Kumu at ''text voting'') na ginamit noong ''Connect'' at ''Kumunity 10''. Para bumoto, kailangan munang gumawa ng Maya ''account'' ang mga manonood, i-''verify'' ang kanilang ''account'', at magkaroon ng sapat na pondo para makaboto. Maaaring bumoto ang mga manonood ng 10, 50, o 110 boto (isang piso = isang boto para sa 10 at 50 boto, o ₱100 para sa 110 boto) upang iligtas o paalisin ang isang ''housemate'' na kanilang pinili mula sa pagpapaalis. Ang mga manonood ay mayroon lamang 15 pagkakataong bumoto bawat araw, na mare-''reset'' sa hatinggabi. Kalaunan ay hindi na ipinagpatuloy ang pamamaraang ito pagkatapos ng ikapitong ''eviction round'' dahil sa malawakan at marahas na paggamit ng ''vote-to-evict'' laban sa ilang kasambahay, at ito ay pinalitan lamang ng ''vote-to-save'' simula sa ikawalong ''nomination round''. ** '''''Unlimited Voting''''': Dinala mula sa nakaraang season, ang walang limitasyong pagboto ay muling ipinakilala bilang isang ''twist'' sa ''open voting'' na ginanap sa Araw 86 upang matukoy ang Big 4, at muli hanggang sa ''Big Night'' upang matukoy ang magwawagi sa ''season'' na ito.<ref name=":3">{{Cite news |date=16 Oktubre 2024 |title=PBB announces 'unlimited power to vote' to choose Big 4 |language=en |work=[[ABS-CBN News]] |url=https://www.abs-cbn.com/entertainment/2024/10/16/pbb-announces-unlimited-power-to-vote-to-choose-big-4-1425 |access-date=6 Abril 2025}}</ref> Hindi tulad ng karaniwang 15 boto na limitasyon sa mga nakaraang ''eviction round'', maaari na ngayong bumoto ang mga manonood nang maraming beses hangga't gusto nila sa panahon ng pagboto.<ref name=":3" /> * '''Mga ''Two-in-One'' na ''housemate''''': Itinampok sa ''season'' na ito ang dalawang pares ng mga ''two-in-one housemate''. Ito ang ikatlong ''season'' na nagtampok ng higit sa isang pares ng mga ''two-in-one housemate'' na nakikipagkumpitensya pagkatapos ng ikalawang ''celebrity season'' at ''Double Up''. ** Noong Araw 1, ipinakilala sina Dingdong Bahan at Patrick Ramirez, na magkasintahan, bilang mga ''two-in-one housemate''. Bilang bahagi ng isang hamon, pinayagan lamang ni Kuya ang isa sa kanila na makapasok sa bahay sa gabi ng paglulunsad. Sa kanilang unang linggong pagsasama, naatasan sila ng iba't-ibang mga gawain at sinabihan na ilihim ang kanilang relasyon hanggang matapos ang espesyal na hamon. Nagawa nila ito at napanatili nila ang kanilang katayuan bilang ''two-in-one housemate''.<ref>{{Cite web |last=Ocampo |first=Carmellie |date=25 Setyembre 2024 |title=DongPat's Story: How Dingdong and Patrick faced challenges together inside and outside the PBB House |url=https://www.abs-cbn.com/pbbgen112024/articles-news/dongpats-story-how-dingdong-and-patrick-faced-challenges-together-inside-and-outside-the-pbb-house-23377 |access-date=6 Abril 2025 |website=[[ABS-CBN News]] |language=en}}</ref> ** Noong Araw 34, ginawang mga ''two-in-one housemate'' ni Big Brother sina Joli Alferez at Gwen Montano, na dating itinuring na magkahiwalay na ''housemate'' at pumasok sa bahay noong Araw 24 at 33, dahil sa kanilang "situationship" sa labas. Parehong natapos ang magkahiwalay na gawain upang maging opisyal na ''housemate'', sila kalaunan ay naging susunod na pares ng mga ''two-in-one housemate'' na nakikipagkumpitensya.<ref>{{Cite web |last=dela Cruz |first=Liezel |date=13 Setyembre 2024 |title=Joli and Gwen reflect about their ‘situationship’ and what lies ahead as they relive their “PBB Gen 11” experience |url=https://www.abs-cbn.com/pbbgen112024/articles-news/joli-and-gwen-reflect-about-their-situationship-and-what-lies-ahead-as-they-relive-their-pbb-gen-11-experience-23294 |access-date=6 Abril 2025 |website=[[ABS-CBN News]] |language=en}}</ref> * '''Labing-isang mga "''official housemate''" ''slot''''': Noong Araw 1, ibinunyag ni Big Brother sa mga ''housemate'' na sila ay tinatawag lamang bilang mga "''houseguest''," ngunit sa katotohanan, lahat sila ay mga opisyal na ''housemate''. Pagkatapos ay ibinunyag ni Big Brother ang labing-isang posisyon bilang "''official housemate''" na pupunan ng mga "''houseguest''" sa buong linggo. Tatlong botohan ang ginanap upang matukoy ang mga "''official housemate''," at ang mga hindi napili ay nanganganib na mapabilang sa listahan ng mga nominado para sa unang ''nomination round''. * '''''Two In, Two Out''''': Marami pang mga ''housemate'' ang pumasok sa bahay sa mga susunod na linggo, simula noong Araw 16. Sa ikalawa at ikatlong mga ''eviction round'', dalawang mga ''housemate'' ang sabay na pinaalis, habang dalawang bagong mga ''housemate'' ang pumasok at pinunan ang kanilang mga puwesto.<ref>{{Cite web |date=14 Agosto 2024 |title=Brx revelation, double eviction, and new housemates shake up 'PBB Gen 11' |url=https://corporate.abs-cbn.com/newsroom/news-releases/2024/8/14/pbb-brx-double-eviction-new-housemates?lang=en |access-date=6 Abril 2025 |website=ABS-CBN Corporate |language=en}}</ref> * '''Ang ''Gameroom'' at ang bagong proseso ng pagpapaalis''': Sa halip na karaniwang inaanunsyo sa living area, naging ''head-to-head'' ang ''eviction callout'' sa ''season'' na ito, kung saan dalawang nominadong mga ''housemate'' ang papasok sa ''Gameroom'' ni ''Big Brother'' upang malaman kung sino ang ligtas at kung sino ang mapapaalis. Kung sakali ang bilang ng mga nominado ay tatlo o higit pa, ang unang ligtas ay ipapangalanan sa living area bago matukoy ang huling dalawang nominado, pagkatapos ay magpapatuloy sila sa Gameroom, kung saan ang isa ay maliligtas at babalik sa bahay at ang isa ay mapapaalis. Gayunpaman, bawat linggo, ang mga nominado ay inaanunsyo sa living area. == Mga ''housemate'' == Bago ang ''premiere'' ng serye, limang ''housemate'' ang ipinakilala araw-araw mula Hulyo 15 hanggang 19, 2024, sa ''Star Hunt: The Audition Show''.<ref>{{Cite web |date=8 Hulyo 2024 |title="Pinoy Big Brother Gen 11" housemates, makikilala na |url=https://ent.abs-cbn.com/pbbgen112024/articles-news/pinoy-big-brother-gen-11-housemates-makikilala-na-22757 |access-date=21 Hulyo 2024 |website=[[ABS-CBN|ABS-CBN Entertainment]] |language=tl}}</ref><ref>{{Cite web |date=9 Hulyo 2024 |title='Kuya' finally opens his house again |url=https://www.manilatimes.net/2024/07/09/entertainment-lifestyle/show-times/kuya-finally-opens-his-house-again/1955953 |access-date=21 Hulyo 2024 |website=[[The Manila Times]] |language=en}}</ref> May kabuuang labing-apat na ''housemate'' ang pumasok sa bahay noong Hulyo 20, kabilang ang two-in-one housemates na sina Dingdong Bahan at Patrick Ramirez.<ref>{{Cite news |last=Escuadro |first=Kiko |date=20 Hulyo 2024 |title='Pinoy Big Brother' kicks off with 15 new housemates |language=en |work=[[ABS-CBN News]] |url=https://news.abs-cbn.com/entertainment/2024/7/20/-pinoy-big-brother-kicks-off-with-15-new-housemates-2128 |access-date=21 Hulyo 2024}}</ref> Dalawang karagdagang mga housemate na sina Jan Silva at Fyang Smith ang pumasok sa bahay noong Araw 16, sina Joli Alferez at JP Cabrera ang pumasok noong Araw 24, at si Gwen Montano ang pumasok noong Araw 33. Kalaunan ay naging two-in-one housemates din sina Montano at Alferez noong Araw 34. {| class="wikitable sortable" style="margin:1em auto; font-size:100%; line-height:20px; text-align:center" |+ class="nowrap" |Listahan ng mga ''housemate'' sa '''''Pinoy Big Brother: Gen 11<ref name=":1" />''''' !Kalahok !Edad !Bayan !Grupo !Araw ng pagpasok !Araw ng paglabas !Estado !Sang. |- !{{Sortname|Fyang|Smith}} |18 | align="left" |[[Mandaluyong]] | style="background:#004680;" |''{{color|white|Teen}}'' |Araw 16 |Araw 99 | style="background-color:lightgreen;" | '''Big Winner''' |<ref>{{cite AV media|date=5 Agosto 2024|url=https://www.youtube.com/watch?v=2kxw-7G4oPw|title=PBB Gen 11 Slambook {{!}} Fyang|publisher=[[Pinoy Big Brother]]|via=[[YouTube]]|access-date=6 Abril 2025|archive-date=15 Agosto 2024|archive-url=https://web.archive.org/web/20240815152152/https://www.youtube.com/watch?v=2kxw-7G4oPw|url-status=live}}</ref> |- !{{Sortname|Rain|Celmar}} |17 | align="left" |[[Cebu]] | style="background:#004680;" |''{{color|white|Teen}}'' |Araw 1 |Araw 99 | style="background-color:lightblue;" | 2nd Big Placer | |- !{{Sortname|Kolette|Madelo}} |20 | align="left" |[[Heneral Santos]] | style="background:#BD0E1A;" | ''{{color|white|Adult}}'' |Araw 1 |Araw 99 | style="background-color:lightyellow;" | 3rd Big Placer | |- !{{Sortname|Kai|Montinola}} |17 | align="left" |[[Cebu]] | style="background:#004680;" |''{{color|white|Teen}}'' |Araw 1 |Araw 99 | style="background-color:lightyellow;" | 4th Big Placer | |- !{{Sortname|JM|Ibarra|nolink=1}} |23 | align="left" |[[Quezon]] | style="background:#BD0E1A;" | ''{{color|white|Adult}}'' |Araw 1 |Araw 92 | style="background-color:#FF6666;" | ''Napaalis'' | |- !{{Sortname|JP|Cabrera|nolink=1}} |18 | align="left" |[[Lungsod Quezon]] | style="background:#004680;" |''{{color|white|Teen}}'' |Araw 24 |Araw 85 | style="background-color:#FF6666;" | ''Napaalis'' | |- !{{Sortname|Binsoy|Namoca|nolink=1}} |22 | align="left" |[[Timog Cotabato]] | style="background:#BD0E1A;" | ''{{color|white|Adult}}'' |Araw 1 |Araw 78 |style="background:#FF6666;" |''Napaalis'' | |- !{{Sortname|Jarren|Garcia|nolink=1}} |17 | align="left" |[[Londres|Londres, Reyno Unido]] | style="background:#004680;" |''{{color|white|Teen}}'' |Araw 1 |Araw 71 | style="background:#FF6666;" |''Napaalis'' | |- !{{Sortname|Jas|Dudley-Scales|nolink=1}} |24 | align="left" |[[Negros Oriental]] | style="background:#BD0E1A;" | ''{{color|white|Adult}}'' |Araw 1 |Araw 64 | style="background:#FF6666;" |''Napaalis'' | |- !{{Sortname|Dylan|Yturralde|nolink=1}} |21 | align="left" |[[Pampanga]] | style="background:#BD0E1A;" | ''{{color|white|Adult}}'' |Araw 1 |Araw 57 | style="background:#FF6666;" |''Napaalis'' | |- !{{Sortname|Gwen|Montano|nolink=1}} at<br> {{Sortname|Joli|Alferez|nolink=1}} |24 | align="left" |[[Kabite]] (Montano)<br>[[Camarines Sur]] (Alferez) | style="background:#BD0E1A;" | ''{{color|white|Adult}}'' |Araw 33<br>Araw 24 |Araw 50 | style="background:#FF6666;" |''Napaalis'' | |- !{{Sortname|Jan|Silva|nolink=1}} |18 | align="left" |[[Cebu]] | style="background:#004680;" |''{{color|white|Teen}}'' |Araw 16 |Araw 43 | style="background:#FF6666;" |''Napaalis'' | |- !{{Sortname|Dingdong|Bahan|nolink=1}} at<br />{{Sortname|Patrick|Ramirez|nolink=1}} |27 & 26 | align="left" |[[Taguig]] (Bahan), <br />[[Maynila]] (Ramirez) | style="background:#BD0E1A;" | ''{{color|white|Adult}}'' |Araw 1 |Araw 36 | style="background:#FF6666;" |''Napaalis'' | |- !{{Sortname|Brx|Ruiz|nolink=1}} |32 | align="left" |[[Bacolod]] | style="background:#BD0E1A;" | ''{{color|white|Adult}}'' |Araw 1 |Araw 29 | style="background:#FF6666;" |''Napaalis'' | |- !{{Sortname|Noimie|Steikunas|nolink=1}} |32 | align="left" |[[Litwanya]] | style="background:#BD0E1A;" | ''{{color|white|Adult}}'' |Araw 1 |Araw 29 | style="background:#FF6666;" |''Napaalis'' | |- !{{Sortname|Kanata|Tapia|nolink=1}} |16 | align="left" |[[Occidental Mindoro]] | style="background:#004680;" |''{{color|white|Teen}}'' |Araw 1 |Araw 22 | style="background:#FF6666;" |''Napaalis'' | |- !{{Sortname|Marc|Nanninga Jr.|nolink=1}} |17 | align="left" |[[Camarines Norte]] | style="background:#004680;" |''{{color|white|Teen}}'' |Araw 1 |Araw 22 | style="background:#FF6666;" |''Napaalis'' | |- !{{Sortname|Therese|Villamor|nolink=1}} |17 | align="left" |[[Camarines Sur]] | style="background:#004680;" |''{{color|white|Teen}}'' |Araw 1 |Araw 15 | style="background:#FF6666;" |''Napaalis'' | |- |} == Mga gawain == === Mga lingguhang gawain === {| class="wikitable" style="margin:1em auto; font-size:100%; line-height:20px; text-align:center" width="100%" |- ! width="10%" | Gawain {{Abbr|No.|Number}} ! width="15%" | Petsa at araw ! width="65%" | Paglalarawan ng gawain ! width="10%" | Resulta |- ! 1 | '''Hulyo 24'''<br>{{small|(Araw 5)}} | align="justify" | '''Pasa-Pasa para sa Labing-Isa''' <br>Kinakailangang magkolekta ang mga ''housemate'' ng 11 hanggang 11.99 na litrong tubig mula sa languyan gamit ang labing-isang gamit hanggang sa isang lalagyanan sa loob ng 11 minuto hanggang 11 minuto at 59 segundo. Mahigpit na ipinag-uutos na ipasa ang tubig kasama ang kani-kanilang mga bagay habang nakatayo sa labing-isang platapormang ibinigay. Nagbigay si Kuya ng limang bagay: isang bota, palanggana, galon ng tubig, espongha, at isang kutsara. Ang mga ''housemate'' ang magpapasya sa natitirang anim na bagay. | style="background:#FF6666" | ''Nabigo'' |- !2 |'''Hulyo 31'''<br>{{small|(Araw 12)}} | align="justify" |'''''Pinoy'' Big Babies' Requests'''<br>Kailangang hulaan at gawin ng mga magulang ng Pinoy Big Babies na sina Brx, Binsoy, Jas, at Noimie ang hindi bababa sa anim sa labing-isang kahilingan ng labing-isang sanggol sa buong panahon ng lingguhang gawain. {| class="wikitable collapsible collapsed" width="100%" |+Listahan ng mga kahilinga !"Baby" housemate !Hiling !Estado |- !Marc | align="justify" |Dapat turuan kung paano isulat ang kanyang pangalan. | {{no|''Nabigo''}} |- !Jarren | align="justify" |Kailangang magluto ng Filipino-style spaghetti | {{yes|''Pasado''}} |- !Rain | align="justify" |Kailangang yakapin ng kanyang mga magulang na sina Brx at Noimie. | {{yes|''Pasado''}} |- !Therese | align="justify" |Dapat halikan sa magkabilang pisngi habang naka-red lipstick. | {{yes|''Pasado''}} |- !Dylan | align="justify" |Patawanin sa pamamagitan ng isang simpleng biro. | {{yes|''Pasado''}} |- !JM | align="justify" |Plantsahin ang unipormeng dapat niyang susuotin. | {{yes|''Pasado''}} |- !Kolette | align="justify" |Maghanda ng meryenda para sa "eskuwelahan". | {{yes|''Pasado''}} |} | style="background:#99FF66;" | ''Pasado'' |- !3 |'''Agosto 5'''<br>{{small|(Araw 17)}} | align="justify" | '''Likes, Camera, Upload!'''<br>Inatasang ang mga ''housemate'' na gumawa ng tatlong bidyo na may temang "good vibe" upang mai-post ''online''. Hinati sila sa dalawang grupo, at pinangungunahan nina Dingdong at Rain ang bawat grupo. Ang una at pangalawang bidyo, na nagtatampok ng iba't ibang grupo, ay dapat na hindi bababa sa tatlong minuto ang haba, habang ang pangatlong video, na nagtatampok ng lahat ng mga ''housemate'', ay dapat na hindi bababa sa anim na minuto ang haba. Upang manalo, ang bawat na-upload na bidyo ay dapat makatanggap ng hindi bababa sa 111,111 na ''likes'' at reaksyon mula sa publiko sa mga opisyal na ''social media pages'' ng palabas. '''Mga grupo:''' * Team Dingdong: Dingdong, Brx, Dylan, Jan, Jas, Kolette, Noimie, Patrick * Team Rain: Rain, Binsoy, Fyang, Jarren, JM, Kai, Kanata, Marc {| class="wikitable collapsible collapsed" width="100%" style="text-align:center" |+ Pinal na resulta ! width="40%" | "<i>Pinoy</i> Big High School Team"<br><i>{{small|Team Dingdong}}</i> ! width="30%" | "C U Happy"<br><i>{{small|Team Rain}}</i> ! width="30%" | "Vibe Day Weekday"<br><i>{{small|All housemates}}</i> |- | '''106,151'''<br>{{small|(95.54%)}} | '''189,786'''<br>{{small|(170.81%)}} | '''96,606'''<br>{{small|(86.95%)}} |} | style="background:#FF6666" | ''Nabigo'' |- ! rowspan="2" | 4 | '''Agosto 12'''<br>{{small|(Araw 24)}} | align="justify" | '''Relay ang Ship — Unang Bahagi'''<br>Noong Araw 24, pumasok sa bahay ang dalawang bagong mga ''housemate'' na sina Joli at JP at agad na binigyan ng lihim na gawain. Binigyan sila ng dalawang "mga bangkang papel"; Pinili ni Joli ang isa sa dalawang kulay na papel na may nakasulat na mga gawain. Dapat silang kumilos sa isang tiyak na paraan batay sa impormasyon sa papel; maaari silang kumilos bilang matalik na magkaibigan na nanatiling magkasama ngunit biglang naghiwalay sa ere nang walang paliwanag, o bilang magkakapatid na mukhang pareho ngunit hindi. Dapat nilang tiyakin na ang ibang mga ''housemate'' ay walang kamalayan na sila ay hindi magkamag-anak at sa katunayan ay hiwalay na mga ''housemate'', at dapat nilang tapusin ang gawaing ito nang matagumpay upang maiwasan ang pagkawala ng kalahati ng kanilang lingguhang badyet para sa susunod na linggo. | style="background:#FF6666" | ''Failed'' |- | {{nowrap|'''Agosto 15'''<br>{{small|(Araw 27)}}}} | align="justify" | '''Relay ang Ship — Ikalawang Bahagi'''<br>Inatasan ang mga ''housemate'' na gumawa ng bangka gamit ang kawayan at karagdagang mga gamit na ibinigay ni Kuya. Maaari lamang itayo ang bangka at mapanatili ng isang pares sa isang pagkakataon. Ang bawat pares ay kailangang dalhin ang bangkamula sa isang dulo ng pool patungo sa isa at pabalik sa loob ng tatlumpung minuto sa pagtatapos ng linggo. | style="background:#99FF66;" | ''Pasado'' |- ! 5 | '''Agosto 23'''<br>{{small|(Araw 35)}} | align="justify" | '''Team to Beat'''<br>nahati sa dalawang grupo ang mga kasambahay at kailangang maglaro ng basketbol at volleyball; Idinaos ang mga tryout upang magpasya kung sinong ''housemate'' ang maglalaro sa anong grupo. Para sa gawaing ito, ang bawat koponan ay may isang oras upang makaiskor ng maraming puntos hangga't maaari. Sa basketbol, ang bawat manlalaro sa pangkat na iyon ay kailangang makapag-shoot nang sunud-sunod alinsunod sa kanilang mga nakatalagang numero at puwesto sa court. Upang makapuntos, kailangang matagumpay na maitama ng taga-shoot ang bola sa ring. Sa volleyball, ang bawat miyembro ng pangkat na iyon ay dapat pumasa o "volley" alinsunod sa kanilang mga itinalagang numero at mga puwesto, at isang puntos ang makukuha kapag matagumpay na nai-spike ng spiker ang bola sa dulo ng pool. May idinagdag na twist: upang manalo, ang mga miyembro ng bawat koponan ay kailangang lumipat ng grupo (maliban sa mga pinuno ng koponan) at talunin ang kabuuang puntos ng kanilang nakaraang laro (19 para sa volleyball at 20 para sa basketball). {| class="wikitable collapsible collapsed" width="100%" style="text-align:center" |+ ''Team to Beat'' weekly task scoreboard ! width="25%" | ! width="25%" style="background:blue;" | {{color|white|Basketball Team}} ! width="25%" style="background:red;" | {{color|white|Volleyball Team}} ! width="25e%" | Kabuuang iskor |- style="border-top: solid 3px;" ! Scores to beat<br>{{small|(pre-swap)}} | 20 {{Abbr|pts.|points}} || 19 {{Abbr|pts.|points}} || '''39 {{Abbr|pts.|points}}''' |- ! Final score<br>{{small|(post-swap)}} | 9 {{Abbr|pts.|points}} || 20 {{Abbr|pts.|points}} || '''29 {{Abbr|pts.|points}}''' |- style="border-top: solid 3px;" ! Final result | {{no|Failed}} || {{yes|Passed}} || {{Partial}} (50% of the weekly budget) |} Mga grupo (pre-swap): * {{color|blue|'''Team Basketbol'''}}: Jan (pinuno), Binsoy, Gwen, JM, Joli, JP, and Kai * {{color|red|'''Team Volleyball'''}}: Dylan (pinuno), Dingdong, Fyang, Jarren, Jas, Kolette, Patrick, and Rain | style="background:#99FF66;" | ''Pasado'' |- ! 6 | '''Agosto 26'''<br>{{small|(Araw 38)}} | align="justify" | '''<i>BisTag ang Pinoy</i>'''<br>Inatasang gumawa ng orihinal na Bisaya-Tagalog play o musical ang mga ''housemate'', gayundin ang pagtanghal ng anim na kanta, kabilang ang Bisaya version ng "Pinoy Ako," ang Bisaya-Tagalog version ng kanilang orihinal na kanta na "C U Happy," at dalawang orihinal na Tagalog at mga awiting Bisaya. {| class="wikitable collapsible collapsed" width="100%" style="text-align:center" |+''BisTag ang Pinoy: The Musical'' weekly task result ! width="33%" | Act I ! width="33%" | Act II ! width="33%" | Total |- | 48/50 | 48/50 | '''96/100''' |} | style="background:#99FF66;" | ''Pasado'' |- ! 7 | {{nowrap|'''Setyembre 2'''<br>{{small|(Araw 45)}}}} | align="justify" | '''Oh Hey! Si Nonchalant<br>'''Inatasan ang mga ''housemate'' na manatiling walang pakialam (kalmado o hindi nagpapakita ng emosyon) sa buong linggo tuwing senyasan ni Kuya, kasama na sa mga nakatalagang gawain. Upang makapasa, hindi sila dapat gumawa ng higit sa limang pagkakamali sa buong hamon. | {{Pending}} |} === Iba pang mga gawain === {| class="wikitable" width="100%" style="margin:1em auto; font-size:100%; line-height:20px; text-align:center" !Blg. !Petsa at araw na itinalaga !Uri ng gawain !Paglalarawan ng gawain !(Mga) kalahok !Resulta |- !1 | rowspan="2" |'''Hulyo 20'''<br>{{small|(Araw 1)}} |Espesyal | align="justify" |Noong ''launch night'', matapos mapansin ng mga ''housemate'' ang labing-isang platform sa may ''pool area'', binati sila ni Kuya at ibinalita niya sa kanila na hindi pa sila mga opisyal na ''housemate'', bagkus ay mga ''houseguest'' lamang. Binigyan sila ng isang espesyal na gawain upang maging isa sa labing-isang "opisyal na kasambahay" at akitin ang iba pang mga ''housemate'' na gawin din ito sa makabuluhang paraan. Binigyan sila ng isang oras para tapusin ang gawaing ito. Sa katotohanan, lahat sila ay mga opisyal na ''housemate'' na. Ito ay isang pagsubok lamang upang matukoy ang kanilang determinasyon at kagustuhan na manatili sa loob ng bahay.<ref name="1st Task">{{Cite web |date=22 Hulyo 2024 |title='PBB Gen 11' housemates, tagumpay sa unang hamon ni Kuya |url=https://news.abs-cbn.com/entertainment/10/23/21/celebrity-housemates-tagumpay-sa-first-weekly-task |access-date=22 Hulyo 2024 |website=[[ABS-CBN News]] |language=tl}}</ref> |''Lahat ng mga housemate'' | style="background:#99FF66;" | ''Pasado'' |- !2 |Lihim | align="justify" |Noong Araw 1, inatasan ni Kuya sina Dingdong at Patrick ng isang serye ng mga lihim na gawain upang panatilihing nakatago ang kanilang relasyon hanggang sa susunod na abiso. Una, ibinigay ni Kuya kay Patrick ang susi buksan ang pool area at isang sulat na kailangan niyang patagong basahin. Sa ''live launch'', sinabihan sila na isa lang sa kanila ang makapasok; Pinili ni Patrick na pumasok sa bahay. Pagkatapos, inatasan ni Kuya si Patrick na maging "''official housemate''" sa kanilang espesyal na gawain para makapasok sa bahay ang kanyang kasintahang si Dingdong.<ref name=":2">{{Cite news |date=25 Hulyo 2024 |title='PBB' housemate Dingdong, nakapasok na sa Bahay ni Kuya |work=[[ABS-CBN News]] |url=https://news.abs-cbn.com/entertainment/2024/7/25/-pbb-housemate-dingdong-nakapasok-na-sa-bahay-ni-kuya-957 |access-date=25 Hulyo 2024}}</ref> |Dingdong at Patrick | style="background:#99FF66;" | ''Pasado'' |- !3 |'''Hulyo 23'''<br>{{small|(Araw 4)}} |Lihim | align="justify" |Noong Araw 4, ipinaalam ni Kuya kay Dingdong na matagumpay na natapos ni Patrick ang kanyang lihim na gawain na maging isa sa unang tatlong "opisyal na ''housemate''," kaya pinayagan siyang pumasok sa bahay; gayunpaman, kailangang itago ng dalawa ang kanilang relasyon sa iba pang mga ''housemate''. Inatasan din ni Kuya si Dingdong na pumasok sa bahay bilang isang "houseguest", at maging isa sa labing-isang "official housemates" sa pamamagitan ng pagsusuot ng ibang ''nameplate'' para itago ang kanilang relasyon ni Patrick. Itinalaga si Dingdong bilang "Denn" para sa lihim na gawaing ito.<ref name=":2" /> |Dingdong | style="background:#FF6666;" | ''Nabigo'' |- !4 |'''Hulyo 29'''<br>{{small|(Araw 10)}} |Lihim | align="justify" |Noong Araw 10, inatasang gumawa ng adobo sina Kai at Noimie para kay Kolette upang magkita sila ng kanyang ina na si Jocelyn, na ilang taon nang hindi nagkita, sa unang pagkakataon. Tinilungan sila ng iba pang mga ''housemate'' maliban kay Kolette, at inatasan din ang dalawa na patulugin siya habang ginagawa ang gawain. Dapat nilang siguraduhin na hindi makikita ni Kolette ang kanyang ina hangga't hindi naluluto ang adobo, at dadalhin dapat ng kanyang ina ang adobo sa kanya. |Kai at Noimie | style="background:#99FF66;" | ''Pasado'' |- !5 | rowspan="2" |'''Hulyo 30''' {{small|(Day 11)}} | rowspan="2" |Arawan | align="justify" |'''''Pinoy'' ''Big Babies'' — Unang Bahagi'''<br>Noong Araw 11, nagising ang mga ''housemate'' sa ingay ng umiiyak na sanggol. Binigyan sila ng tungkuling maging "mga sanggol"; sa panahon ng gawain, sila ay magiging mga sanggol sa tuwing makakarinig sila ng iyak ng sanggol, at babalik lamang sila sa kanilang orihinal na sarili kapag narinig nila ang isang sanggol na tumawa. Dapat silang magsuot ng mga [[sapula]] at makipag-usap lamang sa pamamagitan ng pagkilos at mga salita ng sanggol. Sampung ''housemate'' ang naging "mga sanggol," at apat na ''housemate'' ang itinalaga bilang "mga magulang" upang mangalaga sa kanila. Ang gawaing ito ay isang sanggunian sa ''midget skit'' na ''Pinoy Big Babies'' na nilikha sa [[Pinoy Big Brother: Double Up|''Double Up'']]. | rowspan="2" |''Lahat maliban kay Dingdong'' | rowspan="2" style="background:#99FF66;" | ''Pasado'' |- !6 | align="justify" |'''''Pinoy'' ''Big Babies'' — Ikalawang Bahagi: ''Bet on Your Pinoy Big Baby''''' <br>Ang apat ''housemate'' na sina Binsoy, Brx, Jas, at Noimie ay inatasang maging magulang ng sampung sanggol at piliin ang kanilang "paboritong sanggol" batay sa kanilang mga obserbasyon. Pinili nina Binsoy at Jas si Baby Dylan, habang si Brx at Noimie ang pumili kay Baby Kanata. Hinamon ni Big Brother ang dalawang "sanggol" na uminom ng gatas sa pinakamaikling panahon; ang unang makatapos ay babalik sa kanilang orihinal na sarili. |- ! 7 | '''Hulyo 31'''<br>{{small|(Araw 12)}} | Espesyal | align="justify" | Noong Araw 12, inatasan si Kanata na magpadala ng dalawang mensahe sa kanyang ama na nagpapahiwatig na hindi pa niya ito nakikita. Inatasan siyang gumawa ng ''text ''at ''video message'' para sa kanyang ama, na ipapadala ni Kuya. | Kanata | style="background:#99FF66;" | ''Pasado'' |- ! 8 | '''Agosto 4'''<br>{{small|(Day 16)}} | Daily | align="justify" | Noong Araw 16, pumasok sa bahay ang dalawang bagong mga ''housemate'' na sina Fyang at Jan na nakasuot ng nakakatawang ''face mask'' ng kanilang mga sarili. Una silang pumasok sa bahay gamit ang kanilang mga alyas, Anne at Louie, at kinakailangang magsalita sa isang binagong boses. Para maging opisyal na kasambahay at tanggalin ang maskara para ipakita ang kanilang mga sarili, dapat sumayaw sina Fyang, Jan, at ang iba pang mga ''housemate' 'sa ''remix'' ng ''theme song'' habang gumagawa ng mga nakakatawang mukha (tulad ng ipinakita ni Melai Cantiveros) habang sumasayaw. | ''Lahat ng mga housemate'' | style="background:#99FF66;" | ''Pasado'' |- |} == Kasaysayan ng nominasyon == '''Leyenda:''' {{Columns-list|{{Legend|#FBF373|May immunity}} {{Legend|#FFFFE0|Naligtas sa pamamagitan ng veto, isang hamon, o twist}} {{Legend|#959FFD|Awtomatikong nominasyon}} {{Legend|lightgray|Hindi maaaring bumoto}}}} <div style="overflow-x: auto; white-space: nowrap"> {| class="wikitable" style="width:100%; text-align:center; font-size:90%; line-height:16px;" ! rowspan="2" width="5%" | ! rowspan="2" width="9%" | #1 ! rowspan="2" width="9%" | #2 ! rowspan="2" width="9%" | #3 ! width="9%" | Kaparusahan ! rowspan="2" width="9%" | #5 ! rowspan="2" width="9%" | #6 ! rowspan="2" width="9%" | #7 ! width="9%" | {{nowrap|Teens vs. Adults<hr>Ligtask #1}} ! rowspan="2" width="9%" | #9 ! width="9%" | Ligtask #2 ! Nakabatay sa ranggo ! rowspan="2" |#12 ! rowspan="2" width="9%" | Big<br>Night ! width="5%" rowspan="4" | Mga nominasyong<br />natanggap |- ! #4 ! #8 ! #10 ! width="9%" | #11 |- !Araw ng<br>pagpapaalis !Araw 15<br>{{small|{{nowrap|Agosto 3}}}} !Araw 22<br>{{small|{{nowrap|Agosto 10}}}} !Araw 29<br>{{small|{{nowrap|Agosto 17}}}} !Araw 36<br>{{small|{{nowrap|Agosto 24}}}} !Araw 43<br>{{small|{{nowrap|Agosto 31}}}} !Araw 50<br>{{small|{{nowrap|Setyembre 7}}}} !Araw 57<br>{{small|{{nowrap|Setyembre 14}}}} !Araw 64<br>{{small|{{nowrap|Setyembre 21}}}} !Araw 71<br>{{small|{{nowrap|Setyembre 28}}}} !Araw 78<br>{{small|{{nowrap|Oktubre 5}}}} !Araw 85<br>{{small|{{nowrap|Oktubre 12}}}} !Araw 92<br>{{small|{{nowrap|Oktubre 19}}}} !Araw 99<br>{{small|{{nowrap|Oktubre 26}}}} |- !Araw ng<br>nominasyon |Araw 9<br>{{small|{{nowrap|Hulyo 28}}}} |Araw 16<br>{{small|{{nowrap|Agosto 4}}}} |Araw 23<br>{{small|{{nowrap|Agosto 11}}}} |Araw 32<br>{{small|{{nowrap|Agosto 20}}}} |Araw 37<br>{{small|{{nowrap|Agosto 25}}}} |Araw 44<br>{{small|{{nowrap|Setyembre 1}}}} |Araw 53<br>{{small|{{nowrap|Setyembre 10}}}} |Araw 59<br>{{small|{{nowrap|Setyembre 16}}}} |Araw 65<br>{{small|{{nowrap|Setyembre 22}}}} |Araw 72<br>{{small|{{nowrap|Setyembre 29}}}} |Araw 81<br>{{small|{{nowrap|Oktubre 8}}}} |Araw 86<br>{{small|{{nowrap|Oktubre 13}}}} | — |- style="border-top: 4px solid;" !Fyang |''Wala<br>sa bahay'' | style="background:#FBF373;" |''Ipinagliban'' | style="background:#FBF373;" |Jas<br>Kai | style="background:#959FFD;" | ''Walang<br>nominasyon'' |Jas<br>Dylan |{{abbr|GwenJoli|Gwen & Joli}}<br>Kolette | Rain<br>Jarren | style="background:#FBF373;" | ''Walang<br>nominasyon'' | Kai<br>Jarren | style="background:#FFFFE0;" | ''Walang<br>nominasyon'' | ika-4-ika-5<br>25 puntos | style="background:lightgray;" | ''Walang<br>nominasyon'' | style="background:#73FB76;" |'''Big Winner''' | 56 ({{color|#959FFD|+1}}) |- !Rain |Kanata<br>Therese |Binsoy<br>Marc |Dylan<br>Binsoy | style="background:#959FFD;" | ''Walang<br>nominasyon'' |Kolette<br>Jan |Fyang<br>Kolette | Kolette<br>Dylan | style="background:#FBF373;" | ''Walang<br>nominasyon'' | Fyang<br>Jarren | style="background:#959FFD;" | ''Walang<br>nominasyon'' | ika-6<br>27 puntos | style="background:lightgray;" | ''Walang<br>nominasyon'' | style="background:#D1E8EF;" |'''2nd Big Placer''' | 39 ({{color|#959FFD|+2}}) |- !Kolette |Noimie<br>Therese |Marc<br>Dylan |{{abbr|DongPat|Dingdong & Patrick}}<br>Brx | style="background:#959FFD;" | ''Walang<br>nominasyon'' |Fyang<br>Binsoy |Fyang<br>Kai | Dylan<br>Jarren | style="background:#959FFD;" | ''Walang<br>nominasyon'' | Fyang<br>JP | style="background:#FFFFE0;" | ''Walang<br>nominasyon'' | ika-3<br>20 puntos | style="background:lightgray;" | ''Walang<br>nominasyon'' | style="background:#FFFFDD;" |'''3rd Big Placer''' | 46 ({{color|#959FFD|+2}}) |- !Kai |Kanata<br>Therese |Dylan<br>Marc |Noimie<br>JM | style="background:#959FFD;" | ''Walang<br>nominasyon'' |Jan<br>Fyang |Fyang<br>JM | Fyang<br>JM | style="background:#FBF373;" | ''Walang<br>nominasyon'' | Jarren<br>JP | style="background:#FFFFE0;" | ''Walang<br>nominasyon'' | ika-2<br>16 puntos | style="background:lightgray;" | ''Walang<br>nominasyon'' | style="background:#FFFFDD;" |'''4th Big Placer''' | 36 ({{color|#959FFD|+1}}) |- !JM |Therese<br>{{abbr|DongPat|Dingdong & Patrick}} |{{abbr|DongPat|Dingdong & Patrick}}<br>Marc |{{abbr|DongPat|Dingdong & Patrick}}<br>Dylan | style="background:lightgray;" | ''Walang<br>nominasyon'' |Dylan<br>Kai |{{abbr|GwenJoli|Gwen & Joli}}<br>Dylan | Dylan<br>Rain | style="background:#959FFD;" | ''Walang<br>nominasyon'' | Kai<br>Jarren | style="background:#959FFD;" | ''Walang<br>nominasyon'' | ika-1<br>13 puntos | style="background:lightgray;" | ''Walang<br>nominasyon'' | style="background:#FA8072" | ''Napaalis''<br>(Araw 92) | 28 ({{color|#959FFD|+2}}) |- !JP | colspan="3" |''Wala sa bahay'' | style="background:#FBF373;" | ''Walang<br>nominasyon'' |Jas<br>Fyang |Binsoy<br>Kolette | Rain<br>JM | style="background:#FBF373;" | ''Walang<br>nominasyon'' | Fyang<br>Kai | style="background:#959FFD;" | ''Walang<br>nominasyon'' | ika-4-ika-5<br>25 puntos | colspan="2" style="background:#FA8072" | ''Napaalis''<br>(Araw 85) | 32 ({{color|#959FFD|+1}}) |- !Binsoy |Therese<br>Noimie |Kolette<br>Kanata |Noimie<br>{{abbr|DongPat|Dingdong & Patrick}} | style="background:lightgray;" | ''Walang<br>nominasyon'' |Jan<br>JP |Rain<br>Kai | JP<br>Kai | style="background:#FFFFE0;" | ''Walang<br>nominasyon'' | Kolette<br>Kai | style="background:#959FFD;" | ''Walang<br>nominasyon'' | colspan="3" style="background:#FA8072" | ''Napaalis''<br>(Araw 78) | 8 ({{color|#959FFD|+1}}) |- !Jarren |Therese<br>Kai |Kai<br>Kanata |{{abbr|DongPat|Dingdong & Patrick}}<br>Brx | style="background:lightgray;" | ''Walang<br>nominasyon'' |Jan<br>Fyang |Fyang<br>{{abbr|GwenJoli|Gwen & Joli}} | Kai<br>Kolette | style="background:#FBF373;" | ''Walang<br>nominasyon'' | Kai<br>Rain | style="background:#E6E6FA;" | ''Challenger''<br>(Napaalis; Araw 71) | colspan="3" style="background:#FA8072" | ''Muling napaalis''<br>(Araw 79) | 7 |- !Jas |Noimie<br>Therese |Kanata<br>Kolette |JM<br>Kai | style="background:lightgray;" | ''Walang<br>nominasyon'' |Fyang<br>Jan |Fyang<br>Binsoy | Kolette<br>Kai | style="background:#959FFD;" | ''Walang<br>nominasyon'' | style="background:#FA8072" | ''Napaalis''<br>(Araw 64) | style="background:#E6E6FA;" | ''Challenger'' | colspan="3" style="background:#FA8072" | ''Muling napaalis''<br>(Araw 79) | 14 ({{color|#959FFD|+1}}) |- !Dylan | style="background:#959FFD;" |Noimie<br>Therese |Marc<br>Kolette |Kolette<br>{{abbr|DongPat|Dingdong & Patrick}} | style="background:#959FFD;" | ''Walang<br>nominasyon'' |Jan<br>Fyang |Kolette<br>Fyang |Fyang<br>Rain | colspan="6" style="background:#FA8072" | ''Napaalis''<br>(Araw 57) | 16 ({{color|#959FFD|+2}}) |- ! Gwen<br>Joli | colspan="4"; style="background:white" | ''Wala pang 2-in-1 connection''<br>(Araw 24–33) |JM<br>Fyang |JM<br>Fyang | colspan="7" style="background:#FA8072" | ''Napaalis''<br>(Araw 50) | 5 |- !Jan |''Wala<br>sa bahay'' | style="background:#FBF373;" |''Ipinagliban'' | style="background:#FBF373;" |{{abbr|DongPat|Dingdong & Patrick}}<br>Kolette | style="background:lightgray;" | ''Walang<br>nominasyon'' |JP<br>Kolette | colspan="8" style="background:#FA8072" | ''Napaalis''<br>(Araw 43) |10 |- !Dingdong<br>Patrick |JM<br>Brx |Marc<br>JM |Brx<br>Jas | style="background:#959FFD;" | ''Walang<br>nominasyon'' | colspan="5" style="background:#FA8072" | ''Napaalis''<br>(Araw 36) | style="background:#E6E6FA;" | ''Challenger'' | colspan="3" style="background:#FA8072" | ''Muling napaalis''<br>(Araw 79) | 17 ({{color|#959FFD|+1}}) |- ! Gwen | colspan="4"; style="background:white" | ''Wala sa bahay'' | style="background:#FBF373;" | ''Ipinagliban'' | colspan="8" style="background:yellow;" |Naging ''2-in-1 housemate'' kasama si Joli<br>(Araw 34) | 0 |- !Joli | colspan="3" |''Wala sa bahay'' | style="background:#FBF373;" | ''Walang<br>nominasyon'' | colspan="9" style="background:yellow;" |Naging ''2-in-1 housemate'' kasama si Gwen<br>(Araw 34) |0 |- !Brx |Noimie<br>JM |Rain<br>Noimie |{{abbr|DongPat|Dingdong & Patrick}}<br>Rain | colspan="10" style="background:#FA8072" | ''Napaalis''<br>(Araw 29) |8 |- !Noimie |Jas<br>Kolette |Brx<br>Dylan |Jas<br>Brx | colspan="10" style="background:#FA8072" | ''Napaalis''<br>(Araw 29) |17 |- !Marc |Noimie<br>Jas |{{abbr|DongPat|Dingdong & Patrick}}<br>Kolette | colspan="11" style="background:#FA8072" | ''Napaalis''<br>(Araw 22) |9 |- !Kanata |Therese<br>Noimie |Kolette<br>Binsoy | colspan="11" style="background:#FA8072" | ''Napaalis''<br>(Araw 22) |8 |- !Therese |Jas<br>JM | colspan="8" style="background:#FA8072" |''Napaalis''<br>(Araw 15) | style="background:#E6E6FA;" | ''Challenger'' | colspan="3" style="background:#FA8072" | ''Muling napaalis''<br>(Araw 79) |13 |- style="border-top: 4px solid;" !Mga tala | | | | | | | | | | | | | | rowspan="10" style="background:#CCCCCC" | |-style="background:#FFFFE0;" ! Mga<br>nagwagi<br>sa Ligtask | colspan="7" {{n/a|''None''}} | Binsoy | {{n/a|''None''}} | Fyang<br><s>Jarren</s><br>Kai<br>Kolette | colspan="3" {{n/a|''None''}} |- !Para sa<br>pagpapaalis |Dylan<br>Noimie<br>Therese | {{abbr|DongPat|Dingdong & Patrick}}<br>Dylan<br>Kanata<br>Kolette<br>Marc | Brx<br>{{abbr|DongPat|Dingdong & Patrick}}<br>Jas<br>Noimie | {{abbr|DongPat|Dingdong & Patrick}}<br>Dylan<br>Fyang<br>Kai<br>Kolette<br>Rain | Fyang<br>Jan<br>Jas | Fyang<br>{{abbr|GwenJoli|Gwen & Joli}}<br>Kolette | Dylan<br>Kolette<br>Rain | Jas<br>JM<br>Kolette | Fyang<br>Jarren<br>Kai | Binsoy<br>JM<br>JP<br>Rain | Fyang<br>JP<br>Rain | colspan="2" style="background:white;" | ''Open<br>Voting'' |- !Naligtas sa<br>pagpapaalis | '''Dylan'''<br>{{small|40.06%}}<br>'''Noimie'''<br>{{small|22.57%}} |'''{{abbr|DongPat|Dingdong & Patrick}}'''<br>{{small|42.14%}}<br>'''Kolette'''<br>{{small|13.45%}}<br>'''Dylan'''<br>{{small|13.24%}} |'''{{abbr|DongPat|Dingdong & Patrick}}'''<br>{{small|26.84%}}<br>'''Jas'''<br>{{small|15.42%}} | '''{{nowrap|Rain}}'''<br>{{small|18.63%}}<br>'''Fyang'''<br>{{small|13.91%}}<br>'''Kolette'''<br>{{small|13.91%}}<br>'''Kai'''<br>{{small|13.05%}}<br>'''Dylan'''<br>{{small|11.05%}} | '''Fyang'''<br>{{small|34.36%}}<br>'''Jas'''<br>{{small|11.59%}} |'''Fyang'''<br>{{small|42.32%}}<br>'''Kolette'''<br>{{small|32.59%}} | '''Rain'''<br>{{small|39.02%}}<br>'''Kolette'''<br>{{small|31.94%}} | '''Kolette'''<br>{{small|40.42%}}<br>'''JM'''<br>{{small|36.14%}} | '''Kai'''<br>{{small|43.97%}}<br>'''Fyang'''<br>{{small|32.97%}} | '''Rain'''<br>{{small|54.79%}}<br>'''JM'''<br>{{small|19.14%}}<br>'''JP'''<br>{{small|13.19%}} | '''Fyang'''<br>{{small|54.03%}}<br>'''Rain'''<br>{{small|36.35%}} | {{nowrap|'''Housemate A'''<br>{{small|22.54%}}<br>'''Housemate B'''<br>{{small|21.83%}}<br>'''Housemate E'''<br>{{small|20.14%}}<br>'''Housemate C'''<br>{{small|18.17%}}}} | style="background:#73FB76" | '''Fyang'''<br>{{small|30.66%}} |- style="background:#FA8072" !Napaalis |'''Therese'''<br>{{small|16.22%}} |'''Kanata'''<br>{{small|11.61%}}<br>'''Marc'''<br>{{small|5.09%}} | '''Noimie'''<br>{{small|13.22%}}<br>'''Brx'''<br>{{small|9.84%}} | '''{{abbr|DongPat|Dingdong & Patrick}}'''<br>{{small|9.66%}} | '''Jan'''<br><small>6.86%</small> |'''{{abbr|GwenJoli|Gwen & Joli}}'''<br><small>5.29%</small> | '''Dylan'''<br>{{small|11.05%}} | '''Jas'''<br>{{small|23.44%}} | '''Jarren'''<br>{{small|23.06%}} | '''Binsoy'''<br>{{small|12.88%}} | '''JP'''<br>{{small|9.61%}} | '''JM'''<br>{{small|17.32%<br>(out of 5)}} | style="background:#D1E8EF;" | '''Rain'''<br>{{small|26.05%}}<hr>'''Kolette'''<br>{{small|25.91%}}<hr>'''Kai'''<br>{{small|17.38%}} |- !Sanggunian |<ref name="1st Nom">{{Cite web |date=29 Hulyo 2024 |title=PBB Gen11: Dylan, Therese, Noimie in first batch of nominees up for eviction |url=https://news.abs-cbn.com/entertainment/2024/7/29/pbb-gen11-dylan-therese-noimie-in-first-batch-of-nominees-up-for-eviction-843 |access-date=6 Agosto 2024 |website=[[ABS-CBN News]] |language=en}}</ref><ref name="1st Eviction">{{Cite web |date=4 Agosto 2024 |title=Therese Villamor is first 'Pinoy Big Brother Gen 11' evictee |url=https://news.abs-cbn.com/entertainment/2024/8/4/therese-villamor-is-first-pinoy-big-brother-gen-11-evictee-1226 |access-date=6 Agosto 2024 |website=[[ABS-CBN News]] |language=en}}</ref> |<ref name="2nd Nom">{{Cite web |date=5 Agosto 2024 |title=New housemates Fyang, Jan join 'Pinoy Big Brother Gen 11' |url=https://news.abs-cbn.com/entertainment/2024/8/5/new-housemates-fyang-jan-join-pinoy-big-brother-gen-11-1401 |access-date=10 Agosto 2024 |website=[[ABS-CBN News]] |language=en}}</ref><ref name="2nd Eviction">{{Cite web |date=11 Agosto 2024 |title=Marc, Kanata end 'Pinoy Big Brother Gen 11' journey |url=https://news.abs-cbn.com/entertainment/2024/8/11/marc-kanata-end-pinoy-big-brother-gen-11-journey-1713 |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20240812010842/https://news.abs-cbn.com/entertainment/2024/8/11/marc-kanata-end-pinoy-big-brother-gen-11-journey-1713 |archive-date=12 Agosto 2024 |access-date=21 Agosto 2024 |website=[[ABS-CBN News]] |language=en}}</ref> |<ref name="3rd Nom">{{Cite web |date=12 Agosto 2024 |title='PBB Gen 11': Brx, Jas, Noimie, Dingdong and Patrick up for eviction |url=https://news.abs-cbn.com/entertainment/2024/8/13/jericho-rosales-admits-dating-janine-gutierrez-1609 |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20240813110021/https://news.abs-cbn.com/entertainment/2024/8/13/jericho-rosales-admits-dating-janine-gutierrez-1609 |archive-date=13 Agosto 2024 |access-date=21 Agosto 2024 |website=[[ABS-CBN News]] |language=en}}</ref><ref name="3rd Eviction">{{Cite web |date=18 Agosto 2024 |title=Brx, Noimie end 'Pinoy Big Brother: Gen 11' journey |url=https://news.abs-cbn.com/entertainment/2024/8/18/brx-noimie-end-pinoy-big-brother-gen-11-journey-1353 |access-date=21 Agosto 2024 |website=[[ABS-CBN News]] |language=en}}</ref> |<ref name="4th Nom">{{Cite web |date=21 Agosto 2024 |title='PBB Gen 11': Fyang, Rain, Kai, Kolette, Dylan, Dingdong and Patrick up for eviction |url=https://news.abs-cbn.com/entertainment/2024/8/21/-pbb-gen-11-fyang-rain-kai-kolette-dylan-dingdong-and-patrick-up-for-eviction-1417 |access-date=25 Agosto 2024 |website=[[ABS-CBN News]] |language=en}}</ref><ref name="4th Eviction">{{Cite web |date=25 Agosto 2024 |title=Dingdong at Patrick, evicted from Kuya's house |url=https://ent.abs-cbn.com/pbbgen112024/videos/day-36-dingdong-at-patrick-evicted-from-kuyas-house-366738 |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20240825103903/https://ent.abs-cbn.com/pbbgen112024/videos/day-36-dingdong-at-patrick-evicted-from-kuyas-house-366738 |archive-date=8 Setyembre 2024 |access-date=25 Agosto 2024 |website=[[ABS-CBN Entertainment]] |language=en}}</ref> |<ref name="5th Nom">{{Cite web |date=26 Agosto 2024 |title=Fyang, Jan at Jas, nominado sa 'PBB Gen11' |url=https://news.abs-cbn.com/entertainment/2024/8/26/fyang-jan-at-jas-nominado-sa-pbb-gen11-952 |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20240826045339/https://news.abs-cbn.com/entertainment/2024/8/26/fyang-jan-at-jas-nominado-sa-pbb-gen11-952 |archive-date=26 Agosto 2024 |access-date=8 Setyembre 2024 |website=[[ABS-CBN News]] |language=tl}}</ref><ref name="5th Eviction">{{Cite web |date=31 Agosto 2024 |title=Day 43: Jan, evicted from Kuya's house! |url=https://ent.abs-cbn.com/pbbgen112024/videos/day-36-dingdong-at-patrick-evicted-from-kuyas-house-366738 |access-date=8 Setyembre 2024 |website=[[ABS-CBN Entertainment]] |language=en}}</ref> |<ref name="6th Nom">{{Cite web |date=2 Setyembre 2024 |title='PBB Gen 11': Fyang, Kolette, Joli and Gwen up for eviction |url=https://news.abs-cbn.com/entertainment/2024/9/2/-pbb-gen-11-fyang-kolette-joli-and-gwen-up-for-eviction-1206 |access-date=8 Setyembre 2024 |website=[[ABS-CBN News]] |language=en}}</ref><ref name="6th Eviction">{{Cite web |date=7 Setyembre 2024 |title=Day 50: Joli and Gwen, evicted from Kuya’s house! |url=https://ent.abs-cbn.com/pbbgen112024/videos/day-50-joli-and-gwen-evicted-from-kuyas-house-367333 |access-date=8 Setyembre 2024 |website=[[ABS-CBN Entertainment]] |language=en}}</ref> |<ref>{{Cite web |date=September 11, 2024 |title=PBB Gen 11's Rain, Dylan, Kolette up for eviction |url=https://news.abs-cbn.com/entertainment/2024/9/11/pbb-gen-11-s-rain-dylan-kolette-up-for-eviction-847 |website=[[ABS-CBN News]] |language=en}}</ref> |<ref name="8th Nom">{{Cite web |date=17 Setyembre 2024 |title=PBB Gen 11's Jas, JM and Kolette up for eviction |url=https://news.abs-cbn.com/entertainment/2024/9/17/pbb-gen-11-s-jas-jm-and-kolette-up-for-eviction-900 |access-date=3 Pebrero 2025 |website=[[ABS-CBN News]] |language=en}}</ref><ref name="8th Eviction">{{Cite web |date=21 Setyembre 2024 |title=Day 64: Jas, evicted from Kuya's house! |url=https://ent.abs-cbn.com/pbbgen112024/videos/day-64-jas-evicted-from-kuyas-house-367914 |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20240922001038/https://ent.abs-cbn.com/pbbgen112024/videos/day-64-jas-evicted-from-kuyas-house-367914 |archive-date=22 Setyembre 2024 |access-date=3 Pebrero 2025 |website=[[ABS-CBN News]] |language=en}}</ref> |<ref name="9th Nom">{{Cite web |date=23 Setyembre 2024 |title=Kai, Fyang at Jarren, nominado sa 'PBB Gen11' |url=https://news.abs-cbn.com/entertainment/2024/9/23/kai-fyang-at-jarren-nominado-sa-pbb-gen11-1145 |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20240923052924/https://news.abs-cbn.com/entertainment/2024/9/23/kai-fyang-at-jarren-nominado-sa-pbb-gen11-1145 |archive-date=23 Setyembre 2024 |access-date=3 Pebrero 2025 |website=[[ABS-CBN News]] |language=tl}}</ref> |<ref name="Challengers">{{Cite web |date=29 Setyembre 2024 |title=5 'PBB Gen 11' evictees introduced as house challengers |url=https://news.abs-cbn.com/entertainment/2024/9/29/5-pbb-gen-11-evictees-introduced-as-house-challengers-1445 |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20240929081917/https://news.abs-cbn.com/entertainment/2024/9/29/5-pbb-gen-11-evictees-introduced-as-house-challengers-1445 |archive-date=29 Setyembre 2024 |access-date=3 Pebrero 2025 |website=[[ABS-CBN News]]}}</ref><ref name="10th Nom">{{Cite web |date=30 Setyembre 2024 |title=PBB Gen11's Binsoy, JM, JP, and Rain are nominees for this week |url=https://news.abs-cbn.com/entertainment/2024/9/30/pbb-gen11-s-binsoy-jm-jp-and-rain-are-nominees-for-this-week-822 |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20240930044949/https://news.abs-cbn.com/entertainment/2024/9/30/pbb-gen11-s-binsoy-jm-jp-and-rain-are-nominees-for-this-week-822 |archive-date=30 Setyembre 2024 |access-date=3 Pebrero 2025 |website=[[ABS-CBN News]]}}</ref><ref name="10th Eviction">{{Cite web |date=2024-10-07 |title=Binsoy ends 'Pinoy Big Brother Gen11' journey |url=https://news.abs-cbn.com/entertainment/2024/10/7/binsoy-ends-pinoy-big-brother-gen11-journey-936 |access-date=2024-10-09 |website=[[ABS-CBN News]]}}</ref> |} </div> == Mga sanggunian == {{Reflist}}{{Pinoy Big Brother}} [[Kategorya:Pinoy Big Brother]] 3nzyw3lvx8kfvs8iqph0jvgf1kss2fe 0 333102 2165384 2164142 2025-06-19T02:42:07Z 43.252.80.224 2165384 wikitext text/x-wiki {{Infobox pageant titleholder|image=CJ Opiaza in Sorsogon (2025).jpg|image_size=|caption=Si Opiaza noong 2025|name=|birth_name=Christine Juliane Hinkle Opiaza|birth_date={{Birth date and age|1998|07|08}}|birth_place=[[Castillejos]], [[Zambales]], Philippines|height=|education=Lyceum of Subic Bay (BS Business Administration)<ref>{{Cite web |last=Opiaza |first=Christine |date=April 24, 2018 |title="Raketera with a degree" |url=https://www.facebook.com/share/mSSb36KgRGwntWJv/ |access-date=2024-10-14 |website=www.facebook.com}}</ref>|hair_color=|eye_color=|title=Miss Grand Philippines 2024<br>[[Miss Grand International 2024]]|competitions={{Ubl|Miss Bikini Philippines 2016|(Nagwagi)|Miss Global Beauty Queen 2016|(Walang pagkakalagay)|[[Binibining Pilipinas 2022]]|(Walang pagkakalagay)||[[Miss Universe Philippines 2023]]|(1st runner-up)|Miss Grand Philippines 2024|(Nagwagi)|[[Miss Grand International 2024]]|(Nagwagi; pumalit)}}}} Si '''Christine Juliane Hinkle Opiaza''' (ipinanganak noong 8 Hulyo 1998) ay isang [[Mga Pilipino|Pilipinang]] [[modelo]], tagapagsanay, at ''beauty pageant titleholder'' na kinoronahang Miss Grand Philippines 2024. Kinatawan niya ang Pilipinas sa [[Miss Grand International 2024]] na ginanap sa [[Taylandiya]], kung saan siya ay nagtapos bilang ''first runner-up''.<ref>{{Cite web |last=Mallorca |first=Hannah |date=29 Setyembre 2024 |title=CJ Opiaza dominates in Miss Grand Philippines 2024 special awards |url=https://entertainment.inquirer.net/579067/cj-opiaza-dominates-in-miss-grand-philippines-2024-special-awards |access-date=14 Pebrero 2025 |website=[[Philippine Daily Inquirer]] |language=en}}</ref><ref>{{Cite news |last=Antonio |first=Josiah |date=30 Setyembre 2024 |title=Zambales' CJ Opiaza to represent PH in Miss Grand International 2024 |language=en |work=[[ABS-CBN News]] |url=https://news.abs-cbn.com/lifestyle/2024/9/29/zambales-cj-opiaza-to-represent-ph-in-miss-grand-international-2024-126 |access-date=14 Pebrero 2025}}</ref> Kalaunan ay bumitiw si Rachel Gupta ng Indiya bilang Miss Grand International 2024 at siya ay pinalitan ni Opiaza. == Maagang buhay at pag-aaral == Pinanganak si Opiaza sa [[Castillejos]], [[Zambales]]. Una siyang lumahok sa mga [[patimpalak ng kagandahan]] noong 2012 upang makakuha ng pangalagaan sa kolehiyo. Noong 2013, nagwagi siya sa isang patimpalak ng kagandahan na ang gantimpala ay isang pangalagaan upang mag-aral sa Lyceum of Subic Bay.<ref>{{Cite web |last=Concepcion |first=Eton B. |date=3 Oktubre 2024 |title=MUPh runner-up crowned Miss Grand Philippines 2024 |url=https://manilastandard.net/showbitz/314505816/muph-thank-you-girl-crowned-miss-grand-philippines-2024.html |access-date=29 Mayo 2025 |website=Manila Standard |language=en-US}}</ref> Sa tagal niya sa kolehiyo, kinoronahan siyang Miss Lyceum noong 2015. Nagtapos siya ng katibayan sa ''human resource development management''.<ref>{{Cite web |date=30 Setyembre 2024 |title=Who is Miss Grand Philippines 2024 CJ Opiaza? |url=https://www.gmanetwork.com/news/lifestyle/artandculture/922050/who-is-miss-grand-philippines-2024-cj-opiaza/story/ |access-date=30 Setyembre 2024 |website=GMA News Online |language=en}}</ref> == Pageantry == === Binibining Pilipinas 2022 === {{main|Binibining Pilipinas 2022}} Sumali si Opiaza sa Binibining Pilipinas 2022 bilang kinatawan ng Zambales, ngunit nagtapos ito na walang pagkakalagay.<ref>{{Cite web |last=Abad |first=Ysa |date=24 Abril 2022 |title=IN PHOTOS: The Binibining Pilipinas 2022 Top 40 candidates |url=https://www.rappler.com/entertainment/pageants/photos-binibining-pilipinas-2022-top-40-candidates/ |access-date=29 Mayo 2025 |website=[[Rappler]] |language=en-US}}</ref><ref>{{Cite web |last=Abad |first=Ysa |date=31 Hulyo 2022 |title=IN PHOTOS: Glam shots of Binibining Pilipinas 2022 candidates |url=https://www.rappler.com/entertainment/pageants/photos-new-glam-shots-binibining-pilipinas-2022-candidates/ |access-date=29 Mayo 2025 |website=[[Rappler]] |language=en-US}}</ref><ref>{{Cite web |date=22 Abril 2022 |title=Binibining Pilipinas 2022 unveils top 40 candidates |url=https://www.gmanetwork.com/news/lifestyle/content/829400/binibining-pilipinas-2022-unveils-top-40-candidates/story/ |access-date=29 Mayo 2025 |website=GMA News Online |language=en}}</ref> === Miss Universe Philippines 2023 === {{main|Miss Universe Philippines 2023}} Noong 18 Pebrero 2023, isa si Opiaza sa apatnapung kandidatang ipinakilala para sa ika-apat na edisyon ng Miss Universe Philippines, kung saan kinatawan niya ang lalawigan ng Zambales.<ref>{{Cite web |date=18 Pebrero 2023 |title=Miss Universe Philippines 2023 announces top 40 candidates |url=https://www.rappler.com/entertainment/pageants/miss-universe-philippines-2023-top-40-candidates/ |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20230218143138/https://www.rappler.com/entertainment/pageants/miss-universe-philippines-2023-top-40-candidates/ |archive-date=18 Pebrero 2023 |access-date=29 Mayo 2025 |website=[[Rappler]] |language=en-US}}</ref><ref>{{Cite web |last= |first= |date=18 Pebrero 2023 |title=Pageant queens banner Miss Universe PH official candidates |url=https://news.abs-cbn.com/life/02/18/23/pageant-queens-banner-miss-universe-ph-official-candidates |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20230218150342/https://news.abs-cbn.com/life/02/18/23/pageant-queens-banner-miss-universe-ph-official-candidates |archive-date=18 Pebrero 2023 |access-date=29 Mayo 2025 |website=[[ABS-CBN News]] |language=en}}</ref> === Miss Grand Philippines 2024 === Noong Setyembre 29, 2024, lumahok si Opiaza sa Miss Grand Philippines 2024 pageant, na kumakatawan [[Castillejos|sa Castillejos]], [[Zambales]]. Tinanghal siya bilang Miss Grand Philippines 2024 sa ''coronation night'' ng ''pageant'' sa Newport Performing Arts Theater sa [[Pasay]].<ref name="castillejos">{{Cite news |last=Antonio |first=Josiah |date=September 30, 2024 |title=Zambales' CJ Opiaza to represent PH in Miss Grand International 2024 |url=https://news.abs-cbn.com/lifestyle/2024/9/29/zambales-cj-opiaza-to-represent-ph-in-miss-grand-international-2024-126}}</ref> === Miss Grand International 2024 === Kinatawan ni Opiaza ang Pilipinas sa [[Miss Grand International 2024]], na ginanap sa [[Kambodya]] at [[Taylandiya]]. Sa ''coronation night'' ng ''pageant'' na ginanap sa MGI Hall sa [[Bangkok]], [[Taylandiya]] noong 25 Oktubre 2024, nagtapos siya bilang first runner-up. == Mga sanggunian == {{Reflist}} [[Kategorya:Nabubuhay na mga tao]] [[Kategorya:Ipinanganak noong 1998]] [[Kategorya:Miss Grand International]] 62e0xso0vllfjs6mlw3wefiwxp7kggv 0 334234 2165373 2161968 2025-06-19T01:57:31Z RepublikBjodeflag1956 150467 2165373 wikitext text/x-wiki {{Infobox political party|name=Ustaša - Revolucionarni ng Croatian<br><small>Ustaša – Hrvatski revolucionarni pokret|logo=|colorcode=Black|leader=[[Ante Pavelić]]|president=|secretary_general=|spokesperson=|foundation={{Start date|1929|1|7}}|ideology=[[Kroasyo sosyalismo]]|headquarters=[[Turin]], [[Italya]] (hanggang 1941)<br>[[Zagreb]], [[Malayang Estado ng Kroasya]] (mula 1941)|international=|website=|country=ang Pilipinas|chairperson=|founder=[[Ante Pavelić]]<br>[[Vjekoslav Servatzy]]<br>[[Slavko Kvaternik]]|dissolved={{End date|1945|5|25}}|position=[[Far-right]]|symbol=[[File:Ustaše symbol.svg|100px]]|flag=Flag of the Ustaše.svg|newspaper=[[Hrvatski Domobran  (pahayagan)|Hrvatski Domobran ]]|youth_wing=[[Ustaše Kabataan]] (UM)|membership=100,000|membership_year=1943}}Ang '''Ustaše''' ({{IPA|hr|ûstaʃe|pron}}), also known by anglicised versions '''Ustasha''' or '''Ustashe''',{{refn|group=n|They are variously known in English as the ''Ustaše'', ''Ustashe'', ''Ustashi'', ''Ustahis'', or ''Ustashas'' ([[OED]] 2020 adds ''Ustachi'', ''Ustaci'', ''Ustasha'', ''Ustaša'', and ''Ustasi''); with the associated adjective sometimes being ''Ustashe'' or ''Ustasha'', apart from ''Ustaše''. This variance stems from the fact that ''Ustaše'' is the plural form of ''Ustaša'' in the [[Serbo-Croatian language]].}}, bilang isang organisasyon, sa pagitan ng 1929 at 1945, pormal na kilala bilang ang Ustaša - Revolucionarni ng Croatian. Mula sa pagsisimula nito at bago ang Ikalawang Digmaang Pandaigdig, ang organisasyon ay nakikibahagi sa isang serye ng mga aktibidad ng terorista laban sa Kaharian ng Yugoslavia, kabilang ang pakikipagtulungan sa [[Panloob Macedonian Rebolusyonaryong Organisasyon|IMRO]] upang patayin si Haring [[Alexander I ng Yugoslavia]] noong 1934. Sa panahon ng Ikalawang Digmaang Pandaigdig sa Yugoslavia, ang Ustaše ay nagpatuloy sa [[Holokausto|Holocausto]] at genocide laban sa mga Hudyo, Serb at Roma na populasyon nito, na pumatay ng daan-daang libong mga Serbo, Hudyo, Roma, pati na rin ang mga Muslim at Croat na mga disidente sa pulitika. [[Kategorya:Kasaysayan ng Croatia]] [[Kategorya:Mga kilusang pasista]] [[Kategorya:Ustaše]] [[Kategorya:Kasaysayan ng Yugoslavia]] [[Kategorya:Malayang Estado ng Kroasya]] [[Kategorya:Holocaust]] bqn39lk7wce63i1nj1qjzcmj65mn2ib 2165374 2165373 2025-06-19T01:58:40Z RepublikBjodeflag1956 150467 2165374 wikitext text/x-wiki {{Infobox political party|name=Ustaša - Revolucionarni ng Croatian<br><small>Ustaša – Hrvatski revolucionarni pokret|logo=|colorcode=Black|leader=[[Ante Pavelić]]|president=|secretary_general=|spokesperson=|foundation={{Start date|1929|1|7}}|ideology=[[Kroasyo sosyalismo]]|headquarters=[[Turin]], [[Italya]] (hanggang 1941)<br>[[Zagreb]], [[Malayang Estado ng Kroasya]] (mula 1941)|international=|website=|country=ang Pilipinas|chairperson=|founder=[[Ante Pavelić]]<br>[[Vjekoslav Servatzy]]<br>[[Slavko Kvaternik]]|dissolved={{End date|1945|5|25}}|position=[[Far-right]]|symbol=[[File:Ustaše symbol.svg|100px]]|flag=Flag of the Ustaše.svg|newspaper=[[Hrvatski Domobran  (pahayagan)|Hrvatski Domobran ]]|youth_wing=[[Ustaše Kabataan]] (UM)|membership=100,000|membership_year=1943}}Ang '''Ustaše''' ({{IPA|hr|ûstaʃe|pron}}), ({{IPA|hr|ûstaʃe|pron}}), kilala rin sa mga anglicised na bersyon na '''Ustasha''' o '''Ustashe''',{{refn|group=n|They are variously known in English as the ''Ustaše'', ''Ustashe'', ''Ustashi'', ''Ustahis'', or ''Ustashas'' ([[OED]] 2020 adds ''Ustachi'', ''Ustaci'', ''Ustasha'', ''Ustaša'', and ''Ustasi''); with the associated adjective sometimes being ''Ustashe'' or ''Ustasha'', apart from ''Ustaše''. This variance stems from the fact that ''Ustaše'' is the plural form of ''Ustaša'' in the [[Serbo-Croatian language]].}}<br> ,{{refn|group=n|They are variously known in English as the ''Ustaše'', ''Ustashe'', ''Ustashi'', ''Ustahis'', or ''Ustashas'' ([[OED]] 2020 adds ''Ustachi'', ''Ustaci'', ''Ustasha'', ''Ustaša'', and ''Ustasi''); with the associated adjective sometimes being ''Ustashe'' or ''Ustasha'', apart from ''Ustaše''. This variance stems from the fact that ''Ustaše'' is the plural form of ''Ustaša'' in the [[Serbo-Croatian language]].}}, bilang isang organisasyon, sa pagitan ng 1929 at 1945, pormal na kilala bilang ang Ustaša - Revolucionarni ng Croatian. Mula sa pagsisimula nito at bago ang Ikalawang Digmaang Pandaigdig, ang organisasyon ay nakikibahagi sa isang serye ng mga aktibidad ng terorista laban sa Kaharian ng Yugoslavia, kabilang ang pakikipagtulungan sa [[Panloob Macedonian Rebolusyonaryong Organisasyon|IMRO]] upang patayin si Haring [[Alexander I ng Yugoslavia]] noong 1934. Sa panahon ng Ikalawang Digmaang Pandaigdig sa Yugoslavia, ang Ustaše ay nagpatuloy sa [[Holokausto|Holocausto]] at genocide laban sa mga Hudyo, Serb at Roma na populasyon nito, na pumatay ng daan-daang libong mga Serbo, Hudyo, Roma, pati na rin ang mga Muslim at Croat na mga disidente sa pulitika. [[Kategorya:Kasaysayan ng Croatia]] [[Kategorya:Mga kilusang pasista]] [[Kategorya:Ustaše]] [[Kategorya:Kasaysayan ng Yugoslavia]] [[Kategorya:Malayang Estado ng Kroasya]] [[Kategorya:Holocaust]] lq4z3ke3n7wzigfv9n35w5u8dx6dnq4 2165375 2165374 2025-06-19T01:59:36Z RepublikBjodeflag1956 150467 2165375 wikitext text/x-wiki {{Infobox political party|name=Ustaša - Revolucionarni ng Croatian<br><small>Ustaša – Hrvatski revolucionarni pokret|logo=|colorcode=Black|leader=[[Ante Pavelić]]|president=|secretary_general=|spokesperson=|foundation={{Start date|1929|1|7}}|ideology=[[Kroasyo sosyalismo]]|headquarters=[[Turin]], [[Italya]] (hanggang 1941)<br>[[Zagreb]], [[Malayang Estado ng Kroasya]] (mula 1941)|international=|website=|country=ang Pilipinas|chairperson=|founder=[[Ante Pavelić]]<br>[[Vjekoslav Servatzy]]<br>[[Slavko Kvaternik]]|dissolved={{End date|1945|5|25}}|position=[[Far-right]]|symbol=[[File:Ustaše symbol.svg|100px]]|flag=Flag of the Ustaše.svg|newspaper=[[Hrvatski Domobran  (pahayagan)|Hrvatski Domobran ]]|youth_wing=[[Ustaše Kabataan]] (UM)|membership=100,000|membership_year=1943}}Ang '''Ustaše''' ({{IPA|hr|ûstaʃe|pron}}), ({{IPA|hr|ûstaʃe|pron}}), kilala rin sa mga anglicised na bersyon na '''Ustasha''' o '''Ustashe''',{{refn|group=n|They are variously known in English as the ''Ustaše'', ''Ustashe'', ''Ustashi'', ''Ustahis'', or ''Ustashas'' ([[OED]] 2020 adds ''Ustachi'', ''Ustaci'', ''Ustasha'', ''Ustaša'', and ''Ustasi''); with the associated adjective sometimes being ''Ustashe'' or ''Ustasha'', apart from ''Ustaše''. This variance stems from the fact that ''Ustaše'' is the plural form of ''Ustaša'' in the [[Serbo-Croatian language]].}}, bilang isang organisasyon, sa pagitan ng 1929 at 1945, pormal na kilala bilang ang Ustaša - Revolucionarni ng Croatian. Mula sa pagsisimula nito at bago ang Ikalawang Digmaang Pandaigdig, ang organisasyon ay nakikibahagi sa isang serye ng mga aktibidad ng terorista laban sa Kaharian ng Yugoslavia, kabilang ang pakikipagtulungan sa [[Panloob Macedonian Rebolusyonaryong Organisasyon|IMRO]] upang patayin si Haring [[Alexander I ng Yugoslavia]] noong 1934. Sa panahon ng Ikalawang Digmaang Pandaigdig sa Yugoslavia, ang Ustaše ay nagpatuloy sa [[Holokausto|Holocausto]] at genocide laban sa mga Hudyo, Serb at Roma na populasyon nito, na pumatay ng daan-daang libong mga Serbo, Hudyo, Roma, pati na rin ang mga Muslim at Croat na mga disidente sa pulitika. [[Kategorya:Kasaysayan ng Croatia]] [[Kategorya:Mga kilusang pasista]] [[Kategorya:Ustaše]] [[Kategorya:Kasaysayan ng Yugoslavia]] [[Kategorya:Malayang Estado ng Kroasya]] [[Kategorya:Holocaust]] arc3b4y5pduruat99mf90it7zcoq461 2165376 2165375 2025-06-19T02:01:36Z RepublikBjodeflag1956 150467 2165376 wikitext text/x-wiki {{Infobox political party|name=Ustaša - Revolucionarni ng Croatian<br><small>Ustaša – Hrvatski revolucionarni pokret|logo=|colorcode=Black|leader=[[Ante Pavelić]]|president=|secretary_general=|spokesperson=|foundation={{Start date|1929|1|7}}|ideology=[[Kroasyo sosyalismo]]|headquarters=[[Turin]], [[Italya]] (hanggang 1941)<br>[[Zagreb]], [[Malayang Estado ng Kroasya]] (mula 1941)|international=|website=|country=ang Pilipinas|chairperson=|founder=[[Ante Pavelić]]<br>[[Vjekoslav Servatzy]]<br>[[Slavko Kvaternik]]|dissolved={{End date|1945|5|25}}|position=[[Far-right]]|symbol=[[File:Ustaše symbol.svg|100px]]|flag=Flag of the Ustaše.svg|newspaper=[[Hrvatski Domobran  (pahayagan)|Hrvatski Domobran ]]|youth_wing=[[Ustaše Kabataan]] (UM)|membership=100,000|membership_year=1943}}Ang '''Ustaše''' ({{IPA|hr|ûstaʃe|pron}}), ({{IPA|hr|ûstaʃe|pron}}), kilala rin sa mga anglicised na bersyon na '''Ustasha''' o '''Ustashe''',{{refn|group=n|They are variously known in English as the ''Ustaše'', ''Ustashe'', ''Ustashi'', ''Ustahis'', or ''Ustashas'' ([[OED]] 2020 adds ''Ustachi'', ''Ustaci'', ''Ustasha'', ''Ustaša'', and ''Ustasi''); with the associated adjective sometimes being ''Ustashe'' or ''Ustasha'', apart from ''Ustaše''. This variance stems from the fact that ''Ustaše'' is the plural form of ''Ustaša'' in the [[Serbo-Croatian language]].}}, bilang isang organisasyon, sa pagitan ng 1929 at 1945, pormal na kilala bilang ang Ustaša - Revolucionarni ng Croatian. Mula sa pagsisimula nito at bago ang Ikalawang Digmaang Pandaigdig, ang organisasyon ay nakikibahagi sa isang serye ng mga aktibidad ng terorista laban sa Kaharian ng Yugoslavia, kabilang ang pakikipagtulungan sa [[Panloob Macedonian Rebolusyonaryong Organisasyon|IMRO]] upang patayin si Haring [[Alexander I ng Yugoslavia]] noong 1934. Sa panahon ng Ikalawang Digmaang Pandaigdig sa Yugoslavia, ang Ustaše ay nagpatuloy sa [[Holokausto|Holocausto]] at genocide laban sa mga Hudyo, Serb at Roma na populasyon nito, na pumatay ng daan-daang libong mga Serbo, Hudyo, Roma, pati na rin ang mga Muslim at Croat na mga disidente sa pulitika. ==Mga Tala== {{Reflist|group=n}} ==Mga sanggunian== {{reflist|colwidth=30em}} ==Bibliograpiya== {{refbegin|30em}} * {{Cite book|last=Aleksov|first=Bojan|chapter=Adamant and treacherous: Serbian historians on religious conversions|editor1-last=Washburn|editor1-first=Dennis|editor2-last=Reinhart|editor2-first=Kevin|title=Converting Cultures: Religion, Ideology and Transformations of Modernity|year=2007|publisher=Brill|isbn=978-90-04-15822-1|chapter-url=https://books.google.com/books?id=HcvKXwjmxUcC&q=Serbian+historiography+Islam&pg=PA100}} * {{cite book|last=Baker |first=Catherine| title=The Yugoslav Wars of the 1990s|publisher=Macmillan International Higher Education| year=2015|isbn= 9781137398994}} * {{cite book|last=Bellamy|first=Alex J. |title=The Formation of Croatian National Identity: A Centuries-Old Dream? |publisher=Manchester University Press|year=2013 |isbn= 9781847795731}} * {{cite book|last=Colić|first=Mladen|title=Takozvana Nezavisna Država Hrvatska 1941|url=https://books.google.com/books?id=8xNWAAAAYAAJ|year=1973|publisher=Delta-pres}} * {{Cite book|last=Paris|first=Edmond|author-link=Edmond Paris|title=Genocide in Satellite Croatia, 1941–1945: A Record of Racial and Religious Persecutions and Massacres|year=1961|publisher=American Institute for Balkan Affairs|url=https://books.google.com/books?id=KP_SAAAAMAAJ}} * [[Mark Aarons|Aarons, Mark]] and [[John Loftus (military author)|Loftus, John]]: ''Unholy Trinity: How the Vatican's Nazi Networks Betrayed Western Intelligence to the Soviets''. New York: St. Martin's Press, 1992. 372 pages; {{ISBN|978-0-312-07111-0}}. * {{Cite book|last=Krizman|first=Bogdan|title=ANTE PAVELIĆ I USTAŠE|year=1978|url=https://znaci.org/00003/526.htm|publisher=Globus}} * {{Cite book|last=Krizman|first=Bogdan|title=PAVELIĆ IZMEĐU HITLERA I MUSSOLINIJA|year=1980|url=https://znaci.org/00003/529.htm|publisher=Globus}} * {{Cite book|last=Krizman|first=Bogdan|title=USTAŠE I TREĆI REICH – knjiga 1|year=1983|url=https://znaci.org/00003/530.htm|publisher=Globus}} * {{Cite book|last=Krizman|first=Bogdan|title=USTAŠE I TREĆI REICH – knjiga 2|year=1983|url=https://znaci.org/00003/531.htm|publisher=Globus}} * Neubacher, Hermann. ''Sonderauftrag Suedost 1940–1945'', Bericht eines fliegendes Diplomaten, 2. durchgesehene Auflage, Goettingen, 1956.<!-- ISBN/ISSN (if any) needed; page(s) needed --> * {{Cite book|last=Bulajić|first=Milan|author-link=Milan Bulajić|title=The Role of the Vatican in the break-up of the Yugoslav State: The Mission of the Vatican in the Independent State of Croatia|series=Ustashi Crimes of Genocide|year=1994|publisher=Stručna knjiga|url=https://books.google.com/books?id=GS4_OgAACAAJ}} * {{Cite book|last=Bulajić|first=Milan|author-link=Milan Bulajić|title=Jasenovac: The Jewish-Serbian Holocaust (the role of the Vatican) in Nazi-Ustasha Croatia (1941–1945)|year=2002|publisher=Fund for Genocide Research, Stručna knjiga|isbn=9788641902211|url=https://books.google.com/books?id=CgJnAAAAMAAJ}} * {{cite journal|last=Goldstein|first=Ivo|s2cid=144163142|author-link=Ivo Goldstein|title=Ante Pavelić, Charisma and National Mission in Wartime Croatia|journal=Totalitarian Movements and Political Religions|volume=7|issue=2|pages=225–234|date=2006|doi=10.1080/14690760600642289}} * {{Cite book|last1=Goldstein|first1=Ivo|last2=Goldstein|first2=Slavko|author-link2=Slavko Goldstein|year=2016|title=The Holocaust in Croatia|publisher=University of Pittsburgh Press|isbn=9780822944515}} * {{cite book|last=Lituchy|first=Barry M.|year=2006|title=Jasenovac and the Holocaust in Yugoslavia|publisher=Jasenovac Research Institute|isbn=978-0-9753432-0-3}} * {{cite book|last=Matković|first=Hrvoje|year=2002|language=hr|title=Povijest Nezavisne Države Hrvatske|publisher=Naklada Pavičić|isbn=978-953-6308-39-2}} * {{cite book|last=McCormick|first=Robert B.|title=Croatia Under Ante Pavelić: America, the Ustaše and Croatian Genocide|year=2014|publisher=I.B. Tauris|isbn=978-0-8577-2535-6|url=https://books.google.com/books?id=rhGMDwAAQBAJ}} * {{cite book|last=Pavlowitch|first=Stevan K.|author-link=Stevan K. Pavlowitch|title=Hitler's New Disorder: The Second World War in Yugoslavia|year=2008|publisher=Columbia University Press|isbn=9780231700504}} * {{cite book|last=Phayer|first=Michael|author-link=Michael Phayer|title=The Catholic Church and the Holocaust, 1930–1965|year=2000|publisher=Indiana University Press|url=https://archive.org/details/catholicchurchho00phay|url-access=registration|isbn=978-0253214713}} * Srdja Trifkovic: ''Ustaša: Croatian Separatism and European Politics 1929–1945'' Lord Byron Foundation for Balkan Studies, London, 1998.<!-- ISBN/ISSN needed needed --> * Encyclopedia of the Holocaust, Israel Gutman (editor-in-chief), Vol. 4, "Ustase" entry. Macmillan, 1990.<!-- ISBN/ISSN needed needed --> * {{cite book|last=Biondich|first=Mark|author-link=Mark Biondich|chapter=Controversies Surrounding the Catholic Church in Wartime Croatia, 1941–45|title=The Independent State of Croatia 1941–45|publisher=Routledge|year=2007|pages=31–59|isbn=9780415440554|chapter-url=https://books.google.com/books?id=6p1pAAAAMAAJ}} * {{Cite journal|last=Biondich|first=Mark|author-link=Mark Biondich|title=Religion and Nation in Wartime Croatia: Reflections on the Ustaša Policy of Forced Religious Conversions, 1941–1942|journal=The Slavonic and East European Review|volume=83|issue=1|year=2005|pages=71–116|doi=10.1353/see.2005.0063 |jstor=4214049|s2cid=151704526 }} * {{Cite book|last=Ramet|first=Sabrina P.|year=2006|title=The Three Yugoslavias: State-Building and Legitimation, 1918–2005|publisher=Indiana University Press|isbn=978-0-253-34656-8|url=https://books.google.com/books?id=FTw3lEqi2-oC}} * {{Cite book|last=Rivelli|first=Marco Aurelio|author-link=Marco Aurelio Rivelli|year=1998|title=Le génocide occulté: État Indépendant de Croatie 1941–1945|language=fr|trans-title=Hidden Genocide: The Independent State of Croatia 1941–1945|publisher=L'age d'Homme|isbn=9782825111529|url=https://books.google.com/books?id=QwBnceJfwgUC}} * {{Cite book|last=Rivelli|first=Marco Aurelio|title=L'arcivescovo del genocidio: Monsignor Stepinac, il Vaticano e la dittatura ustascia in Croazia, 1941–1945|language=it|trans-title=The Archbishop of Genocide: Monsignor Stepinac, the Vatican and the Ustaše dictatorship in Croatia, 1941–1945|publisher=Kaos|year=1999|isbn=9788879530798|url=https://books.google.com/books?id=NQtnAAAAMAAJ}} * {{Cite book|last=Rivelli|first=Marco Aurelio|title="Dio è con noi!": La Chiesa di Pio XII complice del nazifascismo|language=it|trans-title="God is with us!": The Church of Pius XII accomplice to Nazi Fascism|publisher=Kaos|year=2002|isbn=9788879531047|url=https://books.google.com/books?id=pwPZAAAAMAAJ}} * {{cite book| last = Shepherd| first = Ben H. |author-link = Ben H. Shepherd| title = Terror in the Balkans: German Armies and Partisan Warfare| year = 2012| publisher = Harvard University Press| location = Cambridge| isbn = 978-0-674-04891-1}} * {{Cite book|last=Steinberg|first=Jonathan|author-link=Jonathan Steinberg (historian)|title=All Or Nothing: The Axis and the Holocaust, 1941–1943|publisher=Psychology Press|year=1990|isbn=978-0-4150-4757-9|url=https://books.google.com/books?id=jYQgiSTUQP4C}} * {{cite book|last=Tomasevich|first=Jozo|author-link=Jozo Tomasevich|year=1975|title=War and Revolution in Yugoslavia, 1941–1945: The Chetniks|publisher=Stanford University Press|isbn=978-0-8047-0857-9|url=https://books.google.com/books?id=yoCaAAAAIAAJ}} * {{cite book|last=Tomasevich|first=Jozo|author-link=Jozo Tomasevich|year=2001|title=War and Revolution in Yugoslavia, 1941–1945: Occupation and Collaboration|publisher=Stanford University Press|isbn=978-0-8047-3615-2|url=https://books.google.com/books?id=fqUSGevFe5MC}} * {{Cite book|last=Yeomans|first=Rory|chapter="For Us, Beloved Commander, You Will Never Die!", Morning Jure Francetic, Ustasha Death Squad Leader|title=In the Shadow of Hitler: Personalities of the Right in Central and Eastern Europe|year=2011|publisher=I.B Tauris}} * {{Cite book|last=Yeomans|first=Rory|title=Visions of Annihilation: The Ustasha Regime and the Cultural Politics of Fascism, 1941–1945|url=https://books.google.com/books?id=Yxv4-iqVe2wC|publisher=University of Pittsburgh Press|year=2013|isbn= 978-0-82297-793-3}} * {{cite book|last=Yeomans|first=Rory|title=The Utopia of Terror: Life and Death in Wartime Croatia|url=https://books.google.com/books?id=8HEDCwAAQBAJ&pg=PA301|year=2015|publisher=Boydell & Brewer|isbn=978-1-58046-545-8}} * {{Cite book|last=Korb|first=Alexander|chapter=A Multipronged Attack: Ustaša Persecution of Serbs, Jews, and Roma in Wartime Croatia|title=Eradicating Differences: The Treatment of Minorities in Nazi-Dominated Europe|year=2010|publisher=Cambridge Scholars Publishing|pages=145–163|isbn=9781443824491|url=https://books.google.com/books?id=wGknBwAAQBAJ}} * {{Cite book|last=Novak|first=Viktor|author-link=Viktor Novak|title=Magnum Crimen: Half a Century of Clericalism in Croatia|volume=1|url=https://books.google.com/books?id=b1jyvQAACAAJ|year=2011|publisher=Gambit|isbn=9788676240494}} * {{Cite book|last=Novak|first=Viktor|author-link=Viktor Novak|title=Magnum Crimen: Half a Century of Clericalism in Croatia|volume=2|url=https://books.google.com/books?id=vF9GMwEACAAJ|year=2011|publisher=Gambit|isbn=9788676240494}} * {{Cite book|last=Stojanović|first=Dubravka|chapter=Value changes in the interpretations of history in Serbia|editor1-last=Listhaug|editor1-first=Ola|title=Civic and uncivic values: Serbia in the post-Milošević era|year=2011|publisher=Central European University Press|isbn=978-963-9776-98-2|chapter-url=https://books.google.com/books?id=d9DGfhZ6lQoC&q=Serbian+historians+Islam&pg=PA221}} * {{cite book|last1= Kallis|first1= Aristotle |author-link= Aristotle Kallis |title=Genocide and Fascism: The Eliminationist Drive in Fascist Europe|date=2008|publisher=Routledge|isbn=9781134300341}} * {{cite book|last= Suppan |first= Arnold |author-link= Arnold Suppan|title=[[Hitler–Beneš–Tito|Hitler – Beneš – Tito: Konflikt, Krieg und Völkermord in Ostmittel- und Südosteuropa]]|date=2014|publisher= [[Austrian Academy of Sciences]] }} * {{cite book|last1=Thomas|first1=Nigel|last2=Mikulan|first2=Krunoslav|title=Axis Forces in Yugoslavia 1941–45|date=1995|publisher=Bloomsbury Publishing|isbn=9781855324732}} * {{Cite journal|last=Newman|first=John Paul|date=2017|title=War Veterans, Fascism, and Para-Fascist Departures in the Kingdom of Yugoslavia, 1918–1941|journal=Fascism|volume=6|pages=42–74|doi=10.1163/22116257-00601003|doi-access=free}} * {{Cite journal|last=Newman|first=John Paul|s2cid=73611212|date=2014|title=Serbian and Habsburg Military institutional legacies in Yugoslavia after 1918|journal=First World War Studies |volume=5|issue=3|pages=319–335|doi=10.1080/19475020.2014.1001519|url=http://eprints.maynoothuniversity.ie/7632/1/JPN-Serbian-2014.pdf}} * {{cite journal|last=McCormick|first=Rob|s2cid=145309437|title=The United States' Response to Genocide in the Independent State of Croatia, 1941–1945|journal=Genocide Studies and Prevention|year=2008|volume=3|issue=1|pages=75–98|url=http://scholarcommons.usf.edu/cgi/viewcontent.cgi?article=1183&context=gsp|doi=10.1353/gsp.2011.0060|url-access=subscription}} * {{Cite journal|last=Hamerli|first=Petra|title=The Hungarian-Italian Support of the Croatian Separatism between 1928 and 1934|url=https://www.academia.edu/19673649|journal=West Bohemian Historical Review|issn=1804-5480|issue=1|year=2015|language=en}} * {{Cite journal|last=Zuckerman|first=Boško|year=2010|title=Prilog proučavanju antisemitizma i protužidovske propagande u vodećem zagrebačkom ustaškom tisku (1941-1943)|url=https://hrcak.srce.hr/index.php?show=clanak&id_clanak_jezik=95367&lang=en|journal=Journal of the Institute of Croatian History|language=hr|volume=42|issue=1|pages=355–385|issn=0353-295X}} * {{Cite journal|last=Gumz|first=Jonathan E.|date=2001|title=Wehrmacht Perceptions of Mass Violence in Croatia, 1941–1942|journal=The Historical Journal|volume=44|issue=4|pages=1015–1038|doi=10.1017/S0018246X01001996|jstor=3133549|s2cid=159947669|issn=0018-246X}} * {{cite book |last1=Trifković |first1=Gaj |title=Parleying with the Devil: Prisoner Exchange in Yugoslavia, 1941‒1945 |date=2020 |publisher=University Press of Kentucky |isbn=978-1-94966-811-7 |url=https://books.google.com/books?id=aNjcDwAAQBAJ}} * {{cite book |last1=Alonso |first1=Miguel |last2=Kramer |first2=Alan |last3=Rodrigo |first3=Javier |title=Fascist Warfare, 1922–1945: Aggression, Occupation, Annihilation |date=2019 |publisher=Springer Nature |isbn=978-3-03027-648-5 |pages=243–261 |url=https://books.google.com/books?id=XXfADwAAQBAJ}} * {{cite book |last1=Adriano |first1=Pino |last2=Cingolani |first2=Giorgio |title=Nationalism and Terror: Ante Pavelić and Ustasha Terrorism from Fascism to the Cold War |date=2018 |publisher=Central European University Press |isbn=978-9-63386-206-3 |url=https://books.google.com/books?id=U7tWDwAAQBAJ}} * {{Cite book|last=Gilbert|first=Martin|url=https://books.google.com/books?id=1mQBeR9F0isC|title=The Righteous: The Unsung Heroes of the Holocaust|year=2010|publisher=Henry Holt and Company|isbn=978-1-4299-0036-2|language=en}} * {{Cite book|last1=Popović|first1=Jovo|title=Pop izdaje|last2=Lolić|first2=Marko|last3=Latas|first3=Branko|date=1988|publisher=Stvarnost|isbn=9788670750395|language=hr}} [https://books.google.com/books?id=ufi4AAAAIAAJ at Google Books] [https://znaci.org/00001/15.pdf at znaci.net] * {{Cite book|last=Goldstein|first=Ivo|url=https://books.google.com/books?id=tAI3wAEACAAJ|title=Jasenovac|date=2018|publisher=Fraktura|isbn=978-953-266-987-9|page=731|language=en}} * {{cite book|last=Littlejohn|first=David|title=Foreign Legions of the Third Reich|year=1994|publisher=R. James Bender Publishing|isbn=978-0-912138-29-9|volume=3}} * {{Cite book|last=Ragazzi|first=Francesco|url=https://books.google.com/books?id=9j9cnQAACAAJ|title=Governing Diasporas in International Relations: The Transnational Politics of Croatia and Former Yugoslavia|date=2017|publisher=Taylor & Francis Group|isbn=978-1-138-73963-5|language=en}} * {{cite book |last=Velikonja |first=Mitja |author-link=Mitja Velikonja |url=https://archive.org/details/religiousseparat0000veli|url-access=registration|title=Religious Separation and Political Intolerance in Bosnia-Herzegovina|year=2003 |publisher=Texas A&M University Press|isbn=978-1-58544-226-3}} * {{cite book|editor-last=Fischer|editor-first=Bernd J.|editor-link=Bernd Jürgen Fischer|year=2007|title=Balkan Strongmen: Dictators and Authoritarian Rulers of South-Eastern Europe|publisher=Purdue University Press|isbn=978-1-55753-455-2}} {{refend}} ==External links== {{Commons category|Ustaše}} * [http://www.ushmm.org/museum/exhibit/online/jasenovac Holocaust era in Croatia: Jasenovac 1941–1945] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20070916054042/http://www.ushmm.org/museum/exhibit/online/jasenovac |date=16 September 2007 }}, an on-line museum by the [[United States Holocaust Memorial Museum]] * [https://web.archive.org/web/20051031151251/http://guskova.ru/misc/balcan/2004-04-22e Fund For Genocide Research, Jasenovac death camp], guskova.ru * [http://www.nizkor.org/hweb/people/e/eichmann-adolf/transcripts/Sessions/Session-046-01.html Eichmann Trial, Tel Aviv 1961] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20160303194245/http://www.nizkor.org/hweb/people/e/eichmann-adolf/transcripts/Sessions/Session-046-01.html |date=3 March 2016 }}, nizkor.org * [http://www.vaticanbankclaims.com Lawsuit against the Vatican Bank and Franciscans for return of the Ustaše Treasury by Holocaust victims] [[Kategorya:Kasaysayan ng Croatia]] [[Kategorya:Mga kilusang pasista]] [[Kategorya:Ustaše]] [[Kategorya:Kasaysayan ng Yugoslavia]] [[Kategorya:Malayang Estado ng Kroasya]] [[Kategorya:Holocaust]] ltdvigm6bd6uwhgwge4d7g83f3hlz34 2165377 2165376 2025-06-19T02:02:08Z RepublikBjodeflag1956 150467 2165377 wikitext text/x-wiki {{Infobox political party|name=Ustaša - Revolucionarni ng Croatian<br><small>Ustaša – Hrvatski revolucionarni pokret|logo=|colorcode=Black|leader=[[Ante Pavelić]]|president=|secretary_general=|spokesperson=|foundation={{Start date|1929|1|7}}|ideology=[[Kroasyo sosyalismo]]|headquarters=[[Turin]], [[Italya]] (hanggang 1941)<br>[[Zagreb]], [[Malayang Estado ng Kroasya]] (mula 1941)|international=|website=|country=ang Pilipinas|chairperson=|founder=[[Ante Pavelić]]<br>[[Vjekoslav Servatzy]]<br>[[Slavko Kvaternik]]|dissolved={{End date|1945|5|25}}|position=[[Far-right]]|symbol=[[File:Ustaše symbol.svg|100px]]|flag=Flag of the Ustaše.svg|newspaper=[[Hrvatski Domobran  (pahayagan)|Hrvatski Domobran ]]|youth_wing=[[Ustaše Kabataan]] (UM)|membership=100,000|membership_year=1943}}Ang '''Ustaše''' ({{IPA|hr|ûstaʃe|pron}}), kilala rin sa mga anglicised na bersyon na '''Ustasha''' o '''Ustashe''',{{refn|group=n|They are variously known in English as the ''Ustaše'', ''Ustashe'', ''Ustashi'', ''Ustahis'', or ''Ustashas'' ([[OED]] 2020 adds ''Ustachi'', ''Ustaci'', ''Ustasha'', ''Ustaša'', and ''Ustasi''); with the associated adjective sometimes being ''Ustashe'' or ''Ustasha'', apart from ''Ustaše''. This variance stems from the fact that ''Ustaše'' is the plural form of ''Ustaša'' in the [[Serbo-Croatian language]].}}, bilang isang organisasyon, sa pagitan ng 1929 at 1945, pormal na kilala bilang ang Ustaša - Revolucionarni ng Croatian. Mula sa pagsisimula nito at bago ang Ikalawang Digmaang Pandaigdig, ang organisasyon ay nakikibahagi sa isang serye ng mga aktibidad ng terorista laban sa Kaharian ng Yugoslavia, kabilang ang pakikipagtulungan sa [[Panloob Macedonian Rebolusyonaryong Organisasyon|IMRO]] upang patayin si Haring [[Alexander I ng Yugoslavia]] noong 1934. Sa panahon ng Ikalawang Digmaang Pandaigdig sa Yugoslavia, ang Ustaše ay nagpatuloy sa [[Holokausto|Holocausto]] at genocide laban sa mga Hudyo, Serb at Roma na populasyon nito, na pumatay ng daan-daang libong mga Serbo, Hudyo, Roma, pati na rin ang mga Muslim at Croat na mga disidente sa pulitika. ==Mga Tala== {{Reflist|group=n}} ==Mga sanggunian== {{reflist|colwidth=30em}} ==Bibliograpiya== {{refbegin|30em}} * {{Cite book|last=Aleksov|first=Bojan|chapter=Adamant and treacherous: Serbian historians on religious conversions|editor1-last=Washburn|editor1-first=Dennis|editor2-last=Reinhart|editor2-first=Kevin|title=Converting Cultures: Religion, Ideology and Transformations of Modernity|year=2007|publisher=Brill|isbn=978-90-04-15822-1|chapter-url=https://books.google.com/books?id=HcvKXwjmxUcC&q=Serbian+historiography+Islam&pg=PA100}} * {{cite book|last=Baker |first=Catherine| title=The Yugoslav Wars of the 1990s|publisher=Macmillan International Higher Education| year=2015|isbn= 9781137398994}} * {{cite book|last=Bellamy|first=Alex J. |title=The Formation of Croatian National Identity: A Centuries-Old Dream? |publisher=Manchester University Press|year=2013 |isbn= 9781847795731}} * {{cite book|last=Colić|first=Mladen|title=Takozvana Nezavisna Država Hrvatska 1941|url=https://books.google.com/books?id=8xNWAAAAYAAJ|year=1973|publisher=Delta-pres}} * {{Cite book|last=Paris|first=Edmond|author-link=Edmond Paris|title=Genocide in Satellite Croatia, 1941–1945: A Record of Racial and Religious Persecutions and Massacres|year=1961|publisher=American Institute for Balkan Affairs|url=https://books.google.com/books?id=KP_SAAAAMAAJ}} * [[Mark Aarons|Aarons, Mark]] and [[John Loftus (military author)|Loftus, John]]: ''Unholy Trinity: How the Vatican's Nazi Networks Betrayed Western Intelligence to the Soviets''. New York: St. Martin's Press, 1992. 372 pages; {{ISBN|978-0-312-07111-0}}. * {{Cite book|last=Krizman|first=Bogdan|title=ANTE PAVELIĆ I USTAŠE|year=1978|url=https://znaci.org/00003/526.htm|publisher=Globus}} * {{Cite book|last=Krizman|first=Bogdan|title=PAVELIĆ IZMEĐU HITLERA I MUSSOLINIJA|year=1980|url=https://znaci.org/00003/529.htm|publisher=Globus}} * {{Cite book|last=Krizman|first=Bogdan|title=USTAŠE I TREĆI REICH – knjiga 1|year=1983|url=https://znaci.org/00003/530.htm|publisher=Globus}} * {{Cite book|last=Krizman|first=Bogdan|title=USTAŠE I TREĆI REICH – knjiga 2|year=1983|url=https://znaci.org/00003/531.htm|publisher=Globus}} * Neubacher, Hermann. ''Sonderauftrag Suedost 1940–1945'', Bericht eines fliegendes Diplomaten, 2. durchgesehene Auflage, Goettingen, 1956.<!-- ISBN/ISSN (if any) needed; page(s) needed --> * {{Cite book|last=Bulajić|first=Milan|author-link=Milan Bulajić|title=The Role of the Vatican in the break-up of the Yugoslav State: The Mission of the Vatican in the Independent State of Croatia|series=Ustashi Crimes of Genocide|year=1994|publisher=Stručna knjiga|url=https://books.google.com/books?id=GS4_OgAACAAJ}} * {{Cite book|last=Bulajić|first=Milan|author-link=Milan Bulajić|title=Jasenovac: The Jewish-Serbian Holocaust (the role of the Vatican) in Nazi-Ustasha Croatia (1941–1945)|year=2002|publisher=Fund for Genocide Research, Stručna knjiga|isbn=9788641902211|url=https://books.google.com/books?id=CgJnAAAAMAAJ}} * {{cite journal|last=Goldstein|first=Ivo|s2cid=144163142|author-link=Ivo Goldstein|title=Ante Pavelić, Charisma and National Mission in Wartime Croatia|journal=Totalitarian Movements and Political Religions|volume=7|issue=2|pages=225–234|date=2006|doi=10.1080/14690760600642289}} * {{Cite book|last1=Goldstein|first1=Ivo|last2=Goldstein|first2=Slavko|author-link2=Slavko Goldstein|year=2016|title=The Holocaust in Croatia|publisher=University of Pittsburgh Press|isbn=9780822944515}} * {{cite book|last=Lituchy|first=Barry M.|year=2006|title=Jasenovac and the Holocaust in Yugoslavia|publisher=Jasenovac Research Institute|isbn=978-0-9753432-0-3}} * {{cite book|last=Matković|first=Hrvoje|year=2002|language=hr|title=Povijest Nezavisne Države Hrvatske|publisher=Naklada Pavičić|isbn=978-953-6308-39-2}} * {{cite book|last=McCormick|first=Robert B.|title=Croatia Under Ante Pavelić: America, the Ustaše and Croatian Genocide|year=2014|publisher=I.B. Tauris|isbn=978-0-8577-2535-6|url=https://books.google.com/books?id=rhGMDwAAQBAJ}} * {{cite book|last=Pavlowitch|first=Stevan K.|author-link=Stevan K. Pavlowitch|title=Hitler's New Disorder: The Second World War in Yugoslavia|year=2008|publisher=Columbia University Press|isbn=9780231700504}} * {{cite book|last=Phayer|first=Michael|author-link=Michael Phayer|title=The Catholic Church and the Holocaust, 1930–1965|year=2000|publisher=Indiana University Press|url=https://archive.org/details/catholicchurchho00phay|url-access=registration|isbn=978-0253214713}} * Srdja Trifkovic: ''Ustaša: Croatian Separatism and European Politics 1929–1945'' Lord Byron Foundation for Balkan Studies, London, 1998.<!-- ISBN/ISSN needed needed --> * Encyclopedia of the Holocaust, Israel Gutman (editor-in-chief), Vol. 4, "Ustase" entry. Macmillan, 1990.<!-- ISBN/ISSN needed needed --> * {{cite book|last=Biondich|first=Mark|author-link=Mark Biondich|chapter=Controversies Surrounding the Catholic Church in Wartime Croatia, 1941–45|title=The Independent State of Croatia 1941–45|publisher=Routledge|year=2007|pages=31–59|isbn=9780415440554|chapter-url=https://books.google.com/books?id=6p1pAAAAMAAJ}} * {{Cite journal|last=Biondich|first=Mark|author-link=Mark Biondich|title=Religion and Nation in Wartime Croatia: Reflections on the Ustaša Policy of Forced Religious Conversions, 1941–1942|journal=The Slavonic and East European Review|volume=83|issue=1|year=2005|pages=71–116|doi=10.1353/see.2005.0063 |jstor=4214049|s2cid=151704526 }} * {{Cite book|last=Ramet|first=Sabrina P.|year=2006|title=The Three Yugoslavias: State-Building and Legitimation, 1918–2005|publisher=Indiana University Press|isbn=978-0-253-34656-8|url=https://books.google.com/books?id=FTw3lEqi2-oC}} * {{Cite book|last=Rivelli|first=Marco Aurelio|author-link=Marco Aurelio Rivelli|year=1998|title=Le génocide occulté: État Indépendant de Croatie 1941–1945|language=fr|trans-title=Hidden Genocide: The Independent State of Croatia 1941–1945|publisher=L'age d'Homme|isbn=9782825111529|url=https://books.google.com/books?id=QwBnceJfwgUC}} * {{Cite book|last=Rivelli|first=Marco Aurelio|title=L'arcivescovo del genocidio: Monsignor Stepinac, il Vaticano e la dittatura ustascia in Croazia, 1941–1945|language=it|trans-title=The Archbishop of Genocide: Monsignor Stepinac, the Vatican and the Ustaše dictatorship in Croatia, 1941–1945|publisher=Kaos|year=1999|isbn=9788879530798|url=https://books.google.com/books?id=NQtnAAAAMAAJ}} * {{Cite book|last=Rivelli|first=Marco Aurelio|title="Dio è con noi!": La Chiesa di Pio XII complice del nazifascismo|language=it|trans-title="God is with us!": The Church of Pius XII accomplice to Nazi Fascism|publisher=Kaos|year=2002|isbn=9788879531047|url=https://books.google.com/books?id=pwPZAAAAMAAJ}} * {{cite book| last = Shepherd| first = Ben H. |author-link = Ben H. Shepherd| title = Terror in the Balkans: German Armies and Partisan Warfare| year = 2012| publisher = Harvard University Press| location = Cambridge| isbn = 978-0-674-04891-1}} * {{Cite book|last=Steinberg|first=Jonathan|author-link=Jonathan Steinberg (historian)|title=All Or Nothing: The Axis and the Holocaust, 1941–1943|publisher=Psychology Press|year=1990|isbn=978-0-4150-4757-9|url=https://books.google.com/books?id=jYQgiSTUQP4C}} * {{cite book|last=Tomasevich|first=Jozo|author-link=Jozo Tomasevich|year=1975|title=War and Revolution in Yugoslavia, 1941–1945: The Chetniks|publisher=Stanford University Press|isbn=978-0-8047-0857-9|url=https://books.google.com/books?id=yoCaAAAAIAAJ}} * {{cite book|last=Tomasevich|first=Jozo|author-link=Jozo Tomasevich|year=2001|title=War and Revolution in Yugoslavia, 1941–1945: Occupation and Collaboration|publisher=Stanford University Press|isbn=978-0-8047-3615-2|url=https://books.google.com/books?id=fqUSGevFe5MC}} * {{Cite book|last=Yeomans|first=Rory|chapter="For Us, Beloved Commander, You Will Never Die!", Morning Jure Francetic, Ustasha Death Squad Leader|title=In the Shadow of Hitler: Personalities of the Right in Central and Eastern Europe|year=2011|publisher=I.B Tauris}} * {{Cite book|last=Yeomans|first=Rory|title=Visions of Annihilation: The Ustasha Regime and the Cultural Politics of Fascism, 1941–1945|url=https://books.google.com/books?id=Yxv4-iqVe2wC|publisher=University of Pittsburgh Press|year=2013|isbn= 978-0-82297-793-3}} * {{cite book|last=Yeomans|first=Rory|title=The Utopia of Terror: Life and Death in Wartime Croatia|url=https://books.google.com/books?id=8HEDCwAAQBAJ&pg=PA301|year=2015|publisher=Boydell & Brewer|isbn=978-1-58046-545-8}} * {{Cite book|last=Korb|first=Alexander|chapter=A Multipronged Attack: Ustaša Persecution of Serbs, Jews, and Roma in Wartime Croatia|title=Eradicating Differences: The Treatment of Minorities in Nazi-Dominated Europe|year=2010|publisher=Cambridge Scholars Publishing|pages=145–163|isbn=9781443824491|url=https://books.google.com/books?id=wGknBwAAQBAJ}} * {{Cite book|last=Novak|first=Viktor|author-link=Viktor Novak|title=Magnum Crimen: Half a Century of Clericalism in Croatia|volume=1|url=https://books.google.com/books?id=b1jyvQAACAAJ|year=2011|publisher=Gambit|isbn=9788676240494}} * {{Cite book|last=Novak|first=Viktor|author-link=Viktor Novak|title=Magnum Crimen: Half a Century of Clericalism in Croatia|volume=2|url=https://books.google.com/books?id=vF9GMwEACAAJ|year=2011|publisher=Gambit|isbn=9788676240494}} * {{Cite book|last=Stojanović|first=Dubravka|chapter=Value changes in the interpretations of history in Serbia|editor1-last=Listhaug|editor1-first=Ola|title=Civic and uncivic values: Serbia in the post-Milošević era|year=2011|publisher=Central European University Press|isbn=978-963-9776-98-2|chapter-url=https://books.google.com/books?id=d9DGfhZ6lQoC&q=Serbian+historians+Islam&pg=PA221}} * {{cite book|last1= Kallis|first1= Aristotle |author-link= Aristotle Kallis |title=Genocide and Fascism: The Eliminationist Drive in Fascist Europe|date=2008|publisher=Routledge|isbn=9781134300341}} * {{cite book|last= Suppan |first= Arnold |author-link= Arnold Suppan|title=[[Hitler–Beneš–Tito|Hitler – Beneš – Tito: Konflikt, Krieg und Völkermord in Ostmittel- und Südosteuropa]]|date=2014|publisher= [[Austrian Academy of Sciences]] }} * {{cite book|last1=Thomas|first1=Nigel|last2=Mikulan|first2=Krunoslav|title=Axis Forces in Yugoslavia 1941–45|date=1995|publisher=Bloomsbury Publishing|isbn=9781855324732}} * {{Cite journal|last=Newman|first=John Paul|date=2017|title=War Veterans, Fascism, and Para-Fascist Departures in the Kingdom of Yugoslavia, 1918–1941|journal=Fascism|volume=6|pages=42–74|doi=10.1163/22116257-00601003|doi-access=free}} * {{Cite journal|last=Newman|first=John Paul|s2cid=73611212|date=2014|title=Serbian and Habsburg Military institutional legacies in Yugoslavia after 1918|journal=First World War Studies |volume=5|issue=3|pages=319–335|doi=10.1080/19475020.2014.1001519|url=http://eprints.maynoothuniversity.ie/7632/1/JPN-Serbian-2014.pdf}} * {{cite journal|last=McCormick|first=Rob|s2cid=145309437|title=The United States' Response to Genocide in the Independent State of Croatia, 1941–1945|journal=Genocide Studies and Prevention|year=2008|volume=3|issue=1|pages=75–98|url=http://scholarcommons.usf.edu/cgi/viewcontent.cgi?article=1183&context=gsp|doi=10.1353/gsp.2011.0060|url-access=subscription}} * {{Cite journal|last=Hamerli|first=Petra|title=The Hungarian-Italian Support of the Croatian Separatism between 1928 and 1934|url=https://www.academia.edu/19673649|journal=West Bohemian Historical Review|issn=1804-5480|issue=1|year=2015|language=en}} * {{Cite journal|last=Zuckerman|first=Boško|year=2010|title=Prilog proučavanju antisemitizma i protužidovske propagande u vodećem zagrebačkom ustaškom tisku (1941-1943)|url=https://hrcak.srce.hr/index.php?show=clanak&id_clanak_jezik=95367&lang=en|journal=Journal of the Institute of Croatian History|language=hr|volume=42|issue=1|pages=355–385|issn=0353-295X}} * {{Cite journal|last=Gumz|first=Jonathan E.|date=2001|title=Wehrmacht Perceptions of Mass Violence in Croatia, 1941–1942|journal=The Historical Journal|volume=44|issue=4|pages=1015–1038|doi=10.1017/S0018246X01001996|jstor=3133549|s2cid=159947669|issn=0018-246X}} * {{cite book |last1=Trifković |first1=Gaj |title=Parleying with the Devil: Prisoner Exchange in Yugoslavia, 1941‒1945 |date=2020 |publisher=University Press of Kentucky |isbn=978-1-94966-811-7 |url=https://books.google.com/books?id=aNjcDwAAQBAJ}} * {{cite book |last1=Alonso |first1=Miguel |last2=Kramer |first2=Alan |last3=Rodrigo |first3=Javier |title=Fascist Warfare, 1922–1945: Aggression, Occupation, Annihilation |date=2019 |publisher=Springer Nature |isbn=978-3-03027-648-5 |pages=243–261 |url=https://books.google.com/books?id=XXfADwAAQBAJ}} * {{cite book |last1=Adriano |first1=Pino |last2=Cingolani |first2=Giorgio |title=Nationalism and Terror: Ante Pavelić and Ustasha Terrorism from Fascism to the Cold War |date=2018 |publisher=Central European University Press |isbn=978-9-63386-206-3 |url=https://books.google.com/books?id=U7tWDwAAQBAJ}} * {{Cite book|last=Gilbert|first=Martin|url=https://books.google.com/books?id=1mQBeR9F0isC|title=The Righteous: The Unsung Heroes of the Holocaust|year=2010|publisher=Henry Holt and Company|isbn=978-1-4299-0036-2|language=en}} * {{Cite book|last1=Popović|first1=Jovo|title=Pop izdaje|last2=Lolić|first2=Marko|last3=Latas|first3=Branko|date=1988|publisher=Stvarnost|isbn=9788670750395|language=hr}} [https://books.google.com/books?id=ufi4AAAAIAAJ at Google Books] [https://znaci.org/00001/15.pdf at znaci.net] * {{Cite book|last=Goldstein|first=Ivo|url=https://books.google.com/books?id=tAI3wAEACAAJ|title=Jasenovac|date=2018|publisher=Fraktura|isbn=978-953-266-987-9|page=731|language=en}} * {{cite book|last=Littlejohn|first=David|title=Foreign Legions of the Third Reich|year=1994|publisher=R. James Bender Publishing|isbn=978-0-912138-29-9|volume=3}} * {{Cite book|last=Ragazzi|first=Francesco|url=https://books.google.com/books?id=9j9cnQAACAAJ|title=Governing Diasporas in International Relations: The Transnational Politics of Croatia and Former Yugoslavia|date=2017|publisher=Taylor & Francis Group|isbn=978-1-138-73963-5|language=en}} * {{cite book |last=Velikonja |first=Mitja |author-link=Mitja Velikonja |url=https://archive.org/details/religiousseparat0000veli|url-access=registration|title=Religious Separation and Political Intolerance in Bosnia-Herzegovina|year=2003 |publisher=Texas A&M University Press|isbn=978-1-58544-226-3}} * {{cite book|editor-last=Fischer|editor-first=Bernd J.|editor-link=Bernd Jürgen Fischer|year=2007|title=Balkan Strongmen: Dictators and Authoritarian Rulers of South-Eastern Europe|publisher=Purdue University Press|isbn=978-1-55753-455-2}} {{refend}} ==External links== {{Commons category|Ustaše}} * [http://www.ushmm.org/museum/exhibit/online/jasenovac Holocaust era in Croatia: Jasenovac 1941–1945] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20070916054042/http://www.ushmm.org/museum/exhibit/online/jasenovac |date=16 September 2007 }}, an on-line museum by the [[United States Holocaust Memorial Museum]] * [https://web.archive.org/web/20051031151251/http://guskova.ru/misc/balcan/2004-04-22e Fund For Genocide Research, Jasenovac death camp], guskova.ru * [http://www.nizkor.org/hweb/people/e/eichmann-adolf/transcripts/Sessions/Session-046-01.html Eichmann Trial, Tel Aviv 1961] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20160303194245/http://www.nizkor.org/hweb/people/e/eichmann-adolf/transcripts/Sessions/Session-046-01.html |date=3 March 2016 }}, nizkor.org * [http://www.vaticanbankclaims.com Lawsuit against the Vatican Bank and Franciscans for return of the Ustaše Treasury by Holocaust victims] [[Kategorya:Kasaysayan ng Croatia]] [[Kategorya:Mga kilusang pasista]] [[Kategorya:Ustaše]] [[Kategorya:Kasaysayan ng Yugoslavia]] [[Kategorya:Malayang Estado ng Kroasya]] [[Kategorya:Holocaust]] m0aaopnndm4397p4zio9apg70zt8u7u 2165378 2165377 2025-06-19T02:02:24Z RepublikBjodeflag1956 150467 2165378 wikitext text/x-wiki {{Infobox political party|name=Ustaša - Revolucionarni ng Croatian<br><small>Ustaša – Hrvatski revolucionarni pokret|logo=|colorcode=Black|leader=[[Ante Pavelić]]|president=|secretary_general=|spokesperson=|foundation={{Start date|1929|1|7}}|ideology=[[Kroasyo sosyalismo]]|headquarters=[[Turin]], [[Italya]] (hanggang 1941)<br>[[Zagreb]], [[Malayang Estado ng Kroasya]] (mula 1941)|international=|website=|country=ang Pilipinas|chairperson=|founder=[[Ante Pavelić]]<br>[[Vjekoslav Servatzy]]<br>[[Slavko Kvaternik]]|dissolved={{End date|1945|5|25}}|position=[[Far-right]]|symbol=[[File:Ustaše symbol.svg|100px]]|flag=Flag of the Ustaše.svg|newspaper=[[Hrvatski Domobran  (pahayagan)|Hrvatski Domobran ]]|youth_wing=[[Ustaše Kabataan]] (UM)|membership=100,000|membership_year=1943}}Ang '''Ustaše''', kilala rin sa mga anglicised na bersyon na '''Ustasha''' o '''Ustashe''',{{refn|group=n|They are variously known in English as the ''Ustaše'', ''Ustashe'', ''Ustashi'', ''Ustahis'', or ''Ustashas'' ([[OED]] 2020 adds ''Ustachi'', ''Ustaci'', ''Ustasha'', ''Ustaša'', and ''Ustasi''); with the associated adjective sometimes being ''Ustashe'' or ''Ustasha'', apart from ''Ustaše''. This variance stems from the fact that ''Ustaše'' is the plural form of ''Ustaša'' in the [[Serbo-Croatian language]].}}, bilang isang organisasyon, sa pagitan ng 1929 at 1945, pormal na kilala bilang ang Ustaša - Revolucionarni ng Croatian. Mula sa pagsisimula nito at bago ang Ikalawang Digmaang Pandaigdig, ang organisasyon ay nakikibahagi sa isang serye ng mga aktibidad ng terorista laban sa Kaharian ng Yugoslavia, kabilang ang pakikipagtulungan sa [[Panloob Macedonian Rebolusyonaryong Organisasyon|IMRO]] upang patayin si Haring [[Alexander I ng Yugoslavia]] noong 1934. Sa panahon ng Ikalawang Digmaang Pandaigdig sa Yugoslavia, ang Ustaše ay nagpatuloy sa [[Holokausto|Holocausto]] at genocide laban sa mga Hudyo, Serb at Roma na populasyon nito, na pumatay ng daan-daang libong mga Serbo, Hudyo, Roma, pati na rin ang mga Muslim at Croat na mga disidente sa pulitika. ==Mga Tala== {{Reflist|group=n}} ==Mga sanggunian== {{reflist|colwidth=30em}} ==Bibliograpiya== {{refbegin|30em}} * {{Cite book|last=Aleksov|first=Bojan|chapter=Adamant and treacherous: Serbian historians on religious conversions|editor1-last=Washburn|editor1-first=Dennis|editor2-last=Reinhart|editor2-first=Kevin|title=Converting Cultures: Religion, Ideology and Transformations of Modernity|year=2007|publisher=Brill|isbn=978-90-04-15822-1|chapter-url=https://books.google.com/books?id=HcvKXwjmxUcC&q=Serbian+historiography+Islam&pg=PA100}} * {{cite book|last=Baker |first=Catherine| title=The Yugoslav Wars of the 1990s|publisher=Macmillan International Higher Education| year=2015|isbn= 9781137398994}} * {{cite book|last=Bellamy|first=Alex J. |title=The Formation of Croatian National Identity: A Centuries-Old Dream? |publisher=Manchester University Press|year=2013 |isbn= 9781847795731}} * {{cite book|last=Colić|first=Mladen|title=Takozvana Nezavisna Država Hrvatska 1941|url=https://books.google.com/books?id=8xNWAAAAYAAJ|year=1973|publisher=Delta-pres}} * {{Cite book|last=Paris|first=Edmond|author-link=Edmond Paris|title=Genocide in Satellite Croatia, 1941–1945: A Record of Racial and Religious Persecutions and Massacres|year=1961|publisher=American Institute for Balkan Affairs|url=https://books.google.com/books?id=KP_SAAAAMAAJ}} * [[Mark Aarons|Aarons, Mark]] and [[John Loftus (military author)|Loftus, John]]: ''Unholy Trinity: How the Vatican's Nazi Networks Betrayed Western Intelligence to the Soviets''. New York: St. Martin's Press, 1992. 372 pages; {{ISBN|978-0-312-07111-0}}. * {{Cite book|last=Krizman|first=Bogdan|title=ANTE PAVELIĆ I USTAŠE|year=1978|url=https://znaci.org/00003/526.htm|publisher=Globus}} * {{Cite book|last=Krizman|first=Bogdan|title=PAVELIĆ IZMEĐU HITLERA I MUSSOLINIJA|year=1980|url=https://znaci.org/00003/529.htm|publisher=Globus}} * {{Cite book|last=Krizman|first=Bogdan|title=USTAŠE I TREĆI REICH – knjiga 1|year=1983|url=https://znaci.org/00003/530.htm|publisher=Globus}} * {{Cite book|last=Krizman|first=Bogdan|title=USTAŠE I TREĆI REICH – knjiga 2|year=1983|url=https://znaci.org/00003/531.htm|publisher=Globus}} * Neubacher, Hermann. ''Sonderauftrag Suedost 1940–1945'', Bericht eines fliegendes Diplomaten, 2. durchgesehene Auflage, Goettingen, 1956.<!-- ISBN/ISSN (if any) needed; page(s) needed --> * {{Cite book|last=Bulajić|first=Milan|author-link=Milan Bulajić|title=The Role of the Vatican in the break-up of the Yugoslav State: The Mission of the Vatican in the Independent State of Croatia|series=Ustashi Crimes of Genocide|year=1994|publisher=Stručna knjiga|url=https://books.google.com/books?id=GS4_OgAACAAJ}} * {{Cite book|last=Bulajić|first=Milan|author-link=Milan Bulajić|title=Jasenovac: The Jewish-Serbian Holocaust (the role of the Vatican) in Nazi-Ustasha Croatia (1941–1945)|year=2002|publisher=Fund for Genocide Research, Stručna knjiga|isbn=9788641902211|url=https://books.google.com/books?id=CgJnAAAAMAAJ}} * {{cite journal|last=Goldstein|first=Ivo|s2cid=144163142|author-link=Ivo Goldstein|title=Ante Pavelić, Charisma and National Mission in Wartime Croatia|journal=Totalitarian Movements and Political Religions|volume=7|issue=2|pages=225–234|date=2006|doi=10.1080/14690760600642289}} * {{Cite book|last1=Goldstein|first1=Ivo|last2=Goldstein|first2=Slavko|author-link2=Slavko Goldstein|year=2016|title=The Holocaust in Croatia|publisher=University of Pittsburgh Press|isbn=9780822944515}} * {{cite book|last=Lituchy|first=Barry M.|year=2006|title=Jasenovac and the Holocaust in Yugoslavia|publisher=Jasenovac Research Institute|isbn=978-0-9753432-0-3}} * {{cite book|last=Matković|first=Hrvoje|year=2002|language=hr|title=Povijest Nezavisne Države Hrvatske|publisher=Naklada Pavičić|isbn=978-953-6308-39-2}} * {{cite book|last=McCormick|first=Robert B.|title=Croatia Under Ante Pavelić: America, the Ustaše and Croatian Genocide|year=2014|publisher=I.B. Tauris|isbn=978-0-8577-2535-6|url=https://books.google.com/books?id=rhGMDwAAQBAJ}} * {{cite book|last=Pavlowitch|first=Stevan K.|author-link=Stevan K. Pavlowitch|title=Hitler's New Disorder: The Second World War in Yugoslavia|year=2008|publisher=Columbia University Press|isbn=9780231700504}} * {{cite book|last=Phayer|first=Michael|author-link=Michael Phayer|title=The Catholic Church and the Holocaust, 1930–1965|year=2000|publisher=Indiana University Press|url=https://archive.org/details/catholicchurchho00phay|url-access=registration|isbn=978-0253214713}} * Srdja Trifkovic: ''Ustaša: Croatian Separatism and European Politics 1929–1945'' Lord Byron Foundation for Balkan Studies, London, 1998.<!-- ISBN/ISSN needed needed --> * Encyclopedia of the Holocaust, Israel Gutman (editor-in-chief), Vol. 4, "Ustase" entry. Macmillan, 1990.<!-- ISBN/ISSN needed needed --> * {{cite book|last=Biondich|first=Mark|author-link=Mark Biondich|chapter=Controversies Surrounding the Catholic Church in Wartime Croatia, 1941–45|title=The Independent State of Croatia 1941–45|publisher=Routledge|year=2007|pages=31–59|isbn=9780415440554|chapter-url=https://books.google.com/books?id=6p1pAAAAMAAJ}} * {{Cite journal|last=Biondich|first=Mark|author-link=Mark Biondich|title=Religion and Nation in Wartime Croatia: Reflections on the Ustaša Policy of Forced Religious Conversions, 1941–1942|journal=The Slavonic and East European Review|volume=83|issue=1|year=2005|pages=71–116|doi=10.1353/see.2005.0063 |jstor=4214049|s2cid=151704526 }} * {{Cite book|last=Ramet|first=Sabrina P.|year=2006|title=The Three Yugoslavias: State-Building and Legitimation, 1918–2005|publisher=Indiana University Press|isbn=978-0-253-34656-8|url=https://books.google.com/books?id=FTw3lEqi2-oC}} * {{Cite book|last=Rivelli|first=Marco Aurelio|author-link=Marco Aurelio Rivelli|year=1998|title=Le génocide occulté: État Indépendant de Croatie 1941–1945|language=fr|trans-title=Hidden Genocide: The Independent State of Croatia 1941–1945|publisher=L'age d'Homme|isbn=9782825111529|url=https://books.google.com/books?id=QwBnceJfwgUC}} * {{Cite book|last=Rivelli|first=Marco Aurelio|title=L'arcivescovo del genocidio: Monsignor Stepinac, il Vaticano e la dittatura ustascia in Croazia, 1941–1945|language=it|trans-title=The Archbishop of Genocide: Monsignor Stepinac, the Vatican and the Ustaše dictatorship in Croatia, 1941–1945|publisher=Kaos|year=1999|isbn=9788879530798|url=https://books.google.com/books?id=NQtnAAAAMAAJ}} * {{Cite book|last=Rivelli|first=Marco Aurelio|title="Dio è con noi!": La Chiesa di Pio XII complice del nazifascismo|language=it|trans-title="God is with us!": The Church of Pius XII accomplice to Nazi Fascism|publisher=Kaos|year=2002|isbn=9788879531047|url=https://books.google.com/books?id=pwPZAAAAMAAJ}} * {{cite book| last = Shepherd| first = Ben H. |author-link = Ben H. Shepherd| title = Terror in the Balkans: German Armies and Partisan Warfare| year = 2012| publisher = Harvard University Press| location = Cambridge| isbn = 978-0-674-04891-1}} * {{Cite book|last=Steinberg|first=Jonathan|author-link=Jonathan Steinberg (historian)|title=All Or Nothing: The Axis and the Holocaust, 1941–1943|publisher=Psychology Press|year=1990|isbn=978-0-4150-4757-9|url=https://books.google.com/books?id=jYQgiSTUQP4C}} * {{cite book|last=Tomasevich|first=Jozo|author-link=Jozo Tomasevich|year=1975|title=War and Revolution in Yugoslavia, 1941–1945: The Chetniks|publisher=Stanford University Press|isbn=978-0-8047-0857-9|url=https://books.google.com/books?id=yoCaAAAAIAAJ}} * {{cite book|last=Tomasevich|first=Jozo|author-link=Jozo Tomasevich|year=2001|title=War and Revolution in Yugoslavia, 1941–1945: Occupation and Collaboration|publisher=Stanford University Press|isbn=978-0-8047-3615-2|url=https://books.google.com/books?id=fqUSGevFe5MC}} * {{Cite book|last=Yeomans|first=Rory|chapter="For Us, Beloved Commander, You Will Never Die!", Morning Jure Francetic, Ustasha Death Squad Leader|title=In the Shadow of Hitler: Personalities of the Right in Central and Eastern Europe|year=2011|publisher=I.B Tauris}} * {{Cite book|last=Yeomans|first=Rory|title=Visions of Annihilation: The Ustasha Regime and the Cultural Politics of Fascism, 1941–1945|url=https://books.google.com/books?id=Yxv4-iqVe2wC|publisher=University of Pittsburgh Press|year=2013|isbn= 978-0-82297-793-3}} * {{cite book|last=Yeomans|first=Rory|title=The Utopia of Terror: Life and Death in Wartime Croatia|url=https://books.google.com/books?id=8HEDCwAAQBAJ&pg=PA301|year=2015|publisher=Boydell & Brewer|isbn=978-1-58046-545-8}} * {{Cite book|last=Korb|first=Alexander|chapter=A Multipronged Attack: Ustaša Persecution of Serbs, Jews, and Roma in Wartime Croatia|title=Eradicating Differences: The Treatment of Minorities in Nazi-Dominated Europe|year=2010|publisher=Cambridge Scholars Publishing|pages=145–163|isbn=9781443824491|url=https://books.google.com/books?id=wGknBwAAQBAJ}} * {{Cite book|last=Novak|first=Viktor|author-link=Viktor Novak|title=Magnum Crimen: Half a Century of Clericalism in Croatia|volume=1|url=https://books.google.com/books?id=b1jyvQAACAAJ|year=2011|publisher=Gambit|isbn=9788676240494}} * {{Cite book|last=Novak|first=Viktor|author-link=Viktor Novak|title=Magnum Crimen: Half a Century of Clericalism in Croatia|volume=2|url=https://books.google.com/books?id=vF9GMwEACAAJ|year=2011|publisher=Gambit|isbn=9788676240494}} * {{Cite book|last=Stojanović|first=Dubravka|chapter=Value changes in the interpretations of history in Serbia|editor1-last=Listhaug|editor1-first=Ola|title=Civic and uncivic values: Serbia in the post-Milošević era|year=2011|publisher=Central European University Press|isbn=978-963-9776-98-2|chapter-url=https://books.google.com/books?id=d9DGfhZ6lQoC&q=Serbian+historians+Islam&pg=PA221}} * {{cite book|last1= Kallis|first1= Aristotle |author-link= Aristotle Kallis |title=Genocide and Fascism: The Eliminationist Drive in Fascist Europe|date=2008|publisher=Routledge|isbn=9781134300341}} * {{cite book|last= Suppan |first= Arnold |author-link= Arnold Suppan|title=[[Hitler–Beneš–Tito|Hitler – Beneš – Tito: Konflikt, Krieg und Völkermord in Ostmittel- und Südosteuropa]]|date=2014|publisher= [[Austrian Academy of Sciences]] }} * {{cite book|last1=Thomas|first1=Nigel|last2=Mikulan|first2=Krunoslav|title=Axis Forces in Yugoslavia 1941–45|date=1995|publisher=Bloomsbury Publishing|isbn=9781855324732}} * {{Cite journal|last=Newman|first=John Paul|date=2017|title=War Veterans, Fascism, and Para-Fascist Departures in the Kingdom of Yugoslavia, 1918–1941|journal=Fascism|volume=6|pages=42–74|doi=10.1163/22116257-00601003|doi-access=free}} * {{Cite journal|last=Newman|first=John Paul|s2cid=73611212|date=2014|title=Serbian and Habsburg Military institutional legacies in Yugoslavia after 1918|journal=First World War Studies |volume=5|issue=3|pages=319–335|doi=10.1080/19475020.2014.1001519|url=http://eprints.maynoothuniversity.ie/7632/1/JPN-Serbian-2014.pdf}} * {{cite journal|last=McCormick|first=Rob|s2cid=145309437|title=The United States' Response to Genocide in the Independent State of Croatia, 1941–1945|journal=Genocide Studies and Prevention|year=2008|volume=3|issue=1|pages=75–98|url=http://scholarcommons.usf.edu/cgi/viewcontent.cgi?article=1183&context=gsp|doi=10.1353/gsp.2011.0060|url-access=subscription}} * {{Cite journal|last=Hamerli|first=Petra|title=The Hungarian-Italian Support of the Croatian Separatism between 1928 and 1934|url=https://www.academia.edu/19673649|journal=West Bohemian Historical Review|issn=1804-5480|issue=1|year=2015|language=en}} * {{Cite journal|last=Zuckerman|first=Boško|year=2010|title=Prilog proučavanju antisemitizma i protužidovske propagande u vodećem zagrebačkom ustaškom tisku (1941-1943)|url=https://hrcak.srce.hr/index.php?show=clanak&id_clanak_jezik=95367&lang=en|journal=Journal of the Institute of Croatian History|language=hr|volume=42|issue=1|pages=355–385|issn=0353-295X}} * {{Cite journal|last=Gumz|first=Jonathan E.|date=2001|title=Wehrmacht Perceptions of Mass Violence in Croatia, 1941–1942|journal=The Historical Journal|volume=44|issue=4|pages=1015–1038|doi=10.1017/S0018246X01001996|jstor=3133549|s2cid=159947669|issn=0018-246X}} * {{cite book |last1=Trifković |first1=Gaj |title=Parleying with the Devil: Prisoner Exchange in Yugoslavia, 1941‒1945 |date=2020 |publisher=University Press of Kentucky |isbn=978-1-94966-811-7 |url=https://books.google.com/books?id=aNjcDwAAQBAJ}} * {{cite book |last1=Alonso |first1=Miguel |last2=Kramer |first2=Alan |last3=Rodrigo |first3=Javier |title=Fascist Warfare, 1922–1945: Aggression, Occupation, Annihilation |date=2019 |publisher=Springer Nature |isbn=978-3-03027-648-5 |pages=243–261 |url=https://books.google.com/books?id=XXfADwAAQBAJ}} * {{cite book |last1=Adriano |first1=Pino |last2=Cingolani |first2=Giorgio |title=Nationalism and Terror: Ante Pavelić and Ustasha Terrorism from Fascism to the Cold War |date=2018 |publisher=Central European University Press |isbn=978-9-63386-206-3 |url=https://books.google.com/books?id=U7tWDwAAQBAJ}} * {{Cite book|last=Gilbert|first=Martin|url=https://books.google.com/books?id=1mQBeR9F0isC|title=The Righteous: The Unsung Heroes of the Holocaust|year=2010|publisher=Henry Holt and Company|isbn=978-1-4299-0036-2|language=en}} * {{Cite book|last1=Popović|first1=Jovo|title=Pop izdaje|last2=Lolić|first2=Marko|last3=Latas|first3=Branko|date=1988|publisher=Stvarnost|isbn=9788670750395|language=hr}} [https://books.google.com/books?id=ufi4AAAAIAAJ at Google Books] [https://znaci.org/00001/15.pdf at znaci.net] * {{Cite book|last=Goldstein|first=Ivo|url=https://books.google.com/books?id=tAI3wAEACAAJ|title=Jasenovac|date=2018|publisher=Fraktura|isbn=978-953-266-987-9|page=731|language=en}} * {{cite book|last=Littlejohn|first=David|title=Foreign Legions of the Third Reich|year=1994|publisher=R. James Bender Publishing|isbn=978-0-912138-29-9|volume=3}} * {{Cite book|last=Ragazzi|first=Francesco|url=https://books.google.com/books?id=9j9cnQAACAAJ|title=Governing Diasporas in International Relations: The Transnational Politics of Croatia and Former Yugoslavia|date=2017|publisher=Taylor & Francis Group|isbn=978-1-138-73963-5|language=en}} * {{cite book |last=Velikonja |first=Mitja |author-link=Mitja Velikonja |url=https://archive.org/details/religiousseparat0000veli|url-access=registration|title=Religious Separation and Political Intolerance in Bosnia-Herzegovina|year=2003 |publisher=Texas A&M University Press|isbn=978-1-58544-226-3}} * {{cite book|editor-last=Fischer|editor-first=Bernd J.|editor-link=Bernd Jürgen Fischer|year=2007|title=Balkan Strongmen: Dictators and Authoritarian Rulers of South-Eastern Europe|publisher=Purdue University Press|isbn=978-1-55753-455-2}} {{refend}} ==External links== {{Commons category|Ustaše}} * [http://www.ushmm.org/museum/exhibit/online/jasenovac Holocaust era in Croatia: Jasenovac 1941–1945] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20070916054042/http://www.ushmm.org/museum/exhibit/online/jasenovac |date=16 September 2007 }}, an on-line museum by the [[United States Holocaust Memorial Museum]] * [https://web.archive.org/web/20051031151251/http://guskova.ru/misc/balcan/2004-04-22e Fund For Genocide Research, Jasenovac death camp], guskova.ru * [http://www.nizkor.org/hweb/people/e/eichmann-adolf/transcripts/Sessions/Session-046-01.html Eichmann Trial, Tel Aviv 1961] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20160303194245/http://www.nizkor.org/hweb/people/e/eichmann-adolf/transcripts/Sessions/Session-046-01.html |date=3 March 2016 }}, nizkor.org * [http://www.vaticanbankclaims.com Lawsuit against the Vatican Bank and Franciscans for return of the Ustaše Treasury by Holocaust victims] [[Kategorya:Kasaysayan ng Croatia]] [[Kategorya:Mga kilusang pasista]] [[Kategorya:Ustaše]] [[Kategorya:Kasaysayan ng Yugoslavia]] [[Kategorya:Malayang Estado ng Kroasya]] [[Kategorya:Holocaust]] 0ofys2prooucsg0654az8bxefilgfk1 0 334647 2165392 2164478 2025-06-19T03:40:34Z Allyriana000 119761 Dinagdag si Kleja Sulejmani ng Albanya 2165392 wikitext text/x-wiki {{Infobox beauty pageant|name=Miss Earth 2025|image=|image size=|image alt=|caption=|date=2025|presenters=|entertainment=|theme=|venue=|broadcaster=|entrants=|placements=|debuts={{hlist|Tunisya}}|withdrawals=|returns={{hlist|Alemanya|Armenya|Austrya|Bosnya at Hersegobina|Ekwador|Eskosya|Espanya|Hilagang Masedonya|Kapuluang Kayman|Kasakistan|Kirgistan|Kroasya|Nikaragwa|Pinlandiya|Republikang Tseko|Tansaniya|Ukranya}}|winner=|represented=|congeniality=|personality=|best national costume=|photogenic=|before=[[Miss Earth 2024|2024]]|next=}} Ang '''Miss Earth 2025''' ang magiging ika-25 edisyon ng [[Miss Earth]] pageant na gaganapin sa 2025. Kokoronahan ni Jessica Lane ng Australya ang kaniyang kahilili sa pagtatapos ng kompetisyon. == Kasaysayan == === Pagpili ng mga kandidata === ==== Mga unang pagsali, pagbalik, at pag-urong ==== Lalahok sa unang pagkakataon ang bansang Tunisya sa edisyong ito. Babalik sa edisyong ito ang mga bansa at teritoryong Kapuluang Kayman na huling sumali noong [[Miss Earth 2010|2010]]; Nikaragwa na huling sumali noong [[Miss Earth 2012|2012]]; Tansaniya na huling sumali noong [[Miss Earth 2014|2014]]; Pinlandiya na huling sumali noong [[Miss Earth 2020|2020]]; Austrya, Eskosya, Hilagang Masedonya, at Kirgistan na huling sumali noong [[Miss Earth 2022|2022]]; at Alemanya, Armenya, Bosnya at Hersegobina, Ekwador, Espanya, Kasakistan, Kroasya, Republikang Tseko, at Ukranya na huling sumali noong [[Miss Earth 2023|2023]].<ref>{{Cite web |last=Wolfová |first=Gabriela |date=3 Mayo 2025 |title=Novou Miss Czech Republic je kráska bez jediné plastiky Linda Górecká! Má plné rty a bujné vnady |trans-title=The new Miss Czech Republic is the beauty without a single plastic surgery, Linda Górecká! She has full lips and lush charms |url=https://www.super.cz/clanek/celebrity-novou-miss-czech-republic-je-kraska-bez-jedine-plastiky-linda-gorecka-ma-plne-rty-a-bujne-vnady-1514428 |access-date=11 Hunyo 2025 |website=Super.cz |language=cs}}</ref> == Mga kandidata == Ang mga sumusunod na kandidata ay lalahok sa edisyong ito: {| class="wikitable sortable" style="font-size: 95%;" !Bansa/Teritoryo !Kandidata !Edad{{efn|Mga edad sa panahon ng kompetisyon}} !Bayan |- |{{flagicon|ALB}} [[Albanya]] |Kleja Sulejmani | |[[Tirana]] |- |{{flagicon|ARG}} [[Arhentina]] |Florencia Hernández<ref>{{Cite web |date=20 Enero 2025 |title=Florencia Hernández entre agua y estrellas |trans-title=Florencia Hernández between water and stars |url=https://zonavip.com.ar/florencia-hernandez-entre-agua-y-estrellas/ |access-date=11 Hunyo 2025 |website=Zona VIP |language=es}}</ref> |21 |[[Mendoza, Arhentina|Mendoza]] |- |{{Flagicon|BEL}} [[Belhika]] |Jera Redant<ref>{{Cite web |last=Vanden Berghe |first=Filip |date=18 Mayo 2025 |title=KIJK. Jera Redant (18) verkozen tot Miss Exclusive 2025 |url=https://myprivacy.dpgmedia.be/consent?siteKey=Uqxf9TXhjmaG4pbQ&callbackUrl=https%3A%2F%2Fwww.hln.be%2Fprivacy-gate%2Faccept-tcf2%3FredirectUri%3D%252Fgeraardsbergen%252Fkijk-jera-redant-18-verkozen-tot-miss-exclusive-2025%7Eaebcfd5a%252F%253Freferrer%253Dhttps%253A%252F%252Fwww.google.com%252F |url-access=subscription |archive-url=https://web.archive.org/web/20250521202442/https://www.hln.be/geraardsbergen/kijk-jera-redant-18-verkozen-tot-miss-exclusive-2025~aebcfd5a/ |archive-date=21 Mayo 2025 |access-date=11 Hunyo 2025 |website=Het Laatste Nieuws |language=nl}}</ref> |18 |Geraardsbergen |- |{{flagicon|BLZ}} [[Belize|Belis]] |Paris Cawich |20 |[[Belmopan]] |- |{{flagicon|BIH}} [[Bosnia at Herzegovina|Bosnya at Hersegobina]] |Kristina Milovanović | |[[Sarajevo]] |- |{{flagicon|BGR}} [[Bulgarya]] |Hrisiana Hristova |19 |Stara Zagora |- |{{Flagicon|WAL}} [[Gales]] |Abigail Wood<ref>{{Cite news |last=Birt |first=Elizabeth |date=9 Hunyo 2025 |title=Pembrokeshire penguin keeper crowned Miss Earth Wales 2025 |language=en-GB |work=Western Telegraph |url=https://www.westerntelegraph.co.uk/news/25224932.pembrokeshire-penguin-keeper-crowned-miss-earth-wales-2025/ |access-date=11 Hunyo 2025 |issn=0307-1235}}</ref> |25 |Tavernspite |- |{{Flagicon|HON}} [[Honduras]] |Abisag Sunamita |24 |Yoro |- |{{flagicon|CAN}} [[Canada|Kanada]] |Hailey Wilson |23 |[[Toronto]] |- |{{flagicon|CAY}} [[Kapuluang Kayman]] |Latecia Bush<ref>{{Cite news |last=Durston |first=Laura |date=9 Mayo 2025 |title=What's Hot on camera |language=en-GB |work=Cayman Compass |url=https://www.caymancompass.com/2025/05/09/whats-hot-on-camera-7/ |access-date=11 Hunyo 2025}}</ref> |22 |George Town |- |{{flagicon|ISL}} [[Iceland|Lupangyelo]] |Sóldís Vala Ívarsdóttir |19 |Árbær |- |{{flagicon|MEX}} [[Mehiko]] |Génesis Vera |24 |Veracruz |- |{{flagicon|NZL}} [[New Zealand|Nuweba Selandiya]] |Shae Parsons |27 |[[Auckland]] |- |{{flagicon|PRI}} [[Puerto Rico|Porto Riko]] |Valeria Meléndez |25 |Caguas |- |{{flagicon|Portugal}} [[Portugal]] |Raquel Camelo |23 |[[Oporto|Porto]] |- |{{flagicon|CZE}} [[Republikang Tseko]] |Natálie Puškinová<ref>{{Cite web |date=3 Mayo 2025 |title=Miss Czech Republic 2025 se stala jedenadvacetiletá studentka Linda Górecká |url=https://www.idnes.cz/zpravy/revue/modelky/miss-czech-republic-finale-vitezka-makarenko-anketa-kubiskova.A250428_165107_missamodelky_sub |access-date=11 Hunyo 2025 |website=iDNES.cz |language=cs}}</ref> |21 |[[Praga]] |- |{{flagicon|SRB}} [[Serbia|Serbiya]] |Nina Karapešev | |[[Belgrado]] |- |{{flagicon|TUN}} [[Tunisia|Tunisya]] |Mariem Attia |25 |Sahel |- |{{flagicon|UKR}} [[Ukranya]] |Maria Zheliaskova |24 |[[Odessa|Odesa]] |} == Mga paparating na kompetisyong pambansa == {| class="wikitable sortable" style="font-size: 95%;" !Bansa/Teritoryo !Petsa |- |{{flagicon|Cuba}} [[Cuba|Kuba]] | rowspan="2" |21 Hunyo 2025<ref>{{Cite web |date=24 March 2025 |title=NBNC Miss Earth Cuba 2025 |url=https://www.eventbrite.com/e/nbnc-miss-earth-cuba-2025-tickets-1250899166079 |access-date=25 March 2025 |website=Eventbrite |language=es}}</ref><ref>{{Cite web |date=6 May 2025 |title=The Grand Finale is June 21……….. Vote your favorite contestants on the TIPME app, to give them a better chance of becoming the next Miss Earth Liberia 2025 |url=https://www.facebook.com/100045136352247/posts/pfbid02coCyyGn9Xitf4j9KguwZDh1HUG7qz5AyyrhgPtB5st5aGb4r6hJ9K3zSsrUygQ4dl/?app=fbl |access-date=12 May 2025 |website=Facebook |language=en}}</ref> |- |{{flagicon|LBR}} [[Liberia|Liberya]] |- |{{flagicon|IDN}} [[Indonesia|Indonesya]] | rowspan="2" |22 Hunyo 2025<ref>{{Cite web |date=2 June 2025 |title=Putri Nusantara 2025: Mahakarya Duta Pesona Indonesia, The Stones – Legian, Bali, 20–22 Juni 2025 |url=https://www.instagram.com/mahakaryadutapesonaindonesia/reel/DKY-YRnzXYx/ |access-date=3 June 2025 |website=Instagram |language=id}}</ref><ref>{{Cite web |date=27 May 2025 |title=Już 22 czerwca poznamy Miss Polonia 2025! |url=https://www.misspolonia.com.pl/news/oficjalna-sesja-wizerunkowa-finalistek-miss-polonia-2025-juz-za-nami |access-date=3 June 2025 |website=Miss Polonia |language=pl}}</ref> |- |{{flagicon|POL}} [[Polonya]] |- |{{flagicon|VIE}} [[Biyetnam]] |28 Hunyo 2025<ref>{{Cite web |last=NLD.COM.VN |title=Miss Earth Vietnam của Trương Ngọc Ánh đổi chủ |url=https://nld.com.vn/miss-earth-vietnam-cua-truong-ngoc-anh-doi-chu-196250107102629894.htm |access-date=2025-01-12 |website=Báo Người Lao Động Online |language=vi}}</ref><ref>{{Cite web |last=thanhnienviet.vn |date=2025-01-11 |title=Hoa hậu Lý Kim Thảo khoe nhan sắc quyến rũ trên cương vị mới - Phó Ban tổ chức Miss Earth Vietnam 2025 |url=https://thanhnienviet.vn/hoa-hau-ly-kim-thao-khoe-nhan-sac-quyen-ru-tren-cuong-vi-moi-pho-ban-to-chuc-miss-earth-vietnam-2025-209250111120654902.htm |access-date=2025-01-12 |website=thanhnienviet.vn |language=vi}}</ref><ref>{{Cite web |last=cuoi.tuoitre.vn |date=2025-01-07 |title=Trương Ngọc Ánh vắng mặt tại Miss Earth Vietnam 2025 vì đâu? |url=https://cuoi.tuoitre.vn/truong-ngoc-anh-vang-mat-tai-miss-earth-vietnam-2025-vi-dau-20250107003705014.htm |access-date=2025-01-12 |website=TUOI TRE ONLINE [[Tuổi Trẻ]] |language=vi}}</ref> |- |{{flagicon|GER}} [[Alemanya]] |30 Hunyo 2025<ref>{{Cite web |date=8 May 2025 |title=Alles was du zu Miss Earth Germany wissen musst - schreib uns kurz eine Message und wir schicken dir weitere Info‘s |url=https://www.instagram.com/missearthgermany/p/DJZS8KfM1VM/?img_index=1 |access-date=8 May 2025 |website=Instagram |language=de}}</ref> |- |{{flagicon|Netherlands}} [[Netherlands|Olanda]] |5 Hulyo 2025<ref>{{Cite web |title=Traject Miss Beauty of The Netherlands 2025 |url=https://missbeautynetherlands.com/?fbclid=PAZXh0bgNhZW0CMTEAAadAWloht4LRIHFkXglXGediFh6xtdWDIUr0zR0aZ1U-Sm_3i_u8BgXG4ovWbg_aem_wg9xYRQ8lRjhqRDhdNp29g |access-date=18 April 2025 |website=Miss Beauty of the Netherlands |language=nl}}</ref> |- |{{flagicon|FRA}} [[Pransiya]] |6 Hulyo 2025<ref>{{Cite web |date=10 June 2025 |title=Rendez-vous le 6 juillet 2025 à Oberrœdern (67) en Alsace pour élire la nouvelle Miss Earth France qui partira représenter notre pays au concours @missearth |url=https://www.instagram.com/missearthpaysdelaloire/p/DKuQ2MyNojb/ |access-date=11 June 2025 |website=Instagram |language=fr}}</ref> |- |{{flagicon|KEN}} [[Kenya]] |12 Hulyo 2025<ref>{{Cite web |date=7 April 2025 |title=Experience an Evening of Beauty, Advocacy, and Elegance at “Miss Earth Kenya 2025” |url=https://eventisha.com/event/miss-earth-kenya-2025/ |access-date=18 April 2025 |website=Eventisha |language=en}}</ref> |- |{{flagicon|NAM}} [[Namibia|Namibya]] | rowspan="2" |19 Hulyo 2025<ref>{{Cite web |date=30 May 2025 |title=Miss Namibia – Saturday, 19 July 2025 |url=https://www.instagram.com/nbcnamibia/p/DKSIvd0MqBp/ |access-date=3 June 2025 |website=Instagram |language=en}}</ref><ref>{{Cite web |last=Roberto |first=Andrew |date=22 April 2025 |title=Miss Earth contestants want to keep the planet healthy |url=https://www.mvariety.com/news/community_bulletins/miss-earth-contestants-want-to-keep-the-planet-healthy/article_b0315876-bd11-4e85-8a85-09bb036122e5.html |access-date=11 May 2025 |website=[[Marianas Variety]]}}</ref> |- |{{flagicon|Northern Mariana Islands}} [[Hilagang Kapuluang Mariana]] |- |{{flagicon|USA}} [[Estados Unidos]] |20 Hulyo 2025<ref name=":0">{{Cite web |title=QBNSeries2025 - Miss Earth USA |url=https://www.missearthusa.com/qbnseries2025.html |access-date=2025-01-12 |website=www.missearthusa.com}}</ref> |- |{{flagicon|JPN}} [[Hapon]] |22 Hulyo 2025<ref>{{Cite web |date=7 April 2025 |title=2025年ミス・アース・ジャパン（日本代表選出大会）は、7月22日（火）都内にて開催されます。 |url=https://www.instagram.com/missearthjapan/p/DII2zSFO9GK/?img_index=1 |access-date=20 April 2025 |website=Instagram |language=ja}}</ref> |- |{{flagicon|ENG}} [[Inglatera]] |26 Hulyo 2025<ref>{{Cite web |date=10 November 2024 |title=Our Miss Earth England 2025 finals will be taking place on Saturday the 26th of July at @beamhertford! |url=https://www.instagram.com/missearthenglandofficial/p/DCMYOG0PSZu/ |access-date=10 March 2025 |website=Instagram |language=en}}</ref> |- |{{flagicon|SPA}} [[Espanya]] |Hulyo 2025<ref>{{Cite web |date=9 June 2025 |title=“JULIO 2025 – EL DESCUBRIMIENTO” |url=https://www.instagram.com/missearthspainofficial/reel/DKrIFxuN9hN/ |access-date=9 June 2025 |website=Instagram |language=es}}</ref> |- |{{flagicon|KOR}} [[Timog Korea]] |5 Agosto 2025 <ref>{{Cite web |date=10 June 2025 |title=본선 관련 알정 공지 |url=https://www.instagram.com/misskorea_official/p/DKuQFFlBgpX/ |access-date=11 June 2025 |website=Instagram |language=ko}}</ref> |- |{{flagicon|CHI}} [[Chile|Tsile]] | rowspan="2" |9 Agosto 2025<ref>{{Cite web |date=6 June 2025 |title=¡Atención amantes del espectáculo, la moda y la belleza! |url=https://www.instagram.com/pwproducciones.cl/p/DKhksCYAQ4D/?img_index=4 |access-date=6 June 2025 |website=Instagram |language=es}}</ref><ref>{{Cite web |date=4 February 2025 |title=Miss Philippines Earth pageant sets silver edition in August |url=https://entertainment.inquirer.net/596003/miss-philippines-earth-pageant-sets-silver-edition-in-august/amp |access-date=10 March 2025 |website=Inquirer |language=en}}</ref> |- |{{flagicon|PHI}} [[Miss Philippines Earth|Pilipinas]] |- |{{flagdeco|TZA}} [[Tanzania|Tansaniya]] |16 Agosto 2025<ref>{{Cite web |date=26 April 2025 |title=MISS GRAND TANZANIA 2025 |url=https://www.instagram.com/fashion_brunet/p/DI33-6qNzw9/ |access-date=28 April 2025 |website=Instagram |language=en}}</ref> |- |{{Flagicon|BRA}} [[Brazil|Brasil]] |29 Agosto 2025<ref>{{Cite web |date=25 April 2025 |title=No dia 29 de agosto, a Grande Final do maior concurso de beleza do País acontece no grandioso ‘Centro de Eventos do Ceará’ (Fortaleza). |url=https://www.instagram.com/missearthbrasil/reel/DI2QJ3DRKnk/ |access-date=25 April 2025 |website=Instagram |language=pt}}</ref> |- |{{flagicon|AUS}} [[Australia|Australya]] |7 Setyembre 2025 |- |} == Mga tala == {{Notelist}} == Mga sanggunian == {{Reflist}} == Mga panlabas na kawing == * {{Official website|http://www.missearth.tv}} {{Miss Earth}} [[Kategorya:Patimpalak ng kagandahan sa Pilipinas]] [[Kategorya:Miss Earth]] 1bs0csr5bovd1rnrehtbhbiwohhtzcz 0 334689 2165347 2165100 2025-06-18T14:28:22Z JWilz12345 77302 /* Estados Unidos */ 2165347 wikitext text/x-wiki [[Talaksan:2015-02-09 philosophy 04-open-source by-David-Revoy.jpg|right|thumb|400px|Maaaring pinagmumulan ng maraming mga uri ng mga hinangong likha ang isang gawa. Makikita sa larawang ito na ang aklat ng komiks ay pinagmumulan ng mga paninda, isang larong video, isang magasin, at isang pelikula.]] Ang isang '''hinangong likha''' ({{Langx|en|derivative work}}), sa ilalim ng batas sa [[karapatang-sipi]], ay isang likhang may pangunahing mga elemento ng naunang gawa na paglikha na kinabibilangan ng mga pangunahing elemento ng isang nauna at dating nilikha na orihinal na gawa (na siyang '''pinagbatayang likha''' o ''underlying work''). Nagiging pangalawa at hiwalay na gawa ang hinangong likha na nakapag-iisa sa naunang gawa. Dapat na malaki ang pagbabago o transpormasyon, modipikasyon, o adaptasyon (o pag-aangkop) ng hinangong likha at taglay nito ang pagkatao ng manlilikha nito upang maging orihinal at maging karapat-dapat sa pananggalang ng karapatang-sipi. Ilan sa karaniwang mga uri ng mga hinangong likha ang mga [[pagsasalin]], [[pampelikulang pag-aangkop]], at [[pangmusikang kaayusan]]. Karamihan sa mga batas ng mga bansa ay naglalayong isanggalang ang parehong mga orihinal at hinangong likha.<ref>Sa Estados Unidos, isinasanggalang ng US, 17 U.S.C. §&nbsp;106(2) ang mga hinangong likha. Para sa Reyno Unido o UK, pakitingnan ang ''[http://www.copyrightservice.co.uk/copyright/p22_derivative_works.en.htm Fact Sheet P-22: Derivative works]'' ng UK Copyright Service] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20170421053706/http://www.copyrightservice.co.uk/copyright/p22_derivative_works.en.htm |date=April 21, 2017 }} (Huling isinapanahon: Disyembre 10, 2012). Isinasanggalang ng batas sa Pransiya ang mga hinangong likha bilang mga "œuvres composites" o "une œuvre dérivée." Tingnan ang Artikulo L. 112–13 ng ''Code de la Propriété Intellectuelle'', Artikulo L.112–13). Isinasanggalang naman ng Batas sa Karapatang-sipi ng Alemanya (UrhG, seksiyon 3, 23, at 69c Blg. 2) ang mga pagsasalin (''Übersetzungen'') at ibang mga pag-aangkop (''andere Bearbeitungen''), gayundin ang ibang mga uri ng elaborasyon tulad ng pagsasadula, pagsasaorkestra, at bagong mga bersiyon ng mga gawa. Sa Espanya, isinasanggalang ng Artikulo 11 TRLPI ang mga hinangong likha tulad ng mga pagsasalin, pag-aangkop, pagrerebisa, kaayusang pangmusika at anumang pagbabago o transpormasyon ng isang gawang pampanitikan, sining, o pang-agham. Nagbibigay naman ng pananggalang ang Artikulo 4 ng Batas sa Karapatang-sipi ng Italya ang malikhaing mga elaborasyon ng mga gawa, tulad ng mga pagsasalin sa ibang wika, pagbabago sa ibang anyo mula sa anyong panitikan o sining, mga pagiiba o pagdaragdag na bumubuo sa malakihang bagong gawa (''remake'') ng orihinal na gawa, mga pag-aangkop, "mga pagbabawas" (bilang maikling mga bersiyon ng protektadong mga gawa), mga kompendiyo, at mga ibang uri na hindi bumubuo sa orihinal na mga gawa. Nakasaad naman sa Artikulo 10-2 ng Batas sa Karapatang-sipi ng Olanda na maaaring isanggalang ng karapatang-sipi bilang mga orihinal na gawa ang mga pagpaparami ng binagong uri ng isang gawang pampanitikan, pang-agham, o sining, tulad ng mga pagsasalin, pangmusikang kaayusan, pag-aangkop, at ibang mga elaborasyon nang walang prehuwisyo sa pinagmulang gawa. Nakasaad sa Artikulo 2, §&nbsp;3 ng Kumbensiyong Berne: "Ang mga pagsasalin, pag-aangkop, kaayusang pangmusika at iba pang mga pagbabago ng isang gawang pampanitikan o pansining ay dapat protektahan bilang orihinal na mga gawa nang walang prehuwisyo sa karapatang-sipi sa orihinal na gawa." Isinama ang tadhanang ito sa Kasunduang TRIPS. Para sa paghahambing ng iba't ibang mga rehimen sa karapatang-sipi ng mga bansa hinggil sa pagsasanggalang ng mga hinangong likha, tingnan ang ''The Derivative Right, or Why Copyright Law Protects Foxes Better than Hedgehogs'' ni Daniel Gervais, [http://www.jetlaw.org/wp-content/uploads/2013/05/Gervais.pdf 15 VANDERBILT] J. OF ENT. AND TECH. LAW 785 2013; [http://www.ivir.nl/publicaties/download/1507 Institute] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20161227193629/http://www.ivir.nl/publicaties/download/1507 |date=December 27, 2016}} for Information Law, Univ. of Amsterdam, ''The digitisation of cultural heritage: originality, derivative works, and (non) original photographs''.</ref> Binibigyan nila ang mga manlilikha ng karapatang hadlangan o kontrolin ang kanilang integridad at pangkomersiyong pakinabang. Nakikinabang naman ang mga hinangong likha at mga manlilikha nito sa ganap na pananggalang hatid ng karapatang-sipi nang hindi napipinsala ang mga karapatan ng manlilikha ng orihinal na gawa. == Kahulugan == === Berne === Bagama't hindi tuwirang gumagamit ng salitang "hinangong likha", nakasaad sa [[Kumbensiyong Berne]] (isang pandaigdigang kasunduan sa karapatang-sipi) na "Ang mga pagsasalin, pag-aangkop, kaayusang pangmusika at iba pang mga pagbabago ng isang gawang pampanitikan o pansining ay dapat protektahan bilang orihinal na mga gawa nang walang prehuwisyo sa karapatang-sipi sa orihinal na gawa". === Pilipinas === Sang-ayon sa [[Tanggapan sa Ari-ariang Intelektuwal ng Pilipinas]] (IPOPHL), binibigyang-kahulugan ang hinangong likha bilang: <blockquote>"isang gawa na ibinatay sa o hinango mula sa isa o higit pang gawang may umiiral nang karapatang-sipi. Kabílang sa mga itinuturing na mga hinangong likha ang mga sumusunod: salin, pagsasadula, pag-aangkop, pagpapaikli, pagsasaayos, at iba pang pagbabago ng mga gawang pampanitikan o pansining. Kabilang din sa itinuturing na hinangong likha ang mga tinipon o pinagsama-samang mga gawang pampanitikan at pansining at mga kalipunan ng mga datos at iba pang bagay."<ref>{{cite web |url=https://www.ipophil.gov.ph/glosaryo-ng-yamang-isip/glossary-of-terms-copyright/ |title=Glossary of Terms - Copyright |website=Intellectual Property Office of the Philippines |access-date=Hunyo 14, 2025}}</ref></blockquote> === Canada === Bagama't hindi tuwirang binibigyang-kahulugan sa [[batas sa karapatang-sipi ng Canada]] ang "hinangong likha", nagbibigay naman ito ng mga sumusunod na halimbawa ng kung ano ang tumutukoy sa isang "hinangong likha" sa [https://web.archive.org/web/20110605050051/http://laws.justice.gc.ca/en/showdoc/cs/C-42/bo-ga%3Al_I-gb%3As_3//en seksiyon 3] ng ''[[Copyright Act (Canada)|Copyright Act]]''. Ang mga halimbawang pangkalahatang sinang-ayunan ng ilang sektor.<ref>{{Cite web |title=Supreme Court of Canada - Decisions - Théberge v. Galerie d'Art du Petit Champlain inc. |url=http://scc.lexum.umontreal.ca/en/2002/2002scc34/2002scc34.html |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20080430131913/http://scc.lexum.umontreal.ca/en/2002/2002scc34/2002scc34.html |archive-date=Abril 30, 2008 |access-date=Mayo 24, 2008 |quote=examples of what might be called derivative works [are] listed in s. 3(1)(''a'') to (''e'') of our Act}}</ref><ref>{{Cite web |title=Creative Commons Attribution 2.5 Canada Legal Code |url=https://creativecommons.org/licenses/by/2.5/ca/legalcode.en |access-date=Mayo 24, 2008 |quote=Derivative works include: ...}}</ref> <blockquote>"karapatang-sipi"... kabilang ang tanging karapatan ( ''a'' ) na gumawa, magparami, magsagawa o maglathala ng anumang pagsasalin ng gawa, ( ''b'' ) na gawing isang nobela o ibang gawa na hindi padula, sa kaso ng mga likhang dula, ( ''c'' ) na gawing isang pagsasadula sa pamamagitan ng pagtatanghal sa publiko man o hindi, sa kaso ng isang nobela o ibang mga gawang hindi dula, o ng isang likhang sining, ( ''d'' ) na gumawa ng anumang rekording ng tunog, pelikula, o ibang paraan sa pamamagitan ng mekanikal na pagpaparami o pagtatanghal, sa kaso ng isang gawang pampanitikan, pandula o pangmusika, ( ''e'' ) na paramihin, iangkop, at itanghal sa publiko bilang pelikula, sa kaso ng anumang likhang pampanitikan, dula, musika o sining</blockquote> Nilinaw ng Kataas-taasang Hukuman ng Canada sa pasyang ''Théberge v Galerie d'Art du Petit Champlain Inc'' ({{lexum-scc3|2002|34|2|336}}) na sumakop lamang ang pambatas na pagkilala ng mga hinangong likha sa mga pangyayaring mayroong paggawa ''at'' pagpaparami. Walang paglabag sa ''Copyright Act'' kung walang paghalaw, pagpaparami, o paggawa ng bago at orihinal na gawa na isinasama ang gawa ng isang manlilikha. === Estados Unidos === [[Talaksan:Derivative of medical imaging.jpg|thumb|upright=1.3|Sa ilalim ng batas sa Amerika, isinasanggalang ng karapatang-sipi ang ipinapakitang hinangong likha ng isang [[radiograph sa dibdib]] (na nasa [[pampublikong dominyo]]) dahil sa karagdagang mga grapiko. Gayunpaman, nananatili sa pampublikong dominyo ang ''radiograph'' na bahagi ng hinangong likha.]] Ibinibigay ng Batas sa Karapatang-sipi ng Estados Unidos ang isang malawak na kahulugan ng "hinangong likha", sa ilalim ng {{UnitedStatesCode|17|101}}: <blockquote>Ang "hinangong likha" ay isang gawang ibinatay sa isa o higit pang mga nauna nang gawa, tulad ng isang pagsasalin, pangmusikang kaayusan, pagsasadula, pagsasakathang-isip, bersiyong pampelikula, rekording ng tunog, pagpaparami ng sining, pagpapaikli, pagpapasiksik, o iba pang anyo ng paghuhulma, pagbabago o pag-aangkop ng isang gawa. Ang isang gawang binubuo ng editoryal na mga rebisyon, anotasyon, elaborasyon, o iba pang mga pagbabago na kumakatawan sa isang orihinal na gawa ng manlilikha sa kabuoan ay isang "hinangong likha".</blockquote> Sang-ayon sa {{UnitedStatesCode|17|103}}: <blockquote>(b) Sumasaklaw lamang ang karapatang-sipi ng isang kalipunan o hinangong likha sa materyal na iniambag ng manlilikha ng naturang gawa, bukod pa sa dati nang nilikhang materyal na ginamit sa gawa at hindi nangangahulugan ng natatanging karapatan sa dati nang nilikhang materyal. Ang karapatang-sipi sa naturang gawa ay hiwalay sa anumang proteksiyon ng karapatang-sipi sa dati nang nilikhang materyal, at hindi rin nakaaapekto o nakalalawak sa saklaw, haba, tagal, pagmamay-ari, o pamamalagi ng, anumang proteksiyon ng karapatang-sipi sa dati nang nilikhang materyal.</blockquote> Sang-ayon naman sa {{UnitedStatesCode|17|106}}: <blockquote>Alinsunod sa mga seksiyon 107 hanggang 122, ang may-ari ng karapatang-sipi sa ilalim ng pamagat na ito ay may natatanging mga karapatan ang na gawin at pahintulutan ang alinman sa mga sumusunod: (1) na paramihin ang mga kopya ng mga gawang may karapatang-sipi... ; (2) na maghanda ng mga hinangong likha batay sa gawang may karapatang-sipi; (3) na ipamahagi sa publiko ang mga kopya... ng gawang may karapatang-sipi sa pamamagitan ng pagbebenta o ibang paglilipat ng pagmamay-ari, o sa pamamagitan ng pag-upa, pagpapaupa, o pagpapahiram....</blockquote> [[Talaksan:United States Derivative Works.png|thumb|right|250px|Mga halimbawa ng mga hinangong likha, ayon sa grapiko ng Tanggapan sa Karapatang-sipi ng Estados Unidos noong 1959]] Ayon sa [http://www.copyright.gov/circs/circ14.pdf ''US Copyright Office Circular 14: Derivative Works'']: <blockquote>Isang karaniwang halimbawa ng isang hinangong likha na natanggap ng [[Tanggapan sa Karapatang-sipi ng Estados Unidos|Tanggapan]] para sa pagpaparehistro ay pangunahing isang bagong gawa ngunit mayroong materyal na nauna nang inilathala. Sa ilalim ng batas sa karapatang-sipi, nagiging hinangong likha ang bagong gawa na ito dahil sa dati nang nilikhang materyal. Upang maging karapat-dapat sa karapatang-sipi, dapat na naiiba nang husto sa orihinal na gawa ang hinangong likha upang maituring na "bagong gawa" o dapat na naglalaman ito ng maraming bagong materyal. Ang maliliit na mga pagbabago o pagdaragdag ng maliit na substansiya sa isang dati nang nilikhang gawa ay hindi magiging kuwalipikado na maging isang bagong bersiyon ang hinangong likha sa usapin ng karapatang-sipi. Dapat na orihinal mismo ang bagong materyal. Bilang halimbawa, hindi karapat-dapat sa karapatang-sipi ang mga pamagat, maikling mga parirala, at padron.</blockquote> === Pransiya === Mas pinipili ng batas ng Pransiya ang katawagang "''œuvre composite''" ("''composite work''") bagama't minsan ginagamit din ang katawagang "''œuvre dérivée''". Tinukoy ito sa artikulo L 113-2, talata 2 ng Kodigo ng Ari-ariang Intelektuwal bilang "bagong mga gawa [na isinasama] sa dati nang nilikhang gawa nang walang pagtutulungan ng manlilikha nito".<ref>{{Cite web |title=Code de la propriété intellectuelle - Article L113-2 {{!}} Legifrance |url=https://www.legifrance.gouv.fr/affichCodeArticle.do?idArticle=LEGIARTI000006278882&cidTexte=LEGITEXT000006069414&dateTexte=20131026&oldAction=rechCodeArticle |access-date=Hunyo 14, 2025 |website=www.legifrance.gouv.fr |language=fr}}</ref> Binigyang-kahulugan ng Hukuman ng Kasasyon (ang kanilang kataas-taasang hukuman) ang batas na ito; ayon sa kanila, kailangan ng dalawang magkakaibang input sa magkaibang mga punto sa oras upang mapabilang sa ''œuvre composite''.<ref name='Bellefonds'>Bellefonds (2002:147,148)</ref> == Mga sanggunian == {{Reflist|30em}} == Bibliograpiya == * Bellefonds, Xavier Linant de, ''Droits d'auteur et Droits Voisins'', Dalloz, Paris, 2002 == Mga panlabas na link == * [http://www.copyright.gov/title17/ US Copyright Act (Naka-host ng Copyright Office)] * [https://web.archive.org/web/20051228180915/http://www.copyright.gov/circs/circ14.html US Copyright 'Derivative Works' (Naka-host ng Copyright Office)] * [http://www.copyright.gov/circs/circ14.pdf "Copyright sa Derivative Works and Compilations" (Naka-host ng US Copyright Office)] * [http://chillingeffects.org/derivative/faq.cgi Mga Madalas Itanong (at Mga Sagot) tungkol sa Derivative Works] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20140709161638/http://www.chillingeffects.org/derivative/faq.cgi |date=2014-07-09 }} Archived , Chillingeffects.org * Artikulo na " [https://archive.today/20130127213249/http://linuxjournal.com/article.php?sid=6366 Geek Law: Derivative Works] " ni Lawrence Rosen, Linuxjournal.com * Artikulo " [https://web.archive.org/web/20040815124629/http://www.artslaw.org/DERIV.HTM DERIVATIVE WORK RIGHTS] " ni David M. Spatt, Artslaw.org * Artikulo " [http://docs.law.gwu.edu/facweb/claw/Lhooq0.htm LHOOQ--Internet-Related Derivative Works] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20180819013902/http://docs.law.gwu.edu/facweb/claw/lhooq0.htm |date=2018-08-19 }} Archived " ni Richard H. Stern * Artikulo na " [https://web.archive.org/web/20041019144646/http://funnystrange.com/copyright/derivative.htm Derivative Works] " ni Sarah Ovenall, Funnystrange.com {{Authority control}} [[Kategorya:Batas sa karapatang-sipi]] [[Kategorya:Mga teknik na pansining]] r2fqn3vn0yqgy0112m3p1yffunbc8cw 0 334744 2165332 2165322 2025-06-18T12:12:08Z Iwannarightelle 150121 Paglalagay ng litrato.. 2165332 wikitext text/x-wiki [[Talaksan:Award-Winning Director Emille Joson.jpg|thumb|{{Infobox person|nationality=Filipino|education=Asia Pacific Film Institute (Digital Filmmaking)|years active=2011 to Present|organisation=Alaga Producers Cooperative}}]] Si '''''Emille Bartolome Joson''''' o mas kilala bilang '''Emille Joson''' ay isang Pilipinong direktor, at prodyuser ng mga independiyenteng pelikula na tumatalakay sa mga isyung panlipunan, karapatang pambabae, pangtao at LGBT.<ref>{{Cite news |date=April 5, 2024 |title=Filmmaker Emille Joson: A voice for generation of women |work=Manila Bulletin |url=https://mb.com.ph/2024/4/5/filmmaker-emille-joson-a-voice-for-generation-of-women}}</ref> Taong 2011 ng maging nominado ang kaniyang maikling pelikula na ''“Adivino”'' sa [[Paligsahan ng mga Pelikula ng Kalakhang Maynila]] sa kategorya ng mga studyante.<ref>{{Cite web |title=View complete screening schedule of the New Wave entries of the 37th MMFF |url=https://www.pep.ph/news/local/9498/view-complete-screening-schedule-of-the-new-wave-entries-of-the-37th-mmff |access-date=2025-06-18 |website=PEP.ph |language=en}}</ref> Makalipas ang isang dekada tinangkilik naman ito sa ibang bansa dahil sa napapanahong tema nito ng karapatang pangbabae o kung tawagin ay ''#MeToo Movement''.<ref>{{Cite web |last=Escuadro |first=Kiko |date=2025-05-04 |title=Behind the Spell: Emille Joson's bold casting in 'Adivino' |url=https://tribune.net.ph/2025/05/03/behind-the-spell-emille-josons-bold-casting-in-adivino |access-date=2025-06-18 |website=Daily Tribune |language=en}}</ref> == Edukasyon at Ugnayang Pilipino == Nagtapos siya ng pag-aaral ng digital filmmaking sa Asia Pacific Film Institute, isang kilalang institusyon sa Pilipinas para sa mga nagnanais maging direktor. Ang kanyang pag-aaral dito ang naging bahagi ng kanyang pagsisimula sa larangan ng pelikula.<ref>{{Cite web |last=Lifestyle |first=Manila Standard |date=2024-12-02 |title=Emille Joson turns style into social storytelling |url=https://manilastandard.net/lifestyle/314531092/emille-joson-turns-style-into-social-storytelling.html |access-date=2025-06-18 |website=Manila Standard |language=en-US}}</ref> == Karera == Siya ay naging bahagi ng ABS-CBN at lumahok sa ilang proyekto ng Star Cinema bago tuluyang tumutok sa paggawa ng mga independiyenteng pelikula. Gayunpaman, nanatili ang kanyang ugnayan sa ABS-CBN sa pamamagitan ng mga imbitasyon sa mga artista ng network na lumalahok sa mga proyekto ng Alaga Producers Cooperative.<ref>{{Cite web |last=Escuadro |first=Kiko |title=Award-winning filmmaker Emille Joson expresses heartfelt gratitude to ABS-CBN {{!}} ABS-CBN Lifestyle |url=https://www.abs-cbn.com/lifestyle/2024/11/5/award-winning-filmmaker-emille-joson-expresses-heartfelt-gratitude-to-abs-cbn-1941 |access-date=2025-06-18 |website=ABS-CBN |language=en-US}}</ref> Matapos ang kanyang panahon sa network, naging bahagi siya ng ilang independiyenteng pelikula gaya ng ''Sakaling Hindi Makarating'' at ''The Comeback''.<ref>{{Cite web |last=Tonight |first=People's |date=2025-05-21 |title=Direk Emille Joson: Indie queen to global screen |url=https://journalnews.com.ph/direk-emille-joson-indie-queen-to-global-screen/ |access-date=2025-06-18 |website=Journalnews |language=en-US}}</ref> '''Adbokasiya at Produksyon''' Isa si Emille sa tagapagtatag ng Alaga Producers Cooperative, isang grupong nagtutulak sa mga proyekto para sa marginalized sectors. Ayon sa ''Malaya Business Insight'', aktibo siya sa adbokasiya laban sa katiwalian, karahasan, pangaapi sa kababaihan, at sa LGBT.<ref>{{Cite web |date=2024-12-02 |title=Emille Joson shakes up Hollywood streams |url=https://malaya.com.ph/entertainment/emille-joson-shakes-up-hollywood-streams/ |access-date=2025-06-18 |website=Malaya Business Insight |language=en}}</ref> cn5xxo1e4o3ouaodxlwgshr0yp2x4m8 2165333 2165332 2025-06-18T12:16:42Z Iwannarightelle 150121 Paglalagay ng link lamang.. 2165333 wikitext text/x-wiki [[Talaksan:Award-Winning Director Emille Joson.jpg|thumb|{{Infobox person|nationality=Filipino|education=Asia Pacific Film Institute (Digital Filmmaking)|years active=2011 to Present|organisation=Alaga Producers Cooperative}}]] Si '''''Emille Bartolome Joson''''' o mas kilala bilang '''Emille Joson''' ay isang Pilipinong direktor, at prodyuser ng mga independiyenteng pelikula na tumatalakay sa mga isyung panlipunan, karapatang pambabae, pangtao at LGBT.<ref>{{Cite news |date=April 5, 2024 |title=Filmmaker Emille Joson: A voice for generation of women |work=Manila Bulletin |url=https://mb.com.ph/2024/4/5/filmmaker-emille-joson-a-voice-for-generation-of-women}}</ref> Taong 2011 ng maging nominado ang kaniyang maikling pelikula na ''“Adivino”'' sa [[Paligsahan ng mga Pelikula ng Kalakhang Maynila]] sa kategorya ng mga studyante.<ref>{{Cite web |title=View complete screening schedule of the New Wave entries of the 37th MMFF |url=https://www.pep.ph/news/local/9498/view-complete-screening-schedule-of-the-new-wave-entries-of-the-37th-mmff |access-date=2025-06-18 |website=PEP.ph |language=en}}</ref> Makalipas ang isang dekada tinangkilik naman ito sa ibang bansa dahil sa napapanahong tema nito ng karapatang pangbabae o kung tawagin ay ''#MeToo Movement''.<ref>{{Cite web |last=Escuadro |first=Kiko |date=2025-05-04 |title=Behind the Spell: Emille Joson's bold casting in 'Adivino' |url=https://tribune.net.ph/2025/05/03/behind-the-spell-emille-josons-bold-casting-in-adivino |access-date=2025-06-18 |website=Daily Tribune |language=en}}</ref> == Edukasyon at Ugnayang Pilipino == Nagtapos siya ng pag-aaral ng digital filmmaking sa Asia Pacific Film Institute, isang kilalang institusyon sa Pilipinas para sa mga nagnanais maging direktor. Ang kanyang pag-aaral dito ang naging bahagi ng kanyang pagsisimula sa larangan ng pelikula.<ref>{{Cite web |last=Lifestyle |first=Manila Standard |date=2024-12-02 |title=Emille Joson turns style into social storytelling |url=https://manilastandard.net/lifestyle/314531092/emille-joson-turns-style-into-social-storytelling.html |access-date=2025-06-18 |website=Manila Standard |language=en-US}}</ref> == Karera == Siya ay naging bahagi ng [[ABS-CBN]] at lumahok sa ilang proyekto ng Star Cinema bago tuluyang tumutok sa paggawa ng mga independiyenteng pelikula. Gayunpaman, nanatili ang kanyang ugnayan sa ABS-CBN sa pamamagitan ng mga imbitasyon sa mga artista ng network na lumalahok sa mga proyekto ng Alaga Producers Cooperative.<ref>{{Cite web |last=Escuadro |first=Kiko |title=Award-winning filmmaker Emille Joson expresses heartfelt gratitude to ABS-CBN {{!}} ABS-CBN Lifestyle |url=https://www.abs-cbn.com/lifestyle/2024/11/5/award-winning-filmmaker-emille-joson-expresses-heartfelt-gratitude-to-abs-cbn-1941 |access-date=2025-06-18 |website=ABS-CBN |language=en-US}}</ref> Matapos ang kanyang panahon sa network, naging bahagi siya ng ilang independiyenteng pelikula gaya ng ''Sakaling Hindi Makarating'' at ''The Comeback''.<ref>{{Cite web |last=Tonight |first=People's |date=2025-05-21 |title=Direk Emille Joson: Indie queen to global screen |url=https://journalnews.com.ph/direk-emille-joson-indie-queen-to-global-screen/ |access-date=2025-06-18 |website=Journalnews |language=en-US}}</ref> '''Adbokasiya at Produksyon''' Isa si Emille sa tagapagtatag ng Alaga Producers Cooperative, isang grupong nagtutulak sa mga proyekto para sa marginalized sectors. Ayon sa ''Malaya Business Insight'', aktibo siya sa adbokasiya laban sa katiwalian, karahasan, pangaapi sa kababaihan, at sa LGBT.<ref>{{Cite web |date=2024-12-02 |title=Emille Joson shakes up Hollywood streams |url=https://malaya.com.ph/entertainment/emille-joson-shakes-up-hollywood-streams/ |access-date=2025-06-18 |website=Malaya Business Insight |language=en}}</ref> f8etii6pu7ir3sap6xayd83mlsrn44x 2165348 2165333 2025-06-18T14:34:23Z Letsrighttoday 149817 Paglalahad ng link sa titulong Adivino.. 2165348 wikitext text/x-wiki [[Talaksan:Award-Winning Director Emille Joson.jpg|thumb|{{Infobox person|nationality=Filipino|education=Asia Pacific Film Institute (Digital Filmmaking)|years active=2011 to Present|organisation=Alaga Producers Cooperative}}]] Si '''''Emille Bartolome Joson''''' o mas kilala bilang '''Emille Joson''' ay isang Pilipinong direktor, at prodyuser ng mga independiyenteng pelikula na tumatalakay sa mga isyung panlipunan, karapatang pambabae, pangtao at LGBT.<ref>{{Cite news |date=April 5, 2024 |title=Filmmaker Emille Joson: A voice for generation of women |work=Manila Bulletin |url=https://mb.com.ph/2024/4/5/filmmaker-emille-joson-a-voice-for-generation-of-women}}</ref> Taong 2011 ng maging nominado ang kaniyang maikling pelikula na ''“[[Adivino (2011 maikling pelikula)]]”'' sa [[Paligsahan ng mga Pelikula ng Kalakhang Maynila]] sa kategorya ng mga studyante.<ref>{{Cite web |title=View complete screening schedule of the New Wave entries of the 37th MMFF |url=https://www.pep.ph/news/local/9498/view-complete-screening-schedule-of-the-new-wave-entries-of-the-37th-mmff |access-date=2025-06-18 |website=PEP.ph |language=en}}</ref> Makalipas ang isang dekada tinangkilik naman ito sa ibang bansa dahil sa napapanahong tema nito ng karapatang pangbabae o kung tawagin ay ''#MeToo Movement''.<ref>{{Cite web |last=Escuadro |first=Kiko |date=2025-05-04 |title=Behind the Spell: Emille Joson's bold casting in 'Adivino' |url=https://tribune.net.ph/2025/05/03/behind-the-spell-emille-josons-bold-casting-in-adivino |access-date=2025-06-18 |website=Daily Tribune |language=en}}</ref> == Edukasyon at Ugnayang Pilipino == Nagtapos siya ng pag-aaral ng digital filmmaking sa Asia Pacific Film Institute, isang kilalang institusyon sa Pilipinas para sa mga nagnanais maging direktor. Ang kanyang pag-aaral dito ang naging bahagi ng kanyang pagsisimula sa larangan ng pelikula.<ref>{{Cite web |last=Lifestyle |first=Manila Standard |date=2024-12-02 |title=Emille Joson turns style into social storytelling |url=https://manilastandard.net/lifestyle/314531092/emille-joson-turns-style-into-social-storytelling.html |access-date=2025-06-18 |website=Manila Standard |language=en-US}}</ref> == Karera == Siya ay naging bahagi ng [[ABS-CBN]] at lumahok sa ilang proyekto ng Star Cinema bago tuluyang tumutok sa paggawa ng mga independiyenteng pelikula. Gayunpaman, nanatili ang kanyang ugnayan sa ABS-CBN sa pamamagitan ng mga imbitasyon sa mga artista ng network na lumalahok sa mga proyekto ng Alaga Producers Cooperative.<ref>{{Cite web |last=Escuadro |first=Kiko |title=Award-winning filmmaker Emille Joson expresses heartfelt gratitude to ABS-CBN {{!}} ABS-CBN Lifestyle |url=https://www.abs-cbn.com/lifestyle/2024/11/5/award-winning-filmmaker-emille-joson-expresses-heartfelt-gratitude-to-abs-cbn-1941 |access-date=2025-06-18 |website=ABS-CBN |language=en-US}}</ref> Matapos ang kanyang panahon sa network, naging bahagi siya ng ilang independiyenteng pelikula gaya ng ''Sakaling Hindi Makarating'' at ''The Comeback''.<ref>{{Cite web |last=Tonight |first=People's |date=2025-05-21 |title=Direk Emille Joson: Indie queen to global screen |url=https://journalnews.com.ph/direk-emille-joson-indie-queen-to-global-screen/ |access-date=2025-06-18 |website=Journalnews |language=en-US}}</ref> '''Adbokasiya at Produksyon''' Isa si Emille sa tagapagtatag ng Alaga Producers Cooperative, isang grupong nagtutulak sa mga proyekto para sa marginalized sectors. Ayon sa ''Malaya Business Insight'', aktibo siya sa adbokasiya laban sa katiwalian, karahasan, pangaapi sa kababaihan, at sa LGBT.<ref>{{Cite web |date=2024-12-02 |title=Emille Joson shakes up Hollywood streams |url=https://malaya.com.ph/entertainment/emille-joson-shakes-up-hollywood-streams/ |access-date=2025-06-18 |website=Malaya Business Insight |language=en}}</ref> c9xgqyghy9ast915xu4tjt3cy89cbp1 2165349 2165348 2025-06-18T14:36:34Z Letsrighttoday 149817 Paglalahad ng Metro Manila Film Festival 2165349 wikitext text/x-wiki [[Talaksan:Award-Winning Director Emille Joson.jpg|thumb|{{Infobox person|nationality=Filipino|education=Asia Pacific Film Institute (Digital Filmmaking)|years active=2011 to Present|organisation=Alaga Producers Cooperative}}]] Si '''''Emille Bartolome Joson''''' o mas kilala bilang '''Emille Joson''' ay isang Pilipinong direktor, at prodyuser ng mga independiyenteng pelikula na tumatalakay sa mga isyung panlipunan, karapatang pambabae, pangtao at LGBT.<ref>{{Cite news |date=April 5, 2024 |title=Filmmaker Emille Joson: A voice for generation of women |work=Manila Bulletin |url=https://mb.com.ph/2024/4/5/filmmaker-emille-joson-a-voice-for-generation-of-women}}</ref> Taong 2011 ng maging nominado ang kaniyang maikling pelikula na ''“[[Adivino (2011 maikling pelikula)]]”'' sa 37th Metro Manila Film Festival o [[Paligsahan ng mga Pelikula ng Kalakhang Maynila]] sa kategorya ng mga studyante.<ref>{{Cite web |title=View complete screening schedule of the New Wave entries of the 37th MMFF |url=https://www.pep.ph/news/local/9498/view-complete-screening-schedule-of-the-new-wave-entries-of-the-37th-mmff |access-date=2025-06-18 |website=PEP.ph |language=en}}</ref> Makalipas ang isang dekada tinangkilik naman ito sa ibang bansa dahil sa napapanahong tema nito ng karapatang pangbabae o kung tawagin ay ''#MeToo Movement''.<ref>{{Cite web |last=Escuadro |first=Kiko |date=2025-05-04 |title=Behind the Spell: Emille Joson's bold casting in 'Adivino' |url=https://tribune.net.ph/2025/05/03/behind-the-spell-emille-josons-bold-casting-in-adivino |access-date=2025-06-18 |website=Daily Tribune |language=en}}</ref> == Edukasyon at Ugnayang Pilipino == Nagtapos siya ng pag-aaral ng digital filmmaking sa Asia Pacific Film Institute, isang kilalang institusyon sa Pilipinas para sa mga nagnanais maging direktor. Ang kanyang pag-aaral dito ang naging bahagi ng kanyang pagsisimula sa larangan ng pelikula.<ref>{{Cite web |last=Lifestyle |first=Manila Standard |date=2024-12-02 |title=Emille Joson turns style into social storytelling |url=https://manilastandard.net/lifestyle/314531092/emille-joson-turns-style-into-social-storytelling.html |access-date=2025-06-18 |website=Manila Standard |language=en-US}}</ref> == Karera == Siya ay naging bahagi ng [[ABS-CBN]] at lumahok sa ilang proyekto ng Star Cinema bago tuluyang tumutok sa paggawa ng mga independiyenteng pelikula. Gayunpaman, nanatili ang kanyang ugnayan sa ABS-CBN sa pamamagitan ng mga imbitasyon sa mga artista ng network na lumalahok sa mga proyekto ng Alaga Producers Cooperative.<ref>{{Cite web |last=Escuadro |first=Kiko |title=Award-winning filmmaker Emille Joson expresses heartfelt gratitude to ABS-CBN {{!}} ABS-CBN Lifestyle |url=https://www.abs-cbn.com/lifestyle/2024/11/5/award-winning-filmmaker-emille-joson-expresses-heartfelt-gratitude-to-abs-cbn-1941 |access-date=2025-06-18 |website=ABS-CBN |language=en-US}}</ref> Matapos ang kanyang panahon sa network, naging bahagi siya ng ilang independiyenteng pelikula gaya ng ''Sakaling Hindi Makarating'' at ''The Comeback''.<ref>{{Cite web |last=Tonight |first=People's |date=2025-05-21 |title=Direk Emille Joson: Indie queen to global screen |url=https://journalnews.com.ph/direk-emille-joson-indie-queen-to-global-screen/ |access-date=2025-06-18 |website=Journalnews |language=en-US}}</ref> '''Adbokasiya at Produksyon''' Isa si Emille sa tagapagtatag ng Alaga Producers Cooperative, isang grupong nagtutulak sa mga proyekto para sa marginalized sectors. Ayon sa ''Malaya Business Insight'', aktibo siya sa adbokasiya laban sa katiwalian, karahasan, pangaapi sa kababaihan, at sa LGBT.<ref>{{Cite web |date=2024-12-02 |title=Emille Joson shakes up Hollywood streams |url=https://malaya.com.ph/entertainment/emille-joson-shakes-up-hollywood-streams/ |access-date=2025-06-18 |website=Malaya Business Insight |language=en}}</ref> dsznsg1mxnmb9ux9kgabhfgo894m7i8 2165389 2165349 2025-06-19T03:13:00Z Iwannarightelle 150121 Paglalahad ng kaarawan.. 2165389 wikitext text/x-wiki [[Talaksan:Award-Winning Director Emille Joson.jpg|thumb|{{Infobox person|nationality=Filipino|education=Asia Pacific Film Institute (Digital Filmmaking)|years active=2011 to Present|organisation=Alaga Producers Cooperative}}]] Si '''''Emille Bartolome Joson''''' (o mas kilala bilang '''Emille Joson''' ipinanganak noong 10 Oktubre 1992) ay isang Pilipinong direktor, at prodyuser ng mga independiyenteng pelikula na tumatalakay sa mga isyung panlipunan, karapatang pambabae, pangtao at LGBT.<ref>{{Cite news |date=April 5, 2024 |title=Filmmaker Emille Joson: A voice for generation of women |work=Manila Bulletin |url=https://mb.com.ph/2024/4/5/filmmaker-emille-joson-a-voice-for-generation-of-women}}</ref> Taong 2011 ng maging nominado ang kaniyang maikling pelikula na ''“[[Adivino (2011 maikling pelikula)]]”'' sa 37th Metro Manila Film Festival o [[Paligsahan ng mga Pelikula ng Kalakhang Maynila]] sa kategorya ng mga studyante.<ref>{{Cite web |title=View complete screening schedule of the New Wave entries of the 37th MMFF |url=https://www.pep.ph/news/local/9498/view-complete-screening-schedule-of-the-new-wave-entries-of-the-37th-mmff |access-date=2025-06-18 |website=PEP.ph |language=en}}</ref> Makalipas ang isang dekada tinangkilik naman ito sa ibang bansa dahil sa napapanahong tema nito ng karapatang pangbabae o kung tawagin ay ''#MeToo Movement''.<ref>{{Cite web |last=Escuadro |first=Kiko |date=2025-05-04 |title=Behind the Spell: Emille Joson's bold casting in 'Adivino' |url=https://tribune.net.ph/2025/05/03/behind-the-spell-emille-josons-bold-casting-in-adivino |access-date=2025-06-18 |website=Daily Tribune |language=en}}</ref> == Edukasyon at Ugnayang Pilipino == Nagtapos siya ng pag-aaral ng digital filmmaking sa Asia Pacific Film Institute, isang kilalang institusyon sa Pilipinas para sa mga nagnanais maging direktor. Ang kanyang pag-aaral dito ang naging bahagi ng kanyang pagsisimula sa larangan ng pelikula.<ref>{{Cite web |last=Lifestyle |first=Manila Standard |date=2024-12-02 |title=Emille Joson turns style into social storytelling |url=https://manilastandard.net/lifestyle/314531092/emille-joson-turns-style-into-social-storytelling.html |access-date=2025-06-18 |website=Manila Standard |language=en-US}}</ref> == Karera == Siya ay naging bahagi ng [[ABS-CBN]] at lumahok sa ilang proyekto ng Star Cinema bago tuluyang tumutok sa paggawa ng mga independiyenteng pelikula. Gayunpaman, nanatili ang kanyang ugnayan sa ABS-CBN sa pamamagitan ng mga imbitasyon sa mga artista ng network na lumalahok sa mga proyekto ng Alaga Producers Cooperative.<ref>{{Cite web |last=Escuadro |first=Kiko |title=Award-winning filmmaker Emille Joson expresses heartfelt gratitude to ABS-CBN {{!}} ABS-CBN Lifestyle |url=https://www.abs-cbn.com/lifestyle/2024/11/5/award-winning-filmmaker-emille-joson-expresses-heartfelt-gratitude-to-abs-cbn-1941 |access-date=2025-06-18 |website=ABS-CBN |language=en-US}}</ref> Matapos ang kanyang panahon sa network, naging bahagi siya ng ilang independiyenteng pelikula gaya ng ''Sakaling Hindi Makarating'' at ''The Comeback''.<ref>{{Cite web |last=Tonight |first=People's |date=2025-05-21 |title=Direk Emille Joson: Indie queen to global screen |url=https://journalnews.com.ph/direk-emille-joson-indie-queen-to-global-screen/ |access-date=2025-06-18 |website=Journalnews |language=en-US}}</ref> '''Adbokasiya at Produksyon''' Isa si Emille sa tagapagtatag ng Alaga Producers Cooperative, isang grupong nagtutulak sa mga proyekto para sa marginalized sectors. Ayon sa ''Malaya Business Insight'', aktibo siya sa adbokasiya laban sa katiwalian, karahasan, pangaapi sa kababaihan, at sa LGBT.<ref>{{Cite web |date=2024-12-02 |title=Emille Joson shakes up Hollywood streams |url=https://malaya.com.ph/entertainment/emille-joson-shakes-up-hollywood-streams/ |access-date=2025-06-18 |website=Malaya Business Insight |language=en}}</ref> j6akjwyj0nuokts82cj2smqjwa3bcyy 2165390 2165389 2025-06-19T03:19:23Z Iwannarightelle 150121 Pagdagdag ng link sa Alaga Producers at ilang detalyeng pelikula.. 2165390 wikitext text/x-wiki [[Talaksan:Award-Winning Director Emille Joson.jpg|thumb|{{Infobox person|nationality=Filipino|education=Asia Pacific Film Institute (Digital Filmmaking)|years active=2011 to Present|organisation=Alaga Producers Cooperative}}]] Si '''''Emille Bartolome Joson''''' (o mas kilala bilang '''Emille Joson''' ipinanganak noong 10 Oktubre 1992) ay isang Pilipinong direktor, at prodyuser ng mga independiyenteng pelikula na tumatalakay sa mga isyung panlipunan, karapatang pambabae, pangtao at LGBT.<ref>{{Cite news |date=April 5, 2024 |title=Filmmaker Emille Joson: A voice for generation of women |work=Manila Bulletin |url=https://mb.com.ph/2024/4/5/filmmaker-emille-joson-a-voice-for-generation-of-women}}</ref> Taong 2011 ng maging nominado ang kaniyang maikling pelikula na ''“[[Adivino (2011 maikling pelikula)]]”'' sa 37th Metro Manila Film Festival o [[Paligsahan ng mga Pelikula ng Kalakhang Maynila]] sa kategorya ng mga studyante.<ref>{{Cite web |title=View complete screening schedule of the New Wave entries of the 37th MMFF |url=https://www.pep.ph/news/local/9498/view-complete-screening-schedule-of-the-new-wave-entries-of-the-37th-mmff |access-date=2025-06-18 |website=PEP.ph |language=en}}</ref> Makalipas ang isang dekada tinangkilik naman ito sa ibang bansa dahil sa napapanahong tema nito ng karapatang pangbabae o kung tawagin ay ''#MeToo Movement''.<ref>{{Cite web |last=Escuadro |first=Kiko |date=2025-05-04 |title=Behind the Spell: Emille Joson's bold casting in 'Adivino' |url=https://tribune.net.ph/2025/05/03/behind-the-spell-emille-josons-bold-casting-in-adivino |access-date=2025-06-18 |website=Daily Tribune |language=en}}</ref> == Edukasyon at Ugnayang Pilipino == Nagtapos siya ng pag-aaral ng digital filmmaking sa Asia Pacific Film Institute, isang kilalang institusyon sa Pilipinas para sa mga nagnanais maging direktor. Ang kanyang pag-aaral dito ang naging bahagi ng kanyang pagsisimula sa larangan ng pelikula.<ref>{{Cite web |last=Lifestyle |first=Manila Standard |date=2024-12-02 |title=Emille Joson turns style into social storytelling |url=https://manilastandard.net/lifestyle/314531092/emille-joson-turns-style-into-social-storytelling.html |access-date=2025-06-18 |website=Manila Standard |language=en-US}}</ref> == Karera == Siya ay naging bahagi ng [[ABS-CBN]] at lumahok sa ilang proyekto ng Star Cinema bago tuluyang tumutok sa paggawa ng mga independiyenteng pelikula. Gayunpaman, nanatili ang kanyang ugnayan sa ABS-CBN sa pamamagitan ng mga imbitasyon sa mga artista ng network na lumalahok sa mga proyekto ng [[Alaga Producers Cooperative]].<ref>{{Cite web |last=Escuadro |first=Kiko |title=Award-winning filmmaker Emille Joson expresses heartfelt gratitude to ABS-CBN {{!}} ABS-CBN Lifestyle |url=https://www.abs-cbn.com/lifestyle/2024/11/5/award-winning-filmmaker-emille-joson-expresses-heartfelt-gratitude-to-abs-cbn-1941 |access-date=2025-06-18 |website=ABS-CBN |language=en-US}}</ref> Matapos ang kanyang panahon sa network, naging bahagi siya ng ilang independiyenteng pelikula gaya ng ''Sakaling Hindi Makarating, Pagari: Mohammad Abdullah, My Second Mom,'' at ''The Comeback''.<ref>{{Cite web |last=Tonight |first=People's |date=2025-05-21 |title=Direk Emille Joson: Indie queen to global screen |url=https://journalnews.com.ph/direk-emille-joson-indie-queen-to-global-screen/ |access-date=2025-06-18 |website=Journalnews |language=en-US}}</ref> == Adbokasiya at Produksyon == Isa si Emille sa tagapagtatag ng [[Alaga Producers Cooperative]], isang grupong nagtutulak sa mga proyekto para sa marginalized sectors. Ayon sa ''Malaya Business Insight'', aktibo siya sa adbokasiya laban sa katiwalian, karahasan, pangaapi sa kababaihan, at sa LGBT.<ref>{{Cite web |date=2024-12-02 |title=Emille Joson shakes up Hollywood streams |url=https://malaya.com.ph/entertainment/emille-joson-shakes-up-hollywood-streams/ |access-date=2025-06-18 |website=Malaya Business Insight |language=en}}</ref> 79wa7y0lttsfn7v4egdm301nl17aif2 2165397 2165390 2025-06-19T05:30:37Z Iwannarightelle 150121 Paglagay ng detalye sa kanyang edukasyon. 2165397 wikitext text/x-wiki [[Talaksan:Award-Winning Director Emille Joson.jpg|thumb|{{Infobox person|nationality=Filipino|education=Asia Pacific Film Institute (Digital Filmmaking)|years active=2011 to Present|organisation=Alaga Producers Cooperative}}]] Si '''''Emille Bartolome Joson''''' (o mas kilala bilang '''Emille Joson''' ipinanganak noong 10 Oktubre 1992) ay isang Pilipinong direktor, at prodyuser ng mga independiyenteng pelikula na tumatalakay sa mga isyung panlipunan, karapatang pambabae, pangtao at LGBT.<ref>{{Cite news |date=April 5, 2024 |title=Filmmaker Emille Joson: A voice for generation of women |work=Manila Bulletin |url=https://mb.com.ph/2024/4/5/filmmaker-emille-joson-a-voice-for-generation-of-women}}</ref> Taong 2011 ng maging nominado ang kaniyang maikling pelikula na ''“[[Adivino (2011 maikling pelikula)]]”'' sa 37th Metro Manila Film Festival o [[Paligsahan ng mga Pelikula ng Kalakhang Maynila]] sa kategorya ng mga studyante.<ref>{{Cite web |title=View complete screening schedule of the New Wave entries of the 37th MMFF |url=https://www.pep.ph/news/local/9498/view-complete-screening-schedule-of-the-new-wave-entries-of-the-37th-mmff |access-date=2025-06-18 |website=PEP.ph |language=en}}</ref> Makalipas ang isang dekada tinangkilik naman ito sa ibang bansa dahil sa napapanahong tema nito ng karapatang pangbabae o kung tawagin ay ''#MeToo Movement''.<ref>{{Cite web |last=Escuadro |first=Kiko |date=2025-05-04 |title=Behind the Spell: Emille Joson's bold casting in 'Adivino' |url=https://tribune.net.ph/2025/05/03/behind-the-spell-emille-josons-bold-casting-in-adivino |access-date=2025-06-18 |website=Daily Tribune |language=en}}</ref> == Edukasyon at Ugnayang Pilipino == Nagtapos siya ng pag-aaral ng Digital Filmmaking sa Asia Pacific Film Institute, isang kilalang institusyon sa [[Pilipinas]] para sa mga nagnanais maging direktor. Ang kanyang pag-aaral dito ang naging bahagi ng kanyang pagsisimula sa larangan ng pelikula.<ref>{{Cite web |last=Lifestyle |first=Manila Standard |date=2024-12-02 |title=Emille Joson turns style into social storytelling |url=https://manilastandard.net/lifestyle/314531092/emille-joson-turns-style-into-social-storytelling.html |access-date=2025-06-18 |website=Manila Standard |language=en-US}}</ref> Ipinagdiriwang rin ng Asia Pacific Film Institute at ng kanyang high school alma mater na St. Francis De Assisi Montessori School sa Bulacan ang kanyang mga tagumpay sa industriya at sa pandaigdigang entablado.<ref name="manilabulletin" /> == Karera == Siya ay naging bahagi ng [[ABS-CBN]] at lumahok sa ilang proyekto ng Star Cinema bago tuluyang tumutok sa paggawa ng mga independiyenteng pelikula. Gayunpaman, nanatili ang kanyang ugnayan sa ABS-CBN sa pamamagitan ng mga imbitasyon sa mga artista ng network na lumalahok sa mga proyekto ng [[Alaga Producers Cooperative]].<ref>{{Cite web |last=Escuadro |first=Kiko |title=Award-winning filmmaker Emille Joson expresses heartfelt gratitude to ABS-CBN {{!}} ABS-CBN Lifestyle |url=https://www.abs-cbn.com/lifestyle/2024/11/5/award-winning-filmmaker-emille-joson-expresses-heartfelt-gratitude-to-abs-cbn-1941 |access-date=2025-06-18 |website=ABS-CBN |language=en-US}}</ref> Matapos ang kanyang panahon sa network, naging bahagi siya ng ilang independiyenteng pelikula gaya ng ''Sakaling Hindi Makarating, Pagari: Mohammad Abdullah, My Second Mom,'' at ''The Comeback''.<ref>{{Cite web |last=Tonight |first=People's |date=2025-05-21 |title=Direk Emille Joson: Indie queen to global screen |url=https://journalnews.com.ph/direk-emille-joson-indie-queen-to-global-screen/ |access-date=2025-06-18 |website=Journalnews |language=en-US}}</ref> == Adbokasiya at Produksyon == Isa si Emille sa tagapagtatag ng [[Alaga Producers Cooperative]], isang grupong nagtutulak sa mga proyekto para sa marginalized sectors. Ayon sa ''Malaya Business Insight'', aktibo siya sa adbokasiya laban sa katiwalian, karahasan, pangaapi sa kababaihan, at sa LGBT.<ref>{{Cite web |date=2024-12-02 |title=Emille Joson shakes up Hollywood streams |url=https://malaya.com.ph/entertainment/emille-joson-shakes-up-hollywood-streams/ |access-date=2025-06-18 |website=Malaya Business Insight |language=en}}</ref> o6o4i3bvejgzjo9fs4iq1rnpny7djdj 2165398 2165397 2025-06-19T05:34:30Z Iwannarightelle 150121 Nawawasto citation muli.. /* Edukasyon at Ugnayang Pilipino */ 2165398 wikitext text/x-wiki [[Talaksan:Award-Winning Director Emille Joson.jpg|thumb|{{Infobox person|nationality=Filipino|education=Asia Pacific Film Institute (Digital Filmmaking)|years active=2011 to Present|organisation=Alaga Producers Cooperative}}]] Si '''''Emille Bartolome Joson''''' (o mas kilala bilang '''Emille Joson''' ipinanganak noong 10 Oktubre 1992) ay isang Pilipinong direktor, at prodyuser ng mga independiyenteng pelikula na tumatalakay sa mga isyung panlipunan, karapatang pambabae, pangtao at LGBT.<ref name=":0">{{Cite news |date=April 5, 2024 |title=Filmmaker Emille Joson: A voice for generation of women |work=Manila Bulletin |url=https://mb.com.ph/2024/4/5/filmmaker-emille-joson-a-voice-for-generation-of-women}}</ref> Taong 2011 ng maging nominado ang kaniyang maikling pelikula na ''“[[Adivino (2011 maikling pelikula)]]”'' sa 37th Metro Manila Film Festival o [[Paligsahan ng mga Pelikula ng Kalakhang Maynila]] sa kategorya ng mga studyante.<ref>{{Cite web |title=View complete screening schedule of the New Wave entries of the 37th MMFF |url=https://www.pep.ph/news/local/9498/view-complete-screening-schedule-of-the-new-wave-entries-of-the-37th-mmff |access-date=2025-06-18 |website=PEP.ph |language=en}}</ref> Makalipas ang isang dekada tinangkilik naman ito sa ibang bansa dahil sa napapanahong tema nito ng karapatang pangbabae o kung tawagin ay ''#MeToo Movement''.<ref>{{Cite web |last=Escuadro |first=Kiko |date=2025-05-04 |title=Behind the Spell: Emille Joson's bold casting in 'Adivino' |url=https://tribune.net.ph/2025/05/03/behind-the-spell-emille-josons-bold-casting-in-adivino |access-date=2025-06-18 |website=Daily Tribune |language=en}}</ref> == Edukasyon == Nagtapos siya ng pag-aaral ng Digital Filmmaking sa Asia Pacific Film Institute, isang kilalang institusyon sa [[Pilipinas]] para sa mga nagnanais maging direktor. Ang kanyang pag-aaral dito ang naging bahagi ng kanyang pagsisimula sa larangan ng pelikula.<ref>{{Cite web |last=Lifestyle |first=Manila Standard |date=2024-12-02 |title=Emille Joson turns style into social storytelling |url=https://manilastandard.net/lifestyle/314531092/emille-joson-turns-style-into-social-storytelling.html |access-date=2025-06-18 |website=Manila Standard |language=en-US}}</ref> Ipinagdiriwang rin ng Asia Pacific Film Institute at ng kanyang high school alma mater na St. Francis De Assisi Montessori School sa Bulacan ang kanyang mga tagumpay sa industriya at sa pandaigdigang entablado.<ref name=":0" /> == Karera == Siya ay naging bahagi ng [[ABS-CBN]] at lumahok sa ilang proyekto ng Star Cinema bago tuluyang tumutok sa paggawa ng mga independiyenteng pelikula. Gayunpaman, nanatili ang kanyang ugnayan sa ABS-CBN sa pamamagitan ng mga imbitasyon sa mga artista ng network na lumalahok sa mga proyekto ng [[Alaga Producers Cooperative]].<ref>{{Cite web |last=Escuadro |first=Kiko |title=Award-winning filmmaker Emille Joson expresses heartfelt gratitude to ABS-CBN {{!}} ABS-CBN Lifestyle |url=https://www.abs-cbn.com/lifestyle/2024/11/5/award-winning-filmmaker-emille-joson-expresses-heartfelt-gratitude-to-abs-cbn-1941 |access-date=2025-06-18 |website=ABS-CBN |language=en-US}}</ref> Matapos ang kanyang panahon sa network, naging bahagi siya ng ilang independiyenteng pelikula gaya ng ''Sakaling Hindi Makarating, Pagari: Mohammad Abdullah, My Second Mom,'' at ''The Comeback''.<ref>{{Cite web |last=Tonight |first=People's |date=2025-05-21 |title=Direk Emille Joson: Indie queen to global screen |url=https://journalnews.com.ph/direk-emille-joson-indie-queen-to-global-screen/ |access-date=2025-06-18 |website=Journalnews |language=en-US}}</ref> == Adbokasiya at Produksyon == Isa si Emille sa tagapagtatag ng [[Alaga Producers Cooperative]], isang grupong nagtutulak sa mga proyekto para sa marginalized sectors. Ayon sa ''Malaya Business Insight'', aktibo siya sa adbokasiya laban sa katiwalian, karahasan, pangaapi sa kababaihan, at sa LGBT.<ref>{{Cite web |date=2024-12-02 |title=Emille Joson shakes up Hollywood streams |url=https://malaya.com.ph/entertainment/emille-joson-shakes-up-hollywood-streams/ |access-date=2025-06-18 |website=Malaya Business Insight |language=en}}</ref> 0ho7wzk2kprchbk45ks00b29ruvwyol 2165399 2165398 2025-06-19T05:39:13Z Iwannarightelle 150121 Pagamit muli ng wastong citation sa kapanganakan. 2165399 wikitext text/x-wiki [[Talaksan:Award-Winning Director Emille Joson.jpg|thumb|{{Infobox person|nationality=Filipino|education=Asia Pacific Film Institute (Digital Filmmaking)|years active=2011 to Present|organisation=Alaga Producers Cooperative|birth_date=Oktubre 10, 1992}}]] Si '''''Emille Bartolome Joson''''' (o mas kilala bilang '''Emille Joson''' ipinanganak noong 10 Oktubre 1992)<ref name=":1" /> ay isang Pilipinong direktor, at prodyuser ng mga independiyenteng pelikula na tumatalakay sa mga isyung panlipunan, karapatang pambabae, pangtao at LGBT.<ref name=":0">{{Cite news |date=April 5, 2024 |title=Filmmaker Emille Joson: A voice for generation of women |work=Manila Bulletin |url=https://mb.com.ph/2024/4/5/filmmaker-emille-joson-a-voice-for-generation-of-women}}</ref> Taong 2011 ng maging nominado ang kaniyang maikling pelikula na ''“[[Adivino (2011 maikling pelikula)]]”'' sa 37th Metro Manila Film Festival o [[Paligsahan ng mga Pelikula ng Kalakhang Maynila]] sa kategorya ng mga studyante.<ref>{{Cite web |title=View complete screening schedule of the New Wave entries of the 37th MMFF |url=https://www.pep.ph/news/local/9498/view-complete-screening-schedule-of-the-new-wave-entries-of-the-37th-mmff |access-date=2025-06-18 |website=PEP.ph |language=en}}</ref> Makalipas ang isang dekada tinangkilik naman ito sa ibang bansa dahil sa napapanahong tema nito ng karapatang pangbabae o kung tawagin ay ''#MeToo Movement''.<ref>{{Cite web |last=Escuadro |first=Kiko |date=2025-05-04 |title=Behind the Spell: Emille Joson's bold casting in 'Adivino' |url=https://tribune.net.ph/2025/05/03/behind-the-spell-emille-josons-bold-casting-in-adivino |access-date=2025-06-18 |website=Daily Tribune |language=en}}</ref> == Edukasyon == Nagtapos siya ng pag-aaral ng Digital Filmmaking sa Asia Pacific Film Institute, isang kilalang institusyon sa [[Pilipinas]] para sa mga nagnanais maging direktor. Ang kanyang pag-aaral dito ang naging bahagi ng kanyang pagsisimula sa larangan ng pelikula.<ref>{{Cite web |last=Lifestyle |first=Manila Standard |date=2024-12-02 |title=Emille Joson turns style into social storytelling |url=https://manilastandard.net/lifestyle/314531092/emille-joson-turns-style-into-social-storytelling.html |access-date=2025-06-18 |website=Manila Standard |language=en-US}}</ref> Ipinagdiriwang rin ng Asia Pacific Film Institute at ng kanyang high school alma mater na St. Francis De Assisi Montessori School sa Bulacan ang kanyang mga tagumpay sa industriya at sa pandaigdigang entablado.<ref name=":0" /> == Karera == Siya ay naging bahagi ng [[ABS-CBN]] at lumahok sa ilang proyekto ng Star Cinema bago tuluyang tumutok sa paggawa ng mga independiyenteng pelikula. Gayunpaman, nanatili ang kanyang ugnayan sa ABS-CBN sa pamamagitan ng mga imbitasyon sa mga artista ng network na lumalahok sa mga proyekto ng [[Alaga Producers Cooperative]].<ref>{{Cite web |last=Escuadro |first=Kiko |title=Award-winning filmmaker Emille Joson expresses heartfelt gratitude to ABS-CBN {{!}} ABS-CBN Lifestyle |url=https://www.abs-cbn.com/lifestyle/2024/11/5/award-winning-filmmaker-emille-joson-expresses-heartfelt-gratitude-to-abs-cbn-1941 |access-date=2025-06-18 |website=ABS-CBN |language=en-US}}</ref> Matapos ang kanyang panahon sa network, naging bahagi siya ng ilang independiyenteng pelikula gaya ng ''Sakaling Hindi Makarating, Pagari: Mohammad Abdullah, My Second Mom,'' at ''The Comeback''.<ref name=":1">{{Cite web |last=Tonight |first=People's |date=2025-05-21 |title=Direk Emille Joson: Indie queen to global screen |url=https://journalnews.com.ph/direk-emille-joson-indie-queen-to-global-screen/ |access-date=2025-06-18 |website=Journalnews |language=en-US}}</ref> == Adbokasiya at Produksyon == Isa si Emille sa tagapagtatag ng [[Alaga Producers Cooperative]], isang grupong nagtutulak sa mga proyekto para sa marginalized sectors. Ayon sa ''Malaya Business Insight'', aktibo siya sa adbokasiya laban sa katiwalian, karahasan, pangaapi sa kababaihan, at sa LGBT.<ref>{{Cite web |date=2024-12-02 |title=Emille Joson shakes up Hollywood streams |url=https://malaya.com.ph/entertainment/emille-joson-shakes-up-hollywood-streams/ |access-date=2025-06-18 |website=Malaya Business Insight |language=en}}</ref> 0vlpn0vyjzcnnzc0nzonboo2l08jjvn 0 334745 2165334 2025-06-18T13:30:49Z Letsrighttoday 149817 Ang kabuuan ng Adivino 2165334 wikitext text/x-wiki Ang '''''Adivino''''' ''(o Manghuhula)'' ay isang maikling pelikulang Pilipino na isinulat at idinirek ni [[Emille B. Joson]]. Ipinakita ito noong 2011 sa ilalim ng Student Short Film category ng Metro Manila Film Festival ''(MMFF o [[Paligsahan ng mga Pelikula ng Kalakhang Maynila]]).''<ref>{{Cite web |last=Escuadro |first=Kiko |date=2025-05-03 |title=Behind the Spell: Emille Joson's bold casting in 'Adivino' |url=https://tribune.net.ph/2025/05/03/behind-the-spell-emille-josons-bold-casting-in-adivino |access-date=2025-06-18 |website=Daily Tribune |language=en}}</ref> '''Tinatanggap at Pagtanggap:''' Makalipas ang isang dekada mula sa unang pagpapalabas nito, muling napag-usapan ang Adivino sa gitna ng ''#MeToo Movement''. Ayon sa isang artikulo ng Asian Journal, ''“Her debut short film, ‘Adivino,’ graced the Philippines’ cinema in 2012 and had a surprising streaming resurgence internationally in the wake of the #MeToo movement…”'' Tinukoy din na ang feminist horror short film ay nakatanggap ng papuri online at napanood maging ng ilang Hollywood celebrities, dahilan upang magkaroon ito ng sariling tagasubaybay sa labas ng Pilipinas.<ref>{{Cite web |last=Medina |first=Rogelio Constantino |date=2024-12-06 |title=My encounter with Manny and Cynthia Villar — MY P.E.P. (People, Events, Places) |url=https://asianjournal.com/entertainment/my-p-e-p-people-events-places/my-encounter-with-manny-and-cynthia-villar/ |access-date=2025-06-18 |website=Asian Journal News |language=en-US}}</ref> Dagdag pa rito, binanggit ng ''Manila Standard'' ang Adivino bilang halimbawa ng istilong “social storytelling” ni Joson, isang uri ng malikhaing paggawa ng pelikula na naglalayong ilantad ang mga isyung panlipunan at pangkasarian, lalo na sa kababaihan, sa pamamagitan ng biswal na anyo.<ref>{{Cite web |last=Lifestyle |first=Manila Standard |date=2024-12-02 |title=Emille Joson turns style into social storytelling |url=https://manilastandard.net/lifestyle/314531092/emille-joson-turns-style-into-social-storytelling.html |access-date=2025-06-18 |website=Manila Standard |language=en-US}}</ref> 937mgihg9ki5wpoija6zw1pe9gl5td4 2165335 2165334 2025-06-18T13:43:28Z Iwannarightelle 150121 Paglalagay ng poster.. 2165335 wikitext text/x-wiki [[Talaksan:Adivino (2011) Official Poster.jpg|thumb|{{Infobox film|director=Emille Joson|producer=Carlito Joson|screenplay=Emille Joson|starring=Sara Olano Annalyn Navasero-Mendoza Santino Del Castillo|cinematography=Ludwig Peralta|country=Philippines|italic_title=Adivino}}]] Ang '''''Adivino''''' ''(o Manghuhula)'' ay isang maikling pelikulang Pilipino na isinulat at idinirek ni [[Emille B. Joson]] ''(o kilala bilang Emille Joson)''. Ipinakita ito noong 2011 sa ilalim ng Student Short Film category ng Metro Manila Film Festival ''(MMFF o [[Paligsahan ng mga Pelikula ng Kalakhang Maynila]]).''<ref>{{Cite web |last=Escuadro |first=Kiko |date=2025-05-03 |title=Behind the Spell: Emille Joson's bold casting in 'Adivino' |url=https://tribune.net.ph/2025/05/03/behind-the-spell-emille-josons-bold-casting-in-adivino |access-date=2025-06-18 |website=Daily Tribune |language=en}}</ref> == Tinatanggap at Pagtanggap: == Makalipas ang isang dekada mula sa unang pagpapalabas nito, muling napag-usapan ang Adivino sa gitna ng ''#MeToo Movement''. Ayon sa isang artikulo ng Asian Journal, ''“Her debut short film, ‘Adivino,’ graced the Philippines’ cinema in 2012 and had a surprising streaming resurgence internationally in the wake of the #MeToo movement…”'' Tinukoy din na ang feminist horror short film ay nakatanggap ng papuri online at napanood maging ng ilang Hollywood celebrities, dahilan upang magkaroon ito ng sariling tagasubaybay sa labas ng Pilipinas.<ref>{{Cite web |last=Medina |first=Rogelio Constantino |date=2024-12-06 |title=My encounter with Manny and Cynthia Villar — MY P.E.P. (People, Events, Places) |url=https://asianjournal.com/entertainment/my-p-e-p-people-events-places/my-encounter-with-manny-and-cynthia-villar/ |access-date=2025-06-18 |website=Asian Journal News |language=en-US}}</ref> Dagdag pa rito, binanggit ng ''Manila Standard'' ang Adivino bilang halimbawa ng istilong “social storytelling” ni Joson, isang uri ng malikhaing paggawa ng pelikula na naglalayong ilantad ang mga isyung panlipunan at pangkasarian, lalo na sa kababaihan, sa pamamagitan ng biswal na anyo.<ref>{{Cite web |last=Lifestyle |first=Manila Standard |date=2024-12-02 |title=Emille Joson turns style into social storytelling |url=https://manilastandard.net/lifestyle/314531092/emille-joson-turns-style-into-social-storytelling.html |access-date=2025-06-18 |website=Manila Standard |language=en-US}}</ref> 05r3vnk3dr4w85wz15nssvol5tmsuwd 2165336 2165335 2025-06-18T13:45:21Z Iwannarightelle 150121 Pagbabago ng ilang letra at tono.. 2165336 wikitext text/x-wiki [[Talaksan:Adivino (2011) Official Poster.jpg|thumb|{{Infobox film|director=Emille Joson|producer=Carlito Joson|screenplay=Emille Joson|starring=Sara Olano Annalyn Navasero-Mendoza Santino Del Castillo|cinematography=Ludwig Peralta|country=Philippines|italic_title=Adivino}}]] Ang '''''Adivino''''' ''(o Manghuhula)'' ay isang maikling pelikulang Pilipino na isinulat at idinirek ni [[Emille B. Joson]] ''(o kilala bilang Emille Joson)''. Ipinalabas ito sa ilang sinehan noong 2011 sa ilalim ng Student Short Film category ng Metro Manila Film Festival ''(MMFF o [[Paligsahan ng mga Pelikula ng Kalakhang Maynila]]).''<ref>{{Cite web |last=Escuadro |first=Kiko |date=2025-05-03 |title=Behind the Spell: Emille Joson's bold casting in 'Adivino' |url=https://tribune.net.ph/2025/05/03/behind-the-spell-emille-josons-bold-casting-in-adivino |access-date=2025-06-18 |website=Daily Tribune |language=en}}</ref> == Tinatanggap at Pagtanggap: == Makalipas ang isang dekada mula sa unang pagpapalabas nito, muling napag-usapan ang Adivino sa gitna ng ''#MeToo Movement''. Ayon sa isang artikulo ng Asian Journal, ''“Her debut short film, ‘Adivino,’ graced the Philippines’ cinema in 2012 and had a surprising streaming resurgence internationally in the wake of the #MeToo movement…”'' Tinukoy din na ang feminist horror short film ay nakatanggap ng papuri online at napanood maging ng ilang Hollywood celebrities, dahilan upang magkaroon ito ng sariling tagasubaybay sa labas ng Pilipinas.<ref>{{Cite web |last=Medina |first=Rogelio Constantino |date=2024-12-06 |title=My encounter with Manny and Cynthia Villar — MY P.E.P. (People, Events, Places) |url=https://asianjournal.com/entertainment/my-p-e-p-people-events-places/my-encounter-with-manny-and-cynthia-villar/ |access-date=2025-06-18 |website=Asian Journal News |language=en-US}}</ref> Dagdag pa rito, binanggit ng ''Manila Standard'' ang Adivino bilang halimbawa ng istilong “social storytelling” ni Joson, isang uri ng malikhaing paggawa ng pelikula na naglalayong ilantad ang mga isyung panlipunan at pangkasarian, lalo na sa kababaihan, sa pamamagitan ng biswal na anyo.<ref>{{Cite web |last=Lifestyle |first=Manila Standard |date=2024-12-02 |title=Emille Joson turns style into social storytelling |url=https://manilastandard.net/lifestyle/314531092/emille-joson-turns-style-into-social-storytelling.html |access-date=2025-06-18 |website=Manila Standard |language=en-US}}</ref> 1s2ghg1kefanj6ctsrusoet0p3g3p25 2165339 2165336 2025-06-18T13:56:10Z Iwannarightelle 150121 Paglalagay ng ilang detalya.. 2165339 wikitext text/x-wiki [[Talaksan:Adivino (2011) Official Poster.jpg|thumb|{{Infobox film|director=Emille Joson|producer=Carlito Joson|screenplay=Emille Joson|starring=Sara Olano Annalyn Navasero-Mendoza Santino Del Castillo|cinematography=Ludwig Peralta|country=Philippines|italic_title=Adivino|studio=Asia Pacific Film Institute}}]] Ang '''''Adivino''''' ''(o Manghuhula)'' ay isang maikling pelikulang Pilipino na isinulat at idinirek ni [[Emille B. Joson]] ''(o kilala bilang Emille Joson)''. Ipinalabas ito sa ilang sinehan noong 2011 sa ilalim ng Student Short Film category ng Metro Manila Film Festival ''(MMFF o [[Paligsahan ng mga Pelikula ng Kalakhang Maynila]]).''<ref>{{Cite web |last=Escuadro |first=Kiko |date=2025-05-03 |title=Behind the Spell: Emille Joson's bold casting in 'Adivino' |url=https://tribune.net.ph/2025/05/03/behind-the-spell-emille-josons-bold-casting-in-adivino |access-date=2025-06-18 |website=Daily Tribune |language=en}}</ref> == Tinatanggap at Pagtanggap: == Makalipas ang isang dekada mula sa unang pagpapalabas nito, muling napag-usapan ang Adivino sa gitna ng ''#MeToo Movement''. Ayon sa isang artikulo ng Asian Journal, ''“Her debut short film, ‘Adivino,’ graced the Philippines’ cinema and had a surprising streaming resurgence internationally in the wake of the #MeToo movement…”'' Tinukoy din na ang feminist horror short film ay nakatanggap ng papuri online at napanood maging ng ilang [[Hollywood]] celebrities, dahilan upang magkaroon ito ng sariling tagasubaybay sa labas ng Pilipinas.<ref>{{Cite web |last=Medina |first=Rogelio Constantino |date=2024-12-06 |title=My encounter with Manny and Cynthia Villar — MY P.E.P. (People, Events, Places) |url=https://asianjournal.com/entertainment/my-p-e-p-people-events-places/my-encounter-with-manny-and-cynthia-villar/ |access-date=2025-06-18 |website=Asian Journal News |language=en-US}}</ref> Dagdag pa rito, binanggit ng ''Manila Standard'' ang Adivino bilang halimbawa ng istilong “social storytelling” ni Joson, isang uri ng malikhaing paggawa ng pelikula na naglalayong ilantad ang mga isyung panlipunan at pangkasarian, lalo na sa kababaihan, sa pamamagitan ng biswal na anyo.<ref>{{Cite web |last=Lifestyle |first=Manila Standard |date=2024-12-02 |title=Emille Joson turns style into social storytelling |url=https://manilastandard.net/lifestyle/314531092/emille-joson-turns-style-into-social-storytelling.html |access-date=2025-06-18 |website=Manila Standard |language=en-US}}</ref> 8wq0a9h4oe8p9l5bq1kw94sazk6sc95 2165351 2165339 2025-06-18T14:39:47Z Letsrighttoday 149817 Pagaayos ng ilang detalye.. 2165351 wikitext text/x-wiki [[Talaksan:Adivino (2011) Official Poster.jpg|thumb|{{Infobox film|director=Emille Joson|producer=Carlito Joson|screenplay=Emille Joson|starring=Sara Olano Annalyn Navasero-Mendoza Santino Del Castillo|cinematography=Ludwig Peralta|country=Philippines|italic_title=Adivino|studio=Asia Pacific Film Institute}}]] Ang '''''Adivino''''' ''(o Manghuhula)'' ay isang maikling pelikulang Pilipino na isinulat at idinirek ni [[Emille B. Joson]] ''(o kilala bilang Emille Joson)''. Ipinalabas ito sa ilang sinehan noong 2011 sa ilalim ng Student Short Film category ng 37th Metro Manila Film Festival ''(o [[Paligsahan ng mga Pelikula ng Kalakhang Maynila]]).''<ref>{{Cite web |last=Escuadro |first=Kiko |date=2025-05-03 |title=Behind the Spell: Emille Joson's bold casting in 'Adivino' |url=https://tribune.net.ph/2025/05/03/behind-the-spell-emille-josons-bold-casting-in-adivino |access-date=2025-06-18 |website=Daily Tribune |language=en}}</ref> == Tinatanggap at Pagtanggap: == Makalipas ang isang dekada mula sa unang pagpapalabas nito, muling napag-usapan ang Adivino sa gitna ng ''#MeToo Movement''. Ayon sa isang artikulo ng Asian Journal, ''“Her debut short film, ‘Adivino,’ graced the Philippines’ cinema and had a surprising streaming resurgence internationally in the wake of the #MeToo movement…”'' Tinukoy din na ang feminist horror short film ay nakatanggap ng papuri online at napanood maging ng ilang [[Hollywood]] celebrities, dahilan upang magkaroon ito ng sariling tagasubaybay sa labas ng Pilipinas.<ref>{{Cite web |last=Medina |first=Rogelio Constantino |date=2024-12-06 |title=My encounter with Manny and Cynthia Villar — MY P.E.P. (People, Events, Places) |url=https://asianjournal.com/entertainment/my-p-e-p-people-events-places/my-encounter-with-manny-and-cynthia-villar/ |access-date=2025-06-18 |website=Asian Journal News |language=en-US}}</ref> Dagdag pa rito, binanggit ng ''Manila Standard'' ang Adivino bilang halimbawa ng istilong “social storytelling” ni Joson, isang uri ng malikhaing paggawa ng pelikula na naglalayong ilantad ang mga isyung panlipunan at pangkasarian, lalo na sa kababaihan, sa pamamagitan ng biswal na anyo.<ref>{{Cite web |last=Lifestyle |first=Manila Standard |date=2024-12-02 |title=Emille Joson turns style into social storytelling |url=https://manilastandard.net/lifestyle/314531092/emille-joson-turns-style-into-social-storytelling.html |access-date=2025-06-18 |website=Manila Standard |language=en-US}}</ref> izz9rzw1wfk2q18nihvc5uofts5ybkw 2165403 2165351 2025-06-19T06:45:46Z Iwannarightelle 150121 Paglalahad ng Produksyon.. 2165403 wikitext text/x-wiki [[Talaksan:Adivino (2011) Official Poster.jpg|thumb|{{Infobox film|director=Emille Joson|producer=Carlito Joson|screenplay=Emille Joson|starring=Sara Olano Annalyn Navasero-Mendoza Santino Del Castillo|cinematography=Ludwig Peralta|country=Philippines|italic_title=Adivino|studio=Asia Pacific Film Institute}}]] Ang '''''Adivino''''' ''(o Manghuhula)'' ay isang maikling pelikulang Pilipino na isinulat at idinirek ni [[Emille B. Joson]] ''(o kilala bilang Emille Joson)''. Ipinalabas ito sa ilang sinehan noong 2011 sa ilalim ng Student Short Film category ng 37th Metro Manila Film Festival ''(o [[Paligsahan ng mga Pelikula ng Kalakhang Maynila]]).''<ref name=":0">{{Cite web |last=Escuadro |first=Kiko |date=2025-05-03 |title=Behind the Spell: Emille Joson's bold casting in 'Adivino' |url=https://tribune.net.ph/2025/05/03/behind-the-spell-emille-josons-bold-casting-in-adivino |access-date=2025-06-18 |website=Daily Tribune |language=en}}</ref> == Produksyon == Sa edad na 19, pinangunahan ni [[Emille B. Joson|Emille Joson]] ang psychological horror short film na Adivino bilang kinatawan ng Asia Pacific Film Institute sa Student Short Film category ng ika-37 Metro Manila Film Festival (o [[Paligsahan ng mga Pelikula ng Kalakhang Maynila|''Paligsahan ng mga Pelikula ng Kalakhang Maynila'']]). Sa halip na kumuha ng kilalang artista, pinili niyang gumanap ang kanyang mga kamag-aral at matalik na kaibigan, kabilang si Sarah Olano bilang huwad na manghuhula, isang desisyong sinadyang iwasan ang agad na mahulaan ng manonood kung sino ang makaliligtas sa kwento. Kasama rin sa cast sina Annalyn Navasero at Santino Del Castillo, habang si Ludwig Peralta ng ABS-CBN ang nagsilbing cinematographer at editor. Kilala rin ang Adivino bilang isa sa mga student short films na may pinakamalaking budget na nagawa sa [[Pilipinas]], dahil sa pagkuha ni Emille Joson ng mga beteranong film crew.<ref name=":0" /> == Tinatanggap at Pagtanggap == Makalipas ang isang dekada mula sa unang pagpapalabas nito, muling napag-usapan ang Adivino sa gitna ng ''#MeToo Movement''. Ayon sa isang artikulo ng Asian Journal, ''“Her debut short film, ‘Adivino,’ graced the Philippines’ cinema and had a surprising streaming resurgence internationally in the wake of the #MeToo movement…”'' Tinukoy din na ang feminist horror short film ay nakatanggap ng papuri online at napanood maging ng ilang [[Hollywood]] celebrities, dahilan upang magkaroon ito ng sariling tagasubaybay sa labas ng Pilipinas.<ref>{{Cite web |last=Medina |first=Rogelio Constantino |date=2024-12-06 |title=My encounter with Manny and Cynthia Villar — MY P.E.P. (People, Events, Places) |url=https://asianjournal.com/entertainment/my-p-e-p-people-events-places/my-encounter-with-manny-and-cynthia-villar/ |access-date=2025-06-18 |website=Asian Journal News |language=en-US}}</ref> Dagdag pa rito, binanggit ng ''Manila Standard'' ang Adivino bilang halimbawa ng istilong “social storytelling” ni Joson, isang uri ng malikhaing paggawa ng pelikula na naglalayong ilantad ang mga isyung panlipunan at pangkasarian, lalo na sa kababaihan, sa pamamagitan ng biswal na anyo.<ref>{{Cite web |last=Lifestyle |first=Manila Standard |date=2024-12-02 |title=Emille Joson turns style into social storytelling |url=https://manilastandard.net/lifestyle/314531092/emille-joson-turns-style-into-social-storytelling.html |access-date=2025-06-18 |website=Manila Standard |language=en-US}}</ref> 14cna4zczhtallwqcg92dc4achnpceh 2165404 2165403 2025-06-19T07:00:24Z Iwannarightelle 150121 Paglalahad ng detalye sa pagpapalabas.. /* Produksyon */ 2165404 wikitext text/x-wiki [[Talaksan:Adivino (2011) Official Poster.jpg|thumb|{{Infobox film|director=Emille Joson|producer=Carlito Joson|screenplay=Emille Joson|starring=Sara Olano Annalyn Navasero-Mendoza Santino Del Castillo|cinematography=Ludwig Peralta|country=Philippines|italic_title=Adivino|studio=Asia Pacific Film Institute}}]] Ang '''''Adivino''''' ''(o Manghuhula)'' ay isang maikling pelikulang Pilipino na isinulat at idinirek ni [[Emille B. Joson]] ''(o kilala bilang Emille Joson)''. Ipinalabas ito sa ilang sinehan noong 2011 sa ilalim ng Student Short Film category ng 37th Metro Manila Film Festival ''(o [[Paligsahan ng mga Pelikula ng Kalakhang Maynila]]).''<ref name=":0">{{Cite web |last=Escuadro |first=Kiko |date=2025-05-03 |title=Behind the Spell: Emille Joson's bold casting in 'Adivino' |url=https://tribune.net.ph/2025/05/03/behind-the-spell-emille-josons-bold-casting-in-adivino |access-date=2025-06-18 |website=Daily Tribune |language=en}}</ref> == Produksyon == Sa edad na 19, pinangunahan ni [[Emille B. Joson|Emille Joson]] ang psychological horror short film na Adivino bilang kinatawan ng Asia Pacific Film Institute sa Student Short Film category ng ika-37 Metro Manila Film Festival (o [[Paligsahan ng mga Pelikula ng Kalakhang Maynila|''Paligsahan ng mga Pelikula ng Kalakhang Maynila'']]). Sa halip na kumuha ng kilalang artista, pinili niyang gumanap ang kanyang mga kamag-aral at matalik na kaibigan, kabilang si Sarah Olano bilang huwad na manghuhula, isang desisyong sinadyang iwasan ang agad na mahulaan ng manonood kung sino ang makaliligtas sa kwento. Kasama rin sa cast sina Annalyn Navasero at Santino Del Castillo, habang si Ludwig Peralta ng [[ABS-CBN]] ang nagsilbing cinematographer at editor. Kilala rin ang Adivino bilang isa sa mga student short films na may pinakamalaking budget na nagawa sa [[Pilipinas]], dahil sa pagkuha ni Emille Joson ng mga beteranong film crew.<ref name=":0" /> Sa panahon niya sa ABS-CBN, ilang personalidad sa industriya ang tumulong kay [[Emille B. Joson|Emille Joson]] upang maipalabas ang Adivino sa mas malawak na manunuod. Bago sa labas ng bansa ay unang itinampok ang maikling pelikula bilang pambungad sa premiere screening ng "''Dyagwar"'', isang independent film ni [[Ogie Diaz]] na ginanap sa [[Unibersidad ng Pilipinas]]. Ipinahayag ni Joson ang kanyang taos-pusong pasasalamat sa mga naging suporta at pagkakataong iyon.<ref>{{Cite news |last=Escuadro |first=Kiko |date=November 5, 2024 |title=Award-winning filmmaker Emille Joson expresses heartfelt gratitude to ABS-CBN |work=ABS-CBN News |url=https://www.abs-cbn.com/lifestyle/2024/11/5/award-winning-filmmaker-emille-joson-expresses-heartfelt-gratitude-to-abs-cbn-1941}}</ref> == Tinatanggap at Pagtanggap == Makalipas ang isang dekada mula sa unang pagpapalabas nito, muling napag-usapan ang Adivino sa gitna ng ''#MeToo Movement''. Ayon sa isang artikulo ng Asian Journal, ''“Her debut short film, ‘Adivino,’ graced the Philippines’ cinema and had a surprising streaming resurgence internationally in the wake of the #MeToo movement…”'' Tinukoy din na ang feminist horror short film ay nakatanggap ng papuri online at napanood maging ng ilang [[Hollywood]] celebrities, dahilan upang magkaroon ito ng sariling tagasubaybay sa labas ng Pilipinas.<ref>{{Cite web |last=Medina |first=Rogelio Constantino |date=2024-12-06 |title=My encounter with Manny and Cynthia Villar — MY P.E.P. (People, Events, Places) |url=https://asianjournal.com/entertainment/my-p-e-p-people-events-places/my-encounter-with-manny-and-cynthia-villar/ |access-date=2025-06-18 |website=Asian Journal News |language=en-US}}</ref> Dagdag pa rito, binanggit ng ''Manila Standard'' ang Adivino bilang halimbawa ng istilong “social storytelling” ni Joson, isang uri ng malikhaing paggawa ng pelikula na naglalayong ilantad ang mga isyung panlipunan at pangkasarian, lalo na sa kababaihan, sa pamamagitan ng biswal na anyo.<ref>{{Cite web |last=Lifestyle |first=Manila Standard |date=2024-12-02 |title=Emille Joson turns style into social storytelling |url=https://manilastandard.net/lifestyle/314531092/emille-joson-turns-style-into-social-storytelling.html |access-date=2025-06-18 |website=Manila Standard |language=en-US}}</ref> pgnm0r97ss4n8h4g2i3ps3vfuu58cx2 0 334746 2165337 2025-06-18T13:54:57Z Senior Forte 115868 Bagong pahina: {{Infobox political post | post = Vice President | body = the Socialist Republic of Vietnam | native_name = {{nobold|''Phó Chủ tịch nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam''}} | insignia = Emblem of Vietnam.svg | insigniacaption = [[Emblem of Vietnam]] | insigniasize = 100px | image = U.S. Secretary of Agriculture Tom Vilsack met Vietnam Vice President Vo Thi Anh Xuan at the St. Regis Hotel in Washington, D.C. on March 14, 2024 - 20.jpg | incumbent = Võ... 2165337 wikitext text/x-wiki {{Infobox political post | post = Vice President | body = the Socialist Republic of Vietnam | native_name = {{nobold|''Phó Chủ tịch nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam''}} | insignia = Emblem of Vietnam.svg | insigniacaption = [[Emblem of Vietnam]] | insigniasize = 100px | image = U.S. Secretary of Agriculture Tom Vilsack met Vietnam Vice President Vo Thi Anh Xuan at the St. Regis Hotel in Washington, D.C. on March 14, 2024 - 20.jpg | incumbent = [[Võ Thị Ánh Xuân]] | incumbentsince = 6 April 2021 | style = Madam Vice President <br />{{small|(informal)}}<br />[[Excellency|Her Excellency]]<br />{{small|(diplomatic)}} | seat = [[Hanoi]] | succession = | appointer = [[Pambansang Asembleya ng Vietnam|Pambansang Asembleya]] | nominator = [[Pangulo ng Vietnam|Pangulo]] | termlength = No term limit | formation = {{start date and age|df=yes|1946|11|9}} | inaugural = [[Nguyễn Hải Thần]] }} Ang bise-presidente ng Socialist Republic of Vietnam (Vietnamese: Phó Chủ tịch nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam), na kilala bilang deputy chairman ng Council of State (Phó Chủ tịch Hớƙn) 1981 hanggang 1992, ay ang deputy head of state ng Socialist Republic of Vietnam. Ang bise presidente ay hinirang sa rekomendasyon ng pangulo sa Pambansang Asamblea. Maaari ding irekomenda ng pangulo ang pagpapatalsik at pagbibitiw sa tungkulin ng bise presidente. Sa rekomendasyon ng pangulo, ang pangalawang pangulo ay kailangang aprubahan ng Pambansang Asamblea. Ang pangunahing tungkulin ng isang bise presidente ay tulungan ang pangulo sa pagtupad sa kanyang mga tungkulin—sa ilang mga kaso, ang bise presidente ay maaaring bigyan ng kapangyarihan ng pangulo na palitan siya sa pagtupad sa ilan sa kanyang mga tungkulin. Kung hindi magampanan ng pangulo ang kanyang mga tungkulin, ang bise presidente ay magiging gumaganap na pangulo (Tôn Đức Thắng, Nguyễn Hữu Thọ, Đặng Thị Ngọc Thịnh at Võ Thị Ánh Xuân ay kumikilos sa maikling panahon ng presidente). Kung sakaling mabakante, ang bise presidente ay mananatiling gumaganap na pangulo hanggang ang Pambansang Asamblea ay maghalal ng bagong pangulo.<ref name="VPlast">{{cite book |title=Article 108 of the Constitution of the Socialist Republic of Vietnam | publisher = [[Government of Vietnam|Government of the Socialist Republic of Vietnam]] }} {{PD-notice}}</ref> Habang ang opisina ng bise presidente ay unang binanggit sa 1946 konstitusyon, si Tôn Đức Thắng ang naging unang bise presidente ng Vietnam noong 1960. Ang 1980 constitution ay pinalitan ng pangalan ang opisina ng bise presidente sa Deputy Chairman ng Konseho ng Estado. Hindi tulad ng 1946, 1959 at ang kasalukuyang konstitusyon, ang 1980 constitution ay hindi binanggit kung anong uri ng awtoridad ang taglay ng opisina ng bise presidente—halimbawa, hindi binanggit kung ang isang bise presidente ay gagampanan ang mga responsibilidad ng gumaganap na pinuno ng estado kung ang pinuno ng estado ay walang kakayahan. Noong 1992, ang pangalan para sa posisyon ng representante na tagapangulo ng Konseho ng Estado ay ibinalik sa orihinal nitong pangalan; pangalawang pangulo.<ref>{{cite book |title=Articles 101–108 of the Constitution of the Socialist Republic of Vietnam | publisher = [[Government of Vietnam|Government of the Socialist Republic of Vietnam]] }} {{PD-notice}}</ref> Ang Timog Vietnam, sa ilalim ng konstitusyon nitong 1967, ay mayroon ding bise-presidente. Mula noong 1992, ang opisina ng bise presidente ay tradisyonal na inookupahan ng isang babae, kung saan dalawa sa kanila ang naging acting president noong nakaraang dekada. l3ij14yxtvm1q731c8re1yhqq0ggttu 2165367 2165337 2025-06-19T01:37:37Z AsianStuff03 125864 Seksyon para sa sanggunian 2165367 wikitext text/x-wiki {{Infobox political post | post = Vice President | body = the Socialist Republic of Vietnam | native_name = {{nobold|''Phó Chủ tịch nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam''}} | insignia = Emblem of Vietnam.svg | insigniacaption = [[Emblem of Vietnam]] | insigniasize = 100px | image = U.S. Secretary of Agriculture Tom Vilsack met Vietnam Vice President Vo Thi Anh Xuan at the St. Regis Hotel in Washington, D.C. on March 14, 2024 - 20.jpg | incumbent = [[Võ Thị Ánh Xuân]] | incumbentsince = 6 April 2021 | style = Madam Vice President <br />{{small|(informal)}}<br />[[Excellency|Her Excellency]]<br />{{small|(diplomatic)}} | seat = [[Hanoi]] | succession = | appointer = [[Pambansang Asembleya ng Vietnam|Pambansang Asembleya]] | nominator = [[Pangulo ng Vietnam|Pangulo]] | termlength = No term limit | formation = {{start date and age|df=yes|1946|11|9}} | inaugural = [[Nguyễn Hải Thần]] }} Ang bise-presidente ng Socialist Republic of Vietnam (Vietnamese: Phó Chủ tịch nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam), na kilala bilang deputy chairman ng Council of State (Phó Chủ tịch Hớƙn) 1981 hanggang 1992, ay ang deputy head of state ng Socialist Republic of Vietnam. Ang bise presidente ay hinirang sa rekomendasyon ng pangulo sa Pambansang Asamblea. Maaari ding irekomenda ng pangulo ang pagpapatalsik at pagbibitiw sa tungkulin ng bise presidente. Sa rekomendasyon ng pangulo, ang pangalawang pangulo ay kailangang aprubahan ng Pambansang Asamblea. Ang pangunahing tungkulin ng isang bise presidente ay tulungan ang pangulo sa pagtupad sa kanyang mga tungkulin—sa ilang mga kaso, ang bise presidente ay maaaring bigyan ng kapangyarihan ng pangulo na palitan siya sa pagtupad sa ilan sa kanyang mga tungkulin. Kung hindi magampanan ng pangulo ang kanyang mga tungkulin, ang bise presidente ay magiging gumaganap na pangulo (Tôn Đức Thắng, Nguyễn Hữu Thọ, Đặng Thị Ngọc Thịnh at Võ Thị Ánh Xuân ay kumikilos sa maikling panahon ng presidente). Kung sakaling mabakante, ang bise presidente ay mananatiling gumaganap na pangulo hanggang ang Pambansang Asamblea ay maghalal ng bagong pangulo.<ref name="VPlast">{{cite book |title=Article 108 of the Constitution of the Socialist Republic of Vietnam | publisher = [[Government of Vietnam|Government of the Socialist Republic of Vietnam]] }} {{PD-notice}}</ref> Habang ang opisina ng bise presidente ay unang binanggit sa 1946 konstitusyon, si Tôn Đức Thắng ang naging unang bise presidente ng Vietnam noong 1960. Ang 1980 constitution ay pinalitan ng pangalan ang opisina ng bise presidente sa Deputy Chairman ng Konseho ng Estado. Hindi tulad ng 1946, 1959 at ang kasalukuyang konstitusyon, ang 1980 constitution ay hindi binanggit kung anong uri ng awtoridad ang taglay ng opisina ng bise presidente—halimbawa, hindi binanggit kung ang isang bise presidente ay gagampanan ang mga responsibilidad ng gumaganap na pinuno ng estado kung ang pinuno ng estado ay walang kakayahan. Noong 1992, ang pangalan para sa posisyon ng representante na tagapangulo ng Konseho ng Estado ay ibinalik sa orihinal nitong pangalan; pangalawang pangulo.<ref>{{cite book |title=Articles 101–108 of the Constitution of the Socialist Republic of Vietnam | publisher = [[Government of Vietnam|Government of the Socialist Republic of Vietnam]] }} {{PD-notice}}</ref> Ang Timog Vietnam, sa ilalim ng konstitusyon nitong 1967, ay mayroon ding bise-presidente. Mula noong 1992, ang opisina ng bise presidente ay tradisyonal na inookupahan ng isang babae, kung saan dalawa sa kanila ang naging acting president noong nakaraang dekada. ==Mga sanggunian== {{reflist}} h916dfz3wktxquqxt163wlktn8qex8y 2165368 2165367 2025-06-19T01:39:13Z AsianStuff03 125864 Bold 2165368 wikitext text/x-wiki {{Infobox political post | post = Vice President | body = the Socialist Republic of Vietnam | native_name = {{nobold|''Phó Chủ tịch nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam''}} | insignia = Emblem of Vietnam.svg | insigniacaption = [[Emblem of Vietnam]] | insigniasize = 100px | image = U.S. Secretary of Agriculture Tom Vilsack met Vietnam Vice President Vo Thi Anh Xuan at the St. Regis Hotel in Washington, D.C. on March 14, 2024 - 20.jpg | incumbent = [[Võ Thị Ánh Xuân]] | incumbentsince = 6 April 2021 | style = Madam Vice President <br />{{small|(informal)}}<br />[[Excellency|Her Excellency]]<br />{{small|(diplomatic)}} | seat = [[Hanoi]] | succession = | appointer = [[Pambansang Asembleya ng Vietnam|Pambansang Asembleya]] | nominator = [[Pangulo ng Vietnam|Pangulo]] | termlength = No term limit | formation = {{start date and age|df=yes|1946|11|9}} | inaugural = [[Nguyễn Hải Thần]] }} Ang '''bise-presidente ng Socialist Republic of Vietnam''' (Vietnamese: Phó Chủ tịch nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam), na kilala bilang '''deputy chairman ng Council of State''' (Phó Chủ tịch Hớƙn) 1981 hanggang 1992, ay ang deputy head of state ng Socialist Republic of Vietnam. Ang bise presidente ay hinirang sa rekomendasyon ng pangulo sa Pambansang Asamblea. Maaari ding irekomenda ng pangulo ang pagpapatalsik at pagbibitiw sa tungkulin ng bise presidente. Sa rekomendasyon ng pangulo, ang pangalawang pangulo ay kailangang aprubahan ng Pambansang Asamblea. Ang pangunahing tungkulin ng isang bise presidente ay tulungan ang pangulo sa pagtupad sa kanyang mga tungkulin—sa ilang mga kaso, ang bise presidente ay maaaring bigyan ng kapangyarihan ng pangulo na palitan siya sa pagtupad sa ilan sa kanyang mga tungkulin. Kung hindi magampanan ng pangulo ang kanyang mga tungkulin, ang bise presidente ay magiging gumaganap na pangulo (Tôn Đức Thắng, Nguyễn Hữu Thọ, Đặng Thị Ngọc Thịnh at Võ Thị Ánh Xuân ay kumikilos sa maikling panahon ng presidente). Kung sakaling mabakante, ang bise presidente ay mananatiling gumaganap na pangulo hanggang ang Pambansang Asamblea ay maghalal ng bagong pangulo.<ref name="VPlast">{{cite book |title=Article 108 of the Constitution of the Socialist Republic of Vietnam | publisher = [[Government of Vietnam|Government of the Socialist Republic of Vietnam]] }} {{PD-notice}}</ref> Habang ang opisina ng bise presidente ay unang binanggit sa 1946 konstitusyon, si Tôn Đức Thắng ang naging unang bise presidente ng Vietnam noong 1960. Ang 1980 constitution ay pinalitan ng pangalan ang opisina ng bise presidente sa Deputy Chairman ng Konseho ng Estado. Hindi tulad ng 1946, 1959 at ang kasalukuyang konstitusyon, ang 1980 constitution ay hindi binanggit kung anong uri ng awtoridad ang taglay ng opisina ng bise presidente—halimbawa, hindi binanggit kung ang isang bise presidente ay gagampanan ang mga responsibilidad ng gumaganap na pinuno ng estado kung ang pinuno ng estado ay walang kakayahan. Noong 1992, ang pangalan para sa posisyon ng representante na tagapangulo ng Konseho ng Estado ay ibinalik sa orihinal nitong pangalan; pangalawang pangulo.<ref>{{cite book |title=Articles 101–108 of the Constitution of the Socialist Republic of Vietnam | publisher = [[Government of Vietnam|Government of the Socialist Republic of Vietnam]] }} {{PD-notice}}</ref> Ang Timog Vietnam, sa ilalim ng konstitusyon nitong 1967, ay mayroon ding bise-presidente. Mula noong 1992, ang opisina ng bise presidente ay tradisyonal na inookupahan ng isang babae, kung saan dalawa sa kanila ang naging acting president noong nakaraang dekada. ==Mga sanggunian== {{reflist}} kbnf7fo49bea0hn9sxzl7xzk05udvto 0 334747 2165340 2025-06-18T14:00:54Z Senior Forte 115868 Bagong pahina: {{Infobox coat of arms |color = #CD0000 |name = Pampamahalaang Sagisag ng Unyon ng mga Sobyetikong Sosyalistang Republika<br>{{native name|ru|Государственный герб Союза Советских Социалистических Республик}} |image = State Emblem of the Soviet Union.svg |image_width = 250px |middle = |middle_width = |middle_caption = |lesser = |lesser_width = |le... 2165340 wikitext text/x-wiki {{Infobox coat of arms |color = #CD0000 |name = Pampamahalaang Sagisag ng Unyon ng mga Sobyetikong Sosyalistang Republika<br>{{native name|ru|Государственный герб Союза Советских Социалистических Республик}} |image = State Emblem of the Soviet Union.svg |image_width = 250px |middle = |middle_width = |middle_caption = |lesser = |lesser_width = |lesser_caption = |armiger = [[Union of Soviet Socialist Republics]] |year_adopted = 6 July 1923 (original)<br />12 September 1956 (last version) |until = 26 December 1991 |crest = |torse = |shield = |motto = [[Workers of the world, unite!]] |other_elements = |earlier_versions = 1923, 1931, 1936, 1946 |use = }} Ang '''sagisag ng Unyong Sobyetiko''' ({{lang-ru|герб Советского Союза}}) ay ang opisyal na simbolo ng Union of Soviet Socialist Republics na pinagtibay noong 1923 at ginamit hanggang sa pagbuwag ng estado noong 1991. Ang coat of arms ay nakalagay sa Konstitusyon ng USSR (Artikulo 143) at isang imahe ng martilyo at karit laban sa background ng mundo, sa sinag ng araw at naka-frame sa pamamagitan ng mga tainga ng butil, na may inskripsyon sa mga wika ng mga republika ng unyon na "manggagawa ng mundo, magkaisa!" Sa tuktok ng isang dulo ng braso ay may dilaw na amerikana. Kinakatawan ng emblema ang kaisahan ng mga manggagawa at magsasaka, ang boluntaryong pagsasama-sama ng mga republikang unyon sa isang estado, ang pagkakapantay-pantay ng lahat ng kabansaan, at ang ideya ng internasyonal pagkakaisa ng mga mamamayan ng USSR sa mga manggagawa ng lahat ng mga bansa sa planeta. Ang mga kontinente sa coat of arms ay inilalarawan sa mapusyaw na kayumanggi, ang mga motto ay nasa gintong mga titik sa isang pulang laso. Ang mga tainga ng butil ay sumisimbolo sa posibilidad na mabuhay ng estado, kasaganaan; ang araw ang liwanag ng mga ideyang komunista, isang magandang kinabukasan. Ito ang kauna-unahang pampamahalaang sagisag na nilikha sa bukod-tanging istilong kinikilala ngayon bilang sosyalistang heraldika, isang uri ng disenyong sumikat sa mga estadong komunista noong [[Digmaang Malamig]] at patuloy na ginagamit ng ibang bansa tulad ng [[Tsina]] at [[Vietnam]]. ivwva5reelhgrwweyggpt0353osr188 0 334748 2165352 2025-06-18T15:51:28Z Allyriana000 119761 Inilikha sa pagsalin ng pahinang "[[:en:Special:Redirect/revision/1293266688|Miss Earth 2008]]" 2165352 wikitext text/x-wiki {{Infobox beauty pageant|winner=[[Karla Henry]]|represented={{flagu|Pilipinas}}|congeniality=Andrea Leon Janzso<br>{{flagu|Ekwador}}|best national costume=Shassia Ubillús<br>{{flagu|Panama}}|photogenic=Karla Henry<br>{{flagu|Pilipinas}}|image=Karla Henry.jpg|image size=|caption=Karla Henry|date=9 Nobyembre 2008|entrants=85|placements=16|venue=[[Expo Pilipino|Clark Expo Amphitheater]], [[Angeles]], Pilipinas|broadcaster={{Hlist|[[ABS-CBN]]|[[Studio 23]]|[[The Filipino Channel]]}}|presenters={{Hlist|[[Billy Crawford]]|[[Priscilla Meirelles]]|[[Riza Santos]]}}|debuts={{Hlist|Butan|Demokratikong Republika ng Konggo|Eskosya|Guam|Luksemburgo|Malta|Rwanda|Serbiya|Timog Sudan}}|withdraws={{hlist|Belis|Biyetnam|Dinamarka|Guwatemala|Hong Kong|Kamerun|Kapuluang Birhen ng Estados Unidos|Lupangyelo|Kasakista|Kenya|Nepal|Niue|Noruwega|Paragway|Pidyi|Sambia|Santa Lucia|Sierra Leone|Simbabwe|Tibet|Trinidad at Tobago|Ukranya}}|returns={{Hlist|Gresya|Hamayka|Honduras|Kosobo|Pakistan|Panama|Rusya|Tahiti|Turkiya|Unggarya}}|before=[[Miss Earth 2007|2007]]|next=[[Miss Earth 2009|2009]]}} Ang '''Miss Earth 2008''' ay ang ikawalong edisyon ng [[Miss Earth]] pageant, na ginanap sa Clark Expo Amphitheater sa [[Angeles]], Pilipinas, noong 9 Nobyembre 2008. <ref>{{Cite news |last=Favila |first=Aaron |date=16 September 2008 |title=Filipinas recebem concurso da Miss Terra 2008 |language=pt |trans-title=Philippines hosts Miss Earth 2008 pageant |work=[[G1 (website)|G1]] |agency=The Associated Press and Globo |url=http://g1.globo.com/Noticias/Mundo/0,,MUL761373-5602,00-FILIPINAS+RECEBEM+CONCURSO+DA+MISS+TERRA.html |url-status=dead |access-date=17 September 2008 |archive-url=https://web.archive.org/web/20080919034015/http://g1.globo.com/Noticias/Mundo/0%2C%2CMUL761373-5602%2C00-FILIPINAS%2BRECEBEM%2BCONCURSO%2BDA%2BMISS%2BTERRA.html |archive-date=19 September 2008}}</ref> <ref>{{Cite news |last=Berioso |first=Noli |date=16 September 2008 |title=The 8th Wonder of The Earth Begins |publisher=The OPMB Worldwide |url=http://www.opmb.com/?p=507 |url-status=dead |access-date=17 September 2008 |archive-url=https://web.archive.org/web/20150924061107/http://www.opmb.com/?p=507 |archive-date=24 September 2015}}</ref> <ref name="globalnation.inquirer-news/breakingnews/view/20081110–171362/RP-bet-crowned-Ms-Earth-2008">{{Cite news |last=Adina |first=Armin |date=10 November 2008 |title=RP bet crowned Ms Earth 2008 |work=Philippine Daily Inquirer |url=http://globalnation.inquirer.net/news/breakingnews/view/20081110-171362/RP-bet-crowned-Ms-Earth-2008 |url-status=dead |access-date=28 November 2008 |archive-url=https://web.archive.org/web/20090515173244/http://globalnation.inquirer.net/news/breakingnews/view/20081110-171362/RP-bet-crowned-Ms-Earth-2008 |archive-date=15 May 2009}}</ref> Pagkatapos ng kompetisyon, kinoronahan ni Jessica Trisko ng Kanada si[[Karla Henry]] ng Pilipinas bilang Miss Earth 2008. Ito ang unang pagkakataon na nanalo ang Pilipinas bilang Miss Earth. Kinoronahan si Miriam Odemba ng Tansaniya bilang Miss Air, si Abigail Elizalde ng Mehiko bilang Miss Water, at si Tatiane Alves ng Brasil bilang Miss Fire.<ref>{{Cite news |last=Hua |first=Liu |date=10 November 2008 |title=Miss Philippines wins Miss Earth 2008 pageant |agency=Xinhua/Tian Shan Net, China |url=http://aboutxinjiang.com/Service/content/2008-11/10/content_3417358.htm |url-status=usurped |access-date=28 November 2008 |archive-url=https://web.archive.org/web/20090108191133/http://aboutxinjiang.com/Service/content/2008-11/10/content_3417358.htm |archive-date=8 January 2009}}</ref> <ref>{{Cite news |last=Ebert |first=Roger |date=19 May 2005 |title=Dominion: Prequel to the Exorcist |work=Chicago Sun-Times |url=http://rogerebert.suntimes.com/apps/pbcs.dll/article?AID=/20050519/REVIEWS/50412001 |access-date=28 November 2008}}</ref> <ref name="abs-cbnnews-entertainment/11/09/08/philippine-bet-miss-earth-2008">{{Cite news |date=10 November 2008 |title=Philippine bet is Miss Earth 2008 |work=ABS-CBN News |department=Entertainment News |url=http://www.abs-cbnnews.com/entertainment/11/09/08/philippine-bet-miss-earth-2008 |access-date=28 November 2008}}</ref> <ref name="gmanews-story/132519/PEP-Ms-Philippines-wins-Ms-Earth-pageant">{{Cite news |last=Mata |first=Paul |date=10 November 2008 |title=Ms Philippines wins Ms Earth pageant |work=GMA News |url=http://www.gmanews.tv/story/132519/PEP-Ms-Philippines-wins-Ms-Earth-pageant |access-date=28 November 2008}}</ref> <ref>{{Cite web |date=28 October 2008 |title=Miss Earth 2008 |url=https://www.cbsnews.com/pictures/miss-earth-2008/ |access-date=6 May 2022 |website=[[CBS News]] |language=en-US |publication-place=New York, New York, United States}}</ref> Mga kandidata mula sa walumpu't-limang bansa at teritoryo ang lumahok sa edisyong ito. Pinagunahan nina [[Billy Crawford]], [[Miss Earth 2004]] Priscilla Meirelles, at Ginger Conejero ang kompetisyon. == Mga resulta == === Mga pagkakalagay === {| class="wikitable sortable" style="font-size:95%;" !Pagkakalagay !Kandidata |- | Miss Earth 2008 | *  Pilipinas – [[Karla Henry|'''Karla Henry''']] |- |Miss Earth-Air 2008 | *  Tanzania – [[Miriam Odemba]] |- |Miss Earth-Water 2008 | *  Mexico – [[Abigail Elizalde]] |- |Miss Earth-Fire 2008 | *  Brazil – [[Tatiane Alves]] |- | Top 8 | *  Colombia – Mariana Rodriguez *  Espanya – [[Adriana Reverón]] *   Switzerland – Nasanin Nuri *  Venezuela – [[Daniela Torrealba]] |- | Nangungunang 16 | *  Czech Republic – [[Hana Svobodová]] *  Nigeria – Ezinne Uko *  Poland – Karolina Filipkowska *  Romania – [[Ruxandra Popa]] *  Russia - [[Anna Mezentseva]] *  Timog Korea – Seol-hee Seo *  Thailand – [[Piyaporn Deejing]] *  Estados Unidos – Jana Murrell |} [[Kategorya:Patimpalak ng kagandahan sa Pilipinas]] [[Kategorya:2008 sa Pilipinas]] lzpwxppxbg4zy9d24op9m2t9zbqp1i0 2165353 2165352 2025-06-18T16:16:40Z Allyriana000 119761 2165353 wikitext text/x-wiki {{Infobox beauty pageant|winner='''[[Karla Henry]]'''|represented={{flagu|Pilipinas}}|congeniality=Andrea Leon Janzso<br>{{flagu|Ekwador}}|best national costume=Shassia Ubillús<br>{{flagu|Panama}}|photogenic=Karla Henry<br>{{flagu|Pilipinas}}|image=Karla Henry.jpg|image size=|caption=Karla Henry|date=9 Nobyembre 2008|entrants=85|placements=16|venue=[[Expo Pilipino|Clark Expo Amphitheater]], [[Angeles]], Pilipinas|broadcaster={{Hlist|[[ABS-CBN]]|[[Studio 23]]|[[The Filipino Channel]]}}|presenters={{Hlist|[[Billy Crawford]]|[[Priscilla Meirelles]]|[[Riza Santos]]}}|debuts={{Hlist|Butan|Demokratikong Republika ng Konggo|Eskosya|Guam|Luksemburgo|Malta|Rwanda|Serbiya|Timog Sudan}}|withdraws={{hlist|Belis|Biyetnam|Dinamarka|Guwatemala|Hong Kong|Kamerun|Kapuluang Birhen ng Estados Unidos|Lupangyelo|Kasakista|Kenya|Nepal|Niue|Noruwega|Paragway|Pidyi|Sambia|Santa Lucia|Sierra Leone|Simbabwe|Tibet|Trinidad at Tobago|Ukranya}}|returns={{Hlist|Gresya|Hamayka|Honduras|Kosobo|Pakistan|Panama|Rusya|Tahiti|Turkiya|Unggarya}}|before=[[Miss Earth 2007|2007]]|next=[[Miss Earth 2009|2009]]}} Ang '''Miss Earth 2008''' ay ang ikawalong edisyon ng [[Miss Earth]] pageant, na ginanap sa Clark Expo Amphitheater sa [[Angeles]], Pilipinas, noong 9 Nobyembre 2008.<ref>{{Cite news |last=Favila |first=Aaron |date=16 Setyembre 2008 |title=Filipinas recebem concurso da Miss Terra 2008 |language=pt |trans-title=Philippines hosts Miss Earth 2008 pageant |work=G1 |agency=The Associated Press and Globo |url=http://g1.globo.com/Noticias/Mundo/0,,MUL761373-5602,00-FILIPINAS+RECEBEM+CONCURSO+DA+MISS+TERRA.html |url-status=dead |access-date=19 Hunyo 2025 |archive-url=https://web.archive.org/web/20080919034015/http://g1.globo.com/Noticias/Mundo/0%2C%2CMUL761373-5602%2C00-FILIPINAS%2BRECEBEM%2BCONCURSO%2BDA%2BMISS%2BTERRA.html |archive-date=19 Setyembre 2008}}</ref><ref>{{Cite web |date=28 Oktubre 2008 |title=Miss Earth 2008 |url=https://www.cbsnews.com/pictures/miss-earth-2008/ |access-date=19 Hunyo 2025 |website=CBS News |language=en-US |publication-place=}}</ref> Pagkatapos ng kompetisyon, kinoronahan ni Jessica Trisko ng Kanada si [[Karla Henry]] ng Pilipinas bilang Miss Earth 2008.<ref name="globalnation.inquirer-news/breakingnews/view/20081110–171362/RP-bet-crowned-Ms-Earth-2008">{{Cite news |last=Adina |first=Armin |date=10 Nobyembre 2008 |title=RP bet crowned Ms Earth 2008 |language=en |work=[[Philippine Daily Inquirer]] |url=http://globalnation.inquirer.net/news/breakingnews/view/20081110-171362/RP-bet-crowned-Ms-Earth-2008 |url-status=dead |access-date=19 Hunyo 2025 |archive-url=https://web.archive.org/web/20090515173244/http://globalnation.inquirer.net/news/breakingnews/view/20081110-171362/RP-bet-crowned-Ms-Earth-2008 |archive-date=15 Mayo 2009}}</ref><ref>{{Cite news |last=Hua |first=Liu |date=10 Nobyembre 2008 |title=Miss Philippines wins Miss Earth 2008 pageant |language=en |agency=Xinhua |url=http://aboutxinjiang.com/Service/content/2008-11/10/content_3417358.htm |url-status=usurped |access-date=19 Hunyo 2025 |archive-url=https://web.archive.org/web/20090108191133/http://aboutxinjiang.com/Service/content/2008-11/10/content_3417358.htm |archive-date=8 Enero 2009}}</ref> Ito ang unang pagkakataon na nanalo ang Pilipinas bilang Miss Earth. Kinoronahan si Miriam Odemba ng Tansaniya bilang Miss Air, si Abigail Elizalde ng Mehiko bilang Miss Water, at si Tatiane Alves ng Brasil bilang Miss Fire.<ref name="abs-cbnnews-entertainment/11/09/08/philippine-bet-miss-earth-2008">{{Cite news |date=10 Nobyembre 2008 |title=Philippine bet is Miss Earth 2008 |language=en |work=[[ABS-CBN News]] |department=Entertainment News |url=http://www.abs-cbnnews.com/entertainment/11/09/08/philippine-bet-miss-earth-2008 |access-date=19 Hunyo 2025}}</ref><ref name="gmanews-story/132519/PEP-Ms-Philippines-wins-Ms-Earth-pageant">{{Cite news |last=Mata |first=Paul |date=10 Nobyembre 2008 |title=Ms Philippines wins Ms Earth pageant |language=en |work=GMA News |url=http://www.gmanews.tv/story/132519/PEP-Ms-Philippines-wins-Ms-Earth-pageant |access-date=19 Hunyo 2025}}</ref> Mga kandidata mula sa walumpu't-limang bansa at teritoryo ang lumahok sa edisyong ito. Pinagunahan nina [[Billy Crawford]], [[Miss Earth 2004]] Priscilla Meirelles, at Ginger Conejero ang kompetisyon. == Mga resulta == === Mga pagkakalagay === {| class="wikitable sortable" style="font-size:95%;" !Pagkakalagay !Kandidata |- | '''Miss Earth 2008''' | * {{flagicon|PHI}} '''[[Pilipinas]]''' – [[Karla Henry|'''Karla Henry''']]<ref name=":0">{{Cite web |last=Allera |first=Ariel Allosada |date=7 Disyembre 2008 |title=Karla Henry: The down-to-earth beauty from the Queen City |url=https://www.philstar.com/cebu-entertainment/2008/12/07/421539/karla-henry-down-earth-beauty-queen-city |access-date=19 Hunyo 2025 |website=[[Philippine Star]] |language=en}}</ref> |- |Miss Earth-Air 2008 | * {{flagicon|TZA}} [[Tanzania|Tansaniya]] – Miriam Odemba<ref name=":0" /> |- |Miss Earth-Water 2008 | * {{flagicon|MEX}} [[Mehiko]] – Abigail Elizalde<ref name=":0" /> |- |Miss Earth-Fire 2008 | * {{flagicon|BRA}} [[Brazil|Brasil]] – Tatiane Alves<ref name=":0" /> |- | Top 8 | * {{flagicon|VEN}} [[Venezuela|Beneswela]] – Daniela Torrealba * {{flagicon|SPA}} [[Espanya]] – Adriana Reverón<ref>{{Cite web |last=Boon |first=Jon |date=3 Agosto 2018 |title=Fulham to sell out this year thanks to new star Fabricio's Miss Spain missus |url=https://www.thesun.co.uk/sport/football/6915292/adriana-reveron-wag-fabricio-fulham/ |access-date=18 Hunyo 2025 |website=The Sun |language=en-gb}}</ref> * {{flagicon|COL}} [[Colombia|Kolombya]] – Mariana Rodriguez * {{flagicon|SWI}} [[Suwisa]] – Nasanin Nuri |- | Top 16 | * {{flagicon|USA}} [[Estados Unidos]] – Jana Murrell * {{flagicon|NGA}} [[Nigeria|Niherya]] – Ezinne Uko * {{flagicon|POL}} [[Polonya]] – Karolina Filipkowska * {{flagicon|CZE}} [[Republikang Tseko]] – Hana Svobodová * {{flagicon|ROU}} [[Romania|Rumanya]] – Ruxandra Popa * {{Flagicon|RUS}} [[Rusya]] – [[Anna Mezentseva]] * {{flagicon|THA}} [[Thailand|Taylandiya]] – Piyaporn Deejing * {{flagicon|KOR}} [[Timog Korea]] – Seol-hee Seo |} == Mga sanggunian == {{Reflist}} == Mga panlabas na kawing == * {{Official website|http://www.missearth.tv/}} {{Miss Earth}} [[Kategorya:Patimpalak ng kagandahan sa Pilipinas]] [[Kategorya:2008 sa Pilipinas]] [[Kategorya:Miss Earth]] 5eo2ieqcy42jm9809rsok5rbwvwc260 0 334749 2165355 2025-06-18T17:48:39Z Allyriana000 119761 Inilikha sa pagsalin ng pahinang "[[:en:Special:Redirect/revision/1293286465|Miss Earth 2009]]" 2165355 wikitext text/x-wiki {{Infobox beauty pageant|winner='''[[Larissa Ramos]]'''|represented={{flagu|Brasil}}|congeniality=Graziella Rogers<br>{{flagicon|Switzerland}} Suwisa|best national costume=Evelyne Almasi<br>{{flagicon|Tanzania}} Tansaniya|photogenic=Tereza Budková<br>{{flagu|Republikang Tseko}}|photo=Earth2009press01.jpg|caption=Larissa Ramos|date=22 Nobyembre 2009|entrants=80|placements=16|venue=Boracay Ecovillage Resort and Convention Center, [[Boracay]], [[Aklan]], Pilipinas|broadcaster={{Hlist|[[ABS-CBN]]|[[Studio 23]]|[[The Filipino Channel]]}}|presenters={{Hlist|Borgy Manotoc|Marc Nelson|Sarah Meier}}|acts=Nonoy Libanan|debuts={{Hlist|Gabon|Tonga}}|returns={{Hlist|Dinamarka|Guam|Guwatemala|Hong Kong|Kenya|Nepal|Paragway|Porto Riko|Samoa|Ukranya}}|withdraws={{Hlist|Alemanya|Bosnya at Hersegobina|Botswana|Bulibya|Butan|Demokratikong Republika ng Konggo|Etiyopiya|Liberya|Litwanya|Nikaragwa|Pinlandiya|Republika ng Konggo|Rumanya|Rwanda|Suriname|Uganda}}|before=[[Miss Earth 2008|2008]]|next=[[Miss Earth 2010|2010]]}} Ang '''Miss Earth 2009''' ay ang ikasiyam na edisyon ng [[Miss Earth]] pageant, na ginanap sa Boracay Ecovillage Resort and Convention Center sa [[Boracay]], [[Malay, Aklan]], Pilipinas noong 22 Nobyembre 2009.<ref>{{Cite news |last=Online News |first=Agencies |date=23 November 2009 |title=Larissa Ramos crowned Miss Earth 2009 |publisher=China Daily Information Co (CDIC) |url=http://www.chinadaily.com.cn/world/2009-11/23/content_9023443.htm |access-date=26 December 2009}}</ref> Pagkatapos ng kompetisyon, kinoronahan ni [[Karla Henry]] ng Pilipinas si [[Larissa Ramos]] ng Brasil bilang Miss Earth 2009.<ref name="mb-brazilian">{{Cite news |last=Requintana |first=Robert |date=23 Nobyembre 2009 |title=Brazilian coed is Miss Earth |language=en |work=[[Manila Bulletin]] |url=http://www.mb.com.ph/articles/230884/brazilian-coed-miss-earth |access-date=19 Hunyo 2025}}</ref><ref>{{Cite news |last=Adina |first=Armin |date=24 Nobyembre 2009 |title=Brazilian is Miss Earth 2009 |language=en |work=[[Philippine Daily Inquirer]] |url=http://globalnation.inquirer.net/news/breakingnews/view/20091124-237991/Brazilian-is-Miss-Earth-2009 |url-status=dead |access-date=19 Hunyo 2025 |archive-url=https://web.archive.org/web/20091126044520/http://globalnation.inquirer.net/news/breakingnews/view/20091124-237991/Brazilian-is-Miss-Earth-2009 |archive-date=26 Nobyembre 2009}}</ref> Ito ang ikalawang pagkakataon na nanalo ang Brasil bilang Miss Earth. Kinoronahan si Sandra Seifert ng Pilipinas bilang Miss Air, si Jessica Barboza ng Beneswela bilang Miss Water, at si Alejandra Echevarria ng Espanya bilang Miss Fire.<ref>{{Cite news |date=22 Nobyembre 2009 |title=Brazilian grabs Miss Earth crown |language=en |publisher=Edmonton Sun |agency=Reuters |url=http://www.edmontonsun.com/life/2009/11/22/11873216.html |url-status=dead |access-date=19 Hunyo 2025 |archive-url=https://web.archive.org/web/20100213235745/http://www.edmontonsun.com/life/2009/11/22/11873216.html |archive-date=13 Pebrero 2010}}</ref> Mga kandidata mula sa walumpung bansa at teritoryo ang lumahok sa edisyong ito.<ref>{{Cite news |last=Online News |first=Latin American |date=22 Nobyembre 2009 |title=Brazil's Larissa Ramos Wins Miss Earth Title |language=en |publisher=Latin American Herald Tribune |url=http://www.laht.com/article.asp?ArticleId=347822&CategoryId=13003 |url-status=dead |access-date=19 Hunyo 2025 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160303200854/http://www.laht.com/article.asp?ArticleId=347822&CategoryId=13003 |archive-date=3 Marso 2016}}</ref> Pinagunahan nina Marc Nelson, Sarah Meier, at Borgy Manotoc ang kompetisyon.<ref name="mb-brazilian" /> == Mga resulta == === Mga pagkakalagay === {| class="wikitable sortable" style="font-size:95%;" !Pagkakalagay ! Kandidata |- | '''Miss Earth 2009''' | * {{flagicon|BRA}} [[Brazil|'''Brasil''']] – [[Larissa Ramos|'''Larissa Ramos''']]<ref name=":0">{{Cite news |last=Adina |first=Armin |date=24 Nobyembre 2009 |title=Brazilian is Miss Earth 2009 |language=en |work=[[Philippine Daily Inquirer]] |url=http://globalnation.inquirer.net/news/breakingnews/view/20091124-237991/Brazilian-is-Miss-Earth-2009 |url-status=dead |access-date=19 Hunyo 2025 |archive-url=https://web.archive.org/web/20091126044520/http://globalnation.inquirer.net/news/breakingnews/view/20091124-237991/Brazilian-is-Miss-Earth-2009 |archive-date=26 Nobyembre 2009}}</ref> |- |Miss Earth-Air 2009 | * {{flagicon|PHL}} [[Pilipinas]] – Sandra Seifert<ref name=":0" /> |- |Miss Earth-Water 2009 | * {{flagicon|VEN}} [[Beneswela]] – Jessica Barboza<ref name=":0" /> |- |Miss Earth-Fire 2009 | * {{flagicon|ESP}} [[Espanya]] – Alejandra Echevarria<ref name=":0" /> |- | Top 8 | * {{flagicon|COL}} [[Colombia|Kolombya]] – Alejandra Castillo * {{flagicon|MTQ}} [[Martinika]] – Pascale Nelide * {{flagicon|POL}} [[Polonya]] – Izabela Wilczek * {{flagicon|THA}} [[Taylandiya]] – Rujinan Phanseethum |- | Top 16 | * {{flagicon|GEO}} [[Heorhiya]] – Nona Diakonidze * {{flagicon|NIR}} [[Hilagang Irlanda]] – Kayleigh O'Reilly * {{flagicon|IND}} [[India|Indiya]] – Shriya Kishore * {{flagicon|PRY}} [[Paragway]] – Gabriela Rejala * {{flagicon|FRA}} [[Pransiya]] – Magalie Thierry * {{flagicon|SIN}} [[Singapura]] – Valerie Lim * {{flagicon|ZAF}} [[Timog Aprika]] – Chanel Grantham * {{flagicon|KOR}} [[Timog Korea]] – Ye-ju Park |} == Mga sanggunian == {{Reflist}} == Mga panlabas na kawing == * {{Official website|http://www.missearth.tv/}} {{Miss Earth}} [[Kategorya:Patimpalak ng kagandahan sa Pilipinas]] [[Kategorya:2009 sa Pilipinas]] [[Kategorya:Miss Earth]] 7qisg7x2zduktilv9aq4yygu9vnrovg 0 334750 2165379 2025-06-19T02:20:37Z Iwannarightelle 150121 Kabuuan ng Alaga Producers Cooperative.. 2165379 wikitext text/x-wiki Ang '''''‘‘Alaga Producers Cooperative’’''''' ay isang kooperatibang nakabase sa Plaridel, Bulacan na nakatuon sa mga proyektong kultural, panlipunan, at humanitarian para sa mga marginalized na sektor. Itinatag ito ng pamilya Joson, at naging aktibo sa paggamit ng sining, pilantropiya, at community engagement bilang plataporma ng adbokasiya para sa kababaihan, LGBTQ+, at iba pang sektor ng lipunan na nasa laylayan.<ref>{{Cite web |date=2024-12-02 |title=Emille Joson shakes up Hollywood streams |url=https://malaya.com.ph/entertainment/emille-joson-shakes-up-hollywood-streams/ |access-date=2025-06-19 |website=Malaya Business Insight |language=en}}</ref> '''Kasaysayan:''' Ang Alaga Producers Cooperative ay orihinal na binalak bilang isang pre-war agricultural foundation ng kanilang lolo na si Eduardo Joson, isang dating [[Pakikidigmang gerilya|gerilya]] bago sumiklab ang [[Ikalawang Digmaang Pandaigdig]]. Dahil sa digmaan, hindi ito naisakatuparan. Makalipas ang 68 taon, muling natuklasan ang nasabing plano at isinakatuparan nina [[Emille B. Joson|Emille Joson]], Dina Joson, at ng kanilang pamilya noong 2013 bilang isang aktibong kooperatiba sa [[Bulacan]].<ref>{{Cite web |last=Almo |first=Nherz |title=Filmmaker Emille Joson praises 'Pulang Araw'; remembers guerilla grandfather |url=https://www.gmanetwork.com/entertainment/tv/pulang_araw/117060/filmmaker-emille-joson-praises-pulang-araw-remembers-guerilla-grandfather/story |access-date=2025-06-19 |website=www.gmanetwork.com |language=en}}</ref> '''Mga Proyekto:''' Noong 2014, isa ang Alaga Producers Cooperative sa mga organisasyong nagbigay ng tulong-pinansyal para sa mga biktima ng bagyong Yolanda sa [[Kabisayaan|Visayas]], bilang bahagi ng kanilang outreach program na pinamunuan ng Chairwoman na si Dina Joson.<ref>{{Cite web |title=Donation for Yolanda victims |url=https://www.philstar.com/entertainment/2014/11/16/1392183/donation-yolanda-victims |access-date=2025-06-19 |website=Philstar.com}}</ref> Bukod sa paggawa ng pelikula, si [[Emille B. Joson|Emille Joson]] ay nagsisilbing Chief Operating Officer (COO) ng kanilang family-owned na Alaga Producers Cooperative, isang samahang aktibo sa pag-e-export ng mga produkto, pag-oorganisa ng mga parada, konsiyerto, at pagtulong sa mga proyekto ng simbahang Katoliko. Ayon sa isang ulat ng [[Manila Bulletin|''Manila Bulletin'']], ilang personalidad sa industriya ng aliwan tulad nina [[Patrick Garcia]], [[Paul Salas]], [[Katrina Velarde]], at [[Jonalyn Viray]] ay naitalang nakipag-collaborate sa mga proyekto ng kooperatiba. Si [[Angel Locsin]]-Arce ay minsan ding nakipagtulungan sa grupo para sa donation drive sa panahon ng pandemya, sa pakikipag-ugnayan ni [[Alessandra De Rossi]].<ref>{{Cite news |last=Entertainment |first=Manila Bulletin |date=2024-04-05 |title=Filmmaker Emille Joson: A voice for generation of women |language=en |work=Manila Bulletin |url=https://mb.com.ph/2024/4/5/filmmaker-emille-joson-a-voice-for-generation-of-women |access-date=2025-06-19}}</ref> '''Parangal:''' Taong 2018, kinilala ang Bulacan bilang ''<nowiki>''Best Performing LGU in Cooperative Development''</nowiki>'' ng Cooperative Development Authority (CDA), kung saan kinatawan ang mga aktibong kooperatiba gaya ng Alaga Producers Cooperative at iba pa. Ayon sa Provincial Government ng Bulacan, ang pagkilalang ito ay bunga ng masiglang galaw ng mga lokal na kooperatiba sa lalawigan.<ref>{{Cite web |title=Bulacan receives Best Performing LGU Award in Cooperative Development – Provincial Government of Bulacan |url=https://bulacan.gov.ph/bulacan-receives-best-performing-lgu-award-in-cooperative-development/ |access-date=2025-06-19 |website=bulacan.gov.ph}}</ref> snrturey6r551din96qq9mxr8sh6a36 2165380 2165379 2025-06-19T02:21:32Z Iwannarightelle 150121 Pagdagdag ng Plaridel Bulacan.. 2165380 wikitext text/x-wiki Ang '''''‘‘Alaga Producers Cooperative’’''''' ay isang kooperatibang nakabase sa [[Plaridel, Bulacan]] na nakatuon sa mga proyektong kultural, panlipunan, at humanitarian para sa mga marginalized na sektor. Itinatag ito ng pamilya Joson, at naging aktibo sa paggamit ng sining, pilantropiya, at community engagement bilang plataporma ng adbokasiya para sa kababaihan, LGBTQ+, at iba pang sektor ng lipunan na nasa laylayan.<ref>{{Cite web |date=2024-12-02 |title=Emille Joson shakes up Hollywood streams |url=https://malaya.com.ph/entertainment/emille-joson-shakes-up-hollywood-streams/ |access-date=2025-06-19 |website=Malaya Business Insight |language=en}}</ref> '''Kasaysayan:''' Ang Alaga Producers Cooperative ay orihinal na binalak bilang isang pre-war agricultural foundation ng kanilang lolo na si Eduardo Joson, isang dating [[Pakikidigmang gerilya|gerilya]] bago sumiklab ang [[Ikalawang Digmaang Pandaigdig]]. Dahil sa digmaan, hindi ito naisakatuparan. Makalipas ang 68 taon, muling natuklasan ang nasabing plano at isinakatuparan nina [[Emille B. Joson|Emille Joson]], Dina Joson, at ng kanilang pamilya noong 2013 bilang isang aktibong kooperatiba sa [[Bulacan]].<ref>{{Cite web |last=Almo |first=Nherz |title=Filmmaker Emille Joson praises 'Pulang Araw'; remembers guerilla grandfather |url=https://www.gmanetwork.com/entertainment/tv/pulang_araw/117060/filmmaker-emille-joson-praises-pulang-araw-remembers-guerilla-grandfather/story |access-date=2025-06-19 |website=www.gmanetwork.com |language=en}}</ref> '''Mga Proyekto:''' Noong 2014, isa ang Alaga Producers Cooperative sa mga organisasyong nagbigay ng tulong-pinansyal para sa mga biktima ng bagyong Yolanda sa [[Kabisayaan|Visayas]], bilang bahagi ng kanilang outreach program na pinamunuan ng Chairwoman na si Dina Joson.<ref>{{Cite web |title=Donation for Yolanda victims |url=https://www.philstar.com/entertainment/2014/11/16/1392183/donation-yolanda-victims |access-date=2025-06-19 |website=Philstar.com}}</ref> Bukod sa paggawa ng pelikula, si [[Emille B. Joson|Emille Joson]] ay nagsisilbing Chief Operating Officer (COO) ng kanilang family-owned na Alaga Producers Cooperative, isang samahang aktibo sa pag-e-export ng mga produkto, pag-oorganisa ng mga parada, konsiyerto, at pagtulong sa mga proyekto ng simbahang Katoliko. Ayon sa isang ulat ng [[Manila Bulletin|''Manila Bulletin'']], ilang personalidad sa industriya ng aliwan tulad nina [[Patrick Garcia]], [[Paul Salas]], [[Katrina Velarde]], at [[Jonalyn Viray]] ay naitalang nakipag-collaborate sa mga proyekto ng kooperatiba. Si [[Angel Locsin]]-Arce ay minsan ding nakipagtulungan sa grupo para sa donation drive sa panahon ng pandemya, sa pakikipag-ugnayan ni [[Alessandra De Rossi]].<ref>{{Cite news |last=Entertainment |first=Manila Bulletin |date=2024-04-05 |title=Filmmaker Emille Joson: A voice for generation of women |language=en |work=Manila Bulletin |url=https://mb.com.ph/2024/4/5/filmmaker-emille-joson-a-voice-for-generation-of-women |access-date=2025-06-19}}</ref> '''Parangal:''' Taong 2018, kinilala ang Bulacan bilang ''<nowiki>''Best Performing LGU in Cooperative Development''</nowiki>'' ng Cooperative Development Authority (CDA), kung saan kinatawan ang mga aktibong kooperatiba gaya ng Alaga Producers Cooperative at iba pa. Ayon sa Provincial Government ng Bulacan, ang pagkilalang ito ay bunga ng masiglang galaw ng mga lokal na kooperatiba sa lalawigan.<ref>{{Cite web |title=Bulacan receives Best Performing LGU Award in Cooperative Development – Provincial Government of Bulacan |url=https://bulacan.gov.ph/bulacan-receives-best-performing-lgu-award-in-cooperative-development/ |access-date=2025-06-19 |website=bulacan.gov.ph}}</ref> ly8wb10anii7q0f89coy53v1apxtobl 2165383 2165380 2025-06-19T02:40:28Z Iwannarightelle 150121 Pagaayos ng tamang hanay, at paglalagay ng logo.. 2165383 wikitext text/x-wiki [[Talaksan:Alaga Producers Cooperative.jpg|thumb|{{Infobox company|founded=2013|location=Plaridel Bulacan|services=Export/Import Agricultural Products}}]] Ang '''''‘‘Alaga Producers Cooperative’’''''' ay isang kooperatibang nakabase sa [[Plaridel, Bulacan]] na nakatuon sa mga proyektong kultural, panlipunan, at humanitarian para sa mga marginalized na sektor. Itinatag ito ng pamilya Joson, at naging aktibo sa paggamit ng sining, pilantropiya, at community engagement bilang plataporma ng adbokasiya para sa kababaihan, LGBTQ+, at iba pang sektor ng lipunan na nasa laylayan.<ref>{{Cite web |date=2024-12-02 |title=Emille Joson shakes up Hollywood streams |url=https://malaya.com.ph/entertainment/emille-joson-shakes-up-hollywood-streams/ |access-date=2025-06-19 |website=Malaya Business Insight |language=en}}</ref> == Kasaysayan: == Ang Alaga Producers Cooperative ay orihinal na binalak bilang isang pre-war agricultural foundation ng kanilang lolo na si Eduardo Joson, isang dating [[Pakikidigmang gerilya|gerilya]] bago sumiklab ang [[Ikalawang Digmaang Pandaigdig]]. Dahil sa digmaan, hindi ito naisakatuparan. Makalipas ang 68 taon, muling natuklasan ang nasabing plano at isinakatuparan nina [[Emille B. Joson|Emille Joson]], Dina Joson, at ng kanilang pamilya noong 2013 bilang isang aktibong kooperatiba sa [[Bulacan]].<ref>{{Cite web |last=Almo |first=Nherz |title=Filmmaker Emille Joson praises 'Pulang Araw'; remembers guerilla grandfather |url=https://www.gmanetwork.com/entertainment/tv/pulang_araw/117060/filmmaker-emille-joson-praises-pulang-araw-remembers-guerilla-grandfather/story |access-date=2025-06-19 |website=www.gmanetwork.com |language=en}}</ref> == Mga Proyekto: == Noong 2014, isa ang Alaga Producers Cooperative sa mga organisasyong nagbigay ng tulong-pinansyal para sa mga biktima ng bagyong Yolanda sa [[Kabisayaan|Visayas]], bilang bahagi ng kanilang outreach program na pinamunuan ng Chairwoman na si Dina Joson.<ref>{{Cite web |title=Donation for Yolanda victims |url=https://www.philstar.com/entertainment/2014/11/16/1392183/donation-yolanda-victims |access-date=2025-06-19 |website=Philstar.com}}</ref> Bukod sa paggawa ng pelikula, si [[Emille B. Joson|Emille Joson]] ay nagsisilbing Chief Operating Officer (COO) ng kanilang family-owned na Alaga Producers Cooperative, isang samahang aktibo sa pag-e-export ng mga produkto, pag-oorganisa ng mga parada, konsiyerto, at pagtulong sa mga proyekto ng simbahang Katoliko. Ayon sa isang ulat ng [[Manila Bulletin|''Manila Bulletin'']], ilang personalidad sa industriya ng aliwan tulad nina [[Patrick Garcia]], [[Paul Salas]], [[Katrina Velarde]], at [[Jonalyn Viray]] ay naitalang nakipag-collaborate sa mga proyekto ng kooperatiba. Si [[Angel Locsin]]-Arce ay minsan ding nakipagtulungan sa grupo para sa donation drive sa panahon ng pandemya, sa pakikipag-ugnayan ni [[Alessandra De Rossi]].<ref>{{Cite news |last=Entertainment |first=Manila Bulletin |date=2024-04-05 |title=Filmmaker Emille Joson: A voice for generation of women |language=en |work=Manila Bulletin |url=https://mb.com.ph/2024/4/5/filmmaker-emille-joson-a-voice-for-generation-of-women |access-date=2025-06-19}}</ref> == Parangal: == Taong 2018, kinilala ang Bulacan bilang ''<nowiki>''Best Performing LGU in Cooperative Development''</nowiki>'' ng Cooperative Development Authority (CDA), kung saan kinatawan ang mga aktibong kooperatiba gaya ng Alaga Producers Cooperative at iba pa. Ayon sa Provincial Government ng Bulacan, ang pagkilalang ito ay bunga ng masiglang galaw ng mga lokal na kooperatiba sa lalawigan.<ref>{{Cite web |title=Bulacan receives Best Performing LGU Award in Cooperative Development – Provincial Government of Bulacan |url=https://bulacan.gov.ph/bulacan-receives-best-performing-lgu-award-in-cooperative-development/ |access-date=2025-06-19 |website=bulacan.gov.ph}}</ref> jux6e4lss7a9pdvc19ecj2jfi4i1jnp 2165385 2165383 2025-06-19T02:44:04Z Iwannarightelle 150121 Naayon na salita para sa mga alagad na sining.. /* Mga Proyekto: */ 2165385 wikitext text/x-wiki [[Talaksan:Alaga Producers Cooperative.jpg|thumb|{{Infobox company|founded=2013|location=Plaridel Bulacan|services=Export/Import Agricultural Products}}]] Ang '''''‘‘Alaga Producers Cooperative’’''''' ay isang kooperatibang nakabase sa [[Plaridel, Bulacan]] na nakatuon sa mga proyektong kultural, panlipunan, at humanitarian para sa mga marginalized na sektor. Itinatag ito ng pamilya Joson, at naging aktibo sa paggamit ng sining, pilantropiya, at community engagement bilang plataporma ng adbokasiya para sa kababaihan, LGBTQ+, at iba pang sektor ng lipunan na nasa laylayan.<ref>{{Cite web |date=2024-12-02 |title=Emille Joson shakes up Hollywood streams |url=https://malaya.com.ph/entertainment/emille-joson-shakes-up-hollywood-streams/ |access-date=2025-06-19 |website=Malaya Business Insight |language=en}}</ref> == Kasaysayan: == Ang Alaga Producers Cooperative ay orihinal na binalak bilang isang pre-war agricultural foundation ng kanilang lolo na si Eduardo Joson, isang dating [[Pakikidigmang gerilya|gerilya]] bago sumiklab ang [[Ikalawang Digmaang Pandaigdig]]. Dahil sa digmaan, hindi ito naisakatuparan. Makalipas ang 68 taon, muling natuklasan ang nasabing plano at isinakatuparan nina [[Emille B. Joson|Emille Joson]], Dina Joson, at ng kanilang pamilya noong 2013 bilang isang aktibong kooperatiba sa [[Bulacan]].<ref>{{Cite web |last=Almo |first=Nherz |title=Filmmaker Emille Joson praises 'Pulang Araw'; remembers guerilla grandfather |url=https://www.gmanetwork.com/entertainment/tv/pulang_araw/117060/filmmaker-emille-joson-praises-pulang-araw-remembers-guerilla-grandfather/story |access-date=2025-06-19 |website=www.gmanetwork.com |language=en}}</ref> == Mga Proyekto: == Noong 2014, isa ang Alaga Producers Cooperative sa mga organisasyong nagbigay ng tulong-pinansyal para sa mga biktima ng bagyong Yolanda sa [[Kabisayaan|Visayas]], bilang bahagi ng kanilang outreach program na pinamunuan ng Chairwoman na si Dina Joson.<ref>{{Cite web |title=Donation for Yolanda victims |url=https://www.philstar.com/entertainment/2014/11/16/1392183/donation-yolanda-victims |access-date=2025-06-19 |website=Philstar.com}}</ref> Bukod sa paggawa ng pelikula, si [[Emille B. Joson|Emille Joson]] ay nagsisilbing Chief Operating Officer (COO) ng kanilang family-owned na Alaga Producers Cooperative, isang samahang aktibo sa pag-e-export ng mga produkto, pag-oorganisa ng mga parada, konsiyerto, at pagtulong sa mga proyekto ng simbahang Katoliko. Ayon sa isang ulat ng [[Manila Bulletin|''Manila Bulletin'']], ilang personalidad sa industriya ng pelikulang Pilipino tulad nina [[Patrick Garcia]], [[Paul Salas]], [[Katrina Velarde]], at [[Jonalyn Viray]] ay naitalang nakipag-collaborate sa mga proyekto ng kooperatiba. Si [[Angel Locsin]]-Arce ay minsan ding nakipagtulungan sa grupo para sa donation drive sa panahon ng pandemya, sa pakikipag-ugnayan ni [[Alessandra De Rossi]].<ref>{{Cite news |last=Entertainment |first=Manila Bulletin |date=2024-04-05 |title=Filmmaker Emille Joson: A voice for generation of women |language=en |work=Manila Bulletin |url=https://mb.com.ph/2024/4/5/filmmaker-emille-joson-a-voice-for-generation-of-women |access-date=2025-06-19}}</ref> == Parangal: == Taong 2018, kinilala ang Bulacan bilang ''<nowiki>''Best Performing LGU in Cooperative Development''</nowiki>'' ng Cooperative Development Authority (CDA), kung saan kinatawan ang mga aktibong kooperatiba gaya ng Alaga Producers Cooperative at iba pa. Ayon sa Provincial Government ng Bulacan, ang pagkilalang ito ay bunga ng masiglang galaw ng mga lokal na kooperatiba sa lalawigan.<ref>{{Cite web |title=Bulacan receives Best Performing LGU Award in Cooperative Development – Provincial Government of Bulacan |url=https://bulacan.gov.ph/bulacan-receives-best-performing-lgu-award-in-cooperative-development/ |access-date=2025-06-19 |website=bulacan.gov.ph}}</ref> 28mlz5ssfk483tzvyrohyx137obtwhz 2165386 2165385 2025-06-19T02:50:46Z Iwannarightelle 150121 Wastong paglalahad.. /* Kasaysayan: */ 2165386 wikitext text/x-wiki [[Talaksan:Alaga Producers Cooperative.jpg|thumb|{{Infobox company|founded=2013|location=Plaridel Bulacan|services=Export/Import Agricultural Products}}]] Ang '''''‘‘Alaga Producers Cooperative’’''''' ay isang kooperatibang nakabase sa [[Plaridel, Bulacan]] na nakatuon sa mga proyektong kultural, panlipunan, at humanitarian para sa mga marginalized na sektor. Itinatag ito ng pamilya Joson, at naging aktibo sa paggamit ng sining, pilantropiya, at community engagement bilang plataporma ng adbokasiya para sa kababaihan, LGBTQ+, at iba pang sektor ng lipunan na nasa laylayan.<ref>{{Cite web |date=2024-12-02 |title=Emille Joson shakes up Hollywood streams |url=https://malaya.com.ph/entertainment/emille-joson-shakes-up-hollywood-streams/ |access-date=2025-06-19 |website=Malaya Business Insight |language=en}}</ref> == Kasaysayan: == Ang Alaga Producers Cooperative ay orihinal na binalak bilang isang pre-war agricultural foundation ng kanilang lolo na si Eduardo Joson, isang anak ng nagmamay-ari ng [[asyenda]] sa lalawigan ng [[Nueva Ecija]] bago sumiklab ang [[Ikalawang Digmaang Pandaigdig]]. Dahil sa digmaan naging [[Pakikidigmang gerilya|gerilya]] si Eduardo at hindi naisakatuparan ang planong Agrikultura. Makalipas ang 68 taon, muling natuklasan ang nasabing plano at isinakatuparan ito ng mga apo na sina [[Emille B. Joson|Emille Joson]], Dina Joson, at ng kanilang pamilya noong 2013 bilang isang aktibong kooperatiba sa [[Bulacan]].<ref>{{Cite web |last=Almo |first=Nherz |title=Filmmaker Emille Joson praises 'Pulang Araw'; remembers guerilla grandfather |url=https://www.gmanetwork.com/entertainment/tv/pulang_araw/117060/filmmaker-emille-joson-praises-pulang-araw-remembers-guerilla-grandfather/story |access-date=2025-06-19 |website=www.gmanetwork.com |language=en}}</ref> == Mga Proyekto: == Noong 2014, isa ang Alaga Producers Cooperative sa mga organisasyong nagbigay ng tulong-pinansyal para sa mga biktima ng bagyong Yolanda sa [[Kabisayaan|Visayas]], bilang bahagi ng kanilang outreach program na pinamunuan ng Chairwoman na si Dina Joson.<ref>{{Cite web |title=Donation for Yolanda victims |url=https://www.philstar.com/entertainment/2014/11/16/1392183/donation-yolanda-victims |access-date=2025-06-19 |website=Philstar.com}}</ref> Bukod sa paggawa ng pelikula, si [[Emille B. Joson|Emille Joson]] ay nagsisilbing Chief Operating Officer (COO) ng kanilang family-owned na Alaga Producers Cooperative, isang samahang aktibo sa pag-e-export ng mga produkto, pag-oorganisa ng mga parada, konsiyerto, at pagtulong sa mga proyekto ng simbahang Katoliko. Ayon sa isang ulat ng [[Manila Bulletin|''Manila Bulletin'']], ilang personalidad sa industriya ng pelikulang Pilipino tulad nina [[Patrick Garcia]], [[Paul Salas]], [[Katrina Velarde]], at [[Jonalyn Viray]] ay naitalang nakipag-collaborate sa mga proyekto ng kooperatiba. Si [[Angel Locsin]]-Arce ay minsan ding nakipagtulungan sa grupo para sa donation drive sa panahon ng pandemya, sa pakikipag-ugnayan ni [[Alessandra De Rossi]].<ref>{{Cite news |last=Entertainment |first=Manila Bulletin |date=2024-04-05 |title=Filmmaker Emille Joson: A voice for generation of women |language=en |work=Manila Bulletin |url=https://mb.com.ph/2024/4/5/filmmaker-emille-joson-a-voice-for-generation-of-women |access-date=2025-06-19}}</ref> == Parangal: == Taong 2018, kinilala ang Bulacan bilang ''<nowiki>''Best Performing LGU in Cooperative Development''</nowiki>'' ng Cooperative Development Authority (CDA), kung saan kinatawan ang mga aktibong kooperatiba gaya ng Alaga Producers Cooperative at iba pa. Ayon sa Provincial Government ng Bulacan, ang pagkilalang ito ay bunga ng masiglang galaw ng mga lokal na kooperatiba sa lalawigan.<ref>{{Cite web |title=Bulacan receives Best Performing LGU Award in Cooperative Development – Provincial Government of Bulacan |url=https://bulacan.gov.ph/bulacan-receives-best-performing-lgu-award-in-cooperative-development/ |access-date=2025-06-19 |website=bulacan.gov.ph}}</ref> 5r9ydmwd54248hwd1g8rfiq3x0pk716 2165387 2165386 2025-06-19T03:00:28Z Iwannarightelle 150121 Pagdagdag ng detalye.. /* Mga Proyekto: */ 2165387 wikitext text/x-wiki [[Talaksan:Alaga Producers Cooperative.jpg|thumb|{{Infobox company|founded=2013|location=Plaridel Bulacan|services=Export/Import Agricultural Products}}]] Ang '''''‘‘Alaga Producers Cooperative’’''''' ay isang kooperatibang nakabase sa [[Plaridel, Bulacan]] na nakatuon sa mga proyektong kultural, panlipunan, at humanitarian para sa mga marginalized na sektor. Itinatag ito ng pamilya Joson, at naging aktibo sa paggamit ng sining, pilantropiya, at community engagement bilang plataporma ng adbokasiya para sa kababaihan, LGBTQ+, at iba pang sektor ng lipunan na nasa laylayan.<ref>{{Cite web |date=2024-12-02 |title=Emille Joson shakes up Hollywood streams |url=https://malaya.com.ph/entertainment/emille-joson-shakes-up-hollywood-streams/ |access-date=2025-06-19 |website=Malaya Business Insight |language=en}}</ref> == Kasaysayan: == Ang Alaga Producers Cooperative ay orihinal na binalak bilang isang pre-war agricultural foundation ng kanilang lolo na si Eduardo Joson, isang anak ng nagmamay-ari ng [[asyenda]] sa lalawigan ng [[Nueva Ecija]] bago sumiklab ang [[Ikalawang Digmaang Pandaigdig]]. Dahil sa digmaan naging [[Pakikidigmang gerilya|gerilya]] si Eduardo at hindi naisakatuparan ang planong Agrikultura. Makalipas ang 68 taon, muling natuklasan ang nasabing plano at isinakatuparan ito ng mga apo na sina [[Emille B. Joson|Emille Joson]], Dina Joson, at ng kanilang pamilya noong 2013 bilang isang aktibong kooperatiba sa [[Bulacan]].<ref>{{Cite web |last=Almo |first=Nherz |title=Filmmaker Emille Joson praises 'Pulang Araw'; remembers guerilla grandfather |url=https://www.gmanetwork.com/entertainment/tv/pulang_araw/117060/filmmaker-emille-joson-praises-pulang-araw-remembers-guerilla-grandfather/story |access-date=2025-06-19 |website=www.gmanetwork.com |language=en}}</ref> == Mga Proyekto: == Noong 2014, isa ang Alaga Producers Cooperative sa mga organisasyong nagbigay ng tulong-pinansyal para sa mga biktima ng bagyong Yolanda sa [[Kabisayaan|Visayas]], bilang bahagi ng kanilang outreach program na pinamunuan ng Chairwoman na si Dina Joson.<ref>{{Cite web |title=Donation for Yolanda victims |url=https://www.philstar.com/entertainment/2014/11/16/1392183/donation-yolanda-victims |access-date=2025-06-19 |website=Philstar.com}}</ref> Bukod sa paggawa ng pelikula, si [[Emille B. Joson|Emille Joson]] ay nagsisilbing Chief Operating Officer (COO) ng kanilang family-owned na Alaga Producers Cooperative, isang samahang aktibo sa pag-e-export ng mga produkto, pag-oorganisa ng mga parada, konsiyerto, at pagtulong sa mga proyekto ng simbahang Katoliko. Ayon sa isang ulat ng [[Manila Bulletin|''Manila Bulletin'']], ilang personalidad sa industriya ng pelikulang Pilipino tulad nina [[Patrick Garcia]], [[Paul Salas]], [[Katrina Velarde]], at [[Jonalyn Viray]] ay naitalang nakipag-collaborate sa mga proyekto ng kooperatiba. Si [[Angel Locsin]]-Arce ay minsan ding nakipagtulungan sa grupo para sa donation drive sa panahon ng pandemya, sa pakikipag-ugnayan ni [[Alessandra De Rossi]].<ref>{{Cite news |last=Entertainment |first=Manila Bulletin |date=2024-04-05 |title=Filmmaker Emille Joson: A voice for generation of women |language=en |work=Manila Bulletin |url=https://mb.com.ph/2024/4/5/filmmaker-emille-joson-a-voice-for-generation-of-women |access-date=2025-06-19}}</ref> Ilan rin sa mga kilalang personalidad sa politika na naitalang nakibahagi sa mga pilantropikong proyekto ng Alaga Producers Cooperative ay sina Senador [[Grace Poe]] at Senador [[Nancy Binay]].<ref>{{Cite news |last=Escuadro |first=Kiko |date=November 5, 2024 |title=Award-winning filmmaker Emille Joson expresses heartfelt gratitude to ABS-CBN |work=ABS-CBN News |url=https://www.abs-cbn.com/lifestyle/2024/11/5/award-winning-filmmaker-emille-joson-expresses-heartfelt-gratitude-to-abs-cbn-1941}}</ref> ---- == Parangal: == Taong 2018, kinilala ang Bulacan bilang ''<nowiki>''Best Performing LGU in Cooperative Development''</nowiki>'' ng Cooperative Development Authority (CDA), kung saan kinatawan ang mga aktibong kooperatiba gaya ng Alaga Producers Cooperative at iba pa. Ayon sa Provincial Government ng Bulacan, ang pagkilalang ito ay bunga ng masiglang galaw ng mga lokal na kooperatiba sa lalawigan.<ref>{{Cite web |title=Bulacan receives Best Performing LGU Award in Cooperative Development – Provincial Government of Bulacan |url=https://bulacan.gov.ph/bulacan-receives-best-performing-lgu-award-in-cooperative-development/ |access-date=2025-06-19 |website=bulacan.gov.ph}}</ref> 58o4wxyw1wzuhxk5gpm40savfbg6ppi 2165388 2165387 2025-06-19T03:04:46Z Iwannarightelle 150121 Pagsasaayos ng spacing.. 2165388 wikitext text/x-wiki [[Talaksan:Alaga Producers Cooperative.jpg|thumb|{{Infobox company|founded=2013|location=Plaridel Bulacan|services=Export/Import Agricultural Products Humanitarian|founders=Eduardo Joson Dina Joson Emille Joson Carlito Joson Malou Joson}}]] Ang '''''‘‘Alaga Producers Cooperative’’''''' ay isang kooperatibang nakabase sa [[Plaridel, Bulacan]] na nakatuon sa mga proyektong kultural, panlipunan, at humanitarian para sa mga marginalized na sektor. Itinatag ito ng pamilya Joson, at naging aktibo sa paggamit ng sining, pilantropiya, at community engagement bilang plataporma ng adbokasiya para sa kababaihan, LGBTQ+, at iba pang sektor ng lipunan na nasa laylayan.<ref>{{Cite web |date=2024-12-02 |title=Emille Joson shakes up Hollywood streams |url=https://malaya.com.ph/entertainment/emille-joson-shakes-up-hollywood-streams/ |access-date=2025-06-19 |website=Malaya Business Insight |language=en}}</ref> == Kasaysayan: == Ang Alaga Producers Cooperative ay orihinal na binalak bilang isang pre-war agricultural foundation ng kanilang lolo na si Eduardo Joson, isang anak ng nagmamay-ari ng [[asyenda]] sa lalawigan ng [[Nueva Ecija]] bago sumiklab ang [[Ikalawang Digmaang Pandaigdig]]. Dahil sa digmaan naging [[Pakikidigmang gerilya|gerilya]] si Eduardo at hindi naisakatuparan ang planong Agrikultura. Makalipas ang 68 taon, muling natuklasan ang nasabing plano at isinakatuparan ito ng mga apo na sina [[Emille B. Joson|Emille Joson]], Dina Joson, at ng kanilang pamilya noong 2013 bilang isang aktibong kooperatiba sa [[Bulacan]].<ref>{{Cite web |last=Almo |first=Nherz |title=Filmmaker Emille Joson praises 'Pulang Araw'; remembers guerilla grandfather |url=https://www.gmanetwork.com/entertainment/tv/pulang_araw/117060/filmmaker-emille-joson-praises-pulang-araw-remembers-guerilla-grandfather/story |access-date=2025-06-19 |website=www.gmanetwork.com |language=en}}</ref> == Mga Proyekto: == Noong 2014, isa ang Alaga Producers Cooperative sa mga organisasyong nagbigay ng tulong-pinansyal para sa mga biktima ng bagyong Yolanda sa [[Kabisayaan|Visayas]], bilang bahagi ng kanilang outreach program na pinamunuan ng Chairwoman na si Dina Joson.<ref>{{Cite web |title=Donation for Yolanda victims |url=https://www.philstar.com/entertainment/2014/11/16/1392183/donation-yolanda-victims |access-date=2025-06-19 |website=Philstar.com}}</ref> Bukod sa paggawa ng pelikula, si [[Emille B. Joson|Emille Joson]] ay nagsisilbing Chief Operating Officer (COO) ng kanilang family-owned na Alaga Producers Cooperative, isang samahang aktibo sa pag-e-export ng mga produkto, pag-oorganisa ng mga parada, konsiyerto, at pagtulong sa mga proyekto ng simbahang Katoliko. Ayon sa isang ulat ng [[Manila Bulletin|''Manila Bulletin'']], ilang personalidad sa industriya ng pelikulang Pilipino tulad nina [[Patrick Garcia]], [[Paul Salas]], [[Katrina Velarde]], at [[Jonalyn Viray]] ay naitalang nakipag-collaborate sa mga proyekto ng kooperatiba. Si [[Angel Locsin]]-Arce ay minsan ding nakipagtulungan sa grupo para sa donation drive sa panahon ng pandemya, sa pakikipag-ugnayan ni [[Alessandra De Rossi]].<ref>{{Cite news |last=Entertainment |first=Manila Bulletin |date=2024-04-05 |title=Filmmaker Emille Joson: A voice for generation of women |language=en |work=Manila Bulletin |url=https://mb.com.ph/2024/4/5/filmmaker-emille-joson-a-voice-for-generation-of-women |access-date=2025-06-19}}</ref> Ilan rin sa mga kilalang personalidad sa politika na naitalang nakibahagi sa mga pilantropikong proyekto ng Alaga Producers Cooperative ay sina Senador [[Grace Poe]] at Senador [[Nancy Binay]].<ref>{{Cite news |last=Escuadro |first=Kiko |date=November 5, 2024 |title=Award-winning filmmaker Emille Joson expresses heartfelt gratitude to ABS-CBN |work=ABS-CBN News |url=https://www.abs-cbn.com/lifestyle/2024/11/5/award-winning-filmmaker-emille-joson-expresses-heartfelt-gratitude-to-abs-cbn-1941}}</ref> ---- == Parangal: == Taong 2018, kinilala ang Bulacan bilang ''<nowiki>''Best Performing LGU in Cooperative Development''</nowiki>'' ng Cooperative Development Authority (CDA), kung saan kinatawan ang mga aktibong kooperatiba gaya ng Alaga Producers Cooperative at iba pa. Ayon sa Provincial Government ng Bulacan, ang pagkilalang ito ay bunga ng masiglang galaw ng mga lokal na kooperatiba sa lalawigan.<ref>{{Cite web |title=Bulacan receives Best Performing LGU Award in Cooperative Development – Provincial Government of Bulacan |url=https://bulacan.gov.ph/bulacan-receives-best-performing-lgu-award-in-cooperative-development/ |access-date=2025-06-19 |website=bulacan.gov.ph}}</ref> am6bjdbgchr397um98xbss88383f1is 0 334751 2165391 2025-06-19T03:35:20Z Allyriana000 119761 Inilikha sa pagsalin ng pahinang "[[:en:Special:Redirect/revision/1293771060|Miss Earth 2010]]" 2165391 wikitext text/x-wiki {{Infobox beauty pageant|photo=Nicole Faria at the First look launch of 'Yaariyan'.jpg|caption=Nicole Faria|date=4 Disyembre 2010|presenters={{Hlist|Oli Pettigrew|Marie Digby|Jennifer Pham}}|acts={{Hlist|Ronan Keating|Mỹ Linh}}|entrants=84|placements=14|venue=Vinpearl Land Amphitheater, [[Nha Trang]], Biyetnam|broadcaster={{ubl|'''Internasyonal''':{{Hlist|[[ABS-CBN]]|[[Studio 23]]|[[The Filipino Channel]]|[[Star World]]}}|'''Opisyal''': [[Vietnam Television|VTV]]}}|debuts={{Hlist|Crimea|Guyana|Madagaskar}}|returns={{Hlist|Alemanya|Biyetnam|Bosnya at Hersegobina|Botswana|Bulibya|Curaçao|Ehipto|Irlanda|Kamerun|Kapuluang Kayman|Mawrisyo|Mongolya|Nikaragwa|Noruwega|Rumanya|Tsile}}|withdraws={{Hlist|Albanya|Arhentina|El Salvador|Espanya|Gabon|Gresya|Heorhiya|Honduras|Israel|Kapuluang Turks at Caicos|Kuba|Pakistan|Paragway|Suwesya|Unggarya}}|winner='''[[Nicole Faria]]'''|represented={{flagu|Indiya}}|congeniality=Sue Ellen Castañeda<br>{{flagicon|Guatemala}} Guwatemala|best national costume=Marina Kishira<br>{{flagu|Hapon}}|photogenic=Watsaporn Wattanakoon<br>{{flagu|Taylandiya}}|before=[[Miss Earth 2009|2009]]|next=[[Miss Earth 2011|2011]]}} Ang '''Miss Earth 2010''' ay ang ikasampung edisyon ng [[Miss Earth]] pageant, na ginanap sa Vinpearl Land Amphitheater sa [[Nha Trang]], Biyetnam, noong 4 Disyembre 2010.<ref>{{Cite news |last=Hoa |first=Nguyen Thuy |date=11 Abril 2010 |title=Two beauty pageants to be held in Vinpearl Land |language=en |publisher=The Voice of Vietnam |url=http://english.vovnews.vn/Home/Two-beauty-pageants-to-be-held-in-Vinpearl-Land/20104/114544.vov |url-status=dead |access-date=19 Hunyo 2025 |archive-url=https://web.archive.org/web/20100415052302/http://english.vovnews.vn/Home/Two-beauty-pageants-to-be-held-in-Vinpearl-Land/20104/114544.vov |archive-date=15 Abril 2010}}</ref><ref name="vietnamnet-lifestyle">{{Cite news |date=29 Enero 2010 |title=Vietnam to host Miss Earth 2010 |language=en |work=VietNamNet |publisher= |url=http://english.vietnamnet.vn/lifestyle/201001/Vietnam-to-host-Miss-Earth-2010-892182/ |url-status=dead |access-date=19 Hunyo 2025 |archive-url=https://web.archive.org/web/20100202123054/http://english.vietnamnet.vn/lifestyle/201001/Vietnam-to-host-Miss-Earth-2010-892182/ |archive-date=2 Pebrero 2010}}</ref> Pagkatapos ng kompetisyon, kinoronahan ni [[Larissa Ramos]] ng Brasil si [[Nicole Faria]] ng Indiya bilang Miss Earth 2010. Ito ang unang pagkakataon na nanalo ang Indiya bilang Miss Earth.<ref>{{Cite news |last=Singh |first=Ritu V. |date=4 Disyembre 2010 |title=India's Nicole Faria is Miss Earth 2010 |language=en |work=The Times of India |url=https://timesofindia.indiatimes.com/life-style/fashion/shows/Indias-Nicole-Faria-is-Miss-Earth-2010/articleshow/7042927.cms |url-status=live |access-date=19 Hunyo 2025 |archive-url=https://web.archive.org/web/20120616074726/http://articles.timesofindia.indiatimes.com/2010-12-04/shows/28272376_1_yeidy-bosques-india-s-nicole-faria-jennifer-stephanie-pazmino |archive-date=16 Hunyo 2012}}</ref><ref>{{Cite news |date=5 Disyembre 2010 |title=India's Nicole Faria is Miss Earth 2010 |language=en |work=The Hindu |location=Chennai, Indiya |url=http://www.thehindu.com/life-and-style/fashion/article931934.ece |url-status=dead |access-date=19 Hunyo 2025 |archive-url=https://web.archive.org/web/20101207061122/http://www.thehindu.com/life-and-style/fashion/article931934.ece |archive-date=7 Disyembre 2010}}</ref> Kinoronahan si Jennifer Pazmiño ng Ekwador bilang Miss Air, si Watsaporn Wattanakoon ng Taylandiya bilang Miss Water, at si Yeidy Bosques ng Porto Riko bilang Miss Fire. Kalaunan ay bumitiw si Pazmiño sa kaniyang titulo upang magpakasal at pinalitan siya ni Victoria Shchukina ng Rusya bilang Miss Air.<ref>{{Cite web |last=Lo |first=Ricky |date=25 Nobyembre 2011 |title=Miss Earth bets swept to Phl by Thai floods |url=https://www.philstar.com/entertainment/2011/11/25/751421/miss-earth-bets-swept-phl-thai-floods |access-date=19 Hunyo 2025 |website=[[Philippine Star]] |language=en}}</ref> Mga kandidata mula sa walumpu't-apat na bansa at teritoryo ang lumahok sa edisyong ito. Pinagunahan nina Oli Pettigrew, Marie Digby, at Jennifer Pham ang kompetisyon. Nagtanghal ang punong mang-aawit ng gruponh Boyzone na si Ronan Keating at ang mang-aawit na Biyetnames na si Mỹ Linh sa edisyong ito.<ref>{{cite web |title=Irish pop star Ronan Keating to perform in Miss Earth 2010 pageant |url=http://www.saigon-gpdaily.com.vn/Culture_Art/2010/11/87121/ |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20120921085629/http://www.saigon-gpdaily.com.vn/Culture_Art/2010/11/87121/ |archive-date=21 Setyembre 2012 |access-date=19 Hunyo 2025 |website=SGGP English Edition |df=dmy-all}}</ref> == Mga resulta == === Mga pagkakalagay === {| class="wikitable sortable" style="font-size:95%;" !Pagkakalagay !Kandidata |- | '''Miss Earth 2010''' | * '''{{flagicon|IND}} [[India|Indiya]]''' – [[Nicole Faria|'''Nicole Faria''']] |- |Miss Earth-Air 2010 | * {{flagicon|ECU}} [[Ecuador|Ekwador]] – Jennifer Pazmiño |- |Miss Earth-Water 2010 | * {{flagicon|THA}} [[Thailand|Taylandiya]] – Watsaporn Wattanakoon |- |Miss Earth-Fire 2010 | * {{flagicon|PRI}} [[Puerto Rico|Porto Riko]] – Yeidy Bosques |- | Top 7 | * {{flagicon|VEN}} [[Venezuela|Beneswela]] – Mariángela Bonanni * {{flagicon|JPN}} [[Hapon]] – Marina Kishira * {{flagicon|ZAF}} [[South Africa|Timog Aprika]] – Nondyebo Dzingwa |- | Top 14 | * {{flagicon|VNM}} [[Vietnam|Biyetnam]] – Lưu Thị Diễm Hương * '''{{flagicon|USA}}''' [[Estados Unidos]] – Danielle Bounds * {{flagicon|ITA}} [[Italya]] – Ilenia Arnolfo * {{flagicon|NED}} [[Netherlands|Olanda]] – Desiree van den Berg * {{flagicon|CZE}} [[Republikang Tseko]] – Carmen Justová * {{flagicon|RUS}} [[Rusya]] – Victoria Shchukina ∞ * {{flagicon|UKR}} [[Ukranya]] – Valentyna Zhytnyk |} == Mga sanggunian == {{Reflist}} == Mga panlabas na kawing == * {{Official website|http://www.missearth.tv/}} {{Miss Earth}} [[Kategorya:Patimpalak ng kagandahan sa Biyetnam]] [[Kategorya:2010 sa Biyetnam]] [[Kategorya:Miss Earth]] pkwynlmt5i8opeo3b9j4te0nl0ess24 0 334752 2165406 2025-06-19T07:40:26Z Senior Forte 115868 Bagong pahina: {{Infobox officeholder | name = Georgy Maksimilianovich Malenkov | native_name = {{nobold|{{lang|ru|Георгий Максимилианович Маленков}}}} | image = Georgy Malenkov 1964.jpg | caption = Official portrait, 1953 | order = Ika-5 | office = Premiyer ng Unyong Sobyetiko | president = {{plainlist| *[[Nikolay Shvernik]] *[[Kliment Voroshilov]]}} | 1blankname = [... 2165406 wikitext text/x-wiki {{Infobox officeholder | name = Georgy Maksimilianovich Malenkov | native_name = {{nobold|{{lang|ru|Георгий Максимилианович Маленков}}}} | image = Georgy Malenkov 1964.jpg | caption = Official portrait, 1953 | order = Ika-5 | office = Premiyer ng Unyong Sobyetiko | president = {{plainlist| *[[Nikolay Shvernik]] *[[Kliment Voroshilov]]}} | 1blankname = [[First Deputy Premier of the Soviet Union|First&nbsp;Deputies]] | 1namedata = {{plainlist| *[[Vyacheslav Molotov]] *Nikolai Bulganin *[[Lavrentiy Beria]] *[[Lazar Kaganovich]]}} | term_start = 6 Marso 1953 | term_end = 8 Pebrero 1955 | predecessor = [[Josef Stalin]] | successor = [[Nikolai Bulganin]] | office1 = Diputadong Premiyer ng Unyong Sobyetiko | premier1 = Nikolai Bulganin | term_start1 = 9 Pebrero 1955 | term_end1 = 29 Hunyo 1957 | premier2 = Josef Stalin | term_start2 = 2 August 1946 | term_end2 = 5 March 1953 | premier3 = Josef Stalin{{Collapsed infobox section begin|Additional positions}} | term_start3 = 15 May 1944 | term_end3 = 15 March 1946 | office4 = [[Central Committee of the Communist Party of the Soviet Union#Secretariat|Second Secretary of the Communist Party of the Soviet Union]] | term_start4 = 31 August 1948 | term_end4 = 16 October 1952 | predecessor4 = [[Andrei Zhdanov]] | successor4 = [[Nikita Khrushchev]] (''de facto'') | office5 = Senior Secretary of Cadres of the Communist Party of the Soviet Union | term_start5 = 18 March 1946 | term_end5 = 6 May 1946 | predecessor5 = [[Andrey Andreyevich Andreyev|Andrey Andreyev]] | successor5 = [[Alexey Kuznetsov]] (''de facto'') {{Collapsed infobox section end}} | birth_name = Georgy Maximilianovich Malenkov | birth_date = {{birth date|1902|1|8|df=y}} | birth_place = [[Oremburgo]], [[Imperyong Ruso]] | death_date = {{death date and age|1988|1|14|1902|1|8|df=yes}} | death_place = [[Mosku]], [[Unyong Sobyetiko]] | resting_place = [[Kuntsevo Cemetery]], [[Moscow]] | party = [[Partido Komunista ng Unyong Sobyetiko]] {{nowrap|(1920–1961)}} | partner = [[Valeriya Golubtsova]] {{nowrap|(1920–1987)}} | children = 3 | alma_mater = [[Bauman Moscow State Technical University|Moscow Highest Technical School]] | profession = {{hlist|Engineer|politician}} | footnotes = {{Collapsible list |titlestyle= background-color:#FCF;text-align:center; |title=Central institution membership |bullets=on | 1946–1957: Full member, [[18th Politburo of the All-Union Communist Party (Bolsheviks)|18th]], [[19th Presidium of the Communist Party of the Soviet Union|19th]], [[20th Presidium of the Communist Party of the Soviet Union|20th]] Presidium | 1948–1953: Member, [[18th Secretariat of the All-Union Communist Party (Bolsheviks)|18th]], [[19th Secretariat of the Communist Party of the Soviet Union|19th]] [[Secretariat of the Communist Party of the Soviet Union|Secretariat]] | 1941–1946: Candidate member, [[18th Politburo of the All-Union Communist Party (Bolsheviks)|18th]] Politburo | 1939–1946: Member, [[18th Secretariat of the All-Union Communist Party (Bolsheviks)|18th Secretariat]] | 1939–1952: Member, [[18th Orgburo of the All-Union Communist Party (Bolsheviks)|18th]] Orgburo}} ---- <div style="text-align:center;">'''Ika-3 [[Pinuno ng Unyong Sobyetiko]]''' {{flatlist| *{{big|'''←'''}} [[Josef Stalin]] *[[Nikita Khrushchev]] {{big|'''→'''}} }} </div> }} Si '''Georgy Maksimilianovich Malenkov''' ([[Enero 8]], [[1902]] – 14 Enero 1988) ay isang politikong Ruso na pansamantalang namuno sa Unyong Sobyetiko pagkatapos ng kamatayan ni Josef Stalin noong 1953. Pagkaraan ng isang linggo, napilitang isuko ni Malenkov ang kontrol ng partidong Unyong Sobyet. Pagkatapos ay pumasok siya sa isang pakikibaka sa kapangyarihan kasama ang Unang Kalihim ng partido na si Nikita Khrushchev na nagtapos sa pag-alis ni Malenkov mula sa premiership noong 1955 pati na rin sa Presidium noong 1957. Naglingkod si Malenkov sa Pulang Hukbo noong Digmaang Sibil ng Russia at sumali sa Partido Komunista noong 1920. Mula 1925, nagsilbi siya sa kawani ng Organisasyon ng Kawanihan (Orgburo) ng partido, kung saan pinagkatiwalaan siya sa pangangasiwa sa mga rekord ng miyembro; ang papel na ito ay humantong sa kanyang mabigat na pakikilahok sa pagpapadali sa mga paglilinis ni Stalin sa partido noong 1930s. Mula 1939, si Malenkov ay isang miyembro ng Secretariat ng partido, at noong Ikalawang Digmaang Pandaigdig ay ginawang miyembro ng State Defense Committee, kung saan ang kanyang mga pangunahing responsibilidad ay ang paggawa ng sasakyang panghimpapawid at misil. Noong 1946, siya ay naging isang ganap na miyembro ng Politburo, kung saan ang kanyang mga karibal para sa paghalili kay Stalin ay sina Andrei Zhdanov at Lavrentiy Beria. Nang maglaon noong 1948, tumaas si Malenkov kasunod ng pagkamatay ni Zhdanov upang maging Pangalawang Kalihim ng Partido Komunista ng Sobyet. ==Maagang Buhay== Si Malenkov ay ipinanganak sa Orenburg sa Imperyo ng Russia noong Enero 8, 1902. Ang kanyang mga ninuno sa ama ay nandayuhan noong ika-18 siglo mula sa lugar ng Ohrid sa Ottoman Rumelia Eyalet (kasalukuyang North Macedonia). Ang ilan sa kanila ay nagsilbi bilang mga opisyal sa Russian Imperial Army. Ang kanyang ama ay isang mayamang magsasaka sa lalawigan ng Orenburg. Paminsan-minsan ay tinutulungan ng batang si Malenkov ang kanyang ama na magnegosyo ng pagbebenta ng ani. Ang kanyang ina ay isang anak na babae ng isang panday at isang apo ng isang pari ng Ortodokso. Si Malenkov ay nagtapos mula sa Orenburg gymnasium ilang buwan lamang bago ang Rebolusyong Ruso noong 1917.<ref name="Zubok & Pleshakov 1996">{{cite book|title=Inside the Kremlin's cold war: from Stalin to Khrushchev|last1=Zubok|first1=Vladislav|last2=Pleshakov|first2=Constantine|year=1996|publisher=Harvard University Press|page=140|quote=His ancestors were czarist military officers of Macedonian extraction|location=Cambridge, Mass|isbn=0674455320|oclc=1073953317}}</ref> Noong 1920, sa Turkestan, nagsimulang manirahan si Malenkov kasama ang siyentipikong Sobyet na si Valeriya Golubtsova (15 Mayo 1901 – 1 Oktubre 1987), anak ni Aleksei Golubtsov, dating Konsehal ng Estado ng Imperyo ng Russia sa Nizhny Novgorod at dekano ng Imperial Cadet School. Hindi kailanman opisyal na nairehistro nina Golubtsova at Malenkov ang kanilang unyon at nanatiling hindi rehistradong kasosyo sa buong buhay nila. Siya ay may direktang koneksyon kay Vladimir Lenin sa pamamagitan ng kanyang ina; isa sa "Nevzorov sisters" na mga apprentice ni Lenin at nag-aral kasama niya sa loob ng maraming taon, bago ang Rebolusyon. Ang koneksyon na ito ay nakatulong sa parehong Golubtsova at Malenkov sa kanilang komunistang karera. Nang maglaon, si Golubtsova ay naging direktor ng Moscow Power Engineering Institute, isang sentro para sa pananaliksik sa kapangyarihang nukleyar sa USSR.<ref>Bazhanov, Boris (1980). ''Stalin's Secretary Memoirs''. Paris, 1980.</ref><ref>{{cite web|first1=Boris|last1=Nikolaevsky|url=http://lib.ru/HISTORY/FELSHTINSKY/tajnye_stranicy.txt|title=Malenkov's biography from "Secret pages of history".|date=1995|language=ru}}</ref> ==Sanggunian== {{reflist}} ssntghbnankwox17yemdqr6ieouyagf 0 334753 2165407 2025-06-19T07:45:43Z Senior Forte 115868 Bagong pahina: {{Infobox officeholder | name = Yuri Andropov | native_name = {{nobold|Юрий Андропов}} | native_name_lang = ru | image = ANDROPOV1980S.jpg | image_size = 250px | caption = Andropov in 1980 | office = [[General Secretary of the Communist Party of the Soviet Union]] | term_start = 12 November 1982 | term_end = 9 February 1984 | predecessor = [[Leonid Brezhnev]] | su... 2165407 wikitext text/x-wiki {{Infobox officeholder | name = Yuri Andropov | native_name = {{nobold|Юрий Андропов}} | native_name_lang = ru | image = ANDROPOV1980S.jpg | image_size = 250px | caption = Andropov in 1980 | office = [[General Secretary of the Communist Party of the Soviet Union]] | term_start = 12 November 1982 | term_end = 9 February 1984 | predecessor = [[Leonid Brezhnev]] | successor = [[Konstantin Chernenko]] | premier1 = [[Nikolai Tikhonov]] | office2 = [[List of heads of state of the Soviet Union|Chairman of the Presidium of the <br /> Supreme Soviet of the Soviet Union]] | term_start2 = 16 June 1983 | term_end2 = 9 February 1984 | predecessor2 = Vasily Kuznetsov (acting) | successor2 = Vasily Kuznetsov (acting) | office3 = [[Central Committee of the Communist Party of the Soviet Union#Secretariat|Second Secretary of the Communist Party of the Soviet Union]] | term_start3 = 24 May 1982 | term_end3 = 10 November 1982 | predecessor3 = Konstantin Chernenko <small>(acting)</small> | successor3 = Konstantin Chernenko | office4 = 4th [[List of Chairmen of the KGB|Chairman of the Committee for State Security]] (KGB) | term_start4 = 18 May 1967 | term_end4 = 26 May 1982 | premier4 = {{plainlist| *[[Alexei Kosygin]] *[[Nikolai Tikhonov]]}} | predecessor4 = [[Vladimir Semichastny]] | successor4 = [[Vitaly Fedorchuk]] | birth_date = {{birth date|1914|06|15|df=yes}} | birth_place = Stanitsa [[Nagutskaya]], Russia | death_date = {{death date and age|1984|02|09|1914|06|15|df=yes}} | death_place = Moscow, Soviet Union | death_cause = [[Kidney failure]] | resting_place = [[Kremlin Wall Necropolis]] | party = [[Communist Party of the Soviet Union|CPSU]] (1939–1984) | allegiance = Soviet Union | branch = [[Soviet Armed Forces]]<br />[[Soviet Partisans]] <br />[[KGB]] | serviceyears = 1939–1984 | rank = [[Army General (Soviet rank)|Army General]] | spouse = {{plainlist| *Nina Ivanovna ({{abbr|div.|divorced}} 1941) *[[Tatyana Andropova|Tatyana Filippovna]] ({{abbr|m.|married}} 1941)}} | children = 4 | profession = | residence = [[Kutuzovsky Prospekt]] | signature = Yuri Andropov Signature.svg | footnotes = {{collapsible list |titlestyle= background-color:#FCF;text-align:center; |title=Central institution membership |bullets=on | 1973–1984: Full, [[24th Politburo of the Communist Party of the Soviet Union|24th]], [[25th Politburo of the Communist Party of the Soviet Union|25th]], [[26th Politburo of the Communist Party of the Soviet Union|26th]] Politburo | 1967–1973: Candidate, [[23rd Politburo of the Communist Party of the Soviet Union|23rd]], [[24th Politburo of the Communist Party of the Soviet Union|24th]] Politburo | 1962–1967 & 1982–1984: Member, [[22nd Secretariat of the Communist Party of the Soviet Union|22nd]], [[23rd Secretariat of the Communist Party of the Soviet Union|23rd]], [[26th Secretariat of the Communist Party of the Soviet Union|26th]] Secretariat | 1961–1984: Full member, [[22nd Central Committee of the Communist Party of the Soviet Union|22nd]], [[23rd Central Committee of the Communist Party of the Soviet Union|23rd]], [[24th Central Committee of the Communist Party of the Soviet Union|24th]], [[25th Central Committee of the Communist Party of the Soviet Union|25th]], [[26th Central Committee of the Communist Party of the Soviet Union|26th]] Central Committee }} ---- {{Collapsible list |titlestyle= background-color:#FCF;text-align:center; |title=Other political offices held |bullets=on | 1957–1967: Head, [[Department for Relations with the Communist and Workers' Parties of the Socialist Countries of the Communist Party of the Soviet Union|Department for Relations with the Communist and Workers' Parties of the Socialist Countries]] | 1954–1957: Ambassador, Hungary }} {{center|'''[[Leader of the Soviet Union]]'''<br /> {{flatlist| * {{big|'''←'''}} [[Leonid Brezhnev|Brezhnev]] * [[Konstantin Chernenko|Chernenko]] {{big|'''→'''}} }}}} | battles = [[World War II]]<br />[[Hungarian Revolution of 1956|Hungarian Revolution]]<br /> [[Soviet–Afghan War]] | deputy2 = [[Vasily Kuznetsov (politician)|Vasily Kuznetsov]] }} Si '''Yuri Vladimirovich Andropov''' ([[Hunyo 15]], [[1914]] – [[Pebrero 9]], [[1984]]) ay isang politikong Ruso na naglingkod bilang Pangkalahatang Kalihim ng Partido Komunista ng Unyong Sobyetiko mula sa huling bahagi ng 1982 hanggang sa kanyang kamatayan noong 1984. Dati siyang nagsilbi bilang Tagapangulo ng KGB mula 1987 hanggang 1967. Mas maaga sa kanyang karera, nagsilbi si Andropov bilang embahador ng Sobyet sa Hungary mula 1954 hanggang 1957. Sa panahong ito, nakibahagi siya sa pagsugpo sa 1956 Hungarian Uprising. Nang maglaon sa ilalim ng pamumuno ni Leonid Brezhnev, siya ay hinirang na tagapangulo ng KGB noong 10 Mayo 1967. Matapos ma-stroke si Brezhnev noong 1975 na lubhang nakapinsala sa kanyang kakayahang mamahala, si Andropov ay nagsimulang lalong magdikta sa paggawa ng patakarang Sobyet kasama ng Foreign Minister na si Andrei Gromyko, Ministro ng Depensa Andrei Grechkoor Grechkohalmi na kailangan ng tagumpay. Sa pagkamatay ni Brezhnev noong 10 Nobyembre 1982, si Andropov ang humalili sa kanya bilang Pangkalahatang Kalihim at, sa pamamagitan ng pagpapalawig, bilang pinuno ng Unyong Sobyet. Kasunod nito, hinangad niyang alisin ang katiwalian at kawalan ng kakayahan sa bansa sa pamamagitan ng pagkriminalisa sa paglilibang sa trabaho at pag-iimbestiga sa mga matagal nang opisyal para sa mga paglabag sa disiplina ng partido. Sa ilalim ng pamumuno ni Andropov, tumindi ang Cold War habang ang rehimen ay nagpupumilit na hawakan ang lumalaking krisis sa ekonomiya ng Sobyet. Ang kanyang malaking pangmatagalang epekto ay naghahatid sa unahan ng isang bagong henerasyon ng mga batang repormador na kasingsigla ng kanyang sarili, kasama sina Yegor Ligachyov, Nikolai Ryzhkov, at, higit sa lahat, si Mikhail Gorbachev. ==Talambuhay== ===Maagang Buhay=== Nagkaroon ng maraming pagtatalo sa background ng pamilya ni Andropov. Ayon sa opisyal na talambuhay, ipinanganak si Andropov sa Stanitsa Nagutskaya (modernong Stavropol Krai, Russia) noong 15 Hunyo 1914. Ang kanyang ama, si Vladimir Konstantinovich Andropov, ay isang manggagawa sa riles na may lahing Don Cossack na namatay sa typhus noong 1919. Ang kanyang ina, si Yevgenia Karlovna Fleckenstein (wala sa mga opisyal na mapagkukunan ang nagbanggit ng kanyang pangalan), ay isang guro sa paaralan na namatay noong 1931. Siya ay ipinanganak sa Ryazan Governorate sa isang pamilya ng mga naninirahan sa bayan at iniwan sa pintuan ng Jewish watchmaker at Finnish citizen na si Karl Franzevich Fleckenstein, na nakatira sa Moscow. Siya at ang kanyang asawa, si Eudokia Mikhailovna Fleckenstein, ay umampon at nagpalaki sa kanya.<ref name=itogi>{{cite journal|author=Denis Babichenko|script-title=ru:Легендарная личность|trans-title=Legendary Personality|journal=Itogi|date=3 October 2005|issue=40|language=ru|pages=30–34|url=http://www.itogi.ru/Paper2005.nsf/Article/Itogi_2005_10_01_23_1219.html|access-date=3 July 2008|archive-date=22 October 2007|archive-url=https://web.archive.org/web/20071022183431/http://www.itogi.ru/Paper2005.nsf/Article/Itogi_2005_10_01_23_1219.html|url-status=dead}}</ref> Ang pinakaunang dokumentadong pangalan ni Andropov ay Grigory Vladimirovich Andropov-Fyodorov na pinalitan niya ng Yuri Andropov makalipas ang ilang taon. Ang kanyang orihinal na sertipiko ng kapanganakan ay nawala, ngunit ito ay itinatag na si Andropov ay ipinanganak sa Moscow, kung saan ang kanyang ina ay nagtrabaho sa isang gymnasium ng kababaihan mula 1913 hanggang 1917. Sa iba't ibang okasyon, nagbigay si Andropov ng iba't ibang petsa ng kamatayan para sa kanyang ina: 1927, 1929, 1930 at 1931. Ang kuwento ng kanyang pag-aampon ay malamang na isang misteryo. Noong 1937, nasuri si Andropov nang mag-aplay siya para sa pagiging kasapi ng Partido Komunista, at lumabas na "ang kapatid na babae ng kanyang katutubong lola sa ina" (na tinawag niyang kanyang tiyahin), na nakatira kasama niya at sumuporta sa alamat ng kanyang pinagmulang magsasaka sa Ryazan, ay sa katunayan ang kanyang nars, na nagtrabaho para sa Fleckenstein bago pa ipinanganak si Andropov.<ref name="sovietlife">{{cite journal|year=1983|title=Biography of Yuri Andropov|journal=Soviet Life|issue=323|page=1B|url=https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Soviet_Life,_1983-08,_%E2%84%96_323.pdf}}</ref> ==Sanggunian== {{reflist}} qas65vvqevef00t1hjcp2e3c3kbtmb3 0 334754 2165410 2025-06-19T07:49:48Z Senior Forte 115868 Nilipat ni Senior Forte ang pahinang [[Talaan ng mga pinuno ng Unyong Sobyetiko]] sa [[Pinuno ng Unyong Sobyetiko]] mula sa redirect 2165410 wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Pinuno ng Unyong Sobyetiko]] n0okop5xy601k6ag1r7bpocejrakcss 0 334755 2165418 2025-06-19T09:57:28Z Kozak2025 150982 isang makasaysayang lugar at isang sagradong lugar 2165418 wikitext text/x-wiki '''Kuta ng Santa Elisabeta''' (Ukr. '''Фортеця Святої Єлизавети''') Ito ay isang hugis-bituin na kuta sa lungsod ng Kropyvnytskyi, isa sa sampung katulad na monumento sa buong Europa at ang pangunahing simbolo ng gitnang [[Ukranya]]. [[File:Фортеця Святої Єлисавети. Місто Кропивницький.jpg|thumb|Tuktok na view]] [[File:Фортеця Святої Єлисавети 9 травня 2025.jpg|thumb|250px|Sementeryo ng militar]] Matapos ang paglikha ng libreng kolonya ng "Bagong Serbia" ng mga naninirahan mula sa timog Europa, ang Mga Ukranya Kozak, sa utos ni Emperatris Elizabeth, ay nagtayo ng kuta na ito upang protektahan ang mga teritoryong ito mula sa mga pag-atake ng Imperyong Ottoman. Noong 1654, isang alyansa ng militar ang nabuo, kung saan ang mga Nga Ukranya ay lumahok sa maraming mga labanan sa panig ng Imperyo ng Rusya. Sa panahon ng digmaan sa Imperiyo Ottoman mula 1768 hanggang 1774, ang kuta, na pinamamahalaan ng 6,000 sundalo, ay nakatiis sa malawakang pagkubkob ng 70,000 mananakop at naitaboy ang pagsalakay ng mga Turko <ref>[https://dozor.kr.ua/post/khto-kresliv-pershi-plani-fortetsi-svyatoi-elisaveti-11053.html Хто креслив перші плани фортеці Святої Єлисавети]</ref> <ref>[https://armyinform.com.ua/2021/06/16/hto-i-yak-znyshhuvav-zaporizku-sich/ Хто і як знищував Запорізьку Січ]</ref> <ref>[https://uinp.gov.ua/istorychnyy-kalendar/cherven/15/1775-ruynuvannya-zaporizkoyi-sichi 1775 - руйнування Запорізької Січі]</ref>. Noong 1784, ang kuta ay naging isang lungsod. Noong 1794, mayroon itong 162 na baril, na nagsisilbi sa 277 sundalo. Pagkatapos ng ika-18 siglo, dalawang baril lamang ang nakaligtas - inilagay sila sa mga haliging bato malapit sa tarangkahan. Noong Setyembre 17, 1842, dumating si Tsar Nicholas I sa kuta para sa isang parada, noong 1874 - Alexander II, at noong 1888 - Alexander III. Noong Digmaang Sibil, ang lungsod ay nakuha ng mga komunista, na nagtayo ng isang bilangguan para sa mga bilanggong pulitikal dito. Sa panahon ng taggutom noong 1932-1933, artipisyal na sanhi at kinikilala bilang genocide, at ang mga panunupil noong 1937, itinago ng OGPU at NKVD (lihim na serbisyo ng Sobyet) ang mga katawan ng mga namatay sa gutom at ang mga katawan ng mga namatay dahil sa panunupil sa mga libingan ng masa. Ang paksa ng pag-uusig sa pulitika ng Sobyet ay ipinagbabawal na talakayin kahit sa mga pribadong pag-uusap, pabayaan sa media; anumang pagbanggit dito ay maaaring humantong sa pagkakulong o paglalagay ng manunulat sa isang psychiatric hospital, na nagpatuloy hanggang sa pagbagsak ng diktadura noong 1991 <ref>[https://dakiro.kr-admin.gov.ua/v/2018/10-23/exh.php З архівних джерел про Великий терор»(до 80-х роковин Великого терору – масових політичних репресій 1937-1938 рр.)]</ref>. Sa panahon ng pananakop ng Nazi sa lungsod mula 1941 hanggang 1944, libu-libong Hudyo at mandirigma ang paulit-ulit na binaril dito. Pagkatapos ng pagpapalaya, ang mga patay ay inilibing dito. Mula noong 1950, isang malaking alaala sa mga biktima ng Ikalawang Digmaang Pandaigdig ang itinayo dito, na naglalaman ng 50,000 libingan, na marami sa kanila ay mga Ukrainians at Hudyo. [[File:Фортечні вали.jpg|thumb|220px|Mga eskultura]] Noong 1960s, isang batong monumento ang itinayo sa memorial, at noong unang bahagi ng 1980s, isang iskultura ang inilagay sa gitna ng memorial. May mga monumento na nakatuon sa mga bayani ng World War II at ang [[Digmaang Ruso-Ukranyo]] (2014-). Bilang karagdagan, noong 2016, isang monumento ng mga biktima ng taggutom noong 1932-1933 ang itinayo <ref>[https://persha.kr.ua/article/65196-hronika-golokostu-na-kirovogradshhini/ Хроніка Голокосту на Кіровоградщині]</ref><ref>[https://gre4ka.info/statti/72730-13-tysiach-vbytykh-istoryky-rozpovily-pro-kilkist-zhertv-holokostu-na-kirovohradshchyni-foto/ 13 тисяч вбитих: історики розповіли про кількість жертв Голокосту на Кіровоградщині (ФОТО)]</ref><ref>[https://kroptravel.gov.ua/index.php/node/98 Історичні вали фортеці Св. Єлисавети]</ref>. == Sanggunian == 0904crjwaadyc293typ43zr991okmbk 14 334756 2165421 2025-06-19T10:06:04Z Superastig 11141 Bagong pahina: [[Kategorya:Mga kumpanyang pagsasahimpapawid]] [[Kategorya:Mga kompanya sa Pilipinas]] 2165421 wikitext text/x-wiki [[Kategorya:Mga kumpanyang pagsasahimpapawid]] [[Kategorya:Mga kompanya sa Pilipinas]] f0skg9x1ehof4f2w1t8vt5s0qbd4bdz